Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell
Huybert van Buchell (1513-1599)
Meer informatie over de collectie is beschikbaar op: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732
Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn innbsp;volgorde waarop ze getoond worden:
• de rug van het boek
• de kopsnede
• de frontsnede
• de staartsnede
• het achterplat
This book is part of the Van Buchell Collection
Huybert van Buchell (1513-1599)
More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732
Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order ofnbsp;appearance:
• the spine
• the head edge
• the fore edge
• the bottom edge
• the back board
Ilistoria Gentiuni
Folk r*. 170*
Niet uitleenen
-ocr page 9- -ocr page 10-'ïlï«
L-i! !|nbsp;4nbsp;jät
-ocr page 12- -ocr page 13-' nbsp;nbsp;nbsp;] * f I__ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;At*« ?i«”«
CV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*^^'^ *¦'*'*“'* **¦*“*¦***nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y.*«'T
c;..i-»'rlt;»pfi tï5'i,j.»g lt;.». p‘r»4T'gt;'''?‘’quot;*7 *’r,„Lv~i- C^y”
^.,.. ,5^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-_pi,„,. .? »-¦gt;-
Ä^Ö”? 9 •** **gt;’*quot;*
-ocr page 14- -ocr page 15-ÉRERVM SCOT1C,A-J
RVM HISTORIA
Georgio Buchanana
,7t, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
PRVDERCIA
edimbvrgi
Apud Alexandrum Aibuthncwm Typographum Rcgiura Anno M . D. LXXXII.
CVM VRIVILEGIO REGALI.
J*GEORGIVS BVCHA-
nanus lacöboSextöScotorUinRegi
S.P.D.-
TT TV /r poftvigintiquatuorannorum peregrination V £VJL nenj tandem in patriamrediffèminihilpriusnbsp;habvi^quâvtfchedas meas malignitatcfujjétiorumtempcrunbsp;dificâas5amp; mûltis modis mâle habitas leeolligcrcin ; partininbsp;cnim nimioamicörumerga me Audio, du ni immaturâadhuçnbsp;cditioçcm prxcijpiianr, partim librariorum in alienis Operib*nbsp;immOtiita licéntia, cum cenferum perfenâ ir.duificnt, multinbsp;pro cuiufque libidine plærunquc immutata^nonnülla fœdc
corrupta comperio- Hisegocum incommodis mtdericonaicr,fübjtæ amicorum ptcccsomnesmcasraiioncsconturbarunt. ümncschim,velut cOnfpiratiohe fannbsp;âi,horrabantur,vtableuioris.opetislibcllis,qui màgisauresobledarcht, quamnbsp;aninrum erudirent^mead hiftoriam noftrægcntisconîcnbendam cOnferremi Idnbsp;cniin amp; æutc,amp; ciuium deme expedatiohedignum cHc.-nequca’iud efle argumé-tum aut vberiusad laudcm,autKrmius‘admcmoriz éonfcriiandamdiutüinitatéinbsp;Cæteras aa'cm rationes vtomittam,cüm Britannia hcftra vhafit totiüs oibisinfu«nbsp;la cclcbcrrima^ciufque hiftoria rcs in omnes partes maxime compleâatur meino-rabiles,vix in omnis æuicurfu rtperies,quiicm tantam fiifcipercfîtaufus, autfuf-ceptamfunincrcpotüerir. Non mediocriter ctiam meilludimpcllebat,quôdmeinbsp;fie operam tibi ncc indébitam, ncc ingratam fore exiftimarcs. Ablurdum enim,acnbsp;pudendum videbatur, te, qniiniftaætatülaemhium prope naiionüin rcsgeftasnbsp;perlegeris,plurim3s memôritér tcncas,domi quodam mö(iöperegrinäri*Pr«iereinbsp;cum partes ingemj tui excolehdas mihi commifîas pér valetudinem incurabilcmnbsp;obiietion pôflem,proximum cxiftimaui,id génüsfcriptiôniseflre,quîead animùmnbsp;comparata eftj quo hanc eeflationis culpam,quoad poflem, delcrenoj ftatuifido«nbsp;ex hiftoria monitores ad te mittere , quorümconfilio in deliberatiohibus vti,nbsp;amp; in rc geren Ja imitari virtütem queas. Suni eniin inter maiorcs tuos in omnilattnbsp;disgcncrcviri prxftantés,amp;quorum nüllamvhqüampoftcriratempigtbit . Etnbsp;Vf cætcros omiitam,neinincm in vllis rcrum rCpcrias mcnumcntis,qucin cûm Damde noftro conféras. Qubd fi illi non modo miferrimisj fed sPtiam flagitiofîflimiînbsp;temporibusdiuinabenignitascftciargita/vtaitvatesRfcgiüs) vtmatribustuqüd^nbsp;que menfurafîas vôti,quoiics bene precâturliberis, iurepoterimüs fperare,nbsp;hanc poteftatern in omnium rerumexitium,amp;ruinam prope-rantem pofte interim etiam fufflaminari, doncc ad eanbsp;tempora veniatur, eum ex æterno rcs humanx
confecutx decretum cerrum fuum fîncm fint habitüræ.Edim-burgi 4. Cal»nbsp;Septi
(%*), ÿ-
In G. Buchananî dialogum de îure rcgnî apud Scotos^ amp; rcrum Scoticarum hiftoriam ab codera conferipum, Andreæ xMcIuininbsp;Epjgtamma.
QVI Regtpîâiura,amp;legura frçnaTyranno, Lege amp; naturç,amp; nuininis impofuit,nbsp;Vtregcrcntiuftb Reges,vt vincla Tytanninbsp;h’errèrent fæuijVcl fera fata truces5nbsp;Nunc Reges miti ingenio,crudofquc Tyrannofnbsp;Æternaptngitdoâiusiihtabula,nbsp;Vtîaiidccxofnet Reges,viJabeTyrânnosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. i
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Adfpcrgaclatè poRera fama volant. ,;?, ’ ;
Quos aequoobftrinxit, nunc foluit legibusseui: ’. ? ¦ Et facit çteroos,quos deditante neci* nin
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;ErVSDEM AD REGEM.’
s.
DVM tu,magnepucr,patribusdasiuravocatisgt;
Et populi penfas crimina lanceparij lura tibijtuus illc Solon,tuus ille Lycurgus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
Quæ reôli è puris fontibus haufta dedity Nobiliuro Reguni excmplisobfignat auitis,nbsp;HîCjVbiquid fugijs,quidve fequaris,habcsènbsp;Felixj fi fugias fugienda, fcquenda fcquarislnbsp;Félix cura populo tuque, patrefque tuo.
qjALIVD EÎVSDEM AD G. BVGHANA-NVM. rt. • . : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
SI RégîplacuiirceftdifplicuiflcTyranno, Cui,quicouidRcgidifplicct,viqucpIacef,nbsp;Nunc odijs fæuittantum V IS EF F ER A , quantumnbsp;. OfficiogeftitRcXjBuchananCjiuo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
5[ADEVNDEM.
QVl în Latium Solymam,inpatriam Latium omne tuiurî,
• Orbi infers,patriæ refquc duccfque tuæ. QtiôSolytna,ac Latio maior fiat maximus orbisjnbsp;’ Hôc rnatortu te es,Ce quoque nunc patr’
____ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVNDEM.
MV LT V M oro Phoebi numcn.dodafque (ôrorcs, Dcntraihi, dera quae tecarmina digna tibi.nbsp;AtPhœbusnequicqara audit,rautfque fororcs:nbsp;Et concreu rigent raollia corda gelu.nbsp;NÜPhcsbusfinetc,finetenilturba lororum:nbsp;Vnus tu des te carmina digna libi.
4‘
-ocr page 19-,DE VERA CAVSA,ET VSVHIStÖRiï;
Robcrci Roloct carmen^
MV L T A Deus fragili vir« documenta bcitf r.. Mortali indulgei.fiuc intus fcminafpargatnbsp;otitix foecunda fux,ni peâoris obftet 'nbsp;Afpcritaszfiueingentisfpedaculamundtnbsp;Fulta !nanujKegiilt;.|Uc fui teftantia numcrtnbsp;Obtenditt regimenvc duplex autordinc ccrtónbsp;biaturæ CGnHans.auttoeco tramire fiepensnbsp;^cshon'iinum,monllret. Sicfcmonalibusinfcrtnbsp;nbsp;
^lle opifex rcrum*. fic olim ab origine murtdt bJofcendum dedetat Verum h«c in limine primonbsp;^cficiunt,fubit error ineis,obliuio mentemnbsp;Occupât immeraorem. N am mensfèntinaraalorum c«»nbsp;SedDeusinttauratviresjdat tempore natumnbsp;Certo ülum Chiifturo populi pcctata luentem.
Vcque totaóta Dci,nunquam perKura,mancrent, Scriptorum obfignatclauftriSjgcminUiriQue volumennbsp;ï’orï’git in dextras hominum t fcripta altera facrumnbsp;(Qoæviolirencfaj) îouæ fpirantia cultum.
etedenda tibi vidcas de nuttiinc fobj,,, bola tenenda tibi,nc te vagus auferat error»nbsp;Altera funt (abfit libris iniuria ûnâis)nbsp;^^ripta quidem (fed dona Dei) produóta cerebtonbsp;•1 uaiano. Nullum hïc videas ptope tiuminis cxpCrs»nbsp;^od n non plcno ore, tarnen veltigia ßringitnbsp;blirandorum operum,natur« aui abdita rimansjnbsp;Ain mores hominuiTijaut etiatn diuina penetransnbsp;Vertice fubümè excrio. Sed in agrninc tanionbsp;W uinani foetus,aids non eertius olFerrnbsp;^onftlium louæartcrnum fe contempiandumnbsp;Humanis oculis, vatio möderaminc mundi,nbsp;Vjjem virtutefua nunc hue, nutic diuidit iHu^jnbsp;QuamtabulisrcrumgcAarütn. Credidit illasnbsp;^ottunæ monumenta Vagöe totidem imp;us error*nbsp;”ïc pietas, tanquam In fpeculo,ccriiffima touacnbsp;Confilia aduertit, dum nünc iuftidïmus editnbsp;^ciDplutn fceleris domiii,cohibctquc tyrannoSjnbsp;punctcficitmifcfosbönü^,atquc attollit in altura*nbsp;Jötcrca (mirum) bohitas fe fundii in omocs.nbsp;furgii duplici diftrimine feâa,
‘torifquc inctti, ac reucrendo patris amotc» T\ *ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;genuinos /actat honores :
Dt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcihdcre in aâusj
upatibusjfbacndo malui9gt; amp; mcliora fcqucndoi üj.
-ocr page 20-Felix poftcritas, cui vîuuntfaâaparentum
In tabulis,viuoque amp; vcro pida colore.
Felix is regni cuftoSj quiconque magiftrarn
Hiftariara vitæfequitiir. Nart) propriaReguraeft
Hiftoria. Et leüx tu tanto Scotia dono:
Felix öregnicuftos hoc muneretanto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..
EccctibiBuchananusadeftauusillemagifter, ,, Quitenefos ßnxit,maturosimbuitannos.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;;
Quod corpusfenijfeffum grauitatcnegabat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'“ ’¦ ƒ quot;
Non negatingenium melior pa[S.Illüdadprnnc . ƒ Officium vitfpræftocotnitatutetintetii,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ .. 'j'/
Siueânirnopiecasdiuinumfuadethohôrem; ' Siuc rcgispopuloshac,quatelegerefrænas:nbsp;Siuc paras aCiem,quam Juki pace rdoluis.
jngenij pignuste tanto piincipc dignum.
Ne pigeat monitoris,habes quem niäximus orbis Sufpicit,amp; quo te (Rex) pfjeeprore beatumnbsp;Clamat,amp;: hanc patriam tarn pulchro germinefauftam*
Eiufdem epigramma ad Regem.
CERNE (ÔRex) daaudere^piusqubm concitatardor, Intcrrogat,vtcrcft,putas,amtcibrf
Illcnc, qui impcrium,quod ferret,fuadetr an ille. Qui regna,quorum neipicpêrfêrrét iugara^
Illcne, qui imperium, quod longù'rn düret? an.ille,
Qffi régna iuadct,Rex quibus fuusruatf
Multa licet teneräm crepet alTenrator in aurem,
Crede mihi Buchananus tuiis fauettrbî,'
Quæ modo deregno tmbrauit,nunc viuida cernensi Loquentur hæc aui tui longo ordincinbsp;EccciIIoscoram,facicsnonomnibus vnar
Hic lege gaudet,luget hictyrannidem.
Difcc mancre eadem quoque te,vel præmia iufti, Velpcenam iniqui.Namqucmanet idem Deus.
En tibi imago viri,dum pingit imagine patres: Arceiretha?cte,fi quidegeris male.
Ergónc iam moric^s Regi modulabere carmen , J Buchananc cygneumf canefne amp; mortuuS^
i.
Aliud eiufdem ad Buchananum.
CREDO, nouem vetcres olimfinxere Caraoenäst
Quod,qui calleret Ongula,nullus erat.
Vixiftes Buchananc: foret tantum vna Camœna, Quod, qui calleres iîngula, (blus eras.
-ocr page 21-Ma’uitat nobis per te Deus vnicus,vnum
tfle bonifontcin dicerc. Mufa vale.'
Patriaalloquitur Regem fuum;
SCOTIA lumiiîibus cerno duo feeptra duobus,' Rurfus in vnum abeunt,lumina feeptra duo*nbsp;Alterafceptra Deo cedunfjtibi cçtcra Regi,nbsp;Corporis hæc oculus, pedorisillavidet,nbsp;lamnc viden s patria ipfa videt, ciuelque videntes,nbsp;EtRcgctn, Atproauis non fuit ante datura*nbsp;Vno vixquc oculo (quid enim nifi iunâa valebuntnbsp;Lumina) vix vidi ciuica iura prius..
i ..
At nunc pura Dei cernentem numina folem Fronte gerojucem bine,altera luna capiti;
Ergo beatatuo Rex feeptro patria, tuque Chrifti,Tequeamp; me,maiorvtroque,rcgit,- ,nbsp;Credin? voIuctibiBuchananummarraubpruin .. jnbsp;Deuia^qui ante tibi,nuno quoque mondjaritet,
A.
9
-ocr page 22-IN G. BVCHANANÏ HISTORIAM, I O AN N IS
LINDESII epigramma.
PA R N A s s O niipcr ducete (Buchan an c) rcliâo Venit ad cxtrcmos mufa Caledonios,
N une addis laudcm hiftoriaî : rcdiuiuaque per te
Gefta patrum, 8c patrise fplendct origo tua*» Quatnque olim mendaxaufa eft mifeere vetuftas,
Ægypti,amp; Scotae fabula tota ruit, Dum gencri antiquo nos reddis, origine C citas,nbsp;Quafœcuodavirûm Gallia terrapatet.nbsp;lure jgitur patrifque parens,amp;conditor alter,nbsp;Fcrgufijs magnis par tibi furgit honos.
-ocr page 23-^..’RERVM SCOTICA’ ¦
R.VM HISTORIA
l'
Audlore 15GEORGIO BVCHANANQnbsp;SCO TO.
«fLIBER PRIMVS;
quot;\7 T\ Æ res gcflas maiorum noRroru à fabuïarum vanïtaté V JLVl libcrarc, amp;abobliuionisiniuriavendicarcftatu-iflcm, nonabrcmihifafturusvidcbar, fiapriraordio vfqucnbsp;repcterctnjquantuiTiintantointcruallo teinporum,amp;iiicrarünbsp;primùm cgcftatejdcindccalamitatc fieri polfer^qui regionumnbsp;fitus,quod foli, carïiquc fit ingcnium,quæ vctufia nomina, amp;nbsp;mores, qui primi cultorcs fueiint infuJarum , quæ vetcribu»
Rritanniæ vocantur, quæque inter Hilj?anias, Si Germanism magno terrarum fpa* 20 tïô Galliæ prftcnduntur,earum rcliquas magnitudine duælonge prçctllunt Albiû,nbsp;amp; Hibernia.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dchis primùm drcam: deinde, vt commodura erit, csetcraruia
fitum,amp; nomina cxplicabo.
30
eprima magnitudine eft Albiura^qui nunc fola nomen Britannij retînet,quôd antea omnibus erat commune. De eius longitudine, ac latitudine cfteri fcrelcrip'nbsp;tores cum Carfare confrntiunt:cflc videlicet longam â feptentrionibusin meridiSnbsp;odinginra millia porrcôlam:qua vero latiffimacft(vc quidamfcnliunt)qua Galliamnbsp;fpcôtat,aut (vtalijsvifum cft)à Mencuiæ angulo ad lari fluminisoftium fercducé-ta millia patère : inde paulatim in anguftiimcogitur, doi^cadScotiælimitcmfiÉnbsp;peruentum . Romani, quibus vltcriora nonduin fatis crant nota^totam infulamnbsp;triquetram crediderunt . Veiùm paulatim vlterius progrefîi cognoucrunt vltrânbsp;valium Adrianieamfc latius fenfim diffundcrc,amp;adorientcm æftiuum proeurrere.
Hæc in fummadceius magnitudine didafint, nbsp;nbsp;nbsp;Cælumgallicotemperatius,
4'
1,
¦1,
vtaitCffar: verûm vtroq; raitiuseftHibcrnicum. Aërraroîcrcnus,fcdcaliginC denfa plçruraq; obfcurus^ac hicme fatis miti magis pluuius, quâ niuofus.Terra benign èfrugcsgignit,ac pratter fruges ctiâomnisgencris mctalla.Pecorc totafœcun-difiîma. Qui partesinfulæ extremas, ac magis frigorc infeftashabitant, aucnaceonbsp;pane vtuntur,vinû è frugibus corruptis conficiunt: picriq; ferum ladîis excoquunt,nbsp;ac in dolijs côplurcs menfes defodiunt; ifquc multis potus nô folum falubritcr,lèlt;inbsp;etiâiucundèbibitur.DenomincBritanniatnulla intervctcrescontroucrfiafuit,n^nbsp;, quôd GræciBrettanian,LatiniBritâniam camnominabant-Cpterargenres authos,nbsp;aut illos pro fuo quifqj arbitrio imitabantur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nuper emerferunt homincs nô
tara veritatis cupidi,quam contentionis,qui ex hominum clariffimorum fuggillati-one clarefcere fe pofle fperarent. N eque enim fieri polTc exiftimarunt, vt non in magna cruditionis opinionc vulgo efient, qui cum tota antîquitatc certamen fibinbsp;yropofuiffent ; amp;quanquam de rc non admodum magna lis effet, tarnen quia denbsp;fiominc ipfo patri» agcrcturjtanquam pro aris,amp; focis^omniqj totius genâs vctçre
A,J. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“
-ocr page 24-Rerum Scotîcarum
jloria/ibîcontendcndumputarcnt . nbsp;nbsp;Tria vctufta infulaf, vtipfivolunt,nomina
diucrfos habetaflertorcsPrudania,Prytancia,amp; Britania.Pro Prudania totis ingenij ' virjbuj Luddus: pro PrytanciaThomasÆliotus eques Britannus,fcdmodcftis ftu-dijs contendit : Britan niam cæicræ fere genres rctincrc conantur . ProPru-5anbsp;dania vtitur Luddus fragmenti cuiufdam veteris eaauétoritatc,quam fitus,amp; cariesnbsp;amp; temporis longinquitas pcnefacrofandam facit. Eam tatnetfi perfe firma,tamlt;nnbsp;amp;.Etymologia,amp; Bardorum carminibus, amp; patrij fermonis confiietudine,amp; vetuf*nbsp;tatisvencrandaquadamrubiginc cor firmat, Fragmentumquidemilludiin quonbsp;caufaecoluracn, amp; firmamentum, eft pofitum ante omnia interrogovndc^quan-dofaut quo pâtre natum prodijtfaut quid tandem ait, quod pro caufa faciatnbsp;nbsp;nbsp;De
loco,dctempore, deaudore forfiran inquies . Hæc omnia, quod incerta funt vetuftatcmcius probant. Prarclara fane probatio. Exignorantia, ignobilitate, amp;nbsp;obfeurixate ccrtitudo,fidcs,amp; auftoritasteftimoniorum pendet : ct quod ad remnbsp;controuerfam cxplicandam aflumitur plus habet obfeuntatis, plus mfirmitatis,nbsp;quam caufà ad quam probandam affertur. Quis teftimonium hie dicit-f nefcio»nbsp;Quid pro teftimonio dicit i ncidquidem feio. llludautcmaudiuiinillofrag-mento Prudaniam nominari.Quid ifta Prudania monfncanfluuiuslt; vicus, annbsp;©ppidura^ vir, an mulier efte nefcio : fed Britanniam hoc nomine fignificarinbsp;puto.Agc verb Prudania Britanniam fignificct. Quid tandem pro tc facit hie tuumnbsp;fragmcntum^ Illudfcircvclim, verumne nomen infulxPrudaniameflcaffirmer:nbsp;an corum infcitiamcoarguat, quifalfum hoc nomen infulçtribuunt^ Nehocqui-demfeio: fedfonû Britannicum hîcquidem agnofco, vilque fermonisBritannicinbsp;in ipfa vocis Etymologiafc oftendit.Eft enim Prudania, quafi Prudcania,hoc eft exnbsp;cellens pulchritudo:a(Pryd,)quod eft forma,amp; (Cam) quod eft candidG,emollita ‘nbsp;paulum afperitate vocis, AtiftarationcnonPrudaniam, fed Prudamiam faftamnbsp;©portuit: quam vocem in patrio fermonc Prudam Bardi pron untiant. Omitto hienbsp;qua fit Icuis, fallax,amp; plærunquc ridicula tota hæc originis vocum quærendi ratio.nbsp;Omitto M, Varrone, aliofque excellenti dodrina viros, qui in hoc gencre içpcnu-mero ridentur. TotumPlatonisCratylum tacco. Hoc tantum affirme,faciliusnbsp;çquis auribus meprobaturum Cambrose canibus amp; briitis efte fados, quam tunbsp;PrudaniamèPrudcamiacoaluiflcperfuadebis. Ifioenimmodoquidlibetèquolibet liccbitcffingcrc . Sedquamparum fit in his omnibus firmamentiindicatnbsp;Luddus, quiiftis præfidijs parum cófifus accerfitin auxilium Bardos,fancpcruetufnbsp;*umgenushominum,fcdquosvctcrcsnihilfcripfiftcaflfcucrent. Sed deeis alias jtfnbsp;nqbispiuracritdiccndum. AdvltimumLuddipcrfugium veniamus. CÆ S ARnbsp;lt;ait) qui primus Rlt;Änanorumhuius infulænomcn latinis literiscómcndauit,camnbsp;Britanniamappcllauit,qucm omncsfcrelatiniicriptoresfccuti idem nomen haudnbsp;mutaucre. Hic ab illuftri mendacio Lnddo vifum eft ordiri,quód videlicet Cæfarnbsp;primus Latinorû Britannia nominaait.N â ante Cf fare natû Britanif Lucretius mc-IRinitjAriftotcles longé prius apud Græcos,amp; no multo poft Cjfare Propertius, cunbsp;titjCogor amp;in tabula pidos edifeeremudos, indicat fuaetatc mùndî defcriptionenbsp;j)arictib*affigifolitt.Tciprumrogo,crcdifncCæfârcm ilium in omniliberali difei-plinaeruditii defcriptioncm orbisnunquâvidiftc.’àut vifam non legilfe^aut cum rénbsp;liquus orbis dcfcribcrctur,Britanniâinfüiâ vnji totius orbis maxima,iam tulatinis,nbsp;jgraijs monumêtis ta illuftrc in tabulis illis omiifa fuiffc^credifne illu,qui de reb*
BritaiUcistadiligeter fibiioquîrédû putauic, quibomincs eäregionede tu, it iatn oUuf
-ocr page 25-Liber Primus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* feL u
olimhabicarentrquçftirpium, qüpanimantium gênera in ca nafccrcntnr, quihüs legibusamp;moribusviueretur: eumjinquamjCrcdiscum de Iiistamfuißetfohi-itusjnbsp;in vni'jcrfçregionis nomine tam fuilfe ncgligcntemc’autqui tanta fidc, amp;diiigén3nbsp;fua Gallorum vrbibus nomina reddidit, Britannos aniiqua fua gloria fuilTe fra uda-tui umf Vêtus autem (quoniam in bac maxime parte fc Luddus iadat) cur nomennbsp;Prudaniæ exinimct,nihilvidco:nih forte eputris cbartæ fituctiam verba fenedutënbsp;côüaxçrint.Hçcfatisad Luddû in præfcntia:quitcftib* domo produólis, fuifq; in-fomnijs aduerlus omnium,qui vfquam funr,aut fuerunt dosßorum homir.um con-fenfum cerrandum lîbi putauit. Cum Æliotominus eritnegotij. Is non modonbsp;conicdurisvciifimilibus, fed non obfcuris ctiam audoribus indudus credit ali*nbsp;quaado cam regionem Prytaneiam fuilfcappcllatam. Non enimincommodé cx-ilïimauit infulam omnium reriim, quæ ad vitam inftrucnd'am vel ornandam funcnbsp;necefîàriæjCopiaredundantem ficdicipofic. Hicficaufas nominumexpendcrco*nbsp;portcatjSiciliaPrytaneiapotiusdicidcbcbatjnonnullæquealiætanto Britannia ftrnbsp;tiliorcsjquanto terrarum fpatio funt minores.Prxtcrca apudaudorcs, quorum tef-îimonio nomen Prytancia confirmaturfacile apparctferipturam elfe vitiatam . Innbsp;Stcpbanoquidcmfummainconftantia cft. In voce ALBION, inquit, earn elfenbsp;infulam Brettanicam fecutus, vtipfeait, Martianum. Invocibuslu«crnia,amp;nbsp;luuernaPrçtanicafcribitur. Alibi inquit elle in Occano infulasBrcttanieas, quarum cultorcsBrcttanidicantur. Sed Martianum,amp;Ptokmæuminijsvocibus Pnbsp;literam primam facere . Quos locos fi quis conférât,comperiet prccul dubio Icrip-turam cITccorruptam.-Stepbanumq; ipfum lentirc Brcttaniam per B primam, amp;nbsp;duo T T fcribi debcie.Hæc Æliotus cû opinor non ignorarct,quæ homines gloriænbsp;iamclici ad oftentationem eruditionis vndiqjconucrrunt, admonuifle quantumnbsp;fatiseftcontentus,fuumlcdori iudiciumrehnquit. Luddus vcro,vthicingcniumnbsp;ncfcaSjê tribus nominibus infulæ maximçid maxime probauir,quôd pauciflîmosnbsp;habuit aflcrtoresncmpcPrudaniam.PrcximcPrytanciamamplcôHtur.Britanniamnbsp;vcrô,quod nomen iam per omnes nationescratilluftre,quod (vt ait Plinius) grç-cis,amp;latinismonumcntiseratcelebratû vc!utcorruptui#reijcit,amp;fcrôtandé, idqjnbsp;àC.lul:oCæfireaitcorruptum,qucmfalfocxinimat (vtididumcfi) nomen Bri-tanniælatinis literis cômendalïe primum,cfterofq;fccum in cundem errorem traxnbsp;ifle.Ego verô antiquitatem vocis huiusBRlTAN NI A multis, 5c quidé locupletifnbsp;lîmis teftibus probarc poflem,fi rcs in eontrouerfo eflct:amp;àCæfarc non vitiatâ,(êdnbsp;permanusàmaioribus,amp;quidem puramfuiirctraditam,nifi quod veteres geminunbsp;TT fcnbcrefolitividcniur. Hincfadumopinor,vtLucretiusiniusnominisprimanbsp;lÿ'ilabam fecent longam.Nune autem alterum T foict omitti Latinis,quod in vocenbsp;Britto perpétué retinetur. Græci quißrettaniam fcribunt,pftximèad patrij fermo-nis prolaiionem accedunt: quam amp; ipfi Britanni, amp; omnes viciniadhuc rctinent.nbsp;Nam amp; Galli propioresBrcttasappcllantomncsfoeminasBritannicas, 5c Bretternbsp;Britanmcèloqui, amp; promontonû AquiranievulgoCapbrctton dicitur,amp; vtriquenbsp;Scotijbüccft AlbienlèSjamp;Hibernenfesficloquuntur.Id tantum intereft,quod quinbsp;G ernunica dial cdo gaudenr, in terd um tranlpofitione literarum vtuntur,ac Bertonbsp;pro Breton pvoferunt- Dionyfiusautem Afcrinillo verfu*
(^Occanu cechytai plychros rhoos entha Bretanoi.)
în altero T. reijciendovfuscft ücentia poëtica quemadmodû idem in (Samatai) is -o (Sarmawó Hiccotqationum pencabinitijs vfquercrum conlenlusnbsp;amp;in£ei
-ocr page 26-Rcrurn Scotîcarum
lt;ïntcrfcjêf cum VCtuftifiîrais Grarconjm,amp; Latinorum pluris apud me erit
omniaLuddi rhacoreata ciutoad ludibrium colkda.ad ignominiamfcrua[a,amp; ffldfalfumtcftimonium aduerfus antiquitatcdiccndum cjuamlibct impudente ha-fccant patronum,tarnen nondum egredi aufa.Proférât illc,fi potcft,qui ate Arifto- ƒlt;,nbsp;tclem fcripferitPrudaniam. Idautem vtin omnia fc vertat,nunquam effici«: cùmnbsp;certum fit poft Ariftotclem aliquot fieculis,Bardos nihil fcripto tómififle. Faceftatnbsp;iliagloriofa dicam,an ftolidaiatftatioantiquitatis,cuius nullum argumentum, nullum veftigium imo nc veftigij fragraentum reperiri poteft. Inter has variarum opi-nionum dilcordias, diuerfafqucloquendiconfuctudincs Luddus putatconfultiifi.nbsp;inum,vctuftatcm,amp; patrium loquendimorcm velue Cynofuram quandam fempernbsp;fpclt;âarc,atquc inde omnis lèrmonis curfum dirigere. Ab co ego non magnopcrènbsp;diftcntircm ; fiquidem quod in vetcri confuetudine pofitum eft, amp; ideo certum ex-iftimarur,id femper tcncri poflet .nbsp;nbsp;nbsp;Sed pluribus de caufis id fieri non pofte ani-
anaduerto. Primùm,quôdin omnifermonevetuftiffimainuenirifit difficillimum: 5^ «utiûfquefic hîc fequi dodiorum confuctudiné,quàtn retrofemper origines, velutnbsp;Niii fontes vano amp; ridicule laborc perquircic.-pr^fenim cùm,vocabulorum initianbsp;monàfapicntiorum iudiciopendeant,lcdàvulgi maximerudis, amp;incultiarbitrionbsp;cuius confilium anxiè inquircre,fupcruacaneç cuiufilam eft diligcntije,amp;vbi inue-ncris,non magnum feceris opcræprccium, Nam vt in reliquarum omnium rcrûnbsp;generationequf fpontcnatureproucniunt, autabhominibusad vfus virpcxcogi-tanturprimiftxtus quodam modoimpetfeâiorcs,amp; nonfolùmad vfuscommom,nbsp;fed afpedu minus iucundi exeunt. Cultu deinde nianfuc{cunt,amp; traâando pau-Jatim leuigantur Eadcm cenè eft in fermone ratio,qui primûtn ab hominibus eraf-lis, amp;rudibu8cditusafpcrplçrun4sgt; amp; infuauis,amp;impolituseftcxortus,naoxtra- 7dlnbsp;€hndo fenfim genitalem horrorem cxuit,amp; manfuctiùs,amp; iucundiûs ad aurcs acci-debat,amp;multofacilius in animos hominuminfluebat. Itaqueinhacparte, vtfinbsp;qua alia,confuctudini politiorum hominum aliquid indulgcudum cenfeo .* amp; vo-luptatem minime illam illiberalcm,âcinhumanam, quatenus moribus cft innoxia,nbsp;sninime abominandam.Quod fi quis ita Mufis iratis eft natus,vt Catonis,fc Ennijnbsp;fermonem potius amet,quàm Ciccronis^amp; Terentij, amp; inuentis ftugibus glâdibusnbsp;tarnen vcfcimalit,iubcamus miferû eflelibenter, quatenusid facit.Sed hçc noftranbsp;difputatio non cft de puritatc,amp; elegantia fermonis Latini ? Ad hanc cnim nihilnbsp;întereft quo fono Britanniolim literascfFcrrcnt. Hatc cnim tota contentio eo têdit,nbsp;Vt Latini Britannicum,non Britanni Latinum fonum difeant. Quod ad mcattinecnbsp;analimignorarc veterem illam,de anilem prifeorura Britannorum balbuticm,quatnnbsp;dcdifcctc quodcCqu^hoc cft fermonis latini,quod magno cum laborc puer didicL
Neque aliud cft cur minus molcftè feram prifeam Scotorum linguam paulatim in tcrmori,quam quod libcnccrfcntiam barbaros illos fonos paulatim cuanefeere, amp;nbsp;in illorum locum Latinarum vocum amœnitatem fucccdercgt;J Quod fi in hac trantnbsp;anigrationc in alienam linguam ncccfle cft altcros alteris côccdcrc,nos a rufticitatçnbsp;amp; barbaria ad cultum amp; humanicatem tranfeamus: amp; quod nafeendt Infelicitatenbsp;nobis euenit,voluntate,amp; iudicio exuamus . Aut fi quid opera, amp; induftria pofti«nbsp;tnus,id omne có conferamus vt lingua Græcam,amp; latinam, quas orbis pars meliornbsp;unquam publicas rcccpit,proviribus expoliamus,ctfi quis cx contagi« barbarifernbsp;inonisadhfßtfitus,amp; fqualor,quoadficripoflitcxtcrgeamu5. Quidf quadhæcnbsp;«limisanxu diligendaÎQ nominib' peregrinis prxfcrûoiin alicni lin^ui twn3«rcn-
-ocr page 27-Liber Primus.
fôî.5gt;
dis nee feruarî potcfljOCcCpoflct/xpcdit. Qvæcnim ncnlîterasamp;fonosbabetj tjuæ altcrius fermonischaraâcribusomnino expriminonpoûunt^ Qujcnarionbsp;prætcr Germanos W litcram proferrepoteft* Qjiis Latinis literis eum fonûredder,qucmHifpani,Brittones,ecScotorum pars in literis D. G, P. T* X. amp; 1.^nbsp;cffcruni^Ob hanc opiner foni abfurditatem Plinius enumerans Hifpaniæ oppid*nbsp;quædam negat latiali fermonc diâu facilia gt; Alia vocat ignobilia, amp; barbar« ap-pellationis:alia titra faftidium nominari pofle negat. Quid hic rogo facerct Lud-dus^ti ci latiné fit feribenda hiftoria Britannica^ Iplà genuina Brittonum nominlt;nbsp;quomodo enunciaret,cumtotafuabarbaricarubigneopinornon haberet. Namnbsp;cùm tam anxiéfe torquct,quomodo Luddum fcribat,Lhuydumne,an Lludum,annbsp;Veto Luddum, quorum nullû née Latinis literis exprimi,nec ore latiali efierri, necnbsp;ab auribus latinis fine fafiidio audiripotefi.Si verum forum retincat,non Latinamnbsp;fed Icmibarbaram faciet orationem. Sin ad genuinum latini fermonis fonum it?gt;nbsp;fledet voces pcregrinas,non minus flagiliofe peccabit, quam C«far in verbo Brilt;nbsp;tannus feciffe dicitur. Quid igitur Luddo faciemusf vt hominem amp; molcfium,nbsp;et morofiim placemuslt;Prudamiam diccmus,potibs quam Britanniam^ Hoc necnbsp;luddus tam Icuerusaliorum cenforexigetfPermittetcnitn vt ePrudam Prudaniânbsp;decünemus.Qiæd fi quis Britanniam,aut Brettaniam aufit dicere,quid aliud quamnbsp;làcroiadç vctuüatis violatæ,ct fermonis antiqui, finccriqj côtaminati,et c robuûo
llloic mafculofonoin muliebrem molliticm fradireum perageu Nihilneergo ex horroris vetufti fqualore mutare nobis fas critf aut fi non mutare,laltcm malè tor-
nata perpolire vocabulalt;amp; abinculta ilia immanirate paulatim ita infiedere, vtfal-tem vox hominem fonet^ amp;quodmaiorcsnoftriin Morinis, amp; Moremarufa,ce Arraoricisfcciflcvidemus:vtfi has voces donare ciuitatc latina non poflîmus,nbsp;certèincisamidura,amp; incelfumlatinumimitcmur^Sed per Luddum (vtvideo)n5nbsp;licet.Ad auguftam ilkm nos reuocatPrudanorum vetuftaté:amp;à Bardis,amp; Seneci-onib’vetatvfquam diuertere. Atvetuftiifimos Gra?corum,amp; Latinorum’nunquânbsp;haîc religio tenuit. Neqj poft(|uâ fermonis âtiqui rigor le i^mittcrc coepit, quifq uânbsp;fuit,qui famul,amp; volup rctincrc tnaluerit,quam qur in eorû locû fuccelTcruntrecînbsp;pcrc,et in tranffcrédisègra’Co latinis,autc la inogr^cis fuma libenas fuit.Qyis vttnbsp;lt;0 qualatinisvitio venir, cp Polydcuccnin Pollucem,quod Heraclca in Hcrcuicm,q»nbsp;Afclcpion in Æfculapiû verterint? Aut Grzeis,^ pro Catulo Catlû,pro Remo Ro-mü dixerit Quid in Barbaris ad fc tranfferendis^ nû Gr«ci dubitarût AL,Punicixnbsp;invltimisdiÂioaûfyllabisin AScôucrtcrclt;nûfiquis Annibas,pro Annibaldixienbsp;omné hiftoriæ maieftate proculcauit, veri täte corrupit,aut Poenorû lingua? maculinbsp;vllam inuffit^ Vidctc quantum veterum Saxonum,amp; DanortNn,qui pofterius im-migraruntin Britanniamhumanitati$amp; cultus fiudiumabhac Luddiimmanitatcnbsp;amp;fqualorisaffcdaioncdiffident . llliinculti, amp;omniseruditionisignari,cuninbsp;venilfentad hominesbarbaros,etbalbutientes,non folû eorutn ftribliginc lé paflinbsp;non funtinficijfed gufiatafemel Grçci, amp; Latini fermonis fuauitate multum ex co,nbsp;quem ipfîinuexcrant horrorc,ahftcrfcrunt:qu«damvocabalaafpcriora Icuigaruncnbsp;ita,vtfînc vlla autium offenfionc tolcrari poffint, qualia fuatOxoRia,amp; Rolïa, pronbsp;Oxonfordia,amp;RaufchcftriajCtplatraqncaliancTcpugnanrequidemLuddo. Sednbsp;nec ipfe quidem in hoc gcncrc parum fibi permittit, qui invnoBritanni«nomincnbsp;cum tam dur« feueritatis cft cxaiaor,in tot alijs fibi tan tam aflumitlicentiam. Nûc
-ocr page 28-Rerum Scotïcanïm
#öcabuïótâfflpertinacïtcr nltitur : nimii'urn ncregium illudnoircn Luddi c Ciin brorumproCipiaduóï:umjamp; vclut palladium in huncvfq-.dicmfcruatum in obliui-©ncm venir«. Idnc ficrct,Luddus aduerfus multitudinis conienfum,tempons vc-^uftatcm,atq;adco ipfam veritatem fibi certamen inftituit.Eft amp; in vocabulo BKI-TANN IA ilia adhucobferuatioj quodapudexterosfcriptoresid infulæ tonusnbsp;eft nomen, Brittoncs autem amp; Angli qui res Britannica# literis mandarunt nuncnbsp;cumcxtcrisconfentiunt : nunc tantum Brïtanniç nomine ccnfcntcam infylç parstem quæprouinciaRoraanafuit : idqj varie,prout belli cuentus limites luutauiî:nbsp;interim enim Adriani,interim Seueri vallum fincm imperio faciebant : rcliquof,nbsp;jqui extra vallum erantjnuncBarbaroSjnuncTranfmarincs appellabant, Bedahbrinbsp;jjrimi initio fie kribit. IT A QV E pctcntesBritanniamPióii habitarc per fepten--arionales infular partes cœperunt,Nam auftrina Brittoncs occupaucrant.Idcm cap.nbsp;j4. Aidanus Rex Scotorum qui Britanniam habitant, ct Libro 4. Cap. 4. dum re-iditum Colmani ex Anglia in Scotiam fcribitjaitjinterca Colroanus, qui de Scotianbsp;erat,rclinqucns Britanniam, Et alibi, Exindc cœperunt per plûtes dies de Scctci ânbsp;jcgione venire in Britanniana. Itemoccifus eft Ofualdusiuxta muram,quo Roma-tii ob arcendos Barbarorum impetus totam a mari vfquc ad marc precinxerant Btinbsp;«anniam.Eadcmloqucndifortnacft apudcundem Lib.a. Cap 9. Hancpeculiarcmnbsp;Britannisloquendi formamnon videtur ignorafic Claudianus,cum fcribit legio-nemRomanam, quæ Scoto dat fræna truci prxtencam fuilfc Britannis, hoc ellnbsp;eppofitam Scotis, vt eorum furoiem â Britanni# propcllcrct, in extrema quidcinnbsp;BritanniaacScotiælimite. Ftcquctiflimèhocgcnerclermonis vtuntur Guüclmusnbsp;JMalmcfburienfit, amp; Galfridus Monumetenfis non obfeuri inter biitinni-carum return fcriptorcs.apud quos facile cuiuis eritanitnaducrtcrc Britanniæ voca-lgt;ulonominari,quod intraSeueri vallum tantum continctur. Id apud eos etfiadconbsp;|)crfpicuum eft,vt neminem latere polfit: tarnen magnos apud ætaus proximefctip-Œores peperit errores,qui Aluredum,amp; Athclftanum, aliofq; nonnullos Saxonuinnbsp;SRcgcs totius infulçaliq^ando potitosfcrîptum reliquerunt, cum tarnen Seueri vallum nunquam tranfccndcrint. Nam cum Icgcrcntcos totius Britanniæ tenuificim-J)crium totam infulam ab cis pofiefiam cxiftimabant, Nee diflimilis interim ob-reruatioeftinhorumnomijium vfu (Britannus,) amp; (Britto.) Veteres enim om-Ties totam infulam Græci,amp; Latinifcriptorcs Britanniam,incolas ante eius omnesnbsp;line diferimine Britannos vocabanr.Primus quod feiam Romanorum Brittones nonbsp;ïninauitManialis in illo vcrfu,QyAM vetcrcs braecbæ Brittonis pauperis.Rritto-Tics fere vulgus appellat peninfulç Gallicæ habitatore$.-quâquâamp; ipfam Britannia,nbsp;amp; incolas Briianno»Grcgorius Turonenfis femper vocet.Romani fuos prouincia-Jes conftanter Britannos dicunt : quanquam ipfi prouinciales fcfc Brittones ap-jjcllarigaudeant.VtriufquevcrônominisvnaradiXjamp;origocft, Britannia. Et fientnbsp;vtrunquc nomen ab vno fonte promanat,ira res eadem prorfus vtroque indicatur*nbsp;Id autem maximeperfpicuè oftendit Aufonij poet£ carmen.^
Siluius illc bonus,qui carmina noftra laccfiit:
Noftramagi# meruit difticbaBritto bonus.' Siluiu# hie bonus eft.Quis Siluius^Iftc Britannus»
Aut Britto hie non eft Siluius,aut malus çfl,, Siluius clTc bonus Britto/crturqnc Britannus.
cfcdat ciuem degcneralTç bonuwl
Ncqj^
Liber Prîmui.
Nemo bonus Britto eft: fi fimplcxSiluiuseflc Incipiatjfimplex dcfinct eflebonus.
Siluius hie bonus eft .fed Britto eft Siluius idem*
Simplicior res eft diccre Britto mal ut,
Silui Britto bonus, quamuis homo non bonus efle Fcrris,nccfe quit iungere Britto et homo.
i^QinBritinnos Gallorum colonos efle contendunt,hi Herculem c Celt© puclli Galhca Britannum filium genuifle produnt: à quo gentem Britannam propagatä.nbsp;HanenationcmPliniusvicinam Morinis,Atrcbatibus,GcflbriaciscolIocat. Quiênbsp;Gratis hfc confirment non défunt Grammatici, Soujdas, amp; qui Etyâiologi-con magnum fcripfit. In cadem fententia mihi fuifle videntur C lulius Cçfar, flt Pnbsp;Cornelius Tacitus,alijque fcriptorcs latini non indodi : non incclcbres tarnen.Itcnbsp;flicra/erino,inftituta,gcntiuffiquc quarundam ad marc Gallicumhabitantiu more»nbsp;id cófirmantjè quibus mihi Britanni tranfmigrationibusexhaufti, Morini paulatimnbsp;confumpti videntur, MorinusquidcmàMorc [idvcterc Gallorum lingua marcnbsp;fignificat^fuam mihi origine teftari vidctur.Vcnta Bclgarum,amp; ab Icio didii Icenunbsp;ctiam in alienum folum fecum cognominis loco patriam voces) axtuliflc fit verifi-mile: atqueinipfoftatimaditu occurrcntcsBriranncs,vclut progcnicwiagnofcen-tcs,domum fuamtanqnamin hofpitium dcduccrc veile. Morinus cnimGallisvc-aO'tcrib’marinum , ct Moremarufi marc mortuum fignificat: quanquam hsec poftrenbsp;Bia duo nomina Gorropius,dum fuos Aduaticos nimis äbitiofe vult excolerc.penenbsp;nobis furripuittnee Arcmorici,aut Armorici fenoftri generis negate poflunt.Habenbsp;mus cnim maiorcs amp; propinquos penes nos obfidcs. Nam Ar Vcl Arc vetus eft prfnbsp;pofitiolingup Gallic«,quod ad vclfuptr indicat,quafi dicas ad marcjvel fupcrmatenbsp;fioccft,maritimû.Morcmarufaverôà (More,) hoc eft ((narc)declinat vltimafylla*nbsp;ba produda in moreparticipij græci.Artmorica quidcm,fcu Armorica Cqui ftatimnbsp;audiium non agnouerit, is veterem linguam Gallicam prorftis ignorât,] amp; ipfumnbsp;quoque (mtritimû)figr,ifîcat,vcl Strabonc intciprcte,qui eræcè pro co nobis fem-pcrrcddit (Apoccanitas.) Cefarde ArmoricishæcLib.pMagnasGallorûcopiasnbsp;îo, eaiumciuitatum,qu« Aimorifæappcllantur,oppugnandi fui caufa conuenifle.amp;nbsp;Lib.y.Vniucrfîs ciuitatibus,qu« Occanum attingunt,qu«qj coniin confuctudinCnbsp;Armorie« appellantur.amp; Lib.8, Cptcræqucciuitatcspofit«in vltimis Gallif fini*nbsp;bu5,Occanoqucconiund«,qu« Armoriep appcllantur.C«far quotie» harum cioi-tatummeminit,femperadijccrcfolct QVÆ APPELLANTVR: feditaad^nbsp;ijccrCjVt Bon nomen propriû efle intclligas,fcd aut epithetô, aut locicogoomc,fednbsp;Dec apud quenquam aliuin idoneum feriptorem id ciuitatis nomen fuiflereperitur^nbsp;cirm tarnen latiflimc in ilia ora vox ilia vagarctur, ab Hifpanîa videlicet ad Rhenûinbsp;interque totfcriptorcsvnum Plinium reperiam,qui genùinamnominis vim non vi»nbsp;deatur intellexiflè. Omnem nanqueAquitaniamitaputat aliquando fuifle appel»nbsp;M© latam.Scdhpcinprpfentia.Namplura nobis de fermone Gallico di/putandû erit.nbsp;q|Antiquiflîinum inful«nomencreditur fuiflè Albion: autvtAriftoteles,velnbsp;potiusTheophraftus in libro,qui De Mundo infcribitar,rcccnfet Albium^SedhoCnbsp;nomen magis c libris cruituv, quam in commun!fermone vfurpatur, nifi præfet«nbsp;tim apud Scotos,quifcAlbinich, fuam regionem Albin adhucvocant. Multino»nbsp;men inditum inde putant,qfidd appellêtibui è Gallia alb« rupes primç occurrant^'nbsp;Mihi veto abfurà^ impnmis videtur Britannici nominis erigincclaiifl^i^otxnbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A»iiijî
-ocr page 30-Liber Primut.
repetcTfjtâtn rtro tum inter feras genres comracrcio.Sunt qui ab Albione Ncptuhi fîlio id nomen inditumputcnt,qucma!iquando BritanniçfuiircRegccomminifcûnbsp;tur:audaci prorfus mendaçio amp; nullopcnitus antiquitatis teihnienio niai, Supernbsp;hoc tarnen taminualido cognatinominisfundaincnto, regnum cxtrucrccos nonnbsp;puduit. Nullam cnim aliamhuiuscommcniiex hiftorijs occafionem datam video-.nbsp;Memineruntenim Albionis, amp; Bcrgionisc Grzeis quidem Diodorus Siculus, amp;nbsp;StraboiéLatinis Cato,Hyginus, 8c Mcla;c quibus id tere colligi poteft Albione,nbsp;et BergionaNeptuni filios Ligures exagro Albicor um itinera, quae in Italiam fer-rcntjlarrocinijsinfcflahabuifTc. Hi,cum Hcrculemex Hifpania Gerionevidotc-deuntem praedaexuerc tcntalTçntjtam atrociprælio cum cxceperunt, vt pene dc-fperatis rcb’louisauxiliûimplorarefitcoaâus:cum,vt fîlio laboranti opcfcrrct,im-brem lapideutn carlo dcmififlc.Eiuspugnæ indicium ad pofteros manfifle campumnbsp;lapideum. Neque ego tarnen abnuerim ab albo 8c infulanfi,amp; latronem nomen ac-cepifTe. Verum album contendo plurimarum gentium commune fuiHcvocabulû,nbsp;apudquecos non modo coloiisjfedaltitudinis nomen fuifle, ht Feftus quidemnbsp;Pompeius qua? Latinis Alba dicuntur,ca Sabinis Alpavocari afïcrit, indeque AI-pibus nomen inditum,qnôd perpetuis niuibus albeîcanr.Ego quidem (vt de alteronbsp;aflentior)AlbumjÂc Alpum proeodem àvctciibusfuifrcdida,nen Feftifolum,fcdnbsp;eiiamStrabonisaudoritaicfietusnta Alpespotius abaltitudine, quam àcandorcnbsp;nominatas arbitror. Primûm quôd cùm Alba multarum fit in Italia, Gallia, Hifpanbsp;pania vrbium no»iê,oinncs incollibus,autpropc colles fintfîtæ.Deindc quod Stranbsp;bo abfquedilcriminc hæcnomina Alba, Alpa,Alpia,Albionia,Albici infignificati-onc altitudinis velut ab cadem radiccdcclinataagnofcat.idcoquchasvoccsvfur-pari maxime oftendat^vbi Alpesfcattollcreincipiunt. Hine in Liguria Albingau- 7^nbsp;num,8c Albium Intimelium, In lapodibus autemiugum eft editiffimum, vbiAlpes definunc.Sunt 8c alialoca,quæ abaltitudine nominatapolluntvidcri. In Italianbsp;quidem Albulafluuiiis ex Ethruriie, AlbuIæaquæcTiburtinisraontibus cffufæ:nbsp;in Gallia Narbonenfi Albici populimontani: in Germania Albis fluuius in Boc-morum montibus natus:îh Afia Albanus fluuius c Caucafo defluit: amp; Albani po-puli,velut eifdem montibus infufi. Ex his opiner non abhorrer â vero Album nonnbsp;vnius,fcd multarum gentium fuiftc vocabulum, cumque omnibusquos nominauxnbsp;locisaltitudoperpctuójamp;immutabilitcralbcfccrevix paucismenfibu?, nee omnibus femperaccidat.Faciunt ad hancquoqucconieduram et ipfà Gigantum Li-gurum nomina Albion,8c Bergion vtrunque (vtopinör)a proceritatecorporis ira- gjnbsp;pofitum ; ac de Alboiara quid vetcres fenferint diximus. Germanis vero Bergnbsp;pro aho dici notiuseft,quam vtpluribusindicandum fit. Et Gallis olim codemnbsp;inttlleóu diâum fuifft oftendit locus Plinij libro tertio, quem ita legcndum con-tendo.Vnde Bergomates Cato dixit ortos,ctiam nomine predentes fcaltius,qiianbsp;fclicius fitos. Albion igitur,8c Bergion homines, vt videtur, cæteris vicinis corporunbsp;proceritate prçfiantet,8c fiducia virium in ca Ligurum oralatrocinium cxcrccntcs:nbsp;quos Hercules euro iliac iter haberet armis compefcuit, In Britannia autem ,rcg-nalTc nemo vetcrum cos prodif.amp;rem omnino diflimilem vcrifacirrcium,quitumnbsp;trat gallicarum ftatus.N cc verifimile britannicum multo fuiftc traquilliorcm : quanbsp;in terra regnum maximum naagaus illc Albion rcliquir, vt domi latrocinarctur. 9^nbsp;Nosveróerfi non multum abcorum opinione difccdimus,qui Albicncm ab Albonbsp;fuiftc fenpferunt, ita non colorem, fed alûtudincm montium occafioncninbsp;pomini
-ocr page 31-Liber PfimüSa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fel
Domini imponendo dfdjfîcaibiiramur.Qüi auttm hcc Dcirfhiimpöfijeilihtjptitó Donnihil impulfos ccinparaiionc Angliz cuni Hibernia,inter quas angufioriiarinbsp;nauigatur.Nam cum altcrum litus toiumin montes conlurgcrt vidèrent, àltcrnnlnbsp;dtpreflum,amp; humilc in csmpos jquales exphean-, illam ab akitudinc Albioncmnbsp;• dixerunt; huic ante mïbhnmilitaic an nomen alilt;^uoddcdcrint,longint^uita$ tentnbsp;poris,amp; incolarum negligentia in memoria return vetuftarum predendafecit incernbsp;tum.Huic prattiea meadententixetiam illudfuffragarividetur, quodncmcifludnbsp;infulæ ab albo dvdum, hue Albion,fiue Albium fit, adhuc in Scotia ,vclut natalinbsp;folopcrtinaciter haretinequcintcr tot mütationcshabitatorum,regnorum,lingua-ruin,aliarun:e‘jucrcrumvic)fl’.tudincsvnquamextirparipotuit. Ha?c ctlï nobünbsp;aut ve ra,?ut veris proxima videntur,tamcn fi quis afferet meliora facile in cius fen-tentianitraiifibimus. Hadenus de veiuftisinlulæ ne minibusipioximumcflc vidc-tur, vttirrari.mßtum excquimur. Ac Angliquidem domcflicifcriptorcsfatisdi-fcrtè,atq;expllca^èli^gulas regiones tradidcrunt.Hcäorautcm Boethius in Scoti«nbsp;delcripüone quedam parum verè prodidit, ct alios in errorem induxit, dum ipfc,nbsp;quibus ca inquire ndi dtdit negotiunijnimis crcdulus corum fententiam temcic vuinbsp;gauit: nos,qu£ccmpertacrunt nobisleuitcr,amp;pcttunóloriè attingemus ; quæ aucnbsp;cbfcutè.aut minus vere prodita videbuntur,quoad poterimus corrigemus.Anglianbsp;commocilfn'è,qucd ad noftrum inflitutum fpcâatjdiuidunt quatuor lt;lumina,duonbsp;*0 in mare Hibcrnicum dccurrentiaDeua, amp; Sabrinaitotidcm in mareGcrmanicurnnbsp;Tamefis,^ Humber.InterDeuam,amp; Sabrinam triplex’regiónibus diftinäaindu-citur Vailia : inter Sabrinam,amp;Tamcfimtotumillud latus Anglijc,qucd GalliaOTnbsp;fpeâat: inter l amefm,amp; Humbrumintcricâaîregiones tertiam portionemeonfti-tuuni:quartam,quicquid terrarum ab Humbro, amp; Deuaad Scotiam pertinet.Diri-f tuitur autem Scotia ab Anglispritr.ùmTuedaÂuuio, Zeuiota monte altiff mo, amp;nbsp;qua mens dtficit,vallo non adeo pridem faâo, ac deinde Elea, amp; Soluxo flumini*nbsp;bus. Citrahos limites a mari Scotico adHibernicum regiones hoc ordineiacenunbsp;Marcia, in qua Bciuici m oppidum nuncAnglitcnent,finiftrumTued«latUsatiin-git :ad orientem Foi ttie efiuario,ad meridiem Anglia dauÈitur. Ad occidentem adnbsp;»0« vtrunqj Tuedç latus eft Teuictia,a Teuioro amne nomen adepta, Zeuiötä montenbsp;dirimiturab Anglia. Pofthunc regiones non magnat Lidalia,Euia, amp; Efcia a tri*nbsp;bus fiuminibus eognati nominis Lidalo, Euo, amp; Efcanoroinatx, Vltima Annan*nbsp;dia ,amp; ipla ab Annando amfie propcmediam diuidente appellata, fecundum SoPnbsp;uæum in mareHibernicum decuirit. lam vtrurfus ad Fortham redeamus, is abnbsp;ottu Lothianamclaudit ; Coeburniûltus,amp; Lamyrij inontci cam« a Mardafepa*nbsp;rant. Gontingit dtindcpaulùmad occafum indexa Laudêria|n,amp;TuediaiQ.* alte«nbsp;ram à Laudcro oppido,alteram ab amne Tuedamediam fccante.Tuediam ad meridiem, amp; occidentc continguntLidalia,Nithia,Glottiana. NithipNiihusamniinbsp;nomen dedit per earn in marc Hiberniculabcns. Lothiana a Lotho Piâorum Regenbsp;noirinata. Aboriente jcftiuofiniturFortha,fiucmariScotico,VallcmGlottianamnbsp;fpedatab occidctc hiberno. Hperegio huminitatiscultu,amp; rctûneceflâriatumadnbsp;vfurn vitæ copia esteras longé prpccllit, Quinqjamnib® irrigatur,Tina,vtroq;E{cagnbsp;(quiantequâ mmare cadât in vnum alucum coeunt) Lctha,amp;Almone.Hipartimnbsp;c 1 amyrijSîpaTtin; Pictlandiçis montib’in Fortham defluGt, Ôppida habet Dum«nbsp;f baiû.Hadi.nâjVülgô Had.intonam,Dallccihum^dimburgû, Letham, Limnuchufn^nbsp;^Äj^ifad ôcudcnûm iacct Glottiana^viranot Clottat flumiàû ripam cotnplesot
-ocr page 32-Rcrum Scotîcârum.
quæob longifuJincmin duasprzfcdurasdiuiditur.In fuperîore pra?ftâura coIIÎB cft non admoduiH cditus, è quo in tria diuerfa maria fluminacffunduniur,Tucdamnbsp;marc Scoticum,Annandus in Hibcrnicum,inDeucaledoniumGlotta. In eavrbesnbsp;înngnioresfuntLanarcum,amp; Glafcua.Kancaboccidente hibernoCoilacontingit. 5Inbsp;Vitra Coïlam cft Galloutdia, EafcparaturaNithia Cludano amnc, tora fcrcinnbsp;meridic vergçns,ac ab litore eiu» rcliquû illud Scotia latus tcgitur. V niucrfa peco-riSjquâfrumentifcrrilior.Amnes habet in Hibcrnicutn marc dccurrentes Vrum,nbsp;Dcuam,Kcnnum,Cream,amp; LuITum. Nufquara ferc in montes attollitur, fed collibus tantùm ficquentibusintumefcit.ln conuallibus inter cos aqua reltagnans innuméros prope lacus cfficit,c quibus primis ante æquinoâium autumnalc imbrib*nbsp;riui augcntur,vndc multitude incrcdibilis anguillarum defeendit, quas accolæ ntC-Iis vimineis exceptas falccondiût.ac non modicum inde quæftum fàciunt.Extrcmûnbsp;lateriscftNonantumproinontorium,lubquoinoflio LulTi fluminisfinuscft,quinbsp;Ptolemæo Rerigonius vocatur. Ei ex aduerfo influitex çftuario Glottç ü'nus vulgo (ƒ«nbsp;lacus Rianut.Ptolemæo Vidogara: quod inter hos finus terra? procurrit,incolæ Ri-nô,hcc efl GaJlouidisc acicm appcllant.Ab cifdem Nonantum Mula,hoc ift roftrû,nbsp;(lue ridusnominatur, '1 ota autem tegio Gallouidia (nam Gallouidprifcorum Sconbsp;terum lingua Galium fignificat) appt llatur. Infra Vidogaram a tergo Gallouidixnbsp;Jeuiter déclinât ad Glotta? çRuarium Cariâa. Earn duoamnes intcrfecantStinfîa-rus, amp; Greuanus.-vterqueniuliisamœnis villis cingitur. Inter amnes qua in mo-dicos collestumetpjfcuisfoecunda,nec infelixfrumentoeft. Tota terreftribus,nbsp;’maritimifqjCopijs non modo fibi fufficicns,fcd vicinis multa fuppeditans. Dunusnbsp;amnis eain a Co)lafeparat,ortuscxciuldcm noininislacu, quiinfulam complc-€litur modicæ arcis capaccm,Sequitur Coda, quâà meridic Gallouidia clauditjab ƒ?nbsp;crtuzRiuo Glottûnatnattingit: ab occafulruino ßuuio aCunigamiadiftinguitur:nbsp;mediam Aéra amnis diuidir, Adeumfitacft Aëra emporium non ignobilc.Invni-iierfum regio cftfèraciorvirorum fortium, quam fiugura, aut pccorum,tora quipnbsp;pc tenui, amp; arenofofolo: qua? res hominum mduftriam acuit, amp; parfimonia vicesnbsp;animi,amp; corporis confi»nat,Cunigamia poft hancad feptcntrioncs procurrit, amp;nbsp;Glottarn fubmouet,ac prope ad iuftiatnnis modumcoercct.Nomcn regieni Dani-cum cft,quod coru lingua Regis doinicilium fignificat.-qu« res indicio eft,cam Danes aliquando tcnuifte. Proximc ad orientalem eius plagam fita eft Rcnfroana,abnbsp;cppidulo in quo con uctus eius celebrarifolentjappcllata: vulgo ßaronia dicta. Mediam earn lecanc duo amnes,quib’vtrifque Carthus cft nomen. Poft Bareniameft J*nbsp;Glottjanà,3d vtranque Glotrp ripam protenIa , ipfa in plurcs iurifdidiones obnbsp;^agnirudinechdmifa. Amnes nobiliorcsfundit: alæua Auennum, amp; Duglaftiim,nbsp;quiin Giotfjjm deedfrunt: item a dextra alterum Auennum,qui Lothianam ab a-groSterlincnfidirimit.Hi duofluuij communemamnium appcllationcmloco pro-prij nominis acceperunt; quemadmodum in Vallia diuerfa dialefto i5,quem Auo-iiern vecant. Sterlincnfcm agrum a meridie feparat a Lotbiana Auennus, ab ortUnbsp;aeftuarium Forthæ,donecpaulatimfeipfo minor ad iuflam fluminis rnagnitudincmnbsp;redaâus prope Sterlinum pontem patirur.Sccat regionem fluuius vnus,qui memonbsp;rnû fit dignus Carré iuxra que aliquot vetufta funtmonumenta.Ad Ijeuam Catronbsp;lis duo terrenifunt tumuli hominu opcra(vt res indicat)a?dificati: vulgo Duni pâ'f^nbsp;cisäppcllantur.lnferiusautf m ad cundemaronemadduo fcrcmillia pgfluumcftç-«ificiußl rdtundum fine calcc/cdfaxis afpcrisitaconforBiatis,vtfupcnoh$ lapidi*nbsp;p“gt;
-ocr page 33-Liber Primus.
fol
parsin inferiorem fe inférât: ita vttotumopusmutuo compîexu,êlt; Eixorum ponde, rcfe fuftintat^paulanm ab inao ad ihmmum inardlum fc colligcns . SiUmnia parsnbsp;apertaeft , Vulgus alium atque alium vfum , amp; audtortrn ciusædificijprofuonbsp;quifqjingcnio comniinifcitur. Ego ccrtealiquando coniedurafuiindudtus, vtnbsp;I crcdcrem tetnplum Termini fuiflè,quod (vtaccepimus) rotund urn,amp; fupernc a-, pertum ædificari folitum crac. Nonnihil ctiam conieâuram noftram iuuare vidc-b.inturï)unipacis propinquirquad fafta ibi pace,cuius monumentum hi colics cf-fent,quod illic terminum fuæditionis Romani ftatuiffent.Nequealia res me abhacnbsp;- opinionc deduxiffctjnifircfcilTem ex hominibusfidedignis in infulaquadatn coiu-pluriacffeædificuccçtcraquidemçdiculæjcuiusmcminimusjfimiliajniliquodma-iufcu!a,amp; laxioraeflent. DuoiteminRofliafiinili forma funtfacclla. EaiesftiGnbsp;pe:rderc fententiam me coegit,ac iudicare monumenta reriim geftariim hpc. tfie,acnbsp;potiffimû trophæa,ac pænc extra orbem terrarum,vttuta ab iniuria hoftium eflcut,nbsp;conftituta. Sed ceric flue hçc trophæa funt,fiuc(quod quidam fufpicantiir) claio-rum virorumfcpulcra,tuifl'c credo monumenta ad æternitatem. memoria? pciperuannbsp;dam confccrata,lcd ab hominibus indodiis, incultifque ad fimilitudinem illius at-diculc,quf eft ad Carrontem conftruóia. A dextero Carrontis latere agcr fere estera planus in collem pauium prominet, medio fere Ipatio inter Dunos pacis,amp; x-diculamdneoadipfuraanguliflexummodicæ vrbisveftigiumadhucapparei, bed
Î0 murorum fundamenta,amp;vicorum defcriptio partim cultu ruftico, partim eiuencis ad propinquas ditiorum villasconftruendas lapidibus quadratis confufa cft.H unCnbsp;' locum diferté Beda Anglus Guidi vocar,atquc in ipfo valli Seueri angulo collocat.nbsp;Multi præclarifcriptores Ro. eins valli mcmincruntimulta veftigia extant, multinbsp;lapidesinfcriptieruuntur,quibusauttcftimoniafalutis per Tribunes, et Cchtun-,f ones accepts, autfcpulcroruminfcriptionescontincntur.Etcumab Adnani val-lo (vtvtriufque veftigia indicant) raro minus centum millibus palTuum diftat hocnbsp;vallum Seueri ab eo,quem ante Adrianus conftruxerat, aut magna inlcitia fuit eo-rum, quires Anglicas fcnpftrunt,fi Latinos qui hçctradideruncnon intellexeruntrnbsp;autincuria,quidilucidctradit*tarnconfufereddidcrunt, Vtrumeunque fitautem,
30 res mihidigna eft vifafinon reprehenfione,faite IcuiadAonitione: præfertim cum ex monumentisiamdiâis,amp; Bedç Anglihiftorialatis conftet, ibi aliquando internbsp;BrittoncSjamp;Scotoslimitem fuifle. Qui verb hicCamelodunumfuiflcfabubntur,nbsp;ijdem contendunt quam diximus ædiculam Claudij Cçfaris fuifle templum: van if-flmo in vtrroqdemendacio,cum amp; Camelodunum coloniaRomanorum vitra tre-centa milliapafluumabeo locoabfit,fi Ptolemço,amp; Antonini itincrario fidcs ha-*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bendafit. Cornelius Tacitus hunc corum errorcraapertiffimeoftendit cum reli-
qua tota narratione,tum maxime quod RomanosamiflaCaj^eloduno in tem.pluna Claudij Cçfaris confugiflê falutistuendæ caufà feribit, Ædicula autc iliaque templum Termini,.fiuealtcriusrci monumentum fuerit, flneforibus quarum nullumnbsp;nabet veftigium,amp;fupcrncad iaduslapidumpatens,nedcccmquidcm milites nonnbsp;modotegcrc,fcd vix quidcmcôtinerepotucrit.Quid^ quodquadragcfimofcrc an-no poft Claudij Cxfaris expeditionem Iulius Agricola Romanorum primus in casnbsp;partespenetrauit * quôdquinquagcfimopoft AgricolamannoAdrianus limitcmnbsp;prouinciæinterTinam,amp; Efcam vallo dult;âo ftatuit^ cuiusadhuc multis in locis vc-, ftigia fuperfunt.Septimiusautem Seuerus circa annum a Chrifto nato ducentefi-' ' mum dcc^um Biitanniam ingrcfliis, vitra limitcm ab AçUianqfaâum centutn
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot; œillia
-ocr page 34-Rcrum Scoticarum
milliapafluumab çftuano Glottçad conflucntcm Forthç, ie Auenni valium dukit, cuius adhuc plurima,amp; pcrfpicua remanent indicia, Acceditad hæc, quod in an-tiquis monumentis nufquam comperimus fummam rci Pidicæ non Camcloduninbsp;fuilTc/cd Abrcnethi) regiam, amp; primatis Epifeopi fcdcm,quæ poftca ad Fanumnbsp;Andreæ tranflata eft. Quod ft quæratur,quid Romanos impulcrit, vt coioniam iliac dcduccrent,amp; quomodo earn in agro ram fterili, amp; turn (vc res erant) ftlucftri,nbsp;amp; inculto,amp; hoftium fcrociflimorum obnoxiam quotidianis iniurijs alucrint,rcfpónbsp;debunt opinor (nam non video quid aliud rcfpondcrepoflint)copijsmaritimis camnbsp;fijiflefuftentatam, quando aduerfo Carronte rum naues ad vrbis vfque portas ap-pellcrcfolcrcnt, Id liquidem verum fuit,necefte effet agros ad vtranquenpam Forthat iacentes turn inundationibusOceani obrutos.ac pcrindc fterilcs fuifle, quosnbsp;tarnen inillotradufolosfrumentarioscftc oportebat. Illa prope difficilior Occur-rit qufftio,quod cum vtrinque circa Forthamlocaaquæ raarinæ obtincrenr,curil-lic Romani non potius vallum finirent, quam fupcruacuo laborevlteriuspcr mul-tamillia pafluum produccrent^ Vitra Stcriinenfem agrum eft Lcuinia, à Renfro-smaprpfedura Glotta, àGlafcuenfi Keluino amnediuifus,ab agroStcrIinenfimo-tibus,a Taichia Forthadirimituri tandem in montem Grampium definit, adcuiusnbsp;radices per vallem caua Lominius lacus fe cxplicar,viginti quatuor millia pafliiumnbsp;longus,odo latus,Supra viginti quatuorinfulas compleétitur. Præccr multitudinénbsp;aliorû pifeiû habet amp; fui generis efu no infuaues: Pollacas vocant.Tandé crumpensnbsp;tncridie verfusLcuinumamncm,quiregion!nomen dcdit,effundit:quipropeBri-tannodunumarcem,amp;codcm nomine oppidum in Glottamingreditur, Lcuinirenbsp;partem extremam Grampij montis vltimi colics attollunr.finu maris cxiguo,quemnbsp;Gcrlochum abreuitate appellant,intcrcifi.Vitra hunceft finus multo 3mplior,quc 7«nbsp;Longum vocantja Longo qui in cum cadit fiunio. Is limes eft inter Lcuiniam, amp;nbsp;Coualiam, Ipfa Coualia,Ai^athclia,fcu potius Ergahclia, amp;CnapdaliamuItis fi-tiubusanguftis ex fftuario Giottac infufis,in multas partes dirimuntur.Vnus internbsp;cftcra infignis lacus Finis vocatur,a Fino fluuio,qucm rccipit. Is vitra Icxagintanbsp;millia pafluum in longitudinem porrigitur. Eft amp; in Cnapdalialacus Auus,in quonbsp;eft infula exigua,amp; arx munira. Ex eo fluuius Auus effunditurrqui vnus in illisnbsp;regionibus in marc Dcucaledonift exit.Vitra Cnapdaliam ad occidcntcm bibernunbsp;, excurrit Cantiera,hoc eft regionis caput, Hibcrniæ occurrens,a quo modico fretonbsp;dirimitutjipfalongiorquam latior,adeoarófisfaucibus Cnapdaliæconiungitur,vtnbsp;vix mille palTus expleant, idque fpatiura nihil aliud quam arena fit, adco humilis,nbsp;vtper cam nauiculistradudis nauta; platrunquc nauigandi compendium quærant.nbsp;Hanc attingit Lorna Argathcliç adiacens, amp; vfque ad Abriam pcrtincns : regionbsp;plina,necinfoecundx Qiu Grampius mons humilior eft. Si magis pcruius Braidnbsp;Albin regio vocatur,noc eft quafialtiflimam Scotiæ partem dicas, ac vbi maximanbsp;pars ilia attollhur Drum Albin,id eft Scotiæ dorfum vocatur, necomnino finccau-ia,Ex co cnim dorfo flumina in vtrunque marc dccurrunt,aliainlcptcntrioncm,alianbsp;in meridiem. Ex Icrno enim lacu Icrnam fluuium in orientem hibernum fundit:nbsp;qui in Taum illabitur ad tria millia pafluum infra Perthum. Ab hoc fluuio cognomen accepit ad vtranque ripam alFula vctcrc Scotorum lingua Strarfiierna di^a.
Strat enim regionem ad fluminum decurfum iacentem appcllait folcnt. Inter mon- ft tes cius regionis,amp; Fortham porrigitur Taichia,aTaicho fluuio qui medium fccat,nbsp;xgt;mcnadepta, Excipiuntcam Ocelli montes,ipfiquidem magna expartc,acquenbsp;agcr
-ocr page 35-LibertPrînlüsJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol 7^
âgcr 3 d coifi radices adîaeens in Icrnenfî præfcduraCenfènnir. Verùm ccliqtiufn gri ad Foitham vlqucambitio in varias præfedturas diflecuit, Clacmananam,CoI-joßisnam,amp; Kinroflianam* Ab his,amp; Occllismontibus quicquidâgfiâlatcribùsnbsp;r oitha,amp; Taus claudunt, in orientem anguftècuneatur ad mare. Ea vno nominênbsp;ƒ (Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vocaîur Fifa,omnibus rebus ad vfuinvitæ ncccfl’arijs fibi fufficicns;qua lacusLcui-
nuscain fcinditjatiirimaândc vtrinquofccolligcnsin anguftû vlquc ad Caraliam oppidum. Amncm vnum,qui memoratu fit dignus Leuinum fundit.Totum littasnbsp;frcqncntibus oppidulis præcingitur.-c quibus maxime eft metnerabile propter bo-narum artiû fiudia Fanum Andre;e,quod prifei Scori Fanum Reguii appellant; In-ïo tciius in media fereregioneeft Cuprum y quoreliqui Fifani adiusaccipiendumnbsp;conueniunt. Qua ierniamcontingit,eftAbrencthium vêtusPiftorumregia. Hicnbsp;in Taum influit lerna. Ipfc autcin Taus elacu Tao, qui eft in Braid Albin vigintinbsp;quatuormülialongo erumpit,fiuuiorum Scotiæfacile maximus. Isfead Grampiunbsp;mcnteni infiedens, Atholiam attingit regionem fcrtilem in ipfis Grampij faltibusnbsp;coÜocaram.Fius partem fub radicibus mentis in planiticin explicatam Blaram vo-cjr;t,quæ vox liberum arboribus folum fignificat.Infra Atholiam ad dexteiamTatnbsp;ripani fita eft Caledonia oppidum,vêtus tantum nome retinens, vulgô Duncaldc,nbsp;hoccfitvmuluscorilisccnlîtus.Coriluscnimcû per in cul ta felatiflimc funderet^nbsp;amp; filuarum opacitareagros tegeret,amp; oppido amp; genti nomen dabat.Caledoncs c-i.0 nim,aiir Cak domjgens olim inter Britannorumclarilfimas alteram partem regninbsp;Pidorûficicbant quos Ammianus Marctllinusin Calcdones,amp; Vedurionesdi-uicit,quorum nunc vixnominis veftigium aliquod (upereft. InfraCaledoniam adnbsp;cuodecim millia pafTuum in cade dextra ripa eft Perthum. Ad finifiràm tipam fubnbsp;Atholiaad orientem fpedans eft GoreafrumcntarijscampisnoLilis. Et iubhacite-yjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riim inter i aum, amp; Eicam porreda Angufia,fiuCjVtprifeiScoti loquuntur,Æneiagt;
Suwrqui Horeftiam,autiuxradialedum Anglorum Forefiiam didam purent. In caiunt vrbes Cuprum,amp; quod Boethius patrie fuçgratulansambitiofc Dcidonuinnbsp;vocat.V ctusenim nomen Taodnnumfuilïc reor,a Dunojd eft collc'ad Taum fitojnbsp;fubcuiusradicibusoppidum eft extrudum. ExtraTaum ad 14 milliapalTuum re-30 dolittfircoccunit Abrencthea,alionomineAbrinca.DeifcdcRubrumpromonto-riumfatis longeconfpicuum. Eica fluuius cognomento Auftralis mediam fccat:nbsp;alter El( a Septentrionalis cam a Mcrnia diuidit.Ea ex magna perte folo eft campef-tri,'5c piano,donee vitra Fordunum,amp;Dunorrum Comitis Martialisarcem occur-ratGrampiuspauUtimfedemittcns, amp; inmarefubfidens. Vitra cam adfepten-triones eft Deuæ, vulgo Deæ fluminis oftium : Sc plus minus mille palTus vltcriusnbsp;Dona . Adalterum Abredonia eft ûlmonum pifeatu nobiiis , ad afteruninbsp;Epilcopi fede», amp; fcholæ publicçomnium ingenuarum artium ftudijs florentes*.nbsp;Hanc citeriorura inuenio vetuftis monumentis Abrcdcai# appellatam. Nuncnbsp;vtrunqne oppidum Abredonia Veteris amp; Nouæ cognotr.inibos diftindum voca-tur. Abhactamanguftafrontcinterhçcfluminaincipit Marria, acfclcpaulatimnbsp;dilatansad fcxaginra in longitudincm milia le protendit Badcnacham vfquc. E*nbsp;regio perpetuo doifo contmetur, amp; in vtrunquc marc flumina cuergit . Eadc-nachf confiniseftAbrh, ad marcDcucaledonium modiceprona,regio (vtintecnbsp;Scotos) imprimis copiofa maritimis, amp; terreftribus commodis. Eft cnintnbsp;amp; frumentis , amp; pafeuis imprimis felix, amp;prçterea nemoruin vmbris, amp; ri--Uulorum fontiumque amœnitçie iucunda, Pifeiumveroprouentuadeo fertilisa
-ocr page 36-Rcrum Scotîcâriim
Vt nuîlî propc Scotiaf regioni cédât. Nam prêter fluuîatiîîum copîam quam tot riui fufficiunt,marc longo canali per planum folum infufum pénétrât zibiquc tcrr«nbsp;{gt;aulo altiorc margine coercitum fc latius difFundit, ac fpcciem ftagni, aut venusnbsp;acuspræbet: vndeAbriam, id eft ftationem,patrio fermone appellant. Idemquo- finbsp;que nomenregionicircum circa vicinx dant. Qui Anglice locuntur vtranqucjhocnbsp;cft amp;finum ilium maris, amp; regionem pcrperam5amp; abfurdc Lochabriam vocant.Hçnbsp;«res regiones Abria,Badcnacha,ôf Marrialatitudinem Scoriat inter duo maria cornnbsp;jjlcâuntur* Ad pbgam fcptentrionalcm proxima Marriæ cft Buchania, Dona flu-uioabeadiuifa. Eaomnium Scotifrcgionumlongiflimè fein mare Germanicumnbsp;exporrigit. Pafcuis.ouiumqueproucntuadmodum fclix, CÉCterifquecommodisnbsp;ad vitam neccftàriis ftbi fufiieiens. Fiuuij eius cum (almonibusabundent, Ratraninbsp;ainnem tarnen id genus pifcis non ingrcditur . Eft in eius littore fpelunca,cuiusnbsp;natura pretcreunda non videtur. Aqua c naturali forniceguttatim dcftillans llatimnbsp;in lapiduin pyramidas vertitur,4C nili opera hominum antrum fubinde purgaretur,nbsp;fpatiumvfque adfornieem breuicomplcretur. Lapisautem qui ita gigniturvelutnbsp;mcdiamnaturamintcrglacicm^amp;faxumobtinet.-cftcnim friabilis, nequeadmar-morisduritiem vnquamconfolidefeit. Nos cumTolofar eflemus circitcr annumnbsp;fafutis 15 44.acccpimus ex hominibusfidedignis fimilcm per omnia huicfpclunnbsp;cameftc in proximo Pyrenseo. Vitra Buchaniam ad feptentriones duarfuntregi-unculæ Boina,amp; Ainia,quf vfque ad Spçam flumcn pertinct, quifeparat eas à Mo-tauia. Oritur autemSpæa a dürft) Badenacl'x, cuius meminiinusmec longe ab ciusnbsp;fontelacuscftjvndc erumpit Lutea,aclc in occiduum mare dcuoluit. Ad oftiumnbsp;eius ferunt oppidum nobile fuifle,à fluuioEnnerlureamnuncupatum . Ccrtcfiucnbsp;terra? vicina? fpedes ingenium,ftuenauigationis,A fubuedionis maritime commo-ditatem,locus eftadmodum emporio aplus.Prifti quoqucRegeshas oportunitatesnbsp;fecutialiquot fæculis ibi habitaueruntin Euonia arcc,quam nunc multisfallb per-fuafum cft cftè Stephanodunum * Eius cnim arcis rudera, amp; veftigium adhuc innbsp;Lorna monftrantur. Sunt rcgiunculæaliquot exigujc inter Buchaniam,amp; marc oc-, ciduum interieda?: fed cum nihil habeant inlignc,ac narratu admodum memorabi-le,non eft quod in eis explicandis immorcmur. Viera Spæam vfque ad Neftumnbsp;fequtturMorauia,olim (vtcreditur) Varardida. IntcreosamncsOccanusGcrma-nicus velut retro in occidentem terram agens ƒ nu vafto cius laxitate caftigat. Totsnbsp;quanta cft hçc regio frugibus,amp; pafeuis fœcunda,amœnitatc verô,amp;frudifcraruinnbsp;arborumprouentutotiusregni facile prima. Duo rocmoratu digna habet oppida, gdnbsp;Llginam ad Loxiam amnem, qui nomen antiquum adhuc retinet, amp; Neftumadnbsp;cognominem fl u uium. N clfus à lacu N eftb iongo viginti quatuor millia effl uit.
Aqua fetnper fere tcpida,ncc vnquam iufrigida,vt congeler* Quin de afperrima hi-cmefragminaglacicilh euminuedatcporcaquarum breuifoluuntur* Vitra Ncft fum lacum occidentem verfus odo milia continentis terra? protenduntur. Tantil-1 um fane eft,quod obftat,quo minus maria cocant,amp; quod rcliquum cft Scotiç in-fulam reddant. Nam quod fpatij ab ijs faucibus ad marc Dcucaledonium intcrij*nbsp;€itur,fcrcfinubus marts in tcrramirrumpcntiscftintcrcifiim. Quod vitra Neftum,nbsp;Ct fauces illas anguftas eft inteiiedum in quatuor prouincias fblet diuidi, Nauer*nbsp;ftiam,feu vtvulgôStranauerniâ,aflumincNaucmodidam.VltraoftiumNeflî,quanbsp;mari Germanico immergitur eft Roftia,in marc promontorijsaltioribus excurrens:nbsp;quod de nomen ipfum indkatRos cnim Scons promontoriu ftgnificat.£a tota lon-..... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jioreft
-ocr page 37-Liber Primur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol S,
gîor eft^quam latîor. Nam a mari GctmanicoadDciicaledonium poriîgîtür,qua iti montes attollirur afpera,amp; inculta: qua fein campos explicat frugû fernliutc nuîiînbsp;propc Scotia* agro inferior.Vallcs habetatneenas pifeoris amnibus irriguas: iacusnbsp;pifcüfus complures,led maximum omnium Lubrum. A mari Deucalcdunio iuiusnbsp;paulatimfccaftigat,amp; inorientemæftiuum rcflcâit. Ab altcrolittorc mare Gtr*nbsp;manicum inter rupium cxccllârum fcopulos iterribi pandensinteriusin fînum fénbsp;fpatiofumcxplicacadueriusomncs tempeftates portum falutiferum,accertum per-fugium, Eft tnim ingredientibus non difficilis tditus, intus Verè aduerfus omnesnbsp;cœli,mariiquc iniurias tutiffima ftatio quantumlibet magnis claHîbus. Proximanbsp;•o Rüffiarextrcmæfeptentrionem verfuseft Nauernia, à Nauernoamne appcllara:
quam vulgo proprietatem (crmonis patrij fecuti Stranauerniam appellant « Earn a meridieRoflia claudit,aboccalu ficléptentrione marc Dcucaledonium cam alluir^nbsp;ab orienteCathanefiamcontingit. Suthetlandiahisomnibusitaintericâaeft, vcnbsp;omnibus fit finirima,atqucabaliquaregionccoelicascontingat.Namaboccidentenbsp;Siranaucrniâ, ameiidic amp; oriente Rcifiam,afeptcntrioncCathanefiam habet cb-icâam. Culrorcsmagisex naturaregionis pafeuo^quam aruo dediti. Nihil in eanbsp;quod iciam fingulare,(iifiquod montescandidi marmoris habet, tarum inregionbnbsp;busfrigidismiracôlum,dlt; propein nulles vfuscomparatum, quod nonduni tiuSnbsp;afFtdatrixluxuriaeoimniigrarit. Cathantfiavltimaad feptentrionera Scotiæ rc-gt;0 gioeft.-quain plaga ci Nauerniaoccurrir:barque dua*regiones Scotiar latitudintmnbsp;in frontem anguftam contrahunt. In t a fronte triaattolluntur premontoria. Altif-firaum in Nauernia,quod Ptolemaro lt; ftOrcas,liue Taruedum : reliqua duo ne»nbsp;qvaquara jque fublimia in Cathantfu funt,Veruedrum,nunc Hoia, amp; Beiub it tn,nbsp;fallô HeâoriBorthio Dumeappellatum, nur.cDunis Bei vulgô dicitur, alij Dun*'nbsp;cans Bei vocant. Ex hoc nomine aliquot litcris exéptis vexDunis Blt; i fada \ idet tir*nbsp;Ad radicem collis finus eft permodieus,quo portu nauiculæ ab infulis Oicadibusnbsp;»ppulfx vcûtur* Sinus autem maris vulgo Bei vocatur. Hic igitur fines cura Pu n«nbsp;canijVel Donaciiifinusavicinisappcllaretur,ex his vocabulis vtcunquecoriundisnbsp;ferme popi.laris Dunis Bei effinxit. In hoc traâu Ptoieqpzus colloeat Cornauic Sjnbsp;jo c. ius norainis adhucveftigia quædam reftant.Arcem cnim Cotnitum Caihanefiar
VulgoGernico vocant.Nam qui Ptolcmço,amp;exterisCornauij (unr, Britânis Kt r-nici fuific videntur. Nam cum non in hoc traâu modô, fed in diueififfima infulsd parte,nempe in Cornouallia Ccrnauiosponateofdem,quivetunum fermoné Bri-tannicum retinentadhuc Kernicosvocant « Aefortaftenon abfurde iudicabit, ftnbsp;quis CornouallosproKernicoualh's, id eft Kernicis Gallis diâosexiftimauerit.
Videntur amp;in media infulaobfcura quidem illa,Icdhuius tarnen nominis vefiigia temanfifle. Valii enim Seueri inirium feribit Beda non proMiI abe/Te a Cor.obionbsp;Kebercurnig,amp; monafterij quidem illic nullum indicium in illis locis eft reliâtim.nbsp;^anetautein non procul illinc fcmidirutaDuglafliorum are Abrecomum nomini,nbsp;’ Horum autem vocabulorum vtrunquc,an alterum fit a Kcmico corruptuin leâorinbsp;diiudicandum relinquo. Reftat nuncrtde infulis aliquid dicamus (quf pars hifto-r ?Britatin*ca*maximisertoribuscftimplicata.)SedomifiisvctuftioribuS)aquibult;nbsp;tiihilcerti nobiseft traditum, qua; ab hominibusnoftritemporis amp;verius,amp;apcr*nbsp;bus lunt prodita profequemur. Infularum omnium ,quz Scotiam veluti coronant,nbsp;très feccrunt vel chflres,vcIordincsOccidentalc»,Orcadas,amp;ZcIandica«.Occiden-Ulcs appellant,quxabHibcmia pencadOrcades^in miriDcuçaledonioIatcri Sconbsp;4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B, iiijnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cUoccidcntaU
-ocr page 38-Reruni Scotîcanihi
tîç Occïdcntalt prjetendunrur. Eas.qui liunc aut patrum çtaîC aliquid de rebus-ßfi« tannicisfcripto euulgarunt Hcbridasappcllant,noir.incccrrenouo, amp; cuius nuHanbsp;origincm,aut vcftigium c fcriptoribus piiicis oftendunt, In illo cnim maris tradunbsp;alij ÆbudaSjVclÆmodascollocarunt; fed tanrainterfcinconft4ntia,vtvix vnquânbsp;in numero,fitu,aut nominibusconucniant. Str^boni (vtabantiquiifimoincipiâ)nbsp;fortaHcveniadandafir, quod ea parteorbisnondumïatijcxplicata famam iucer-tamfccutusvidcripofTit. MclaHcraodasfcptein,totidem Martianus Capclla hc~nbsp;modas,Pto!cmæus amp;Solinus quinqueÆbudas,Plinius feptem Acmodas,amp; tri-ginta Æbudas numerat. Nos in nominibus frequentiflima antiquis retinebimussnbsp;Æbudafqueomnes Occidentales infulas appcllabinius. Situm, amp; lingulorum na-turaSjCommoditatefqueexaußoribus vtrecentioribus, ita raultocertioribus re-cenfebimus. în primis aureni Donaldum Monroumlequemur,hominéamp; piuni,nbsp;amp; diligentem,qui cas omnes amp;: ip(e peragrauit, oculis perluftrauit . verbnbsp;in mari Deucaiedonio fparf^iacent,numcro lupratrccentas, amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ab
vltimisvfquetemponbus orancsScotoium Regescastcnucrunt vfquead Donal- lt;5® lt;àum Milcolumbi Terri) fratrem.-qui eas Rcgi Noruegieccflit, vtcius opéra in regnbsp;jnoScotoruin iducrfusiusjarqucoccnpandumadiuuarctur. Tcnucrccas Dani,amp;nbsp;Noruegî ciiciccrannoscentum fexaginta,donee ab Alexandro Tertio Scotorumnbsp;Hege ingenripræ'io viditis ccflèrunt.Tcn ta; unt interdû amp; viribus freti,amp; feditioninbsp;busaddutfll Icinlibertatem vindicarc,5.' fibiRcgcscreare. Regiumcniin nomennbsp;cum alij, tum nonadeo pridemloanncs cDonaldinafimiliavfurpauit . In viôtu,nbsp;vcfHtu,totaq;rei domeftice laîionc antiqua vtuntur parfimonia.Opfonatio illis clt
• vc!Uîus,0£ pilca'do, Garnem aqua in om-fum, aut cæfi pccoris pellen» infufa co-quiintdn venaticnibus intérimlanguinc exprclFo cruda vefeuntur. Pro potu cft iuscarnium clixarum. Scrumladisaliquot annos feruarum in conuiuijsetiam aui- 'nbsp;de bibunt.Id potionis gen us ßlandium appellant. Maiorpars aqua litim 1 edat. Pa-nem ex auena,amp; hordeo (quæ fola friigum genera in ilIis regionibus proueniunt)nbsp;conficerenon iniucundum exdiuturno vfu peritiaquadamadhibita côfueucrunt.nbsp;Manecx co paulùm dcgqâant,coque contenu vcnantur;autfiquid aliunde operisnbsp;cftobiedunijvlqueadvelpcrumciboabftincnt. Veftegaudentvaria, acmaximenbsp;virgata; colorcsamant maxime purpureum,acccjultum. Maiorcsfagis vcrficolo-ribusplurifariam diftindis vtebantur,vr adhuc plçrifqucmose.ft, Vcrùmpluresnbsp;nunc magis fufcas,amp; cricæ frondes proxime imitantes,ne in cricctis cubantes lucenbsp;florida veftis agnofcipoffint,fcrunt.His inuoluti potins, qiiam ted^i fæuiflimas temnbsp;pcftatesfubdietolcranttacinterdumniuibusobrurifomnum capiunr.Domietiam gdnbsp;füæ humi cubant,Subfternuntfiliccs,autericamTcd bancradicibusdcorfum,fronnbsp;dibusfurfum verfist^eoqucfcitchacrationcledosconcinnant, vtmollicic curanbsp;pluuiaccrtcnt,lalubriratc longe fuperent. Erica cnim naturali ficcandi vi præditanbsp;fuperuacuoshumores cxhaurit,neruifque corum inolcftia liberatis fuum vigoremnbsp;reftituitdta, vt qui vcfpcre Iâguidi,amp; lalfi decubuerunt,mane vcgctijlt;3lt; alacres refurnbsp;gant. Omnibus non negligentia modo in culcitris, amp; ftragula verte, fed affedationbsp;jncultihorroris,amp;duriùeifummacft. Siquandovfus , aut neceffitaseosin perc-grinum folumtrahit,culcitras,amp; bofpitum ftragulahumi prouoluunt,acfuisvcfti-businuoluti lequieticomponunt.-foliciti videlicet,nebarbara ilia (vtipfivccant)nbsp;tnolliciespatri3m,amp;ingenuamduritiemcontaminct. In belloautcmquibuscor-pou tcgaiit arma font caflisfcrrca^dc lorica ferreisannulis confeda pljerunquc a4
-ocr page 39-Liber Primus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol
ialosvfqucdcmifra»Tclaaducrfu$hoftem arcus,amp;fagiftf maxima ex parte hamata; ferreis vainquebarbuliscmincntibus:quænifivulncrc late patefaßo è corpore cx-lt;rahi non polîint, Suntquienfibuslatis,aucfccuribuspugncnt. Loco tub^ tibianbsp;vtunturvtriculari. Muficimaxime dclcâantur: fed fui generis fidibiis;quarum a-4ijs chordç funt arncf ,alijs^ ncruis fadæ,quas vcl vnguibus prælongis, vel plcóirisnbsp;'pulfànt, Vnica autcin illis ambitiocftjVffidesmulto argent© exornentj amp; gcminisinbsp;Tenuioresprogemmiscriftallumadhibent. Accinuntautem carmen nonincon-lt;in»icfadum,quodfcre laudes fortium virorum contincatmec aliud fercargume-tumeorumBarditradanr. Vetere Gallorumfermonepaulum vtuntur. Infulacnbsp;ïo,circa Scotiam,qua?piifca V'tunturlingua_,qua?que Occidentales vocanturita fere fcnbsp;babenr. Prima omnium cft Mana, talfo quibuldam didaMona:ab antiquionbusnbsp;Eubonia.àPauloOrofioMcuania,autpo*.iusMænauia. Prifcaenim linguaManimnbsp;dicitur.Supcrior ætas oppidum in ea Sodoram appcllabat:in qualnfulanorumïpif-lt;opus ledem habebat.Æquofere fpatio ab Hibernia, GallouidiaScotiæ,amp; Cum-Etia Angliæprouincia fîta cft. Viginti quatuor millia pafTuum in longum,odo in latum protenditur. Proxima in ^ftuario Glon« furgit Alifà, rupes ardua vndiquenbsp;prftervnumaditum pt^ceps. 1 oio fereanno huirgt;anocultuvacua,nifi quôd ftatisnbsp;temponbus nauicularum ingens numerus ad afellos pifeandos cô conut mat. Frc-quens efl cuniculis, aùibufque marinis,eoque maxime generc anfcrum,quas Soîa-Iq nas vocamus.Ex æquofcrefpeôat ad orientem hibernum Catilt;Sam,ad occidentênbsp;hibernum Hiberniam,ad occidentem jeftiuum Kinteram, Ad viginti quatuor milita ab hac fita eft Arania^fere in feptentrioncs vergensHonga viginti quatuor millia^nbsp;fedecimlata. Totain altifîimos,atqucafperrimos montes alTurgit, Sola maritimanbsp;ora colitur. Mare qua humilior eft, irrumpens in ea finiim fatis magnum facit.-cu»nbsp;lusaditûclauditinfulaMolas.Itaqucmontibus vndique feattollentibus, ac ven-torum impetumfrangentibusportus nauibusintusefttutiflîmus.'amp;inaquispcrpcnbsp;tuo tranquillis pifeatio adeo copiofa,vt fi quid vitra, quàm quod in vnum dien: litnbsp;fatis capiatur,accolf in marc,tanquaminpifcinamidproijciant.Nec longe ab Ara-niælitoreiacetinfulaexiguaFladacuniculorumfcraciirjm^Bota oâo milliapaffuûnbsp;30 longa,quatuotlataintcriu«inçftuario Glottæfîtacft, ab Arania(vtididvmeft)nbsp;oôlo milliapafTuum ad orientem æftiuumdiftans. Ab occidentc aeftiuoahcftabnbsp;Argathelia plus minus quingentos pafTus,ad orientem à Cunigamia icx millia P.nbsp;Totafcrchumiliseft,amp; frugibus,amp; pafcuisfatiscommoda.Vnam habetinfulæ'cognbsp;nominem vrbcm,amp; in ea veterem arcem Rofaiam.Aliam habet arcem ad finumjquinbsp;J fermonc patrio Cames,hoceft [Kampfosp vocatur. Ad occidentem hibernum eftnbsp;infula Mernoc» humilis,amp; pro magnitudine fertilis,amp; culta; mille P. longa,quin-gentos lara.ïntcrius in æftuario Glottæ funt Cumbra maior,5»minor modico fpa.nbsp;tiodircmptæ: maiorfrugum,minorplatycerotonfcrax, A promontorio Canterinbsp;paulo plus mille pafTusabeft Auona,id eftportuofaâd cognomen adepta ab ftatio-jjQ ncnauium:quôdcumDaniinfulastcncbant, adeamcialfeseorum curfusdirige-bant. Ab eodem promontorio ad occidentem hibernum contraHiberniæ litusnbsp;porreâa eftRaclindi. Et à Kintcra quatuor M.exiguainfula Caraia: nec longe algt;nbsp;n fita cft Gigaïa fcx millia longa, mille 8e quingentos lata, Ab hac quatuor 8e viginti in longû porreâa abeft lura. Duodccim auté millia diftat àGigaia.MaritimJinbsp;ƒ cultu fatis frequentia funt: interiorafîluis operta ccruorum varij generis copia abu#nbsp;lt;ltQ^ Sunt qui exiftiment cam antiquitus Deram fuifte noainatain:quod nomcà
- - quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- çccttuin
-ocr page 40-Rerum Scotîcarum
ccruum Gothîcofèrmonc fîgnificat. Ab Iiac duo millia abeft Scarba, ab orienttf îfi occidcntcm quatuor millia pafTuum in longitudincm cxcurrcns, mille lata:ratis innbsp;locisabhominibusculta. Æftus maris inter earn,amp; lurani tam violons eft, vt nccnbsp;velis,nec remis,nifi certistcmpcftaribusfupcrari poflît. Poft banc muit» ignobiles jOnbsp;infulç deinde fparguntur,Bellach,aut GcniftariajGcurallillajLongaiajVtraqjFitila,nbsp;Tres item Garuæ cognominibus diftinûæ, Culbrcnina, Dumchoncl, Luparia,nbsp;Bclnahu3,Villt;erana, Vitulina, Luinga^Scila, Scuna,nbsp;nbsp;nbsp;Hç trèsproximæ pecorc,amp;
frugibus latisfœcundæ Argatheliç Comitibui parent. Proxima his Sclata,quod è rupeciustegulse, quas Sclatas vocantjcxcidantur. Deinde Naguiloga,amp; Eifdalfa,nbsp;aeSkennia, amp; quæ vocatur Tbiana, ab herba frugibus noxia non diftimiliLutex,nbsp;nifîquôdmagis dilute fitcolore, amp; Vdcrga,amp; infula Rcgia,mox Dufta, hoceft nigra,arque infulaEcclefiæ,amp; Triaracha. Deinde infula Aidua,Humilis, amp; Viridis,nbsp;amp;Encæa.lîcm Arboraria, Capraria,Cunicularia,amp;quçOcioforumdicitur, amp; A-bridica.ltcm Lifmora,in qua ohm fedes Epifcopalis Argatheliæ fucrat,longa oólo 6^nbsp;pailliaP, lata duo. In caprætcrcommunia cum cæccriscommoda, metalla inutni-untur. Deinde Ouilia, amp; Siuna,infula Traicâus,infula Ouicu’aris.ltera Flada,amp;nbsp;infula Saxi,amp; Gieffa,amp; infula Magna, amp; Ai dicfcara,amp; Mufadilla, amp; Bernera, olimnbsp;facroGndûafylum diôia,Si!uataxinobilis,MolochaIgir, Drinacha fpinis,fambuconbsp;amp;magnarum tédiûm ruiuis operta. Infula Vici fabrerum filuç fertilis. Itemnbsp;Ranfa,amp;’ Kcrucra, Maxima pcftluramadoccidenremeftlia, longayiginti quatuor millia,fedecimlata:ameridie in fcptcntrionem porrtda:pecoium,frumenti,ccr-uorum,item plumbi fertilis. Amnem aquæ dulcis habet nomine Laiam,item aqiiÇnbsp;niarin3efinum,inquoinfulf variæ. Pi ^ttreaaque dulcis lacum,in quo tft infula Fa-langama diâa,o!im omnium Infulanorû regia, in qua infularum Regulusaftirmptonbsp;nomine regio foiebat habitare. Huicpropinqu3,fed minor eft infula Rotunda; cuinbsp;criam a confilto nomen eft inditum . in ea cnim curia erat,in qua quatuordecimnbsp;ê primoiibus iusaffidue dicebant , ac de fumma rcrum ctiamagitabant confiha?nbsp;quorum fumma equitas,amp; moderatio paeem don.i,forifque prarnitit,amp; pacis coininbsp;lem return omniumaffiuentiara. inter Ilarn,amp; luram fita eft infula parua acumulonbsp;lapidumcognominara. Ad auftrale latus llæ iacenth.Tdcinccps infulf Colurna,nbsp;Mulmoris,Ofriina,Brigidana,Corlkera, infula Humilis,lmcrfga, Beathia, Texa, O-uicuIana,Naofiga,Rinarda, Cana,Tarfcheria,Achnarra,infula Magna,infula figur«nbsp;humanæ, infula loannis, Stacbadis. Ad occidentalem Ila’angulum Ouerfa. Ibinbsp;quoquefretum torrentiffimuro nifi certis horis impermeabilet^ nauibus. Infula gönbsp;Mcrcaroris:amp;ad occidentem æftiuumfpc(ftansVfabrafta,amp;Tanafta,amp;Ncfa,amp;in-fula Textoris,0i ad odo millia ab Ila magis in feptentriones verfa Oruanfa, amp; einbsp;proxima Porcaria ^quingentospaftiisabOruanlaColuanfa. Vitra Coluanfamnbsp;ad feptentrionesiacet Mulla,duodccim millia pafTuum diftans ab Ila. Hæc infulanbsp;quatuor amp; viginti millia in longum,totidem in latum porrigituriafpcr i quidem ilia,nbsp;fed frugumnon infœcunda.Habctfiluas frequcntcs,magnofqucccruorum gregesnbsp;portumque fatistutum.Ex aduerfoinfulae Columbi habet duos amnes fàlmonumnbsp;foecundos:aliositem minoresnon omnino fteriles: duos item lacus, amp; in fingulisnbsp;finguks infulaSjfuafquc in cis arccs. Marc diuerfis in locis irrumpens quatuor facitnbsp;ffînus,ômnes halccum abundantes. Ad occidcntcm hibernum fita cft Columbaria,nbsp;(lUCinfula columbarum: adorientemæftiuuraEra: vtraqucpccori,amp; frumentis,nbsp;pifutui commodat Ab iis duo millia paftuum abeft infula D.Columbi, longanbsp;duomilua
-ocr page 41-Liber Primus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feî
iuomilli« pafTuum, fùpra millekta : fendis quidem omnium j qn^ ea cœliplagà gignerc lolct,5i£ vctcribus,vt in ea genie,monumentis illuftris: fed D. Golumbi £.»nbsp;• Vcudifciplinajamp;landiiatcclarior. Erantincaduomonafteria, akcruin Mona-Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;chorum,alterumMonacharum.-curia vna, fiue (vtnunclocuntür) parochialiscc-
clefia,multaqueûcclla ex munificeniia Regura Scotorum,amp; Rcgulorum Infulano rum, In Casnobio veteri D.ColumbiinfularumEpifcopifèdcmftatutninr,veten*nbsp;domicilio,quod crat io Eubonia,ab Anglis capto, Remtnet adhuc inter veteresnbsp;ruinas fepulcretum, Eue coemiterium commune omnium nobilium familialum^nbsp;quæinoccidentalibus infulis habicabant. Eminent inter exteros tun; uli très nio*nbsp;dicisintcruallisdiftantestribus impofitis domunculisinorientem verfis.In occi*nbsp;dcntalicuiufque parte lapisinferiptusquorum tumuli fint, indicat,Qui médiuseftnbsp;litulura habet TVMVLVS REGVM SCOTIÆ, Ferunt enim quadra-gintaoâo Reges Scotorumibifuiflehumatos. In dextro incifustfttitulüs 1 V-I MVLVS REGVM HIBERNIÆ. QuatuorenimReges Hibernix iliiGnbsp;condnifiiificdicuntur. Quicftinfiniftraparteinfinbitur TVMVLVS REGVM N O RVEGIÆ. HuiusenimgentisodoRegesillicfuifiefepUlros fa-hîacft. Inrciiquücœmiteriofeorfumclarp Infulanorumfamiliehabentïuacondi-toria. Circaeainfcx proximf infulç exiguæ,ncctarneninfoccundæab aiit quis Re-gibusgt;amp; Infulanorum RegulisCœnobio Columbxdonatxfucriint. Soacificui-
10 hus commodahabet pafcuajnaicrtarnen prouentuscR exauium maiinarum mcii-batu,amp; maxime ex ouïs. Proxima cft Mulieruminfula,ac deinde Rudan.i,mox R e-ringa.Pofteam Skennia quingentos pafTusaMulladiftans. Habet fuuni pair chût fed parochiani magna ex parte in M ul la habitant.Litora cuniculis abundât.A b h acnbsp;mille paifusabeft Eorfa. Hx omnes Coenobij Columbi Monachis parent. Ab E«nbsp;cifa fîuo milliaabeft Vlua,quinque milliaP. longa/rumento, amp; palcuispro n ag-uitudincfcecunda. HabetHationtm nauibuslongiscommodsm. Auftrali eiusnbsp;latcriprptenditüt Coluanfaiagrum habet non infœcundum,ac filuam colurnam«nbsp;Ab hdctere trcctntos palfus fia cft Comatra,duo millialonga,mille paffus lata, anbsp;meridiein feptentrioncmexcurrcns. Deinde a Gomatra Quatuor millia pafiugt;H)nbsp;\o meridiem verfus Staia,vtraque portuofa. Quatuor ab hac millia P.ad occidentemnbsp;æftiuum recedune dux Kerniburgf, maior,amp; minor rupium ira circumuallatx pi f-cipKijs,amp; çfiu torrcntilTiino.vtnaturali munimento induftriaadiurc fint plant it exnbsp;pugnabiles. Abhis mille paffusdiftatinfula, cu!usteirafcrctot.îeftnigra lt;xpu-,5 lnbusvctuftatefiluis,amp; mofeo conertta. Eiusglebasad vfumignisdeficcatit: in-’ de dida infula M Aiaduminam ita genus illud terrx vocant,qux Anglico (trmonçnbsp;î^lolfadicirur.DeindeLunga,duoM.inlongitudincporrcâa: dimidio minor Raca-Ab hacad occidentemfex millia receditTireia.odo millia lon|a, tria lata,omniumnbsp;mfultrum omnibus ad riam rebus neceffarijs longe copiofifiima. Nam amp; pecorcnbsp;amp;Frumcnte,pifcatu,amp;marinarumauiumfœtu abundat. Inipfacftlacusaquxdul-po cis,ôe in ea vêtus arx- habet amp; portum longis nauibus non incommodum.Hinc duonbsp;milliaabeft Gunna:amp; a Gunna pari fpatio Colla duodecim millia longa,duo lata,nbsp;hnprimis fertilis. Nec procul hinc t ff Calfa,tota prope filuis opetta. Poft dux in-Hiljc cognominatf Viridcs,maior,amp; minor. Item totidem eifdem cognominibus e«nbsp;*‘lufrfoproiTontorijMullx.lacentnonlorgeabcaduxinfulecocnominatxGIafnbsp;^c)hoccft cerulex.Deinde Ard an ridir,id cft alla infula equitis Deinde Luparia,fi.nbsp;***« infula luporû. Poft cam infula Magna. A Colla infula feptcoiâonc r«^s pro.
-ocr page 42-Rcrum Scotîcarum
ccnditurab oriente in occidenté fcdccim millia longa,ftxlata montibus arduîl j jfiluolîsafTurgcns Riima,amp; quia rarisin locis habitata eft, aucs marirf paflîm in ci'nbsp;pis o«a ponunt,quorû quantum libet quiuis verc adulte colligct. In rupib* cxccbnbsp;fîsmarinianfcrcs (dequibusanteànobisdidum eft) abundecapiuntur. Abc^^*nbsp;quatuor millia ad orientem hibernum cft infula Equorum: amp; ab ca quingcntosp^nbsp;fiusPorcaria, promagnitudinercrum nccefTariarumabundans. NidiHcatin canbsp;falco: habet amp; portuin fatiscommodum, Non longe ab haclunt Canna, amp;Egg^nbsp;modicæinfulçiatisfœeundæjpofleriorctiamanferibusmarinis, quas Solanas vœnbsp;cant. DeindeSoabrctilla,venatui quam alijs vit« comroodis aptior. HinCnbsp;aleptentrionc in meridiem porrigiiur Skia omnium inlularum circaScOtiam max*nbsp;ima: quadraginta duo millia pafl’uumlonga,alibioôlo,alibiduodccimlata, inroô*nbsp;tcspluribus locis fc attoUcns,if fi filuis,filuar palcuis abundant,campi frugum amp; pcnbsp;corum fertilcs:in his prêter alia pccora grcges cquarum. Quinque arames habetnbsp;maiorcsfàlmonum fcecundos:multös ctiam minores, ncc cos fàlmonum fterilcs« lt;lt;nbsp;Mareabomni parte in terram penetrans multosaqua?falf«finusfacit,trcs præcipUnbsp;os,ttedccim,itc alios,emnes halecûfœcundos.Habct amp; iacûaqua:dulcis,amp;quinqînbsp;arces. Infula prifeorum ScotorumlerinoneSkianacha, hoc cft aiata vccatur, quôdnbsp;promontoriajinterquæ marcfcinfL’ndit,vclutalç feobtendunt» Vfustamenob-tinuitjVt Skia,id eft Ala vuJgo dicerctur. Circa hanc fparfaï iaeent infuif minore^nbsp;Oranfa frugibus amp;pccore,CunicuIaria nemoribus amp; cuniculis abundans. Pabanbsp;latrocmijs infamis,quôd in ciusfiluis przdones tranfeuntibus infidias locant. Indenbsp;Scalpa ode millia adasftiuum occidentemfita. Prçtcr alia commoda magnos ccr*nbsp;ucrum grcges in filuis alit. Inter oftium Caronis finus, amp; Raarlàm iacet Crulinginbsp;âatio nauibnstuta. Et a Scalpa duo millia in feptentrioncs porrigirur Raarià fepte?”nbsp;millialonga,duo lata.’fiIuashabctBttu!cas,amp;in cisccruos « t^ingentosab canbsp;pafius t ft Rona filuis amp; erica operta. Portumin intimo fin u habet latrocinijsin-feftum pr«tercuntibu$,infid jstegendisaptum: amp;in finus (qui a breuiutc Gcrlochnbsp;vocatur) orc eft ciufdcm neminis infula, .Et aRona fcx milliafeptentrioncm verfusnbsp;E^a,amp; a Flada duo iftillial uilmcna,amp;ad auftralcSkjæ latus Oranlà, amp; mille P»nbsp;abcaBuiaparuajdeindcBuiamajor,ac dcinccpsquinque parcaîinfulæignobilcs:nbsp;poft quasi la fcrtilisfrugum:amp; iuxtaeam Ouia,dcindc Afkerma,3£ Lindilla, amp;3dnbsp;odoginta millia a Skia ad cccidentem «ftiuum proiedaLinga, amp; Gifarmcna,amp;nbsp;Bernera,amp;Megala,amp; Paba, amp; Flada,amp; Scarpa veruccum,amp;: Sandera,amp; Vatenajnbsp;quæ prçtcr alia commoda pluriraa ftationcin habet multarum amp; magnarum na- 8nbsp;uium capaccm,in qua ex omnibus circumiacentibus regionibus ftatis temporibuJnbsp;niagna pifcatorum frequentia conuenirc folet. Hat noucm poftremp infula: fubnbsp;Hominatu funtEpiîcopiinfularum. A Vaterfa duo millia abeft Barra feptem milligt;nbsp;longa,ab occidentchibcrno fe ad orientem atftiuum cxporrigens;frugum non in*nbsp;foecunda:pifcatuafcl!crum maxime infignis.In hanc finus maris anguftis faucibusnbsp;infunditur : interius latius rotundatur. Infulam habet rnam, amp; in ea arcem mu*nbsp;nitiffimam. InfcptcntrionalipIagaBarræaflurgitcollis, ab imoadfuramumhcr-Lidus.’C fummoebullitfonsaquç dulcis,cquo riuus qui defluit,lccumin nare vi*nbsp;cinum defert relut minuta quatdam, fed adhuc informia animalia,quç aliqux exnbsp;parte,fed obfcurefpcciem conchularum,quas vulgo vocamus Cochlcasprçfcrrc^nbsp;videantur.- Hanclitorispartcminquam defcruntur accola: magnas arenasappel-lant^quod ibi rcccdcmc maris atftu vitra mille paftiis arena nudetur: iUinc nagn«nbsp;conebt*
-ocr page 43-t
Liber Primus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folii»
'torchæ éfFodinntùr, qutj vidni creduni exîUorelutfcininîo/qUûi rîuüic fontt dtftrraut nafci,autccrtcin mari inertmentum ftmcrc.InterBarram, Si Viflum lacent hæ dcincep5 exiles infulæ^Orbanfâ, O uia,Hakcrfxtaj Garulanga^Flada,£uyanbsp;)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tnaior^Buya minor, Haia,Heilifaia,Gigaia,Lingaia,Fcraia,Fudaia,Lhlcaia. Àb his
infcptcntricnts cxcuirit Viüus, longa ttiginta quatuor, iatafex mülia.Hac infula influente duebus inlocis maris eflu triumvelutinfularumipeciem prsebet: rurfutnbsp;nudatis æüu recedentearenis in vnâ coit.In eaplurimi funt lacus aquæ dulcisifednbsp;vnus pra-cipua magnitudine tria milliapafîuumlongus * Adhuneexe/à terra martnbsp;Viam iibi patefe cit, necab incolis obicâofexaginta pedum aggere ekeludi potui^nbsp;c.uc n if us inter ingentiafaxa malecoagmentatalèinfinuet, amp; marines pifciculotnbsp;pcrfæpc 1 clir.quat.ln eo pifeis espitur cætera falmoni ßmiliSjUiH quod ventre alboynbsp;doriù nigrolit, amp; fînefquamis mftarialmonis. Item in eopropcinnumeri funtnbsp;squæ dulcis lacUs. Speluncas habet erica teûas latronum làtibula: in Cafunt quin-que ad iacrorum vlum C uriæ.Indc odo millia occidentem verfusiacctHclfceiVc-tularum,nateorccgnoniinata,quôdadMonachasIonx infulæfpcAet • Deindenbsp;paulo longius ad feptcntrioncs le attollit HaueAera, in quam cetto anni tempotenbsp;vituli manni frequentesappcHunt,amp; capiuntur.Scxaginta ferc vitra banc millia a4nbsp;occidentem eftiuum rccedtt hirta,frugum,pccoruin,ac maxime ouitm ferax, pro«nbsp;^inorcfquegignit^quâvllaaharûinlularum.Incolæprope omnium ârtium,ac masnbsp;^0 ime rtligionum rudes. Eopoft folftitiû æftiuû dominus infulæprocutatoremfuuninbsp;^dvcâiealiacolligenda mittit,amp; vna cumcofacerdotem,qui puctos proximo annonbsp;’’atosbaptizctûsautemfi forte de{ît,fùosquifquc baptizat. DominopendvFxtccr*nbsp;^^ßinumcrum vitulorum marinorum,amp; foie duratorum vcruecum.amp;auium mari*nbsp;(j l'arum. Tora infula non fuperat longitudmem mille panuum,totidem prcpelatainbsp;J'tc ab vlla aliarum infularum videri pars cius vlla poteft, pratter tres montes in li-tefe attollcntes,qui ex locis editioiibus cernuntur. In ijs montibus font eues ex«nbsp;pulcbritudinis:fed ob violentiam a fus marinivixeuiquam cR adeos aditvs«nbsp;, lam vt ad Viftum rtdcan us,a promentorio cius feptentrmnàli fifa cfl infula Vala-’^‘i^cpafl^us lata,duplo lorgior. Inter promontorium,amp; Harcam infulam bar fciénbsp;internâar txiguæ quiet m,fcd non infi ugiferae Soa,Stroma,Pabaia^Barnerabynbsp;Etiifaia^Keligira,Saga parua,Saga magna,Hcrmodraia, Scaruaia,Gria,Linga,Gä«nbsp;ca,Hoia,Fcrclai.') ,S oa parua,Soa magna,Ifa,Scuna parua,Scuna inagnagt;Ta«nbsp;^3nfa,Slegana,Tucmen,amp; fupra Harcam Scarpa,amp;adoccidet)teinarquiBcâialcfl*nbsp;À Lcogum quinquaginta millia abfunt feptem infulç, quas alij Flaoanai^alij $•nbsp;Afyla vocantjn montes herbidos confurgentes fed ab omni huooano cultsnbsp;®^ftrtæi nequcquadrupcdem fercvllum prêter oues feras haVnt» qwfquidcmanbsp;^enatoribus capiuntur,lèd ad nullum viâus vfum. Carnhcnimloco aruinam hi«nbsp;aut fi quid fit carnis,id adeo infuauc efl, vt nemo attingatjiiïî in extretno û«
Lainba,amp; Flad3,amp; Kcllafà,amp; Bernera parua,Berneramagoa^ quot;¦ «Kirtâjamp;Buyj parua,amp; Buyamagna,amp;Véxaia,amp; Pabaia,amp;Sigramainagna,Cu«nbsp;^'Çülariaab cius animalis (occunditatc vocau,amp; Sigrama parua,amp; PygmporiB ia«nbsp;?*^lt;lnhacfanum efl,in quocreduntvicini populiolimPygmarosfuifrehumatM»nbsp;Vexterorum terra altius effoflà repefcrurit, amp; adbnc •eprebenduot capittpaf*nbsp;furoani partium officula,nihilbims veto^de«nbsp;^^S^iitia. In CO litote hcogiinlblse,quodin orientem bibctBUB fj^^dfonaWnbsp;C.j.
-ocr page 44-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rerum SçoticarâM
maris in terram irrumpunt, quorum alteru lacutn Mcridionalcinj alterum Sejpteh-irioHalcm vocant. Vtcrquc toto anno piftes abundccaptantibus fuppc liut. eodcmlitorc Lcogi magis ad meridiem vergit Fabilh : deinde Adamiinfula; deindenbsp;înfulaAgnorum. Item Hulmcnajamp; Viccoilla,amp;Hauercrajamp; Laxa,amp; Era, amp; infuUnbsp;CoIambi, amp; Tort,amp;Iffurta,amp; Scalpa,amp; Flada,amp;Seuca. Ad orientale latus huiusnbsp;înfulj iter eft rubtcrrancum,fupcrncfornicatum, longumvitra iaäum fagietz, fubnbsp;quam cryptatn nauiculx minores velis, aut remis agi folent,dum fugiunt violentiânbsp;aîftus,qui ad propinquum promontorium magno cum fragorc, amp; nauigantium pc-riculo fzuit.Magis ad oricntein Ucct infula,quam Vetuftu Caftellum appellantjlo-fcus natural! munimétotutus,amp;ftugÖ3amp;:pifcium copia,amp;ouis ibi nidificantiunbsp;lucrum marinarum abundecommcatumincolis fufhcicns* Ad litusvbifiausBii-tnnusterrasaperitinfulaEu fitacft,tota fcrcfiluisvmbrofa, aclatronibustantùin,nbsp;qui prartcreuntibus infidiantur,accommoda. Magis ad feptentriones iacct infulanbsp;Gruinorta A *pl* itidem ftluis opaca,amp; latrcnibus infefla. Ec in eandem cœli plagânbsp;fpedans infula Saccrdotumvocata,piætcr pabula ouisvolucrum mannarum abun-dans, Proxima huic eft Afiilla. Deinde tipropinqua I labreramagna, poft earnnbsp;Habrera parua,iuxtacam infula Equorü^iuxtaeamrurfusinfulaMertaika. Hpoâonbsp;Jrroximæ infulae anteoftium fjtæ funt finus,quern vulgo lacum Btiennum vocant,nbsp;Ab hisinfulis,qiiarfiiium Biiennum præcingût abfunt Haraia, amp; Lcogus feptétrio-ncm vcrfusexcurrcntcs. In lóngiim patent fexagintamilia,in latum fedecim. Hxnbsp;quidem vnam faciuntinfulam,non cnim inaiigt; infufi cftuarijs,fed limitibusagroru,nbsp;amp; domirtorum ditionibus definiuntur. Pafs au tern ad meridiem cxpofitafolet Haraia vocari. IncafueratmonaftcriumRoadilladiduma Macclodio Haraicnfi co-ditumtager frugum fans fcrtilis,fed quæ Inagis ex fndiendo,quam arando illis pro-ticniunt. Pafcua funt in ea ouium pafiurx commoda,pra:fertiin mons prxaltusadnbsp;fummum vfque fafligiiim gramine virens. Narrat Donaldus Monrous homo do-âus.lf plus le,cum illiccfTctjVidiffc oucs admodum annofas,vtin eo peeorisgenerrjnbsp;fine certis domlnis vagas, quarum prouentum illic auger, quodibi nufquam cer-naturvulpcs,lupus,autft:rpenj,quanquam inter hanc partem, amp;Leogum magnxnbsp;în;.eric⣠funtftlux^quæccrwosalantfrcquentcSjfed humilc$,amp; molecorporis mi-fuis coftlpicuos. In hac infulæ parte fluuius cftfalmonumferax. In parte ad feptefl-iriohesproiedaeft Leogus,fccundum litus fatis frequenter culta. Quatuor habetnbsp;Ciirias.arccm vnâ,feptcm amnesmaiufculos,ac duodccim prftcrca minorcs,omncsnbsp;pro cuiufquemagnitudincfalmonum foecundos:plurimisin lotis mare in terraspf S*nbsp;ncrratjinunufquefediffunditomnes halecum copia abundantes. Magnusibipro-ôcntusouiuiri,duxinericetis,acfaltibu5libèrevagantur. Easin locum angullum,nbsp;àc yclut caulas ungÄisannis coaâas incola?antiquo morevcllunt. Solicampeftrisnbsp;ftùgna pars eficctisconftatan quib’ terra Cuperne cft nigra ex mufco,amp; filuis putre-fi^ntibustfiulris fæculis coalita ad altitudinem circircr pedalcm.Hpc velut fupcriofnbsp;crtîfta in cefpires oblongos, amp; tenues cônfciflà, amp; ad folcm dificcata in vfum igninbsp;colligitnr, amp;lignomm vicevritur. Proximo poft anno nudum folum alga marina^nbsp;ftcrcoratum feritur ordco. In hac infula tanta plerunquc balenarum capitur copia,nbsp;Vtaliquandq (vti Icniqresnarrant) viginti Icptem partim prpgrandes,partim minu-/êillx décimarum nominefacerdotib’ lint exhibity.Eft amp; in hac infula fpclunca in-9*nbsp;ggns,irt qua fcccdcnte asftu aqua duas orgyasalta manct: vbi verb redijt çftus,fu-lÿa’ quatuor eftprofpn^: J^in rupibuslcdens ornais generisfexus^dc atiatis mul-
? » • ' '
-ocr page 45-Liber Primus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foin.
titudo: hâtr.îs,amp; lino magnam vimpifciura promifcuc ducit. Adoricntctn çftiuum fexagintaferc milliaP. aicogo fita cü infulaparuafolo huixiilijac piano, amp;fatisfre*nbsp;quenterculto, NomencftKona. Cultores homines rudes,acpropeoinnis religi*nbsp;onis expertes. Dominus eins, qui earn colant certum familiaium numerum finir*nbsp;ti que maicrum, amp;minorum pecorum afiignat quantum fatis videtur* vnde amp;nbsp;ipfi commodè viuant,amp; vcôtigaiia foluant, QüOti vitra viôtum prouenit,ad Léo*nbsp;puin fingulis annis agri fui dominum mittunt. Hæc fcrc vcdigalis nomine pendant.- inagnamvimfahnæ ordeacexinpellibusouiuminfutamt (apud eoanbsp;ciiun hoc genus tïugumcopioicnafcitur.) carnis ouillæ,amp; n’ arinarumauiumfolanbsp;îo duratarum,quant um ex annuo prouentu fuperat. Ac fi quando multitudo capitumnbsp;aSundarJupcinumerariosquoquc dominoannumerant.Atqueitafoli, vîopinor*nbsp;in vniuerfù orbe funt,quibus nihil vnquam dcefl:,omnia ad fatietatem redundan r.nbsp;îuxtahixus,amp; auaritiç ignari;quit]ucinnocentiani,'amp; animi trar.quillitatcm, quaa-lij inagnn;labotib’ ex infiitutis,amp;preceptisfapientiç pctunt,cx ignorationcvitiorSnbsp;contpaiatam habent.-nccaliud quicquam, preterquamquôd fuæ conditiomscom-motiitatcmnon intclligant,ad fummamfcîicitatcmdecflcvideatur « tfi inhacin-fulalaccllum D. Ronanofâcrum . Ineo (vtmaiojesnatuferunt) ligoperpetuonbsp;rclinquitur:quocum quismoriturfrpulcri locum inueniuntdcfignatum. lu hacnbsp;infula prxtci aliam pifeationem plurm x balenæ capiuntur. Ab hac millia paflîiuninbsp;îo fetitcim occidentem vcrlusiacetinlulaSuilfkeraia,millepafiuslonga:fcd quænullam hcrbariqac netiicamquidem gignat « Rupes tantùm nigras attoUir, quarumnbsp;quædajumulconigroteguntur. Volucrcsmarinfpaffim ibiouaponunt, amp;cîiclu-ount.Adcas nondumad auolanduut niaturas proximi c Leogo infula adnauigant,nbsp;acplus minus oâodicseislcgendis tnbuunt, donee earum carne vento durata,planbsp;muquenauicuias oncrent. In hacinfula ran.m,0f alijsregionibusignotum gcnulnbsp;auiseonfpicitur. Colcamvocant,inagnitudinc paulvjnfraanfejcm . Eaverefingulis annis cô aduentat,pullofque cxclufbs coniqueeducat.dum ipfi fibi profpicc*nbsp;rc pcûint. Ad id fere tempus plum« fpontc defluentes ê toto corpore nudamnbsp;dciiiruunnac tum demum ad marefc recipit, nccante pro^raum vcrvfquaro con-
3o fpitiiur. Illud qnoqueeiseft fingulare, quôd earum penn« caulem nonhabent» led Util,cui nihil prorfusduriadeft,pluma totum corpus velutlanugincveftiut.nbsp;Scquiintur Orcadcsin mari partim Dcucalcdonio ,paitim Germanico ad fepten-trionalem Scotiç partem fparlf.Harumdenomine inter fcriptores vcteres,amp; rcccn-tioresfatisconuenit. Rationcmautemnominis nemo (quod adhuefeiam) expli-cauit. Sed neque ,qui eas primi tenuerintfatis conftat.Omncs Germanies originitnbsp;cosfuilTe tradunt. Ate qua nationc Germanorum aducncrint,idncn proditur.nbsp;Si e fcrmoncconicâuramfaciemus, amp; olim, amp; nunc quoquevetcrc Gothic» lingua vtuntur. Sunt qui Pidos cos fuilTe arbitrcntur,hoc maximeargumento, quôdnbsp;fietum eosa CathancfiadiuidcnsPidicumcognominatur; Pidolqueipfos generis
4* Saxonicifuiflccxiftimarint,Cl.audiani carmine maxime freti efeptima Panegyrica.
Maducrunt Saxonc fuCo
OrcadeSjincaluit Pidorum fanguincThulc; Scotorum cumulos flcuitglacialis lerne.
^ed corum refutari facile crrorpotcft,partitnexBeda Anglolàxonc, qui cum quîu» quediucrfîslinguisàBritannis Dei laudes eaniafleucrct,vnam ex co numeronbsp;«mefleait» C^QdfitutnSaxoniccPidilocutifuiircnt,caoaaSaxonica, (qua turnnbsp;Ç,
-ocr page 46-Rcrum Scoticarum
Angliincorruptavtcbantur) nonfcparalfcr : partim quod in illis verfibus Cbudia-nusdii'cftcPiâosaSaxonibusalios cfle oftcdat;cum altcrrs Or(;adas,altcrisl hukn pitriâ eflc affirmet:fed vndccunq; funt oriundî,noftra adhucætatc hn[,ua a Scoti?nbsp;y\nglis diucrfavtuntu r; amp;. quxa Gothicanon multumdifcrcpct. In conuidu quo- jönbsp;tiJuno multum c vetuftapailîmoniaadhuc vulgus rctincc. Itaquc perpétua coipolis,amp;animi fanitatc ferc omnes fruuntur, Raiimorbis,pleriqucomncsfcnio loi*nbsp;Uuntur : -plufq; apud cos deliciarum ignorantia, quam apud alios raedicorum ars,amp;nbsp;diligentia ad lalutc tuendam prodeft, Eadem parfimonia ôc ad formar clegantiam»nbsp;amp; ad ftaturæ proceritatem plurimuni facit: fi ugum prouentus fis exiguus cft, pi at-terquam aucna’,amp; ordci,ex quibus eis amp; panis ,amp; vinum Tuppttic, Ex grcgalibusnbsp;aniniantibus oucs, boucs ,amp;capra* nonmfrcqucntcs, vndc multuscislaâis, cafti,nbsp;amp; butiri cft vfult;,3ucs mannæ innumeræ: exhis fcrc,amp; pifc.bus vidus corum magna ex parte conlbt. Nullum ibivencnatumanimal,ac ne deforme quidemafpecuinbsp;apparet. Sunt eis equulci,fpecic quidem contemptibilcs, fed ad omnes vfus lupra ffnbsp;quam credipotcfHtrenui. Nullavrquamarbor,acnefrutex quidem prætcr ericam,nbsp;necid tamcoeli,autiblivitio,quamincolénum ignauia,quod facile oftenditur ex ar-borum radicibus ,quæ pluribus in locis eruuntur. Quotics exotica vina navibuSnbsp;inuehuntur, auidefeingurgitant. Cyphum habcntantiquum.quctn(vt n aiorcra-pular fit autoritas)diui Magni,qui primus ad cos Chrifii dodrinam attulit,fuific} raînbsp;dicant. Iscumitafupcrctcommünium poculorum amplitudinc, vteLaprthaïutanbsp;conuiuio referuatus videripofiit, eo fuos Epifeopos initio ad fc adueiiLmtcs explorant; qui plenum vnohauftucbiberit, (quüd admodum rare eucnit)miristuinnbsp;iaudibus profequuntur; atquc hinc velut læto augurio fequentium annorum pro-ùentumanimispræcipiunt. Vndcfacilisconicduracft,illamquâdixi parfunoniaiunbsp;nontimaratione,amp; rtudio,quam penuria ortam efl’e: cademquc,quæ cam imtionbsp;pepercrat, diuapud pofteros confèruauitneccffitas.- donccvicinisnationibusin-aialefccntcluxuria corruptis,paulatimdilciplina vctcrc labtEidata, blandicntibusnbsp;quoque deiiiijs ipfi fcfc dediderc. Multum etiam præcipirantcm temperantiam im-pulcrcpirararumcomn^rcia : qui regiones connnentis babitatoribusfrcqucntcSnbsp;adiré non aufi exinfulisaquantur:amp;vina,mercefqucaliasautcommeatibus mutât,nbsp;autviliprecio diftrahunt : amp; Infulani, amp; pauci numéro, amp; incrmes,amp;inmari pro-ceilofbitafparfi,vtmutuisauxilijsie tuerinon poifint ,infirmitatis fuçconfcijnonnbsp;omnino inuiti fccuritatem cum lucroconiundamadblandicnte etiam vcluptatcnbsp;yel rccepcrûtjvel non reicccrunt, Sed hxcmorumlabesinpotcntiorcsfcrc,amp;l.v ynbsp;cerdotes incubuit. Apud vulgus multa priftinæmodcrarionisadhucvcftigiarcf.ât»nbsp;Marc illis nonfolum ventorum violcntia,5e fiderum pofitu fa:uum,amp; rcpcfiuofeinnbsp;cft,fcd æfiibiis cotr^ijs ex Oceano occidental! incitatis, amp; inter angullias tei rarumnbsp;confligetibus nulla vi remorum, aut vclonim freti exaduerfo récurrentes, amp; in lenbsp;contorti vorticesfuperari pofiunt. Siquipropiusaccedercaudcnt,autimpctuvio-Ientorurfusinmarerapiuntur,autfluduantis æquorisrapiditatcabrepti inrupes,nbsp;amp; Icopulos compcllunrur,aut in fc conuolutis aquarum cumulis abforbcntur.nbsp;Duæfunttcmpeftatcs, quibushæanguftiæfuntfupcrabiles, autcumaefivum rc-îapfu ccflante vndarum confîidu mare tranquillatur:aut vbi plcnbaluco aequoradnbsp;futnmum incrcmcnti peruenit langucfccntc vtrinque vi ilia, quæ vndas concitabat 9nbsp;velBtreceptuicanenteOceanoproccllis,amp; vorticofispelagi commoti molibusfenbsp;«KiMÛofuacaftrarccipicntibus. De numero quoque Orcaduminter feriptoresnbsp;' ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noi^
-ocr page 47-I
Liter Primus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol
Äon conucnit, Plinio funt infuîæ quadraginta, Cfteris fcrctriginta. Proximcad Vcrû accefllt Paulus Orofius,quitrigintatrcs prodir, c quibustredccimhabitéiufjnbsp;t^tcrz dcfcrtæ,amp; pecori pafccdo rcliâæ. Suntcnim plcræq^humilcs, amp;itafpaiijsnbsp;d , angufiis, vt vix colonum vnum aut alcciû û colerentur alcrcnt.Aliæ nùdisfcopulisgt;nbsp;aucopertismufco fqualcntcs. Orcadû maximamultis vetcrum Pomonavocatur.nbsp;Hodiccontinentcro appellant, quod longe alias magnitudincpræccdat.Patet enimnbsp;iniongum trigintamilliapafluum. Hæcfatis frequenter habitatur. Habetenimnbsp;duodecim fiue CuriaSjfeu parochias rufticasiPr.xterca oppidum Vnum,quod Danijnbsp;quon^m in ditione Orcadcs diu fucrunt, Cracouiacam appcllabani: nunc nominenbsp;comipto Kircua Scotis diciturUn hocduæluntvelutmodica? arces propinquse, altera Regis,altera Epifeopi. Inter cas fit urn eft rcmplum,vtin locisillis fatismagnifi-cuin.lnter templû,amp; arces vtrinque funt non infrequentia ædificia,quas duas vrbesnbsp;incolæ appellantcaltcram Rcgiam,alteram Epilcopalem ? Tota infula excurrit innbsp;promontoria.-interquæfinus marisinfufiftationcsnauibiistutas,amp;interimportusnbsp;’ faciunr.Sex diuerfisinlocishuiusinfulæmctallafuntplumbialbi,amp;nigritamprobînbsp;quam vfquam in Britannia reperiatUr. HæcinfulaaCathancfiiacircitcr vigintiquatuor M.abcft intcricélofrcto Piâico,dc cuius naturaiam diximus. In eofreto fpar*nbsp;guntur infislæ coraplurcs, c quibus Stroma quatuor ? Cathanefia M. abeft,non in-ioecundapro magnitudinc. Sed hanc ob propinqUitatem terræ Britanniæ, amp;quodnbsp;Cathanefiæ Comités earn fcmpertcnucrintjinterOrcadas non numerant. Ab hacnbsp;ad feptentrionesnauiganti prima Orcadüm occurrit Ranallâ auftralis, quæafinunbsp;I)uncani,aut verius Dunachi abeft fcdecim millia: quod fpatium duabus horis atftunbsp;fecundoeiiam cefläntibusventis nauiculæconfîciunt.Tantahuiusfreti eft violentia.nbsp;Hæc quinque millia paftuum longa eft , habctque portum làtis commodumaD.nbsp;Margaritacognominatum. Ab capaulùm in orientem proicâçfuntinfulçdup ex?nbsp;guæ,amp;incultæ pecori pafeendoreliôlæ. Holmas illi gentilivocabuloeas appellant,'nbsp;hoc eft planicies herbidas, aquis aftitas. Ad fcptentrionem cft Burra infula, amp; duaenbsp;inter earn,amp;Pomonam Holm^æ. ABurra occidcntemvcrfusordinc très inl'ulæ lacent,Suna,Flata,amp; Fara:amp; vltracas Hoïa,amp; Valis,quasalii duas, alij vnaminfularanbsp;îo vocant: quodcircacquinoâia (quotcmporemariavioleritiftimcincitantur, aefer-uctjæftu reccdcntc nudantibus fe arenis anguftis faucibus cohérent,vnamqjinlulînbsp;factunt: redeunteæftururfusinteriedomariduarum infularuhi fpccicm prçbét. Innbsp;hâc infula omnium, quas Orcadcs habent, altiflîmi funt montes.Hoia ,amp;Valis dc-cé milia in longû porrigûtur: ab Ranallàabfunt oélo:a Fano Donati in C|thanefia,nbsp;înbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fupra viginti M .P. a i eptentrione cft infula Granifa in freto adtnodum angufto fiu.
Abeft cnim Hoia a proximo continentis, id cft Pomonf promontorio duo modà millia. H æ fcrc in ter Pomonam,amp; Cathanefiam funt infula» it^pfo freto fitz. Latusnbsp;continentis occidentale marc apertum fpeâat,nullis in co ncc infulis, ncc feopulisnbsp;apparentibus. Ab orientali ciu s promontorio paulû procurrit. Cobefa a Borca camnbsp;veluttegit Litori propiorSiapinlàpauIum fe in orientem inflcûcns ex aduerfônbsp;Cracouiaeæ duo millia nta,ipfafex millia longa. Ab occidental! parte Pomonænbsp;iacctRufafcx M.longa. Ab capropius orientem fitaeft Eglifa^ vbi DiuumMag*nbsp;numfama cftelleIcpuItum.Hinc ad meridiem adijiccntVcra,Gerfa;ncelongèillindnbsp;Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vcftra,à qua Hcihlandia abeft millia P,8o.Papa, Stronza diftatab Hcthlandia 80/
M.P. Inhoc mediofcrccurfuiacetFara,hoccftbcllainfula, vtrifqueamp;Ofcadxb* Uethlandiæ coslpicua, Afturgit eniui in tria altiftima promontoria rùpibusat- ..nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...... G.iij.
-ocr page 48-Rcrum Scotîearum
celfîs præcinâa, amp;vndiquc inacccfla, nifi quod ad oricntcm æftiuuin paulumfcfc dcmittcns dationem tutain nauiculis præbct,nbsp;nbsp;nbsp;Incolas habet longé pauperrimos.
Pifeatores cnim, qui ex Anglia,Hollandia^ cçterilque propinquis Oceano regio-nibus,quæpilcatum in illa maria fingulis annisprætcrnauigant, omnia pro arbitrio rapiuiit,amp; ferunt» Proxima port illam cft infulaHcthlandicarum maxima, quam^nbsp;ob earn caufam incolx continentem appellant,fexagintamilliapafl'uum longa,latanbsp;alicubifedecim,in plurima paruafe promontoriafpargcns. Duo taniùm fünf,nbsp;qua: nominare non pigcat:alteium longum, fed anguüuminfeptétrioncs cxcurrit:nbsp;alterum latius in orientem hibetnum. Maritima fere habitaniur. Intcriora nuUnbsp;luio animal præter volucres adit. Superioribus annis incolæ latius quam maioresnbsp;corum folcbant,cxcolcrctentarunt:fednullo propc fuccclfu . Diuniiecis funt anbsp;mari, ab omni parte fiimma piftandi commoditate obieda , Ab ea ad decern milianbsp;feptentrionem verfus eft Zeal lira fupravigintimillia longa, odolata, adeofcra, vtnbsp;nullum animalnifiillicnatum,fcrat. In hac habitarc dicitur Brcmcnfis mercator,nbsp;quiomnes merces cxoticas,quarum illic vfus abundcomnib’ fuppeditet, apporter.nbsp;inter hanCjôe continentem iacent inlulç minores Linga, Orna, Biggâ, Sandferri.nbsp;Vitrahanccircitcr noucm milliaadfcptenirionem iacet Vufta, fupra viginti millianbsp;ïn longum porreda,in latumfex. Plana,amp;alioqui noninamœnaafpedu, nifiquodnbsp;longèfæuiiiimo mari ambiatur. Inter hanc.Ôe Zeal funt interiedç Via,Vra, Linga.
Extra earn ad occidentem refpiciunt Skeniæ duf, Burra: ad orientem Balta,Hon« ncga,Fotlarafeptcm millia longa, ab Vufiafeptem diftans, odoa Zcalc i et ob«nbsp;ieda freto , quod Vuftam a Zcale diuidit. Multp‘deinceps infulc ignobilesnbsp;prçtenduntur oricntali continentis lateri Meda, Skeniæ orientales tres , Chu-aJla, Noftuada , Brafit, amp;Mufa. Laïus occidentale cingunt Skeniz occidentales, Rottia, Papaparua, Vonneda, Papa maior, Valla, Trondra, Burra,nbsp;Haura maior, Haura minor, amp; inter cas totiderafcrc Holmæinterfparlp. Vidusnbsp;ratio Hethlandici$cadfm,quîE Orcadenfibus : nifiquod iuxta copias domeßieasnbsp;paulo afperior. Vefliuntur Gcrmanico rttu, fed iuxtafacultatcs non indccore.
Prouentus illiscfiexpannofuigeneriscralfo,queinNoruegisvendunt: exoleoc pifeium jnteflinis confcôft,è butiro, è pifeatu, Pifeantur nauiculis duorum fcal-morum,quosfados c Noruegis coëmunt. Quos cçpcrint pilces partim (ale con-diunt patim vcntoficcant.Exijs ferc rtbusdiuenditis pecunia connciunt, vndc vc-digahaloluunt.’domosinquibushabitent, fuppclkdilévniueriàmjacmagnâ vidnbsp;us partem parant.In domcllico infirumento quielcgantiæ fiudcnt,nonnihil argent»nbsp;habcnl.Menfuris,numçris,acponderçadmoremGcrmanicumTtuntur. Germa- Snbsp;niciisetiam, autpencvctusGothicuscflillisfermo. Ebrietatem ignorant, nilinbsp;quodfingulismcnfibusfc mutuoinuitant: cofquedics hilare, 9c fimpliciterfincnbsp;iixis,$çc3ttcris,qua^crtcbrietas,vitijstranfigunt: camqucconfuctudincmadnbsp;IDUtuam amicitiam rctinendam facerc fibi perfuadenr, Salubiitatis ftr-, initudo in Laurentio quodam noßra ztate apparuit, qui poß cen-
„ . .tefiiBum annum vxorçmduxit.Ccntcfimumquadragcfimum r i . annum agens Quilfimo mari in fui nauicula pifeatumnbsp;j i i, i prodibat : ac nuper nulla vi grauioris morbi la-.o3 - - bcfàdatus ,fcd fenio folurus dccclfit.
¦ * ; L'. |
(V) (/J |
(V) | |
RERVM’
-ocr page 49-RVM HISrORIA
Au dore i|G£ORGIO BVCHANANOnbsp;SCOTO.
J^LÎBÊR SECVNDVS.
TR’ T') jR TENTl tnibi rcrum Britannîcarum Ttierhof/âtrt JZL Jl 1 - fupra duo millia annorum,cùm multafc impcdwnbsp;menta obijciunt,tum illud in pritnis, qtôd in cis n giombus,nbsp;vndenoftraroriginisciuendacft cognitio,diu litcræbuUaetue*nbsp;runt:amp; cuin fero tandem adueniffcnt, in ipfopropc ortuinte-rivrunt. Omnesenim nationes, quç in Britannia 1* des adnbsp;hune vfqueditmcollocaruntjiurcmihi vidcor affirmarc poBe
c Galh'js, Hifpan.js, amp; Gcrmaniainhancinlulam commigrafle . Calli pruuinn charaâeres literarum 2 Mafflitnfibus Grarcisaecepere, quibusvtcrcntürad rationes conficienc’as,amp;’ literasinttrfemiflitandasiGræeisquideinHgutibeJenmtciiiri,nbsp;fcdfcrmoneGallico. Ltgcsauiciu,amp;;làcrorumritusnelulijqujdtm Caiain a-latcliteiis ecmmittebant : rcs veto gcüasmulto min US, quas tarnen veufirrdienbsp;cHfuifTc multo maximas. QvxinItaha,GermaniajThracia,Macedonia,Ciacia,nbsp;amp; Afia vcl fectrunt,vcl pairiluntjineademfuiflèntapud pofieroscbliuionc.nifiix-teriieriptoresea mtmcriæpioôiuilTcnt « In Hifpania vero Grætis, ôtante tesnbsp;1 hcenitibus, qui inrerni maris occupaucrani litora, amp; vnis e Barbaris (vt Strabonbsp;fcribit) Turdetanis fuit quidem literarum vfus ; fed veteris mtmeriae ferq tt r,nbsp;quodadhuc feiam, cxtititncmo.Varroenini,amp; Plinius, amp; fi qui alij Laiincruride
lcriptorum tcftimonijsin hac partefidem fuarum opinion um confiimant. lu la parteBritanniæ.quam Cefarattigit,nulla prorfusvctufiaium returncraimtmt'tia.nbsp;Apudintcricresvciô, qui longe incultiusagebant, longe minus: adeo vicmnbsp;- illosdegcntisorigine,amp; vettrrimisinlulæ cultoribus rogaiet, nihilctiiifc tempt-rilïc Icribat.
Pofi Carlàrcm CorneliusTadrusrton minorefîde,quàm diligetidafcriptordani perlufirata Romanis clafiîbus Britannia, intimifquclatebris^iusexculïïs, ntqicnbsp;quidem quicquam certi,quod pofteritati proderet, inuenit. Gildas qu( que,quinbsp;fupra quadnngcntos annos pcft Taciturn vixit, fcnon è monumentis, quat nulla c-rant,ledextranfmarinarelatione, qua;fcribittradereaffirmât. Germania Vetonbsp;poftranaomniûliterisfuitexpolita. Sed ilia pro reliqua fua ingcnuitate cûnihxlnbsp;¦ haberet, quod exantiquis monumetis pro vero afferret, nihil monfitinoüi ipfà fibinbsp;confinxinlgiturquide veterib’annalibus Britannorum origine afferre le affcucranr,nbsp;teddédaopinoT iflis erit ratio,quis primus ifia tradidcrît,vbi tandiu latücrint.quomonbsp;do ad nos tôt póft fæculis incorrupra peruencrint.Quod autc ad Bardos,amp; Seneci-onesvetcrismemoriçcuftodcs quidâ confugiCt,prorfus perridiculcfaciunt.Id autênbsp;nultomaguiatclligctur,fi explicaucio qualefuetit id genos boQÜnû^ cuidctanti^
tcbue
Rcrum Scoticartim
tebus,tam obfcuns, amp; a memoria noüra ram procul remotisfidem hsberivolunt* Primùm Bardi qui fucrint oliin,amp;nunc fint luculcntçrabtrabone, amp; Ammianonbsp;exprimitur: fed breuiter amp; dilucide quod ad prxfcns infiitutum fit laus a Lucanonbsp;his verfibus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5^
Vos quoqüc qui fortes anima5,bclloqueperemptas Lsudibusin lonemn vates diffunditisæuiita
Plunma fccuri fudiftis carmina Bardi.
qj’Sedhoramanriquiffiiniliccrarun) prorfuscrantignari, amp;q«inulla de rcb’vc-tufiisreliqueruntmoniimenta» Altcrû gcnüs cftScneçionum,vt ipfivotant,rqui-bus veterum fainiliarum principes, amp; prætcrca plçrique opibus præfiantes aliquem ûlunt,qui patronifui maioresa primisvfqucreruminitiisrccitcntmcmorirçr.Sedamp;nbsp;hi cüm literasprorfus ignorentjCxpendatapiid le quifque quantum cis fidei fit ha*nbsp;bendum hominibus,quorum omnis rcs,amp; Ipescxadulationc pendeat. Dcindcftnbsp;maxime vera fint,quf affcrunt,ncnmagnoperefcriptorem hiftoriç iuuarc polîunt. 6^nbsp;Poftrerao etiam illud cogitemus quotiesin manifcfto errorc deprehendanrur ferip'nbsp;tores rcrûgeftirûiquotics nutcnr,dubitent,æftuenc tqnancû non modo alij ab alijsnbsp;dilfcntiât,fcdamp; ipfi fibi fçpe non confient. Harc fi coniingtint ifs,qui nugnp laborcnbsp;in ftudium veritatis incumbunt, quid ab illis fperandum efijqui fineliterarum auX-ilio (quo quitemerc labunturpoir]neerigi,amp; de induflria nitnticntcsredargui} lobnbsp;confidunt memoriælt; V t omittâ quod ca incultu lolcat imminui, amp; a? täte dcbilirari,nbsp;amp; morbü penitusextingui. Ad hxcfi acccdat‘(vt fitplærunque) patronisadulaiidtnbsp;fiudium,aut difcedatobfequcndi voluntas,aut inter ueniat ira,odium,inuidiajqua!nbsp;animi indicium (oient peruertere.quis audeat ex horum audoritate quicquâ pro vC'nbsp;ro affirmare,aut ceu falfum refe Here:’ aut qui $*pro certo trader, quod à t am incerrisnbsp;aBÓtoribusacceperit^ In tantoigimrlcriprnrû veterumfilentiorerumantiquaruto,nbsp;amp; fuæ plærunque ætatis ignorant! gvbi nihil comperti, nihil finccrieflèpotefi,mo-dcftius elle rcor quæ nefeias filcndo pudoriletuire,quam falla côminifeendo tuantnbsp;împudentiam prodtre,amp; alioiumiudii ia contemnere. Apud omnesigiturBritan-norumnationes tanta fuif feriptor um penuria,vcantcRomanorumillucaducntuninbsp;omniafilentijvafiis tenebris confcpultjiacucrinr, ac nercs quidem a Romanis ibinbsp;geftas aliunde,quam è Græcis,Latinifqucmonumcnris colligerepoflîmus: amp; qu^nbsp;xduentum eorum præcefleruntjdchismapis corum conieduris, quam ncftiis fitnbsp;crcdcndumcommcntis.Namquf noflrilcriptores de fuæ quilque gentis originenbsp;prodidcrunt,adeofuntabfurda,vtnoncxifiimaremfefellcndacfic diligentius, nifianbsp;enent,qui illis commeniis,velut ferijs oblcdai cntur,amp; alicnis plumis ornati fibi rhagnbsp;ttfiiee placcrent.Necminimaminhocncgotiodilficultatcaftcrtrcccntiorumlcrip-torum diuerfa rriîde«tium tanta inter fc difeordia, vt non H eile fit iudicare que pO'nbsp;îiflîmum fequam un tanta vero abfurdiras,vt omnes propemodum iure optimo videnbsp;anturrepudiandi.Ncqueego tamdemirorveterumin rctamobfcurafilentiû, sutnbsp;recenriorum in fingmdo difcordiam,quam paucorum concordem impudentiatn.nbsp;De il 1 is enim temporibus,quibus omnia erant inftabilia, amp; incerta tam conftantcfnbsp;omnîlalfiimant,vtaurium potius vanam obledationcm, quam narrationis fideinnbsp;fpçdafie videahtur. Primis enim illis temporibus cum Britanniç perinde-ac plt^ti'nbsp;mis alijs nationibus rarus foret agri colendi vfus,diuitiçque omnes in pccorc effent)^nbsp;homines nulla rerum fuarüm,quæprope null« erant,caritate imbutijdum vel a po*nbsp;Ücnüoribus pcllcrentur,vel mfarmiorc? ipfi pellercnt,vel vberio« in locisvaftis,
•fliculti«
-ocr page 51-Liber Secundus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol
Jncultispalcuafequcrcntur facile fedesmutabant : facileetiam ciimnouisdcminiS locorum nomina mutabantur. Multametiamattulirdifiicultads opulcntioiumnbsp;illa2mbido,qui,vti luimcmcriam poftcriscomæendarcnt,nationeSjprouincias,amp;înbsp;eppida in fuum nomen adoprabant. Omnibus fere vrbibus Hifpaniæ binacranînbsp;nomina , omnium in càdcm cultorcs, amp; cum cultoribus vrbium, amp; regionutnnbsp;nominafa-pç fueruntmutata. Vt autem Ægyptum, Grzeiam, S)C longinquioranbsp;omittamus, nenne
qfSæpius amp; nomen pofuit Saturnia tellus?
Acccdit quod cifdem gentibus in cadem terra degentibus non cadem femp^f’ nommaloleantefle» NamquæRomanis eftHifpania, Græcis Iberia, poërisnbsp;Hefpeiia, Diuo Paulo in epiftolis,Theodoreto, amp;Sozomcno inhiftoria Spanianbsp;vocatur. Grzcorumtamcelcbratum Latinis, omnibulqueEuropse gentibus nomen Grpeisipfiseftobfeurius* Hcbrpj,amp; Arabes omnibus fere nationibus vetuftanbsp;feruan t vccabuia,nc fando quidem audita cptcris populis. Scotus,ôè Anglus Vulgata gentium Britannicarumnomina funt^quphodiequoque prifcis Scoiis, amp; Bri-tannis prepe flint ignota. Älteres enim Albinos,alteros Saxoncs appellant. Qua-re nemini mirum videri debet, fi in tanta rcriim humanarum inconltantia denomi-nibus hominum, locoi Cue non femper conucniat inter Icriptores diucifis tempori-fcusnatcs,magnis terrarum intcruallisdiflitos,lingua,amp; moribus diflidentes. HpCnbsp;Î0 cum retro gentium lepetcniibus origines magnas pariant difficultates, recentioruianbsp;quidam prauaambitioncimpulfidenfiflimis omnia tenebrisinuoluerunt. Namnbsp;dum fuæ quilque gentis origine m c longinquo petunt,amp; fe fabulofis comm en tis fi unbsp;fha nobilitarc nituntur, nimia fingendi licentû hoc tantum profîciunt, vtquas il-lufirarcrcsdcbucrant,easobfcurcnt: amp;: fiquandovtradixehnt,rôties, tsmquein-f pte mentiendo ipfifibi fidéderogcntrac tantum abcft,vt quam fpcrarât,afiequantufnbsp;gratiam,vt mtndacijs in lucem proditis ab cis ipfis,quorum alfenfiontni captAbant,nbsp;ïidcantur, Primum omnium vtab sntiquiflima genre, ira abimpudentiflimo ex-ordiar mcndacio. Qniveterum Britannorum nouamcommend funt hiftorian»nbsp;intcipolara Danaïdumfabula Regem quendam Syriæ Digclctianum fingunt ex vx-30 ore tabana triginta tresgenuifleflias, qup inipfisnuptijsoccifismaririsapatreinnbsp;uauemfincgubernarorcjamp;rcmigibusimpofitçin Britanniam tumdefcrtam perue-ncrunt: folzqucinrcgioncfrigida, fruôfuumqucfpontc nalccntiumparumfœ-cunda non modo vixerc, fed c malorum Dpmonum compreffu Gigantes genucre,nbsp;, quoruragenus vfquead Brudaduentum perfcucrauit. Infulam aiunt ab Albincnbsp;’ Albioncm fuiffcappcllaram. Is autem Brutus dicitur fuilTe Æncæ Troiani prö-’icpoSjÆncæSiluij filius. Ab hoc Bruto cum temcre mifib telo pater tuifletocci-fusjfaäum quidem cunâisinfclix,acmiferabile eft vifum : fcd quia lædtndi voluntas abcrat, mortis poenam rcmilTamjCxilium vcl indidum,vcl ftonte fulceptuninbsp;affirmant, Intcremptorem igitur confulto Diana?oraculo varia fortunavfum pernbsp;tot maria,atque terras decimo tandem anno in Britanniam appuliffc cum magno conbsp;^itum numero,multifquecongrcffibus Gigantumimmanitatefublata totius infula?nbsp;Imperium tcnuiflc.Ei vero tresfuiircfiliosLocrinum,Albanadum,amp; Cambrum djtnbsp;inlulam diuifiun. Ab Albanadlo Albanis, qui Scoti poftca fuerunt, ab Cambronbsp;S2mbris,quinuncfunt Valli,impcratum. Eos fuorumquenque regnorum impC“nbsp;gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptitn ita tcnuiflc,rt fumma rcrum penes Locrinum eftet, qui reliquis Britannis prae-
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Locgriani/uæ pardnomen dcdcrit, Adijeiunt pofteriorcs, vt amp; ipfii
; .....
-ocr page 52-Rcnim Scotjcarum
Ufiim illudimperinm pro virilipropagarcntjLocrinofuccciriffc VchdoHnam fiïianr^ VcndolinzMadanunijMadano Mcnpricium, ei deinde Ebrancum: t^ui c vigincinbsp;oribustotidemgenueriefilios, Exhisvndcuigintiin GcrmaniammigraiTc-.caipq;nbsp;regionem adiutos Alb^ Siluij propinqui fui copijs arniis fibi paralic-.abcis fra- jOnbsp;tribusGermanifnomenfuiffeimpofitum. HæciuntfercquæBrittoncs , amp;poftnbsp;cos quidam Anglorum de primis Britannic cultoribus traduni, Eorum autemnbsp;nobis hic fubitmirariconfilium: quod cum facile pofl'enf,ac fine inuidiaimitari A-thcnienfes,amp; Arcadas,aliafquegenres in primis iliuftrcSjlefcquc dicere indigenas,nbsp;nequcdedccorifibicxiftimarc eamorigincm, quampropenobiliffimajamp;prudcn-tiflimatoriusoibisciuitasgloriæducebat, præfcrtim cum ea opinio nonpoflctcnbsp;fcriptoribusantiquisrcfelli, atqucctiamnonignobiles haberct aifertorcs, inalue-runt tarnen ex omnium gentiu colluuic fibi maiorcs affingere, quos amp; ipfa narrandinbsp;fcrics vulgo ctiamimperito poftctfaccrcfufpedos ncc vetuftiorum quifquam vdnbsp;tenui fulpitioncconfirmaret.Dcindcfi id minus placuififet^cû eisfuiflet liberumjVtnbsp;quidâ poettrum fciipfcrc,honcftos maiorcsc quocunq; vellet fumcrclibro, mirornbsp;quidcisinmentemvcneritjVteosporiffimum eligcrent,quorumomnempoftericanbsp;tern femper puderet« Quanta cnim ilia eft ftultitia nihil cxiftimare magnificum,nbsp;vel illuftre,quod a magno fcclcre,vcl flagitio eft alienum^nec defunt tarnen,qui tali-bus nugis fefc inaperitis vendirent. Ac loanni Annio homini non indodo ignof-cendum putoreumfeiamus poctis e/Tcconceftuin,vt familiaruin,amp; nationum origi- ' înbsp;nes fabuUrum figmencis ornate conentur. Q^i vero ex profelfo fcripferunt hifto-riam,ncfcio an «quum fit hanc veniam con cedi. V t igitur ab vltimis rcpctam,quidnbsp;inagis obborret afidc, quam puellas paucasabfquevirorfi auxilio c Syria vfquc pernbsp;tot maria (quæ nauigatioclaflefirm3,omnibus rebus ornata in tanta nauigandi fei- 7^nbsp;x?ntia,0c vfu hodic rci naualis pcritis eflètformidabilis)cxtra orbcm terrarum delatasnbsp;in defertam infulam ibique nullis frugibus,,nullit arborum frudibus viditalfe:nbsp;fœrninalquc Rcgij generis fubfrigido cœlo return omnium inopcs non mododu*nbsp;ralfe.fedGigantesetiamgcnuilfcrac neparumdignopotircnturmatrimonio,a Ca-codjmonibus compre^ùs^ Dioclctianus autem iftc quo tempore, qua in parte Syrie regnauit^quopado frat, vt nulla de eoapud return fcriptores fit mcntioî’prîefer-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;
tim cum nullius gentis res geftædiligentius, quam Syrorumproditælintpofteris,
Vndcaccepit nomen Diocletiani^quod fupra mille annos poft cum inter Barbares fit natum,amp; tb origine Græcaad formam Latini fermonis fit declinatum. Proi imadeindenobilitatitaccclfioBrutusparricida, nc videlicetin hac parte Romulogjnbsp;eflet inferior. Brutus autem iftc quicunque fuit,qucm amp; gentis, amp; nominis authonbsp;«m Brittoncs edunt, quibusopibustr quo lingupcommcrcioillis præfcrtim tem-poribusco pcnctranÿ,quô Romana arma florentilfimo ftatureip. rcliquo ferc tcr-rarumörbcpcrdomitovix tandem pcrucnirc potuerunt^ Nam amp; ante Romainnbsp;condiram, quam res Italorum fuerint tenues, quam ipfi ab omnilonginqua pcre-grinationc abhorretes fupcruacuu eft dilTcrerc.Nec illud habeo ncceflc quçrcre ternbsp;raanmarivcncrit,Alpibusadcumvfq;dicm vniHerculiperuijs,amp;Gallisobinfitanbsp;feriratem adhucabexterorum commercioalienis. Oceanum veto nauibusingrcdinbsp;vixfcro,amp; florentibus domi rebus aufi funt Carthagincnfcs,amp; Grpei, qui MalfiliarUnbsp;Jncolcbant: acne turn quidcmdominandi,fedfpcculandilt;iaufa: nedum Albanos^nbsp;paftoresfemiagreftc genushominum tarn audax facinus aggrefluros fuifle creda-^nbsp;«lus. Prætct nape ncmini qui Latinas litcras non ignorât ignotû elfe poteft, Brutinbsp;Qomc^
-ocr page 53-Liber SecunJus. ' f ol itf.
Bomen mno poß commcntitiuminum Brutumferc quingcntefîmofuB TanjoihM demum Supcrbo cclcbrari cflccœptum.cum L.lunius homo ncbilis contcmptiinbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fui Rcgiam tffugcre vellet crudelitatcin ƒmulatione ftulticiæ nouura illud hbi cog
nomen pepcriflct,atquead pofteros tranfmififler*Scd Monachusillchuius Brlitinac fabulç poeta,amp; aitifex videre vifu s eft commenti abftirdiratem. Verum obitâanbsp;fpecic religionis omnium ora fc polFc obttruerc exiftimauit: ac Dianae oraculo cotnbsp;paruifTe videri voluit, Non fcrutabor hiediligentius cur hoc Diana» oracUlutn po*nbsp;fteristam ignoium fuerit,cum FaunijSibyllf oracula,acPr;:encftinpctiam fortes intnbsp;tanta celebritate turn eflent. Illud tantum quæro,qua lingua Diana refpondit. Si La-Ï0 tine dicant,illudrogabo,qui Brutus intelligere potuitfermonem h'ongentos circitcfnbsp;annos poft fc naium. Nam cum Horatius homo doäiffimus carmen Saliarc Numa Pompilio regnâte compofitum fateatur ingenue fc non intelligere, quomodonbsp;Brutus iftc totannos ante Sahos inftitutos rnortuus potuit intelligere carmina dillnbsp;poftHoratium,vt orationistenorindicat, fada? Item quomodo Bruti poftcri fcr-nionisLatiniitafuntpenitusoblitijVtnctcnucquidem veftigium eiusapudcosre-maneat^amp;vnde cum,quonut.cvtuntur,funtnadi''Autfi Britannicc amp;Dij,amp;ho-mincstum in Italia funt lccuti,certe non hoc,quo nUncBrittones vtuntur : quippcnbsp;qui ex vicinarum gentium linguis itafit confciri:minaius,vi muhp nationcs in conbsp;fuavocabulaagnofcant, Sin vetercs illos LatinosIccutosaffiiment Britannicc^nbsp;' to vndc Monachus ilk tarn veterem didioncm bisniiJk annos ante daum intt lkxit*
Sed quid ifta minutiös perfcquimur,cùm pluribus alijsargtmttisappareat eundem
- Wonachum amp; hifloriam totam fabricafrc,amp; Brutum iftum quir.unquam fuit genuine,amp; refponfum Dianarconfinxiffe. Quin carmen ipfum apponcinuSi vtmsle cat « Bdoiumnominum ft faciliusprodatvanitasi
BRVfVS CONSVLÎT.
qfDiua potens nemorum terror filucftribusapri^j^ Cui licet anfradus ircperæthcreos,nbsp;Infemafque domos, terrcftiia iura refoluejnbsp;ht die quas terras nos habitarcvelisj •
30 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diccertam federn, qua tcvcncrcmur in æuumt
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qua tibi virgincis tcmpla dicabo choris,
5fRcfpondit autem Diana veifibus ciufdem generis,vtamp; ab codtfin pocta fadtl deanmr, nonillisquidtm obliquis,ambiguis amp; flcxiloquis, fed perfpicuis, quib^nbsp;quodnunquam datura trat,ptomittitiimperium videlicet oibutcnaiutunbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qf Brutefub occaf um foils trans Gallica regna
Infiilain Oceanoeft vndiquecindamari.
Infulain Oceano eft habitataCigantibus olim, • Nuncdefertaquidem,gentibusaptatuis4nbsp;Haße pete : nanque tibi fedes erit ilia pérennisanbsp;4Ónbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hçcfîetnatis altera Troia tuis.
Hic de prole tua Reges nafccntur,amp; illis
Totiusterræ fübditüsorbiscrit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
q[Ex nocopinor cai mine cum ipforum hiftorijs CoIIato reliqvum cÖmtrefrtwS' «qirchendi pou ft: nec id obfcure quidem. Nam prætcrvanitatcin vtrinque pro*nbsp;huflbjum,tt iam infulam non turn habitari.fcd habitatamaliquandôfuifte,nvncvogt;nbsp;Épdcfcrw eßeç^œtn afTeucrat. Vbi cigó bomintm iUt poitcamp;u
.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦ jçnoi|oj
-ocr page 54-Rcrum Scoticarum
TcntigoI,aKaqueraftiora nomina ad tcrrorcm dicam,an ludibnum conHäa*? vW praeckra iUacertamina Cotinxi, aliorumqucBrutifuciorumaduerfus non tcrrigc' 'nbsp;nas,fcd D«monigcnas Giganccs, Ha ede Bruto, eique datadidionc.Horum adco^onbsp;mendaciorum neque poenitet^neque pudetpofteros,vt ante paucos annos non vbnbsp;timi nominisapudeosferiptorimpudenter confinxerit Troianos BritanniccJocu-tos. Huiusfcntentiximpudentemvanitatcmfacilcrefellunt Homerus, ^eDion/nbsp;fiusHaliearnaflius,quorum illcomnibusTroianis nomina dat Græea: alter longa,nbsp;amp; fcria difputationc contendieTroianos ab vltimis vfque primordijs gcncrc GrX‘nbsp;cosfuifle. Illudvcroprxtcrco,quodcumin Anglianv appulilïctcumnon m3gnonbsp;comiiatu,quoraodo intravigintiannorum fpatium tria régna condidcrit, amp; qui V'nbsp;niuerfiin primoaduentu vix vniusmodicçcoloniænumerû cxplcrepotcrant, tamnbsp;breuiinfulam orbis maximam non pagis modo amp; vrbibus,fed .tribus regnis amphbnbsp;fimis occuparint-.quiquc paulopoft abundante multitudinc,nec Britannia(vt vide-tur)eam capiente Gcrmaniam regionem tam late lufam eeperint,ineolafque viâosnbsp;in fuum non Britannicum,lcd Latinum nomen tranfire cocgerint: atque ab vndcui*nbsp;gintiillis fratribus, quincipfi quidem Germani crant (ram fingulisfere finguk’nbsp;matreserant) Germaniam diei.Hoencscommcntum tam ex omniparteabfuroomnbsp;tionadduximusin medium,vtconfutaremus, led vt Germanisirridendum propœnbsp;neremus. Haecin vniuerfüde commentis Brittonum dióla fint. Confilium autemnbsp;fingentium non adeo mihi oblcurom videtur. lila enim deDæmonum cum puclHsnbsp;Concubitu monftrola fabula illuc mihi pertinere videtur, vt Brutum fuum cum dua-bus vicinarum gentium maximisvel cognationeiungerct,vcl de nobilitatc cum eiJnbsp;dccertaret.GallicnimÇîefarc^3r Germani Tacito authonb* a Dite pâtre fc oriundosnbsp;fcrcbant, Similis quoque videtur fuillç caufa Lbulr de Bruto fingendaï. Nam cum 'nbsp;in Epiro Buthrotij, in Sicilia aliquot populi,in Italia Romani, Campani, Sulir.o-nenlcs, in Gillia Arucmi,Hedüi,Scquani,amp;poftchusFranci Troianorum ncfcionbsp;quos conditores laudarcnt,Britannicarum rcrum fcriptores ad fux gentis nobiliu'nbsp;tem exornandam non par urn fibi collaturi videbantur,li ex antiquitatis arcanis eiu9nbsp;peterentprimordia: idqucpotiflïmumaTroianis,vclob vrbis claritatem omniumnbsp;gentium Uteris cclcbratam,vcl ob cognationem cum tot nationibus, qup ex eodcmnbsp;illovclut naufragioprodijflcdicerentur. Nequearrogansid mendaciumvifumir»nbsp;eiißimabant,fi dlius cunvcotgentibuscommunkatænobilitatisiplîin parte aliqu^nbsp;battenpit. Hine opinorillud de Bruto commcntum,aliaqueantiquiora non minus .nbsp;(iultèrecepta,quamdmpudenter lióta: quarumomniumrerum vtvanitas arguerc- ’nbsp;tur,fatisfortaircfuiflctadmoncrcv€tuftis fcriptoribus ignota fxiilTe,litcris florentinbsp;bus in lueem prodire non aula, emorientibusdemum nata, ab adulatoribus indo-öis urodita, ab horiünibus craHtSjAc nimium credulis,qui fingentiurp fraudem nónbsp;intelligcrcntrecepta • Impoftwum enim jftorum qui non ex hiftoriarveritatcnbsp;communena vtilicatem,fed ex adulatione priuatum aliquem frutïhnnpetunthuiuf'nbsp;cemodi cft ingen jum,vt cum vehemcntilTime videntur laudare, tnra maxime irridc-ant. Quid enimaliud ifti faciunt,quiquorumornare feEmulant nobiHtatcm,earnnbsp;vtdariusfplendefcat,dctotiusnaturarcolluuione petunt^ amp; ea generis elaritatanbsp;booiines creduli dicam,anftolidiEbi placent, quam nulliHnitinrorumeis inuidenunbsp;^iScotorum res Uteri« prodidcrunt,honeftiorem,vt ipfis vifijm,originem edidfc'nbsp;runt.'reti oih db^Brittonum nobilitatc minus fabuloßm. Non cnihr c Troianorumnbsp;Fobigisrcjiquij^'fcdcQraijsillishcroibus,quorum pollcriTroiaiBXUUtcrant,manbsp;t 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iores
-ocr page 55-Liber iSecündus. quot;
K. »M îorcs nobis adoptaîunt. Nam cum Grzcorum prifcis illis tcmporibusiduo maxi*nbsp;me genera celcbrarentur,Dores,amp; loncs^ac Dorici generis principesoÏÏent Argiuijnbsp;lüiuci vero Athenienfcs,Scotiprincipcm fuæ gentis conditorcm Gathelum quen-dam faciunt:qucm Argi,an Cccropiscflcfilium mallent,incertum reliquerunt. Acnbsp;neRomanorum in hac parte ceocrcntclaritati ,vàlidam cilatronum adieccrunt manbsp;num, cum qua profcótus in Ægyptum piæclaràs res gcflîflcdicitur, copijfquc Re-gij $ polt Melis difceflum fuiflc praefeélus. Deinde cum vxorc Scota R cgis Ægyptijnbsp;hlia totura Euiopiclitus ad mare internum pertinens circumniuigalTc: acprseteri-*nbsp;tis tot regionibus illa a täte defertis,aut eehe raris in locis,amp; a paucis habitatis Grat-cia,Italia,Gallia,totoque Africat litore, (vt omittam interim tot maris interni infii-l«s} alij cum ad Iberi amnis oftium exponunr, coque agro,quem tencre non potent rtliâo in Galacia regionem multo ftcriliorem traducunt. Alij Oceanum pri*nbsp;m urn,vt arbitrer,monalium clalTeingrediaiifum ad Durij fluminis oftium cxporifitjnbsp;toque in loco celcbreoppidücondidiftcvolunt,quoddcnominc eius Portus Ga-ibtlir.uncvccttur:vDdcvniucrfa:rcgióni,qupaLufo,amp; LufaBacchifilijs diu Lu-fttania fiicratappeIJata,PonugalbamdicicocpiftTe. Deinde coadum illincinGalaï-tiam pcnitusab)rcErigantiamibiextruxifte,qua?nuncCompcftella vccctur. Bra-taram item ab co ad Mundæ smnis oftium condiram. Hax dc origine fuac gentisnbsp;hbulofe traduntScoti; inquibusfingendisquam neftri parumcircumlpcâifu-.jû crint vel Urne jcftimarc licet, cuôd Græco illi Gathcl© feriptorib’ Græcis ignoto ne
Gracuni quioé nomen dederint:quod vibi afe ccnditçLatinum àpoitu nomen po ïius quam Gracuro dederint, praîfcriim illaætate, qua Grçcorum paucifl'tnisnbsp;1 atium iplum luit côgnitum,quod dubitant Arginc,an Cctrcpis fucrit filiiis,cuianbsp;Cccioptm Argus propeccntumannisantcctft't rit:qiicd is,qui inter homincsom*nbsp;igt;iurain«cniofilluiios tamum piùdtntiaprçftitiftct, vtfecundum à RcgelocUm te-r tret,viMofi proliigofufficcrctur,vt peregrinus Regijs honorareiur nuptijs,rcliâanbsp;regionetütiusorbistcitilifiîma,totpiætcrucdusdextraj£U2que contincntisvtriul-queterras, totinfulasptoucntu frugümcmnes, acristempcrieplprafquc infîgncsnbsp;Ctctam,Siciliam,Coilîcam,Sardiniam, quæillaætatealfagrcfti hominum genercnbsp;30 ttnebanturvcrius,qnam colebantur,in Occanum ctiamipfonomineformidabilcinnbsp;trupetit, prjcfcrtim cum homines adhuenon magnum rcinauticçvfumhabcren^'nbsp;Portugallum/eu Portum Gathcli vrbefn cendidentad Duriuœ.-cuius vxbis ncmrtlnbsp;nufquam reperitur ante Saracenorum in Lufitania dominatum : Bracaram ctiam «•nbsp;dificaritadMundæftuminis oftium,cum inter Bracaram, amp; Mundam intctftntmuSnbsp;ta pafiùum millia, interiedis etiam duobus claris amnibus Durio, amp; VacatBracaia.nbsp;que omnino maritima non fit. Subit amp;illudquærcre, qui fiat, vtGathclùs hononbsp;Grarcus,amp; illuftri loco natus,amp; rébus geftis clàrus cum c genfb eflet ambitiofiflimtnbsp;in fui nominis memoria prodendapoftcrîs,magnoquc ccmitatu inextremas oibifnbsp;totius oras,amp; vt tu m rcs crant,propc incultas,amp; barbaras vedu s oppida condideri^nbsp;nulli tarnen eorum non modo fuum,fcd neGratcum quidem nomen impofuerit«nbsp;Portuga’liar enim nome,autfvt illi malûi) Portus G itheli tot vctufti$fcriptorib*,qàinbsp;ex profclTo tetrarum, amp; locorum neminafibi feribenda fumpferunt, ignotum antenbsp;quadringentos annos celcbraricoeptum cft.Neque minus dciftiusGaiheliaducn-tu in Hifpaniani fufpcda cft omnium Graêcorum, amp; Latinorum taciturnitas, prie«nbsp;lciiimcumPhcenicum,Pcrlàrum,Pœnorura,Ibcrorum, Gallqrum, amp; cofflitoainbsp;llciculis^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hifpaniam adueneriac ftcqucn$^amp; illuftrû àicnûo fit
-ocr page 56-Rerum Scoticarüm
spud vetercî.Sed noftri fabulatorcs opinor monumcnta veceru don Icgerunt: alid« qui eni quâdo illis c Græcia conÓïtorc gcnris ôc fuar nobilltatis authorécducerc vifi^nbsp;erat^nunquamcomififlentj’t'c homincpocius ignobilemfibi cóminifccrenturjquaa3 .nbsp;Herculêjamp;Bacchüinomniûgcntiûiiionumcntiscciebernmosfüû genus rcÉcrrent*nbsp;qjHæc fete de origine fuægentis a noftris traduntur : quf ficui pluribus quam-respofeat, profccucus cflèvidcar, isvclim ex aducrfoconfideretquampcrtina*nbsp;citer quidam ha:c tanquam Palladium cœlo demiflum propugnent »nbsp;nbsp;Id fi teccrir*
non dubito,quin aducrfaiiorum pcruicacia fitcum nobis minus iniquuredditura. Dcreliquisgentibus,quç in hanc infulâ pofterius vcncrunt,amp; domicilio locumnbsp;cæperunt, Piôüs, Saxonibus, Danis, Normanis, quoniam corum hiftoria nihilnbsp;monftri continet,poftcriuseömmodiore loco dieemusi Hç veto due nationcsnbsp;(quarum mcminiraus)èGallijsmihividcnturoriundf.Id cur ica cflccxiftimcmad’nbsp;ijciaiB, fi pauca prius de antiquis Gallorum inftitutis dicara. Gallia omnis quao'nbsp;quam eft frugum feraxj tarnen amp; eft, 5e fuilîc dicitur hominum fcracior : adeo vt 6®nbsp;Strabone tefte Ccltarum,quç tertia pars cft Galliæ,inuchta fiinttrecenta millia co-ïumduntaxat, qui arma ferre pofTcnt. itaque cum in agro quanuis fertili, multi-iudinc tarnen laborarent fua,adeam minuendam pcrmilFum fuificcreditur, vt pu-crorumamoribus indulgerenr, Hac tarnen rationc cum non finis prouifum ad-uerfusinopiamagri videretur, prçgrauanteadhucturbalibcrorum capitum, fiepc^nbsp;dccreto publico,intcrdum priuatisconfilijsad exhauriendam doiiii multitudineiiinbsp;in omnes circum circa regiones frequentes colonias emiferunt. In Hifpaniamnbsp;autem, vt inde incipiam,tam frequcntcs,vt Ephorus tefte Strabone Gallia: longitU'nbsp;dinem ad Gades vfque porrexcrit, amp; certe totum latus Hifpania: ad feptentrionesnbsp;verfum populorum,amp; gentium nominibusdiu Gallicam teftata eft origincm,Priminbsp;autem nobis oçcurrunt Ccltibcri,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;profugique a genre vetufta
Gallorum Ccitæ mifeentes nomen Iberis.
^Hi tam late fuos fines propagaucrunt, vt quanuis aßieram regionem, nee alioqui frugiferam incolerent, tarnen M.Marccllusfexcentatalentatfibutinomineabeisnbsp;cxegcrit. Sunt ctiam a Cgltis,aut Celtibcris oriundi Ccitici ad Anam fluuium, Pto-*nbsp;lemxoBcticicognominatljóc Cciticialtcri in Lufifania Ane propinqur: 3c,fi Pomponio MelathominiHilpano credimus, àDurij fluminisoftioadpromontoriumnbsp;vfqu®jquodfiucCelticum,fiueNerium vocant,CckicicoIuntcognominibusdift^nbsp;inwjnempcGroni|,Praefaraarci,Tamarici^Ncrij : accæterost]uoqucGalarcos anbsp;Gillica origine non abhorrere nomen gcntis indicat. Ab altera parte tranfieruncnbsp;cGallijs in Italiam Ligures, LibuijSalaflijInfubrcSjCenomam, BoiJ, Scnoncs, amp;nbsp;(fi nonnullisfcriptoribusantiquiscredimus) Vcncti. Ha? gentesquam latcdomi-natç fint in Italia curgt;nctninipaulum modo in hiftoriarum ledionc verfato fit ig-notum, nonhabco nccefieexplicate. Scdnccinquiramdiligentiusquantir Gal-loru manus vel in Thracii confcderint,vel ex ca egrcifç Macedonia,Græciaquc pro-»nbsp;culcatain Bithyniâtranfierint,rcgnaq-GalIogrçGorûin Afiacondidcrint:quandoadnbsp;noftrum inftiturö ca res non magnopcrepertinet. Ad Gcrmaniam feftinatnbsp;de colonijsrn ea Gdllicis locupletiftimos habeo authorcs C.Iuliû Cçfaré,amp; C.Cornbsp;nelium Tacitùm.Illecnimin cômentarijs belli Gallicifcribit,quodatempore Gallos Germanishabitosfuifiefortiorcs.Itaquc Teâofàges fertiliffimam Gcrmani»^nbsp;partécircaHcrciniâfiluî tcnuilTcjäcBocmijVtaltcraffirmatjipfo nomine conditorcsnbsp;|u«s BoÎQS iadicant.Et propiota inter Menu^dc Rhenû amnss aliquando Heluetijnbsp;tenucrût;
-ocr page 57-Liber Secunlt;iüs.
'f-
îenüerunt:amp; ÇaîIic£E originis etiam fuerc Decvmatcs trans Rhcnvm;8(ad Dannit biütt) Gothipis,qu,os CUudianus Gothunnos vccar^Arrianus in vita Akxandri Ge-dnQs,riauiusVopjfcusin Probo Gautünnosappcllat.Sed amp;Gotbunnos inter Gc-’ Ws Ciaudianus rcccnfct, amp; Stephanus putat Gctas ab Arriano Gctinos dici:vtfor-Uifcnc GetæquidcmipfiaGallicagcntealienifuerintjquandoquidçmcertum eft-multasgentes GalliçasinThraciam profcâas eflç,atque etiamrefediifein capartejnbsp;quam Gctæ tenuifle diçuntur.Gothinos quoque setate fua Tacitus aitfermone Gainbsp;lico i'mffcvfüS.Cnnbriquoq^tcftc Philemonc,amp; (fijacito crcdimus)Æftionesadnbsp;marc Suatuienm vbi fucçinum legitur^habitantes tum locuti funt Biitannicc, qui fernbsp;mocratidem cum Galiico,aut non multumab eo diucrfus.Sunt amp; aliaplurima Gainbsp;üeatum per Germania coloniaruin vcftigia,quîB non grauatc perfequererjnift qugnbsp;diéta ianl funtjabunde ad noftrum inftitutû faccrent: nempe vt oflendam quâ latcnbsp;Gallia circa Britannia fuas difFudcrit colonias.Quid ergo Britannia, quae nee mag*nbsp;ßitudine, nee viribus,nec rei militarisperitianationcsillasa’quabat? cane tatnvici-|?a Galloru foniflimis,nec aeris cleinentiajaut foli fœcunditate propinquis regionisnbsp;Bus inferior nullos cxicros colonos accæpitt’ imo,vt Caciar, amp; Tacitus aflTeucrantinbsp;coiuplures; Vt auiem cgocontcndo,vctcrcs cultoresvniucrfos.Trcscnim antiqui-lus gentes,vt fatis conftat,totam inûilâ tcnuerunt,Brittoncs,Pifti,amp; Scotitde quib*nbsp;deinceps lt;iiccmus,Atque vi aBrittonibus,qui latiflimc inAibio regnarunt exordiar^nbsp;primus(quodfciam)C. IuliusCæfàraliqüidccrtide cisprodidit. lsinterioresingt;nbsp;colasindigcnas putat; ideo credo,quod diligetius perquirendo nihil de primo eorunbsp;sduentu compercrat.-ncc vlla tum erantapudeos monumenta litcrarum vnde id diPnbsp;ci pofiet.Maritima infulæ aitteneri a Belgis,quos fpes piaBdçilkxcrat,agri foecundtnbsp;tas,amp;coeli dementia dctinuctat.Eiusrci argumcntûputat,quodpl3criq;,ciuitattinnbsp;Vnde vénérant,nomina retinebant.-quód ædificia Gallicis elTcnt fimilia,Addit Gornbsp;uclius Tacitus author grauiflîmus mores non efle diflîmilcs; parc amp; in pcriculis dc-pofeendis audaciam.gt;amp; in defugiendis formidiné; magnas vtrinqjfadioncs,magBasnbsp;clienielas fuiflc.Dcniqj fua ætatc talcm efle Britanniam,qualis antcaduentû Rcma-Uoiûfucrat Gallia..Adijcitprxterca Pomponius Mêla inßelloBritannoscquitatUinbsp;30 Bigis, curribus Gallico armatudimicare. Bcda quoque omnibus, qui fabulofa denbsp;Britannorum origine fcripferuntamp;ætatemaior, amp; autoritäre prior primes inlulasnbsp;cultorcs ex Atmorico tradu veniffe affirmat.Ab his non diflèntiuntquidam Grat-corum Grammatici,qui Britannos a Eritanno.Ccltusfilio nomen accepiffe tradût^nbsp;In CO certe cenièntiunt,quôd cGallia eos intclligivolucrût oriundos,Éreccntiori-Bus huic fentenrise fubfcnbunt Robertus Csenalis, amp; in vita Diodetiani Pomponi-us Lftus minime (pernendus author :vtcrq;opinor vi veritatiy oaûusTn hoc tataênbsp;vrerq^mihi vidciur errate,quôd eos é Brittonû pcninfula ad Ligcrim quæ nunc Britânia vulgo vocatur,cducat:pr3efcttim cum maritim« Britannorum coloni« ipfis,vtnbsp;Cçfarait,nominibDS teftcnturvndcdcmigraucrint.Scquiturvtde Gallicis colonijsnbsp;io inHibcrniâmiffisagamus.Iamantcoftcndimustotum Latus Hiipanûc^uodad fep-tentriones exporrigitur Gallicis colonis occupatûfuiflc.Ex Hifpania verb caulàs ianbsp;Hibemiâ cômigrandi video complûtes fuiifc; nam vcl in Hibernia eos pertraxiifenbsp;vidcri poteft faciliscpropinquo traiedus, vel domo expuliflcimmoderata imperialnbsp;ï^ctlarumjPhocnicum, amp; Grçcorum in Hifpano» bcll» fuperatos,amp; propter inrirtninbsp;tatcmeisobnoxios.ItcintcrHifpanosipfosc multisnauonibus homines inter flt;nbsp;lnalcçoalcfcçntcs,amp; Rudiûlibertatis,amp; fuga feruituris inter motus dwies,amp; nouai
-ocr page 58-Rcrüm Scotîcârütn
' tcrum pcrlurbätiones ingentc belli auida fubindcexoricatci^ HaSinlgraBö* taumcaufas qui cxpendcc, non tnirabitur opinor H plarriquc fortunam quanugt;*nbsp;tcnuem foriS) modo cum libertäre coniundam domcllicz, quidcm accrbi^nbsp;(èruituti prætulcrinr*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rctinuit autctn illuc adueólot turbulcntior in*J
dicsrcrumHiipanicarum ftacus, nunc Carthaginicnßbus, nunc Romanis otnnia fcruitutis mala in bcllo fuperatos cxcrccntibus, amp; multos prxtcrci ad candcmala-lumfugam cópuUt:prxfcrtimcum Hifpani tum nullam aliam vicinam tcgioncm hanbsp;bcrentjin quam aut rebus domi florentibus extiberantcra muldtudinem emitterent»nbsp;aut vnde rebus aduerfis calamitatü perfuglum peterenu Rctinuit amp; aeris dementia*nbsp;rftcnim.vtaiiCarfarjCœlum Britannicum Gallico tcmpcratius;Hibemicum autefo-lum amcEnitate,amp; ccclum tempcramcntiæquabilitatc longe Britannica fupcrat.Pra^nbsp;terea homines in fólo afpcro natij amp; cducati.ocio^ tt funt omnes Hifpani dediti,adnbsp;pafcua fcrc totius Europx vbcrrima tradudi fefe libcter • domefticis tumultibus innbsp;lt;mû extemar pacis recondcbant.Sed nee gentis cuiufqj de fuis maiofibus opinionétnbsp;qua? verifiinilibus cÓicdurisinnititDr3amp; teftimoniovctufto confirmaturrepudiandanbsp;cxiftimo.Nam Cornelius Tacitus occidentale latus BritannisC) Hue Albi) a poftcrisnbsp;Hii^anorumcoliccrta,vtipfi videtur,conic Aura affirmât» Verifimile autem non eftnbsp;Hilpanos rclida a tergo Hmernia tcrrapropiorc,amp; cceli^Ä foli mitions in Albium prtnbsp;IBUro deïccndiflèjicd primum in Hiberniam appuliflc,atquc inde in Britannia colo-nos miiros:quod amp; Scotis contigiffic omnes cotu annales affirmât, amp; Beda lib. primo leftatur.Scoti enî omnes Hibcmiæ habiratorcs initio vocabâtur,vti indicat Oro-£ûs. Nec (êmel Scotorutn ex Hibernia tranfitum in Albium fadura noRri annalesnbsp;rcfcrüt: fed primum duce FcrgufioFcrchardifilio:deindcpoflaliquot«tatcsdomanbsp;pulfos in Hiberniam rcdij(fc,atquc denuo duce Reutharoin Britanniam reuerfos,nbsp;Pôftctia régnante Fcrgufio Secundo magna auxiliaScotorum Hibcrnlcorum miffs»nbsp;quibus fedesin Gallouidiafint datæ. Et Claudianus ætate fua auxilia illîcaducrfus
lilclcucs Mauro$,nccfalfo nomine Pidos EdomuitjScotumqoc vago mucronc fecutusnbsp;Ftcgit Hyperborcas remis audacibus vndas*nbsp;Venir ôc extremis legio prztenta Britannis,nbsp;QwîScoto datfrarnatrucijfcrroquc notatasnbsp;Pcrlcgit exanimes Pido moriente figuras.
qrPnndpiô autem cum vrriqucjid cft Hiberniæ incolae,êc colonicorum îfl Albiuni mMb Scotiappellarencur,vt aifaimincaliquoalteri ab alteris diffingucrcntur,initianbsp;fcepcrc alteri Scoti Icrni, altcri Scoti Albini vocari: ac paulatim vtrinque cogno-mcntaloco nominisvfurpatacffcccruntjVt vêtus nomen Scotorum propcobliui* -«ni d«rctur:acnon ex vfu loqucndi,fed annalium memoriarcpctcrctur. Qtnpdad ’nbsp;nomen Pidorumattinct,non patriuni,amp; vêtus id eis fuific arbitrer, kd aRo. cxrcnbsp;corpora citÿtricibus haberent infcripta:quod amp; valus daudianiindicat*nbsp;tationc,nifiquôd ferri non meminitjdilucidc exprimit. Ncque(ait)vcftis vfum öognbsp;nofunt:fcd vcntré,atq; ccruicé ferro incingût,ornamctô id eflc,ac diuitiarü arguiné
tà e^ijuâtestperiade vt aurû c^ten bvbah*Qj{in ipfa août corpora piduavana^
Liber Secundus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foLr^^
» ¦ '
‘omnifanamfonnisanimaliuro,quocircaneinduuntur quiderr, videlicetpiâurî Corporis ne adopcriant.Quo veronoitiine fefe ipfi hüncuparét in retam vetufta difficile diôlu eft. Vicinç certe hationcs in eorum nômine parum fecum confentiundnbsp;Nam Brittoncs Pichtiades,Ahgli Pichtos,Scoti prifei Pcachtos eos appellant. Locorum vero qùorundam nomina quæ quondam Pidicç ditiohis fuerant,nûnc verdnbsp;a Scotis tcncntur,diüerfam ab omnibus appellationetn oftendere videntur. Naninbsp;Penthlandici môntcs,amp;: fretum Penthlandicum a Pcntho,noh a Pido compolîta vider! pofliint. Sed-hpc nomina poftcrioribüs temporibüs ab Anglis, aüt certe Scotisnbsp;Anglicum fennonem vfurpantibus îndira fuifle crcdidcnm»Eorum enim apud prißnbsp;cosScotosnecihtelIeâus,nctvfüscft vllus. De nomine vero Pidorumvtcuhqùcftnbsp;res habctjfiuc Ro.vocabulum barbarû in propinquam voeem Latinam ttanftulcrint,nbsp;fiue Barbâri Latinam àd fui quiftjue fermonis fonum, êcdeclinationcm proximC ac-commodaucrintjCgo certe in magno rion ponam difcriminc.Sed qUando de nomi*nbsp;iic conftatjôc ab orientali cœli plaga, alij è Scythia; ali j cGermanià eos in Britannianbsp;appulifle rerlim feriptoresfatentur, reftat vt veftigia perfequentes cônicduris,fi fieri poteft,ad veritatem perueniamus. Neque aliud certius veftigandi ihitium video,nbsp;quam a corporis illa piâura.Pingebâtautc Britanni,Arij in Germania, amp; AgathyrUnbsp;corpora: fed ,vt in bello terribiliores hofti applrerent, fticcis modo herbarhmfe in-ficiebant. Sedcuin Pidiferro cuttm variarent jacdiuerfbrum animalium figurisin-ao feriberentverius critquserereqüa? genres vel in Scythià,vel Germània,régionibufq^nbsp;viciniscerto illo pingenditorporainftituto hoir adterrorem,fedad decorem vteretînbsp;turobferuare.Occurrût aute in ThraciajVt Vergilio |)Iacct,GeIoni)dc quitus Claö-dianuslibro primoaduerfusRufinu :Mcmbraq; qui fenb gaudetpinxiffè GcloritiiUnbsp;Occutruntapud eundempoetam in ThraciaGctç,
Crinigeri federe patres pclhta Getaruna
Curia,quosplagis décorât numerolàcicatrîi^
Igitur cû Gcloni Vergilio fint Getis vicini, amp; vel Gothunni,veIGetîni îtixta Anîa* num Getis annumerentur,quidvctat cum iuxtaTacinj (ÿthunniGalliccloquerénbsp;tur,hinc credere Piâos oriundos^verum c quacunque natione Germanica aduene-30 rint,mihi fit verifimile eos fuiflç de vcteribiis Gallorû colohis,qui vel ad mare Suc-uicum,vcl Dânubium fedeshabucrunt, Gallicicnim generis homincscum a Get-tnanis alienigen:e (vt erant) haberentur,eorum puto notnen in cofitutneliamabijrgt;nbsp;adeovtvnovocabulo WA LS CH Gallijm3pcregrinum,amp; barbarum indicent»nbsp;. Ideoque fiue a vicinis cieâi,fcu tempeftatum vi adaâi fticrint/acile maiores Pidoinbsp;ruin Scotis fuiife tonciliatos pùio,atque ab cifdem,vt fraditur,adiutos,vt hotnlncfnbsp;cognatoSjciufdcm fere linguar ,ncc diflimilium rituum: eoqu^acilcimpetratum,Vtnbsp;ftngüinetn mîfccrcnt,connubijiq jprope in vnatn gentem coalcicerét, Alloqui cfiîmnbsp;oon video quomodo Scoti,qui turn Hiberniam tenebant,homines feri, amp; incultinbsp;peregrinos omnium rerum cgcno$,ac tum denique vifos, nùllolegum/atrorû^utnbsp;40 linguæ commercio coniunâos,totneccflitatibus circûtoventosîn iusa£finitatis,acnbsp;própeomniumrerumfocictatemtarn facileafcitiiffcnt. Hîchobis nonnihil obftarcnbsp;VideturBed® Anglofaxonisauftoritas,qui vnus (quod feiam) Piélo* a Scoris di-ricrlà lingua prodit vfos. Ait enim de Britannia loqtiens cam quinque linguis voMnbsp;•andcmqucfummæ veriutis,amp; veræ fublimitatis feientiam fcfutari,amp;confitcri,Aànbsp;6lorum,Brittonum,Scotorum,Pidorum,amp; Latinorû. Bédam auteego ópinorprönbsp;^üinqjdiïdc^s quinquelinguasdixilïc: quodaGraxisiorcfimdii^^yidcniuv«nbsp;D. iij. - ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itgià
-ocr page 60-ïterum Scotîcarüni
ïtcra a Cxfarc in cxor'dio com enta riorum belli G al! ici. Tres cnim Gallia? partes lin* guis,moribufq;diuerfis efle vfasaic.AtStrabo,vt Aquitanosacætcris ligua difcrctosnbsp;tflcconfitctturita reliquos Gallos cadem lingua,fed paulû vaiiata vti.ücd neeSto- ,nbsp;tos a Brittonibus toto lcrmöne,fed diale do potius dilcrcpalTc arbitror,vii pofterius J •nbsp;dicam jCum nunc etiam tam infermode confentiant,vt codem aliiquar.do vii fuilfc vlnbsp;dcantur,minufque inter fe différant,quam quædam Gallicæ nationes, quj omnesnbsp;Gallice loqui dicuntur.Itaquccætcrifcriptorcs, nediuerfi quidem fermonis vllaninbsp;fufpitioncm faciunt:amp; ipfi,e{uandiu regnum vtrunqj üctit, velutvniusgentis homines matrimoniafemper inter fe cótraxeruht:ac initio mixti,dcinde vicinijacfæpiuSnbsp;amici fuerunt,vlque ad Pidorum excidium.Scd ne'e corum reliquiæ(quas extind*nbsp;militariçtate multas fuiffcopportet)vlla ex parte Seotoriimlinguam corrupcrintaCnbsp;ne in eis, quas ieliquerunt fedibus vUuin peregrini fermonis veftigium relnanfit.
Omnes enim Pidorum regiones^ ac fingula etiâ loca Scoticas appcllationes hodic ( rctinentjprætcradmodumpauca, in quibus piæualefccntefuprapatriam Saxonicanbsp;lingua Germanica? originis nomina funtimpcfita.Nec illud omittendum,qu0d ante Saxonum inBritanniamaduentum nunquam vllas Biitatinicas nationes inter ftnbsp;intcrpretibus vfaslegamus. IgiturcumvnoconfenfuScotijAnglgamp;Gcrmanifcripnbsp;tores PidosèGermaniaoriundos fcrant,confletque Gothünnos,fiue Getinos Galnbsp;iorumfuiffe colonos,amp; Gallice locutos,amp; Æftios ad mare Suçuicum Britannicc,vn-lt;JcpotiusexiftimemPidos prodijffelt; aut quo Icdibus ciedos, nifiad cognatos codnbsp;tendiffc^aut vnde potius connubiaimpetraturos, quam a populojfanguinCjlingua^nbsp;moribusfibiconiundo. QuodfiPidosa GothUnhisjaiitÆftijs, autGctis negeta-iiquisoriuhdoSjpropter earum regiohum longinquitatcm,is fecum cogitetquot, amp;nbsp;quantæ migrationes in omnes,partesfadæ fint illis temporibus, in quæ Pidorum /önbsp;aduentusin Britanniam eft cohiedus,acdeinccps multis fæculisrintclligetopinor ninbsp;bil horum non modo ficrijlcd etiam facile fieripotuifiè. Galli Hifpaniæ, Italiç,Ger*nbsp;fnanif,amp;. Britanniæ bonam, magnaque partem colonijscccuparunt; adMæotidanbsp;èt Cimmerium Bofporum populadofuntprogrcfli,ThraciamjMaccdoniam,amp;Grxnbsp;dam pcruaflanteSin Aifciconlcdcrunt.Cimbri, Ambroncs, amp;TeUtonesGalliamnbsp;dcprædatiinItaIiampcnctrarunt.Geloni,quiVergilioin Thracia collocâtur, apudnbsp;cætero sferefcriptores vicini in Scythia funt Agathyrfis. Gothiobfeura diu natio di-luuij inftar breui tempore Europam,Afiam, Africaminundaruht. Multis igiturde-înccpsfçculisdumferociorcs finitimorumfibifedesvcndicabant,infirmiorcs potconbsp;tioruRt iniurijs obnoxij,patriam,quam letinere ncquibat linquunt, fi homines diu ƒnbsp;cumfortuna colludati,atquc incertis fedibus per varies crrorcs iadatijfcin Icngin-quas regiones tandejpaliquando contulerunr, nihil opinor apud rerum pcritosad-mirationis res habere debet. Duas prætcrea nationes vetuftas a fcriptoribus Ro»nbsp;collocari videmusintraeoslimitcs^ quibusregna Scotorum,amp;Pidorum aliquandönbsp;claudcbâtur,Maiatas,amp; Attacottas. Ex his Maiatas,quos Dion vnus (quod feiam)nbsp;lîominatPidicægcntis fuiffe,recr: quando cos inagris Caledonijsproximis con-ftituit : quosagros certum eft Pidos tenuiffe. Atucottas ex Marcellino ipparetfuifl’çnbsp;ex eis,quialiquandovallo Adrianicxclufipoftea prolatisimpcrijfinibusad Scuerinbsp;vallum vlque intraprouinciam fint comprehenfi.-quoniam in libelle decaftrenfibnbsp;öfficijsRomanorum per prouinciasinter cxtcrnaauxiliarepcrio cohortes aliquot^^nbsp;Attacottorum,ficutamp;Brittonum:quomagismiroraudaciam dicam, anftuporemnbsp;Luddi:audÂCiâ,quiAttocattasfuiffeScotos/cdnulIoprorfusaudorejautconiedu-
' nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H vçrcfiroÿ
-ocr page 61-Liber Secundus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foi. 2 ó;
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fâ verifîmilî affifinet: ftuporcmjquôd in loco Marccllini a fccitato Scotos ab Attacot
tisfêparannon vidcaLlnquitenim Marccllinus,Pidi5amp;Saxoncs5Scoti3amp; Attacotd Britannos f rumnis vcxauerc continuis.Pari ftupore ab eo faâum eft, vt contendat
' CaledoniosèBrittonum genre fuiflcj iquiplanifTimc Pidi fuerunt : quod perfpb eue Luddus teftimonio ex Panegyrfco, qui diôlus fuit Conftantino aduerfus fenbsp;prolato dcmonftraVnquiteniin oratiohis auôlor Carcdonumjamp;aliorumPiôlorum
' iüuas. Id teftimonium illequa ftulticia eft, pro fc produxit:amp; quo ftupore eft^non contrafe facereanîmaduertir. Quodfi voccminfpiciamlis, ealinguæScoticæeft»nbsp;Calden enim Scotis ea arbor eft, quæ latinis corilus dicitur: vndc amp; Caledonia:
' nbsp;nbsp;nbsp;,*® filuæ nomen rcorinditum,amp;Calcdoniorum oppidum adTaumamnéfîtumÙdn?
ealdcnadhucvocaturjhoc eft corilorum tumulus. Et fi aduerfus confenfum omni«
‘ Um Ptolcmæi codicû mibi aliquid permittete auderem, pro mari Deucaledonio feri berem Duncaledonium:amp; apud Marccllinüm pro Dicaledones,Duncaiedones,amp;
’ ' niarijamp;gcnteaDuncalcdoniooppido cognominatis. Hæcquæfcripfimuseifî Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abunde fàtiftacere poflint ledon non iniquo nihilominiis adijciemus amp; alia,quf C
Plinius manifeftaoriginum indicia exiftimauitmempe facra, linguam,cppidoruni
î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vocabula.Primûm fatis confiât maximum amicitiæ vinculum, amp; cognationis argu»
» mentum habitam fuifte fimilitudinem rcligionis, amp; candem de Dijs opinioncra.
1 ApudBritânnosautéamp; Gallos idem planeDeorumeratcukus,idemapud vtrofqj,' ' îo amp; nufquam alibi Druidumfâcerdotium,quorum fuperfiitioadeo vtriufquegenti»nbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animospcruaferatjVt multi dubitarentvtri abvtris earn philofophiam didiclÎTent.
f Item eadem facra ex fupcrfiitionisperfuafionedeprehendi ait Tacitus. Necab
gt; coritufuifleirnmunes Hifpanos, vtquorumbonapars è Gallijsorigineducebat, ' indicat cumulus propc Carthaginem nouam qui McrcuriusTeUtates appellabatur,nbsp;ffl Vtifcripiûefia Liuio.IdcmquoqjgenusVatUm aplid Gallos,amp; Britannos in fummonbsp;i fuithonorc,quosvtriq; Bardos vocabant.Horûamp;fundio ,amp; nomcadhuc^fêueratnbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;àpud omnes nationes,quæ vetere Britannorum lingua viuntur,tantufquccishcnos
I multis in locis habctur,vt amp; ipfi fâcrofàndi,amp;: corum domus pro afylo fint; amp; intet ; infefiiflîmoshofiesvbicrudeliffimeamp;bellum geritur, amp;fidoriacxcrceturperpc-Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;30 tua fit eis,eorum que ccmitibus vitro citroqucccmmeandi potefias. Nobiles
1 cos ad feventitantts amp; honorifîcefufcipiunt,amp; munifîcediroittunt. Carmins .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autcmnonincultafunduntjqnæRbapfodiproceribus, autvüIgoaUdiendi cupido
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;récitant, autadmulîcosorganorummodoscanunt. Plurima ex veteribus ifl-
I fiitutis adbucmanent; ncc quicquamferein Hibernia, nifiinceremonijs, amp;re* ( ƒ ligionisritibusefimutatum, Hçcdefacrisin præfcntiadidafint. Supereft,vtdenbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lingnaveteri,acoppidorum,amp;gentium vocabulisagamus. H^autem partes plæ-
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;runqye nobis erunt promifeuè tradandæ,quod altéra alteri fæpcnumcro Velut fun
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;lamentoinnititùr:pr£cipuecum nomen propriûav.torigînatione,autdcclinationc
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;patriam aflerct.AtquehîEcquidcm etfi tnutuaconfpirationcfcfe confirmant,tamen
I 4*^ quoad fieri potefi, ca nos docendi gratia fcparabimos . nbsp;nbsp;Primùm igiturTacitus
, invitafoceri fui affirmât, non multo Gallicam a lingua Britannica elfe diuerfâmzex ; quofacio conieduram aliquando candem fuifiê, ac paulatim velcxternarum genrnbsp;i tium coœmercio, velignotarum ante rcrum inuedione, vclnotarùmartiuni in^nbsp;’ tientione, amp;ficquentiformævcfiium, armorum,fupellcdilifquercliquarrour^^tnbsp;[ ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®ncfcrmonem facile lèquacem multis in partibus interim audunij iûtctim^tlüîtCj
Wium,acBiülanouayocabulagcnita,multavetofiaviciât^ ~ lt;
Çogl5:i
-ocr page 62-ïterum Scotîcarum
Cogiter âpUd fc quifquc quantum populi inconftantîa fibi ift hac parte fumat:quart turn ei femper amp; fuerit,amp; utprffentium falhdium,amp; innouandi ftudium,compcrictnbsp;profedo ill ud optimi poctæ,amp; vn ici cenforis indicium eflè veriflimum.
Vt filux folijs pronos mutantur in annos, Prima cadunt,ita verborum vêtus interit xtas.nbsp;Et iuuenum ritu dorent modô nata,vigentque« Etpaulo infra»nbsp;Multà rcnafccntur,quæ iam cccidere.cadentquvnbsp;Qux nunc funt in honore vocabula, fi volet vfus,nbsp;Quempenes arbitrium eft^ amp; ius^ amp; norma loquendi»
^Hxcquidem illc de R omano fermone fcripfit, qui magnaciuium tura incot' tu ptusferuabatur: quem omnes nation es i qüx intra tam latosimperij fines contt^nbsp;nebantur diligenter addifet bant.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Neadmiremhrigiturlinguamantecoloniasê
Gallijs in omnes partes emifiàs iam domi difeordero ic dcihde diucrlarum natiO' hum commifiione poilutam,amp; ab initio barbaram,amp; fuiamp; quodam modo negledanijó^nbsp;SiC poftquam ab externe folo rurfus in Britanniam fe reccpit in tegna cxrcris plxrtionbsp;que obnoxia diuifam fibi non femper conftare. Nam amp; initio Celtç, amp;Belgx di*nbsp;uerfa vtebantur,vtStrabo cehfct,dialedo. Deinde cumCcltf magnas coloniasiOnbsp;Hifpaniam emifilTentjVt Celtiberorum, amp; Celticorum indicant nomina, amp;tBelgWnbsp;Britannia maritimam,vt intelligipotcft ex Ventç Belgarûjcx Atrebatum, amp; icenorônbsp;nominib*,occupairent,non poteft fierijVt non hincHifpani,indc Romani, Angli,nbsp;Dani, N ormani no multa peregrina vocabula fecum aduexerint,patria corruperin t*nbsp;Quin iilud potius mirandum cenfeo,quÔd nûc ctiam tanto poft tempore tôt genti'nbsp;lim aduentu adulter3tis,amp; magna ex parte mutatis vicinarüm nationum linguis ad-,nbsp;hue Britanni non tam fermone toto.quam proprietate, amp; dialedo inter fedifcrepét: rnbsp;ac fiquis ex eisalterius nationisBritannicc hominem audiat loqucniem,fonum ta-tnen fux linguçagnofcet3amp; phirima verba capieqquanquam fermonem vniuerfuninbsp;non intelligat.Nec fi non cadem femper apud omnes carundem rerum inuenientutnbsp;vocabula nouum debet videri,îeputantibus quantum in fingularum gentiû fermO'nbsp;tic quotîdie mutent viciffotum comraercia,quantum aflidüaconfuetudo,quot nou3nbsp;verbacum rébus nuper inuentis nafcantür, quot ex vltimis terris cum luis mercib’nbsp;aduchantur.quot vetuftaintetcantjqUotadiedis literis vcl fyllabis protrahantur,ab*nbsp;laüsdecurtcntur,tranlpofitis autmutatisintcrpolentur. Non quxram quantum, amp;nbsp;quam breui fermo lonicus ab Attico degencrauerit,quantum ab vtrifq* reliqui Grf-cidilîîdeantjobfcruemus nobililTimarum in EuropagentiunifermonemiGallica,l'nbsp;talica,Hifpanica lingua ab cifdem radicibus orrç ,quâ cito a puritate lingux Latinenbsp;«îefciuerintlt;nccinter le intérim minus diferepant, quam Scotica prifca,Âf Britânica»nbsp;Irao ü fingulas Gallfç prouincias (cas dico,quç Gallicc loqui cxiftimantur)difpi'nbsp;ciamus, quantû difcrimcn inter Gallîæ Narbonenfis incolas compcricmus,amp; Vaf'nbsp;concs^quantùtnque ab vtrifquc recedunt vtrifque finitimi Lcmouices,Pctragoricii
Aruernkquantum ab his omnibus reliqux Galliarum prouinciæf Atquc vt pro* pioribusvtmnur «empliSjleges Anglorû quingcntosabhinc ânos a Gulielmo Nof*nbsp;inano Gallicè éditas nemo Gallorûfine interprète nunc intclliget. Imo fi qui long!*nbsp;üfcule vixerfît femes,in memoriâ reuocétquot vocabula ipfis pueris vfu ^irotrita nûCnbsp;{irotltts oblblcta fintiqüotàutê proauis noftrisinaudita ih corû locùm luccefTcrint^nbsp;lïûîunic mirabuniur eandéab initio lingua apûd gentes loge diflitas, amp; fçpius bcUonbsp;^iffidenKSiwfcnfialoDgiaquittte temporis üxünutari,VI propemodum tota diucr*nbsp;fitvidcatüfi
-ocr page 63-Liber Secundus;
i«
io
'i’
favîdeatur.Contra vcro cum non cot anhis,fcd fæcuîis in fcrincncBntânhîco vide« am cam concordiâ inter nationes vcl fpatio terraru löge fcparaias,vcl mutuis odijs !lt;nbsp;boranteSjquanta non eft inter multos Gallorum populos, qUi fub cifdtm Regibusgt;nbsp;amp; legibus diu vixcrunt.Cum talem igiiur inloquendo Concordia mecum rccogitoinbsp;quae amp; veterem cognationcie non obfeurasciuldem originis notas adhuc ferüct,fa«nbsp;eile adducotjVt anteSaxonuinaducntum omnibus Britannis non tnultum diuerfamnbsp;fuilTe linguam eredam : ac proximas Gallico litori nationes verifimilc eft Belgica v*nbsp;fos fuiffe: cquorum finibus bona pars vicinorum Galliæ Britannorum(vtl^crc e(Bnbsp;apud Carfare)tranfmigrauerat. At Hibcmijamp; coloniae ab cis miflar a Celtis Hifpani^nbsp;habitatoribus oriundijVti credibile eft, Ccltica vtebantur. Ha: genres cum velui ènbsp;longinqua peregrinatione rcucrfic vicinas occupaftent fedes, ac propc in vnum po-pulum commiftæ fuiflcnrjrurfus propc conf nfis idiotilmis fcimonis qùandàin per-mixticnemfadtam rcorjVtncutri lingua:vcl Cciticar, vcl Belgica: omnino ftmilcmjinbsp;ita ncutri penitus diflimilem :qualc animaducrtcrc licet in cis nationibus,oua: Ger-wanicc loqui putantur,amp; tarnen a vetufto fermone multum defeiuifle conftat.Intelnbsp;ligo Danos,Saxoncsmaririmos,Frifios,FIandros,amp; AngloSjin quibus omnibus facile eritdeprchendcrc quafdamlircras,fonos,amp;inflcxioncs vnis Germanispropri-as,amp; cum nulla alia gentc communcs.Ex hoc opiner litcrarum fono,amp; familiari fianbsp;Eularum gentium in certis literis pronunciandis ratione,amp; aurium iudicio,item cienbsp;cotrpofitionc, amp; dedinatione vocum certiorafumipofle indicia coghati fcimcnis,nbsp;quam c fingulotum vciborum fignificaiionc. Huius reicxemplafunt,inliterisnbsp;Germanicum, in cempofitione Moremarufiijamp;Atmoricus de quibusdiäum eft.nbsp;Indedinationeeajqu«apud GallosinAC exeunt, quorûpropeinfinituscftnümçnbsp;îus:quæ formaapud Scotoscft(hypocoriftica) amp;apud vctcies Gallos fuit. Apudnbsp;bcotos aDrix,quod veprem fignificat,dcdinaturDrifiac, id eft vepricula,amp; aBrix^nbsp;quod rupturamiiidicar,Brixac:quod nunc Galli pronunciant Briflic. Quod cnfaiinbsp;Brix Scotis dicitur,id Galli adhuc Brcfchc appellant nüllo difcriminc in vottiin fig*nbsp;nifiutione,Scriptura vt difcr^ct in caufa cft,quôd vetetes Sioti, amp; adhuc vniucrflnbsp;Hifpani X.litcrapro dupliccir.vtcbantur.ltaqucveterts Gallia BrixCatnomanoriinbsp;2® oppidum Brixiam nominarunt,amp; aBiixiarurfus Brixiacumjquod vulgo Briflàcum.
Simili propc fonnaab Aurelia Aurcliacumfadum eft, amp;ab£bura, quxCerealis; *el Ebora.quae félicitas luliaHifpaniscognominatur Éboracum,ab Hifpaftis oriiin*nbsp;lt;liBrigantcsdcclinaucrunt,Gallid fermonis proprietärem in dcclinahdo exprimé-,nbsp;J lt;cs.lt;^in écprçter ea, qua: nobiscommcmorata funt cotum illud Britannia; latuSg’nbsp;’ ^uodadoccidcntchibctnumporrigiturmanifcftaöcGallid fermonis, amp;originignbsp;impreffa retinct vcftigia,caquc ctiam pcripicuo gentium exterarura tefttoonio comnbsp;Frobata.Primaincolatcrcoccumt,quain multi ComuvalIiam,Cofnauiam vctcrcs^nbsp;''dgus Kernicovocautequemadmodum amp; apudScotosCorfiaUij,qui in vltima fcnbsp;ï^®icptentrionisplagaftatuunturaPtolcmro,vulgoKcmicappdlantur.AKcrnicönbsp;gt;gitur,éc Vallis Comuvallia dcdtida cft,quafi dicas Kemico'gallos.Vallia etiam in c-lt;5delatere altera pcninfula amp; nominCjSt fermone maiorcs ftios aftcrit. Id eins nomfinbsp;lt;iniad Germanici fermonis fonum propius acccdunt per W.propriam vnis Gcr-®'-3nit literam effcrunt ;quam literam reliqui ricini,qui vtuntur fermone prifco,Dulnbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;^®joodo pronunciarc poffont. Imo ne tormétisquidc i Kcrnicovallo,Hibcm6,aù€
pfifcobcoto exprimes,vt cam profcrat.Gallis verô qui Valliam nominare tolonf,O p^a eft litciayicc in hoc ncmijgc folo id obfcntirc lictt)fcd u afijs tn dtir
-ocr page 64-Rcrum’ ScGtrcarum
qttïe alitera G. habentinitium. Gallieum cru'm fermonê qui ex prcpirquïtate rcigb onum gcrtnaniflanf,Wallum Voeant: amp;in ahjsprope infinitishaGpcjmutativnciucnbsp;raru vtunrur,Contra vero quæ regio cft Anglis Walcsjamp; Northwales^^a Gallis;tßnbsp;Gales,amp; Norgales periinaciter ad hue in veftigijsanriqui fcrmonis hasrentibus»nbsp;Polydorus Vcrgiliüs velut notio cómento fibi placct.quód rem nulii lermoni«- Gcr*nbsp;manicimediocriterperitö ignotam fevnum animaducrtifleputat,ncmpc quöd rCi.nbsp;illa W^alfch peregrinum fignificet, atqucindc Vallos, feu peregrines ab cis fuiü*nbsp;nuncupates.Hacin re mihipra:ter«quum fbi placcrcvidetur. Nam fiaperegrißi*nbsp;täte nomen illud duâû fuiflet, reóiius opiner in Anglosaducntitios cópctcrct,qu*nbsp;in eos,qui propter ântiquitatéindigenæ multisveterûfuntcrediti. Aut fi ab Anglisnbsp;dsimpofitum fuitjCur Scotis,amp; Piäisid neme non dcderunt,qui redius qua Brit'nbsp;tones ita vocari poterant,vt quibufeum rariora cómerciajamp; minoré vfum habcbant^nbsp;âut fi Angli tara contumeliofo no mine Vallos notallent, num ctiâ ipfi Brittoncs totnbsp;ïæculis Anglorum hoftesinfcftifl'imi,amp; nunc ctiammagis obnoxij,quâ amici id nonbsp;men agnofcerentfquodquîdcnoninuitifaciunt,cum ipfifua linguale Cumbrosapnbsp;pcllent. Quid,quôd vox Walfeh non fimplicitcr Germanis peregrinû fignificct,autnbsp;barbarum?fcd ctia priorc,amp; proprio magis intclledu GallQ. Itaq; vox Vallia,vt egonbsp;quidem fcntio,àvcrbo Gallia eft immucata ab Anglis confentientibusquidc de nomine cum cæterisvicinis nationib’jfot^ obferuata tarnen proprietatclingUf Gerinî*nbsp;nica? in prima litcra enuncianda Wallia.Veteres certeeius peninfulf incolas Silurc*nbsp;appeUabantjVtapparet ex Plinio.-quod nomen in parte quadâValliç diuapud poft®nbsp;ros refcdit.Lelandusautc gencreBritannusin fiia? sentis antiquioribus monumeti*nbsp;öotnen in loquendopotius vfurpaflc,quod gentis originéjquâquodrcgionisfitum»nbsp;amp; formam demonftrarct.Idem quoque in Scotorum nomine cft fadum. Nam cwtnnbsp;ipfi fe Albinos rlomincab Albio dcclinato voccnt,vicini tarnen Scotos eosnunco-pant,quo nomine origo eorum ab Hibernis declaratur. Sequitur in codera latere,^nbsp;îitorc occidentali Gallbuidia:quara voce amp; ScotiSjamp; Vallis Galium fignificareeftnbsp;perfpicuö,vt cui alteri a Gallo,alteri «Valle nomen dedere.Valii eni WaJlowithianbsp;appellant.Ea magna ex parte patrio fermoneadhuc vtitur.Hat autc tres nationes totunbsp;Britaniæ latus,quod ad Hibernia vcrgit,tcftcnt:ncc leuia indicia,fed pcnitusiniift^^nbsp;notas Gallicifermonis,4t cognationis adhuc feruanc.Illud autc in primi5,^Scoti p’“ jnbsp;Ctomnesftationcs. aujcBritanniâincolunt.în duopeneraoartiuntur: alterns Gad)
innouctrf
-ocr page 65-Liber Secundus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol
40
iftnouetutjtamen in perpetuo fluxucft,amp; mutantiûinconftantiarcfuaquadam naw rxflexibilitate facile Icquitur. Id autem præcipue apparct in co rcrum gencre^ qu«nbsp;non modo temporümmomentisjfcdvniusetiamcuiüfqiaibitriofuntobnoxiæcquÂnbsp;lia font fingularum rcrum ,qüæ ad vfum vitæ quotidian uin fun t inlientsPjquarum nonbsp;mina leuibus de caufis obfoiefcuntjinnouantur,amp;: interpolantur. At in ijs qua* funsnbsp;sterna,vtcœlüm5mare,tcrrâjigniSjmonteSjregiones,flumina5itcin in illis qua: diu-turnitatefua quoad naturæ patiturinfirmiiàs ætcrnailla, amp;. incorruptaquaeâ tenusnbsp;imitantur,qualiafunroppidaquaf tanquam fempiterha futura conduntur,diucrfàtnbsp;loHgG raüo cil. Gentium cnim,amp; vrbium non facile quiuis aut noua notnina fingir;nbsp;aut vetufta immutat:quippc quç non tcmere.fed fcrc confilio, amp; tonfenfu popularînbsp;danturab initio a conditoribus, quos vetuftas plçrunque diuinis honoribusprofcinbsp;quebatur, amp; quoad poterat imwortalitatc donabat. Merito igitür hæt nomina per»nbsp;tnnant,nccfine magnareruîn omnium pcrturbarionc loco ccdünt: acrcliquofec»nbsp;Clone prorfus murato tarnen ill3pertinacitcrha:rent3amp; non nifî inüita difeedunt.nbsp;Miîlturactiamadcorum durationcm facit caufanominis imponcndi.Nam in deminbsp;gtâtionibus qui vel pulfi fedes antiquaslinqucbant, vcl fpontc nouas quærcbantjnbsp;smiflàpatriatarnen nomen rctincbantjamp;fonoauribus iucundiflîmolibcnterfrucbânbsp;^iir,amp;hac qualicunque nominis vmbra folinatalisdefidcriumlenicbantmccomni»nbsp;CO fibi cxulare,amp; prccul domo agere vidcbantur.Scd nec dccranqqui fupcrftitionenbsp;^0 quadamtaólilandiorcmaliquamjamp;auguftiorem fpecicm in animis concipiebanr^nbsp;qnain quæ in parietibus,amp; te€tis confpici pôflèqac non folumcharitate patria fimu-lacrumillud, amp;fuauiflîmum priorispatrispignusampledcbantur. Certius igitucnbsp;cxhocvcrborumgencrecognationis argumentum fumetur, quamex illis, quzlc-ciflitnis,acfa?pc nullis de caufis rebusmoracntancis amp; dantut,amp;adimuntûr. Namnbsp;'t cafus cfficcrepotcfijVtidemvocabuIumin diaerfis rcgionibusvfurpeturtnon ta-ciencrcdibile eft tot genres, tam longe,latcquc fufaseifdcrainnominibùsdandi»nbsp;loties fortuito confenfifle.Proximo loco funt ea,qup ex primis deflexa funt.aut contnbsp;pofica. Sfpcnumcro enim declinationis,amp; cempofitionis fimilitudopropiusindi»nbsp;i^^tfcrmoniscommunioncnijquam vocabula prima: quodhitc fortuito ffpcimpo»nbsp;3û ôun £ U railla vna,ac certa ratione dcclinantur,amp; ad certû quoddâ cxcmplum dirigunnbsp;icr,quodGra:ci(Analogian)vccant.H SCC igiturcerta,amp; perpétua ratio cognationifnbsp;OtVarro loquitur) nominalis nos quodam modo ad generis cOgnationcm,amp;vctc-fermonis communioncm ducit, Eft amp; quxdafn in fingulis verbis primogenijfnbsp;^ofetuatio,vnde quadâ tenus quæ fintinquilina, quæ patriadignofei poftît .Namnbsp;i^hilofophia,amp; Geomctna,amp;Dialeâicaquanuisfæpevfurpentur aJLatinisfcrip-lonbusjvixvüumtamélubentin linguaLatinacognatû vocabulû,aut cxfcfc progenbsp;^cûjaut vndc ipla trahere origine pofiè vidcantur.ContraParadflus, amp; Gaza in vftfnbsp;lent Græcis,amp; tarnen cfîè inquilina vel illinc facile apparct,^ nec inaiorcs,nccpro»nbsp;g^cicmin Græcamciuitatemafcriptam poftintoftendere. Eademobfcruatioinrc-cquis ctiam linguis ad dîjudicandum,qu£ domcftica,qua: aliunde accerfita fint pranbsp;c^ct.H æc de vniuerfo generc diéf a fint : nunc è fingulis partibus proponamus cxc-|U-.ac prima nobis occurrunt,quæ in Bria» Briga,amp; Brica finiuntur.Briâ Strabo li,7.nbsp;* cüm eo confen tien s S tephan us ait vrbem fignificare.l d vt confirment, hçc nom!
Sclimbria.Sedqu* ilU« crutobria,ali j$ eft Brutobrica,amp; quæ Ptolcraæo finiuntur in Briga PHnio exeontnbsp;?P.Wa,vi vctifimilc fitBriam5Brigam3amp; Bricam lîgoificarc.Ycippï origincÉi-
-ocr page 66-Rcrum Scoucaruih tànnibusèCalliaeflevelhincapparer, quod Galli antîquitus in ThraciacnA^^nbsp;paniam,non autem illi in Galliain colonos oiiriiïè dicantur, Igitur apud Rriptcxt^nbsp;idoncos hart fere huius generis Icguntur.nbsp;qr Abobrica Plinio in conuentu Bracarcnli«nbsp;•if Amalobi ica in Itinerario Antonini.nbsp;•ifArabrica Plin. conuen. ßraca.
Arabhca altera Ptolema;o in Lüfitania, »p Arcobnca Ptol. in Ccltibcris,
Arcobrica alt. Ptol. in Cciticis Lufitanis. •^Arcobricatertia Plin. in conuent, Cjfaraugußanb.nbsp;^Artobrica Ptol. in Vindelicis.nbsp;qf Augußobrica Pli. amp; Ptol. in Lufitania.nbsp;(çAuguüobrica alia Ptol inVcftonibus.nbsp;i^Augußobrica 3» PtoLin Pelcndonibus.nbsp;qfXxabrica Plin. in Lu fit.
«•
^Bodobtica It. Ant. amp; lib,de noticiaimperijRomani in Germaniaprirrta, «ifßrigelt. Ant. in Britannia»
ßrige viens Straboni ad Cottias alpcs. qp Brutobrica Stephano inter ßctim,amp; Turdulos.nbsp;•fjCxliobrica PtoLCckrinorum.nbsp;qfCarfarobrica Pli. in Lufitania.
•ffCatobricain Turdulis It. Anf*
•ßCorimbrica Pli. in Lufi.fednili fallorcorrupte pro Conimbrica,euiu5 mcminlt It. Ant. quaefuum vetus nomen adhueferuatad Mundam amnem»nbsp;qfCotteobrica Ptol. in Vedonib»nbsp;içDcûbricaPtoI in Vedon.
qfDcobrica alt. Ptol, in Autrigonib, ^Dcobricula PtoUMorbogorum.
«ÜDcflbbrica non longe à Lacobrica It. Ant.
«jf Flauiobrica Pliud Amanuin portum. Ptol.in Autrigonib.Magnum yoca??
feio anapud Piin.Magnum feribi debeat. ^Gerabricainconuent. Scalabitanojquarincodem Icrabrica,nbsp;lt;çIuliobricaPli.amp; It. Ant.in Canrabris,olim Brigantia.nbsp;qf Lacobrica in Vaeexis PIi.amp; Ptol. amp; Fefto Pompeio. 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f
5f Lacobrica in ftcro promontorio Melç.
5fLancobrica in Celticis Lüfit. Ptol. •^Latobrigi vicinifleluetijsCxfari.
^Medubrica cognomento Plumbaria Pli.in Luf.Hæc ni fallor in Itinerärio Ant-V* ’ catur Mundobrica.
qpMerobrica cognomento Ccltica in Lulita, Pli, amp; Ptol. •ffMirobricain Orcunis Ptol.
lt;f Mirobrica ^t.in BcturiajfiucTurdetanis ßcticis Pli. amp;Ptol. •jfNcmetobrica in Cciticis Luf.PtoI.
qf Nertobrica in Turdulis Betiex Ptol.
lt;[Nertobrica alt. in Celtibe.Ptol. in It. Ant.Nitobrica. lt;iScgobïilt;^iönbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ptol. veto Ccltibcriæ caput
•jaJabflc«
i
-ocr page 67-Liber Secundus»
^Talabrica in Luf.Pli.amp; Ptol, ^Turobrica in CelticisBeticæPli,nbsp;^Tuntobrica inter Bracarcs Galæcos Ptol.
^Vcrtobrica cognomen to Concordia lulia Pli.in Cclticïs BçtitlS. ^VolobricaNcmetum Ptol.
5rAd hancformam pertinere vidcntur plurima oppidorum,8: gentium noreînà in omnibus prouincijs, in quas Galli coloniasdcduxcrunt. Namvt aßurgoBur«nbsp;gunduSjôc Burgundio,ita a Briga Brigantes dcduci vidcntur. Redbs autem cafuinbsp;huius vocis apud Stephanû eft Brigas,vnde infleâimus Brigantcs,vt à Gigas Gigännbsp;Suntautem Brigantes Straboni ad Cottias Alpes: amp; in eodem traâuBrigenbsp;viens : amp; Brigiani in Trophæo Aügufti inter Alpinas gentes rccêfentur:amp; Brigantiflnbsp;Oppidum eftAlpinumramp;BrigantijinVindelicisStrab.amp;Brigantiain It.Ant.amp;Brinbsp;gainons Ptol. propefontesRodani, amp; Dannubij: amp; Brigantiuln inRhstiS Ptol»nbsp;oppidû opinor^quod inlib. denotitiaprouinciarumPo.Ro.eftBrecâtiajamp;lacusBxinbsp;gantinus,amp; in HiberniaBrigantes populi Ptol,amp; in Albio Brigantes Ptol.Tacitc Sinbsp;^enccæ, ëi ürigiC oppidum,amp; Ilobrigantium It. Ant.amp; Brigantiû oppidum Orefionbsp;3d Cclticurapromontorium,amp; Flauiobrigantiüm Ptol.in m.agno portUjôt recentPnbsp;or Brigantia nunc in regno Lufitaniæ. Eft amp; alia nominura forma vcl a Duno in-ooantium, velin earnvocem cxeuntiû,quam Gallicam fuifle oftenduntcumuliillinbsp;3gt;eoæinlitoreMorinorum, quiDuniadhucappellantur,amp;in mari cumuli aducr-
Anglicum litus, quibus idem eft noroen,amp; Plurarchus, (is dico, qui de fiumini-^uslibellum fcripfit) qui exponens Lugdunioriginem Dunum pro vçcabulo Gal agnofeir, In nominibus autem vicorum, amp; oppidorum exprimendisnoneftnbsp;‘^lealia vox frequentier apud nationes.quç veterem Gallicam linguaro prope intt-feruant. Intclligo Brittonesin Gallia Celtica, amp; prifeos ScotosinHibernîànbsp;^Albio:amp; ValloSjamp;Kernicovallosin Anglia. Ncque cnim quifquatn eft ha-^Oin gentium, qui id vocabulum pro fùo non agnofeat. Id m.odô intereft^nbsp;S^ôd Galli veteres compofitas inde voces in Dunum finiebant ; Scotiplærun-in principio verboium cam collccant :nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hui^s generis in Galliatec
Hui^s generis in CalliahsEC
Vxcllodunuin Cæf. luliodunum in Pidonib.'nbsp;Ifodunum, amp; Regiodunum inBiturîgibJnbsp;Laodunumagri Remenfis.
Cæfarodunum inTuronib.Ptolk SegodunuminRutenis Ptol»nbsp;yeiannodunumCsef. •
’’fperiuntur: Aüguftodunum in Æduis.nbsp;^aflellodunum agri Carnotenfîs.nbsp;^dodunum ad Sequanam,nbsp;^rigdunum,ad confluentemnbsp;ArariSjô: Rodani.nbsp;^oguftodunumin AruernisPtoI.nbsp;^Ogdunum in Conuenis Ptol.nbsp;^ouidunurain TribocisPtol.
qflN hispania;
^dadunum Ptol.Brac, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sebendunum Ptolcmæoi
^IN BRITANNIA.
^atnulodunum in ßrig.Ptol. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rigodunvnn in Brigant.PtoU
^»niulodunum colonia Ro.Tacit. Cambedunum It. Ant» •^ünum opp.Durotrigura Ptol.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Margidunum It.Ant.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—
^3tidunߣ)cmctarüPto.amp;It«Ant. Soruiodunuci.vclSorbiodiiliflvtalriXÄ’fi
' nbsp;nbsp;nbsp;' ' Edinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
-ocr page 68-Rerum Scoticammi
ScgodununSj amp; Axelodunum lib.de notïcia Imp.
^RECENTIORA in ANGLIA.
Venantodunum,
^IN SCOTIA.
Duncakdon,q«æ ôe Caledonia. Pcidunum,aut venus Taodunum ad
Taumair.ncm.
£diHodunum,quain vocctn prilci Scoti
adhuc retinent-.atquigcrraânilTant Ediinburgum malunt.nbsp;Punum Hibernia oppidum.
il ~ nbsp;'nbsp;nbsp;— —-------- — r ’ ~ -----quot;~C*—------
I*ugdunBmjScgodunumjTarodunum,Robodunum,Carrodunum. q^IN ALPIBVS
Sbrodunuin, amp;Scdunum.
Dunelmum.
Nouiodunum, vcl Dunû nou«m in Coualia.nbsp;Britannodunum ad confluentefl*nbsp;Glottæ, amp; Lcuini.nbsp;Sunt autem hoe temporeinnuffle'nbsp;ra nomina arcium,aut vic«rd,jUitnbsp;coIlium hinc compofita.
qjI N G_ER MANIA apud Ptol. Icguntur.
. quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ALPIBVS
Sbrodunuin, amp;Sedunum.
jIN VINDELICIS,Rhçtia,amp;Nor)co. Cambodunum,Corrodunum,Gefodunum,Idunum, amp;. Nouiodunumjamp; in Eb-d*nbsp;Codeiaimpcrij Rom. Parrodunum.
S AR M AT I A, amp; DaciaPtol.
CorredunuTn,Singindunum ad Dannubium, Nouiodunum adoftium Dannubij, item Nouiodunum alterum. Surit amp; in eifdem prouincij lt; non paucaa Dur de*nbsp;clinaca.quar vox vetetibus Gallis, amp;Britannisaquaindgnihcabat^lt;amp; apud quofdat«nbsp;in codcmintelleâu adhuc perfeuerat.
^IN GALLIA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7Ö
qiDurocottorutn in Remis Ptol, legicuramp;Durocort ujneminit5t Cacf, Diaodu' rum Mcdiomatricorum Tacit, DiuodurumpropeLuteciam It. Ant. BatauoduruiBnbsp;inBaraui» PtoL amp; Tacit. Breuiodurum It. Ant. Ganodurum propc Renum Ptol*nbsp;CannoduruminHcluctijsPtol. Ododurum, velOdodorusinVcragris,C«£
^IN RHÆTI A, Vindclicis,amp; Norico. ^Bragodurum,Carfodfcrum, Ebodurum,Gannodurum,amp; OÄodurumPtol.VC'’nbsp;eaxamodurum, it Boiodurum lib.de noticia prouiuciarum.
^IN HISPANIA.
q[Odiodurum,amp; Ocellodurum PtoI.Duriusamnis in Occanuti^Duria i« marc ia-ternum fluens, Se in Hibernia Dur fluuius Ptol.
qfIN BRITANNIA. PurocobfiuJCjDuroprousCjDurolcnum, Durouernura,Durolîpons, Durotriges?nbsp;PurocornouiumjL^roiitumjDuronouariajLaÂodurüm.Adhancfortaircpertinétnbsp;otigincm Doria major, amp; minor alpina flumina, alter per Salaflos, alter per Tauri*nbsp;nosin Padum influeics. Item Iflidorus, amp; AltiiTiodorus vrbes Galliç afitu (vtreor)nbsp;prope flumina dift«. Hucctiam pertinet Durera, quae vox Hifpanis folium ligncunbsp;/igmficabatjVtin Aug.fetibitSuetonius. Huepertinetapud Cafire propdum vit*nbsp;fjomen Domnacus,qaod roihi ex Dunacocorruptum videtur. Dunach enim Du'nbsp;fianumnbsp;nbsp;Dunenfem fignificare potcft,vt Romach Romanû .Dunacus,fiucpotiuf
Dunachusadhucinter propriavirorum nomina vfurpatur, quod nomen vtriufquc^i linguar Latin«, amp; Britannic« ignari perperam nunc Duncanum, nuncDonatum
MigusUem vox antiquaia omnibus prouincijs,ia quibuspublicus ' fui
-ocr page 69-Liber Secundus.
fuit vfus Gallicifcrtronisin nctninibus vrbiuni cxprin'crdis sdmoduinfrequensî quae res Gallicam cam fuifle indicat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Verum è dcclinatis ab ea iragis fulpicari
poflumus.quam pro certo affirmare domicilium,vTbcm, aut çdificiumea indicari fo htum.In lib.de notitia imp.Po. Ro.lcgitur, Præfcâum numeforurn Pacenfium iiinbsp;præfîdioMagisûtem in eodem lib.Tribunumcohortisfccunda? Magniscollocatu,nbsp;Magnositem inIt.Ant.inuenimUs:vnumne oppidum, an diuerfa lint nori aufimnbsp;pro certoaffirmare. Verum magisinclinât animus, vt eredam diucrfa.In Magusnbsp;autem exeuntia hæc fere Icgimus.nbsp;nbsp;nbsp;Ex Ptol.Nouiomagusin Santonibus,'Sîoüioi
magus Lexouiorum.Nouiomagus in VadecaflijSjNouiomagus NemetumjNcui« omagusinTticafliniSjNcuiomagus Biturigum,Iuliomagusin Andegauis, Roto-magus in VenclocalTijSjCæfaromagus BcllouacorumjRotoniagus N eruiorGjBor*nbsp;betomagus Vangionû in Germ.primajVindomagus in Volcis Arecomicis» Item ejcnbsp;ït.Ant.Argantomagus,amp; inGcrm.prjmaNouiomag’’;cx lib.de notitiaImp.Ro.Nonbsp;uicmagusBelgicælècunda’.InRbaîtiaDrufomagus ptol. In Britannia ex It. Antinbsp;Gçfarora agus,Sitomagus,Nouioroagus in R egnis^V acomagi,M agiouinium.Viconbsp;magi pars Piólorum Ptol. Suntamp; alia locorum nomina pluribus harum gentiumnbsp;communia,fed no tarn frequenter vfurpata,ncc tarn late fparfa,qua fuperiora,qualianbsp;ftint, Hibernia Romanisinfulænomen,Pomponio Me)æ,Ptol. ôeluuenaliluucr*nbsp;na, Straboni,Claudiano,amp; incolis Ie rna. C^odalijsNerium promontoriumnbsp;Straboni lerne. lernusfluuiusGaIpciæ Mclæcftlerna. lernusHibcrnirfluuiusnbsp;PtoI.Icrnus Scoriae fluuiusin Taum cadens.nbsp;nbsp;nbsp;Alter codem nomine per Moraui-
am labitur. Regio vtrique vicina lerna vocatur.Ptol. Mediolanum oppidum Inlub rum, al terunun San tonis, aliud in AulercisEburaiciSj aliud ad Ligerim, aliud ad Sequanamjquod nunc opjnor diciturMeulan,aliud in Germania magna propcnbsp;Alciburgum,aliud ad Dannubium, aliud in Britannia,cuius criam meminit It.Antinbsp;Item Marcolica Hilpaniae oppidum:Macolica Hibcrnip. VagaLuliraniçfluuius,nbsp;amp; alter Vallia? in Anglia. AuoMelae, Auus Ptol. Galçciæ fluuius nomen adhucnbsp;mtinet. In ArgaibcliaeiufdemnominisfluuiuscxAuolacudcfluens. Sacrumnbsp;promontorium altern m Hifpaniae, alterum Hiberniæ. Ocellum promontorium-Britannif. Ocellum Galfcip in conucntuLucenfi. Occllitnontcs in Scotia. Ocellum vltim um Gallia; togatae oppidum Carf. Vxellum oppidum Britannia;, fortenbsp;proOcello.NamSc Marlianus in anriquis vrbium Gallif nominibus explicandisnbsp;id fe nomen varieferiptum inuenilfe teftatur,Ocellüin,amp;Ofcela,amp; Ofcellium. Atq*nbsp;hinefortafle Vxcllodunum,quod amp; Vxcllodurum folet feribi. Item Tamarusflu-üius GaljciæPtoI.Tamaris Melae,Tamarici populus GaIæci.^Pli.Tamaru$fluujus^'nbsp;amp;Tamara oppidum BritanniæPtol.Sars Galæciæfluuius Mclæ, SarcusScotoruniinbsp;^oraoppidum Lufitaniç, dida bberalitas Iulia Plin.amp; Ptol. ^bura, quf Ccrcalifnbsp;inBeticaPli. EboraPtol. AulerciEburaici in Gallia Ccltica Ptol. Eboracuminnbsp;Brigantibus Britannis. Dcua,nuncDca Angliæfluuius,amp;Scotiæ vnus in Gai-louidia,alter in Angufia,tcrtius diuidit Merniam a Marria. Cornauij in Anglia ad*nbsp;vltimum occafum,in Scotia ad vltirnum feptentrionem.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vtrique nunc Kemici
vocantur, Videntur amp; tertij Kernici in Scotia fuiffe ad oftium AuennifluminiSy, qui limes eft inter Lotbianamjamp; agrum Sterlinenfem. Nam Bcdaad finetnnbsp;valli Seueri ftatuit Monafterium Aberkcrnic: vbi nunc ruina; Abercomi arcis o-ftçnduntur. Auennus fluuius fxpius in Scotia,amp; Anglia. Aucnairtcm Scoti»,^.nbsp;Alton Vallis flüuium fignificat,
Epia
-ocr page 70-Return Scoricamm
£ tribus gentibus,^uae infulam primär tcnucrunt poft Carfàris aduentum Btîttohîî paulo minusquingentis arinisfub imp.Po.Ro.Scoti,amp;Pilt;Si fub fuis Regibus fuerc.nbsp;Tandem cum Ro.vniuerfis circum circa nationibusin cxiiium corum côiuratis cx* 'nbsp;ercitusomnes èlonginquîoribus prouineijs adpatrrârfakitérüendam rcüocafiènt, r,nbsp;JBrittones deftituii externis auxilijs,atque a. Scotisamp; Piûis miferum in modum vcxnbsp;ati Saxoncstum pirafica clalTe marc infcftantes conduxeruht.Sed id confilium illisnbsp;tnalc vertit. Nam Saxones reprtnis Pidis,iamp; Scotis ipfi 6c regionis vbcrtatc,amp; inco-larum infirmitateperfpeda ad occupandum infulaf imperium ahimUm adicccrunt.nbsp;Igiturpoft variam belli fortunam,cum vi apertaquo intenderant peruenire non pofnbsp;(ent,fraude ßrtttoncs aggredi ftatuunt.-cuius hart ratio fuit. Cum ad toiloquiumv*nbsp;triu^uc partis procefes locó,amp; die ftato conueniftent,Saxones ab Hengiftofuo du*nbsp;cefigno accepteomnemBrittonumnobilitatcmtrucidarUnt, rcliquum Vulgus innbsp;loca montana,amp; afpera compulerunt. Planitiem omncm,ac longe fertiliffimos in-(iliac campos ipfi inter fe in feptem régna difpertiti funt.Hic fuit ftatus rerutn in Bri- 6ènbsp;tannia circiter annum falutis noftra: 46^ iCum autem ab initio tres bationes Ger-xnanicf expeditionem inBritanniamfufeepiffent, feliqufdUppiulatimin nomen'nbsp;Angloriim coneeffcrunt. Sed ncque cum.Brittonibus,nec ipfis inter fc Anglis vn-quam fatis fida pace poft 317 fere annum Dani maris potentes primum piraticis iO'nbsp;curfionibus Angliam ingrclfi cum acritcr fuiffent repulfi tricefimo Icxto fete poftnbsp;anno maioribus copijs auóti exertitum iùftum in terram expofuerunt. Ac pritnnnbsp;çOngrciTu vidoreàj vario Marte cum Anglis diu contendcruntjdonec ad annum fa*nbsp;lutis 10 12 Sucno deuidfis peniths Anglis publico eorum confenfu regnu eft ad*nbsp;lt;^tus,quod tarnen paucos annos in ciiis familia rcmanfit, Saxones cnimitcrumnbsp;fuç gentis Regibus creatis poft vicefimumquartum fereannumaGuliclmoNor-manoviäinobilitatc maximacx parte cxtinÖa,agris inter Normands diuifis vulgus in miferaferuitute fuit,vfque ad HenricumSeptimum, qui parte onerisleuatanbsp;paulo coinmodiorem plebc’iorumconditionem fecit. At qui in honore apud Regem funtjiut nobilitate illuftres vidcri volunt, vniuerfi fuum genus ad Normanoinbsp;referunt. Hçcfuntquçexantiquismonumentis,alijfquenonoblcurisindicij$ denbsp;trium vetuftiffimarumin^ritannianationum origine,inftitutis,amp;fcrmonc potuim*nbsp;cruerc: quarque mihi faciuntfidem Veteres Brittones,c«terofquc BritartniçincolaSnbsp;è Gallijs oriundos, Gallicoquc ferm one ab in itio vfos fuifle » Quartim rcrum mulnbsp;ta,amp;manifcftaveftigia tarn in Gallia,quam Britanniaadhuc remanent. Necmirunsnbsp;vidcri debet fi in fermone^ qui adfingulavitae rnomenta mntatutjplfrjcquc res alijs gönbsp;alibi nominibus in tanta longinquitate temporis vocentur. Imo illud porius admi-r^dum rcor,quod idem (vtita loquar) fermonis fundamentum eadem dcclinan-41^ atio in populis ma^no intcruallo diffitis jtam raro iii teliqua vitae ratione concot*nbsp;dibus^àepe etiain captali odiodilfidentibus adhuc perfeueret .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De rcliquiî
tribus gentibus,Anglis videlicet,Danis,amp; Normanii non erat quod anxic difqui-raemusjCumäducntus eorum tempora,caufæque fint pene omnibus perfpicuç. Hic autem labor a nobis eft fufceptus,vt nos maioribus, ac maiores nobis redderC'nbsp;mus. Id fi prrftitimus,non eft quod nos poeniteatquantuliCunqj in re non maximanbsp;laborisïiÏnminuSjCtiamqui fententiæ noftra? non accèdent,voluntatcra tarnen opinbsp;nor nonimprobaturos « Ego verb tantum abeft vt hafc rcfelli moleftefcram, vtnbsp;Suis certiora doccat,ac de errorernc deducat,ei maximam gratiam firn habiturus. 'nbsp;.jAtucraronbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;origine Bnt^îcuum gentium hic fin«»
~~ ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imponcKai
-ocr page 71-Liber Secundiis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ föLi^i
imponere,nifi Luddus tnc inuitumrctraxiHct, dum ScotoSjPiâofqne hon ita pridê in Albium vcniflecontendit, Eius ctfileuiflimamvanitatcmcumiir.pcritiaconiun-âain fincvllopiaculooontcmncrc potuiffcm;ramen ne indoólorum faâio nittiiuninbsp;fibi hoc patrono piaceret,paucis vilum eft hominis procacitatemrciunderejacpoti-flimum ex argumtntis3amp; tcflibusjlt;]uos aducrlus nosipfc producir. Ac primùm denbsp;genercargumentandijpoftdereipfadicam. Iulius(inquiCCçfar,amp;Cornelius Tacitus tâta diligentia feriptores item Suetonius^HerodianuSjCatcriquc Romanijquinbsp;de rebus Britannicisferipferunt, nufquam Scotorum,amp; Piäorum meminerüntjigi«nbsp;tur ea ætate fedes in Britannia nullas habuerunt. Vifne Ludde iüam conditiontm rC-
10 cipercjVt cuius genus nemo veterura feriptorum nomen prctulcrit,ea nufquamfu* cnt^hanc conditionem fi accipiSjVidc quot vno amp; altero verfu genres a fuis aris amp; fönbsp;cisexigas : quantam proferiptionis rabulam proponas : quos etiam viros proferi.nbsp;bas,Brütum,Albana^m,amp;.Cambrum:quasgcntcscrerum natura tollaSjLoegro«nbsp;CambroSjamp; Albanos/icuti tu poftulasnon modo in biftoria, fed etiam in Graminbsp;tnatica tyrannus^qui Albanos ab Albanaöo declines. Quod ft ifta,quæ tibi offertutnbsp;conditio non fatis videtui acqua,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quiatugallinarfiliüsalbar,
«lîNos viles pulli nati infclicibus ouisj
30
aliam tibiproponâ, eamqucquâreculàre nccdcbeaSjnecopinoraudeas.Eft qucH* dam probationis genus cfragmcntis,vndc;fi paulum fronrem pcrfrieuerisjnibil eft,nbsp;quodnonqueasprobare.Eoautem vtVtar mihipbtiflîrnum venir in menu m,quôa •nbsp;id tu vidcaris maxime ampleâi, vt qui efragmento tibi opiner vni noto CimbrorÛnbsp;iîlaw infinitani multitudinem ad delendum imperium Ro.emiferiSjè fragmento in-qi:â tibioftendâ Scotos amp; Pidos ante Velpafiani aetatem (quod tu negas)inBrit5niànbsp;fuiflè. In iibello tuo, cui tu Fragmeniû Bnrânicæ deferiptionis nomé dcdifti,hancnbsp;Hiaxime ob caufam opinor,quôd exiPimaHes te fetis pi obaflèjè duorum fragmento-mm altcro Pryraniam potius, quam Britanniam dicendum, ex altero multitudinênbsp;Cirabrorum quanta Britannia tora turn conficere non potuitjCUomuiflès.Hanc obnbsp;caufam.arbitraruscs tuo fragmento (âtis fidti lolo illo nomine conciliaturuœ»nbsp;In eolibro fcribisScotorum amp; Pidlorum nomen vna cutn Francis, amp; Anglisorbinbsp;Romano innotuifîè. Huius fententiæ teftem laudasfaneidoReum Mamertinû in Pànbsp;ncgytico queni dixit Maximiano : qui tcftis,fi ego eum rede intelligo,contra Lud*nbsp;dtim facit. Nam cum Mamertinus de primo lui. Csef aduenru in Britanniam feri-bit,his verbis vtirur. AD hoc natio amp; turn rudis,amp; foliBritanni Piâis tnodo.amp; Hi-bernis afîueta hohibus adhuc feminudis, facile Romanis armis, amp; lignis ccfîétuntinbsp;Videte, quffo, quid ex hocteftimonio colligat Luddus:primum folos turn Britto*nbsp;uesinfulam incoluiffe: deinde, quiibidicunturHibcrni poflea Scotos fuille appelnbsp;latos. At horiim neutrum author Panegyric! dicit.BrittoUcs ehyp affirmai ante Cacnbsp;farisaduentum dimicalTc aduerfus Scotos, amp; PiâoS foliBritanni,id eftin folo Bii-tannohabitantes hoftes: vtfoli Britanni non redus,fed gignendifit cafus: altcrûfi.
gt;•
40 bi falfo alfumit. Arbitrer cnim me fàtis dilucide oftendifle ex Paulo Orcfict Hifpano, amp;Beda Anglo omnesHiberniar incolas ab antiquiflimis vfquc tempo-fibüs diâos füilfe Scotos, ac turn demum cum in Albium colonosmiferunt nomênbsp;Scotorumdomipropeextindum foriscelebraricœpifle alio lococontendit Calenbsp;^loniosfuilTcBrirtoncs , non alioargumento, quam quôd eos Britannos vocarfnbsp;ï^pcrit5 quod nomen commune eft omnibus eandem infulamcolehtibus,nbsp;lt;llAtnosfuperius cloco Panegyriciab ipfo citatioftendimus CalcdofiiosPidot
Ë. Üj»
-ocr page 72-Return Scötlcanim
fuiflc. Idem confirmât Matcellinus, qui duo eflè Piéïorum genera inquit, Dλ caledones(fiuevt ego legend um cenfeo Duncaledones) amp; Vcûturiones. AtCalenbsp;donij,fiue Caledones ante Vefpafiani imperium in Britanniahabitabant, ncc igno .nbsp;ti Romanis erant: vt perfpiciicindicat Lucanus,quiNcronc principe deceflît.
Autvagacùm Tethys,Rutupinaqiiclitoraferuent Vnda Caledonios fallit turbata Britannos.
^Sed quorfum externisteftibus conquircndislaboramns,cumdomeflicum, cuni-qucluculcntumadmodumhabcamus. BedacnimhiftoriæficclcfiafticpgentisAn glorum fcriptor ordincm,amp; propemometa temporum notat,quibus ptregrinse gé*nbsp;tes in Britanniam immigrarunt. Hæc funt verba eius c Lib.primo. IM P RIM ISnbsp;autem infnlaBrittoncs,a quibus nomen accsepit,incolashabuit:qui detradu ArmOnbsp;ricOjVt fcrtur,in Britanniam aduedi auftrales fibi partes illius vendicarunc : amp; cumnbsp;plurimam inlulæ partem incipientes ab Auftro polTediflent, contigitgcntcm Pido-rum deScythia(vtpcrhibent)longis nauibus non multis Oceanuni ingrtfiam circûnbsp;agétc flatuventorum extra fines oinncsBritanniæ in Hibcrniam pcrucnilTc.Et pau-lo poft.Itaque petentes Britanniam Pidihabitarc per feptentrionaies partesinfulîfnbsp;coeperunt: namauftrinaBrittoncsoccupaticràrtt. Tandem pofi paucosverfus ad-ijcitrProcedcntchoc tempore Britannia poft Brittoncs, amp; PiCios tertiam Scotorumnbsp;nationcm in Pidorum parte recepit. Deinde poft multos verfus ad dit : Verum eadenbsp;Britannia Romanis vfque ad C.Iul.Cæfarcminacccfla, atque incognita fuit. Qua:*nbsp;fo te, quiconque hæc loges hicanimaduerte vnde,quo tcmpore,quo ordine fcriptornbsp;Luddo multo antiquior,amp; grauior has nationes Britaniâ ingreflas affirmct.Ncmpcnbsp;Brittonesex Armorico cradu temporeincoperto externorû ordine primos:Pidosnbsp;c Scythia in Britanniæ partem adhuc Ijabitatorura vacua,ncc adeo diu poftaduentûnbsp;Brittonû,qui nondû in tantam multitudiné crcucrant,vt totam infulâoccuparepofnbsp;fc»t,Quid ergo Scotilt;quando in Britannia veneruntt’ procedenteinquit temporelnbsp;rierapc concedentibus in fua parte fedes vacuas Pidis ad priores vltimi acccflcrunt»nbsp;Brittones igitur tefte Bcda ex Armorica GalliGa,nec adeo diu poft Pidi c Scythia,^nbsp;triqjautem in vacua venerunt.-tandcinfulaintcr eos diuifii Scoti non viingrclfi,ftdnbsp;in forte Pidorû rcceptiftierun t: idque diu ante qua Romanis eflet cognita Britannia*nbsp;Hic quid Luddofacies quiteftes fuimcndacij Gildam,amp; Bcdâfacit: nempe^Scot*nbsp;amp; Pidi imperante Roraa; Honotio primû in Britannia cœperit fedes anno a Chrift^’nbsp;4^0 quorû Gildas nihil pro Luddo lacit,Bcda cû mcndacij coarguit.Tu veto lcdofnbsp;nccLuddOjOec mihi,fed tuis oculis crcde,ôt vtriufq^criptoris locos diligenter cxp^ ’nbsp;de. At vcro Dion (inquit) Caledonios vocat Britänos:vocatfancamp;Lucanus,vtantcnbsp;diduni cft,amp; Martialisinillo verfu. ^Qyjnte CaledoniosOuidi vifurcBritanno»'nbsp;Sed nullus corunwropterea Pidos eos tuiffc negat: fed iure tarnen optimo Brit^'nbsp;. riqs vocant.Nä qu^admodü tota infula Britannia vocatur,ira vniucrfi eius incol*nbsp;Britäni merito vocabuntur. Verö quéadmodû infulçSiciliçhabitatoresa RomaO*^nbsp;Vniuerfi vocantur Siculi fine vllo diferimine, ipfi vero fcalij(Sicclus,vel Siccliotas)nbsp;appcllabât,itaBri{âniærotiusincolç Britannicxtcrisappellanturripfi vero antique®nbsp;habitatores læpiflîmc Briitoncs,reliquas vero gentes in ea degentes plprunqucpf^nbsp;uatis nationura nominibus, interim vero communi Britannorum vocabulo nuntii'nbsp;pant. Igitur Caledonij,Pidi, Scotiinterim fuo quarque gens nomine, interimnbsp;inuni Britannorum vocabulo ncc adco raro ccnlcntur. At Brittones eos quantu^nbsp;mcniini ncRio adhuc vccai^itrEft amp; aliud difciinacn apudeosanimaduertendun’**nbsp;...... ¦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* vocS
-ocr page 73-Liber Secundus^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. 26
VoceBrtt3nnîa,qualc eftapud Grçcos amp; Latines in vcccÂfîa. Èft en stnAfia inter-dura tertiapaistcrrçhabitaLilisjintcrimmaiorisillius Afif pars, quæcitraTauruni niontcinjamp;minor Afia appcllari folct.Ita Britannia modo nomen eft infulæ vniiicr-fæ: modo partis eiuSjquæRomanisfafcibusparebat.-eaqucpars nuncHumbro flUnbsp;uiOjnuncAfiriani,nuncSeucri vallofiniebatur.Eiusautem partis habitatorcs fæpinbsp;usàBritannisfcriptoribusBrittoncs,quamBritanni nominantur : cætcrosveroin-Itilæ habitatoresjiicmpc Scotos,amp; Pidos interim Britannosjintcrim peregrines, amp;nbsp;tranfmarinosBcda vocat» Idcmqucqucdifcrimen apud Monumettnfem Mona-chuin,amp; GulielmumMalmcfburienfcmobfcruarccft. Qjjomobré Caledonij nihinbsp;^0 lo magis cruntBrittoncsfi aDione,Martiali,Lucano,autalio probo feriptore Britânbsp;nidicantur.quam Brutij fîentRomani,etiamfivtrit}uefintItali. Hçc fianimaducrnbsp;tilî’etLuddus nunquam in tantas tenebrasle induifîèt, amp; dere non fatis cognita tanbsp;icmcrcamp; inconfiderate pronunciaffet,Calcdoniofque, quia vocentur a Dione Bri-tannijPidos fuiflé negaret. Ncc cft quod miretur Luddus,quôd cum Scoti,amp; Piâinbsp;tot non dico annos,ftd fæcula inBritannia habitaucrint,ncmo tamé paulo vetuRiotnbsp;feriptoreorum memincrit,anteAmmianumMarcellinum, Si Claudianura. Namnbsp;vtomittam Vailos, Cambros, Loegrosnupernotamundonominajpofliimamp;egönbsp;Cum rogare cum tot Græci amp; Latini res Grçcorum raandarint memoriæ, cur nemonbsp;Græcus Grfcos, aut Romanus Hellenas nominetfeur tam feronomina nationutn^nbsp;lo quarû modo mcmini,in hiftonâ Britannicamirrcpferint,quæCambrobritannusiftenbsp;Vuit viderivetuffa. Item fi quem Anglum roges tuiasfit,ncmo Saxoncmfe profitc-bitur,cum Scoti,Pidi,Kibcrni,vtrique Brittoncs,amp; quiBiitanDiam3amp; quiGalliamnbsp;incolunt vno confenfu perpetuo Saxoncs cos voccnt^cur prifei Scoti ne nunc qui-demSeotorum nomen agnofcantlt;non debetigitur nobis abfurdum videri, fiRo-«nbsp;inaniscaptiuos rogantibus cuiusgentis encnt,aliusMaîatam,aIius Attacottuirijaliusnbsp;Calcdoniurn fe efle diceret^ôt quç ab cis aeceperint exteræ genres ca nomina retiniinbsp;crint, amp; infermone publico vfurpaucrinr, nécerit opinor incrcdibilcalianominanbsp;hiftoricis amp; percgrinis^aliapopularibus efle notiora. Etfi fatis ex his liquet Scotolt;nbsp;rum,amp;Pidorum in Britanniam aduentum non modôantiquiorem, quam conten-30 datLudduSjfcd nô adeo dm Brittonum aduentu pofteriorêm fuiirc,adijciamamp; aliasnbsp;non fpernandas conieduras,nbsp;nbsp;nbsp;Brigantes magna amp; valida natio trans Humbrum,
nem pe circa Eboracum habitab8nt,ac totius inlulæ latitudincm inter duo maria ob^ • tinebant. Hos none proximo Galliftradu,in quo nulli Brigantes habitaflcdican-turJedexHifpaniain Hiberniam, ex Hibernia in Britanniam propinquâ immigrainbsp;fc eft verifimilc; nec a coniedura Cornelij Taciti, quam de antiquisinfulç cultorbnbsp;bus facit,abhorrens. Si ab Hibernia Brigantes aducnerc,Scotici profedogeneris^nbsp;vti amp; reliqui omnes Hiberniæhabitatoresfuere.nbsp;nbsp;nbsp;Hancnoftram fententiam vide*
tur etiam Seneca confirmare in elegantifiima ilia de mortfi Claudij fatyia verbis.
IllcBritannos vitra notilitorapontî,
Etcpruleos Scutabrigantes dare Romuleîs Colla cathenisiulfit,« ipfum noua Roman«nbsp;lura fccuris tremcrc Occanum,
In his verfib* pro Scutabriganteslofcphus Scaligcrlulij filius legendû ccnict $coW' brigantes.Isiuuenis quâta fit eruditionc,amp;iudicio,quaqj in vctuftisfcriptisconfcrénbsp;disindulbia^amp;abftrufîsfenûbuscrucndis acumincmonumcuabcocdrtt teflâtur.-
-ocr page 74-Rcrum Scotîcaritm
ïh præ Cent ia au tem cum res Brirânicas illuftrandas fufcepifTcm eins iudidum noft cenfuiomittendum. Idauiemcur vtrum cxiftimcm paucisexponam Etenim curunbsp;legamus apudCæfarc,aliofquc (criptorcs noil minus diligentia qua eruditionepræ-ftantes Britannos glafto folitos inficerecorpora: ac iuxta HcrodianUm feutis angu-ftis (qualia Liuius Gallis Afiatitis tribuit)nee in armis inligni vllo vfos ornamentOjnbsp;abfutdumvidcbatiir corporis, qiiodpingcbaturmcntionc omifla, feuti quod nonnbsp;pingebaturjmeminifle.Pingebanturautcni veicrcsBritanninon addccorcm,vtali£nbsp;non paucf natiories:fed vtcæruleus color terfibiliorcm pugnantiumfpcciem in acicnbsp;hoftibus offerret. Is Veto color quoinodo in angufto fcuio terfibilis videri polfet,nbsp;noil intelligO. Itaquevtrifimile eftab hominedoótiflïtno,amp;Briiannicarum rerun*nbsp;periiOjVtqui tOtam infulam iuxta Dioncm vfuris oppreflam tcncret,Scotobrigate5nbsp;lctiptumfuifle:vt diuerfi ab Hifpanis,amp; Gallis Brigantibus intelligerentur.Eodemnbsp;quoque ptfrtinetillud,quód eodem carmine Britannos,amp; Brigantcsfcparauitvelutnbsp;diuerfas nationtsiquod a norinullis Britannicis fciiptonbus eft faótum, qui Britan-nisefincm HumbrUtii faciunt. Atque hæc res parum animaduetfa Hedorem Boe-thiurti opinor fefellit,qui cum Silures, amp; Brigantes alicubi legiflet Scotos appellaii»nbsp;ttpOtfe exHibernia oriundoS,eos in paffe regni Scotorum in Albio collocarct:ciuJnbsp;ctfor ctfi alios iuréoffenderer, non tarnen itacrat a Luddo exagitandus, eumipftnbsp;non leuius in eodem genere impegerit, qui Cumbros (aut vt ipfi fe vocant Cutn-i'tÄ) ad (polïàndum ofbem terrarum c Britanni® angulo emiferit. Cimbros enim,nbsp;amp; Britannos ex vno,Bc âltero voeabulo,quod vtrilque commune fuit,ciufdem gen-tis fühle colligit. Ea fnnt Moremarufäjic Trimarchia: vbi oper® precium eft viderenbsp;ft'óthïnis in dhputando acumen ,amp; tolligendofubtilitatem. Hoc inquit vocabuluR*nbsp;Mörêmarura Britannicum eft, Cimbficum crat, nccvllius pr®tcrea, qu® ad mare ÿi»nbsp;tialrhicom habttefgentis. At cum noftri ea voce vtantur, codemque nomine ccnfcnbsp;âfiïf tiVCUiti aiteris illis Cimbris, eiufdc igitur genris,ciufdem nationis crant vtrique.nbsp;Wim um hie paftitfi falfa pro veris, partim incerta pro eertis fumit. Nam vtrolquenbsp;Cimbros vocaritnànifeftum eft meftdaciu velipfo Luddo tcftc,quifuos ciues Can*nbsp;ttOsaReg^ Cambro didos fcribit,amp; feGambtobrirannum appellat, poflem idertnbsp;omftittmciUiumtnorunTteftimoniofalfumconuincere, quifenonCimbros, fednbsp;CutfifoS vocatn.Vthocautem falfum,ita illud incertum eft,an alijad marcBalthicönbsp;àtcoltntcspopnlieàrocc , quam tu Cimbris vnis tribuis, vterentur; pr®fertimnbsp;fctiifi 6f TacitocOnftet plures gentes in co German!® tradu Gallice locntaSiamp; fupcnbsp;titis ariobis oftenfum nt cam vocem Gallltam fuifte- Sed fuerit vtrunque horu vc- gi’nbsp;hlrti^Qujd-tu id fatis exiftimas ad iftam concliifionem colligcndamf Legiftinc ali-^àttdo Gn.Pompeij milites, tumipfetesirt Afiagereret, ab Albanis in montenbsp;^ïtuéafo habitàntibj^ fratfesfuiftèfalütatöS pfopier cÓmunenomê Albanorü.Nc-döbito,fi quis vinufq; gentis linguä obfouaflet, quitt vnum autaltcrü vocabulönbsp;rc eandêfignificans inuenhfet.Sed decfatillis Luddus,qui qgt; vterq;populusqufdïnbsp;vocabulacómuniahaberentjVtrofqjgefttiseiufdécirc oftenderet.C^iidlt;quôdconnbsp;cluftonis vitiumcæculusillc tifus eftanimaducrtiîrc,cumadijcit Cimbros a Gcr-manis Æftioncs vocari. Id vt conKrmaret,explicandum eierat,quando,amp;cur Cin*nbsp;bri in Æftioncs, aut Æftioncs iterum in Cimbtos fuerînt tranft'ormati. Horuinnbsp;ilienihil, nifiqUÔdBritannicam hiftotiam ex Klilcfijs Gallotum fabuliscolledam,nbsp;Vndeifteftottiamantiqüarius, fedvcl veteramen*nbsp;tuitte 9 Hl i^urius, dé (ftiu loqui Uceat) fragraentâtius noua régna, nouafqucnbsp;’’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦ gentes -
3«
Liber Sccundüt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.iy;
So
30
cum tarnen obüium cïcnèt (niïi forte id euh refugcrat) Ciirbricîncminis com* municati cum Vallis caufas inucnirc. Piutarchus enim non nationis,fcd ftudij nomen id efleputat; coquc GcrmanisIatronesintcJligi. In codetn intelicâu Süidaânbsp;non ignobilis inter GrarCos Grammaticus eandem voccmagnofcib,amp;apud Latinosnbsp;Feftus Pomptius Icribit Cimbros à Gallis dici latroncs« Horum fententiam fi ft-^uamurjuon critdifficile repertu vndc Cimbri,öuosLtiddus in Britannia coliccat^nbsp;id nomen a'cccperintcpri^ferrim cum vicini Angli noc etiam fæcülo eorùm àb co ftûnbsp;diometes non abhorrcreaffirment.Liuius ccrtcferuumillumadMariumin car'ccrônbsp;Minturnenftum occidendum miflutn Galium, Lucanus Cimbtuin, nemofcriptotnbsp;So iiluftiiorBritannum appellat. HæcfiLuddus animaducrtiflet,aütfianimaducrfura[nbsp;tenere maluifletjquam noua monßrafibi confingere, non fuiffict cineccfle oroneninbsp;Britanniam vnö momêto, aut verius vno mendacio omni militari iüüentütc éxbau-Ü3,fexccntismiliibuscapitümeduóUspropcmodHm deftrtamrclinqucrc: hÖ vacacnbsp;hicminutatimcxquirere,quibuspucris Valli Cimbricorum Regumdare nomininbsp;foleantrid enim etiam homo diligCns pto argumento generis nobis affcrt.Ea autemnbsp;noDnina(nififanor)paucaprpLatiniSjGermanis,amp;Syriscompcrict. Quod fi cnbsp;proprijs virorum nominibus, qiiæpîaerunqucaut tetnercaparehtibusdantur, autnbsp;ambitioftex hiftoriaaliqua adoptanturfolidum argumentum pctipoflet, hac rati-one Luddus ciuesfuos ludaeos, Romanos,aut Germanos fatilius, quäm Cimbrosnbsp;effe pcrftiadcrct:aut fi fuos adraoncre voluiflet,vt inbaptißno pueris ex hifiorijs c-ruta nomina darcnrjntra iron adeo multos anhos geniem fuam in qut m vellet na-tionem tranftbrmandam curaret. De nominibus autem RcgumCircbrötum,quJCnbsp;pueris aitdarifolita illud libentcr hominérogarem,è quoilla oraculoaccseperitjnifinbsp;fcircmnUnqiiamillidefutinumfragmentuinaliquodvnde qUidvisprobet. Iliumnbsp;autem mirari fubit de CimbriCa iftà. expeditione, quomedo omni militari çtate emînbsp;fla intra quadtaginta annos (tantö fere Ipatium fuit a belloCimbrico vfqtie ad C.Cpnbsp;Paris aduentum in Britanniam) tarn cito tahtas Vires Valliavcfttd fecupetauerit:pric-ftrtim cùm rebus Britannicis multo fiörcntioribus a Maximo loùgè pauéiöiibüs e-duâis nunquam deinde Brittohes caput extUlcriht,donee ia àcerbiffiftiam feruitUnbsp;temaSaxonibüsfücrintpertraâi. Aut quomodoCiefar, qui per ftatem belli Cimnbsp;brici meminifficpotcrat.cum in Britanniam veniflet hoinodoqus, amp;Marianaruninbsp;partium fludiofusnihildcCimbricaiftacxpcdifioncpercundandocompcrerit.Dc«nbsp;mum illud feire cupio,ludcns,an ftrio Luddus adicccrit,c pariauri,amp; atgenti con-temptu colligi vtrof unque Cimbroriim cognationcm.Hiclibcnicf ex co quprercmnbsp;parcófnéjamp;trügiferio vocctillos Cimbros,qui Gallijs,amp;Hifpàniarpartenondiednbsp;vcxatis,autrpoliatisjfedproculcatis,amp; pcncad vaftitatem rcdaâis, tarnen adprçdînbsp;magisopimâinitaliara propcrabantt’quorumopulcntiam ex latttcinijscollcâam aenbsp;mulatiHeluctij,amp; ipfilatroncscuafcrint,vfcftapudStraboncmlib.7.Hostühomînbsp;ucsfrugijôc tempérantes vocarcaudes^ac ne paruin vere Cimbricum nofncn vobitnbsp;40 ÇonucniâtjtuosciuesftudiorunQjquibüsilIiaffiLieuerant, visçmulos'fuiflc: tequenbsp;ipfum in primis, quiadhocquantulumcunquegloriar latrociniumperomnes na-hones ghiflaris : neccontcntusrcsgcftas Cimbrorum tuis vendicarc, niftæquenbsp;iitipudenti figmento Sieambros vcftri generis fuiflècontendas : amp; quia in vtriuf-^uc gentis nomine qurdamfimilitudo litcrarum incft, ex ca verborum cogna-tione fanguinis coniundioncm es commentus. Deinde èSicambris Fianci^nbsp;.^natinatorum vobiscruBicoguatijacmuliis dcnaumcontabulaüs mcndadorwninbsp;: ' ------------------.
-ocr page 76-Rerum Scoticartim
lïiam CfpitjCüm altcruir. ƒ]ui Delphos ublcdit circitcr centû annis prçceflerit,tu vtrû-quein vnum corpus coagmentas,vt nouum ex hoinineviuojamp; mortuo nobis mon '
ui probare,in ca, que tegenuic terra
vero difficile
ordinibuspontenlad rctrahendosBrcnnosillos fugaces Üruis.cuoruir alter qui Ro monftra nafci.Atdaos inquit LuddusBrennos nemo prætcrPolydorum Vergiliûnbsp;tradit.Fugit tcLudde ratio,autcertenonlcgiRi quartum Stiabonislibiuia,vbifcrinbsp;bitaltcrum Brcnnum,qui Delphos oppugnauit àquibufdam Praufum exiftimari.
Imo non Strabo folu s, fed quicunque Ron:am aBrenno captamjamp; fupra centun» annospofterius Delphos a Brennoobfeflbs credit, is duos Brenn os facit: cumv-trunque horum ab vno gcri non potucrit. Quod Hi Monacho hiftoriæ Britannica?nbsp;architedo crcdimus,Brcnnus Belini frater hos ambos Brennos trecentis annis pra;-ccffitiquifiinltaliaduxiffetjnoncum Po.Ro.libcro,fed cumNumaRcgc,autTulIonbsp;HoRilio congredi debebat. Sed his omiffis vidcamus vndc nouns hie Dialeâicusnbsp;colligatBrcnnum fuifle Britannum:cx vno videlicet vocabuloTrimarchia, quodnbsp;certe vocabulum Scotis, amp; Gallis crat cum Vallis commune.Paufanias certe,quemnbsp;tutruncatiitncitaSjVtad rem tuamfaciat,Brennum,comitefq; eius Gallos appellat:nbsp;amp; vocem illam pro Gallica agnofeit. Tu vero,quæ tua eft impudcntia,Brennumad-uerfus omnium fcriptoruin fidcm,qui Græcc, amp; Latine feripferunt hiftorias, vnu»nbsp;non modo Mincrua,fed Mufis omnibus inuitis Brirannum tffe contendis.Hxc nosnbsp;fortafle paulo pluribus,quamautrerumobfcuritasdcfiderabatjautLuddiimpcritiinbsp;amp;inconftantia merebatur perfecuti fumuSjUon Audio reprehendendi (quod a nobis proculabeft) fed vt hominis loquacitcr maledici infulfam procacitatem pauluiflnbsp;rctundcrem,amp;arable,qua in oranesfere fcriptorcs grafïàtur, aliquando ad fuaeönbsp;errata recognofeenda reuocarem, Ac vt cæteros omittam in præfcntia,in Hedoremnbsp;Ëoëthium non folum artium liberalium cognitionc,fupra quam ilia ferebant tempora infigncmjfcd humanitatc,amp; comitate hngulari prçditù incurritfeurriliter; fednbsp;itaincurrit, vt nihil in co rcprelicndat, quin ipfe in eodem gcncre turpius errarit.nbsp;Hedor in Gallouidia Brigantes collocauit: falfo quidem illc, neqjcnim errata ciusnbsp;dcfcnderceft animus.^ Luddus ingentes Cimbrorum copias èßritannif angolonbsp;cducit:quamreâe,pcnçsdoâoseftoiudicium. HeâorresabalijsinBritanniaco-tra Romanos geftas Scotis fuis attribuit. Luddus captam Romam,vcxatam Macc'nbsp;doniam,afflilt;S^ Gr^cianij^obiliffimum orbis terrarum oraculum fàctilegiovio!^'nbsp;tum,Afiam coaâam paucis errabutidis tributum pendere impudenter Brittonibu^nbsp;fuis aferibit. Hcâori vitio dat,lt quidem falfo,qucgt;d Gildonem, qui maximum ‘J’ÿnbsp;/^fricamotumconciuitScotum faciat:ncc ipfc dubitateundem Gildonem,qf*
Mauruserat, Gothumaffirmare. At Gildus, amp; Gildo propinquafunt nomi-
- na;an magis,qiâLuddus,Lydus,amp; Ludio. Certe Gildusvêtuscftin Sco-tianomé: vt vêtus Makgildorum,fiucMakgillorum gens indicatie
cuius pofteris honeftacadhue in Scotia,amp; Anglia funtfamiliaf*
Sed cum ca linguaf intemperantia fit Luddus,vt modo male dicat nihil penfi habeat quid dicat,nos eo re-li^o fine faciamus, hoc tantû admonentes, vtnbsp;^Loripedem redus deridcat,Æthiopcm albus«
-ocr page 77-?k’RERVM SCOTICA*
RVM HISTORIA
Audlorc tGEORGIO BVCHANANÓnbsp;SCOTO.
I«
• ?
lt;LIBER TERTIV»
’X T A T^l QyAMfupcrioribnsKbrisfätisdcwonftÄ V X,A| Hc videmur,quam non modo fabulofâ, fednbsp;portcntofà fintjqujj rcrum Britannicarum fcriptores de ma*nbsp;15 ioribus fuis tradiderunt,acccrtiffimis indicijs oflcndimus irenbsp;w tercs Britannos c Gallijs fuiflc oriundos : tamé,quia rem nonbsp;biseflc videbamus potiuscuin hominibuspertinadterin manbsp;nifefto hfrentibus mendacio, quam itmcrc per igncrantiamnbsp;LpfisjOpcrfprccium mc fadurum cxiftimaui ƒ1 ex (criptorib’inbsp;quorum fumnaa apud omncs dodos cflet audoritas, hominum male feriatorum re»nbsp;lundercm audaciamjôc viiis bonis^c ven ftudiofis ad cohibcndamcorumimpudonbsp;tiara arma fuppedicarem.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoe in genercC, lulioCæfariiureprincipatumtri*
böcndum exiltiraauj,vcl ob diligentia in indagando, vel cognitionis ccrtitudinem^ explicandi finceritatem.nbsp;nbsp;nbsp;Is in quinto commentariorum belli Gallid dcBrï«
t^nniahoc habet.
RIT A NIÆ pars interior ab ijs incolitur,quoï natotin infula icGmcmoriii 30 proditum dicunt.Maritimaparsabijs,quis,prædaî ac belli infcrcndicaufa, cxBelgianbsp;, tranficrantjquiomncsfcrehisnominibusduitatüappcllantur, qutb* ortiduitatib*nbsp;fopcrueneriint,amp;: bello illatoibiremanfcrunt^atqueagros coltre cœpcrunt* Honbsp;'iquot;‘inumcftinfinitamultitudo,crcberrimaqueædihcia,ferc GalliciscorfimiliaipccOnbsp;nsmagnus numerus-vtunturautemnummo æreOjaut anulis ferrcis,adcertum pó-lt;lus examinatis,pro nutnmo. Nafcituribi plumbum album in mediterrands rotnbsp;gionibuSjin maritimisfcrrum5fcd cius exiguaeft copia:«re vtuntur importato.nbsp;I^ateria cuiufquegeneris,vtin Gallia,cftjpracter fagum,atquc aBicttm. Leporenijnbsp;^gallinam, anlcremguftarc,fasnonputant:hjcctarnenaluDt,animi voluptatifij»nbsp;^aufa. Loc3funttcmperatiora,quamin Gallia,remiirioribösfrigoribus, Info-'a natura triquetra, cuius vnum latus eft contra Galliam, Hoiuslateris alter an-^Jilus,qui eft ad Cantium,quô fere omnes ex Gallia naucs appdluntur, ad orienténbsp;Idem,inferior ad meridiem fpedat. Huius latus tenet circiter M.paftuum D.altcrnbsp;''etgit ad Hifpaniam,aiquc occidcntcm folcm, qua ex parte eft Hibernia, dimidionbsp;tiiinor,vtcxiftimatur,quam Britannia: fed pari fpatio tranfmiftus, atque ex Gallianbsp;^ftin Britanniam. In hoc medio curfu eft inlula,qu^cappcllatur Mona.-cc mplH*nbsp;l^fsprftcrea nynorcs obiedæ inful j cxiflimantur, de quibus infulis ncnnulli icrip«
-ocr page 78-Rcrum Scoticariirn
fcripfcruntjdiescontinues XXX fubbrumacflcncâem. Nosnihilde copcrcuti-€btionibusrepcriebamlis,nifitjuôdccrnsex2qua menfurisbieuiorcs cÏÏe noâes, Suam in continentevidebamus. Huius cftlongitude lateris, vtfertillorum opinio .
» C C millium pafîuura. TertinmeftcontrafcptcntrioncmiCuipartinuIIaeftob ieda tcrra:fcd eius angulus laterismaxime ad Germaniam fpeâat. Hoc millia paf-ïuum D C C C in longitudinc cfTe arbitrantnr .Itaomnis infula cftin circuitu viciesnbsp;centenamillia pafluum.Ex his omnibus longefunt humanilfimi^qui Cantium inconbsp;Iunt,quae regio cft maritima omnis,ncquc multum àGallicadift'erunt côlueiudinc.nbsp;interiores plçrique frumenta non ferunt:fed 12â:e,amp; carne viuunt;pcllibulquc lûntnbsp;veftiti:omnes vero fe Britanni lutco inficiunt, quod cærulcum tfficit colorera,atq»nbsp;hoc horribiliore funt in pugna afpeâu; capilloque funt proraiflb , atquc omninbsp;parce corporis tafa,prçtcr caput,amp; labrum luperius. Vxores habcntdcni,duodc-niqueinter fccommuncs3amp; maxime fratres cum fratribuSjôc parentes cura Éberis.nbsp;Sedjfi qui funt ex his nati,corum habentur libcri, à quibus primum virgines quxqinbsp;duâæfunt»
^ETÎbîFRAi
‘ip'Ab his cognofcit.non îongè ab eo loco oppidum Caff uellauni abefTcjfiluiSjP« ludibufquc munitunrquô fatis magnushominurojpccorifquc numerus conuencnbsp;rit. OppidumautemBritannivocant,cùm filuas impeditas vallo,atque foflàmufti*nbsp;crunt: quôincurfionis hoftium vitandæ caufa,conuenircconfucuerunt. Eô profi*nbsp;eifeitur cum legionibusdocum reperit egreg'ic natura,atque opéré munitum:tameonbsp;huneduabusexpartibus oppugnarecontendit* Hoftes,paulilper morati, mih'nbsp;turn noftrorum impetum non tulerunt, fefcqucex alia parte oppidi eieccrunt.nbsp;Magnus ibi numerus pecorum repertus : multique in pugna funt comprehenß/önbsp;atquc interfeâi.
lt;^DE IVLir AGRICOLÆ VITA TACITVS
^Britanniæfitum,populofquc multis feriptoribus memoratos, non in compara* tioncmcuræ,ingenijvc referamtfcdquiatum primumperdomitaeft. Itaqucqu®nbsp;priores nondura compÂta eloquentiapercolucre, rcrum fide tradentur* Britannianbsp;infularum,quas Romana notitiacomplcditur maxima,fpatio, amp;cœloin orientemnbsp;Cermanip,inoccidentem Hifpanieobtenditur: Gallis in meridiem etiaminlpicituf»nbsp;Septentrionaliaeius,nullis contra terris,vafto atqueapcrto mari puliàntur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F
inam totius Britanniæ Liuius veterum,Fabius Rufticus rccentium, eloqucntilßinJ authorcs,oblongfé fcutulæ vcl bipenni aiïîmulaucrc:amp; eft ea faciès citra Caledoni*nbsp;am,vBde amp; in vniuerfumfaroaeft tranfgreftà: fed immenfum,ôe enorme fpatiû pro-currentium extremo iam litote terrarum velut in cuneum tenuatur. Hanc oram no*nbsp;'liflimimaris tune {timum Romana clafliscircumucda,infulam efle ßritanniam ahnbsp;firinauit,ac fimul incognitas ad id tempus infulas,quas Orcadas vocant, inuenit,do*nbsp;muitque.Dcfpcôta eft amp; Thyle,quam haCtepus nix,amp; hicras abdebat: fed mare pi*nbsp;grum,amp; graue remigantibus perhibent.nbsp;nbsp;nbsp;Ne ventis quidem proindcattolli ; cre
do quôd rariores tcrræ,montefquc,caulâ,amp; materia tempeftatum, amp; profunda mO' les continu! maris,tardiusimpellitur. Naturam Occani,atqucçftusncquequçrc-rc huius operis cft,ac multiretulcre. Vnumaddiderim, nulquamlatiusdominsrtnbsp;mare,multum fluminum huc,atqucillucfcrrc;ncclitoritenusaccrcrcere,aut refornbsp;beri,fed influere penitus atqueambirc, ctiam iugis, atquc monnbus inferi velut innbsp;(no.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CaeterumBritanniara qui moitales initio colucrint,indigent,aut adueâi»
'¦ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vtinwï
-ocr page 79-f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liber Teftïu^.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foî.
Vt inter Barbares, parum compertumi Habitus corporum varij : atquc txéb argumenta. Nanque rutilç Calcdoniàm habitantîum comæ, magni artus, Gcr-nianicam originem alfeuerant. Siluiumcolorati vultus, amp;. torti plarrunquecri-nes, amp; pofitu contra H ifpaniam,Tberos veteres traicciirc,eafquc fedes occupafTe fi-dem faciunt. Proximi Gallis,amp;fimiles funt:fcu durante originis vi: ïèu procurreanbsp;tibusin diuerfatcrris,pofitiocœlicorporibus babitum dédit. In vniuerfum ramennbsp;æftiraanti,Gallos vicinüm Iblum occupafTe, credibile eft.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eorqm facra depre*
hendas fuperftitionum perfuafione Sermo baudmultüm diuerfus. In depof cendis periculis eadem audacia,amp; vbi aduencrc,in dctraôlandis cadem Formido.
lt;0 Plus tarnen ferociæ Britanni præferunt vt quos nondum longa pax emóllierir.
Nam Gallos quoqueinbellis floruilTeaccepimus. Moxlcgnitiacumotiointrauit; amilïa virtute pariter ac libertatc. Quod Britannorum ólitri viftis euenit, carterinbsp;manent quales Galli füerunt. In pedite robur, qüædam nationes amp; curru præli-antur*. boneftiorauriga,clientespropugnant. OlimRegibusparebant, nunepernbsp;principes faóÜonibiis amp; ftudijs crahuntur. Necaliudaduerlüs validiffimasgentcönbsp;pro nobis vtiltus,qiiam quód in commnne bon confulunr.Rarus düabus tribufqucnbsp;ciuitatibus, ad propulfandum commune periculumconuentus .* itadüm fingulinbsp;pugnant, vniuerfivincuntur. Coelumcrcbrisimbribus, acnebulis fœdum.nbsp;Afperitasfrigorumabeft. Dicrumfpâtia vitra noftriorbismcnluram, amp;noxclara, \nbsp;lo amp; extrema Britanniæ parte breuis, vtfinem, atque initium lucis exiguo difcriminenbsp;internofcas. Quod ii nubes non officiant, afpici per nodem fobs fulgorem, neenbsp;occidercamp;cxurgere, fed tranfire affirmant : fcilicet extrema et plana terraruninbsp;bumili vmbra non erigunt tenebras,infraque cœlum amp; fidera nox cadit. Solurilnbsp;præterolcam, vitemque, amp;cæteracalidioribus terris oririfueta, patiensfrugumjnbsp;Fœcundum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...
Tarde mitefeunt ƒ ito prouenîünt. Eademquc vtrîufque rcî caulâ, multus’hümot tçrrarum, cœlique. Fort Britannia aurum, amp; argentum, amp; alia metalla, preburn viâoriæ.nbsp;nbsp;nbsp;Gignit amp; OceanusMargarita,fedfubfufca, amp; liuentia. Quidam
artemabeflelegentibusarbitrantur. Nam in rnbro mari viua,aclpirâtia faxis auelli, Jo rn Britannia prout expulfa fint colligi. Ego facilius crediderim naiuram margaritisnbsp;, quam nobis auaritiam.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ipfi Britanni dikdum,actributa,amp; iniunda im
perij muneraimpigre obcunt,fîinîuriæ abfint : bas egrè tolerant, iam domiti vt payant,nondum vt feruiant, nbsp;Igitur primus omnium Romanorum D. Iulius cum
(•
^ercitu Britanniam ingrcirus,quanquam profpcra pugna tcrrucritincolas,aclitore potitus fit, poteft videri oftendifl'e poficris non tradidifle.nbsp;nbsp;nbsp;Mox bella ciuilûi, amp;
r
«
I
I
»
I
mrcmpublicamverfaprincipumarma, ac longa obliuio Brit^niæ etiamin pace« Conhlium id D. Auguftus vocabat, Tiberius præcipuc, Agitaflc C.nbsp;^«farem deintrandaBritanniafatis confiât, nivcloxingcnio, môbilis poeniéên-b?, amp;ingentesaduerfusGermaniam conatus fruftra fuiflent. Diuus Clau-40 dius auâoropcris, tranlucdislegionibusauxilijlque, Ôtaflumpto in partem rc-mtn VclpafianO.nbsp;nbsp;nbsp;Quod initium ventufç moxfortunæ fuit, domitp genres,capti
amp; monfiratus fatis Vefpafianus. Confularium primus Aulus Plau-bispræpofitus, ac fubinde Oftorius Scapula, vterque bello egregius: redada-paulatim in formam prouinciæ proxima pars Britanniæ : addita infuperve-ƒ^anorum colonia. Quardam ciuitates CogidunoRegidonatæ.
®3dnoftram vfquc raemoriam fidiflimus manfit,vetcrcac iam pridem réceptif
F. j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Roy
-ocr page 80-Rerum Scoticarum
Ro.confuetüdinCjVt habcret inftrumcnta fcruitutis,amp; Reges. MoxDidius Gallus partaaprioribuscontinuit, paucisadmodura caftcllisin vltcriora promoiis, per •nbsp;quæfamaaudiofficij qugreretur* Didium Veranius cxcepit, ifque intra annum extindus eft*
Suetonius hincPaulinus bicnriio profperas res habuit, fubadis nationibus,ffrma-tifqucpræfidijs ; quorumfiducia Monaminfulam vtvires rcbellibus miniftran-tem aggrefTus, tcrga occafioni patefecit. Nanque abfcntia legati remoto racto, Britanni agitare inter fc mala leruitutisj conferreiniurias, amp; intcrprctando accé'nbsp;dere : nihil profici patientia, nifi vt grauiora tanquam ex facili tolerantibus impc-renturfingulosfibi olim Reges fuilfe, nùc binosimponi,èquibuslcgatusin fannbsp;guinea! , procurator in bona fæuiret : çquc difcordiam praepofitorutn , aequcnbsp;concordiam fubieóHs cxitiolam ; alierius manus centuriones, altcrius vim , amp;nbsp;contumelias mifcerc : nihil iam cupiditati, nihil libidiniexceptum : inprælionbsp;fortiorem cHèquifpoliet, nunc ab ignauisplærunquc,et imbellibuseripi domos,nbsp;abftrahiliberos iniungidiledus, tanquam mori tantum propatrianefcicntibus'-quantum cnim tranfiffe militum, fifcfe Britanni numerent* fic Gcrmanias excuf-niïèiugum, amp; flumine non Oceano defend! : fibipatriam, coniuges,parentes Jnbsp;illis auaritiani,etluxuriam caufas belli efletrccelTuros, vt Diuusiulius rccelTiflêt,nbsp;modo virtu tes maiorum fiiorumajmularentur : neve ptælij vnius aut altcrius e-ventupauefcefenttplus impetus, maioremconflantiampenesmifcroseflè: iamnbsp;BritannorumetiamDeosmifercri , quiRomanum ducem abfentcm, quirele-gatuminaliainfulacxcrcitum detinerent: iam ipfos, quoddifficillimumfuerit,nbsp;deliberare : porro in eiufmodiconfilijs periculofius eÏÏe deprehendi, quam audC' .gnbsp;re* His atque talibus inviccm inltindi Voadica generis Regij foemina ducc, 'nbsp;nequc cnim fcxum inimperijs difccrnuntjfumpfere vniuerfi bellum: ac fparfospcfnbsp;caftclla milites confedati, expugnatis pr^fidijs, ipfam coloniatn invafere,vt fcdemnbsp;feruitutis ; ncc vllum in barbaris fæuitiç genus omifit ira, amp; vidoria. Quqdnbsp;nifî Paulinus, eo cognito prouinciæ motu, propere fubucnilTct, amilfa Britannûnbsp;foret : quam vnius prçlij fortuna vcteri patientiæ reftituit, tenentibus arma plærifq^nbsp;quos confcicntia defedionis,amp; proprius ex legato timor agitabat. Hic cum egre-giu s cætera,arroganter in deditos,amp; vt fuæ quoque iniuriæ vltor, durius confulcrer,nbsp;mifîus Petronius Turpilianus tanquam exorabilior,amp;delidis hoftium nouus, eoq;nbsp;pœnitcntif mitior,compofitis prioribus nihil vitraaufus, Trebcllio Maximo pro'nbsp;uinciam tradidit, Trebcllius fegnior,amp; nullis caftrorum experimcntis,comitatc 'nbsp;quadam curandi proainciam tenuit. Didicereiam barbariquoqucignolccre vitijsnbsp;blaQdicntibuSjamp;in^ruentusciuiliumarmorum prçbuit iuftam fegnitix excufad'nbsp;onem. Sed oifcordia laboratum, cum afluetus cxpeditionibus miles otio,nbsp;lafciuirct, Trebellius fuga ac latebris vitata cxercitus ira, indecorus, atqaehunbsp;mills,prccario moxpræfuit: acvelutpadi,cxercitus liccntiam,dux ßiluiem. HarCnbsp;fcditio fine fanguine ftetit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec Vcdius Bolanus raanentibus adhuc ciuilibos
bellisagitauitBritanniam difciplina. nbsp;nbsp;nbsp;Eadem inertia erga hoftcs,fimills petulan*
lia caftrorum : nifi quod innoccns Bolanus, amp; nullis delidis inuifiis caritatcm para* ueracloco audoritatis. Sed vbicum caetero orbe Vcfpafianus amp; Britanniamrc-ciperauit, magni duces, egregij cxercitus, minuta hoftiumßes: amp;tcrroremftatiB* ƒnbsp;intulit Pctilius Ccrialis, Brigantumciuitatem,quf numeronffimatotius prouinciaf.nbsp;îcvhibcturjaggrefius»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Multa pra:lia,amp; aliquandonon ûicrucota: magnamquf
Brigaatü
-ocr page 81-Liber Tertîüà.
Brigantum partem aut viÄotia amplexus, aut bello • . Et ctim Cerialis quidem àlterius fucceflbris curam, famamque obruifTet, fuftinuit quoque molem luliusnbsp;Froniinus virmagnus quantum licebat, validamque ct pugnacem Silurumgen«nbsp;temarmisfiibegit, fuper virtutem hoftiümlocotum quoqüedifficuitatcs eludatusö
ijfCICERÖ adTrcbatiümlib»7,cpift.faml
' nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i *
IN BRITANNIA nihil audio ncqüeàurîjncqüeargcnti. Idfiitacft^ cïTcdum allquod capias fuadco, amp; ad nos quainprimum recurras.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sin àutfcni
*0 (fine Britannia tainen) id afTcquij quodvolumus, poflimus, perficejVtfisinfaraP liaribus.
P AV L VS O ROfius de Hibernia loquens.
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦ .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 I ¦ r vi,
H Æ C propiorBritannia?,fpatio terrarum anguftior,coeli,folifquc tcmpcrió inagis vtilisaScotorum gentibus colitur. Huie etiam Meuaniainfula proxima eft^nbsp;amp; ipfa fpatio non parua,(olo commoda,æquè a Scototum gentibus habitatur.
idem;
3Ó SEVER VS viâorinBritannîamdefeâu pene omnium fociorum trahilt; tur. Virmagnis,grauibufquepra?lijs geftis receptam partem infulæ acæterisindo*nbsp;mitis gentibus vallodiftingüendam putauit, Itaque roagnam fofram,firmiifimumgt;;nbsp;que vallum crebris defuper turribus communitum per centum,amp; triginta milliapafnbsp;iuuma roariadmarc duxit.
Eadcm pene ad verbum habet Ado ÀrchicpifcopusVIcnnenfis. Vtiin« queerrorinnumeriscftcorrigendusinattipro 132. feribenduméft 3»»
qf E SOLINI Cap. 3j*
30 qf M V LTIS infulis,necignobilibus circundatur,quaruin Hibctnîaeiproxi;
matmagnitudine. InhumanaeÜrituincolarumafperoïaliasitapabuloià, vtpccua-ria,nifiinterdumæftateapaftibusarceaniur,inpenculum agatfatias. Illic nullui anguis,auis rara,gensinhofpita,amp; bellicofa. Sanguine interemptorum haufto, prr-usviâores vultUsfuosoblinUnt. Fas acnefaseodem animo ducuni. Puerperafinbsp;quando marem edidit, primes cibosgladioimponitmariti, inqucosparuulifum*nbsp;momucroneaufpiciuin alimentorumleuicerinfcrt, amp; gentilibus votis optaf,nona».nbsp;liter quam in bello,amp; inter arma mortem oppetat. Qui (ludestcultui,dentibus msnbsp;ri nantium belluarum infigniUnt enfium capulosicandicant enim ad eburneam cla.nbsp;riratem* Nam prajcipuayiris gloria eft in arm orumnitela. Apisnuf^uam. Ad-lt;0 veâum indepulucrem,feulapillosfiquisfparfcritinteralucaria, exammafauosde*nbsp;fcrunt. Mare,quod Hiberniam,amp; Britanniaminterluic,vndolum,amp;inquietum,to-,nbsp;to in annOjOon nifi aeftiuis pauculi sdiebuseft nauigabilc.Nauigantautem viminc*nbsp;isalueis,quoscircundantambitionctergorumbubulorum. (^antocunquetem^nbsp;porecurfustenebit, nauigantesefcis abftinenc. , , Freti latitudinem in ccn«,nbsp;turn viginti millia pafluum difFundi, qui fidem ad verum ratiocinad funt, aéflimji»nbsp;^nt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Silurum quoque infulas ab ora quam ges Britannia detin^turbidun»
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F. ii.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fretum'
-ocr page 82-Rerum Scotîcarum
fretamdiftîngüîtzcuîashomines^tiimnunccnftodiunttnorêvetuftüm.Nundinas âc nûmatn réfutant dant res,«amp;acdpiünt. Müutionib.neceflàriapotius,quani prÇnbsp;ci js parant. Deos pcrcolunt.Scientiam futurorum .pariter viriacfœminar oltentanUnbsp;nbsp;nbsp;•*
l hanatos infulaalluitur fietoGallicoa Britannia: continentipftuariotenuifepara ” ta,frümcntarijsCampisfcIix,amp; gleba vbcrijncc tantumfibiloli , verUmamp; alijsfalünbsp;bris locis. Nam curü ipfa nulloferpaturangue, afportata inde terra quoquô gcn*nbsp;tium inueâafit, anguesnecat.
fi L I B R O ^. -Herodiâfti Politiano interprète,
AT SËuerusmorasdcmduftriancdenSi ne vacuofibiRomaniadeundonl foret,cupidus viâoriæ,cognominifque Britannici,legatos quidem rcitifeda domânbsp;dimittitjipfcquæbtllovfui forent, magrta folertia compara bat. Sed in prirais tarnen cura: habuit pontibusoccuparepaludesjvtftarein tuto milites poflent, atqucnbsp;infolidopræliari. SiquideraBritanniaeplderaqueloca frequentibusOceanialluui-onibuspaludefcunt. Pereas igicurpaludesbarbâriipfi natant,cxcutfantque ad ilianbsp;vfquedcraerfî,acplaîraquc corporis nudicœnum contemnunt. Neqüeenimve-ftis vfum cognoruntjfcd ventrem, atqucccruicem ferto incingunt, ornamenturo idnbsp;cfle,3C diuitiarum argumentum exiftimantes, période vt aurum cæteri barbari.nbsp;Quin ipfa notant corpora pidura varia,amp; omnifatiarn foirais animalium, quocircanbsp;neinduuntut quidem,videlicet pidurain corporis ne adoperiant Sunt autem bcl-licofiflîma gens,âtquc auidiffîma cicdis,tantum feuto angufto, lanccaquecontenu.nbsp;Prpterca gladio nudis corporibus dependente,lorieæ,ac galeç penitus ignorant vfu,nbsp;impedimentum id efleîranfgrcdiendis paludibus arbitrantes, t|uarum vaporibut,nbsp;rfûqueccelumibifempcrc^iginorum«
lt;EX AMMÎANt Marecîlînîiibroio,
Hatc per Illyricum, perque Orientem rerum fériés fuit. Confûlatti vctô Cd-ftantij dccicsjtérquclulianijin Britannijs cum Scotorû,Pidorumquc gentium fera* fumcxcurfu,ruptaquietc,Gondidalocalimitibus vicinavaftarentur, amp; implicaretnbsp;formido prouincias prartyitarum cladium congerie feflàs,hiemcm agCns apud Pari*nbsp;fios C±fat ,diftradu{quc in folicitudines V3rias,vcrcbatur ire fubfidio ttanfmarinis*nbsp;vt rctulimus antcfeciik Conftantium,nc redore vacuas relinquerct Gallias, Alcm^nbsp;nis ad feuitiam ctiara turn incitatis,amp; bella. Mittereigituradhaecloca ad rationesnbsp;coniponcndasLupicinumplacuit,ea tcmpeflatc magiftrum armorum,bcllicofum bnbsp;nc,amp;caftrenfisrcipcritum,fcdfuperciliaerigentem vt cornua, amp;detragico,quod ’nbsp;aiuQt,COthurao RrepcntcmiïUper quo diu ambigcbatur,auarus elTet potius,an cru-ddis. Moto ergo velitari auxilio, Hcrulis fcilicet amp; Batauis, numerifque Mœfico-tum pluribus,adulta |^eme,d ux antedidu s Bononiaro venir : quæfitifque nauigijs,amp;nbsp;omniimpofîtomilitcjobfcruato flatufecûdo vcntorum,ad Rutupiasritasex aduer*nbsp;(b defcrtur:üctitqueLundinium JVt exinde fufcepto pro rciqualitatcconfilio/cftininbsp;lt;Ct ocyus ad procindum.
