Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell

Huybert van Buchell (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn innbsp;volgorde waarop ze getoond worden:

• de rug van het boek

• • de kopsnede

• • de frontsnede

• • de staartsnede

• • het achterplat

This book is part of the Van Buchell Collection

Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order ofnbsp;appearance:

• the spine

• • the head edge

• • the fore edge

• the bottom edge

• • the back board

Historia Gentium

Folio n*. löp»

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'■ƒ.

»4--. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.......

POLYDORI VERGILII

Ab ipfo autore pofiremum iam recogniri,ad^ amuflim, 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;falua tarnen hiftoriæ ueritate,expoliti.

Simon grynaevs lectori.

An^ia. B i)lo«io femper gens inclytd NLorte, Ciudntd,quibus^dnimisnongentosmiîleperdnnosnbsp;CelJèrit,imperiumfinhdns dddmdntc reuinihfnbsp;Jntulerit quoties uicimsgentibia drmd.,nbsp;Seuprocul eiecitpopuldntemßnibus hoflem,nbsp;Seu domuit ßeuos immdnid colld tyrdnnos,

Maxima magnanimum polydorvs ßilauirorifrn ^Viecldrè Idtia primus canit omnia buccd.

Indices rerumßnguldrum 0- utiles amp; copiofôs,in Oper is cake ddieélos reperies.

Cum gratia priuilegio CæGreo»

¦ ,o '

^ELOGIVM DE ANGLICA

HISTORIA.

O

V C I s antèannisjPolydorusVergiliusVrbinasedidithiftoriamfuam . Anglicam,in qua primû arte confidenda,deinde ordine digerenda, dein^nbsp;de oratione ueftienda, quan^ amp; omniû ferme opinionem expeóationemc^nbsp;SCatq^adeofeipfiiin fuperauit^attamen cumillein fuisdererä inuentoribusnbsp;libris demonftraueritjiiullam olim artem quæ futura effet excellentior, intranbsp;fuumftetiffeinitium,quód nihil propè fitfîmul Sx^inuentu ôé perfectum, exnbsp;eo uoluit earn ipiàm hiftoriam reguftareipolire,locupletarejid quod biennionbsp;poffhoc elt,anno M. D. X XX v i.nauiter fecit,nihil diminuta audaueffcd iàbnbsp;ua ac incolumi ilia prilca integritate maieftatet^ uentatis hiftoriæ. Quarcnbsp;optime Ledor accipies hoc opus perfcctû^quo abhinc (èxcentoSjUt uetus ilienbsp;dinumerandi modus ufîtatus dodis ufurpetur,annos,no aliud in eo fcribenznbsp;di genere,haud forlîtan temerèdicesjatinius eleßantiusc^ compofîtum fuiPnbsp;fè.atque iftuc eft tibi tefi:atum,quô poffes merito gaudere feculum noftrumnbsp;tandê aliquando elocutionelatinapafsim pure em en data plenèflorere.Quaznbsp;propter in hac equidem parte uel ipla Anglia^ non minus felix cennbsp;lèndaeft,quôd talem rerum fuarum geftarum lcripto/nbsp;rem primum habuerit»

9

AD INVICTISSIMVM

N G L I AE, F R A N C I AE, H ï B E RN I AE'cLV Regem,fideidefenforenijH E N R l C V M octauum,nbsp;POLYDORI VergilijVrbinatisinAii^nbsp;glicam hiftoriam fuam procemiu»

AN. INDE ab initio rerumhumanarumyCun' Bis mortalibiiSy H E n R i C E jRex nfaximcynbsp;/ ^oriam uirtuttSyrerumq^geßarum memoridpernbsp;petuandi commune fludiumßuitihincßtwurbesnbsp;p conditceyillisq^ conditorum nomina impoßta : hincnbsp;hßatua:repertceyhincpyramidum mol^Sy multaq^

ßere flntperyqui nondubitarint patrice tuende caußiy etiam immaturam oppetere mortem, Ea tarnen omnia ciim temporisnbsp;curriculo partim corruerentypartim obliuione obflurarentury deinde homines cceperunt Zfy ipß opera z^ßeinora celebrare literiSyquæ uß]^ ebßmpinbsp;terna reddiderut omniayUtpoßeaproß quij^ beneßaBapariter imitanday |nbsp;atq^ maleßBa multb diligentißime declinandacurarit: quando hißoriaut

idcirco ad uitie injlitutione longe utilißima ceußtur^ (juod alios ob immorta-lem portam conßquendamjaduirtutem intpellatyalios uero inßmice metu y uitijs deterreat, Hcecßilicet una prope res eßjquce adßmntam laudem rc'nbsp;gni till ^n^ice defiderdda uidebaturt quod cum rebus omnibus beatißimünbsp;ßt,eius tarnen magnitudo in bene multarum gentium ignoratione er at* quodnbsp;nulla firmeextaret l}ißoria-,quacognoßere lieer etj^uce liritanmar^ qua:nbsp;nunct^^^ia eßßli natura^queegentis origOy qui Regum mores^quatponbsp;puligeneratim uitaj quibiis artibus à principio tantum comparatu atq^ aU'nbsp;élum imperiuniy ad earn adßiraßet magnitudinem.Quamuis Redas homo*nbsp;^^duigliiSy ab aduentu Caij lulij CaßriSy in inßlamy adßa temporaynbsp;qui floruit circiterannü ßlutishumancc D Cnbsp;nbsp;nbsp;res ge flos breuiadmodû

opußulo perßrinxerit:!!^ ante eumyGildas aliquid lucis attulerit Britati' norum antiquitati: ac de eapoßillosyquidamalia prodiderinty quæ etiamnbsp;nunctenebris circunßißa dilucerenequeunttatq^ad extremuniynonnullialijnbsp;negociumßßeperint de rebus in dies propèßngulosgeßisßribendi, li au--

tem conß^nint annales y in guibus tanta càm diß)oßtiomSy tum oratioms omnis ieiuni-tas ineratyUt merito uidemttur cibiis^ßcut aiuntßnefaletueruntamen tales eratit^guißi cum aîtarîtgentiUyCÜ guibus rerüaliguid,.^iglts ahguandofiierityhißorijs conßerretinbsp;turyTimnino materidnoui open's fibricandißtppeditare pojßiit, (^a re percepta^egOynbsp;gui me iampride adinueßigandas ueteru res dedera-, coepi tllos ipßs ^.^ighru ac altanbsp;rum^entiü annalesacMratiiiseuoluereßgereyhaurireye^exfcnberey guceadconfe--élion^m nouce hißartce pertinerent.lLt gui a baudguags ßcile duximu^ latinèßribere^nbsp;atgp undßcnbendi materiäcolligerey eadecaußmibtconßituiprimüundecung^ argU'nbsp;mentü ^yuis rude., nudumg^ßmendüyguodpoßea cum tempore minus excluderer, poßnbsp;ßmßienterornareylt;^orattone ueßire.lta nobis ab ouOyUti dicituryrurßus incipiendünbsp;ßityguihanciandem aliguando bißoridnegocio eguidemhaudparuo contexuimuSyguanbsp;ex eo,i,^nßicam appellare libuit^gubdtale hodie eßmaiorispartis inßilce nomeUyCTnbsp;eins imperiwn longé maximu. Cceterum btßoria ut non exiguo tempore abßluituryitanbsp;iam abßluta atlt;^ diuulgatayUon uno item momentoßdemygratiamyautoritatemfibi col'nbsp;ligityapud eum p]^lt;eßertim populumyCuius res geßce perdiu in occulto ßerint, ßlamßcnbsp;accidityUtpermulta interim de auis audiant nepoteSyCag^ d nepotibiisdiuulgataylicetß'nbsp;numßmniaßntyCredantur.Ex guoyßguisßribendoilla pratermißritybone DeiiSynbsp;guantum populi ßrmone uapulabittl^ertim cum poßea guis legeritÇlegerit auté unußnbsp;gui(g^yguempatrice decusac honor deledlabit)nbsp;nbsp;nbsp;rerum caußtsy temporum rationes

ßSlay didlag^ maiorumnouerity tum uelit nolitadduceturyiit nouam hißoriam probety laudetyin coelumßerat. Ita tempusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ratio uni altert ue rei aiitoritatemßcitdTale guid

noßrce^^^igltca biEorite ußi uenturum non ßn^ ambigimusimirabitur enimßrtaßß ^^^gliiSyßciet idem Scotus^atg^ FrancuSyciim non parum multa in ea uiderintyContrdnbsp;gudm uulgb dicerentur:lt;^ aliayguce eorum ßriptores non attigerinty aut aliterprodi'nbsp;dertnfßdcum illd regußarintydubioprociilintelligent anilesfabulas minime cum ueronbsp;conßntircyizfy amor^n patriceßos interdum autoresßoltaße iudiciOypriuaße intelli'nbsp;gentiayorbaßißnßbus: tdguodinnos cadere nonpotuttyguiproinde nullius auribusnbsp;inßruiuinitis:^;^ demum cognita ueritatCyiion poterunt non probare hi/loriamßndllnbsp;er fncere confedlanuBt idlud in primts tu potentißtme R.eXyUnd cum omnibus tuisnbsp;generatimißbiigliSyceguabiliterßpro tuagratiaygrauitatCye^ßptetiafacere nogranbsp;uabereÇnograuaberis aute confido)tum mihiprofedlb tot annorüyguos in hocßribendonbsp;opeivCüßmpßylaborisßu^üamplißimüaccepßeuidebor,Quapropterminus dubinbsp;tauiipßun opusprunüomniu tuceßbijeere cenßrceyciimprceßrtimtu reEü omninogenbsp;llarum reruniieguéutgerendarü fias ludiciüßcere ^gutppe gui ad imperiumnbsp;nbsp;nbsp;iudli

tiamnatuSymagnaprceditus es prudentiayliterisgipanter diuinisatg^ humanis appri me erudituSy cundlas bonas calles artes, ^cita tuafngulari uirtute non modo eorum.nbsp;Prindpü gui hodteßnt,gloriamyUeriimctidomnis antiguitatis memoridßcilcßuperas^nbsp;^tgut CT in ßa hisloria aliguiderityguo baudmediocriter dele^eriSy guandb ex eanbsp;cognofas hcebitinßituta tuorumy gutbus ußue ab origine çentiSy iuxtd priuatis atg^nbsp;publias rebusJitcontinenter conßiltum. l/ale. Eondiniy menß^^^Àùguflo^