’ll EX EIVSdcm libro 2^,
PICT I,Saxoncs, amp; Scoti, St Attacotti Britannos jerumnis vexauerc eoö tîniris*
qf Ex EiVSdem libro 27. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9
Ulud tarnen fufiicict dici, quôd eo temporePidi îti duas gentes diuifi Dicali* âotus,^ Yeduûones^tidemque Attacottibellicoû hominum natio,ct Scotti pernbsp;dÎHcrfas
-ocr page 83-Liber Teftiüs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. jf;
diucrïàs vagantes multa populabantur.Gallicanos traâus Franci amp; Saxoncs ijfdcm confincSj quo quifque crumpctcpotuittcira vel mari,prædis acetbis incendijfquc,nbsp;amp; capriuorutn funeribtis homihum violabant.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad hæc prohibcnda fi copiatn
dcdiflèt fonuna profpetior, orbis extrema dux efficaciflîmus potens, cum veniflet ad Bonoïiiæ litus, quod a fpatio controuctfo terrarum angdftijs reciproci difiingui-tur maris, attolli horrendis fftibusadfueti, rurfufqüe fine vlla naüigantium noxa iiinbsp;fpecicm complanati camporlim, exinde tranfmeato lentius freto defertur Rutü-pias ftationcm exàduerfo tranquillain ? Vnde cum cohiecuti Bakaüi véniflènt amp;nbsp;Herulijiouijquc amp; vîdo’res fidenres viribus nümeti,êgreflus tendenfquè ad Lundonbsp;il nium vetüs oppidum quod Aüguftâpbfteritas appcllauit^diuifisplurifarîam globis^nbsp;adortus eft vagantes hoftium vaftatorias manùs,graues onere (arcinarumÆt properenbsp;* ufis qui vihdos homines agebant ôr pccora,prædam exeuflit^ quam tributarij per-d dere miferrimi. Denique reftituta omni,pra:terpartem exigüam impehfam mi,nbsp;liubus fcflis,merfàm difficultatibus füis antehac ciuitatem,fed lubito quoniamfàlusnbsp;fperari potuit recreatam, in ouantis fpecicm Içtiflimusintroijt, Vbi àd àüdcndanbsp;niaiora profpefo fuccefiu elatus, tutaque ferutando confilia,futùri morabatùrambinbsp;guuSjdifFulam variarum gentium plebcm amp; fcrocientem immaniter non hifi per dolos occiiltiores,amp; improuifos exeuHus fuperari polTejtaptiuôrhm confci[rionibuSjamp;nbsp;tranffugarüth indicijs dodus. Denique edidis prbpofitis, irapuhitateque pfohaifla^nbsp;îo defertores àd procindiim vocabat,amp; rnUltos per diucrfà libero commeatü dilpcrfos.
Quo monitü vt tediere prfriquejincentiuojpcrcithSjretctufqjanxijs curis,Ciuilçra nomine redütû Britânias pro prçfedis ad lepopofeerat mitti,virûacrioris ihgenij,nbsp;1 fediuftitenacem amp; redi.-itidemqj Dulcitium düccm.fcientiarci mÜitaris infignem.nbsp;rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DION IS libro 3 9.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Æ S A R igitur Renum primüs Rb. thm tranfifiet,amp; in Brîtanniam poftea Fompeio amp; Craflb Coss. trrnfmifit. Ipfa veto regio hàbet vitra Morinos 450. minimum ftadia, PrirtenditurverovltràreliquainGalliam,actotam propcmodûHiPnbsp;paniamin marc Te porriges: etquidem Græcorumjamp; Ro.aniiquiflimis ighbta.Po»nbsp;iterisverocontincns,aninfula eiTetdubitatumeftjamp;amultBvcraquidemignoranti-0 buSjVt tjui nèc ipfi qiiidé eâ vidiifentjnec ab incolis fando accepiflentjed cóieduraSnbsp;fcquctcntur,pro Vtriufqüc partis, äut btio,aut ftüdio literis mandata fuerünt. Pro-cedcnce verb tempore primum Agricolaprjfedo i deinde Seuero imperätoteinfu-lam eile dilucidc deprehenfumclhnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inhancigitürtum Cæfarrcliqùis'iii
r Gallia rebus cömpofitis, adiedifque Morinls tranfire cupiebat, amp;quacommo^ diflimum erat cum pcditctraiecit, non tarnen vbi oportuit,appulit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AU-'
dira enim Fama aduenttis eius Britanni orones aditus continehtis préoccupa-rant. Rupem autem prominentem circumvedus alibi d^cendit : ac vidis^ül defeenfumimpediebahtpriusin terram fuosexpofuit: caqüepotituscftantcqiiariinbsp;plures hofiibusfeconiungcrent:acdeindefubfidiä ipfaexpulit.Barbarorumauté{Qnbsp;0 non multi cadcbant,qiiicum cctirribusamp;cqtiisprçliarenturjfacile Romanos,quipnbsp;pcquibushbndumcquitatusèflet,elüdcbîe, Attonitiveroadeaqùæ deéiscxcoit-tinenri nuhCiàbantur.Et^ omninb tranfmitterrc aufi elTcnt, amp; tdcenderc bmhinonbsp;potucrint, mittùnt ad Carfatéquofdâè genre Morinoruamicbsfuosquil^tiob^nbsp;ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcrferrcht.Acprimum quidem obfidcs petenti promiferunt. Vcrùm cum naüaies
Ro.copiaîjamp;quaradcrantjamp;quæaducntabanttcmpcftatc vexarentuf fehÉèntiaiu quidcoim^uncnecumcoapcitcfuntcosaggtem fcafiueniiamp;validbptæfiçljiDnbsp;* F.iij,
-ocr page 84-»
Rcrum Scoticanirii
icncbanturl quoIÙarh verô tiadi vclutin pacatu ad renim neccflariarum cohucâîô Bé miflbs pene omncsintercraerunt; (Cæfàrcnim rcliquis celeritcr fubfidio venit)nbsp;ac ftatim ipßi in caftra impetû feceruntiatque ibi nulla re perpetrata turpitcr fuerunt .nbsp;reiedi ; noil tafncnadconditionesvcneruntjantequâfæpc male acceptifuiflent; aCnbsp;he Cxfari quidéalioqui cumillis erat in animo pacifei. Ciim Veto amp;hiems adelTctjnbsp;heefatis habcrct Copiaruirt ad bellum tuin gctendum,amp; quas aduexerac,efient imnoinbsp;hutç,amp; Galli per eius abfehtiam rc$ nouas moliti effent,de pace cum cis inuitus cgitnbsp;pluribus turn petitisobfîdibus,pâucis vero acceptis. Et ille quidem in continenten»nbsp;reuedusres turbatas compofuit, nullo netjue priuau,ncque publice ex Britanniao-peræprecio perpetrato, nifi quod bello cam petifle videâtur. O b hoc cnim amp; ipfcnbsp;bi vehementet placebat: amp; qui Rotnse erant miiificèpraîdicabant. Nam cum vidèrent quçprius ignota fuerahtin lueem prolatajamp; quae ante he fando quidem erantnbsp;iaudita,iamfibi pàtefaâafpemexhis cohfecuturahi velut re exhibitam ampleâeba ,nbsp;turjamp; quxcunquefpe amplcxi erant tanquam voti iam compotes geftiebaht: atqucnbsp;iob has resfupplicationes in vigefimum diem dccreucrunt.
it
* ^jEX BEDÆ libriprimi Cap.i* lt;^V.gehtïümiingüis vnamjcaridcmquc fumm« vcritatiSjamp; vera? fhblimitatis fei'nbsp;entiam fcnitaturjamp;tonfitetur; Ahglorum videlicet, Brittonum,Scotoium,Pidor(I,nbsp;amp; Latinorum : qui meditatiohe fcripturarümcætcrîs omnibus eft faäa communis»nbsp;'In primis autem infulaBrittones folum^a qUibus nomen accepit inColashabuit:qu^nbsp;de traiftu Arhiorico.vt fettur,Britannia aducdiauftralesfibi partes vendicarunt. Ejnbsp;lt; curh plurimjfc ihfui± parté incipicntes ab Ahftro poflediflèt,côtigitgentem Piâorünbsp;'deScythia,vt perhibcntjlongisnauibusnon multis Oceanum ingrcflàm circuma'Jnbsp;gente flatu ventoru extra fines ómhes Britannia: Hiberniaperucnifle,amp; vfqifcpten'nbsp;trionàlesorasintraflè : atquc iniient^ibi gente Scotorum fibiquoque in parfib,nbsp;tUiusfedcs petiflcjnecimpetrare potuiue.
qjEX EIVSDEM libri ntapj. , lt;f[SEVERVS gehöre AfetTripolitanusaboppidoLcpti i4.ab Aaghfloimpefidnbsp;adeptus decern amp; fepteRi annis ténüit.Hicnaturafæuus multis femper bellis laccf-litusfortiflimequidem rem publicam,fcd laböriofillirac réxit. Vidor ergociuilii»^nbsp;bcllorum,qu£amp; grauilfima occurrerant in Bi itannias defedu pene omnium focion*nbsp;irahitur: vbi magnis,grauibufque prçlljs fæpe geftis receptam partem infulf, ac ci!quot;nbsp;'4cris ihdomitis gentibus non muro,vt quidam ^ftimât.-ied vàllo diftinguendam pn* «nbsp;taüit.Mürusetcnimdelapidibus:ŸalIüracriimquo adntpellcndamvim hoftiunacinbsp;ftramiiniuntuPjfit de Ccfpitibûs quidem circtimcifîs c terra velutmuruscxtruiturdnbsp;tusfüpertcrram:ita^vt in antefitfofladcqua Icuatifuntcefpitescfupra quamfudcsnbsp;‘damp;l^nisfößiflimisprpfiguntur. ItaqucScucrusmagnam foflàmgt; firmiflimumqujnbsp;’Valliim crebris defuper tutrribus commuhifüm à mari àd mareduxit: ibique apudnbsp;Eböracumoppidummorboabiit. EX EIVSdemlibriprimi cap.ia.nbsp;llfE X IN Britannia Omni armato milite, mîlitaribus copiis vniucrfîSjtota fiorid« i®quot;nbsp;’tittitutis alacritate fpoliäta,tyr_äflnörura temeritate abduda,nunquam vitra domun»nbsp;lediitiprædæ tarnen patuit: vtpotc omnisbcllici vfüs jprorfosignàra.Denique fubi-tó4üüb«s gentibus tranfihahrris véhemènter fæùis ï^ototum a Circiö,Pidoruc^nbsp;iqiW àb Aquiloné multos ftupct:gemilqüe pet ânnoiîTrahlifnarinas dichnus ad gc' fnbsp;t^^^îoftqüôdcîftta Britannia eftent pofitæ, led quôd^tpMte Brittonû erantrcnio»,nbsp;wDi ab oiicntahmarbalcerab^
-ocr page 85-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liter Tertius* -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. ji;
âden'taliBritannîæ terras longelatcqucirrumpir,quanuïs ad fe inviecrnpcrtingcrc nonpolTint. Orientalishabttinmedio fuivrbéGuidi:occidentalisfuprafe,hoànbsp;'eft^ad dexteram fui habet vrbé Alcluith, quod lingua çorû ïignificar petrâ. Cluiti^nbsp;eft enim iuxta fluuiü nominis illiUs, Obharu autem infeftationê gentium Brittopçinbsp;legatos Romam cum epiftolismittcntcs lachhmöfis precibus aü^xilia flagitabant,nbsp;fubieólioneraq; continuum, dümmodo hoftis immincns longius arcereturpromit-tebant, q’uibus mox legio deftinatbr armata; quæ vbi infulam adueft'aj amp; congieflanbsp;eftcum holHbus magnam eorü m’ultitudinc fterncns c^tcros fociorum finibus ex;nbsp;pulit: eofque interim a diriffima depreflione liberates hor'tata cft inftrucre inter duonbsp;maria trans infulam murum, quiàrcendis hoflibus poflettfiè præfîdio:f.cq;domûnbsp;cum triumpho ma^no reuerfa eß.nbsp;nbsp;nbsp;Ad infulam murum quem iiifii crântnon tain
lapidibus, quam cefpitibus conßrue'ntes vrpote nuÙum tanti operis artificem habentes ad nihil vtilem ßatuunt. Fecerunt autem cum inter duo fréta, vcl finüs(dcnbsp;quibusdiximus) maris per milia pafluutri plurirha; vt vbi aquarum muniiio decrat^nbsp;ibi præfidio valli fines (uos ab hofiium irtuptipne defenderent : cuius operis ibidem faófi,id efivallialtiffimi vfquehodie certiffimavefligiafcernere licet.In'cipitfc-ïe milium (patioa monafierio GebercurnigadocCidcntem in loco quifermonePi-^orù Panuachel, lingua autem Anglorû Penueltima appcllaturjamp;s tendens contranbsp;occidenié terminatur iüxta vrbem Alcluith.Verùm priores inimici vitro vt Romano num milité abilfeconfpexerât,mox adueâi nauibüsirrumpunt termines,cedpntq-omnia,amp; quafi maturam fegetem obuia quæque mctunt,calcant,tranfeunt. Vndçnbsp;nirfum mittuntur Romam legati flebili voce auxiliû implorantes, ne penitus mife-tapatriadelereturme nomen Romanæ prouinciæ,quod apud cos tam diu clarueiàènbsp;I o^terarum gentium importuniratc obrutum vilefeeret. Rurfum mittitür legio, quæ imperata tempore autumni adùenicns magnas hofiium flrages dédit:nbsp;cofque qui euaderepoterant omnes transmaria fugaüit: quipriusanniuerfariûprç-das trans maria nulloobfificnte cogéréfolebant. TuncRomaninûciauerc Brittopi-hus non fe vitra ob eorUm defenfione cUm laboriofis expeditionib’pcfle fatigari:nbsp;*pfos potiüsmoncntarmacorrmcre,amp; ccrtandicum hoftibtfs fiudium fubire,quôdnbsp;non obaliamcaufam, quam uipfi inertiafoluercntur,eis poflènt efle fortiorcs,nbsp;Qjjinetiam quiamp; hoc focijs,quos derelinqucrc cogebantur aliqüid commodi alla-turutn putabâimurum a mari ad marc refto tramitc inter vrbcs,quar ibidem èb me-tum hoftiam faâæ fucrant,vbi amp; Seuerus quondam vallum feccrat,firmo de lapidenbsp;locarunt. Q^emvidclicctmurumhaâenusfamolum,itquc confpicuum fumpRÉnbsp;publico,priüàtoqüc adiunda fccum BritanhorUm inanu confiruebant.Odo pedesnbsp;wmm,amp; duodccim altum,relt;Sta ab oriente ih occafum linca. Vt^fqué h'ôdicintuennbsp;ôbus darum eftzquo mox condito dant fortîa rcghi populo monita •• præbenunfiînbsp;^umdorü cxempla armorum.Scd in litorc O ccahi ad meridicm,quo naues coru ha^nbsp;cbantur:quîa amp; inde Barbarorû irrùptio timcbacur turres per interuallaad profpenbsp;40 «um maris côllocànt,amp;valcdicùnt focijstanquarayltranonrcucrfwi.
30
etpavlöpóst; . . , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;
I»
if
Qy ID plurafrelidis ciuitatibus,acmurofugîunt,diQ)crguntur,înfcquîtur h® oeleranturfiragcs cundtisçrudclioresprioribus, Sicut enim agni a feris, «3nbsp;AudcamanfîonibuSjacpofTcffionibosfuiinbsp;^^*®?i5ÇQSfibi famispericulùm latrocinio, acrapaciwicmutuatcmpcrabantînbsp;EmJ.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jùgçâtea
-ocr page 86-iugentcs cxtcrnis doöicfticis mdtibus tladcSjdoncc omnïs r^ïo ’totius cibi fuftcD' taculo exccpto venandi fohdo vacuai^tur.
HX EPISTOLA GILDÆ* . nbsp;nbsp;nbsp;. _
'^Qups iuflit conftruetc inter duo maria tiins infulam murum, vt cflct arccndis bo* ftibus a turba inftrudus ierrori,tiinb'üfque lutatnini*
’çl GIT VR furfum milèræ mitténtcs cpiftolas rcliquïfad AetiumRomaoÇ potcftatis ^irüin hot modo loqucntcs: Actio ter ConfuIigcmit'usBri' inbsp;tannortjln. Et poft paucaqucrcntcs: rcpellunt Barbari admate, rc*
lt; pcllitmaread Barbaros. nbsp;nbsp;Intethæc duo genera funerum aul
lugulamur autmergimur , hec pro eis quiequam ad-iutorij habent.*
’j» »
\ t****«y
yj» X-
V * -K -)lt; * /
o
' --- ‘ | ||
f |
1 | |
?*-RERVM
RVM HISTORIA
Àudorô jçGEORGIÔ BVCHÀNANQnbsp;SCOTO»
?
^LIBER OJA RT VS*
T 7 “XT noÂrç genus hîftoriafcribereaggrcderemuf,qüÔ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lAnV
V JLVJL reliquamagisapertalcgentib’clfeht,J)äücäViuini eft f^ra repetcre:fed ea potiflîmiim quæ afabularuih vahiùttinbsp;abeftentjamp; a vetuftis ferüm fcriptoribiis non diflcntirent. Pri-mutn omnium conftansfamàcft,quani plurima etiam incftciànbsp;confirmantj Hi^anorum multitudincm fiue à potentioribiis
- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domo pulfamJ ftüe abundante fobolcultro profeâairi, in Hi-
bcrniam tfanfniifîflci eiufquc inftilç lôcâ proxima tcnuiflc i nbsp;nbsp;Deinde cum Macris
»alubritaSjamp; pabulifdecunditas inuitaret^paulatim complufcsamp; propter feditioiies domi,amp; exterorum iniurias (quibus Mifpania fem^erfuitobnoxia) quietiorisvit«nbsp;^cS)amp;cUpiditas eodemtraxit: coquefacilius^ quodadinfülamiamapopulariuinnbsp;fiiorupi multitüdine occupatain tahquam ad alteram patriaihfe proficifci fibi perfuilnbsp;dercnt* Stirpsaurem illatahta foboleih terra hominùnèfœcundiifimafcfloriiitinbsp;Vt iam non Hibemiæ fihibüs contenti in proximas etiam infulas minores ftequetcxnbsp;tmisrarent* întetea Scotis (id ehim vniuerfæ gènti nomen erat) per Æbüdas itifii gt;nbsp;las fines propagantibus,fed fine Rege^ ac certo imperio per cognationes tribütiinnbsp;jparfisjappulit ad Hiberniæ litus clafïïs Gcrmanicajvel(vt fctibit Beda)Scy thica^ cdnbsp;Kicda tempcftatibüs, (vt credibile eft)qUod neclibêrosj neevxofes fecum extfilifi*nbsp;fcnt. Hi omnium rerüm egcnijCÙm è longinqüa naiiigationc nihil eis, praeter arm jnbsp;fiipercfletjà Scotifque miffis lcgatis fedcs pcterent.-refponfum fuit,fe cxiguaSjamp; in-fœcundas infulas ob agri penUriam öccüparc coados,quas ne vaiuerßs guidera fîcJnbsp;is cedcfe poflcntfufFedüras tantae mulütudini.Communis vcrôforus rnilcrtos,bomînbsp;nibus fæuitia fortunç afflidis,ncc géncrc^ (vt c fermone^ amp; inftitutis apparebat)a- •nbsp;licnis,confilium,amp; ad efficieUdum quanta pofTentauxiliadàturoSi Confiliûniaiinbsp;tem cratjVt propinquam infulam Albium amp;amplam,amp; fcecUndam, amp; multisiil lo-cis adhuc incultam,amp; propter incolarum, ficubi eflent,ingénia,qui multis tum Regibus inter feinimicisparcbant,infirmampetcrcn6 In iliis difeordijs ciuilibusfaci*nbsp;kforc infirmiorcsfouendo regionem ampliffîmamoceuparc* Sua adidàûxibanbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;non dcfiKUTa.CùmÆbudafumanguftia,amp;rcs,vt tum erant,tenues facerentf^CTHj
Gôn«ui(quipofteaPidiaRomanis^vieinisgcntibùs funtappcilaù)or^Gct gt; inanicoM)^
-ocr page 88-Rcrum Scoticànini
manico man vicinâ ingrefïi pulfîs incoliSjQui Sc nû^Srinzcrk discordes eranijmag” nam ciusôrç partem in ruamdnioncmredcgcrunt : brcuiqüe prima illacumSconbsp;tis amicitiæ aufpiciafequuriconiugibusabeisacceptis in vnam propc gentcm coinbsp;îiicrunt. Itacnim effedum eft,vttTequcntivlrro,citroquccommcanimagnaSco- ’nbsp;lorum multitudo vel abaffinibus adhuc infirniis retenta^vel domefticarum reruffinbsp;penuria impulfa, vel charitire fuorum ihrer Pidos lociim doibicilio capcrct.nbsp;primo affinium aducntu læti cum augefccre paqlatim multitudincm ccrncrentjfot'nbsp;midarecœperuntne cum primumfpem vires Scotisfâccrent,ipfi eis obnoxijrcddc*nbsp;renturjprimo fecretis coitionib’j deinde palam in confilijs fremere cóepcruntjpro'nbsp;uidendum,ne peregrinifecum poft mifcercntur:rationcmqueincödam, vt quçalt;i'nbsp;dfet multitudo minueietur. ladatus etiafh vulgo rumor eft diuinitus Pidis didi'nbsp;onem cfle d3tam,forc,vt aliquando tota gens a Scotis dcleretur« Ha; fufpitiones iönbsp;caufafueruntjVtnatiohesanteamicirtimæfcorfümhabitarcnt: Scotique montanesnbsp;inlocis,amp; agrieukuræ minus aptis(vt qui pecori pafeendo, amp; venationibus magi^nbsp;dediticlTent) fecontinerent: Pidi agrisfcrtilioribuslccundum mare Germanic**nbsp;eolendis aflucfcercnt;ac paulatim tot ante officijs neceftitudo cótrada breui in ft*'nbsp;reftumprope ciuile bellum verrit. Léuibus enim de caufis primuralurgijs, deindenbsp;tniurijs inter homines féroces ortis graüiflîmorum odiörumlèminaiadavidcbari'nbsp;tur. HancoccafîonemBrittoncsvtriufquegenrisinimicicum clTent nadi, diCcat’nbsp;diarum faces admouerunt,amp; Pidis non pofeentibus auxilium aduerfus Scotos oi-nbsp;nbsp;nbsp;'
ferunt. Id Scoticum tradarifentirent, amp; ipfi aduerfusimminens diferimen no» modo auxilium,fèd Regem etiam peregrinura afeifeunt. Infulanorum duces cüinnbsp;pene pari dignitateeffentjnee alter alter! cedere inanimuminducerct,accerfîtur ci*nbsp;copijs ex Hibernia Fergufius Ferchardifilius,omnium Scotorum amp;confiliojamp; tn^nbsp;nu primus habitus :amp; magnopopuli confenfu Rex declaratur: atqueexcrcitutn ^dnbsp;alcam pugnæjfi fitopus/ubeundâ parareiubetur. Eodem prope momento runio^nbsp;ad Scotos,PidofqucproraanaratBrittones ambiguaconfilia vtriquegenti iuxtaP'nbsp;niciofaagitare,vt vidospariter, vidorefque bello ag?redercntur:amp;vtrilque veladnbsp;inrernecionem cæfis^vel Albio expulfis,ipfi totius infulaspotirentur imperio.EarcSnbsp;vtriufque gentis copias confilij incertas aliquot dies in caftris conrinuit.Tandem *lt;*nbsp;colloquium ventum,amp; deteda Brittonum occulta fraude de pace agicœptum:ea4înbsp;renouata tres cxerciius diuerfi domum conccflerunt.Brittoconatu priore deic^***,nbsp;alia fraude rem aggreditur.Immiflis clam latronibus pecora Pidorum abigit.nbsp;repetentibusrefpondetjiuftiusaScotis furtis, amp;latrocinijsafluetiseas, quatnalenbsp;repeti.Itaeiufa legatione re infeda foeciales dimifti. Enimuero ea iamapcrtaludifl'nbsp;catio videri.Itaque cum ftaudulenta confilia fe magis, magifqueaperirent, rcccnsnbsp;contumelia vehcttifntius, quam ex priore conatu ira refidua vtriufque popolia***'nbsp;mos inflammauit. IgiturexercicU quantum potcrantcoado duo Reges bifan^^nbsp;Brittonum fines ingrefll jagris feno ƒ ammaque late dcformatis,cum ingenti prædinbsp;domum reuertuntur. Ad earn iniuriam viridicandam Britto Scotorum fines ing*'^nbsp;ffuSjad Dunum vfqucamnem penctrauit, amp; minore lönge damno quam rerrorc dnbsp;loca peruagatus,in ripa fluminis confedit. Fergufius cnim mifiis in montes,loc3*lgt;nbsp;cxercitibus inacceffa liberis,amp; coniugibus, rebufque aliis,quæ agi,aùtafportarip®nbsp;terant,ipfc aditus omnes obferuabat vfquc adPidorumaduentum. Caftris tandem cum cis coniundiSjCómunicatoquc confilio ftatuunt bellum ducere,amp; in teg*'nbsp;«ne hoftili incurfionc prope vafta hoftem conficcre.At Coilus (id Britonum Regnbsp;‘nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aowc?
-ocr page 89-Liber Quartut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol* H»
Domen erat)per fpeciilatores caufacundatiünis intclleâa quinquemilliahominà inloca cditiora, vt ibi in infidijs eflcntj præmittit : ipfe reliquum cxcrcitum rcâaianbsp;hoßcmduccrcdccreuit. Id quoquccum Pidi rcfcilfcnt,initorurfuscum Scoriscortnbsp;filio,antcuertendum rati,ftatuunt Brittonum caftra de noôc aggredi. Igîtur edußisnbsp;copijs Scotia fronte,Piâi a tergo inuafurijad hoftem ante lucem perüeniunt. Ibinbsp;Brittoncs fiducia incautos,amp; qui ob lupcriorlim dierutn cunôiationé hoftes timerenbsp;defierant,adhuc femifomncs obtruncant.nbsp;nbsp;nbsp;Cecidit cum parte maiore luorum iii
totumultu Coïlus ipfe,regioncmque in qua pugnatum cft,de fuo nomine célébré iecit. Fergufio vittorc domum reuerfo Scoti ei, pofterifque eius regnum iureiu-*0 randoconfirmarunt. Ipfe deinde rebus in Scotia pacatisad comprimendasaudo-ritatcfuafeslitionesin Hiberniam tranfiit : rebufqueibicompofitisin reditünonnbsp;procul euedus è portu, cui Rupes Fergufîj nomen eft, coorta repente tempeftatenbsp;rnterijtannoregnifuivicefimoquinto. Adüentvôiuminea temporanbsp;conijciunt, quibus Alexander Macedo Babylonem itcccntelùno tricefîraonbsp;fercanno ante Chriftura natuoik
ît. REXi
^FERGVSIO defundo,duofilij,fcd nondüm regni potente^ rcflabaht,Feigt; leguSjamp;Mainus. Eôfadum eft,vtPhylarchisad prodendum Regem coëuntibusjnbsp;Diagnacontentione res tranfîgercturjalijsiufiurandum iadantibus.quoadadierantnbsp;*0 regnum ftirpi Fergufianæ fe conlcruaturos:aliis quanta domi,forifque Rege pue-fo inftarentpericula commemorantibus» Tandépoftlongam difeeptationem ratiônbsp;’nitaeft, qua nec puerætatenondûregnomaruraimpcrarct,neciurijurandofrausnbsp;Beret:vt videlicet regnum liberis nondum adultis -propinquorum, qui maxime vi*nbsp;Bereturregno idoneus,isrcrumfummaîprçficerctur. Eo mortuo regni fucecffioâdnbsp;Regis fuperioris liberos perueniret. H æc poftea perpetuo lex valuit per annos fenbsp;1025. vfqueadKennethumTertiumjdeqüofuolocodicemus. HaclcgeFe-ntharis Fergufii frater regnum eftadeptüs: arque annos quindecim eum honoremnbsp;geflît tanta æquitate amp; inodeftiaj vt amp; ciues iunum Regem, amp; pupilli tutorem optinbsp;eum experirentur. Hisarnbus cum pacem foris^domi charitatem cîuiumcô-3° parafTetjpropinquorum tarnen ambitronem placare non potuit,nbsp;nbsp;Ferlegus enittl
’’egnandi cupiditatc iamdudum inflammatus ,communicata rc prius cum turbulen* *rffimo quoque iuuentutis,acrcrum nouarum auidilfimo patruum adit, amp; regnumnbsp;paternumrcpofcitjquodillcnonvtfuumjfed vt fiduciarium tenebat. Feritharis a-^eo illo adolefcentis importune confilio non eft perturbatus,vtconcione aduocatMnbsp;regnumeicrareparatum feefteoftenderet: multaqueetiamdeadolcfcentis laudenbsp;sdiecit. Regno autem fibi creditOjquod mors propinqua cflèt ablatura,m3ne fponnbsp;ccdere,amp; voluntatc potius, quam necciTirate pictatem erga yropinqtios Cblerc«nbsp;Sed tantum omnium fuit erga Feritharem ftudium,tantaque charitas,vthancpraf-pTûperam in Fcrlego regni cupiditatem non modo vultu,fcd increpationibüs,ati|uenbsp;40 sdco claratotius concionis acclamationefintauerfati. Patefada verb per indicesnbsp;’¦duerfijs patruum coniurationecum confilij deteftabilisaudorfupplicio grauiffimonbsp;^gnns haberetur,Valuit tarnen in Ferlego patris memoriajamp; patrui præfentis gratia,nbsp;prcces,quo minus grauiflimifcelcris cogitati morte pœnas lüerct. Cuftodes tannbsp;*ümadhibiti,quifada,didaquc eius omnia fpeculafentur. Sed ille quamlibet brenbsp;^^ïmoratadfpcmanimoconceptannmpatiens, deceptis euftodibus, cufnp^ocisnbsp;tonfdjs priraum ad Pidos^ deinde cum ibi ndlamreruin nouandarum foateriafanbsp;ioùtnire^
-ocr page 90-Rerùm Scotîcanini
fcgnö fc abdicâuît.
tha de eo rcâc vaticinatus fuiffe videretur. Deinde non fenfim, fed repente itairt omniaflagitiapræcepsabijt, vt nobililTimo quoque per calumniam fublato faci-B«rofî homines, amoto metu,totura regnum breui latrocinijs infeftuin fecerint.
Phylarchi, deplorataftatu publico, cumineiimanimaduertereftatuiffent, iU® fcompcrtaconiurationeadßrittoncs confugii : ibique reditu defperato in fuinmonbsp;lt;ontcmptu,’amp; ignominia confenuit, Inkcrea Conanus homo prudens, ac feuerus,nbsp;Prorcxeledus,abiIIolabefadata,amp;concuflarc{lituit;latrocinia co mpefeuit; ac rebus, quoad potuit compofitis, in conuentu publico, accepto nuncio deThcrdnbsp;morte, magiftratu fc abdicauit, duodecimo ferme anno, quara Thereusregnun»
înierak
IOSINA proxîmîRcgisfraterrerum'gubcrnaculoadmotusnihilinvllart partSgefliflcmemorabilefertur,nifiquöd medicos in honore fummo habuit:quôdnbsp;cum cxularet in Hibernia cum patrc,cis maxime famil'ariter fuiflet vfusi Br®'nbsp;ui reliquanobilitatc in Regis mores eunte Eiâumeft, vtmultis ffculis rtemio effetnbsp;în Scotia illuftriore loco natus,qui vulncrum curationem non teneret.Reliquan]^nbsp;enina partium mcdicinæ raruserat tumvfus apud hominesinfumma parfimoni^nbsp;educatos,amp; magnis laboribus cxercitatos* DeccfTit autem maturafeneâ;utc,cùm vi-ginti quatuorannos regnum tenuilfet.
X.R.
«HfHYIC fuccefTitfîlîusFinnanüs, quîpiterhîsînfîncSvcfiigijsrtihilmagl* Iaborauit,quâvtciuili,amp; moderatoîperiOfuosafTuefccrct: amp;bencuolentia magisnbsp;quam armis autoritatem Regiam tueretur. Vt autem radices tyrannidis recideret,nbsp;decretum fecit/le quid Reges quod maioris effet momenti, nifi de publie! confiÜjnbsp;audoritateiubcrcnt. Cum trigintaannos regnum tenuiflet, ciuibus amp;peregrinisnbsp;juxtacarusdeceffit, •
lt;ÇN EC vlla tarnen res jquèdeffderiûmeîüsâuxîtacDorftiKlij,qui eîfucce* |5t,vlta in omnia vitiaproicâa*Patcrnos primû amicos,vt molcftos voluptatum fu*nbsp;«Ö intcrpellâtores afcablegauit,amp; cofruptiflimum qucnqne c iuuétute in familiarenbsp;côhfôetüdihcm afciuic : ac tum dcmtim fe totum epülis, amp; Vencri dédit.
Vxorcm Regis Brittonum filiam comitibus proftitutam abcgirgt; Tandem faéU Contra cum nobilitads cdniuratione velutcfomno expenedus cum ncque dorainbsp;quicquam tutum, riteforis exilio locum fidom profpiceret,quôd peregrinis,amp; ci-oibusiuxtainuifuscffctjOptiraumfaduràtuspiiorisvitç fimularepœnitcntiam.Itanbsp;lt;nim amp; fe imperium rctenturum,amp;deinimicis in tempore pœnas expetiturura. Igi-tur primum rcuocatavxorcBrittoncsreconciliareconatus efl.Ciuium primorcsadnbsp;fc vocat .Grauiffimo Gicramcnto interpofîto præteiitorum obliuioncm fancit.plagînbsp;liofifiîmufn quenque velut adfupplîcitimferuatumincarceresconijcit : aefanâ^
oœnea
-ocr page 91-Liber Qmrtus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foljji
btaïicsàd vnum bccîdfti Ea calamitas nontam rcliquoruîn animosmetü repreffitj iquam iram languentem nouis facibus accendit. Igitur coado magno exercitu curtnbsp;öisadinuifum portentum tollcndum coniurantibus Durftus omni alla fpcpræcifànbsp;cum paucis flagitiofis,quos metus communis poenac ob fuperioris vitf feeleta aggrénbsp;gauerat prælij fortuna tentata occifus eft; poftquam nouem ahnos regnaflèt. Ih om-hium ordinum tahi iufto aduerfus eum odio tarnen hoc Regio nomini,amp; maiorunlnbsp;ôiemoriæ ttibutum eft, vt defundi corpus in monülncnta maiorum inFerretünnbsp;XII. R.
IN comitijs Regijs magna fuit inter procercs contehtio alijit cenfentib* iüxâîa Jq cramentû Fergufioprçftitum veterem efle moremfcriiandum,alijsmctuentibus,nCnbsp;h quem è Durfti propinquis facerent R egem^ vel limilititudo morum eum ad flagi-ha,vel fanguinispropinquitasad vitiohem impcllcret. Tandem Euenus Durfti frater patruelis amp; vitae luperioris commendatione, amp; infigni aduerfus tyrannum viuQnbsp;odio commendatus,èPidis,vbiDurftum perofus fponteexulabat ad regnum magnbsp;oo confenfu vocatus eft. Is primuS creditur ciucs in fuum nomen facramento ade*nbsp;gifle: qui mosaPhylarchis nunc quoque ferüatur. Euenüs omnium primumvCnbsp;tïjores a fuperiore Rege corruptos formarctjadolcfcentes ad antiquam in vidu,vcßnbsp;diUjamp;in confuetudinequotidianaperfimoniam reuocaiiit. Itafirmiorcsadmilitiânbsp;minus domi turbulentes ratus futuros. Omnes regni fui partes diligenter per-ÎQ ïuftrauit.’iuscumfumiuamoderatione dixit: amp; fontes pro modo delidorümpuni-tiiti Pidorum Regem aduerfus Brittones aUxilijsiuuit:inter quospugnam longénbsp;pertinaciftimam noxdiremit adeo incerta vidoriajVt pari clade, ac perinde metu v-lerque exercitus affedus difeeflèrit, Brittones domû,Scoti amp; Pidi in montes prox-mioszqui poftridie e fuperiore loco animaduerfa höftium fuga fpolia Igerünt : ac fénbsp;pro vidoribus gereutes exercitus domum reduxerunt. Hoftibus reprcflîs EuenuMnbsp;itûrumad pacis opera fe conuertitiac ne moleftum effet Regibustotiesregionesomnbsp;t’es (vttum mos erat) ad ius dicendiim obire, indices ordinaries regno in conuen-his diuifo iuri dicundo prpfecit. Delatores item infiituit, qui noxios déferrent. Idnbsp;Oiiinus vitio deprehenfo incertum legéne fîtabrogatum,an fponte abolitüm. Deci-3o tno nono regni fui anno mortem obijt,Gillo filio notho,eodemquc vafro, amp; regninbsp;cupido poft ferelido.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XIIL R,
ÇSVPERERAKT elegitiraaRegumftirpeproximlDochamus,^Dorgal-lüs Durfti filii,iidemq;gemihi.Inter eoscum diferimen artasnonfaceret/oedum de tegno certamen ortüm, Gilli etiam fraude vehemenüus accenfum eft. Cum rès adnbsp;Arbitrium propinquorum relata effetjbipræ pertinacifadionûftudio nihil decerninbsp;potuit. Gillus,qui audor vtrlque fuerat, vt alteralterum tollcret^cum occulta con-hliaparum procédèrent,procerum,amp; propinquorum primis^t controuerfias fini-in vnum locum coadis per homines idoneos feditione futito excitata vtruntj*nbsp;tnterimendum curat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deinde velut ipfe petitus foret infidüs,implorata omni-
^0 ptti^quiaderantfidein Euonium locum ab Eueno commünitum profugit. Eo præ-«dio cum parte nobilitatis amp;: hominibüs fui fceleris confcijs occupato, efuperiore ‘Oco multa de fratrum temeritate amp; pertinacia ad populum frequente concionatus^nbsp;^ulta aduerfus cædis audores locutus tandem fubiecit, fe ab Eueno rtOn modo rerÖnbsp;«omefticarum, fed etiam regni donee nouus Rex eligcrctur curatorem rclidum.nbsp;^pcquiaudiebant,etfi falfàrebantur,tamencum cum firmis præfîdiis munitum vî-®crent,mctugrauioris periculi facraméto incundanteradaeti eum Rege dixcninf^
C.ii. quot; hb
-ocr page 92-Rertirh Scotïcarurn
nie etu cönfenfu populi vtcunque exprelTo regnum fiBi cöhfïrmaüerat, 'tarnen fü’ perftitibus Durüi pofteils nunquam fe tutum ratus animum ad nepotes eius tolkonbsp;dosadiccir. Erantautem Li(morus,GormaciiSjamp;Ederusc Dochamo DurftiÊü^nbsp;geniti. Hi cum in Mannainfulâeducarétur, Gillusiplead eos reduccndosprofc'nbsp;ÖUS ducs majores natu omnihonoris amp; humanitatis fpecie profccutus, in Albiuianbsp;fecum abduxit.'Vtapud fc (quemadmodum fin)ulabat)Regij pueri Kegio cultuiaf-fuefeerent. CumEdero,qui minimus erat, milites pr^fidij obtentü reliquit,quibusnbsp;occulta dederatmandata,vi ftato die pucrum interficcrent. Sed, cum Gilli ingénianbsp;bmnibusefïetiîotum, nutrixfraudem fufpicata, alumniimclainf ublatum nodeinnbsp;Argatheliam tranfmifit; ac nequicquâ ad cædera eum quçrete Gillo aliquot annosnbsp;occultein fpelunca educauit.Illc non modo fratres pueri natu maibres, fed militesnbsp;cciam euftodes occidir. Ipfum vero Ederum cum falfus rumor in Hiberniam dcM'nbsp;»nm ncruulQafïèt.nna’rrre defiit.Sed nec ncootümDurfti cæde Derneirarafatis tUtU
familiarefqueinterimendoscurauit, Proccres,quimoleftepræfentemreruinftatun' ferebant,amp; pciora mecuebant, coniuratione clam fada tanto filentio rem texerunt»nbsp;vt Gillus prius geri,quâ parari bcllû fenferit.Cum èxercitü contra rebelles cogeref»nbsp;fenfît,quâ fluxa fides hominum erga fceleratos efTetNam amp; pauci ad eu côuencrût?nbsp;amp; hifere, qui propter fuperioris vitæ flagitia pace timebant.ltaq; fuis diffifus rclidonbsp;. exercitu pifeatoria nauicula in Hiberniam fugit.Scoti ne legitimocarercntimperio»nbsp;Caduallum coniurandi principcm copijs hoftiûl n fidem receptis Proregem créant«nbsp;- Is cum Gillum facinorofos vndique cogentem bellum rcnouarc veile intelligeret,nbsp;cum,antequam copias m.aiorescolligeret,perfequi,quocunqucfugeret,decreuit.nbsp;Primumin Æbudasinfulas nauiganic. Ibi Ederum vnumcDurfti progeniefupet'nbsp;ititem adfe addudum liberaliter mftituendum dédit, Gillus audito ciusaduentunbsp;rurfus in Hiberniam abijt: procenbus eiusgentis magna fpe præmiorum foiieitatisnbsp;in primis fi fe reducerentÆbudas ijs fe donaturû. His pollicitationibus magnum ex-.creitum confecit.Cadualluscùm rébus omnibus ad traiedionemparatus effetjpro'
^PRIMVM omniumEuenumprpelarafamavirumDoualloFinnaniFegt’ fratrcgenitumpopulilùlfragijs Regem creandum Curât. B accepte magiftratuloe^nbsp;hoftibus opportuna,ac maxime maritima firmispræfidijscômunit, nefubitihofit’ g,nbsp;polTenc impune exfeenfiones facerc.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gillus id cum refcifrct,amp; ipfe mutato cofl'
filioin Ilam infulam nauîgat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibicum omnia late ferro,flammaquevaftaïTet,in
Hiberniam redijt. Eucnus,vt belli fontem exhaurirer,magnum eô exercitum düCC •Caduallo mittit, Nec Gilluscertamen detredat. Sed afuismagis prædam, quantnbsp;duccmfecutisdeftitutus, veftemutatainpropinquurancmusfugitpaucis e tantonbsp;•numéro eum comitantibus. Reliquus exercitus a Ibciis, amp; duce proditùs fe G«'nbsp;duallo dedidit.Gillus poft præliuradiuquçfitus tandem in antro obfcuro repertusnbsp;trucidatur tertio quam regnum occupaoeratannoi Caput rclatum ad Caduallunt*nbsp;Eum rebusfelicitergeftis ex Hibernia redeuntem noneademfortunaexcepit. Ma*nbsp;jorem' enimexercitus partem cum omni prædafùeda tempeftatevexatusamificVn'nbsp;dçtantum concepitmœrorem vtnon adeo diu poft fgritudine animi confedusin- fnbsp;terierit: Rege fruftraconfolante, acres præclarebello geftas laudantc,adueramp;in |nbsp;ïonuR£E Quifiem conferente.
-ocr page 93-Liber Quârtus* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.
Rexoouus hoc rerum fucceffu clarus,paccm cumPiâisrenouauît ; 5c Gethi tcrtij Pidorum Regis filia in matrimonium accepta earn confirmai!it.Scd hanc publicamnbsp;‘ lætitiam lubitus Orcadcnfium in Albium exfcenfus intcrpellauit.Eos repente Rcxnbsp;aggrefTus exagris ad montes, c montibnsadmarecompulit. Ibiticpidantes,0cinnbsp;confcendendo turbatos adortus pene ad vnum concidit. Bclus eorum Rex defpe-ratafalutcfibimanum intulit, Euenus bello defunâusad pacis opt ra conuerfusnbsp;duo emporia lociscommodisinftituit.-vtrique ab amnibusprætcrflucntibusinditanbsp;*iomina,Ennerlothea,amp; EnncrneHà. Enncr enim prifci Scoti vocant locum,quo natnbsp;yes appcllcrcpofTunt. Æbudaslongabellorum licentiatumultuantesfublatisnbsp;interincolas difcordijspacauit.nbsp;nbsp;nbsp;Breui deindepoft, cum feptemdecim regnafifet
annis mortem obijt»
XV. R.
^SVFFECTVS eiRexeftEderusDochamifilius. Iscùmpacedoitii,fo fifque parta frucretur,ac venationibus exveteregentisconfuetudine indulgeret,funbsp;bito affertur Brcdium infulanum Gilli tyranni pfopinquum magna cum clafle appUnbsp;bfle,ac lateprædasagere.Aduerfus hunctumulcuario repente exercitu dudo nodUnbsp;hoftium caftris quanto potuit cum filentio præteritis ftationé nauium aggrcflus,par-ÜÖ negotio necopinantcs in fuam poteftatem redegitrcuftodibus occifis clafTem in*nbsp;Bendit. Mane in hoftcsduxitrac pan negligentia ibi inuenta primo tumultu in-^0 cotnpofitos fudit. Multi inter cundationempugnf,acfugç cafiireliquiadmarcnbsp;propinquum interclufafugacapti,amp; laqucisftrangulati. Prçda dominis agnofcen-fibusreddita.Similem tumultum ex eifdcm infulis poft aliquot annos eiufdem Gijnbsp;halius propinquusexcitauit, qui fimilcm quoquehabuitexitumdcletoexercituj'nbsp;''i ^laireincenla,prfdarecupcrara,acdominisrcddita. Itapace vbiqucparia,(èncxoc5nbsp;^no amp; quadragcfimo impcrij anno morbo eft extindus,
XVI. R.
VIC fücceflitEuenustertiusindignüsoptîmopatre filius:quînônco ^ntus centum c nobilitate concubinis ni fyam fpurcitiem latis legibus in vulgutnbsp;proderetjtulit, Tulit enim,vicuiuis liceret pro opibusquof alerc poftet vxores du-30 cere:vtRexantenuptiasIponfàrum nobilium,nobiles plebeiarum prçlibarent pudinbsp;citiâsytplcbeiorum vxores cum nobilitate communes eftent ,Hanc flagiiiolam ciusnbsp;^equitiamfecuta?fuDt(vt fere folent) comiresluxuria,crudelitas,auaritia. , Nantnbsp;eum ad fumptus opes non fuppcterentjOpulentiores confidis caufis rapiebanturtdnbsp;‘Upplicium, amp; commercio Regi cum furibus inito fürandi futnma erat impunitas*nbsp;quam gratiam abadolefcentiacorruptaex promifcuæ libidinis pcrmiflioncfpcïnbsp;eamtruculcntiaamp; rapacitateamifit : amp; coniurationenobilitatisfadafenftt,:nbsp;Snam infida malorum effet focietas* Nam cuih primuragn aciem ventura eft^nbsp;^luisdcftitutus,viuus in hoftium mantis venit,ac in cuftodiam publicam conicdusnbsp;'à • ^^^^^^ano quiproRege cifuftcduserat, rogantedcpoenaeius,inpcrpetuznbsp;*1° vincola eft damnatus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibi quidam ex inimicis priorum offenfarum memot c
^^deRegis vel procerum gratiam, vel faltem impunitatem fperans, eum nodu in ^arcere ftrangulaurt,cum iam feptem annos regnaflèt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eins facinoris audot
quot;•‘dagulapcenasluit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,i
Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XVII. R.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- , ƒ
Î gt; ^SECVTVSeft Metellanus Ederi propinquus, non minus ob vîrwtet Stegias omnibus carus, quam Euenus fuerat ob vitam flagitiofc adam inoîfos.
G. iij, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßt folt;
-ocr page 94-Rerum Scotîcarum
Éares tantameiapud omncs pcperitauâoritatem,vt eo impcrantepercetua fuerK foris pax,amp; doraitranquillitas» Hoc vniun ad fummara felicitatem ei dcfùit, quôdnbsp;nobilitatis in libidineprocliuis pertiiucia impcdittis leges Euenifpurcas abrogarcnbsp;nonpotucrit. Obijt mortem anno regnifuitriccfimo.
XVIII. R.
E O fine libcris defundo rcgnura delatum eft ad Caratacum Cadallani fîli* um generis Regij iuucncm. Is inito ftatiinregno Æbudas a morte proximi Regisnbsp;lumultiiantcs non fine laborccompelcnitmec teinerc tarnen credidetinij quôdno-ftrifcriptorcs Orofium,Eutropium3amp; Bedara fecutitradunt,Orcadasco impeiantcnbsp;a Claudio Cæfare fuperatas : non quôd difficile exiftimem paucas infulas in fæuif-fimo mari difieâaSja paucis incolis,amp; inermibus habitatas^fingulas aggrcdi,amp; cùninbsp;mutuis auxilijs fe tueri non poflèntjomnes vincerc. Nec quod incredibilc putemnbsp;in earn cxpcdidoneraclaflcm a Claudio miiram, homine (vt inquit Orciîus) quinbsp;belium vbique,amp; vidoriam vndccunque qufrcret : fed quôd Tacitusaffirmet antenbsp;lulij Agricolæaduentumcam Britanniæ partem Romanisomninoîncognitâfuilfe.nbsp;Caratacus regnum annos viginti tenuit.
XIX. R.
qpEI fucceflît Corbredus frater. Is quoqucinfulanos qui omnibus fertpe Interregnis fpem nouarura rcrum fecuti nouos motus ciebant, niultis expeditionibnbsp;attriuit : latrones in plebcm graflantes extinxit: amp;paceibiconftitutain Albiumnbsp;reucrfuSjtotamquc Scotiam peruagatus labefaâata bello rcftituit,acdccimo ottauonbsp;regni anno deceffit.
fîlio Dardannum Metellanincpotem regnarc iuffit, Nemo ante hune inaiore cum cxpcâationeregnum inijt,-nemofpem defeconceptam vchcmentiusfefellit. Antenbsp;(ùfeeptum magiftratü multalibcralitatis,tcmperantije,amp;fortitudinis dédit exempb*nbsp;iuitio impcrii,incdiumfe Regem geffit : tricnniovix cxadlo in omnia vitiorum genera prçccps abijt. Prob^,amp; prudentes viros,qui patri à confilijs fuerant quôdciusnbsp;âducnàrcntur nequitif ex aula expulit. Adulatores,amp; nouarum voluptatum in-vcntofcsin prafcipuo habebat honore. Cardorumpropinquumfuum,quiiuri, amp;nbsp;rquitati adminiftrandæ prrfeâus fueratfub Rcge fupcriorc raoleftum fuarû volup*nbsp;tatum interpcllatorem occidit. Atquc intra paucos dies plærique alij diuitiis autnbsp;virtutcprçftantesaliusaliafraudccircumucntipericrc, Tandemvtmctumfucccfnbsp;forisfîbidemeret Corbredum Galdumgcnerepropinquum, fratrcfqjciusin fpemnbsp;tegniliberalitereducatostolleredecrcuit, Negotiumeosnecandi daturCormo-racocuidam exintimis familiaribus. Ismagnisrauncribusdonatus,amp;promiffisq-neratus ad Icclus perpetrâdum dimiffus: fed rem incautius aggrcITus a Galdi conu*nbsp;âbüsftriâara ficam tenens eft comprchcnfustaciniusduûustormentisadhibitisnbsp;auÄorerajtotiufqueconiurationis feriemconfeirusftatimocciditur. Hoc facinotcnbsp;rulgato magno confenfu in Rt^cm coniuratur: cæfi/que ftatim turpium vcluptatö,nbsp;quos nancifei poterant miniftris,ad rafum mali caput viam affcdlantlnterea Conanus vnus cxaiTentatoruragregeoblcuroQuidcmloco natuSjfedcuiomnium rerfl
apud Regem maxima erat fides,amp;audoritasjcollcdamanu proceribusobuiainirC
aufirs a fuis deferitur, amp; captus vitam laqueo finit. Multitudo iam Galdum dueem caâa Dardannum latebiasfpcâantcm, amp; inter prendendum manum fibi inferre
conantc®
Liber Qsjrtus*
foL 38
œnantem adeum pcrdücîr, îbi ftatimraoriiuflus. CapîtcdeFunfliâdladibiiusa propoCtqcQîpus in cloacara pioieâuui^cuin regnaâctânnos quatuor»
tutum tirocinio,amp; patris optimi mcmona,amp; indoie præclara proccribus^ac picbi iux tacarus. SuntquihuncGalgacumaTacitoappellaricxiftiment, AScotiscogna*nbsp;men ci Galdi cft addiium,quôdapud Brirtoneseducatusfuifîct. Scoti enim vercrcnbsp;gt;0 confuetudincaduenas Galdos vel Gallos,vdut Gcrmani Wals appellarclolét: quanbsp;de re alibi pluradiximus. Hicmaximam dcfcfpcmconccptamauxir.Pi ofcûusadnbsp;infulas y ciam,amp; Lcogum,non minore prudetia, quam feucritatc motus iampridemnbsp;ertos,amp; ignauia Dardanni audos compefeuit. Latronum duces interenût; CKteriSnbsp;pœnæ metu vt 1 fibi confcifcerc cxilium,vel ad opera ru ft ica redire ccadis. Hic o»nbsp;pinor primus RegumSeotorum fignacum Romanis contulit, iniperioeorum pau*nbsp;latim le ad fines ipfius propagante. Nam Petilius Cerialis primus Brigantium vi*nbsp;tes fregic:amp; «us fuccefl'or Iulius Frontinus Silures vicit. Ad bas genres non adeonbsp;iongea Scotorum,amp;: Pidorum finibus pofitas non abhorrer a vero miflàfuifTc auxlnbsp;Ha.Succeffitfupenoribus Iulius Agricolarqui fuperatis Ordouicibus, Monaquein*nbsp;*0 fulain poteftatem redada cum ad anguftiuimâBritanniæ partem venifTer/atus nortnbsp;magnum fibiadinfulæ fincm fpatium fupereffe, animum ad totam perdotnandamnbsp;sdiecit. Tertio igitur imperij anno proximas Pidorum,amp; Scotorüm regiones po-pulando percurrit donee ad Taum amnem pcrucnitzquanuts afflido tempeftaub^nbsp;t^xcrcitu, fpatium ramen ponendis idonco loco caftellishabuit ; quærcsamp;con-filia hoftium vana reddidit,amp; vires ftegit. Antea enim homines ad omnium roa-loriim patientiam indurari quæ arflare amileranr, hieme legionibus per hiberna difnbsp;perfisrecuperabantrac plærunquccaRclla non latis munira expugnabant. Turn vclt;nbsp;rofolertia Agricolæ in caftellis ponendis,amp; diligentia in muniendis, annuls copijsnbsp;In fingula coniedis artes eorum fruftrabantur. Quarto imperij anno perfpedo quänbsp;30 brcuilpatio Bodotriæ,amp; Glottj çftuaria dirimantur,aeloco prarfidiis nrmato regiones in Hibcrnicummarevcrfas depopulatustft. (Quinto anno clafleinOcear.üimnbsp;rnilTamultisin locis cxfcenfioncsfecir,acpopulationibus maritiraaoram infeßauit,nbsp;Httoraque Hiberniam fpedantia præfidijsmuniuii , non modo in vfumprçfen-ictUjfed etiam vt in Hiberniam illinc facilius traijccret.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hac Agricolæ prudentie
Scotiamp; Pidiin anguflum angulum conclufi, amp; a Brittonum commercio feclufi ad ultimum fefe periculum comparabant.Nec fegnius Agricola claflc circumirc iufljinbsp;*d extrema infulçexploranda,amp;ipfe trans Bodotriamdudocxercitu in Caledoni«nbsp;Os retendit. Ibi iam hofles vt in vltimum diferimen parati cafidla quçdam Roma-^orum oppugnare aggrefli tantum intuleruntterroris, vt plarnqjamp;multitudinem»nbsp;ex defperationcpertinaciamtimêtcsconfulercntcumexercitu retro in pacatioranbsp;locareuerrendum. Verum dux propofiticcrtuscum hofles pluribusagmini*nbsp;büsaducntareaudiflct,amp; ipfc tripartito aduerfuscos duxit; quæ res ei penc exitidinbsp;mit.Hoftes enim cius intclledo confilio vniucrfi vnä kgionc dc node oppugilansnbsp;’^refli exfis vigilibus paulum abfuit quin caftra caperenr. Sed aduentu reliquarunanbsp;i^ionum impediti cum vfque ad lucem acriter dimicaflent,tandem vidi in lo«nbsp;peditarefugerunt. Hje fcrc fepdmo cxpcdiiionum anno gefta.In proxiroä^ffta^fwi
-ocr page 96-Rcrum Scoticâriim
Vtriqué fe ad vitimam dimicationem parabant: Romanis in ea vidoria fpsm fîniefl' di belli coUocantibus ; hoftibusdelibertate, de vita, de omnibus, quæ chara,^nbsp;ûnda folenteflehominibus,decertaturis.nbsp;nbsp;nbsp;Ac fuperioribusprælijsferatiartcpO*
tius, quam virtutevidos ad Grampij mentis radices loco paulumeditiorcRoma' • norum aduentum opperiuntur. Ibi cruento prçlio congreffi cum diu incerto Martenbsp;piignafTét, tandem Calcdoniorum fortiflimo quoque cæfo vida partinacia in loc*nbsp;tutiorafeceflerunt. Nequequifquamdubitabat, quin Agricolatotam Britannia«nbsp;armispacaturus eflet,nifiàDomitiano non ad honorem oftentatum, fedadnece«nbsp;reuocatusfuiiîct. Sub difcelTumeius Romana cadra feditionelaborarunt:amp;Scott,nbsp;nbsp;nbsp;j
Pidiquepaulum hac occafîonerecreati è latebrisprodirecœperunt: amp; cum ncc pa-rem ducem^ncc candem difeiplinam apud Romanos fenfîlTentjlegatis paflirndimij fis non modo popularium animos,fed etiam Brittonûtentare funt aggreflî.Acpriii«nbsp;l’uibus prælijs refurapta audacia iam præfidiaoppugnarc, amp; acie ftruda certamintsnbsp;aleam experiri non dubitabant.^ Hac ratione Romani ex agriseorumexpulfi eu«nbsp;Brittonibus deveteri prouincia Marteambiguo dccertabant. Galdus ab armis ociunbsp;nadus regiones diligenter obeundo, veteres dominos in agros belle vaftatos rc*nbsp;duxifdn vacua milites milît: amp; latrocinijscohibitis diffidiacum Pidisorientiaco«'nbsp;pofuit.nbsp;nbsp;nbsp;Tandem non minore apud hoftes,quara ducs gloria clarus deceflitanno
quam regnum fuiccpit tricefîmo quinto •
XXII. R.
qpPATRî optiraiofuffeftusLudacusfiliusflagîtiofiflîraus: quifprctotna* lorum confiliofe totum vmo,amp; feortis dédit. Nullam ab eius libidine vcl prop«'nbsp;qua cum ipfo cognatio, vel reuerentia legum, vcl maiorû,aut maritorum reîpcâu« 'nbsp;vendicabat* Accelferead hæc inhumanacrudelitas,amp; inexplebilisauaritia.
luuentus quoque in peiora procliuis facile in Regios mores dcgcncrauit. Igituf cum paflim omnia ftupris,r3pinJs,amp; cædjbus contaminaret,nec vnus quifpiatn ciusnbsp;hnpotentiæ obuîamireauderet,tandcm conuentu primorum fado cum liberiusconbsp;argucretur,amp;principestanquamfcdidofosad fuppliciumrapiiuberet,concurfumiilnbsp;titudinisvnacum fcelerum adminiftris fuit occilus,vix finite tertio regnianno. Da*nbsp;turn autem honori patris.vt in fepulcrum maiorum cadauer inferretur. Ca:teroru«nbsp;(Oipora infcpulta proieda*
XXIII. R. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. M
? qpM O G A L D V S deinde Rexeledus Galdi ex filia nepos,initioimperij opù’ inis Rtóibus par: feniorfacile vitiorum contagio in auûculi mores abijt. Principio 'nbsp;*tvitio»sfuperiorisRcgisïftitutis mores pubîicosfœdâtib’faciliüs mederctur,pï'nbsp;cum vicinis colult.-ceremonias veteres incuria ncgledas reftituit:miniftros flag«'nbsp;tioiucx aula cxpulitratque ad confilia feniorum omnia more prifco rcuocauit:qu^nbsp;tes ci amp; omnium popularium amorem,amp; apud vicinas nafiones pepcrit reuerentu*nbsp;Rebus domicompofitisRcxadftudia belli conuerfus Romanos regni fui finibusnbsp;prohibuit,amp; Pidos auxilijs ab eorum iniuria defendit:amp; eorum audoritpte aliquotnbsp;fccundis prælij s apud Brittones ita iminuit,vtct ipfi fpe libertatis recupcrad« ercdinbsp;tnultisin locisarmafumpferinL Eâfpéauxerat,quód Adrianus ïuliumSeuerûvitunbsp;acrem , amp; rei militaris peritû e Britannia in Syriam ad componendos ludæoruinnbsp;motus tranftulerat.lgitur Adrianus tumultu magis ac magis glifcéte c Gallijsin Bdnbsp;moniam tranfijt .Scd vt crat pads ,quam belli ftudiofior/nagifquc tueri parta quamnbsp;nbsp;nbsp;!
- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;linaitef
-ocr page 97-Liber Quàrtus,
Vmitesîmperij proferre cupicbat,cnm Eboracum vcniffctjagrofque ulterîores omni f’ellicladevaftatoscomperilîct,vtrem propiusinfpicerct, adTrnaæamnem cadranbsp;I niouit. Ibiafenioribus,qui Agiicolam fecuti prope ad vitimos Britanniæ fines pernbsp;netrauerant edodus in reliquainfula perdomanda plus I.aboris, quam cmolumentlnbsp;1 fbre,vallo5amp; fofla inter Tinæ amp; Elcæ fluminum îtfiuaria per oâoginta millia paflunnbsp;! ^uâoScotoSjamp;Piôlosaprouincialibus excïufit:acftatu prouinci^ordinatoin con-fincntcm rediit» Huius valli cum adhuc pluribus in îocis extent Vcftigiajmiror ânbsp;ßedamentionepenitüs omifram,præfcrtimcum e LatinisÆlius Spartianus in Arnbsp;^rianoj e Græcis Herodianus in Seuero memincrir.Necenim mihiperfuadcrcpofnbsp;ftim in eo fnifle Bedanl eriore,quiplærolquc adhuc tenet^hoc vallum non ab Adriano,fed a Seuero fuiflè fadum. Hac ratione Romana prouincia pacacajSt vicinorSnbsp;fxcurfionibus cohibitis diu pax vtrinque fuit.Britannis ocium libcnter amplcden’nbsp;^ibus, amp; ScotiSxPidifaucacrum vicinuin velut orædara oblatam interfe diuidentî«
^oniurationis in pattern fuit. Sed ad occultanda initio vitia bellum commode ^^'ncidiirevidebatur, Vallo enim AdrianifuperatoBrittones magnam hotninumnbsp;P^corumque vim abftulerant. Confilio igitur cqjnmunicato,amp; exercitunbsp;^ö®Pidisiünótopluribus locisvallum tranicendunt: Brittonumqueagroslateponbsp;P^'antur;ac demum cum hofte congrcifimagno amp; cruento prælio cum Romanis amp;nbsp;f‘Honibus confligunt. Vtrinque prope par clades pacemin proximumannumnbsp;P^æftitit.Rnmaniic niiia nnn virPrat nhi nrn viAn viHeri. Toitrir fiiiç rnniic ^nritïc J
-ocr page 98-Rerum Scoticarum
familiaris modo tributum indiccrctur. Ea oratio cum ad omnium auresingirata ac cideretjieiponfura eft, rem eflc maioris momenti,quâ vt in præfentia expediti poP
Breui temporeadconfultandum impetrato, cum fingulorum fententias exqu? fiftèntjintelledum eft nouum hoc infîniræ pccuniç aucupium non a primoribus,iednbsp;abaduIationeauIicafuillèinuentum.Statuunt Regem,vtparumad regendum ido'nbsp;neum,in cuftodia habendum, donee eo regnuro eierante aliumfubftituant. Poftn*nbsp;die reuocatis, qui primus rogatuseft fententiam afperein priorem Regis vitamin-ueftus longa orationedocuit^non lenones,parafitos,fymphoniacos,amp;meretricuinnbsp;greges inftrumentumefle regnirquippe in bello inutiles,in pace moleftos, fumptu-ofoSjinfamiæ amp; dedecoris pTenos.Faifam efte querelam Regias opes fumptibuseflenbsp;iraparcs. Qjlippequibus totfuperiorcsRegesbelloclari,amp;formidabilcs hoftibnbsp;in pace honefte,Scfplendidevixerint:quod ft cui patrimonium publicum anguftio^nbsp;videatur,noneciuiudireptione, fed cparfimoniadoraefticaquoddccftfuppiendö'nbsp;Sumptuu cuique modum non ad Cupiditates,quæinfinitæ(untried ad cenfus mennbsp;furam Sc neceflitates naturæ componendû. Itaque fe cenfere nebulones ill os in quo«nbsp;collatu erat patrimonium publicum,amp; quorum caufa Rex tot homines honeftoo ainbsp;flixeritjbonis exuetit,trucidarit,cogendos,vt quæ per iniuriam aliorû adulando p^'nbsp;rarintjiurence fine cruciatu rependant. Regem in cuftodia interim habendfi, dumnbsp;alium fufficiant,qui non modo afliielcat ipfc,fcd alios exemplo doccat more patrio înbsp;parce,amp; duriter viuere:amp;difciplinam a maiotibus accepta ad pofteros tranfmittere*nbsp;Hiec oratio vt erat afpefa,auribus liberam audire vocéinfolentibus vifa eft afperior-Itaqj Rex non leuiter animos commotos inflederc, amp; ledare annixus eft, fed fero-cibus minis vehementius in flammauitjSe penc cfferauit.-interqjaltercationem,amp;t^*^nbsp;gia orco tumultu Rexiniedaabaftantibus manuincellam cum paucis includituf*nbsp;Aulici prauorum confiliorum audores ftatim ad fupplicium ducuntur, Sc ne maiotnbsp;aliquis motus oriretur in populo vinculis impcrij foluto Argadus homo nobilisnjnbsp;Prorex,dum populus ad nouum Regem prodedum coeatjs quanquam initioftatnnbsp;publicum æquitate fui»maremQdminiftrandocompofuiflet,Sc magnamhacmodenbsp;rationclaudcm efletaflccutus, tarnen corrupto rebus profperis animo breui prop^ onbsp;omnemvitæ fupcrioris exiftimätioUem amifit. Inteftinas enim feditiones fouendoj ¦nbsp;amp; extemis viribus audoritatem foam confirmando,iundoqj cum primoribus Pilt;^'nbsp;orum holpitio. vt vxoreindefumpta, filiabulqucibielocatis/acileapparebateuinnbsp;viam ad regnum præftruere. Hæccumciin conuentu obijee c ut,grauiterqült;^nbsp;increparetur,quod tam citodegeneraflet,atq;ille, quæ obijciebanturcumveracflonbsp;cognoftcret, totus pudore confufus in lachrimas prompiflet •. acvbi priinum lo'nbsp;«luipotuit, cumobiedacriminapurgarenonpolfet, ad mifericordiam conueriuSnbsp;pœnam deprccatur.
^Id ft impetret,(e breui curaturum^vt quod per errorcm peccaflet, virtute, duftria corrigeret. Hæc humi proieduscum fuppliciter oraret, ira in m'*nbsp;fcricordiam verfa proceres cum attollunt, amp; in imperio perfeuerare iuber t : ab eO'nbsp;que petunt , vtipfe fîbipOenæ moderator effet : fatisenimillisfumptum vidennbsp;fupplicij, fi vere ,Sc ex animo fuperiorum cum pœniteret. Ex illo die Argadusho-tninibus prudentiffimis conuocatis nihil nifi de eorum confilio tranfigebat, wulf^ ftnbsp;infuo inagiftratuvtiliterin publicôcôftituiGllludautcinprimis,quodiudicûpro^nbsp;ciiû licentiâ cohibuit: vetuitqi ne fine difcrinuhcdc quouis dclido pronuudarêt»nbsp;FacinofO'
-ocr page 99-Liber
tacino'rofis fubhtis,âiit coèrcitis mores diutufna liccntîa corruptos non modo po9 nislegum, fed vitæ quoqucfuæexemploemendauit. Interhæc Conaïus decimonbsp;quarto regni anno partim moeroïc confedus,partim adüerfa valetudine atïiidüs ionbsp;tuftodia impuram vitam finîuit,
XXV. R
•[IN eîus locum furrogatùs Ethodius ex Mogaldi forofe natus ilico in con Wentu Argaduin magnis laudibusornauit,honoribus profecutus eftjamp;amplis præ-ïuijsdonauitjfummàmquc rerum omnium poteftatem fècum ei detulit. Ctmdcnbsp;, more omnésregni fui regiones perluftraret,in Æbudastraiecit.MifTus ad pacistur-ïo batores Argadus breui comprehenfos ad Regem pcrduxit.His motibus compofitisnbsp;cum in Albium rediiîetjnfulani præfenti metu liberati, amp; falfis de bcllo externo ru*nbsp;morib“indudi,amp;fupplicio noxiorummagisirritati,quam fuppreifi iterû tumultu-an cœperunt. Ad eos cocicendos miifo rurfus Argado,cum hîc Pidoruni,illi Hi*nbsp;bernenfium auxilijsfretieiTent.nulla morapugnæ fadaelbin qua Argadus circum*nbsp;Ventusinfidijs interijt. Eacalamitascæteris rebusomiflisillo Regemtraxitiquile*nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xiibus per occafiones prj lijSjôc aflidüis incurfionibüs ira I nfulanos afflixit, vt (quunj
viribus minus poffent) quo Iccicomoditate tütiores effent, in vallcmTUpibus pr«-ruptis vndique cinôtainjin quam vnus anguftus ferebat aditus fe coniecerint. Etho-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^iusloci vitioperfpcdocufîodijs adidoneos exitus difpofitis,foflamjamp; vallum an*
Jo fauces obiccit.-atque ira ad extremam omnium rerum penuriam eos perduxit, vÈ maliscoaâi tandem fuiarbitrium Régi permitrerent. Dutæ nihil reeufantibusçon*nbsp;ditiones,vtducenti,quos Rcxcderct,vna cum duce dcderenturrreliqui traditis ar*nbsp;J ßiisadfua quifque remearent. Deditorum, quod fladm reprpfentatum cft fuppliciwnbsp;f • propenoL-ainfeditionemconcitauit. Vulgus cnimadeoindignitaiefpedaculitaôinbsp;lœdiexarfitjVtcumatmiscarcrentjlapidura tcracreobîaccntiumiadu Regiosincefnbsp;ffrcnt, Is quoque tumulrus non fine multa cf de compreffus eft.. Ethodius pacenbsp;(nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^biq. parta dum iuris diçundi caufa oranes regni fines obir,amp; ociû venation ibus ob-
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Uôtatjtnultas \ énaticas leges fecit,quarüm magna pars adhuc fcruatur.Cum de mo*
, nbsp;nbsp;nbsp;feproccrum Scotorum fidicinem ex Hibèrnia in cubiculofuo p ?rnodantem hafac-
j Jo rer,abeonodu occifus fuit, in vltionem cuiufda propinquifui, qutm a Regèinto* , ’^^mptum caufabatur. Isdum ad fupplicium duccretur auerfb a tormentianbsp;, änitno fpeciem gaudentis prgbuit/anquam qui fùo muncre probe f unâüs fuiflet.
jî' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXVI. R.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
J ^ETH ODIO arm trigintatresannosregnaffctcxrîndlo, filioqtttnoeduB» sd regendum maturOjclcâus cfl frater eius Satrael. Hic,corii cal^ido prauoquc efl^nbsp;J ^''geniojacregnum ftabilire in fuadomocxtinâis Ethodij liberisfiaiueretjprimomnbsp;procercSjVt quifquefupetiori Régicarus fuerat varijs calumnijs aggreffus eff; De*nbsp;, , vulgus (vtrebatur) primatumcçdeattonitum fpoliarecœpit, quæ rcs breaînbsp;, ^dium eius auxit, amp; auôtoritatem imminuit : Se feditiones excitauit. Ad casnbsp;/ ’.fpriraendas odij publie! non ignarus cum prodire non aüdexet, a fuis noû:u dûon}nbsp;i ^Ungülatuscftzcumpræfuiffetannos quatuor.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXVILR; .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;,
V S eftin locum eiusalter Ethodij frater DonalduSî qui ®bsvitiamagnisvirtutibusæquauit:vcletiamfupcrauit. Qua$ virtutes gratiorti
t. ’ft^debatcumftudio «quiîaùseôiunâaçlcmcutia« 1$ ^iatiéloritaospondcrej .
5c jxaia
-ocr page 100-Rerum Scotîcartiiîî
amp; pöenayura rcprçfcntationcfublatisintcftinisdifcordijs, luucnfurew partim octo îalciuientemj partim luxu fradam itineribus amp; laborcfalubfiorcm,amp; ad vim hoftiö ,nbsp;arcendam paratiorem forc ratus deleótum habuit,amp;militem cxcrcendo itaafluefc' ,nbsp;cir^vtbreui tironcs veteranorum xquarent virturcm. Huie confilio pax foris non-nihilopitulacacft, Nam cum ante paucosannos milites Rotnaniinßritanniatu-multuantesquemribelaliumjquäCommoduminiperatorem depofcerét,acpræci-pueÆlium Pertinacem,quiad eos pacandoserat miniiSjScoriS5amp;Pidis omiflisoninbsp;nem vim belli in femetipfos eonuerterunt. Profuit etiamad pacem colcndam,quö^nbsp;Donaldus Regum Scotoruin primus Chriftianos ritus rcceperat. Nec tarnen ipfcj jnbsp;nec proximi aliquot Reges,etfi magna nobilitaris parte conatibus corum fauentc,nbsp;prifcas facrorum ceremonias penitus exigere potuerunt. Verum cum incidilfet innbsp;eiusregnumScuerilmpcratoïisexpeditio, omnesomniû rationes amp; publicas,nbsp;pfiuatas,ea immutauit. Seucrus enim homo rei militaris pcritillimus in ipem totiusnbsp;infulæ perdomandf tantas in Britanniam copias, quan tas nemo antea R omanoruii*nbsp;duxit, Suberant amp; aliæ huius expeditionis caufætfiliorû vita vrbanis delitijs cot-tupta,amp; excrcitus ocio,amp;ignauia mollitusi quibus rebus ex labore militari pctefl'nbsp;dumclïèremcdiumcxifUmabat. Eiusaduentu iamiam erupturimotusfuntcoW'nbsp;preffi. EtScOtijPidiqucrcliftisproximisagrisinloca impeditiora fereceperunnnbsp;Seucrus,vt aliquando finem bellis ßritannicisimponeret,pcr valla omnia, amp;acul jnbsp;toribus delcrta in Caledonios duxit* Hoftibus nufquam congredi aufis, cum rf'nbsp;gionis afperitate plurimum ei laboris fuit,dum filuas exlcindit, editiora compl^n^^nbsp;congefta in paludcs terra viim ftcrnit,amp; amnes pontibus iungit.Intereaholies nonnbsp;aufiaduerfustantammultitudincm aciem llrucre, pecorumprædâalijs atquealijJ^nbsp;locis obijeiebant: vt ea illecebra Romanos longiu« ab exercitu digreflbs conficerct^nbsp;qui prætcrquam quod fparfiinfidijsexcipicbantur,etiam infolltis affligebantur in’-bribus:amp; itineribus felfi cum fequi non poirenf,a familiaribus ne in hoftium potc 'nbsp;tatem vcnirenr,paflim occidebantur. Neque tarnendefideratisquinquagintarr.ibnbsp;libus (vt fcribitDion)^rius ab incæpto diftitcrunt, quam ad finem infulæ pencttJ'nbsp;fient. Scucrus ipfcquanquam aduerfavalciudinc ferc totahac cxpeditionc lcdilt;^^nbsp;tcdafitcircumlatus, tarnen perfetierantiailla incredibili cocgithoftesad conditi^nbsp;ncspacis vcnire^atque agti parte non exigua cedcrc. Finem Romani imperq valWnbsp;duxit,intcrBodotrif,amp; Glottæ æftuaria, vbi antea Agricola finiteprouinciam de*nbsp;treuerar«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Id vallum, quaCarrontem amneinattingit, præfidium
buit eo fitu, amp; viarum defcriptione, vt modicæ vrbis inftar cfletjquam nollroru^ quidain falfb Camclodunum fuifle exillimarunt. Própius veto eft hancnbsp;vrbem,quam Beda^uidi vocat* Paucisantequam h«c fcriberemus annisveilig**nbsp;fotamp;rum, amp;murorum,itcm vicotum apparcbant, nec adhuc muri diruti omnio^nbsp;ita confufafunt indicia, vt non interim fc multisin locis prodant; terraque leui*^nbsp;effofla quadrat! lapides eruuntur, quibus vicini agrorum dominiad ædium lu^**nbsp;fubftrudioncsvtuntur. Itldicantautcminfcripti lapides, qui interim inucniu'^’j’..nbsp;idopusRomanorumfuifle. Maghitudinem molitionisciusoftenduntha?«^-'®nbsp;Spartiani verba, BRI TAN NI A M (quod maximu eius impcrij decuseft)nbsp;pertranfuerfaminlulamduâovtrinqûcad finem Occani muniuit. Quibusnbsp;mihi indicare videtur non vallum,qult;9d Bedavult,fed murum fuific;prælcrtimcu |nbsp;Opus * quod vallo Adriani plufquam dimidiobreuiusfit,tali eloglo profequat****.nbsp;DUhtautem vbiminimutn hast njunitio plus oâoginta millibus pafiuum*»''?^-
-ocr page 101-iJ
Liber Q^artiit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. fol. 41
Adriani. Extant amp; alia (nififallor) citis pacis indiçia.Eftcnîin patiîo infra id quod diximusprafidiûinaduerfa Carrontis ripa, a-dificium rotundum,e làxisquadratisnbsp;nulla calceaut ccmentocoagmenratis: non mains rriodicocolunibari,fupcrnea-pertum,cætcra ill^fumjnifi quod oftij fuperum limcnjn quo nomen auâoris, ôco- '¦nbsp;peris infcriprum fuilTccrcditurab Eduardo primo Anglotiirn Kcgc eft ablatuni: ca-dcm inuidia qua teliquaomnia vetera Scotorum monumenia,quod in ipfo crat,denbsp;Icuit. Id opus nonnulli falfo prodidcruntrernplum CLndijCæfaris fuiflci Nosnbsp;quantum coniedurapofliimus aflcqui ædcm Termini fuilfe credimtis. Erant itemnbsp;• inéiufdéfluminis ripa finiftra duo tumuli terreniin modicapianitie, manu (vtûtisnbsp;apparet) cógefli, Minoris qui magis ad occafum vcrgir,bona parsailuuionc amnisnbsp;tftablata. Dunos pacis adhuc ecsaccolç vocant. Paceigitur exbacinfulçdiuifio-J^^iterum parta,ac rebtls ytcunque compofitis,Donaldus,cumvnumamp; viginti rcinbsp;S‘Otic.TpræfuilIetannos,dcccflit. XXVIII. R.
«1 El fuffeduseftEihodiusfecundusfuperiorisEtbodijfilius: hotnópfope ßQpidus:certclanguidiorcingenio,quamcui tsmferocis pepulimoderatio conucnbsp;^irct. Qno animaduerfo pritnores colkdiergagenus Fcrgufij cafunt vfireueren-vthomini quantumuis ignauo, nullius tamer. fcéleriscomperto,homenqujdenbsp;^fgiumrclinquerent,prarfe«dosautcm fingulisregionibus datentjquiiusdiccrent.nbsp;Forum moderationc,amp; jquitatefaâum eft,vt nunqtaht Scotica res fuerit tranquil*
P^loreddiderufltinnoxiam, Rex vicefimo primo magiftratusannofamiliarumtu-^iültu occifus eft*
XXIX. Ri
A T HIR C O eius filius cum ingenij maius, quatn pro çtate fpeeimcfl dä* ^^jRexcreatur. Nam cquitandojaculando,militaribtfqueftudijscum«qualibusnbsp;^0ntendendo,pra:tercabeneficentia3amp; humanitateomnium libi amorcm conolia-H^tat. Verum cum ctatc in vitiadefleäens profundaauaritia,iracundia)Iuxunai ’nbsp;• amp; quo iuucniusflagitijs eiusnbsp;Jo ?’§isconfenticbar,covelKmentius corum patres offendeßat« Tandem per Na-^alocuni bommcm apprimcnobilcm,cuius Alias afeconflupratas, etflagris epüsnbsp;®*luiiioni fœdorum hominom,quam circa fc babebat, proftitueratjconiurationenbsp;^Frilitatis faóta frullra le vitueri conatus,afuisctiam turpium flagitiotuodio defernbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttianum libi intulit,duodecimo quam t'gnare coeperat anno.R egc extinâo De-
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^*3 fra ter velquodfcclcrumminiftcreifuinet, mctùensproccres,ne) vl
J^Çétiinvidia erant animo inflâmato, in to.tum genus Regium IscuircntjCumfar-j’^fiusIiberisFindoco,Carantio,ct Donalde atifugit. Neeme multum cum lua dlit opinio. Nathalocuscnim, qui fingulari trat olftausiniuria non con-’’Uis Dori exilio fubmittit pcrculforcs , qui ipfum cum libetis fratris inteifi-jHi ad Piólos profcâi (nam eum locum cxilio Regij pucridelegcrant)nbsp;,'diàtores dcccpti ftatur« , ctfaciei fimilitudincaliuin proDôrocUm naétinbsp;‘'fruncant.
x^;x. R. . .
I i J f7'^‘uin moaerationCjôepqiiitareracium eir,vt nunqLuuj otoiu-a icbiutnt iranquii-' ° ''Or. Ncquccnim tantum delida puniebant, fed Re gis auaritiam immodicam po-
I»
î /i
,1 t
f' l'
r
r
i*
\û ci
li)
K
.n*
Ik 1 5r ATH A L O C V S,qucm maximcfuis rationibus aduerfum mcfucbaf,’ pttifle dicitur j ac magnanbsp;quospollicitationibus, amp; donis conupew^Rlt;Xnbsp;^Scft : ncc male partura imptiium melius gcflit, Su/pcda enim pobilitate,nbsp;H. j.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Guam
quam
I
-ocr page 102-i
Rcrum Scoticanim
I tjuam in comitijs regni fibi aducrfàm fucrat cxpertus per homines plcbeîos,quo5^nbsp;gè(las, amp; audacia facile ad quoduis facinus irnpellerc poterat,oninia adminiüraba'’nbsp;Acceflit ad has fufpitioncs alia grauior , deprchcnfisliteris ad principes nobilitati^’nbsp;c qüibus intelledum eft Doium Aihirconifque liberos viuere, ac inregni Ip^*”nbsp;apud Piófos educari : hocigiturpericnliimvtaucrteret , quos maxime fulp^Ç-'nbsp;tos èprimoribushabebat j adfevocat, tanqüäm decominodispubliciscumc*^nbsp;confulturus. Comprehenfos vniucrfos in carccrem coniecit, ac proximanod^nbsp;llrangulandos curauit. Verura quod fuo timori fperaueratremedium, id ve)u' ¦nbsp;fax coniurationis fuit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam carforum amici non minus fibi me tuen tes, quai”
propinquorum, amp;neccfiàriorümcalamitatedolentcs,vndiqueincumarraaconi' U. parant. Quorumconatibus vtobuiam iret, dum exercitum cogit, aquodai”nbsp;fuorum familiarium occiditur, propeduodccimoregnianno. Adijciunthicqu*'nbsp;I dam noflrorum fabulammagis concinne fidamquam vcrifîmilem : iliumipfum^nbsp;quo Rex cæfiis fuit, addiuinosmifiiim, vt devidoria, de vita Regis,ac rfg””nbsp;eins percuntaretur, refponfüm a quadam anu acccpiflc Regem non diu viâurui”',nbsp;nec periculumeiabhofte, fedafamilianbusinftarc.Cumillcvrgeretaquofanui”»’nbsp;a tcjfubiecifie. Illemuliercmexecratuscumdomumrediret,lubijtanimuroi!l^nbsp;cogitatio » neerefponfüm cælaripofie, necederetutum elfe : nefeapud Rcgfi”nbsp;hominem prauum, amp; fuo timori indulgentem fufpedum redderet. Ira quenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
vifumcfttyrannumcummültorum gratia interficcre, quamcumgrauifilmopr^ | prij capitis diierimine incolumem ieruarc. Statim vbidomumredijt, impctraU’nbsp;adrefponfadiuinorum exponcndalêcreto,cæfo Rege duodecimumimperij annul”nbsp;ingrcflbpatriamferuitio, amp; fe periculo exemit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
XXXT.R,
^EIVS mortediuulgatalibcriAthirconisreuocantur. Findochuspi*' tergeniremultis natürx blandimentis, corporis viribus, forma, proccritarcj«wi*^nbsp;flore, adh«c periculiscommendatus Réx tligitur ; ncqucfpemdefeconcept^nbsp;fcfellit. Erat enim in çpnfuctudinequotidiana fùmma humanitate,in iurc dicund”nbsp;jpquitatc^ in promiflîs fide. Verum Donalduslnfulantis pacis impatiens cüi”nbsp;-Bumeroiâ manu fuôrum in Albium traiccit ; amp;4ngenti clade villarum quacunq”^ jnbsp;pergebàt édita magnam prædam domum abegit,nbsp;nbsp;nbsp;Caufa belli prætexebatur.vlu” i
mortis Nathaloci Regis , Findochus exercitu ftatim colledo in Ilam infubi” j tranfmifit, amp; Donaldum prælio vidum ad naues fugcrc coegit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Multi in
ccciderunt'.' multi dum cum tumultu naucs confeendunt fubmerfi. Donaldu* ipiç dum in feapham receptus fugam nieditatur : éa multitudinis irrumpentis ?ƒ’ƒnbsp;dere depfeïTa perijknbsp;nbsp;nbsp;Infulanianimis nihil eaclàdcfradis diicedentcRcgcaccin^
ex Hibernia auxiliis bellum renouant : amp; Donaldo prions Donaldifilio duce R”' rumexfccnfionemfaciût.-magnamque prædam abigunt, Findochus iterumnbsp;pij s in Æbudas traiccit: omnefquc infulaspcrluftrando feuere in latroncsaniuj”^ lt;nbsp;ücrtit:munitionibüfq;in quasconfugereconfucuerant euerfis tantum prçdarûabf'nbsp;gitjantamquc cædc fecitvtmultas infularum prope defertas relinqueret. Ad ciunbsp;reditum Donaldus ex Hibernia,quo perfugerat reuerfus,dum exercitu répara«nbsp;patur^itavires iminutasfcnfiit,vt neccffatio belli àppertégcrendi confilijsomüns ’nbsp;dolosanimû conuerteret.Nam cum non auderet Régifidem publicâinterponcnnbsp;fc cômittcrc.daos c fuisiuXta callidos,amp;audâces in aulâ cû fccrctis mandatis mifR* :nbsp;, ; .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hicu«*
-ocr page 103-5
Liber Qmrtui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.4.!
^ïfutn amp; genui fuû üdarentjamp; de Donaldi iniurijs grauiter conquererchtür,K cgt ^iJideinfidera nonfcoeruntè Itaq-adfratrcm ciusCarantium-hômineinlcuem,^nbsp;’’ïibitiofum fe contulcruhc. Ab co in intimuin familiaritatis Jocum recepti,amp; pernbsp;tütnad conülia de rebus tnaximisadmiflîjcumeius ingcniutti expîorandô cogno*nbsp;'“æcntjnondübitaruntfccretamandatàdeRege tollendocuin co tornmùnicare.nbsp;^‘æregnùm alieno fccîerc, amp;periculo partum vclut iam ccrtum amplexus omnînbsp;^^'nerciâuoris cos eftftofccutus. Igitur omnibus ad præcogitatutnïccluscoinpa-^^^iscaptato tcmporcdumReXjCacteris ad fpcdacuJum inufitata magnitudine fcrænbsp;lonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;àlterum cbrum fuaf Fortuna? tnultiplicem eucnrum-ftarrantcm audit,
’baltero venabulo in pcdus adaâo intcrimitur. Concurfu fado ad atrox fàdnUS ’‘*1 ttoribundum Regem excipiunt,alij pcrcufforcs fequuntur.Comp’rchenfî,amp;adnbsp;quot;Pplicium dr.di,cxprtiro piius tormentorum vi Donaldi confilio, amp; fcelcrcCarâ’nbsp;^*1 î qui tumdiflîmulandæreicaufa procul aberat , ipfi quidem iuftas pcenas lue-Carantius autem primum ad Brittoncs fugit. Sed ibi vulgata cxiliicaufMnbsp;^'’‘ïihofpiübusclTetdcuftabilis, ad Romana cadra fccontulit.
XXXIÎ. R.
»0
Jo
^OPTIMO amp;vito,amp; Régi fcelcre detcftabili fratris occîfo vndccimô ^Siiiannofuffcdus eft minimns trium fratrû Donaldus.Is cum ad vltioné necisfranbsp;pararet, audit Donaldom Infulanum Morauiam ingreflum non iam pro la»nbsp;f°*ie,(cd pro R egc omnia gercre, Igitur edido vt rcliqui fequerentUr, ipfc cuWnbsp;f’^ds,quiforte adciant,rcdaad)hofl«m progfeditur. Donaldus Infulanuscertiotnbsp;cxploratores quam exiguæ R egi elfen t Copiæ,diem jnodemque continuato itincnbsp;dainam fui aduentus pracuenit* RexinojMnata rcperculfus cum certamen fuge-ƒ poffet congreftus,maius quam pro numero prxlium fecit* Tandem fupc*nbsp;^^tehoftium mUltitudincvidus, amp; grauitcrvulneratusipfccum ttiginta eprimo-'“usnobilitatis in manus venir. lt;C2c(a ad tria millia,duo capta. Rex inttatriduönbsp;^'itnœroreob rem male geftamTeu dolore vulnerum dec^t, vixcircumadopri-*^03000 regnifui.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'i -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
XXXIII. R.
P defundoDonaldusInfubnus,quinomcnRegiGantcannlIoaudorc ^^pferat.iam prolcgitimo Rcge fcgerebat,fretus maxime timoré procctû : qui nenbsp;^opinquifuicaptiuioccidantur (nam id Donaldus alTiductomniinabatur) nihilnbsp;'Outre aufi funt. Tyrannus cum in omnes dcbaccfaretur, non contehtus edidonbsp;rohibcrc,nc quis pratteripfiusmituftrosarma ferret,aut nebilitatem pa'fm ad cat-in cuius exitio firmamer.tum fuiregni conftitueba^, inter fvæ crudeli»nbsp;'’Hiperftitcsdilcordiasfetebat : necvllum pulchrius exiftimabat fptdâculùm,nbsp;H^ammutuam ciuium cardem. Earn enimcladcm lucre fibi ponebat; totnbsp;putabat , quot ex vtraque acieperiflent : ncque quicquam ma«nbsp;o'Squatn ciuium concordiam metucbac. ItaqUe demifcrc lecontinebat:ôr fu*nbsp;inomnesiniuriarum fibiconfeiusomnes fôrniidans,cmnibufque formîda-pfodibat. Duodecimo tandem anno in iis mileriis tranPnbsp;ipovix publicorumm;,lortjmvindexcftinücntus Crathilinthus Findoci Régis fi*nbsp;Istcculteapud nutricivmdtlitclcensdiu periîftè eftereditus. Verurnettmnbsp;•'ipaucos viiibuSjBe fok nia pares haberer, genus, amp; nomen difîimulans pri-‘‘îQinaiilam,deinde in Regis familiaritaumrcceprus dexteriuteingenii brentnbsp;H. n.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfecit,
-ocr page 104-Rcrum Scoöcarntn
»
pcrfccit.vtpnmumgratif locum apud cum obtincrct. Taédcm rebus oriinibusri* animifententiafuccedentibuscùm indicate paucisquiscflêt, amp; quid pararee,nbsp;neain tacinori patrando manumad fc collegifl'et, Donalduuj iniuriæ opportunun^nbsp;naólusoccidit.'amp;cumluisclamdifccffitt ;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
XXXlIIt R. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;;
«yTYRANNI mortediuulgataamp;rcs, óraudorfummaomniumcuin la?ticïa cxcipitur,' ' Crathilinthus generis indidjs, teftibufque prolatis quantonC'nbsp;.mo antca ftudio Rex eft declajatus,vt qui non modo libertaris^fedfalutisomniuö’nbsp;audor elTet. Primutn magno omnium confenftr tyranniliberos, amp; propinquos,**nbsp;yelut radicitus tyrannidem exiirparet,neGandos curauit x deinde partes omnes regnbsp;Hiad iusde morcdicendumperluftrauit: labefadataque a Donaldo quanta potuilnbsp;çuraconfirmauit:acp3cedomi fórifqucparta ociumgcntis more venationibusob'nbsp;le^re Oatuit, Ejus rei ftudio cum in monte Grampio iuxta Pidorum fines agerct,nbsp;iuuentutem Pifticam ad fc venientem honorificc habuit.Nec ea contentuSamicit^nbsp;qua? ex antiquÏs ncceflÏtudinibus,^ publica pace nata crat,etiam cos fam iliari con*nbsp;luetudinc compledi ftuduit. Sed ea Regiscomitas prope in perniciem vertit.Kan*nbsp;cum Pidicancinfignem,quéScotorüRcxin.delicijsh3bcbat, clâapudfeca?Ia^ï^bnbsp;indicie ad euftodem canis peflato,ad locü,vbi cælàbatür profedus dû canem retra-hereconatur, intcrimitut. Ad eins ca dem clamore fado cum vtrinque magna muI*nbsp;litudo concurrifletjacri pugna édita,ac mullis occifis,in ijfquc non paucisex vtriui'nbsp;qu^gentis nobiliiuHentutc,iadum eftcrudcliffimibellifeininarium. Namexeodicnbsp;cum vtraquè gens alteram dmnibus bcllorum inddmmodis vexaret,non ante cclfi'nbsp;turn eft,quam iuftis cxercitibus fitconcurFum.Npquc pax,ctfi Regibus vtrinquce^nbsp;cupienÜD vlliscbnditionibus coirc pôçuituQuanquâ enim non ignorabant,Roin2’ 'nbsp;nis amp; Britionibus femper infeftis quantocum pcriculo diflldcrent , mutuæ tan^nnbsp;vltionis cupiditas ita eos cfferauerat,v t dum’ priuatas quifquepcrfequitur iniurias,nbsp;calamitatcm communitcr omnibus iraptndentem conteninerent.Ac nifi Garaufiu*nbsp;cxul RotnanUs obfcurqquidcm loco nätus^at militia clarus interueniflct,ad altcriu*nbsp;gentis intcrnecionem pugnatum fuifleuls enim a Dioclctîano miftùs Bononiamnbsp;ritimam^vt Bclgicam Armoricamabincürfidnibus Francôrum,amp; Saxonum tuef^'nbsp;lt;ur,cum midtis barbaris fjpc cafrtîs prardam intCgram nec prouincialibus redderef,nbsp;nçc ad iraperatorem mittetet, fufpitio cft orra confulto ab eo barbares admitti,nbsp;redeuntes cüm prædaexciperet,arque hacfc occafionc ditarcc. Igitura Maximj^' g.nbsp;noiufliisoccidipurpuram fumpfit,amp; Britannias occupauit ; vtqueopcsaduerfusnbsp;Bafïianum Icgatum Romanuro firmaret,dilcordijs inter Scotos,amp;Pidospacatiscui’’nbsp;''trdquefœdusfcciie amp;focictateminijt. Romanis multaaduerfushomincntnbsp;xei fnihtaris peritumfruftra expertis, amp; Scoti$,amp; Pidis in veterem,quos aliquand^nbsp;tenuerantagrorumpofleflionem reftitutis poftquamfeptem annos imperiumnbsp;fiftèt,ab Alledo focio cft occifus,nbsp;nbsp;nbsp;Alledo cum tricnnio rebus præfuiflct, ab Af
clepiodoto interempto Britannia decimo quamdefeccratannoRomaniseftrcft^' tuta. Sed nec Afclepiodotus,necqui cifucccflît Conftantinos Chlorus quicquƒnbsp;in Britannia memoratudignum gcfiit,nifî quôd ex Helena concübinaConftantinu,nbsp;qui poftca rcrum potitus eft,genuit. Inter hçc dccclTitCrathilinthus, poftquain re‘ ,nbsp;Scoticæprefuiflctannosviginti quatuor.
XXXV. R* wtFINCORMACHVS fratereiuspatruellspoftcumregnoScotorun»nbsp;potitus,
-ocr page 105-Liber Quartus.
fccunda prælia aduerfüs Romanos adiunólis Brittonibus,amp;Piâîs,quædam abfque cxternisauxilijsfecit.Tandctn viribus Romanorum dotni bellis ciuilibus, amp;i forisnbsp;afliduiscontentionibusartritis, qüictiöribus rebusScotiqüoquc libentcrpacemnbsp;funtanlplexi.Libcraticüris externis nihil prius habucrür, quam vt religioné chrifti-anam protnouerentioctafione illihc örta, quod multi ex ßrittohibüs chriftiahi fæui-tiam Diocletianitimentes ad eos confugerant: c quibus complûtes doârina,amp; vitænbsp;integritateclari in Scotia fubftiterunt, vitamque lolitariâ tanta fanditaiis opinioncnbsp;apud omnes vikctunt,vt vita fundorum cellç in tcinpla commutareniuri Ex eoquenbsp;confuetudo manfitapüd pofteros, vt prifei Scoti tcmpla cellas vocent. Hoc genusnbsp;tnonachorum Culdcos appellabant: manfitque nomen, amp; inllitutum donee monbsp;nachorüm genus recctitius in plurcs diuifunl fedlas eos expülititanto dodrina, amp;nbsp;pietate illis inferius,quanto diuitijs,amp; ceremonijs,cæteroque cultu txterno, quib*nbsp;oculos capiunt,amp; animos infatuanr funt fuperioresi FincormachuS igitur Scoio-rum rebus æquitatefummacompofitis, amp;ciuibus ad manfuetioris vitae cultum rc*nbsp;dudisjdeceflit quadragefimo feptimo regnifuiannoi
XXXVi.R.
E O defundo grauiffima de regno contentio cft exorta inter tres fratres patruclcsc tribus Cratbilinthifratribusgenitos,Romachum,Fethelmachum,amp; Annbsp;»0 gufianum , leuverius Æiieanum. Romachumcommcndabat,quôd ètribus Cranbsp;thilinthifratribuspater eius ætatemaximus, quôd mater è Regio Pidorüm fanguinbsp;necflètjquôdipfeingenio foret acri,amp;ad parandasamicitiasflcxili.Pro Angufianonbsp;faciebac ætas,amp; experientia rcrû,amp; mores atnabilcs,atqucinde fauor popùli,amp; antenbsp;omnia qui initio fuerat corn petitor,iumfuffragatôrFcthelmachus, Proprer eoruinnbsp;Icditiones cum res ad arma fpcdarct,primiscomitijs nihil peragi poterat: amp; folutdnbsp;conuentu cum torum regnum in duas fadiohes diuerfas iret Romachus fauore po*nbsp;puli inferior,aduocata iuuentutePidica fe externis auxilijs firmat. Ab ijscurn An-giifianus rekiiltt fibi infidias parari,potjus exiftimauit vitam (emel fortunæ cômit«nbsp;tere, quarn m peipetuo timoréibllicitam agere. Igitur cpadisamicis cum Romaic cho ptælio congrefliis, vidufqueihÆbudascum Fetheltnachoprofugit.Ibicumnbsp;iiitclligcier,fe fadionum principibus ob virtuu m foimidabilem, amp; apud populuranbsp;naturaVcnalcm,amp; Romacbipolliciiationibus corruptumparum fore tutum,in Hi-berniam cum fuis difcelTit. Romachus autém vi magis,quam poptili voluntaie regnum aflccutus æmulofubmotoin aduerfarios crudeliter exercuit inimicitias.-ac nenbsp;vi magis, quam iurc graflari videretur,dum regiones obit ad conucntüs habendos,nbsp;acnon adhibito de more confilio folus ad fuum arbitrium Caufas capitales rcuocat,nbsp;niagna cum cæde graflatus maximum timorcm in omnes b«nos diffudir.Tandemnbsp;omnibus prælentem rerum Ratum exofis, repentina coniuratione nobilitatis ante-quam vires tyrannis colligcre poiTct oppreflus e fugaj quam ad Pidos intenderat,nbsp;^0 retractus pœnas luit tertio fui regnianno, caput niloaflixuin lactum populo fpec-taculum circumlatum cft-
XXXVII. Rà
^ANGVSlANVS ingentiomnium confenfuadregnumcapîenduth cûrcuocatus. Primùm, qui Romacho crudelitatis, amp;auaritiatminiRrifuirant,nbsp;H. iii.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lub
-ocr page 106-Rerum Scôtïcaritm
fub Rege iufto fibi timentes Pidorum Regem Nedamllm îïi vitîonem propittH^* fui ad arma commoucrunt, Angufianus pacis cupidus per legatos fæpe PiâoS .nbsp;admonuit,quantocum pcriculovtriuftjuc rcgnipugnaturieflentBrittohibusinan’nbsp;borum exitium intends» Verum vbicos vel fiducia viriutn, veliracundia pertur'nbsp;batos a pacificis confilijs auerfos vidit, cdu€io cxercitu poft acerrimum confliiftu®nbsp;vidoria cft poticus» Rex Pidoruin cum paucis cuafit. Verum poftquam mctusrc-cenitjirajamp; pudorc inflammatus a?grc a fuis impetrat, vt nouum fibi exercitum dc*nbsp;cernant:eo coado in Calcdoniam ducit. Angufianus iterumfruftratcntata p^cenbsp;cumfuiscopijsadhoftem tendit. Pugnatumcftvtrinquepariobftinationc,altC'nbsp;rispartamlaudcmtuerijaltcris jgnominiamacceptam delete conantibus. Demuinnbsp;Scoti Angufianocæfofolutisordinibus infugamverfi. Ncc Piótis Ixta fuit victœnbsp;ria Rege fuo,acpræftantifl[imo quoquebellarorcin acic intcrcmpto. Propeparv*nbsp;irinq^ue damnum acceptum paccm ad brcuc tempus præftitit» Pratfuittci Scotic^nbsp;Angufianus paulum fupra annum.
XXXVIIÎ. R»
^tÉTHÈLMAGHVS AngufianoRexcftfuffeéhis. Cumvîxbien-nium in regno compleftèt cxercitu coado Pidorum agros fœdis populationibuJ ' vaftauit. Vbi primum hoftisoccurrit,concur(um cftcumvtriufquegcntis magnanbsp;ftrage. Mam Pidorum acics media cornibus nudata propc tota circuraventa cft-nec tarnen inuka cecidit. Rcx Pictorum tertio pôft die è vulncrc dcceftît. Scotlnbsp;Victoria vfi,latenullo exercituobuio Pictorum agros vaftanc.Picti enim tantacladcnbsp;accepta nunquam totisviribus aufifefortunæcommittere,lcuesprocurfantiunimânbsp;nus in populatores locis,amp; temporibus opportunis immittcntcs latius eoseuagarinbsp;prohibebant. Interea Herguftus homo callidus accepto in fuos impcrio quatcnusnbsp;viribus iinpar erat,ad fraodc conuerfus duos Pictici generis viros immifit,qui fe Sconbsp;tosfîmuhntesRcgiperniciem molircntur. Hi cum fidicinc quodamdecidenbsp;Regis tranfegerunt. H^c cniin hominum genus ad ibranos conciliandos, amp; vi-gilias oblcctandas in cubiculis tiobilium pcrnoctabant : qui mos ctiam adhuc innbsp;omnibus infulis Britannicisapudprilcos Scotos obferuatur.Igitur ftatuto diePictijnbsp;vt conuerttum erat,afidicincintromiflî Regem quam maximcpoflùnt occulte iugnnbsp;lànt. Nec tarnen ita rem cœlarepotucrunt,quin ad morientis gemitum miniftri ex-citati facinorisauctorcs funt pcrfecuti:amp; cum vltcrius fugercno poflent c prjrupto ®nbsp;lapidibus propugnantes miniftri R cgi j aflccuriad pœnas cos retraxerunt.
. XXXIX. R.
qi P ET H E LM A C H O regni fui anno tertioextinctofucceffitEùgcnius, (eu potius Euenus Fincormachi filius. Sub id tempus Maximus legatus in fpetn 'nbsp;totiusinfulçpotiundac erectus fivtran que gen tern deler et, primum cumPictis,vtnbsp;turn res eranf,infirmioribus, atque ideo ad pacifeendum promptiotibus amicitiantnbsp;fimulat: eos vanis promiflîsimplct,fiinfocictatc Romana pcrlcucrent,pr«pterinnunbsp;mera alia commodatotum Scotorum agrum fc cis concefturum. Audiucrclibcnnbsp;ter ea Pidi,amp;ira coeci,amp; vindidç cupidi,amp; promiflTis deicniri,amp;• in futurum imprO' P”nbsp;uidi. Igitur cum Romanis coniuncti Scotorum agrospopularcriturprimus eisnbsp;tonflictus fuit ad Cream Gallouidia: aranc, Scot: pauciorcs apluribus circumiietinbsp;dum
-ocr page 107-Liber Quârtul
'âuîn in omnES partes fùgiunr.Romahi veluteerta victoria potîti fincordinefugien-tibüsinftant, Intcrea Argathelij,amp; vltcriorcs aliquotpopuli, qui nondumfe . cum reliquis copijsconiunxeranr, in diflîpatos Romanos denfis agminibusinuecli
ßiagnam ftragem ediderunt. Eugenius coHcâis quos c fuga retrahcrc po^-
îuit habitofuperfummarcrum conülio,cum præfenrcs copiæ nullam Ipem renö bandibclli facerent,retro in Cari^famabijt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maximum vero quo minus vido-
'“‘iris non procul a L»uno am ne politis non longe ab holtibus conltitcrunt. Acie ''trinqueinftrudaprimiconcurrcruntcumScfciis Romanorumauxilia. Ibialterisnbsp;^pe, alterisdcfperatione incitatis certamen acrius, quam longius fuit* Pidi,amp;nbsp;“filtonesmapna cum cede reculfi : acnifi fubfidium intemnoreaRomanisvenit
davtcreiur prohibuit trepidus nuncius omnia in interiore Britannia bello ardere. Scoti eius difeeflu maiore hoftium parte kuati quanquam vix ad fua tüenda fnfficc*nbsp;’'enqira tarnen,acfpe feante exadam æftatem boftes vicinos infigni aliqua clade re*nbsp;prtfl'uros,quicquid virium,2utodijfupercratin Pidos effudcrunt* Quacunquenbsp;pergebant, obuijs abfque diferimine trücidacis ferro amp; flamma late vaftitatem faci*nbsp;®bant, Maximus quanquatn minis, amp; verborum contumclia Scotos perfcqueba-vtriufque tarnen cladegentis patiter lætus vbiprimum ei commodum fuir^nbsp;î^nquamdamna Pidiiillataviturusin Scotos mouit. Illi tum non de gloriajnbsp;'niperio, autprædadimicaturi: fedde patria/ortuniSj vira » cæterifque, quæho-’^'inibuscaraciTcfolent, edudis omnibus, qui arma ferrepofTent non modo vi*nbsp;^s.fed etiamgentil! conluctudine mulieribus in Vltimum fediferimen parant : ôcnbsp;^äftris non procul a Duno am ne pofîtis non longe ab hoftibus conftiterunt. Aeîënbsp;“futones magna cum cpdcrepulfi : ac nifi fubfidium in tempore a Romanis veniPnbsp;fugamcircuinfpedabant. Verum Maximo legiones admouente Scoti amp;nbsp;^ultitudine, amp;genere armorum, 8: difeiplina inferiores ruinæ modo retroa*nbsp;^6 CeciditibiRex Eugenius, dumfuis non vult fupefclTe : acmaiorproce-J^^nipars ne Regem prodidilîe videretur. Al Maximus tanta vidoriacitius,quamnbsp;’pcrarat, potitus J cum vix haberet in quem odium exercerct, mifericordiaad pri-bnam clementiam reuocatüs, multis Scotorum regionibus perluftratis dedentesnbsp;.^ferccæpit, aerofouecolereiuflit t amp; vt fuis contend 4 vicinis molefti ne effentnbsp;‘^otnanos, eorumqucfocios folidam ôrfynceram paeem habituros intolumi gen-Scotorum femper inquiéta, femperadomnem pr.rdæoccafîoncm intenta; nun-^3niterramBritanniam fecuram fore^ dum in eaquicqüam illius fanguinis fuper*nbsp;: cum feris belluis rem elfe , quæ nullis officijs prouocatæ manfuefeant *'nbsp;^^Hisdamnisfradçconquiefcant : eundemj qui ci genti effet, bcllofincmfbtu«nbsp;^^'tn.Cum Maximus contra multadiffercret de vetere populi Ro. inftituto, aquonbsp;F^tes vidæ non modo relida: incolumes, fed etiam ciuitate fîttt donatæ; nübquânbsp;^orbeterrarû fereperdomito getitem vllam penitus excila : feciftaire,vt Rege cumnbsp;/nni iuüentute cæfo non metuendos vicinis, fed potius miferandos hofles rehnlt;nbsp;p'^^’^etmec fe Pidorum aduerfus eos odio cedere:fed rem vere «ftimahtibus multo
I
-ocr page 108-Rcrum Scoticarum
vnam elïè huius belli gerendi lationem, Hiberni Scoti contra Albinos increl
fors tulit per Hibernian),Æbudas^ Scandiam,amp; Ghcrronelum Cinibricam difp^ . ab incolis làtishuinaniterfucruntreccpri. Sed nccafacerdotibusamp; monachiSjq*“,nbsp;tüni in fuinmo erant honore Pidi,ctfi publice Chriftianis inftitutisimbùti,iniuri^nbsp;abftinuerunt. Illi vero ptofugi cum in omnes circum circa regiones difpefg^nbsp;rentur, multiin lonam Æbudarum vnam deuenerunt; atqüe ibi in coenobiu*”nbsp;colledi magnam (uæ lânditatis, amp;eruditionisfamam ad pofteros tranfmiïerunt» ,nbsp;Cæteris Scotisita bcllo affliôtis; patria pulfis,amp; de reditu defperantibüs Æbu^l^^nbsp;millia, Hi in latus Scotiæ aduerfuin Hibernia? tranfpofiti magnum fui aduet”'*nbsp;terrorem late fuderunt. Hoc primo fuccelTu Ijti cum de reliquo bello cobfultar^nbsp;Scoti Albini gnari virium Romanarum,amp; quantum reliquas nationes peritia rcii^'nbsp;iitaris anteirent,aüdores étant,vt prffcnteviôtoria contenu turn præda domosnbsp;dirent,necexpectarentjdum totius Britannia? vires eosadorirentur. Etquandonbsp;vniuerfç Hibernorum copiæfîadeflent, pares elfe queantadücriuseoruin exerciti^^’nbsp;quorum confilio,amp; armis terrarum orbis eflët perdomitus cum eis nonviaptf'^nbsp;ièd aftu certandüm î oCcafionescaptandas:amp; quos nec numero, nccopibus,n^nbsp;bellandi peritia jcquare polfcnt,laboribus,amp; malorum patientia fatigandos. Ha’’nbsp;te, quorum priftina animi vis adeo elanguetit, vt cumpofteri effent eorum, lt;1*'nbsp;Romanos cxercitus prope delelfent, ipfi nec afpectum quidcm illorumnbsp;poflTent. Necdeerant eîiamexipfîs Scotis Albinis, qui contenderent bdnbsp;tationem a ciuibus fuis propofltam plane inanem elfe: vtquarad hoftem tantut”nbsp;vcxandum,non ad patriam reeuperandam faceret. Qüamobrem fortunænbsp;dum ; earn reditus duCem fcqucndam. Id fi faciant , non efic dubitandu*”nbsp;quîn Deus, qui tam profpera belli initiadcderit, aut nouo Brittonuin motquot;’nbsp;aut reuocatis ad bclla propiora Icgionibüs hoftium vires fit imminuturus.
Liber-Qn^us.-
«cùamp;tjtibus, 8c culpam in imperitam miiltitudincin confcrcntibes «îata veniaiî Paix ijs legibus fada, ne hoftes Romanonim poft cüra diero Hibcrni rcçiperent,abnbsp;eorumqucfocijsomncra vim abftincrcntjcoirjtcrimpcnj maieftatétn coIercntiHiinbsp;* bcrniçquiores quam fperaranc conditioncs læri domum rctulcrunt. Maximum au-temadpacificanduruïionihetusabHihernis (vt qui nonmagnuinineorunimo-tibusmomentumponcrcQflexit j fcdquodin niaixjrtimrcrumfpemintcntusnortnbsp;modo quieiam,(ed etianrhcneuoiamfibi volcbatrcIinquereBiitanDÄK Nam cûrnnbsp;tor cæus exercitibusironerii Romani vires bellorum ciuilium temDcßaliBus debi-mijCûquc perdomita (quod nulli alteri contigi(fet)Britannia magnum in remihtarînbsp;nomen, excrcitumqucpromultiiudinefâtis firmum haberec, ineorcrum ftatude*nbsp;creuerat j fi (eoccafioimpcrijoccupandiofferrct, fortunçnon deefte. InhanCnbsp;fpem ptonus nllitcs pluriroacomitatc, amp; 'omnilargitionis gcncie complcdc*nbsp;batur. De rebus grauiffimis cum Britannorum maioribus confultabat : Pi^nbsp;orum iuuentute exercitum fupplebat : cifqucpræfidia pluribus in locis prouin-ciæ cotnroittebat euftodienda : diuifo inter cos , amp; Biittoncs Scoterura agrdnbsp;. . •• ... - ¦ .
veterem ditionem liberam rcliquit : fed vtäigaliamodica ex attri*
buto CIS vItimorcgniScotorumangulocxegit. Indiciumquidem, vtipfcpra?-lt;ücabat Britanniam vniuerfam partim a fe perdomitam,partim pacatam. Atque bis quidcmartibüs vulgus mirum in modumfibiconciliabat.Iiaque omnibus «dfpemnbsp;conceptam paratis vtlut a railitibus coaiftus,purpuram fumpfit.Poft eum Conftanilnbsp;nusexinfimonulitif ordincfolanominiscommtndationc aBrittonibus duxcft c-Içâus.- atq. CO rurfus interempto Gratianushomo Britannicilànguinisinfulp imperium inuafit. Verum Maximo in Italia,Gratiano in Britanniacaew miflus eft Romànbsp;yiâorinus,qui legati nomine Britanniam rcgcrct. Is cùm fua opéra imperium vidc-rivelletauâum^ Piâisin prouineix formam redaâis,lcgibusRo.eosvtiiuflîrj gravi poena ni pareatur indida*. ac Hergufto eorüm Rege inter hæc mortuo,vetuitncnbsp;nouum crearent, neve magiftratum alium nifi a pop. Ro. datum haberent. Id veronbsp;Piftis mcraferuitusvidcri:ac iamfcrô,amp;fiufiraqueri gentem Scamicam, amp; cogna-tam,aclicet interim moleftam,tamen aduerfum externum hoftem omnium pericu-iorumfociam a fe fœde amp;crudcliter proditam. Eo fe bpciure pari, qui non auxiiionbsp;folum,fcd mifericordia fe priuarint. Quis cnim eorû calamiiatibus indolcre poftet,nbsp;quimeminerit,adquantam omnium rerum ihopiâ vctcrcsamicos redegiftèni? huenbsp;nimirum pcrtincre vêtus illud oraculum,qüôd Pidos climaScotis dclcndos prfci»nbsp;nuerat. Ob Scotos enim a fe proditos nunc pœnas lucrc,ac milcrius quam illos pe-riremifi forte quis intolcrabilius cxilium,quam feruitutem put«t.Illos cnim iîl tjua-licunque fortuna tarnen liberos eflc:/c vero in extremis malis verfari, côquc gtaui-oribus,quôd fuo merito in eaincidiftent Jraqucvt haberent ad quem conucnirentinbsp;vt in medium deremedio calamitatum fuarum confuIcrent.Durftum Hergufti filiûnbsp;4® Regem créant. Apud hune primorcscongregatidum remédia circumfpiciûc ierui-tutisafperitatem querclsecxpreftcrunt. lam non imaginaria fc,fcd vera ieruitutepre-*ni. Incluibs intra vallum Scueri velutferas beftiasabomni htmanocommercionbsp;fciunâos inde iuucntutem omnem fplendido militiar nomine ad lanienamnbsp;educi. Prætcr vicinarum gentium odium aecedere monachoium acerbiflir^^snbsp;increpationcs: qui occlamarent merito corum prccesaÙeo cenumni» quiDeinbsp;RÎniftros , fuofqüc fratres coiundem làcrotum participes tanta iaeuitût,
-ocr page 110-Rcrum Scótïcarum
•ffcnt pcrfccTJti,vt ne monachos quidem, per qiiös Deus exorari poflèt eódem Cumccelofruifîuillènc.nbsp;nbsp;nbsp;Hæccum grauiter cos vrerent,fubeuntein rebus aduc*quot;' ‘
fisantmos religione,tandcm nonnihilaperpeölonc malorum laxamentidato, vn* ad libcrtatem reüituendam via eft vifa ƒ Scoris placandis, Dcum ctiam fuæ pef'nbsp;fidiarinfenfum placare poflent.Sc intdligerc Fcrgofium Regij generis iuu©*nbsp;nem in Scandia cxulare: co reuocato cæteros ciusaudoritatc facilenbsp;' poRcadduci, vc redirent. Adcius anitnum temandum
- ' occulta tnetu Kooianorum legaûodecrcùeftk .
C)
t
-ocr page 111-f-'RERVM SCOTICA
K.VM HISTÜRIA
Aüdore
iÇGEORGÎO BVCHÀNANO
SCOTO.
JQ
IçLÎBER QVINTVS.
A jTJ’ Ç ViiretuIimusaRcmanîsÈugenîojac^Ô jL^ I Önbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tc^vnincrfa patria pulfa Regis frater, liue
xllc Ecbadius,fiue Ethodius fuittnctu infidiaruna a Piâis^ac re-rumfuarura incertus, condudo tti^uigio ,non magis ventis
gt; quamfoiiunævelacorrmittens, in Scandum appulitvhacû /Ç blioErtho ,amp; nepote Fergûfio. Ibi cum in aulam veniflet,nbsp;3amp; Rcx illius oræ cdodus qui, amp; vnde eflct, qua que fortunç viö-lentiacxercitusfuiflct.cum prætervedortim (crmoncs habitus,formaque yiti facile didis fidem faccrct,brcui eum in familiariu numeruih admi-fit, Fcrguiius ibi pâtre,amp;auo monuis cum adolcuiflet, amp; fctotum ftudijsroiJitari-inbsp;bus dedidifletjtnultç fimul aducrlus imperium Ro.eXpcditioncs à populis ad (èpte-bionem fpedantibus font fufctptæ.Alijsin Pannoniam,alijsin Galliam natlonibusnbsp;JtruinpcntibuSjFcrgufîu^paritcramp;armorumftudio, amp; RomanorutnodioFtäncoanbsp;30 ’n beliuipatjucrfuçGallos eft fecutuSi ’Scd cumeaexpeditioparum profperecef^nbsp;»ucqmaiorcgloria quam re parta in Scandiam redijt.Cum verô non ibi tantum,fednbsp;pfr vicinas quoquegentes nomen eius cekbrartturjCa viri fama ad Scotos,amp; Pidosnbsp;pcrlata fpem fecit Scotis patriam,Pidis libertärem recuperandi,fi antiquis odijs dc-püfitishocduceaduerfus Romanosfortunamlentarcnt. Etcratea lempeftateRó^nbsp;•panaresadcoaffiiifla finitimorumarmis, vtipfàoceafio veteres inimicosad vindi-«ani fupenorvm iniuriarum excitaret.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IS am imperatoresciuilibus bellis attritî
’Otnis,amp; Vàndalis,amp; Francis, amp; Afris ih proximas cuique pwuincias irrult Jjenti-'^sitavndiquevexabantur, vtad Italiam, amp;Ro. impcrijfcdcm tuendam otnifià rcrutn exttrarum cura txcrcitus rcuocareniur. 1 nier.eos motus,qui Britannlcis le-gionibus prç^erantrem Ro,habentes pro depjoratafibi quifquepriuatim confulcn-aliusalio temporetyrapnidejn ftabilireconabantur : ncc contcntiinfulanosnbsp;generc crudelitatisjamp;.auaritifE.vlt;xare eiiam ipfiamütUisincutfionibusfefeconnbsp;h^’k3lt;îccrcfccntequotidicIegio!iariorutnBuracrolt;rckentc prouincialiuro^nbsp;pi.’®*’’^gis^cçrantBritani}is^ynjueifis.vircs/]uam.3nimiiS.ad rcbellandum. Sedfünbsp;infulam vltimuscxercitus imperatorCon-mifitcin Rojnanuni,fcdquicquidin Brita,
CKWf
-ocr page 112-Rerurh Scoticarum
abdüxït5amp; infuhrn cxartnatam,amp;: fi quem externum hoftem habuïlïcc, ad omliep® tniuriamrcliqueratexpontam»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potiflimiim oCcàfio Scotorum mirum“*
modum confpirationcm maturauit. In hoe igitur ftatu rcruni inita concordia . fccreta cum Pidtiscolloqiiia petvtriufquegentis legatos Fcrgufiusadrcgniunauitquot;nbsp;fufeipiendum reuocatur. Ille vt homomilitarisjamp;gloriæcupiduSjamp;prælèntiumf^nbsp;rum tedio affedus gt; amp; futurarum fpe eredus facile conditionetn accepic. Ad faina®nbsp;cius profedionisnon modo Scoticxulcs,fed Danorum multi familiarivfu,amp;coi”nbsp;militio conciliati in eandem cum cofpem domo profedi in Argatheliamappul^'nbsp;Tunt» llluc adcumanteadeeiusaduentupræmoniti,quiin Hibernia, amp;circuiti'nbsp;iedis infulis exulabantceleritcr conuenerunt:amp;ipfi fècum holpitum,amp;amicoruni)nbsp;iuucntutisitemnouarum rcrum auidp fatis magnum numcrum trahentes.
41 Mis auxilijs Fergüfius fretus more patrio quadragefimus Scotorum Rext” creatus . Liber Pafletenfisreditum eiusconijcitinannû Honoriiamp;Arcadijlmpp*nbsp;fextö.Alijin odauu,hoceftjiuxraMarianiScotifuppurationc403,iuxtaFundiuflinbsp;4o4.a Chriftonato,quifüit,a mortcEugcnijaui circitcr 2 7. Q^ui es Bcda contéduntnbsp;bunc primuin fuiiïe Scotorumin Britanniam aduentum,eoseius hiüoria manifeß}nbsp;mendacij coarguit. Comitijsigiturpêradishomoin bellonarus,?ecducatus,3^Ç”*nbsp;fortunxbcnignit3tc,amp; hommumalacritatc vtcndum,amp;famam fuiaduencus prevC'nbsp;niendam cenferet,præfidia proxima,cum nonfatis militum haberetad eaobtinenfi”nbsp;diruit : Ärregno recuperato cumprimumperanni tempeftate polfet , diligeiltetnbsp;aduerfus hoftes expeditionem apparat» Brittonesintcreaindnasfadioncsnbsp;diuifi, Alteri libertatis cupidi amp; externa? dominationispcrtæfîeorum adueni”nbsp;gaudebant:alteripræfcnsocium cummaximis incommodisconiundinn inccft^nbsp;ribcrtati,amp; certobello præferebant. itaque amp; periculiimminentis metüpntes,amp;nbsp;fuæinfîrmiraiis con/cijdupliccm legationem dccernunt.-altcram ad Pidos,nbsp;cosfollicitaret,nerclida Romanorum,amp; Britannorum amicitia ad vetcres fuosini'nbsp;micos, homines fine re,finefpe,fine viribus defîcerent. Addunt admonitionc?,nbsp;poUicitationes,amp; ni pareatur,graues minas a Romanis,cjuibus necintegriambovnnbsp;quam refiftere potucrunt^nedum mine alteri deledibus exhaufti,alteri omninbsp;nialorumattriti pares eile poflènt. Legationisad Romanos fummahecerat/r innbsp;tcmporCjdum aliquidab hoftiumimmaniumcrudclitatefupcrcfl«, quod defedc*nbsp;rciur auxiliamittcrenr» IdfiFiGerent,ßritanniam in eorum perpétuafidcconft””'nbsp;terpermanfurams finminus,fatiusforcpatriam rclinquere,quam gentium feraruinnbsp;jnortcgrauiorem feruitutem tolerate, Romani etfi vndique ipfis inftarent bclb,i”nbsp;meniegionem vnamad prouinciam protegendam è Gallijs mfttunt. Sed rebusnbsp;ibi pro temporecontpofitisreuerti iuflam, lis copijs Brittoncs freti repentinoad*nbsp;uentu manus prædatorias incautius vagantes magna cum cæde repulerunt. Socijnbsp;Reges inftrmîto exercitu cum ad vallum Seucri veniflent ad Carrontem amncninbsp;lioftium copijs occurrcrunt.Ibi atroxcomnniffumpratlium. Magnavtrinquecfdönbsp;édita Romani fuperiorcs qui breui in Gallias erant redituti, contenti holles rcprcPnbsp;ßfle vaUum Seueri pluribus locis dirutum reftituuntteoqueinftauratOjac Brittonuninbsp;pratßdijs firmato difeedunt: etIbcijRegesetficeleritatc,amp; laborumtolerantwnbsp;fupcriore$,multitudinc tamen,amp; opibus hofti impares,decreuerant præliis abftitic-rc, crebris incurfionibns hofiem vexare , fummam rci nondumadultis viribus innbsp;«lifcriincnvniusccrtaminisnoncommittere. Verunivbi Romanos è Britannia ab*
-ocr page 113-Liber Ó^ntLis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. zj. ƒ
^^ccfline nuttciatutn eft, mutatafenteniiatotis viribus in vhümcciîeàis vallum •liUri tantum opere conftrudum,amp;fcgnitera Brittonib‘’cuftoditum diruunt.In-ƒ liberioreiam populadoneagruin vitra vallum, quern ob hominuminopiam to«nbsp;^renonpoterant, admulta milliaßrittonibusinutilemtcddidcrunt. Pdnciperainbsp;jpunitione diruenda Grænium quendam fuiflc dicunc : qui militenauibus transnbsp;‘Uin cxpofitocuüodes incautos oppreflit,acfuisaditum patefecit.Hic Scotûsne,nbsp;quot; örittoiucritfcriptores in ambiguo relinquunt* Maior pars Rrittoncm fuifleê fanbsp;'lia Fulgentiana imprimis in illagcntenobilioriundumjcunderaque Fcrgulij fo-gt;0 clt;^ntendit. Eosvtfcquar magisinclinât animus* Vallo igitur diruto cumnbsp;oti amp; Pk^i inburaana crudelitate in Brittones, (vt turn res erant) armorum dcfuc-iinbclles fine difcriminc fexus, amp; setatis graflarentur, illi tnifcrabilcm legati*nbsp;°^^'tnRomammittunt,quæineft'abilfmgentiscalamitatcmiiidicarct, amp;fupplicitcrnbsp;pofceret» Quodfi Brittonumcladcm,amp; prouinciænupettamfplendidçnbsp;æ^ligerentinteritum,tarnen ad dignitatem Po. Ro. pertinere, ne nomen eorutti a*nbsp;F”J barbariem illam incultam vilefceret. Rurfus igitur miflà legio,qtjæ(vt ait Be-tenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autumni adueniehs magnam hoftium ftragem dédit.Ad hos
Pbttiendos Ibcij Reges quantum |»fluntexercitumcogunt ; amp; freti fuperiorum j^^potütn fuccelfijjôt Dioncthi Brittonis amicitia ad hoftem ducunt. Erat autemnbsp;'^G ƒ quot;^’^^^bus honefto loco apud fuos natus;amp; quia fcmpcr alias omnibus fuis aüâocnbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feruitute Romana lceximerent,ac tum maxime tanta opportunitate ob-
ƒ'3, totis imperij viribus in alia bella conuerfis, idco fuisgt; ob nouarum rcrû ftudium pptóluSjRomanisinuifus,Scotis,amp;Pilt;ftis amicus erat. Hi cum initüm feirent abnbsp;.'®'bbus confilium,vt hunc primum velut propius malum, amp; in ipfis inhærenSyita«nbsp;X ^’’Oppriincrent.id ne fieret magnisifincribus ad hofiem centendunt; Si coniuïinbsp;Cüm Dionetho cafitis, acrique aduerfus Romanos confliâu initoeosaftontcnbsp;‘'l^eatergomuliitudincfrcticircümveHlunu Cum folutisordinibuslegionarijnbsp;. ^’^fntjlocij Regcsacriusinutâia reliqua parte Romani exercitus, quæinfubfî-^‘l^collocata fub fignis manferat excepxi cum magna ftrage rcpellunturt âc nifi Rdnbsp;5^ lüîE paucitatis conlcij fugientes inftqui longius aufi non fuiflent, infignem conbsp;li nt cladem. \crùm quia damnum am iffi militis in paucitatc magis fen-j'batur,minor ex viôtoriafuitlœtitia. Maximianus (ita quilegionipræcratano-^‘^vocatur) hacoffcnfioncperculfusinintimam fc recepitprouinciami Regesnbsp;j^'’^frfiadfuaquifquercucrtuntur* DioncthusmoreRomanoftimpta purpura fonbsp;ƒgtm Brittonum edit. Romanus vbi difperfos hoftes Intellexit, collcdis quantasnbsp;viribus Brittonû auxilijs fuascopias augct,ac iuDlonethöpropinquafibinbsp;‘f'^üinciæ loca infeftantcmducit:eum,vndc propius e;/ntpericulutn,antefociorumnbsp;opinitîhecôniùnâicaftranbsp;! j. biscontulerc,ac fuos pro tempore exhortatiin.acicm produxeröt.-necmora prç-lt;0 Romanus Britannos in prima aciexollocauit: fuos in fubfidijstenuir.
^^ttiiniflbacri prarlio cum prima actes loco rnota effet Maximianus promotalcgi-{ǃ ^quot;^^nnes prope circumfpcâantes fug.-^m retinuit * Deindecircumujiflis,qua! ii) cohortibus, Scotorum aliquot manlpuli in mcdio deprehenfi cumnbsp;\,f^.’^fbempugnandofedefcndefcnr,m,aiore hoftium parte in eos Veria ipfiquidcninbsp;ç’^cifioccidioncoccifiifed eorum calamitas cæteris ad dilabcndû fpatium dedir*nbsp;jj^^!^f’’nntineapugnaFcrgufiusScotorum,DurftusPidorum Reges tDionerhusnbsp;nusaegrepeiluosraptus admarenauiculadomumcftauectus, Hjevictoria itanbsp;l.j.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pmnium
-ocr page 114-Rerum Scoricanim
. omnium aninnos perculit, vtfuperioris temporisanteoculosimaginem haber^^' amp; plærique iam cxilio locum circumfpicerent. Deceflit Fergufius poftquamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
cimannos rei Scoticæpræfuiflct; vit plane magnianimi, amp;quem fecunduin Scotorumconditoiemiureliceatappellate: atquein coFortaflepriori Fergufioafl'nbsp;tefcrrCjquôd illein vacuos propeagros concedentibus ctiam Piólis venir: nee einbsp;cum Komanorum jnuióliscopijsjèd cum Brittonibus,vt non multo belli apparat“nbsp;füperiotibusjita laborura patientia longe inferioribus« At hic Fcrgufius cælis pf^P^nbsp;omnibus,quïarmaferre poffenl,in externofoloeducatus,poftvicefimûfcptiwugt;®nbsp;demurn exilij annum Rex ignotus abignotis fibi ciuibusafcitus, manucolle^k*^nbsp;cxvarijsgcntibusaducrfus Britannosintérim Romanisopibusfubnixosacccrfîtu^»nbsp;nifî inanifefta vis numinis eius conatibus affuifletjtemcrarium facinus, ac propio*nbsp;amend« aufusvideripoterac. Decedens tres reliquitfiliosadhuc impubèresEænbsp;geniutrsDongatdum,amp; Conftantium. Eis omnium magno aflènfu GrfmusauU^nbsp;maternüs tutoreftdatus.'interirndumpueriadolefcerent^pro Rege futurus. Ii'nbsp;tanta fuit virtus,vt temporib’ turbulentiflimis in genteferoei, nec ièmpcr fuisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
bus morigera nullus domi fub peregrino principe motus extiterit.
E V GEN 1 VSjnueEuenusjnaximusnatufîliorüm Fergufij nomen gîum habt bat.-poteftas penes Græmum état. Is cenfu iuniorum per vniucrfumnbsp;num habitoeûm vires fupra quàm crediderat fuperioribus prçlijs attenuatasco^nbsp;perilfet,nihil tumconandum ratus,dcleâ:üra remifit. Romanaautem legio vtd ,nbsp;trat, libcratisfoCijsin continente rediturajquicquid letrarûhoftrlium intra vallû^^'nbsp;ncri erat depopulata cæfis incolis agros Brittonibus tefti tuit,prf dâ fibi recinui'¦nbsp;torum,àc Piâorum reliquif .qu£ eamcalamitatc euaferant, intra duo marisnbsp;rurlusincluf«.Rebus ad hune llatû redaâis RomaniBrittonibus exponût,nbsp;quâ validis exercitibus in exitium rei Roiôançconiuratis ipfi obfidcantur :nbsp;nec laboribus,nec fumptibus tantis pofle fufficerc,vt longinqua tueatur.nbsp;»em BritroUes admonenr^nein pofterum externa expedient auxilia,fcd ipfi^rm^^^nbsp;peflant,amp;adtnilitareslaboresfuftinendosfefecxerceant;amp;quod ignauia antcap^nbsp;catum fucrat,înduftria,amp;m31ofum tolerantiacôpenlenttneu le finanthoftibus,q'*^nbsp;bus ipfi amp; numefo,amp; opibus pr«ftent,ita eflecontemptui,vt ex agro eoruronbsp;prçdas nonfecus,acfivenatumexirent,abducant, Ipfiveto Romani ctiam vtinp^^nbsp;lier um pfcdeflcnt,magnu,amp; memorabile opus aggrcdiuntur.Collcdb enim è , fnbsp;prouincia maxima opincum manu Romanis ac Brittonibus certatim contenue'’.nbsp;nusjvbi vallum per triginta millia pafiuutn a Seuero fucrat dudum murum c Wxnbsp;dibus extruunt oâo pedes latum,duodecim altum.Caftelliseum diftinguntjqi^®^nbsp;nonnulla oppidulerû fpeciem prçfcrebant.Finiebatur ad occidentem adnbsp;«une Fanum Fatricij dicitur. Ad orientem vcfo incipita tnonafterio Aberkernic®’^^nbsp;feribit ôeda : quainregioneante lao. annosärx validaDuglafiîorumnbsp;cornü:nionafterijveronulquamvllûvcftigiuih* Prætereanehoftes (vtaliàs^nbsp;memincrant) nauibus vitra murumin teframdefcendcrcnt,frequentes totonbsp;fpcculas excinrunt in locis editioribus, vndc profpedlus latcin marc patebat*nbsp;pofitævbicommodum vifum eftcuftodiç:(cdplanchominumignauorumjamp;**^,gj Anbsp;fiutn,qut nec hollis armatiafpcdlum fuftinetent, His Romana legio prou**’^*nbsp;ofiîçijsproIcGUtafortibus etiamconfiliis ad patria proprijs armis potegendam .nbsp;tantunacvcuntauxiliuwRomanoruœpoftcumdigipcrarc. Incocninito^J,^ ,
-ocr page 115-Liber Q^ntus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol 48
Homanam eflè, vt focijs longinquis nullam opcm poflit afîcrrc. Scoti, amp; PFdi vbi Romanosabijfïè, necdenuo rcuerfuros per explorarorespro certo'compcrerunf,nbsp;^otJsvihbus,ac multoquam ante acrius muruni aggrefil non modo telis miffilibusnbsp;propugnatores deiecerût:(êd vncinatis t'élis,inquit ßeda,id eft (vt ego intefpretor)nbsp;^orydrepaniSjautfalciblismuralibuSeinurodcttahcbant: acfüperiotehiünitioncnbsp;yefenforibüs nudataoperisadhibitisfündanicntafubrücbarnt: amp; fcrntl àditü pâte-«élohoftem perculfum cogebant rclidisvillis, arque vrbibusqüa cuiq| cômodumnbsp;^fâtfügàmihtendere. Scoti vetOjamp; PiôlitamauidoVindiélæ incubucrunt,vt Tbpe-Ç^otesomnes calatnitatcspræ malis præfentibus tolcrabilcs hóftibu^ videri poîTent.nbsp;veinde vbiprædatores màgis laflàti,quam fàtiatimiferijs hoftiüm domùm tediere,nbsp;‘eratandemfubit ilia cogitàtio fe hoh tam bona inimicorüm,quâ viftotiæ præraranbsp;^orrupifTe. . Igiturcurriinconuentuproceruni difeeptaretur, quomodo tanta victoria vtendum effet,priihuth omnium placuit agros hoftibusereptos adfobólis pro*nbsp;P^gationemnouiscolonijsoccupare. Etvtid cônfiliumfalutate vidCreturfaciebatnbsp;Jpgenimultitudo fortium, fed inopum vitoruin, quibus veteres agriahgüfti âantnbsp;‘Utüri. Hocautem rcrum fecündarum cürfü pernatiohes vicinas diuulgatô nonnbsp;‘olum exulutn e Scotià, fed amp; peregrinorum dômi inbpüm vis irtgens velut ad præ-oani conuenefat^ratiGræmüm ^tate,amp; tebus geftis florentem non priüs finem bellinbsp;gerendi faâuruhl i quam totam ßtitanniam perdomiiiffet. Verum illi tot cafibusnbsp;*0 ‘a^latoptonioranimuseratad pacem cumrc,à gloria ampicdchdam,qüahi ad ccrnbsp;tanifelicitatcm in periculiim incertum conijciendum. Igitur pacém cuin Brittonib^nbsp;non inbdo volehtibus,fed etiam cupidis his legibus fecit, vt vterque populüs antî-quisfinibüs cbhtentus abaltérisabftirietétiniuriam. Limes autem vtrifque effet A-driani vallum. Grçmusita pace confedahon thodbScotis, fed ctiâ pèregrinisau*nbsp;fpicià fuafecutis agrosdiuifit. RegionespropeomneS, quöd plæriqüènbuohjnxnbsp;tncolarüm péregrini,reliqui vero maiorc ex parte in exilio hati tfïent Vetera nomina cömttiutarünt . GallouidiaHiberniae regioproximaHibefnisfbrfedatànomennbsp;gt;d apud fiios tum cclcbre credituraccepiffe. Cathantfia qnôd mótana :Roffia,qüô4nbsp;, peniniùla;Buchahia,quôd magnum e bubus vedigal pendcrtt,dida.Bbgia,amp; Nar-Î0 niä, amp; Ï4auernia,amp; Speia,amp; icrnia,amp; Taichia a fluminibus :Abria a lach,abt vériusnbsp;*ftuafio maris noméaccepit.Plurimp itécis Forthä regiones Lcbiiiiä,Glottia,Tue»nbsp;dia,Teuiotia,Lidalia,Efcia,Euia, Nithia, Annahdia,amp; Dugiaflia a fluminibuS cognbsp;nominatæfunt. Multis noméantiquum permanfit ihtegrûzquibufdam paulûimmunbsp;tatû cft.pcindevt redis inftitutis licentiâdiuturhitatc belli luxuriantèm cbmpéfcc-t«,primû operam dedit,vtmonachi,dodorefqucChriftianoram inftifùtorû reuo-9tentur:amp; negraües populo inopi eflèht,annuos prouenius ex agrorû früdibus at-tribuit;qui ctfî exiles,vt illis teihporibus Crant,hominum tamen modeftiä,^: fempenbsp;Jantia fecit, vt ampli viderentur. PræfidiaOpportunis locis aduerfuS fubifashôftiûnbsp;^curfiones difpofüit,partim qua: deieda crant,reftitutis, partirai hôuis infiitutis.
40 ^rilisitapcrtbtâBritahniam reftindis BrittOnes velut èturbulèhtiffimatcmpcftate tetepti tranquillitatis publicse bonisfrucbantur,ita ihccrtumjfecerunt bellum ne eisnbsp;’npax plus incomodiattulerit.Dirutis enim vrbibüs,villis incenfis,pccore,omniq;nbsp;t’jfticoinftruraento arnifTo, qui hoftiû fæüitiam cüafcrarit, cogebantur aùt Venandonbsp;*natn inopem tolerare,autlatrocinandi licentiam ab bofte aduetfum fuós cono^’f*nbsp;tÇtc.'adeovtèpacc externa propcdomefticum bellum nafceretur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nee CoUck^
Worum perpetui hoftcs,etfi ab aperto bello temperabant/ubindeproxim« popu«
Lip nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ubaniur
-ocr page 116-Rerum Scoticanirti
làbanîurr fed Hibernörum man us fpeluctiinuitata maïîdmis încurïîôhibùs inifc ros,amp; extremis malis obfefTos vexabant. Acccflît omiiîum calamitatum extrcrnûnbsp;fames: quæadeoférocesfpiritusfregit, vtplurimifclêhoftifpontcdederent»
Tandem paua\ qui in fpeluncis latebant neceflitate coadi prodeuntes vagâ» prædacorum manus difieceHint : amp; Hibernes ad marc compullbs Albio difccHÇ'nbsp;re coegeruntk Ea peftevixabada propius malum grauiùs vrgere cœpit. Scoti,nbsp;amp;.Pidi pefpetui hoftes non contend prædas clam abducere in occäfiönem rcinbsp;loris animumintenderanti Eugenius enim Fcrgüïîj filius j qui fub aliéna tiitd^nbsp;adidtempusquieueratj iam adultis longa pace viribusjacmuItafbboIeiuucnW'nbsp;tis audus/pccimcnfuioftcnderecupicbat:etprætcr Brittontim infirmicatemnbsp;xelferac priuata belli caulà. Grxmus auuseiusmaternusclarogencrc apud fuoSnbsp;VtidiximuSj ortuscrat : fcdexca fadionei qüæpatriam eripere cupiebàte fef'nbsp;uitutc Roraanorum.nbsp;nbsp;nbsp;Earn ob caufàm ab altera fadione validiore domo pul^'’?..
ad Scotos, quibufeum âuitum ci hofpitiumjacmultæ aliæ neeeßitudines crant,*^ ’’ contulit* Eodefundo Eugenius agrosauitos, amp; fruduofos,qui intra Adrianiv^'nbsp;iumerant, per legatos repetebat : acnon obfcure pfç fe ferebatjui redderentytinbsp;bellum fcillaturö.Cum legad mandata in confilio Btittonû cxpofuiflènt^inter ipi^*nbsp;tanta cnntentioneanimorum efteertatum . vt orooe ad mariüs venirent. FerOÔ'nbsp;lum qu.rrcre : hcc infidiari tantum alienis calamitatibus , icd padentiam tcntJff^’nbsp;Si agri negentur, bellum inftarc : fi dentur, hoftem immaniffimüm intra vifc^f^nbsp;accipi : nec tarnen ita pacem habituros,nififperent ebrum auaritiam paucotum î'nbsp;grorum concdTioncexpIetum iri i qui totj ïam anjplis regiohibus, quibus pr^Jci' ƒnbsp;mobello demigratum fit, non fint contend. Tods itaque viribus ab initio conit''nbsp;immoderata», imo inexplebili libidini obuiam cundum eflè ï nec paruaruiö rf*nbsp;tum cohceflïonccupiditateminflammandam , amp;augcndam audaciam, fedf«-to comprimendam licentiam » EratineoconcilioConanusvirapprimcnöbiliSnbsp;amp; opinione prudentiæ inter fuos clarus, Is cüm mülta grauiter de noftiümnbsp;tia. déque præfenti Brittonum ftatu difleruiflct, iuiierttutem fere omriem in tranf*nbsp;marinas expeditioncs abdudam .? acceffifle ôc bellum foriSj amp; dômifeditiones,amp;nbsp;exinopiafamem, quæ rcliquias milcrrimasautconfumplcrit, aut dcbilicatit. Fo’nbsp;manaslcgiones ad domefiicabellalpcomnircditusprjcrcpta abijflc: pacem ciih^nbsp;hofte crudclifiîmo parum quidem honeftam j fed certc ricceffariam eiie. Id cofl jnbsp;Eium nuilo rcrum fuarumrefpcdu a fc datum, fed publica nccefntatccxpre/runiînbsp;hoccfleindicio, quôdquandiu fe tueriaduerfushoftium immanitatem poteran^tnbsp;nuHâ vnquam pacis mentio a fe fuiflèt fada: ncque fc ignofare haric iplàmjqui®nbsp;fuadeat non fore dfbturnain/ed morara tantifjjcr bello faduram, dum vires BrKtô'nbsp;num tot cafib’ debilitatæ,ac prope fradæ breui quietc rcfocillari,ac recrcad
Hæc cum differentem clamor ab vniuerûconciorie füblatüs Conterruit. OccU' *’^^^P^^P*”^^'^‘^‘dofilfimusquifqtic nullam vtilitatcmpubiicâcumfpcdafe; fed reg-num fibi/rctum externis aüxilijs vclle parare. Guni ille è confilio difcedens Dconinbsp;tcftarctur le nulla priuati emoliimcritifpe pacem fuâdereæxbrto tùmultu a multitô
' ' ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- - n T-».nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»•
rcritum aperte vidcretjvocem tarnen änderet libefam mittci^.Legaticùm illinc do mum re infeda rediflent,Scoti,amp;Pidi ahjs curisomifiis in belli apparatum crafl'Hfi*nbsp;tend. Brittones quoquciu futurum rad,poftquatnimpctns ir«pauiumrcfcdcrat
-ocr page 117-Liber nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol, 4.^
io
legatos ad Scofos dccernunt,qui fimulationc pacis conficîendæ ’nrfOTäm belli rc-^mererrt -, pccuniamque offenrent : äc fpem înijcercnt plus 'quam bello pete-¦tetUr, poffe rradando, atque ccdcndo impctrari. Belli cafus efle dubios, ct ’exitüra incertum r virorum prudentiUm non efTc/quæ ante oculos elTct vtiliw-^em negligere, et certo pcriculo in ^ctn ineeïtam incumberc. Nihil impctrii«nbsp;Jvm. Eugenius enim per explbratores refeiuerat pacem foris fimulari,domi bd-wm à Brirtonibus intentiflima cura parari. Igitur cum ob hanr caulain, tuihnbsp;^cterc odio Scoti, amp; Pidi incenfi , amp;i Bnttonum calamitatibus inuitarij amp; re-, turn fuccefTu clafi nihil, nifi omnia permittentibus conccdebant. Exefcitamp;u^nbsp;° ergo ad vltimam dimicationem paratis Ibcij Reges pet aliquot annos vincercnbsp;ïohti in fpem vidorix maioris eredi erant : Brittonefqtie, quicquid Vidisacci-dere ab bofte infenftffîmo poiret,antc óculos habebant. In hoc rerum, atquenbsp;snitnbrum ftatu vbi prinïum vterque ekercitns alteri in confpedirm vénît, prsi«nbsp;îium fadüm eft , quäle ante cum diem Brftannis inter ipfos nulltrin fucrat :nbsp;tîncaque obdinationc aniniorum eft pugnatum , Vt vtx poft longam dimica-honcin Scotorum dextrum cornu inclinare inciperer. Id tonfpicatus Eugeni-ris iam omnibus alijs fubiidijs in pugnam promotis cohortem ad impédimentànbsp;telidamin aciem duxit . Ab ijs, vt integns adhtic Brittones , qui ex aduerßinbsp;ftabant loco mod : atque initium vidoiix fuît ab eaparte, vndc cladcm,3cnbsp;petniciem formidauerant. Illius aciei fortunam cæteri Brittones fecuri terga vccnbsp;tcrunt : cum autem in filuas, amp;paludes loco, vbi pugnatum fuerat propin-quas confugiftent, eos palantcs, amp;fparfos, amp; inermes caloncs hoftium nadînbsp;’^agnam ftragem edidcrunt. Geciderc in ea pugna Britrobum ad quatuordc-cim millia: hoftium veto quatuor. Secundum hanc pugnam Brittones airniflinbsp;pfopc omni iuuentute militari legatos mittunt , qui nullas conditioncs pad*nbsp;tecufent. Reges confoederati cUm omniaïibi pcimifta vidèrent,paulum ad mifêrî-tordiam verb pacis conditioncs ctfi duras,bort ramen vt in rebus affiidis iniqui-flimas obtulcrunt : vt Brittones nec Romanum, ncc vllum exterp gentis et-, ftcitum accerfcrent , aut vitro aducnienicm.recipcrent, aut per fuos fines itefenbsp;præberent t vt communes cum Scoris, amp; Pidis amicos, inihiicofquc habe-^nt : ncucoriim iniuftii fœdus.aul bellum Faciant, aUxiliaüc pofeentibus mîtinbsp;tant : vt finis eis eflet Vmber fluuius: pecUniæ etiam adieda fumtna, quam i*nbsp;hiilitcs diuidendam repræfentarent: quamqué in fingülosânnbs penderent:nbsp;hetn centum datent obfides confoederatorum arbitrio. Has tohditiones grtnbsp;tiatc multi, neceffario tarnen omnes Brittones accepcre ; atque hanc paceriinbsp;Vt per aliquot annos feruarent fecit cadem, qua? cam peperjt ncccflitas, Brittones aurem per fe infirmi, amp; àb extcris dcftituti, vt eftet apud quern in cora^nbsp;tnuneconfulerenr,Regem fui generis créant Cobftaritinum c Britannia Gallicinbsp;, accerfitum hominem hobilem , amp; domi darum. Is cum vidcrctBrittonumnbsp;40 vires foris bello, domi latrocinijs,amp;inteftinisdifcotdijsfradas,nihil attentandumnbsp;«tus decern (quibus regnum tenuit) anhis pacem cutb vitinis coliiit; demumnbsp;‘nûdijs Vortigerni hominis potentis, ct ambitiefi oCeSfus eft ; E tribus filij*nbsp;«üo adhuc impubères erant : tertius, qui crat natu tnakimus, tanquam rebuinbsp;^^Riihiftrandisparum idoncus in monaftcrium relegatus. lis tarnen opera tnai-Vortigerni, qui fub alieni nominis inuidia fibi opes parabat,Rex crcatiir.
ngris per pacem cUltis poft famem grauiflimam fucceflit tanta fruduuin cepiâj I. iiji
-ocr page 118-Rcrum ScotÏcanim ,
quantam nuUa memoria fuifTc in Britannia cft auJitiiin » tndc pacis vida long^ i omnibus belloium dainnis magisperniciofafunt cnata, luxuria, crudelitas, ftu' 'nbsp;pra, tbrietxs. Adco nihil vfquamvcri, amp;fynceri, vt non folum apud vulgus,nbsp;fed et inter monachos, «Sefandioris vitæ profeiïores æquius, promiflorumfides,nbsp;viræ conftanria pro ludibrio eficnt ; dequibus lucukntaeft apud Bedam An-glofaxonem, Gildam ßritannuin querela . Interea legaci ab Actio reucrfinbsp;in CO nullam fpê auxilij elfe rcnuneiarunt.Scripferant enim ad Actium ßrittones )nbsp;litcras, quorum paucos verfas a Beda recitaios libuit hue apponere: tum quod jnbsp;miferias gentis breuitcr indiccnt, tum qubd ollcndant in ratione temporum eil' hnbsp;ponenda quantus fit apud plærolque Icriptores error» Verba h^c funt, AETIOnbsp;tertium Confuli, ßritannorum gemitus. Et paulo poft : Rcpcllunf Barbari adnbsp;mare, repellit raare adBarbaros . Inter fixe duo genera funerum aut iu*nbsp;gulamur f aut mergimur. Geflic autem Actius tertiuraconfulatum cumSyiflnbsp;macho : qui fuit annus a Ghrifto naro quadringentefimus quinquagefimus.
Neque tarnen quicquam auxilij ab co eft irapctratum , turn præcipuè aducr« fus Attilæ motus intento . Cætcris Brittonibus in hanc rcrum dcfpcrationcinnbsp;redadis, Vortigernus vnus malis publicis lætus , quod diu præcogitaucratfcc*nbsp;lus in hac omnium rerum perturbationc impunc fibi futurum ratus Regem pc{nbsp;corporis euftodes à fc adhibitos obtruncandum curat , Deinde, vt tam fœdl |nbsp;facinoris a fe fulpitionem averteret , velut irç, amp; moræ in vindida cxpetendlnbsp;impatiens ipfos euftodes indiâa caufâ interemit. Ita regnumperfummumne«nbsp;fas adeptus nihilo fanôhus gclïit» Nam cum ciuium fuorurn fidem ergafe fwnbsp;pedam haberet, amp; viribus vtpotc infirmis parum confiderct, Saxoncs,qui pJquot; yjnbsp;raticam cxcrccbant, amp; omnia litorainfcfta late habebant, fibi conciliât. Eoru®nbsp;duci Hengifto cum valida manu tribus longis nauibus ad fe adueâo agrosattribunbsp;it, vt pro Britannia non iam vtperegrinaterra,fed fuo domicilio,fui(que penati*nbsp;bus libenter dimicaret. Ad hanc famara tum tantf manus c tribus Germa*nbsp;niæ nationibus lutis , Saxonibus , amp; Anglis affluxifle dicuntur,vt iam indigc*nbsp;nis fonnidabiles eftent . Primùm circa annum a Chrifto natonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aux* Jç;
147
îliis fretus Vortigernus manunj cum Scotis, amp; Pidis conferuft : vidorquc cos vitra Adriani vallum repolit » De Eugenio Scotorum Rege duplex eft 6'nbsp;ma : alij In prçlio trans Vmbrum interifte, alij morbo cxtindum feribunt»nbsp;De morte, vtvt res habet, fatis confiât ea fquitatc rem Scoticam modcratuni,*^nbsp;iure inter optimos Reges connumeraridebcat. Quanquam enim primamyi;nbsp;tæ pattern pene a pucritia vfquc totam bellis impertijt , tarnen fub aui dil'nbsp;tiplina ira profeoit, animumque confirmauit, vt nec licentia militaris (quodnbsp;plæiunque fieri /oict ) in vitia folucrit, autin moribus ad pictatem confor*nbsp;mandis negligentiorem feccrir, aut fucccfliis rcrum fccundarum arrogantiorçtonbsp;reddiderit . gçd nec pacis ociuin ingenij acrimoniam, amp; martios viri fpir**nbsp;tus fregit; fed ha vitam æquabili tcnorc temperauit, vt qui ftudijsbonaromafnbsp;lium inftruâi fe ad rcrum gubcrnationcm confejunt, cos indole nacuralifrclt;^nbsp;vel xquarit,vcl fuperaxit.
xLii. r;
«EVGENIO dcfunÄo codcm anno, qui fait a Chrifto nato gcnccfiffl®^
-ocr page 119-Liber Q^ntus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.50*
^fitcfmus quinquagefimusfecundus fufftdus eft frater Dongardus, homo plane /^ternorum morum; vt qui pace honeftalibenter frucretur,amp; cum res pofecrct,bclnbsp;^'’•nnon reforraidaret. Icaque in vtriufque temporis curam intentusdabatoperaranbsp;•'On modo vt omnia ingruéte hoftc habere t parata,fed etiam nc animi per ocium ni*nbsp;^*is bonis débilita« languefccrent ; iuuentutcm laborc , amp;: parfimonia quoadnbsp;Pûterata vitijs continebatk Quo minusautem bcllo clarucrit,feditioncs domcPnbsp;inter Bnttoncs excitatæ incaufa fuerunt. Hoc igitur mctu libeiatus adnbsp;^^Itus diuini curam fe totum conuertit, Nam ecekfias adhuc turbabant hærcfîsnbsp;ju^^bgianæ rdiquiar; adquasrefutandas miflus crata Ccleftino Pontifiee Roma*nbsp;^^^huiuspatre Eugenio régnante Palladius, a quoinftituti plurimi dodiina, amp;nbsp;fanótitate clari fuccreucrunt. In primis Patricius, Seruanus,Ninianus,Kennbsp;^l^rnus, Creditur idem Palladius primus Epifeopos in Scotia treaffe,nbsp;^amad id vfque tempus ecclefiae abfque Epifeopis per monachos regebanturnbsp;Minore quidem cum fallu, amp; externa pompa , fed maiore fimplicitate, amp;fanc-’*'^onia. Ad hanc (acrorum repurgandorum curam Scori turn intenti, amp; innbsp;^piini cultu occupât! earn tempeftatem bellorum quæ pene totum orbcm af»nbsp;‘^ratintaöieuafcre. Eugeniofecundura annum régnante Vortigernodeieélojnbsp;.quot;iisciusYortjiperQs RexaBrittonibuseftekdus. Is vtSaxonum vires faciliusnbsp;Iq cumScotis, amp;Pidisantiquum foedus renouauit, quod tempore Ca*nbsp;faéium a tribus gentibus erat aduerfus Romanos. Huie foedcri Dongarjnbsp;^'‘^uondiufuperuixit. Dcceffitcnimpoftquintumrcgni fui annum*
XLÎII. R*
f. ^SVCCESSIT ei frater natu minimus Conftantinus: qui cum prîuatüt moderate vixifTct, ftatim regnum adeptus vitij« omnibus frænafoluiti Ad-.’•¦’lusnobihtatemcrudeli5,amp;auarus:inhmigeneris heminibus familiaris. Cumnbsp; ’mpra virginum, df matronaium, amp; immoderata conuiuiafc totum daret,citnbsp;b knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hiftrioncs,omnifqnegeneris voluptatum miniftrosfem*
P^fhabebat. His vitijs offenfi Scotorum procercs frequentes ad cum venrrunt, cum offidj admonuerunt. Eos illc adçofuperbècontcmpfit vtiuberetnbsp;curare, ftbi faris aliunde confilij efle : falfam illam fpcm deponcrent , fcnbsp;P°uu conlulendi obtentu Regem in ordinemcogere. Vt autcra eraterga fuosnbsp;JI .g^ns y ita aduerfus hoftes tarn deitdo, amp; hunjili fe animo prarbebat, v|nbsp;j.^’un pctentibus non modo paeem dedcrit, iniuriafque remiferit, fed arccs a-’’cddiderit, alias dirui permiferit . Hi mores eius ita Stotos, amp; Pidosnbsp;propemodum rebcllarent : Pidi,qiiiiam antea (ecretanbsp;ta H Saxonibus contulerant , per fe rebus fuis confulerent, amp; palam
1 icerent* Sed apud Scotos Dugallus Callouidianus, cuius ad j^.^ulum maxima erat audoritas multitudlncm oratione blanda in prffetitia conbsp;*dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidem plæraqucvera,quædicerent:iufta,qup pcterent. Sedfi
j|^^f*‘^niiamalaciuile bellum accedcret, fummæ icipericulu efle,cum iam regnIJ 2 îtj)^'^î^’'^^^''*^polfetfiftiPidisabalicnatis,BrittonibusVortimcroextindoinccrtiinbsp;Mnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(quibusmaximçcrant vires ad bellum,fumma invidoriaertf
tis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;commereijs nullafidcs)in pcrnicicm omnium vicinorum femper inten*
? Ct populoquidemmaiorumnaiuprudentiaknito cum Rex inmagnoiar*^^ 1. ttij.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;onancgt;
-ocr page 120-Rerum Scotîcârum
oitin« odio ÔC contemptu tarnen rcgnaret,tandem a nobili Æbüdenïî ob J)er vtm fibf illatum cæfus fuit anno quam regnare cœperat quintodccimo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ..
Hæc vulgatior fama eft. Verum ego loanni Fordono magis accedo, qui in ScoU' ji chronico tradit eum viginti duos annos regnalte» ac tandem diuturno morbo con'nbsp;ïumptum. Eo r^nanpej^Cnit in Britanniam hanc é minore Aurelius AmbroW^nbsp;Conftantinijqufàmécomprures annos rcgnuin tenuerat^fîliüsî fed eó per fraudö’^nbsp;cæfo^c fratre,qui poft patré regnum geftèratjà Vortigernopcr dolû îublatOjduonbsp;liquiGonftanrini fiUj per amicos paternos in Britanniam Gallicâ fuerunt tranfucâi'nbsp;Verioropinorhæceft Aufelij Ambrofij origo^ quam qua*aquibu(daalijstraditur' jnbsp;in quibus eriam cft Beda,qui eum Romani generis vlümum in Britannia rerutn^ænbsp;üïè potitum tradunt. Hi ti-atres Vortimeronouercæfraudecxtindo5amp;Vortigem^gt;nbsp;Regium nomê iine audoritate,amp;potentia tenenteiam adulti,amp; regni potentes eu*’’nbsp;fouore,amp; expcdationchominum in infulam,adrepetcndum regniim paternuro .nbsp;uerfi non fpernenda Brittonum c Gallia leCum auxilia attulerc. Priufquam aduen^nbsp;bra coinmôuercncjopprefto in ValliaVortigcrno legatos mittunt ad Scotos,amp; P**'*nbsp;tosamicitiam,amp;arma focia aduerfus Saxoncsacerrimos nominis Chriftiani hofteînbsp;petentes. EtaScotisquidembcneuoleacceptalegationc fœduscum Conftantinonbsp;prius iétum renouatur.-quod ab eo die perpetuo fere tenore manfit inviolatunl,nbsp;nccregnum Brittonûab Anglis,Pidricum a Scotis fuit oppreiïum . A Pilt;^*j 5nbsp;autem refponfum cftlegatis Brittonum, fe fœdus haberecum Saxonibus, quo«nbsp;VC violarcnt, pullâ adhuc interuenifte caulàm:cum cis omnia fibi profpera,amp;aduffnbsp;tàpofthac fore communia. Ita infula tota furfus in duas fadiones abijt,Scotis cun’nbsp;Brittonibus aducrfusPiétos,amp; Saxoncs aftidue bdlum gerenübus inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f
XLIITr. R* içCONSTANTÎNO fucceflît Congallus ê Dotlgardo Conftintingt;nbsp;Iratre genitus. Vit ad bellum quidem proniorxfed nihil dumeommittereaufusp^’nbsp;pttlofubimperio patruiinter conuiuîa,amp;ftuprafra€l:o. Kccmultotumfcntetttip.nbsp;citas ingeniofVtapud Reges fierifclet) velificantibus, ad bcllum faciendum indud , ;nbsp;potuiePrimû fe morib’publicis emendandis dédit:nectantum prius quâcreatisf^ ¦nbsp;uis magiftratibus, amp; per eos litibus, futris, amp;latrocinijs cohibitis difeiplinam vet^'nbsp;tcmrcuocareeftaggrciTils. Pace domi parta cæteros fuo primum exemplo ad tcin*nbsp;peratiorem vitaî fationcm induccrccft cotiatus: deinde fi quos in flagitijspcrtinâf^' jlnbsp;us hatrentcsanimaduerrilTetjpartimcaftigandoleniter,partim tanquam nihili hoUi*nbsp;nescontemnendobreui omniairi priftinum ftatumredegit. Initio imperij cumnbsp;didhjmdl)totumfeftudijs pacis dedidifletjBrittoncs Aurelio Ambrofiofuadcrcc^nbsp;{‘cruntjVtVcftmatiam a Scotis îam multos annos occupatamrcpcteret.Vcruincùt’*nbsp;egationibus vitro cittoquefrurtra miflisres ad atmafpcôlarc cocpilTctjmctusabH^^nbsp;ftc GOTOBounidifcepcationifinemimpofuit. FœdusaConftantino faSlurh renou^'nbsp;tur. De Vcfttnaria nihil mutatum. Toto tcmporc,quo regnauit Congallus bclWnbsp;lt;|uidem cuin Saxonibus erat,fed lentumjSe per fortuites inierpra;das agendum co*nbsp;gre(rus,quo in gcnerc Scotus lcuis,amp; procürfator miles,amp; cqui tàtui maxime fidcO*nbsp;Khoftipriftareexiftitnabat. Nunquam ad vniuerfçrcipericulum cftdeucntuo’^ *nbsp;CortMllusenim quiforcun? ärbitrioquam pauciflîmacommittcndacenfebat 1nbsp;tem worum ad Aureliuni Ambrofium auxilio mittebat,cum reliquis hoftem fWnbsp;àodiftincbat:acnoéte dieque fcmpcrfoUicitumtçncbat*?In honun,amp;proximoru^
» a»
gt; •
r
1
-ocr page 121-gius impoftor, ac vcteratorpotius, quamvatcs habendus. Circamferuntüreiüi y vaticinia,obfcura quidem illa, amp; nihil certi toncinentla , quæ vel ante quam eve-y niantfperarc, vcl cuni euenerint proroiflà, vera aüdeas àffirmarc . Præterca itàlnbsp;compefîtaTunt, vtcademad mükadiuerfarum terurn eUenta citcümflcâicre, St.nbsp;lî* accommodarc poflis. Eacumquotidieintcrpolcniur, amp; noiils acteffionibus acî ’nbsp;(i crefeant tarnen hotninum credulorum tanta cft infania vt quæ non intelligant^ jnbsp;3* quouisfacramento vetaefle contendere non dubitent : nccin manifefto intcriiiinbsp;ï'^deprehenfi mendaciofecoarguipatiantut. Poftcrlorvero Gildas vir bonus, amp;nbsp;il' doâus in magna venerationc habitus eft viuus, amp; niortuns bb egregiamdöinbsp;)(gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ûrinam cura vitæ fanâitateconiunâam i Vaticinia, quæ noftoine eins cîrcum-
(0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feruntur, ità amp; fententijs funt ridicula, amp; verbis, totoqufe compofitiohis genC-
rcinfonnià, êi inculta, vt ca nemo fanüs Gildæ elfe fit crediturnsi Conti-i
)f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gît quoque vtrique pro quot;mofibuS pätrortüß Morlino enim primo Vortigemus;
C' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deinde Veer j apud quem ftupri interptes j amp; conciliator fuit i Gildr AurC*'
lius Ambrofius vir nihilomorüm probitate j quam viâorijs bellbruth minus ad- ) ß mirandus : quo mortuo Gildas in Aualloniæ fecçfiu vixit j decciritfanéU-inbsp;Y filme. Eius meminerunt libri noftri de vita Aurelij Ambrofij I cui vita fun-inbsp;io âofüccdïit ctribus Conftantini filijs minimus Vtcr,anno falutis humanat qüirt-’ )
3 gentefimo, Ac proximo poft anno Congallus Scotorum Rex vicefitno feenii; ({ do quàinrcgnarccœperatannodeccfliti
()1 Delia licuit fummapietate, amp; iufticiarem Scoticam gubernauit : ncqucfo* i lutn Reguin bonorum vetere inftituto regiones omhes óbcuhdo in facinorbfosa*nbsp;\ nitnaducrtit : fed potentiores,quo minus in tenues, amp;imbecillosfibiobnoxiosj
Î0 graflàrentur,âdeo, vt accepta iniuria querinoh atiderent, deterruit,neacerbius dominarétur,inftitutis cxplóratöribüs,qui ctirtiirlatabulis inferiptaad fë deferrent:nbsp;ff remediü illis temporibus forte nctefiariumtfed nünccerté anceps, amp; nóft mediö-enter periculofum. Eius-maximé ftudio, amp;audbritatcfadüm eft, ŸtPiâirc^nbsp;ji «âa Saxonüm amicitia foedüs communiter cum Scótis, amp; Brittonibusinirenrinbsp;Erat tum Pidorum Rex Lothus, ömnibüs corporis, amp; ingenij bonis ómniuntnbsp;itinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïqualiüm præftantiffimus. Cum co diligenter Goranus egit, vt fc ifocictatc
(fi nbsp;nbsp;nbsp;ootninùm barbarorum fegregaret memör communis pâtriæ îh qüa natus èflet,
(fi ^ommunium item lacrorum. Quôd fi Scotîs, Si Bnttonibus fiipératis fidani «bicum Saxonibus paeem fofe fperet, cum vehementer decipi : quippe cufllnbsp;ÿ «ominibus inhumana crudelitatcs, incxplebili âuaritia. Eos documenfum fä«nbsp;ds pcrfpicuum dediire,quam nihil apüd cos fandutn effet, cum Brittonum no-'nbsp;oilitatem optime de fe mcritam ad Colloquium Cttocatam per fummüm fcclusnbsp;(fi Jjucidarunt. A focero fcruatum elfe generum hon ad calamitatis aliquod fub-
Rerum Scotïcanim
fe a Koinanorum dotninatione Iibcrarcnt,fi Saxon ibus in duriorem,amp; longê diorem feiuitutemfintfporttcfcletradituri^ hoccnim non cfle condidonem jnbsp;doœjnum mutarc: amp; niidjamp; huinano truculcntum,amp; barbarum praeferre.Quant^ inbsp;lluluiiæfitj autpodusdemehdcCagtosScotis, amp; BrittonibusadimerejquosCef'nbsp;tnartistradant i amp; homines nupcramicos, raültifqücvctuftisofficijs, amp;ncccflgt;‘nbsp;tatibus fibi iundos difpoliare j vt piratas communes humani generis hoftcsnbsp;fuüin exiduhi opibus augcanr^ Homini vero Chriftiano id longe omniumnbsp;debet grauiffimumin idfoedilsconfcndre , quo religio Chridiana exunguamynbsp;torofahi ritus rciîoCcntür lt; amp; propc impt js tyrannis omhis hiimanitatis,amp; pictäö*nbsp;holtibusarma hefaria adiicrfus Deum, amp; eiuslegeminduerc^ Hæc quidem^^nbsp;thus verc dici intcIJigebati Itaque Gotaho rem integtam committit. JUeVtcfi*’nbsp;facile perfuadet, Vf nOn in amicitiam tantum j led affinitatem Pidus aflumanJfgt;nbsp;data ei vxorc Anna fîuelôforc,fiué ex légitima vxote filia* Ego eis potius accc“^nbsp;quilbrorcihfuilfctradünti a^tiecrrotemcx conatum putOj qubd Vteriusali^'”nbsp;cxconcubinâ Ahnatri Itiftulifle dicatur* HOepatratotfium Regum fcederemul^^nbsp;de Saxonibus part^ Vidoriæ : ac notnen Vtcrij magnum amp; formidabilenbsp;totam Britanniatn efle coeperat. Omnibus fere Saxon urn ducibus occifis, Si fup^'nbsp;ftitum frada potentia, rebulque propeapud cos dclperatis Vferius inter maxin’^’^nbsp;Ätatis fuæ Reges poteratrecenferi, nifi flagitio foedo cum ihgenti fcelere coniun^nbsp;magnis Vdtutibus maculamafpetfiiret. Efat inter principes ßritannorum GotlOquot;nbsp;Virtuie^ amp; potenda clarus« Eiùs.vjtoixm Igernem forma præftantem VtertuJ^“'nbsp;huepriuatusdeperibat. Sed cüm omniacifca Cam üblepta pudicitialibidininbsp;obftafent, tandem per Merlinum hominem audacem, amp; mateficum mulieris c®*’nbsp;tinendam cxpugiiäC* Ex haC ftupri coofuetudinenatus eft eisfiliusnbsp;^urus 4 VteriUS légitima vxorc mOrtua, liberavinculisnuptialibus ,nbsp;fadu$ (vt l)bi perluadebat} folui'us. legibus cum Igcrncsdcfidchum ferre nonp®'nbsp;(Tcti temerarium ex amorcCppdliüm capit,nbsp;nbsp;nbsp;Crimincaduerfus Gorloim confi«^
atàm cius öbfelTam capit. Iplunj interimit.lgcrnem vxorem ducit, Si ArdufUt” Eliumagnofcic .‘afqueomniindulgentiainfpemregnieducat.Vt autem vxorisi'l'nbsp;famia quando tegi non potcrat,faltem elcuafctur fabulam confingunt nondilfin’*'nbsp;lern éi j quat de loue, amp; AIcmena in theatris fepe aódtata fuerat. Vtenum IciH^^*'nbsp;drtcj^rliniinfaciem Go^idis verfum primam cüm igeme habuillc confuctü^*'nbsp;ncm. Etcwtîs Mcrlinüs quipfauo potius,^am nullo facinorevelletnobilitar*' ji,nbsp;ArdurusigiturcxhocfurtiuoCorigrcflUgenitusvbi pdmüm èpucrisexcelfitnort^nbsp;Ium corporis lineamcntisjfed animi etiam indolc talis apparuit, vc amp; parentum j *nbsp;teliquorumciuiüm animos, oculofqucinfcConuertctet, amp; futura: raägnitudin^nbsp;tnulu indicia exhiberett eumqucmortuöpatrcomncs Regemfibideftinarenf.nbsp;paterhoevelut populanominelætus, vulgi cupidifatemita omni arte fouebat,y*nbsp;lam cundi in certam fpem venifent^ fe non alium regni hærcdem habituros.Vtcn®nbsp;çum feptcrodecim regnallet annos vita fundo ftätim ei luffcdus fuit A ;durus,n'^nbsp;tum obnitenteLotho Rege Pidorumj qui fuos liberos (binos enim habebat^^nbsp;Anna Arduriamitä natos , iam tumpuefitiam cgfclTos) gtauiter querebatur ffgnbsp;rofraudari^ Ipuriumquccxadultcriogenifumcispræferri. ContraBrittoncsvj^'*,nbsp;uerlî pro Arduro ftabant i ac pro Ipuriö habendum negabanc : quöd Vtcri**^nbsp;matrem eius etfi co iam nato* vxorem tarnen duxiflcf,cilquc nuptijs filium Icgiti®*nbsp;iocoûbirecepillècatque cxcofcinpcrcumprolegidmo habuoic. Sedquanc^^*”quot;
-ocr page 123-!
id •'
(C
5
¦/
jO
iff i
i
V Arcturus vtincendium in ortii ipfo ftätint cxtingucret collctto citius bihniuni !
æ'
£»'
t'’
[0
U'
ff
li'
ïf
Liber Q^ntüt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.
hunc ïuris colorera prætendcrent, plus tarnen Ardufo profuît pr^Iara îndolcs, amp;virtutum(pecimen fæpiufcule exhibitum : amp; Veluttaciraqujedam in omniumnbsp;animos im pre (Ta diuinatio deciüsclaritatefutüra', Adeoqueomncs in eiuspir»nbsp;tesierantpræcipites, vt Löthus non foluiti illa iuiis fpecic j quat ccrtcpoftidfenlnbsp;per in Britannia valuit/ed ftudijs,amp; popularigratia fuperatusaregno petendo defti»nbsp;terii:eóquefacilius,quód liberos quibus regnö pettbat,BrittonrD infenfis comitténbsp;te non audcret,Mouerant ctiam preces amicorum qui affirmabant nuHüm regnutnnbsp;tanti ei debere videri, vc ad cuerfionem religionis Chriftianae foGictatem cuinnbsp;hominibusinfidis eoiret : qui nihilö ßndtus amidtiam j amp; foedera cüm eocul»nbsp;’o tuii eflent, qüam cum Brittonibus ante coluiflent. Mouit çtiatn amp; ipfiué Arc-fi^ri ingenium liberale, amp; fupraætatem anitni magnitudo ileitur fedusaprio«nbsp;tibus Regibus inter Scotos,Pidos,Brittonclqjfaótumdcnüóen: cônfîrtnatum:tâ-fäqueexeofecuta eft familiaritas,vtLothusGaluinum è duóbüsfilijstninoretn,nbsp;'^biprimumpcrartatcm labores ferre poterat j in aiilam Brittonum fe tniG 4vH«r4nbsp;wumfit pollicitus. Inijc reghütn Arcturus decimo octaüo actatii annonbsp;ouni explcto . Sed vc ei animus fupra ætatem cratj ita animo cirtelfo nun-fuceeïTus defuit. Cum pater eius regnum certis finibiis cüm Saxohibutnbsp;diüififlet, pacemque certis legibus confeciflèt « plus apud eos valuit occafto«nbsp;f'tscx adolefccntia Regis blandimentum quam fccdcrütn fanctitas;
®pinioncexercitu,accitifqucPictorutnj 6{ Scotorum auxilijsduobus tnagnis prs* b)shoftcm vieil ; amp;aditibutum pendendum, legcfque accipiendas compülit.nbsp;^odem impetucaput regniSaxonici Londinurti capit,amp; rebusibi compofitis ree*nbsp;'®Hboracum ducit* Sed auxiliorumc Germania aduenientium fama^fieprépin-obfidioncmfülucrecoegit. Proximaæftate Arâurusmetu ingenti exnbsp;’ttnifuperioris repentino fucccfTuimeüöjvbi primum Eboracum aduenit, cppidQnbsp;Pfrdcdihoncm recepit. Eovndiquc vicinorum, amp; ciuium nobilitate aduenientenbsp;ibi hicmarct, extreme decembiiomhibui laetis, amp; potationijCæferifquc qua?
3o j^^^f’^^’^tintur vitijs deditis renata cft veterum Saturnalioium imagöj fed numero ærumduplicato,amp; apud potentiotes triplicato : quibus diebus prope nefaS ha*nbsp;^furaliquidfeiiaereiagere. Wuneramittunturi Fit fnu ua^ dfprölixä inter ami«nbsp;inuitatio« A miniftroruincaftigatione abftinetur.Noftri Itilia id feftbih vocanr^nbsp;lubftirutolt; Viilgo perfuafum eft nataleninbsp;bnOi ijs ccremonijs colirquain re verius Bacchahaliorumi lafciuiâ, quam Chriftlnbsp;'ti nati memoiiam referri fatis conftati Ihterea cum Saxohes ad Vmbrum dice«nbsp;^^ntürhabcrecaftra,Arâürùsad dubiaadhuc ligna verisad eos ducit. Fraâi Völup«nbsp;s cum fegnius rtiilitiæ muneraobirenfjnccijdS vidcrentuf,quitot ptaànbsp;^'l^Saxoncs fuderant,taniCqüe per Ociû luxuriofùtn viderentur ad temeritaté adic*nbsp;•• ^MantûdefeücritatedifciplinKdctraxi^lèntƒtfeh^orib’ortamen«ocftdeSco-'^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Piâorüm auxilijs accerfendis. Id fadle per legatos impetratum: amp; quoi
pene dircmcrat, itaconCiüauit ftùdium religionis, amp; accendic æmulatio, Lbthusctiamvtanimi recon«nbsp;»perdus teftimonium Modrcdum, amp; Galuinum filios incaftra feCumnbsp;t'' 4 Galuinura ctiam Arduro comitem dcdit:qücm illc tanta humanitatc c5nbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicmfimul amp;vitam tranfcgcrint,amp;: mortem obierintP»*®^®
^fousRegibus cxcrcitu, caftrifque coniundisvt quemadmodunj crat omnibus
~ -- ---- commune
r --------- » ‘luuuc ivcgc cupsr-uoivui. i.uu«ua lt;u«iu. t v «luinu isvyu
'^Hatidarct aöcrtius tcftimoniütn Modrcdum, amp; G aluin urn filios incaftr :gt; , ^'^üüxit Galuintirri ctiam Arduro comiicm dcdit:aücm illc tanta numanitatccnbsp;* A txl
Rcrum Scotîcantm
commune pcricuîuin, ita cadcin pcriculi caufa vidcrctur, magno conïènfu ab vn*' ucrfîs conftitutum, vt cxpulfis Saxonibus chriftiani ritus, amp; pictatiscultusab ci’nbsp;profanatus rcftitueretur. Cum caftra ùm caftris propc cflcnt collata, Occafupc”' i'nbsp;oris Occæ fîlius,qui tum Saxonum crat imperator nullam pugiiæ moram fecit. 1®nbsp;exercitu /bciali cornua Scotis,amp; Piâis, acies media Arduro commiflà. Scoti pO*nbsp;•nn fkirim rnnorrfTii Childerirn. niii /’vaHiiprfn ftererat hnftinm ducef’yviilnct^
tain Piâorum pcrfidiain iurgatusin Lothum habitucorporis,amp; armisconfpicuui” impetufaâocum exequo deturbauit: ipfe in medium ab hoiîibusacccptusnbsp;busPidis vtrinqnehaftis tranffigitur. Mcdiaacjcs,’''biacerrimc pugnabaturcot^’Jnbsp;bus nudara, tandem amp;ipiàcclï5t. Occaiàuciusadmarcdclatuscum cæteris,qui'’nbsp;namum copia fuit in Gcnnaniam tranfinifit. Exijsquiremaniètunt, pertinaciot^nbsp;înerrorefuo mortemultati: reliquosfimulatiochrilbani ritus incolumes feruaui’'nbsp;Reftabantadhucin orientali Anglia,amp; Cantio validéeSaxonum copiar. In eos A’nbsp;Âurus æftate quæ fecuta cft mouit,adiunftis ad fuos dénis Scotorum, amp; Piâoru*’*nbsp;caßris diuerfî tendercnt,Saxones percxploratorescomperto apud Pidos (qiùl‘^''nbsp;giufcule àreliquis copijstendebant)fummam clic negligcntiam,cos de node rcpc”nbsp;«einuadunt. ModreduscumforiitcrdiurellitiiTet,tandem propc defpcratafaii^’^nbsp;cum Gallano focero in cquum impofitus ad Arâurum venit. 111e nihil Pidorumnbsp;de icrrituscum diem rebus,quæturbatæétant componendisdédit. Itinerc excfC*'.nbsp;tui denunciato de tertia vigilia triplici acic in hoftem duçit; ac prius quam Saxonc^nbsp;quidagercturlcirc poflent ad cadra peruenit. Illidum trepidi concurfant, ncctc’’^'nbsp;©oris vel ad conßlium capicndum,vel fearmandum (àtis haberent paiTim a Britto?*'nbsp;bus vallo fuperatotrucidantur: ab iratis maxime Pictis in omnes fine diferiminf*^'nbsp;uitum. Quidam feriptoresrerum Anglicarumtradünt Arcturum duodccicscu’^nbsp;Saxonibus lîgnis collatis dimicafle, Sed cum nihil prçter nuda locorum nomioît)'’’nbsp;quibus pugnatum dicunt,ponant,id fatis habui Icctoresadmoncre. De rebusnbsp;seftis vtfummatimdicam. illiidinrcrnmnes cnnßat. Saxonum viribus atCrinS
Liber Quintus.
fol 5’.
fet,quiquenon paruam acceffioncm effet ad res Britanftieas adieâlitusffiicelaina'.û ^j,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$ûaniultitudincConftantino{auenfiuin,feperegrinumRcgeni nolle: nequcËn*
,j5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tanniainadeoviriseffoetatïicfle^vtnon fuipopulirtôloretn cxfelepoffitcdtre.Stui
jj-1 ,, tum effecuius domicopiam habcantjolis quærcre. Senfèratiamprideni Aidurus |(inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;populi inConfùntinum ftudia« Itaque homo alioqui ambirîofus facile fuorum vo-
fj- luntatiacquieuit: accxeodieiuuencm nonceffauitproduccre, amp; adfpemrcgni propiusadmoucfe, HanciniuriamcumàmiciModredioflcndcrcntfeh'iokfiefcr-0I rejacfoedcreArófuri*cuin Lothocâutum dicerent, ne in rcgnifUcccCßonequifquainnbsp;,11 Hberis Lothianteferretur, refpondebatur fœdus id aduerfus pubheam todus gén-lis vnlitatcm tempoium neceOitate expreffum : neque Lotho auóforc ir.ortudnbsp;eofc teneri. Proinderedc faófuros Piäos, fr fînibus antiquis contenti alienisnbsp;«bftinerent. Britannorum regnum nuncDei benighitatein eoftaiu effe, vtnonnbsp;rnodô nouas iniurias prohiberc, led veteres etiam vlcilci polfit f. Hæc ad Mo-jp . dredum perlata pcnitüsanimum eiüs ab Arâuro auerterunt, amp; ad dignitatemnbsp;fuain tuendam conuericrunt. Tantum bcllo ftioræ iuit, dum Scotorum ani-,,1 mos experiretur. Eisadcâulàmadduâjsfcribitur.excrcitusexPidiis, Scotis,amp;nbsp;frequentibusBrittonibus vcl æquitatc caufæ, vel ptiuato in Arâurum odio,autnbsp;jj Modredum bcncuoicntia perfuafis. Nec putatur Vanora vxor Arôturi nouolt;nbsp;rum confiliorum fuiffe ignara; Vt quæ ftupri conl’uetudintm cum Modrcdocicnbsp;îD deretur habere, Excrcitus vtrinque ad vmbiiim caftia contüleréi
^0 Cum iam in precindu ftarent, tentata concordia eft per vtriufque partis Epif* ij( topos î fed f'rtiffra , Conftantini propinquis obnitentibus * omniaque pronanbsp;Arâuri fclicitan affirinantibüS. Concurfumeft ingcniibus vtrinque animis,
d'/ Sed Modredo , amp; confoederaus duo poiilfîmvm fuerc aüxilio locus in mc-dio palufter Bnttonibus iranfîtu difficdis, amp; in ipfo pugnæ ardore fubornatus^qUi Brittoncs moneret, vt Aräuro cæfo rebus perditis fua; quilquè faluti confulcrtt.
j,i- EavoxinftigamcosVertit: magna tarnen eædcsvtriufque partis faüa, Vidoria ƒ neutrislætafuit-, cæfo ab altera parte Modredo, ab alterafratre eins Galüino:nbsp;i(0 ; atquc ArdurolftalitcrVulnerat04 PrçdaingenscapUi Nonignoroquçdcvlta,nbsp;j0 amp; morte Arduri àmultis bbulofc tradantur:fed indigna iclatu funt,amp; viri darif*nbsp;'j,j omi rebus geftistenebrasoffundünt, N,.m dum tahi aflcucrahtcr mendacîa af«nbsp;jf, firmanturj fppe veritas in dubium vocatur. îuitcertc virmagnus, amp;firgularinbsp;fortitudine, ic atititc' in patriant, vel dum fuos a ferBitüté libtiat, vel cultumnbsp;i Pci fincerum reuocax,vel yitîatum reftituir* Hæc nos de gentre, vita, amp; morte c-*nbsp;.0) lus pluribus, quam inftituti operis ratio pofccbat fnmus prolccuti : vt quibus’nbsp;ffinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non vniuerfâs Britannorum res geftas compleâij fêd pattim ab obJiuionis iniu»
j,i( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lia, partira afabulofis male.feriatorum hominum commcntis res gcfias noflrae
gentis liberate fuit propofitutn* In Arduri veto rebus longiùfculèlumus immo
iati,quôd plpriquc cas partira per inuîdiam nimis parce, partira per vanitatetn ni*
,j- 46 mis verbofe pcrl^uaniur.Mortuus cft annoGbrifti5^ a. regnauit annos 14*
ad resScoticas redeaftiqs Gorantis Rex tnagho ïam natu Jeceffe
jj« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïatjpoftquara triginta quatuor annos praefuifletScotis, fucrum,(vtcrcditur)frau-
,01 nbsp;nbsp;nbsp;deextindus. Eratquidanj T©ncetusfuprcrousrcrumcapitaliumquçftor,hbrao
jp hoiiminusçrndelis,quamai|afus. Iscumaductfusditioresmultafaeuafacinora
^fairetjfacilcin omnium Iperibat apud.R qgem veniam» quod hacrationc filcî com*
Rerum Scoucanim
ttioda nOftnihil auxiflèt. Populus^ cui non facilis cratâd Regtftn fdiio, amp; tootW inualidutn aditus, necfi adirelicuiiïct,aduerfus hominem pr’niarïuin,^gratiofungt;nbsp;fïdcSjToncctü aggrcflï trucidant.Dcindepoftquam impetus irar defcrbuit, cura ft'nbsp;cum cogitarcnt quantum facinusadmißikntjnuUumquc venia impecrandar locùtfnbsp;profpicercnt relidumjn ipfum Regem impetum,odiumque conuerterunc i ac ind*nbsp;tante Donaldo ÂthoUo in adcs intromiili cum intcrimunt»
XLVI. R,
I füccefïitEügeniuj Congalli filius* Hunecuth ad vlcifcendam Gorafll patnii neccm quidam nobiliorum hortarentnr,corumorationeni adeo nlt;^Iigcntffnbsp;accxpityVt ipfefufpitionelceieris non carueriu £am etiam opinionem au^ïitnbsp;cxptusinamicitiam, amp; familiärem confUetudinemDonaldusAtholius. Goi^nbsp;igiturvxor liberis paruis timens cum cis in Hiberniam feceffit: EugeniUs autetn,^nbsp;fevit3,moribüfque purgaretjita regnumgelïït,vtncmo fuperiorum Regum iure« ‘nbsp;prarferri pofTit. Cum vicinis nullum per fc bellum geflit. Modredüm aduerft/nbsp;Saxones,atque etiam Ardurum auxilijs iuüit, Allïduis per varios ducesnbsp;onibus Anglorum fines infeftos habuit. N unquam iuRo exercitu cum cis congi'*nbsp;fus^Regnumtenuitannosaj» deedfie $5 8*
XtVitR.
q(P o ST cum fuffedus eft frater cius Congâlluî ï t|ul deceth thhót no in fumma pace prxfuit: vir ob egregias virtutes omnium fatculorum racrao)*nbsp;dignus. Nam prartcr xquitatem in iure dicundo, amp; animum aduerfus auaridi*^nbsp;inuidum, certabat moderatiorte vite cum mOnachis, qui ea «täte fcUetilTunadift*'nbsp;plina vtebantur. Sacerdotes pnedijs^alij fque pfouentibus ditau it, pio magis ft**'nbsp;dio, quam felici fttccclTu. luuerttutem decunantciiladmolliticm, amp; luxuraspâ**nbsp;que bonis abutentem magis vitas cxcmplo j amp; audoriufe j quam ICgum feücriö*®nbsp;contihuit. Filios Gorani,qui metu Eiigenij in Hibcmiam leceflcrtnt,reuocaui^’nbsp;Sed antereditum corum iple dcccflit anno a Chrifto nato 5 6 5. Rem bcUicara n®**nbsp;attigerat,nin quatenus BrittonesauxilijsiuuitaduafusSaxoncs^cusiquibuiv^nbsp;iortunaamp;pe pugnarunt*
qiE O defunAojiSt fratrecius Kinnatello Rege dd^nâto ÄidähuS fiiiUSVcnitin Seotiam horrantcvirofiinólo Columba,qui ante bienniumnbsp;nia acccficrat. Per cum ad Regem duÄus prætcr et fuam,3r multotum fpem hii*^nbsp;niffime accîpitur: ac bono anirào dïè iubctuf,vtqui breui regnaturus eflet,nbsp;tellus entm amp;morboi3c «täteconfedus cum Regio munetinon fufficerct.ipftnbsp;nbsp;nbsp;.
dano ad rerum gubcrnaculum admotoj quattodecimo^ aüt vt alij duintodccin* gt; quamrcgnarecœpcratmenfcdieffifuumobijt« $untquihocomif(o Aidanunanbsp;tim Conuallofubijcianu VcrutnplurcsauAotes inter cosKinnatcllt'in inftr****
J qfA î D A N V $ Ret nominaïusa Kinnatcllo, amp; ä pOpulo confim**^^ i Colümba Rcgia aeexpitinfi^nia. Erat cnitn illis teinporibus tanta ciü$ viria**^^nbsp;«tas, vt nihn R eges, popoluluc abfque cius confiUo fufdperec. Ac turn quiift*’*nbsp;ÇumlàtislongaoEadoae hortatus eflet omoeSinRcxeigapopubun
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F**
-ocr page 127-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• x-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* J
Liber Q^ntuç. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.54;
Pulùs erga Regem obfcruàntia vtcrctur, vrifuctfos vehementer rogauit, vt in puro Ucicultupernftcrent: itacniittforc,vtvtiifqueômniaprofpercfuccedercnt : finnbsp;aliter facerent, dignüinnialcpatratiseipeófarent cxitium. Hiiitaperaftis ad fu-osdifeeflir. Ptimä Aidahî expeditio fdit aduerfuHatroncs Gallouidiani infeftannbsp;tes. tôprofeâusducibüseoruthfâppiicioaffedis’cætérosmctücômpefcuit;nbsp;fed cura iride reüerfum niaiof tempeftàsèxcæpit^ Narti poftqüam tribiis conuennbsp;libusin Gallouidia, Âbria, amp; Cathanefîa habitis oinnia pacatâ^xiftimalïèt,internbsp;yciiandümobortafeditione, ac cæde atrod pâtratà minillri Règû^quî rioxios innbsp;iusvocabantpuKàti: audorcspœnarunt metuin Lothidiiara ad ßrudeurh Pido-10 rum Regem pcrfugcrunc. Ab eo cüm per legatos ex fœderc petiti non tedderen-tur, bellum graue inter ScÓtos, amp; Pidos exarfit : fed id breui opera Columba?^nbsp;cuiusapud vtroRj-meriro plürimûvalcbat audorîtas,extitiftum, IntereaAnglianbsp;iterumin fepterégnadiuiô,amp; Brittonib’ in peniniulani VaijjcompulfisSaxoncsnbsp;non contend ram latèpatentibüs agris ncuiimb diû nterSc»iroç,amp; Pidos iufeitat«nbsp;f Eiusaudor,amp; fax fuit Ethclfrid’Nojthûbnæ Hex hoirioauurus^amp; ob reghiaugennbsp;dieupiditarèpacis impatiens. Is Pidisfgrê cbnfeiitictc Pfüdco ^cifu2nt,vt prædasnbsp;abigédOcxagroScotitofcmina belliiaceiér.Aidahus quoej-fraudeSaxonisintel-Icdavtamp;ipfepéregrinisaukilijsfè firmarct,cum MalgoneBrittonc fœdusaniiqunnbsp;renouauif, Filiüm Grifinùni, amp;c fororis fil uni B ëndiriùmÊuboniit.qiîænür.çnbsp;»0 cfl Manna, Èegulum,hominem mihtarcm cum cöpijs mifit. blicaftrlscüm ßritnbsp;tonibus coniunólisNorthumbriamin^i ini tertio die äd Köftem perüehiunt :, Jednbsp;Angli rioüa expedantes aüxilia, quæ non procul abelîe dicebaniur, pîignam de-trcdabant.Adüeniebat cninl Ceulinusorientalium Saxonum Rexvir bell ctfflî«
i nbsp;nbsp;nbsp;mus cura magniscopijs, HuncScoti, amp; Bnttoncsin itincreadorti primameiui
aciera, qu^fatis longe cjterosàntcibat,integrâih cum Cutha filio occidlone oc-ciderunt r, rcllquos, quo minus a^rèderentur ,fccit timôr,\ ne ab ÈthclftidÖ,qui non longé aberat cif cumvenifentùr, Coniurdis jgitur duobüs ^dxonüfii Regibusnbsp;rurfus congrifli mülfa vtrinque cædé édita vidi funtnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fug?iti Brittoncs,
Cæfi è Scotorum primoribus Grifîniis, amp; Brendinùsûxâcic aduerfa Ethclfri» dûs altero cculo oioatus : Brudeus laucius c pügna clatus cum magna trepi«nbsp;darfone fuofum . Ethclfridus pfoxima æftafe Pidôrum copijs ad fuas adiun«nbsp;dis in Gallouidiarrtduxit’ , ratus çxfuperioiis anni infelici prxlióft plena for-tnidinîs omnià inuenturura. Verural Aidanus cum illuc citiuS hoftiùni ôpiniofCnbsp;j J vcniflet,palantes prardatorcsaggrelfus in caftratripidc côscoégit. Ita terr^edtatenbsp;Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caftigata quiédorès fore ratus node pfoxima prætcritis Corum èaftris fe Bi ittor ibus
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coniunXité Ambo cxcrcitus viribùs in vnum cbactis cum in valle angufta Annarciç
confedifTent, hoftei obfeffis faucibus corum exitio imminebant. At illi com» , munids eaftrisi vt manentium fpeciem prarbefent,' nocre rccedente maris ïdiinbsp;40 per nota inter iriftabilcsarenas vada in Cùmbriam , ac deinde Nôrthumtnamnbsp;J duxerunt, fœda pbpùlationc quacunque iefantfacta. . Hofteseôfûfh veßigifnbsp;fccuti, Statim vbi in mutuum confpectum vcnêrc, vtriquc fe ad pugnam expe-diunt. $coti amp; Biîttones vtplûribus ducibus vulgus temcfafium fegetetur, adnbsp;Çriorei' ducés Quatuor homines nóbilesbellicaruiri fcruin éxpcricnfeç adiicitnt:nbsp;â f Brittonibus Cohftantinuin, ÂrMénci inuni: èScofisCafenum,amp; Mufdac''m,nbsp;Horum ductu,firhortatu tantoimpetu milites irruefuntin hoftem, vt ftaûrh im«nbsp;i pùlfiji fugam capefferct. Hanc victoriam fama eft eadein hora ƒ quotes geftjnbsp;tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K. ijanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuit
-ocr page 128-Rcrum Scotïcariira
fuît, Coîumbaminîonainfulafuisfod«ilibus renunciaflc. Cæfic primoribpsSi^ 'onum Ciali ius,amp; Vitelliusgencre, amp; faôlisilluîltcs. Aiino fcrc poft hancvilt;fto’ÿnbsp;arn vndeciiuü Saxonjbus,amp; Pidis vicinosagrosinfcftaniibus dies dilt;ftaeft,qu3^*^nbsp;BrittoneSj Si Scoti coniundis viribüs Saxones inuadercnt. Ad dicm, Sc locufl®nbsp;deftinatUrti Aidan us quanuis natu grandiorcuin vcniftèt,dum Brittonesnbsp;cxpcâat,acprçdas intérim ex hoftico agit,Ethelfridus opportunitatem rcibencnbsp;j-endaî naólus Scotós palabûdos aftlcutus niagnâ eorum cædc fccit^ Aidan us coönbsp;pluribusfuorû cæftsfügit; nec Saxones tarnen incrùentain rcsulerevidoriam, am*nbsp;lïb Elhclfridi fratre Theobaldoj Sc aliquocjouae eum fequebantur cohorribusnbsp;ad interneciórtem c«fis. Aidanu^ ad banc cladetn accedehiemorte homirusnbsp;tiflîmi,amp;fibivnicècariCoIumbæcum profpiccret qùantæ hoftiû crudelitati rc^'nbsp;quiæ Chriftianorüincflcntcxpofirf tTtatcpariter3amp; mœrorcconfcdus non diu ib-p.rvixit. Regnaüitannos 34. dectftitannoparrçfalutis 604. Eorcgnantcvcnbsp;nit in Bficahniam a Gregorio Romano Pontificc miftus AuguftinUs quidam mona*nbsp;chus ; qui füa ambitioneduinnouamrcligioncttidocct, veterem vchemcutertui'nbsp;bauit« Nanl non tain Chriftianam difcipli/iara,qüam çeremonias Ro.docebat.nbsp;Superiores cnim Biiianni Chriftianifmumex loannis Èuangelift^ difcipulis cdoiSinbsp;a monachisjqüosftasilla adhucerüditos,amp;pioshabcbat,inftituebantur. lllcdutnnbsp;ad vnius Epftcopi Ro,dominatum omoia rcùocat, acfc vnuhi toHüs Britanniæ Ar-chicpifcopuinedit, amp; difputationem de die celcbrandi pafeha nec neceftarbm»nbsp;fiecvtilem introducit,magnopcreturbauiteccleftas;acdifciplinam iam in füpcrfti'nbsp;tioncmprolabcniemitaceremonijsnouiSjfidifquc rairaculis opprtftîijVt lyncct^nbsp;pietatisvixrelinqueret veftigiumlt;
t Jt.
qpP O s T Aidanum Rex cketus Kennethus nil memoria dignum Quarto,vel(vtalij fcribunQduodecimo menfe póft initom regnum expleto dccciüti
Lî. It. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .
PROXTME pofthuncRexpronuncîatorEugenîus Âidanifiliù^ poa nataliChrifti 605. HicfvtinhbroPafletcnftfcriptumeftja Columba pic,amp;nbsp;honcftc cducatus,ac Hteris ctiâ luculcntereriiditusin hoc ab eius inftitutis deflexit,nbsp;§uÔd belli,quam pacis ftudijsmagisfeaddicetet. Affidüis enîm expcditionibiis S'nbsp;axôncàjamp;Pietoscxcfcuit. Virimperij plane fcuèri,amp;. afperi:amp; qui fuperbos, amp;nbsp;tontumaccsiibcnrius ferro compefcerct,quam cqndtïionibusadiungcrct: fed vc*nbsp;i^iain pctcntîblts,acfe vitro dcdeniibus maxime clemens,amp; faeilis;amp;m victoria ni»nbsp;tiimè infolens ? Hæcillc de Eugenio. Boethius contra éuminfumma pace teg*nbsp;flum tertiiiflê prodidit; eamquc pacemeicohtigiflenon tam extcrnîsfcederibus;nbsp;quam hoftiuin,quîlt;iuili inter febcHodiffidebantdifcordij's. ïnterioresenim AngÜnbsp;îam nomenChnftiprofeftî, dum illatas vlcifcunturiniuiias Ethelfridiitn Regci’’^nbsp;Northumbrip potentïftiinutn vitapariter^ amp; rcgnoexueriint. Ei cum fucccTliff^*:nbsp;Èduinus,propînqujEthclfiidiinScotiamprofugerunt:interquccosiêptem eiusfi'nbsp;Jij,amp; fifia vnica cum iain decimum annum rebus Scoticis prçfuiftctEugcn-îus. I’nbsp;aduenas Saxones, etfi fuos,amp; Chriftiani nominis hoftesinfeftiftimos fuinraa cû hu-*nbsp;iïuniûie,amp; libcrditatc quoad vixit,apudfe habüit:ac doârina Chriftiana diligéter
¦ inftitücndos
-ocr page 129-' Liber Q^ntus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.
inftituendos curauit. Ipfe decimo fexto rcgni anno decedcns magnum fui apud omncs deßdcrium icliquit.
LII.R.
EI lurrogatus fuit Ferchardus filius anno à Chrifto nato 612. qui fuit Heraclio Imp. 13. Is cum effet homo federate cailidus , ac Icgitimum regnumnbsp;intyrannidem mutarevellet, fadiones nobilium inter ipfos alebat: ira nefaric a fcnbsp;perpetrataimpuneforeratus. Scdprocercsanimaduerfaeiusmaliiiaclam ffo dif-fidia compofuerunt ; deindeconuentu indido eum adconcionem vocani, Renu-entemarce,in qua turn fecontinebatexpugnatainuitum in ius pertrahunt. Muka,nbsp;amp; grauia crimina ci funt obieda. In his etiam h^refis Pelagiana ,amp; contemptusbapnbsp;ßnnijamp;aliorumfacrorum rituum.Horum cum nullumfatis purgaret,in vinculacoqnbsp;iclt;îlus,ne diutius ad ludibrium fupcrefTetJpfe fibi mortem confciuit^decirao quartonbsp;ïfgni fui anno.
LUI. R.
V F F E C T V S ci frater Donaldus ,fiue Doneualdus, qui et patris «udibuSjamp;fratris exitu admonitus nihil maiori ftudio egit,quam vt verum Dei culnbsp;turn tucretur : neque domi folum, fed ctiam foris quacunque poteratrationc euranbsp;*0 âmplificarcftuduit. NamextindoEduino,libcros,amp;propinquoshthclfridi, quinbsp;Quitos iamannos in Scotia exularani,redeunies domum viatico iüuit, ôc muneri-i’uscftprofècutus,copijfqucfuis reduxit, amp; liberamcommeandi quotiesteseorûnbsp;polcercnt,poteftatem fecit.Cæfus autem fuerat Eduinus à Kedualla,Vt Bcda vocat,nbsp;®ditcnum,amp; Penda Merciorum Rege.-quorum alter veteregentis,alter nouo Chrinbsp;^ianifmi odio,vterquc æmulationc potentiæ ei infenfus erat. N cc alia crudeliornbsp;‘niflcmcmoratur vidoria. Nam dumPenda Chriftianos,Kedualla Saxoncsdele»nbsp;contcndunt,nulli neque fcxui,nec attati furor eoriim pepcrcit. Poft Eduinuiànbsp;^’orthumbriain duoregnafiiit diuifà. Deirorum RcxcrcaturOfiieus Edcini fra-^rpatruelisjBerniciorum qui Eanfridus Bedæ,noftris Andefridus appellaiur,Ethetnbsp;^idifiliorummaximus.Hirepudiata Chriftianorum difciplina,in quadiligentcrfu-^faptinftituti^altera Scotis monachis,alter a Paulino Epifeopo, ad veterem fuper-ætioncmreuerfi breui per Pendam amp; vitam,amp; regnum amifcrunt. V trique fuccelïitnbsp;^fualdusEthclfridifilius:qui dodrinam Chriftianam magno ftudio promouit. *nbsp;Ad cum doctores e Scotia per legatos petentemmifit Donaldus viros fanctitate,nbsp;doctrina daros,quos ilie magna humanitate accepit, amp; beneficentia eft profecu-• neque Regio munere inferius exiftimauit in concionc populo percgrinuninbsp;potorum fermoncm non capienti concionis fententias interpretari •• qu» omnûinbsp;‘üculenteraBedafuntfcripta . Donaldus dcceflit 14. rcgni fui anno,prjçclannbsp;*^tum fuarum memoria poft fc relicta.
LIIII. R.
qfSVCCESSIT ciFerchardusex Fèrehardoeiusfratrenatus,virîn ^’Jftnifcclcrumgenerc inquinatiffimus: vinjçqueac pccuniæ inexplcbilis: imruanbsp;homines crudelitate,amp; in Deum impietatc, Cum inalienos paffim lçui«3ïamp;nbsp;*^piiüsgrallàiusfuiflct, tandem in fuosfurorem vcitit, iugulata vxorc, amp;
K.iij, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filU-
-ocr page 130-Rcrum Scoticaniin
filiabus.Ob hæc fceleracomraunione Chriftianorum fuit exclufus. Procercs au-tem ad eum puniendum coirc volontés inhibuit Sanctus EpifcopusColmannus.' coramquc eum admonuit breui diuinam vindictam inftare. Nec ndcs dicto abfuit:nbsp;nam inter vcnandum poft dies paucos cum a kipo vuJncratus in febrim incidifi'et, l**,nbsp;neca folitaintempcrantia abftineretjmorbo tandem pcdicularicorpusexedenteex-clamafle fcrtur merito fibi hæc cuenirc, qui benemonentem Colmannum nonaU' Inbsp;diftct : ac turn demum agnito crrore Colmanno confolante.acfpemvcniæ often inbsp;dente fi modorefipiicerct,in publicum fe vili vefte induium in ledicaproferriiufftt, ;nbsp;ac palam fua fcelerafaffusintcrijt, anno redempii orbis 6 6 8. Ododccimannosnbsp;hoe raonftrum Scotia pciiulit •
LV. r;
H VIC Malduinus è Donaldo genitus eft fuffedus, qui vt labefaâaw^ tegni partes tyrânide Regis proximi confirmarctpacem cum omnibus viciraisfecic-C^ictem ab hoftc externo impetratam turbauit inteftina feditio inter Argathelios?nbsp;amp; Leuinianosorta. Earn Malduinus vt compefccret,profeiftus eft aduerfusautho'nbsp;res, VC in eos fine incomodo plebis animaduerteret. IllivtRcgisiram vitarent,Hn'nbsp;cordia primum fedata in Æbudasfugerunt. Infulani cos ad lupplicium poftuli^®^nbsp;non aufi retincre dedideruntieorum pœna cæteros in officio continuit. Circanbsp;tempora cum Scoti monachi late per Angliam Chrifti dodrinam dilfcminaflentj^^
iuuencutem Anglorum ita literis erudiffent, vt ipfi fatis luculcnter fuis Euangeliu'’^
annunciate poffe viderentur ,creuit etiara cum dodrina aduerfus dodores inuidr^* Scotiqueeorum importunitatcadfuosrediiefuntcoadi. Quaecontumcliavt r^S'nbsp;norum concordiam diremit,ita eorum qui iniuriam accepcrant modeftia vtranq^®nbsp;gentemab aperto bello continuit. Affiduisexcurfionibusfa?pe,ac multis inlo^'nbsp;pugnabatur. Inciditin eadem tempora per totam Europam peftis quantam nuquot;'nbsp;quam fuiftc feniores meininerant. Soli ab çà immunes Scoti, amp; Pidifuftfenbsp;tur. Ob frequentes vtrinque illatas iniurias ,pr«edafque abadas cum res innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
bellum eruptura vidcretur,intcrucnit Malduint mors poftquam regnaffet annos '' ginti. Vxor,quæ ob fulpittonemdc pellice cumftrangulaucrat quarto poft die*nbsp;liacremata eft.
Liber Qjnntus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fob 5^*
^ndicabantjVixa cum ScotisNorthurabriaæingrcflî maghacam cîàdcafflixerunt: *deo vtncc vnquaminpriftinum ftatumfc crexcrit.Secuwßaiini cü mors Eugenijnbsp;({uuto quam regnare cœpeiat anno.
LVÎI. R»
WfEVGENÎO ijuîntofuccefïitEugenius/èxtusFcrcbardifîIîuîitgfii-^ovcroNorthumbrofrater Alfridus: vterquc Rcx literis,ac præcipuc facris^vt ilU ‘^tebant tempora cruditi,ac inter fc communium ftudiorum focietate conciliati.nbsp;baque pax inter cos fida fuit. Hac tranquillitate frctus Alfridus regn um angufiio«nbsp;f*bus,quam antea finibus quodam tenus compofuit* Cum Pidorum vero gentanbsp;Scons neque certa pax.nec bellum fuit: excurfionibus vario cuentu fepepugna«nbsp;^uiïi eftj fruftra nitentibus Cutberechto Anglo, amp; Adamahho Scoto Epifcopisvtnbsp;componerent. Id autem perfecerunt,neiuftis vnquam excrcitibus concurre.nbsp;tetur, Eugeniusintcrea inexpiabili odio aduerfus Pidorum perfidiam inflaramatusnbsp;® medio rerum curfu eft fublatus, cum decem regnafletannos. Hoc Rege feptemnbsp;^gt;cs per totam Britanniam fanguine pluifle traduntjconuerfp ctiam lade,cafco, amp;nbsp;butiroinfanguinem.
I'VitlR.
P O S T bunc regnum adeptus eft Amberkeicthus Findani fiIius,Eugc« ^J ^uinti ncpos.ls cum initio temperantiam fimulafletjadveros mores breuircdijtenbsp;in otnniaflagitiafimul prorupit. Hac occalionc arrepta Garnardus Pidorumnbsp;^cxmagnocxercituconflatoScotos inuafit. Amberkeicthus tandem prope con*nbsp;^itijsexciratus cum armafumpfiflet^ nodu düm ad neceflarianatursecum duobuSnbsp;«mulis egreditur fagitta,incertum a quo miffa occiditur, cum nondum regni plc*nbsp;num explcflet bienmum» Sunt qui dum hoftesin filua denfa vrgerct,fàgitta vuinonbsp;latumdccimo poft die extindum tradant*
LIX. R*
exercitusfolucrctur,aut fine imperioeflet militari fuffragio in cäR «sdefignatus Rex Eugenius feptimus prioris Regis frater. Is cum patum fpei innbsp;^’^ercitu ab inerti Rege colledo reponerct j bellum inducijs diftulit : atquenbsp;Spondana Garnardi nlia nuptijs finiuit. Ea non adeo tnulto poft 9nbsp;duobus Aiholijs in caput Regis coniuratis in ledulo confofft pen'jt. Rex falfonbsp;’cnminis infimulatus^ amp; in ius dudus ante caufam dictam deprehenfis c«dis patra«nbsp;^nbuslibcratuseft, Noxijcxquifitofuppliciopuniti* Rebus foris compofitisnbsp;opera conuerfus ocium quidem venationc oblectabat. Religio*nbsp;isrnprimis curam habuir. Eiusinftitutumfuit, vtincoenobijsresgcftæRegumnbsp;ciuoriæ mandarentur. Pace perpétua per fcptcmdeccm annos cum omnibulnbsp;«cinis continuata Abrenethi diem obiit*
LX. R*
^iEVGjENIVS pauloantemortêMordacumÂi^betltclethifilî»®
-ocr page 132--Z
Rcrum Scoucarum
ribus commendauît* Eo rognante pax per vniuerfàm Britanniamfuit: cuius t fub finemhiftoriæfuf meininit ; nec in pace modo colenda, fed monafterijsnbsp;enam iuuandis Eugenij æmulusfuit. Candidæ cafæ coenobium dirutum rsfti'nbsp;tuit» Ineuntedccimofextoregnianno deceific.
LXI. R.
' AN N O poft Chrifti aducntum î o.Etfînus Eugenij feptimi fiHuf regnum lufcepit : amp; is proximorum Rcgum æmulus per annos triginu ynun’»nbsp;quibus rcgno præfuic, in fumma tranquillitate fuos continuit , lam ieniof»nbsp;' cum per le non poftet Regis munus obirc quatuor præfcdos dédit , quinbsp;populo dicerent. Iis rem Scoticam regentibus facinorofî rcfumpta licencia v'clnbsp;magiftratuum negligentia , vel(vt quidam crediderunt) culpa omnia milccrcnbsp;cœperunt. Scdaliorum fcclera obfcura fecit Donaldi crudelitas, Si fupcrbiâ’^nbsp;qui per Gallouidiam graftàtus agreftes vel fibi tributa pcndere cogebat j velnbsp;fpoliacos ad fummam redigebat inopiam»
i'
*
LXII. R.
qjquot; IN T E R hos tumultus Régi mortuo fuftedus cft Eugenius oôbuuî i, Mordaci filius , qui nihil prius cgit, quam Donaldum aliquot »cruentisnbsp;’ tum prælijs cçpit, ac fupplicium ceu lætum Ipcâaculum rcpræfentauit.
Murdacum Gallouidiæ præfeftum focium Donaldini Iceleris conuiâura coegit ; rcliquos præfedos pecunia multauit. Populo fpoliato de bonis eojnbsp;-, rum làtilFecit, Harum pœnarura formidine malts pertcrritis, fumma tranquilnbsp;litate poft turbulentilTimam tempeftatcm reftituta , cum vicinis Regibusnbsp;ra ante faâa confîrmauit. Vcrum ipfc, cuius in rebus turbidis gloria'creuC'nbsp;rat, pace fada in omnia flagitiapr^ceps abijt, amp; cum nec amicorum, nec W'nbsp;cerdotum admonitionibus quicquam mouerctur, poft tertium regni fuiannuin*” ¦nbsp;cœiu procerum omnibus in eius exitium confentientibus confoftiis perijt.
Socij fcclerum, amp; flagitiorum in crueem adi, amp; ipfî gratuin populo fpcdacu-lum præbüere»
LXIII. R.
^SVCCESSÎT ci Fergufius tertius Etfini filius, qui pari fimulatio* ne virtutis, amp;vitiorumfœditatcvfusparipropefato defundus jparietiam fpatio»nbsp;id efttriennio regnum tenuit: perijt autemveneno ab vxore dato. Alii feribunt»nbsp;cum vxor fepe cxprobraftct ei matrimonij contcmptum,amp; pcllicum greges, ncqucnbsp;quicquam profeciftetjtandcmnodudormientemaoea ftrangulatura. QuæftionC Knbsp;demonc eiushabitacumamicorum plurimiinfimularentur, nccquiiquam ndUnbsp;grauiftimisquidemtormentis quicquam fateretur , mulicr alioqui ferox tot in*nbsp;noxiorum capitum miferta in medium proceftit : ac e fupcriorc loco cædeiu 1nbsp;fe faólam confefta , ne ad ludibrium fupereftet, pedus cultro tranffodit inbsp;quod eiusfadum varie pro cuiufquc ingenioeft accepeum: aeperinde fernionf’nbsp;¦busçclebratum.
Scquitut
I i
li
r
-ocr page 133-Liber Cj^hïu^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;föl. 5 7*
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Lxnu. R.
E QVÎT V R RexSoluathius Éügenijodauifilïus:qut nifi tertio rc^ni an« ’’ocfrigotcpodagram contraxiflTe^ iüreinteroptimos Rcgesannumeraripotuiflcijnbsp;*'gt;hilo tamcn minus tumultus per prefedo'scondlïo amp; piudcndaiedauit.Primusnbsp;''dutde Rege ob infirmitatem pcduin iècurüs Donaldns Banus(hcc cH aibtis) oc-Cupatis omnibus infulis occidentalibquot; Rcgê fe ÆbudàrG votat.p'cindè in coniinennbsp;tc ingreirdum vndiqj prædas agit,à Cullano Argatheliorû,amp; Duchälo Atholiorûnbsp;præfeâisin falMim,qiii vnû modo exitûhabcbar,compuHus cum luis frtiflra crurn-peretentantibus perijtnullo fuperftiterelido. Eadtm fpeamp; audacia GilcoluinbuSnbsp;^allouidiam à patre vexatamaggrcirus,abcildcmpr±fcäis viäuspcfenasluit.nbsp;Paxintereaab Anglis,amp;Piäis rebus corum domituibatis fuit. Soluathius Cuttinbsp;’'iginti annis præfun'cc cum fumiua laude moriturjanno i cbriRo nato 7 8 7«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;txv. R;
•^HViC fucceflitAcbaiusfiliusEtHni. HicpaeeabAngliSjamp;Pldispaf cum ab Hibernia bellum inftare intelligeret, non modp laborc , fed etiamnbsp;libcrali ate leditiones domi iamiam erupturas compofuit. Caufa belli Hibernicinbsp;^æc fuit.Superiorc Rege ad expedinones obeühdas inualido Hibtrni, amp; Infu«nbsp;, H Uni fpe prçdx, amp; impunitatis codem tempore cum magnis exercitibusinCati - *nbsp;tcriam pcninfulam ptoximam exfeenderant. ContrattO auitm intet latroncsnbsp;certaminc Infulanorum multi, Hiberni Vniucrii pericre. Hane cladcm Hiberninbsp;I Vt vkifccrenrur magnam claflcm ornabantad traijciendüm inÆbudas. AchaiüSnbsp;cum per legatos bftenderet nüllam iuftäm belli caufam efle, àuôd.latrones dcnbsp;jfnbsp;nbsp;nbsp;præda çugnantes mutuis vulneiibus ccciderint, heque quod multi pètiefint^
, nbsp;nbsp;nbsp;fed quod quifquam euakrit in damnO ponendufn. tfle. Regem, .amp; confiliütïl
publicum adeoab intetenda Hibernis inibria abtfle, vt cædis nupKr faâæ atic-tores omnes ad vntim fuftuleiint. Cum in banc lententi m multa Icgati difle , tcrent,adeo ferociter ab Hibernis funt rcicâi j yt ante dikefTum eorum clafleianbsp;ît) aduerlus Scotos Albinos emiferint ; Ea In alliim éùectà tempeftate Vfiiuerlinbsp;perijt. Res Hibernis in rel'gionem verfa cfFécit^ vt pacem, quam Itipeibc rc*nbsp;cufauerant, fuppliciter peterent. Ab Achaio primum inter Scotos,amp; FräncoSnbsp;mita eft amicitia, bac, maxime de caufa, qtod non modo Saxoncs Gertnanii
J cultores, fed qui in Britannia quoque repérant fedcs , Gallias piraticis incut: uonibus infeftabant. Deinde etiam a Carclo magno, qui Galliam non minusnbsp;litcris, quam armis illuftrare copicbac, accetßti è Scotia qui philofophiamLtinbsp;teciæ Gr^cc , amp; latine docerent. Apud Scotoi enirft adnuc multi craht mo«nbsp;' ' quot; Uîchi veterc difciplina nonduin extinda literis pictaic infignes. Quo enbsp;' ’ futneroerat Joannes cognom’ento Scotus,fiuc Albinus, quod idem valet, (Sconbsp;' P enim fc Albinos fua lingua vocant ) Caroli preceptor , qui plurima ingen^nbsp;•uimonuraenta rcliquit : cquibus nos rhetoricapiafCcpta vidimus cum inferiptio*nbsp;t'eloannis Albrni. Clementis quoqueScoti,qui codem tempote Luteeix litcra-tum ihfignis profeffot eratj quxdam fcripta adbuc fuperfünt. Commigra«nbsp;' tunt etiam in Gallias complûtes monachi Scoti Audio pictatis düâi, qui p®*nbsp;circa Renum Chriftianam dodrinam prsedicibant : tanio fucceflu, **nbsp;“wcria pluiimis in locis condiderint.
-ocr page 134-îterüm Scotîeanini
î Èôfum mcmoriæ id Gennani dcderunt, vt vfquc ad noftram ætatem fempcr Sconbsp;ios eis præficercnr. Achaiuih pacis ciipidum rcs Piéticain bclltiin traxit.nbsp;Nam cüm Athelftaniis Ahglüs vaftafTet proximos Pidorum agtôs,Hunguseorii® .nbsp;Rex ab Achaió Ànglis iàm ante infcnto deeem Scotoruni millia impetrauit.nbsp;filium Alpinum, qui ex Hüngi forofe natus erat, præfccit; quibus fretus «ü«'nbsp;nbsp;nbsp;.
ilijs maxiniam c Northumbria priJamabdüxit. Athelftanus homo ferox pe veftigijs inhærens cuni non procul ab Hadiha oppido affequitur. Piâi io^P*'nbsp;nato hoftium aduentü cônÛefnati ad arma cürrunt, amp; ad nodera vfquc fe fuis ƒƒnbsp;hent îoeis . Sub noderh vigilijs difpofitis H ungüs cæteris rebus inferioiad d»**' 1^ jnbsp;numauxiliùm Conüerfus totuiri fe prècibus dédit. Tandem corpore laborib^snbsp;feffo, amp; ànimô cogitationibüs ægfo cum in fomnum Iricidiflèt, vifus eft fibi P^ jnbsp;quieceni videré Ahdreani Apoftolum aftantem, amp; vidofiam polliccntem;nbsp;vifo Pidis narrato fpci bonæ plehi ad coriflidutti, qUem alioqui fugerc non j; ’nbsp;rant i fc alacrius comparant : poftcfodicpcrlcüesvclitatioüesconfumpto,t^nbsp;tiodemum ad minus ventumefti Àdijciunt amp; aliüd oftentuiri,crucem deeuß^' jnbsp;tam cum pugnarctur in cœlo vilain : quç rcs Artglos adeoconterruit,nbsp;muni Pidorum împcturti ægrcfuftinücrint ; IBî cæfus AtHelftàhus loco n'’*nbsp;nbsp;nbsp;'
mendcdilfe dicitur, qui adhuc Atheiftani vadum appellatur. Hüngus And^ ' vidoriani acceptam rctülit ; eiqüe prçter alia munera dcciraam partem prfû“’'nbsp;fum Regiorû donauit. Hic opinorfüit Athelftaniis Dariicægcntis imperator, c^î 'nbsp;Angii affirmant Northumbriam ab Aluredo conceflàm. Deceflit AchaiuS ab ‘i’*nbsp;2o regno tricefimo fecùndo anno^ à Ghfifto nato 8 o ƒ0
HVIC fucceffitCongallus patruclis:quicutnfummadorai, amp;rof‘ éoncordia quinquennium regnauit.
LXVII. Rc
^EX CÆPIT hune Dongâllus Soluathij Glius : cuius feocritatf^ cuni iuuentus ferre noripoftet, colledi ad Alpinum Achaij Glium,quonian'nbsp;perfuadere nori poterant, v( regnum fufcîpcret, vi, amp; minis cum in fua verbanbsp;rare cogunt Is cum exefeitu confedo fc omnia ex corum fententia gcftiifum ƒnbsp;inulaftef , fruftratuS cos ad Dongalium venit. Id fadum cius q’uam Rcgi ;nbsp;turn, tarairebellibus rrioleftum fuit ; ideoquetanqiiam ipft Alpinifuafu rebeß',nbsp;lent 5 cum apudRegem accufant. Rexeofum calumnia intclleda ekerCittfnbsp;toparato rumorem fur aduentuà pfæucnit ,• D'c comprehcnfîspoèrias fûinpi'r. .nbsp;Bcceflit ihterea Hurtgùs; amp; Glius eius natu rnaior Dorftologus fratrisnbsp;iïaude periit; ncc cçdis aridor diu frâtri fuperfuit. Itaftirpe virili Hungrnbsp;foronsetùs Glius Alpinus amp; vetere legeamp; cognationis iure proximus hsènƒ |nbsp;num' Pidórum petit. Euraf cum Pidi vtperçgrinum afpemarentur, Dugnbsp;derc legatos ad cqs mittit. Pidi cum nondum auditos întra quartumdicnrf'nib''nbsp;cxirciuflîftent, D'u'gallus in eosfumma vi bellum rriolitur. 5cd in ipfonbsp;fubmerfa nauicula intranfîtitSpeiæamnis rapidiftimicxtinctuscftpoftquaninbsp;«orum regnum tenuiffet annos fex : alij feptem.
LXVIII, R»
« A L PIN V S Achaij Glius excrcitum a Dongallo confcftum adoîn’’ ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Facdeih»»«
-ocr page 135-Liber nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.
^«JctfjUm,lt;luifibiPiàorumsirogaüCTatrcgnum,ducit. Ôîhgrcifi ädRcßcnö* Angufiar pagurn crucntiflima pugna vfquc ad tioâem incerta viâoria conflue*nbsp;Mors Fcredechi fecit^vc Scoti vil^torcs vidercntur. Is cnim cnm fuorum t«nbsp;r in pugna labarevîderetjcumgiobo nobiliuta iubcnüin mcdiam ScotoiUaÀnbsp;j^'Hipcrrupitî fed exclu fus a fuis cutn flore nobilitatisVnaihterijc. SubRituttitnbsp;^cutn eius Brudus homo ignauiismec ad rem militarctn aptus. Eo régnantenbsp;Scori nulio refiflcnte praedas ex hoftico agcrehr, Piâi ex cOmpofito inter le tu»nbsp;.NantesBrudlitnahteannum in impcrio exaânrainterfîciutit. £i Kcnnethuninbsp;h |(|^ï’«tcdcrfiifiliumfiibftitount,nceftattcin bc)lofbtciOrem,ncbeîitufèlidorê«nbsp;hoftium confpdftu vehniin fUiflc^ Kenncthùs clâ flanbsp;* tuftico ignaro quis eflct, fed tui pem ci fugam cxprobrante inteifîatnrânbsp;antequam hoftes id perfentiicerent dotnuna reuerft aUtrum Bru*nbsp;t 00 P®ttgt;incni gcnere/àctifquc nobilem Regem faciunt. Is ftatim accrpto reg
_ Pf^ütopopulatorcs vagos a^refliis ingenti caedc tcineritatcm eorudi corn« affectas auxilijs extcrtüs firmarct, legatos cuta magftiS mu*nbsp;’»iixT proxitnos Anglorutamifit • Illi munera quidcm accatpertthc , amp;nbsp;P/omifcruncfatis impigrè.’fcd flagîtahtibus Pictis ftihil prjflitcrunt, cauûtlnbsp;poffenttontrac-'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diferimen fccomparant j acrcctaad noftem docunt,qui callranod
' Ptiù ^^*^^00 habcbant* Vbi in confpccttim alij aliohiin vcnertint, tanto imi '*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cft,quantum vêtus odium^ta racens^hltz cardes mutuat^ôt vlnd
damna ffpius iUata poterant efliccramp;i. Cum diu anceps fUifTetccttamen^ j îeiünbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;équités Pictortim ex infidijs fiirgunt s qui vt numeras tnaior vide
i ^^jJiCalohibüsin nneraria iumentaimpOfitis^um fc ih colUbos proxitnis oßcA« viderentutivt pugnantium terga inuaderenqca fpeek tantüMnbsp;|«e^irnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terrorisa vr ilico fpaiîi in filuas proximas fugctent, £r inaiotl
WutifucfUjjt; paudih prçlioiplurimiacalonibus cxt^tisinfoaiocdfii
'Pud nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxercitum circuthktüm in confpectiflîmo loco tnaiomi
il'
fuit Alpinusabco adhucBafc Alpin,ideftAlpinimors vocatw
^*^i r - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tegnîannû înteremptofucceflît filitrt ReflhetnùsJ^okîtM jOad*
Wç ** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi paulum adniterentur ,Scotos,vt antea faâuci floeac Btloinnit
Anglorum cohottibüs copias^qiuoiXpoî* feditio inter iplbs ®fta effet tepentina Àadeonbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fbiùtu$cftex«cixnf. Ciu«
qüahî morbo poft tertiutn fete tatnfem deemt Suffcctul *'*^e^*P • *nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• S*** cotnponendii doôi rcbùs ffuftra Yata^ Scôd
node detractum cxeo,vbi Picii id fixètahilócoatf iuuenibus non inodo fuit honori i fedagni qüo*nbsp;nt ioeuplciati.Kcnnethùs conuentü habite cutn de bcllo ih Pidostonlula«nbsp;Rcxjât fcrociflîmus quiftjuc îuucnùm a petfidis iuftatnnbsp;'^^“^rafuadercnt:tarnen tnaiorpats,at potiflîmufafcnioies cenlH’^nbsp;^dunx dtim vires fuperioribus bellis attrit« refiettehtat:* Ptââ* tow«®* octnbsp;---------FéH(^
-ocr page 136-- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rcrum Scoticariim
^paccm petendam, rtcc bellum gcrendum , donee aliqua maior fe ofFerret s'? .paviricandi necelfitas , aut belligcrendiopportunïtas. Hçc fententiacunivi*^'nbsp;liet, conienfu taciïo vcriufque gentis tiicnnium proximum pax fuit.
lt;^ïartoanno Kennethus belli cupidus cum paucos in conuentu fuf fenten’*': fàutores inuenifler, primoresgentisadeœnamvocat; amp; cumin multam rioi^nbsp;-cm conuiuium fuiflet cxtradum , in aula omncs pernodant, quod eó facilin*nbsp;.fis fuit,quod maiorum inffituro hunucubarentin fpatiofa domo vt quifque po'nbsp;iterant compofiti fubftracis tantum frondibus, aut herba. Ibi iuucncm (ibiprlt;^nbsp;.pinquum Rex fubornat vt pifcium exuuijs (maxime generis afclloruró) anbsp;ventopifcjbus dctractisindutusnoduingieflusvoce per longumcanalemnbsp;.vtlongius ad aurcspcrferrctiir, velut cœlitus demiflus eosad bellum hottewi'nbsp;.Ad banc vocem Humana (vt tum ipfis vifum eft) auguftiorem procefes fubitonbsp;pergefacti, plæriquc ctiam vino graues attoniti cum fiilgor argentetfs ê péllib«*nbsp;pifcium in Icmifomnes oculos incurreret, aciemquchcbetarct ftUpV^eVfbcnic’'inbsp;tiffimo captifuntvniuerfi : cum amp;oculosfpccics infolita , amp; ariiiriôs oetti!“nbsp;quædam religio pcrcelleret,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Illud ctiam admirationcm n*’”
rnodicèauxit,quôdnuncius perfona, reliquoqucornatudetractocùm fep«^”’ itumoccuItUm momento tcmporiscconfpectufubduxiflet,euanui(îeeftvifus.nbsp;: Manccumrumor ad Regem permanaflet, multique omnia (vr'fit) in main’nbsp;augerent, nec iplc difiimularct fimilem fibi fpeciem per quictem obver(atagt;quot;nbsp;omnium decreto bcllum, tanquam Deo auctore gerendum decefnitut.nbsp;citibus cductis vbi primum alteri altcris vifi fiint non expectato dufum imp^n*’nbsp;quacuiqueproximum fuit in hoftem procurfum. Nec minus atrociterpugf*’gt;nbsp;tom, quam cupidè’commiiTum cftcertamctt.. Tandem ad Scotosiuclifti“'“nbsp;.victoria ^ Pieris, in quo plutimum habebantfidtwiæ, id ipfum fuit exitio. ¦nbsp;Cohort« cnim Anglorum cum nullo ordinc , fed temerâïio impeto fewnbsp;viderent, velut fpectatores alicni periculi in proximum tumulumfeiubduxcrui’''nbsp;’ Pidlorum maximacædesfutt, Scocis.Twniolumfuperiorumtcfnporumodio**’ ,nbsp;dulgentibus, fedrccentiscrudelitatisaduerfus Alpinum, amp;cartcroscapfiuosjnbsp;morii inflammatis. Maxime animos .accendit’vox velut teflera inter Scot®nbsp;circumlata, yt mcmores effent Alpini, fix eo nec jctati, nec conditioninbsp;fum eft, Anglos abcuntes colles texcrc ; amp; a pcrfcqucndo Scotos pertina*/nbsp;in vindida exercenda rctinuit. Hac vidoria Pidorum rebus vehementer aW* jnbsp;tis i-ac.pene deploratisp’axvt coirctabeistcntatum , fedfruftra, Scotis nulnbsp;.çon^itioncs audientibus nifi regnum darctur. Proximo anno iam deditisnbsp;i)us,quivlrfn Fortham ad fcptcntrioncs vergunt,acpræfidijsimpofitisjdumnbsp;.thusin cit.crioresducit, aceppto nuncio Cffa effe quçdam ab co relida prfu“^Jnbsp;xedpdç aduerfus rebelles cxercitu nemini mortalium Pidicigeneris pcpercit.
terro^Si: flamma veftata. Drufkenus eacrudclitatc Pidis pene cffcratis Jjpion de regno, fed de vita.fua, fuorum fibi decertandum cemeret} quicquid 1nbsp;^rerat viiiumvnum in locum cogic.-ac Fortham tranfgreffus ad Sconam opP.’*;,nbsp;.in ripaTai amnis Scotos opperitur.Ibi pacificatiofruftra iterum tentata eft,P*'^‘^nbsp;.gro triapgt; Fortham cedentibus,Scotis nihil,mft omnia permittcrenrur,audicntil^j'|nbsp;, Prçlmm, vt in extrema neceflitate, fuitatrox. Tandem fracta Pictorump^f ’nbsp;fltiuius fuitexitio. Ibi Drufkenus,cum tranfircnonj’W’^j^nbsp;•cum omni fere nobilitatc cjcfus eft» Nec diflimilisfuitaliorum
-ocr page 137-». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' •
Liber Qmntuÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. 5ÿî
*^Wdiucrlîscôngregaffent fc locis fugam iœpedicntc flumine cm’nes ad vnütü fwierc. Hinc fadum cffcarbitror,vt noftri vho'die fepries cutn pidis pugnatuninbsp;fuiirctradiderint, Hac cîade vires Pidorum penirus fradæ funt; amp; Kenne«nbsp;Üius ne fe reparare iterum polfen^Lothianam,pro5{itnafqut regionesfi«nbsp;nailiterac tranfforrhanam vaftat. Præfidia mctu fe dediderunt*
.Qüi chdiluperfucrunc, pauci in Angliam ouioium rcruii) inöpesfugerunt.
1^1.’
-ocr page 138-WRERVM SCOTICa
E.VM HISrORlA
Audorc
^CEORGIO BVCHANANO ' SCOTO,
«LIBER SEXTVS*
TFERGVSIVM primum,acddndcfcaindumiurc optimoregni Scotorum conditores fupcrius nominauÏ*nbsp;muSjita nunc non iniuria Kennethum Alpini filium tcrtiumiftnbsp;cnm numerutn rcfcremus. Prior enira Fergufius ex raodidsnbsp;initijsScotosad opcsvicinisinuidiofasprouexit ; fecundusnbsp;extonts,amp; in longinquas nationcs difperfos, 8c inirnicorum o* ,nbsp;pinione pcnitus cxtindos velutin vitatn reuocauit,amp; intra pai*nbsp;cos annos in priftinum fplcndorem rcftiiuit. At veto KcnaÇ'
V’rh
ihoin rebus propedeploraris accepte regno,cum alij vix reliquias milerasdcfeadi, | amp; contineri poffe fperarent, tantum anirai fuperfuit, vthoftera externis auxilijs frC'nbsp;turn, amp; rccenti visoria cxultantem multis,amp; afpcris/cd tarnen fccundis prçlijsfr^'nbsp;gent, fradumque ex omni Britannia exegcrit, nomenqucRegium femel creptuB*nbsp;nunquam cxeodielitpaffuseum refumere. Hæc quanquam magnafunt,tarnenƒ‘nbsp;perûeiusnonfuntmaxima. Regnucninrinduplamagnitudinéafeaudûitalegil’nbsp;nouis teperamX Sc difciplina vetere roborauit, vt nec è bello natç licétif ,nec c vi^^'nbsp;ria infolcntiæ,ncc flagitiorum,qu£ luxuriä,amp; ocium comitari folent, vllumycftigi» jnbsp;co viuo apparuerit: ac legib’ eius,quas M acaipin anas poftcritas dixit,multisdciB'nbsp;cepsfreu'isnon minus,quamarmisScotica res flare vilieft, Sed his omiflisn'’’nbsp;res eius gefla5,vti coepimus,profequcmur.Pidis igitur exadis Kennethusagrospt*’nbsp;virtutccuiufquefuis diuifit quorum ambitio multis locis, amp; regionibusnouan^nbsp;mina vctcribus obliteratis iinpofuit. Horefliam duobus fratribus Æncæ,amp; Mcf’’?nbsp;partituseft. Altcrapars priicorum Scotorum fermoneadhucÆnciadicitur: (0“nbsp;Anglicè loquuntur, Angufiam nominate maluerunt) altera Mcrniaappellatur.nbsp;Proximam regionem a Tao vfqucad Fortham apparct vctcribus didam fuiflenbsp;fiam,hoceft peninfulam.-cuiusnorainis indiciaadhucreflant, Culroflia oppi^“*”’nbsp;quodeftvelutdorfum,autpoftcriorparsRonia?: amp;Kinroflia,quod Roffîç ’nbsp;Kam regfonem nnncFifam vocant,a Fifo viro c^regio, cui cognomen Duffofuri . ,nbsp;aiunt, Barodunum oppidum in Lothiana,vcl iuxta aliam dialcdumnbsp;a viro ftrcnuo,cuißar erat nomen,appellatum creditur. Lothiana non itanbsp;Lotho Regepidorutuaomcn habebat. Cunigaoaiavox eflprorfus Danica,
-ocr page 139-Liber Sextüs^
fol. dö-
t)oftKcnncthumvfurpatam fuiflercora Danis:qui cam rcgîoncm pulfis extra vallu Scueri Scotis aliquot annos tcnuerunt.Significat auté vox Cunigham Regiâ habita-tionem, vcl domiciliû Danorum fermone.Marciara, quôd limes duorum regnorutnnbsp;diufucritcredibileeft a Danis ctiam ita diëtam. Edimburgum quorundam velcraGnbsp;faignorantia,vel peruerla diligcntia,quinunc vallem dolorcfàm,nunc caftrum pucl-larum appellanteam areem, nomen non adeo per fe obfcurum prope tenebris immer fie. Nomina cnim hæc è fabellis Gallicis intra trecchtos annos proxiroos con-filt;Sisfunt mutuati. Certè prilçiScoti Dunedinum,rccentiores Edimburgum patri-aminfingendisnominibusconfuetudincm fecuti eam areem nominant:quf rcâiuSnbsp;opinor media inter vtrunque nomen appellatione Edinum diceretur. Hactenus d«nbsp;regionum prifcis,amp; nouis vocabulisîdcquibus alio loco plura diximus. Vt ad Kennbsp;ncthum reuertar,regno(vti fcripfimus)armisamplificato,amp; legibus compofito in rcnbsp;bus vfqucad fuperftitionem leuibusauôioritatem Regum confirmare laborans faxnbsp;ötnmarmorcuin quod ex Hifpania in Hiberniam tranftulilTe dicitur Simô Breccusgt;nbsp;inScoiiam Albinenlém Fergufius Ferchardi filiusatquein Argathelia collocafle;nbsp;«X Argathelia Sconam ad ïaum amnem tranflatû Kennethus ,amp; in cathedram lig-ncaininclufumibi pofuit, Eain fedeReges Scotorumamp; nomen, amp; Reguminfig-Diaaccipcrcfolebant vfqucad Eduardiimprimum Anglumjde quo fuolocö dice*nbsp;nius. Sedem Epifcopalem quam Pidi Abrenethij collocarant, ad Fanum Regulinbsp;ÏQ tranftuliqquod poftciitas Fanum Andreæ dici maluit. Scotorum autem vcieresE-pifeopi è monallcrijs cleâi,cum adhuc non honoris, amp; lcci,ftd fanâitatis, amp; doc-trinæ certamé inter eos eifetjfine inuidia, amp; æmulatione paiïim vbi cuiqj obueneratnbsp;occafiofuum munusobibanqnullis adhuc rcgionibusdefînitisicum nondum fun-^liomunerisecclefialtici efletquæftuiria. Hisartibus Kennethus imperio vigintinbsp;annos præfuit. Quinto ineunte regni fui anno Pidos profligauit, vt eft in libre PaC-letenfi* Reliquos 16. annos poft fublatum imperium Pidorum quietiflime vixitinbsp;domiiufhcia,forisarmis paceparta,. ac promotis finibus abOrcaduminlulisvfqutnbsp;ad vallum Adriani 854»
30 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXX. R*
^DONALDVS cius fraterproximcRexcledustotamfccutndift^S nampubljcam circumcgit.Nam cùm viuo Alpino temperantiar ftudium ftmulafle^nbsp;ac Icniorum fibi animosconcilialTetjCO mortuo velut metu,amp; magiftro liberatus tonbsp;le voluptatibus dédit. Ac velut iam de hofte fecurus militaribus ftudijs negicnbsp;us venatores,aucupcs,amp; nouarum libidinum inuentorcs circa fe propc folos habenbsp;bat. In hos publicum patrimonium profundebatur. luuentus ad voluptatcs ex*nbsp;plcndas prona Regem,vt elegantem ,amp; liberalem laudibus ad cœlum ferebat .-par-'moniainfuperiorumtcmporum vtincultam , amp; illiberalem ridebat « Senioresnbsp;V cum omnia breui in pfçceps ruitura cerncrent,ad Regem colledi fuieum officij,pra8nbsp;jCntium flagitiorum,amp; inftantis pcriculi admonent. Cum ille nihilo minus in ig-^niaperftarer, Pidorû reliquiae velut claflico è fummadefperationccxcitar Olbrenbsp;Ellamlt;|uiinter Anglorum Regesfnam tum inplurarcgnadiuifierànt)aucnbsp;®’^*^2^îamp;potentia præcellebant,adeunt:fuâ fortunam conqueruntur.-auxilium pc*
‘uiUpoftciitatc in Anglorum diiione futures poUiccniur • AngG facileperfuaR
-ocr page 140-Rerum Scoticarum
^rtmpofitisdómirebus cdudloexercituin Marèîaconfédéré: acperfœciaîesaDô haldo p?tunt, vt quos per vim Pidis ainicis fuis Scoti adeiniflcnt agros rtftituat.
Id ni facial, fc napcr ainicos,nunc ctiam dcdiros non negleâuros. Dohaldus hiaiorum fentcntia quos inuicus imminente pcriculoconuocauerat, habitodc-Icdu ad leddam Teuiotiæ anlnem holU occunit: amp; corn mi (To prælio vîâor Ofbrenbsp;thum ad proximosvfque montes fugat. IndcfecundumTüedamad mare profesnbsp;ôu« Beruicumab Angliscaptutïijâc deindemetu exaduerfa pugna contcrritisdf;nbsp;fertum ingreffusnauibusin oftioamnis depirehenfisomni hoftium commeatupotinbsp;tur i Ibi voluptatis interpellatæ inftru mentum naâus, tanquarn inîmicis prorfusnbsp;profligatis cupide fe dclinjs immerfit. Angli^qui fuperiore prælio magis fparfi,qu2nbsp;concififuer3ntgt;perfpeeulatorcS cögnitaScötorumignaüia,amp; negligebtiaaduoca-tis auxilijs c propinquis agris nodii fômrtOjÔ: vino grauatosadoriuhtur : amp; magoânbsp;cæde in cætcros grafiati Regem femifomnem capiunt* Inde victoriæ euffumnbsp;vtlatius populatenîur iri hofticum bipartîto ducunt. Eorum pars cum ad Forthainnbsp;veniffvtcoadisnauigiistraijccrcinFrfamparanr'fcdmülcisnaufragioamiflîSjCfter*’nbsp;vitempeftatisinlitus, vnde füluerant rciedis,Sterlinuniducunt;amp;cum reliquotX'nbsp;ercituconiuncti Fortham ponte tranfeunt. Scoti eô ex fügacollecti magis fpccicU’)nbsp;«jutrn robur cxerciius oftchtâtes legatos de pace mittunt.-quarn Angli amp; pugna alt;inbsp;leddam aduerfa, amp; naufragioviribus imminutisnonreeufandam cenfebant.
Duræ cohditiones propofîtæ,quas tarnen pfæfens rcrum ftatus toltrabiles faci^l’^'* videri : vt omni agro,qui intra vallum Scucri efièr,Scoti cederent.-vt limitesnbsp;infra Sterlinum Fortha,infra Britannodünüm Glottajinfcr düos am nés vallumnbsp;xicri. In tam dura pace Scotis non minus Iftum.quatninopinatum accidit,quoônbsp;nulia mèntio de reducendis Pictis Facta effet. Angli enim, amp; Brittones agrostc yjnbsp;iictos inter le partiti funt, Glotta eos dirimente . Sont qui purent monetärnbsp;argenteam, quam adhuc Sterlinatn vocat vulgus ibi tùm éxculam. Agris i«nbsp;diuifîsPicti, quilùa ferecupcraturoscrediderantelufij ac fpc fruftrati ad Gi®'nbsp;bros,amp; Scandianos, ideft, vt none loquimur,în Daniam, Si Nortiegiam trawnbsp;tniferunc. Pauci, qui apud Anglos femanferant, vclut res nouas per extern^nbsp;guxilia triolituri ad vnum ab eis cæli. Donaldo poft pacem factam ad fuos rC'nbsp;uerfo maiôrutïi merrioriar, ac fpei rcfipifcentiæ datum , vt honorificè reciperC'nbsp;tur. Sed cum illein priftina pcrfeueraretîgnauiâ, ptocefes veriti ne horaofe®nbsp;dus, amp; defes, qui nec confilijs amicorum , ncc fuis calamitatibus cmendarf'nbsp;tur, quod reliquum regni fupercraf, afnittcrct, eunîi in cafccrem conijetunt' fnbsp;Ibi vcl præ dolore inhibitarum voluptatum, Vel metu public! ludibrij fibima'nbsp;ftumintulit, fextocjuam regnuminiitanno. HuncDonaldum alijtradunido®*»nbsp;fotifquc rsm egregié gcflilfe, amp; fato fuo Sconæ deccififfe 858.
LXXh
O $T èum ConftantîrtüsXenO'cthifîliûs Sconjp regniirn fiifcirpi** tîr magni anjmi,ac virtutis eximiæ. Is cum accæptam fub Donaldo ignominia*«nbsp;dclerc, arque ad fines a patre-xclidos regnum promouerc cuperet, aIcnioribüSnbsp;inhibitus,quôdiuucntutis magna pars fub Donaldo extincta, amp; rcliqua ita cof'nbsp;rupwfuerat, vta
-ocr page 141-Liber Sextus.
prçdicandi Euangelij m'unereluxucorruptum, amp; venationibusaucupijs,aulic«-^uepompædeditum ad Veterem parfimoniam legibus feuenflimi’ latis reduxit. ' luuentutem dclitijseïFoe'minatamhumicubafc, ac femel qubti'die cibum fume-re iulTit. Ebriofo's capitali fupplicio multauit. Lufus prohibuit, hifi qui ad mi-litiam corpuSjanimumque firmarciir. His legibus adolefcehtia ad meliorem fiu-geni conuerTa j extitit repente inlulanus 'quidam Euenus , quern ipfe Abriænbsp;præfecerat, homo inquietus , amp; reghandi cupidus : quignarusquam ægrciu»nbsp;uentus legum houarum afpciitaiem ferret, primum inter paucos, ac deinde
, pluiibus adhibitis depræfenti fcrum ftatu coniqueftus vbifuam oraiionem fecun« ’c disauribus accipi vidit, facile perfuafit ad coniurahdum ’de Conftahtinotollondo.
Sed duin diligentius quam cautius faâioni vires adijeiunt, a fuis proditi ante-quam in fe copias comparari intelligerent, oppreflj fucruht. Euenus coniurandi pnneeps Jaqueo ftrahgulatus. . Circa hæc tempora Dani tum omnium Ger-manorum opibus florehtiflimi a Pidis aduerfus Scotos , item à Buerho, (velnbsp;vt alij fcribuht, Verna, tuius vxori Ofbrethus per vim ftuprum intulerat) fo-licitati abundante demi iuuentutis multit'udine facile cohlenfcrunt, vt in Bri-^nniain clafie magna iranfmitterent « Primum in agrum Fifanum iexïcende-
lt;^*datis,bifariam diuifocxcrcitu agroslate vaftarunt. Aduerfus eos dohftanri-profedus primum in earn incidit mahum , tui Hubba Regis Danorum haicr præcrat ; H i fubito Leuini cmnis incrcmento prohibit! cum fiiis viresnbsp;coniungerc facile vidi, omnefquc tafi prater paucos, ^ui handi periti iflumennbsp;’ranficre, arque ad Hembrum alterum ducem pcruenerc«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Adhos fluulo iam permeabili Conftantinus tanqbam ad prçdam, non adprj-ducens eos eft aftecutus non procul à Caralia bppido caftris iaro permu-Dani enim ab aduerQ pughp c'uentu magis in omnia intenti fuper mo* , amp; flexuolas fupes prope litus cumulis bbiacentium paifim faxoruin.ag«nbsp;E^itis fpeciem valli obiecerunt. Ibi Conftantinus eos adoitus lociinibuitaie Da«
LXXII. R.
Rerum Scotîcarum
peïorâprocltucm fecinn trahercr,coniurationc nobilitatisfâdâcapîtur;amp; oratiooc Jonga rotius vitæ flagitijs populo expofitis rcgnum eierarccogitur fiîcundo quamnbsp;regnare cœperatanno. In cuftodia tertio die tnœrorcperijt. Maximè viros nii'nbsp;litarcs offendebat eius fegnities»quôd Danis aducifus Anglos cruento bcllo con* 5®nbsp;tendentibus de recuperandis regionibus amiflis nec ipfc cogiiaret,ncc fc admontrinbsp;paterctur. Sunt^ qui non coaâiim ccdcrc regno, lcd ab armulo regni Gregorionbsp;m quadam pugna vulncratum duos poft menfes interijfle feribant, 875.
LXXIir. R*
HfETHO GregoriusDongaîIifiliuscftfufFeâuSjhomoplanéanîiiio gîojamp;cuinulla virtus abellct, quç virumprincipcm dcccret. Primurn omniumre-conciliatis omnibus,quos in regno petendo habuitaducrfarios,animuni adiecit,vtnbsp;proccrum inter ipfos tolleret difeordias» Seueriiatem imperij ita comitate tempera'nbsp;uit, vt piura cantate, qua metu apud fuos perficeret.Leges de immunitate miniftrOquot;nbsp;rumcccicfip (quifubPidispropeferuorum loco fuerant) vel vctcrcs reuocauit,velnbsp;nouas condidir. Prima ciexpeditioin Fifam aduerfus Pidosillica Danisrclidosnbsp;fuitjdutn ipfi in Anglosarma tranfferunt. Eos non modoillinc,fed è Lothiana,amp;nbsp;JMarcia eiccit. Cum Beruicum vcnilfet,Dani,fi quid ipfis accidiftèt,Anglos eriai»nbsp;atergometuencesnonauficum Gregorio Marte aperto congredi partem fuarumnbsp;copiarum trans fluuium in Northumbria milèrunt iuftam cum noua manu popu-larium recensaducélafeconiungerc, reliqui vtoppidoelTent prælîdio Beruicu®nbsp;ingrediuntur. Verum Anglijqui Danis diuerlæ religionis hominibus inuiti parc*nbsp;bant, nodeScotos in vtbem receperunt. Daniinmcdiocpfiad vnumintcrierc«
Inde in Notthumbriam Gregorius profeâus cum Hardunto féliciter conflixl^* fantaraqiie Danorum cædem fecit, vt eorum vires toti nuper Britannise fornii*nbsp;dabiles partim a Gregorio Scoto, partim ab Aluredo Anglo prope confeél^fi*nbsp;crim. Gregorius rccepta Northumbria Anglifque,qui abire vellentcum boflinbsp;gratia dimiflis , reliquis humaniter habitis ledes dedil. Maiorem eorum pat'nbsp;tem retinuic partim foli natalis amor , partim Regis beneficentia , amp; timor abnbsp;hoftibus. Nam cum iam per aliquot annos tarn incerta vidoria, totquecortnbsp;éiâibus cruentis cum Danis eftet bcllatum, multi Ànglorum Scons eifi anteaif'nbsp;imiciî, tarnen Chriftianis patere malébant, quam vel in crudelium Danorui”nbsp;poceftatem venire , vcl incerta fuorum auxilia fperarc, prpfertim rebus ita pernbsp;totam infulam turbatis, vt fere femper Angli dubitare cogcrentur cui pfunuf”nbsp;parti opcm ferrent* Rc aduerfus Danos ita gefta , vt diuturnam ab cis quiC'nbsp;ïctn fperaret, arma Vertit in Brittones . oui oartem a^ri Scotici adhuc tenC'nbsp;netfus Danos fi redirenr,cxercitum.dimifit, Verum Brittones domum rcucf'nbsp;los pacis initaî pœnituit, Igitur Scotiam hoftiïitcr ingrelïî cum prrdamingca'nbsp;tem alportarentjGregorius cos ad lacum Mabanum ingenti prælio fudit, Coænbsp;fhntino eorum Rcge cpfo. Cum hune praui confilij frudura Brittones retu ’nbsp;lilTcnt, Heberto Conftantini franc Rege creato cogitate cœpcrunt, qiiaiuß’fnbsp;res in prpcipici ftarent Scotis , amp; Danis inimicis , nee amicitia cum Anglisnbsp;quam fatis fida : dccrctum fit de pacificando cum Scotis. Miffi ad ianbsp;cuiu oihil cranfigerenc, nifi Cumbria, amp; Veftmaria redditis, paxin cas
bant,
Liber Scxcüs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. 6 i ï
Acctflcnintcodcni fere temporelcgatiab Alurcdo Atiglö,p.lrtrm vtvilî ^fiam de Danis gratularcntur, vr quç communirer omnibus Chiiftianis iucundanbsp;^edebeac ; partim vt nouo foedere fe aduerfus omnes Chnftianorum inimicoSnbsp;'^nfirmarcnt. Pax his legibus cfl fada j vt pcrcgrinum hoftcm eottitniinibuânbsp;propulfarent : vbicunque cx{t:endercnt,cum viribus, quantis poflcnî,nbsp;'’’crque populus accurrerct: quöd agri de Danis Scoti cffpilfent, vt id fine con-’foueifiain pofterum tenerent. Inpacearmis vndiquc parta, amp; fœdciibus fia-“üita Gregorio rcuerfo nuncius affcrtur , Hibernes in Gallouidiam irtupifie.nbsp;Caufa bcllo prætcndcbatur, quódDublincnfium (quæ ciuitas tft Hiberniç)nbsp;'^^allouidiatiinauesaliquot longas ad fuum litusappuHàshoftilitcrdiripùiifent,nbsp;^’berni audito Gregoriiaduentu trépidé cum præda le in naues tonicccrunt.nbsp;Gregorius coada clafic, ac firmo cxe rcitu in H ibcr niam, vbi primum ei commodûnbsp;^uitjtraiecit i Eratpei id tempus Duncanas,fiue DonatuSjfeu vcritis Dunachus co-Rex adhuc puer. Brienus, amp; Cornelius fecundum Regem potentiflimi cotamnbsp;Sfnteminduasfadionesdiflraxcrant. Hiadcxternihoftisaduenium inducijsfacnbsp;bi ad Bani fluminis ripam locis, vt videbatur,latis tutis bina caftra ccmmunieianr,nbsp;^oconfiliojvtimpctum Gregorijmora cluderent,amp;inopiacommeatuum èfolo penbsp;*f§rino,amp; peruaftatocum abigercnt. Et Gregorius id ipfum agi fufpicatus partentnbsp;^xcrcitus nodu clam mifir, qui tumulum editiorcm fupra Brieni caput occupaitr.
lo txeotumulo pofiridic cum incakfccrctpügna,magnp lâxqrû moles deuolutæ muj ^osincaftris obtriuerunt.-reliquis tantum inicceiur.t pauoris, vtordinenullo quonbsp;^uifqucpoteratjdiffugcrcnt. Cornelius hoceuentu pugn» audito fuos integrOSnbsp;iûtütioralocareduxit, Brienus in caftrisperijt : reliquiiubcnieGregoriö,quoad fieri potuit,incolumcs fcruatii Agrum firienoxa miles tranfiuit. Ea recflcâumnbsp;«fivtmaior pars fe Régis clcmcntiæ permitterc,qurmvim expetirimallet. Öppidanbsp;ïîiünitioraprafidijstenebantür. Gregorius Dund3igo,amp; Pönto locis natura, amp;o-P«tetutis infuampotcftatemredaftisDublinvm ducereftatuit. Sed tuna refcifleCnbsp;Cornelium omnibus Hibernorû copijs præfcdum cum ingenti exeteitu côdem ad-’nbsp;'itntarein cum conuerfuSacievicit;amp; fugientes Dublirum vfqtiekcutus Of pidcttinbsp;jù obfedit. Verum cümtanræmultitüdini, quanta illuc confugcfatconmcatusnonnbsp;lufficerent,br€ui id oppidumdedenteCormacho lociEpifcopOjfinccuiufquam dc-witnentOjautiniunainorefrus Duncaoum Regem propinquum fuum inuifitrac tef-ötus nulla feregnijvclopumcupiditatci fed iniurixvindicandæcaufa ilIuc aCcePnbsp;f'fle. Cura puericducandimaiorib’natu,quos maxime fidosci fore crcdebaicom-;nbsp;’’liflajipfe tutoris nomine dum Rex adolefcereiiufccpto,ac prçfidijs in arcesimpo-fitis iufiurandum à proceribus exegit, neminem fè Ahglum,Brittoncm,aut Danumnbsp;’n infulam fine diplomate ipfius admifiuros. Prpfcâos locis commedis irnpofuitjlnbsp;‘lüi è legibus patrijs lus dicerentrac fexaginta hæc ita fore obfidibus accçpiiSjdomûnbsp;’’’agnacumlaudcrcdijt. Hæcfamaiufticiæpacem inrcliquum tempus ceniorem,’
46 Wm vllus armorum terror potuifletjprçftitit, His tebus domi, fonfque patraiis g fiuodcuiecfimoregni anno deceffit, non minusiufticia , amp; temperantia, quam /nbsp;fortitudine clarus; vndc merito apudfuos Magni cognomentum eft âdcptus,8ÿî;
LXXIIILR«
Rex cftfaâui Conftantinifecundifilius Donaiduscius nomînîsquîntûSi
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L. iüj, ------
-ocr page 144-Rerum Scoticarilrn
ab ip Co Gregorio antequam decederet ptoceribus co'mmendatus« Is iudiciuw cif fe viri prudcbufliminonfefellit.Itaenirti pacem coluit, vt femper àd bclluin fueHtnbsp;paratus. Et cùra nemo diulaceiïeret,id opèram dabat,ne iüniórütn animi pacisbO'nbsp;nis corruptinîmiûluxur,iarent:amp;,quodânrea fæpeaccideratdnfœdiflTiraaVitiaprO' Pnbsp;laberchtür, TCumnouaDanotummanusadNorthümbnælitusàppuliflet,acfinenbsp;cuiuiquaminiiiria illic ad anchöras aliquot dies ftttiîrct, DonaldUsconfeâoexcf'nbsp;citu eô proFeâus in occafiones omnesintehtùs tègionîpræfedit. Tandemaudiwnbsp;Danos în Anglotümâgrosexfcendiireauxilîaad Aluredüm Angiumhiifit.Isadeonbsp;crucfito prælio de bófte viótoriam retulitjVt non rccufatct eos în parte agri acciperf»nbsp;modô Ghriftiânî fierentè Ita pàcé cômpofita,ac dimift'o cxercîtu nouus Donaldoi^*nbsp;domi tumultus exccpit. Inter Roftbs, amp; Motauos ex paruis latrocinijsfübito täi”nbsp;magnum inccndiutri cft öttuni, vt plu res interdum tumültuarijs congreflibusnbsp;derentjtjuamaliàsîiiftaâcie. Eô Donaldus profeâüs dücibüs fadionum fübbó^nbsp;pacCmCfteris tcftituit, loanheS FordonüsScotichronîciïcrîptorin bac expedino'nbsp;ne Fôreïîæ eiim decefliftc àifirmat, ncc fine fufpitiorte Vcneni. hoetbiüs inKof'nbsp;tbiimbriàrn teüerfum,Vt Viderct qUô pax cüm Danis j quam femper babucrat fid;nbsp;Îgt;édâin,vergeret : îbique poft Vhdecimüm reghîannum fato füô funduro^nbsp;ummis^amp;intîmiscarum^ aCbriftohàto ÿoh
Lxxv. R*
^ÈT fuffeduscftEthifilius ConftantinustCrtîusîhomonontàm ingcfl’^ , Jjrauo,quam in bono parum conftantc. Dani, qui nullis pollicirationibusGrcgO'nbsp;rium,amp; Donàldüin proximos Scototüm R égcs potuerant fledere, vt armaaducrfü^^nbsp;Ànglos tüm Gbriftiânos fumèrent* Gonftàntinun) facile munenbüs, amp; vahafpc frnbsp;iiitim pfôferèndorüm corrüperuntàVtfecüm foedus iniret. Quod cum vixbicnn»'*nbsp;düràfletjScotisrelidisDànicumArtglofoeduspercuiTctc. Eoquoquévixquatno^nbsp;annos con tinuato Eduardus AilgluS milite repcntecoado Danorum agfos long^gt;nbsp;làtcquepopulatus eô defperationis eos reduxit,vtad StotoS nuper a fe relidosnbsp;dircnt:acfandiftimèiiirarerit ,feàmiciriam petpetuo duraturam inituros. Hocnbsp;Cundum foedus magna èercmônia fuiflefadum mcmoratur,decimo quâ Conft?”'nbsp;tinusregrtarecoéperat artnô.IS eodêqtiôquc arinöMilcolumbö proximi R^isn***’nbsp;Cumbriam doriaùitîqui boriorvelutauguriûjamp;argümcritûcrateunaproximer^' ,nbsp;nat'irum. A.c deinceps itî proximis âli^uot Regibüsid fuit obfcruatû manifefta^d' inbsp;uerfus vetcrêcomitiorumrationê fraude,quæomnem libcforumfüfFragiorumvit”nbsp;prope tollcretihon minus ac dóff. a Cæfaribüs defignàtio. Orfo igitur bcllonbsp;Eduardüm Alutedi filium,amp; Danos Gonftantinùs auxilia DanisMilcolumbo duc^nbsp;btiific, Hicxcrcitibusiundis inultitudihefuàfrcti lâtèptoximos Anglorum agtosnbsp;populantur : amp; maximatii qùacunquc cünt gt; vaftitatem fatiunt co fcilicct con'nbsp;ftlió^ vt Arigios longe numéro inferiores ad prælium illicerent. Tantum enin'nbsp;ftbi arrogàbant, vtnccôrifpcdùmquidem fùümboftem latürum exiftimarent ƒnbsp;»am bon de vidoria, fèd de fpOÜjs partiendis cOgitatent i Verum vt fccundJ^nbsp;rcsànirrios intérim pruderitiorum öccöécantj itaaduerfæpiériculorumtog^tano^ƒnbsp;infïrmioréSerudiunt. Atigli cjüod viribùs deccat, confiliö fupplent. Aciefub»'^nbsp;dijs commodè firmata iülîîs primis éedentium fpecicm prçbere, ac deinde foluo*nbsp;feoftimri ordinibus confenim in perle^jucntcs redire, pugnam non tnorantij.
-ocr page 145-Liber Scxfus.
J^tîerat crtinibus Anglorum copijs AthelftanusEduardinorbas, vt noftri (crip« tores contendunt, afïcntientçetiaili Graftoho. Hune quoque Athelftanum parri-odij infamem faciuntintcifedo patre,ac duobus fra tribus, qui iure patri proximènbsp;•uccederedebüerant^Edredoicilicet,amp;Eduino. Dcpatrismorteviolentafufpitt-onemaugetfama,qliódeunj quidam Edüardum Märtyrern appellat ObidfacinuSnbsp;louifus fuis vt illuftrialiquó fado populi fauöretn fibi acquirererjftatuit propinquo-toaimanibüshoftiumfansüineoarcntarc. leicurcumfatisacreoræhum initiocon
j præbuiflèt Dani*, amp;Scoti fclèvidoresratij nc fi longius fequerentur prseda om-penes inertifltmoscflct,adcaftradinpiendarccurrunt. Turn dato ugno ab A-t^elftano Angli ad ligna collcdi Iparfos, amp; prseda graues adorti velut pccqra cru-ddant. Pcrijt in ea pugna maior Scoticæ nobilitatis pars ; dum moH potius cli-Sttnt, quam ignominiæ velut fociorüm defertoresfupcrclTe. Milcolumbusmultis ''ulncribusfaucius in paGatuinafuisreportatus trifttinamiflicxcrcitus ad Regemnbsp;^onltantinura ntincium pertulit; Neque apud Dänös Ixtiores tes fucre. Athcl-^nusattonitis tanta clade holtibus,de Scotià Cumbnam,amp; Vcßmariam,de Danisinbsp;^otthumbriam cæpit. Conftantinus habito procerum conuentuad Abrenetbiumnbsp;neoüe virium Taris net ad belli ; hec ad nacis muhia lufUnenda reliouum ef-
ttoinihesMonachosvoCâbant) fe velüt inpottumrcccpit, ac reliques yitçannod Ruinqueintereosad Fanum Andrêætranlcgit. Dtccflitannoa regno inito qua--'iragefimo,aChrillonaio ^gt;4?. Hic Angïiptofufi in fuaslaudestraduntAtncl-ftanum totius Britanniæ vnictim fuifle Regeln, exteros, qui intra Albium Regiuntnbsp;’'oiïienvfürpantgt; prccario regnaflè/ac beneficiarieseius fuiflèjciquefacramen-ceu fupremo domino folitos diccre.Tcftt ftu eius fententi« laudât multos krip
dominéadijciunt. Quaàe re Icâorem admonendum putaui nufquâin co Mariani ^odiccjqui eft in Germania editus vllam prorfus efle mentione*. Ipfi vero an aliuinnbsp;jçj ^äheant ab eo qui publice legitur Marianum aut interpolatum, aut à fe confidutüjinbsp;velim proférant, Quid^quod rie füos qùidé fcriptores,quippehomines magnainbsp;sparte ineruditi fatis alicubi intelligant,nec animaduertunt apud Bedam,Gulici-‘t'üm Malmeibutienfetn, amp; Galfiidum Monümetenfem Britanniam pljrunqucvänbsp;^tieam partem,cuiBrittones imperarant.’hoc eft,quæ eft intra vallùm Adriani,aucnbsp;^twnlongius eius fines protenduntintra vallùm Seoeri: Scotos vcro,amp; Pidos ikp®*
-ocr page 146-Rerum Scbucarum
vt qui proximc in rcgnum Scotorum fticccfllirus cflct facramentutn Anglorum Rf' giccu fuprcmoeorum locorum domino diccrct. Deinde Danos varijscalamitan'nbsp;bus affliiiios facile in fuam ditioncm redegit: ncc ipfc diu ei vidoriæ fuperftes fuitnbsp;Angli in locum eiusfraircm Edredum Regem créant. Aduerfushune cum Dant Inbsp;qui Northumbriam tenebant, neevnquam bona fide paeem cum Anglisfeccrant)nbsp;rebellaflentjmultaqueloca munita de eo in diuerfa regni parte occupato cepilfentnbsp;acin primisEboracum,decc millibus Scotorum infubfidium acceptis Anglustn»nbsp;tnagna clade compefeuit. Milcolumbus domum reuerfus totum fc pacis artibus,nbsp;dedic, Vtautem belli vulncra,ac potifiimum licentiam,amp; luxum fanaretjvniucrinsnbsp;Scotorum conuentusiuridicosalterni.sfereannisinuifcbat:amp; lummacumæquiw^^ )11nbsp;ius dicebat. Tandem decimo quinto regni anno dum acrius latrocinia punit, amp; lu^nbsp;uria ddfluentesiuniorû mores cocrcct, in Mora nia nodu a coniuratiseftextindu’'nbsp;Facinoris conlci j diligenter a proceribus quçfiii, ac deprehenfi vario fupplicioiun’ jnbsp;generepro cuiufque opera in fcelerc patrandoaffedi.
LXXVII.R.
^PROXIMÈ regnauit Indulfus: qui rebus domi compofitis proximnquot;^ ieptconium in fummatranquillitate tranfegic. Odauo demum regni annoDan^fnbsp;grêferentcsamicitiam Anglorum fuæpraîlatam , fœdufque perpetuum a duobunbsp;Kegibus aduerfus fe fadum claflcquinquaginta nauium Scotis nihil minus expf^'nbsp;tantibus in fftuarium Forthæ fluminis ingrelfipropenecopinantesopprelferunt*nbsp;Igiturin re tamfubitaterroris,ac trepidationis plena fuerunt omnia, alijs bonafo^L ‘nbsp;loca cutiora, acmediterranea tranfFcrentibus,alijs ad mare concurrentibus,vt hoinbsp;exfeendere prohibèrent. Præcrantclafli Hago,amp;Helricus. HicumLothianâ*’’j.nbsp;ac deinde Fifam fruftra tcntaflent,Tai æftuarium adcunt.nbsp;nbsp;nbsp;Illic quoque terra pi'’
hibiti cum reliquumlitus legerent, Ænciam,fiueAngufiam, Merniam, Marrian’’ Buchania prætcrvedi, nec vliquam admifll tanqua difeefiuri vela in altum dcdcr‘’‘’.’nbsp;Deinde omnibus fecuris poft aliquot dies revedi in litorc Boinæ ad Collini flun’^nbsp;liisoftium nadi locum idoncum antequam edito turaultu accola? accurrcrent,n’'^nbsp;Io prohibente militera exponunt.nbsp;nbsp;Eorum aduentum cum refeiflet Indulfus,p^”
famam fuiprçuenit:acprimum in fparfbspopulatoresinveduscos ad reliqufl^^ citum compulit,minore quidem cum cçde, quod Danorum caftra non longés
' rant. Vbi in mutuum confpedum eft vcntum,finc mora inftrudis aciebus Éropc animis, amp; viribus eft concurfum. Cum achter vtrinque pugnarctur fub* jnbsp;gt;anosperturbarunt atergoconfpediGrçmus, amp; Dumbarus cumLothiannnbsp;hortibus. Cumalijadnaues,alij quo metushoftitim agebat per loca ignota fnênbsp;rent,raaior pars in valle filueftri conglobati occafioncm aut rei bene gerendr jnbsp;fortitcr moriendi oppcriebantur.Indulfus velut penitus hoftib* profligatisnbsp;cisobequitans cafu in eos illatus occiditur ineunte decimo fui regni anno. Pffnbsp;enim Scotis noucannos,amp; tres menfes.,Sunt quifagittaè nauejuifta intcreinpt^nbsp;prodant.-dum exarmatus vtfugientibusvehementius inftaret, in confticndcntcSnbsp;ctiusfuifletinuedus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXXVIII R.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ
^EO defundoregnumadeptuseftDufFusMilcolumbifilius.Isftatim lenum Indulfi Regis filium prarfecit Cumbriaj,atquc in Æbudas tumultu3ntc$ii’|^ jnbsp;/it,vt cas a latrocinijs purgaret. luuentus enim nobilis magno numero cornin’nbsp;jrfeiro vidigalcm fibi plcbem faciebat, prxter victum gratuitum certapeennnbsp;finguiis familiis indicta, Ncc in eos alperior fuit Culenus, quam in
-ocr page 147-’Jndemalijsaliarcmei
iH ô^tus eummaleficarùvcneficijspeti.fiucex indicijsortafulpitione:fiuecumèpcr-
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fudcre corpus paulatim concabefceret,amp; vires dtficerér, mediciq; vndiqjac-
, »«UlWUtV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A J « I i V V* * i W
Omnibus igitur in hoc vnum intentis tandem allatura
' î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J tquoaeuiviviauiicoppiuuiwj cunuvuiuaijuviuiiivam MUSpviiHvitiU
. Id quia nihil aliud occurrebat, proveroaccæptum.Mifft ad rtm cxplorandain
Dr
f, It'nbsp;li-jl'
5«
'(i
11’
(T'
lt;C
'ö’ iffnbsp;rnbsp;ffV
y
’.I
;iff
Liber QmntuSa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fot^4.e
î^ftiîarvmpræfcâoSjquigenus idhcmmcnuoerceredcbuerant. Indiâum eis,vt i'nbsp;nbsp;nbsp;**'poftcri;iïiipfi,quorum negligentia ha:c eutniebant dairntm acef ptum plebijtnul
î'ôï Regiperfoluertnt. Hjc denunciatie tantum oeiefis illis nebulonibus tenons i) -, *’^'fcit,vtin Hiberniain plurimidifccdcrent3amp; ibi mercenaria opéra viâ um qu^rc-t, j î^ni. Quam hæcrcs pltbi fuit grata,tam procercs exulum propinquos,multofquûnbsp;(¦' ‘ quot;^^Cnum id genus ociofzvitæprobantiumofFcndit. Hi in omnibus ftationibus,amp;nbsp;,gt; i ^^ïiiicnticulis primum fècreti8,mox comprobantium multitudine frcti,aper(is cri-01 !?‘^ïaiionibusRegem laccrabant. Eum nobilitate contempta facrificulorum confî-“)jabduci:hcmincshoneftoloconatosadferuiliamuneracogcrc : pkbisvltimosnbsp;tfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;honores prouehcreæmnium rerumdifcrimina tollere, aefumma infi
ll *^smifccre , Hicftatusreruinfiperfcueret , autnobilitatialiômigrandumeflè, S' alium Regem creandum, quipopuluminmaiorum inftituiis, quibushocreg-ex tam paruis initijs in hanc magnitudincm fit progrefium,contineat,
J^fethaîc Rex nullis apparendbus caufis morbo ncuo, amp; inaudito affliâari coepitr v « —Jlediafruflraquarrentibus inccriisauâoribus rumor tftptruul- Xquot;*’nbsp;eum maleficarù vcneficijspeti.fiuc ex indicijsortafulpitione:fiue cum è per-
I ail* ’’^hillàlubre proferrent. Communibus morboruna caufis non fe prodentibus C' ^occulram decurfum eft. Omnibus igitur in hoc vnum intentis tandem allaturanbsp;! ’o^'lForcfip (quodcftMorauiæoppiduna) conuentus noâurnos in cius perniciemnbsp;. Id quia nihil aliud occurrebat, proveroaccæptum.Milfi ad rem cxplorandamnbsp;K “’homines ad Donaldumarcispræfeâum cui maximis de rebus Rex fempernbsp;^axiinarn habertfidcmfolebat. Is indiciocuiufdami metetriculæ, cuius matcrcrusnbsp;infamia labotabat,totam rem deprehendit, acdettxit. Puella enim quôd denbsp;^lütc Regis, ac fine viiæ proximis diebus quædam temtre tffudifiet, capta flatimnbsp;’‘fntatis tormentis quid in Régis exitium parareturjindicauir. MiïC milites pucl-’pattern cvm aliquot mulierculis effigiem Rtgis cercam lento igné lorrcntcs cô-P^’unt. Idfacinuscô iendcbat,Tt cæra paulatim liquelccnte Rexinfudorcm lolunbsp;h J f^nlîincontabcfccrct.'ea veroconfumptafpiriiu dcRâus ntorcretur. Fraâacc-J’tagine,ac punitis vcncficis tradunt codera memento R egem morbo Icuatum^nbsp;J. æpego vtamaioribusacctepi tradenda ceniui. Quid de hoc gcncre ventfîcij fitnbsp;^^’’’’cndum.lcgentiumiudiciorelinquo. Admonendum tarnen exiftimauileâorcnbsp;jpiidvctuftiorcsnon inueniri. Intcrharcobitóic Regis, qucmbreuimoiiturumnbsp;^P^farant,metu mulræ paflim c£dcs,multa latrccinia fiebant. Duffus rccuperatisnbsp;J”huslatroncs perMorauiam,Rofliam, amp; Cathanefiam fccutus multosvarijsca-’’sinteremir. Principes eorumForefiam, vtconfpcdiusficretfuppliciumpuni-reduxir. Ibi cum Donaldusarcis præfcâus aliquot ncccfiariosfuos pan^nbsp;irpmoltrriaduerfus Rcgcmconcæpit : acio-îo ßnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infigni contumelia affcâus,in vindiâæ cogitatione erat.Tanti enim fua cf
I l^tîfFum beneficia æftimabatjVtquacunquc dere nullam ab eorepulfampati de Vxor quoqueDonaldicumfuppIiciumnoxiorumad aliquotipfiuspropinnbsp;Hpos pertinuifictjægrum mariti animum non modo verborum acerbitate inflâma-fed confilioad Rtgis ncccmarmauit, affirmansRcgiparciscuftodcmvitam,nbsp;ƒ’icmquc eius infuamanu habereteaque pottftatcpræditû non modo vt facinusnbsp;f^’tarc, fed etiam patratum occultare poflet. Igitur cum Rex altiore fomno poftnbsp;JSotia effet cpprcffus,ôf miniftii cius a Donaldo largius inuitaiiiaccjcDt,ûnmiffi$
-ocr page 148-Rcrurti Scotîcaniitl percufroribiisnemineprorfus fen tien te çu nt iugulatura Regem per pofticußie^^'nbsp;rendumita drcurtïfpcótè,vcnullafangUinisguttafacinus proderet, atque adtlï^®nbsp;milliapaHuum a Kinloffo cœnobiofub pon’ticuloquodam in loco obfeuro fepî^*' xnbsp;enduin cefpiteherbofa fuperindult;Sa,nc qüod tertfcflbffe veftigiüapparcret, Hü*nbsp;inihi verifimilius videtur,quä quöd alij tradunt^auerlo amnis curfuinferobem^f“ Inbsp;pusiniedum: deinde reuocatofnfuuni alueum fluuiofepulchrum tedum. Mi*’*'nbsp;ft)iquoqucfcelcrisablegati:quöd opinio à maioribus accepta noftrorumhooii****nbsp;animosadhuc obtîncàt præfente cædis audorecruoremc vulncribusvelutrccei'*® 'nbsp;facinorepottaliquäm multosdiesmanaturum. PoftridicvulgatorumorcRfg^*^nbsp;hulquam complrcre,ledum cruore eilecohfpcrlunijbohaldusreatroci, amp;¦nbsp;percülfüs in éubiculuin aduolat: miniftros,tanquam iræ impatiens iugulat : cunlt;^^^nbsp;circum circa diligenter perueftigat,fi qua cadaueris indicia comparcrcncnbsp;tarn nouo fcelere attonid cum fibi quoque metuerent, domum quifque difeedufl*»nbsp;ItaRege optinaoin peatis flöte petnetariumfcclüs poftquam quatuor annos,amp; »enbsp;menfes regnaflet, extindö, vbi primum corhniodum fuir, comitia nouo Regid^nbsp;andofunt habita.
txxix. Ri
trège incomitijs ctcato Culeno InduîfîfiUonihil priusaduni,flU^ tjuæftio de Regis Duffi cçdc décréta clfet. Adigebant quoque vri id propcra*'*^nbsp;prodigia; vnum,quod propric adfacinus pertincre videbatur. Accipitcra but’^”nbsp;reciib guttureeflinterfedus. Alterumvulgiinterprctatiocodcmrèferebat. *nbsp;fextötos poft cçdem inenfès crebri prefer folitum ignés micabant^ amp;aer vends*nbsp;hemchtioribusagitatus,amp; hübibüsitaobdudinnfuit cœlurii,vtncqucfol,nbsp;lunavfquamiri Scotia confpiccretur. Ómnibusigiturin id vnum in ten lis, vt off înbsp;hii Regis mortem vlcifcerentur Culchusîn Morauiam properataanquamnbsp;feelus patra turn fuit,certiora eiusrcperturusinditîa. Dohaldusad huncruino*^nbsp;cum fibi nefariæ crudclitatis effet confeius ,amp; nimia, d propeinfàna eius in a*’*^*’nbsp;busveftigandis diligentia multis eflet fufpeda, nauem ad oftium Spçæ fluininb”nbsp;dus infcijs vxore,amp; propinquis cam cum paucis confcehdit: verituS videlicet)nbsp;tes ex ipfo tormcntisexquirerctur. Hicqüoque éiùs feftinatio, amp; vultus pcrtuf^^^^ Jnbsp;tus,amp; Cômitatus,amp; in confeendendo trcpidatio, præfertim in nauiculam ;nbsp;la tam fine vllo apparatu ira vehementer in orhnium,qui aderan t animos imprcfn* jnbsp;fpitioncm,vt a nullo gcfterc contumeliæ in éum temperarcntfimpium, facrileg**^ ’ ;nbsp;parricidanijamp;fîqUidifa graüiusfubijcicbatacclamantes: Etfi Regis aduentuna»nbsp;geret, Dei tarnen proüidenciam fubterfugeie non poffe. Denique omnibusnbsp;tionibus,quasinaignatio commotis animisoffcrebat.cum pfofêcutifunt,doncfnbsp;altum cuectus è confpectu abijt.Nundo tam trepidæ ftigæad Culenum perlato*'nbsp;accélérât. VxorcmDonaldi, actrcsfiliosreprçfenrads tormentiscögic oni^nbsp;facinotis ordinem exponere. Item corpus quomodojper quos,vbi fcpultum.nbsp;turn omnium fe marito non confciam,non comitem modo, fedaudoremnbsp;Hæcaudiéntc populo,(nam palam quæflio“ habita erat) vix amagiftfatibusped**,^nbsp;delà poterat.vt manibustcmpcrarct. Poftridîc Donaldus cum aliquot dies vennbsp;aduetfis fuilfet iaóïatus, tandem' naufragio in lîtüs ciedus ad Regem perdudus '*1nbsp;curri fuis omnibus pœnas dédit. Quieum ad Regemadduxerantliberaliternii^Jnbsp;ribus donati. Arx omnibus,qui iri ùa crant cæfîs cremata. Corpus Duffi hon*’*^nbsp;ficè maiorum fcpulchris illatuin» Hæc vt bonofuin ajiimos vehementer
-ocr page 149-Liber Sextus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol df*
;« nbsp;nbsp;nbsp;^’^ciliaruntjitareliquus vîtæeurfus tantum ci peperit odium, quanto ante eum nc-
ö Regum flagraucrat. Siuccnim naturçfpontcindu(5tus,(îucmctu (vtvidcrivoj
i' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,j.--------------,-----J——
r Pîffus:aciuucntutein comcflationibus intempciUuis, amp; percgrinis dclitijs fraâam ho. ..nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- -
C«
U
fi
Regum àagrauerat. Siuc cnim naturçfpontcindudus,fiuc metu (vtvidcrivo-h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ublndulfo, Duffoquecukamfolui eft
ad libidines legibus vetitasjdeinde ad vim apertam, latrociniaque prorungt; Eôcuin maioremadolefccntium uobilium parrem indinareinteliexiflct, pro»nbsp;'*^üsctipfeeódemdeflexir.acpalam itafeflagitijs immerfit,vtnec a matronis ho*nbsp;?‘^His,ncc facris virginibus (qux tum ob fingularc pudicitif feruandx ftudiü erantnbsp;'^'honore) necafororibusfuis,necafiliabus teraperarer, caîterarumque virginumnbsp;.^^’^g«per conquifitoresadduäas velutin profiibulocontineret. Cum àvuisprunbsp;^ntioribusadmoncretur,partim iuuentutem ætatis excufatione defendebat, par»nbsp;‘'‘’ife,ctiamfi quædam minus rede fieri confitcretur, metu tarnen ad ea toierandanbsp;etiam quantäfupcrioris Regis intempcfiiuafeueritasattulcricnoanbsp;’’’odo ipfijfed toti regno calamitatcm. In nobilitatc nrmaraentum cfle regnorumrnbsp;verum cfic iftoliberiore viuendi generefpirituseorum martiosfrangi, amp; hu»nbsp;I''fs.deieäofquc reddi, aeftudia belli fic in pace ab cis negligi ceu nunquam bel-forc fperent. Ætatis florentis luxuriam ita compclccndam cfic,ne effiuat,amp; bonbsp;iogeniorum frugem nimialæticiain herbaftranguletmon autem omnino fuc«nbsp;^’'^^ndam,nefimulvirtutumfeminanatollantur. His auditis nobilcs cum hihdnbsp;Iq Pud Regen admonendo proficcxcnt,fibi etiam ea Iibertate fermonis periculum trenbsp;®^‘^nt,ab aula fcccflèrunt,nc non modp uftcs,fed interim participes fieri cogcrcturnbsp;rerum,quibus ccrncndis,audiendifquc oculos,amp; aures conlcclerare fefe ex ifnbsp;?^*bant : amp; Rex tarn molcftis arbitris liberatus fe totum conuiuijs,Vcncriquc dc*nbsp;'dit.biecprçiniadcerantjfi quis nouuin voluptatis genus quantumvis fpurc«m,acnbsp;^^^diandum inuenifict. N odcs,dicfque aula lafeiuis cantionibus,ebriolorumquenbsp;^nioribus perftrepebat. Nec minor illic laus erat impudenti»,öe intemperantiç,nbsp;‘“äßi aputi bonos,amp; honeftos eflç (oler inodcftiæ,amp; pudoris, Nam quf apudaliosnbsp;.Stales etiam cum legefunt permifla, ccclantur, ibi in propaiulo ablquc verecun«nbsp;lü knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illccebris volupeatum delenita,amp; adulatorum,(currartunquc
10 g nbsp;nbsp;Regem in coelum laudibus ferre;vt qui primus fplcndorem,magnificcntiam«
auäoritate coniunxcrit,amp; feueritatem imperij comitate temperarit, amp; b« inolcftiasanimcrumremilfioncleuarit. Àd hçcautemcontinuandacùninbsp;j/'^ptu opus cflètjopulentiores confiais caufisfpoliabantur; plebeij homines norgt;nbsp;in prædam permifli,fed leruilibus ctbm minifterijs attriti. Si cui pr^fintbnbsp;^’’placcrentjaut pro agrefti.incultoquc contemnebatur.aui fi fcrocioris animi vi»nbsp;» delatorura caiumnijs obiedus pîærunqucvelut res nouas molituspcic«nbsp;omnium flagitioforum licentia cüm trienniû iam peradum effets hominbsp;meru,aut fegnitia ccflantibusipfa luxuria pœnas exigere ccepin Viribusnbsp;0' ^‘’Qvenerc immodicaexhaufiisjcorporis dcfprmitatcexcpulislargiorib* contracnbsp;vtriufqucvitijcomitésefleforent, refiabatdéformenbsp;nullos alios vlus fibi fi]perfies,quam ad panas fiagitiofæ vitat perferen»
I Vh j/omnes vitæ fundioncsinutili,corporis,animique viribusintcriiperan-I folr — nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mores eius conucrla,audaciores fpc pracdæ, amp; impunitaus
\ fi{ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aulicosiuxtacontcm-
¦ ^^^sîquippealterosperinopiam fcruilitcrdeieâos,alterosncquitiafuaiiiibeUes, ^1 ^®®HWtos. Qui faniores étant çnobilitatc duplici inalQcircuœveûti,ac denbsp;,M.j.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(umme
-ocr page 150-t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
Rerum Scoti’canim
fümmarerumconfultarc coaâi, conuentum publicum Sconarnïndicunt. adcireiuiÏuSjVCvnacum caeteiisintam prarcipitirerum ftatufiluti publier profp“^*' .nbsp;rct. Hacadmonitioneidus, amp; exignauaillafoninolenriavelutcxpcrrcdus afl’'’*nbsp;nbsp;nbsp;,
gerc cuinfuis vna cocpir,quid potiflimum in tantis angufti|sdeprehcnfo faâu op^*' flium eilet¦. Et cum neque rcfiftcndi,ncquc fugiendi ratio conftarct, etfianin^^’’nbsp;nihil boni diuinabatjtamcn ad conuentum ire dccrcuit. Atquevi miferi interdunJnbsp;in rebus aduerfisfibi blan di ri folent, nonomninodcfpcrabatfcvclmifcricordh;nbsp;vel patrisoptimi memoria aliquid tffiîdurum , n e ex tan ta Fortuna fubito innbsp;mum miferiarum caderct. IgiturcumSconamirctfatis magno comitatu, fedi'”'nbsp;belli,aciam ad Methuanum vicum piopinquum perucnilfcf,! Thanoregionisf*’nbsp;ftuprum per vim filix illatum eft occifus. Morscius audita vti omnibus fuit gra‘*’nbsp;Cjuod minore quam fperaucrant laborc tali monftro liberati clfent,ita Rohardi,nbsp;Radardi Thanificinus vehementer omnibus dilplicuitRcgnauitiqucmadmodu“”nbsp;amp; fupcrior Hex, annis quatuor, menhbus fcx.
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXXX. R.
51C V L EN O fufFcâus fuit XenncthösDuffi frater, ciüs flominb tins* Is vt ingenio, mohbus, Si totius vitae inftituio Régi fupcriorifnitdiflj*^.*'nbsp;lisjitapaiiftudioin corrigendis adoleftcntium moribus, atqueillein cortupcf“**nbsp;claborauit : cóqucdifficiliusideiccriamCnftiit, q‘uantomaiorcanimiproplt;nnlt;?'nbsp;ne homines in vidapraecipiccsruunt,quam ad virtutem per arduum, amp; velut difß^*'nbsp;lern ciiuum enituntur. Quae rcs putiflîmum in caufa milfe videtur, vt nonnul*’»nbsp;quriapientir ftudio fcfüdcdiderunt,cxiftiraaucrint homines ad voluptatesfrff^'rnbsp;das à.natura taâos eflè, ad virtutem violenter contra fuura ingenium trahi.nbsp;quideinjVtrunquc: fedeiuserroris indefortalfe fuitinitium,qiiôd cuminhotnhiCnbsp;duplex naturae fitvîs,altera corporis,altera animitcorporis quidem vigor priusao^nbsp;Icfcere, animi vero tardius videatur. Ac vtlut ftirpes piius caules, folia,florcfqi’^nbsp;afpeâu iucundos difFundunt,quam Icmcn in'tra vaginas, amp; conceptacula formstnbsp;incipiattmaturefeente verofeminehæcomnialangucfcant, aedemum roarcclcâô^’nbsp;ita corpora noftra cito adolefcûtquidcm,ante qiiam virtüsanimi adhuc inßrmi iuânbsp;yirespolTit exeteretac fenefeentibus paulatim membris robur mentis,amp; confiltjnbsp;gis,acmagis£èprofcrt,5 ltaqucnonfocus acinfegctibushcrbcfcentem luxuriofi** jnbsp;jndfem çompefeimus vcl pafeendo, vel defecando,ira in adolefcentibos indol^nbsp;fevebementius oftentarc feftinantem cura, amp; cultu cohibendara leges cenfcnt,nbsp;«tecadolefccnsraôo per fecorporis iam infirrni impetus comprimât. Sed adnbsp;Jteibum redeamus Is cum pcrfuafum habetet vulgus fere ad Principumnbsp;luSÄittuniagti amp;:ftudia eorum diligenter äemülari, primum familite fü«nbsp;yiplinanf forniarc inftituit : vt quae verbis praeciperct , rebus exprimerett ,nbsp;atiquß vx fuam vitam/amiliaribus , ita ipforuro mores cætcris exem^ó clfe*^nbsp;Iüi£.,); 'Aulâ libidinum , amp; nequitiâe miniftris purgata , vt idem in efterisr^^nbsp;ftppartibus preftarct. Ipfc ad conuentus habendos lingulas regiones obirc^' inbsp;tuit .vtflirta , cædes, amp; latrociniâ fupplicijs cocreens , ac præmijs Inbsp;xid labores pcrfcrendos inuitana: j, amp; cömmodis fermonibus ad ' Cdfróördh”’nbsp;adhonans veterem difciplinafn^iilatim reuocarct. Sed id experiühdodilïicili^nbsp;opim^nc inuenitf- quod mâgrîà pa/s nbbiliuti« aut ipfa fodertttn fîbr eon(lt;^nbsp;:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P«'»*
-ocr page 151-Liber Sextus.
goenas timcrct:aut com facinorofis illigata propinquitatibus cfTec. Igitur cum primus con u ent us alt;i Lanericu Glottiç oppidum indiâus ciTet,qui tocati in ius fuerat admoniti a propinquis quanto cum pcriculo eflènt vcnturijquwhm in Æbudas, ali)nbsp;in alias latrocinijs infames regiones fugcre. Rex cum fraudem intelligerct,nec aurores eius ignwarctjdiflimulata ira foluit conuentum : velut voti Diuo Ninianonbsp;reus in Gallouidiam cum paucis familiaribus proficifeitur. Ibi p€rociuin,rc cumnbsp;iis,quos fidosfibircbatuf,communicataoptimumfaduvifumeft, vt anno proxi-moconuentum totiusnobilitatis adSconam habeat,tanquam de rebus ad vniuer-fos pertinentibus adurus. Ibi capita fadionum fine tumultu pofle capi.