M. D. XX XI IL

4.. nbsp;nbsp;Poly do ri Verg. Vrbinatis

{c)kmfpeélant,Glpccftrenns,Herefordenfis,VigoniienfisjSalopienfîsjStaf fordienfisjamp;Ceftrenfi's« Circaregionis umbilicü fequitur Darbienfis,indenbsp;• EboracenfisjLancaftrenfis, amp; Cumbria, ad læuam in occidentem uerfi4s,acnbsp;uefthumbria:at contra Dunelmenfis, atcp Northumbria,hæc ad aquilo 'nbsp;nemconuerlà,^agrum Scoticum pertineu Hicomitatus in feptendecininbsp;•diuifi' funt pontificales iurifdi(fiiones,quas græcè dicunt diccce{ès,quæ ab ijsnbsp;ita terminantur : Cantuarienfi's enim dicccefis una cum Rolïenfi fine Roccznbsp;ftrenfi,comple(flitur Cantium comitatum in primis.Londinenfis Eflcxiam,nbsp;Midelfexiam,partemq^ Hertefordienfis,Ciceftrenfis Suthièxiâ. Vintoniennbsp;fis Suthantonenfèm,Surram,Slt;Veélam infulam.Sarisberienfis Dorceftriâ, lonbsp;Berchefiam atcç Vuilceriam, Exonienfis Deuoniam Cornubiam.Bathonbsp;nienfi's amp; Vuellenfi's fimul coniun(fiæ,Somerretu. Vigornienfis Gloceftrcnnbsp;fem,V?gornienfem,8lt;2 partem Varuicenfis»Herefordenfis partem Salopicnnbsp;fis,ac Hcrefordenftm, Conuentrenfis amp; Eichefildenfis unàcopulatæ,Ce^nbsp;ftreniem,StafFordienfem,Dcrbienicm,at(^reliquam partem Varuicenfis,amp;nbsp;Salopicnfis,ac Eancaftrenfis partem,quæ pertinet ad Rcpillum fluuiu.Iyin/nbsp;colnieniem omnium maximam oóto terminant comitatus, qui interThamcnbsp;fim ÔC Humbrû interiacent, hoc eft,Eincolnicnfis, Northantonenfis, Ecceznbsp;ftrenfis,Rotelandia,Huntyngtona,Bedfordienfis,Buchyngamienfis,Oxoznbsp;nien(]s,ac pars reliqua Hertefordienfis.Elyenfem Cantabrigienfi's,ipialt;^ Ez xonbsp;lys infuIa.Nordouicenfem Suthfolchia,atque Northfolchia.Et hæc prouinnbsp;cia Cantuarienfis archiepiicopi,qui totius Angliæ eft primas, cum V uallia,nbsp;quæ quatuor habet dicecefes,ut infra diceturjtem Eboracenfis diœcefis Nonbsp;tyngamien{èm,Eboracen{èm,ôô partem Eancaftrenfis:Dunelmenfis ipfuinnbsp;Dunelmenfem,atc^Northumbriam:Carliolenfis uero Cumbriam, Vueftznbsp;htfmbriam«^ continet, Atep ifta altéra prouincia, Eboracenfis archiepifeopi,nbsp;qui SC Angliæ^rimas eft,ac etiam totius Scotiæ diutiflîmc fuit,quemadmoznbsp;dum alibi dicemus. Ateiufmodidiccceies aburbibus nominantur,inquiznbsp;bus fedes ipfæ pontificales funt locatæ,qu arum princeps eftEondinum,ubinbsp;idcircoàprincipio archiepiieopiièdes fuit:feddeeiustranslationead Canz 30nbsp;tuariamurbem Canti), loco perappofito alibi demonftrabit:nam Eondinûnbsp;in Midelfexia comitatu fitum eft, ad feptentrionalem ripam Thamefi's, Isnbsp;fluuius amccniflîmus oritur paruin fupra Vinchclcombiâuicum,paflîmcçnbsp;t ftuentis auclus primùm Oxonium, deinde mira lenitateEondinum ipftimnbsp;alluit,in Oceanunu^Gallicum erumpit, immani exceptus cius maris æftu,nbsp;quibis X X l î 11 horarumfpatio,fluit,atqucrcfluit,amplius L X palfuftnbsp;millibus, permagno mortalium commodo, quodres uenales per eum facilenbsp;ad Lirbcm uehunt. In co eft pons Eondini lapideus, opus certè mirabile: eteznbsp;nim X X ftant ex lapide quadrato pilæ, altæ pedes L X, latæ XXX, diznbsp;ftantqj inter fc,circitcrpedcs x X, fornicibusiuiuftæ.Supràutrincp domusnbsp;funt ita pofitæ,ut perpetuus ferme uicus,no pons elleuideatur.Hancauteurnbsp;Angliam primam Britannia? partem ab ortu èC auftro,Oceanus:ab occideuznbsp;te lole,VualliæCornubiæ fines:à ftptentrionc, Tueda flumcn,quod fluznbsp;mendiftriminat Anolos àScotis, terminât, Hîcad Tuedam,finitur omnisnbsp;eius longitudo,quæ a littore,quod contra meridiem eft,incipit,amp;^illucufqucnbsp;producituucircitcrmilIiapafTuum cccx X.IftapræalfjsfelixçitraHumnbsp;brum

brum flunien, nam ultra montofior cft : quanquam à longe prolpici'endbus

magna ex parte, nullis arboribus ueftitos, amcenîffîmascp ualles,in quibus homines præfertim nobiles domiciliahabent,qui more fuo peruetufto, nonnbsp;urbes, fed uallium amp; fluminum propinquitates petunt, uit^timcphabitant,nbsp;uitandi, opinor, uehementiores uentorum flatus caulà, quod infula fiiaptt*nbsp;natura uentolà fit. V nde fît, ut agreftes ex nobilitatis cômercio, cùm ilia rurinbsp;habitet,urbanos paffim imbibant mores, ac ciuitates minus fint célébrés.nbsp;Humbrus autem parum cis Eboracum ortus, in auflium flatim conuerfuSjnbsp;10 inde in orienté folem curfum tenet,in Oceanumcp fefe immittit,au(fius in prinbsp;lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(1. 'Txnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TT.1 11nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\\o rr^ 1 • rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;ad dextram fluit, illeuero adfiniftram. ItaTrentaôé Dunusamboinlulamnbsp;faciunt,quæ Auxolmeauocatur,acinde coniunéli dtra Kyngcflonum oppinbsp;dum,quod Hullum appellant, mercatorum conuentu célébré, influunt innbsp;ipfum Humbrum,quô ex Gallia,Germania,Dacia,æquècômo(îus ac tutusnbsp;eft acceflus.T erra uero frugifera,pecore maxime abundans.Quo fit,ut An/nbsp;gli quafi plures pecuarfi, quàm aratores fint, quod magis ferme pabulonbsp;aruo colendo ftudeant, fie ut tertiapropémodum’ terræpars tantum pecori,nbsp;xo aut ceruis, damis, capreolis, nam Sé rj quoep in ea parte funt, quæ ad feptenznbsp;trionê eft,cuniculis' ue nutriendis reliéla fit incul ta: quippe paffim funt eiuEnbsp;modi ferarû uiuaria,fèu roboraria,quôd lignis roboreis fint claufàrunde mulnbsp;ta uenatio,qua fe nobiles cti m primis exercent. Atque haec prima Britanniænbsp;pars,ut ne longû faciam,quandô de eius fitu inffa,ôé paffim toto opéré pluranbsp;appofitè dicemus.

Scoria aixera Britanniæpars(dcquahoclocofufius dicendumduxijqtib deinceps nihil effet, quod de eius fitumentio fieret^àGramoioolim montenbsp;incipiebat,adextremulimitemin feptentrionemproduéfa : lêd poftdeletosnbsp;ƒ PitftoSjadTuedam flumen,interdû adTinam ufcp,patebat,ita belli fojrtuna,nbsp;30 ut cuncfa alia,uariante.fgitur eius longituddaTucda,ad ultimu limitem,exinbsp;ftimatureffe CCCCLXXX millium paffuu.Sed quo Scotia longior Aivnbsp;glia,hocangulfior, quiain cuneum définit. Grampius enim mons informisnbsp;6^ afpcr,de quo uel Tacitus in Ivilij Agi icolæuita meminic,per mediam Scoznbsp;tiam,à. Germanico littore,idefl:,ab oftio Deæ fluminis, ad Hybernicû exetfr •nbsp;ritjufcp ad lacum,quem uocant L.omundum,qui earn oram,ac monté ipfumnbsp;interiacet.Secundum T uedam,qui parum ultra R.oxburgum,ex monticulonbsp;ortus,Germanico mifeetur Oceano,àmeridie, regio fequit, quam appellantnbsp;Merchiam,hoc eft, Angloru Scotorumepregni terminû. Hanc à Northumznbsp;bria ultima Angliæ regione,quæ ad Oceanum fpeétat Germanicum,T uedanbsp;40 feparatjCuius princeps oppidum eftBeruicû,quod memorianoftra Anglusnbsp;tenet. Hoc quondam Ordolucarum oppidum fuifïe dixerim. Ab occidentenbsp;uero Scotiæ limes aliquando Cumbria fuit,quâ ab Annandiaualle diferiminbsp;nat Solueus amnis.ïntcr has duas regiones,monsChcuiota interius eminet.nbsp;Finitima Mcrchiæ eft Picdandia,hoc cft,Pi(ftorû tcrra,nunc Laudonia nunnbsp;cupata,quæ ad oriente folem uergit, admoduinontofa,nulliscp ferme arborinbsp;bus ueftita.Oppidaiii eaceleberrimaDoumbar, Hadintona, Letha,Norh'

Polydori Verg. Vrbinatis

beruicum, amp; Ecliijf^urgum rcgia fedes, ibi Puellaru caftellum arx multó fir/ miflima.Hanc irrigat Forthea flume, quod dum in Gcrmanicû fert oceanu«nbsp;ingentia^icit æftuaria, mare Scoticû uulgó diéla: in quibus præter alias,nbsp;infulaeftdiuo Columbæfacra,nomine Aemonia.Idrurfus flumen diuiditànbsp;Laudonia, regi^nem proxima rerum omniû fertilem, Fifam uulgus nomi^nbsp;•iaat,in quapermultafuntoppida,Doufermilis,Cuprum:fedinudegregiumnbsp;Fanum Andreæ, gymnafio celebri,ac fede archiepifeopi totius Scotiæ pri^nbsp;matis,nobile. Contra ad Hybernica oram, in iêptentrionem uerfus, NidiPnbsp;dalia,à flumine quo alluitur ita appellata,ubi oppidain primis munitaDou^nbsp;gla{rum,ödDoufreium; Ad meridiem adhæret Gallouidia, pabulo pecoris tonbsp;quàm Cf itico melior: ibi Candidacaià, templumcp peruetuilum diuo Ninia^nbsp;no facrum,ac epifcopali fede ornatu.In eo tradlu propterV iélonam oppidü,nbsp;eftlacus miræ naturæ,qubd altera pars hyemegelu cogatur,alteranon item.nbsp;Inde Caricfla,clara quondam Caridconio oppido,unde fortafle nome habet.nbsp;Supra Cari(flam,Elgouia(ita Ptolemæus uocat)ad occidentê,Oceanû attinnbsp;git:in ealacus Lomundus admedû amplus,quippe qui plures in fe continetnbsp;infulas,ad radices Grampij montis fitus:à quo baud plus o(flo milliards, ab^nbsp;eft Doumbritonu caftcllû,ubi loci Bodotria flumen, quod Leuinus nunc dinbsp;citur,intrat in Glotâ amnem.’de quo poftea plura. At longo (patio citra Grâ 'nbsp;piû,Taus flume totius Scotiæ maximû ex lacucui idemellnome,orit,quod 20nbsp;per Atholiâ amp;:CaIydoniâ labens,multa alluit loca,amp; cum primis Pertbû opznbsp;pidû,quod alio translata, nunc Fanum loannis nominat:ac poldremo propcnbsp;Deidonû,olim Aledlum di(flu,in mare Germanicü erumpit,ad ofliumep eFnbsp;fîcitgfluaria longe maxima, de quibus Tacitus mentionê facit. Contra Taûnbsp;Angufia efl:,à quo irrigatur regio læta,ac à Fifa diriniitur. Huic ad aquilonênbsp;uicina Atholia,cùm aquis,tum ubertate terræ no infeliciflima. Ex altera par

piam fuppeditat,cuius ora extrema ufq?co ad Hyberniam porrigitur,ut uix milliapaffuû XVI abeadiflet:ubipromontoriû,quodTerra‘caputuocât.nbsp;Hanc olim maritimâ oram Silures latètenui(Ie,teftaf Plinius libro quarto, 30nbsp;cùm de Hybernialoquitur,ita(cribens: Super earn hæc fita abeftbreuiffimonbsp;tranfituàSilurumgente X X milliapalTuu. Inter hancamp;Elgouiam, ad oc^nbsp;cidentem, iacct Sterlyngius ager, ab oppido eo loci fito itanuncupatus. Hîcnbsp;• Calydonia fylua ex latere occidentis incipiebat, quæ latè longecjj introrfusnbsp;diffundebat.Gignit ca fyluaboues candidos, inftarlconu iubatos, qui adebnbsp;feri funt,utdomarino polTintTedquiacaro gratapalato humano e(f, feruntnbsp;omne penè eorum genus extinótum. Item ibi Calydonium caflrû,ad T aumnbsp;fitum,quod Doucheldinumdicitur.Ex monticuloeius(yluæoritur Glota,nbsp;qui in Hybernieu Oceann lato illabit alucotnam radicibus montis Grampijnbsp;quafi repulfus, acinauftru uerfus immaniexcipiturmaris æffu, fie, utftefie 4^^nbsp;Tacito)R.omanis ui(à fit ulfrà,aliaefleinfula.Ab eo amne Glotçuallis nomenbsp;inuenit,quâ ille perfluit,in qua eft ciuitas noininc Gla(gucnfis,academia no/nbsp;bilis.R-urfus ad orientem (olem iunpit Anoufic rcpio amp; ipfa maritima Merznbsp;nia,in qua Fordunu oppidum fitu ualdc cômunito,cclcbrc diui Palladh Sconbsp;torum apoftolircliquijs. Ex ^demlatere Marriaeft, infi'gnis urbe Aberdonbsp;nia,iMter di’os fita fluuieft, Donam, 80 Dcam,quæ uel gymnafio illuftratur.