Illos in cuftodiam abditos polTe per amicos ,amp; clientes curare , vtfadno* roß ad Regem adducantuf : id confilium cum placuilTet, paucis creditumgt;nbsp;acfilentio tedum vfque ad conuentum Sconenfem fuit. Tum per hominesnbsp;idoneos parato milite , atque intra regia? proximas asdes occuluto cum poft-ridie frequens nobilitas in aulam veniflet , atque a Rege fuiffec amp; vultu , 6Cnbsp;Verbis humanifiîmè accepta repente figno dato armati concilium circumfietenbsp;ïünt. Subito terrore ex infolita rerum facie oborto Rex cos leni orationecon«nbsp;folatur * Rogat, vt fi quam ex his, quos vidèrent,, animo formidinero con*nbsp;ripèrent ', cam omnino deponerent. Neminienim a fevirobono, dtinnoxianbsp;periculum imminerc : nec in corum perniciera, fed præfidium haec arma compa*nbsp;vclamaiorilsus relido, vel virtutc,amp; induftria partotftdReghipiocuiufque inert»nbsp;amp;dignitatemunificcntiafruipoflent. HocverocorumftudiOjamp;c^eia fcd-fcquipolfe. Superiore anno,cum noxiorum quofdam in ius vocaflet, nc-ïiiinemaddiemafFuifie. Crebrismultorumfermonibusfcintellcxiflcnon tarn idnbsp;eis fadum fuarum virium,quam propinquorum,amp;an)icorum fiducia.Hocfiqüi-’leni verumcflet,amp; publicè calamitofum,amp; ipfis eorum amicis tuipc efle.Nuncaa
^c^sita domi compofitis,cum Anglis fcedus aïupcrioribus aliquot Rc^busidö l^Kenncthum quandiu vixit fandifiimc cftfcruatum, Hanc totius Britanniç ptdgt;nbsp;tranquillitatcm interpellarunt Dani,quoriinumerofam ckflèmpro^Ru^^
M. ij. “ Ï5Ö
-ocr page 152-Rerum Scoticarum
Tcnuit cos ibi aliquot dies confukatio,vtrum in proximumlitusdcfcenderent,an io Angliam,quô eis curfus erat,deflederct. Multi enim cenlcbant Angliam petcudaninbsp;regionem opulcntâ,quf ôc frudibus excreitum alere,amp; auxilijs augcrc polTct. Multos enim ibiDanici generisciTcadhuc fuperftites:multos vetere amicitia cu Danis ,nbsp;coniundos.Hos ones ad primum eorum morum accur(iiros,quod feinper antea ibi inbsp;faditatum eft,In Scotia gentéeflèingenioferoGcmjÓe vtin duro,atqucinopifolo du 1nbsp;ram,amp; htboris patientem : amp; quara nunquam iint cladcinfigni fint aggrcin:qnam ßnbsp;vincatif,nullum operæ prfcium faduros:fin vincantur,extrema omnia paiTuros. Alij inbsp;contra diflcrebant,fi in Anglia dcfccndcrent,cum vtraq, gentc iimul confligenduir.inbsp;Scotis autem prius deuidisfacile bellum cum Anglo futurum externis auxilijs fpoiinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k
ato,amp; amicorum cladc territo.Ncquemagni animi viros in prædam vnam intentos efledccere’.fed potius merainifTedcbeie propinquorum,amp; maiorû toticsin Scotianbsp;crudclitercfforum.Nunccumab omnib’ ad bcllO reb’neceflarijsparati tantum ex-creitum habeant,eam vindidam expetendam, qua? amp; immanitaicm Scotoruni prûnbsp;merito puniatj,amp; terrorc Danici nominis ad omnes nationes circumiedas perfcrannbsp;Haîcfententia cum in confilio viciÏÏetjtraduda claflead Efka? fluminis oftium copias in terram cxpofuerunt.Oppidum proximum diripiunt:in direptum ferro,amp; tgnenbsp;ff uiunttarcé folo xquittciues fine diferimine occiduntrnulli vel fexui jvclsctati par-cunt .Earn vaflitate per Angufiam vfquc ad Tai çftuariû faciunt. Hpe per eos,qui fuga læuitiâhoftiumcvafèrantgt;etiam tumultuoflora,quäm crât,ad RegéSterlinupe^' knbsp;feruntur, Isconfultis qui aderantexprimôribus,brcué propius habitantib’ ad coa-ventendum dié dicit. Ad longinquiorcs feribi t,y c cü auxilijs accelerent. Ipfe cû pr^'nbsp;fentibus copijs ad fpeculandü c propinquo res hoftium, amp; populationes agrorumnbsp;quoad pofletjCoercendas redaad holfé dudt. Breui ingens multitudo in caftraRC' 1^nbsp;gis,qup crâtadeonfluentéTai,amp;IernæfluminûaccefritJbidum contrahit copiasgt;3ônbsp;cuin affertur hoftes Taû tranfgreflbs Bertbâ oppidum obfidere.Loci ta propit)quinbsp;ticulo motus ftatim eôducitiVbiin confpedu DanifucrCjnulla pcrScotosinvindiunbsp;tâ précipites mora pugna? fada eü.Itaiq;ftatim acic aequo in loco ftruda contra ho-ftes proceflcre.Verûcum Dani in colle aduer(bcpHfîftercnt,ncôjad cos facilisnbsp;fine ingéti periculo acceftus fagittarij jamp; iaculacorcs eo mifli cû delecndcre cocgilTcf’*;nbsp;nbsp;nbsp;ît
ad radices coUisacerrima pugnaconferitur.Poftquam incerta vidoriadiumultac^ Cède pugnatum eft,Danorum duces pertotamacié daottcftèrâ.ncmini in caftra,”*'nbsp;(î vidorireditnfperandum.Adeamvocércnouato clamore,tanto impctufuntinvC'nbsp;dijVt media Scotorum acié cornibus vtiinquc nudarent,Fugientefqueacrircrfeqi’fnbsp;rentur.Fuiftetprofedoilla dies longeScotisfuneftiflima, nifivelut diuinitusp voit
-ocr page 153-Liber Sextu«.
brtt tantum anîmiScotîs,amp; formidinis Danis attuli^vraîtefos âc £dute defperan trexerit,altcris pro fperaca vidoria certa calamitatem attulcrit. Hçc eft ilia vido-Loncané vicum parta, illo^ôr aliquot proxirois diebiisfumma lçtitia,ad poftenbsp;fos perpétua fama eelebrata. Cura fpolia vidores diuidcrent, Haitis in omniû orenbsp;'fïl.Multi homines honefti tcftifîcabânturle vidiftTequacunqücille cum libcris imnbsp;pffflioncfeciffet,ibi noftrorum ordines rcftitutos,amp; hoftilé aciem vclut ruina im-Nlfam.Omnes denique vno orc prædam,vidoriâ,fam3m, falutc ie eis debcre fate-Wur.Haiusad Rege pcrduâüs modeftedcfe locutus,fp)édidas vcftes ftbi,amp; ftlijsnbsp;°oiatas,vtconfpedioresBcrthâingrederentüf, renuit.-ac tantum abfteriopulueré,nbsp;^^'^oüdianoamiculoindutus,iuguinqi,quo cratinprarliovlusjfercns muftis aRcgcnbsp;ire,acfatismagno intervalle lèquiiuftîsjmultis ad nouigencrisfpedàculumac-^^rrentibusv;béingreditur:omniumqueora,amp;oculosinle vnümconucrtit: ac fönbsp;¦^spropc omnêillius dici celcbritaté tulit.Poft Danorum difeefTum ocio præter fpênbsp;’^citopafto,in conuentu procerum,quiad Sconam poft paücos dies eft habitusnbsp;^^ilprius,qiiâde Haij,filiorumque eius honoribus,amp; præmijis tftadurti, Agercisnbsp;^füs,vnus propc totius Scotiæ fcrtilifljmus,quê adhüc eorum pofteri tenent: nuncnbsp;jP ûiulus opulcntas familias propagatinpfî e plebe in ordim m nobiliutn relati. In-^?^iaferenda,vtimoscftnobilitati,datafcutumargenreum,in cuiusfolo tria icwânbsp;^''“ftcatainlunt.Qiiçinfignia hoc opinor indicant, falUtépublicâtriurnhominuinnbsp;pra’lio virtutc fuifte defenfam.Hoc prælio pax in multos annos parta vi-^^“atur.’quamdomi fœdarunt res turbulentiiumæ;ac Infulanorum quidê,qui ptfnbsp;P olfiani vagi pra?dabantur,motus breui côprdTus eft,multis latronum in prslio caénbsp;i’^ultisitem in fugacaptis,amp;adfupplicium dudis.Maiore longe tumulturti piae-fP^Crathilinthus Fcncllç,aut(vtahjvocant)Finabell£fîlius.IsMtrni3e tum longénbsp;*'’c^psgenere,amp; diuitijs erat.Cruthinet’eius auus maternus prffedus crataRe*nbsp;agro,qui inter duos fluuios(EÛcavtriquc nomen tft)iacet:veûigalia«nbsp;vifendum cum nepos magno comitatu veniflet,nbsp;111 ’\’^^™uftuîterminiftros eorum orto,duo e CraihilinthifamiliaribTuntoccifi,nbsp;V. hç ^’^’^’^^spudauûqueftuSjCÛ in eiuscomitesfeditionisculparcijcerctur, aie»nbsp;increpitus,nec fine contumelijsa miniftris,amp; fàmiliaribùsciusnbsp;plenüsad matréqucrelâ dctulitjllatamdnbsp;tfdnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adolefcentis anim um cómodis ftrmonib’ mollire, amp; ad çquitatt m
•
I
f
f
J
t
t
I
I
{
|)3j^?.^^^fitaggreftra,vtctia3d parricidiGpropeconvicijs materfilium aduerlus foö auum armauerit. Igitur nó adeo diu poft Crathilinthus cOarmatahominbsp;ar.^^^^^utfine,quos ad id facinus opportunos credebat, nodu in Angufiamad auinbsp;^Uonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paucis fine lufpitione receptus reliquos comités c fuis latcbrit
auumfcnemcumomnifamiliatrucidât : necarcen# ^3inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vicinos ctiam agios depopulatus tanqua re bene gefta cum ingcnli præ-
Efçy. lætus redijuNeediu eamcladem Angufiani inultam psffi füntNam ’^^§’3oiuæfadionishominum numero coado multiplicem inMcrniorumnbsp;hèj ''^flitatcm reddiderunt. Ab eo tempore cum vitro,citroque eaedcs,amp; rapinae
decimo quinto dic ttjç Pauci tarnen feuerilfimi edidi minis permoti ad diem apparucre. Pin*nbsp;eftent Crathilintho audorc,quô cuiquccom*nodom e-‘•gciunt. Rexdiligcnticonquifitioncfadanoxiorum,aliosalibi, maximatnnbsp;M.iij.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ycro
-ocr page 154-Rcrum Scodcanim
vcro parte corum dcprchédit in Abria.Crathilinthus, S: faâîonum principes te, rcliqui leuioribus pœnis pro delidi modo caltigatimônulli qui If uiflimc crra’^^nbsp;üitinino pœna exempti.Hoc temperamentum apud malos metumjapudcætcros*’’ jnbsp;gcntcm Régi amoré conciliauit: pacemquc ci ad vigclîmum altcrû yfque rcgni^'nbsp;num pcpent.Qjjôd fiincurfu vitæinchoato inüitiiret,interoptimos principes iü^nbsp;cenfcri potüifrei.ßellicnim,amp; pacis munera ira obierat,vtfortitudinis,conftâti^,nbsp;«equitatis maximam lîbi laudé corn pararit. Sed fupcrioris vitæ commendationc ƒnbsp;ciiiore longe fceleftiflimocontaminauit: quod co fœdius omnibus cft vifum,quî^nbsp;incredibi!ius,ac minus expedatû ab eius ingenio fucrar,qui tam feuere antea innbsp;cinorofosanimaduertiiïèt.Eiusauté culpf hfcfuitoccafioRexiam ætategrano*^nbsp;Milcolumbum habebatfiliumindolequidéprfclara,fed fi quidipfîhumanitus^,nbsp;cidifiet,adregendum ram ferocé populum ætateadhuc immaturum. Etiam quoi”*nbsp;nus poft parenté proximo regnaret,obftabat mos maiorum,qui èpropinquisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ji
defundorum non proximos,fed maxime idoneos, modo a Fcrgufio primo Scot® xum Rcgecfient oiiiindi,e!igere confueucrant.Obftabat etiam nobilitatis fauor^nbsp;ga M ilcolumbum Duffi Regis filium.qui tum facile in omni genere laudis ScotKnbsp;iuuentutis princeps eiar^Acccdcbatad hfc,quôdCumbriæ turn præfcâuscrat:q^nbsp;regionem Scoti benefîcio Regum Anglorum itacenebant, vt Cumbriæ prffê^.^^nbsp;velut orné regni effet,atqucitaiam per aliquot æratesoblèruatum erat. Huncig*'^nbsp;Ä4ilcolumbumob has,quasdiximuscaufasvidebarfpei,acvoto fuo futurumimp^nbsp;dimento: amp; quoniam palam non audebat,vcncno tollendum curauit.ExtindoCU^nbsp;omnium fuinmo dolore iuuenéoptimo,amp; iamfummæfpei propinquo,fignaquiô /nbsp;veneni in corpore apparuerunt.-nulli tarnen in mentem venir quiçquara de Regf, gt;nbsp;picari.Nec Rex etiam quicquam omittebat,quod ad fufpitionem aucrtendam tafynbsp;tepo/f t.Namamp; mortuum fleuit,amp;quotiesdecofcrmoincidebatj men^oriamequot;’nbsp;honofificamentione profequebatur, amp; funus magna ambitionccelebranduni^nbsp;rauit:nullis,quje ad defundorum honorem excogirari poterant ccremonijs omunnbsp;Sed nimia ilia Regis diligentia, quam illc fufpicionis amoliendæ caufa adhibcWvnbsp;cauîionbuscflefufpedacœpit: verum intra libertatemloquendi ob fummamo^nbsp;nium de fânditate eius opinionem . At cum Rex per cos dies fpargereti^nbsp;inones,animofquehominumtenraret,quopadolaturieffent veteris legis abrogé'nbsp;oné^amp; nouæ deRege creando rogationem,vt videlicet plurimarum gentiûnbsp;Regibus mortefublatisliberifuccederét,immatuiifqucadhuc ad regéduranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J
darentur,ita, vt penes pueros nomen,penes tutorcs ius,amp; vis imperij effet. QilÆ quam pars magna,vt R egi gratificarentur hf c laudarent,tamé fufpicio de mortenbsp;Cülumbi ad plurcs,metus a Rcge ad nobilitatcmgt;ac maxime Regij generis hotni'’nbsp;peruenic.Animis itaafFedis,fupcrveneruntab Anglialcgati côfolaturi Regcdcm^nbsp;te propinqui.fimul petituri,vt in fubrogatione præfedi Cumbrorû meraineiitt'*.nbsp;magiftrarnm çfiepacis interprctcm,amp;concordiæ vinculum intcrvicina rcgna.f^nbsp;igituf fufficcrct,qui ex vtriufq; gétis commodo an tiqua amici tiam con.ineret,amp;nbsp;lias,fi quæ orirentur,fufpifiones reftingueret.Hanc Icgationcm fuis rationibusc^nbsp;modam Rex opinatusconucntum nobilitatis Sconam indixit.Ineocûin multsg^nbsp;niter difïcruiffetaduerfus comiriorum Regiorum veterem confuetudinem récitât*nbsp;ab initio vfque fcditionibus ca de caufà fadis^quantoque cum fcelcrc in Reguoi igt;*nbsp;periorum liberos fucrita propinquis fæuitum,quot bella inde nata, rapinafjCæd^^Jnbsp;cxilianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aduerfo quanto minus turbulenta gentium aliarum effentco*^'
tia,r
-ocr page 155-Liber Sextus* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol
nàiorpropinqüi fangiiinis teueren tia,( ùm citrn ambit ion é filij parentib* .Gùm ea de re quid ftatuerent ad concilium retuliflet, adietit etiam pof-
WKJ W*. A 4.M k. M H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A *nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t lt; t A 11 VInbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MAVAlA Al A A VAnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A A A A gt; Mlt;J V A A* Anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AW VA*
*c P ^B’s^ratre natus partim fqrmidine periculi,partim ne nobilitatis maiori parti a ^.'^^^pffcorruptæ aduerlàrentur ,primi omnium fententiam rogati penes Regé cficnbsp;^•xerunt, amp; leges publice incommodas corrigere,amp; præfeâos,quos ci vilum forer.
*iiimiucccdcret,itafilio ante pattern defundo nepos auofubrogaretur.Vt Rege impubère tutor,qui pro Rege eilet, interea eligereturvir prudentia amp; opibus infignis, ‘0 $uiadquartumdccimum vlq^annum Régis nomine rem adminiftraret. Ad id ætatisnbsp;''biRexpcrueneritjipfe fibicuratores eligerepoflet.Multaprftercadeligitima hæ-^^dutu fucrelîîone confiitutafunt,quçtoti nobilitati cumRcge voluerunteflecoiunbsp;•^unia-lta Rex per feelus pofteris, vti purabat, regno ftabi!ito,animum tarnen luumnbsp;confîrmare non potuit.Qj^anquam enim omne genus hominum fummo fiudio, amp;nbsp;Oftentatione bencuolentiæ côpledéretur,pliinmos omni gcnerc ©fficiorum proie-lt;îuerctur,amp;itaregnum gereret,vt nullum boni Regis munusin coquilquâdefideranbsp;ta’mê animus cófcientia fcclcris inquittus nullû folidum, amp; lyncerum ei gaudiunbsp;fflepermitteb^t: fed intercurfanttbus per ocium cogitationibus fceleris fœdilTiminbsp;^uterdiu vexabatut : amp; per fomn dm obuerlantia vifa horroris plena quietem inter-3o pellabant.Tandem fiue verèjOuod quidam tradunt,vox cœlo édita eftjfiue turbatuSnbsp;animus earn fibi ipfc fpeciem nnxerat,quod fccleratis plarrunque euenite folct,vifusnbsp;cft libi perfomnü ita admoncri,PutalncMilcolumbccædcmhominis innoxija tepnbsp;fummû nefas clam patratam autmihi elfe ignotam,aut te diutiusimpunelaturutnînbsp;enim infidiç,quas tu elfugere non potes,in caput tuum paiantur: nec, vt tu pu-^S5ftabile,amp; fecurum.fcd tumultuofum,amp; proccllarum plenum regnum tuis pofte-ds tclinques.Hac formidabili fpecie Rex conrerritus fummo mane adEpilcopoSjScnbsp;•uonachosconfugit.-animi fui confufionem,ac feelens poenitentiadenarrat. Illive-fonon verum eieChriftidodrina remedium (iam enim â veterum picrate, amp; erudinbsp;donc deflexerant)præfcripfciunt;fed ilia multoabfurdiflimaiamdudumamalitiofisnbsp;adquæftum excogitata,abiucauris,amp;3equeindoâistcmereaccepta, vt locafacra,nbsp;^emplaque donarijs locuplerata,amp; fepulcra landorum hominum inviferet, reliqui»nbsp;5solcularctur,miflis,amp; eletmofynis peccata redimeret:monachos,amp;faccrdotcsmanbsp;’t)re, quam aniea confueuerat honorc,amp; teuerentia profequerelur. Necillequic-tjuam horum,ijs piaculis lanatum iri le credenSjOmittebat. Tandem cum in Mcrninbsp;atnad Palladij landiffimi hominisolfa venerabundus vcniiret,ad proxinjam arcen»nbsp;(hlhercarniam vocabantj tum,vt tradunt,ædificiis,amp; nemonbus amoena,quorum
-ocr page 156-Rcnim Scotïcanim
nunc nulla prope vcftîgia reftantjdiaertit.Eiusarcis domina eratïcneîla, (coïus^f’ tememinimus) non tantum ob filij Crarhilinthipœr^erga Regem inimicoan*”^®’nbsp;nbsp;nbsp;i
lcd ob Gonftantinum nbsp;nbsp;Grimum iuos propinquos noua ilia lege rcgni ha.’rcdit^^'’
cxclufbs.Ab ca iramdilfimulante Rex libcralircr, amp; bonoiificcfufceptusapran°*^ lt; perocium cum locorum amœnitatem,amp; arcis ftruôlyram diligcntius infpicerft,!^^,' inbsp;nellaeum in diçtamleorfum ad ftatuâçneâ arte fingularifufam ducit vi(êndum.'lt;l'’^nbsp;nbsp;nbsp;]
îtaingenioleconf;dam fuiffe dicunc* vtcxoceulto loco funiculo^quiintcntuse''^ ] rcmiffo (àgittas eiacularetur: Regem autem dum intcntiusartificium admiraretur,’^ inbsp;gittaêmachinacmifraintercniptum.Hacarrecædépatratâloannes Maior,amp; Hf*-'nbsp;tor Boethius lcriptum reliquerunt quod mihi non fit verifimile. Ncquecnimcre' ,nbsp;dibile eft turn in Britannia vltima poft irt tcritum apud alias genres clegantiorumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
tium ftatuam tam ingcniofcfaétam fuifl*c,quanquam loanncs Maior tradat Eduiofl; dum Eldrcdifiliumhacrationcoccifum.æquefabulofc.vt arbitrer. Nccfacilenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
perfuaferim tantum gémarum in tota Scotia tum fuiflè,quantum Boethius vniilh nbsp;nbsp;nbsp;1
minæ tribuit.Ideo lubentius accedo ad aliorum fentcntiâ,(in quibus eft Vintoniis) ] quifcribiint Rcgéabequicibus locaiisiuftu Fenellæ inmlidijs fuifleoccifum.OW 1nbsp;ânoaib initio rcgni vicefimo quinto, vif plane caetera eximius,nifi Milcolûbicæd^!nbsp;amp;nimium erga fuos ftudium turpem praîclaris rebus eiusnotaminuftifleuRegnai»^ fnbsp;annosviginti quinque,dcceffitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXXXI. R.
r
[
i
( fnbsp;’ i
I
I
iLiHUitjuuiaiucani. v-iu— i j Tccndo parum fint idonci, j
•• • Tl _ Tlrit' ' nbsp;nbsp;1
^Poft Kennethum Conftantinus Culeni fiîius cognomento Caluus tanta amb*^' one in regno petendo eft vfus,quanta ad eum diem nemo. Is,cum omne genus hoi”*nbsp;num prcnGiret,qucrercturquefe,aliofque Regijfanguinisviros fraude Kennethic*^nbsp;cumvcntos,amp;a regnifpcexclufos iniquiflimælegisobtentu, multaaduerfusca^nbsp;rogationéjCui ipfecum alijs propinquis metuceflîflctjdifputabat.Ncqj difficilecflp rnbsp;vilium eius detegcre.Quid cnira ftultius, qua rem vnam omniû maxima a prudent*'nbsp;um ccnfura,amp;fufFragijs ad arbitrium fortunæ rcuocare^S' fefe ipfosaftringcrCiVtp**nbsp;ellofortcnafi:endioblato,amp;quiamulierculaaliquaregerctur,fcfe regendoscöif*''nbsp;terentjÄ: homines virrute præftantes interim a gubernaculo rerum arceantf Qu*“nbsp;Rcguralibcricorporis,autanimivitioeurimpçrioexei ‘ ,nbsp;borentf Quidfi pueri regnum tenuiftent illis temporibus,quib* cum Romanis,Bt*^' jnbsp;tonibüs,Piâis,ÂngliSjamp; Danis non tam vtri impeiarcnt,quam vtri cflènt rôties e* Inbsp;dimicatumfaut quid magis furiofum dici poteft, quam quod Deus velutvltimai^nbsp;calamitatem contumacibusminctutjid nos lege acccrfamusfôe minas diuinorum'’^ ƒnbsp;ticiniorum velcontemnamus,vclin easfponteineurramus? Nec verum effcjqufnbsp;abadulatoribus Kenncthiiaôtari folct,hacratione c*des,amp; auaridam confanguin^'nbsp;orum vitarijnequcenim libcrisRcgijsnondumadultis minus tutorum fraudesefl^nbsp;nietuendaSjquam antea fucrant propinquorumf Quamobremnunc opprefTotytâ*’nbsp;quot;Ojlibcrtatem ab eo fublatamfortitercflerepetcndam; legcmqueillampcrviiub'nbsp;tam,pcr metum aGcæptam,fi modolex eft^ac non pofius publicælibertatis mancip^'nbsp;tio , abrogandam , amp; ad priftina inftituta, (quæ hoc regnum ex nihilo pep^'nbsp;rerunc,amp;cx paruis initijs in tantam magnitudinem extuleruntiVtnulli vicinoru*”nbsp;cédât, amp; toties dcieôtum erexerunt) dum licet reftituenda. Quin amp;nbsp;fentem occafionem potius dum fc offert, ampledimur, quam è manibus clapU**’inbsp;fruftra pofterius quæramus f Ha?c circumeundo potendores cum pafiîra diflcrerG^ |nbsp;magna multitudinc perfuafâ, fadione ilia fretus Sconam venit; amp; duodecimo die Inbsp;iunerc Kcnncthi Rex eft appcllatu?. Milcolumbus intcfca,qui patris funus eutabü^nbsp;audit*
/C. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦*
-ocr page 157-Liber Scxtüç; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foIZp.'
(I Gonftancinumregnare, ami’cis cönUocatis de fumma rehim délibérât, Alij-proccrum animos ante quam quicquam moueret, eïfe pcrrenta'ndos, vt '(nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;populärem,amp; multis atnicitijs,amp; faólionibus implicicum profectu
ƒ ^vifes expendèret:aç turn demum ex præfenii copia cöhfiliüm icapefct. Hàciuni ’gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quifquevclut lchtaconfilia afpernari,acdjneferc obüiam perilt;quot;
i H ^^ßdum,amp; hoftcm antcsquam nouum reghüm confirmarcr,aggrcdicndum« ,, l?'’^ii‘ntentia'm K ex adolclctns vclut msgis fpeciofam fecutus circifer decèna mitnbsp;; inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coaâis ad hoflcm pcrgit. Sie.c Cohftanriniisfibidcfuit. Tantum filenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;brcui confctit, VtMiltólutnbüsadfamam adüéntuseiüsfuós dimi-
' g ’n Gumbriam abitrit. Id vcro Renncthus eius frater è pcllicc natuscura exiftimaret, aliqiiot virorum fortium cohortibüs perluafis própc Sterli-'nbsp;“’’’ad Fortham amncm,qui cis limes crat,hoßi fc obijcit Ibi cum adampc prjB-J'jV’P’Sac raris in Iccis vadofüm ociofi vtrinique defidercht,Farne,amp; peftfi^quibus^nbsp;äus eo anno vehcmcnterlaboratuin erat,vterque copias diinitterceft coaiäüs? ïtanbsp;jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;düasfaótioncs diuifó,plebs pefte,famc,latrociniîs mifcrabilrçr eft afflidâ.
^’freaabfenteMilcolumbo, qui ex foedere AngloaduerfusDanos àùxiliüm fetc-’^Gonftantinusoccafiohcmienaôtumratüsopprimendi faâioncaduerlamcurn (j’’8pbcopijsin Lothianamcoritendit.kcnnethüsairàtrcrelilt;ftüs,vtadbmncsConnbsp;motus eftet paratu5,ad Alrnohis amnis oftium Te Vcnientiobrecit.Et quiain-inbsp;”ot numero crat.rem confili.o iuuic,itâ acie ftrüda jVt foieiii ; ventum a tergo ha.nbsp;ç^^’ftHatera quoad potcratfiuminemuniret.Ea respræcipücei vilt;ftoriamdcdit.Nârn,
y
t'
I'
’Ÿ f
F
P • ‘“«.ijquoaa poteiainuiuuiCJuuiiiici.c.aicapiÂ'vi|Jucv.4 f p'^^antinianimuititudinefrcticum aciiterin prælium ruiflcnt,prcterihcommodô
* U ’^’^’’^’^fijptoctlla ftatim coorta tantüm pülueris in ora, ocülofqjirigtflitjVtCon-N nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Invtroquccxcrcituftrages
'/ 6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nées ipficongreffi mutùis vülneribüs älter altcriim cbnfecerühti
quot;'’’'annum,amp;fexmenlcs quainregnuminuaferat. . LXXXII.R.
J. nbsp;nbsp;nbsp;R Iirius Duffi Régisfiliiis,iiuevtalij traduhr,éx Mogallo fratréeinsnatoàex
’’ftoConftanfinôRexâluf faâiônishominib’SconamdudusappelIàtur.HxcIuai f“nis proccres cuin alios iam corruptos,aliosp legatos a Milcolumbo folkitati conbsp;côprehenfos qiiofdâe Milcolumbi legatis,qui ad eosmittebâtüriri vinculanbsp;K’’iccit. Idillc faâfi cum cotfa iüs geh titim videh vellet, grauitér oftcnfùs bel û monbsp;^’’’'apcrtum.Adüerfus cüm cuih Grimus ptopcrarct,fubit* rumor de magnitùdinenbsp;ppiarù eius p hoftilc cxcrcitû difperfus ohines raiiôhcs MilcolGbi tùrbaùit: multi
ƒ i^*^'”'.4notidiédilabcbantur:nônullialia,atq;alia caufantêsâpertèmiflîonéflagita* JoUsmètus primum a mercatorib* ortus,qui fuas rationes püblicis vtilitatib^prgnbsp;?^narit,paulâtim totüm pcrUafitexcrcitijm,Ncq;deerantctiâ,qüi Grimo clamftiinbsp;’n CO multa,qu j vulgus conCiliafehtjftaturae proccritas, Sicû foinbsp;}(gt;nbsp;nbsp;nbsp;. îdignitàtc coniunda fufnma humanitas, amp; inomni adionccum décore comitas,
45 b ''¦^cerat iri loco feueritasinanimaduettendo, à in rebus geredis cclcritascurri, 4' pdentià.itaqjinultifub èo regnum fibi eufn dignitatequictum fpondcbât.ln hocnbsp;“’pioruih moth Milcolumbüs nihil aufuè tbrtunæ tcmerîtâti cômittetc ex confiliônbsp;(il ’’’’icorum mâiorc parte exercith» difnifta,cû felelt;ftiscûhortib*ftatuithoftes Förtha:nbsp;ƒ ’’nlîtu prohibcre. Intcréa Fothadus Epifeopusmagna tutn ajpcid ones ob fanôîra-
1 'pP’nionéauâoritaté ré céponerfi aggreflus fatpeinter faâioncs cÔmeando tandé '^4 L^^’bvtinducijs in tres menfes daiis,Grimù$ih Angufiâ, Milcolùmbus in Cumr^nbsp;; # 1 *’ö»ftccdcret»Arbitri de vtriufq^confcnfü eleóli, qui fUtüercntdecontrouerftrSc
-ocr page 158-Rcnim Scotïcanim
Nec ceflauit Fothadus, doncc per cos hæ pacis condiiioncs ederentur:vt quoad viuerctjRcgium nomen teneret. Eo defundo regnumadMilcolumbuin^,nbsp;dirctjac in pofterum Icx Kennethi de regno Regum libcris ftabiliendo fanâa,amp;nbsp;iriolabilis efler.Interca communis vtriquc limes eflèt vallumScueri: quiequidnbsp;nbsp;nbsp;,
valium effet Milcolumbo, quod extra Grimo cedcret. Hoc limite vterque coflt^ J tus neuter alterû armis peterct, aut hoftib’ alteiius auxilium ferret. ItacuinoU’’?* .nbsp;fumma lætitia pax cftfaôla,quç propc per odo anno.s fumma fide feruatafuit. amp;*’ inbsp;violandæ caula a Grimo eft profeda.Nara cum ab initio regni temporibus tutbul^ !nbsp;lis boni Principis fpecimen dediffet, remifta per ocium induftria totum fc volup',nbsp;tib’ immerfit Deinde crcfcente,vt folct,ex luxuria egeftate,ex egeftateauaritia,^“, Jenbsp;tos è ditioribus confiâis caufîs afflixit.Hçc quanto cum periculo faccret,anbsp;Busadmonitus tantum abfuit, vt quicquam de prions vitæ turpitudincreraittercnbsp;vt monitores, quanquam blande ad fe vocatos,tarnen in carccrem conijcerc def^,,nbsp;uerit,vt reliquos eorum poena deterritos ab huiufmodi libertatc aduerfusnbsp;()efceret.llli autem cum ab amicis admoniti fefe pœnæ fubtraxiffent, Grimus^ûnbsp;cxarfit^vtcplleda manu ftatim aduerfus eos duceret.-inagrofque eorumnbsp;delius.quam vllus externus hoftis fæuirct.N on hominijnon villis, non pecori,n‘;nbsp;agris parfum. Quicquid afportari non poterat,ne dominis pôft vfui eflet, corruptnbsp;Nihil lacrum,autprofanum ferro ,flammavc inuiolatûrcmanfit.MilcolumbuSj^nbsp;«im maxime operam Anglo aduerlus Danos nauabat,fuorum qucrclisdoin«*^nbsp;liocatus eft.Neque Iblum carum rerum indignitatc,quas homines clari, amp; in’’?nbsp;patiebantur, eratcommotus.-fêd multomagis,quod Grimus,vclutcditioneingt;^nbsp;côrum,quam ad alium breui tranfituram fciebatjnullo temporis futuri refpeft^P;,nbsp;fentesfruâus colligebat.Ad Milcolumbi reditû cum concurfus ingens fieret, GP,.nbsp;inus,quiad têpus ob taras corporis,amp; animi virtutes populo fuerat chariflimu^jnbsp;a maximaprocerum parte defertus effet,cum quantis ooterat copijs obuiam cjîPÙnbsp;feâus.Cum iam caftra caftris contuliffent, fub afeennonis dicm gnarusnbsp;Milcolumbus id feftum obferuaret,dccreucrat eum imparatum, ac nihilnbsp;aggredi. Sed Grimi confilium cum ad Milcolumbum pcrlatum effet,fuos lOnbsp;paratos habuit; amp;quanquam de viâoriaincaufatambonabenèfperarct,nbsp;mifitobuiam hofti,quieumhortarentur,nehomo Chriftianusmemoriamdieiynbsp;Celebris cruorc ciuium pollucrct.Illc nihilo fccius acicm ad prçlium parata ino^j,nbsp;ducitinimici timotcai,cui dicifcftircuctcntiamprçtendcrct, fuis velut^cnbsp;oriaî indicat.Igitur cum infeftis armis,animifqj infenfis effet acriter concurfuiP^jjnbsp;mus fubito a fuis defertus vulncrato capite capicur :inox oculis priuatus.Nccmnbsp;pôftanimi mœrorcaccedcntc ad vulncra moritur,dçciraoquârcgnô inicratao^nbsp;Milcolumbus Regio aduerfus vidos animo vfus Grimû fcpulchro maiorunn^ii,nbsp;dû curauit. Fadionc,quçfecuta eû fuerat, depofita omniü offenfionünbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pjt,
gatiâ rcccpiuDcindc ad Rcgia comitia Sconâ profedus non prius imperiû nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
quâ Icx de Rege creado a pâtre lata omniû fuffragijs con firmarctur. LXXXIh'
S T A T1M fufeepto regno ad conuuKam fadionibus rem tcftitucndâ cft aggreflus. Primum quemadmodû ipfc omnibus offy-nfasrennunbsp;ita curauit,vt inter omnesdiuerfarum fadionum homines veteresdifeordiï ^jnbsp;(ôpirentur . Deinde praffides c nobilitatc viros iuftos, amp; pips, quinbsp;fuperiorum temporum licentia vagos compcfccrent,in omnes prouincias lU»nbsp;ricbequoqucabcifdcmadagriculturamcoada,annonafùitlaxior,
I
-ocr page 159-J
Liber Sextus ¦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foî.70.
1'^ publicèfecuratranquillitas.Interhæc Sueno Haraldi fîUus Dar.brü Reîï quot; inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scotiâ vcnit. Is læpius a Vandalis vidusjcaptus^redcmptusjcuin
b Scandianorüm, amp; Eduardo Anglorû Regibus fruftra pctilTct auxilium, 7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scotis ex acerrimo Chriftiani nominis bofte Chriftian*fa€tus accarptis mo-
' i J'’'^^’^Pft5inrcgnum redijt: indccum magnoexerdtuih Angliamtrannuit. Anil* ^®^priinQfolos,deindcadjun'iftiscumeisScotorumauxilijSVicii:niultaScotis pri« «1* ^comminatus, quódrclidis Anglis dom um redire nollenr* Nee minar fruftra I u-ƒ; OlauusenimScandianus, amp;Enecusfummus Daniæprarfeftus ab eo cum cx-' *0 valido in Scotiam immifli. Hi per Morauiam vagi cafis obuijs/acriSjprofa-I**'nbsp;nbsp;nbsp;^quot;ilüedircptiSjtandem in vnum collccti arccs, amp; alia munitioraloca aggrediunturi
dutn oppugnant, Milcolutnbuso proximis regionibus militecollectocaftra ds locat. Poftridic Scotos vila Danorutu multitudinci amp; apparatunbsp;^‘‘ico ingens terror inuafit.Rcx eos confirmare aggreftus cum non multum profinbsp;^^Cjtandcm clamorà paucis,qui minus timidi volebant vidcri exortus,amp; a reliquisnbsp;j ^fptusjfecitjvt ftatim velut lymphati iniuffu duds in boftem proruerent: ac lefcnbsp;^antiutn in prodnetu Danorum tela inducrenc. Primis cadentibus rcliqui dtad*nbsp;j.'^^5^amvcnerantgradufugamintcnderunh Rex accepte in capite vulncrevix anbsp;'^inpropinquum nemusablatus acibiequo impofttus mortemeuaftt. Daninbsp;Waviâoria Narnimarcéjcuftodibuscuentuinfclidspugnæperterritis perdediti-3ccæptrunt: in deditos tarnenfçuitum. Arx,quôd opporiuno loco fitaeflèt,nbsp;munira ex peninfula,admiflbpcr anguftasfauces mari infula facta; acDaniconbsp;j.’^iï'ine Burgus appellata, H eliqyæ arccs^qiig ElginarjCc Foreftir erant metucrude»nbsp;Danorum dcfirta?. Dani rebus tarn prolpcrècedétibtisin Morauiaconftdcrcnbsp;^auesdomumvtliberos,amp;’vxoresadvehant,dimittunt ; NuHucninte«nbsp;^‘ttuitutis afperrima; excmplum in captiuos prptermiftum* Milcolumbus vt eo-. conatibus obuiam iret,maiore, firmiorc excrdtu,qi;amantea cis iam in Mar-ptogrclTis ad Murthilaeû occtirrit,non fine magno vtriufque partis timorCjSconbsp;•• Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^'’';“îi:iîem Danorum,Danis ignora loca procuia matijamp; ipfidijs opportuna ma
4I s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoftcformidantib‘’.Scoiis in congreftii mttûauxittriu ÿirorürbriiû,Kcnne
Ç ’*nfübrû,Grimi Iernia:,amp; Dubarij LotbianæThanorû continuata csrdes.Igiturlo ^^otiin antiqu.u,quodatcrgo eratpræfidiû pulfi.Ibivallo,amp; foflà,amp; arbotû con-dbus dreumdati in angufto loco æquata fronte hoflibus reflitcrunt. Quofdaeo-velut parta viéloriaincautiusinvedoscircumucneruntjcçfointcrhosvnocdunbsp;lt;].nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ee.'Ea res vi Danos ad pugnam fegniores fecii^ita Scotit; pene profligacs
V ^tatftnaddidit. Igiturper.ememento temporis mutata fortuna Danifiigiimt, çj^**bfugicnt,t,u5nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Ülauus impcratorum alter nadus itincris duces cum pau
¦ Idquanquató Milcolumbusnonignoraret, K ptompiiflimo queque in prarlio cafo, ac plurimis vulneratis ab hoftçnbsp;tup 3*^^**^®nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cladem ad fc io/Angliaro delatam magno animo
tç p • ac partim c veteranisgt; partim è nouis fubftdijs detno adutdis du-veterem luppkndum exercitum mifit. Is primum Fortbae aftua-ab accolis paflim ad omnes eius motus occurrentibus dc^ 11)'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Angufijc. promontorium vela fecit.,
terram expofitis , ac locis aliquot Fruftta tentatis ad ptædan-ïijd' • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cum ad Balbridum j hoc tft Brigida* pagutn babcrct caftca,’
Ril de cxploratoribus, Scotorum copias vix duo roilJia paiTuum abefle.
•Ch'
cö'
1C«
i^:î ƒnbsp;(C'
I!«)
Jli'
I*
î'
If*
4 gt;:s:
.1''
.pil)
¦gt;
^cf’
:ö'''(
lU^
o(^
I
Remm Scotîcanim
ras fteterunt,donee pene omnium rerum inopes coadi funt circitcrquingcn'®^, fuis prædatura in propinquos agrps mittere : quos Mernanus loci Fhanus a(
piber Stxtus.
'ïinicgibuS, amp; ihftitùtis ornarc àggreffus noua magißratuum hoïnrna‘crcdô à vicî-»isaccæpta magisad vanam ambiüonem,quam ad vHiira vfuminftituit.Nam fupe ^oribus Qculis prætcr ThanoSjhoc cft præfeôos rcgionô,fiuenomarchaSjamp; qujf-'orem rerum capitalium nuliuin honoris nomen equcrtriordincaldus fucrât:qüodnbsp;Danos obferuari adhuc audio,Nunc veto ncc vlkis ih nouis hohowm nomi-^‘buscR modus'.neque^ræiér ihabem titulüm vllus nominum vfus. Ac Milcolumnbsp;^'^squidcm bellis perfunótus aliquot ânos magna cum gloria regnauit:(ê'd in xtatisnbsp;^fcurfu vitæ l'uperiorislpkndorem atiaririafoedâuit.Id ei vitium partim cum fenio,nbsp;''^lolec,accreuit:partira cnatum eftex inopîa,quxlargitionû imtnodicarumfcmpcrnbsp;^ftçonics.Prfdia tcmerc nobilitatidiuHa perfcclusadfcrctraherc 'conatiis’multofcnbsp;'^Pulentiorum ita multauit,vt alios admortçhi.aliosad extrema’m egeftaremrcdcgà
y y- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;--------------r----------------.----7-----------------— ’O----—
J igiturpræfcntepoenavtcunquc inicrdumiuftafuperiorisbcneficentiçgratian» ^‘‘pwante,cum iniuria ad paucos,metus camcn ad multos pertineret,fpoliatorum,ac
P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;----------—------J----,---,------------------------
jjl ^(^‘oruinneccflarijin vltionemfuoruæjaclüamfçcuritatemomncs cogitationcsin-
(i.
1*
li*
î’
ï'
IÖ
gt;
It
lit
lü'
(t
fl’
(O'
iö’l
if'l
«•gt;=
Tandem apudGlammimin Angufiaj'torruptispecuniadomcflicis mi* notie intromiflï Regem trucidaruht.Facinore pcrpetrato, minifiri vna cumnbsp;ntricidis cum in equos confccndiflènt,quo5 ad euentum rei ßrapos babebant,viatunbsp;5*Hgijs per campos niueadoperiosconfufis,in lacüm,quieftad Forfarüoppidutnnbsp;j dan,ccdenteoncri glacicnondum firma ad vnüm aquisabforpti perièrunc. Gclunbsp;® ^^‘nde coeunte ad tempus cœlata, ac tandem glacic refoluta,dctcâa cörpöra^paf-ƒgt; per vias publicas ad terrorem viuchtium, ac mortuoruin ludibrium contabue«nbsp;(u'’’*. vulgaiiorcft fama. Alij eit infidijs à propinquis Grimi, amp; Conßantinfnbsp;Prtiorum Regum cruento prxlio conferto intcrtmptutnj alij a propinquis puelljinbsp;’^obiiis^cui vim intulerat,caefum,omnes violenta mortepcrijffe trädunt; Milclt;gt;nbsp;lütnbus fupra annos triginra re gnö ita tenuit,vt nifi auaritia fenilcin animumnbsp;corrupiffet, interoptimos principes baberi poflet. AnnusqliomoriuM ¦nbsp;cft, prodhgiofus fuit hieme fluminum, vere maris inundationibuunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;
item paucis diebus poft «fliuum folftitiutn vehementi gelu» . , ^uitüscafu: quodprodigiummagnafrugibusCOnup«nbsp;US fames cft confccuta*
M * * » nbsp;» » »I
IC il tt t n ic it t
* * « * «V
?*REKVM SCOTICA
RVM HISTORIA
Àudorc
^GEORGIO BVCHANANO SCOTO.
lt;LÏBER SEPTIMVS.
AÆ pertinacicotitentioneKennethuSj ÄMii-
V £? J cólumbüseiusfiliusdaboiarintyVcRegufl} libcri pcrmanus iropctia parentum accipercnt, fupcriorclibronbsp;cft a nobis explieitum i quo vero fucceflu idfccerint^o fcqucOnbsp;tibusapparebit ; certe quod piibiice regno, àut priuaâmH^'nbsp;gibus promiftebatut ex lege noUacommodum non cft conft'nbsp;cutum« Ilia enim vniuerfts ofteniabätur vtilitas ex hoc Rcg*’’nbsp;fuceefîionis ftabilirhento ÿ vtfcditîones, caedeS, inidixint^.
J,ropinqUO$,ambitio inter proccr€s,malaquc cf tcta,qüf ex ijs nafd folcnt, prçcau^' rentur. ContraVtro mihi caufasmalorufti publicorumperquirenti, tu. vetuftanbsp;tecentiotamp;usconferenti, hçe omnia, quae lege noua fugiebamus vitia non vetu*’^nbsp;legis antiquationcwdcnturcxtinâa,fed cum noua potttis inagnutn acerpiftenbsp;mentum* Vt cnim omittam propioquorum in eos, qui regno potiuntur infidias,*nbsp;regnandum aduerfus cos,quos amp; natura,amp; lex voluit cuique ene cariflîmos,fufp'^*^nbsp;lïcs nefarias,quas narrationis ordo cxplicabit,tot priorum fpculorum clades cun]nbsp;lis collatz Calamifatibus,quac Alcxandri tertij intetitum funt côfecutae.lcucs piÇ’)^nbsp;amp; tolcfabilcs videri poffint* Omittojquôd ifta lex eneruat tires eonfilii pùblicb’’nbsp;Süoni’Uuslegitimusdominarus potettconfiftcre:quèdeamalavltroâcccrfit,nbsp;nbsp;nbsp;i
i|terüm publicarum participes vnice deprccantür.vt Reges videlicet confti^a quibusalij rcótofcs praeficiendi fint : amp; ia corum poteftatem vniuerfurnnbsp;populum,qui ipfi fut poteftatem non habeant: Sc qöi çgfc Regibus vfu rerumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
amp;prudcntiaprpftanttbüs parent,pofeimus vtqualibulcunquc Regumvmbri5r reant;amp; incasicclcrumpoenasfpontcnos prçcipitafnus, qüas Dcûsfuicontc*^j^nbsp;toribus comminatur,ncnipe vt pueris,amp; puellis fobijciamur, qiios omnioin^’’^nbsp;leges ÿ amp; omnium legum pafcns natura in aliéna pofcftate efle volùcrunt.nbsp;sutempriuatum ex bac lege petunt Reges emolumentum, vt gencris,nbsp;pcipctuitatem inde fibi prom!ittanf,id quâm fit vanUm,amp; fallax, nô modonbsp;cxenipllt;f,led ipla cciam naturap®tcratadmonere,fi fecum cogitaflent,qao^^^^’Ijpi’nbsp;amp;prxmijs ctiam familiarum fuarum prxclara ilia nomina Romaninbsp;«onati; quarum ne vnitts quidem veftigiumtn toto terfatüm orbe ab illisdcvi
-ocr page 163-®oualexgtadum ftruit* EftautemtyrannuhVclutlcopusad vhiiierlôruin niortaliû P Opgt;)ntds odiUiri ; quinecdiu ftarc potcft:amp; vbicccidjt,otnniô fuorum vna fecuthnbsp;^•natn trahit. Huncfiultorum hominum conatum inihi nuhien videtur plçrunt^}nbsp;Icuius.'intcrdum velutfuæ potentie xmulhh) pübllcoludibno expont re.nbsp;voluntatis diuine nefeiô an vllum aprius,amp; apertius éxeinplum
‘%quamquod in pr^lentiatradamiis* Milcolumbilsenim,quitantoperelabora« Jjit, vt legem a pâtre fuo prope per vim latam de Reeum liberis in patentum locutnnbsp;'Jftcicndisjcoinmunib* tonus populi fufffagijs Connrmatet, hullam de le ftirpis vi-proltm rcliquit. E duabus vero filiabusalteram Beatricetn homine homini nônbsp;Crino infulai um ocCidentaliutn Thano^ amp; feliquorum Thahôrum ptarteéto^nbsp;çtas ilia Abthanum vocabat-alreram Dôaeam Angufiæ Thano collöcauif.vitnbsp;'*^§cnttusfuit iMacbcthus,fiueMacbeda,dequo fuoloco encnobisdeeenduœ»
Mumbus qmdam eprima nobilitatc cum copijs a Regc miflusftadm ab eiset«
-ocr page 164-Rcnim Sconcarum
ercitufufo viâus,captus,ac demum capitc multatusfuit. HaccladcRcxperturbé' tus conuocato confilio cuin eis de remedio confukat. Alijs parum fententiamnbsp;dientibus Macbethus Regis confobhnus culpa rei malcgeftæin ignauiam rupef** jnbsp;ris temporis collau pollicetur,fi fibicum Banchoncregionisperitomandeturin’P® inbsp;rium,omniabreuipacata ^dditurum. Eratenim Macbethus acriingenio, anio®®nbsp;prorfüs excelfo,amp;magnarû rerû cupido: cuifi moderatioaccefliiïetquamuisin^fnbsp;no imperio dignus erat. In plcdcndis autem fceleratis ea feruitate, quæ folutal^nbsp;vinculisinaudelitatem facilèvideretur cruptura. Dccretumci aRegcimperiü^nbsp;adeo multos terruit, vt abieda fpe,quam de Regis ignauia concæperant, ali) al’Onbsp;tebras petentesaufugerenc. Infulani, atque Hiberni intcrclufa fuga in extreme*’*nbsp;defperationcmadi,fortiter pugnando ad vnum prope intcricre, Macdualdus eu*”nbsp;paucisin turrimpropinquaminclufusomnifpcveniçdcftitutuslc, fuofqucvoIuH'nbsp;taria morteab hoftium ludibrio exemit.Macbethus ea pœna non contentasabfcænbsp;fum caput Bertham ad Regem mittit:corpus truncum in loco confpicuo fufpendit'nbsp;Quosinfulanorum cæpit, carnificiftranguhndos dédit. Domeftica feditionepa^^nbsp;ta,terror Danicus maioremlongefoliciiudinem attulit. Sueno Danorum Rex pænbsp;tentiflimusmoriens tribus filijs triareliquit régna, Angliam Haraldo, Norueg’^nbsp;Suenoni,Daniam vero Canuto. Haraldo breui poft morruo cifuccefliiCanutusnbsp;regnum Angliæ, Sueno Rex Noruegiæ fratcrnaîlaudis æmulus magna cumcla*'^nbsp;in Fifamtraiecit.Ad rumore eius aduétus Macbethus ad deleôlû miftus,Banchon^’nbsp;qui interim rei militari prajeflet,cû Rege reliólo. Duncan* velut ex ignauiçfomno cnbsp;citatus efletjhofti obuiâ ire coad’eft.PropeCulroflîâpugnatum eft tanta pertinâO^’nbsp;Vt alteris adfequendû fugiétes anim* deeftet, vix altcrisad fugâ vires fuppeterêt.S^fnbsp;ti,quiiniquitareloci magisquam virtutc fuperati fibi vidcbantur,poftquam Bertu^ inbsp;venerunt,ibi hoftium conftlia opperientes cum reiiquijs vidi cxcrcitus confederO'*nbsp;Sueno fipauluminftarettotam Scotiam breui fuæ ditionis fore ratus BerthainC'’*”nbsp;omnibuscopijsadDuncanum obfidendumcontendir, claflècircummilTa, vtpSnbsp;Taumamnera codemappelleret. Duncanus etft adueniente,aciam propinquo^^nbsp;nouis fubftdijsMacbethOjfatis pra;fentibus rebus confideret,taméfubijcientcnbsp;chone vt arte vires iuuarct,dimittit nuncios,alium ad Macbethum,vt fubfifterct,â'*nbsp;timadSuenoncm,quidedcditioncageret.Scotus petcbat^vtvrbededitafibiciJ';nbsp;fuisincolumibusabire liceret. Sueno ratus cam dcditionem ab vltiinadcfperatioo inbsp;profedam nihil^nifîomnibus fibi permiflîsaudiebat. Miffialijnuncÿcum jnbsp;iuandatis,qui in feribendis conditionibus tempus tererent. Hi,vt ampliorern bef^nbsp;ficentiaf fpecicm adijcerent,Regem affirmant,dum Icgcs pacis darentur earura rert^'^nbsp;quarum non magnam copiam apud Noruegos intelligeret eftèaffatim in caftra o’*nbsp;lurum. Id veto munus non tam beneficcntiaScotorum,amp; pœnuria Noruegori^*nbsp;cit gratura,quam quod exiftimarent fraâisfcrocibusanimisiam debellatum efle*nbsp;Miflà magna vis panis,5f vini,tum c vite,turn ex ordco confeâi,ac fucco infcâih^^ «nbsp;bas cuiufdam veneficp, cuius magna copiapaffim in Scotia nalcitur. Vulgo folanO^nbsp;fomniferum vocant. Caulis ci maior bipedali in ramos fuperne diffunditur.’foli^*nbsp;tiûTcula acuminata exteriorcpartc,acl5guidcvirétia, acini prægrandcs.acnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
St)
inaturuerunt,coloris, qui c caule fubaxilla foliorum exeunt: fapor cis dulcis,amp; P*; 1 pemodum fatuus. Semen habent perexiguum velut fici grana,vis frudui,radici,^ 1nbsp;maximelèminilomnifera.amp;quæinamennam filargiusfumantur, agat.nbsp;ba cum omniainfeda eirenc,quicommeatusincaftra vehebant, nequadolifa^'
-ocr page 165-Liber Septimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. 7 3
magnis poculis inuitâbantad bibendum. Idera V®qucSucno jpfe beneuolcntiæ fignificandæ cauß, vt ilJis nationibus mos cftjfa-3t. Duncanus,qui futurum (ciretjVc vis potionisvna cum fomno vifccribus conbsp;M aebethum cum fuis per aucrfam ab h^fteportam fummo filcniionbsp;recarperat; compertoque per cxploratorcs fomno, amp; vino graues iacerenbsp;ƒ *ºnchonem itinerum,aditulqj in caftra gnarum catc ris in infidijs collocatisnbsp;.’’Spartemaiorcexercitusminit. Isingrefluscadrafublato clamoremagno, opi-omnianegligentiorainuenit. Pauci tumuitu excitati cum velut amentesnbsp;obuijscæduntur. Rcliquis fere mors cum fomnocontinu-Rexpcrtcmulentiamvclutmortuus apaucis,quiminusvinolentierant,cornbsp;. Ptüs cùin non modo viribus, led etiam fênfu careret, inftar oneris in iumentumnbsp;oblatum iniedusadnaucseftdelatus,Nihiloibi,quam in caftris mehor ftaïusnbsp;ç n^Ait.Nauiis enim propc omnibus in terra cæfis,vix qui vnam nauein regerentnbsp;’^‘•^orum opera R ex domum reportatus elf.R cliqua? naues vi tcmpelfatis ob«nbsp;ag æjP^^ffecollilælubledcrunt.’eumquearena, atquealijs,quæflumen temerefertnbsp;nauigantibus periculofum fccerunt,quem vulgo Drumilaum vonbsp;tu ^*1 poft vidoriam fine Qnguine paratam in lætitiam conuerfis ,afFer •nbsp;lt;^*3ireiïi Danicamad Kingornum ftarcfubfidio Suenonia Canuto miflàm. Ncc*nbsp;B3f^V”^^’'’^3mexpofitos, fcne.agerc nullo refiftente Fifanorum bonaiadüerfuseotnbsp;O ƒ, lt;:um copijs milTus primos adortus magna ftrage concidit. Hi ferc primorcsnbsp;fcnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^2cile ad naues compulfi , Bancho magna pecunia cæforutn
' ttid'vendidifle dicitur,quorum fepulchraaiuntadhuc in Æmcna infulaoft-.
fç *• banos loties male tentatis inScotiam expcditionibus iure lurando fanxiffe fenunquam hoftiliter eô rcdiiuros. Cumin Scotia rebus domi,forifqucprofnbsp;^Ptnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;florerent,Macbcthus, quicôfobriniignauiaftmper
occultam in animo alebat, creditor fomnioquodam adeamcon* Jia fnbsp;nbsp;nbsp;Qyadâenim node cum longiufculeabcflet a Rege^vilus eft fibi tresfoemi
‘aM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Humana vidifle : quarum vna AngufiatlhanunijaUe-
IP ïop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Regem cum falutaflet. Hoc lomnioanimus cupiditatc, amp; fpc
ifc ^'^^hementerinciratus omnes regnum adipifeendi vias fecum voluebat, cum nô occafio.Duncanus efilia Sibardi Reguli Northu-i Phnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;genuerat, Milcolumbum Çammorum,quafi dicas [Megalocc-
f du^^^^^^o^aldûcognomcnto Banum: rdeft,album. Exijs Milcolumbum vix • Idfadum eiusMacbethusmoleftius,quamcrc.nbsp;tulit,eam videlicet moram fibi ratus iniedam,vt priores iam magiftrai^nbsp;tj ''ifum nodurnum adeptusaut omninoa regno excluderetur,aut eo tardius ponbsp;pra?fcâura Cumbriæ velutaditus ad fupremum magiftratum fern pejnbsp;PUi^-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Animus etiamperfeferoxpropc quotidianisconuitijsvxotis (quae
confiliorum ci cratconfcia)ftimulabatur.Igitur re cum intimis amicorum, Bancho,communicata,Regem opportunum infidijs ad Bnncrncftutnnbsp;annum obtruncatiac manu colleda Sconam pro-popular! fauorefretus Regem fedicit. Liberi Dumanitam repentino malonbsp;patrem ca;fum,amp;audorem cfdis regnantem audirenc, amp; infidiasnbsp;cçderegnumconfirmatctjlatcbras fugçfubin-^**sp**^^*^^°^^luti^liqu^ndiuconfuluerunt, Verumeum neque quicquainaducr-Poiendam dus fatis tutum videretur,ncquc ab hominc natura feuo/p« vUa clc-N. iijnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;menti«
-ocr page 166-Rcrum Scoticanttn
mentîæ oftenJcretiir,diucrfijMiIcolumbusinCumbriâ, Üonàldusad propincj^^ patns in Æbudas difFugiunc»
LXXXV. R.
A C B E T H US, vt regnum male partnnù ftabilircfc, potcntiorcsniJg' jl nishrgirionibus fibi concHiat,fccurus de Rcgijs liberis ob æratem jde vicinisRcgit’nbsp;ob mutuas limukatcs, Poœntioribus deleniris populi fauorem æquitatcparare,k'nbsp;ucriratc rerinere decreuic, Igiturcuin]3tronc5püniieftatuiiret,qui Duncani len'‘^nbsp;te animos fuftulcrant,ncc id polFe fieri fine magno return motu videretj confiliu'^nbsp;inijr,vtperidoneos hominesdifcordiaium lemma intereosfpatgerentur, ôrexoj’nbsp;cordia prouocationes^amp; paucorum pari numero certamina in dilîuncbffimis Scoti^ 5nbsp;locis omnia eodem die fièrent. Quçm ad diem cüm conüenilîèntfrequenres,nbsp;homines fidos âd id commode difpofitos oinnes comprehenfii Eorum pœnânbsp;rismctuseftinieôlus. Prætcr ThanosCàthanefiæ, Rolfià:, Suihcflandis, *nbsp;hlarniæ nonnullos etiatn è potenrioribus.qiiorum inteftinis difcordiis plebs Snbsp;crat, fuftuliti Ad Æbudas profedus ius Icueriflime dixit. Inde reuerfus cumnbsp;gillum,fiueMacgildum Gallouidiæ longepotentiflîmum femel,atq« itcrurtiin*^^nbsp;vocaflec^ifque magis Milcolum bicæ fadionis inuidiam, quain obieâa crimingnbsp;timefeensadefle renücrct, miffiseô copijspraelio vidum capirali lupplicioaffccii»nbsp;Per hçcfummatfanquillitatercftitura ad leges feribendas, tem afuperioriburJ^^^' ’nbsp;gibus prope negleétam animum adiecit: tulirquc longe plurimas^acque vtiliffini**^’nbsp;quænunc magno publico malo autpenitus ignotaefunt,autneglcâçiaccnt.nbsp;fufque per decennium ita regnum adminiftrauit,vt fîvisin eopatandoabfuiflcti’’^'nbsp;mini fuperiorum Regunl fuifiet habitus inferior. Verum cum ita pra,’fidijs,amp;nbsp;multitudinis le communiffet,vt a vi fibi metuenduin non arbitrarcturlt;Rcgiafnbsp;dibile eft) cpdis fiimi’Iis animum datum in pr^ceps impellentibus imperiumnbsp;dia partum in crudeliffimam tyrannidem vertit. Prirnum fuæimmanitatisimp^^’'®nbsp;in ßanchonem Regiæcædis focium coniecit. De hoc vulgabatur fors pernbsp;édita,fore vteius pofteritas aliquandorr gno potiretur. Igiiur verirus ne homO pnbsp;tens, amp;induftrius, amp; RcgioiamlànguineimbutuScxcraplumabipfopropd’^^*.nbsp;imitaretur,eum cum filioad cœnam familiaritcrvocatumcutatrcdeuntem p^^*”nbsp;diasinterimendum,vduti per tumultum repente oittim. Flcanchus filiuspefnbsp;bras ignottis euafit infidias. Ab amicis autem adinonitus pattern aRege dolonbsp;fuam quoquevitampeti,occuItusinValliam profugit. Hac cede tam crudelitff)nbsp;perfidiofepatrataprocercsfibimctuentesdomumquifqueluam fecelfcrunnacr^ !nbsp;amp; rari in aulam ventirabant. Igitur partim patefaifta, partim vehementer oinniynbsp;fufpcda crudclitatc Regia exmutuo timoré inter eum,amp; procercs mutuum odimnbsp;natum. Atque inde cum cœlari amplius non polfer,res in apertam tyrannide^ ,nbsp;vafit: ac palâ leuib’ de caufisA pl^runq. confiais potcntioresoccidebantur.E^nbsp;bonis facinoroforum circa Regem manus nomineeuftodiæ alebatur. Necjnbsp;tarnen Rex vitam fuain fatis munitam ratus in colle Dunfinano,vndc late innbsp;partes eft profpedusarcem ædificareaggreffus. Cura opus ob difficultatcmnbsp;tardiüS procedetet, Thanis omnibus per vniuerfum regnum laborcm per vices Pnbsp;litus,operas,amp; iumentaimperauit.-ipiofquc velut operi præfcdosadeftc iulfi^’. jnbsp;tum Maeduffus Fifae Thanus longe potentiffimus. Is vitam fuam Réginbsp;non aufus,opéras frequcntes,amp; ex in timis amicorum,qui opus vrgerét,eô milit'^ .nbsp;fîue opcris(quodfiinulabaiur)invifcudiftuJio,fiue (quodMaedutfus mccueb^'i^
-ocr page 167-Liber Septimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.y^.
%côprehenderct,cûadvehiilct,amp;fortciugû boum bneriimpar per aducrfum cÜ '^’itnfubircnon poffer , Rek oecafionefuccenfendilibcnterarnpta, mina tus cft fenbsp;^oniumaciam Thani iampridtm lîbi pcHpedamdoinitürüm,ac mgum ipfius collonbsp;^pcffrurLiD. Macduffüs rc ad fe per lata nihil cunâatifc cotnmendata vxon fami-nauicula pro temporisahgüüia ornata ih Lothianam tranivcóhis, inde in An-Bliani abijt. Fugç cobfilioauditoRexffatim valida manu,fi forte cumopprimeicnbsp;Meijin Fifam tontehditi In arcem ftatim intromiffiishcn inuento 1 haro, invk-liberos,Jquiaderant omnern iram effudir. Bcna in fifiüm redaôa,ipfeper»nbsp;”'^fllijdchünciatüs,graui indiâa pOena,fi quis Vcl Congredicum co atfit. In càtc-fosqueque genere claros,aut opibus potentes fine difciimine Ij^uitum. hc iàm exnbsp;tontemptisproccribusjRcx domtflicistonfilijs rcgniim adminifirabat, Intereanbsp;^aeduffus in Angliam delatus Milcolümbum Regio cultù habituni apud Eduardûnbsp;inuenit. Eduardusenim fraâisih Anglia Danorum bpibt]s,in rrgnumabnbsp;^¦liorcuocatusmultisde caufis fauore prokqucbaiurMilcoltmbtln abauoma*nbsp;.Sibardo adfe adduâtinivel quôd pater, auufque turn prxeffcht Cumbrixnbsp;^iJatenùs per tempera Iicuit,fempermaiônbljs luis ftuduiffèntaelqtôdtucntonnnnbsp;.’•^ilitudo^ amp; memoria pcriculorüm eos contiliareq quippe RegémvtrünqUe,ôcnbsp;**JHiftoexilio atytannis multaros : vcl quôd R egum affliâæres facile bominum ct/ânbsp;. '“cniffimorum animos coroinbüenr i 1 lianus igitür \ bi piimuin per ociucn Milconbsp;^’ïibümconucnirepotuit, cùm lohgolcrmone luæ fogx infelicem neceflîtatctn,nbsp;*'^®cbeihiihomnesordines crudcliratctn,amp; omnium centra eumodiaexpoluiffcr^nbsp;®fcurata ôratiotie adregnuin paterhüm rtpetendum filitm eff hertatus: prxfertimnbsp;pJn heqtic finefumrao fctkre partis necem in.picm ihvltam ielih^üefe,net pbpu«nbsp;^aüeoipficommiflimiftriàs ncgllgtie, ncqi éarritorum iufta pcithtiùm pfecibusnbsp;«ITepcflet. Prætcrcanon eidefüturi.n; ni que Edi ardiRegiscptimierga amkü,nbsp;. kpplicem effîciurn.neqiie populi lludiuin adùeifus tyrannum. roque nuniinisnbsp;^^üoicm pro bonis cohtra fcék ftütn j nifi ipft fibi declit velit. K4tlcolumbu;,qutnbsp;înteaperhoininesàMafcbcthofummilfoSjVtcntn perdolum ad fc illicéret,lbnbsp;lenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftieratde reditu,priulquain rt m tantam forturçcc mmittiret^Macdtffifidê
ƒntarc ftatuit. Ego vcro,ihqtiir,nihil horüm,quæ a te luntexptfî»aighorô:fed vc* ne tu me,que m ad fegnum fufeipiendum inuitâs,penitùs ignores.Eadem cnimnbsp;|. %quxiani n ü!tosReges peffiimdederuntlibido,amp; aurfit ainmcquoqùcadfôtJnbsp;^Oqua: nunc priuata föttüha occùlit,ca regni lit éiia (bluet. Pibindc vide ne me ndnbsp;kgnuin,fed m exitium votes. Cum Macdùffïis ad bxc lubieciffet multorum li-tiiconiûgib folui,amp; aüaritiam ptenüriît metu amoto temperari: adic-Milcolumbüs le malle hune apud amiculn ingenue fateri, qùam fero cum maxi«nbsp;U?\*“^Sfi^*^aloinvitiodepfehèndî : hihil fibi veri, nihilfinccriih animoeflé»nbsp;fidcrc,amp; confilia ad omneJ firlpitionuln aurasmutare, amp; ex fuiingc,nbsp;iüdiciùm dcalijsfaccrc; Ad hxc Macduffus,Apage,inqüit,RegiJnbsp;^§Wnîs,ac nominisdchbncftamcntùm, amp; prodigium non ad fegnum atcerléndâ^nbsp;dtportandum : dt ctfn diâo îratûsdifeedert paranbsp;fb* . ^‘l^olûôrbüs hotninis mahuapprthcnfa.caülamfimûlaiionisoftcndit,nbsp;infidijjpetitulTjVt non tetnerecuiurs aùdeat Credere. At in
’’^Cßcnere^hec moribus.hec fàma,necfortùnaquicqüam fcfcire,vndcfraudé data,accæptaqùc fide de tyranni exitiôConfultant,amici» per fc-Osnuncios prçmonitis,ab Eduardo Rege détem millia militumaccipiunt:dticc
-ocr page 168-Rerum Scotïearum
ómnibus præfèâo Sibardo Milcolumbi auo materno « Ad famanl eius extreiw* magniin Scotia motus fadi:magni quoiidiead nouum Regem concurfus« Macbc*nbsp;thus prope defertus ab omnibus,cumin tam repentina dcfcâionc niliilmeliusoC'nbsp;curreret, in arcem Dunfinanam fcinclufît,miflisin ÆbudaSj amp; Hibcrniam amiû^’ Inbsp;vt pecunia illinc militem conducerent. Milcolumbus confilioeiusauditoreâaadnbsp;cum duck,populo quacunque ibatbenc precante,acfauftis acclamationibus cuntnbsp;profcquentc. Hoc vclutominc vidoriælæti milites frondes virentes galeis omnç^nbsp;appofuerunt, triumphantiumque magis quam ad pugnamprogredientium (pccjFnbsp;agmen iucedebat. Ea perterritus hoftium fiducia Macbethusconfeflim innbsp;dédit :milites eiusaducedeferti Milcolumbo fc dcdiderunt.Multa hic fabulofeqi**nbsp;dam noftrorumaffingunt: fed quiatheatris,auimilefijs fabulisfuntaptiora, quan*nbsp;hiftoriîEjCa omirto. Macbethus leptemdccim annis rci Scoticæ prffuir. Decem )nbsp;«nisoptimi Regis officio eft fundus ; fcptemfupremiserudelitatemfseuiffimoriJP’^nbsp;tyrannorum facile æquauit»
LXXXXI. Ri
^MIL C O L V Mbus fecuperato paterho regno Sconsevicefîmo quinto AprUis,annoaChriftonato 105 7, RexfuitdecIaratus.Statimregnofufcfpto^^®'nbsp;ventum Forfaram indixit. Prunûm omnium liberis eorum, qui a Macbetho era'’nbsp;occifi, bona paterna reftituit, h nonnullis primus creditur noua , Sc peregrinanbsp;jtiina,qûibushonorô gradus diftinguntur a vicinis accepta,nec minus barbarajtl”;nbsp;«rantprioraintroduxilfe DuceSjMarchiones,Comités,Barones,RidaroSjfiucHq”’nbsp;tes. In primis FifjThanus Maeduffus Comes eft appellaius: multiqjprftercap’:nbsp;luis erga rem Scoticam meritis nouis titulis honorati« Sunt,qui tradant turn ?nbsp;cœptunïjVt nobilioresab agris cognomina fumereni,quod equidem fal/umnbsp;ca confuetudo nenunequidem apud prifeos Scotos nt receptaitotaque tumSconbsp;prifeo fermonc,amp; inftitutis vtcretur. Loco vero cognominis moreGnccorutnnbsp;tris nomen proprio fubijeiebant; autexcuentualiquo, notave corporis,aut an»nbsp;vocabulum affingebant; cundernquetum fuifte morem Gallis indicant ilianbsp;cognomcntaCraffi,Calui,Balbi:itcmmultarum nobilium in Angliafamilisn’*'*’^^^nbsp;nomina, eorum maxime,qui circa eadem h«c tempora Gulielmum Normand’® jnbsp;cuti in Anglia Cedes pofuerunt. Apud reliques ctiam Gallos fero mos cognoni^^jjnbsp;ab agrisducendi rccæptus videtur, vt ex Froflardikriptoris minime contenio^^^ijInbsp;hiftoria intelligi poteft. Macduffo in prarmium nauatae opcr^trianbsp;priuilegiafuntconceflà’.vtpoftericius Regemcoronâdumin cathedra coHocar^i^jjnbsp;vtin Regio cxcrcitu primæ aciei præeflentrvtob cædcm itnprçmcditatamnbsp;generofi viginti quatuor,ob plebæi duodecim marcas argent! foluerent : quçnbsp;rcma lex vique ad ætatem patrum noftrorum,quandiu fciliectexeafamilw ’“Ptgth* ,nbsp;quifquâ,durauit. Hpc dumForfaræ geruntur, qui fupcrerantcxfaâioneMacnbsp;filium eius Luthlacum (cui exingenio cognomen inditum erat fatuo)nbsp;duâum Regem appellant. Hune Milcolumbus in valleBogianaaiTecutusnbsp;quamR^isnomenfufcæpcratmenfeoccidit. Generiramen Regio
Ie
gt; mortu* vnacum partis corporein Regiumfepulchrum inlona inferretur. fiimmapacc quatuorannis exadis, affertur validam latronum manumnbsp;faltum infidcrc,ac Lothianam,amp;Marciam cum magnoagricolarumdamtio^nbsp;te. Eos pairiciusDumbarius non fineiaborcdomuit,quadM§in»cfuis
-ocr page 169-Liber Septimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fob 7$
^nibusfexcentiincongreftu perierunt.-quadragintacaptiJaquco ftrangulari, Ob ^^acinus Patricius Marciæ Comes didus. Regno itaconfinnatOjVt nulla vis apcr-J^finoccrcpclTct, Rex occultis infidijs eftpcntus.Tota coniurationc ad cum de.nbsp;principem cius nihil ca de rc (ufpicancem ad fe vocat : ac longiorc fcr-“’one iairiliaritcr inftituto folus in vallem fccretam alijs fubfifterc iuflis homi-î’^i'ifcüucit. I bl exprobratisei fupcrioribus benefieijs, amp; commemoratis infidijsnbsp;•¦'‘UuiTt caput IhuóiiSjQuin tu nunc,air,armatusarmatum,li tantum tibi animieft,nbsp;jSë'’^dcie,amp;; quod perdolum pctis virtute premium tibi para. Ille perculfus rc fu«nbsp;I .“'ihumidcitcitlefuppIcx.acvcniamaRege non minus clemente,quam forti obnbsp;'¦ Huiusfacinoris mcminit Matthæus Paris. Intcrea Edgarus,cui lecundutnnbsp;regn uni Angliæ debebatur,m Scotiam ventis aduetfisaduscum totaflt;tnbsp;’’quot;I'^applit uit. De hoc viro,vt quæ lequuntur facilius intclligi poflint,pauca fupranbsp;^'Pctain. Edmondo Rcge Anglorum fcelereluorum occifo,Canutus Danus,quinbsp;parte iniukr rcgnabat.totam ftatim occupât. Filios Edmondi Eduardum,amp; Ed*nbsp;’‘¦onduni ad leaddudos initio liberaliterhabuittDeindeprauaambitioncimpulfusnbsp;^'^''uiiicçdercgnum confirmarc fuis poÜcriscupicns eosciam tolicndos ad Valga-'^‘’iSutciæpræfedum mifit. Is audita pucrorum nobilitatCjinrpcdaactatc,amp; inno-’¦'¦'’f'ajfortunæetiam mifcrtus,racntitus Canutodecædc in Hungariamad Solomonbsp;•’cniK^g^. cos inilit.lbi cûRcgiocultu educarentur, tâta indoles in Eduardo eluxit,nbsp;^txoinniiüuentotecumpotiflimumt-ligeret, cui Agatham filiâ in matrimoniutnnbsp;’txco genitiEdgarus,Margarita,amp;’ Chriftiana. IntereaCaniito mortuolucnbsp;''*’tHardicanutus. Eo cæforeuocatuseft èNormania, vbitumexulabatEduar-cum fratre Alurcdo,miflb qui eos rcduccretGoduino homincprrpotcntCjAnnbsp;o^gt;quidcmgcncris,fed quiCanutifiliamhabcrrtconiugcm. iscupidusregni innbsp;’’nfamiliani tranftcrendi Aluredum veneno hiftulit. Eduafdus magis ntiminitnbsp;j,^üidentia,quamhumanocorifilioferuatusrcgnum in Angliafanâiüimegeflît.
^hsautcin cumcarcret,nihilpriushabuit,quam vtpropinquosfuos cxHunga-munus fulcipicndum reuocarctiatquc Edgaro reduci ftatim ccdcre voluit.
Regis picrate modeftiacertanseo viuoferegnaturumnegauit. Tandc üardoRegcdcfunâoHaraldus Goduinifilius regnum fraudequideminvafit.
tarnen Hungaram cumhberis humanilfime tradabat. Sed co quoque ^j/gt;ilielmo Norrnano iam profligato,Edgarus cum matre, amp; fororibuscrudelitatenbsp;’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ungariararedireftatuilTct,vi lempcftatisin ScotiamaMulit.lbi
U‘¦‘¦'ceptus hofpitalitcr,accepta in vxorem Margarita fororcaffinis etiâ tj; Culielmustumin Anglia return potitus,leuiflimis decaufis inomnesAn- 'nbsp;Certior autein fadus,qupin Scotia gc-‘nbsp;tiouaaliqua tempeftas illinc orirctur,foccialc mittit,qui Edga**nbsp;indiccrct. Milcolumbus crudele,amp; ncfariiinbsp;inimici quidemvllutnnbsp;potiusnbsp;Qfcrcuit. Itaque non Edgarum modo rctinuit,fed amp; amicos cius maximo nunbsp;tiK^^^n^oprofiagosrccfpitiprçdijfquedonauitiquorum poftcriin multas,atqucnbsp;Iq rF’^f^sfamiliaspropagaii flint. Bello inter Scotos,amp; Anglos ob has caufasor-*oardus Northumbria: RcgulusEdgarofaucns copias cum Scotisconiunxit.
rebus profperc fuccedentibus tumidus tanquam Icui momento bcllo *®o defundurus,Rogcrum quendam lua: nationis hominem domi nçbilécum'
-ocr page 170-Rcrum Scoocanim
hf l
•^l) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^**%r fi, k
1
•[ t
copijs in Northumbriam mifir. Eoviâo, amp; proflïgato,ac derrum a fuiscæfo^» dur dus Glocettriç Cornes maiore cum cxercitu inilt;füs,a PatricioDumbarioku'^nbsp;pra?lijsfatigatus,amp; larius prxdari prohibitus cum nihil promoueret,multo niaiot^nbsp;copias tôduxit Odo Guliclmi frater ex Epilcopo ßaioccnfi Cantij Comesnbsp;Qucm,cùm lareN orthumbriam populatus t uiirct,ac Cffis nonnullis,qui popul^’’^nbsp;re cum prohiberenitebantur, rcdeuntero cum ingenti præda Milcolumbus,nbsp;bardus adorn Ipolijs cxuerunt,multis deciusexcrcitu intcremptisj amp; captis.nbsp;que Robcrtus Gulielmi filius fuppleto exercitu lt;ô miflùsvllum opera? prcciun'* 'nbsp;CK^nifi quôd ad Tinam amnem politis caftris bcllum propulit,magisquam inW*’'nbsp;atqueintereaNouumcaflrum vciullatepenc collapfumreüituit, Gulielmusl’^”nbsp;go magis quam vnli, autneceflario bello fatigatus,tandem Icnita paiilum ¦nbsp;animûad ftudiii pacisadiccit. Pax his legibus taäSjVt in Srammoria,qu31înbsp;ceto lapido{o,(id cniinex rcnomen clt loco)limes regnorû dcRribcrctur.In Ü*’’';nbsp;crux lapidea ftatuta,quæ Regum ftjtuas,amp; inïignia vtrinquehaberct. Eaquan*’*nbsp;ftctit,Regia crux fuit appellata. Cumbriam Milcolumbus teneret,quo iurcm^’^nbsp;res cius eam tenuilTcnt. Edgariis a Gulielmoin graiiam reca?ptus,ac prædijsaiT'Pnbsp;donatus, vt ab omni rerum nouandarum fufpitione abtflet^quandiu vixitnunq^*^nbsp;abauladifceflit. VoldiofusSlbardifiliusrecæptisbonis paternis, inatfinitatjnbsp;ctiam Regiam afeitus acexpta vxore nepte Regis ex filia. Pacem externam intenbsp;ni tumultus funt conlecuti, Gallouidiani, amp; Æbudenfes vicina omnia nonnbsp;cædepopulabantur. Et MorauicumRo(rjanis,amp; Cathantlijs, ali)fqHcpropi’’Q^nbsp;fadaconiurationc, adiundis ctiam Infulanorumproxiniismaiorcmok bcllüi^^,nbsp;bant. AducrfusGalJouidianosVakerus Banchonisex Flcancho filio nepos*^.^nbsp;dudua Rege in gratia receptusjin reliquos rebellcsMacdufFuseämiirus,dum^ gt;nbsp;cogerct copias maiores.Valterus cæfo tumultus duce,ita cætcram multitudinet”^nbsp;prtffitjVtRcx cum reuerfum ob rem bene peftam Stuartû totius Scoticfeccrit'q'^nbsp;dicas œconomuin. Hic magiftratusccniusomncs Regios colligit:iurifdißioj’ jnbsp;ctiâ qualé conuentuü prxRûi habcfj acproifus idê cft cum co, que priores T;nbsp;appcllabâr. Arque nunc (ermoncAnglico patrium (upcrantc,rcgionûThaniplf’\^nbsp;in locis Stuarti vocantur:ôt qui Hliscrat Abthanquot;,nunc StuattusScotix nomin^nbsp;Paucis in locis vêtus Thani nomen adhuc manct. Ab hoc Valtero ex pit ini^nbsp;Stuartorum familia,qiiæ iam diuapud Scotos rerüm potitur. MaeduffusinteS^^nbsp;ne diucrß cum ad Marriar fines veniirct,Marrianis pecuniam,ne fines eorum ing^jj inbsp;dcretur,pollicentibusmultitudinemhoftium veritus rcmfimulationcnbsp;conditionibus ferendis fufpcndic, doncc Rex ipfc maioribuscum copijs a«nbsp;flit. Cum ad Monimufeum vicum coniundis caftris fuiflctvèntum.Rexaunbsp;multitudine hoftium follicitus, Andrea? Apoftolo, quem velut deumnbsp;tem Scoti colcbaOf,vicô»in quo tendebat fe dooaturum vouit, fi viôfor exnbsp;dicionc reuerterttur. Paucis inde caftris ventum ad Sppm , omnium Sç®nbsp;ßuminum rapidiflîmum. Hoftium ibi tantum numerum, quantum ex il*/nbsp;pionibus cogipolpenunquam credidiftcr,in vkcriorc ripa ad tranfitum pmi’nbsp;dum ftare confpicatus, fignifero cundante flumen ingredi fignum cinbsp;Alexandro Carroni cquiti nota? fortitudinis dédit •. pofterifquc cius isnbsp;habitus,vtRegium inbello vcxillum ferrent. Ei pro Carronepoftea cogj*®’nbsp;Scrimigero pofitum: quod magiftrum traâandorum armorum multumnbsp;Rudio arrogantem ipfc vcravirtuicfretuSjartifquc dus penitus imperitus
-ocr page 171-•'cad hoftera profcdi bellum citrafanguincm finierunl. Nobilioresvitatantum iin t*''traiafededjdcruntr Eorum,quimaximcinquicti,amp;fediiionumaurores filinccônbsp;bonis multatiperpetuæcuftodiæ mancipantur. Pacedomi,forifque mag*nbsp;^’daboribuiparta,ad morespublicosemendandûsconücrfus ipleamp;làmftiniir.cvi-*'^l^ac,amp;aliosexcinplo admodtftiâ,amp;æquitatéprouocabat.Creditô cfteum in hacnbsp;‘^^'t’iulrumcüfilijsjôe abhortaiionibus Kcginf lcai(l!me,amp; fingulari pictatefoeminjnbsp;^^'ücû.îllaquidéin paupcrcs,amp; lacerdotes nullû humaniraeisofficiûotnittcbat.necnbsp;*^arcr Agatha, ôùlôror Chriftianain vllopictjtisofficioRcginçcedcbat.Nàm quq-* ’’lain tuinmonachatus inter præcipua pivtatis inHitutahabebatur , vtraque rclidisnbsp;f^tumhumanarummoleftüsin virginuin monafteriafefeinduferunt, Rex ad quânbsp;[^orpriores Epifeopatus FaniAndreæ,Glafcuæ,Candidçcafæ,amp; Murthlaci (quinbsp;*-piftoporuminertia veterem difdpliiiam aut foluerant, aut abicccrant ) aduCitnbsp;'/loiauienfem, amp;Cathanefium, conquifitishöminibusj ^routillaferebanttem-lwajdoäis,amp; pijs. Luxumetiamiam tum nonfolum perfrequentiara Ahglorümjnbsp;**gt;arumqucgcnnum exterarum commcrcia,fed mültis exulibus Anglici generis rc-per vmiierfum regnum difFufis,ingraucfcentcm cocrccre propc frußra co-^ätus cft.Maximus ei labor fuit^dum ad veteris parfimoniæ modum rcuocare ftudetnbsp;Pfotcresjquiadmiifo femel voiuptatum delenimento non tnodo in peius facilenbsp;'c P'Omoutbanc, fed in prxeeps rapi fc patiebanturjfoediffimumqjctiam vitium elcgâ-munditiarû falfo nemine difïimulare conabantur.M ilcolumbus ctim non monbsp;^^feligionijfedetiain rei militarifummâ indepernicic impendcrcconlpicerct, pri-¦'’Um diligenter fuam familiâ cxpurgauit:deinde leges fumptuarias fêuciiffimas,gra-^‘adicdta pœnaaducrfus vioJatores ruUt.His auté remedijs cG rein fiftcret niagis^nbsp;S^amcuraret,nunquam tarnen dcftitlt,quoad vixiqotnnicor.atu vrgctc. Vxorisc«nbsp;^¦ïniDrccibiisdedtlb* tpi tiiT vr nrim.-im niilipniiiitn’ nrx^f^m.nna’ nrnrerib’rf rora-
'‘filiusGulklm‘'Kufus. Inter duos Reges ta difcordi ingenio pax diuturnaeflenon Mctat. Rexenimicotoiumturn maxurè alterum Duncimitcmplumin Anglia,alnbsp;ad Dunum Fcrmclmi in Scotia magnis fumptibus ædificabat, remque ccdc-Micam labanrem confirmabar, Turgotumquepræfeâum monachorum Dund-^’'tnfium ad EpifeopatumFani Andrey tranffeftieum intercaRufusfiluas ad fera-venationes ineludchs,vtl3xiusfpatium complederetur, mcnafteria,vicofqucnbsp;'’’¦'uebari Anfelinum Normanum Cantuariæ tum Archiepifeopum liberius adin^nbsp;^‘•¦nteminrulacxegit* Caufam belli aduerfusScotosferens Anncuici arcemcæfonbsp;^ïfidio, fraude interrepit.Milcolumbus rebus fruftra renetitis magno exercitu at
Rertim Scôtîcàrtltrl
funt . Regnum ténuit Milcoluinbus annos trigintafex, nullo prorfus vitïo D*’’ tabilis : multis , amp; tnagnis vircutibus ad pöRetos inlignis.
Genuit ex Margarita fex filios? è qüibus Edüardüs in obhdiohe Annevici è nbsp;nbsp;nbsp;,
ïernortciriobijt. Edmondus,amp; Èthcldfedüs exüles iti ArtgliamaDonaldopatr’’. pulfi interierunt. Tres rcliqüi EdgaruSjAlexander,amp; Daüidtegrtüm deincepste^nbsp;crtint. Duarum filiàrum mator Matïldisj,cognörnento Bona,Henrieo Regi Ang‘^nbsp;tö,minor Maria Eullaihio Bonöniae maritimæ Regülonüpfif.Ihtérpfodigia hoct^nbsp;pore nümeratur maris Germanici tà'miitfolitàiriündatio, vtnohagros inododc^«nbsp;rerit^amp; arenis obrucritjed vicois, oppida,amp; àrcès cücrtcrit. Tönitrüa ctiamnbsp;frcqiichtiora, ac magis horrenda: plureiquejqüàm vriquam in Britannianbsp;proditum fucrit/ülininibus exaoimati.
lxxxviï. R. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a
i^MILCOLVMBO rebushumanisfublatoDorialdusBanüs,hoe àîbusjcius frater,qui Macbethimetu in Æbudasperfugerat, Magno Regi Nor^'nbsp;gorum omnes infulas pollicitus,fi eius auxilio regno Stotorüm potircturjnuUo icrînbsp;negotio Rex eft deelaratus^ maxime ab jjs,qui fuperiorem Regem corrüptx ffl^iorquot;nbsp;dilciplinæ falfo Infimulabant; Anglofque domo pulfos in Scotorüm ägris collolt;* ïnbsp;tos dólcbanr* Edgarus in tarti fubita mutationc rcrumfororis liberis per xtatcin à“'nbsp;hue infirmis metueris, cos in AngÜam ad fc tranlportandos curaüit: fed eà yin of ¦nbsp;tirtli pictas calümnia non caruit. Nam ab Orgaro Anglo gratiam apud Gulid®***quot;nbsp;Rufutii Regem aucupantc acculatiis eft,quód occülie iadaretjléjfuolqj propinq^o»nbsp;legitinios fcgni hasredes* ld criitieri ciim delator nullis teftibus confirmaret,nbsp;tninis alcf iudicium committitür; Tandem delatörabalio Anglo, qui pro Edg^fnbsp;iam feniore nee fatisHrma valetudine fead certamen obtulcrat,vidus eft. DoïiaW**’nbsp;qui cjtiemis auxili js cumt fua faótione coniundis tegnu inùafcratgt; cum boni onnncs»nbsp;•pü^ quös iâcrofanôïaerat Milcolumibi,amp; Margafitx mcmoria,odiflcnt,ipfcido“*;nbsp;ùm iua teraeritate vehementer auxif,multa inter fuos capiti nob'ilium minatus,nbsp;(àcramentum diccreabnuebant. Igttur Düncanum MilcolUmbi nothdm,qüi2p'*nbsp;Rufutii diu honefto loco militauerät,ädutrfus Donaldum accerfunt. Ad ciu$ 3**,nbsp;tientunt multis defïcientibus,DonaidUs rebus fuis diffidensjpoftfexturii qua®nbsp;tiuminuafèrat mienfenl in Æbudas profugit»
LXXXVIIÏ. R. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ . 1
N E C Duncanus din regnum tenuit: homo enim mïlitaris,amp;artiu® P’ cis non admodunl gnar«s,cùm impcriofius,quam ciuilis ratioexigebat,omnianbsp;tarer,breui in maximum maiorisMrtis odiutriincurrit. Id cum Donaldus exuUnbsp;otrtnes eius motus intentus refeiflet', dorrupto Maependiro Merniç ComifeDun^'nbsp;num in Taichia newfte curat obtruncandum. Poft annum amp; fex menfes qua®nbsp;nare cœperat, ipfe,bonis eum inopia mêlions magis toleräntibus,qnimnbsp;bus, plus minus tricrinio turbulcntiflim urn regnum geftit-. hiric tnfulanis,' hio^^nbsp;gits regnUm infeftantibus. Acceflît amp; ilia maior iniiidia ex infulis occidcritalib^nbsp;Magnum Noruegorum Regem occu’patistquasctfi ille vclutper vim ingreflutçquot;^’ 1nbsp;famcn'omnesintelKgebant,fraudcmfubeflè,non' fe commouété adtantaconf^lnbsp;fiam' Donaldo. Ac tandem multo vehementius accenfa eft publica indiguatiogt;ftö*, *nbsp;e^cius paóUone irt vutgusprolatai,'
-ocr page 173-Liber Septimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. 7$
ÿ if*.
iii
o'
t’'
Lkxxix. R.
lt;[[IGITVR occüItishuncijsadütncumEdgaroMilcolumbifîIio.vt ad f^gnutn capeflendumfe dueemprjbei-et; non defutura, vbi primum ad limitcmnbsp;''’^niret,auxilia;Nec vàiia füctunt ptomifla. Édgairus cnitü per tdgarû auunculumnbsp;^'^icis auxiüjs a Rufo irnpetràtis vix Scotiâeft ingtefTuSjeû Donald* a fuis deftitunbsp;^^^fugit.-arqj c fuga rctfadus ad Edgarû addùcitur: amp; ih Vin'cula côicd’ non multonbsp;P^fttnétcuuseft. Edgarùsinregnum fumnio omniuihordinum côfenfu reduólus,nbsp;oraniuth paeem ciim Gulielmó Anglo fecitiatquc éo fine libcris dcfundo,nbsp;lij^^rtdemcuin Henrico ciusfratrcconfirinaüic. Ei Matildcm fororcm (cuiexmori-?5iytididüm eft, cognomen Bonæ datum fuit) vxorcm dédit. Ex eo matrimonionbsp;iunt GülieImus,RichardiiSiEufemia,amp; Matildis. Reghauit Edgarus in fum-^’p3tcannoSrioueroiamp;fexmenfes,bonîs omnibuscarüs, amp; verendus i malisa«nbsp;formidabilisjVt toto eius regni tempore nulli motus iriteftihi,nullus ab hoftecxnbsp;metu^ fuerit. Vnüm operum ciüilium eius monumèntum fuit Coldingamiafnbsp;Diuf Ebbj virgin! dicatum, fcpiimo regriiahnoipbfteriusin Cutbertinbsp;’’û^iïentfanflatum.
XC. R;
lt;|rEDGAR O fineliberisdcfunôfOjfucceflîtfraterAlexandercognomentd ,Hune initoftatim regno iuuentusquietis impatiens rata pacaium (hoceft,nbsp;?’pfâinterpretabatur,ignauum) futurum exeroplofràtris, vt maiorc cuin licencianbsp;^focinarctur,eum occulta fraude tollere detreuit. Ille patefada coniüfatione innbsp;vfqueRoffiam fugeremolienteseoséftfecütüs; Cüm ail Spæamamnemnbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftétifapiditatc Müminis tranlitü Regem pfÖhibefcconarentiir; Rex
‘iiistetentusj qùÔd æftu maris allabcnfc iihpermeabilisvideretùf ainhis, ipfc pri-¦.^scàlcafibuscqüo fubditis,t£étcrissnc Regem in tanfo péficùlodèlcfefentjfcqué-] “Us,ad hoftem iré pergit.Verùm (vt dixi) a fuis retet tus Alexandre Carrbni A« .^^’ndfij cuiusfüpfa meminîmüs,filio pàrtem cxcrcitùs deditjqui fubito cümluisnbsp;jii p'^^eniingrtHusaudaciæ mifaculo adéöcóhêerruit hoftesj vt pafTiin iri fugâ Hatimnbsp;A'^Önijccrent; Mülti inter fugieridiim etefi:principes écrum vcl tt.tnCapti,velpo«nbsp;^^aadRegém addüdilaqueo iifangulati.Hicexpeditioei illo ad finein vfquê \iijenbsp;eipræftitit. Redeunfi perMerniâoccurrit mulier paüpercùla grauitei que*nbsp;maritiim fuum 2 Comitis Merriiæ filio,qùem in iùs ob ses alienùm vocaflet^o*nbsp;'^cæfuin. KexindignabunduSexequodcfiliensnon pfiùsconfcehdit,quam fuf^nbsp;PMofaemofis audor fuiffetaffedus. Ita demum ad EnnefgoreamjVcl,»t àlij fçri*nbsp;^nt, ad Balcdgar,hôc eft Edgari villam eft feùerfus. Èx his ft bùs ab èo geftis flintynbsp;5'’iAcrisnoméciiriditum pütant.Alij m^stragicâmcogriominiscaufârri àÔcrünt^nbsp;^^onés fcilicet a miniftro cubicularicornipto. Rege dormlenteintromiflöSjAlex*nbsp;Mtütri vefo forte experredüm,primùm miniftrùm,a qüo pfoditiis crâé,dcihâè,fèxnbsp;‘^tonibus intcremiirc. Ad h±ccumulcu iri aula cönCitafo caîtefos fügiftè;Âlcx-fugicntibùs inftitiffejdönecmaior corum pars coricifa fuiftet. Poft hæc adnbsp;Xnbsp;nbsp;nbsp;|’^':‘sôpera cönrierfus Fanum Michaelis ad Sconam afundamentis extruxit. CoN
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cratjfacerdotum fn cœnôbiùm Monachorum mùtauit.In ÆmOri«
iJ’d un*” tempeftate dclatus ibipropcadcxtremumpericulumexfamcvcriit.* cum ïbr aliquot dies nee ipfe,neque comités vidum habuilRnt^nift quem apudnbsp;^ti« vitæ cültörero (ercraiias vulgo appellant) inucncriint. Ibi quoqueFanu^nbsp;fill'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ö. ü|»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®
-ocr page 174-Rcram Scotîcantm
îtt memoria Diui Columbi cxrriixit,adicdis Canonicis/vt vocant)amp;:agris,qi’i^^^_ alerent. Fanum quoque Andrexfatisantcadiues,non modo donarijs,(êdctianinbsp;gns aijxic. Ædem ad Fermclini Dunum a pâtre coepcanipcrfccit,ScprouentibüS‘‘’ ;nbsp;eupletauit. His fcrc pace, belloqucgcftis, cumfcptemdccim annosrei Scoti*'^nbsp;pra^fuiflctjdcccfîit,nullis è Sibylla Guliclmi Normani filia relidis liberisi
CLI. R.
iffDAVID ei fratcrfucccfïitannoàChriftonatojmtj^lSjCUcn I eiu?,aker poft alterumiq Scotia rerum potircmur, in AngluâpâjHTÇîatildcmfor'’^nbsp;bæfît. Ibi vxorcm accçpit Matildem propinquam fuam forma^diuitijs acnobiHt^nbsp;florcntem.Erat cnim ei pater VoldiolusNorthumbriæ Comesmiarer luditha Golfnbsp;elini Normani neptis. Ex ca filium fufexpit H'rnricum, in quo ftatim apucriti^^jinbsp;paterna, amp; materna indoles eluxit. Ex hoc matrimonio magnis prouentibusau^^'^^nbsp;rcmpeComitatibusNorthumbriæ,amp;Hundintonia:,lîueVcnantodunicummag'’nbsp;ciuium gratulationeàd regn urn accipiendum in Scotiim venir. Nam ctfi pafeo^'^,nbsp;memoria ad popularis gratig conciliationetn magnum momentum haberet,prop,'\nbsp;tarnen virtureeflècit,vtalicnacommcndationeadlaudem nihilegerct, EratenJnbsp;(uiuis Regum in cæteris viitutibüs par: audiendi vero caufas tenuiorumnbsp;longe fuperior.Potcnriorum querelas ipfeaudicbat. Si quisiudicûfaliuniiudican^^’nbsp;resiudicatas nonrefcindebar.fediudicé litisxftimationem cogebatviflonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
Luxuriam latius proferpentem patris exemple Gocrcuit Artifices, amp; inuentorc^^ arumilleccbrarum^]uægulam irritant,rcgno eiecit. Parentum, ac propinquo^Y^nbsp;beneficentiam venia potius, quam laude dignam inaugendis prouentibus ecd^, 'nbsp;afticis longe fuperauit. Monafteriavclcollapfa vetuftate, vel bclloruroiniurij^dnbsp;rurainftaurauit. Præterca noua a fundamentis multa extruxit. Ad fex Epifeop’’^nbsp;»riorcs quatuoradiecir Rofli •n(cm,Brcchinenfem,Cakdonienfcm, amp; Durabb”^nbsp;ïc,Hosvtprouentib’annuisditaret,pofteros Reges pene ad inopiaredegit,tn3d‘’ïnbsp;Regiorum agrorum parte ad Monachorûalimétacôfecrara.Ioannes Maior, qu^ Jjnbsp;ftudio 1 heo'ogiç magnum nomen me puerohabuit ,cum rcliquahuius Rcgh .nbsp;magnis laudibus proicquatur^hanc profufam eius in monafterialargitioncnigf^^nbsp;atque vtinam minus vera oratione inccfiit4 Hanc ego quoqueimmodieampubb^nbsp;pecuniæ,atqneadco patriinonijprofufionemcô magts demiror, quod eiltlcru i'* inbsp;icmporibus D. Bernardus acerbiflimisconcionibus laccrdotcs,amp; monachosob'*;nbsp;Urixfumptusiminoderatos vexat : qui ramen ad noftrain etatemcollatimodid''*nbsp;deri poflTenr. Fruäus autcm,quifccutifimt.harum donationum qualefuerit cO®'nbsp;filiumoftcndunt.Namvtincorporibusfaginadiftentisvfusomnium membrorö'’^nbsp;perir:itaingeniorumigniculi luxuria opprclfi in coenobijscxeoelangucruntrlit^^'nbsp;rumftudiafunrcxtin€la,pictasin fuperftitionemdcgcnerauit:amp; velurinagroin^ 4nbsp;to vitiorum omnium feminafuppullularunt» Vnumtororegni tempo re ciuileif gt;nbsp;multum verius quam bellum fcnfir:fed is brcui.Ærica Morauij Comité cumnbsp;MagnamultitudinccærojCoquicuit.Milcolumb’Macbcthuscô nouâfedi ionéaf^ inbsp;dcretenraret,inarccmRofburgicuftodiendusdaiur. Cçtcris rebus ex fententiaW^ |nbsp;cedenribus,duplex fuperucnit moleftia,aur verius calamiras. Altera ex vxoris,df^nbsp;n ex fiJij morre immatura. Vxore quidem Matilde fummo genere,forma,mofib^nbsp;«rbatas,quainôr viuamvniceamauit,amp; in «utisloremortuamitadefidcrauit)^
-ocr page 175-Liber Septimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. 7 8
plus Viginti annis non modo cœlcbs,fcd expers ctiam vcnerîsfüpamp;rfucritj nünqua ^uiévis doloriscifueiit unpedimctOjquo minus Scpace^S: bello publicismunerib’nbsp;‘Ungeretur. Defiliofuolocodeeeinus. Cum Dauid (e totura fiudijs pacis dedidißnbsp;Anglia turbatæ inuitum ad bellum pertraxerunt. Hehtici cnim Angli totanbsp;‘‘^bolepræter Maiildera filiam in traicäuaGallijslubmerla, Anglus cum caiumnbsp;’‘Icograuireriulir, vtnunquam deinde nfiflctradatur. MatildiSj quar fola tantænbsp;^‘adiiupeiftesfuerat, Henrico quarto Imperatorinupferat. Eàimaritofmel.beris 7nbsp;fuonuo,ad patiem in Angliam redijt, Hane ille (metuens amp; vidu3E')amp; oibæji quid Vnbsp;*pu humanitus accidiflèt) vt in regnoconfinnarer,nobi!itatcm faCramento in verbanbsp;-'U'‘Sadegit:amp;in fpemnepotum Galfredo Plantagcncto Andegauorum Coiniti cänbsp;^nocauit.Intiaquinqucnniü poll id matrimoniüRobertusduxNormaniXjatqucnbsp;“furieus Hex deccfrtrunt:amp; GalfredusAndcgau’graui inorbo cotrcpt’Icüoaftx*nbsp;'^ffbat.Stcphan’intcrca Bononif maritimç Comes per hâcRcgiæ ftirpis folitudinenbsp;®uiniüadiccitad regnurn Anglifoccupandum:ncque rem fore difficilcinarbitraba-^fîcuiiiobadueil^partisinfirmitaté, tum quod aRcgiogencrcnoncffetalienus.nbsp;fatenim ex üliaGulielmi Normanijqup Comitißloelcnli nupferat,gcnitus. In manbsp;^*uionio auttm habebat Matildero fuperioris BononijComitis filiä, Matildisauténbsp;.^peratricisconfobrinam : ac e Dauidis RegisScotorum fororeMaria natä,Totnbsp;propinquitatibuSjamp;abfentiaReginæAngIorû,amp;Galfrcdivaletudincfretusfanbsp;ffc Anglia potiturû fperabat. Vt auté ad earn fpem aditus facilior effet,nihilicvenbsp;'^Usfideni iuris iurandi,quod Regina; vna cum reliquis propinquis dederat, Epif*nbsp;f’^pos Anglos tiufdem faciamenti focics ad eandem impicratem tnagnis polli«nbsp;'^tionibuspcllexic. In priraisautem Gulielmum Eboracenfem Archiepifcopum,nbsp;i^iprincepsin verbaMatildisiurauerat, amp; Rogcrium SarilburienlemEpifcopum^nbsp;modo ipfeiurarat, fed cftcrisctiam pioceribus verba præierat. Hacfi-^cia, Henrico auunculo nondum fepulto,regnum ingrcHuspnmum tienniumnbsp;tranquillum egit; c6queinfolentiorlaäus,amp; padacum Anglisnegligcrc, amp;nbsp;vicinisarrogantiusagcrccccpit. Poftquam Anglosomnes partim metu^pat«nbsp;ad Dauidem Scotorum Regem mifif,nbsp;1^»cumvtidemfaceretjob Cumbriam, Northumbriamamp;Hundintoniam admo«nbsp;ftfnt. Dauid rtfpondit,fe non ita pridem vna cumipfoStcphano,ac omnib’AR«nbsp;ô'iæproceribus Maiildi legitim« Regln«facramentumdixilfe. Alterum autemnbsp;viua nec vellc, ncc debere Regem agnofeere. Hoc refponfoad Stephanumnbsp;^'¦iitOjinitium belli ftaiim fadum eft ; Anglis in proximos Scotorum agros,nbsp;j amp; flamma («uicntibus , Scotifque damna illata pari clade rcpcndcnii«nbsp;Proximo anno dudu Comitum Marei«, Taichi«, amp; Ænei« Scoto«nbsp;Ul excrcitus Angliam ingrcflus ad Allertonem vicum obuias habuit Anglo«nbsp;copias ; quitus præcrat Gloceftri« Comes. Pugnatum eft acctrime.Par v-hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fteterunt.Fufis Anglis multi in fuga pericrunt tcapti è
ubilitatc plurimi.ln ijs Comes ipfe Gloceftriæ.Hac plaga Stephanus idus,necap« PæP*f’9‘^l^l’^l*^^3rentur,nullas pacisconditionesreeufabat. Hç legesfunbsp;Anglus captiuos fine pecunia rcciperet.-ac ius omne, quod in Cumbriam,nbsp;[ j^qnam fupremum dominü habere fe contcndebat,rcmitterct. Sed Stephanus ni*.
j^^hndiusillic fide coluit,quam in regno propinquf inuadcndopriusfaccrat -itnvixdimiflovtrinqueexcrcitu, amp; captiuis recxptis, aliquot Northumbr^ dam intercæpit ; pr«dis c Scotorum agris abigendis bellum renouauiunbsp;Scoiï
-ocr page 176-Rcrum Scoticanim
Scoticollcdo è proximis rcgionibus cxcrcitu,cum Anglos illo ipfo vidos a ft sf n® coniemncrentjtemerdpraelio commiflbad Tcfam amnem magna clade cótemp^’’’nbsp;hollis luerunt. Coadiprætcrea Northumbriadcccdcre.Ad hancignominiam^ 1nbsp;lendam Dauid quam potuit maxicno excrciiu contrado venitRofburgum. ynbsp;ftanus Eboraccrfium Archiepircopus,vcl(vt fcribit Gulielmus Neobrigienlis)nbsp;ftinus ab Anglo ad pacificandum milfus.Spccorcordiæinicdajinduciæintresn’^nbsp;fes daiæ,ea lege vi ftatim Northumbria Scotis redderctur.Hocquoque proiwfl^’nbsp;quod foluendi exercitus caufa fadum a Stcphano crat,cum vanum fuiHct ,Dauid‘^jnbsp;magnas praîdas ex ea Northumbriæ parte,quæ Anglo parebat,abegiflct,.Stcph^^.“’nbsp;coadis maximiscopijs Rolburgum vfquepcnetrauit, Vcrum cum refcilTctnobinbsp;tatem fibi aduerfari,amp;.' querife bello iniufto,amp; non ncceflario illigari, nulla re ggnbsp;retro in iniimû regnum le rccepit:ac proximo anno fibi metuens a fcditioneintd“*’nbsp;Matil Jem vxoîé ad Dauidem eius auunculum mifit, quæ de pace agerer. tanbsp;prête fadum,vt Dauid e Nouocaftro,vbi feferme contintbat,Stephanus cDunjnbsp;mo in Cellriam vicum in medio innere pofitum, amp; ex jquo ab vtroquenbsp;llantem mitterent,quidecontroucrfijsdifputarcnt. Milfi a Dauide Fani ’nbsp;amp; Glafçu£;ab StcphanoCantuari^e.amp;hboraci Archiepifeopi. Eofaciliusinr^.^^^nbsp;conucnit,qu0d Stephanus foris bellum,amp; domi leditioncm metuebat.'amp;Scotipnbsp;uiter ferebant fe belli alieni omnem tempeftatem excipere, Matilde interim,nbsp;caufa agebatur, celTante. Igitur pax in eas leges conucnit, vt Cumbriaveterdunbsp;DauidijN orthumbria vfque ad T efam amnemfvt fcribit Gulielmus Ncobrig*^”* jnbsp;Anglus)amp;HundintoniaHenrico Dauidis filiomaternæ videlicet hæreditati»^,nbsp;necederet: ifque Stephani eofc nomine beneficiariumfaterctur. Rebusiw^nbsp;pofitis Dauid in Cumbriam,Stephanus inCantiumferecæpit.Hæcpax i*^^*^*'*^nbsp;annutnaChrifto nato 113 g. quo anno Matildisin Angliamreuerfafiliumft^lnbsp;Hcnricum,qui poftearegnaüît inter Anglos,mifit Carleolum ad Dauidemnbsp;«ius auunculum.vt ab co potifiimum quippe fine controuerfia omnium ztatb 1'’nbsp;prçftantilfimo in militarem ordinem afcifccretur. Qua? res illis temporibusc*’.nbsp;maxima ceremonia fieri foiebar.Tanta aurem turn return perturbatio ex dome*’*nbsp;difeordijs erat,vt nihil ab inteflino bclloliberum effet in Anglia, prætereamnbsp;quam Dauid Rex Scotorum tenebat. Sed ncillefolus à publica calainitatccl’C*^^^nbsp;munis,intra triennium filius eius vnicus tantatum opum,amp; felicitatisfperatusnbsp;in f tatis flore dcceffit,liberis maribus ternis,3C totidem alterios fexus rclidisjt^*’nbsp;que fui defidcrium apud Scotos,amp; Anglosreliquit, vtpræte.* publican» iadur^^nbsp;nulquifq^maximo priuato tneomodoaffedus effc vidcrctur.Tarata cnimfmeef*' ƒnbsp;amp; moderatio animi in caactate crat,qua? fereinliccntiara efferuefcerefoIer,vtJ'^f^Jnbsp;amp; fingularcs frudusex ea indole, li maturuifret,omncs expedarent. Acerb^^jnbsp;ludumpatri fedttcncranepotHmætaSjamp;ingenium Stephtniinquictum,amp;in’P‘^^j Sonbsp;auidum;amp; Stcphano etiam fublato,Henrici filij Matildis, qui in regno fuccclW’^j^^nbsp;crat,elatus animus,amp; in ætatis feruoreferoeù. Obuerlantibus igituranimonbsp;tot moleftarum rerum cogitationibus,cum omnes eum dolori fuccubiturum .nbsp;rent,tantum fuperfuit eiaduerfusfgritudincs fortitudinis, vt nobilium amico^ 1nbsp;primos, nc grauiusfvt par videbatur)cum cafum ferret folicitos,ad coenam vocâf^jnbsp;atque ita 31loquereiur,vtpropior confolanti, quam dolcnti videri poffet ; 0^^nbsp;cnim fibi, ncque filio quicquam accidilfe noui. Namfc ex dodorum,amp; Jnbsp;yirorum fermonibus didicifle, mundum dci prouidentia regi,coi obfillerc
-ocr page 177-ƒ
7» ifnbsp;ff’
Liber Septimus.
ftiodo ftultum, fed etiam impiumeflet. Nec ignorarc le j ea lege fiium fibum gcnitumfuiflc,vtaliquandodccedcret; amp;aesalienum, quodnalcendo acceptrar,nbsp;nioriendoredderen ideüm femperbaberctin promptü,nihil nccipfius,ntcaiioi ûnbsp;wtcrelfe,quotemporeàcreditoreappellaretur. Quodfimalitantummorcrentur,nbsp;iurequidem in propinquorum obitu dolendum eile. Vetum cum bonos etiam de-
cmiflimum,bonis ncqueviuis,ncque mortuis quiequam mali euenire pelle, quid cum non tam nos rcliquerint, quam ad communempatriam pricelTetint; quo nosnbsp;jli' tem meus fi hanc peregrinationem prior fufcæpit,vi parentes, de traites mcoshomi-
‘tircinussprcuidcndum crit, ne potius illius inuidere fclicitati, quam mala noftra lu-ßerevideamui. Vobisautem viri optimi cum ob alia plurima officia, tum ob hanc fl' ^tgamecaritatem,de illius piam,deiucundammemoriam vterquefvtpro filio etiamnbsp;jj' Ipondeam) plurimumdebereprofitcmur.Hçc magnitude animiinRegejVtmulturanbsp;ƒ 2d ptiftinam venerationem adiccit,ita in omnium pedtoribus filij dcfiderium auxit,nbsp;,ƒ cumrecordarenturquali principe ipfijlibcriquc lui orbati eflent. Daüidautem,vtnbsp;9*^2 poterat, vna confolatione frucretur,nepotes cX filio ad fe adducendos curat.-at-cjtteaulicadilciplina (quæ tum cratfandtiffima) educandos, de quantum humanisnbsp;*'®nfilijsprolpuci potcrac,fecuritati prouidit. Milcolumbum,quietribü5 erat natunbsp;’’’äximusjtotinobilitatijpcculiaritervcro MaeduffoFifa: Comiti Vito poten ti,de innbsp;Pimis prudenti commendauit: de pcreumcurauitpervniuerlum tegnum circum-y^ccndum,de pro indubitato rcgnifuccelToreaccipiendum. Gulielmum natu proxnbsp;Jgt;püm Northumbria; Comirern declarat : cumqüe iam tum in polTeffiontm mittit.nbsp;crtium DauidemHundintomj in Anglia,de Gatriothæin Scotia Comitem appelât. Hæc co magis fcllinabat,quod gtaui morbo iam implicitus vitç fuæ finem btcuinbsp;® profpiciebat. DeceffitautemannoaChrifto nato i ijj. nono Cal» luhij,nbsp;omnium erga cum caritatc,vtnonRege,lcd parente optimocunóiividetenturnbsp;^ffiati,b!âcùmtoia vita tabs fuilfct, qualcm nullû inlitcratûrnonumentisfuifle lenbsp;S^’Tius,paucisantemortem annistotumfeitaademigrationcmanimi compatauc-p’sVtvenerationem fupcrioris temporisvahementerapudomnesauxerit. Vtenimnbsp;’^petiotes Reges omni laudis gencrepracliantes belli artibus îEquauerat,ftüdijs pa*nbsp;Jnteicrat: iam velut omilTa cum ahjs de omnibus virtutis partibus con tentione,nbsp;^^Um fibi certamen propofuinin eoque tantum profecit, vt lummo ingenio homi-^^^doâiffîmi, qui bom Regisimaginemexprimere contendcrunt,talcm non potu«nbsp;’f’tanimo cogitare,qualcmlcDauid toto vitæ curlu præftitit. Regnauicannos vi*nbsp;'“ïlinouem,menfes duos, dies tres.
XCII. R.
5U , A VIDI fuccclTorfuitnepos ex fîlio Milcolumbus,qui quanquam præbuit. Itacnimapa-ij[^'^iamp;auofuerateducatus,vtnon magiscorporislineamentis,quam animi virtunbsp;Initio Ratim regnifæuilfima fames com mag-h '^niinum, pecudumqueftrage pertotam Scotiam gralfataeft. Eratperid temnbsp;^Argatheliaç Thanus SumerlcdusjCuiôefortunafupragenus.dc fupra fo rtunaninbsp;P.j.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animus
gcnitumfuiiïcjVtaliquandodcctdcret; amp;aesalienum, quodnafccndo acceptrar, niüriendoreddcreu Idcütn femperbaberctin proiT)ptü,nihiI necipfiiis,nttaiioi ûnbsp;intcrelfejquotemporeàcreditore appellaretur. Quôd fimali tantum morcrentur,nbsp;iquot; • ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
tedeKvidcamuSjamp;hominiChriftianoeflèdcbcattam pcriuâlum, quam quod eft Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-----J------------ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I
dt,cur hanc difiunôiionê a propinquis præfertim tam breuem adeo moleftc feran/tT ,4;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tam nos rcliquerint,quam ad communempatriam pricefTetint; qbô nos
i0f ^oSetiamfilôgiffimumvitæfpatiumtranfigamus,tarnen brcuifcqucmur. Filiüsau-i|i- temmeus fi hanc peregtinationem priorfufcæpitjvi parentes, de traites mcoshomi-(lgt; öesfanótitTimos prior vidcrctjeorumqueconfuetudinc prior fruerctür, idfimolefte ’^’¦fniusjprcuidcndum erit, ne potius illius inuidere fclicitati, quam mala noftra lu-ßfrevideamui. Vobisautem viri optimi cum ob alia plurima officia, tum ob hancnbsp;fl' ^'¦gamecaritatem,amp; illius piam,amp;iucundammemoriam vterqtiefvtprohlioetiatnnbsp;ji' ’Pondeam) plurimumdebereprofitcmur.Hçc magnitude animiinRegejVtmultuni
^^n^recordarenturquali principe ipfijliberiquc lui orbati eflent. Daüidautem,vt |fnbsp;1^nbsp;f 1nbsp;rnbsp;()nbsp;anbsp;i) ,nbsp;fnbsp;Jnbsp;1'nbsp;'1'nbsp;r
Renim Scotiearttrh
ânîmus erat. Isamp;RegîsftatCj amp; calami täte praffenti in fpemrcgnicrcâusniagi’’ manu fuorum collcôta vicinas regiones invafit:amp; popd'ationeiarejlatiusctûm*”^'nbsp;tu lui fparfo facinorofisfponteaccunentü)us,ac bonorum nonnullisvifcadiung^^^ jnbsp;coaôtisjbreui magnumconfecitcxercitom; AdbuiustumultusfamamDunal^'’^'nbsp;Milcolumbi Macbcthifilius excitus cum rcs nouas tctarctjprope Candida cala'”nbsp;in Gallouidia captuSj amp;ad Regem mifliis, arque in eandem cum pâtrenbsp;fuit inclufusifed breuipoftplacato Rege vterquedimiftus. Aduerfts Sumtrledu'”nbsp;Gilchriftius Angufif Cornes cum cxerci tu roin'uSjCaifis rebellibus ipfum proflig”‘”nbsp;cum paucis inHibeiniam fugere coegit, Hæc vidoria prætcr omnium fpcinnbsp;cito parta domi tranquillitatem^foris inuidiam pepcrir.HcnricuS enim Rex ’¦nbsp;homoàmbitiofuSjamp;profcrendarum finium cupidus crclcentera Milcolurabiauquot;nbsp;oritatcm,amp; potentiam imminuereftatuerat. Sed quo minus aperte bellumnbsp;retjobftabateipadionisverccundia. Nam cumCarleolià RcgeDauideMilco*”^;nbsp;bi auo militari balthco,vt mos cft,cingcretur,promiferat,amp;jVtprçtcrfcriptüTe$gt;'^ vnbsp;troSj Guliclmus NeobrigenfisinquitjiurciurandocaueiatfcjnccipfumDaum^ jnbsp;jnecpoftcroruin ciusqucnquam aliqua parte regionum,quas tum in Anglianbsp;tenebat, fpoliaturum. Hac vcrecundia obftridus,vt colorealiquo calumniamnbsp;retiprimum inrclcuioripaticntiam Regis Ànglusexperitur. CumIoannesBPnbsp;Copus Glafcucnfis per Cumbriamfana dedicaretjaccrdotcsräderet,aliaqiic,nbsp;ad Epifcopimunuspcftinerc tum credebanturjobiretjHenricuspcrTruftiu''^^nbsp;boracenfem Archiepifeopum nouum in earn regionem mifit Epifcopumjquen'nbsp;icolenfcrn dixit. Ea iniuria loânnesgraüitcr pcrmotüs,cum nccin Rege,ncciu*^?jnbsp;fatis prælidij viderct/elidofuoEpilcopatu le inmonaifterium T uronenfe in ƒ ”7nbsp;abdiditmcc priusinde redijt, quamrogatu Milcolumbi àPontificcRo.inuito^nbsp;rctradus,amp; ad fuos reuerti coadus. Hanc iniurian# cum ScotusleuiuS quamnbsp;tur,ferret,ncq3fatis cauff ad bellum elTeexiftimarctjCeftriâ profeduseft, vtlcd^.^nbsp;fufpitionibus, dilcordiarüm caufas præcidcret. Ibi fraude Angli illedusnbsp;verba eius iurarct:eum non Rex iplc/edfrarrcs eius,qui in Anglia agrosnbsp;ex conuentu iam olim fado lâcramentum dicere deberenn Sed hoccallideabnbsp;glo,ac malitiofe cxcogitatum erat,qui femina difeordiarum inter fratres fpargcnbsp;quod proximis annis multô apertius cft declarâtum,cum Northumbriam ‘S,nbsp;fratris patrimonium a Milcolumbo eblanditus cft. Londinum enim cum acc«nbsp;Vt maiorum exemplo fe nomine terrarumjquas in Anglia tenebat,in conucntupnbsp;lico benefieiarium eius fatcrctur. I lie non cundanter eo accepta fide public^’P^Pinbsp;fedus, nülla fe cur vencrat pcrfeda,cogiturHenricuminuitusin Galuam cun’.j,nbsp;quem tumibihabebatitineriscomitatu,fequi.Confilium Angli cô fpedabafÇjjnbsp;nequidaScotofeabfente turbaretur, partim vt hoc commente Ludouicin^nbsp;Francorum animum ab co auerterct. ïta igitur Milcolwmbus inuitus,fed mc'nbsp;ùiorisincommodi reludari non aufus adderfus veterem amicum tradusno”nbsp;ad fuos redire permiflùs cft, quam Anglus bcllo in Gallia parum profpercgcnnbsp;Hiumcft reuerfuî, Milcolumbus fum demum impetratadômum rédciindt'' ,,nbsp;cùm nobilitatc coada fuæ percgrinationis ada cxponcret, magnæ partisnbsp;hemcnterinfenfosrepefit,quôd cum inimicocerto aduerlus vctcres,amp;certos 4nbsp;cos militalfet, neque profpexilTet, quibus artibusab Henrico peterctur.nbsp;inuitum,nec tarnen aufum quicquam ci Régi negate, cuius in poteftatecratp”nbsp;liaintumprofcdumdiccret, atqiieideo non defpcraretfcfacile Franco
Je
Liber SeptimuîT“quot;^' fol.Sl
’fîi vbiîntellîgeretcum cîrcumuenfQ,acline domefticiscopijs propereîîîucpertra ’^ûfeditioné ümiam erupturam inprxfentia compefcuir.Sed ncc Henrtcum in omnbsp;, •'iaintentum fefellit,hunc tumultum magis turn cohibKuin,quam popularium aninbsp;’Hoserga eum placatos. itaqueiterum Mtlcolumbusad conuenrum Eboraeêfemnbsp;3lt;ieffe iubetur. Ibi confido criniinc accufatus,quôd eius maxime opéra res in G alnbsp;^^lïiinus profperæ Anglisfuiflènt.Ideorelarû ad confiliû dcadimédisci regionib’,nbsp;Suasin Angliatenebat. Ad liæccum illcrcfpondiflet,{èqjabunde purgaflet,omniûnbsp;?urtsclaufasinuenic:quippeveltimore5VclgratiafuiRegisoccupat3S. Ita decretûnbsp;Henrieilententiamfadum. Nec hac iniuriacontentus peridoncoshomines,nbsp;^uiMilcolumbtim vitro,ac volentem tot regionibusccflTifîcdiccrentjciuium odiumnbsp;''^hementer erga eu accendit-. adeo vt demû rcuerfum Berthæ obfelTum pene comnbsp;Pfehenderinr.Sed inccrvcntu Icniorû paululû ira fedata eft. Cum nobtlitaté edocunbsp;non modo iniuftc,fcd fraudulërer euâabHcnrico vctere patrimonio cxutö,
PfocercseiaudoresfueruntjVtptr vim ablataiufto, pioquebellorepeteret.Ex hoe ’hereto bellum indiäum,ac non fine magnis vtriufque geneis incommodis geftû.nbsp;‘andé cum Reges non procul a Carleolo ad colloquiû conueniftent, poft multâ difnbsp;‘^'^ptationc HcnricusCûbria,amp; Hundintonia Mi’columbo relidis, N orthumbriamnbsp;®^^mit. Anglo nullu aliud ius cupidicati fuæ pretendcnti,nifi quod tantâ imperij fuinbsp;J '^’^inutionépatinópoftèr.Verûcumntqjiurisrcucrentia,nequepada,amp;cóucnta,nbsp;'J^H^ciurisiurandi landitas Angli inexplebili auiditatiobfifterent, homo pufilli aninbsp;^*58; pacit nimiscupidus conditioncm accæpit,aduerfa, amp; réclamante nobilitatcnbsp;j^^otica.quænegabat ius efte Regiquicquam de finibus regni detrahcre,nifi omni«nbsp;.psoidimbus confenticntibus. Ex co Rex a fuis contemnicocpit,vt neque fortitu-*’'^nec prudentia ad rooderandum imperium idoncus ; neque quicquam æquenbsp;f'’«ncshominumfcrocioruma tumultucohibuit,acmaior metusab Anglo,qucranbsp;f^tuinlimplicitateMilcolumbijamp;potentiatranfmarina imperiq totiusiniulæ po«nbsp;'^ndjcupiduniperfpiciebant. Hic vniuerforumergaRegem aft’edus fecit, vtfin-l^i rêuerentiâ imperij facilius abijeerent. 1 nieiû rebellandi fadum eft ab Angufto,nbsp;Jonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ænea Gallouidiano, hominc quidem potente,fed qui fpei plus tamé in
i^gis ignauia,quam fuis viribus collocaret. Aduerfus huncmiftusGilchriftius tri pr^lijs vidum in cœnobij Candidæcafæ aiÿlum cum coropulit. Vndecumab-^^shendi ius uonclTer,omnium rerum inopiaexdiuturnaobfidionead pacifeendfinbsp;^/coadus. Ipfj agrorum parte eft multaiusjamp;filiusobfesdatus. Hanc imminu-^¦^empriorismagnitudinjseum elatus animus non ferret, rafus incoenobium E«nbsp;^’•tiburgo propinquum fe a confpedu, amp;ludibriohominumabdidit. Nec in di-. .regni parte Morauienfes homines inquieto femper ingenio fe a rebus nouisnbsp;'^niinuerunt. Gildonc enim,feu verius Gildominico ducenon modo regiones omnbsp;t?f^’^‘'’J”’‘'*'^^^‘^^P°P^^2tifunt,fcdfœcialesadfemiftbs barbarica crudelitatc in-^CfZf^5^‘’'^^^’Adaerfushos quoquemilTus Gilchriftius maiorequidécum cxcrcitu,’nbsp;snbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3ducrfarij,quæ alijstcrrorielfe folet,homines fcc-
)amp; quid corameruiffcnt gnaros delparare de falute coegit. Igitur dum ftü l^^t,ncinulticadant,hofteprofligatofupcriorcseuadunt.Milcolumbusvbicladcnbsp;I reftiuitjfupplcto cxercitu veteriin Morauiam duxit. Ad Spjci fluminis oPnbsp;prælio imminutas
jj. •''•“«‘'-‘Hvacunvcgiscopiabaucïas, « luas c lupcriorc præuo iinmiuui-» Cnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^nnéloco freti,amp; parunupcr vidoria fcroccs,eventum expedite
*^iUtucruni. Pugnatumeft magna
».
t
k l*U|/Vi T iVtV/iK* 1^.1 WWJjV. ¥*.***«•*• ^'”1------
cum pcrtinacia,nec minore cjdc • Nequc P. ij. enins
P. ij.
*
-ocr page 180-Rcrum Scoricamm
cnim prius ceïTerunt, quam feflïs Regijs miles è fubfidijs reccns Tucceflit. tüW vero mclinatafemel acie, non ampliuspugnajcd cædes fuit, Nulli ætati,autcon'nbsp;ditioni furor militaris pepcrcit. Hoc prælio veteres Morauiani pene ad interned*nbsp;onem funt rcdaôti : quæ poenavtcunq[ue crudelis, tarnen videri poteft non iW'nbsp;merentibus accidifle : grauitatemquc vltionis gentis perfidiofæ aduerfüs alios i®'nbsp;manitas exeufat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Noui coloniin cæforum agros midi. Nec Sumerledus intd
lottumultusfîbiquiefcendum duxit. Is, (vt ancea didura cft) cum in Hibcrni' amexinfelici prælio euafiflet, ab coque tempore latrocinijsScotielitorahabuifnbsp;fet infcfta,ratus in ter tot cædes mai ore parte militaris æiatisconfurapta, aute®' lenbsp;gtentibus alcam dimicationis opulentam prædam , aut c congredientibusnbsp;non difiicilem vidoriam magna vndique facinoroforum manu coada,æftuarwdnbsp;Glottf amnis nauibus ingreflusfiniftra ripa cxfcenfionem fecit, ac blandient^nbsp;ab initio fortuna, Renfroam vique pénétrât, Ibi dum multum prfdæjpar®”nbsp;incolumitati fuorum intenrus agit, a multo paucioribus circumventusfuospro*nbsp;pe omnes amifit. Ipfc viuus ad pœnam, amp;ludibriumferuatus ad Regempd'nbsp;ducitur. Alij eum vna cum filio in prælio cccidiffe feribunt. Hçc circiter annu®nbsp;1163, gefta lunt. Pacatovbiqueatumultibusbellicis regno, conuentusotnd'nbsp;um ordmumindidus. Ibi cùni aliamulta ad ftatum regniconfirmandum d^eed'nbsp;nerentur, commun!confenfu a Rege publice petierunt, vtjquoniamiam prid^*” knbsp;matrinionio eflctmaturusjquippe qui vicefîmum fecundum yitp annum excéder^!nbsp;de nuptijs cogitarct,amp; liberiscreandis operam dar«, ideum amp; püblice regno,nbsp;uatim fuç familiæ debere.-neque præfcntis modo temporis,fed futurietiaro tranq'’*’nbsp;litati ei animo profpiciendumelle. Ad hæcillcrefpondit,feabeo vfque tcmpoi^’nbsp;quo vitæ fuæ rationem inire, amp; curfum eius dirigere potucrit,continentiam abb*’ pnbsp;iufcemodi cupiditatibus Deo fanéle promififTe. Quod fuum votum fe exiftim^rc^nbsp;non ingratum fuine,qui amp; vires ad id præftandum dediirct,amp; hæredes ad fucce^^Ç”nbsp;dum prpparafret:vt necinfirmitateanimi,necneccflitatcaliquapublica c propo®.nbsp;viucndi curfu defledere cogerctur.Dimiflbconfiîio cum foris pax eflct,adartcs3Unbsp;tas,nempc facrarum pdium extrudiones,amp;in monachoslargitiones fefe côueit*^’ 0^
Qua in re, fi vita longior ci fuifict, maiores videbatur longe fuperaturus» Obijtenimmorténon multopoftmcmpequintoidusDecembres, annoaCbf‘nbsp;nato i_L6 5. vitçvicefimoquinto,regnipaulofupraduodccimum. XClH* ’nbsp;ƒ VCCESSIT Milcolumbofrater eius Gulielmus,quidecimoqniPnbsp;die poft proximi Regis mortem regnum inijt. Is nullum fere nec publicum,n^P‘nbsp;uatum negotium, quod maioris elfe momenti videretur, prius attigit, quamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/
thumbfiâab Henrico Anglorepetiflèt. Anglus GuliclmumLondinû venirei®’J vtob Cumbriam,amp; Northumbria febeneficiarium de moreprofiteretur.nbsp;non grauate fçciflet, nec tarnen a Northumbria pofcendadcfifteret,Henricusa®nbsp;guorefponforemdifterebat. Nam cum Northumbria Milcolumbo ademp®, *Pnbsp;adiudicata effet,fccam abalienarenifi procetum dccreto, non polie. Ad proxi®nbsp;îconuentumadeffet,arqueibiquod itiseflcr,cxpedaret.Guliclmus,ctfi nihil.nbsp;gmpetraturum fperabat,tarnen necalumniandiaduerfariodarctoccafioncmjin^L fnbsp;Ilia ad conuentum vfque expedauit,amp; Henricum proficifeentem ad bellumnbsp;icum licet inuitus, tarnen eftfccutus. Ibicumafïîduaflagitatione nihil p*®nbsp;tet, necRexbreuiin Angliamrcditurus fperaretur, ægrccorameatuirnpctramnbsp;Scotiam cft rcuerfus. Poft reditum^primum omnium regnum latronibus
-ocr page 181-Liber Septimu«, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. Si
h’stcptirgamt •. tîcirlcïe ïoeis îdoneis arccsj ôc pKefidiaâd prohîbendasrcpcntinat iiKur6ones impofuit : demura per legatos de Northumbria reddenda Anglumnbsp;âdmonuitrnireddcret,bellum interminatus, Ahgius Gallico bdloimpcditus Nornbsp;thumbnæ parte^quam proauus GuJicJmi tenuerat,ci ceflit. Earn Scotus qüidctnnbsp;Kcæpir,tefiatusfe nihil defuo in reliquam partem iurcdecederc. Id cum Anglusnbsp;gnuiter ferret,amp; prçdam de manibus litc non dirempta dimiflam doleret,per incur .nbsp;ßohesin fines Scotorum noua bellifeminaiaciebat.-hacoceafione fperans reliquatnbsp;lt;iu£controiierlàvidcrivolebat,(efacileablaturum.Cumrcsdemôreperlimitûprç-repeterentur,Angli conquefti fuos limites latrocinioScotorum vexari, Icganbsp;tos,nulla ob quam vénérât reimpetratajpropc fînerefponfoabegerût.Scoti, vt quodnbsp;lire obtincre non poterant,vi aflequerenturjexercitu confeôlo inproximos Anglonbsp;agros ferro,amp; igné fæuiunt. Angli iam inftantc meße content! per abfentiam Rc-gisfuaquoad polfenitutari,nullum quidera exercitum contwhunt.Hietns vero intönbsp;fca per mutuas incurfioncs fuit inquiéta. Æftate proxima Gulielmus in holti-tum magno cum cxcrcitu ingreflus eft. Ad eum Angli cum nullas adhuc fatisnbsp;firmas copias haberent conferiptaSjlegatos in caftra mittunt. Induciasmagn^inbsp;1’tcunia mercari contendunt* Id fi impetrent j fpem inijeere conantur,omnianbsp;fententia conuentura. Credidit fallacibus corum promiffis homo minimenbsp;plains, amp;qui pacem modo non iniquifiimam quamvis iufto bello præfcrrer.
'c Angli fpariuip^qyo ab.armis ceflTabaturjtoturain apparatu belli conlumunt.Nce quot;^finunt interim Icgatis mifiitandis proraiffa cumularc^ ac pariter hoftium caf*nbsp;^f^lpeculari : in quibus cum omnia induciarum fiducia remifla , ac ncnbsp;cernerent maioremque partem excrcitus Regi) ad commeatus petendosnbsp;’hpfam, reuerfi fuis occafionem rei bene gerendp oRendunt, Inftant, nc camnbsp;^ '’lanibus elabi finant. Igitur maiorecopiarum fuarym parte in infidijs collo*nbsp;/^®,quadringenti fere équités expediti de tertia vigilia iter ingreffi paucas horasnbsp;lulls ortuni Alneuicum, vbi Scotorum caftra cranr, adüeniunt. Ibi maiorcmnbsp;fperarantjbene gerendæ rei occafionem na€li,in Regem velut infumma pact 'nbsp;Jonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fexaginta plus minus cquitibus impetum faciunt:ac pene ante*
Ç. “^Iccrni poircr,amcine,an hofteselTentfacccptis cnimarmis,amp;infignib* Scoti*
¦ èScotisfcfellcrunt)nonoquamregnarecceperatannocucapiunuCum tçp tumultu exciti pauci,ac fparfifruftra fcquetentur,nonnulli,nc Regem vide*nbsp;dUtruilTejin hoftern vitro incurrentes capti fucrc. Rex ad Anglum tum ir»nbsp;Vjjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft perduäus. Anglihoc inlperato fucceflu clati Cumbriam in*
eil) '^”^:finecertamincfe potituros ca raii.Sed à Gikhriftio, amp; Rollando Scotis dli inducijs faflis conléti fuerint, quandiu Rex captiuusnbsp;amp;Hundintoniæ libéra Scotis polTcffionérclirtnbsp;Gulielmi fraterHundintoniar) amp; Garioch« Comci5,qui tümnbsp;Pïc^ A'^glum militabat, accçpto cômeatu redijt in Scotiam :ac rebus pro temporenbsp;in|^^*^Jegatos in Angliam defratreliberando mittendos curauit ; qui tum Falcfijnbsp;quindccim obfidibus,amp; quatuor ar*nbsp;C^hFebruariasperminuseftredi*nbsp;^al ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proccribus,amp; Epifcopis cuocatus ab AngloEboracum ad it
Uobif tgt;rcs venit Ibi cum fuisomnibuSjqui aderant/aderant autem principe« ^^^ernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verba Henrici iurarunt:acregnum Scotiæ in fidem,amp; clientclam eins
HaslegcsvtcunqucdurasScoticupidiRcgisoptimiüonrcnucrunt, vt P*ii; ' ' Angls
-ocr page 182-Renim Scodcantrn
Anglï fcriptores traJunt. Thomas Volfinganiius Anglus,amp; ipfc hanc deditioP^ non Eboracijfed in pago Conftantienfi faólam fcribit, Sunt quitradantconufO^^nbsp;inter Reges non de deditione,fed certa pecunia per penfiones danda,arcefquc^^ . ;nbsp;tifpcr Anglo traditas, dum ea perfolueretur. Hanc vt opinionem vcriorein ex*nbsp;mem facitfoedus cum Richardo Hcnrici filio rcnouatum,de quo fuo locotiic^’**'nbsp;Rex reuerfus motus in Gallouidia fc abfcnte ortos per Gilchriftium intra .
menfescorapefeuit. Ad quartum Cal.Februarijcum conuentusNoramam ad * lt;Jâ indiôtus effet, eôquc Gulielmus veniffet, Anglus vehementer contenderenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ j,
vtomnes Epifeopi Scotorum Archiepifeopum Eboracenfem pro metropol**^ agnofcerent,inftante vehcmcntcr,vt id fieret legato Ro.Pont.Poftlongam diW**nbsp;tionem refponfum fuit a Scotis,p3ucos in prffentia fuorum adcfre,nec cos pcn^..nbsp;gcreabfentes,vt ab fe décréta confirmarent. Hanc ob caufam re in aliud temp;nbsp;lata paulo poft miffis Romamlegatis, Epifeopi Scoti Alexandre tertio fuamcau'pnbsp;probarunt:acdomum redierelæti, quod eius decreto ab Anglorum iugo efleo*nbsp;berati. Non itamultopoftGilchriflius (cuius Ixpemcminimus) vxoremfusij,’.nbsp;andemque Regis fororcm adulterij compertam occidit. Ei, cum in iusado^nbsp;didum non affuiffet, aqua, amp; igni interdidum. Ædes dirutæ,bona in fifeutn rea^nbsp;ta. Eodem fere tempore arxEdimburgiredditavnapenfionefoluta;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
endum firmiusconcordiam lata lex,nc alter altcrius bofte ad fe recæptaret. nbsp;nbsp;nbsp;s
Gilchriftius Anglia exclufus redijt : ac mutatis fæpe locis ignotus inter ignot^^ omnium propc return fumma pœnuria miferam vitam tranfigebat. Intcrea Cu*'nbsp;tnus expeditionem adornabat in Morauiam aduerfus latrones Æbudéfes: quof**nbsp;princcpsDonaldusBaan (hoc eft albus) genus fuuro ad Reges reftreb2t:acno*®nbsp;cliam Regis affumpferat, Isènauibusfæpe,acdiuerfisin locis txfcendcns nonnbsp;do in maririmis locis fblitudines faciebat, fed a mari etiam longe remora crefco**^jnbsp;per impunitatem audacia.populabatur. Aduerfus cum nauibus circummiff’^’*’^nbsp;claffcm incenderentjRex terreftriitincreprofedus pcncomnes ad vnumintefon’^nbsp;In reditu cum non procul a Bertha abeftêt,tribus rufticis ofFenfis,prærer pannoS jnbsp;illuuiem nihilrufticumpræfeferctibus,c«m dcclinarc viderenturmultitudin'^®nbsp;curfum,Rex addudos ad fe diii contemplatusinftitit quærcrc,qui mottales dgt;o*’^'i,nbsp;Gilchriftius fenioradorato Rege mifcrabilitcrdefortunafuaqueftusquiseflet)**\^,nbsp;cat : adeoque memoriafupcriorisvitæperfummamdignitatem tranfadp,qn*®nbsp;rant omnes commouit,vt ncroolachrymis abftincre fc potuerit. Rex hunîù fufg^,nbsp;iuffum in priftinum amp; dignitatis,amp; amicitia* graduin hominem reftituit. I neiden*nbsp;hæc in annii 1190.quo tempore Richardus, quifuperiore anno patri fucceflof®*’nbsp;expeditioneTn Syriam ornaret, Regi Scotoru arcesreddidit,amp;obfides rciniE^'^.jnbsp;cum,pofterofq; eius abfoluit ab omnibuspadis vel vi expreflis,vel fraudenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
tegnumq-, Scotiæ vtendum/rucndumq; çis finib’,eoq; iure ei permifit, quo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;
lumbus,Rcgcfq;fupcrioresid tcnucrât. (Harum conditionum mendnitMatto Parifienfis) 111c contra vt Richardo fc non ingratum oftenderet, ad belluiunbsp;marinum proficifeenti decies mille marcas argentidedit,Dauidemq;fratrénbsp;Hundintonip declaratû fcqui eu in Syria iuffit.ls dum redit,claffe tépeftatib’“* Jnbsp;ta abÆgyptijscaptus,aVcnetisredépt’,Conftâtinopoli dcmûab Anglonbsp;agnituspoft quartum tandem annum in Scotiam rcdijt:amp; magna omnium ,fo^nbsp;tris præcipua gratulatione eft rccæptus* Boethius credit ab hoc Dauide inconbsp;illic expoftto oppidumjquod Alcdum ante voçabatur^appellatuni fuiffc
a.
-ocr page 183-Liber Septimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. Si
^gopotiusTaodunumcompofito nominee Tao,amp; Duno vócatumexÏnimo.Alcc tinomenapud vnumBoethiuminvenio. NecadcomukopoftKicbardusvaiijsnbsp;tsfibusiaâjatüsexcadem peregrinationtredijt. Ad eum redueem GulitTmusciminbsp;ffatre gratulatum venir, at duo millia rcarcarum argcnti doho aitulît,vçl benîgnita-^•sfuperioris erga fcmcmbr,vtJ præftnds inopiæ hiifertus.Nec vhijuâ nomëScoîi-'nbsp;fl creditur AnglicofuifR-coniunétius. Ibi cum Guliclmusihgriiiiflimu incidifiètnbsp;’’iorbû,iümordemortcciusallat‘’noüosin Scotiä morextitauJt.Harald* Orcadû,nbsp;^Cachanefiæ Cornes EpHcopo Cathaneliçinfenfüs; quôd pereû ttetifle diceret,nbsp;fîf'oroinusapud Regé quævellet,obtincret,cûcôprehcnlümôculis,amp; lingua pri-® uauit.Rtxreucrlüs domû Goinitis Hâraldimagnacx parte copias yarijs congrefli-Ijusdcleuin Dueem e fuga rctradum oculis orbatum per carnifieem ftrangulauitînbsp;totamqucftirpemeiusmafculamtmâfculandamdédit : reliques propinquos, Stnbsp;Icelerum adminiftros magna pecunia muliauit. H jc a Bbethio fie narrantur,amp; vul-giriruthoreconfirmantur.collifquc a reftitulis hominaiüs mehnoriam reigefip fer-üauac mihiveriora videnturj quam quæ ab alijs traduntüri Incidcrüht hçc in annunbsp;faluiis 119 PjquoanhoRcgi AltxandcrfiliuseftnatUs.amp;RichardbAnglbdefun-^oloannesfratet fucccfiîu RexScbtorû in Angliam profeélus eft,vtfacramentumnbsp;diccret ob agros, quoi in Anglia tenebat* Scdciusàduchtüs non fuit ihitio nouînbsp;icgnimagisiutündus.quam di{ctffusingratüs;quôd reeufaret Anglum in expedite tioncmfcquiadüerfusPhilippumFrancum veterem amicuni. Igiturreuerfus cGalnbsp;iljs loanncsdurn belli cauias quærit,præfidiumê regione Beruici ædificare coepit.nbsp;Gulielmusfruftra per legatos ea de iniuria conqueftus manu colleâa,quodædifica.’nbsp;turn erat, demolitus eft. Exercitus vtrinque conferibuntur. Cum iam caftracaftrisnbsp;Propccollataeflcnt,per primates pax faóia his legibus,vt duæ Gulielmi filiçduobusnbsp;loannls filijs, cum per^tatem nübilcsforcnr,collocarcntur.Dosingcnsdiófa. Pr««nbsp;fidiumneçdificaretur, cautum. Obfidesin hæc dati; Rcuerfiis Guliclrausinperînbsp;fulum inexpettatutn incidit. Berth« oppidi pars maior inundarione Tai amnis nbinbsp;du diruta eft; N et ab haccalamitate Regia fuit irr munis, filio Regis infàrité vnanbsp;_ Clin nutrite,amp; quatuordecim alijs cxtindo:reliqui ægrc evafere.Multi e proinifeuanbsp;’ï'ultitudincópprelfi. Rex.cùm aqo« magna ex parte (olUm vrbis obtinefcntjnecnbsp;vllafcre domus calamitatis effet cxpers,paulo infraad eundem amnem nbuazn vrbénbsp;commodiofe loco exftrucndam curai, amp; nom ine non multum immutato Perlhumnbsp;appellat. Ùunc honorem habiiumcredunt Pcitho viro nobîli,qüi foliim vrbis Rc-Bidonsuit. Eodçm ferc temporeRexdticemrebclliumadfeptentriones fpeâan'nbsp;UuraGothredum Makulliam afüis proditum c«pit. Captüs Cibo conftanter abftî.’nbsp;puit,tnctu (vt creditur) grauibris fupplicij.Hoc feré vltimum operum memorabilianbsp;‘UitGulielmojObipfiusciiam ingraucfcentem «tatem ptfducesgcftùm.Nampau-‘opoft 74. annum agensvirf,rcgni4?«laluti$hümanf I2J4- deceffit, Non mulnbsp;. toantemortemGulielmiproptfingulisanniscumloanncAn^ofoederafuntreiwöinbsp;üata. loanncs en.im homo larc proferendi imperij cupidus, cüm haberctforis córtfnbsp;GalIojdomicumRomanenfibus bellum, nee certam vnquam cum Vallis,amp; Hibetnbsp;1*15pacem,nonomifittarnen libidineminvadcndiScotiam,quj tum Regern habe-“«fcnc,amp; ptoximum ei h jredem puerum.Öb ha’C cü collegia frequenter fcreret,'nbsp;Jfiagis tétandi quid impetrare póffct.quavllius rei çqup tranlrgédi gratia, demû re^nbsp;’quot;’pcrtafufpitionétrupit.Acpoft fœderafçpe nouata,tandéGulielrn’ ad Nouumnbsp;^««ûadTinâcvocat’vcnit.Ibicum in morbü grauirfimdincidifreunulUrc trafaól^
-ocr page 184-Rerum Scoticanim
fedijt.Deîndccum pauloantc morte inuitatuscflTetNoramâad Tuedâ, nccpcr''^ Ictudintm adefle poïTetjogatus vt mitterct filium,id quoquede confilij fente^nbsp;renuir* Fœdera illis congreffibus ïànciu non libuit hncafcriberc,vt quænbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
ifdcin pene verbis funtcompofita:ncqucquicquamhabentnoui, præteiquâ in vno cautum eft, ne Reges Scotorum,led corum liberiiurarent in pofterunijaüt*nbsp;infidem Anglident ob terras»quas in Anglia tenebant. Tora ctiam harumtcrüi |nbsp;wentio cil aicriptoribus Anglis ob eandem^ vt arbitrer, caufam prattermifTa,
XCIIII. R. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;le
qyGVLlELMO fucceflît Alexander filins ex Emcrgarda propîolt;l^ Régis Anglorum, Comitis Belli-montis filia.Sedccim crac annorum cum rcgntînbsp;inijt. Isturbidistemporibusimperium adeptus,omniaprudentius,quamprqf^^'nbsp;compofuit. Primum omnium indiâoconuentu publicOjpatris viii prudentilû^?’nbsp;iuxta ac optimi aóla omnia ordinum decreto confirmauir. Prima ei cxpedid^nbsp;fuitinAngliam nullapriuatacupiditatejfedvtloannistyrannidcm compefeeret?nbsp;ordineecclefi3ftico(vt tumloquebantur) accerfitus. Nôrama,quamobfideret^nbsp;perar^certis conditionibus relida, interioiaingreflus Regiarû partium homin^^^nbsp;ni belli clade perlequicur, Eo domum reuerfo loannes mox Scotiam inuadit-^nbsp;Dumbarum,Hadinam,amp; omnem vicinam Lothianam fœdapopulationevaftat'^nbsp;quo latius bellum fpaigcret,alia via reuerti liatuit. Alexander cupidus praclio “nbsp;ccrncndi inter Piôlicos monreSjamp; Efcam,qua venturusdiccbatucjcaftra pofoic• 1nbsp;annes vreongreffum vitaretjfccundum mareducens Coldingamiam cœnobiun’^^nbsp;mat : Beruicum parum munitum capit,amp; incendit. Eum rétro feftinantem Al^’nbsp;der qua potuil proxime (ccutus fcrrojflammaquc per Northumbriamnbsp;chemondam vlque peruenir. Sed co fe in interiorcm Angliam magnis j,nbsp;recipience, Scotus per Vcftmariam rediens vafta omnia Cailcolum vfque reddinbsp;Vrbctnvi C3^it,amp; communiuit, Proximo anno accerfiti abijs, quifacerdotuo’nbsp;€H-;niaducr(us Regem fauebanr,Ludouicus Philippi Franci filius, vtexauâo^^^nbsp;loanneregnum accipcrer,amp; Alexander Scotus, vt amicoferretauxiliuineanbsp;Londinum venerunt.Ioannes vero amp; fuorum ftudijs deftitutus,amp; peregrinisai^nbsp;petitusmagna pecunia in præ(êntia,amp; tributoperpetuo promiflb,præccrca iur^nbsp;niin Pontificemiranllato,vtReges Anglorum in pofterum bcneficiarij eius efle ’nbsp;ingratiamredijt. PerGalonemCardinalemnotærapacitatishominem Huerasnbsp;ma impeirat,quibus Scotus, amp; Gallus magnisminis apopulo fàcrofanda’nbsp;tigali abftinere iubcantuj. Ludouicus ob hanc return commutationem in Gallicnbsp;Alexander in Scotiam redit:fed minus quam venerat agmine pacato .nbsp;Angli extremum abeuntis agmen carperent, amp; vagos,ac moratorcs exciperent gt;nbsp;loannesTrentifluminis pontesfrangeret, vada palis acutis infixisoccluderct,nbsp;nés omnes auerterer,magnum redeunti obieâum videbatur impcdimcnrû,amp;q^nbsp;Anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«r« finecertapernicîenon pofléteffugere, Scdmtcrimjoannesainonacho Ang‘^ j
»!
ƒƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cepto veneno ad Nëurgum oppidum in ripa Trenn flumïnis fitum ledicanbsp;nbsp;nbsp;a;, i
/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intrabiduum moritur. Iscafus Alexandroiterapcruit, Turn luorum incuria
gata,cirGutnfpeâiusquidem agmen cgit, fed non fine magno eorumincomrn® j per quosduccbat.Quicquid cnim agi, ferrivcpotcratfecum auferenscumiug^^nbsp;pr«da domum redijt« Galokgatus Ro. cumHcnricumIoannisfiliuminregn^j,j
-ocr page 185-damnum pariinimicorum calamitatc folaretur,Ludouicum Galium,amp; Alcxandrum Scotum fulmine Romano in fpem prædçferit. Omnibus Scotisfacrisinteidicitgt;nbsp;ratus diras fuas plus apud vulgus /implex, quam Reges valituras, Sed pacctandemnbsp;inter Reges firmata,Scoti Carleolu, Angli Beruicum reftituunt; finefque Veteres adnbsp;Regia cruccin feruari iubent, Alexandcrcum fuis per Epifeopos Anglos, quibus eanbsp;potelfascomiHaerat,rclecratur. HieGalofrcmcns tantam fibiprædam cmanibusnbsp;creptam in Epifeopos, amp; leliquos Seotorum facerdotes iram venit,tanquam fuamnbsp;pcculiarem turbam,amp; nihil ad Reges aitinentem. Anneviei eis conuentum indicit*nbsp;ic ibitimidioi es pecunia hominem plaça nr; qui obftinatioreserant,Romaminius vonbsp;caii.Hi obiter a multi s Anglorum Epifcopis,amp; Cœnobiarchis, literisâdPontificénbsp;defordibus legatiacceptis,hominem grauiteraccufant:eum facem omnium malo*nbsp;lum fui(rc,dum non publicæ vtilitati,fed auaritip priuatç ftudetf amp; bellum,pacetiiqjnbsp;inter principes fuo arbitno nundinacur. Galo,quàd fe non fatis purgarct,multatusnbsp;efta Pontifice pecunia jpræda videlicet inter eos diuifà, Accufatorcs verbis bonisnbsp;oncrati,petuniæ inanes domos dimittuntur. Paucis poftannis Henricus Afiglus
confiliü maturior Eboracum venir. Ibi cum Alexandro pr^éfente legato Pon iificisPandulfo,conuentum eft, data forore Angli Ioannaeiin matrimoniumî exnbsp;qua pratmatura morte Iiirrcpta nullos liberos fufcæpit.Ab eo tempore vfquc ad vitçnbsp;îc nnépax inter Reges fuit.Ibi corâ codé Pandulfo Rex fandeiuraüitduas Alexandranbsp;forores pro loci,vnde erât dignitatc (ecollocaturum,vti antea pater cius protniferaUnbsp;Verutn altera elocata,altera innupta domum redijt.Proximo anno,qui fuit îilo yenbsp;bit in Bntanniâad pecunia in vfumfacri belli expifcandâÆgidius CardinàÏÏsfTscûnbsp;ûtis opimum quæftûin vtroque regno fcciffct.quod per impofturâab hominibuSnbsp;nimium credulisexegcrat,pcr luxuriam initinere profudit. Cùm vacuus Romamnbsp;’^cdijfTet.mentitus eft fe a latronibus fuifle fpoliatum. Confecutus cft ftatim altetnbsp;^fgatusjfed homines iam bis fraude Romanenfîum fpoliati publico dccreto eum fines ingredivetuerunt. Alexander cum dorai vitia per licentiambellotumenatatol*nbsp;ierct,totumque regnura iusdicendo vnacum Regina obiretRoffiara Gilefpicus ionbsp;5*^ didem ciuis,vicinas regiones fœdc populabatur. N effura amnera tranfgrelTuSjElvnbsp;’’ernelTum oppidum captura incendit. Reeufantes in yerba fuaiurarccrudelitcrtmnbsp;cidabat. Aduerfus eum loanncs Cuminius Buchani« Cornes raiflùs latcbras pernbsp;‘ieuia inutantécæpit,amp; cû duobus filijscapite raultauit.Capita ad rei geftae fidero adnbsp;^egemmiftà.Anno 1222 CathanefienfesAdamiEpilcopifuicubiculumingreffinbsp;*’oftcmonachum,qucmdemote comitem habebat (nam Mulroflenlîs Abbasnbsp;antefuerat) amp; miniftrum cubicularium occiderunt. Ipfum grauiter vulneratum innbsp;*'blinamattraduravna cum domocremarunt.Caufam tantæcrudelitatisfui^e aiunt,nbsp;quod Epifeopus accrbiusfolitodecimascxigerct. Hi diligenter conquifitigrauilfi-fupplicio fuerunt affcâi. Cornes Cathancfiæquanquam in facinorc patrandonbsp;quot; ^onafFuifTetjfufpitionc tarnen non caruit. Pofteavero cum ad ferias natalis dorai-Scotorum Saturnalia font, clanculumad Regem fuifletpetdudlus veniamnbsp;^Ppliciter petitam impetrauit. Cii ca hæc tempora dcccffit Alanus Gallouidianusnbsp;^’¦ûtorum longe potcntiflîmus. Decedens tres filiasteliquit,dequibuspofteriusnbsp;^^Riscritferrao. Th ornas fîlius ciusnothus carum ætatc,ôf fcxu contempro,fedo-’’’înumvocat : nec eo contentus coadis ad deeem hominum milliâ,refiftentcs op.nbsp;PWtjprfdas è vicinis agris latepopulabundus agit.Tandcm miflb aRegc cxercitu^
C€ci
Rcrum Scotîcânim
cecidefunlcrebcnibusvna cum duce ad quinque milliâ. Éodcm attno Alcxâ” cum vxorcin Angliamprofcâuseft,vttumultusaducrfus Hcnricumorientesnbsp;ad poflet, ïopirct, amp; nobilitaîcm cum eo in concordiam redigeren Hæcnbsp;curat Eboraci, vxor eius cum Regina Angli« Cantuarûm rcligionisCrgo pj,nbsp;rediens inde ex morbo dcccnit,ac Londinifepulta cft»Non adeo diu poftnbsp;tcRçx^cum liberis carer«,Maria Ingelratni Cuciani Ftahci filiâaccæpitvxotC)^^nbsp;aChriftonato 1239. Ex canatuseft Alexander,qui patri fucceflit. Bienniop^^.inbsp;imojannofeiliecti24î.cumRcxAngliamverfuspropcraretjVtAnglümèGail'^.^' lenbsp;ducem inuiferet, duniHadinç inLuthianafeludiscqucftribusobledat,nbsp;Gallouidiani Comitis Atholia? hofpitiurii vna curaipfo,ac duobus miniftris arnbnbsp;te etiam in propinquafufo incendio. Id minimecreditumeft fortuitüm fuiflc,p’’®jjnbsp;ternobilcsinimicitiasPatricijcum Bifetorum familiâ. Et quanquamnbsp;familiç princepj tefte etiam R cgina probarct fe,ea noâe,qua facin* id patratuin ƒnbsp;rat, Forfaræ fuifie vitrafexaginta millia pafliium ab Hadina ex aduerfonbsp;Patricij argucbant,ca novleminiftros,amp; clientes eius complurcs Hadinx vilbS; , jnbsp;CS Gulielmodiciiur. Illequidcm addiem Edimburgum vcnit:{cdobaducrfât'^^^jnbsp;potentiam (hi auccm erant Curainij)non aufusiudiciocxperiri,fingulari certain'nbsp;caufamfuamtucticupiebat.Eaverocondiciocumnonaccipcretur,cumtnultisPnbsp;pinquorum exulatum in Hiberniâ abijt:ac fuf gentis familiam in ca tlaratnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
txort’cftaliusin Argatheliatumultusducc SumerlcdoSumcrlcdifupcriorisl’ Sed isiiitra paucos dies pet PatriciumDurabariü vidus fe in poteftatéRegis^^^ lt; :nbsp;aique ab co veniam prarteritorum accepit » Rex non multo póft morbo cortcp*nbsp;üccclamp;tanno lt;^tatis 51.regni 35. falutishumanæ 124^«
XCV. R*
E ï VS filiüs AlexandertertiuseodefnannoSconascoronànir, dum annum odauumegrcftus. Omnium prope rcrum poteftaspenes Cuinio*®^nbsp;faôtioncmerat.Hi cum publicum patrimonium in fuam rem vertcrcntjimbcciH*® ,nbsp;opprimèrent, nöbilium quofdam fup libidini aduerfosjac liberius de ftatu j Ï'’nbsp;3ui aufos confidis criminibus circumvenircnt, ac bonadamnatoruminfifcuit'nbsp;ada,ipfi a Rege, (cui tum inrperabant potius quam parcbant)accstpta invadet^.nbsp;conuentu ordinum habito,tradatum precipue de Anglo placandojnceam peti^nbsp;fo tempore aliquid attcntarct. Id quo facilius fieret,affinitate coniungendutnnbsp;Hæc ratio commodior Curniniorum inimicis vifa eß ad eorum potcntiatn .nbsp;gendam,quam fi cos aperte oppugnarent * Legatiad Anglum mifli libcntct abnbsp;auditi,amp; munificedimiffiomnibuscurierantirapettatiSi Proxiraoanrio,qu^-j;nbsp;i25 ijEboraci Reges conueniuntad 8. Cal. Dccemb. Ibi ipfo dorainlcinbsp;Scotus ad Anglo in equeftrem ordinem eft allcd:us,ac poftridic de nuptijs ciitf •nbsp;garita Hcnrici filial conuentum.Pax item rcnoüata,quæquandiu vixitHenricus,nbsp;ina,amp; inviolatamanfit. Quoniamvero Alexanderadhucimpubcsfnbsp;confilio decrctum, vt foceri velut curatoris confilio vtcretur in rebus graui«db ’nbsp;Ex hoc deercto quidam priraatum accufati fe elam fübduxerunt. Rege doinu^nbsp;uerro,accufatus Robertus Fcrmclinoduni Abbas regni CanceUarius^ quod inbsp;Durouarti vxorem Alcxandri lecundi notham Icgitimae prolis iure donaucrit:V^ 1nbsp;rationc fi Rex ablque liberis morcretut,ea velut hfres ei fuecedcrct. Cancel!^* fnbsp;fcocmccuiniedo,moxvbidomum redijt,magnum figillum proccribus reddidit*nbsp;GameJinus^quipoftca Faoi Andrexfuir Epifcopus,iu eius locum ftftfedus.
-ocr page 187-Liber Septimus* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. 84»
WhiôferCproXîtnô,cùmquiàconfîlijsRcgiFuerànt,fingulifepropeptoRégib*ge'» tocnt^ac agirent,raperentquc omhia,populus in medio relidus fcruilem in modûnbsp;prcmebatur.Rex Angîiæ pâterno plane ergà Regem Scotorum animo certior faôi*nbsp;ad Vçrcara,quçatxtft adlimitcm Scdtiiefitaivenit. Eôqüegcncrum cum primori-bus àccerfii» Ibi mültà ex dus confilio vtilîtcr mütata in ijs prarcipuc magiftratibus,nbsp;lt;l^iorum culpa minus tranquillae domites erant.' Multa vtiliter in futurum ftatuta.nbsp;Hex cum vxorc,acpræfidio Anglico,quidomUm dcducerent, reüerfus Edimburgtnbsp;înârcctontinetefcdccreuerat-. Earn tenebat VàlterusCum'inius Taichiç Cornes,nbsp;ûbîmmbtationem flatus publieiab Anglofadam alichiör. Tarnen pct Patriciutnnbsp;ûumbanum Anglicisauxilijsfrctumarcem coaduscftdcdcre, Maior pars nobiltnbsp;*atisjamp; ecclefiaftici ordinis,quórö potéria nouis ftatuiis crat imminüta,ofFenfior,eànbsp;Calutnniabantur^quafi iugum Anglicum,amp;feruitUtis initiüm. Eóquc contumacianbsp;^nimproceflit,Vilnius vocatî, vtrationc rcrumfuperioribusannisafegcftaruninbsp;^ddercnt,imperium contemncrenl. Qui prius rcrüm tutbandarum principes, ïi-nunc non patendi àudores fuerunt. Hi fcreCuminiöruth principes Vakctusnbsp;^àichif,AlexandcrBuchaniæ,Ioanne s Af holi^jGulielmUsMartiie Comités,aliiq;nbsp;Wüfdcm fedæ non obfcuri homines. Hi non aufi ad caufam dicehdam venire,quipnbsp;lgt;cinultârum in tenues,ac Regem ctiam iniuriarum fibi confeij pcriculum audacianbsp;’^ifcutercdccrcuerunt. ExploratO enim Regem paucis cdmitatum negligenter,vt'nbsp;b pace ad Kinroflùm agere, manu elicniium ftibitó collcdà eum dormienteopprinbsp;®^^ut, ac SterlinUm ducunci àc tanquam non per vint irrupilTent, fbd iure FuifTentnbsp;veteresminiftros cxpcllünt,nouôs afTumuntjOmniaqueprô fua libidine gc*nbsp;mnt. J\c iâm verterat terror in cönfultóres priores i Sed hünc motum fedauit Val-*«nCumini|morsabVXorc Angla,vt creditum eft,vcncnô extindi. Auxitfüïpiti-®peni,quôd cum âmultis nobilibusambiretur^ea amatorifuo loanhi Ruflelloiuuc
Anglo n üpfit. Ipfa veneficij âccufata,amp; in carccrcm cohiedâ Falutcm pecunia reremit, R uflcllus cum vxore literis aPontifice impetratis,adiôncm damni dati ad-coram legato Pontificis intendit. Eâ res fine exitu fuitj quôd veteri priui-MoScoti negabantfe pofle adCaufam dicendûm extra fcgnüm cuocari i Rex fu« îo ^pteftatisfadus Cuminijsfupplkiter peten tibus veniatn dédit, tanquam per Vàltc-Hniortcra omniumfcelcre eXpiato. Sunt,qüi profuilTc cis etedunt prætcr araplltü-”*nem familix ctiam ab hofte externo in rebUs turbatis metum inbsp;nbsp;nbsp;Sed id bellüni
^tdius omnium opinionc geri coeptum çft. Nam anno à Chrifto hàto i 16^ id Augufti Acho Rex Noruegif cum centum fexagintanauibus ad Acram oppi-Coilç maritimum applicuit.-ac viginti millia miliium expofuit. Caufa bellinbsp;P''*teodcbatur,quöd maioribüs fuis a Macbetho aliciuotinfula? promiff« nonduninbsp;ÿnrtraditæ, Bota videlicctj amp;Araniä,amp;vtraqucCUmbra, quxnunquamiriictnbsp;^budasadnumerâtæfucrant. Sed quaerentibcllumfatis crat,easeffeihfuiaSiDbasnbsp;^ïximascarum direptas captis arcibus',antequain obuiam iri poliret,Acho in fuäirinbsp;redegerab Hoc fuccelfu clatus in Cuntgamiam proximara contihthtcnbsp;f’^aduerfo Botj dcfcetidit, earn in partem,quam Largas vocant, Ibi duplici irt’nbsp;quot;^Uunio codem fcrc mornento pcrculfus fuit. Primum cum Alexandro Stuärtö fc-*?gt;9ui ex ca familia primus in Scoua regnum geffiLproauo congtefTus a miiltitu-Scotorum propc circumucntustrcpidead naues refugit. Deinde naUibUs feenbsp;j Jæ'inatcpcftatcvcxatiscurapaucis,quifuperfuerunt segreädÖrcadasdelatuscfti ,nbsp;^^fiderata in Co pratlio Fuerunt dcN oruegijs ad ftdecCm iiiillia,dc Scotis quinque*
Qu'j*
-ocr page 188-Rcnim Scoticanirn
j Sunr, qui Regem Akxandrum in hoe alïxnfle cenflidu tradantVertm Ö^afUö*’®nbsp;quoque AlexandriStuartihonohficafitmtntio . Achomoerorcamifficxcrcit'^nbsp;ac propinquifiiiiuuenisfortifiimijCuius nomen non traditur,morteconfedusnbsp;obijt, Eius filius Magnus,qui nuper aduencrat, res magis quam ratus cratnbsp;ratas confpicatusjprçfertiin cum auxilia domo ante ver non lperarcr,ac prættrtanbsp;/ulanorum animos ccrnens alicnatos,amp;: a Scotis, quorum fiducia pater eius bc«'^,nbsp;fufcæperatjdenitutum fc intelligens, animum facile ad paeem flexit: nequew^rnbsp;præliuin aduerfum, quamabinfulanismctusadolefcentis ferociam infrcgcravnbsp;Namiam Alexander naiiibuscircummiffis, Mannam infulam interScotiairijamp;'^ jçnbsp;berniain medio fere curfu ficam recuperauerat,ca lege vt infülæ Rcgulus quotic^^nbsp;pus efret,dccero nauesIongasadRegemmitterct : Rex veroeum ab bofte extcf'^nbsp;defendcrct. Hanc inclinationé animorum cum rcliqüæ infulxfecuturçvidcren*'’ ’nbsp;Magnus de pace legatos mifir : quam cum Alexander nifirccæptisÆbudisf'^^jnbsp;faret, tandem paciÈcatoribus vitro titrequecornmeantibusconuenit, vtÆhunbsp;Scotus tcnerctàn pr«fentiaquatuor milliamarcarumargenti, in lingulosnbsp;annos centum marcas numeratet. Pr^tereavt Margarita Altxandri filia quatut”nbsp;norum puellacum.perftatem commodum eflet,Hangonano Magni filionub^^nbsp;Circa hæc tempora cum ciuili bcllo Rex Anglorum diftinerctur, mifla iuntadfnbsp;quinque Scotorum milliaducibus Roberto Brunio,amp; Alexandre Cuminio-^^j,nbsp;loannem Icriptores Angli votant Eorum maxima pars in prælio cfla fuit. ~nbsp;niusvna cum Rege Anglo , Ôc filio, muitifquc proccrum , qui pro Rege quot;nbsp;ranr,captus. RegcmctiamScotorumfoUicitum habuitdomifacerdotumnbsp;nachorum arrogantia, quia fuperioribus Regibus diiatidiuturna pace lafciu’^^^ijfnbsp;pcrant:acnobibrati,quam opibusanteibantjomnibus in rcbusanrccellere,3Ut^^jnbsp;«quarivellc. Id iuuentus indignutnratacumafperiuscosacciperet,nbsp;Regem funt dclatæ, Qtas ille,fine quia iniurias non tantascffccredebat,nbsp;casfacerdotes videri volcbaï,fiuequia baudimmehtis credcbatillatas cûnoi’’nbsp;facerci,continuo cùm omnibus illi prçterquam Rcgibus.fàcris intcrdixifrent)’’’Lnbsp;bundi Romain ircinftituunt. Sed Rex memorquantas in Anglia Thomasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S(
thus ambitionis ecclefiafticæfigniferturbas nuper dediflet, profeâuros itincrc rcuocauit:nec eorum auaritiæ modo,fed ctiam arrogaJntiæ nobilitatéfâ jnbsp;cerccoegit. Plurimum veroad cosplacandosprofccitccclefiafticorumpat«'0‘^^ygt;nbsp;aduerfus Romanenfium auarjtiam a Rege fufcf ptum. Nam paulo ante Cgt;nbsp;Romani Pont.legatus in Angliam vencrat,vtciuilesdifcordias fedarct.nbsp;îdjCUr vcnerat,pcrficerc non pofTetjOmiftTa cura publica ad priuaium fc quæft*^nbsp;uertit:amp; concilium cccicfîafticum Anglis indixit^cvocatis ad id Scotorumnbsp;•Intérim a fingulis paroecijs pertotam Scotiam quatuorargentimarcas,acaibe^nbsp;bus ccclcfijs fex in fumptum fuf procurationisexigere tentauit. Vixhfce^* ƒ-reicâacft, cum allatumcftaliumlegatum adScotosiamin AngliamappuW‘^Jjt{nbsp;-tcxtupecuniæad bellum facrum colligendaf •• ac præter indulgentias, alis^l^^jp,nbsp;cuniæ cogcndæaucupia,ab Epifcopis,CcEnobiarchis,amp; parochis fingulis,nbsp;quos proprie Pontificia; ditionis putabat, dccimam omnium prouentuumnbsp;cxprimeredecreuerat; vtEduarduSjôcEdmondus filij Regis Angliæ comi*^ jpi'jnbsp;ad bellum Syriacum proficifeerentur. Scoticum earn collationero grauem,nbsp;quâpucarcntjCo tum id cis erat molcftius,quôd Angli viderenrur confeffon jiinbsp;primctc vellCjScotiam (uiiuriscfleiaccedebat amp; ille timor,ne legatus
-ocr page 189-Porderet. Quare eu m fines fuosingredi vêtant. Sefechim abfquceius opéra pecu-in expcditioncm Syriacam coaôturos3amp; militchi eô .mifrurosi Et milites qui-* ducibus Cariâæ, Si Atholiç Coinitibus primæ nobilitatis ho.ninibus ad Lu*nbsp;^ouicumRcgcm Gallorum miicrunt: ad pontificcm vcro,r!C omnino iprctus vide*nbsp;^«ur,nulle marcas argent!. Proximo anno mortuo Rege Anglotum Henrico luc-^dlitEduardus primus, cuicoronando affuit Alexander cum vxore j qiiæ riuerflnbsp;^cuipoft mortuaeft. Ac non longo interiedo tempore propecontinuaris funcri-quot;us decclïcruntjDanid Regis filius,aG deinde Alexander, iain vxoreaccæptaCo-Ic ^itis Flandriæ fiiia. Item Margarita quoque Regis filiajquç ex Hangonano Regû
Noruegiæ filiam rchquit. Alexandervxore,amp; omnibus liberis ïntrapàucos annos ^rbatus loletam filiam Comitis Druidum coniugem acc£pit;amp; intra annum verté-’tmipleabequolapfoexcuflusfradisceruicibus interijt, non procula Kingorno^nbsp;2nnofaliitisncftræi285. i^Cal.April.vixitannos45.regnauit 37* Defideriumnbsp;li^ireliquir,quantum nullus vnquam R egum Scotorum: non tara quod omnibusnbsp;corporis,amp;animi virtutibus præditus decc(fiflet,quam quôd homines iam turn anînbsp;’’’isprofpicicbant, quanta? calamitates m vniuerlumregnum ex tins morte effentnbsp;J'fdundaturf. Lçges laluberrimas ab eo conditas hominum negligentia,amp; tempo*nbsp;ri^longinquitas antiquauit. Vtiliter ab eo inftitufa magisfam.a cclebrantur, quantnbsp;Je ^onfuetudinevfurpantur»Diuifo regno in quatuorpartes.fingulis propeannis toiunbsp;obibat,ac ternosferc menfes in fingulis morabatur ad iusdicendum, amp; pauperumnbsp;Querimoniasaudiendas. Hoc toto Ipatio etiam tenuiflimis ad eumaditus crat.Q^*nbsp;11« iuridicos conutntus adiret,præfcôtos eorum cum leéla manu praefto advenien«nbsp;Ifm excipere iubebat,amp; abeuntem ad limitcm fuæ iurifdidionis deducete. Ibi ànbsp;proximo præfedoexcipiebatur. Hac ratione affequebaturjVt totata nobilitatemnbsp;iio(ccret,amp; ab omnibus nofcitaretur,nec populum,qua ibat,turba auliCorum, quasnbsp;icie amp; rapax,amp; inipcriolaeft3grauarctur.K4agiftratib’imperabat,vt ociofos,qui necnbsp;feirent,nccpatrimonium haberent,feuerecompclccrent. C^odomniutafccnbsp;itium,at flagiriorumexoeio vdutfonteprimordiadimanarccxiOiniartt. Comi-So tatus equeftris modum,qui fequeretur nobilcs,ad certum numerum redegit: quodnbsp;olt;]Uürum inultitudinem,quorumin bcllo nullus eflctvfusannona*grauem arbitra«nbsp;lotur. Cùm vel nauigandi inlcitia,vel temere fe mari committentium auaritia mul*nbsp;la fièrent nauf ragia ,amp; ad h æc accedentc piratarum violentia,mcrcatorum crdo pro.nbsp;pcadinopiamrcdaâus efîet.quæüuscaufafaos nauigare vetuit. Idinftiiutum eufflnbsp;prope annum duraffet,ac multorum fermonibustanquam publiccnoxiumrepranbsp;benderctur/andem peregrinarum mercium breui tanta vis inveâa cft, rtnonnbsp;folumrerumcopia,fed prccij vilitas memoriam fuperiorura temporumfu^nbsp;peraret. Verum vthicquoqucmercatorumordiniconfuleretur,vetuit quenquam a peregrinis inveâa cmere, prætcr mercatores»nbsp;Caeteros autcm,quod cuique vfuieffct,â»iUis redimcrc.
Q^Uj. lt;RERyM
. , 7 »• t it
• 9*
‘a. |
À * s |
gt; t *lt; T * nbsp;Hnbsp;nbsp;Ït li- X ? |
-4 rnbsp;fc « | |||
lt;ilt;iC / ' |
¦ •• |
-U;;cî'* |
i i | |||
t |
* nbsp;nbsp;' ‘nbsp;nbsp;nbsp;\ r ‘nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' |
,.¦•¦? 'lt; , |
\ ¦ I |
i • |
l’jui.üég; *?• | |
4 '.I'C' ¦ ¦ |
c: .;i; ; |
.'¦j: |
I |
¦ * . | ||
« • • • |
’¦ ¦' i bu' ' ; :¦ |
•si’-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦-•¦ |
: J P. 1 |
• •-. rc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(n- | ||
1' . ¦ |
¦., !; ¦' 1lt;.. | |||||
- t 1 r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V |
, ; j r’ | |||||
¦J * | ||||||
¦ |
r*quot; *« f f » • » S* |
• J If. ii.-'- |
.'»V* |
.i- | ||
. j.r. :;P;-i |
• * |
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:.i ;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦. ilt; c tilC • | ||||
; Tb;' . ; |
•' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: I-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. i |
•:i: CC: |
• » |
Î : ¦ 'V'l/' $• ‘ ‘’Ilf u;’’'* |
• ¦ 'i:; , .¦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 |
t , | |||
. i |
jçtPti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'üu! '• |
• ( |
( »jCH | |
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ' • i |
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 •' P {M, 1 |
. . . JS cut’;»' î •'¦- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦ |
et.y:- |
; nr‘Acr'i.,'- ’dquot;’Ti-iC
¦•T;-r*’,;; ' irO.Ou r«' | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
RERVM SCOTICA-RVM historia
AVCTORE
Georgio Buchanano Scoto.
^liber octavvs.
LEXANDRO cnm tota ftirpe,prçtcr vnam cx fili'â ncptem cxtindoconuentus ordinum Sccnam indicitur in-quo dc nouo Regc crcando, amp; ftatu rcgni interim com ponendo agcrctur.Eócum frequens nobiliras vcniflct,phmiïnbsp;omnium léxcréant,qui furamatrerum præefl'cnt: regioni-busitadiuiiis , vtDuncariusMacduftusFifar, loanncs Cu-minius Buchaniæ Comités, Guliclmus Frafèrius Fani Andrea: Archiepiieopus partem rcgni , -quæ ad feptentrioncs
P^^Hnet,regerent; meridiem fpedantibùs prjeeflent RobcrtusGlaicucnfis Epi-^°pus,alter item loannes Cuminius,amp; loannesStuartus. Limesin medio For-^^ninisciïcf« Lduardus AnglorûRexgnaftïsfuæfororisneptem.Regis Nor--^S’æfiliam vnam ex Alcxandnpoftcriscireiupeillitem , eandcmqj rcgni Sco-ri'tn legitimam hçrcdem , legatos ad canrdcpdccndamfiliofuovxorem in ^“t'atnmifit. Hi enm in conuenru publico multa, de vtilitate publica, quænbsp;’’Patrimonium elTct fccutura dilleruiflcnCjScotoruin animos ab eaaffinitate’nbsp;’'’’’’aliènes inucncrünn Eratenim tduardus Vir magfiianimi, magnæqjpo-^’”iæ:maiorisetiam cupidus. Eiufque virius patrc viuo in bellofacto, amp; mor.nbsp;’’’’•nfiibigcnda Vallia cnituerat. Ncquê Scororum nomen vnquam Anglo-^’’’iindius fuiflememinerant,quam fub poftrcmis Regibus, NccodiaWtóltainbsp;commodius abolcri pofle vidcbantur, quam fi vterqj populus hóncfiiS^nbsp;ælt;luisconditiGnibusinvnum coirct, Igitu: facile dc matrimonioeftcGulcn-j. î”» Adicâæ tantum vtraque parteapprobantcconditionesvtScótitahtilpetnbsp;’*’5 legibus,amp; magiftrattbus vterctur, donee ex co matrimoniohbcH ndlccrcn-^’gt;qui rcgni potentes effent. Qiiod fi forte nulli procrcarcntur. aUtnati ante le^nbsp;ö”in)am regno ætatem dcccdcrcnt,tum regnum Scotorum ad proximèèRcgia'inbsp;legariin Noruegiam milG'-plchacl, aut vt alij habcnt,Danid Vemios, MichacfScotus tquites’Pifaiu it**nbsp;fummæ prudetia: apud luos illis rem poribiis babiti. Hi, quod Marga-inf flnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;puellæ)anteaduentum corum diem obiciac j moelb re
1 ^j^^^adomumredierunt. Ex ciusautem pucllçimmarmramorte orta dercgnlt;gt; Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, quæ Angliam vehementer coneuflît, Scotorum pene noniert
linl^^'^‘ p^°*^P^’’^°’'^^^””’a^xbtcrunt homines lummapotcntialonnncs Ba* uSjôi Robctius Bruffius; c quibus Baliolus in Gallia,Bruffius mi Angliagt;vtclt;j»‘
K.
-ocr page 192-Rerum Scoticarum
que in Scotia magnas pofTcffioncs^mukas propinquitateshabcbant* Sedant«' «]üam controuerüas eorum attingam quo magis oinnia fintpcrfpitiia pancaknbsp;pra rcpcraro ? Scotorum tribus proxiinis Kegibus Guliclrao, Alcxandrisitei’’.nbsp;fecundo,.V tertio cum tota loboleextir.disfupe/’crant.qui reg num iure pcccifö''nbsp;DauidisComitis Hundintoniæ, aut Venantodunipoftcri * Fueratauteml’’'nbsp;üid Guliclroi Regis frater, Alexandri antem tertij magnus pacruus* Is accept^ jnbsp;in Anglia vxore Matilde ComitisCeftria: filia, trésc-x ca genuit Elias.nbsp;aatu maxima Margarita Alano Gallouidiano homini inter Stotos præpotcP'^nbsp;nupfiu Sccunda Roberto Bruffio cognomento Nobili Anglogcncrc,nbsp;bus claro fuerat collocata . Tcrtiam accarpit Henricus Haftingusiteffl Aß*nbsp;glus , cuius porteri Comitatum Venantoduniadhuc magna cum laudeteBCt’^nbsp;Sedco,quod aregnipetitione feabßinuit, omiflb, de Ballioli, amp; Brufltjgcncr^’nbsp;inaioribus, amp;; caufa oratiohem profequamuf » Gillicimo in Scotia reruWnbsp;tientcFergufius Gallouidiæ Regulus duos rcliquit filios Gilbertum,3óHthf^'nbsp;dum* Gulîclmus, vt difeordiarum inter Fratres femina tollcret , patern^’’’nbsp;harreditatem arquis portionibus diuiGc. Fam æquationem GilbcrtuG vnbsp;maior natu erac indigne ferens fratrem vt xmulum , amp; Regem vcpafuin^'nbsp;quum iuxta oderat* ItaqueRegeab Angliscapto,libcratusmetulcgum,odiigt;^^nbsp;diurcconditùminvtrunqjexprompfit. Fratrem enimeum necopinantemcçP'nbsp;fet,erutis oculis, amp; lingua cxcdla lim plice morte non contentus graoitcr, amp;nbsp;cruciatumcxtinxit; amp;ipfsad Anglorum partesfeadiunxit, prçdafqueexnbsp;finitimis vclut ex hoftico agens in ciues fuos omni clade belli iacuiebat*nbsp;hthredi filius Rollandus,colleda ad fepopulari«m,qui in fide Regisnbsp;RiamijCiicfiitifTet, regiones propinquas vel omnibus bonis fpolialîct, velin* 'nbsp;partestraxiflet, Rollanduscmmiuucnisacct, fummisanimi.coipotifqi’®.nbsp;ribus Si patrui impetus rctundebat,amp; cum Anglis dura vcl populantesrcpdO’^^nbsp;vel agros corum ipfe populatur (empcr fertiter , tepectiam féliciter conniJ^’^nbsp;Rege tandem ad fuosreuerlóGilbcrtus, dcprecantihus amicis, veniadon*'^nbsp;pronrifia ob damna data pecunia , ae datis in id vadibus. Sed Gilbertonbsp;pôft diebus mortuo, qui lub co fanguini, amp; prîcdçalTucucranï, cura feinnbsp;Angliæ fidem tradidilîcnr.féu ingenjj inconftaniia.fêu metu pœnæexconf^^^,nbsp;tiaantefaâorum flimulatiarma jcfumplcrc diicibusGüpatricio, Henrico^^. ,nbsp;F/Cdpjôc 5amuele,quiantea Gilberto flagitioiuraaudotcs.amp;adminiftrifu^f^.nbsp;Aducrfüs cosRollanduscum cxercitu railFus graus prçliofado principes eof^bnbsp;magnamque promifeuç plebis multitudinem occidit * Quiexcocon»' jnbsp;fupçrcrant ad quendam Gilcolurabum fugerunt prædonum ducem, jj-populando Lothianam pervagatus multos nobilium , acditioiumnbsp;quofdam etiam occiderat. Inde in Gallouidiam profeâus Gilbcrcicaufàf^.^. Içnbsp;al’is pro dcfperata relicfam fufexpit. Neccius tantum agros l;bi vendi^anbsp;fed pro Galloiiidix totius domino fc gcrcbac. Tandem initocumnbsp;confliâu ad Cal. Oélob « tertio fere poft Gilberts partes prodigatas menf^f j|jnbsp;maxima parte (ùorum cecidit, pauess è Rollandi cxercitu defideratis :nbsp;fiatre jpfius iuueneflrcnuo. Angluscladcm eorum, vt quifnpcriorcanno*^^',’nbsp;dem cius le dcdidsflenc, moleftcferens Carleolum vfquc cum cxercitunbsp;fuseft, ibiadeum Gulielmi Régis opéra fibiplacatum RoIIandusvemb^jlinbsp;jcimicotutti calwmnijs refutatis,ac dcmonftrato nihil ccnacrc,nsh‘l
-ocr page 193-Liber Oólauus.
fol. 74-
âduerfusinimicumfuumjarqucetiâin publicû geflifiet/à Regc honorifîcècftdi’ S' toiflias.GuIielmusillincdomutorcuerfusïncmoramp;pcrpctuæ partis eius tthrcnbsp;lt;âiconftantiæ, amp;c rcrum abipfopro cauïâ publica gcftarû,totani ci Gaüouidiaranbsp;o’ , lt;icdit, Gilbcrtietiamfiliumvccünqucdcfemcritum Cariâadonauic., Gu-fl' * liclniuî Neobrigcnfis Anglus hæc in annum 1183 rcfert ? Rollandnsnbsp;'1' ''Xorcm duxerat fororcm Gulielmi Moiüillij, qui Corocs ftabuli in Scotianbsp;ctac. Qiio ünc libcris dcfundo Rollandusbæredirarium eum magiftratumnbsp;il’* ®ccæpit, Ei filius fuit Alanus , qui ob ftrcnuam operam loanni Anglo in Hi-“«nia nauatara opulentiffima accçpit prædia * Qiio nomine permittcnténbsp;pgt;' 'iGulielnao Scoto Regis Anglorum bcneficiarium fc profeflus in vcrbaciusiu-æ . Duxic Txorem Alanus Margaritam primogenitam Dauidis Hun-dintonij « Ex ea très filias fufcæpic : quarum maximam Dornagillam colloca-loanni Bailiolo , qui Scotorum aliquot annos Rex fuit ? Robcrtusverônbsp;quot;’ llnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quiliàfacllam fecundam Dauidîs filiam duxerat quiCaridæCo-
’^cscftdidas, banc ob caulam quam dicam . Martha Caridæ Comes iam ’’übilisjac patris, qui in bcllo facto deccflerat vnica hæres cum forte internbsp;r ''®nandum confpexilfec Robcrcum Bruflium omnium æqualium adolcfccn*nbsp;longe foimoûlTimum , cum in arcem fuam propinquam bcnignè invitatjnbsp;¦(, io ^''^®^'’cntem propc invitum ducic. Ibi cum ætas, forma, genus, mores facrlènbsp;quot; *^^tuutnamorcmconciliafrcnt, paucisconfcijs mâtriraonio copulantut , Idnbsp;, cui ius erat puellæ collocandaî, rcfciflet, licet Vtriquc grauitctfuc-üinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen per amicos poftea fuit placatus. Ex hoc matrimonio gcnitus cft
’j ?^rrosBtuffius,quipofteriusregnumapudScotosgcflît« Igiturhaccprçfati ¦» r' jii » ad rem prælcntera Sc compctitorcs veniamus * Hiautem étant
gt; au ICH] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oc luiu^cutuics vcuiduiuâ 4 ox Huvcui ciaaamp;
ïi' b Dauidis Hundintonij ex maiore filia neptis, amp; ex minore Ro» \nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Btuflï lit Cariôa» Comes eiuitlem Dauidis nronpnns . Ptn Dnri
iw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;
Rerum Scoticarum ciaretUr, Vila tanta in Scoria cITct natcntia, qux partes cogéré poflet, vt i«^^ ,nbsp;catoftarent 3 prope omnium Volontäre confenfumeft , vcÈduardoiudicrf^*nbsp;dccidcrctur . Ncqucquifquam dcfiHc cius dubitabac . Vt quiexeopaö^, Jnbsp;natuseflec , quem fuperior Scotorom Rek fniflee expertos amp; foccruraaB’^nbsp;tiflimum, amp; tutorem xquiffirnomnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ccntfà'vefO Anglos'bfeneuolenti^^^P
torum erga fe rccens , amp; iSloftre teftimonium Iiàbcbat • com ci tainf^f'^ de mattimonio Rcginæfuæ eonfeniirunt '? Igitur Eduardos cum piirB**®* |nbsp;Beruicum venic eo redores Scotiæ amp; ofdinum legatos per liteiasnbsp;proteftatus fc-cos non tanquam fubditos ad domiininii aut migiftraturonbsp;gitimum, ltd amicos ad arbitrum ab ipfis eledum acccrfilTe '4nbsp;omnium iußurandum àcompetitoribuseXegir, fe dccrcto ftatutos 4 Dp’*’® ,nbsp;ab ordinum principibus , amp; kgatisfe ei , quem ipfe iuratus Regem dar^*’' jnbsp;parituros ; ac fuper ca re publicum omnium otdinum d^plomanbsp;fîgillis appends lîbi dari popofeit ? Deinde èfingulorum ordiniufti pî“^^^nbsp;tiotibus îclegit duodccim Scotos , ac totiderii Anglos eis adiunixit : àq*'*'nbsp;busetiam iufiurandum exegic, deeo , qücdæquum j ac verutficrcdeic^’^nbsp;iudicando . Hæcpalam in fpeciem honcfla , amp; pöpulari,a fada ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
fecreto , amp;Î inter paucos agitabatur , qUomodo Scotiam fuse ditionfs/aC“^ fet . Id cum facile cxiflimaretur regno in duas fadiones diuifbnbsp;quo res eßet expeditior , -amp; fraus occtrhior , piærcr EruffiUm , iS^ Ballioli*^^nbsp;ÛO alios compctitorcs excitauit : vt c maiotc numero facilius effetnbsp;aut ctiam plurcsin fuas partes craducerc ? Acne tanta res temereada ’^nbsp;recur 3 confultatio eis eft propofita,, cui iri Gallia pietatc, prudenti*,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt; i
Iciencia cum primi habebantur ; quot; Neque dubitabac ; vt.cftid genus ho*”* lium nunquam inter fc fatis concors 4 aliquod fe rclponfum quedinnbsp;faccrcÊ rclaturum . Et compètitores'quidera nouicum nihil in caufa»*^nbsp;cajptafirmitatis vidèrent » fpontc à petendo deftitetunc ? - lurisperiti«^^nbsp;ab Anglo, quitociusncgotijapudccsaudor, Scmödeiatorcrat , falfafp^^*nbsp;iu hune modura eft propofîîa . Rex quidam ncc cotonari , nee irtvrigihnbsp;tus, fed in fedc quadam à fuis collccari, ac Rex denunciari, nequé tanico*nbsp;liberèRex, vtnoninclientelafitRcgt^alcenus, cuius fe bcneficiariumnbsp;fine liberis decefftt , Duopropinquic Semproni'o raagno Regisdefund'rnbsp;truo prognati haereditatem pctunt, Titius videlicet ex maiorc Semprenij^jjnbsp;pronepos, Seius ex minore filia nepos ; vterin hæieditâtcimpartibiliadcu”nbsp;alteri pra:fcrcndus î Hac confultatione his fere verbis propófica propc 0^^^nbsp;refponderunt fi qua lcx,vel confuetudo cade re in regno quod petitutjC**/nbsp;ciftandutn ; fin minus verum efTcconfuctudinem fcqui eius r in cuius cHnbsp;tela flint ? Quodinfeodis dijudicandis confuetudo defeendat,nbsp;afccndac : hoc eft confuetudo fuperioris inferiori pro lege habenda eft,nbsp;contra . Longum effet omnium fententias figillatim referre . - Sed vtnbsp;colligam, prope vniuerft de iurc litigancium incerta ,amp; contrOticrfa refpo*’nbsp;runt . Poteftaeem verb iudicandifiimmam iuxtafalfam fpficiem inbsp;Eduardo trrbuerunt „ Ita re magis implicata, amp; invollita, quàm Jnbsp;anno proximo conucnicttr ad Noramam. Ibi Eduardus per hominesnbsp;Icnitcr Scocoruin animos pertentat, num fpontc in ditionemcius vcllcntc*’nbsp;çedere : quod ab eorum inaioribus amp;pe faift urn fuiffc concendebat .
-ocr page 195-Liber nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol./fâ
; ^®hftanterotnncs abnucrcnci competitoribus regni, quosiplêexcitaucrar, con-î , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
!•' ^ûcatispromiflîsingcntibusabeiscxprimic, vtipfiin verbaciusiurcric:ca:rcri3 P®rfuadet,vtconuencusBcruicnmirt locum rnagisidoncum tranffcratür » Ibinbsp;'^•gintiquatuor indices illos feleftos in'templum line aibitris Inclüfos de cof^ 'nbsp;trouctfia cognofcerc iubec : vctito intetea ne quifquam ad cos propiusacce-'nbsp;Cum lentius res procedcrot 3 iplefoins identidem ingiediebatGr,amp;:nbsp;compcllandocum comperiffct pluribus vidcti iureprioremnbsp;i^î 'æcBalliolum,gracia, S^fadioneinferiorem', Bruffiopiiusconucnto , qucmnbsp;^*iodiurc cfiec inferior, facilius fuis rationibus aflenlurum putabat j regnum einbsp;®^cotorum pollicctur,lifeinRegura Angloruniclicntelaj eorumqjditionilub-dicum proficcri vellet, Ad hæc cùm Bruflîus ingenuè refpondilfeî, fe non ira :nbsp;^pidütnrcgnandi, vt ea de caufalibercatém à maioribustehdam imminueretj' ynbsp;codimiflb Balliolum accirtinbet ? Is rcgni.qüàm famsehoneftæaüidior XCVI^nbsp;KJ ^^ditionemoblatamlibcnterarripuic ? Ica poftfexannoSi acnouera menfes
y ^^ortc AlcxandriloannesBalliolus RcxScotorum eftdtclaratus . Scoti qui- -—f ^emcîEteri tranquillitatis publice cupidi loannem Sconam de raoredudura 'nbsp;’j '®fORarunc, acvniucrfî præccr Bruffium in verbaeiusiurarunt 4 lt; ¦ IlJeab An-^nbsp;# ^’^P’^pounciatus, àfuisrccæptus, iamdcregnofecurus, vt promilfifideai
aiUid A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A«A1AA VAVAV^IlV/AVVULUd^ V V V AAI A Ali AAU V W*
loEduardum qui tum inXouo caftro ad Tinam agcbat,venic,atquc ç ‘lï vçrba eius iurauit ; Idem quoque fccerunt,‘qui c------“•—
®f^nt, non aufi aduerfus duos Reges procul domo reniti dobilifac wki FAÎ/'Ctiif . Xrt/î-nrrt nntz^Am iyizvIa n;/r. ri-iÀ ntl«
1^'
p’’'
Idem quoque fcceruntj'quic proccribuscum fecuti iiuu duuaauciiusouus ixct^cs piotiu uuujo icimi « Id auccm rcliquanbsp;’'ûbilitas vbi rcfciuic j fadum quidem moleftiftîmè tulit : lcd infirmitatis fuænbsp;^°nlciairam_difl)raulabac , Eam vtdeclararent, non adeodiu poftfeobtulicnbsp;®^ca6o Maeduffo Comité Fifanofqui tempore interrcgni fuerat c fcx guberna-'®fibus ) ab Abernethijs (qux familia tum in Scotia flörcbatopibus, amp; audori»nbsp;7'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i aefratre Comitis abcifdcm in iusad conuentum ordinum trado,
“ex fecundum Abernethios ptonunciauic * Macduft’us agrodequoliserac ^oiudîcaco Regem , tum fibiratus iniquiorem vl ante fratris interfedi non fatisnbsp;V vindiccra, Anglam appellat; apud cum in ius Balliolum vocac . Caufanbsp;S°gt;idinuno dclata forte Balliolus Eduardo Anglo in con ventu ordinum aflîde-• qui cum citatus per procuratorem refpondere vellet, ipfc coadus cft fur-SEte; amp;èlocoinferioricaußm dicerc * Hanccontumeliam tum libcriusaeeronbsp;hft..nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1.
J/ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lUVW ItllViiVlI VaUlUUl lliVViv A ¦«Aiivvwtji.uxAjvAiaiA«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;il WI4Ugt; tfgVLW
ÿ ?°*’auftisgt;tacitus culic. Sed cum primum feindeexpedire potuic, ingcntctn rA/^ó^» «n /»'iriiiA z*r\rr«r
ƒ((!
.) nbsp;nbsp;* -x iu uciiuui uauiii crupic .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiaijuv au tonuentum in ococia muivtun«
J ab vtroque Rege Jcgatif Galli vt cum Regenouo vetus foedus tc» 4bj Angli vt ex rccenti deditionead bellum fufcçptum auxilia accipc-‘Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* AZrmniix» lA/T*^rtz\r*kA Ma^Vilaz^iitvinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I à *i •*»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;or/^f’PV/’C *5/4
gt;'
îi
/
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;-------------, nbsp;nbsp;nbsp;------ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- * —*
molcm animo voluens domum rediit: in caque cogitacionc totus erat^ S'^otiiodo fuorum animos rcconciliaret, amp; Angîum olFcndcret. Hxc medi-cotnmoduni intervenit inter Francos , amp; Anglos nouum dilfidiura,nbsp;in bellum ftatim crupit . Itaquc ad conuentum in Scotia indiduninbsp;: nouo vetus foedus te»
J.®' • Veraque Icgationead publicutri concilium relata proceresad rebel-°ncaj proni Gallos æquam, Anglos iniquam rem peterciiudicarunt« Foeduâ '*^'01 cum Gallis confenfu vniuerforum ante quingentos annos fadum , S2nbsp;‘f^pter æquitatem , amp; veilitatera in huncvfquediem perpetuo tenore, feru'a-ÎJ^fuiile. Deditionem hanc recentem à Rege invito expreftam : quantnbsp;( ’ Mens feciflet, ca tamen non tcncri vel Rcgcin , vcl regnum; vt quai;
Pdfteipe lôlo fada eftet , non conuocaers ordinibus ; quibus incon* quot; 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦ Ri üij. fultis.
-ocr page 196-Return ScotiCarum
fuliis , aut aduerfantibus nihil , quod adtotius rcgniftatumattincrct gt; j agercliceat, Dccretum igitut fit, vt legati in Galliam mittanturadftf®nbsp;antiquum renouandum ; amp; Eduardo Balliolo loannis filio Regij generisnbsp;rem depofeendam. Altera item in Angliam legatio mifla.quz declarer ’nbsp;Scototum quod per vim, ac nullo iurededitionem fui , acregni Anglo5nbsp;fee, earn rcuocate : acrcnunciareamicitiamcura obha’scaufas , toniop^ cnbsp;numcras iniurias fibi, ac fuistadas: aclein prißinam libertatem veno*‘'N tnbsp;Hanc rcnunciationera cum nemo paulo illullrior auderet ad homincn’nbsp;tura przferoccra , Sc fortunz indulgcntia prope fui immcmoremnbsp;Monachus quidam aut vt alij fcribunc Abbas Abrebrothij pernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
lit ; qui innumeris conturacliis alFcdus zgre incolumis ad fuosredijt » j ) gis contemptu fui quàm reuerentia legationis tutus . Intcrca Anglosjnbsp;aliquot menfium inducias cum Gallo padus crat, fperans ante exiturn car inbsp;Scotum imparatum pofle opprimi, claflem in expeditionem GallicaiOH jnbsp;ratam in Scotiam mittit : quz prohiberct, nccommcatusBeruicuni (nbsp;audicrat valid© przfidio firmatum ) inveherctur ? Cum hacinoftio 5nbsp;Scoti congreffi ododecim naucs expugnant, reliquas in fugam vertunt.
Hardiferoxanimus hocdamno vehcrocntiusadvindidamcftirritatuslt; i v lum femel atqueiterum in ius ad fcvocat ? Ipfe magno excrcitu coad%||'’)'cnbsp;Nouum caftrum ad Tinam venir. Ibi edido propofito loannem rurfus» ''nbsp;nbsp;nbsp;t
ctiminibus obiedis fe purget in ius vocat . Verum cum ncc ille , nec^l ( quam eius nomine ad diem convcniiTct, confilio ad viresadiedo fcrulfio^ , Ijnbsp;fc accerfit. Regnum ci pollicctur, fi in Balliolo cxigendo fidelem opcramnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5
Adquamrem perficiendam nec laborc, nccirapenfisopusefle, Taotu^^jj amicos detliteras,vtaut Regem déférant,autinprzlioceflent*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c
itincribus Beruicum contendit . In co oppugnando cum nihil quod oppidum valid© przfidio tencrctur fimulato difcelTu , vclut Jnbsp;vrbero ingreditur . Secutus Rex cum peditum copijs tniferabilcninbsp;generis czdem edit . Occifa feruntut Scototum fupra leptemnbsp;Lochianz, amp; Fifan« nobilitatis ? Com nihil minus ab initio ffiib’*^ƒ *nbsp;propoßeum J quam vt à continente rcrum cxplicatione diverticulanbsp;reingt; non potui roihi teroperarc quin Richardi Graftonij, quinupct^'jj, gt;nbsp;riana rerum Anglicarutn edidic eftrenem raalcdicendi hbidinemnbsp;rem r vt qui hzc Icgcnt » hinc cxpendanc, quantum ci Icriptorifidei^ ‘nbsp;bchdum. Ait enim atr Hedore Bocthio Icriptura libro ijuartode^* p 'nbsp;capite fecundo, tantum ibi languinis fufum , vt riui eius per vibcß* ® pi ’nbsp;rentes molam aquariam per biduum circumagerc poflent « dAnbsp;Boethius Hbrum in capita non diuifit r deinde quod iftc alTeocrat ». ^(4 inbsp;cum omnino fcriptum non eft t fed horn inc indoâo ,nbsp;mendace omiflb ad Eduard urn redeamus : qui abundante mult*nbsp;xx pj^cin cxercitus ad obhdendum Dunibarunj miße
. r-Miutcuamiuu» icntjuis lunoi iii inicccus « vsouri prætcrca coniianicr nlt;i-
^’''''*nt,Quôdcu!T) ab Eduardo Bruflîusoperxibinauatæprccium fîbi proftiifluiri
rp^^.,.tc___________________ ------r.----1;1_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j-.i-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;----
Jir
iS
Liber OôtâuuSi foî./^i
Mdiesarccra Beruiciauxilium nufquam Iperantcm per dcdkioncra accarpifi Scinde lundis ad Dumbarum omnibus copijscum Scorotum cxercitu, qui adnbsp;blucndutnobfidionem vencrac, magnopiarlioconfiixit ; Vidoriaad Angloânbsp;Mnantc principes nobilitatis in areem confugerunt : arx quoqj lîueRichardinbsp;^uardi præfedi perfidia, (îue commeatu non ftifficientc mùkicudini in ardonbsp;'¦“ncluiædédira, in omnes captiuos crudeliter læuitum. Sùnt qui tant« cala,nbsp;’^'tatiscaufam ih Robertum Bruftium feniorem rcijciant : qùod amicis eius irinbsp;Moceflantibus reliquis timor fit iniedus « Noftri prætcrea conftàntcr tra-
i f^gnuniScotorum peterer, Anglum Gallice,quofcrmonelibentctvtcbatur,re*nbsp;wdifl'c, nihil aliud Iciliceteft , quqd agamus,quàm vt vobis régna parémus?nbsp;yRrabaro,acnonnullis alijs arcibus prope fines Anglorum captis, fecuta cft dc-QitioEdimburgi, Se Sterlini, Ibi Anglus Fonham tranigrcftiis iter Foriaraninbsp;“’tendit,vbi turn fe Baliolus continebat* Cümnullorefîftentcad Montera roinbsp;hrutn vcnilîct , fuadente loanne Cuminio Strabogiano ad Eduardum venir:nbsp;’^kregnumquceidcdidic, Eoin Angliam nauibus miftb Beruicum An*nbsp;S't's rcucrlus graui cdido Scororum proccrcs eo accerfiuit: qui vcncrunt,irt
------- - ------- iuraiccoadù Gulielmus Üuglaftiusvirclarus gcnerc,amp;fadiscumnbsp;'M'gt;'tgt;l)(linate rcctifatec,in carcetem conitdus : ibi poft aliquot annos dccelTit. Iranbsp;tt;hiis ex fcntcniiagcftis loanne Vateno Sut ri« Comité pro Rcgc , amp;îHugoncnbsp;i’ I Cteffingamio pro qua:ftorc poft fc rclido Londinum icdijt « Ibi loanncm Ballt;nbsp;^’oluta in cuftodiatn tradidit gt; poft quartüm, quam rcgnum inierat annum*nbsp;ƒƒ ^cdispaujQpQfl Jtptécantc Pontifice Roraanq,nbsp;5!^ r?-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\
:(^ ^tileiat ) paratis curn magnis copiis traiecit . uvu« ».«uj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m
^pcin libertatiscredi duodccim cligunt »qui lummarrernra præcftent* Es inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fenrcntia loannes Cüminius Buchaniæ Cornes cum mant)
^^tisvalidain Angliam roiifus « nnjjusjqui lu jvuu» pi.tuuii»ip4uji.iitiii; ^Ronaufis Corarnoucrc libéré Northurobriam , amp; Cumbriam populatur,nbsp;J-ârleoliun fruftra obiedit .F ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j r v i.
“lcrexitj amp;; Anglorum iriiurias inhibuit » tarnen parum ad fumrnam belli ptoicdiun eft , ou
’t'iumcutn nobilitati ncc viri
i
i i(l^
' l'quot; nbsp;'^ ^*“*^* ^*^**' i''*^^*** VI CUI puilgt; gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MdlUll VUd , «VI
:tgt; ‘’Düctn iuuenem Anglum fupcrbè fibi infultantcha occidic • ƒ ^“t profueusdotno latitans, fuc« locum fubinde mutandc
lam tradidjt , poft quarturn, quam rcgnum inierat annunie
-U1. w«tixw X MLiKiiaw amp;\.wixjatiOy ne fpondcnce nihil cum in Svo-^, ^‘îmoturunii inGalliaraeftrcœiHiis, Eduardo fîlioobfidcrctcnto* An^lusf.»nbsp;^l’Ribus rebus ad belluin Galheum ( quod propter Scotoruni tumukus di-'**¦nbsp;,'biat ) paratis curh inagnis copijs traiecit . Scoti per crus ablcntiam innbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex
______ _______________ ____________ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;______I Anglis,qui in Scotia per præfidiafparficrant,
Hæc expeditio etfi Scotorum àniir.os nonnU
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
omnibus lotis munitioribusab hoftiuni prxfidrjs infeflîs» . uwiiuau .jvC viiium, nec animi fatis vidcrecur ad maioracapef-, repente exortuscft Gulielmus Vallas, homoncbilr, amp;: antiquafamdia.nbsp;'^''inretenuinatuS 5 amp;cdücatus, ac nullis propcopibusfretus : qiiicameitnbsp;Riodofupra omnium expedationem , fed ctiam fupra fidem reseo belle»nbsp;Isenimcum magna vicorporif, arqueanimieflet, adhucadolelccn»nbsp;nnUn .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦ “¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ . Obidftci-
, nbsp;nbsp;nbsp;' Profugusdomo, èc latitans, fug« locum fubinde mutandoanhosaliquoc
ƒ ^'înfegic. Hac vit« confucrudine corpus aduerfus omnes fortunæ iniu-animum fæpe fubeundiS periculis àd maiora audenda eonfir-^**4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erratieç tæderet, amp; aliquid vcl cum perieu^^
’’p 3'^'’^®ndum cenierec, manu hominum colleda, quos par fortuna ci con-düauem^ nonraedö üngulos cxcipiebat, lcd plurcsfæpe cura pauewribus
quot; ..... ' ' quot;
-ocr page 198-Rerum Scoticarum
¦i
fnbinde in locis dcprchcnfos trucidabat* Hare cum pari cclciif^ tc, amp;:audacia gcrerct, nec vnquam opportiinum fc hofti prxbercc, brcuifa^nbsp;fui vtranque panter genrem implctiit. Igitur concurrcniibiisad euninbsp;quos vel cauLx limiJes, vel non diffinnlis amor patriæ conciucrat, intranbsp;nicnies non contemnendurn cxcrcitum confecit. Abhac tumultuariatüfl^nbsp;pioccribiis vcl mccu, vel ignatiia fegnius omnia gcrentibus Valias Prorex afbnbsp;latur ; amp;tanquam B«alioli legatiis omnia pro legitimo magiftratu impcrat* ,nbsp;nomen illc nullaambitione,aur imperandicupiditate,fed tantum ciuiumlû'’nbsp;mifcrieordia,amp; caritatc falcep'.^ Pfac manu primum vim apertara expertus^nbsp;narei, conuentos cius ptæfcàum darum gencre Anglum occidic* Multasnbsp;inde arces,aut parum rounitas, aut præfidijs non iaiisfirmatas, auc néglige^*’nbsp;‘ cuftoditas carpic, amp;cucrtit.-quibus leuicris opérât cxpcditionibusita ïuil*“’^nbsp;animosconfirmauit, vtnüllum eias duâupcriculum defngerent : vtcuius®,nbsp;audacia: confilium, nceconfilio vnquam euentus deefl'et. Haruiïircrtni’^^,,nbsp;cümlatc fpargcrctur, arquehominum fauorcauda piatrunquemaioravetofnbsp;ferret, quicunquevelrem Sccticam ialuam vellcnr, velfuztimcrcntaû^nbsp;cônfluentibus inftandum fortunæ ratus, quas Angli trans Fercham arcesnbsp;bant, etfi fatis validas, amp; metu nominis cius muniras breui tarnen in fuainnbsp;ftatem redegir. Taodunanam,Forfarcnfcm,Brcchincnfcm, acmontisrol^tFnbsp;arecs captas drruit. Dunoti ium inopinato euentu opprciïum pratfidionbsp;uit, Abredoniam metu fui aduentus ab bofte direptam.amp;r adhuc ardeDiÇ*’’^.|(nbsp;greftb quo minus arecm oppugnarct, rumor dcaducnicntecxcrcitu Ang'^'^inbsp;obftititrquod eos ad Fortham opperiri conftituerat: pratlij enim alcatnnbsp;locis fubirenolcbat. Eduardusin Galliam (vtidiiâum cft^ldifccdcnscu^^jninbsp;nia Scotiæ loca munira Anglicis prxfidijsobtincrçp. multofq; haberetnbsp;ftbi fidos,patriæ infidos, principes Scoticæ nobilîtatis, quos aliquid aufutf^nbsp;cabatur in intiraam Angliam vfquc ad fuum reditum rclcgauit.
gt;0
bi
h
5
*
(¦
ricm Curainium Badenac.æ Rcgulum , amp; Alanum Loganum'hominen’ jp 5c confilio promptum. Rebus in hune roodum conftirutis nihil mirgt;t)S\|^j]))nbsp;noüosin Scotia motus formidans cxercitum cronem abduxit, Tumve*®|^p(inbsp;return à Valla geftarum permotus maiorc manu opus cfte ratus ad eufflnbsp;ïUendum, ncc tarnen Rcgc dignam expeditionem cfle duccniSjquippc^“ Jnbsp;îaironem vagum (ita enim hoftem Angli vôcàbant) feribit ad Henrieu Inbsp;Northumbria: Regulum; item ad Guliclmum Latinicrnm , vtcopijs/''^jinbsp;è propinquis locis confcâis Creftîngamio, qui in Scotia rcftitcrat,fe coni*^nbsp;Æc Scotos rebelles compefccrent, Thomas Volfingamius Comiteinj?,^nbsp;huïcexpcditionipreficit.Vallas autem qui turn Cupri Fifcnfisarccaïnbsp;rie c:ïcrcitus quem in aduentum Anglorum intentus auxerat intereanbsp;fet, hofiibusiam propiusaccedentibus redaSterlinumducit. Fo tiS)?nbsp;üufquatn ferme vadofus illic quanquam minoribus amnibusnbsp;maris asftu vGciproco audus ponte ligneo tranfiri poterat. Ibinbsp;cum parte maiorecxcrcitüstianfmifl'o ponslîue (vt neftri prædicant)^*^^pjvii’nbsp;opéra, qui non fnultoantccômpaginestrabiuroitalaxauerat, vtmaio^ ânbsp;non poftet fuftincrc, fine totpeditum, cquitum,machinaiumque
Bulla adhibita fradus AngfOrum iter interrupit. Scoti tran(pofito^'’b ƒ gxplicatis ordinibuJ aggjtfli oæfo dùcc reliques in flutnen retro agunt
-ocr page 199-Liber Odauusf
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. X^lUCI VUdUUdinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.77i
propeomnesvelabhofteinterempti,vclaquisobforptîjîericrint. ’
. Val-pugnaad arcesoppugnadas rcuerfus adco brcui belli fortunam circum-neminem Anghci generis præter captiuos in Scotia rcliqucric « Harevi-jin qua è Scotis nemo illufttior, præter Andteam Morauium,cuius filius ali-’ï^otpoftannospro Regerem Scoticam admiDiftrauitpcrijt,ad Id.Sept.anni i P^rtaeft » Sunt,qui Vallam nonabarcis Cuprenfis, fedTaodiinanæoppugna-^*Qne revocatum , eodcmq-, poft prælium redijiFe tradant : in quibus eft loanneSnbsp;^aior, 5c aliquotcflcnobiotum libri. Hanc ftragem exâgrorum incultuconfe-^uta eft fames,amp; famem pcftis, vnde maior,quamc bello clades timebatur . VaUnbsp;“bs,vchuicmalo , quoad poflet,, medetetur, omnem militarero ætatero ad diemnbsp;•‘Wc iuflam fecum in Angliam duxic : ratus eft corpora laboribus agitata falu-“fiorafore, amp; per hiemcm in hoftico viuendocommeatibusdomcfticis parci, amp;nbsp;’Militera omnium rerutn inopem aliqucm belli frudum ex opnlentaregione, Scnbsp;^•uturna pace florente fenfurum . Ibi neminecongredi auioàGalendis Nouem-^tibùsvfq-ad CakFeb, cum fuosamp; hoftium frudibus refeciflet, amp; fpoliis ditaiTet,nbsp;I’ftaingcntigloria domum redijt« lt; HxcexpeditiovtVallaefaraam,amp;audo-^Utem auxit ad popukim ita nobiliorum invidiam mirum in modum aduerfusnbsp;intendit ? Eius enim laudes ipfis exprobrarc videbantur vel ignauiam fi nonnbsp;Juderent,vcl perfidiam finoUent viri fumraa nobilitatc, amp;copibus attentarc,quodnbsp;^«oirio tenuis omnibus fortunæ præfidijs deftitutus nonmagis for titer fufcæpcrir*nbsp;^uaiïignauiter perfecerit • Anglos quoque rem efle ratus maiorem,quamvtcanbsp;Pftpræfedos defungi poftet, ipfc rebus pro tern pore com pofitis in Gallia domumnbsp;’edijt; amp; maximo cxcrcivu , fcdrepcntinodclcdu(nam veteranosetianftnarinisnbsp;prouineijsnon dcduxit) amp; è tyronibusfereconflatoScotiam verfuspergit cum la-ffonuni incompofita manu rem fibifuturam ratus . Verum cum in Stammoriasnbsp;Pbnicie quingenti fere paftiiwnter aciesinftrudas intereflent,confpedo Valle ex-^fcitudikiplinam, ordinem , amp;: çonfidentiam hoftium admiratusaduerfusvetc-Janum diicem , amp;c militem omnibus malisinduratum etfi multo maioxes copia«nbsp;’plehaberet , tarnen non aufus fortunæ rem committcre converfisfignisfcnfimnbsp;’^'gradum rctulit. Valias quoque metu infidiarum abeuntem fequi non aufus fuosnbsp;’n acie continuir .nbsp;nbsp;nbsp;Hac vidoiia de potentiftimo Rege fine fanguinc relata ini-
’’’ici mn’.toacrius cum adorti curarunt rum orcs difleminados Vallam iam aperte ^yrartnidem aftedarc. Id veto primoribus indignum vidcri,ac prxcipuèßruftionbsp;^CuminijsRcgiæftirpis hominibus. Nam fi fer uien dum effet,honeftiorem fubnbsp;^ege maximo,amp; potentiffimo fore fcruitutcm,quàm fub hominc nouo,cuius do-’’f’inatnsnon minus ipfis turpis, quàm periculofuseffetfuturus » Iraque ftatuuntnbsp;'’’’»ft ratione Vallæ audoritatem laBcfadarc . Hic animorum habitus cum Ed-’’atdum nonlatcret, magno ex Anglis, amp; Scotis,qui in fide ci data permanferantnbsp;. comparatoexercitu æftate proxima ad Varium faccllum venic : quivicusin ipfî«nbsp;^31Ii Seucri vcftigijs cft inxdificatus paulo plus fcx millia paftuum a Sterlino di-ftac, Ncc procul inde Scotorum cxcrcitus confedit, fatis quidem validus (crânenbsp;^nimad triginta millia)fi duces inter fc concordes fuiftent» Ducesautem étantnbsp;^oannes.Cuminius, loannes Stuartus,amp; Guliclmus Vallas : priores gencreSc optons, poftrcmusrerum geftarum gloria longe Scotorum florentiftîmus « Cum innbsp;Pfocindu iam (tarent très acies acceflit ad priftinam inuidiam noua contentio,nbsp;^Uisprimamacicm inhoftem duccret» Acoeoiincaltcriccdcntecontentioncni
¦ nbsp;nbsp;nbsp; “ S. k Angli
-ocr page 200-Rerum Scoticarum
'Ahgli dircmerunt , qui inftruâi fub fienis tnagno gradu ad cos aJuentabsi’^ Cuminius non tentata piigna cuin (uis difce/îic ? Stuartus à fronte, à terg»nbsp;cuniventiis cuni omnibus eum fecutis occiditur « Valias cum à fronte acritf^jjinbsp;prcmcietùr, Bruflîus cifcumito colle à tergo imminercc , ordinibusqgt;5®^nbsp;in cali rerum ftatu poterat non perturbatis , retrô trans Carrontem amnemnbsp;Ibi ebiefto flumine cum amp;fetueretur, amp; fparfos c fuga rccolligerct Bru»’'’nbsp;colloquium petentinonabnuit lt; Cum foli fine arbitris, qua flumen anguille'*’nbsp;aluco przaltis ripis cogitürexaduCtfo conrtitiffent , turn Ëruflîus prior mii^f**nbsp;ait^quid Vallæin roentera venerit, vt plæbeculæ incertoi fauorc ablatus cocif’nbsp;Regem eius ætatis poccntiflîmum , makimis ctiam.Scocorum auxïlijs fubnix^*”nbsp;feie periculis affiduc obijciat ; idquc nullo tamisfeboribus opcra;piecio prop?'nbsp;lîto « Neque eniro fi Éduardum vineât, Scores vn^uarn ci rcgnüm pcriniö*?'nbsp;ros : neque fi ipfe vincatùr, vllura fuperefie perfugium , nifi in cnilèricordt^nbsp;inîmici * CuiVallas: Egonunquam, inquit, iltum laboris meifincmnbsp;pofui, vt regnum mihi pararem, quod nec mlt;ra fortuna capic, nec anitîiuscup^’nbsp;'fc d cum ciues mcos vcftra , ad quos regnum iurc fpedat, ignauia redoribus o^'nbsp;. fiieutos viderem hofti immaniflîmononin'fcruitutcm , fed lanieftam obiedo’’nbsp;corum vieem fum railcratus , amp; caul'am à vobis défertam fufeaepi : quofu® *'nbsp;bertatem,fortunas, amp;:incolumitatem nonprius delcram , quàin vita rocdefef*^nbsp;Vos, quibus potior eftturpiscura fccuritatc feruitus , quàm honeftà cuiii P®*? ,nbsp;'cùlolibertas, iftam, quam magniaeftimatis, fortunam ampleâamini,«nbsp;patria firpedefenfa liber, amp;Iibcns moriar: nec me prius eins caritas ^quatn^,nbsp;rehnquet « ItafolutoCoIloquiovtcrqueadfuosredijt , Hoc præliuro ,nbsp;dit in vndecimum Cal. Aug. in quo cecidcrunt c Scotis fupra dcccm millîâ * i”'nbsp;RiscproccribusclariflîmiloannesStnartus , Macduffus Fifa:Comes, amp;exa®'^nbsp;Vallz loannes Gramus fccUndum ipfum Vallam ScotorUm longe fortiflîn’,'’’nbsp;habitus . Ex Anglis Frerus Briangius iti fc militari apUd fuos magni notni’’'’*nbsp;* Foil infeliccm pugnam Valias cum Perthum venifiet, dimifit exerdtum •• «^‘3'’^nbsp;’ inuidiz, cui fe imparcm fenticbat, ceffit t neque poft cum diem pronbsp;'quiequam gcfiît . Anglos taróen cura arcicorum cohorte quz abdic^' ;
le
inagiftratus nomine femper ciadhxfit ; quotics ici bcnc gerendæ fc bccafîô femper infèftus prcmcbac . Eduardus poft agrum trans Forcha’’^nbsp;Perthum vfquc omni cladc belli vaftatum reexptisin fidem » qui metupf^inbsp;fentis nihil moucreaudebant, cxcrcitumrcduxit ? EScotis, qui patrizlibc*^^ !
' ti ftudcbanc , poft hoftis difcefium paulurn rccrcati loanncm Curoiniuffl riioremfaciuntProrcgem ? Isdcconcilij fententia àd Philippum Valcfi'””nbsp;Galliarum Regem legatos mifît, qui cum eo agetent, vt perfororem, quxu’”’nbsp;Eduardo erat delponlâ fakem induciasobtincant ? Eius opera in lêptem w®*’'nbsp;fesimpetratæ : nectamen bonafide feruatz ? Nam legatos ad Bonifaciumo^’'nbsp;uum roiflbs Angli rctinuerunt, arque in carcercracohicccrunt. Scotiintercij^*“ 51nbsp;, nec cyrannidem Anglorum ferre, nec immancm Eduardi animum fupplicijî®/nbsp;\ atiare, necpaccmzquamimpctrare potcrant, obftinatis animis ad vltimaff,nbsp;micarionem citra fpem veniz fe comparant ? Primum omnes Eduardinbsp;ûoS,qui Anglicz hationis erant,cx omnibusvrbibus,amp; arcibus exigunt. Scof®^'nbsp;Anglicz fadionis quacunque vi poflunt, affligent . Hic ftatus rerum
' prope biennium duralTcc Eduardus Radulfum Confraiura cum raagnis cop'l^
-ocr page 201-Liber Odauus. fol.78. ®^ prædones(itacnimcosvocabat)domandôs,amp; rcliquiasbelli conficiendasmifit.nbsp;^ineminc obuio late praedas agentes ad Roflinum vfque f locus is Lothianae eftnbsp;’juinq; feremillia paffuum ab Edimburgo diftans)tiifariam,vt latius popularentur,nbsp;^iuiû caftra pofucrunc » loannes Cunainius adiundo fibi loanne Fraferionbsp;^uediæ longe potentifsimo colledis ad odo millia hominum ad hoftem ducit,nbsp;Vtvclab effiifa populatione cohiberenc , velfiqua reibene gerendæ occafiofcnbsp;’^btuliffet fortune non deeffent * Occafio maior quam fperabatur eft ob-l^ta ? Nam* cum Angli nihil minus, quam hoftis toties vidi, tot malisfradinbsp;îlt;llt;ientum expcdaient, ac folutius, quàm in hoftico conueniebat fc gcrerenr,nbsp;b prima eorum caftra fubito aduentu Scotorumfunt opprefla magna cede fadatnbsp;qui'evafetunt, in proxima caftra tumultum pertulete • ' Ibi ad atma ttepidènbsp;damatum, amp; pro fe quifquealius alium hortari ad opem fuis ferendam * Sednbsp;' cura ferum auxilium efle fcnfiftent,ad vindidam (ecomparant ? Atrox, vtintet féroces vidoria , cupiditatc vltionis incenfosfit conflidus j tandem fufis,nbsp;fugatifque Anglisvidoriaquidem , necincruentatarnencefTitScotis ? Intercanbsp;tenia acics, quæ longius tetenderat*, aduenicns trepidationem Scotis iniccit»nbsp;l’iæriquc enim vulnerati , ac maior pars duplicis pugnæ laboribus fatigati vide-bant in certamine manifeftum periculum, in fuga certum cxitium ftbiimmi-ttere , Tandem ducum iulTu cæfts captiuis ne omnibus in hoftem intendsnbsp;toàcergoinlurgerent , miniftrosfuoscæforumfpolijs armant, amp; maiorisexcrcitusnbsp;fpeciem hoftibus prxbcnt • Prælio inito acriter vtrinque certatur * Cumnbsp;diquandiu anceps pugna fuiftet, Scoti adhortationibus ducutn, duplicifque vi-dofiæ memoria revocata , viribus refumptistantoimpetu incurruntin hoftem*
Angli turbans ordinibus terga verterent ? Pugnatum cftadRcflinum fexto Galendas Marcias , millcfimi trccentefitinfecundi anni • Haec vidoria tribusnbsp;exeicitibus eodem die ab vno vidis quanto fuit clarior , tantoaciius Eduardusnbsp;ad ignominiam delendarti , amp; finera tandem aliquando diuturno bclloimpo-uendumaniraumintendit ? Igiturexcrcitum, quantumnunquamantcacon-ffibit, ac terra, mariqueScotiam lace armispetvagatus eft * ad extremes vfquenbsp;Roilîæ fines, neroinearmato fetantis copijs obijcereaulb • Solus Valias cumnbsp;fuis nunc à fronte nunc à tergo , aut latcribus incurrendo temere prxgreflbs,nbsp;aut moratorcs, aut ft qui cupidicati prçdac longius a fuis diiccdebanc, excipiebacrnbsp;Ueque quenquam longius à fignis progredi finebat • Hunc Anglus magnisnbsp;poKkitacionibus fruftra ad fe laepe traducerc eft conatus . Sed vna eius adnbsp;uralies erat oratio , fevitam , quam patrix debebat, cideuouifle ; cuifialianxnbsp;opetii alFerre non poffet , pijs etga cam conatibus immoriturum * Reftabancnbsp;aliquot arccs Anglisnondum deditx. Vreharta in Morauia vi capta omnibus quinbsp;‘Uerant ad vnum extindis •• cctcrx metu fc dcdidcrunc « His rebus geftisnbsp;Angluscum Eduardo filio , quern Perthi reliquerat (econiunxic •’ acSterlinumnbsp;tribus menfibus obfeflum dedentibus fefe ob omnium return penuriam prxft-diarijs.ac tantum vitam, amp; libertatem padis,expie » NihilominusGulielmusnbsp;QHuariusqui arci prxfedus erac aduerfus pada , amp;conuentaretentuseft amp;£.nbsp;f-ondinum in cuftodiam miffus , Tota Scotia reexpta conventus ordinum adnbsp;f^ânum Andrex ab Eduardo eft habitus •• vbi omnes in eius fidem mctu coadinbsp;ptïter vnum Vallam iurarunc • Is metuens ne Anglo fibi infeftiffimoànobili-tâte non fatis xqua proderctuc , cum paucis ad aatiquas latebras fcceflîc*nbsp;S. y, tduar-
-ocr page 202-Rerum Scodcarum
Ëdiiardus præfedis.amp;: magiftutibus per tot a ni Scociamordinaris fein AngW recæpic . Quo in difceßti fingularcm fui odij in oninc nomen Scoticum üg’’*'nbsp;fîcationcm Tcliquic Noncontentiis enim luftüliire omnes qui res nouasjnbsp;hripoffe videbantur , adiecit animuin ad omnem ( fi fieri pofiet ) geneis WÇ'.nbsp;liioriam abolendam . Leges cnim vetercsdcleuit; ritus ecclcfiafticosad Angl*'nbsp;cam confuetudinemttaduxir hifiorias, fœdera,monumcntaquevetuüa fiucînbsp;Romanis reliâa.fiue à Scotisereâa deftiuenda Curauic.- libres omnes, liceraruDKl!nbsp;dcéloresin Angliarn trardhilit lt; Lapidfm raarmoreurn rudetn,.m quo fatun'nbsp;fegni contincii vulgo peiluafiim erat Londînum mific : neque quidqt’^®’nbsp;oraninoreliquiC i qliod fpititusgencrofosauciui incinonaadpiiftinæfGftunXt^'nbsp;cordationem excitarç , autatl veram aiiinii magnitudinem erudite , Si excolrf®nbsp;pofiet ? Ica nen (olutn vitibus, fed etiam animis (vt rebatur) fradis, amp;in^^^'nbsp;oilcm hümilitatein deieclis perpetuam fibi iîlincpaccm fpondebat ? Rcliq'^*'^nbsp;âutem Odqniarura Valentinuni pro Regc, qui omnium nouarum rerum w”'nbsp;hmina , fi qùa eraergefent j in ortu ipfo extingncrec . Vefum beJlum ci*’®'nbsp;num vnde minimô tebatur ert exortunr 4 hranc apùd Eduardum Rcgc^nbsp;Scotici generis viri inter priraosclari Robertùi Erufiius films eiuS , quicumfi*''nbsp;liolo de regno contenderac, Sô leannes Curainius àcciore faciei Ruber did^^nbsp;löannis Balliöli ptexirai Scotorutn Regts conlobnnus 4 Kos Eduardus fîp®'nbsp;riumero feorfum conuentos vana rcgnifpe diu ftufitatuserat î atqucitaop^nbsp;^orum in Scotia' perdomanda vfus « Patefaâa tandem ludificationc ni«’*nbsp;magis vterque expecebat , qtiam occafionem qua Regis trga fe pcifidiaind'nbsp;cifeerctur 4 Sed vt temuli , mutua fufpitione concinebantur 4 ne confil'^nbsp;communicatent 4 Tandem Cuminius efim ea quæ gercrentUr ßruffio'nbsp;grata'efie{comperfTieÉ , ab initi'o malorum omnium exotfus apud cumnbsp;caiamitatem veheinentcr deplorauit : amp; in perfidiam Regis Angli multüii’nbsp;inveflusfefein primis , ac Bruflium gfauiccr incnfauic, quorum àùxilio,nbsp;labore fui dues in cas miferias incidiuent . Èx hoc fetmonis initio Io«'nbsp;gius progrefii cum vterque altcri de filentio ffdem dediflcnt, demum in^^^nbsp;cos ita conuenit , vt Bruflîùs regnum obtineret , Ccdente ei Guminioitis^^''nbsp;urn « Cuminius veto Bruifii agros,quosin Scotiaamplifliraos j ^ftudu®'nbsp;fifsimoshabebat, tencret: fecundufque ci honor port Regem habcrctur,nbsp;cunl inter cos iurata , fcripta , öcconfignata fuifient Brufiius inopportunitatc*’’ jjnbsp;reium nouandarum intentus relidis in Scotia vxore , amp; fratribus in aol®?’nbsp;Anglicam proficifeitur , Poft crus difec/Fum Cuminius fruc pœnitcni*^nbsp;prioris confillj.fiucquôd fraude tollere de medio Bruffium armulum ftatuiß^J’nbsp;atque hac via faciliorem fibi ad regnum adituin parare, feereta confilia die*'nbsp;tur Eduafdo prodidifie i arque ad fidem faciendam conventum ab vtroq**®nbsp;Ilgnatum ad eum mifific . Bruffio diesdicitur vc pcrduellionis reo . IP‘*nbsp;abaula vetitus difeedere ? Appofiti etiam cuftodes occulti, ac iufii didanbsp;que eins fpeculari . Cundatio Régis in criminc manifefto eofpedabat j *nbsp;anterumotem fumpci deeofupplicij fratrcsciuscomprchendi poflent.
intetea per Comitem Gomeriatauitum araicum certiorde repentino pc***^*'’^. fadus ; qui non au fus fuga: confilium litcris committere ßruifij exemplo**^®*^nbsp;nitus ad cum calcaria inaurata , nummofque aliquot aureos mific, tanq^^*^,nbsp;fuperiorc hæc die mutuoab co accaipifict •nbsp;nbsp;nbsp;Robettus, vt in petieulis hon****^^
fiin«
0
-ocr page 203-¦ Liber'Q^lauus. fol •7P-
fagaciorçs nonignarus quideö munerefigiiificarcnjr fibtUHi denoâeac* . Triiim cquofum foleas inuerfas^ ac pfæpê/îçras equisaffigeïe iuber,nbsp;veQjgja yelut abeuniium per niuem fugana pfoderenc . Ipfeeadem noâcnbsp;‘‘Uöbus comitibus afTumpcis iccr ingrcdicur ac na.ukum bomiiijbiM, equtfqucnbsp;^^tigacis feptinap demum die adarccmfuatn , quxfitaeftad ia.Gum Mab^tw.innbsp;* Ibi Dauidem fcatrem , Roberturn Flaroiniani uatLus » eis adjupdis,nbsp;^cvixfugjQca^fàindieata , in tabellarium incidic , quiliterasàCuminioad An-glum fcrebat : in quibus fcriptum erat , vt Robertiis quampnmùm tollereuirtnbsp;PwiciilutH cnim in moracfle , no quid homo nobilis amp; gcatiofus pari confllio*nbsp;bätquc audacia nouæ turbæ excitarec , Perfidia Cuminij.his ctiam iodicijsnbsp;lt;^oaiperta Robertus ira inflammatus Driimfriûum, vbi inimicum cfTc compc-reâàpergit : ac loannem in tcmplofratrum Franeiicanorum nadus pro-Jätis litcris coarguit : acimpudencer fuas eife negantem impatiens irç pugiononbsp;’n ventrem adado iacentcm pro mortuo reliquit ? Cura equum elit e con-^fenfurus lacobus Lindefius, ac Rogerius a cclla Patrieij, alter piopinquus*nbsp;älter vetus amicus è vuitu animi petturbatione irttelleda caufam fcifcitantur.
ille breuitercxplicata cum fubiecilTet leputareCuminium clTc mortuumt ’jnid, inquit Lindefius ? tu ergo rem tarn arduam in incerto rcliquifti ? cumnbsp;^*fto ædem ingrelTus non illura modo , fed amp; Robcrum Cuminium opemnbsp;^''ptopinquo ferre conantem confieit * Haec cxdcs fada eft annomillefimo.nbsp;tteccniefimo quinto ad quartum Idus Februari) Eodem prope temporcnbsp;Vatias à Ioannc~Rrentetho familiari fuo per Anglos pecunia corrupto in agro,nbsp;^hfeuenfi , vbi turn latcbac, captus , amp; Londinum mtfrusEduardiiufTufocdenbsp;läOiatus intcrijt, Membra ad aliorum terrorem in locis eelebrioribus Angliz,nbsp;^Scotix fufpenfa . • Hunc finem vitæ habuit vir fui temporis longé præftan-ï’ffinius, in fufeipiendis periculis animi magnitudine , in rebus gerendis fortiiu-tiiræ , amp; confilio clarilhmis veterum ducibus facile comparandus , caritateinnbsp;patriam nernini fccundus, qui feruientibus czterisfôlus liber , nequepræmijsnbsp;ätiduci, nequemetucogi potuic , vt caufam publicam femel fufcæptara def©-tfrec : cuius mors eô miferabilior cft vifa , quôd ab hoûe invidus , à quibus,nbsp;’ninimedebuit, fuitproditus»
XeVIL Ri- r-
^Brullîüs tantum moratus dum aPont.Rom.vcnîam cædisin zdcfacrafadJE ^ntineret, proximo menfe Aprilianno raillefimo trcçentcfimo fexto Sconam^pro»nbsp;’t^dus Rex coronatur . Priinum gnarus quam potente cum bofte res fi bi effet,'nbsp;'opiasvndeçqnqucpotcû, comparât. Sedcumtotamgentem Cuminiam, cuiusnbsp;äiailix potennam nulla vnquam ante^nequepoftea in Scotia zquauit, haberci;nbsp;’^’®icam, multorumprztcrca animos offendilfct , proprer operam fupetioribusnbsp;^^Qiporibus Anglo nauatam , maxima autem parsmetu potentiz Anglorum con-Siiicfccret.^ ad MetRuanum tarnen cum paucis fortunam tentare aufus ab Odo.nbsp;^îroEduar,di præfedo vincituf.eo minore cum c2dc,quód Bruftiani fuz in,firmi-^ätisconfei) inito ftatim certamme integri fugcrunt ad 15 Cal.Aug . neçadeonbsp;’’’pofteuîn in Atholiam veniftet, ac illincin Argaiheftam tenderer » Patefadonbsp;’’’ninijs crus confilio, in loco, qui Dalicc vocaïut, hoceftager Regius ex itiner^nbsp;S. iij» præii'
-ocr page 204-Rcrum Scóticarum
jirxlium inire cosdus paucis amiflis rcliquis quó Gulque commotïum flilabcntibus pari ac prius eventu eft vfus • Poft id tempus cum vno Sinbsp;tero fetc comité tutiorem fe in ca fortuha paucitate ranis per loca dcfercavi*.nbsp;guspiopeferinam vitam egit Nee fi rutfus fortunam tentarc vellet,nbsp;virium fpes vlquam erat . Vulgo enim ex hac du plicc often (ion e exteraaU'nbsp;gurarife ab omnibus deftituitur ? Duo foli ex vetcribus a miers connandnbsp;erga cum fidc perftitcrünt , Milcolumbus Leuinius Leuiniæ Comes , Ü Gil*nbsp;bertus Haitis • Angli eius miférijs nondum iatiati mittunc in cm nes iepnbsp;partes , qui propinquos eius comprehendant • Omnes prætcrea cxulunlnbsp;vxores , êe liberos iubent ante certum dicra regno excedcre « Vxor ipö^*nbsp;Robert! ä Guliclmo Comité Roftîaî capta in Z'.ngham mittitür •nbsp;lus eius frater Kildrumiæ arcc per præfcdum Anglis prodita cum vxorc Si ß*nbsp;bciis in hoftium manus venir ». i Thomas qiioquc amp; Alexander itidfï**ƒnbsp;cius fratres dura è Gallouidia Caridam petunt ad lacuni Rianumi (quinbsp;mîco cft 11 nus Retigonius^ comprehenfi in Angliamque mifti » hi trèsnbsp;alibi capite multantur, Cxreri Bruffianarum partium paftim conqöiß^**nbsp;Ipfi cæli « Bona direpta Rex ipfo cum vno plxrunque comité , intciif®nbsp;folus per loca maxime inculta pererrabat i arque in dies, amp; horas laribulacoif'nbsp;mutabat. tt cura ne fie quidem fibi tutus à ciuiura perfidia y amp; hofliu*®nbsp;erudclitatc videretur , in Æbudas ad veterem quendam amicum tranfmij^f'nbsp;Jbi cum aliquot roenibs latuiftet , quia nafquam comparebat, perfiTe crédit'^*nbsp;quarridefijt » Hæc famavead fccuritatem cratei non invtilis, itaûditit*^*nbsp;duraflctjamicis omnem recuperandi regni ipem ademptura videbatur ?nbsp;quid igitur movendum ratus roodicis ab amico vbi lattbat copijs aeczpt*^*quot;!nbsp;Cariâam nauigat « Ibi arcem fui quidem patrinionij , fed à valide A®'nbsp;glorum prariidio infeffam inopinato aduentu opprimit i amp; Anglis ad vnvî'’nbsp;occifis ne ab hoftium copijs intercludcretur tranfmiflb Glcttæ æftuarionbsp;àciTum arcem munitam ad Neflum flumen in turaulo fatis edito fitamnbsp;diueria regione negligenrius euftoditam pari felicitate capit , Haruffl^nbsp;turn fama diuulgara magnum aniraorum motum pet totara Scotiam fc^**^*’nbsp;Prxtcr enira vctercs amicos , qui paftim c fuis latebris ad eum aceurreb^nbsp;multos etiam nauos ci conciliauit AnglOTüro fuperbia , qui poftquaiônbsp;tindum arbitrât! fuerant, magis auarc, Sdcrudclitcr imperarunt,quànian^jnbsp;Jgitur audus non pœnitendis copijs militum optimi geneiis, (vt quos ‘nbsp;ûuraucrànt labores, vel dcfperatio ad vltima audenda irapulerat) otnn®^ ƒnbsp;bique arecs per Scoriae regionem in feptcntrioncs procurientcm , vtnbsp;que capiebat, diruit : partim ne fuas copias diuidcndo infirmiorcs reddefnbsp;partira ne hoftes vllum recæptum tutum illic habcrcnc ? Cum *nbsp;obuia vincendo in inferiorem partem regni pcnctrarct , loannesnbsp;Buchaniæ Comes certior fadus eum ad fâltum , per quem Eftra fluuiü*nbsp;plana Mcrniæ delabitur perveniflé, cum fubicario cxcrcitu Scotorum,nbsp;glomm, omnibus qui militari cftent «täte ad arma Convocatis ad GIcncKnbsp;(rta loco nomen eft) eum aftequitur ? Bruftius loci aflguftias fuorumnbsp;citati commodas ratus , paratus ad dimicandum hoftem cxpedabac.nbsp;nius acie in longitudinem explicata terrore multitudinis Bruftjumnbsp;iti atbitfabatur »nbsp;nbsp;nbsp;Veiiira vbi cum videt fuis fc locis teuere, confeius inibcÇ’ '
id
- r ¦ ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..... - - - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- lit^
-ocr page 205-Liber OdauiiS. fol.Soi
haiis fuorum gt; tcc aufus in locum paulo iniquiorcm acieiù erigere de indit-) per qu.as de pace agcrctut, nullo prascone prior egit » Eas Cuminius co rd obtinmffet, omiffamentione pacis, quibuicunquepoteftrationibus Copias augetî ‘nbsp;’’ccScotisquoslecum habebat, mukorum fauore in Robertu'm inclinato, con-fitusfupplementum ab Anglis petit k Intetea BrulTius quoque vt.contcmptuninbsp;^'Jidenacret Anglis , amp; aniicotum ähimoserigeret, iemperhoftium copijs inhæ-inbsp;^tnsnunchac, nunc illac carpere, amp; infiimiora prasfidid aggredi , nccipfevn-Juari) vlloin loco con til tere diutius, aut hofti fe oppoi tununi præbérc . Circanbsp;, tempora Simon Frafcrius gt; Valcerus Loganus équités flrcnui, amp;fiimmainnbsp;io pitriam caritatcàfaôiionis Cuminiana: hommibuscaptl i amp; Anglis traditi Lon-*^gt;01 fupplicio lunt afFcdi «nbsp;nbsp;nbsp;Eodem fere tempore lacobus Duglallius ad plattes
^^^uffianas Icadiunxit . Erat is Gulielini filius luuenis omnium pïïmarum âtti-facile princeps ; qui cum Luteeix literis opetam daret, audito pattern itgt; ^^fccrem ab Anglo coniedura, ac non adeo multo poft rooftuum domum re-» vtcxamicoium conftlio rcliquum vitx cUifum ordmaret : ac patrimonie»nbsp;'’‘Ulus, amicis alijs alio cafu dilperfis oraniiim rcrum inops ad Guliclmumnbsp;^inibertura Fam Andrex Epifeopum fe contulit ; ab co in familiam acexptus*nbsp;®^Que ibi honeftc habitus vfque ad Eduardi Regis pacata fere tota Scotia ad-^'ntum ad Sterlinum obfidendum * Load Regem falutandum profeduisnbsp;^oLainbcrtus Duglaflium fecum duxit ; Regeraque opportunum nadus crauicnbsp;patrimonie reftituto iuuencra in fidem , clicntelaroquc reciperet , ciufque
, amp; fidcli opera vteretur : atque adiecit, quæ pro tempore de laudibus eius ’icetida videbantur \ Rex vbi nomen gcnulqucciüsintellcxitdeGulielmînbsp;pertinacia afpere locutus neque fe filio , ncc opera eius vti vcllc refpondit?nbsp;patrimonium , fi maxime vellet reddete polie j quod iam dele benè mentisnbsp;?faiificatuseffet tnbsp;nbsp;nbsp;leadimiffusab Anglo lacobusapud LambertUm fuit, vfquej
f'lBrulfij in Metniam aduentami turn nc quam Anglo feuiusanimum crgale ’^pUcabilcmabunde perfpexcrat) occafionem nocendi omittcrct direptis noanbsp;cquiSj ac nohhulla pecunia ad B ruff urn venit : ciufquonbsp;’ 'operamultisafperrimistcmpeftatibus eft vfus tnbsp;nbsp;nbsp;Non adeo multopoft vter-
5^e Rex eodem prope momento in graUem motbum incidit lt; Eduardusiii Mli apparatu aduerfus ScotoS occupatus paucispoft diebus morboad Lanca-dcccflit, relido hxrcdc Eduardolecundohlioi qUi alocovbinatusetacnbsp;^ïfnariuanus eft didos . isapatre audo cXcrcituinhofticum ingreffurusprx-’''¦fitedidum Drumfrifium vt Scoti frequentes co convenirent * Vèrum dnbsp;Pfopinquis regionibus pauci, amp; fegniter affucrunt .nbsp;nbsp;nbsp;Rcnunciato etiam res
’^nftuarinas turbari relido prxfldio quantum fatis putabäc ad Scoricos tumultus /prinicndos reuerfus, rebus domi pro tempore compofitis in Galliam traiecit,nbsp;f Robertus morte Angli nunciata nonnihil recreatus de rebus fuis meliusnbsp;pcrarccccpit Î acviribusanimicorpuSinfirmurafuftentabat * Nonignarusnbsp;quanturn in vnius duels induftiia àd vidoriaro effet momentum ita fo •nbsp;^parabat ad extremam fottunx aleam , vt hoftem, amp; pugnam depolcerct.
aduerfo autem cum Anglus amicorura fpc tardius advcncaret loanneS ^'^tninius auidus glorix belli per fe finiti , cum Iperarct Robertum vei adiun-°ad labores morbo grauiffimo extindum iri , vel per valctudincm impe-' '*®inaciem non defeenfumm omnibus quas potuit copijs in vnum coadltnbsp;quot; 3» hij. ted^
-ocr page 206-Rerutp, Scöticarüiïi
reâà ad lioûcm ducic « lilç.couua. vx luorum animös.coxxiitmaictje incquumiubet , tiusauçcnîcoidpeçlus e^ßduobusmilitibuscutwIuiQin®*''nbsp;bushæretevixpo(p;t, tantum arâmiaTOinhusadiecit, vtnunqviamalacriuspug'nbsp;pam iiiici int » Çuminius, qpi fpçm victoria: in aduerfa hoftis valecudinecel'i’'*nbsp;carat, poftquam ncque hortando, neqiie caftigando (uos cohtiuerc potuif''f^nbsp;cum cis fugam capclTere eft ccadus, M ulti in fqga capti •• omnes huinanitcinbsp;biïi tnbsp;nbsp;nbsp;Idscc vidoria ad Ennervriiun parta vc Regem morbo liberaufc, ira rcru®
profperè gerendarüm ei fuit imtium* Qjpequid enim ab co die atccntauit» ci féliciter celfit. Poft paueqs deinde dies in Argatbcliamduxit. Regiorxi”nbsp;depopulatus doniinum eius Alexandrum ad deditionem com pulte, qu» ;nbsp;familiaribus in Angliam profedus , ibi breui poft in fummainopia mileranî'“'nbsp;tam finiuit « Eodem annopridieCalendas luliasEduardus Bruflîusxquèpf'’' •nbsp;IperoeucntuadDeam Gallouidix amneæ pugnauic ? Rollandusnobiliscq^^nbsp;Gallouidianusin præliocæfus, Donaldus Infulanusèfugarctradus, Gallouio’nbsp;longé, latèque vaftata. HitumultusEduardum Anglum ocij cùpidumim'ituf”nbsp;ad bellum cxciuetunt ? Nam cum vbiquæ.rç^ malcgercreturjiptc proxiraoatin“’nbsp;cum magnofuorum cxercitu Scotiam ingrclfus numerofara manum Scotoiui”*nbsp;qui ab Anglis nondum defcccrant, fibi adiunxit ? Cum ijs copijs ad Renftof'^nbsp;vfque progreftus nulla re digna mempratu gefta rediit ? Siuc in caufa fuitnbsp;fegneingenium; fiue quod præter inopiam, qua: cum omnem Scotiamnbsp;bat, Robertus curarar, vr com meatus qua icutus erat cxercitus indeinlocadeu*nbsp;transferrentur« Poft cius ditceflum Scocus,in arcibus recipiendis, quac adhuc^nbsp;Anglistenebantur , reliquum anni tempus confumpfit Plurimæ defpcraioHnbsp;Anglisauxilionon expedata phfidjonelefedcdiderunt ? Anno deinde proxin’ -qui fuit à Chrifto nato i u o Brußius vt cladcsaccarptas hofti répenderet bi« A”',nbsp;gliam infefto excrcitu eft ingrcflijs ,¦ Se cum maxima præda fine certaminc »cö*1nbsp;Sequence deinde bienniopiæfidiamunitiora,qux in Anglorum poteftate rctn’”,nbsp;fcrant propeomnia recepit. Perthumvicaptum Angli, ScotiqucpnefidianiP^‘’nbsp;mifcuccæfi; quôcætcriàfimil.i pertinacip deterrerentut. Mun dtruti. Wnbsp;pleca* HuiusexempliterrorPrumffifium, Lanarcum, Acram, Bptamopp“^^nbsp;aliaquomulta minus firma loea deditionem facçic coegit. Veris initio Baccb«^ ¦ ,nbsp;libusadleiunii Quadragenarij principiuroce.lebratilcgt;Jitis,cuftodibusadludiJ^ .nbsp;lafciuiamqueintcntjs Rosburgum à lacoboDuglaffiocapcum . Nccadeotgt;*^( •nbsp;poft Thomas Randuifus Edimburgi, areem mónitift'in:am CfCpit • jnbsp;quoque infula dedita J arccs vbique j nç iterum receptaculo eftçut hoftiP ,nbsp;difut^e. Interea Eduardus Brqftius Stcrlini areem in rupe,nifi vna, quaadi'nbsp;parte vndique praecipiti fitara pbfidionc claulcrat ham tenebat PhilipP^^nbsp;Maubraius homo impiger qui fucceftu B(tiftianarum partium in Scxitia ani®^.^nbsp;uerl'a earn armis, commcaribufquc aduerfus obfidionem , quam iamnbsp;mo p.rofpiciebatcgrcgtcmunien)t . Igitur cum dies multos Eduardusffu*nbsp;in ea oppugnanda conftimpüd^t » neque fpcm potiundi per vim habere^).nbsp;nuljaregcfta rcpulfus ;ndc vidciipoflct, adconditioncseft vcntumealcge 'nbsp;ante annum ab eodic circyma^VW Anglus opem ferret obfcflisarxScotisnbsp;derctur ; præfidiurii quo vclIentGum rçbus fuis lèconferrent incoluroes^. r 'nbsp;conditiones vehementer dilpliçuerunc Régi : cas tarnen , nefratris fidetndnbsp;uarcticfuaie 4e«cmc * Veryni cum non dubitarct Anglum ad dicm aftiirur^ gt;nbsp;quic: j
-ocr page 207-Liber OâauuSi foLSi»
'^^îGîJuîdin tanta rcrum inopia poteft , aduerfus hoftcm potenlifTimiim fubituruS v 'binium diferimen parat « Et AnglusquiàScotis, quos parer eividos, fraclosnbsp;f^Ü^uerat, fc non modo règno Scocorutnexutum , fèd de Anglia diinicarc coa-,nbsp;^^niccrnercc, gcncçin licpcrcbcllem, femper inquietam, amp; infellam tollere eu*nbsp;piebat. Id vt ii: peificerec excrettum non modo ex Anglis, amp; Scotis, qui ?.nglo-‘'“‘¦quot;leétam fèquebantur, fede cranfmarina ditione, (quxtüm ei magnajamp; opii-erat) quantum nullus vnquam Rex Anglorum habuiiTe dicitur coegit •• cor-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Irt
^“gitisetiam à tranftnarinisamicisauxilijs, maxime à Flandris,amp; Hollandis, quos ««(-h a . P‘f«ciusaduerlus PhilippumGalIoium Regem impcnsèadiuuerat ? Incoexcr- »«;(,•nbsp;^*tulijpra centum millia bcllatorum fuiiTedicuntut» Seqüebaturctiamturbaca-
Üxârüm » corumque qui comraeatus terra marique fubvehebanti’ . '''nregiouein non admodum frugum fœcundam , per tot arinos omnibusnbsp;“^Hicladibas afßiclani i Prætercacorum quiincoloniasdefcribcndi, amp; agroSnbsp;**-quot;tpcurivxorcs, amp; liberos fecum tiahebant ingensmultitudo • Totæautcmnbsp;opulcntißimi regni , amp;iara diu florentis otulis, animifquc fubieâætan-'’‘‘^onitiibus fiduciam pariebant , vt non de bcllo gerendo , fed de præda di-^‘‘^cada omnis eoruæ eirct fermo 4 Bruflîus tanto apparatuhoftiumaudîtônbsp;‘plc iiias copias parat , numero quidem aduerfustantam multitudinem exi-i Etant enim ad triginta millia hominum, led belli vfu, amp; malis doraefticisnbsp;i qui vitæ, fortunarum j oraniumque quæ funt hominibus cara,nbsp;in dextris gerebant 4 Gum bac manu finiftram ripam Bannoci fluminisnbsp;^^¦lebat. EU: autem is amnis præaltis vtnnqueripis, paucofque amp;£. anguftos habetnbsp;^-htus, A Sterlinocirciter duo millia palTuumabell. Infra colles,antequam innbsp;.^ftliatninfluât perlocapaulum æquiora tranlît, fed alicubi paludibusimpedita»nbsp;, ’eifle quidem plærunquc rapidus, ac torrens fertUr; tum veto vt medijs calori-. iBodtcis aquis amp; pluribus in locis peruius erat * Scotus quanto viribus inferior,nbsp;^'^toadomniacircumfpcébor vt artc,amp;: conlîlio tranflturn irapéditiorem Anglis,nbsp;^^quot;dexttani ripam occupauerànt. redderet, locis a:qüioribus folîas præaltas duxic^nbsp;palos acutos ita infixit, vt fupernè integuraehtümcleuiccfpitcfrau-' ^^Vtælarct. Muriccsitemferreos, vbicorrimodumvidebatûr,rpargiiuiric« Igi-’Jf^'^ifacaftracafttis modico amne dirempta in aduerös collibus prope collatanbsp;) Anglusoélingentos équités paulo longiusàcaljris tranlmillos Stcrlinutnnbsp;‘^•^‘fnittic 4 Hos Robertus ad viciniagti prxdam mitti ratus quingentoséquitésnbsp;.^.^TliomæRandulfo, cumquibuselFufamagrorum populationem cohiberet : amp;snbsp;^occalîopugnandidaret, earn non omitteret . Eos Angli confpicati ofniflb,'nbsp;ƒpergebant, innere aciem convertunt « Pugnatuta eftdiu acriter neutr6nbsp;ƒbnante viéloria « lacobus Duglafsius fuis, qui paüciores étant, vèhcmentecnbsp;Brufsiumorat, vt licerçtlaborantibus opem ferre * Idcumillepcrti-Iti f^^’t^rnegaret, in tumultum velut Ipedator fubiedus, certus tainen lî res pofee»nbsp;luis ire lubfldio j vbi Anglorum aciem inclinantem , remqué Scoticam mc-^’^slocoefleanimaduertit, ibiconftitit , ne ex aliéna laude quicquam veile dc-I ƒƒperc videretur . Angli paucis illis c tanta multitudine amilsis nihilanimisnbsp;^*} amp; Scoti velut totius vidoriæ ominc recarpto fc in craftinum diem ad di-j’^îtionemparant. Noxquamuistumbreuifsima fadNonum enim Calen*nbsp;Iulias pugnatum cft ) pro ardorc tarnen vtriufque partis longa videbanir»nbsp;Seotorum luultiiudo in tres acics crac diuifa , Rex mediam ducebatinbsp;' ~ '¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot; indexuo
r— nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;— 71#
-ocr page 208-Rerum Scotïcarum
in dextro cornü eins frater, în finiftro Randulfus impcrabat «
magnumiàgittariorum nùmerün!, quos vcrinque cornibus circumfuderarit, tàpnrados ctiam e Gallijs habcbant « Hi cum in Randulfum , qui' locisnbsp;lioribus ftabac, fe çônCitaiTént, vt in latus obliquum incurreienc, fubito in pr^Pnbsp;ratas à Brufliofoffas ruinæ modo cum magna hominumamp;equorùmftragcpf^jnbsp;cidcrunt. Pfimi fuorum fupra ruentium lapfuopprcflî petierunt : amp;nbsp;pfiorum clade tcrriti rêtroceflèrunt . Is terror ctiam pedcftres copiasnbsp;nihil tafdauit, veritas ne Se ipfx fîmili fraude caperentur ? Accidit amp; aliud p^^nbsp;uumquidem dîâuî fcdquod, vtinbelloplçrunquefolctcvenirc, nonle^c^nbsp;tulic momenfum ad fummam rei . Robertum , qui ante fuam aciem obclt;î^^nbsp;ca'bàc, clauamquc manu tenens primos ordinescontinebat , quidam Anglu’.^^^nbsp;riofeens infeftus in eum haftam dirigit . Rexidu paulo euitatohoftemeqüi*nbsp;petu prafteruedum claua ferit , accxanimemfoloprofternit .nbsp;nbsp;nbsp;Vulgus noiHt*’ j
p'ênculofam Regis audaciam magnis laudibus profequens non iam confilio^'^pp fed impetu in hofïem ferri tanto ardore animorum , vtaduerfam aciem in’P“^nbsp;fufi vidèrentur, nifi fagittarij Anglorumincornibusdifpofiti magno cumnbsp;ebs cofrcuilTent . Biuïfius aliquot equitum tiirmis immiffis cos quidcionbsp;preftit : error tarnen plufquam hoftis Anglis nocuic » Tutba cnimnbsp;cafóhibus in iumchta impôfitis, linteïfque fîgnorum inftar cxplicatisnbsp;colic, vnde confpici poflentjconftififlent fpeciem noui exercitus aduentantisP^nbsp;bucrunt « Angli, quipróxithiftabantdu^licemctuaftonitifugamcapeu^nbsp;äC fuó pâuorè tcliquam aciem turbant « Vulgî in fuga ingens éditanbsp;Quinquagirita Anglotum millia quidam ribftrorum cæfa tradunc . Caxt‘”’(j|jnbsp;ferrptot Anglusvtriumerum ceftum nonp'onit , ita ftragis ingentis fufpib°'’^^(nbsp;fâtîÉ ? Aitenim innumerabilem cæforutb fuifTe multicudincra ? Necnbsp;iniuriâtem ihiricértoreliquic, quôd nufnéfuni iriifé don crat facile ,nbsp;longe, latèqué fpâtfa, in qua plures, quàm in prælio perierunt . Tantanbsp;desfuit , vt proximo, ac teftió póft anno Angli quanquam pluribus incoP^.ji^nbsp;dis proüocarèrttur, camen non fc comfnouerint ? E nobilitate Anglica jjjnbsp;rütit circiterducenti : pärpropcnumcrnsfuitcaptiuörümilluftrium • .nbsp;coghitum eft iiiitium fugæ ab ipfo Rcge ortiim , acniiï à Comité Marcionbsp;cëta ÙurnbarirecÇptusfuiflet, ac nauicula Beruicum mifliis, non evafifl^^ynbsp;dus Duglaflîj, quicum quadringentisequitibus quadraginta millia pafTuuH’ pnbsp;l^cutus erat. Inter captiuos depréhcrilüs eft monachusex eorum fadionc,nbsp;Carmelo monteSyriaefibi cognomen adoptarunt ? Is, vc ilJis temporibuspnbsp;non Ipcrriendus fuit habitus : atque ad bellum addudus vt Anglorumnbsp;verfibus illuftrafec ? Captusautcmcorurocladcmlibertatisprcciumdcc«‘’,|j^nbsp;eft coadus ; carminé plane rudi, amp; barbàro; fed quod illorum temporumnbsp;non difplicerct « Ncc irtcrucrità Scotis fuit vidoria . Ceciderunt enimnbsp;Xuor millia; in qüibus duo tantum cqueftris ofdinis fuerunt. StC’^lini arx,*^nbsp;venerat, dimiÔbpreûdio rec^ptà. Inciditin hæc tempora res obfortunxio^^^^iiinbsp;curricülo varietaté'non indigna relàtu, loanncs Mentethiis.qui Vallamnbsp;Anglis prodidlt, pro eo ac debiiit Scotis inuifus, ab Anglis prçter alia prçmi^nbsp;perat pfçfeduram afcis Britannôduni. Ea rcliquis munitionibus recuperatie r ,|ÿnbsp;lola , aut cu'm piliers ab Anglis tenebatur. Et quia natutaeratinexpug^^i^nbsp;cura Rex per pro^nquos , amp; am'ieos^ cum prçfedo de ca rediraenda U®
-ocr page 209-Liber Odlauüs. fol.82*'
--w • - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
€oinitatum Lcuinix ptóditionrs pretium petebat •• ncfc aîiom vllam conditicu ’icmadaurcsadraitcerc fuftinebac ? Hic Rex cum animo,ftuduaret, quód.nbsp;I' , STfem etfimaximè cupiebati receptionem tarnencius non taiiti2enini«ibac, vtnbsp;i'j) ' cam Gomitem Leuiniæoffendcrct , in omnibus füis’càrarnitatibusamicnninbsp;J' ^fttiffinium ac prope vnicum * ham Régis hæfitationem Conicscüm refcifïet,nbsp;y ’nâqr ei fuit ne conditioncm reeufaret » Igitur paôlîs cx fentenria loannisnbsp;(1' ^onfeâis gt; acfândiffîmèconfirmatisciim ilcXadarccm rccipiendarn veniret ,*in
, nbsp;nbsp;„...vuunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i ivvv^viw.ivm v««iv« v.mj ..y,« v««.* a-i..«/
jM ' 'ibcam Gomitem Leuiniæ offendcrct , in omnibus füis cajamitatibusatniwrrt 'Bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tv*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
’'fmore Colcbonio, quod propemille palTiis ab ca abeft, fabcr quidam lignarius Hàllandus nomine impetraco , vc de re magna Regem conucnireliceiet, frau-\V b dem à præfcdo intentam , ac paratam ci indicauit « Erar autem ea eiufmodi*nbsp;!*' ^ncellà vinaria deprefla , amp; occulta Angli fàtis mâgno numero erant incluii.*nbsp;cæteraarce recæpta Regem fecurum inter prandcnldum aut capcrcht, autnbsp;°bîri}ncarenu Igitur Rex à loannc in arcem acceptas cùm caeterisotrinibus fatisnbsp;n ^’'plorâtis ad epulas blandè inuitaretur negauit fe pranfurum dbncc cellam illantnbsp;^'^cultam introfpiccrct * Cum præfcâus caufäretur fabrum abefle, qtiicla-y nicellæhaberct j fed mox affuturum oftio cfamp;aâo doluspatuic * Angliar-biati eduôii, amp;: feoifum interrogati rem ordinc narrarunt ; aliudqiie indiciumnbsp;Ç ’ddiderunc naucm arraatam in æftuario proximo Rare , qùæ Regem iq Angli*nbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Cæteris fupplicio affedis loanncs in carccrcm contedus at
* ^fuabatur •• quàd Rex prppinquos cius t ac maxime generös oftendete tam pe-'»culofo tempore nollet . Habcbat enim filias complûtes êgregia forma Onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ac virisopulentis, amp; fadiofisnuptas * Igitur imminente pieliöin qua
'^^’^dcincolumitate publica certandum , ne cuiuïquam hôminis pôteiltis an»* '(1)'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad malas artes impclleretur, ca lege è càrccfc cft cdüdus j 'Vt fpon-^
bj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P*^ô co generis in acic prima locatus fortunæ iudiciütri experiretur»'
homo alioqui fraudulentus Régi fidem feruauie •• atquc ita fortitet fc geflirt' diei opera non modo veniam^pntteritorum fed ampla etiam in pofte-' Huius vidoriæfama per vniuerfam Brîtànniaiu-!o lion folum Angîôrum ferociam repreilîc : fed Scotos ttiatn cX vltima
I P^iatione erexit / nec cos pecunia folum, fed gloria, amp; àrmis, amp; apparatii ^‘licoauxit ? Ncquefuosmodo, qui partim bello, partim per indueias captinbsp;, rederaerütit, fed magnam ex captiuis pecuniam confecerunt. Exfpo-.'J^autemplæriqueamp;fuperiorumtcmporura damna compenfarunt , amp; magnasnbsp;j'’Poftcrum opes pararunt . Vénérant cnim Angli cum ptccioûfsitoisrc-'*'()' f hiarum non tanquam ad bellum j fed certam vidoriam . Rebus bellonbsp;Q 'icrgcftis Rex hicmem, quæ fccuta eft ftatum regni diutUrnö bello labefa-confirmando, Si præmia benè meritis pérfôlucndoconfumpfit' Pro-’nbsp;Beruicum de Anglis eft captum , poft vicefîmüm annum quam ianbsp;di' poteftatem vcncrat . Proximc comitia ad Acram Coria: oppiduja.nbsp;iV indifta * Ibi frequenti conuentu omnium ordinùm fuffagijs Brufsionbsp;, ö'*um eil connrraatum * Deinde quia vnicam cX priore vxore filiatrtnbsp;^“ebat , optimates memorcs quantum raalorura publice tedundauè'rat exnbsp;controuetfia , quæ fuperioribüs temporibus de iure Rcgiz fuccefsionisnbsp;decrcucrunt * vtfi nulla Régi ftirpjs virilis proles eftet, Eduarduseiatnbsp;3fr Rex crcarctur; eiufque deinceps filij fuccedefent * Qüod ü is quoquenbsp;®lhrpc virili dccedtrct tum Roberti filia Maria, poftcrique cius regnufQ
^ö' t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iicquci
^iii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confiimatutn *
(fV’l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
¦/
n.
tcue^
¦Rerum Scoticarum
Liber OdauuS. fol.Sj;
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;circa Eboracû fœdarcnt, rei magis indignitas qüam virium fiducia At^
; i^i^copuarnia fumerecoegit ? Is facis nuraerofb quidem, fed irabcllicxercitu 7 e proniifcua multitudine facrificulorû, amp; opificum ,ac operarum ruftica-'^ciitnaduerfuspraedatoresmaiorcaudacia , quàro confilioduxiiTer, viâus aCnbsp;( ^°''*gatusplurimjj fuoriimiri prælioamiflisipfecum paucisfiigit . Tantaibifa-wnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anglis diuillud fueiit pra:lium albutncognomihatum*
, ^l'^’^’ardiis audita fuorum clade mecuens ne vidor aliquid maius moliretur obâ-; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foIutaEboracum,deinde rccipientibus le ScociSjinindmurh regnum abijc*
• I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tumultibus occupatobreuesinduciæfecutæ funt Regibus magis
feiTis, quàm alioqui pacificandi cupidis 4 Hoftibus igiiur quiefeentibus Ro-^ftusconventum indicit^omnem nobilitatem adefle iubcc i Et quia belli diu-j *^pivicinîtudinesiurapofreflionumconfuderaht, imperat, vtibiquifqucprofe-ih^’^^°i^reluapr:çdiatcneret*4 Idcùm veteribus, amp; nouis poffcfl’oribus iuxtà J 1 elTct, quôd virifortesoptimoiurefcarbitrarentürhabere,quxarmisdenbsp;^'æcæpidcnt I egrèque ferrent non operæ modo nauatæ,fcd fanguinispreciumnbsp;paceeripi ? Veteres quoqüepoircirores eum nulla pene domus belli clade in-’«aforet, cum rcliquisbonis ctiam fi quodferiptum habucrantdeiureprardio-gt; id perdiderant.-itaqucconiiliura fpecie quidem forte, fcdcucntuaudax,amp;5nbsp;ti)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ineunt • Rcgcenim in conülio iubente iura poffcirionum proferri
*^*ucrfi ferrum ftringunt clamitantes fe prædiorutrl iura in dextris ferre. Rex in-?Pinato fpedaculo repente idus ctfi fadum indigniffimefercbat , iram tarnen in tempus recondidit : neque diu cius prcmendicidcfuitoccafio. No-^bum complures tarn audacis facinoris libi confeij mctu pœnæ coniurant denbsp;Anglis prodendo 4 Id facinus per indieem prolatum , qui adeo certumnbsp;J bnicn attulit vt ordinc,tern pore,amp; loco indicate literae deprehenfa: lint ? Re pa-facta comprchenliomncs , Scad Regem perdudi fine tumultu . Guliclmusnbsp;'Jliiis Beruici praefedus plurimum timebatur, ne in oppidum , amp; arcem Anglosnbsp;fftipcret. Rex nondum re vulgatavelut aliud agens côproficifcitur , Omnibusnbsp;io f'^'’^Pf^^^aafis conventus Perthum indicitur « Ibi prolatis litcris agnito quifquonbsp;^ofigno fua confeflionc maieftarisconvidiadfupplicium ducuntur. Principesnbsp;J^rum fuilTcdicuntur Dauid Brcchinius, Gulielmus Sulius fupremi ordinis.
Giibertus Malarus,Ricardus Brunns, îoânncs Logins • nbsp;nbsp;nbsp;Complures prx-
omnium ordinum accufati , fcdcùmfufpitionibustantüm vrgcrentur, di-, Vnius Dauidis Brcchinij fupplicium varie homines alFecitnamprxtcr-^^'aniqi.odcralèforore Regis natus, omnium xtatis fua: iuucnum amp; belli, ôfi artibus longe piimus habcbattir, Dcderat ctiam fux virtutis in Syria bellonbsp;prarclarum Ipecimen. Is ab coniurationis popularibus appcllatus nUnquamnbsp;*ienlcraf. tantum ci criminidabatur, quod in conicientiam rci tamfœdæalcitusnbsp;tacitam habuit 4 Rogeri Maubraij ante iudicinm defundi Corpus ad orancnbsp;^^nusignominiaedamnatum eft. Rexremifta pcenafepeliriiuftit« Paucis menfi»nbsp;.^Santehoc iudicium legati Pontificis Romani qui ad componenda regnorumnbsp;^’ftidia rogati ab Anglo vénérant, cum nihil perficctcnt,ne fruftra opcram Anglisnbsp;b^crcnturlocafteScores dirisponiificijscerribiliillistcmporibustclofcriunt , acnbsp;Jcrisintcrdicunt . Scotus.vt Angli intelligercBt, quàm parum in canla iniuftanbsp;^örnancnfium imprecationibus mouerctur, collcdo cxcrcitu pcnc veftigia Icgatinbsp;’oçüûtis inlccuius Angliam inuafitac omnia ferro, amp; fiamma fœdando ad cru-T. )? cem
-ocr page 212-Rerum Scoticarum
eew vfquc Stammorianam proccflit . Anglus ne tantam ignominfam ferret tarn numerofum cogit excrcitum , vccitrafanguineni facilem fibinbsp;tiam promittcrec. Robertus adiicrfus ingcntcni potentiffimi Regis apparatnbsp;pcriculofum ratus omnium fortunarum iemcl diferimen lubirc conûliû ni«e,nbsp;quàm manu rem deereuit tradare j Pccora igitur in montes exercituinbsp;aditu agi iuflit . Reliqua , quæhoftivfui eifepoflentaut in locamitnitac®^nbsp;ferre,auccorrtrmpi. Anglr.quiinfpem pugna:fcftinaucrant,ncquc commcafi'nbsp;paraucranc ad expeditioncm longinquam vaflirate fuorum agrorum confp^^nbsp;ira, odio^, S£, cupiditate vindidæ accenfi in mediam Scotiam pcnctrarc Äatuüfl ’nbsp;âc Rcgcrii c fuis latibulisinvitum in pracliùm trahefc,' Magnitude cm® ƒnbsp;piarum facile fpem faciebat auC ignominias accepta; iniîgnr vidoria dement ’nbsp;aut damna proximo data latiorc populationefependendi ? Hoc coniilioc*’*’nbsp;Edimburgum vfquc raptim duxiflet, locisqtridem facris tantum pcpcrcit ?nbsp;rum quanto vlterias progrediebatur crcfcfentc rernm omnium inopiaintraqo'*’'nbsp;turn diem fe rceipcrecoaduseft , Inredcundblacraiuxtaaeprophanafpol'^^nbsp;Monafteria Driburgum amp; Mulroffia etiain cæfis raonachis tnfirmioribi*’)nbsp;qui vel defedu vhium, vel Icncdutis fiducia foli remanlcrant, incenûinbsp;vbiprimumrcfciuit Anglum penuria commcatuum morbis in exercitai vulg^'‘nbsp;plunbus foorumamiffis, quam fi prâdio infelicitcrdecermfletdomuranbsp;eins propevcftigi)sinhaîrens cum cxercicu magis gcneremilituni', quàrànbsp;præftantc omnia Eboracum vfque omni belli clade fœdat . Regem ipibm^nbsp;ßilandum cocnobium rcpentinoaduentupcncopprcfirt / ac ptxlio tumultuâ^*®nbsp;vidinn fugauir capra fupelleólili,amp;: pecunia Regia,omnique belli apparatU'nbsp;Prater innumeros inferiorura'ordinum captiuos abdudusefl: loanriesnbsp;rus Richemondia Comes. * Ad huius infarais fuga ighommiara dclcni^îj’’nbsp;Andreas Berkclaiu? Carlcoli Comes breui poftaccuiatus tanquam rem Ang**'nbsp;cara pecunia corruptus prodidiffct, aliéna igOauiæ pœnas capice luit ? P*^*”**'nbsp;rhoanno duplex Icgatio millaelP r altera ad Pontificem Roraanum , quae***“nbsp;iam diu à Scotis alienatum Anglorum cadumnijs placarct : altera , qua ve*** gt;nbsp;cum Gallis foedus renouaret« Vtraque quod pétijt facile impetralnt •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘
a Pontifex cum intcllcxiHcc nupcream controvcrliara exiniuria Eduardi pd**'^ ortamquot;, quiScotorum Regem velutbcncficiarium Anglortim Regibus parèrenbsp;here afîirmabat ; neque quicquam Anglos habere quo fuum ius defendere^%nbsp;platerveteresfabulas, amp; récentes iniurias, lèmpcrquc rebusfecundiscutn in***nbsp;ad Pontificem vocarentur defugifle a^quamdifeeptationem ; rebus aduerfis b***nbsp;militeropein ctus pctijiTc : Scocos contrafemper poftulaflc,vc decaufiicognofc^nbsp;rctur,neqvvrTquam Icgitimi iudiciscognitioncmjauc bonorum virorum arbitn***”nbsp;recufa{rc.’'praterca cum plurima luperiorum Pontificum relèriptaamp;profe,amp;eoö'nbsp;traaducrfiriospfocunfienr. Pontifex qaandoamp; Scoti ad diem adeflent, amp;: Ang'jnbsp;vt adeflent admoniti a-befient facile Scotis rcconciliatus efi; nec minus facile ànbsp;lo de rcnouandofirdercvctufioimpctratum^Ad vctercs conditioner adied«^'nbsp;vc fi quando de fuccefiurO Rcgcapud Scotos .ambigerctur,ca concrouerfia ab ore*”nbsp;num confilio deciderctur ? Qui iîlic Icgitimis fufi'ragijs Rex efict declarate^’ ,nbsp;cum aufloritatc, amp; armis.lî opus eflet,Gallus tucretar» In hac tempora no®* ”nbsp;conferunt Hamiltoniorum florcntifiiraxnunc familia: originom * Homof^nbsp;bilis in aula Anglica cum honorificc de fortuna, amp; virtucc Brußij loquerctof«
- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VBÜ*
-ocr page 213-Liber Oólaiim* £01.84;.
vnus è Spenfens minïftcr cubicularius Regis liuc contumelïofum Anglis euni fcrmonemratus , fiuevt hoe facinorc amplioreni Iccum gratiæ apud leuiffimumnbsp;quenque c nobilitate quærercc , fica ediida in eliin infiliens leui vulnerecorpusnbsp;pciflrinxit ? Vir magnianimiconturncliamagis »quàtridamnomoruscnmin-tercurlii raultorum præfcns vltio fuiflec inhibita , poftridie inimicum fibi oppor-tunum in codera loco naduscum conficit : acftacim amp; legum pænas, amp;Spcnfe-rorum iinmodicam ïn aula potentiam formidans in Scotiara ad Robertura Regem profugic * Ab co benignè accæptus agris ad Glottam fluuium eft dona-uis. Eius pofteri non miilto poft in procerum dignationem pervencnint;
bopulentiffiraaque ab co Hamiltonioium familia eft cognominaca ? Agro quoque quera à Rege accæpic Hamiltoni nomen impofitum ? Nee adeonbsp;rtiulcópóft Anglus turbatis dorai rebus cum èprimoribus mulcósaffeeiflet fup-,nbsp;plicio, Spcnferofquc prauorum conftliorum audofes altius quam propinqui dmg/,,nbsp;cius ferre pofTenc extuliftcc, ipfe à filio , atqueab vxóre modieis eopijs tranf- ¦nbsp;öiarinis fréta comprehenfus eft , amp; in ardillimam euftodiam conieólus fœdonbsp;ßiortis genere interemptus eft , tranfmifiö in anura perfiftulam eorneam ferro jnbsp;’-dido j inteftinilque ica aduftis, vc nulloextcrius indiciofacinusimramanifli-proderctur» Ncqiiefitius,amp;vxorab eoconfilio alieni credebantur; vel’nbsp;dl^od euftodes tantam rcra tam apertè line magno audore auli nonfuilTentat-^ncare: vel quod nulla quæftio de tam nefario Iedere eft décréta , Res ia inbsp;Anglia turbatæ, amp; Regis lublècuta mors, amp; Bruflio vergente in fenium cor-P°bs infirmitas aliquot annos inter finitima régna pacem præftitit Brufliusnbsp;metu ab Anglo liberatus, amp;3etatisdecurfu admouente adresdomefti-ftabiliendas converfus primum omnium regnum hohdum fatis ex fuperio-’'nm temporutn motibus tranquillura filio vnico, amp; adhuc puero confirmarenbsp;conventum ordinum feftinat ? Is vero fi fine hberis moreretur Rober»nbsp;^ntïi Stuartum nepotem ex filia fuccclÏorcm deftinat : amp; in verba decreti proee-J^^siurciurandoadegit. Deinde veritus ne vetus dö regno certamen cum BaJliolonbsp;*nortuo renouaretur, præfertim hæredibus fuis propter immaturam ætatetûnbsp;^ninium iniurise opportunis mifit in Galliam lacobum Duglaftium ad loan-î’fnj Balliolum cum ampliflirais muneribus , amp; promiflis vt regno cederecfnbsp;^sutetn non tam noui iuris acquirendi caufa (quippe qui ex more Scotorutnnbsp;ex decreto ordinum , penes quos eft omnium rerum fumroa poteftas fa^nbsp;^seflet) fed vt prauorum hominum calumnijs poftcrosliberaret, amp;:leditio-i n*? t^adices præcideret . Duglaftius Balliolum iam extrema: fencdutis rao-obfelTum longé amp;fuaj Sii. aliorum opinionc placabiliorcm invenit. In*nbsp;enim confelTus eft fua culpafe in ordinem redadum , ac mcrito, vclucnbsp;invtilem exadum , Itaque fe non modo facile pati imperium penesnbsp;fuum propinquum efle, cuius virturefumma, fingularifelicitate,amp;Snbsp;laboribus in piiftinum fplendorcm eflet vindicatum . llludetiatnnbsp;r pudere , quod per quos ipfe deceptus fuerat , perfidiæ fuæ præmio nonrjzynbsp;Robertus ex fententia perfecilTct, eodem anno, qui fuienbsp;tçl^ÉP^^^^Jccentefimus vigefimus feptimus noftri tradunt legatos ab Eduafdonbsp;g 5’°®dpacificandum inScotiam raiflos,quodinfi3iofevifieirentagerepropacenbsp;Öi kdomum rctulifte, verum quæfraus intentarctur noncxplicant. Et An-Ocllum aperte à Roberto indidum affirmant ; fed nec vJJam illi caufam
T» ij. afcri*
-ocr page 214-Rerum Scoticaium
afcribunt: cam tarnen magnam fuirtcjaciuftam crcdibilecft, quæfcncm valctu^^ nahum, tranquillitatcdomi vixdum conftituta, amp;:quctn non bcllorum,fe(inbsp;riarum fatietascaperc potuiHetad arma tam cupide refumendaexçicht »nbsp;illudfatisconftac, Regem ætaceinvalidum bellogercndo noninrcrfuilTe»nbsp;abcofuntin Angliam Thomas Randolfus, amp; lacobus Duglaflius omniuninbsp;ætaiis ducum amp;: fortitudincamp; prudcntia longè prazftantïflimi » V igintinbsp;cquitum cxpcditorum habebant i finevllispcditum copijs : quodcoconßl*®nbsp;fadum ert, vtrtnc impedimcntis latius difcurrcrcntj ncc vfquam conßftcrcnt,nbsp;piæÜj cafum inviti fubiicnt advcrfüs Anglum , quem cum longc numcrofiflil’^“’nbsp;exeicitu progrcirurura in primam cxpcditioncm non dubitabant ; occ fcfdl**’nbsp;cos opinio • Nam prætcr domefticas copias magna c Bcigio cquitum cxciucr^'’nbsp;auxilia . Verum orta inter cos S£ Anglos Eboraci fcditioncj Anglorum quidaô*nbsp;fchptorcseosdomum rcmiflbs tradunt ? Ac Froflardus Gallus xqualisillofu’” ƒnbsp;temporum feripcortota caexpcditionc fccutos Angkïra affirmât; acnonfolui’’nbsp;honoris caufa, fedlcditionis eciam metu proximum poil Regiam cohortcWi**nbsp;cafti is locum femper eis fuifle affignatum . Rex igitur omnibus copijseonio’’*nbsp;dis, (fuprafexagintahominum milliafuirtefatisconhabat) aducrfusScutos,nbsp;iam Tinam erte tranfgreflbs intclligcbat, mouic « AdTinamenim duocraPfnbsp;oppida munira , alrcrum propius Valliam Carlcolum , akeium ctreiter qi'’”' ,nbsp;quaginta millia pafluum inferius, Nouum cartrum appellant * Vtronque AH' ¦nbsp;glusmagnispræûdijs, vthoftestranfitufluminisprohibcrcc,communicrat. gt;nbsp;tarnen vadis notis itafine vllo tumuitu tranûcrunt , vt vtraque ptxfidianbsp;rent, Angli in agrum Dunclmcnfem progreffi cum ex locis cditiotibusi”';nbsp;cendia longe profpicercnc, turn demum intelligerc cœpcrant, quam prop^/q.nbsp;quus hortis ertet : tomulcuole ad arma clamant : amp; velue iamiam pugnaturtq''*nbsp;incendiorum fumi cerncbantur,co triplicc acie inrtrudi reda ducunc, graui p®®*nbsp;proportta rt quis iniuffii imperatpris acic exccdcrcc « Frurtra omnibus fahg^^nbsp;iiib vefperum loco earths in lilua propc fluuium quendam defignato ibi impc^*' rnbsp;menta ( qua: celerirer taptum agmen lequi non potcrant ) collocant. I !nbsp;die eodem ordinc profedi iam inclinante in vefperum die vt iumenta, peditefq^^ 'nbsp;rcrtecrcnt^coadi conrtftcrc cartris pro loci com meditate port tis proceres ad Rcg^*”nbsp;cocunt ? Dclibcratur quo pado cfficcre poffint,vt manum cum Scofo conféra*’*’*nbsp;Klaioris partisca fuitopiniononpoiTcfieri vt Angli pedites equireni Scotumcxp^'jjnbsp;ditum artequerentur : nccfi aflequantur, pofle vagos prædoncscogi ad pug*’^*’'nbsp;dum.nifi fuis locis ? Verum quia iam omnibus pervaftatis in hollico diu pcri”^'nbsp;nctc non portint,optimum videricum omnibuscopijsTinamiranfirc, atqueh^'nbsp;rtem dcraura redeuntem cxciperc . Regionem cciam trans Tinam plan’*’'nbsp;cernendum »nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Harefententiacumefletprobata,edidum, vtcorporacufcn^’
portint,Optimum vidcncum omnibuscopijs Tinamtranfirc, atquch^'
. nbsp;nbsp;nbsp;Hxc fcntcntueum cfe probat,, edifl««. vt corpora eurent. , ;
atque vniuerrt quanto cum filentio portent, agcrent, vt imperia facilius capertef^* amp; fonum tubarum audire queant : vt relidis impedimentis fingulinbsp;panes Iccum ferrent, veproxima luce cum horte dimicaturi, quem cuiquefo^'nbsp;tuna datée cxitum oppehrentur ? Igitur à fatigationc luperioris dici icfcdiînbsp;Gorporibus paulo port mediam nodem arma capiunt, amp; inrtrudi iter inen”*'/^nbsp;Sed paludcs , amp;: colles qua ducebantur cito coegcrunc ordincs Iblucre, amp; 9”^nbsp;fluifquepotcratpriraiducebant:alij præcuncium vcftigiaftqucbancur. Tantcq”®.
curangt;' i
ii
Liber Odauus. fol.Sy.
Cum tumuitu iter faciebant, vt multi cqui , multaitem iumcntaaut inlutopa-luftri inhæ{crint,aut per decliuia præcipitauerint : iæpcnumeroquc ad arma üc çonclainatum , cunólis magna cura trepidatione, vnde clamor oricbatur, conbsp;fine ordine concurrentibus ? Cum vcro ad pfimos Vcntum eflet, audie-bant in caufà efle ceruos, quiftrepitu hominum extitati perericcta , amp;al’pelt;âunbsp;hominum conterriti magnis agminibus inter coliortes difiurrtbant ? Tandem circa vefpcrum ad vada Tinæ fluminis, per quæ Scoti tranficrantj«qua-que eos Angli redituros fperabanc , équités fine pedite perveneranc, ac lolenbsp;ôccidente tranfierunc faxis rotundis, ac lubricis, quæ fluuius voluit, equos mag-10 na moleftia afficientibus ? Accedebat ad alia incommoda , quôd rari férnr-oienta quibus lignarenrur , babebant . itaque non tantum fine tentorijs,nbsp;(nullaenim attulerantXed finetugurijs, fine palis , ad quos equos alligarcnt,nbsp;permenfî viginti oôlo millia pafiïium ea node in folo nudo armati , equo-lumque frænos altera manu tenentes dccubucrutit. Primo mane cum ci-loxiflct , tanti imbres dcciderunt, vt modici torrentes cquis , hominibufi-9^6 effent imperuij : ex rufiieis forte dcpichenfis intclligunt loca vicina latènbsp;fterilia , amp; ineuka ; neque vnde commeatus pccatur quicquam propius quàninbsp;^ouum caftrura , amp; Carleolum effe : quorum hoc viginti quatuor , illud tn-- ßiöta millia paffuum abeffec . Igitureo milfis iumentis, amp; miniftris, mtereanbsp;gbdijs lignantur, palofque illigandis equis , fruticefquc, amp; arbufculas ad ca-fulas extruendas congerunt, quorum frondibus equos palcunt : camque nodetnnbsp;*^i iciuni agunc * Tertia deroutn luce qui midi ad oppida crant paululuranbsp;^®nimeatus quilquefuisattulit. Qui ex oppido lucri caulà étant fecuti paneranbsp;S^idem, amp; vinum , lcd nec multum, nec probum apportarunt: eius enimnbsp;^3nta penutia crat, vt certaminis caulas ipfis inter le præberet . Ad hanonbsp;*'érum omnium inopiam accedentc molelhaeximbribuscontinuis cumfepteinnbsp;jiies egiffent, ac ephippia madtlccrent, tergaqueequorum vlcerarentjipliquenbsp;’nveftibus vuidis,ac plæriquc armati dies, nodeique agerent , nec ignés è ma-3onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pluuia madente acccndi polient, odauo demum die
‘‘Ccretum, vt feptem millia pafliium fuperius commodiore vado flumen rurfus ‘^fanfirent ; fed amp; ibi amne imbhbus audo pluribus in tranfeundo vexatis,nbsp;’'onnullisamiffis, vbiprimumconftiterunt,edidum vt quicertum nuncium vbinbsp;*°corum effent Scoti attuliffet, magna præmia referret : biduo proximo cum iternbsp;P^tlocavafta, amp;recentibusinccndijsfœdataeffet pabuli {atis,fedaliorum com-^eatuum non adeo multum repenunt ? Quarto demum dievnusèquinde-iuuenibus , qui exploratura exierant, retulit Scotos circiter tria millia
Faffutnn ab cxercitu Anglorum abeffe , ac proximis odo diebus æque incer* fuiffe quid Angli agerent , arque illi de rebus ipforum . Hoc fe pro ccitonbsp;, vtqui captus à Scotis fuiffet, ac fine precio dimiffusea lege , vt finenbsp;Régi nunciaret cos eius adventum illic expedaturos : nec minore cupi-^‘tatc pugnandi , quàm ilium teneri . Hoc nuncio accarpto figna confifierenbsp;iubet , cquorum, virotumque corpora curari , amp; ad vltimum certamennbsp;’ftna animosque parare deinde triplicc acie lento gradu hoficm verfus pro-S^editur » Vbi alteri alteris confpicui fucrc Scoti tres acics fcorlum in cliuo itanbsp;^üxcrc, vt dexteram , amp; finiftram rupes pra.’cipites claudeicnt , vnde hoftesnbsp;^bcunics lapidibus obrui poffent « Ad radices collis obiedus état Anglisnbsp;T. lij. rapi-
-ocr page 216-Rerum Scoticarum
«
rapi3us torrens prægrandibus (axis , amp;: rotundis ita impcditus, vt ncquc traft* ïîre ad hoftcm , nec vbi tranßflcnc , fc tccipcrc fine ccrra peinicie poÖtnt»nbsp;Angli cum peifpiccrent fine infigni dam no aditum ad hoftem non eflcnbsp;pofitis præconein mittunc , qui iubcat in aequam planiciein delcendere ,nbsp;vera virtutc de gloria , amp; imperio ccrtare t Septi refpondent fc non ho(tónbsp;arbitrio, fed fuo pugnaturos, feenim vkura illatas iniurias in Angliara venifenbsp;• fi quid fecerint quod eis doleat , ifummana expetendæ vindidæ copiam efle.nbsp;Illic fcquandiufibicommodum Viderctur expedaturoS i fiquis lacclTeret, opC'nbsp;ram daturos ne id irnpune faciat * Triduo proximo collatis caftris, ftationi-bufque ad vada collocatis leuia per occafioncm certamina fada . Quartonbsp;.die prima luce vigiles retuleiunt, collem in quo Scoti confederanc, nudu®nbsp;efle . Speculatorçsemifli, qui certiora referrent j amp;abeuntiuro veftigiapct^®'nbsp;querentur, renunciant Scotos in alio colle muito tutioread cundemnbsp;rira pofuifle iuxta filuam qu± eistutos cxitus,amp; reditus daret « Angli gt;nbsp;fperarant , fc Scotos prælium detredantes in alicno folofame domituros,^*nbsp;fpe deiedi cos fequuntur , in adverfo colic caftrametantur , Ibi po^'nbsp;quam aliquot dies confederunt , animaduerfum eft nodurnas Vigilias negl*‘nbsp;gentius ab eis haberi , fiue contemptu paucitatis Scotorum , fiue quodnbsp;nifi de fuga cogitate eos exiftimarent ? Duglaflius ncoccafioni deeffet »nbsp;quid audendum ratus cum ducentis cquitibus felcdis tranfmiflo ftuminco^'nbsp;fira hofiiurn , qua maxime ncglcdam cuftodiam intcllexcrat * ingtelTus înbsp;tentorium pcnc Regis pencirauit : ac dnobus ibi funiculis incifis ottonbsp;tu trccentis fere Anglis in reditu peremptis fuos incolumes reduxit ,nbsp;id nihil memoria dignum eft adum , nifi quôd Angli fuo damno moninnbsp;tentiores vigilias locis idoncis difpofuerunt * Tandem ex captiuo Scot®nbsp;refeitum eft , edidum in caftris fuiffc , vt de tertia yigilia omnes, quo Dænbsp;glaffius diiceret, iequerentur ? Is nuncius tantam trepidaticnem Aug“'’nbsp;iniecit, vt tribus aciebus medico intervallo feparatis totam cam nodeiu gt;nbsp;armis egerint ; cquofque inftratos, amp; in eventum paratos miniftri in tefltortnbsp;haberent : ftationcfquc firmiores ad omnia vada fluminis poncrent «nbsp;dem fub lueem duotubicines Scoti ad Regem perdudi expenunr, fc nunt*® /nbsp;iuflbs Scotos domum reverti ; fi Angli damna accepta velint vlcifci,nbsp;jubent ? Angli re ad confilium relata dccernunt fàtius efle in prafenti® ‘nbsp;ducerc cxercitum , quam cum hominum, amp;:cquorum vexatione fruftraPnbsp;doncs vagos Icqui ; prxfeitim cum in hac expeditione plurcs fame,ac if*?.nbsp;bis perierint, quam plærunquc iufto pra:lio pereant. Dccrcto reditunbsp;Anglorum vcl fpe prxda: in nodurna trcpidaiione rclidic , vel nofeeno*nbsp;hoftium Audio in caftra profedi hæc fete compererunt , feras circitetnbsp;gentasceruinigeneris, ac maxime platycerotas cæfàs , quod genus Angl*^ lt;nbsp;modo Reges , fed prioati multi alunt ; vtres item ingentes è crudis P^”^^nbsp;in quibus carnes coquebant, ac pcronnm ad deccm millia inventa .
item Angli confradis cruribus adhuc viuentes . Hæc fere omnia cun’ * gentem paupertatis, amp; laboris patientiam indicarent, fecerunt, vt facile P^ .nbsp;barctur corum confihum, qui de reducendo exercitu fententias dixeraßt»nbsp;Hoc anno decefl’erunr Vaiterus Stuartus , amp;: Elizabetha Regina , hienbsp;base vxor Resis; obfcflæ item à Scotis arccs Noramsc, amp; Anncvicirfed frurtr*»nbsp;quot;----- . Ö - - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;---------
-ocr page 217-Liber Oótauus. foLSóquot;. , j -zg
^rædædc Northumbris aóix’. nbsp;nbsp;Menfe Martiolegatiab Anglo mini, qui de paed
perpétua ageren c. Induciæinrtcsannosfaélæ« Annoproximo, qui fuit tnilJc'* fitnus trecentefîmus vigcûmus odauus ad odauum Calendaslulias conuentusnbsp;Anglorum ell habitus adHamptonam cognomento Septentrionalem : quo innbsp;eonuentu ex ordinum dccreto confeda pax cfl eu ni Scotis in has leges , vt An*nbsp;glus Omni iure quod iplCjCnaiorefueeiusinregnum Scotorum libiarrogaueranrgt;nbsp;’^ederet ; idque rcgnuni tam liberum relinquerent , quàm fucrat inoriente Ale-’‘îudrotertio : nulliquc (eruituti externæ in pofterum obnoxinm : vtScotipa-'uerremitterenc Anglis quicquid terrarum aliqnando tenuerant in Anglia be-nomine : finelque Scotis clTent Cumbria , ôd Northumbria Stammorianbsp;^enus ; vtDauid Roberti films loannam Henrici fororcm vxorcm duccret : vénbsp;Angli paâa,conuenta, fyngraphas, aut fi qua aliaferuitutis fnonumenta habe-
J ea Scotis bona fide redderent ; irritaque in pofterum elfe iuberent : vti. Scotiprodamnisnuperillatis Anglo, proqueagris,quos in Scotia pater, auuf-W eins fuis donaucrant , triginta millia mcrcarum argenti rcprælcntarcnt.nbsp;^rant fua: vttique Régi caufæ cur in has conditiones tam facile convenitent.nbsp;^uglus cnim proxima expeditione ærario penitus exhaufto , amp; ignotmniofonbsp;^edituapud fuos , hoftemque vilior metuebat, ne le ciuili motu impeditola-ïwihoftis befiicofiis adhærens rebus nuper profpciè geftis elatus infigni aliquonbsp;damno tegnum afiîcerct « Et Robertus fenio , laboribus j amp; morbo , (natnnbsp;paulô ante mortem in clephantiam inciderat} fradus , amp; vtriufque fortun«nbsp;diueventis exercitus ftatuetat non folum fefe, fi fieri pofi'et , inquictem dedcregt;nbsp;^edhæredum quoque ob infirmitatem arratis tranquilhtati prolpicere .* itaquenbsp;pîcefotisparta totum fead tes domi ordinandas conuertit. Nuptijs fill} mag-celebracis Rex fineni vitæ fibi adefle profpiciens ipic in priuati prope habi-^utïi fecomponens ( nam aliquot ante annis omnium maiorum rcrum adminiftra.
penes Thomam Randoltum , nbsp;amp; Jacobum Duglafltum erat in modicis
ædibus adCardrofiam (qui locus à Britannoduno Leuinoamne diiimitur) fe ^otitinens, congrefTu vulgi, nifi fi quando necefle crat,abftinebat. Eô paulonbsp;®Qte exitum convocatis amicis teftamentum fecit ?. Hæredes eofdem,qui innbsp;'^uuuentupublicodeclaratiétant, confirmât; primum Dauidem filium edauumnbsp;æ^âtis annum agentem : proxime Robertum Stuarrum ex filia nepotem; eosnbsp;Pfocenbus, amp; in primisThoma: Randolfofororisfilio, amp; lacobo Duglaffiocom-^er.dauit » Difpofitis deinde rebus domefticis omnes ad concordiæ inter fônbsp;‘*^diiim,amp; Regis obfcruantiara cfl: hortatus .• id fi prarftent,ab exteris invidos forenbsp;®ffirmauit, Tria prætcrea (eu pra:ccpta, fiueconûlia adiccifle fcrcur : nequen*nbsp;vnum Æbudarum infularum dominum faccrent : ne totis viribus , ßnbsp;poffet, cum Anglis de omnibus fortunis vno præliocontendcrent : nenbsp;cum cis diuturnas faccrent inducias » In primo confilio explicandonbsp;Jdulta difleruit de numéro, de magnitudinc, amp; potentia infularum, deinco-multitudine, amp; fcrocia , ac maiorum omnium patientia « .Hicuinnbsp;^^üibus fui quidem generis, fed in illisOceani oris nonincommodis adverfusnbsp;J^ûiincs prope à re maritima aliènes fc coniungunt, pofle plurimum incom-
°aiafferre, modicis contràdamnis aflSci « Eô igitur annuos præfedos iuris *Cündi gratia mittendos, quibus necis honosin longum tempus continuetur,nbsp;rCcunduin eô pcrtincre confilium , quod Angli , qui rocliorcm quàm Scotinbsp;T. iiij. agcuia
-ocr page 218-Rerum Scotîcaruni
âgrura colant, hominum numero, pecunia, omni denique belli appararu præfîent» amp; ob hæc commoda ocio magis afluefcant, coque minus l'une laborum patientas:nbsp;Scoti veroin duriorc folo educati ob parlîmoniam , alfidualque excrcication^,,nbsp;temperamento corporis lijnt làlubriore ad omnem militarem parientiît“’’nbsp;ipfo educationis generc alîucfaôti . Propterea aptiores efl’e ad tumulcuif*'’^nbsp;congrelTus , hoftemque paulatim carpendum, ac malis frangendum , quäl’*nbsp;ad llatariam pugnam . Tertij conlîlij banc elTe rationem, quôd longiorp^^nbsp;Scotos, ( qui nullum præter Anglos, hollem habcant, vbi belli artcsexcrceaDUnbsp;fi ad ocium fc contulerinc , irrepente luxuria facile duceret ad fegnitiem ,nbsp;leccbns mollitos imbelles efficeret ? Anglos autem etli pax cis cum Scot®nbsp;fit, habere tarnen Galliam propinquam , quæ in militari Iludio cos contineat»nbsp;Itaque fi return bcllicarum periti cum Scotorudi miliciæ,nbsp;nbsp;nbsp;eo defide manui** ;
conférant,iure optimo certam viéloriam fperarc debcant . Commendau'*^ item lacobo Diiglalîio votum fuum tranfmarinum * Vouerat enim in Syriä***nbsp;proficilci, ac belli facri adverlus omnium Chrifiianorum communesnbsp;partem capeflere . Sed quoniam ipfc vel rcrum domi perturbationc if*'nbsp;peditus, vel lenio, amp; motbo fradus fe voto folucre non poflec, orare impco^^’nbsp;vt Duglafiius cor iplb defundo Hierololyroam ferret , ibique fepeliendnö*nbsp;curaret . Id minus ille honorificum , Sc illufire amoris Regij erga fcnbsp;mentum interpretatus proximo poll Regis mortem anno cum firma cohortnbsp;iuuenum nobilium profedionem adornat » Sed dum litus Hifpani«nbsp;audico graue bellum ibi Régi Arragonum elfe adverlus eundem hollem ,nbsp;quo in Syria dimicandum efiet , nihil interclîê ratus quo in loco rem Chri^,nbsp;nam iuuaret,fecum Hilpanis coniungit : ac poft aliquot profperas pugnas^fnbsp;hoftem vt fugacem, amp; imbellem contcmncret,aliquid cum luis leorlumä**nbsp;dendum ratus in Sarracenorum aciem incautius incurrit, ac protradus innbsp;fidias cum parte maiore fuorum interemptus fuit ? Pcrierunt exnbsp;præcipui Gulielmiis Sinclarus , amp; Robertus Loganus ? Hæc incideriint •nbsp;annum proximum poft Regis mortem, qui fuit i j 5 Vt multa pauciscn !nbsp;prehendam,fuit certè Robertus Brulfius vit vndiquaque clarilfimus : amp;lt;****’ ¦nbsp;heroicis vfque temporibus paucosiii omni virtutis gcncre parcs inveniem**^^nbsp;Eratenimvtinbellofortifiîmus, ita in pace fumma temperantia, amp; æqui*^^lnbsp;quanquam infperati fucceflus, amp; poftquam cius malis fortuna fatiata, inbsp;potius lafiata fuit , perpetuus vidoriaium curfus cum vehementer nobilRn .nbsp;tarnen admirabilior mihi longe in rebus adverfis videtur ? Cuiusenin*^^^nbsp;mi robur fuit rot malis vno tempore ingrucntibusfî non frangi , certenenbsp;bilitari quidem ? cuius conftantiam non labefadafiet captiua vxor,nbsp;fratres viri fortiftimi crudcliter trucidatiî amici omni genere calamiwfis .nbsp;tempore vexati ? qui mortem clFugere poterant amiflis benij profugi : ’hnbsp;non ampliflîmo tantum patrimonio , led regno exutus à potentiH’O*” * Jnbsp;rum temporum principè , amp; manu , amp; confilio promptifiîmo ? ontninbsp;his malis vno tempore obfefius , amp;ad extremam inopiam rcdadus,nec denbsp;cuperando regno vnquam dubitauit, nec animo Regio indignumnbsp;vnquam aut fecit,aut duxit.nbsp;nbsp;nbsp;Nec vt Cato poftcrior, amp; Marcus
vimintulic.-necvt Marius calamitatibus efteratus odioadverfus inimicosin^^j fit.nbsp;nbsp;nbsp;Rccupcrato cnim ftatu priftino ita cum ijs vixit, qui maximis cxcrcuc’^
-ocr page 219-il’
(J*
()
il'
[0
Liber 0lt;^auüs. fol.S;?;
*0» laboribus vt non tam fc inimicnm aliquando Fuifle, quam Regem cfTc '^Ideretur meminiffe t Sub cxicum ctiam morbo grauiflimoad fènedutis moinbsp;bftiasaccedcntcadeofibinondcfuit, Vtpræfentem regni ftatu'm confirmaric,nbsp;amp; poftciitatistranquillitati profpexerit; vti iure optirao defundura orancs
non modo vc iufto Rege, fed pio parente orbati juxerint. Decedit F 5 ? fepttmo Idus lulias, anno à ChiiRo nato milieûmocte^nbsp;cchtcûmo vigefirao nono, regni vige-fimoquarto*
fi
ƒ
RERVM SCOTICA
RVM HISTORIA
AVCTORE
Georgio Buchanano Scoto.
IfLIBER NONVS.
C O T O R V M proecrcs funebri officio CTga defunâi comitia in primum diem comniodum .j-Proregi cligendo* Ibi in Thomam RandölfuiDnbsp;uiæ Coinitem, ( qui Rege viuo iam aliquot annosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yp,
ferat magiftratum , à moriente tcdamento eratp^» comm'cndatas) poblkub fauoi apparuic,
XCVÏIÏ» Rlt;
¦
lt;f[ C O R Onatio Regis in odauutn Calcndas Dcccmbris anni fcqueiitis . eftj vt Rom.PonttpeimifTuinvngcrerur, ac noua ilia cercmortiaapudScot%nbsp;guftior videretur . Prorexcreatus primum omnium patera cum Anglicnbsp;mat : deinde ad earn ftabilicndam domiconverfus, vtapcrtalatrocinialt;^^'nbsp;raeret, validam cohortem iuuenura armatorum circa fc fem per habe bat innbsp;occafioncs intentus ? Igitur cum Vidoncm fquod Gallouidia: eftopP*“’nbsp;proficifeenti allatum eflet, manum latronura fans valiJara in ilia regio” Jnbsp;obfidcre , ac viatorcs fpoliare ftatim ex itinere raifla in cos cohorte luanbsp;ad vnum fuppHcio aflccit ? In cædis auäores erat prorfus inexorabilis •nbsp;quendam Roma reverfum, amp;jquod per diploma Pont.veniaro obtinuifl^^ .jiinbsp;rum, •comprehendi iuflerit, culpæ condonationem ad Pont.corporis P®^ ƒƒnbsp;Regem affirmans pertinere . Furta veroex rcliqua belli contagione 3^1*”^nbsp;quentia vt compefceret legem tulit , vt ruftici inftrumentaruri colenu”nbsp;parata in agris relinqucrent : neue nodu domos,aut ftabula clauderent. Vnbsp;dati fi quod effet, preeium damni à prarfedis iuridicis pcterent ; prafedi ” änbsp;répétèrent : Régi ex bonis latronum deprchenlbrum farifficret ? Internbsp;eus paulo ad rem auidior cum cam cautioncm pro vana haberet, fui
is quidem ftatim fide bona pcrfoluit r fed cum diligentius inquireretcoi”F^^L rufticum ipfum ftirtrauéforcm fuiffe,cum laquco ftrangulariiuflit : bonaJ :nbsp;dixit ? Tiirbam vagam Icurrarum, ac fymphoniacorum poenisgraui(fif”’\^,|nbsp;poiicis compteffit. Si quis viatori, aut alij, raiiuftro piibhco xuic agenti reln^^
»
-ocr page 221-Liber Ôâaüüs. fol.88.
lt; •
turn óccidbre impunè liccbac «. Icaque cura aliquando ad Halidoncm vicun^ I Jo trigintafuifrencàcomitibusminiftri piiblicioccifi , cædcra iurc fadam pronun-•iauit . Necobhanc fcucritatcm dorai magis crat facinoroHs quàm forisnbsp;Mibusob fortitudincm formidabilis « Igitut Angli.qui fublato Rege Robertonbsp;’n Ipern vindidàîcrant in omneS occafiones intenti, cum nihil vi aperta Randolfonbsp;''¦uoaudcrentattentare,ad fraudem occultain arjiraumconferübt. Via breuiflimanbsp;^ollendiinimici veneno vifaeft : ncc defuic id molientibus miniiler idoneus rao-’’îchusexco genere, qui in ocio cducati periuria raaginroruni, qui redà doccant,
I “onaplærunqueingcniaadmaJas artes applicant * In eo cum dux coniundas ” effent profelTioncs rnonachatus,amp; medicinæ, altera vifa eft ad parandumaditum,nbsp;altera ad pacrandum Jcclus idonea ? Igitur cum in Scotiam venilTeti fcquenbsp;’^darct paflim cum dtnnis mcdicinx , turn curandi calculi peritum fàcilcm fibinbsp;’’litum ad Proregem fecit . Adhibitusad eum cUrahdura medicin±lcntuninbsp;^^nenum admifeuit : deinde vclut ad pharmaca compàrànda acexpto pau-^oruin dierum commeatu in Angliam fe reccpic . Ibi apud Eduardum grauinbsp;’nmafTeuerationeiadatRandolfura antccertum diem mortem obiturum. Rexnbsp;’’’catri fpem ingenti exercitu comparato cum ad limitera regnorum venifletinbsp;’’’dito Scotorura magnas copias non procul à fuis caflris abelfc, caduceatorcm»nbsp;jl(j ,^*utad res repetendas mittit,iu{Turn explorare quis eis copijsimperaret,nbsp;nbsp;nbsp;Ran-
ƒ quot;Us, qui tnorbo ingrauefeente, ac non reuerl’o àd diem monacho pciorà omnia quot;Ticaretur, diffimulato quoad potuit dolore in fellaante tabernaculum fedens^nbsp;’’Mefplendida indutus ad foecialis poftulata tanquam finus ac valons quxvifanbsp;j^’nt refpondic . Is cum ad Regem vifa,amp; audita rctuliflet, monacho veluenbsp;^ndace punito retro figna convertit , reliâo ad limites advcrfüs excurfîonesnbsp;; ^*^ûdio : amp; Randolfus quo minus progredéretur morbi violentia irapeditusnbsp;'jt* t diiniflbexerciturediret, ad Mufcclburgum qüatüor ferc millià pafluum abnbsp;jrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'niburgodeceflîtannofaluns millcfiraocrcccntchraotrigcfirao primo,decimà
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cal,Aug«poftquam biennium rmôrteKcgisRÔLcrtiimpcraflct, virforti-
militaris peritia nulli Regum Scotorum inferior •• pacis verô artibus / Uomnibus fuperior ? IVCliqUIL uuva «. aiWAAiuin , ucxudiiuvill IdlllCYnbsp;r h'f^dignos. MortuoRândolfo regni euftodefita tum cosvocabant) eleâus cft
? RcliquitdüosfîliosThoniatn, amp;loanncm plané tanto
,.' ^üo die ticpidus allatuscft nuncius Eduardum BaUiolum Prid* C^ahin xHu-?°Potthæcum numcrofa daflcfuiffcconfpcaum . Deciusaducntu vtomniâ
„-,..1,^ «u;.ic i-f*npTen/îd , Mottuo Regc Roberto crac
'’’i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Marriaî Coraes adquartum Nonas Aug. Rege decimû annum agen-
-ff nii.^ J:________n. : C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n_; J /~'-i • rt..