Angli cæ kiftoriæ lib. ’ «

Deinde Morouia fequitur, qua duo fepiunt incly ta flumi^a, Nefla amp; Spea, Adhuius oftium,fituiTi eftElgis oppidum: circa ueró illius ripas, immenfænbsp;iuntfyluæ omnis ferarum generis plenæ» Item lacus quemSpinaifidicunr,nbsp;olorum copia refertus. Intus ueró mediterraneâ parte late continet Roffîa,nbsp;ad extremû angulum protenfa,quippe quæ utrunque attingit Oceanum,nbsp;quo oricntalior,hoc cultior eft, In ca finus eft maris,fîc internum nauiganti/. •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

bus peropportunus,utSalutis portus uulgo uocitct.oppidum,Thana.Teigt; ‘ minusautêinfulæperbreuiseft,namincuneumdennensuix XXX paffuûnbsp;millibus patet,qui tribus munitus promontorps quafi arcibus,magnos ab fe

’O Oceaniimpetus côtinenter arcet,Slt; duobus cinctus finibus,quos ipfaincltu dunt promontoria, aditus habet, in quos placidas recipit undas. Ho4ie earnnbsp;terra?anguftiam Cathanefiam uocant, adDeucalidonicû mare conuerfam.nbsp;Hæcparticulatim.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

At terra Scotia paffim portus habet tutos,vlt; aditus marinisaquis per/ uios,itcm lacus.paludes, fluuios, fontes longe plenilïimos pifeibus, neenonnbsp;montes,Ôlt;^ in fummo montiû æquatâ agri planiticm,pccoris pabulum uberznbsp;timfuppeditantem,fyluascpferisplurimû abundantes. Qjicrum ilia locorunbsp;cômoditatibus etiam fuftentata,minus unquam dcuinci potuit, cum ad fybnbsp;uas amp; paludes præfho ubique gen tiû fit profugium, amp; ad famé tolcrandam,nbsp;^0 ferina? carnis atq? pifeium paftus. Circum Scotiam, in Hybernico mari funtnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

amplius quadragintainfule,àPlinio Britannicdiétç,quas ali) M.euanias,alr| Hebrides appellant. Harum plures inlongitudinem, minimu patent millianbsp;pafTuum X X X. in latitudine ueró haudplus X 11. Infis Ionaeft,uetcruninbsp;Scotoruregum fepulchris clara.Incolçautemomncs Hyberniceloquuntur,nbsp;id quod déclarât cos ab Hybernis origine duccrc. Vitra Scotiam, in fepten^nbsp;trionêuerlus,Orchadcsinfulæfuntnumcro,autorc Ptolemæo, X X X.p«.rnbsp;tim in Deucalidonico, partim in Germanico fitæ Oceano : quaru caput uo/nbsp;cant Pamoniam,quódincalocatafit cpifcopalis fcdestquæ fubScoti regisnbsp;imperio funt.InfulanilinguautunturGothica,quodarguiteos à Germanisnbsp;3° oriundos.Statura funtprocera,femperfano ferme corpore paritcratq?mctc,nbsp;quô fit,ut multô longifTimâ degant ætatem,etfi pifeibus ut plurimû uitftitcât:nbsp;nam terra continuo propémodû frigorc obfita.multis in locis uix frumentunbsp;fcrt,arborem ueró pene nullam.Polt Orchades Thule clt,quânunc 11am dinbsp;cunt. Abcaunius dici nauigatione,ut ait Plinius,marcconcrctum,inqu© •nbsp;Islandia eft,ad quam ctiam nunc mercatores noftri pifees emendi pifeandiepnbsp;caula,in fingulos annos,æftate cômeant.ôd quia in Anfton ucrfiis ultima eft,nbsp;idcirco funt,qui earn Thulen effe arbitrentur. Et hæc diccre habui de Scotia?nbsp;fitumunc de natura amp; moribus gentis.

Scoti qui mcridionalem incolunt partem multó mcliorcm,bcncmorati 40 funt,6lt;uthumaniorcslinguautunturAnglica:ôôcùmraræhîc iyluæ,ignénbsp;Eiciuntex lapide nigro, quem ex terra effodiunt. Altercâaquilonarcacmon/nbsp;tofam tenet genus hominum longe duriffîmu acafperum, qui Sylueftres dixnbsp;cuntunhi fago amp; interiore tunica Hybernico more, tincîacroco amiciûtur,nbsp;nudisq?genu tenus tibhs,incedunt.Armafuntarcus amp; fagittæ,cum enfcadgt;'nbsp;moduin lato, 80pugione una tantum ex parti^acuto. Omnes Hybernicc lo'nbsp;quuntur:quoru uiCtus in niicibus,la(ftc,calèo, 60 cJrnc confiftit, quapi«opter •

•

Polyd on Verg. Vrbinàtis

magnum pecoris^umerü habcnt. Diffèrunt ab Anglis Scoti legibus. Si in/

• • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftitutiSjOuia ifti ciuile ius ufurpant,uti cæteræ ferme genres: illi uerb, quem/nbsp;admodum infra demonftrabitur, municipale tantum habent. Qiiædam alianbsp;indi{creta{unt:lingua,ficutdilt;flumeft,eadem:idem habitus corporu, eademnbsp;inbello ferocia^acnobilitati idem apueris uenandi ftudium. Domicilia ruri

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•angufta,ftrametis aut paluftri arundine teilajn quibus ipfi paritcr ac pecora

ftabulant.Oppida,extra Fanum Ioannis,nullis cindta mûris, fîc,ut illud ani/ morum magnitudini affignandum ccnfere poiTes,qiiod omne uitæ præfidiunbsp;in fola corporis uirtute ponant» Vaient item ingenio,id quod dodrina declanbsp;rat : nam ad quancuncp fe applicant artem, in ea facile proficiunt. At quibusnbsp;focordfti,pigritia,inertia cordi eft,!} apprime laboris fugientes,etiam in fum/nbsp;ma egeftate,nobilitate iaóritant, perinde quafi ingenuo homini honeftius fitnbsp;egêre,^uàm{èièinarte aliquaunde uidum quærat,cxerccre, Cæterû Scotinbsp;prj religionis cultores generatim habentur.

V uallia tertia pars iniulæ iuxtaumbilicuin Angliæ, ad læuam iacet, quæ inftar finus,quafi peninfiila intra Occanum,excurrit,a quo circunquacp ein/nbsp;gitur, prætercp ab ortu, ubi Sabrina flumine terminatur, quod Vuallosabnbsp;Anglis ieparat.Quamuis nonulli recentiores fint fcriptores,qui ponant He/nbsp;refordiam urbem terminu, uti fupra diximus, inter Vualliam Si Angliam,nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uelintep Vualliam initium capere apud oppidu, quod Chepftolliu uocant, lo

ubi loci amnis nomine V eius,Luggo fluuio au(flus,ac Herefordia prcterla/ bens in mare influit» Is in parte Vuallia? mediterranea, ex code monte, baudnbsp;fcio an ex eodem etiam fonte, atep Sabrina oritur,quem Corn» Tacitus,ficutnbsp;alibi oftendemus, Antonam appellat»Nam illuc ufque pertinet ingens man'snbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;brachium,quod ab occidente terram intrans,ad dextram Cornubiam, ad Ig/

uam V ualliam abhuLQuam quidem topographiam etfi recentiorem, Icqui

• • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non piget»Igitur V uallia à Chcpftollio oppido,ubi initium fiimit, reéla ferenbsp;Iinea,parum fupra SaIopiam,ufi:pCeflriam oppidum,in aquilone uerfixs ex/nbsp;tenditur»In hanc Britannos illos,qui poft amilfam patria cædibus fixperfue/nbsp;rant,ïc ad extremu recepifle memorie proditum cft,illic^ partim montium, 30nbsp;partim iylueftriûlocoru acpaludum,quibus earegio maxime conftat,perfunbsp;gio,tutas ftdes fibi locaire,quas etiam nunc tenent» Hanc terram deinde Annbsp;gli Vualliâ,ôi ipfos Britannos eius incolas homines Vuallos dixerunt:nam

• apud Germanos Vuallfman,fignificaturperegrinus,incola,hoipes, aduena homo,hoc eft,qui aliam à Germanis habeat linguam: V uall enim eorum lin/nbsp;gua uocatur extcrnus,qualis eft Italus,uel Gallus,qui lingua diffèrunt à Gernbsp;manis:Man uero,homo nuncupatur»Angli igitur Germaniçpopuli Britannbsp;nia potiti, Britannos qui patriç excidio fuperruerant,patrio more appcllarutnbsp;V uallosjqubd aliam ac ipfi haberent linguam:Só ipiam terram quam habitanbsp;bant, Vualliamrquod nomen deinde tam genti quam terræ remanfit»Ita Bri 40nbsp;tanni cum regno, nomen amiferunt»Ha’c eft ucra Vuallici nominis ratio 5^nbsp;origo,quam ante me,quod fciam,ncmo homo côperit»Qui uerb illud nomenbsp;àrege,fiueilloru reginaitaappellata, fumptu tradut,hauddubie hallucinannbsp;tur»Regio agrum habet oræ maritimæ SC aliorû locoru ubi planicies eft, fcr/nbsp;tihflîmû,qui cum pecori herUe turn hominibus frugu permagna fuppeditatnbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;copiR,at alibi magna ex parte fterile, ac minus fruduofum, propterea qubd

cultione

li, atque Anglilinguam fuam pronuntiant, eo quodillijcredoj magis prope guttur loquantur,contra ifti Latinos red'e imitantes,paru intra labiauocemnbsp;exprimant, quæ audientibus fiiauem reddit fonum,De V uallia tertia Britannbsp;niæ parte hæcpaucahabuidicere»

Sequitur quarta nbsp;ultima pars, qüam Cornubiam appelIanitHæcabeo

latere infulæ incipit,quod uergit ad Hifpaniam,atque occidentem folem. Sc in orientem uerfus patet millia pafluum x C ? parumque ultra Fanumnbsp;Gcrmani extenditur,quiquidem pagus eft ad dexteraminlittorc no inceleznbsp;*0 bris,ubilocieius maximalatitudo eft XX.milliumpafluum»Nam hæcparznbsp;ticulaterræad dexteram littore Oceani, ad læuam, illo brachio man's, quod,nbsp;utdiximus, terram intrat,ufcp Chepftollium, diftringitur, SC formam cornunbsp;accipiens primo angufta,deinde latior excurrit,parum ultra ipfum Germaninbsp;Fanum. Ab oriente finitima eft Anglia?, ab occafu auftro, 8C ieptentrionenbsp;Oceanum dreunfluum habet. Terra admodum fterilis, frueftum magis exnbsp;cultoruinduftria,quamexfuabomtate præbet:ièd fert ubertim plumbumnbsp;nigrum SC album,hoc eft,ftannum,in quo effbdiendo maxime confiftit uitanbsp;incolarum.In folahac infulæ parte, etiam ad hoc tempus perdbratnatio Briznbsp;tannorum,quæ à principio exGallrjs adueda iniulam occuparat,fi illis crediznbsp;50 mus,qui,ut infra oftendetur,memoriæ prodiderunt, ex Armoricis dtiitatiznbsp;busprimos Britanniæhabitatorcsefleoriundos.Huiusrei arguments eft,nbsp;quod qui Cornubiam incolunt,eandem habent linguam,atq5 utuntur etiamnbsp;nunc in Gallfjs illi,inter Britannos,quos Britones Britonantes uocitant. Faznbsp;cit etiam fidem antiquifsimus annalium codex, in quo inueni fcriptum, nopnbsp;Cornubia,ftd Comugallia,ut inde compofitum fit nomê, à cornu, cuius, utinbsp;demonftrauimus, hæc regio formam habet, 8C a Gallia, aqua primosacceznbsp;piflet incolas.’cuius quidem nominis ratio neutiqua diiplicet. Lingua autemnbsp;ipfa longe diuerfa eft ab Anglica,cum Vuallicaucro nonnihil affinitatis haznbsp;bet:quoniam multa funt rerum uocabula in utraque lingua communia.Illudnbsp;40 tarnen intereft,quod loquente V uallo,Cornubienfis homo magis multa uernbsp;ba, quam totam eius fermonis clocutionem percipit. Quo manifeftum fit,nbsp;hos tres populos perinde inter ft non intelligere,acScotos méridionales ànbsp;ftptentrionalibus lingua differre, fupra oftendimus:id porr6,quodadmiznbsp;ratione dignum cenftri poteft,ut in una atque eadem infula, tanta fit linguaznbsp;rum uarietas. Cornubia, fiue CornugalliaExonienfis eftdiocceftos, qua?oznbsp;limdignafuit,ut in quarta infulæ parte haberetur,lt;hm propter difsinplituz

on Verg.Vrbinàtis dinem linguæ, tum quod primes eius habitatores accepiflet, ut diclum eft*nbsp;Poftea Normani,qui regnu de iiitegro conftituerunt,Cornubiam in comitanbsp;tibus effe yoluere.Hæc particulatim de diuifione Britanniæ, prius proponcxnbsp;re placuitjUt eius corpus per membra iam pene cognitu quale eflet,fecilius denbsp;inde demon ftraremus:quod huiufmodi eft»