* Mottuo Regc Roberto eràc itij Lauientius Tuina ( excis Anglis qui aeexptis in militiæ præmium agrisnbsp;gcncrc quidera bohefto , fed vitaflagitiofà , Isfpe raaioriïnbsp;voluptatibusinhoncftisindulgebat
‘gt;‘1
iü'‘
fi
^lt;1 ».g lt;O r'‘'
‘'Hh» , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ alterius imtnatüra xratcmukoquan»
quot; ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;------4 Igiturcurn inàdùlteriofçpc
à indice caufarum ccclcfiafticarüm itidcm admonitus hön abftinerctj, ^pifcopi Glafcùenfis officiali ( ita cura tnagiftratum vocant ) Éandem ei facris*nbsp;Chriftiana eft intcrdiâütn ? Illc velut iniùria afFedus iudicemnbsp;proficifccntem inûdijs ad viam pofîtis cxcæpic i àccara diutcnuitapudinbsp;impcnfa pecunia fc liberaret . Ob id facinus Tujnanbsp;ÎJib.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fibi grauiter infenfum , fequead fupplæi'urn
cius potentiara veritus in Gallias profucic. IbiadEduardura ßaiholurij ------- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r 5nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
-ocr page 222-Rerum Scoticarum
loannis fquircgnum aliquot annos in Scotia tenucratj filium ie contuÜt :cic*-’® ftatum return Scoticarura indicaflet hortatuseftnetantamoccafionem rrgnip^nbsp;ternirccuperandiomitterct * Rcgcmcnim puerum efle,plHrcfque propciquot;*’’'’',«nbsp;cos, amp; odi j crga pattern vindiccs,quàm amicos habere, Ahorum patres in con*nbsp;ventu publico apud Perthum trucidatos,alios eXules bonisamiflisjinultisagrof^*”nbsp;bonam partem mulcac nomine adcmptam ; complures prxterea genere Angl^Vnbsp;prædijs à pâtre ipl’us donatos priuatos expedirionis comités libenter futuros*nbsp;Nec defuturoscx v troque regno homines egen tes, amp; facinorofos vel fpelucri,’^^nbsp;iudiciorû roetu nouarum terum cupidos,quibus nihil prçter quem fequantur hnbsp;ad omnia mifcenda deiit Ad ha:c lacobo Dugla/fio in Hifpaniacxiindo, Kaænbsp;dolfo per aduerfam valetudinem adres gerendas invtili neminem prxtcrca*'’'nbsp;pereffe,cuius audoritati multitudo difcors fc regendam permitterct. itaquenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
• • «• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c« v*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t vvlm Xm4«»a« (amp;«.«^» aamumavo vw|^AaJ va.
Terreftresautem duxcruntDauid Cutninius olim AtholkeComes, Maiibf^’ T) aIIzgt;rvt /^«At*lt;iic VV A nr*! T»3ÎKrgt;f ILK A z4 iTic lt;mrM 11/7» f'y t*M iV». Al/avinnCf*^
tulamcunque manum fatis fore, vt vel rem paratam, amp; fe oJïcrentera arripiat, i impulfam , amp; labefadatam euertat. . Hæccum magna ex parte veraBallio*^nbsp;non ignoraret, Si magnas ab Eduardo Anglo copias in Scotiam duci audirctnbsp;callidiis veterator homini imperij,amp; gloriæ cupido perfuaGr, vt concractis pronbsp;fenti copia nauibusexpeditioniseius partem fufeiperet * Verùm fub adventunbsp;Ballioliin Angliam Eduardos excrertum dimiferat ? Nihilo tarnen mionsSef^'nbsp;cxulibus,atque Anglisagris in Scotia expullis ad eum eonfluentibusmanutnn^nbsp;contemnendam eftecit. Sunt qui icxcentis tantum comitibus rem tantam f**nbsp;fcribant aggreiTum: quod mihi non fir verifimile , Piopior veroeorum vio^^nbsp;oratio,qui lex milliapeditum ei ab Anglo data ferunt . Alacrioresmultôadb^nbsp;expeditionem vniuerfos fecit, illis ipßs, quibus bæc agitabantur diebus morsnbsp;dolliniinciata ; acvcliitlætumomcn rerum gerendarum omnium animo^^^nbsp;xit. Cum hac igitur elafle Kingotnum veda Cal, Ang. naualcs copias expoR**^'nbsp;Terreftresautem duxeruntDauid Cuminiusolim AtholixComes, Maubr^* 'nbsp;amp; Bcllomontius. Ex Anglis Talbotiu«, Ad clalfisappulfc famam Alexandernbsp;tonius homo nobilis, qui turn forte in illis locis diucrlabatur, occurrit,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
defeendentium rrcpidationeoccafionem rei bene gerendas non defuturam* ’ multisautemeviGiniafeardiungentibuscura hofteeongrelTuscum bona paf^^nbsp;rum eftcasfus. Ballioluspaucis diebus fuisad fe ex vcxationeitinerisrcfici^'’.p.nbsp;datis Perthum reâàcontendit, cum ad niolas aquarias non procul ab lerna^^ ƒnbsp;metatus fuiflet, Prorcxqoe vitra, Patricius Dumbaruscitra amnem vterquc^ j*nbsp;jmagnisGOpijs biniscaftris quinq; millia diftantibus conftdiflenc , BallioH’^j,'nbsp;imiltis ad famam return lecundarum fc aggregantibus fupra dceem millia/jnbsp;num haberctgt; tarnen eum inter duos hoftilesCxcrcicus tenderer, veritusneinnbsp;dioopprimerctuc , optimum fadu eft ratusfeorfum, amp;exinfperatocosaggf^^j,nbsp;primumq;. MarriumProregem,quern vcrofimilcerat,quolongius ab hoflctc^.jpnbsp;ret, eóncgligenti-ustxnniaadurum , Nadus igitur AndrearaMorauiumnbsp;bardinum ducem eft, qui non aufus palam lé Anglisconiungere palutn innbsp;amnis, quà permcabihserat nodeinfixit, qui Balliolanis iter indicaret •nbsp;tedi filuis, quæ vltcriorem ripam vefticbant propiusad hoftem acceftiftent,nbsp;gunt cum rans vigilijs,amp;: ftationibus oppofitis velut in pacato nodcra agerc.nbsp;corum negligentia freti præter caftra lummocum filentio ducunt :• Sc inauefnbsp;partem maiorcm le ibi folitudincm ratiinventurosimpetumfaciunt.nbsp;parte , qua fummam negligcntiam fore Iperaueranc force vigilabant
-ocr page 223-Liber Nonus. fol.b'p.
^^oiîiasRandoîfus Morauiæ,Robertus Bruflîus Carîiîïâe, Mordacus Taichiæ Co«' j 2 Alexander Frafertus. Hicum amicorum validisturmis primam hoftiura quot;nbsp;’‘’’preflionera fortitcrfuftinucrunt fuper labrum foflç.quam decurfus aquæ pluuiçnbsp;interca rôtiscaftrisclamor.amp;tumultus arma capiétium.amp;propcrantiumnbsp;/•conflidumfuic . Cumqueréméré fine ordine,fine lignisfelhnarent,primüninbsp;[ ^QfönijqiuirruentcsBalliolanosfuftinebanrjOrdinesturbanint ; deinde vltimis
P*^gt;orcsimpellentibus cos in fofiam deicccrût,acipfi ruina; modofuper primos pro-^^'Jcrunr. Ibi multi ab bofte cæfi, plurcs hominum, equorumque ruina oppreftî* ®’ultômaxima pars ira debîliratavt neCad fugam, necad præliumfatis virium fu-P^feffet. Cccideruntè Scotisad tria milliâ,fugicntium plurimi Pcrtbum conten-^crunt ; fed hi ferè fine armis,fîne duéloribus vrbe Anglis fequentibus facile cef-ætunt. Poftridic Dumbariuscum de altcriuscxercitus clade,Perthoqj capto, amp;inbsp;^•’glorurn paucitate refeiflet, reda ad oppidum tendit, eoconfilio, vtobfidendonbsp;Mem omnium rcrum inopiaconficerct. Read primores relata cum aliud aliuSnbsp;^Xcufaretjinfeólo negotio difeeftum eft. Balliolus tot.tantifq; rebus pratter fpemnbsp;breui temporeconfeéhs animum adiecit ad reliquos Scotos vel conciliandosnbsp;®®cijs, vel bcllo perdomandos j ac breui quidem tantus concurfus ad cum eftnbsp;Mus, vt maturum vidercturfeRegem profiteri. Id confilium cicô tutiusfuit,nbsp;maxima pars cladis in familias Pertho vicinas inciderat « Cæfi enim crantnbsp;¦OaciepræterProrcgem Robertus Kethuscum magno prepinquorum ,amp;clicnti-numéro: c Lindefiorum familiaodoginta , cum principe gentis Alcxandro.
Morum nomen adinteritum fuiflet deletum,nifiGuliclmus familie princeps do-grauidam reliquiftct vxorcm . Prxtcrea Thomas Randolfus,Robertus BruP ^ns,S4Mordacus Taichiæ Cornes , Guliclmus Sinclarus Calcdoniorum Epiico-Pus,amp; Duncanus Maeduffus Fifcnûs Cornes apud hoftem captiui rebus defpcra-“sin eius verba iurarc funt coadi»
xcix; R.
V IGITVR BalliolusprarfentifortunçfatisconfifusadSconamproplnquumr
^o^nobium profedusregnuminijt,anno 1 :;3z,ad Od« Cal. Sept. Hocvulncre fchA PotentiaDauidis Btuflîj, etfi valdelabefadataTuit, tarnen amicieius rebus adver-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
^’niinimc fraôti Regem nondum regni potentem, vt extra periculum armorum ^(ïetjvnàcumvxore adamicum paternum Philippum RcgcmGalIiarummittuntfnbsp;.’pfiadomncscafusfecomparant, certivélmorte honeftadefungi, vcipatriatnin vnbsp;^f’tiquum ftatum reftituere . Primum omnium in locum Duncani Proregis An- «’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•-
dfeam Morauium ex Roberti Bruflî) fororegenitum virum illnftrem fubftituuntt deinde in omnes partes nuncios mittunt, partim vt vereres amicos confirment,nbsp;partim vtfegniores invltioncm iniuriarum accendant. Primi omnium ad quosnbsp;^centifiïmus dolor pertinebat parentibus, amp; propinquis ad Duplinura catfis arma
40 ‘’rtnpferunt,Robertus Kethus,amp; Iacobus,amp; Simon Frafcrius, ac fub æquinodium ^utumnale Perthum obfidioncclaudunc : amp; cum oppugnatio diutiusac fpera-^erant costcnuiiret,poft tertium demum meniem capiunt « Macduftiis Fifx Co-qui oppidum Ballioli nomine tenuerat cum vxorc, amp; libcris ad Kildrumiamnbsp;Marriaeareemincuftodiam miiTus; Andreas Morauiusl ilibardinus,qui vadumnbsp;'Crnzamnis Anglis commonftraucrat, fupplicio aftedus. Pafletenfis hberoppidinbsp;ßiurosaffirmât lolo atquatos» Id mihi veri fimilius vidctur.quàm quod alij fchbut,nbsp;¥? h prxlidi)
-ocr page 224-Rerum Scoticarum
pïicfidio iwipofîco cuftodiri in Hum, in tanca prxfcrtim fîdclium amicorutB rainum roilitarium pcnuha, Eodem fere tempore Balliolus Annandixcrat,recipi'nbsp;cndispropinquai ura regionum procenbus intentus : lt;juosita(ubitamutatior®'jjnbsp;turn concufleratjVt etiam Alexander Bruiïius Caridx,amp;: Gallouidiz dodaißi»nbsp;fperatis Dauidis propinqüi fui rebus,ei fc dcdcrec * Hunc rcrum fccundaru fuc-ccfliim fccutuseit boftium contcmprus,0^ex contettiptu negligentia. Id cumnbsp;exploiacores Prorex relciflct co mibc Arcibaldum Duglaffiurn lacobi, qui i«nbsp;(pania pcrijt frarrcm.vcfiquaicofferrecöccafio cincdceflct. Illcfeciiin àfTurrp*^®nbsp;Guliclmo Duglaflîo Lidalix Regulo, loannc Thamz Randolfi filio ,nbsp;Frafetio mille comiiaiuscqultibus Maufetuiö venit. Inde omnibus fatiscxplofïfnbsp;de node mouens Balliolum fopitum tancocuro tumultu, amp; trcpidationc hqüiunbsp;invaditjVt ipfe feminudus in equo nee frxnàto,ncc ftrato fugerfc fit coadus. Co*®'nbsp;plures ex intimiseiusamidsoccifj» Alexander Brufiïus captus’pcr löanueronbsp;dolfum propinquum veniam impetrauit. Hcnricus Ballioluscö die magnao''**’, ,nbsp;titudinislaudcm apud vtrolqjcftaflecuttis quiintarn trejjidafugadum lóós*nbsp;inftantibus tuctur,multos boilium vulncrauit.nonnullos intcrcmit: tandefort*'^nbsp;me pugnans occidit » Cecidcrc prxterca fadionis Ang'icz viri illuftreSnbsp;MaubraiuSjValterusCuminius, Sc KichardusKirchius. HxegeftafuntadSnbsp;lan.anno 1552« HisfuccclfibusBruflîanxpartisbotnincsnonnihilrecrçati*:®nbsp;cuntfrequétcsadProrcgcm Andream Mqrauium.vc defumma rcrura confuU® 'nbsp;nemini omnium erat dubium,quin Balliolus non fibi, fed Anglo rcghuinnbsp;oroniaq-, ex cius prçfcripto faceret. Iraq; eum fibi hofiem deftinant.-coo; diligó*'nbsp;omnia, quæ in bello viui effe pofTcnt, vt adverfus potentiorcm aduerfariunbsp;rant. Beruicumjtndc Anglum belliinitiura opinabantorfadururavalidopi?^®)^nbsp;xnuniunc. VrbiAlcxandtumSctoniumcquitcmilluftieropiçficiunt.nbsp;Dumbariumareem tuefi, ac vicinolimiti pfxc^iöbenc : GuIiclmusDusI®®’^^nbsp;Lidali«Regulus, de quo illis temporibus fuinmaerat,amp;: fortitùdinis,?;nbsp;opinio Annandiam ad limitera oceidcntalcm tuendum raifliis. Andreasnbsp;tiius Roiburgum, vbife Balliolus turn contiuebat, proficifeitur. Ita diftrib^’.nbsp;imperipdomijtnittkurin Franciam Joannes Randolfus.vt Dauidem Rcgem*®^!,nbsp;fcrct, acPhilippum Frahcum deftaturcrum Scoticarura certiorem faccrct * ¦(nbsp;coq; aliquid virium adverfuscoramunem boftcra impciraicc . MorauiBSi.^,nbsp;Koiburgum ierat,acre prçliura cum Balfiolo ad pontera extra vrberii confcrui ƒnbsp;dumq; Anglis pet pontera retro in oppidum fc rccipiciitibus inftatnbsp;àfuisexclufusin boftium poteftatem venit : vidoriamqjiarapartam êmaoiP®^^nbsp;jnifit ? Fodem tempore io diuctla regiorie Guliclrous Duglafiius Lidaliaiios^nbsp;tradocuin Angfisecrtaminceumipfc vulneratus in poccftatcin boftiumnbsp;fuorum aniraos co cafe turbauit,ac turbatosin fiigam avertit, Hxc variant*’nbsp;tunæ incóftantia Scotiam itcru in duas fadfoncs diflraxit, provt amor,odiunigt; ’Pnbsp;raetus, Sc rcrum priuatarura quenq; ratio wnpcllcbat . Eins intfercaocCwp®®.nbsp;Anglus per has difiênfioncs commodam occafionem tiadûs Balliolurn inß[*’jjjjnbsp;tem, quam Vt fuis viribus fc tucri polfet, in fidern rccæpit : amp; facramento n*nbsp;verba adegit : ae nibifreveritus jus cum BrufTio affinitatis, föedcrum fanóhtatf .nbsp;Cciurifiurandireligioncmdum irnrooderatamicupiditatemfuamcxpleret,bdnbsp;Scotis Rege dcflitutis,amp;: inter fcdifcordibusfiiHul indicie,amp; facit. IdautéMnbsp;Jt in fpecicm iuftura vidcri poflet,legatibnlt;ira niifitad Bcruicum tepetcndu,Q
z
-ocr page 225-Liber Nonus. '• fol.po.
oppidum patcrfuus,3tq; auus multos annos tchuiflct,ac ipfc cum cum cxercitu llä- I '¦in eft fecucus , Lcgatis refponfum, Beruicum fcrnpcr Scototum fuiftejCionecnbsp;^wardus auus cius id per fummairi iniuriam oçeupalïèt. Tâhdem Robcrtuninbsp;^ruftium proximum Rcgcnncliqua Scotia rccupcîaTa, idquóqio'ppiduEduardo,nbsp;^iusquinuncid reddi poftu 1er patri, ademifle, atq;în veterem iuris formula th rc-, Nee adeo dudum ipfura Eduardum.cx omnium ordinum decrcto rc-^uhciafleomniiuti.quod ipfe,maiorefueciusjn totam Scotiam,ac fingula oppida,nbsp;'öcaiiccius habuift’e diccrentur. Ex co tempore Ie nüiliuscoromiftï adverfus foc-‘äerafändeiurata,amp; matrimonioconfirmataconfeios,curiterum lam paucisannisnbsp;amp; occulta fraude,amp; aperto bdTo petcrentur » Hæc cura ita ie habcanr,fe legatesnbsp;orarCjVtfui Regisanimum adæquitatisrcfpcdum infledant,neRcgcm,abfcntem,nbsp;ætatcinnoxiUjamp;fororis maritû captatotemporefpoliarcconetur ; le quidcmnul-bsconditioncs,modühoneftasrócufare ? Sin iniufla visintentetur,pro,commiflanbsp;^tgt;iR.cgïs tutela potius honeftara morte obituros,quam in pacem regno,ftbioj tiir-Peinconfmfuros, Hxc àconfilio Scototfirefponla. Sed Anglus,qói non pacem*nbsp;’fd vidoriam cupiebat, magno fuorû cxcfcitu externis ctiam auxilijsaudo Beruicunbsp;^erra tnaiiq; oppugnarc ceepit ; neq«, quicqoam quod ad vrbium éxpugnationeninbsp;fäceretomittebat: ac multitudine hominufretus nee dic,ncC node vllura obfedlsnbsp;’ïcuum dimicationc tem pus dabat : nee minus fcrocitcr obfciÏi aflïduis cruptio-P'bus Anglos iufeftabant. Claflem in flumine ftantem iniedis ignibus magna exnbsp;parteinccndcrunt, Perijt in co prxlio Guliclmus Setomus prxfcdi vrbis nothusnbsp;i^iultum apud fuos defideratus ob fingularcm fortitudincm, Is dum in Anglicatnnbsp;’’auetn infilireconatur,fua naucvndarütbimpulfulongiusrcicda in marcdccidit:nbsp;ei in tanta omniu trcpidationcfuccurri potuit. Alter quóq. Alexandri filiusnbsp;légitima vxorenatus in quadacriiptioncauiditatc pugnandiïotigiusprogteflus,nbsp;^àfuisexclufusab Anglisfuitcaptus. Sed cum obfidioincoata ad ld»Apr.iam innbsp;^ertium menfem duratTef,atq;ob(êir) praéter laborcsjamp;vigiliasaccedcnte omniumnbsp;^eriimpotnuria diutiusvim hoftiû nonvidcrçturlaturicum Anglopacifcuntur,ninbsp;3ntc j,Cal,Aug.auxilia àfuismifTaobfidioncm folucrei'.t,vrbero Anglofe dediiu-' Datiis in id obfes Thomas filiorum Alcxahdrinatu maximus. Hæcdumadnbsp;^eruicûgeruntur,S'coticônvcntu indido defumma reruconfiiltant ; Proregeadnbsp;^ofburgiim capto ne fine duce effent, Arcibaldum DuglafTiueligunt. Ei cxercitu’Jnbsp;quot;^^eernunt, que in Angliaduccrct,ac regiones proximas populâdoRcgcm Anglo-ab obfidione abduceret. Ex hoc decrcto Doglaffiusdû in Angliàra ducic,au-padione Alexandri Confiliû mutât, ac prudétioribus fuoru mulrû ad verfanti-bus rcQaad Anglum ducit ; ac pridic Magdalenes ab hoftibus panter,amp; amicis eftnbsp;^onfpedus, Anglus etfi dies nondum adveniffee, quo die eonvcncrar,vt eppidumnbsp;®2(letctur,tarnen cum Scotoru copias tam vicinasvideret,mifir foecialem ad prçfe»nbsp;præfidij, qui denunciaret, nifi oppidû ftatira dederer, fc animadvetiurum ihnbsp;40 rhornam eïüs filiû,fruftra pra:fedocohtendcte dicm deditionis nondû veniffe, acnbsp;fiaeiu datam atteftante ? Ibi cum cariras,mifcricordia,mctus, Ôr officium erga plt;i-varié animüm paternum verfarét, propiorcm terrorcm Anglus admouendunbsp;^^tiiSjcrucé inloco,ad quem profpcdus ex oppidopatebat,crigi iubet,amp; duos pra*nbsp;^di filiosalterum ôbfidem.altcrû bcllo captum cô ad fupphciû producir; Ad hocnbsp;mifcrabilefpedaculû curb partis animiisfluôluaret,vxorcius, cadcmqjuuc-mater viiilîs fortitudinis mulier vatia orationccum'conftrmauit, propofità
-ocr page 226-Rerum Scoticarum
ante oculos fidectgaRegcm, caritatein patriam, dignirarcnobihflïmxÖO’’’’j'jj i-iberosalios illiscxtindisfupercffe, nccdqra fuam ilJiufqjxtatero alijsnbsp;præterifle, Ilios ctiarofi nunc mortem cvaicrint, brevi tarnen vcl moiic Jnbsp;vel temporis matuntatefatofuofunduros:at lî qua f^tna^ macula in gcr.tenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|j »
inha-’lcrit, earn inomncm pofteritatcm pcrmanaturam, acimmcrenticdaml^^^’ ’ alperfuraminfamiam:fcie non femel êlapicntilUmoruni hominû fernionibus^. inbsp;difle laudes eorum, quilc, qui liberos fuos ad lacrificiura pro incolumitatep^^ Inbsp;obtuliflcnt. Ilium veto li vrbem fibi commiflam dedat,proderc patriamI lt;nbsp;turnctiamdefalutcliberorumfore» Quienim fpcrarcpo{rcttyrannura,qui‘’^gt;nbsp;fidcm violarctjpromiffispolïctiusftaturumê orabatigit.ur necoramodumin^^'nbsp;ctficontingat,momcntaneum ccrta 6c pcrpcj;ua rcdimcrctlgncminia inbsp;tionecum’viri animu paulo tranquilliorcm Icnfiffci, ne Ripplicij fœditatcîO*^^nbsp;perferre non poflcnt, cum in dlyeifäm partem vndc confpiti nequibac^ ƒ'nbsp;Anglus fccundura fuppliciu etiam plxrifq} Iboium ingratura in Halidoocinnbsp;lem Beruico propinquum caftra tranffert, atquc ibi hoflcm opperitur *nbsp;tins quem ante fcnioresÜcûerc non poterant. vc agros Anglorum populando'^,nbsp;obfïdcntcs avertcrct,tuni iraæïluans, ac vcricusctiam, neli poft cam nefanuUnbsp;emus pene fub oculisfuis patratùm abcedcrct ünc pugna heftem timuiflenbsp;tur, cercus dimicandi recta ad cum duxit « Cdm acic inftmda fatis diunbsp;/^»nglufqj fefuis locis tenerçt, necinçqùuçi dclcenderet , tcram Scotusaeic'’^ -advc(fum collera erexit. Id cius tcmcrariunj confilium firarlcra habuitever'^ ;nbsp;Hoftcs.cnim per cliuum ægrè obnitenres ipgcn.ti laxorum , Är iaculornm'’*’,^j,nbsp;niifta antequam ad roanus veniietur co^fhiicianc : demde in af propinq^’^^/fnbsp;itaconglobati irruerunt.vtruina: mo^o‘depù11os deijcercnt. Cccidcrüntfup^^,aj, Inbsp;cem millia. Sût qui ad quatuordecim defideti^ta prodant;eprimonbi:spenc^quot;[j^nbsp;quiinfelici ad Duplinum prçliofuperfuerant,pericrc, Exijs clariHîminbsp;produutur dux iple Arcibaldus, lacob^, loannes, Sc Aimus Stuarti, Robert*nbsp;proxiinèpoft Brufsios regnauitpatrui, Hugo Roffæ,,RçnncthusSuthed3*’‘^'j, jnbsp;Alexander Bruflius Caridæ Comités, Andréas, loannes, amp; Simon Fratenlnbsp;très . IncidithæcScotorumcladcsindiera,D, Magdalcnæfacrumannoj.11^^,nbsp;Secundum hune conflidum dclperatis alijs fpbüdîjs Alexander Setóniusnbsp;Patricius Dumbatius arcem Anglo dedunt,paÔi vtincolumcsfuaûbi haberr''nbsp;Vterque in verba Angli iutare eoadus cft . Dumbario pratcrca imper^t ƒnbsp;vt areem Dumbarum quam dirucrat, ne rcceptaculum Anglis effet, fuofu*’’fnbsp;denuoinftaurarct . Eduardus ibipaucosmoratusdicsvrbcra, amp; bellinbsp;Balliqloeommendauît ? Ipfe in fuum regnum le recîcpit, relidoin Sfotj«nbsp;uardq Talboto homine nobili ^acrarx prudentix cum non multis Ang%^nbsp;cohortibus, qui Balliolum in reliquis regionibus perdoroandis adiûtarct.nbsp;id quidem nobilitaiepenc tota extinâa pcrdifficilc videbatur, ex’ijs qu‘nbsp;.erant alijs ad vidorem concutrentibüs , alüsinloca munira,aut inculca.nbsp;tibus . Sedpræfidiaadmodum paucaerant, quæin fide Dauidis pcrmanict^^^jjnbsp;citra Fortham infula in lacu, vndc amnis Dunus fluit vix ad modicam 3*5nbsp;fuftinenda patcos: amp; Britannodunum vitra Fortham arx in lacu Leuinonbsp;Kildrumiagt; amp; Yrcharia ? Proximo anno Icgati à Pontifiec Romano,amp;Fhigt;gt;F^l^nbsp;Rege Francorum venerunt ad fedandas Regum Britannix controverfias ¦nbsp;Anglus return ptofpciè fuccèdentium curfu clatus ne m confpcdum
-ocr page 227-Liber Nonus.
*lt;îniittcrevoluit: ita ertira animosjamp; vircj Scotorutn fradasexidimabatjVt icciuni 15 ’'fbellarenecaudercnt,ncc poflcnt, Verum exoccafione Icuiffima vnde minimènbsp;^’lt;pcaabatur,orta interipfos Anglos Pcrihi dilcordia fummam tranquillitatem innbsp;Mlumgrauilfimumcommutauic. loannes Maubraius agrosin Scotia ab Eduar-*^0 primo fuis maioribus datos,deinde vat ietatetcinporura amiiTosjurfus Eduardonbsp;^allioloScotiani tcncnterecupeiaucrat. Eofine virili ftirpcliberum defundo denbsp;pfædijsaduerfuseiusfilias Alexander earum patriius litem intcntauerac . Puella-•^^imcaufam tutabantuv Anglkæfadionis homines Henricus BcUomontius,quiv-’’am caium in matrimonio habebat : Richardusitcm Talbotus,amp; Dauid Cii-^^iBinius Atholiæ Comes « Ballioliis Alexandrefauebat, ac litelecundumeum di-iudicau adverfarics adeo ofFendit , vc palam de iniquitate decreti quererentur:nbsp;amp;vbi nihilfequetelis proficere viderunt,abaulaquifq;ad hia fcccdcrcnt.Talbotusnbsp;in Angliam proficiicitur captus Biitannodiinum ducitur » Btllomontiusnbsp;î^undàrgum Buchania: areem validam pra:fidio firmat : ac non (olum cum,denbsp;9^0 liscrat.fed vicinum oroncm agium luæ ditionis facit » Cummins in Atho-Ihmabijr, amp;lociscommodispcrmunitisadverius vim , fiquisintentet, fecom-prat. Hanctam potentium virorum confpirationcm Balliolusmctuens mutâtnbsp;Itntentiam, acBellomontijagro,dequoliscrat,conceflb, Cuminium plurimis,nbsp;Sc fruiäuofis prxdijs Roberti Stuarti mox regnaturi donatis réconciliât ? Alexan-^f’tierhaciniuria iâus fe cum Andrea Morauio Prorege Scotorum ( quife nupcrnbsp;ät) Anglis magna pecunia redenierat ) coniungit . Hxc diuctfis temporibusnbsp;amp;fftaconiunximus,nefa:pius nairationiscurfus rumpetetur « Interea Balliolusnbsp;inregionediucrlaomnes munitioncscirca Renfroam partim capit , partitn ever-tit. Ibirebus fuoarbitriocompofitisin Botam infuUm nauigat.’Rotciaium areemnbsp;Cûnitminit Earn AlanoLilio,qucm pra;fcdu iuridicundoantefccerat, traditcii-ftodiendam. Kobertum Stuarrum Roberti Brufiij ex filia nepotem diligenter a Jnbsp;nfcem conquirit : led illeoperaGuliclmi Herioti, amp; loannisGilbcrtinauicula innbsp;contincntj;m aduerfam vc£liis,atq;equos aduenientem expedantes nadus Biitan-’'Munumad Milcolumbum Flaminium arcis præfcdûdelatuscft. Balliohascumnbsp;}û Botærcsordinafiet in continente própinqua Dunum nouum , fiuc Nouiodunumnbsp;in Coualia fitam cçpit: quo metu vicina nobilitas pcrculfa prope tota (c einbsp;^edidit.Indèfeuerfus vcie proximo ad lacus Leuini areem obfidendaomnem cu-inrédit? Sed curesopinionelentiorvidererur, cfuafadione loannemSterli-’'“na equitern prçpotenté adiundis ei Michacle Arnoto, Dauide Vemio, amp; Richar
V«nj. agge: '
-ocr page 228-Rerum Scoticarum
«ggctctn rclidis. ncmpc dc hoftc fccuri, cura ncraincra aduerfæ faÖionis, paucosinarteinclufos clïein propinquisiegionibu^fcirtnt» OHcflï vcrot^e^^nbsp;fcntia Stcrliii!,amp; folitudinccaftrorym certiorcs apparatu adaggcrcm perforant*’]? lt;nbsp;antca excogitato primo vcfpcre in nauiculas impodto/cpitis vigiJibus pluribu^^nbsp;raui locis cum perforant. Aqua vero tenues aliquot nada exitiis breui laiiorcs*'nbsp;ipfa patcfecit mcatus,ac tanta vi tandem ci upit,vt quiequid crat obuiii detoH’^*’’nbsp;plana omnia circum inundaret, ac tctoria.cafafq; amp;; plçrofq; homines femiforrf'^*'nbsp;ac iuméta magno cû fiagorefecû in roare deferret . Qui in nauiculis crantegi^^nbsp;amp;; cum ingénu clamore in attonitos itruentes huit tumultui tara incpinatoal'^'*;nbsp;adiccerunt : taniufq} pauorca^pit VDiueifcs,vtnullius,nififalutismcrcoresf^r''inbsp;fuishofti rclidis,quaquifq; potcrat,infugâfe coniecerint.Alanus per ociûnof^I;nbsp;Jia modo,fed tômeatusad longam obfîdioncpaiatosccaftrisin arcé comporta'’'nbsp;Aitcia ctiâcrupiionccuprefidiarijs, qui Kinrcfliatcrât,arque féliciter ccrtatu«*^inbsp;fîdmm captum,acdirutû,obfidiololuta* Eodemferctêpore,quo hîteinFift^^^^nbsp;bantufjAngli magnisteircfiribus.naualibufqiCopijsScotiâintrarunt. Naucs^.nbsp;Fortham fubirét.prçtoria lépcftate ad fcopulosatfiida, rehqurs veheméternbsp;niaiorc cû dâno quàmprçdadomû redicrunt. TeireftrescopiæGlafcuarovf^liunbsp;jictrarunt, Ibi Anglus habitoconuentu proccrû fuæ fadionis cûrntelligeictP^,nbsp;ncq;ducc,neq;cxercitûadvcrfarûpartiûfuperefre,ricc fuam prçfentiâaropliu^^unbsp;ftcceflariâ,ipie Balliolo,cuiusingenionon multumfidebat fecumdudo,nbsp;Cuminio Atholix Comité,quirci Scctica: prxcfict, relidoin At gliâsbijt« ’’'ÿnbsp;rnum omnium Stuartorum prxdialongeampliff ma, vt qux Botpra, Araniî^’ynbsp;Renfroanos agros, bon2mqucCoilç,amp;Cunigamix pattern t munt bant,ct^’fjj'nbsp;Eotxprxfcdû iutidicundo,quem alij Scrifum,ali) Viccccmitcra vocant,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pi
Lilium confirmât; vicinis ctiam rcgionibus ci parère iuflîs. Ipfc in diuctianiffL partem profcdusBuchaniamjamp; Morauiam fuæ diticnisfacit; amp; quarûU3iï’*^.y;nbsp;priuati licrainis modum fuas cpesauxifiet, tarnen diplomata crania, amp;nbsp;que publice mandabat, nomine vtriulque Regis Eduardi Argli ,amp; BallicI*nbsp;ciebat* Eatempeftatequanquânemo in Scotia prxtcr pucicsJudentcsE^^nbsp;Regem profiteri audebat, tarnen Kebertus Siuartus,qui turn BritannoduP*nbsp;bat aliquid per abfcntiam Cuminij audendum raïusCambellos faroil»î*^’%)'nbsp;gathelia potentem fui côfilij ccrtioresfaeit. Eoriim princepsCalenuscircit^f unbsp;dringentis coadisad Nouiodunum arcéCoualixeioccurrii; cam fiatiico^^^jj^nbsp;Ad cum rumor em ßotani exiguo maridirempti popularitet cenfurgunt,nbsp;Veteres dominos ptoperant. Eorum iter vt impediret Alarus Lilius Jnbsp;bus potuitarmatis occurtit. Vulgus magna ex patteincimc,amp;qucdimpc^‘'jflf*nbsp;quam confiliocoicrat.refubita perterritü in proximücollem tonfugit. g/nbsp;lapidum milfiliü copia repertaarmaros ex conteptu tcmcrc fubcunres vclu‘^P[,(rnbsp;dineobruunt : maiote pattem antequäad nianus ventum cfTetafHigunti^^ [,iliinbsp;cedentes iropellunt ita , vttxfoLiliocum fortifiimoqucqucIoarncmG’'^.nbsp;Rotana: arcis prxfcdum viuumexperint, amp; fuorum plurimosarmarißt^^^ . yjilt;!nbsp;/polijs. Hane vidoriam non incruentam feciuacft arcis Botanæ deditio. Anbsp;lumorem diuulgaium Thomas Brnflius Catidx Comes cum pcpularibvs ’jfennbsp;cinis èCoria,amp; Cunigamia,itcm GulielmusCarrudcrusAnnandianus,^' (ijiinbsp;per Anglorum impciii.m rccufauerat, cum amicis, amp; propinquis elafib^’'^^||jji!nbsp;piodicnsadStuartum venit, Item loanncs Randolfus Moiauiac Coixics^ ß,j
-ocr page 229-Liber Nonus. fol .P2-
^ctierfus fpem cxtcrnorum auxiliorum attulit. Igitur anîmis ad majora fufcipien-, ^crcdisexercituconfcdo, aciuuahtc conacuseorum GotofridoRoflîopræfedo it'ridico Aetcnü brcui totam Cariôlam,Coilam,amp;: Cunigamiam in fuas partes tra-ƒttint. Rcnfroani quoq; ad Stuartos vetcres dominos libenter acccfl'eiût, Eoiutnnbsp;^etpplum fccuti Andrcæ Morauiæ clientes reliquosGlottianosparcira volentes,nbsp;invitos ad caufam coniunxerunt. Ab his tam lætis imtijs auila fiducia, vcnbsp;publici cfl'et ahqua imago collcdis fuarû paitiû prinçipibus Proreges créant
•^oberium Stuartum etfi adolefcentem, tamen qui expcditioncs has leuiorcs ani-r’’*'*^- ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• gt;gt;
ÎO I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;patriam dediflet : 80 lôanncm Randolfum patre.acfratte viris
^hiTunisdignum. nbsp;nbsp;Is cum (atis valida manu ad regiones in fcptentriones vei fas
It)
diffus concutreniibus ad cum quos immoderati Anglorum impeiij pcrtxlum , Dâuidem Cuminium fubita animomm inclinaxionc illa pcrrcihtiim in h-nam vfque perfequitur. Ibi in anguftijs locorüm deprcheiifuiu, èi. omnium ic-pœnuria circumventum ad dcditionem compulit ; amp;: in verba BruiSi coa*nbsp;iuraredimifit: adcoque pollicitatienibus eius fidcm habuit, vt difcedcnsnbsp;Jcarium eum pro fc rcliqucric» Nee illc fcgniter ßruflianarum partium ftudiuranbsp;'niulabat « Intcrea Randolfusin Lothianam reverfus cum vctercamicoGu-Duglaflïo, qui nuper ex Ahglia reverfus (qualorem diuturnum Garçcrisnbsp;^^önisholUuincladibusvlcifccbaturjfcconiunxit , Andreas Morauius,qui adnbsp;^oiburgum captusfueratitidcmredijt, igitur cum ducum abundeeflet, Pro-^^8« convcntum indixcrunt Pcithum in Calendas Aprilis . hocum frequensnbsp;^obilitas conuenilTct, nihil tarnen confîci potuit, propter fimiiltatem nobilem,nbsp;^tiæerat inter Guliclmum Duglafiîura , amp; Dauidcm Cuminium » Caufa præ-^cndcbatur, quôdCuminij opera Duglafiîus fadura argucret, quod tardiusabnbsp;^nglis effet dimiffus « Cuminio fautbat Stuartus : Duglaffîocæterifercotn-Cuminiusveroquod comitatior ad conuentum vcniflet, eas inimicitiasnbsp;^äufabatur : adduxerat cnim tantum amicorum , amp;clicntium nümerum , vrex-ïeris omnibus formidolofus effet : augebat fufpitioncs ingenium crus varium,nbsp;^mutabilc: animus vallus,amp; certi rumores de adventu Anglorum , cum quibusnbsp;^en«ofcredubitabat » quia fe Aiholiiis coniungeret . Nec multo poft Anglusnbsp;^^lliolum fecum ducens magnis copijs terra maiiquc Scotiam invafit : clallîsnbsp;‘¦^ntum, amp; lexaginta nauium Fortham fubijt * Ipfe terreftri itinerc Petthumnbsp;progreffus vicinos agros latè populando îbi Cuminium expedat « Internbsp;^®cum Randolfus loanncm , quiÆbudas fibivcndicauerat,conucniffct,nccnbsp;ad fuas partes adiungere poftet, induciis in aliquot menfes in rebus tatnnbsp;Petturbatis conientus Robertum altcrum Piorcgem inde rediens graui mor-itnplicitum dcptchcndit * Igitur alicniftimo tempore oncre in (ë vnuninbsp;’^clinato, cum Anglo non aufus congredi vires diuifit, per partes cum vt carpo^nbsp;« Auditoautem Geldrorum validum cxercitum per Angliam aduentare,nbsp;^tfecuin Anglo lungeret, ad limitem Angliæ propcrat, Venienti occurrcruncnbsp;^itricius Marei« Comes , Guliclmus Duglafsius Lidalianus ,amp; AlexanderRa-^ilæustum in re militari nemini (ccundus exiftimatus . Hi Gcldtos in campisnbsp;^dimburgo proximis opperiuntur « Vbi primum in confpeäu fuerc fine moranbsp;^öQcurritur. Poft acetrimum conflidum Gcldri vidi in propinquum collem, vbinbsp;• ^Qiiruta atx erat^rcfugcrunt. Poftxidic cum omnium rcrum pœnurialaborarent,nbsp;V. iiij« yitana
-ocr page 230-Rerum Scoticarum
vitam modo padifcdediderunt. Randolfusin gratiam Philippi Vakiij,quern öl’' , amiciflîmû prçdicabantjnon contcntus incolurocs,amp; commeatu auöos dioïitc^nbsp;ipfe deducendos fufcæpit •• eo in iiinerc ab Anglicæ faäionis infidijs cxcxptus^^jjnbsp;Regem deducitur:qui turn Perthum validoexercitu obfidcbac. Eodemnbsp;DauidCuminiuSiCuius omnia confilia ex inclinatione tbrcunæpendehaCjliEtusin*'nbsp;mici calamitate ad Anglum venit: ei pollicetur fe breui è regno Eiuflianosexa^^nbsp;rum;neclegnius fecit quameratpollititus. Nam PerthodeditOj amp; mûrisnbsp;Rex in Angliam redire parabat ; quôd commcatus maligne flippeditabantur.St^'nbsp;tis omnibus fub eius adveiitu admonitis vc pecora in montes a ge rent, Aliao®”'*nbsp;in loca munita aut longinquaconuchcrent,qua: afportarenon peflent,corruH’P^nbsp;rent. Neq; claflis in qua ci ipcs rei frumentane erat, cum fnagnopei.c iuutt*nbsp;mum Foitham fubicns ccenobio monachorum in ÆmonainlulavaflatoCuH’'® ‘nbsp;aperto mari adanchoias ftaret, fœdatempeftate vexata magnam fecit iaâou®« jnbsp;Pars nauium Kctham infulampropinquam,fed defertam ægrètenuit,nbsp;giusventorum Vi ablatæ gt; vbiieprimum reca'perunt caulam tcmpeßatisini'^”’nbsp;'D»Columba:confcrcntcsob fpoliatum auaiè,amp; crudclitcr ciuscocnebiuimig'^^^nbsp;quidquid êpraeda comparcbat, co diligenter lepoi tandumcum piaculis curant'nbsp;nequequicquam eo anno memoria dignum à claflcgcHum eft. Ha: caulxqi'“'’*nbsp;quam vehementer Anglum mouebanr, magistamcnci reditum fcftinacitcog'^^'nbsp;tio de bello Gallico.quod turn maxiroè meditabaiur. Itaque velutplané conft^,nbsp;bcllo Scoticoexcrcitum reduxit, acEduardum Balliolum fecum abduxit. Co*”’nbsp;nium ad rcliqua perficienda Proregem rcliquit, llle vt opera, amp; ftudiumnbsp;Regibus probarec,amp; heftes vlcilceretur, nihil ad iummam crudclitatc rcliqui quot;P ’nbsp;fecit,quæacerbitas eovifaeftindignior,quôd illi ante paucos menics adextrefli^”’,nbsp;inopiam redado cam fa ci ’is ad venia portus fucrat. Tres fere ex omni proctf^’’^ |nbsp;Scotorum numero fupcrerant, qui nullixncq-, pollicitationibus,ncq; periculis^®?'nbsp;poterantjVt in Anglorum ditione veniret, Patricius MareixComes,Andiea’'nbsp;rauius,amp;: Gulielmus DuglalTius ? Hi Kildrumiaoppugnante Cuminioconiur^^,nbsp;viribus eo pcrgunt,amp; ad Kilblaniam filuam acre cum eo prçlium conferunt.nbsp;cum Cuminms numero prclfaret,amp; pauci à phiribusprope circumvenirentur,’ Snbsp;ventustrecentorum militum recentium cumloannc Crago arcispræfedonbsp;dircmit,ac vidoriam certam BrulTianis dedit. FortiffirausquitqjCuminiant»^.nbsp;aucinprclio,autfugacxfiis. Multis fuit faluti Camcrona arx Robertinbsp;propinqua. Sed cum tanra? multitudini in ardo ftiparx commeatus deeflentjPnbsp;Ihidie fuit dedita, aciurantibus in veiba omnibusveniadata , Ccciderept«“''nbsp;duce ex intimis eius amicis Kobertus Bradus,amp; Valtcrus Curainius. Tlioni^s^^’nbsp;fratercaptuspoftridiecapitemiikatus.Hæc vidoriafecit,vc Randolfocapto,nbsp;tante Stuarto confirmaretur militari fuffragio Andrete Morauio Proregisnon^ 'nbsp;imperium. Natn cum literza Rege Francorura de indueijs venillent,pro^^f^j
Bruifianiad easaccipiédascoadi,vnanimi cófenfu honorépnftinû,quem ademerac Moiauio rellirucrunt. Ispaucoiûincnhûinduciisfinitis Lochinr^®^^^nbsp;arcem oblédit. Earn tenebat Dauidis Cuminij vxor. Ea, quodcvenif,tuturuPnbsp;ipiciésab Anglo pctiueratauxiliu. Mox Angli copijsin Morauiaexpofitisoblfnbsp;libérant. Elginum vlq/quod elf oppidû ad Lox am amnem litij)penctf3nt,o^nbsp;fcrro,amp; flâma vaftances Dura Perthum tendunt Abredoniam cicmant:nbsp;Mcrniaiu Dunotrium,Kincfum,amp;: Loreftoniû prçiidijs occupant: Icxnbsp;DroU*'
-ocr page 231-Liber Nonus.
ó
b' PjoxlmîsitDperàntjVcmuros Perthi dirutosinftaurent. AcrcbusScoticis icerurtï
3,...............
pi'
til'
pi^
Pquot;
'(V
.igt;’
11”
;
Dumbari.
?
i^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tllj
pf” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I
p'*'
p'”’
(1^1
ïlt;r
01«' i;
fol.pji
• -¦•-¦¦¦•lt;¦*« l^r W B M*« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~vagt;v«w-«r •* aa.wHMB.wBawwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«* wa v ¦—— » vw«J
^lt;luardo Balliolo reverfócotnmehdatis in Angliam abcunt « Difccdentibüs An-Siis j Scotötüm viribus fraftis Heniicus BellomontiUs tempus adeffc ratus cx* P^tendx virididæ de cædegencri fui Cömitis Atholix, quofcunque deprehcndit,nbsp;in prxJiö Kilblanenfi fuilTent , fine diicriminc öinncs crudclitcr öccidic»nbsp;AndtcaS Morauiusin Dundargoobièfluin addeditionem compulit , fiiiuJnbsp;^ciurando âccæpco nunquam hoftiliter itl Scotiatn rcditiiru incolumcm dimifitrnbsp;vno continu o vidorix cuifu omnes trans Fortîÿim munitiones, præter Cu-P^iarccm, amp;: Perthum oppidumcicdispræiîdijscaptasdcmolitus eft * Deindenbsp;® ^'igliäcum exercitu ingreftiisindc magnas prxdas cgit t Si militem doraiinopidnbsp;'Qpfeélû nonnihil rccreauic. Tota cnira Scotia eo anno agris belli iniiiria incultis,nbsp;’ntincurfiönibus affîduis vtrivfque partis vaftans, ita fame laboratum cft,vt Anglinbsp;^cem Cupri munitiflimam vacuam ob cemraeatus inopiam rcliquerint • Prx-‘^iïriosnautaScotusabeismalèmultatus , dümin Lothianam nodu tranfpor-*®fiincüaiulum arena: maris æfturecedente nudatum expofuit . Illi cuminnbsp;‘¦’^ntinenti fc efle putarent, paulum progreftî t arque iterura mari repetto fiuftrànbsp;inclamantes ad vnum pcrierc ? Proximo anno,qui fuit 13 3 7 ? Angiïnbsp;Dumbari oblederünc ; eam tenebat Agnes Comitis Martiani vxor,cuinbsp;10nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nigræ cognomen dédit j mulicr animi virilis ; obfidebant autem Comités
'’fiiburienfis, amp;i Arundcllius . Ea obfidiocum (pc omnium diutiusprotrahcrc-diverlà agmina in fubfidiuni Balliolo müfa Scotiam intrarunt * Alte-^‘^'iuecbat Monfortius, akeruni RicliatdusTalbotus, Cüm Monfottiocon» «5^his Laurentius Pfcftoniuscxcrcicum ducecæfogtauitcrconcidit : ipfe paulonbsp;J. ‘^vulncre dcceflit : amifli ducis iram miles inhumana captiuorum carde fa-
. ? Talbotus à Gulielmo Ketho dcletocxcrcitu captus : nihilominus dura-. onfidio Dumbari. Mari ab Anglis intcrclufo commeacuum poenuria pene '^flbsafflixit : acprôculdublodcditafuiflctlrx.ni Alexander Ramifatusau-incoeptoin temporefubvcniftcc, Isnoâeintcmpcftaadatcera deceptis,quinbsp;J’femibusGcnuenfium maritimum latusobfcruabant,naueni adarccra appli-’’^1 amp;quadragintafeledös viros,commcatufqîmagnam vim expofuit. Deindenbsp;y piiké ad fuos adiunda filcntio nodis cum ingenti tumultu in vigiles An-magnacasdehominum nihil minus, quàm cruptionem à propenbsp;timentiüm fada,proximâ nodcæquèoccultus atq; venerat difeeffit. Sextonbsp;linbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anglos fatigatos, ac ftuftra omnia expertos tcvocantc ad bellu Gal-
obfidio folüta cft ? Andréas Morauius patria prope peregrino f ’liberatä piimum Stetlitiuro,deinde Edimburgum oppugnarcaft aggreftus,nbsp;tç rcinfc^adifceifit.-pacata tamen Lothiana,amp;: in fide Kegisrccepta. In-h pablum à laboribds relaxato,dum fua tranfmontana prædia interuifitnbsp;ii^b ^ograuicorrcptusdeceflSt: atqjadRofmarchiafepukusfummu apud omnesnbsp;iii”l j|^°sdcûdcriûfuircliquit. TantasCnim res bicnnioacfemcftri,quibusin magi-fuffeduræ cuiuflibet magni ducü xtati viderentur . Poft cumnbsp;lijj.^f^^^ProrcxfuitjvfqjadDauidis è Gallia teditÖ, Adolefcés adhuc tnultis prç»nbsp;Gulielmû Duglaflîûgeftisvidorcvafit, necnbsp;ti^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j diterimine , amp; crebris vulneribus. Nam Anglos èTcuio-
Lidalia Hercmitagium cæpit, magnifq, comeatibus de hofte ad ïofliam captis cômuniuit. Cum Bctclaio adeo accc^ac pertinax cettame inijt,nbsp;vrvU
-ocr page 232-Reruna Scbticaruln
vix ipfc cum ttibuj comitihusidque bcneficio nodiseuafcrit s Joan nis StcHi’’* copias quanquam graui prx’Iio deviciflèt, tarnen ab eodem breui poftp^opc t’’^'nbsp;’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cumventus luitnbsp;nbsp;nbsp;Veriim ex inopinato tumuku fe coUigenspoftaccrrrmatup^p.'jj
namSterllnum vidiimfugauit: trigintacotnitnm eiu.s intcremit ; quadraginw*'.' UQS csepic. Guliclmo Abernethio,à quo quinquies vno^diefugatusfuerat,itainl^*'nbsp;tic, vt ame nodem cæiis omnibus eins comitibus ipfUm (écura captiuu m abdu!'®'nbsp;rv«/ /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rit * Nee minore fclicitare LaurentiumVaufium hominem ftrenuumdevicif'
quot; Tandern ad Dauidem Kcgci^ in Galliam abiit, vt cum de ftatu return cdocefC*^ Proximo anno, qui fuit 13 } 9, Stuartus fortunæ ratos inftandum coadoexcrc“' },nbsp;Pcithum oppugnare aggrcditur quadnfariam divifis viribus ; fed Angiis actjjnbsp;oppidum dcfcnd'cntibiis non fine vuJneribv.s rciedus fuit ? Tertioderauni 0*’nbsp;dionis menfe propc defpcrantibus dcfoccciîu Duglaflîus iüpervenit quinqüCpnbsp;raricisnauibuscondudis, quæ machinas, arquealiquidmilitumadduxefi’^’^finbsp;Expoûtaigitur parte militum reliqui in nauibusTai amnis oftium aflcruatct^** 'nbsp;Duglaflïusipfc ad arcem Cuprerdera rccupcrandam mittitur : cam ab Angl*’,-fertam Scotioccupauerant, quibus crat præfedos Guliclmus BuUocus faclt;:*^nbsp;Anglus, idemquequaftor « CumeoDuglaffius tranfcgit,vc acc,æptisin^*'jjjnbsp;prædi|s in fuas partes tranfiret ? Ideofaeiliuseipeifualom,quod necabnf^jnbsp;lubfidium fperabat,nccScotis,quifccumin præfidiocrantadmodura fidebât''*^^pinbsp;opera forti, amp;hddifa:pc poftcaScotiiùntyli , ObfidioPcrchiiamnbsp;Hieniera pretrada diutius videbatur duratuia , nifi Roifix Comes per cjunic***nbsp;quam c fofla deriuartec, atq; ad murum vfqile cum fins ^nctraflet : çuæjjonbsp;deiedis propugnaioribus tclorum vi potiflimum c machinis tmißqruo* ƒnbsp;fada cft ca lege, vt Angli incolumes quo vellent, fuaomnia exportaicDt *nbsp;paucosdiesSterlinumquoq;oppugnatum amp;:eadcmîcgededitum ?- M^***^'^nbsp;MorauiusAndreæ filiusarcicft prçfedus. Hac tam fubitaroutationercfUi® Jnbsp;liolus tcrritüs è Gallovidia,vbi fe plurimum continebat, in Angliam abije. nbsp;poft arxEdimburgi non vi expugnata, fed arte capta cft . Val tenu Cufri^^j,Fnbsp;cator , qui turn forte nauem commeatibus onuftam in zftuario Tainbsp;num habcbatacccrlîtus à Gulielmo Duglaflio in Fortham venir ?nbsp;nicato cum Bullococonfilio Currius Anglum fe fimuiat,acduosvinioptiin* ƒnbsp;aliaq; nonnulla munufculaad præfcdum arcis attulit.-orauitqjvt ibircliqi*®’ #nbsp;mcatusdiftrahcrc fine pcriculoper cum liceret. Si quareei.præfidiôucopi*’ y(inbsp;cotnmoneretjfclibcntercisquoad poirctgraiificatuium . Præfcduseinbsp;doliavcni,ccrtumq;numcrupauis nautici afFerrctjimpcrat ? Aditumeic**nbsp;let pollicetur. Ille, quod benevertat,meru ScQtotum,qui fxpcincurfion^*'’jy?nbsp;vicinafacercnt.fummomancfeadvcnturum oftendit» EanodcDuglafl***^^^^nbsp;dccimq; comités homines lediftimi nautico vettitu fuper arma iniedonbsp;adarcé portant, Suos quàm proximè poftunt in infidijscollocatu'S exped^fnbsp;iubent , Progreftî paulumDuglafsius, amp;: Simon FrafèriuSjCxtcrosmodic^
lUMciit , 1 r Ogre III pauiuiTi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, oc ouiion riajctiuijcitïciu» luvw
vallofequi iubenc. Inctomilsi àlanitorc.intramunitioncin ctrabibusanteP .j! arcis ftrudam cum animadvertiflene daues ofhorum e brachio lanitods*nbsp;(bs ipfum iugulanc : amp; fine ftrcpitu portam arcis apcriunc . Deinde foi*’’nbsp;vencrat cornu inflatofignum dam: codem fono amp; quicrantininfidijs,*nbsp;des arcis admenentur, akcriabamicis alierjabinimidsarcem teneri :nbsp;propcrantibus Scoii onera in ipiü porta: adrtudcijciunc , ncanteluoriii^'^^ '
Liber NóhüS. Fol.p^« dlfficilem cliuum lentius vadebant, adventum valuæ obi)ci,acipfi occludi poflent* i jnbsp;Acriconflidu edito,ac c«de vtrinque patrata tandem præfîdiarij ceflerunt, cçterisnbsp;prætcr præfedum.ac fex comités occifis ? Alij in hune annum, alij in fupcriorenxnbsp;tonijciunt expeditionem Alexandri Ramifæi ( qui omnes illius ætatis Scotos rcinbsp;«lilitarisgloria anteibac) ih Angliam ;, Eratenim eatum de virtutçcius opinio,nbsp;quinonprodijftetcx illius velut fchola militia:non fàtis peritus haberctutIta-quciuùcntusad eum , velut vnicüm bellandi magirtrum frequensventitabat. Ignbsp;cum non paucas ante cxpcdiciones in hofticum cum parua manu profpcro eyentunbsp;, fcciflet,rebuscorum tum in Scotia afflidis aliquid maiusauidendum ratu$collcdanbsp;, amp;àmicorum manu Northumbriara latè populatuseft : eumnbsp;^evertentem Angli ex omnibus âgris, amp; caftellis longé maioribuscopijseonfequû-lut. Eorum congreflum cùm Alexander vitarç non poflct, amp;fuqrum animos obnbsp;j)i'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mtitudinem hoftium nonnihll debilitatbs fcntirctjprarmilTa prarda pcditcs in in-
fi. i'
!v’ ' :i^
? ƒ
(I Î ƒnbsp;r
i’ efnbsp;' Inbsp;f rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A V MCI.7 V'V'A WAAI WUB.AJ A**nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VA** u* aAlWVtgt;S CtBIK^UBAVA amp;*gt;**¦ W«9 Auvavtiv* Unbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wv •*«»
(iJ' Htoagna clicndura , amp;amicorum manq Northumbriam late populatuseft .: eutn {ƒ ^cvertcntcm Angli cx omnibus ägris, amp; caftellis longé maioribuscopijseonfequû-Eorum congrcflnm ciim Alexander vitarc non poflct, amp;fuqrum animos obnbsp;locate Equités late effufos fimularefugam iubei;_deinde vbi locum inüdia-piæccriirent ad lignum buccinae riirfus in vnum cove. Earn cquitum fugarhnbsp;^*^gli veram rati æquêctfufi, Sr ipfi lêquuntür, ad tjuos Scoti fignoteyocati cum fqnbsp;’’^otnento temporis obvertiflent, pcditefqjvndiqjcxinfidijsproliliillcnt yerfus eftnbsp;Anglos cx re inopinata terror,ac non paulo copcitatiorc curfu,quam antca Iccutinbsp;ionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Multioccifi:complurcs tapti«Pra:daincolumi$ domumabdudà»,
?^t«captiuosfuic præfcdus Rof burgi : cum cum præfidiû ferepmncfccutu fuiG *^^Alcxander oppidum pene vacuum aggtelTus primo impetucçpic» Inferioremnbsp;arcis partem cumfuaî poteftatisfcci(fct,qui reftabantin turrim yalidam con-^S^fiint. Sed cum pcrtinacitîimèoppugnarcncur,ncc fubfidium à fuis vllum fpe^'nbsp;J quot;^nt,fcdcdidcrunt ? Sunt qui Sarifburij Coraitem ibicaptum tradant, amp;cuiiinbsp;Randolfo permUtatura. Sed magis inclinât animus,vt plurcs feriptoresfe»nbsp;^'^^»quiSarifburium àGalfis^^atq; in Gallia captum prodant, Randolfiisin An*nbsp;atccra fuam Xd lacum Mabanu de Ahglis carpit : ac très limita
Oc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;orièptalis, Gulielmus Duglaflius rncdii, Randolfus
^^^alis,vltra veter es fincs,quiiUcxandro tertio régnante fuçrant, Anglos ex--Ij^^fUnt: ncqjquicquam infolo Scotico prætcr Beruieu tenebant. Sunt,quiRo£gt; ’^uin à Ramifaro fopitisvigilibus de node fcalis adinotiscaptum tradantanno
bj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Martij JOjCumqùibus facit liber Pafletenfis» Èq^manno4.Non. Iulipl '‘^*“*t'
ç J^id BrulTius eu vxore ad Ennerberuium applicuit,anno quàm difeeflerat nonô? adveiitus eo fuit omnibus grâtior, quo minore in fpç tum rcs Scotorû crant;
cjjj '^dyardusfadiscü Philippo RcgcGallorûadTornacum triuraannoru indu-° Gallico vacuus decrcucrat totis viribus Scotia aggredi. Habcbat quadraginta peditû, fcx equitu millia: ac adverfus annonac angiunbsp;. îet *^3gnam clalTcm ornauerat, qux com meatus terrcftribuscopij s fuppediti-'^*'1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nouembri menfc foluiflct tempeftate fxua iadau, atq; in Bclgi
Germanicum litus poft longam vexationem cieda invtilis prorfiis ad Eduardus cum terreftribus copijscircaNo-^quot;'^r^'^^'^i^^dTinam in maxima commeatuumpeiiuria fccontinebat . Adnbsp;® Scotia miflî quatuor mcnftum inducias ca cqnditione fcccrunt,nbsp;calendas lunias domum rediret, vt Sco'ti omnes in Ed-Verum Dauid audito Angli apparatu ante Ic-« Ad Regem ita (vii dixij reverfum intetnbsp;gram-
ifto'l Rcx ante calendas lunias lt;14 ^ilioncin concédèrent. Veinbsp;iqj ^ïuin ad fc advcntum foluerai«
8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦
1»^'
4
Rerum Scoticarum
gratulantes, qui ab omnibus regni partibus frequentes adcranr, venir Alcxarxlc* Kamifarus ciim omni vita fupcriore fplendideada, turn rccenti militai igloiiatl^'nbsp;rus. Is lîngularifauoreaccxptus, 5i, prætcrcuftodiam Rofburgi.ctiamtotiusl^'j.nbsp;uiotiæ præfcôlura iudiciaria donatus , Hoc in honore fibi cum pra.’Iacum Gulgt;quot;nbsp;clmus Duglallius xgerrimc tulic * Nam cum Teuiotia penctota Angles exp**'nbsp;liflcc , conuentibus agendisquanquam iniuflu Regis aliquot annos prxfedet^''nbsp;mcritis enim in patriam , amp; nobilitarc generis, iSd familiæopibus fretusnbsp;in eo magiftratu fperabat hbi competitorcm Futurum. Itaquc torus in vltionC”nbsp;intentus iram in pr«(entia fupprclfic ? Tandem vero poft tres menfes inimit'’'®nbsp;conuentum habentem in templo Hauicinadus , cum nihil minus cxpcdantc'”nbsp;cæfts tribus comitibus auxilium Ferre conantibus frucium iumcnco impoFuit:«*^nbsp;in Heremitagio morifame coegit « Eodem fere tempore codem gencrcnbsp;per Dauidem ßarclaium extindus eft Gulielmus Bullocus homo iingulanffS,nbsp;Regem fide» Hæcduo crudclitatis inhuman« facinora totam pene Scotia®'^nbsp;fadionesdiftradam (editionibus repleuctc » H« res Regem adolcfcentem»*nbsp;nondum militaribus ingenijs aftuecura vehementer cxercucrunt : amp; 9'’^quot;nbsp;quam fummam diligentiam in perquirendo ad fupplicium Duglaftioadhibc“^^^nbsp;i!s tarnen pcramicos (plurimoscnim ob res præclaregeftas prohbertate fibicoi’“'“nbsp;liauerat) ac in priinis per Robertum Stuattum Regis ê fororc natum verjanio^^nbsp;nuit » Maxime valuitmagnificaquidcm, fed vera commcmoratiorerutnaonbsp;geftarum,amp;: ratio tcmporis,quo paceforis incerta,ncc rebus domi quietisnbsp;homines retincndi.acq-,ctiam ortinifauoreampledendi cirent. Igitur nonnbsp;vcniaDiiglalfius.fcd prxfedura Rolburgi,amp;:Tcuiotiædonatuseft,clemendat^nbsp;tafle in prçfentia non invtili,fcd exemploin poftcrum pcfllmo . Dauid rebus',nbsp;cunque domi compofitis expeditioncm in Anglos dcnunciat, magna nobiH^?'.nbsp;parte ob commeatuum,qua labotabatuv,p«nuriam diflbadente . ColH’^'ynbsp;magnocxcrcitu loannem Randolfum ci praeficit * Ipfeoccultusdiflimübr®'^^,nbsp;mine Regio cum eo proficifeitur » H«c manus per duos prope menfesnbsp;lata Northumbrian! cum ingenti pr«da domum redijc * Itcrura intra pauc^,Unbsp;Rex fc ducem cxercitus profefTus hoftitum intrauit » Angli viribvsnbsp;certaminis ale« rem committere abfenre in Gallia Rege fuo recuFabant: Fednbsp;no cquitatu ab c m ni parte aflultantcs à libera populatione Scotes artebant-qVnbsp;prim« nobilitatiséquités nuper à Dauidù in cum ordintm afeitos tenicrcloi’ynbsp;a fuis progreflbs c«fis aut fugatis eorum comitibus hoftes capiunt. Rex .nbsp;pusillic fruftra tcrcrer,reduxit cxcrcitum . Tcrtia expcditione coadisquai’J’ij,nbsp;tuit occulte copijs vthoftes necopinantes magna clade afficeret , cumnbsp;prçcipiti autumnofuiflet ingreflus, largis imbiibuscxiguostorrentesitanbsp;bus, vtagrum omnem non modo impcruium redderent, fed commeatuunj^jiinbsp;dioncm prohibèrent, paucis arcibus,nc nihil tantoconatu vidcreruregifi^dOnbsp;domum redijt. Non adeo diu poft Icgatisvitro, citroq; miflisadumnbsp;biennium , in quasScotus ca lege confcnfic, modo cas ratas Philippusnbsp;Rexhaberet « Nam in foederc interScotos,amp;Gallositacautumcrat,nbsp;gens fine altera paeem , aut inducias cum Anglo faceret : h« quietani lAnbsp;Scotiam tcnucre * Quarto férepoft reditura DauidisannoGallisinagnopfnbsp;vidis, obfeflbab Anglis Califio Morinorum oppido , Philippo pernbsp;ftante , vc Scoti Angliam ipgreffi partem virium Anglicatum in fc
-ocr page 235-Liber Nonus. fol. o/.
cxercitus Pettlium conuenireiuflus cft:cô cum frequentes coiffent,Dauid Cornes 13 Koffiæ Rcginaldum Æbudarum Rcgulum veterem inimicû, ff ptemq; comicumnbsp;eiusnobililïimosnoduexinfidijsaggreffusintercmit. Eacædcs valdcexercitumnbsp;imminuir: cum non (olum vtnufque partis amici,amp; clientcsjcd multi ctiam vici-norutn ciuile bellum inter familias potenciflîmas metuentes domos difeederent.nbsp;Igitur Gulielmus Duglaifius Lidalianus Régi maximoperc fuadebat, vtomiffa innbsp;prçfentia expeditione res domi componerçc. Hoc confilio contempto Rex ami-citia fuperante caritatem patriæin Angliam ducit : ac ferro,amp;flamma omnia quanbsp;’bat profternens fextodecimo demum die in agrura Dunelmenfera venir ; Anglinbsp;pariim à Pcrciocolletli , partim ab exercitu qui Calidunl obfidebat remiflî currtnbsp;frequentes conueniffent, fe Scotis multo celerius corum opinione acic inftrudanbsp;oftenderunt ? Dauid qui nihil minus quàm hoftis adventum metuebat, amp; Gu-Mnjum Duglaffium adagrum vicinum depopulandum emifêrar. , luisfignumnbsp;pugtixproponit . Duglaffîus cum in hoftem necopinus incidiflet, trépida fuganbsp;quingentis viris fortiffîmis amilsis in caftra redijt. Nec infelix rci incipiendæau*nbsp;fpiciutn felicior conflidüs eft fccutus « Pugna acriter inica in prima acie cæius eft,nbsp;P’ofligatisprius fuis loannes Randolfus ? Mediam,in qua Rèx crac, dua: Anglo-^nbsp;bnracies, altéra viÜrix, altéra integraaggreflaobftinatam mori cumeonobilita-
Scoticam penc ad internccionem ccciderunt . Rex ipfe à loanne Copbndo* telis creptis duos pugno dentes exeufferat ca£tus gt; lcd iam duabus fagittisnbsp;Stauiter faucius. Tertia cui Robertus Stuartus' amp; Patricius Dumbarus præerantnbsp;®ciesvifa fuorum clade prope incolumis fe fubduxic . Poft hanc pugnam ita pro-®’83ta nobilitate ftatim Rolljurgum , Heremitagiuro, alia:quccomplûtes arccsnbsp;P^glis dedita: . 5coti coadi pratter quos in Anglia tenebant agrosetiam Marcia,nbsp;^^cuiotia, Lidalia, amp; Lauderia ccderc Limites A'nglorum ad laltum,queni, .nbsp;j-oebutni vocant, S; Soltram prolaii Balliolus noncontentusditioncm maiorura^*^nbsp;'^GtUra inGallouidia recuperaffe, Annandiam , amp; Nitiam,amp;quicquidagrorumnbsp;’^Glottam adiacct,cæde,amp;: incendio peruagatus eft« Lorhianam quoq; adiundonbsp;’biPercio Anglo fimili clade aifecit : nec per aliquot annos in Scotia iuftus ex-^fc’tusconficj potuit. Acceffît ad ha:c mala peftis grauiftiraa, quæ partem feronbsp;^^ftiampopuliabfurapfit; nec in rebus tam afflidis à domefticis malis ceflatum
? Dauid Barclaius eques nobilis, qui Bullocum ante occiderat, hoc quoqud ^tuporein c«dc loannis Duglafsij Dalkethij affuerat. Eum Gulielmus Duglaf-Lidalianus, qui in prxlio ad Dunclmum captus ab Anglis nondum redierat,’nbsp;P^’luos clientes curauit interfîciendum : nec ipfe in Scotiam reverfus diu cifu-^,^,.^nbsp;P^fftesfuie « Nam àGulielmo Duglafsio Archibald! filio nuper c Gallia reuerfo^c.^nbsp;^^ervenandum infilua Atrica in vltioncm cædis AlexandriRamifa:icftinrerfc-NeeprifeorumSeotorum tribus homines quictis impatientes à mutuisin-c ^^^^perarunt, Inter hæe mala vndique prçmentia Gulielmus Duglafsitisnbsp;redapropinquorum , amp; clientium manupriniura Duglafsiammaiotumfuo-patrimonium eiedis Anglis rccupcrauit i deinde c parue fticceflu crelcentcnbsp;t’ütn erga eum fauore raagnam Tcuiotiæ partem rccepit. interea loannesnbsp;j^^^corum Rex,qui patri Philippe, amp;regni,amp; belli fuit hærcs, veritus ne Scoti tocnbsp;ïin **nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potenti hofti luccumberent, roifit ad eos Eugenium Garente-
quadraginta viris fortibus comitatum petitum abeisne vllam cum Anglo Icinconlulto faccrent , Is quadraginta feutatorum milJia ad militcmnbsp;' ' X, !?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;condu’
-ocr page 236-Rerum Scoticarum
conducendum actulic * Prætcrca magnificis prcmifTis nobilitatem in fencentiam traduxit. Illi accæptam pecuniam inter fc partici nuilomilitccon-dudo bellum per excurfioncs frequentes more fuo adnniniftrarunt. Id vbiad^^nbsp;Anglum eft perlatum Lochianam iam antea malehabitam prope ad vafliraicWnbsp;redegit. Hæc, vtvlcifcercntur PatriciusDumbarius, amp; Gulielmvsnbsp;colleda quam potuerunt occultiflimemagtiamanuGulielmum Ramilxuin-Dd*nbsp;lufium virum fortem, notæ in hello induftriæ ad Noramam pagumini'P^nbsp;Tuedx frequentem incendendum cum parte excrcitus mittunt « Jpiiininfilt;i')’nbsp;confiflunc ? Cum quod quæfitum erat Ramiixus foret aftccutus perdudinbsp;ftdias heftes, ac circumventi cxduntur . Tandem multitudirii imparesdedin®'nbsp;nem faciunt •• parsmaiorcapitur. Hocfucceflu crcucreScotisanimi: itaq;nbsp;ducibus coniundisThomas Stuarius Anguliæ Comes Beruicum tentareftatoif’nbsp;Id occulte, vt conficcrctur, condudis vndecunque poterat nauibus, fcalifquc» ƒnbsp;reliquooppugnandarum vrbium apparatuimpoftoPatricium de fuo ad vennbsp;cit certiorem ? Cum ad horam conftitutam quam minimo poterant tumuitu^nbsp;mutos accederent , vigiles tarnen nonfcfellcrunt: quibus poft acrem pugnam^fquot;nbsp;pulfis Scot! tandem vrbe non fine damno iuorum ^oiiuntur Arccm ab Anrnbsp;retentam magna vi, fedfruftra adoriuntur « Anglusaudito return Scoticai'*nbsp;ftatu coado excrcitu copiofo magnis itincribus eo con tendit « Scoti auditor* jnbsp;adventu nulla re ad longam obfidionem fatis prouifa, vrbe Ipoliata, amp; incenf^nbsp;fua redicrunt * Eduardus omni genere artificnm adhibito corruptanbsp;inftaurat : interea ipfc Rofburgi manct « Eo Balliolus vcr.it, Scotix regnojnbsp;dit : oratque vehementer, ne fibi à Scotis illatas iniurias negligat . Anglusnbsp;ci oblccundans Lothianam terra jmarique invadit ; amp;quicquidfuperciatftjPnbsp;riori vafiationi corrumpil , Dccreuerac illa cxpcditionc Anglus totatnnbsp;licaffligerCjVt nullas in pofterum viresad lebcllandum rccolligere polTet. Ve“’nbsp;idconülium difcuflîc foeda tempeftas, qua: clafTcm, in qua (ubvehebatur .nbsp;meatus ita diflipauit, laccrauit, amp; afflixit,vt paucx naucs iterum in vnum inbsp;coirc potucrint « Ita Eduardus redire ob con meatus inepiam coadus . jnbsp;fuam inEdimburgum,Hadinam,rcliquaqueLothianæoppidaeft'udit :nbsp;cxercitu in Angliam reuerfo Guliclmus Duglaflius Gallouidiam , Rcgc“’’Ajnbsp;cella Patricij Nithiam, loannes Stuartus Proregis filius Annandiam Scotis
' expulfo reftiiucrunt ? Eodem ferc tempore loannes Rex Francorum in *yf' nibus raagnopraciioab Anglisvidus capitur -, Eduardus cvm duobus'ynbsp;captiuis hiemern ageret in fumma inter amicorum gratulationes Iscticia,nbsp;animum cius gloria fatiatum rati turn ad a:quitatcm faciliqs fledi peffe »nbsp;eo per legatos de Rege fuo libcrando egerunt ? Bruftîus, vt facilius fugt;nbsp;conuenire poifent, Beruicum cft miffus : cum de conditionibusnonconue*quot;fy(nbsp;iterum Londinum cft revetfus ? Nccadeo diu poft per legatos Poncificios, ,nbsp;de pace inter Anglos, amp; Francos fumrao ftudio agebant, cum Scotis ctia®nbsp;tranfadum, promiflis Anglo, vt noftri icribunt, centum, vt FrolTardus qning^^jj,nbsp;millibus mercarum Anglicx monetæ: cuius pecunia: pars rcprçfentarctur»nbsp;quum per penfioncs foluerctur . Ea fummaquo facilius conficeretur,Po“^’ jnbsp;Romanus facerdotiorum décimas in tres annos donauit : indueix interea fadnbsp;Obfidcs dati nobiliftimi adolcfcentes , qui pene omnesin Anglia pefte intdnbsp;nmt. Dauid igitur vndccimo quàm captus fucrat anno domum reverfus
-ocr page 237-Liber Nonus. foI.jxJ. toutn omnium , qui fugæ principes c Dunelmenfi pi:eiiofuerant,multauit : ƒnbsp;Patricio Dumbario partem agri abftulit ; Robertum Stuartum fororis maioris /nbsp;filium à fpe fuccedendi in regnum remouit : at^e in cius locum fnbftituicnbsp;AiexandrurM Sutherlandiæ Comitis filium cfecunda forore genitum ; ôdinciuSnbsp;nomen proceres facramento adegit . Huius adolefcentis pater , vt procerumnbsp;Voluntates filio conciliarct ardius, latos , amp; fruduofos agtos viris potentibus do-naiiit, Sed Alexandre breui poftmortuo Dauid Stuarto placatuseft , Si in or-dinum frequenti conuentu luus ei locus eft omnium decreto reftitutus ? Sednbsp;H aliquot annis portehus eft fadum . Ptoximos ferc quinque annos in pacan-® dis difeordijs ciuilibus Rex confumpfit , Quo in rempore duæ clades incidc»nbsp;wnt : altéra ad paucos pertinens ex invndationc aquarum . Tantum eniranbsp;•quæpluuiæde cœlodeiedum eft , vt torrentibus, amp; fluuijs per Lothianam ittnbsp;3gros cffuûs non pontes modô, amp; molas aquarias, ied plærafque rufticas domosnbsp;c’impccore , amp; dominis vis aquarum in marcdetulerit, arbores radicitus euul-Perit, oppidaquoqueprope fluminum ripas pene delerit . Hancealamitatemnbsp;Pçcuta pcitis multos omnium ordinum, atque jctatum confumpfit « PacatiO-
iam rébus anno raillefimo trecentcfimojfexa^efinio tertio in conuentU ®rdinum Rex ad apoledos retulit, de Anglo aut eiusTïRo, fi quid fibi humanitusnbsp;’^’eniffet, ad regnum capiendum in Scotiam accerfendo ? Id, fiuc tædio bel»nbsp;^orum vtriufque gentiscommodis profpicicns, fiue fquod alij putant) ab Anglonbsp;’urare coadus fecerit, oratio eins fuit adeo omnibus ingrata, ôitnolefta, vtnonnbsp;^xpedato dum ordine fententije rogarentur, omnes clamore confufo voceranbsp;®^otninarcntur; ac nihil propius fuit, quàm vt qui liberrimè vociferatifuerancnbsp;^ram crus metuentes defedionem circumlpiceienc , Quorum vbi timoremnbsp;^^^ciuit.remiffaira eos in gratiam reça:pit . Ca:tcris vbiqüc pacatis montaninbsp;’•’arinispcrftabant : nec folum inter fciœda, atque inhumana crudclitatc fx~nbsp;'^^cbant, fcdvicina etiam late populabantur . HosRcxcum adconcordiamnbsp;^ylla ratione poffet adducere , per homines callidos difeordias augendas cura«'nbsp;'’¦^» doneç ferocioribus mutua exde confumptis cxreri tradabilcs,amp; manfuetinbsp;^^dderentur ? His domi, forifque editis in arce Edimburgenfi deceflît, annonbsp;'^‘^5 quadragefimo leptirao, regni prope tricefimonono, (alutis humanæmil-trecentefimo ieptuagefimo ,leptimo die menfis Maij ; vir fane in omni '5*7^nbsp;**ftutunn geneTeTâc in primis iufhcia, fie dementia niemorabilis : fie cui in bonis,nbsp;*^alifquc rebus excrcito fern per magis fortuna,quàm induftria defuiffe vidcatur*
C. R.
, DAVIDE vitafutiâocum proceres frequentesalt;3Limnuchum prxfto
, vt Roberto ab auunculo iampridem Regi defignato inciinti regnum S^aiulatcntur , ambitio Gulielmi Comitis Duglaflij prope in feditionem remnbsp;^^duxit . Pctebat cnim iurc baereditario regnum fibideccrni, vt qui à Balli-amp; Cuminijs effet oiiundus, Scdcum deprehendiffet fuam petitioncm om-pDUs effe ingratam , ac in primis amicorum fuorum intirois Georgio , amp;nbsp;®3nni Dumbarijsfratribus .quorum alter Comes effet Marcia:, alter Morauiasinbsp;* Roberto Arefkino tiium aicium firmiflimarum , Britannoduni, Äerlini,nbsp;X. ij» fcEdinu
-ocr page 238-Rerum' Scoticarum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
amp; Edimbcrgi prxfedo, pctere dcftitit: è: fc Rcgi Robertoprcfcflus cftobtcffP®* raturum : Rex vt euro aröiore vinculoamicittecomplcófereturfilianifu*’’®nbsp;Gulielmi Coroitisfilio defpondit . Hoe anno inducia:in quatuordeciroannoSnbsp;fadxjfunt per Anglos violatac ? Cum ad frequentem mcrcatuni,quo ad tertiuingt;nbsp;ïdus Augufti ex locis ctiam longinquis vtriulque regni magna moltitudo fblcbatnbsp;conuenire, placrique Marciani adcfient.èfamiliahbus Gcorgij Dumbarijqui^^® inbsp;eftinteremptus « Huiuscædisauûorescum Georgius ex iure, quod internbsp;ncos obferuatur pct fœcialcs petetet, vc vcl fibi dcdcrent, vcl ipfi in eosnbsp;uerterent, tandem cum acquitatem vinei gratia ccrncret, iniuriam diflimoUtjnbsp;proximum in diem nundmis iolennem occulte mannm parat, oppidumquenbsp;improuifoadortusomnespubercs occidk : tcdaincendit,amp;:cumingcntipr2lt;i*nbsp;domum redijt. Angli vt cam cladem vlcifccrcntur,pari crudcliiatc loannis^o^'nbsp;donijequitisilluftris agros pervagatifunt ? Nccmuko poft Gotdonius Ang^'^*”^nbsp;ingreffus cum ingenti hominum pccudumq; prçdacoadarcdirct,Ioanncsnbsp;nus longé maiorc manu coUeda redeunti fît obiuam . Ibi infcftifTimis vtripq®®nbsp;animis pugna confcrtacum aliquandiii vario marte certattïracflcr,vidoriaj5fn^nbsp;Scotosfuit. f Dudor Anglorumcum multispropinquis, amp;: clicntibuscaptus»nbsp;Henricus Pcrcius Comes Northumbria: vir magnianim» , qui turn lirnith®^*'nbsp;entalis crat præfcdus, indigniffimc ferens has fuorum clades coadis amp»^nbsp;feptem inillibus hominumjad vicuna Dunfum loannc Scoto,qui SubtiliscOgB^nbsp;minatur, magisquam vllaaliarc infigncm caftra pofuitjbi ruftici,amp; paftoresP^'nbsp;lis ali is armis freti quàm crepitaculis, quibus cerucs,amp;: pccora, qua: tllit pafliiBnbsp;cuftodibus vagantur, abfterrent, node colics Lamyriorum inontium vko pro’æjnbsp;mos infederunt; cius crepiweuli hxc forma eft. In fumiuo haftili fat is longoin^nbsp;coftis ligne« in fcmicirculum curuatis (upcr cas pcllcm circumtcndunc,nbsp;maxime fórmamjquafunt laterna-,quas vulgus Lutécia: faliotas appellat,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a
pillos paucosjfcd duriflîmosindunt, quibus agitatiscum ingentrîcnitufcrt^i gctibusabfterrent. Hoc generecrcpitaculorum ingentiftrepituin immincD^^nbsp;JJunIocollibuseditocqui Anglorum ptrtcrritivincnia rumpunt.ac pa/IimP^*jnbsp;gros palantcs in prxdam agricolis cedunt. In cxcrcitu toto tumultuatuBinbsp;arma clamatum cft; Si cum hoftes adcü'c crcdcrcnt, illaro nodem infomnd”nbsp;xcrunt . Manc intelkdo ludibrio multis iumentis vna cum equis amifGsfe’^’^^j|nbsp;lia pafTuum{tantum cnimis vicusab Angliaabcft ) rclidisimpcdimentispcûi.ƒnbsp;propefugientium modotraniierunt . todim dre, quoPcrciusàDunfok^^ inbsp;Thomas Mulgrauus Ecruici præfcdws cum aliquot cohorttbus, vc fc Pcrcio^^^.^.nbsp;iungeret, egrcfliiSjin inCdiasà loannc Gordoniodcitinerc ciuspra:monitoC^^,nbsp;catus incidic ? Ibi circumventuscuro fuis maiorem hoftium manuro ratusnbsp;gam fcconieciCjfed retraduseftvnacum fuis, Nccadoccidcntalcm limitcH’^^nbsp;annes lonftoniuscxpersamp;predæ amp;gloriæfuit . Paruisenim/èderebrisincf*^nbsp;nibus ita finitimos exercuit ,vt non minus damni, quàm magni cxcrcitus fogt;^nbsp;cisdederit . Rebus ita primo biennioféliciterfucccdcntibus, tertioabinito^ ’nbsp;noanno Eufemia Regina Hugonis Comitis Roflîz filia möritur .
nosliberos genucrac, Valcerum pofterius lerniæ, amp; Dauidem AtholixCotni^^^^ Eufcmiam.quam lacobo DuglafTio nupfifle à nobis ante commcmöratutn^'nbsp;Robertus non tam impatientiacoclibatus.quàm aniorefiliorum ex Elizabeth«^ inbsp;M prius genitorum ipfam vxorcm duxic « Hanc cnim clcganii forma
-ocr page 239-Liber Nonus. fol.
^ori ilîuftris cquîtis filiam adhuc adolcfcens vehementer amarat- : ex eaque tre!J filios.acduasfilias fufceperat: eamque Gifsrdo viro ncbiliin Lothiana ciiraueraènbsp;^ollocandam, Vcrum'fub idem fere tempus Eufemia Regina,amp; Gifardo Elizabe-^hæmaritodefundis, Rex fiueconiùctudincvetere Moræindudlisq lilic (qcodànbsp;fluids traditui)vc filios,quos ex ea gcnucratjcgitimôsfaccrct, matrem eorutn fibinbsp;®’atrimonio iunxit •• filiosRatim diuitijsjamp;honoribusauxit, loannesnathmaxl-^usCaridæ,RobertusTaichiæ, Alexander Buchania: Comités lunt faäi/adieöanbsp;'fiarn Badenacha, Nechacmunificentiacontcnius,comitijsadSconam-indiäisnbsp;. °^tinuit, vt prgjteritisEufcmiaîliberis in Rege creando gradus setafisobferuarcn-® ^ur.-quærcspoftca tam numerolam familiam propc extinxit. Bicnniofere proxi-*’îocum neccerta pax , nec bellura eirct,k‘uibusincurlîonibus,ac propelatrocinijsnbsp;'trinquecenatum eft. Interca dcccffit Eduaidus tertius. Ei fucceflît Richardusnbsp;kcundus nepos ex Eduardo filio Burdegalæ natus .• regnuminijt vndetimoætatisnbsp;’tino:quo tempore legati Caroli quinti Francorum Regis in Scotiam vencrunt.nbsp;^îula adventus corum fuit,vt vêtus fœdus cùm Roberto rtnouarent,cumq; hor-^^ttntiir, vt Angliam aggtefîus Franciam aliqua ex parte belloleuaret » Intérimnbsp;t*'^tnconucntuseisexhiljctur Alexander RamilæusjVt Angh ex FrolTardonanantjnbsp;St’adragintaleleâisiuuenibus comitatus nodeintépefta fopitis vigilibus Bcruicinbsp;’tcemcæpitjomnibusquicamtenebâtautca;fis,autcaptis ? Oppidaniinopinatonbsp;iûi accito Penio, cum deeem millibus armatorum areem vndiq; oblidionenbsp;‘âufatïi acriter oppugnant. ‘ Harum return nuncio ad cohuentura Scotorum per-’to Arcibaldus DuglalFus de periculo propinqui fui lollicitus quingentis tantumnbsp;^S^itibus comitatuscôaduolat : fed inteiclulô adobkfl'osomniaditu.nullarcnbsp;difeeflit, Arxpoftquam per dies aliquot validé fuilTetdefcnlä, tandem vica-; in omnes prater vnum Alcxandrum fæuiium eft. Hæcilli. Noftri opéranbsp;pla.’beiorum c Marcia areem captamjacdcindceunieam tenerenonnbsp;raflent, relidam tradunr • Non adeo diu poft conuentum lacobus primus Du-o^inæComcs, coadisvigintimillibus hominum Angliam ingreflus Pennerumnbsp;oppidum frequentibus nundinis ex improuild esepit, diripuit, incendit : exer*nbsp;'‘^'’^quelpolijsGneratum incolumem rcduxit : amp; cum præda pefiilentiam do*nbsp;^^tn retulit ; quæ quanta nunquam alias vibiennio per totum regnum (auijr*nbsp;vt parem cladem Scoiisrependcrcnt,SoluîEo tranfmilTo Scotiam ingreflî.’nbsp;^Ibotusdux acerrimus quindccim millia militum duccbat. Hoc numérofre-^ætigcjateque pdpulando vaftitatem faciebat . Cum exercitum præda gra-j^tcduceict , ncnlongèà finibus Anglias in valle angufta caftia poluerar*nbsp;casanguftiasScoti plusminus quingenti noâu ingreflj infccuros, amp;impa-I amp; magna ex patte inermes irrucrunt : ac primo impetu obvijs trucidatis,nbsp;veto, amp;pauorelatiusfufo,tctumexercitum infugamvertunt ? Multinbsp;ducentos, amp; quadraginta capti : plunmi, vtinfubita trepidatio-lïinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pc’ære : reliqui præda exuti, qua cuique proximum
’ Cftn interca bellum terra, marique maximis virtbus tiianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anglo gereretur , ac præterca pars virium Anglkarum in Lufita-
conuentus public! decreto miflus eft in Scotiam loannes Regis Angli patruus , qui de pace ageret, vt tot bellis vn-fct circuroftrepentibus ab eolatere , quod maximè patebat, fàlrcm qnieseCnbsp;Mifti à Scotis iam de dus adveetu per foccialem certioribus , qui cumnbsp;X, iij. cotranf.
-ocr page 240-Reium Scoticarurh
»*
CO tiaEfigcrent , lacobus Duglafliæ, amp; Icannes Dumbarios Moiauix Coff^ tes. Inducia: in tricnnium faôlæ. Sed dum ibidc paceagitur,ciuile bellui®nbsp;in Anglia longe grauiffimum exarfit « Primus audor £uiÄe dienur loano^^^jnbsp;cognomento^Ballus iaciificulus » Is cum plcbis aniwos ob quatuor .nbsp;. Angjicos in capita fingulorumin.peratos vehementer ofFendi vidcret, prinJ«“^nbsp;insconfefsiooibus, amp; lecrctisconucnticulis oblique , mox vbi fermonem fuuninbsp;iron' ingiacum auribus fenht, apcitc coepit vulgus advetfus procures infli*”' Inbsp;Accedebat ad recenrem caufam alia vciuftior , quod magna rufti^ Inbsp;-pk bis pars propemodum fcruilis conditicnis crat Ad hos cum fcadiunxi»'^nbsp;, magna opificum manus, amp; aliotum, qui nee in re, nee in fama, quod pcrdcrcn^nbsp;haberent , tantum inicecrc tumukum j vt in magnum furoniarrei pcticului”nbsp;fucritdeventum • Hax cum in ccncilio legatorum nunciata efient, taTOf**nbsp;vtrique rem tarn di« diisimularunt, donee de pace tranitgiilcnt » Turonbsp;glaisius Lancaftrio infit, fequo inftatu res Angloruro fint, iim ab initionbsp;.icifie ? Tarnen tantum abefle, vt momenta temporum, vcl ad bellumnbsp;dum , vcl ad paeem commodius confieiundam capiarcr.t , vtetiam nunefiof''^nbsp;ctîêr, quoad turnultus cclTarct, tutum ci fit hofpitium •• vcl vt tutius rediret,nbsp;genres équités, qui cum dcducercnt, dare fine paraii, Lancaftrius, eifinbsp;eonditione vt vtcrctur.fibi in prçfcntia opus fore fperaret, tarnen prolixenbsp;cgit ? Verum cum domum rcdicns Bcruicoabvrbispixfedocxcluderetur»^'nbsp;ca.’ptafidc publieainScotiam ingrtffus , ibi dum ieditio pop«laris conquit*^*’'nbsp;ret, lecontinuit. Inducijs tiiennalibus finitis, anno millcfimo ttcecnttl-jsnbsp;oduagefimo quarto, menfe lanuario, Arcibaldus Duglaflius Gallcuidknusnbsp;iundofi bi Jacobo Duglafl)a:,amp; Gcorgio Marcia: Comitibus,obfcditMaban‘'®'nbsp;arcem ad iacum eiufdem nominis fitam, vndc propc quotidians cxcurficncsi^'nbsp;gros propinquos ficbant. Ptxfcdus arcis repcntinomalo idus cum hoftc pepig’^nbsp;ni intra odauum diem auxilia fibiaducnircnt.fecam dediturum. Deinde cumnbsp;nonum vfque diem cum Jummamoleftia prepter Hibernas proccllas, amp;nbsp;nuosimbres Scoiiibipciftitiflcnt, quart© die Fcbruaiij ex padoaixdcditst^'nbsp;Quiproxiniè Rofburgum accolcbantmctcentcs,ncamp;illaarxfimilitcrcppfi^^jnbsp;retur, curantGraftocum hominem r.obilcm , amp;copiofum,amp;quiinrcwil*f^^nbsp;âpud fuos magnum nomen habcbat,ciarci prsficiendum ? Is cumnbsp;commcatus amplos, led omncmdomcfticam Jupcllcdilcm illà mittcreinbsp;nee alibi earn commodius ad fuos vfus, neque tutius ab hofle Icriiarinbsp;Dumbariuscum amp;iter,amp;dicm pctexploratotesrclcifiet, infidijseommo^f .nbsp;catis longum agmen, Sr conful’um ex militibus ,plauftraiijs, amp; vulgo proff-v^'’nbsp;invadit, ac line pugna magna prsda cum ipfo demino potitus ftatim icrccxp''nbsp;Anglus, vt damna aecspta vlcifccrciur, amp; incurfiones reprimercc memorabilianbsp;quacalamitate,Lancaftrium euro ingenti terreftri,naualiqucappa'atu in Scoti^nbsp;lïHttJC ?nbsp;Claflis ad Fifs maritima pervaftanda mida . Militibus Ediroburgum volcD^j*’^nbsp;inccnderc,dux mcmor.ante paucos annos illic fc à fuiscxclulum benign^’nbsp;holpitaliier fuifle tradatum , ignem tedis arcuit . Non fuitcadem hutnirjnbsp;in copijs naualibus . Nam Æmonam infulam ingrcfltcœnobiumnbsp;rum dircptum incenderunt : fimilique crudelitate vfi funt in omnibus lociJ gt; {nbsp;.qua.’cxicendcfunt ; donccàNicolao, Sc Thoma Arcfkinii, Alexandro Li»“^
it « Lancaftriusipfepcr Mardam.amp;LothianamEdiniburguin vfqucven* r. -,rl .....-----„«An nz4n mi/Tz% K4 «lirâKavr- C'xl'« n*« KaYfzvfl«*«'« C/rïl^nti^ I
• - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GuU;
-ocr page 241-Liber Nonüs. fol.pS»
^Gulic’mo Cunigamio, muleis cæfis, quibufdam captis adéo trépida fuga irt ^*H«fucrantcompulli, vt prattjcr alia damna in ca feftinatione accepta, qua^nbsp;^fäginta fuorum fune nautico , in quo pendebat cæfo j fubmergi ante oculo«nbsp;pcrmiferint » Vix Lancaftrius domum ierecxperat, cum Gulielraus Du-prope vcHigijs cius inliftens arcibus , qusé Angli in Scotia poft Du-'‘flitienfeprxlium tcnueranc i pattim capiis, paitim diiutis Ttuiotiamom-prxtcr Roi burgum, Scotisreftituit : aclatrocinia per licentiam belloruittnbsp;^f^lTantia compefcuit : nee iple diu bis rebus (upcrfuit i febrc in arce Du-extiodus . Succeffit ei Gulielmüs DuglaiÏius filius oreini virtutis gc-’’^tetanto patrc dignus . Intdréa cum annua; induciæ prope ßononiam Bel-8'catn fuiûcnc faâæ inter Francos, Anglos,amp; Scoto«, Francique, quibus cracnbsp;^îndatum, vt eadcrc Scotos facerent ccrtiores^* ncgligentius ie geffiffcnc,nbsp;*foccrts Anglorum Scotis finituhilocum übidatum raii, vt magna aliquacladcnbsp;Mein ex imprcuifo afficerent, nee ante induciarura dcnunciationcm fpatiuranbsp;Mceiidici iclinquerent, enguntad decem cquiium , lex fagittariorum miîliaînbsp;J’^Scotiam ingrefti ducentibus NoTthumbriæ,amp; Notingamiæ Comitibuslatènbsp;populatione omhia vaftant ; fed prçcipuc DiigUftiorum, amp; Lmdefioiumnbsp;®Sfos, Scoti, qui rumoribus accarptis de inducijs otoncrti belli cogitationeminbsp;Mcerant, vehementer amp; fuæ negligentia:, amp;: heftium pcifîdia: irati, quàmnbsp;Pf’tnuni pp(plt;çjjt , vltum ircftatuunt. Rumor interim incurfionis Anglorumnbsp;Juncos, qui xcnunciaic iuftî crant jnducias,fua: tatditatisadmonuit « Hicumnbsp;'^’^feftinatione fupcriorctn ccflâticnem corrigerc contendcrenc,ac in ipfo in-^^fficnis ardore Londinum veniftent, ibi benigne, amp; hofpitalitcr cxcepti, acnbsp;. ^lt;fis, amp;£. amieis inuitationibus retenti, donee refeitum cft Anglos ex ho-tico tcveifos efl'è s tum demum dimilFi cum in Scotiam veniftent , aenbsp;^’ndatarxpoiinflent , plxraqueoihnis nobiiitas, ac maxime, qui rcfccntiflî-eladis dam na fenferant, fremere , camque ludificationcm Anglorum nonnbsp;'^/endam clamate . Eos cùm Rex fruftra placarc conaietur. ac inducijs öin-^itio ftatuius viderctur gt; illi rem difccptaiido prolafant , oonec clam per a-Mos quindeiim fere millibus cquitum colledis , ftato die Dùgiaflîus , amp;nbsp;^•ndclîus t ac Lumbaiius clam ex aula fccedunt , curn füis coniündlnbsp;gliam infcfto cxercitu ingrediuntut ; amp; vaftato Northumbrix ad Nouurtinbsp;vfquc agro j per Comiiis Notingamix amp; Maubraiorum ditiohemnbsp;quicquid ferro , flan«.maquc fœdari potuit , corrumpunt, ac diruunt.nbsp;dtmum cum ingenti hominum,pccorumquc prxda fe domum con-'¦'ftint, ac ftatim inducias publicandas curant«
Sub earum Einern anno millcfimotteçentefimooâuàgefimo qiiinto venit à Gailofum miftus loanncs Vicnnenfis clafsis Gallicx prxfcdus cum au-^’luriorum circiter duobus millibüs i c quibüs centum erant équités cata-* Pbraôti ; ducenti ,»qüi (cotpionibui ( quos pofterior xtas maluic arcubali-’sappellate) tela mitterent - Cxterl pedites promifeui genciis étant,nbsp;Jtulcrant amp; pccuniara in fex mcnfium ftipendia • Prætcrca muncra , 6amp;nbsp;ijs quadringentas panoplias , qüx vitis fortibus diuiderentur,
b conuento Rege Noiihumbiiam vira cum laccbo Duglafsio jngfcftui Jibus arcibusdirutis, lùm vltcrius ptogredi vcllcnt, largiotibus per autuhvnbsp;fuûs imbiibus tcditc coguntuc « Acccleiauit ctiam eoium reditutfinbsp;€cnus
-ocr page 242-Rerum Scoticarum
ccrtus de Richardo Anglo rurecr ? Maiorc enun,quàm vnqnani alias irai* Scotos inccnfus , quod non inodo ipfi regnura eius omni belli clade infcßatca'inbsp;fed peregtinos etiam acccrfilfcnt: amp; co tempore potiflîmum , quo Gallus f’jnbsp;Angliam cum infinita roultitudine hominum tranfmittcrc parabat, AngN’jnbsp;igiiur maximo exercitu coaclo , in quo icriptores eorum fexaginta willia p®'nbsp;ditum , câo equitum fuifle tradunt, ftatucrat ita Scotorura vires franger«’nbsp;vt in multos poft annos cxercitnm conficcre non poflent ? Magnam prart«^nbsp;ca claftcm cum ceinmeatibus Fortham Ibfcire iubet : qvèd icirct cam Sc«*!nbsp;tix partem , quam ingrefttirus ciat , bellis centinuis per miiltos annos e’*nbsp;hauftam : amp;, ft quid leliqui eftet , incolas id in regiones proximas comp^'nbsp;taturos , Securus prætcrCa de Gallo erat, quem icicbat bibernis temp«*“nbsp;tibus fc non commifliirum •* Cum illis copijs Seotiatn ingrefiusnulli 1««^nbsp;neque faero ncque profano , nulli homini , qui modo militari cÖèt 3:f^nbsp;parccbat. Intcrca loannes Vicnncnfis , qui magis quid Rex fuus difccr’^^nbsp;mandaflet, quam quid Scotorum res polcctent, men iniflcc, cumnbsp;aflîduc agebat , vt prxlio dcccrnerct • Ille cum fepc rcfpondillct,nbsp;non bb animi aliquam erga Gallos alitnationcm , fed ob infîimûatJsft”'^nbsp;feientiam prælium detreâarc , cum tandem in locum arduum , vndc t.nbsp;fpcculari poftet hoftium agmen, lubdiixit » Ibi cum longo ordinenbsp;vntes Anglcrum copras oculis perluftiaffcc facile in Duglafti)nbsp;defeendit, Froximum cis vilum eft , vt qua Iola rationc hofti nocer« P^pnbsp;fent, ipfi pro tempore confeßis copijs Angliam adorirentur» Ingrcßi ;nbsp;fifliffio à Regis exercitu itinerc Cumbriam , rcgtencfqac ei propinquasnbsp;latequc populaniur « ' Angli Lothiana omnibns malis afflida ( naw ncnbsp;meant us deftcerentor, non aadebant longius à fua claflc difccdcrc)nbsp;inftantc hiemede reditu ccniultaient , erant, qui Scotoium veftigijsnbsp;dum,amp; in reditu ad etrtamen velint,nolint pertrahtndos exiftimarent, Vr“nbsp;pcriti ex adverto oftcndunc itinerum per palufttia , amp; montofa diwnbsp;tcnij amp; plæiunquc anguftias, cmnium que tcitm tanram inopiam, vtvi^^ jji*nbsp;jtus eftet pautis, amp;txpeditis, qui fecum com meatus in aliquot mcdodi«^jrfnbsp;portaient î deindeluperatis viarum difficultaiibus prcximam qtjcfos^^jtinbsp;ret regionem non admodum nacura feriilem , amp; ab hoftibus vaflatain *nbsp;his malis pcrfünâi fuerint, cum hoftclcui,amp;:prccuifaicicrem futurarOjnbsp;difficilius eftet invenire , quam,ft prxlio (c com.mittat,vincerc :nbsp;tus, nifl fuislociscogiad pugnandum non poffet . Biusrci pericultimnbsp;do tertio eius ano fadum cum Angloium maximo , nullo Scotcrirn ,jilnbsp;modo « Hisauditis ,amp; omnium anim'oobvciianribosalijs , quxfeitnbsp;folofrigido malis, amp; lubcunte, quæ cuique demi font cara pignoiuï»nbsp;xia facile de fcntentia dilcefteiunt ; amp; qua vénérant, reda domesnbsp;Ita vtrique libère in hcftico prxdati nuiquam bofte confpçdoad fuafunt^ jjjjo'nbsp;Scoti cum procerto Eabcicnt Anglos vique ad proximam a.ftattm in exp® ((iinbsp;Ecm non prodituros Rofburgum aggredi dccreuerunt, oppidum propio^ fn*1nbsp;amp; longe proximis regionibus infcftiflimum » Eo cum frequentesnbsp;fent, de oppido nendum expugnato diflidium inter Scoios, amp; Francc^^^lt'nbsp;turn . Galli cnim cum in oppugnationibus vibium Scotis eflent c* ynbsp;^fu bcUorum dorocfticorütn pehiiorcc , magnofque iumptus in id
-ocr page 243-.. r
Liber Nonus. fol.^p. ^•^pendiflcnt,oppidum, ficaperetur, aequum cenfebärtt fui iuris, amp; Gallicæ ditio*nbsp;’’iseiTc. Scoticontrainiquumeflecontendcbanc,VC præraium vniuerti belli penesnbsp;’uxiliarios effet : quosautcmfumptusfcccrinc, cos non Scotis, fedllbi Gailuranbsp;^‘iipcndiffe,hoftiuna vires diftraheret, amp;partem belli auerteret à Gallia : quodnbsp;calculos placeret revocare amicorum ofEcia iuftius Scotos aJGallis totiusnbsp;Mi impcnlas poffe reperere , quam eos auxilij laci prarmia poftulare , ac eiuC-^odi prxmia, quæ nulla memoria vcl data , vel petita ab amicis vel audieri-^^’5, vel Icgcrimus ? Poftulationis autem iniquitatem vel inde facile appa-quöd Scotis integrum fuiffet per Anglos in pace conquiefccrc , ac Rc-potentiffiraorum inter le bellantium fefc fpcólatorcs præbere ? Gallis nonnbsp;^dciïi licitum fuiffe, nifi bona Galliç parte cedere voluiffent .* nee (e viderc cuinbsp;^^bieins oppidi poffeffio Gallis effe poffet, nifi vt velut frarno iniedo pacis.bclli*nbsp;’JUe arbitrium penes fe eile vellent ? Quöd fi id eorum confilium effet,non folu ninbsp;*tilius, fed etiam honeftius Scotorum Regibus effe eo catere, quam tarn Icui dönbsp;^^Qlainfcruitucem fe voluntariam dcderc , Sin tarn iniqua petitionc Galli redi-’*^(0 adfuosjquem iam pridem moliuntur, exculare conentur, nihil haccxcufatio*nbsp;®®opusfuiffe; namvt vitroadvenerunt, itafnoeis arbitrio fcmperlicuiffcdilcc-p^e.Neque quenquam morari, quo minus abcant, quando eorum, fi inviti man- •nbsp;loyf, operam invtilem fore profpiciant « Ira reditum eftà Rofburgo re infe-
•' amp; cum antca fæpc graues qnerimonia: vtrinque fuiffent , tum fi diutius ^®sincoftatupcrmanfiffcnt, aperte inde inimiciiiacvidcbantutorituia: « Origonbsp;diffenfionum ex diueifa vtriufque in hello viuendi confuctudine prö-^®^it. Scoti cnira, amp; Angli non minus vcrecunde, amp;r continenter in bcllo,'nbsp;in pace apud ciucs fuos agunt , amp; bona fide ab hofpitibus accepta ibl-, Franci vero quafi publice permiffo latrocinia quacunqnc tranfeunr,'nbsp;?Mas agunt : qui àpuctitiahuic viuendi rationi affucucrunt, quod fempecnbsp;viderunt iure fieri putant . Iraque ante id tempus cum nee Franciànbsp;rapacitatc fecontinerc , nee Scoti infolitam ferUitutem fuicipere peffent,nbsp;’o f atqueintcrdum pugnaralijs aliéna rspientibus, alijsfua tucntibuscon-•^fcbantur Tum pofthancad Rofburgura alicnaticnem euro Galloruro pabu-j ^^restanquam brcuidifccffurimaiorc quam antea licentia rapcrent, amp; rufticïnbsp;^”dignati fe paucis,amp; pcregrinis prçdar cffc,iumcqta üpc abftrahcbat: miniftros pa-^btumiffos,amp; militesvagos vulncrabant,atq; interdum occidebant. Querimo-‘i^ad confilium relatisvnoomnium agricolaruro confenfu refpondetur , fegrs'-j^’^^aGallis, qui fe dicerenc amicos, quam ab Angliscx profcffo iniroicis expi-J’ • Itaquenon prius peregrinos difccffuros,quaro data damna com penfarentsnbsp;ab hac pcrtinacia à Duglaflïjs hcminibus maxime popularibus dcduci po-fçMnt , Remiffo igitur exercitu dux in Scotia retentus, dence omnibus cf',nbsp;? Gälli euro ad CalcndasNoucmbrcs vela fcciffent, Scctifiuonbsp;r otibßj bellicis fiipcrioris anni fatigati, fiuc prçda tot iecundis expeditionibusnbsp;eaquidem hiemc quicuetunc . Proxinso vere Gulielmus Duglaff.usnbsp;jj^’cibaldi Reguli Gallouidiani filius in Hiberniaro nauigauit,vt ere bras Hibcr-jj cxfcenfioncs in Gallouidiam fadas 8c in prçfeniia vlcifccretur , amp;r innbsp;‘Crum prohiberct * Erat is Gulielmus Scoticx iuucntutis cmnibus cor-
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aniroi vittutibps longe primus. Ingens corpus,amp; perindc vires,forroaque
i'^odin lanj vafta magnitudmc rato fokt evenire) cum virili dignitate gjata* Acccffc-
4
-ocr page 244-I
Rerum Scotîcaruin
Acctflcranc adhæc belli decora fepe cum paucis longe plurCs hoftium aggtcfl“* Vidor euaferac : nec in vlla fuit expeditione, in qua virtus cius non cnituerit«nbsp;Atque hsEcbona qùæ in platrifque folent cflc inuidiofa, comitas, U niodcfti’/nbsp;omnibus vt grata efTenc, efficiebat ? His eius virtutibus Rex , etfi nothu^nbsp;cum elle non ignoraret j tarnen impulfus Aegidiam filiam raræ in illaætatcpigt;''nbsp;chritudinis cxcmplum , amp; à multis nobiliflimis iuucnibus expetitam ei coHo*nbsp;cauit : Nithiamque Gallôuidiæ proximam rcgionctn dotis nomine dedit- ,nbsp;Igiturcum ad Kerlinfordam oppidum , vtin ea gente opulcntum fuos expotqnbsp;iflet,resimprouifamagnum oppidanis terrorem attulit : adeo vtilatimadf“^ ,nbsp;miferint , qui de conditionibus agerent. Nec Duglaffius abnuit: intete« jnbsp;hoftc fecurus Robertum Stuartum Durifderanum cum ducentis milititusff'nbsp;ad commcatus in naues importanduro . Oppidahi tempus ad confeltand*’nbsp;naéh auxilia à Dundalco accerfunt, MiiTi quingcnti équités : co fubfidio^rfjinbsp;daniaudi, amp; ipd bipariitoinhoftem ducunt : vt omnibus videlicet cards (lt;1“^nbsp;multitudinc freti pcrfacile fadu putabant)etiain nauibus potirentur.nbsp;trobique vidi, oppidum captum, direptum, amp; incenfura 4nbsp;wigijs, quæ in pottu ftàbant fpolijs vrbis oneratis, atque obiter Mannanbsp;fpoliata ad lacum Rianum, qui partem Gallouidiæ à Catida dinmit,nbsp;lunt * Ibi ftatim Duglaflius cum relciflt t patrem fuum in expedltiontP*nbsp;vcrlus Anglos profedum, eo !gt;£. ipfe quantum potcû, feftinat . Iucratai'‘^|,nbsp;ea expcditio hac maxime de caufa fulcrepta . Kichardus AngluS cumnbsp;fuperiorc anno fuiffet ingreifus , nec quicqUam facri, aut profani invid^'^jjnbsp;omififlet domum reverfus in maximam leditionem incurrir, qua?nbsp;tins regni ftatum immutauit . Huie malo, vt mcderctur cum roag»^./nbsp;præfcduras prouinciarum , amp; minorum rerum curationcs ( vtin becê^j,!nbsp;fieri folet)ab alijs in alios tranftuliflet, ea rationc odiorum incendianbsp;fucrunt extinda, quam teda, amp; in tempore mox cruptura. Scotia contrenbsp;quillitatc fumma fruebatur, led incerta : nam amp; iuuenum roborenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* jjiiij
alia arras imperatorum fcracior eraC . Nobilitas igitur belli auida in oP’ cœtibus fremebat, tantam vlcifccndi Veteres Anglorum iniurias opP^’V^pi,nbsp;tern ncgligi, quam illi nequaquam rebus noflris perturbatis prçtcritun*' jJjnbsp;Robettus autem Rex homo natura quietior, amp; ob ingraucfcentcronbsp;bella fuicipienda tardior publicis iniurijs nonfatis periroucri videbattn»^nbsp;ncscius filius natu maximus ingenio fegnis, amp; equi pcrcuiTu claudus^“nbsp;res caftrenfes pcrfcrendos parum credebatur idoneustad Robertum **nbsp;mitem natu proximum fit procerum concurfus . Ibi prope dcplof®^^./nbsp;publico facile inter omnes conucnit vlcifccndam elTc cladem nuperac^nbsp;in id cum quifque alacriter operam luam ofterret, delcdus indicitur innbsp;Non. Aug.lcd occultas, vt vttunque Regem amp; Scotum, amp; Anglumiu*^^'nbsp;Sed Anglos res minime fefcllit: qui cum per exploratores rem,diem,nbsp;ueniendi comperiflent.amp;i: ipfi contra fimili dolo capere holiesconantur* *nbsp;cnim cçterosadmonétjVC luos quifq; paratos habeat,non in certum 1nbsp;fed quandocunqj opuscflcc,vt ad fignaconucnirent, Hisita compofiti^^p/ülnbsp;audirent, non procul a limite in TeuiotiaScotorum ad trigintâjaut vtvüynbsp;dns.quadraginta m il lia conueniflcjdecrcuerunt, quoniam cum tanta mn* .pjcr fnbsp;^ongredi non audcicnt, nihil ante holhsadvcntum efleconandum;
-ocr page 245-fol
[lt;
llö'l
t* 1 fl *'’**’*'^** vujiiiu iviJuiivJdicL ; kjuuu iciCAiu'puiaicm piuuuiwiu iivii uju-U % nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt; didaquc poftrema cogncfci, qui miflus erat cùm fermonc,
Liber Nonus, fol.ióo.
, domi quifque fuæ fc contincrcnt dum anl* quam tandem regionem tanta le cfFunderct procella •• ac tunlnbsp;ad coium motus confilia fua accommodarent : amp;i qued autumnofu*nbsp;3b bofte fadum obferuarant, diuerfam turn Scoiiæ regionem ingreflÏnbsp;Mn repcndcrcnt » Intcrea mittunt cxploraiorcm , qui de bofte pro-^üil'fb ^^rtiora omnia rcnunciaret : quod referte pu tarent plurimum non mo-
, ---------,------i“*,r-----------o------•gt; 1------;------------ *
cæteris diflerret, facile pro Scoto fcfcllit ? Omnibus veto compertis ad equum , quern atbori alligarat, rcdicnsnbsp;ablatum elle deprehendit « Jgitur ocrcatus, penulatus,calcarianbsp;A ’ babitu cqueftri cum fe pedes ad iter dediflet, cœpitres eftenbsp;longiulcule abeflet, niiftis cquitibtis vclut è fuga retra-'^'^^^^ogâtus quis amp; vndc eftet, quiduc ita abirct, cum non fans conftan-0oi^^'’^‘^eret, ad duces cxercitus produdus metU grauioris poenx iniedo An-aperuit ? Scoti ergo bis compertis, amp; ipli rci agendçotdi*nbsp;eXerCitum diuidunt ita, vt maior pars Carlcolum verlus iter in*nbsp;c’iquc præeftent duo Regis filij Fifae,amp; lernia: Comités r prætcrca Ar-k ^^^^Uglaftius Gallouidianus , Comitefque Matrix, SiSutherlandix; alte«nbsp;^otthumbriam ingrederetur, ducerent lacobus Duglaflix , Sc duonbsp;5^ t^umbarij Georgius Si loannes, bic Morauix , ille Marcfe Cornâtes, Ijsnbsp;SjK ^ti trcccnti équités , amp; duo millia peditum prxter cquitum miniftros«nbsp;tçj, öUlos enim équités fcquuntür minimum finguli robufti miniftri , qui Icui-[uant, cum res pofcit manum cumnbsp;: - qui in Cumbriam , amp; Carleolutn
(f tÇ|, ~ ciiun cqujtcs icquuntur minimum iinguii roouiii miniiin , qui icui-R nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cquotum prope curfum adxquant, Si cum res pofcit manum cum
^otifcrunt . Difpertitis ita copijs , qui in Cumbriam , amp; Carleolum intenderant cum cxeicitu valido cunda ferrent, agerentque bo-*^0^ babuerunt* DügïalTio in diuerfa parte omnia vaftanti nonnbsp;U fortuna fuit . Expeditionis cnim fux raiionem ita inftituerat , vtnbsp;itçj,^ 0gt;agnis,amp; occulris poflct itincribus tranfmilTa Tina Duticlmum prætct-'igt;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;demum populationi fe daret. ld ab cis tantä cumcelcritate, SC
, b/’ofaöumeft
Hcnricum amp; Rodolfum ad Nouum caftrum prxmittit', exteris 'ffnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuflis, co maxime confilio, vt Scotos reditu ad fuos intcrclu-
Aii* ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dunelmenfi longe fertiliflimo omni belli clade alFedo
^7 iögenti potitiTinam itcrum tranfeunt ad tna fere millia pafluum fupra F tiin^''^ ^311rti® • Ibi homines domi nobiles, amp; glorix cupidi, amp; boc quali-^*’’lt;1 fucceflu clati turpe fibi ducebant, fi rufticis tantum, ac non etiam vr*nbsp;caftrum adequitant : amp; oppugnationemnbsp;hoftem cliccre tentant . f~ ' ’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Z
’gt;lt;11’*'
çj f. ' '**“*“'«“^«»*111 IV Tiiuquc cxcrciiu ipcciaii pugnantes » jgiiui ».v»»* 'Jlnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;procclTiflent in medium laccbus Diiglaliius , amp; Henricus
ƒ I äüj, atque infeftis haftis concurriflent , Pcrcius cquo deijeitur.
~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ Angl«
IJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»V UtUVV «nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ML/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LMIJL** V W amp; A« WWA WL A LM L V
:, vt phmura vbi clTent hoftcs cx inccndiorurn fuitio intclli-Pcrcius fcnioc ih Notthütnbria, amp;ï vicinis regionibus audo» cpibus longè princeps ciat; re ad cvim delata duos filios iuucnes im-(jç^'^'^ucnire iuflis, co maxime confilio, vt Scotos reditu ad fuos intcrclu-
; amp; Oppugnationem Cum biduum ibi reftitift“nbsp;plarrunquc vario eventu certamina conleruiflcnt , vnum tarnen,nbsp;Inb vefperum omnium ora , oculofque infecon*nbsp;cï’i”! duccs gencre, opibus, xtate, atque animis pcnc parts de-exiftimabant le ab vtroque cxcrcitu fpedari pugnantes ? Igitur cum
, atque infeftis haftis concurriflent , Pcrcius cquo deijeitur.
-ocr page 246-Rerum Scoticarum
Anglisadauxilium concurrentibuscum Duglaflïus hoftem attingcre hafta eius potitur: atquc eam quatiens cxclamat, vt facile cxaudiri pnlTec,fcjr.nbsp;lia eius in Scotiam laruruni , Ita dirempta pugna Scoti,vt prope vrbcni ciu' |nbsp;frequentem, hoftium plenam intentius egere vigilias ? Poftridie Scotian’ Nnbsp;fus iter capeflunc, (èd lentè:graues enini fpolijs cranc. Præda dura pauIu®P' 1nbsp;cedit,arcem hoftiura propinquam expugnant, S£ diiuunt: arque indciteru’’’‘.Jnbsp;ingrcfliad Occerburnum pcrueniunt : qui locus à Nouocaftro odofcrn’C’’’’Jnbsp;abcft. Ibi de reliquoitinercconfilium ineunt ? Pluribus videwr Carleolut” Jnbsp;fus ad alterum exercitum eundum : neque (quod ab initio conuenerat^lceri^ Jnbsp;cum quoquam contrahcndum, priufquara omnes copia: fe coniungerent: Jnbsp;Duglaffius audor erat biduo,auttriduo ibimanédura, vt rebus confutarcD’* Jnbsp;magniloquentiam, quiaffirmabat eos non laturos in Scotiara fuam lanccan’jJnbsp;tcrea ne ociofi effent, arcem propinquam oppugnari pcflè , Hrccfcntcn”^,nbsp;pluribus minus vtilis vidcretur, taméin Duglafiij gratiam ab omnibusnbsp;communitis igitur pro tempore caftris, quæ ab vna parte paludibus erantfatisnbsp;ad arcis oppugnationem animum intendunt. At Percius vti erat ingenionbsp;accaptam deleret ignominiara ftatim abcuntes lequi cüm praelcntibus eoP**jnbsp;piebat : fed à fenioribus metu infidiarum eft retentus ? Neque enim vc”nbsp;credebant Scotostam paucos vrbem validam aggredi aufuros,nifinbsp;alicubi in propUiquo latentes haberent « Eo die,amp; proximo rebus magis^’^Lfnbsp;tiscomperiuntamaioreexercitu nihil timendum, vt qui longifiîraêàDug*^^|j/nbsp;abeffet. Igkur Percius cum decem millibus fortiffimorum viroruinl?*^j,j/nbsp;dcdit,non expcdatoDunelmenfe Archiepifcopo , qui eanoóteaduenri”^Jnbsp;batur, latis virium Ic ratushabere, addebellandoshoftcs, qui plusminus“* ,inbsp;paucioresétant ? Cum iam primi Anglorum confpicerentur, aliis Scot°^*^ uipnbsp;nantibus,alijsab oppugnationc arcis propinquæ defatigatisgt;amp;: ad quietin’nbsp;fitis fubito ad arma clamatur; dum reliqui armantur peditum pars rnaior,gt;nbsp;plures ex cquitum miniftris freti qualicunque illa munitione cafirorufn ’nbsp;Anglorum fuftinent : équités multum iuuit res prias animaduerfa • jnbsp;inter fe difputarent de exercitu hoftium excipiendo ( venturos eniranbsp;collem vicinum magno vfuifibi fore vident : eum igitur circumvcéhnbsp;'aditum caftrorum oppugnant in latus obliquum eorum inveäi latèftmgf^’^ji.'nbsp;ctiam tumulturo fecerunt. Sed Anglus abundante numero fnbfidiarijS**^nbsp;indudisfacile ordinesreftituit * Hic tarnen tumultus hoc Scotisproft”^’[(iynbsp;fegniore interim pro caftris pugna fpatiura cis fuitegrediendi, amp;nbsp;plicandi. Interim nox vtrolque oppreffit : fed admodum breui5,vtnbsp;amp; locisad feptentriones exporredis; amp; forte cœlo fereno luna propcnbsp;diurnrevfumpræbebat : pugnaturigituraccrrimè,vtintethcmincîvtf*^J*nbsp;bilcs,amp; de gloria magis quam de vita follicitos* Percius ignqminiain ¦(Dpnbsp;glalfius partum decus nouofacinoreilluftrare contendebat , Ita vtrin^]”nbsp;quidem numero , fed pari animoruin contentione in multam noden’nbsp;eft « Ibi obdudalunæ nubescura dilcnmcn hoftis an amicus effed jjiiinbsp;paulum intermiffa pugna: luna vcronubibuslibcratainfercntibusfeven^^p'nbsp;Anglis Scoti pedem referentes nonnihil loco ceflere; ac Duglalsij vex»nbsp;amifetc.-cum ab altero cornu duo Patricij Hepburnij pater amp; filius,nbsp;glalsius per fuorum ordines penetrantes in primam aciem, vbi
nuiiiiiiiii lOLo teuere; at uugjaisjj duoPathcij Hepburnij patcramp;filius, Lni^
Liber Nonus. fob tôt.
difcriminis pernolant, tamqucatrox prçliura cicnt, vt multis vulneribusillatis, Sé ’ccæptis fuos in locum, vnde pulfi crant, teftitucrcnc , Ncc Duglafsius co con-tentuscum duobuscomitibus Roberto Harto,amp;Simone Glenduninopropinquonbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in medios hoftes irtum pens, vires animi tobore corporis acquansjquacunquç fé
öbijciebat i circa ftragero ingentemedebat ? Amtci quânquam acriter conten-^crent, antequam ad eum penetrare poiTent, tribus letbalibus plagis faucium, at* S^ehumideicólum compcriunt luxta cum iacebat multisplagisperfoffus Har-tus Sacerdos auiem,qui pet omnia diferiminaeiicmpcradb^lcrat, corpusDu-gbisij viribus defeâum fccuri ab iniuria tuebatur * In hoc ftatu propinqui ciusnbsp;10 loanncs Lindefius, loanncs, amp; Vakerus Sinclaride co cum rögaflcnt,ccquid va-ierct, Ego, inquit, rede valco Î moriorenim non inledofegnifato ; fedquem-admodumomnesprope mci maiorcs. Illa vero à vobis poftrema peto. primum^nbsp;'t mortem mcam iSi noftroSjfie hoftes cöeletis:deinde, ne vcxillum meum dcjeâiînbsp;^atis ; dcmura,vc meam cædcm vlcilcamini, Hæc û fperem ira fore, exteranbsp;»quo animoferam , lili ante omnia corpus amiculo,ne cognofcercturjtcgunc:nbsp;deinde credo vexillo Duglafli) nomen, (vt mos eft)quantum poflunt,inclamant*nbsp;Adeamvocemcantuseft fadus concurfus, tanta alacritate in hoftem incurium*nbsp;''t cum continuo vitra locum pugnx longe propulerint » Nam ad nomen Du-glaflium non foluro vulgus, led loannes Morauix Gomes accurrerac, ab ca parténbsp;® rem laborare credens, lam enim adverfam fibi aciem capto minore Pcrcio mul-tisvulneribusfaucio, amp;in caftravt curarcturmiffo,vehementer perculcrat . Ita-que languidiorc in alijs partibus pugna Duglafllani, qui ad vexillum conuehcrantnbsp;Angl os amp; vix diurno Iabore,amp; nodurna pugna feftos diftipant : amp; eodem impetunbsp;Henneum Perciura dueem hoftium capiunt , Eo amiflo exteri fine ordine fc innbsp;fiigainconijciunt. Cxfifuciuntinilloprxliocx Anglis i 84 o,vulnetaticircitetnbsp;iöille,capti ad mille quadraginta ? EScotis exfi centum,capti infuga,dum paucinbsp;plures Anglos icquuntur, ducenti . lacobus Lindefius Macchxum Redmannuinnbsp;Beruici prxfedum, inter effuiè fugientes ex armorum pulchritudine vnUm è po-rentioribns ratus in cum curfum intendk : illecum tria roilliapafluum fugiflet*nbsp;1® cquoqiic jam laflbfecurfu non fpcrarct cuafurum , ftatim ic in pedes cohiecit*
Lindefius fine mora idem facit. Tandem poft conflidum fatis longum Ahglus gencre armorum inferior Scotoie dedidit ? Abeodomum dimittituriuratü« intra vicefimum diem fe rcditurum . Hxc turn erat inter finitimas nationesad-verfum captiuos humanitas, qux amp; hodie inter limitum accolas optima fide perdurât * Si quis ad diem didum non tedeat, hxc poena eft . In congreflîbus.quaînbsp;ubresrepetondas fieri folcnt, qui dcccptum fequeritut, mahuseffigiem , auc chirotecam in hafta oblonga omnibus confpicuam circumfert . Ea fummaapudnbsp;ipfosinfamia habetur: adco,vtqui fidem violaucre amicis, propinquifque fiancnbsp;dcteftabiles : ncc paulo honeftior cos convidu, fermone.aut domo iuadignetur*nbsp;^0 Lindefiuscaptiuo hac legedimiftb, magnam armatorfimultitudincm confpiciensnbsp;cos reda proficiicitur, ncc prius hoftesefle cognouit, quam tarn propc adequi-taffet, vt fc recipcre non poftet, E rant autem Epifcopi Dunelmcnfis copix, qutnbsp;cum ad Nouum caftrum tardius veniftet , quàm vt Percium aflequi pefl'et, nccnbsp;anteproximum diem eum cum hofte congreiTurum putatet, fuos per ocium cœ-rnbsp;Uarciuflif, ac paulo poft coenam iter ingreditur* Sed priufquam procul aboppi.nbsp;doabcifet, cum ex fugientibus de advetfo prxlio icfciftct, in oppidum teverfus,
-ocr page 248-Rerum Scoticarum
cum amicis de Scotis perCequendisconlulrat, Deere turn vc fubfoîisorruw jn armisprçfioeffcntj manead dccemmilliacquitwm, peditumqjpromifcwg^”^nbsp;ris ex propinquislocis aderant. Hi animum Epifeopo fcccrunt,vt confeftiffi j!nbsp;ftesquam pioxitncpotcratjduccrct, amp;cuentumpugnçtcntarct, EoseniroJ^^nbsp;pcrioris pugn«,amp; diei,qut cam pra:ccnerat,laborc,amp; plærofquc vulneribusfcW*^nbsp;amp;:ob (ecundum prxlium ncgligcnticrcsdcprchcnfurum rarus non difficile^nbsp;promittebat vidoriam . Eius adventu per cxploratorcs cemperto Comesnbsp;uiæ, quern omnes mortup Duglaffio vnum intuebantur, conuocatisi}luftriorgt;Mnbsp;decaptiuisconfultat, quos femel in fidem recæpros trucidarccrudclevidcb®''nbsp;amp;:{cruare turbam hoftium propc fuis æqualcm,periculolum . Ccnfcnfu®^,'nbsp;vt iuratijdum confligcrcttir nihil moturos,amp;: ctiamfi à fuis vindicati fotent,nbsp;nos tarnen pcrmanlurcs in caftriscum Icuicuftodiarelinqucrentur, qux f,nbsp;tern pœnam , liquid quisattentaret, de omnibus expcterct .nbsp;nbsp;nbsp;Hisitadi^P®’1
è fuptriorcvidoriaplcnianimorum in aciem prodeunt, muniti retro paludiP“', dextra,Içuaqueconcçdibusîillud ctiamimperatum , vt limul ac boftisappf^P'^nbsp;quarec, finguli buccina, quam è cornu bubulo fulpenfaro à collo gerebant, ^7nbsp;poHunt maximum clangorcm cdcrcnt; qui fonus cum per fetcrribilis effet,nbsp;repcrcuffu collium multiplicatus longcmaicris multitudinis fpeciemreddeb^jnbsp;Angli qui magno gradu vénérant inter ftragem fuoruro pugnatuii, amp;nbsp;illo lbno,amp; alaeritatc hoflium in acie ex adverfo ftantiura attoniti, cumnbsp;militi lubitario^icquc miles duci imperitoifetis fidcrct,rtat»m recro.vndc venff’nbsp;figna eonuetcunt.Intcicacu Lindclius,vtididum crt,captus,amp; in Nouocaft^® jnbsp;Ildus à Redmannoconfpedus ,amp; agnitus eflet, cum fwnima humanitateb«b’’Unbsp;domum liber dimicticnr . Hoc tam repentino tumulcn Scoti Icuiter defi”’,^nbsp;domum redire ftatuunt « Radolfum Pcrcium.quod grauitcr vulneratusnbsp;nem itincris ferre non poflet, rogantem vt ad Nouum cafttum ad cutandâsnbsp;ireliceret, ac pollicenicm cum primum in yquolaboremvix ferre poffet»^*^^,nbsp;cunque à Comité Morauix vocarctur, fc vcnturum.fidcfvt mo$ cft)dcicdi^^nbsp;exptadimittunt. Etuscxemplum fexçcnticaptiuifecuti veniaimpettataa“nbsp;xedicrunt* Muleisprçcereactenuioribus,vtexquibus plusoncris, quamc®nbsp;menti fpcrabatur, fine prccio diroifli ; cnobilioribusHcnricus.amp;cutncoPC^nbsp;quadringenti retenti,amp; inScoiiam abdudi. Verum breuiferc omnesqu«’^’Lnbsp;fibi ftaruerunt prccium,co libcrati» Ita ilia xtatc,vtaitEnniu$, non caupo^^^^jƒnbsp;bellum,fed belligérantes de libertatc,amp; gloria homines dcccrtabant ?nbsp;ae viroium illuftriorum corpora tertio die ad Mulrofliam delata potnpanbsp;Icpukafunt. Hxc vtigeftafuntad alcciû,quiCumbriam populabatarjCXft^-’^^j^jnbsp;nunciatagratulationemde vidoria turbaruntrac propc omnem èfccundaFof^nbsp;læticiam in accrbilTimu ludumcomutartint. Itacqim defidcrium DugU^^inbsp;liiarcs homines affccit,vt non modo qui ipfum erant fccuti,fcd alterexcrciui^^jjnbsp;turnus,ac mcE(lus,nonfecus,acfi vidusfuiflet, domum leicca’perit,nbsp;ctiam ad publicam commilerationem, quod in artatis flore,quod fine libcrisnbsp;feiat,ac propefulusàfepartævidoriæfruducarucfit. Patrimonium defuHnbsp;Arcibaldum GallouidixRcguluro cognomento Aufieium dcucnit,amp;nbsp;que gloria belli florentem. Hxceft ilia ad Ottciburnum pugna mcmorabib’’nbsp;folum militum,ducumque in pugnando magnanimitate, perfeucianiia,nbsp;lolcrantia, amp; in vidoria modellia, fed vario maxirné cueniu, quod vidor in *
io
Liber Nonus. , fol.i 02.
K^gloriæexpeâatiônc moire prçvcntus fui laboris fhiÂu potîd non potuit, J , *^us,ctfi tum profligato cxeicicu captiuus , multos tarnen annc« ci pùgnæ cumnbsp;’^lt;Jcfupcrfuit ? Pugnatum eft ad 12 Cal. Aug. anno lalutis noftrte Xî 8 8^ HaCnbsp;i ^’^oriapaulotranquilliótedomi, forifqueftatu publico,cùmHcîiperætatéinTë*nbsp;‘•’gcreirdts rión (ufficcrct,atquc cam “de fc opinionera ex prôxim'à expêdftióHè,nbsp;co incbnfulto fufcepcrant.intelligcfetjïoaflnefi^ic eins fi^s tiatu m'aiimusnbsp;effet legfti,amp; magis adocium cômpoiitus /quàm âd’rcs’â'rdüasobeUh^s,nbsp;’Wtoconüctor« publico Robertum FifàîComitem vicariumregnifceics amp;fGu-ctnatôfcWâpptllaüit. 'Nam qui antceum magiftratum gefferant,'fere euftodesnbsp;® ''^cabantüt-.--Henrico Perció gCnere; Sc faóliS clafö'apud Scötos’capiiuoin locumnbsp;eft fuftedus Comes Màïtialis.qüém vulgo Mâtefcallum vocant,homo verbisnbsp;arrais ferocior . Us cum Scotorum in pugna (Jtterburhenfi virtutcmcle-'4 amp;AnglorumignauiamgrauiterincreparctyVtriu(quegcntis odium adver-fc conciuit « Cette Kobertus Scotorum Prorex adeo ilia cius iaclantia fuitnbsp;°ftcnfuS) VC iuflam caufam duxcrit,cUrcxpeditionem adverfus cum fufeipcrct, in-Sfeffusinhofticum vnà cum ArcibaldoDuglaffiO'tum Duglaffix Comité rcäanbsp;®'’noftcm,qui magno cum cxercitu prçftolaridiccbatur,duxit; atque vbicoper-''^Dit.natim pugnandi copiam fecit; ad raorantcra caduceatorem mißt,quieumnbsp;20certaminis aleam provocarct. Scd cum Martialis locis tutis,amp;: aeccffunbsp;^fficilibus fe tcnctct, neerelponfum caduccatoii darct, Robcrtus poftquam ali.nbsp;91’othoras acicm fuoru oftcntaffet,cxcrcitum in^ros circumiaccntcs prxdatumnbsp;atque ca maxime loca,in quibus Martialis diuerfari folebat, populatus fuosnbsp;rædagraues fincccrtamine reduxit , Hxc cxpediiio etfi nirois lcui de caufanbsp;‘Uiflctfufcxpta, tarnen non minus Angli quam Scoti gaudebant hominis vanita«nbsp;ita fuiffe tefutatam , Illc autem, quoticsea de re mcntio ficbat, caiitacenbsp;lt;:iuium,quos in difcrimcn fine caufanollet exponere^id à fefadum cxculabat.
40
Hoe ipfo tempore cum ex inducijs in fpcm pacis inter Francos, amp; Anglos per ^or:tificcmjamp; vicinos Principes ventum effet, ca lege, vt vtrorumque amici afcri-vcreniut, Ar.glorum videlicet Lufitani^Francorum Scoti,amp; HiipaniCaftcl’ancn-30 fcs. Robertus Rex omnibus fuis repugnantibusvnusffuftraaffenticbat; nequ«* ’nbsp;cnim ipfe paeem, vcl induciasfaccrc poterat, nificx iententia public! conuentus,nbsp;’’eque firmas polliccri fine publico dccreto ; nec nobilitas dolorem fuum taciturnnbsp;’dverfus Galium contincic poterat, ex quo ilium modo vfum caperent, vt cum ,nbsp;'ffet bellandum cum hoftc arma de mambus dctrahcrct, amp; frudum fuperioiis vi-^oriæjfpemquefuturæaufcrret Tandem poft longam altercaticnem legatusquinbsp;Ï Gallo venerat.viximpetrauitjVt ca de reScoti inGalliam legatos mittcrent,cumnbsp;’jsaftum nefua pcrtinacia fpcm pacis propinqux impedirent. Nec Robertus Rexnbsp;diufuperfuit, Naminarcefua, quam Dunum Donaldivocant,deceflit,annonbsp;gt;3^90 ad 13 Cal.Maij, vixit annos 74,regnum tenuit 15,ac dies viginti quatuor.nbsp;Hic Rex per legatos bella fere fem per optimo fucceffugcffit ; paucis ipfe przlijsnbsp;’•iterfuit. Qrodfadum ali)ætati, alij ignauiztribuunt. Id vero omnes vnooronbsp;fonfentiuntvirum fuiffeoptimum , pacilque artibus cuilibet bonorum Rcguninbsp;facile con? parandum. lusenim diligenter, atque zquabilitcr dicebat: latrocinianbsp;icucrccoerccbat : in fadisfumma conftantia , in vcibisfidcsincrat : regnumnbsp;quod tempotibus turbulentisacczpcrat,domiiufticia, amp; aquitate fedaris difeor-dijs pacauii; amp;ab hoftibus ita iccupctauit^vt ties tantum arces tcliquas habcrent.
....... Yj gt;)?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£0
-ocr page 250-Rerum Sçoticarùrh
r?)miflSs» Dugiaflius enim rebus domi tranquillis.ne in ocio languefcerctjio f; Borufliam ad bellun) facrum profcâus cale (pecirnen virtutis dcdit,nbsp;si fjj yt vniaerfxclairi,quzinaxiQ)a,amp; oxnatifrimaerac.prçiîcerctui»nbsp;^Orta vcro alcercatione cum Angloex ancjqua xmulatio*nbsp;,3 . .. nccum honorem molcftcfctcnte^adccttamen fin- ¦
..-J , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_
¦ u:-3. ¦
jj
J
â
Eq defunâo ipitiu rcrum turbandaruroiVnde mini roc expcâabatur.eft exott«’’’*, Alexander Bychanix Conies libcrotumRegisexElizabecha Mora nacunbsp;obleueni cayfam Epifeopo Morauienfi crat infenfus. * Cum ipfuronbsp;napciici non pofTcCjiram in facram Elgini xdeni,omnium,quç cum in Scotiacrl”'nbsp;pulchcrrimapi conuertiteamque incendiodcleuit * Eodem anno Guhdfl'nbsp;.PuglafTius N ithix Regulus(qucm dixinius virtutis ergo generum i Regenbsp;^•Dantifciad Viftulamoccifusfuitjpercufioribusà Chffordo Anglo in euro»* j
-tlr » /S'»
r;:u:i
zHi; / ¦;
‘Si j fiï
-1 jvbfi I;J:ƒi¦
Bblcc; , .
-ni.;- ; • !
«¦:5: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..
-'S in ó i quot;¦ ¦
. » f ¦
vCJUJ-j i
quot;ilu-'.’i;.
Ü ’.Kb lt;
' gularc ab eo Fuir pcouocatus. Prouocatot fe» cum cogicanSfin quarn ancipitem Margt;nbsp;(is alcam fc demifTurus ciTct.bo*nbsp;minem per ficarios tollen- . ; ¦nbsp;dum curat* .
KERVM SCOTICA-
RVM HISTORIA
AVCTORE
Georgio Buchanano Scoto.
I BER bE C I M VS.
Cl. R.
Rerum Scodcarum :, ipfos csdc iir pendçrct: necfi altéra fatr ilia alteram pcnitus extinxcrit,idnbsp;uiffmo vinccntiumdamnopoflc evcnirc;nec fi poflècjbiccitaminumfine*’’'nbsp;quippccüm vidori multis congre ffi bus debilitate bcllandu advetfusRcgcn’^®nbsp;qui quanî infcftus efietvtrifqjjVelcx co int(lligipoflc,quôdad vtiofqucadbunbsp;columes delendos ipû cum copijs miflî fint. Verum fe falutis,quamfanguiP*’^l^nbsp;rumeupidioresfiaudire vcllcnc, rationem inituros,vtnecinhonefiè,r.ccH’ jnbsp;nec invito Rege pacificari pofllnt. Id lt; um auditecuperent, conditionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y,
vtexvtrifquetricenitnfibusmodoarmaticoiamRcgedcccitcnt . niratem prçtctitorum fore- vidoribus tîects, avâontatem, Regisctiano,5^!nbsp;rutngratiam. Cüm ea conditio fatisvtnfque placuiflct, diescertaminidiäu’nbsp;quodiccum principes familiaium cum fuisin aulam conueniflent, cainpi^r Jnbsp;tencrionale vibis Pcithi latus pars folFis piçaltis à rcliquo iécluia eis ad jLnbsp;fum afïîgnatur.ftrudiscircafpcdaculis » Curomuliiiudoingeushoinin^^lj,nbsp;conlèdifictjinora pugnæpaululum faâacft,quôd ex alteristiiccnis vnusnbsp;tijiflct, nccpaucioresadvcriusplurcf dccerrrrc vellenc : nec reperiretur »nbsp;abicntis locum Aicccderct .• ncccxadvcrfa fadionc quifquam eximife®'’*’',nbsp;pugnatorum paterciur, ne vclutà prcpinquiscontcmptus, acreiedus v*^^**^^j,£rnbsp;Tandem fcllularius opifex prodijt, acic in abfcntis locum fucccfiuruiDnbsp;fcflusjfiaurc’ifcutaci Gallici dimidium reprçicntarctur fibividori,acinpo^^jij(i *nbsp;donee viueret, de vidu caueretur . Ita ruilusæquato numéro certatreD*”* .nbsp;cc tanta corporum, animoiumque ccntentionc pugnatur, quantumnbsp;tciat odium vêtusnouis dctrimcntisinflammaium in hominum fcrocifii*^nbsp;crudeiitati afluetis ingenijs: amp; vidori rcs,dccu{quc, vido mcis,amp;nbsp;pofita. Nec minoripedanteshotror, quàm pugnantesfuror tcncbat,dcfû*^iiinbsp;corporum laniatus, detruncatoique artus, amp; in hominis effigie tabicmnbsp;deteftantes ? IIIud aurem in primis ab omnibus eft animaduerfum, quùH.nbsp;feomnium fortiusgereret, quàm fuppofititiusille,amp;: mercenariusbcIlatoriCi”nbsp;peramaxime vidoiiam partam exiftimant. Supcrfucruntcnim certamin*®* j,nbsp;cui fè illc addixerat parte prætcr ipfum decem : fed omnes magnis vulnctib^’^L 3nbsp;uiterfaucij . Ex altera fadioncreftabatvn us, qui cum corpus adhucfcAO^jjnbsp;rctintadum , iniquamquecertaminis fortunam fibi videret obiedam »nbsp;flumcnpropinquumicconiccit , acadiieriàtijs,quominuscumfcquercntür’ônbsp;vulncra tardacis, in adverfam ripam evafit. Hac ratione ferociffimo quoqü^f^i)'nbsp;ir.ultitudo fineducibusrclida, inmukos poft idannosà tumultuandorcpfC*’ Jnbsp;5 agriculturam redijt, Hæc pugna incidit in annum falutis i j ÿ g» Biennionbsp;in conuentuordinum Perthi Rex Dauidem filium ododêcimannosnatuf^nbsp;thcfaiaejRübcrtum fratrera Taichiæ.ac Fifx iamdudum Comitem Albinie “nbsp;vcKat » Hic vani honoris titulus turn primura inter Scotos roagnoatnbif^j^^nbsp;nullo virtutis incremento eft cclcbratus ; nec cuiquam poftca féliciter 5'nbsp;Comieem cciam Diiglaffix Rex vuluiccodem cituloafficcre: fed illc, vtnbsp;ruSjConftantcr fpecicm fupcrvacui honoris rccufauit; amp; fi quis hoc ci nonicu^’g^nbsp;narctur,giauilsimeincrcpabat. SuntquiÇubcrnatoristituIumàpatredatuO’ jynbsp;berto Regis frairi hoc anno à Rege coiifirmatum,amp;: Lindefiorum familial” y inbsp;Comitum Crafcrdix audain tradant. Sed nec illud confiât inteteosThon’^ ynbsp;an Dauid vocarctur, qui primus tx ca genre Cornes fuit appel latus .nbsp;anno Richardus Iccundus Anglorum Rex coaifius fc regno abdicarc , jj,.nbsp;locum fufièduscfi Hcfiricus quai tus « Initio regni dus nonduDi
-ocr page 253-Liber Decimus, fol. 104.
to
•ïjs noua belli femina cum Scotisiaäa funt » Gcorgfus Dumbarius'Marcia: ^Cotiics Elizabethara filiam Dauidi filio Regis dcfpondcrat, ac bonarn dotispar-^'niiatndependcrat . Arcibaldus Duglaffiae Comes xgrè fetens hominem po-*®ntctn,amp;aemulumfibiprçlatum , cauiàtusordinura confenfumfquod in nullisnbsp;tote Regum nuptijs quifquam fadum mcmineiat) negledum, f ham fuam Ma-^tmcuaiamplioredoteobtultt : perquc fratrcm Rcgis Robertum,qui tum om-poterat.eftècit, vc à Rege acdperetur conditio, amp; nupciæ ex ordinum dccrefonbsp;Confièrent ? Hac iniuria, hm ui Sc ignominia iélus Georgius grauiter cum Regenbsp;, Cxpoftulat ; Sc cum fada infeda fieri ncqueant ,falccmdotem fiJiazrcpciit * tanbsp;iufta poftulatione repulfa , cum nihil æqui le impctraturum ccrncrcc, prçoe-copatiscundorum abæmuloanimis, amp; auribus,ab aula nonfolum iratus, fed eti-t^nminabundusdifeefiit: Scarce Dumbarifororis filio Roberto Mctcllano tradi-*tgt;iaAngliamabijt ? RobertusarcemfœcialiàRegcmifib,ftatim tradidit ? lanbsp;ct*nDuglaffiuscum præfîdiorecæptusGeorgium domum reuerfum cxclufit. Ill«nbsp;^cccpta vxoie, liberis, amp; amicorum intimis, in Angliam redijt ? Ibicum homonbsp;’‘otnipotens , amp;foris etiam clarus, amp; iniurix impatiens t urn Pcrcio DuglaiTi)nbsp;^otninis hofte infeftiffimo confilia contulilTec, fretusamorc erga fefimtimorumnbsp;cotorum, è quibus plurimi auc clientes, auc propinqui, auc alioqui bentfieijsnbsp;C’/leuindierant, totam Marciamcxcurfionibus, ac prçdisc Duglafiîorura prç-.'j^tgtndis breui infeftam reddidit » Scotus primum Geotgium hoftem pub-ƒntn omnibus bonis cius fifeo adiudicatis, denunciat Deinde foccialcm adnbsp;mittii, qui tranffugam ex foedere rcpoiceret, Sc deviolatis indueijsnbsp;cotiqucreretur « Ad capoftulata impudentet ab Anglo reiponfura eftjefi-coi publicam Georgio dedifle, ncc Regium promiffum violari debcri : tan-^^ttufandiuseflctobferuandum , quod priuatimtranffugæ cfl'etcautura , quamnbsp;publice per legatos, Sc faciales cifet confirmatum . Induciarum cnim,nbsp;Richarde tadæ fucrant,nondumexierat dies ? IntercaHenricusnbsp;j^ctcius iunior, quern Plcxippum diximus cognominatum , amp; Georgius Dumgt;nbsp;Jonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ceiTabant excurfionibus vicinos Scctorum agros vexare . Id cum
**4^oties ab eis impune fadum fuifict, c fucceffu creuit audacia ; ac duobus j^'Ilibus hominum coadis Lothianam ingrelfi , circa Hadinam late populati,nbsp;^btn arccm fruftra oppugnarunt * Cum ad Lintonem ( is vicus eft ad Tint'll Lothianx amnera fitus ) confediflent, fubito adveniu Duglaftij pertur-; gt; relida non modo preda , fed impedimentis quoque fe in fugam con-ccrunt, adeo trépide, vt nufquamconfifterent , donee Beruicum efTet per-^^’^tum ? Hæc circa initium Februarij ,anno 1400 gefta func : quo anno |nbsp;domum fœciali bellum Anglis eft indidum î amp;~ArcibaIdus Duglaflîusnbsp;êtiomento Aufierus, vir nulh maioruna in quouis gcncre laudis inferior morbonbsp;patriæ tempore totnupec imperatoribusdiuetfiscafibusa-’bis.Succefsit ei eodem nominefilius. Ad Id. Aug« Angluscontradis maximisnbsp;P’is Scotiam eft ingreifus. Cum Hadinam vcniftet,ttiduu ibi moratus Lethamnbsp;Ibi quoqj cum totidem dies fuifict, arccm Edimburgi obfedit. Adverftisnbsp;Gubernator magnum excrcitum ita lente ducebat, vt facile apparcrct cumnbsp;?ttiolcftclaturum,fiarxab Anglo ,amp; cumarceDauid Regisfiliuscapcrctur.
cnim non obfcurè praua eius ambitio fe prodebat . Fratrc cnim velut ’^lle contcmpto,Ubcris eius,quo regnum ad fe traducerct, quibus potcrat mo.nbsp;Y. iiij*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dis
-ocr page 254-Rerum Scoticarum
dis pcrnicicm raoliebatur; : eoruirquccalamitatcsprolucrofibideputabat» Anglus contra vcluc tcrrorcm belli oftentando pacem quacrcret, inimicitiaïd^nbsp;tncnterexercebat Lcuiter enim oppugnatione arcis tcntata obfidionemnbsp;ac ßnc magna quatranfibac noxa domum redijt,magnam clemcntiæ5amp;nbsp;animi laudem amp; vcniens, amp; abicns adcptus : nam amp; deditos humaniterbabi”^.nbsp;amp; à locis facris vim omnem abftinuit ? Erga plærolque ctiam ob hcfpiti)nbsp;memoiiammunificentia vfus: quæ res vtiSli beneuolentiam,ita Gubcrnatorio®nbsp;urn conflauic : quod neque bcllum^vt adverfusinimicuni acritergercret,ne‘:^nbsp;gem tarn facilem,amp; bencficum fibi am icii faccre ftudcrec t Poft Kcnrici refli^ •lt;nbsp;in Angliam Georgius Dumbarius magis frequentibus, quàm magnisincurü*^.^)nbsp;bus fines Scotorura inteftabat ? Adeum rcprimcndtim,quon.iani aflîduaO’^ênbsp;quain nuracrofa manu ctatopus, Duglaffius diuifis in mediocres roanusreg'®'’^nbsp;tim copys, fuos fingulis duces, qui per vices vel hoftium inciirlioncs prohib^’^^ynbsp;vcl ipficos infeftarent, dedit . Puma fors ThomxHaliburtonis Dirlitonij^.nbsp;qui lacis vberem ex bofte prardam ex agris Bamburgo proximis retulic,nbsp;fuit idem lucceiTus Patiicio Hepburno , qui maiorc manu latius dilcurrcrat'nbsp;Nam dim numero (uorum fretus incaunuscum praeda rediret , ab Angß^.^nbsp;picftiis pcrijt, amp; cum eo flos Lothianx iuucntuiis» Arcibaldus Duglaflius,'''nbsp;rumcladem vlcifccrctur, conlcntienrc Gubcrnatoicfupradecern hominuit'*’’nbsp;l:acocgit. Cum eoclanftiiriproccium vnaprofcâi; amp;ini’S MoidacusGu^nbsp;ratonsfiiius. Cum Nortbunibriam «Iquead Nouum caftrumad Tinan’^' •ƒnbsp;curnflent, ii feno, ac ignclaic ftragem dediflent, congreifi cum Henn co ‘nbsp;minore, amp; Georgio Dumbariomagno ptxlio vincuntur. Compluresnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j'
biles exfi ; captusDuglafliusoculorumaltcroomiflb, Mordacus Fifz, T Morauiz, Georgius Anguliæ Comités, slijquc permulti gcncre, amp; opi bus tPnbsp;Nee à multis retro annis aba pugna zquè vires Scotorum attriuit ?nbsp;eft ad Homeldonum Notthumbnx vicum anno 1401 ad Nonas Mai).nbsp;cius bac vidoiiatam infigni ponriis ftatuit imperio Anglorum fubijccrc lt;1 „nbsp;quid tcrraium inter Nonhumbriam » Fortbam eft intcricóluro * ƒnbsp;magnum fibi laborcm preponebat : quod omnem carum regionumnobil*^^ jnbsp;autin piçl’ointercmcrat.autcapîiuamdctinerct . IgitutàCoclaoarccTe‘’‘,j[ynbsp;cxorluscum piafeâoarcn paâuseft , nifi intra quinquagefimum dicmnbsp;fidicnem folucrent, ipfeantm dederet. Hisconditionibusad Regcmlt;“^^j|[,nbsp;Gubcrnaioicmrelatis,nondtfuerunt, quidedendam Arglisarcemnbsp;Tanticnira cam non tfle , vt vires regni poftremo pieliotam attenuate if’nbsp;men iteium coniiccientur. Banc animorum deiediontm nor. ram abhofnbsp;tus, quàm imminentisregno Gubernatorispcrfidiaartulcrat. lllccontr^\j(inbsp;rem afc amoliretur fufpitioncm, verbis magnificc , amp; confidendernbsp;banc imbccillitatis, timons publier confeflionem , plus quàn. advcrfui^*nbsp;urn audaciam boftium auöuram . Qvod fl quifpiam cxiftimet vnif* oilnbsp;conteflione cuntentos fore Anglos, cum vchen cntci falli . Velutcni^nbsp;Icui afperfione aqua? magisaccenditur, itacupiditas prima quzquctiadcff [,{-reftinguitur, fed inflarrtmarur : amp;quicquidconccflensinitio, ad vltcrif^r^^Ji,nbsp;trandum fit giadus. Quod ö vmucrfi adareem libcrandamrccufctisnbsp;•go vcl lulus proficilcar: neq; viuus, amp; videns tantum nomim Scoticonbsp;9^r flnam. Hze locuio Gubcroatorccçtcrivcl rcftinda.vcl drflimukca
-ocr page 255-’i-
Liber Decimus. fol.iOA ^cconclamarunt fecuturos • Verum Fortuna id periculutn difcuific , Pcrcioadnbsp;Mutn ciuile revocato,atquc arcc fine vi hbcrata . Hxc dum foriÿcum hofte ge-Jynrur, nihilo felicius res domi eft adminifiraca « Nam brcui port mortem Arci-^ilai Duglaffij anno fupetiorc propc continuatis funcribus decefferuc Annabellanbsp;^^ggt;na,amp;: ValteiusTralius Fani Andreæ Archicpifcopus, omniumpropc animisnbsp;J^ignam tcrum mutatione præfagicntibus. Nam vt per Duglartîum rei militarisnbsp;plendor, per Tralium ccclcfiaftica audoritas amp; veteris difciplinä: qualifeunquenbsp;ftetitjitaab Rcginaincolumi aulædignitascft furtentataJquod exetus mor«nbsp;rebus,quç earn funt iecutæ, palam ert intclleöum » Rcgls eniro filius Dauidnbsp;®iaolefcens crat natura ferocior,amp; ingenio ad libidirtem procliui. Ea vicia cum au-S^tet indulgentia patris, in quo non iatis erat audoritatisad reuerentiam fui rcti-’Vendam, tarnen amp; admonitionibus corum, qui infirmitati a^utis regend« crantnbsp;®Ppofiti, amp; multo magis materna diligentia, amp;• confilio impetus cius retundc-^'’tur, ca veiodcfunda libido frænis libera ad veros mores redijt ; acmccutnbsp;Pudorc fepofito,aliénas vxores,nbsp;nbsp;nbsp;honefto loco natas virgincs, quibus flagitium
io
Pcifuadcre non poterac j per vim rapiebat ad ftuprum* Si quis eius inhibere libi-‘Oem vellet, malê multatus dilccdebat, De hac cius impotentia ciim mulcx 'l^ærelæad pattern fuiilcnt dclac«, is ad fratrera iuum Gubernatorem fcripfit, vtnbsp;¦‘yolcfccntcm apud fc retincrec, donee dcfcruefcente lafciuiaad roeliorem £ru-S^ßirediret » Gubernator quam iam diu expetebat occafionem ftirpis fracernxnbsp;Jledæ nadus.Dauidcm obuium fibi ad tria ferme milliaria à Fano Andre« fecuoinbsp;jj‘*3rccm Andrcanam,qui Archiepiieoponuper roortuo pcrfpcciéeuftodiæ tenc-?bducit, -Inde paulo poft in arcem fuam Falcolandiam traducit ; ibi moricurumnbsp;’’i’c in ardum carccrera inclufic. Sed quem pacrui ctudclicas ad mortem in pri-‘S inifcrabilcm deftinarat, eiduarum muliércularum mifeiicordia vitam in pau-dies prorogauit ; altera quidem virgo erat, cuius pater amp; arci, amp; curtodiae prç-. Ea panem aucnaccum itarenuiter (vein Scotia vulgo fieri folct) cxccntum,nbsp;^complicari poflec, fnb lineo vclo, quod capiti adverfus folcm negligcntcr inii»nbsp;Jonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adeundi hortos carceti propinquos crat copia, pct tenuem rimu«
, vtrius quam feneftram immittebat. Altera nutrix ruftica lac è mammillis ^j'prciTum, per canalcm in os cius immulgebat. Hoc mifetabili vidu, quo magisnbsp;accenderct,quam leuaret,cdm aliquot dies vitam fimul, amp; poenam ci pro-^”tin*entj cuftodibus diligentius obferuantibus depreheniâe ad fupplicium pro-^’‘ahuntur , patre perfidiam fili« vehementer exécrante , dum ergainfidum Gu-'‘fnatorcm fuam fidem oftcntarc conatur. Adolcfccns omni humano deftitututnbsp;f'”tilio,poftqua Vidus inopia ctiam fua membra laceraiTeCjnonfimpliccmortc de-’’'agitur. Mots eius diu pattern latuit,nerainc tarn triftemnuncium tci,quam cun*nbsp;‘rticbant, ad eum peifcrre aufo .nbsp;nbsp;nbsp;Sed vt ad res Anglicas quatenus noftris im-
^‘’‘tæfuntjrevertamutjCum Pcrcius magna coniurationc nobilitatis fadabelluta ƒ Verins Regem i'uum mcditarecur, cum Duglaftio, fquem in prselio Homcldo-captum adhuc fecum habebac) pacilcitur, fiopcram fuam adverfus Regeranbsp;^'liièfortiter,amp; fideliter fibi impcndat,ac adverfum (c foret vfus,eum fcliberumnbsp;QtBum dimilTurum. Duglaifius, qui nullam opera: nauandx adverfus Angluranbsp;^’^^ditioncm clfet recufaturus, libenter promific : Si paucis ex clientibus, amp; a-jdeisconuocatisadfuturam fc dimicationcm parat inccfcgnius in prçliofe gef«nbsp;^^uàni PcrcioptqmUçiac lt; Nam contempu mulûcudinc io vnum Regemnbsp;anifflum
-ocr page 256-Rerum Scoficaruml 1 animumjoculofqj intcntos tenebat : amp; cu plures^paludamcto Regio cfTcnt a*®'nbsp;(fiue vt hoftcs cius capiti imminentes dcciperentur,fiuc vt omnibus in locisnbsp;nbsp;nbsp;.j
prasfentcmfuæ virtutis, Si ignauiæ cam ie tcRem habcic credcrent) Dugl^“' vnum corum armisconfpicuu totis vinbus invedus cum cxequo dcijcit;nbsp;à circum aftantibus exemptusfuiffet peritulo,iterum Duglaflius altçx.u,acûÇ*nbsp;tcrtiuin('vt prætcrnoftrosctiam affiimatEdluardus Hallus Arglus)ar«iorun)*P,|jnbsp;dore,amp;£ paludarccntO dcceptus dciecit. Ncq-, tam fuo pexiculo comiDOlus,lt;]‘’.nbsp;vndc tot Reges vcniflcnt,miratus. Tandem poft çrucntiiïimum conflidu® *nbsp;fornina,ac vidore Rege Duglaflius muhis vulneribus faucius inter capnuosnbsp;nitus,mukis in eiusexitium imminctibus à Rege eft fetuatus -, non ioluronbsp;ciga amituJaudaia, fed fortitudinc muneobushoncfiata.s ac vulneribusnbsp;cum'aliquot menfes apud Anglum iuiirct, magna pecunia peiiolutavixtao ¦nbsp;dimiifus. Intcreade DaiiidcScoti primogcniio Iccleic pauuioccifprumcra^nbsp;fci urn parentem pci manat: audorq^occnltis riimoribus(Dam palincmoau^*’,^^nbsp;hominem tam potentem accufarejdeiignabatur. Rex fratread ie accitOjgi^'’^^nbsp;cum eo expcftulat, Ille de morte adolciccntis ïam ante paratam fabulatntJ“’^^,nbsp;crimen in alios traniferc,fc,fuoiq; quaridoj Si vbi Rex veht adeaulara diccda’®^|.nbsp;futuros promittit. E cçdis autem patratoribus quofdâ fe penes in vinculiseifc*,nbsp;quos diligenter perquifitutû. Quçftionc conftituta ipfe (céleris audor coggt;fnbsp;ciliuro , aceufatores inftruit; Sc Rege prçfenîiejeanquâ noxius aceufatus pro’^”'’^nbsp;dimictitur Rex vindidâcœlitus,amp;grauifliB)asdirascis,eoruroq; pofteiisiP’P'j'nbsp;tus,qui ta nefariû (acinus patrauerat, Quris,infîtm,itatcq; corporisager innbsp;vencrat.cflrevcrfus,auâa fufpitionedjï pairicidioàfratrc tommißo; lednbsp;erat,quàm vt ab co poena exigi poflef ^ujllc verô vt té ftrcnuè diflrmularctjû^Pr ƒnbsp;titios Iccleris audorcsècarccrcptodûcit, St facinorofosquidé illos, fcdcuii'^^nbsp;mulabatur criminis expertes graui lupplicioalEcit« Rcxintcrcade IacoboP’*‘.Djnbsp;fîlio (olicitus,quem apud V akciû V ai dilaum Fsuii Andrex Archiepifeopunbsp;probum,amp;: fibi fidum depofuetat cudodicndUin »cumamicisccnlultat,nbsp;quam cum in Scotia tutu fore rati audores fuerût vt ad Catolum fexturonbsp;Regem veterem {ocium,Si Scotici nominisvniccamicum cum tranfraitwt«^^nbsp;quam neqj tutius,ncq5 honeftiuscû cducati pclTc. Hzrebatenira inanimis j,nbsp;cxcmplum Dauidis Brulïîj, qui dubijsdemi temporibusaliquotannosibih®®nbsp;fcc tranlcgcrat. Igitur patata naue ad Ballam Icopulum vcrius,quàtn infu’^ ¦ jnbsp;hibito redore Henrico Sinclato Comité Otcadum confeédit : ac dutnnbsp;ad Flamburgum promontoriû, fiue tepeftatis vi coadus,ûuc vt dnaufea^((inbsp;paululum lecrcaretjdciccndirj ab Anglilq; ictctus,ôi à Regc confulto,quiu®^ jnbsp;vclitinaulamacccrfitus . Ibtncciusinduciarum, quzpauloanteinoâo^^^njnbsp;fuerant fadx, ncque literæ patris fupplices ci profucrunt, quô minus iurc c«Pnbsp;decernerctur. Pater cnim difccdcnii liceras ad Anglum ( lî forte illuc app**'^p,nbsp;dcdcrat;in quibusmulta defua , mukadccommunihominumfortunacf^^nbsp;inentabiliter fcnpta « Verum apud Regem,ctfiinconftantia:rerum huwa*’nbsp;non expertem, tarnen plus valucrunt veteresgcntisofFenlic, quàmvcla^^^ j|)nbsp;noxix relpcdus, vclmtlcri patris lachrimx, velRegij nominisdignitaSjVd^^.^nbsp;ciarum frdes. Nam cum Anglus ad concilium retuliflet, quomodoScot*nbsp;f lio in ditionem fuam appulfo vtcrctiir : quibi!sxquitafiscratftudiuni,amp;“’pjÿinbsp;belli czdiuin,ad mitiorcm fcntcntùm inclina bant; ac cenfebant
;
I
-ocr page 257-Liber Decimus. foLioö”.
*J®lefcente crudelitatemfuorum fugiente » SiPupplicc hofpitaiitcr, amice eflfe j^Mutn: S)C gentem ferocc tot fæculis bello indomitam benefieijs conciliandam.
’Qc vi^loriara firroam, amp; folida deberi exißimari, in qua non per iniuria libcrtas '’’’itur,fed animusamicitiæ vinculo infolubiliconiungitur. Alij contra difle-®Ot,iurccaptum videri, Vcl quod c primoribus gentis auxilia in motu Percianónbsp;jj Regem in acie ßetißent, vel quôd pater eins Percium feniorem perducl-''i’is in Anglia damnatum apud fehabcrct amp; exilium ciusluis opibus fußcngt;nbsp;, Hæcfcntcntia , vt plçruaquedétériorafolent,inconcilio vicit ; quan-ioh 4'^* aderant non ignorarent, qui in prælio adverfus Anglum dimicaßent,nbsp;publice à Rege miflbs, fed Duglaflij priuata gratia, cum amp; iplc tum in Pcrcijnbsp;!/}eftaieeffct,addü(äoSjac meminiße poflent, quid ante paucosannos Henricusnbsp;! ^'cotisGcotgium Dumbarium repolcentibusrefpondißetnbsp;nbsp;nbsp;Inhanc fenten-
j. '^iiuin eß , vtfere in aulis principum emolumenti falfafpecies honeßisconß* çïpfiponderat. In captum tarnen à Rege Anglo hoc vnuro liberaliccr, ié Regiènbsp;inßitucnduro curauic Ca-ititnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;patrem ccenantera pcrlata lanta doloris vi fuit oppreflus, vt peno
®\n)anus aßantium exfpirarit ? Ddatus in cubiculum ab co tempore ciboab-iö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P°^ inedia,amp;: moerore extindus eß, Rotcfaiæ,quod oppidutn
fch eß,anno ab inito regno fcxcodccimo,Cal, Apr.anno Chrifli 140 tf, I P^Hüs Pafileti, Fuit Robertus amp; proccritatc, Bé totius corporis forma,amp; com-^ione null]ifere fuorum xqualium fecundus ; fummavirxinnocentia , amp;innbsp;jjƒ *iullam honsinis ptiuati viriutcm dcfidcrarcs i vt vete de illo dici poßet me-vitum,quam Regem cum fuiße,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
4Î Rege morcuo regni adminißratio Robertociusfratriper omnesordi-***^'* p’confirmataeß, quivtcupiditateimperandicoecus peffimis rationibuscopro-r?ßat,itafi vnuro illuddemas,mulcainco tantomagißratu digna incrant, Namnbsp;L fortisjamp;confilio prudenserat, amp; xquitatefummaUtes dijudicabat ; fell-p f’iitjfç procetes conciliabat, ncc tributis plcbcm exhauriebat Eodem annonbsp;hj5^’‘^sienioriterumin Regem fuum coniurauit:vtftatris,äc duotum ßlioiß cçfogt;nbsp;(^^ vltioncm ab co cxpcterct : fed detcdaconiurationc, amp; plürimisconfciorumnbsp;çjP^'5iamp;:fupplicioaffedis,in Scotia fibimctucnsfugit.vt indein F13ndriam,amp; Frannbsp;nauigarct, amp; auxilia ad bellum rcnouandöconquireret. Intcrea Angli filiusnbsp;-^^^icüs magnas In Scotoruagros cxcurfioncstcrta,mariq-,fecit. Is cüm prçda in-
(I ft« / ludgiiÄ» JU ototc
ii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plcbcm Teuiotiæ capta,amp; fpoliata, ac deinde per Gubernato-
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Georgius Marcia: Comes cum ab Angli$,quoru in graciant
^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dcdcrat,ncq} ad fua rccupcranda auxiIium,ncq}Vira:honeßcde-
iif
)•gt;
'‘l
* ' nbsp;nbsp;’nbsp;nbsp;nbsp;quot; ,arxlcdburgi, quamhoßcsaprclioDunclrocnfiadcuia
'rtii èè 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acacrat,ncq} aa lua rccupcranoa auxiJium,ncq}V»ra:noncucae-
'il j J^fubfidium impctrarcc, per amicos placato Gubernatore domum rcdijc.-parce Mabanumlacum ,amp; Annandiaroukatus quxnbsp;jjjjSlïflîo nomine damni dati attribuer funt.ae veteribusofFenfis vtrinq. remiflis,nbsp;vicinis Concordia, ac fide erga Regem rcliquam a:tatem tranfegic.
anno Perdus fruftra pervagatus Franciam , acblandriam inScotiam ad amicûcftrcverfusî amp;abcohumanifljmc habitus,nbsp;îoç ®^®phs cultus, Ibi cum de reditu in pattiam per occultos nuncios frequenternbsp;amicu,amp;,vt putabat,hduni Rodolfum Rokeibiu fcripfit,nbsp;^cotis,acq; Angiis no defore copias, quibus fretus paciimoniu fc iccuperaturunbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non
-ocr page 258-Rerum Scoticarum * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
non defperabatƒ opera ipfiüs adiuuarctur . nbsp;nbsp;Erat autcœ tum
Eboracenfi VicccomeSjVt vocant, hoccftconucntibus iuridicis agendisp^v i Is cùm falfa fpe auxilij Perciura illuc attraxiflet, cofiiurationc Régi indicate,-rum amicum in infidias illcxit •• caputque occiii Londinumadnbsp;Erac autern eodem rempote in Scotia quidam Anglus » quife RicharduiB'^^jijnbsp;dura dicerct:fed falfo,vt rcor ? Nam cum fenior Pcrcius fçpe, ac vchei® :nbsp;colloquium eius cxpetercc,nunquam tarnen inducere in animum cuiufqu^^ Jnbsp;ticne poterat, vccum co fermoncm conferret« Ciedo metuens nciropoft^’nbsp;prchcndcrctur ab hominc.quioptimèfuum Regen« nouerai, Istamcot*®^^nbsp;Rcgijfanguinis vnusaliquotannoscultus , amp;quôlecuriusagerct, aboinD*nbsp;cupiditatelcalicnillîmum fimulans, tandem mortuus inatdefratrurndoD’LJnbsp;norum Sterlini fuit fepultus, aferipto tiiulo Regis Anglia;. Necmultop® pii(nbsp;caftellum arx Marciæ longe munitiflîma ( vti nomen indicacj de Anglis^^Lsnbsp;per Patricium Dumbanum Georgij filium . Captus quoque Thomasnbsp;arcis præfedus, qui Lothianæ loca propinqua latrotinijs afliduè infcftabai * jj)nbsp;Teuiotia quoque à GulielmoDuglaflîo , amp; Galuino Dumbario minoreCOnbsp;MarcianinlioponsRofburgifradus , oppidum incenfum fuit : arcemnbsp;aggreflï, quôd ab omnibus rebus ad oppugnationcm ncccflarijs imparati jnbsp;Altero vero poft anno,qui fuit à Chr^o 1411, Dopaldus InfulanusÆb»“ ƒnbsp;dominus cum Roffiam iuris caluronia per Gubtrnatorcm fibiablatani»vdigt;^Nnbsp;ximus ha;rcs (vtierat) repeteret, ac nihil æqui imperraret, colleâis inful^® j'nbsp;decem millibus in continentem delcendit : ac Rofliam facile occupauit/^j;nbsp;libenterad iufti dominiimperium redeuntibus, Sed ca Roflîanoruiu parcn ,nbsp;cilicas animum ptçdæauidumad maioraaudenda impulic. In MorauiaJ’’ƒ jnnbsp;greftus cam prçhdio deftitutam ftatim in fuam poteftatem redegit.nbsp;giam pra:dabundus tranftuit : amp;iam Abredoniariromincbat. Adverfu’ jnbsp;l'ubitum , amp; inexpedatum hoftem Gubernator copias parabat. ; fed cul® ƒnbsp;tudo, amp; propinquitas periculi auxilia longinqua expedare non finerct, kïnbsp;Marria; Cornes ex Alexandre Gubernatoris fratre genitus cum totaferine’’ jnbsp;täte trans Taum ad Harlaum vitum ci fe obiecit. Fit prælium internbsp;cntum,amp; memorabilc ; nobilium honunum virtuic de omnibus fortuni^)nbsp;gloria advcrfusimmanemfcritatcm dccciiantc . NoxcosdircroitD’^pnbsp;nando laftos,quàm in alteram partem icinclinata adcoqueinccrtus fuire*^ Ljifnbsp;na;cxitus,vcvtriquecum rcccnluiflcnt, quosvirosamihflcntjlcfeprov'^' ynbsp;nnt. Hocenim praeliotothomincsgcncrc, fadilqucclaridcfideratiftiD^’iiinbsp;vix vllusadvcrfus exteros conflidus per multos annos abfumpfiftcnbsp;Itaque vicus ante oblcurusex eoad poftcritatem nobilitatus cft,nbsp;annopublicxfcholacad Fanum Andrea; apcriri coepcrunt, magisnbsp;dorum conlcnlu ad profcftïoncm litciaium feofterentium , quam vlloP^nbsp;aut priuato accedenteauxilio, Proximis dccem annis nihilfercmemorianbsp;inter Scotos,amp;: Angloseft geftumdîucinducia: in cauiàfucrint,quodnbsp;mine proditum invcnio.-fiuc Hcnrico quarto ad u.Cal.Apr.mortuo, amp;nbsp;rico quinto ftatim fnbftituto, peromnem rcliquam vitam in tes GaJlicas^j[)nbsp;Angli ab iniuiia Scotisinfcrcndaabftinucrint ; fiuc Gubernator Scotorii®’ ^nbsp;mouercfitaufus, metu ne Rex Anglia: verum Scotici regnihxrcdcmnbsp;cui non d ubicabat ex commifcrationc fortune graciam apud fuos non dd^
-ocr page 259-Liber Decîrrius. ; ’ Fol. i o^'.
Igiturfiqnæfuerunc ca tcmpcftate excurfioncs fadar, iattoeinio, qaàtn bello prcM Jiorcs crant . Nam Sd Penncrura in Anglia per Ärcibaldum DüglaHîum, Scnbsp;Drumfrifium in Scotia pct Anglos eft crcmatum : amp; permutat’o eaptiuorumeftnbsp;bfta,redditoScotis Mordaco GubernatorisfiliOjquiadHamildonum captusfue-’at,8£ Anglis Pcrcio, qui ab auo vidis partibus ex Anglia addudus in Scotia apudnbsp;^ubetnatorem rcliélusfucrat: ac turn à nouo Rege maiorum dignitati refbtuius* -bquanquam iure belli captiuus non effet , tarnen iniufta detentio lacobi filij h''V *quot;•nbsp;^cgis Scotorum fecit, nc Angli de iniuria qucii poffent ? Ipfc cette Percius adco »««r« »¦•»i gt;•*nbsp;®oneftoffenfus, vt dum vixit Scotorum erga Cc humanitatem öt omni officiorum ¦9'***'*’*’^nbsp;^0 gencre teftatus « Eodem quoque anno altera legatio venit à concilioConftanti-enfi, cuius princepscrat Abbas Ponciniaci : altciaaPctro Luna , quiPapatumnbsp;fcmcl arreptum pertinacitcr retinebat. Is per Hcnricum Hardinum Anglun»nbsp;ftancifeanum in fuam (ententiam traxcratGubernatorcm : fed fruftra :cum vni«
Verfus facerdotum ordo contra niteretur ? Qui Conftantienfi concilio aftenfi, deâioni Martini quinti fubfcripfèrunt. Intcrea Rex Francorum cum ex morbonbsp;parum fui com pos effet, ac per M onachos curani eius profeffos id malu m auduttlnbsp;fuifTct, Gallia in duas fadioncsabijt' altcrius princepscrat dux Burgundiæ , quinbsp;cçio Regis fra ere iplum in partes Anglorum trahebat: altcrius caput erat Regis fi-Itus ; qui à patte delirocxhæredatus.pcr ludibrium ab inimicis Rex Biturigum apnbsp;pellabatur.-quod Auarici Biturigum fc continebat.Is à maioic partefuoi urn, amp; omnbsp;Dibusexternis amicis deftitutus anno 1415» Comitem Vindocincnlcm legaiumnbsp;adScotos mißt,qui exfœdcreauxilium peteret* Ei inconuentuordinum fepteninbsp;''iroriim millia décréta: ncquctum.iuuentute pet longam ab Anglis paccm mul-tiplicatadifficile fiiic earn voluntaiiórum manüm conficcre ? Omnibus copijsnbsp;præfcdus eft loanncs Buchanix Comes Gubernatoris filius « Eum multi gener«nbsp;tiarifuntfecuri : fed longe fupracçteros cminc^àt ArcibaldusVidoniæ Cernes,nbsp;Atcihaldifecundi Duglaffioium Comitis filius « Hi cum in Galliam vcniflcnr^nbsp;aDclfino (quo nomine Reges Gallorumfiliosprimogcnitos appellant) inagrumnbsp;T uronenfem miffi rcgioncm omnium rcrum copia in primis abundantem , amp;
Jo hofti
vicinam ? Ar.gli cnim frater dux Clarcntiæ , qui in Gallia turn pro Rego rrat, Andegauenfium qui in Regis Gallorum fide pcrman{erant,agros populaba**nbsp;furiac ad Baugium vicum vcnruruscredcbatur . Hxc biduumantc Palchagc-ftbanrur, Igitui Scoti vcl duce ratif vt metis erat) illis paucis diebus ab omni vio-lentia belliceffaturum,amp;ccrcmonijs tantum ccclcfiafticis vacatutu, vclfvtalij tra-diint ) inducijs odo dicrum fadis negligcntius agebant . Id fiuc Clarcntius pernbsp;Andream Fregofum Italum , an per Scores pabulatores ab equitibus fuis inter-tepios refeierit, occafionc rci ( vti putabat ) bene gerendas lætus à prandio ftatimnbsp;^ufgcns equitibus modo arma capcre iuffis, reda ad bofte ducitüple prsetcr arma,nbsp;fc'.iquumquc ornatum infignis diadematc aureomultis geinmis diftindo . Pro-$0 xitni hoftibus pauci Galli in vico , cui Baugius minor cft nomen,cius adventu rc-pentino territi in turrim tcrapli vicini fugcrunt « Hi dum oppugnautur.clamorcnbsp;’drcliquum exercitum pcrlato.fubito ad artuacum trepidationemagna diieurri-Comes Buchaniæ.dum cçteri fccxpcdiunt,trigintafagittarios miût ad pon-per quem vnum torrens prepinquus tranfiri potcrat.occupandum . Ibicon-l'-'itapügnaHugoKcnncdusètcmplo propinquo, vbidiucifabatur,cum centurnnbsp;«otüitjbusaccutnt^fuiSj vtintcwruiubita/cmicimibus. Hieumfagittisequos
Z; j| ‘ ' twïd.quot;
-ocr page 260-Si-
Return Scoticarum
tranfitU arccrent Clarcntiws cum fuorum primij ex cqiio defeendens pugnaracict ; acvalida iinprefïiGnefada,Scotospartira inermes , pattimleu'*^nbsp;arraatosè ponte reijcic, ac iter fuis apc rie » Intereadum Clarentius cquumnbsp;fcendic ,ae rcliqui pontem anguftum raritranfeunt. Comes Buchanixeum«'’'nbsp;centis equitibusadeft, amp; ftatim, vt inter cupidos periculum fui facerc,nbsp;acerrimèparibus anirois,atque odijs,nbsp;nbsp;Nam amp; Scoti gaudebant locum
dos, vbi primum fpccimen fuæ virtutis oftcnderepolTcnc: Gallorum lefutare : quieos vt vini,amp; cibiauidiores traduccbant r quo probroGalliquot;'nbsp;tannos, Hifpani Gallos, Af ri Hifpanos inccfferc lolent. Et Angli indignaban^nbsp;fenonfolum domi, fed trans marc ab hofteimplacabihpeti . Nequequ»'!*’^ inbsp;acrius, quàm Clarentius ipfe pugnabat « In cura infignem arniis loannesSü*^ |nbsp;tonius invedus lancca in facie grauiter eum vulncrauit : amp; Buchanix Go*®nbsp;claua pcrcufliim de cquodeiccic ? Eo proftratopafîînt Angli fugcre,amp;cxlt;li‘' (nbsp;perc vfquéad nodem « Pugnatum pridicPaichans} diçbus, vtinrcgioue*“»nbsp;da , paulo poft cquinodium vernum breuioribus . Cccidere in conbsp;ex Ânglis citeiter bis mille , inter quos viri inlîgncs vigintifes . Caprin®nbsp;plurcs homines domi clati,ac maximè piopinquiducis , E Scotis, amp; Gallisnbsp;ci, fete omnes igiiobiles Hxc.quam modo pofùi vulgatior cft de morte Y-rentij fama » Verum liber Plufcartcnûs intetemptura traditab AlcxarJroquot;^ ¦nbsp;calif lano équité Leinniano, qui diaderna , cuius mcniini ei detradum 1°’*’.^^nbsp;Stuarto Dcrnilxomilleangelatis vendidit : qucdillcrurfusRobertoHuH^^^'jJnbsp;«ui quinque millia angclatorum debebat, pignori oppofuit . tt banc tumnbsp;ticicm iuifte faroam inquit. Cum huiu^vidorix laus prçcipua etiamiD'“yînbsp;non repugnantibus penes Scotoseftet, Carolus Dclfinus Comitem Buchanix|nbsp;giftrura equitum, ku fiabuli Comitem créât; qui luœmus peft Regem Gdl^jjjnbsp;magiftratus» Cxteridûtesprq^çuiufqueloco,amp; virtuteornati. Excduco’J^^^jnbsp;millcfimoquadringcntcfirao vigtfîmo in Galiia geruntur Robertus Guttf'’‘‘/jnbsp;Scotix codera anno moritur ad tettium Nonas Septembres , dccimoquio^Ornbsp;Robcrtitcrtii Regis mortem anno.
^SVFFlCnVR in locum eins Mordacus filius ingenio fegnis, 3^*’^ modo ad rem publicam, fed neaddomefticam quidem icgcndam fatis i*^*'*^^nbsp;Jtaque fiuciccordia,feu nimia trga luusindulgcntia, liberos (tres auterob^b^ .nbsp;filios) ita corrupit, vt amp; fc,amp;: rllos breui poft in tr/axiroam calamitatcro, ac drif ipj?nbsp;exitium prçcipitaucrit . Hxc domefticarum return mutatiorcvocauit^bnbsp;Buchanix, Vidonia.que Cotniics, amp; complurcs corum propinquos :nbsp;compofitis domi rebus, reuocantcDclftno Comes Buchania:, amp; focer einsnbsp;baldus cumlacobo ftlio. amp; magna iuutntutis nobiliflimx nnanu in GalliaR’ 'nbsp;gant, relidoaltcrofilio Vióionix Comité , qui graui raorboimplicitusfe9''*'^jii jnbsp;potuit . Hiciim cxj»«fitis ad Rupellam militum quinque minibus Pi‘^‘^nbsp;adiDcIfinum advenifttnttom maxima gratulationc accept!, ac DuglaiTa^^nbsp;Turoncnfis appcllatus . Hcnricus Anglus audita Clarentij morte,nbsp;altcfum fratrem Bedfordix dueem in cius locum fubftitiiit; cumque ip^*^ j|j.nbsp;venturusin Galliam prxmifit cum quatuor cquicum , decern peditum''’^^,./nbsp;.bus , Mox ipic fecurus lacobum Scoterum Regem fccum in expéditif ncO'nbsp;xit, vt per cum Scotos tn Gallia milirantes vcl fibi conciliaret, vcl àGallo»nbsp;4pcdosavcrtcict: icducutcum cicxkntcntû fuccçlliç ; acoçillud quidcra
-ocr page 261-Liber Decimus. fol.ioR.
*
^rogatu fui Regisdomum redirent, ac fc bellifpcâatores prxberent. Nani cum | /j-x Q Pfçûdia,qua: à Scotis tcncbanturadiflet, ferme ab omnibus vnum rcfjjonfum re-. ^ülit, fe, qui in aliéna poteftate effet, eum pro Rege non agnofcerc ? Hac corumnbsp;^onftantia Henricus offcnfus cum vi Mcldcnfiura oppidum cçpiffct viginti Scotosnbsp;’oirepcrtoslaqueoftrangulandosdedit,caufatus,quôd adverfus Regem fuum mi-'*tarent. Moxipfe ,amp; Carolus fextus Gallorum Rex prope continuatis funeri-*^sdece£fcrunt. Biennium fere poft Anglis ad Vernolium viâoribuscæfi fuc-primoribus Comités Buchania:,amp; Duglafliæ , hicduxTuroncnfis,illenbsp;. ^'agiftcrequitum Gallorum * Item lacobus Duglaffij filius, Alexander Linde-Robertus Stuartus, Thomas Suintonius , ac e vulgo militum fupra duonbsp;^ilJia, Poft hancferc triennio altera clades infignisScotorum auxilia graui-J^tafflixit : cum commeatum Aurcliam portantes Anglos in innere aggreffi innbsp;®*fia infelicitcr pugnarunt. Qua in pugnacæfi font c Scotis viriclariGuliel-^usStuartuscum fratre, ac Duglafliæ gentis duoequitesinfignes , quorum po-ærialteriusin Nithia Drumlailricum jaltcriusin Fifaarccm lacusLcuinij, opu-ontolque circa agios adhuc tenent . Hæc fere à Scotis in Gallia paucis annisnbsp;^ftalcuiterpercurrirauSjVt externa : amp; quorum fufior explicatioexannalibusnbsp;'^allorum pcti poteft , Quæ,etli ab hiftoriâ Scotorum non funt aliéna peni-*”51 tamcnad ea non diuettiffem , nifi quotundam fciiptorum Anglicorum ob-eomecoegiflet. Maledicendicnim Audio vellicarc conantur,quæge-'Uiflc negate non audcant ; quæ,fl etiam hiftoria taceret , tarnen amp; Regumnbsp;’®^gt;'ificcntia, amp;ciuitatum décréta, amp; honorifica Aureliæ, amp;Turonis monu-^ciicalatis ca prædicarent « Quid ergo hic vino vertunt ? Scotos aiunt pau-P'^riorcs effe, quàni vt ranras copias in externo folo alcre poffent. Pauperta-.fivitium putant, agri eft, non gemis vitibm Nec ego id pro conuicio ac-
Jo
Jæpiffem , nifi fcripta corum conuiciandi animo didum fuiffe oftenderent « y^ibus hoc tantum refpondebo, pauperes iftos,amp; (vt iffi volunt) omnium rerumnbsp;Scotos de opulcntis Anglis multas, amp; præclaras retuliffe vidorias : id ftnbsp;'bi noncredunt, hiftorijs à fe fcriptis credant ; quibus fi ipfi fidem detrahant,nbsp;quot;’poftulent, vtnos cas pro veris accipiamus. Sed ad res Scotorum redeamus,nbsp;Me(fto,vti diximus, in locum patris Mordaco folutadomidilciplina, cum li-cius ferant autem Valtcrus, Alexander, amp; lacobus) inferiores contem-acproindemultisiniurijsopprimerent, adolcfcentiamquecifdcm, qui-quot;^ipG dediti erant flagitijs contaminaient , nçc pater corum cor»primcretli-tandem ad iplum prauæ inftitutionis pœna proferpfit . Habebatfc-'n delitijs auem ex co genetc aquilarum,quod vulgus falcones appellat. Earnnbsp;^l^'''àpatrefçpenumcro Valtcrus petiffet, nec affequi tarnen poffet »efenis mantinbsp;’^^ptatn obtortocolloextinxit* Cui pater, Quoniam tu. inquit, animo tuo im-P 'äte non potes, vtmihiparcas, ego alium accc/fain , cui obtemperare ambonbsp;• Atquccxcôadlacobum patruelcm reftituendum omnemanimico-Z’^'^Jnbsp;^tioncm conuertit, Caleno Cambello viroclaro, atque inter Argathcliospri-amp;qucmValterutanteacontumelijs3ffecerat, id confilium amp;£. probante,nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Conuocatisigituromnium ordinum felcdis Perthum, cumdere-
4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fauorcerga legitim urn regni hærcdcm, vclprç-
î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tædiojcundilibentcrdccreuerelegationem adeumrepetendura,
j bileprimoribusIcgati^pronioresiquàmfpcrauerant, Anglosipuencrc , Dux
-ocr page 262-Rerum Scotîcarum
cnimGloccftrix , qui tum Rege pucro rem Anglieanj^admlniftrabac , to confilio facile perfuafit , vtlacobus Regis Scotorum filius fuis pctentibusü*^nbsp;mumretnincrctur , quandoncc cacflctapudfuosaudoritate, vi vel auxilianbsp;torum c Gallia rc’Jocarct, vcl aliquara regni partem ad Anglorum amicitiamnbsp;trahcrec. Ahaigiturrationefrudum exeocapiendum eile,vtnonmodoßf*’^,nbsp;amicus,fedetiam pcrpctuoinAnglorum pctcftateeflct. Nam loannamCoii”nbsp;Somcrfeti filiam omnium acquahum loiigcfoimoiiflimam ( quam iam tun'*nbsp;vehementer dcperibac) fi vxorem acciperet , per cam foedus Gallicum faciUnbsp;befadari pofle fibi pcrfuadcbac amp;ipfum liberatum,veleo bcneficiocoocilia'^Jnbsp;iti, vel dum propinquorum adverfum feiniurias vlcficcrctur, patriam grau’,nbsp;tcßinobcllo illigaturum, Hacrationefuturum,vtvclamicoparatofirroiore^*^nbsp;irjimicis inter (e diflldcnnbuscxpcditiorcsad externa bclla Angli fictent *nbsp;qufdtm minime (lultc cxcogitata videbantur, nifi animi pufillianguftiaipfi’”'*./nbsp;beneficium corrupiflent » Nam cum ob cum redimendum maiorernnbsp;fummam popoicifient, quam Scoti, vttura res erant,vel premittereauderent'nbsp;lölucrc pofient,ab cis inita ratio efi, vt pro dimidio dos vxoris retinerctur, pto^ .nbsp;ro fill) nobiliotum obfiJes darentur, lacobus igiturita iibcratusdomucedijt^^^nbsp;Jtnoodauoquamcaptusfuit anno: à Chnfliadventu r4» j.CumadRegemnbsp;vifendum raaximusconcurfusomnium ordinumfadus fuiflet, gratulatioi’CS’Lnbsp;uerfoium cxcæpere ftatiro querclç eorum ,qui poft Regis proximi mortem p^^^,
¦ negligentia, partim culpa gubernatorum omnigcncreiniuriarum leaficäos'^ fçrabantur ? Valterus Mordaci filius, Milcolumbus Haminius,amp;Thomä’nbsp;diusgrauiifimcaccufabantur « Hi, vt vulgus io prxlcr,tiaplacaietur,alii’’’^ji,,/nbsp;cuftodias inclufi, vfque ad conuenturo ptoximum , qui in iextum Calenlt;^’^,nbsp;nias erat indidus * Sed Flaminius,amp; ßediusdamnisaut pcrfclutis, aut co^Pnbsp;lati$,amp;: multa pecunia multx nomine in fifeum collata^dimifii«
CII. R.
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R E X interea ad vndcciraum Calendas Maij vnacum Regina
r Ipfcin fede Regia à Mordaco patruelc ( quod id ins Comitum Fifanorum m collocatus. Pi oximis diebus multæ leges in publicum viilcs larxilcdpotim*” jj,,nbsp;ad latrocinia compefeenda, quae fupciiorum aliquot annorum licentia tantu’’’^plPnbsp;creucrant, vtcontemptis legibus, amp; magiftratibus ius in armis cfict ?nbsp;deinde de penfione Anglo ob redimendum Regem foluenda, vtaliquanbsp;tur . Nam cum patrimonium publicum tot bellis, amp; bcllafecutis feditio”*nbsp;dcmefticis à gubcrnatoribiis partim condonatum cfict fccicrum adminiflt*’’J^ii)nbsp;tim dc regno bene meritis, interim accepta pecunia pignori oppofitum, Re”nbsp;defuo foluerc non pofict.ciuium implorauit auxilium « Proccrts,quilibcgt;ö’^(,,nbsp;derant obfidcs,facile perfcccruutjVtdccrctum fierce : verum in pecunia pt^ . pnbsp;da non cadem facilitate obtempcratum . Nam crim arftimationererun’nbsp;lium cuiufeunque generis fada,viccfimaimpcraretur in magna pecuniaenbsp;rcrumqucaliarum /umma copia, ac proindc vilitatchominibus tributorumnbsp;ientibui, amp;cxcmplura in pofterum magis quam prarlcns detrimentumnbsp;bus rcsvifacftintolerabilis * Nec potcntiores calumnia in vulgus catUctc, A.((( jnbsp;inclirrato ab ipfis in pauperiores oncrc. Maxime autem plebem grauabat
-ocr page 263-Liber Decimus. fol.iop.
^otiîdîesftatutus , Nam intra decimum quincum dierh depend ere tributum iu-yebantur : fi quis non foluiflccjpccus cius ad dominum Fundi, vel iuridicum cu-Jiiiqucconucntus prefedum crahebaiur . Nec xris alieni, aut cenfus, quem pro Knfionequifq;domino fundi lolucbac,exceptio quicquam ad imminuendum tri-^utum valebat« Nec minimum malum in acerbitatc coadorum efat qui non fogt;nbsp;plebcm vexabant,icd aut talfis rationibus, aut notr inc impenfarum magratnnbsp;^iuspecuniæ, quæin publicum vfiim colligebatur,partemaveitebant. Foetiaranbsp;^tauius crat prefens tributumj quod laxiore itnperio iub gubernatoribus habiti e*nbsp;, fant quiorBnibusin rcbusaiiimum populiiibi tonciliatelkidcbant,neiulti Regisnbsp;^0 ^efiderio aliquando caperentur . Ob eamque caulam cum conuentus tributumnbsp;KobertoRegis patruo exigere permififlent ille, vt beneuolentiam populärem col-lgt;gcret,quö minus dccetncretur,obftitit: fcqucaffii mauit potiusde Fuo cam pecu-*gt;ianifoluturura,quam vt quifquam co nominegrauaretur. Rexautcro primaranbsp;penfioncm, eatnqac maligne contributam cum exegiflet, idque cum peHima pick’s gratia , prçter belli laborcm querentis hæc noua oncra iibiimpofita , teli-^uamexadionem remifit « Captiin hocconucntUjamp;incuftodiasdiuifi Morda-lt;Us Dux Albiniæ, filij cius Valccrus, amp; Alexander, amp; loccr Dunachus Con;cs Lc-'iJniæ , amp; Rebertus Gramus, is, qui poft aliquot annos Regem trucidauit ; itemnbsp;''¦gintiquatuor primæ lîobilitacis viri . Sed rcliqui non adco diu poft dimiflî,nbsp;Mordaco cum filio, amp; focero retentis « Eodem quoque die , quo captus Fuctatnbsp;blordacus, Rex eius arccs in Fuam poteftatem redigendascurauic, in tifa Falco«nbsp;landiarUjinî aichia Dunum. Ex hac vxor eiuseduda ad Tcntallonem Lothianxnbsp;*rcem mifta. lacobus ftliorum minimus audita clade Familix,collcifta manu Bii«nbsp;tannodunum oppidum cremauit, amp; loannem Stuartum Rufum Regis patruum,nbsp;amp; cum eo tnginta duos trm idauit. Ipfe in Hiberniam profugit ; ibiq; paulo poftnbsp;lt;ic‘ccflîc. Ibidem quoque n'ortuuseft, qui cumcofugerat Fmelaus LiFmorenfisnbsp;I'pifcopus,virordinis Dominicani,qui lacoboerat auâor omnium confiliorum.nbsp;fugeratetiam in Hiberniam Vakeri vxor cum duobusfilijs Andrea , Akxandro^nbsp;amp; Arâuro notho : qui lacobo tertio Rcgf domura rcuerii magnis honoribus Funtnbsp;Jo perfuncli . Eodem anno conuocatis Stcrlîniim proc’ciibus,produdiêcuftodiisnbsp;adcaufam dicendam Mordacus cum duobus filiis,amp; Focero ludicium patrio mote couftiiutum . Mosautem hiceft . feligitur qui praeFit vir Fingulatiptudentia, 52nbsp;auftoriratcîci dantur minimu duodccim aiTcflbreSjquicrimins^cbicda audiant,â£nbsp;iurati deren pronuncient. Hi FereeiuFdem cu reo Funt ordinis,aut proximi,quoadnbsp;fieri poteft . Reo iudicum reicûio datur, vbi iuftus numerus , id t ft duodenariusnbsp;eft contcdus.aut vt fit plurimum,eo maior,cxpcnfis crin inibus, quod plurcs iudi-carint.ci (ententiæ ftatur. Hoc more turn Icleûis ludicibus,quorum non eft opcrxnbsp;ptçcium nomina referre (étant certe omnes homines clari,amp; cum reis pîçriq- pro-pioquacegnatione iundi)rei Funt pcrducllionis danati. Eo ipiô die duo iuuencs,nbsp;40 poftridie pater coium, amp; auus maternus capitali lupplicio aftcôli in colle qui afTur-g’tcontra areem Stcilini, Fama quidem conftans clt ctfiànemine Feriptum repe-t’^m,Regem ad IFabellam patruelisvxoïc mifiife partis,mariti,amp; filioiû capita ten-Undi gratia, an mulier terox ex doloris impatientia (vt fit plçrunque^aoimi Fccretanbsp;t^uclarct . lllam veto, etfi inopinato afpedu turbarctur, nihil tarnen immodera-^tiwlocutam;tantum reFpondiflc , fiquidem vera tueiir.tobitdacrimina, Regemnbsp;iurc Fecifte« Finico conuentu mifli à Rcgc loanncs Mongomerius, amp; Vra-Z. üi.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Indus
-ocr page 264-Rerum Scoticarum
fridus Cunigamius ad cppiignandam arccm, qux in Marini ïnfula in lacu Lctnï* aiio nomine lacobiStuarti profugi tcnebatür, cam ad dcditionem coinpulcriæt'nbsp;Nccadcomuko poft JoannesStuaitus Dcrnclius fquicçterisfercScotorum^^'^nbsp;busin Gallia varijseafibus abfumptis, cquitum inter cos prçfcâuscratlvnàcu!”nbsp;ArchiepifcopoRcmenft in Scotiam venir , ad veiuftvra cum Gallisnbsp;uandum,ac matrimonium contrahédum inter Ludouicum Carolileptimi jnbsp;amp; Margaritam lacobi filiam,vticfqucadbuc impubères, Quibus rebiispen^^ ,nbsp;anno proximo , qui fuit nnllcfimusqu^inger.tefimus vigciimus fextus,p2C’ |nbsp;omni Scotia intra montem Granipiuri0~Rex animum adiccitad vlccriorapd“ !nbsp;manda ? Ac primum omnium Enncrneflæarcem epporiuno loco in vltiinis^j^Jnbsp;raiiiarfinibus fitam rcfici iubct.Eo cum biennio ptft venifletad lus dicenöt'P’’nbsp;trocmiacuccomprimcnda, omniumfamiliarum principcsad fcacccifiuit,pfV^nbsp;tim cos, qui cum nr.agnis catcruis loliti erant è locis vicinis pi edas agere,nbsp;tributa impcrare, ac vulgus ad vidum ociofisfuppeditanduni ccgeie «nbsp;alij mille , alij duo roillia , nonnullictiam plurcslatroncslibididoaudiente’nbsp;bebaut, ac bones periculi metutenebant obnoxios, malos, quibusapudco’ynbsp;fugium certuinerat, ad Icelcra patianda reddebant audacioics ?nbsp;R.C X alios minis, alios blanditijsillexiftet, circitcrquadragintacxcorunKJ^^^^ftnbsp;incuftodias inclufic : quorum caufa ccgnita,duo maxitr.cfacinorofiAk’^® j,,nbsp;Maciorius, Inannes Macarduriuslaqueoftrangulati . Jacobus CambclluscPynbsp;dtm Icannis Infulani viri clari inter fuoscapitc luit : rcliqui per cuftodUsnbsp;alij pottcrius Ibpplicio aftedi, alij libcri domos dimifti, Jta piincipibus^^ ,j/nbsp;num vclcçlis, vclcarceribuscoërcitis,plcbcm ducibusorbatam nibil aiiû’^^nbsp;tusbenigne, amp; dementer admonuitexteros, vtîcquitatem colcrcnt,nbsp;tiorcm fpcm falutis vlla in re, quàm in vita: inncccntia collccarcnt. Id fj (|iinbsp;animum induccrent, apudfe hcncrcm , amp; pramia kmpcr cis paratanbsp;minus, exalicrumexitu cxempla fumèrent : Ôdquid ipfisforetexpci^a^^ynbsp;dilccicnt « Cætctis rebus ita compofitis,adhuc habtbat apud fe Alexa” ynbsp;Jnfulaniim, vnum poft Regem Icncc potentiftimum . Imperabatenimynbsp;Æbiidis, ac Rcfîîa: prçtcrca fertiliftima regione per matrem, Valtcri Ltflij ynbsp;lis nuper Comitis filiam auäus ciac . Is cum multa flagitiofe, multacf”^ [,)' ¦nbsp;perpetrafltt, arque in maximo mctu verßrciur.* tarnen per amicos Regemnbsp;icm eftexpertus.Benigne igiturappcllatus amp;: pra:tentoriimgratiafaäa,amp;j”P.i](,'¦nbsp;rum Ipc ampla propoiita,ft legibus, amp; humanitatiafttiefccrct^doraum rem’y,^'nbsp;Jlle vcio tantum abfuit.vt ob vtniam,ac deindelibcitatcm aRegeaccxp*:^^^i«nbsp;tiam habuctic, vt m,aximam fibifaétam iniuriamcxiftimaucrit, quódin^^ 1,0'nbsp;dies aliquot fucrit habitus . Igitiirvbi piimum ad fuos redijt, collcda Ul'nbsp;minum rapto viucreaftuttotum,Ennerncftam ingreftusagmincpacato,by ,^-tcique accaptus oppidum in pra’dam (uispermiftc . Deinde expilatisa’d* yp*nbsp;nem iniccit; arLcm fiuftraobldTam cum inferelciftet parari,cxpeditionci” u;nbsp;quens in Abriam propere dilccftjt . 1 bi cum eo.quem habebat excrcitu(iy)^,i)inbsp;autead dcctm niilliavirorum inarmisinduratoromjopportunitatclocorin”^ jj'nbsp;fortunam prarlftcxperiridecrcucrar. Verum auditoapparatuRegiq,cx ijSi9^nbsp;ciitcrad prædandura fecuti fucrantjduæ tribus cum deferucrunt, CatanCJ^^^nbsp;pc,amp; Cameronij, quos illi fuomoic Clanchatan, amp; Clanchamcronvo^ jj/nbsp;Hacparte viiium deftttutus, neede cxccrorwm ergafe animocertusitet”
-ocr page 265-Liber Decimus.
fol.ùô.
^ïlutem committere formidabat « Medium igitur inter fugam^ Si deditioncm ^onfilium exequi dccreuit : ac deptecatores in aiilam mifit , per quos aniraunanbsp;^0 Rcgisadlenitatem inflefteret. Ad id munUs quanquam dclegcrat homines quie-toS)amp;àcontagiônefui(celcrtsalienoSj idcoque principinoningratos, tarnen illinbsp;tîfponfumaliudexprimere non potuerunt, quàm Regem eum non alicquiaudi-toruni,nififideifuæcommiirum : cumabfentcnihiltranfaduium . Alexandernbsp;omnibus periculis circumfpcftis, cum nihil adverfus iram Regis tutum fibi prof pi-ooret,tcmpore,amp;r loco ad id eleâo fe ci perrv-itteredafuit« Ita enim fuppliccm vio-bndivcrccundiam feeiiniedurum« ItaqueoccultusEdimburgum,vbitum ReXnbsp;^gebat,venir; ac linco tantum amiculo teüus mag«,quàm veftituseo dic^quo me-’Ooria refurredionis dominicç magna ecremonia celebrabatur , ad genua Regis
lieem fe deiecit; ac oratione ad mifcricordiam compofii,
oredidit, Mouitcircumftanteshabiius,locufque,amp; tempus,ac tanta amp; tamfubita fortunçniuiatio.Rcgina,proteieIq;qui adcrarit,proeo Regem deprccati hadenusnbsp;®ooiierunc,vt iubercnturlacrorum finem cxpcclare Interea Rex omnia fccumnbsp;PoipendenSjCum nectutum cxillimaret,hominem potentenq faâ:iofum,amp;perfi*nbsp;. - - - • *
^’giliafuis fine tumultu expofitis nccopinantcs, amp;: femifemnesaggreflus magnam ^^âgemedidit, Perijtibi Alanuscum luis fete omnibus. Alexander trépida fuganbsp;^^tnpauciseuafit, HocfuccelTu Donaldusferociortotam Abriam nullorcfifteionbsp;ferro^flammaquelatè pervaftauit. Sed audito Regem niaioie in fe apparat«nbsp;'’onire,prçdaampliirimain nauescongcfta,in Æbudasrcdijt. Rex ad Stephanodu-^^mprogreiruspopulationisfœdilTimç veftigia conlpicatus, ingentcmqueiraruninbsp;l^olem in animo verfans, cum iam traiedurus in iniulas foret, familiarum princi«
Rerum Scotiçarum
pcs ad cum fuppîkcs venerunt, negantcsquicquamconfilio publico adoW) pamin Alexandrum,hominefqueegcntes, amp;facinorofosconfcrebant.nbsp;dcmum fe hanc purgationem admißurum refpondit, fi fceleratos comprf^^^® jnbsp;fibi ad fupplicium traderent. Ad id cum fuam opcram polliccrentur, parten’ ®*’nbsp;rum ad latroncs conquirendos dimifit : reliquos obfidum loco apud fc retint”^nbsp;Qui remiffi domos erant, multos è latronibus occidcrunt ; trccenios adnbsp;vindosadduxerunt * Nam Donaldus ipfc mctu pœnæ profiigerat : on”’''” Jnbsp;laqueo gula frada . Hoc latronum fupplicium cifi in Æbudis, proximif«]*’^^^nbsp;gionibus omnia paulo fecit pacatiora ad tempus, ramen inquiéta fcelerato®’’nbsp;ingenia non funt paffa cam tranquillitatcro efle diuiurnam . Emiferatnbsp;ftodijs nobilium precibus cxoratiis duos Angufios Dufum , amp; Morauium'®' .nbsp;num duces. Hi furore in ic verfo,pari fere numero congreffi (alebat cnim® P Jnbsp;bis rapinh latrones quifq; ad mille dueentos) adco pertinacitet eonftixerunt,v* Hnbsp;ex vtnlq;fupcrefltnt cladis nunci) . Ali) enim duodcGim,ali) neuem ci ptÇ^’® .nbsp;perftites fuifle prodiderunt î Régi eerte vtrilque paritcr infcnfovitrcliqn®*!’Jnbsp;vnde pocnasexpeteret . Nec tarnen horuro calamitas Macdonaldumnbsp;à ibliia immanitatc. Erat is iniignis latro in Roflia natus : quiimpunitatc fup®Lnbsp;rum temporum prauum ingenium incitante diu in vicinos graflatu$fuerat.Vnnbsp;praeter alia infignitcr erudele facinus cius narratur. Cura vidua mulier ab co*'lnbsp;liata vehementer quiritarctur, atq^ identidem clamaret fe ad Regem qucrin’®nbsp;am delaturam,amp;: tu,inquit,quo minore moleftia illuc pervenias,cgo quoqjt^’^j^j^nbsp;bo: aduocacoq-.fabro (olcasequinas plantis ciusclauis ferreis affigi curat : nf®nbsp;iniuria contentus, etiam verborum contumelias adiccit,eam advctiusafpc’*^\/jnbsp;viarum fic munitiorcm forerac per ludibriu prçtereuntibus ica confixarnnbsp;bat. Mulierferoxeontumeliismagisacecn(a,quàm dctectita,vbi primutn(jjnbsp;krare potcrat.ad Regem profeda rem ordine denarrat, Rex, qui amp; ex alijsnbsp;«udicrat, amp; audorem faernoris in vinculishabebat, molictem cofolatus bre”*nbsp;fcclcris pœnam in inuentorem redundaturâ promifit: prolatoq; è carccrcnbsp;naldo eu duodccim focijs clauis ferreis confixos triduo per vrbe eircurnduc’’'’nbsp;«ouifupplicij caufa per piçconem populo indicata . Deinde duciscorpus^,nbsp;truncû, duodecimq; (beios laquco ftrangulatos in cruces propter vias attoH’’^ Jnbsp;Hçc noua eorû fcclcra, quos impetrata femel venia non reprelferat,Regemnbsp;in Donaldo Infulanopcrquiicdo fecit. IgiturcumCÛrefciflctapodRcgulit*l^jrjnbsp;dam in Hibernia latere, per legatos ad fupplicium repofeit. Regulus veritfS)nbsp;tantotcrrx,marifq}fpatioviuumtranfmitterct,clabcrctnr,idq;makuolifu3^ inbsp;fadum calumniarcntur, oceifi caput legato dcfcrcndum dedit. Latrocinij^^j'^jfnbsp;tis hac diligentia cohibitis.Rex occultiora crimina, amp; prauas confuetudincs •(!nbsp;aggreiTuSjvirosclaros, prudentia, amp;: fanditatecommendatosadid munusf^p^pnbsp;Clique poteftatem dcdit, vt lulhato regno querimoniasomnium ludircnt,nbsp;mina , li qua adcos deferrentur, de quibusordinarij indices vcl per metum^^pnbsp;auderent: vcl pct odium fauoremvcnondcbcrenc,aucnollcnt, dcilsiplic^^ ^^f-cerent » Addiditßc pondcrum,amp; mcnlurarum corredorem, rem maximenbsp;fariam : cum non folum in Irngulis vrbibus , fed ctiam prope domibusd*”nbsp;méfuræeflcnt:amp; in conuentu legesea de rclalubcrrimas fecit: amp; mcluras»®nbsp;certisinlociscuftodiriinflit: amp; qui ad cam publicam forma cçteras confo^^'^ ipjnbsp;per omnia fora, amp; cociliabula militgt;graui poena indida, li quis alia
-ocr page 267-Liber Decimus. • fol.iii.
vterctur , Hxcdum molitur ad vfum publicum annomillefimd I jjj ^f*'’gcntcfimotnccfimo,quartodccimodicOdobüsnati iunceigcmini, Obnbsp;publicum gaudium cclebrarctur, ReX quoquegt;vt aliquid amp; iplcadpopu-f®*ula:ticiamadijccrct, nobilibusvirisnonnullasoficnfascondonauit ï quorumnbsp;Duglaßius, amp; loanncs Kennedus ; q,ui,quód dc ftatunbsp;lèfinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adminiftrationetemcrc, aclibcrius, quam oportebat, locuti fuif-
in arcem lacus Lcuini, Kennedus Sterlinum rclegatifuerant.Ad-'f^uinanimircconciliati erga Duglaflium figna,quód ipfum liberis baprizan-Hca r ™ adhibuic : quæ res inter ûgnificationes, amp; honoris, amp; necelTitudinura *as haberi folct, filium quoquccius inter équités, qui ad public« Içticiæteftifi-*oiiem creati funtjcffc voluit. Cçteris regni partibus perpurgatis,ad ccclcfia-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, i æ,
ordinem inftaurandum feretulit ? At facefdotes per magiftratum corrigierrUhM/n»* cnim diu per totam Europam Regibus bello impeditis pau-iunfdiâioni eorum fefubtraxerant, vnique Pont.Rom.
, J®bant. Is autem vitijseorum indulgebat, quôd rem quçftui libi vidercteilet æentiam fouebat, vt per ordinis eius potentianr Reges lîbi magis obnoxios ha-IgitutRex.quavnarationcpotcrat.ôbviam ire eorum tyrannidiftatuit.
îm cùm prçteiita emcndare,amp;: homines honoribus indignes ex co, quero femel pJ^P^'icrantJococxturbare pcrfpiciebatin fua poteftatenon efle, in futurum fibinbsp;^^uidendum ratus,ad Icholas literarum ordinandas animum incendit ; eafqueli-f®‘itate,amp; fauorc profequcndas:quôd hoc omnium ordinum ciTet ieminarium:nbsp;(; jj/’’‘^C4Uicquid vlla in reip. parte magnum, amp; cxcellensforet,velut è fonte pro-®^aret, Nequefolum doâores literatospiæmjjsillexit; fedipfeplarrunqjdÜ^nbsp;®donibus eorum aderat: amp; quandocunque ocium ci à rebus ciuilibus état, li-l^.*^tosfcrmoncslibcnter audiebat ; fallamqjopinionem exanimishominumno-'^ui vehemeter contendebat cximcrc, qv ôd literç à rebus gerendis homines adLnbsp;J.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Si ignauiam traducant,animoiquc militâtes molliant, ic omnes generofos
impetus aut frangant, aut debilircnt: literaiumq; ftudiaad mcnachos ho-b fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inutilesvelut in ergaftulum rclegabant . Verum illi, vt à maiorum
J '*’pHcitate,amp;: patfimonia degencraucrant,ira ab animi cultu ad corporis curam fe 'oscontulcrant : nccinrcliquisfacerdotibus minorcrat cruditioniscontemp-j^^iCXea maximecaufa, quod iaccrdotiavelignauiiTimisnobiliûfamiliarûhomi-j *nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad alias vitæ partes protfus ineptis mandabantur:vel fraude Romanenûu
k^^f’^'Pæbantur. Eratqjomninofaccrdotiu nihil aliud,quamoperç, neclerapcr f^Dus honeftis nauata: precium • AcceiTcratamp;aliudmalum ad corrumpen-L^'l’fciplinamccciciî«vel roaximuro,crdincsfratrum mcndicantium. Hicùmnbsp;j-^‘^oûmulatione vitç fcucriorisfacile populo impofuiflent, vt eos Iibcntius,quàmnbsp;^’CurionesSe animis,amp;: corporibus iuxta craflbs auditent: amp; Curiones,vtquiamp;nbsp;^^®^hiorerat, itafuum munusmaximefaftidiret , eumfrathbus(itaillisvo-f^feplacuit) tranfigebant, vtpenftcnc annua eos conducerent adpaucascon-plcbcm fingulis annis habendas . Ipfi in vrbes ad ociofas cantiun-®s.vclutmagico ritu ignati quid dicerent, fccongregarunc: neque curiamnbsp;fuara, nifl cura decimæ colligend« étant , vnquam refpiciebant ; .nbsp;etiam fcfe à plàllendi certis hotis in templis leui quidem illo,’ 'nbsp;Qü’exemerune , condudis pauperibus facrificulis,nbsp;’ ‘ yieem ipforura fungetentut in canendo , Sc miïfificaudo • certoquo
’ . ' ¦ - - -
«
-ocr page 268-p'
Rerum Scoticarum
¦ pftlmorum pcnlô,quodin fingulos diesimpcrabatur,emurniurando collu^cr«!'^ ; amp;ï nunc akeinis verfibuscontendcntcs , nunc cboros inter aâus adhibcntcstf*^nbsp;’ gœdiæ fpeciem exhibebanc, quæGhrifti morte imaginaria claiidcbatur.
I tres quoque eorum mcrcenarij nee audebant conduâores fuos offendere ' bus omnino pendebant j nee infolentiara cum auaritia coniunöaro ferrcpo^inbsp;rant, Iraque velut media quadam viainita, vt faciliusad pcrfoluendainnbsp;nemeos cogèrent in luxum , amp; libidinem eorum populo lecundo fapcatcf
1 declamabant : amp;cum ad illosroctu continendos, amp; vulgus conciliandum*^ ! debacchati effent, fibi quoque cum in gente faceidotum effent, innbsp;prcipiciebant : docendo vtcunque aha effent , ordinem tarnen facrofandnbsp;effe ƒ nee profano magiftratui vllam in eoseffe animaduerfitnem . Deofol^’^;nbsp;Pontifici Romano ( cui par quodam modo cum Deo effet poteftas ) eosnbsp;tendos « Et quia fimul cum luxu crefcenteauaritia , non fatis roagnuDiaPnbsp;quæftum fperarepoterant, nouam fibi fratres tyrannidem pepereruntnbsp;conuerfa adopeium mérita . Inde natüm purgatorium, amp; aniroaruo’»nbsp;ibivifum erat Pontifici detinerc luftrationcs per mifiæ facrificium , p^raqu#nbsp;I nedidæ afperfiones, per eleemolynas , ftipes oblatas , indulgentias, p^^^L,nbsp;nationes,rcliquiarum venerationes « Ha:nundinationes cum pcrfiratrcs^ .nbsp;cerentur, breui fibi imperium in viuos ,amp; mortuosvendicarunt * Hocii^nbsp;lacobus primusjcùm m^cotiarem ccclefiafticam repcriffet, banc difciplj^ j,
' tcris inftaurandaï'Gompcndiariam viam exiftimauit, fi viti boni , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’lt;,(1
dotijs honorarentur « Vt autem a:mulationem literas difcentium acccßd ;prefcdos gymnafiorura admonuit, vt quonism ipfe curis public«nbsp;fingulos eognofcere non poffec, iuuencs virtute, amp;eruditionenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pi
' commendarent, quos ad honores ecclefiafticos promouerct, Qui non ' dodfina, amp; exêïfjploplcbi vtiles effe poffene, fed tenuiores etiam fuis opiP^ gt;nbsp;nare, amp; paupertatem eorum hadenus fubleuarc poffent, ne bonanbsp;inopiam cogerentur literis rclidis ad fordidas artes fc conferre * Vt autcU’^.^pinbsp;alacrius animum ad bonas artes intendcreht, amp; ignaui vnam ad honore’ j-per virtutem effe intelligerent , ftudiörum gradus diftinxit, vt fcireturnbsp;bos facerdotijs potirentur « Quam Tâtionem ,fi qui fccuti funt,Regcsf^ gt;nbsp;fent, certc ad hxc tempora perventum nonfuiffct , quibusnec populusk^ unbsp;tumvitia, nee facerdotesvitiorum remédia pari poflent . NccRex igo‘’^p(|i’nbsp;ecclefiam in grauiflima, quibustom laborabat vitia, ob tmmodicam opui^^ gt;0nbsp;fuiffe prolaplam : nee profufionem pecunia: in monaftcrijs ditaodis,nbsp;exhauriendoinfuperioribus Regibus probauit : Dauidemqoe alioqoi nnbsp;optimum Ijepeillafuapictate multumàmultis laudata, regno daronofoH’ .jjnbsp;prædicabat : iplè tarnen velut a:ftu quodam confuetudinisabreptusnonfcP (jnbsp;abftinere, quo niinus ordini Carthufiano eœnobium prope PerthanT«ainlt;^,[^nbsp;amp;magnis prouentibus locuplctarct » Illud ineoneicioan maxime foknbsp;dum quodinter rerum maximarum euras, ne infima-quidemfuadiligco*^*^ -pinbsp;nota putaret, è quibos aliqua in publicum rédundaret veil teas .
afliduä bella , quæ poft Alexandti tcrtij mortem prope Centura quioQö^^^fp/ ‘ annos Scotiam exereoerune, toties fpoliatis,atquc incchlis vrbibus,nbsp;I ad rtudiaarmorura conuerfa, cætcrç artes negligerentufi opifices oninknbsp;' «Flandriaprâcmijs, 8cirarounitatibus propofitis cxciuic, vrbe/que prop^^^
-ocr page 269-Liber Decimus. fol. 112.
r^üod nobilitas Vetcri infticuto in agris fe conrincret ) hoc gehete hominura rc« fet: ncque fpeeiem tantum , Si. frequcntiam antiquara oppidis itarcftituitxnbsp;njagnam ocioforum turbam ab inertia ad laborcm tiaduxic : cflèciique» nenbsp;^üodparuofumptudomicontici poifec , magno prcciofoiispararctur . Cuninbsp;regni pattes îabefadatas ita commodis remedijs confirmarcc incur*nbsp;''ftaincn in grauem fuorum indignationem ob duas maxime caufas « Alteranbsp;in (pcciem erat Icuior , fed vndc omnibus fere populis omnium ferenbsp;^^btnitatumorirur initium . Nam pace vndique parta ocium, luxus, amp; libidonbsp;^iDumfc, deindecæteraperdendi eftconfccuta . Hinc lumptuofa conuiuia,nbsp;^¦lodumaïjdiurnxque compotationes. Si. perfonatz faltationes, amp;peregrina-veftium dclitiz,amp; laxitas zdium non ad vfum neceilarium, led ad oculotumnbsp;°*iiptatcm com parata , amp;corruptelz morum elegantiæ nomine comroendatz,nbsp;otiinibus in rebus ritus patrij contemptus ; ncc quicquam fatis honeftum,nbsp;.‘decorum , nifi nouum ,amp; iniolitum * Haium omnium rcrum culpam innbsp;, qui Regem fccuri in aula vcifabantur, vulgus iibenter à fe tranfferebat.*nbsp;tarnen verbis flagitia vehcinentius damnabat, quàm voluptatesftudiofônbsp;P‘C(äcbatur. Stdhuiepefti Rex quantum poterat)amp; legibuslatis,amp; exemplenbsp;refiftebat. Ipfc cnim non modo cultu corporis, amp; frugaliutc intra pri-immoderatum vilain vitaînbsp;J^^3pudqucnquamconfpicabatur,vulru, amp; plærunquc verbis idfibiingratumnbsp;oitendebat, Itacohibitusefl latègraffantisluxunzcurfus, magisquam nouanbsp;vetus parfimonia reduófa ? Alterum crimen primuranbsp;j^^^icorum fermonibus cft cclebratum ; deinde in pcrnicicm publicam crupit.
Mcrdacus, penes quosregimen ciuium mul-f ^nnosfuerat, cum ipiiregnum appcteicnt, nee laecbumè medio tollere pof^ conciliate ftudcbant, vt Rc-adeo magnum potentiotibusrelinquercnt s tantaque mode»nbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnibus in rebus vfi erant, vt eorum imperium admodum tolcrabi*
(•'gt; hiq? ^'^’’cpropeoptandum vidcretur, ft Valtcrus Mordacifilius populariter,SS ! tUf gefliflet, Potentiorcs cnim ira munificcntizfpccie ampledeban-abalijs occupari permiferint, alijs ipti donaucrint ; amp; in gra-Vny ^““'yndamresiudicatasrcfcidcrintjamp;exulesrcftitucrint . Inter cosautetn gt;nbsp;»amp;præpotentem Georgium Dum barium Marcianum Regulum,nbsp;• quitus tationibus con*nbsp;'^tï) f P’^^ceres fperabant nunquam de Rege accerfendo aduros . lacobo au»nbsp;tXi|j ’^^bberisdefundo regnuniadfefinc zmulo pervcnturum,aut ftfcrtcillc abnbsp;p '®^t,fuam fadioncm tarn potentem fotc,vtàvj|etiarafub principe paruinnbsp;rcvcrfo, amp;vctcrc patrui gratia nouisVaketJnbsp;^^g’tjspropereftinda,fatisapparuit nihil cflc populariusiufticia Igi»nbsp;“ modo patiente , fedctiam fauente Mordacopatrecum duobusnbsp;corum modo bonis Rex audus,fêd îoannis Co-^tirb ^''quot;3uiæ,quifinelibcris in Gallia deceflit,amp;: Alexandri Comiiis Marna?,quinbsp;nothusdomi morte obijt, de quo pauca obiter dicenda videntur* Ale-'^'^ut ex Alexandre Robeiti Regis filio natusin adolcfccntia malis perdi-Mvjjii °°^'uum conlilijs vfus dudorcm fc latronibus præbucrat : verum cungt;nbsp;cm pçjyçjiiftej ztatera motes adeo mutauccat, vç alius plane viderctu r,nbsp;Igityf
-ocr page 270-Rèrüm Scoticarum
Jgitiir vitijs pauÏatim dccrcfcentibus, nbsp;nbsp;accedcntc confilio, ita fc doœi,
gcflcrat, vt prçclaram lui mctnoriam ad poftcros tranlmifcric . Nam amp; L Hatlaum InfulanorumiinpetuDi magnacutn cçdcrcprcflît : amp; bellumnbsp;fiiïimu in ipfo ortu cxtinxic i èc cd ra multis opibus bene partis,prxdijfqjffu^'’“’^ Jnbsp;coemptis vicinos anteiret, non tarnen ociojamp;: voluptati le dedit: fed innbsp;cum firma popularium cohorte profedus Carolura Burgundum adverfus Jnbsp;enfes fccutus,cx eo bello rem,amp; taüdem retulit : opulcntis etiam nuptijs iß Jnbsp;landia Batauorum infulaauduscft* Sed cum pcregrini hominisnbsp;non fericnt,inde reverfusclalTem comparauit ingenti tjuidem fumptu,neci®^Mnbsp;tarnen cmolumciito, vt advcrlus homines terreftribus, amp; naualibus copij* jjnbsp;diffiroos. Tanderrf nurnerofam corum clalTcm Dantilco redeuntemnbsp;capta,amp; fpoliata, nantis cacfis,ac nauibus lbcccnlis,damnum accçpturo hoßlt;nbsp;tiplex reddidit ; atque ita ferociain corumifregit, vt centum annerum^j,i)nbsp;poftularint, amp; aeczperint, Idem qaoque gregem nöbilium cquaruro ènbsp;vfqueadducendum in Scotiarn curauit : cuius fobolcs in multos poft ano«’*nbsp;«it. HisigiturCoroitibus longe ditilfimis fine prolcdcfundfs Buchania,ƒnbsp;xia corum patrimonia ad Regem iure petvcncronf.itä trium,qui Robcrtol^.pfjinbsp;Regi ex vxorc pofteriorenati crant fratiùm folus ipfc bonis potitus eft *nbsp;finchominum nöbilium largitionibusalluctotumindignarienc, quodR^* piinbsp;opulcnta prçda nihil ipfis dccidetet .nbsp;nbsp;nbsp;Acceffit ad hanc amp; altera caufa rc^
quöd quafdam à Roberto, amp; Mordaco poftrcmisgubcrnatoribus largit^’’.);)' daSitanquam iniuftas reuocauerat« In hisduaecrant inßgncs : Georgiu^^'’^^nbsp;lius hoftis publicus dcnunciatus, deinde parte bonorum rcftituta,tcvccaii’*^p(inbsp;bertofucrat. Ei fuccclTcrat filius Georgius, multis gaudentibus antiqua^»nbsp;fcilem, amp; fçpc de patria bene meritam farciliä in prittinä dignitatem tfnbsp;Regi,dum in ius fifei diligentius,nc dicam acerbius inquint, vifum eftnbsp;ignominiz demendz, cxulcs rcvocandi,amp;: bona ob crimen perduelltonis i«^ ƒnbsp;illatarcftituendi roaiorem efle, quam vt cam alienivicarius impcrij, 5^9*^*inbsp;lococligatur,vfutparcdebcat : quandoetiam largiiioncsin Regum^t**’'^nbsp;turafadæpoftintex vetcriScotorum inftitutorcuocari, nifi à RegibusxtJt^ ƒnbsp;ris confirmentur « Igiturlacobus,vt Marcianos homines bcllicofos, Ang’ jjifnbsp;nos in fuam poteftatem fine tumultu rcuocarct, Gcorgium apud ferctin^nbsp;jasadarcisDumbaiipraefeduml'cribit : imperat.vteispcrlcdisarccna^“nbsp;DuglalfioAngufizRcgulo, amp; Adamo HcpburnoHalcnfi, ad earnnbsp;xnilfiSjftatim tradcrct * Gcorgius,cum qucrcrctur fc nullo iure patrimon^^jjiiinbsp;ob crimen alienura, cuius etiam abeo,quifummærcrum przerat.vcniaf^ j,/nbsp;petrata . Rex .vteiusanimum placaret, Scclcmentiam apud vulgusnbsp;cum Buchania donauic . Hoc Regis fadum ciim pro cuiufque ingenio^^fi’nbsp;variecelcbrarctur.incidit altcrum quoquc,quod vehementer moiiemdnbsp;uit,altius mihi ab initio repetendum. Oidum eft a nobjs Roberto jjf/nbsp;tres ex concubiuafiliosnatos ? quos illc.quanquam ex Eufemia vxorcnbsp;amp; Dauidcm,alterum Atholiz,altcrum Icrniz Comitem haberet,nbsp;jnatrcmortuaconcubinam vxoremduxit,vteiusfiliospcrroatrimoniu«®nbsp;gitimos lados regni hztcdcsrelinqucrct:acraoriens etiam penes natu*’-,,/nbsp;jegnum rcliquit ; penes Iccundum prçter opes maximas etiam icgo‘pf^^j(/nbsp;^ic.tcrtiunj aliquot regionum conlUtuit Rcgulura « Inhacpancgt;f'
-ocr page 271-Liber Decimus. fol.113.
^oriï liberi fe affedos iniuria putabant, tarnen quia amp; xtate, opibus cranr infc-^•oresjirain in prefentiatacitam continebant » Eorum quoque poteniiam immi-•’üic Comitis lerniæ mors,qui vnica relida filia deceflcrat.Ea Patricio Gramo ado-Wcenti nobili e familia illa ætatc potentiflima vxor data Mcliflum Gram urn ex ^ïgcnuic. Ncc parentes diu fuperftites fuere .• amp; puer paucis poft annisadhucnbsp;jdolefccns in Angliamerat miftusobfes, dum pecunia Regiredimendo promiflanbsp;’olucreturAtholius autem, etfi rebus omnibus aduerlaefadioni inferior,nun-tarnen ftudium tollcndi propinquos omifit ; neque fpem rccuperandi regriinbsp;^tgt;iecit : amp; quia ad vim apertam eratimpar, callide diieordias eorum fouebat : amp;nbsp;^0 Periculis infidiabatur : donee eins majiime confilioampliftima familia ad paucosnbsp;^öitredaäa . MultienimcredidetunteoaudoreDauidemRoberti Regisfiliumnbsp;wiflefublatura , Nec lacobus eiusinfidias fugiflet, nifi procul domo in Anglianbsp;^onam vitæ partem tranfegiftet. Auäorenim erat bifæ Comiti,vt fratreignauonbsp;eiDediofublatojcgnum occuparet ? Crim Rex liberorum orbus, amp; fraternæ li-bidini obnoacius ex rRoerore fubito dilcefliflec , vnus erat regnigubernator cumnbsp;Hberis, quifpem eins impediref.quippe homo impiger,diuinjs, potentia, auäori-tatCjin vulgus item gratia,amp; liberisflorens « Ea res cum ciusconfilium nonnihilnbsp;ïcttioraretur,Robertoquidem morte naturali,acloannefilioeius in prçlio ad Vet-j^iiolium fublato,ad priftinas cogitationes animum mulioacrius intendit ; atquenbsp;omnesingenij neruos in id vnum contulit,vt lacobum liberaret,amp; cum cum Mot-^acojlibeiifqueciuscommittcret « Hicumpariterincolumesftarenon poflent,nbsp;ytercunqiiececidifletjfc vnogradu propiusadmotum ad fpem regni profpiciebat,nbsp;«cobodemum reverfo in patriam, ipfcomnes machinas admouebat, vt Mordaconbsp;^xitium tnaturaret : per homines idoncos crimina adverfuseum fubminiftrabat»nbsp;*pfe iudex in cum , filiofqueeiusfederat, Ijsquoqueextinéfis , fupcreratvnusnbsp;lacobus cum vnico filiolo pucronondum feXtum annum ingreflb ? Eo quoquenbsp;fonfpiracione procerum intcrempto, non dubitabat, quin ipfe,qui foluse ftirpenbsp;Regia fcliquus erat, ad rerum gubernaciila admoucrctur . Atholius igitur diesnbsp;^oólclquehiscogitationibusfollicitns tarnen fuascupiditatesoccultascontinebat:nbsp;3c fimulationem fauoris ei ga Regem in propinquis tollendis operam oflenta-patndque vnurn agebat maxime , vt alieno fcelereiuas opes augerct, aduerfario-’^üniimminucrer, Intcrea MelifTus Gramus fquemdiximusobfidem Arglisda-tutn)àRege, dura in publicum patrimonium diligentius inquirit, lernia eft fpolia-^uSiqucd cam comperiflet auo eius materno ea lege datam,vt deficiënte ftirpe roafnbsp;^l*laadRcgem rediret: feudumqueeflet mafculinum.vt interprétés iuris nunc lo-^^^luntur. ïa adolefcentis innoxij,amp; abfentis,amp; obfidis calamitas multos ad com-^’quot;iferationem -, Robertura vero eius tutorem pene ad infaniam redegit . Is cniranbsp;^Çtcris itnpatientius ptopinquifui cafum ferens Regem non ceflabat palam iniufti-^•æaeeufare . Cum autem in iusadcauläm dicendam vocatus non aft'uifl'et, einbsp;39ua,amp;: igniinterdidum eft. Ob hxc ferociore animo,velut noua iniuiia lacclTitonbsp;33 vindidam pronus cum eis confilia fccrera ccquebat, qui vel multati bonis fùc-’’w.vclaraicorumfuppliciaquanturavis iufta,tamcniniquo animoferebant, velnbsp;auaiitîæfnfimulabant, quöd ad rem attentioriplos parum pro expedatio-‘^c^ätremuneratus . Ad hxc nen fclum ad interiium redadas ncbilesfam.i-asdeplorabahtjfed amp; tutelas adolefcentium nobilium, qua; prçmia viroruro for-JUinfolebanteflc,penes Regem effe. Ad vnum omnesregni opes congeriicçtcrojnbsp;Aa. h fub
-ocr page 272-Rerum Scoticarum’
fub ingrate laborum aeßimatorc in miferijs, amp; inopia contabcfccrc t Hcc autf*® quod dc tutelis exprobrabat, huiufmodi cft. In Scotia, amp; Anglia,amp; ncnnullisnbsp;lia: regionibus mos eft, vt roortuis parentibus puen ncbiïes ad vicedmuir pi’ynbsp;vfque annum in eorum tutela maneant, quotum funt beneficiarij ; fruâu‘9“nbsp;omnesagroruro ( prçtcr fumptusad pupiliura alendum neteftarios) Sé pr?^Jnbsp;dotes ab vxoribus pupillis datæ ad huiulmcdi tutorc s rcdcant. lix autem j ’nbsp;velf vt vulgo appcllantur) euftodiæ, cüm autmodica pecunia propinquisvtn »nbsp;aut bene mentis plæiunquedonari loleicnt, qui indecx empiione lucrum, vdnbsp;donatione pritmium fperabant, angcbâiur cas ad Regem vnum pervenire: DCl“nbsp;taciturnfuumdoloremferebant . Huiusgenerisqi.etclxcumadRegempcu^.nbsp;cflent, id faäum velut ncccftanum cxcufauit « Patrimonium eniro publicuDi»nbsp;per fuperiorcs Reges, Sé gubcrnatorcsextenuatum, vt nccfamiliaprincipenbsp;ncc cemitatusboneftus haberi, nec magnificentia etga legatos exterosnbsp;poftet : ncc hanc diligentiam Regis in pecunia honeftis rationibus paranda |nbsp;inutilem nobilitati,cui nihil magis adverfum ftt quam inopia publica, dum inbsp;quo carerc non poftunt, id per vim àditioribus extorejuerc conantur, autplc^^nbsp;cogunturexigendis itibutis vexarc . Multoquc minus in publicum obefle^nbsp;gum parfimoniam,qujE roodum donaticnibusimmodicis imponit, quamnbsp;ftonem, quæ fuis ccniùmptis fine modo in aliorum bona dcbacchatur *nbsp;fponfo Rex æquioribus fatilfccit: iniquiorcs vcro,qui magis conquerendi cauf* 'nbsp;quàm criminum iuftâ cxpuigationc quærcbant.vchcmétius ad malediccnduD’®nbsp;citauit.Hoc ftatu reiû in Scotia,Icgatio c Gallia advcnit,quæ petebat,vt Marg^^’’nbsp;ïaeobi filia Ludouico Caroli Icptimi filio iamdudu dcfponfaad fponfumnbsp;tur* Eaaliam Anglorumlegattonccxciuit,Anglienimabalicnatoabcoruan*'*^’^jjnbsp;Eurgundo, amp; defedionem molicnte,Lutecia, cæterifqucpiouincijs tranfe’f’^nbsp;tumuliuantibus, necundisregni viribus in bellum Francienminclinatis,Scot’nbsp;advetfa parte eosadorirentur, amp;fcCideriscum Gallisrencuationcm,0e nupd^^’^dnbsp;pedirc nitebantur: atque ad foedus perpetuum cum ipfis,quj in cadcminful^”^nbsp;ciufdcni lingujc participes cftenr,fcncndum adhortarentur. Id ft facerent,nbsp;iurarent co{dcm,quos Angli,amicos, inimicofque habituroSjpollicebanturlffjjnbsp;Regem Beruico, Rolburgo.cçtcrifquc omnibus loci5,amp; agris, qui iuriscontro”^^nbsp;habcbantur,cefturum . Scotus cam pctitioncm cum ad omnes omnium o’ (¦nbsp;num, qui Perthierantcongrcgati.rctuliftct, poftlongameafedrcdiccptation^ij^jlnbsp;ordine ecclcfiafticoinduasfaäionesdiuilo, lucclarcatum eft à nobilitatefed^.nbsp;dem Anglorum agnofcerc , qui nouoiftofoederc veterem cum Gallis amnbsp;foluerc conentur, vtScotos antiquis amicis fpoliatos fibi facilius obnoxios foonbsp;tentjdum alijs curislibcri in id bcllumtoiis viribus incumbcrepoftcnt.eofpod^^
tam benignam Angloriim pollicitationem . Se vero antique fœdrri
àfide (emrl nrr-tni/Ti Jifrr’fTnros . H.ir Mrtr rpnnlrt AnoU a nrerihiis ad 1 nbsp;'
t*n Vk An ¦ r.a-. A »-n. A nz^lnvUI mgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nAnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A «VA Fz-k Onviz^llz,
à fide lemcl promifla difcc'fturos . Hac parte repulfi Angli à precibus ad tranfeunt : amp; ainicitiam renuentibus bellum dcnuncianc ; fihamquc ft Rf**nbsp;mico Anglorum defpnnfam in Galliam tranfmittctcc,fe iter,quoad poftcnt,ii’]P^nbsp;dituroSjillafnquc,amp; comités cius in fuam poteftatem rcdaduros;claflcm cnimnbsp;fcad id paratani habere . Hæc legatorum comminatioadea Regemnbsp;xuit,vtornataclafle,magnoquccomitatu nobilium virorum,acfocminarumi’’’Ppnbsp;fito,cclcriusquàtn conftitucrar,filiam folucre cogcret, vt Anglicpnfiliapf?^^^,
* y ciuui quo minus in manum hofttum d.cvcniicnt,magis numine
— nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i'--
-ocr page 273-Liber Decimus. fol. 114. humana prouidcntia fadum videri potcft ? Nam cuih non lorgè ab co lo*.nbsp;’oeflcnt , vbiininfidijs collocati Angli Seocorum adventum piçRolabantur,nbsp;j^^ctcpcnteclafTisBelgicaapparuiCjqua: vinumè Rupcllain FJandriaoi portabac.
( Suod Burgundus non adeo pridem Gallo rcconciliatus hoftes eius totis ’DUs oppugnabat J magno impetu Angli feruntur : acbreui naucs expcdita*nbsp;^^rarias aflcquuniur : amp; propc nullonegorio armatiincrmcs capiunt , Vcrumnbsp;in portum capus pertrahcrent , Hilpaniincompoftos adorti prçdaranbsp;j ctunt; amp;:incolumes Flandres dimittunt . In hac tam varia tri urn nationumnbsp;Io ?Scob horte non conlpcdo Rupellam applicant. Eô niiflîs obviam muleisnbsp;Galliça viris claris,Turonas deducuntur. Ibi magno cum gaudio, amp; vtri-gémis mutua graculationc nuptix luntcclebratç * Hoc loco fcriptorcsnbsp;in primis Eduardus Hallus, amp; eius füppilator Graftonus in lacobum plc-’Misinvehuntut, tanquam ingratum,amp; perfidum , citoque bencficiorum ac-5Ptotum immcmorem.quôd tam humaniter, tot annos ab Anglis habitus, quôdnbsp;nuptijs honoratus, quôd ampla dote audus, quôd èdiuiurnaferuituteinnbsp;’^ertatcmicftitutus, tôt, tantaque beneficia oblitus Gallicamamicitiam Anglicçnbsp;P^tulcrit . ;Scd eorum malcdicentiam rcs ipfa facile rcfellit * Nam quôd innbsp;. litus appulfum prarter fœdera , prætcr ius gentium detinucrunt,primui9lnbsp;lt;0 ’utia eft, non beneficium . Quôd non occiderunt gt; acpecuniaro potius acci*nbsp;quàni muidiolô non hoftis, lcd hofpitis fanguincfc pollucre voluerint, nonnbsp;^fUtDamoricrgafCjamp;mifcricordiæ, lcd magisauaritia:vitam debet : amp; fi quodnbsp;beneficium eft, quod aliud idexiftimari poteft, quam latronum? qui vitam,nbsp;non cripuerunt, dcdilTc videri volunt : amp; fi quid ob id Anglis debebat,nbsp;fuo lucro confuluerunt * ccrtcpriuatim,non publice id debebat « Quôdnbsp;adolefcentcm xtate innoxium, fortuna fupplicem , nalcendiconditionenbsp;j'^Scroipcr fummum nefas rctentum honefte inrtituendum curarunt, habet rcsnbsp;^•Banitatis quandam fpcciem,quam fi ncglcxiflcnt, extra reprehenfionem nonnbsp;^fant futuri ; amp; qua: bcncficij nomine commendari potcrat, nifi gratia cius ante»nbsp;’•®dête jniuria,amp;auaritia conlccutajfuilTct corruptamifi fortc,fi quem vitro vulne-j^Siàcurato gratiam rcpolcas: amp;:magni damni leucm ccmpcnlationcm bencficijnbsp;ponendam cxiftimes ; aut qliia tui partem aliquam fcccris cfficij , foli-'’lt;11 collati inaltcrum bcncficij expetas prçmium : amp; quod tibi prçftitifti, alterinbsp;^^penfum feni velis » • Nam qui feruuro horr inem cuiat etudiendum , vcl luasnbsp;^bleéiationis caufa , vcl vtplunscum revendat, ctfiad eumquictuditur,aliqu4inbsp;vtilitas tarnen dominus non ferui, fedfuum emolumentum incrudiendonbsp;vrtat . At vxorem ci coniunxerunt lui Regis propinquam , amp; iunencm Re»nbsp;^*'itn Kegijs nuptijs honorarunt. Quid fi ea affinitas non minus honorificafuitnbsp;, quam genero ? quam cnim ptiuatoalicuicollccaturuscrat, Reginamfc-^’^•¦amp;incam familiam nuptum dedit, in quamRegum Anglicorum clarilfiminbsp;?P5 antèfuoslibcroscollocaucrant : amp;: vndetot fuperiores Reges oriundi fuc-Atdotcmadiecetuntperamplam. Cuiverödos iftadataertnempcipfisnbsp;^glis, qui earn antequam numcrarctur, cripuerunt j amp; marito tantum verbisnbsp;^pentatam in fuum vlum rctinucrunt . itaquediäa ,non data dos eft .* amp;itanbsp;^a, vtàiuucneplurimis, amp; maximisalioqui iniurijsafttäo mulium fibideberinbsp;®lint, quôd indotatam vxorem domum reduxerit . At liberum cum domuinnbsp;*®iöifcrunt i ccrtCjVt qui à piratislibcrantur,prcciopcrloluto , Scdquopaäonbsp;i).nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Uberum?.
-ocr page 274-Rerum Scoticarum
iiberutn ? fiipfôrum fcriptoribus eredam us, hirarccoaâum , vt Angîo domino feroper obtemperaret j amp; regnum, cuius nondura compeserar, infer«**nbsp;tutem perpetuam addiecret: amp;: quodetiamfihabcictj alicnarcnoii poflet!’^^nbsp;quam acciperec,alteri mâciparct.Non igicui cum hberum,lcdlaxioienbsp;thena vinôlû rcmifcrunc,non quidem Rcgc ,fed alieni regni procuiatorcni,aur P*’“nbsp;us vicariu.Omitco diccic,quôd hominé capciuum,amp; adhuc alieni iuris cogun* P**’nbsp;mitterc : amp;îd quidem promitrtrc.quod prçftarcnonpotcrat,necadpreftandu^' lnbsp;quorum in poteftate id crat,cogéré , • Hxccftinapræclatafibcralitas, cuius eu® |nbsp;immemorem arguunt • Vcrum vt permitiamus hominibus imperitis, amp;|nbsp;in feribendomodi, amp;modcttiacoblitis,vtæmolumentaaccçptain beneficifso* inbsp;annumerenc, quantam illam cxilbmabimus vei meniicndi licentiara ,nbsp;dreendi hbidinem t quainciuldtm Regis filiam vtunnir ƒ quara ob ods^Hnbsp;ueolentiam f nihil cnim in mores homines alioqui ram impudentes audeb^®^nbsp;confingere) matitoferibuntfuifleingratam . AtMonftrelctusjlIorumteffP^nbsp;rum Icriptoraquaiis amp;'probaro luiflc,amp;’.formofam.mcmoriæ prodidit :nbsp;brum Plufeartenfem Iciipfic, eiqiie Rtgiræamp; nau}ganti,amp;: moricntifuitCe’^ .nbsp;feriptum reliquit;eam dum vixit cgrcgiècaram toccro, (cciui,amp;maritofuifle(^P^nbsp;taphium^pic carmen cmni lande plénum Gallicis vcrlibus Caialauniadnbsp;nam f quo in oppidodectflît ) fuiiTe publicatum , quod in Scoticuinnbsp;verfum plæriqué noftrorum adhuc habent 5cd omiflîs hominibusalienx® ^
P calumniatoiibus, amp; fuæ ram negligentibus ,vt nihil penfi habeant,quidvd’» t»'gt;H h» ;!«»•* dcalijsdkant, velali; de ipfisfentiant, ad rem vcrianius.nbsp;nbsp;nbsp;C um R ex oh
tum in clafleornanda faâura tributum à populo txigerc tentaflet , pars aperterecufaflèc quicquam pcnderc, pauci amp;rparum,amp; maligne ded»nbsp;Rex coaderes iuflîr à rcliquo exigendo dcfiftcre : 6â quod cxaélrmnbsp;tuere.Nec ramen ira populiferroonescft'ugrt:malcuolis,amp; ob incommodapi'*’nbsp;irarisncuarum rcrum cupidosadveriuseum aflrducincitaniibus ? EodcmJ „nbsp;pore Angliterra^mariquceScotia prçdas agerccocpciuntducc PcrcioNonh^nbsp;bria: Rcgiilo, Adverluseos roilp^s GulicîmusDuglaffius Angufiz Conics^ . j,nbsp;pari fere numéro: crant cnim circitcr quarerna vtrinquemilita, Cccidità^^' jnbsp;Alexander lonllonus Lothianus vir nobilis, amp; fpcâatæ virtutis .nbsp;acie alij ducentos, ali) quadraginra tantum cçlosaffirmant. Ex AngliscîP%nbsp;mille quingentos* Rex iam brsab Angloptovocatus, primuminfidi/sad^^^nbsp;intercipiendam collocatis , deinde recentibus agrotum populationibus,nbsp;bcllo eum aggredi ftatuit, Confedo igitur quam maximo potuit cxerdr^^^^i,,nbsp;burgumacriter adoritur .* cumqucbreuidcdiiioncm expedaret,nbsp;tgt; i;potuit itineribus ad eum veda trepidum in cadra nuncium adèrt,nbsp;in caput eiusconiurarionem parari ; ac nifi diligenter profpicrat, maturuuinbsp;um imnuncic , Rex tam incxpcdato inaloidus dimiffocxercitudomuiB^^nbsp;titur.peffimoin vulgus rumore , Inipfo cnim articulo tei pcrfkiunda;nbsp;fœminæmaximisl'umptibus , amp; vexatione totius regni nihil aliud,quàm denbsp;quæficum videri. Reverfus Rex in Coenobium domintcanorum,quodiuxr®nbsp;ma Perthi crat,diucttit : vt ibi quàm maximèpoflctoccultc.dcconiuratiouCquot; Jnbsp;rerct. Sed res non latuit homines in omnem patrandi fcclcris occafioncfU’^^^^^nbsp;tos. Vnus cnim è domcfticis rainidris, qui in coniuratis cratjoannemnbsp;appellanr,cognomen non edunt) pcrlato ad locios quod iu Rcgta
-ocr page 275-Liber Decimus. fol.ii/.
'f^smaturarctur, priüs quam occulta confilia proferrenmr,ac remédia adhiberi ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
po'ent, Valtcrusquidem AtholiusR^ispatruus etfiprincepsaudorfacinoris ° cundicrat', tarnen quantunTfiéripotcrat, fufpitiones öihnes a ie fegregabat* 7*1*^*,^nbsp;^pfopinquuin fùum Robertum Grainum ( cuius ante naéminimus ) homineninbsp;proneptum, confilio precipitena, amp; Kcgi antea infenfura cum ob incarcéra-
'onctn, exilium ante inaiâum,cuin ob fratris filium,cui ipfe tutor erat, Icrnia Poliatum , eum Atholius ad fe vocat : ei adiungit fuum ex filionepotem Robcr-^iuuenem irapigruni: docet quid fieri velitifacinore perado/e in fummapo-Jqnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; ibi faluti quoque illorum profpcdurum Illioperam libentcr
^¦¦oniittunt, ac facinus aggredi fcfiinant, ante, quàin tota coniurationis ratio pa-Régi eflet Igitur manu occulte collegia, vt R cgem,quem cum paucis in ®Qobiodominicanorum diucrterefciebant, incautum minimo cum tumultunbsp;opprimèrent. loannem miniftrum Rcgium iam antèab eis in partes traâum adhornbsp;orut.vtpromiflara operam prçftet ? IsccniuratosinRcgiarointroduâosnodlenbsp;^o*^cubiapropc Regium cubiculum occultos collocat. Ofiendit oflium peflulonbsp;^ieablató facileconfringi pofie « Alij à Roberto Comitis Atholijnepotc punbsp;* Inrcrim dum intend illic expedant, quôd in meranbsp;f Oruiü videbatur , nempcvtcubiculifores perfiingerent , abfquceorum opera /nbsp;iQ ^'^'raexpediuit . Valterus enim Stratonius, quivinum pauloante intuleiat/inbsp;cum cerneret armatos , intro Cc pronpere conatus, quanta potuit con- ' .
rionc vocis.proditores adefic clamat . Hune dum ficarij conficiunr,adoleC-' ' ?rulanobilis cgenre Duglafiia , vtplurcstradunt ( alij Louclliam eduntj cuni Inbsp;’^•^avaluapeflulum fraude miniftriablatum non inueniret, brachium in fora- inbsp;loco ped’uli inlèruit: fed coceleriterconfrado,intTcmifli ficarij in Regemnbsp;Eum Reginafuocorporeobiedo,cum ptotcgercccnarctur, ac pioftrato/1 ^2.—nbsp;duobus vulnetibusaccaptis, vix afcftrahi potuit. 7um ipiùmabnbsp;riibus relidum viginti odo plagis confeflum, aliquot rtda in cor diicdis truci-(ç.'*^unc fincm viræhabuit Rcxlongcoptimus àfccleratiflimrs latronibus mor-pl ^fridelifiîma,amp; omnibus bonis maximeluéluofa afiedus. Diuulgato ex com-
amp; tumultu eiusinteritu,magnusvndiquein Regiam fit concurius: ' (qucniamparricidæpcrtcncbraseualèrant) querimonijsnbsp;^ntationibus cft tranfadum . Ibi varié pro cuiulque ingenio vcl aceibé ad \nbsp;* vclmlferabilitcradamicorumdoloiemaugcrdemqua:-
’Je' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipii^ir^boftium perefiatem pra?cipitatus : patrisl
Vçf ® ^ors confccuta, amp;. rcliqua adolefccntia in exilio inter belles ada: deinde ' jjj^'^ûtefortuna reditus infperatus, poft reditum paucisannisresturbulcntifll- Jnbsp;^^drifummam tranquillitatcm commutatæ» Acrurfusfubita rcrumccmniu-hoftes forispcperccrant, propinquorum fraude circvmvt r.tusin attatisnbsp;regni legibus,amp; rooribus ccnftituendi medio curfu ? Corporis prçterea,nbsp;'’“^rircs extindaerga moituum inuidia, veris laudibus ornabantur.
infra iuftam, corpore tarnen eratadeorebuPo, amp;firmo, i S^’^^’^^^^^rcitationis, vbi viies,amp;agilita5 fptdaitlolcr, *nbsp;‘ ingenij ccleritas,amp; vigor in eo fuifle dicitur,v t nuUam ho-inbsp;artem ignorauerit. Caimina Latina,vt illud eiat fçculum^nbsp;tempoiêfundcbat « Anglicoquidera lcrmorc poëmata ab eo ccr.lciiptinbsp;A A. iij. nonnu.ia
-ocr page 276-Rerum Scotîcarum
iionnulla adhuc extant ; inquibusingenij præftantia clucec J cxpoIitiordodfiD* fortafle requiratur. In muficiscuriofius erat inftruâuSjquàni Regem veJdcccâOnbsp;vel expédiât, Nullum enim organum erat ad pfallendi vfum tomparatum,nbsp;non ille tarn feite modulabatur , vt cum fummis illius jciatis magiitris contend^'nbsp;ret» Sed hæc fortafle ftudiorura flores verius^quam fruólus qui/piani cxiftiroabiPnbsp;qua:que vitam magis ornent, quàm inftruaiit, amp; ad res gerendas ccnfirincDf'nbsp;Pbilofophiac cum alias partes, turn eam,quæ de moribus, amp; republica regenda ffenbsp;diligenter didiccrat. Virtutes certe ciuiles quantæ, amp; quàm incomatursfucnbsp;ri«t, teflatur ordo return ab eo geftarum, amp; leges lane.quibus non fuotanti’’’’nbsp;fçculo , fed pefteritati etiam vehementer profuit. Mors vei o eius declaraui'»nbsp;nihil iuflicia efle popularius. Nam qui viuo detreftare foliti crant, mortuuW®’'nbsp;grantiflïmo defidcriofuntprofccuti*Procetesenim nuncio cçdis accçptocxo*®'nbsp;nibus regionibus fponte conucnerunt : ac nondum quæftionc décréta, in off® jnbsp;partes vltrocmifciunt,qui pcrcuflbfcscomprchenderent,amp; in ius ducctcncCo^nbsp;pluribuscaptis, principes nouo,amp; exquifito gencrefupplicijaflèdi: reliquilalt;l®‘\nbsp;ftrangulati font , Principes in facinorc conicifccndo numerabantur Valt^fnbsp;AtholiæComeSjamp;rneposexfilioRobertus, amp;eorum propinquusKobettus^ .nbsp;mus. Valtcri fupplicium(quiatotius facinorisperpetrandi audlor erat)innbsp;diuifumfuit. Primo dievchiculo,inquoCiconia ercäaerat,iinpofltusfunibffEnbsp;trochleas tranfmiflis in altum attollebatur, ac fubito ijfdem funibusnbsp;mittebatur,donec pene terram attingcrct.cumgrauiflitno per omnes corporis^ „Inbsp;pages dolorc: deinde in Columdlam elato,vtomnibus efletconfpicuus,ferr®^ ^1nbsp;tona can dens impofitacft,cum hocelogio,vt proditorum omnium Rexappf'L^lnbsp;tur, Huius lupplicij caufam fuifTc feiunt, quodVakeiusaliquandoex|nbsp;mulieribus (quo gencrc fcroper AthoJia cratinfamis,) acca;perat,fein maxiff^. jij Inbsp;britate Regem coronatum iri;idque vaticinium ita vcl implctum,vel clufuffnbsp;certe tales prçdidioncs frequenter huiufmodi ibrtiuntur cventus ? Poflridic 1®^nbsp;cratem alligatus, amp; adcaudam equi per vicum maximum Edimburgitradu^^jUnbsp;Tertio die fuper tabulam extento in loco cofpicuo viuenti inteflina detradä)^nbsp;ignem iniedaipfo fpedante crematafunt. Demum cor euulfum in cofdeffnbsp;inijeitur. Caput praifcdum in fpeéîatiflrmo vrbis loco cento confixuniadiPj^jjjfnbsp;culum proponitur. Corpus in quatuor partesdiuifum ad vibes regninbsp;flmas in locis eelebrioribus fulpcndcndum mittitur . Secundumnbsp;pos Juit: fed vt leuiore poena defungeretur, valuitin cofefpeâusætatis, j!nbsp;non audor, fed alieni Iceletis comes auoparucrat. Igitur in crucefuflocac®^’^/,nbsp;mem bratim difledus fuit » Robertus veroGramus , qui manu facinusp®fnbsp;rat, in curru pervrbem tradudusdexteraadpatibulum inipfo curtucred^nbsp;fixa ; adhibiti carnifices .quicandentibusftimulisferrcisfoeraou ,humcr®j^nbsp;amp; corporis partes,qua: longius à vitalibus abfunt , aflîdue confodcrenc inbsp;deinde , quo priores modo difleduseft . Hoc maxime pado motslacof^^nbsp;delis quidem ilia , fod certe vltrahumanitatis modum crudeliter vindicatenbsp;Huius enim generis fupplicia vulgi animos non tarn à feuitia metu avocant-^nbsp;ad quidvisagendum, amp;:paticndura effcrant : nee acerbicate tam prauosnbsp;rent , quàm afliietudinefpedandi cerrorem pœnarnm imminuunt :nbsp;fi facinotoforum animi adveri'us vim doloris induruerint : apud vulg®^nbsp;imperitura coufidentia peiunax conftaniis fiducie plçrunque laudem
-ocr page 277-Liber Dccimui. fol.nö'.
^^i)tTacobus initio anni tnilleûmi quadtingcntcfîmxtngclîmifeptîmijadviccfi« / 4quot; ûgt;um dicm Februarijgt;cum regnaflcc annos trcdccim,vixit annos quadragintânbsp;quatuor. In cius morte vlcifcenda canca adhibica efl diligcncia^vc om-nes coniuraci intra quadragefimutn diem pænas lucrint ? Reliquie filium vnum , pofteriorem c geminis, cui facieinbsp;dimidium velut iànguine fuifu-fum rubebäc«
(V)
-ocr page 278-P?
te
rervm sgotiga - rvm HISTORIA (
AVCTORE '
Georgio Buchariano Scoto.
'•-.p
gt; • '•«'
«T liber V NDECIMVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f
quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Z * .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
cm. R.^
E C V N D V M parriddaruhï fùpplicium lacobüS v® Regis extindi filiusvixdum feptimum ingreflusnbsp;fextum Galcndas Aprilis in Cœnobio fanôlç crucis adB jjjnbsp;burgum regnum inijt. Rege nondum rebus adminift‘'*J{nbsp;idonco,magna ceitatum cftambitione internbsp;Prorcgecligendo. Omnes ea ætateScotos diuitijs,amp;^P®,nbsp;tialongéanteibatArcibaldusDuglaflïçCornes:nbsp;vero,amp;opinione prudentiæ multisofficijs fub RegeftP^«/
collcda,prçftabant Alexander Lcuiftonius , amp; Gulielmus Crichtonius eq^^pir terquefamilia . Ad hos autem magis proccrum confenfusinclinauit,qu®“ j{(nbsp;glaflij fufpeâam habetent ctiam Regibus grauem potentiaro . Igiturnbsp;LeuiAonius rerum adminiftrationi prçficitur . Gulielmus Canccllariuscnbsp;tus, quem fub Rege fuperiorc magiftratum geflerat « Ab eo conuentu nol”'' ÿnbsp;vixdigrefla,fadionibuseftlaboratum . Cum eninx Cancellarius cumnbsp;arce Edimburgenfi, Prorexcum Regina le Stcriini continerct, Duglaifiasp^Ui,nbsp;itum fe proximis comitijs indignatus, amp;: incertus vtram fadioncm magisnbsp;omnia mifeeri non moleftè ferebat, Iraq; eo magis non impedicnte,quàm co^nbsp;tiente Annandiani homines latrocinijs,amp; furtis aiTueti palam velui exnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y
re.rapere,omnes regiones vicinas infeftas habere coeperût, Ijs de rébus cum qui fumm^ rei preerant,querelæ fuiflent delatac, ipfiq; per liceras Duglaflii’P’^^i;nbsp;ius in poteftate eranc Annandiani) fuiofficij admonuiffene, deinde acriusnbsp;expoftulaffent,illetantum abfuit,vc præterita puniret, vt impunitate glifceo^nbsp;lum aleret; atque edicetet, ne quis fuorum Regijsminiftris in ius ^ocantibu^' mnbsp;quid vis pro magiftratu agentibusobtempcraret:ieenim id priuilegiumfiusR^|pi.nbsp;vulgo appellantjà Regibus habere fuperioribus. Id qui imminuere tentailc^»^'nbsp;te pœnasdaturum. Hune reiu ftatum cum Prorcx,amp; Cancellarius magisd^P*nbsp;re.quàm mutare poflcnt,ea peftis ad proxima quçqjprofcrpcns,quicquidScot*Ç Jnbsp;tra Forthacftjveluttabesbreuiperuaiît.Reliquæduçfadionesetiainternbsp;nbsp;nbsp;rj/
des per prçcones in omnibus oppidis,acpropcvicisedicût:Alexander,nequi^ ccllario, Canccllari’jne quis Alexadro obtêpcret:fi quis ad fuas calamitatcs .nbsp;tandas ad alterû vcnilTetja diucrfæ fadionis hominib’inreditu malcaccipic^^^nbsp;intero**^
¦ )
'y.'
ib^
It
,1
-ocr page 279-gt;• *
Liber Vndecimus. fol.117.
villis incendio corruptis omnibus exuebatur fortunis • Ita muiuis y?5ibusdiucrfarura partium homines odioplufquam hoftiliièfeconfîcicbant.nbsp;j.’f*îiutcm bontqui ad nullam fe fadionem adiunxerät,return iuarum incerti,puhnbsp;fç'^^’^^^^®‘^^P’°f^f^*’^®^batquetacitifedomiconrincbant « Ira intcrea dura adnbsp;j.'1'iifque vires contrahit, publica vtilitasab omnibus in medio relida deftituitUr.nbsp;^^gina,quæcum Proiege fe Sterlini continebar,nenullam fuisparribusaccefïîo-
I J*’^faccreviderctur,virilis animifacinusaggreditur . Edimburgüm enim vcluc'^*'quot;*
I ''^fendum filium profedainärcem à Cancellariorecipitur. Ibi benigne habita T?'^*?^*^* ***
'X WX VWVM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VrW XX* exnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VV **AX XVZ *WKgt;«^aX«.XX4 XWI XZVXl Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f* I inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
igrefTus conuertifletfermonem adpræfcntem regni ftatura
I io jpnmos congrefTus conuertiflet fermonem adpræfcntem regni datum ”*5* f 5Norandum ,copiofcque difrcruiflet, quot,amp; quanta publicè mala ex hac difeor-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a-«
,.^velut fonte redundarentjfuum fem per animum eofpedafle, vtdifTidijsex vti-
I
I I quot;'¦MtJUUUl ) VU|?lUlCk|UC UIIICIUIIICI.) LJ
,?Velutfonteredundarentjfuum femper animum eofpedafle, vtdiflidijsex vti-^3te publica compofltis, finontranquillum, tarnen aliquem regni ftatum habc-
? Nunc quando uec audoritace, neque confilio in publicum prodeflet, pri-?tiin quoad poflet prof uturam : omnemqueoperam in co collocaturam, vtfilius ƒipein regni ita honcftc.ac pic cducarctur, vti malis quotidie glifccntibusrcmc-aliquando poflet aft'erre . Earn curationcm fibi à natura datam minime in-‘diofam cuiquam vidcri deberc ? Cçtcras adminiftrationis publicç partes vfur-P^fent,qui tantolconeticxiflimarcnt non impares: feditavfurparent, vtaliquan-° Regi adulto rationcra fc reddituros cogitent « Ad hæc cum ita vultum com-P^Riiflct, vtfacile Cancellariofinccrianimi fidem faccret, neque in coroitatuciusnbsp;^'^’cquameflct, vnde vis.aut ftaus timeri debetet, poteftatem ei fecit, vt filium*nbsp;3'^oties vellet fine arbitris conuenirct, amp; inarceinterdum cum eo pernodaret*nbsp;*'^erca mulicr callida ferendo plæfunque fermones de tollenda inter partes ditnbsp;'°tRia,quofdam ctiam diuerfarura partium in colloquium cvccaado eofamiliari*nbsp;^^shomincra illcxit, vt de rebus propc omnibus confilia cum ea conferret.nbsp;’^nccllarioita dclcnito,puero facile perfuadet ,vt exhoc carccrc fefe libertatisau»nbsp;fcquerctur : hominiquenefario, quifccleribusfuisRegium nomenpra:-•Meret, omniaque regni munia infe vnum traheret, 0£ ncglcda falutc pub-quot;^atem priuatam augerct, fc enperet. Id vt faccrct, animo tantum non abhor-à redis amicorum confilijs eiopus efle : cçtcra curæipfiusrclinquerct.
^üius generis orationibus facile mater filium , amp; callida mulicr pucrum incau-propofitaliberius viuendi fpeita in fuam traxit fententiam , vt in cius potc-Rex futurum fe diceret « Omnibusigitur ad fugam fatis paratis Cancella-^'utnadit : fe obligatam veto profalutefili|fufcçptoinatccaitpernodaturamj '^Qitnomancad Album fanum (id loco nomen cftjprofeduram . Intcrca dutnnbsp;J^’iiret, filij falutcm ci fe commcndarc • llle nullam fubefle verbis fraudem ratus,nbsp;‘^licem prccatus amp; profedioncra, rcditum,eamdimittit « Igitur ( vti antenbsp;’¦OQuenerat ) in arcula,inqua folita crat mundum muliebrem rccondere,ex arccnbsp;iriiniftros fidos Rex poftridic exportatus Lctham ad marc defertur »
gt; Omnesinpa-’’Um ad pottum nauiculam ingrefTi fecundo æffu Sterlinum pctunt . Ac dura ^®gii isiniftri expedant in multum diem , donee Rex expergifeatur, antequamnbsp;deteda eflet , iam nauis extra pcriculum cuafcrat , ventoque adco fc-vfa eft , vt fub vcfpcrum Stetlinura appcllcrct * Ibi Reges à Prorege,nbsp;'^ûini^uc promifcua multitudinc popularité! cffufà, fummocum gaudio, fauftiGnbsp;icclaiamp;acionibus cxcipiuntut « Rcginæ gftusomnium fcimone celebratur.
‘ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cancella-
10
}i
If
10
'ff
tl'
ll^ .
i)01 4o Regina cum paucis, quô res minus effet fufpeda, fublcquitur »
-ocr page 280-Rerum Scoticarum
Canccllarijinucterataprudcntia: cpinio irfimis ctiam ludibrio habetur . resbiduuŒ (vtfoletj vulgiibintcderatalxticiaiadacacß i atqucinoinniuw^'^nbsp;vedata * Tertio die, qui Alexandiifaäionife dedidcrant, plaeriqucctiaw ^P^,|nbsp;iioua«,nonnulli Regij ncminis auäorirateni fecuti conncncrc ; quibus rci,vt»g*quot;nbsp;ftaerat, ordine expofito, Rcginæ animus in rc fufeipienda, in gcrcridaconiili“*’^nbsp;in euentu félicitas immcdicis laudibusincoelum fenur, Cancellari) auaritiai * ,•nbsp;crudchtas in oroncs, in Reginam, amp;: Proregem ingratitude grauitcrincuiatur. tnbsp;Eum cm mum difcordiaium, amp; proindcomniuro, queex diicordiaciuilioriu«t‘’'jnbsp;malorum vnure auäoicm efle: cum Vf äigalia publica in priuatam domum au^' |nbsp;tifle: priuatotum bena ,qua:potcrat,diripuifle, quxnon potucrit diripcrc/^''*^Inbsp;pifle . Apudvnumcpcsjhonoicsjdiuiiiascirc: apudcgtcrosignominiam,i®*Mnbsp;dincm, egeftatem «nbsp;nbsp;Hacquanqusm acerba hnt, grauioraomnibusexpedao
fùide , mfi diuino plane ccnüJio non minus foriitcr , quàm féliciter RegeW«^ I ccrcjcctcros à Canccllarij tyrannide Regina libcrauiflct« Ab co, qui Regemnbsp;Rodia tenuiflct,quió priuatisforet timendum, ncmini efle obfeurum.nbsp;rcconciliandi aduetfaiijs cum co rcliéJa foret, qui amices tam perfide circum’'^^^^nbsp;fct? quodfubfidiumab cotcnuionbusefletfperandum, cuius incxplcbiliaf®^’nbsp;omnium bonanonfufEccrent ? itaqueedmopediuinaprimum, dcindcR^ê*nbsp;fokrtia ab cius impoicntia fint in libertatem vindicari , profpiciendum emPLnbsp;tione, vt hxclïcticia cis fit perpétua .Vnam ad id viam reftare, fi ab ilia tyr^n*’nbsp;arec hominem cxtrahanc : amp;: aut opprimant, aut itaexarment, vt ne qui^^/nbsp;in poftcrum fit mctiiendum . Quanquam id ipfüm parum tutum efle î ÿ Jnbsp;tara cnim cçdibus, rapinis bclluam nunquam conquieruram dumnbsp;vires ci fuppctcfent « Hxc in coccilio cum Alexander magno cum audic^'' jj) fnbsp;aflcnfu dineruiflct, fit dccretum, vt domum reverfi, quantum quifqucm“‘^^j)nbsp;poffint, addueant , Arccmcnim Edimburgenfem obfidcndam , nccanf^ jnbsp;çonfedam inde difccdcncum . Id quo fâcilius fieret, Regina magnumnbsp;numcrum cfuishorrcis.qvæ inFifa crant,cofèadveâuram pollicctur.nbsp;epuscfle, dum confilia adhucoccultafunt, nccdi mab hoflc prouifaforentnbsp;obfidioni toleranda- cfJcntrcmmcda « Nee ab Duglaffio interim quie9‘!^)ii(nbsp;mendum : qucm inCancellariumodioimplacabilicfïefcircnt. P^nesfe^^nbsp;pccuniz fatis,pcric-s Ie Regi) ncminis auÖoritaicm efle,qua femel hofti ^*7nbsp;nullam fpcm amplius , nifi in ipforum dementia fuperefle. Ita conucntO‘^jji)-'^inbsp;breui rebus omnibus ad expeditionem comparatn,arx cbfidrone ardilfitf^ ^iD 1nbsp;ditur. Intcrca Cancellarius, qui hoftiumconatus explorâtes habebat,nbsp;fpcm falutis, amp; dignitatis tuend« in coponebat, fi Duglaflium fccuroco’^J jpt'nbsp;ret. Miflïigitur,quifuppliciter,amp;dcmiflccwmeoagctent, Canccllariutf^^nbsp;dem cius tradcrcnt.fiin prçfcntia auxilium ferret* Fallicnim DuglaflïumX jjrnbsp;cellario cxtindo,pcr quem ad ipfius exitium gradurn faciantjbiexiftimarcti ^|i-nem corum, amp; crudtlitatcm ftaturam. Ad ca Duglaffiusmagislibcic,qu3*’’^p(Jfnbsp;ter refpondit, Alexandrum, amp; Gulielmum pari efle perfidia, amp; auaiitia •nbsp;virtute,amp;: bono publico, fed de priuatis aut cemmodis, aut fimùltatibusc^^nbsp;inter cos efle : quoin certamine vteraltcrum vinccret, nihil interefle*nbsp;que occidiflet, magno idtotius regni cniolumentofuturum . Necvll^^^^rnbsp;bono l«tius pofle darl fpcâaculuro, quàm fi talc pargladiatorum comroi»*’nbsp;nerct • Id rcfponlum cum iam obfefli arcc apud vtrofquc diuulgât’j^^jf.
It)
Liber Vndecimus. fol.iiS.
vt omnium fpccelcrius de pace conucnirct . indueijsinbiduum datis^ Gulielmus inter (e collocuti intcllcxcrunt,quata non fol urn publica,nbsp;K'lpriuata vtriulqiic pernicie dimicaturieflcnt,fi inodiopertinaciter perftarent.nbsp;, quot;glairium cnim velut in fpccula intentum ineius certaminis cventum öare , vcnbsp;pgervidorem adoriretur ; amp; omnes regni viresautaJtcrofublato, aut vtroquenbsp;debilitato in ie vnum traheretinullam altcrutri fpcm falutis,nifi in com-'JUiconcordiafore • Itaque homines alioqui prudences prçfens periculura fa-ƒ conciliauit. Gulielmus clauibus,vci conuenerat,RcgioblatiSjfe, arccmqueinnbsp;profirctur; hcquealium vnquam fuum animum fuiire,quàm vcnbsp;®ggt;Ç voluntati obfequeretur: magnoque omnium,qui aderant aïïènfu in gratiamnbsp;Q ®ptus eft . Rex ea node in arcc fibi dedita cœnauit: poftridie arcis prçfeduranbsp;i,, tegni adminiftratio Alexandre permiffa eft » Ita poft odium exitiabilonbsp;J. ^cosin pofterum,vt fperabatur mutui emolumenti fpes, amp; ab hofte communinbsp;“raiftiftitnanj amicitiam confirmarat. Per hos ciuiles rxotusfadionum, prç-tlunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ignobilium hominura cçdes, qua: paftim fiebant impunc, refidua
’'Winter illuftres familias odia rccruduerunt, Alteropoft Regis mortem an« lin *æ®^®nd.Odob«Thomas Bodiusa Celia Marnoci Alanum 5tu3rtum Dcrnc-Pj^'’^obuiutn fibi inter Limnuchum , amp; Varium facellum pcrinduciasinteicmic»nbsp;ïub Alexander Alani frater multisvtrinquccçfisiuftonbsp;P^Çlioî homam vidum occidic . Opportune in hîcc tempora inciderc vifànbsp;b Arcibaldi Duglaftij, cuius viui potentia omnibus formidolofafuerat*nbsp;kj ^'fbrealtero ab lacobi primi morte anno. Ei fucccifit Gulielmus filiusnbsp;jjijhac familia Comes : quartumdecimum is agebat annum adolcfccnsnbsp;t^j^’®?9^ndcm fpei, li tanta indole dignaacccftîflcteducatio , Sedætatem ad-libertate inlolefcentem perpétua magnarum dornuumnbsp;[j^. '^^dulatiocorrupit-* hominesenim ocioaflucti, amp; quibusopulentiorum ftul-paternamlaudandomagnificcniiam,diuitias, opeiquefupraRonbsp;5k^^*'^P^l^runt fimplcx,amp; incautumad verfus hçc mala ingenium,vt ingentetnnbsp;femper comitatu etiam lupra priuati fortem prodiretinnbsp;lejnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Veteres clientelas officiis rctineret: nouas largitionibus aicifeeret; cqui-
^tisfenatotcs:ordincfquc diftingueret, per quos regni publicosconuen-Ict • nihilque prorfus omitrcrct, quo principis maieftatcro square poG ’*'4 effent per fe inuidiofa,illud quoque bonorum indignatroncm nonnbsp;itiij5*L^^’\®*^3^g^bat, quod cum plçrunque duobus millibusequitum ftiparctur:nbsp;facinorofos, latrccinijs infames, amp; plasrofque capitalia aufos in au«nbsp;h corfpedum adducerec ; vt non folum potentiam oftentarc, fed om«nbsp;ftmorcm incutere veile vidcretur. Hxc crus infoletia etiam exnbsp;’n GaUiam legatishominibus claris Milcolumbo Flami-,°^ncLaudero,commcrooratisin Reges Galliarum piaioru mentis Jacilcnbsp;Duxappcllaretur.-quem honcic auuseiusaCarolofcptimonbsp;Hac viriumnbsp;Cancellariû paternos,vt ipfe diditabat,inimicos cotcro-magnopcrc mctuebat.Duglaffioniigitur opes cu ob hçc iarnprinbsp;æ **^'^f‘^ntut, acceffttamp;: nouafufpitionis caula . In Lorna Guliclm.usnbsp;babebat patrimoniu. Eius frater lacobuscu defundo Kegeau*nbsp;' quot;T*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Reginx,ac liberos iam ex ca fufcçpiffet^indignabatur fead nulbnt
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...... Dluaeruai
-ocr page 282-Rerum Scoticarum
numerum publicorum partem admittj : is^quofacilius quod concupicrat adrpi^ amp; conceptum dolorem vlcifci polTeCjVifus eft à Duglaflijfa^lionciionalicnuSi'’nbsp;Regina ciusconfilij ignaracredebatur , indignata maximè, quod lua ment*nbsp;perinde acipfa fperabat,Prorex expenderet. Has ob fu(pitiones Reginanbsp;rito,amp; mariti fratread quartum Non. Aug. annorn cuftodiamnbsp;jpfa quidem in cubiculo alioqui angufto arde, amp; diligenter afleruata:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j,
pedibusvindi incarcerem coniedi, nec prius dimifti, quam in conuentu rum prid, Cal^ept. Regina (e à nouorum confilioium confeientia purgaflet.nbsp;cobus cum fratre prçdibus cauiftènt, le ireque adverfus Proregem quicquanbsp;tentaturos : neque vllampublicirriuneris partem co invitoaggrefluros . ƒƒnbsp;rcrum inconftantia Æbudani exfeenfione in concinentem fada,longè ,nbsp;flammaque vaftantesabfq,«fexus,amp;ætaris diferiminenullumcrudelitatis,au^ .nbsp;litix cxcmpluro fibi rcliquum fecerunt : neque contenti in maritimagrafl’.^jj!nbsp;Leuiniactiam è Marini inliila , quae eft in lacu Lominio loanncmnbsp;hominem nobilem fide data ad colloquium evocatum intcrcmeruntnbsp;Huiusgeneris cum fadapaflim edcrentur facinora partim agrotum ineuK^’^fj,nbsp;tim toeli intempérie lecuta eft ingens annopæ caritas . PcftilentiactiatD^ jj,nbsp;tum prope per biennium tanta moibi licuitia , vt correpti intra vnius dicinbsp;cxanimarcntur. Caufas horum malorum vulgus in Alexandrum Proregc^®nbsp;fercbat . Is cnim rebus ex fententia procedentibus,Canccllario, illiufq“^^^ j,{lt;nbsp;nis optimatibus contemptis, omnem rcrum adminiftraticnem in fe vnu*”.Ljjnbsp;bat, cum criim quercbantur homines nobilitateinfignes, amp; opibusob JeUquot;nbsp;nouarum rerum fulpitioncs vincliscoercerc,.grauiflimoque afiiccrefuppli^’^’^jii-/^nbsp;ex fua vnius fententia impunitate donate,cum Duglaflio clam commutiic^^^^jiiiinbsp;filia. Hæc Cancellarius ciim neque tacitus ferre,neque vi prohiberenbsp;fupprefta ad tempus ira,ab aula fecedcre. Igitur vbipriroum vifa eft occafi'^^ ji-rnbsp;ac Ptorege Sterlini relióhs,cunt ingenti clientium manu Edimburgumnbsp;que in arcemunitifllma in omnia mutandarum return momenta intentas/nbsp;dit. Earcs audita amp; Proregi ob potentiam creauitinuidiam,amp; CanccH^^'j^^jcnbsp;litudinefauorcm . Nequehuicanimorum motuiGulicimusdefuit.
nim facinore 6^ aduerfarij infoltntiam compcfccrc , amp; fuicontcmpn’P’^^^fpJ' decrcuit . Igiturcum per exploratores corn periflet Regem ,'dum quotidi'^^p^qinbsp;turn proficifeitur negligentius cuftodirj,obfcruata Alexandri ab{cnti3,rcgi‘’*’nbsp;commodiiatc, amp;tcmporibus,ftipatorumque numcrofatiscxploratojoc^ jco-longe àSterlinodeftgnauit, inquem ftdiftîmi amicorum,cum quantisponbsp;pijsconuenirent.ipfumque præftolarcntur, Ipfèantelucem curaeqiiitatu’^ ctff'nbsp;in üluisarci propinquis Regisadventum opperrtur; necfortuna tamauda’^nbsp;turn fefeliit. Rexenira fummo manc curn exiguo,coqueitxer.micomitat^^(pitnbsp;ingrefliis in Canccllarij curmam incidit armatam . Hi cura de more -pcifnbsp;Regem gt; ac bono animo efte iubentes confirtçallenç, Cancelîarius pmnbsp;cura paucishortatur, vcfibj,ac regno luoptofpiçiat, fefeque.cx Alexand^* JciXnbsp;cripiaqae Regio more in poftçrum,amp; libéré viuat: nec aliorum hbidini^nbsp;parèreaftucfçat, led,alijsipfcquxiufta,amp;a:quafuntjmpercc ciu,çj(lt;^cVjl*^|iniinbsp;prçlêntibusmalislcuet, qux redqrum an|ibixiQne,amp; cupidipi[eadçQJP^^'jd'*nbsp;vt nullis omnino,nifi printeps.ipfccapeflat imperium, fiftiremedijspolTifl^'Ljtflnbsp;^rtra periculura, ac laborem,çtiain conficraçur^e prouidilîç ? Magpaj?5’^j,o
-ocr page 283-F'
4'
f
z
(1^
z.
¦(0^
7
IV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;——aai uj
Ào g’adu collocatos habere necelïè eft • (1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f • '
/• --r*'^*r'''***9 vaiuiiiutdiiiui, Ila* auvcrias uociJic optant. Quo magis opera:pteciura eft.nbsp;I ~
Liber Vndecimus. fol.iip.
^fopinquo manum cfTe equitum, qui eum quocunque aut vellet, aut opus effet, ’^litarcntur Hæccùm vultu Rex fiue quôdita fen tiret, flue vt timorcm difli-^*arci, approbate videretur frçnoarreptoCancellariuscum duccre pergit adnbsp;j,?*‘ Qji’cuin Rege erant amp; pauci,amp; inernies advetfus plurcs, amp; armatos ad vinjnbsp;pares retro moefti abcunt . Rex quatuor ftipatusarmatoium mülibusingentinbsp;ticia vulgi Edimburgi excipiturnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prorex hare vti ada erant, vbi com périt,ani»
amp; pudoreconfufoSterlinum revetfus, quidoptimvm fadu fit expendit, ’’gebatingentisanimivirum,fefuanegligentiaitapucriliterfujffedelufum : in-’gt;111 fuorumfraudefadum credere: diuincetiuscuifideret.quetn timcret,pu-'”c,fufpitione , amp; ira inter (e certantibus : tandem ammo paulum fed a to cogi-®iccum occoepit, quod prirfentibus malis inueniret remedium ? Suas ennnnbsp;J^sadverfus Canccllarium hominem iuxta conftlio bonum,ac manu ftrenuum:nbsp;rP'ïli prçicrca fauore, amp;£. Regia audoritate fubnixum parum firmas exiftima-vii^ * ^cginam in cuftodia duriter habitam , ita often de rat, vt cius placanda: vixnbsp;J’fpes ,in placata prçftdij parum effet . Duglaffio vitium fatis, con fill) parum,nbsp;’teil) teneram, infirmum animum.affentationibus ctiam corruptum alicnocir-tiiiBagiarbitrio ; amp;vtinhuiufmodi fortunaeffe folct, ptftimum qucnquc plu-’’iDuiuapud cum poffe,in ea etiam hominum colluuione non effe lute dignitatisnbsp;to 5’‘’i). Cancellarium,ctfi alieno effet erga fe animo,hominem tarnen effe pru-fpicßi: ciusamp;attati,amp;ingeniotutiuseffe credi î ncquetantascumcocaufasnbsp;‘tfiilionumeffe, vtnon vetenbus offieijs fuperentur . Maxitnamautcm adre^nbsp;^’’Dciliationem habere vim periculorum fimilitudinem , amp; animorum in publicanbsp;’‘Dtetuendaconfenfionem : ciusprartereainimicitiamftbipotiffimumeffefor«nbsp;*’^ilt;landam, aquo,fiadaliasfadicnes fe adiungatjplcin ordincm cogi, vclinnbsp;txilium ptotrudi peffet . Haec per aliquot dies cum intim is amicorum, Si virisnbsp;fi”Siamp;publicçfalutisamantibu5 cum agitata effent, Alexander de conftlio eo-cum familiari comitatu Edimburgura proficilcitur . Forte turn aderancnbsp;bredoniæ, amp; Morauitc Epifeopi, homines,vt iliafercbanttempora,dodrina
''’Hute præditi . Iis interpretibus Prorex, Sc Ganccllarius vfi in xdem Egidio fa-'•latn cum paucisamicorum conuencre « Prior Prorex verba facit . Nihil, in-in prælcntia neceffearbitror , vt autlongiorc oratione , qua: omnibus plus ”is nota funtjdeplorcm, aut mala commemorem, qua: ex inteftina difeordia,nbsp;ouaue , qua: ex concordia redundent» Vtinam ea potius externis exemplis,nbsp;domefticisexperimentis nobis cognitaeffent, Ad eaveniam,qua:adlalu-^”1 omnium ciuium pertinent , fed nos tarnen proximc omnium attingunt.nbsp;Pæc animorum inter nos diffenfio quanquam neque ab auaritia, nec dominandlnbsp;’bidine fitprofeda, fed quod in fumma return adminiftranda, quas vterque nobum laluas effe vult, aliter ego atque tu fentiam : magnopere tarnen prouiden-noftra dilcordia publice regno , priuatiro nobis afferat pcrniciem»
k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in nos oculi coniedi lunt: fcclerati omnium rerum licentiam,am-
’liofthonores,opes, Sc crclccndi copiam in noftrum duorum interitu f bi propo-’’I’t « Inuidentium tanta multitudo eft, quaniam homines nouos in lummo Hi omnes vti fucceffibus noftris dolent,nbsp;ß^J^^Piofperascalumniantur, ita adverfas libentcr accipiunt, Si exitiura noftrutnnbsp;y .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»iidgianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vii, Vt amp; noftiæ incolumitaii, qua;
cumpubjjça coniundaeft , conlulamus , amp; inimicoscum fumma noftra gloh^ Bb, j, vlcifca-
-ocr page 284-Rerum Scoticarum
vlcilcamur^ Vnaad id ratio eft, ft priuatas obliuifcamur iniurias : omnianoßfS confilia, Srcogirationcsconferamusadpublicam vtilitatem, McmineriniusRc'nbsp;gisincoiumitatcm noftrac fidci commifiam, regni falutcin ita nobis crcditam,’’nbsp;rationibus obnoxij firn us . Igiiur veliitiantca prauo ftudio certauirnus,vtcrnbsp;ftrum honoribus, amp; amftoritarcaudiorcftetjitain poftcrumcontcndainus, vtdnbsp;nioderationc,amp; iuftitia alterumantccedar« Ita dcmum cfticicmus,vt plebs,quXnbsp;nunc adverfa eft, amp; nobis calanoitatcs im putai fuas,nosamet,amp; rcucteatur j nob»' ,nbsp;litas, quæ noftris dilcordijs fréta in cft'rænem prorupit licentiam,ad niodeftiain t®*nbsp;uocetur : potentiores, qui diflîdcntium contemnunt infirmitatcra,mctu confeß'nbsp;tientium ad fanitatcni rcuertantur. Quod ad me attince,Regis tenellam artateo’»nbsp;quam pater viucns tibi regendam tradidit, libenter permitto . Earn cnim füll'nbsp;ftionem quoties mecum diligentius expendo, non roc honore fpoliatum, fednbsp;nereleuatumexiftimo. Priuatim fiquam absteaccçpi iniuriam, cam publicxf^'^nnbsp;lutiscaulalibentercondono ; fiquamfcci, bonorumvirorumarbitratufatilamp;^*'nbsp;am , Nequccommittam pofthaCjVtmcaveldamna,velemoluroentapublit^*®nbsp;vtilitatem remorentur . Idem fi tibi videbitur, Iccurius in prçfentia vterqucag^'nbsp;inus,amp; memoriam noftri iucundiore pofteritaii relinqucmus. Sin aliter fentiSjOO’'nbsp;nes homines ôdprzfentes, amp;:fucurosteftcsfacio, permenonftetiffe, quoDiinU^»nbsp;quibus nunc laborarous,mala velfaneniur,vel aliquafaltem ex parte lcueniur. Anbsp;ca rcfpondit Cancellarius « Ego,vt inuitus ad hoc certamen defccndi, ita hoP^',nbsp;concordiæmcntioncm non inuitus audio : amp; queroadroodum arma nonn’^’^nbsp;iuria lacelfitus indui, ita modeftia ptouocatus non comroittam, vt mea petd^’^^Lnbsp;commodispublicisobftarc videatur, Vidcoenimhacnoftradifcordiacptii’”’^^nbsp;quenque prauorum iniurijs expofitum, feditioforum animos in Ipcm nouarüi^inbsp;rum credos, patriam in medio prçdærclidam,Rcgiam dignitatem irominui)'nbsp;rem prodi,audotitatcm infimo cuique tfteludibriojncqucdumcororouncinp^nbsp;dimuSjpriuata: noftræ res meliore in loco funt . Interim cnim amp;r nos hoii’ii’*nbsp;turbandarum rcrum cupidis quaftui fumuSjamp; inimicis iucundiflîroumnbsp;fpcdaculum(vtrunquecnim odcruntcxacquo^ : amp;quantumcunquealtciu’*^Ljnbsp;ccdatjtantara adfuasopesaccclfioncfieriarbitrantur. itaquenonrepetam^nbsp;ümultatum caufas,ne retraâando antiqua recrudefeant vulnera : illudnbsp;profitebor, mea me omnia priuata incommoda, amp; iniurias patrijc remitter^ ' jnbsp;uiura incolumitate nihil vnquam aut fuit, aut erit mihi antiquius ?nbsp;aderanc laudantibus , ac de vtriufqueconfcnfu dclcdis ad cemponendasnbsp;uerfias arbitris,magna cum omnium læticia veterum difeordiarû accifisnbsp;amp;nouisamicitiariadis fundamentisrurfus comuni confilio regni procorati‘’” (i;nbsp;fufcipiunt. Secundum hancconcordiam conuentus omnium crdinu j(^nbsp;Edimburgum ? Eô non pauci (vt alias fierifolctjfed totæ prope fuis fedibusnbsp;regiones conqueftum de iniurijs confluebant : cius turbæ tara roifetabi»^nbsp;faciès, vt non fine ingenti motu animorum confpiccrctur, cum profenbsp;patres liberis, libeti parentibus,viduæ maritis, omnes omnibus fonunisàlâ*’nbsp;busfcfpoliatosquercrcntur . Deinde,vt fit,ex corn mi(crationeinuidia ad*nbsp;latronum duces orta, quorum eflent ïam nefaria fcclcra, vt tolcrari ncqn’nbsp;ram latèfufa faâio , vtnemo prorfusvitam , fortunalquc tueri poflet,nbsp;corum fadionife addiccret, tant:;; opes, vt in magifttatuum audoritaïc P’nbsp;flacfidij infirmionbus adverfus vim eftcc. Prudentioribus cùm vi inTuf^*^^
-ocr page 285-Liber Vndecimus. foî.120.
fffe Coram potentiam appareret,vifum eft arte paulatim carpendam ? Comitera buglalFix eifi caput efle mali omnes intelligebant, nominate tarnen palam neraönbsp;«utnaudebat ? Igitur Prorex odio in tempusdiftimulato.pcrfuadet vniueriócon-'JcniuijDuglaflium eumefle virum , quem placate, quam iuipitionibus initarinbsp;^agisèteelTet : quippecui tantæopes clTent, vtis vnus ,fi in iententiaperftaret,nbsp;’ccrctaordinum impedite ; fin optimatibusfeconiungat, malij præfeniibusme-‘iMiqueat. Fit decrctum,vccommuninomineliteræ ad eum honorificçmittan*nbsp;*iii’,quæadmoncant,vt memor loci,quem tcncret,memormaiorum,quorum plu-3 amp; maxime illufttia in rem Scoticam extarent beneficia ad conuentum pub-ƒnbsp;nbsp;nbsp;qui commode ablqueco,amici(que eius haben non poftet,veniret « Si qua
fcqueri vellet, fefc ei,quoad liceret latiffaâuros : fi quid (ecus ab eo,amicilque '“’Scoramiflurafic, nobiliftimæ, optimequede patriafemper méritasgentisme-®’ores,multatcmporibus, mulcaætati,multa ipfi, fummæquc de eoconceptsfpcînbsp;^coiifluros * Veniret itaque.amp;quam vellet publicæ adminiftrationis partem ca-Pfflèret; remque Scoticam fçpeanteaefummis periculis Duglaftîorum atmisc-^Ptam,nuncinteftinis malislaborantemfuaprarfcntiacngcrct, amp; confirmaret,nbsp;‘^¦scumadolefcens amp;natura, astategloriçcupiduscommoueretur,acccfteruncnbsp;’^icorum adhortationes quos fua quenque fpes occœcauerat, vt adverfis à me-iq pcriculorum animis, de priuatis modô vtilitanbus cogitarent. Cancella’
fe
^'’svbieum refciuit aduentatc, obviam ad multa roillia paftuum ci cft profeâus: ^’^areem fuam viæ propinquamfCrichtonium vocant) amicèinuitac, amp; magni-j^J.^’^cipit, Ibiperbiduum comiter habitoeûm plurimaoftendiflet amici animinbsp;’’cia,vtadolefcentem improuidura facilius circumveniret,omnemque alicnatænbsp;cntisaboleretfufpitionem,cœpit familiahterfuaderc, vt memor dignitatis Re-pyac fuipariter officij, quem nalcendi (brs,amp;: patriæ leges, ordinumque confen-^adrerumgubernacula admouiftent, eum ipfe pro domino haberct,amp; agnofcc-ƒ ? Patrimonium longé ampliftlmuta virtute , amp; fanguinc maiorum partumnbsp;’pofteros ita,vti accaspit,tranfmitteretj Duglafliasque gentis nomen non minusnbsp;J‘®iquàm fadis illuftrc,nômodo à fœda ptoditionis macula,lèd ab omni fufpitio«nbsp;P^^Oota liberaret : abiniunjsadverfusimbcllcm plebcm fe,fuofquecontineret.*nbsp;P S^cgaret àfclatrones: in pofterum ita iufticia: tuendæ fe darct, vt fi quid ante of-^j'‘^crit,non vitio naturas,(cd improborum confilio tribui poftet; in illaetiam æta-ji?'nfirmitate pœnitentiam pro innocentia pofte accipi . His,amp; fimilibus fermo-^^,^scum beneuoli animi fidem feciftet, adolclcentem Edimburgum pellexit,nbsp;Dauidefratre omnium didorum,fadorurnqueconfcio» Comitibus ciusnbsp;j^’fincrenonnullam fufpitionis fraudem iniccerant crebræab Alcxandro Pro»nbsp;§5’’^iffitationcs,amp;ad fingulapropemomentaintcrcurfantesnuncij,blandiorqjnbsp;uiorc,amp;: loco,quem tenebat Cancellarij oratio. Hxc cdm Iccreto mur-% Vtpnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propeagmen ftreperet nonnullique Comitem liberius adraonuiflent,
filth nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;petftaret, faltem Dauidem fratrem remitterct ; neve lotam
Itir * quod S£. pater moriens admonuerat ) fub vnum fortunas iéfum dater* t^^'^^^ætasaraicisirata pet vocales homines, velut prxconio pettotum agmennbsp;^lithnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;compefeuit; amicifque refponditje fatis feire roagna-
inifj ^'^ffiarum communem hand elfe peftem vtferapethabeant homines oci| lucro fintpattonoruro pericula, amp; milcriae : eos,quia in pacenbsp;vinculis conftringantur,feditionû efle audores, quô turbatis rebus liberiusnbsp;B b. ij*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;graften.
-ocr page 286-Rerum Scoticarum
graflcntur : (c rcagis ßderc Canecllarij, amp;Prorcgjsfpcâat«pïudcntiae.qtiJW^‘’* ditioforum teinentati,amp; vccordiac credere « bat cum dixiflet, vt kmionibusl’^nbsp;iufeernodi occafioren? pracciderct, picpcrar.tius, quern pro innere cum fratiC)^.nbsp;paucis amicorum principibus tcäa in aicem pergit : Sc velutfato trahenteinnbsp;diasiniraicoruiufcfcprecipiiat, In ipfotemporis articulo Prorex » vticonucD*'nbsp;rat, atluic : vt corr munie on fenfu resegcrctur, neve in vnum tanta: moles inu^** inbsp;inctjmbcret « Duglafliuslibcraliter. Sc amicea(cçptu$,amp; menia Regrxadhibit*’^nbsp;fuit. Verura precedenteconuiuio,armatiineimcmcircumCftunt:amp;taurinu®^*nbsp;putfea illis tcmporil us teiTcracedis erat)ci ajponunt. hovilc turbaiusadelcfcf’’nbsp;cum cxurgerc ccnarctur,ab armatis compieht nfus, Sc in areamatcinbsp;cduöusgraucsintcmpcrantis adelcittntia pocnascapitcluit , vnacuniDa^’,nbsp;fratre,amp; Mikolun bo Flaminio,€ui msximalecundwm Iratrem apudcumcri^nbsp;des. Eoium cçdi Regem iam adclefcentiam ingrtfiuiu illactymailc fcrunt,nbsp;ccUaiio grauiter increpante ciusintern.pcftiuum in morte hcftilifictumgt;quohcnbsp;viuo nullatranquillitatis public«fpes iuiilet. Gulielmo fine libciisdcfunÜn’^'.nbsp;ceflit in ius Comi«tus(fcudumenim,vt iuris peiiti lcquuniur,maiculinu®nbsp;lacobus CraiTus ex re cognominatus. In rtliquum panimcnium , quod cr^’ pnbsp;menfum foror vnica Beatrix, forma inter aqualcscximia. Fuu hie lacobus^^^^nbsp;lus, etii vir m.inimc malus.nihilo minus,quam fu pet tores invifus vulgo,nbsp;ïpeûus,quod homineslatroctnijs affuetosiubDuglafh«fupciiotibusConiit*'?nbsp;ctfinonalcret , non tarnen faits acritcrreprimeiet: led mots intia bienr.ii-P’nbsp;traxit cum inuidia;. Euicclcptcm filijs Gulielmus natu maximusfuceefli^*nbsp;uitas potcntijcxmulus, vt familiam iupriftinumrcftitucret fpllt;r.doje,patiuiD‘*^^nbsp;multarum regionum haredem ducere inftituit, Id mattimonium plîf^T^nbsp;proprnquispaitim vt infohtum,ac proindcncn legitimum : partim obr.iD'.iä^'j,nbsp;vulgo invidiolum,Regibus lotmidulclum, noncomprobabanc . Rumorcti^ inbsp;rat,nee is temerc fpaifus. Regem nihil om ilTurum, quod ad rcmimpcdiccdâ^,[nbsp;ceret « £a fuit Gulielmo caufa maiurandi conrubij inttrdiélo nuptijsnbsp;Regies videlicet ccnaius prçvcnittt • beouta nimias opes inlolcntiajinfolc^^jlnbsp;inuidia giaffantibus paffiro latronum gregtbus, quotum duces à Euglaflijnbsp;nonaheni credebantur ? InijscratloanncsGoiroatusAihclius, quicuio^’’’^i,nbsp;latrocinijs infefta circafc reddidilTebGuliclmum Ruucnium Pciihinbsp;tem , qtôdlairocem Atholium adluppliciumducctet,aggrciruspropciuK°^^jj!flnbsp;eopîçlioconflixti. TandemGormacoducecum trigintafocijscçlo,rcliq‘’*nbsp;Ic reetperunt in montes . Intidit Exepugnainannuma Chrifto natonbsp;Non adco multis pcO diebns Britannodunum arx viribus incxpugnabili5*p^.nbsp;paucosdics bis capta fuit. Frxeratarci tnferioti Robenus Semplius,lupcii°fnbsp;tricins Galbrethus,tta partiti imperium, vt peculiarem quifqjaditum infuanbsp;tembabentes; nechiquidemàfadionibuslibcri « Patricius ci.im occulte^,nbsp;glalîianisfauerecrcdcbatur . Hune Scmpliu$,cum fuperiorem arcis pat^nbsp;gligentius ab co euftodiri animaduertilfct, ex eacxpulfum res fuascxpottâf^jj}nbsp;fit. Pcftridie Patricius cum quatuor comitibus inermibusadfupclleâuc^ j,nbsp;portandara ingreflus, piimû ianitorcm, cum lôlum nadus,deindearrepd^® .ynbsp;cçtcros ex arec lùpetiore deiccit. Mox accitiscx oppido propinquo auxtl*!^^^nbsp;ex infcrioicexclulit, totamqueareem inluam potcliatem redegit.
id tempus ignobihuœ iwminû cçdes fattx,quçpaitiœ àDuglafOanis
• »
-ocr page 287-Liber Vndecimus. fol.121.
Partitn ab inimieis ad cos refercbantur, Rege igituriara adukojamp; rebus gcrt ndjs ^dhibitOjDuglaflîusinuidiænobilitatis.amp;plcbisdefequcrcJisimpar, ftatuicniuta-••stiioribuspopulo fatiffaeere, amp; quibufcunq; pofTec rationibus, Regein fibiaver-Conciliate« MagnoitaqueconiitatuSterlinumvenir . Regtmtum perauli-foslargicndofibi.vena'es placatum refeiflet, turn demum ipfeadrjt: acfe,lua(quenbsp;‘oitunasei pcrmilic. Supcriotis vitæcriniina partim purgat, partim ( quoniam idnbsp;pbcabiliusvidebatur^ingenuefatetur . Quameunq; pofthachabiturusefletfor«nbsp;^^nâ.eam fe Regisclcmcntiægt;non fuæinnocentiæ debituru. Quod fi Rex oflieijs,nbsp;^obièquiofibi fatiffieri patiatur.fc cutaturum, vt fide, obferuantia,amp;:ftudio erganbsp;® ànemine vincatur , IncoercendiSjamp;puniendislatronibus, quotum fcelcranbsp;’piaiiciin ipfum conferrcnt.nullum neq;acriorem,nequediligeritiofem {uturum,nbsp;^ecafatniliaorturo, quænon iniurijsin irabecilliores,fcd armis protegenda plebenbsp;^lt;:oticacreuiflet« Hacorationc ComitiSjaulicoiumqjfctretacomendationc ReXnbsp;’•leo mutatus eft, vt omnium fupei ioris vitæ criminu m gratia faóta, in famiJiaiiuinnbsp;^umerocutn haberct,fccretaq; cum eo confilia communicaret. Comes aute obfe-^tiioRegem liberalitateminifircs, comitate, amp; modeftia cnnâos breui itafibidc-'’inxit, vt vulgo manfuctianimifpera , prudcntioribusraetumfaccret, quotamnbsp;’‘^pentina niorum cuaderctmutatio. In primis Alexander Lcuiftonius,amp; Guliel-^^sCrichtoniusomnia eius ccnfilia in fuam fpedare pernitiem rati.prccurationenbsp;publicorura muncinm depoiita diuerfi abcunt, Alexander in lua piçdia , Guliel-Jus in arceni Edira burgen (cm,velutDuglalfiana: fimulationis eventu fpeculatu ri*nbsp;^fcfefcllithomincspcifpicacespræccpcaopinio, Nam DuglafiiusRegem,amp; obnbsp;^^farisinfirniitatem adhtcincautum,amp;: leniorumconfiliodcllitutum nadus,tempi's adefferatus vltifcendi mortem patiuelmmjfacileRegi perfuadet, vtGulicI-’'‘'um Chrichtonium , amp; Alcxandium Lcuillonium cum duobuseius fiiijs Alc-^¦lt;ndto, 8c lacoboin ius adfcvocct, vt rationem fuaradminiftraticnis redderent.nbsp;^O'peâabant eius confilia, vtfi accédèrent ad aulam, fuæfaâionis opibuscosop-P'^irnerct ; fin venire abrueicnt,hcftespublicos dcclaratos Regij nominis audlcri-J^itelujsopibus prætcntajcosfacilcommbus boniscvcrterct» Citati per litcras re-'Piindcrunt, fe mhil vnquam Regis, regnique falute habuifleantiquius ; magiftra-ita gcffiffc, vt nihil oprabilius ipfist fle pc fier, quam vt rationes redderent apudnbsp;Ç'luosiudiccs. Verum in pta:fentiacura omnium,qui iudicaiurifcrcnt.animifincnbsp;’'quot;tnitorum gratia, amp; largiticnibus prxoccupatijomnesaditus ai matis ob(cpti,vc-ubidandam, non quod iudicium..dcfugcrcnt,fed hoftiumcapitaliûviolcntixnbsp;^b^btrahtrent, acmehortbusten poribusviramivam rcfciuatent, duni pulfisànbsp;bteicptincjpijnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ducibus, qtcdlæpc dubijs tcrr.penbus antea fcciflent,
innoccniiamRegi,omnibufquc bonisapprebarent. ficcrcfponfoaccepto, iiglafliusconucniu , quiad bterlinuro in quartum dicm Nouembris indidlusc-^^i habito curat, vtilli hoftes public! dcnuncicntur, bonaquepubliccntur, loan-breftanum Criftoifinianum iuum clientcm ad coium agios depopulandos,nbsp;j^naque infifeum redigenda t urn copijs mittit. Is arccs per dcditicnem rccçptasnbsp;HUitn demolitur partim ncuis ptafidijsoccupât. Populationclaièfuiacumrc-’otefificret,ingen tem pradam aufeit. Vix Duglafliani le iccepcrant,cvm Ciith-^*iiusex amicis, amp; clicntibus omnium fpc cclcrius confeûo cxeicitu Froflarij,nbsp;iiglairianorumquc agros percurrit,ad Cnftcrfinnm, Strabiocumquc, amp; Aber-°^gt;uim,Blaciieflumque xdificia inccndit, fiumcniacoriupir, Sz quàm maximr-iij.
B b, iij« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poiuiï
-ocr page 288-Rerùm Scodcarum
potuitomnis generisprardam, in ca nobilium equarum gregcm abcgit: majora quam accçperat, hofti damna rependit « DuglaiîîusgnarusCrichtoo*^nbsp;alienismagis, quàra proprijs viribusfretum ,inamicosciusiram verrit,nbsp;clam(nam palam pauciaudebant) miflafenferatauxilia , Piæcipuieranthco^nbsp;Kennedus Fani Andre« Archiepilcopus, Georgius Angufi« Comes, amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
MortonijjVterqueDuglaflîægentis : fed alter ex amita Regis, cademque laco Kcnnedi matre natus,alter foi orcm Regishabebat in matrimonio « Hi potiof^nbsp;charitate familiæ faluicm publicam,amp;officium lemperhabuciunt. StdKe*^^nbsp;dus«rate,amp;confilio, ac proindcaudoritateeçterosantcibat. lucumpo’*nbsp;muniiraeft verfa, Crafoidiæ Cornes,amp; Alexander Ogiluius conflato fatis n;2gj’.^nbsp;cxcrcitu, agros eius in Fifa latèpopulati, dum prædam magis, quam caufaca*^nbsp;Guuntur,omni gcnetecladis in vicina ciiam prædiagraflari, neminc congredi^?nbsp;fopleni prafdarum in Angnfiam levcrtuntur . Kennedus ad fua armaconucn'*Jnbsp;Comitem Crafordix difeeptationem iuris fugientem diîisecclcfiafticiscftpf^*nbsp;cutus : quas cum pro lolita contumacia illclprcuiflcî, iuhsdiuini,amp;humanUi^'nbsp;glcdi breui pœnas dédit. Eodem euim quo liæc gefta funt anno,Collfg*'’^nbsp;Benedidinofum Abeibrothij fquoniam monachis de ciuiura caufis ftatucicnbsp;ligioeft) iuridicundo præfcccrat Alexandrum Lindefiuro ComitisCraforoia:nbsp;liumnatu maximum . Ipfi eum magiftratum Baliuum voeant. IscùmnuW^'nbsp;rofa comitum turba Coenobio grauiselTct, ac pio pra-fedo iuridiço doiuinu®nbsp;gererctjàCocnobiarchismagjftratu cieéluscftjurrogatointius locum Alcxaiw*nbsp;Ügiluio . Lindelius cum hanc ( vtiplcrebatur J iniuiiam iniquo lcrtetailin’®»nbsp;vterque velut indido bello copias vndecunquc porcftgt;cogjt. Cum vtrinqi’C*^*®^nbsp;in procindu Harent acies, Cornes Crafordiarccrriorfadus, quanta potuitcclci*'^'nbsp;teadvedusequo inter duas acies lola maicftaie nomimstutumlearbiuatusFff^nbsp;ceffic : amp; dum inliibito ßlij impeiu Cgiluium ad colloquium vocat, àtnihrs^^nbsp;ciret,autquid peteret ignare,hafta in os inicda raoribundusconcidit. HaefÇnbsp;velutclafficovtraque actes mota tft,Ôf poft acittn ccnflidumjmultisvtrinquj^Jtnbsp;neribusaccçptis, viôloria penes Lindeliusfuit , Caufam eius bancmaximei®*nbsp;fcrunt,quôd cüm vtrinque redis haftis fpecicm filuarum præbentibus ftafcnt^nbsp;dam exclamaffc dicitur, Quid ftimulos iftos.tanquâ adverlus boues resnbsp;lis? quinijs abiediscomminusgladijs, amp; veravirtute, vt virosdccet,nobifc®nbsp;contendite ? Ad hanc voeem vtrinque haftasabieccrunc, cçterijpiæterccntji jjnbsp;Glottianos, quiàDuglaffio Eindelijs auxiliomiffierant ? Hiciilpidcs manivj.nbsp;tenenteSjhaftas à tergotrahcbani : quas cum ad mànus ventum eßet prxinbsp;vallo prxtendetunt: amp;: inopinatafpecie territis.qui ex advcrlo ftabant.acieoifl®nbsp;um perruperunc Dcliderati ex vidoribus centurojcx adverfa acielupraquing®*!nbsp;tos: amp; in his multi viriclari. Alexander Ogiluius ab hoftibuscaprus, paucisp®nbsp;diebus vulnerum dolore, amp; animi roœrorcconfedusinterijt, GordoniusHuntnbsp;leæ Cornes in equum abamicis fublatus evafit ? Mulcoquc raaiorcçdcsruill® ’nbsp;nili nox fugientes eexiflet . Concurfum cft cnim ad nonas caicndas februan fnbsp;paucis horis antcnodcm.Vidoriam Lindelîanidomibws direptis, amp;:everf»s,^f*nbsp;que depopulatis crudelker exercucrunt. Ncclegniusin regioncdiverlabd ®nbsp;interfadioncsgerebatur, Duglallius Gulielmum GrichrcniuminarceEdiifbnbsp;genii iam aliquot mcnles claulum tenebat. Eavt ardius obfidcretur,nbsp;qui in Idus lulias indidus erat, ac eoeptus habcri Pcitbi^ Edimburgura eft
-ocr page 289-Liber VndecimuS. fol.ia^.
• Tandem poft nonum menfem obfcftis,amp;obfidentibaspantcrfcflls,deditilt;gt; ^’^3 eft in has conditiones, vt Gulielmus venia omnium, qua: in Regem cemißffenbsp;*'*ccbatur,accepta incolumiscum ibis abirec. In omni cnim certamihe qui poten-^*orcft,etiaminnocentioiftudeiVidcri, Nee adco diii poft Ghtichtoniusingraii-receptusaRege iterum fir Cancellariiis magno omnium confcnlu, Vcriimnbsp;’‘ætionmodoaula, (cd publicis eiiam negotijs,quatcnus per magiftratuin Iiccbat|nbsp;®^ftiniiit. Duglaftius Crichtonio magis pcrcullb, quam cucrfo,rcliqua iram in Lc-’'’Honios conucnit. Sed antequam ad cam partem vcniam,ca:dcs nobilium viro-j fnani omnium infinitum eftet) per catempora attingam« JacobusStiiartusnbsp;'’obihseques ab Alcxandro Lilio,amp;' Roberto Bodioad Fanum Patheij,quod duoinbsp;ßritannodiinoabcft,fuit cçfus, Nee corû crudelitaseius morte eententànbsp;''’îoremciiisgrauidam , aepropc iam parturientem infuam porcftatemredigeicnbsp;foiitendunt. Id vt perficerent.fàcrificulum ad earn tr.ictunt,qui tumultuole nun-équités,peditefq; omnes viasobfidcre,ncceam aliter tam prefenspcriculuinnbsp;^üaderc pofl'e, quàm û nauicula Britannodunum ad Rcbcrium Bodium deveha«nbsp;lt;îuiJanâê promittcbat,fccaih dorcüm ialuam rcmiflurum. Muliet crcdula,nbsp;ignorabat Robettum ineçdc perpetranda affuifle, è Cardrofia in areemnbsp;^^•^ajettaudeinipneorum vndiqueeiicumucntam ccrncns,dolcris,mctus. Si in-j^igeitatis magnitbdinc vidafoetum abortiuum edidit, qui vnàcum ipfa intrànbsp;faucashoras inie/ijt. l ildcm ferediebus Patricius Hcpburnus Halcnfis Regu-^1*5Dutnbaii areem tenebat; ae loannam lacobiprimivxorcm.quxfugienstu-QuitusiJiucfercceperatjibifccum habébat« AieibaldusDun.bariushaneirxiu-'bm caulâm ratus Halim Hepburniarccm nodu aggrcffus,prin)oimpctu prçfidionbsp;’’’tereinptocçpit : paueilqüc poft diebtiS timoré pcieulfus Comiti Duglafliæearnnbsp;^•lîituit,padus, vtincolumisindeeumPiUsdimitterctur . NecdiupoftIcannanbsp;'bgina deceflît, rclidisè pofteriorc vitoliberis loannc Con ite Atholiæ, îaeobonbsp;Andrea poftetius Morauienfium FpiIccpo.Éadcfunda, Hcpburnüsnbsp;’feem Dumbari vacuam Régi ttadidic« In Angufia Alexander Crafordia: Cch.esnbsp;‘oannem Lernte ad magnas» pcs,amp; honores, ae Regiam ctiaaffinitatéà patrefuonbsp;ptovednrn velut ingtatum, Si bencficiorum immcmorc Taoduni in fero capitalinbsp;bpplicio aff'tcit» Annandiani agros piopinquos omni calamitatis gencrc inter basnbsp;^‘berdus fœdabant. Omnium auiéeaufae maloruin Comitem DuglalTa: refere-I ^f'tur.qui tarnen ledulo haeà fuæfaâionis popularibus fieri diflimulabatictfi pa-vnû id ftudebat,vt diücrfarû partium homines affligerct.Eo cnim eualèrat im-ntiæ,vt ada eius rep rehcnderc capitale eflet. laeobum Stuariû Régis vitricumnbsp;^regniftatu libciiuslccuiuin fclum vcrtcrctoegit; quia Flâdriscaptanaucnonnbsp;iu lupervixit. Iam maturum ratus Lculftonios aggredi Edimburgum ad conucn»nbsp;'niïicvccandos curat Alexandrum familia: principem, ciufque filium laeobum.nbsp;5*^^obeitumRcgiumquaftorc, amp; Daüidem. Examicisvero Robertum BruI^nbsp;^ni,Jaccbum,amp; Robertum Dundaflîos, Ex his Alexander,amp; duoDundaftij bo-bspublicatis in euftodiam Britannodunum lunt relegati; cacterieapitibus lue-^nt. Quocriminc tam graue mcrucrintfupplicium, à icriptoribus illorum tem-P^'ütn non proditur ? Nec ego in re ram à memoria noftra remota meas interpo-conieduras ; tantum quodfarr;a accçpi, referam » laeobum Lcuiftonium,nbsp;ad locum fupphcij vcniflet.grauitcr , Sc di(èticaiuntdefortutia:inccnftantianbsp;'^fiqueftum patrem fuum imperio Regibus proximo nuperaudum eeflîlle liben-
-ocr page 290-Rerum Scoticarum
ter inuidiofoProregis titulo: in fua prxdia procul ab aula, amp; ab inimicetuff lisabijfici quorum cum nullis eius miferijscxatiarctur crudelitas,arma,nbsp;âum falunstucnda:caufafumpüße,Regilqueiuirudcpoluiflc. EainrCjliqu^iquot;nbsp;rit culpa,iam pridcro veniair. impetrafle * Pt ft id tempus ttiam ab ctrnifulf*^nbsp;nc fcvitam procul cgifle Eius reifatis per/picuu cflcargumeniumjccrfcienn^nbsp;ncbilitatis,qua: tarn folliciîèfuppliciaeorûdeprecarciur« Plus lameninimico'^''nbsp;poiuiflcfxuitiam , quam fuperioia officia luæ tamilix , quàm à Regenbsp;vcniamjquàm nobilitatis pieces. Itaque feomncs.qui ade flcnrjicgarejVtnbsp;los imperi},magiftraiufquc titulos nihil aliud efle exiftiment, quàm læuituiï^'fnbsp;liusfortunx blandiircnra ,amp;tuncrum decora, potiusquàra vitx ptxßdia.pr^’nbsp;tim cum fempcrplus poffintimprobiad bonorum pernitiem, quàmccnfcnfio^nbsp;norum ad falutem tuendam . Hæccum dixiftet,cum ingenti cmniummocf“’^!nbsp;ccruicescarnifici fubiccit. Inter hes motus mitîuseftin Galliam Crichtoniu’^f^inbsp;prxter antiqui foederis rentuationem , ciiam laccbo Régi pcreict ftegijg^’.'jjnbsp;vxorcm . Nec Duglaffius molcfté ferebat abfentiam, ctft honoiificam heff’,nbsp;iuxtaprudcntjs,ac ftrenni,amp;; ex rehquijsvetcitm difecrdiaiu ftbi nonnbsp;ïn tam pertutbato regniflatu idem, qui in cçtcrosvulgatus t rat morbus,nbsp;flicum ordincm fuo contagio affetit ? loannes Carocronus GlafcuxFpifeep*^^^,nbsp;fux diticnis ( qux in primisampla cft) agiicolas multa ciudciiratis, amp;auarit^nbsp;empla ipfc ediderat: multa per ecs,qucru in manu fumma rcrû eiat prodcnû^nbsp;rauerat: vtdominis inicuoiudicioeircumventis,bonaad cum redirent.'onin*nbsp;quc,qux popularitcrfichant malorum aut audor^aut fautcrcrcdebarur.nbsp;dignura vita nefarie a«fta fuifletradunt exitium ? Ptidie natalem Chriôilt;:'’'’’^i]i‘nbsp;villa quadamfoa ad feptem milhapaftuum àGlafcuadiftantem quiekerct,V^^nbsp;ingentem audirc vifus ,fe ad tribunal Cbrifti, vi caufam dicerct,vocanti$.nbsp;repentina petturbatione fomnocxcufliis famulos excitat,i!latoqucluiriincafl’jj^nbsp;iubetjpfclibtum in manumfumpto.cum legere occocpiflétjcadcm iterufflnbsp;vox omnium animos ftupore defixit. Deinde cum longe vchemcntius.af«]^^nbsp;ribilius iiffionuifteqEpifcopus ingentigemituedito,lingua exeru , moriuu^’ [jnbsp;éhilo cft inventus. Hoc tam perfpicuû diuii^x vltioniscxctrplum,vtncqif^*;^({nbsp;affirmare, nec rcfcllerecft animus:ita cum abahjs fitprcditû,amp;conft3ntiii’*'j[j,nbsp;pcrvulgatum, omittere vifum non cft . Eodem tempore lacobus Kenfcdu? znbsp;amp; monbus longe diuerfis, vt qui omnia fua confiliaad lalutem publicatunbsp;càm ncq;auiftoritatc,autconfilionouisquotidiemalisingructibusrefiftercr^ij,,nbsp;Regiaftp,viresadverfusimproboiûconfpirationtro videretinfirmas,fortu^*L(inbsp;nibus in prçdam rcliäis ipie fuam faîutc tucbaïur: recinhistEalisdonfft’nbsp;foris quietiorcserant. Finitis cum Anglo inducijs Scoti in Angliim,Acglii^ jnbsp;tiam incurfiones feccre.quacunque ibantjom. nia ferro flàmac; vaftantcs.jD^^’jtfnbsp;Annevicus ab Jacobo Comitis Duglaffix fratre, in ScotiaDtumhißutnànbsp;nbsp;J
Sarjlburiar,Dumbatum à Comité Northûbrixdircptum,amp; incenfumeft-verinq; predx boniinum, atq; pecudum abaâx funt. Inter duces conueno^^.jjp' captiuorum fieret permutatio » Erant cnim fere numéro,amp;genere pares.nbsp;curfionibustum agri pene ad fblitudinem redigcrentnr, nihilautem adft’P’ ƒnbsp;bdîi proficcrctuT turius in feptem annos paâi lunt inducias ? In hoc ƒnbsp;lacobus Dumbariiis MorauixCom.es rcotiiur, Iscum duas fiiiasreliquiß^j^jjpofnbsp;dcs,maioi natu àpacrcance mortem hcobo Crichtoiùo collocawffierai»
-ocr page 291-Liber Vndecimus. fol.123.
^ire dcfunâo Arcibaldo Comitis Duglaflîæfratri nupfit * It contra Icgesiinfti* ‘‘^qucmaioruniComes Morauia: nuncupatur. Tanta turn crat in aula Dugla/fijnbsp;Potcntu * Nec hocincremcntoconcentus,quàlatins familiæ nomen propagarc-^f|Gcorgium fratrem curat Ormundiæ Coin item creari : loanncm muitis,fru-^ofifqueprxdijsdonatuin BaliianiæBaroncmvocat, multisàmicorum nimiaranbsp;’^¦quot;antca, amp; formidololam Regibus farailia: potentiam fufpcdam habentibus,nbsp;^fnoderata cnim hxcFortuna» incrementa non diuturna fore augüiabantur, Ini-’dvcro.quàm inuidioii(fimèpoterant,in(edabanturillam incxplcbilcm ct’pidi-h Quamenim pofthacvicamforefubhominisimpotentistyrannidc,ruiusnbsp;’''«itiæ nihil efletfatis; adverfus cuius potentiam nihil tflettutum : quiperfas*nbsp;^fafquc proccrum inuaderet patrimonia, tcnuioics ciientibus fuis in ptçdain rc-’''lt;]ucrct:advcrfantes libidini per latrones, amp; ficarios aut bonis cuerteret, eut c vi-’tollcret: nouos homines ad fuirracs honores cveheret,quos in vetcrû familiardnbsp;^’’¦Oiscollocaret, In vnam domum orancsopes regni congeftas: prxtcr tot equi-Barones, quinque opulcntiflîmos vnius gentis Comires: Regem ipfuro lamnbsp;Pf^carioregnare, Sub Duglalhjs extrema omnia in mifera fcruitiite paticndaïquinbsp;'^ceinlibertatis memorememififlet,anima fimul cmittendam. Ha?c,arquehuiusnbsp;?®ncrisplçjaq.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plçraq^ad inuidiamereandâ fiipra veiuauûacun? paffim (par»
Sfrcntur,qiii extra faâioncscrât,omifla publici emoluméti cura,fuis negotijs ani-'ntendebant. Prudctiorcs inimicoiû lati accipiebât, hominé rancis cpibu$,vc ^verfuseas nullç vires fans firmarviderentur,fua fpontc prarcipitcm rucic; ncccanbsp;,’¦'^»natiofaifos habuic . Animus cnim pcrleinfolcnstantis fucceflibuscpcrcuitnbsp;^’potentiac vt amicoru hberisadmoninonibus aures haberet claufas« Ac ne filcn-quot;^^luidcm diffiniularc,qua» probate non peterant, plæriiq; (acistutum fuit,adula.nbsp;?f'busonmiûnon veiba modo fed vukus quoqucob(eiuantibus*Vetcrcsinimicinbsp;^’’üsrapicbanturadcundcmaduct(ârium,amp; iudieem ; multi bonis,quid am vitanbsp;.Poliari,plurfs iniquum fugientes iudicium folum vertebant ? Duglaflîæfaâionisnbsp;^f’UncsnUiloiudiciorum metu (nemoenim iurccxpcriricumquoquamcorumnbsp;’^'ifba.)inomnem licentiamcfFufifacra,profana agcrc, rapere, obnoxios cçdcrc,nbsp;^¦'lütlcclcnbus modum faccre« Interdum nullis pcccandi fuppctcntibuscaufis,nbsp;Statui ta edebant Facinora, ne per defuctudincm Fcclcrû honefta: cogitationcs ani*nbsp;fubcunres mollitent,ac à fetitate ilia manfucFaccrent: quanto quifqjcontu-^'diQfiot in plcbcm effet,tanto Fc nobilioicexiflimabat« Tot roalis in omnesregninbsp;wtcs diffiifis,Scotia oneri fuccubuiffet, nifî cifdem teporibus non minor ciuiliuranbsp;^'^^peffatum vis in Angliam incubuiffet * Qua tandé aliqua ex parte fppita,indu-.^nbsp;fide violata, Angli incurfionem in Scotorum agrum Fcccrc,ac latèfufà po-^^'btione cum ingenti villarum ftrage graffati.vi magna pecotum abaâa domû rc-NecScotushanciniuriamdiutulitinvltam » Satiscnim ampîamanuAn-^*stn ingreffus maiorcm quàm accçpcrat,hofti cladem icddidic lt; Ira vtrinque ani-J’populationc irritatis,magnx vaftitatesin vciiufquc gentis agtisfada: ; Icdcala-'^atismaiorparsinCumbriam, vndcinitiuminiurizortumerat,incubuit. tanbsp;*'101 oitiniclade belli vexata prop® ad folitudiné cratredada.Hxc Londinû perla-kccrc, vtexcrcituslongemaximusdcccrncrcturin Scotos: quibuscopiis regio-inopé domi intcOinis malis laborantcm facile in fuam poteftatem fê rcdaâu-
?ƒ arbitrabantur. Igitur dclcdu militum optimi generishabitogt;duccm preficiunc ^nhumbrjÿ Comitem, ob regionum noticiami de quôd magnum cius crat no.nbsp;luen/
«
-ocr page 292-Rcrum Scoticarum
men, magnaaudoritas in illisgcntibus . Ei addunt Magnum qucndâm.c^î^'f^'' quidem familia, fed qui multos annos in Gallia cum induftria:, amp;£. fortitudinisb'*'nbsp;de meruilTct ? Is edra pra:cipuo adverlus Scotos odio flagrarct, tranfeginc^'’?'4nbsp;Rcgcfertur,vt quantum agri pulfîs,autc£efis habitatonbiis deScotiscaperct,irnbsp;polteriq-, cius port fe tenetent. Contra Scoti audito apparatu hortium, amp; ipdnbsp;ex adverfo copias comparant, O mnibus præfiticur Georgius Oimundiæ CoWCS'nbsp;qui ftatim in Annandiam, quo venturum hortem intelligcbatjducit. OccupJ’''nbsp;priores Angli in horticum ingredi,SuperatoSolua:o, amp; Annando amnibusadS^J'nbsp;cam flumcn cartra locant : atque in omnes partes dimiflis cohortibuslongé WInbsp;populantur . Demum adventu Scotorum cognitofuos per tubicines revocan^» inbsp;omnefqucin vnum vires contrahunt . Vbiprimum vtrinqueinrtrudiappatuc'^'nbsp;nullam dimicandi moram faciunt. In dextro cornu Anglorum Magnus
\ iurtus. In finirtraloannesPonentoniuseques. Eiattributi Valli eveteriim num rtirpereliquia:. Mediam aciem Comes regebat» Georgius Duglaflius^ Inbsp;verlus Magnum Vallam Cragiæ Comarchum , adverlus Ponentoi’*'^ Inbsp;Maxuallium , amp;Ionftoniumcum fins qucnquetribuhbuslocat. Jpfein nac£gt; Inbsp;acie curat,ac luos breuiter ert hortatus,vt bonam de vidoriafpcm habcrcnt/jlnbsp;hcrtidiniurijslaccflitiarmainduiflent. lurtioricauia: profpeiucventiinondcW .nbsp;rum, Hortium fuperbia fi femel infignicladeretudennt.breuisIaborisdiutoffMnbsp;frudu habituros. Angli quifagittarioru numeroabundabant,cum ScotosInbsp;miflilibus fauciarent, Valla,qui finirtro cornu prçcrat,exclamat,vt à fuis offi”nbsp;audiri portée,quid ira eliidentes velitarentur ? felccuti cu horte manu confet^^^ unbsp;vbi veravirtusfpedari portée.Id demum viroru certamen ciTe, HxcIbcutus tot ƒnbsp;feed cornu comouit. Ac ftatim pra:longis haftis.quas Scoti pediti.atq; equiti Inbsp;habiles ferunt,hoftem impclluntjmputlum fundunt,fugantq;, Magnusnbsp;fuam acie cernens vitxfuperiorishoneftè adxmagiSjquàm periculi metnotio .nbsp;lam magno impetufertur,vtvelaudâciaprçliûrertitucrct, vel exttemd ûltc*^nbsp;ritu prçclari facinoris gloria illuftraret. Sed dd mcautius ruitià Fuis exclufusnbsp;ciseum lecutis occiditur. Huius cçdis fama per vtrunq;excrcitu vulgata,So*\(jnbsp;idco fe alacrius inferentibus, reliquus Angloru exercitus non diu ftetit. Cù®nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;
fuga domu properarent,maicrabcuntîd,quàmpra:liantidcçdcsfaâ:acft. vero in Soluæi ripa,cu arftus maris tum forte in amnera rcfulus fugientes rotio^nbsp;Pericre Anglorum in co pra:liocircitcr tria millia,Scotorum fcxccnti.Captif^|jj,!^‘nbsp;magnus fuit numerus : è quibusclarirtimi loanncs Ponen ton ius,amp;: RobertO*nbsp;rcncorlius . Comitis Northumbriæ filius cum cuadere porter, dumpatrot^ j^nbsp;quum imponit, ipfe in manus hoftium venit ? Capta pra:da, quantara nuH^’ jif-praelio meminerant. Angli enim amp; numero railitum,amp;gcncrC;amp;:Scotoroi®.(Jnbsp;cordia fretiadeo fccuri cô vénérant, vt non ad bellum, fed ad pomparonbsp;vidcrentur, Tanta fui fiducia,hoftifquc contemptus inerat. Valia fauciusnbsp;nbsp;nbsp;ƒ h
ledica delatus poft tertium menfem dcceflii, Ormundia: Comes vidofcaP recenfuit, Primoresinarcem adlacum Mabanum cuftodiendosdcdit:ip‘^’l^)linbsp;lam profedus ertufis omnibus obvigm omnigcncrc honoris excipitur *nbsp;geftas Rex magnis laudibus profecutus.cum vna cum fratre monuit, vt^^,5^nbsp;dum fcpcforisfpccimenfortitudinisoftcndifl'ent.rcmqucScoticatnfuoUbt'nbsp;virtute periculofis temporibüsdefendiflent, ita domi modeftiaeafliicfcet^^ijjl^nbsp;infirmiotura iniuriaipfife abftincrent,fuofquc contiacrent, Potentiam gt;
I
-ocr page 293-Liber Vndecimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.124.
^'^tismaiorum in Regem .ciuefque fuosmericiscollcdam habcrcnt.in latronibus ^^crcendis potius,quàm fouendis oftendercnt, id vnura eis ad abfolutam laudem .
: quod fi pergcrcnt faccre,intelleduros nihil fecommodis Duglafiîæ gen- / *'^pfiushabituruni Adca benignè cura rcfpondifientjà Rege dimifii læti do-rcdiere« Poft hoc ad Sarcam prçliura, vt limes Scotix ab exteroiuro iniurijsnbsp;“'tpacatior ita res Londinum nunciata Anglorum animos magis irriiauic, quàmnbsp;Confilio de bello in Scotos habico,nouus dcledus ad ignominiam delen •nbsp;decernitur. Omnibus in id vnum intends,ciuilesrepente motus exorti,vali-i^‘‘^^ucadverfus Regem plebis confpiraiio belli externi confilia difeuftît ? Legatinbsp;‘Î’^coîiatn de pace naifîj : quorum adventuscôgratiorfuit.quôdncipfisquidemnbsp;‘‘^•scertæ tes domi erant.Cura de pace non conucnitent,lcgadin iriennium indunbsp;'‘^spaftirctrodomum redierune, Hxc gefta funt anno Chrifti millefimo quadrin-^'’’feßwoquadragefimoodauo , Auxit hanc publicaln Ixticiam breui poft nun«nbsp;’’^scFlandria à Cancellario miftus, qui ad Carolum feptimum ierat de matrirao-jj'^contrahendo. Eius opera defponfa eft lacobo Maria Arnoldi Ducis Gcldria;nbsp;per matrem Burgundi fotorem Regium genus contingens. Ea anno proximonbsp;^’gnovirorum nobiliumcomitatuinScotiam venir ; ac menfelulioinFanoSan-^^eriKisad Edimburgum coronataeft * Hanc tam multiplicem Ixticiaradenbsp;^h(‘'‘‘°ha,de pace, de nuptijs nonnihil turbauit Richard! Coluiilijequitis non ob-'¦quot;finiors, nontam ipfafortaftisimmerita, quàm peflîmoin publicumcxemplonbsp;ppctrata. Richardusenim loannem Achlcccum Duglalîij ncceftarium,dequonbsp;JPf poft multas, magnafq; accçptasiniuriasconqucftus erat, cura in iure, amp;æqui-'^nullura præfidium vidctet,autfperaret, pugna odortus ipfiim,curo aliquot co-ç'^^busintercmit, Hanccçdem adcomolcftètulitDuglaflius, vtgrauilÉraola-j^’nientofeaftringerct,ncn priusquieturum,quàm Coluillijcçde cam expiaret*nbsp;lj*^cvanæfucre rainæ, Expugnataenim Richard! arce,ac fpoliata,quiconquepu-in ea repen! funt,cçfi * Hoc facinus ctfi nullo neque iure, ncque raorc fa-decrant tarnen qui cxcufaicnt,amp; propemodum laudarent, tanquam abnbsp;lOjj’gciierofohominc digna profedum : amp;,vt fier! folet rebus in præcepseuntibus,nbsp;j^Pnlentiæ perpétua comes aflentatio extrema flagitia norainibus honeftis induc-ç’L Duglalfium elatum fortunxin exitium eius irarainentis blandicijs prauanbsp;^Pit ambitio ctiam exteris nationibus oftcntandæ fux potentiæ; tanquam niroisnbsp;Jüfto
vnius infulætheatro fplendnr cantæ familix coardaretur « Occafio Ro-f petendi erat arabitio,prxtcndcbatur religio« Veteris luda:orum ritus ccclc-^omana fibi afciucrat exen plum , vt quemadmodum illi quinquagefimoquo-anno fuis ciuibus débita cuiufcunquegcnerisremittcbar.t, oppignerata gratis p^^debant , lcruosHebrx! generis libertatedonabant, ita Rom. Pont, omniumnbsp;. ^sfaâorura condonaticnera, velutDei in terris vicariusarrogabat: quam alijsnbsp;(J H^P’^dbus minutatim cauponabatur , quinquagefimo quoque anno apertisnbsp;jj^'æticordiæ fux horreis, nullius mcnlurx parcitate cohibitam omnibus publicè,nbsp;* tarnen omnino gratis efFundebat . Duglaflius igitur magna nobihtatis fre-çjf'''ha partira nouitatisauidæ , partim Ipcprxmiorum illcdx ftipatus in Flan-bd^^.^’^^iecit» IndeLuteciam terreftri itinerc profedus affumpfit fratrem Ca-f(j ,'^''*ædeftinatum Epifeopum: deinde cùm liberis Cornes carcret,Regis permif-j^^^ßpem Duglaftîæfubftitutum. In Gallia cura obfœdus publicum cum Scoto-genre, turn ob auitotura in tem Gallicam bcncficioiu memoriam liberal iter jnbsp;...... “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* icamicQ
-ocr page 294-Rerum Scoticarum
rent, rcmque iudicacam cum fide cxolucrent ? Sed cum ad negotiunicf^^Jilt; dum non ladsvirium Sinclaro effet, alijseludentibus , alijs non finecon*‘’(^ƒnbsp;cum excipientibus,reinfeda domum redijt. Rex hoc fuæ audoritatis -irritatus iubet vniveifos Duglaffiæ fadionis fautorcs in ius venire i TO ,nbsp;imperium publicoshoftes denunciat. ConfciiptoadvcriuseosexcfCitVj’^.jfiii^ 1nbsp;uidiam duck. Primo adventu ducibus in arccs compulfis parscxiguaR^êJj^nbsp;copiarum,dum reliquosper afpcraloca vitabundos pcrfcquitur, nonnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
nia retro ad Regem venit. Rex indignatus tantum vagos prçdonesaufos» tcmpium fui dcmerct,rcceptacula corum aggreffus Mabanum areem n®*’nbsp;laborc capit, Duglaffiam vcromagnacumfatigationemilitum innbsp;dadam foloæquauit; agrorum cultoresjqui fclualqucfortunaslibicoW^^ji^i'nbsp;fuis quæftoribus agrorum frudus penderc iuffit , donee c Duglaffy bonbnbsp;tum folucrctur * His fere geftis excrcitum foluit, magnam Icnitatis, amp;nbsp;famam ctiam apud hoftes confccutus « Hæc vti geftafunt Roman) quot;quot;“Xi „nbsp;mentcr Comitis aniroum commoucrunt. laraq; ctiam vilior fuis ànbsp;turn parte defertuscum paucisitcringreditur . Cum per Anglian) innbsp;vicina veniffet,Iacobum fratrem prçmifit, qui Regis ergafcanimunicxpi‘’^^ttfl*nbsp;Quem vbi placabilcm compcrit,domum rcgrclïus,humaQitet receptu* Mnbsp;admonetur,vtlatroncsfcgrcgatosàfcconipefcerct prçfcrtim
Duglaffius ita futurum recçpiffet, nonmodóin priftinumgratiæloCUt’^çL/*
- nbsp;nbsp;nbsp;—nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• _nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦ /T-___a* JD
amp; amice habitus Romam fui adventus expedatione implcuit « Poft altcroin» jj ab ciusprofedione menfem, qui mctu præfcntiscontinebamur inimici,nbsp;paulatim cmcrgcrecœperunt , amp;dc iniurijs pridem illacisqueri ? Cum j,*nbsp;ad Regem aditus , nee difficiles ad audiendasquerimcniasaures cftcfauiadinbsp;gatum foret, quotidie fortunam lamentantium fuam turbacrcicebat :nbsp;coraplcbar aditusad Regiam ferentes. Rex, qui neque rcijcerc miferorumfl^jnbsp;relas, neque Comitem abfentem indida caufa damnare poterat, medio icfp^ .Jnbsp;importunos turbæ clamorcs ad tempus fedauic ; feenim procuratoren)nbsp;adeffc iuflurum , vt eo prçfentc decrimxnibusobiedis cognofccretur. bf.nbsp;vocatiis non paruiftct,miffi è minifterio Regio, qui renuentem vi cogèrent»nbsp;aulam perdudo non defuerc, qui vocifcrarenturcxtcmplofpreti imperiinbsp;ab co expetendas ; nimia patientia Regiam audoritatem vilefccic, ac infimonbsp;ludibrio eftc » Specie ilia Icnitatis improborum audaciam crelccrc, amp;nbsp;impunitatefccleribus noiiis aditum patcficii , Nihil bis com motusnbsp;tentiafuaperftitic, vtmagisincommodorumcompenfationeaceußtonb^’^nbsp;ficri,quam animos vindidxaiiidos fanguinc cxplcri vellet, itaque Jj'nbsp;Comitiscuftodiaeduduinius venire iubet. Si quid ad obieda crimina jjii'nbsp;re poffietjiccre prxfatus, vt id libéré, ac citra timorcm faccret.hortatur.nbsp;diciapaium profpcrccxpcitocum Rexiudicatum medo lolutrciuftfic^’ P j/nbsp;ratorin Coroitis adventum , quern intra paucos menfes expedabat,nbsp;gram fcruaturum refpondic : idque fecifle credebatur au doribusOrmt'’® cjU'inbsp;Morauio Comitis fratribus. Re,vt crat ad Regem delata, mittitur Gulicl‘^*’jlt;,nbsp;clarus Orcadum Comes perid tern pus Cancellarius, primumin Gallooi^**nbsp;inde in Duglaffiam. Is çoadores creauit,qui reditus prardioivm Duglafl’i^tjfi''nbsp;»AM* » A •**» JC «I A •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;______- c_j____-J______d admonetur,vtlatroncsIcgrcgatosàIccompelcerct prçlcrtim Annanu‘*’.^^^flinbsp;pcrciusablentiam multacrudeliter, amp; auarc perpetraflent. Idciinii)*^^*rt(/nbsp;Duglaffius ita futurum recçpiffet, nonmodóin priftinumgratiælocu’’^^^/nbsp;tutus.'fcd Pforex ctiam omnibus cius impcrioparcreiuflîs,per totaio
-ocr page 295-Liber Vndecimus. fol.izj.
^wlaratus.Sed vaftus animus fublimia fem per,amp; im moderata cupiés hoc honore, *lgt;ntnaximus ci lub Rege pocerac concingere, non contenrus fuipicionurn nouasnbsp;’^ufasteraeiitatelüa principi fubiecic. Clam enim in Angliam profedus eius gen-**sRcgem conuenit. Iple res repeticas, ac non reddicas caufam icineris videri vole-yäUEa cjuó leuior,amp; minus verifimihs crat,eo acriores in animo Regis iampridemnbsp;’^‘cnfo fufpitionum aculeosinhxit.* cumque iram non diflïmularet, vc qui aJtiusnbsp;fub co colloquio latere interpretareeur, Duglaiïius itcrum fupplex ad ex*nbsp;pfttatnlçpe Regis clcracntiam confugic ? Ibi Regina,multifquc primorum depre-j^cantibusjcum fände iurairct,(e nihil in poRerumcommilTurum, quod mcrito Rc-®gcniofFcnderct, noxa libcratus eft, magißracu tantum adempto, Admotiiterumnbsp;®dicrum gubernaculum Orcadum Comes, amp; GulielmusCrichtonius, qui perpe«nbsp;Jjioin fidepermanferant, Ob hanc tantam fvt ipfe videri volebat) contumeliamnbsp;^uglalTius omnibusaulicis erat iratus : fed præcipuèGulielmo Crichtonio, cuiusnbsp;^tiflinium prudentia fuos conatus omnes impediri putabat • Hunc igicur fi pof-‘^Unüdijs: fin id minus proccderct, quouis modo c medio tollere ftaturt ? ld quónbsp;^'note hominum indignationefaccret, fubornatur quidam c Dugl3fiijaroicis,quinbsp;’‘icercife Crichtoniura audilfealTeuerantcm, nunquam rem Scoticam fore quie-^äßiincolumiDuglaffiorumfamilia . In eo Regis, rcgniquclalutcm,amp;ordinuranbsp;’^oncordiam,amp; pacem publicam clTe pofitam, fi homo natura tutbulcntus,multis,nbsp;’ïlidifq. piopinquitatibus fubnixus, quando nullis beneficijs placari, nullis honogt;nbsp;^ibus latiari pollet.tollcrctur: eiufq; morte tranquillitas publica ftabiliretur. Harenbsp;^oulapalTim diuulgata,amp; quia verifimiliadicebantur, pSærifque crédita magnamnbsp;Gichtonioconflauit invidiam. Duglafiiuscomperto pcrcxploratorescum Edim*nbsp;PurgodifcclTurum, infidiasin viadcmultanodc, quaro poteftoccultifiimèlocat.nbsp;«Q cascum ventum efletjqui occulté lublcderât,magno cum clamorc exorti funt:nbsp;^ui dcptchcnfi étant, improuifo primura attonitis malo dextcrac,mentefq; obtor-PUcrant,Gulielmusvirmagnianimi,amp;confilij,vbifeàtrcpidationccollcgit,vnoexnbsp;^Js.qui piimi Icobtulerant, cçfo, akero vulnerato,pcr medios hoftes cum luo globonbsp;Jo aliquot acexptis,erupit. In arce Crichtono,quô pcrfugcrat, cum dies
^Hquotcurandis plagis dediirct,magnaclientium,amp; amicorum manu, quantopo-filentiocollcdaEdimburgum proficifeitur : adeoqueccleritate famam adventus prxvenit.vt inimicum necopinantem pene opprelfcrit. Duglalfiusnbsp;’^perato ereptus periculo incertum ira, an pudorc magis anxius, cum aduerfx fa-’önis opes non inuito populo crclccrc viderct,vt fiias etiam ipfe partes accefiionenbsp;^•'gt;utnfirmaret,Crafordix,amp; Rolfiç Comités,fccundum nomen Duglafsium,roa*nbsp;'tïiètum fama, amp; opibus florentes federe fibi coniungit, iurciurando inter iplbsnbsp;quod eorum quilibetcçterorumfedcratorumclientibus,amp; am ici sad ver fusnbsp;^pnties auxilio foret . Qua confpirationeconfifi, non raodo diuetfarum partiumnbsp;4o jf^^’^^dRegiasetiam prx fuis contemnebant, Hxccum per le Rex indignantccnbsp;ƒftet,accefietunt amp; recentes irx caufx.qux immincns exitium Diiglafsio matura-JoannesHerefiuseques nobilis Gallouidianus,quôdà Duglalsiorum fcclcri-
J^sabhorrcrctjlequedomi ferecontineret,immifsis Annandianis,prçdonum iniu-Jvexatus,cum apud Duglafsium fçpc frufira quefius fuiffct,nullumq; aliud fup-Cfct remedium,vim vi vlcifcidecreuitjgiturcolleda manu amicorum,Annan* itigrelTusa latronibus cum fuis omnibus captus, ad Duglafsium deducitur:nbsp;Kege multum pct liceras dcprecante jufpendio tanquam latto extinguitut.
Cc. j* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eares
-ocr page 296-Rerum Scoticarum
Earcs cum atrox,vterat,omnibusvidererur,paffim ferebanturfermonesDog^^^ um no obfcurè peflïmis artibusregnum affcäarc : nihil enim iam aliudnbsp;què tam vafta cupiditas expleri pofletrquamopinionem intra paucos dies altcT jnbsp;«quèfocdum facinusauxit. Erat in Gallouidia MaclelanafamiliagcnerCiS^^^^,nbsp;bus facile primaria, Eiusfaroiliæ princeps tutor cum cDuglallianisqucndan’^nbsp;durs iniurijs fi b i facicndis molellum occidiflctjvnà cum fratre captus, ànbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii
in carcercm crat conieótus. Rex per captiui amicoscertiorfaäus,ac vehenaco I rogatus,ne hominem nobilcm, amp; alioqui virum bonum finer« non ad !nbsp;Icdadcertumexiriumad eundem iudicem.amp;rcapitalcminimicuminiustral’i)nbsp;non taro ptæfens crimen foret nocitutum,quàm quod meliorum partiuronbsp;fuificr, Illucigitur RexPacticium Graium Maclclaniauunculum equitcoa*’^^nbsp;Icm^ac Duglaflij ctiam propinquu roitcit, qui iubcrct, vt captiuo in aulain P’Lnbsp;Ibiiurccumcoexpcrirctur. ComesGraium humanireraccipit. CaptiunD’ fnbsp;curafiet intercafupplicio afficiendum tanquaà facinoris, quod fc invitoà fui rnbsp;petraium crat,confilio alitnus Graium rogat,vi fe Rcgiexcufct, Ille vcrol^%(inbsp;iudibrio habitum cernens adeocxatfit,vt Comiti propinquitatcro, amicif’^*^^)^^nbsp;quo prxterea necefsitudinis vinculo teneretur, ex co die rcnunciarct;nbsp;fitjfe quibufeunqj rebus pofict,iHircicu perpetuo futurum. Nuncio innbsp;lato adeo indignum omnibus facirius eft viluro,vt iam palam heroerentnbsp;uro priuati roodu ftipcrgrtflumjquoddiu mcdiiabatur, (cpalaro pronbsp;EÔ baud dubic pertincrc tot Comitum CrafordiæjKofsiæ, MoraMix,Or^’’^pir fnbsp;cum coconfpirationem. lilucfpedarcoccultacum Anglo colloquia,nbsp;tum.diripicndæ plcbis perroifiam liceniiam.lam inncccntiaproignauiaf^jiii'nbsp;(idem adveifusRegem pro perfidia puniri, NimiaRegis indulgentia p^^nbsp;Aesinfclcfccrc, Enimucrocapcflcret ipfc aliquandoimperium, ac pronbsp;agat, Itaderoum appariturum,qui hoftes,quiamiciefi'entraut fiidroin**^nbsp;propter quorundam potentiam änderet,peifidism luis oppritr eretnbsp;id quidc änderet,quid aliud lupcr£fie,riifi vt qui ad euro dicro in fide pc» ’nbsp;aliquando tandem fibiccnlulerent. Hisfcrmcnibusquanquaro amp;nbsp;noruro, amp; prona in fufpiticncro Reguro creduliras fidero facerent, Is*^nbsp;nita quadaro leniiatc.fiue iaro facinorc deftinato Duglafsium ad fcnbsp;facinorum fibiconfcius,rocroortoties veniam iropctratâ,ctiam nonnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«J*'
nouum efi Crafotdiofœdus effet inuidiofum,etfi in Regis clerocniia ƒ habcretjtamcn procliuior in timorcm renuit in aulam venire, in q”atct,‘^nbsp;tentes haberct inimicos: quoldaro ctianupcr luocapitiinfidiatos.
vt difcutcrentmulti homines nobilcs,qui euro Rcgeadcrant, roitiunt«'' jjid ploroaomnium chirographis, amp; figillisappofitis, lacrarocnto interpofit^'jjjD^^nbsp;lé ctiamfi Rex quicquam adverlus Coroiiis falutc moliri velit,nbsp;croiffurcs. Duglafiius toticsexpertusRegiscleroentiam,prater fidemnbsp;nobiliuro virorum pollicitationibus confiimaiusStcilinum venitmagP^.^^fp^nbsp;entium turba. Liberaliter à Rcgc inuitatus,in arce alccndit. Coena h’jfnbsp;aûa,Rcxin cubiculuro fecrctiuscum pautiscuro introducit: nchisq»*nbsp;bitiSjCum quibus omniaconfiha cómunicare conlucuerat. Ibi Icrmoncfi’^nbsp;orfus de maiorfi cius fidc,amp; fottiiudinc, fuaq; in oroncm familia indulge.nbsp;lim ctiam in ipfum. Fatinoribus cnira ab co pcrpetratis,vcl ætatis jjijf''nbsp;iraproborum confilio, veniam Ic facile dtdiffc « Semper fpeiaflcvd
-ocr page 297-Liber Vncîecimus. fol.125.
'’’Sanitate,fiiclcraétia,velartatismaturitatein meliusprofedurum, Acnenuné | ƒ 2 ^quot;'detnaliterfpcrarc:neq;quandiueum irapièpatratorum pœniterct, aditumadnbsp;’’^anitatemforeintcrclufum. Hocquidem poftremum,inquir,cum Crafordio,nbsp;f.^“onicnfifœdus, neque tibi honeftum, ic mihi ignorainioium, ctti percnoleilcnbsp;/°)tamenciusdirimenditibiadhuc facie potcflatcm. Id quanqnämeoiurcpof-j3jpç,^ fuadercroalo:vt,quando omnium oculi in te iuncintcnti.crinbsp;'Sutn fufpifjoj^ej^bj jjljgçpjjyj fcmoucas . Duglafbus ad cçtcra fàtis de- .nbsp;jj^’’erefpondit,Cumadfœdetismentioncmeftvcntum,pauloperplcxiusagebat: •nbsp;J^f-'^’^uideexpediebat quidcfletaâiirus,feenim cum(ocijscodocuturum. Ncc »*'5*' i''rr»^«E«»rnbsp;'’MerejCurinprçfentia Rex id tantopere vrgeat.xum in eofœderenihjlccnti-jçj, '”'»9^od eius animum dcbcac oH'endcre. Rex fine dcliberato iam facinore,fiucnbsp;V PoBfi(vt videri volebant aulicijcontumacia oifenfus, Si tu, inquit, non vis,egonbsp;j|nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et cura didopugionemeiin pedusdefixit. Ad ftrepitura quiad cfbuni
tp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vulneribusconfîtiunt, Suntqui proxime poft Regem
f ®^dcio Graio,cuius ante meminimus, fecun in caput adada^eum cxanimacum Wanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reliques,quiadcrantjVt ftudiû in Regem oftéderent fiiam quenq;
• Hæccçdes inciditin menfem Februarjum ,anni 14 yi.iuxta fçÿ'”ationcnp Rotnanam. Erant turn Sttrlini quatuor fraires eius,magnufq;cosnbsp;'’’(ïi/^^'^^^^’Etatis numerus . Hi rc tomperta fvt in repentino motu fieri lolet)nbsp;^cpidatione ad arma concurrentes omnia clamoribus miieuerunt.
^iç ^''^^edato per primores tumultu,iufti,in hcfpitia fc quifq; fua rccçpcrc.Poftri-lacobum fratris dcftindi loco Coraitcm Regem,aulicorumq; perfidiam invedus hoitatur,vt qui aderanr,nbsp;hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cingant.copiafq; vndcquaq; conuocent; extrahant ab illislatibu-
perfidiam fortes, dumadhucicelcrûccnfcientiapcrrufbari lacobi pietatem,amp; ammimagnitudinemlaudare.Verbmnbsp;^^’°^’5^°^ßEoabhorrcrcvtquibus nihil ad rem tanram fufeipiedam paratinbsp;’Cal* 'Utercadifccdunt:ac re cum prçcipuis amicorum comrounicata adnbsp;(jj ^P’^‘’*^^'’®rû»aflula adjeaudam equialligata,diploma K cgium,«c procerum,nbsp;tiijf, publica ad eum affigunt: ac nulla verborum contumclia adveifus Regem,nbsp;abftinentes,per Vicos trahunt» Vbi in forum ventumeft.quin-^ifr,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;buccinis perfoUantes Rcgcm,quique cum eo ersjit.præconis voce fœ-
Oppidum, immerenti ‘^’’^’P’unt: coquecgrclTi pet lacobum Hamiltonium rétro mifiuranbsp;E)cindc codem furore proximis die bus percitiad agros omniumiqui innbsp;i|)fjj^5S*spermanfcrant,diripicndos difeurrunt, Dalkeihiarccm obfidcnt :iure-^^^dngetes, nifieacapta no difeefturos. loanni cnim eius loci dominonbsp;'Sceranrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XJ ;ii_____n______I-..-_____
''ii4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iHc,cum Comité Angufixàrcliqua Diiglaflîoiûgente
•^4 ^'^*1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tenuit cxpeöatione diutius obfidio Patricio Coeburno prx-
W-’K'X-V- W* I »V ,Weao.adcœn«k”ôw;Si=
«lt;iptis,labore.amp; vigilijs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DuRK’an'’'“ ‘^oP'i’
ir^^'Xcrertu, Vt fuislaborannbus ferret ope ,cutn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auxilits àlecten-
Alcxâdrum Gotdoniu,qui1 tu nbsp;nbsp;g An-nifiam ducéti
vfquecollcdis aductare diccbatur. Vc’^J^ Cemmiflb at ri p, , ^Oatordix adBrcchinum tum valida manu te obu^.
^ '^cuià Rcgiotura acics media ïam loco mouen CGC P nbsp;»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuftine,.
-ocr page 298-Rerum Scodcarum „ ' fuftincrctimprcffioncra loanncsCoIcICus ,qui finiftrx piaccrataJr,Grafofûi‘’’^ænbsp;cratinfenfus defcrto mcdiam acicm nudauit; quotcrroicpcrcvlfi,quipcnc'''^nbsp;res crant,tcrga verterunc« Gordoniusprxtetfpcm viâoria nrulto tarnen cufj*nbsp;rum (anguine potkuseft,duobus fratnbus cum magnogtntihuro,amp;. tlkntiu^. Inbsp;mcro cçfis. Cecidcrc ex Angufianis non pauci viti illuftrcs. In ijs loarnesLt^’nbsp;fiusComkis fiater « Ipfciraabhoftibusindclenorcsvcrla,arcescoruni lt;nbsp;gios ferro,flammaque vaftauit.Hicc vtliberius faceret,Gcrdonij lepcntino*^nbsp;reditu effedum cft,audito Mcrauiæ Comité in fuosagros Bcgianoscmniciu*’^^,nbsp;latis gcncrc fæuijfTc. Itaque cum vidcre exercitu revedusjuon medo cladcP’.^nbsp;ceptam hofti rcddidit,fcd cum Morauia: finibus expulit, Hac præcipitinbsp;Interea Rex ex lacobi Kenncdi maxime confilio,cor.ucntu Edimjburgumii^®*d{nbsp;Duglafliae Comitcro,quiq} eiusfedam fequebantur, ptoccres per fœtialem^^j^,nbsp;‘ tantum abfuit, vt parucrit, vt proxima node libcllum tcmpli valais -t*'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦ gendum curaretje (alutcm luam nec Regicommiffurum,r.cc ci oinnino in
dir»«.’; I
! rum pariturum , quipattuclesfuos Edimburgum , fratrera Stcrlinuroatî^^^ ynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;publica illcdos tam perfide indidacaufatrucidarit. Comitis proximoc occiu^.jjj
1 tuorfratres I^bus, Arcj^aldus, Georgius, amp; It^mcs, ac Beatrix nupcr Ci*” j ' vxor,item Alexander Comes Crafordiæ in hoc eoueniu holies public! dervni^ .nbsp;1 ^ulti ctiam in fupremum ordincm illedi. Flarifque eX rcbtllium bonisnbsp;décréta, Excrcitusad hoftes pcrlcqucndoscontradus.- agri vaftati; pecoraaba fnbsp;frumctainhorrcisignccorrupta; hieme deinde,cum fubdio habcri milts
\fetjdiroilTus. Expcditioin verindidaJacobusDugUlUusiotcrea.ncfamiü^^fLj V qux ex locupletc tratrimonio in immenfum cxcitucrant, ad alicr.es xinbsp;j Bcatricemantcafratrinuptamvxorem accarpit. Cum Pont.Rem.agk, vti^nbsp;A trimonium confirmaret. IdinccptuniRcgcperlitet3simpcdicntefiuflr3cii“[,|j(nbsp;1 Hoc anno,duobulqj fequentibus, agrorum dircptionibus, arciumq^cociff*’*nbsp;jinterfadioncsccrtatum eft, Nunquam ad lumtxç rti alcsm eft venturn.nbsp;ciuscladis pars in Annar.diam,Fotcftiamqj,0t vicinosDuglalTiatïorum (jD'nbsp;buit. Yaftitatcm agrorum fames, farotmptftisconlciuia eft. Intereapruc^^^nbsp;res amicorum cd tn Içpcnumcro cum Duglaflio cgiflent, vt fc.fuaqj cmnix yjjÿnbsp;dementia:,quam anicafrequentermaiorcsciuscxperti fucrant, permitterri' (/nbsp;prxfcrtim Regem habcrctnatura faGilcm,amp; pet smicos cxcrabilem :nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tj^s
tinacia familiam clarilEmam cxtingucrct.totq-, virorum illuftrium,qui fequcbantur.falutem prodcrcîgt;auttôncceflitatiscosadduccrct, vt calami^ ƒnbsp;fradi fibiconfulerc cogcrentur , facilcm ci fore pacifitationem rebus florent*nbsp;deferto ab amicisnullamIpcm vcnizfupcreflc , luuenisartatc , ôiingcfiio .nbsp;rcfpondit,nunquaccium poteftatile pcimiirurum.quinecpudoris,necdiui'’*^||i/nbsp;humani iuris vincuhs vllis cotincrentur; qui luos patrucles/ratremq; blan»-^?nbsp;cendoad leaddudostam peifidiofé , amp;crudclitertrucidarint: omniapot*^ w-trema palTurum,quàm vtcorum fefidei credcrct. Ha:c proingenio quifqn^P jjiinbsp;bat.aut reprehendebat. Fcrociorcs,aut quibus mala publica quæftuinbsp;magnitudinem laudarc; prudcntiorcsluadcrc.nead eXtremum dcfetcntibns ^4nbsp;cis occafioncm pacificandi feto queretetur omilTam: qui fere cxitus floltisnbsp;efle folct. At Crafordiac Comes longinqui btlJipcrta:lu5,lt;kcaufa’,quaroln‘‘‘^^^ii^nbsp;iniquitatem , communefquc rerum commutationesfccumiepoians.gn^*^nbsp;Icniam pra:occupantr prmcipis gratiam fore facilcm, pcrlcucranti
4
-ocr page 299-Liber Vndecimus. fol.127.
ab amicorum parte dcfertus.reliquorum fide fufpeda. Regem per An- r l^^^niiterfacientem, habitu raaximeadniifericordiaincompofito,capitc,pedi-/nbsp;£^pUenudatisfupplexadijt : ingenuequc temporumfüperiorumoffèniasconfef-Regis tradidit, commemoratapriusinRcgcsnuiorum fuo-^.f^obfcriiantia,amp; offieijs. Scire fuaculpa,fe omnia extrema mcritum» Quicquidnbsp;^ifortunarumque dr in pofterum habiturus,id fc Regia: debiturum clemenciæ»nbsp;*^gt;pluraque huius generis non fine lachrimislocutuscommouerat vehementernbsp;j.^*'^bquiaderant* InprimisquofdamenobilitateAngufiana: qui, ctfifuperio-1(1 Ç ƒ stem poribus Regem fecuti fuerant, tarnen familiam tam vetuftam, amp; claramnbsp;P^Tæbani ab inreritu vindicatam* Fundus eft ibi Jacobus Kennedus amp; boni Epi-°Pgt;)amp;ciui$ officio: qui plurirois,amp; grauiffirais Comitisoffenfisremiflîs ,ialutcmnbsp;Regi accuratè commendauit; id enim quod erat,rebatut, Regis viribus tantänbsp;j^'^eflïone audiSjhoftera in pofterum indies debiliorem futurum, multis tam clarinbsp;/’ttiinis cxemplura fecuturis. Rexetiamcum arbitratus frada priftina fetocia exnbsp;*^o prçteritorum pœnituifle,non difficilem fe prçbuipveniaque data,amp; bonis,nbsp;j '‘'^oreque priftino reftituto monuit,vt in officio permaneret. Crafordius qucquonbsp;'’'itate Regis ,amp; facilitate provocatus omni genere officier urn cum poftea deme-ftudyit : in vltimas regni oras proficilcentera cum fuis copijs eft comitatus :nbsp;ÏQ r “tiique ibi pro tempore compofitis, reverfum domi fux liberaliter accçpit.
^’’ti ad rcliquias belli ciuilis conficiendas, quantas conficcrc poftet, copias polli-adeoqueomnem vitae rationem commutauit, vt priftina fcrocia depofita P comiter cum nobilitate vicina vixerit; eoque interitus eius breui coigt;nbsp;5^utus maiorem Regi.populoque vniucrfo dolorem attulerit. Carpentc paulatimnbsp;viresDuglàffianotu, reliqua fpes eratin Anglo, fi quid indeauxilij impetrarinbsp;^‘^flet.MiflusHamiltonius Londinu,rcfponlum ab Anglo rctulit,fe nulla aliacon-^'tione bellum adverfus Scotosfufeepturura, nifi Duglaffiusfe,fuaq; omnia ei de-®tet,ciuemqucfe Anglum profiteretur * Hac lpcincila,cum ab altera parte Rexnbsp;'^iftiSjprofcriptionibus, ôiarmis vrgeret,atque omnibus,que bellum fert.malisic-ƒ P« vexarei, Hamiltonius Comitem hottatur, ne Regem finat fingula carpendonbsp;w ^’^iüerfalabefadare ,aedemum evertere : quin potiusin aciem prodeat: rem for-committal: aut honeftè vincendum, aut ibi for titer cadendum. Id demumnbsp;Jpmine Duglaffiano dignum; in coque vnicum æruranarum finem efte pofituin^nbsp;vocibusexciratusjcura per amicos,amp; clientes, quantum potuit excrcitum co-®^gt;flet,adfoluendam Abrecorniobfidionem ducit. Rexenim multisarcibusDu-^^Hianorum deiedis, Abrecornumlonge munitiflimum praefidium, medioferenbsp;Sterlinum,amp; Edimburgum itinere fitum,obfeftum tenebat» Duglaffiuscdmnbsp;venilfet, vt amp; hoftes confpicere, amp;ab eisconfpici poftet,amicique hortarentur,nbsp;j^velegregia vidoriaperpetuam laudem paratet,vclhoncfta morte fcàcontume-miferijs vindicaret, cçtcris omnibus ad decernendu paratis, fuacundationenbsp;.^oiura animosfregit. Exercitu enim in caftra rcdudo.bellû ducere decreuit. Idnbsp;^'^sfaâum cum homines militares damnaftent, Hamiltonius pertaefus eiusigna-'^tïi, dclpcratoque partium fucccftu,ea node ad Regem tranfiuit »Rex veniaranbsp;wdemdedif.fed hominialioquiaftutononfatisfidenseum Roftelinum ,quxatxnbsp;/^mitum Orcadum crat.relegauit : ac poftea deprecantibus aniicis euftodia liberum inamicorum numerum recçpit, incruentaeipotiffimum imputata vidoria.nbsp;^Çterifere Duglafsianicxcmplum Harailtonij fecuti, quacuiquecomodum fuienbsp;Çc. iij, dilapû.
-ocr page 300-Rcrum Scoticarum
dilapfi . A« niultis vulncribus vttinquc accæptis tandem capitur, casfoque pi^' fidio fcmidiruta in victonæ monumencum rclida cft « Duglaflïus pene ab oian^nbsp;busdefertuscum paucis familiatium in Angliam profugic ? Inde nonnbsp;póft Annandiam, qua Rcgigt;s prafidiis tcnebacur, cum parua manu ingtclTus ,pt^'nbsp;ho coaimiHo inferior fuga euro loanne fratre clapfus Arcibaldus MorauixCoquot;nbsp;mes cxlus : Georgius gtauiiet vulneracus in roanus hoftium venit : euratifq''’®nbsp;vulneribus ad Regem adduclus, capitc luit, Conuentu ordinum Edimbi^f'nbsp;glim indido in nonas lunij , anni millcfimi quadringentefimi quinquagc^*^^nbsp;quinti, itttum lacubo, loanni, Beatrici Duglaflijs aqua, amp;c igni interdidsJï^' jnbsp;Beacricem hanc adapublica matieni boiumfaciunc : quod rnihi ramen non®nbsp;verifimile , nifi forte per adoptionem fadiöntciui filij . lacobus Corocs inbsp;busamiftis,abamicisdcfertu«, Anglis diffidens , vt nihil incxpcttumrelinqnCf^^' 1nbsp;Donaldum Æbudarum tyiannum , cundemqueRoflîæ Comitem adSteph®^®'^!nbsp;dnnum conuenit , heroinem ftiopte ingenio , fceleratum facile ad bellum**”.' }nbsp;pellit * In proximos Reg« agios primuro (zuitur, niillo lexus ztatilqucdif****nbsp;mine . Nihil ab iniuria tuit imronnê , quod ferro , óaromaque violaii po*® gt;nbsp;Pari crudclitaie in Argatheliaro , Ataniam vfus » doroum przdaonuftusico') ' :nbsp;IndeAbria, Morauiaque vaftatisEnncrncfluin diuerrit . Arce captaoppid** i
* direptum incendie. Nee Anglus incérea quieuit : fed tempotibus infidö* | Incurftonesin Marciara fecit; czliiquehominibus aliquot illuftiibus,nbsp;rem late gratfantera compefccrcannixi erant, plenum przdarum , viè region®nbsp;pulcnta doroum finedamnoredijt ? Pfoximo poft hunc anno, Beatrix fupcri*’*jnbsp;Con.itis Duglafliz vxor, Sc. frairi eius lacobo aliquot annos habita vxorislo®*’^nbsp;Regem profugit. Supeiioristeraporisctimina in lacobum rcijcit: leamp;femiD^ ’nbsp;amp; auxilio deftitutam , ad fceleratas nuptias vicoadam, ad primaro occafion®nbsp;lacobo abtente,ab ca feruitute profugiftc. Rcgia: fidci Ic, fuaquc omnianbsp;tere : quicquid de ipfa,eiofq»cpatfimonioftatuerit,ciusdccrctolibentef p^*'^nbsp;ram . Earn Rex in fidcin receptam Baluanixqueagris donatam, fiatrituo®’*/^nbsp;dem macre Atholiæ Comiticollocaiiit? Eiuscxempluro fccutacft Donald*’*”nbsp;lani vxor . Ea erat lacobi Leuiftonij filia, ab aooProtege, fuadente ctiani J^®^' jnbsp;Donaldocollocata : vt ferum hominis barbad molhret iEgenjum,cumquoiof\^nbsp;tibus fadionis Rcgiae rccincrct ? Sed tum propinquis fuis in priftinum locum Inbsp;tiae reftitutis,ac roarito ad Duglafîîanas partes adiunóto,cum vilior,amp;contcn P*j^5lt;nbsp;apud cum quotidicfierce, advcrfus batbaram ciuscrudclitate Regisopciniu’Pnbsp;rabat. Ei nulla fepurgandiaderat neceflitas apud Regem ,qni audor ipfe ciusnbsp;tiimonijfuiflet. Igiturhberatitct,amp; humane rcczpta, prædijs amplis donatun4nbsp;fubfidio leliquum ztatis honotificè dcgeret, Eodcm fcrc tempore Patricius înbsp;rintonius occulte qnidcm Duglatßanac fadionis,tèd Rcgiamaulatn diutêcutusnbsp;anncm Sandelandium Caldareum adoletccntcm circitcr viginti annorum.S^nbsp;num Stuartnra hommes nobiles »äiconfpicua in Regem fide ad Britannodun**nbsp;nadus fibi opporcunos occidic, Ipte deinde ab advertà fadiorwbreui poft compnbsp;henfus pœnas luit. Fuit infignis hic annus multorum illuftrium virorura mo*nbsp;fed maxime GulielmiCrichtonij. Is quanquaraequeftriloco natus effet; tam , ƒnbsp;obfummam prudcntiam,amp;:fortitudincm,fidemqifingularcmcrga Regem ad *nbsp;mum vtque vita: diem conftanier cukum maximum, bonis omnibus deßder*nbsp;fui reliquit. Proximo anno, Anglifupcriorum iniuiiatu impunitatc
-ocr page 301-Liber Vndecîmus. fol.128.
«öiricoPercio Northûbriæ Comice,amp;: lacoboDuglafTiaexuIe, Marciam lace va-Hanc populaiionem vt prohiberct Georgius Duglaflîus Angulia; Ccmest f^Mamanu populanû inpredatorcs impetum fecit : ac magno cû tumultu pattenbsp;''’ru, in qnâ Jelatus état,ad fuas (lationes côpulit. Qua indignitatc Angli cômoti,nbsp;'?rcris nondû ad figna revocaiis, aciem promouenc • Ncc Scoti morâ prçho faciûc»nbsp;'rru æquo Marte vtrinq} maioribus animis, qiiàm viribus pugnarctur, qui fpatünbsp;P'r^groscrant Angli c clamorc diffono,ac tumultu hoftê adelTc fcnticnccs.nc prç-quatn ainplilîimicocgerânt,amittçrent,rcdàdomûtontcnderunt. Eorû diPnbsp;'uus farilioré.nec tarnen incruentâ Scotis vidoriâ dfcdit, pan ferc numero vtrinqjnbsp;.''^l’T’ultis Anglorû in fugacaptis. HuiusvidoiixnuciusadRcgéallatusægrumnbsp;^^^'rrciuiunijhoniumq; arma animû nonnihil erexit. Dein Donaldum Infulanumnbsp;°’']; partium fuarum ad verlam fortunâcernentetn compulit, vt depaceoratoresnbsp;*''«ct. Hifubmifla orationc, mulca de Regis dementia erga Crafotdium, cçtc-”Ngt;gt;quiineademcaufafuiffcncc0memorances ; lùani culpâ in fatalem téporuranbsp;ætô confetentes, multa de Donaldi in poftcrû obleruaniia polliciti mouifle Rc-Is medio refponfo.nec Donaldo ignouit, nec fpem veniip præcidit.
1^ ’^''^Sddcextarccius makficia : nullumàdhucdedilTcanimi mutatiindicium*
^^perions temporis damna,quos fortunis evertiflet, res cis rcfticuédo: aliquo facinore eluendam tot fcclcrû memoriam, Se quidem Icire nullamnbsp;’irtutcm, quæ roagis dementia Regem deceat. Verum prouidcndum, ne ni-impcrio mali magis infolcfcanc , quam boni ad officium exci-Donaldoquidem,amp; rcliquiseiusconfilij focijs Ic fpaciü daturum,quo mu«nbsp;''°^rintatis indicia edere poflent; talcm fe quenq; habiturum, qualem rcs,nonnbsp;ïti ’^ft^rirlerent.lntcrcafccurosefle iubet: in cuiufq; poteftate Riturum felicem,nbsp;P°fthac xtatem agat» Hac ratione vel compofitis, vel (ópitis inteftinisnbsp;itidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anglia intendit. Dum de bello gerende,totifqjviolatis
confilium, fuperveniunt legati ànobilicate Anglica miffi auxilium luum petentcs.Hcnricusenimfpretanobilitatcnouosnbsp;cxtulcrat quorum de confilio vxot cius virilis animi foemina cunäa adminbsp;jçJ^^at.Auxcrat etiam Regis apud fuos conteraptû,amp; familiariura eiusinuidiamnbsp;Mormaniamale gefta. Tot prouincijsamiffis,antiquis infulxnbsp;fetçnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iremebant, neque Regis ignauiS,neque Reginx lupetbiam diutius
Cäpitu coniurationiserant trcs,Richardi nempc dux Eboraci,amp; Comi-liUj. ^r^buriæ, amp; Varuici. Legati Angli,cum de iufta belli caufa,coniurationis opi«. b P ignauia multadifleiuiffcnt, auxiliu adverfuscommuncra heftetnnbsp;'Xiii '‘¦^irium.in pace fordidura,qui difcordiasdoraeßieas inter Scotos aluiflec,nbsp;^'111^^ iuuiflct, auxilium petunt« Vidoria parca.arces,amp; agrosfuperioribusnbsp;redditutos pollicentur. Rex deconfili) fcntcntia refpondic,iaro pri-nçq ^‘^^^atu return Anglicarum audilTe î neque partis vtriufqjius fibi ignotumrnbsp;vtriufque partis fententia, fe alieni regni arbitrum futurum . Quodnbsp;attinet, fibi iamdiu in animo fuifle temporum fuperiorum vlcif*nbsp;’ tegnique fui locapcroccafionemdifcordiarum intercepta, quuniiurcnbsp;rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;recuperate . Ea fi Eboraci dux , quique eius fedam fequeren-
^'ffct nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Henricum eisauxilio futurum, in hxc cum
conuentum,legati doraura tevertuntur« Rcxcopijs paratis cura in Angliam C c. üijgt; ingtefTu.
-ocr page 302-Rerum Scoticarum
II
ingrcffurus effet, fitei obuiam Anglusiropoftor ab Henrico niiffus» Ij.vtquid*^ Romaefuiffee, Italorumque mores, amp; fermoncm didiciffct,cuku om ni,comité'**nbsp;queperegrino, literifqucPontificisconfiais, fefacilehominibusminimccalWnbsp;pro legato Romano probat : amp; quo minus fufpeäafraus effet, monachusinp’,'^nbsp;tem fabulæ affumitur, cuius fimuiata fanâitate fides facilius accederetimpoftj*^,nbsp;Hi ad Regem perduäiPont^Rom.nomine vêtant, ne vltenus progrederetut: o'quot;.nbsp;comminati,ni pareret.Pontifex enim,quocommodius commune bellnm in^nbsp;munem Chriftianorum hoffem geratur, per totam Eutopam coropofitis di»’^nbsp;in id vnum intendereanimum; Icquideni præmiffos.quihæcprasmonerenn •nbsp;pliorem Icgationem propc diem venturam, qua difeordias Anglorum ciuiles*’nbsp;ret, amp; Scotis de accæptis iniurijs fati (fieri curaret Earn fe credere legationeP’nbsp;Gallia iam effe. Rex,vt qui fraudem nullam fubefîe fufpicaretur orationi:qu)^j^nbsp;rebus adhuc domi nonomninotranquillis, honeftam paeem ctiam cuperefnbsp;gato paruit,atque excrcitum dimifit . Vixeo dimiffo ab Anglisquibufdam^'^^^jjnbsp;gati fuppofîtitij fraude admonitus,iteru copias contrahit. Et quia cura Eborae^nbsp;le coniungere non poterat, vt Regias vires aliqua ex parte diftinerct, amp; fuas etnbsp;vlcifcercturiniurias, Rolburgum reda ducit . Oppidum primo adventu^^^nbsp;aediruit* Arcem longe munitiffimam dumoppugnat, legatiab Eboracen^i’j,nbsp;cijfqueveniunt ,qui Regem fuum vidum.bellumqueconfedum in Anglia*’^'nbsp;ant/gratias agunt lacobo pro eius beneuolentia, amp; ftudioin iplorum dignit^^^’jonbsp;(àlutecuenda, Eius benencij fememores in tempore fore promittunt .nbsp;præfentia orare, vt ab obfidione arcis recedat, omnique alio malcficio innbsp;abfiineat, neu ipfos rerum earum grauet inuidia apud populum, qui vix cont*^nbsp;. potùit, quin confeftim excrcitum in Scotos decerneret. Adea lacobus vido^^,nbsp;gratulatus.rogat legatos,ecquid EboraCenfis, St focij de promiffîs cxoluendis]” jnbsp;daffent?Cùm nihil fibi mandatum rcfpondiffcnt, Ego, inquit,priusquamnbsp;melegatio veniffet-areem iftam in agforaeo acdificatam evcrtcredectcucri‘O’’^u)nbsp;que poft id tempus vllo fum ifti fadioni beneficio obftridus, eut intermittf^^^i-affedara,amp;: pcneconfedam debeam,De minis iftisfiucipforum,fiue popuH Fjo'nbsp;détint. Vos nunciatc me non verbis, (cd atmis hinefubmotum iri» Ita Icgati’f J-feda dimiffis, dum Rexob(èffos omnibusquæ bellum fert malis,vrgeret,P^^ij-dus înfulanus cum magna popularium manu in caftra venir ? Is, vt facinorûnbsp;pcriorc vita admifforum faciliorem obtineret veniam, Regcmq; fibi penitusp*^^,nbsp;rctjci cft pollicitus,fi quo progredi vellet,quandiu in hoftico forct,reliquuinc’^^ d-tum mille paffusantcceffurum ; amp;:afpetioiaquæquepericulaprincipenJC^dL^nbsp;ruin. luxta Regem tenderc iuffus, cohortes aliquot ad populandos agrosem^j,nbsp;Eifdcm forte diebus Alexander Gordonius Huntilçæ Cornes nouas copgt;^^jjtnbsp;duxit. Fccit ea virium acceffio, vt quanquam arx ftrenuè defenderetur, l'j-oppugnando pertinacior effet : amp; cum an tea magis obfidio, quàm oppugo^^’.^^jnbsp;fet,abundante multitudine aÜjs, atque alijs in ftaiiones deinceps fuccedci’|| jnbsp;præfidiarijiqnorutn ïam multi cccidcrant, plurcs vulneribusfaucij inutile* A®nbsp;laboribusafTiduis, amp; vigilijs fatigati étant, paulatim ad periculafcgniusacci^^jÿnbsp;rent r quibus vt raaior ténor ad inouerctur, pars mûri Bombardisferreis,‘l'’°jj^,nbsp;lum magnusSd v(us,amp;: metuserat, quad iuffa ? Ibi dum Rcxpropiusvtaf 7nbsp;amp;exador laboris inftat, vnà è machinis violentia ignis interne furentis ,nbsp;fo cuneo ligneo, cçtcris illæfis Regem in leriam deiedura ftatim
it
tt 'I
Liber Vn deci mus. fol.izp.
^Micijjquï proxirac aAiteranc,etlï inopinavo cafu pcrculfi erant:tamen.ne RcgiS ft ^cpalam faâa,vulgus dilabcrctur,corpus vclanc. Regina,qUx co ipfo die in ca-A ^nerat,baud quaquam muiiebri animo dcicdainludus, ptoccrcs conuöcannbsp;ftacur vt animo bono fint : neu vniui hominis cafu tot viri fortes detcrriti rcranbsp;turpitcr déférant, Se in locum dcfundi Regem aliumnbsp;^uddiiduram. Intcrea omni apparatü belli hohem vrgendum, ne motte im-fiai*?^”intc'l®’^^^^'^ocior cfficiatur, ài. in vnius hominis morte tot virotüfortiutnnbsp;üiigt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;éxiftimcta Püdebatviros animi magnitudineàfœrnina
igicur adotti funt tanta vi oppugnare,vc neutra pars Regem abeffo filnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Regis filius lacobus (eptem annotum puer in caftra addudus ReM
'’ötür: ncc multi Intcrccflcre dies, cum Angli,qui in przüdio étant, laboribus» ^‘güijsconfcdiarccm nouoRcgi dediderunt, padi vt incolumes fua fccum cx^nbsp;pfwent» Arx ne iterum caufa belli foret,(olozquatur. Hunc finem vitæ habuitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
Iq nbsp;nbsp;nbsp;Secundus, anno à Chrifto nato 146 o, non multis ante æquinodium au-
^nidiebus: xtatis anno lÿ ? poftquamrcgnarcccepcrat aj. Semper à pucritU domcftica,amp; externa cum cxercuerunc, Ea moderatione animi tes adver-profperas culeratjca fuerat in hohes fortitudine.in deditos dementia«
VI maximum fui dchderium apud omnes ordincs rcliqucric. Eoque eß vifa mors accrbior,quód in iuuente flore tot malis defunduSftnbsp;cum fumma de virtutibus cius eflcc cxpedatio,tepentc de«nbsp;ccflic. Auxiteiusdefiderium fllij rebus gerendisziasnbsp;immatura reputantibus «quantum fupcrioribuanbsp;viginti annis malorum pertuliflent ; quo^nbsp;rum incendijs nondum plane rchia-dis,ex przeeriti temporis recoc-dacione,fcqucntis diuioa-repofle datum flbinbsp;videbantur«nbsp;‘ (V)
-ocr page 304-RERVM SGOTIGA-
RVM HISTORIA
AVCTORE
Gcorgio Buchanano Scoto.
irLIBER DVODECIMVS; ClIII. R.
gACOBO fecundo,vriretulimusjn «ftrisfxtin^o, deregniiurc fvtaliàsaccidcrat) onrcturccntroucrfa/'”jnbsp;liuslacobuscgcminisroinorfratri fupciftcs pucrffpr^’’’^j,nbsp;norum in oppido Calfoncregnum inijt. Deindecumnbsp;more in verba eins iuraflent, edauo ab initoregP® ,nbsp;cxcrcitureJidodoinumredijc, inarccEdirnburgentifP^\j ; 'nbsp;tela matris futurus, intcrca, dum conuentus ordimitnJ’^ynbsp;poflet ,inquo dckimmarcruro ftatucrctur . Ispaulotäfquot;^
) ro ref
1*4
cftindidus : quód rebus in Anglia turbatis , demi fan's quieris, bello privertendum cenferent: vt amp; vctcrcs vlcifccrcntur iniurias,amp; heßf®'^nbsp;perinlidiantem alienis malisdamnoinfigniccmpclcerenr. In hcfliconnniï^nbsp;in agros Anglorum cftfçuitum, Mulrx arecs,vnde heftes repertinasfaeeref’^^^jjnbsp;fîoncs foliti erant, deit dæ . In bis prarcipiia Verca in ripa Tnedac anrnis jnbsp;propinquiratem Marcianoruro agris maxime infefta. Excrcitus quoadnbsp;tempuslicuit, bcflilem agrum pcrvagaïuspnærraturahicrredcirnm ,nbsp;' Hoc anno Henricus Anglusab ÈboraccnbKegulo captus,amp;: Londinvmabd*'’*^,nbsp;fuit. Ibi form ula pacis Henrico nihil abnuere aufö fenbitur, vt ip(c dumnbsp;Bomen Regium, amp; infignia renetet, adroiniftratio rcrum pcnestboracenfcP’^nbsp;fub nomineprotedoris . Henrico mortuo,ctiam Pegivm nomen adFduafJ*’nbsp;eiufque pofteros tranfirct. Dum ha?c Londinigeruniur, Regina nunciatufsdi’^^^nbsp;tare cum magniscopijs.vt Regem c cunodialiberaret.Adveiiuseam tnbsp;cum Henrico Rege Richardo Varuicenfe rclido,circircr quinque irilHanbsp;duccns obuiam in agrum vfqucEboracenfèmprrctflit.’amp;nCjquirotiesm^^nbsp;nunquam fc moenibus, fed Icmpcr annis^dvcriiis magnes exereitu.» defrr®’* Jnbsp;certamen adverfus mulierem defugere videretur,cum longe maioribusj^^Pnbsp;congreiTus, ipfecum minore filio.ac magnoprocervm numero earlusfuit.nbsp;cipiim capita fnp«.r portam Eboiaciaffixa ipedaculo proponunrur «nbsp;vidriXjCum ad Kegerr libcrandum itcrintendeiet , Dux VaruiciebviamoPnbsp;greditur,Regem Itcum duccns,velutciusavfp’ciispadapauloantederegro’nbsp;defcnluriis. Ad Eanum Albani,qued Vcrolamiüfuifle creditut,
-ocr page 305-J Liber Duodccimus. fol. 130. te^,'’’®itcnimviârixducibushonUitn cæfis, roaritorecuperatorcfta Londinum
®oat Verum comperto PcmbrociComitcm abipla, Ebotaccnlîs filiumà -7. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»lt;-
Eduardum inimici
(lîü '^i^âorcm , ipfa gnara odi| Londincnfium crgafeNorthumbriam vcrfus % Angliævelue feminarium fibivirium cflctj contendic , Ibi quoquenbsp;veraque parte cècidifle tradantut fupra trigintanbsp;L ^ilba virorum fortium) fuperatacum hoftis inftans fpatium recolligcndis viri-marito, amp;filio in Scotiam profugit. Viélor fc Regem An-k ^^dumquartum edit« Hcnricus cùro opera rebus fuis af flidispoftularec,nbsp;P °“oKcnnedoFani Andrea: Archicpifcopo , qui turn audorirate, amp;opinionônbsp;Othnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cçteros Scotos anteibat,maxime annitenieaccçptus eft humaninimc,3c
fç ^‘S^nerc officiorum ira cultus , vt in fpcm prioris fortunar recuperandæ crige-(oi fpcm,vt mucuis, quibus poicrat.officijs tuerctur,Bcruicum oppidiî hduardiprimivfquc tempore AnglitcnucrantjScotisrcfticuic . Qui conbsp;rebus Hcntici faâioncm fublcuabant, non modôreli-colligcndo, fed auxilium ctiam ad cetera in tem porc reçupc-Stn * P°^'æcudo ; amp; vt amicitia ia incoata firmius coalcfcerct, duæ Regina:,vtraqjnbsp;^|. Gallica tradare cœpcrunt de affinitate confirmanda, lacobi forore Henricinbsp;principcm nominabant,defponfa:quanquam neuter corum ad-annum cxpleuifTet. Has nuptias Philippus Burgundus ReginæSco-. îuunculus, fed Anglorû Reginxcapitalis inimicus maximopere impedirc eftnbsp;^f^is.raiffûGruthulîohomincnobiliad id legato, ItaenimacerbePhiIippuscûnbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pucllç auo materno excrcebai inimicitias,vt oroncm vndecunq; occa/îoné
j llirpi cius inuideret: itaque tum in cius gratiam rcs magis dilata, quàra jj'^*ffaell:fed exitum, quem metuebat Burgundus, Henrici Fortuna difculîît. Bc-^'olcntiacnim crga feScotorum, literisex Angliaamicoium nonnihil confir-'’^^SjVxoréin Galliasad Renatum pattern mißt,vt ab amicistrâfmarinis,quan»nbsp;^'’etauxilia,accerfcrct Iliaapud Gallos hadenusprofecit.vtfuçfadionishorai.nbsp;hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi rcccptum parare t,amp; aduerfarios cxcludcrct. Pixteica duo millia
J ‘''Cura duce Varenno.vt Monftrclctusprodidit,vtnoftri,amp; Angli,quibusfaciliua quingentos duce Petro Brifeo, aut Bracco Britione, vt alijs placet, iiinerisnbsp;verius, quàm adverfus hoftem auxilium impetrat, cum hac manu in Sco»nbsp;rcvçifa, atque aliquid mouendum rata, nihil dubifans ad famam externi mi-populäres luae fadioniscouuenturos,adoftiuinTinæexfcenüoncm fecit. Sednbsp;^'uanv.s exigua ad famam aduentantis hoflis territa, nulla rc memorabiligeftanbsp;flaues rcdijt . Ibi quoque velut vbique conatibus corum adverfante Fortuna,nbsp;tempertate iadati « Maior pars fccuta Rcginam in Scotiam Bcruicüm ap.nbsp;p'I't . PauciinLindifFarncninfulam ciedi, amp; ab hoftibus circumventi perierc:nbsp;J vir-iij animi mulier nihil hoc infortunio deterrita,ad fuos valida Scotorumnbsp;^ciiunéla manu rurfus fortunaro experiri dccrcuit. Igiturfilio Bcruici telido,nbsp;‘Î'îcum viro Northumbriam ingrefla proximos agros fetro flammaque latànbsp;^'^cjaftat t Ad hanc famam noui exercitus ex primoribus dux Somcifcri,amp;:nbsp;j^âdolfus Percius, multi præterca ex Henrici veteribus amicis , qui Eduardonbsp;metu temporum fclc dediderant , fed longé pluies ex propiiiquis Angliaînbsp;^^ßionibus latrocinio (cmper aflueti, fpc prçdx acturrerunt « Adhunctumul-ledandum Eduardus magnum belli apparatum cciia, manque inftruit.nbsp;Monta»
-ocr page 306-îterum Scotîcarum
Montacuti Regultim cum bona nobilitatis patte ad hofteni ducete l'obet lt; ipfc cum reliquo excrcitu fequitur. Cum in cam pis non procul ab Exaroo vtn^l^nbsp;caflxa pofui(rent,turba,quæ prçdandi Audio conucncrat,dilabcnte,HenricuS)lt;l'’jnbsp;in rébus defperatis honeftiiïimum videbatur, confligcic ftatuit, cororod^onbsp;vidus principibus amicorû ab holle aut captis, aut cells ipic niagnis itincribusnbsp;uicum pcruenic. Captiuorum alij ftatim, alij paucis poft diebus lecuripcrc»»’* .nbsp;uardusita per duces fuarum copiarum vidoria parta ip(c Dunelroum venit inbsp;Scotorum incutfiones rerrorepropinqui exercitus coerceret amp; ftquisdoinii‘’*’’|jnbsp;tusoriretur, prxlentia fua motus compefeeret : ac dum ibi cum partecop'^^^,nbsp;fcdctjocaabinimicisoccupata per duces aggreditur. Anncuitiarccmniulto^^nbsp;tetis maiorem,amp; munitiorcm, quam reliquis aut vi captis, aut per conditio^* ;nbsp;ceptis.prçfidium Gallorum tenebat, acriter oppugnat. Ncc minus fortiter p' . Inbsp;diarijipcauxilijpropinquie Scotia cam tuebantur , Sedetim nupcrin Aoß' ^'1nbsp;malegcftatam breui, quam prüfens flagitabat pcriculum exetcitus cogi'nbsp;fet.qui obftdionem folueret,alijs cundantibus, ncc fuam fentenciam explic^^’nbsp;Georgius Comes Angufiæ rem audaciæ, amp; penculi plenam fuicepit » (pilnbsp;ex amicis,amp; clientibus, ac proximo limite,cuius prarfedus crat, circiier decc^nbsp;libuscq^uitum ad arce accefllt:amp;: Gallis,qui in præfidioçrantjneosimpofidw jj;nbsp;Éne (èftoribus equos adduxerac , incolumes ad vnum omnes in Scotiannbsp;Anglis fiuc audaeix niiraculo ftupcntibus, line fubftdia Duglaflio innbsp;delitefcere ratis,ftue potius arbitrâtibusareem fine certamine rcciperc,qv3^nbsp;paucis illi$,attamcn deledis rem vniverfam fortunæancipiticomroittere»nbsp;dus difpoßtisad omnia loca oppottuna cuftodibus, ne qua manus rcbclliun’ 'nbsp;citroque commearet,vcl«t vniveilb regno pacato Londinuro abijt.nbsp;tetea cxul vcl fpc ab amicis inieda , vcl exili) txdio coropulfus ftatuit in j-ad fuosoccultusredire, Sedeadem fortunxad extremum durante violcnb^j^jj'nbsp;tu$,captus, amp; Londinuro dudus, in areem conditur, Maigarita vxornbsp;fa prxfentibuscum filio, amp; pauciscomitibus cScotialoIuer.s, ad Rcnatump^^jiynbsp;in Galliam nauigauit. lamfvtad res Scoticas revertar)conuentus,quifu®fLi,nbsp;didus Edimburgum, dies advcncrat. Ad cum ciiro frequentes fefenbsp;multitudoin duas fadiones feccftit . Parsenim procerura Rcginam |nbsp;amp; longé plurcs lacobum Kennedum , amp;Georgium Duglaflîum Angulï^nbsp;tero,altcrius fadionis principes. Regina diverfabatur inatcc, Epifcopus,0inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
in CœnobioSandæ crucis.in fuburbio extreme ad otientem verfo. Cauf^^ fionis erai, quod Regina tutclam Rcgis fc penes efle xquum exiftiroabat.nbsp;nbsp;nbsp;piä'
pars alcera ex vniuctlis ad cam curam eligendum, maxime idoncum : ternum nomen, amp; propinquitatem : alteris vetuftam legem perpétuanbsp;dine confirmatatn iadantibus , Poft tertium conuentus diem Reg’*’®*'*’jyfii'nbsp;exarcedefccndii : atqueà fua fadionc ictutrieem Rcgis, amp; regninbsp;•dcccrni curat : atque in areem redit, Id cum refeiflet KcnneduSjCuronbsp;ne in forum advolat, Sc multitudini,qua: frequens accurrerat, declaration? ((xnbsp;tione fCjfuofque nihil aliud,quam pu Wicum cmolumcncum, amp; veteren »n*nbsp;rum obferuationem fpedatc. Contraadueriariospriuatis cuiufq^comno^^nbsp;ld fe perfpicuèoftenfururo, fi quando liber diieeptandi locus fibi detur •nbsp;loçutus eft, in diuerforium cum fuisfc recipere cœpit, ac nonlongc àforoânbsp;fium alteram fidioneiö audit aimacam delccndcrc. Id vero intolcrando'^ lt;nbsp;üoglain
-ocr page 307-Liber Duodecimus. fol.131.
PuglalGuSjVt minis paucorum fortiorcs eederent, acfugxinftar effet receptus, vix ’ Kcnnedo retineri potcrat.quin portam vrbis proxiroam inuaderet, atque inermisnbsp;^ttiarmatiscongrederetur : acnili tres Epifcopi, Glafcucnfis .Gallouidianus, amp;Cnbsp;^ninblanenfis tumuku cxciti intcrvenÜfent, vix indignatio ûfti poterat, quin adnbsp;®™anus Ventura foret, t pifcopii interpretibus res ita turn compofita eft, vt in men-'^01 effentinducise » Ducibus vtcunque fedatis, mukitudo tarnen nullo imperionbsp;^hiberi poterat, quo minus iram, amp; indignationcin verborum aiperitate expro-’^cret, Rcginæ poftulationcm regnoefle turpem,nec ipfi fatis decorara . Eóne re»nbsp;ddiiT veterum Scotoru ra virtu tem , vt in tot viroruro millibus nemoinucniaturnbsp;^^’gtiior.quàm fœmina,qui rem Scoticam adminiftraret? qui ci genti impcrei ? quinbsp;•Valorem vitæ partem in armistranfigat? quam fpem tandem fore,qui Regibus pa-ïuniftrenuis non vfquequaque tradabiles eftent, eos foemin« peregrinæ obrem-peraturos ? in hunene finem tot bborcscxantlatos, lantù fanguinis pet tot annoSnbsp;'frraifnariquc fufum, vt homines in armisnati, amp; educati fein rauliebrem feruitu-'^01 ipontcdedant? quid futurum,fi Angli,quod fepcalias fccerunt,vkum accçptanbsp;Oetrimcntacum magnis cxereitibu's veniant? quem fignum pugnæ propofituium?nbsp;ÿeminaciemduâurum ? quem leges belli,pacifque datutum jamp;acceptuiura?nbsp;Hæc inter fe in omnibus rtationibus paftim vulgus horainum libère iadabat* Vc-ïum tncnfeexaâo paulum pacatioribus animis, cum finitis indueijs iterum cfictnbsp;^nuentum , Regina pro fuacaufa hæcfereaffcrcbat : cum fuperioris anni ad-“^'mftraiionem non ipfa vi vfurpaftet, aut io eum locum répugnante nobilitatc it-’upiffetjied omnium concordi alfenfu iurc fuo fuerit vfa,fc moïeftè ferre,nullo prç-^fötocriniine degradu deijei, Cxterum fi,quod folet, intutelis propinquitasfpe-, neminem matre propinquiorcm . Si Regis incolumitas,neminem fidelio-¦'em, E Regis enim morte alijs aliam fpem effe: nihil ad Ic przter ludum , amp; orbi-rtdundaturum.Sin vtilitatis publica: ratio ducatur,(e peregrinam elle,nullisnbsp;*^icitijs, inimicitijfucilligatam î quod in ijs,qui rem publicam capefferent, in pri-^liscflctfpedandum . Quodnon modo proculà vitijs corum vitadcbcat effe,fednbsp;'tiaaiquam pauciflimas earum hbidinum caufas habere, quxanimumin iudican*nbsp;^otranluerfum agcrefoieant. Alijs parentum,propinquorum,aflSnium effeopes?nbsp;'lucrum prxfidio freti vel delidi excufationem, vel faciliorcm veniam fperare pof-f’ut, Interdura etiam cogi, vt ad corum libidinem fuasadioncsaccommodarcnt;nbsp;‘'bi veto in fola innocentia fpem defenfionis fore . Vnum enim effe filium,quemnbsp;‘p^daret: cuius omnia emolumenta efi fuis vtilitatibus effent coniunda ? Hæc nifinbsp;’'‘piceret, fc priuatam cum omnium gratia libcntius,amp; feliciusetiam viduram,nbsp;lnàm incorrigendis dclidis omnium malorufubituram inimiciiias, amp;inbonoiunbsp;^'feniioncs interdum incurfuram « Ncque nouum vidcri debcrc, fi foemina alientnbsp;'fgni procurationem pctat: cum non modo in Britannia, fed in maxfmis etiam,nbsp;P'^tentiffimis contincntis regionibus foemina: rcgnarint; amp; ita regnarint,vt admi-40 dîliationis earum eiues non poenituerit. Hæc cum dixiffet, mukorum fccutus eft:
''‘Penfus,partim corura,qui iutura: graiiælocum apudcam præmuniebant,partira, a’icnæ inuidia frudu m ad fe perventurum fpcrabant.Neque decrant,qui prananbsp;‘ idine.fi clediocxomnibus fieret,ne velut parum idonei prærerircntur.roalcbantnbsp;^^ginam omnibus, quam alios eiufdcm fecum , aut luperioiis ordinis præferrûnbsp;‘^obilkatisvcro pars incorruptiorcdmamp;: vuku, amp; verbisorationem Reginæaipcr»nbsp;*‘^entut,omncm coetum vehementer mouic lacobi Kennedi Archicpueopi Faninbsp;D d. i.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Andreas
• ?
-ocr page 308-Rerùm Scotîcarum
Andrea: audorîias,amp; oratio,quem in hune modû locutura aeexpimus« vcllem,proccrc« clarilSmi,vt qui de omnium faluce verba faccrc inftituur.r.ûn® *nbsp;gulorum ofFeniione libéré ex animi fententia loqui amp;: poflent, vclleut.nbsp;ro,cum,qux ad publicam vniuerforum dicuntut vtilitatetn, ad priuatamnbsp;contumciiam , ditficile eft ita modum inter diuerfanudia,Ôlt;:pugnancc$feDK^‘nbsp;tcnere,vt non in alccriut partis offen fionem incurras. Q ucd ad me attinct,it^’®nbsp;derabororationi mcXgVtncmodetr.equeripoffît, nifiluum priusflagiiiu/o»^'nbsp;tur» Libertateveroàmaioribusacceptaitan;odenèvtar,vtncc cupidequenÇ**’ ,nbsp;Ixdere voiuiiTe.nec pet cimorcm , aut ambitioncin, qux ad prxfentctn facian^fnbsp;fulrationcm.prxtcrijffe videar, Duas otnnino fcnuntias cilc video,quç concoio*nbsp;noftram retnoientur * Altéra cenfet in re.qux ad omnium vtilitatcm perrin^’^ inbsp;omnibus ekdionem fieri debeie ; amp; quemadmodum omnes ad terendaluft’»^ 1nbsp;de re,quxtoiiusregntfalutcm complcâitur, coîmus j ita neminem à fpcnbsp;xquam effe excludi,qui virtutc, amp; honeftisartibuscoconicndat; AltcraRcSnbsp;claiiff mçprinciptamp; lediflimx foeminx iniuriam fieri puiat, nifi innbsp;dajfis regnoadminrftrandocxteriscmnibus prxfctatur. Harum fcntcntiatuit'nbsp;prior cm magis probcm,dicam pofterins. Alioriim tarnen conülium hadcnusp^'’^[jnbsp;quôd paruro edignitate Reginx putant,vtqudquam alius cum ca in contcßtij*’nbsp;de honore veniat, ne auâoritaseius, qux vt cft, ita omnibus eximia habedû^nbsp;cutn inferioribuscollataimminui videatur ? Quod fi de honorenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p
omnium iâlute hic effît difeeptatio, ego quoque facile , aclubensadcôruojfc*^ tiam accedercm. Vcrùm cutn de co llatucndum fit liodic, quod omniumnbsp;lum vitam,ócfortunas, quod totiusregniincolumitatem complcâitur ,nbsp;cogitationè omnesfingulotum rationes concedere oportet. Quarccesctia®’’nbsp;qucctiam imobco, vt iiaReginxftùdeaàt dignitath nelegum,nevcieruninbsp;torum, ne fàlùtis omnium intcrea obliuikantur . Nam fi oftenderenbsp;legibus Iiccrc , amp; publiée expedire , vt Regis tuicla, amp; return adminiftrationbsp;Rcginam fit, mequoquefiix fententix aftipulatorem habebunc • Sinveroc®’nbsp;oratio fit publice pernicioia, amp; ad legum omnium intciitüm, amp; Reginx cont*^nbsp;liamfpcâct, hancmihi veniam primum à Regina, deinde ab omnibusnbsp;tum iri fpero, vt falua, amp; facrofànâa (quoad pet leges, amp; inftituu maioruDOnbsp;Reginxaoâotitate,non ccelcm,quid ieniiam; aut potius vt id libéré dicaninbsp;fine fummofccletctacerc non pofium « Atque vt à legibus incipiain,Icxeft^nbsp;jïctho Rege non minus prudcntia,amp;confilio,quàm belli gloria claro antenbsp;tosampliusannoslata, amp;abomnibusregniotdinibusactxpta,amp; vlutotnbsp;adhunc vlque diem probata, vt Rege pupillo coéant oi dines ,viruinquenbsp;amp;opibusprimariwmeligant, quiRegisiutclam gerat * coque nondumnbsp;tente tes adminiftret. Hxclexctfiad Kennethum yclutauélorem tcfcratui»^ rnbsp;tarnen non tant primus cam tuliffe videtur, quàm yctufiam Scotorumnbsp;nem nouafandioneconfirmaffe . Maiorcs enim noftriadeo cranc à curanbsp;mulictibusmandanda alieni, vt fi omnia tcrwra vocabulacxcutias, neniul*^nbsp;quidem imperii nomen apudeosiovenias • C^oifum cnimcirci nomennbsp;fuiffentjCuiüs ipfî nullixra penitusvium habuifient, necin poftcrùm vllumnbsp;fperabant î Quasenim Reginas alq fooquifquc fcrmonc, nos Regum vxorcnbsp;pcllamiis : ncc altioris faftigij nomen vHumineisagnofeimus. Volueruntenbsp;opinofjViri prudentes, vt illx,quoiics mentioncra fui fieri auditent, exadiuf^
-ocr page 309-Liber Duodecimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fo! .132.
j^^’^incrcvirisobnoxiascffememiniflent. Itaquc ad huncvfque diem nullum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rtou
j|'*‘cbreimperium »nulla publicaprocuratiofuit. Inminoribusquoquemagi' j ..
.’^ibusamp; mandandis, amp; cxerccdis cundem plane morcm conftaniiflîrcè obfer- ‘
. nbsp;nbsp;nbsp;. Nam multi honores, atque in his iurifdidiones propter ingentia erga
ham mérita, ctfi ad plaerafque iurc harreditario pervenerint, ac fiepe iœm inis
^'^^»lesccflerint , nunquam tarnen ad mcmoriam vfque noliram prodnuni eft,
/^inam aut in publicoconfilio prxfediflc, autiusdixiflc, autecrum quaepro-
' virotunjcreduntur, vllum munus vfurpafle ? Quod iiiftitutum ciim maio» obftridi legibus tam conftanterobferuarint , natura: tantum in-'‘’•“tüirnpulfijfi noseorum pofieri adverfus legem omnium fuffragijsacceptaro,nbsp;longo vfu probatam in manifeftum pcriculum datum publicum prxeipi-*nus,quis»non à icmcritatisdico, led infanix nos infamia vindicabit ? præiertim
J’*®cxcmplis prepmquis admoncamur * Saxones enimob vnius fcrhelburga:
'^clüs lege cauerunt , nevlla dcinccps Regis vxor Regina vocaretur : autinfede
®Wisin publico Rcgi aflideret • Quæib igitur diligenter expendite,quantum
’“Corum prudentia degenerent,qui adverfus legem tarn, vetuftam, tarn foeminis
'^'Iciïijquàra virishonoiifitam clauumrcipublicçeis comittant, quibusmaiores
’'“ftti nunquam nomen Fegium indullcrunt : vicini etiam honoris illiusvoca-iOa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;? Alix naticncs aliter cenfucrunt ? Quo fucceflu dicam po-
'æa, inodôptius cis refpondeam , quihanc legem non audent publice calum-
’’¦‘ïdj innriulieiumrutcmcoriuenticulis tanquam iniquam arguuhb. Verum
’ï'^ilquis cft, qui cam reprehcndit »nonillc fanäionem aliquam hominum modö
, fi'agijscotDprobatam,fcd naturam ipiamjhoc eft legcni ilbm primariam à Deo
'•'animosnoftrosincifam veile reprehendere videiur » Naturam inquam , quam Mtrlegiflator in hac toganda ducem, amp;ccnfiliorum fucrum rcóbiccm habuitnbsp;Datura cnim ab initio nonmodôviros àfœroinisanimi , cerporifque viribus dit-’^cuit, fcdfuacuiquciexui munia, fuas virturesgencicquidcm ealdem gradunbsp;'cto longé diuerfas attribuit : nam qui minus indecorum eft foeminis ius diccrc,nbsp;’dedem habere,cxeiciium duccre,fignum pugnxpropcncre, quàmviroUnam,nbsp;^quot;jjumjtelam , cçtcraqucmulitbrisiufirmitatistraaateminiftetia. Qtxinviris
''^ctalitas fcriitudo, fcucritas, in mulieteprofufio, vcfania.crudelitas habc-
J'f: coniiaquod infœminaelegans ,come,venuftum , in virisfraäum , clum* ^iputidumiudicatur. Hxcnaturxfpontediftinäaquipermifccre,ficconfun-^•cconantur, nonnevt bis videniurcmntm regni ftatum legibus ,amp; inftitutisnbsp;'’P'iniè form arum nun peitutbare, (cd cmninocverterc ? ciim mulitbrcimpc-'.‘quot;tii nobis piobare contendunt , cuius ne nomen quidem vllum noftri maioresnbsp;’btbant . Huiusenim fvtdixi) legiflator nonraro in ea condenda r.ouuro iusnbsp;’quot;nlifle videtur, quam perpetuam n aicrum ccnfuetudincmlitcrisad pofterha»nbsp;’quot;tucnioriam conhgnafle . txqued in Kege creando natura duce fern per fucracnbsp;‘quot;rpatura, id in Regio quoque tutore creando publica audoritate obferuandumnbsp;^MecralTc . Hane qui labctadareconantur, quid aliud meliuntur, quamvcnbsp;^•quot;nes leges,ritus,conluetudinesmaiorum vnalegeviolandalemcl evertant.
Cqiieego (nequisid calumnittut) legesomnes,vclutin xternum latasarbitrcf
•quot;oublies. Ahaaliarum eft ratio,alia vis,alia conditio, Quxenim ad tenipo-
, quot;quot;'iciflitudines accommodantur, cs. Fortuna:inconftanrix lunt obnoxix : tarn
'quot;autarcfolcnt, quandiumanct, qua:easimpcfuitncceflîtas ; amp;:quæpct vim
Dd. ij, tyrannO'
-ocr page 310-Rerum Scotîcarum
lyrannorurr obrrudunrur , cum fuisaudcnbus fcrcvnatcllvnror vim illam , qua: viua quodam mcdo Ifx eft,amp; à Deo condirajn ar;imofquchcnii'nbsp;num jncifa, amp; penirus impreffa, nullius multitudinis cenft nfiis, nulla hominut^^jinbsp;décréta abolere pofliinr Non enitnfvtcgrcgium peetam dixiflefcrunt) hcri,3“nbsp;hodie naia eft,(cd cum ipfa return hatufa vna viget,corifcncftit,amp; intcrit t Qi®nbsp;egenefe cum hxc noftra imprimis lex fie, non oppugnat Keginædignitatem 19®*nbsp;Cupit, vt ipfa vitro fibi prælCribat metas, qUas natura ftatuit, fexus poftulsb^^®”.nbsp;luctudo affirmai, amp; omnium pene gentium conic nfu latæ leges approhaPt: knbsp;qui fui earn obliuifei iubent,amp; omnia iuris vincula perrumperc, ordincO'qMC**nbsp;rum a Deo inftitutum, v(u rcceptum, amp; in omnibus bene moratis ciuiratibtßpf*’' ,nbsp;batum pertuibare fuadent « turn ordincm quicunque négliger,graues ronhnbsp;minibus, fed Deo fuatum legtiro vindici exolucr pernas. Nam fimortem U*nbsp;uina tr inatur viromulicbrem.aut mulieti virilem veftetn inducnti,quodfiirP^jinbsp;uro latis pro magnitudine Icelctis graue eis itrogabitur, qui adulatione prxpoquot;®nbsp;totam naturævim,amp; perpetuam DeiConftitutioncmevcrtant ? vultisintcHig^^.'nbsp;quam ifti afle ntatoresnoncx animi (ententia loquancur?in conuentu puHi^^^ ljnbsp;cere fcntentiam,iuri dicundo præcflc,leges rogare.aut abrogate? Hac lingub^^^nbsp;per le ampla lunt, quantulaiamcn pottio luntadminiftrationis publica:?nbsp;eornm vxores hie nobilcum non coolultant?iudicijs prarfident r legesnbsp;dilTuadcnt? cur non demi fuæ tpfi rem lamiliaitm pie curant? amp;vxoteSin^^nbsp;mittunt? Quod fi,quibus itm familiärem comroittcrevix audenr,nedumnbsp;negotij publici parti pares efle cxiftimenf, cas noftris imponere volunt ccrui^^i*’^nbsp;'vidctc quam fibi conftent :fin ipfi infirmitatis fua: fibi conlcij idem fentiunt»^®^^nbsp;Ioquuntur,fcdpudore,roagisqi)àm iudiciocohibentur, definantmalcfpt’'^nbsp;ali)s,qui fua,hoceft virorum officiaimplcrcamp;: volunt. fiepoflunt ? Sinfquo^nbsp;gis reor) hoc aftentationis gencrc fe Keginx gratificaturos purent,nbsp;amp; hoi tor,vt falfam ifiam de principe fummac prudentiæ deponant opinion*:'’’,'nbsp;cam adeo rerum ignaram crcdanc, vt quod alijs focminis eilet turpiffiinum»*®jnbsp;fua: dignitatis aut incrementum vlluin,aut ornaroentum inclTc arbitretur,nbsp;in banc orationcm ingredior » Itaque cum princepsilluftriffima de vniu^'%f{nbsp;no ita tit prom enta, vt nihil audire debeat, quod animum eins, aut auresnbsp;poflet.omirtam.quxin lexus contumeliam abimprobis iadati audio,amp;nbsp;qua: Regina: lunt proprix potius vfurpabo mcmoriatn , Hx cnim cum F jnbsp;fint, amp; in primis illuftrcs, nulla tarnen maiorem ci apud omnes commet’*’ j,nbsp;nem,amp; laudcm conciliauit ,quàm modeftia . Ea cnim iftiuslexus ita propquot; Inbsp;iftimatur, vt in priuataplxrunquc vita alia aliarum vicia velomninotexcr‘'’jj[jnbsp;cerre obfeurarit. In principe veto noftra.cuiusobfortunx.generifquecUrquot;^^,nbsp;nullum didum.fadurtiUein oblcuro elfe pottft,ita hxc prç!ucct,vteiuscoi”nbsp;datione cçterx vittutesgratiorcs fieri videantur . Cum ea igicurtruhinbsp;tionenon eft opus.* fed tantum vt admoncam,amp; hotter, vtquam fera2H*’“\|ilnbsp;amp; gloriam ingrefla eft viam, cam conftantcr teneat : neu cuiufquam aflen'^nbsp;ita feprxbeat.vt luiobliuilcatur ; malitquecerium,amp; multiscxf^rimenquot;nbsp;batum Iter ad laudem, amp; immortalitatem infiftcrc, quàm per ancipitia Anbsp;progrediendo antcadx vitx dccus, amp; fplendorcm in diferimen mietere •nbsp;cum mihi omnisdifceptatio, qai velinvidiaergameliores , quosnevob’^’^jj))nbsp;puaantutjtimccjs ; vel praua ambitionc apud bonam principem fiituraf
-ocr page 311-Liber Duodecimus. fol.133. ^ndamenta iacjjjj, Dicam igitur.Rcginaclarifiima.frctiistuaprudentia, quodnbsp;®*itiojamp;: hbcrè dicam . Itti non te/ed tuam fortunam alloquuntur: $£ dum Re- 'nbsp;t'Qatncogitant;candcm quoquefœminamcfleobliuifci vidcntur » Cum fœmi-^gt;î3dico(ncquiscontumcliofciddiâûinterprctetiir) hominédico, cui naturanbsp;pluritna dcderit blandimcnta, amp; indulçentia: fuæ muncra, nonnulla ctianinbsp;'Uifcuit (vt pulcherrimis quoquc, amp; prcciofiflirois rebus folitacft ) infirmitatisnbsp;jj’^onjmoda; idcoque non fui protegcndi (àtis potentem in aliéna voluit cflc cu-. Adeoque inalios imperium non dedit, vt leges naturam imitatæ in perpc-, sparen turn, fratrum, maritorum tute'a foeminaseffe iufferint , Neque hoe adnbsp;eft excogitatum ignominiam, fed infirmitati inventum remedium ? Namnbsp;easnegocijs, quibus fuut impares, arcee, beneficium eft confulcntis pudori,nbsp;*ihonoridetredantiscontuinelia « Noncommcraorabo,quam argre cohibeatnbsp;j, ’Qiaritorü diligentia,amp; parentum audoritas. Non recenfebo, quo foluta vincu-E^^^quot;’:^”'^*‘^3mgt;oôquæcaui'a pra;(ens olFcrr,nbsp;f^4’’æcxigit:amp;quæ fine fraude publica taccre non pofl'um . Si quaineo fexunbsp;’Jtpriuatim noxia,ea maritis,amp; propinquiscurxfint; quçpubliccobefle poftunt,nbsp;æuiter attingam . Nunquamabhocfexuanimi magnitudo poftulataeft. Ha-l^^’^tccrtcfœminæfuas virtutes» Sed hæc,dequaloquorjntcr viriles, non mulie-^hi^^^'^^’P^rconnunicrataeft : deinde quô magis ob naturae imbccillitatcm ani-motibus funt obnoxia:,cà quoties legum frxnos licctia perruperit, longiusnbsp;^°§fcdiuntur, djfticilius revocantur, ad modeftiam vix vnquam redeunt : quippcnbsp;^foorum, amp; remediorum iuxta im patientes, Quôd fi quæ inter cas fortiores vi-magispcticulolae, quôd vehementiores habcant impetus ; amp;quxnbsp;°gt;ofexus fœminam femel exuerunt, etiam vitra curas viriles licentiam cxtcndc-modum,fincmquc à natura pofitum femel tranfieris, quic-vitra eftjinfiniiû cft.nullo cupiendi,aut audendi tibi rclitio termino. Ad hancnbsp;naturae infirmitatem accedit, quôd quanto quifque fui minorcm habet fidu-'^/tantofacilius aliorum dida,amp;fada ad fuam contumcliam accipit: vehemen*nbsp;b lu ¦ ægrius pacatur ; immoderatius vindiâam cxercct, amp; velut contemp-Mnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Hæcomniaquàm fini magiftratum gerentibusadverfa, nemo
opinor ignorât. Ifta fi quis à me confingi putat, apud animum fuum repu-(j^’Wnta cum rcrum perturbationc Ioanna Neapolitana non ita pridem impera-j Reuoluite prifcorum temporum hiftorias . Non commemorabo AITyriam i^^jramidem.non Cappadoeem Laodicemrmonftra funt ifta, non fœminae. Pal-pjfænailla Zenobia omnium ore relebrata Parthorum vidiix, Imper. Rom.pro-lande vida,capta,tiiumphata, fe, regnumque fuum ab Odenato matitonbsp;çHtn , illuftrztuin vno momento cvcriit . Sed ncc illud quidem prxtcrirenbsp;alicnçrei procurationc in primis ratio ducenda eft, ne videlinbsp;’™P*^*^*^*^ cihominum generi committamus , à quo malèobiti ne-Mpoteft, Nihil ego neque Rcginaeingenio, ncquefidei, nequenbsp;‘iriac detraho. Sed fi quid (quod plaerunque acciderc fóletjaliena etiam frau-fiicrii fecusac publica vtilitas , aut quem tencbitlorid’gnitaspoftulet,nbsp;ftegismatreexigemus ? aut quam cxpeiernuspœnam ? apud quosnbsp;tç geftarum ratio repofceiur? apud muliebre concilium in gynaecço de fummanbsp;dccietis aut finguli fubfcribctis , aut vniuerfi audo-^itis : amp; quam vix incrm cm , legibus amp; moribus vobis obnoxiam cobibercnbsp;Dd, iij»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nunc
-ocr page 312-Rerum Scoticarum
nuncl^oteAis* atdoritatc veftiafcmtlarmatair.ulicbicmiirpotCBtiafuAir.cbitis^ Neq.rhoccôà nae didûcxiAiinaie ,quôd quicquâ talcàfarçina IcâilTnaajamp;o®'nbsp;niulcgcmodcftifliniamctua: fedquôdnobis.quibusoirniaadhucinmanuiuntinbsp;tuipeducam/pc ncür«ir.columitatis, quam nobisipfis dcbcicpcflunausinaliccinbsp;potcAate collccare.prçlcriim cuu) pro nobisfaciani diiunar,amp; humanx leges,amp;nonbsp;modô niaioiûncfttcrû ccnfuctudojcd omniû^quivbiq; terrarû iunt gentiucon«nbsp;fenlus. Tulerunt quidc in lumn:o honoris giadu nationcs quxca f œminas,no iUasnbsp;qujdc iudicio,amp; fuAragijs clcÖas,lcd forte nalccndicblatas. Nullus tarnen vnqMnbsp;populus,cùm libera tfîcntfuffragia.cùni viroiû quantulacunqjcflct copia, libif®'nbsp;minas prçftcir. Qtâcbicm viri clarifllmi fuadeo, volq; vtht menteradhertornbsp;iuxtaleges patrias amp;c maioiûinAitutavnurn,aut plurcsetiâ.hit3V!dcbitur,cxopti-mailbus fcilicct optimos cligatis.quiinicrim icgnû adminiftitnt, dùRexco toborcnbsp;ht amp;:animi,amp; corporis, vt iple ad rctûgubcrnacula admoucri plt; lEt. Quednbsp;Deum opr.max,fortunate amp; volo,amp;:opto. Hçccû Kennedus eu hauddubiaff^’^Jnbsp;lis partis aflcnfionc dixiffct, cçtcri ncfruÜrâtduani'tîvîdcrcruf, in coju fentcof**nbsp;conccAerunt. Rcs au te hoc maxime mcdocAcôpofita, vi neutra pat tiûaltcri®'nbsp;hfleviderctur» hini c Cngulisfaûionib'adhibitiad Regis euftodiâ, qui publicanbsp;gotiacûfidc traâarct,vcâigalia Regia colljgcrcr,acdilpclaict,familixqïRcgi2nbsp;râgcrcrenr. h fadronc Reginx Gulicln.us Gram us,amp;;Robci tus Bodius tuCao^^^nbsp;hiius.AltcriusfaâicnisRobcrtusOrcadû Cernes,amp; JoannesKcncdus*ccsfa®*nbsp;rum fuarû principes* Adiundihis duoEpilcopiGJafcucfis,amp;: Cakdenius.nbsp;per mißum,vicducaticni Regis adtflct,modô ne qua parte cure publicç attingcrnbsp;Rcliquorû vero liberorû (ciâtauiéquaicrni, Alcxadct DuxAibiniusJcanncshnbsp;îKcsKîarriæ,acduxpucllxJipfacducationipiçtfrct,Rcbusdon;cflieisitaccfti® ’nbsp;legati Angloru auditiipctcntibus induciçinannesquindecim datx.Freximoa®*®’nbsp;qui fuit 146 Regis iKatcrdcccfTit paru letunda pudicitixfaira Eoccar.no^/nbsp;xandcrRegisîratcr,dum ab auo matcino c Gallijs redit, ab Angliscapitufjb®®^nbsp;libcratur,Scotis ni rcdderctur,ob violatas induciat beBum côminantibus,nbsp;ris patta.domi ab intcftinis motibus no diu ceflatutn * Nicontioucrfiçprocc® Inbsp;Ratu publico ordinädorumoribusin maiusaudx.xtafq^Rcgisimmaturarcbus^.^ | }nbsp;rendis, amp; fupcrioruni teperum licctixrecens memoria hoininib’naturain^*”.^^^nbsp;frznosfacilefeluir* Alanus LorncAs homofeditiofus loanncm fratrenatunbsp;hxreditatisei* poiiundi cupidusin vinclis captiuu tenebat : viuü fctoaturus,n*’jj^j^nbsp;odio nefarij Iccleris fcncfccte,rcs cxfcntctiaträfigcrct*IdfacinusCalcnu$Cabcnbsp;Argatheliz Comci cum tefeiflet, magna clictium manu collcßa Alanum 1®^^ jj |nbsp;fratre in carcerc cóiccit.hominc alioqui multis latrocinijs infamem in aulaad^Rj,nbsp;ciu duäurus. Verum ille,inccriufortuita,anvoluntariamortefuppliciupi*''^^jlt;nbsp;In diucrla regionc Donaldus Infulanus vt audor potcntior,ita rcs tutbarenbsp;mole eft aggreflus ? Is cnim Rege mottuo mctu folutus in co tuibulentorcru ,nbsp;locum iniuriz advcrlus infijmiorcs, amp; augendz potentizoccafioncm ßbio^' Jnbsp;tus, HnnernefTut» cum non adco iragno cemitatu venit:amp;: àprzfcdoatcis^nbsp;nihil hoftilc mctucrct,comitcr inuitatos arcem cuftodib’cxpulfisin fua po®nbsp;icdegitilnlulanorumq; copijs vndiqicoaäis,lc Regem infularumnbsp;propinquas regiontf edicit, vt vcdigal vni libi eiues pendant : ncq^aliuiDnbsp;aut dominum agi.okant-. graui pocna,quilccusfceiirctindida « Adhaocf*^!^nbsp;facinorofts ad eum v cd iq-cccuntrbus.latis magno cxcrcitucoofcäo Atbo^*^
-ocr page 313-I
Liber Duodccimus. fol. 134.
pcditarttntacclcritatc, vt Coraiccm,qui Regis erat patruus, cum vxorc niliil tai« bfpicatos carperit ? Is cnim ad repentini tumultus rumorcra Blato arci diffifus innbsp;'¦cinam Btigidç xdcna fe religionc loci defcnfurus fecc'lit. M ulti item populariuoatnbsp;'PptcffiiubitomaloprtC’.ofiilimaquxquc terura fuatumcôcongclTcrc, Eaardes,nbsp;^nanquam in illislocis magna ccrcmoniavcncrarctur , amp; ad eum diem inviolatanbsp;•’’»ofiflct ob faniäitatis cximix famam, plus tame valait apud aniraum immanera ,nbsp;*^»uaruin prcda, quam rcIigio.Comitc cum vxorjCxmagnoqiie captiuoru numeronbsp;’^lincabduâo, ædi rebus omnibus fpoliatx igncm iniecjt« Saccrdozcs vcrbis.à;fa-inbsp;''‘legio dctcrrcrc conatos alios interfecit, alios maic.multatosdimifit. Gircumic-•li^isdcindc locis ferro» amp; flam ma longcjatcquc vaftatis^dum cum iogenri prçda do-*’“‘01 redit, fuborta repente tempeflate,magna parte nauium amifla,rcliquisgraui-'*'âffiiâis,ipfc cum paucis in Ham infulamcicduseft verius, quàra expefltps. Idnbsp;qui c tanta calamitatccuafcrant, rati manifefta num inis ira cvcnilTc nud« pc--’*“us,aclincismodoveftimentis tcâi fupplices cum muncribuSad Fanuip Bii-^‘læ. cuiantepaucos diestamcontumeliofcilluicrant, acccflcrunc . Duxveronbsp;'‘naldusfiuc dolore amifli cum prxda cxcrcitus, fiucanimum quamlibet imma-fubeuntc fcclcrum confeientia, amp;:fprctx teligionis memoria, ex co die pa-compos fuifle mentis dicitur. Hie duciscafuspropiaquos cius moait, vt A-I jllæCoraitcm cum fuis liberos dimittcrent, ac Brigidam propitiatumcum pia-'’1‘bamplifqucmuncrjbus venirent« Rcrum itageftaiumfamainaulam pcrlatanbsp;^ncoQcxpcditionisadverfus Infulanosapparaturaibluit. Primistumuliibusitanbsp;tanta cum arquitatc, Si tranquillitate res Scotorum adminiflratæ fuut, vcnbsp;“*“luam altiorcm(ecuritatem, finccrioremqjpaeem feniorcseffirmatent fe mc-'I'llfc, Ea crat in lacobo Kennedo fcuiusaula turn maxime nitebatur audoiita-j 'prudcntia,Sigrauitas, cainreliquanobilitate,qui prudentioribusparèrenortnbsp;j'^fabanijnjodcftia. Tantam cnim Kennedus cxiftimationcra multis erga remnbsp;j^'^dcam mcritis, erga fupcriorcm Regem offieijs collcgcrat, tantam ob morum c-jj|®'‘tiam,amp; propinquaracum Regibus cognationcm comparaucrat in rebus om-K L J^^fidemjVtGçtcti pucritia: Regix turatorcs, qui per ordinem bmi inoibem fi-
Pt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, curaquotics in aulamcxcurrcrct, vclutdibgcntizcxadforcmiSd
it facile ferrent. Itaque hac coruni concordia in iumma tranquillitate ex cducabatur, vt accedcntc ad redorum ddigentiam optima pucri indolenbsp;JS'ia omnium concitarit expedationem ? Hxc fere ad fextum viq^. regni annumnbsp;j^fuerc » Erat turn in aula Robertas Bodius familix fux princeps : qui prxternbsp;çj^gnasopcs,familias tum plurimas, Seclariflimas propinquitatibus.Si affimtacibusnbsp;^'“‘^plcxus. Florcbatctiamturn egtegia ftirpe domus. Habebat cnim prxternbsp;SiRobertum filios Alcxandrum fratrem omnium primarum artiuinnbsp;ttih^’1’®’® • 4“’ rcliquis pucritiz Regiz redoribus non inuitus, ctiam cupiento lo-^^‘ttt^^^^nnedo propinquo(qui per ingrauefeentem ztatem adolefccniiz laboribusnbsp;iuj^ïcrat) ad Regem eft admotuSjVtmilitarium cxercitationum rudimcniiscumnbsp;quot;«dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zqualcs facile primus habcbacur , Hisopibusfrcii,
^(jj^'^'-^iquanuis honorifico , querninaulatcncbanc,contcnti, nccaudoricace, robur publicum in fuam traniferre faroiliam dccre-''f conficcrcnt, Alexandre negotium datuc, vc Regis quoque animumnbsp;puberem in ztatis flexu nadus,ita comitate,Si blanditi)$nbsp;'i® iftfirmum cçpit, vt fumma flbi ftdcs omnium return effet « In banc tartjnbsp;amp;d. iiij*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faaxilu« 1
-ocr page 314-Rerum Scoticarum
'5'
»4 femiliarem confuetndinero admifTus fcrmoncs frequenter apud adoIcfccOtf*^/^ rebatjCiun rara regni porentemeffe; iam tempusadcflcjVtè fenum prope fcf“**’®nbsp;cmancipatuiïctatcm circa fe habcat roilitarem, caquc ftudia mature capeflat,nbsp;quibusvclit nolit ei agenda fitxtas . Huiusgcncnsorationcsabadolefccntcf«'nbsp;turn inipcrito,amp; in ætatis lubrico ad licentiam prono facile accipiebantur tacp^***nbsp;latim rcâoiibus contumacior multa illis inconfultis, nonnulla adverfantibusttB'nbsp;tarc,atqucoccaiior.c quçrere,vt à feniorû fcucritarc velut è vinculis euaderei« *P’nbsp;tur cum c Limnuebo Rex ignorante Kennedo, cuius tum vices eranr, in agros ye*nbsp;catutn piodiretjfcnexcertior fadus non proculab oppidoeum anequittirramp;t“®nbsp;apprchenfis habenis remoraretur, ac reducere conarciur, quod nec tem pu^nbsp;inodum,ncc idoneum comitatumcaufaretur, Alexander at currensfeni optin’®.nbsp;fe merito arcu.quem manu tcncbat,vulnusin caput inflixit. Itaabado Kenn«nbsp;Velut arbitre molefto, quo coeperant irc,pcrgunt, Kennedus fäuciusin oppiti?%nbsp;redit. Nec Robertus inaularo rcvcifus fratris fadum improbauic . Inde öd’nbsp;turn feminacum grauifllmoregni damno,alteriusautcm fadionisexitiofußt®^.nbsp;Initium fuit promendæ dilcordiæ.cum Bodi) Edimburgum, KtnnediStcrHnnbsp;Begem inde tranlfêric vcllent« Bodij,qui plus in aula tum potcrant.finecon*® .^nbsp;publicoeum Edimburgum ducunt, vt ibi rcgnuin iniret. Comités ^j.nbsp;praeter Bodios Adamus HepburnusJoannes Someruallius,amp;Andreas Carus»^nbsp;liarum luarum principes « Hçcaâafuntcircitcrdecimûluliidicm,anni2* ^nbsp;Kcnnedi in ea cententioneinferiores diucrß domos abeuntjoanncsin Cari^nbsp;lacobüs in Fifam tumetibus ira animis,nec vitioni, ficubi poRent, defuturi.nbsp;fupcriorcs iniurianon contenti,ad loanncroóimiam mi(crunt,quicum doißi^^j^j,/nbsp;deret,ac fe obledaret, deliratienem feni exprebrantes, Nec multopq^^^^ jA«nbsp;KennedusdecefEt,matutcquidc illCjfiratio à^tatishabeatureverum ciustnotrnbsp;aiJjus bonis adeo fuit luduofa.vt parente publico viderentur orbati .nbsp;ineoviroprættrvirtutesantecommemoratas(ummademifrugalitas.amp;co^* lt;;nbsp;tia:foris fplendcr,amp;:magnificcntia. Orancsfuperiorcs,amp; qui cum vfqueao^^snbsp;diêfécuti funt,Epiicopos liberalitatc in publicu fupcrauit; cuintetea nonßi^yönbsp;ecclcfianicos proventus tcncfet:ncq;eniro adhucad Scotos pervcncratcoln®/nbsp;facerdotia facerdotijs cumtiadi, amp; male per auaritiâ quçfjta peius perluxud^J^^Jnbsp;funded!« Vr.um reliquit fux libcralitatismonumentûegregiûjcbolas pubH® jjj/nbsp;Fanu Andreae maximis fumptibus ardificatasjamp; magnis proventibusex ecclp^j,,?^nbsp;cis tarnen frudibus locupletatas. In cis fepuicbrum fibi magnifice extrucn‘’‘^(^}-xauit. Quod tarn c ci priuatim de pluribus,publice de omnibus optime mnbsp;lignitashominu invidit : quôd diccrentnimix vanitatiseffein rcadnullnt^.^fii)nbsp;compatata tantos fumptus facere. Mors virtutes ciusfecit illuflrioreSjamp;dd’nbsp;auxit, Eocnim velut pcrpctuoccnfore morum de medio fublato,difciplgt;n^l’/^'nbsp;ca paulatim labefadatazdeinde pcnituscorrupta, feeum omnia pene in exi®’ j-iJnbsp;xit, Bodij ad domefticç potentix incrcmcntum,amp;: inimicoru vires iminiß^f^p'nbsp;fub Icgum prçtextuanimumadijciunt: equibus maximèopportunuseftnbsp;cricius Gramus lacobi Kcnncdi exeadem matre frater,Roberti quoquenbsp;Ibbnnus. Is, vti turn moserat,pcrCanonicoscledusEpifcopusinlocuI^cfi^dinbsp;trisnuper defundi, fed per fadioncaulicam impcditus,quôminuscûnbsp;venia Romam adirer fine cómeatu ad Pontibeé profedus facile cum e®nbsp;vtiûdcnaoriui locum fufficetetur. Nam piçtcr generis nobiliiaic,amp;H'.a5®*’^^
-ocr page 315-Liber Duodecimus. fol.ijy.
*’ftuturocommendat!oncm,crat,vtilli£ tcmporibuslibcralitcrcrndirus» Itaquc '*111 Romæ adiicrfx fadionis opes mctiicns deûdcc, vetus controyeröa de libct-ecclcfie Scotorum agitari cœpta eft . Nam E bo racen (is Epifeopus iiisfquonbsp;^otorum Epifeopos contendebat iibi fubditos ) pcrliceniiam bcllorum vfutpa-^®**ie£iam in pace reiinerc ftudebat « Verum dccrcto Rorrx fecundum Scctosnbsp;, ’tOjGranius non modo Scoria* primas iudicatur, fed eiiam a Pontifice Icgationcnbsp;^tfienniuni,vcfacerdorum prolaplos mores, amp; difciplinam ccclefiafticam prxei-P‘'3ntem in priftinum datum reftituertt.eft ordinatus ; nec tarnen vir tantus, toenbsp;^'quot;''Hiifortunæque bonis illuftratus, ac fummi Pontificis tali prxrcgatiua fubnixusnbsp;redire audiscft.tfquc ad inciinatam Bodiorum potentiam , Bodij.curanbsp;tantusad cos nobilitaiiscocurfusfieret, quantum fperaueiant,vtinimiccrunanbsp;^f*niinaiionesamolirentur,amp; iecuritatifuarin poftcrum profpiccrent, Conuentuninbsp;P^Miiuindiccndu curant in rertiumdccimum menfisOdobris, Ibicoram Rege,nbsp;^îpolcâisRobcrtus Bodius (cniorin genua procidens conquedus cft,fuum erganbsp;obfcquium,quod in co Edim burgu m dcduccndo prçftitiffct,m align is ini-fcrmonibus traduci, amp; in pciorcm partem rapi, ac minari illiusconfilijnbsp;’quot;^Otcspœnasaliquandodaturos. Quaroobrem Regent orarc,vt fiquam ob idnbsp;iratrj,aut oftenfam animococcpifiet id palam declararct,amp; maleuclêtiumnbsp;in ^'’^'’^'’’^scompcfcerct.Rcx vbi paulum cum apolcdis collocutns fuifict, refpon-'iRobertum noaudorcmeiusitmeris, fcdcomitem fuific, neqjobfequij poena,nbsp;®'^potiusciBcijin fccollati prztnio dignum cxidimarc : idqucfe, vt inutdorumnbsp;ƒ Oionibus obviam catur , publico conuentus decreio dcclaraturum : atque co-dccrctocauturum, nccares Bodio.comitibulquceiusaliquandofrauditfianbsp;. Hocdccrctum cum Bodius pctiflet inadaconuentus redigi : idemqjdi-
P'oniaie Regio, cui magnum figillum appenderctur,tonfirmari : dccrctum qui- e 4,^,,
ftatim inadarelaium : diplomapaulopoft,ncmpcviccfimoquintociufdcm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C
^^ßfisdieei traditum . Eodem quoqucdieadijciiur ödaliud diploma ex toniilij ^''ictia, quoBodium Proregemcreat: fuamque lalutcm, fratrcs,forcres,arces 8cnbsp;®Ppida,omncmquc iurifdidioncin ciucs ci RexcÓmittit, donee iple vicefimuninbsp;^*iutn annum cxplerct : cgitqj cum proceiibus,qui turn aderat,vtlcfclandcpro-*^'*ttcrencomnium adionu publicaruBodijsadiutcres fore pocnifq;,ni id fummanbsp;fidefcciftentjobnoxios futuros. HuiepromifloRexipfe quoque(ubferipfit.
^'’/aticnibus Rege fibi coniundo.amp;r parte nobilitatis priuata fœdercconnexa.ac ^Qtiüsrcgniadrciniftrationc in fetiaduda,ftcuricati in longûtépus prouilum eflenbsp;'’quot;ßimarunt/undamenra potentiz etiâin poftctûiacientcs peifecerunt, vt Regisnbsp;®fOr natu maximaThomz Bodio Robcrti filio nuberet. Id matrimoniu \ t opu-velutpotcntizftabilimencû vidcbatur,ita inimicorûodtain(édtt.amp;: vulgonbsp;^f’afttnionümatertâprçbuic « Eificnim hacviaomnesaditusad Rcgéobfcptosnbsp;''^debani,ioliq;didoiü, amp; fadorum aibitri crant,non tarnen aulica gratia magisnbsp;** ’^tebaiirjquani flagrabât odio publico, quod quadricnniopropc tcûû in exitiumnbsp;Jaillis familiic tandc crupit :ncc aduerfz fadicnis ptudcntifiiiv us quifq; tam fubi«nbsp;fntoiiîiticfcmcntû inuitus audiebat: vtcui arrogantiâ ( vt fieri fokt ) comiremnbsp;ftipciiores ferre ncqueat,zqualcsccntcmnar, amp; inferiores déprimât.
J, * JUt priuati exceflît modû, Reges zmulationisintolctâtes in lui cxiiiû accédât, verodifcordiæ inter fadiones ta potentes populaiiquoq;licéiiçfrçnafoluit,nbsp;iiationcs latrocinijs afluetx veterem rapacitaté ex inter vallo auidius repetc-bant:
-ocr page 316-Rerum Scoticarum
' 'X’
pliAVy^ ^***“7^
bant: amp;odiorum fcminaad tempusfupprcfTa vchcmcntius glifcebant:amp; tuibandarum rerum occafiones libenter aropledebantur: omncs dcniquenbsp;fpe impunitatis inicda libetiusaudebant. Nccdcerant occafioni Kcnncdiiq^’^jnbsp;partim fpargendis rumoribus plcbis iram inflammarcnt, amp; cmnium malori’^,nbsp;caufasinßodios, vt fcdjtionum audoresconferrent. Partim etiam(vtnonnü‘‘nbsp;lebantur ) àtumuliucforum hominum confilijsnonabhorrcbantgt;amp; nequirixi*'nbsp;CCS occulte fubdebant » Illud ceric cx eorum vultibus clucebat, hunc turbiduninbsp;rerum fïatum nonadmodum cisingratum eflc . Vnum rcftare vidcbaturadfl®*nbsp;rentem ininjicorum potcntiam fubucrierdam , vtRcgisanimum adfuaconu«nbsp;traduccrent . Satis enim, fuperque libi virium effc : amp; vulgus nouarum rcrfi”nbsp;ftudiofum , amp; omnia alia magisquam prasfcntia fcmpercupicns facile adnbsp;acccflutum. Itaquc per homines callidos.qui ftudium Bodianarura partiumnbsp;feferrent, Regis animum pertentare infti tuunt . Intcrca Icgatiin Daniaronbsp;creti.vt Margantam Dani Regis filiam lacobo pctcrent vxorem : vtque profpi^^'nbsp;rent,quoad fieri poRet,vt vetus controucrfiadcOrcadibus, amp; Schetlandicisio*'’'nbsp;lis, magnis vtrivfquegcntis cladibusexcrcitatolleretur. Princeps eius legatio^’J^nbsp;fuit Ai;dreas Siuartus Valteri films, idemque Scotiæ Cancellarius . Denbsp;facile cum Danotranfadum omni iure , quod in omnes circa Scctiara infui^nbsp;maioreseius fibiarrogarant,dotis nomine remiffo : tantum vt priuatis agrof^*’’nbsp;pofleflbribus caucrctur,vt agros, quos ibi haberent, vti ante poffederant, ita ceoC'nbsp;rent. Sunt qui pignori oppofitos,donee dosfólucreturjcribantdcd poftea lacoPnbsp;rjcpoti cx filia rcccns nato Danum omne ius fuum in perpetuum ctflïiTe.nbsp;Cancellario Rex certior eflet fadus, omnia cx fèntcntia effeeonfeda, proximo’!’'nbsp;cidit delibcratio de honefto nobilium glcbo ad nouam Reginam deduccnlt;^^*'’nbsp;jnittendo.-ibifraudeinimiforum , amp;amicisparumprofpicicntibuslhom3sB^ 'nbsp;dius Roberti filius Araniæ Comes , laudata fupra medura ctiam abinuidis,amp;J Ç”*nbsp;«us xquiseius virtute , amp; fpkndorc.opibufqucad quanuis magnificentiamnbsp;petentibus legatus dcligiiur . Illc domi omnia patreProrege tutaratuslib^®nbsp;profçdioncm fufeepit, ac iam incuntc autumno cumfamiliarium, S^amicof^ï“*nbsp;comitatu confeendit naucs, Kennedi intcrca labefadato Regis animo,nbsp;cula, quibus Bodij eiusvoluntatt m (ereienturoscredcbant, nempe volupt^^^’nbsp;amp;: acurispublicisocium trahendo in crimen , eorumque opes, quxiam^’’.nbsp;maximat, velut Regi formidolofas in maius cxtoKcndo , ac nomine pccub^ jjnbsp;prxdam ex eorum ruina oftendendoanimum infiimum, amp; fufpitionibus»*nbsp;queauariiiar opporturium varieveriabant . Bodij veto etfi obfequio , amp;nbsp;rum publicon m diRmulationc à molcftis cogitationibus Regem avcrtcfc^^nbsp;naremur, tararn Sc vulgi querimoniat ,amp;aulxlolitudo,vtixque ah inirnieisnbsp;dxdeindufiria tegi nen poterant : nee dcerant, qui Regt m foliraritmnbsp;de publies calamitatibus , amp; eorum remedijs hberius admonerent : amp; -jpfe velut ad curas viriles afiurgens , quæ vulgo fièrent , nonnunquamnbsp;fibi efle monllrabat ? Nec Bodij quanquam cum fibi paulatim minusnbsp;peranttm, amp; pariter inuidiam populärem increfccrc fcnticbanc,quicquamta®’.nbsp;c (uperiore licentia omittebanc, confifi Se piillina cius facilitate, amp; venia prïf^nbsp;torum accepta . Jgitur advetia tadio iam Rcgc clam in fuas panes ab“ fnbsp;do,amp; Thoma Comité Aranix in Daniam ablcgato, vndc proprer Océan'nbsp;tcntrionalis feuitiam magna anni parte nauigationibusimperuij, reditus antc^
-ocr page 317-Liber Duodecimus. fol.136'.
non patcrcc. Senes amp; xtate,amp; morbis inu31idoS}amp; raro propterea in aulam » ^'•îtitantes, amp; prarfidio muitorum amicotum, qui in legationem erant profedi,nbsp;'^^itutos marurum aggredi arbicrati, primum conuentura publicum iaro diuànbsp;‘“'iiltis flagitatum in vicclimum fccundum diem menfis NoqcmbriSt anni millefi-*’*'lt;|uadringentefimi fexagefimi noni Edimburgum per Regem indicend^umeu-’’•it EÖ Bodijs fratribusadcirc iuifis,varie res pro cuiufque odio, aut Fauore erginbsp;^‘’’cftcclebrata.Ipfi certètam inopinatû cafu pcrculû, nulloauxiiioadvcrfusim-malu ante paraco,fradis animis non cam fadionis aduerfx potchtia^juamnbsp;ubitaKcgis alienatione perturbati Robertus omnifpe incolumitacis abieda, innbsp;^^'’glia'n profugit • AIcxander,quem adverfa valetudo à fuga cohibuic, in ius ve«nbsp;Ctiminifratribuscommunircr datum,quod in Regem inieda manu priuaconbsp;^“bfilioeumEdimburgum duxiifent. Cum Alexander affitmareteiusculpxvc*nbsp;inconuentu publico impctratam, (upplcxquc peterct, vt cius venix exadisnbsp;Rexcxemplum defcribi patcreiur, id ci negacum. Quidadverfusidde-ab accufatotibus obiedum fit, ab illius temporis fcriptoribus nonprodi-Egoquoque,quanquamconieduiadifficilisnonfit, malo cogiutionibus Ic«nbsp;rem totam relinqucre, quam incerta pro certo affirmarc. In eo iudicionbsp;æxander damnatus Capitc luic, Robertus paucis poft annis Anncvici in Anglianbsp;taedioad prxgrauera xtatem adiundo.dcccflit, Filius eius abfens,inaudicus,nbsp;J ’^^gotium publicum gerens hoftis publicusiudicatus. Omnium bona publica«nbsp;• Hxcquidcmitageftaiünt» Qux autcra ex viris bonis,amp; illorum temporunanbsp;?^ignarisaccepi, nonexiftimauidiftimulanda . Aiunt cnim decretum,quQnbsp;ante adorum venia fuit data , inadis extateinhanc fete fententiara , vcnbsp;x^’fomnem oftenfionera 6^ ( vttnm loquebantur) animi rancotem remittetcCrnbsp;^odquidem,quiRegi gratificari volebant iuxta remifiiohisdeculpa i poenanbsp;j “tgt;dionem,qux turn inter TheoiogoscclebrabatuCjinterprctarentur : bis vi-^pcet verbis intelligi noxam quidem, amp; ex animi nequitia coceptam labem ab-! exterum legum pœnis reos non cximi ? Proximo verc Danica claflis Re-. ^^Haduexit « Thomas Bodius audita calamitatc totius familix, quanquatnnbsp;^odecflent.qui in publica cmnium Ixticia fpcm venix ci oftcntarcnt,non eft au*nbsp;I’nien defeendete : verunj ab vxorc, qux ad rumorcm Danicx claflis aduola-^nbsp;^f3t, cdodus nullum reditum ad Regis gratiam patere, oinniadituab inimidsnbsp;^f^dulo.ftatim in Daniam, vndc venerat, revedus eft: amp; peragrata Germania,innbsp;j^’lliam venit. Ibi multafruftraconatus, vtLudouicovndecimofquircgnumnbsp;j^êitimuin Francotum in tyrannidem conucrtcrat)dcprccatoic vtcretur,adCaro-ni Burgundum profedus fortem, amp; fidelem ei in bcllo nauauit opcram : acnbsp;'^bisabeoinuicem donis,amp;honoribus aftedusfuic. Ibidumpriuataro,fedho-vitam ducit,vxorci lacobum filium,amp; Grxeinam filiam pepcric,dequi-^^°^o.‘^i‘^cmus ? Kuptixlaccbitertij\amp; Margaritx Reginxmagno nobili«nbsp;içj*’celcbrarxdecimo die menfisIulij,anni 1420^bxcoroatrimonio i 7'nbsp;^®^°'’'’5,qui patri in regnuth Iucccflit,roenfe Martio,dio jnbsp;if, p® ^*'*0 Pairicio.Rcx interea nondum fatiatus Bodiorum calamitatibus icribicnbsp;îttfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fororcm domum rcvocat. Sed cum ob infignem erga maricura
lis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facile ei de reditu pcrfuadcri pofle exiftimaret, curat ex aliorum litc-
’Pudf^^*”^i^^i’Rc^i^ira temporis lenita non defperandum , quinforoc tatrem plutimum petficcrc peflet ad maiiti calamriaccm fublcuaBdam*
Multum
-ocr page 318-Rcrum Scoticarum
Multum intcrcflc prxCcns, ne tuam cau(am agas,an alijs agendam mandes. fpc illedacum rediflet, ftatim de diuortiocum ca Rcx agit .• amp; affixis libellis pab“’nbsp;ce, ac muleis adlcitis leftibus.Kilmernoci ( quod ante res affiiiäas Bodioruinptgt;*’'|)nbsp;cepserat doraiciliuin^iubctur Thomas intra fexagefimum diem adefife, qiicro f'“*®'nbsp;banc omnes vix fide publica datajeverti au In rum . Cum diem non obilietjnbsp;nuptiæ decernuntur illcgitimæ : ac diuortio cum abfente,amp; inauditotranfad”»nbsp;Maria Regis foror invita lacobo Hamiltonio horaini propenouo^acraultum^’S'nbsp;nitate,amp; opibus,quam prior maritus,infcriori nubere cogitur. Pepericautem ci I*nbsp;cobum,amp; Margaritam filiam . Revocati quoque ex alteroviro à Regc liberi :nbsp;illcdiufuperllesfuic. Cum Antuerpijediem obiflcc, ncepropinquum ibihabcfC^’nbsp;qui haerediratem adirer, Carolus magnificum ei fcpulcrum pecunia fatisamplMquot;^nbsp;ipfe muoifice eum donauerat in ædenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conftruendura cum inlcripdcP®
honorificacurauir, fta Bodioium^quætum erat in ScotiafiorcntJÏÏjma,fàmili3io'f^|i paucos annos amp; creuit, amp; corruit, magno pollens documento, quam fiot lubH^^nbsp;Regum adolefcentium amicitiarmec ca modo ruinaobftupcfccit amicos/edini*’’*nbsp;cos ctiara terruit ; nullo pollca ad eum, vnde illi deicciicrant,gradura contcDd®^nbsp;aufo,partim dura rerum humanarum caliis inftabilesexpcndunt,partim duinR*^nbsp;tam lubitoin benefieijs pœnitentiam, amp; in odio tantam pertinaciam in mcnteinnbsp;vocant . Multum certéeos, qui ex ea mutatione ftatus publici in maxiroam fp®?nbsp;crant eteöi, fua fefellit opinio . Nam Rex, qui lupcrioribusannis aßueucrato*-'nbsp;domcftico, acraro prodibac in publicum, iam nouusetiam maritus doraeftici^'^!^nbsp;luptatibus magnam tempoiis partem impertiebatur ; atque cxclufanobilic^'®' ,nbsp;paucorum miniftrorum poteftatetotuserac. Cum effet enim ingcnioacri.amp;^pfS’nbsp;fcruido, non facile fercbatfententiam luam à confultoribus reprthendi ¦ it»®., 'nbsp;proccrum in cenlendo tefugeret libertärem, rales circa fc habebat, qui noncoffig®'nbsp;rcnt/cd approbarentfua décréta , amp;c repugnandi offenfione vitataobfequendog^’nbsp;tiara paraict. Inter hos aulae motes ordo ecclcliafticus nihilo fandiusagebat.nbsp;uis enim luxu,amp; auaritia iam multos annos ecclefia: miniftri laboraffenr,reniânl®nbsp;taraé adhuc Ipecics quçdâ antiquæ grauitatis.quæ amp; ftimulos litcrasdifccntibi’^®nbsp;deret,amp; qui in difccndo profeciffent fpem cmoluraétieisinijcerct. EligcbâturC'’^[,nbsp;Epifcopi à collcgijs Canonicorû,amp;: Cœnobiarchæ a fuis fodalibus; turn auteflJnbsp;cos,qui Regis aniraum, amp; aures obledcrantjucri oftenrata magnitude , amp;nbsp;quibus cum certamen effet,infirmitas eô facile perduxir,vt Régi fuaderent, n®JJnbsp;tantiemolumenti penes homines ignauilîîmos,amp; ad nullam rei publice partei”nbsp;peffendä idoneos effe fineretifed poteftatem defignandi quos vellet,ad ié revoC®^^nbsp;Indeenim non dofuturum, vnde amp; contumaces reprimcret, amp; dubios rctincf®^ .nbsp;bene meritis gratiara referrét ? Nunc autera penes vulgi fecem honores,nbsp;effe, non minus in publicis nccelîitatibus parcos, quam in doraellicis voluptaC'nbsp;profufos » Vnum Regem effe oporterc.in quem omnium oculi iintintenn : P® jnbsp;quem fitamp; punicndi,amp;ignolccndi,amp;remunerandi facultas, Ciim his,amp;fii”**‘nbsp;blandimentis Regis animum xtate infirmum,ncc fatis adverlus pecuniatnnri”*nbsp;amp; prauaconluetudine labefadatum, amp;ànacurapronum ad licentiam inftiai”,® jnbsp;tentia pertraxiffent.continuo nouareru facies per totu regnd oritur,rebus om”* (nbsp;tam fàcris quàm profanis in aulam vclut ad publicâ nundinationépropolitis.nbsp;cius autc Gramus, qui præcipitantê ecclefiâ vnus vclut fufflaminabat, cumnbsp;omnia domi tencntib us, Roma: aliquot annos fublcdiffct, ccriior per amicos
-ocr page 319-Liber Duodecîmus. fol. B7-^'loînftatüreseflcntjfrctus propinquitate Regis,e cuius amita magna naïus crat, fuosredire ftatuit:amp; vtanimos hominiim pertentaret,diploma de legationeim-pettata prxmifit,amp; promulgandum curauic, raenfe Septembri, anni a quacnbsp;magnam ci inuidiam ftatim conflauit.Nam qui redemerant in aula honoresnbsp;*cclcfiafticos, ne prxdam, prccium limul amitterent, metuebant : amp; qui fpcmnbsp;^fefeendiexaulica nundinatione conccpcrant,aditum fibi obftrui dolcbanc. Néenbsp;^inusfrcmcbac ca faébo, qux facerdotia mcrccnarioqucftuà Regeiropetrauerat,nbsp;iinpctrata alijs diucndcbant,nc genus illud lucri c manibus eriperetur. Hi om-lo î*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maîcdiâis Patticium ablentcm oncranc, amp; in Regiam col»
^'^iqueruntur vetufta maiorum iura amp; rcccntia Regum ediâa violari, ac muica gt;Ucrfo regno damnofa per Roraanenfes agitari: quorum llbidini nifi matutè ob-**nieatur, Regem breui in ordincm redadum iri, amp; penes illos omnium rerumnbsp;f®ffftatcforc.ldpcriculû vcprçuenircnt,cxdecrcto conülij ad Patficium vixnauinbsp;Sfcfluni iniffi,qui vccarcnt,nc vllam fui munetis partem attingcrct,donccRex denbsp;^^^hinonijs advetfus cum ad fc delà ris cognofccrcr. Dies diûa,vc Édimburgi ad-
Cal. Noucmbres. Tntcrca cum amici,amp; propinquicófirmarcnt.Rcgemiil iufta caufa non iniquum forc,idquc ex rumonbus adverfa fadioreferfler, Re-'^aulicorum animos magnx pecuniz promilTionc ira fibi dcvmxit, vt nunquanbsp;''1 Patricius atquo iurc cum adverfarijs contenderepotucrit. In conuentumnbsp;cum diplomata protulifTet, c quibus oftenderer îc à Rom.Pont* Archiepi-. PuRi Fani Andre«,primatem Scotiç.amp;lcgatum ad ccclciiafticum Ratum ordi-'^üniintrienniumcreatum, a minoribusquidc faccrdotibusfatiszquoanimonbsp;munus t.aneceflariû viro bono,amp;: crudttocômiÏÏum«nbsp;Pal ”’”’Ptuporcnti«alioruro, qui fibi Regem , amp;aulicosconciiiauctanr,mutirenbsp;non audebant. Aducriâiij,vt fauor populi erga Patricium clanguefcerct,nbsp;interpofita Ponr.Rom.qui vnus in ca caufa iudex efle polTct, appellant. Ipfènbsp;à Rege remiffusvetituseft, dum lis difudicarctur, Archiepifeopinbsp;vfurparc.-aut quicquam prxtet confucta fuperioribus Epifeopis munia acidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inter hzc exortus eft Patricio Icui decaufa nouus jnimicus,fcdomnium
rgèaccrrimusGuliclmus ScueRîus, Is iuucnisacriingcnio cum aliquot annos loanncm Spciincum mcdicum, amp; Aftrologi« ftudijs nobilem cgif-(|. gt; revcifusadfuoscumcçteraingenijdcxtcritate , tum feientiç rerum coclc-1)^ iaâationc breui in aulicorum gratiam fc inhnuauit « Ea tes magnum ci fa-j conciliauit.quôd aula omnibus diuinandi gcncribus tum vfq; ad inlaniamnbsp;* Scuedrusigitur ingenij aciintonia Si aulicagratia florens, breui Ar-’^conus Fani Andre« defignatur « Cum ab Epifeopo ad id munus non rcci-^l^^‘Jrgt;cômunicato confiliocum loannc Locco tumfcholarû publicaru redore,nbsp;machinas omnes ad eum fubvettendum admouent « Rcélornbsp;H Hem.Pont.priuilcgio , quo à iurifdidionc Patricij crat exemptus, ci factisnbsp;''tçp H^ïncillchoroinis ex inferiore ordinccomroinationcm itacôicmpfit,nbsp;’ ''cniens in aulam cildem diris femel atquc iterumeffet pctitus,nihil tarnennbsp;c^’nfuctudinc rcmiiterct. Tuminimici ( vtmosefteum du«nbsp;Regisauxiliumimplorant, acPatricium omnibusnbsp;excludi procurant: in bona cius procurationem fifei immittunt. Co-inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*ndido iufîî difccdcrc. Dati cuftodcs.qui obfcruarcnt.ne quicquam
tdiâo tepugnaret, atteutarec . Epifcopircliqui .neerga Regem um bcnc-£c« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uolum
-ocr page 320-Rerum Scoticarum
uolutn ingrati vidcrcntur, funimam fccuniaegrandcm , quam tcnujprifcvs^^cc^' d.Qtibus grauatccxcctfcrant,ad cum attulerunc. Rex hac przda potitusvciutp*'nbsp;wicij railcitus ccepitcum co miriusagcrc,acmiflisad cum Abbate Sanâxciuc’^’jnbsp;ÄrScucfllojtpifcopus Rcgi,amp;Epi(copoScucflius reccnciliattr ; fed pecuniaani«nbsp;ab amicis collata,amp; ad Rcgcm pcriata . Igitut Patricius velut omnibus mok»'inbsp;libcratus,cum ad villam fuam Monimalium diuetiifTct, atque ad ca, quae fuinbsp;neriscrant,pnuatim,amp; publiceobcundafecompararcc, mcniarij Romanenfess^nbsp;inimicis incumimmilTi.obnondum lólutam pro diplomate PontificiofbulU»*?nbsp;?ocant) pccuniam.cifacris interdicuut.Eratautcm illcad cxtrcmaminopianigt;ânbsp;adduâus« Nam amp; ante, amp; poft reditum ccnfuscius raaiore ex parte à piccuW'^’^nbsp;ic Rcgiocrant in filcum relati: amp; quod ab amicis potuit confici,Rcgi.amp; aulicisnbsp;turn . Miniftrisautem Regijsitcruro inpoffcflioncmmifl'jsjpfeinarccfuaati*’^nbsp;bitis a Rege cuftodibus, ac domcfticisminiftris ablcgatis feruari iuflus, ctiaH^Mnbsp;inopiam confilij cftrcdaäus« Gulielmus Scucftiuscapitalis inimicus,vclut®^nbsp;tis paruro compoti à Rege prim urn adiutor(vt vccanr j eft datus,deinde à Rem’nbsp;Pontifîcc approbatus. Mox idem Scucflîus pet fadionis aduerlac potentianiqi’nbsp;ftorclcdus, qui de vita, amp; moribus ciusanquircrct . Multacilcuia,tt)ulta^*nbsp;cula , qua'dam ctiam incrcdibilia obieda; inter qux quod interim vnodk'^jnbsp;miflarct,idquc ca zt3tc,qua vix rcpcricbaturEpiicopus,qui ternis menlibusk’’^^nbsp;idraunusobiret. Ibiinimicoiudicc,cendudisicftibusepifcopatumcicrarc^nbsp;dus eft . Scueflius, qui dccrctum ad Pentifieem pcriulciat, in ci us locumnbsp;dus . Nee inimici hac hominis elade contenti, cum omnes cum contum^nbsp;magno animo ferre confpiccrcnt , curarunc, vt in cœnobium aliquod dcum ;nbsp;quatuor adhibiris cuftodibus includcrctur « Ekda eft Æmena fcopulus vcf*nbsp;quant infula : inde cxoito bcllo mctu Anglica: claflis poft triennium eft trau“^’’^,nbsp;Fcrmclinodunum : ilhncruifusinafccm,qua:cft inlacu Leuino : ^tqueibi^^i^^nbsp;dem æracc,amp; raifciijs confedusdcccffit. Vir nullius fcctcriscompcrius, donbsp;amp;. virtutc ncmini fui temporis inferior . Reliqui viri boni calamitateciusdci^fnbsp;fpc abieda inftaurandz ccclcßafticx difciplina:, fefc ad fua piiuata quifqucnbsp;tia contulcrunt. In aula facerdotia aut vendebantur, aut adulatoribus,amp; turf*nbsp;voluptatum adminifttis in prxmiura ccdcbanc • Hare, nc rcrt:m fcricsnbsp;tcrrumpcrctur, quanquaradiueths temporibus geftain vnum Iccumcontuhnbsp;VC mcmorabili cxcmplo miferiam illius temporis ante oculos exponeremus • -cilis enim huic coniedura eft, quibus in malis inferiorum ordinum hom*^nbsp;verfarcncur, cum omni vittutis gcncrc vir clarus, amp; idem Regia,magnaroi^Hj^j,nbsp;familiarum propinquitatcfubnixus.àpaucisinfimx foriis nebulonibuslucm^^jnbsp;micorum ludibrio, amp;crudelitaticxpofitus. Nuncadalia, quxpcrcatcmPnbsp;evencrunt, redcamus ? Anno millcßmoguadringenteftmoIcptuag^fimonbsp;cum ex dcctcto publico adverfus loanncm infulaium Regulum, quialiquoi^^^nbsp;prouincias occupaucrat.ôd maritimas continentis regiones late populabaiur»nbsp;ipfe icrrcftri itincrc proficifei ftatiiiflct, amp; Ctafordix Comitcht turnnbsp;fedumeum clafteeffet miftiiius , Rcgulus tantis apparatibus impar,nbsp;Athoho Regis patruo venir in aulam fuppicx, ac ié Régi permifit ? Adempt* Jnbsp;quas per vim experat prouincix Roiria,Kintcra, amp; Cnapdalia. Inlularumnbsp;num rehduot. Ecdem anno controucriia cum Anglis iamiam in bellum crupnbsp;fincm habuit. Nauem Scoticam ab lacobo Kennedo xdificataro, qua m»
(UJeU*
-ocr page 321-Liber Duodecimus. fol.138.
*^eum diem in Oceano vifam non mcmincrant, vis tempeftatis in lieus Anglicum **’’pcgerat. Bona ab Anglis direpea, ac fæpe fiuftra rcpciita. Haicpcr aliquot an-cum lis animos didinuifTet, legacionc tandem honorifica in Scotiam miffà,nbsp;'*jiusprincipescrant Epifeopus Dunclmcnfis,amp; Scrupus homonobilis. Ab ijs,nbsp;Eduardus fortunx incondantia iadatus , pecunijs tarn diututno bello ex«nbsp;‘'ïüftus requiem ab armis libenter am plcdcrctur, facile renouatx funt indueix,nbsp;^*5legibus,vt naucs direptx, amp; bonorum,quxincrant prccium perviros bonosnbsp;*^ioiaretur, ac bona fide redderctur ? Eodem anno Icgati ad Carolum Burgun-adfedandas mercatorum querelas midi,cumin Flandriam appuliflcnt, ibinbsp;^^ttiitcr accepti. Ab cis aliquando forte fortuna inuitatus,vt vna cœnarct Andreasnbsp;2'^*àam mcdicinx profcflbr , qui magnam aftrologicarum prxdidionum ha-^'eputabatur pcritiam » Is audita corum adventus caufa,fcdudos occulte adgt;nbsp;?°Duit, non effe, cur magnopcrc feftinarent. Intra paucos enim dies certum denbsp;'^ccnuncium affuturum, Nee prxdidioni defuit event us. Nam intra triduu eftnbsp;l®^*inciatum,duccm cxcrcitu profligaio ad Nanexum Loiharingix oppidum abnbsp;^luctiis efle interfedum , Ita illi rebus,ob quas profedi crant, infedis teverfi,nbsp;apud Regem Andrex de rebus futuris prxfcicntiam mire laudaflent, aoi-^^•ûciusin cas artes procliucra impulctunc, vt magnis polhcitationibus homi-®^adfeacccrfcrct,acnonitadiupoftcaadvcnientcm bcncuolécxciperct,amp; o-P'^btitofacerdotio, alijfqjmuncribusdonarct. AbhocautcincumRexaccçpilTttnbsp;J ^'fatnaeft) ûbiàfuiscxitium immincrc , caq;didiocdm maleficarum mulie-^Y^M’busimmodicc dcdituscrat)rcfponlis confcntirct, qux prcdixcrantfore,nbsp;J. æo à catulis fuis extingucrctur, c principe ab initio indolis optimx, amp; fummxnbsp;acne turn quidem penitus deprauatoin immancm tytannum dcgcncrauit.
^Ipitionibus enim animo femel occupato fanguinc proximos, amp; fere optimum 1 '^nqueènobilitatcproinimicohabcbat. Proccresautem uim obhancipfamnbsp;®'hoc malefico gencrc hominum confuetudincm Regicrant infenfi, turn Icn-fjjl^^gd^^baulicosquofdam infimxforiishomincs.quibusnobilitatc contempt*nbsp;llt;i(i fl ^^^^^l^oribusvtcbatur » horura hi principescrant, Thomas Prxftonusho-. ‘to loco natus, fed qui Regi omnibus in rebus obfequi in animum induxcrat.nbsp;ƒ Cocheranus homo magnis corporis viribus,ac pari audacia: qui cum ènbsp;quodam fingulati cognitus Rcgifuiflet,ftatim ex architedo aulicus fa-amp;ad fpcni vitxlibcralioriscrcdus,breui diligenter obcundislcuiotibusnc-(jj *)s gt; amp; Regis moribus obfequendo pctfccit, vt ad intima de rebus magnis con-?®adhibcrctur:acgcncr aPrxftonocligcrctur. Tertius crat Guliclmus Rogcrusnbsp;S'us cantor, qui cû Regis Angh Icgatis in Scotiam ingrclTus, poftquam femel,nbsp;auditusplacuit, abcorctentus , amp;diuitijsaudusbrcuiincque»nbsp;ordinem eft afcriptus . Cçtcri c contemptiftimo gencrc hominum vililli-opifices,amp;: fola improbitatc,amp; audacia commendati. De aula abnbsp;nobilitatis conuccatio fieret, principibusnbsp;prodirent indicia , loanncs minimusnbsp;cçtcris incaiitior, cum tcmcrc de ftatu tegni libetius locutus fuiftet,nbsp;carccrem coniedus à domcftico Regis conciliocondcm-C(j,jj£’®‘'*coarcfci(ra morieftcoadus . Caufa mortis in vulgus édita eft, quod .nbsp;venefitis clam conlilia conferret in Regis caput. Id crimen verum,
'^ïctut,décréta adverfus veucficas quxftione ad duodccim carum, quaruna ’ Ec. ij,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vihftima
-ocr page 322-Rerum Scoticarum
viliffi tn a eraat capita^cremacx . Mors loannis coniurationcna iamiam ( vt vM** batur)crupturara magis rcprcffit.quiro difcuffit, Alexander vt gcncrc,itapcil^'nbsp;Io proximiis.quamuisomnes à fc quoad poiuit, fufpitiones amoucrct, tamc^p**nbsp;zniiüftros Regios, quinunquam eoviuo,âbi£a[iscon(ultuincrcdcbant,fubit(**.nbsp;arccm Edimburgcnfcm raptus eft. Ibi cum diligenter aftcruarecur ab eis » ‘5'’*nbsp;«ius potentiam ßbi cxitiabilcm rcbantur, nccperncccflarios animum Regisp*’* inbsp;care poftet,confilium clam,quando aliter nonpoterat,cuadcndi coepicconlciot®'nbsp;biculari tantum miniftro, quem vnumèfuisfibireliâum habebat: percuinn^u^nbsp;culam conduxic, quam inftatione proxima patatam efte iuftit * Deindecrebi’’nbsp;ex aula nuncijscommcantibus, qui coram cuftodibus (nam Iccrctocolloquir’®'’nbsp;liccbat) fingerent Regem piacabilioiem ficrj,acbrcuifpcm libertatis oftentarf”’'nbsp;Cum deftinatus ad evadendum dies appcterct, vultu quantum in ilia Fortunanbsp;tuit, ad hilaritatem compofito, fimulat fcplane nuneijs ctedcrc Regemfibic®** fnbsp;ciliatum efte, ncc diu fc fpcrarc in ca cuftodia Futurum , lauram cuftodibusnbsp;nam dedit : amp; ad multamnoâcm vnàcum eis bibit: illisdi(cedentibus,amp;^^'!’^nbsp;copiofiore in fomnum folutis lóliiudincm nadus, c linteis Icduli lui ftraguli^fnbsp;acm concinnauic,proalticudine,vt rcbatur,murifatis longum. Ac primumJ^Pjnbsp;hculum Faccret, miniftrum demi fit, c cuius cafu brcuiorcni iuftocuracifein^^nbsp;lexit» Audo igitur pro prarfenci copia func iplc fccutus miniftrum, qui innbsp;fu crus frcgcrat,in humcros fublatum circitcr mille paftus ad mare tulit, ƒ «nbsp;turn Iccundum nadiis Dumbarum nauigauit : arccquc advcrlusnbsp;communita.cum paucis inFranciam abije . Eoabfentc Andreas StuartusCinbsp;ccllariuscum cxercitu ad arccm capiendam miftiis. Earn edm aliquot Vnbsp;fortiter à prxfidio dcFcnfam oppugnaftet, tandem qui intus erant omnib*'^^nbsp;Bcceftiracibus circumvenri,nauiculas nadi, nodu clam in Angliam difcclt;^®p^'’Jnbsp;Poftridiearx vacua rcccp ta eft. Cçft ex obûdcntibus aliquot cquitcsciari,nbsp;hze tepora Rcglbus Scotorft, amp; Anglorum malis domefticis fatigatis, pacisnbsp;do inceflit, Mift'a ad cam conficiendam legatioab Anglisbcncuolcnrcrcxcipgt;^'’pnbsp;ncc de modoconuentum ,fcd ad cam confirmandam adiedaaffinitas,nbsp;lia Eduardi fiJia lacobi Scotl filio cum primum nubendo matutuiftent, nubc^^.nbsp;Pars etiam dotis reprzfentata, ca Icgc , vt fi vtnfque pubciibus nuptiz nöl’ jnbsp;querentur, dos Anglo ledderetur. Dati przdes aliquot oppidorum ciucs ?nbsp;ea pax non diuturna fuit ? Nam ex odio vetufto, amp; refidua c fupcrioribusbf*nbsp;ira incurfionibus vtrinque Fadis,abadifquc przdis,amp;r villarum inccndijs,itanbsp;que animi funt inftammaci, vt ex mutuis iniurijs res in apertum bcllum cruf’Ppnbsp;ret. Erant amp; przter has fuz vtrifquccaufz. Anglum ineitabant Duglaffins^^^nbsp;dem vetus, Alexander autem Regis Frater nouuscxul . Nam Alexander innbsp;ham, vti diximus, profcdusvxorcm acczpitfiliara ComitisBononiznbsp;Sed cum à Ludouico vndccimo,qui turn impcritabat .irapctrarc n6 poiTct^nnbsp;rccupctandacopias,in Anglia tranfvedus, ibiIc fpcrans aliquid moturu. I*c‘’nbsp;auléScotorû Regem ad bcllu incitabat Ludouicus Gallus Roberto Irlande bnbsp;to dodorCjSorbonico cum duobus cquicibus Gallis ad id miftis , Igiturnbsp;pace,quanquam res Scotica vaftatis aliquot region!bus peiore in loco erat d^^ ƒnbsp;etiam in Anglii magno cxercitu , qui dudu Gloccftrij Scotiam inuadcrcc. ‘nbsp;tarnen, amp; qui circa cum crant.muiticxcrcitumindicunt . Homines cnitn
j!
Il
•geni, qui ax aliocutu calamitatibus creuerant, Regique impotentium I
-ocr page 323-Liber Duodecimus. foî.ij p.
^8*auiJoresfacranc, nihil magis mccucbanr, quàm nobilitatisinfcnfzfrcquen- j | ’fgt;ncónuencutn* Cum Lauderam vcncum effet,oppidum amp; Martianis^amp;r Tcuio- 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J
*’'is finibus vicinum,qua; regiones aut ab hoftc vaftata:,aut per vim patere coadas fuperiorum temporum rationeomittcbac; nobilitatcenim
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, omnia per domefticum confilium tranfigebat . Proceres cam indigni-
’tcm notj tolcrandam diutius rati, in tem plum oppido de tertia vigilia coïcrunr» Q^cilioiam fatis frequenti Arcibaldus Duglaflïus Angufix Comes cóueniendinbsp;ira cxplicaffc dicicur « NON arbitrer ncccffc,viri clariflimi, vt (lacuninbsp;®ruin Scoticarum pluribus dcclarem : partim enim ipö meminiftis, partim antenbsp;^ulos videtis. Principes nobilitatisin exiliuin pulfi aut pati incolcrandat autne-facctc coguntur . Vos autem, in quibus omne regni cft tobur ünc capicenbsp;WiCti, velut nauisfinc gubernatore omnibus forcunx proccllis, amp;tcmpcftatibu«nbsp;® hs obiedü noftcr vritur, fortunx diripiuntur •• agticolx aut cxdibus ex»nbsp;aut quia nullum in tot roalis aliud profpiciunr alleuamccum, holiibus degt;
• Rex vcro,fi com pos effet,homo animi gcncroö, rarx prudentix malis ^cncnis cxpugnacus, non ad proccrum cæcum, led ad infirax fortis homines d«nbsp;dcbcllo, de falutc publicarefert « Illi ariolos confulunt. Si malcficorum rc-Ponfaad animum xgrum, amp; prauis fuperftitionibus captum adhibcnt: amp; de no-^^niomniumincolumitatc décréta iftis audoribusfiunt, qui, quod omnibusnbsp;inuifosintclligunt, orancs odcrunt ; nee veftram audoritatem imminue*nbsp;1 fed vniucrfos omnibus artibus extingucre contendunt. Partim iam veftrumnbsp;, partim exilio fuftulcrunt : ncquc,vt homines noui folent, gradatim adnbsp;ütUöja nituntur : fed in Regio fanguinc tyrocinium crudelitatis, amp; auaricix cx-: altcrum c Regis fratribus trucidarunt immaniffme, altcrum patrix me.nbsp;mortis abftulcrunt : amp; hoftibus nofttis dueem dedcrunt . Illis iam c medio
• Solaris, rcliqux nobilitati imminent, amp; fux humilitatis confeij nihil eminens,' ’ut cxcclfum fupereffe voluut • Quicunque habent aut diuitias ad eorum auari-cxplcndam, autpotentiam ad audacix rclïRcndum, hunc pro hoftc lïbinu-'nbsp;gerant : amp; nos intcrca caftraadverfus Anglos habemus, vt hofti publico red«nbsp;‘‘aiHüs ; tanquam vllus fit hoftiscapitalior co, qui nee bonis veftris cupiditatem,nbsp;fanguinc crudclitatem cxplcrc poteft . Vt autem inrclligatis, quam hare pc-msinteftina fxuior , quàm ilia externa fit, fingitc Anglum (quod Deus avertat)nbsp;*gt;ftorcm vetcrum offenfatum memorem, Sc felicitate prxicntidatum. Quernnbsp;hndem odiorum fuorum finem , aut quod prxraium vidorix ftatuct i Regifnenbsp;Jpitnici mortem, an veftram ? ego certc neutrum cxiftimo , Non cnim de vita,nbsp;cd gloria, amp; impcrio nobis eft cerumen : amp; gcncrofus animus, vt adverfus refi-^entes vchcmcns cft,5£ concitatus, ita prccibus, obfequio, ipfa denique inftabili-humanx rccordationc mitigatur , 2fad Icnitaicm infleditur « Seddemutnbsp;Mem iratum fanguincm Regium, amp;cçdcrn quxrcrc. Vier tandem mitius con-Me videtur f Tfne,qui vnàcum vita omnium malorum fenfum adimcrct ? annbsp;^•^¦.queiD fccundumDcum aroate,Scobfcruarcdebent, ad quotidianam carni-‘Dinara referyant ? qui animum venefieijs obfeffum in cxitium propinquorumnbsp;’cöiant? qui Regem inimicorum armis prope circumventum velut captiuuranbsp;. ®c*iient,ncquc permittunt, vt fuorum vultus aliquando afpiciat,bcncuolcntiamnbsp;Mligatjopcram ftudium experiatur? non tarn hoftesexiftimandifunt, quinbsp;Mtisex advcifo pofitis odium fuum palam profitentur , quàœ qui domi ex in.
fie, iij, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fidiji
-ocr page 324-Rerum Scoticarum
fidijsveftrx faluti imminent, Regem aliénât um abamicis inimicis pro dunf » ducc defticutos hoftilibusarmis obijciunc:àquibus, fividi mortem efFugetitib'^'nbsp;men in fcruitutcro, Si. ignore iniam incidetis » Sin vinccritis, non quicremnbsp;opes patiiz, Regigloriam comparabitis ; fed inimicis veftris graflapdi licend;’*’’nbsp;in prxfcntia, in futurum fccuritatcm, vobis ipfis peßem , ac pcrniciem, Rfg’ƒ ’nbsp;âiorcm fcruitutem conciliabitis. Ncc vincendo mala fugiemus externa, fed d®'nbsp;mcfticaaugcbimus, Mca igitur fententia, vt paucis comprehendam, hxccM*nbsp;prius domcfticum feruitutis iugum exuamu« , quàm cum exteris raanumconl^^nbsp;ramus, Alioqui cnim paucorum Hbidini omnesferuiemus, hoftium opcsaug^nbsp;bimus.flc publicamfalutem proderaus. Vos quod faxitis,Deum velim fortuD^^*
Secundum Dnglaflïj orationcm non iam confukatiocrat , fed murmur con* fum to tins fuit concionis arma in hoßem publicum pofeentium. Iia enißiinfi^^'nbsp;tnati crant omnium ,qui aß'uerant animi, vt ni duccrentur, externplo cruptud***nbsp;Rcgiam viderentur. Verdm qui ztatc,honoribus,amp;audoritatc ptinci pcs crM^C’nbsp;fedato tumultu, quodmetuebant, nc in temerario forte plcbisimpeiu Rex vio**'nbsp;xctur, cenfent, vt primorcsaßumpto quifquefamiliarium, quantusefletfatis’’'’'nbsp;xncro,ßnemaiorcmotuexercitusinprxtorium proScifeerentur, Ncxios,pC’’®nbsp;quos fumma return crat, comprchcndcrcnt : cos in indicium ad cxercitu*®nbsp;produccrent j ae pocnas fccundum leges cxpctcrenc « Interea dum hxc g®'nbsp;»untur, rumor inaulam promanat, proccrcs ante lueem coados in tcmplo^^^*nbsp;fultarc, incertum qua de re : fed magnam fane vidcri, quz Rege, ciufqueco*’'nbsp;liarijs ignorantibus, talcs viroscoegerit ? Rex trépide c fomno cxperrcdu^‘nbsp;ipfc, quid optimumfadu videatur, cfuisquzrit * Interim Gochcranuiufnbsp;miicic, qui quid agatur.obfcruct, amp;: omnia certiora rcfcrat . Is dumnbsp;comiiatus ad templum proficifeitur , occurrit primoribus nobilitatis innbsp;venientibus. bi ßatim Diiglaffius manum inijcit, ac torque aurcomagninbsp;ris, quod geßabat apprehenfo, gula paulum conßrida dat eußodiendum « IP*nbsp;tedà ad Regis cubiculura pcrgit. Qui ibiaderantvcl repentinociusacccffu®^nbsp;toniti, vel maießatem hominis rcucriti,fcfc continucrunt ? Ibi exteris,quinbsp;gem prauisconfilijscorrumpcrecrcdebantut, arreptis vnum adolcfcentcronbsp;plcxuro,vtfibi condonarent, Rex orauit. Iserat loanncs Ramifzushoneftolo®®nbsp;natus,qucm cxcufationc ztatis facile accepta dimiferunt. Cçtcri cum in iusnbsp;cerentur, exortus eß cum clamore totius axercitus cumultusomnibus rociferxu’^'nbsp;bus,malosroalè perdendos . Statim igicurad fupplicium raptivitam fufpcnd*nbsp;£nicrunc î idquc tanto vniuerforum ßudioin corumexitium, vt eum funcsionbsp;fubitadccßentjßnguliloraiumentorum, fiefrznorum habenas cum invfuniu*'nbsp;fcricnt: ac vehementer contenderenc, quis potißrmum hoc honore pctirctur.nbsp;Plutimis ad vertus priuatos iniurijs hzc aulica fadio prcmcbatur. In publicuO*nbsp;bis maximè, quôd noux monctx xnex fuiflcntaudorcs eudendx, quam Inuidi^’'nbsp;fo nooiinc vulgus nigram appcllabac . Hinc primum orra erat omnium rcfu'”nbsp;carius : deinde etiam fames, dum venditorcs potius frumenta dorai cotremp’nbsp;énerent ,quàm venditionis prxtextu cmptoribuscondonarent » Sed, ncomniu*nbsp;commcrcia inter ciucs ceßarent, vnumcontrahcntibusinucnturocßrcnicdiuiu»nbsp;Vtin contradibusadijcercnt,quogenercmonctxfolutîofieret . Cudcrantamp;i^nbsp;genus numifmatis aliquot fupcriorumRcgum , fed magis advfum nccefiariuiUnbsp;paupciiorum,quàm ad fuum quxßum ;ac legibus ttiam cauetanc vitra,quam fu(gt;*
«aÂ
-ocr page 325-Liber DuodccîmuS. foî.t4ô.
¦fi
k TendicorCsnon cogcrcntur accipcrc . Ita rcrum tcnuium bine crat emploi U“'isc0!îjo4itis,5i ncdicioribus pcrmucatio fraudem affcrrct.fatij prouifum vide»nbsp;Dabatur ciiam crimini Regis animus à nobiliute averfus ; Sc ad magicarrtnbsp;”?bhiainconucrfus,atq; in propinquorum cçdcm impulfus. Sed Cochcrano ma«nbsp;''^'^èinuidiofus fuir ticulus Comicatus Marria:;quam regionem Rex extindo mi-^^tefratre vclci donaucrat.vcl rcgcndamcômiicrati Praiiisconfultoribusèmc-'‘jofublatiscum née Rex militi,ncc miles Régi cofideret, folucô exerciiu domutrtnbsp;*^redituni, Rexetfi irt prxfcncia irâfupprimcrct.ac multa,amp; prxcUra riobiliratinbsp;l*°lliccrctur,nihil aliud ramen in animo,quàm vindiäam,cçdcm,fanguincm co-What. Iraq; vbi primû fui potens fibi vil'uscftjfc inareem Edirabutgenfem cuinnbsp;Pj'ücis abdidic, Nobilitas in cvchtum fu(penfa,fua fcotfum concilia habebat, An-8'^5fuadentemaxime Alexandre, qui fimul ac Scoria atcigiflcc,magna cquiria, pe-’’itutriq-, auxilia conuentura. Se nobiliraré eu Rege difeordera fuam fore polliccba*nbsp;^fiftatrcfuum Ricarduro Gloccftria: duce copiis per hicme coadis, prxfîcit; atqtnbsp;'•^Scotiam duccre iubec. Is adulra iam xftatc,itcr ingrefTus intcllcdo,quo in ftatunbsp;Mcotoru cirenc,Bcruicum diuertit, AdmilTus ftarim in vrbcm quatuor millibusnbsp;^’^oblidendum areemrclidis.cum câ:tcriscopi)s Edimburgum rcdàducit:fœdànbsp;l®^iti$,pcr qux icrar locis, Al ducente Alcxandro fine maîeficio vrbém ingreflusnbsp;’'^obuna^quonia alloqucndi fpes nülla crat) edido palam In foro própofitö adrao-Wt, ptimum vt qux cum Eduardo pepigiflet, feruaret : deinde vt ante Cal Sept,nbsp;ff'^ximasds damno dato, amp; iniurijs adverfus Anglos perpetratis fanffacérct ; id ninbsp;”*bHicardum Gloceitrix ducera cum,tcgnumqj cius ferro, flammà^-perfecutu-Ad hxc lacobus.cum vider« fc néquein prxfenria,qux poftularcntur poflanbsp;j’^fficere,ncquc vires habere,quibus hofiium vim propeller«, nihil ptorfuS nequenbsp;’¦*ipto,ncquc per nuncios rcfpondit, Scotorum autero primorcs à fuo Rege defti-ne ramen omnino (àluti pubhcç deeflent, coadis iterum copijs ad Hadinanlnbsp;pofucrunt; arque vt imminentem calathiratcm fairem lcuarenc,amp; vidorrâinbsp;ûftercnt,leg os ad Gloccflrium Ducera mi(‘crunt,qui p«crcnt,vt nuptiàinbsp;’*'1 ptidera prom.flx conficerentur : oftenderent per Scotos non fl;aturumgt;nbsp;W minus,in qux conucntumfUcrat, optima fide prxftarcntur ? Anglus, quinbsp;’^hfeiebat Scotos alcx pugnx rem non comraifluros , cura amp; pars viriumipfo.nbsp;{quot;fô cum Alcxandro homine vulgo gratiofo apud fc clTct, amp; icliquos fadioni-'’’diftrahinonignoraret, rcfpondit, non fibifatis coropcttumcffc , quid Rexnbsp;Wins co de matrimonio dccrcuiflct : intérim pccuniam , qux lacobo doris no-'Hc crat reprxfcntata, xquum fibi fiatim reddi cenfebat. Parem veto û vcllent,nbsp;^tnitterent fc areem Bcruicircddituros •• aut fi id minus pOlTcnt, fände iura-^^t.fcnccobfefiis vllara opcm,necobfidcntibus mokftiam allaturos, donee aucnbsp;^spta, autconditionibus dédira arx foret . Ad ea Scoti per legatos rcfponde-nondum confcdumciTc nulla fua culpa, fed ob immaturarnnbsp;j’onfi.fponfxqt xtatem, Pccuniam,cuius foluendx dies nondum adveniflet, non-deberi, De folucnda,fi n fatis cautum viderctur.ampliuscauturos. Ber-1 runbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scotico à Scotis xdificatam fux ditionis eife , ac per multa fx-
j '®™gt;fle*tam fi aliquando Angli interexperint, aut per vim tcnuerinc, nihil ea ^Jùaiusvctus imminutum fuiffe, Gloccftrius, qui fuperior viribus crat,in fen-tJ'^P®’^âbat}ncq; iuris difccptationc vllam audiebat, Eodê dicCalcous Cam-*** Argathelix Cornes, te Andreas Scuaccus Cancellarius, duo item Epifcopinbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ec. liij Fani
-ocr page 326-Rerum Scoticarum *
4^aniAnlt;3rcac, amp; Dumblani miferuntad Alcxandrutn , quiinciftrisAi ad Lcthintonum crat,fuis diploma ögillis, Sc chirographis confirmatutnnbsp;“ dido audicns effet, fecuraturos,vt in proximo conuentu publico bonis ’nbsp;omnium antcadorum impunitatcdonaretui : ha:comnia ica futurafi^i®!'’nbsp;fiofita, Alexander re cum Gloceftrio communicaca, ab eo bencuolcnbsp;Ï’uos redijt » Coadoconfiliofummaimperij ad cum omniumnbsp;Statim ad cofdem relatum de obffdionc ßetuici foluenda . i-iuucnuv*-fum eft tam pcriculofo tempore,cum omnia lèditionibus domefticisnbsp;petturbata, vt vixquictishoftibus fortuna: fzuientisimpetus ffffi poffet,nbsp;quauisconditioncfacicndam . Videbantenim pcrfpicuc, ff boliemtarop®^,nbsp;’ tem vinccrcntjfc magis cum irritaturos.quara abtteirituros. Sm ipfi vinccrf*’Lnbsp;incertum cfl'c, quemadmodum hoftis natura ferox ,amp; rebus Iccundisinfolc^’nbsp;fadus vidoria effet vfarus. Hxc,ctfi nonnulli fcrociorcs, quam pro tcnipo*’^ƒnbsp;clamarent,fcntcntiainconfflio vielt * Poffalias, atquealiasconditioncsn*^ .nbsp;iadatas,tandem adlcptiraum Calcnd. Scptcmb.anni millcfiraiquadringco^^nbsp;oduagcfimifccundi,conucntum,vt arjt Bcruici dcdcrctur, ac inducixinp^^^jnbsp;menfes darcntur,donccdc pace pcrocium tradari poffet, Ita Beruicumnbsp;vno anno,poftquam ad Scotosrcdierat,rcdditum fuit Anglis , Gloceftriu^f^ Inbsp;ris bene gefta, cum fummagratulationc ad fuos cft reverfus « Eduardusnbsp;ff lij fententia cenfuit, qux de nuptijs padus crat irrita fieri magis c renbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.j,
U WlilJ »• nbsp;. J,'
futurafiilcj'’'J I . . Jli.c JU j
UVUViV iconknfult;^cif :nbsp;Prudcntiori^“^,.
quód in tantis inteftinis diffidijs metucrct , nc lacobi poftcritas regno pcllcf^ atqucin Alcxandrum,qucm ff Regem feciflct,tanto bcncficio fibi obnoxiufoPnbsp;petuo in amicitia permanfurum fpcrabat, pronior crat.FoccialisEdimburgü^’’/ƒnbsp;miffus, qui affinitatcra rcnunciaret, amp;: dotera rcpofccrct . Is ad odauu®nbsp;Icndas Nouembris cum fui adventus caufam publice declaraflet, ciucsMnbsp;trato ad folutionem die, bona fide pccuniam rcddidcrunt: datis fœciali, qo' 'nbsp;uicumvlquccum prolcqucrcntur , Alexander j vtfi qua effent refiduafi^^^nbsp;lt;rga Ic odia, ca mitigaret, amp; nouo bcncficio nouam inirct gtatiam, euro inbsp;dedudum in liberamregnipoffeffionem reftituit . Sed plusapudanioJU®*nbsp;potentem valuitvctcrumoffcnlirumj quam rccentisbcneficij memoria, ( Itnbsp;debant ad priores fufpitioncscalumniz inimicorum Alexandri, qui niraiatninbsp;popularitatem alfiduc criminabantur; idquenó dubium affèdati regniargu®^ Inbsp;tum efleafleuerabant. Illc admonitus per amicos confilia adverfus luuranbsp;aula agitari, dam in Angliam icccffït, arcemque Dumbarum Eduardonbsp;Alexander abfens damnatus eft, Crimini ei datum,quôd in Angliani priroun’'nbsp;quentes nuncios raififlet , Deinde,non impetratoà Rege commcatu, ilk^^'P.nbsp;tranfiffec : cum Anglo adverfus patriam, Rcgifque caput confilia coiiTet,nbsp;omnibusearum rcrum confeijs venia data, amp;inijsGuliclmo Ctichtonio,lt;l“nbsp;non modöconfiliorum omnium adverfus patriam focium.fcd ctiam audorci^’^nbsp;impulforcm fuiffc arguebant • Vctuni poft veniam przteritorum femelnbsp;tarn itefum accufatus.quöd litcrisaffiduis Alcxandrum iam damnatu confirfP^f ’nbsp;confilioq;inftrucrct : idqiic perThoraamDicfonumfacrificulum :nbsp;Crichtoniumeuraffet adverfus Regem municndain , caroquenon dedendip* ,nbsp;fidiarijsaudor fuilîetJniusadcflc iuflusad i6,Cal. Mattias, annimillcfiifli^nbsp;dringentefimi oduagefimi quarti, Qup die cum nonaffùiflcc,ipfi aqua,amp; ig*’*’nbsp;terdidum;bona in fifeum redada, Hz quidem in adapublica caufç funt reda
It
Liber Duodecimus. fol.i4i.
odium Regis ob eau fam priuatâ conceptû plus ci ncCuiffecrcditur, Er« ^iiliclmo vxor c nobili Dutnbarorum familia nata , acque in l'g ni pulchritudinè.nbsp;àRcgc raarituscorruptamcompcriCTct, coßlium temeranutn quidem,nbsp;*^»banimoamorexgro, ßi iniuriairritatononalienumfufca:pit . Minoremnbsp;èRegis fororibus, amp;ipfam quoque forma egtegia , amp;confuctudinefratrisnbsp;’''fïtncmcomprcffit: exea Margaritam Crichtoniam , qu« non adeo pridemnbsp;»j'^^ægt;t,gcnuit, Intérim domi vxorCrichtonij moritut. SororvCro, quamànbsp;J’gccomprcflam diximus, adeoimpotcntiGulielmidcHdcrioflagrabat, vtin-rnente alienata delirarc videretur ? Rex partim ab amicis Guliel*nbsp;^¦«xoratus, partim amp; iniuriæ ei fadx raemor, amp; cupidüs matriraonij praetextunbsp;gt;, fofis infamiam leuare,Guliclmo reditum pcrmiût,ca lege,vc cam dücctct, Gu-ab amicispcrfuafiis,amp; mclioris conûlij inopiacoadus, prçfcrtim Ricardonbsp;r^ßlocxtinäo Ennernefium vcnic, ac Regem ibi non adeo dru ante vtriufquenbsp;cftallocutus, atqucinfpem reditus credus . ibifepukhrum ciusadhucnbsp;’^nditur« H«c diuerfis temporibnsgefta, ne curfushiftoria:nobis eflet abrum-in vnum locum funtcongefta, Nunc omiiTareperamus. EduardusAn-^’proximo poft Dumbarum rcccptum menfe Apnli deceflit millcfimo qua-^’’’’gciitefimo oduagcÇrao tertio, teliâo filijs tutorc Ricardo fratre. Is priroumnbsp;{).p^®rnatotis nomine contentus duos menfes Anglisprxfuic. Deinde magna no-‘^(is, acplebisparccvarijs artibus conciliata,duobus fratris filijsin euftodiatnnbsp;;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Regina cum totidem filiabus in afylum fanâifGmum propc Londinum
Regiuro nomen, amp; infignia vfurpauic. Alexander °inus,amp;: lacobus Dughftius cupidi cxpcriri,qui eftet ciuiuro ergafe animus,cogt;nbsp;j^’^dquingcntisequitibusfclcâis,ad lacum Mabanûvcniunt,quôdibi frcqueninbsp;^.(featus die Diuç Magdalena: facro fieri folercc. Ibi fubito irritatisanimis pugnanbsp;®f*tur,variofçpefucccftu, prout auxiliahis,aut illis èvicinisregionibus (eCe ag-pgabant , Pugnatum cft inccito eventu fcrcàmcridicvfquc ad nodem»nbsp;vidotiacruenta quidem ilia multisfuorum amiftîs,ad Scotosinclinauit»nbsp;^’Piu$ ibi fuit Duglaflius, amp; à Rege rclegatus in Coenobium Limdorim» Alc-ji^’^^crincquumimpolitusfugit.nccdiu poft in Anglia manfit. Multa: interetnbsp;^'^ütijonesfadæ, fed maiorc Anglorumdamno, quam Scotorum çommodo.nbsp;J'^ardiisdomircrumcxituadhuc incerto, amp; mctucxterno impcndcntc,àCo-Richemondia:,eux tum apud Gallosexulanti multi Anglorum fauchant, amp;:nbsp;capeflendumvocabant,magnaanimi foliciiudincafficicbatur . Néenbsp;fcclcrum fuorum velutftimulis vexatus ftatuit, quoniam feditioncs do-‘ticasnonadeo cito fedatum iri fpcrabat, quibufeunque poftetconditionibusnbsp;((ƒcomplcdi, corum audoritatc, amp; opibus fc domi tutiotcni, amp; inimi«nbsp;^°*’*^*dabilcm rcddcrc Igitur miftis in Scotiam Icgatis, qui vel paeem,nbsp;annorum inducias impetrarent , omnta opinionc fua multonbsp;’ l®cobus enim, qui ob multa nondiflimilja fcclcra maximesnbsp;laborabat, legatos libcntcr audiuit . Pace enim cum Anglisnbsp;}j^’Q’crabat,fc perocium ciuilcs iniuriasclatifo inimicis petfugio vlcrfci pofte.
regnorum fines ex inrimis vtriufquc Regis fami-kt* ‘ nbsp;nbsp;nbsp;multas, amp; diuturnas de rebus rcpetundisdifceptationes, cum ob re-
PojL J® multitudinem , amp;, probationum infirmitatem pax confici non deinducijs in tticnnium conuenit, amp;: quiaobdifficultatcs , quas drxi,nbsp;fie te ta-
-ocr page 328-Rerum Scoticarum
Ic temporis anguftiam turn res reddi non poterant, dati vtrinqne legati, quivni cuni liraicum præfcdis id ex xquo, amp; bono curarent.Vna conditio ineisinducijfnbsp;perplexè Icripca crat,dc Dumbaro Scotis rcfticucndo , per quam Anglus ,nbsp;ncrc , Scotusoppugnarepoffefaluisinducijsintcrprctabatur . ScotuscÙJipoi*nbsp;fex menfes prxlcriptos arcem per legatos rcpctcrct, Richardus de fua volantaWnbsp;per litcras litis prolixè polliccbatur: fed alia,arque aha caufandoicam vCgucadvi*nbsp;ta:fuzfincra(qui breui fecucuseft^retinuit, Eoautem afuisintcrcmpto,acHcænbsp;rici feptimi regno nodum ftabilito.Iacobus arcem afperriina hieme obfedit. Qü*nbsp;in prçlidioerant,nullum ob res domi turbatas auxilium cxpcdantcs.eam dedid^nbsp;runt. Hcnricusautcm multisagitaius proccllis, vtexternorum bcllorumcauf^nbsp;przcidcret, amp; vetcrum odiorum incendia reftiogueret, ad Nouum caftrum^nbsp;Tinam venit, Inde legatos in Scotiam railàt, qui vel foedus perpetuum, vel cc''*nbsp;inducias diuturnasfaccrcnt. Homo enim fingulati prudentia, amp; multas ren””(nbsp;vicilTitudincscxpertuSjinprimis ad regnum fuum ftabiliendum vtilccxiftini^Wnbsp;cum vicinis omnibus, ac maxime cum Scotis paccm habere , quod ferebïcdunbsp;icgnafcmpcr alternm altcrius rebus infidiarentur aduerfis : amp;: rebelles tuw’”'®nbsp;gros fouendo, tum extorres rccipiendo fpe vel auxilij.vel refugij Icditionc^^'nbsp;rent. Et lacobus nihil m agis cupiebat, quim vt metu aib exteris liber de fuisp^nbsp;arbitrio poenas ex pctcre polfet. Itaq^ legatos humaniter accepcos monuit,lc9^'nbsp;dem nihil magis.quim pace cupere. Verum exiftimate i fuis impctrarinónbsp;vt vel perpetuam pacem.vcl diutiirniorcsfacercntinducias: partim,quod idnbsp;lege vetitum elTct.nc meru amoto animi pcrocium rclangucfccrcnt,amp; ncruo’’ ;nbsp;duftriæ remittcrcnt : partim quod fcrociam ex longo armorum vfu collcdai” ’ rnbsp;tam cito polfenc omninodeponcrc. Quod fieôadduci po{rcnt,vtfcx,autflt;^P'^^jnbsp;annorum inducijsfacicndis confcntircnt,non elfe rcfpucndum. QuodauW^ ,nbsp;fcattinet, dum viucret, paeem fibi fandam , amp; inuiolatam cum Henrico I®nbsp;curaturum ct!am,vtinduciac antequam diescarum cxirct, renouarentur. .nbsp;fe maximopcre toga re legatos, nc quicquam corum,qua: fccreto cum ipfis^g'nbsp;in vulgus elFerrcnt, ncprocetesad pacificandum tardiorcs clTcnt, fi ftudiui”*jj^nbsp;in cam partem perfentilccrcnt.Hatc Anglo relata cum lcirct,quim turbidonbsp;tu rcsScotorum client,quamq; Rcgi paccclTc cxpcdirct,eum fincctc,amp;rt^*’^^nbsp;loqui ratas,indueijs in feptem annosfadisrctroEboracumfcrcccpit.Intcrc*nbsp;ritur Scocoru Regina mulier fingulati forrazgratia,amp;r probitatc, quçq-, vidc^j^j Pnbsp;natos impetus plçrunq,. moderati credebatur ? Moritur item in Gallia fnbsp;Regis frater duobus filijsrclidiSjAlexandrocx vxorcpriorc GomitisOrcadu^^, Inbsp;ßi è Iccunda loannc, qui poftca Prorex in Scotia aliquot annos fuit « lacobu* ,nbsp;tem confirmataforis pacc,amp;: domi confiliorum fuorum duobus molcftis incenbsp;latoribus libcratus ad ingenium redijt: Sc cxclula fere omni nobilit^tc,nbsp;nouos circa fe habcbat,quos Sc aulicis honoribus,amp; miniftcrijs prxficicbat»nbsp;ieda in eos cura publica, amp; pccuniz vndiqueconquirendz rationibus ipfo^,jnbsp;fe voluptatibus immerfit, Princeps aulicçfadioniscratloannesRamilx*”’nbsp;ad Laudcram feruatus à Rege fupplicium cuafcrat. Is in tantam clatuscftWnbsp;biam, vt cum domus raagiftcr fis honor apud Scotos prztlarus habetur)nbsp;eilet cledus, multilquc przdijs opulentis donatus, non tarnen ca fortuné ¦nbsp;cencus impetrauitcdidum ,ncquisprztcrfc, fuolque comités in cislocis,ionbsp;bus Rex diucrfarctur, arma ferret. Vt fcilicet hac rationc fe , fuaraqucf»di‘’^.
-ocr page 329-Liber Duodecimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.142.
nobilitatcm communicec : qua: 'amp; fcequcnies fcorfuin coitiones facia-’^lîiarmoium terrorc ftipataobambulabat : fed id edidum longe Ramifæo .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, quam terrons conciliauit : iam manifeftx feruitutis imago oibniunï'
j^l^^“Sobverfabatur. Rex intcrea nihil aliud mohebatur , quàni vtanimurn ex-^^’ig'Jine.qui rcbellandi audores credebantur. Id cum vi aperta ob-j nbsp;nbsp;non pofletj cos arte capcrc contendic, cum alijsatqucalijsfereconciliatum
^^^lanscomiter, ac paulo ctiam blandius, quam pnncipem dcccrcc, accipiebat, quorum potentia eminebat, pra:mijs, amp;hononbus prolcqucbatur, Daui-Crafordia: Comitem ducem Montis rofaru appellat, hominemnbsp;(ç Opibus præpotcntcmfibi adiungeic ftudens. Georgium Anguiiæ Comi-lj*^’pud fcfrequentem habebat,amp;: cum co velutpenitusin gratiâ reccpio (ccrc-^^°gt;ifiliac(3municabat,Ncctarnen prçmiis,necb!anditi)scuiquam finceri animinbsp;pfii faciebat.Nam qui ingenium cius nouerant,nô dubitabant cô (pcctarc illaranbsp;jfjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimulationcm , vcl vtfeorfura alios,ac deinde alios comprehende-
committcrcr:quod vtiq* nobiliiatis principes Edimburgi . tnagis pcrfpicuû fecit, DuglalTiocnim inarcernad (é vocato,dcmonnrauicnbsp;?‘^8iani fibi in præicntia oblatam fumendae vltionis occafionem. Comprehen-faéhonis ducib^s,ac fupplicio affédis cætcros conquieturos. Here oppor-offertntem h omittat.fimilcm poftca fe nunquam fpetarc, Du-t ^^bquianimum Regis nihilofibi,quàm rcliquisplacatiorcm fcicbac,ccfiliumnbsp;f ^füdcle,amp; præccps callidc di(cufrn,ratiocinaius quàm turpc,amp; flagitiofum idnbsp;e^usomnesiudicaturi effent, fiindidacauia tôt homines claros.quibus promil-fej'^^^’^’-’^orum venia conciliatus effet, non ica piidcm, nunc fide publica acceptanbsp;J. ^os repente ad fupplicium raperet. Non enim féroces hoftium animes ints-P^ucorum fraduni iri, fed violata femel fide fpcm omrem concordia: fubla-venia iram in rabiem verfum iri, Inde maiorem obfti-’‘^neni,amp; RegixaudoritatiSjamp;vitæpropriæcontemptum fecuturum , Mihinbsp;p^oficredis ,inquit, rationem inibo, quafalua Regia dignitate ctiam vindiâænbsp;i«Ui ? Ego enim conuocatis amicis, amp; clicntibus de die, amp; palam iniedanbsp;voles, in ius traharojamp;: legum pocnascxpctam.Id non honeftius modo»nbsp;j^'^^tutiuserit.quàm fr clam de nodevelut à latronibus oppreffi trucidentur»nbsp;Comitem ex ammo loqui credens (nonenim ignorabat,qux polliccrctucnbsp;P A præftarc ) gratijs ci adis, roultis promiffis onciatum dimittit . 111e admo-* vtimmincnti periculofcfubtrahercnt, ipfcqucquc fe fîatimnbsp;K duxit. Ab CO die Rex poft occulta confîlia patefada , ncmini deinde fidensnbsp;ad tempus in arec Edimburgcnli fe continuifftt , nauc in regiones tranG.nbsp;Cçf gt; q^æ adhuc ci parebant , vedus breui firmas copias confecit : Sgt;i pro-gt;quiantca cmcndatura,non extindum Regem volcbant , dcfpcrata con-b L rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnia in exitium cius conferebant . Ilia difficultas cos habe-
jj^^follicitos.qucmfibiduccm nominarent , qui Rege in ordincm coado, Vica-populo non ingratus , amp; obtentu nominis illuftris fadioncm mi-Ij^jj^grauarctinuidia , multacircumfpicicntibus in Regis filium eft ab omni-1*^5cuftodibus fuis, Si ætatis infirmiotis rcdoiibus corrup-Pcj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;metu, ne fi illc reeufaret, ad Anglos hoftes familix fux per-
deferretur. lam Rex Fortham tranficrat, amp; ad Blacncffiim ar-habebat caftra , Si filij cxcrcitus dimicationi paratus non longé aberat.
Vetura
-ocr page 330-Rcrum Scoticarum
Verum Intervcntu Comitis Atholix patrui Regis rcscompofitt fuit « Ipfc lius pacis pignus Adamo Hepburno Bothuclix Cemiti datus apud eum vfquc^nbsp;Kegis mortem permanfit» Verum concordia,vt inter lufpcdosinuicem nonnbsp;turnafuit , Legatisincctcacommeancibusànobilitatcrefponfumeft , cum»^nbsp;nihil fincercagat, certum bellum infida pace fibi potius vidcri : vnam fpcnic^nbsp;concordiz , fiRcxfiliofibifufïédo rcgnolcabdicaret : alioqui nihil cifci^Ynbsp;colloquijs lclcinuicem fruftrarentur. Hocrefponium Rcxlcgatis,quo$adAB'nbsp;glos,amp;: Francos mittebat, oftendit: cofquc iumroopcre rogauit, vt auftotitaK^ !nbsp;aut,£opus eflet,auxiliopaucorum rcbclliumfurorem infiingcrcnt: coiqucï^*'nbsp;nbsp;nbsp;H
nicatem rcduccrent: communemque cam fortunam cxiftimarcnt,amp; quzluo*’” , tagio facilead prepinquas genres fcrpcrct . Midi cciamad Eugenium odau» ,nbsp;Pontifieem Komanum .quiorarent, vtprofua paterna in Scotjcum nomenc*'*nbsp;tatclcgatum in Scotiam mittetet, qui rebelles pro iure facrofanâz poteftâtisC^(inbsp;gerce,vc armis pofitiî Régi fuo parèrent . Pontifex cum tum maximehaberct*^nbsp;Anglia Adrianum Caftellenfcm, hominem fingularicruditionCjamp;prudenti^i’^nbsp;•urn IcripfitjVtrebus Scoticis componendis opcram darct. Sed hxcfcrafucr^nbsp;auxilia. Prcccrcs cnim,qui hzc agi non ignorabant, amp; Regem erga icnbsp;Icm icicbant, ante quam majores copixad cum conucnirgfit, dcccrncrc ariniJ .nbsp;creueranti amp; quanquam Regis filium apud fe habere nt, umul ad audotitatc®nbsp;vulgus comparandam.fimul vtoftcndcrcntlc non patriz ,icd perniciofo Re?*’nbsp;fl nfos c/Tc,tarnen ne legatorum externorum adventu plcbis animi dcbilitaren^Jnbsp;dies noâciq^folliciti crant.quomodorcm vltimodiicriminicomittcrent. 0^ inbsp;bat ecru fcüinationi Regis timor .*qui,quonia fatisfirmas acciucratcopiasèfe? J'nbsp;partibus ad ieptcntrioncs fpedantibus, in arco Edimburgenfi fccontinebatid**^nbsp;lt;a auxiliaconucnirent. Abhocconûlio,quod ci vtfum fucrat tutiffimumift’”nbsp;aut certe inicitia fuorum eftdedudus. Proptercnim frequentia zftuaria,quXnbsp;iam,amp; pcriculum conuenturisafferre potcrant, fuafcrunt.vt Stcrlinum petered’nbsp;cum vnura totius regni commodiffimum ad auxilia ex omnibus regninbsp;•xcipienda. Ibi quoque non minus tuto,quam in arcc Edimburgi cumnbsp;cum hoftes ab omnibus rebus ad expugnandas aiccs ncccifarijs imparati c»enbsp;fimulclaflcm.quam adomncscafusinRruxcrat, in propinquo Rare pofle.nbsp;quidem conöliam amp; fidele videbatur , amp; fatiserat tutum, nifiprzfedus*nbsp;lacobus Siaus ab ad veria fadionc corruptus venientem cxclufiiTct «nbsp;hoftes propc vcftigijs eius inftitiflcnt.ncq; quôfcrccipcrct,habcrct,coaduscunbsp;cis.quas habcbatcopijsalcamccrtaminiscxpcriri. Initio cum fatis acritcf pi*?,nbsp;ictur.ptoccrumqucprimaacicslococcdcrct, Annandiani,amp;eorumnbsp;occidcntalcmScotizlimitcmaccolunt,acritergiadum promoueiunt.nbsp;longioribus vtcrenturhaftis, quam quicx adverio ftabant, ftatim RegisJnbsp;aciem fudetunt, Ipfccquicafu dcbilitatusin molasaquariasnonlongcàlo^nbsp;pugnatumcrat,fcrcccpit,eo(vtvidcbatut)conl)lio,vtnaucs,quçnonlongcabe^^ |nbsp;confccnderct . Ibi cum paucis dcprchcnftis occiditur « Tres cumfugicn^^^^ Inbsp;proximc fecuti Patricius Gtaius familiz fiiz princeps,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SecrlimJ^g^^jj
riiis,amp; facrificuluscognomcnto Botthicus: incertum à quo corum pcrcuflu^* nbsp;nbsp;|
cçdis fama licet incerta per vtrunque cxcrcitum diuulgata,fecit, vt vidoribu^ . nus acriter inftantibus fugientiu multo pauciorcs cçdcrcntur. Cum
Don cumciuibus proccics bellum fulcœptum vidcri volcbant. CçfuscftcR^
-ocr page 331-Liber Duodecimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol •gt;4^-
^'Xïndcr Cunigamius Glcncarnix Comescum paucisclientibùsjamp;propinquis’: ’ttaqueparcccompiures vulnccati Huncfincfli vitçhabuit lacöbusccrtius,nbsp;'Contain ingenio prauo natus , quam pcauaconfuccudinecorruptus . Nairtnbsp;K^initio magnae,amp; prxclaræindolis, animique vere Regij fpccimen dcdiflct, pernbsp;jj^'ospriraum , fed paulacim in licenciam cR eiFufus « Ijs è medio fublatis,abnbsp;®*'iinibusinfimx forcis in ocrinia fiinul vicia eft prxeeps datus : tempora ctiamnbsp;f''’pta, amp; vicinorum Regum exempia non parum ao cum cvcrccndiim iuue-*•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eduardus quarcus in Anglia, Carolus in Burgundia, Ludouicus
H in Gallia, loanncsfccundus in Luftcaniatyrannidis fundamenta iecc« Ricardustertius in Anglia immaniflime cam exercuit, Mortictiam lagt;nbsp;jimftacQ jgnQUjjnij^ Yf jn proximoconuentuomnium ordinumnbsp;decteto iurc cçfüs iudicarctur, Cautumque fit diligenter omnibus,nbsp;qui adverfus cum arma tuleranc,ne ea res ipfis,eorumve po*nbsp;fterisfraudiefiet. ObijtannoaChrifto natomil-
Iclimo quadringentefimo oduagefimo oâauo,rcgni vicefimo oâauo,nbsp;actatis tricefimo
quinto.
Ff. j. RERVM
ar
sr
-ocr page 332-RERVM SCOTICA '
RVM HISTORIA
AVCTORE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘
i
Georgio Buchanano Scoto.
çLIBER DECIMVSTERTIVS.
A C O B O tertio ad lunij propt StcrlinumcÇ*’‘’’j5 fedaro adverfam fequcbantur.dccxitu Regis ujyiHnbsp;retro Limnuchum caftra lï’ouerunt . Ibi ad cosç^^^yf)nbsp;fcaphas à claffe ad terram commeaae , ac fauciosif^nbsp;comportare« Inde fufpitioeftorta Regem à claflcrcf^P^nbsp;fuifle : itaquemotis LcthamcaftrismiflîàPiincipc(‘^* .jjfnbsp;ScotifiliumRegis natu maximum appellant)nbsp;fiscvccant« herat Andreas VodiuSjüucquismalitiP* ^
carijSiluiuSjCques amp; beneficiorum fui Regis mcmcr,amp; iummacrgadcfui)^^,^(,l)-neuolciitiz conftantia : qui cuiii negaret Ie in terram egrcflurum,niß actcP fidibus,datic fupremo oidine Setonius,amp;: Harainius.RogatusaconiilioI^^^^j^.f^nbsp;quid fcirctjVbi Rexeflet,amp; quinam eflent, qui poft przlium Icaphis ad jjjjiinbsp;fuiftent.DcRegefequiequa Icnencgauit:fcaphisautéfecufratribusdefe^*’ .jijlnbsp;vt vna cum alijs bonis ciuibus falutc (ui Regis tucrentur : (ed eumnbsp;opitulari effent conati,in cLaffem redijffe : ciqj.fi viueret, vni fe parituros, “J’nbsp;äuseffetjad mortis vltioncparatos. Cum multaprartcreaadvcrfusrebcnbsp;ret conuicia, metu tarnen nc obftdcs violarcntur,incolumisad uaueseftr^^^jjjiifnbsp;Receptis obfidibus ciues Lethenfes ad conciliu vocatijac magnis pollicitat’^_^fHnbsp;follicitati,vtcon(cenfisnauibus AndreamSiluium oppugnarent. Refponbsp;ab vnivetfis vno cófenfu eum duas habere naues, ita omnibus rebus ad bcnbsp;ncis ornatas, focijfq; nawalibus ita inftrudas, eamq; in ipfo prarfeóto rei nai’nbsp;fcientia, vt nc dccc quidem naues in Scotia effent, qux euro duabus ;nbsp;cógrcdi. Ea igitur conftrltatione dilata,Edimbuigum cunt. IbiccriicresoC dnbsp;Regis faâi.funusei am pliffimûfaciendû curant ad Camniifkcnctburonbsp;Sterlino vkinum ad viceûmum quintum dié mcnlîs lunij*
t'
c V. R. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,. ji«;
^INTEREA comitianouoRégicrcâdoinccrtûdicindiCiît.Pauciâ nus,amp; fereconiurationis adverfusfupcriorc Rege populärescóucncrc.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
cepto, ftatim nouus Rex ad prxfcdûarcis Edimburgclis fœcialc mifit,qul^ ..jjfl' tionc eûfollicitarct, Ea rcccpta Stcrlinûcftprofcdusjarccq;àpracfidioo^“^^(jtf#nbsp;pütitus . Rumcrc in Angliam de rebus in Scotia turbatis pcrlato, quinq^cnbsp;Anglicç c claffe Rcgia dclcdç Foiihçicftuarium ingrcffatpaftîin pricdando
-ocr page 333-Liber Decimuftcrtius. f01.144.
'o
lo
lotibus iter elaufcrunt, amp; multis exfccnfionibus in vtrunquclitus faüis loca maritima vehementer infeßabanr, Maior eciani rerum motus a terreftribus ciuium ^opijs expedabatur ? Nam cum inimicorum vires magis diflipatæ, quam fradasnbsp;‘Upciiorc prxlio fuiflcnc, quippc quas ncc vniuerfa: affucrant, ncc ex ijs.quæ adc-iant,adco multi cccidiflent, ab animis adhuc odio,amp;: invidia inflammatis,amp; fidu-lui elatis,maior tempeftas immincrc videbatur« Augebat indignationem,qiiàdnbsp;non in Rcgiam, fed paucorû poteftatem tot viri genctc, Si, opibus clari tarn facilênbsp;r^cidiffent» Titulum cnim, Si nomen Regium penes adolefccntcm quindccinanbsp;’nnorum.qui non rcgerct.fed à patris interfedoribus regeretur. Vim autem im-penes Duglaflium , Heburnura, amp;Humiumeffc; quibus fiduciaraau-l^bant , quôd omnia litora duabus claffibus Anglica, amp; Scotica cflent infefta.nbsp;difficultatibus Yt mcderetur,nouusRex primum omnium ftatuit copias ma-ritimas reconciliarc : ncautillxaliquidturbarcnc, ipfo in longinquas regni orasnbsp;ftatum earum regionum ordinandum profedo, aut in interiora regni aditumnbsp;’’’tent Anglis ad mediterranea loca expilanda, Igitur Andreara Siluium Regisnbsp;^nrteiampa/fimdiuulgata, minusincaulaforcobftinatumratus,cumfidepub-n^itinlituscvocat : Si periculo publico, amp;infamiagentisvniveriæ,quàm paucænbsp;Anglica; ita fuperbe contciiinercnt,antc oculos expofita, non folum in luasnbsp;Partes Andrcam traducit, fed etiam adverfus Anglos armat, multilquc fuaden-ns, vt in plurcs, Si maiorcs faltcm xquum numerura nauiura duceret, le fuisnbsp;nnabuscontentum tcfpondcns,cura primum tcmpcftascomcda incidit,rcdàad-'^ihis Anglos , qui ante Dumbarum oppidum ftabant, vclafecit : amp;afpcrrimonbsp;prælio conferto Lietham omnes captas perduxit : ae prxfedos earum Regiob-« Andreas à Rege munificedonatus , ciufque in re militari pcritia,amp;: mili-^niQ virtus fingulari laude honorata » Ncc decrant ex co gcncrc hominum, quinbsp;'^gum qualcicunque rcs geftasadmirantur, ac magnas etiam in maius cxtollant,nbsp;lui cam vidoriam longé maioris mox fccutura: manifcftum efle emen præfagi-
. Intcrca proccium pars advcifa Icgationibus in omnes regni partes miflîs, ’nutuofecohortantur, ncpraclcntcm rcrum ftatum feranc ; neu tot viri fortesnbsp;P’tricidaspublicos, qui altcrum Regem oceidiflent, akeruminfcruitutctenc-'fnt , fibi tam fuperbe paterentur illudcrc ; acRcgix falutis defcnforcs per-^nellionisarccflerc, ipfos omnis diuini, Si humani iuris violatores pro vindicibusnbsp;’’^coris publie! fc venditare, aeliberatoruro patriæ nomen vfurpare , apud quosnbsp;Rex quidem ipfc liber eftet : quippc qui coadus fit in patrera , cundemquenbsp;armafumcrc, amp; eo ncfaric cçlo paternos amicos, Si capitis dcfenforcs im-1’0 bello perfequi . Multa huius genens cùm vulgo iadarentur, ad maiorcninbsp;flammam cxcitandam Alexander Forbofiusclariftlmæfamilix princepsRe-intcrulam languinc foedatam , amp;vulnctum vcftigijslaccramcxhaftililon-^'^pendentem per Abredoniara , Si illuftriora vicinarum gentium oppidacir-» amp; velut edido pùblicopcr præconcm omnesad fœdiflîmifacinorisnbsp;JRonem concitbat . Ncc minus impigre in regionibus Cifforthanis Matthseusnbsp;”31108 Lcuinia: Cornes homo gencrc, Si opibus clarus, Si popularicatc quadarnnbsp;r^cftalùmrcis, infimifquc iuxtacaïus vicinos fibi regulos acccndcbac : aciamnbsp;, rs Valida manu comparata, cum per pontem Stcrlini Rcgijs oppidum tenenti-gt; pcnetrarc non poftet , per vadum non procul à fluniinis ortu ad Grampijnbsp;RRtisradices contendit, vc fôcijs fc «oniungeret. Id confilium cum loanninbsp;F L y.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dro-
-ocr page 334-Rerum Scoticarum
Dromundoper Alcxandtum Macalpinura ipfius clienrcin , qui hoßibus fecet' iunxerat, effet indicatutn , ac palam faäum in caftris rebcllium, crema adeolf'nbsp;cura ae negleâa efle, vt quo quilque loco effet, fpai G tendcrent, nee vigiles to*nbsp;locis difpoGtos habcrent, nee vllum rci militaris munus vftiiparcnt, Dronu*“'nbsp;dus cum aulicis,ac paucis voluntatifs, quioperxnauandas ftudio feadccsag'nbsp;gregarant jlopitosinvadit ? M uliis cum lomno mors fuit contir.uata . Cattiinbsp;inermes retro vndc vcnctant, prarcipiti fuga ruunt, Flures capti : led à nocniquot;nbsp;micis pars dimiffa» In cos tantdm faruitum , qui conturaciioGus Icripfet^o^’nbsp;autlocuti fuerant. Auxit huius vidioria lyticiam nvneius allatus, cildtmuif*nbsp;busdeprofpera pugnanauali AndrcacSiiui), advcifusSrcpbannm Bullum. AH'nbsp;gluscnim audito quinque fucrum naucs à duabiis Scoticis longe etiam miBC**'nbsp;busfuperatas amp; captasfuiffe, cum amp; ignominiam dclctaro cupcictj ncciutoo*nbsp;belli caufam obtcnderc poffc vidcrctar r Cenvocatis ducibus rci tnatitima:p^7nbsp;ritis, oblatifquc nauibus fèleâis, amp;: nauali appaiatu quantum vellcnt hortaiusf* lt;nbsp;vt bane nominis Angliei maculam tollcrcnt ; magnis oftcntatis ptaemijs, top'nbsp;fum Siluiumaut viuum,aut moituum ad fcadduccicnt. Sed cxtciis.qui w**“'nbsp;tem hoftis cum felicitate comundam nouerant, cunâantibus Stephanus tonbsp;iuseques nota: fortitudinis cxpcditioncài lufccpit ; amp; rti bene gcicr.darcc^®^'’nbsp;videbatur oblara, quôd Silurum c Flandria propediem rcvcrfuium feicbat. cn***'nbsp;que in reditu intautura , non magno negotio poffc oppiimi Ipcrabat.nbsp;tribusc Regia claffc nauibus cleélis , ac breui inftruäis, liens Anghxlegato«nbsp;Matiurn infulam in aeftuario Fortha: deferrara cooftkic , loci maxime nai“'nbsp;ram fecutus , quód ab omni parte infulaftationcs habcatturas advetfus rnbsp;ventorum procellas ; amp;roare ibi fein anguftumcogat , vtnullanauicubp*^'nbsp;_L •___I_______1___ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ ; Ï • r •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nlî*
«riens latere poflet • Intcnin e Icaphis pilcatorys , qvj rei maritinix r' ritiorcs habercnrur retentis , corum aliquot contincntcr in ff etulis habchnbsp;naucs hoftiufn agnitas fibi commonHtenc , Cum ibr non multcs dies a3 «ænbsp;chorasteftitiflcnc , Siliiij riaues picnis velis advenientes ßinul vjfa:,amp; !nbsp;funt : amp; Bullus fublatis anchoris pratcepta iam animo vidcria ad pugnaiu ’nbsp;comparât ? Siluins tantum raoiatus dum fui arma cxpcdiuct , fuas .
a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ , - , ----- — ----- J — - ,
in holies concitat . Cohgrediuntur duo foriiirimi duces magnoruno cituura animos gerentes , ac tarn obflinati pugnarunt, vt inecnanbsp;nox prælium dirimcrec » Poflridie mane refedis viribus duces exhortai* ftnbsp;trinque fuos, certamcn renouant î ac manibus ferreis f harpagonas vocant)nbsp;hoflium naucs inicdis , velue pedeflri ac flabili acre comminus dcccftari*quot;';nbsp;tanta pcttinacia , vt xftum rclabcntcm ncutri fcntrrtnr , donee adnbsp;los arcnac in oftio Tai amnis dclati cfTene . Jbi minus alto mari naucs Anbsp;glorum , cum ob magnitudincm regi minus facile pofTcnt , fc dcderc jnbsp;runt coaélæ . Inde adverfo Tao Taodunum tradæ ibi manferunt,nbsp;/cpultis mortuis vulnerati mcdicis ad curandum diflribucrentur • Hoc pf*nbsp;hum incidit in deermum diem mcniîs Augufli , anno redempti generis «*nbsp;inani millefimo quadringentefimo, nona|gt;efimo. , Paucis poll diebus Sii**’nbsp;ad Regem prof^us Stephanum Bullum , nauiumque prafedos , amp; c fnbsp;ris honoratiflimum quemque Regi obiulic : ac inuieem ab co laudatus »nbsp;muneribus eft donatus , Rex captiuos cum fuis nauibus vna Regi Ang,nbsp;collaudaca mrlicuui forcicudiac muoidcc tcddidic : vc qui noo de praed* gt;nbsp;deglof'*
-ocr page 335-I
Liber Decimuftertius. föl.i4r.
^gloria ccrtamcn iniflenc, vircutemque ctiara in hoftc äpud fc honoraram ÿ poßendic« Henricus ccfi fuorutn infelicem pugnam xgrè ferret, tarnennbsp;Scototum gratias cgit : amp; munificchtiam eins , ic aniœi magnitudi*nbsp;fc libentcr ampledi eft profeflus. Circa hxctcinpora tnonftrum nouinbsp;o^cris in Scotia natum eft,inferiore quidem corporis parte fpecie maris,nbsp;quicquam à communi hominuro forma difcrepans • Vmbihcum vetonbsp;trunco corporis, ac reliquis omnibus membris geminis , Si. ad vfum,nbsp;J ‘pcciem difcretis, Id Rex diligenter amp; educandum yamp;i erudicndum cu-i,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ac maxime in muûCis, qua in re mirabilitcr profecit ? C^in amp; varias
/S’lai cdidicic , Si varijs voiuntatibus duo corpora fecum difcordia difcu* , ac interim litigabanc , cum aliud alij placerct • Interim velut innbsp;biLnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiam in eo memorabile fuit , quôd cum
¦*^inè crura, lumbive oficndercntur , vtrunque corpus communiter dolo-fcntircc ; cum vcrO fupcrnc pungcrctur, aut alioqui Ixderetut , ad al-. corpus tantum doloris fcnius perrcniret . Quod difcrimen etiam ®Qortc fuit magis pcrfpicuum Nam cum alterum corpus complvi-’’ntc alterum dies extinâum fuilTctjquod fupcrftes fuitdimidio fui com-^”^gt;¦€£06016 paulatim contabuit « Vixit id monftrum annos viginti odo;
*01)^ adminißrante rem Scoticam loannc Prorcgc . Hac de re fcri-CÖ confîdentius , quod adhuc fupeilunt homines honeßi complures, hare vidcrint . Vidorix naualis fama ad fcptentrionales pcrlata, Si ipfinbsp;Jöiflïs belli confilijs domos fuas abierunt « Hoc tumultu ita leui mo-¦^cnto compreffo Rex ad fcditioncs non modo in przfentia fedandas, fednbsp;°^*^**^° lollcndas animum adiccit« Primum cOnventum, quinbsp;j-p’dus crat in (extum Noucmbiis diem,Edimburgi habuit. In eo multanbsp;Jubriter ad concordiam publicam ßabiliendam funt décréta . In primis,nbsp;. ^nimi facilius ad pacem coalcfccrcnt , culpa in paucos collata , pœnxnbsp;^’gna ex parte Icuatz , aut omnino rcmilTz . Cum de iure belli difcep-h loannes Leon Regiilus Glammius capita quzdam a proceribus adnbsp;^’gcin de pacificando mifla protulit, quibus lacobus tertius fzpe alTenfe-gt; ac fublcripferat etiam : ac plane legibus illis concordiam cum procc-, ConfirmalTet, nifi a prauis confultoribus animus cius fuißet alienatus,nbsp;eô perdudus , vt hoßem veterem adverfus ciucs fiios pugnaturumnbsp;ft Regnum intfoducere perfuafus effet . Hanc ob coniîliorum incon-.^tiam Comités Huntilzus, Atcllius , Si Martialis cum ipfo Glammio,amp;!;nbsp;^filquc alijs viris nobilibus cum turn deferuerunt, atque eius filium la-QUO) quatturo ob animum eius publicç vtilitatis , Si tranquillitatis aman-I funt (ccuti 4 Pofl fatis longam difeeptationem tandem ab vniuerüsnbsp;^ccrctum, qui in przlio Sterlinenû cecidiffcnt, cos fua culpa czfos vi-* iureque cam ezdem fuiffe fadam * Eos vero, qui adverfus publicçnbsp;. hoßes fraud! occuliz honeßa nomina prztexentes arma czperunt,nbsp;. ^culpz, ncc crimini effe obnoxios , Huie dccreto, quibus in conventunbsp;^lico fententiz didio cß, fubferipferunt, vt exterarum naiionum legatis,nbsp;Çf Os aducntarc rumor crat, fuifadi rationem redderent . Multaalia ibi de-'nbsp;» 9UZ amp; pauperioribus ablata redderent, Si potcntiorcs Icuitcrnbsp;‘^tent, Si vtrique parti cauerent, ne arma tum fumpta ipüs,poßcrifve co«nbsp;4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ff, iij.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum
-ocr page 336-Rerum Scotîcariim
rum fraudi cffcnu Hanc in adolcfccntc quindeeim annoru amp; viôore,amp; mapotcftacccollocato moderationem adornabacwagnopcrc bcnignitasÂP/*nbsp;minorum fides,amp; (quod in primis vulgus adniiracut) corporis dignitas, acnbsp;duni,amp; alacre ingenium. Itaqj cu ncc auarc,nec crudclitcr viäoiia cxcrcerf’^’^nbsp;amp; delida bona fide condonarcniur,brcui fummaconcordia inter faâicncS)^^’’'nbsp;quale partis vtriuiq* ftudium,amp; amor erga Regemeoaluit, Pauci.qui pertinaa®*nbsp;tcsfuerantjinodica pecunia,autexigua parteagroru raultati-nemoforrunis®®*nbsp;nibus exueus. fit inulta: non in file um, fed in precium operar nauarxccdebaD**nbsp;Huie Regias clementiç gratiam adijeiebat, quod homines adbuc recentinbsp;ria ccnebant,quàm Icuibus de caufis fub Rege lupcriore vtri clariflimiomniDnbsp;bonis excidiflent,quamq; difparcs,itt eorii fucccffiflcnt locu. Principes quoqp^nbsp;Ôionisaducïfæ quo fidclioribus eis vtcretur,affinitate fibi coiunxit, Duasci”nbsp;amirçex diuerfis maritis filias Grarcina Bodiam Alcxaodro Forbofio,nbsp;Hamilconiam Matthaco Stuaitodedic vxoresjta breuiconciliatisomniûafli^nbsp;lam iucunda pax,tanta trâquillitas,amp; vclutancillantcfortunaRcgijsvirîUtib®^nbsp;tantus omniu m frugum,amp;fru€luum proventus eft iccutus, vt c ficculo plufq®^*®nbsp;ferreo ver aurcum renatum fuifle vidcrctur « Rex autemlatrocinia atmiS)nbsp;vitia iudiciorum fxueritate cumeomprefliflet,neinaliosaecrvindex,infeip^'’nbsp;indulgentiorcrcdctetur,vt omnibus palam efiet,patré fcinvitofuiflcintcrcD’rnbsp;tum,cathena ferrea quoad vixic,fccingtbat, cui fingulis annisannulu vnuO?nbsp;ijciebat. Id quanquam cçdis auäotibusformidololuin eftepoflet tame vcllö*nbsp;Regis ingenio, vel faiUonis opibus confifi omni tnotu publicoabftinuerupr*nbsp;hac comrouni vniucrlorum,acpriuata fingulorumlæticia, ftptimofcrcabingt;*^ rnbsp;regnoaanoPetrus Varbecus in Scociam appulit ? Sedante quam cauiainnbsp;adventuscxplicem, pauca roilii fupra funt repetenda lt; Margaritanbsp;quart! Regis Anglorum foror crim Caroio Burgundo nupfiftet, ca Hcnnc®*®nbsp;(cptimum fadionisaduerfa: duccra quibufeunque poflet rationibus,finoncvc^nbsp;tcre,falccmexcrecrc ftatuic. Id autem vt faciliuseflSccrct, Pctiumnbsp;Varbccum regniæmulumcicxdtauit. Erat autem is adolefccnsToinacifqP®^nbsp;eft Nerniorum oppidum ) humili loco natus,fcd ea forma ,ingenio,ftatura cof^'nbsp;Xis, atq, oris dignitate, vifacilcRegi) generis fidem faccrct, Verumeum iti®’nbsp;propter inopiam pcrcgrevixiftct,vt vix a fuorum paucis agnofei poflet,mulwf®nbsp;nationum linguasaddidiccrat, atq-, ad firm mam impudcntiamamp;o$,amp;anin’Y pnbsp;offirmaucrat, Hunc Margarita,fquxadomnes occafiones turbandirctn Ang'*'nbsp;cam intenta advigilabat^cum eflet nalt;fta,aliquandiu apud ic occulte habuitid^nbsp;nee cum cdocerct,quibusfaäionibus Anglia laborarct:quos amicos,iniroic®n’nbsp;illic haberet.-pcrficerctqj.vt omnem Rcgij generis feriem, quç item finguHsp^'!'nbsp;fpcra,vel adverfa cvemflcnt,tencret. His itacomparatis,cura iam matutuinnbsp;dcretur fortunam experiri, hominem occulte curat cum honcfto ccmitatu Plt;\nbsp;tnum in Luitcaniam,deinde in Hiberniam mittendum. Ibi magnoconcurfu,nbsp;vulgiapplaufu velut Eduardi Regis filius rcceptus, fiue fuopteingenioadnbsp;landum compofito,atqueartectiam adiuto,fiuc barbarpturohominunictcdnbsp;htatefretus magnum bteui motum cxcitaturus videbatut. Crim bcllorcpcö‘nbsp;inter Gallos, amp;: Anglos exorto.a Caroio oâauo niagnis pollicitationibus ex nnbsp;hernia vocatus,Lutcciam venit, illic honotificc,ac Reg io cultu,adic(ftisew^nbsp;fatellicibus habitus, amp;: ab Anglis exulibus, qui tuna ibi kequentes agitabant, i®nbsp;fpc0gt;
-ocr page 337-f Liber DecimufterduJ. fol.140^. r ?®®^Ïrcgnialt;Wudu$cft. Scdco tutnuliu códitionibüs ibpico,cUin cx auUnbsp;**Hca metu nc dcderecur inFlandria (c cotitulit.'âtq; a Margarita ceu tum pcinbsp;libnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magno ftudio cultus,amp; aulicis oftcntatus,amp; (çpe multis prçfcn •
jhj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fabula Iterate iuflus, Margarita vclut earn tum prima
.» fingulos turn profpcros, tüm advcrfos evctus ita fimulatis afFecbbus ’lionicius fubferuiebac,vtomnibus faccter fidem.fc pro veris,quçaudüTecac-ifP C‘ Poft vnum, amp; alteru diem Petrus Regio cultu procedcre iufluS adhibitisnbsp;nomine albar rofz f quod in ligne fadionis Eboracenfisnbsp;cóiricndatus verus, indübitatus Anglici tegni hxtcs prçdica- ¦-ita * fticrunt primum per Flandtiam .deinde per Angliam diuulgatajnbsp;crexeraöt, vt mâgna ad eum cócurrcrct frcquen ’», nó corumnbsp;Hmnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;afylis.ahjfq; locislacitabanc.fed hominüetianobili-
y**/*
•rgt;lt;i XV '
/Si t »*/»¦
(?^i^ibusautfua:rcs non fatisplacebant.autnouarum return eratcupiditas.
'*cütn lógiot mora, quam Petrus vires nouas adicduram fpcrabat, præièntes K lüfcetn mendacio paulatim imminueret, ftatuit belli fortunar remnbsp;Ijj Itaquecomparaca modicamanupaucisfüorüinlituscxpoiitisCan-
‘'oiufli crga fc volunlatem fruftra tentauic. Omnibus, qui in cerram defeen« j(j^j’^'’igt;circuravcntisinHibcrniamcurfum flexie. Neeibiquoqjprofpcaccepts . »i^cociam nauigat, gnarus racam, nec vnquam fere diutUrnam inter Scotos,nbsp;. ^S^ofquc ciTc concordiam. Hiccum ad Regem admifliis Eboracenfls faniiliasnbsp;potuit, miferabiliccr dcploraflct, eumq;nbsp;j^^'^iDenicrobteftatus effet,vtRcgium Gnguineab haccontumcliavindicaret,nbsp;fperärc iubet, pollicccurqjfe effedmUm, neftuftraeiusauxiliumnbsp;b H’iuis afflidis poftulaffecxiftimetur. Paucii poft diebus convocatoconcilionbsp;e Regeflorennbsp;tu '*^°^‘’Çætatis adfummam ipera natus effet, praematura morte patrisdeftitu-f. fï^itardi patrui tyrannidem pene prins incidiffc, quam calamitatis eiusnbsp;tjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fe petvenire poffet. Fratre maiore crudclitcr cxtindo.ie a paternis ami-
b Pr '^^^lädum.in co regnO , cuius hxrcs iurc effet, rie in fummaquidem inopia q^’dani vitam duccrcaufUm« Apud exteras genres ira vixiftc.vtfratriscXtindi,nbsp;('Gillismiferijsfuiffetereptus,repentinamorteconditioncm.ptæijsjquæip-inbsp;j ^ct.fclicem duccrct, Sc enim ad fortunz kidibrium fcruatura nc hoe qui-(^*Jrcliquum habuiffe, vt calamitatcm iuam apud exteros j quó eos ad mifcri-adduccrct.dcpiorare auderet« Poftquam autem quis effet profiteri coe-'nbsp;^5'Omnibus aduerfzfottunxtelis petitu effe. Ad priores enim mifcriasquo-'nbsp;jl^’ïHuminödiaruni accefl'iffe periculum.callidiftïmo inimico nunc vitam fuamnbsp;k ^ipitibus mercantc, nunc ciucs clanculum folltcirantc. qui iimulata amici-(j, 'creta rimarentur, veros amicus corrum perent, latentes detegetent, amp; faliïsnbsp;(j^^^’i’ihusgenusinfamarentapud vulgus,Margarita amitam.riobilcfq} Anglos,nbsp;jji‘’PluQiagnofccrcntjcóuicijs profcindcrct, tam tamé cóicicntiafua adverfusnbsp;iq ^^iccntia inimicorü ftetam, amp; miieticordia crga fuü fanguinê permota ciusnbsp;fortunis fuftentaffe • Tandern cum in mulierc Si. vidua id xtatisnbsp;viderct, Ic vicinos Reges,amp; nationcscircumiffe, rogantem.vCnbsp;‘^^'ustcipitcrent, neu Regium fanguincm violentia cyrannidisop-formidinc iincrent contabefcerc. Severoetfiin gra«nbsp;^is naalis veilccur,noa ita animo effe dcicduro,vt no ipcrct aiiquando fore,nbsp;F f. iiij, vt ami.
-ocr page 338-Rerum Scoticarum
vtarricoriim, fquospluriraosadhuchabcatin Anglia, amp; Hibernia) auxilip*®’ ftituius, promeritocuiquc graciam refcrrc poflct, prxfcrtimadiundisadfuâ®nbsp;lèdam Scocorum viribus : per quos fi in icgnpm redeat, breui futurum, vtnbsp;cclliganc firmiHîmum amicum ûbi paratum : co tempore paratiimnbsp;vcriaroiciconciliatifoleanc . Taniiautem bcncficijle , îuofquc pofiero^nbsp;perpetuo memorcs fore , vtomnem mclioris fortunx accciTioncni dcbcrc »nbsp;cis libenter faccrentur . Addidit przcccea multa de Regis laudibusnbsp;vera, partim qualia prarfens foriuna expriroebat. Plt; ft bæc diâa cumnbsp;rccicuiftec, Rex euro icvocatumbono animo elle iufttc .* fcdc poftulariscii*^ )nbsp;«d conciliuro rclaturum • Eorum fentenciam, ctli ftbi fit necefte in rebus jnbsp;uioribus fequi, tarnen vtcunque illi dcccrncrcnt le eft'edurum Ipondct,*^nbsp;cum aliquando ad fc confugifte pœniteai, Petro egreflo cum fcntcntizrogarfn'nbsp;tur,prudcntiorcs,amp; quibus maior crat lerum vfus rem integram rcijcicndânbsp;febant: fiucquôd vanaqua; prxtcnderentur,cxiftimarcnt.*fiucquôd plus c beft®nbsp;profpiccrcnt pcriculi, quam e viâoria etiani, fi cerca eilet, cmolumectinbsp;pcôarent » At maior pars, vcl ob imperitiam return , amp; animorum inconlbænbsp;tiam, vcl vtRégigratificarentut, nuncde caulaPetridiftetenda,nbsp;iuftiftîma, fortunam hominis commiferabantur, Nunc rebus in Angbat^'nbsp;bâtis , animifquccxciuilidifcotdia adhuc ftuâuantibus occafionem arriptlt;’®‘nbsp;4am , amp; quod Angli fera per faccrc confucuerunt , id le aliquando cxpcf*”nbsp;debere, vt inimicoruro adveifa teraporaad lùum vfum traherent. Vilt;ftoriani'nbsp;que iam fibi ante claftîcum augurabantur , pra;lèrtim adiundis magnis A»'nbsp;glorum copijs : qux fi fpc heminum infrcqucntiorcs conuenirent, taßi«*’^nbsp;e duobus alterura fponte fccuturum, vtvel vidorcs tanto bencficionbsp;fibi obnoxium in Regiam federn collocarenc : ab coque qu* vellcnt.nbsp;impetrarent : vcl fi abfquc ccrtaminc rem tranfigcrc poflent, Hcnticuinnbsp;tis motibus domefticis nondum regno confirmato , in quas vellcnt condin®“nbsp;nés pcrtraâuros « Quod fi faccrc cunâaeur, belJo Icmcl moto perW'dt*nbsp;qua; nunc latcrent , fponte fe oblatura . Hacc cum maior pars cenfu'^’nbsp;Kcx nouarum rcrum cupidus in cam fententiam inclinauit, acczicro^*^nbsp;cum traxit * Ncc poft id celTauit Petrum honotificentius traäandojducci”'nbsp;que Eboracenfem appcllando populo oftentarc* Ncc hac bcncficcntiac^'nbsp;tentus Catharinam Gordoniam Comitis Huntila;a;filiam , acprçtcr fplcndo*nbsp;rem generis forma commendataro ci vxorcm dedit, hac alfinitaieinfp^^nbsp;fortunx mclioris cura confirmaturus « Intcrca ex confilij decretonbsp;comparato exeteitu in Angliamducic , primùmcircumfpcâc, amp; agmin^^ .nbsp;prçlium,fi qua repentina vis ingrucrei,patato. Deinde,vt per équitésnbsp;ploratum cognouit nullum cxcrcitum,nullam hoftiuro manum vfquarocoiw tnbsp;dimilfisad prçdandum cohortibus breui pene totam Norihumbriam late in o®*'nbsp;nés partes fulà populationc vaftauit • Hxc per aliquot dies dum geruniuf »nbsp;que Anglorum quifquam ad Petrum dcficerct, nunciatumRcgidrctjpc*^*?^nbsp;cinas regiones excrcitum conlcribi, pcriculolum ratus fuos prçda graues exp^®*'nbsp;tis, amp; rcccntibus Anglorumcopijsobijci, ftatuitin Scotiamredire, acdcp‘’'jinbsp;fita pra:da,cum primum peranni tempus liccrctnouam expeditionetnp^'^^nbsp;Neque raetuebat, ne Angli abeuntem fequerentur, vtquinonignorarct.®nbsp;que fubitatium œilicero diu in caftrjs pofte contineri,neque per inopcm,amp;H“ynbsp;valtatan*
-ocr page 339-Liber Decimuftcrtius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. 147.
Matam rcgioncm poffe, nullis ante prçparatis commcatibus fcqui. Et Petrus goutta quam fpcrauerac , nullis Anglotuin auxilijs ad fe coeuntibus, veritus ne,nbsp;Miuiius in hoftico motatentur , commenta fua palam fièrent, velueamp;:iplènbsp;^Qtcntiara Regis probaret, cura adit ; Si compolîtis vultu, Si orationc ad roi-*ncordiæ habituni rogac (ùppliciter , nein regnum fîbi debituin , Sc ciuiumnbsp;‘'lorutn cruorcm tara hoftditcr fxuirctur. Tanti fibi nullum effe dominacum,nbsp;''t fuum fanguincm ita profundi , Si folura patrium ferro flararaaque fie roife-^oilitcr vartari ccrnercc « Et Rex ptope iam intcUedo , quo interapeftiua ho»nbsp;.’’'inis ilia dementia fpedarcc , refpondit fc vcrcri, ne tegnum illud, in quonbsp;eum non modo Regem, fed nee ciucra agnofccrcc, non fibijed hollinbsp;ƒ0 capitali fcrucc : ita de communi fcntcncia domura redienr , Sc cxercitusnbsp;}®ittitur, Rex Anglus de motu amp; reditu Scotoruin certior fadus expedi-adverfus cos in proximum annum dccrcta validum cxcrcitum conferi-’iubet, Ipfcintcrca, nc hiems iners cfitc ordinura cooventum habet. Ibinbsp;?°Ucilio cius de bcllo bcotico coropiobato in fubfidium Icuc enbutura popu-Pindicitur : led quod grauius domi bellum excitauit, quam cui reftingucn-° foris crat deftinatum * Qucrcbatur cnim vulgus tet bellis intra paueosnbsp;geftis iuuentutcm dcledibus cfic abfumpiam : rem familiärem valdenbsp;’^^^nuatam, procercs, amp; conlultorcs Regios, non modo ijs calamitatibus nonnbsp;jQ^oioucri ,lcd in pace noua bella quçrcrc . Noua rcrum omnium egentibusnbsp;'oota imponere , vtquos ferrum non ablumpferit , hi inopia, amp; mjfciijscon-^'antur, Hæ quetimoaix cum publics fere eflent, Cornauij longe prx cattc-’^odignabantur, quippe curaagrum roagnacxpaitc ftcnlem celèrent,bellumnbsp;^‘^Riagis qua:ftuofum, quam fumptuofum efle confueucrat « Igitur hominesnbsp;^Uicoii, qui rem famiharem magis pcculiocaftrcufi augcrc, quam cribucisim-'nuere folcbant.primum coadorcs amp; miniftros Regios occidunt. Deinde tamnbsp;ƒ^cisfaciaoris, vndc reccpius admilericordiam non crat,fibiconfeij multi-^'‘ine ad arm a indies affluentius propcrantc Londinum verfus iter capeffunt»nbsp;j^l^^Mchismotibus , quos longius profequi animus non eft, fads ad meum in»
. arbitrot diccre , quod totura cum annum Cornauij Regem Anglum excrcuciint , vt arma copiafquc ad bellum Scotkum paratas in rebellesnbsp;^ttcrefit coadus . Intcrea Scotus, qui animo prxccperat hollem fuperioranbsp;^'^‘na non paflurum inulra , Si per cxploratores cognoucrat, ingentes in fcnbsp;^pias paran. Si ipfc ex adverfo cogit cxcrcitum coconfilio,vt fi Angli prio-j'nuaderent, ipfc fua tucretur ; fin minus expcditionc in hofticum fadanbsp;^'^itia fuis finibus loca ita deuaftarct, vt non modo militem, fed ne ad culturesnbsp;^foruni alendos fólum alicqui tenue, ncecflatia fuppcditarcc . Vt rum nuncionbsp;L^^ornauiorum tumultu allato ftatim Angliam cum magnis copijs ingreflusnbsp;lt;01V diuifit * Partim ad Duuclmcnfcs agros populandos rciflis , cumnbsp;'‘‘«luis ipfc Noramam aiccm validam ad 1 ucdam in colle prxalto fitam op-^SDarc aggrcditur. Scd nee hac, nee iliac magnum cpcrx pretium fadum«nbsp;Ricardus Foxius Dunclincnfis Epifcopus vir lumma prudentia, c ftatu rcinbsp;. ^glicx turbato fufpicatus Scotum taniam rci bene gcrendx occafionem non o»nbsp;lia fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vahdis prxfidijs comrcuniuit . Pccora quxquc a-
poterant in loca aut natura tuta , aut amnibus, Si paludibus ^pedita tranftetenda curauic » Comitcraquo Surriura , qui magnas in agro
-ocr page 340-Rerum Scoticarum
Eboraccnfi copias habcbat,acGcrfit. Igiiur inccndijs in agrosir odofxuitvrncii:^' Noramavalidea prçfidio eft dcfenfa.lta nulla rcmemorabili gcfta,Sccti doinucgt;nbsp;rcdicrunc. Anglieos breuifecuti Atonamatcem modicampropeinipfolimii^j»nbsp;fitara cvertcrunt » Deinde amp; ipli quoque nullo opera: prccio fado ex hoftico cü-ceffcrunt. Inter hos roctus externes, amp;ciuilcs vente in Angliam Pettus Kiala^)nbsp;vir prudentia: fingularis, vt ilia fcrcbant tempora, non indodus, aFcrdiran^i»nbsp;amp; Ifabclla Regibus Hifpaniarura miffus ? Eins Icgationis fumma crat,vt Caih^'nbsp;rina eorum filia Arduro Hcnriei fiho coHöcata,noua sffinitas, ôccxcinbsp;docontrahcretur. Eum cum de affinitatc Angluslibenteraudiftct.cupetetçi'^nbsp;ctiam co interprète cum Scoto ( a quo ipfc parum c dignirate fua putabat, vtp*'nbsp;cem petcrct ) bellum finire, Petrus libens negotium (ufeepit ; aeprofedus'®nbsp;Scotiam , cum varie verfando lacobi animum tandem ad quietiora confiliaO’^nbsp;flcxifTct, fcripfitad Anglum (fefperare pacem non difficultercoire pofle,fiif‘ fnbsp;aliquem c luis hominem prudentem ad ftatuendum de conditionibusmittetcf»nbsp;Anglus , vt homo fortunz inconftantiam fepc expettus fuorum animisedo®^nbsp;ftico tumulcu adhuc ferocibus, nec tarn clade fradis, quam irricatisiubetnbsp;dum Foxiura , quiinarcefua Noramafccontinebas , confilia cum Hialacc*®^nbsp;tnunicarc Hi cum Icdburgi cum Scotorum Icgatis per aliquot dies dilccpi^nbsp;lent , multrs vitro citroque iadatisconditionibus nihil certi ftatucrc poiuetiiflf'nbsp;Pax quô minus coiret, maxime impedicbat Henrici poftulatio, qui zquumc^”nbsp;febat Petrum Varbccum hominem fraudulentum, amp; multarum turbaium^^nbsp;dorcm fibi dedi. Id cum Jacobus obftinatcncgarct,ncq!enim honeftum fibienbsp;hominem Rcgij generis prim urn fuppliccm , mox affinem violatafidchclH^’ ƒnbsp;ludibrio traderc.infcda re e colloquio dtlccffiim eft. Spe tarnen non penitu?nbsp;da induciz in aliquot méfcs fadz,dum lacobus Varbccum lalua fide abicdiP”nbsp;ceret«Cum iam ex colloquio cu Anglis.magnifqucalijs iridieijs falla illadcgCP^ ’ ,nbsp;fortuna Petri fabula diluecrccœpiflct, Rex co ad Icvocato , beneficianbsp;collata , fingularcmquc fuam bencuolcntiam , cuius ipfc optimuseflettd ’nbsp;commcmotauit » In primis quôd eius caufa bellum cum opulcntifliiroquot;^’nbsp;fulcepiflct , ac iam altetum annum gclfiflct magno cum hoftiumincotuH’^f^'nbsp;amp; ciuium vexatione , Sc pacem honorificam vitro fi cum dcdcret, oblatan’nbsp;cufaffe, Ea in re cum ciuium,amp; hoftium animos iuxra offcndcict, fe necnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
pofte confenfui corum aroplius rcfiftere«Petitabco,vt circumfpiciat fine I feu pax placcat commodiotem cxilio locum : fibi dccretu pacem cum Anglo^nbsp;fe,fadamquefandccolcrc,amp;quicquidcampctturbarc poftet afc pro^“^ yrjanbsp;gare» NecPetrum queripofte,fc priusa Scotis,quam ab Anglis,quorumnbsp;bellum Scott moucrunt deftitutum . Vtcunque autcro hzc fc habcrent, fc/nbsp;viatico,rebufquc ad nauigandum nceeflarijs profccuturum ? Vaibceus, ctiipnbsp;terfpem difccflii ange bat ur , nihil tarnen rcmittcnsdcfiroularaanimimag'’*.^nbsp;dine paucis poft diebus cum vxore, amp; familia in Hibcrniam nauigauit :nbsp;debreui in Angliam ,amp;cum reliquijs Cornauianzeoniurationis JefeconiuE’y^nbsp;ibi ciim multa attentaflet, ncqjquicquamfucccdcrct, tandemcaptus.amp;vit^^j^nbsp;pcrioris ludibria faftus laqueo vitam finiuic « Seminarie belli inter Scotos,SJnbsp;gios prope exrindo, rcbufquc ad pacem fpcdantibusjcJcuioccalionefiibimnbsp;mis irritatis Izuiftimum bcllum propc cxai fit . luuencs aliquot Scoti cum {*nbsp;pace fieri folctj in oppidum NoramamaiciptopioquumJzpiufcuIccoDU®'”^^
-ocr page 341-Liber Decimuftertius. fol.148.
’'^petludum,amp;lafcjiiiam tara familiaritcreum vicinis,ac fluuiotantum, nec co f Wem lato direm pris commeflareniur, quam û dorai fui fient, euftodes arc is ex^nbsp;Wuofuperiotisbelliodioanimisinfenfis,amp;:periurgiairtitatis,cum velutfpe-, •nbsp;WtoresScotosarguetent,arix3admanusvcniumelt. Multis vuineribusvtrin- -p^rvr*»nbsp;^^eacceptis, Scoti numéro inferiores aliquotfuorumaroifl'isdomumrcdeunt.
?efæpius in conventibusinter limitum przfedos agitata, lacobus vehementer î^^tus fœcialcm ad Henricum mittit, queftum de violatis inducijs, amp; Anglotumnbsp;Wnftantia in padis feruandis ; ac nifi fatiffiat ex legibus, quæ ex vtriufq; populinbsp;I Wfcnfu de rebus repetundis fandæ eflentjbellum denunciareiuflit, Anglus for-^'^Hïviolentia à primis vfqucincunabulisexercitus,5dad pace pronior rclpondic,nbsp;^^•dquidhuiuspatraturaeffet,fequideminuito,arqueetiamignarofadum* Sinbsp;’1'^*4 temeritate praîfidiarij militisfecus comiffum effet, le faluis fœderibuscura-^^rum,vt ca de re quæftio habeatut,ac de noxjjs pœnaexpetatur. Vcium cùm canbsp;Icntius agerctur,id refponfum eô vifum eft tcndcre,vc dilata pœna fpatio tem-inuidiaevanefcercc, ideoque animum lacebi magis accendit, quam Icniir,nbsp;^’cardus Foxius DunclmiEpifcopus, qui arciscrat dominus, cùm ferret molcftènbsp;'®ufam foluendi fœderis a luis ortâ,id ne ficret literis officij,amp; humanitatis plenisnbsp;’^oindc miflîs,homo lumma prudentia, amp; dicendi peritia iacobi animû ita flexit,nbsp;'^lefetiberet libenter fc cura eo collocututù non modo de rccenti iniuria, fed denbsp;® *l’js ncgotijs.qua; ex vfu gentis vtriufq^forent « Is cófulto, ac aflentiente primumnbsp;UoRcgeadMilroffium,vbitumlacobuscrat,venir, Ibipoftvehcmétcmqucrc-*’*îideiniuria ad Noramam accepta prudcte,amp;: graui Foxij orationc delenitus of-^nfamquidem concordiz caufa, cuiusfccupidurimum effeeftendebat,jcraifit»nbsp;^ætera finearbitris adarquorum ha:c,vt pcftcàcognitum eft,fumma fuit de fernpl non modô pacem,fed quo ardiusea coale(ceret,ctiam affînitatem cum Hen-^æocupijffe ; acnuncetiam cupere , Quôd fi Hcnricus induccret inanimumnbsp;^argaritam filiam dcfpondcrc ,fcfe fperarc cam reminvtriufqucrcgnicmolu-Wntum tefliirara , Foxius vetô, cuius authoritatem iurc maximam effe domrnbsp;j'fct, fi ad cam affinitatem conciliandam iuum ftudium adiungere vellet, fc nonnbsp;4ubitare facile omnia conuentura ? Illeiuainopcram libenter eft pollicitus tatoue in aulam Anglicam ptofedus, recum Rege communicata fpcm Scotorumnbsp;'fgatis fecit, concordiam Reges inter facile coituram . Ica deroum tertio poftnbsp;Wo , qui fuit millcfimus quingcnicfimu^ , ijfdcm ferè diebus Margaritanbsp;^cnricinatu maiofhlia lacobô quarto’, amp; Catharina Ferdinandi Hifpani filianbsp;^rfturo Hentici primogenito defponfa fuit . Nuptiæ altcro poft anno magnonbsp;Waratu celcbratæ fucrunt. Secundum nuptias rebus tranquillis, auiaque a i*'* 2 * *nbsp;'^'idioarmorumadlufus, amp; lafciuiamconuerfa, nihilaliud, quàmfpcdacula,^‘^r^3^J^f‘^vnbsp;Wipæ, conuiuia, amp; faltationcs confpicicbantur : ac veluti perpetuiqui- *'*! ** ’nbsp;W ludi, amp; ludorum caufa dies feriati agitabantur . Edebantur amp; certa-
^0 Wa equeftria frequenter, maxime ad morcm Gallicum • Intcrcurrebant
Win velut tragici adus provocationes hominura latrocinio viucrc affucto-W » Rege ad ca fpedacula fc facilcm prxbcntc , vt qui cardera corum in Ucro ponendara exiftiraaret , Horura ludorum fama cùm ad exteras gen-W permanaffet, multi peregrini, ac potiffimum e Gallia virtutis oftentandæ cu-P'diquotidicadvcntabanc : amp;:aRcge bcncuolè, amp; liberaliter excipiebantur, amp;nbsp;®littcbaniur • Ncc in has modo ludicras cxcieitationcs,icd ctiam xdificationcsnbsp;^tcilini,
-ocr page 342-Rerum Scoticarum
Scerlini, Falcolandiar, alijfq; diucrfis in locis,atquc in monafterioru fubftruflionö magnos fumpcus fecit;ad nauium ante fabricationeslonge maximos. Tresenio^nbsp;eximiamagnicudincnaucsxdifïcauic, mulcafq; mediocres. Sed omniumadtni*^'nbsp;tioné ói fumpcus,amp; apparatus vna longe fupcrauic,qua nullam hominum memænbsp;ria in Oceano maicrem vidcrac ? Cuius vc prxteream defcripciones a noftrisnbsp;minibus proditas,amp; menfuram aliquot locislcruaca,illud fatispcrfpicuemagnitu*nbsp;dincm cius indicat,quod Francifeus Rex Galliarum,amp; Henricusodauus Rex A«'nbsp;gloru armulationeRimulati, cum vterque paulocapaciore nauem extruerecons^nbsp;cflent,amp; iam vtraque perfcda,amp;: omnibus rebus ad nauigationc ornata,ac in lo»^^nbsp;deduda, magnicudinefua immobiles,amp; ad omnem vfum incommoda;clTent» I**nbsp;bçc igitur opera, quç diximus, cu magnos fumptus fcciflet : exhaufto iâ xrario»nbsp;nouas confîcienda; pecunia; rationes cóminifci fuidèt coadus, inter alias audoi^'nbsp;vtcredicur.GulielmoElfinftonio Epilcopo Abredonienfi, rem eft aggrclTus wilt;'nbsp;uerfa;nobilitati valde molcflam. Interagrorû apud Scotos iuravnum genus,qu®nbsp;dominus vcl empta,vcl donara przdia ea lege obtinct, vt,fi pofleflor moricnsp**'nbsp;pillu rclinquat hzredc,tute]a cius ad Regem, velalium quemeunq; doroinufuf’®'nbsp;riorem pertineat ; omnifq; frudus vfq-, adztatis annu vicefimu primu expletuu’*nbsp;Eft amp; alia feruitus huicgcncri agrorum adiunda, vt ft poffelTot fine aflenfu fuf®'nbsp;rioris dominifupra dimidium agri vcndat,totus ager ad fupremu dominu rcdeatlt;nbsp;Hze lex vt parum zqua,amp;ab adulatoribusaulicis, qui fifei comodapronioucf®nbsp;contcnduncjintroduda.cum diu iacuiflec,Rcx admonitus aliquid pccuniz ab ciü*nbsp;Violatoribus corradi pofle.legcm cxcrcere iuflit. Earn quçftionem recognitionc*”nbsp;vocarunt. Hze pccuniz coficiendx ratio, quanqua nemo bonis omnibus evcrtC' ƒnbsp;rctur, prope vulgo molcftior crat,quam patris auaritia. Iniuria enim ad pluriroo^nbsp;atque honeftiflimuqucnqj pertinebatzquôd fubduob’proximis Regibus pcrb^‘*nbsp;non fold externa,fed ctia ciuilia memoria eius Icgispropc cratabolitandeoq-Coß®'nbsp;bantur fuos agros a procuratoribus fifci tcdimcrc , aut eorum partealiqua ecdef^nbsp;Tantus tarnen amor ciuium, adquosidpertinebatincomodumobalias virtot^nbsp;tancaqjcrga principcm reuerentiacrat,vtca hominu indignatiocitra motuuic®”'nbsp;ftitcrit. Sed cum nec Rex modu facerctfumptibus,nccdecffct perpctuuaulac*^,^nbsp;lum,adulatorcs,quiid vicium fub honeftis nominibus fplcndoris,amp; magnificent*nbsp;alcrent,in animfunduxit in Sytiam proficifci,vt imraancm illu luxum,quencclnbsp;ftincre fine pernicic,ncc omictcrc pofte iâluo pudore vidcbatur,pcr ablentiani iH*nbsp;minucreaftuclccret. Prçtendebatur profedioni honeftii vclu,vtexpiarctnbsp;pam, quôd adverfus patre fufi in acie ftetiftet acmatus * Huius aute fiuc verx,«**nbsp;oftentarz pœnitcniiz,quâ in omni fermone przfcrebat,dcdctat,vt antccómc*”^nbsp;raui, ab initio ftatim regni fignificationem ? In hanc profedione claflcm iam 'nbsp;nauerat,amp; comitum principes dcfcripferatzac Reges vicinos per Icgationesnbsp;certiores . Multi quoqjvelut codé voto feobftrinxiftent, barbam,amp; capillosptnbsp;mittebant; breuique foiuturus credebatur,nifi in id maxime intento obiedaru*nbsp;fent impedimenta ? lara enim futuri bellifufpitio inter Galium,amp; Angluiugnbsp;cebat . Nam amp; Anglus non latis zquo animo fucceftiis Galloruin Italia *nbsp;amp;aIulio(ecundoPontificc, amp; FcrdinandoHifpanofoceroin focietatéfolicit^nbsp;tur,amp; Vcnetis,amp; Heluetijsad hosadiundis,amp; Maximiliano(ctfi plztunqjfu^t:^nbsp;filiaexrcrucventu moderarctur ) acccfturocoiuratio tot gentium tam ^^macunbsp;disapparebat,vt Gallia totcopijs vndique crumpcntibus,opprimi
-ocr page 343-Liber Decimuftertius. fol.14^.
Pfitnum cómodum fuît, vela facere coegit. Sed Hamiltonius vir minime malus,, 'criiin pacis,quam belli artibus inftruâior fine periculi metu,fiue naturali inertianbsp;’^öiiflbin Galliam itlnerc ad rupcm Fergufi) oppidum Hiberniac adverfus Gallo-’’¦‘iiam litum appuIit,Vtbem fpoliaiam incendit,atque inde canquâ te bene gefta»nbsp;So ’nbcotiaro ad Acram porium Coïlx vela fecit.Rcx de cius reditu ccrtiorfaüus,alt;nbsp;^“pra quara dici pcflct.iratus nee minis, nee cóuitijs adverfus eum fibi temperarcnbsp;Potuitùram etiâ cius incendebant e Gallia litetx Annae Reginç blanditijs ad bel-AnglicumillicienteSjA: altcrç Andre« Forroani promiffioncdcclalTc mitten
'll! velutvanam omnium Icrmonibus exprobrari fignificantes. Rex,vt huicmalo “^edcretur,quoad poflct,cx confilij fentcniiaHamiltoniu, qui curfu,qucm tenercnbsp;^ffus crat, omilïo vrbcm nunquam Scotisinimicam, amp; turn Regum foedere con-''Jnöam crudcliter vaftaflet, bcllumque non indidum amicis intuliflet, abrogatenbsp;ÿæis præfeélutaad (e venire iuiïit *• fuccefforemquceidcftinaueratArcibalduna
penitus
-ocr page 344-Rerum Scotîcarum
penitus alicnarunt, régnante a il hue Henrico fepti mo, Robertos Caros equeso* Ollis ob egregias virtutes lacobo ita acceptus crat, vt cundem amp; pincerna®**nbsp;bi principemjamp; machinarnm bellicaruni, medij limitis przfcdunicrcarct » ” jjnbsp;cum accr latrcciniorum vindexeflec , non maiorcm Regis gratiam,quainnbsp;neorum odium fibiconciliauic, Igiturcumamp; Angli.amp; Scoti.quoruro JiccntU®nbsp;judiciorum Izucritatccoroprimebat, ii qua daretur occaiio, iuxta eius cxitio*'”’nbsp;minèrent, tandem in conuentu folcnni,qui inter Anglos,amp; Scctos re rum repc®**nbsp;darum caulafolet agitari^orta altercatione, tres Angli homines audacidimilc«**'nbsp;ncs Heron,Lilburnus,amp; Starhedus aggrcfli,vnus lancca averfum tran(h'xit,iclilt;l‘’*nbsp;iam faucium confeccrunt. Cum res ad bellum fpcdarc videictur HcnnCUîK^**nbsp;vir alioqui luftus, nee minus facinori turpiflimo, quam Jacobus inknlus perfcciGnbsp;vtloannes Heron loâUisfrater Futdi Coma!chus,amp; Anglilimitisprzfedusc^’*”nbsp;Liltnirno (nam duo reliqui fuga vitz coniulucrunt^ Scotis dcdcrcntur, Qu'l’“’nbsp;accepcis,amp; in Falcaftellum arcem inclufis,Lilburnus ibi deceflit * Illud quoguci”nbsp;manifefti criminisexpiatione ftatutum eft, vtinconuétibus Angliprioresfld^***nbsp;publica folura Sccticum ingrefli peccrcnt,ibiq;conucntushabcrcnt:amp;legati A**'nbsp;gloru muka verborum , Sc. dccretoru honorificentia crimen aconfdentia public*nbsp;rcmoucrent. Duo reliqui percufforcs in Anglia intcriorc latucrunt, vfqj 3lt;1nbsp;rici odaui regnum,nee tarnen pœnas cflûgctunt. Nam cum Regem adolelcétc**^nbsp;opibus feroccm.fuaiq; vires oftentandi cupidum cernèrent,e latibulis prodictuo**nbsp;Sc. Heron quidem ptopinquoturn potctiafreius palam domi verfabatur, amp;nbsp;te latroncs io Scotiam fubmittcbac ad paeem turbandam. Bello femel moto vct^nbsp;rurainiuriarumobliuionem,amp;nouarumimpunitaccm (pcrans , Starhcdusvcf^rnbsp;propc nonagintamillia pafluum a limite domicilio conftituto.fc longinquitatc*^nbsp;turn putabat. Andreasautem Cams Robcrtifilius,quiodiorum feminaino’.”’nbsp;bellueruptura iam turn iaci videbat, veritus nc armis femel publice fuiceptiJ ''**’^nbsp;dida cçdis paternz fibi pcrirct, duobus fuis clientibus c familia Tatioruffl per 1***nbsp;dee, vt diflîmularo habitu Starhedo pcrnicicm moliantur , Illi facinorefulccP^^nbsp;domu eius, quöd tarn procul a limite habitaret, fecuri nodu ingrefli doroinu cfnbsp;cidant, amp; caputabfcifliim ad Andream apportant, IllcinvindidzcxpctitÇ®* 'nbsp;monium Edimburguraidmittit, amp; in loco maxime cclcbriaffigcndumcurst«^nbsp;De Hetone fuo loco diccmus , Excepit bane veterem iniuriam nouum fa®** ƒnbsp;quodfopttam Scoti Regisiram vcrius,quam extindam rcfuicitauit. Eratca®nbsp;peftate mercator Scotus Andreas cognomento Britannusreius pater tdm ip®nbsp;naue cefus crudchrer a Lufitanis fuiflet, caufa ab Andrea filio in Flandriafnbsp;«çdes ibifada fuifict^ada, damnati Lufitani cum iudicàtum non fclucrent, gt;’nbsp;Rex eorum per foccialem a Rege Scotorura admonitus,eines fuoscogcfctocnbsp;de, Sc latrocinio iatilfacerc, Andreas a Rege fuo ad omnes Principes, *C. ci®^’nbsp;Oceanum accolcn tes diploma impetrauit , nefi Lufitanos iuris publici vicb®^nbsp;vi,amp; aperto hello pcrfcqucretur ,'pro pirata, aut lattone habcretur î intra p«“nbsp;menfes magniscosdamnisaft’ccit. Eorum auccni legati lam bello Gallienaovnbsp;fus lulium Iccundum flagrante, cum Anglisin lulij partes alcitis mox f®^^^nbsp;Henricum adcunt. Andream hominem impigrum,amp;audaccm,amp;a quo ip»nbsp;glorum Veteres amici maxime damnocircntaflcdi, certûciadverfusGallosfnbsp;gcrenti hoftem futurum: nunc facile iccurum opprimi pofle: ac fadi, fl jjfnbsp;inuidia,noaiinis piratici obtentu pofle tcgi.Id üfaciat,öf fuorumciuium co®®nbsp;prolpcwquot;'
-ocr page 345-Liber Decimuftertius. foLijo.
Mpeâurum , amp; Regiaffini,amp;amico gratificacurum • HacorationcLufltanus ^Dglofacilc perfuadct, vt Andrea:infidiascollocariiubcat. Midusadid aRegenbsp;Thomas Hauarcus maricimarum rerum prarfedus , duas c clafle Regia nauesfir*nbsp;Wimasornac, Si ad Dunos (itacumulos arenarum reccdcnrc æftu eminentesnbsp;^Ocatit jeuraeFlandriadomum rcdeunteraexpedant : acmox innauemodica,nbsp;^inorc etiam comicacum cernunt, Si inuadunc. Andream Hauarcus ipfe aggre-amp; acri pugna conferta, licet rebus omnibus eflet fupenor, vix tandem do-’’’¦nocumfuorum plurimis incerempto nauem capit . Inipfo certe Andreanbsp;)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animi in rebus dcploratis fuperfuit, vt aliquot plagis (aucius, crure etiam
• ’ltcro globo ferreo confrado arripiens tympanum, donee fpiritus cum vita cum ^efcciflcc, bcllicum fonucrit, Sifuos ad fortiter dimicandum fithortatus ? Mi-’’otnauis, quæfeimparcm hofti cerncns in fugam dederat, minore cum certa-^’Hcdcdita . Qui ex vtraque cxdi fuperfuerunt, in carccrem Londini con'd, IndcadRegemprodudi, cum, vtedodiabAnglis fuerant,fupplicitcr vi-’öi prccarentur, illeftiperba mifcricordix oftentatione inopcs, amp; innoxiosinco-dimiöc. Miflis in Angliam a Scoto legaris, qui de nauibus in pace captisinbsp;pVettohbuscçfisconquererentur: refponfum,fœderâ piratarumca;denon vio-’d, ncccam fatis honcftain belli caufam fore ? Hoc refponfum concemptumnbsp;Io Anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cædis crimen , cum velut belli quarrentis efle viderctur,
J'S’i) qui limites accolunt ex rebus, qux gerebantur,animum fui Regis interpre-^'homines (çpc in pace maxi me tranquilla belli femina fpargerc (oliti, Si ipfi re-j^''5nouisintentiprædascproximisScotorum agris agebant t Eratea tempc-Alexander Humius omnibus Scotiæ limitibus , qui in tres prouinciasdi-f^ifolcbant.vnus præfedus, lacobo quidem Rcgi vehementer carus,fed fetocio-P^'^uatn publicç vtihtati turn expediebat ingenio. Is Rcgi ad belli curas conucr-’^deaccepta perincurfioncsignominiadelcnda folicito polliceturfe,cum pro-clientibus brcuieffcdurum.vt Angli,fi quod ex re benegeftagaudium ]?^fpiflcnt,magno damno,amp; dcdecore id luant* Hate vt prarflarct tribus fere mil-id Cf^’*9'^hum colledis, Angliam ingreflus, feptem proximospagosantequam iuc-'d poffctjfpoliauit » Sed dum revertitur cuna ingentiomnis generis præda ho-’''cslattocinijsaffucti morz impatientes in hofticocam diuidunt:amp; quacuiquenbsp;, quot;diiium crat, domos centendunt « Alexander cum paucis dgmen cogebat.acnbsp;J'’’piciebat, qe qua in abeuntes incurfio fieret. Sed cufli nemfnem (equi vidciet,nbsp;incautius agit, incidit in trccentos Anglos in infidijs Collocatös : qui captaco*•’
Çpore cum adorti inieda ingenti trcpidationcin quos inciderint, cos fundunc, j^s’ntque. In co turaultucScotis complures occifi,ducenti ca'pti. In ijsGeorgiusnbsp;j^liius Alexandri frater,quem Angliaccepto Comarcho Hcronc Furdio, qui obnbsp;Pf Robcrti Cari complures annos in Scotia rctentus fuerat, dimiferunt.
Io »it , quja qui cam agebant, iter przeeperant, in Scotiam incolumis vc-luè nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animo Regis ob ea, quz rctulimus,zgroobieda oflenfio cum eum
(i?'^“P’ditasagebat, przeipitem impelleret ,conventum otdinum ad confulen-t)ello habuit. Ibi multas prudentiorum contra nitentibus, legato veto *0(1 prccibus, promifliique infiante, Si litetis crebris Andrez Formaninbsp;difiimulantequid vellet, multiiq; ci gratificatinbsp;pugnando principisindignatio-eaeccdcrcnt,aflcnticntibus bellum terra,mariq; advedus Anglos incertumnbsp;Gg« ij.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peiorc
-ocr page 346-Rerum Scoticarum ’
I;
pciorc confilio, an cvcncu dcccrnitur tdics cxcrcitui ad conueniendum indiditf* Foccialis in Galliam ad Henricum turn obfidcntcm Tornacum cü mi(fus,quiW'nbsp;lumeidcnunciaicc . Caufæarmorumcapicndoruœ rcccnfcbantut, res rcpctit^'j/ jnbsp;amp;nonrcdditz » Roberti Cari inccrcmptorcm loanncm Hcrunem palaffîf'^^nbsp;Rcntarc, Andreas Britannus przeer foederis leges fpoliacus, ic incercmpius Reg**nbsp;.jpfius iuffu • Has eciam iniurias vt diïfimularec, fe non pofTe zquo animo fei** ,nbsp;Ludouici Regis Francorum veteris amici, St Caroli Gcldriz Duds propinq«'*.nbsp;dirioncm holUlner omnibus belli calamitacibusevaRari : quibus rebus niûdc**nbsp;ftatur,fe bellum ci dcnunciarc , Henrico St zcatit vigor,amp; florcntiilimircgni^ :nbsp;pcs, St propetotius Europç confenciens, advcrlus vnum Galium confpiratioin*'nbsp;nimoglonzmilicarisauido belliciipiditatcmaccendebar. Igituretiam*nbsp;proziarcfeiociusfccdali refpondit : fc nihil ex co aliud audirc, quamquofl’^nbsp;duduni aRcgediiiini humani iuris violatorc expedabat. Proindcagc*^^/nbsp;vri libi vidcrciur,lc bellum tarn profpcrc coeptum ob cius minas non omiffufu^^nbsp;ncc Ic morati cius ainiciciam,cuius iam fit expertus Icuitatcm.Hac belli denuijd*nbsp;lionc in Scotiam pcrlara , dum ad exercitum proficifccns Rex Limnuchi vclP^'nbsp;tinas in zde iacra cancioncs ( vt rum moris erac ) audit fenex quidam ingi^*’
¦ r capilloinrufo flauefeente, acinhumcrosprouuflo.frontcincalujcicmglabro»^ pice nudo,vcRe longiulcula cyanci coloris amiâus, ac Imcco cinÔus,cçtcroalp^^nbsp;vcncrabilis.Is Regem quzrtns per turbamobûantiû pcnetrat,Vbi adcuDiac^^nbsp;ruftica quadam ümplicitaicfuper folium ,in quo Rex fedebar innixus,nbsp;quit,hgoad tc fura miiTus.vt tc admoncam,nc quo inftiiuiRi,progrcdiaris.QPjnbsp;«dincnitioncm fi neglexeris, non crit c rc tua, ncc corum, qui tc comitabun^ * 1nbsp;Prztcrca przmoncre(uro iuflus, nc roulicrum faroiliariiatc, coniuctudinc»J*“nbsp;confilio vtaris ? Sccus vcrofifacics,Stdamno ,0t ignominiz tibi icserit •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1
IcCuius lurbz fefe imroifeuit : neccum pretibus finitis Rex cum rcquirefCt’ quam Comparuic » quod cô magis mitum eft vifum, quod coturo,quinbsp;ftiterant, arque cuW obferuabant, auidi multa ex co feifeitandi nemo ciusd’*nbsp;fumfenferat. Inijsfuit DauidLindefius Montanushomofpeélata’fidei,ö^l’^, 'nbsp;kJ^*0 ^’*'3tis,nccahtcrarum ftudijsalicnus, St cuius torus vita: tenor longilfimc anbsp;tiendo abcrai.-a quo nifi ego hxc vri cradidi, pro ccrcis acczpiftcm , vt g, jnbsp;,ç,. 4- *; *** vanis rumoribusfabulamomiiruruscram,RcxquôiDtcndcrat,profcduspi‘’E^fj, Jnbsp;dimburgum rcccnluit exercitum. Inde paucis poft diebus Angliamingrefius b'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;
lt;•
roam,Vercam,Etellam.Furdumquc,St alias quafdaro limitiScotorum pr^’P**’^jfr arccs vi czpit, aediruit, amp; finitimâ Norlhumbriara late populatuscft* ^*^*nbsp;Regem amorc nobiliscaptiuz (eacratHcronisFurdij vxor) irrctitumcui” jnbsp;mill tarcm ncgligcrct, St ociolb cxcrcitui in agro no valde copioio com meat**?nbsp;ficeret;nee e longinquo facilis cfTcr comporutio,roaior cxcrcitus pars dilapl^.^^yfnbsp;infrequentia reliquit, Proccrcs folicum propinquis,St clientium pauciS’Ç||(,nbsp;cciaroI'ubiratisincaftriscrane * Maiorenim pars (uadebac,neinregioi’‘’^jj.nbsp;vaftata, Stalioquunopilc.luolqucdiutiusconficcrct« Sed Bciuicuro atcrg^’ ^^^jnbsp;liâum aggredercnturiin quo vnomaiuseffet operzprccium , quamiOnbsp;tircum circa pagis, St arcibus . Ncc cius cxpugnationcm difficilemnbsp;certum effet St vtbem, areem omnibus ad refiftendum rebus imparaian*^nbsp;Kcx luisarmis nihil aiduum laius ,prz(crtitn occupatisbcllo Galileonbsp;Jicis adulatoiibuscius vanitatcro foucntibusin reditu (c capotiturumnbsp;traP^^
-ocr page 347-Liber Decimuflertius. foLi/i. itabatur . Dumad Furdum icadefidctur, fœcialcs Angloruni cum adierunt, ’ znbsp;petcnteSjVtdicm,locumquc confticüeret, vbipræliodeccrncrctur. Gonlilionbsp;bperearecoado jcmaiorpars ineafuit fententia, vtdomum redirct, neucumnbsp;tïtïipaucis vniuerfi regni ftacum in difcrimen committercc , prasfcrtim cüm Sinbsp;fîtnæ, amp;gloriæ, amp; aniidtiæ abunde (it fatiffadum, Necvllarn videriiuftananbsp;^ufatn, cur fuos taro paucos, amp; tot arces oppugnantes fatigatos tantæ Anglo-J'ülpmultitudiniiecenti,amp; nouis fublidijsaudæobijccret. (nam illis ipfisdic-“üsdicebatur Thomas Hauarius in caftra vcniflc cum fcx millibus fortiflimo-fuin militum e Gallia rcmiflis) Acccdere prarterea, vc ti ddccdat ipfc, ncceffe fitnbsp;Aîiglorum excrcitum folutum iri; nec iterum co anno, quod militcro e longin-^uocolledum habeat, cogi polTe . Quod fi maxime aciedecernere vclit,in fo-^0 patrio dimicanti amp; loca , Si tempora, Si commcatum magis in fua potcftatc
, Scd cum orator Gallus, Si quidam Gallicis donis c uki contra ccnderent, facile Regipugnandiauido fuit perfuafum,vtibihoftcmoppcrirciur, Interea
Angli ad diem fœeiali didum non aft'uiffent, Scotorum proceres cam oc-’^^fionera arripienies, iterum Regem adeunt » Oftendunt fraude hoftium fieri, de die in diem res protraherctur, dum ipforum vires crefcant, Scotorum im-^inuantur, Itaque pari arteadverfus cos vtendum ? Nam cum illi tempus a fcnbsp;^'^fignatum non obeant, nulla verccundia obftridos eis efle Scotos, quominusnbsp;difeederedomum fine prælio, aut fuis locis depugnarc pofiinc , Horuropriusnbsp;multis de caufis tutiusefle : id fi minus placeat, alterius capiendinbsp;^uninaaraoccafionera dari, NamcumTillusamnis ripis prxaltis, acnufquamnbsp;kre vadofus nullam intra aliquot milliapafluum , nifi per vnum pontem cx-^ƒcitui tranfitura daturus effet, paucos ibi tanta? multitudini poffe obfiftcre.nbsp;¦ eflectiamparte Anglorura tranfmiffa machinis commode locatis, pö'ntcm in-’^dcindi , primofque tranfgreffos dcleri, antequamab adverfa ripa fubveniri .,nbsp;, Rex ncutro cqnfilio probato refpondet, etiam fi centum effent Anglo-tnillia ex aduerfo,fe cum cis dimicaturum . Vniuerfa nobilitas cum refpon-°tamtemerariooffcnderctur,Arcibaldus Duglaflius AngufiæComes,quicçtc-Anbsp;'^'^sæiate, amp; audoritare longeanteibat, leniorationeRegisanimuminflcdcre-'^cnatnsjVtriufque confilij fuperioris rationem cxplicarcaggreditur . Oftendit
Regem fatilfeciffc Gallotum amicitia:, qui maiorcm hoftilis cxc rcitus par-a Gallis in fc avertiffet;atq;cffeciffct,ne magna* illæ copiae aut Galliam (quod P^rarant) obcererent, aut Scotis damno effe poffent , vequasnon diuconti-caftris valeant in locis præfrigidis, Si folo cundis belli calamitatibus vexato,nbsp;^^calioquifrugum fertili, Hicmemetiam imminerc,qua:inregionibusillisadnbsp;j'ptentrioncs porredis prxmatura effe folcat * Quod autem Regis Galloruinnbsp;tantopere ad dimicandfi nos impellat, neque nouum, neque mirum rcornbsp;^‘deri opottere, fi homo peregrinus, qui non communem fadionis, fed priuatarnnbsp;ft vtilitatem rcfpiciat.tam fit alicni languinis prodigus.Eft prçtcrea po-htio eiusadmodum impudens, A Scotis cnim petit,quodncprofuo quidemnbsp;, ^ßo, Si dignitateRex Gallorum homo lumma prudentia præditus fibi facien-ßi iudicat. Nec huius excrcitus amiffio leuius co damnum videri debeat,nbsp;jpodpauci numero fumus.Qiiicquid cnim aut virtute,auc audoritaie,aut confi-^°*ß regno Scotixexccllit , hie eft« His amiffisreliquum vulgus prxdavidoris
Quid ? quod bcllum duccre Si in prçfcntia ?tutius eft, amp; ad totius pcriculi G g. iij. fummam
-ocr page 348-Rerum Scoticarum
furamatn vtilius? Nam fi Ludouicuscxiftimac Anglos auc fumptibus cxhito* riendos« auc mora facigandos elTe, quid accommodacius ad prxfentcm rcruninbsp;datum fieri poteft, quam v t hoftem copias diuiderc cogamus. vt alteram fui ’nbsp;exetcitus partem adverfus nos velut fem per incuifutos incentam, amp; folicitaffinbsp;cencamus : amp;;metu huiciniedo belli molcm Gallis laborenoftro leuemus«nbsp;Glorizctiam,amp; fplcndori (quae hominesvereor nemagis verbis, quamfadisnbsp;feroces fua; temeritati prçtendunc) (atis fadura arbitror. Quid enim Regi fplen-didius accidere poteft,quam tot accibus deiedis,agris ferro flammaq; vaftatis, eXnbsp;tarn effufa populatione tantum prçdx abadum,vt ne maltoni quidé annorûpaccnbsp;Regio cot cladibus deformata in priftinâ faciem redire queatrQuod autéc bellonbsp;maius expedaremus cmolumeniunj,quâ vt in tanto arœorû tumultu cû fumminbsp;Boftra laude,amp; decorc,hoftiû ignominia,amp; dcdecorc noftro niiliti reficiédoquie*nbsp;tem cum cc,amp; gloria coniundâ habeamus? Id autem genus vidotiç,quod magi$nbsp;confilio,quâarmis paratur,maxime hominis,maxime etiâ ducis eft proprium ¦'nbsp;cuius nulla omnino parte fibi miles vendicare poftit. His quanqua omnes qui adorant vultu afïencirêcur^tarnen Rex, qui fe cum Anglis dimicaturu (àndeiurigt;u^'nbsp;laCjtota oratione adverfisautibus accepit ; amp; domû,fiquidé formidine caperew^*nbsp;Duglaftium abire iuftlc* nie,qui rebus prxeipitantibus Regixtemeritatis cxicutnnbsp;iam animo profpiciebac.ftatim in lachrimas ptorupic. Vt primum auté loquipænbsp;tuit, pauca eft locutus: fi mea, inquic, vita fuperioc non roc vendicat a timiaftatisnbsp;opinione,ncfcioquibus alijs rationib us mepurgem. Certe,dum corpus hoc lu®'nbsp;ciebat laborib’ferendis,nunquâ ei in 1'alute patriç,amp; Regum gloria cueda pep^rC*»nbsp;Nunc veto cû mcis confilijs, quibus vnus vtilis effe pofliim, aures occlufas video» fnbsp;duos filios.qui mihi fecundu patria Cunt cariffirai,cqtctofqjpropinquos,amp;: amicu’nbsp;hie telinquo,certifiîmû erga tc,falucemq; comunem pignus roei aniroi,DcumaU'nbsp;tem precor,vt hune meum tiroorcfalfum efle vclittatqj potius ego falfusdicai''^’nbsp;-tes,quam quxtiraeo,acvidcrcvidcoreveniant. Hxclocutusacceptecómeai'*nbsp;'difcefiie. Rchqui proccres, quonia Regem in fuam fententia traduccrenópo'®'nbsp;xanc,quod proximu crat,tcnucrunt, vt quado numero crant inferioresf nam ißnbsp;creitu Anglorû viginti fex millia arma ferentium pcrexploratorcscfiecópcrtu'”nbsp;crac^locoruro oppottunitatc fccómmunirent,caftrifq;collcm propinquuffllt;’lt;^‘'‘!quot;nbsp;parêCtErac is locus. vbiZeuiota mons fenfim in pianicié fe demitcit.roodicusq®*
cranc montes,! quorû radice oriens continens palus finiftrum latus claudebat^' dexterû ftucbatTillus amnis ripis prxaltis, aditum per ponté non procul acaly’nbsp;prxbcns. Angli cû per exploratores didiciffent, caftra Scotoru fine certa pcfß*^^nbsp;adiri non polw, a fluuio iter avetteruntzac fpecié dederunt, tanqua hoftc omgt; '
-ocr page 349-Liber Decimuftertius. fol.i/2.
pitmu agrncn iubet machinas xneas per ponce traducefe,cçteros vado tranf*
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acie inftruda pro loci comoditatc.vcluc reditu hoftib® prçclufuri fe ob-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“^cJ***^
)^nt;ac(uperantemultitudine,vclutduosexercitusinter fediicrctositaftruxe-
» vt vtrauis pars prope Scotoru vniverfas copias aequarent. In primo exercitit ,'^4 aciem ducebat Thomas Hauartus rci maritimæ prxfeâus, qui paucis antenbsp;jjæ“ cuclaiFarijsadpatrcadvcnerat. Dexterum cornu Edmund® Hauartus, fini-
Murmaduc® Conftabli’agebac, Cçteri poft eos velut in iubftdijs locati, amp; ipfi P^titoinftrudi ftctcrunr. Dextro cornuiDacn®,finiftro Eduard’Stanlæus,mc-\ Surriæ Comes omnium copiaru dux priccrat. Scoticum in totide partesnbsp;^^diuidere ob milicum paucitaténó poflent, nifi frontem cxtcnuarcnc,quatuornbsp;*csadverfas modico intervallo diftantcs ftruxerunt, e quib’ trcscu Angliscx ad-f'oftantibusconcurrercnt,quatrain fubfidijseftet.MediaacieRexducebat. Innbsp;^^tcro cornu impel abat Alcxader Gordonius,cui Alexâdcr Humins, amp; Martia-'^ntattributijntertiapreetant Matthæus btuartus LeuinicComcs.SiGilclpl-’ Câbellus Argatheliac, AdarausHeburnus cu proprqiiis,amp;cçtcra Lothiana no-’Latein fubfidijs crat.Gordonij acies acri pugna inicabrcui prcfiigaiiic finiftrumnbsp;g.''81oriîcornu,Scd a pcricquedisfugientib’revetfareliquas fuorfi acies penepto-JS’Ustcperit.Naaltcru cornu,in quo Leuinius,amp; Argatbcliuseratfuotufucceftunbsp;tülolutisordinib’cemcrc in hofte fetcbatur.fignis a tergorclidis,mul-
Lamota legato Gallo reclamatc,ac prçcipitcs in fua pcrnicie rcmorari conato» *öontnodoabcxadvcrfofttudisexcepci,fcdabaliaq'joq; Angloru manua ter-^gt;rcuvcnri,peneomnes occidione occiiifucte.AcicsRegia,atq; Heburnuscumnbsp;pertinaciflimc pugnaucrunt. Vtiinq; cçdes ingens édita,donee feftis v-.|4iCcrtamen in nodem protradum eft.Cecidere ex acic Regia viri illuftrcs cornnbsp;^’Q.^’nutKcrum cçforum nominib’fingulorum pctdioecelcsexceptisinic- .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/—J'“
fupraquinqjmilliacccidilTe: fed fete nobilif-qucnq;,ac manu próptiflïmum.qui malucrunt invcftigiomo{i,quamfuo-’^tçdifupcrcflc. Ex Anglisnon minorera numerum dcfidcratum ferunt: led lînbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuiftc t Hare eft illa nobilis ad Fluidoncm pugna, inter paucas
|,?torum clades racmorabilis, non tarn cçforum numero (nam pluribus alijs ptx-j.Muploplurespcrierunt) quam Rcge,amp;proccrum piincipibus amilEs, amp; paucis
Pctftitibus,qui multitudinem natura ferocem,amp; fpc impuuitatisinfrarnero nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4
j^^'epoflent. Duo genera hominum acccflioncm c cçtcrorum calatnitatc fcnic-Nam amp; facerdotum opuicntiorum co creuitin(olcntia,vt non contenti lua ^’’ftione omnia regni munia ad fe trahcre nitcrcntur.Et frattes mcndicantes ( idnbsp;'’iiachorura turn genuserat maxime fuperftitiofum ) cumdepofitam eorum,nbsp;ij'in bcllo cccidcrant pccuniam fine teftibus ad cuftodiendum acceptara rctinu-^^fit,cxca præda opu'entiotesfadi veteris difciplinæ feueritatem foluctunt.Necnbsp;Idnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inter cos,qui id genus quxftus,velut (andam quandam.ac piam fraudem
^'^oarentmec cam pecuniam melius collocari pofte contenderent,quam cum fan hotninibus data fit,qui fuis prccibus animas defundorum fupplicijs horrendisnbsp;l^®tarcnt,Cùm tanta fuiflet in pugna animorum obftinatio,vtfub nodem vtraq;nbsp;propefua:conditionisincertafcccfliftet,Alexandti Humij milites,quinbsp;Ppohorum partem per ocium legerunt.Poftridie ma-fpcculatum miffus.cum ad locum pugnçvcniftet.amp;æncanbsp;torma lorracntaincuftoditarcpcriflct, maiorcmqimortuot û par tern infpolia-Gg, iiijtnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Um|
-ocr page 350-Rerum Scoticarüm
demum Hauarcum accerßuic, Si fpolijsper ocium lc^is magna vidoriatn celebrant ? De Rege Scotorû duplex fama eft, Angli in pugna*-^nbsp;cpntcndunt. Scoti contra affirmant,complurcs co die paludamcnto,nbsp;bitu Regio vlos,partim ne heftesvnum aliquem ftbi præcipuuni hoften)lt;id *nbsp;rent,a cuius merte vidoria,ac (umma belli penderct, partim nccçfonbsp;«nimûdcfpondctcnt, nee eum amiftum crederent, quamdiu ahqucœnbsp;matu,amp; cçtcro apparatu in acic veifari conipiccrent.cumq; ctiam Icmpcr pr?nbsp;tém bene,ac (ecus fadorû teftem confpiccrcnt. hx his vnum fuifle Alcxano^nbsp;Elfinftoniû,qui amp; vultu,amp; ftatura Régi pcrlimiliscflet. Cû co induto paluo^*;^ 1nbsp;to Regioflorcni ncbilitaiis Regélcquife ratos, id'-oq;moriobftinatoscccid’^j/nbsp;Ipfum veto Regem Tuedam fluuium trâfiftc, amp; propeCalfoncm oppiduiî’’ ,nbsp;li entibusHumipnterfeâum, incertum an co iubciitc,ancçdisniiniftriscupid‘^nbsp;patroniffii fcruicndbus,quôd homines nouarum rerû cupidi co fublatorcru° ƒnbsp;nium im pun irate fperabant. Viuo aut.m ccffationisin pugna pœnas mctucbanbsp;Addunt amp; alias conieduras, Eadem node.qux pugnam illatn infcliccfccut3^_ 'nbsp;Coenobiiî Calloncm anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CaroHutniifamiliarifuiftcCœnobiarchacic
occupatum: quod vcrifimilc nonerat eum auluium, nilî Regem occifum föH Dauid quoq; Galbrcthus, amp; ipfc ex Hutnij faniilia aliquot poft annos cutnnbsp;nesProrex Humijscflct moleftus, diciturignauiam acqualium grauiter incuw*nbsp;qui peregrinum ilium fine modo furentem perfetrent, cum ipfc fextus cpdu^jnbsp;Regis infolcntiâ apud Calfonem copclcuiflct. Sed hæc ira incertalunt habiWp* 'nbsp;notho Regis lacobo Morauia: Comité in mdicio capitis Humioobiedanóm^nbsp;tum nocucrint. Verum vtcunqjtes habet, rcticcndû non exiftiraaui,qi!odip‘M’nbsp;Laurentio Taliferreo vito amp; probo,amp;r dodo non lèmcl audiui. isenimnbsp;vnus turn e pueris Rcgijs pugnçfpeélatoreratjaicbatrcinchnata Rcgeranbsp;impofitumyidifte Tuedam tranfeuntera. Idem côplurcs cum cofirnialTcnt/«^*nbsp;inultos annos tenuit Regem viuerc, atq; in tcpcrcaft'utuiû, pcrfoluto fcilicctnbsp;tô,quofe obftrinxeratjHycrofolimarcligionisergofe pctiturû.Sed isruinorÇ^^nbsp;Vanus cft deprehenfus, atq; illc, qui olim fpatfus crat a Btitconibusde ArâufOjnbsp;ante paucos annos a Burgundionibus de Carolo. Illud confiât Anglos lîucnbsp;lacobijfiuc AlcxandriElfinflonij corpus rcquifitu,amp; in magna cadaucrunifl^’^nbsp;repertumin Anglia interiorcm coportaffc.ôi inexpiabili odioadvcrfusraortuunbsp;adhuc manente in capfa plumbea incertû barbara magis, an ftulta crudclitatc pnbsp;fepultû fcruaftc.quod fcilicct arma facrilega advcrlus Iulium fccundu, cui tu^nbsp;Angli venditabât,tuliflet:aut,vt alij affirmât, quôd homo periurus cotra feedet* 1nbsp;leges bcllû Henrico odauo intuliflctiquorû ncutni ci exprobrari debuer3t,ncc»nbsp;hoc Rcge.quidum vixit, nullâ vnquâ ftabilera dedoilrina Chriftiana pcrlùal*®nbsp;né habuiftct,ncc ab hoc populo,qui loties advcrfùs Epifeopos Ro.bella gefle«'’^nbsp;Omitto intérim tot Reges Anglorum periuros teftibus eorum lcriptoribus•*
Guliclmum Rufura, tcftcPolydoro,amp;Graftono,
Hcniicum i. Stephanum.nbsp;Hcnricum i»nbsp;- Ricardum i.
Henricum 3* Eduatdum 1.
Thoma Volfîngam.Hypodigmatc Normani«» Ncobrigi.Graftono, Polydoro.
Neobrig.Graft. Pülyd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|l
Hypodigmatc Normaniz.