FormamtotitisBritanniætriquetram^hoceft^triangulareefle liquid© Ip qtietjquippe quæ tres habet angulos,triac^ latera»Quorum laterum duo, al^»nbsp;tcrum,id eft,quod ad ortum,alteru quod ad occafum ipeiftat, in lèptentrionênbsp;utrini^procurrentia longifsima funt.Tertiu latusquod ad meridie uergit,nbsp;longe illis breuius eft,quiainfula mulco magis longa eft, quam lata : ÔÔ utilla tonbsp;eius longitudinê,fichoclatitudiné,uti infra oftendetur, Iequitur,ubi loci iplanbsp;infulaIataincipit,amp;in aquilonem uerius angufta definit:cuius primus deznbsp;xter angulus contra oriente folem eft in Cantio,ad Doueru,0^ Sanduicu pornbsp;tumjundeefttranfmiflus XXX milliumpaffuu, inGalliam,ad Caletum,autnbsp;Bononiam,oppidalittoris Gallici,interfe milliaria uigintidiftantia, quo na-»nbsp;ues fere onuies acccdunt.Hîc ad Caletu oppidu,fiue ad Bononiam, uti uulginbsp;opinio fert,Icius eft portus,cui hodie idem ferme atep oppido nomen manet:nbsp;nam Calicius portus dicitur,ut nomen ex oppidoCaleto,cui adiacet,au(fturanbsp;uideatur» Vbi etiam baud uno uel altcro procul ab oppido,olim fuerat Geffonbsp;riacus pagus,tefte Plin.libr»iifj»cap.xvrj.adquem Claudius Cælàr,utiTran/ tonbsp;quillus ait,ex Mafsilia contendit, ut inde in Britanniam tranfmitteret : quodnbsp;fidem facit,ex eo pago perinde tranfitu in infulam id temporis fuilTe, ut nuncnbsp;quoep eft è Bononia oppido non utiep peruetufto»Sed ad rem» Ab hocanguznbsp;lo latus infulæ,quod cÔtra Galliam eft,excurrit ad tertiu angulum in feptenznbsp;trionem uer{us,qui in Scotia eft,amp;l ad Gcrmaniam Ipeólat, cui parti nulla eftnbsp;obiedfa terra,ubi loci infula uelut in cuneu tenuatur, in iftiufinodi angulum»nbsp;Littus autem huius lateris admodum importuofum,cuius longitudo eftcirznbsp;citermilliapafliium DCC»Rurftisab iftoprimo anguloCantiano,altcrumnbsp;ÔC contiguum latus quod ad meridiem uergit,contra occidente protenditur,nbsp;ufcpadalteru angulum,qui inlæua parte infulæ fitus,extremo Cornubiæ lit/ Pnbsp;tore terminat»Hoc latus eft quafi frons amp; facies totius iniulæ, quæ per huncnbsp;tradum, palsis ad utrunque angulum brachijs, latum pedus oftentat, naivnbsp;que hîc latifsima eft,quippe quod à Doucro,ufcp ad Fani Michaelis promonnbsp;tprium,quod in ultimo Cornubiæ littore imminetjeffe in longitudincm

• millia paftuum c c c arbitrantur:quo in latere frequentes ac celebem'mi funtportus,tutifsimæ^nauiumftationes» Poftrembab hoclæuoamp; alteronbsp;angulojtertiu latus incipit, quod ad Hilpaniam, occidentem^ Iblem uergit,nbsp;qua ex parte Hybernia eft,inter Britanniam Si Hilpania fîta,atqj per curuumnbsp;reflexumcp littus, propter V ualliam, quæ intcreft, extenditur ad ipfum terznbsp;tiumangulum,inaquilonemuerfus,fpatio DCCC milliumpaiTuumjubilo/ 4^*nbsp;ci finitur infula: ultra perpetuus eft Occanus. In eiulmodi latere portus tu/nbsp;tilsimi funtjSiinde tranßtus in Hyberniam,ad unius diei nauigationem : lednbsp;breuior ex Vuallia,ad Vatfordiam oppidum Hyberniæ maritimu, eft, parinbsp;Ipatio, at(^ ex Douero, Caletum, uel eo paulb plus : ledmultb breuilsimusnbsp;ex Scotia, uti fupraoftendimus. Ab hocangulo ultimo, Antonum ulque,nbsp;quod^eft oppidum marittmulh cum portu eodem nomine nuncupato, conznbsp;tra

tri meridiem, 8d idcirco Suthantonum uocant, nam SutH mendies Anglicè dicitufjinterCantianumCornubienfemanguloSjOnfliem infulælongitunbsp;dinemre(Stalincamenuntur,dicuntlt;^efle d C c C milliariorum, ficüt latigt;nbsp;tudo cx Meneua fiue Fano Dauid,ufc^ adpagum,quem Hyermuthum uo/nbsp;cant, qui eft in extrema parte iniulæ,quæ ad orienté folem fpectat.conficiturnbsp;fpatio millium paffuum c C«naminfula,utdemonftratîP eft, lata ac patensnbsp;eft in latere meridionali,quod pofuimus pro eius fronte,hoc eft,initio,SC dcznbsp;finit in anguftum, Ita circuitus omnis infulæ conftat non amplius odties dcznbsp;cies centenis millibus pafluum,atc^ fie minus ducentis milliarijs, quam Cscgt;nbsp;Î0 farfùpputarat»