Hypod.Norma,Grafto«Tho.Voinng» Tho.Volûngamio,
-ocr page 351-¦ Liber Decîmuftertius,
I^^ospaucos exempli gratia fclcgimus, non è prircis jllis Saxonici generis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t /1
ïoft inagnaluppcditabatcopia,fedc Normanorum faroilia,amp;cquorum 1,^ [ ^eri adhuc rcgnum tenent: amp; quorum dominatus in ca incidic tempora, qui-^Anglia longe fuit florcntiflimâjVt cos admoneam , quitantaindulgentiafùo-periuria patiuntur, ne in exteros ica fine acerbi : ptxfctcim cum criminis,nbsp;d obijcitur pênes ipfos culpa fucric, qui priores violarunt inducias . Sed »t
. ^cinrcdcam , inagnam ex ilia pugna contra Scotos Thomas Hauarcus Sur-Cornes gloriam teportauerat , fi moderate fuani fortunam tuliflet. Sedho-° fccundarum terum fuccefiu quafi ebrius, amp;£, inftabilûatis humanx parum ^ûiot fuis domcfticis miniftris {vt mos cft Angksnotam,quaagnolceicntur,
- finifttis brachijs ferendam dédit Iconcm album f quo ipfcinûgni vtebatur^ H^irubrum fuperincumbens vnguibusdifccrpcrct . Hanc ciusinfolcntcmin-'^Itationcm, vclutnuminc plcdcntc , nemo fere poftcrorum ei us alcrutiiusfö-^^fincinßgni ignominia, vel clade dece flit . Rcxauiem Iatobiis,vt virus om-'busfuit cariflîmus , iracius amiflj tantum remanßt apud fupcrllitcs defidcri-tam iucunda in omnium animis bafit rccordatio, quantum nulliustuilfcnbsp;*^®8isautmcminiraus,autlcgimus« Quodcveniffccrcdibileeft, fimulcompa-malorum , qu« vclcius rcgnum pratccflciunt, vcl ftatim fccutura vidc-^atitur : fimul virtutum expreflatura , ac vitiorum eiiam popularium , quæ vir-affinitatc quadam vulgi animes facile decipiunt , Erat cnim corpore fir-”“01 ßaturaiufta, oris dignitatc fumma, ingenio quidem acri, fed vitio temporisnbsp;literis inculto. Vnum cvetufta gentis confuetudinc haulît auidc,vt vuincranbsp;‘^entiifimetradarct. Cuiusrciperitiatoti Scotorum nobilitati, vthominibusnbsp;armis affiduc viuentibus, fuerat prifeis remporibus communis . Erat ci in ad»nbsp;fi’ndo facilitas, in iclponfisknitas, iniurcdicundoaquitas , in fupplicijsexpe»nbsp;’Gildis tnodcratiOjVtad cainuitum cegiomnesfacilcanimadvcrtcrcnt « Adver*nbsp;tualcuolorum fermones , amp; amicoturo admonitiones tanta animi altitudonbsp;optima: confcicntiac tranquillitate,amp; fuæ innocentiæ hducia cnata,vt noacaanbsp;'um non cxcandcfccrct,fcd née afpcriorc verbo vnquâ vteretut* Inter has virtu-3'' 'cjquædam obrcpfcrunt nimio populariiatis fiudio vicia ? Nam dum famamnbsp;^Uaritia: paternæ conaretut cffugcrc , amp; vulgi gratiam fubftrudionibus fump-Hiofis, conuiuiorum ,amp; fpeôtaculorum apparatu, amp;immodicis donationibusnbsp;'äptarcconatur, in cam inciditinopiam , quas fi diutius vixiflet, videbaturfupc-’‘otuiD tempetum gracia odionouorum tributorum cxcindura, vt mors ci magisnbsp;'omniodc,quam immature accidüTepoflic exifiimati,
CVI. R.
’n EXTINCTO lacobóquarto Margarita vxor eu duobus filijs telidaeft, vifv/w jîuoiûiraiqr^ennium non cxplcucrat. Eum conucntusproceiû Stctlini habitus 'nbsp;Itxto CaJ.Mar.morcpatrio Regem déclarât. Deinde ad ftatum publicu ordinan- *^.J^^***nbsp;uu conucrïïitûm demû intclligcrc cœpcrût fuç calamitatis magnicudincm. Cçfis *nbsp;**^*111 primoribuSjin quibus aliquidaudoritatis,amp;conûlij incrat,quifupcteranc,nbsp;P’fs tiiaior per ætatcm,amp; animi infirmitaté ad rcs magnas tépore tam t urbulentonbsp;étant idonci. Qui autc c potencioribus reftabat, in quibus aliquid
«ingenij ob ambiqonc. Se auaririam a quietis abhorrebanteôfilijs, Alexander ‘‘ümiusomnium limitum prçfcdlus magnum nomen, magnafqj opes Rege viuo,nbsp;amp;:in
-ocr page 352-Rerum Scoticarum
in regionibus ad Angliam pcrtinentibus co mortuo pene Regiam obtinebit«“* âorîtâtem. Is praua ambitionc cum latrocinia no inhiberct,vt homines audicesnbsp;facinorofbs magis haberet obnoxios, via ad maiorcs opes perniciofo confilio,^nbsp;infelici exitu muniebat, Ei imperium da tuin regiones citra Fortha,vIrcrioraAbnbsp;xandro Gordonio comifTa.vt nationcs illic feditiofas in officio contincret. NoW«®nbsp;fummi imperij penesReginam erat« Nam ex cefiamentoRegis,quod profcduti®nbsp;ad bellum fcccrat,decretum crat, vtca, quamdiu coclcbsmancrct, funamartcru^nbsp;praîcflct. Id ctfi prçtcr motem patrium, amp; primu imperij pauliebris exenapluap®*'nbsp;Scotos fuit, tarnen inopiavirorum fecit, vt toIerabilepIærifquc.acmaximcpaciJ®”nbsp;pidis viderctur. Is magiftratus ci diuturnus non fuit. (nam ante veris cxiiuB) An^nbsp;baldo Duglaflio Comiti Angufix adolefccnti genere,forma,omnibus deniq; bo®nbsp;artib’Scoticçiuuctutisprimario nupfic./ Difeordiaruenim femina ante fine ill***’nbsp;anni funt iada. Earum initiu ab ordinc Ecclcfiaftico eft ortu. Extindiseniro P*^^ •nbsp;ccribusjcum in omnibus publicis conuentibus maior pars ex co gencrc homi®®nbsp;effet, in calamitatibus publicis multi fuum agentes negotium tantasopcscoWp^nbsp;raruntjVt nulla rcscosmagis præcipitauerit.quam intoleranda,qua pofteaarrog®^nbsp;tcr,amp;: immodicc funt vfi potentia. Cxfo ad Fluidoncro Alcxandro Stuartof®nbsp;Andrez Archiepifeopo , tres ad id facerdotium diuerfis artibus contcndcbai*^^nbsp;Galuinus Duglaffius familix fplendore, amp; fua viitute, amp; dodrina fretus, anbsp;ctiam nominatus, arcem Andrcanam occupât « loanncsHcpburnusCccn^b*®nbsp;cha Andreanus , Archiepifeopo nondum fuffedo velut (equefiernbsp;colligebat; homoque potens, fadiofus, amp; callidus a fuis monachis ( penes q®.nbsp;iuscligendi antiquo more effe conccndcbat ) in locum demottuifuffedus, V* /nbsp;uini miniftris pulfis arcem valido prxfidio communijt. Andreas FornianusO*’^^nbsp;Romx , amp; in aula Gallica c fupcriotum temporum ofiieijs magnam gratia*”^ ,nbsp;IcgifTct, prxter Morauienfem , lt;iucm in Scotia iam ab initio tcnucratEpil^^’Lnbsp;turn , ab Ludouico duodecimo Gallorum Rege acexperat Archiepifeop®^nbsp;Bituricenfem. lulius vero Pontifex Romanus ctiam honoribus,amp; faccrdonl^^jjnbsp;mulatum afc dimifit:nam amp; Archiepifcopaiu Fani Andrex, Fcrmelinoduno^^nbsp;Aberbrothia Coenobijs loge opulentiffiinis cum donauit ; amp; prxterea j/nbsp;(vt vocant} à latere adiecit * Sed tantx turn Hepburni opes crant,nbsp;hue cum ca fam il ia concordibus, vt nemo prorfus invcnirctur, qui diplotnnbsp;tificis Romani de Formani cledionc promulgate änderet; donee Alcxantlo® rnbsp;mius magnis pollicitationibus, amp; prxter alia muncra Cocnobio Coldingann® jnbsp;uidi rainimo cius fratri donato, ad caufam in fpccicm honeftam addudus (nbsp;Formanorum familia in clicntcla Humiorura cfict, relqucnon iniqua petiv* inbsp;tur) diplomaEdimburgi curaret ptomulgandum « Earcs magnorum,qu«P®^^,nbsp;acciderunt, malorum ftiit iniiium , Hepburnus cnim elati animi vd ab eonbsp;pore dies,nodefquc cxitiu Humijs fempcreft machinatus« Reginanbsp;giftratu id vnum memoria dignum geffit,quod ad fratremfcripfitjVt fui,nbsp;rum fuorum xtatis mcmor belloabftineret. Neu propinquifuinbsp;diones fpontediuifum externisprxterea armisinfeftaret:fcdpotiusxtatis,*nbsp;nationis memoradverfus aliorum iniuriastucretur« Henricus animomag*’^^^ /nbsp;vere Regio refpondit,libi cum Scotis pacatis paccm.cum bcllantibus bclluronbsp;Cum Regina per nuptias a magjftratu excidilfet , nobilitas aperte in Inbsp;dioncs fecclfit, Duglalfiana penes Rcginamfummarapotcftatcmeffccup*®
-ocr page 353-Liber Decimnftcrtius. fol.(r4.
^losita dcthum paccni cum Anglis ( qua: non vtilis modo, fed ctiam neceffari« ^Morcfpondebat. Altcrapars, cuius princcpsfuie Humius, publicç vtilitatjsnbsp;I le Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vrobram, amp; veterem regni in Proregibus eligendis confuecudinero præ-
'lebat. Quod ad Régi nam atcinct.feeius honori, quantum per leges,amp; publi-•’’cotnaiodum poflent.fauere. Eius rei argumentum effe, quôd contra œaio-.quot;’confuctudincm eius imperium non legibus coadi , fed bcneuolentiaaddu-Oaâcnus tulcrinc : ac nunc quidem, fi quid æqui, amp;c honefti pra:tcxeretur,latu-1 J. • Verum cùmipfanubcndo fclaafpontc exueritimperio, nihil cflcjquodin-fi alius in locum ab ca defertû lubftituatur : quom veteres ci leges ctiam il **^ebat : quxncrcbusquidera tranquillisfœminispcrmittaht imperium , ne-bistemparibus taminquietis, vtxgre viri maxime prudcntisconülio, amp; au-^fitatc, tot vndique malis ingtuentibus obfiftipcflct. Dum de Prorege cligcn-^^,^
, Itainuidiaprætcritis, quiaderantin loanncm Dueem Albinumtum in^allia^’’^'^ '* ƒ fccunda degentem fufiragia multorum inclinarent , dicitur Guliclmus^,^^,/; f. ,nbsp;J Monius AbredonenfisEpifeopus publicam fortunam multis cum lachrymijnbsp;j^plotaflc ; ac maxime animos commouilTcjCum rcccnfcrct.qui viri proximo prç.
1 îJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuiflent : quam difparcsillis rcliâi forent,quorum nemo dignus eflet, vt
1« ƒ fcrügubernacula polTet admoucri: quàm tenue publicum patiimoniur quàm a p^irnoRegeimminutum: quanta eius portioReginx. eflet dccidcnda iquantûnbsp;^^QUeationem Regisncccflc eflet impcndcrc : quàm qxigua parsteftaret adau-°fgt;iatcm publicam fuftincndam ? Et quanquam nômo eflet in prxfentia, quinbsp;J g.^^odiuscum locum fuftincrcpoflet,quamRcgina,fc,quando aliter concordianbsp;'1 c ’’^equeat, incorum (èntentiam conccdcrc, qui loanncm Dueem Albinum ènbsp;’«ijs cvocandum cenferent : ctfi damna publica hoc remedio magisdifferri,nbsp;' l’^’nifanaricxiftimatct • In hanc partem Alexander Humius adeopropenfusnbsp;’b vtiuconvcntu fitaufusprofiicrijCtiamfi rcliqui omncsrcculàrcnt, fepriua-loanncm ad imperium accipiendum in Scotiam addudurum* td alitem fc-j, ^®crcditur,nulloncquepatriç, ncqucpriuatialicuius commodi,alloue rcfpcâu,nbsp;quôd homo ambitiofus eu opibus rttagis ,quam caritatc fc apud dues poflenbsp;^^S^ofccrct, eum ipfe honorem dcfpctabat : mctucbatquc, ne fi penes Reginatanbsp;J ’’ßtperij effet,Duglaflîorum opes vicinx nimium inualcfccrcnt, ac fux minuc*nbsp;g*'^*ir,iamLidaliani$,amp; Annandianis ïcfubttahcntibus, amp; ad veterem Duglaf»nbsp;“ 5'^ni clientclam fc paulatim rccipicûtibus « Accedebat eo , quôd Reginanbsp;^^Anglorum auxilia omnes dus conatus poffet reprimere . Cum in loan-plurima luftragia convenirent , dccernuntur Icgati ; ( cuius Icgationisnbsp;j .’’^cps fuit ea xtatc clarus eques Andreas Siluius Largôus ) qui eum ad rc-^Scoticarum regimen acccrfercnt , non folum ob virtutcm , fed propin-cum Rege fanguinis coniundionem . Genitus enim crat ex Alcxandronbsp;5obi tertij fratre . Hune a Scotis evocàtum ad ftatum publicum ordinan-Rex Gallorum Francilcus dus honorem commodum fuis rationibusra-proficifeentem pecunia,amp; comitibus ornauit ? Ante dus advcntum,cum ne-''tius audoritate prxcipua polieret,paffim cçdesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rapinx fiebant : amp;dum
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;piiuatas opes, amp; fadioncs contrahunt, vulgus inopum defertum
gcncre miferiarum affligebatur • Inter prxdoncs illius temporis fuit ^^lobcrtus Struanus, quiper Atholîam, ic vicina locaodingeutis pIxTunqucnbsp;latronibus,
-ocr page 354-Rerum Scoticarum
1
latronibus,ac interim pluribus comitacus omnia pro arbitrio populabatur. dem cum cfTct apud auunculum loannem Crichconium.per infidiasnbsp;ijc« Maior veto moles immincrc videbatur ex Andrex Formani, amp; loannis Herjinbsp;burni difeordijs. Verum vcriulquc natura,amp; mores,magis quani animinbsp;quod imminere videbatur, malum in tempus diRulit. Erat enim in loaniicnbsp;fundanon minus auaritia, quam in Andrea pccunixcontcmptus,amp; profula Uffnbsp;tio. Altcrius aperça,amp;: omnibus exporta étant confilia ¦ neque crat, quodcan’^Snbsp;nopere coclaret: vt cuius vulgo vitia pro virtutibus haberentur ; amp; natur« ß®P 'nbsp;citas, non minus fauoris afTequebatur, quam Hepburni occultacalliditas.amp;D^V Inbsp;tioiadi/fimulatio , atque ofFcnfarum implacabilis memoria,amp; vlciicendicüf^nbsp;tas. Igitur Fotmanus, edm nihil cerci adhuc de ad veneu Ducts Albini habc*^nbsp;nee per Humium poilct in poflefiionem mitti cum Hepburnus in rcgioncloB?’’nbsp;qua,amp; procul ab eis locis, in quibus Humiorum potentia poflet cfleforojidoi'’'nbsp;arcera, amp; cccnobium firmis prasfidijs infcdiiTct, ftatuit per amicosexperiri,«!“®nbsp;modoauaritiam hominis, fi non pecunia explerc, (altem frangcrealiquxc’^P^
?aleret. Tandem his legibus convenir, vt Formanus Hepburnoproximoru® annorum provencus, quos illc tanquam (equclter collegcrat, condofu«nbsp;ret: Epifeopatu Morauienfi ei cederec, cria millia fcucacoruin |nbsp;Francicotum annua ex prouentibus ecclefiafticis innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I
amicos diuidendaprçberec. Icapaululum
-ocr page 355-Rervm SGOTIGA-
RVM HISTORIA
AVCTORE
Georgio Buchanano Scoto.
ÇLIBER decimvsqvartvs.
IC crac in Scotia rerum flatus, cum loannes Dux Albinus dccimo tertiocalendas lunijjanno millcfiino quingcntcfimo ?ƒ 1Jnbsp;decitnoquinto, Britannodunum apppulit, fumma cum om-nium bonorum gratulacione : quippe qui in eius magiftracu
? res tranquilliores, amp; iuris xquabilitatem fpcrabant. Ac frc-I qucntinobilicatcdeeius imperio latum ex ordinum dccrcto (. patrimonium ei redditum» Dux Albinus, amp; Marciç Comesnbsp;dcclaratur, amp; Prorex vfque ad maturam Regis ztatem crca-lacobusitem proximi Regis nothus Morauix Comes vocatur , iuucnis.
’n
*tciu ^lUAllua awgia ajwvaiuo iVAwaauijc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VWdkUl ) iUUVliO^
^*^§5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpcm conccptam fua virtute longe fupcrauit Spem de Pro-
prope comieijs Petri Maufadi Jiçj , Erat is latro inlignis,qui poft raulta crudclitcr, amp; nefarie perpetratanbsp;fiipcrioris bienni) co provedus erat audaeix, vtin aula quoque Rc-''it V fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Eius poena inexpedata adeo rerum ftatum fubito muta-
'e4^f‘*^’’’orofifugam,amp;latcbtasfpedarcnc î boniautem animos crigerent: ac rerumfacies, velutcturbidatempeftatecoepitinfummam tranquillita-’iiji '^Q^verti. loannes Heburnus intcrea inaures , atque animum Proregis pernbsp;\j.‘^Qseiu$,quosmuncribusoccultecoluerat, obrcpfit:amp;:delationibus, amp;fimu-L ’’^quadam intclligentix moris patrij apud hominem return Scoticarum ig-’(jf infinuauit, vt propc foli de rebus raaiotibus habcrctur fides. Isautemnbsp;per Scotiam vniuctfam, VC de delidis eorum.qui vulgusoppreflum pro-ijj^f^orum tencbantlocOjinquircret.hac fibimaximcracione parauitfidcm.Pri-effent in fingulis regionibus aut nouæ difcotdix, aut veteres inimicitixnbsp;fadiones item, amp;: qui principes corum effent: amp; hxc quidem
*^0veto prove p)j(,‘Ofedabat .quidcciusimpotcntiaqucrerentur, cxcitabat : amp; partim veris,nbsp;criminibus aures adverfus omnem purgationcm oceludebar.
regno pcrluftrato, cum explicaffet dilcrte fingularem inter fc 'cl cognationes,affinitates,amp; foedera, pcrfuafiffetquc nemmerohoncftio-’^^öatum , quantuinvis fcclcratum fincmulcorum offcnfione poffeopprimi.* .Jnbsp;Hh. i. ebinimi-
-ocr page 356-Rerum Scodcarurn
heqüe id rara ob inimicitias, ii propiaquorum confpiratio^cs » quàm äorumpœnaadfaucos, cxcixiplumadinnumerospcrtinerct; quoscxinin»^nbsp;culpx finiilitudo,amp; par mctus pœnç plærunqiie rcdderct amicos. In tanos^ ƒnbsp;tcm,amp;tam latcfparfasfa.3iones,vrfibusdomcfticisnon poflcanimaducrri «nbsp;gandum cfle Rcgcm Gaîlotum, vt maiores copias ad hanc frangendamnbsp;maciam mittcrct . Eam quoque rem non magis ex vfu terra; Scoticx, qua® .nbsp;Gallicxeffe. Interim veto ladionum capita aut deprimenda, aut {ûfîcnplt;’®,|^nbsp;opinentut . Capita ve®‘^nbsp;prarfcntiacriaptæcipuaeflc ? Eordm Atcibaldura Duglaifium in flagranti®’”nbsp;apud vulgus gratia efle. Obmuliacnimmaiorum mérita erga rem Scotica®”5nbsp;inen cius gentis maxime efle populäre» Prxteteaamp;iuucntæ flore,amp; Anglican’”nbsp;hitate fubnixum maiorcs priuato fpiritùs gercre. Humium vcrofuapotchtiag’nbsp;ucm,aclonginquitatc temporisconfirmatum magis efle formidabilem. Ibi”nbsp;contentus. quzadverfusProregis pattern, amp; patruuro fadaabHumiisciTc®*”nbsp;vidiofccommeraórarc, quorum omnium cum Hcburriîcfl'eht participes,ta®nbsp;invidiam infoIosHumios conferebat:amp;ceffatio in prxlio proximoadverfus^nbsp;glos, k ruriicres inuidiofi de morte Régis magna cum aflcùcrationc, knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j ,
inftauratiocodilTimulantefarperepccuntur » Formanusnequepropinquisi” generis claritate crat per fe metuendus, in quancunq;taire pattern fcincliné**nbsp;magnam acccflio-ncmfa^lurus videbatur, cundis regniopibus in vham do®”nbsp;congeftis * Euin cnim pofle ve! præfcntcm partiüm inopiam pecunianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vcl pollicitationefqui:!omnia in cius poteftatetum eflcnQmultos adcortfiH®”
communioncm ailiccrc , DcFormanolcmorcm Heburntaudotitatem®’^^^' bantnerbilesinter cos inimiciiix,neecius opes invidioixcrant,quas magisnbsp;bat largicndoprofùndcrc . quam apud icfcruarc . Nec genus vllum boiii®u^^ jnbsp;arque raunctibuscolebat, ac Proregis comités Gallosmcc tara vlli fcfadiD®^*nbsp;lungere fl:udtbat,quâvnivctfos bcßcoolcntiac0plelt;äi,C{terumaltiu$inaßi®’'j-^nbsp;Proregis penctrauic de prarfedo limitum fufpitio, quamciusab Huæionbsp;voluntas,amp; in cogreflibus vultus minus,qua antea familiaris quoda modop®’^nbsp;bat.Itaq; poft paucos mcnlès Alexander Humius non pro fua fpca ProrcgcaCW^nbsp;tus cœpit cum Regina, ciulq- marifo Iccretas coitiones faccrc:in qùibus H®”’nbsp;fortunam publicam grauiter dcplorabat, quàd Rex in ea artate, qua: fuanbsp;«eiligere non potcrat.incidiflctin manus hominisexulisinexilionatfamp;cduc^^ quot;nbsp;cuiuS pater praua ambitionc regnû fratri maiori prxripere tcnraflct.Hic eu® P^, jnbsp;ximus hxres regni fit,quisnon videat id tâtum cum fpedarCjVtordinatisproî^nbsp;trio rebus alijs, pucrum innoxium c medio tollat, acrcgnuminlctranlfeMj’^^nbsp;quod pater ci’ impie meditatusfuerat,iplê per iùmmum (cclus perficiat.nbsp;pcriculi vitandi rationcm, fi Regina cum filio in Angliam difeedat, ièfc,nbsp;omnia fratris fidcicommittat, HçcadProtcgcm dclatacum facile crédita 1nbsp;homo natura acerrimus , amp; qui in rebus conficicndiscclcritatclumniavttr^” j^ |nbsp;pra:fcntibus tantum copijs fretus corum conatusprxvcnit. Arccm Stcrli® ’nbsp;nbsp;nbsp;|
cum ca Reginam in poteftatern fuam redegit , Régi facramentum pala® Submota Regina, amp; Dugla.‘fi;s ex proccruni decrcto ptætcr loanncm Arclt;bi®'.^lnbsp;arcis pra;fcdum,tres fupremiordinisvirosfumma fidc, amp;intcgritate, quiR”^’nbsp;educationi præcflcnt, adhibuit, y t fibi per vices fucccdcrcnt, additactiam ad’’nbsp;fusvim,amp; fraudes cuftodla. bubhæc Humius cum ftatre GuliclmoinAngynbsp;Icccfl^
proccruni decrcto prætcr loanncm *
f Liber Decimufquartus. foLijÖquot;.
^ffiuDuglaflius cum vxoretantum morati.dum Henrici voluntatc fcircnt,eos jj^æ^Uuntutjatq; apud Harbotilla in Noithumbria (ubfiftcre iabctur,donec pro-cis de fua voluntatc fignificarct. loancs interea grauiter de corum difccfliinbsp;^ocus ftatira legatos in Anglia mifiC,qui fe Herico purgaret,nihil comiffum cuenbsp;L p ®8lt;oa fibi ab co metuetet.aut alieniore erga cum elict animo; neq? exteris c-jf\‘'^gæcoœitibus quicqua a fefadum,quo minus amp; patria libertate, fuisqj bonisnbsp;^^’poflent. Hxc publice ad Rege, NecintereaHumi)s,amp; Duglaffiopcriplbrumnbsp;çqnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuaderc, fide intcrponerc,omnia libcralifiime polliecri defijt, donee
L ^’*'ûiâfcntétiâpcrtraxifret»Cçtcrisigitur domum revocatis,Reginatum maxi-J ®S^auida,amp; inftate partuibineceflariörclida,filiäMargaritä^cpcrit,dequafue
0 nobis erit diccndu,cum auteitincris laborc pati poffe vifacft,fupcllcdile Rc»^ , I 'amp;comitatu ab aula ad cam miflb, Londinum eft profcóta:ibiquc ab Henrico
amp; Maria iororefqux defunâo marito Ludouico Fraco non ita pridem ad ïcdierai)honorificè,amp; am ater eft recepta, Nec fulpitiones tarnen in Scotia ia-ortXj aut Reginx difeefTu, aut comitum cius reditu magnoperc fuerunCnbsp;'’.^ac.NaGaluinus Duglaffius Comitis Angufîç patruusjamp; Patricius Panitarius,nbsp;p'^Hupcriori Regifucrat ab cpiftolis,amp; loanncs DromunduSjfiuc Drumenius fuxnbsp;J’^iliçprînccps, aliusaliofucruntrelegati . Alexander autemHumiusin iusadnbsp;lo *îvcntum publicum duodecimo die menfis luli) ,anni i y 16 vocatus, cum nonnbsp;‘üiffet damnatusjbonàquc cius fifco'adiudicata. Ilîc^^vïTcBatur) contumelianbsp;wioffadus, vt mctumeturn difeuteret, vcl immiftislatronibus, vcl cxcutrcrcnbsp;J ‘®^iffis,vicinos magnis calamitatibusaftccit. Adverfus hosconatus decern equi-”^gt;peditumqj millia Protegi décréta,vt eum aut capcretjaut regno pelleret. Sednbsp;.’'tequam ad manus venirctar, Humius amicorum fuafu in Proregis fidem fe dc-ƒ• s.cEdiraburgum duiäusComitiAranixlacoboHamiltoniofuxibrorismari-«atus eft cuftodiendus, pŒnapcrdiïellionîsdenünciata,fi cumdiroittcrec. Sednbsp;ƒ fes ptætcr omnium expedattonero ceffit. Nam Humius Hamiltonio perfuafii^nbsp;-‘CCÜQ1 vna difcederct, amp;fadaconiurationcreturn adminiftrationem ipfcfufci-^.s.»»;/u».^ .nbsp;Î5 qui proximus poft fupcriofis Regis liberos eflcthxrcs .népc clacobitcttij 'nbsp;f'’tcgeniius;çquiufquccflc,vt ille proxirnum a Rege locum tcneret,quam loan-^^efratrequidem, fedexulenatus,amp;cxtera plane peregtinus: cum quonclin-J^quidémcómetciumcflet.Hxc Prorex cum rcfcilTct, ad Hamikonum arceranbsp;^fuendam profedus admotis machinis intra bidUum cam deditione reccpit.Hu-JUsintercafadisc Marcia cxcurfionibus, viCinifquetcgionibus fpoliatis,Dum-^j^ioppidimagnarapattemferro, flammaquevaftauit * Hxc fere eo anno geftanbsp;ç'’’: • Veris ifiiÿo acccffit^ fadioncm rebcllantiujn loanncs Stuartus Lcuinia; I $17'nbsp;^'^ûiesexHamiltonijfororcgenitus , ingenfqUemanusamicorum,amp;clientiuranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z
captaarceGlafcuenfi,vnacumHamiltonioProregisadventum ibiptxfto-^0 ƒ » Prorex confilio procerum fuatum partium Edimbufgi habito,fubjtarium j’keit exercitum ac hoftibus non expedare aufis Glalcuam ingreditur : arccm-ï'nvnum Bombardarium Galium tanquam defertorem eftanimad*
Ç . Cxtcrisjdcprecantc Formano tum pacis interprété, venia eft data, ^^^csLeuinixpoft paucosdicsin grâtiath eft reccptus:acex co diefumma fido,nbsp;j^^oferuantia femper ergaProregem eft vfus * Nccadcodiupoft, primuin Ha-foniusjacnon multopofteriiisHumiusin aulam redicrunt. Eisquoqueprx-^totum gratia fada:fcd Humio,quia fçpius rcbcllauerat,çgrius venia impetratajnbsp;H h, ij,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lege
-ocr page 358-Rerum Scodcarum
lege etiam adicda.fi quid poft id tempus offcndcrct, vctcrum qu-oque ftcif’«*'’® memoriaal rcnouacum iri. ka pace vndique ftabilita Prorex ad Falcolandiar^'^nbsp;cclTic» Illiccüm fe menfes aliquot continuiflct,magnis fuipitionibusadverfus^ | (lt;nbsp;miumcoortisundcEdimbuigumrediit, Conuentu Proccrum adodauumy Jnbsp;Odob, habitOjHumiurn m tgnis poUicicationibusinaulam protrahere per aini^. jnbsp;eftconatus. Verum difTuadetibus pluribus,aut fi ipfi decrerum cflet eo pro^^**nbsp;vtGuliclmum fratrcni (cuiob fi»ititudinem amp;munificériam propcinaior,qu*nbsp;ipfi erat audoritas^ domirelinqueret confulcntibus. Proregeni enim fratrcin^nbsp;lumi nihildurius in ipfum conliilturum . Ille tarnen velut fatali necc/fitawPt*nbsp;cepsraptusfpretis amicorum admonitionibus cura ftatre Guitcimo,amp; Andfnbsp;Caro Farniheftio in aulam venit : ac ftatira diuerü in euftodias dati ex confilij (e*nbsp;tcntia.paucos poft dies ad caulam patrio more dicendam produdi. Nee vlluo®nbsp;reen nouuai facinus obicdum, Accufauir princeps lacobus Morauixnbsp;rçde patris,quem corn per turn cratmultorum tefttmonijSjprzlio viuuinnbsp;Sedcuni hoe crimen acritcr obiedum parum petfpicuis argumentis cenfit*’’’nbsp;tur,tandem ad priuata facinora reçajrfum, Si renouata fupcrioruni rootuutn c*nbsp;lium memoria,quorum om niuaut ander,aut partieeps Alexander fuiffet. Öp®nbsp;etiam adFluidonem parum fidcliccrnauaca,criminidatur. OeiudicumfcQ*^^*^nbsp;Humij damnati, Alexander quinto Id.Cdobrcs, frater poftridic capitc luenio^^nbsp;Duorum fratrum capita pdbbcc in loco maxime conipieuoad tcrrorcronbsp;publicata. Hic finis fuit Alexandri Humij omniû fui téporisScotorö potcntil*’nbsp;quiquanquâinvita muliorum odia, amp;xmulaiionc advcrfumicinfiamaucr^^’ Jnbsp;roen cius mors inuidia fcncfccntc roultorum fermonib’varie cclcbratafiy*’|nbsp;potiffimû, quôdnullonouocriminc, fed loannis HcburniCaenobiarcha:C«*‘’jjjnbsp;niis concidific credcbaiur. Homo enim fadio(us,amp; vindi'dx auni’imphcabil*®nbsp;adverfus Humium arferat, quôdcius vnius opéra Archiepilcopatu Fani Apnbsp;cxclufus fuiftet « Ideoq, odium vêtus in tépus recondens Proregi iamdudûo^nbsp;fpitiones Humijsinfcnio durioris côfilij audor fuiffe cxiftimaïus, oftenfonbsp;Rcgi,amp; vniucifiereiScoticæ pcriculûimmincret, fidikedensipfein Gallia^nbsp;acrem inimicum incolumem rclinquerct. Quid enim co abfcntcaufurusP®^jjflt;nbsp;qui prçfentis audoritatem tories contempSuct.’cius hominis contumacia.^’^-fjp)nbsp;præmijs.ncc honoribus.ncc venia totics oblata leniri poflct.ferrofrangcnd.ijnbsp;Scoticara laluam efle velit.Hacc,atquc huiuteemodicû perfpeciem conful^^”nbsp;luti comuni in animum fuafpotczgrum paulatim irrcpercnt,plu$nbsp;tem Humiorû,quara crimina valuifle. ExtindisfratribusHumijs Andreas .nbsp;impetrata vmus nodis mora, vtde animefalute cogitarct.pcr araicos,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L fup'
per Gallum,apud que aficruabatur,non fine pccuniz rcprxfcntatzfufpk’^®pgt plicium cffugit. Alexandrotresfratrcscritfupcrftites,quiomncsTari)scaûnbsp;ea tempora conflidatifucrunc, Georgius ob cxdem exul in Anglia apudnbsp;latcbat. loancs ledburgi Abbas vitra Taum rclcgatuscrat. Dauid natunbsp;qui erat Coldtngamiç Prior,biennio fere poft cxdcm fratrum ab lacobonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ja-
lorcris marito per fpeciem colloqui, cvocatus,amp; in paratas infidias prxcip’t^.^ tcrijt,magna hominu cómiieracionc.quöd adolclcens innoxius, acnbsp;tam turpitcr,a quo minime dcbuir.proditus cftcc^Cu hoc pado poena to»nbsp;domuin pcruagata fuiftet,venir in vidia incoifi inimicos ac potilfimûio*®^ .^u»nbsp;Heburnum tam acerbura vltionis iniuftçe^adorcm»£x voius auteiS
I
-ocr page 359-Liber Decimufduartus. fol. iy7.
fotcntis calamitate cxteris tnetus iniedus tes ad tempus traquilliorcs fccit, Decê-^ipioximOjProrex Regem Stcrlino Edimburgum ttaduxitramp;ràproccribusScotis ^^Qiam redcundi in Galliam pecije. Eius poRulacionipropccundis rcfragancibus,nbsp;’^iquoc menfes remanîit.-ac prçcipici tam vere fclè,(î maioc aliquis raocus, quiprx*nbsp;ipûus rcpofccret,orirecur redituru pollicitus naues confccndic, relidis quinbsp;^Htnmærci prxclTenc r\ogufîæ, /\ranix, Argachelix.Huntilçæ Comitibus,Archie-.nbsp;P’fcopisFani Andrea:,SiGl^cuæTquibus adiunduseft AntoniusDarfiusGallus,'’ynbsp;Dambaro prxcrac:cui tnandaucrateciâ,vt de rebus omnib'certiorc fe faceret,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
^cqua veroex ambitione difeordia inter homines daros in pari pocenateconßi-
• ^tosoriretur, fuasiîngùlis regiones attribiiit. Gallo, cçterisnoftgrauatcconce-dcntib’.princcps inter eos locus eft datus,ac Marcia,amp;; Lothianä,eui przciTec.Ca:-'eræ ptocuiufq; cómoditate prouinciç diftributç, Intcrca Regina poft annum fere S'^âio Angliam vencrat,extrcrao mêhfe Maio in Scotia rcdijt,ac Bcruico per ma-fiïûeftdeduâa,Veriim ncquaqua pariatqjantea cocordia vixerunt. Prorex quan-H^am dilècdés.ne motuum femina (c abfente fuppiillularct, nobiliftiraarum fami-^ürtini aut principes ipiós,aut cot û filios, propinquofuc per fpccic honoris oblidesnbsp;^cuduxifTetjmultofqj in diucrl'àloca rclegatosin libéra euftodia rcliqutftctj arcib*nbsp;Dumbaro,ßritannoduoo,amp;: Garuiç euftodes Gallos iropofuiflet, tante c rc parua,nbsp;^vnderoinimc mctuscratjtumultusorigolubortacft. AntoniusDarfius infuonbsp;“ *^agiftratu tnagnû a:quifatis,amp; prudctiæfpccimé, ac maxime in côpcfccndis latro-^¦'’¦jtcxhibuerat. Prim û in eius prouinciamotû fccit,qui ad bcllü fpedaret Guli-dtnusCotburnus Comarchi Landonij patruus : qui curatoribus pupillicxclufis,nbsp;^*^lt;:eLandoniâtcnçbat,frctusmaxirac potentia Dauidis Humij Vcdcrburnij,cui*nbsp;æforc Coeburnus in matrimonio habebat, Eôcùm Gall* fatis firmo comitatuve-’’*flcÉ,arceniqj,qui intus crant,dcdcrc reeufarét, Cum raris cquitib*cxpcditis ade-^nicans Dauid Humius Alexandri fui propinquicarde nefariaexprobrabat. Gallusnbsp;fanirn fuis diffifus, partim cquo perniciftîmo,cui inûdebat, confifus,fc DumbarQnbsp;in fuga coniecit. Ibi lapfu cqui impeditû inimici aflccuti eum trucidarunt;
'^’Putqiablciffumfupra Humium arcc loco confpicuoaffixcruntjncidii cacardes ’’quot;‘Jli.Gal.Odob.anni i y ly^Cztcrigubcrnatorescôgrcflt,cûcxhocinitiomaio-tnotû formidarent/Comitc Arania: principe redore dclcgerunt. Gcorgiû Du-ßwffiii Angufiani Comitis fratre cardis nuper fada: fufpcdû in Garuiâ euftodien-'‘^dederunt; atq; in Galliâad Proregem raiferunt.qui cû in Scotiam quamprimônbsp;'^carét. Sub idem fcrc repus femina difeordiarû iada iunt inter Comité Angu-St Andteam Carum Farniheftium ob iurifdidioncm agri quidem Comitis,nbsp;in quo lus conuentuum habendorum Andréas fibi efte effirmaret. Rcliquanbsp;ïtotum familia Comiti , Andrez veto Hamiltonij fauchant, magis ob Du-taffij odium, quam quôd certum iusefte Caroarbttrarcntur. Igiiut cum fubnbsp;conuentus in maioris, quàm pro rc, de qua contendebatur, aleam certami-fcilnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loanncsSomcruallius Duglaflîanz fadionis iuuenis no-
tnagnianimi lacobum Araniæ Comitis filium nothumin itinere aggrcifus comitû eius occidit: rchquos fugauit: iuprairigintaequosczpit, Cùmnbsp;^jntburgum conuentus cflet indidus in tertium calcndas Matas , anni millefinbsp;; Hamiltonijquc diccrent, fcArchibaldo Duglafttonbsp;fçjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tutos futures, ille ne inmora publicis negotijscf-
gt; üb finem meafis Martij fe magiftraiu iponte abdicauit Suffedus ci H h, iij, indidem
-ocr page 360-Rerum Scoticarum
»O fatilfacere. Sed oratio habebatur apud homines numero féroces, amp; vii ibu$ tos,amp; vltioniscupidos. ItaqucGaluinuscum nihil arqUi impctrarec,dcclarata Ao*
indidem eiuis Robercus Loganus,Scotorura occi dentalium proccrcs, qui fwqo«® ccsconucr.crant, in xdes lacobi Bcconij Canccllarij couocari confilium ineuntdcnbsp;Comité Angufias comptchcndcndo. Eiusenimopesnimias, amp; publice forffliiio'nbsp;lolas cau(âbancur,ncquc illo libero quicquam libcre decerni pofTc* Occafioquolt;ltnbsp;Videbatur eorum cupiditati fubfêruire, quod propinquis nondum coadiJip^®»nbsp;cum paucis clientiuro facile police opprimi, antequam amicoruro auxilia coitent» inbsp;Id iliecum agitari fcnfilicc, patruum fuum Galuinum Caledoniorum Epifeopufl |nbsp;adcosmific.quianimoscoiu nulla provocacosiniurialenirct s 'pcterccq.-vtfincif' Inbsp;mis,amp; vi dilccptarctur. Si quid de Ic queri iurc vcllcnt,lc paracum ex aquoamp;boquot;nbsp;gufio inimicorum luperbia famiiiam luam Comicem fcquiiulEc. Iplc vcfacerJ^’^'nbsp;amp;inu41idus ætatein hofpitium lèccllîc. Alijidabeofaûuniintcrprctabaticur)'^/nbsp;Cancclîario intempeftiuam oftentatronem exprobrarct : qui cum maximep«^*^nbsp;audor efle dcbuifiet.vdut feditionis fax volitarec armatus. Duglafliusfpccon^^’f'nbsp;diæ ablcilla (uos adhorcacus.vccurn laudc potius morcrencur, quam per ignaui^nbsp;fcabdcrcnt in holpitia, vndepaulo poft ad fupplicium ptocrahcrencur. Naffi«*^'nbsp;micorum operaiam porcas,omncfq;aditusprzclulós»Omnibus,quiaderanc3^'^*’' |nbsp;rtencibus,armacuiscum fuislatilftmum oppidi vicuraoccupât.ErantauterneiC®’ Knbsp;mites circitcr odoginta, fed omnes viri forces,^ vlrtutis expertz, hi pro loci rat*®' Inbsp;«re diuili hoftes per ahgiporiuum anguftias pluribus fimul Iccis prodeuntcsc*^®' Inbsp;pcrunt, amp;primis intetemptis rcliquis ruinz modo per prona retro tompuicio^' Inbsp;Comes Araniz Dux inultitudinis cum lacobofiliovadumnaâus, pcrlacundlt;;P'nnbsp;tencriolialem tvalit.Teliq uitere per diilerfamvrbisoariem ad Dominicanospr*^^'’'
* bus: fed in his viriilluftrcs Comitis Araniz frater,amp;EglcntcnjjfiIiu$.
f
-ocr page 361-Liber Decimufquartus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. i ƒ S.
in eo multZjVC illis ccrnporibus licerz,fumma ccmpcrancia amp; fïngu]arisanigt; *^‘Qiodcratio, atquc in rebus turbulcntis inter ad verfas fadiones perpétua fides,nbsp;^Juftoritas. Reliquit 8e iugenijnbsp;nbsp;nbsp;doârinz non vulgaria monumenta fermone
I f’ttioconfcripti. Proximo poft reditiim Ptoregis annoconuentu ordinum habi- / ^iCxcrcitusadEdimbuigum ftatodicquot;a3cïlciuirus,latis frequens conuenit: quinbsp;^‘nincatnpis Rofelino proximiscaftra poluifTet omnibus incertisquo ducereagt;nbsp;; ^ipcr præconcs dcnunciatum eft , vt Annandiam verfus pergerent, graai pœnanbsp;*®aDûüéccs propofita» Ad Soluzum Scotiçlimiccm,fatis quidem obedienteraeç»nbsp;ventum. Vnus AlexanderGordonjus,8equicumfequebantutad triafer«nbsp;millia longius ab Anglia fubftitcrunt. Id Cum Proregi eflet nunciatum^poftri-retro ad eum vcnit,8e ad fua caftra perdiixit. Ibi conuocatis proccribus cO plu-Umis amp;graui(Iimisrationibus oftcndiflct, cur cam poiiffimum partem Anglizag«nbsp;?cdiftatuiflct,magna pars nobilitatis maximeaudoreGordonio, qui exterosopi-inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;’’‘.ficztate antcibat, ingrcdi omnino Angliam rcnuciuilt, flue praua erga Prorc-
inuidia, Gue (quod maxime ptxfc fcrebant)quia turn rei Scoricz id expedir« Ntabant. Cauixiaâabantur infpccicm , vulgo noningratz . Namftcaopcranbsp;ballis nauarctur ne Anglus in cos totis viribus incum beret, faris ad id vidcri bcl-I’^naeftenure» Sin rerum domcfticarum ratiohabcatur,ftacu publico domiturba-Rcgc adhuc pucro Tuas exiftimarc partes ftnes vetcrcs tucri, Sc regnum inco-‘'Jtncfcruarc. Sin porro ne pergerent, fortuitarum eiiam oftenGonum ipfis cul-Niii effe fubcundain ; ac rei male geftz raiioncm intra paucos annos élTc rcddcn-Poftremo fi maxime vcllcnt,8i comm une periculum adverfus hoftem negli«nbsp;?^^C)amp;fuarum domi rationUm obliuifci.fc tarnen vcrcri,ne in hoftico Scotiimpc*nbsp;ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J® fttisaudientes forent : ac maximopcrc cauendum,nc vel zmulationc, vcl inui-
^Mcl rccentibus adhuc odijs ignominia accipiatur, PtorcXjqui advcr(andofcnrgt; ^'ladurum vidcbat.confcnGt . Nc tarn en nihil tanto conatu duâoadSoIuzumnbsp;**crcjtuaâum vidcretur,pcr hominem idoncum.qui in Anglia negotiari confue-^'tat.Dacriura Anglici limitis przfedum adroonendum curat, poflcaliquid tran-%Gadcolloquiamp;vcnitctur. lllc,vtcuiomnia imparataeranr,fneq; cnim Scotosnbsp;Jq Jutomnino, autlaltcm per eû limité inupturos expedauerat) libenter id audiuit,nbsp;^ttïiffocaduccatorcobtinuit, vr fide publica venire in caftra pofTct» Poftridic vi-8‘otiequitibus,in quib'maximc infignesThomas t)acrius;8c Thomas Mufgrauusnbsp;^f^tit comitatus ad tentoriûducis venir,ac cçtcrisfubmotisfoli cum ftnguhs inter*nbsp;(fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^^tibus funt congreffi, Igitur cum Sc Dactiusrebusimparatis depreheiusaquie«
’‘^confihjs non abhorrcrct, Sc Proicx inuitoexcrcitu rem gercrenon poftet, padis ^lt;iuci)s,amp; fpc pacis inicda difeefTum Scotorum , qui rebus gerendis maxime fuc-'*tttimpedimenio,vtculpaafeavcrtcrcnt fparfcrunt rumorcs ob pacem obtinen*nbsp;’am Proregi ab Dacrio pccuniam partim reprxfentatam, partim promiflàm , 26nbsp;^unquam folutam, Atquc in vulgus his profeminatis rumoribus colloquium in-1nbsp;nbsp;nbsp;aft'arcfuut conati. Prorex cum odauo Calen, Nouemb. difccderct in Galliam,
1 Vitamarcfuutcoi I pollicitus tft fe
i nbsp;nbsp;pollicitus tft fe ante caicndas Aug, redituium, Eum diem cum obire non poftet,
^Uodmagnam Anglorum claftem ad fe cxcipiendum ornatam feiret, proximo lunmquingentos pedites Gallos przmifit ; quifpctedituspropinqui inter- I 5nbsp;Scotos confirmarent, Hi nufqua totoitincrc hoftc vilo propc Maiam infulatnnbsp;’’ïftuario Forthç fîtâ,in Anglicas naucs fret» anguftias obftdentes inciderunt. Acnbsp;^’•gnoedjioprçlio Galli in hoftiunaucs ingrefli, fuûquidéNauarchû amiferunc.
H h* iiij* Ë0 czfo
-ocr page 362-lt;¦
Rerum Scoticarum
Eocxfo cum ncq; focij naualcs pcdicum ducibus parcrcnc, ncc militcs,quipp«f^‘ nauticç ignari,nautis im perarc fcircntjingcti Anglorû cçde fadà, vix infùasnïuf*nbsp;cogi potuerûc.Pcr Scoti Prorcgis ablcntiSThomas HauarcusSurriç ComcsabAfl'i,nbsp;gio immiffus, ac Scotos inter fc difcordcs fine iumo magiftratu, line certo impcfi®nbsp;naâus ouin dccc millibus mcrccnarioru,ac amplis auxilijs Marciam.amp;Teuioti»®nbsp;pervagatus, vtriufquc prouinciæ arces cum maxinjo potcntiorû,ncc Icuiorc piel’’’nbsp;fquz adverfus fubitas incurfiones hzehabebant propugnacula,in quib’lc, fuaq'’*nbsp;fcruarc foliti crac)damno* £c Scotia turn ica inteftinis laborabai feditionibu5,vc'*'nbsp;(inorum ealamitatcs nemo ad fc pcrtincrcexiftimarfcc » Angli per aliquot naenfe*nbsp;qua libuit fine przlio graflati cum foluiflent excrcitum, Scoti finitimi, vt aliqu^nbsp;partcacccpta damna vlcilccrentur.cdmaßiduisincurfionib’c Northumbrianbsp;dasagcrcnCimifTusitcrumadverfuscos Hauartus Icdburgum oppidum ctlK*'nbsp;mos fere Scotorum^immunitum magno cum la bore, nee fine fuorum vulncrib”^!nbsp;eacpit. Dum bare in Tcuiotia geruntur, tantus, incertum qua de caufa, cquos AD'nbsp;glorum terror de node invafiï, vt propc quingenti abruptis vinculis incaftra’H^'*nbsp;obuios dcicccrint, quofdam obtiiucrint, ac inde velue furcntescgrcflî,amp; pernbsp;difpcrfi paflim przda: Scotis fucrint. Trepidatio ingens in caftns, atqueadat*^*nbsp;clamaturnr nequcantcluccm potuittUmultuslcdari . Eo.quod coiilccutum^ ’nbsp;triduo nulla rcprztcrca gcfta,Anglorum cxcrcitus eft dimiftus.Oux Albinusc^nbsp;omnes portus Gallic! litoris obfeflos abAnglis, qutteditumeiusin Scotian’®nbsp;fcruarc iuffi crane, fcircc, quibus impar viribuscrat, arte ftatuiteluderc : clan®nbsp;fuam nullum in vnum locum contraxie, fed per vaiios poreus ita Iparfam tenc®®^'nbsp;ve nullam bcllici apparatus fpccicra przferree, milites in locis mediteirancY,-7nbsp;collocarat, vt nihil minus,quam de nauigando cogitate viderctur. Anglic^® 'nbsp;fisprzfedus, qui ad cum cxcipiendum vlque ad Idus Augurti fruftra totonbsp;litaucrac,pcr cxploratores certior fadus neque claflcm, nequeexcrcitum toto igt;nbsp;re Galileo parari, ratus cum nihil ante ver proximum moturum naucs fubdn’^*^'^nbsp;Dux Albinus hoftium difeeffu cognito repente quinquaginta natriumnbsp;trada ,ac tribus millibus peditum, centumque cataphradis impofitisnbsp;nodium autumni c Gallia foluit:ac odauo Calcn.Odob.Araniam infulani tc” .nbsp;aodem forte die,quo Icdburgum ab Anglis cftcrcmatum. Oftcndimus,qua’’^nbsp;fcrabilis zftatc fuperiorc fuerit return Scoticarum ftatus, proccribusinterfc®nbsp;dentibus,Anglo proxima fibi omni belli elade devaftante, acmari obfcflb/P®^^[j)nbsp;ni externi auxihj fublata. Hoftis ante confiliuro côfpedabat, vt férocesScoto^nbsp;animos malis frados ad pacifeendum feed cogcret.Nccfcgnius ctiam Scotinbsp;nis Gallis adverfz laborabant, vt perpetuum cum Anglo foedus inirctuti yfnbsp;principe. Nam cum Humius motte fublatus,Duglaflius rclcgatus cfict,cztcfH^^nbsp;magisidoncicomités, quara adres fufeipiendas duceshabcrentur, quitnbsp;alicno adverfus Gallos crant animo, fc ad Reginam applicarant . IH^ ofi'nbsp;vtfratri gtatificaretur, amp;impcrijvim adfc trahcrct,dirtiraulatacupidit”^®^ffnbsp;uata hortabatur , vt filium iam prof^ pubcrem c peregrinorura manibus »nbsp;ab externo iugo liberarent . Profpicicbat ctiam Regina adverfusnbsp;quern iamdudum cœperat odiftc,przfidia , Anglus ctiam frequentibusDo^^nbsp;ceres Scotorum litcris, amp; pollicitationibus confilium fbroris promouebat »nbsp;fc cnim non ftctifTc, quo minus zterna inter vicina rcgnacfict amicitia »nbsp;que fe cum alias , turn nunc maxime cupcrc nullo return fuaium
-ocr page 363-Liber Decimufquartus. fol.iyp.
omncs intclligcrcnt fc fororis filium amplcdi, tueti, amp; qaibos pofletcómo- j ^’^»ttiplificare veile. Quód ö Scoti in animûinduccrent, folutoeû Gallis fœdcrc,nbsp;^'cAngliscóiungcre.brcui cognituros,quàm nccambitioni,ncc potentie,(cd vninbsp;^ncordix ftudcrct, Maria filia vnica lacobo collocata.* quo matrimonio non Scotinbsp;^’’glofum,fed Angli Scotorum impcrio accédèrent. Odia non minora inter aliasnbsp;Sentes inrcrceflifTe, qux amp; affiniratibus, rerum ncccfTariarum cóirercijs. Si munbsp;bcncficijs cxtinóta,Si protfus abolira fucrint.Cómemorantur ab alijscómoda»nbsp;’^•ncômoda.quæ ex vtraq-, amicitiarcdundarc polTcnt. Altera cflc gétero in cadcnbsp;I ^®'ranatam,lubcodccocli tradu cducata, lingua, inonbus,legibus,inrtitutis,vultu,nbsp;*°^otc,lincanicntis corporis adco(ïmilcm,vt inagisvna,quam diiierfænationcs vi-^’*ilur. Alteram non magis cocio,amp; folo, qua oinni vita: coltu differentem, Praï-’’^Wquçnccmagnum.fi hoftis effet dctrimcntum,Scotis poffet affcrrc,ncc lï effetnbsp;’^ica,ctnolurocntum» Anglum in propinquo,Gallicaauxilia longinqua effe. iter
Der mare,quod Si ab hoftibusoccludi,amp; tempt flatibus in pediri poffet, ^onfiderarcnt itaque, quam ad momenta rerum gerendarura effet incómodura,'nbsp;^’Hfalutcm tuendam intutum, fpcm omnem falutisavcnto fufpcnfam habere:nbsp;^’’icleracnti inconftantiffimi arbiirio fui flatus incolumitatem coïlocare, Quan-*'**nauxilij inamicis ablcntibus adverfus prçfentia pericula effet, fi vnquam alias,nbsp;'^ftchacipfaïftate non modo intclligi, fed oculisfpcdari potuiffe, cum Anglusnbsp;nos ab amicis defertos fcrrct,agerct:totifq5 viribus in pcrnicié noftramincumnbsp;^fci.iliinc auxilia fçpe promiffa, ac diu fperata tcncret claffibusfuis obfefla. Hæcnbsp;pro fœdcrc Anglico difputarentur, ac non pauci in cam fententiam ituri cf-'•'t,multi contradifferebant.Etant enim in coconuentu plxriquc Gallicislargi.nbsp;^*'mibus pra:oca5pati,nonnulli etiara, qui quode publici» dettimentis fua compa-^’Dantcinolomfntajomninoapaccabhotrcbant. Nee dccrant.quibus Angliitinbsp;P^Iliccndofacilitas effet fwfpcäa , prarfertim cum res Anglicatum potiflîmutnnbsp;P^ndcrctcxatbirrioThorax VolfxiCardinalisviriprauijamp;ambitiofî.amp;quicon-f*^'nbsp;'''Ù omnia ad fuam priuatim auâoritatcm /^dignitatem am pliandam rcfcrrct:^)'-M».r^nbsp;’«Coquecaad omnem fortuna: flatum accommodarec . Hitum omnesdiuerffsnbsp;” ’’tionibusaddudi, fed pari Audio tarnen Gallicum fœdus tuebatut : negabatquenbsp;f^pentinam illamhoflis libcralitatcro effegtatuitam. Nee nunc ptimum Anglosnbsp;‘‘l-sartibusad incautos homines dccipiendosvti. Eduardum primumiuratum,amp;Snbsp;'”ï'nibuslcgum vinculis conflridum ad litem dirimendam arbitium eledum,fefsnbsp;f^tfummam iniuriam Regem Scotorura creaffc. Nupcr ctiam Eduardum quar-'quot;mCçciliarn filiam lacobi tertij filiodefpondiffc. Cum autcpucllanubcndoma-^’iruifTct, nuptias prope paratas occafione belli ex noftrisdomeflicisdiffidijsarrcp-^’’idiflcluiffc.Ncq; nunc aliud Anglum qua:rcte,quam vt inieda fpc vana domina«nbsp;'”5 J nos in vera fcruitutc rapiat, ac dcflitutos externis auxilijs toto virium (uaruninbsp;Mitnincincautos opprimat.Ncc illudquidem,in quo exultât eorû oratio, verumnbsp;^ütiorcm cffcpropinquam.quam lôginquâamicitiâ •• diffentionû enim caufasintetnbsp;’cinos nunquadefututas. Qws fxpenumero cafusgignat,amp; potentiorcs non raronbsp;®ni occafîonc oblata fcrant?Gonccrdiac leges,qui (uperior in armoru m crit certa-^mc.profuoatbitrioprzfcribet. Ncqucvnquâ inter ünitima régna tam fandumnbsp;^ifleamicitia: vinculû.quod nen vcl oblatis occafionibus.vcl quçfitis caufis faepif.nbsp;njc violarctur, Neque fperandum Anglos nunc magis a nobis violandis tempe-3turos,quam atotfui fangoinis Regibus abftinucrinc. Foederum enim fanditas,
amp; iurif*
-ocr page 364-Rerum Scoticarum
/ nbsp;nbsp;nbsp;, neapudcosh;
|-ra*‘n{lt;^ advcrfus Anglorum p-------------------------------------
H' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’]** com rccraoratdcFrancifciRegis crga Scotorum gcntem animo, ftudio, amp;
®oFÄ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iir /ti-vi n lr*i r«k«ai pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;#4 iimnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*5 aiztfii*«* «niaviltA lt;azquot;/*Pf^fäS
g£ iutifiurandi rcligio ,amp; padctura, conventorum fides intet bonos fîr»gt;^®^ funt vincu'a, incei malos oblata commoditatc ad fallendum retia . Hacaut^,nbsp;corn méditas iu finiu m prppinqüitate,amp; linguæ corn raercio, amp; vita: cultu noD “* )(nbsp;l^mili vel maxime hcaeft » Quod fi hæc omnia longe fecus habcrent.duo tau’nbsp;nobis prouidcnda funt,alteru,ne veteres amicosfaîpc de nobis bcncmcritosii’^nbsp;ditos rcijciamus : altcrum,nefruftr3 altcrcando tempus hic tcramus, caprxfc^”nbsp;derc'jdcqua nihil nifi in omnium ordinum conucntu conftitui potcft Hoc i®nbsp;ximc pado Gallica: faâionis homines tcnuerunt, ne quicquam anteccnosnbsp;Çallotum auxilljs nuncios deccrncretut . AdvcntusProrcgisdiuulgatusaWiCnbsp;magnalaiticia aff’ecic, dubios confirmauit, amp; multos ad fœdus Anglicû P’’^nbsp;rctiuuic. Ille apparatu belli advcrfo fluraine Glofta Glafcuara miffo reccnluit*nbsp;exercitum,ac prçmifTo edido,vc nobilitas Edimburgi praîfto cfler, luculêta orat*^nbsp;----pud cos habita, laudat eorum conftantiam in antiquo focdere confcruaiidop f lorum pcrfidiofâs pollicitationcs ptouidentiam ? Multamagn'^^nbsp;commémorât de Francifei Regis erga Scotorum gentem animo, ftudio, amp; libéra**'nbsp;late, Hortatur, vt firaulratibusdepofitis, dumexterna adiüntauxilia.acceptasynbsp;cifcâiur iniurias,amp; infigni damno iniolcntiâ hoftisréprimant. Per hesdiesrefe^®nbsp;milice,amp; Scotorum copijs adiundis ad limitem pervenrtad vndgeimum Gal.b*’'nbsp;ucmb? Sedcumiani AngliaingrefTurusponteligneo,quicfFâdMulroîIiatnnbsp;|)îârum pattern roarorc traduxiiTet,Scotis cadem caufancibus,quz fuperioreexp®'nbsp;ditione ad Soluæa.n prxtendcrant, ac Angliâ ingredi renucntibus.tfanfgrcflbsai*^’nbsp;ncxn cadem via rcduxit : atq; paulo infra ad finiftram Tuedae ripam pofitiscafi**^nbsp;Vercam areem ad dextram ex advcrfo ficam oppugnatc eft aggrefius. Equités in'nbsp;tçrca trans amnem midi aditus omncsobfidcbant.nc quaincluûsauxilia introtPJi'nbsp;£crentur,vicinuin agrum ferro flammaq; vaftabât. Areishxcforma eft, Torrism**'nbsp;nitifiima in intima area in magnâaflurgitaltitudincin : cam duplex murusaff-bic*nbsp;exterior latum amplexus fpatium, in quod belli tempore ruftici folcbant cqnfugCquot;nbsp;re,ac pecora,frudufq; agrorum confetre. Interior multo anguflior, fed foflis c*f'nbsp;cumdudis,amp; turribus exciratis munitior. Exteriorem ambitum cum Gallicxp'bnbsp;fent pervim, Angli immiffo in borrca,atq; ftramcnta.qiiç in cis erit,igne,flamtr*»nbsp;furaoq; cos exegetunt, Biduo deinde proximo interiofe muro toitmcntiscôucrbC'nbsp;raco,pofiquâ fatis facilis aditus patefadus videbatur,itcrum Galli rem aggreflinbsp;ruinas quidc ftrcnuecranfccndcruntrfcd cû ex arcc intima adhue integra orrnigjnbsp;nctc telorura ipfi ad omnes idus expofiti pctcrccur,paucis fuorumamidis.eicdi^nnbsp;•xercitum crans flumen rcdicrunt. Ptorexcum amp; Scotorum animos a rebus gerennbsp;dis vidcrctaverfos, amp; pro ccrtocópcriflcteopias Anglorû nuracrofi/fimas, ncmpcnbsp;in quibus ipfi feribanc quadraginta milliaarmacorum fuifTc, ac prxter a millianbsp;ad Bcruici oppidipropinquicuftodiaintelida,tertioId,Nouemb.caftramouit3*inbsp;Cœnobium monacharumf Ecclefiara vocantjad fcx ab co.vbicdfèdcratlocopaf’nbsp;fqum millia. Inde de certia vigilia Laudcram profedus itincre nodurno propcefnbsp;fubitû niuis cafum hominibus,amp;r iuraentis vehementerafflidus, Eadcra vis ten*'nbsp;peftâtis cffccit,vt Angli nulla rc geftafoluto cxercitu domos difccdcrcnt« Hicffi**nbsp;zeliquum propc quietum fuit. Adulto iam vere, Prqrcx in conventu nobilitatbnbsp;cauias cxplicauit.cur fibi in Galliam redeundunTcflct. Verum antecalendas^p’ *nbsp;tembris fercditurum polliccbarur. Ab cisvicifsim pctijt, vtintcrea.Rex feStcr-Uni concixrerct r acc paccm,auc inducias ante fuum reditum cum Anglis faccrct*nbsp;acqutf
-ocr page 365-Liber Decimufqüartus. fol.iö'ö.
^cquc quicquam in adminiftrationc rcgni innouarecld cu!xgt; fände ei promif- -zA fuiflet,ad i3,Cal,Iun.cum fuis e Scotia foluit, Abfente Prorege curn oinnesnbsp;®tnnianó modoimpunc dicerent,fed facerent;agcrcnt,ferrent,rapcrent,Rexad-«ucimpubes matte,Comitibus Arania:,Lcuiniæ,Crafordia:, corapluribufquea*nbsp;’*jsfupremi ordinis nobilibus audoribus Stcrlino Edimburgum venir ad quar- ,nbsp;^*101 Cal. Aug* primoribus in Regiam ad Sandæ crucis coadis, de toniilio eoruiriXynbsp;^egni adnjinifltationem Rex fuicæpit: ac poftridie omncsnouolâcraracnto in fu-zR^»-' »-inbsp;nomenadegit » Quipublicam fundionem , aut procurationem habebanr^nbsp;, ’niverfosiuris vfurpandi caufaexaudorauit ; ac paucis pofl diebusomnes in pri-fiinum.vndedeiedicrant,locum rellituic ; Magno procctura numero ad vicefi-ûiuni Aug.diem conuocato,vtimperium,quod ipieiam vfurpauerat, Protegiab-’°8Met,cum fpiendida(vt moris eft) pompa in publicum vrbis praetorium procef-^t»Fani Andrex,amp; Abredonia:Epifcopi,qui {olidiircntiebant,amp; Calcn.Sept.ex-^âandascenfebantjincuftodjamdati « llli.vtfuis fearmis vlcifcerentur, omni«nbsp;^usperfuasiurifdidiones factotum vfu.interdicunc . Verum pcft altcrum ferenbsp;jj^enfem Rege placato, in priftinum graiiæ locum refticuti fucrunt . Circa idemnbsp;tempus Arcibaldus Duglaflius ( quem ill Galliam relegatum diximusj præ-SimonePennangohommeacrijamp;cuiplurimura fidebat, egit cum Regcnbsp;J ^'’glorum, vt per eiusdiuoncm tuto redire domum liceret . Anglus,qui Ducisnbsp;^Ibinihominis impigri audoritatem imminiii non molefte fetebat, ac reruninbsp;^lt;:oticarummutationem libens audiebat, Comitem adveaientem beneuole ac-liberaliter dimifit. Eius autem reditus Scotorum animos varie affecit.
cum ad Reginæ, amp; Comitis Aranix arbitrium negotia publica gererentur, ’^^gnanobiliorum pars, cuiusprincipeserant loannesStuartus Lcuinix,amp;:Cale-Cambellus Argathelix Comités fs ad nullam curx publicx partem recipînbsp;’Qiquoanimofercntes,cum ingeti gtatulatione Duglaffium recçperunt ; vtcuiusnbsp;’Miovclpotcntiam fadionis advcrfxadfettaducerenti vel cette faftum repri-’^^rcnt. Contra J Regina, qux f vti didum eft) animum a marito averœrat,eiusI -7nbsp;. ’‘^ventu comraota omnibus machinis eumoppugnarc inftituit * Hamiltonius'nbsp;’ ^'^oq;ex rcûduo odioei non modoinfenfus, fedetiam ractuens, nea Duglaflio,-'*' 7^^nbsp;S'^eni Iccundo loco non fore contentum feiebat, in ordinem rcdigeretur,advet-Cura velut pro doœinatione rctinenda totis viribus contendebat . Hi cum ininbsp;^f^^Edimburgenfife continercnt,ncc ignorarent multos procerura return noua-elfe cupidos.tamé amp; loco munitiffimo, amp; Regis quâlibet inermi audontatenbsp;vi fibi tuti videbatur. Pars adverfa coado maiorcncbilit3tisnumcro,crcsnbsp;’f^iseligunt Regis, amp; regni euftodes, Arcibaldum Duglaflium Angulix,Ioannénbsp;.5'^artum Lcuinix,amp;: Calcnum Cam bellum Argathelix Comités. Hi celeriratenbsp;^niavfi primum träfniüTo Fortha lacobum Betonem fumma prudétia viruiiinbsp;p^^pedis fadionis opibus reeufarenon aufum ûbiadiungunt. Inde Stetlinû pto-nimifterijs,amp; procurationib’publicis ad fux fadionis homincs traflatis Edimnbsp;. ^fgutn nullis prçfidijs munitum linevi ingrediuntur. Arcé leui aggerc circum-.•^oobfident ? Qui intus étant, nulla re ad eblidionem tolerandâ latis prouifa,nbsp;(j^Um,amp;fefcdedunt. Cçtcris prxter Regem dim ilTis, orane curx publicepon-, ƒ'n très, quos diximus, Comités tranlferunt ,ealege, vt fiuguli per ordinemnbsp;/ternos menfes apud Regem elfenc . Sed ea focietas nec fida , nec diuturna
Duglafliusprimismcnlîbusad aulam tegendam adhibitus Regem in xdes Archi-
-ocr page 366-Rerum Scoticarum
Archicpifcopi Fani Andre« induxit : amp; fupclledili eins, amp; re familiari pro/'’* (nam ab eis jam defccerat) vfus efl. Et quo magis aniroum Regis fibidevincir^^nbsp;omnibusvoluptatum illeccbriseumimbui permifit ; ncctamcn propofitumtf'^nbsp;nuit; miniftris domefticis Regis ab adverfa fadionc, cuius principes erant Reg*'nbsp;na,amp; HamiltoniuSjCorruptis « Prima animorum in aula alienatio fuit ob fate*'nbsp;dotiorum diuifionem Duglaflijs omniaad fetrahentibus , Gcorgio Crichco**’®nbsp;ad Epifeopatum Caledonia: tranflato,Cœnobium Sandæcrucis fubvrbanuniaPnbsp;co reliduro DuglafTius Guliclrno trarri donauit,qui Coldingamiam ad fex a Bef'nbsp;uico millia pafTuum iam quintum annum a caede Roberti Blacateri poftrcir.i Aænbsp;bâtis per vim tenucrat.Nam a Pon»Ro.id Cœnobiumconfenticntc loannePi**'nbsp;rege acca:pcrat Patricius Blacaterus Roberti frater Patruclis.Is etiaro litefn intcH'nbsp;dcrat loanni Humio familiari Comitis Anguß«, 8c fororis fili« maritode vetef*nbsp;Blacaterorum patrimonio vniuerfo, Igitur Patriciusopibus Duglaflianorumi®' Inbsp;par fua adverfarijs cfTe prçd« patiebatur . Sefe veto procul ab regionibuscorui”nbsp;fadioniobnoxijs apud materni generis propinquos mclioribus temporibus refet'nbsp;uabat . Duglaffianietfi Patricium facile contemnebant, tarnen cum rcruing'*'nbsp;bernaculum tenerent, vt maculam illam aliéna violenter obtinendi cluerent,nbsp;cum per amicosaliquaratione placatecontendtint . Cumqueillcnooalienuni^nbsp;Concordia fc oftenderet, ac mwltum de fuo iure paratus effet remitiere accept^nbsp;fide publica per diploma miflum a Duglafliocum Ediroburgum cum paiicis^nbsp;inermibusveniret, non procul ab vrbis porta a loannc Humio ex infidijs crum*nbsp;pente eft interemptus, Eius facinoris fama cum vrbcm peruadffet, multi coO'nbsp;feenfisequis, vt percuffbrescomprchendercnt, aliquot millia pafluura fecutiani' fnbsp;maductfo Gcorgium Duglaflium Comitis fratrem irt fuocœtu effe, acmulw*nbsp;pr«terea Duglaflianos, amp; Huniij propinquos, incertiquo animo illi exifîent, V'nbsp;rrum vtcapcrent, anVt tuerentur,c«dis audorcs fcqui vlterius deficrunt . Aa'nbsp;verfipaffim de Duglaffio rumorcs ferebantur . Iam Calenus Cambellusnbsp;illovelut triumviratu fubtraxerat:amp; Leuinianus ctfiRcgc fcqucbaturjDugla^J’i^nbsp;tarnen munera publica, amp; emolumenta ad fe trahentibus, animi abeis alienafnbsp;multa indicia dabac. Verura illi opibus fuis freti rumores , amp; indignationf^nbsp;aliorum parui faciebant * R ex inter h«c etfi indulgcntius, quam dccebat, hab®*nbsp;rctur,vt ca licentia infirmus adliuc animus tcnerctur, tarnen paulatim amp; eoiui**nbsp;impcrij pcrt«fus, amp; miniftris domefticis partim vere, partim falfo Duglaflfor“*”nbsp;ada vellicantibus, amp; dubia in pcius intcrprctantibusalienatus inter familiaft^)nbsp;quibus audebat confilia fccrctiora credere, de fc vendicando in libertatcoiot-culte differcbat , Vnus c proccribus loannes Leuini« Comes erat, ctii apcrifcnbsp;intimas cogitation« non timcret: crat cnim pr«tcr alias animi, amp; corporis vircu'nbsp;tes orc probo, amp; naturali quadam fuauitate morum ad homines conciliaodosc'nbsp;gregiecompofitus» Eoigiturin confeientiam aflumpto, dum de tempore,loco»nbsp;amp; rationerei pcrficicndzconfultatur »DuglafTijs multis expeditionibus ad latrO'nbsp;ciniacoercenda , fed non magno fucceffu fadis, tandem circa finem luIijR^'nbsp;gem in Teuiotiam ducereftatuit, eius pr«fcnciam ad terrorem inijcicndum ab*nbsp;quid profuturam ratus,Icdburgi conventu habito principes familiarum exoffl^* .nbsp;circa regioncad fe vocatos Rex iubet fu« quenque gentis facinorofos, quoruo’ rnbsp;nomina eisedidit,cxhiberc : tjuibus gnauiter parentibus, multi latronum docc*nbsp;fupplicio affedi : muleis in fpcm vit« in melius mutand« venia data . Ibi»*nbsp;Ixticia®
-ocr page 367-Liber Decimufquartus. fokitfi»
^itiamfoluiis omnium animis, qui Regem Duglaflîjseripcrc conabancureis op-^ / vifum eil, vtconacu pcrficerent : quod Valterus Scotus,qui non longenbsp;'Mbiirgahabiiabat,magnas in regionibus propinquis cliencelasbabebat.Rci ge-I ratio fie initaerac, vt Valterus Regem domum fuam inuitaret, ibiquenonnbsp;detincret, dum maiorcs ad rei famam copix convenirenc» Id confiliumnbsp;quot;cfortefortuna, fiuc alicunde émananteindicio difeuflumvidebatur,Regere-i (^’'^Multoffiam dudo. Verum Valterus nihil earefcgniorreâa ad Regem irenbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cum iam non longe abclïct, trepidusad Duglaffios nuncius afFertur Val-
f cura ingenti armatorum manu ipfum armatum advenire. Ncc dubium , . æ ^'^in homo faâiolus, ac manu promptus aliquid mali machinaretur. Ibi Ra-inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®agno cum tumultu ad arma concurfum, Duglaffius et fi numero effet infe-
Ataaien cum e fuis deleâos circa fe haberet, reliques vero ex Humiorum, amp; I 1nbsp;nbsp;’®ruin familia cum principibusfuis Georgio Humio, U Andrea Caro viros
1 ?^^^^gt;pugnæfortunam experiri Ratuit » In iplô temporis articulo pene in mora
Portera I j)^§'’æcapefcetet,fc fi Rcxiubcret, delccnfurum relpondit Concurfum eR mag-^ttioqueanimis, vtquibusRexpræraiumcertaminisfpeâator effet. Joannesnbsp;JJ ptope Regem ociofus, pugnæ arbiter Retit * PoR acrem conflidum vul-^altetoeius clientes loco cefferunt ? Quo minus ex ca vidoria folida læti-tj.^'^glaffianifruerentur, fecit mors Andreæ Cari, propter virtuies vtrique par-P ’ehementet defiderati ? Ex eius cæde diucurnum odium inter Carorum, amp;:nbsp;familiaseRortum,necfinefanguinereRindum. Exeo loannesStuat-confliâu ambiguum gefferat, Duglaffijs antefufpeâus, iam vero ma.
g ®'®shoRis habitus ex aula difccffit. HæcgeRafuntadoâauumcalendas Au- « ƒ 's:«:?
Ob ’‘ ’’’^millcfimp quingentefimq_yicefimofexto • DuglaRîani multorum fc fadionem fuam noua virium accefiioneconfirma-
gt; Hamiltoniorum gentem amp; opibus, amp; muititudine gentilium longe floren.' temotam compofitis ex vetere odio difiidijs, in pàr-iti publicæ afeifeunt . Ex adverfo loannes Stuartus multorum impenfonbsp;fauorc fretus , ac Regijs etiam literis occulte impetratis ad principes nobi-kXquos rem filentio teduros fperabat, fuas pattes magnisacceffionibus auget,nbsp;Ç’emn Sterlini fuæ fadionis hominum conuentum haberet, præfente lacobonbsp;cum nonnullis Epifeopis, ae multis nobiliorum familiarum principibusnbsp;confilium refert, de Rege in libertatem vindicando. Id cum magnonbsp;Leuinio didus ad conueniendum non-quia Limnuchi Hamiltonios ad iter impediendum con-tiit^^^'^^audicrat, conlultiflimum vifum cReos, antequam Duglaffijs iungeren*nbsp;tiijjj^®di,cum ea,quam habebat manu,rcda illuc iter intcndii. Cacterum Ha-^um relciffent loannemfummo mane, eo die Sterlino moturum Du-*'''*inT^*^’^^urgoevocauerant ? Illos vetopræter alia impedimenta Rex etiamnbsp;’ q'^’fimulatavaletudineadvcrfaamp;tardiusledo furrexerat,amp;nbsp;progrediebatur,amp; per viam velut aluo foluta, vt ad neceffarianaturçdiuer- ,nbsp;«(jjj^H’^afcunque poterat moras nedebat, Georgius Duglafsius cum blandiendo ’ quot;*•nbsp;proficerct,potius inquit,quam te hoRcs nobis eripient, ‘nbsp;corporis pars penes nos manebit.Id verbum altius,quam prostatenbsp;amp;sanimum difeendit. Itaqj Duglafsijs exulibuspoR multos annos,cum erga
I i. j. exteros
-ocr page 368-Rerum Scoricarum
cztetos nonadmodumeffet iniquus, dereconciliatione cum Gcorgioneminef vnquara audirc voluit Hamiltonij intermetum hoftium imminentium.amp;'fp^®nbsp;àduentantisauxilij ad Auenni fluminis poncem ( qui circitcr mille paffusabnbsp;nucho abeftjlefe inftruxerant. Et pontem quidem leui prasßdio obtincbani. Kçnbsp;Hquos in fupcrcilio coIlium, qua hoftem ventururo fcicbant, obicccrunt ? Lc“*'nbsp;nius prxduio per poncem tranfltu , paulo fupra cum ad monacharumfainilnbsp;(Manuclem vocantjmcdicis aquisfluentem amnem fuostranflrc iubet,nbsp;miltonios c collibus deijeere, priufqua Duglaffj advenirent ? Lcuiniani curonbsp;«qua, iniqua ad hoftem contendiffent, ac lapidibus e fupcriore loco dcic®*inbsp;male accacpti.iam ad manus vcniflcnt.clamor exortus eft de Duglaffiorum advffnbsp;turatquevna iplide itinecein aciem acCiirrcnces, prxlij fortunam non dubiaW^^nbsp;cciunc, Leuiniani cum muleis vulneribus in fugara compulfi . Haroilmni):^nbsp;præter cartcros lacobus nothus, crudeliter vidoriam cxercuerunt .nbsp;CunigamiusComicisGlcncarniatflliiis,muleis plagisfauciusa Duglallijsprop*“nbsp;quis luis eft feruatus. loannem Scuarcum occifum Comes Aranixeiusauu** |nbsp;lus, muleis lachcimis,amp; Duglafsius ludu, amp; moeftitia/ed longe (upra aliosnbsp;pcofecutusiqui conflidu ex clamorc amp; tumulcu cogniio,prçmifcrat Andreatunbsp;uium Largoum familiärem fuum, fed ferum re perada auxilium, ve vitæ tc***.'^nbsp;Comitis,fl quarationc poffec.profpictrct ? Poft hanc vidoriam fadio Dug*“nbsp;norum, vt roetu iniedoarmulos perpetuo fibi obnoxios habcret, quxftionoi”nbsp;ereuitineos , qui adverfus Regem arma furopfiflent » Elus quxftionis men'nbsp;pecunia cum cis dcciderunt; nonuulli in clientelam partim DuglaisiorufliiP“*''nbsp;Hamiltoniorum fe eradidcrunt » Pcrtinaciorcsin ius vocabaneur, Excooun*“|^ /nbsp;Gilbertos Cafsiliff« Comcs,cum ab Jacobo Hamiltonionotho premt^^rctor»ƒ*nbsp;in clientelam Hamiltoniorum dederet, vir magni animirefpondit: vetusamic’nbsp;fccdus ab vtriufquc auis fadum, quo in focderc iuus auus vciuc honoratior,lc*®^ |nbsp;prior nominatur * Neque ft nuncadcodecotisfamilia;ùblitum , autama*®^*nbsp;degencrem^videri vellc,vt in corum clientelam,hoc cft,proximu fcruitutigr ƒnbsp;fponec concédât, quorum princeps in aequo focictatis fœdere faciendo,fecund®nbsp;crit loco contentus 4 Igicur cum die dida Gilbertus ad caufam dicendam anbsp;iubcrctur , Hugo Kenneduseius propinquusrefpondit cum non contra Reg^nbsp;ftda Rcgcmiffum,coin pratlioaffuiffc: ae multum frementibusadverfuscius^^nbsp;dacia Hamiltonijs,Rcgias,fi fit opus,ft litcras prolatufir affirmauie. Rex enimnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
ad alioscóplutes,cumadGilbcrtumdomüabcuntcmftripfcrac, vtloanniStu* ft coniungcrct. 111c cum iam certameh vidcrct inflate, ncc fpacium iibi rcl*®nbsp;ad amicos,amp;: clientes conuocandos exitincre cum familia, qu« turn aderat,5t®^^nbsp;num diucrtic , Igitur impotentia Hamiltoniorum in co iudicio paulumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
lacobus Nothus grauifsimo in Kennedum odio incitatus, cum intra paucos per Hugonem Cambellum Aercnflsdiococfls præfcdum,in reditu tollendumnbsp;rauic. Hugo, vtfceleris, quod clicntibuscommiferat,confcicntiam diisimu*“nbsp;quo die cardes fada fuerat,'apud loannem Arclkinum, cuius vxor ibror erat v'J*®nbsp;GilbertiKennedi.fuit . Ea ftatim facinorc audits, multis verbis acerbe ci I®“nbsp;exprobrauit. Ita nobilifsima Kennedorum familia propc ad intetitura rcdad^l^nbsp;Comitis occifl filius adhucimpubesad propinquum fuum Arcibaldum Dug^j^nbsp;fium,tum quxftorcm Rcgium confugit: fuamqucamp;familixialutcm cicom^ .nbsp;dauii:benigneque ab co icccptus, ob alcain indolem gener eft deftinatus »
-ocr page 369-Liber Decimufquartüs. folaö'z.
^’üibcllusiniusvocatus.ciimfccleris[nanifefticcnercc(ir,(()lumvertit« Necmi-' ’'J^sacriter DuglafTij (uaro in lacobum Bctonium cxcrcuerunt iram , Copijsc-*, ad Fanum A^ndrcac dudjs ircem Epifcopi, quem omnium confiliorum au-'ƒ Comiti Lcuinio fuiiTc argucbant,expugnarunt,ac dtripucrunt. Ipfcq^uoni-’’''nenio palam cum tucriaudcbat. mutandolæpelatcbraspcriculumcfi'ugit, f’fiquoqucdiflîmulaiione Regina,neinmariti.qucm oderat,manum vcnirct,nbsp;* I j‘*tudiiicfe(e tcgebat. Proximo vcreincunte Duglafliuscxpeditioncni in Li*nbsp;fecit; multoslatroncsincalulisinopinantcsopprcffitiacabtequamfccol-I J^P^ffcntjOccidit , Captorum dindecim fufpendiopcrcmit; totidcm obfi-' '’“nilocorctinui''; in quos paucispoftmeofibuscumcorum propinquilatrocinijsnbsp;Ion abftinerent, aniiTgt;aducrtit . Accidit in cius expcditionis initio rçs in ptimis,nbsp;' I ^cniorabilis,quam obfacinorisnouitatem nonccnl'ui prætcteundam. ^crainbsp;I Hulo loannis Stuarti homo humili loco natus, ac ininiftcrio pcrinde huinili adnbsp;W ^ntandos cquos adhibitus. Is cum occifo ab Hamiltonijs patrono aliquandiu va-I S^8fincertusconfiliioberraflct,tâdem animo confirmatomaius, quam pro for- -J ^'*oa,8lt;: loco vndc crat.facinus patrarcdccreuit, Nam Ediinburgum ad deftina-'’O’ patroni morrui vltionem profedus forte occunit ciuldem iortunx, amp; tami- ‘nbsp;\ J'æhomini:rogat,vidiffetnc lacobum Hamilconiumnothum in vrbe . Cum illenbsp;0nbsp;nbsp;nbsp;Wuseffet,vidifti,inquit,homii û ingratiflîme, Sc non percmirti (cclcrattim ilium,
'iOi optimum noftrum patronum tiucidauit? abi quodignus cs in maxiroam ma-quot; ’ogt;cruccm; ac tantum locutusic quo iter intenderat proripiensreda in aulara 1’’ P^rrexit. Erant ibi in area ampla,qux ante palatium luburbanum eft,ad duo mil-'’ho'ninum armata ex Ouglafliorum , amp; Hamiltoniorum clienribus ad earn,denbsp;dixitnusjcxpcditicncm parata. Hicille patronivindcxcxtcrisncgledisin v-1 I ’’’’ni Hamiltonium oculis.animoqur intcntis, turn fineatmis pcnulatumcx areanbsp;J ^8’fdicntem,cófpicatusinfotniccoblongo,amp; pauloobfcuriorc,quiportçcftini-,nbsp;P^'fitus.in cum inuolat,ac fex vulncra(quorû quxdä propead vitalia pcnccrabant,!nbsp;lacobus flexu corporis,Sf obieda penula penectfugcratjinfligit, ftatimqjfcfcnbsp;’Durham retro conijcit. Repente otto turaultu cum Hamiltoniorum quidamnbsp;’ v’Carcntur aDuglaflianis veterisodij nondum oblitis,tam atrox facinus patra-1*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nihil propius fadû cftjquaro vt hx fadiones inter fe confligerent, Tandem
,1’» ''»’npteffa paulum trepidationCjiuflTi omncs,qui aderant ad patictes artxcircuro-il'j ‘^tos ord inc firn plice leccdere, pcrcuflbr ibi cruentum ferrum adhuc tenens,eft 1’^1 ''’^^Pfchcnlus. Interrogatusvnde effet,amp; cur illucvcniflet,cum non fans conffan*nbsp;i'’ '^’icfpondcrct adcarcercm tradus,tcprcfcntatistormentisftatimfaffuseff invl-Sem cçdis patroni facinus a fc fuiceptum . Hocautem vnum fe dolere, quodnbsp;1*' '-iftra tarn prxclarus ccnatus cecidiffet, Diutormentis excarnificatus nullumnbsp;i)» Mcium edidit. T andern damnatus, ac per vrbcm circumdudus,cum nudi cor-I lotius Èngulx partes ferro ignito tentarentur, nullum nee fcrmone,ncc orisnbsp;iKl abitu doloris indicium dedit. Dexteram anus cum dctiûcarccur,lcuius,quâ pronbsp;^«1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;4’^æaugt;n’ot^æfo^ïi*’ôfuiffctobfccuta, Eoquoqjanno i t ¦
I Hamiltonius e loannis Ducis Albini forgre, Si. fratre Comms Aranix 1^’ I ’tüs.iuuenisingcnio iummo,amp; eiudltiolïFïîngûlari coniurationc facerdotû op-;(*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adFanum Andreçviuuseffcrematus. Non adeodiupoff eiusfupplicium
homii Ûcontcrtuit^IcxandriCambcllimors. Iserat èiodalitio Domini- ‘*’1 ’•lorum,amp; ipic magno ingenio iuucnis,amp;: cotum,qui Thorax Aquinatis fedamnbsp;ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;li. ij,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iraitantut
-ocr page 370-Rerum Scoticarum
I.
J*'
« Iroitantur inter eruditiorcs habitus. Cum co Patricius de fcripturæfacr« în*^'nbsp;prctationc (crmoncs fæpc coniulcrat; acdiffcrcndocôpcrduxit,vt omnianbsp;capita, qux tum habcbantur paradoxa,vcra fatcretur. Nihilominus Alcxaquot;“® jinbsp;vita;,quam vcri cupidior,a fuis pcrfuafus cum publiée aceufauic. Patricius vcnbsp;natura vehementior, banc hominis ambitioü prauam gloriz captationcronbsp;nô potuitrfcd palam cxclamauit, Egocc,hominum ncquiHîmc, qui quxnuncö^nbsp;nas, eavera cite (cis, amp;: paucisantc diebusapud me es confedus,ad tribunal^nbsp;Viui in ius voco. Qua voce Alexander perturbatus nunquam ex co die coffrnbsp;mentis fuit. At non multo poft inlània conflidatus mortem obijt. Hoc toto tp*'nbsp;tio, ac magnam anni proxirai pattern Duglaffiorum alijs in aliam partem inte'*'nbsp;de Regis ab fc (cccflîonc fecuri étant* Quod amp; blandimcntis,amp; immoditalic«®'nbsp;tia fatis conciliatum ciusanimumerederent: ncc fi fccuserga cosanimatusc»^nbsp;vlla cratfadio advcrfusiplbrum opesfatis ftrma, ncc locus vllus munitus,!]!^^ Pnbsp;xeciperet prztcr vnain Sterlini areem, quæ fedes Reginz ad habitandutn attribnbsp;ta fucrat. Sed turn a Reginz miniftris, cum ipfa(c metu Duglaftîorumnbsp;rct,ad tempus deferta : ac tumultu paulatim refidente in fpccicm magi$,lt;l*^®nbsp;aduerfus vim inftruda, Rex quantulocunque laxamcnto accepto,quod id vfli’nbsp;fibi perfugium rclidum ccrncrct, cum matreclam tranfegit, atcemquc,8i^nbsp;cumiedos agros cum alijs przdijs non minus illi commodis commutauit, quot;nbsp;inde rebus alijs quatenus occulte poterat comparais, amp; Duglafhjsin cuftodi^^i.nbsp;dominus intentis,nodu cum paucis e FalcolandiaSterlinum fccontulic**nbsp;breui muleis proccrum ad fcacccrûtis , alijs ad rci famam fpontcaccurrenfi^j ,nbsp;iam fatisadverfui vim tütuscrat . ExhorumfcntcntiaRcxcdixit, vtDugi®^ /nbsp;ab omni adminiftrationc publica abftincrent, Item ne quis propinquoruiOnbsp;nium , autdientium corum propius duodecim roillia paftuuniadaularoac^®nbsp;ret r (i quis fecus fccifTctjCi capitale fore . Id edidum edm DuglafTys Sted'*’nbsp;venientibus oblatum fuilTct, multis cenfentibus progrediendumnbsp;fratre Gcorgio audorcs fucrunt edido parendi. Ita retro Limnuchu concefl®^nbsp;ibi manfuri,dumccrtior nunciüs ab aula afferretur. Intcrca Rexlumroadilig^'j^^nbsp;milTis ctiâ ad longinquas regni parces viatoribus pioccrcs,quibu$ in comitij’ Enbsp;licis fententiz dicendz cft ius,imperat , vtEdimburgi tcrtiqjNon* Scpt.a“nbsp;Ipfc Stcrlinj, DuglalTijEdimburgi copiascontrahunt : vterque magisnbsp;caufa.quam vt alierum inuadcrct. Tandem po^idicGalen Jul. Üuglad'l*^ jnbsp;difeeïlerunt,ac Rex(ub fignisingrcITuscft, Ibiamicisapud Regem àeprec»^'^^^nbsp;condition cs Duglaflijsoblat«, vt Angufîz Comes transSpçam rclcgarctuf,nbsp;orgiuscius frater, amp; ArcibalduspatruusinarccEdimburgcnlicuftodircot \nbsp;Huic dt creto d parèrent, Rcgizclcmcntiz fpes fada. Hacconditionereicöa'r^nbsp;fœcialem iu (fi ad comitia Edimburgi tertio Non. Sept. adcfTc . Intcrca pfnbsp;hindionibus cis ademptis pro Comité Canccllarius cft fadus Galuinusnbsp;tus nuper Regis pr«ccptor,vir bonus, amp;: dodus: fed in quo nonnulIiciuilcD’Tj^nbsp;dentiam dcûderabant. Pro Arcibaldo quatftor Robertus Carnicrucius a pc^i^nbsp;quam virtute notior. Duglafsij propead vltimam fpcm redadi,Edimburgumnbsp;cclTu Regis vacuum miisis cum Arcibaldo illuc aliquot cquitum tuirnisoccuP jnbsp;conant ur,co ccniilio.vt cxtlufoillinc Regcconucntum (olucrcnt. ^crun’*nbsp;CahSept.Robcrtus Macfualliuscum clicntibus.amp;amicis, magnoque |,jjfnbsp;?ulgi numero iuITu Regis prçuenientes eos czdufciunt.*ac ftationibus,amp;-
-ocr page 371-Liber Decimufquartuj.
diligenter difpoûtis ad comitiorum vfqj tempus fummam ibi tranquillitaté (cr-’’irunt, DuglaffiushacfpcdcicdusadTcncalloncmarccroluamad i4.M.Pair» vtbcfcccflit. Rexquo die Stcriino mouit, tanta vis imbriuni de coclo deieâ*nbsp;torrentibus audis comices eius in multas partes diftradi, ac diu vexati mul-*ïnoâeEdimburgum fintingrefli, ica vehementer violentia tcmpcftatisafflidi.^'jjnbsp;H a paucis equitibus maximo damno facile affici poflent. In comitijs aqua,amp; igninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt; «5
’¦itcrdiâum fuit Comiti Angufiano, Georgio fraui, Arcibaldo paciuo, prxccrea Alexandre Drumanio Carnocenfl corum intimo amico; bona corum fifeo adiu-dicata. Adiedum corum condemnationi edidum, quo qui cos tedo recepiflet,nbsp;'' aliaueopc iuuiflct, cidem pcenz obnokij iudicantur . Maximead cosnbsp;daœnandos homines commoti putantur gt; quod Rex iureiuranddaffirmauit,fc,nbsp;’juandiuapud Duglaflîosfuic.icmpcr vitzfuzrimuifTe ; eumquetiraorem poftnbsp;Ccorgij minas vehementius audum aflcuerauit. V^nus in hoc confilio loanncsnbsp;^annatinuseft inuentus Duglafhorum cliens, qui publice proteftariauderet, nLnbsp;quot;ilcorum,quztum agerentur Comitifraudi eiTcdebcrc; cùm iufti cimccus cau-hefletcuraddidumdicmuonadueniret» PaucispoftdiebusalterComitisfrayer Gulicimus Abbas Cœnobij Sandz crucis raorho ftmul, amp;: aniroi anxictatc^ôcnbsp;fctum przfcntium tzdiocft extindus Sacerdotium eius Robertus Carnicruciusnbsp;^omo humililoconatus , icd pccunioiusaKcgc tum a pccunijs inopiredemit,nbsp;gt;0 Pouogcncrefraudisclula lege ambitus, quzfacerdotia venire veut : fponfiono
‘‘^ilicci vidus, qua magna pecunia dépolira contenderat Regem non cum proximo facerdotio vacuodonaturum « Duglaflij tum demum omni veniz jmpetran-‘‘«fpeabieda ad vim apertam, vindidz folatium ex inimicorum calamitate '°nuerü,przdla corum orani gcnerc molcftiz vexabant , CoGandiam, amp; Cran-'onum vicos cremarunt : èc quotidieportis Edimburgi ita obequitabant.vt vrbsnbsp;pfopcoblcGa videietur: atque delida potentiorum vulgusinnoxiumlucrct. In-^^fhæcadvndecimum Calcn. Decemb* Martina nauigium ca ztatenobilepre-''ofismercibusonijjGaad Enncruicum vi tcmpcftitisinlitusimpegit. Mcrciutnnbsp;pars a Duglaftianis cquitibus in ca rcgionc vagis eG direpta. Rcliquum ctfi rufti-5o’'*‘Uftuijfj'(.nt tanta ignorationcprccij , vtemamomura tanquam vilis cortex adnbsp;vlum diftradum eflei : tota tarnen inuidia in Duglaftîancs veria eft « Haenbsp;commutationc fada latrones, quiiam diumetu amalcficijscontineban-claicbris luis prodeuntes omnes regiones vicinas incurlîcnibus infeftas habc-’’’ï-amp;quanuisamultisvariaf3Cinorapalsim ederentut, omnia omnium furta,nbsp;^f^Çaesab aulicis.qui fe Régi hac re gratificaturos cxiftimabant,in Duglafsios ro-^cbantur, vt nomenalioqui populäre ad vulgus inuidiolum clTet. Incunteiamnbsp;'^nieRcx , ncquiseGctcxulibusrcceptus, adTentalloncm areem Duglafsio-obûdcndam prohcilcitur. Id quo minore labote,amp; impendionbsp;zncas, amp; pulucrem e Dumbaro accepit. £a arx a Tcntallonenbsp;trinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diftans adhuc przfidio loannis nuper Proregis,quod ipfius pa
ct effet,tenebatur « Ibi per aliquot dies obfidionc fruftra tentara, cum ellenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exobfidcntibus aliquot cçfi, vulncrati, ac ignito puluerc afflati
jiç^b reinfeda dilceffum eft , Inter redeundum Dauid Falconarius, qui cum Pis a ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;machinas reportandas erat rclidus, ab cquitibus Duglafsia-
^Pr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;extremum agmen, amp; moratores cxcipiendos milsisintcrfici-
• Xïï«rcsadolclccntcm Regem vitro infcnlum adeo comœouit,vt per iram
I û iij» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faudt
-ocr page 372-Reran) Scotîcarum
fände iura ref,fc vùio nullum Duglaflîjs poftliminiû fore ; ac n9tim,vtElt;^in‘^“^' jum vcnitjVt cosardius prcmcrct, ftatuicdc confîlijicntcntiaad Coldingami^®*nbsp;rcanum aflîduaro magis, quam magnara ccntincrc; qua: agricolas a pcpulationi'^nbsp;bus tucrctur « Id munus Bothj^lius audoritatc, Siopibus Lothianæ facilcpH**'nbsp;eepsad le ab Rcgcdclatum rccufauit: fine Duglaffianorum porcntiam, cuitot*nbsp;relique Scutia nupcr videbatur impar, mctuens,fiucclariffinix familixnbsp;adolelcentcm acrcm, Sc fuopte ingenio paulo viokntiorcm imbui adcrudclit^nbsp;tcm nollct, Cuni RcxHamikcnijs, vthoftium amicis non fatisfiderct, amp;obcÇ'nbsp;dem loannis Stuarti Leuiniani cis infcnfus cflct, nce in alio quoquam nobiliw^nbsp;vicinx lads audoricatis, aut virium effet, tandem cô decurfum cft , vt Calcnunbsp;Cambcllumin vltimisquidem icgniorishabitantcm , lcd prudentiadarum,nbsp;pcrlpcd« inbcllovittutis, amp; ob iuftitiam vulgotaiû Rcxcumimpcrioaducn^nbsp;fcbcllesmittcret. Duglaflîani,Hamiltonijs,amp;cçtcrisamicisdcficientibusailii^ ƒnbsp;mas anguftias rcdadi a Caleno , amp; Georgio gcntis Humix principe cogunwrnbsp;Angliam exulatum abire * Miffi mcnle Odo. ab Anglo duo équités claii, lt;!“*nbsp;quanquam vtrcquc Rcgc paccm vehementercupicntc, vixciusincundxraU^nbsp;ncm comminilci potucrunt. Hcnricuscnim cum aduerfus Caroiumnbsp;bellum pararetjomnia a tergo pacata rclinquerc volebat; atque cadcro operanbsp;glaflljsrcditum ad luos parare. lacobus Tcntalloncm arccin roaximopcrecup’^^nbsp;bat recipcrc-fnd a Duglaffqs refiicucndisabhorrebac animus . Igiturcum®nbsp;hane CAiilam dies aliquot eflet difeeptatum, ncque pax tarnen coiret, tandemnbsp;deuentucftjVt inducix in quinquennium fièrent,; Ab DuglaffijsTentallonC^f .nbsp;traditHjRcxluo lyngraphofeorlura decçteriscorum poftulaus caucret.Arce^* rnbsp;dita, cçtcra ramen non finccrè leruara (unf, nifi quôd Alexandre Dtumaniofi^nbsp;berti ßritanni gratia rcdcundi data eft vcnia 4 Nam fupcrioribus menfibuscunbsp;lacobus Coluillius, amp; Robertus Carnicrucius fauoris crgaDuglaftios fufpcdj^nbsp;aula fuiffent rcmoti, eorum munia adRobertum Bricannum aulita gratianbsp;florcntem.ali^fquc muleis rainiftcrijs prxfcdum fucrantdclata. Poft hxcnbsp;non plane foris pacatis, {nam Angli nodum ccuctfis domfi Icgatis Arncn Tc^’nbsp;tixvicum crcmarant)ab atmis reliquusannusfuitquictior : fed latronuina'^nbsp;cia nondum planecrat compreffa, Itaque Rcx,vc metum cçtcris inijccrct,^^nbsp;lielmuin Coeburnum Hcnderlandium gt; amp; Adam um Scotum latroncsinl’g”nbsp;hdimburgideprchcnios.capitali lupplicioaffccit. Proximo anno.mcnfcnbsp;Rcxlacobum MorauixComitcm Vicarium regnifecit: amp;adlimiccmnbsp;Comitem Northumbrix conucniret»amp; cum co de pacejamp; rebus repctendis J^nbsp;dundifqueageret, Sed id colloquium orta intercoscontcntiodirctnit,altersnbsp;tente, vt in Scotia iuxta leges deexpianda cçdc Roberti Cari fadas, altera,*^nbsp;Anglia conucniendi locus effet. intcrca miff,qui vtrunque Regem ea de rcc^’nbsp;fulcrcnt. Ad i/Cal.Maij habiro proccrum conuentu poft tongamnbsp;nem ad vclpcrum vlquc produdam Rex Comitem Böihuelix,RobcttuiiiA^/nbsp;uallium.Valterum Scotum,amp; MarcumCarum in areem Ediraburgenfemcu‘nbsp;diendos dedit. Mareix ,amp; Feuiotix fere principes alium alio rclcgauit.raruscnbsp;belli Icmina clam ad uerfus Anglos fpargcrc, Iplc mcnle lulio circitcr odoiD*nbsp;bus hominumcoadiSjCxpeditioncm ad reprimenda latrocinia fulccpit: amp; o’®?nbsp;celeritatc cd profcduscaftra ad Euum Humen pofuit. Non procul indcnbsp;bat loannes Armiftrangius princeps vnius fadionis latronum • Is tantumnbsp;turn viciaisincuffcratjVt etiam Angliad muka paffuum millia pcadeientcif
-ocr page 373-Liber Decimufquartus. nbsp;nbsp;nbsp;fol.16'4.
Maxualliusctiam cius potcntiam rcformidarct, omnibufquc rationibus ’'fxitium intcniarct,loanncs a Regijs miniftrisillcdus ncglcdofidci publicçdi- jnbsp;FbtnatCjCum circiter quinquaginta cquitibus comicatüs incrmis ad Regem vc-j'fct.incidit in cxploratorcs, qui cum velut a ie captum ad cum perduxerunt*nbsp;*^*cum maiorc comituin parte fradagula pcrijt ; Qm cçdis audorcs fuetant,nbsp;'''^Igofcrebant, fc pollieitum fuifle fadurutn, vt agri Scotici propinqui aliquotnbsp;’’'¦Ilia paffuuro Anglis parèrent,fi ea res fibi honorijcmolutuentoquc foret : cumnbsp;ƒ^gli contra fuer int eius morte vehementer Iztäti, vt qui graui horte libcrati ef-’'¦¦t. Sex, qui fupcrfucrunt comitum cius,obfidum loco retentis, cum nihil apudnbsp;’( Rex hoc roctu proficcrct, port paucos menfes pocnas lucrunt ? Ab cis qui do-’¦¦¦fupcrfucrant, nouos obiides exegit. Lidaliani relidis domibus in Angliamnbsp;Npularitctcommigrarunt ; amp; propc quotidianis incurfionibus vicinas regionesnbsp;'ofeftabant* Faucis port diebus Rex proccrcs relegates libertati reftituit, acct ptisnbsp;’ocisobfidibus*^ Ex his Valtcrus Scoius Roberto lonftononota: crudclitatis la-’^onCjVt Rcgi gratificarctur, intetfedo capitales cum ca familia fufeepit inimici-’^s,ac magnis vtriufq; getis damnis cxcrcuit. Proximo anno,qbj fuitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;res a»* f I
'•A
’'¦«litnouitatequidem admirabilis,amp;cuiusadmirationinihilautaudorisobfcu- .j.. J*tas,auttéporisomnia diligenter cxplorantiscutiofitas detraxit:loanncsScotus-»*nbsp;quot;oirio nec litcris export tus, ncc vfu magno tcrû pcritus, ncc ingenij fubtilitatcadnbsp;*lt;i ‘f^udem appofitus, eum in lite quada fuctubuiflet;ncc iudicatû folueret,in Afylonbsp;^oenobij S crucisaliquam multos dies finccibojamp;potuiccontinuit. Resdiuul*nbsp;art Regem tandé pcilata eft. Eiusiuflu veftc mutata,amp;: diligctcr cxcufTajinnbsp;^’^'cEdimbutgenfem leorfûab omniûcômcrciofcpofitus pane, amp; aqua quotidi«nbsp;*Ppoütis,trigïca duos dies omni cibo humano fpotc abftinuit.Inde tanqua re fatisnbsp;'Xplorata, cdudus nud’ in pubrtcu prodijt: amp; ad plcbis cócurfum frequente fatisnbsp;^¦uineptiffimaorationc habita, nihil in ea memoria dignû eft locut* niâquôdf»nbsp;’¦¦xit Mari« Virginis auxilio frctu perferre quandiu lubcret iciuniû. Hçc cû rtulti-’¦ainagis,quâ fraudé pr«fctrcnt,dimiflus,Romäprofcdus,amp; a Pon.Clcmentc innbsp;Modiâ datus,donee iciunâdo miraculi fide feciflet. Ill inc vcflc,qua induti facti«nbsp;Î5 hculi tniflantur donatus,tcrtimonioq} cofirmato figillo plumbco, quod apud Ro-^’nenlcs maximam fidem habet, Venetias vcnit.-aciciunandi fide apud cos connbsp;¦ttiata,cumfevotircum dicerct, ad viaticum itincris Hicrofolymitani quinqua*nbsp;nummos aurcos(quos Ducatos vocantjacccpit. Inde reuerfus folia aliquotnbsp;Nniarû ,ac facculu lapidibus plcnu attulit,quos vidcri volcbat c lapidibus colum-^^ifui Chriftus alligatus vapulauit. Cum domu rcuertcrctur.Londino tranficnsnbsp;’’thcdram.quæ eft in cœmiterioad D.Pauli,afcendit;ac magna populi frcquCtianbsp;ƒ dinonio Regis Angli cum Regina, dedefedione a feda Rom.Pon.cocionatusnbsp;ƒ ibis guide afperrimiSjÄ: per iugulum redituriSjfi paulû prudetiç in eo repertumnbsp;’¦¦¦let. Conditus ibi in carccre cû propc quinquaginta dies continuos vidu abfti-% ’¦¦fletjinde incolumis fuit dimiffus. In Scotia reuerfus cQThoma Duchtio fc co«
^“¦¦gere voluit, qui circa ca tepora ex Italia advcnerat,a:déq; Mariæ virginie flip« ¦¦Igocollata«dificarat;magnûq;c fidismiraculisquæftûfacicbat. SedThomxnbsp;^°pe omnibus vita flagitioliflima crat nota, amp; falfitas miraculorum deprehenfa,nbsp;^^eoiotamé pala redarguere oh metû Epilcoporû audebat, qui hocnouo Atlan-Ç uum iamcaducum purgatorium fulcireconabantur;^ ille.vtviciffimgratiaranbsp;referret, quoiics cxopulctiorib* facrificis co quifpia miflatû venicbat,mcndicû
IL nij« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquem
-ocr page 374-Rerum Scoticarum
aliquem debilitate métis,autcorporis fimulata in promptu habebat, qui fame fanaretur,Ab hocThoma.qui in fociccatcro lucri neminem adniincbat.l*nbsp;anncsScotus rcicduscornaculum fubobfeurum infuburbioEdiraburgcniicon-duxit* altari proopibus credo, amp; ornato Sliam impuberem, fed iingularicrisnbsp;elegantia ccrcis circa accenfisin eoprovirgine Maria adorandam ftatuit.nbsp;cum Ls quaïftus opinioni non rcfponderct, ad priflinam vita: rationcm eftreue»-fuSjpoftquam in timulationefanditatis prçpoftera:hoc tatum profeccrat, vtoiH’nbsp;ncsintelligcrcnt,nonvoluntatera ci,fed ingenium ad impietarero comminifcc”'nbsp;dam dcfuiflc. Injtio fequentis anni.quifuit-r- j 31. Bothucliç Comes quôdcla*”nbsp;in Angliam profcdusfermoncsoccultoscum Northumbtiæ Comitéhabuiilc*^''nbsp;cerctur,inarccEdimburgenfi ad le.Cal.Feb.cuftodiri luffuseft. lacobusSand^nbsp;landius eques obfummam prudentiam, amp; fidem, amp; niaiorem,quam proorti'”!nbsp;locoapud omnes bonos audoritarcm mifluscftad Hercmiragium (
LidaJiæJad latronum incurfioncs inhibendas. Cum ab antiquiflinns viqj tcmP^' ribus nulli eflent in Scotia ftati dies, aut certus locusadjudjcidumde pecuniaJ’l^nbsp;inter ciucs litibus loannes Dux Albinusa Pon,Ro.impctrauit,vt iurrinapcci’*’'^nbsp;annua, quanta fatis efletad paucorum iudicumfalauum (oiuct dum imperarf^quot;'nbsp;Ecclcfiaftico ordini vniucdó,a iingvliiqj pro modo ccnlus cxigcrctur.nbsp;Dumbarius Abredonefis fcpiicopus iuo,amp; aliorum lacerdoturo nominePo*’'’nbsp;eem appcllauit. Ea conrrouerfia tenuit a quinto Id. Mar.vfq; ad od-Cal-M^'^.nbsp;quo die collegium iudicum Edimburgi confhtutûcft, AbijscumabmitæJ’’*’nbsp;ta vtiliter eflent cxcogitata.vt ius arquabile diccretur, tame qui fperabaturcue“’nbsp;tus non eft eonfccutus. Nam cum in Scotia nulla: pene flut leges pra-tertóf^”^ rnbsp;tuû décréta, caq;plxraqj non in pcrperuum.fedin tempus fada, iudicefqi.‘l'’‘’nbsp;infceftjationcro legum impcdiant,omnium ciuium bonaquindccimhoin’^’“nbsp;arbitiiofuntcommifla, quibusamp; perpétua eft potertas,amp; imperiumnbsp;nicumzquippe quorum arbitria fola lunt pro legibus. In gratiam Ro, Po- .nbsp;feuere in Lutheranos cxcrcita, Pont.contra vt Regi tam bcncdcicmcritogf®nbsp;Rcaretur, lacerdotiorum décimas ci in proximum triennium dedit,nbsp;eum Angli ftatum rei Scoticæ tranquilliorcm indies fieri cctncrent, fedext^f^^^nbsp;auxilijsexiftimarent nudatos ,quôd ipfi iccum Galloaduerfus Caroleml^’^L,nbsp;coniunxiflent.vndiqjcaulas belli quarrebant, Menfcenim Aprilie Bcruicof’^Pnbsp;ditionefada Coldinga*T,iam.amp; Dunglaflum, multolq-, pagosvicinosab^d^Pnbsp;daferro flammaquefoedarunt, nullis apparentibus caufisirritati, nee miß’'nbsp;dcnunciara.Quam enim cupide id bcllum fufccpcrit Anglus, ipfiusedidun’^j^^,nbsp;multopoft vulgatum dernonftrat , Aitcuiro prxfidiarios Bcruici licentia'^^^j^jjnbsp;rum apud Scotos iadorum irritates fuifle . Verum ip(a verba in edido in'nbsp;nullam concumcliam habent, Hxccaufa ciim ncipfisquidc fatis iuftavidef^ .j,nbsp;Canaben viculû ignobilem cum paupcre Coenobio ad limite fitum,dc qu®nbsp;vnqua conrrouerfia fucrat tanquâ (ui iuris repetunt, amp; Duglaflios cxulcs rcnbsp;petut, Angluscnim cö fuan' turn opera Gallo adconcccflaiiaviderct,vte^nbsp;pado carerc pofl'ct.eumo; fccdcrc,in quo Scotis non caucretur,obftiidûnbsp;noncxiftitnabat fore difficile ad quaflibctconditioncs cosprotrahere.Acc^“nbsp;quôd alicnato per pace Gallicam, amp; diuortium cum amitafuaCçIarc,acRn^|.jj,nbsp;bcllum apud omnes Regex Chiiftianos ciente.roagna domi rebusnbsp;qucrct occafionc: amp; Scotus,ne aducrlus hoftis minas effet imparatus,fratre
-ocr page 375-Liber Decimufquartuj. fol.iö’y.
^oraaiacComitcmcdido per vniucrfum legnum miffojVicarium fuum pronufl I *'’t: 8c quia litnicuagt; accolar per fe Anglis magno mcrcenariorum præüdio ftetisnbsp;{’’teseffe non poccranc, regno in quatuor partes diuifö,Gngulasper vices juflit po-J^ntiorcscum fuisfamilijs mittete, amp; quadragenos illicdies morari . His copijsnbsp;oiinorbem fuccedcntîbus, magna (Irages villarum, amp;arcium agro late perva-^tofaâaeft. Anglos (uacxJjcdatiohcFruftratus.cum prarteropinioncm belluoinbsp;videret,8calia fibi præuertendacxiftimaret, pacem libérer cupicbat,led earnnbsp;æ peti volebatxum e ciignjtatc lua non crederct illam aut ofterre, aut petere»nbsp;oînmodinîmum vifum eft, vt pet Galium communem atricum resconficero-Stephanum Aqueum legatiim inScotiam mißt,qui difpicerct.vtrius cul-P^Mluniid inter vicinos Reges ortum eflet ? Rex de belli caula diligenter fenbsp;conquentur de fuis legatis diu fine refponfo in Gallia retentis; legatonbsp;’ Ceded dac literal, quibus petit a Gallo, vt mancat in foedere antiquo. amp; amp; loan-^ciroregeRothomagi renouato SimulinGalliathDauidemBetoniummic-ƒ'lui Anglorum calumnijsrefpondcret » itemquide fccderc anriquoferuangt;nbsp;* noua affinitatc iungenda agerec » Datcidem literas ad Senatum Parificn-. acerbas; amp; qucrclaiu plenas de ijs, quz Rothomagi pada, amp; tranfadacranenbsp;^^c^Francifeum Regem Gallorum ,amp;Ioanncm Scotorum Proregem , Veteranbsp;q ^*’gt;conucnta,pada, fœdera hcgligiingratiam hoftium quondam cómunium»nbsp;lieras iufTus erat lcga:us,fi,quç ei mandata étant in Gallia minus fucccdcrét,nbsp;J^cilioiudicum dare, ac fc ftatim in Flandriam proripcre,co f vt verifimilc cft)nbsp;ie amicitiam,amp;fœdus5amp; affinitatcm inftrucrctcum Cçl'atc. In Britan-
Q *nterea amp; bellum gcrcbatur, Si ad Nouüm caftrum deiurc belli ccrtabatur. intet vtriufqjgcntis ad pacificandum mifTos legatos non conucnirct^mifTusnbsp;fe(^^“'*°VidoFloretJsadrcscóponcndas. Ei Scotusrcfpondit.fcquacunqipof-iti rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gtätificaturö,fimul de re coniugalifde qua qui tranfigerent,legatos
pallia habcbat)quod vifum eft pro téporc cû co cgit. Floreo pacis interprète, ’^ndijs a limite vtrinq; dedudis inducia: fada;,quas mox confccuta pax cft,Pacónbsp;quâquâ proximis aliquot annis cûGallo,amp; Carolo Cçfarc pct legatosnbsp;lt; ƒƒgt; nunc tarnen ocio ab alijs curis impctrato de co vchcmctius,qua alias cogi-fibi exiftimauit. Kc praeter cómuncscaufas affinitatc potentefemuniendîjnbsp;(j ^niiliæ^quæ ab vno pendebat per fobolcm firmandae, etiâdcproximorû hxre-(K’niprobafpe cura: animû cius alioqui fufpicaccm anxium habebant. Mulunbsp;|^‘*^écruni animosad regni expedationem crigebant. Opes domcfticç.folitudonbsp;inciiutaaetas, animufqjpcriculoiùcotltcmptor, quæ non modo fortitetnbsp;l^*°at.fédctiâfeduloprouocabat, vt qui fçpccÛ paucisaduerfus fcrocifTimos laides proficif'cés, frequéter cos numéro fupcriorcs vcl cclcritâte prxuctos capic-jl^^:vclRcgjj nominisrcucrctiaattonitosinditionéaccipiebat; dicmq;,amp;nodc’ j .- '0 ft*.nbsp;fedens continuabat, viduqj tcmcrcoblato, ac femper parco vtcrctur,
^®”^’^^o”*®sinfpcm propcccrtàm crigcrcntjlongum tamevidebatur \ nbsp;nbsp;” J » •quot;/M*
aut natura:fpontccafusimminentescxpcdatc,niâ infidijs mortem ci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**
jjj’^nrarcnt, Ei rei dabant occafioncm eins nedurnarad arnicas itioncs, ad quas f'inqj vnum, aut altctum comitem afTumcbat. Sed cum hæc omnia praeternbsp;t cxpcftationcm accidcicnt.ftatuerunt f'pcm legitimx prolis nuptias,quoadnbsp;ejr^otcratiimpcdicndo tollere, Quanquam loanncs Dux Albinus,cum Prorexnbsp;bhuic incommodo faiis profpcxiflc vidcbacun qui cû Rothomagi vécus inter
G allot
Rerum Scoticarum
t •
Ga'los,amp; Scotos focdus renouarct,ctia caueiac, vt Franci filia natu maxima Sco-Co locarctur. Scd hoe fœdus duo impedimenta obicda propcdircmerunt. Nafl Gallus ftudio maxime, amp; diligctia Angli in libcrtatcro ex Hiipanorura roanibu*nbsp;rcftituius.fœdus adeoamplum cum eis fecit, vimultuin Scotico fœdcri dérogé'nbsp;rctur:amp; filiaFrancilci natu maxima iamdudum decelTcrat. Petebat igiturScotuJnbsp;{ natu proxiroam Magdalenam. Cum adeam depolcendam legatos inififlct.pit^nbsp;puellz vaictudinem cxculabat:eamq;adeo infirmam, vt nulla non modo fpcsli'nbsp;herum,fed ne diuturnac quidem vita: elTc pofler. Sub idem rempus de aflinitst®nbsp;cum Carolo Cçlarc iungenda pct legatos agitatura, tandem 24 April,aunoro*!'nbsp;Icfimo quingencefimo tricefimo quarto Cçfar Godlcâlcuro Éiycum, quôresd;nbsp;fet oceukior Toïeto per Hiberniam ad Scotum mißt . Iscum cxpofuilTct nwnnbsp;data ßbi a Cçfarc de iniurijs Catharinæ amitæjfiiiicquc cius ab Anglo faâis.nbsp;vniuerfali concilio conuocando. De Hanefi Lutherana cxpugnanda.de ?nbsp;eontrahenda. Ibi Cçfar per literas optioncm Régi dabatde tribus Marijs propi®nbsp;ouisfuis: r hæautcmcrant Maria Caroli foror viduacçlbaTurcistiusroariiûLU'nbsp;aouico Vngaro, Maria Lufitanaex Leonora fororc, Maria Angla ex Catharin*nbsp;amita nata .Et quia pronicrem in has nuptias Carolus Regem fore lcicbacjn camnbsp;magis partem incumbcbat, vt Scotum a Gallicçamicitia:rcfpcduabduccrct,Âi^nbsp;lt;um Anglo cadern opera comn itterct. Rex ad carcfpondit.matrimoniuinciin’nbsp;Angla multisquidcm medis, fi con fieri poffct,vtilc fore, verum rem cflcfpciiO'nbsp;tettx, maioris pcriculiamp; laboris, ac diuturnioris raorç,quam folitudo ipfiusgt;9'^*nbsp;vnicusin fuafamilia cflct,fcrrcpofict. Ex omnibus Carlaris propinquisniaxi®^nbsp;eommodam luis rationibus Chrifticini Danorum Regis filiam ex IlabcllaCaro** ƒnbsp;fororc genitam. Ad id paulo poft efirn Carolus Madrico rcfpondsfict, camnbsp;iampromifiam ,quanquam Ca.’farconditionibusoblatis magis ducerepio®*“’*nbsp;Regem,quam quicquam veile tranfigcrcvidcrctur, tarnen h^cadio nonnbsp;ninodepofica « Tranquillis domi rebus Rex Scotiam nauibus circumirc ftacuit**nbsp;amp; fcroccs Infulanotu Ipiritus ad impcrata facicndacogcrc. Primum ad Orc^ûnbsp;appulic, Ibi turbas cxortascompofuit,pauci8 é nobilitatc captis. amp; incuftodia®nbsp;datis. Duas arccsjaltcram Regis,alteram Epilcopi prajfidijscommunijnnbsp;cçtcras infulas obcundo principes earum ad fc accerfijt : renuentes vi expit : 1®'nbsp;pofitis vcdigalibus, acceptilque obfidibus, ac turbandanim rcrum audorib®nbsp;cum abdudis, pia’fidijfquccfuocoroitatuinarccsimpofitis , alios cd ucibusr^jjnbsp;dimburgum,alios Dumbarummifit . Nam Dumbariareem circa hart tc®P®‘nbsp;Rcgi loanncs Dux Albinusrcddidit,quam ad cum diem prçlidioFrancoruo’nbsp;tinuerai? Proximo menfeAuguftoacritcrin^Luthcranosinquifitum. Q®nbsp;coadi publiée rccantare j nonnulli quôd citâTi nor? adeflent, exulcs pronuno^nbsp;duocrcmati : quorum alter Dauid Stratocius criminis omninopuruscrat-cum in decimis publicano foluedis paulo pertinaciusagerct,Luthcranif®*®^nbsp;fatus.poenas cómencicij criminis luit. In conuentu, quern Rex ad l^trocimjspnbsp;gandayicina ledburgi habendum curaucrat, Valter us Scotuspcrduellionisoanbsp;natuSjin arcem tdimburgenfem eftinclufus, ibiqucquandiuRcx vixitp®®*nbsp;fit * Eodem Aug. menfe crim Gallusexculatafvti didum eftjfilix valctu *nbsp;Scoto.quanuisalia Rcgij fanguinispucllaobtuliftct, mifli in GalliaIcgatilac^nbsp;MorauiæComes regniVicanus,amp; Guliclm’Stuartus AbredoniçEpikopus® 'nbsp;loanncsautem Arefkinus terra, Quoniam mandata qu«dâadAoglwk)
-ocr page 377-Liber Decîmufquartus. nbsp;nbsp;nbsp;folds’g.
Additus eft cis quarcus, Robcrtus Reidus vir bonus ,ac non vulgari prudenua. öi Regjj fanguinis puella Maria Borbonia Caroli Duds Vindocinêfis filia cis ob»nbsp;eft, qux Rcgi collocaretur * he extera quidem fadlc conucnerant ; tarnennbsp;'gativeriti, nc ex anitno Regi hx nuptix forent , fponfàlia co inconfutio faccre .nbsp;^onaudebant. Interca Anglus, vtrem tantum non tranfadam turbaret, mißt in ^quot;‘5*7nbsp;^otiam S, Dauidis flue Mcncuenfem EpHcopum menfcNoucrob« qui libellosnbsp;^’’glico Icrmone (criptos religionis Chriftianx dogmata continentes ofièrrct, Re-^'ßiquc rogaretjVt eos pcrlcgcrct, ac diligenter, quod in cis fcriptum eftet,expen-^^ct « Is aulicis quibufdam facerdotum ord ini additiftimiSjCosdedit inipicien-At illi vix infpedos hçrefcos damnarunt,amp;; Regifunt gratulati,quod oculos innbsp;^’*0 peftiferis fcriptis intuendis,non confcclcraflet. Hçc Icgationis cauia vulgo eftnbsp;^'’Qinaca. Sunt qui fecreciora mandata fuiftc ad Regem allatacrcdant. Deindenbsp;.'‘CwEpifcopus cum Gulielmo HauartoDudsNorfokix fratreSterlinum adco .nbsp;’?^pcàatus vcnit.vt Regem prope ante rumorcm fui adventusopprefferit. Pete-’^Anglus, vt diem Scotus diccret, quo die derebus magnis,amp;magnopercad v-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'*quot;9quot;'
f*'ifque gentis faiutem pertinentibus fecum colloquctctur : magna fpe, û extera '°^ucniffent, fore, vt ci filiam collocarct : ac totius cum Briiahnix Rcgcm poft (ènbsp;pnquerct: amp; quo firroius promifliscrcdcrct.cum in prxfcntia Ducem £boracengt;
Anglici Vicariura pronunciarct, Cura lacobus tam magnis promiftis .Center fuiffet aftenfus, ac de die conveniflet, dux fadioncs prof edionem Regisnbsp;J?Angliamimpediendamfufexperunt 4 Harailtonijoccultc2jquqd^qximicf-|‘’»~'/w**‘»lnbsp;ha:rcdi.s,id laborabant, ne Rex vxorcm duccrct, libcrofqucrclinqucrct »quir*''^'* »-5«*;
Q^alucccflioneregni cxcludcrer, Sacerdotcsipüfrequêicscótendebant. Caufx ^‘Pccicm honeftx prxtendebantut.primum pericula,li in potcftatcm veterisini-, *ci»Rex cum paucis itfc darct,vbi ei velit nolit,alienx voluntati obtemperâdumnbsp;°ret, Recitabanturraaioiuroexempla,quivelcrcdulitatcfua, vcl hoftis perßdianbsp;^f^trcmam ncccftitacem dedudi,cxaraicispollicitationibus, damnutii, amp;igno-^‘hiafia domum rctulcrutit. ladabatuf lacobi primi ihfelix error,qui pér induci-’’’ntetram(vt rcbatur)amicam dclatus, per annosododccim captiuus detentus^nbsp;’ndctn expreftis ab co conditionibus, quas ncc debuit, ncc potuit accipcre,auarenbsp;^iseft venditus. Profercbatur Milcolumbus primum, deinde frater eiùsGuliel-püsScotorUm Reges illedi Londinum pcrHenricum fecödum,atq} inde in Gal-protradi, vr ipccietn belli gerciidi adverfus Gallura vetufto foedere fibi con-Mum prxbetent. At nihil hotum Hcnricus odauus faciet . Ptimüm qui iftudnbsp;^¦eiKùs ? deindecuius imprudentix eft fortunas omnes, vitara,dccufqj qux in tuanbsp;‘•’anu (unt, alicnx pcteftati perraittcrc î demö facerdotes, qui pro aris ac focis fibinbsp;^'ftanduro vidcbant,Iacobum Betonium Fanl Andre? Archiepifcopum,amp; Geor-Crichtonium Calcdonix Epifcopum, fcncs inualidos ad aulam pertraxerat,nbsp;. Jffnetereligioncjhoccongrcflu prodi,quxtotfxcuiisa maioribusfcruata,cufto-^sfuos feruaucrit:cuiusruinamoxregni intetitus eflet fccuturus. Earn Icuiflîniisnbsp;ecaufis dcfercrchoc prxfertim tem porc, cum vniveifus orbis pro eius incolumi-vota faciat,amp; arma induat,non dico quato cum pcriculo in prçfcntia,amp; in po-^tüinfarnia,led quanto cum fcelerc amp; impictatcfitcoiundum.His velutroachi-*5adtnotis cum Regis anirouiuperftitionibusobnoxiura labefadaftcnt, turn cor-ptis,qui plutimum potcrant aulicis,magnam pct cos Regipccunix vim pollicitinbsp;P^nituSjCum a collloquio avertetunc » Anglus pro co ac debuit rcra indigne tulitsnbsp;itadifcoc
-ocr page 378-' 7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rerufti Scoticarum
ita difcordiarum feminairetutn iada ? Interea Rcx diuturnum coelibafum^^^ rime ferens, non magis legationibus excernis, quam domefticis aulicoruro di»^nbsp;tionibus in diuerfa diftrahebatur , omnibus vtilicatem publicam prarfercntib*’' ƒnbsp;muleis tarnen e publico negocio priuatum emolumencuro fpedantibus, amp; 9“®'’nbsp;quam plærique rebus Caroli florentibus aifînitacem cum co vtilemnbsp;Rex iplè tarnen proniorin Gallicam amicitiam erat ? Itaque cum per lega^sfnbsp;nbsp;nbsp;,
non conficerctur, ipfe in Galliam nauigarc ßatuit, amp; clafTe pro temporisbreuica nbsp;nbsp;i
qxi
i' * gt;
ornata »feptimo Calcn. Aug, portu Lethæ foluit, omnibus quo pergeret ign®*’?' / Nam plurimi rebantur Angliam petere.vtauunculum conucnirct, poenitentia’’^nbsp;delicet dudum,quod fuperiore anno cum eo congreflus non effet . Sed cumnbsp;tempeftate «entis contrarijsiadarcturjfcifcitanti nauis gubernatori, quemnbsp;leneri vellet,in quamlibct,inquit, fi neceffeeff terram appelle præicr vnam Ang^*;nbsp;tumdemumciusconüliumeffintclledum . Igiturquanquaradomumic''^ fnbsp;poffet, maluic tarnen Scotiam citcumvedus, iter per Oceanum occidentalena^nbsp;periri ? Ibiquoque ventoparum (ecundovfus, exconlîlio paucorum dorffl*^nbsp;retro vedus cft. Eam rem experredus adeo ægre tulit, vt lacobum Haroiltoniu^Jnbsp;iam inde acxlb Comité Leuinix invifum, ex eo implacabili profcqucrcturooi ‘nbsp;nequccxtchsciusconßlij audoribusvnquara fatisxquusfucrit, Nequedeefa*”nbsp;qui vtirx regix obfecundarent, Hamiltonium ûmulationccffîcij, révéra vtco^’nbsp;tus einsimpediret, fuiffe iecutum infimularent » Iterum nauigationemnbsp;rus , raultis c procerum numero proièquentibus, calendis Septemb. foluit ) anbsp;dccimo poft die Diepam Normannix portum appulit. Inde vt faroamfu’^.nbsp;ventus prxvenirct, occultans quis effet, ad Vindocinenfis oppidum, vbi tut®ƒ * 1nbsp;uerfabatur, magna celeritate le contulit . Cuius filia cum ei vifa non placu»'nbsp;ad aulam reda contendit. Ec cum ad Regem Francilcum prxtereius aliotui^^nbsp;expedationem vcniffec,ab eo amantiflime eftacceptus:qui fuam ei filiamnbsp;Jenam propeinuitusfextoCalen Dccemb.defpondit.Patercnim,vti antedid*^nbsp;cft,qui filiam natu maiorem ob valctudinis infirmitatero ad liberos procrcados*nbsp;habilem rebatur, filiam minorem, aut aliam quamlibet e nobilitate Gallicanbsp;rem offerebat • Sed lacobus, amp;c Magdalena iam ante per nuncios araorcin^nbsp;coalito, amp; ex mutuo afpedu,congrcffu, amp; colloquio confirmaco de Icntentia ¦nbsp;duci non poterant. Nuptix Calcn. lanuar,fadx i anni millcfimi quingcj?!^^^nbsp;tricefimi feptimi, cum (timma omnium Ixtitiain Scotiam claffe Gallicaconu 1nbsp;appulcruntad quintum calendar lunij . Nec diu illa fuperftes fuitfebrenbsp;confumpta, Deceffit Nonas lulij cum ingenti omnium,prxtcrquam facerdotnbsp;mœrore,quod ca viuafquam feirent fubamitx Reginx Nauatrx difciplinaedfnbsp;tarn) formidabant luxui fuo,ac libidini modum impofitumiri» Cxtcrisciusi®nbsp;tantum dolorem attulit, vt tum primum ( vt opinor )apudScotos veftislfg*’jnbsp;vfus occeperit : qux, ne nunc quidemquadragefimo poft ajmoquanquamn’*^^nbsp;publici in peius fere proficiunt, admodum cft frequens. Legat! in GalHä®nbsp;tim Dauid Betonius Cardinalis,amp;: Robertus Mafcuallius miffi, qui Mariamnbsp;fianam Longovillani Ducisviduam accerferct. Nam Rcxidquod evenitde^'nbsp;vxoris veritus in illam oculos conicccrat. Hoc anno Bothuelius,quod in Ang'^ ƒ
C UIlWpiM»’ ft Cætcriscius»»!
1
1 clam commcaret, amp; cum Anglis ctiam in Scotja clam confilia conferret extra Scotiam,Angliam, amp; Galham fuit rclegatus. Circa idem tempuscoOr^nbsp;ces pcrduellionis fuerant infimulati, loanncs Forbofius iuuenis acet, amp;
1
-ocr page 379-Liber Decimufquartus.
familiæjamp;faâionis princcps abHuntüço aemulocreditur opprcffus. Eratcnitû nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i'
«iuidamStraihinushoraoadquoduisHagitium proncpius, mulcos annos forbo- h**'*’**’ fiovaldefatniliaris,amp;omnium ci ncquiccrp«tratorumautc5fcius,aui particcps* f'*'nbsp;*utauäor. Is parumfvc rcbatur)ab co pro mcritocukus ad inimicum eins Hun-’ilarum feconfert : amp; crimen capitale vel ad cum dctulit,vel(vt plurimi putant,nbsp;’nacum eo con finxif quod Forbofius videlicet ante annos complurcs deRegcnbsp;®ccidendoconßlium inilTct . Id crimen quanquam nec latis firmis argumentis,nbsp;j’fcidoneisteftibusfuiflrtprobatum , ftudiainimicorum iniudicioncmioemnbsp;«terent, decimotettio die lulijaiudicibus magna ex partcab Huntilarocondu-
^’^isdamnatuscapiteluit. Scdeiuslupplicium vulgo minus tr;ftcfuic, quôd crû ’'¦'•niiniSjobquod pœnasdcderat, expertem hoininescrcderent, tarnen ob fupe-^*oris vita: facinora morte nonindignuen exilhtnarent « Strachanus indcx.quodnbsp;^^Qtutn crimen tarn diu coelaflct, extra Scotiam relcgatus complûtes annos Lutc-’^*''ixit,adeofœdc,amp;ncquiccr, vt nullum incocrimen incrcdibileciret. Rexnbsp;®°nadeo multo port velut poenitentia dudus, Foibofij altcrum fratrem in fami-’•’iluam recepit, altcri claris nuptijs audo bona in fifeu n redada reftituic Poftnbsp;^'•cos dies aliud Iccutumcft indiciumnbsp;nbsp;nbsp;reorum generc, amp; fcelehs nouiratc,
Ij^^trocitateiupplicij maxime miferabilc 4 Ioanna Duglartia Comitis Angufia:
*11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Leontis Reguli Glammifij vxor, item filius cius amp; poftcrior marirus
’æipicnsCambellus, loanncs Lconpiioiis manri propinquus, amp; fencxläcrifi-^^inlitnulati, quod Regem veneno tollere voluißc dicerentur * Hi omnes roriartidue procul ab aula viram agitaient, nec quiequam, quodecsnbsp;apropinquis.amp;minirtiis foret txprertum,toimentis tamcndamnati,amp;innbsp;L ^’^Edimburgcnfem cenditi . Duglairta quinto po^Forboiij fupplicium die :
; crcrnacacum maxima Ipedantiumcommileratrone. Moucbatenimhorai-^*’/' gt; t ' ; ç ^^'pfius, amp; maiiti nobilitas amp; in iuuentævigorc forma; inter paucascgregiae'*” 'nbsp;Înbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*titer ipfum fupplicium vinlis in foemina animi fortitudo ; fed
* quod fratrisexulis odium plus quam crimen fuum ci obefle jd , MaritusciuscumexarccEdimburgcnrt euadereconareturperde-funem , led forte breuiorem , quam vt radices rupis atringeret.fradis eonbsp;totius corporis olTibus ,fuit extindus. Filius adokfeens fimplicior,nbsp;vt lufpitio tanti facinoris in cum cadetet, in arcem inclufus, amp; Rcgc dc-(ç^Qiortuodimiffus,adcmptabonarccuperauic ? Acculator fuit GulicImusnbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ispoftquamfamiliæ nobdtffimx intcritum c lua calumniaim-
I ’hl nbsp;nbsp;Vidic, fera poenitentia dudus fuum fcelus Regi eft confeftus : nec tamert
*’)r reorum leuauii, aut efficcrc potuit, quô minus bona fifeo addiceren-
! ti)|^.’^‘^^'tï’oqirthuncfccutus eft anno pofttidic Iduslun, Maria Gulia ad Bal-/ p villam Iacobi Lcrtnonihij appulit. Inde terreftri irincread Fanum
Luiheranifmi fulpedicomplûtescaptifunt. Subfincm | '*^0 bitp’^rtquinqjcremati :nouémrrêcântarunt.compluresexiliodamnati. Inhi« inbsp;Hoç^^-tg’usbuchananus.qujfopitiscuftodibusper cubiculi feneftracuafenK.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/
\ Regina filium pc per it ad FanvunAndrex . Item prox~mó anno alte-ksç *‘^em . Hoc anno, atqucjtem lupcriorc magisquietx, quam compolît;é *
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Necramfeditionum caulâc^quam audor deeratimultiscupicntibus,
®*ïJincaufofc cumultusducero proftteti. Nam Rex prouilis iain hxrcdibus,
Kkt j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defua
-ocr page 380-Rerâm Scoticarum
eu eç
{A^r4hA fy'ht
de fua falutc fccurîor nobilitatcm vclut ignauam, Si imbcllcm c«pîteoflt^’* rcjtanqugmaducifusdomumfoboleconfiriratatn nihil auluro». Aciaro®“nbsp;ftrudioncs ociofas animum adiccerac . Adhzc pecunia opus habcbat Rcï* Jnbsp;cgens accupicns : vndcparfornaidoinuafîtamp;nobilcs, amp;lacetdotes,duiBf ,nbsp;quifquetempcftatcm a(cinaltcrum inclinarccontcndit . Intcriat quoticsâPnbsp;farailiarcs de inopia publica qucrebatur, altera altcrius fadionis opcsoftcn^nbsp;Vclut prçdam paratain,amp; ille modo hjs,modo illis alîcnticns,vtrofquc intef*P® ’nbsp;formidinemquc lufpcrifos tcnebat. Igitur cùm ea tempcftaielegati Ang^nbsp;inaulam venilTcnt, ab rcquc pctijflent, vt tboracum ad auunculum icccdcnbsp;magnumquc fi id taccrèt.operæ prcciura polliccrcntutj ac prolixcdc fui R^ê*nbsp;n3orc,amp; bcncuolentia crga cum (pondèrent,fadio facerdotibus iniquior totonbsp;natu, atque animi viribus co incubucrunt, vt Rex tempus, locuniquc collo^nbsp;petitum obirct . Id cum iacerdotes refeiffent, adum de ordmefuo rati,nbsp;congrclTum Regum impedirent, amp; corum concordiam tufbarent, odioruM.nbsp;femma Regem inter, amp; proccrcsiaccrcnt . Crones auccro rationescifcun^’p’^nbsp;entibuSjVnum illud turn prçlcnti nialo remediuro prarfcntiflimumeftvifun’rnbsp;nimum Regis aduerfus pccuniam infirmum largitionibus immenfisnbsp;tur, propofita ante oculos pcnculi magnitudinc, Si fluxa, amp; incerta prominhrunbsp;hefiilium fide, pccuniam domi amp; maiorcm, amp; facile parabilcro eftentant.nbsp;mum de fuo in annos fingulos fc trigintaaureorum miilia contnbüturo$,cîtet^nbsp;que omnesfortunasad incerta difcr:minum,fi res poftulct, paratas fore pollR'^*’^nbsp;tur. Ex bonis vero corum,qui aduerfus Pont.Rom.audoritatc, Rcgiamqoei®^nbsp;ieftatem rcbellarcnt, amp; nouis, ac Icelcratis tcrroiibus (latum ccclcfiarum ƒnbsp;rcntjpictatcra cucrrcrcnc,magiftratuUm iuta toUcrcnt,ac tot (æculoruœ inBo*:*nbsp;conucllcrcnt ? Ex hoiü inquam bonis in fifeum rclatis pofle (upra centumnbsp;rum roillia annua confici; fi Rex tantum fquoniam ipfidccapiteciuium ius di^'nbsp;re non polTcntlqualcm vclint iudieem ferret. Cçtcrum in quæftionccxerccnnbsp;nullum fore pcriculum,aut in iudicando moram ; cùm tot hominuro tnil'i»i’**’nbsp;dubitent veteris, amp; noui teftamenti libres contrcdarc, dcPont.potcftâtcfcf*”ænbsp;nes (crere, vctcrcfquc ritus ccclcfiæ conténendo rcligioûs hominibus, ac Pco • ‘nbsp;cratis orone obfcquiumjacrcucrcntiam dctrahcrc. Hseccuro illi vchcmcfltt^*^
gt; datus cft CIS iudex ex animi fententia lacobus Haroiltoniusnotfaus t-ô'
'¦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ .gt;nbsp;nbsp;nbsp;mitis Araniæfrater, raultis largitionibus anteeis obnoxius ,amp;qui facinorcqu^ fj
tumuiscrudcli Regisanimum iarodudum offenfuro fibiconciliarccupcrct. ’ ncrat in Scotiam circa idem tepus lacobus Haroiltonius Limnuchiconucntüf,nbsp;iuridicorû præfedus,idcmquc (uperioris lacobi frater patruclis, Is poftdiutu^*’^nbsp;cxilium,cum aduerfus lacobum nothuro iudiciû eflet profclTus, impetrato inp^'nbsp;triam ad tempus reditu, acintcllcdo, in quanto dilcriminciplc vna cumnbsp;puriorisdodrinx ftudiofis verfarctur, filiüad Regem in Fifam tranfmilîuiû 'nbsp;qui cum nadus antequam nauicula confcendcrct,trcpido nuncio hominem ahnbsp;qui natura fufpitiofura implcuit, rem eflecapitale,amp; toti tegno pcriculo(am,o*“nbsp;Rex aduerfus infidiatorcm facinusoccuparet, Rcx,qui tum in Fifam propcrahat/nbsp;iuuenem rcmifit Edimburgu ad conuentum (quem Scacatium vocanrj:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
ucnirciuflit lacobum Lermonthium , lacobum Kircadium, acThomam Ard*' ƒ* nurarquoru primus erat familix prçfcâus,alter Quxftor primarius:neuterttch'
/ / gioncpuriorcalienus; tertius Papillicçfaâionidc4iufliniu«,amp;Rcgiahcpiftolilt;»
-ocr page 381-Liber Decimufquartus. fol.172.
tnandabat, vt nùnclo æquè ccrtam habcrcnt fidcm , ac fi ipfe pra:fens cadera ^îtrarct,acannulum nutum de digito detradû pro tcficra ad cos niifit. Hi cófilionbsp;’’Kerfe com unicato, lacobum iam pranfutn, ac fcad lier cxpcdicntcm doœj fuxnbsp;•’óprehendunc.* amp;: in arcem dant cuftodienduin. Ipfi cum per cxploratores com-PfinfTent, RegecxoratodimifTumirijptartcr publicumpcriculumctiafibi metu-^Ktes, fi homo fadiofus, Si. potens, ac tanta ignominia laccflitus incolumis cuade- ƒ»•**lt;¦ •»*/nbsp;’ft.non ignariqiiàm acerbe, amp; crudclitcr vindidam cxcrccret,fumma celcritatc «î»»« [vJnbsp;’Kaulara proueCb,difcriminispræfcntiâ,ingcnium prauû,animumacrc,opcsque, )‘**v*'?nbsp;^tnoia quam fufpitiotilsimc pofiunt in maius aagetes Régi perfuaferunt, ne ho-K’inéiuxta callidû,amp; audacc.adhæc ignominia irritatum mdida caufa libcrarct»nbsp;^ë'turRexEdiroburgum, acindcad Setonium profedus, lacobu adeaufam di-’’Çndâpromiiufiit, ac iudicio more patrio confiituto ,damnatum capitc muka-
amp; corpore poft mortem laccrato, partes cius in publicis vrbis locis lufpenfa:. ^Hmina aduerius Regem obieda, quod certo die effrado cubiculo Regem tru.nbsp;’^¦darcconftitmfiet r quôd cum Duglaflijs hoftibus publicis fecretaconfiliacom-’’’unicaflct. Eius mors ob federate adara fupcriorcm vitam paucis attuJir do-æ’etii,prçterquam propinquisgt;amp;: facerdotfi ordini, qui in cius incoluniitatc om-”^01 propc fuarumfortunarum fpcm collocarant, Ab co tcmporcfulpitioncad-’’’^dusnobilnatcin auda cunfque fubindcanimura anxium vellicantibus,infora-’’’Jsetiam nodutnts mensægra follicitabatur : quorum vnum infignc circumfer-’”1. Videre vifus eft lacobum Hamikonium enfeftrido inlcrucntcm primumnbsp;^'’îtturo,deinde finiftrurn dctruncafle brachium : cumque cóminatusfuiflet,fenbsp;’cui,vt Titam quoqj adimcrct, 3ftuturum,ftatim di(paruiirê,illc trépide experre-^”5,cum defomnij cuontu mukafecum volueret, paulo poft allatum eft vtrunqy'quot;^'nbsp;‘’Ktn, altcrum ad Fanum Andrez, altcrum Sterlini eodem propc temporis mo-'“*'**nbsp;J’”’ntodcccflifle. Intcrca cum Anglo iamdudum infenfo ncq;certapax.necbel-.”111 erat. Nullaenim armorumdcnunciationec vicinaScotiaprçdæagebantur,nbsp;Angli de rebus repeiundis appellat! quicquam zqui refpondebant ; ncmininbsp;®’3t)Dcerium Hcnricum ob fruftrationcm ad Eboracum colloquij grauitcrin-^gtiati. Scotus autem etfi pro certo habcrct bcllum inftare,cenfumq;habuiflet,nbsp;* rratrero Morauiz Comitcm vniuerfis copijs dueem defignaflct,amp; in belli appanbsp;'’’udiftinereturjcgaifi tarnen ad hoftemmifit,qui fine vi,fi fieri poflet,rem com-^'’tîercc; Gcorgio interim Gordonio cum mediocri manu.vtincurfionum licen-inhiberet,ad liraitcm miflo* AngliGordonianorûpaucitatc cótcmpta,cumnbsp;^^leduardum cremandum propcrarent, Georgius Humius cum quadringentisnbsp;^Kiiibus cis Ic obiecit; prçlioq; acri confcrto,cum Gordoniani procul vifi eftent,nbsp;j^^^uiniecto cfFufafuga fehofli fubduxerunt. Cçfi noadeo multi: pluriroicaptunbsp;Cobus Lermonthius, qui ad Nouum caftrum de pace agebat,vix tandc tefponfonbsp;^0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apparatus occukior foret,vna cum Anglorum cxcrcitu redire
Iç '^^^ft’bidem exercitui oecurritEboraci Joannes Arclkinus,amp;'
e Scotia miffi . Hi quoq; ab Hauarto,qui copijs przerat retenti ; nee ^^^Y’roiffi.quam Beruicurn eft ventum. Scotus ante legatorum reditum certiornbsp;jj ’ducntu Anglorum per cxploratores fadus ad quatuordecim millia pafluum
Fanum caftra pofuit j przmiifo Georgio Gordonio cum decé ’bus,qui vagas Anglorum populationcs prohibcrct.Vcrum is nihil mcmoratunbsp;gounigcffit: acneIcuiaquidcmcctcaminacum hoftecoolcruit. Rexrairumnbsp;Kk. ij.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inffiodun)
-ocr page 382-Rerum Scottcarum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I
* /
•trv
^-vi» •-*• *• lt;Hf ( lt;1 r )nbsp;V *• *‘lt;*fc* ?**'*XïtAnbsp;pil.a lp«)'»' *» **•nbsp;av^'»* vmpK
in iroduin cupicbat prxlio dcccrncrcjaducrfanobilirate, a quibos id iirpctrâi* non potcrat. Picnusirarum muliaincosfuditconuiiia,imbcllcs, amp;roaionbulnbsp;indignoscosccn'gt;pcllans,acfubindcdiditansqiiandoàb cis proditiiscflct,fcc''j| 1nbsp;fua famiiiaquod illircnuiflent.fadurum. Ncc placari porcrat.quamuis ftcqucH'nbsp;tesdiccrent.fâtisciad gloriam perpctratum ,quôd tantum Anglorum cxcrciiUtnbsp;tanto tcmporc collcdum.ac Scotos ex itr prcuifo aggrcfliim, ac magna comwfnbsp;nanté,non modo libéra populationc prohibuifTetJcd per cdo dies, quos in Sco«nbsp;tia manierat, itacontinuiflet, vt vix vnquam vitra mille paflus a limite fitaulusnbsp;difcedcrc. Nam Bcruico AnglusegrelTuSjaducrloflurainc Calfoncm vlauctf”nbsp;nuit iter lt; Ibi certior de Scotici excrcitu.’ aduciiiu, vado copias Anglustraduxjt»nbsp;adeo pugnæ fugientes cuentura, vt cum temcrc, amp; ßnc ordine in fluuiû proruC'nbsp;rcnt,vti qmlq.ttanfietat iîgnis rclidis,qua proximc polfcnt.domû propetarent» jnbsp;NccGordonius interim,qui hæc epropinquo prolpicitbat,quicquam mouebst*/1nbsp;HancobcaufamRexaducriuscum odium itr.placabileconccpcrar.MaxualIiu’« lnbsp;Vt Regis iram expartclcnirct,promittebat,fifibidccem tantum millia pciroitt®'nbsp;rcntur^cpcr Soluxum in Angliam pcnctraturum, acoperz precium fadurui”*nbsp;quod adeo præftare peteratj nifi Rex prccenbus infenfus,Oliuctio Sinclaro R® ‘nbsp;felini Comarchi tratri litcrasdedilfet occultas,quas in tempore promcrci lof’nbsp;feriptum état, vtcxercitus vniucrfus Oliucrium pro duccagnolccret ?nbsp;filiura eô fpeclabat,ne,fi quid fcIiciusgeHum foret,rei profpcrç gloria penesp^'î'nbsp;ceres effet, Cum iam in hoflicum effet petuf ntum ,acciiciter quingcni’c^î*’’nbsp;tes Angli in propinquis collibus cernerenrur, Oliucriusa fua fadione in ,nbsp;claïus, acduabushaftisinnixusj Réglasprofircri literas iuflitjquarumleâio^^ Jnbsp;totum exercitum ofFendit, amp; in primis Maxüallium, vt ordimbus folutisci®”nbsp;cófundi^ac mifeeri ftatim cœpcrint. Hoftes homines militares,fed ncqua^l^’^nbsp;ad tantz rci expedationem coadi, cum cam omnium rcrum pcrturbatioi’^*”nbsp;loco fuperiorc intuercntur,magno(vt cis mos eftjcû clamcre trépides inter Fnbsp;nz,amp; fugx confiliû aggreffi pedites, équités,caloncs confufes in paludes Pj^^nbsp;ximas adigunt, Ibi multi ab Anglis.plurcs à Scotis latronibus capti,amp;nbsp;uenditi, Calamitatc cxcrpitus,ad Regé,qui nÔ procul aberat dclata,lupra^‘’^jPnbsp;credipoteft commotus,indignationc, ira, mœftitiaanimum in diuerfanbsp;bus, nuncinvindidadefuorum ( vtipfediditabat) petfidia pronus,nbsp;uum belli apparatum,amp;: rationcm rerum gérendarum intentus crat.nbsp;inter rcs prope perditas optimum cft vifum, vt inducijj euro Anglonbsp;baldum Duglaffîura AngufizComitcm,quibufcunqucpoffetcondirionib*’ u, |nbsp;uocaret. Interim vigili js,amp; inedia vires corporis labefadantibus, animo co*nbsp;ruto intra paucos dies moritur, dccirootcrtio die Decembris, tel ida fi lignâtnbsp;antequintum dicm nata, fepultus fuit poftridieId.IanJn CœnobiOSan«3^^^,nbsp;cis prope Magdalenam prictcmconiugcm . Ëratei dum viueret,facieSj^^,pgj lnbsp;politio niembrorum decora,ftatura mcdiocris,fupra corporis modum vires-niuniacre, fed quod vitiotemporum parumHiit cxculcum. Viduvtcbatu^^^nbsp;cOjVinoparcîffîmc, Laboris,algori$,zftus,inedizpaticniiffîmus, Sxpeiß^^,fnbsp;fedenshieme alperrima dicm,noâcmquccontinuabat, vtlatroncsinopin^^lijj ƒnbsp;domideprehendertt. Iliaquecelcritatctantumfuimetumineufferat, vt'nbsp;CO fem per przfentc a maleficijs fc contincrent. Tanta moris patrij cratK»j h,nbsp;vt de rebus grauibus ctiam per itci fumma cura zquitatc expeditiffime^'^j^j, i
-ocr page 383-Liber Decimufquârtus. • ¦- fol.iôp.
. Aditus cdam paupciiotibiis âd çüm crac fadUimüs. Ingentcs auicin vit-vicia propc adzquabanc, fed qux temporis magis, quam naturx videri po-^f»nt : omnium cnim rérum licencia diieiplinam publicam foluerat, qux mû ^’gnafcucritateanimaduerfionisfiftinon poterat. Pecunizautem idfeceracnbsp;Miorcm, quôd cum alienz poteßatis effet, in fumma parfimonia educacus fu-cuBî phmû fui iuris eft fadus, in vacuas zdes ingreffo direpea (upcliedilinbsp;ûiniseifimul aulz partes denuo erant exornandz.' Proprium autc Regum pa-J*öoniunaincos,quosininimè voluiffec vfus,curac9reseius abfumpferant. Adnbsp;I »hcres autem proniorem cum reddiderant adolefcentiz educatores, qui hacnbsp;lauone diuciffimeeum fibi obnoxium fore arbicrabantur. Nobilitatis mag-O*pars cius mortem non adco rooleftc tulit, vt quorum aiiosexiiionbsp;nultauerac, multos cuRodijscocrcucrat : altj metu feueriucis
dus nunc ad prißinuih contemptum irarccentiad-icda,maluerunc Anglo fc hoßi dedere, quam fui Regis irz fonbsp;commictcre.
C*.*)
•»
« '»
Kl. UJ» . RERVM
fi.
lt;¦
ï.
RERVM SCO TIG A-
RVM HISTORIA S;
AVCTORE
j ?'t;-Geórgio Buchanario
Scóto*
i ; r*. r
: 1—
i!,4
* • f
lt;LIBER DECIMVSQVINTVS.
4Î lÇg^lt;CWCKÇ^
E G E in actatis florc non tam motbo, quàm njoerorb''' ®*” tindo, motibusquc fuperiorum cemporum inopinatocuc®'nbsp;tu fopiiis vcrius, quàm coni pofitis, tanta prudcntioribus’nbsp;mincrc vidcbatur tempeflas, quantum v ix vlla proxiioo^*’nbsp;(xculorutn inemoiiaautex maioribusaudierat, aut ipi^ ,nbsp;miniflet « Neque Rex domi fuprema ordinaucrat, tinbsp;lam oâauo ante cius mortem die nataro hxrcdcro rcliq^*nbsp;rat.Et nobditatis duces,in quibus aliquid auäotitatisfu^® ’nbsp;vel fuo fato fundi étant, vel apudhoftera cxulcs,auc captiui retinebantur* ƒnbsp;fuiflenc,fi domi vcl ob odia ptiuata, Vcl ob difleofionem de rcligionc viuonbsp;mctu compreflam, amp; mox animis met« folutis erupturainter ic difcordö^l^nbsp;quam crant pro fanis aduri. Acccdcbat ad hxc bellum externum aduerlusnbsp;gem poten tiHr mum : qui quomodo eflet vfurus vidoria,multi pro iua cuiu‘lt;lnbsp;metu varié diflercbant • Qui Iccundus erat hxtes, vt nee ao Pnbsp;uatam vitamdegendam, virtutibus multtim vulgopræftabat. Itancquc^^^nbsp;regnumgcrcnduin, nequefottitudinceratinfignis, Çardinalisinp“^'nbsp;beis malis locum crcfccndi fibi efle ratus , vt Sc ordini, gallkç raai^nbsp;„„„V oftcntarct, facinus amp;audax, amp;: impudens eft aggrcfliis ? Condudo cniWnbsp;rico Balfurio facrificulo mcrctnario fallum teftamentum Regilubiccit ; ’’’‘1nbsp;ipfc ie, tribus afleflbribus c potentiflimis proccrum adiedis in fumiuoff^pnbsp;flratu collocabat . Spem ci id confilium iucceflurum facicbat Comitis Anbsp;nix minime turbidum, à pericuHsadquictem pronum ingenium ,nbsp;ncris propinquitas • brat cnim ex amita Cardinalis natus : amp; ip^®nbsp;ex poflefloribus , velut in partem dominationis aftumptus « Occafio itc
-ocr page 385-Liber Decimufquintus. nbsp;nbsp;nbsp;fol.170.
fcprerax potcftacis inuadendæ , amp;celeritatisegcrc vifa cft , vtcaptiuorun3,⣠nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Y? Ûk
Mura ex Anglia rcditum piæucnirct , ne quid in approbatione fui hono» cis integrum relinqueret, quorum S£ potentiara , èc gratiam formidabat,
^tnentem a fe alienam ob diuerfum pietatis cultum non dubitabat » Ea eau- *ƒ?**’**’
«fuitci, vtttaiira poft Régis interitum edidum de quatuor gubernatoribus *l'gcndis promulgarcc . Adiecit ctiam fadioni fux quofdam procerum do-pollicitationibus illcdos : ac maxime Reginam aduerfis partibus non^’lj’**'^''T«»-æquam , Hamilconius autem aduerfæ fadionis princeps homo minimdnbsp;®^bitiofus quictem oblatam videbatur amplexurus, fi per propinquos licu-! qui fuæmagis libidini ftudebanc , quàra de eius honore crant folbci-Hij die noduqiic iuuenis aniraura fpc irapicbanc , hortabantur , nenbsp;ænunara vitro le oftèrentera c manibus labi fineret •• oraniaque comœiQnbsp;nialcbant , quam in vitx cetta , amp; priuata conditione conquiefcerc»
‘tætctca multos eis conciliabat amicos Cardinalis odium, indignitafque fub
*crificuli imperio feruitutis , Suberat amp; fpes incerta quidem ilia , lcd ta- / nbsp;nbsp;nbsp;
adhominum ftudiaexcitanda nonintfficax,quèd cum Hamilioniusfecun-/'quot;*”' effet h«rcs,multi fccum reputabant, P V E L L A paucorum dierum, qux
®^eum anteiret , quôd ante nubilem attatem vcl cafibusfortuitiseficcob-
*0’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fraude pcriculis obnoxia * His in longum fundamenta pq-
ftrucniibus confulrifiimum eft vifum , qui ex præfente return ftatu fe ôerebat , frudum non negligcrc : amp; futurum Hamiltoniorum incremen-fpc ampledi : qux fi fcfcllifTct, non difticilcm apud nouam principcmnbsp;öf’tiaoj hominum in regni initio colligentcm , U â quid (ecus cuenifletjVe-? Dum in Scotia h:c rcrum eft ftatus , Anglus interea in Ixticiam ob vi-. Mqj infperatam cfFufus, principes captiuorum Londinum accerfic, Biduonbsp;conclufi die facto Thorax Apoftolo, quieft Dcccmbns vicefimus pernbsp;gt; qua longiffima eft , ac velut ad publicum fpcdaculura per ora vul-S' ttaduQi, cum tandem ad aulam Rcgiam peruenifTent, ibi a Canccllarionbsp;55grauitet incrcpiti tanquam fœderis violatores , ac verbis amplilTimisnbsp;/'^itate , dementia Regis laudata, qui multum de fuo aduerfus cos iure rc-per familias laxiorc cuftodia ^ftribuuntut . Etant autem ci exor-J*'® fupremo feptem . Prxtcrca honefto loco nati viginti quatuor. Verumnbsp;. ftiduura rcnunciato Regem Scoiorum vnica filia hxrede fupcrftitc da- ‘nbsp;. Hic occafio peropottuna Anglo vifa eft per concord lam Scotosnbsp;coniungcndi,corum Regina filio fuo defponfa Itaque reuocatis innbsp;captiuis , amp; per homines idoncos cotum animis prxtcntatis blandiusnbsp;^Ppellatos, operam^ue fuam pollicitos quatenus aut fine publico detri-,aut priuata infamia pofTcnt cal, Ian. incunte anno millcfirno^uingentc-
$;i v^^^adragefirao tertio Scociam,verfus dimific . Cum ad Nouura caftrum ' .
a^fhomx Hauarto Duci Norfolcix obfides dediffent, cçtera liberi » Duglaffij fratres poft decimu m quin-annum pattiç reftituti. Omnes autem cum partis maioris gratulationo '
’''»M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Cardinalis , qui hanc tempeftatem jn fc intentam vidcbat,
captiuos , amp; cxulcs in comitijs aduerfärios eilet habiturus, » vt ante aduencum coruru ipfe Protex cligcrctur . Vexdm is honornbsp;Kk. iiij» baud
-ocr page 386-Rcfum Scoticarum
JareL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hâud âîutumus ci fuie. Nam paucis poft diebus fraude cius in faifo tcdamcncû
/»rrf FiiKn/*i«rïzl/A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zî^î^/lnc JU îir'rfcKiiC Homtimnillï AfâC
/J
Regi fubijcicndo dcprchcnfajhonorc dcicâus. Si lacobus HamiJtoniui Araci* CornesPiorcxdidus ; alijs, quôdrcgni proximus effet barres , iam tum gf*'j,nbsp;tiam occupantibus : alijs Cardinalis crudclitaccm in quzftionibus de rcligilt;^^nbsp;tanto ante profpicientibus » Eumtimorem auxciunc codicilli poftReg'S*'’*^'nbsp;titum reperd , c quibus fupra trecentorum è p rima nobilitatc nomina cent*”®'nbsp;banrur , Et inter hos in primis, qui prorex poftea fadus cft, in criircn vocabâ'nbsp;tur » Eius igitur cledio, quia multorum periculafublcuacura videbatur^S^'ænbsp;perbiam facerdotum compreffura, maiori parti hominuro admodutn gt;nbsp;fuie , Ipfequoquelibellos, quicontrouerfiasde rcligione continebant i ¦*'nbsp;benter ledicabac , Si viex fuperioris quies ptocul ab aulica ambitione refflo'^nbsp;fpem animi modefti, amp; temperantis mulds faciebat, inagiftratu nondumnbsp;porem, Si focotdiam ingenij detegente ? In conuentu qui menfenbsp;habitus eft, affuit Radolfus Sadlerius eques ab Anglo Icgatus, qui nuptiasnbsp;pacem publicam procuraret ,amp; alios promifti adœoncret, alios fvtümac’^'nbsp;cumfcrcbat)pecuniatentaret « Huicpaci cùm Regina, Cardinalilquccui’’nbsp;tota (àcerdotum fadionenon folum repugnaret, fed obturbando, amp;alio^*ænbsp;tcrpellando nihil decerni pateretur, corn muni propc omnium confenfu Gaf'nbsp;dinalis in cubiculum feorfura fcc lu fus eft, dum fententix perrogantur. Eo‘®’nbsp;moto,de matrimonio Reginx,deque alijs conditionibus facile confcnfutn.G'’'nbsp;fidesetiam hxc firma fore Anglo promiffi« Cardinalis.dcprecante Reginanbsp;liberiorc euftodia apud Setonium habitus : eo pecunia perfuafb breui poft cftnbsp;miftus , Cumiam poftgrauiffimam imminentis belli formidincm pax y,nbsp;fummovtriufqucrcgnicmolumentoconfcdain perpetuum videretur, qu**’*”nbsp;aliquot annos a negotiando cohibiti étant mercatores, certatim in marc prou®*nbsp;lànt : quàm poffuntpro tempore plurimas prcciofiflirois mcrcibus n'auCso’’®^nbsp;rantes , Edimburgutn duôdecim.cçterxilliusorxvrbéi (qux parsed ScotiX*’’nbsp;pulcotiflîroa)pro viribus quxq;ornant • Hxc claflîs fiducia pacis Anglixnbsp;propius, quam alioqui neceffe crat, legens cc flan te vente alibi ftabatadancH'^nbsp;ram, alixtutos poreus crant ingreflæ.oportunx Anglisadomnem iniuriain»nbsp;quis belli motus obodretur Eodem fere temporercdicrantc Gallia bannnbsp;Hamiltonius Abbas Paftctcnfis,amp; Dauid Panitarius , Hi multorum annon’nbsp;abieda perfona ad veros mores rcuctfi,amp; velut in fchola non pictatis, fednbsp;tix fe exereniffent, aulx omnium ftagitioforum antefignani crant. Cardin^*'nbsp;infperata libertate potitus homo fuperbo ingenio natus, Si rcpulfa accepta »nbsp;fraude deteda .ignominia ctiam accéfus omnes circumfpicit turbandarconC®^^nbsp;dix rationes» Primùra rc côniunicata cû Regina vidua córaunitcrambo ind*»nbsp;nabantur. Duglaflianos ob multa magna beneficia, cerri/fimos rtngli clientnbsp;ftatim ab exilioinconfilia de fumma rcrum accitos: Sireeeptx rcligionisnbsp;tionê omnes pariter formidabant, quxlecum Gallici fœderis folutioncallat^’^nbsp;videretur. Ibi de Reginx confenfu Cardin alis coado facerdotum conuentu»nbsp;magna ab eis extorta pecunia, qux imminentem vniucrfx Papanxcccleftxf^’nbsp;nam auerterct,pr im u m parte cius cornpluribus aducifx fadionis horoinibus®nbsp;risreprxfcntata, amp;adicdis multis,magnifq;pollicitationibuspcrfuadct,ncop 'nbsp;des ptoraiflos Anglo traderent; Si qui nuper e captiuitatcrcdicranc,ab eisnbsp;ânpc*
-ocr page 387-Liber Decimufquintus. foLi/j. ’¦upetrat, vt lihcros, amp; propinquos nupcr hofti datos poftariorcs legibus, S£ 'nbsp;blute publica habeant, amp; religionc priftina ; cuiiis incolumitas in hoc vno mo-®cntovcrtcrctur : neu (è in pcrpctuam fcruitutetn vitro précipitent. Prætcrca 3”nbsp;'^Utatperfacerdotes ,vtRegis Angliælegatusfupcrbccontcainerctur ; perope- *'*nbsp;Veto, amp; feurras concumeliofis verbis comités eius acciperencur : ecrumquenbsp;vida, amp; fada in peiorem paitem raperentiir. Verdm legatus obllinato aduerfusnbsp;®oinium contumelias animo, ne quam ipfe diflîdij cccaßoncm dedilTe viderO’nbsp;gt; ftatuit diem tradendis obfidibus didum opperiri. Is cum veniflet, Pro-^cgcinadijt : deque probris non tam fibi, quàm Régi fuo illatis, iurifquegcn-* fiuni contemptu grauiter queftus petit abeo j vtiuxtafœdus non itaprideranbsp;hdutn obfidcs tradat, amkitiamqùc nuperinitam fandam,amp; inuiolatara ex v-jriufqucgcntiscommodo feruandam cuiet » IlJe decontumelijs legato fadisnbsp;^®cxcufat, ac nolle faéhim dicere , breuique quæftione habita operam datu-
’«•«»V A nbsp;T vT*t,’
quot;^tr\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“-»»x
f'« r lAT-fr
, vteorum petülantiæ pœnafitcrga gentem Anglorum fui ftudij, ô£vo-quot;intatis teftimonium k Q^od ad obhdes attinet, Ego, inquit, ncc à volenti-vüsitïipetrarej ncc inuitos cogéré polîum « Id genus cnim eft imperium, quod, vt non minus iuris accipiam, quàm dem . itaque tanra feditione, quan-ipfe vides à Gardinali excitata, omnes mex rationesconturbatæ hint, vt vinbsp;publici furoris abrcptus,mhil de me certi cenfirmare poflum ? lam negatis no-” obfidibus, incidit altera non minor confulrario de nobiltbus ante pau-tnenfes hello captis , qui obûdéS dederant,ac fände promifcrant,fe,pacc,nbsp;2'^301 Anglus pctcbat.conditionibus minime iniquis nonconfeda, redituros.nbsp;^'^Senim fadio Cardinalis, rcliquulque facerdotum ordo paitim rationibus,amp;nbsp;'^'emplis contendebat, rem , propinquos, liberos, amp; fi qua alia hominibus de-.^ânieflciucunda,patrixchar!tati pofthabenda » Partim minas a Gallicis au-
I amp; coniurationem totius Europæ in maiorum ritibus, amp; ceremonijs pro-’ P’^goandis, criroenque prodiex patrisenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;veterum familiarum imminentis in-
^®btus intentabant : orabantq*, ne tam periculofo tempore patriam defercrent,' ^^»falua liberos, amp; propinquos aliosfpetàrepofleht î petdita fpes rcliqui tem-Potis vna pcriret. M ulta quoque de incxpiabili harum gentium odio, deq; Rc-cuius poteftatem venturi étant ctudclitate,vcrafallis mixtacommemora-^’ïtur 4 ladabatur ctiam decretum concilij Conftantienfis, quod pada, con-ptomiffa, iurata hxreticis irrita effe iubet» Cum maior pats corum, quosnbsp;ή fcs attingebat , facile qualcmcunqoe fuac culpæ cxcufationem acciperent,nbsp;’Pentus eft vnus Gilbertus Kennedus Caffiliflx Comes, quince pecunia ab-'*ci, nee minisdcpellidecenftantia fidci Icruandépoftet . Iscuni binosfra- quot;quot;nbsp;j^fcsobfidcs in Anglia habcret, palam ptofeftiis eft Icin cuftodiam rediturum:nbsp;S'lo vllometu obicdocommifturum , vt fuam duorurn fratrum (anguine vi-^0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Londinum multis rcclamantibus eft profedus . Rex amp;
fjß®nisconftantiam laudauit, amp;r vt locum virtuti apud fcomnesfeirent, mune-j, ÜSdonatum vna cum fratribus domum remifit, Sed nec placatior crat erga cnnedum Hcnrici animus,quam erga exteros Scotos iraimplacabilis. Itaquonbsp;I'lbus Scotorum , quatum ( vti diximus) fatis magnus numerus in portubus,nbsp;ationibus Anglorum ftabant, retentis,ftatim bellum indixit , Necobfeurenbsp;j^n inodó fœdetum , (éd ctiam iuris gentium violatoribus minabatur, cumnbsp;prxeipiti ftatu regnum Scotorum ftarct, tantum abeft, vt vcl cog-nationis
-ocr page 388-Rerum Scoticarnm
¦. f, ' n nbsp;nbsp;nbsp;ilitionismemoria,velcotnmunispatria;chantas,velfalutispublicxrefpetSus*'
***gt;*'*’' nimospermoucret,vtmulcoacriusfcditionisfacesacccndcrentur. Fadiocni!” u'M»-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cardinalis, Si Rcgina;viduæ, qua: omnia trahcbacad Gallos,tniffis adcosleg^'j)
tis oûcndcbant, nifi quid in corum fubfidijs opis effet, nunc in ipfo articule tctf cffCjVt Scoti, Si Angh in vnam ditionem coirent . Id quam ex vfu terr« Gallignbsp;foret,aliquot ixculorum cxpcrientiacffccompcrtum . Illud auccni innbsp;à Gallis petcbanc , vt Matthzus Stuartus Leuiniæ Comes domura ad lu*’’nbsp;' yt qui non folum Hamiltonia: familiae effet æmuluS. fedcth*'^ Jnbsp;gt; pâtre ad Limnuchum ab cis cxfo capicalis inimieus . Huie iuueninbsp;muentz flore rormara cgrcgiam , Si corporis dignitatem concilia^'nbsp;omnium animos patris hominis maxime popularis memoria , amp; folitudo'nbsp;Si pcricula familiz clariflimz iam ad paucos redadz ; muica: domi clieU'nbsp;tcla: ; magna: familix propinquitatibus coniuniâx . Ad id proximi Rcg’^inbsp;iudicium, qui fi abfquc mafcula ftirpe liberum dtccdcrct , hune fibihæf^'nbsp;dem, Si fucccfforcm deflinabat : camque voluntatcm,fi diutms vixiffct,coO'nbsp;uentus publici ( penes quem eft omnium rcrum fumma poteftas) dccretocoH'nbsp;firmaturus eredebatur ? Neque dccrantadulatorcs, qui animum gcncrcfuiunbsp;quidem ,amp; magnarum rcrum cxpcffationc iam credum, fed aductlushaude$nbsp;iiîcautum ad fpes ampliores txcitarent . Prxtcr cnim fummum in antics prop^nbsp;Ÿiginti proximos imperium , Si in veteres inimicos dominationcm,ctianiHc'nbsp;ginx vidux nuptias fpondebant : amp; fi quid humanitus intcrca pucllx, peu*’’nbsp;quàm tum Regium nomen crat,acciderct, cum haud dubic Regem futuruiu’’ ¦nbsp;nee Regem modô , lcd Si lacobi Hamiltoni) proxime defundi Icgitimuna ƒnbsp;hxrcdcm : quando PfQtcxnothuseffcc, ac non modô regni, lcd ne fux quideninbsp;familixhxrcditatem iurcpolfctîpcrarcT^Acccdcbât FrancifeiRegisFrancorun»nbsp;adhortaticnes,amp; fpes oftentata, Si auxilia in tempore promiffa , His rebuscumnbsp;fimplex, Si crcdulus iuucnis animus facile impcllerctur, ptofedionem in Scot?nbsp;am adotnat . Horum tum nihil cum Hamiltonius ignoraret, vtamp;ipfefua: paf'nbsp;ti vires adijccrct , de confilioquibus maxime fidebat amicorura ftatuitRcg^nbsp;nam , qux adhuc in matris poteftatc crat, c Limnucho tollere « Ea cnini ad 1®nbsp;traduda, non modô Rcgij nominis vmbram , quxpluriraumapudmultitudi-nem valet, Ic penes fore : fed puellx collocandx, atque etiaro regni quo velletnbsp;tranlfcrcndi fc arbitrum futurum ? Id fi confccutusfucrit, turn Anglum polli-citationibus duci ; vcl fi ncccffc fit, partibus adiungi pofle . Hoc conöüu®nbsp;cum furamopcrc placuiffet, vtinciuilibus diffchfionibus cxploratoribus onvnbsp;nia vtrinque obferuantibus, nihil occulti cffcpotcft,ad Cardinalemftatiiueftnbsp;dclatum, Is coadis,quos fibi è nobilitatc pecunia conciliaucrat, Liranuchuinnbsp;venic, ac raagiio cum ciuium damno dies aliquot Regina: prxfidio fuit. Inter-ca Leuintus è Gallia appulit, amp; amice Rrorege lalutato diffimulatis vtrinqi o*nbsp;dijs Limnucham contendit ? Ibi conuento Cardinale doroum fuani profe*nbsp;dus, inconcilio amicorum longo fermonccxplicauit,àquibusacccrficas, cuius iuffu, qua fpe fretus, quibus conditionibus veniffet. Ncc fuinrauin æs'nbsp;giftratum modô , led nuptias Reginx vidux ab ipla , fadionifquc princi-pibus ablatas « Ab Rcgc Gallorum ad hate pcrficiunda focnorcra, op®’ *nbsp;que t Si ficubi opus eflet, auxilia fpcrarc iuffum. C undis alicntientibus, atquenbsp;adhortantibus, nc fortuux Iclc offerenti deeffet, plus minus quatuor millibu^nbsp;hojxiinup)
-ocr page 389-w- nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-----.zj'f
capitibus eontrouctfîs Prorex raucauit, ac metu btis defortunis omnibus in-r
'^aicrcm abigeret. Tandetn cüra Cardinale Regina vidua huncordincm rcr gc. ^Cïidîg conUiiuit, vtinictira,dutn icfponfutr à Kege Gxlloiû cï^pcttacur,ipliiu*.
ioipcri) infignibus, ad duodccimum calcndas Scptcmb. Sterlini rcgnurn Ptorcx autcm cum nccfauorc vulgiob inconftantiair a(c alicnati,ncc vi«nbsp;Hbusfc parciii aduerfæ faäionrvidcrct, amp; ipfc per occulta colloquia traâarc cœ-Kamp;Cardinalis j qui per mattem Proregi gcne'rc propinquus crat.cum terrotenbsp;ioiedo potius ad le traduccrc,quara vi armorum oppririicrc volcbat, Igitur curanbsp;^UQi parte procerum largitionibus ante dctraéla demi infiriniurcm « amp; Anghs vf- ,nbsp;iiotetn rcddidiflct, «d confentiendum iniquo feeden coegiffet, per familiäres,nbsp;quos pecunia,quam honelH (ludiû erat potetior,Stcilinum pcrduxit : atquanbsp;'’tùifatnia flagitij minuerctur^ad vulgus, non propalam , lcd inædcFrancilcano*nbsp;ïiinipiæfente Regina vidua, amp; aulicoiû primonbuslcntcntiamjluam d^c rchgio-^’“’ gt;nbsp;^cntatx fc ita Cârdinali rcddldic obfequcntcm, vt de iraperio lolara auâoriiatisnbsp;^tnbramrctinerct * Hoc modo Caidinalis, quod fuppofito falfo teftamentonbsp;pctiérai, Proregis ignauia,amp; propinquorum cius auaritia eft confccutus, vt omnibus regni commodis frucretur,amp; inuidia carcret« Id vnura ad ftabiliendam po-^entiätn reftare videbatur» vt Lcuiniutn moleftura conûiiorum fuofura intertur-ücnis animura luipenfuro Ipc nupiiaiû inieda teneat. Scriplcrant aütcm de Lcoi-nioad Gallum honorificc; neque cnim negate poterant, ems maxime lecundumnbsp;Deum opera lein libettatê vindicatos. NunC Regis liberalitatc,amp; fubfidio rebu«nbsp;in Scotia tranquillis eura orant,vt luum beneficium tueatur,ac paeem aie pr®-^nbsp;^tn reuocato Lcuinio confirmer» Neque cnira aliter tes diu fore pacatas üric a*nbsp;ôionisaltenus pctnicic, HstcocculteadueifusLcuiniurà tencabantur» p cin
‘®uiaret . Is cnimablacobo quinto relegatus, aeftatim eomottuo domuniz ’^Ucifus, cifdem arcibus Rcginæviduæ nuptias arobiebat : amp;cmincbantinv«nbsp;'toque natura, amp; fortunx dotes œagisfimiles, quam xquales, Itaquecum o-'huclius caetera pene par,in omni auic certamine, amp; armorûludicra mcdicationanbsp;effet inferior,aula tclida dopium çoncclTn. LxuiniusaEraulo tcmoto,cum cçtct»
-ocr page 390-Rerum Scctîcarum
faci!ia,amp; prona cxißiniarct, ac promiflTa Reginæ,amp; Cardinal!? rcprefcntari veM mentius poftularct,intellexit dcmum fefraudecifciTmue^ntuni ludibriobai^nbsp;inimicum fuum Hamiltoniu per eos ad opcs,auâoritace(ni amp; in oramumnbsp;amp; fortunas potcftatcm promoueri, iuuenis malarum artium infolcns, amp;nbsp;rum ingenia defuoæQimarcc, icairaexarfit, vcnec vcrborumaccibitatcabl‘‘^|]nbsp;ret:acfändeiuraret,fe inopiam,exiÜum,mortem^deniqj potins qnidni«nbsp;rum,quàm vttantam contumeliam inukam rclinquerct« Itaqjcum cosusio' jnbsp;diétæ cogitationc, (cd conülij adhuc dubius Briunnodunum (c remouiffetnbsp;cum dctcruncur tr;gintafcutatoiü millia a Rcge Galloiumfnondumcniîiic‘^‘^|jnbsp;Compererat, quo in ftatu Scotorum res clTct) inifTa, vc hac pecunia vires ftdionbsp;«ugcrct.Ea res argrum snimuni aliqua ex parte erexie,quôd àRegcGallofci’,|,^nbsp;dum defertum credcrct«Cum auté in pecunia dittribuenda iuberetur vti 'nbsp;tiduç, amp;: Cardinaliscon(îlio partim jpfcfuisamicis diuifit, partim adnbsp;mificCardinahs,qiii totam cam prxdaro fpedeuorancrac, amp;hoclucrok^nbsp;datum,amp; ignominia affedfi grauiter fercns,Prorrgiaudcr fuit, vt cxcrcicn^^’^Jj.jnbsp;comparatOjGlafcuam proficifetrecur: non dubius amp; Lcuiniurn, amp;rpecuoi^*|^nbsp;pariter opprimipoRc. 1 orumeofiboad Lcuiniura pcrlato,illccxan‘dcis,amp;î‘^'‘ .nbsp;tibus brcui fupra dccé milüa hominû ccegit. Hancautevt multitudmcn’*nbsp;lius conficcrct, njultû iuuit ptoccru quoiunda indignatio, qui ab initio amp;nbsp;nis ftudio,amp; Cardinabs odio Proregcm ad fummû honoré eucxcrât,ac tun’ P^‘nbsp;rem bcncuoicntiä in odium cómuraucrant, quod die am icis ©prime metin^’’nbsp;modo inconfultis, fed quod in ipfo erat prodicis hofti immaninimonbsp;fcruicutem dediflct. It.tquc hic animorum habitus nouam,amp; ’ ix credibilc’’’L 'nbsp;rum Scoticarum fecic mutaiioncm, vt propc integrispärtiö viribus daces/nbsp;alij accédèrent: Hamiltonio cumpropinquisadCardinalcm, amp; Rcginamnbsp;adiundiSjCius autem prioribus amicis (c Leuinio aggregantibus. Catnnbsp;copijs repentecoadisLcuinius Letham venir mifitquc Edimburgumnbsp;nalent),qui dcnunciarcnt, nihil opus elfe,vt(c Glafcuam oppugnatutKnbsp;Seenim prirnoquoqucdicfuicopiamincampis, qui Letham,EdimburguU'^l.nbsp;intcriaccrcnt faóturum , Cardinalis, qui Prorege in fuas partes traäo aduefl^nbsp;dionis opes,amp;: animos frados rebatur, neque quenquam fore fpcrabat.qui iec*’nbsp;aciccongrcdiaudcret, ciim (e pratter opinioncro viribus inferioremnbsp;conflidum quidem verbo non recufabat, (cd rem de die in dicm varijs ’nbsp;caufisinterpofitis di(fercbat,gnarus interim Lcuiniumnon poßediu volontenbsp;ruracxercitum (inc ftipendijs, aut commcatu in longum tempus proui(oC‘’’’^jnbsp;nercaiîîduè prccibus,amp; pollicitationibuscorum , quosidoneos putabaf,äO'^nbsp;tenrabat, fiquosad fetraducere poiTet . Leuiniuscumhoftemducercbel' .nbsp;Tideret, nec vH a rationc pratlio rem com mifliirum, (eque ad obiïdioncmnbsp;bus rebus necelTanjs imparatum , piaetereacclloquijs nodurnisquofdan’nbsp;rum CÛ hofte iam trafegifle, vt fc ex ijs anguftijsquamprimurh explicaret,an^nbsp;qui iam fibi occulté proipexerant, vrgentibus, pacHci cum Prorege fuiccoä^,^nbsp;Itaque Edimburgum ad eum profedus eft, atquealiquot diesibitanquatnonbsp;rum vccerum obliti vna tranfegerunt. Tandem vbi Limnuchum eßventuu’»^^^ ƒnbsp;Lcuiniusper amicosadirionitus fibi occultas parari infidias,Glafcuamnbsp;clam feconculit, arceque Epifcopali commcatibus, amp; prxlidioquantumnbsp;debaturcommunita,Bricannodunum concclTit « lliic magis dilucidccog^^^
-ocr page 391-Liber Dec. quintus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.17 J
inuitum ad arma cogèrent. His litcriscum nihilpro-A. æ^^niagnasnaualescopias.quastumin armishabebat , in Morinos primo traicâuras,in Scotiain vela facere itflit :ac Édimburgum, Si Le»nbsp;’'ibnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;legatociusinfiiltauerant,amp;regionescircumcircaom-
tnalis affligere. Naucs eô dclatf paulo fupra Letham peditum deeem expofueruntjacnullo répugnante (ciucs enim negotiandinbsp;k omneç aberant) oppido potiuntur, Prorex, amp; Cardinalis,qui turnnbsp;çqnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crantjcum ab omnibus rebus imparati omnia circurofpiccrent, tantus
gcnere,amp;faâisnobihffîmo$(guo-hhki?”^^™^nrinimus) captiuosccufiodijseduxcrint, nullocerte incolumitatis
®tion aufi Lirnnuchum perfugerunt. Angli Lethx triduum morati dura impedi fçj? ^‘î’i’achinalque cxponunt,fefead congrediendum parant.nbsp;nbsp;Aliarum autein
curaexpediri Edimburgum ducuniTamp;vrbcfpoliata, ac deinde incenfâ ad r^g’ones depopulandas difperfi multos pagos,arcefque nonnullaSjÂnbsp;Letham
¦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tempeftatem naâi, ignibus in çdificia immifsis naucs lolue»
tempus LeuiniuscertiorcftfàâuscalumnijsinimicorûRegemFran^ I ^all^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Itt^tisjde r^uncijsaduerfà faâio'
lit:, pwfuaferat,vnumeficLcuinium.qui obveteres cum oaicrnishoftib’inimi
-ocr page 392-R erum Sceticirum
corum lâborcvtranqucRcginavindicaflct in libertatem, calque rerum potenîCS fecilTetfraâapartiutnadveriàrûpotétia, aiqucèturbulentiflimaiempcftacercniinnbsp;fumma tranqiiillitatércflituillct, Nccfibiquicquâ fore gratins,quam in Galiiâ,wnbsp;quapropcdiutius,quâinScotiâvixiiret,redire, homininnquc charifliœotû fu3u*'i*nbsp;iïimaconfuctudinefrui. Verum fc non fuafponce,fed Regisroiffùin patriâ reliefnbsp;fnm,nccquicquâ ibi gcffidejcuius autipfü,aut Regem pœniterc debeat. Qüôdnbsp;fauore priftino non dcftituatur,fc breuifaóiuröjVt non modofpem de fc concep^^nbsp;çquctjfed ctiamfuperet:fin in medio rcrû ciirfu nunc rcuocctur,non fciûrcs pr^'nbsp;ciareinchoatasfcrelidurûimperfcdas, fed amicos,propinquos,amp;clientes,nbsp;ad caufâ publicâ fufeipiendâ impulerit,amp; fu m ptii,amp; labonb’ pene afflixeritjin lcr*înbsp;tuté,amp; cruciatum crudeii,amp; impioryrannotraditurû: qni,quaniu in fc eiat,Rfê*‘nbsp;nam,amp; regnum hoftibus venum dederit: pada,amp; promifla cum hominibus nin“nbsp;fanctius obieruet, quam pietatis aduerfusDeûcukum: quem inira paucos anî’j’nbsp;iam tertium mutauit, Neeid in eorairandum,qui promilfa,amp;iuratanen fidci 'nbsp;mandævinculajèdpcrfidiæoccultandalatibulaexiftimaret. llludautéfeinag*^®nbsp;pere optare, vt Regia maieftas,amp; qui à confilijsfunt,cogicent,viri poûusfdcs*^nbsp;retancalît habenda:cine,cuiusomnes maiorcsfè,fuam vitara,opes,honores^nbsp;dus 3rapHtudinisemolumentacontulerinr,amp; multi beneficijs non tara laboft^nbsp;prxmij s,qiiam bene promeritorum tedimonijs aucti,cumulati,ct honoratifuclt;’nbsp;quamhoinïniad omnem Icuiffimirumorisauram inimicos, amicofqueiruwP ’nbsp;amp; a folins fortunç arbitrio pcndcnti.Hæc quanquam plurimi vera nonignoraïf*’’nbsp;tarnen Gallus a Gufianis,Regin.xviduæ pâtre, amp; patruo omnibus in rebus^’nbsp;opes,amp; audoritatem augcntibusobfcîîusaduerfus Lcuiriij deprecationcm 30*5nbsp;cius,animumquc ita offirmaret, vc loannem Cambcllum hominem amp; fpcâatf »*nbsp;dei ab co midum ncc audire , nec omnino in fuuni confpedum venirepatet^^ ’nbsp;aepropein cuftodiahabueritjobfcruariqociuffchtjnecôfilia, quæinaulaG^*’^nbsp;agitabantur, ad fuos perferiberet, Nec dcfueruntt3mcn,qui oraniaelfcrrcnt-t’fnbsp;cum ad Lcuiniuin pcrlatafuifïènt,pudorfiinu!,amp; ira in diucrfascogitationcs^ê jnbsp;animum rapiebant. Pudebat irrito incœpto difcedcrc. Multo eviam magisj^î^/nbsp;amicis,amp; propinquis,quorum omnesfortunas in difcriracn fccura iraxerit,ni*’nbsp;la morte fatilïacere fe polïcnon arbitrarctur, Ca;terisirafccbarur,ac in primi^^nbsp;ginæviduæ,amp; Cardinal!, quorum perfîdiofo ludibrioinhas anguftiaserat^®nbsp;iedus: fed maxime omnium de Rege Galliarum qucrcbatur,qui in arenainnbsp;dumin ipfo rerum fecundarum curlu dcftituit:amp; le inimicisconiunxit.nbsp;hacinopia conülij fluduarer,adeura alFertur,omnes citra Gran-piuraraonte^.*’^nbsp;bitantes, qui arma ferre poflent ediôto iulTos ad certurn diem Sterlinum adc^^Gnbsp;deccmdierum commeatu parato,quô Prorexduccret,fcqui. Ncc minusitn^’pnbsp;xumorem resconfccuta elE Prorex cnim excrcitu addicmdiâunj ccnfcdo,^Lnbsp;cuain ducit. Ibr cum areem deeem dies obfclîam atneis tormentis conutrber^nbsp;fruftratandem inducijs in vnum dicra fadis,amp;: euftedibuspercolloquianbsp;incolumitate præfidiarijs promilfa, arx dedita cft. In omnes tarnen prater vrgt;nbsp;amp;aliumcft fæuitum. LeuiniusintercadclcrtusaGallo, oninifqucakcrius^nbsp;ilii fpepræcifa, per amicos Anglicrga feanimum explorât. In Anglianbsp;ex fententia fuccedentibus cum co profîcifei ftatuilîct, cupcretquc Handlton’nbsp;antefuum dtfcelfum infigni aliqua cladeafficcrc , eade rc confiliocuinnbsp;«no Glçftcarnix Comitc habito dies dicitur, quo die Glafcuam cum
-ocr page 393-Lieer Bec, quïntt^. ' fol.174.
fgt;'‘übus conüfnîrct, afqueindeihrcgjorfmGIotuaß.irr!. qpanj fcliîîstftiltonij ’^ebantjinipctumfacoent. Rcsdrrortgé dclatajcptitrvm vifumcft GJalcuamnbsp;locum conuenitndi hcßibv.s prariipcrc. Sedism cum magnafu*nbsp;'quot;üir.paitcCunigamiusinofpidijmrecipiuSjLcujniiaûccritvm cxpcâabai. Vc-*^:audito Kanultonioium acct{ru,amp; tonfîijOjincan puni propinquuniprogref-^sprocopia pi^fcnit ackminftiuxit j accircitcroâmgcmis partimefuisjpar-’'’'loppidanisciuiEus in caufam pronis comitatus,maiorc animo, quam viriLusnbsp;^‘Sniiinactitcrcum hc üt conferuitî primamqUe corum aciem captis tormentisnbsp;qu« ftcum a dut xerant,in fccundam impegit. Ibi cum circa Preregemnbsp;Î*’’gn3rctur,rcfquccfTctin magnodifcriminc, fubitoRcbcrtus Bediusvirclaïus,nbsp;’^ftrcnuüscx itmere cum paruaequiium manu inconfeitifTimam pugnans ùiuec»nbsp;^^stnaiortni quidcrr,quam promultitudine iumultum,amp; trepidanontm fecit.
^¦^quecnim acits magnafubfîdiaHamihonijsvcninccrcdtbat. Isxrrcrforiu* î’’^pugnjEftatimcommutauit,dumaIteriruas,altcrr hoüium copiasauâas cx-„''/tianr. Occifiexvtraqucaciecircitcrtrcccnti. Major pars Cunigamioruronbsp;quot;’t: amp; in ijs duo Comitis fîli j viri fortiflîmi, N ce incr uenta luit Hamiltoniis vic-
Namamp;apudeosaliquot vin infignesdefideratifunt. In Glaftucnfcsgra-*®nrc cladcs incubuit. Hoftes cnim non contenti ciuium cæforuinlanguine, ^‘üperftitum mifcriis,amp; fupclkdi’.is dircptionc3amp; valuas oftiorum,amp; fcntftrarû,nbsp;ferrcasabftulcrunt,ncquevllutn genus calamitstis omiiCïûi,mfiquôdnbsp;’'bsfpcliando)aceris,amp;’ deformarisignemnon fubiccerunt, Huits pugra? for-?ƒ ’nagnatn animorum commutationem fccit/adeo vt amici,amp; pioprnqui Lcui-•’itcrunjrcnaitçtcrtaniinisccmmittcre reeufarentjoon tam quod hoflium o-Sc fuasimminutas vidèrent, nee quodamiffis \ iris fortiffmisc loci«nbsp;j^^o’Oquis copias nouas non tam cckriier ergere poßcnijCjuarnquöd f Jamiho«nbsp;.^'^.lubcuins imperium fc mox ventures prolpjciebantjgvauius nimia ptrtina-^öffcndcrc,amp;nouamfpuicndicaulam prat bete nollcnt. beuiniusa Gallis, Sc Cj«.„..-.ç’¦nbsp;Sector um parte de flitutusarci BritannodunocuftodcmGcorgiumStcrli.nbsp;j^dedit, Iplecumjiaucisin Angliam nouigauiqfruflraconfulcntibusamic:*nbsp;J^prKcipuis.sr in arec inexpugnabili aliquot menfibuslecontineret: ac r.cvânbsp;9uam btcui futuramnon dubrtabanqmutationcm oppchrctur. llle ccr-jjlpropofitiquod intendcrar,in Angliam prefedus,a Rege fuit fufeeptus heno-
: qui præter aliam munificcntiam,Margsrrtam Duglafîiaro ci dédit vxorc m. ^^fat lacobi Scotorum K cgis preximi forÔrëx Comité Angufij,amp; Hcniki Re*nbsp;^.^ngkrum forcrenata. Puclla in çtatis flore fummaforraa,amp; ekgantia præ-''blV’ Scoticam f3dionlt;m,quar diieeflu Ltuinij fine duce rclidta état, amp;nbsp;auj^,’’3tcrccufabat,neinHamikünir (tuiusJcuitattmanrccognoufrat,amp; f^uiti‘nbsp;veniret,Regina vidua in fuam fidem recepit : metucnsnbsp;Mnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adhne turbidisferox per dcfpcrationcmmoliretur.Ha-
* potentisinimicidifcrfliiIxii, nondum autcpoena fatiati nimrcnr in-funt.Ipfuro cnim,St amicosin proximo conuentu Lint %nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bonis in fiicum redadis exilio vcrtcrc folum cocgcrunt.Ex c-
magraconflata fuit pecunia, fed non **‘Ujdia5amp;omnium bonorumofFenfienegrauifGma. Interbasfediti-
^^krro flammaque vaflantcS;late lolitudines fecerunt. Inde ad Cbîdmgamiâ I- ij»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;progrefl^
-ocr page 394-P crum Scoticarum
progreflS templum,temp)ique turrira pro temporcopcribus municrunr,acprf^^‘^ ibi reliâo difcelTcrunt. Prxiîdiarij partim piaedae auiditatc, partim ne coß”’’^nbsp;acum oblciîuris haftibus fuppeditarct ager vicinus.effulas populaiioncs jnbsp;Qui rei Scoticæ præerant Regina vidua Cardinalis, ^Prorexaduocatoco” inbsp;lioedixerunt, vtnobiles.ôe èreliquamultitudineprudentiofcsarmatiadei^^’nbsp;quo Pforvx ducercr fequuturi : fccuraque odo dicrum commeatumnbsp;rent. Breui fupra oâo roiilia conuenerc , amp; afperrinia hicme cùmnbsp;fdis i’acræ maebinis verbcra(rent,totum dicm, noaemqueillam cumnbsp;hommum, amp;cquorumfatigatione in armisÛcterunt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftridie Prorc5lt;
fuam in laborc militari ferendomolliciem aceufans, iîue vero hoftilew oncm formidans (erat enim deaduentu Anglorum c Bcruico vrbe propio^înbsp;ccrtior fadus) cæteris proccribus ignaris.ac paucis fuorumcomirannbus,lt;]^nbsp;tuin equicontendere curfu poterant, Dumbaruro lerccepit. Qui huius inbsp;turpitudinem exciiGre conabantur^aiebant eum timuifle, ne a fuo exerdtünbsp;ter odLi ex rnultis olFenfîonibus collcâa Anglis proderetur . Einsnbsp;mignani in cxercitu fecit perturbationem : coquectiamgrauiorem,quôdil^f^,nbsp;to caufa fugæ cratobfciirior,cô maiorestimendi caulàs multi in animo fibi Pnbsp;ponebant.‘ luquepluribus in eafentcnti.i obftinatis, vt qua cuiquenbsp;rat, machin is rcliótis domuin prorumperent; 3lijs,qui raagisprouidi,amp;inini’-inidoloü videri vellcnt, confulentibu5,vt cas,nc vfui elïe poflent holbbus, pd jnbsp;grauius oneratas dirumpere»t, ArobaIdus Angufif Coiqcs vnus obftitit,nf ' jnbsp;f jgæturpiflimû adijccrcntflagitTu. Etcùm nccauâoritatCjnccprccibusquOT^nbsp;rcnnerc pollet, data vocc,vcà multis audiretur,inquir. Quod ad mcattinet, fnbsp;ber morte honeftâ mal.o,qu3 vitâ tali admilTo dedccore quamuis opulcntaôi»^nbsp;curam. Vosainicijôr cómilitones videritis,qu!dvobisfacicndûnatuaiis, ffCnbsp;bas machinas rcdiicâ.autviuusipfcdsmûnôrcdibo: idéq^ vitç,amp; glonænbsp;miu’erit.Hæc locui’paucosadmodûjquib’dccusvitàcariuseratjcômouit;^^nbsp;ob probrofam Proregisfugam animum defpondcntes vagi folutis ordinibi^^’nbsp;cuiquevifum eftabierunt. Duglaiïîus premiflâ tormenta cum fuisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.Jr
mineeftfecutus:amp; equinbushoftiuiii,qucstumultusexciuit,atcrgolfujlr^’ .jo-tibus, Duinbarum reduxit. Hj-c expeditio temcrcfufccpta,Ôe turpiterobit^^ ramapud Scotosannnosfrcgit,amp; Anglosinarrogantiamintokrabilé «tunbsp;ticiProregisign.iuiamadfuanilaudcintrahcntcs . IgiciirRadolfuslucrjunbsp;Biienus Laconius Angli équités fplendidi ncmincobuio Marciani,Tcuugt;f!^^^^£'nbsp;Lauderiam percurlantespropeomncscarum regionum incolasautlcdetk*^'’^^^^'nbsp;gérât,aur li quis pertinacius rcftitcrat,inagris vaftatis folitudines ci rcdJcbînbsp;que inoffenlusprofpcrarumrcrumcuifusinfolcntip Anglosperutxerat,''^ ji*nbsp;vidori^fuææHuarium Porthæftatucrent.Atquchancfpem fecumfcrtntcs jy-num profedi ab Henrico ob opcram fortiter,amp; fidclitcr nauatam prærniur” Pnbsp;latent. Eaderccuminconfilioagcrctur.ThomasHauartusNortfokirnbsp;militas cxpcditionesfeccrataduerfus Scotos,magnifq; daranis cos aft-uefnbsp;ex rebus tû in Scotia turbulcntis intelligerct non fuilfe difficile regionesnunbsp;fidif s firmaras prçdâdopcrcurrcrc, vulgufquc,cui nulliirn effet aliudnbsp;perfugium, adfacramOtum cogcrcridemqucnon ignorarctScotoruamp;in‘‘!^^f^nbsp;di$iconfbnriam,amp;i!ianiiffisrepctcndispertinaciam.Rcgi 'audorfuifrediu‘^^^ii'nbsp;¦(tgruiifbcllo'captuni cis operf prccium (tatucrer, amp; ad Cum tuenduiiijuoUj^^^^ji^nbsp;p
-ocr page 395-Liter Dec. quîntus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.iyj?
J'oriim afTucfccrct impcrio, modicas copias daret. Id donum cum libentcr acci |’quot;f«nt,amp;Rcxnon ægte tribucret^vanæ iadationis çquc vana copcnfationcdonatinbsp;?^iadlimitcm rcdicrc.Additaprætcr Irajtü accolasJquilincftipendJjs^liIitarefo-'''^lria merccnariorûmillia, Cum reditus corumvehementerproximôrum ani-pertiirbaretjVt qui nullam a Proregc fpcm habcrcnt auxilij •• quippe qui làcti*nbsp;‘•'riorum, amp; potiflimum Cardinalis vteretur confilio, Archibaldus Angufiæ Co-amp; publico dcdecore,amp; priuatisetiam dainnis(habcbat cnim multas,amp; fruâu-phsin Marcia,amp; Tcuiotiapofrcfliones)grauitcrcómotus amp; periculi magnitudinénbsp;J J'^regiluculentcr cxpofuir, amp;,vr obuiam ircr,cft hortatus. Ibi cum Prorex fuamnbsp;'!;^ploraretfüiitudinem,amp; fca nobilitatc dercliâû quererttur, Duglaffius oftenditnbsp;I'pfiusculpafieH,non nobilium,qui Si fortunas omnts,Si vitam ad publicam fà*nbsp;’?^fQituendamconferrcnr,quorurf) confiliocontcmpto ad facrificulorum nutumnbsp;j*’'cumagerctur,tqui foils imbelles,domifcditiofijomniumqiiepcriculorum expernbsp;^^âlieni laboris fruâu ad luas vokiptates abutcré tur. Ex hoc fonte inter tCjSi pro-fa^äaeft fufpitio, quç, (quôd neutriakeris fidatk ) rébus gerendis maxime cftnbsp;?’pcdimento. Quçd fi confiîia de rebus magnis cum illis cômunicare in anim umnbsp;,qui in illisexcquendis vitam non reeufent irapêdcre,non dcfpcro nihilonbsp;*nüs illuftres res pofle gcri,quàm a maioribus noftris téporibus aut xq„ aur nonnbsp;’o th** '°turbulentisgcftf lunt. Sin perdefidiam fingula hoftem carpcrc fina«nbsp;^¦^^laut nos breuiad dcditionécoget,autin exilium eijtiet: quorum vtrum fit mi*nbsp;^f’^s,aut flagitiofius vix dici potclî.Quod autemad nosattinet, feiomeabinimi*nbsp;proditioniSjtcvero timiditatis infimulari, Quod fitibi,quod etfugerenon po*nbsp;verbis expolita oratio,nbsp;actes redarguet.Cùm Prorex fein illius,ôe cptercrum poteftatefutunbsp;‘^oftendercr, confilio fuperexpeditione fufcipienda habitoediâum in oranc»nbsp;ÿ'ones propinquaseft miifum,quo imperabatur nobihtati,vr,qu3nta cum cele-
1 ^cpoJïcnt,ad Proregem vbicunquc elfct vcnircnt.Ipfi poftridie cum præfenti-copijs (crant autem non plures trecentis equitibugt;) Angliam verfus iter inten* Aggregantibusfead eos non adeo multis Lothianis,ac Marcianis,cû Mub
V Naraad Tucdamdeueni(fent,ibiquefuosexpedarcdccreuifIéi,Angli,quiIed’ “^oUtniam peruenilTentjCerriores faâi per cxploratoresde hcftium pauciiate adnbsp;^“''^qifercraillùhominum Icdburgocducunt,8ircâ'a Mulrofliam iter intédunc,nbsp;ij^'^’ldubitantes, quincosamp;paucos,amp; deviafelTosvnacum Proregc opprefiurinbsp;r^pinatos effent . AtScotipcrfuosexploratoresde Anglorûaduentuedoâinbsp;collesfubduxcruntjfpeculaturi c tuio,quidtôfilij hoftes captaréf.nbsp;^^*^*^* oppido, Si cœnobio monachorû non adeo multo ante fponbsp;prædf inuenirét intéti ad ortü vfq;diei fubftitcrût. Prima luccnbsp;^^®'lburgôrcuerterctur,amp;Scoti receptis propc trecétisèFifanaiuuétutc.ducétenbsp;1'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Comitis Rothufiæ filio(quiScoticpiuuétutisin ôni virtutû gene
tt)û V'princeps craQalacriorcs fadiIcntiorc gradu ad colles, qui fupra Ancra* (cü’ ^“’¦güt.fe recipicbât.lbi ad eos paucis admodû comiiatus Valterus Scotusnbsp;r Usante non femel meminimus) homo manu,amp; côfilio prôptus venir. Is excunbsp;^uturosaffirmanSjScotisaudor fuit,vt in collenbsp;cquoSjÔt omnium æquato pcriculo in pedes defeenderent,nbsp;^ttth^humiliorehoftemex^jcdarent. N cc enim dubitabat, qnin miniftrinbsp;in editiorcm locum fubeuntes fugxfpccicm Anglis datent ; amp; adnbsp;Ll. iij.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gradû
-ocr page 396-Rcrum Scocicarum gradum întcndendum eosincitarcnt , Igitur ne noâc imminente finepr^Ii’nbsp;icoticuadcrcntj acrurfuscumroagno labore veftigandiforent , AngliWp“^nbsp;acicindrudaad cos pergunt. Vno (vt fperabant} leur praelio bellumnbsp;cupienics,amp; quo propiorfpes crat quamuisnoâurno, diurnoqueitinercfubg^lnbsp;«ibusarmis continuato,ahusalium vehementius hortatur, vt gradura addint,nbsp;breui labore longam quictem, rem item, amp; gloriam redimant. Ita cumnbsp;tumadhortatioadderetanimorum, tantum viæ laboradimeret viriuni,pi'iu’^^^nbsp;rumacicsinScotosadpraliumjnftrudosvelulininfidiaspraecipitauir. Nun»«nbsp;tarnenconfîfi armaexpediunt, ac foruter prxlium ineunt, Sed dua res pf‘’ \nbsp;uifæ prudenterScotis auxilio fuerunt, Nam et fol in occafum prxccps rednbsp;radiisin hoftiumoculos incurrcbatjamp; ventusfatis violcnsfumum fulfurcinbsp;ris ita in poftcriorcs acies reiecit, vtomnera oculis prolpcâumadiraerct,amp;oôO ,nbsp;tetrode viaadhucanhelosgrauiterafficerec , Prima Arglorum acies |nbsp;dam, amp; fecunda in tertiam, amp; fua perturbationeimpedita, amp; Scotorumnbsp;impulfa,confufis ordinibusrétro impadla ita omnia fiigæ, amp; terrorisimpleigt;5gt;'nbsp;nec ligna,nec ducem quifquam nofccrct:amp; dum fuæquifqiie priuanmfalutip'^nbsp;fpicit, nemo dcdccorjs,amp; periculi publicircminilcererur.Cû Scoti confettinbsp;rentur,non iaminde pugna,fcdcpdcsfuit, Subnoâem Scoti ad ligna rcuoc^^ jnbsp;cum inirent cjforum numerum, c fuis duos modo defiderabant: ex AngÜs pr^^*-duces circiter ducentos milites compererunt interemptos: amp; in ijs plærofquej'nbsp;bilitateinfignes.Captifuerefcrc mille; exquibusgcncrcclarioâoginta.nbsp;viâoriaquanto raagisprçteromniumopinioncmaccidit, tantolætiorfuit, c*”nbsp;quidc frudusad Prorogé,gloriafere tota ad Duglalfios redundauit.Circahfet^..nbsp;pora fraude,vccrcditur,GeorgijGordonij ComitisHûtilæicertamécômilfuni^nbsp;in quo tota ftre Fraferiorum farailiacft extinda. Etat inter cos, amp; Rcginaldi”®nbsp;vécus odiüfæpemultisvtriiifque partis cladibusnobilitatû. EtHuntilpusocf'’*nbsp;indignationcfftuabat,quôd inter vicinas gétesloliabciusclicntcla abhorreW 'nbsp;Nâ cum vicini .infulani aduerlus Comitem Argathcliæ quicquid viriuffl potera ’nbsp;cogèrent, nemo fere in illo terrarum tradu fuir, qui non in alterius caftris futu^nbsp;cHct. Sed refineccrtaminccompofîta, inter redeundum cum diuerfoifi’’^nbsp;ab CO lèparati reuerterentur, Rcginaldini admoniti cundis popularibus colle^znbsp;atrocilTimo prælio eosadoriuntur.Frafcrij pauciorcsà pluribus vidbatqucafl^nbsp;çf fî.Ita gens numerofilfiina,amp; Içpe de rc Scotica bene mérita tota interierat.ni» jjnbsp;üinofvt credi par eft)confiliocx familiç principib’ odogintadomi reliqoilïèrot Snbsp;uidas vxorc$,quæ fuo qupquc tempore marcs pepererant fingulos: qui omnc^’nbsp;columes ad vinlé peruenerunt ætattm.Eifdero propc diebus fit certior Anglu’r^nbsp;excrcitum in Scotiafufum,amp;fogatum circ,amp;legaius a Proregein Galliafflf^^î^nbsp;£füs,qui vidoriam nunciarct,amp; auxilium aduetfus poftulata,amp; minas Regis An^nbsp;rum pofiularet,ac Lcuiniû calumniaretur,eiulq; difceflum c Scotia infamarct.nbsp;auxilio viximpetratumjquôdprocerto compertum elfer, Anglura magnis^^^nbsp;copijs in Galliam iraicdurum. Dati tarnen quingenti équités, amp; peditumnbsp;millia , non tam vt Scotos ab incurfionibus Anglorum protegerent, lt;1^nbsp;Vt cos diftincrcnt,ne totis vinbus in Galliam irrucrent . Anglusnbsp;non exiftimabat necclïè copias raaiores ad limitcm Scotorum mittere,nbsp;fylficcrc putabat arcium præfidia ad excurfio^es hoftium inhibendas,nbsp;ex turbido rcrum apud Scotos llatu iutellcxcrat iußum cfcrcitutn eonbsp;adexp”?
-ocr page 397-Liber Dec.quîntus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.iyd
I fxpugnanda locâ munira cogi non pcfTe« A legato Scotorum in Gallii ^‘ijticcdignarefponfo criminain Lcuinium abfcntcm iaólabantur^ quod pecu-ad fe miflain fupprciritïet; quod ob cnis cum CardinalediHenfioncs proditanbsp;‘J'lTctcaufa publica. DifcefTus autem eius in Angliam quam inuidiofiflimccxa«nbsp;^‘f^baiur. RcxGallu:S,quircccntiexrumonbusfióbs inuidiaitacxarferar,vtnuhnbsp;^'’’aducrfuscalumnias purgationem admitteret, quique Lcuinij fratrcm lâtclli»nbsp;’quot;•nfuorum præfeâum in cuftodiam inauditum inclultrar, paulatim illuccnte vc^nbsp;J*f2tc,vtexcuûtior eilet culpa,temcritari vclandf colorcm quxfiuictacin criminanbsp;j'-cuinio obicäa inquiri iuflit. Id negotium lacobo Mongomcrio Lorgianoauxi-‘*oru!nGallicorumpra'kdo,viroquidcmimpigro,amp; probo , fed Lcuinij acctri-*’'oinimicodatur,procurantibus maxime Gulianis,quôd loronsfuæcaufam fepa-a perhdia Cardinalis non poffent. Mongomeiius cum GalJicis, quas dixim*nbsp;^’‘‘l )sappuIitinScotiamad V. Non. hi!. « 5 45. aclitcris, Scvoluntarc Regisnbsp;'^alliap in confilio ex pofitis effeeir, vt iridicerctur excrcitus potentionbus mod'o,amp;nbsp;H^ifuaiptas belli ferre pofTcnt, ad breuem diem comienirc iulfis. Ad cum diemnbsp;’ainainconucncruntad quindecim inillia Scotorum,atque ad limitem profcvltnbsp;Vercæarcis Anghcæcannpofuerunt.Indeaiîcrnisfcrcdicbus Angliamnbsp;“^fignisingrcfïi magnas prædasabigcbât.-ôc hoflib’fruRra conâtib’agros apepunbsp;’tionib’iuci^Sçot, lenib’aliquotpialijslatisprofperofutcefi'ufcdisjad Icx circinbsp;Jimillia in orané parte flamma,ferroqucvaftariint.Cuni bis incutfîonibus decentnbsp;/‘’’cdicsconfumpfiUentjUcc vltcriusiiîhofticum pcnctrarcnr,qiiatn vtnode lenbsp;/opcreincaftra poffent, jnterca Mongomerius, amp; Georgius Humiusfcdulo,nbsp;, f uftra cum Proregeegerun^vtcanra trans Tuedam amnem tranffcrrcniur, vtnbsp;’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;libehus incurfarcnt,tcrrorcmquefpargercnt!atius.Scd icpug-
ntibusProrege.amp;quiinconliliacrantjquôdorani oppugnandatumarciumap-r ^tud;ftitqç,çntur,foIutocxcrcit doiuum tllreditum. Cftcriquöciiiquccil commodiflimum in hiberna coneeßerunt. Mongomerius Sterlinum in aù«nbsp;Iscognitisinimicorumaduerfus Lcuinium calumnijSjCtfi ci crat infenfillî«nbsp;lu m ^’^¦^'’^^C^*'dinalcmgrauiffimisvcrbisarguit,quôdnul!ainiuriainfigni ab ini.
^oæûiem nobilem,amp; innoxium filfainuidiagrauiffct, atquccoc. ihe^rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coniungere. His fcrcdiebusad omnes regnonimlimites
hri^ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vario eiicntu faólr.K obertus Maxuallius Roberti fîlius fingu
''’5tutciuue«iisab Anglisfuitcaptus.Nihil præterca memoria dignumgcftum.
^®5*'’iæhicmis initio Mongomerius in Galliamtftrcuerfus «Cardmalis Hamil* Jum Proregemfpccic fanandarum partium,quæfeditionibus étantconvulfar,
^.^p’'^‘^*^^’'^’^*^‘^f^*cogitationcmanimum intcndunt.Taodunû inde pro Njjj’jJPif'^Pfædicabantad pœnas dejiouitcftamcntilc^ribus ire fumendas.
criminanumer^atur.’tantaquccratcœci- A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..v*.
librutn *
P ‘9®Luthero luiffe feriptum, ac vêtus teftamentum repofceient, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
clârac familiæ in illis regionibuî princeps aduenrare fedato per amxosnbsp;vtiunquepoftridjç3jeflbiuflit, Sed Cardinalisparuratutumratusduosnbsp;Ll. iüj.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homines
-ocr page 398-Rcrum Scoticarum
homines nobiles, amp;faótiofos, Sc benccomitatos in oppidum rccipcre,vnui’’’'’_ ftaurata religion! addiâiflîmum egit cum Prorege,vt Perthum redirct.nbsp;res mane cum ad iter parati eîïent, accepto Protege Perthum tendere eum co*' jnbsp;cuti cum inconlpcdu efl'ent, datum Cardinalis timori, vt Prorex cosiub^fnbsp;vrbcmfcorfiimingredi. Poftridieamboin cuflodiamdati. Sed Rothufio*nbsp;timdimiflb Graiusjqucra vehementiusodcranr,amp; timcbant,ferius liberator«.“^ inbsp;tequam illinc difeederetur, vifum eft Cardinal!,vt potentiam Ruueni præft^*'nbsp;baniimminuerci . Prorex præturam ei ablatam datKinfaniocomarchoyic^i^,nbsp;amp; Graij propinquo . Erat Ruuenus Cardinal! inimicus , religion! inft^nbsp;ratsE fauebat. Graius nee prorfus alienus a religionis caufa , ncc 2^^nbsp;in Cardinalem animo. Hoc paâo ft velut in arenam protrahi poftet, nono^nbsp;tabatur, quin ob familiarum claritatem multi ex propinquis regionibusadnbsp;quefecfTcntadiunduriæquibus quantum caderet,tantum heftium fibidctra% ,1nbsp;Cardinalis exiftimarct. Igitur prætura Perth!,quaî multosiamannos velut**nbsp;ditaria in familia Ruuena haierat, in Kinfanium tranflata cum multa ciuiun***’gt;nbsp;natione , qu! veterem fuffragiorum in comitijs libertatem fibi fublatamƒ* ^nbsp;fteferebant, Miflusnouusprætor, quiciucsnififpontcparcrent,nbsp;ret. Vrbisoppugnationebifariam diuila,Graius, qui rotumrei pondusnbsp;fufccpcrat, à ponte Ta! oppugnationcm aggreditur ; altera manusnbsp;pcraduerfumflumen admotislatusapertumcratinuafura , bed quia |nbsp;arftus corum confilijs non refpondebat, in tempore non alFuerunt. Jo' Inbsp;pontemaggreftus, ( qucin Ruuenus recepto in pdes proximas pteftdio *00^nbsp;ditumviderivoluit) cùm neminem ex aduerfoarmatum confpicarctur, ^ jdiis*nbsp;omnimetu interiusin oppidum pencirabati .cumaRuuenocx atdibuspto^jj^-repenteprorumpcnteinuadituritaaqritcr,; vjtfugam cum fuis omnibusci^^^nbsp;fp,ç,lt;ftaret : fed turba confufa in angufto Icfe impediebat, amp;fugam pt*^quot; j(|:lt;nbsp;vltuni introruinpere conantes morabantur . In hac confufanbsp;pcricrc conculcati complures . Sexaginta ferro ccciderc. jnbsp;ft penes Ruuenum effe vkfloriam iquitus audiuit : tarnen cædcmnbsp;rum ab co faâam non moleftc tu lit.nbsp;nbsp;nbsp;Quos cnim amicos fib! fore
St
corum vires mutuiscladibus inlutro iibi deputabat. Cardinalispcragt^ ^j^f. ad turn fatis putabat, Angufia Prorcgcra poft hibernum folftitium adnbsp;nbsp;nbsp;g^pi*^ jl
dreæ duxit, vt aniinum cius, fi fieri pofte,i,fib! arâi’deuinciret. filium cius Comitcm Araniæ obfidtm haberet, tarnen quotics de Sco***' yeft; [nbsp;litatisfcrocia,amp; fadionis aduerfæviiibus,amp; Prorcgisinconftantiacogit^o ’ II'nbsp;batur,ne pariacadfc vencratIcuitateabaduerfarijspcrfuafus,adcosdennbsp;igiturociumcuii) paucisnaâusvigintiSaturnaliorum dicbusperludut^^^.^^ijjt 1nbsp;amtranfadiquot;, multam prpfcntialargitus,multapofteriusnbsp;ftatu regni cuin eo loquutus paulo animi fecurior Edimburgum cftnbsp;rat intérimib!conuentiisecclefiafticiordinisj^dld.lanuaria5,lfl ƒ0 coetu_^^|-j^iynbsp;ta plurima fuiftent de veter! ccclcfiæ libcrtatc rctincnda,de ^anifcfttsq^j^^ufdf,nbsp;faccrdotumflagitijsexpurgandis,nccvllusinucnireturexitus,tandemnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ
ad eoi GeorgiumSophocardium concionatorc Euangelij longe poPquot; i'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mura ad f^tem ab vrbc~mill!äpäfluumapud hominem nobilem
burnura diucr^ri. Adeumftatimequitcsmifti, qui hominem çcrent. Sed cum Coeburnus aha, atqucal!acaufatctur,acmoris
-ocr page 399-Liber Dcc. quintus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£ol.i77
f' Cum occulte poHetdiinittcrc, cîrcumrpiciensjCardinalisperfuos id fieriadmo-î ’''füsinccinptfta node cum Proroge illuc dclatus,omncsadKUSobfedir : necnbsp;*^'^enauibianditijs,autpollicitationibus,aut rainisquicquam clSccrepotuit,do-jnbsp;“fcCüincs Bothucliæi^ropinqua villa fuacuocatus co vtnic. Is cum omniVk,./.A^.nbsp;^''iLotlûanorumTacilêpotentiflimusefiet, tapdem impctrauit,vt Georgius ij finbsp;’^deretur,interpofitafide/eabomni d;smno,amp; injuria eum defenfurum. Sacer-pesliancvclut opimam prçdam naéti,Edimburgo cum ad Fanum Andrea? tranf- ;
Ibipoft alterum fere menfem coada frcqucnii omnis genchs facerdo- ’ ’'^‘^multi;udine,qua’dcdodnnaciusdcccrncrtt, ôc magisvt fpcciera iudicumnbsp;ipfæbtrtnt,quam quod cuiquam dubiuraefict quiddccrcturifoicnt, deconfenfunbsp;^'’iniuin Cardinalis (quoniam ipfe pcrlcges Pontificias de capitccuiufquam i.ccnbsp;^*crccrequa?ftioncin, nec ftatutre pofict) pctita Prorcgcpcr litcras,vt defigntt gt;nbsp;’^capitalis iudiccm,qui in r.iiiii aniinadutrtcrc iuberct,qui iam à conucniu facernbsp;hæitfcos damna tus elfct. 1 n care nulla videbaturmora per Proregem fu-^nbsp;*^r‘‘'4cnefuinctquidcm,t:ifipropinquuscius DauidHamiltonius Pr.rfionianusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lu'
Verbis cûadmoncndo,rogando,detcrrcndo,ac interim propc obiurgando ‘ '‘^f'tinuiffet.Inhanc fercfcntcniiamIolutumferunt.SE VEHEMENTER \ -’''ifariquoconfilio ProrcxaducrlusDcilcruos.quibus nullum enmen obiiciatur, |nbsp;PfitcrEuangelijlcfuChiifh'pr.Tdicationemjtantamhccntiam pcrmittcict amp; ho-''¦iiiibus flagiriorum turpiiudmc,amp; inorum immanitatc plufquain fcrina propc irxnbsp;^^^iituindcderctinnoxios, quorum vitæ integritatem inimicifatcantur inuiti,nbsp;^^^ftrinamnon ignorarec : vt cuiipfe non iia piidcmvchcn enter fuifltt dc^
ƒ .A
y**'/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' '
; cuius commendationc in hunc fupremum graduin pcrueneiit : quani '¦amplexum fit tefiatuspublicecdidistquam tuendam pala lufccpcrit:ad qufinnbsp;j^s^ndam, tognolcendâ,vitaqueamp; moribusexprimendafingulos,amp; vniucrfosfit'nbsp;?f'^tus.Cogira igitur,inquir,qui(ermones, qua* cogitationes hoæinû detefuntinbsp;‘‘^uræ: cogita beneficia in te collata diuinitus.Sublatum è medio Regem heminenbsp;tibi infcnfuto,cum iftud idem itcr in/ificrcr,quo tu née vefiigia fcqueris.
fuis confilijs il'ü praccipitarunt, tc nunc in cxiriü raperc conantur : te ab initio ^pUgnaruntomnimolefuæpotcnti.T: nueprauisconfilijs teinfraudtm illiciüt.nbsp;‘'tuoca in mente viâoriâ tibi de ciuibus fine cade,amp;• fanguincjdc hoftibus longenbsp;^'^ioribus copijs fretiscûingcntituaglvriajmaximaillorû igntminiaconceffam.nbsp;'^niinifcere quorum in gmtiam Deum déferas, amp; amicos oppugnes-.expergifcc-'^3liquando, amp; tenebras tibi a ntfarijs hominibus circunifufas difeute. Propo-^bbiantcoculos Saulem ilium Ifraclitici generis Regem ex infimo loco in fu*nbsp;tranflatum. Quanta jllumindulgentialegi fuar obcdicntcm Deus tftnbsp;f'^u^cutusquantismiferijs cundem præcepîa fua negligcntrm inuoiuerit^con-f^rum rtrum ad hunc vfque diem fuccefium cum rebus illius profperis. Ac,nbsp;jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mutaucris.nihilo feliciorem imo dttcriimcm cxitum cxpeäa.
' W nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facisfidquein gratiam hominumfcelcf-
l^“OJorum,qui ncqucflagitia fua regere poffuntjucc difTimuIarefaltem conantur. ^,’^ïdroonitione hominisamici Proicx motus jefenpfit ad Cardinale, ne id iu-j^^'ütn prxeipitatet : fed rem totani feiuarctinregram vfque in fuumaduentum-Jnbsp;jjj9^cenimfeconfenfurum inilliushominispcrnicicm, antequam de caufadi-,nbsp;b^ntius cognofeatur. Q^odfiCardinalisfecusfaxir, in caput cius pccna \cr«|nbsp;- §c yciq immunem cxdis , amp; fanguinis foic hifee Jitcris aticPari.
Cardina»
-ocr page 400-J
P crum Scoticarnm
(1!^ iCardiiuIis hoc refponfo præter opinioncm iâus cum non dubitaretnbsp;mora rcum vulgo gratiofumcrcptumiri : ncc remdifccptationicoaimitf*''’nbsp;partim qubJ nullam in æquitjtelpemponcret: partim quod de fcntcntijsi^^ju inbsp;j tèconciliorumauóloritJtepracdamnatisjiterum iudicium fieri noIebatJtaqjPjj gt;nbsp;' pc furenter iratus in co icilioantefukcpto perfeuerauitiacrefpondif,nbsp;j Pioregemideo Icripfilfe, quodib ciusau'Ctoritate vlla m rcptndcrtt,nbsp;adfp eciemconfenfus public! ciusnomen adcondemnationcmafcribi relief’ Inbsp;turGeorgioe carccrcprodudoloanncs VinuaniusvirdoClus, amp; qui ynbsp;fincerp rcligionis caufæ,fed occulte fauerct, c fupcrioi eloeo concioncm ,nbsp;iulfugt;,èMat hricapitcdecimotcrtio dcclamauiqbonumfernen efieverbun’nbsp;' maljin vero herefes. Hzréfim ennn elle opinioncm falfam ,amp;cum fatw ftOQnbsp;phnepugnantem, amp; qu.r cum pertinaciadefenderctur; camvero amp;gigrgt;*»nbsp;ig lorannapaftorumeccicfix: quifpiritaligiadio, ideftverboDei, necHa*’‘f''^jiinbsp;co luinccrc, necerrantes reducercin viam norunt. Deinde explicate £ƒ “;nbsp;ex cpirtola ad Timothcum olficio,vna efiè hercfiin deprehendendi rations ogt;nbsp;dit, fi ad verbum Dci.velutadlapidemLydiuni conferatur. TandemcuniF|^nbsp;oralfet, ctfi qu.r dicebantur contra facci dotes faccrent, qui non ad retcH''’’‘'jj,nbsp;hetcfcsconueniirentjfedadcos plc0tcndos,qui liccntix.amp;: arrogantiafcoru”^®nbsp;uiam irent, tarnen vcliit omnia fucccdercnt cis ad votum, vrconfutnmiudff'^j,nbsp;di hbiformamobferuarent, adfuggeftum in temple extruäum Geergiun’Pnbsp;I trahunt: aItcru;ncxaducrrofuggcfiumconfccnditIo.inncsLaudeiiisnbsp;fisfacrificulus; exteri velutadiudicandum circumfifiunt: fed nullaitidicibnbsp;libera? difeeptarionis ibi forma fuir. Accufator eniin cum multisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
connicijsodiofijfima qua;que,qua? vulgo aduerfus punoris dodrinæ confingi io’ent,cum finnma vcrboiumacerbitarcdeionabat. Atque itatu®nbsp;aliquot hori«, Georgiagt; in areemreduót’ in prxfedti cubiculo pcrnoclamt. ¦’’ vnbsp;parte temporii in orandoconfumpta.nbsp;nbsp;nbsp;PnllndicmancEpilcopi dtiosFran^’’
nos ad eum m {crunr,qui ci denunciarent moriendum quamprimiimdi^-’^*' ¦ garcnt,num ipfisdcmorc peccataconfiteri vellet. Illenihil fibi rcicumnbsp;buseirc refpondit : ncc cum eis libentercoll »cuturum. Vcrumfiiu3f’*'’’l''(j,nbsp;: induccrentin hoc gcnercfibigratificari, fecupcre fermoncm conferrecun’nbsp;mincillo dodo , quipridic concionatusfuerat. Is ciim Epifeoporumnbsp;fu in areem vcmliet , cum Gcorgio f uis diu Viniramiis colloeutus, jnbsp;fedato flctu, a quo Iccohibcrcnon potucrat, pl ictderogat cum,num y.nbsp;nxfacramentumaccipcre : amp; perlibenter, mquit, ficxChri(l:i mflituf®’*’nbsp;rnquefpecic , nempc panis amp; vinicxhibcatur. Vinir.imus adnbsp;ucrlus cum rctuliflet euni fände affinnarc , fe immunem a 1 •lt; Icribus,nbsp;rum arguebatur ; rtcc id co pcrtinere,vt mortem inftantem deprc:'jr^t;F¦nbsp;VI fuam innocenriam Deo fans notam, hominibus ctiam icffar imnbsp;ret. Ad C4 Cardinalis ira inflammatus; Et re, inquir, qiii fis iainpndnbsp;non ignoramus . Item rogatin,num /acri corporis,amp; fmguinis comfflU”nbsp;ncm éi permitteret, cumalijsEpilcopispiuIu ncollocurus,excoruinnbsp;refpondit, non vidcriçqumn, vt pertinax harrcticus , ab ecclcfiaque datn’’ƒnbsp;tus vllis ecclcfix benefieijs fruererur . His renunci3tis,cam familiäresnbsp;, fediarcis, Ä minifiri hora circiter nona al ientaculum conucniffent, rog^nbsp;) tus ab eiJ Georgius,num ipfc vua vellet fumetc cibum . Rcfponuir^^
{»I
Liber Dcc. quFntus^
Liber Dcc. quFntus^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.178
Wenter, ac multo etiam libcntius,qu?ma tnccftfadum fuperioribus dicbusj ’¦ W nunc dcir.um intclligam,viros vos cflc bonosgt;amp; in eodcm Chrifiicorpore :nbsp;^cuin cßcfociatos.-quodquc huncmihi in terris nouiflimum conuidura elle fei,nbsp;Te autem, inquit pif fcóio, hortor per Dei nomen,perque cura amorcmjquonbsp;j’^ceris ergadominü,amp; feruatorsm noftrum Icfum Chnftum, vc huic raenfæ paU'ï’;nbsp;^alfide4s,audienri3mquefacias,donecego breuiadhortationevos compellem,^nbsp;5'^pcrpane,qucm vt fratres in Chhfto fumus efuri, orem ac deinde vobis vale- j;nbsp;.Interta menfa^vt mos,Iinteo operta, impofitoque pa-nc,Georgius dilTercrçnbsp;V acdilucidccœpit deChrifticœna/ormentifque, et mortecirciterho*lt;(,¦nbsp;fætiiniidium loqui.Horrjtus eft auté pra:cipue,vtabicdaira,inuidia,ac maütiajn. y.nbsp;imprimèrent mutuû amoré, ac perfeda fieret membra Chrifti,qui afîiducnbsp;nobis intcrpellatpatrem,vt noftrû facrificiûapud cum proficiat in viiâ æternâ.
^'fclccutuscùDcogratiasegifict^panéfrcgitiacfingulisparticuIâ eius porrexit: •* ^'inüpjrijtrvbiipfeguflaljet, orantlqucprecaruscfier, vt memoriam mortis ’nbsp;/•n-ti nuncpoftrciTiûin hoc lacramento fecû vfurparent :fibiauté amariorépo* 'nbsp;tcmperariohnullâaliam caufain, nifî Euangelij prpdicationé.Poft bæcgra-j'nbsp;‘^^ûactîoneperadajfeincubiculùfuûrccepitjacorationifinêreddidir. Nccmul-i -/ *nbsp;duo è car nificû numéro ad cû à CardinaUmifti.-quorûaltcrtunicaèlinteo^^'^nbsp;jj^P^nonigraeum induit;altcr multos pulucris lulfurei facculosadomnesc--^__’_nbsp;P'ffpsadnexuiriatquc hoc ornatu amidum in cubiculum exterius prpfcdi edudû j-'nbsp;'^oniiiiorariiubcnt. Intcrea codera penemomento in area ante arccrofuggc*nbsp;’^^bgneum crigiiur :pyra cxtruitur.Ex aduerfo fencftrajamp;propugnacula arcis ta-P^ioüSjftragu!is fericis ,amp; puluinis ornabantur, vndc Cardinalis cum fuo grege Içnbsp;'^/pcdaculum c tormentis hominis innoxij caperent: amp; velut tara præclari faci
i»
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«r**-
corporis j. p/t.
I r
I lt;
f f
. Magna prptereaficquentiâarmatorunJ',
«
¦ ,
1
4
t
1
;
_j ^^^^tidorcsgratiam populi captarent «
/'merlus vim cxicrnam,aut verius ad oftentationem potentip adhibira. Machinç ƒ quot;æ per toraiu arcem locis idontis difpofitæ. Inter hæc tubis clangentibus Ge-^•'•isprodadusfuggeftû côfccndit, amp;adpalû funib*alligatur;ac vix impetratanbsp;jj|ffoccclcfiaorandivenia, carnificcs ignem liibicccrrir,quipulueremvndiquealli*nbsp;^^'uiiiconfeftiin in flainmam,ac fumum foluit.PrscfedusarciSjqui tam propeafta--^s'^tflammaralflatu amburerctur,breiiitereum cfthortaius,vt bono animo effetjnbsp;^^‘liiftorumvcniam aDcopetcrct, Cuiil!c,Hæcquidemfiamraacorpori, in-^atîu'icmoleftiam , animumvero nonfregit. At, qui nos cxcdiiioreloco^nbsp;'^lüperbe delpicit, intra paucos dies non minus ignominiofe iaccbir,q«â nuncnbsp;pganter cubât, Hpclocuto funis circa fauces ardius aftiidus vóccm inclufir.nbsp;aliquot horas corpore in cincres ignis violcntiafoluto,Epilcopi adhucira, o-j^qucfurcntcsgrauilfimis pœnis propofitisvetuerunt,ncquis prodefundo ora*nbsp;/’.fxcoCatdinalisafuogrcgcmagnushabcri, acdiuinisin coelum laudibusnbsp;quitorpentibuscætcrisvnusaudorirateProrcgis contempla tantum fa*nbsp;''•'ispcrfeciftet : qui popular! fuperbia comprclTa totius ordinis ecclefiafticinbsp;I ^’^^Qeinium tam fortiter fufeeperit, ac féliciter gclferir.nbsp;nbsp;nbsp;Talcs profedofux
«
1
«
1
I«
lt;
1
4
i * «
/
t
*
»
t
4
\
yt pras^
fuperioribus annis ccclefia fi habuilTet, ipfa nunc aliorum P^njs non eflet obnoxia, fed lux maieftatis vi , ac pondère cçtera fubnbsp;coniincret . Hac facerdotum fupra modum luxuriante vidoria j
jj, '’.pforoifcuuu3 modo vulgus , lcd plærique generc , 8( opibus illuftres ‘ ‘ irritati quam fradi retn cô fua lignitic rcdillè indignabantur,
-ocr page 402-P crum Scoti’carum
vt prfccps aliquid cum periculo cfTetaudcndurrijaut omnia cum ignominiaf^^^ pacicndum.îain ctiam plures Sâ apertius erumpcntibus vi doloris qucrclis,dcnbsp;idinale tollendocoirCjamp;ad liberratcmrccuperandam,aut vitam proijcicndainho jnbsp;\ari. Quam enim fpcm digniiatisrcliquamforefubarrogandflimoficrificulo/ 'nbsp;^demquctyranno faruiiïï ro,qui bcllo aducrfus Dcum, homincfquc fufccpcoj^^^nbsp;MnimicisinodOjid eft,quiautreni habcrcnt,autpjetatcm colerent, fedquicun^nbsp;rlt;|efletleuitcroffciifus,cumjvclut pccusex harafuz libidinimaótaretlt;nbsp;. jbellum amp; ciuile, amp; externum akt, priuatim mcretricum amorcs nuptiiscopi’*^^nbsp;'f nuptias légitimas proarbitrio dirimat.- domi cum fcortis volutetur; forisinc^j^jjnbsp;. jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• innoxiorum,amp;fanguinedcbaccharctur. Cardinalis autem ciß fuisopibuîgt;’^p
tarnen nonignoraretjqüihabituseirctanimoru,qui de fclcrmoncs''^^ p.,-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gofpargercntur,fibi cogitandum exiflimauit de potcntia nouis incrcmcntis’^jj^
: da. In Angufiamigiturprofcdusfiliam natu maximam filioComitisCraro^^,,lt; ' dcfpondit,nuptiafqucmagno apparatu,amp; propc Regia magnificcntia fecit, *nbsp;hjccumpercxploratorcscertiorfierct,Angluraad infeftanda Scotiæ
' nos apparatus nauales cogerCjac potilTimû Fifenfibus minari, ipfc ad Fanuf’j^^ ’ drcæ rcuerfus nobilitati,ac potiflîmû ijs,qui maritimes agros tcncrcnt,diet’’yflnbsp;’ ucniendumftatmtjVt in commune confulcrcnt, quod huic malo remcdiui^ j,nbsp;• obijciendum; quóqueidfaciliusprofpicerct,decreucratvnacumagroruoi“^(jnbsp;nis totumHtuSjhoc cft peneFifam vniucrfam circumirc,amp; locaprocuiulqi’^^fnbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦ inoditatecommunirc,autpræfidijsobtincre. Interaliosiuucncsnobilesve/’^jU
Cardinalem NormanusLcflius ComitisRothufiæ filius,cuiusantcaa tio non feme! faâa cft. Iscumlàrpe ante Cardinalifortem,amp;fidcIcmn2U*.jjj,'nbsp;peram^incidit inter eos contentio de re priuata.quæ ad tempus animos non^*nbsp;' ' licnauic.Scd ca lite magnis polliciiatiotiibus induâus Normanus cclTerat'^f J,nbsp;‘ cum poft aliquot menlcs ad repetenda promifta rcdiflet.c fermone in alterednbsp;acdeinde neutrifatis decoraincideruiit conuitiazdifeefTeruntg; vtrinqjnbsp;fenfifftmiszCardinalisnonquâvolebatreucrentertraftatusindignabund ƒnbsp;. vclut fraudecircumucntusminabundas,amp;in vindidam pronus, adfuosr^ '’j,,nbsp;‘ intolcrandam Cardinalisfuperbiam cis expofuit;facilc omncs in cpdeinnbsp;, iurarunt. Et quó res minus foret fufpeda,Normanus cum qninquctantugt;’’ .jj(fnbsp;•i tibus Fanum Andre«ingreftiis, in confuetura diucrloriûfereccpit,vteap’*^-(jifnbsp;‘j cædis confilium diffimularetur. Etant in oppido præterca deccra exconiu’^^^^fliil'^nbsp;J con!cijs,quialijalio in loco rciaggrcdicndæfignura expedabant. Cùm Ci'nbsp;«, tantum f^acmusobireeftaufus,inoppidoplcnopropinquon3ra,amp;chcnnbsp;J dinalis. Etant turn, vt in illis regionibus vereprfcipiti dicslongtfsimi,ncmp‘’nbsp;¦ terMaijnonas. EtCatdinalisarcemfuamïnvfumbellicommiiniebatnbsp;natione,vtpropcdieino61em in operecontinuarct. Igiturcumdilucuload®^^^,nbsp;intromittendâs aperiretur porta,Normanus c fuis in domuneula propinft*’
. prf miflbs in infidijs collocar.it,vt ianitore ab eis comprehenfo porta;
' num^quod conucncratcarterisdarcnt.Hoc padofinetumultuomnesingt^* ^jii(
• tuorcfaismtfernnt,quiCardinaIisoftiumobferBarcnt, ne quis ad cuni J’
' perferripoflet, Alij circaaliorum cubicula nfiifsi,quihonjinum,amp;loconitn’^j(i(/f ; fretiminiftrosnominatimexcitent. Eoscum femifomncsfigilktimeu^j)))'’
' mortem pr«fentcm,fîquilquam mutiret, comminari. Extraareemî lumultu eduxerunt, 1 ta cçtcris cieôtis, cum foU arec poiircntur, qui
-ocr page 403-Liber Dec.qtiÏntus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*foIj7P
^af^inalis oftium tum dcmumpulfant. Rogatiquinam cflcnt, cüm fuanomina • 5 ^7 f'iitiiiïcnt intromifli(promifiajVt quidam funtauótorcs,incolumitarc)multiscüninbsp;'^^hiehbusconficiunt. Interca rumor de arce capta per totam vrbem fpargitur* ,nbsp;^'i’dinalis amici fomno,amp; crapüla languidi fefc lente moliuntur è lcdis,amp; tumul*nbsp;eadarmavocantcsadarccmaccürrunt cummagnisminisj amp;vcrborumcon-
^’JHïclijs. ScalaspofcuHt'.amp;alia,quæerantad oppugnationerarleceiïariacompof nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; '
ex arce hæcfpcólabant|Vt repentinumillum animOrüimpetum paulu» rctundcrent, amp;adfcfpcâûfuifurcntesreuocarcnt)CÔclamantfrüftraeostu«nbsp;[ ’’^^!tiian,amp; roortuo fera opé ferre:amp;cumdidocadauercxanimatüöculisomni’ jv«x34.xnbsp;^¦^^exponuntin illoipfo!oco,vndeipfenon miilto anieGcorgij Sophocardijfup- !
P‘'ciuin tam lætusfpedaucrat. Neefubibatmodoanimosrcrumhumanarum in-^öftantia, amp; inexpcäatus euentus,fed multis occurrebat Georgij lila dc illiüs mor-^^^prædiâio:multaqucalia,quaffandifiîmus virille non fine diuino (vtcredibile ,.b Spiritus afflatu ventura præmonueratjVtbreui (ccurus exituscomprebauit.Car/nbsp;amici amp;propinqui ad hoe infpcratumfpedaculumattoniti,cclcritcrfunt/nbsp;Re per omnes regni partesdiuulgata,diucrfus aniinorum pro cuiufqueVnbsp;F^gacum amore, vel odio fuit motus.-alijs pulcherriraö,alijs nefarium facinus cx-/nbsp;’‘fmantibus. Multienim ob diucrfuin rcligionis cultum vitte fiiæ ab co me4nbsp;^üentes, non pauci ob arrogantiam intolerabilem offenfi non folutn faduinnbsp;0 ptobarunt, fedamp;gratulatum ad libcrtatis publicæ audores venerunt. Quidamnbsp;^^•amvitain , fortunafqueciim illisconiunxerunt . Aula vehementer percul*nbsp;amp;vclutconfilijfuiparteorbata , deiententia eorum , quiaderantcædis au--ribus denunciantjVt intra Icxtum diem adfint, amp; vadibus daiis caucant fe intranbsp;5 qui cis nominarctur ad caufam dicendam in ius venturos. Illi cum ateemnbsp;^unitara tcnercnt,amp;in ea fupcllcdilcm, pccuniamquc Cardinalis, amp; Proregisnbsp;«•iuinprimogenitum obfidem (vi ante narrauimus) Cardinal! datum, nec polli-;nbsp;^•î'itionibus hoftium,quorum fæpe antelcuitatem,amp; perfidiam perfpcxcrant,fidenbsp;^Äbercnt,nullasconditiones,autmentioncm pacis admittebanr. Ita cis aqua,amp;ignbsp;interdidum eft. Hoc pado res partim minis,amp; inanibus alterius partis promiG ,yn pnbsp;partim alterius diffidétiaa menie Maio ad Non. vfque Nouembrh eft extrada.nbsp;ïüm veto Pforex amp; Regina? viduæ importunis flagitationibus,amp; lacerdotumale-^‘lt;it;s,amp;conuirijs impulfus arma fumpfit:amp; arce totis tribus menfibus cirCMralelfa,nbsp;*nachinifqj pulfata quarto demû mcleprarcipitc iam hiemcreinfeda copias dimi
amp; ad conuentum ante indiduio in menlem Feb.Edimburgum venir. Qui argent tenebant interea mctu ab hoftc libcn non lolum frequentes loca cxcurrcndo '^icina populationib’ aftlduis,amp; fcrro.flâmaque vaftabâttfcd tanquâarmis parta Hnbsp;^t'iain ftupra,amp;adultcria, aliaquehcminûocioabundantiûvinaprofufiius,amp;j'.nbsp;^üurn fua libidine metiebantur. Nccloannc Knioxio,quitumadeosaduencrac,nbsp;^tebroadmonéte,Deum non irridcrijled graues moxpoenas pereos,aquibus mi-’’/tïicfibitimcbantjdcfuaf Icgisprofanatoribusexpctituruir.: a flagitijs tarnen con*nbsp;^incrinon poterât,Prêter hoc don'.cfticû,amp; in ipns vifeeribus grafîans malum,ac-bellum extcinum. Angli cnim collediscopijs Soluaum tranlgrcffî Ion*nbsp;ê^jlatcque fui terrorcm fuderantmcc pradis,amp; incendijs contenti arces quafdamnbsp;’’lünitas vicfpcrant,amp; prafidijsoccuparant. Necinreliquislimitibusrcsquieta;nbsp;ptant. Robertus Maxuallius,in quem maxima belli teropeftas Incubucrat, Editnnbsp;^rgum ad auxiliura rebus pene perdais pofeendum Vf nerat, lamenitn inagrisnbsp;Mm. i.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folilU-
-ocr page 404-Return Scoticarum
foUtudines vaftas efferprarfidiaab inimicis ten cri.-cuhores agrorum fedibus patrijs eiedoSjOmniumquereturn inopiaconfedos amicerum railcricordiaviucrc.quodnbsp;fide erga Reg cm mutate noUent, hate pati. Quod nifi corum egeftati profpiciatur,nbsp;breui futurum,vt amp; ipfi fuis miferijs coaâinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vicini fimilium mctu in fidem An* jfl
glorum fe dedant.Ei,vt fua rccupcraret,auxilia promifla.Prorcx cum cxcrcitumfO duceret,ad Megatam amnem caftra pofuit . Ibiamicis,amp;propinquis Cardinalisanbsp;Protege importune pctetibus,vt Gcorgium Leflium N ormani pattern ,q»ji ibi ad-eratjiniusvocarct : neu hominem potentem,led fideidubiæ, aut verms apertenbsp;hoftem vt belli fbcium duccret. Comes,etfi amp; tempus,Óf locus contra fuaderent,nbsp;tarnen nullam feiudiciomoram faólurum oftendit .Igirur iudicum noniinibus denbsp;morefqucm alibi rctulimus) lcóiis,acncraincabaducrfarijsnominatorumreiedo,nbsp;fententijsomnibuseft abfolutus. Indcad Langopumarcem progrefli , expullisnbsp;illinc AngliSjCura alia præfidia aggredi vcllent,nuncio repentinolunî reuocaci. Abnbsp;latum enim crat,Gal!icara clalTem non procul ab Ebbæ promontorio vifam,innbsp;circntvna,amp; vigintitriremes, Prorcx,id quod rcscrat,fufpicatusadarceni Andre-anam (vticonuenerat) expugnandam easaduenirc,iîbtusdomûproperat.îbietr^jnbsp;LeonteStrozio Gallicarum trircmium pr^fedio collocutusconiundtiscopijsareenbsp;obfidione cingunr, tantaccleritatc,vt multi ex prffidiarijs cxcluderenrur:amp; pb'*'*'nbsp;que, qui extra earn coniurationcm étant, negorij caufa areem ingreffi includcif'’nbsp;tut. Mox fublatismachinisçncisinturresduoruinteniplorum,quæinprox!r”‘’nbsp;vtrinqueftabant.totam arcisaream adeo propugnatoribus infeftain reddiderun^nbsp;vt nemo fine manifcfto vira? periculo extra pdes apparere auderet, Nec niulto po‘^’nbsp;quod inter duas turres mûri erat(cufubftrudioncs poftcriorcs cum prioribiisf®'’nbsp;latis coagmentatæ clTcnt) admotis maioribus machinis cû magno fragorccorru*^- 70nbsp;lam veto qui antea munitionibus confifi fe ad omnia diierimina fubeunda pt^’^Pnbsp;tos oftenderant,rrcpidarccœperunt:amp; conuocatodefummarcrum confiliod rnbsp;..nbsp;nbsp;. regiscrudclitatcm(quæinanimisimbecillioribusacriuscxardefccre{olet)inpj^
Xl» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' pinqui mortevlcifccndamctuentes,LeontiStrozioincolumitatem modb
/«M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dediderunt, llle fuis ad areem fpoliandamimmiffis, in qua prêter omnis
' * commeatusvim maximam,amp;Cardinalispecuniam, amp;iupclledilcm,ctiainpr^ ’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diariorum omnesfacultatcs,amp; multorum prætercaciuium,vt in locum
opes étant congefiæjvna cum Proregis filio,qui oblês a pâtre Cardinali quecæioin arccdeprcheniüsfuerat. Arxdeconfilijfenientia diruta.nbsp;paucos dies cum deditisin altum vêla dédit. Hæc in menfemnbsp;jrj;47,L incidcrunr. Eodemferc tempore allarum eft, Anglos magnas copiasnbsp;raariq; parare,vtin Scotiam irrijpant,amp; padi fœderis fidércpetant.-quodnbsp;citerquatuorannos antea fadumfucratcumProregcdc Reginanbsp;collocanda, Repentmushic rumor animum Proregis alioqui imbeciHu*’nbsp;hemcnterpcrculit, vtquinectumauxiliahabcretexterna, necdoinefticisvop^i.nbsp;admodumeonfideret. Nam amp;PapanorumfadiociusIeuicatcofFcodcbaturinbsp;uinij exulis amici crudclitcrab co,amp;auarehabitiodiorumfcminaadhucretin‘rnbsp;Tarnen Edimburguinadcdidumfrequcntesconuencrunt. Indcprofeâiadnbsp;fluminis (quod per Lothianam fluit) oftium aduentum Anglorumprafftolati*^^jj, ƒnbsp;IntereaScoti équités, aduentantem hoftem omniexpartcadequirantes amp;nbsp;vitijs cos ad certamen laccftuntjamp;itcrinfcftum reddunc. Imperator autetn ^^nbsp;glus,qui Scotos in tumuhu.irio gtncrepugnf fcirct fuoslogc prçccUcrc,
-ocr page 405-Liber Dec.quîntus. . folj^ö l^quatn ex agmîne aduerfo in cos cxcurrcret. Tandem îtnpôrtunis Graij equi- 'Z' 7nbsp;Pfjfcâi pretibus exoratus profnifîqvt paratæ quâplurcs cquitû gtauitcr armaio-ji^gt;3ccataphraâorum turmæinirr.pajatosexiuopinatofetflPundcrcnt; quare^^rwônbsp;J^tina procclla Scoti, qui defierant hofttm timercj cùm folutis ordimbus fuge-; ’’Ooruil) autcxfi,autcaptifuntcirciteroâir)genti.ExAnglisetiairijduniauidi'nbsp;j J ^gistibüsinftaot, captifucrunt complures:amp; in ijs nubiles aliquot turmaruranbsp;ExcodieScotorumcquitatus nihilmctnoriadignumgcint. Anglo-caüraad Pijeftonumvicum erantjpaulo plus mille pafius dillantia. Inde c fu-côtemplati,cùm opinionc maiorcm multitudineninbsp;conuenifle: intérim dura de l’umroa rcrum confulrant, literas ad Scoto»nbsp;’’^ntjvt fi quid æqui impctrarc poflcnr,bellum lOft Jirionibus poiius, quam ar-pf?ftnirent« Baruinlitcrarumhpcfumraaerat. bcmagnopeie Scoiosorare:nbsp;gp‘’’U(n,vtmemincrintvtranqueacien)Chriftianoruincdei)oininungt;jquibus(nHnbsp;o?^P’^°f'^^*^n*sprorfusobliuifcantur) nihil pace, amp; tranquillitate dtbeat ellenbsp;j^^’jiis.nihilarmis, amp; vi iniufta deteftabilius ; deinde belli prçlêntis caufain nonnbsp;natamcffcifcda ^icr{?etua? pacis ftudio,qua nulla ratio-lt;cnfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’’’’^rimonio coite polTct.c^ue publico proceriun on.nium con-
^pfomiffojpublicoquc fœdercpalamapptobatoieifquc conditionil us, quæ Anglis eflcntçquiores: vt quæ non in leruitutt , fed in vita Ibcittaté,nbsp;ilu’'*,^*^9uefortunarumcommunionem cosvocent. Tantoauuni vtiliorcs easnbsp;Iq P^*fofc Scotis,quam Anglis,qaanto infiimionbus a petc ntioie amp; enwlunic-Pq'*? iniuriarum metus cnei inaior. Illud autcni imprimis in rationibusnbsp;A ’J^tJisinhocgcncrcfpedandûjquôd Reginâ vifocollocarcScoiis cfict necefle:nbsp;moderatiodifficilis. Viricligendipotcfta-
'^nara publico confilio rclidam clîc. Qu'od fi maritum ex dignitatc,amp;. vtilita-U Publica cligant,qucmpotius alïûmant, quam R^in vicinum in cadem infula Df ^'’’)gencrcpropinquû,indfdclegibusinrtiiutum,moribus,amp; lingua educaiunbsp;omnibus (cre externarû rcrû vel ornamentis,.vel emolumétisnbsp;âitç( adhfc,qui perpcruâfccû concordiâ,amp; veterû odiotû obliuionc affer-1^' ^ôd fi pcregrinùaliqué lingua,morib*,amp; inftirutis diffcnticntcaccerfantadnbsp;»^ûcapicndû, fecû vtcogirarent, quantis illud confiliûmalisimplicaiûcflct:amp;nbsp;iç^yecû affcrrttincôraoda.Id ipfos aliatû nation û ex cplo polfeanimis profpicc*nbsp;çque fatius elle,quam experiundo difeete« Quod autem ad fc attinct,fî Sco-animos a concordia non alicnos intelligant,aiiquid de inre fummo rcmifiu-fi^’^ontcniofqucfore.vtpuellaRcgiain poteflatefiiorum educarerur, vlqueadnbsp;nubilcm, donee ipfa dcconfilio procerum fibi maritum eligere poflet:nbsp;pj,^'. ^ue tempus, vt vainque a vi, amp; armis abftincrctur : ne interea Rc»nbsp;’’’peregrinum folura tranfuchatur : neue cura Gallo, aut alio quoquam’-^nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Id fi Scoti fände promitrantîèfine morapacato
f*
îijj^.'^atbitrio compenfaturos. Has literas ad le allaras Prorcxcura loanncfratrc'
tji * ^f'drep ArchiepifcopOjqucro in locum,ôe audoritatem Cardinalis aflùmpfc-'ƒ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ’
viduriæ ercdiaudorcs fucrunt, vt fup« (t]| Vercbaniurenim ne fi palam fadçcflcnt,æquitateconditionum in»nbsp;cxercituni
^reinfpargcnduro curant, Anglos co cófilio venifle, vt ablata per rûn Regina, Mm. ij.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(cgnum
Rcrum Scoticarum
regnntn vi,amp;armisïn fuamditioncm redigercnt.Prorcxautemhomonaturafoc^^ quatuor nihilo fcipfo in re militari confukiorcs allcgtrat, ad quorum nutumo*^nbsp;nia circumagcrentur. Hi crant tres cius propinqui, loannes frater Fan»nbsp;Archiepifcopus^Abbas Fcrmelinoduni Georgius Durius,ôi Archibaldus Betof,nbsp;Quartus cwt H ugo Riggius caalid ie’,corporis mole,amp; ftolidis viribus magM jnbsp;militariiim rerun? cognitione in/ïgnis. Hi Proregem fuaIponteincondantein,nbsp;ad omnciïï rumorisauram confilia mutantem ita vana fpe vîâorif impIerunt,Vbnbsp;lioruin adinonitionibiis claufas aures habcrcr. Intcrea cum per Scotorumnbsp;turn Proregis amici fiótum a fe rumorem difleminandum curaflent, ftatiuiwnbsp;cum tumultu ad arma difcurfumeft.Primam aciem Archibaldus Duglaflius Al’Snbsp;fîæ,poftremam Georgius GordoninsHiintilææComitésduccreiuöi.nbsp;que virorum fortium mülia data. Prorex in media propc parem numerumnbsp;bat. De fuga Anglorum rumor fubito cxortus,nccomnino vanuscrat. NaW^ Jnbsp;dcficcrenturcomraeatu,nccèlonginquofrumentari necrapercexagrisin^^^j,nbsp;paucitateaudercnt,vnam faïutis cxpcdicndæ rarionemcredcbanr,fî parteiæP^.nbsp;nicntorum rcliôia ipfilongisitincribus resro contcndcrent.Verum totarmato .nbsp;millibusad j ræliuni inftruâis,cum nec in planum delcendcreaudercnt,nfconbsp;do fallere poflentjin loco fupenorc aduentum hoftium præftolantur. Exa®*nbsp;Proreximpatiens morar cum pervnum eluis Dugb.lTium admonuiiretjVtaci^P^^nbsp;mouercf,ille,vtqui obinopiamcômeatuum Icirct Anglos non pefle diutius *'’ .nbsp;loco cófiftcrc,accxpcófabatvtagmcnabeuntiuininuadercr, lente progrcdid’^^jj,nbsp;donceper alterum à Piorcgenuncium iubcieturadderegradum,mm jj,nbsp;mentranfiuit,media, atque vltirnaacieûtis longointeruallo fequentibus*jJnbsp;quidedifceflbcogitabanijCum Duglaffiumadfevenicntem magnogradunbsp;cerentjGraiumequifum prsefedumeum toto equitatu obuiam mifcruntjdU’^ô^ufnbsp;hoftium morarctur,dum peditcscollem propinquumoecuparent : aufifinbsp;occafio,Scotorum ordines turbarct. Nam maiorpars eoruracum Galiic^^^nbsp;tu eftenr,Scotos impctiim fuum fuftinerc nô poftè exiftiraabant. Verumnbsp;phalanx denfis ordinibusconftipata, aclongarum haftarum vallopraetenf^j„,nbsp;étesexceperunt. Ibicumpriini Anglorumfehaftisinduiftent,proxjtr!ivtl*'^nbsp;fidiasillatireiro inaciem fuorum fcreccpcrunt^ac procertoaffirmarufit,Scof°^,jtnbsp;ordinesnihilomagis perrumpi pofte,quam fi in murum faxeum incurrcren**.^j^f, j,nbsp;iam pcditatu rclidoéquités Angli fugâ meditartntur,partimrautuaadhort^^* .0-partim a ducibusretenti,lt;5L’æquiore lococonfifi ordincs reftituunt. Scoto^'^f^j^jnbsp;grediendoin aducifum collem rctinuitillud maxime, quôdlamboamHilp^ (tnbsp;cumcohortibusfclopetariorumicquhumgentilium velutin lâtusincuifi’f'’.-ÿ-obliquum cliuum defeendere viderent.Itaquc ne phalange per fubita bellidinbsp;rccogerentur,ncucalatcribuscircumuenircntur.à redo collis^enfunbsp;dçflexerût.Mediaaties cûlocorclidoprimosfugerccrcderetjipfafolutiso’’’;'nbsp;fugæ Ce dédit.Id Angli efuperiore loco confptcatimiftbequitatu rou)tosfiip*^j,li'nbsp;obtriucre. Toto hoc itinereab Efca ad caftra Anglorum clalfis Anglk^*^nbsp;quumScotorumlatusiiculatamagnodamnocosarfecit, Cùm viæomncs*^^^/^nbsp;côftratf eftentjobcçdespaffim fadas quofdam in redltu amnisabfumpfitd”‘nbsp;dotes,ôf monachos (nam amp; qui perætatcm,amp; vires arma ferre poterantjii’Sjjjifnbsp;vénérant) Angli grauifîîmc fæuicrunt.Ncc pauci crât,qui illius d ici cabmitj*nbsp;impuürcntj qui arroganter paeem honeftamrcicciflcnti amp;invidoria|fi^*^jj{(igt;(
9
-ocr page 407-Liber Dec. quintus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fbtiSl
Äin fuo$magis,quam AngliQuituri fperabantur. CcciJeruntex AngliSequid* “¦'sin primo congrcflu fupra duccntos.E Scotis vero tota fere illuftriorurnfärailia*nbsp;f‘^niiuuentuscuniamicis,amp; clicntibus, qui fineflagidofeeos non pofïc defercrcnbsp;^^¦(iimabanr.ln fuga multi capti.Scod pdlci in vnum globura congregati integrisnbsp;^'dinibus incolumes domum redicrunt. Per loca enim impcdjta,amp; equid incô-^ydapiimum funtprogrcfTirncc, (j quando in plana dcfcendcrccogebantur,cqui*nbsp;‘^usAnglisjquifparfjfugientcs prcmerant,cosauds aggrcdi. Hoc prjliumnbsp;^^pauca Scons calamitolum fadum eft decimo die mends Septcmbris , annonbsp;Angli parta vióloria,caqueledore,quod prxterfpemactidetatjquinqjmil-‘^cüm omnibus copijs progrcfii,ibi circiter odo dies fubftiterunt:amp; quotidic ex-^frendo ad (ex fcirne mi Ilia regioncm circumiedam ferto, flammaque vaftatunc»nbsp;mcinona dignam præterca attcntaruntpiid qu'od in xftuario For-^dciertas infulas Ketham, amp; Æmonam munieruntnn jftuario Tai Brochteamnbsp;Cfpcruni;amp; interredcundum terreftri itincre Fafcadcllum, amp; Humum ar-^¦niedo terrorc ad deditionem compulciûnpræddiaquealtcrum ad J auderam,nbsp;.^runiquc in minis Rofburgi excitarunt. Repentinus eorum difceiTusScoto-i^'^animosnonnihilrccrcauitiamp;facultatcm coeundi, vtdefumma return confu-Älgiturad Reginas,quaî tum Sterlinierant cum parte procerum,ftatininbsp;Prorex cum rcliquaparte acceffit. Prorex quidcni,amp; frater iroefli,amp; ji.nbsp;quorum culpa co calamitaiis dcuentum ciTct. R cginaautem vidua mulnbsp;’gnaluötus amp; vultu,amp; orationc præ fc fcrebat.Scd qui fenius tius introrfuslpe-b ®öantur,eis non argre ferre videbatur,HamiItoniorum arrogantiam rcprtlTam.nbsp;autem affedutn, qui in dolore publico fuperan tc la iitia eminebat, quibuSnbsp;L ^um vitia nominibus honeftis occultatc mos eft,ad animi magnitudiné referc-L ’’f» Præterca Regina vidua iam inde a morte Cardinalis in omnes occafionesnbsp;J'**intentajVtProregcm locodcijccrct, amp; fummam rerum in fetranfferret po-nec vnquam id effedum iri fpcrabat, illis in fummo culminecollocatis,nbsp;J ^âmunitatenentibus. In ommferefermoneaudo inmaiusex Anglismetunbsp;infirmitatem oftendcbat,amp; periculapropontbat,quæci-,ij*“usdillcnfionibusimpcndcbant;fuumqueconfiliumcum ijs, quos Hamilto-ç^”'^inusxquos {ftefcitbat,communicabar, ProceribusdcvniuerlàreScotica 'nbsp;çülttntibusjdecretum fir,vt Reginaßritannodunumfeponeretur, dum in con-procerutndetoto regni ftatu agerctur. Dams eft cuftos exRcginæ vidua*nbsp;ddubiè fadionc loannes Arefkinus. AdditureiGulielmus Lcuiftonius Ha-i|jj^°niorum fautor. Mifti in Galliam legati,qui a Rege Francorum Henrico auxnbsp;P^^^^æntaduerfus hortem communem : ipes etiam fada Reginam innbsp;^vcnturam,acDelfinonuptuiam. Sed Gallidomcfticiscuris intenti,duninbsp;ii,j^mlt;luam pciiculum inftanspoftulabat,auxilia comparant, Angli ab vtroque li-Scotiam ingrefii, Leuinius Comes velut acci tus ab amicis ad folftitiflnbsp;j ttt„-*’*’'^^’’umfrifium venir. Socerenimeius Angufius, amp;vctusamicusGlen-Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;millia equitum, ac vicinarum gentium pedilum auxilia ei promileraf.
I ’^’1 ƒ Anglis ad fc vcnirct. Verum cum ad locum, amp; dicm ventum eft, vix tre-li(,j^^®nucnerant: hiqucex ijs fcre.qui latrocinio viditabant. Ha’c,aiqucalia ! luii ^^’’^’-’^^nfpitionum plena, ac maxime varium ingenium loannisMaxuallij^nbsp;’ Leuiniofidem faciebant,fedolopcti» Igitur»nbsp;f*3itcludereihoftcs,tcicBio apud fe Glcncarnio^tcm loannc Klaxuallio,ali.
Mm. iij« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iftjuc
-ocr page 408-al/* al I •*lt;
XfoKfc (»»*i. « t» A'*.*5
Rerum Scoricarum ifqucScotoram pnmoribus,qui de ipfiusad fuos ti’anfitionetraâabant,nbsp;nolt;Sefexcencos équités partim Anglos, partim c Scotis dcditis Drunilinn‘^‘1nbsp;verfus pcrgcreiiiflît. Hi cum ad locum deftinarum veniHènr,fcrcquingenticiîgt;’‘''j)nbsp;quiquàm tumultuofiflimcfcrro,amp; ignegraflarentur.vt arcis dominumnbsp;Duglafliumininfidiaselicercnt. Illeidipfumagira-usciim fuislucemcxpc^nbsp;uit. Deinde infidiaium metu liberatus in prædatores cffufîu» inucâus,a(ni’nbsp;Nithum tranfgrelTus ipfe cum fuis a tergo vrgcns abeuntibus inhxßt. iHi 'PLnbsp;um, amp; locum fc colligendi adepti,retro in eum vcrloimpctu fcrûtur.amp;in ang^Lnbsp;vadi trepidationcinie«ftaturbant,turbatifquc inftantespaucosoccidunt;nbsp;viros prfftantcs capiunt. Hac Icui cxpcditionc tantus maiorem GallouiHiïnbsp;tem terrer inu3fit,vt certatim le Anglis dederenf partim Lcuinio g^atificar)nbsp;dentes; partim,nea vicinisreliéiiad omneminiuriam patcrenr,metucnfes. ' jnbsp;rex Scotorum vehtus,ne,fi ipfc tanto circumihcpentc vndique turaultu nihd O’ ƒnbsp;retur,animos fuoruin labcfaâatos penitusdcijccrct,Brochteamarccmobfcw'’^j^nbsp;poft tertiumferemenfem nulla memorabili re gefta fuos abduxir,nbsp;centum cquitibus lacobo Haliburtono iuucne impigro, qui vicina Jocainid»^jnbsp;deret, amp;corameatusterrcftresin Brochtcam: amp; prffidiu™,quod in colle'’nbsp;Anglicornmunicrant,ioferrc prohibèrent, Kpcfere lub fincm illiusannijjjnbsp;Pr ximianni,quifuin548,initio,AngljHadinamoppidumadTinamawf“'nbsp;Lothianacommunicrunt,/'^ vilUrum inccndijs,amp; direptionibusagruranbsp;me Scotiçfcrtiliirimum vaftaruntzaliudque præftdiura ad Lauderjmnbsp;Lcuiniusfubfinem Februanj limite occidcntali tranfmiftbinfidjas lîbi a jnbsp;ditotum paratas ægre euafit, amp; Caricolû rcuerfus de aliquot obhdibus,acnbsp;loannis Maxuallij,qucm prfcipuum defedionisaudorcm rebatwf,cxnbsp;Anglorumpœnasfumpfit. Inter hæcHcnricus Gallus,qui patri Francnbsp;ferat,mifcratadmarccopias,quf in bcotiâtraijciend^-crant, ad fexfercmH'’^^^llô-nû. InijseranttriaGermanorum pediturn milita duce Ringrauid:duofff®^j|p,nbsp;ru millia,accirciter mille diuerli generis equites.Omnes iulli parère Pefl'® Jip,nbsp;qui iara aliquot annos copias in Galba non fine laude duxerat, HiLeth'f^’^'nbsp;ac iuflîEdiraburgicommorarijdum fe anaulèa,amp; iadatione marina rcßc®P^^^j,eiiJnbsp;XCK J S( quod fecum habebatcopiarü Hadinam profedi omni aditu obfdl® (Oii*nbsp;claufcrunt: edidoqueinomnes partes milfo^paucis diebusadodoiniliquot;’nbsp;conucnere.Ibinobilitaccomnicongregata,rcnouataeft illaconfultatiod'-'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
in Galliamtrani'portand4,amp; Delfinodelpondenda.Conuocaturonhl'®®’ ,pr‘’ j nobium monachorum,quod extra Hadinamcft.-hoccftinipfacaftra.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
conuentu diuerlî animorummotus. Alij cniradifputabant,belliunab pctuiim,amp; a Francis feruitutem ex hac Rcginæablegatione imminere. bf pb'nbsp;ob rcligionisconfenfum, amp; præfcntium temporum condition cm, Anbsp;latam amicitiâ cenferent amplcdendârprpfcrtim cum pacem décennale Onbsp;Bcc vllo vinculo,amp; padis grauioribus Scorosilligarct.Totum enim idnbsp;vt vel Rege Anglorum,vci Regina Scotorum ante decenniû c vita dccedét^^nbsp;vtrinq^ fint integra. Vt nullus autcfortuituscucntusinccrcurratjtauiéreg’Lpföy jnbsp;prçfentibLquib’fradis virib’propefuccûbat,liberato,poflc iuuen!ute,(.i^nbsp;ima cladcs pene totâabfumpferar,longa pace auda,fopitis inteftinisnbsp;maturius,quam inter cornua,tubafquc de fumma return agi: qua in c®®*'’nbsp;fippc mora fuit falutaris, amp;: priapiteuj feftinationenî céleris eft lecuw
-ocr page 409-Liber Dec.quîntus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foJ.iSi
ccufçfaucbant priir.um omncs Papani; deinde G.allicis bencfîcijs præoe-‘¦'ipaii autin magnani fpem emolamcntoruin e rcôii. In hoc genetc fuit amp; Pxo-Eipromifli c’antrudJtus annui duodecim inilliumlibrarum Francicarum,ôc præfrâura ccnruni cquitum cataj hraótcrim. ha in coiurn fcntcntiam tiequcn«nbsp;Rfginain in Gailiam amittfndam ceniibant. Igiiurd. iïîs, qujadnbsp;‘âdciichendâvencrai,amp; interim Lethæftabar,nir.ulato djfctfu lotâ Scotia tiicû-¦^ciîtajBiicannvdunû appulit.Regina, quequampluiesmenfes ciusaouenrum ex-l ‘nbsp;PÇdauaut,comitantibusIacobofraire,Ioanne Arcfkino, amp; GuîielmcLcuiüonio *nbsp;tôleendit:acmultum tcmpcllatibus adueifisi data,tandem in Biiianniam pcninnbsp;Jû ‘iibinGanicam fuitexpofîta,atque indead aulam mcdicisiimtribus peidvda.
in Scotia cum bellum ad Hadinam fubftitjfiec, vulgus Scotorvm diucifis m Iccis j^igerendæoccafionibus non defuir. Narn cum ex Humo,amp; Fafcafidlo arcibusnbsp;boRescxcunêtes magnisincommodisvicinas regionesafficcrenr, tandem Scotinbsp;oHcroato ncgügétius in Humo vigilias obiri, node per rupein,vbi feiebât fiducianbsp;ioci rtiinimam diligcntiam adhiberi,in lumtnum pcnctrarut,ac cjfis cuftodibus ar-Çem in luam potcltatem redegerunt. Nec ita multô poft cum pisekdus Fafcaftdlinbsp;*'ïipcrafl'ccvicinisagricolis,vtmagnam commeatuum vjroad certum diein advehenbsp;Hane vicina iuuentus octafioncra nadafrequensad dicra didum affuit :nbsp;^cdepofita ciumentisoncraeû in humcroscxtuUlIent per pontcm,qui duas rupesnbsp;ÎQ ‘^ominittir^recepti repente quod ferebat deiedo, euftodum qui aderant figno da-loconfidunt. Acpriusquârcliqui Angliconueniic pofrcnt,armis,amp; Iccisoppornbsp;funioribusoccupatis, fujique per patentem portam acccptis,arcc funt poiiti. Ntçnbsp;’’^^riîimus interea AnglorBmexercitusquieuit.Totaenimitrreftris belli mole Hanbsp;^gt;nâ verfa proximas regiones præfidio nudatas rat! hoftiû duces in Fifanû agrû de-‘Ç^iidcrcdccreucrunt, Igiturcumaliquaoppidamaritimahabitatoribusfrequcn-præterucdi ad Fanum Miniani vicum fans frequentem appulerunt, vt inde ter-’‘'^ftri itinerc ad immunitaquidcm,fedmaiora3amp; inquibusdiripiendismaius ope-^æpreciura efièt,pergcrcnt. lacobusStuartus Regina: frater 3cccprotumultu,ipfcnbsp;plèbe Fani Andrcæ,amp;paucis,quidomirtlidierant ciuibus,tbaccurrit,aggrcnbsp;S^iiiibusfeadfatnampaflim vicinis.Angliiaminterram egrcfli,ciicitcradmillc,amp;nbsp;jinccntiad pugnain inftrudi ftabant;ac metu machinarum, quas e nauibus expo-i^tranr, agrcftiutniurbam facile diftipabanr. lacobusautcintcrrorcfugicntiuranbsp;Pallium comprefto,tantoimpctu inhoftemirruit,vtquamuis tuibam temerccol-æ^tam magna ex paitefèeuro habciet, ftatim hoftem funderet, aui fugan t.-atqucnbsp;Jp^'cad mare magna cum cæde comptllcret. Multi in fuga trucidati: non pauci,nbsp;”^niadnaucsproperant,aquisabfuinpti. Nauicula cum vedoribus,dum lumul-^quot;ofiiisad fuosfcftinatjdeprtflacft, Fciuntcodiecæfoscirciter fcxccntos,cen*nbsp;^U'ncaptos.Hlincclàffisad Merniam regioncro minus frequentem tft deueda:eonbsp;^onfiliOjVtmontcm Rofarum oppidum non procul a Dca: fluminisoftio fitum op-pfiincrcnt. Exfeenfionem nodufacetcftatuunt ; quam oppericntcs doncc lunbsp;^‘saliquidfupcrcrat,adanchofas extra terra? confpcdum ftcierunt.Cum per tenc-*^*¦25paulatim adlitusallabcrentur, ipfifuaimperitia rationcra occ ulti ccnfiliiac'nbsp;^cnfisinÔnibusnauiculis luccrnishofti prodiderunt.Ioannes Areflcinus Duniusnbsp;®ppidipræfedusomnib*abfque ftrepituarma caperccômonitisjtriphcircrfuosdînbsp;ûifît. Alios retro aggeré terrenû in litoread cxfcêfioncsïpcdiédas extrudû collocanbsp;•lif.Ipfeiaculatorcs, aliofqjlcuitci atmatos in hoftem duxit .Tcrüamrcanû mini-Mm. iiijnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(Irorum
-ocr page 410-Rcrum Scotîcarum
ftrorum, amp; vulgi promifcui adiundis paucis hominibusmilitaribii», quitufb^ regvientj retro collem propinquum expcótare iuflït , His ita coniparatis,nbsp;Ie cuin jaculatonbus in hofies defcer.dentcs inueâus acre certaincn confw“'.
• ac tumukuanogencrcpugnæccs vfqucadaggercspertraxit . Ibiconiiquot;’ Óhis cum ftationc Juorum acicinfiruâaomnes vnainhoftcmimmifit.nbsp;il-j cclîîlïènt, nifi ccollcpiopinquoacicsalialub fignisfeoftendiflent:tuw“‘^'nbsp;mum ad marc,amp; naucs adeo tt cpide aâi funtj vt e circiter odingcntis,quinbsp;derantjvix tertia pars incolumis cuafeiiu Intcrea ad Hadmamacritcr excurfio^nbsp;buspugnabatur,necfinevtriulqueparrisdamno; plurcstaméabAngliscadcNnbsp;Itaque cù n multarum rcrù autiam cfTet, autmox infhretpœnnria tatqucauxil’'*’nbsp;quod parabaturjCt riusvenrurum credcrctur, quam vires obfeflorumafFtv^^^lnbsp;repoflênt.Beruico intcrea duo équitésilluftres RobertusBcuiuSjamp;ThomaSf,nbsp;merius co millcpcdites, amp; trecen tos équités quanta poflcnt ctkritateduccff)\nbsp;fifunt. Hiomnes inlidijscxcepti pencad vnum intericrunt . CumAngli^.,nbsp;aliafubfidia mitterc conat entur,corum confiho intellcóto, Galli ad anguilia^''*^nbsp;ruin,qua venturi er int, Ic obieccran t. Vcruin Dtflïo per ex ploratorem hofl*'**’!’nbsp;quem cæpcrat,dlt;.Iufo/quippeaireucrabat,Anglos adhucproeul abcfle,amp;a'*^fnbsp;ainftituifTcad Paos pcnttrarc)rcliétis,quasobfidcbat Lucibus,alicgt;feaucrtit •nbsp;Angliinterea, quapcrtédcrar,nemincobuiopenctrauerunr.'l rcctntosadducf^,.nbsp;recentes milite:. Artulcrunt amp; globos ferreos mi(Ïilcs,amp; fulfurci pu'.ucris nonn*^*,'nbsp;Coinmcatum item cius generis, cuius apud obfefTos fümmam diepœiiurU’^*'^nbsp;cbant DumhxcadHadinamvaiiaforrunageruntur, ncqucquicquaniadiu'nbsp;mam belli proficitiir,ccrtus affertur rumor,iutfurn in Angliacóx^cribi cxerekumanbsp;obfidionem foluendam. Deffius copqs aduentantibus ,lt;.ùm ie impaicnt icirct/nbsp;flrapaulo longius ab oppidoremouit,amp; machinas æncas,prf ter fex minufeubsnbsp;eo gcnere,quæcarnpeftfcsvocantur,Édimburgum remilk.Tandem Anglinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
tusaducnius obfidionem (oluit : quod in vnius alearn ccrtaminis remScotica ccscomntittendam non cenfebant. Scoti,quacuiproximum erar,domosre3i^’’ ‘nbsp;Galli ,etfi Anglis vehementer prementibus, finenoxafe recepeiöt.In reditunbsp;burgi præfeâum prohibentem cum omnibus copiis oppidum ingredifqnôJI*^*^ jnbsp;«osa prædandi licencia non poflccontineri)vnacum hlio,amp;ciuibusaliq'jof,nbsp;feadeosaggregabant,Galli milites intercmcrunt,Dcfliusintcrcj,ncfed:tiUp‘'‘„nbsp;rer,fimul ex rebus benc faccedentibus ratus hofiem negligcnrioréfjdtû Ibtuij'^nbsp;tare,num exinopinaro Hadinam intcrcipcre poiîet. Ea tota fere nodenbsp;prima lucevigilibus occifisad muros vcnit,acmunimcnto,quodantc poruif^'?nbsp;oppreflo,caquot;filquecxcubitoribus,aliiportam cffrmgercconantur. HorreaAn^quot;nbsp;rumpioximainuadunt.Ibimolientiuri portas fragor, amp; Gallorum alacrius^,,nbsp;riamingeminantium vix tâdcm fopitis Anglisfomnûexcufiîr.In hacmaxitn^nbsp;niumtrcpidationcmilcsquidâmachinfæncæ maximæ,quæin portamnbsp;faftabat,ignéfubiecit,vtin pricfctimaloctiâancepsremcdiûrérarct.Glob’pCquot;^nbsp;ôa porta,per défosGanorûordincstranfuolâSjtantâftragcm dédit,vt internbsp;rationé militû vidoriâ gtatulantiû,amp; fradarû valuarû fragorc clamor difioniis xnbsp;extremos perueniret. Illi trepidationis cauûm ignorantes in fugam conucifi) ƒnbsp;liquos fccum traxerunt. IndeGallicum damnorepulfi , in Teuiotiam ,nbsp;Anglimaximisafficiebantcalamitatibusduâi : ibi præfidenicDeflio, ledbiif?nbsp;hoftesreprcfli.MuItæ incuHîonesinagrumAngloruai nonfiuerc, Ôtlaudefa^^'nbsp;Tand^**
-ocr page 411-Liber Dec.quîntui, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.18?
^ndem omnibus agrisvaftatis, omniûrcruminopiaadIaboreslt;!|Uotidi3nosslt;i^ .
“’nâaçftminore vu!«içommifcranoneob Edimbuigékmfeditionen^xquarR vc ‘''tsdtyrannidem coriatum accipicbant.Ncc ab eo diequîcquam a Galiis mcmo-f'^dignumeftpatratum. Rex Galliarum ex Prorcgis, amp;. Rcginæ viduæ litcriscer»nbsp;''orfaôtus,Defiîuto leuibuscxpeditionibus amp;feuBcinutilibus niagnos /umptusnbsp;^quot;«rcjgrauiorcmque cum an)icis,quam innnids cfrc,ac prfcipuc poft Eüiniburginbsp;^lt;î^amlfditioncniadeoFrancimiliiisaudam infblcntiam^vtrcs non proculabe-»nbsp;”‘;ta pernicic ex inteftinis difcordijs. Eo reuocatoauxÜijs Paulura 7cimium virûnbsp;(umina prudentia præditum Gallus cum fuppleircnto mifit in Scotiâ*
I5 ‘5 dum adiienitjDi ftius cum ad fuain exiftimatioiu tn facere arbitraretur, Ktthâ in* antepaucosdies captam,amp; muniri tœptâ récupérai e claile Lethf coada cûnbsp;'5^3manu Scotorunijör Francorum confcendjc,Regina vidua fpedante, amp; nuncnbsp;‘‘'’gulos.nunc vniucrfos adhortanteiac litote potitns Anglos in altiifiinum infulaînbsp;^'^gülumcompulfoscafis fere omnibus eoruni ducibusad dcdirioncm,nectimeanbsp;'neianguinecoegir. H oc poftrcnio in Britannia opère foi t:tcrpatrato,cxercitiunnbsp;*^niiotradidit. Isedudasexhiberniscopiasinrcgioncsadicptcntrioncsfpcdânbsp;duci iuffit.Eos ipfe Delfio dimilîo ftatim fecutus lt; ft^ac cxcititu ad Brocliteâ ar-^lt;¦‘3(101010 breuieam^acmoxcaftellum propinquû tic Angliscæpif,vtJinqucfercnbsp;præfidio dcIcto.Cum in Lothianamrcdifletjactotis viiibus in id incûbcrctjnbsp;’0 Jîf tônieatus Hadinâfubuehcrcntur,ac peneex improfciiftj magnus Anglorumjôcnbsp;yftmanorûexercitus ci fead ptæliûparatû oftcndilfcr, luosinftrudos magno granbsp;®'gt;rctroduxif,donee ad loca tutiora pcrucnirct. Intcica Scotorum eques ,qniabnbsp;^tniiipartehoftium agminiinfultabat, confpicatus Gcrmanoiû impedimentain-^i^ftodirajea moméco temporis diripuit.Cômcatus intérim nullo impcdienie Ha*nbsp;,*'^3illati. Interhæc ad Coldingamiâ Iulianus Romeruscum Hdpanorû cohortenbsp;tiusjVt in reb’ iranquillis opprcftus,ipfe ccpituripcnc tota tohors tft deleta.
^rmius domum reuerfis Anglorum copijs,ad Hadinam oppegnandam redire de* ^f^'tierat.Tenebantoppidumviri acresded regionibus circa vaftatis,cum difficilis,nbsp;^pcriculofadîctcôiucatuumèlonginquofubuedio.patumqi.amp;rarojncc vnquânbsp;'•’^dänoapportaretur.-ipfiqj præterca Angligraulfilmafeditioncdomi lahorarctjnbsp;°^foris Gallicobcllopiemcrentur,præftdiuæ Hadihenfeomnifpeauxilij deftitutû
Çal.Odob. 15*,9. oppido incenfo in Angliâ difeefftt. 1 rafidii m quoq- ad Eau lt;gt; ƒ ƒ ‘àiam in eoerat,vt omnium rerum ncceflàriarû inopia circumuentC d;derctur,nbsp;'^*'0 fubito allatum eft de paceinter Anglos,amp; Francos inita,auæ3d Cal.Apr an-,nbsp;,‘b5ofüitin Scotia promulgata,ac proximo menfe Maio Galli milites funi claftcnbsp;j0^f'umreucdi.Eapaxcircitertncnnium,,quodad externu hoftéattincr,durauit.nbsp;JQgtauiffimo bello nihilo minus fuit amp; molcfta, amp; perniciofa N â qui prierai rcinbsp;ProreXj amp; frater eius Fani Andreæ Archicpilcop\vtcrqj fémacrudelitatejnbsp;^üaritia.Archiepifcopusetiâ in omncin îibidinëfolut’, quafiiure permiflain ô-^5somniû rerum licêtia »fuis cupiditatibus obfequtbatur.Primumvclutfüturf tynbsp;^’Misfuitptjfagiûmultacædcs GuhclmiCreichtonij hominis primarij. Is innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yvy
,3 . ædib^jac tâtû nôinipfiiiscoîpcdu'aRobcrroSépîio fuitcarfusipacnç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;72
^j'^’êcxfptusfuitca?disaudor,txorâieccntubir’3 ArchicpifcopijquæSéplijcrat j‘,’3.Archiepifcopus.qui Kcgeviuointtr eo6,quibusplurimûfidebat,ftnccrîorîsre-S'onis ftudium præ le fcrcbatjamp; codcfCdo in omnia vida præcepsicraf^ emuUnbsp;^lt;:ôcubinis banc Scmpliâ ncc foima dccorâjnec fama aUoquiintcgiâ,ncc alia rcj
-ocr page 412-RcFum Scocîcarum
(^uam procacitâteînfigncm a marito propinquo fuo,5e gentiliabduÄamproP^.*'' vxorisiuftæloco habcbat. Proxime fecutacft mors loannig Maluillij nobilis^'nbsp;fani,qui proximo Régi inter familiarilTimos habebatur. Eins deprehenf^fuet“^nbsp;literxad Anglum quendam,cui amicumcaptiuum comrncndabat.In cisctfinbsp;fulpitio aimiois inerat, tarnen ad fupplidum audor earum raptuscapitcluit.nbsp;nam foediorem fecit patrimonium cius Dauidi filiorum Prorcgis minimo datutfl*nbsp;Horum quidem facinorum damnaad paucos,inuidiaad multoSjCxcmpIui’’nbsp;ad omoes pcrtincbat. Ob hancimperitiam regni gerendi,totiufque vitf fcgniW*’!’nbsp;cum animos ctiam vulgi Prorcx offendiffetjtum obaliaindics fiebatvilior: pr^d'nbsp;pue poft fublatum Georgium Sophocardium, maxima parte hominum (ecutascâ'nbsp;limitâtes in religione vertente;fed ijs maxime,qui non modo puritatem dodrin?!nbsp;amp; vitae totius moderationem in Georgio fufpiciebant: fed qui multis amp; eius versnbsp;fiimispracdidionibus perfuaft vim futuri pcrfpicicndi diuinitus ei inditam ctwnbsp;bant. Vilcfcente ob hæc interim Proregis audoritatc, mox amp; fecutura tnalurn ®nbsp;to latius fufum,quod omnium querelas,nee eas quidem obfcuras expreftit.Conbsp;Uentibusenim iuridicispcrvniueriüm regnura indidis, verboquidem,vtbtro®nbsp;niacomptimerentur.nbsp;nbsp;nbsp;Verum res ipQ oftendic nihil aliud,quara pu^
licam direptionem fub honeftis norainibus quæri. Ab vnb uerftsenim extorquebatur pecunia:amp;a bonis viris, amp;nbsp;btronibus pqualis multa exigebatur: amp; vtri*
que non pro magnitudine fcclc* rum, fed opum plcde-bantur.Necnbsp;àftnceræ religionis cultoribus abftincbat crudelita;
€em,amp; auaritiam ,ctft iplê aliquando cam fedâ pr jfelTus fuifletznee tum haberent Carnbsp;dinalc,fub cuius nominis pr£-tentu fua vitia tegerenbnbsp;Ncc Prorcgis nomine pecunianbsp;curptus querebatur, quamnbsp;ftagitioftus libidinenbsp;ftatris profun-debatur«
I»
Ci*)
-ocr page 413-'*’RERVM SCOTICA'
RVM HISTORIA
AuAore
^GEORGIO BVCHANANO
SCOTO.
Î
çLIBER DECIMVSSEXTVS; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kjc
cumRegirem faéhirumgratiffitnatti,ß quod fupererat ei magiftratus Regln* vidüarcedcrct. ld cum amp; |*nbsp;lii)5'^Abonum,amp; cuni legibus efrctconfcntancum,tunîlccuraturum,vtarationi*nbsp;föiet.'operamqucdaturum,vtcumRege munifico, acamiconbsp;^*'4 . fentiat: oltcndcreiubctquabehcficcritiaineun(i/amp; ainicosiänbsp;debeat. ïta magnifias promiflis
Rcnim Scotîcanim
lranffcrrifîncret,acvix tandem impetrauir.» Ipfc ob fidem,acinduftriamînconfj'’' tio tranfigcndo a Rege Galliarüm coenobiô in Pilt;ft()nibus eft'dônatus. Regina 0***nbsp;quam certadercrumin ScotiafucccHù, cumiatisprouifumvidcreiur, quopa'^‘’|(nbsp;Scotiamiflàveterelibert3te,ad feruitutem Gallorumadducerentur, acccptokg^**’nbsp;adrcmgerendam Ofelliohomincacri, cuius confilio in rebus omnibus vtcrct^'f’nbsp;terreftri per Angliam itinere domuni cft reuerfa,
qfProximo poft rcditum anno, Proregem prope per omncsregni partes tonufi^ tus iuridicos agentem fecuta,nobilitaiem paulatim fuam faciebat. Hoc totoin''^,nbsp;re pauci facinoroforum fupplicio affednexteri pecunia luciunc. Hçc Reginanbsp;probare potcrar, nee tarnen penitus inuitaaudiebar. Quiequid enim faucrisnbsp;Proregidecedercfjidvniucrfumfibiaccrcfcereinterpretabatur. Interim igitu^*’^nbsp;bilitate in fuas partes trada,cum ipfo Prorege peramicos cgit,vcfpontcnbsp;feabdicarct. Propinquicircumfpediseius viribus,cum a pecunia,amp; amiciseuß’* Inbsp;Îtc cernerent, amp; quâta ex tutclæ rationib*reddendis ci moles incûberer,(Rc^‘^'’nbsp;acobu; quintus raagnam vim pecunip,amp; armôrum,niagnum nauium,amp;nbsp;njachinatuinquç fnearum numcrum,magnam, amp; preciofam fuppellcâikgt;’'’^^jj'{nbsp;dens fcliqucrat,quf ille inter fuos intra paucos annos profudcrat)necr3tion^L{nbsp;diu difFerri,Rçgin^iam propc adulta videbanf. His molcftijs,fi imperijnbsp;fe explicatepbftct^on magnam in eo ia’duram forecerncbant-.amp;magiftw'“ pjtrnbsp;totum Gallis redderet, cuius iam diu vis omnis ab illis penderct: amp;: inoidio 0nbsp;régis titulo, quem diu retincre nonpotcraf,incolumitatcm,amp; fccuritatcn’nbsp;(uojumrcdimcrct. Hæc conditio cum non difpliccrct,in hasf 'ere leges cofiu.^^,,nbsp;cftjVt quxcunquc Hamiltomus e proxirni Regis bonis vfurpaucrat,caGanigt; £(;(nbsp;donandacaucrer,ac immunem arationîbus tutelæ nomineireddendis jpelt;’nbsp;âceepto wiitum iureiurandô, fc, quæ comparèrent redditurum . Necta^ j-eliß”’nbsp;promiftiim pf^ftitit.Nam duodecimo fere poft anno,arce Hamiltoniapnbsp;ad Langoftdiim capta, mulia illic funt deprchcnfa,quæ periurium eiusnbsp;Data funtéiampla rauncra,amp; titukis Ducis Caftellerotijfquod eftnbsp;dumad Viennàm flumenfitum) cum annuoduodcçirn’ milliumnbsp;rcdituicuius (ummæ dimidium aliquot arinos f üit pcrfolutuin.
jper Regtnam ibf, Si curatóres eius confirmarentur..Curatorcs autem jtentii matris créât Henricum fecundû Regem Francorum,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;juiif^Ç (
tur.uuratorcs au»»» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7.
Francorum, FrancifcuniP^.
tefiniendiimperij termino,profuafolirai‘nconft5tiarurfusomniain^“ care, amp; quam grauis èfummo magiftratiiin vitam rccidercnbsp;gitarc.obnoxiiim fe fore ijs, quorum multos oftcndcratriam
-ocr page 417-Liber Dec.fextus*
intclligebant) rnuIiafingLilis,amp; vniuerfîspoÜiccndo. Tantum Jllis artibus Mccit,vt duo folum primi ordinis Pvorcgi adcßent/cliqui ad Rcginæ partes tranfnbsp;Apud cum cnim foli rcmanfcrunt loannes frater cius Spurius, amp; Leuiftoniusnbsp;cognatione iundus. Hæc folitudo circa Proregem, èâ velut publica fig»nbsp;'Qcatioalienata? voluntatis omnium ordinum,amp;apud Reginam proceruinfrequé-j ’coegit eum ad conditioncs,quas pœnitentia dudus reieccrat denuo reucrti, hacnbsp;f§f)Vt Regina Vidua eas in proximo conuentu per tres ordihcs,amp; per curatorcs innbsp;. ^lliicurarctconfirmandas.Eodcm fere tempore res in Anglia turbatxfueruntobnbsp;ƒi^gisEduardifcxti mortem adolcfccntis maximçexpedationis, propterraramad/’»*,5^;'nbsp;’^''’negenusvirtutistndolcra amp; naturainditamjamp; dodrina excultam, Principionbsp;[^^fisproximi nobilitas Scerlini coada efi* Ibi frequehti concilie prolata eit appro-^’*o eorum,quæ cum Protege trahfaäafuerantj quibüs omnibus Regina cum eu-^^onbuslublcripferant. Haîcquoque adiedacftconditiojVtBntannodunicußo-¦3 penes Proregem clTet, Ad ca perficienda conuentus eft indidus Edimburgumnbsp;..«ecitnum diem proximimenfis Aprilis. ibiprolatafunt pada^ amp; conuenta,vtinbsp;•«utn eftj3 curatoribüs approbata. lis ledis Prorex aflurgens feie palain abdica»nbsp;ƒ 'ïingidratujatque inlignia imperij Oltllio tradidit. Is ca Rcginf abfentis nomi-j^fccepitjatquc exeiufdem mandate Regitaae viduæ tradidit,eaque magno conuerinbsp;l^?3aflenfu illafufccpitiatquc inlocüm Proregis füffeda pompa praecuntepervrbénbsp;jj'palatiuiufuburbanum eft veda* Prorex autcm,qui roagnafrccjücnüaproccruninbsp;^Pätus enfe,corona,amp; feeptro ptælatis de more ingrelTus in comitium erat, in or-. ^^tedadus tuibæ feinimifcuit,anno i5j£.Nouû fuit id prorfum,amp;antc eiim diénbsp;3üdituScotisfpcdaculû. Primum enim turn deconfilij fentcntiaadrcgniguber•ƒv^¦5•'nbsp;, ^laadmotaeftfoemirta. Hac rcrum ad GallosinclinationcScoti n-unquath ad-?dpotucrijt, vtarcein Edimburgenfem exteriscuftodiendam committerent,v«i»nbsp;Regij,3 ßne libcris decederet ,eam fibi Galli tyrannidis federn coniUtucrcht.
^¦Siturttlendaloanni Arefkino velut fcquefiro eft data-quam n.cmini,nificx or-,^*i*tidccretoreddcret. Poft hæcftatu publico (vt videbatuQcompofitq,Regens h'^uiucam vocare placuit) Georgium Gordonium HuutileæCotiaitcbadéomnbsp;j^'*ïendendum loanncm Mudcracum Rcginaldinas gentls principemjihfignemnbsp;^Onem,multis,acfcelcftiffimisfacinoribus coopertum mifit* Hancexpeditionemnbsp;finecra fide creditur obifle Gordohius* Itaquc cum re infcdaicdifict,incu.nbsp;iç^vfquead diem caufçdiccndæ tetentuseft.* propinquis interim ad ieniendînbsp;j^alegeftæinuidiamculpam in Catanam tribum falfos rumorcsin vulgus fparnbsp;^'^o,ttferentibus .Rem cnim ab cis corruptamcmentiebantur obinfigne coruihnbsp;bordonium odiutn* Id autem ex hoc fere initio exarfit. Dum Regina adornatnbsp;L'‘‘gationcmin Galliam,Gordoniusapudfein vinculisGulielmumCaiançfami»nbsp;15 adolcfccntem cura lacobi Comitis Morauia; libcraliter cducatumnbsp;nullius quidCra maleficij compertum led t^uodfe in cli-® eius dedere rcculabat t Obérâtctiam Morauij^ cuius e lorore natus è-iijJ^j’^^P’nquitas. Hunc Gordonius contUmclia accenfum non fatis tutum ar-liberum relinquercjncque dignacaulam cxpetcndifupplicij repe-^.g*^‘’fP^*^®’”æo5^®®“3iadoIefccnd,amp;roalarüm artium ignaro pcrfiiadcr,nbsp;fuam caulam pcrmittcret.Hacenim vna rationc polTealterias fam«, alte*nbsp;Gordonius vit«,nccilqj inimici dominus faâus,ô*nbsp;Wimulato cum vxorc agit fua,vt fe ablcntc de horn inc innoxio fiippliciutn fu#nbsp;Nn. ij.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mat«
-ocr page 418-Reruni Scoticarurn
ir.at:ratus fadnoris inuidiam in cam tranffcrripoflc.-qaodlongccotracuenit«^’® 'cum omncs Gordonij vafrum ingeniura agnofccrcnt, Sc vxorem cius faminjuinbsp;¦diffimaminomnircliquavitainiramatronalis dccoris praefcriptum fc continu“ .nbsp;fcirent, omnibus facilcpcrfuafum eft cum omnium confiliorumvxori audoi' .nbsp;fuifle. Igitur Gordonio in cuftodia rctcnto,dc pœna in confilio Rcgcntis lenten,nbsp;eft Varia turn; alijs in Gallias cum ad aliquot annos rclcgantibus,alijs capitc wul»nbsp;dumcenfentibus; vtraquefcntentiaeftreiedapcrprincipcminimicorumciusnbsp;bertum Comitcra Callîliftæ. Is cnim cum cxpræfcnti rcrum ftatunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/jj
diuturnam fore inter Scotos,amp; Gallos cuncordiain,nc inGalliam tit. Hominem cnim ingenio vafro,amp; obtrclt;ftatoribus,amp;æmulis noceiidicupi“ 'nbsp;hello,quod breui futurum ob Gallorum inlolcntiam non dubitabatfuturum,v^nbsp;•faccm,atquc adeo ducem hoftibus præbcndum non elle. Supplicio alficicn““^jnbsp;etiammultominuscxiftimabat:nullum cnimmalumdomcfticum tantumefle, jnbsp;eins vindiutam tantiputandam, vt Gallos procerum Scotorum fanguini funfl^nbsp;¦alfucfaccrent.Eo tandem decurfum eft,vt pecunia cum co diciderctur,nbsp;tur,doneciure,quod in Morauiainfibivcndicabat,ccderet:OrcaduraHcthlanU^.^nbsp;•rurainful3ruinjamp; Marriæ vclt;ftigalibus,orani denique patrimonio Regio, quonbsp;ilia phga fitum eft, item praefedutis iuridicis aliquot prouinciarum, vndeilnnig.^nbsp;naecommoditaccscrant.abftinerctjomncfqucfrudus vtendos,frucndofquopunbsp;canis,amp; coadoribus,quibus Regcnti vifum cflct,libcrc pcrmittcrct. His condmnbsp;busdimifliiSjCum Regcntcm,aiiofquc nonnullos,quiapud câ pluriniuin potefnbsp;concilialTetjnon multo poft ad intima confilia fuit adhibitus. Intereaatilica oin .nbsp;oflicia,cxquibus quæftus clTctjVt æmulividcri volcbantaudore Gordonio,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
nis dabantur, coconfilio, vt Régenté cum Scotorum proccrib’ committeret-vtriufqucpartiscladibus voluptatc fi no honeftam, fidtem non iniucundâcap^^^^ Conjesautem Cafii]iflæ,qui hanc tcmpcftatcra futuram vidcrat, iam prop^nbsp;habcficoepcrat.Ex cores tranquilla: fucrunt vfquead mefem lulium anni£55,^^nbsp;^cns höc vclutocium a bellis nadaad publicum regniftatum cor^igédumƒnbsp;intendit.Enncrneffum profeCta publicosconucntus in omnib* locis fere,nbsp;habcri Iblcbanr,cocgit: amp; cum multa fcucritatc de plunbus quictis public^ P Jnbsp;jbatoribus fuppliciafumpfit. loanncmStuartum Atholiæ Comité aduerfusnbsp;-MuderacummifitjVt offenfam Gordonij in luperiorecxpcditionc corrige^''*nbsp;jbliun fortitudinc. Sc conftatia proprijs fibi virtutibus ,fcd folcrtia, Scnbsp;ma vfus nnn :cumlibcris,amp; omni familia dcditum rcccpit,amp; ad Rcgctcinnbsp;Vcrumille fiucocij,cuius crat impaticns,reu Icclcrura confciécia argrum ani®’^^^»nbsp;inulante,cuftodijsdcccptisclapfijs,omniacæde,amp;fanguincrurlusimplcuit‘nbsp;¦tumnitu audito,Regens citius, quam conttituerat, coaela eft ad iudicianbsp;adoerfus ilium,atque alios malcncosprofiafci : indcrcucrfainconucntupi^nbsp;Suofdam c Cardinalis Betonij intcrfclt;a- ribus honiincspopularcs aProrego inbsp;iutnpulfos rcftiiuit . Ncc tarnen hoc fado plus gratixcoHegit,nbsp;Uorumtributorum cxcogitationc olfenfionis. Hanc pccuni« conficiendænbsp;vulgocreditumcft01cllium.Rubcumque,amp;pauculos illos Gallos^quicircunbsp;tcmcrani,commcntos,vt.vidclicetcenfufadotabulç €onficerentür,in qiiibnbsp;bdna pcrfcribcrcntur; ac fingulipro rata quotannis portiuncula ad fumptuq*nbsp;in thcûùrum publicuiTi huncin vfum deftinatum repbncrcnt.Excapccunw*’’nbsp;lgt;eculiari «rariafcruau mcrccnarium militcm polfccond uci,qui Uimtib*
-ocr page 419-Liber Dec. fextus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. 187*
®^io,quierainTcnm domi nobilitare, nifi fi quando inaiorvis hoftium ingruerct, vt ordinarijs praîfidijs poflctfuftincri.Hanc nouam pccunij confcöionécutnnbsp;'';nuiorcsçgcrrifnefcrrcnt^amp; amarulcntis diâis palam profcqucrentuijê proccrib’nbsp;’^îioi pars tacite muflabat,dum quifquc refpicit,nc qui primus obuiam irct Kegé-J^cupiditatijpræcipuam rccufationis inuidiam in fe vnum aucrtcrct.Proxiaius or-P°primoribus qui fua taciturniutc libertatem publicam prodcrër,non minus qùânbsp;I'§entiinfcn(us cum circitcr treccnti Edimborgi conueniflèntjcfao corpore duosnbsp;^’^obümSandclandium Caldcranumj amp; loannem Vcmium ad Régentera mife-in tnbuto (oluendo ignominiam,amp; in cenfu conficiendo paupertati» pubnbsp;priuatf confcflîoncm deprecarentur:rnaiores enim fuos non modo fejuaqjnbsp;?°ucrfus Anglos lon^c,quam nunefunt poieniiorcs defendifle,acfaîpcctiam inii-agrosincurride.ncqucfcnuncdcgeneraflcadcojVtnonet rcm^à vitam^ficunbsp;ƒ'lus poftulcr,patriæ impendant.Quod ad mcrcenariorum conduöionepcrtinc-jfein iHc pcriculi plcnam/ummatn rci Scoticæ hominibus fine rc, fincfpc, quid's ob pccuniam auiuris committcrc gt; quorum profundam auaritiam inceudat adnbsp;. ''Uarnolicnda occafio, amp; fortunafccum fidem circumagat, vt cetera rede fcnbsp;^bcant^lhquc patriæ charitatisniagis,quam fuac conditionis merainerint,cuiquinbsp;|Aredibilc fore mercenarios fortius pro alienis, quam dominos pro fCjfuifqucprç-excitaturam in vulgi ignobilis animis exiguam mer-*nbsp;. ''latn moxin pace cafuram.quam nobilitatifortunasjlibcros,coniugcs,arafque,nbsp;p^^'cos. Hucprætcrea illud acccdit,quôd hæcconfultatio ad impcrijScotOrutanbsp;maior,quam qiije hoc tcmporejamp; in hac principifinbsp;bçipæ ‘'lu fit tradanda; ôc. vt conficiabfqucvllo rootu pofïit,ipfamillam nouatnnbsp;tui ’^‘l’pbiiftr.'indi rationcm inutilcm fore maior pars hominum fufpicatur,amp;mc«nbsp;tôfinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttibutoScotorü hominû nô copiofiffimorû tantü pecunif çgrc
hçltuend û per mcrccnarium milite limites fufficiat : verendumque 'uiusconfilij is fit exitus,quilimiténottrum hoftib’ potiusapcriat,quâcUudat.nbsp;opwlentiorc regno opulcntius in cum vfum æranum inftituantj qiiîsnbsp;fuæplebis minoremolcftiaduplo nofirismaiotes alercpofTcCopias?nbsp;obteudantur,fed in ipfaregni vifccra penitusirrûpant. Reliquanbsp;i^P^onis parte nefeio an præftctfilctiofupprimerejan in vulgus efferre, Audio piæ-obmurmurantesjhanc pecuniolâ quis colligett’ quantum ex ea erit neceffe innbsp;*ftorû,autcoadorû mercedé dccidcrec quis eâfpondebit non inluxuriçinfininbsp;Vffpublicum conuerfum iri^magnam nihil talc futurum fpcm nonbsp;fuppeditat fîduciam principisclariflfma?(pcnes quam nunc fum-i^^*'poteftas)probitas,amp; tcmperantia.Sed cum aliorum vclex:ema,velnoftrafa-pofiumus nobis impcraréjncjquod ffpcfaâum vidimus, ali*nbsp;omiflîSjquf fortaffe fruftratimemiis,ad eavc-quibus maiorcs noftri in fua libcrtate munienda aduerfus arma poten*nbsp;collccaiuntpr^fidium. Robertocius nominisprimoScotorunanbsp;• c^rtefortiorcm nullum fuifleomnesco*nbsp;•jd %nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;farpcviuusfccerat, ctiamvitafundus aliquandoci*
ne Scotinonmodopacéperpc 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Videbatenirahomo amp;na*
l*diï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;longo rerum vlu in vtraquefortuna cxercitatuSjin odo,amp;dc*
nitnosdclitijs^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amoenitate frâgi, corpora lagucfccrc.*amp;extind5|
N. iij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difcipU
-ocr page 420-Rcrum Scöticafüïll
(âifcipuuàr.i:cr*?îe, païfimonia vclutin foloincultoluxiiriam, Seauantiamfu^' crc{cerej5lt; laborum i[’npatientiamjamp; ocioaHuctorum ignauia, amp; militandiodiuffl'nbsp;quibus maliseorporis, amp; aniins vires labefadatæ virruti maloruni tolerantuc’''nbsp;ercitatar facile concédant, amp;infolitam iftam ex ocio breui voluptatcin infigi’*'nbsp;aliqua calamitatc focnerantur i Hæcvbi diâa funtjRcgcns tumultum,fi p®*''nbsp;fcueraret,vcrita cenfum femiü’t j Sc errore füo agnito faepe diditafle fertur,nüi*nbsp;ic fed Scotorum non obfcuriflïmos cius cönfilij fuifle architedos.
His verbis plærique Huntilfum defignari exiftimabanf , hominem fuoptc«*' genio acrem èeuftodia niiper crniiïum s magifque iniuriæ(vt vidcri volcbat)‘[*nbsp;ie detinendo quam oftcntatç in liberando bcneUolentiæ memorem .nbsp;tur cam viderer Rcgentem m id vnum intcntamiVt Seotos tributis afluefaccfC^nbsp;vcrïtus,nc nimium auda cius potcniia nobilitatis vifes infringcretjamp;audont’'nbsp;tem imminuerce, oraniumque reruift afbitrium mulicr peregrina ad fuosciuf^jnbsp;reuoearet, confilium dedilfe creditur non abhorrens ab eius animo, amp;nbsp;nij contèdione, quam illa turn maximetradabat,fed alioqui plane hoftile^gnarU*nbsp;videlicet , neque Seotos tributa foluturos 5 nee in pofterum tam facile,nbsp;antca feceranr,parituros. Sünt qui hane pceuniæ cogendæ rationein a Dau‘“nbsp;Panitario Roffienli Epilco'po excogitatam credant . Erat enim is homo fuw’”nbsp;jngenio, amp;dodrirta prxditus, Hamiltoniorumquidem bcncficijsaflcduSinbsp;ab eorum generCjSe conftli|salienus* Proximo anno,qui fuit jJj Zj duml^ênbsp;ti Scotorum de pace Carleoli agunt,Gallus a Rcgcnte Seotofum pernbsp;vtAnglis ex foedere bellum indicerct. Caufa prætcndcbatur, quôd AngU^nbsp;lippum Hifpanura fuum maiKum tumacerrime aduerfus Gallos bellantcm^u .nbsp;ilijs in Belgium miflis iuuabab Reûerfis ex Anglia Icgatis neque certobdHnbsp;neque pace confirmata,Regens ad Neobotellam ceenobium proeeribusnbsp;catis cum varias incurfiones Anglorum in Scotorum agrum fadas,nbsp;adas , res repetitas, amp; non reddkas rccenfuiffer, poftulata Scotss, vt j^lj^.nbsp;Anglisindicant : fimulhane genti fuç ignominiam demant, amp; Regi^^nbsp;rum eadem operaopcmfcranc Neeproeeribus tarnen perfuadefenbsp;bclluin priores incipcrent. Igitnr alia via renaaggrefla eft, maxime Ofelli;nbsp;tur) yfaconfilio. Ad oftium Aij amnis pr^lidium ædificareiùbct aduerfusnbsp;rum fubitas ineuffioncs : in quo eriam tormenta ænca,rcfquealias ad vfum bfnbsp;ceflarias fcponcrc turo, amp;commodcycum opus cflet,cxpromerc poifet,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
uchendi èlonginquis regni partibus labor multum temporis confumerctj^fj^. ter vedur^moleftiârebus gerendiseffet impedimento.'Et hf quidemnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,0
nesaderanttfed aliacrat dcftinatîopcrîscanfâ. Non enimdubitabatur impcdituroS5amp; omnia conaturos,ne molitio ta propinqua Beruko crefeekt»nbsp;femina bellifquod iliacupiebai)iacijculpamque fumptorum armoruminbonbsp;ijci pofre.NecdefuireuentuseonfiliorNamScotiholbum iniurijsnbsp;defcnderccoguntur,facile Regeuti dcindicendobelloconlcntiùnt.-acrcccP^j^oIinbsp;tis,quiad pacem faciendam fuefant in Angliam fniffi/propofito edido,aCnbsp;neniendum ftatuto frequétesEdirabufgum cocunt, Cuin ad Maxuallijrup^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
effentpofita^nec derationebelli geferidi qoîcquam adhue in confîlio rer,qui Regen trgràtificari ftudebant,amp; fuam Gallis opefarn oftentareiamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t
cam arcem in Anglorum limitibus fitam prædabundidifcurrcbant,Ofellius^^^,,^ Gallorum vexiila illuc adduxerat, amp; tormentorum quantum ad cius
-ocr page 421-Liber Dec. fcxtusà nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f
onem fatis vîdebatur. Is non cxpedato confilij decrcto ca trans Tue Jam 155/ uj^^Jnimifcrat. Id faótum Scotoruin procerum animos ^ipra quara crcdi poieft»
Ofelfius enira co fpcólate videbatur, vt quiCquid in eacypeditionegcrcrc-m^iusgloriam apud Galium in fevnumtranfferret: atque paülaiim Scotosiui* l^fcrendis afluctos fibi obnoxios facerer.nbsp;nbsp;nbsp;Scoti vero ab hominc priuato, co«
contcranijVt ne fcnichtijs quidem iuxta maiorum conl'ue-^n' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;circuraagcrétur, ab eö prçfcrtim,qui pröccribus inconfultis pluS
^tog^t^tjquam vllus vnquara Regum attctanec.Reigiturin conlüiodelibo ''Pr?’*^*^‘^*^’^^sconfenferunt, fcnon obieifturos rcgni vires hoftibus ad cuiufuisnbsp;liöminis arbitriura, præfertim cùm net Regibus vnquara legitimis in eo ge-^'parcieconfueffent j nifîrebus antequam gcri céepilîcnt ih confîlio explicatis^nbsp;tch . diuque,expenfis, Hanc vero iniperandiîicehtiara quid aliud elle,niffnbsp;Olanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;patienter tyrannidem ferre poflent. Itaque Ofellium iubent
l^^'-Pinasreduccre : ni pareat, pœnajquæa proditoribüs exigifoleret,indida. Çf '¦.^lolcftiflimc tulei unr Rcgen$,amp; Ofellius-.quôdaltera luam, alter Regis,cuiuinbsp;^atus,maicftatcm minui exiftimaretà Sed enm viribuseflentimpares, pro té-^ferendaerant: nequercmediura aliudocturrebar, nifiviKeginaScotorumjAi/^nbsp;!nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nubilis ciatjCum primum cotnnjode püflet,Dclfino nubereti Ira enim co
IjVjj^^l’^icivim, cura in viri manu vxorclfetj imminutum iri i nbsp;nbsp;Per earn htemcnx
VnaadZcuiotæmôritis radices roemo inter îlt;orfoIciæDuccm,amp;Andream Cafum acriter,amp; diu ancipitc vie«nbsp;Vff?certatum eft. Tandem ad Anglos inclinante vidoria, Carus captus fuit: multinbsp;fories vulnerati. Conuentus Edimbùrgum in menfem Decembretnnbsp;(k ad literas Regis Francorum audiendaS. In jjs poll latis longatn foede«nbsp;îfç ^^tiquorum coraraeraorationcm, amp; mutuum officiorum viciflitudinem petitnbsp;gv '’imScütorum,quicx triuraordrnufn dclcdisconfîcituf,vtquoniam Delfinusnbsp;Y liius circa finera Dccembris æratero iuxtaleges nuptijs maturâeflet ingreflu-(|^’æ§3tos homines idoneös cum libcrismandatis niitterét, qui nuptias propein-Scotorû in Franciafucrattranfmiira)abfoluât,amp;génbsp;ij^oôenusfœderatas invnum vclut corpus vniant, amp; veterem vtriufquc populinbsp;Oi?'^?‘^itrntiara hoc inlblubilî vinculo cpnneâanr.ld fi faeiant,prolixcde fc,luifqucnbsp;5^ia?ollicetur: 8i quiconque bencuolentiffruâus ad amicosperuenirc pofl^t,nbsp;(jj^Tcrareiubct.Hæc feftinatio Galli cum ones intclligcrétquo peninerctjScotiqj'nbsp;delibcrtatc ceriaméimminereprofpîccrét,taméadconuGntû indiâuninbsp;ones vencrunt. Ibïfine tumultuelcóii odoin Gallia matrimonioconficiê •
Gilbertus Kènncdus Calfiliflæ, amp; Georgius Leflius Comités : his additus clï Comernaldiaé Rcgulus ïacobus Flaminius fa»nbsp;thjpprinccps.Trcs ité ördrnis cCclefiaftici,Iacobus èctonïus.GIalcuffis Archi / •'nbsp;loPj ^'^ptis, RôbertûsReédùsOrcadumEpi(copus,‘amp; Ia'cobus$tuartusCttnobi|nbsp;‘ Andrtj Prior, amp; idem Reginç frater. Infimi ordinrs duo, Georgius ^eto-Edimburgi, amp; lôannes ArefkinusDunenfis Montis fofarum præfeâus*nbsp;^^i quidem loco,fed dxgnatione primoribùs facile par,Eos,cum vela fecif«nbsp;pto’ legentes primum vcnrus vehemétiffimus excepit* Deinde longiusnbsp;ijk ^'“^tisadcofænatcrnpellasafflixit, viduæ nauès non pfoculaBononiaMo«nbsp;fludibus obrutæ perierint. Cornés Rothufius, amp;Orcadcnfiuinnbsp;’^opus pifcatûtia nauicula in terram dclati foli ex vedonb’ cuafcrc incolumes;
Nn, iü/. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cæccra*
-ocr page 422-Rcrum Scoticarum
Cætcracîafîîs diu fluâibusiaôhta ad alios lirons Gallici inferiores portusapP'^'j^j Legari ciim. rurfusin vnum locum conuenifTent, ftatim inaulanaccntcndcri'i’f’^jjnbsp;denuptijsagicœptum ; amp;cunâisfcreaflenficntibus, Gufianorum tarnen gt;¦’ jnbsp;accclerandis inligne ftudium erat: fjmul quôd ea affinitatc multum auâorit^'*nbsp;cefTurum ad fuam familiam exidiraabant; fimul occafio eorum cupiditatinbsp;batur, quôd qui cas maxime improbaturus viderctur Annas Momorancius oi”nbsp;tum Gallorumproccrumhabitus prudeniiflîmus detinereturab hoftecaptiuu^'^nbsp;cum ob multas alias caufas,vt plçrilquc videbatur, non iniuftas rem prf cipif^j!nbsp;lebatjtum ne Gufianorum potentia (quæprudcntioribusfufpcda,omnibusi3i^nbsp;lerabilis cßecoeperat) fupraquam tutum KegibusenetjCrciceret. Equinqu^^ ..nbsp;fratribus Gufianis,qui natu maximus erat,omnibus,quæ in Gallia merebant/oLnbsp;præeratcproximusin Ligurcs,vtCaroloGoflæofucccdcrct:tertius ad cum,nbsp;1557 ScotiaeratjcxcrcitumcumimperiOjamp;fupplementomittebatur. Inquartipo^^nbsp;triremes ad Maflilia erant. In Cardinalis Caroli manu rcs nummaria tenebatu^nbsp;vtnec miles, nccnummus in omniditioneRegis Gallorû citra corû volunri‘^^[^[nbsp;ueri poflet.Hanc Regis optimi fortunam quidam commiferati memorianbsp;illorum temporum conditionem, cum pcraulæfadioncs Gallorui»nbsp;nafteria,vclut mitius quoddam exilium rclcgabantur .Aula per aliquot diesnbsp;alibus illis orgijs operata^vbi ad fc redijt,legâtis Scotorum in confiliû vocalsnbsp;cellariiis Franciæ cum eis cgït,vt coronam,cætcraquc regniinfignia repraffcdi^nbsp;vtReginse maritus dcinore Scotorum Rcxcrcaretur.Ad ca breuitcrlcgaii,dgt;^*jjjiinbsp;dcijsrcbusmandatûrefpôderunt. Tum rurfusCanccllarius: Nihil aliudnbsp;prçfcntiapoftulamus,quamquod in vcftro pofitum eR3rbitrio,v/,cumhacdfnbsp;conucntuScotorûdifceptabitur, honorem, quem iufte nunc petimus, vc^''* jonbsp;fragijs comprobetis : idque vos ica faóluros fy ngrapha confirmetis. Id po^*’nbsp;cum impudentiæplcnû videretur,paulo conftantius,arqiaciiusreijcicndu^nbsp;marunt.Itaqucre^ondcruntjfuam legationé intra præfcriptasmctascocrcr’’’jl^,]tinbsp;necpoflcntjoecvcllent tranfgredLQuôd fi ctiam cum libcrisraandatismi**’ • pjînbsp;tarnen amicorum fidelium nô efiè poftularc,quod finecerta pcrnicic,amp; ptonbsp;infami3,etiamfi periculum capitis abeflètjConcedi ncquirct. Sc quidem^’^^jcj.nbsp;necclfitudinibusconiundis,quarabamicis honefte tribui poflènt,
. I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Orare,vtilli in petendo intratofdemmodcftiçfc fines continercat.Italeg^^ ffjOGjl
îadimi(fis,ctfi redire ad fuos fcftinabant,tamcnantequara confccndcrcnt)Q.
5 tfl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kUnt- principibus eorum Gjlbcrtus Kennedus,Georgius Leflius,Robcrtu$
lacobns Flaminius,omnesfummavirtute, SchariratcinpatriamritcnicoWjjjtil ex eorum comitibus non fine magna fufpitioncvenenideccircrunt. Cmnbsp;Tacobus Reginas frater eadem potionc petitus. Nam etfi cenftitutio^^jjƒnbsp;poris firmiorc, amp; iuuentæ roborc fretus mortem euaferat, aflîdua5^ ^ijifnbsp;pcriculofâ ventriculi infirmitatc quoad vixir,laborauit. Ea æftatcnbsp;in Britannia flatus , vt magis pax non effe, quam bellum cife vederct
Certatum eft vrrinque prafdis abigendis, amp; villartim incendijs. interim non incruenta; fadæ. Duo nobilcs captiuiab Anglis abdü .nbsp;cltnus Kethus Comitis Martialis filius , de Patricius Graiorum ftnimnbsp;Scotos princeps . Cætera bcllorum damna per vilia capita funtnbsp;dem fcrc tempore Angli doccloannc Claro equitCjClafiem ad infeft^dJnbsp;liiora miferunt- EaaaOrcadcsacccffit, vtcxfccnfioncfadaCr3couiacaJ’’^jji:lt;’
-ocr page 423-Liber Dec.fextus. foî.iSp’ 7*lcopalcm,(blumqucinc.7 genre oppidum ciemarent, Cumluorum non paucosnbsp;, quot;’.l'tus expofuiffenr, fæuiflima procclla (iibiro cxorta naucsab ora maris in altuninbsp;'^“•'cit.lbi cumvndis,amp; vends dm conflidat^ vela retro in Angliain dederunt. Qujinbsp;^icenderant,ablnfulanisadvnum funtoccili. Hoc anno,Sffuperiorceciamcaüianbsp;^‘igionis quodam modo iacuilTe videbatur, quöd morte Gcorgij Sophocardij nö-.'’i'lcornpreffaabundeübifatiffadtumputaret,altcrifiincœtibuspriuadstranquil** 5nbsp;, ^cuin patrio fermone coiore,amp;de rebus diuinis ibbrièdifputarclicerct.-akericænbsp;'^Mrdinalimagisduce pardum.quâvindidçcupiditatefccarcreoftendcrcnt. Nanbsp;pccuniam,quâfanguinem aduerfariorum fîtic-^‘•Hequetcrel£uiebat,nifîvt prædandijamp;voluptatum frucndarumliccntiamtuc-^z^/^,,,nbsp;’:’Ur.Mcnfc Apiili Valterus Millus facrificulus,ncc admodumliterisexpolitus,E-Urnen fufpeâus,quôdiînilîarc deîî)flct,ad conuentû eorum rapitur. Is quâ»nbsp;i’^^amp;natura,amp;æratcinvalidus,amp; extrema paupcrtatcopprcfTus, tarnen èfqüalorcnbsp;prodiiâus,dt acerbifiîmis conuinjspctirusadeo non modo cenftanter,lednbsp;acutèrefponditjVc tanta animimagtiitudo,amp; fîducia in tam tenui corpufculo
. inimiciflimis diuini numinis vi nixa vidcrctur.Ciues Fanî Andrcæadeo fgrc ^nain ci faôtam tulcrunt,vt nemo inuenirctur,qui iudex in cuni federet:nec, ta-^f'iisoninibus claulîs,quicquam,quod ad fupplicium faccrct,vcnaleliaberetur,nbsp;^ærcs vnumvitædicm eiproduxit. Poflridie tandem repertuseftètamiliaribus
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flagitiofus, qui iudicis pcrfonain in
fufcipcret.Populus certe eius mortem adeo molefte tulit, vt, ne memoria jijj^’dsfimulcum vitaintcriret,in eum locum, vbi corpus eiuscreraatûfueratj magnbsp;^^‘nlapidum cumulumcongefïerit. Que cum per aliquot dies diffipanduràûcctnbsp;, ^scuraffent/cmpcr poftridie congeftus apparcbat, donee tandem opera Papa«nbsp;(jdôadea,quæ per oppidum extfuèbantur edificiafuitaiportat’. Ad 13.Cal. Aug*'nbsp;^^^abEpifcopis dicta erat Paulo Mefanio nobili turn verbi diuini concionatori.
die cùm frquens aduocatio procefum adfuiflctjac rcs ad tumultum fpedaretjXU-in aliud tempus dilatum eft,complûtes, fed abfentes tantû damnatitqüij ne poene tcrrcrcntur,iuflî ad Cal.S'épt.’adeftcrac rccantantibus erronim ve«nbsp;Ij’Promiffa. Gum ineafdcm CaL inciderct diesD. Ægidio feftus, quem v'elutnbsp;tutclarem Edimburgenfes venerabantur , amp;magnis ci poculis Iibabant,nbsp;hofpitcs magno cpularum luxu acciperc folcbant, Regens vc-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4J
^ïicintamconfula: mulntudinisturb'atumultus aliquis orirctur, ^^^»faadefre^*” quot;
I pç^^it-Papani eius aduentu læti facile exorant, vt in pompa folçnrii, in qua Ægcdi* ’ ''tbeni terriconfueucrâtjadeftèt.SedÆgidius exædcfua furta iublarusnufquxnbsp;VerumnepompaÆgidio,autoppidumpompatarhccIebridfccaréret,nbsp;jjj^?itutuseftèi alius Ægidiolus.Hunc cùm Regens clTct comirata per maiiîima op-i'ulpirionc'motus, ac fc feflam in diuerforium contuliflrt, ftatinj
lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ægidiolum cferentiura humeris detradum in cœnum prouoluit,
i Nil p^“®3^^PO‘’^P£^ific‘-'ft«igt;acrificuli,etfrâtres,quaquifq*, potcrattrepidafàga inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tumultusmaiorisprfbücrunr.Verum vbi intellédom eft plus in co
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcriculifuiflc,remque tôtamcitracfdcm,acfanguincmtranP
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;claribülis fuis prorepferunt, amp; congregati defumma rcrinn con-
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;priftinre dignitatis rccupcranda’ fpc propc'penitus dcicâx, ta-
I fi h • ’* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiducie âniulationc rebus deploratis mederi queant, non Icctis, ao
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fortunj vires raaocrenr J vitro ractum hoßxbus intentant.
-ocr page 424-Rcrum Scoticanirn
‘ nbsp;nbsp;Conuentum Edtinburgi ad 6 .ld. Noucmb. in dieu nt.Eias dies habendi euro
i!c fetjfacerdotes in ædem dominicanorumcolledi, Paulum Mefanium^quem r deminfupcrioriconücntuadcifciuflcrant, notninacim citant»nbsp;indicunt, cum grauifltimæ pœn« denunciationc, fi quis cuna tcÂo tccipUt»nbsp;brc ad vitam needTaria iuuet. Ea comminatio minime Taodunanos ab j.nbsp;terruit, quô minus nccelFaria fuppeditarent, Ä^alij adalios dcduccrcnt,amp;pcrß°nbsp;Iles in aulagratiofbs agerent cum Regente, vtexiliura eîremittcretur. Sedcugt;’’j^jjnbsp;cerdotes non folum renitterentur fed pecuniæ vim fàtis magnam offerrenb/”nbsp;confîci poruit.Inter hæcquidam viri nobilcs è Fifa maxime, amp; AngufiajâcaH*! ,nbsp;oppidorum ciuesilluftriores peromnesScotiæpræfcdturas difpcrfi hortabai’f'^^pnbsp;niuerfos, finceram diuinp legis prædicationem amarent, ne fe, fuoique ainicos, .nbsp;orundé ûcrorû participes a paucis, amp; infirmis opprirai fîncrent.Si iurcagctc io*nbsp;ci velint,fefuperiorcs.‘fin vi contcnderent,nô imparcs fore. Quib* hrcplacefc^^^^/nbsp;bulaseadcrcconfeólas,quib’fubfcribcrcnt,ofFerunc»Hi primicógregationb*]nbsp;aifurnpfcrût, quod poftca Celcbrius qui confccutifunt,fcccre.Puriorisre!igiöO*’^nbsp;^icescum iâ proculdubio rê in vltimum diferimen breui venturam prpfpicerco gt;nbsp;lîiuniterad Regina poftulataquædâ micrcredccreucrunt,quænifiobtioerct,o^^^jnbsp;faciès ecclefiæ vllafutura erat, neque multitude a. fcditionc potcratcontincri-t'^^.,nbsp;Regcntem ferendis hominem ætatc venerabilem, totoquevitçcurfuelegante ..
. tOjIacobura Sandelandium Calderanum Iplendidum equitern felegeruntjQ j tionismittendpnecelfitatemultis verbis cxplicata nomine omnium,quinbsp;Chriftiinftauratamcupicbant,in fumma hæcpofiulauit,vtin prcGibuspüO‘‘nbsp;facramentorum adminiftrationc miniftri ecckfiæ popular! lingua, qu« 'nbsp;nibus intelligi pofletjVtcrentur, vt miniftrorum eleâio iuxta antiquam/*^^ jo-confuetudincm penes populum cflccivtqui præeflcntclcâioni,in eorumviti^jp-drinamqucdiligenterinquirerent;amp; fi per fuperiorum tempor um ncglig^*”^*nbsp;doâi, flagitiofive ad honores obrepfiflent, vt cis a minifterijs ecckfiæ reroonbsp;fyfficérentur. Sacerdotes ad hçcindignabundi fremebantjcflcquenquani^nbsp;lam tam impudentis facinoris audorem fe profiter! auderct. Deinde paulu^ .jjioCnbsp;inotUjtefpondent fe rem procul dubio dilputationi commifluros.Quodcnj'’’nbsp;fore pcriculum vbi ipfi in fua caufa futuri cifcnt iudiccslt; Contra contendCf^^^j)/nbsp;rcligionura vindicibus non ex hominum arbitrio,fed perfpicuanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffl
tcntiarcmdccidideberi. Propofueruntfacrificuli amp; alias concordiçcondJ^ ^^jP fed tam ridiculas, vt refponfione fint indignç,vt videlicet fi vindiccsreligio^’^^Ji'nbsp;în priftinoretinerenthonore:fi purgatorium poft hanc vitam cfle faterentü^nbsp;uisjruppiicandum,amp; pro raortuis oranduin eflcconfentirent* llli nobisvicinbsp;inittercntjVtfermoncpatrio in precibus Dcooffcrcndis,inbâptifmo,amp;nbsp;ni vterentur. Inftauratores ccclcfiæ inftitctunt(vti antc)a Regentcnbsp;tam iuftarcfponfolèab çquitate,amp;raiione non alicnofolaretur.Rcgcnsqi’*^ ^pe-cerdotum caufj fauebat: eifque clam, vbi primum fedarct occafio,fuânbsp;que fpondebar. Aduerfamfadioncm iubebat patrio lèrmonc orarc Deum»nbsp;ta populq exhiberCjCxtcrofqi ritus obirc fine t.umultu, tantum nedoâotcs^j^lônbsp;pub icc£dimburgi,amp; Lethæconcionesadpopulum haberent* ^55^^ pipjö* ,nbsp;p.rçftarcnr,t3men alicnatf ab cis voluntatis multa fe prodebant indicia,amp; 1nbsp;dimbu^i ad eadem fercpoftulatajquæ per nobilitatem ad cam funtdel3ta.^^f/nbsp;ribus vu fünf relponfisthoc ctiam amplius ad campartcrojqux cratde
-ocr page 425-Liber Dec.fcxtus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. 190^
inhocgenereqtiçftionûjaut iuris Canonici,auf concilijTrîdcntinidccrc pandum. Scdnccipfiderebusi'uisquicquamin illocoetu ftaiueruni, nifiquodnbsp;I ^''^opisrnädaruntjVt in fingulas fuæ diiiotus parœcias occultos dclatores mitte-Xquilegumpapifticarum violatorcsadipfosdéferrent. Etquanquamiampa-.’JpHias minas pro nihilopendi vidèrent,tarnen de audorirate publica (quç penesnbsp;[P‘Oscrat)amp; Gallorum armisconfifi non minus impenofe quam antea mfirmiori-?5gt;nfult3bant. Ad herum animos aliqua ex pane mitigandos, amp; acerbitatemnbsp;/'’tentiæ aduerfus Euangelij concionatores deprecandü mifluseft loanncs Arc-'nus Dunenfis Comarchushomo dodtusamp; perindepius,Sehumanus. Is pronbsp;cundi ergaDcum pietatc^erga homines charitateaffici dcbcmus,eos orauit,nbsp;’bltcamon grauarcnturtolerare, vt cum populus ad orandum conucnirct,Deuinnbsp;P^^riofcrmonciuxta leges diuinitusiuflàs coleret.Hanc eius poftulationem tantumnbsp;’“dl,VI com probat et,vt acrioribus, Se arrogantiof ibus,quam vnquam antCa verbisnbsp;quot;'ttfletêt^adiedisetiam fólito grauioribus minis^ôcconuitijs: ac,ne nihil in coconnbsp;^^ntu aâum putaretur, quafdam protritas Papanorum leges typis curant excu-. ^^aasjomniumque templotum valuis affigendas, quas quia quadrantc veniebantnbsp;**’ publicum, vulgus quadrantarias, Se interim triobolarcm fidtm vocabant. Internbsp;in conuentum ordinumingrtlfi,qui luperiori anno Icgationcm in Gallia ob-¦trant, facile tenucrantjVcaäa fua probenrurantrodudtus deinde Gallorum lega-^'*s,cùm fairs longaorationc cxplicaflct Regum Gallorum veteretn^acdluturnamnbsp;*’’0111110 Scotorum nomen bcneuol^Btiam, ab omnibus, Se fingulis vehementernbsp;’¦untcndiqvt corona, quam ille npjip^ac jnonftrofo nomine matrimoniale vocabat,nbsp;’’’ätitumfu« Reginæ ornenti quo c nomine nullum cmolumentutn,nulla potChtia*nbsp;P’æternudamvocis illius vfurpationem elfci acceflura. Multjp ali» verborum blatinbsp;^*’*æ,quas hic enarrare fuperuacuum effet,a legato adiedfæ fueruntequa», quo in rcnbsp;'*”ilicrantaccuratiorcs,tanto,nefraus occulta fubeffet/ufpediores fucrunt. Lcga-*nbsp;^“stamen partim immodicis prpmjflts^partim importunisprccibusjauorcctiamnbsp;^uorundam moxfuturæadulantiurn potentiæ, tenuit j vt corona Delphine dccer-»nbsp;^ftetur, Deledi, qui earn ferrent Qilefpicus Cambcllus Argatheli» Comes, Sc
’’cobusRegina:frater, Hicum fn rnanifeftumcxitium ablegarividcrentur» iani ***”111110010 omnium capitibus Galfie» ambitionis procclla,lcntius profedioncninbsp;*dornare,ac rem in diem proferre deCreuerunt, donee omnia circumfpicicndo,vc-»nbsp;***1 futuritemporiscertiusomencapurentiprçfertitn cumpropior^ Stluciilcntiotfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L
honoris titulus fefc offerret. Mqrtuacnim Maria Anglorum Regina, ftatim Sco- 5a 1“ hfe pro hærede gerit : ac titulos amp; infigniaRegum Anglorum in omnifupcllcdi-
**gt; amp; inftrumcntodomeflicoapponendocuratjVt cum Gallia milere per id teropus ».««.'J.u« ***Mcdiolani,Neapolis,amp; Flandriarciominatu vcndicando vcxarerur,ad cumulumnbsp;®alorum adicâum eft tituli Anglicani ludibrium. Neque prudentiorcs Gallorumnbsp;“onhoevidebant : fed'Gufianorum (quiturn omnia poterant) erroribusetiamnbsp;^^äffentiendum erat. Illi cnim plurimum hoc vanitatisgcnerc fplcndoris Galliconbsp;hotninifcadieçiffc vidcrivolebant, Regens quoque accepto decreto de coronanbsp;Î**îtriraoniali,nouum quodam modo induifle vidcbaiur ingenium. Nam priffinaninbsp;omnibus gratam comitate in imperiofam paulatim conuertebat arrogantiami
«pro Icuibus refponfis, quibus vtrique fadionife cxcufabat,noo voluntatc fua fio-2gt;ied tatijonc icmporum,quo minus tam prolixe qua cupicbat,nondu(n acceptoillo «ccreto promiiterc auderct,nunc omnium rcriUD} vc rcbatur,coR]pof alijs morib*,nbsp;alilt;
-ocr page 426-Rerurn Scodcanim
Jv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'***/«'I*»»»
' ‘Ij!
J!t'l t^«»’
) n gt;’V r*’ wV-“’-'
alia orationevtelxrtur, Indiótus cratSterlinüm conuentus inö.Id.MaijjCün’^’T!: exeaaudirctur.nunc fe alijs curis vacuam non pafliiram maieftaicm fumJflü'^P^^nbsp;de gradudeicóiarn,nobilialiquoexcmplo cam vflere(Utucndain.His futur« Kinpt'nbsp;ftatisindicijsmuliiadinonitideprccatumveniebant:amp;iniis,quo dignitatc homing)’nbsp;res fîerctimpcrrabilior,publicè milfi Alexander Cunigamius Glencarnixnbsp;Hugo Cambellus piçfcdus iuridiciis Acrenfis equcsilluftrifs. Ibi non fcnbsp;conttncre,quin vocéimpietatis tcftcm profunderer, Inuiasjnquit,vobi$,vcftril‘^nbsp;miniftrU i(ti,etfi Paulofinccriuscohcionabuntur, tarnen cxulabiint. Cun’ ““nbsp;fubijcercntfuppÜceSjVt quxErpenumero promifilTctjin incmoriain reuocarctjnbsp;fpoiiditfidem promifl'orum aprincipibus exigendâ, qiiatenus cam pr^ffarecoino*nbsp;dumcis viderctur. Adhfcillifubieceiunt,l’eergoomneobfequiuin,amp; parendinC'nbsp;cellitatem eîrenunciare,atquepr£monuerunî,quantum incommodorum eflet^nbsp;hoefonte emanaturu. Hoc rcfponlb præteropinionéida fccogitaturam dixit«nbsp;cumrefcdifle nonnihil impetus irçviderccur.noua fitxmulto acrius cam incenditp“ fnbsp;dico per ThanosEuangeliû publicercccpifle. Illa Patriciuni Ruucniuin oppidip^ïquot;nbsp;fedum,qui forte adcrat,aggrcfïà,iobet ornnet tllos nouandar rcligionis motuscon*nbsp;priracrc. Cum illc in corpora,facultatefquc corum fe imperium refpondiUtin^'nbsp;bcre,ha?c vt in poteftate ei lintfedulo curaturu,ius in animos no habcre;adconbsp;incanduit,vtdicerct non mirandum forc,fi breui eum tarn petfradf pœnitcrctaunbsp;ciar. lacobum Haliburtonum Taoduni pirfeCltim iulTit Paulum Meftiniouic^’’lnbsp;prehenfum ad femitterc.Verum isab codem præfeâoadmonitus vt tempod p*“'nbsp;cederet,oppido exceffit. Ad cartcros quoqu« vtcinos conuentus refcriplîtjV^^j.nbsp;mano more Pafcha proximum eelebrarenti qua in re cum nemo ci paruiffet)’^*? jnbsp;renter irata omnes ccclefiarum totius rfcgni miniftros Stcriinum in ius vocaui’nbsp;dccimum diem proximi menfis Maij. Ea re diuulgata,purioris rcligioniscult*’’’nbsp;fefe mutuo cxhortatt,vt vna cum miniflris ad confitendam fuam quoquefideu’^^^nbsp;elfencitanta fuit cô propcrantium muhitudo,vt etfi inermes aducDtarenr,Rfg^”nbsp;metus incefleret, neconliliafuaparöfibi procCdertnt. Igitur loanné Ait'llfi*”^nbsp;l!ienfcro,qui forteadcrat,ad fe accerfir.Cuib eo a^it,vt turbam non ncccflariaU* „nbsp;mum rcmitteret; quod ci non difficile,propte’r'aua:oritatcm,quaj ci apud fuo^ cnbsp;feinterea nihil aduerlusqucnquam illiusfciSafmolituram. Multi de hocnbsp;promiflb certiorès fad;, omilTo Veniendi confilio domos redicre, Illa nihilonbsp;cùm décréta conuentuidies aduchiffet,omnibus^qui cirati ad nomen non wnbsp;diffcnt,velutcontumacibus aqua, amp; igni interdixit Dunehfis quam patuif P-minis fidendum effet expertus/am fibi a vimctuènsfefubtraxcrat,3c Icrni«,^^j(,nbsp;fî», amp; Mcrnif procercs,ctfi de Regina? fide dubios,tamen ad huccolleâosrcr jp,nbsp;Illicxeiusfermonecum (quod ante fufpicabantur) odium Regina? inexpiab'nbsp;tclligerent, nequeamplius pcrfitnulationemrcmtranfigipofl^adueifusap^fnbsp;vim fe parant.In hoctam lubrico ftatu KnoxiusPerthi multitudinemnbsp;iJseoncionem ad cos luculentam habuit,anïriiöIqUc secenfospenitusjf*nbsp;A Concione malor populipars pranfiim dilceflitrin arde pauci,amp; plebzirfwnbsp;amp;indigiiationegt;rftuaiitesrcmanfcrant.lntcrhsrcficrificulusplcbafusaniinö^ 1^nbsp;iiimi experirivolerislead miflindutnapparat » ingentem tabulamjacvenuU^ .nbsp;ÖiCCim explicat, in quo crat hiftoriamultorum diuorum maximo fumptu eMCUrnbsp;nun ? Adolcfccns quidam aftabs,cum adclamaffct facinus intolcrandum'n^jj«nbsp;cerdos ci colaphum incüflit;illclaprdcfubhtö,vt ift faccrdotcmmittffc^i'^®^
-ocr page 427-igt;öhin delatô.vnam ftatuàm ex ca confregit. R cliqua multitudo furés pahim in facri | nbsp;nbsp;0
Sculû,amp; tabulam, partim in citeras aras inuolant: ac momento répons omnia pro* ^3nicultusttionümcntacomniinuunt,HæCjCÿinfinia^Icb^la operæ prandétibusnbsp;maximépotcn^rib’pcregerunt. Eodé füroris impetu admonancriafratrû
Herfi difeurrunti rcltquo fe vülgo continenter ad eoî aggregantc; ét quanquàm fra-tfes haberent velut ad hoscafus côparara præfidia, nulla tarnen vis temerario mul-titudinis furoripotuit obfiftere.Primüs in idoia,amp; facroruttr apparatü fadus eftim» pctus.proximetcnuioresâdprædamdifcurrerunt. Inuenra eft apüd Francifea*nbsp;liûsfupeilcxquidcm lion folum copiola,féd ctiamadmodumlàuta,ctquîdec'uplônbsp;^oi,quot ipii crant,abunde latis fuifTet. Dominicanis nequaquam eadem crac opu*nbsp;^fnfia,fed certc tanta,vt mendicitatis profeffîonem facile falfam rcdarguc’ret, adebnbsp;''bioti infeite quidam non fratres mendicantes, fed mandueâtes eosappcllarct»nbsp;^tquehæc omnia pauperibus in prædam ccllerût .Narh'quibus rcs erar,adeofec5nbsp;’wueruntabomniaüaritiæ füfpicionc, vt monachorum nonnullos, acpræcipucnbsp;^îitrum Carthuficnfium praefedum, auto, atqücàrgentofado difcederc onuftunbsp;pfrmifchntincG magisfuit incrcdibilis militarium hoininum apræda abftinentiainbsp;^uaiïiindemoliendistotçdifiajsccicritas . Carthufiehfiuin cuim «des illf lax-'lumætainproperantcr non modo dirutç, fed etiamexportatffueruhtjVtintrabi-nbsp;nbsp;nbsp;,
‘^uuinvixfUndamcntorüm vcftigialuperelTcnti Hæc ad Rcginaro,vt eraht ^efta, '*5^ ^ütpauio etiam atrotiüs relata animüm cius elatum itainflammarunt,vcfändeiu-f2Ücritjfcciuiumfanguine,ctoppldiinccndibtatnexccrahdurn feelus expiatüram«^,p^.;.nbsp;CuprenfesFifaniaudito rcrumPcrthi geftaruin orditic, amp;ipli maximo cohfcnfu; y*nbsp;^'niulâchrisautœnfradis,auteicdisfuam ædem rcpürgânt. Eam remiedis Curionbsp;îdeo geerbe tulit,vt hode,quj infcclita cft.ipfe fibi mortem cohlciucrit, Haruin re*nbsp;*11111 hùHcio Regens percuUaHabniltoniumj Argathcli«^ atqüe Atholiæ Comitésnbsp;^iittiptopinqüis,atqucclicntibiisad feaccerfiuit: et quanquam tumma cclehtatenbsp;^oftiütnçôtiatuspræucnirécùperet, wmcnmachinarumfhcarû fubücdio in cau-^îfuiq vtvix demüna decimo oftaüo die Mai) ad locayrbi vicinà accédèrent., V-tideRcgcntisapparâcu,amp;coi)î)sa3 prôcèrcs,'4urPcrtEîèrant,eft perhtiim,« illinbsp;niincijs celeritcr in omnes partes dimifüs,3micos,amp; eorùndctn factorutn foÜôs imnbsp;plorant,nc in vltjma de vita,amp; omnibus fOrtunis diinicationefe déférant. Accelîer«nbsp;'proximisconucntibusmagnoftùdio,amp;fummaceleritatc propeomnes populanlt;nbsp;’tt: nonnulli étiam Lbthiani properarunt cÔdetn,nc cotnmüni pcriculo defuilfe vi-’^ficnfur. Sed omhiüni conatus, amp; feftihationera viCit Alexander Cunigamiusnbsp;^lencarnip CoineSi Is aüdito qub in ftatü res cflet, bis mille,amp; quingentos par-lim équités, pattiih peditestollegiMcdicinodem continuans in itinere dudoex-^rdtü per Icca àipcfa,amp; inCulta,vitatis Regentis caftris Perthum peruenit. Eraht iÜnbsp;^i^^tcitu Régentis adhuc lacobüs Stüartus proximi Régis nothus, amp; Gilèfpicùsnbsp;Caiîibcllüs Afgathcliæ Cornes ? Hi erfi pricipuiaudofes inftaurandç rcligióhi^nbsp;^fàtit,tarnen qnia fpes concOrdij nondüm erat penitus abieda j mahferant apudnbsp;^^ftes co confiliojVt fi bonis rationibiis pax coire poITet, opéram amicis præftarénn^nbsp;juaufem aniihi papanorum a quictc proffus abhorrercht,eandem cum ca:teris,qùinbsp;^nhiérant,aleamfortunæfübirent. Rcgehà per cxplofatorescertiorfadain ca-hoftiutn fuprafeptem virorum fortium haillià efle, omncfque fumma alacritaténbsp;le ad prslium expedite, quâuis ipfa prætcr Gallorum auxilia propc parem Scotorûnbsp;®'**incruitt in ar mis habcrct,tamcn in vkûnum difetitnen rem committere venta pec
Oo.'j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cofdcirf
-ocr page 428-Rcrum Scotîcariirn
Uamp;kjitxw lt;*lt; cofdemjquosantenominauiinns.Iacobum Stuanum, amp;Gilefpicum CainbcÜi!''’ ad hoftcm inifit. Ex altera parte Alexander CunigainiuSjamp;IoanacsArctoius^’'
' ncnfi2Qledi,quicumeisdcconcordia agcrent. Hi quatuor, Rcginaiam plac^^“ ,} orc,quódfcirctGlentarnium iam copias coniunxiflccumrcliquisidololatri^ opnbsp;pugnatoribuSjita conuencrunt, vt Scoti- n.ilitantibusvtrinqucdimifnsRcgcntiopnbsp;pidumpatcrct, donee laffitudincni ex itincre contradam paucorum dierunqu*^^nbsp;iplàjcomitefquc Icuarent.Intcrca oppidanorum ncmincm damno,auf rnolcfti^ quot;nbsp;cerent ; Gallorumnequisoppidumingrederetur: nevcpropiustriamjUwp^^'’’* 'nbsp;acccderct, carteræ omnesconiroucrfiac in proxima comitiadilata:. Ita prffen^’nbsp;multu corapofito fine cçde,Slt; fanguinc,rcligionis vindices,vt quinon interrear®^’nbsp;féd illata propullârccupicbantlçti difeeflerunt, Deumlaudantes, qui belli incru^^nbsp;tum exitum hune dcdiiret. Cornes Argathclius, amp; lacobus Stuartus adnbsp;Andrea?,relida ad Perthum Rcgentc,conccflcrunr,vttædiafuperioris temporisƒnbsp;ocium difeuterer .Atilla fóluto voluntariorum vtrinque cxercitu,oppidû cunip^'*nbsp;cis ingrcflàhonorifîccprociuiumcopijscftrecepta. Galli mcrcenarij cûnbsp;cijMorauij ciuis honeîliedcs prçterirenr,lcxeoruin cum omnes iadus ^di'^nbsp;podium ligncum,vndcfamiliafpcdab3t,direxiirent,vnusPatricij filiusiadoldtSnbsp;trcdecimannorum fuit peremptus, Regens corpore ad fcallatocum gcniis dwnbsp;fetjCafum quidem miferationcdignû cfTcinquit: eôq-, raagis,quôdinfiliunr^l^^nbsp;in patrem potiusea calamitasincidilTct: feverofortuita præftare non poflè.nbsp;cius oratione cum facile omnes mtclligerentfidc conuétorum non ampliusd^nbsp;ram,quâ,donee fux vires Regenti placèrent, ilia orationi fada conueniétia adi^nbsp;Nam intra triduum omnia mifcerecoepitCiuium cnim alios fpoliaui^aliosf^^jp ,nbsp;multauit: magiftratus omnes nulla iuris formula oblcruatacommutauit,nbsp;nû difcedcs Scotos merccnarios,qui præfidiocfl'ent,in oppidoreliquifquoW^^j^nbsp;côucntis volebat videri non difeedere, quod promififlctvrbc libéra, nemio^ .0nbsp;lum fc in ca reliduram.Cumobijceretur in côucntis omnes Gallos cenlcrijH^’^^^nbsp;Régi Gallo habercntobligatam , ad illud Papanorû commune rccurribH^f*^nbsp;nô truanda promilfa. Quôd fi æque honcftafacinoris exeufationevti poo^^’nbsp;la fcelcris côfcicntia feimpediri, quo minus iftihoininû generiamp; bona, amp;nbsp;imerct. Promilforû autem fidem a principibus nÔ efle adeo anxic cxigcndr^’nbsp;Cû hæc fiitis indicarent pace non diuturnam fore, tum ca, quæ fecuta Fui’h. m-vehementius opinionc de ca finiftram côfiriiiarunt.IacobumStuartum,amp;^nbsp;CûCambellum minacibusliteris,amp;mandatisprofecuta extrcmaslcgû jnii-ni redirent,interminata : dcaduerfiefadionis cxercitufecura,quippeqi^‘^5ptjfànbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t«rijs,amp; qui fine ftipcndijsmilitarétjconfiatum elfe fcicbat;nccvbidimifl'^‘j Jtr
if nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eile,auteitocôuenturosexiftimabat. Miflâreftituta,eætcrifquerebusqo0‘^ j
“* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f**“ rat,compofitis,oppidoquodiximus,prafidiocômunitoSterHnijmvcrfusif.j^pi
grellacft. Multisenimdecaufiseumlocûafuistencri volebat. NamidopP ÿ
' prope totius regni in medio fitum,ôf folum mûris cindû,ciues habet vicina nobilitas vniucrià a Papanis aliéna craf.ad quos reprimedoshancarccnbsp;iieivolebat. Comraoditates habet prçtcreamultas,5finprimisadterreftrioy^jj^nbsp;maritimarumcopiarumfubucdiones. NamperTaum anincm,quitnur®^ pü ƒnbsp;ardus maris infûditur,extcr3rumq; nationumcômcrcijs aditû prarbet.nbsp;fcrc cft oppidumjquod abvltimis vfq;regni finib’ vndique terreftrinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ßjiif»
left. Ad extera cnim logis æftuariis a mari immiflis, vie multifariâ iotcrc»^^ ƒ
-ocr page 429-Liber Dec.fextüs.
^pffeaîtineralentaiquôcî nurquatn cafitnauicularuincopù,vtvnocômcatumag ’'^“irnultitudincm tranfmirtcrequcant. Sæpcetiamautventis contrarijs,aut te-violêtiadies complûtes viatorcs tetitientur. Ob has caulasPerthum Si.
^^uentibushabédisyamp; militibus vndiquaque côtrahcdiscôraodiifimüm habetuti
, ^''Uiîî ilia :crapcftate Regens non tan turn accepit ex loci commodo fitu emolumé ex violata indüciarû fide copatäuic inuîdiæ. Is cniiii vhimus ci rcrum fe-^•idarum amp; public! côtemptus primus dies fuit* Resenimdiuulgatamagno-in omnibusregnipartibusmotuumeaufas dédit» Nam Cornes Argathe-lacobus Stuartusin violandis fc auótoribus fadisinducijsfuâ fidem Icdiere-
'•'^'CSjCouocata ad FanUin Andrcæ vicinanobllitate,{eadputiorisrCligiohis cul-'’'^'Sâdiûguntratqj- adeiusfedælocios fcribunt,RegctcmFalcolandif cUra Galli-.’^copi)stirc:Cupri,amp; Fani Andreæexiiio immincie.-cui nifiprafétiaüxilio obui ’^3tur,omncsecclciias Fifanasin iummodiferimine veifari.Ad eoselocis propin-1'^'s magna repente accurrit multitudoinfenfiffimis adUerius Regétem, amp; eius co-^^‘^^aniiiiis.Quippe cum gete infociabili,amp;fcrabcllum eH'c,apud qua pquitas, iusgt;nbsp;itto™étopcnderent,vtad omnemnbsp;?5*auram,amp; incertiffimos blandietis fortunæ flatus dida indidä,faßa ihfeda cflét.
^las in pofterum conditiones concordiç audiendas,nulla pacis, nifi altera parte
1 A’*®^)autcerte peregrinis regno exadis,Ipeni fupercirciptoinde fc ad vinccdum, ^oriendura compararct. His,atquehuiuimodi fermohibus itavhiuerforuma-c^ifueruntincitati^vt priinum Caraliæ (quodoppidUpain extreme Fifæangulrtnbsp;impctu fadoarascucrtercnt,fimulachraconfringerét,amp;omncmmiffifîcânbsp;^Pparatumdifperdefét.Qupdautemvixcredibileeft,iraplüsapudvulgianimos y -Idnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fanum Andreæ progrefli,fpoliâtis rcliquis diuorumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
‘^usjfratrum Francifci,amp; Dominici CpnobiafoJo pquarunh Hajccumpropein
I Archicpifcopi gererentur, quâquam fatis validamcquitum manumfecum ?pd,quibuscopijsfe oppidum polie tucripauloante fperaUcrat: taincnCôpo-^'Jftudium,ac tantum voluntariorumconcurfumcerrterct, fefccüm luis a furorenbsp;5jjj.^jfltudinisfubduxit,acFalcolandiamad gentiles,amp;propinqüos venir. Hisau- *’nbsp;adeoexarfit,vtfine vltcriorc deliberatione dcnunciarctih proximu
. ^^profcdioncm,acftatimprçmitteret,quiCupri hofpitia Gallis defignarét^ac fnbsp;nbsp;nbsp;in omnes partes edidis impcrauit,vr omncs,qui arma ferre pofTct, fc Cuprô
piieréturrprpfcntefque Gallorum,?«’ Hamiltoniorum copias prçmonuit,vt ad fo-tubæ omnes præftô in armis client. Hoc corum confîlium, cum redp religio-
[^'^vindiccs per exploratorcs refciirenr,ijs qui adcrâtfamiliaribus, amp; araicis repen-b conuocatis.vtRcgentis confîlium præuenirét, ftatim Cuprum contcftderunc.
^odemfignoexcirifccû cisconiungunt. Earn nodemibicommotan,poftridie câpisproximis in procinduftetcrûtPâpanoru ~nbsp;((^’'citum expedâtes,fuaqucauxilia,quar paulatim aduetabantjreColligctcs. In ca-fnbsp;’sRegétis duo^allorû millia crant,quibus præcratOfellius. Mille Scotosducc-
’5obus Hammiltonius dux Caftellcrotiustitatumcutn vocabât. HiomncS ^inilTis de vigilia fecunda machinis fûmo manc iter ingreffi eô vencrat,vt hoftiûnbsp;^^’'öoscófpiccrét,amp;ipfi ab ciscôfpicercntuf. Modieus in medio amnis flucbàt*Adnbsp;})f'îî?^®’’‘-'**^ocis machinæ cfâtcollocatç.-quingétiéquités cmifTijqùibus Icuibusnbsp;nîjshoftiû animos pertCtarent,fimuI fi flumé tranfirepararct,vtimpedito$ aggrc
OO’ij« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;derentuf
-ocr page 430-Rcrürn jcoÈÎcârùtri
^crcntur. Horum aîacrius Gallis cumäationcm afîcrcbar? earn ètiamàüxk
- üentusPatricij Lcrmonthij præftétivrbaniFani Andteæ, cum quingentis ciuibus tv \ n- àrraatis: quiagmine (vtmositinchs habet) inlongum exporredomaioris,qiiî'’*nbsp;y.»jp.wnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prQnmjiçi-Qnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pr^bebat Hercseiseraniimpcdimcnto,i’
(quodmaximecupiebant ) nuincrumjamp; ordiricm hoftiiun conipicctent. ac ê propincjuo nolccrcnt, ac ( vtiufTicrant) adfuosrefertent* Ifaduc quidam®nbsp;Gallis, vt toiam hoftium acitm (altem elonginquöfubicdlamoculisnaberentjnbsp;collem fàtis editum confct'ndcrunt. Inde cum plurcs cqüiturh, pcditumqiic 'nbsp;inodicis interuallis relidis Rare vidcrent^acretro illos magnum calonuni,amp;nbsp;iium numerum ad vallis cuiufdam labrum, velue fpedaculuna ia longuin extend*nbsp;confpkerent,rati vniucrfim illam multitudinem ibi in fubfidijs coUocatam,omiigt;^nbsp;tero maiofaad luosdetulerunt. Dücesdeconfilîj tchtentia ad Regenten),q“?nbsp;Falcolandlaelubftiterat, inifcrunt, qui,quo in ftatu rcs cflihtj-edôeerent. Scott»'*'nbsp;bi videri mukoplurcs,quamfperarant, amp; adpugnandumalacriores; contrarynbsp;(ccummilirarcnt mulfarc;amp; quofdam aperte indignari,(ê in paucorum peregrii^^nbsp;graîiamaducrfusciucs,amicos, amp; propinquos düci. Tandem afTenticnte Knbsp;genre, tres ab Hamiltonio legatieX primoribus rtiirtuntür,âtquc hi maxime, ,nbsp;cxcrcituhoQium propinquôs,aut liberos haberent. Hac legationc pax uijnbsp;non potuit,quôd pietatis vindiccs tocies vanîs pfomiflis clufi nullamnbsp;fidem haberenr : nccRegens turn habébat, autfi habuilTet, c dignitatc fua e**' jnbsp;mafTetaliudfidci firmamentum dare, Accedebat amp; illadifficukas, vt (nbsp;înaxinie petebatuf ) peregtini regno tXcederent quod pra:üare intonfultonbsp;Galliænon poterat; Si vt\oramp; induciaruminterpofitæ nonad alnifftos ad pae®’^nbsp;flcûcndos; fed,vt htpeantcaexperri crantjad accerfendaaüxilia externa tnbsp;tur, Höc tantum conuenît,vtGalîi milites in Lothianarti tranfpoftarcntôr,'**^jjnbsp;Ciæquc in odlo dies fiercnt,dam Regens pacificatörcs e fuis ad Fanümnbsp;teret, qui pacis æquas leges vcrifquc ferrent.nbsp;nbsp;nbsp;Sed vindiccs libeftatis eut» P‘
peripiccrentRégenté, quod conditionibus ßbihoneitisrem componeren*’} flet, tantum rcrum prolatationem quarrcre.dum proximum æOuarium cumnbsp;mitteretiComes Argacheliç, amp; lacobus Stuartus per licefas egerunt cumnbsp;thum dedudlo præfidio libcrn.n fuis fegibus relinqucrct,vti in oppidorccip’-^^^j;nbsp;paAaerat.Huius foederis violati inuidiam in lecôfcrri,quifacicQiauthoresnbsp;cum nihilaRcgentcrefponderecuryPerthum vcrfuSjvnde pfcccs, 5tlamen}‘‘)^jf-jînbsp;querelpquOiidie 3ffctcbantur,figna conuertunt. Kinfanius enim vicinusnbsp;chus,qüciii Regens eu difccderctoppido prjEfecit,Vt oblêquendi Rudiurtinbsp;one ciuiuni orten tatet, fu o dolori pfiuato indulgcbat: amp;veteresinimicitias,^. ^^1?'nbsp;plçrirtjuf ciuiüm habebat, pafum ciuilitcrexciceb'ar, alijsdotnonbsp;tcntutcligioftisfpoliatis. Nccdiflîmiîé miliribus li'centiam permiftebat.nbsp;iurias amicis, amp; cotundem facrorum focijs rllatas lt;ö qui Cupjitrar,intfl^’^Jenbsp;iterebprimo mUncpronunciatum cft.Oppidumobfdrum poftpaucosdtj®nbsp;ditô:ac puîfb Kinfâtiio prîéfcdura vrbana Patricio R uuenio pijcfcâo fî'nbsp;dira cft.’deinde Sconam vêtus, amp; infrequens oppidum ob vnum fuorumnbsp;dem datam occifumincendetunt. Per explorarores cft refeitum Regétcinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f
FrancorûStcrlinummifluram, vtquivltra Forthamerant,areiiquisexclut Id confiliupa vtprxucnircnt Gilclpicus Cambellus , amp; lacobus Stuarti’’^^/irnbsp;ffiulta noâecam fammo filentio Pertho naoucrunt, aeSterlino potiti ƒ
-ocr page 431-Liber Dec. fextus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foLiç^.
^f’îfratrum ftatim diruerunt: cetera item circa vrbem fàcraria ab idolorum cultu ' ^^3rio enaundar»nr:3C poft terri um diem viam,e]uæEdimburgû fert,ingrefli,Limnbsp;r '^diumin medio itincre fitum fupcrftitiofo cultu libérant ;amp; quantjuam ad-'’diimpaucinumero eftent vulgo militumtanquam bello confedo ad domefti-^’legotiadilapfojper tot oppida tarnen comprefto Papanorum faftu Scotorum,amp;nbsp;f ^Horuin cohortes incrccnariasrantus terror inuafitjVt cum omnibus, quæ trahe-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
. ^poterantimpedimentisDumbarum perfugerent. Scotorumproccrcsinftaura-ƒ feligionis principes,complûtes in reordinanda dies morati, præter ædium fa« \ omni miflificandiapparatu repurgationem verboDeifinccreenunciâdonbsp;^'icionateresconllituerunt, Intereac GallianunciaturHenricumfccundumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tj
6^'11 dcccflîftc. Ea res vt Scotis auxitlæticiam,ita minuit induftriamrpljrifquc tan. omnibusdefunâi effentpericulis,quo vifumeftdilabentibus: Regens con-^‘orinidans,ncipia cum Gallis tota Scotia exigeretur,fumma cum vigilâtiain omnbsp;æ «ccaiiones erat intenta. Primum cxploratores Edtmburgum præmifit, qui ho-jj’^niconfi!iacognofccrét,pcreosadmonita vulgusmilitum dilapfum: paucos rc-^^'fleadcofecuroSjVtnullumomnino militiæ munus obircnt,non cundandumnbsp;.^‘curacis, quashabebatcopijs, rcâàEdimburgumducic. Occurreruntci offi«nbsp;^æUcobusHamiltoniusdux,amp; lacobus Duglaftius Mortonij Cornes. Hi cùmnbsp;, ^‘^ditionibusfruftra ren? componcretentaffent, illud laltem tenuerunt, nceo die
?'^fligeretur. Tandemconditionibushincindeiaâatis24 dieluli) 1 5 59 , indu- i in dccimam vique Ianuari‘|,quarumfummahæc crat, vt riêmo cogeretur znbsp;'^’^niomjs,quas nollet,vti:ncpræfidiûmilitarc Edimburgicollocarctur; ne facer-fiefet impcdimentum,quominus prædiorum fuorum fru(ftibus,lt;]ecimis,pcnbsp;ecclcuasnbsp;J ‘âuratæ tcmpla, monaftcria,aliavelocainfacerdotum vfus fabricata demoliri,nbsp;hnalioBvfus tranft’ormare tentet ; item vt poftridieillius diet typos excuden-j^pecuniæ,acpalatiun? Regium Rcgenticum omni,quam in eaacceperant füpelnbsp;^•li redderent. Has inducias ne per fe,autluos violaffe vider ctur, R egens eô im«nbsp;jt^^fiusdàbatoperam quod in fuperiorum temporum promiflîsferuandisciusle-|,'®^ vülgocratinfamis , Verum tarnen curabat,vt per fuarfaâionis homines Sco«nbsp;^‘^iraui natura paulo propenfiores irritarentur: occafionefque fæuiendi in miferunbsp;(?‘oUs datent. Cum nullusautcm color occurrerct,qui iuris aliqua fpecie crudelitanbsp;(j '^œlare poffit. falfos rumorcs diffeminandos curat,leligionem rebellioniprçten-Veram fumendorum armorum caufam effe,vtftirpelégitima extinâa,lacobusnbsp;^Pfrioris Regis nothusregnum in le tranfterret. His,atquc alijshuius generis menbsp;’'^’iscumanimosvulginonnihillabcfadarividerctjlitcrasvnas, atq;altcras,quasnbsp;^^'’gibus Gallorum Francifco,amp; Maria viderivolcbant miflàs,ad cundem lacobûnbsp;P^rferendas. Hç partim falfam beneficiorum exprobrationem,partim gra-h» niinas contincbant,ni defedionis conlilio abiedo ad officia redirct. Adnbsp;refpondiffet, le nullius didi, aut fadi fibi cofeium efle aduerfus velnbsp;Ôyod veto caufam eorû,quireligioné prolapfam in fuuns gradûnbsp;fufeeperit, vel potius adeam caufamfe adiunxerit,c-‘l'gt;5gcirerit,inuidiam,fi qua eß,facilcfuftinere,Nihil enim ibiquae-cuiusconfili|poenitercnócffe jequum,cui’ha-propugnatoremChriftûtquem nifilpontc abnegatevcknbsp;î^oincœpto dclîfttrenon pelle. Extra hâc vnam caufamamp;fe,amp;reliquos, quib*nbsp;O O. iij.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iopidioluoi
-ocr page 432-ïnuidiofu rebellionis nomcimpingiïur,in alijsrebusomniVforcobfêqucnrilïi’T^®^ ' Hocrcfpófam vtin Galhaiu inittciccurRegcntidatü,«5ruinaxci,amp;; fupcrbünbsp;funKCÓtra pîærifque non modeftuai niodo ied ctiam intra modû pr^fcrtiniii”^' ;nbsp;äationc bcneficiorö, qu» nulla prorfitsacccpcrat,nifi qua? cum omnibus peregf'“nbsp;riseratcicommunia. Interbæcamp;’millemcrccnarij GalliLctliam3ppulcruat,amp;nbsp;Cornes Aranius lacübi Idamütonij nuperGubernatorisfiliusadcóuentumprocf'nbsp;rum, qui tum St^ini habebatur,venir. Regens Gallorum aduentu velutfpcb“^nbsp;certa iam palam ad Scotiamdomandamaniinumadiecit. Arani^ Cominsx^*'nbsp;tus harc fmt caufa. Cum vchementiusj quam per illa tempora tutum crat,inßaU'nbsp;rätium rem ccclcfijfticam caufam cucrctur, a Gufianis, qui omnia apud Frâcift’U'®nbsp;minorem potcrâqad terrorc inferiorum ordinû morti deftinabatur. Necdubitain^nbsp;Cardinalis Lotharen’ cum in Rn atu Panfienfi vehemetiusin caufam inftauratæfC'nbsp;ligionis inuchcre tuqpronunciarc eos propc diem fupplicium fpcäaturos homin'^)nbsp;qui principû dignationi efïct «rqualis. Id ille cumrefcifléqatqj in memoriamreno'nbsp;caflet,fe no ira pndem cum Duce Gufio libetius verba cómutalTe, elandclhnafug*nbsp;decôlîlio amicorum lal ut i co fui uit: acdcrcpcte prêter omnium expectation c do'nbsp;mcliicis tumulfib* interuen ir:acipfc ad partes vindicum pictatis accedit. Cuwp*'nbsp;trecîiamcgir,vtIccisadiungeret ac multosevcteribusoflfêfiseiinimicosrecôol**nbsp;lut. Principesfaâionis,quiibiaderât,cum procertoaudifîcrauxiliarcs copiasnbsp;tim iam appulilFe,partim vtquamprimö mittcrétur^conlcribi, Lerhamq; fumnia'^nbsp;córaumrijVt horrcumcomearuum,amp;apparatus bellicicllcc: ibiqueGallünrd’'’^nbsp;aduerfisreccptunijinfecundisporrum fulcipiédis ainicis haberét. Scotipetnbsp;tepora accitisvndequaq:copijs, Letbam(gt;bfidionc, fed fiultra clanderetentantnbsp;Nam fere quicquidæncarum machinarum cratin Scotia,penes Rcgctcni cratjüutnbsp;arcisEdimburgcfisprpfcCiumjquinondumcumlibcrtatis publicevindicib’nbsp;iunxerat: neque penes eorum faCiioncm ha: virescrât,vt oppidum ab vnanbsp;ricinóïum,amp;fluuiodiuifum claudcreiuftaobfidioncpoltet, GallusintercadcfC'nbsp;rum Scoticarum ftatu certior fadus LabrolTiu eqtiitc Cochiliati ordinis cum duænbsp;bus miliib’peditum eó mißt,qui Regenti Papanæ luperßitionis cultum promo^“nbsp;pro viribusadeflent. MilTus fuit vna Epilcopus Ambjanêlïs,trclqucdodor«S°f'nbsp;bonici,qui de cócroucrfijs,li opus clTctjdifccptarét.'eorum aduétus Regétisan*'^^nbsp;dcieöum itacrcxir,vt fände promitteret/epropediem pœnasdediuorum.amp;Hçgnbsp;hoftibusexpetiturâ. Eprincipib’nobilitatis duodccim tumEdimburgicratednbsp;di,a quibus Labroflio, amp; Epifcopo, qui fc legatos millbs dicebat,amp; diem aü expnbsp;canda mâdatapetcrcnt: rcfponfura eft,eos nó paeem (quod fimulabant)quftfr gt;nbsp;fed bellÛ minari. Alioqai quid attinebatarmatas cohortes ad difccprâdûadduc^^^’nbsp;fc veto non adco rcrum elfe ignaros,vt in cam difeeptationé le cómittercnt,vbicognbsp;pollet ad códitioncs inimicorum ar bitrio accipiédas. Quod lipacifivatiointeratnbsp;placcretjfe quoq, curaturos, ne magis vi cópuifi, qua rationibus addudi yidercnbsp;Illiautem,quodprlt;clêferunr,fi vcrc,amp; ex animo pctanqpercgiinum milite rci»nbsp;tâtjincrmcfqj (vt læpe alias)cóucniant,velutad rem ex jcquo cóponcn^m,noonbsp;ro,amp;viribusdcccrncdam.H2Ecquidc de legatis. Dc munitionc Lethçinhancnbsp;fetentiara rcfcripfcrunqfcveheméter tnirari,quód Regés nullisprouocatainiur*)*^ .nbsp;citoa cóuentis rcccflcTit:ac veteribus Lethç incolis cxpullis,peregrinoruJ«q;^®^^nbsp;niaibicollocata,arccm adintcritûlegum,amp;libcrratîsomniûcapitibusimpofl’^^’[^nbsp;magnopcreorarCjVtabhoctam perniciolo cólilioaduerfus fidcpromiflbrum^P^
Liber Dcc. fc^tus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fob 194.?
^'^mvtîliratemjeges, amp; libertäre tcmcrcfüfcepto défiflat: neve earn ntfcelfitatetn ^^iraponarjVr vniucifi populi fidem imploraie cogantur. Ineandcm fere lenten«nbsp;’'äinpoft menfem tdimbiirgi colledi rcfcripfcrunt : ac fuperioribus banc pcri-'*onem *diecerunt,vt molitionibus nou is cutrfis peregrinosjaliofque nicrccnariosnbsp;Mibet oppido emigrare iubeat, vt liberum ibi omnibus ex æquo eilet ncgocia-f*)amp;mutuacxerccrccommercia. Id û recularet, Icprocerio indicio acceprurosnbsp;'’’’ircgnutnhocin feruicutem veile redigere : cui raalo le,quacunque ratione po-ptjteniedium qôçfiiuros. Ad hçc qui refpondcrctjRçgcns triduo proximo mifienbsp;\|i?^ertumFonr!anutuprincipemfœcialcm (vulgus Regem armoruinvotât)cumnbsp;’’lândatis.Priinum omnium oftendes^nihil nobis magis præter opinioncm acci-potuifle, quam alium eflcqucnjpiam.qui poteftatem hic habeat,quam gener^nbsp;^liaiT)ca,vndc omnis noftrapédct audoritas. Superioraprocerum aâa,amp; hæenbsp;ælens poltulatio, feu potius imperium fàtis dcclarant^cos nullam fuperiorcm ag-ç ‘‘^fteaudoritatem. Ncccorum petitio , aut potius minæ vtcunque vetborûnbsp;’^tibus opertæ nobis iam nouç videri poiîunt. Poftulabis a duce Caftellero-nicrnoriam rcuocet, quænobis verbis, amp;Rcgi per literasfitpollicitus,nbsp;dus Araniar Cornesnbsp;fƒtumultibus fe omnino implicarei. Item ccquid, quæ nuocgeruntur,ïlliynbsp;autem refpondcbis,nospublicsetranquillitatisnbsp;‘âollcndilTe faduros, ac nuncctiam polliceri, quicquid cum picrate in Deum,nbsp;to .^âtiaerga Reges pugnet.neque deliberratis, amp; legum cuerfione vnquânbsp;}-^*tïlî“c. De regno vero per vimacquirédo multo minus, Cuicnimilludquærc-fil’:* hæreditario iurefine côtrouc-rfia teneatt' Qiiod ad munitioné Lc-vnquâ aliquid in eo gcnercattctauim*,priulquâinînbsp;'toÿ‘?“^”^’°’’^^“5,acdcmû côniurationc inter fc fada palâoftcnderét,imperianbsp;’»côinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fupremimagillrat^ audoricaté, amp; locû tenemus,
% nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^®nbsp;nbsp;nbsp;arbitrio perturbalîetf fuafqj partescaptis vrbibus
veteribus inimicis de fœdere lànciédo tradalfctiac bûc maxime Anglocdomifuæ habcâK amp;t,vf aliaomiitam,quam tandem caulatnnbsp;fichâtexercitû tenere Edimburgi ad rcrum præfidcs inua-liceat Lethç aü faïutîç noftræ præfidiû aliquid copiarû circanbsp;nimirum cupiût,vt quotidianamutaùonclocoium furore eoruranbsp;i^]^.^Qadhuncdiemfecim*)vitarc conemur* Ecquxincorum literisdeparendonbsp;^^^Hiagiftraiib’cft métiorEcquam ad côcordiam inftaurâdam viam pandûnr E*'-L’'*^‘C‘o monftrâtjfc hos motus veile ledatos, amp; in priftinû ftarft
Iff operiant ifta quib’ velint cmolumêti public* culonbus,palam tamé eft nulla ilijç ^in’eos cogitate Nam fi id vnum côcordiam morarctur, fjcpenumero quacnbsp;1(1oftédim^.Nccipfi ignorât, Gallos iftos mandata fui Regis iam-morafuifiêt,extra Scotiâ futures. Itaquc,fi quas nûcquo«' .
honeftas, quç fpc faciât imperi j maieftatc falua, fc obediêter,’
°™ittcm’, quod ad vtilitatc publicâfpedarc poterit; nec nos modo erga Regescorû,quiCôchiliatiordioiscquitcilluftrc,amp; ccnbsp;Q ^tdinis hotninc primariû cû litens,ac madatis eôdë fpcdâtib’ad cos mife-lttjT°dlfitamcitacôtcplerût,vt nô modo refpôfo,lcd ncaudiétia quidc fint dignbsp;jnbsp;nbsp;nbsp;’^iobté poftulabis,amp; iiaipcrabis quoq,- duci.amp; cçtcris procenb’jalijlqjCUiuU
OQjiij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cunque
-ocr page 434-Reruin Scoticarum
cunquc ordinïs cïuibus, vt ab eis ftatim difcedanf. fin minus,pcrducllioni5fo5'^ ncrhdcnunciabis. Ad hæc poftridic,qui fuit 33 Oâobris, proceresm hancnbsp;tiam refponderunt, E2Ç_Litcristuis^ac mandatis perfœcialcro miflis facilcintfiJnbsp;imus, quam perfcuerantcrinâlcanimarafisaducrfuspietateminDeum,nbsp;gentis publicum cmolumcntum, 8ccommunitcromniumlibcrtatcm.nbsp;perinde ac debemus tueamur, nosRcgumnoftroium nomine prçfcâuraingt;’^nbsp;quocunque alio imperij titulo publicam adminiftrationcm fub Regibus vfurpynbsp;fufpcndimus,acinhibcmus : vtqui pro certohabearaus, quçnuncàtegerun^^’nbsp;ca cumeorum perpétua voluntateerga publicam huius regni incolumitatemp’J?^nbsp;nare : amp;qucmadmodumtunoslegitimos huius regni, amp; Regum ciues pro inbsp;natu ,amp; confilio publico non habes ; neque nos te Rcgentem, aut magiftratUnbsp;premo fungenrem agnofeimus. Cum præfertim imperium,fi quod habes anbsp;bus commiflum, grauilfimisjuftiflimilquedccaufis fit a nobis inhibitunnnbsp;corundem Regum nomine, quorum nos confultores nati fumus, prffertiiDnbsp;bus, quæ ad omnium falutcm fpedant. Quanquam autem nobis eftnbsp;nullum fubterfugercvitfdifcrimcn in co oppido libcrando, in quo tu contrenbsp;mercenarios pcregrinos collocafti : tarnen pro ea, quam tibi, vt Reginxnbsp;matri debemus teuerentia, amp; opera fideli , magnopcrc vt fecedasoramus,^nbsp;nosvtilitatispublicæratiocogitoppidumiftud nunc armisrepcterc,nbsp;antea precibus liberarefumus conati . Illos prf terearogam us vtnbsp;cducas intra 34 horas, fi qui funt, qui aut Icgatoruinad controucrfiasquot;*’fj(,-tandas, aut ad res gerendas nomen fibi vendicant, quiequid item met^ ÿnbsp;Tum militum in codemeft oppido, quorum nos languini libenternbsp;incolumitati fauemus, propter veterem, qua: tot firculis inter Scotos,^nbsp;cos fuit, amicitiam .• ejuam ob noftræ Reginç cum illorum Regenbsp;potius augcri, quam imminui eft æquum • Eodem quoque die idemnbsp;Ictulit, pridic illius diei proccrum, aliorumque ciuium frequentifli»^nbsp;perfuafum efle omnia Regentis diâa, fada ,confiliaque mer^m fpe^^^jd'*'nbsp;nidera. Igitur decretum fadum de abrogando ei magîftratu, cuinbsp;ftifiimo fubferipferunt •- legationcmquceiagcnero , amp; filia dataminhi jjflUi**nbsp;camque pro imperio quicquaro agexe vetuerunr, vfquead generalem 0nbsp;conuentum ab ipfis vbi commodum foret indicendum«nbsp;fœcialcm miferunt Lctham , qui omnibus Scotisdcnunciaret,
--t »'nrarum ex oppido difccdcrent, fcque ab cuerfortbus libertatis i gregaretrt. Vvft Uo« comminationes excurrentibus vtrinque cquitibus,nbsp;citra tarnen magnam cardem commiftum eft . In hoc rerum gerendan*^«^fi)ii*nbsp;tantus in caftravindicum libertatisrepente terror incidit, vt amp; prpfcntci’® . ,nbsp;vehementer pcrtutbarct, amp; fpem omnem fuccelTus in pofterum exting*’ .(jii*nbsp;Multos cnim Regens , qui nomina ecclefiædcderant, partim minb î F qtilt;nbsp;promiffis a proccrum fadione abftrâxcrat,amp; caftra fpeculatorura étantnbsp;non mododida,amp; fada, fed confiliaetiam, quf maxime occultanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
amp;volebantadcam déferrent: amp;comprehcnfo lacobi Balfurij mioiftt*’’1 ras Lctham fercbatjfufpicio in multos, timor in omnes fc diffuderat.nbsp;nari) quoque ob non foluu ad dicm ftipcndia tumultuabantur : aefi H*’*nbsp;nefario confilio rcuocarc conabatur, grauiter ci comminabantur :nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/
^ibus a picute,amp; honefto alienis non tam miranda crat feditio, l
-ocr page 435-
Liber Dcèà feiêtói, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foljpj*
^alé habèbat Diici? Gaftelîeroiij imbccillitas, amp; prope 3iffidcnîïa, qucnt rerroris itaimplerût,vt eiuS timor multorum animos labefaôUrct.Qui h'rnbsp;. Ocrant, cumremédia hismalisadhibcrcnr, prima de mercenarijs placandisnbsp;.^Itatio fuit; Cùm inter fephoccrcs,qui remanferant, 'de pecunia in ftipcndiûnbsp;j’^''‘crenda agerent, alijs per âüaritiam detredantibus, alijs inopiam cxcüfantibus jnbsp;merccnariorüm furorem mitigarct, Proximum vi-quot; .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qucmonetarijoperâfuarri
!
I [jj''“Ji‘conticinon potuit,quaî merccnanorüm tuiorem n
! . ^fîlktrnfnmitt^'r/’nt rvni înrf’rfilm nnnj-tim Iroiii-lf» in
'^faliterpromiitcrent typi,incertum quorum fraude,iublati fuerünt. Rcüabae 1^'' ab Anglis,fed lenta nimis videbatur : tandem priuatimluorum amico-eypcriridccreueruntxatque ad équités duosnotæ vittutis (qui tiimßer-''¦'publicismunijspr^feólierant) Radu’phum Sadltûuro ÿ amp; lacobum Groftuntnbsp;j. 'küntIoanncmCocburnum Ormiftonium; qui vel modicarti ad remedium prj-'’^isneceffitatis impetrarcntpecuniam, Idconfilium quanqüam tnaîtimeocculnbsp;/'^btainenadRegcntemeftdelatumi Ëa Comitem Bothuelium reditum ciuSnbsp;ætuare iuflit. Isqiianquam ante paucos dies fändeiuraüerat fe caufj pro-f^tnnullainrcobfüturum , fpcmque fcciffetfe fadionieorum fubfcripturura^nbsp;[^?'nOrmilloniuro exinfidijs necopinumaggreditür;vulnèraium tapir, pecu-, L’^^etipit; Huiüs facinoris famaEdimburgo Arani± Comitem, amp; lacobuntnbsp;'J^nutn cum toto pene equitatu exciuit , non tam vindid^e cupiditate, quanbsp;’ü^/^riniftonium ( fi forte viuerct ) eriperent ; aut faltciri impedirent, quo munbsp;(^^sdRegentemtranfporraretur. Sed Bothuelius pet fpeculatorem præraoni«nbsp;C^baduenrunicorum fuga prçueriit. Eodem dieptæfedus Taodunanus cuninbsp;ƒ ciuibus, ac paucis voluntarijs Letham verfus progrefliis fuas in collepro-^”4^0 machinas collocatunt. Galli, qui per exploratoreS tognoUerànt om-ij?' prope hoftium equiutum abcfle ad pedites, quorum paucitatera vide-liikr’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquot cohortes cduxerunt. Taodunani aliquandiu ïpè
'Ç wk
(.“”dij reftitcrunt. Scdcum in primo ilatim congreflü mertenarij (quipau-. Gerant fecuti) tcrgavertilTent; ipfi quoquc relidis machinis fcnfim pedemc , ''hierum: donee a tergo clamor oitus eft, Gallos bteuiore viaprxgreflos adnbsp;vrbis a tergo tcnderc, vt cos cxcluderent; Ad hanC vocem tanta om-return perturbatio eftorta , vtquifque,qua proxime potcrat, intutum fe'nbsp;1 ,‘Perec,amp; dum alij alijs obftant, infirmioresa valentioribus conculcarcntur:nbsp;fibi quifque profpicit, nihil in commune confulitur i Papanie latcbriS*'^nbsp;I v^dcuntes palam conuitiabantur. Qui antea ftudium dodrinæ punoris præfenbsp;partim clam fe fubduccre conabantut j partim de tota cauU ab-'nbsp;. ,*Ma confultantf Qyinta die Nouembris , cum nunciatum clfet Gallosf.
's vtcommeatus Edimburgum venientes intcrcipCrent,praetcrquam quod r reiigionis inter fc non fatis cfTent concordes ; mcrccnarij vix ex oppi-poterant. Cornes Araniæ, atlacobus Sluartus primi cumfatnilia-aduerfus eos exicrunt, Hos multi viri honefti, ac ftfcnui comi-i '1'ianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gallos fe acrius , quam prudentius intulerunt •. ncc quic-
j propius fuit, quam vtab Edimburgo interclufi fuæ tcmcritatis poenas de-f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paludcs illinC paiadifi proxitnus murus iteramp; an-
' i Gallorpm fclopetarijs obnoxium cis rcliquiffent , partim a fuis,-' ab equitibus pedites obterebantur. In hac trepidatione tec-^bdes omnibus imminebat ruft duces arqtiatq cum csetcris periculo^ Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...........
-ocr page 436-Rerum Scotïcanirn
1^*'^
cx cquis (Ïifcendtfïènt cuin illis pudor multos retinuit. Tnhis fuit Alexati^® Haliburtonus Ccnturio , iuucnisQrcnuus incaulareligionisinllautâdæacff'nbsp;Iscùmgraui vulncre accept© in manus hoftiumveniiïct, multisabeis plagisnbsp;liter iauciatusbreui poft moritur. Poft huncconfliótum, in quo circiterî5nbsp;runtjmultisfefubtrahcntibusjcæicris animuin defpôdentibus Araniæ CoroeSj®nbsp;lacobusStuartus fuam opcram obtulcrunt,fi vebmodicamanus vnamanerct .Chi’nbsp;ôis pcncrecufantibus proxima fuit côiultatiodevrbc relinqnendajacvtidecretu®nbsp;fuitaproceribuSjdefccunda vigiliaiteringreffipoftridieScerlinumpcrucnetunt-ïbi loanncs Knoxius iuculcntam ad cosconcioncm habuit ; acinultorum anim^nbsp;in fpcm certam brcui ex his malis emergcndi ercxit. In hoc conuentu idnbsp;decretum eft, vt quoniam Calliquotidie nouis fubfidijs augerentur, amp;ipfinbsp;cxtcrnisopibusfeconftrmarent, miftuseftin Angliam Gulielrausnbsp;iuuenis fumo ingcnio,amp;eruditioue, qui Reginamcdoceret, quantumnbsp;Anglippericulum,fi Galli in Scotiaopenbus,amp; prçfidijs locacoinmunircnt:vt^nbsp;non religionis modo,fed kgum,amp; libertatis interiturn quærcrent. Sentisnbsp;vel vi,vcl fraude opprefiîs,vel iniquo fœdcrc in feruitutem redaâis/aciliorc’’’nbsp;gradum fieri ad Anglorum vires infnngendas. Anglire diu inter fcdilceptai^’nbsp;demlpemauxiliorumfeccrunt . Proccres libertatis vindicesin duas fc P?Lnbsp;diuiferant. AlteriGkfcuæconftiterunt, vtproxirais prouincijs præfidcrent^nbsp;cîosfacrorum abiniuria tuerentur.AlteriinFifam miffi. Franci,qui nullamnbsp;fribKS abftinebantiniuriam,de Anglorum auxilijs foliciti antecorum aducn^^’jjnbsp;liquias aduerfæ faâionis delcreconantur : ac primum aduerfus eam parteminbsp;Fifaminfederat, ducunt, Primum in itinere Limnuchum,ac Hamiltoniotu^^^ijS»'nbsp;diafpoliant.'indeSterlinum profedi,atque ibi tantum commorati/lum opPnbsp;digèrent, pontem tranfeunt:amp; lecunduin flumen dudo exercitu,litiis illud ''nbsp;amp; oppidulisfrcquétibus habitatôlegût;actotoitincre, quæoccurrebâtdif^Pjijnbsp;tandem Kingornû veniûr.Scoti vteorum curfumrcmorarentur,DcfertumôpMj^ ,nbsp;lum (id loco nomen eft)cum paucisinfedcrunr.Hicper vigintidicsjcutnquo^clnbsp;leuia prælia confererentur,Galli quam non poterât in dominosiram,inypt»nbsp;fuderunttvillamque GuIielroiKircadi/,Grangiam nomine a fundainétisdirU^’nbsp;Ille,qui non ignorarer Gallos co ad rufticos dinpiendos frequenter excurr^f^yjnbsp;loanteluccmfeininfidijs collocauittacanimaduerfoLabaftioAllobro^^*’*’J«nbsp;Centuria egreftb, tarn diu in infidijs occultus fubftitit jdum fupra mille palTuS aP. ƒnbsp;dio Galliabefient tumdemu immifibequitc a (uiseosexclufit.llli,quo^‘”^^jfii)nbsp;criminc vnumreftarevidebatur, in ruttica villam propinqnam ingremfenbsp;fepibufque tucri conabantur.Scoti ex fuperiorc Gallorum crudelitateirrif^^’,nbsp;lutis inmemoreSjÄ dum hoftêlederent(ctfi nulla ptæterlanceasequeftrc^nbsp;arma ) proftratis quæcunque obftabant,intro irriimpunt:duccm recufantei^^nbsp;derc, amp; cumeoquinquaginta milites intcrimunt , cæterosTaoduntiniH^’nbsp;Qui ad Defertum vcluti inftatione aftidua erant,Cuprum conuenerc.Exe'^iinbsp;js, qui Glafcuæerant,cleâi, quiad feribédû fœdus cum Anglis Beruicuninbsp;tar,cuiushf præcipuælegesfuerunt,vti aduerfus percgrinos,fiquiinnbsp;belli facicndicauladelccndcrent, vtrique aliens auxiliainitterent,Scotis^nbsp;glia,Anglis in Scotia militantibus Angla ftipendiumfoluerct.Prfdadcho*nbsp;ta Anglis, oppida,'amp;arccsftatimantiquis dominis reddcrentur.Scotiobi^^^^nbsp;rent, qui durante matrimonio Regis Galli cum Regina Scota, atque co dJf
-ocr page 437-Liber Dec.fextiis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.îp(^^
annum in Anglia manerent. HæcBcruiciaôla 27 die Februari) T560/ IHud ’’^agnopcrc Scoios inoniicruntjnc anrcquam aniicorum a uxi nTv^eiufentnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
Pf hofte dccerncrentjaGinlummarrci diferimenvenirent. Magnopercenim i^frcs Anglorura metuebât, ne Scotorum præfcriiida ingénia in errorem ineîr.3nbsp;interca Defcrtuin ,acVtmiuni deponbsp;Ana*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cœperuntjcGiàncad hoftem,an fccundum litus ad Fanura
h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cuprum ducerent:poftcri»rfcntenti4placuif,quod propter in-
K ^'Sniues viarumconfülis veiHgijs équités fine magno iocôinodo per méditer-^îducinon poH'ent.lgitur cuni paulum fècundüm mareefTcnt progrefF, atquc p^Pfutnontorium,quod Kincragiunij hoceft,rupis caputjaut finem appeliaBt,elïctnbsp;(j^f'^^ntumjquidam confccndcnres,vndc in marelongiflîme profpedus eratjrenun-cum magna Inicia oôto maioris forraa? naucs cenfpici-1 n illis Galli vniuerfînbsp;expedauerantjhabéteSjiuxiliaad feaduehi, easingenti,vtnbsp;tormentorum æncorûconfalutarunt, acfefcmutuo inuitantes^alij-''ïQinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tr^nfigerccum fummo gaudioftatuunt. Ncc
'lui • P® nauicula vna,amp; altéra,ex aduerib Loth ianæ litore appuli t. Ab cis (ve vedonb’nauiumcxtcrnarumcollocuri fuiflènt) refeinbsp;P'o P clafïe cHe. Præterea rumoribas ferri copias eorum terreftres nônbsp;'¦Ainbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^“ibusabeife. Fitfubitaanimorum mutatioîamp;immatura læti-
verfa.Statim fublatis fionis,pars Kingornuin, alij P’^æfeftinationeimpranfis retro properant. Metuebancnbsp;reliqucrant,extindo,ipfi ab hofttbus vndiq» circumnbsp;iiijj^f^Pprimerentur,antcquara vires omnes in vnum contraherc polFent.Hoc totonbsp;V^^Papanis,quife frequenteseis coniungebant,plurcs quâcxhoRib’ cxuebâcnbsp;V* hoftiumfere opulentiores fortunarum luarum bonam partem inlocanbsp;i^ô*nqijapcriculofubduxcrunt.Siqui verofua non afportarant, præfcdi Gallorûnbsp;clatijfcd auxilijs ctiamjquç-dedie in diem è Gallia cx-Ç?antur,côfiàfeperpctuosi!larum regionum dominos fore, villas opuléiioresnbsp;abundantes in fuam peculiarem prædam infpoliatas rc-V k ^^P^’îiv^ro'iutcrcbrishonoratioruminuitationjbusamidtiarfpcciccx*nbsp;t5^*^Dantur,autclam a milite luppilabantur, autin reditu cùm magna cômearuünbsp;t^uP^norUjCtiam non fine ludibrio palam fpolûbantur,Gallis acerbe exprobran-Inbsp;nbsp;nbsp;^otüra in prælijs ignauâ operam -, amp; in amicorum inopia fubleuanda auaritiâe
I Yp^^'^antutn apcrfidiaabeflènt, ipfosiudicare iubebanr. Hçc fuperbia contu-* ij^'acum rapacitateconiunda multorû animos a ftudio Gallic«* fadionis auer-poft Fifani partim hoftiu metu, partim fociorû in iu ri j s coadi ccclefignbsp;dedcrût.Acderaû loginquîc regiones ab exteris populariter dc-Gallorû tyrannidc reprimetida, quârc«nbsp;pill ^“^’^^ftgioneaflcrenda. lam ver appetcbat,amp;; vtraque pars feftinabacnbsp;I iocumauxilia contraherc. Cornes Martigius ftrcnuus,amp;nobilisado-amp;paucos équités duabusnauibusc Gallia aduexit. Iplènbsp;'plis Unbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defeendit. Naucs de noâca Scotisfucriint captar. Eifdem fere
Po ^^febio Elbeuij Regentis frater, qui odo nauibus pccuniam, amp; aux* ^^tis Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;metu impulfus mari nauibus Anglis pleno, partim tem-
P cxcufationcvfus, vndefoluerat, reuedus eft. Et noua cia-ê*ica ad priorcm eft m iflà,ac loto fret© voûtantes Kctham infulam obfeftàni
-ocr page 438-Rerum Scotîcârum
îencbantjamp; LétHam omnibus maritimis commoditatibüs prohibcbant libcrtatis vindicüm,qui Fifæ præftj chant principes Pérthum profcâi,amp; cumH“,nbsp;tilæotriduumibi cóllocütifacile totam cam Scotiçplâgàmjquàra'd feptentrio^nbsp;Veffaeftjfîbiadiunxctunt. Edidapaulo pôft:propofitafùnt,vtad fincm Martij^nbsp;quentes adcifent. AdId tcpüsvniucrfi ferc ecclefiâe inftaüratf principes Lin”’nbsp;enam Contienerünt: inde Hâdinàm profeôïi ad Cal* Apfilcs Anglisoccutrciu”nbsp;Erantin Anglorumcxcrcitu füpra fex peditum,düöeqäitiiin millia. Proximonbsp;“lÂcadPrærtonuttiCaftrapolucrûnt. Eodem die Regens iam propiiis admow^nbsp;riculojVt âb incertis belli calibus abeflet, fecum paucis domefticis in arcemnbsp;borgenfem tecepit. Pr«erat arci loannes Atefkinus vir Sc înnocentiar,amp;nbsp;tiæ ipedatç. Eius alitera cuftôdiàni ex phblici confîlij dccreto (vt iam «nbsp;oionftratum'cft) acceperateâ lege,vt earn ncminijnificiüfdem côfilijnbsp;ret. Hanc cùm Galli luis rationibiis opportunam vidèrent,multa Içpeitiolin* .ƒnbsp;vt eà dolo potirentuf. Illcjetlî ncc anirnum éo rum ergà fe ignoraret,arcenilt;l” jnbsp;cômùniflTetjVt a vijdoioque effet fccurusjàc oinnia fcdlilo caüeret, Rcgêtcwnbsp;cxcîudete tali tempore nolebat. Id aiitem in ea recipienda diligcntcrptoui“* ’nbsp;îplàni,amp; ateera in fuà poteftate femper habetet ; necproceresjqui libérantnbsp;erant duces, ctfi fæpeantea Regentis animuni aduerlus càufaràjquamnbsp;obflinatum fenfîlTent, tamenprffentem occalîortcm prætèrmittcndàmnbsp;fi forte aut belli propius admoti metus, aut ex longinquis auxilijs fpésnbsp;adc|uietiora confiliainflederent. Igiturcôllcâiàd Dalkethum Jaâionbnbsp;pesitafcripfcrün't. S Æ P E N V M E R O antèpet litcras,nunciofqucnnbsp;dimüS,vt milites Gallos,qiJi iam alterum annum infirraam plebeculam ii*^ jj,cô*nbsp;libus raalis prcmunt,ac populum vniucrfum in miferrim^ feruitutis formi^’jLgjyiiinbsp;iCcerunt,tandem àliqliando hinc amandares-,nofque hoc metu liberates»nbsp;cùm iuftis prccibusapud te nil ptomoueremus/coaââ fuimüs apud Rcg**”;nbsp;glorumetregnifinibus maxime propinquaiti conditiohem noflratnnbsp;auxiliura implorarcad peregrinos leruitulem nobis intentantes armis (»nbsp;queamus) expellcndos* Illavéroquanqüamnofthscalamitatibuspcrt’’°^^(iôf inbsp;jtioftram lulceperit,tamé vtcrgaReginç noftræmatrem noftro fungcfc^P’^^jijdiJ'^nbsp;amp; a Chriftiaiîo lànguine fundendo,quoad fieri polTet, abftinercmus, Sinbsp;tum denique experiremur ƒ um aliter iüs noftruln obtinere nequiretnuS'nbsp;nóftra? modeftif elle pUtauimüs te iterum rôgarc, vt Gallicas copias cuiu pfnbsp;amp; ducibus quampriraum hinc emigrate iubcas. Id autem vt commödiw^lj^b'L^nbsp;poffit, Regina Anglorum non modo tutura,vtfit iter perluum teenu® Çj.,/nbsp;fed amp; clalTc fua in Galliam tranfportandos cutabit* Qua; conditio u tcii^?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1
Deumjamp; homines tcftamurjuulla ttoftra malîtia,aüt odio ad arma ituinif étmcra neccfïÏtate coââos extrema experiri remedia, neftatum publici^*’\’^;pi^nbsp;foSjfortunafquc noftras, amp; pofterifatem omnem in vltimas calamitatcs,nbsp;mus . Nequetamert, quanquamgrauiffiinapatiamur, amp;grauiorainRnbsp;periculumnoscogctab officio crgaReginam nofttam difcedcrcjnbsp;dus vlla in re,quîe non ad vetufta? libertatis interituni.aut adnoftrutn.p^nbsp;q. noftroru exitiu pertincbit,rcfifterc. Tcautc princepsbenignifiiraa,it^?
lu rogamuSjVt expenfa noftrz poftulationis æqüitate, amp; quf ex bcllo fclt;l^îj malis,amp; qua huic tuæ fili« regno grauiffimc affeâ« nccefiariafit quics,nbsp;buste no griiiaiiniaccomodcsJdfifcCcrisiamp;iücundartituJcmödcratiö^ tr
-ocr page 439-Liter Dec. JeptïmuSi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. ^9^
^'iïpüd ötnnc$ nationtfs relirtques:amp; tïiaximf partis Chriftianorum confuks tran-Witati.ValcjDalkcthi .dieAprilis 1560. Sexto Apnlis die,cum Angl.i lecun-'^gt;1111 tnareappropinquarcntjGalli cireitcr mille, amp; trcccnti Letha egrefli coJlcmjVbi Plätiiciesdcunit, modiceaflurgentem occuparunt,quódibi Ang oscaftiamctatiinbsp;fosexiftimarent. Dc loco.aut capiendoj aut retinendo fupra quinque boras acciri’nbsp;'’'cditnicatumeft,non.paucis vtrinquecadcntibusï tanpem Scoiis cquitibus mag-*^impetuin dcnliffiraaro. Gallorum aciem irruentibus,trépida fuga in oppidum iu-^untcompulfi. ld mddo,quo minus omnesafuisexclufi périrent,obftitifie vifuiilnbsp;'^fgt;quod Angli équités paulo tardiuSjquam conuenerat jcrant emifih Tentata poltnbsp;' ^^^raJiftra funt colloquia Anglis induciasafpcrnantib'',amp; per cxcurfioncsleuia,hcGnbsp;htnen incruentaccïtaminamifecntibus, quæ comm emorare non eft operæ precilt;
Ad vndecimum CaL MaiasloanncsMonluciusVaicntiae Allobroguni*^ ^pifeopus primum incaftra Anglorum,indc in areem Edimburgcnlcm ad Regcntcnbsp;^jUeduólus. Cumeabiduum collocutusredijtadScotorumprocercs:nectuiura’nbsp;‘^Concordia? cun; eisiniri potuit:quod Scot! in co eonllanter perftaret, vt pcregrinbsp;fquot;is miles doinum rcmcatet. Poft bare Angli cum ob intervallum,quod callra diri-ab oppidoglobo. urn impetus cuanclcerct, aciólus propeinualidi concidc.nbsp;''«ntjcaftra trans Letharnfluuiumpropiusoppidum locant,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;certior èpropin-
^Uonoecndi eilet facultas, amp; cum bofte frequtntins comminus congredcrentur. Iç l^ndicGabMaiaSjCireiterduasborasantcfolisoceafum ignis fortuitus partem op»nbsp;P^dicorripuit jHc violétia ventorum adiutusad proximamvlquc lueem in teâaQuijCgnbsp;^^lt;^queftragemdcdit. ac partem horreorum publicorum amplexus nohnihilcom»nbsp;•’’tamsabiumpftti Nccinhoctumultu Anglifibidefucruntmamnbsp;nbsp;maioribus ma*
quot;‘jhinisincam partem obuerfis vulgus ab incendio reftinguendo ptohibebant, amp; {offas ingrelii altiiudincm murorum aliquot in locisfuntdimêhli : amp; nifi Gallinbsp;cuinultus inüdias veriti frequentes in muros confcendiffenc : äc, nc quidnbsp;’’’ tali trepidatione acciperetur cladis,prouidiflcnt , ea dies bello finem allatursnbsp;yidebacut.Ad 4. Non. Maij Angliin molasaquarias, quae iuxtä oppidum erant,nbsp;’gnem inieccrunt. Alteram ante lucem, poftridie alteram abfumpferünt,inccnnbsp;'^io frullraGallis opem fetre conantibus* Nonis Maij,cum obfidentes fcalisnbsp;indique aumotis aditum tentaffent, ob fcalarum breuitatciri ciim multis vul-•'cnbusrepulfifucrunt, centumlexaginta fuorum amilfis. Proximüm tridiiutQnbsp;V fummo laborCjóc periculo Galli mûris rcficiendisdcderunt,Anglis in cos am«nbsp;di'ejficubifrequétcs vidiflèntjiaculantibus. Hoc fucceflii, Papani immodiccelatinbsp;bin fibi difcedentibus Anglis, amp; obfidione foluta,finem belli promittebant.V erumnbsp;^quot;gli,amp; Scoti nihil ob banc offenfioncm animo demiffiores, älfefi àltcros adnbsp;‘^'^'iftantiam funt hortati: amp; Angli leexpcdaturos polliccbanfur.dontc ex auladenbsp;''ûluntate fuæ Rcginçccrtiorcs fiercnt.Sed interim DucisNorfoIcif liters vehcmfinbsp;*^rotîiniuin animos confirmarunt.SCTipfitcnin? ad Graium,qui in caftris fummuninbsp;lo''aSebatimperiûlaciuffit obfidionécontinuareimilitcmautemciriohdefuturum,nbsp;;^^âdiuinluaprouinciaeflet,qui arinaferre poftet,(ea autclaiilfimisfinib*interTuo
Trentam patebât)ac Ci res poleeret,fcin caftra venturû promittebat. Idquc vt *^^'itiuseo£jfirmaret, fuum tentorium co miflum in caftris tendi iuffit, ac intra paö«nbsp;dies duo milita mihtum fubfidio mißt. Atque ira omni memoria darooi ac^nbsp;ti ex animis expulfa,cum fumma alacritatç bellum velut renouatur:amp; quâquamnbsp;'iicberrimis cxcurfionib^ confligetciur,nuliafere ex co teporc Gallis fuitîcçunda,nbsp;Pp .j.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Intetcil
-ocr page 440-Rcrum Scotïcarum
IntcrcaRcgina Anglorum Otilielinum Cccilium hominem doßum, amp; pradentcin» amp; cuiusconfîlio tum maximeies Anghca innitebatur, amp; Nicolaû Vottonuin Dewnum Eboraccnlcm,qui de pace ageren t,in Scotiam mifit. Hi iulfi cum Randano,nbsp;amp; Monlucio Gallis de pacis legibus confilia conferre. Reges enim GallorumBO'’ ’nbsp;credebante fuaefle dignitatein æquam diiceptationccum ciuibusfuisvenire.Hÿnbsp;colloquij fama in caufa fuit, vt controucrfîjs veluti iam xranfaâis conuentus wnbsp;‘^^^menfem lulium indiceretur, Regina vidua intereain arccEdimburgenfi 9“^^'nbsp;to Idus lunias decciRtmorbonmuhamp;macrore confeâa. ~Mors eius varie mentesnbsp;hominumafFecit. Nam amp;apudquofdamcorum,quibufcum armis contendit,n^nbsp;mediocre fuidefiderium rcliquit. Erat enim fîngulariingenio prædita, Scanin**nbsp;«quitatemadmodumpropenfo: gcntefque ferocifrimas , Si extreraosinlîdarunbsp;cultorcs virtute,amp;côfilio pacaucrat.Sunr,qui nullum ei futurum cumScotisbeH^’nbsp;credcrentj fi fuo ei ingcnio vti licuilfet . Ita enim fc moribus corum accomnio^^nbsp;bat,vtomniafinevifacileconfeduravidcretur, Etfi enim nomc imperij penesnbsp;effet,neq; virtutcs loco tam fublimidignæabeffcnt,tarnen precariotantünbsp;videbatur : vtcuidefummis rebusrefponfa,velutoraculacrate Gallijsexp«^^^ 'nbsp;Guliani cnim, quorum tum immodica in aula Gallicaerat potcria,Scoro$pcc“‘* pnbsp;fua»familip regnumdcftinabant.-audorcfqucfbrorierantjVtincaufaPapana?rclgnbsp;oriisafferédaafperior effet, quamautiplius natura,aut ilia temporanbsp;quod iplà frequéter non cœlabat, Affirmabat enim fi fuiarbitrij res effet,nô fe de Pnbsp;rare,conditionibug non iniquiffimis difiidia côponi poflè.Erant,qui harc eamp® Lnbsp;lanter magis iaófare,quam ex animifententiaexiftimarentdicere.nequenbsp;eôpcrtinerccrcderent, vr culpam,vclinuidiam rcrum fecus geftarumafea^^^^ .nbsp;ret : fed vt prptextu confilij petendi moras interponerct,dum per'^grinanbsp;feret auxiJia:amp; Scotorum impetus vehementes cedendo «»ntundeu ;.,nbsp;poris corum iram langucfcere fincrct:fimul quod putaret cotum cœtus * .nbsp;rios femel, atquc iterurafolutos non facile rurfus in vna caftra poffe cog^-^inbsp;pc qui hominum effent fine ftipendio ,fînc certo imperio militantiura-
Huius autem fîmulationis in Regina ceniffimum fuiffe indicium, in P’^°‘\pe-inconfiantiam, vt quæ non ex præfcripiis conditionfcus induciarum dfarctjfcdqualicunquc cmolumentifpccieoblata bellum ex fuavnius Hbid*^nbsp;fumerct.Ncc défunt, qui omnium quæ auare , aut crudeliter fada il*nbsp;fraude,aut calumnia attentata funt, culpamin eosréférant , quorum co^‘ -jj* •nbsp;rebui gerendis vtebatur. Etant enim ab initio,cum euro,quem tcnuer*^U,pnbsp;giftratum fufcæpit, Galli confultores adiundi : Regis Gallorumnbsp;Rus homo céleris , dtvchementis ira?, caetera vir bonus, amp;nbsp;artibus iuxta cruditus: quique ad iuris æauitatem potius lt;|uam adnbsp;libidincm fuaconfiliadirigeretAddituscirueratRubius quidam caufidJC**?nbsp;fienfis ad iuris controuerfiaSjfîcubi opus eflet,difccptandas. Is cum in -yfipnbsp;tione publica, omnia ad mores,ôt leges Gallicas,tanauâ ea demum rcâanbsp;regend« raiio,quam poterat proxime,conformarc vellet/ufpitioneni rcrun»n^^j^jnbsp;darum in fe tranftulit: amp; communis fortaffe cum alijs criminis inuidia P*’®P^^jnbsp;flagrabat. Atquc hi nihil immedicabila peccabant. Sub fincra belh rnbsp;hindi limitibus duces militarcm rem tradabant: e familia LucemP'^ij^nbsp;Comes Martigius , qui amp; Dux poftca Stamparum fuit : amp; Labrofrii*^nbsp;^iloco natus, fed qui magnum in rc militari vfum habebac.
-ocr page 441-Liber Dcc. fcptimus.
Fol.iÿâ.
Tertius ijs add i tu s erat Ambiänenfis Epifcopus aliquot Sorbonicis dodoribus co-mltatus,quafi verbis^non armis de dóraïnationecernendum elfer. Horum triutn omnia confilia ad apertam tyranhidem fpedabant. Martigius audor erat,vt in omnbsp;nia locaLethæ vicinaferrojamp;igncfxuirctur: vtfoli vaftitas, amp;rcrü neceflariarumnbsp;pœnuriaScotosab obfidioneprohiberetiSed ex cocohfilio pacatis hominibus, amp;nbsp;alioqui paupcnbus,amp; maiore cx patte Papanis exitium parabatur : amp; nullum ad ob-leflbsrcdundabat emoiumentum» Commeatusenim apertomari abundc ex omnibus Angliæ , Scotiçque locis maritimis in taftra obfidentium fubuehi potcrant.nbsp;Clades äutem ex vaftationc agrörum non minus ad Papanös, quam ad religionisnbsp;vcræcultores pertinebat . Labrolfius cenfebat omnem fine difcrimineScotorumnbsp;npbilitatem elfe extinguendam.In eorum aütéprædijs mille Gataphradoséquitésnbsp;Galloscoîlocaripofle : reliquam multitudinemferuorumiqcohabendam. Idnbsp;confiliuixi litcris eius ad Galium intcrccptis,diuuigatum mirum quantu Gallorumnbsp;nnium iatn alijsdecaufis naturn auxit.nbsp;nbsp;nbsp;Ambianus auttm Epifcopus non modo
^omanæ caulç minus æquos,led etiam Gallorum partibus minus quam ipfe ccnlc-,,æS“umaddidosindidacaülàagere,raperc, trucidare iubebat; Gallofquc mi* lites grauiter increpabat j quod fiii Regis inimicos palam omnium oculisnbsp;iiBpunefeoftentarepaterentur, Vnum etiam nominatim defignabatnbsp;Gulielmum Mçtcllanum iuucncm nobiiem,amp;eruditum,quemnbsp;quiaSorbonici rationibus refellere non poterant,ferronbsp;Epifcopus tollere deftinabat.-eiufqucGallis millnbsp;tibas vitam exprobrabat, amp; mortem com-médabat.Id iilc CÛ relcifietjCaptatonbsp;tempore fe a Gallis fubduxit^
amp; in Scotorum caftra
veniti
it crunî
gt;RERVÀ! SCOTICA
RVM HISTORIA '
Auëtorc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j»
^GEORGIO BVCHANANO
SC O TO..
^LIBER DECIMVSSEPTIMVS.
y 7 CIS poft mortem Rcgcntis diebusjinducijs i” xV. V brcuctépusfaétts^adaudiendoslegatos,quivtd^nbsp;Concordia agcrcrtc-é Gallia,amp; Anglia aducnerant, ex vtraqu^nbsp;gcntc primorcs Congrcfli funt.Hiquo min’quicquâconfit^'^,^nbsp;potiicriiit,obrtitit maximeconcordiae, quod Galli,quilup^lnbsp;ore hiemc magna è locis vicinis przdam comportaucrantj“',nbsp;cedere,nin laluis impedimetis jrccufarcnt.Id cumnbsp;poftet, eruptiones rurfus multoqnam antea ferocius » f
funt: fed Francis minus lecundf. Tandem cum omnes belli tæd^rec’ amplius pads cupiditas diftimulari poflet itcrum ad colloquia Icgati vtrinqnbsp;conucncrunt« Qua* animos maxime ad ftudium pacis inflcâcfentjhæcc^*^.nbsp;Galli omni fpc auxilij præcifa commeatibus indies arâionbus, ac non diunbsp;ris, propc inexCremamdefpcrationcmcTantconieâi:amp; Anglidiururnaoo*’nbsp;fefli nihilominus,quam Galli inopcs omnium rcrum finem belli cupic^^nbsp;Scoti ctiam,vcqui fineftipendijs militabant,tdeoquc ditficiliusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oi”'
potcrantjlibenter concord iz mcntioncmaudicbant. Itamaximo nium confenfu odauo die Iuli),anno abhumani generis redemptionenbsp;proraulgata his fere IcgibuSjVc Galli intra vicefimum diem faiuisnbsp;cnàing3rcnt:'S7cilm ?; przf^tia nauium illis copia ad tantam mult*nbsp;tranfportandam non fuppercrct vt naucs ab Angla mutuo acciperenG . jjfil'nbsp;interim ob/idibus vfqucaddaftis reditum: vt LethaScotis rcddita,ciusnbsp;«rentur : vt muninones nupcra Gallis ad Dumbariim ædificatæ ¦gt;nbsp;tut : vt his (vti conuentum crat) peraâis, Angli ftatim copias reduct^jjjiiJ’*nbsp;Maria Scotorum Regina eonfentiente Francircomaritojcgc latanbsp;onem omnium 5 quz per Scotorum proccres gefta, auc aitcntata ,nbsp;decimo die Martij vfquc ad Cal. Augufti, r^6o. jjjsnbsp;proximo publico Scotorum conuentu (qui in menfem Auguftutn guii'f jnbsp;iipprobarctiir ; eique conuentui habendo Francifei, amp; Mariçnbsp;fenfus acccderer •. Ketham infulam, amp; Dumbarum art cm Icxagin^^ «nbsp;ftodirent^e Regina totius regni poffeifionc dckâa vidtictur^ i’
-ocr page 443-Liber Dec. fepnintiâ* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f öÏ.
Mhunccxtcrnî militb difcefluitivfqueäd Regina? redîtum funittiâFiiiiabariTîié . ConuentusordinumEdimbUfgicœpitliabcriàiiquôdertH-6‘onefincera promouenda potiffimüm eft aClnm. Ea décréta in Galliatn funt miflajnbsp;y* Reginaeisfublcriberetimagis Vt eins animüift hudârenv qüa quôd quicquamnbsp;•’’ipctrarefpcrarcnt. Miffiin Angliam legâtijquiobäuxilinlti rempote tatn nccc-quot;‘•nolatumgratiasagefcnt« Nectnulto poft irt aulani Gallitam venir lacobusnbsp;^'¦‘idclandiüsRhodienftscoilcgij cqües,amp; àfaâiohüili difcordijsadhüeliber,quinbsp;’¦^teaftapurgando motus animoruun ex belloreftdüoslenitef i amp;¦ omnes. ftabili-^/¦idæconcordijfcrationestcntareti fedin tempota longe tutbülentiffima eiusad^nbsp;*‘^’itusinfidit. NatnGufi^noruUnnjpanUtumrcsGalllcaerat: quipoftquam ft; xomnbsp;^iimaducrreruntblandicijSjamp;'mînlsyatümproftcercj vijamp;armisadüerfânifiétio-lnbsp;oppfim ere conabantur;amp; in qUos feâædiüetfîé crimen coinpetere nöU pote4.nbsp;f^fjfosproditi regni fccerunt reoslt; lam Rex Naüarrcpctpctuæ cuftodlæ efac dam-?
------------------------- ----------—----ir’ r -----------
“‘US ; amp; frater eiusptinceps CondcèusmortiàddidüSi AnnasMomötantius^K '^^(iäfororis eius filij Gâfpaqet Franeifeus Collinijj Si propinquus corum Carnu-1 i^’^'^Viccdoininuscædidcftinabantur.Prætefcosfupradccem tnilliaicoruminta* 'nbsp;?**'ascrantrelata* Adh^comncterrorisgenusotUliSjamp;animisofFundebarur*nbsp;nbsp;nbsp;p
¦lis Aurelia plena pedirum In agris equitum præfldia paflîta cöllocatä.;’ j Z^mnes via? publier ftationibus cotum infeftæ i iudicia cXetccbantur per pau,-’'j'^^iiiàula de hominum hotte ftiffimorum vita j fortuttis, amp; fama ? Omnes-,nbsp;ædium, omnes per muforum ambitUtti turres occlufis lütninibüS^ o»!-j'*lgt;5iue aduerfus vini fifmatis in vfum carcerum étant præparatæ* Rcrum capitalnbsp;”¦^1 iudices e toto regnö conuoCati. Ratio fuppliciorum fumendotum ita craÉtnbsp;^^uiHtutaj vt fimui ac Ligeris glade folura nauigabilisclTet^Rcx Chinonemad’•nbsp;*'Utn Viettnp flumin/S tn agro PidotUm fecedetet lt; Giifijcum paucis ex ;
P^lcriptoconiilij auliei(Cuiusipft principes eftent) poenas exigèrent # Inter’ I æc Sandelandius in aülam venir non tam pfæteritorUm veniam ptccabûnduslnbsp;^militer J quam ad dues fuos ttfrnültüum caülîs in Gamp;llos teiedis putgandos/inbsp;Pufiani irt eum afpertime cohotti increpabant quôd homo factp miliiiæ ad«nbsp;mandata rcbellium pro hærefi ilia exeefabili qüatrt tum maXimusomgt;jnbsp;j ***11 gentium confenfus in concilio TridentinO damnaref jpetferendafulcepif-^** Plxrique ctiam non iam ftultitiam, fed infaniäm Scotorüöi mirari, quinbsp;P*;ci, amp; inter fe dilcotdes,atqüc bellico apparatu , fed maxime pecunia defti«nbsp;Hegern tam potentem , amp; ab hoffe extefno quiefum vitro laccfTerent.
pter hos indignantium fremitUs amp; minas Rex in morbüm fepente incidit j^§atus fine rel'ponfo dimiftus eftlt; Nurieiüs atite eum de morte Regis Lu*nbsp;äj Nonas Decen bres depreheridif *•nbsp;nbsp;Iodé meliore in feliquum fpc do*
. properat. Fama de morte Regis diüülgata ,• täm Scotoiüm änimot l^^?'^ulorum in miticntium cura fufpenfos etexif, quam vniuerfam Galliam fa-jf'°*iibus, Sc lediticflum domefticarum veneno implcoif.- lacobus Reginxnbsp;Scotia iam per mortem f rancifei omninö a Gallorutn dommatu liberagt;nbsp;^niapotuit ccleritate ad Reginam contendit; quaè marito vidua irt Lotharinnbsp;conetflerat : fiue fccretum fuö dolori quærcns , fiue mu- rnbsp;uæmulatione, vt a focru ptocül abeflet : qup focoidia Antonij Borbonijvnbsp;Nauarræ fréta totam Regni adminiftrationem paulatim in fc deriuabat«nbsp;‘ Ucobus eius frater,rebus in Scotia pro tempore pacatis cam conucnit acnbsp;Pp* üj.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;öml«
-ocr page 444-Rerum Scotîcarum
Biuîtîs fcrmonibus vitro,citroquc habiris,Regina oflcn'dit fîbi în anîmo cfTc nam proficifci:diemquepraffiniuif, ad quem fc cxpcélari vellet , auunculiscti^nbsp;îneam partem pronioribus. Magna enim antelacobiaducatumea de rcdcHb^*nbsp;tio fueratrplan'ilquc caufantibus itirîcris difficultatem, prælcrtim Regina Ang^rünbsp;non latisæqua. Deinde ad homines barbaros^Ôt natura fcditiolos cara proncilHnbsp;qui ncc virorum imperijsfatisobediétcr pareanr.Excmpla ante oculoscarnnbsp;rccentia patris, matrifquc; quos cum palam opprimerc vcl non audcrentjVcl nöl’nbsp;poflènt, varijsartibusaddefperationcmadegerint : apudquosaffiducvcllt;l^^'’nbsp;norcjveldcvitapcriculum efl'ct fubeundum. Contra difîcrebaturaperitis renii”nbsp;Scotîcarum, frpius Regum,quam ciuium culpa feditiones illic ortas.dum regnuP^»nbsp;quod ab extremis vfque remporibus femper fucrat legitiroum,ad infînitam,amp;nbsp;ram legnm poteftatem rcducere conarentur : camque,quara gens bcllicofaß’^f’*nbsp;quam opulenta tolerate non poflêt.Regesauremon)ncs,quiius populiimniini*^-^nbsp;non cétallcnt,noa folumabinimicis,amp; populitumultibusfuifle tutos,lêdinlumn’^nbsp;ciuium ehariiate ab hoftibus fuifle inuiétos,amp; apud cxreros illußres rcgnalfe» ƒ?'nbsp;tenüHîmam.ac fere folam in præfentia pacandarum rerum elFe ratioocm,nequj^‘’'nbsp;ftatu religionis rcccptæ mutaretur. Hæc palam vtrinque iadabantur: fed apu»^nbsp;pinquosalippotcntioreserantcaufc. Auuncüli^qui rébus in Gallia turbatisnbsp;magnas, quam honeftas fpes alcbanc, Reginam ablcntem arbitrabantur magis mnbsp;fua poteftate futuramrquam fiin Gallia maueret : ciufquematrimonij fpc vionisnbsp;Regibus oftentata,fc raultorum amicitias compIcxurosA opéra vluros. Interea cnbsp;fuæfadionishominibus aliquem rebus admintlhandis in Scotia præfuturuw» q*’*nbsp;cedebatad hfc Régine voluntas,cui oinnino decretum erat redire ad fuos;
enim rebus humanisdefunâo, focru (qupresmoderabatur) alicniorcvilioreni ƒ videbac inregia futuram. Etquanquam non adeodiu regnoaffueucrat, niolcft^?nbsp;rebac mulieradolcfccns ætaie florcns,amp; animo clatofc in ordincm rcdigi.QP^® J’nbsp;bet cnim in imperio malebatfortunam,quam alioquiopulcntiffima. Necccrtc^u'nbsp;modum honorificam fpcöarc poterat, Gulîanofum potentia abaducrlisnbsp;primo impetu labcfaôbta. Nec minimum ad bæc momentum addideruntnbsp;iratrisadhoriationes,amp; poîlicitationcs omnia cam dorai pacaiareperturâ:præ^'^*^.*^’?nbsp;cum is ciTcf, cuius fidei fc maxime tuto polîetcomraittere,natura frater, amp; 9“’ 'inbsp;adolefccntiamagnis reb’ fumma fortitudine,amp; felicitate geftis apud omncsgl®'^’nbsp;ôtanéloritateracomparaftct. Regina bis rebus intenta NoaliusScnatorßut^^»^* jdnbsp;Ienlis,quic Gallia miffuspaulo poftfinempublic!conuentus in Scotiaronbsp;rcieâuseftinproximum cônfilium,quod de publico ftatu ordinandoad n.Cd* “nbsp;niasindiôtumfuerat. Sed cum ne tû quidem proceres(quiad oiéfrequentesnbsp;iieranQi'ederentjquôdadhuedeRcgiiixvolunta^tccrantinceitisintcrimlacobnbsp;artus è Gallia reuerfusa Regina diploma at,tulit^quo conuentus habédirici^^^“nbsp;de rebus in publicum vtilibus ius cis faciebat.Tiim deraum Jegarus GaJIuseft â““nbsp;tus.Legationis capita hpc crant,vtvctuscum Gallisfœdus rcnouarctur.Nouûcui^nbsp;Anglisfoluer«ur.SacerdotesvndGcrantdeicâi,vtbonisredditis reftituerétof'“,nbsp;hæc rcfponfum, quod ad fœdus Gallicum attinet,le nulla in reclus violatifib*^®*nbsp;feioselle.'CÔtra multiplicitcraGallisfuiftcncglcctum: maximevcronupcrin^’P' jnbsp;pugnâdapublicalibertate,cum populumantcaamicô, nulliusfceleriscopcrtui»®nbsp;mifbrrimam feruiturcmrcdigereartcntarcnr. Fœdus veto cum Anglis foIucrH^nbsp;non poflêpifiomnium ingratiflimi yelinthaberi:amp; beneficium maximum
• * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I** I
-ocr page 445-Liber Dec. feptiinusè fotioôi
*'3niî’eficiocompenfare,amp;aduerfus îibcrarcriim fucrum falutcm coniurarc. De-
*®ôquôd facerdonim rcftitutionc petat^quos illc lacerdotes3ppcllar,eorum fc neq;J
quot;’ünus vllü,nec vium in eccldîaagnofeere. In eodem illo cócilió fad^i cft decre^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
j^deomnibusmonachorum^coenobijsdemoliendis : aeftatim in omnes partes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S
’‘’gt;tdiraifri,quiimperatsîpcrïîccrcGKébus^(viidiôluin eftjin Gallia ad profeftioné ‘^***“’ “'*' * ^ûgt;aparatis,Rcginæ amicis intimis,pênes quoslummaconcincfum crat,vÏÏunïcftjnbsp;'''dereligioncinpræfentiarcsintotuindiflimularctur : quanquam non deeranîinbsp;’iuiimporcntibusconcilijs ad cçdero eamannarcnt.In priæisDurius Abbas Fer-i''idinoduni,amp; loanncs Sinclarus nuperBrechinenfis defignatus Epifcopus.Ad cânbsp;Güternccnfilia ipfa amp; naiura,amp; propinquoruni impiilfti adeo erat prona, vr ab in-^'taaliquando erumperent tninæ,quæ cxceptæ in aula ad populum perterebanturinbsp;tiiam inter familiäres iaâitabai,fepropinquæfuæ Mariæ Regina? Anglorum
^gt;!cmpliim imitaturam. Igitur fummaconfiliorum eô tehdebat, vtfuæ fadionis ***«'?«*.. •
Ondines in prçfentiafpealcret: aduerfarum partium feôtatorespaulatimdcprime-dcindeconnrmatisiam viribus in temporeanimum cxprcmerct. Id autem ’’On adeo difficile videbatur concilioTridentino non ita pridem inchoato , fpccicnbsp;*101(1034 reftituédos collaplos ecclefiæmoresircveraadEuâgeli; profelloreselimi«nbsp;’’®ndos,quodpoftcaexconcilijfecretiorisdecretocftdcclaratuni. Ad bac auun-/ß 4'»»•/?*¦•**nbsp;^oIiReginam vehcnicntcr animabantj vires Papanç fadionis demonllrando , cui •••'Mnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ’”¦)
vOxex concilij decretofuturuseflèt Francifeusfratrum Gufianorum natu maxi-
‘Osiintcrea Carolus Cardinalis inter tot publicas curas lui non oblitus confulc-.’dlcginæ,vrlupclledilem ,mundumqueniuliebrcm magniprecij Regina vclut Oaliuniorbemtranfituraapudfedeponeret, donee de fui itineris cucniu certiusnbsp;pOçnofcerct.lila facile intelleda fraudc,vt quï hominis ingenium probe nolfet, rc*nbsp;cû fc pcriculo commiiteret,non videre, cur raûdo magis quam fibi caucrer/nbsp;. ’5itadccretis,mittiturin Angliam ad Reginç voluntatetn cxplorandam Olellius,nbsp;^oonorih'ccabAngla receptus, ac ftatimin GalIiamrciriiyusrcfertReginæScoto-*'nbsp;per Angliam tranfire vcllct,nullum earn cfficium,quod vcla propinquis# vclnbsp;. “Amicis expedari dcberct,defideraturam; Icque maxinu bencficij loco id habitu-Sin dcclinaret fuum congreirum,contuinclip loco accepturâ. Prçtcrcaclaffcmnbsp;aaiplâ ornaucrat Angla fpecie piratas perfequédi. Id alij interpretabantur fac-
JfO'adReginamScotorumexcipicndamjfifeinuitatrar.fireccnarctur. Vnaniaiitê
’naucm, in qua nauigabat Cornes Eglentonij, Londinü pcrtraxcrunt,ac bicui li-^’îindiiniferunr.Sed qualecunquefucritinclalTeparanda confilium,fortüna, ß W intentabaturpcriculijdifcullit.Nam trircmibus Galileis in ahum euedis cali-^peraIiquotdieseftfccuta,donecinScotiamadduodecimumCal. Scptébrcsap'^',7^« cnbsp;f’Oüerunt.Famade K eginç aduentu paffim diuulgatajquicqtiid crat nobilitatis exnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.««w «• a, fc«,?
*’”'ibüs regni partib* palfim accurrit:partim velut ad Ipeâaculum publicô,parîini
( gratulartntur. Conucncrantamp; nonnulli,vtofficiafuacrgaablcniécô» ^piorarcntjgratiamqueciusllanmoccuparcntjautiniinicorumcalumniasprçuc*nbsp;paucijVt ex initio noui regni aufpiciû de rcb’futuris captarent.lnhis tat»nbsp;‘panimorum motib*omncsex pquo fuâ Reginaviderecupiebât, colt tâ variesnbsp;J^^Çvtriulqjeuéi^,Vclut ex infpcratofibi oblarâtvtquæ inter feuiftimasbellorunbsp;filmnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ledillîmaf loeminx
. oia diligetia éducatif:led inîcrdomcfticasfeditioneSjamp;extema bcllacorô,quî ’’^poffent pra?d£ rclida, amp; âtcquâfcnfum habere malorü poflèt,omnib’fortunje
-ocr page 446-Rcrum Scotîcarum
feuicntîs expofîta prriculiS; amp;’ patria relida, velutin cxîlium relegata,întcrhofti'* arma,amp;fluôtuuiiivioîenriamargrefcruata, IbiquidemFortunapaululumbiâdienj^nbsp;matriinonio quidë illuftri auâa.-fcd velui oftétatomagisjquâexhibiro gaudioex«”nbsp;dismatre,viroqi,in lu0tu,8e orbitatéreicót3,nonoj quodaccepcrat,regnonbsp;Vetere piopéinccfro.Cômendâbaturctiâprætcrdifcriminumvarictaté,excellentienbsp;forma* boni täte, Öe ma turc leen riser ui vigoic,amp;ingcnij elcgantia:quâ velauxerat»nbsp;Velcertc Faîfis virtutum coloiibusgratiorcm fecerai au'ica educatio, minimeqni'nbsp;dem iliafincera, (ëdadhoneftiquandanîfimilitudincmadumbrata .* amp;qu#n3tn'nbsp;tæ bonicarcra ftudio, amp; placendi cura deteriorem faccret .• amp; virtutum (êminanbsp;nimentisvoluptatuin rctunderct,quominu5ad maturosfrudus peruenirenr.nbsp;vein vulgus grata erant , itaperfpicatioresminimefallebant, SedmollisadbuCjnbsp;amp;flexibilisætasrerumvru putabaturfacilecorrigipolFe. Inciditinrcrhasnbsp;iationes leuis quidem offenfio, fed quæ altius in vtriufque fadionis animosp* jnbsp;netrauit. Nam cum Reginæ ira ciim nobilitatcconuenifler,vtinftatureccp*nbsp;rcligionis nihil immutarclur : iplî tantum, fuæquefamilia; vna permitterewnbsp;m-.ïîa ) eaque priuata. Ad cam adornandam dum apparatus per aulam in*^'nbsp;cellum ferretur, quidam c turba cereos arreptos confregit, ac nifi internennbsp;modcftiorumconatusillc fuifïêt dilcuflusjreliquisomnes apparatusfuilïetdiiienbsp;tus» Ea rcs varie in vulgus accepta, quibufdam id facinus vt nimis auonbsp;culpantibus alijs patientiam honùnum tentari, quid ferre poflet interpre^/nbsp;tibus: quibufdamcenfcniibus, atquc etiam clamântibus, vt pœnâ, quxifnbsp;crisliteriS aduerfus idolâtras cft f3ncita, faccrdos plcdcrcrur. Sed hicnbsp;îpfo ortu motus per lâcobum Reginæ Fratrem cft compofitus,GeorgioGordonbsp;vehementer, fed dam indignante, isenim in omnes turbandarum rcruinnbsp;caftones intentus, hie locum gratiæ patere arbitra tus Reginæ auunculis (qn*nbsp;tant) eonuentis pollicituscft, quicquid vitraCaledonios cft regionumnbsp;ceremonîasredudurum. Id illi cumfufpedum habcrent,vtquidehomintV3r,nbsp;niomultâ aliunde audiflènt,vcriti ne fine vllo effedu tempeftaté nouam . jjjisnbsp;ad lacobumRcginç fratrérem detulerunr. Quodreliquum fuit crus annidn^^pPnbsp;honorificc Gallis.qui Regina officij gratia comitati fucrantludis,amp;conuiui^j^yjnbsp;adum. VnusexauuncuKs Elbeuij Marchiocftrctenius. Inter hæcGulif p,nbsp;Metdlanus iunior legaïus in Angliam miftiis Reginara cius gentis (vti mosnbsp;ficioïe faluiauit, fupque anirnum erga cam,ftudiumque pacis, amp;concordtd -j.jxnbsp;dar dcmonftrauit. TÛm literas procerum Scotorum ci porrexit. Inijsinerât^ tênbsp;orum officiorum benigna commemoratio, bcncuolcntiæque plena. Ab Anç^j^inbsp;inagnoperepetebât,vtcrgafuâ Regina amice,amp; humanitcr,amp; publiccAP’* j ffJnbsp;fe gererct: vt officijs prouocata non modo in amicitia inita libenter perfeuc^T .pirtnbsp;ardiorib* fi fieri poftet,vineulis eâ ïdics côncdcrct; fe pro fua volût3ie,amp;nbsp;vicina régna pcrpetuâdæconcordiænullâoccafionêprptcrmifturos.nbsp;tnâ efterationem,qnæomniôdiflîdiorôveterumobliuioné afferret,nbsp;cordiarum in pofterû exhaurirct,fi Regina Anglorû decrcto publico vniuc^ Gdnbsp;li rtatuerct,ac rplafua âudoritâteconfirmaretjfecundû fe,fuofq; (finbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;//
liberos hærcdem Angliciregni iureefle Keginâ Scotorum.îd decretûcof' fet, amp; ex vfu vniuerf^Brirânip cû légat’piurib’argumctts difteruiftet, jdiccib.^^,,!!)nbsp;né ineoperficiendodiligétia^amp;ftudioipfâjVtqupgeneremaximceftètptof^/'nbsp;prgccdefc deberCi camq^ bçacuolctiæj amp; officij dedaratione ab ea Scotaio^lj 1,/»
-ocr page 447-Liber Dec. feptiinuss nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jTol.iön
Anglai Aliam cxpcâabam,inquir, a R egina veftra Icgatîonem.Kl ircr'cnin? ' ƒ'’itnionaexcidifle,quidantefuum e Francia difccfîum poft longain flagitationenbsp;promifedt :vtvidelicetfôedus Lcthæ tranlactüin ratum haberet, confir-Qua dcrccertummihifelpcnfum cratpollicita,vbiprimumad fuosredif-latnlatismihi verba dari film pafla. lam ccrtc tempcftiuum crar (fiqiiidemnbsp;/‘dignitatis rationcin habuiftèt) vrorationitainbenciiolac faâa reiponcicrenr.
ille,fc a Regina pauciftîmis poftaduentum diebus in banc Icgationtm mif-^^''’lântçquam vllatn adhuc publieorum negotiorum partem attigiftei: in eo tantû. !¦ “'lfèoccupatamjVt proceres plçrcfquc omnes de facie adhuc ignotos, ac turn pri-lâlutatumaduenientesrecipcret:maximcautem omnium^ vtadaliquam ccr-I ætmam ftatum rcligionis reducerrtrqua in re quantum effet difficultatiS;amp; mönbsp;Z' quot;? ipfanon ignoraret.EXijs facile tuamaieftas poieft intclligere, potuilfenullunbsp;f / ineum difceft'uro Regina? Scotornm tempus vacuum fuifte. gt;4ec homines af-'(‘‘^idoneos, quos in confilium de rebus tarn arduisaduocaretzpiaefenim cum,nbsp;'d^’^xtremasiegni eras in feptenrriones obucrlas habitent, nondum ante meumnbsp;^uladictflum affuiftent.-prater quorum fententiam res tanti in publicUm momê«nbsp;/‘’nficinec debcant,nec poffint. Turn ilia commotior. ttquid,inquit, Reginxnbsp;ƒ ^¦'âtopus confultationCjidvtcffeótum redderet^d quodcfficiendu amp; chirogra-P ^Afigillofeaftrinxerat-tgo, inquit ille,quid refpôdcâad hæc,in praefentia nonnbsp;’o ƒ fo-.vtdcquib’ncc madatavllaaccepcrim,nec Regina noftraexpedabac,vtamcnbsp;““c ratio polceretur. I Hud autemipfa facile apud te potes expendei Cj quam iuftasnbsp;¦Phnunctnorpeaufas habeat.Poft nonmhil veiborum fuper his rebus vitro, citroq«nbsp;“lum Regina ad grauiffimû totius negotij caput leuerfa, hoc,inquit,in primis nonbsp;^bquod amp; in orationc nomine Regina? veltrac dccl3raftijamp; in mandatis procerumnbsp;^Pl'candispofuifti. Cómemorafti enim ex Anglorum Rcgumfanguinceâoriun-^iHîçque naiurali illo vinculo vt proximâ genere ad earn diligendâ conftringit quanbsp;^^goinfieiarinec volo,nccpolfu:orbictiâvniuerfopcrfpicue oftcdi,mein omnib*nbsp;î^’^'isadionib’ aduerfus eins fàluté,autrcgnitranquillitatem nihil attentafle : amp; quinbsp;^/i^osin(osfenfus,amp; cogitaiiones norûr,multi funtconfeij mene tumquidecuninbsp;quot;i'^Wflitnasoffenfionum caufas illamihiprpbuiftet, meisinfignibusvfurpandis,titu-, quot;^que regni mei vcndicando,nunquâ tarnen in animum induccre potuifle, quinnbsp;/codiorum fenfinaabal js potiuSjquâab ea exorta credere. Vtcunque tame batenbsp;”’i^cnt,meumopinormihiviuentifceptrû noneripict •- nequclibcris (fiquiexmenbsp;i’’icentur)erit impedimen to,quo minus in meum locum fuccedennSi quid autemnbsp;‘'’tcrea humanii’accident,nunquâ tarnen illud cóperiet, quicquâ a me faâû fuifte,nbsp;^uoditis.quod illafibiin regnu Anglipeftcaflcuerct,aliquaexparte lçdat,amp;immi-‘‘’blllud autc ius quale cftet,nunquâ diligftius mihi expendendu cxiftimaui.NcCnbsp;^Y^revnquâdifquiretealtiuseftanim*: camq-, quorû intcrcft,qupftionciudicij$nbsp;'•ceptahdâ relinquo.Veftrp auté Regina* caufa liquidé iufta cft,illud a me pro cer*nbsp;fo ôexpcôarepoieft,me nulla in rc einociturâ:ac Dcû præfenténoftri fermonis arbi-^‘*tcftnrjmencminéfecundûmeip(ânoftc,qucilliprçfefâ,autfî rcsin controuerfiânbsp;ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 pofî.t excl udcre.T u qui côpct ât nofti,inquit. Quib’tandé opibus,aut qua
j.’fiuni fiducia milellx ill;e taniâ rem attentabuntf Deinde non longo lermone de il ^intcrit âojtandé is finis fuit,vtrcm graué,amp; magni ponderis elfe dicerct*.acnuncnbsp;Pntnü leiium de ea fermonéfe babuifle.ltaquc longiorc ad cam expediendâ fpationbsp;opus.Poft paucos deinde dies acceifito rurfus l^ato, fc œirari vehementer ait,'
» lt;}üi4
-ocr page 448-Rerum Scöticaruni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1
quid proccrumin ipfoftatim Regina? aduentu fibivelit poftulatio;præftni®^''’'’ j Rirent fuperiorisofFenfæcaufas nondumcflèfublatas. Quid autem poftulant^^’nbsp;ego videlicet tarn graui afFeda iniuna abfque vlla iatilfadionc ei in rc tanta gfati»'nbsp;Cerlt; Hæcautcni oratio quantulum a minis abclRiftacfipergant, illud vetonbsp;tent, ncc mihi dorai vires, nec foris araicos defuturosmagisquamilliS) ƒnbsp;meum ius tueantur. Ad hæc ille refpondit, fe ab initio dilucideoftenAnbsp;procercs vt hunc ad concordiam publicam aditum patefaccrent, partim indü'nbsp;dos officio, quod Reginæ fuæ gt; amp; fccuritati tuendæ j amp; dignitatinbsp;dæ profpicere debcant ; partira ftudio pacis publicæ firmandæ , amp; concto*’’nbsp;dç amiciriæ. Tecum autem vt hçc apettius, quam cum vllo alio principe ƒ'nbsp;gerent J effiecit non folum egregia tua erga illos voluntas cxperiündo pcr/pf^^'nbsp;fed etiam ipforum incolumitatis ratio: quippe, qui fibi vitp , amp; fortunara'“nbsp;omnium diferimen lubeUndum intclligant, fi quis Reginç lus oppugnet, aanbsp;fi quis motus armotum inter hfc régna ea de caufa oiiatur. Quaniobreto®/nbsp;iniufto ftudio fibi tencri videntur, qui cupiuntjVt,fublatis difeordiaruinnbsp;nibus, folida, amp; certa cum pace diffidia componantur. Si quidemnbsp;quit ilia , ego quicquam attentaircm , quod Reginæ ius im'minucrct,nbsp;demum iufta fuifiet poftulandi caufa, vt l’eens fada corrigerentur.nbsp;autem poftulatioj vt viua mihi linteum fcpulchraleante oculosproponain»nbsp;eraplo caret : neque fimile quicquam ab vllo principum vnquam cltnbsp;Animum tarnen nobiliratis veftrç in pctehdo boni confulo.-eoquenbsp;hinc intclligam Reginæ fuj?colendæ, eiUfquc dignitatem promouendi iH'^Lnbsp;ftudium . Nec minus pfudentiam ampledor , quod amp; fuæ fecuritati pt^*^nbsp;ciunt, amp; a fundendo Chriftiano iàngüine abhorrentzeui (vt fateor}nbsp;polfet j fi qua fadio fc obijeeret, quæ regnum fibi vcndicarct. Sednbsp;dem illa erit î* aut quibus viribus frétai Sed his omiffisjfingc me vitro i'’nbsp;{)artem propendere, vt ifti poftulationi aflentiar» Exiftimafne me procertonbsp;untatipotius quam ipfi Reginæidgrattficaturam. Vcrumamp;aliafuntplwiß^^y^pinbsp;me ab hac tranfadioneauocant. Primum,quèd non ignorera^qua fitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ i in
hancmouereCamarinam: aciuremihifemperabftinuiftc videor, ncius dilceptationêvocarem. Tories enimiara fermonibus multorum iadatacft‘^°*’.yilnbsp;uerfia dematrimonio iufto .deque nothis,amp; legitim is liberisjdum pro jpU*nbsp;queaut huic^autilli parti ftudct,vt amp; ego ipia ob has difputatiortes hadeniiS^nbsp;bendutnfuerim cundantior.Semelcum publicccoronâaccepi,matrimonitonbsp;hocrcgnoinij:cuiuspignusliuBcannuIumperpetuofero: vrcutiqucautcin^f |^,nbsp;habcnqquoadvijcero ReginaAnglorumcro. Egovbidcfundafuero^inni^*’.^!,«nbsp;cum,qui iure potior crit,fuccedito.Ea fiRcgina veftra eft,nullainterimnbsp;to ; finalteriiuseft potius,iniquumcritpoftularejvtameapcneafficiatprio^nbsp;Siqualex vcftræ Regina?obeft, mihi quidem ignora eft, quod nonlibcntctl'^nbsp;re exadius difquiro. Sed fi qua eft,ego cum regnum iniui, ciuibus roeis iurnUj^pnbsp;legeseoruin non rauraturam* Quodautemfecundoloco fümebas^exnbsp;fionis dedaratione ardius inter nosamicitiameoituram,Vcrcornc hiricfitp jjgt;nbsp;odiorum feminarium. Crediine tu melibcnterfunerisraeiapparatutnfen’P.nbsp;feoculos habituramî’ RegibushocferepeCuliafeeft,vt ergaliberos nafeend^nbsp;fibi fuccelTuroS alicno fintanimo.Carolusfeptimus GalliarUmRcx qualiscrg^^^fnbsp;douicnmvndecimunifuiK autisrurfus ergaCarolum odauum^aut
-ocr page 449-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liber Dcc. fcptiinus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foL2o2.
i ,'’'P^aduerfusHenricum^ quoigituranimo mc vctifimileeft forc aducrfuspro-^üamineam femel hærcdcm iudicatam^ coipfo videlicet, q,uoCaroluslepti-?^luit erga Ludouicum vndecimum. Acccdit illud,in quo ego longe grauiflimum {ƒ lt;!«$ indie ftatuoe Nouicgopopuiihuiusincoullanüam. N oui quam prüfen ténbsp;j^'Uftatum faftidianc. Nouiquam internos haocantoculos in proxiibtfuc-'Itos. Scio natura comparatum elTe, vt plures (quod dicitur) folem orientem,nbsp;adorent.. Id autem, vf aliorum exerapla omittam,cx meis ipfiusnbsp;L?poribus didici.Cumlóror mca Maria regnum teneret,quibus votis plærique penbsp;^’^fjVtcius in folio mc coHocatam vidcrent^ quo ftudioin me prouehenda fere»nbsp;ncc ignoro,quibus periculis fubcundis homines cuentum conliliorum lu»nbsp;Ij *^*^ntaflcnt,fi inca voluntas ad eorumeupiditatem adiunâafuilîèt, Nuncau-(jh ‘^’^‘iiillifortaflenon funteodem ergame animo;non fecus, aepueri, quiiniernbsp;‘Peanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfbmnamoblata exultant,mox mane experredi, ac fui
cjf^^'^^P'lgaudium in lachrymascommutant;itaquime,cumElifabethmodo vo-beueuolentia corapleótcbantur. Et fi quos forte alacriorc vultu erani Ptii ’. cogitabanfjftatim arque ego regnum adepta eflèm,lcpro fuæ cupidi»nbsp;tUj^Ponus,quam offici) mihi præftiti modo remuneratum iri.Nunc vero cum euen»nbsp;Qjj^pedationi non rcfpondcat,quidam eorum non grauatc nouam rcrum mutât j-'Icnbsp;nbsp;nbsp;in ipemfortunæ mêlions ferrent. N ulte enim principum facultates quantùuis
Qîî? infatiabilcs hominum cupiditates explcre potcrunt.Quôd fi animi ciuiû no-Ll'!^*‘ganoslanguefcant,aut voluntates immutcntur,ob temperamentum nimijs Cç’’^nibus adhibitum,autaliamlcuiculam caufam, quid fufpicabimur futurum,finbsp;’Ptfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lucccfforcmaleuoliciues haberét,ad que animi fui «gritudines déferrer,
|if.''.'pfiirati conferreni^quanio me ludicas in pcruulo verlaturara tam potente,amp; •411 S“^P*’l’i‘^*pt^fucccirura, cuiquantumegoviriuminfucccflîoncconfirraandanbsp;fecuritati detraherc.Hoc periculû ncc vlliscautionib’, aut ahjsnbsp;tfjj''inculis aucrti potcft.Nccfacile principes,quibus regni Ipes oblata eft/cfc in-!nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terminos continebunnEgo vcro,fi de meo fuccefibre otbi côftaret,
tesmcasin tutocoilocatasexiftimarcm. Hjcin fummainillocongreflu 'ttij î^’ec adeo mulris poft diebus Icgatus Reginam rogaiiit, ecquid li-Itf Ptoccrum Scotorumrcfpondcrci : Ego,inquit,in præfcntia non habco,quoclnbsp;Ç'^dcam , nifi eorum beneuolcntiam , amp; fedulitatcm erga Reginam fuamnbsp;Çjjobare. Rcs autem tanta lt;ft, vt nequeam repente plane , amp; diferic rc-ctim veftra Regina,ad quod fe aftrinxit j infœdcrcconfirmandonbsp;tempeftiuum, vt meum erga fe ftudium experiatur.
i
'l^rçç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^*§*’i^fis iraminutione nihil ci gratificari rac poHc arbitror, Hac
lt;iuicquam mandatum habere ncgarct, nec vnquam cum fua Rcgi* '''’litnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcriHonûiflciddrc; nequc fe turn Rccinæ,fcd fuû de iure fucccflionis
'Cfç^ “‘càc uigmraus imminudoiic umu cr grauncari rac ponc aiuiitui» * *lt;ƒ ^in dli cjuicquam mandatum habere ncgarct, nec vnquam cum fua R^gt*
S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id confirmandu rationes afferre : cÔprobationéautc foederis per mari-
ç glnaScotorûabfq; eorum confenfu,quorû id ratum,aut irritum neri inter-d'^.^^^^^æ’^'^oniantiefle, vtiplam.omnefqucpofterosarcgnihaercditatcexclu’ ' f ’^^uiro nunc,inquit,per quos,quando,quoraodo,qua auâoritate, quanbsp;^tiando nihil horum inprælcntia attingerc fininbsp;L/T audcoaffirmarc, etiamfi ab ea maritivoluntatem fccuta confir-WhQ^^^^’^umumen ex eo tanta emolumcnupenderentjReginain noftram itinbsp;^oiatics rationes conquifituram cur foluiamp;poiret,amp; deberct. Necego tjnbsp;me
-ocr page 450-Rerum Scotïcarum *
trtcn hoc Keginîe nomine loquor,4 fed eô tantum mca fpcÂatofatîôÿ VtoAcncH™ proccrcs nofiros non line caiita laborarc, vt omnibus controucrfijs radicitusabl^’nbsp;tis habile fœdus . amp; perpetuum inter nos cocat : tandem multis vitro, ,nbsp;que verbis de fœderc habitis , Regina co perduda cft , vt Icgati vttio4^nbsp;congrederenrur, qui fœdus retradarent. Arque ad hanc prope forinaninbsp;rigerent, vt Regina Scotorüin abftinerct Regijs Angtorum inlignibus:nbsp;neretiteui titulis regnorum Angliæ, amp; Hiberniæ, Regina Anglorum^aut lit’nbsp;quot; ris ex ea fuperlhtibus* Contra veto vt Angla caucrcf,ncqucfe, nequepo^.
ex fe genitos quiequam aduros, quod ius'fuccelïionis Scotac la?dcrct,aut nucret. H.rc fere lunt, quæ in ea legatione funt agitata t quæ dumfor'^.nbsp;pace ftabilienda tradantur donii res ad feditionem paulatim Ipedarc coep*'^^
¦ NanjjVt antea dixi, perraihàeratReginçj eiufquefarailiç vnicainilfâ ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(
te ciim edidum pubiicareiur, qui contradicerct, c aota nobilitate vnus d‘ Il ûentus Cornes Araniæ , inultum licet dilîimulanter indignante ReginS' .nbsp;Proxima fuit offenfio aducrfus Edimburgenfes . Ht fere ad 3. Calnbsp;filos magiftratus eligetc folcbant * Tuin Archibald us I)ü^aRrusprfî^‘’^j0nbsp;fnorc edtxit, ne^uis adulter^fornkatdr j_cbriolus, miflarius aut 0^^^nbsp;' e As Pap.anus poft proximas Cal. in oppido depiehchdcrctur, grauIBusle^’’]nbsp;liis in contumaces dcnunciatis. Id vbi ad Rcginam dclatura cft,nbsp;nita caula magiftratus in Ircem euftodiendos mifit : ciuibufque imperâU^’jjpfnbsp;tiouos magiftratus cligerent : atquc edixit, vt vrbs omnibus fidelibus^d.ijL^}nbsp;^aterct, non fine rifu,amp; indignatiohe, quod homines fiagitiofiffimipto finbsp;miniftris agnofcctcntur * Cum Regina maiorem quam cxpedaucrafj^ jjir*nbsp;fuorum patientiam hic compel iflet, paulatim vlteriora centare cœpiunbsp;Uembribus ad inilTam adhuc tenucm, amp; quotidiano cultu contentamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj
pana?poinpç faftum adiccit. Id cùm Euangelij miniftri luliflènt ægcrriiu^, publicisccÊtib* magnisquerimonijs rem profecuti fuiftent ^acnobilitatenbsp;comrnonuiflènt, eontrouerfiain domo priuata inter paucoseft agitata inbsp;idololatriam iamiam in omnium pernicicm graflaturam £ompelccrejamp; 1“*^nbsp;igiftratum,quando ipfe nullum fibi modum ftatnat,intra legum prjfcriptanbsp;duccrc.Ecclcfiæ miniftri in fcntcntiafuperiorib’tcporib’approbataconftî^^f^j jiO'
1 ferunt,poft’c videlicet magiftratum fub leges vicogi. Proccresvelgrati3,vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
norum,amp; pecuniæ minusfirmi fuerunt,amp;tarnenlecunduincojamp;:numcf0’ oilgt;‘’ f dore fuperiores îudicatum eft. Aulain inter hçcindormienté fuis vitijs,nbsp;luXÛ foiutam vixcxcitaruntlatroneslimitum Anglicorum 2ccolçgt;lt;î^*^^JiiClt;nbsp;ones velutpermifla populaiionclibéré diripicbant,aceaîdcintcrim,amp;*^nbsp;'niafœdabant.Ad hos reprimcndoscûvicana poteftatemifluseftlacqb
, nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- A_c ’cr,nontâ,vtmuki exiftimabantjVtaugcrcturhonore, quâvtoTiiccrctufp^jljjC^
/af-cbj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘/lT*'grauisenimerateiuspotent(aRcginæ:grauiorctiaminnocentta,qua?_c*pj^00F
/k*. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;probrabatjamp;impetüadq^rânidëretardabat.Sed Deus vkrafpéhoming I
çonat’promouit.Viginti oüo cnïô fcrociflimis latrcmû laqucofuftulk obfîdibus,alios folo terrore nominis côpreftit.Rcgina ex eins abfentianonnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
tiæ nada videbatur.Nâ prçfcrtté rerum ftatû non fatis xquoanimoferebat, ligionis côtrouerfias,tû qubd tes adtniniftrabâtar maiorccû _fcucritatc,qttâjjjirfnbsp;cens mulicreducatainaula omniû corruptiflimatolerarc poftet (vtqupnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
ai moderations Regibus indccorâ J àaliorûfcruitutcfuâlibcrtatcint®‘’P
Liber Dec. fcxtus* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.zö^
Jdeovtfrcquentcrimpotentis animivocesexciperentur:amp;paulatim tyrannidisfu^j,^.,,,^ Wntaiacividerentur. Nam cum fupcriorcs Reges omncs fidci nobilitatisfuâj^y^j,-y„, /nbsp;falutem credidifiet,illa quidem cuftodiam fatellitu adhibere decrcucrat, fed rci ex-^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
itünó inueniebar: ncquc enim vllam fuj cupiditaticaufam pra-téderc poterat, pr?^^’^.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
tfrinanem auHcar magnificctiæfpcciemj amp; cxterorû Regum confuetudinem,Fra »¦isvcro mores quaro fancfiiorcs erant, tanto maiorcm ei curam affercbanr, quodnbsp;•^equefufpicionibus, autcriminibus fingendislocum dabant, nequeviuendiliccn-gt;iam laiun vidcrentur. Populum pr^^terea ita animatum vidcbat,vt cuftodiam cor-jPoHsprotyrannidisnó obicuroindicioaccepturuseflct. Igirur inquiesaniniusjnbsp;‘quodfemeldcfignaucratjcumquouismodo cfficereftatuiflet,tale commentum ex- ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
'‘Ogitat.EratRcginæ frater loannes nomine,cupidus potentiæ,fed
Jlüatnlacobusfeuero; amp; quifacilcinduccrctinanitnum omnia Reginaî obfequi^'’^'J *deoqueci carior,amp; cupienti omnia mifeere magis idoneus. Cum hoc,abfcnte la-’¦obo,confilium de ftipatohbusaftumendis communicat. Eius hæC fuit tatio. No-^^tumultum annunciandumcurat,acfi Lacobus Hamiltonius Arania; Comes Reyfv«»ucnbsp;6gt;n3tnpercomituminfrequentiamclamaggredi,atqueinfuamarccm,qufadnbsp;‘^ordecimrailliapaftuumabcrat,afportareconaretur, Hxcvidebaturfabula illiànbsp;^^ilimilis futura,vcl ob Reginç animum ab eo alicniorcm, vel eius immodicum cr.
Cam attiorcm,quorum neuter vulgo erat obfcürus. Hoc vti compofitum crat uunciatojcum bonam nodis partem per agros propinquos équités difeurnbsp;pntjpoftridiccuftodes ad fores Regias appofitiapparent ,alijs indignantibus,a-Jl^ridentibus, Huius commenti audorcsetfiipfifeirent vulgo fidem fibi honnbsp;®beri,tarnen ipfi fecum geftiebant fecuri de opinionc hominum,cum hemincm C-ƒ^03,qui aderant, fibi palam reptignaturum certi eflet. Ab hoc initio aUla in luxö,nbsp;r bfeiuiam præcipite,ius tarnen adhuc çquabiliter diccbâtur, amp; fcelcra pledcbatur“.nbsp;'quot;’^a enim return penes lacobQ Reginp tratré erat, qui ob fortitudinc,amp; f quitatcnbsp;.'^ftiseratcharus.Cofilioinprimis vtebatur Guliclmi Mçtellaniàdolofcétis fûmonbsp;'’êcnio^quique magna tam dederat præclaræindolisexpcrimêta î magtiahtquc innbsp;t ^P^crü expedationé côcitarat. Horum ,virtutc,amp; cófilio fadum eft,vi dömï,amp; forisnbsp;lüma tranquillitasjóc is return ftatus,qucm boni cuperét, fadiofi magis indignbsp;^fbqua queri poterat. Inter hæc in Regia orta eft cófultatio,quae totos tres méfiesnbsp;j^'uerfam aulam exercuir. Qui proximo fuperioribusânnisaut Regtsfucraht, autnbsp;Regum tenuerâq publicum patrimonium (quod nunquam in Scotia fuit am-prope ad nihilü redegerat, amp; immodetatæ Reginæ luxui nihil erat fatis.Procônbsp;tç ’ piebis facultates proximorum temporum tumultibüs Vehementer étant at-*nbsp;aulicorum fumptuumfubfidijs aliquid deradi potc-yptætcr facerdotia.nbsp;nbsp;nbsp;Accerfit inaulamfacetdotumprincipes; adiundi è pri«
ingenio perfuaderc, velaudoritatc cogéré poflent» poft longamdifceptationcmcum facetdotibusmägisinfirmitatis côhfci-»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
^^**noô reeufantibus, quamratioBumvipermôtistranfadumeft,amp;èfrtidibu$^*quot;'' -^æ^afticjs tertia parsdecifaeft, vndc Reginaminiftros orthodoxes aletet : rclHquot; 'quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’‘‘J)”’
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sacerdo-
^^opülentiotes indignabantur quicquamcxvcterifortunaftbi detiahb Miniftri
Regina expeöabant. Ad ipfam alitem ex ilia oftentatafpc iiô perucnicbat*MuItis enim ex veterib* poftèflbribusfuorûfruduumnbsp;tcitia côdonabatur ? Multis eiiam nô viris modo, fed etiam fœminis domeftici
-ocr page 452-Rcrum Scoticarum
tnïniftcrij mcrces jamp;opcræ pcrmultos anosimpenfchincpraïmiajamp;’ fcneÄunsvfa* ticum aiïignabatur; Eahieinc Regina lacobum fratrem magno cum bonoruianbsp;omnium allènfu Marriæ Comitcm creauit. Namquöd virruti bonos cflet habitus, omnes laudabant : quodpropinquitati aliquid effet conccfTum, non impr*’' ’’nbsp;babant, amp; vtiütati publicæ conlultum non pauci exiffimabant, quod vit generanbsp;illuffiis,meritisergapaïriamillurtriffimushoc honore auóbusmaiore cumaudo-ritate in publicisfunâionibus procurandis verfari poffct, Nccdecrant,quiR^'nbsp;gin^ beneficentiamcöfpcóiarecredcrenr,vtanimutti lacobi, quem ijs rebus, qo?nbsp;per abfcntiam eins in aulagcrebantur,ofFenfum non dubitabant, eamréconciliai^ jnbsp;volulflcarbitrarentur. Tum quoque vxor eidata cft Agnes Kethanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J
tialisfilia.quibus in nuptij s cpularum magnificétia, aut verius immoderaraluxiir'* omniumamicorum anunos grauiteroffcndit,amp;inuidis malediccndi matcriafflfiiPnbsp;pcditauic : cóquevehementius, quoincinomnifupcriorcvitafetemperantiiis gd ƒnbsp;ic puvnK' NonadcomultopoftciproMarria (quæveterijure loannis ArclT^inil^tnbsp;ifTcdeprehcnfa eft) Morauiadonaiaeft. Gordonius ablata primunifibiMnf'^’nbsp;deinde Morauia,cui rcgioni diu præfuiffetjfc vclut patrimonio fpoliatü arbitratu^»nbsp;omnia fua confilia co confcrre cœpit, vt acmulum euertcrct. Multa cum pra’tcre^nbsp;ad id facinus incitabant. Nam cum eHet ob multa maiorum in Reges mcriwo®’nbsp;nium Scotorum longe opulcntiHîmus,amp; maiorum ipfe potcniia malis ambusnbsp;tidieaugcrcr, pnmura loannem Forbofium(vriante didû eft) falfistcftibusnbsp;cumuencrat. Deinde lacoboStuarto lacobi quinti fratre fine iiberisdefundo,pi^^nbsp;curacionemMorauiæabeis,quiinfummomagiftratuétant,adcptus,fcqualinbsp;dé gcrebar, quib’opibus eo magnitudinis creuit,vt æmulationedepofita omncsA^nbsp;propinquas ci regiones incolebant,in eius audorirate conquiefcercnt,amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
ditionem concédèrent. Interhuncaliorum velroetumpericali, vcHeiuitutisP tientiam vniushominisl?btTtas,amp;,vtipfevidcri volcbaf,fupcrbiaeuranbsp;bebat. Is cratMacaintotius magne interprifcosScotos familiæprinceps:nbsp;quidcm,amp; educatus inter homines feros,amp; praedpaffuetos,tamenfiucarcan‘’”nbsp;rp impulfu,fiuere(ftis monitoribusvfus,comitatc,amp; modeftia, omniquchuni^f^p,nbsp;fisgenere cum ijscertabat,qui magna parentum, amp; magiftrorum cura adnbsp;capiendamerudiuntur. HuiusadolefcétiscumGordonius potentiainnbsp;haberet^nccingeniorcdoadfcelcrumminiftcria abutipoffc videretur,nbsp;cinccopinantiiniecit, atque in cuftodia detinuit, Scdcura nullum innbsp;crimeninucnirct,fabmiffis amici$(vtidiâû) ei perfuafit, vt re,luamquccaui*nbsp;percnittcrettEam vna effe rationcm Sc c cuftodia cu bona gratia abeundi,nbsp;cumiongcpotcntiorcineundç. Hominefimpricc,amp; minimeraalo adnbsp;bac fraude impiilfojamen adhuc mortiscius inuidiam Gordonius vitans cnbsp;egievxore, vt ea fe culpæ fupponcret meevirilis animi mulierrcm caniftant^’^ Jjf, inbsp;pit, aemifcru. Si innoxiuir),amp; fuppliccm,amp; deditum abfétemafito fccuriP^’'nbsp;Hoe fupplicio vicinis vel metu ftupctib’, vel largitionc cóciliatis, quicqoidnbsp;vitra Caîedonios eft,vniparebat. Itaque homoamp;gloriæ,amp; potétiæauidim^^^fjjnbsp;Icftiffintie ferebat lacobû Morauiç Comité fibi çmulû appofitum,ftatufqjpt^^p)fnbsp;impatiéSjinomnesrcrum curbandarum occafiones cratinrcnrus:alt;^aq-,ciuSƒ Jnbsp;aftîdue,amp; palâ calumniabatur : librûque fuamanufcriptû Reginarporrexit,*^^^!-eû grauiffimejed leuiffimis argumentisaffeôlatç tyrânidis accufabai.Indiuçnnbsp;onccodcm téporc lacobû Heburnuna Bothuclif Comité æris alicniraagn*^^^^
-ocr page 453-Liber Dcc. fcptiinus. fol. 20x. . .
inaomitæ libidines ad infidiascidemMorauio inflrucndas inrpcHtbar. Iscnim Hixuriofaadolefcentiainterfcorta, amp;popinas ada, côfcdaâuserat,vtaut ciuilc nbsp;Wlum ei foret excitandum, autaudacialiquo facinore extrcmæinopiæmeiusnbsp;Ptopellendus .Omnia circumipicicnti maxime coromodum eividebaturperturba 'nbsp;'iiftatuspublic!initium , fi MorauiumcumHamiltonijscommincrct:ccrta,vi vi- »nbsp;'iebatur, fpes in vtriufque partis exitium incertum. Primum Mprauium adit. Ei **3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*''5'*^
pcrfuadcre conatuqvi Hamiltoniorum familiam Rcginæ, regno, atque ipfi pri-
I imminentem c medio tollat. In id luam operam pollicetur.
^ Nccidfacinusingratum Reginç Fore contendebat : quæ prætcrcommune omni-'’’^Regum odium, quo fanguinc proximos, velutin exitium fuum intentes profc
Suûtur, etiam peculurcs offenfionumcaufas, neceasiniuftashabere vidcbature/^rlt;u«lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1*
''d ob Euâgclicæ dodrinz ftudium,cuius Aranius vnicus crat afîèrtor: ob quam '*3nicumGufioin Galliacontraxeratinimicitiam, velob contentionem vcrborû'V’*““*
^^pcr in Scotia cû alteroRcginæauunculo Elbeuij Marchionehabitam. Sed cura ^otâumshomoprobus,amp;innocensabhorrcretafœditatc tam fcclcratifacinoriSj7*^{;
fburnus adHamiltoniosfecontulit,amp;miniftrum adc£demMorauij,cuiuspo-’^*''*quot;‘V
Jtitiam moleftc fcrcbant,(c offert ; ilium efle vnum, qui 1'pes corum rcmoretur^ amp; ommodiiatibus obftet. Eo fublato Rcginam velit nolit in ipforum poteftate fu-,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rdtioautem expedita, Si facilis videbatur.nbsp;nbsp;nbsp;Regina turn in Faleolan-
frétât; Ça arx eft cum eiufde nominis pago:modica in propinquofilua eft, in qua ^ ’tycerotesceruini generis (quas vulgo Damas falfoappellant) aluntur. Reginanbsp;yj?®utcoirct,autinlocavicinapropequotidiccum familiari comitatu perfacilenbsp;batur Morauium inermem, amp;incautum tollere, amp; ipfam in fuam poteftatemnbsp;jj^'gfre. Csetcris non «gre perfuafum, ac tempus facinori perpetrando con-Vnus Aranif Comes Iccluseftcxccratus:clamqueliteri$ ad Morauiumnbsp;Pednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ordinem expofuit,nbsp;nbsp;nbsp;Morauius per cundem nuncium referibitî
Hill ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confilioinitOjAra-
(j, apatre in ardam cuftodiam eft inclufus, è qua nodu elapfus ad Falcolan-contendit. Vt eius fuga palam eft fada,équités in omne? partes diroifli, qui j]^’^prehcnlumrctrahcrent,quosin filuam ingreffus ca node fruftratus eft. Ma*nbsp;^^Falcoladiam dedudus,omnem infidiarû ordinem apcrit. blcc multo poftBo-A^Iius,amp; Galuinus Hamiltonius,quimanufacinoris patradipartes fufeeperanr^nbsp;(iij^'^^JtiinarceFalcolandiçiuffu Reginpeuftodib® appefitisretinetur. Cum fa«nbsp;ante oculosefl'et,amp; ad locum, tépufque ab Aranio didum duces coue-ititj^^’^’^P'otatorefqjrctuliffet,équités muliisinlocisapparuifTejAraniuirdordinênbsp;ît(^æ°ô2tus paulû animo lurbatus eft. N am cum Regina deperirct, Morauioquenbsp;*'’alüamicitia. Si illis gratificari cupiebat: amp; pâtre hominé minimenbsp;difiEciles fukipiédas nimisfacile e côiurationcexiraere volebar,nbsp;^‘^^‘noteanimûin diuerfa canode per folitudinc rapicntibus,itaraentccft
ad rem
»y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nadus ,quiid vitium alerent, filiummagno comitatui afluc-
miniftrum redegit. Qui facinus patrandum fufeeperant. diuerfî ia ’lofiçnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bothuelius inarcem Edimburgcnfëm, Galuinus rn Sterlincnfcin^
^eçaufa cognolccrciur. Aranius ad Fanum Andre;, quo Regina ctac
Q^« ij. profedura
-ocr page 454-15
Rerum Scoticarum
profcdurajïiüfTus.'atqufin arcc ArchiepifcopiafTeruari iiifTus. Ibiquotiesad rcdibatjid Reginam de fe, deque a!ijstaniprudcn{er,amp;accuratefcribeb3t,vtinfui'nbsp;picioncm incidciec fimulatcinfania?, quo patrem c coniurationc cædis cxinicrct«nbsp;Cætciositaconftanrer amp; acriter accufabar,vt aliquociesad confilium produdus jnbsp;fe,quando facinus ram occulcum alijs rctlibus coargucrc non poffer,ar.nis cum ßo*nbsp;thuclio dimicarurum proraictcrcc. Circa ea rcmporalacobus HamilroniusArf'nbsp;nij pater priraum ad Regina fcripfic, dcindcipfeadFanum Andrcsevtnit,acmu‘'’nbsp;prccibusab ca poftulauit,vt filium {uum, BothudiBm,amp; Galuinum Hamilwn*“®*nbsp;acceptisvadibusfibi dimictcrec;ncc impetrarc quicquam poruit. Eifdanf”^nbsp;dipbus Regina Brirannodunum areem longe omnium,quçlunt in Scoriamimit” 'nbsp;mam:ledquatn Hamiltonius tehueratabcoicmporc, quo Prorex fuerat, rep^^*.nbsp;accepit. Georgius Gordoniusfvti antediximus) Morauioinimicus,H3ffiilÇ^^*jnbsp;filijiuifoceroin manifeftofcel£rciraplicito,acprope perciilfo,longeinfcfiorf3lt;^nbsp;occalionem adefferatus,cum irripune inimicurac medio tollere poncr,du3Pnbsp;famihjsilluûribüs ad caulam adiunólis primum perfuos tuinultum inoppidoinbsp;admoduminfrcqucnticuratexcirandum , fpcrans Morauiumad reinnbsp;ffiafedandam cxaulaegrtlTurum.lbi facilchominé incrmcra,amp;incautumin^nbsp;oppriroipoHe. Id vbi parum ex fcntenriaproccffitj c fuis aliquot armatosaynbsp;petrandumfacinus in Regiam venirefub vcfpcram iubct,qui Morauiuinnbsp;nofpitium redcunrem a Regina, que ad multam nodem cum dctinerc .nbsp;obtruncarenr. Id enim tempus maxime videbaturidoneum, amp; rei patrandaty fnbsp;trata euadendi. Eras reicum ad Morauium permanaffet indicium,ncc isnbsp;lisforci iubicda,crcditutus effet, paucisexamicorumfidiflimis (nc quidfy^^i»nbsp;tusfüiffe videretur) comiratus , vnum, dealtcrume Gordonianis manu ‘f’nbsp;ni atrij pcrtentans arraatos dcprchcndit. Re ad Rcginam deIata,Gurynbsp;accirus fuorumaliquotccmmcr.rus domum diiceffuros, armainduillè : dein^'^jjpnbsp;fcio qua de caula retcntos. 1 ra turn ea cxculâtione magis accepta,quam piob*^''nbsp;ceditur. Eafftatclegatis vtrinquemilfisagebatur, vt ReginrßcotorUt^’nbsp;Anglorum Eboraci congredcrcntur-.ibiqucdemultis controucrlîjs tranfisy pfânbsp;Sedeum propead iterfecomparèrent , resin aliud tempus reiedacih y v'nbsp;diffcrendi colloquij vulgo ferebatur , quod Aumalius e Gufianisnbsp;nus litcras 'cg^ti Angliti quiinaula Gallici rum agebat,refignaffet :nbsp;illius opera maxime nauisAnglica , qupalterum vehebatlegatum,fuilïetû*{ jiynbsp;itaque rebus,vti crcdibilccrat,ob has^dt alias iniurias ad bellum Gallic^* juinbsp;natis , Regina c Fano Andrea? Edimburgum profeda Aranium eod^^nbsp;fit , amp; in areem ibi condidir. Intcrea lacobus cius frater Hauicum Vjiyi gt;nbsp;quentem in illis locis mercatumprofcdus,quinquaginta c latro.ium » I*?, (flf'nbsp;conuencrant, primarijs inopinato aduenru oppreffit: cætcris circa prouin^'^).^nbsp;turn ingentem incuffir, amp; totum ilium tradum ad tempus quietiorcm reddy^^P ¦nbsp;Verum id fadumvt amorem, amp;reuercntiam bonorumei conciliabat ; Inbsp;dorumanimos magisacmagisin tiusexitiumindiesinflammabat. Namadt.^ |nbsp;miliaspqi^njn^flimasinciuspcrniciempronas aeceflit Gufianorumconfpir^.^ 1nbsp;Hi enim cum vetercscccleüf Ro, ritus reftitui vcllent, nec id viuo Moraui^^jij- ƒ* |nbsp;fici poffe arbitrarentur, ad cun. quouis modo tollendun? omnem ingeoM ,nbsp;ïenderunt. Spcm perpctrandifcclcrismultacis faciebant. Inprito’j ¦ƒ'nbsp;quodGalh, qui Rcginam deduxerantdornumreuerfi quantx effent Gordo
)
I
-ocr page 455-Liber Dee. feptiinus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f ol.
ffS) quatn inquietus animus , quam hem operara ih miffa alTerenda pollicitüs
I nia paulum fupra verum augentes cxpofuiflent,rcin auia Gallicamultuiu ^tcr Papanos agitata h»Teeius pcificiundæ ratio tandem eft inita, Scribnnt adnbsp;^tginam,vtGordonij vecordiam promiflis alat. loannieius filio fpem fuaiuranbsp;*'ûptiarum JTagisoftentet,quam prcmittat: vt hacfpe occoecatus^ quo vclknr,im-Nkretur ; fimul nominatorum cdunt,quosvnaintcrimi vellent. Ad haclittrfnbsp;^^ontifids Ro,amp; Cardinalis códcm incitabant. Nam cum ad immodicC,cui Re-ginaiifiicratluxumopespublicajnonfufficercntja Pont. Ro. pccuniam tanquânbsp;bellum aduerfus eos, qui ab eeelefia Ro. defccerant, popofeit. Is rclcrîplît ob-'MriuSjfedCardinalisaperte pecuniam ad id bcllura non defuturam: led ijs de*nbsp;^utn intcrfeâis ^quorum nomma effent édita.nbsp;nbsp;nbsp;Has regina Moraüio, caterilqj
, ’‘^cædemdtftinaiislitcras oftendit,fiucquod indicium ad eos aliundepermanafle ^'deret, fiue vt animi fînecri, occulta confilia ab ijs non ftparantisfaterecnbsp;Igitur cætcris ad facinus exequendum comparais, Regina magno défi-^^doteneti fimulai , camSeotiæ partem, quæad leptcntriones vcrgit,inuifcn-P* Ethane dus cupiditatem Gordonius liberaliter inuitando akbat. Tan-®^®cum Abredoniam adldus Auguftiventum effet, Gordonijvxor virilis ani-à confilijmulier omnibusmodis Reginpanimum verfabat y nunc vt fccre-'®kogitationes penitus haberetexploratas, nuncvtinparicm,quamvokbat,c-lo’^inflcâcrct. Gnaraenim erat,quamleuimomentofint mobilia Regumcó«nbsp;^“îînecignorabatjquoanimo Regina non multo ante invtrunque,Morauiuninbsp;J^®pe,amp;Gordoniumfuiffetafftda. Nam cum vtrunque odiflet, fccum inier-agitare folcbar,vtrum priorem fublatum vellet. Morauij innocentiam licen-,nbsp;î**luæaduerlam grauiterkrebat, amp;Gordonijpcrfidiam primuinerga patrtm,de«nbsp;iP'^ctnatrem multis experimentis perfptdam oderat, amp;potentiani metuebat*nbsp;?^dauunculorum , amp; Pontificis Romani literæ ad Morauij cædem vrgebant.nbsp;pDc dus cundationcm (cuius non ignarus erat Gordonius}cumeximerc vel»nbsp;P rurfus per vxorcm promiffa de inftaurandis ritibus Ro. repttit. Eaeùmnbsp;‘bçntcr Regina acciperet , vnum tarnen , necidadeo magnum cratimpedi»nbsp;^'^æntum , quo minus ei affentirctur, quodnon putaret (vii affirmabat) edig-’'*'«6 fualoanni filio dus (qui ante paucos diesobtumultum Edimburgi exci.nbsp;!?Jüniin euflodiam traditus cflugerat) reconciliari, nifiad euftodiamlibcraianbsp;ad paucos dies Sterlinum rediret. Id Regina non tam ob cam, qup fi»nbsp;^ulabatutjcaufamvolebat ,quam vt omnia integra extinâo Morauio haberer,nbsp;ad nuptias ablente fponfo cogi poflèt. Gordonius quidemfatiffacercRc-cupiebat : fed filium velut obfidem in manum hominis maxime luis co*nbsp;adueifi ( is erat loannes Marriæ Cornes, Morauij auunculus, qui ar»nbsp;^‘^kilinenfi præerar) dare cunâabatur: præferiim incertus quam in paiteoinbsp;.''8‘nacpdem patratara acceptura foret. Cum inter ingénia fe inuicem Irau*nbsp;I ’^’ptantia ita mutuis fulpitionibus laboraretur , ac fc Regina in moraellenbsp;,?S’’^bqtio Itntcntia rcs conficerctur , neque quicquam expedirctnbsp;i J loannes Gordonius amp;: ipfe luam operam oftentans, in emnes euen-ƒ î iif jcirciter mille è propinquis,amp;clientibusfuis homines ad quod*
1 A ‘acinus paratos armauerat , atque in propinqua oppido loca adduxerat. ®tauius veto eili non optime comitatus eilet , amp; bac cmnia (vti per ami*nbsp;‘ aula Gallica, amp; Anglica cratpramonitus) in fuum exitium videret pa.nbsp; tari»
-ocr page 456-Rerum Sconcarum
rarhnccinterim Rcginçadmoduns coafidcrct^ae dic/ölita obibatÏnauÏaffiüoi^; ftodcintracubiculurn vnum amp; altcrum foorutn vigilareiubebat : ac (æpcde i”*'nbsp;niicorüoïinfidijsccrtiorfadus,ainicoruin prçfîdîo fretus, onincs coium const*’’jnbsp;abfquctumultuelufit. Eifdtm fortediebus Bothucliasper funem c fencftradc'nbsp;tniflus exarce Edimburgenfi euafit. Rebus Abredonij mutua fimulationc adh”,“*nbsp;fufjjcnfisjcuin U egina progredi ftatiiifierloannc Leüio hominc nobili Gordoo’)nbsp;clienteinuitstadonium eiüsadduodecim ferme miniapaÜuumab oppido difts^'nbsp;téra diuenir. Is locus, vt infrequensGordonianisad cfdcmcommoduïcft''’'nbsp;fus : Lcfliusvcro^ quifècretorum confiliorum non crat ignarus.depieeatar,!’^nbsp;hanc fibi,ac fuæfamiliar inurant infamiam, vt ipfe potiflimum R cginæ fratrem 1”’nbsp;œincmalioqui non malum , nee fibiinimicum ad eædem prodidilTe vidcatur.
Proxima nox ad Rothitiuium Abrencthiorum villam lat is tranquille tranfad^^ ' quod poftridie in Strabogio Gordoniorum arce diutrfari ftatuillent. In id temp*” Inbsp;confilium cædis eft dilatum, quo in loco omnia in ipforum potcllareerantfutn^'nbsp;Itaqueintereundum cumGordoniuslongum cum Regina fermonem inUitud'fjnbsp;actandem co ventum effet,vt illeaccuratius loannj filio veniaerroris pctcrctiq”'’^nbsp;videlicet homo adolclcens legum ignarus fugilfet c euftodia, in quamnbsp;fcclus, fed ob tumultum J nee illius tarnen culpa exciratumdarus effet,nbsp;contra contendebat lu am iraminutam,vifura iri audoritatem, nififiliuseiusin ^^nbsp;am cuftodiam quamlibet laxam ad aliquot dies rediret : vt velut expi^tsnbsp;culpa,dimitti honeffius poflet, GordoniuSj quideffinati facinoris occafif^jnbsp;prçtermiitinollctgt; ctfileuiaimpcrabantur, tarnen obflinatcrcnuebatinbsp;fi Regina cædemfadlam non probalfet, culpam eius in filium conferrinbsp;vclqoodfiablcnte fflio, ac Regina non inuita res confici poflet^ tameosd^^f,nbsp;ccntemobfidcrovidebatfaturum. Ea Gordonij pcruicacia Reginanbsp;fènfa, vt cum iam propc in ±dium eius confpcdtu effet,aliodiuerterct:nbsp;cinoris lapicntiffimc, vt ipfis videbatur, conffituta ratio rum quidem dibts^! jjgnbsp;acc Ennerneffum ventum effet. Nara prætcrquam quod iuri dicundo**’nbsp;Gordoniusprarfcduscrat, quodareem Regiam (quç in colleeditoin’n’t’^^^jj/nbsp;pido) tcnerct tota circa rcquot;io client cits eius plcnaer.'it. Rcgin£cuini*’^^fqv?nbsp;Bcrlaiiftatuiffct, amp;acuftodibuscflctexclufa, tumdemum timerecœpiG .jjgfc'nbsp;inoppido immunitopcrnoâiaturaeffet, cum interen Huntilæi filiusplus^^jjM^nbsp;Icâis eqnitibus prætcrpropinquæ regionispromifeuam multitudincn’ ’’’^.ç^fi'nbsp;bcrct. Regina,coniilio pro rc prpfenti capto aditus omnes oppidinbsp;det, Naucs,qup commcatumaducxcrânt,in ftationefluminis paratasdnbsp;Vt fi maior vis ingrueret, idperfugiumhaberer. Nodlcintcmpcftac’^F.j’ßinti'nbsp;resab Huntilpo miffî , cum prirai vigiles de induffriatoiumaduenn”’*nbsp;laffent, progreffi inanguffias, acvndiejue circumuenti capinntur :nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fjjfUi”
pis Cattana tribus cum primumfc aduerfus Reginûm duci intellexit, delêruit, amp; poftridie ad cara in oppidum Venir. Audito principisperic*^'® .fiiii’nbsp;prifeorum Scotorum multitudo partim excita, partim fua fpontc a^uit* Fnbsp;Frafcrij,amp;Monroihommumfortiifimorumin illisgcntibusfamiliç»nbsp;tisa vituta vidcretur,arccm Regina oppiignarc cœpk, Ea cum neepropugn^^^nbsp;neque cpteris rebus ad oppugnationcm fuftinendam fatis effet raunita.deditp'^^jji'nbsp;Propugnatorum prçcipuifupplicio affedi, cætcn incolumes diniiffi*nbsp;lt;Hirrc»tc vndique nobilitate^alioiura aduentu vlterioribus domuro redirepci
-ocr page 457-Liter Dec. feptîmtiê;
^^ßifathfirmoprJsfiJio quarto die Abredöniam redijt. Ibidcmufn meiülibcrâtîi’ '^'^hcmcnterin Gordonij odium inflammatur: amp; in vindidam prona fraticinrur'’’nbsp;‘^Somni fauoris oftenta tionc araplexa eRjfimulando fe totam ex co pendere,ac fu*nbsp;’^'blutemin cius incolumitatcpofitam cundisperfuadere nititur ; His Gordo-totam fccnæaulicæfacicm cum videretinuerfain, MorauiæCornitem nupeinbsp;’’’ortideüinatum in fumma gratia cflcjfefc è fummafpc honoris, amp; dign itatis in fla-odium incidiffe. CumvlteriusiainfeprogrcfTum exiftimarctyquàm v£nbsp;vllus ad veniam rcilarct, ad prpcipitiafeconfiJiaconuertit.-neci'llum aliudnbsp;(P'ricuiisinftantibus remedium ratus,quam vtRcginam quouistnodo infmm re-poteftatern:cam Ctfiin prüfentiafegrauitcroffcniiirum videbat, ramen of*nbsp;^^*)s,blandieijs,amp; filij nupiijs, quarum eiiam auunculi credebantux andorcs,muli«nbsp;fctnaqirnum cum tempore fledipoHenondefperabat. ItaquccominuniGatonbsp;‘ ?'^aniicisconfilio,Mora«ium quouis modo poflèt,tolleredecreuit.Eo erim iublanbsp;^netpincm efîc, cui vel Regina imperium raandarct, vcl qui (ùfeeptum fuftincrcnbsp;^ffet.Keiperpetrandç fpcm affcrcbant fpcculatorcs ; ac prætcr alios Georgiusnbsp;l^’^tdoniusSutherlandip Comesj quiafliduusin aula fimulatione erga Rcginannbsp;^’^euolentic omnia cius cófiliarimabaturjacpcr idoneos homines indicabat: nccnbsp;teraporura,amp; locorû opportunirates obferuabav. fed opera ftiara in re pcrficinbsp;oppidum vndique apertum,amp; infidiantibus cornnbsp;' '^dii.xiuesvcl benefieijsconciliati,vcl ncceffitudine iundi,vtl mctu nihil aufuri:
^’lianiontanorumdimilladomum.Cum Comité Morauiæpaucosefle,amp; èlon-|'’4^isrcgionibus addudos,quorû oÖcnfaci non effet magnopcre pertimtfccndaii . Jcuiî) per viernas regrones omnes in ipfîus effent pottftatc,ré fineànguineperfidnbsp;^*c:vnohominccxtindo,amp;ReginainpotcftatcmipIorumrcdaóiaitxtcravulncrlt;nbsp;^^^iicilepoffe fanari.His cogitationibus ad rem aggredrendam impulfus,çum iatnnbsp;J ''operpetrandi faeinoris eonfîiîuta effet, exliteris Comitis Sutherhndif, amp;Io-Leflij deprehenfis omniacorum confilrafunt patefada. Suthcrlandiuscog-^?®itrdiciodifctffit. Lefliusagnitacülpaveniamimpetrauif. acdeinceps quoadnbsp;^Mforiem,amp; fidelemopenimReginæ,deind-eRegiprj'ftiiit.Huntilæus, quiexitttnbsp;P '^njmconfiliorum inloco ob circutniedas paludes pisopc inacceffo cum magnanbsp;j^orû manu expedabat, intcllcdo quid in aula gereretur, tx confiHo aihicorû ftatu-j^nrontes fecedere.Scd cura cxvicina nobilitate,quaî ad Regina Conucncrat,raulnbsp;baberet fui ftudiofos,corß promiffis fatis côfifus itcrû mutato côfilio ftatuitcuc»nbsp;(/Pügna? inloco natura munito eypcdare.Morauius cum fuorû,quib* côfideret vixnbsp;équités haberct,fcquentib’quiadcrâtproceribus,ra pritnislatobo Dugiafiîonbsp;çnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Comitc,amp;PatricioLindcfio,ad hoftê ducerecœpit.Cflcri ex vicinis agris
tok nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magna ex parteab Huntüato pratcorrupti magis Moraui/
, J , ^ttéadexitium traduri,qLâinpericulisopemlaturimagna cum verboruin itc«; progrediebantur. Pollicebantur enim fclc hofié fine alioruro ope debcl-modo,ac fpedatores fcfc prxbercnt.Prcmiffi équités,qui circa pa-^aditusónes feruarét,ne Hûtilæus cuadcret,cætcri létiore gradu aduentabat;amp;nbsp;ç.’9^âfupcriorc node c Gordonianis nô pauei diffugifit t,rcftabât adhucfupra trenbsp;locistenctcs.Eô cü ventû effet,Moraut’ in cliùo propinquo, vndepro-crat,cufuis fimpliceordine aciciuftrudaftctit.Reliqui ftatim inteinbsp;. ^cdüaduerfushoftcaperteproditionisfignûdederôt:qgt;r3.mosericæ,(cuiusmagnbsp;*5 jlfis locis copia crat} vt ab hoftib’agnoïccrentur,tegumctis capitura affixeruntlt;
-ocr page 458-Rcrum Scotïcarum
Vbi pTopiu$vcntuincft,HunnIæani fecuridccxitu gradum ad cos accelerant j cum aduerlatn aciem a proditoribus turbaiam vidèrent, amp; iam in fugam co’’*’.,nbsp;fam, vt expeditius fcquerenrurjfariflàsabijciunt ; amp; ftriâis cnûbus ad t^trorc*^ |nbsp;tegrorum proditionem ingeminantcs,in hoftem magno gradu feruntur •nbsp;torcscodemilloimpetucûamûantcinvnaferati in fugam auerfuros^adnbsp;rabant,ScdMorauius,t]ui nullam in fugalpcm viderct,ncquc quicquam prfftcnbsp;ned« mortis decus rcftarecrcdcrct,cxclamauit,vt faiilTas fui præ fc tendcrctgt;nt^nbsp;aciem fuam fugientes recipcrcnt.llli prçtcr opinionc cxclufi cornua vtrinquc^®^nbsp;(is ordinibus prastciicrunt. Huntibeani veto, qui iam profligatam rem P^tar^nt^nbsp;aciem quide paruam,fcd practentis haftilibus horrentem cerncrentjipu,vtnbsp;acline ordinc fefeinfercbant,nec propter haftarum loagitudine exaducrioadnbsp;nus vcnirepotcrant,rcpcntino terrorc perculft non paulo cclerius fugiunt, qn3ßnbsp;tea fequebâtur» Earn fortune mutationem proditores confpicati iam fugientit’'*nbsp;nbsp;nbsp;(
'¦ ,rb4**» y«‘T '
(lant,ac vc fc apriorcculpa purgarcn(,quicquid fuit cædis co dic,ipfi cdidcri’'’f'ß|j{ Cxftcx Huntilpaniscirciter lao.capti loo. Exalieraacicncmo.lntcrcapôt’®* jpnbsp;îpfe Huntjl«us,acduo filij Ioannes,amp; Adamus.Patcr^tateingraucfccnte,nbsp;hominccorpulento, amp; angufto (pirituum mcatu, inter capientium manusci*nbsp;nimatusccaeterimultaiamnodeAbredoniaraduâi. Morauius miniflronbsp;fuum aduentum expodirc iuffo^primum omnium gratias Deo immortali cg'Æj.nbsp;c tanio,ac tam præfcnti periculo nullis fuis viribus,amp; cófilio,fcd eius vniusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j).
täte prseteromnium expedationem cumluis emerfiflet. Deinde ad lineprofeduseft. IbiintermuruasmultoruragratulationesRfinancenbsp;lariorcm,nccvoccmlætiriçindicemcdidit. Proximis diebus loannesGoro^ Jj,nbsp;fupplicioeftafFedus, non fmevario motu animorum ; erat enim adolefcen^'^jjjjinbsp;ter elegante forma, in ipfo florentis xtatisaditu , Regaïibus nuptijs nP’’nbsp;deftinatus , q[uam earum ftmulationc deceptus , amp;. quod non minoreit'^nbsp;nationem , quam mifericordiam mouebat, ab imperito carnifice hceratf^^p-Reginamortem eiuscum multis lachrymis fpcdauit. Verum, vt cratnbsp;dos animi fcnlus compofita , ita turn eius mœfticiam varie interprcwW*|^j.j.nbsp;cóque magis,quo non minore ojJio eifratrem , quam Huntilæum cHc Änbsp;que inteiligebant. Adami ignouit adolefcentia* • Georgius natunbsp;Iperatisdomi rebus,3d focerum lacobum Hamiltoniumlcreccpit înbsp;cumfugçlatibulum, vel eius prccibus veniam culpa? impetraret.nbsp;doniorum clientibus,provtquifquc deliquiflc vifus eft, alij pecunia, alij po-cati:nonnulliin longinquas regni partes,ne res domi turbarent relegati:nbsp;tcntiorcs contigerant deprecatores,fcelerc foluti,ac m pnftinum gratia?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jçtct’*
tuti:itavelcópofiris,velfopitisadfeptcntrioncs rebus, reliquahiemspctQ tranladacft.Ad 5.Cal. Decébris Bothuclius per fcccialemincuftodiani»*^ jpänbsp;4»v/inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ•'^'¦^tlapfus, redire iulTus cum non paruilfctjhoftis publicus eft denunciatus. Ad
Abredonia Perthû reuerfam venit lacobus Hamiltonius pro Georgio gcnero deprecatumtac fatis dementi refponfoaccepto, tarnen gencru’’’ *nbsp;eftcoadus. Is ad Dumbarum in cuftodiam eft rcmiffus: acdeindeannoj jjisnbsp;gt; Z mo,qui fuit ij^ad y.Cal.Fcbruarij indeaccerfitus Edimburgum
damnatur , acBumbarumremittitur. Hoc maxime tempore A. la pecuniaria irrogata fuit, ft quis quadragefimalis iciunij temporcnbsp;(•**'?* *efccrctur.*inquocdlcendononreligioni$( fcdpublicf viilitatis
-ocr page 459-Liber Dec. feptiînus; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. 207.'
Jth^epiCcopus Fani Andre?, quôd poft edidum in aduentu Rcginæ fadum nec / 5lt;ilt; K' ¦'^SdudiendisnccdiccndjsabftinuiftctjinarceroinclufusfuitEdimburgi.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y'
'¦‘^'fiufdeincriminisrcileuiter multati, grauiorcpœnadcnuncijta , fi poüea c- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j’quot;quot;quot;
culpæ affines deprehenderentur. lam coniitiorum , qii? in 2 2 met.fis '*®iindidaerant,diesaducnerat. Regina coronata, atqucaroplilfiraavefte ami-nimingcnti pompa in (enatum venit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nouiira prorfus fpedaculum, ni.
^iibeius rnatre, Su auia oculihominumadtolerandum imperium muliebre fuif. , '’’¦alîuefadi, Ineo conuentu quædam décréta fucrunt in eorum fauorem, quinbsp;X'i^^’iDreni Euangelicx legis dodrinam profitebantur : ac in monctarios paucos a«nbsp;'¦'wduerfuin. ReJiquumæftatis Reginavenationiin Atholia indulfit-?-gt;nn£iu aurumni permittcnic Regina,redijt in Scotiam Matchæus Stuartuînbsp;'’ÜirilP f^nrw-.Âlt;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A Q »n«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JoAiMIMIC nKirrnt V-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J
j^'Wduerfuin. KeJiqunmæftatis Regina vcnatioai in Atholia indulfit-
Comes anno, quaraiurpitcràRcgc Gallorumdeftitutusabicrat, v« 5'^Kanobiscftfcriptum. AcproTimo anno, qui fuit i jôjj. mcnfe lanua«nbsp;quot;‘nconuentu publico ad id propc vnum indido, reiniflb cxiliO) amp; bonis rccep«nbsp;.^¦^snitutuSjcamque rcftitutioncm Regina profequuta eft niulta vcrboruin hono*nbsp;,comincmoratisinfc Comius multis.magnifqueeffieijs in prima fuaad-jj’^iniantia-. quippecuiusopcfucritcnianibusinimicorumlibcrata , amp;regn:in-Mus dccorata.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex Anglia deinde commcatu in tres menfes împetraio,ad
Uf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scotiam Henricus ejus films. Buncadolcfccniein gencre,
^’^^bæiuç filiumR'egina~Scotorum cocnitcr accepit ; cütn*
quod pcnnflgnæcoin-cxijs nupiijs in totam Biitanniain icdundaturæ viderentur, fivolcntc jU^'^^Anglorumfieripoflcnt. lila, vt quæ vtrilquc eodcm graduconfan«nbsp;j^*.''*t4tiseratproxima^non tam repugnabat, quam lcaudorem credivolebat. fu«nbsp;. in conficicndo aliquam cflc gratiam, fimulque ex vlu fuo puubai propin-hacmediotritatccondinoniscoerceri nefupraquam vicinianbsp;, augtfterct. Scd,quæresorania iam tranfada paulum retardarqnbsp;it^j^^aque tandemdiuina, amp; Humana mifcuerir,pauloaltiu$ initio rcpetito ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2-»««4
(jfc’^onii ia inapcrto fint, paucis explicabo. Eratinter aulica minifteria quidamRizius Auguftf Taurjnprum natus è patrc hominequidcm t»ro*nbsp;(.jj‘ paupcrculo. vtquielementamuficesdoccndofgrè fc, amp; familiam fuftcn»nbsp;Hiccumnullum , quod luis patrimonium relinqucrct,habcrei,libcro$nbsp;(ir^• ExijscumDauid inadolefccntiæ vigorecon«nbsp;(np'^s 1 amp;noninanioena voce præditus , Sc. 3^ pâtre in mufîcis inftitutus eflet,nbsp;Nicæaminaulam Ducis Sabaudi» nuper innbsp;'^itioncmrcftiiuti profeduseft. Sed ibi non pro fpc acceptus , cumnbsp;eircumfpicerct, tandem in Morettiuinincidit ianj
• Hune cum iccutusto veniflèr, admodum copiofus.operam eiusautneceffariam, aut vti«nbsp;ii^ .«iexifiimaret, ilijifubfifierepaüJum,amp;foriunamdenuoexperiridccreuit; eônbsp;Reginadiceretur cant onib’valdeoblcdari,nçcipla mufi*nbsp;primû fibi adnû ad cam patefaccret,egitcö câ-'^’^s'^V^^'^rumpRrique Galli erant,vt inter cos apparcret:lèmcl,atquc itcrûaô-iri forum Collegiumafcnptus eft* Ibi breuicura Regingnbsp;) aique moics intclkxiflct, partim adulando , partim al*o» mimftros
¦1
Rcrum Scotîcarum
calumniando perfecit,vt non minore effet apud Regînam gratia, quam apud «fP’ ros odio. Nequc tarnen hocfortunæblandientisfauore contcnrus,cum «qualf^nbsp;omnes partim vilioresfeciflèt, partim varijs criminationibus cxpuJiffct, paulati®nbsp;affurgere, amp; maiora negotiatradarecœpit: donecabepiftolisaflumptusclTctJ^^'nbsp;hoc prætcxtu fecretius, lèorfum 2. vulgo agerc cum Reginapoflet. lam lcimo'nbsp;pibus raateriam dabat repentinus hominis tantum non mcndiciad opes non œc'nbsp;diocres progreffus, amp;fupravirtutem fortuna, fupra fortunam arrogantia,nbsp;qualium contéptus,amp; cum fuperioribu$ æmulatio. Alcbac hanc vanilTinii homim^nbsp;infaniam magnç partis nobiliorum adulatiO) qui amicitiam cius captabâtfalunlt;ilt;’gt;nbsp;oraàonieius fubferuicndo,forib*obambulâdo, exitus, reditufq^eiusobferuâdo*nbsp;Vnus auté Morauius, in cuius animo nihil fimulatum inerat, non modo non aw*!nbsp;tabatur,fcd vultu plærunqj eum afpernabatur r quæ res non minus Reginafflj 4“’nbsp;Dauidê ipfum offendebat. Ille côtra,vtfubfidium fibi aduerfus odia;prGcerû coi«' ƒnbsp;pararetjadolefcentc Regljs nuptijs deffinatum omni aiïêtationis gcncrearabk*’^ •nbsp;ineumqi fainiharitati$ gradum peruencrat, vtlcdû, cubiculü,fccrctofq,-cômunicaret ; perfuadcretqucadolefccntiincauco:amp;in id,quodcupicbatpro^‘‘[jnbsp;credulitate fua maxime opera fieri, vt Regina oculos in ilium conijcerct,Scniin^nbsp;am difeordiarumintereum,amp; Morauiûaflidueferebat. Eoenimpulfo,reliquenbsp;’ Vitæ curlû fibi inoffenfum fore promittebat. Cum iam no obfcuriruraorcs vulg*^nbsp;^‘'‘'tur nonfolum denuptijs Henrici, fedetiam de fecretiscîus cum Reginanbsp;bus :ncc belli fermones de Dauidiscum eafamiliaritatc fpargerentur,nbsp;quibencmonendonihil aliudquam fororis odium affequebatur, ftatuitab^^;^nbsp;(ecedere, ncrerum, qua»gerebantur,audorcrederctur. NecRcginamold ’nbsp;ujVU-h rebat tamfcucrumarbitrumabcfle,eo maxime téporc,quo faâioncmriadi^^^^ju,nbsp;«1 'trr^ confîrmabat. Exulesenim Bothuelium è Gallijs , Georgium Gordçpi“‘’’jjii,nbsp;therlandiç Comitem ê Flandria reuocauir: Sc alterum Georgium Gordôni*^*’^nbsp;tilæîComitis filiume euftodia cduâum priori dignitati, amp;Iocorcftituit.nbsp;Bothuelium c Gallijs rcuerfum Morauius de recentibus contrafe infidijs^^^^j.nbsp;Detuleruntnomeniuucnes honefto loco nati, qui in Gallia ex intimis cius^ j,nbsp;liaribus crant. Res apcria,atrox,inuidiofa.Cum dies cauf« dicend«nbsp;ret, primum Regina cam fratre diligenter egit, vt ab acculando defifter«.
•s
le exorari non poffct,quôd multumad famam fua interefle putaret, f tem euentus acciperctur,Regina,quod proximum erat, multos proccrum r ^o'nbsp;nsdcterrutt,ne dicm iudicij obirent« Alexandrum Glencamiænbsp;rauio amiciffimum^cum non longe a Sterlino iter ei effet, de via adnbsp;tus tamen omnium bonorum erat confenfus, vt Bothuclius non modo fu^nbsp;entia prædamnatus, lêd publica fui fcelcris detefiatione pcrmot’tsnbsp;cendçobu'Cnonfitaufiis, Hocvulgiftudiumadeo Reginæ animum ƒnbsp;fratrem accendit, vtiampridem ci deffinatum exitium maturarct :nbsp;tio compofita erat.Morauio Perthum cuocato, vbi Regina cumnbsp;Darlfus cüco (ermonc conferre debebat.'cum nemo dubitaret, Mofxniu® ^0iiinbsp;amp;fimplicitcrlocutururo,rc in altercationcm dedutffa Dauid Riziuspr^nbsp;fenret: erterimox vulncribus conficerent, Hac de coiurationc Motauws^{lgt;fnbsp;cos,quiinauIacrantcdoâus,taméccrtu$cundipcrgebat.TandépcrPat’'^ynbsp;ueniû itcrû admonit* ex itincre ad matrein propinquas cius ad la«ûnbsp;Mcrtitucaluo fortefoluta, ca raorbicxcufationc vfus ibifubffitit. Inicrca c“ fi
-ocr page 461-Liber Dec. fcptnnus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foI.zoS*
*5 quidam eum inuifêrcnr^ rumor ftatim diffufus eft, ibi eum hæftfle.vt Reginam,» s ^barlæumrcdeuntesEdimburgû inîerciperet. Equités paflinxiunißi eum ncir.t«nbsp;jgt;emarmatum confpexiftent, tarnen Regina tanta ctlcritatc , ac tarn trepiJc iteril-•üdconfecitj velutcertoimminentepciitulo* Nuptijs iaminftantibiis, vtaii-^uaconfenfuspublicifpeciesad Kcginf voluntatemaccederet, conuocaturSter-**nuiin magna parsprocerum: led hi prfCipuc,quos aut libenter confenluros, aut re:*nbsp;Pügnarcnonaufuroscredebant. Ex ijsin confilium adhibirismultiaftcnfcrunc,nbsp;Jüodoncquid inreligionis doärina publicerecepta innouaretur.-plurimicitra vl'nbsp;^Witiexceptionein quodRcginç gratumforeexiftimabant, adid fcntentiasacco*nbsp;¦^dabant. Vnus Andreas SruartusOchiltriuspalam piofcflüs eftje nunquainnbsp;’llenfurum, vt PapanæfaôlionisRexairumcretur. Morauius quidem alienus ànbsp;non erat,(vt qui in primis auCtor crar iuuenis ex Anglia euocandi) led vide-^3tquantismotibusea res initium datura eftèt, fi non affentientcAnlga conficrcc*nbsp;ƒ llicebatui etiani lecuracuruni,vt volcnte,atquc audore Angla omniairäfigcren-•'b 1Î modoreligionicaucretur. Sed cum videret in illoconucntu nullumlibcrönbsp;^nfendilocum futurum, maluitabelle, quam lententiain dicere fibi fortaffe ex«nbsp;j^'**w]em, amp; in publicum inutilem. lactabatur eriam vulgo illa quarftio, poffétncnbsp;^ginadefundo marito,quem vellet almm ex aninü fententiavirum fumcrc : alijsnbsp;^ientibus Régine ex morte viri cam libertatera nó negandam,quæ plcbaris quolt;nbsp;’n conceditur.-alijs cótra affirmantibus in regnorum hæredibus diuerfum ius cfle,nbsp;Wvna opera amp; virum fibi furncrent, amp;; popuio Regem dartnt: moltoqucae«nbsp;^•useffe, vtpopulus vni puell^ maritum, quam puella Regem vniucifiscligcret.
Anglialegatus,qui oftcnderetjReginam Anglia?,qu«in ^[‘’iconbnguinitatisgradu manquecótingcret,mirari,quód rem tantamnbsp;jjj^^f'^nçquelecum communicarent : quiquc magnoyreiepctcrct, vtinterpouta^***'^ *nbsp;fadiligentius rem expenderent/ortaffe non fine vtriufqucregni emolumento.nbsp;j^^^legatione cùmnihil actum effet, ftatiniiecutacftalia, NicolausThrogmor-
K d eques nomine Rcginæ Anglorum Ltuinianum, amp;filiumeiusmonuitiilcct nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ö*'“,quot;**
j^îlj dieiucomincatum habere : eumque diem iam præteriffc , Dornum itaquc^“^'** *•quot;)’ rcdireiubct, nififcmultaiiexilio, bonaque in fifcumrcdigimallenn Illi nihilnbsp;b^^ninûnationererardati in fententia perftiterunt. Interca Regina cum connu-L ^illud nimium difpat videretur, fi nuper maximi Regisvxor,ipfarcgni illuftrisnbsp;adolefcenti priuato,nullisinfigniortbushonorum litulisclaro nuberct, edi-publico præconiopromulgauit,in quo Darla?usDux Rothefaius, ac Roffiat
(ju äppellatur. Pra?tcrcaad rem accclerandam vrgebant maleficarum ex vtro-nuptiæcitrafinem lulij menfis cÔficcrcntur,multi t ƒ r»
paffimdc morteReginç Anglorum diuul« iptuSjintra quem moreretur: quç prjdidio non tam diuinatioquot;nbsp;Hçp’ ciuium coniurationem dcnunciarc videbatur. Erat amp; illa feftinandinbsp;quôd fuosauunculosa nuptijsillisauerfosnondubinbsp;Pcç ’ 8*^^5^’‘’^®^^^^’^g’”’^^*’^*^*’P^rgt;^’'^^^^æc^u^t)at,ncquodabiIlis,quodrépro-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ p
*ben ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obijcerctur. Nam cumfccretum illud decrcrû
Chriftianorum ditionéfurcitando,amp;puraChriftidodn-f.idû,eique Dux Gufius imperator deftinat*fpes improbas, * ^odicas alerci, isftatuitpcr fororisfiliâita domefticis tumultib* pcrturbarcnbsp;Sritanniam
-ocr page 462-Rerum Scotîcarum
Britannîam ^vt nulloauxilio tranfmarinos amicos iuuare pofTent. Scd Dau’^^’ qui turn apud Reginam plurimum potcrat, contcndcntccxvfu rci Chriftiannbsp;nuptias casfuturas.-quôdjdcnric’ Darlæus,amp; pater eiusfcâç papanæacerrimic''^nbsp;afrertores,amp; in vtroquercgno gratiofî,clarifquefamilijsinnexi,multifqucclid’rf *nbsp;lubnixi.Res diu agitara tandem impulfa cft.Is^cumfi nuptiæ coircntjCÔfcntienDnbsp;Regina Angliæ, amp;nobilitateScotica, duo fuis rationibusaduerfavidebat. Pr*®nbsp;in eisconfîciendis nullam fuam foregratiam : deinde religionis incolumißf*^^nbsp;tumiri, Sinvero Regina le ad confiliumTridentinufti adiungerctjpfcfib*“®nbsp;resjfàcerdotiajfine modo pecuniam,finc armulo potentiam promittebat.nbsp;nia moliendo tandem pcrfecit,vt nuptiæ pr^cipitarentur Scotis non fatisnbsp;glis vehementer înfenfis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CVILR.
OyARTO Calendas AuguftiHcnricus StuartusMariait' artam vxorc ducit; fadoque fîlentioacclamatum cft precante mukitudinc,vt P jnbsp;pereomniafuccederentHenrico , amp;MariæScotorumRegibus : ^cpofti’^inbsp;dimborgi ijdem Reges prçconio pronunciantur t ïd faôlum non modonbsp;tem, fedvülgus quoque grauifllme ofFenderat : necdecrant, qui indignâ^nbsp;rem peflîmi exempli fa darn. Quid enim attineretconcilium de Rege creanonbsp;gere,cuius nunquamfcntétiamroges?nullainrcaudoritatcvrarislt;in Senai*^nbsp;ptæconemfupponij quiproSenatusconfultopræconium reciter.nbsp;confultationemiam effe, fedquomodo Scotityranniden?ferrepofi'cnrnbsp;Eamfufpicionéauxit procerumabfentiûdefidcrium. Abcrantenim nobilii^^nbsp;principes lacobusDuxCaflcllerotij, Gilcfpicus Argatheliæjacobus Mot^’^’nbsp;Icxâder Glécarniæ,Andreas Rothufiæ Comités, complurclquealijfpiennbsp;ris, amp; opib clan. Ad cosfœculcsmi(Ii,cû no paruiïïcnc, exilio multatijinnbsp;lia maior pars fcccHcre. Inimici eorum in aulam reuocati. Itarebusnbsp;tum fatis vidcbatur,aducrfus rebel les comparatis,Reges quatuor millibiis‘'°.j5vn'nbsp;Glafcuam venerunt. Rebelles Pafletife continebant. Ibi pro partiumnbsp;riæ confultationcs fucrunt. Reges miflb fœciali arcena Hamiltoniatn jil'nbsp;tunt, acreinfedareuerfoadpraflium feexpediunt. Alterafadiofecuni’Pnbsp;^corsvarijsfentcntijs difirahebatur. Hanjiltqni]yqui in illis locisnbsp;•* bantopes, nullam pacisfirmamconditionem efleaflerebantjnifi
Illisenim incolumibus nihil aliud fperandum, quatn noua bella,nouas paccmfimulatam aperto bello magis periculofam.Priuatorum iniurias Xnbsp;rumtædtodeponi, ffpcmagniscmolumcntiscompcnfari. Regum inint |)linbsp;la morteextingui. Morauius, amp;GIencarnius, quiintelligebantcosU^’ «nbsp;cumemolumentum,fed priuatas opes fpedare (vt qui Regina extin(51^nbsp;hæredes effent) amp; à cæde, amp;ab Hamiltonij imperio (quod dudeR gt;nbsp;rum non ita pridem fcnferant)iuxta abhorrebant, mitiora confilia pfob^nbsp;Diffenfionem cnim effe ciuilem, amp; adhuc incrucntam,in qua haólenusnbsp;fed fététijs effet certatumream fi fieri poffcr,höncftis conditionibus eflênbsp;Ad hfcConfilia non defuturos in Regijs caftris, qui amp; paccm eupient^S pytiif*'nbsp;auditent : amp; incolumitatem tucri armis ncccflàrijs conantibus noneffent j jnbsp;Reges autem per adolefcentiam fortaffe minus profpiccrc : nondumnbsp;cafle, quæadlabcfaâationcm flatus publicipcrtincrcnt,fiqua vitianbsp;priuatidcdccorislabemfâciant,eanonmorteaboleri, fedIcuioribus.nbsp;rarioportere. Sc enimmcminifrcobfcruaiû,amp; pofteris ad iinitationé
-ocr page 463-Liber Dcc. fèptîmus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f oî. 2ögt;
^fftaeatenus ferrent, modo ne pcrnicicm publicam fêcum traîicrehr. Hæc fente» ^acùm pluribus pJacuifïctjCæteri Hamiltonij præter lacobum gcnns pnncipemnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
“gt;lt;^uicfcenduin rtatucrunt. Illecnim fcdecim equitibus conutatus cum proccri» “^srcmanfit. Hi cum ira cxtenuatis viribus jnfirmiores cflcnt,quam vt vel congrenbsp;®ipoflct,veladfuas quifque vires pcnetiare,tcmporibus obftcutiea noâe Hamilnbsp;(onium venêrerpoftridietdimburgumprofcéti, vtibi belli gerendi coniilium îni-(^ntjcum Si arx vrbi imniinensalfiduè in eos iacularetur,ntc amici è regionibus lônbsp;?(oquis tam celeritcr,quam rcspofcebat,conuenircpoHent, amp; Reges propevefti-^ë'jseoruminhærentes aduentare dicerentur,multuro rogante^acpollictnrcIoannCnbsp;^3xuallio Hasrefiano Drumfrifium verfus iter ingrediuntur, Reges retro Glaf-fuarnreucrfiLeuinja? Comitcm vicarium in regionibus ad occidentcm hibcrnuninbsp;‘pcâantibus conllituunt . Ipfi Stcrlinum, ac inde in mediam Fifam progreffiinbsp;Oobilicrum maiorem partem iurarecogunt, fi quis ab Anglia motus armorum in-^’^neret,fidelem operam fe nauaturos.nbsp;nbsp;nbsp;Reliquos pecunia, aut relegatione mul»
Bona rcbcllium, qui in Angliam finitiniam feceflerant ficubi cempare-(((ot, diripiunt. Conuentus iuridicos indidiuos per omnes regiones denunci« , ad anquirendiim de rcliquijs coniuraiionis. Ad p.Odiob.cxercitus Edimbur*nbsp;§oeduâus Drumfrifium verfusitercapelfit.nbsp;nbsp;nbsp;Mâxuâlliïïs‘,qûîad cum dicmftu*
faâionis Regibus aduerlantis præ le tulerat, tempus ad fuas res agendas ad-'ctlïeratus, vclutfupplex pro partibus obuiam eft progrefiTus , Cum eis de parts P^irimonij loceriiui, quam vehementer cupiebat, loquitur. ^Eahomoirapi*nbsp;amp;confilio, manuquepromptusfacileimpetrata,ad rebelles redit. OftendiCnbsp;^•nilinle opistfle, proinfibiconlulant. Angliam elle propinquam:fieô fecc-^’^ntjfc rebus compofitis mox fecuturum , fuafque omnes fortunas cum eis con*nbsp;’onóiurum. A Morauio interim mille libras expenla; in ftipendia militum nomi*nbsp;(’^extorfit. Hancpccuniam in équités expenlamferebat. luirusenirn paucasequi«nbsp;(omturmas conducere, fuosminifiros domefticos pro mcrcenarijs oftentabat,nbsp;^ogesaduentu fuo,amp; acceffione Herefiani ad fuas partes,territis inimicis,acomni-.^circum circa pro arbitrioconftitutis, ducibufque partium expulfis, amp; cçterisnbsp;forumpcriculicuentum intends circa fincmOâob .Edimburgumrcdicre. lanbsp;^ootiavlqueadinitiumverisrestranquillpfuere. Conuentusordinumtotiusregiylt;5ynbsp;’’‘promulgatuscratinmcnîên,Marnum,vtbonacxulumpublicarentur,amp;nominanbsp;'(^albo nobilium eraderentur, acinfignalacerarentur, quorum nihil abfque ceo*nbsp;((fntuspubiici decrcto Regibus licet. Interca Dauidaulamprincipibus proccrußlnbsp;''âfuamnaâus,quô luam in.moderatam porcntiæfpcmccnnrmaret, Reginam im*nbsp;PoUntibus confilijs armabat aflîduc hortando,vt fadionum principes ferro coerce-
Paucis è medio fublatis,cætcros nihil aufuros. Sed ftipatores Regin5e,quôd foti^cnereefltnt in cædcm nobilitatis nefariam non facileconlênfuros putabat»nbsp;igitur loco deitdiSjtô lotis viribus incubuit, vtexteri (qued fere on nis tyrannbsp;J^diseflcfolei initium) ad euftodiam eligercntur. Prinrnm initâa mentio dcnbsp;^fimanisarceflcndisiquod canatiofumma fideerga dominos fucrit. Verum Da-’Qrefecum diligentiusexpenfà, commodiusfuisrationibuscftratus, vtitaliadnbsp;/(^unusadhibtrcntur. Pnmum quod homines eiufdégentismagisinfua potel^nbsp;^füturoscredcrct : deinde quod nulla religione imhuti ad res lurbandas apùo*nbsp;(^s vidercntur : viquos cirraomncdifcrimen aquijatquciRiquiadquoduis facin'nbsp;“dleimpcllipofîé atbitrarctur. Pratcrea homines egeni,amp; facinorcfifub tyraibnbsp;j»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oisnaC
V
-ocr page 464-15'^
quot;' Rerum Scoticarum
/•**
0 ft t-H 1
Eis natijamp;educati, bellis nefaiijs affueti, amp; cui procul domo in Britannia rtim baberene, adres nouas magisvidcbancundonti. IgiturpaulatinicFb®'nbsp;driajalijfque continentis regionibus milites vagi accerfiricoepti : fed prope fingo^nbsp;amp; pcrinteruall3,neearcs agivideretur . Horum aliqucm otfendcre,quam 'nbsp;nam ipfam crat periculofius. C£^riim,vt^ud Reginam crefccbat indicsnbsp;uidis auâoritas, potentia, ira Rck quotlmc apud eam vilior fiebat. Naß»nbsp;infaciundis nuptijs Regina? præceps fucrat temeritas, ira repente fccuta cft ?ƒnbsp;nitentia,amp; mutata? voluntatis non obfcura indicia. Cum cnim a nuptijs ftatiinbtjfnbsp;publico confenfu publicc prçconis voce Kcgeni pronuncialfec, èc poftea i»nbsp;plomatisoblcruatum ad id tempusfuiifct, vt Regis , Si Rcginæ nomen expr‘nbsp;mcrctur, nonmulto póft vtroque nomine feruato mutatus tantum ordonbsp;Régine nomen prius, Regis poftcriusfcribcretur. Tandem Regina, vtomni|gt;^nbsp;tificandi poteftate fpoliarec maricumxaufata cft per cius abfcntiam,dum venatio^nbsp;bus, amp;aucupijs cftet occupatus multa aut non fuo tempore fieri, aut onifl*nbsp;prjctermitti: commodius fore, vt ipfa pro ambobus fubferiberetrhae ration^nbsp;pici pofte, vt amp; ilk fuis voluptatibusfrucrctur, amp; publicasncccflitatcsciusabnbsp;tianon morarctur. Id cum ille, vt qui nulla in re eam offenderc voleb^^ ’nbsp;bonam partem accepiftet, primuni k-uibus de caufisablegatur : vt proculnbsp;lio, amp; negotiorum publicorum confcientia abelfet, amp; omnium bcncficiofnbsp;gratia ad folam Reginam redundaret •. ita cnim fecum rationem inibat,nbsp;cuius necamicitiacuiquam eftcc fruóluofa, nec ira fórmidabilis,paulatim •nbsp;.temptuna omnium vcoturum. Jôauid.ctîinn,qiiô_rçs indignior clTct, cifub* *nbsp;’ tur, qui ferreo typo diplomata quædam pro Rege fignarct. Ilk hac ,nbsp;ni cura publicaexutus, ctiam ne moleftus rerum fecretarum arbiter cftet,*nbsp;penimaPcbliumdctrufuseft, exiguoadmodum, atque intra priuatorun’^nbsp;plurium dignitatem comitatuin prçdam vcTius,quam aucupium . EifdeP*dinbsp;tanta vis niuis c cœlo decidit, vt in locis non admodum copiofis,amp;nbsp;cinio infeftis homo feroper in aula cdiicatus, amp; viâui liberaliori aftuctusoP^yjjctnbsp;neceftàriarum pœnuriam pcriculum adiffet, nifi cafus eb Orcadenfemnbsp;Epifeopum. Islocorumgnarus, vini nonnihil, atqae aliorum comeaW^ jjj-fuum vfum attukrat. Nec hac rationc tantum Regina Dauidem è fuf jjho'nbsp;lis latcbris producerc, amp; oftentare populo contenta aliam viam cumnbsp;' note domcftico cft commenta, Chm ïam antea Regina per aliquot
plitfcs admenfâ fuâadhiberet^vtin multitudintffaltélocusDauidiminusi^ u(i} lus cftcf. hacpopularitaiis fpecie rata cft fore, vt infolentia fpcdaculi con Si”!'nbsp;multxtudmc, amp;quoiidiana confuetudrne paululum Icuaretur,nbsp;minum fenfim aflüefcerent, vt quiduis pati pofl’ent. Tandcnrdl^^^erucn^^’^yßiinbsp;viillccumvno, atquealtcroquotidianusconuiâorelTct. Vt autemloci3‘’’jiiiPnbsp;fadiquadam ex parte minucrctinuidiam,nonnunquam in ccllulaexiguajif’^^gd**nbsp;apud ipfum Dauidem cpulæapparabantur. Scdhxcinuidiæminuend^gt;^^nbsp;înfamiam augebant, fufpicionesakbant, amp; finiftris fermonibus materiƒP’ jjJxnbsp;ditabant. Acceftit ad hominum iam in peius procliucs cogitationesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
quôd ftipelkóhli, cultu corporis, equorum amp; généré, amp;numcrolongC*Y^j^'f fuperabat. Qii? res e'o videbatur indignior, qubd non facicm honeftabab 'nbsp;cies culturn deftruebat. Igitur Regina cum naturæ vitia non poflèt «ncPnbsp;tiitijs, amp; honoribus çumulandis in fupreraura ordinero cum nititur
-ocr page 465-Liber Dec. feptiinus* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. i
''^feendi hurailitatcm, amp; corporis vitia fortuit» claritatis obtentu tcgàt s cütii ob ’i*3,tuiTi maxime vtius fuffragij in conuentu publico naftusjid confilium ad Régi-*’^nijtuin circumagcrcpofTet. Sed cuin pergraduseffet promouendus, neinops^nbsp;^nierccnarius lenaforviderctur,primus in agrum Edimburgo vicinum impetus eft
MaluilliumScotivocant. Dominus agri,amp; dominifocerjalijque quipluri-^ütnapudeumpoterant, amici conuocantur. Cüm domino agri agit Regina , vt Ptaîdiocederet:cuinfocero,amp; amicis,vtid domino perfuaderent. Sed cum patumnbsp;^Itntentia res proccderct,R egina eam repulfam in fuamcontumeliam interpréta-ptur:amp;quod magis erat exitiale,Dauid id molefte tulit. Vulgus (ncque enim ob*nbsp;‘Mte hæc agitabantur) præfcntia deplorare^peiora indies ominari,fi ad egeni nebiinbsp;‘onislibiciinem homines antiqua nobilitate,amp; faina illuftres maiorum fedibusex-’^uderétur. Multi ctiâefeniorib* memoria rcpetebât,amp; fermonibus celebrabant idnbsp;Cochcranus,Regis frarre perlummû fccl*occifo,è lacomo Comes Mar-f’æladus belli ciuili 3 ea excitauit incédia.quae morte Regis, amp; pene regni interitunbsp;'*!^treftinâa.Hæccum palam fièrent,multoquc pluraclâdcrtinüsrumor(vtinrcb*nbsp;^gt;nus hontftisfieri lolet) muflàret; Rex tamencertus,nifireexploratancmini create,accepte Dauidem cubiculum Reginæ ingreffum,ipfead oftiolura,cuius clauSnbsp;penes iemper habebat, accelfit, ac præter morem interius oppcffulatum inuenittnbsp;^'•'Hpulfanti nemo refpondcrct^ingenté irarum mole animo coquens, notîlé cantnbsp;’oP’^opcinforancegit.Ex illopaucisèdomcftictóadhibitisfpauciscnim fidcbat,vtquinbsp;a Regina corruptosjamp; ladorû omnium,didorumq^exploratores fibi apponbsp;’'osfGirct)dcDauidc tollende eonfultar. Illiconfiliûquidé probabant,fed rei ger^nbsp;^ tationé nonfatisexpediebant.Eacôfultatio aliquot dies tenuit.Alij minifiriex-j^^*d confilium eranr,id quodeiat fufpicati æultis prodeuntibusindieijsfjdr.ina4nbsp;, ^SJnâdeferunt,arquc eam in rê præfcntc fe polliccnrur duduros. Nccin co fefelnbsp;ƒ.übfcruatoenim reporechm exclufîsalijs Rexfolos,quib*fidcbat,miniflrosnbsp;habcrctjR egina velut per cubiculum cius adfuum tranfiiura, Regem cum cdnbsp;^’isarcanorum opprcffit 4 Et in cum acerbe inueda domcfticis eius grauiter inter*nbsp;^’’aiafiuftracosconfultare,leomncs machinationeseorum kirc, amp; temediuin ianbsp;quot;^‘^porcadhibituram.Cùm in coilaiu res effet,Rex doloremfuum cum pâtre co-^'^fticat* Maiorum præfentium vnus eisvidetur exitus, fi ea pars nobilitatis,quaânbsp;deratreconciliari,amp;quæaberaf,reuocaripofîct. Sed ad id feftinationc opus crat^nbsp;^^od iatn dies effet propinquus.quo die Regina proceres abfcntes damnarc decre-^’’at. Ea enim de caufaconuentum illum indixerat,Fraacorum,amp; Anglorum le*nbsp;t’^tstnubt m depretâtibus: vtqui Icircnt nihil tam feueraanimaducrfîoncdignuninbsp;etiam feeuturum prapceperantpcriculum.Eifdemdic*nbsp;liter» longiffimæ ab Angliæ Regina vénérant: in quib’mult3bencuolc,amp;pru*nbsp;'’ter de prçlcnti rerum in Scotia ftatu differebat:leuiterque, arqueciiamamâtçrnbsp;moderationem reuocabat. Eas^quia proceres veniffenbsp;h ^ant,ncq; dubitabat quifquam, qua derc crant fcriptae, ciuilioris anin^iaffcótönbsp;j^’^^^fg-icosfimulanscompluribüsadhibitislegerecoeperat. Cùm in raedio^''y-- / f -câpalâ admonuitjfatislcdum cffe:atquc fubfiftereiuffitiid eius.fadônbsp;iiu® *nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’’°““ omnibuseft vifum:quippcqui nonignorarcnt,lt;luâ
_pPna(cp!ftunquc ergaeam fefe gcrcret:atque interdumacriusrçprcbcndercii ^’ttimaiitus auderet. Per cos dies in conuentu publico de çayfacxulumacritctnbsp;Pütabâtur:alijs vi Regin« gratifîcarcntur,poenam pcrdoellionisdcccrncnt^bwij
-ocr page 466-Rerum Scoricarum
«lijs contendcntibus nihil adhuc fuiffe pcrpetiatuni, quod tam feuere plcâetct^' Dauidintcreafingulos circumibatjaniinolquc pcrtentabat,quid deablcntibus«nbsp;creturus quifque eflet^ fi arcliquoconuentu cProboulosJlcgcrctur : nee dubiwi’* /nbsp;Ollendcrc aperteReginam veile cos conderanan.-quiiccus tccerif,frullra nitid^Fnbsp;qjmalaingratiamapudprincipeminituruin. Ha.’cagebatpartimjVtiiifinniorc5'P ’nbsp;amp; metu turbaret: pariim vt finniores c numero iuditum Itlcdorum 'nbsp;Saltern vtmaior pars ex co numero effet,qui omnia Rcginæaffcntarcntur. Han*-fummaimprobitare hominisobfcuri potentiara cum plærique timerent,nbsp;diffentjRexcxpatrisfcntétu lacobum Duglaffiuin,amp; Patricium LindefiuiUj^Kc^nbsp;patris, alterü matris propinquû accerfit. Hiréconferunrcû Patricio Ruucnovit“’^nbsp;manUjôfconfilio prompto:fedquidiutu»nomorboitadebilitatusfuerat,vtpY,nbsp;quot menfes de lcdo non confnrgcret. Ei inter paucos de re tanta fideshabitaj^ .jnbsp;cura ob fuinmam prudcntiam,tum quôd liberi crus effent Regis çonlobrini.Ab •nbsp;Rex admonirus,quantum temporibus proximis enaffet,qui propinquorunij^^.jjjnbsp;corum præcipuos in gratiamnequiflimincbulonis non modo paffus cÏÏctnbsp;led ipfe propemodum fuainanu extruferit, illumqueterrf blium itacxtuliP'^bnbsp;ipfe iara ab co contcmncrctur. M ulta prætcrea cum eo de ftatu publico coH^^nbsp;effecerunr,vi facile culpam agnofeeret,amp; fe affirmarciin pofterum nihibnifiofnbsp;biliratisconfenlugcfturum. Ac homines multo rcrum vfucruditi, nonnbsp;ratiadolcfcenris vxorij ætati credere, ne quando blandicij s illcôtus cum certs Pnbsp;cieipforumpaélainficiarctur:capita,in quæ confenfum erar,fcripta ci exhibut^t
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quibus libenter , atqucctiam cupide omnibus lublcripfit . Ea autem efSf'f’.jj
t-xJ pv /2,''X-£iö
religione ffabilicnda,vticautumeratinReginf reditu in Scoiiara. Dcrcdu^^i Ciuibusnupcrpulfis,quibus|^tria non facile curcrepoÏÏcr. De cede DauiHiS'nbsp;faluo neque Rex dignitatem,neque nobilitas incolumitatcm tuen poffet.nbsp;niumchirographoconfirmatis,Rcgcque ca?disaudorcmlcprofitentc,nbsp;deranationemproccrum abfentiumprçuenircntïturanemoraconfiliurnp***^nbsp;ffHcw’ïttjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erct,ftatimfacinus aggredivifum eft. Im^chm Regmain cellula anguftaccep^^^,
Hv 'ey nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adhibitis de more ad menfam Dauidê^STÜomitis ArgatEcIix vxorc,pauciq^f
rainiftiiflocusenim non multos capicbat)lacob’DuglaffusMortonij^^f Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cummagnofamilianumnuméroincxtimocubiculoambulabat.Inarea
* ^clientibus,amp;amicorumfidiflîmisobfcruarciuflîerant,amp; tumultuSjfiquiot^ '•*»'~J2^‘’Compcfcere. Rcxcfuo cubiculo,quodinfraReginamerat,perlcalasangrgt;^%iit 'nbsp;cifblipatcb3nt,afccndit:fcqucbatur PatriciusRuucnusarmatus cumqust^t’nbsp;»«l**fl »lt;/gt;*»qyjnqucadfummum comitibus. Iis in ccnam,vbicœnabaturingreffs,lt;^'jJ’^jiU'nbsp;Icnsrcrutnfaciès Reginamnonnihilcoramouifet, RuuenumlqualidumA pCi*nbsp;turno morbo macilentum,amp;: tamen aimatuio alpiciens, ecquid quot;ei non.^^“nbsp;curaftatur. Nam quiadcrant,c febrcdelirare,acfuiparumcôpotcm cffeçreônbsp;IIlc Dauidcmfurgere,^prodirc iubet.-cum cnim in quo fedeoat,locum erf®nbsp;decorum, Regina ftatîira affurgit,amp;corporis obieâu aducrfusvenientescu^j-tegît.Rexcam complex us ,bono animo elle i uber. N ih il cnim effe,quodnbsp;tcticîcdcmvniusncbulonis dccrctam elle. Dauid primum in proximurii;
in extîinum cubiculum percr3lt;5tus;ibiabijs,qui cura DuglaÆo prxftolabapt^^^/f risvulneribusconfoditur? idque prçicr omnium,qui in cædem eius confprj.^(^'nbsp;voluntaîcm; qoieum publice ftrangulandum,populoque,cuigratiff3munr pi,nbsp;chant,id fpcâaculum prabçrc deftinabanç,. Conftans fama cft,eum anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
-ocr page 467-r Liber Dec, feptiinus.
quot;WJcetäGallofacrificuIo .quimagicæurtisnüimperftusvu!gohabébatur,nonfémU ^dtnonitum,vt rc confcàa fealiô tranficrret.amp;potcntioruin odiOjÇuj par non cfîèr,nbsp;^cJiibtrahe;er.Refpondif,5cotos m.agis minaces,qnam pugnacc^eflci Irçrum «idcnbsp;Pîucisanteeædcm dieb’ admonitus,v.t anotho fibj cajuercp.Noth,uiï)întHhfe viuonbsp;’¦i Scotia cam poîcntiam non habiturutn,vt fibi tim.endus eHctjcfpondir, A Mora-^'oenimpcriculumfibtdcnunciari putabat. Verura.4ilt;3ione iilia 4ïue ekpleta^fiuenbsp;^^ufa^piimura ci vuJnusa Georgia DuglajTio Çomitis Anguïîc^norbofuitüUturD:nbsp;poftid,vtquifqucprtgt;xiine ftctcrar,princcpsf)ericbatjVcldö:!on fuóiiDdulgensgt; vclnbsp;’’Jpublicæ vindiâæ focietatéafcribijcijpiens, Ad bfCtumultuiôjtoiis ædibusoc®,nbsp;Comités Huntilpç, AthoJiâîjamp;Bothuelij,qui in diucrfapalatij pârtccœnabantgt;.CiJinnbsp;Pî'orumpere vellent,ab ijSjqiii in areaadferuabanr^intraoænacnîafua finenoxafuncnbsp;^‘^hibiti. RuuenusèccllacgrcfrusincubicultimRçginæcùmyiribus ad ftanâuninbsp;poil iiitficientibus re{cdiflbt,acbibcre.petijRcx, Regina verbis,quxfeccnsdolor,Senbsp;bfaat vero horuiur,vtin.rcgno gerédo. nobil«aje,cums mtereffet omnia falua clic,nbsp;^onpjîat, potius, quâ ncbuloncs vagosj qui nullùm fuæ fidci pignus dare poflent.nbsp;lt;}^.ppeq;a?KCinrkncçinïamaquicquamhabcra,;quodp^^
paucos,qui ad vigil'ias agendas retenti fuerant. Poftridic mane procercs ab rcucrfi. Primû omnium in prçtoriovrbis iudiciofe fißünt ad dicendâ caufsnbsp;Nam is dies ad id præflitutus crat,vbi nemo ex aduerfo apparuit,publiée te-pb q vbd non per ipfos ftetiffet, quo minus legitimo iudicio fe committerent. innbsp;^'^^pitiaquifquc fua difeeflerunt. R egina fratre acccrfito, amp; cum eofaris diu collo-fecitfê poft id in proccrum poteftate futuram,ac laxiore euftodia habita
’’oft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;forestemplipropinqiufcpultumeratjcurauitde
ho nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcpulchro proximi Regis,amp;liberorum eins collocandû.
^^itn fk - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paucaimprobum finiftris fermonibus locum prybuit.Quain
‘nvlterioremadulteiij confcflîonem cxpelt;ftarent,qu'amvtillum terr^ filiumnul-
'• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ¦ P^crum Scocicaruin
' lishoneftis flu3ijs,nulla in publicum opera impcnfâ infîgnem patri,ac fratrib*,lt;1*''^ h fj.MAnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potuit honorefupremo æquarctjôr quod peneinuidiofius cratjhominéfpi’f'j“
ƒ'?’U««,».*- »v^iZà nbsp;nbsp;propcin MagdalenfValefifpauloanteRcginæamplexus darct. Mariro
comminari,obliquis diâisaJkidcre,operamquedarejVt omnem ci auâoriwt^’^ ƒ pud omn’cs detrahcret,amp; quàm poteratcontemptiflîmum redderet. His feredi^j’nbsp;quæftio de czdcDaindis accrbifTime exercita fuit.Muki ex ijs, qui côfcijnbsp;alij aliorelegathplures pecunia multati.Nonnuin,fcd fere inlontes,arque adeoif
' ri fupplicioaffcéli . Nam principesfaâionisalij in Anglia,alij in montanis^f®^ : nim regionibusdclttuerunt. Magiftraius,amp;muncrumpublicorum procuration
Nuk,
à tv»U X» f.«(,Hi^» ji e.'
• omnibus,quos vcl paulum attigcratfufpitioadempti,amp; corum inimicis tradithP 'f prfconcm edidum (nccin tanta mœfticiapublicafine rifu) ne quis discretnbsp;¦' - Regem aut participem, autconfeium Dauidicæ cædis fuiflè»
¦ rcrum perturbatione poft Id. Apriles paulum fedata^Coraites gathcliæ, ac Morauiæingratiam rcctpti ; ipfanonmultonbsp;poft appropinquante puerperij tempore,in arcemnbsp;' dimburgenfem fcceflît: atquc decimonono dienbsp;lunijpaulopofthoramnonamfquino-âialem filium peperitjCui pofteanbsp;lacobo Sexto nomen fuit»
1 |
(V) . J | ||
¦ 1 ¦ |
¦ ' | ||
’ f |
* * *^* * * * * , | ||
/»• * * » » *r» i ? * *nbsp;nbsp;nbsp;-H* 1 | |||
- |
J |
r;v/gt; | |
lt;V) | |||
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• |
t | ||
¦ - - |
* |
¦- -np. 1 ¦ | |
’ 'i (.•’'-I.' | |||
;¦ | |||
¦ . ¦ r quot;ï r |
’ * r ¦ |
¦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;./i'; ¦ ? | |
' ! . •¦ ¦ ¦ |
; - - - . *» | ||
t |
f^RERVM SCQTICA
RVM HISTORIA
AuAorc
«ÇGEORGIO BVCHANANO
SCOTO.
¦ J
lt;^LÏBER DECIMVSÖCTAVVè;
TTf^TNT A '^ARTV LEVATA, ctß
V-J J. L\| jTjL aliosomncsfatiscoinitcr,vtin publica gratulatione acciperct,tarnen quoties Regem vifendinbsp;caufa adeHenunciabatur,amp;ipfa,amp; comités vu(tuni,fermonc-queitacomponebant,vtnihilmagis timereviderentur, quamnbsp;neRexnonintelligcrct fefaftidio,aducntuin,confpeótuntque .nbsp;fuumomnibus ingratumciTe. Contra vero Botliuelius omnianbsp;lujnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vnuspoterat:vnusncgotiisomnib*prarer«at: adcoqueRegina
’’eanimi propenfionem intcliigi volcbat.vt fi quid ab ea petendum forer, î(fçj^4^æquam,nifi per ilium impetrarer. Ac velut vcrercrur,ne fäuoris obkurusnbsp;*4Wodam die cum vno,amp;altcro comité fummomanc ad portum , quem no-'^^^^nMcfcenditjCundifquc infeijsquö propcrarcqnauiculam ibi pr^paratam
* ^rnaucrantautem cam Gulielmus,amp; Edmondus Blacateri,Eduardus Thomas Diefonusomnes Bothuelij clicntcs,amp; notæ tapacitatis pinbsp;fç** Hoc igiturcomitatu latronumcum fummaomnium bonorum admirationsnbsp;H^j^?^*commifit,ncniinc,necxhoneftioribusrviniftrisa{rumpto.Tn Alloa vero Conbsp;**gt;îi ftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nauis appulit,per aliquot dies itafe gtflit,vt non modo Regie
etiammodeftiæoblitaviderctun Rexaudito Reginç neü-^tn^^^^’^’^'^f^Ujterraquatum potuit,cftconfccutus,cafpc,amp; confilioj vtvna elfer, ^^iitua coniugalium officiorum communicatione frucretur. Sed is,tanquam mo-li]'SVoluptatuminterpellator,vi'xpaucis horis,dum miniftri cibo,amp;quieteleficerenbsp;paucos dicSjVbi Edimburgu redbnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-,
''’Uin • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;palatiûjîed in propinquam priuati hominis do
diuertit.lllincin aliam tranfijtjvbi conucntusannuus,queScac^« Wnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habebaturjoon iam(vt crcditur)ædium laxiratc,amp; horioriim, qui
propinquodiuerfabatur Dauid Came-’gt;esr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hiens,cuîuspofticûeraihorrisRegina; vicinumtquaBothuclr*,quo-
'iiic ,']^’5^*^^’^®’^^2’^^^HntereaRexcum nullum gtatiælocumapud vxorcob« ablcgctur: ac laepius tetato Reginæ animo cum nulla obfernbsp;officijs alfcqui poffer, vt ad priftina confuctudineadmitrerctuf,Ster-‘nbsp;*^y?winlolitudincra ftccffit.Regina paucos poRdiesftatuitledburgum pro-
- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiij.
-ocr page 470-P^erum Scotîcarum frcirciadconucntushabendos.CircitcrinitiumOâobrisBothucliuscxpeditionf’'’ jnbsp;in Lidaliam adornat. In ca cum ncque pro loco, quem tenebat,neque faraili£rnbsp;dignitate,nequchominumexpcôlationcfegcrcret,alatrunculoignobili,quemCigt;P|^nbsp;tû,amp; nihil mctucntéfphærula plumbea pene confccerativulneratus in HercraiMg''''nbsp;arcé incerta vitæfpcdclatus cft.Id vbi R-cginar ad Borthuicum cRnunciaram,alp'nbsp;raiâtumhiemeprimum MuIrolTam,deindeIcdburgum pcruolat. Eoctficcrtilt;f^
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J.,
Bothutlij viîarumorcs pcrfcrrentur, impatiens ramen moræanimusfibi tempf'’’ rc non potuit,quin alicnoanni temporefprensviarum difficulratibus, amp;latroni''j’
infidijSjie in iter coniieeret cum cocomitatu,cuinemo paulo honeftior, vclniC*-ocris condiciouis homo fuam vitâ,amp; fortunas cômitrere änderet. Inde Icdbargo®* irercm reuerfa.fummo ftudio,amp; diligentia omnia ad Bothucliumpô trâffercndi*'^nbsp;côparat.Qribcum veniHctjCorum Cünuiâus,amp; côfuctudo parum ex vtriulqi d*»”*nbsp;tarefuir.lbiJiu.cobdiürnüSjnoâurnofquclaborçSjfîpçoccultaquadânuiiiinisP.'^^ynbsp;uidentiain morbem adcofcui!m,amp;cxitjabilem incidiCj Vt propenullafpes^^'*'
cius cuiquam fupcrefler.Rcx vbiid rcfciuit,magt;:imisitincnbus ledburguni^^ dîf.fimuIjVt Reginâ inuifercr,amp; quibuspofîet officijs fuum animum,amp; ftediü^nbsp;lificâdi teftaretur: fimulvtCquodin pciiculisgrauiiïimisficrifület)prætcritoriiPnbsp;nitentia menté fubcuntc^ad lanâiorisvitx propofitum infleâcrer. Illacontra,*’|nbsp;modo nullum placatianimiindicium præfc tulit;fed curauir,nequis venienti^’, |nbsp;gcretjfalutarctjhofpitio ei ccdcrct: vcl ad fe veniente in vnam fairem, noóiê 1
gcicijiuiuiaicijiiuipuio V1VVUVJ4.1.VV1 au ic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iii vuaiiilaiiciii uvu«- -jji
I j
thuclius’inter ciucs,amp; hofpites fingulari cultus magnificentia confpiccrctur ' j(j$ I
fjt c
rct.Vcrum cum ei fufpcdum cflctMorauij ingenium come,amp; humaMnn,cgi‘‘ j vxcrc cius,vt propere domum irct,morbumqucfimularcr,ac flatim decunibf‘‘nbsp;faitehoepixtextu perexcufationcadueifævalctudinisRcxilIinccxcludeiet^'^j-jnbsp;in co cratjVt hofpitij pœnuria difccderccogcretur, nifi quidâcx Humirrû jnbsp;pudoreimpuUusrepentinam diftedendicaufam finxilTet, acfuumhofpitin*^,nbsp;vacuum reliquiiret.PoftridicmanciufïusindcStcrlinum rccijtj qui redirasnbsp;cfl omnibusindignior,qubdcodcm prope tempore Bothucliuscxa;dibus,\br‘'j^^j.nbsp;diucrfabatur,pcroravulgiindiucrforiumRcginædclatuscft; amp;cum neurctr^j,,)nbsp;faiis firmus,illa è morboplle ê vulncrc foret,primum Calfonc,indenbsp;mox adCragmillarium(eaarx ad duo ni)lli3abEdimburgoabefl)trâfeunt,rrgt;'’’j^iflnbsp;qui toto illo itînercfpargcbârur, fccuri:cùtn interea I^ginainomniIcr.-ron^P^^jq. .nbsp;profîtcrctur,fibinullâ in pofterum viram forc,nifi a Regefoluerctur: ac,finbsp;ncnopoiTctjfcfibi manum illatura. Interhpcfæpcmcntionc dediuortioin’r^^pjji'nbsp;ncque difficile affirmabat id futurû,fublaroc medio diplomate Pont. Rlt;’-9^’^ noUnbsp;eis matrimonijaducrfuslegcs Papanascontraôlifaâafucmt.Sed cum hancr^^nbsp;perinde arque cxpcôl3ucrat,proccflùr.am vidcrct,(multis cnim è nobilitar^Pj^^^/nbsp;tibushpcagebantur) cætcrisomiflisadcædcmRegisanimum conuertit.P^“ jeSnbsp;brumam,cum legati c Gallia,amp; Anglia aducnilfentjVt in Principe bapriznnnbsp;adeflent,Regina non modopccunia,fcd opéra ctiam, amp; induftna contcndif,^ ^^,11nbsp;ihuciius inter ciucs,amp; holpites fit^ulari cultus magnificentia confpiccrdürnbsp;intcrcalcgitimuseius maritus iipfîlij facro luftrico nonmodofubfidioadi^nbsp;ncccflàrios defhtucrctur,fed in confpeâû Icgatorû prodirc vetaretur. Minii^fnbsp;ad vfusquotidianoscjattributicrant,detraôligt;:nobilitatcauiêobferuarcpte‘',jj^(.nbsp;Sed nobilitas amp; hoc,amp; fuperiorib* téporibus quâto Reginf animum inipbf^^^ ƒnbsp;erga maritum vidcbant,tâto raagis ad mïchcordiâ fleâcbantur,cumhoind‘ /, ¦nbsp;olelccnié, amp; innoxiumiot contunielij s petitum omnia ferre non modo
-ocr page 471-Liber Dec. oólauus; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f ol. 21
etiatn omnia iniuftæ iræ pîacula expcriri vidèrent, vt pene feaiîlem in modum ?'nilitcraliqucmgratiælocum apud cam tenerer. De cultu vero corporiSjColornbsp;î^pudens,amp;planefalfuscftquçntus, reieâainaurifices, phi-ygionts,cæterofqucnbsp;^^enusopificiï culpa, quam penes ipfamoinnesciïefciebant . cum contra Bonbsp;Mieexornandopljraqucfuamanuelaboraret. Legati etiam cxtcriraoniu,ncnbsp;^eo colloqucrétur, cum interea maiorem diei partem omnes in cadtm arcc tratnbsp;ƒ rent. Homoadoleicens itainhunianiter habitus, cum fc vniuerforum con-^jriptuiexpofitum, æmulum fibi ante oculos addudtum ab omnibus coli videret,nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gi^f^tiæcrat(vt quidam putantaccerfitus) fcccdcredccrcuit.
¦‘Cedenttm Reginaiolitoprofequiturodio. Vafa argentea,quibus a nuplijs ad diem vfus crat, vniuerfa fimul aufert; ac ftannea iupponit: venejm etiamnbsp;^f^difeeiTum dato,tanquam fcelere tnagis occuko,fi abiens ab aula morerctur.nbsp;j^dmalumopinione corum,qui dedcranr,fuit prxfentius. Nam antequammil-j Paflus à Stcrlino abcfl'ct,adco vehemcns dolor fimul omnes corpons partesnbsp;, vt cum facile apparerct non cafu , led fraude Humana morbum ad-^rifle.Vt vero Glafcuam vcnit,mapi£cftius vis mali fc prooidit ; liuentes eti-puftulæ tanto cum dolore , amp; totius corporis vexationc eruperunt, vt exi-«Mpe viiæ fpiritum duceret. lacobus Abrencthius homo fummafidc,amp;in-
amp; magno vfu medendi prxditus de gcncrc morbi rogatus*, llatim ve-refpondit . Acceifitus fuerat amp; Rcginæ medicus domefticus, '’tuinipla irevetuit, fimul verita, ne ciusopera çgrotus mortem cuadtret:fimulnbsp;^’pluribus veneniindicia dcprchendcrcntur. Ceremonijs baptifmi pcraólis,amp;nbsp;f '’latiniturbadilabentc.Regina folitudincm quarrens cum Bothuelio propevnonbsp;j^*'dDrumenium,amp; Tilibardinuro nobilium domosaliquotdiebus trâlàdis,circanbsp;^^'quot;rarijinuiumSterlinumredijr. Etcumquotidic fc Glafcuam ituram oftendet-cr,nbsp;^Onciumdc morte Regis expédaret, in cius rei incertum euentum filium in fuanbsp;habere decrcait.ld confilium quo minus fufpedum habeteiur,caufari cœnbsp;in qujbus puer cducabatur incommodas,quod in locis humidis,amp; prxfri-ps periculum ci a piruita clfet. Sed facile apparcbat alia de caufa, alioque animoinbsp;J^^eri,cumamp;vitia,quævitabantur mutationc loci longe raaiorain illis,quôdu-°«ur,çdjbiise{rent, vtinfolohumido, amp;paluftiifitis;amp;afole montis obiedunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
prfis. Puerigiturvixfe^ptimumætatisingreflusmenfem,afperrimahiemeEdim- ’' w/ ^jJgUmducimr.lBi cum refeitutheffet, Regem conualefcere,ac vim vencniætatisnbsp;b^rc, amp; corporis firmitate natural! fupcratam , nouum de co tolkndo confi-ç^initur: aliquot etiam c nobilitatc in confeientiam fceleris afeiti.
ütn interea ad Rcginam dclatum efict,Regem de fuga în Galliam , aut Hif-f^’v^* cogitate:eaque dcre cum Anglis,qui naucm in jftuario Glottf ftantcm ha-. ïntcolloeutum » Alij occafionem commode cblatam ccnlent, vt Regina euninbsp;|)^jjP*'«,ac fi venire abnuat,palam ferro trucidaretur. N ec deeranr,qui operam fuanbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;occulte facinuscxequiconfulunt. Omnes fcftinandum, antc-
J t([j'’^Pj3rieconualefcerct.Reginafccuradefilio,vtmaritumquoquehabcrctinpo 1 tlç^^^’H^^nquam incerto adhucdegcnerccçdis confilio,ipfa Glafcuam proficifcinbsp;!nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mcnfium fufpitionibus per frequentes, ctamiciffimcfcriptas
¦tiu'’?^''^’K^’'^t»atur)fatispcrpurgatis,fcdfadaIitericfidemdetrahcbant. Nam . . nbsp;nbsp;, rtr.»
’ aliofqucRegispattrnosinimicos
f'
‘¦bat. Qv^ïe in icnjjjjjejça effent Boihucliocuranda.Edimburgi ccmmittit.
-ocr page 472-Rerum Scoticarum
ÎS enim locus amp; ad patrandum j amp; occultandum fee lus maxime vîfus eft idonfUS; quipptr vbi in magno conuenrunobilitatiîin alium Iraniftrn,aut in mullosfp^Çnbsp;fulp cio cædis pcftei.Cùin Reginaomnia,quæ odio diflîmulando eflènt, tentaflèt)nbsp;objü:g-:tionibus,querimonijs,lameniationibus multis vitro,cûroqueperaâis,?^^ 'nbsp;tarnen animi pbcati fidem fecit . Rex nondum c morbo fàtis valîdus,nbsp;Edimburgum ad locum per Bothueliurn (qui abfentc Regina id munus fufccp^'nbsp;rat) fceleri deftinatum dcducitur. Eratautem is locusatdes per aliquot anno5nbsp;tleftrtp,niurirquevrbis coniunôtæin vafta folitudine inter duorum tcmplorumrU'nbsp;inas, yndc neque clamor,aotftrepitus exaudiri poiïet; co cum paucis miniHf’’nbsp;intrufüs eft, Maior pars, quos Regina non miniftros, fed omnium diâoruni)nbsp;ÎC faóloruin obferuatorcs addtderat,difcelTcrant, gnari videlicet periculi iiuæ*'nbsp;nentis ; treque qui remanferant ab hofpitij paratoribus claues oftioriitunbsp;torquere poterant. Regina aucem vnum id maxime omnium agebat, vton’’nbsp;nes a fe fufpitioncs fegregaret, adeoque ea fiinulatio ci proceflit,vt Rexnbsp;ninio eius erga le iani plane beneuolo fecurus litcras ad pattern, qui Glafcü^’nbsp;æger fubftiteraljbonæ Ipei, ac fiducip plcm'^i‘fcribcrct, cummemoratis Regi”^nbsp;créa fe offieijs, acfimplicis, ôe finccri amo^fis indicijs : ac fane afleucranterf**nbsp;rum in mdius mutationem fibi fpondebat . Hxc feribenti dcrepentc Rcgin*nbsp;i iteruenit, ac Ineris pcrlcdis crebro cum amplexa,ac deofculara übi fuprao’®'nbsp;dum gratum efle oftendit , quôd iam peilpicuc intcUigeret nullamnbsp;lus ijnimo nubcculam fufpitionis fubfediffc . Hic cum omnia trnnquillanbsp;rerttur,fubijt ilia altera cura, vt totum,fi qua polfct, crimen in alios dcriiiarcWf*nbsp;Iraquefratrem fuum Morauiuin accerfit, qui accepta nuper venia,ad FanumA’'’nbsp;drep profedurus erat, vtvxoreminuiferct , quatinfhmmo vitædiferimineveH^nbsp;liunciabatur.Nam amp; parturiebat,amp; exantheinaa(quac vocant)per totû corpusnbsp;vçhcmenti febrçcruperant.Caufam fratris retincndivideri volcbat,vtlcg3tumlj’nbsp;dsSabaudir, qui ad baptifmum principis iufto fcrÏus venerac, fchonorificc^nbsp;dimitterefimularcc:qup cùm parum iuftaviderctur.cur ab officio pio,nbsp;auocarctur,ramcjparuit.Rcgina intereaqiiotidie Rcgé inuifcbat.Eum euro Botnbsp;clio,qiié extra fulpitionem tftê volebat,rcconciliat:liberaliterinpoüerun? denbsp;cum volûtateprqmittit.Q^æofficioru’m fimulatio cùm omnibusvehementct^nbsp;fufpcóla,ncmd tarnen K egcm dtfuo periCulo admoncre audebatiquippeq”*® .nbsp;rua.qu^ aliunde accipiebar,quo magis ingratiam Rcginr fe infinuarct,nbsp;foleret.Vnusmuc'ntuscft Robertus Reginpfrater;qui ftucfacinorisatrocita^i ’nbsp;j-1'.«If feentis milericordia motus, vxoris infidiasad com dcfcrrccft aufus:nbsp;ge,vtrem apyd fc tacitam contincrct,acfu» incolumiratijquamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L-
confulerer.Id Rex cum pro fua conluciudinc Regina: rndicalfct,RobcrtUKj; cat*réconftâtcr ncgarct,altcrq-altcrö mêdacij argücrcf, amp; yterqjadarroamanw^^nbsp;mouiirct,Reginahocfpc€Ùcul()la?ta,qu6d fir^c luolabore,amp;mólcftiafuo’'’’^^jjnbsp;fjhorum exitumin propinquovideret, àlterumfratrcm Iacobumaduoc3t,venbsp;litem dirimedâ; re vera,vt ipfe quoq^peroccafiónem tolli polTer,Ncinonbsp;returnadcrataibitcr,prçtervTiumBothuèlium,quiinferiorem potiusincocc j.nbsp;pc€onficcrcr,quamdïnenticntcs diftinerct: quodadroverbisteftatuseftjnbsp;cerct nihil efle,cur lacobus tantopere properaret, vt homines non itanbsp;cupidos diriracret . Hoe motu vtrinque fcdato,Rcgjna,amp; Bcrthuelios ,nbsp;«xdis cofifilium intcijti dam opcram,vt rct quara occuliiffimètranftgatij'
-ocr page 473-Liber Dec. odauus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FoL 21^^
^inavcTnaririamorcfn,amp; vttcruin offenfionum obliuioncmfimul3rer5kâum fu- 5 cubiculuni,quod intra Regem erat, è palatio portari iubct. I bi ipfa aliquotnbsp;quot;'^‘^tesextradoialongumeolloquiojConquieuit. Intciea non cei'lat omnia com-^¦nifcijVtfacinorepeiadiOjintamiain lacobum fiatrem ilium,amp; Mortonij Comiténbsp;’'^‘iuarctiir. His enim,quosob virtuîcm,amp; auótoritatem plurimum timebat,amp; o- -nbsp;de Hiedio fublatis, cætera omnia prona fore poUiccbatur. Eódem ctiam inchnbsp;^ïntliterj Pont.Ro.ôc Caroli Cardinalis Lotharingi.Nam fuperiorcaftatCjCumnbsp;ont.perauunculum pecuniam petijflcc ad flatum rdigionis in Britannia turban :nbsp;i ^:amp;Pont.quidem occultius,Cardinalisapcrread cædcmhortabatureorum,per \nbsp;maximeliabatjoepapifmusreuocareturjeolqucnominatimedtbat, amp; præ- ;
i-l-H
* r*»
I
I
1 çj nbsp;nbsp;nbsp;—**••**- *».***_r«*.ji »%.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U..f * X. VMA U ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IV-|UV amp;J V/»amp;) AB J**V«*AK quot;K. V4 V ¦‘'«quot;7 *-* * «*- -
P^cquosdixi Conntes.'quibuscxtinâis,m3gnâ pecuniævimadbellû gcrcdum
jj'^-iittebat. Hamm rerum ruinufculos Regina ad ptoceres permanafle credebar,/’ (j^^^ueipfa litcras cis oRendirJtafeapud eos purgatamab omni alieni animi fufpi- ¦nbsp;! Sedhçc confilia tarn lubciliter,vtvidebamr,initanonnihil perturbabanrnbsp;^'¦eqventes a M orauij vxorc,c3m afferentes abortum fecifle, ac in cxigua fpenbsp;agerc. Hæccbm ei diedominicoad facram concionemeuntinunciatanbsp;K ^bilqjad Reginam reuerfus ab eavcniamabcûdi petijflcr, ilia magnopereco- }.nbsp;certioré nunciû cxpeótarer cum ncq^li propcrarcr,cius i-cfletifiniemittcrttmoibuSjetiam poftridie fatis in (:
' vcnturus.Ille tarnen obftinato animo iter capclfit.Regina,quæ in cam izîZ- ƒ cædé deftinairct,adeo foluto animo viderivoluit, vtnuptias Sebaftianicu- ?,nbsp;palatiocelcbrarct.coque velutperludjj,amp; Içticiâ i-^'ih fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maritumvifendumicrit.lbicumhi- I'•
VjJ ’^litoperaliqû« thorascollocutacffêr, fæpt cum dccfculata annuiumetîara V-dilceftum Regina?,cum Rex inter paucos, qui adorant miniftros illius : fermoncs ad bene tpcrandum dus animû :nbsp;verborum recordatio If ticiam nonnihil tuibauit.Siueenim fpcnbsp;^ojj^^^^^^krisperpetrandiimpotensaniinusgaudiumccntinerenon potuit, fiue ;nbsp;mcntio,Dauidé Rizium fuperiorc anno circaid •;
flaç interfcôtumfuifTe.Hæc importuna cædis rccoidaiio cum nulli fatis taméquiamultum noâis proceftèiat, amp; proximum maneludis,amp; læticîjnbsp;Iqfç '•“““jceîcritcrcubitura concciferuni.uHcrvâ in cubiculo inferiorepülüisful-! ^uertendaspdescollocatur.Cçtcraquidêcircumfpcôte, amp;callideprouifa .nbsp;quot;°’’ Icuiaveftigiaadfcelus deprthendendum relinque- 'nbsp;S’U Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Regina nodes aliquot cubitaucrat,inde ablato.viliorcm
^pro’fiti”jmmaneludis,amp;IæriGj 'f *^^t(;^^^j’'*5cclcritcrcubicuni conceflcrunt.hucrea in cubiculo infe^orcpuIl!isful-^•
I *
tanta famæ prodigalitatecxiguæ pecunia: parti.
'Mif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/céleris adminiftris Regis ingreflus cubiculum, ita
ipfc a Regina confpici po/Tct. Id enim /ignû conuenerat, omnia
' ‘ Da nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VI Apiv aiwgiiJii Luinpici puu^i« lu (.liini ij^hu wnuv^tivia«.^ vuuiia
tanquaviloParidc nuptiarû Sebaftianirccordatioanimumfub-
—_____ Ï I_____rt^z____ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;______Æï- rC
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_l
^tiu^^^ê^’gcntiæ coarguir,quôd ea nodefvt conuenerat) perfonata non faltaflcr, more in leôto noncolIoca/Tet. Cum dido confurgit.ae domum abir- Inbsp;%çjjj^?’^palatiumfàtisdiucumBothucliocolloquitur.istandedimiffuscumin .nbsp;H ®^°inmilitari clamidc amidus per euftodias paucis conbsp;1 ïtö^^P£’^örcdijt. Duçaliæcortfciorû turmædiuei/îs itincrib’cüadlocödcß lt;;nbsp;Rcgiû,cuius claues penes ipfos erât (vt âte didû cft) f.
^^^t.lplum alto fomno /olutû inuad ût,ac faucib’ côprcflis,famulû ité vnû, 4 •
-ocr page 474-Rcrum Scotîcarurn
qui iuxta lediihim accnbabaf, ftrangulant. Strangulatos per portnlan’.qi’smj^ huncvfum in mûris vrbis ædificaucrant,efFcruntin horrulum propinquun):lt;iegt;‘’nbsp;ignéfulfureumadmouentes domum a fundamcntisconucllunt^tantocumM®nbsp;ie,vt ædes aliquot vicinæ quatcrentur,amp; in longinquioribus vrbis parrib** qui 1nbsp;nograuiffîmoerantoppreüijvelutattoniti cxpcrgifcerentur.Quofacinorcper^nbsp;Bothueliusalià, quam venerat per mûri vrbis rutnas dimiflusin palatiumnbsp;dias redijt.Hic per aliquot dies rumor fatis cóftans de cjcde Regts fuit. Regina,5nbsp;vigilans ad id noólis cuentû rei præftolabaturjcôuocatis qui ex nobilitate in Py .nbsp;erant,amp; in ijs Bothuelio,ex eorumfententia velut ignara omnium, quænbsp;inifît,quicaufamtumultuscognokerent. Hunt qui facinusinIpicerent.Rexn'’nbsp;tantum indufio amidusfuperiorcm corporis parté,cftera nudus iacebat.Iuî^f^^nbsp;reliquaveftis, atque ctiam foleæ. Ad cum cum vulgi fadus eflet concurfu^,nbsp;udquealius conijccret,nemo tarnen omnium(quod Bothuelius maxime c^^Pnbsp;in animum inducerepotuit, cum violetia pulucris tcâo cffradofuiflèeieâu^'E^'nbsp;fertim cum è toto corpore nihil (quod in tanta ruina erat ncceffe) fraäum,nbsp;aut huiduinapparcretjvcftifque iuxta non modo flämisnon afflata,aut puloefnbsp;fperfa iaccret, vc non vi,aut cafu illuc allata, fed manu compofita videretut«nbsp;clius domum reuerfus cum velutadmirabüdus cumnundum adReginäatfunbsp;ea cubitum concefiit,atqjin multum vfque diealtiffimo fomno innbsp;tcConquieuit.Rumorcsintereafpargunturaparricidis RegéconfilioCornn^ pnbsp;rauiæ,amp; Mortonij cfTeintcrfedum,ac in proxima Angliæante luceperferun^nbsp;citis tarnen omnium cogitationib* K egina facinoris auftor defignaiur.Njpi*nbsp;pus Fani Andrea? a rumorib’fuit intadus.Multf ad earn cogitationé conielt;^Î^I^piiijnbsp;pellcbant.Nobiles, be crudeliter exerdtæ inimicitiæintcr familias. NecEp*'*-vnquâ Rcginæïatis reconciliatusantequâ id Icelus animo cócepiRét.'amp;nnp^ .fuinbsp;Glafcuâ comitatus omnium vhitnoru côfiliorum particeps fuerat. Auxitnbsp;picioné,qubd turn in ædes fratris Comitis Aranij diuertiflet,ei domui pi’oP^^^oJ^nbsp;qua Rex occifus erat,cum femperantca in celcbri vrbislocohabitaret,vb*nbsp;amp; falutationib’ celebrari,amp; epulis populäre gratiâcolligcre pofTct.Iténbsp;rioribusvrbislods lumen,amp; peruigiliæin eius adibus tota node confpk*^nbsp;Ac tum demû vbi ruina? propinquæ fragor inlonuit, luininafunt extinda:^nbsp;qui frequentes armati vigilaucrant,vetiti cg;redi.Ver3autem rei geft?hifto^*^^p(pi(inbsp;poft côplurcs menfes erupit, cffecit, vt horum plæraque, quætumplurib^’nbsp;olà videbantur,poftca re patefada pro certiffimis haberéturindicijs.nbsp;trato,nuncij ftatimin Angliâdimim,qui diuulgarcntRegem ScotoruinaEdnbsp;liter fuifte trucidatum opera maxime,amp; confilio Comitum Morauiæ,amp;^° jçifnbsp;Is rumor ftatim in aulam delatus adeo animos omnium in odium totiusnbsp;flammauit, vt per aliquot dies ncmoScotici generis finefummo vita?nbsp;publicum prodire auderct: ac vix multorum litcris vitro citroque miflisnbsp;tigaripotuerit, clandeftinis confilijs iam in lueem prodeuntibus .
chm diufpedaculofuiftct, continuufquc vulgi concurfus co fieret,Reg**’ Vtfupcr fcamnura inueifnm extenturp per baiulosin palatium deferretut •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
îpfa corpus omnium illiusætatisformofiffimum auide fpedauit, nullo**’^^t^‘'^ tram partem indicio animi fccrcta prodente. Proceres quidem-quia^^^f^j-fifJnbsp;nus ei amplum, amp; honorificum decernunt. Sed ilia per baiulosden*’ „jtJnbsp;vllofuncris honore Icpclicndum curat: amp; (quodindignitatem vebeincnw**
-ocr page 475-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liber Dcc. odauus.
Pfope Dauidis Rizij fepulchrum,ac li hominis fœdiflimi tnanibus manti morte pa* ®tntarct. Duo,qua? turn accideruntoftenta operæprecium duxi hie exponerc:nbsp;: Wrnmalrcruniccdcin paiilo anreceffit. bcobusLondlnushomoFifanus hone-quot;öloconatuscüm tebridiu laborafletj pridiequam Rex occidcretur,circa mcridi-i n Icfto fe paulum erexit,ac velut aitonitu?, magna voce obteftatus eft præfé tes,nbsp;Kl gi Opern ferrent. lamcnim parricidascum inuâdere. Deinde paulopoftnbsp;fuiinflebiliqueftu exclamaBit,fruftra opem feretistiam trucidatus eft : nec iplediunbsp;j Meamvocemfuperuixit. Altcrumcumcædeiplaconiundunifuit.Tresclamtnbsp;' ^^ribusComitisAthoIia?Regis propinquihomincs amp;virtute, amp;genereminimènbsp;'°Ki.uri,non procul aRcgishofpitiodiuertebant. Ijscirciter mediam nodem dor-’’’æntibus^ad Dugallum Stuartum,qui proximè parietem accubabat,quidam vifu»nbsp;^ftaccedere, acmanu leuiter per barbam.malamque dult;fta,curo cxcnarc dicens,nbsp;“iirgite,vitD vobiî afterunt. Is experreéèus repente chm vifutn fecum reuolueret,nbsp;quot;gt;u;5 confeftim ck alio le do exclamatjQuisme calcat^amp;cum Dugallus refpôdiflctgt;nbsp;Klê cirefortaftc,qui(vt fit)nodu oberraref.Tum tertius, qui nondum expcrrcâusnbsp;Kcvat.ftatim c ledo fc coniccit in pedes rogitans, quis colaphum fibiincufîiflet: amp;nbsp;didoper oftium vifus eft quifpiam egredi,necfîncftrepitu. Interea dum illinbsp;'Aamp;audita inter feconferunt,domus Regiaîcadentis fragorauditus ômncs Con»nbsp;^tnauit, Facinore perpetrato,varie provt quifque Regem oderat,aut amabat atfi*nbsp;Vf^'îbantur. Omnesboni vno confenfuloelus nefarium abominabantur. Vcrûnbsp;molcftiflimè rem ferebatcum ob alia, turn quiaprinceps nuptiarum conci*nbsp;'•’torfueratlo^nc^Stuartu^Atholiæ Comes. Proxima,quaecxdem fecuta eft,nbsp;^dearmatijVtin re trepida,cum circa palauumexcubiasageiét, ad exteriorem pa-cubiculi, in quo Atholius agcbar,fonitus vcluti Icuitcr fundamenta demo-‘quot;itium eft auditus. Excitata fticpitu famiha,eam nodem infomnem egit. Poftri-æCoinesinoppidumemigrauit,acpaulo poftvitæ metuens domumdifceffic. *nbsp;p*ïiesMotauiæcum è Fano Andreaeinaulam rediflet, necipfe extra peiieuluninbsp;Namamp;armatinodu circa ardes eius obuerfabantuf ; fedcumobaduerfamnbsp;.‘^svalctudinemtotas nodes domeftici eius vigilarent, ficari) nihil attentare datanbsp;want,ncc palam audtbant. Tandem Botliudius (quiillafc molcftia iibcratânbsp;^*Kt)ipfciua manu facinus foedum pcragere decreuit, Igitur node concubia fu*nbsp;?\lt;ievalctudineMorauijinterrogat.Cum refponfumdretjeumvchcmcntcrartku-dolore cruciari: Quidii cum inuifamus,inquit.Etcum dido furgens ad eiusaf*nbsp;,^*properabat. Intereundum admonituseftàluiscutti ad Robertum frattdn,nbsp;I J^traftrcpitumpalatijamp;liberius,amp;c0modiusagefet,tKigiafle. Stetitpaulumnbsp;’^gt;tüs,acdolcnstantam occafionctn amiflam domum rcdijt, Regina inter hrenbsp;^¦^ivültum componcbar,amp; fimulationcludus populumfibiplacatiorcm redder«nbsp;I ^«itabatur. Sedea reseipqucacreliqua confpiratiô improfpcrèceffit. Natnnbsp;?'’’*f'morecflfetaprifcis vkjuetcmpoiibus, vtRcgin« poft maritorum obituin
I ^quot;^plurcs dies non modo cœtu hominum, Rd lucis eti jm abftinerentafptdu, fi*nbsp;j j quidemludum aggrcftacft.’fedanimifupcrantelæiitia, foribus ccclufî«nbsp;i apcritjamp;abicdalugubriveftcintraquatriduû coeluin,fckmq«afpicera
J I 5 g^””^’'’^2ntcdicmduodccimumcôfirmatoaducifus vulgi rumotes animo, in
II nbsp;Tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feptem ab oppido millia paftuum excuriit : cum interim Bo*
-ft-nufquam dilccdcrct. ibique ita egit,vt paululum in corporis ‘¦btUjtuhilinanimihabiturauiaifcvidcrcrut. Celebrabatur autem locusmaç.
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ss.j«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lUQOtS»
-ocr page 476-Rerum Scoticarum
na nobniratisfrcquétiaramp;ipfaquondieincsmpfipicpînquumadlufusconfüff®^ nee cos plané in uliebres prodibat. ScdCroci Galli (qui fppcantcalegationen’^nbsp;Scotia obierat) aduentus rationes corum nonnihil turbauit. Is cum oftenæi'Snbsp;inquincarcscfletapudextcrosinfamiajEdiinburgumeftreditum, SedSetoniunbsp;tot habebatcommoditateSjVtcum fampdilpcndio co reuertendum ciTct, ibicoffnbsp;r.^1^ lultationis omnis fumraa fuit, quo paólo Bothuclius Rcgiæ cædis abfolucrctnr'nbsp;Tentata quid cm crat anrea amp; accu{àû(77amp; purgatio, Nam ilatim a cade I*nbsp;gis Bothucliuscum aliquotconfcijs ad Argatheliæ Comiteni, quod isrerumnbsp;pitalium perpetuus cflTctquæftorjConucncrunt.Primum taiiquâomnium,qup2f',nbsp;eHentignari,reinnouam, inauditam, incrcdibilcin inirantur ; deinde qua#®nbsp;¦paululum vacant : paupcrculas aliquot è vicinia mulierculas citant. Ulfnbsp;metumque hærent, loquine,an tacere raagis expediat incertae, Vcrùm etlPnbsp;monem temperarent, tarnen cum pluscfiTutiuilïênt, quam txpcâabatur, tanq»* /nbsp;temerclocutpdimittuntur. Sedcarumtedimonia facilecrat contemnete.nbsp;cerfuntardomerticj Regisminiftr!,quGscalamitasnoiidumabfumpfcrat.
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ficariorumingreflu ; ncgantclauesin fua poteftate fuifle. Qys
*• habcbatt’aujpt,Rcginam. Differtutinfpecieinqupftio,re ucrafuppriniitur cbantenim,nefîTongiusprogredcrentur,3ulæfccrcr3 in vulgus exirent.nbsp;res penifus abicdavideretur,proponicurediótum. Pecuniaindicibusdccerm^^nbsp;Sed quisauderct Bothucliura attingcre •: cum idem rcus,iudcx, quafitor,nbsp;exador eflet futurus. Hie tarnen metus, oui fingulorum ora compriniebat,^^^,nbsp;titudinero coniinere non potuit, Nam amp; libellis propofitis, amp; pidura;amp;P®^^i,,nbsp;nis per tenebras clamoribus effedum cR, vtparricidæfacilèintelligcrcntarcî^* j|nbsp;anodurnain vulgus prodijffe : vtiam nemo dubitarct,quifcclusdelîgnaflê*^Yfij-operascontii!ifïcnt:quantóqucmagisfupprimebatiir,tantomagisviilgidolof*nbsp;biruserumpebat. Hpcctfifcclcris conftij vidcri volebantcontcmnerCjtaii’ J,nbsp;tcrimid vnumcosftimulabat , vtfuumdillimulare nequircnidolorem.nbsp;fa de Regis morte qufftionejobit altera multo acrior aduerfus llbellorUiDnbsp;res,amp; (vtipii loquebantur) Bothuciij caluniatorcs. Adeo feuere excrcebawbnbsp;quelumptni, nequclabori vliiparccrctLir. Piâoresomnes, dequifetipt^f^nbsp;dtitabar t,conuocantur, fi forte ex piduris, amp; libellis audorcsindicarepoH^’^tÔ-'nbsp;Additur queftioniconuenicns edidum,quo non proponere modo,nbsp;legifle capiialcerat. Sed qui capitalis poena?comminationc populi fermennbsp;pefccreftudcbât,nondum raortefatiati odium adhucerga mortuumnbsp;bant. Bonadcfundi,armajCquos,veftem;reliquamquel’upeIlcdilé,acl^‘ jfll'nbsp;dadainfifcum, Regina autintcrfcdoribus,autpaternisinimicisdiuifit.n^.|j^[j,^nbsp;lam gerebâtur,ita multorumdidispalam inccnebaniur : adeovc quidamop* fiiCnbsp;quivcftcin Regiam Bothuclioad corporis mod urn adaprabat, aufusfitdi^fnbsp;Ie ius,et morcni pa tri û libeter agnofcere,cùm fpolia defundi cédât catniftc*« ff ,nbsp;bæc lubitaltera cura,quomodo arcê Edimburgéfcm Reginainfuamnbsp;digcrct.Eam tenebat loancs Marriç Comcs,ca lcgc,vtnemini nilï cóuentüp -Jinbsp;repofccti redderet. Etfi proximonicic idcôfiliû cratfuturum,tamêRcgin^^(jy*ƒnbsp;tatiomnismoralógavidebaturfutura. Igiturcöamicis Coraitis,(nam*P‘,J^f^nbsp;morbo tö implicitus.Stcilini dccumbebat) óc propinquisagit,vt arcêfibinbsp;caufata maxime vulgus Edimburgéfcfquod tuin tumultuabatur) in officionbsp;¦nópoflè^nifi ipfainfuapoccflatcareéiiaberct. Scauté maximum
-ocr page 477-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liber Dec. oóïauus»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f ol.
îTorîspîgniisfîlitm vnicC regni hprcdêeileru5dû,amp; aîcndow datnrS. Qj’® ^*0Jn multis alijsprincipib’',acrecéti memoria in roatrelua,acauo n aiores dus vfînbsp;^ôfumnia laude fuiflct. Illeetfifatisintelligeret,quô illapromin3jlt;5c blâditiætcde-*^^^)tainênô ægrèconlenfit. Regina,cum cum faciliorcquàmfpcra!uerat,inueniHcr,nbsp;^^ntaccfficerejVtretcntoapud fefilioarcemcumprimumcfleropportunum,recipc-f^’ ldcuin obtinere nô pofîèt,alia fraude eu m aggreditur. Agit cum eoj vtpucrumnbsp;J ininuchi(quod medium eft inter Edimburgum,amp;: Stcrlinum)certo die reciperer,nbsp;^¦iteem traderct. Sed cum hic fufpicio fraudisgrauiflimafubefïètjtandera côuen-'um eft,vt puer Areßeino Sterlini tradcrcturàpfc inteiim èpropîquisjamp;amicisprî-^pcs ( blides datet de arcc reddéda » Et hæc quidé turn parricidas habebât folhci-Sed multo magis eos vrebant Comitis Leuiniani aïïiduæ querimoniæ. Isnbsp;fuir proprer Buthuelij poteriam cum lumma licétia côiundam,in aulam vtnirc nônbsp;^'Jdercr,pcrlitcras Reginâeôtinétcr côpellabar, Ab eaenim pctebai.vt ßothucliumnbsp;ffocul dubioca-disaudoré tantifperincuftodiateneretjdumcaulæ dicendæ diesnbsp;^t'flcc.Illa ttfi muha cóminifcendo poftulationé eluderetjtamcn cum rei tam atro-'¦'^quæftioeuitari nô poffer,hâc dus habenda;tationcm iniuit. Inffabat côuentiisnbsp;^^dinumad Idus Apnles. Anrccum diéiudiciû peragiReginavolcbat,vtreusiu-¦ciimfetentijs abfolutusctiamtotiuscôuentusluffragijs purgatus difeederet.nbsp;l^^feftinatioincaufa fuit,vt nihil ord ine, nihil moremaiorû in eo iudicio fieret.
‘Cufatoresde morecitari debebat proximi vxor,pater, mater,filius,vt vel adeflet, ?'procur3toresmirteret,qui intra quadragefimum dié (nam hoc tépBs legitimurnnbsp;f’Qfcfifterér, Pater adefle iuffus ad Idus Apriles, idq; fine amicorû aduocationenbsp;tâtum familia,quç in fumma dus inopia ad paucos erat redaâa.Cum intCfeanbsp;ji'^'hucliuscum magnis agminibus tora vrbe volitarer, Comes Leuinius in vrbcnbsp;^?^i uin plcna,cum fine amicorû,amp; cliétium præfid.o,ncquc fc tutum fore,nequc finbsp;j*'îpericulum nullum effct,quicqua libéré fe agere polie vidcret,abeffè fatius dux-Ad diem diduni Bothuelius idem reiis,amp; ac^ufator in praetoriu afcédit.Citâturnbsp;''obilitateiudices,magn2 pars ipfiusamici,nemlneexaduerfo,qui quéquamreij»nbsp;Paruam iudicio moram fecit Robenus Cunigamiusvnus cLeuinij familia.
’''fniadicédi petita,palam teftificatus eff,n( qj more, ncquclegib* id iudicium ex-e'^ftijvbi reus potentior effet, quam vt poenas legibus dare polfet: acculator mor-^^’Hciuabeflet Itaquicquid ibi ftatuerctur,cum nihil iure,nihilordine gcreretur, ll’nóiudicatofore. lllinihilominusin incæptoperfiftut. CilbcrtusquoqiCaffnbsp;Comes magis vfurpadi iuris caufa,quàm quôdquicquâfc profeâurum Iper*nbsp;iudex legeretur,fc excußuit.-mukäquc etiam,qujàrecufantib*Cxigilolef,nbsp;^nlit, Staiim nundusa Reginaannulum fcrés,eumiudicarciubet:ni parcat,cu»nbsp;.^'^'»minatur, Cû ne euftodiæ quidé metu abfterrit*eirct,rHrfusa Regina nûciusnbsp;^’^ducllionispcenâ reculâtiintétat. Hoc metu federecoaóli pronunciât,fe nôvi«nbsp;Bothuclium côdemnent.Siquis ramé iure,amp; ordinepoftea accu{èt,cau2t.
j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iudicifl ipfis fraudi fit.Ncc immerito ita pronûciaffe quibufilâ fûtvifi,quàd
I nbsp;nbsp;^ftiods verbis décréta erat,vt ne a feucriflimis quidé iudicibus Bothuelius codô
^’f*poffct.Iubc^tur£nimqu^ercdccædc,quçfaâafueratnonoFcb.c'umßex 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diefueritoedfus, Ita Bôthueliusabfolutus quidé,fcd nô infamialiberatus /.-J
•Süfpicioncenimauâa,poena tantum dilata videbatur. At Reginæad nuptial ft r ^peranti quiuit color,quanuis impudens fan's erat. Ad cumuluro huiusabîolu»nbsp;' '^^ispropofiius cft libellus cclebcrrimo fori loco.Bothuelius ctfilegitimoittdiciQ
Rerum Scotîcarum
acædisreatu librratus cflet, ramen quo fua innoccntia ciinftîs forerperfpei^’®^' fefcrro paratum decerncre, ß qnisintcgra fama, ÄhoncHoloco naïusnbsp;giæ cædis inli tnuliret. N ec dcfùitjqui poftridie a?què ferociter per libclluwnbsp;lice propofitum conditioné accipcrcc, modo locus cercaminis dtfigncr»r,inQ'’^nbsp;’gt;(?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcfjculum nomen fuum prorircfipolßr. Hisvtcunquefucccdentibus.tai®^
Hcginaiiî conucntu vifa e(tferocior;amp; quæanteaciiiilisaniniifpecicraprçtulei^?’ palam tyrannidis cupiditatcmibircnudauit. Namquod Sterliniin caufanbsp;onispromiferat, palamibi ptomiiïumncgauir. Idaurcmcrat, vtprimonbsp;conucniu,quæpt'rryrannidcmPünr. Ko. latæcrant leges,abrogarentiir :nbsp;que legibus ecclefix inftauraræ âuôloritas llabiliretur. Piætcr aatem id pro”L''nbsp;him,cùm binacdiClachirographoeiusßgnataproferrentur,hicdcpiclicnfäo^‘’^nbsp;lufficcnim qui ab cccleßamtHicrant,alio die redire. Neque poftid tempusnbsp;quam fui conueniendi copiam fecit. Adaqueconucnnis, quæantefuum* (jnbsp;Scotiam rcditumconientientc Francifcomarito , édita étant,fubamniftiænbsp;cadere pronunciauit. Ea vox omnibus inanifcfta tyrannidis proftllio viden»nbsp;itaque cum Scoli nullas habcant leges prætcrconuentuum décréta, iubibat ilwnbsp;cita cogitatio,que vita futura foret lub principe,cuiusarbitrium pro Icgibus b^u^nbsp;dumeffet, promiifisverofidesabeflct.Hæcfubfinemcóucntusaófa. Eodein^^^^^nbsp;pore Reginæad nuptias feftinantilibidoinceflît confcnfuspublici quauis art^.nbsp;priincndi,VInihilriifiprocerum voluntategelfiflcvidcretur.nbsp;nbsp;nbsp;Bothuelius
vtpublic^auôfotitatisfpecienuptias honcttarct,hanc rationerocommétus biles omnes fupremi ordinis, qui aderantCaderant autempermulti)adcccu^i’-’nbsp;uitat. Ibifolutis ad hilaritatem animisomniumrogauit,vtil:udiumluum,quu.jj.nbsp;perioribus temporibus dcclaraflcnt, in pofteruraquoque præftarcnt. Innbsp;tiaautem petebat, vt cum Rcginæambiretnuptias,libeilo, quem ca derecou^nbsp;ïatjillifubicribcrcnc. Idfibi amp;ad principisvoluntàtem conciliandam viilf?nbsp;pudcæteroshomineshonorificunjfuturura, Retim fubita,amp; inopinat^nbsp;attoniti,cum ncque mœftitiam difftmularc poflent,nccabnucrequod pcb^^’^’Liiinbsp;auderent,paucis,qui Regina: animum exploratum habebant, piæeuntibus-f^ Jnbsp;îgnariquantusalïentatorum foret numerus, alij alijs lufpcdi omnes fublcdbu^^jUnbsp;Poftridie,cura inter fequid egiftet, retradtarenr,quidam ingenue profcfrift’’’f^j,tinbsp;Reginç exiftimaftent rem gratam forc.fe nunquam aflenfuros. Nam P’f.nbsp;quôd tes parû honcfta,amp; publiée d.imnofaeirct,pcriculura quoqueforeaVtiH^-jj. ?nbsp;in fuperioremaritomcmincrant) ortadilcordia Bothuelius rciiccretur,nbsp;liquando darcturcrimini,quôdReginam prodidiflcnt,atqucad nuptiaspi''^j5-nonficas ipfam compuliffent. Igiiur dum rcsintegracflèt,ciusvoluntatcnif fnbsp;râdam,fciiptumq;manu ipfiusfignaturn iinpctrâdû-.quo feripto fib‘,quodd^nbsp;tijsadûab illis cflct,gratû eife oftédcrcr. Idfacileimpctratuin,Comitinbsp;euftodiédum côfcnfu omniû naditur.Poftridic quod in vrbe fuit Epifcopo^i jjiiinbsp;caturin aolam,vt amp; ipti quidé fubkribcrêt. Hac cxpeditis cura inceffit ali^,'nbsp;Regina in fua poteftate habcrct. Nam neqj Bothuelius tutum fibicaciftimab* junbsp;pucrûpatcrnæ aliquadocædisvltcréfuturû.nequealium eife vole bat, ft.nbsp;regnogeredoliberosprrécidcrct.Igitur Regina,vt quf nihil ei denegarcfu‘7 .jé' 'nbsp;ipfa paries in le fufeepit pueri Edimburgû dcportâdi. Suberàt amp; aliaStcrlin‘’^tnbsp;di cauiâjdcqua poftcnusdicâ.Cü eô ventura cft,Marriç Cornes quidagct^^.;^fnbsp;piatus,puerutn quidé Reginj oftéditjfcd ita,vt omnia in fua poteftate bai’
-ocr page 479-Liber Dec. odauus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foÏ. ziy*
llfgina fraude detefta cöad vim parnó effet, diffimulato curveniffet.ad iter fe ac-'Hixit;quo in itinere fiue ob continuoslabores,fiue ob indignationéj quod cóliHa ^3üâoribusvidcbâtiircallida,parû profperefucccderétjcpentino dolore cruciaîânbsp;'’'domunculampaupereulâcôcefTicad quatuor ferme milia paffuumàSterlinojre-• ’öicteniefe deinde dolore,ad iter reuerfaLimnuchû ea node venir.Inde ad ßorhu
^'iô fcripfîtper Paridé, quidde raptu fierivellct. Nafn_antequâ Edimburgo dif- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'fgt;
^WetjCûcotranfegeratjVCipfè reucrtctcad Almonispôtéeârapcrcr, acfecôquô''‘''y‘'HA^ ''d'çtjVclutper vim abduceret. Id ira vulgus interpréta batur .-quodeumnbsp;»;'gt;idinécum Bothuelionecomoinocœlare, neccarere,necfinefamædifpédio tamnbsp;P’lanijquâvolebat,fruipoterat,Etlongum erardiuortiû coin vxore priorecxpeda-ff'’amp;honefto;cuiusadhuccuramfimulabar,amp;libidini, cuius crat impatiens,pariternbsp;'^öfulivolebar, itaque belle ratio videbaturexcogitara,vt Bothuelius grauifïîmonbsp;^Uidéfuocriminc,fed cuius pœnâ nôinetucbat,Reginpredimcretinfamiâ;fcda!ti’’nbsp;Weftintcllcdû poftca)fuberat huiccommento confilium.Nam cum popul’Rc*nbsp;S'æcædisaudores freques nominarct,amp; cxecrarctur,ilJi,vtfuæfecuritari prolpice-'^Muadtnre (vt creditur) loanne Leflio Rolfienfî Epifcopo,Rcginæraptiim exco-S’tîrût. Nam cum in Scotia mos effet,vt diplomata,quibus feelertim gratia fîtjquî
I ’'^'’iampctifjgrauiffiraumfacinusnominatiniexpnmatjaccxtcragcncralib’ verbis I ’yiatjdccreueruntparricidijpublici confeij nominatim de manus inieâioneinnbsp;I Pf'ncipemveniâpetere,deindevelutincumulûfubijcerc CÆTERIS NEFA-I HS FACTIS. QuatlaufulacædéRcgiâpofrecôtinenfibiperfuafeiât.-qu3nbsp;P^'^tutum videbaturin diplomate auâorib’nominari, aut côdonanti honeftum.nbsp;,p®cleuioricriminiinftar appédicis adijci porerat. Aliuderimé minus inuidiofû jnbsp;^^paripœna pledcdum eratexcogitâdum,fub cuius vmbra cædes Regia amp; tege-
amp;condonarctur. Nihil autcmoccurrebat,nififimulatusillcraptus,quoamp; ^fginævoluptati,amp;Bothueli)fecuriranprofpicipoflet. Igitur ille fexcentis co-’'’*tatüsequitibus,ad Almonis(vtconuenerat)pontem Reginam oppcritur,ac camnbsp;’'^oinuitamfecum Dninbarumducit. Ibidum libère animo indulgent,diuortiûnbsp;j^ff^orevxorciniusvocatafitjidquedupliceinforo : nempe apud indices publicenbsp;jMitutoSjquidehocgencrcquçftionum cognofeerent : amp; apud officiales,quosnbsp;’'’'^antjiudices Epifcopales ,etfidecreropublico vetitosquicquampro magiftratanbsp;vllam negorij publie! partem attingere. Cordonia Bothuclii vxor co-dupliciforo litem de diuortio intendere . Apud iudiccs Régies aceufatnbsp;p’^ormaritumadulrerij, quævnaiuftaapudcoscrat diuortij caufa: apud iudicesnbsp;’panos lege vetitos,tarnen ab Archiepifeopo Fani Andreæ ad hanclitem cognof-dates aceufatur idem, ante matrimonium cum propinqua vxoris ftuprinbsp;I c^’^luetudinem habuifle* Nulla in diuortio faciendo necin tefiibus,nec in iudicib*nbsp;. Intra enim dccimum diem lisfufceprajdlfceptata, amp; diiudicata cfl.nbsp;Sterlinicollcéla finccrior parsnobilitatis ad Reginam mittunr,quirogarêt^nbsp;jPôntenèjaninuitarcncrctur. Nam fiinuitaillic effet, fe coaâo exercitu eam.li-Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nuncio non finctifu accepte refpondit, fe inuitam eoaddu-
. fed ira humaniter traâari, vt de prière iniuria non habe.it, quodmul* I , jj ^S^eratur. Ira irrifo nuncio,properantibusraptusiniuriara per légitimas nup-icuare y duo adhucrcftarc videbaniur impedimenta . Alterutn fi capti-nuberet, provitiofîshaberi poflintnuptiæ, arque idco facilefolui : altcrum,nbsp;confuet» feruarcnturcercmoniaetvtvidclicctpubliccinconucntuciuium rrib*
Ss, iij.
dicbus
Rerum Scotîcarum
‘ diebus fîomînicîs nu prix futurr inter lacobumHcburnum, amp; Mariam *^denunciarcntur,vtfî quisquid vitij,autimpc3imenn {ciret,quô minuskgitimèc^’'nbsp;irent, rem ad eeelefiain deterrent. Hxcvtconfîercnt, Bothuclius comsocatisænbsp;roicis, amp; citentibus, Regtnarn Edimburgum reducereftatuiirvt ibi obtentunbsp;libertaris ipfelibéré de nuptijs arbitratu tuo ftatuerct.nbsp;nbsp;Comités dus cum pW
armatieiTcnt, inter reducendum timor animos multorum inceflît ,nc aliquâ^o frauJifioi loret, quod Reginamcaptiuamadhuc tenerent. Nam vtcætcf^^^nbsp;fine, hoc vnuiu (atis argumento cfl6,quôdarmati circa earn temporibus,nbsp;alioquipacarisconfpicerentur. Hocfcrupuloinicdo,abijciunt oraneshaftabnbsp;pâcatiorefalteminlpeciera agmincin areem Edimburgcnfcin, quç tumin po^nbsp;ftate Bothuelij erat, earn ducunt. Poftridic in vrbcm, atquc in confeflum iudicönbsp;cam comitjntur : apud quos amp; ipfa fe libcram, amp; fui iuris affirmât. Cum deniipnbsp;tiis in Gcclefîadenunciâdis agcrctur,amp; ledor,cuius id munus crat,conftanrer rftquot;'nbsp;farctjColledi Diaconi, amp; Seniores cum rcludari non auderent, iubent Eccldîa^^nbsp;nuptias fiituras de more ediccre. Etisquidemhaâcnusparuit,vtfcviiiumqugt;‘'nbsp;feire pfofitcrecur,ac paracum feu Reginæ, leu Bothuclio cut» vellcnt, indicarc. ,nbsp;Istu.n inarcem accerfitusvcniffetjRcgina cum ad Bothucliumremilit. Quiqi“’'nbsp;quani nec blanditiis, ncc minis Eccltfiaficn de propofito deduccrct, nccit^nbsp;dilceptationicommittercauderct, tarnen nuptias apparat, Vnus Orcaduin^'nbsp;pifeopuseftinuentus, quigratiamaulicam veritati prarferret, cætcris redan ƒ
. tibus, caufafque profercntibus, cur Icgitimæ non effentnuptiæcumeoj quidi^ asyxorcs adhuc viuas haberet, tertiam ipfe nuperfuum fafTusadulteriumdio’*'nbsp;fiffet, Ita indignantibus omnibus bonis^viilgo ctiam exccrante, propinqu’S Fnbsp;litcras improbaniibus,inchoatas,amp;publicisccrcroonijsfimulatis,ctiam fadasd^:nbsp;icftantibus,tarnen matrimoniumccicbratur. Quiadcrantènobilitatc (namon^nbsp;ncs fere domos difeeflerant,pratter paucos Bothuelij araicos,amp; propinquo^)’nbsp;coenam inuitati,amp; vna cum ijs Crocus Gallus legatus. Is quanquam Gufunnbsp;fadionis effet, amp; inpropinquodiucr(arctur,confbntcr tarnen venirenbsp;neque enim exiftimabat c dignitate legationis,qua fungcbatur,efrc,vt cas prçicnt**nbsp;fua nuptias probater, quasaudicbatdiris execrationibus vulgo deuoucri.nbsp;PropinquiquoqueReginæamp; inchoatas,amp;fââasimprobarunt; amp;RcgcsuaJ^nbsp;arum,amp; Angli« per legatos rei foeditatcm auerfabantur. Hçcetfî mokfta ’nbsp;vulgi tarnen mœflicia racita tanto magis augebat ferox Rcginæingenium,qu2ijfnbsp;Vila,quam audita aldus in animo penetrant, Euntes cnim per vrbemnbsp;litisacclamationibus Regesprofequebatur, Semei vna tantum mulicrcub cunbsp;bene Regina? precata effet, altera aftans femel , atque iterutnnbsp;vta circumftantibösfacile exaudiri poffee ; Ita cuiquefir,vti promeretur. Eaqi-^nbsp;dcmrcsnonlcuitcriamEdimburgenfünis antcinfenfum ciusanimum ,nbsp;uit, Huncaiiimorum cùm domi.fonfquevideret motum,cum paucis cólultanbsp;q uomodo fuam potentiam ftabiliret, amp; in poftcrum fibi a tuinultibusnbsp;Primum omnium decernitur in Galliaslegatio, vtanimos Regum, amp; rLsnbsp;rum prarcipitatts nuptiis üffcnlos rcconciliarct, Legatus deleäus Guhdnbsp;Epifcopus Dumblanenlis. Mandata ei data hæcferc ad verbum. PR Itnum n jnbsp;excufabis Regibus,auunculifijuenoftris,quöd matrimonij noftri peraäirutnorPnbsp;US ad eos permanauit, quam per vllos noftros nunciosconfilium ca de re nolnbsp;»peruiffem'.Hxc cxcufatio vclm fûdainçto innitetur verç cxpofiüoni tonusnbsp;nbsp;nbsp;j
-ocr page 481-Liber Dec. oëlauus; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f ol. 218»
P’‘æcipue offîciorum Ducis Orcadum aduerfuin nos ad cum vfqüf dîcm,quo ftobis vifutn eum coniugem afeifeere. Eius auttm hiüoria',vti rts habct,cxplanatio-’^^'iiaggredicrisjinitiofuiriptoab vitimis vlque fpatijs adclefccnnæ, Cum priv^'nbsp;luarum lerum fuit compos,Ratira a morte patns hominis inter regni primates '**’*^j?nbsp;.^”j5lt;îuib’pofferotficijs fe Kegib’colcdis totum dicauit, amp; eraralioquinbsp;?*n pritBisilluttri,cûobveterénobilitarcm, turn ob maxima regni munia,quf iurcnbsp;Jftditaiio poflîdebat. Eo autem ponfïimû réporc matrinoflræ, quætum imperijnbsp;nioderabatufjfe penitus dcdidit,in caque coléda ita perfeuerauit, vt quan-'tbreui roaior pars nobilitatis, ac pene vniucrlà oppida prptextu religionis ab canbsp;^iciui(lêt,nunquam tamé illcabcius auôtoritatc dcclinauit,3Utvllis promiflis,be-^ncijfvcadduci pofler,aut minis, rcrumque domcflicarum dâno peitcrreii, vtinnbsp;*‘aerga tamofficij parte etfiarct: potiufqucfit palîus dcmû.quæ patrimemj ca-Portât,cum fupclkttili preciofa,amp; ampladiripi-.bonaqj reliqua inimicis pradf ef-5'Ücrnqut- noftro,arq; adeo ciuiuin omniû auxilio dcftitutus,AngIorû cxcrciiu innbsp;F, ’¦egnivifccra ab hülHb*domcfticisindu(ao,quinullû alium in kopum tcla fuanbsp;'bgerêt,quam vtjioflermaritus(tû BothucliæCornes) vi coaôtus patria,patrimonbsp;rtliâojfc in Franciam reccpitnbiqj vfque ad memn in Scotiâ rcditû,qujbusnbsp;^^üitofficiis IDC Cüluit,amp; obfcruauit. Necomittend« eruntres ab co belle gtftçnbsp;U Anglos paulo ante meum rcditû,vbi talc fpccimc amp; railitaris fortitudmis,nbsp;. ænjlis prudctiædcditjVtdignrlTnn* fit extfiimatus, qui admodû iuuenis natu ma«nbsp;^fgt;b’imperajct:amp; fuprem* totiuspatriicxerciiusdux, noftcrquevicarius cligcre-Quoin magiftratu adeofpem hominum nonfefellitjVt rebus fortilcr gefiiSjnbsp;pdaram fu» virtutis memoriam apud ciues,amp; hoftes rcliquerit. Poft rediiû vc-j’^noftrûjomnefuumftudiumcôtulitadaudcritatisnoftræ amplificationé ; necnbsp;^‘“svncjuâpcpcrcit periculisin perdomâdis icbclhb’jqui proxime limites Anglorûnbsp;e^^olût.-acbreuireb’ibiadfummamtrâquillitatércdadisjidé in cætcnsregni parnbsp;j^spræftaredcftinauit. Verum vtinuidiafen per virtutiseü cornes, Scotirc«nbsp;’^’bnouarureauidin onnullinoftium ergaei mfludium, fauoréin.minuerecu-v*^ntes,bencfaâaeius maleintcrprctando tandem pcrfccerunc, vteum euftodiarnbsp;^’Httiittercmus : partira , vtquorundam æmulorum placaremusanimos, quinbsp;(pagpîjujjpjj jpçfçæcpta ferre non poterant, partira vtiamiam ciupiu-in regnirotius peinicitm feditioncs coinpefecremus. Ecuftcdiaclapfus,vtnbsp;j^Morumimpotétiæ ccdcret,in Galliamfereccpif.ibiquemanfit feiine vfque adnbsp;j|'^niiimproximum,quo tcporepriorumfcditionû omnium auâorcsobliti,amp; no»nbsp;^^erga le Ieuitatis,amp; fui erga nos officii bellolufcepto ad arma aduerfus nos ie-lbiillenoftroiunureuocatus,3cboniscum priftinishonoribu^ci reftitu-H^’^terum omnibus copiislegaruscftpræfedus. Eiusautemduduita ftatim no»nbsp;f/^’^^'^^’^‘^i^2'’’âoritas,vivniucrfirebcllesfubitopatriareliôtacoaâifint in Angli$nbsp;poft humillimas preccs fuerunt a nobisnbsp;P^fatiatn rccepti. Ob rcliquos vero reduâos quam perfidiofe fuerim tra-;^apercos, quos maioribus,quam promerebantur bentficiisaÔccimus, nonnbsp;jô^'orat nefter auunculus, idccquc paücioribus ca attingo. Nec taracn fi»nbsp;'’boprrtereundum tft , quanta cum folertia c mambuscorum, qui ractumnbsp;PUuamditinebant,liberarir:quamquc cclcrircreiiisfingulariprouidétiaamp;cgoànbsp;. ædiaeiiafetim, amp; totafatftionecôiuratorura diffipatapriftinâauôoritaté reçu»nbsp;^^utïiiQ. Hieequidé fatericogorofficiaeius tummihi prfftitaadcograrafuiflè^nbsp;Ss.iiijt vtnunqnam
-ocr page 482-Rerum Scoticarum
vt nunquam nobis c memoria potucrint cxcidere. Hæcautem cum fint per maxima, tanta feduhtate , amp; diligentia ea hadenuscumulauit, vt nccmaiorcquot;’nbsp;obfcruantiam,necfidcminquoquam optari pofiimus, quainin eo deprehenden'nbsp;mus.vlquead hæc poftrema tempora , quæ Regis mariti noftri deceflum fuo^“nbsp;confecuta, Ab eoenim tempore, vtcogitationeseiusadfublimioranitividel’^'nbsp;tur, itaamp;adiones infolentiores quodammodofunt vifæ. Et quanquamnbsp;proceflît, vt omnia nobis in mcliorem partem fint accipienda, grauiffime tam^”nbsp;turn nos offenderant hæc, primum arrogantia, quod nullam referend.t gratisnbsp;liquam nobis putaret fupereflefacultatem, nifi meipfam ei velut officiorum præi’’*'nbsp;umtraderem.occultærationes,amp;confilia,ac tandem apertus me contemptu’,nbsp;Vis adhibitain me (neconatu frullraretur) infuam poteftatem redigenda. Interrfnbsp;totavitæratio ci in hac parte inllitutaexcmplo eflepoteft, quàm callidcnbsp;lia tegant, qui magnum facinus fufccpcrunt,donee voti compotes fiant.Fgo lt;nbsp;hanc perpetuam eius obferuantiam, amp; fedulitatem imperijsmeis cumfuiumam''nbsp;ritateparendi non ex alio fonte manarc , quàm ex vehementi ftudio declarand^nbsp;erga me voluntatis cxiftimaui : neque akius vllum aut votum,aut confilium illic^'nbsp;cultariputabam. Necvnquamforefpcraui,vtpaulofamiliarior vultus,quovtiƒ'nbsp;lemuserga hominesilluftrcs.vtvoluntateseorumad lubentius nobis parédum“^nbsp;ujnciamus,animumcius crigcret,vtinfülcntiorisbcncuolentiæ fpemfibide nobi^nbsp;proinitteret. lllctarnenfortiiita etiamin fuam rem trahcns,confiliaque fuanbsp;roe foucns turn quidem folita obferuantia amp; priftinum nutricbat fauorem,nbsp;prenfando nobilitatem nouum occulte ambiebat : tantumque affidua diligent*^nbsp;perfecit ,vt me rcrum illarum infciacùra ordinumconuentus hie eilet,ab vniuf^nbsp;nobilitatefciiptum impetrauerit, omnium chirographis ad fidem faciendamap *nbsp;pofitis , Quo fcripto non modo nuptijs inter me, amp;illum aflentiebantut, anbsp;Dona, vitamque in confilijs exequendis fe omnibus pcriculis obicóiurosnbsp;tebant , feque omnibus,qui rem iropedirc conarentur futuros holles. ,nbsp;bilitati autem, vt facilius obtmeret fulfragia fingulorum,perluafcrar, me nogt;^nbsp;uita liæca fegeri. Hoedemum fcriptoabillisimpctrato, coepit pcdetentin’nbsp;curatilfimis precibus nollrum quoque confcnlum eblandiri . Sed cut^nbsp;(ponlânoftra ciuslibidini nonconfentirent, coepit anreoculos reuocare eanbsp;quç in huiufmodi confilijs fufeipiendis occurreie confueuerunt : exteriot^nbsp;ftræ voluntatis indicia : rationes,quibus aut noftii amici, aut ipfius inimictnbsp;confilium impedire polfent : amp; ne,qui iam fublcriplcrant, animosnbsp;multa item alia , quf aut obieda, aut fpontc occurrentia eiusnbsp;fruftrari poffent. Tandem fecum ftatuit fortunç fauenti inftare, ^tquenbsp;momenti alearn rem,vitam,fpcmqueconijccre.Itaqueciim apud f deacuiH^^»^^,nbsp;Uiter confilij fui euentum ten tare , quarta fere poll die , cum ab •nuife’^'J®nbsp;riflîmo'fîlioredircm , amp; locum, amp; tempus opportunum in via nadu^*. ^3nbsp;da manu roc aggrefliis cum fumma celcritate Dumbarum duxit, cinbsp;quamin partem accipcrcmus , ab eoprælertim , a quo ex omnibus notƒ*nbsp;uibus talc quicquam minime expedabamus, facile fecum quiuiscxillim^bir’^.nbsp;Ibi ci exprobraui,quanto femper eum fauorc fucrim prolccuta, quamqufnbsp;pud alios fucrit honorifica meadeeius moribus opinio : ciulquenbsp;Berfus me ingratitudinem : qujequc alia facerc polfent , ad menbsp;Gribus libcrandatn • Tradatio quidem afperior , fed fermo ,
-ocr page 483-Liber Dec. odauus* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f ol.
'¦^ponfa trol Hora crant. Se cnirn omni honore, amp; obferuâtia aducifürtoSvfuröj ^ramquciiatürüjnc vlla in rc animum noftiü olFédertt. Qybd antem me ihuitaranbsp;jj'vtiam exarcibüs noftris deduxinct.tam audacis facinori» veniatn fupplcx pctijt:nbsp;l'^dadquod vi arnoris,reueren£tæ3amp; oblcqujj (quod vt ciuis mihi dcbebat) oblituSjnbsp;*'^pulfus tuiflèt. Accelht eódcm,quód falutis tuenda? caufa eo cogcbarur. Jbi to-’I'rtivit^cutlum mihirceéfcre cœpit, fuamqucfortnnalamentaban!r,quöd, quosnbsp;lffifict,fibiinimico5grauilinnosoffcndcrat: quorum malitianullasin-*'*ftènocendioccafioncsprçtermittcrct,Quâia Regiæ cædis inuidiaeum oncrarêt:nbsp;^aiirparoccultisinimicorum côlpirationibusefict, quosnecnoflc poffer,quodnbsp;''’ttinesvultu,amp;oraîionc bcneuolêtiâiîmularent:neccorum, quos non nofTet,prp-^^uerepolfetinfidias. Tantam autcm corum effemalitiaro,vtnullo in loco, nullonbsp;lempore lecurus vitam queat degcre,nifide noftro immutabili crga fc fauore cet*nbsp;Hancauremcertitudiiicvnarationcpararipoffe, fiegoinanimum inducc-’^f'^jVtmeodignarer cum matrimonio. Sanâiffime autcm dcicrabarffenuilam in*nbsp;j^prçcclltntjam,aurfu prend gradus foftigium fpeôhre,fcd illud vnum^vt mihi per*nbsp;arque adhucfeccrat,parerct,arque infcruiret quoad viuerct.Adhæcquantamnbsp;j5^3iifapofccbat,venuftaréorarionisadijcicbat. Verû,cûncc precib‘',nccpromif-’’Vidcret nos infleôtiaâdé nobis ïdicauir, quid eu nobilitatc vniucriâjatq; ordinûnbsp;™cipibusegerjt:quid iliirur/usappofitis chirographispromikrint. Hæc fubi-it j^’^'^prarteropinioné obieéca iuftum neene ftuporis nobis caufam dederint ,Regf,nbsp;/ê*næ5auunculo,cæterifqucamicisiqdicâdumrdinquimus. Itaquecùmmepcr-i^rem in aliéna potefiare pofitam,lècrfum ab omnibus, quorum vri côfilio fole-^.^'’ùmocum eosviderem,in quorum ante fidc,amp; prudétia côquieictbam,quoiûnbsp;ji^^noftram audoritatem tuen debeb5t,fine quibus noftrp vires percxiguæ,ac po-U, nullæ func,hos c um viderem ad fubfcruiendum cupidirati eius fele deuouiffe,nbsp;prædam relidtâ, multa quidé cum animo fola veiiabâ,fed exitfinbsp;illc nobis nonadmodum lôgum adcôfiliumcapi-ç ^öitêpusdabat:fedcótinenter,amp;importuncpropofitum vrgebat, Poftremo,nbsp;. tjj’^’^fquefpécuadédivllamviderc,ncq', quéquamin rotoregno, cuinoftraliber-(facile cnim perfpcxcram c ehirographis datiSjamp; fumrooillius téporisnbsp;jjj?^gt;ocunâosin ciuspartesfuiffetraûos) coadiademum fui, irapaululum, amp;nbsp;,ç'§nationemitigata animumadciuspcritionesexcutiendas referre : âtqucan-proponere fuperiorum temporum officia amp; fpemin cadetn eum no-pofterum pcrleueraturum. Item quàm grauatenbsp;Regem peregrinum legibus,amp;inftjtutis eorum inaffuetumèflentre-coelibem effe paterentur : quôd populos natura fâ-officio contineri non pcfict, mfi noftra audoritas amp; fulciatur , amp;nbsp;virum,quilaborifcrundoparfit in adroiniftranda rep. acrebellan*nbsp;cocrccnda:quatum rcrum pondus vires nofirf abeotcpore,quoinnbsp;I ^rii()*^'^’^‘^‘^’‘^‘™us,dtbilitatp^acpropcmodumfradf alfiduistumultib^acrcbdli*nbsp;nequeunt. Item quôd ob hasleditioncs,quaiuor,auteti2nbsp;^0 ægaios in diuerfis regni partibus crcarc fumus coadæ,quorum pars maiotnbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobis perroilfi fréta ,noftros ciues arma fumetcaduerfusnos
V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caufâî cum futurum vidcrem,vt fi Regij nominis dignitatem fal-
^iir’Regem externû * forent: ncc interciues quifquara efïêt, qui vel Iplendorc far^'favcl pru*nbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;denria
-ocr page 484-Renim Scoticaruni
lt;îentia,amp;fortîtudine,alijfquc corporis,amp; animi virtutibus pra?ferrï,aiitconfff^j, am polTet cuin eo,quenj nosmantum accepimus; mihimct ipfiimperaiw?'’^ jnbsp;uerfali omnium ordinû cófcnfui, de quo vt a me diâum eft,me adiungcré.Ponbsp;his,raukifquealijs rationibus animimeilebcfaóiataeftconftantia,partin’^”’y,nbsp;cxprcflit, partim obtinuii obfequijs, vt ei me nupturam promitterem.nbsp;menadhuc abeo, vtqui femper voluntatis mutationcm pcrtimcftebat, obnbsp;revllis argumcntispotuimus , vrmatrimonij pcrficiendi tempus prorogar^^j,nbsp;vt videlicet tantum moræinterponeretur,donee rem communicaremuscui^*nbsp;ge,ReginaqucGailiarum,cpterifquenoftrisamicis. Verum,vtabaudacifacibnbsp;exorfus ad primum fuæ cupidinis gradum pcrucncrat, nunquam ceftauit adnbsp;menta preces importunas adiungere,donee tandem, ncc fine vinos impuldynbsp;peri inchoato finctn imponercmus, idque eo tempore, amp; modo,quæilliad id pnbsp;filium exequendum vifa funt commodiflima. Qua in parte diflimularc nod P flnbsp;fum, n?c ab eoaliter tradatam, quam aut voluiffem, aut promerita fuerina*nbsp;Magis enim folicitusfuit,vtlatiffaccrctillis,per quorum confenfuminitio^pfnbsp;voticompotemfe putat(quanquam amp; illos,amp; me paritcr deccpit)qua vtnbsp;tificarctur,aut expéderet,quod mihi decorum foret,qu£ in rcligionis noftra;nbsp;tis,amp; ritibus fuerim educata :a qua me ncc ille,ncc quifquam alius viuus viudd’^j^nbsp;ducet, In haccertereetfierroré noftrum agnofdmus,tarnen libcntercupct^d'^jj,nbsp;ne Rex,amp; Regina mater eius, amp;noftcrauunculus,aut alius amicorum cadenbsp;poftulet,aut eâ vitio ci vertat. N üc enimreb’ ita trâ(aâis,vt infedæ fieri no po'L,nbsp;inmeliorem partem omnia accepimus: amp;vtcftre vera,iramaritusnoftereft^’'^jj.nbsp;mandus, quemdehincamp; amare,amp;¦ coleredecrcui. Quiconque autemfc P^j,. inbsp;tentur noftros amicos, fimilem erga eum fc profitcri necefle eft, quiinlolubd*nbsp;culonobilcum coniunduseft. Quanquam nonnullis in rebus paulo negl’o^ fffnbsp;us,acpenetcmeraric fe gcflerit, quod iramoderatæ erga nos affedioninbsp;imputamut, cupimus tarnen vtRex, Regina, noftcr auunculus,ac cçtef’nbsp;ci eum non minore profequâtur beneuolcntia, quam fi omnia ad hune vfiqUCnbsp;ex eorumpræfcriptotranladafuiftèntzcumque contra promittimus in odid'^^ujnbsp;evAhïûflt;)cè,gt;t^v*^quæab eopoftulabuntur,fempergratificariparatum. Jjæcquidem forisadd^
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;famamlatefulâmquæfita remédia. Aduerfus domefticos motus prouifd'”’^
cùm donis in prçfentia, amp; in pofterum pollicitationibus eos confirmafTeni, 4^ (y au(ftores,vcl confeij Rcgiæcædiserant,coniurationemmaiorjs partis ptoccrdd'^^i,nbsp;cerent: quibus freti reliquos facile contemnerent ; aut fi pettinaciorcs for^’’^bpi-lercnt. Igitur conuocatis compluribu5,fcriptumeis proponunt, inqdOnbsp;ta incrant foederis,inquod iurarent: cuius fere fumrna erat, vt Rcgit^^^p^ij'nbsp;Bothuelium, adaquecorum omniatucrcnturülliqueinuiccm foederatotdd’nbsp;ti, amp; commodis quoad poftent, faut rent, amp; cofulcrent. Qui prçfcntcscrâdri”^.nbsp;na parsiann antcaperfuafi fubferibunt. Rcliqui cö flagitiofum viderétcoBidr^’'^gt;jjnbsp;riculofumabnucre, amp;ipfifubfcripferc. Accerfitur Morauius, vt ciusau^jc*nbsp;(quæ ob virtute föma erac)accederct. Is in innere monitus abamicis,vtnbsp;ret, neue in Setonij ædibus, in quibus Regina, Sc coniuratorum principes^nbsp;pernoâaret ; fed ad propinquam alicuius amici villam diucrtcrct.
dit, id in fua poteftate non fore. Verum vtcunque res caderet, fc j(iilt; quam flagitio aflcnfurum : ertera Deo permifTurum. De fœdcrcnbsp;abaulids, quibus id Regina dcdcrat negotium: tefpondit fenceiufte,
-ocr page 485-Liber Dcc. odauus.
fol. 220e
•’fflecum Regina(cui in rebus omnibus obtemperarc debeat) fccthiS poiTcfacere. 'ày Cum Bochueliole,Reginaaudorecódiiatum: uuicquid turn proimfillctad vrig'uônbsp;l^ruaturum, Neccumco, neccumalio quoquamfœdus,aut coniurarionemfa-ctrcicçquumj autèrep.exiftimare. CùmperaliquotdicsReginafolitoblan-^iuseumalloquereturjacfc polliccretur de omnibus rebus fuam fcntcntiam ex*nbsp;plic£turain,necpudor tarnen eloquilincrct, per familiäres animurn eins oppug-^^rctentauit. Hi quoque eius in redo conftantiam reueriti,quid pctcrent palamnbsp;: cum nihiltedius agendo proficerenrjtandem Bothuclius cum aggredus, vanbsp;iç‘'“ofermoneeóettprogreflùs, vtdiccrct(cfacinusilludneefponie, nee^ibifolife«nbsp;tam voeem eliin vultu alter afpcrnarctur, Bothuelius iermonc graui, Scnbsp;•^terdum conuitijs propiororania vcrladoeumdifeordiarumeaufasincerlcrerec,nbsp;f^wqueadalcercationcraprotrahereeonaretur, ille contra moderate rtiponden-nullam litis occafionem dare, aefe tedumtenerc, nee apropofito tamea dif-^fdere. Cum in bis anguftijs aliquot dies verfatus fuidet Morauius, tandem anbsp;‘'fgiiiaveniam petijt: vtquandofui non magnum viderctvfum in aula, adFa-quot;nni Andrca?,vel in Morauiara vfqucfecederet.A fufpitionc enim motuum, quoSnbsp;®nturospiæuidcbat,procul abtd'e cupicbat.ld cumnon impctraret, necinaulanbsp;’Pflummo, SecertopericuloedèpofTet, tandem liberam legationem expugna-''n: fed calege,ne in Anglia fubndtret, fed per Flandriam in Germaniam; aut finbsp;quot; ^’*0alio vcllet,afcendcrct. Verum cum Flandiiâ petere nihil aliud edèt, quam in a-j^.f’uiïidilcrimenfepræcipitare, tandem çgretcnuir^vtper Angliam in Gallias,dc-fnbsp;nbsp;nbsp;^*‘^54^® commodumvidereiur,fcconfcrrct.Hominelibero, amp; popularilibc
Regina,cæteratyrannidis impedimenta conatur amoliri, Hi autem crant, fubicripferant,autnon facileconfilijs eius acquicnbsp;vidcrentur. In primis autem eos oderat, qui cum animurn eius nibilo minbsp;ii^fftnerga filium, quamfu’detergamaritum vidèrent, Steiliniconiurauerancnbsp;1 ^llum quidcra fcclus,Ied tantum de pucriincolumitatetuêda.Eum enim cupienbsp;Pj. *öaterinvitricipotedatcmtradcre. Is autem nemo dubirabat, quinpuerûnbsp;tem pore peroccafionem de medio tollerct : ne velcædis Regia? vl-{if?upcreflct, vclneedet, qui liberosfuos in hærcditateregniadcunda præirct,nbsp;^ipeseiusconiurationis hicrant : Comités Argathelius, Morionius, Mar-Atholius, GIencarnius,itcm ciufdcmordinis,led proximi gradus Patriciu»nbsp;Robertus BodiusHtem amici, amp; clientes, qui fe eis adiunxcrant,nbsp;Ji\,j^’'gatheliuscadtm, quaconfcnferatlcuiiatc confilia cæicrorumperendie il-Bodiusmagnis pollicitationibus in partes aducrûsnbsp;Ptoximepod hoserantfufpedi,quiad Angha? limitcm babitabâtnbsp;’ ^^’'¦orum, amp;Scottorum famili£ ; quorum potentiam cmni rationcnbsp;Ad id autem occafiovifacdperopportuna. Namnbsp;®^h'^cliusexpeditioncpararetinLidaIiam,vt amp; ignominiam ibifuperiorcau-^'‘nin-*'^^^P*^^bolcret,amp; militiçlaudcparta inuidiâRcgif cçdisînhnuerct, omnesnbsp;'hb J ™Reginafunt inarcé Edimburgenfem ingredi,nbsp;liberatuftodiaedent, prætextuquidc,neincxpcditioné,qufnbsp;Maluccedupoffecôfieri ducerêtur,rcq;per inuidiânbsp;abfentibus diètes corûaduefcerct alienis imperijs, amp;paulatïpatro*nbsp;altiusaliquidfubcoin periolaiêrcrati, no^c do-«Ucederût,prêter Andreâ Carum, qui parricidij nÔ ignarus vulgo credebatur,nbsp;amp;Valieru^
-ocr page 486-Rerum Scotîcanim
amp; Valtcnim Carum Scffordium hominem ob fummam virae întcgrîratfm nîhâ (ufpicantem. Humiusaliquoties a Bothuelio vocatus in aulam ccrius decius^^'nbsp;gafevoluntatcabnuit venire, Confiljum inhilominusdccxpediüone procei^i^nbsp;Regina ad ßorihuicum arcem,circitcro0lo ab Edimburgo millia fubftitit, Inter- )nbsp;ca qui de Rtgis incolumiratc tuendaconfpiraucranr, cum animuraßorhucHj^t»^nbsp;fe non ignorarent, aliquid tentandum rati limul fuae lecuritaüs caufa, fimul vtnbsp;auäore C£edigt; Regiæ expctiia pöena public a Scouci nominis apud exterasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
leuarentinfamiam, Itaque vulgj fauorem fdos motus fccuturura arbitra«,ä“ duo milliacquitum ita occulte cor»traxcrunt,vt Reginald agiianomninononfen'nbsp;feritjdonec Humius parte exercitus Borthuicum adraota.eam vna cum Bothueljnnbsp;obfideret. Scdcùm rcliqua coniuratonim parsaddiäum tempus nonconuenil'nbsp;let, ncc iplc tantam habcrttmultitudincm,vt omnesexitus claudcrct. Sinbsp;quam par erat omnia gererentur, quodrcmareliquisomilïàm crcdcrcnt, prim^nbsp;BothueliuSjdcind«Regina veftc virili fumpta cuantiac reda Dumbarum abierut*nbsp;Coniuratiaotemquominus in temporeconuenirent,per Atholium ftetir, Iscm'”nbsp;vel fufeeptae rei magnitudinepercullus, vcl ingenij cunäationc retentus reliq^*’®nbsp;Sterlini detinuit: donee occafioreigerendp foretè manibus elapfa, VerDifl”®nbsp;luhil tanto conatu patrarum viderctur, moiorparsadEdimburgumcapiendnf’^nbsp;milTa. Arcemciusoppidi tenebat kcobus ßalfuriiisa Bothuelio fbi crcdiuingt;nbsp;vt quipamcidij particeps,amp; omnium confiliôrüm vclconfcius,velauóior ei fuerat*nbsp;Sedeum ncc operæ nauatæ præmium accepifléi ,amp; minore,quamfpcraueratgf^nbsp;tia feapud tyrannos efîe cerneret f quippe qui arcispræfeâuram adimereci tentf 'nbsp;fcnt)expulfisdiuerfæfadionîs hominib*,locû fuæ poteftatis fecit; actû pronan^'nbsp;rat publici patricidij vindicibus cam innoxiamfore ; tradabatquc cô illbdecont^J' rnbsp;tionibusciuslibçrandar. Erât in op} idotum èfach'oncReginp pene principesnbsp;nes HamiltoniusEamAndr« a? Aiclûepiicopus,Geo^us Gordonius Hun«*^nbsp;Cornes,6f loanhes LeniusITolEenfis rpifeopus. Fîicuro fenfifTcnthoftcsnbsp;in vrbem acceptos,in amp;um prouolantcs duces raultitudinifefc offerunt,nbsp;rari admodum ad cos fclc aggregatent,retro cedendo adarcem vfquenbsp;fuerunt, Ibi a Balfurio intromifli per aduerfara partem poft paucos .nbsp;nrilfi incolunics. Balfurius cnim re nondum com alteris tranfada,nbsp;omnem fpem venire apudaltcros fibi præcidcrc, Oppidum facile contâtnbsp;©ni nobilitatis acccflGt: vipote paulo ante notis amp; Regina rributisnbsp;atum,amp;quod tum in egeftate publica nihil modcraium cxpeâabat,ofienfanbsp;communi confcnfutyrânidc;quôdque,quotiesvolûtatisdcclarâdæ locus dab^’nbsp;(celus corû dirisexecrationibus prolequebâtur. Cura hoc paviofegnitcradPnbsp;thuicum proccrum faâiorem geflTiflctjR egina,amp; Bothuclius,qui per negJedasnbsp;giliasdcnodccuafcrantjcumpaucisad Dumbarû profedifein arcem ibi wunbsp;tiffimam côdiderunt.'vndctârarcrum comutatioconfecura cft,vtqoiraodoinnbsp;inadefperationcvcflâbâiur,confluen:ibus vndiq; quiveleorura fcclcrinbsp;«ntjvcl Regij nominis vnibrâfedabâtur,amp; lacis firmr ad debcllâdos aducrfario®nbsp;bividebâtur. Côtralibertatisvindiccsinmagniî verlabâturanguftijs.nbsp;nim,côrra quhm fperauerât, ad famâ ta m pryclari facinoris accurretib’, vulgi ar ƒnbsp;rc,vt fit,cito reftindo:amp;magna partenobihratis aut adiKrra,autinaIicnipcricul'nbsp;uêtum fufpéfa. Deinde etiamfi multitudinc vindices eflet fuperiorcs, nbsp;•ppugnâdarum arcium apparatudcfîciebatur.Iuque ciun çôfiliorum nuUûin P J
-ocr page 487-Liber Dec odauusi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f oî. 2 2 T.
j'^tiaexîtum inucnircnt,ac propcncccfHratecbaâi derbdifüreinRäaccgitarcnt» *5^
r.
''fginahanc cis dubitationemfuftulit. Ea cnim cinn vires iam animum facc-’^nt.ftaniitcutn ca inultiiudine,quam fcc mm hsbebat Lethatn pioficifci, vt ex pro* hquoforninatn tcnîarctifimuladfuumaduéttini ratan^aiorcmconcur/L’in futu-f'iniîfimtil audaciam terrorem hoftibus allaturam. Prætcrnicnim temporis ^ucccfgt;nbsp;^sita animos ci auxerat,vt neminem exiftimaretjncprimum. quidem füuin conipe-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
yum toleraturt’m:amp;alueranteins confidcntiamadulatorcf, amp;in primisEdmon«^'’’***’^ /)«*»ƒ quot;usHmuscaubdicus. Is affirmabat omnia virtüti eins prôna effe:hoftelq;amp;rcrumjnbsp;J y fonfiliorum inopes ad famam cius aduentus abituros ; cùm rcs taraé longe fecusnbsp;¦ .’^berçt,nihil q- i n rebus præfèniibus ei mora fuiflet vtilius.Nam û ilia triduû mode»nbsp;jy arce Dimbarifc côtinuilfct,vindiccs iuris publici omni belli apparatu dcftituii li-Ufrtate frufira attenta domos quifqucluas difeedere coaâifuiflcnt. Illanihilolt;nbsp;a Duinbaro incertum peiorc conblio^an (pc vaniorc impulfa mouet, fed iti*nbsp;•^ctclento, dum agriccliserurevicinocolledisarmadiuiduntur. Tandem ad Se-•ynium vicum fub notlem veniunt; amp; quia locus tantam muliitudincm non capî*nbsp;propinquos pagos (vtiiquc Praeftono nomCn eft) Iparguntur. Trepidusnbsp;‘udenunciuspauloantemediaranoâcm venirEdimburgum, aeftatim fignodatonbsp;’^onclamaturad arma. Expcrreâic fomno tumultuofe qüam quifque poteftfefii-j^nter in campos proximosfefeeijciunt, ac ibi circa foils ortum multitudincfàtisnbsp;P^S*^enti colleâa aciem inftruunt. Inde ad Mulïelburgum profeôti,vt fiumennbsp;^æain ttanfirent, antequam pons, amp; vada ab hoftibus occuparentur. Is vicusnbsp;'iotantum millia a Præftono abeft. Vcrüm cutn neminem inde obuiam habe-Xnequcquicquammoueriperfpiccrcnt, ibidifpcfttis vigilijscibumcapiunt.nbsp;'’'ftfaquimifiîfucrantvtexplorarcntur, paucos équitésconfpieaii cos mtra pa-^^nrcompulerunt, ipfi metuinfidiarum nonaufî vitcrius progredi nilceitiad fucsnbsp;î^'ulcrunt, nifihoftcscaftramouere. Igiiurvindices Muflèlburgoegreffividentnbsp;in fupcrcilio cliui aduerfi acicinftruôta ftare,3c fuis felocis tenere. Cum cli-’‘'‘sitareâüscftctjVtnonfincpernicieadcos perueniri poffet, paulum in dexte-/'^‘lîdefleâunt, fîmul vt folem haberentatergo, fimul vt molliore cliuo afeende-amp;Iocis minus iniquis confligerent. Id eorum confilium Reginam primumnbsp;pHit, quæ cos fugcrc, amp; Dalkethum Comitis Mortonijpropinquum oppidu*
»?
Cos petere credebat.Perfuaferat enim ftbi Rcgij nominis cam fore rcuerétiam,vt ‘’cfiiocxaduerfoapparcre änderet. Sed ibi facileapparuitauâoritatcmvt bonisnbsp;’f’ibus compara’.ur, ita malis amitri : maieftatemque virtuicdcftiiuiamlcui mo-'’’cntociiancfccrc. In itinere popularitcr Dalkethcnfcs effufi omne genus come*nbsp;’^^sabundcattulerunt : vndcrefeâisviribus, aefiti, qua maxime Iaborabant,fc*nbsp;^'3gt;vbi primum îcquum locum occuparunt,duas in hoftem dirigunt acics.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rù lt;• n
' dniæ præcrant Mortonius adiundo Alexandre Humio cum fuis clientibuszVv ^^Acundam duccbant Comités Glcncarnius, MarriuSjôc Atholius. Ibi cum *
‘Jpi'ocinólu ftarent, venir ad eos Crocus orator Gallus, Is pér interpretem f’ælatus quantum fempercommodis, amp; tranquillitati publics Scotorum ftudu-A nunc quoque codem effe animo, amp; vehementer cupcre,vt fi fieri poflet,fincnbsp;cædc res ex vtriufque partis vtilitate componatur. Ad id fe fuain operam of*nbsp;Reginam quoque non abhorrerc a pacatis confilijs.Id quo facilius intclligär^nbsp;prffentra veniam, amp; omnium præteritorum obliuionem poniccri,acfändenbsp;l’^derejnensinifraudiforejqudd aducrfusluprcmö magiftratu wraaßimpfifrenr,nbsp;Tt.j.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hxç
-ocr page 488-Rerum Scotîcarum
Hjéc CUTI înterpres fetuliîfet^ Nîortonius rcfponditj non fe aducrPus Rcginî!^’ f^d Regisinrcr^cdoremarma induiiTe.- quemfi Regina vcladPuppliciuintratlff^'f’nbsp;Vel fegregarct a fe, tum intclîeduram nihil fibi, reliquifqueciuibus tóreopMtitHjnbsp;qu im vt in officio crga cam pcrfiarent. Aliter nullam concordiam coire poamp;.nbsp;leeó venifïearmatos, vt veniam'vlliusadmiffipccerent, adiécit GlencarniuS;nbsp;vt potius datent. Hanc eorum confiantiam Crocus confpicatus,cum amp; vcradiet»nbsp;amp;iuftapeiiintelligeret, accepta abeundi vcnia,Edimburgum difcclfit. Intcreanbsp;Kegin^cxercitus veteribus Anglorumcaftris fc continebat. Locus eratamp; n^turinbsp;cæteris cditior, amp; aggerc, folfacinótus.Jbi Bochuelius cquoinfigniantcacicnJnbsp;pouedus per prçconcm poftulat^quo cunn^îïn^laricertamine décernât. Cujpnbsp;t'xacicaduerfafe obtulilTctlacobusMorauius adolcfccns nobilis, qui antè pent'nbsp;bellum,fed nomine fuppreflo fe obtuierat^vtidiâû efi, cum eo Bothuelius cong*quot;^'nbsp;di recufat, caufacushominem necopibus,nec dignitate fccum comparandum.nbsp;Turn ex aduerfo prodijt Gulielmus Morauius lacobifrater natumaximus,nbsp;firmabat fcBothuelio (fi in hoc negotio pecuniærariofubduccnda effet) nonffi*'nbsp;nusefielocupictcm : farailiæautem autiquitate, amp; faraæ integritate fupcriorcifl;nbsp;Hicquoqucrccufatur, vt qui modo eques, acfccundi ordinis effet. Cum mu'“nbsp;homines primiordinis, amp; in primis Patricius Lindefiusfeofferref. atqueptooninbsp;nibus, quos in Scotici nominis incolumitate, amp; gloria tuendafufiinuiffetlabon'nbsp;bus id modo premium depofcebat,vtfe permitterent cum Bothucliodcccrncrc.nbsp;Ibi quoque cum Bothuelius tergiuerlaretur, nec fe honefte expedite poffet,nbsp;gina fuain inrcrpofuic auóloritatem , atque eo depugnarc vetito contentionet“nbsp;diremit. Deinde adem equo circumueda fingulorum animos explorabat.nbsp;thuelij propinqui,amp; clientes confligerccupicbant, Cætcriaditicum diccrent,!“ 1'nbsp;acte aduerfa elfe homines bcllicofos, amp; plærofque longo militiæ vfu durâtes :nbsp;learn præhj periculofam effè Rcginæ : fequidcin paratos effi.* depugnare. Sednbsp;bis,quorum magnum habebant numerum,animos a caufa abhorrere. Mulm 3?'nbsp;quius vidcrijVt Bothuelius fuamipfcarmiscaufam tueatur, quam vt tot homingnbsp;nobilcs, in primis autemReginamipfam in vltimum diferimen demitterent : uHnbsp;ira vehementer ad pugnam anunata effet, poffe rem in proximum diem differ»-Diet Hamilconios cura quingentisequitibus aduentare, ncc procul ahefTe :nbsp;adiundis, de furama rcrum ex tuto conluh poflè.Nam fum maxime Cornes Hu“^’nbsp;læus, ÔHoanncs Hainiltonius Fan^Andreç Archtcplfcopus proptnquoSjamp;c^^*^^nbsp;tes adHamiltoniumconuocauerant, ac poftridie ad Reginamcrant venturi.nbsp;Ad hæcilla fremens, ac plena lacrymarum multa in primorcs iacit conui““’nbsp;amp; per nuncium ab acte aduerfa petit , vt Guliclraum Kircadium Grangia*nbsp;num ad fc mittant. Cura eo fe de conditionibus colloqui ve lie. Intereânbsp;cxercitus fubfîllcrct : fi acies quidem vindicum libertatis lubftiterunt: H t“nbsp;1 'GO quidem humiliorc , ac propiore,quam vt maiorcs machinæ eis noccrep“'nbsp;ffenr. Dura Regina cura Kircadio fermones confert, Bothuelius (quodnbsp;loquij fimubtione petinirn erat) fibi confulere iuffus Dumbarum verfus itanbsp;pidcabijtjVtduos,qui fequebantur équités redire iufTcricadeo male confeiu*nbsp;animus,neamicis quidem fatis fidebac. Ilia cum eum iam extra periculutii ell jjnbsp;putai-et t pa^la cum Kircadio,vt reliquus cxercitus fine noxa abiret, ad pro^^'nbsp;rescum eo venir, tunicula tantum vefi:ii3,eaquc vili, amp;detrita,acpaulunîinbnbsp;genua dçmiffa: amp; a prima quidem acic non fîncpriftinj reuerentia? indicijs rccepjj
-ocr page 489-Liber Dec. oclauus; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. Z2
‘ tutn peteret, vt fe dimktercnt, diim HamikonioSjquiaduentarc diccbanturj ^7 •^onutiiirct, acfeieucrfuram pfoniittcret, Mortoniühique pro fc fponderc iu-j'frct:({perabaîenim ^c blandis poJJicitaticnibuSjOU« vellet tffeduram^vbi nonnbsp;'^pcirauit, ad orationisacerbitatem conucifa ducibusfuain cosmérita expro-^fîuit. Ibi ramen cum filentio cil audita. Cum ad fecundam acicm peruC’nbsp;’’’(Tct, Conçois ab omnibus clamor fublatus cft, vt merctricem, vtp^rricidanit -y»gt;’‘'nbsp;^fcæarent, Erat in militari quodam vexiilo depidus Henrîcus Rex mortuus,2*'''‘‘*'’*'“-^ iuxtafilius infans vindiâam parricidij a Deo expofeens . Id fignum duaA*;xnbsp;Mites inter duas baftas dillen tum quoqub feverteretob oculosciobijciebant, 'nbsp;hune confpcâum animo linquentc ægrenc exequo caderct, luftentarafuit:nbsp;Mrcfeöa nihil de priftinaanimi fcrocia rcmifir. Minas, malcdidla, lacrymasjnbsp;^cætera,quæ mulicbrisamatdolor,profundébat. Cbm toto itinercquas pote«
^^tinoras inneâerct, expedans fi quid alicundc auxilijapparcretj è turbaqui« ’’’¦H cxclamauit, nil elle quod Hamiltonios expedareî. Neminem enim ar-Mtuni intra multa miliaiia elfe. Tandem fub nodem populo vniucifonbsp;.fæi^'aculum eflufoEdimburgumintrat, facicirapulucre,amp;]acrymisoppleta, vtnbsp;^**^0 confpcrfa videretur. Cum fummo filentio magnam vrbis partem tranfijc,*‘^‘'*^77'’’nbsp;.Mangulfa per multitudinem via relida, vtvix finguli progrcdercniur. Cumnbsp;” ^iucrlorium alcenderat , mulier vna c turba eibeneprecataefi.IHa adpopulûnbsp;°*]uerla lubiccit præteralias minas,fe vrbem incenfuram^ac fanguine perfidorumnbsp;jMuin incendium rcllinduram. Cum vero lacryraabunda per feneftram in pub •nbsp;j.’-üinprofpicerctjamp;concurluspopulieb fieret, nec deeflent j qui hanc fubitatnnbsp;pMnæmutationem commilerarentur, vexillo, quod diximusoboculosexpo«nbsp;“ißatimocclufafcncftra fe intro proripuit. Ibi cum biduuin fuilîet, ex pro-^ffUin decreio in arcem,quæeft in lacu Leuinoin eufiodiam mittitur. Nam E-^‘’ï'Burgcnfem adhuc tenebat Balfurius, qui etfi vindicibus libertatis fauebarinbsp;ç^cndearcctradendanondum tranfcgctac» Inter hæc EpifcopusDumblancn«nbsp;S 9^i in Galliam legatus ad matrimonium Rcginæ exculàndum erat miflus,onxnbsp;jj ’'l’psquæ poft fuum é Scotia difeeflum ibi adacrant ignarus,per eos iplbs dies*nbsp;poils hpc poftrcma contigerunt, in aulam appulit, ac dîcm ad exponenda man-t/^!”^P^trauit. Eodem forte die manc bine allatas crant ad Regem, amp; matremnbsp;M'iterj* Alterp a Crocolegato cius Gallo, alrerpaNinianoCocburnoScoto*nbsp;çpræfcduseqnitum aliquot annos in Gallia meruerat. Vtrçqucrerüm in Scotia
Pi^tgcftaruinexpofitionemcontincbant. Igitur legatus Scotus iniromilTus ad longam, ôf accuratam orationem erat cxorfus,qua partim Reginæ fadum itinbsp;irahendo inconfultis amicis matrimonio exeufabat, partim Bothucliumimraonbsp;j,ç[j^Iaudibus fupra veri fidem onerabat. Regina Galla vanitate hominis inter-Scotia allaras protuliftet, ac ex eis Reginam Scotorum cap-’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fugatum oftcndillet y illc inexpedato fubito idus malo con*
Onj Qu* aderant partim inopinato euentu ringi partim ridere : nec quif(|uam iHjj''''l’^paimmcrcntiaccidiirecrcdere. Eildem fortediebusBothueliusexintt«y)^cAh/rtnbsp;mifit, quiarculamargcnteam liter«nbsp;aliquâdo Francifei Regis Francorû fuifle^
1 CCrArr«* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I_______1*. . rfc • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;___ __nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. î _ —-.î .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**
j’^lç J.f nbsp;nbsp;nbsp;’ j'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**•'***’*'* vu vjv.«*** ax*vjwa.MW amp; *mmv.*v*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* xoiivvrx w « w..'.,
^ZT U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R^cginæipüusmanu pencomncsfcrjptæ, in qui»
cæfcra. fcre omnia , qujconfccutafunr, dilucidc conti» 1 ac pcnc ia /ingulis fcriptumcrat , vt lectæ Aitim crcinarentur.
Rèrurn Scottcaruni
Verum ßotliuelius , qui Régine inconftantiam noflet , vt cuius înrra panels ànnos plurima viderai excmpla,Iitcras cófcruarat, vt fi quid diflidij cumwio'nbsp;cidifict, illo teftimonio vteretur, ncc fe Regiæ c^dis auôlorcm,fcd comitf®nbsp;fuiflè oflenderet. Haue arculamBothuelijminiftro Balfurius fetcndamde^*‘‘nbsp;fed priüs principibus aduerfae partis admonitis, quid^ per quem , amp;quôn5it-teretur. Ea dcprehenfà5rnuîtas3magnarque resctfimagnisfufpuionibusiaôlataSinbsp;taincn nondum làtis detedas in lucem protulit, vniucrfumquc crimen pene o*nbsp;cûlis fubiecit . Bothuclius rebus vbique male cedehtibus, omni auxilio ,nbsp;fpe rccupcrandi regni dcflitutus,primuin ad Orcadas, deinde ad Hethlandicasnbsp;infulas profugic; ibique rerum omnium inopia circumuentus piraticatnnbsp;cœpit . Regina vero,multis orantibus,vt caufam fuam a Bothuclio fepararetnbsp;(lüpplicio ertim de co fumptOjfore , vt omnium ciuiurp fumma voluntate ipl^nbsp;facile rcftitucretur) mulier ferox j Sc prifiinç fortunæ fpiritus gerenSjamp;malispr?nbsp;fentibus effetata refpondit,fc libentius cum illo in extremis foitunar aduerfan-1*nbsp;tis angufHjs,quara finecoinRcgijsdcIitijs vitam aduram. Inter proccrcsautcninbsp;varijanimorummotus fuerunt. Namparricidijvltoresfperabantadtampræd^f^nbsp;facinorisruraorem fi non omnium, certe mclioris partis aflenfura fecuturum*nbsp;Longe autem fecus cucnit* Popularis cnim inuidia partim fpatio temporis eratnbsp;Icnita,partim repucarionc inconftantiç rerum humanarum in mifericordiamvet'nbsp;terat; neque deerant ènobilitate, qui non minus Rcginæ calandtatem turn de*nbsp;plorabant, quatn fuperioribus diebus cius crudclitatem cxccrabantur. Vtruntjinbsp;niagis animi inconftantia, quam vlloinaltcrutram partem affedu, vt fatis appa'nbsp;reret cos non tranquillitatem publicam, fed ip rebus perturbatis fpcm priwn^'nbsp;molumenti feqni. Plurcs ocij cupidi partium vires expcndcbant,amp; ad poten* Jnbsp;tiorum opesinclinaturi videbantur. Validiffima credebatur eorum fadio^quivdnbsp;in cædem confenferant, vel re perpetrata in Rcginæ gratiamaliorumfceleriïuO'nbsp;fcripferant. Eorum principes cum ad Hamiltonium conucnilfent, frcticoniue^nbsp;tionis opibus nequeiitcras.ncqucnuncios dccommuni concOrdiaftabilicndaaonbsp;aduerfafadione recipere volcbanc : nccvilisverborumcontumclijsaduetfuscoïnbsp;abftinebaiit.-eoque erant ferociores,quôd magna pars proccrumjquæfortune®®nbsp;xncnra,magisquam æquitatera caufefpcdabant,ad libcratores fe no aggregabant»nbsp;Quicunqueenim fenonad illos adiungebant, pro fuis ducebant. Arrogantiæ^tianbsp;illudtribuebant,quc»d parricidij vltores in vrbcm regni principempriores 5 jlnbsp;rant; quöd fc, qui amp; plurcs, amp; potentiorcs crant, illuc acccrfercnt- Id autem *nbsp;tierfa fadio,quanquam non impcriofc iulfificntjlcd demilfe rogaflcntitamciiequ®nbsp;Vlquam cfrct,quod vllam ariogantiæfpccicmpræferrct,impetrantaminiftrisClt;tc e*nbsp;fiarum,Vtcommunitcradomnes, fingulietiamad fingulosfcribercnt,nbsp;pore tampcriculofb Concordia: communi deeflent,amp;piiuatisfimojtatib’pofthanbsp;tis profpiccrent,quid ad omniü falutcpotiilimum cxpcdirctNcq-, hæ magis,nbsp;proccrû antea literæapudaducrfiim fadionc pfofccerunt,omnib’eadeexcufanti lt;nbsp;vt res ex compofito ada inter eos videretur.Varijs deinde lociscùm Reginænbsp;nbsp;nbsp;..
CoifTct 5 ncq-, vllü cófiliorö fuorû exitû inucnircnf,alij aliô dilabûtut.lnter hçc ces parricidij publici cumRegina(quâà cardisaudonb’fcparare non poterant)3g^ jnbsp;fe,vf regnû eierarct,amp; vcl infirma* valctudinisexcufationc, velalioquouishonenbsp;prætcxru curam amp;filij,amp; rcrûadminifirandarum,cui vellet ipfaproceriimcôniitnbsp;fcc. Ilia grauate undé redores pucro nominatjacobû Morauif
»
-ocr page 491-Liber Dec. öëïaiiu^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol 22
^otniim reuctfüs onus non rcciifàrct, lacobutn Gaßellerotij tJuCcin , Mattnj-'^fnLcuiniæ, Gilefpicuin Argathcliæ loanncm Atholiæ, lacöbum Mortonij, Alcxandrum Glencarniæ, loânncfn Marrif CcHTiites.Milîi item procuratoreSjtiujnbsp;^^farentjVtStcrlinij aut alibi fiquidemeiscomn1odiusvidcretur,Rex infcilaRcgianbsp;^'^llocatusrcgnum inlrct. Hxcadoólauum CaL'Atig.annoaChiifi.0nato 1567 ‘gt;^7
Paulo ante eum dicm lacobus Morauiæ Cotncs, dum tognito return do- a-».« lt;• î’^ffticaium ftatu per Galliam reucttitur, in aulà ïatis libetaliter accipitur : fednbsp;î'3 tarnen, vt ab Hamiltonio (cuius faâionem Galli amp; firmiorcm, amp; fibi con-*'tnjtioren, perfiiafcrant) gratia longe vinccretur: idquc maximeGufianorumnbsp;, qui omnibus Morauij conatibùs aduerfabantur i £0 itaquc dimiflo,nbsp;^tdüepifcopus Glafcucnßs,.qui Icgatum fe Regina? Scotofum vocabat, aul«^71-^ ïnbsp;Pwjuafcrat, lacobum ctiam abfcnterà tarnen aduerfa? faCtionis clTe principcm,nbsp;‘Upcrioribus temporibus omnia ex eiiis (ententia fuifle gefta, amp; nunc velue \.enbsp;j.’^cetn a foeijs acccrßri* Ad ha?c perfuafis mittunrur, qui cum rctrahcrenr.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;
ƒ illc ab amicis pr^monitus folucrat, antequam Diepam (nam in co porta ''’0 Regum literæ pcrhtx efient : ac in Anglia per omnium ordinum homi«nbsp;'^honorificc habitus domum dimittituf* Ibi magno popiili, fed riiaximonbsp;' r?tiicum gaudio rcccptus omnibus vehementer inftantibus vt Rege lororisnbsp;J ‘oadhuc infante return gubernacula fuleipcret : cum cnim vnum cÏÏc * quinbsp;^.flob pro pin qui ta tern , veJ ob multis in periclis viriutcm cognitam, vclgra*nbsp;|,’'ttmuliis mentis colicdamjRcgina etiam poicente minima cum inuidiaeuoinbsp;''’tiorem gcrctc poflet. Illc, ctfi qua? diccrentut vera cfTe intclligcrer, paucosnbsp;ad confultandum dies impctrauit. Intcrea adalterius fadionis principesnbsp;fcribit, amp; præcipue ad Afgathe'ium gcncrc propinquum, amp; quemob
^pinara confuctudinem minime vellet ofFcndcrei Ei oftendir^quoin loco res . quid pupilli fadio ab le contendati Orat per fanguinis communionem,nbsp;J'*' îinicitiam, amp; communis patriæ lalutem, vt fibi conueniendi cius fiat copia,nbsp;his anguftijs cius ope amp; ipfc, amp; communis patria expediatur , Adca?te-1 ij^^tiatn pro cuiufque loco, amp;: ncceffitudine, Ab omnibus autem commu-petit,vtquoniam rebus ita turbaiis,vt diu flare fine fummomagiflratu nc-
ç^f^ûfummçexvniucrforûfententiaprofoiciant.Tandécumnccab vnafadionc
1115impetratet/uramaom-
V QVARTO Cal Aug.poftluculentamconcioncmhabitamaloanne 5*^ *'**tîL^ ' inijtlacobusciusnominisfextus. luraruntproeoinlcgesTacobus
P^tjcis poft diebus,qui ad Hamiltonium conuencrant,fremere
?, tiec Cos potentifiimos fine fuo (quod nunquam expedaucfant) aflenfa' fcrum atbitrium ad fereuocare. Cumcircuiflcntnobilitatemrcliquam,nbsp;conucncrant,m fusm fententiam pertraxerunt.-plftiquo
^ana nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potius, quam adores return,qua? gerebantur haberi voicbant.
'^^ni ^^§*®^hcnbunr,Argathelium in colloquium cum Comité Morauiaf
literx quia ad Morauium Comitem fine vllamaioris ho*
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pwfaiionc fcripiæ étant,de confilij fenteptia font reiedf*
; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tt. iij, Kunciuî
-ocr page 492-J^crum Sconcarutn
Nuncîus prope fine rcfponfo cftdimifTus lt; Vcrura ArgaiHcHus gnarus q“' in litcris ofFcndiffct , ac Proregis fidei fatis confifus , cum aliquotnbsp;faâionis principibus Edimburgum venit. Ac tum fatiffaâionenbsp;accepta nullo corum,qui aberant,coHtcmpto,fed neccQnbsp;ûtate ita pofcentc fcftinatum in fumiponbsp;magiftratu creando paucos poßnbsp;dies ad publicum ordbnbsp;num conucn-tum venit*
(V)
-ocr page 493-J.-RERVM SCOTICA
KVM HISTORIA
Auóloré
^GEORGIO BVCHÄNANO
SCOTO.
lt;1^LI3ER DECIMVSNONVS;
----- -. - - - - -. . .
óoritas decrcto publico eft confirmata. Dc Regina lentcntijs eft variatum. Natn cùin multis indicijs,ac teftibus,potifl*nnum vero ipflus ad Bothucliü literis tota cru-^eliflimifacinoris ratio manifcftc tenerctur,qiiidamatrocir4re rei pcr(noti,alij in conbsp;lcieniiam fceieris a Regina aftùiuptijvr communis criininisicftcm tollcrent, pœnasnbsp;^fcundum leges expctcndasccnfcbant.Maior pars in cuftodia habendamdccreuit.nbsp;Secundum conuentum tranfaâa hiertis iudici js conftituédis foncium pocnis cxi-?quot;idis. Lcgati Gallorum,amp; Anglorum auditif Ncutris permilfiim,vt Rcginaranbsp;'^uflodif publicf commifamp;m conuenirent. Vnus turn in armis erat Bothuclius.
-MiifacÆ; qu^Ecum apudOrcadas, amp; vlterioresinamp;laspiraticara cxcrcenreni '®®prebcndckt in tanta egeftatepublica,vtad camornandampecunia deefter,nbsp;tpßfuf, (•{} ab lamhn l')iiplaflîû Moftonio. oui turn imnendio
-ocr page 494-t^erüni gCoticarufn
¦I
*'cgîsleucrîtafem,vcî (vtipfidiccbant) crudclitaté non eis modo,qui prôpîftfcf^^' rum magnitüdihem leges,amp; æquum iüs ferre non poflcntpoft tantam prosimè fü'nbsp;pcrioris temporis licentiam formidolofatn prædicabanr. Regina autcmlib:rata,ali)’nbsp;prxmiorum,alijsimpunitatisfpesanrc oculoscrat , Quibus rebusadduâiplten^'nbsp;ex ciscriam, qui prfcipuceiuscapiendi audorcsfuerant, in diucrfatn fadionc fu!’’nbsp;protraâi.MçtclJanusquantumRcginf rebus faucbat,tantum Bothuelium homin'^nbsp;fceleratum,amp; perfidiolüm,amp;in cçdemfuam imminentem oderat: amp; quia Kcgin^nbsp;incolumi illû fubuerti pofTe dcfperabat, in coraitijs publicis facile paflurusvideb^nbsp;xur.vt fecundura leges,amp; inftiruta maiorum pœnz^ ea cxpctcrentur« In eade”nbsp;caula crat lacobuj Balfurius Bothuelium fibi implacabilcm ratvterque non J'nbsp;lienusa confilioRegis trucidâdi putabatur. Sed Bothuelio capto,amp;apudCimbi^nbsp;in vincula conicd(?,ad Reginam liberandam animum âdicccrunt,non modo qnonbsp;facilius apud cam criminis eommUnis impunitatem fpcrabant,fed quôd qua? mad'nbsp;turnfuftuliflet.non mitioreinin filium,cuiusadhucip{ainfantia, Si Regijnon)’’’!^nbsp;vinbra earn r^nocsuiflet,fore putabant» Et ad fuam ctîarn fccuritatem faccicarbi'nbsp;trabantur,nc filius vindex paternæ cædis ad regnum perueniret. Gonie(âurxcn'‘^jnbsp;non obfcuræ acccdebant,qu« animum Rcginæa talifacinore nonabhorrercJ'J''^nbsp;cabant.Sæpcex caauditura eft^eum puerumnoncflevitalem.Scenim accepinbnbsp;teciæ ex pefito Mat bcmatico :affîrmabat primum fuum fœtum non vitra annuni 'nbsp;tuium. Etipfâin candem (vtcreditur)fpcm venerataliquandoSterlinum,vtinf^^^nbsp;tëEdimburgum fccum dcduceret. Quibusfufpjtionibusfadura eft,vtloannfînbsp;reßiinus arcis prf feóïus puer v fibi eripi non fit pafTus: dtnobilitatisbona p^f*nbsp;linicoaâaconiurarct de puerifaluretueUda* HamiltonijquoqjadRcginaW^^nbsp;dam totis viribus incombcbantjquôd puero per cam fublato,vno gradunbsp;regnifpemipfi admoucrcntur.‘necmagnidcindclaboris,acpcriculiforcc3ni‘l.j/nbsp;que tollerc;quippccunâis tot criminibus inuifim,amp; poft interpellatamnbsp;crudelitati nature magis obfccuturam, Argathclius,amp; H un tlæus,nbsp;alter vxorem c gente Hainiltonia haberet,eorum tpem fouebant, amp;fucccnionbsp;uebant. Sed amp;inosfuæ,amp;propiorcscauff impcKebant,quôdncutcrfccle^*J^,^j(j.nbsp;rtl** ginæinfciiis pu'abatur. GuIiçlmusiMorauiuî Tilibardinusobdiucrfammf'‘^^J’j,).nbsp;niîcontroucrfijsfententiam alicnus,amp;piiuataetiam decaufaProrcgiiraJW^-jpjfnbsp;J»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iß Regina capiendaegregiam operam nauaiîcr, turn non ipfcmodoaR^S^^lj.
tibusdifcelfit,fed ma*namafnicorum manumfpcnon cxiguacmolumcuto^f^j^iîl «' ieÂa fccum traxit.Hi quidéfuerunrprincipcs Reginælibcrandç. Sed Stalij vdnbsp;ti,quo5 vel domefticar ncceflitatcs, vcl inimicitiæ priuaræiVcl dolcrisnbsp;honoratioris loci fpes eôdem impulcrat,vel propinquitaiibus,alijque nec^ ^urbi^^nbsp;busijs,quos nominauiilligatiineadcmcaufafucrunt. In hoc rcr’imt^^‘^^jri'nbsp;ftatu Prorex aduerfusamicorumprcccs,amp; inimicornm minasiuxtafiniwSinbsp;am libellis propofitis,nec odiorum caufi8,nec vindicte cupiditatediüim^^^^fftiînbsp;quidiuinandi Icicnriam fibiarrogarenr, vt qui non ignari coniuratloQU'Onbsp;cû initarum c(ïcnî,dicin prxfinircnc,intraquem morituruscflet,tarnennbsp;pcrftabat:ac fæpcdi(ftitabac,fcfarisfeire viram fibialiqiiando finienda”’nbsp;autem le non pofte earn dcponerc,quani in tranquillitacc publica pronbsp;conuentu pnmum Glafcuaindiólo,co venire iuftîs Lcuinianis,Rclt;iftojl'ï**’|.jjgrannbsp;tianis, düm ibi iuri dicundo,amp; flagitijs puniendis vacaf,confiIiadeReg^^’nbsp;da iam diu agitata tandem ad cxitumpcrucncre, Eius facitioris ratio
-ocr page 495-'gt;afur,præternotos,aut a Proregeinilfos. ExhacturbadomcfticaRcginævifiiscrt .»laxinicidoneusProrcgis frater çatu tttinimus Georgius Duglaflîus adolefcés nônbsp;¦namoenoingenio,amp;qui pcrætaté blandicijs mulicbribus facile capi poflct.Is faepe*nbsp;Numéro perfpecicin lufuüm,quib’ociüm ieâulicûobledârefolet,curn familiaritecnbsp;^ume-a afluefeeret, c vulgatoarcisminiftcrioaliosmuneribus,aliospollicitandonbsp;'^vinciendos fufcepit.Ncq; ilIajCui fe fcmcl pcnnifcrat5amp; a. quo libertatê {pcfabafgt;nbsp;^^uicquâncgarcin anitnum induxerat, Georgiusigiturincolumitatem fuorutn
nihil omittit,quod ad cœpra pcragendafacerevideretur. Idetfi nonnulUfénfelt; ’'^ntgcrijamp;aJ Protégé dctulcrantjillc adeo fuorum fidcicrcdebatgt;vt nihil è priftinänbsp;'uftodia mutarct,nifiquÔd Georgium ex infula emigrarciulferiti Is cum in pagumnbsp;Pfoxiroutn ad oramlacusfccontuliffetjpcrroiniftrosarcis pecunia corruptospropanbsp;l’I^enusquâantcaconfiliacum Regina de rebus omnibus communicabat.Itaqjnonnbsp;*oluniScoti,quibusprpfbns rerun? Ratiisnonfatisplacebarjinconfcientiâafcitijfednbsp;^âlliquoquepcrlacobum Hainiltonium^quiante annos nonadeo multosProrexnbsp;amp;lacobum Betonium Glafcüæ Archiepifeopunn follicitaiifuerunt, Scotiènbsp;''PwamiGallis pecunia poIliccntibus.Circ^ fihetn AprilislcgatusèGallia venir,ac lt;nbsp;Jjoniinc lui Regis poftulauitjVt lïbi Reginâ coueniféliccrct: acjiidnegaretur, prænbsp;‘^f^cbaijfc côfeftim difceflurû.Prorcx id fu? poteftatis negare/Neq-, Reginâ a le in
‘^quot;gt;ümtnamconftantipopinioncmcomparairct,magnam tumfcrrhonibus varijs Isinclaræfamilip (de qua didumeft a nobis in vitalacobi 1'*'^“nbsp;‘btüinisfubpâtreviroforti,amp;antiquæparlimoniæa?mulo pareCj amp; tenuiterc-CÆtcripropinqui vitæ cuiTum eftfecütüs,vt videlicet ad fîr*nbsp;vitçjî^J?P^sfcapplicansfibiviam fternetetadantiquasfamiliænupctflorcntilîîm^nbsp;amp;ipi^3d Hamiltpniosrcrum pótetcsfc primùmnbsp;S^romo autem ab illis inagiftratu ad Rcginam viduam tranflato,cutnnbsp;*^*°”*^ coutrouerfijs tumultus effet cxortus,fc cum doôfrinae purioris alTerto«nbsp;pater eius fucrat alicniffimus,coniunxit.' qu^ tum fadroputabatur vali»nbsp;dilTvQà
-ocr page 496-Rcrum Scotîcarum lt;Î!fîim3,atqueinêapermanfir,vfc|üeadRégine rediruin èGaUia’Opinioncmc;^^^^nbsp;nam ticiiij conftantia,fortitudine,amp;prudentiaexcitauit : quaimpulfusnbsp;Argathcliæ Gomes ab eins propc vniuscófilio pendebat.Verum ciim fortenbsp;aliquot è principibusprocerumconiurancntjin nullum quidcmfacinus, fcd^c*nbsp;columitate Regis tuenda ipfc qüidem focderifub'lcripfit.Sed eadcni leuitate amp;“* ’nbsp;amp; qui cius Gonfiiijs turn rcgcbatur Argathclius,quid in co conucntu aâum fuu*^nbsp;ad Reginamrcfcripferuntzatqucab co tempore Reginç Bodius aducrfus veterestnbsp;raicos omnium confiîiorum eius fuit particeps. Nec maiorem illic con(lantiæjlt;i'*^nbsp;apud cçteros IeuitatiSi,amp; inconftantiæ opinionem peperit, Regina auté in cuftodi*nbsp;incluiàjad Mofauium Protégera clcâum fe Bödiuscontulit:eiqueingeniumjamp;gt;n'nbsp;duftriatnitaprobauitjVC ad intima confiliaadhibcretur* Aliis autealiter décofffl'nbsp;tiétib’^tamen in quffboncrerum capitalium Glafcuxapud Proregéin fcruentiflîf’^nbsp;erat gratia. Verura cum rem ad certamen fpeâarc vidcret,clamadReginâcfl profc'nbsp;ÖUS. Inde autem cum litcrisfilium ad Gomitem Mortonium mifit,excuf3nsdifw‘nbsp;fum,atque affirmans fe fortalFc non minus partibus Regijs profururum,quâ fîapH“nbsp;cos manfiiïèt.Eius igiturdefedio propter multorum conceptâ de rooribuseiusopjnbsp;nionêtumpra’cipiîefermortib‘’hominum dabatmaterianl. IntcreaincófiHoap““nbsp;Pforegem acriter difputatum,illic ne manerent.an vbi Rex erat,SterIinum tranur^ •nbsp;Multi vehcmétcrillincdlfcedercruadebat.CómemorabaturHamilïoniöpagusfi®nbsp;quésin propinquo,amp; torius amplirtimæfamiliæ clietclf vndiq* circûfufc/Staduc'nbsp;ncrât cum Reginacirciterquingéti équités, amp; èremotioribus ct:a locis multi aduC'nbsp;taredicebâtur.Cû Proregefolipropc familiäres,ceteris parti ad Rcginâtranffug'5’nbsp;partim ad fua cuiufqlt; negotia,vr in rebus maxime traquillisfenfim dilapfis.EtQi'^'nbsp;quâ Glafcucfes fatis fidi vidcbantur,vt ab Kamiltonijs rcrum poiicntibus multisr *nbsp;inagnis incômodisafi'eâi,tarnen oppidum ipfum vaftumjucc pro magnitudincl^^nbsp;qucnSjamp;vndiqucperuiumerat.ContraalijdilTcrcbanr, omniafereèprimisintfrnbsp;pendere. Difcefliim fore infamem,5e fugæproxiraura, fufpitionéomnémctustüi’^nbsp;maxime vitanda, ncamp; hoflium animos augercnt,5rfuorum iniminucrér,eneiopr^nbsp;pinquo potentes familias Cunigamiorum,amp;Scmpliorum:cncâb altéra partenbsp;jniam Regis pcculiare patrimonium: inde proximos intra paucashoras/eliquosponbsp;ftridie, aut certc tertio die affuturos.Interca dura longinquiora auxilia copenirrt^^’nbsp;in his fatis præfidij adiunâis pra:(ertioppidanis,forc.Hæc fentétù in conlilio vit*^nbsp;Lcgat’GalfvItro,citroq;comcabat,m3gis (peculator,quâid,quodfimulabatp^ûnbsp;cator.Nâ cû initio copias Glafcuæ exiguas, circa Hamiltoniû multitudinisnbsp;fpeciévidiffet.Rcginâftrenucad fortunâccrtaminisfubcundâanimabat.nbsp;rexcolIeJiisclocis propiorib’amicisjôginquiores c Marcia, amp; Lothiananbsp;bac.Hi cûaducninetcirsiterfcxcenti Icdilfimorii virorû,vnocisadqutctcagt;^nbsp;ftatuerat ad Hamikoniû proficifci,ac prælio, fi pofict,ftatim dccerncrc. Moraeni^^nbsp;fuis noxiâjhoftib* vtilc arbitrabatur,vt quib’ rcmorifïimæ regni partes fauebât.»nbsp;reapcfédieillfdieide tcrtiavigiliafîtccrrior,boftcsèplurib*,vbidiucrfabâturlonbsp;cogi.Numcro cnimconfifi,quôdf8prafcx millia, amp; quingentosinarmishabe ¦nbsp;f'icbantq; apud Proregevix plena quatuor millia efle. Decrcucruntauteniptæ*nbsp;GlaÆuâducerc:ac Regina inarccBrirânodunirelida,bellum fuoarbitratuvclg“^nbsp;jrc,velduccrc:autfi ProrcxÇquod non fpcrabanQicin itinerc obiecifïct,flntitn conbsp;Bigerc. Ncque de certaminis cuentu dubitabant.Illc vero,vt qui vitro hoftes pt^nbsp;«rc ad certaine ftatucrar^cum primmi) fuos cduccrcpoîuit, ante oppidum in cj
-ocr page 497-Liber Dec. nonus; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. 116.
tetibus qua bodes Ventures exiftimabar,acic inflruâa aliquot boras ftetif. Sed ^î’^^s’^fneorû vlteriorcfluininis ripa agi vidcretjCorunj cófilio ftatiminttlleóto,nbsp;^ipfcfuospcdites per ponté,équités per vac]a çdu maris tum libeta tranfimfTos Läyj;'nbsp;'«Um petere iiiflît. Vicus is eil ad_Carthâ flumen,qua iter hoflibus erat, fitus in ra/nbsp;'(:ibus collisad occidentcmTubcrnum fpedantibus,ab oriente,amp; feprentrionibusnbsp;^cliuiaditu ,cæteris partibus leuitcrinplaniciédccrcfcentib’.Eô tanta feftinationenbsp;Iquot;^opeiatumeft, vtRegixeopix propc collé occuparent,priufquam ab hollib’,quinbsp;'^udemlocumpetcbantjCorum confilium intelligi poffetiquanquambreuicrevianbsp;^^propcrarcnt.Sed diiæresillisaduerfæ,Regijspercommodcacciderunt. Altérainbsp;'WCilcfpicus Cambcllus Argathcliæ Comes,penes quéfummaimperij eratjte-j ^utino dolore correptusconciderat, acfuo cafu nonnihil agmen remoratus eft.AI-Inbsp;nbsp;nbsp;J''3gt;quód corum agmen in modicas valles fubinde demiffum nunqua totas Regias
j'^Pias vno afpeóiu vidcranti Qüirum crédita piucitas (vtetiam erat) fecit, vt J'taeis,atquclocoruminiquiratécütemncrent. Tandem Reginæcopipcum pro-™s acceirt!fent,amp; locum,quem pcteDât,ab bofte tencri vidèrent,ipfi altero colle exnbsp;Ucrfö fc leuitcratcolléce occupatOjluos in duas acies diuidunt.In primaquiequidnbsp;’ftoboris, locant. Ea fi aduerfam boftium aciem impuliflent,cætcros eorum fuganbsp;j ''wrnatosfineccrtamineabiturosputabant. Regij quoqueduvesfuosinduasnbsp;dextera erant lacobus Duglaftius Morconius,Robertus Semp’i^,nbsp;quot; Mander Humius,Patricius Lindefius ciim fuis quifque clientibus. In finiftra lo-I .p^’Marriæ, Alexander Gicncarnij,Guliclmus Taichiæ Comités,âc dues Glalcunbsp;i ?'Sclopctarij vicum fubiclt;ftum,amp; hortulos luxta viam publicam tenebât. Cumnbsp;çjnqueaciesinprocindu ftarentjtormétarij Reginpa Regijs locopulficeflêrunt.nbsp;J^^raequitat” Regius dimidio inferior loco ceflit.llli fuo prçlio defundi,vt peditunbsp;I ^‘'^ueordines turbarent,cum in collcm aciem erigere tcntarct,afagiitarijsRcgijs,
U P®necquitum,qui fcadfuosexfuga co!legerant,reicâi rétro abicrunr. Interes quot;'ltrumhoftium cornu per viam publicâ, qu3cliuuscrat,invallem demifliorpro-ç^mcns,qu3nquâ amp;ipfîa fclopetarijsvexarentur, tarnen ex anguftijsegreffi aciemnbsp;)l|^Wuetunt. Ibi duæ phalanges farilTarum denfo vtrinque vallo præ fe obicdo,adnbsp;tib'knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpatiara neutra inclinante obni sç tanta pertinacia certabant, vt
'“Ushaftæ prflongp fradæ crant,pugiunculos,lapides,lancearum fr3gmcnta,de-cratad manum,în ora hoftium aduerfa iacerent.Sed cum ex ordini-I ^^^cxttcmis Regiarû partium quidâ,incertum mctu,an paruin fido erga fuos ani-fç, Peorum fuga procul dubio pugnâtes perturbaflct,nifi denfitas ordinum j^^mmeorum,quæapud poftremosgerebantur ad primos peruenirenon permitte-tç '.^ft’Jiinfecundacrantacicanimaducrfopericulocumncmincmcontrafeveni-''mercnt,aliquorcohortcsintegrisordinibuspaulatimindextrumdeflcdentci{«;nbsp;primaconiunxcrunt.Eorumimpetum quiex aduerfo erant,cum non ferrent,nbsp;impulfifiigamcapefliuere. Necroultorumanimisirajôtodiopri-I nnbsp;nbsp;nbsp;incitatisvidi fine infigniclade difcelfiftét, niProrcxmiflTis in omnes partes e-
P tl^’^’^^cæderefugientcs vetuilfet.Secunda Regiorum acies cùm co vfquefteriflct, profltgatos paffnn fine ordinefugere vidcret,tum demû amp;ipfa ad per-Kék'^^'^'^^^^^ntesconucrfa ordincsfoluit. Regin^, qu;^d mille fermepalTusnbsp;''crfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;equitibus fuæ partis, qui integri ex acte rejetant Angliam
'^stterintendit. Cæterijquà cuiqucadfuosredituscommodiflimuscrat. Ce-in acicpauci :plures per agros laflitudincjôt vulneribus confedi paffim ia-
1
-ocr page 498-Rerum Scotîcarum
cctôsînucntî. Numerus omnium cæforumcircitcrtreccntîjcâptiuorû maior.El^^ gijscopijs non adeomulti vulneraii. In ijs primierdinis Alexander Humius,nbsp;AndreasStuartüs. Vnusmodocçfus: reliquusexcrcinis,prêtercquitüm jOnbsp;qui fugientes logins iniecuricrantjæti in oppidum fc rccepcrût.Ac vbigratiasv^nbsp;tgineîir, qui fccundum fas, æquum aduerfus tanto maiorcs foitium viroruWnbsp;piasviôoriam pencincruentam dediffer, alij ab'js gratulantes ad prandcnduni“‘|jnbsp;cénerunt. Pugnaium eft decimo tertio die Maii.,vndecimo quam c cuftodiaRfS*^nbsp;cfatciapfä. Legatus Gallus,qui cuentum pugnæ expcdaucrat, atqueanimo cer'^nbsp;Regina? fpondebatviôoriam, ca fpe fraudatus perfonam cxuitiacnonconucf-Prorcge,ad que fc milium limulauerat,acceptis cquis^acducibus quapotciatpf^^jnbsp;ime ad Angliam contendit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In itincre fpoliato a latronibus lacobaspugl^ .
Drumlanricicomarchus, cifieumcuininimicisftarefcirct, tarnen nominilcBa£'‘' nis hune habuit honorem, vt fua circddenda curarct. Prorex reliquum dicinbsp;pugnatum eft, in recenfendis eaptiuis conlumplit. Alios liberos,alios datisnbsp;bus dimifit. Principes retenti,amp;prçcipuc qui cfamiliaerant Haniihonia,amp;ionbsp;ftodias dillributi. Poftridiegnarus quantoeagcnsapud vicinosodiohborarct)nbsp;îiquaturba fequi vetitaquingentis tantum cquitibuscomiratusin vallcmGlo^nbsp;nam profeâusomniaplenafugæ veftigijs,amp;vaftitatis inuenit, magisreputant*nbsp;ïncolisquid meruiflent, quam in Proregis dementiactfi latisiplisperfpeôUipnbsp;collocatltibus. Hamiltonium, amp; Drefanum arces rcccptæ , omnium reruin^a^nbsp;nifiquôdin Hamiltonio è Rcgia lacobi quintifupdlcdili nonnihil inucntut^^i^nbsp;Idem terror R eginam, fiucquôd nullum locum in illaScotiæregionefatisti’nbsp;fibi putaret, fine quôd loannis Maxuallij Hcrefiani fidei parnrn crederet)nbsp;lire in Angliam coegit, Cætcris a Prorege dorai pro tempore rebusnbsp;in menfemnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conuentus omniumordinum Ediraburgumeft io“*
Ad cum irapediendum multaab aduerfa faftionclunt excogitata. RumoresP^j^^j, fparfî dcauxiliorura Gallicorum aducntumcc tarnen in totum vani.nbsp;tes aliquot ad marcdefccndcrant duce Martigiohotnincimpigroè familienbsp;burgica quamprimum inScotiani traiedurf, Ernifi bellum in Galliaciuilc^^^nbsp;fühlet cxortum,ttanfiftct. Sed ca res non tâ Proregi erat futura formidqlo/nbsp;inimici rebâtur rquippe qnç ab illis alienatura cftet,amp; ipfi côiunduranbsp;Anglorû eftet. Argatheli* quoq; cum (cxccntisfcre propinquis, amp; clïcntibnbsp;venir. Ibicum HamiltomjSjamp;alijsquibufdâ fadionisptincipibuscollocun^ ,ji 5’nbsp;niihjsimpedicndis,cùm nullaratiocertaeiusconfilij iniri poftet, diiichî jjii-quifquefuam abierunt.EtHuntilçus coadis cirtiter mille peditibusAtdicinnbsp;tiorum obfcruaret, Perthum vfqueprocefiit. Illic vadis Tai fluniinis^nbsp;cImoRuucno, amp; nobilitatevicina , queinfîdcpcrmanferat, obfclfisn^ .Jnbsp;fententia confcâa rétro cefftt. Ec codera tempore literæ Reginç p.jeb»!’nbsp;Prorcgcm ab hoftibus publicis impetratç de conuentu differendo .
enim , ne iudïcium de rebellibus prfcipitaretur,donec ipfa ccrtiordeto^.^^ii' fieret. Se enim non pofiehonefte pcriculum Reginjamp; vicin3?,amp;fangtJincl!nbsp;ii/nd:iflimçnegligcre,quægrauifùmam fibi quercretur iniuriama ciuibusnbsp;Id qnanquam leue vidcbatur,tamen fi rebelles impetrafrenf,omniafibnnteg^^.f^7nbsp;fperabant : vel quod ea mora,amp; ludificaiio aliquid virium, amp; animorumnbsp;rum,hoftib’detradurûvidcrcturipræfcrîim cum dilatio Regiorûnbsp;âct. PræterhpCjquodipfifuaiiiterimçomitiaRegin« nominedccrcuerati
-ocr page 499-Liber Dec. nonus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f ol. 2 2 7*
Prorex cum vidcrct,qoantum intcrc fier publice coMicnftim ptragi,etiâ fiera* ''fi'hüftium vires in vnura coircnt,ad diem didum côucnirc fiatuir. In cqcçnut tu nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;muxc
^3gnacontcntioneccrtatumtft,anfinediferimineomnes,qui arma aduerfusKcgê ' '^lilU‘nt,ncqucpofteafaâi veniam pciijfTcnt, damnari deberent perduellionis,acnbsp;quot;onacorumfifcoaddici Obtinuittarnen Culielmus Mxtcllanus,quirtbcllibusad*nbsp;occulte tantum fauebat, vt pauci ad carte rorum terrerem in p rar le ntia canina»nbsp;'^'titur. Spes cleraenriæ ramencæteris, firefipifccrent, eflentaretur. taresnbsp;in modum coniurationem rebellium auxit, amp; pertinaciara fouit: cura
) ^pœnâfuifceleiisdilaram viderentjamp;proccrtofibipciIuafificntjncque Rçgir.tni
(an guinc iundam, nequeGufianos, quorum turn in aula Gallicaiaa
virescrant)pafiuros,vt Rex Gallus banc imperij imminutionem patienter ferret, pvefi ab ijs ttum dcfererentur,fe tam efle infirmoSjVt fine externis aux il ij s fuâcau-tucti non pofrent,cümamp;numero, amp; opibus pr^flarent, neque quicquam aelnbsp;y*dc!iUm dcclftt,prçit r inanem nominis Regij per vim occupât! vmbram. Prorexnbsp;quot;''vrcanihil aliud quam tranquillitatcm publicam fpeólansc vicinioribus IcuittCnbsp;*’'‘ültatosii)gratiamreccpit. Rotbufiæ Ccmitem deprccantibus amicis ad tii-relcgauit. Afios ad refipifeendum per familiäres affidue follicitabat.
^^lt;1 cuni plurimorum animos obfiinatos , amp; ad vindiôam pronos viderer, ^ollcâo excrcituin Annandiam,amp; Nithiam,amp; inferiore Gallouidiam eft profeói*.
alias ?rcesccpit,amp; prxfidijsoccupauit;alias, quarum domini pertinacicrcs ciât, '^uit:brcuiquc regionem orané domiturus videbatur, niliterç Reginæ Anglorurnnbsp;^’'rfumviâüriæinterrupifTcnr. Eacnimabexulibus perfuafa magnamquidtin in-^fiâReginf Scororû fieri,quâ dues malifalfa inuidia onerabat.Scd maxime nomenbsp;^fgiuincontumdia affici,ac vilcfccrcfacrofànda? maiefiatis audoritatcm.fi homi-. feditioforum libidini exponcrctur. Ad vnam quidem atrcdllimi facinoris in*nbsp;fed ad omnes pertinere excmplum. Itaque mature obuiam eundum, nenbsp;contagio Rcgcspellcndiproferperct. Cum huius generis multa aduerfiisnbsp;cadisvindices dicerenrur,Anglaper literas a Prorege pofiulauif, vtidonc-^ptpinesad fe mitrercr,qui tonus rci,vtgcftaerat, ordinem exponcrent:amp; adea,nbsp;ninipfumablcntem iacerenturfiuc crimina, (eu conuicia relpondcrent. Id curanbsp;p^egrauc,amp; molcfium apparebat rcs iudicatas in dubium, as prope nouaranbsp;^’‘^'cijaieanircuocari itcrum apud exreros Reges.acfæpc hoftes,amp; çmulos,amp; quo-^•^animiab inimicis iam præoccupatieffent quodam modo caufam dictre capi-tn'a-^’^num dedecoris, periculi videbatur. Multatarnencrant, quçillinbsp;(^‘OKionem quamuis iniquam accipere cogebant. Foris cnim Cardinale Lo*nbsp;’fïnoRegirræ auunculo aulam Gallicani ad nutum verfante , Si domi multonbsp;^’^’ïïianobilitatisfadioncinReginppartesconiurata, fi etiam AnglaofFcndere-’tonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quibus tot difficultatibes rtfifterent. Igitur cum decrc-
lotcr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mittererneefatis conueniret, qui mitierentur, primonbus id onus
’Ch’ ^^ndcm ipfc Prorex fciturum profelTus comités clegittvnum quidc in?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inReginæ partes inclinatum vidcbat,parum tutum arbitrabatuc
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Itaqucmagnisamp;pollicitationibus amp;
dubitabat, quin anim.um auaru to ^^'^^\**’5^^^wutinfledcret. Reliquosautc volentesduxk.-Iacobum Duglaffi«nbsp;APatriciü Lindcûûfuprcmi,EpifcopuinOrcaduni,amp; Abbaté Fcrmelinoduhinbsp;Vv.j,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccclcfiafti,
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-4
-ocr page 500-Rerum Scotîcarnm
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ynbsp;nbsp;nbsp;^cclcfîaftici ordinis, iurccôfultos c colJcgio iudkû lacofcC
Balnauium.Hisno^madiccitGeo^û Buchananû. His difficultatib* ammvcii'* y circûuentum duæ res fubleuabant,fquitascauræjamp; poftrcmæReginf Angloiun’nbsp;litcrfjquibusaffirmabatjfivera cflent eacrimina,quçReginçScôtorum obijceiêtu/,nbsp;fe cam exi(Umaturam,quf regnum gererct indignam. His literis Prorcx paulunii”nbsp;mehorera fpem credusfupracentum equitum comiratu iter ingreffus cfh ctiîeff^snbsp;indicijscomperiffetjVeftraariæ Comitem iuflu DucisNorrfokieininßdijsforf,'*nbsp;cumexJperctjpriusquamEboracumvcnirct. QuartononaîOdobresvrbéEbo-racumeonuentuideftinatum introijr, codem die,acpropecadem hora Thoffl«^nbsp;*^»».*x;j^^,AzH^ajrfus^Nortfolciaî DuxCO venir . CaufainfidiandiProrcgicrat.quôdDuxpc’nbsp;ïcCretos nucios de matrimonioeô Regina turn agebat.Igitur quo faciuus Rcgiæcf'nbsp;dis fufpicio toUi pofTet, amp;ipf3 ad fiios rcdircjftatueraroccifo ProregcliterassdBonbsp;thueliumàfcfcriptas, inquibus kcleris manifefta continebantur indicia , capi^,^nbsp;fupprimcrc. Sed quia Ducetam propinquores ita côfici nôpoterat,vtil'ccîdis‘^nbsp;inîîgnis infainh nonafpergeretutjinfidijein aliud tépus rcieâa?fûr,Adiijnâicr3tv'‘(lt;nbsp;na cum Nonfolcio ad Scotorum côtrouerfias audiédas Suffexiæ Cornes,amp; Rodol'nbsp;fus Sadleriuscques. Hicabomnisdilfidij vcnenopurus^illc (vtvulgocrcditu''}nbsp;cfl) in partes Hauartiprocliuus.Poftpaucosdiesaffucrunta ReginaScotorumm»'nbsp;iï,amp; quidcciuib*ingratisquererétur,auxiliumqi ad redeundumab Anglafinc'quot;^nbsp;di cepstarionis morapoffcularêt. Hifeorfuma Prorege, amp; Çomitib’auditinbsp;protedatifuntjfenonad costanquaro i'jdiccs,quiiusvllumftatuendih3bciér,vc'’‘'nbsp;rc, Mulîis verbis iniurias Reginpaciuibus fadasexpofucre : poQul^runtq‘,a^^'nbsp;gina Angiorum jVtvclciuibus ingratis perfuaderctjVtfuam principerccip^rcnt)'’“nbsp;ïi id recurrent ipfaeidarctexercitum, quiinuitishoftibusfereducerét •nbsp;poft aliquot boras auditus côtrà rem ad difceptationem iuris apud atquos arbitt^/ gt;nbsp;vocabat.Nihil a Regijs nifi iute,5c legibus,amp; c vetuftis gentis in ftitii ris : idqucnbsp;Uentu publicoadum contendebar. Ncque quicquam,quod publice inconucænbsp;tu frequétifllmo ab omnibus ordinibus eftet decretum, nonnullis ecrun\ q»‘nbsp;hicaccufarét,fubfcribéribu?,fepriuatumcum paucis pofte abrogare. SedepT*nbsp;Anglicognitorcs dati ftbiillis Scotorum decrctis domi fadis,amp; nunc prolansnbsp;faâucn iiegaftènt,nificaufar profcrrctur,qux procercs ad tam feuere aduerfusnbsp;nâ fuam pronunciâdum impiiliftet,Prcrcx,qui id maxime dcfugcrct,ne Si Rnbsp;amp; (brorcm aceufaret, amp; fœdiftîmac'msflagitia apud exterosnon graoarc auJ'^ænbsp;ros cuulgaret,negabat fc aliter id fadurum.mfi Regina Angiorum rcproniitterct?^nbsp;(îfatisdilucide Regem Scotorum ab vxnrccpfun) fuilfe probaretur, caulanr noü i.nbsp;Regis defenfuram, atquc cum velutin fîdcmfufeepturam. Cum autem legatrnbsp;gli eamfc modopoteftatem habere diccrent.vt vtriufquc partis poftulataaunbsp;rét, amp; ad Reginam fuam deferret rem integiâ, Prorcx iterum rogat, vt a Regina'^ inbsp;promiftiimaliquod fuper ca rc expiimcrct,autipfi cognitorcs libère dccaufap^JÎ/nbsp;ciandipoteftateimpetrarér. Id lî facerét,ipfecontr.ifpôdcbat,fe,nifi pcrfpicueqnbsp;deretjKegévxoriscôfilio intcremptuiTgt;,nunam,quegrauiirimis fccl.rib’irrog^''*nbsp;let, pœnam deprecaturum . Ijs de rebus cognitorcsad Rcginan? fcripibri’î’jnbsp;Ilia relcripfifjVt Scoti Regiç partis vnum ,aur plûtes è fuis in aulam mittercnt,anbsp;dccau/àcorâ dilucidc poftet edoccri.Id vbifaâum cfltt,fc,quodfuum munus^çnbsp;vifurâ. A Protege mifli Guliclm’MætellanuSjdequo multæftniftræfufpicioncs^jjnbsp;^cs fuboriebâtur,amp; lacob’ M acgilkus nô tâ adiutor in tranfigendo negotio
-ocr page 501-Liber Dec. nonus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol 22^«
COjquàmobferuatorcarumrerum,quæabcogererctur. Sufpitîoncs inMætdlanû multis de caufis ortç erant his potilfimum. Ante fuum in Angliam adué-tunicumfeduloconfiliutn fuû cœlareconareturjtamenexdift.'s, fadifque multô*nbsp;quevfucumhominibusaducrfarum partiüm:tum vtro multo clanus ex literis c*nbsp;lus deprehcnfis apparuerc ; quibusRegin.rperfuadercnitebatur , fuairioperaninbsp;Polfeadhucei vtilcm fore,cxéploleonis,qui (vteftinapolôgo)aliqü3ndoretjb*’itn-pHcitus opeiaforicum animaliuin infirmdrimorum vinculib fuit liberatus i Poftcànbsp;sutéquainEboracû eftventum,nullam prope nr déinrermiitebat, quin principesnbsp;Ifgatorû aducrfæ partis côueniret, côfiliaque cum cis cômunic3ret,amp; quid Prorcxnbsp;ijj parafer,eos præmonerct. Ncc Prorextan.éeoscôgrciïusprohibcre voluit gnarusnbsp;' le nihil amplius profcâurû , quam vt inhibiiilccrctiusaîiquantocoirct. Hj-ccünbsp;proditæcaufæpiiblicælaiismanifeftaeflentindicia, fortunatamêcettius ex ino-pinatoattulitargumétum.CùinfortevenandirpecieMptclIanuscûNorfolciuina«nbsp;gros piopinquos exilfet,ibi multis vitro,citroqjde rota redifputatis,côucnitintcfnbsp;osrcmlétè iraclanlt;/am,amp;vtlut exintcruallo Ó’ fieripoflec} ippe repctcdam,ita vtnbsp;nihilinluminâcôficeretur:ncccaufaomninodcferta relinqueretur, ItaProregtninbsp;ïutinfedocurvencratnegotioabiturû, autrebusintereadonii rurbatis dpfeedercnbsp;^oaâûiri;fimuletiâcûtêpoieajiaremédiaemerfura.Nam iarn té ciuile bcllû Nornbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
folciusmeditabatur,quô Reginarûalteram tolleret,alteram vxoréduceret. Hæc îj ^ftelianuscum retulilIctIoanniLcflio Rofllcnfi Épifeopo fecretorû omniü Ke* fl
Bin£confcio,illeadeamfcripfit,qualiter Duci placuifleteamad aulain relcnbcre, ^uetninpofterumcurfum tcnere,necobexitumtardiorenifpem decaufæ (ucctfliinbsp;‘^eponerc. H$'literæa Reginaledæ, acdeindemultorum manibus tanquam charnbsp;**negleâf iaôtatæad Proregem tandem dclatæfunt,atquehoc profccerunt,quôdnbsp;’“uimana confilij inimicorum ex eiscognouit. Nam iam ante Mætcllani perfidramnbsp;*’^ultisexperimentis compererat. Legati, quos dixi cum Londini Reginamcon-quot;enilTentjCi, amp;confiliocius commodillimum eft vifum, vt Prorex iple adelfcr,«amp;nbsp;Pfælens de rebus omnibus controueifisdifceptaret. Igitur parte cornitatus domûnbsp;’*uiifîa,cum reliquis ipfe Londinum eft profcâus. Sed ibi cadern, quæ Eboracinbsp;ijUil5ci)ltaseicftôbieda,dum aceufationem aduerfus Rcginam fuam,amp; eandcmfo*nbsp;^orem reeufat ordiri, nifi fcelere deteâo Regina Angla Regis ScotordUi fadi-fiftn in luam fidem recipei et. Id vero fi fpondeat, nullam fe moram accufaiioninbsp;puros : eadcmlege, quam apud cognitores Eboraci fibi dixerant. Dum bæcnbsp;, ^°ndinigcruntur, Regina Scotorum audore lacobo Balfurio res domi turbarcnbsp;I ^unabatur. Idquô faciliusancqucretur,non modoadexulcs,amp; Botliuelij propin-
^Uos(dibit, vt quibulfunque pofient rationibusaduerfç fadiowis homines ho-
*'ifr infeftent , fed amp; per totumregnumvicarios créât nbsp;nbsp;quibus Rtgiam po-
^ aicin attribuit. Rumores paflimlpargi curat, Proregem, amp; comiium eius Pri^osin areem Londinenfem inclufos. Sed id mendacium cum nô adeo diutur-^^uaein habiturum videretur,fingit Proregem, vt Scotorû regniim Anglorum di •nbsp;j°’'ilubijccrcr,arccsinunitiorcs, amp; Regemip(um obfidcm promififle. Idprop-fct? ab cacreditur , vtquia per procuratores Anglis eadem promifif-te. pollicitatio vt vana ab eis contemneretur î quando mhil caruninbsp;I gj.i^infuapotedaiehabcbat, vulgiammis rcendacio femel occuratis Prorc-
: vel fl ignomihiam a fe aueitcrc non ponct,eam fal-
^utn adueifa fadione cupiebai communicari, Cüm his anguftijsProrex
Vv.ij, vndique
-ocr page 502-Rcrum Scoticarum
V ndique fc viderct obfcfTöjquam primutn domu rcb’ vtcunquc cïrpcditïsrHirf tuit. Itaquc Anglisfzptsac vehetnéterflagitâtibus, vt rerum in Scotia gcftaiû,çi!''nbsp;b’ignotisipfinihilftatucrcpoflrct,caulascxplicaret,€Û amp;magnopcrecupcfeti^^nbsp;ginæ Anglorû tum fatis facere,quâfine maximo cauff,qüâ fuftincbat,dâno nôpol jnbsp;fetofFcdtie,amp;domû redire, vtbellûciuileimmincnsinortu ipfoextiguereb'’^''nbsp;alterutrumfacerc poflct,nifi ad caufâ adiiinda,autccTtcnô aduerlantc Regina An-gloru(n,apud eiuscôfiliû protcftatus,fe nô (uafpontc, fed importunirateiniiniew“nbsp;coadum,vt fuâReginâ,amp; eandcm fororéapud extcros immaniflimifcdcns accn-faret.Id auté nôcam criminâdi Iibidine,fed fui expurgandi necellîtateimpulfnm/Jnbsp;facerctûnuitumque fa^urum,vteadetegeret,quaî fépiternaobliuionc, fi 6en pol-fet, fepulta cuperet. Eiusfadi fi qnacflct inuidia,meriroin cos vcrtidehcrqpffnbsp;cjuosnô fuerir mtegrfi antiquum obtinere ingeniura,vt bonis principib’ libérer panbsp;rerçr,5emalisimiitosmaledJceret.Vnumorabat,vtquiipfum inid ccrrainé inuin’nbsp;traxifiêc,adcHet :obicdacrimina 3udircnt:amp; fi quidfalfi afFtrrctur,coiam confilio ifnbsp;diluerct, Seetiara in rebus multograuilfimis ipfoiû tcfiimonijsvfui i'ni- Eamcon-ditionc Reginp|gt;rocurjiores,qui parum fuç fide bât cauf?,cC’ reeufarér ,3C vnû itlnbsp;tere perfeuerarétjVt Regina vi,amp; armis expullareftitucrctur,dics præfinitus Pref^nbsp;gi,qilo die Cailfà^nlfédprpr.riir rardiii R épia? vif ores fnâ inieriim nlitmc in Gailii*)
id tépuscóftitutafuntjgeflerint. Ibicum amp;rerum,vtiocftæfucrancexplicatusiU' ilTet ordo,amp;prolataeorum,qui(cëlcris in Regein comilherât côfcij teftimoniaantfnbsp;morte cxpreflà,ordiiium item décréta,quibus multi ex Proregis aceufatoribusTub'nbsp;fcripferât,arcuJa demuin argetea in medium cftallata,quam a Frâcifco priorcir-^ri-toacceptam Regina Bothueliodederat. Incaintiât litcræ Rcginæ manu Gallic'’nbsp;(ennoneconferiptaf ad Bothuelium: carmen item Gallicum abcademnonind^'nbsp;gâter fadum.-in quib^ omnibus ainotis cius erga BothueHumiinpotéti3,côlîlin'^’/nbsp;ratiocædis Regia:,amp; poftcaîdcmraptus:itcmcumeodematrimonij côrraâustr.-S;nbsp;primus ante parricidiû ipfius Reginp manu fctiptus,quo vclui fyngrapha fpondern,nbsp;vbi priinumfui iurisfovct,fe nupturâ. Alter ante diuoriiiim cum priorc vxoïcHnr-Ifimanu côfcriptus. Tertiusiubipfas nuptiaspalâfadus. Hæc omnia ocnüsclt;pn'nbsp;fita,amp;incôfiJiopcrIcdatotum facinusira fubicceruntoculis,vtnull t du! it-tio ƒnbsp;audoreampliusefTcpofTet. Hisindtcijs etfi Angla fatis credtbat, tiniéanimoa»'nbsp;hue fluduabat. Erat ab altera parte fmulatiOjSt odium Reginarum mutuuin.Hf^t^nbsp;criminum magnttudo,amp; probationumperfpicuitas.vt Scotani nullo dignäauxixir’nbsp;Anglacxifiimarct.Animum tarne ad a?quiratis refpedum pfoniorem labefädab^^»nbsp;interdû fortunae priorisnó finecómiferationerccordatio,amp; Regij nominis amplgt;'nbsp;tudo,amp;formidû,nepcllendorum Regum cxcmplûin proxima régna trâüi er JnW'nbsp;bicetiammet’a Gallia nunquâ fatis intereasgétesfidaamicitia, Acr'iiiniwxin’^:nbsp;Icgatus Gallorûalfiduc caufâexulis Rcginaf agebat. Nam Regis Hifpaniarum o'^-tor,etfi rogatusfuerat, vt prcceslui Regis nomine interponeiet, fiœditate cr^n-num abfterritus omninofeab ea caufaabftinuit. Igitur Regina Angla,vt regrcm*^nbsp;haberet ad poenitétiam,fi rcs in Gallia fecus proccdcrét,nec omnem eis grjtinei'nbsp;di materiam fibi ipla criperet,medio rcfponfo fentétiam tcpcrauit,tcfiata fe nilul ƒnbsp;prarfétia viderc,quo minus oinnia, quæin Scotia gefta crantjede, arque orJinc'-^'nbsp;daviderencur.Atqueitavclutdilatapronûciationein aliud tempus,pctcbar,vtquo'
-ocr page 503-Liber Dcc. nonua. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.z^p
”’”'a^quacoabfcnte iacercntur, tefponderet. Prorexautcm,lt;]uJ viaebat itarem P^orogari^vt Anglacx fua commoditatc,amp; rcrum externarum cucntu libcre pronünbsp;poHcc,quó minus caufae nódum diiudicatæ fpccicm rclinq ucret, omnia fata-
Si quid enim inimici aduerfus ipfum haberentjæquius efse horoineSjamp; iani ^iü ad accuûndum præmeditatos tum profcrrc ,nequc tempus abientem calumni-®*^di captare, cum difeeptationem cum præfante defugifsent. Se non ignorare,^'^^”A-/^nbsp;^Uos rumores inimici non modo vulgo fpargehdos curarent,fed quid quibufdam
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;UU1UMHV1I llivuu VUIgU ipaigCllUUbnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i|UiU VjUiUUlUdUl
^confilio,quid legato Gallo aperte affirmarent. Igitur a confilio vehementer pc-' I.’ nbsp;nbsp;nbsp;iubeâteos ifta,qup clam demurmurét,palâ edere.Neque fe domü redeüdi ta
( , füpidö eflcjVt nó cö magno fuo priuato, amp; publico däno le corälibés purgarct.Tâ-' ^^accerfitiReginæ exulis procuratorcs,acrogati fi quid haberet,quodaducr{* Pro-ïîgé,aut eiuscomittSjCur cædis Regiçcólcij videri poffét, tum proferrét, Illi nihil inprçfétiafehaberercfpondétrfed tu accufaturoscvâ Regina fuaiuberetur.Adeanbsp;norexjfepafatö per fore rationérerü afegeftarû reddere.-neqjvllûaut tépus,aucnbsp;locii defugiturû. Sed interea dura Regina ordiretur iftam accufacioné,fe ab accula«nbsp;*orib’ (uis jam præfétibus petere,vtli quis eorum quicquâ haberetjquod eiobijee«nbsp;^^Mlbt,id nuneproferret. Hocmultoæquiusclîe, achoneftiusin illuftri cœtunbsp;Pâ^promcre,quâabletisfamamincôciliabuliscôuellere. Idquoquecû diurecu-“net,tandem tonus côfilij fucclamatione,acpene côuitijsexcepti,confclli funt fîn-êplile nihil piimatim fcisc,cur Morauius, aut quifquâ eius comitû ca’dis côfciusnbsp;''‘oeripoflet. Itapoft lôgam inter partes altercationécôfiliumcftdimilTum .Ncquenbsp;^5^0 vlla de Prorege.aur eius comitib’ acculadis métio eft faÂa. Inter has ob cau-
I ƒ publicam in Anglia moras quædâa Reginæfaftioncdomij amp;. forismagnocona-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ê
‘'jicd fine vllo effedu funt têtata.IaçoblHamiltQnius.qui Prorex ante aliquot o^uerat,tædiorerum domefticarô parum exanimo fuccedétium in Galliam con- *,nbsp;^•‘Crat.Ibicum paiicilïîmiscomitib* ab omninegotiorumpublicorûtuniultu (e- quot; ''nbsp;î’iotuscû vno,amp; altero miniftro latebat. Sed Regina Scotorû c euftodia eraillà.de«nbsp;’’aepræliofHpcrata,actâdemintrapaucos diesin Angliam côpulfa,Gani,quiMo«nbsp;, Comitem reuocarum a fuis, ac per Galliam redeunté in iuas partes traducc-ƒ non potcrat,cómodiifimum fuis rationib’iudicarunt, cuiipfî rebusdomiturba-'^Hfcniilicéjncc pecuniam inScotiammittere polTent, Haniiltoniumei pmulumnbsp;®’'lt;^itari,ac co maxime tempore,dum Prorex cum parte nobilitatisabelfet. Ille igi-'*^èfuislatcbri$exrraâus,ac pauculis aliquot feutatis aureis donatas,multifqucnbsp;oneratus,dum per Angliâdomum properat, ab amicis,amp; propinquis im-, vt fauéte en fua faâione R cgina Scota, nec Angla aliéna, cum ea ageret, vc
‘ orauiö fuaauâoritatcinduceret,vtfibireiScoticpgubernaculumcedercr:quilo s omnium propegétium moribus,amp;legib*,ac potiflimû inftitutopatnp_fibiamp;genbsp;Ponbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Neque needle elfe in co ab vltimi^vfque té«
annaliumrcpcterc,cùmomnib’adhucregnoimmaturisègenc pïoximis reâores funt datiâta mortoo lacobo tertio , rebus per ablentiâ lacobinbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^truusRobertusî amp; RobertofiliusMurdacus fuccdïerat. Et
loannes Albinus Dux lacobiquintiadolcfcentamrexcrit,amp; ’pl® tonius Maria,quç nunc eft Regina,nôdum aut regni,autviripotete rcifum-nbsp;nbsp;nbsp;'
j^jjjî^^^P^^^côsannospræfucrit.Nunc verofenô Icgitimis fulFragiis, fed àre-Ijno î’5.P‘^^'^*’^»3clbmmam iniuriam exclufum:amp;(quod indignius cft)perlegitimi ô*iintscôtemptu nothum in fupreraum locum alTumptum.Qui honor,fi libi rc«nbsp;Vv.iij.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftituatur,
-ocr page 504-Rcrum Scoticarum
ftituafurjbreui omnes motus domeftxos conquieturot, 3c R eginam fine vi, fine snorum tumultu in priftinam dignationem reftitutûiri. Ad ca rd pondent legatiR^'nbsp;gisHainiltoniumrem non modo legibus, amp; veterum inftiiutiscxaduerlo pugi’i'nbsp;tern,fed etiam ft omifta Icgum audoritatc per felpedctur, longe iniquiiTiiii^i” ;onbsp;poftulare. Maiores enim noftii ob confanguineas in Regia Faiuiha cardes poftnbsp;annos prope milk trccentoseomitiorum in Rcgecreando rationem totam imæ“'nbsp;tarunt.nbsp;nbsp;nbsp;Cum enim ancea, qui èfamiÜa Fergufij primi Regis non Rege dcfuiido
genere proximus,led regno gerendo maxime idont us fuffragijs Rex crearetur,Ke^ nethus vero tcrtius,vtRegum aduerfus propinquorum infidias,amp; conlanguinoot*nbsp;inter fccruentasaimulationescxaula tollcret, cum,qui nunc eft in regnoinc*nbsp;undofanxitordinem, vtquigenereproximuselfet Regi demortuo fulficcrctut'nbsp;Sed cum hominesvfu rerum cdoóti pcrfpicerentvixfieri pofte, vtin rantafot'nbsp;tunæ inconftantia nonaliquando inpueros, aut alioqui regno gerendoimpardnbsp;hxredcs ius lummi magiftratus inciderer, inftituerunt, vt rebus intcreaadmi'^'^'nbsp;ftrandiseligeretur,qui âcopibus, amp;con(iliocætcrosantcirct, Atque hancia*nbsp;tioncmfcxccnris prope annis maiores noftri lecuti regnum incolumepofter stfä'nbsp;diderunt. Sic Koberto Brulfio vita fundo ProregesdcincepsTuifragijsnbsp;cefterunt Thomas Randolfus Morauiar, Donaldus Marriæ Comités, Andre^înbsp;Morauius, loanncs Randolfus , Robertus Stuarius i i interim finguli, id^^'nbsp;dum aconuentu publico plures in cum locum luntaftuanpti. Siclacobo fecundnbsp;puero datus eftgubernator Alexander Lcuiftonius nulla cum Regepropinqoi'^'nbsp;te (anguinis iundus, ac nefupremiqutdem ordinis , Icdadhuc eques, acnbsp;dentia, quàm gencrc illuftrior. Ncc ilia fupcreft excufatio, vt pœnurianbsp;ftirpis hominu n id quifquam fadum caufetur. Erat co tempore amp; confl'®’ , ƒnbsp;vita: integritatc florentiflimus loanncs Kennedus familiçfuæ princepsexb*'^nbsp;primifororcnepos.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Erant cius patrui lacobus Kennedus Fani Andre?
chiepifeopus totiusregni in omnivirtutisgenerefacile primus .-cius item e Regis amiranatus:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Duglaflius Comes Angufia?. Erat a fanguinc
gi » non alienus Archibaldus Duglaftia; Comes poteotia propc Regi par,
omnibus Jonge fuperior. Nemo tarnen idcirco de comitiorum e(l qucftus. Nee multo poft lacobo quoque tertio dari funtturores quatuor,nbsp;quidem omnes non ob cognationem afliimptijfedfuifragijseledi. NupcrloJn^.nbsp;Albinus Duxad rem Scoticam modcrandam lacobo quinto puero pcrlcg^w®^nbsp;Gallia accitus a nobilitatc. Ab eadem publico decrcio in conuentuconfin”^^^ L
kZmc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Puoneo actreru ,u vonuernu
tnbutum. Alexandrum enin? fratrem natu maiorc^ habebatjVt ipio fortafle mfenorc,ita omni virtutis genere lacobo Hainiltonir’T^^'Jnbsp;eum locum ahqtioties affedaucratfacilefuperiorcm.nbsp;nbsp;nbsp;At Iacoboprimoabfen'«
Robertus ctus patruusregno præfuit,Quo tandem iure^ num oh co^arionis prf ' pmqu..ntem a/Tumptusfrainimc. Num a populo eledus ' oc id quidé.Quom^^înbsp;f V Robertus tertiuis ncc animo, nec corporc ad Reg.j munff*nbsp;lundmnem fanselfctvalidus, Robertum fratrem fibi vicariumfuffecit, aebb^^^nbsp;CI commcndiuK. nieDauidem natumaximum inediafuftulit.nbsp;nbsp;nbsp;Iacobi,q'^«.'5.‘'
nor erat,exitioim ninebar,nift fuga vitam feruaftet. Is autem in tyrannidis po0'^ onewm collocatus fratre mcerore extindo finecomitijs, Sf populari aftenfionc^nbsp;tctinuit,acper minus JVIordachofiliorcliquit. Quæ aute.n fucriïRobertiRt^’;nbsp;proiamcdefandicrga Äacrcmvoluntas^dubitvinonpotcft. Natnqucmvclut^
-ocr page 505-I/iber Dcc. nonus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol 250
onim camifff em deccdens diris cd profecutus,nunquam viûus, 5c valês libcrorum defignalTcr. Commémorât nobisetiamid tempus,quo poft bcobi quin-timortem rebus ipfc pr^fuitTanquaip quiequam legititnelit ab illo toto illotem*nbsp;porc faóium.C urn Cardinalis Bctoniusmagjftratum fummum perfraudéinuadtrcnbsp;tonaretur, is magisodio bonorum ergaßctonium, quam ftudioergalc populicó-ftiisinlotum vacuum irrepfir. Cummulta crudebtaiei amp; auaritia regnauir.nbsp;l^oftannosnonadcomultos magiftratû vipartum, amp; Reginanij-jeuiüs tutelain gc-ftbat, vendidit. Ibiftudium populierga eym apparuit, cumiœminf percgrina*nbsp;I *gt;npcrium fcruitu ti, quæ fub co fuit accrbiflîma,prsetulcnt. Vides bpint-r Ham U•nbsp;® toni; petitionem amp; patrijs legibus,amp; niaiorum inftitutisaduerfaiù.’amp; itaaduerfam,nbsp;vtipiedefticutugt;argumétisloli5 cam mendacijscófirmaucnt. Qubdft quafuiftecnbsp;huiüsgeneris.côfuerudo,ncmincmreorprçtcrit.quam iniufta foret. Qoid eniinnbsp;’'‘inusçfleiuftû poterat,quama?tatcminnoxiam, atq-, inrirmamciui fidercomittc-tfgt;quipupilh fibi credit! mortem léper autexped«,aut opteKcuiusgens vniuerfanbsp;^iututnas,amp; atroces inimicitias cu Regis,qui nûc eft, famiiia gerit,ac gt fteritŸ quodnbsp;hie in fanguinis propipquiraie præiidiûadueifus vetus odium,imtnane auariri-iamdeguftata? tyranidis præcipité impetus Laodice Cappadoeû Regina libenbsp;tosfuos vt quilq-ad pubertate vencrat,occidifle crcditur. amp; exiguâ iperij reiinédinbsp;ttiorani fil orû laguinc redcmiftc. C.û liberos mater in brt uem tépons vfuram im.nbsp;‘5 pédciit,quid aufuros_,aut potius quid nôaufuros putabimus vete. esinimicos,aaa-‘'‘hæfacibusadcrudelitatcminflamm^iQS aducrluspuerû perpetui regniIpctr re«nbsp;’t'orantem. Hoccxcmplumficuivetus,amp; obfeurum videatur, autt longinquonbsp;PtUtum, propiora, amp; cadem illuftria fubijeiam. Qjis enim rerum non adconbsp;PMemgeftarum tam ignarus, vt lufiiat Galeacium Sroniam iam aduliuin gt; iâtnnbsp;urn,iam Regis potédlEmigencrûà Ludouicopatruoinicr^mptû^autcuicalanbsp;’’'“ates ignotf funr,qua: tam crudeleparricidiumfunt côfecutacepulchernmaltabçnbsp;prope ad vaftitaté redaéta.Sforiuma fortifTimorû virorum genirrix familia de-
* ta,barbari in amoeHilfimos circa Padû agros introduâi,quoruro nihil auarida’ ef ^}claufum,nihilacrudcliratetutû,,Quis iololo Britânogcnitusnôaudijt ftichaf-’ ^'tertijRegis Angloru aducri fracris filios lieuitiâ^autquato cûfâgnine fit parricinbsp;^'ûiIludexpiatû^HfCCÛ illiincôiunâiflîmos folaregnandi cupiditateitnpulli per»nbsp;P^ftarcnórcformjda'ét, Hominesaljoqui lolcrtrffimi, quidabeo expedabrm?,nbsp;^'•iusanirniincôftâtiam omncsciuesnorunt.imperâdiimperitiam magniscUdib’nbsp;f^pcrtifumusecuiusfamilia huius Regis proaui cadcnó contétaauum maternum-'i'^oadvixit,infidijspctijt,patcrnûvciocû occidcrc nó pofletjinopén-gnoextrufir^nbsp;P*^tc vclut Viiâimâproduxcritmadâdum; matré.regnumqueeiuscum ipfi potirinbsp;ƒ poirenr,peregrinis vêdidcrit.Equalcruitutenuminis prouidénaela,'lamin has,nbsp;j^.'luib’nunc eftanguftiasconicccrunt. Dequa re publicum ciuium mdrciumsolnbsp;j,^c«ntelligi facile potcft, quod homines hbi viii funtex crgaftulo milcrriuiarnbsp;,0^uitutis ercpti iucundiflïmum libcrtatislumenincucri,cumipfi, qinM traâatenbsp;fciebjjmnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fQçminç peregrinæ vendideunt, Hisauditis Regina
^^’^i^foniodcnunciatjCum rem iniuftam petcre, neqiie vllum 3 autcmaRcgis lcgatisrogaram, neipfiim Hamiltont-9'^*nihilaliudquim lèditionem meditabatur , piiusdimitreret, quam ülinbsp;'”itn abeundi acccpiflènt, quöd rem xquam poftul ;rtnt, promifific. lu*nbsp;‘Cprohiberc nc anccid tempusdifcedcre feftinaret,
Vviiij, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kcgina
-ocr page 506-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rerum Scoticarum
Regina quoque exiilfpe propinqui reditu$ruorum animos implebat. Dcprehsi'i*^ funt eiusliteræ, quib’ fuoshortabatur, vtqu5plurimasarces,amp;locamunita occquot;'nbsp;Çarent,amp; qua laciflime bellum foargerentniequc nomen induciarum vercantur.
Jam ficonditionibus restranfigeretur,omniafuperiónim temporum delicla ft'’® vmbra pacis tcâum iri.Sin in apeitu bellum diflTenfio erumperet, quanto pluratcnbsp;nerentpræfîdia,tantoadhoftinocendum paratiores fore. Cûiam Prorex rebus iigt;nbsp;Anglia vtcunqueexpeditis, redeundi vehiam impetraffet,allatæ fun t è Scotia literalnbsp;Regina: exulisnuperinterceptæ, quibusquerebaturapudfuos,feab Angla lecus,nbsp;acque vfque ab initio ipfa expedaucrat,atque ilia promiferat,traâatam. Id auten*nbsp;fadum quorundam aulicorû opera,per quos ftetiiret,qub minus cum excrciturC;nbsp;mitterctufjVti Anglafibi pollicitam alfeucrabat. Sc tame prope diem aliunderc^nbsp;, cxitum fperarc.(namiam crebrisinternuneijsdematrimonio cum Hauarfotraâa*nbsp;batur) Itaque ne rcmittcrct animos/ed fadionis viresaiigerétîbmnia turbarer, 3*’nbsp;Xç reditum Proregisin Scotiam quibulcûquepolfét artibus impedirent.
vulgataralirer alios afficiebant, ReginaÀngliæ molcfteferebat,fe violate fidei^f' gui ; induciarum quoque fc audorefadaru pada no (eruari. Ac iræ ftimulis incit'’'nbsp;'' taafauorcpriftino erga Reginamexulem magis,acmagis adpquitateminclinabst*nbsp;Angli^qui Proregi bene volebant,« .nere,nc quid fraudis inimici cius in itinere ifnbsp;lirentur. Erant in regioriibus,pcrquasiter ei erat, aut Papani magna ex parte, aquot;'nbsp;Iatrones,qui vtriufqucrcgni fines accolcbat,amp; propeomnesin (pern noiiarûreruf*nbsp;excitati : amp; folicitatos,vt Proregem interciperét, palam erar. Igitür aulici Angli'’^nbsp;tatim ci fuas opes ad itineris prçfidium offei'cbâr. Ille fuis comitib’ cótentusnbsp;ld. lan. fein viamdedit. Reginaautem Ah^lifcfuafide,amp;dignitateexittiiua'’-’nbsp;vtfaluus domum rediret, vitro ad prffedoS llmitü fcripferat,vtcü adlocafufpr“^^’ lt;nbsp;amp; latrocinijs infeftavetum cfièt,profpicéict,ncexinfidijs circumuenireiur.nbsp;duloabeiscuratum. Magnoenim præfidioequitum,peditumquc circa vias dit'nbsp;pofitOjBeruicû vcnit:amp; proximaluce,qui dies erat poftridie Cal.Jeb.cû ina^usi'nbsp;iDtcorû gaudio, quifrequétes eo cóuencra'nt, Edimbufgüm velutcelebri pO’^F^nbsp;deducitur . Eius aduétum iniroici propterfalfosrumórcs temcre fparfos, cum f°nbsp;diniin arce jdetineri,primo vixcredere. Verö vbicertis audorib* iam tdimburo*nbsp;elfecft intelledum, quiviaseoabfcntcöbfederant, vt viatores cxciperent,^^Pnbsp;tiuis relidis trépide dilapfi funt ; ac ftatml velut c turbulentilfima temp^^^^^nbsp;fubita ferenitas illuxit. Paucos poft dies R egiarum partium proceres freqfnbsp;tes Sterlinum conueniunt. Ibi quæ cum Anglis ada erant, rccitata :nbsp;genti omnium, qui aderant aftenfu comprobata. Eifdcm diebus ex Angl‘d Jnbsp;cobus Hatniltonius familiæfup princeps aduenit, a Regina Scotorumnbsp;ante inaudita arrogationc in patrem eft adoptatus, amp; rcgni vicarius fàdus»nbsp;Is propofitis edidis cum vetuiftet, ne ciues alijs, quain ab ipfcnbsp;parèrent, Regij ccriatim pecunia in equitum ftipendia collata,vt fe advltiif^^nbsp;(fi opus elfer ) dimicationem compararent, ad diem didum Glafcuamnbsp;runt. Sed cum ad Hamiltonium non pro fpe populäres adeftent.ab amicis vKf ’nbsp;dtroque commeantibus concordiæ ratio tentara eft. Hamiltonius canbsp;Glafcuam venire iulfus eft,vtRegem profummo magiftratu agnofccret. anbsp;faceret,caftera facile conuentura. Sm id renueret, fruftra venturum« ƒnbsp;ex confilio, quiaderant amicorum , cum a fadionis popularibus deltitænbsp;luscftct, amp; cxercitus inimici terror in propinquó foret admctus,dec^^^J^
-ocr page 507-Liber Dec. nonus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.z^lé
ncCcflîiatjfuccûbcrc,amp; in prçfctia omnia polliccri^Dimiflîsalitêà Rcgiaf.iâiortttô pijsjc perocium reb’fuis côfulfurum. Vbi Glafcuâ ventum cft, prçrfiâa dies, quanbsp;ïplî,anû.iquc eorû (è Régi fubditosprofeflî bonajamp; honores priftinos rccupctarêt.nbsp;intcrca vtij'fi jn cuOodia remancrct,autc propinquis obfides darct.Adfcriptnm tônbsp;Qgt;tionib’,fi quicarundé partium vcllét,cifdem legibus recipcréiur. Argatheîi*, amp;nbsp;Hontlfuseifœdcrialcribirecufarût.'fiueHamiltonio fucccnlehtcs,quôd ipfis in-fôlultis fe in hoftium potcftaicm dcdifletzfiue le metu lux porcntirplsxiorcs kgesnbsp;p3dsexprefrurosrati;fiucquófpóteinclinabatanimi,eófadliusförimpulficrebrisnbsp;fxAnglialiteris.N5dumhîecinScotiageruntUf,abReginatxule literæà^Tertifurnbsp;niagnispolIicitatioBjbus,quibusliteris hortabaturfuos^nefevano terroir nf-'^^agifmcrcnt.Scprope diem cum magnis copijsatfuturain. Et id qnidem pronunbsp;’«crcdéduinanim!seôfaciliuseftacceptû,quôd Regina laxiore, quâ antca fc-^^'oantur euftodia « amp; incrcbrefccbant quotidie rumores de nuptijsHauartinbsp;HaroiltonîüscumEdimburgum addicmdiâamveniflet,paulatim pro-*gt;iavanjspoftulationibuseludebat:amp;alias,atque alias morasneâebar,dum reli-laôtionis capita aduenirét,atque vno fœdcrc omnium confenlü tranfigeteturînbsp;dutn Reginæ abfeniisanimum exploraient. Peterc ob hfc,vt rcs in dccimumnbsp;Maijdiem profeiretur. Ad hancmahifcftamludificatiehérclpôkitn, Ar-amp; Huntlæumfrullraexpcôariiquippcquiaffirmarantfcorluln fuis re*nbsp;veilecôlulerc. QuodautemadReginamattincrct,fiipfaquoqucrranfaâio«nbsp;^j p'^onapprobarcqrogatiquid tum aduri elïènt, HamiltoniusingetiUe, fed partinbsp;’^^^’po’'^’'^^po*’‘^*^^’^vi,actcrrûreprçlèntis excfcitusineascôditioncsnbsp;libcrumfihiforet,quicquamcorumprobaturum. Ira deteéianbsp;anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maxualliura in arcem Edihiburgcn*
Aro^k •‘ffa^cofultatiodeArgathelio,amp;Hüntlæo. Nam ^A^eliuSjdumProrexin Anglia erat,ad confultandum de rebus communibnsnbsp;tii^'^^^^'ïi vcncrat millecirciterjamp;quingcntisconütatui. E vicinisquoque regio-^lla^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fequebâtur,eôdemacceircrant. Ibifentétijs variatii, m c
.‘^^recôlénfum.nifivipacéturbarent, AbArgathelioHamikonij peu fet amp;vicinos,qui in caufaRcgiaerant fîrmiffimi,pra’dis agendis vexa-patres traheret, autcertccôinopiæ rtdigerer, vc fiiæfaâioru’nbsp;”0111nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;polTcnt. Id illecumad amicotUm cófilium retuliffet, nemi-
(ç^.‘'^flcntentiæfautoreminucnir. Mcmincrant cnim a multisiam retro annis Argathcliofuiflcaddiâiflimos,amp; multisneccflîtudinibus côiunâos,nbsp;Ajgathclij,quâ Hamiltonij Leuinianis vtrifque inreriedis efTécnbsp;lt;ipfosiubcbanr,quorû rcsnbsp;’’’nonfacerent,Argatheliumeisnon defuturö. Sednbsp;prxdandoeflcvcllet.Paucos cû dies ttnuifïccnbsp;^^'’^fLc*^'^*’^^’'^^^^®®P^’^?P’^^^æ^®^^^°^®’“^^5cft«Argatheliusquàproximûerjr,nbsp;l'oxa domum eft reuerfus. Ea modeftia vulgo, amp; prir.ti-Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aduerfæ fadtionis multo eumchariorem,amp; veniam ci iropetrabili-
' Mra f^uf’da'us conatusirrumpendi per Merniam,Anguiîain,amp; lerniam ’’’’'nis abfentc expertus, cum multa hominum vexatione, prxdaqucnbsp;’II»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vicina fïbi loca peruagatus , cum vicarios lîbi citra De-
Ogiluium conftituiflet, omniaque Regum munia ren-‘“^parc difficiliorcm fibi concordij rationc cffeccrat.Hi ergo cûfeorfû qu if-
-ocr page 508-Rerum Scotîcarum
qnefuiim negotiuageret^côciliumàpud Fa num Andrea» vtriquc eft datum*
Argathcliusvenit. Cumeominimeditficiliseratratio , Nâamp;eoanno,vtlupf’*’ orc a prædâ Jo abftinuerat: amp; Proregi cognatione propinquu'iamp; cum co anbsp;vfquepucritt«fpatiisfamiliaricófuctudinc,amp; arâaiûâüseratamicitia. EiiufuiW'fnbsp;dumtâtuinpropofitum/ein poftcrum Regiabfq^fraudepariturû. Sifallat.præt^/nbsp;Vulgâtas legum pœnas,fc nô deprccan.qüomin’apud omnes homines ignomw*'nbsp;oiiis.amp;inteftabilishabearur. Aa candem facraméti formula cæteri, cifilôgediuffnbsp;(i$ legibus in gratiam fut recepti. AtHuntlæicaufaanteaduétum eius diuincôu'nbsp;jiofuitagitata. Cumenimin AnglianuptiæHauarttcumReginaexule, amp;eorui’’nbsp;aduétus jn Scotiamocculte pararêtur, eotû fadioin Scotiapaulatim fefeeiigd’^'?nbsp;amp; rebelles ad nô parédum animabat. Rebus enim perturbatis,faciliorênouonbsp;aditumadregnumoccupâdum fperabât. Igiturcùm Proregi latisfcirentperfuao^'nbsp;tinô podCjVt Regein,cuitutor,amp;auunculuserat,proderet,eiuspotcntiâartc con^nbsp;tult; im'ninucre.Nam praerer cosjqui aptrtearma aduerfus Regem geflcraHt,magfl/nbsp;P 1rs côiîluriorum non clâ/,vt (æpe antea,fed palam Huntlço ftudebât.Ij fuma vh'O'nbsp;tcdebantjVteipreterirorum eilet impunitas. Idenimamp; tutiusjamp;adconcordiî'quot;nbsp;prOniuSjamp;adfamam honeftiuselK-, vt line vi ciuilia vulnerafanétur: neque villi'^nbsp;ad bonorum direptionem,Cf dem, amp;fanguinem fæuiatur. Ita enim amp;domi tr^H'nbsp;q'jillitafem,amp; foris laudemparan polie. Sin ad armafpedetres , certaincnfof®nbsp;aduerfus ho.ninéveterepotéria,amp; multis propinquitaribus Si cbentelis prævalci’'nbsp;temtquietiam li vincatur,(quod adhuc incertum cil) tamé ad motes, ôtlolitudin^^nbsp;polfecofugerc^autad Reges exteroslecôferrc,acdeir.de in tépoteex hacodiorüt^nbsp;parua Icintilla magnum bclliincêdiumlulcitarç. Contradifpurabatur, belluiR*'**nbsp;non cam formidabile,quàm quidamcredivolunt, fore. Patré ciusinueteratap^'*'nbsp;détif opinione integris adhuc opib* minimo conatu fuilïc fubücrfô,ncdum hiciu*nbsp;Uenis audoritjte nôdum eófinnata, amp; rcccnti calaniitate Qimiliæambuft’aduerlü^nbsp;regni opes,amp; Regij nominisamplitudinc par elfe polfitrquilîautpræl.oviâuSja**^nbsp;vir.-uinmfirmitatisconlcicnriafibimetucsadmótanafugiai, poire,quosillenupffnbsp;cóciliauif,paribus,aut certemaiorib* donis adduci.vt cum vel occidar,vel Protegenbsp;prodât. Fidem cnimmercenariâcumfortunarautari,flotétcm fequi,atflidâdcle*nbsp;rerc. Apud exteros vero R egesquaras quifqueopes habeat,rantiheri: neque alic*nbsp;nâcahmitatéjlèdruumquéquefequicmolumétum.Quôdfiin Regibus ca huin^'nbsp;n^tati^.amp;clemétif visellct,vtlordib’, amp;cxulumegeftatc moueiétur,taniéeanuncnbsp;etfe tCpora qua? metum ab exreris nobis dcmat. Angliam enim,qux caulx 5nbsp;Fegis non litinimica, folam in Europa boms paci^florcre. Cætera régna vicina l'nbsp;ladomcflicismalisdillineri.vradresexternas refpiccreno fit ociû.Quôdfîctiaociunbsp;abûdc fuppctatiramé fpcrâdû elfe,çquitaté pluris apud eo3fore,quâergiexuIesRclnbsp;gib’fuisrebelles,alienisinfidosmil'tncordiam. Fximpunitarevero,nôquâillipTnbsp;dicâtclemétia»famam,fedfocordif poti’fecuturâ/quôdaut timide iufti ccruminiînbsp;alcam dcfugerit,autfubvmbra pacis bcllüimprudetcraluerint.Pacisinquâvmbra,nbsp;qiif hbefaéhios iâdudû animos rebelIiû recrcct,amp; fidcliû Regis amicorû alacr tatenbsp;infringat. Quid cnimanimi vtriqucpartiforefperabim‘lt; cûalteri impune lîbi “*nbsp;CUifTeônia videât, lt;5cin poftcrû liciru iri fpcrétf Alteri pênes perfidosholles Icçler'lnbsp;premia fpedent,fclc fpoliatos fuis bonis, omnibus belli calamitatibus vexari^amp;nbsp;cumpra»mialuf fidei, ôtconllantia» fpcralTent, amoris ergaRegem, Si patriamnbsp;fc lucrepœaas fcnüanit Quis iginifdubiict,quinfires ad arma pofihac Ipeflct,
-ocr page 509-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liber Dec. nonus*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. 2 32.
fore ncccfle eft,nifî nuncin ortu flaramafopiaturlt;Quis inquam dubitet,qûirt ’’pars firmior lit futurajntantopracfertinimalorum prouentu, cui otnnia impuncnbsp;,‘^fantj quai« cuiomnia per vim^ôc iniuriani fintpatienda^quôd fi hæc incommoda .nbsp;*?ine{rnlta:nclcmentiælpecicmnonlcqucrcntur,tamcn rlequc Proregem , nequenbsp;ipfum pofTc vllo iure fpoliatorum bona latronibus condonare. Id cnim finbsp;’’^iantjluam ij fis pcrfônam deponcndam,latronum elle afiumendam. Multocnimnbsp;’jyJcliusfihæc rcctpiaturconditio,populumaRcgibusimpunitatisauâorib*,quânbsp;J ^olliuiïi pcpulatcribuslpolian . Hocgenusmulcacumpro vtraquepaitcdiôanbsp;Viatique fuiflent paucisfententijsimpunitatis auâores,Prorex pronuncia*nbsp;’• lecor.cordîçcaufadamnafibipriüatim,acRegiillatacondonaiurum. Rcraali-’î’amcondonarenccpofle,necvcllc. QuôdfiHuntlæus,auteiusamiti,quifedtamnbsp;•’''isfecutifuilîcfttjiranfîgcrc cum Ipoliatis poficnt/id {e lubcntefadur'i,turaturum.
vrarbiiriexvoluntate partium darentur, qui damniæftimationé tempéraient» ’’*^asconditionesconcordia,vt videbaturjftabilitafecuta eft. Aliaparuain fpeci-jj'’’contentio,fcd quæmaiorequam prior certaminedilceprata fit. Controueifianbsp;À^’’‘^faf,omnibufnepromifcuc,quiHuntlæûfccuticrant,vcniadandaefict,anfc-^'^nicaulj‘,mciitaquefingulorum expenderentur. Alij,quiacumHunrJa;oduriusnbsp;vidtn volebant, quôd damna la?fis loiuere cogerttur, bic aliud ei indulgciinbsp;ncqjomnéapud fuosgratiätolli, Cótra difputabaturnihil xragisnbsp;.^cgencrc belloiumlpeâar)dum,quâvtfadtionesfoluantur. Neque alia ratio*nbsp;^'lt;ll«jciliusobtincri,qüàmfigratiar,amp;poenf indicium penes vnum fit principtm.nbsp;omnibusftatuimultam,quoiu imparia fintdcliâa: id quaininiquûfit,oninbsp;j‘’’»ntcllij jerc. Poenæautem æfiimationcm Hiintlæo minime omnium debtre re-j^.’î^i:qui(vtcrcdibilctfi)maximoium deliâorurc fitlpuiffimas poenas cxaâurus,nbsp;'^miniraenoxios totum onus inclinaturuszquippe, qui no cuiulque méritaJcdnbsp;nauaram fit in pœnisiriogandis expenfiirus. Vt cnim quilque maximenbsp;j^?dcliter,amp;^ impie fucrit in belloverfatus, ita primûgratiæ,amp; amiciiiç Icxû obtinc-0^'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'¦.ra Icuifiimi Icelerisgrauilfimam pœnam dependent,qui ad flagitia If gni*
fauoris erga R egé multam folutnr.Hæ lationcs na . ^filiuin in liane partem inclinarût, vt dcccrnerctur, vt ftorfû de fingulis iuditaie-j î’ Ne tarnen nihil ci datumviderctur,conctfiHm,vtdomcfticosiudiciotxéptüSnbsp;j)y‘Uoaibitrjomultarcr.Illudvcro,quod magncperelaborabat,neProrexcû co-feptentrionalé regniplagam proficifccrcturobftinate negatum. Cùm hocnbsp;hantim Andre«cû Huntlæotranfaâumcflet, cum duab’mcrcc-’^°horiibus;amp;:fatis magna amicorura manu Prorex primum Abredoniam,nbsp;Hçj ^^^ginam,demum Enncrnefludelat’. Accolæad ea oppida côutnireiulfi: oinnbsp;pecuni3,quf mult« nomine iinperaraerat,reprçlétata,nbsp;pibi prædes dati.Ab Huntl«o,amp; tribuum,ac niagnarum clicntelarura princi*nbsp;omnium per totum itcrgratulatione Perthum eR rcditum.Eoconué*nbsp;^o^°^?*tatis erat indiâus ob litcras,quas Robertus Bodius Rlginam ex Anglia adnbsp;^1)1^*18^311010131. Erantautcmlitcrppetlat« altcræpriuatæ,alter« publicf. Priuatç
AnglisdeHauarti côiurationc.^m tâtapqtétia fubnixâ,c^'t..*^4,.j^.»~-»«#^».r«t lî'q^P*^*’dériadilpofitam,atqueinRrudâ,vtnulliusvirib*,nulli*ingcniocirefifiipo-rcliquç lotius Britanni« vires aduerfus eâcoeant.Hortabârur autem amici,
’^’^h’näfuam floicntc cum rébus aliorû perdiiismikeret:fibiq;pariter, ac rebus
-ocr page 510-Rerum Scorïcarum
\
i fuis adhuc ifttegtis confulerct. Starus rcrum Anglicarum his nos pauÏum diucrtcrf cogir,quöd eo tempore adco vtriuiquc rcgni prolpcra,amp; aducrfa coniunâa crât^t
• altera fine altcris cxplicari ncquirent, Scoti ante aliquot annos Angloruniauxili)^ èferuituteGallica libcrati refigionjscultui,amp;r;tibuscum Anglis cómunibuslub’nbsp;fcripferöt. Eafubitareturn mutatiofponderevidcbatur,Britanniâvniucrlainabongt;nbsp;ni aomeftico tumultu conquieturam. E cor.tincnti veto Pontifex Ro.Galloruni)^nbsp;Hifpanorum Regesbellüminabantur,amp;'confilianouarürcrum interfc dam traCta«nbsp;bant. Et Pontifex quiclem hortando , amp; pollicendo ftrenue faces aniniiïnbsp;iratumentib’ admouebat.Rcgibusauré inter fe non fatisdomi concordibus, itao'nbsp;pes erant exhauftæ , vt magis cupcrc,quam fufcipcre bella viderentur.Subcratnbsp;atmulatio,quód neuter videreturaequo animo laturus tantum alteri virium accrekC”nbsp;rc,quantü Anglia dévidaadiedura vidcretur.Intcrcosinterca,amp;fuosciuesh«connbsp;tentioncsinciderunt,qup animos a rcrum cxcernaruin cogitationib’auerterécquaanbsp;quamamp;nouitasiegni,quód adoleicens fqerainaabfquevirofummærerûapudAn'nbsp;glos præcflet(quam,qui ei inïqutorcs cranttCx illegititnisnuptijs Hérico odauogfrnbsp;/ nitam3ireuerabant)amp;fupcrioribustan7 de regno, quadcreligione djffidijs magi5nbsp;i rcprelfis,quatn cxtindis,odiorum tarnen fcintillç adhuc in animis viuebâtjquçnioxnbsp;1 in magnum incendium erupturæ crcdcrcntur. Multisinterim conatibus a. Papar.isnbsp;1 Anglis temcre fumptis, amp; citopacafis,cum féper fere res infeliciterfucccdefet,cX‘nbsp;tcrisaflfidue fpem quat'ivis variam ofiétantibus, necauxilia vllaferentibuSjpcru*'nbsp;i cacher tarnen in cófiliofufccpto pcrfificbâtzmagifque dux multitudini, quan^®'nbsp;jpeSjamp;animi deelfevidcbatur. Circumfpicicbat vulgusora proccrumr neenbsp;loccurrebat quifquam idoncus,cüius fidci fè,fuafque omnes fortunasnbsp;jent, Turbulentiorum enimarmaciuilia multos abfumpferant: multi in diucrfi®nbsp;fedam tranficrant. Nonnullosaut viuendi maturitas a grauioribus negoojsob'nbsp;cundis fubduxcratj aut fimul cura corporis viribus fradis ita animosnbsp;vtpacem modo non iniquilTimam pati pofi'cnt. Vnus eminebat inter cxtcrt^
- ThomaiHauartuSjCui amp; animHS,amp; opes cfientjVt tantam proccllani fuftincrcpo*' fet. Etcaufæ luberant,qup animum alioqui quietum ad rcrum nouandsrundpfo'nbsp;impellercnt. Auus enim cius,amp; proauus rebus præclare bcllo,amp;paccgdiisnbsp;mé inter inftabilisaulfprocelias ita iadati fuerint, vtlummä gloriam propdepnbsp;fummacompcnlaret ignomina. Pater maicftatispoüulatus publice pœnam unbsp;rat.Duatetiam propinquæ eins R cginæ fupplicio fucrantaffedæ. Iplê in tantalenbsp;anguftia libcralher educatusfamiliaroabinterituvindicauit;amp;injpfoiiiuent**nbsp;(roitu fingularis prudétia; Ipé pratbuerat. Paucis auté annis mortib^ vxorÜ5amp;nbsp;uismatrimonijs ditatus Anglorüloge potenthfimus pofi Reges cuafitnbsp;bus,amp;prudctiareliqua quidem nobilitasei ccdcbat.Sedin re militarinullüadnbsp;ƒ (uifpccimédcdcrar. In religionis vero cotrouerfijsita fearobiguügercuat,vtq^nbsp;uis ex animo Papifmo faucrct, diuerfaru tamépartiû hominib*interim itafeda ’ »nbsp;vtcorum plæriqjproluoeum numcrarct. Interhæc ReginaScororö /Énbsp;in Anp,liä le cóiulit,amp; litcrasde çaufa fuiaduétusad Regina A nglorûdédit.A
teöWA- «frei -, .
Per cam primutn lecrcto tradatû eft de matrimonio cam cum Hauarto copu.—
amp; velut diuinitus oblataad id occafionc,Hauartus teniavxorc vitafûdaiumcoî' lebserai.Eacofilia ctfi paucoruin côfcicntiæcômilTafupprimcbâturjCrcbristantj
7^' iuflà eft apud Scrupû hominc nobilé , amp;Iimitispropiqui præfedû intercadiuctt / re,dû de poftulatis eius agi in côfilio polfct. Porto Scrupi Vxor Haiiarti erat loto lt;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nFimiütlnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfl rlpnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/»4m /^lïm Haiiarto conulano^’
-ocr page 511-Liber Dec. nonus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f ol. 2 j
'^'’Igirumufculispaulatimcmanabant. Speicnim magnîtuJoangufiis pcâorum ^‘aüftris coniineri non poterat:ac immodica Ixikia producente ftatim per ora popunbsp;’‘ledifFudit.Iaraque cô progrefla rcs crat,vt omnia belli ciuilis incendijs mc-x con-inbsp;‘’^graiuravidercntur. Needccrant,quiexpenfispartiû viribusHauariô,quævellctnbsp;*\oinagnomoliminefincviconfcduruaffirmarétln hocftani rcrû proceresScoto-^'*frcquétes Pertiiû côuenerât.vt duarû Reginarû poftubta audiKtiScripferateniinnbsp;ad publicum genris confilium.Regin^ Anglorû îiterae trium conditionû vnânbsp;Pjoponebât. Prima limplexerat,vi ReginaScotiæ in priftinum locum,amp;ai]âorita-
1 ^‘^dtitueretur. Sinidimpetrarinópoirct,vtcóiDunitcrcumfiliorcgnaret,amp;. Rtgij
’'^¦ninishonore in liierisjamp;adis publicis frucrctur. Intcreafummaiciu penes Pio-r^^ effet,doneeRexannumdecimûicptimumcxpIcrct.Teitiaeratcôdnio,fi neu«ƒnbsp;horum polFet obtincri, vt ( fi quidem Regina id fibi perfuaderi permitterc t)nbsp;î’f’i’atadoini viucret,eis contenta hoBoribus,quifalua Régis auvloritate ci concedfnbsp;P'^flenr.Euic vltimo capitifacile eftafienfun), liquidem Regina ad cam accipiendänbsp;pduccrctur :cætcraobftinatc negara. Meliorenim,amp;incorruptiornobilit3iis parsnbsp;j ^opcrfiabat,(enccdcbcre,ncc poflcquicquam ftatuere,qucd Regisauâcntatënbsp;’^iQuercvidcrctur,præfcrtimcum legitime Rcxcreatuscflèr, Priora vero capitanbsp;ttiodo honorem5amp; auâoritatem jfed etiam vitam innocenti pupillo aufetre, nifinbsp;j f^matrein maritum expertæ crudelitatis,filio inimicam, cxiliocxafperatâ nuncnbsp;diin;cnt mitiorcm fore. Deinde recitaræ funtliter^ Rcginæ cxulis,quib*pciebar,nbsp;¦Udices darétur,qui de fuis cum ßothuelio nuptijs cognoicerécac fi compereren-
[jkontralcgcs faôtæ,petercnt,vtaviripoteftatclibéradcccrneretur. Hæliteræ fac«
jj, pciaRégis vchemétcrofFendebant,quôdamp; fcRcginam fcribebat,amp;velutfub« ^^^iquôd Rcgéin ordinécogerct,acpenes Reginanbsp;omnium rerum poteftaié ftatuerêt, fine relpôfo prçtcreundas efle decerneretinbsp;ç^Patscôfilij,quâex Rcginæarbitriopcnderedixin/jnulîiim fe mirari fimulabâtjnbsp;ab eatâtopere luperiore annocôtendifîènt,vt fuâ caufam a Boihucliofepanbsp;ÄQunc cû id offerretur vitro,maiore id ftudio impcdiunt,quâ âtea pofiulaucrât,nbsp;ilnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verbum vnû,amp; altcrû in literis cos offenderer ,id vitium facile corrigi pofie:
(/^ccrant, quifponderent (fincrentmodointerca diuortijcaufâm agi) fe cura» vt Regina procurationem , quibusvcllent verbis concepram,mittcrec.nbsp;federepente ortam videre tantÂnbsp;fç ^^ationiscaufam. Scxagintadicscflelcgitimosad Bothuelium , vt qui extranbsp;ƒ'lum cflcc, iniusvocandum. Intraid tempusnouam pofiemittiprocurationéjnbsp;içnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pra;{crtira,quæ bicnnio rem taniarr. fi«
^'0 tranfiflet, ac nunc demum cas miiterct literas, qu;;? graiificari in hac cau-dih ^^^^tibus impedimento cfie pofient quo minus oblèqucrentur. Si vcrc ^nium expeteret, nihil fadu facilius. Scriberetad Regem Danorum,atqucnbsp;''îin Bothuelium priorij mariti intcrfedlorcm iureanimaduerierct. Eonbsp;1 inuitis omnibus aduerfarijs, quocum vellet ci potefiaté nubendiforci Id
Vif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;earn non ex animo,fed firaulatedediuoitioagere, vt cum proximo ctiâ
’^“*^^bcrer,ininccrtomatrimonio cfièf.Eiusrcivel hincmagnâeflefufpitio-nullum, fiatuendi
»iif ’'^berent. Quod enim Prorcgjiusin exules efic, quibufeum nihildiuini, ^lit cornmunc haberet ? qui , nifi ex ipforum voluntate pronunciare«nbsp;» laturi iudicato non efieni? aut quomodo, qui fui iurisnoneflent/licnonbsp;Xx- bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iunlô
-ocr page 512-Rerum Scotîcarum
‘ îuri fc fiibijccrcnt^ avquccum frausaliqua occulta fubcflc videatctj non propc’i®*' dum caderciudicium. ScdReginam ÄnglkT,quf rem vel promoucre, vclirfp^'nbsp;.dire pofTct prxmonendam, MilRis eft in Angliam iuucnis nobilis ex Proregis ,nbsp;hii!iaribus,quialt;fta conuentusad Rcginahi perferret. Mirum fortaftccuiquanivi'nbsp;deri poteft,quôd rebus maximis minoredifeeptationetranfadis, dediuortioun'^
L 14. e,k contétionehcadum.EiusieicauGbæccrat.HauartuscumRcginaScotorumdcf”^ fSoh» 6»»-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trimonio clam peramicos tranfcgcrat. Deinde huic coniurationidomi/otiiq“,^
vires acceftcrantjvrvulgi fermonibus libère iadaretur,cófilia'dc Regibus kg*.' timisrrucidandis,amp;duob’rcgRisoccupahdisiniracfie:loca, tempora,actotuiur^*nbsp;gerendæ ordinem iudifpoficurD,vt aduerfus vim omnia prouifa efle vidcfcnnw«nbsp;auté coniurationis confeij vnum agebaoc/ac veheméter vrgebât,qiiod m.itrimonilt;’nbsp;morâanatt}rumvidebatur:quod fiobtinuiftènt, decœtcris vtlpontefecuturiserâHinbsp;fccuri.Contra vero,qui a Rege ftabant,vnum id fludcbant maxime,vtæoraiiiui’F'nbsp;lijs afferrent, Intçrea multa conblia occulta fpaiio interpofito eruptura, amp; coniur^*nbsp;tionem confenfu Regum amborum opprimi poftc.In hoc rerum ftatu,dccretocon'nbsp;ftlij Scoticiad Anglani perlato,ea qubd nec fatis làdum fibi eo refponfo diccret,nbsp;qui milftiscrat non fatis idoneum videri, cura quo de tarais rebus tam pcriculo*nbsp;tcmporcconfiliacon ferret, amplius de ijs rebus cdoceri poftulat, itaqueiter“nbsp;conucniuprocerumStcrlini habito refponfum,dc vltimo fuperiorum pciitioi’*’nbsp;capite poffecondicionibus tranfigi. becundura vero taie cfte,vtfinefummofccnbsp;re de eo confultari nequeat : quippc quod non imminucret modo,lcd omnino'^nbsp;lcret Regisauftoritatem. Nam præterquamquod omnisregnifocictasnbsp;lofa.quarn randem æquam impoandi conditionem forepucro vixduminfann^ jnbsp;greftb cura mulicrc florentis ætatis,natura callida,amp; varictaté fortunç expcrta^Q** 'nbsp;vbifemelin parten» adminiftrationis publica? irrepferit,velfaäioniseius viribus, qnbsp;dccrcto publico a rerum gnbernaculo remotam non prccibus, fed minisnbsp;detreftitucre, velcorruptisRegis inimicis, vel percgrinomilite, quemnbsp;duloaccerfit, totamimpcrij vim in fc facile trahere poflitf aut quoinodop^nnbsp;infanteni fibi a?quari,quf maritum non tulerit? adharc fi hominialicuinbsp;nunc maximetraâarctur) nuberet, duplicatis Reging viribus,amp; maritonbsp;nec^ffc foret) in partem imperij accepto, amp; eo marito, qui non libcn'tfnbsp;tur liberos fuos a priuigno in pofTcflionercgnianteiri quam pucrinbsp;fore^ quid fi crus amici (vt eft hominum inconftantia) præfentemnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jä
futura? fpci antcfercntcs ad pofentiorum cultum fc conférant^ ibi quid iècundum , ac mox in tertium locum detrufo prætcr prxcipitium L jis*nbsp;tera Ce racitis cogitationibus relinquere, quam omjnari malle, quidnbsp;ta , viribus impenj fréta, irapotentibus auunculotum confilijs inftruift^’ |j.nbsp;liratem in vito experta, amp; exilio cxacerbata in pucro omnibus nator.»,nbsp;nsc præfidiis nudato, amp; velut ad iræ placulum expofito foret aufura .nbsp;vita pueri amicos manerec, a quibus grauiftime fe læfàm exiftimarctifnbsp;îrani fuperioribus temporibus metu occultam expromeret, religionisnbsp;futurusf pr^fertim cius crudclitatem innatam incitâtcnotæfupcrbixm^f'F^'^nbsp;facile vcl puero extindo amici j vcl puer amicorum intérim ad folitudiu jjnbsp;dadus fubuerti pofter^ his decaufis Reginam in partem inriperijfî^^^ fi^onbsp;gis pcrnicic affumi non pofte. Hçc cnm ita fc habeant,nihil opus pptcarfl“*'’nbsp;capitepluribus agi. Hæc qui defcrrci in Angliam cftmiftùs Robertasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1101^^
-ocr page 513-Liber Dec. nonus; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.zji
J»
æ’T'oncnminoriscor,filij,qu2m fdei. Is in ipfoadco tempore in aulainadiicnir, vtrçguc regno ca fis R cgibuso£cupar.do palam cyploraia,amp; di,unbsp;ê^tx.Eiuscôiurationis tantæ opcTèrâf.tjVt Angla de luo ftatu lollicita Hauarto in at^’Znbsp;Londinéfèm inclufo in Reginâ cxukm non aufa animaduenere dclibcrarct denbsp;ad PiorcgemScotiæ mittcnda.Sed id ccnfilium teirpcfiaie paultm (edatainbsp;iBtdifcuffum.IntcreaProrcxcrefccntibusfupramodem fcÓicnis aducrla? viribusnbsp;^Bücltnum Mptellanum omnisconiurationis fomitem Pertho Sterlinum aeceilît.nbsp;sniultafibi malecôfcius, etfi Proregis perpetuam ergaônes amicos ingrauilfmisnbsp;l^p'^deliftis pcrfpeôlâhaberetlenitaté,cuniftabundetamévenît;ac priusexpltratogt;nbsp;^9^idaducrfusfe nouicôfilij captû eflet,egitcura Comité AthoIiOj vt vna veniret :nbsp;p^o,fiquid op’effet,deprccatorc vterctur.Stcrlini cura in cófiliöfedenté 1 bornasnbsp;^fordius Comiiis Leuiniæ cliens rcum cardis Ù egia? poftuJauit.Is in cubiculo fc-^dutn in arceferuariiufluscft.Miffi,qui lacobum Balfurium abftntem comprehen-virunquelegib’animaduertendum céfentibus circumfpcâioribüs,vt quinbsp;I ’’^Bium per aliquot annos turbarum auâorcs f uiircnt:amp; velut in proximo R c ge lolnbsp;j'’'‘do fcclcris confcij,iia fadlionis aduerfus filium cius principes cfïen t.Scd vicit vd-(ij^^dspublicçradonem Proregislenitascalamitofapatriæ, ipfi vcrofatalis. Namnbsp;^“ürio nou£ coniurationis nuper initæ grafiam per amicos exoratus fccit .Mj^telb-irnbsp;nbsp;nbsp;Edimburgum duâû in holpitiû non procul ab arec dimifit. Adhibiti étant ci eu
°diendo équités aliquot, prçfcôto eis AlcxandroHumioadolefccnteimpigro, amp; n^ûili.Sed Gulielm’ Kircadr’arcis præfeâ’circahorâdccimam noâurnâ litcras connbsp;Dûnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;chirographü imiranres ad Alcxandrum attulit,quæ Mætclla
Kircadio tradi iubcrent.IllcjVt qui nô ignorarct,qué in amiciria gradûapud Mo-g^ûKircadius obtincrct,nihilciindfatusli[crisparuir. ItaM^tcllaiZabarcisprçfc-' J, nbsp;nbsp;nbsp;occultius ad cû dié cum inimicis pubJicis fenferat,in arcéabducirur muhum
‘^Diente nobilitate.acprope incerta Kircadióne tantufacinusin?putarcnt,an Pro« F^Manquâaudaciæciusnonignaro.Acres adfedirioncmfpcâarevidebatur,nifitonbsp;vitæ eius fandtitas omné calumniâfupcrarct. Fuerat quidem amp;. Kircadius ad cûnbsp;h *%dié amp; manu fortis,amp; in amicitia coléda eôftâs habitus,amp; cum alijs multis Pro-benefieijs ornatus,quî tuen in arce euftodieda omnibus amicis, amp;propinquisnbsp;patusjvcrû prüden tioribus ctiâ tum fufpeâus.Scd ea erat Proregis in amicos in-,j i ?^l§entia,vtquos aliquandoaraaffetjin eos infcclcrcdeprchcnfos durior cfTcnonnbsp;’ Met.Kircadi’ad Prorogé accerfîtus poftridie venire rcnuitiatq^alieniflimo teporenbsp;^Diiarn Hauartus,amp; Regina indies expedarenturjanimos aducrfçfaâioniscrcxiunbsp;^'^ßimis vulgo (parfis rumoribus Proroge ab intimis amicorû in reb* dubijs defertû^nbsp;f ‘Ditnicorü libidiniarce alienata rclidû, epteris tâ jilufire cxcmpluin fecutaris. Acnbsp;j^f^^reuijVtpræfidefublato, Rexinnoxius,ciufquc fautorcsinôniajquçfçuiflimisnbsp;j^f®BisIubcret,fupplicia tradcrcntur.NihiI tamen Prorex bis fermonibus cômotusnbsp;ItSf 'lUenti lucc in arcé afcédit.Cufiodé allocutus velut placatus vultu nihil immutatonbsp;j . ^i^amp;ad expcditionô,qtiâin btronesfufceperatpcr Marciamprofedusad Alex«nbsp;Il drûHumiumgonds principefamiliariter,vtfolcbat,diuertit.Illicquoq5(nâHumi«nbsp;J ji^.^^f^^BÎdiormagnispollicitationibusindiuerfam fadionéfeduduserat) nullûnbsp;i I). ',^i amici indiciû reperit. Nam ab Humij vxore foemina arrogante propemodû cônbsp;I - ^'hexagitatus in Tcuiotiâ abijt. Eô cum venifièteum cxiguo,amp; propc quotidianonbsp;’^itatUjlatroncs in ilia amicorû folitudinevirtuté, amp; côftantiâ ciusfufpicientesfi*nbsp;^publicaacceptaadeofrequentes ad eum côuencrunt,vtplærunqjmuldtudo corÛnbsp;Xx. iilt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eius
-ocr page 514-Rerum Scotîcafum
in pace tranquille
xcrum penuria paucis diebus perfecifTer, quod Reges
magnis copijs,ac ïongo tempore efficere ægre potuerunt. Inter has res certior fadus cft coniurationem Anglicâ detc(3;am,Hauartum in carceré, Reginam Scotoru® ‘t'nbsp;aróliorc euftodiam darâ.Et Robertus Petcarnius confeôtis ex animi fententia rebus,nbsp;c kgationeredijtîoftcnditqj res a Proregegeftas Regina; Anglorum eflegradifcas,nbsp;quod limites pacaHetjquod vnum e côiuratis Northumbriæ Comitem in Scouauinbsp;fugatû côprchendiiret,amp; in euftodia haberet,quàd reliquos velut holles perfcqu^'nbsp;retur,quöd prxfcâo Beruict vitro in ones cafus.auxilia obtuliflet. Horîi officioru^nbsp;memorem fore pollicebatur,neceiuspcriculisdcfururam»Omnibus regni Angloquot;*nbsp;copijs cum pro fuis vti polîè.Toto huius cxpeditionis tempore cum alîidue perfidosnbsp;homines de maxima côiuratione domi inita multa ad Prorege defcrrcntur,omn‘quot;5’nbsp;pene literis arcis prj fedhus pcrftringcrctur,Prorcx vexerum ofliciorum adhuc rect'®nbsp;memoria,amp; confuctudine priftina non penitus ex animo abolira fimplicircr ad funinbsp;omnium delationumcxemplarmilît. Illcadea criminaadeo frigidercfpondit,vt jnbsp;multô quamanteafefufpcôHorcmreddcrct. NegauitcnimquenquainclTe, 9*“nbsp;fuam fubfcriptionsm ad vllam padionem, quæ ad illam coniurationem pcrtineret,nbsp;oftenderepolTet, Intereaappropinquabatdicsrcicapitalis Mçtellano didu?.nbsp;Nam vt cft in arcem receptus velut pcriculum audacia dilcuftiirus maximop^*®nbsp;pciijt, vt fccum judicio experirentur. Pcrfuafum cnim habebat, tantas ciisnbsp;coniurationis in Anglia faâæ, amp; Scotia, cuius ipfc inter principes erat, vires,nbsp;nihil ordine , amp; iudicio ftatui poftet . Ad iudicia cnim rei capitalis magn?w-uocationes amicorum, Si clientium conuenire folcnt pro reorum vcl fadionf?nbsp;vel gratia,vel nobilitate,vt turn quoque cuenit^Omnia cnim in cum dietn comparanbsp;uerant fubfidia principes fedionis Régiaduerfæ,cuius Hamiltonij, Gordonij,5f Atnbsp;gathelia; Corses capita nuracrabantur,cafpc,vt fi armis(quod facilimura craÇiu“*'nbsp;dio cum denuo præterfpéaudoritatem Proregis,amp;potentiam crefcere,amp;adpopnbsp;larcm bonoruiji gratiâ Anglorum fauorcm acccdcrc viderct,ad id, quod diu contenbsp;dcfant,partim æmulatfone,partim magnificis Regina; Scotorum pollicitationibuƒnbsp;qux Galiorum, amp; Hilpaiiqrum auxilia iamiam aÉote per literas j J
-ocr page 515-Liber Dec. no‘
’^^iJStijVtProregem tollercnt-.quo viuo iwllum fuisconfilijsexiiS rcpcriebant.Mif* “Sper otnncs regiones nuneijsad (uae faóiionis principes fœdus in. cam rem ineuntinbsp;'^'cfoedcrifubfciipferunt Harailtonij.quiqjipfiieorumvc liberi iharce Edimbur«nbsp;^^¦^ficuftoditbaniur; nccarcisprxfcdüs huius confilijignarusfuiflecrcditur. Quanbsp;^^P'tionem qiiymoxlccuta Hint,magi,opereauxcrunt.Opcramfuaniadid,{acinus^nbsp;nbsp;nbsp;, .
P'^ottiifitlacob^Haniiltoni^ejrArchiepifcopiFaniAndrcæfororenatus: aciocumj.h^‘’^^T'^”^’'’'J ’^'s^püfque infidijsldoncuiii aucupabatunFortc ecdem tempore ipesfada eratPro-^quot;5*quot;f^^‘’’**’ƒ’” 2?-’^Sißriunnodunum poffe pcrconditioncs rccipi. Eq çùmprofeâuS reinici^redi-
* ^^amiltonius in omnem occafionem intentus primum Glafcux, deinde Stçrlini parum proccdercntjLimnuehum ftatuit locum ad conhlium exequêdönbsp;'“lt;^cóinodjffimuts:quod oppidum elTet in cliétela Hamiltoniorum^óc ArchiçpiCco,nbsp;f'^seiusautinculusnon procuiab ca domo,in qua Prorex diuerfarifolerer, fdes ha,nbsp;. Jft. Inædes fcelerideftinatas intentius fc abdidir.Prorcxcum fæpçantea,tumeanbsp;w die ante lucem de infidijs certior fadiis, cum index ad majorent fidemnbsp;^fdilïorem iotra tertias, aut quartasaedes a diuetforio occultarij icque fi paupi co-Jibi dai entur,eum q fuis latebris cxtraßurum,ac torum occultae coniuptionisnbsp;ordincm explicaturum: nihil tamtn de priore côfilio murauir,ttifi quodnbsp;f^flt;^andcin,qu3 ingrelTus erat porta regredi, amp; commutato itinere progtedi ’decrc-
gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cc hoc quide propofitunt tenuit:fiue quod talium pcriculorum erar cóiép-
vitam in manu Dei cfle prædicabat,cui repofeenti libens eum redditui* Ç ^fiuequodcquitum multitudocumoppericnsviamopplcuerat. Cumiaroinnbsp;^^*^11111 confccndilfet, amp; cclcrîterloc^fufpcâa prætcrcundo pcriculutn fe putaret c-. ^Urnm^eiconfiliocbmturba refertaiter morandorcftitilfet, percuflbr è podio li*nbsp;iftfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxjnfidijsglobuTo plumbcopauîo
[^vmbilicumadado.ac propc renés tranfmiiïb,equum quoq^Gcorgij Duglaiîîi* ƒ *'^hracum erat,eodéiduexanitnauit.lpfe pcrponicum horti,quod in cum viuninbsp;]) at, celcri cquo, quem a loannc Hamilronio Abbate Aberbrothij ad fàluteminbsp;fcelerc tuendâ acceperat. Magna fuorum gratulationc,qui cœpri audacis c-)’gt;iiir-^’^oppcricbantur,ad ttaroilionqra.deduduscfl. Aciam velur regno in fuam fànbsp;b ftaoflato propinqui omni honore verboruin prolecuti praemijs cumularunt.nbsp;Iji ff'’iuchi inter hçc cfteris ad fonum repenrinum.creâis,Pjprcx fe perculfum affir-.^exequo velut finefenfu vuIncrisdefiUjt,amp; pedibus in hofpitium fedijt. Initionbsp;j) ?)lt;luicurandæ phgæ adhibiti crant,figna omnia ad falutc elfe dicerent, paulatininbsp;oborto,nihil omnino animo tutbatus de morte cogitarc çœpit. Qui aderantnbsp;k ^umfrequétcs dicerent fui cum nimialcnitate fibi exitium peperifle, vr qui tocnbsp;(j^'^hccntiffimishominibus,amp;in ijs pcrculfori fuo perduellionis damnato peper-H,^^Adcaleniter,vt folcbat,rcfpondit,nunquam vcnraimportunitatecfficiciis,vt^^^^nbsp;, iji ^clctnentiæ mepœnitcat. Deinde cum de fe fàmiliari ftatuiflet, Rcgc proce-aderant commendato, nullum in quenquam verbum alperius locutuJnbsp;l^^'Uediam noâcm dccclfit ad lo Cal. Febriurias^anno falutis partæ jj7J»nbsp;eius omnibus bonis, fed præcipuc plebi fuit fü^luofa quae vclût pd*nbsp;Itf publicum, amp; viuum amabat, amp; mortuum defiebat : quippe quæ præ-PI P'urima ab co præclare gefta meminerant rcs vbique turbatas nondum ex«nbsp;^11 ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnes regni partes fuifle compofitas , vt nemo domi fu«,
\iijper itinera , amp; diuerforia tutior eßet. Et iam deccdcntc inuidia, qui
*niquiotes crant, laortuuqa veris laudibus profcqucrcniur»
Xx. iij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Admir»,’
-ocr page 516-¦ Rerum Scotîcarum
'Ädmirabantur fortitudincm in bello cum fummo ftudio pacis coniunÄam.’celefW tem inrebusgcrcndiSjfcdfcmpertarn fcliccm,vtdiuinaquîcdam prouidtntiainomnbsp;ni negorio afruilTc vidcatur. Tantam lenitaccin in fupplicijs fumendis, tanîuro x-quitatis in rebus iudicädis Hudium, vt quoties a bello vacaret,totum dicniudicuronbsp;collegio aflederct« Ea præfentis vcrecundia fiebar,vt neque renuiores percalunini*nbsp;am opprimerenturjueque in potentiorum gratiam litibus in longum dilatis cxhaw*nbsp;rirentur. Domus eius velutfanäiffimum facrarium nó iolum a flagitijs,fcd verbisc*nbsp;tiàm petulancioribuspura crac.Lcgebatur a prandiOjamp; cœnafempcr caput aliquodnbsp;cfacris biblijs.Et quanquam ad cum vfum cruditnin hominem fecum femperhabe»nbsp;bacjtaméfî qui adorant doârinç nomine illuftrcs(adcrantautt’mferefcmper,acfuninbsp;mo in hon oreapud cum erant) eorumfententiasexquirebat. Ncqueidambitioncnbsp;vana faciebat,fed ftudio vitam ad eam normam componendi. Libcralitatis propcnbsp;pimius crat. Dabatcnira amp; roultis,amp; frcqucBter: amp;munusetiam in dandoani®!nbsp;*• alacritatc commendabat. Etplærifqae,ncaccipientiuin vcrecundiam onera«nbsp;rctjipfcdam fua manu donabac. Cum amicis, amp; domefticisfimpliciter,
amp; aperte viucbat. Si quis autem eorurn deliquiffct, acrius multq quam externes incrcpabat.His moribus,amp; vitæ innocentianbsp;non modo ciuibus , fed exteris ctiara nationibusnbsp;j-''nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ amp;caruscrat,amp;vcncrabilis. Scdpræcipuc
Anglis , quibus in omni forcuna yirtutes eius crant magisnbsp;cognitæ.
-ocr page 517-gt;RERVM SCOTICA
RVM HISTORIA
( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auélore
«lyGEORGÏO BVCHANANO
SCOTO.
à
^LIBER VÎGESIMVS,
FT^ TT T\Æ id tempus^quod Proregis pöftré-j, V IVi mj mortem ptoxinse cR fcvutumÿ plitrunque fuitfdicirum.Hamiltonij frequentes EdiinburgQnbsp;antecfdemconuenerant.’prpcxtuexorandi ProregemjVt la-cobura Hamiltohium gemis principem jqui in arce adhuc euf-todiebatur,libcrarét.Ca:de veroperpeinatajad reliques Hamil*nbsp;tonios miferuntè fuis, qui cætcrisgcntibusperfuadcrcnt»^ita e»
X V ivi mi mortem pioxitcc cir icvutum^
3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ctfiacædibus efttcmpcratum,tarnenvarijsfaólionöconatibus
rxÏrmmoiiz* Aiir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Womilrrvniï frpnnpnt^*ç PdimHliroQ
t)j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;louiub uuiv I uiu c luis^qui cæicns gcniiDus periuaacrcnrgt; (ua c«
tin volebâf) ne parricidis publicis feconiungerent,autcos in fuam fidem re-^Wnt ; vt plurimi fulpicabantur,vt cos iuberentad omnes oecafiones cflè paratos^ Thomas CarusFar-*Jfftius Angliamingrcfli ferro,flammaque omnia fœdarunt, idquealiquanto cru*
I [ ’^‘^^Sjautvindiâæ ad hanc infolitam fæuitiam impulerat,quam quod iam diu an-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EpifcopoFaniAndreafjrcliquifqucfaâionisprincipibwsdecretum erat,vtArt
® '^scum Scotis committerent. Etfi alia rationc eos ad arma fumenda nequcantad-f
1 (j'^'^^’^^jiniurijsinferendisadbelluminuitospertraberent. Præfeâqsa^setfirouU^aqC.,,^ ! j|^’^^nebaturmdicijs,omniumqucoculis,amp;lêrmonibusdefignaretur,tarnenadhuenbsp;j^pfjftina officij fimulationeerga Regem perfeuerabar. Ei datum eÜ,vtGulidmusnbsp;^tcllanusè euftodia cduccrctur. Iscum in cenblio(uam pluribus verbiscóme-l«^aflctinnoccniiä,nobilitatc,qutpaderat,teftantcfibi nullis certisindicijsconftarcjnbsp;5ærutn quorum arguebatur affinem efle,(arguebatur enim esedis Rcgis,acProre-lofnbelliciuilis in Anglia nuper cxcitati prope audor fuiffe) itadimiffusnbsp;A''t res in aliud tempus dilata viderctur. Ipfequoqueiureiurandofuaminno-teftatus, quandocunque Regis propinqui diem ei diccrent, feventurumnbsp;’’'ürpromittebat. Deinde cum deffaturegniconiuitantibus propetiiodcmconnbsp;^nifittjVf ex ijs, quos mater ante quam fe regno abdicarat, filio tutores nomina-quiidmunusfufciperevellet,modoinadueriamfadioncmpoilea non ab*nbsp;Jæî, adminiftrationi rcrum admoucrctur,Mætcllanusiamturn rerumperturba-*555iJ»icditaiusaudor trat, yti itcturaprocercsabfcntesadnjqncrentur ,-..vt finbsp;Klient,
-ocr page 518-Rerun! Scorîcârum
P vci(cnt,alt;îenènt adcomitiaProtegisincertumdicra indida,fiequatidocaufannbsp;fent, fe abfentibus tantamrempræcipitsram. Atholius cum paucis aflcnfus : /nbsp;cætcriabnuerunt,magis vt aducrfarijsotnnêcaJumniâdioccafioncmtoIlcrcnt,^nbsp;quôd quicquamea dilationc comitiorum profici in publicum fpcrarcnt,nbsp;Thomas R andolfu$Ieg«3rus Anglus eft auditus. Regina cniin vjuoadhucPjot^'ênbsp;legatos miferar,qui exules Anglos depofccrcnt,qui detcda,amp; punira Hauarti ƒnbsp;iuratione fupplicij meru profügerant. Hos legatos Sterlini auditos Prorcx Eoinbsp;burgum reiecerat. Eo mortuojtebus tutbatis fine refponfo difeeflerant. Cum vCnbsp;de Protege deligendoconuentushaberetur, Randolfus, qui ante aliquot annosnbsp;Scotia fuerat,quód res,hominefquc eius hationis optime nofle videbatur, amp;nbsp;ex vtriufque gentis cômodo fuperiores legationcs obi jflet,omnibus bonis,nbsp;carus clTc exilUmabatur. Is in confilium introdudus cum dcclaraflct Réginenbsp;animus,qualis ergaScotosTemperfuiflet,earn, vt antca rebuseorura curbatisriotinbsp;defuerit,itanuncnon defuturam. Deindecomnlemoratincurfionesin Angüa'”’nbsp;cçdes,rapinas,incendia fuperionbus diebus fada. Earn fatis feire nihil horum cƒ'nbsp;filio publico geflum. Itaque eandem in præfcntia voluntatcm, idem fuum in cos IW'nbsp;dium manere. Atqueadcoquanquamgrauitcr,acnullofuo merito laceflîta ety’nbsp;quod iure fuo poflec,nçc publice res repetere, nccob delida paucorura abnbsp;pœnas pofcerc* Sequidem non dTcignaram,quanta nuperobortafit omniumnbsp;xum perturbatio ; neque tarnen de bonorum erga fe voluntate dubitare,in eorumnbsp;tiam non modo culpam a confeientia publicafeparaturam: fed fi ipfi profJter mof^nbsp;domcfticos pacis perturbatorcs ad rcs reddendas cogéré non poifent, fe fuasnbsp;illis coniundurara copias, vt cotnmuni confilio pöenas violatorum fœderumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj
icrertt. nbsp;nbsp;nbsp;Sin neid quidera poflent, le fuo milite fuas injurias perfecuturam ¦'En*'
malefîciô excrcitum per pacatunj agrum iter fadurum: nequequenquam,quiacü‘* pa remotus effet,vltioni affinem fore» Reliqualegatiçnis capita continebantadmo*nbsp;nitiones fern per quidem in omni legitimoconuentu vtilcs, fed ad prçfcntcm reruirtnbsp;(latum neccffaiias « Primum omnium religioncm tuendam fumnaa cura, amp;nbsp;Iantia,qupvnaamp;erga Dcum,amp;homincsofficiorumrationem nos docct» QP*/nbsp;nulia rcfpublica fecum ipfa difeors diu conflare potcfl, in id præcipuo incumbenunbsp;ftudio,amp; omnibusadnitendum viribus, vrdomiciuibus inter fc pax, amp;concowunbsp;fände colatur* Cum Deus vniuerfî opifex Regium huic populo indulfcrît imp^'nbsp;rium,Regibus parère,honore eos,amp; omni obfcquio obfèruarc,amp; profequinbsp;Pax, Coricordia, amp; amicitia cum omnibus,quoad fieri potefl,hominib’ Deoeftg'^'nbsp;tiffima/undedique fanguinis humanf fitim (quod vitium Deus vnicc exccramO«^'nbsp;tinguït,aut cerfe inhibet. Eadem fingulorum opes auger,ciucfque fuis inimici«nbsp;midijbiliorcs facit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luflicia omnis publicæ incolumitatis cuftosamplc«^!^*^^’
cuius prçcipua pars eft in fontes animaduerfio. nbsp;nbsp;Cùm proditio fit omni icginm
dominationi maxime dctcftabilis,hochominum genus quocunque terrarum ceperint,nullaclemétia,fauorc,amp; indulgctia cftprofequédû.Hxc Randolfusiq*^’nbsp;fande,amp; falubriteradmonerc,amp; j-qua poftularceft vifus.Sed quiancmine innbsp;magiflratu adhucelcdo certû refponfum darinópoterat,in Cal, Maias eft rciclt;^ 'nbsp;Poflremo Proregis proximc Cf fi fratres ex eadé matre G ulielmus, amp; Robertusnbsp;glafii)funtauditi.Hipctebant,vtfuifratris indigna mors nullas ob inimicitias pnu^nbsp;tas,fed ob remp, illata vindicarctur. Ibi fententijs eft variatum, omnibusqum^’nbsp;confcaticntibus pocnasdeparricidis cxpeicndas, fed alijs cenfcnübusdew‘^^,^
-ocr page 519-\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lïbcr Vigefimuç;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.z^y«
'^fpcâis diem diccndum. (nomina auicm multorum dcrcrcbantiir)aiij5placeb£t di ^iuridicos nó cxpeólantioj aducifus cos^qui arma iam fiifcepctât,vt facinuSjqucdnbsp;patrai antjVi dtfcndcrcnr. Nee in tes modo ftatim arma (umenda: lcd eti-^’ï'aducrfus omncs,qui luperiorcm ordinum comitijs capite minuti erant. In camnbsp;j^^entiam quiaderant tx equcftriordinepronicrantjncc tam.cnpropclitumtcnerenbsp;f^^ucrunt,maxime dilTuadentibusAtholiOjqticddiccrctfrcqucntiortm proccruninbsp;'?*^Ucntuinexpeftandum: Mortonio, qubd cxiftjraaretfore,vtfi pluraceniunge-^^crimina^ vindiâa Proregis perirct,amp; res adciuilc bellum proiumpcrer, omnibus,nbsp;11timercr.fcad cædisreosaggrcgantibus.Igiturfeparandacrimma,aciurcnbsp;1 ' '‘ueripoffit)agendü:nihilqueante Cal* Maij (qvidiesad conueniendû djâuse-^Obnouandum. Itaconuentusillefolutuscftj maxima populi parte cunâatio*nbsp;nobjjjfgjjg damnante: qubd ad nutum inimicorum Regis omma fiâadiccrcntsnbsp;^^^nasiriorasinncdercnijVtfpatjointerpofïtocædisinuidia tclâgucfccrct, amp; faâionbsp;üerfa interim vires alTumeret. Hanc vulgi opinioncmjamp; quædam,qua; iam præ-5Merantjamp; plurimsjquæ fccuta funt confirmarunt*Nam ftatira ca?de Proregis vix-ç'’'diuulgttta,lacobusHamiltonius oppofitis pignori agris loanni Somtrvallionbsp;'•’nnethamiopecuniamaccepitjquâcumaliafummaabamiciscorrogata ad m.ilinbsp;^f’^itiercenartumconduccndum mifîtadamicos iam ante præmonitoSjVtpropretnbsp;Lnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiiut3tionem,quaF inimico ipforum capitali fublato accidtratj in omnia pa-
___
’ (.n'^^^’^f-Nec poft id a coitionibus in multis,ac diftantibuslocisa Reginæfaâione ^^nàtiî. Ad dccimuœ quintum Cal.Martlt;eapitafcrefaâionisrebellis cenuene-J’^Glafcuæ.Indc Argathcliusjamp;Bodius ad Mononium fcripfcrunt,fc,quia Prorenbsp;ƒ Pf tculToi cs,amp; cædis confeios quina eflen t, adhuc ignorarent jlibenter ca de rc amp;nbsp;L^’3amp;punienda,cumrcliquanobiIitatecôfiliacômunicaturos;vcrumfcEdim-non venturos. Sin Rcgia faâio fibi perfuaderi fincrct,vtLimniichôjadnbsp;Sterlinum vcnircnt,nullâ fe moram faduros, Rcs àMortonio cumnbsp;*ƒ fellano cômunic3ta(ita enim in litcris crat feriptum) nullura exitura habuit.Eo-^^'^niporefcripfit Limnucho Thomas Carus ad foccrum fuum arcis præfcâum.fînbsp;Anglorum impetrari poftet,vt incuifioncs nuperfaôtas diftimulaiet, fc innbsp;^'^•‘fruinoperam daturum,vtlimites pacarentur, amp; in officio eftent; ftn hancillanbsp;’^^^Honem rccularet, fe in inccepto perfeuci atm um ; neque enim fê dubitare,nbsp;J“'pboniciucç,quiincffîcio ergafuam Regisgra pcrftarcnt,fcconiungerent, amp;nbsp;Gal'ica mox affutura» Quinto Non. Mart. Hamiltonij,Arga(hclius,nbsp;Limnuchi eonuencrant. Sed céedes vniui mcrcenarij militis omnes c-rationes fubito tumultu exorto conturbauit, Quam ob caufàm poftridicnbsp;Fani Andrcæ Archiepifeopus domum reduxit. Reliqua »cbellimnnbsp;Ij ^’**^P’’*™*sHuntl£Us, AthoïiuSj Crafordius,Ogiluius, item ex Cisforthanisnbsp;Setonius, Mætcllanuj conuencrunt Edimburgum . Mortonius qui-paucis admodum comitibus, donee Glencarniæj amp; Mar-clientibus adueniftenr. Ad quartura Non. Martij capitanbsp;t ^onum coierunt ad eonlultandum de fumma rêrum « Sëd ea conlultafionbsp;pfocedebat propter abfcntiam Argathelij , cuius tum magna crat poten•
* Huit Huntlæus fc pcifuafurum retipù , vt cum reliqua coniungeret. V^crum is re intcâaredijt, fraude ( vt maxima parsnbsp;biis credidit ) MiTtcllani : qui omnia in longura duci volebat , vt re«nbsp;^ouandis in ftatu regni turbulento locus elfer opportunior ..
Erat
-ocr page 520-Rerum Seoticarum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
Erat amp; Argâthelio in omnibus aflîonibus aliud iropcdirr cntum obicâum,quonii' nus etusvires temporum fupcrioruni famærclpondcrcnt , quodquamuisipft''^'nbsp;penfiflîmc caufæ Reginæ faucret,tarnen amici,clicntefque, ac ne frater quidcmnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
aduerfus Regem fcqui volebant.EanoâCjquæfecuiaeft repentinus nullis apparf*’’ tibus caufis terrortotara faâionem ira perculit, vt armati ad lucem vfquc pcruigi'ænbsp;renr,acmaneEdimburgo trépidedifeederent. Toto huiusconuentustcmpoi'^’nbsp;prope vnum eft dilceptatû, quo iure tû Scoti crearc Prorege polTcnt. Alij ex dipw'nbsp;mate Regin£,in quo ante tricnniumoâo eprincipibus procerum dc^îg^aucr3t»ƒnbsp;quibusynum,autplurcs(fividcretur)filio tutoresnominaneratjvnumaliqucninii'^nbsp;rerum fummæ præfîcerent. Alij huic diplomati Prorege iam ex eo creato nullun’ aWnbsp;nbsp;nbsp;'
pli us locunri elïe,nullamque omnino rationcm cius eHe habendam contendebanfj vt quod non inperpetuum/edinid modo tempus confedum effet. Erantqu^^nbsp;conuentum procerum vniuerfalcm rem integram differendam cenfèrent: fed ij /cnbsp;ex Mætellani faâione,qui tantaro rerumperturbationcm expedabant,qupnbsp;dîne line teâorc amp; facile exoriri,amp; ægerrime fedari poffct.Tcrtia fententia vwnqi'nbsp;haiumdânabat. Priorero,quôddiplomatis Reginæ,cuius ab initioffiiurisdicfp^jnbsp;tio fuilIcQ nullum crat momentum,nunc minus ratio ducendacfler:altcram,lt;l^‘’nbsp;prorogatio plurimum (ecum afferret periculi,longioremque moram, qu^m pt?‘^nbsp;tium rerum ftatus ferrepoffet.Igitur coire iubebat,qui Régi a primordio *’’nbsp;undi fueranc audorcs, eiqucconftantcr ab co tempore obtempcra3‘unt,quibüici'nbsp;que poffent rationibus profpicerc,ncquod publice detrimentumcapiatur,acni2^^nbsp;retalcm Proregem cdanqqui amp; Regis faluti, amp;omniumincolumitaticoniulercnbsp;poffit,amp; vclit.Ncchatcrcceptacft fententia. Itaque re infedafolutus cftconucftnbsp;Tot coitionibus fruftra tcnMtis,vt populum in fuam fadioncm pertrahercot, rcnbsp;les rurfus ad belli Anglicifeminaria reuerfî cofdé,quos antea duces l^tronumnbsp;tunt,qui nihil fibi rcliquum ad extremam crudelitatem fecerunt» I pfa interca wnbsp;nis capita Reginam Angliçconiiitijs profeindunt. Proccres Scotorutn cabi^” ,nbsp;turtanquam AngIorumcliêtes,Vulgominantur,fi Anglicaaccerfàntauxilia|l^ jj Inbsp;lorum,Ar Hifpanorum prçfidiis vfuros.Eifdem forte diebus applicuitBritannoßf^^^nbsp;c GalliaVcracus quidam ècubicularibus Regis Francorum miniftris,vnus,quinbsp;nificis prom illis eor um animos nonnihil crcxit.Secundum bæc Hamil tonij fuonbsp;popularium conuentum in quintum Idus Apriles Limnuebum indicendumnbsp;runt.Ad cum diem cum Reginæ fadio frequens veniflet, ibi quod iam diu ’ Inbsp;cretis coitionibus crantmeditati,palam tradari coeptum,vtfufcitat0 3ducnus^j^nbsp;glosbcllo in publicarerum perturbationc priuatç iniuriæ, adioncfqucnbsp;Regiî, amp; Proregis aut omnino antiquarentur, aut faltcm refrigefeerent. bnbsp;Eimnuchiinterpopuläresconiurationis modo agiracis,nccadhuc piane'^xpwnbsp;quo maiorem res h3bcretaudoritatcm,ftatuunt Ediinburgum irâfireadtcru^nbsp;Aprilis, ac prêter alias coramoditates, quas locus habebat, oppidanos, i’’nbsp;/ƒ71 bus magnum in omnes partes momentum ponebant, adiungere. Id P*;
le fadu videbatur, cuni_Guliclmum_Kircadium cundem amp; arcis, amp; yrbi «In«' cJ»;. fedum in fuas partes iam^pertraxiffent. Së3 quia cxcubias ibi fierinbsp;quot; crant, ac vulgus in alteram partem procliuius, ad oppidanos prins
vt fibi coruro voluntate ibi conuenirc liceat. Oppidani refponderunt, nbsp;nbsp;,,
minem tranquillitatis publicæ ftudiofum, qui Regis impeho P^rcat, exclu Anglos vero cxulesjd Hamiltonios in vrbcm non accepturosme vclnbsp;s
\
-ocr page 521-Liber Vigefimnsi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foI.z^S
?Ioruin,incuÏusregno ncgotiarcnrur,2fliduecfFcndtrcni : vel ctra cà'dis nefariæ ’Jisconfilia coiTiniunicaiîc vidcrtniiir ; r.cc etiam palluros,vt nota edida, quæ adnbsp;^fgijimpcïijimn'inuticncmfpcâarcnt^propcneicnîui; autjuuenius (vtiin mo-adarroacapiendaiympanoconuocaieiur. H is legibus eifi dura-vidercniurgt;nbsp;’2jnen cô venci unt, rati lepauJatim pofïe litnplici rnultirudini obrcperlt;-,amp; oranonenbsp;'onioda demulcendo vnwerfos fuæ poicftatis faccrc.N cc tatné pei fuadere ciuibusnbsp;^tueruntjKircadio vibis,amp; arcis pr^fedo adnitctc, vi claucs portarû ciues cius tia*nbsp;^trentjvel de folita euftodia ccdci ent.T oto eo teœpore ad MætdlanutDjqui aut ponbsp;, ’'’ê''alaborabat,autcgrcgielîmulabat,quotidieadco frequentescôuenicbanr,vtdonbsp;J ¦'^'Uscius lud’jamp; ipfc ludimagiftcr vulgo nominarctur. Necceflabaiinterea vliro,ci-jjoquccommcare Atholius, vidiucrlæfsdionis homines ad cum (OeturUjquieratnbsp;^imburgiattraheret. Jlliconcordes rcculabantante diemCal.Maij(qui cornu-ab omnibus conlcnticnnbuseratdiûugt;)conutnfrejnififciKnr5qua:nccciïitasnbsp;J'i’pusconftitutuin-antcucrtcrc cogérer* Si qua res inagni trotnenti incidiffer,nbsp;w nullam pateretur dilationem^cum Comité Moi tonij, qui domi fuæ ad quatu-^gt;ïïiiljapafluum abcrat,communicarcnt. Is reliques faccrctccrtiGtes. Tandemnbsp;Aiholium diâa eft dies , qua die vtiiufque faâionis pauci ad villam Mortonijnbsp;ƒ » cft Dalkethij conuenirent. Locus faétioni Reginp non placcbat : non qubdnbsp;‘’^‘^S“3minfidiarum timerent, fed ne fua vilefccrctauâoritas,H ipfi ad Mononiumnbsp;P’us,quam illc ad eos accederer. Igitur multis conahbus fumptis, neque vlla rcnbsp;‘5cxknîGntiaproccdcBtc,fubita interuenitfoluendiconucntusnecefiïtas.Namnbsp;J^aduerfaiios exclude re vrbccupcrcnt, neque ciues in fuas partes trahere valc-jj^h^iatüuni c vicini s locis maiorem accerfere multitudincmjVt inuitis etiam incolisnbsp;'•luin fua poteftate haberenr. luuabat hoc confihum magnopere arcis prçfeâus,nbsp;to euftodia habebat (erantautemfaâionis Regina?propc principes) hbe-^Qimifif. Sediumorfubitusdeaducntu AngliciexercitusBeruicumomnescoiQnbsp;euftodia finenbsp;j^gt;oritatc publica cmiffi demos ad fua tucndaprofeâifunt. Humio etiam pecu-militem conducendum ccntribuei ât, ad arcé fuam Humum m.unicn«nbsp;(|^?'pottio eft data. Thomas Carus, ValterusScotus, quiauâoremaximcAr-l^j’^P’lcopo Fani Andrcpcxcurfiones ih Angliam fccerant^arbitrati ex hoc initio belnbsp;jjjp ‘'itfr duo régna exarfurum dercliâi a vicinis, ac ircpidi rcrum fuarum mittuninbsp;j pj^’^Çfaâionis principesrogatumauxiliura,autfi id grauarcniur,Laudcrâfaltépro-oppidû vcnircnt,ac indc bcllum oftentarent.Cum ne id quidem inpetra«
P^hlicæparticulâaliquam adpublicûvfum exprimerenrj ’»enbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^f^nï*** bellum conicâijdcfeni, ac proditi effent,ad fua quifquc
ft5f ’ P^ffîma cum fpcin pofterûabicrunr. Ita tot rebus vno tempore prseter expe ’^^dcntibus,omnia eotû côfilia turbata fucre.Sed maxime prêter opinio-Hifenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;repentinus Anglici cxercitus aduent^. Ad que remorandum dupliccm
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Angliam legationem.Alteram adThomâSuffexiarComitcm, quæprc*
Ait»donee per literas rcrum fuarum ftatumReginçAnglcrûindicarcnr* Reginam'fercbatjquç multa pro ipforum caufa,mul’nbsp;faâioncm continebant. In primis fuas vires fupra verumnbsp;^^ritra hoßiles eleuando prope bellum Anglis minabantur. Mptcl-cætcrisperfuafcratjReginam foeminam natura timidain omnia priusnbsp;’fa®, qubm ad arma vcnirctur i quippc Callis , amp; Hifpanis muftis denbsp;caufis
-ocr page 522-Rerum Scoticaruni
t
CîîUfis ci infcnfisjcbufqucdomi’nondum quietis.Pctcbantcnim rebelles, na Angla vclut arbitra fuperieris biennij fata (ctfi multi iplorum eis fubfcriplcranynbsp;rctr:;‘tarcntui:ac vtlut nouo initio fi!mpto,nouum dccrctum comuninbsp;filio hcrct. Et vt fuæ faótionis firnatatem magisoftcntarent,proccrum fufpartis^’®nbsp;ininaliccris ad earn miffis indidcrunt. In ijs,vt multitudinis fpccicm augcren^)®^.^nbsp;Xüs aducrfæjplures neutriusfadionisadferipferantcratipropteritincrumlongi’^’“nbsp;nem,amp; corum,quæ procul gcrunrurignorationem,amp; quod literæ ad Regina®nbsp;ta? ad paucoruin confeientiatp erant peruenturç , cam fraudem dimciliusnbsp;rcgipofle. Accidit codé tempore rcs,vtipficxiftimabani peropporiuna,quæamp;^nbsp;glos faccrer legntores, amp; Scotorufn vulgoformidincminijccrct ; nempcaduent^nbsp;hominis Galli, humilis quidc fortis: vtqui Laufaciminifter domefticus patronig^nbsp;tia inaula irrepferat» Is multas codem exéplo cpiftolas a RegeGalloruru attulcf^^’nbsp;no ad pdcipe» modo fadionis Reginæ,fedadmulros quoqjqui neu tri fadion» ft anbsp;dixerant. Gratiæ ingentes finguhs aguntur,quöd hadenus a Regina ftetiftent.Otnbsp;bat Rcx,vt in cadem conftantia perfeuerarent, Se auxilia etiain maiorâjquana rnbsp;gabatur cum piimum commodcpoflTctjmiiTurum. Addebat etiam de fuo tab^unbsp;larius omniain Gallijsiamciïcpacata. GafparcCollinium.aliofquerebelleseonbsp;ados,vt fc Gallia difeeffuros polliccrcntur,ncquictcmpublicam corum pr^‘S%nbsp;interpcllartt. Necfedubitarc, quin ante fuum reditum, miles, quinbsp;mitceretur,confcriptus foret.Prudétiorcs.ctfihæc magna ex parte vana cifenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J
tarnen ijs rumoribus facile plcbem fallt paticbantur. Igitur cum animi per hec eflent eredi,cara Ixticiam minuit Icgatorum ex Anglia rebus infects rcditnbsp;Ncquecnim SufTexioèrcAnglicavidcbaturcxercitumpcrinducias ociofum^^^jnbsp;necintegrum bellum omittcre nullis conditionibusabhofteoblatis.nbsp;Keginarafcripris (namidipfaiuircrar,necxpcdatiorefponforum in moratcbu amp;nbsp;rendis eflet) refignatis fraus faciledeteda eft: quippe cum amp;literæeHcntvan^nbsp;iadationis plcnæ ,amp;¦ nihilearura rcrum,qua*in Scotia agerentur, Angliigoo^arnbsp;Legatipropcconuitijsabadi. ExcmplalireraruminScotiam ad Regiamfad®nbsp;rcrniiTa. Ea igiturfpe deicdi,5lt;aducntu fubitoexcrcitus Anglorum adfiniuiusnbsp;deterriti,amp; auxilijs fuorum,quidomum adfuatuenda abierantdcftituti;amp;®PPnbsp;norum animis paruin confifi,cum ad CakMaias hoftes Edimbur^mnbsp;rent,Limnuchum difccdunt,eumlocuin ratrcomodunTadlubs ^ongiuQ^*^nbsp;f)artibus accerfendos:amp; iteraliorum ad conuentum cuntium impcdienduiu,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p
iqua,quf fuperioribus diebus in cofilio iadata crantpcrficicnda.lbiHamHto amicis,amp; clicntibuscolledistotum iter, quodEdimburgum fcrcbat,nbsp;debant.Cutn loanne ArefkinumMarria? Comitem illàdudurumnbsp;libus propinquis ad tranfitutn impediendum obieccrunt.Illc cum 16cinbsp;cognofceretjpaulo fupraad duo milliapafTuum flumcn fupcrauir,atqueE^*nbsp;(ubvefpcrumitrauitad tertiû Cal.Maij. Poft cum dié cum RegisfadioEdinbsp;Reginas Limnuchi ie cotinerent, atque alicri alteris fedition û caufas,amp;nbsp;tarent,qui Edimburgiconuencrant,ad alias quafvis conditioncs fe facilesnbsp;fïiabantjacfiquisdcfequcrereturjbonorumvirorumarbitriofaris faifturos Pnbsp;bant,modo incolumi huius Regis audoritate fuporioris Regis, aeProregi®nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j*
vna fccum vlcifci vellcnt.Cum ad hpcnihil æqui rcfpódcretur, qui cdixeruntjVfi cilles vniuerfiReginçlegatis parèrent. Comités tres,Aranifj ’^^t,nbsp;Üf, ôtHuntlçæconî.'tuintertiumNonasAuguftilJmnuchihabcadaib
-ocr page 523-Liber Vigefimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.z^p
faâio legaturaad Reginam Angliæ Robertum Petcarnium rriferar, qiii age« ciiin ca de comm uni holte reprimendo:quóque facilius Scotorum in fc animosnbsp;clcóiuros, Intereadum vtraquepars diuer-^'ueria agitant,Angli Teuiotiam ingrcfli villas, amp; vicos Carorum , amp; Scotorumnbsp;Angliam violaia pacefccerant excurfioncs3amp; Anglos profugosad ie recep-quot;‘iftant) diruunt:agros populationibus vaftant,amp; incendijsdéformant. Humamnbsp;quam dominus naultos commeatus intulerat, ac rota vicinia prcciofilfimanbsp;' ji“æqaereruin fuarum,vtin muniracniumfirmiffimumfepofuerat,Suircxius circü-Ijnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ea cum à præfidio valido fortiter defenderetur, Angliquc poftridie re infe«
^^diiêçHuriefï'entjlitcræjquas Alexanderarcis dominus adfuosnonmultoante ^’plèrat, omnescorum rationes irritas reddiderunt. luficrat enim per literasnbsp;^fæfidiarios Guliclmi Drurij cquitis Angli confiliovti , amp;quicquid is impera-exceptione parère. Id cum Drurius Suffexio indicafîccjillc areem deditanbsp;amp; euftodibus Anglis impoßtis cum magna prædaBeruicumredijt, hanbsp;qui nihil ab Anglis metuebat, imo quos amiciflimos exiftimabat,vtquinbsp;ç **^‘Prurium,amp; Suflèxium occulte Hauarti rebus ftudcrc,grauiflîmamillam luanbsp;^«üiicate iniuriamaccerßuit.Tandem ab omnib’amicis,amp;î propinquis,qGipropenbsp;^J^ncsRegijjjn partibus crant,reliäus cum vno, 8i altero comité tdimburgumnbsp;b ih arccm abdidit. Nee minus ab alio limite Scrupu's Anglus Annâdianinbsp;j §æflus agros lonftoni (qui etiam in Angliam feccrat iiicurfiones) omni belli in«nbsp;J^foedat. Ipfe lonftonuslocorum noticiafretusequitum fequentium impetuinnbsp;j . ^jsfugæcomitibuselufit.IoanncsMaxualliuscumtriamilhahominum è pro«nbsp;^/^^isagris haberet coada,eiopitulari nóauf fuis (e locis tenuit.Paucis poft die-cctinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bona fide lècû agi perfuafi,équités tre-
l)ç ^^^»peditesmillcduceDrurioaducrfushoftescommunesmittunt. Ad coruad« fatnana Hamiltonij Glafcuam proFcäiarcem Archiepifcopi diruerê dccrc-{; ComitiLeuinio tum ex Angliareuerfo reccptaculü,ac belli Cedes cftèt.nbsp;adolelcentibusabfentepræfeëto tcneri,nec a rebus neceftarijsnbsp;eflefeirentjratifubitofuo aduentu pofte opprimi,tam repente oppidönbsp;vt bonampratfidij partem excluferint. Hacfpc deieâi oppugnatio«nbsp;3cri£cr,fedæquefruftrafuntaggrefli. Nam per aliquot dies præfidiarij (e-[Jfautcinviginti quatuor) tam acritereos cxcepenmc, vt plurcs exeppugnatori-f^j-M'^ainiplicrantjOcciderint : reliquoscummultis vulneribus repulerint. Exnbsp;^’^''numamifcrunt,ncmincprftercavcllàucio, ScdHarailtonii audito Anglosnbsp;iam eftc,amp; loannem Arefttinum Stcriinum venifte,3c moxfubfidio vénbsp;oiifaccæpiftcntjfub vclpcrutnnbsp;lt;11nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trépide difccftérunt. Hamiltonius,amp; Argathelius in Argathcli-
*^^^æ^5P^ræ^ntcspropcinHiosdomum,ca:teriquà cuiquccommodum e-Ediraburgi erant Angli poft biduum Glafcuain profeâi cædem Proregis con-Dinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^î^ules Anglosrcceptauêrant,magna omnis generis prpdaabaâa rui-
wincendijsfœdarunt. Dum machinæadconiierbcrandam areem non procul nomen eft,pofitam,Stcrlino apportaniur, Drurius,qui rc-fauebatjhanc cxptditionem prope fecit irriram. Anglos c«nbsp;tcs^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^oluto ad diem ftipendio tumultuantes,ac ftatim fe difeefturos commina«
^’ïeofloncoropefcuitjVtipfcplærifquuaudorcius motusfuiftecrcderctur. Sed
Yy.j, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pecunia
-ocr page 524-Rerum Scoucarum
pçcuniâ mutila repræfetaca miles eft rctétus,amp;machinisadmotisarx,int«paö^ noras dcditioncm fecit. In prædaquidâagnoucrunt veftem,aliamqnclacobiqiiii*nbsp;ti Regis fupellelt;ftile,quam d ominiis arcis cü cieraret, rcgniim fände iuraucwt^'nbsp;fies fe no else. Arx fcmidiruta relida cft.Vicû,amp; in ea villa Hamiltoniorû magnin^nbsp;vnlgus futés inuitisducib’inccndic.Exerciturcdudo,Angli BcruicöjScotiadiV^nbsp;quifquefereceperunt.Darum Drurij precib’,vt arcis prçlidiumincoluniediniittenbsp;retur. Illi dimiffi RobcrtûSéplium gentisprincipcm dam velutcxpeditioncp^^nbsp;da domuni fccurus redit,è genen fui domo capriuum abftiahunt. Quf resiUFnbsp;tioné de Drurioacrius inflâmauit.His reb’ vixdum peradis,Petcarniusèkg2tæi’^nbsp;Anglicarcuerfushæcfereretulit : Rcginam mirari,quod quarto dcmummcDic^nbsp;Proregis interitu de ftatu rcrû fuarum earn ccrtioréfacerent, Sc enim ob hâc coij;nbsp;dationé incerta fuiftè quid dceisiperarct. Interea folicitatam crebris Galli,nbsp;pani legatiprccibus nonaineRcguin fuorum,amp;RçginæScoiæpropc quotidian'^nbsp;fiucrclisfatigatam promififteaudientiainifed ijslcgib’,vtScotafcriberet ad fup'^nbsp;«lonis homines ,viinterea dum colloquium illud finiretur,vi,amp; armis abUincren^nbsp;Qj^publicis edidisdercb*nouandisattentarût,eacôîrariis cdidisrcuocarcnt^nbsp;res in codé ftatu efte fincrcnt,quoviuoProregcfuerâr. Exulcs Anglosbona fiunbsp;teddetêt, Etfi finite coîloquio de cæteris reb'inter cos côueniret.vt obfidibus,^*'nbsp;lij s fidei pignoribus cauerctur,vt paôta inter cos firm35amp; rata inanerét. H is Icgibu^nbsp;Colloquium promiftum. Hacauicm padioncilligata negabatfepoflccófilijnbsp;increâdo Prorege participcm fieri, ne caufaRcginçScotorû nôdum audita præi“'nbsp;dicafle videretur. Cxtcrum curæ fibi rem Scoticâ fore. Rogabat,ne intérimnbsp;mis,amp;: a Prorcgccreâdoabftinerét. Sefe daturam operam,nchoctantillumnbsp;fit cis dâno. Hac renunciata Scotos varie affcccrû t, cum amp; ratio léporis cogeret adnbsp;Anglorutu voluntatécôfiliafuaaccômodare,nccrainé ignorarct,quantumpubb* quot;nbsp;ceinterefsetjVnumcfscinfûmo magiftratu,3d quem omnia deferrétur. Inhoc fu‘ |nbsp;periorib’méfibuscrcâdo cunctationé,fpatiuminimicisdedifsc, vtfc colligèrent«nbsp;amp; nouosiudicum côlèlsos faccrét,nou3 cdiótaquotidicproponciét, omnianbsp;tnunera vfurparét. Côtra Regiorum animos languefccrc,multitudincimpcnolO‘nbsp;lutam nô diu dido auidientéfore,cui certum non cfsct,cui parerer. Poft reditu^nbsp;legati certioresfadi funt nouo tumultu in Anglia excitato, Lôdini templorûforibnbsp;diplomata Ro. Pont fuilfeaffixa,partim que Anglos hortarétur,vtabiniufto Regt'nbsp;fifimperiofelibcrarét,partim propcfitispræmijSjVtadcultûHo. Po. redirent, 'nbsp;ab ijs cöfilijs Regina Scotorû aliéna crederctur. H fc quanquam fopira,amp; ex lirefiSnbsp;Sufsexii Comitisrefciftct,amp; idé Thomas Râdolf*' prçlés affirmaret,fgrecôtinerip'’nbsp;terât,quô minus Prorogé crearct. Tâdcm medio cófilio,vtaliquam lumimagifttst |nbsp;fpeciem haberene, Inierrcgem nominate decreuerût,cuiimperiû vfqueadquaiwi”nbsp;Id.luliascftèt: quofpatio interpofitocertiorescxaula'AnglicadeRegirznbsp;fc fierr^flct.Eiusenim animuina fc nóeficalicnü vel hinc maxime augurabatur,nbsp;quod inter côditioncsinduciarûpofuiftct,vt exulcs Anglos rebelles redderét.!“^nbsp;nim fi fieretjintelligcbat rebelles omniü Papanorü animos per tota Anglia a Reginanbsp;Scots alicnatûiri-.finnegarerur,colloquiûçflcfublatû,amp;fufpitioncs,quf vulgus^'nbsp;ucrterér, indies incremétum accepturas. VidebSt criam cattera nó facile cóuentunbsp;ra,cü cxlibcrationecaptiujB maius Angli5,quàm Scotisimminerctpericulü'ncc quot;nbsp;caftera cóucnirét,AngIam cômifTurâ^vt, nifi obfidib’ accepris eamdimittereuncnbsp;earn obfidcs darepofle^per quos fatis cautü vidcri poflet, Ij s rebus paulo
-ocr page 525-Liber Vigefinius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.240nbsp;nbsp;nbsp;»$-7,
j / ^HïgffCgécrcant Matihæum Stuartum Lcuiniç Comité Rcgîs .Çcotorû auum ? Dmn
^OuûsInrcrrcxaHfiibitocoîîîio, quf fupcrionb‘'tumultib”erât lebefadata côfir-^atc nititur,cômodunvliteræ Rcginæ Anglorû ad fcxtum Idus lulijafferunturnrt SüibuscûmuItadefuocrgaRegé,rcgnHmque Scotorumanimo dil'putaret,amp; be« C¦^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'h»-
*^gncluâopépolljcerctur,nominatiunéPrüregis,quæfibi foret inuidiofa^necipfis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/
Rempli fgtis probâdijdcptceatur. Côfilium tarnen fuum fi exquirât,neminem fib( ''¦deriauo pra;fereduro,in eopræfertim muncre,quod maxime fidem erga pupillûnbsp;J^odum fui potentem expofceref,amp;’ quiiam ob cafdécaufas prærogatiuarn tubficn
Ij y/s Uteris côfirmatiMatihæü ex Interrege Proregem créât cócordib” omnium of dinû fufifragijs. Is ftaiim vi creatus eft, facrainento de more dido de ftatu religio-’’’Mequepatrijs legibus,amp; inftitutis obferuâdis primum omniû cdixit^vt onmes,nbsp;’l^ipcr ætatem arma ferre poflent,quarto No. Aug. Limnuchi præfio effent ad imnbsp;Wiendafeditioforura comitiaReginænomineindida. Deindcordinücóuentumnbsp;5^§i*nomineindixitindccimumOdobris dicm. Mißt quoqueadarcis Edim-J’''’!,7. k.r mJ«»nbsp;“^[gefisprsfedum^quiadhue partium Regiaru ftudium ftrenue fimulabar, qua-^naomncs ciusadionesanimü ab orationc oftederent alienu. Ab copetebat ma-^*nasaliquotæneas,apparatumqueadeastradâdasneccflârium,ma§isvt animünbsp;®*Usnudaret,quamfpcquod petebatur impeträdi. Ille cum iniciofatislibcralitcrnbsp;Pfntnififfct^appctétecomitiorûdie promifläflagitantib’impudentcrreculauit.Su«nbsp;' ^cnimopcrain ad cócordiam iügcndam,nó ad fundendem Scotorum languir^
'•nper fore parata. Nihilomin US Prorex ad dicm Limnuchu vcintquinque milii. ^sannatorum comitatus.Sed cum mhil ab hoftjb* moucri audiret, iiifi quod Brc-«iniabHOtUo centum fexaginti mercenarij collocaiierant, acedidöpropof’tö,nbsp;JßrechinenfcsprouiderentjVtad quaitum Id. Aug. cómeatusillicaliquot miilx«nbsp;“shotninum effet paratus. Præfidiarij ab eo rclidi nó modo ciues, fed omn cs eti «nbsp;pratcrcuntcsitinerib’infcflisJpoliabât.Prorcxdecôfilij (cntentiaeôpr eficifeinbsp;^¦ï^vtante Huntlæi aduêtum locumoccuparetad muiracômodum:amp;,’ ibi,finc-'fleeflet^ante quâ rcliquæ aduerfarô partium copiæ conuenirét, cuni co ptælio de*nbsp;^®‘^ncret,illâquefdopetariorû,quâ vnâ habcbant,manum deleter,amp; fadionis ducesnbsp;SiiofdäfnaniaudieratibieffeCrafordiieComice, amp; lacobumOgiluium, amp;laco-^¦nBalfuriû) deimpronifoopprimeret.'Igitur Patricio Lindtfio,amp; Guliclmo Riinbsp;bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ordinis,amp; lacobo Haliburtono præfedoTaoduni pra;miffïs,vtquâta
'il
PonétccleritateaflTumptaiuuétuteTaodunijamp;Perthirumores'prfuenirêt.Hiquan-I j’J’adccIeritaténihilfîbircliquifecifrét.^acproximanodefublatisincquospeditib* ! ^ç‘nnafrét,cûiaminpropinquoeff’ét,aclentiorcgraduinccdcrét,nefatigaticx i i-adhoftérecentépcruenircntjtrepid’ Brechinû nuncius affertur,hottes adeffe*nbsp;§*iuius,amp;Balfurius,quifbrteaderant,railitcbrcuiter,ac pro tepore allocuii bononbsp;Jtnocffciubét: intra triduüm fc cû Huntlæoredituros, ftatimqueequis côfccfisnbsp;dj fPf°**nics môtesad fuos c jntendunt. Milites rclidiquod cuique ad manu crat,nbsp;ç^f*piunt. Eorum circiter viginti turrim tcpli propinquâ occupant. Cfteri in ædesnbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inftarinproximotumulofitæoppidoimminct.côfugiûr,
Mortonij Cornes cû odingétis cquiiibus longiore via duces po« ^ió n- *^*^*P’^”’’^^^’niitr.sdomumLeuinianis,amp; Rcnfroanis,vt fuisagr.sprarfi-^tïf •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quid ab Argaihclia moueretur, ipfe tertio die Brechinum pratnuflos
5*^itur. Cutnadrutnoremaduentuseius nobilitase vicinis agris conflueret, ^^dfeptem millia armatorutn in caffris cenferentur, qui in tutri facta? a?di$ c*nbsp;Yy- ij.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tâfil
-ocr page 526-Rcrum Scodcarum
r3r,ftitînl dcditlonc fccctür. Reliqui cû ad paucos dicsfefatis acrïtcr dcfécIiflet,3C nónullöSjquifncautius (ubibâ\panim occidiflTét,partim vulnerafsêt,râdcauilitoâ'nbsp;neasmachinasadraoucri,amp; feab Hûtlçodcftitutos cfsc,amp;ipfiProiegifepcrmi!e-rut Js trigita.qui plæriqjcapti aatca.ac dimilfi tucrat, aut in caufa pernnaciu'nbsp;uerarat,laqaeoextindis,reliques pene exanitncsdimifit.Hûtlæ*interes,quiad^'is^nbsp;timillia pafluû aberat,fruftramaiorcra roanù coîligcre conatus (quod maximapaßnbsp;hominû quocies libère voluntaté declararc audebant, a turpitudine caufjcabhorrt*nbsp;bât) trepidus vt fîbi côfulcret,in vlteriorcs regiones cû paucis retro ceiFit.Prorcxre*nbsp;uerfus EdimburgûjVt ex ordinû lêtétia res vbiqueturbatas côponerctjad couentuainbsp;îbiindidû venit. Rebelles nullafpefalutis fibi relidain ordinû cócordiajprxfc»^nbsp;îj,qui primûRegifCçdis,deinde quicjfi Proregis reideftinabâtur,egerûtper Reginanbsp;AngliæjVtquoniâipfapromileratlegatis Frâcorû,amp; Hifpanorum,fepartib’3udinînbsp;rcsil fieripolïitjcôpofiturâjintcrcanihilnoui publiceftatucretur. Haemoraimp^'nbsp;trata (nihil enim ineo côuétu cft aâû,niti quôd Proregiseledio efteofirmata) n“’nbsp;quâccfsarûtrcbellesGallos,amp;Hifpanosfolicirare,vtauxiliainBritâniâad Réginenbsp;reftituedâ mirterér.Et quoniâ ex ciusreftitutionc veterum cercinoniarû reftitutioncnbsp;pcdcreaffirmabâtjtctatuseftPont.Ro.vt quia lôgiusabcrat/alté pecunia partesiiî*nbsp;liarct.'is mifso in Scotiâ,quircrum ftatum pr£féscognofccrct,cü Romané/iunift^'nbsp;tionéinfirmioréibi côpcnfsetjnccomncs rebelles in papifniorcftituédocôfétitC!^nbsp;caufaabftinuit. Motum tamé aliqué interim in Anglia (quoniâ ibifuâfadioné 3^'nbsp;hueprfpoteté efscintcllcxerat) diris nodu templorû valuis affixis,acindulgéfijS*nbsp;J Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præceritorû impunitate promiffis cxcitare conat’eft. Prorex in odauum Cal
ladido côuétu (quoniâ intra id tempus legatis exterarum nationum latisTaôluæ*/* fperabat)adrcs,quoadfieripotcrat,Icgib*,amp;iudicijscôponcdas Edimburgâredil^*nbsp;Rebtlicî rcnouatis fubindc inducijs per Angliç Regina,donee vtriufq^ partislc?^'nbsp;tiapud earn difccptarct,nó tamé aduerfus paeem a fe petitâ tes nouas moliri ddi'nbsp;ncbât,freti (vtcrcdcbatur)maximc ComitisSufsexijfauorc.qui tumcxcrcituinbsp;glorûin Northumbriapræfuit. Is enim fiucDucis Nortfolciæcaufa noduHi^*^nbsp;plorata, fiue Reginp exulis,de cuius reditu nó omnino defperabat,pollicitationtonbsp;indudusin rebclliuinfadioné pronior crat.Ea rcanimaducrfajStotifuacôfniacoî”nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eoparciuscômunical)ât,Hiemcperinduciasfubindcrcnouatastrâiada,côucnti’'»
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ejuifuerat in odauum CaI.Feb,indid*,in Maium eftdilafus.Intcrca Hamilioni)
**¦ *¦'•* incædéProrcgisfruftta multos fuhornafsétjtâdenî Paflcti turrim eufiodib* jj occupât:rati inter maiorû rcrum curasimpunc id fibifore,Prorex principesIfg^^*'’nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nisin Angliâ addifeeptädumeum legatis exterorû Regum Moironium,Ilobci‘
Pctcarniû,amp; lacobum Macgilliû ad No. Febr. mifit. Iplc P3flctumprofcâ0sco’’|. uocata tâtum vicina nobilitatc,quæfuæ fadionis crat, tunim oppugnareeftsggf^nbsp;fus. Obfeffi ante cû ab co aqua arccrctur,coadi dcdiricnéfacerc. Deinde Cilbef^^nbsp;Kéaedoin Carida Regiarû partiûhomincs lniuriis,amp;dânisaffiduisinfcftâtc^nbsp;rampetijt, Kénedus propinquo metu paucarûcohortiumoftérato,gctilcsetiai^nbsp;os,qui in fide permaferât, Rcgiafq; partes côftâter (uebâtur formidâs fratrénbsp;fidcdedit.*dicquecôftituit,quéaddicipfcStcrlinû vcniret,amp;padacôfirmarct.H3^nbsp;deditioné fecuti Hugo Môgomcrt‘Eglctonij Cornes,amp; Robert*Bodiusadnbsp;gê vcncrôc,atqucab eo in fidé fûtreccpti.Pci omne hoc têpuscû Prorex inrccip*^nbsp;endis rebellibus,amp; Mortonius in legationc Anglica abcfictjquiarccm Edimbutg^nbsp;fera tcncbâtjOjeiu propinquo libcri nôccflat inilitçm côfcribcrc,k)cavrbisidon^nbsp;prjuoy*
-ocr page 527-Liber Vjgefimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol 24 î
præfidijs occQparc, comeatusa mcrcatoribüs Lcthâ inaeôios dirjp0re,amp; «^ùibùfcüli
' que rebus poflunt,fe ad obfidioncm tolcrâdam comparare,donee fperata ab extcriSi nbsp;nbsp;ri
¦ auxiliaaduétarent.Proregiequilapfu grauiteraffliâo, zc propterca Glaleüâ reiierfo •**•” ’x. fænnJitcm grcgariûfpesBritannodunirecuperandicftoblatadscum inter ptafîdi-arios in arec rcererctjvxor ad cû fæpeilluc côtneare folita furrifuitaceufata^ aciubé'/’*^'*“’’nbsp;tcFlannnio virgis cxfa.Eam rem maritus homo vxoriuSjamp; quiiniuriâinfigncni Con-
1 ’ugifaélâexiftimarctjadcoa?gre tulit, vtfpôtccxarcedtfceHèrit,amp;cxilIohihilmsgis i ^ugitarat,quâ quaratione poflet nocere Flaminio.Igitur ad Robettum Duglaffîumnbsp;I^toregispropinquù rem defcrt.Ei pollicctur,fi det, qui fe dueem fequâtur/adurutnnbsp;, ’0 vtarxbrcuiin c.orum poteftatê pcrueniat.RobertoadiunâusfcftloanncsCunigami-'*5,9111 diligêtius de rei tâtæcôficicndæ ratione percuiiâctur.Sedhomo rudis,Ôi roilinbsp;^^riscû promiflis minus fidei efle videret, quod dilucide expedite no poflet,qn^ cr.itnbsp;Pollicit’^Ego,inquit,quâdo verbis paru creditis pcriculismcpncipé cfferodi mefe-
! Vûletis, vosinarce fiftam;fîn aliud fentitis,ré omittite.Orationc eins ad Prtregé '’data^üamp;resroagnitudinefuaanimosin ipem tantaprcnosaccédiflct, auâorauiénbsp;JfiSdûcxiflimarét, ramen paru idoneus vidcrctur,adhibitoincôfcientiâfufct ptifa«nbsp;^'quot;onsThomaCrafordioviro forti,amp; tei militaris perito,tâdéconucnit,vtvel ttmcienbsp;pi fpétâtâfecutifortunâexpcrirctur,quâperignauiâ occafionidcfuiflcvidcrctufi
J ^'i'quot;‘pai4cisdiebusinfcalis,aliifqucrebus ncceflariis paradisei negotio cófumptis^ côficiundæ deftinatç,vt rumorcs prf ucniréc,quôd turn indücif rebcllib’nbsp;pAngiiæ Regina impetratae exituræ cranc.Scd antequâ huius expeditionis cuentunbsp;hianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicere, A confluente Gloitæ,amp; l.ciii-
pl inities circiter raille pafluura ad proxiraorum môtium radices exten« autera angalovbi aranescô.nifcentur,rupcs biceps attollitur. Ahcrr.nïnbsp;h HJod-ilfæsfccxerit.occidenterarerpicit. InfummociuSvcrticelpccu.nbsp;V? .^'*o’^'‘*‘no in omnes partes prefpedu. Alterura paulo huniilius ad oriententnbsp;fg't. Inter duo cornua,auod in fcptentrioncs,amp; agros verfuin cft latus, gradusha»nbsp;obliquara rupem hominum iuduflria, amp; magnolabore excifos, per quos vixnbsp;ç'^ôUlis cft aditus.Fft cnim faxum illud pra’durum,amp; vix vllis ferramcniis fupcrabüc^nbsp;. ^f^'î'‘ofiqiiidvel vicffringitur,velruiniscollabitur,fulfurcum Jatcodorem expirat.Innbsp;i ç P'^norcarcis parte ingens cft faxum, magnefii quidem lapidis, fcditacætcræ rupinbsp;' jj^^^ô'ïiputum,amp;adhærcns, vtcommifliira omnino non appareat. Qua GIcrraadnbsp;^'¦^‘dicra prçterfluir, rupesreliquis partibus naturapraîcepsfefe paululum inclinât^nbsp;^'^porrctftis vtrinqu : brachiisnonnihil foli ampleâitur, quod partira naturæ in-partiraoperahumanaira includitur,vtamp;frequentibus ædificiispcr tianf-
,j latera locura prarbeat, amp;ftationcra nauium in fluminc machinis xntis dé* }^5fandofuistutam,hoftibusinfcftam rcddat:amp; minoribus Jcrabisadituniprcpenbsp;jl^’plàînarcisportam faciat: acmcdia,quaafccndituriupeædifici)scccu} atavdutnbsp;O^^f?^^’’^^oialûrcriorcfcclufam lt; fficiat.Pratter naturale rupis n.unin;tnitra,duonbsp;*''j^??quot;iaLcuinusadoccafiimadmciidicm Glottalcflàium viccmfuppIcnLnbsp;intumuitmarcjrtipisradicesalluir,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cum rccflflc
planicics non quidem ilia (vt fcrc funt litorä ) arenofa , fed carnolà pra-'°’®‘.’^lut^’^ ^®luto diffunditur : esque etiamtorrentibus c propinquo îcpj P''æc«piiantibu« inierfcinditur. Reliquum latus in ccrapum heibidcra,nbsp;Arx fontes perennes très habet,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Multis piatteitalo-
Veteres Britanni(auâorcBcd.i) locum vocabant Al-fïul ofln’ a Brittonibus Leuinoamne dirempti erantj quod «d '^^Brittonum id munimentum pofirtm crar, Britannodanum dixeie.Adiacct
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Yy«iij*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eodciii
»
-ocr page 528-Rcrum Scotïcaram
èodc note oppHulu in Ltuïni aninisripa plus minus quïgcüs a cóflu^te paffibus.l^f^ arx, vt qujïfupcrabilis vidercturjn bellis cxternis,amp; ciuilibus fæpc magnas tenéiibu’nbsp;có;nodiutes,hoflib*moleftias cxhibuit.Tum ei Icânes Flamini* noïc RcginpcxuHwnbsp;prperaf.Er qui per fe Regis fadlionipar virib’ nó erat,etfi in c^dc prioris Régisnócófcnbsp;ferar, ramen ad parricidaru partes feadiüxerat:acfupcriori toto quadncnnio Reggt;5j«nbsp;Ga!lorü(cui periaaferatScotos fere ónesinReginp AnglorC poteftatéclandeftinisnbsp;derib’ abijiTc)facuItitib’prxfidiö arcis fuftctaueratzac raagnificain fpecié iadationc«nbsp;afTeucraucrat, fe Scotiç vclut cópedes tenerc,amp; quadocöq; Gallis ociü fuppctcrctjb;nbsp;«lijs bellis,fim«dicafibidérurauxilia,ónia facile fein eorûpotcftatcredaâurû.Nec^i*nbsp;lïîmilivanitatcpromiflrorûGali’ti’infaniâalcbatmifroeriâ cxiguobcllicoapparatupf^nbsp;Vcracû qucdâ, que ibi fubfiftcfc,amp; Scoticas res fpcculari iulîerat. Auge bat etiâpfî^*®nbsp;Ai inlolentüarx Edîburgéfis,quaf nuper cuftodü perfidia defccerata Rege.ItéProrc'nbsp;gisvaletudo,qûînupenapfuequipropeaifliâ’in podagraquoq^inciderat. Prftcrcînbsp;induciçquoqjpcr Anglip Rcgir.âad fine vfqjMartij'mcHs ipetratæ.His ônib'reb'f'-f'*nbsp;ricâ$,amp; negligéiia adeo crcueratinter præfidiarioSjVtfrequétesperluxûjamp;lafciuiî^înbsp;oppida vicinojVelut nfinu pacis pernoólarét.Inhoc ftatu rcrû paratis,quâtû per ft*“nbsp;nationé fiei i poterat,qup prp fens expeditio pofeere videbatur loanes Cunigami’cu®*nbsp;quicitu pr«mifl\viobuios incerciperet, ncquademilitûaduétu rumor ad hoflépcj'nbsp;inanare poflTet.Thomas Crafurdi^ cum peditccôfcquitur.lufli côucnircad Dûbuc^»nbsp;circiter mediü noâis.Is collisab arccabcftpropc mille pairus.Crafordi’(vri iufl’ewnbsp;ibi militibus demuin exponit,quô ducctctur,quæquc rei côficiédp ratio cflet,cûocr'»nbsp;DucéitincrisoRenditzqui primû fepolliceba urafcéfunu fcquc,amp;alios,quinbsp;remilitari emineré , fecuturosaffirmât. Ita milinb*facile perkiafis, vtluosduceSnbsp;quctérur,fcalâs,carrcrûque rupis fuperâdç apparatum expediunt.acpau’.oaDtcl'’/fnbsp;pedites ad arce ducunt. Equités in co,vbi côftiterât loco in vtriufqucfortunarcuet**nbsp;reftiterûî. Interea dum propius ad arcem acccdût,duo impediméta cis obiedafune* ƒnbsp;Nam amp; pos torrcntis, quicampum interfecat, fradus, amp; ignis in proximo repentinbsp;apparés fufpitionc inicccrût,ne amp; pôs deditaopera ad iter remorâdumeffetfolu^^î’nbsp;amp; ignis a l inJicandum hoftiuin adue.itum a prxfidio effet accenfus. Sedpôsccle^*nbsp;frpro prjffcnti copia cft itarcfe^flus.vt pediti peruius effet, amp; miffi adlocûvbifl^”’^nbsp;Vila fucr it fpeculatorcs rcrulerûqnullû ibi ignis vcftigiû rcpertum.Vnde intcllecl?!^nbsp;cfl,3rdoré illun» ex co gcncrc eße flamm3ruin,quse in acre genirj interim fubfiduninbsp;terras, amp;fübitocófpcdje vanefeiit. Illepropioriimor,nccûcaelum pluriuflellarulnbsp;inin.-fulgeret,?cdifs iam 3ppctcrct,conatus com è fuperiorc loco ayigilib’depre”nbsp;deretur,cû fubitô caligo déla ira cælum (exit, vt nô infra mediaarcis rupem dclc^ ƒnbsp;rct.'fuperiorévero partêita tenebriiinuoluit,vcarciscuftodibusomnércrö,quxb’‘nbsp;gcrcrêtur profpeâum adimeret.Scd vt caligo cecidit oportune, ita alius incómlt;’“*Jnbsp;motéporc cafusintcrucnit,quipencrcliquoscona!kusfccitirritos.Nâcûplunb ƒnbsp;Iis altituJo rupis eilet fupe.randa,ac prim« propter lôgitudiné client ad traââçl^*nbsp;habiles,hx pôderc properâtium côfcendcregrauatç cum nec in lubricofixo facilenbsp;b liripoffctjVna cum afeenforibus lepéte corrucrût.Ea rcs vti initio pauorcmja^^^nbsp;pidationéiniecir,itabrcuicôpcrto neminff eo cafu affliâû elfe,fiemilituanimospfnbsp;pecôterritoscôfirmauir, vt vclut fauentecôfilijs eorûnuraincalacriorcsadpff*^'*’nbsp;fcpctcdacfficcrentur. Igiturfcalis circûfpcâiusadmotis,cumad mediârupcirtnbsp;ucniffet,naâi locum minus iniquum vbicôfiftcre poflênt, ibi reperiunt incerfaxa quot;nbsp;te enatam fraxin Û.qux magnas cis cômoditatesanulit. Funesenim tdcânexoJf^nbsp;mi(crût,quib* fodos infra rcliâos attollerét. Ita eodê pcnc mométo alij funibuî^^^nbsp;iu^ntibusin media rupem cvadcbâtjalij fcalis alijs adraotisin fûmarupem nit^^
ff
Liber Vigcfimus* ’^J.Hicquoqucnouûjamp;inopinatumcucnitmalû, quodvniucrfâs prope rationes ’’nbsp;ïôturbauit.Nâin med js fcrclcalis vnusafccdentiûfubito ftuporc,qiic incdici [A-^plexian] vocal, CO rrcp tus ita gradib’adhffir,vtnccipfcv]la rationediuellipofier,nbsp;^fequétib’viâ pjccluderct.Hcc quoqjpenculûmilitumalacritas,amp; indiiûriadU-5uflit,toitaadgradusalligato,vtneremittcteniorbocadtret,amp;fcalis fûmo filent onbsp;*nveifisrtliqui facile«fcédtrét. Cûiamluirarwpétcnerér,tcrtijsfcalismurusma-’'ü faâus crat fuperâd’.Eum cû Alexâder Raroiff us cûduobus manipularib’aften-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
’^ifjctjVjgilcseoscófpicaticxcitatoftatimtumultufaxacóiiciijt. RainiQus iirpari Stnerepugnæ deprché{u',cû nccfaxa,quib® hoficpeterct,ncc fcutu, quo fc piotc-Scrtt habcrctjè muro dcfilijt, amp; circûuttus a tribus vjgilib’tamepiignä fuliinuir,nbsp;^^oncc comit es magis illius,quâ fuo pcriculo foliciti fc prarcipitarût, amp; tic s vigiksnbsp;^^tim ccfecerûrjnrcrcacûrtiiquiquâiûpofsétfubft quere tur-rcurusvetuftatc ptonbsp;pcfolutuspôdcre,amp; conatu feadétium procubuitzacnô tâtûruina fuaaditû patcfcnbsp;. üd per rupc ctiâintra arcc pra;altâ,ôe inrqualêfaciliorédefeefû fccit. Caterua-igitur ingreflimagno tumultu cû Deum, ac Regéexpeditionis duces,ac nen cnbsp;*’torcgisidétidéproclamarét,cuftodcsvtlutattoniti pugna? obliii,quà qiifq*, po»nbsp;^'tatjlucfalutn.ôiulii.Multidûprim’impctusdefpuirctjfeiriiadon oscôclufeiûf.nbsp;^bnjim* cû per obliqua rupc fefubducciet periculis, comité, qui vnuscuic feque«nbsp;“3tmi^io,acftatimruéteattcnituspeneptrjnuiadcltcr:dir,acpcrpcrrulâcn jfivsnbsp;rumine ob marisfflû ad muros vfqj cfTufo nsuiculâ naâiis in Argatbcliâ profugir.nbsp;^uftodes iufiiTicc arcis,ac prçtcrca vigttiquïquc ex prâffîdiarijSjquiinterpopinas,amp; -4 vrij-jC- * gt;.»nbsp;; *f_ona in oppido pernoâaucrant,tumultu cxciti,nc te ta ta pugna qua proximo pctcnbsp;Ï^^Jugcröt.Capti fuerûtinarce b ines Hamtltoni* Fani Andrea; Archiepifeopus,nbsp;‘oânesFhminfBogalii’^ucuisquidâÀngluscxproxima Angloiûfcditionepro'^'')’^nbsp;f^g*.Veracus Gali*,qui nomine fui Regis multo antècû bellicoappar£tUjamp; cemenbsp;^^b’eoiuifTus illicfubftiterat,vtRege Gallû deftatu rcrû Scoticai um facerct certt-Alexâder Guliclmi Leuiftonijhlius.quicultumutatocuadere tentarat, afuganbsp;dearce capta cer iorfaâ’âtemcridiéaducnit. Militesprimûccllau-^ïuitdcinde Flamini) vxoiécófolat’nó modo n;ûdûmulicbrc, fed vafa argétca^
?'Sucôncdoukftrcü infirutnétû cieóceffit agrofq;cbonis mariii,qua:multoante îî^püblicû redaâa fucrât,vndcipfa,libcriqueakrcturafl!gn?uir. Rcliqua prpdaminbsp;‘‘^tcôcefla.Hisitacüfhtutisrcb’percciutoadarcé vilt;edâcircumics,ci;m£drupt\nbsp;S’^ami'itcs aftéd; râr,vtt û eftjcs tâ ardua cûâis c ft vifa, vt milites ctiâ fau réiur,fênbsp;‘*P'^nculûpiæuidiflë:,nulliscôduci prlt;^mijspotuiftc,vtillacirc tétaitt.Vtiac'cûarnbsp;i i^ '^tctur amt rcatonb’jqtio^ C^ottpîgiefl‘’hoftiliter fpoliarar, mulfisir» cclinbsp;j^céfcntib’cûcofurtiagédû.tâméapud Protégé valuitlegati nome inane, quodnbsp;Pæfuisflagitijsviolaucrat.Igiturvtfpoliatisabcofuarccupcradifalte Ipcs icijce-^’^t,3diudjciôfcruari iuffus eft, amp;ad Fanû Andrcpapudhofpitc nóalicnö a ciufa ;
fü A . diuerfarijVnde velut vi crept’ paucos poft dies(quod quærcbatur)difctffity'^**“*^*’** '^^^‘}kptfcop*,quôdcçdisRegip,amp;Proregisfùperioris manifcftotengbatur,üifjjé-
^Sterliru vitâ nniuit. Anglus quâuis multis fufpltionib’ prcmeretur,cx litcnfque nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
*’*3mcÔmédaticijs loannis Lcflij EpifcopiRofsiéfisad Flaminiûarcccaptainuctis-^ôUerctur,in Angliâ adfuos eft rcmilTus. PoftciusdifccfTû intellcâûeft, eu a Nort J»P^^’^f'^bmiflüfuifTc, vtRcgcScotorûvcncnotollcret.Bogallfineuftodiareté
• Hcftabatadhuc îter captiuos vnus,quc Prorex maxime cxtîâû volebat Faiii An* Archiepifcop’.Hic amp;' fuperiorib* teporib’fub fratre fuo Protege vt mul*a crunbsp;auaic fièrent, author erat : amp; tot am fere fub Regina inuidiam rcriininbsp;’ßiiiofcgcßarum fuftincbat.Timcbat ciiam Prorex,ne fi lógiormora intcrponercnbsp;Vy.iiij.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur.
-ocr page 530-Rerum Scoucarum
! tur,autfupplicibBS Regina* Anglorö literis eximcrctur, Si Archicpifcopi amici flf I hie quidé fpé ncgHgebit.‘amp; ne léporis anguftia hune conatû irapedirctjArchicp'nbsp;copus vchcmctcr poftulabatjVtiudiciii patrio morepcragerctur.Idaliauidfpatiji^'nbsp;iliâquâtulûcunque crat^allaturum. Et hçcfruftratio itadiicuiïà cll.quôd null^) nænbsp;luo ludicioad hâc Archicpifcopi caufâaudiendam opuseflet,quippcqufinpiibii‘nbsp;I cis regni comitijs iam effet düudicata. Hjc fcrc tû magna ex parte noua lunt proU-ita. Nâad eum fcrc diémaiorparslatucrar, Archicpilcop’fani Andrca?,qui proxi‘nbsp;. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mè diucrfabatur,libétcttrucidâdi Regis partes fibioblatas,amp;ob veterts inimicitiab
J ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propinquâ regniinfuâfamiliâ tranfterendi (ufcepit.Sex igitutjaut
At, norofifltiuis fuoruclcdis,acdatiscisR egijhofpitijclauibus réeomédat.lllicûfum /quot;^***‘• inoingrêflifilétio euin fopitum opprimût.corpufqucfuffocati in proximûerga irU'
roshortû per porrulâ(cuiusantenicmini}tfFerût.’ ac rfi demûdato figno fiâmafdP bquot; fupponta cft.Indiciutn aurc cius kcleris per loanné Hamiltoniû principenbsp;nore patrando iti cmanauit.k nô folüenim faâi nefarij dies nodcfquc obueibntenbsp;cô'cictiaaniini inquietudme vexabaturHcdcorpusctiâ velut côtagioanimünfcciOnbsp;cruaiabatur,ac lenta paulatiin tabcliquefcebat. Circfifpicicnti igitur oir.nia reniC*nbsp;dia venir in métcm,vtludiinagiftro PafletcHviro minime inalo,amp;adhuc in paitibvsnbsp;papifticishærentitotuin rei ordmem , fociofquc fccleris nominatira indicauK*nbsp;Sacerdosetfî fedulo eum folaretur,diuinfquc mifcricordipadmonerct, tarnen'lînbsp;malialnus penctrauerat, quàmvttalibus piaculisægriiudo qufaltiusraduc’nbsp;egerat, cxtirparipolTet, intrapaucos diesmœroris mole obrutusdcctflît . Sacer-dos rem non itaoccultetexit, vtad Regis amicos fama nonpermanarrr. Illi muln’nbsp;méhbus demain poftcædéMatrhæo Comité Lcuinifrerû potière, captoBrii^nO'nbsp;dunOjamp;Epifcopo Sterlinûduâoûccrdotctôpertrahédûcurant.Iscûquçdcccdcnbsp;Regis area dixerat,tû affitraarct,ab Hamiltonio rogatns vndv hec rt feiHctc'nö cx cônbsp;feflîoneauricuLri^Id qiioquecûillcalfirmafrct,iû HamiJtonius,Nô ignoras,opt-nor,quç pœaa reuclâiib’côtcfrionum arcana fit côftitutainecquicquâ amplius abnbsp;CO adiderimê cft relpüfum.Pofta-jtcquindecimiautampIiusméfes/ûidem ùcer-dosiam tertio in:cr nnffificandû deprchéfufjatqucad fuppliciü ex legispraftiip^®nbsp;duceretur,cadéomnia,quæantedixerat amp;apcrtiuSjamp;’ copiofi’publice recitauit:C'nbsp;aq'je a Jco breui fuerunt diuulgata, vt Hamiltoniorücliétes inter fe iurgâtes cfdcninbsp;Regis alij alijs obiedsrét. Intcrca rebelles per fratré præfediarcis Edimbtirgcfisa-liquid pecuniarûa Gallo corraferât:amp; Mortonius c legationc A ngl ica reut dus ennbsp;. Uéru nobiliorum Stcriini cxhibirofumniâ legationis fuæ rctulit,in hâc maximefen'nbsp;tétiam.Çy M ad décima Çal^Mart.Lôdinû vcniffemuSja Regina ad fcpttècoi H-onbsp;clcdos fumus rcmilfi. Ab cis poft variâdifputationc duo tapira nobis propcfüi^^“^nbsp;nAvMnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;runt.Primû, vtrcrûa nobisgcftaiû pioximc fuperionb* lêporib’caufasa ncbpi*?'
latas lâ euidétibus argumentis côfirmarcmus,vt ras planefuifte iuftasipfa pcr'ualn habeac,amp; alijs rationc repofeétibus honefte refpôderc poftet. Id fi minus poffen n-gt;nbsp;faméReginâ nihil prorfus omifturâ, quod ad incoîumitatcm noftram faccre qtæf;nbsp;His de rebus cô nétariusa nobis fere in hactctétiâeft cxhibitus.CRlMlNA,qugt;}’nbsp;.initio Regtsnoftrimaterfe falfo grauariqucrtbatur,adeodilucidefucrûta Comiténbsp;jMorauijf,eiufdéque legationisfocijscxplicata,vt nec Regina Anglif ,ca?tcrofqjnbsp;I ca ad earû rcrûcognitioné adhibitos Regiæ casdis audor(quoex fonte ca;tfr3 mabnbsp;promanarut)latcrc poftet. Ea auré repetereapud Reginâ,cui nô dubitain’ abûdcinnbsp;hac parte iâpridê efle fans faâû,nô eft ncccftc-nec nos,qui inuiti in eâ arenâfuin-i'^nbsp;protraôH,nûc ctiâ libérer memoriâ tâtorû fcclcrû vfurpabim”.At qui illa negate nonbsp;polfit crudcliicr,amp; flagitiofe perpetrata,regni cierationc,amp; ius one îperâdi a mattc
-ocr page 531-Liber Vigefinius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.X4 3
înfil u:i3ttâfl3tum,vtrein noua,accrbâ,5f viexpreflam calüniantur. Prtmum,fl- | Öumipfum nee animaduertêdi in Reges vêtus maiorum'côfuetudo nouum viderinbsp;f'nit.nec tr.oderatio poenf inuidiofû. Nam tot Reges a noftris maiotib^ morte^vin-^uliSjCxihopuniiosenumeratenihd.cftopus. Externisautccxtmphs nv-üiorumnbsp;fîitumcôfîrmaremultominus.'cüm totexantiquishiftoriarû raonumctis vitro fefcnbsp;pfferât. Gensenim Sçotorû ( um ab initio libera elfer. Reges eo iure fibi creauit, vtnbsp;'^periura popultfuffragijscis madatum,fires pofccret.eildc fuffragijsadirrcrcpo-Jæt.Eius legis multaad nofträ vfejucætatéremanferuntvelHgia. Nâamp;incircum-’^jäisinfulis.amp;in plæriftjue cótinttislocis,in quib‘'fermopriftus,amp;inflituta hafe-'Aismos in phylarchiscreand'sadhucferuatur. Huiusquoque iuris cxpreflainnbsp;^’tiétiroaginê,quçin regno iBcundovfurpâturccremonif:cxquib’’facileapparcr,nbsp;ffgnum nihil aliud elfe,qua muruâ inter populos,amp; Reges ftipulationé.Idem vetonbsp;’Pfr.ilfimcpoteftintcIIigi ex inofféfo veteris iuris tenore,ex quo apüd Scotos reg-’’“^ricoeptmneftad noftiâ vfquc memoriamleruato, cum nemo intcrea hoc lus i ónbsp;’’’'^doabrcgaiCjfed neccóuellcre.aut vilain parte imminucretétarir.Cû tot Reges,nbsp;^*^05 enumerate lógü elïct,ma!orcsnofi:ri regno cxucrint,exiliodänarint,carctrib*nbsp;?^rcutrinr,fupplicio deniq; alFect tint, ncc vnquâ tame de legis acerbitatc minue-’’ï'étiofaé'taeft: necimmcritofortaflê,cû eanôfitdcillarû fâcfionû genere, quaenbsp;téporû fûtobnoxiæ,fed in primo generis humaniexoïtu in metes ho*nbsp;¦ incilæ,amp; mutuo prope gêtiû omniû cófenfu côprobaræ,amp; vna cû retO naturanbsp;^^oir.iné-öop Hâc,quæ in omni aâione cculis,amp;animisnofiris fck offert^vclim”,nbsp;'npcâorib*noftrishabitat,maiorcsnoftrifecurifcperaducrfu3viokntiâar’
/^(jj^nauonib*,’3e populis bene inftitutis eft cômunis'.Vtautéciuitates clarilfimas Etç5^?^»f-accdçrnona,Korr!â,Venetosfilêtioprfterçâ,quçnô nifi cumlibertatcpanbsp;eripi fûtpafff. Etiâillis téporib’,quibusrcs Romana feuilîîmatynbsp;quâdoforce vir bonus imperij nomine fuit honeftarus,in magnbsp;duccduin poncbat,ficubi fc populo inferiore,amp; Icgum iufljs obnexiûnbsp;Nâamp;præfeôtovrbisenfem Traianuscüdcroore tradcref,dixiffcferturjnbsp;in me provt mcrebor,vtitor. Et T heodofi’ pcffimis téperib’ opti m* Impenbsp;''üßfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fanâioncs reirquercvoluit,voceregnâtis maieftatedignâ,
côfircri fe efle legib’ inferiore. Sed nec gétibus barbaris,amp; z i ’’Joth ^'“'^'^f’'f*’^^^ôgiffimeremotis hcciusignotû fuit. Plenaeftomnis vita,pienbsp;duo modo inbsp;’ià Cq’loftramcmoria côiûâa.Nuper Chriftiern’ Danusobintolerabilcfæui* ''nbsp;nofiro-P,^'^svnquam cxcgit.Nunquam cnim parentum pcccarain liberospropaga*nbsp;I vï onirii fctlerum généré inquinatilCmus fingulare merito luppli.
Cl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quid Caroli quinri Impciatoris mater f Quid ilia perpe- !
lt;lignum commifit •: mulier ætatc adhuc integra trortuo mari- ) %s florentiffimo de fecundis nuptijs cogitaffe dicitur : neque fceleris jnbsp;(vtkueriorcsloquuntur) intcmperamiac,vtpubiici Inbsp;' jv^’^ta çPbhonefliffimf necelfitudinis iure diuino.amp;' humano comprebafæ mli-rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Reginæ noftræcum ChriftiernoDanocalamitas(vt
Phüsdicam}non leuius illa pcctauit,fed in cam moderatius eft aniœadiier« j
lum
-ocr page 532-Reruim Seen car um
fam. Si cum Ioanna Auftria Caroli matre,quid mifella illacommifit^nifiquocl^ luptaté legibus pcrmiflàm,amp; remedium artaii nccelfarium quoad liccbat, expclt;*“'*‘nbsp;amp; tarnen cam pœnam innocens tulitjdequa grauifïimorum fcclcrum conui(îianuDCnbsp;conqueritur. Et legitimi coniugis cædes, amp; illegitimum cum parricida publito*^^'nbsp;trimoniuin eofdcm nunc habet deprecatorcs, qui in Rege trucidando Icckrisp®'nbsp;nam innoccntiæirrogabant. Sed hicneque quid maiorum exemplis debeant,cog‘‘nbsp;tant; neque legisilliusarternçfuntinemoresjquam dariflïmiprocercs,qui^P’*®*^nbsp;vfqucrcgni iucunabilis fecuti violentiam tyrannorum compefeuerunt.nbsp;Et nos in prarfentia quid egimus aliud , quam quod tot regnorum, amp;nbsp;rum nationum veftigijs infiftentcslicentiam fupra omnclcgum imperiumnbsp;rentem comprefliraus, non ea quidem feuentate , qua maiores innbsp;funt vfi^ neminem cnim,qui in tali ledere fuiflTctdeprehenfus pocnaslegumnbsp;fugere voluerunt. Eos linos imitatifuillemus,non lolumapchculimetiiabeflei^’nbsp;fed ctiam calumniarum fugiffenaus moleftiasndquecxaduerfariorumpoftulat*^-^nbsp;poteftintdligi. Qjpties nosapud vidnos Reges criminati funt^quas gentesafjunbsp;fus nos no côcitâtc'quid targt;dcm iftaimportunitate flagitantlt;vt videlicetnbsp;iuris omnis controuerlia tollatui? nos iftam conditionetn nûquam recufauiw”^^nbsp;Nunquam illi toties oblatam recipere volaerunt. Quidigitur poftulanKnbsp;rânos gr juillimi Iccicris maniteftos.lpohjs ciuium pados, Regûfâguinc oblim'i*,nbsp;bonorû f.rpplicia inhiantcsauâoritate publica arinemus^amp; parricidij pcrpçtratJf^nbsp;pcrtoSjCogitati grauiffirnis fufpiiionibus infames indida cauû nodris capitib’ i*'’’nbsp;ponamusf Ettamc hic corum petitioni improbelargiusindolfimus, quamautnbsp;parriu3,aut legiimfeucritas,aut iuris «qui moderatio pateretur. Nullanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l
nidorif nodrælcriptoribusauc frcqucntiusedcdcbrata,autdiligentius pcrtra^^? /j ta,quâ in malos Reges animaduerfîo. Inter rot tarnen male gedi imperij rcos qj*'*nbsp;vnqmm tancam iratorum ciuium in pœna irrogandafcnlîtlcnitatem^quâtainl',nbsp;gis nodrimatreinatrociflimofacinorc deprchcnlipunienda fumusvfilt;cuivnqnbsp;(céleris conuiôio p Jtcdascd datafilium,aut propinquum,fuum in locumfublb^*’^nbsp;cndi^cui aliquâdo libertas ilia psomidacd,vtquos vcllent proximo regnaturo cjif^nbsp;tores apponerct fin ipfa veto eiurationc regni quid cd,quod quifpiâ velnbsp;fadû queraturfmulicr adolelccs oncri impoEto iinpar,rcrö pcrturbatar'inbsp;gitataperlitcras petit,vt procercsnó min’moleda,qui honorifica rcgniadmin“nbsp;rione earn libcrct.-imperraiù cd. V't ab ea in film ins trâdcrâtrita vt voluir,eftkttU'ÿnbsp;Vt curatorcs nominarct,qui rcrö fümx præedct,dû filiusadolefccrct.-idquoqucnbsp;datü ed. Et quo plus auóloritatis res habcrcr,ad ordincs in couenru publico 1nbsp;rclatûcd: a quibusrelt;Sa,amp; ordinccûâa fuilfe ada iudicatumed,amp; decreto pub ‘ Inbsp;coidcófirmatö ed.-quo nullö ncqucfält;dius,nccfirmius nobis cdvinculü.Atqu) jnbsp;quid in cudodia edadö,nó vtfpóie gedû, fed timorc morris exprefsura' vtlut anbsp;multa.ad quarmetus caufa homines coguntur,pro infedis haberi folcf,acdcbttJnbsp;quidc timoris excufatio vt nó fine caula interdum a iudicibus fokt accipi, ira nonbsp;pcriudam ad rcsiudicatasrefcindcdascaufimaffcrt.Nâcûfui emolumeticaufai’’nbsp;iedo timorc plus ador a reo cxtorqiut,quâ per arquitatclcgum afsequi pofsef^^'nbsp;rito,autvicoadus,autformidincimpulfu$harcremcdiaoptimo iurelut prouHa« ’nbsp;CótraverOjfi animus malelibicofcius exiudæpœnpcxpcóhtionemetutncónoi'nbsp;it,lut fi vitâdi iudi (ùtpplicij caufa in côditioncs aliquas côfenfit,nullam làtisiuftaiflnbsp;cauûna ad refeindédas rcstrâlàdasis timoratfert. Alioqui quo quiseflèt (cèlera^
-ocr page 533-î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liber Vigefimus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£oî.244gt;
or,cb facilîor ci in aliquem Icgum ponû foret reccpti;s,amp; que remédia fublcuan-«lisinnoxiisfuntcxcogitatajad impies poenis cximcndosnanffcrrcnturrilJfqjipfj Vindicesiniuriarumleges bonjsimprobitatc malorum vexansnô prxbebunt afy-lünijfcdmalis iuftum fupplicium timentibus iniuftum perfugium Iftc auteinnbsp;^etusqua!ifcunqucfuerit,qua tandem in re conditioncm Rcginxfccitdctcriorcfnbsp;^egijeniinfaftigij titulus, amp; regni adininiftrandi poteftas iampridcmci vniucrflnbsp;!*opuli iudicio cratadempra : amp; iarain ordinem redadp vita rcftabatprecaria:nbsp;faqueipfa non criminum innocentia, fed populi mifciicordia fruebatur. Quidnbsp;J ’§gt;turcum regno ceflit,pertimoréamintlt;impcrio iamdudû cxuta,inanc nomé imnbsp;° pftij abiccitîamp;quodabincita iuic extorquer!poterat,fpontc rcmifit. Etreliquitênbsp;Ponsvitâjamp; infamif turpitudinCjamp;ipfa morte mjfcrioré perpetuum imæinétisfatinbsp;’ijnoré vani nominis vmbraredemit. Itaq^mirorhicneminéfeu Reginç patrono-ïUjfeu legatorû præuaricatlonem viderc.Nâ qui petûtjVt quæ a Regina in cuUodianbsp;‘^ntgcfta,rurfusinfcâafiant;hoc videlicetpoftulâtjVtinlocûjVndefeinctu deie-^^2queritur,reftituatur. Quis verolocuscrat is in quetâtopere flagitat re(btuilt; Nânbsp;’''‘te lain pride erat a regno gubcrnâdo remota, amp; om ni publica adrniniftratione iânbsp;’'^Jpfa,lcgôpœnisrclida.Népeboniifttpatronieam reftitui volût, vtdcctiinincnbsp;^piîiin’ manifcfto,quain fœdo,amp; ditcftabili caufa dicat,aut veriut caufi iam cog-^quot;Sjiuftaspœnasluar.Etquænûcin mifcricordiapropinquciûaliquo laxamétonbsp;quot;’itur,amp; in rcatrocüTima nô peflîmacôditionc vritiUjin medias iudiciorû procel-,’5iterücôijciatur,nullarncliorefpcicolumitatis,quâqHçcxrotpriorûRcgu,quifenbsp;’'J'iicüfététijspermiferôt, côdénationcredûder.QuodautéadfolIicitâdosfîmpIi-tiducrfarijs,tyi ânis puniedis bonorù Regum manbsp;^‘'atéimminuî,amp; àuôhoriratépropcmodû vilefeeredd quale fit videam’. Nam cônbsp;f’teputâdo nihil hononficéiiusfocictatib^/c cœtibus bonorum cfièpotcfi,quâ fînbsp;J?*'^rûcôtagiolibcrctur. Quislcnatû Roman'ifupplicioLétuli,Ccthegi,autCa-p îpæ pollutum exiftimauit. Valeri’ Afiatiçus tumulcuantib’ob cædé Caligulæ mi-iamp;fubindcflagitâtib’,quis tâaudacis facinoris efset auélor: èloco fublimio-m h,-. proclamauit, vtinâ iftud vcrcafsumcrepofsc.Tantafuitin vniushonbsp;’P'spriuatilibera vocemaicftas;vitotavccorgt;illamultitudoftatira dilfipara con-^:'Cücrit. L.Iunius Brutus cûcoiurationéd?rccipicndis in vrbcm tyrânis reftixit,nbsp;Exiftimauit famihâ cæde nefaria pol I u tâ,fed fanguine fuorû liberorû c nobilitatcnbsp;^P't'anainacu’âelutam. CrifiierniDani carter ccquiddetraxitdelaudib’Chriftunbsp;^egis^ecquid obftitit, ncoptim’omniû fuæ memoriæ Regû habcrcturfnbsp;virtuti fuæ innixus anim* neq- aliéna gloria c refcit,neq; decrcifir in-dçp ^Ed hisorailfiSjVtad criminis deféfioné reuertamur, Rcginæ petition! abû-;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3tisfad^â arbitramur,quæ a nobis popofcir,vt caufâ noftrâ tam euidétibus argu-
tcb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fibi pcrfuadcrepofset,cam efsciuftiiïïmâ,amp; aliis rations
cnim ad cædé attinet,adco diliicidecius au-V U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caufæ fuerunt a Comité Morauio,fociisq jciufdcicgaüonis explica-
EtitC ^^?’’æ’E®fErofque ab ca ad illarum rcrû cognitionc adhibitos, nihil tQf^^^^'^iifimaiudicialaterepotucrit. Quævero poftidfacinusincrimé voeâ*nbsp;Eft ç-1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EU lege diuina, cum lege naturæ,quæ amp; ipfa quodam modo diuina
infiitutis côlcntirc,neque ab aliarû gentium,apud qƒ as ius, *’”PEfi^valucrc,morib*eirc alienamoftraque caulacôprebctnbsp;sdiuiûarûjhumtinarûquc inicrprctcslegû^tosffculorûexéplajtot populorünbsp;iodicu
-ocr page 534-Rcrum Scoticarum
Îudicîa,amp; tyranonim fupplióia^non vidcmusquid in noftra caufa tam fit nouiiw^*’^ dicâiniquù,quod Regina remorctur,quoniinus amp; ipfa noftrj caufp fubfcnbat,«^nbsp;lijs perfuadcrc po0ït,nihil hic efie,cur nos a bonorû aut ciuium, aut Chi iftianorun’
I . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;officio difcclfiîrcdebcâtexiftiinarc. Hæc corum,qu« pro caufa tum diccdaviuc
1^7^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcntuv fummalitcris coprchenfa pridic Cajgt;Ma_rt.pcrIeda coram viris fumma
tute,amp;dolt;ärina,quos Reginaersdcrcbuscóferrcicrmoncm iufTcrat, dcfcripf^ç» ÎA ^/U.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad cans defcrendamdedimus-.acpoftridie,qui fuit dies Cal. Martij,manc iterun’
' inaulamcóucnimuSjVtjfificiipoflctjCerricrcs fiercmusnómodoquiddenoftf® rcfpólOjfcd de fumma totius caufæ fcntirct.Scd quia Regina eo die profeduranbsp;X ad villam fuam ad tria millia intra Londinum cui villa? Vico viridi nome eft,no*Jnbsp;fuit nobis cius tum couenicndi potcftas. Igitur quod proximum fuit, cum con**nbsp;Jijprimoribus,qui nobis audicadis ab initio daticrantjCollocuti,ex eis intelkxin’i’^nbsp;eam,ccfi illa ipfa cx vrbc migratio,ali3rquc caræ no multum vacui téporis ci conc^nbsp;fi fient,tarnen noftrum Icgrflecommcntariü. Verum nôdü fibi plane cfsc pcrfuafuû’»^nbsp;noftram caufam tam fuifleiufia^vt fine vllo aniini fcrupulo earn probare poPet.nbsp;Quapropter hortabatur.vtad Iccundum ab initio nobis propofitumrcciircffiisAnbsp;liquamque rationcm difpiceremus, quahjc difeordia eöditionibushoneftbeo-*.'nbsp;(bpirctur, Nosexaducrlb refpôdimus, nos quidem domo non eflè mifibscunt**'nbsp;beris mâdatisifed ceriisfinibus circumfcriptam haberepoteftaté. Ncquelibeu’’?’nbsp;nobis cfic côfultare de vllaoraninore,quæad imminuendum Regis noftrümpff*'nbsp;iim pertineret. Necfictiam oblatafuiflêta noftris ea potcftas, earn fuific accept**'nbsp;ros,autpcrmifia vfaros. Rebus in heeftatutû rclidis,cùm Regina in fua vil]a,noSnbsp;Lôdini diuerûrem*,mifîmus è noftris,qui cx cafeiret numquid efsetprfterca,“®nbsp;quo nobilcum agédum cxiftimarct. Aut fi nihil efset, vt curarct veniam difeede**'nbsp;di nobis iinpetrandâ, vtdomircip. pro virili cófulcre,amp;'priuatam nô negligct**»nbsp;«cfiqu3inrcliccret,maicftati ciusgratifîcaripoflim’.-ftudiû cerre noftrûciprobâ’nbsp;rcconemur,cuius declaradimaier crit dorai nobis potcftas, qua in alicnofoIodC'nbsp;gétibus, Hac noftra flagftationc id faite perfecimus,vtiubcremur quinto die it-C'nbsp;J fis Martij nos in aulafiftcre. Ibi cum ad Regina clfemus çcrduâi,e3 iioftra intuÇ'nbsp;'daopinioncfufccptaobftinationêgrauiterincrepuir, quoddilccptationé,autpotlt;'nbsp;Us côfultafioné de re ad noftrâ fccûritatc fpedât c ta pertinaciter defugeremus. Ad;nbsp;îccitprç terea prolixam fuæ volûtatis dcclarationé aduerftis Regé, cæterofque, q***nbsp;ciuï caufâm fufeeperât tuendâ. Noscû çquitatcnoftrç caufælàtisluculétcra no'nbsp;bis explicata côtéderemus,illa ex aduerfo rcfpôdit,fuo nondfi animo fàtiffalt;ftû JOnbsp;cmphSjamp;argumctisanobisprolatis.Nccfedifputationûearain planerudéclscoOnbsp;qua: fuperioris téporis parte Iludio legum impertifset. Quod fi eft ira vobis prof'nbsp;fus decrctum,inquit,nihil prætcrea comniinifciad Regis,acvcftram falutéconm;nbsp;uandam,velim tarnen adhuc fermonem conferatis cum confilij mci primo-ibus,q***nbsp;vobifeum fuperioribus diebus ijfdein de rébus difsernerunt. Refpondcmusgt;nbsp;nos ncquaquam noftris opinionibus efse ita pertinaciter addiâos ,vt non libenter,nbsp;cxipfa , confiliarijfquc cius quamlibetrci expediendf rationem audiremuSinbsp;modo id caueatur , ne prüfens regni ftatus mutaretur , autaliqua de Kegis inj'nbsp;perio fiat imminuiio. Eaderc nullam nos confultationem autvellc, autponbsp;SC artingerc, Poftridic ad villam Rcgiam ( vticum Regina conuenerst''nbsp;defeendimus , initoque cumconfiliarijscolloquio, cûm multa ab cis innbsp;diutn cfscnt propofita , qu» ad dirimcndam controucrfiam gt; quæ ‘^*’*’*
-ocr page 535-Liber Vigefinjÿs^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£ot :
^¦tiiló regnlintcr mâtré,amp;r filium faccréi,nos,quia Si non paucf er5t,ncc de reb’ par •' $'75 ^imómenii rationes vtrinqne iaótabanturjogauimus,vt cas Jeripto nobis exhibe-’^ntjVt fpatium de raptis rebus cogitandi nbbis darctur. N ce illi confulta prius.nbsp;^fginam'oram fcccrunt. Cundisigirurperordineiîicxcufïis,reamp;vifæfunîtara ar-''Uæjtam'que ad Rcgiâmaiçftatera imininiicndam pertinentes,exrraqucfines le-S^tiöni füæ præfcriptos pofîtç,vt eas nccvcllcntjneç âudcrentjnecpoffentattingc-PoïtridicRobertus Petcarhiüs in aulam cijhirefponforcmiflus eft.Id crat, rénbsp;’^vniuerfprum ciüium cognitionem pertinercinec tam pauçorum hominura dif-'¦fptationî committehdara. Ideni.quoquç ad^eos noftrum.cefponfum kriptumnbsp;P^tentib’poftridicilliüsdieijhoccftnicfis Martij nonodiçaej.auiâretuHt; acmag-^^pérepctijta Reginaj vtperadis, quorum eau la. vénérât, lçgatis,domum abeun-'veriiam darct. decimum demum dien) Reginæ conüçnicnd^ nobis copianbsp;cft.Deledi aconfilio, quibusxum a noftroaductu vfqù.c nobis inllitutus fuclt;.nbsp;^Hcrni9,vehemcnterinftabant,vt3dhuc vnafçcuin conditioncs non inçommo-/5gt;'eicôponcnd«comininifccremur:muitifqâpverbis oftendcrunt,fi ad domefti-.^^ fç^djtionéexternurn ctiam acccdercr bellum,duplicatum laborê,duplicata perilb) terumque omriifirhdifficültatcmfore: priferrim cùm noftrisyiribusnos cx-poiTcmus. Nobisveroin rationciniHtutapèrfeûerantibus,nccvIIarnnbsp;1(1 ^^'¦‘^wridiformijiatn accepturiSjqna Regis pot,eftasardaretutj illcfinituseft dies,nbsp;jgt;^,^ximôdie, qui fuit viccfimusMartijjin aulamfuimusreuócath IbiReginaad 'nbsp;'^nosaccedere in hanc fere fententiam alloquitur, fecuinfuisnqftra relponfàinbsp;fatisque per/picuc intçlligcrcncinincnî, prêter iummum Scotorutni
¦ W^^jquiex côüçntù ordinùm çôftaf,poflcad ca,qup poftulabâtur certiquîc-rationem inifTcjqua rem iptegram honefto colore prç- -liif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sibirenunciatumefre, coimtia.om.niùmordinum brcuiin Sco«)C '^/fU(
trj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.^0 (quód b'ene vertâtj pfofîcifccrefnûr. Ibi operam darenaus, vt ex
¦“ '“J......
^cfadioncparivtrinque numéroceftihomincsdeligcrentur;qui caufas concis diligenter expendefént. Se quoquecô legatos miflurâ,quivna eu Seautçmpetercj vtintcrcainduciæ reno-^ur,dùm res ad finçm aliquem deduccretur. H?ec etiam (c veile cum legatis Rc-Knbsp;nbsp;nbsp;Sçotofun) conferre: eofquefi pofler,infuam fententiamadduccre, Illiaute
ITf nbsp;nbsp;nbsp;fc excufantî.nihil enim fe principe fua incôfulta in vllam parte ftatuerc po-
''tr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcfcifcât,quid ad cam rem fentêtise h3beat,ad earn fcripturos.Nqs^
noftros promiflu eommeatum flagitabam’. Verum interca iubc-, ^pj^^f^Qê adniodura téporis moram çquoanimo ferre, dû aRcgisnonrimatieadnbsp;rediret. Polf idnbsp;Mfn lt;^y^3timimpetraturos. Intereanihilad feftinationénoftram profuit, quôdnbsp;^^ ^piz’^prôpofît* cflêt finis. Nos quidc curveneramus,perfeçiire:mirarivero,curnbsp;n.oftrû reditû pcradalegationeremorari debeat: prjfertim pernbsp;j ]ïfêfiam tot nouarû reriim obortis tùmultibu$,idq-,nô modico partium Re-^æ°do. Sed nec hacpropeimportunanoftraflagitationequicquâpromo-prolatacftadpri.dic Çal.April,quqdieReginaLô-quot;'^ibHnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tra(ftabâtur,pcrtriduufcrcprôxi-
externa difceptâda nullum ei ocium rclinqueretur.
^^o'ocmum Aprîlis die nobi^ açèerfitis môrâ inicâaci cxcuût, Oftêdit ma* uens
-ocr page 536-Rerum Scotæârum
(rem R cgis nofiri praficentê fuoruni audacia grauircr per îiteras ùittcpüîfTc, quM fuam ad caufam hac ratione traôîandan; dekendiUent. haque inquit AngU,cuianbsp;a via concordiæa mepropofita taiTi vciKinep.terabhorrcrtt,non cro diutius vobiJnbsp;in mora . Quod fi forte pœnircnûj (quod fpes cfij pofterius duôta in hanc viaronbsp;redire VGlit,vos non dubico in officio futures» Ira tandem bcnigne.amp; hununncfnbsp;dimiffi,oâauo die Apriïisiter in patriam /umus ingreffi. Hæccum Stcrliniin roivnbsp;Uentu procerumrccitatafuificnt, n^agnotwe omnium confenfu diligcnt-a, fidœnbsp;quclcgatorum approbata^rcliquas cogitationcs in Cal.Maias intendunt; inqucninbsp;diem cotnitia eranr indiâa. Interim vtriquefe diligenter parant;a!teri ad cahabrtinbsp;da,rdteri adimpedienda. Hæcferc palam prudentiores cxiftimabantjAngbinnbsp;nulla ratione veile Scotam dimitterc : quippe qure videret quantum ex ca rc ps-riculum vniuerfiereiBritannicæ imminerct. Inieâainterim mentio cratdeKegcnbsp;Scoto pro matrepetendoobfidc y magisfpcconcordiæimpediendæ y quam refh-tuendæ.Scotos enimnequaquam cofenfuros certo feiebat, Vcvû aderantin coflionbsp;cius pifriquehomines potentes,qui occulte Norfolcianæ faâioni ftudebant.Hinbsp;ScotârcftituivüIcbantA falt;^fionc ci aduerfam teporis diuturnitarefiangi, amp;deb«-lirarijVt neceffitatc ab ca exprimerctur, quod a volétibus impetraturi no videbawr,nbsp;Nee dubitabant co rem venturam:cû rebelles pecunia, bcllicoq^apparamaCallonbsp;iüuarentur;R egij contra in vnam Anglif Regina efientintenti:qu3r benigne abin-itioeisintcllcdo Rcginæ Scotxfcelerci polliciraerairegnum,Rcgemquecoriininbsp;fibi curæforc. Sed nee Gallus fuaconfilia fiitis expedite poterar» Reginamenin,nbsp;reftituivolcbat i Regem Anglisdcdinolcbat. Cum autem non ignorarft,quaninbsp;valida effet Norfolciana faólio,qua' res nouas molicbatur, non defperabatfore, vtnbsp;Regina Scotaêcufiodiavclclamclaberetur, vel per^umcducerctur.
tum rcrusn ftatus in Britanniaerat , Mortonius cum in conuentu Stcrlinifua’k’gä tilt;gt;nis ada proceribus probafl'et,domum rcücr(us,quæ quatuor milliaab Editnbutnbsp;goaberatjCohortem peditum centenariam cum paucisequitibus habebat, vf amp;f*gt;nbsp;fiquidoppidaniattcntarcntjca manu tueretur, amp; eorum excurfiones probiberet,nbsp;dummaiorescopiæcogercntur . IntcrimRcginæfadio, qiiæoppidumtenebat,nbsp;milites conferibit, loca idonea prffidijs occupât : arque in id vnum omnia coænbsp;filiaconfert, vtcxclufoProtège comitia, quæEdimburgumétantindiâaiffipc-diret. Adhfc Mortonius, vtia Proroge fuerat mandatum,vigintiéquités,nbsp;centuriapeditum, quamcomracatibus infrequentem fccum habcbai, circit;!nbsp;fepciiaginta Lethammifit, qui cdiôto publice dcnunciarent, ( nam Ediinbuf-gum iain præfidio tenebatur) ne quis terra, marivc rebelles commeatibus,nbsp;Srmis, aliovequouis bellicoapparatu fubleuaret: qui contra fcciffent, cifdcm,nbsp;quibus rebelles pœnis effent obnoxij. Hi,quia vrbanis fe copijs imparcs fei*nbsp;ebant, pedites longiore via , quæ monte, quem Arduri federn vulgus ap'nbsp;pcllat, ab vrbis con^Jcâu tegitur, équités prope muros , vrbis ponas ncmi*nbsp;ne hoftium fc commouentc rranfierunt, PeraôÜs autem cur Lctliam vénérant, non eadem reuertentibus fortuna fuit , Pedites cnim cum reeufarent,nbsp;qua vénérant redire , amp; vt fui , amp; hoftium periculum faccrent propevrbisquot;nbsp;portas inuitis cquitibus , vna tarnen cum eis fubicâi mœnibus tranfibant :nbsp;cum repente duabus portis in cos faâa cft eruptio ? Initio concurfum eßnbsp;fâcis acritcr.Oppidani tandem tumultuofî in vrbem reiedi ,leui quidem cum iad-Ura’ fed Umen vl facile apparerct,inferiores virtute cos cffe,ctfi numéro fupenrenf^nbsp;? —. - - - -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Contf?
-ocr page 537-Liber V^igefimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foî.2zj.d
ContraProrex cùm nihil haberet ad oppidum oppugnandum parati.nec inftantib’ ’^omitiisob temporisanguftiammachmæ cbconduci pofrenr,aviabllincndlunra¦’nbsp;^'JS,comitia turn extra porta habere iiatuir.Namoppidû cumin longitudinéexoor*nbsp;ff'âumcflèfjquimûris id priroi circumdedcrunt, raagnâ eius partem extra pomérianbsp;P^cluferantjitatamévreius partishabitatoribusciuitarisiusintegrû lcruaretur, Illicnbsp;’S'tur habita funt comitia,iuris peritisinterpretantibus nihil referre^in qua vrbis pacnbsp;^^haberentur» Inhoc conuentuctim perduelleseflent denunciati,principes feree-’^fun],quiarcem tenebant,achi potiflimûjqui ob confeientiam cædis Regis, ac Pro«nbsp;iudiciafugiebant,rcbclles ordinû dccrcro (cuius iudicij /umma eft audoritas)nbsp;“ °^ninati,ne vulgus jquod fere à nobilitatis n utu pédet^ab eis alienaretur, amp; ipfi ex eanbsp;’^°piajqufapudcoserat,coinitiacoegcrunr.Pauciabcisftabant,quibusiusiuffragijnbsp;^%cquibus alij in comitium non venerunt,alij affueruntquidê,led vtfpeâatores,nbsp;®^nibu(que officijs forcnfibusabftinuerunt.Itacùm ncc tullus eis fuflTagatorumnbsp;^^fnutnerusjoechttempore IegitHno,autmoremaioruinconuocati,vr tarnen Ipe-j^'iialiquamlegitimæ multitudinishabcrentjduoEpifcopîjalijqucnoRnulliabfennbsp;nunquam antea fando auditum erat)fufFragia fua in ancipitc comitiorum
^^ntutn lcripta miferunt.Toto hoc tempore cum arx^alTiduc in procerum conuen- quot; J^niaioribüsmachinisiaculareturj acfæpcglobi ferrci in mediam turbâcaderenr^nbsp;.. 'hinein tarnen autoccideruntjaut vulneraiunr, Damnati in vtroquc conucntunbsp;3ci:amp;:vtriquecomitiainmcnfem Auguftumindixerunt. AlteriSterlinumtalterinbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cóuentUjac neutris alteros lacelïentibuSaVclut in inducias có«
‘ n..’^^ffer^raaiorpars mercenariorü,qui cumMortonio erant,domosfunt dilapfi.
luJ.°Ppi^uratencbant,nonignari quanta eflctcirca Mortoniuminfrequentia, fi-*§nominiçfuperiorisdelcndæcupidt ducenros viginti pedircslcJopetarios,c-^.centumcmifcre. Hiduas machinas æneascampcftres fccum auexcrunt, eo j(j vel oppidulum Dalkcthum,vbi tum Mortonius erat,incendcrcnt, vel finbsp;^‘^^cederctjmetu hoftem intra oppidum continerent; atque ea velut timorisnbsp;^^one exprclla,vulgo fe oftentarent. Hi cum in colic aduerfo fcfeinftruóioinbsp;JlpJP'^iflentjfubito Dalkcthi ad armaconclamatum eft. Mortoniani ftatim ducentinbsp;•Uy'^S^’^ircitcrfexaginta équités peraduerfum collé fubeuntesin planitic dcmönbsp;‘Contra ad pugnam parati fteterunt. Procurrentibus deinde vtrinqjiaculato-fijf^^leuicertamincconfcrtorebellesjquiomniaapudhoftemfcimparatadeprchetinbsp;^’^edidcrant/pc fua dccepti retro quantû integris ordinibus poterant abeuntesnbsp;3^05 vrgentib^, alijs fe rccipere cupientibus ad Cragmilla-itinerefitam peruentum eft.Ibi pauci pedites Mortoniani,quinbsp;'*^^®'^^^^”^^’^æ^*^*i5confurgêtes inanguftijsviæfub-itiQ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoftium aggreffi,ordinibus folutis earn in fugam auerterunt. Qui prjfidiu
¦ .‘^‘“’burgêfiagitabantjeiupcriorelococcrnentcsfugâfcverfustCHderejfub-^^^ios/^^Ç^“”* ®^odecim équités,ôf triginta pedites iquibusfreti hoftes,équités Re ?itlç ^^t^**nidio pauciores cranQrebellium impetu non fuftinentes non minus tre-gt;hl)c5‘^âpauloantefccuti crât,fuga retro impulerunt.Peditum vtrinqjopcrâpropcnbsp;effufus fccit.In fuga ex Mortonianis exfi pauci, plurcsnbsp;Nornbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vigiïib Icx.Cçforum numerus e rebellibus maior,caproruni
**^^0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fortuita res vtriulque partis detrimenta propepquauit.Nâ qui Edin
fulfurcipuluerisfecum aduexerant.-indcmilitcsfeftinâics ‘’iconfultius depromuntjigne temcre inieäo ranta vis flammæ repente erupît,
Vîcquus,
-ocr page 538-Rerum Scöricarum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
i
Vr equus,qui vafculura vehebaqamp;peditum præfcétus îacobusXîaîuillius,côpIurcf- nbsp;nbsp;i
' que rniliciim cius afflatu fuerint ambufti:ac uiaior pars corum intra paucos dies pe-rierit.Dutn hæc/e in neutrampartcminclinatacircaEdiinburgum gcruntur,cohors vna Scotorum,qui fuperioribus annis in Dania inerccdc militauerant,cuiq; prjeratnbsp;Michael Vemiusadolelccns nobilis fumma viriutCjamp; (loâiina,domû rcuerfa operanbsp;fuam RegijOppidanis fruftra contcndcntibus vt earn ad fe pertrahertnt,ob£ulit. Hinbsp;breui ad fuos inuifendos fpatio impetrato,dum ad die didum conucniuntjccrtioresnbsp;üunta rebcllibus, naues adfeintercipiendos inflrui.Harü infidiarum gnarus Mor-tom’ipfe pro prçfente copiamanu arnjatajneniinccôfcio, quo diiccreqadeo feßinanbsp;tcrLcthâ venit,vt cos côleendentes pene oppreffcric.Scdccim e moratoribus in rip2nbsp;dum fcaphastardiusfoluunt,capti.lnipofl:erû diemjquoniâcitiuspcrxftum Occamnbsp;non poterant^naues patatæjquæ reliquas perfequerêturjaut redeuntes intercipeïct«nbsp;Prorex quoque ca node certior fa6lus,amp; ipfe poftridie furamo mane cum tumulçmnbsp;arijs copijs afiniftroForthæ litote fcftinauit,vi rebelles egrcHos in terrant inu^dc' t inbsp;ret« Sedmilitum Cimbricorum properatio hos omnesconatus fecitirritos. Maiotnbsp;cnimparsraaiorem nadanaueni incoiumis tranfmifit. CgterijOuirainufcuIamcomnbsp;feenderant,procul a Letha deprehenfi circiterviginti fcx adareem funt dcdudi.Hi?nbsp;ita confcûis prorex Sterlinum reucrtitur.Mortonius laborc,amp; vigilijs, preterea coHnbsp;doloreaffliôlusLcthxlcdloaffixustencbatur. Druiius Angl’jquipci toc dies dem*nbsp;ducijs inter faâiones egerat, nihil tranfigerc potcrat,quod Prorex nuila alûratim’^nbsp;cofenfurus effet,nifi quæ per priores inducias loca étant occupatajrefticucrérur.O“^nbsp;difeeffurus clfctjAnglus rebelles velut per often tationem officii quicquidhabebaflnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
I,
luidhaDcban* confclfionc*’’
virium cumeoproduxcrunt.’tatidecumbente Mortonioveltimoris cpnfcffio!’^*’^ feabhoftibusnuméroinferioribusexpteflurosivclficuin copijseiusfincduccco^ znbsp;grederencurjaliquid in fummam rei profeduros* Mertonius per ftationénbsp;certior fadus c lcdo ftatim confurgit,amp; arma capit; fuofque oninesinnbsp;colliculum producir,atqfmftrudos tenet quadringentos fere ab hofteipafius •nbsp;rius Anglus interacies curfftabat,acvtrofqueinuicem rogabat, vtdoaiosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
neu fpcm rerum componendarum ninds calidisconfilijsinfringcrcnt, Curnder ceptuconfentirent,amp;id modo controuerfam inter cos effet,vtri prîusfignacon^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj
tcrentjhanc quoque litem Drurius tollere conatusab vtrifquc pctiit,vt cum in medio inter duas acies fignu dediffet, vttiq; eodé momento fc rccipcrent, Monbsp;nius non repugnabat, rebelles contra minabantur,fc,nifi fpontc difcedefcr,ec^nbsp;ignominia pulluros.Ac iâvtxcontineri poterantjqudminus acre proraoucret«nbsp;refponfo receptoMortoni’ fe Drurio,ac Anglis.quoseo tépotc nolebatoficonbsp;ac fusemoderationis telles libêterhabcre vellet, fatis fcciffe rat’ répété innbsp;it.Equitesprimiimpctufadoftatimcornuanudant.Pedicesaitcntatotanröc^’^f^^nbsp;ne amp; ipfi terga dederun t« Ibi cum porta vici proxirai effulB fugicntescapetcfp’^'*p^nbsp;fleqcôplures in anguftiisocciff,multi proculcati,multi ctiacapti,nemincrçlni^],^jnbsp;præterpcditumparté,quiinlt;oemiterio proximo, côfifilocofc in ordinesrecePf.^-acaiterOad primû hoftiumimpetu fugemnt.ruga adço e^ufa innbsp;porta,omneslnarcécontendcrct.Acnifihoftislequcs in p,rædâintcnùisruy£?'^pnbsp;pidû negleélû capi potuiffct.Ex rcbellib’ fupra'.quîquaginw occifi,cirpuernbsp;quaginta capti.In his Alexander Humi’lcuitcr faucius equo labc’tenbsp;tiin‘’HamiltoniuscærüS.IacobusCu]cnusHunrlæi propinquus peditum d«nbsp;«rmariopaupcfcul^Dauliens, vbilatebrâquÆlîcrat, cxiradlus
-ocr page 539-Liber Vigefimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.24 y
confpcâo tantus vulgi clamor exottus cft, vt nifî cius morte homines fibi fatis ^57^ ncrinôpaflurividcrétur.lsenimfupciioribusbellisciuilib’auare, amp; crudcliternbsp;^rocinium excrcucrat. In Gallijs infame militiâegcrat.Rcgib’ Danoiû, amp; Succorûnbsp;îrmis côicndentibus ,cùm abvtroqne pccuniam ad militem conducenduna acce-PiffetjVirique operam pollicilus ncutri præftitit, Multa facinora fœda patrauerat*nbsp;Tandctr.(vt dixi)captus maximoeû plaufu ad lupplicium cft duâus.Poft paucorûnbsp;dictumquietem oppidanirefeâis virib’fefein armis oftentarunt. Quotidie fercnbsp;eo leuia certamina côfcrebantur varia plærunque fonuna. Pro H cgijs erat virt*nbsp;^iliium,pro rcbcllibus locus ad infidias commodus,amp; arximminens adfpcculan-^nbsp;0 Qiim,vnde omnes exitushoftium confpici poterât.Necfere fecommittebant cernbsp;^niinijCxtra quant ex arcetormentisglobifcrreiadigi poftét. LethæProrexfc côti-^lt;^bat,in omnes corum egrcftusintcntus,amp;cômcatus maritimos intcrcipiebat^er-^ffttesomninocxcludcrenonpotcratproptervrbisvaftitaté,amp; vicinorû locorumnbsp;’¦peritatcrajquorum circuitione plærunque momenta return gerédarum amitte-bantur. Dum ha;c circa vrbcm gcruntur,nauis Gallica,quæ nitrum, globos ferreos,nbsp;^tnicnta ænea minufcula, amp;nonnihil pecunia? ad obfeflbs ferebat, capta cft.nbsp;^ccuniainftipendium militû erogataeft: globi,nitrum,acpars tormétorumdumnbsp;’'ulloprope comitatu Sterlinum aduerfo flumine côportantur, rebelles recognitanbsp;*'^uiculis in eum vfum alio in portu comparatis ad prædam conuolanr. Capta cûnbsp;^’^portareinarcem ncquirent,in flumen dcmergût.Aliaeifdcm ferc dicb’capta eftnbsp;*^®üicBlaaliarumquidcmreruminanispra:terlitcras5amp; magnifica Regis Galliarumnbsp;Pfoinifla.fpcmquepropïquiauxilij: toto enim luperiorc biennio, quo bellum pernbsp;J^cafionesin Scotia gcrcbatur,Anglia? Regina Rcgiæ pattiSjGalliarum rcx,amp; An-™}Papanirebellium animos exigua pecunia Jed rnagnis pollicjtationib’ fuftenta-*^^nectamftudercvidebaturRegesvtfuivincerent,quânevincerentur. Inid e-neceffitatis vterque fuos adigi volebant, Angla vt Scoti tf dio rerii fuaru in An-5‘iani Regem noninuiti mittcrcnt,atqueitatotiabipfapcndcre viderentur.Gallusnbsp;'ftri)ellesBritânodunûjamp; Edimburguipfidedetent, ijsqucpræfidijs capitifem-ab vttoque mari imminentibus Scotos vel inuitos haberet obnoxios^ fed Rc-jj ^^æhbcrtatedcfperata,amp; amifto Britânoduno, lentiusin caufam rcbellium iucû-“^bat. Id tantum fpcólabat, ne regno fcditionib’domcfticis exhaufto nouû,amp; nónbsp;^^ccifariutn vnius arciscaulabcllûfufciperet.Sedad præfentcm rerun? ftatum fa*nbsp;'^.’bunde rebatur, fi nó caperctur.Et Scoti certi erant R egem non dedere Anghs,nbsp;^'^obantiquascontroucrfiaSjtum obPapanorii Anglorumpotentiam,quiin ciusnbsp;onefuarum rerum incolumitatem ftatuebât.Eo cnim fublato Regina Angla nonnbsp;°flovidebatur infirmior,ciim Rcgisvnf vita fpei corum moramfaccret.Scd Rc-Scotorum totius inlula? indubitata hæres forct,amp; qua?fuo matrimonio tegnûnbsp;poffet,amp; ad ftatum rcligicnis pertotam Europam cómutandiïnbsp;®*’n)Ufn momentum aficrrc.In aulaaute Anglica verfabantur non obfeuri homi-1« 'hquifpem return nouarum vetcrib’ benefieijs praEfcrrent.Scd fi viuo RegeSco-'' JAnglatollerent,amp;coruro pla?riquc àfccretis Regina? confilijs vercbantur,nbsp;^cotf nota omnib’ raalcficia ciusauthoritatccleuarent,amp; opcsfilijaugcrent,amp;nbsp;H^tuiyrannidiseum Anghs chariorern faccreni. Angli rebelles vrrûquc, hoe eftnbsp;^gein Scotorum, amp; Reginam Anglorum vna opera tollere volebant. Et cum resnbsp;ex fententia aperte procedcrct, veneno grafhri ftatucrunt. Cum in hoc fta-Scotorum eflent, vtraque ccrum fadio ad propinquam comitiorum diem ft;
Zz. iij. comparabanu
-ocr page 540-Rerum Scctfcari^m
compitsbant. Rebelles cum ires modo fupremi ordinis fuffragatorcs fec’um haBc' tent, è quibus duoprocuratores comitijs Reginæ nomine habedis prafcrant.Tci'nbsp;tius Alexander Humiusvnus effet, qv)iliifFragi)iushabcrct:amp; ecciefiaftici oidirJsnbsp;duo Epifeopi, alterilloatealiquot mcl'csrclcgatusper Protege, deindeftatuvrbis j)nbsp;permutato,cû finccomtncatudifcederenonaudcrct, ibi inuitus peimâfn. Alter de-codor accifi« bonis nccclïïrateeôcoaâus . IjsccnfetibusfupraduCentosdamna-tijhorumnônulliadhucimpubères. ProcacifTimienimmilitûvelutvidofia iaiunbsp;partaj patrimonia fibialicnadclHnâtes multos innoxios,amp; quit tos, ideoque maxime iniurip opportunos homines in numerû profciiptoru tcferebaht.Prorex Sterl’*nbsp;nû profedus magno procerû cócurfu amp;ipfceomitia habuit.Circitertriginta ex peftinbsp;naciorib’in caula Rcginf dânati . Cjteri in fpc veniat dilati. Perproccru abfétiâ re*nbsp;bellesaliquid tetandum rati, omnesex vrbe copias eduxcrût, amp; ad fpeciem multi'nbsp;tudinis augedam omnes oppidanos cum maiore parte militum in acie llatucrût/onbsp;cófiliojvt velut fuperiorib’téporibusconfueuerât, kuiter lacefîcndoRcgiascofWSnbsp;Lctha elicerét. In terea dum intent osin fe hoftes diftirx rct,rcliquiî longiere i rinere Pnbsp;occulte circummillîsjOppidû prpfidio deftitutû per auerfam ingrelÏÏ portâ incendcnbsp;rét. Patricius Lindefius Letbf preerat,homo manu, amp; côfilio prôpt’’.Zs productifnbsp;copijscûadepfehéfisinfîdijsfibifatij cauiffctjluosrcdàinhoHé duxit. Eicûm’quot;nbsp;«O fatis acriter dimicatû fuiflct,tandem imprtflîone maiore fada rebelles fu/î/ti'nbsp;gatijSf vfquc ad oppidi portas nô finecæde compulfi, Magnus captiuorum numt'nbsp;rus abduduSjfed maior pars fuit oppidanorû, Alexander H umius captus fuoiUiUnbsp;interuentu ellliberatus.Vcfpcrecum Rcgij vidorialtetilereciperér, laeobusl^^'nbsp;liburtonus vir bonus,ac rci militaris peritus, qui omnib’ peditum copijs prtrerafjnbsp;cûab3gmincfuorura,quüd cogebat,lôgiufculeabeflet,a turmaequitu,cum du^^nbsp;luce CUIUS partis eilet,dignofei nó poflèt, in cópito quodam exceptus, in vrbe dU'nbsp;duselt. Hocincómodoaccepto,rebellesanimum adiecerûtadaliudfacinuS;nbsp;maioris periculi,amp; audaciæ,ita in fpc,(i fucccuiflet,belli vniuerfi pattâdi.Nâcu pf‘nbsp;exploratorescôpcrilîct, omnes fere prcccresadueilpfadionisStcrliniadeonCc'*nbsp;gétcr,amp; folute agcrc,vt tanqua in lumma pace in oppido apci to ne excubias qu*,nbsp;nodurn as baberct,aITumptis irecentis pc diiib’, equitibulque ducétis eô i tlt; rnbsp;derunt.'idqueqüo minus effet moleftd peditibus,qui raptimducebätur, ptidi^nbsp;ius diei omnes rufticoru cquos,qui ad mcrcatü vcncrät,retinucrunt.f t fi quos onbsp;tcrinucncrâtjdominisabftulcrût. Duces txpcdit.onjs ciuserant Georgi^'G^ °nbsp;rius,ClaudiusHamiltoniusA ValterusScotus.Eosmagnoperecôfirniabatûfnbsp;gius Belluscohortispeditunafignifer, Srcrlininatus.IscûcmnesadituSjamp;oppÇ^nbsp;tuna oppidi loca noflet,acproccrum hofpitiababcrct dtfcr)pta,ceitäfplt;’mnbsp;bat,omnia in eoru poteftatefutura.llliquoquc tâta cófidcntiaproficifcebantur,nbsp;iam dcfignarct,quo$fcruaret,quos perdcrcnt.Igitur manedrluculo,cume'loppnbsp;duadueniffet,omnia adeo negkdacópcrcrüt,vtnecanis quidemeosalbtrauç ‘nbsp;Itafummofilêtio ingrcfll,ntmincobuioin forum pénétrât.Aditus omnes,qi^*nbsp;ferebät,armatis obfidér,deindeproctiühcfpitiaaggrcdiuntur, accateriqu’ cnbsp;paruonegotiofuntopprclfi.Iacobi DuglaflüMortonij Ccroitisdiuerforiövnunbsp;cismoram prpbuit.Id cuvi expugnare non poffer,igntmlubijciuntjlkvno,anbsp;altero èminiftri$,qui ftrenue adiius tuebätur cafis,cö iam cmniafumo,^nbsp;opplerctur,fgre t x incedio kfe expédiés Valtci o Scoto affini fuo,quinbsp;ic dedidiuProrex quoque codé memento familjarib’ fegnittr.cuiu lueo“*’
-ocr page 541-Liber Vigefimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. 24^
ffarmis/cd propc folus defédcrc tcntafletjcaptus abdticcbatur.Etiaifi Alexander Clêcarnip.amp;HugoÆglétonif Comités adhibitis cuftodib’ad exitiuin fcruabâ«nbsp;^r.Claud? cnim Harailtoniüs fuos admonucrat,vt omnesfincdifcrimirie procc- capMnbsp;aducrfe partisfimul ac portasvrbis foretegreflï,cóficcrct.Omnibüs reb^'i’afiinbsp;prafpéfuccedctib’,cü vulgustniliium adprçdam difcurrcrctgt;Ioâncs Arefkirins at-fis prçftâ’jQui vijs obfclTis in forum aliquotiesfruftra prorupere tentauetat, tandénbsp;Sloböfuoruni maiufeulis fclopctis armatumfuas nouas pdes/quæ tu maxime pdi-ücabâcur;è quib®jn roture forüprofpcót’erat,occupareiubet. cnim vtvacup^nbsp;J nôduinabfülutæabinimicis negligcbâtur,amp; Regijs tutum prçfidiû,vndeiaculisnbsp;’ i'oftcspetcrentjprfbebâî.Rebellesvbiimpanbusarmisèlocofupcrioreiam occiinbsp;patofepetianimaduerte ûtjftatimfefeinfugam côieeerunt,adeotrépidé,vt cûadnbsp;®fâ:iorc,quçad portam ducit.viam eft vctum,alij alios proculcaréuSaluticisfuit^nbsp;H^od rari fcQUcbâtur:ijs,quiforo eos expulerant,ftngulis modo pernouarû ædiumnbsp;Portulâ^quæ fola,amp;femiclaufa in oppidum patebar,exeuntib’,ac c rcliquis domib’nbsp;p5ucis,qui intra ædes armati od omnes cafus parati ftabant, egreflis. Ita toia ferenbsp;’fîultitudo,quæ pridic illius diei tâ audax facinus lufeeperat, amp; turn adeo féliciternbsp;Ptopecôfecerat,afedecim horainib*tanta cunt trcpidatione,amp; tumulcu ex oppi-cijcicar,vt captiuorû omifla cura fuf quifquc fàluti confulcret. In hoc tumult«nbsp;Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vnus modo,qucm nominate fit opcræprcciü ex Regiis Georgius R uuenus fû^
’ î*^?fpciiuuenis,dum ferocius quam tcpuspofcebat,c6fcrtos hôftcsaggrcditur,fu-JÎPcrcmptus.AlexandcrautêStuartus Garlianus^cûcaptusabducerctur,incertum '’is.anabhoftibus iâuscccidit.Inhac tâta, amp;tam late fufa trepidatione cumquinbsp;intra fua limina ractucôtinebâtur.paftim in publicum prorûperent.QuiIaconbsp;.^niDugLflâum,amp; AlexandrùCunigamium cæpcrâr,cum euaderenon polfêt,fenbsp;J^^capnuisdediJerût.ProregcduccbatDauidSpcnfiusequiiûinterrebcnesprg«nbsp;^'^Us.cumfcircrinfidias vitpciusficri,tam follicite cumtucrifatagebat,vtipfequo-'If'^apercuftorib’ auidc Prorogé petentibus iduscodcillodieinterierit, magna!nbsp;'’’fiufqne faâionis moerore. Eratenim omnib* corporis,amp;aniroi virtutibus iuué-j/'^^isScoticatnulli inferior. Nec poft cius deteflö equitatus hoftium quicquairinbsp;' dignum gcftit.Epcrculforib’Proiegisduo.cu adfuoseuadcre nopofletj*nbsp;\'Pplicio,quodindcditumfæuijftér,affcâi:cætcriadcotrcpidefugcrunt,vt capti-cMuos retinuerat,pafiim ab cis dilabcrcntur.Poterant quidé omnes hoftes dclen\»nbsp;^’^'luitatus aftuilfet.qui tu fugiétes fcqucretur.Scd latrones Teuiotici in primo in-^'fiiioppidi cquos omnes diripucrat.Id cisfalurifuit.Ex vtraqj parte ferepar casnbsp;'^fiinuincras.’cRcgiis nemocaptiuuseftabdult;ft*.Ex alterafaâionemulti,quorSnbsp;Pæfiflücprædæintétiintradomûs,quasdiripicbâtdeprchéfi fucrunt. Prorex conbsp;‘^f'xvulncredecefiit. Exequiisvt in tempore tam turbulentoraptimfadiSjpro»«««#-^^^nbsp;l^*^in,quiadcrantad fucceftorem crcandumconuenerunt. Illi efuo numero fc- ’gt;^2.
*1“* iurciurando prius adaâi fe nobiliratis fuffragijs parituros, canditati comitiorum euentui petmittcrentur. Hi erant Gilefpicus Cam-Argathcliæ , lacobus Duglafhus Mortonij , loannes Arefkmus Marria:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L, (,~'
^f’ff'itcs. Omnium fuffragia in Arcfkinum inclinarunt. Is nihil prius quam
9“^ récxercitus àfupcriorc Prorege fu’erat in-j y in Cal, Olt;ftobris,fcdrcpctinareiûpcrtuibatioffFecit,vtisdiesprôrogaretur ƒ ornJb , , ^^useiufdéméfis.Earesmagnû attulit rcb’gcrendis impedimftum? qubd opptnbsp;*^fs,qi}idicsnQ^çjqj in operC crât^lpaiiu ad muniédû eftdatmamp;hicsprcTratuta/nbsp;'Ll., iiijw ’ noâcfquc
-ocr page 542-Rerum Sconcarum
noâcfquc Iongjorcs,amp;cœli,vtin locis fngidis,intcmperanna, difficiliorcoinf* atuuapportatio, amp; apparatus bcllici angultia cffccerunr,vt re infcóta dilcedcrctuf*nbsp;pcv-t proximisaliquotmenfibuscertatumcftexcurfionibus in ncuti-am fere partem reinnbsp;inclinantibus. Profpeóius cniin exarce liber in omnes partes cfficiebat,ncrebcljfSnbsp;vclad manus vcnircnt,vcl pr^cipitarent in infidias. Signo enim c fupcrioribusloci^nbsp;cditofacileadmonebantur,vtferecipcrcntin tempore. Scmel ramen cum omnf^nbsp;cquites,ac pedites exoppido feeieciflenr,vt paucos è R egij s intercipcrent,ac aciitt^nbsp;fifloulantibusfugam inÜarcntad vexillacobortiumcvallcpropinquaemergentiuiunbsp;ab arcis prçfidio confpeâa ftatim fignum receptui eft datum. Icaque rebelksantC'nbsp;quam adinfidiarum locum eflentperduâi,fetrcpidereciperecœperunt:eoqucfüS^nbsp;perturbatior fuit,quôdquanquaminftantispericuli erant admoniti, tarnen necvn-dc,nec quantum id cftet,fiifpicari poterant.Equites pauci,qui ante fugam (imulaafnbsp;rant,corum tergo adeo inftiterunt, vt peditesfolutis ordinib* qua quifque prosin’^nbsp;poteratjVrbem pcterent. Multivulncrati,amp;capti. In ijs ex præfcôbscohortium,^nbsp;ngniferis aliquot. Dum poft hæc res ad vrbem lentiusgeritur,in regionibus ad lep*nbsp;tentrionem verfis clades hac maxime occafione accepta eft, Duæ erant in illo tradunbsp;familiffummapotentiajamp;audoritatcGordoniorurajamp;Forbofiorum.Sedcumfiöf “nbsp;donij fumma inter fe concordiaviucrent,amp; vicinis aliquot gentibus Regio permH'**nbsp;multosannos præfuiftentjVCtcTCsopes,amp;auâoritatemauxerâitcontra Forbofijnbsp;ter fe dilcordes fuis le viribus alfiduc conficicbant.Sed neutra in alteram(vtqui co^'nbsp;nationibus,amp;afïinitatibusconiundicflcnt) quicquam muftis annisattentaucrant'nbsp;magifque occulta çmulatione,qua apertainuidia laborabat.Eratin familiaForbo»'nbsp;oru Arélurusjhomo amp; ingcnio,amp; manu promptus,amp; quia primis vfqucdifcordian*nbsp;temporibus Regem Icmper fecutus erat. Is turn aliquid agitandum ratus,quo amp;nbsp;lini)amp;gcnti$ nomen illuftrarct,amp; partis,quam fcqucoatur opcsaugcret,priraumnbsp;miliam fuam in concordiam redigere conatus cft. ld fi obtinuifter nullas in illisnbsp;gionibusopesmetuebat. Cum ad earn rem dies didusfuiftet, Adamus GordoniüJ ‘nbsp;Comiris Huntlæi frater omnibus rationibus ad irapcdiendum ratus propinquis»^nbsp;clientibus occulte admonitis cum magno eorum numero ad locum venir: amp; curßnbsp;Forbofiorum duo agraina in confpedu habcret,dnrcquam coniungi polTent, altcriinbsp;adortusArduruminprocinâucæcidit. Eolabcntercliquifufi,amp;fugati funt. Ab'nbsp;quotviriilluftrescffi.-plurescapti. Rcliquiproximisdiebusmetu ncgrauiusint^?nbsp;tiuosfaîuiretur,nihil aufi.Eum meturn auxitdomus Alcxandri Forbobj cumvxor“nbsp;pregnantc,liberis,amp; miniftris ci emata. Frater Aróturi Forbofij maior natu.quinbsp;princeps erat,capta,amp;fpoliataluadomo,ægretlapfus in aulam venit.Ibiquanquat^nbsp;res erat in fumma anguftia, tarnen ei,amp;nobi!ibuseiusfedam fecutisducenti p^^*'nbsp;tcsdatijlitcrisvicina nobilitateadtnonita,vtfeeis coniungcrct. Eacumad reliq'J’^’nbsp;Forbofiorum J aliquotqucfamilias propinquai fcfc coniunxiiret,a viribus le ftis pU'nbsp;tabatfirmam. Seddeerat,qucmfcquercturdiix,cumiuuenesferceirentfamilbn’^’’nbsp;principes,acvixquifquaminteraliosadmodum cminerct, Itain diuerfa conu^nbsp;diftradli loannes Kethus cum quingentes equitibus domum fuam non longenbsp;fera dilcclfit: Alexander Forbofius cum fuis clientibus,amp; peditum centurijs duabuînbsp;Abredoniam côtendit.vt Adamum Gordoniû inde expellerct, amp; fuos ex itincrt^’’^'nbsp;ficcret. Adamus ccrtiorfaâus inimicum cum non adeo muftisaducntarc fuosnbsp;oppido educitjcoaâis ctiam fequi oppidanis,vt fpeciem maioris muftitudinis4’r^'nbsp;betet. Ibi ftatim in agris oppido proximis acre prjliura comraittitur.PeditesReg')
-ocr page 543-Liber Vigefimus. foLi/j-p
pugwndi ftudiolongius Gordonianos fecuti deficiënte puluere fu’fnreo, nee fuo-lum acie fubfidijsfirmata trépida fuga fcrecipiunt,prcmentibus maxime fagittarijs* ^’onadeomulti c viftiscæfi^jubdin nodem pugnaerat protraëta. Captinonnulli.nbsp;i AlexanderForbofius,’cum fc diu pertinaciteraduerfus infiantes defendilÏet.nbsp;I iHicrcrum ad feptentriones fiiccefTus mirumquam animos rebel,'iuin ad maioranbsp;^ggrcdienda crexit, Igitur in diuerfa regni parte ad ledburgum opprimendunjnbsp;^'’iinum adijciunt« Oppidulum quidem more patrio irarauhitunr, fcdfortifiimo-füiïi ciuiiim, amp; quodfuperioribus annis rebelliurn conatibus feinper fortiffime rc-Huicoppidovicini erantThomas CarusFarnihcfiiuSj amp; V^altcrus Scotus^nbsp;h^jprætcrvetcrcs clicntelas fatis numcrofas fibiadiunxcrant tres vicinas regiones^nbsp;^idaliani, amp;Euiam, amp;EfkiamTemperlatrocinijsinfcftaSj actum perbejlorura*nbsp;^uiliuin licentiam inlonginqua etiam ioca libere grafiantes . Erant amp; in ipfiinbsp;‘füiotia cum harum regionum contagio, turn ob confuetudinem prædas âgcndînbsp;^iïofticbaliquotmagnf fàmiliæ furtis, amp; latrocinijjinfames, Nee hi'qijjdo,
t'
Quidam e proximis Anglis fpeprædæ illcâi fe coniunxerunr , Äcccrfitif’-öL,t^'ä f^æterea Edimburgo izo Iclopetarij ex omnibus cohortibus feledi, ledbur-l^^fequoque non igoarife peti trepidis nuncijs Proregi pcriculum fignificant: f ’•‘’’‘‘J?’ ƒ5 axv/T.Lunbsp;'CUisarniaturæ tantum auxiliürapetunt, necintercafibi défunt* iNam Valtcronbsp;'^aro Seffordio 2cccrfito,amp; militum fatis magno numero cvicinis agris colledojnbsp;pcPfotcinporeoppidum muniunt. Et Gulielmus.Ruuenuscentum vignitifclopeta-' f‘)5)8fccquitibuspartim fccumaddudiiSjpartimèMarcia vidna colleâts ad Dribur-*nbsp;j l^®adcfrenunciaturvtriquepartieodctg/eretemporc. Sedrebellesfatis copijsnbsp;I , ‘^confifi (erant enim ad triamilliahGmißum)^iter fiimmo mane ad oppidumnbsp;^'’tenderantjvtauxiliorum aduentumpræucnircnc. EtRuucnusid ipfum fufpicatusnbsp;^^'^utOï,magnoigradueosconlequitur ; amp; ppftrcmpsIcuibus cxci^ifionibuslaceTnbsp;yaltcrusquoquc Carus adiunclis ad fuos oppidanisje^faad hoflespergir,nbsp;*‘Ii confpicatijne ancipiti præÜQ dimiçarent 5 fe confef^^in loca rutiora re-j^P'unt. Latroncs, qui fpeprædæ accurrerancj-cum oppidum à vi tutum, amp;nbsp;Uhcernèrent, quaçui^ue proximum erat, domosnbsp;ï^ebelles nihil minus rati quapï hoftesaliquidtentaturoscumclientibus^nbsp;^pP^ditum cohorte fc Hauicum recipjunt » Hane fpcm augebat hicms folitonbsp;.P^^'or, niuis reccns cafus, quæ omnia late obtincbat. At Ruuenus occafio-vtendum de tertia vigiliaadco celeriter agmen Hauicura ducit, vtantc-
lt; holtes dc aduentu cius fièrent certiores, intra mille paffuseflet, nbsp;nbsp;Hauici
crar trepidatio, vt nullus confilio relinqucrcturlocus;propcrccquitcs;pe-cduéti flumen proximum fecuti in loca tuta fe recipcre tentarunt, fed ^cqucntiura præuentiéquités,vt in regione nota fe pcricu'o fugafub-: pedites prædçrcliôli filuam exiguam in rupe flumini propinqua occu-equitibus vndique inclufi , nee peditum aduentum expeótarCnbsp;ti vnum fe dedunt. Hi cum alia præuertenda effent, nee tam vehemen-circumduci polfentjfide accepta fc ad diem redituros,fine armis inco-^iu? pauci obfidum nomine pro cæteris retenti « Rcuerfos Kirca»nbsp;‘¦^æmentis promifla cludens ad dié ftatutun? adelfc veruit. Rcliquurn / 5 7nbsp;Icuibus præliis cxtradumcin quibus pauci cadebat, ‘nbsp;Regiorum plures. Rebelles enira in collibus vrbi propinquisnbsp;rei bene gerendæ occafionem captarcnr,vix inito pUrunque certamine in vrbénbsp;refugié.
lt;4 M
Rerum Scotîcarum
Ea arx nauigationem inter Lctham,amp; Stcriinum fuftulit. Prorcx xnolas omnes circa Edimburgumconftcgitjnobilium fdesnbsp;yicinas præfîdiis occupauit,omncfquead vrbem adi-
tus ocdufic . Multi vtrinque intercepts j/Uchibaldius Duglaflius c familiari*nbsp;bus Mortonii vnus td Tuf«
pitionem captus,qué prxterrcliquam
vitaïfœdi- 1 tatem
Utcratäpüdeumdcprchcnfjc, amp; poftquam captuâ fuerat, vitro citro^ue ad rebelles milTr, 2cnbsp;ccmiflæ coarguebant amp; re, amp; confi-Uo^ amp; pecunia;, amp;armorumnbsp;. tranfmilfionc cos
Errata fie corrigenda.
6, v?rfu 27.-quetTijlegequod. folio K«vcrfu 80. die,kgcdio*It’^* vcr.47.ingcnte,legein gcnte,folio, 27‘nbsp;i)''‘'Sncm folijad vcrbü(gcntcs)addc (nobis confuit :idquc magno cum laborCjnbsp;tarnen verißmilicolore)«fo.-^.vcr.i i.fimilititudojcgcfimiljtudojbid.nbsp;^^’•lgerunt,le,lcgcrunt.fo«37-tulir,TuliLdele priinum tulit.fol.8o.ver.85,8é.'nbsp;^'^^•tranfponunturquKdan)liccra’.fo.i85.ve.43.quod,lcgequid.fo.ï89«v.54nbsp;J'quot;ttctenturjc.renitcrcntur,fol.i9uve.6o,difcutcret,lc,dilcuterent.fo.t99.ve.
oceuhioravitiadiilimulartnt, dubiamolliusintcrpfetarenturjinani-p^ïïïï.vcn i4?cxprobauit,lc.cxprobrauit,fo. 2 i2.ver.4î*fûbitum,le.Iubi« Wo.z^i.vcr.ii.tenebantur,lc.tencbatur.fo.24a ver.40. Hfcvetba(Archic-læüpus quod cædis Rcgiæ, amp; Proregis fiipcrioris manifefto tencrctur,(ijfpen-'^Sterlini vitam finiuit) hoc loco dclcdafuntûntcrferéda autem funt verfu poftnbsp;'^quot;udicara'^in hanrénrnnm Irnniimim cœdis R CP ia? amp; Pmrepisfunerînrisma
»” !¦ ' quot;i''./. nbsp;nbsp;nbsp;,„'.'1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1quot;.
.i
x\v.(?5'.Gl.b:rrj¦¦
- 'I î-~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r,.;;,
•in;;'-'’. ;rîib: r? b^'fjb ,
«iuuI.7l.!*JKii'iuy ff.ïzV.i’i:. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- •J
•'?:i';iA)£lt;jî7v. j .• Ajjv i;-' ¦¦'/
• nYq)! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c//: rrr;, •