Sunt circa Britanniam complures parusc infulæ,uti fupra diétuyi eft,8^in rjs dusc quam célébrés, tenui freto ab ea diftindtae, inter fc fere magnitudinenbsp;pares:una appellat Vcctis fiue Ve(fta,ccntra meridionale Britannwe littus,anbsp;quo minimum diftatcirciterquatuor,alibiucrofeptem,alibi x X i paffuumnbsp;milliu intcruallo.Formam eius fcriptores antiquiffimi ouo fimilem tradunt:nbsp;nam abortu,occafiimucrfus,oblongioreft,fpatio XXX milli«m paffuum:nbsp;latitudine uero ab auftro,in aquilonem uerfus,uix duodecim complet.Habinbsp;tatores habet Anglos,8dillos quidemfrcqucntes,ac Vintonienfis eftdicceeznbsp;fis.Hanc olim Vefpafianus miffus in Britanniam a Claudio Imperatore, prinbsp;1Ó mus in ditionemRomanamredegit.Altera eft Mona infula nominatiffima,nbsp;quam mutatione unius literæ,Manam uocant,quæ ab aquilone Scotiam, abnbsp;ortuæftiuo Angliam, ab occafu mare Hybemicum habet propinquû.Hæcnbsp;olim mari difiundtaangufto, quoties decrefeebat Oceanus,cuius magni fiûtnbsp;Omni tempore acftus,adcó prope terram erat, ut fine nauigfjs adiri poffennbsp;QuodaRomanis aliquando fadlum, Cornelius Tacitus autoreft, quilibrönbsp;fuarumhiftoriaru xiih. amp; in uitalulij Agricolæ,tradit, primo Paulinû ^ueznbsp;tonium,deindeipfum lulium Agricolam, Britanniælegatos, Monam infuznbsp;lam incolis ualidam,8ó receptaculum pcrfugarü,armis donwiiffe:fedeam agznbsp;gredi uolentes,dcpofitis omnibus farcinis,præmififfe ledtiffimos auxiliariû,nbsp;cjuibus n.otauada,8d patrius nandi ufus effet,8dillos reliquum exerc4tum ahnbsp;tiores inter undas adnantem fecutum tranfmififfe, acitarepente ftupefadtosnbsp;infulanos,qui claffem, qui naues, qui mare expedfabant, pacem ab Agricolanbsp;petrjffe. Sed,utidemait,haud tam paruo negocio Paulinus rem geffit, quinbsp;ubi fuperato freto ad infulam peruenit,fubitb apparuit pro littore,diuerfa.iiinbsp;fulanoru acies denfaarmis, uirislt;^, intercurfantibus fccminis,more furiaru,nbsp;uefte ferali,crinibus deiedf is,quæ faces præferebant,ac Druides eorum facetnbsp;dotes interim circùm preces diras fublatis ad ccclum manibus fundebant.

Hæcnouitas afpedlus itaRomanos milites perculit,ut quafi hacrentib.mem bris,immobile corpus uulneribus præberent : uerum ad ultimum, cohortaznbsp;40 tionibusPauliniducis,8dfeipfî ftimulantesnemuliebreac fanaticumagménbsp;pauefcerentjintulerunt figna, commiffoc^prælio,obuios ftrauerunt.Ita dcznbsp;uidbs infulanis, Paulinus præfidiumimpofuit, ciüsque iuffu excifî funtlucinbsp;fæuis fupeftitionibus facri,in quibus infulani cruore captiuo adolere aras, 86nbsp;hominum fibris confulcrc deos fâs habebant, lam fatis comodè diuertimus»nbsp;Hancinfulam ab initio Scoti tenuerunt,adquos eft breuior traieeftus milliunbsp;paffuum XX VI, memoria noftra: Anglip!lritctaçHybernihabitapt,quiz

11

• •

bus utrac^ lingua cômunis.SedDerbicnfis comes homo Anglus habet fti» Sodorenß epilcopafi lede nobikm.Cæterû uide, quid pofli t uetuftas : infiila-nuncab omni terra abeftamplius XXV millibus, quæ quondam uix millenbsp;paiTus,procul erat:ex quo funt,qui audeant afFirmare,Monam eflè earn,nbsp;quam Anglifèam appellant,quæ V ualliæ adiacet, eftcç Bangorienfis diccceznbsp;cuius loci natflra tab's eft etiamnu,qualcm ex Tacito docuimus habuiflenbsp;iîludlittus,quodinter MonamSu continentemintererat.Attamen tale quidnbsp;per anguftiamloci,quiincircuituuix eftmilliapaftuum x L« per fterilitatênbsp;terræ,perinopiamarborum frugumlt;^ omnium, non tamhominibus licetnbsp;fomniare,quàmpecoribus,àquibusiniula penèdeièrtaamp;inculta continen/ tónbsp;terdepaiîjitun

Sed ad Britannia reuertamur,quam Angliam appellamus, ut qualis præ^ fèrtim neftra tempeftate fit, tandem explicemus. Coelum craflum,in quo faxnbsp;eile nubes,imbres,uenticpcoguntur,atcßeo minus frigoris æftusc^, propternbsp;ipfius cœli craflîtudinê. Noeftes claræ, amp; in extrema aquilonari parte infiilænbsp;itabreues,ut finis atc^ initium lueis exiguo diftrimine internoicat.Dies æftanbsp;telongiores:cuius rei ratio eft,qubdiniula propeiub ipio ieptentrionali uerxnbsp;tice iaceat,circa quam fol æftate longe lub terris ad orientem per plagas aquinbsp;lonares rediens, diutius immoratur,ficuthyeme longe abeft, cùm propiusnbsp;meridiem excurrit ad ortum.Ego obièruaui Londini,quæ urbs in meridiox lànbsp;naliiniulæparte pofitaeft,no(ftemcirciter folftitium æftiuumuix quinquenbsp;eiTe horarum» Regio ipfa quocunq^ anni tempore,temperatiflîma, atc^ cœlinbsp;jiullagrauitas,adeô ut rari fint morbi,amp;inde minor medicinæ uftis quàm a.gt;nbsp;Iibi:quapropter plures paflîm homines centum ôô decern uiuunt annos,noilnbsp;nulli etiam centum uiginti.T erræmotus hîc fere nunquam,fulmina admonbsp;duip rara.Soium uerb fœcundum frugiferumcp,utpote quod abicp frumenxnbsp;tis Slt;leguminibus,cuiuicp generis materiam producit, prætcrabictem,amp;utnbsp;ait CæUr,fagun»:nunc tarnen eft paflîm fagus quoq;:item alias arbores,præxnbsp;teroleam, ôdcæteras id genus calidioribus terris oriri folitas. Vites inhortisnbsp;magis i»mbræ,quam frudlus cauià,paflîm creftunt, atc^ uuam ferunt,quæ ta 30nbsp;mennifiiequatur calidaæftas,rarô maturefeit. Scriturfuo tempore triticû,nbsp;filigo,ordeum, auena: frumenta alia non habent : atq? leguminû ibla faba,ôinbsp;pifum. Fruges cito proueniunt,ied tarde matureicunt. cauiàutriuicpreieft,nbsp;m^iltus humor terrarû cœlic^ fimuLFrumêta amp; legumina matura cum ijjicisnbsp;ac filiquis,deferunturin horrea,atcpuic^eô feruantur,dum ad ufiim trituraxnbsp;replaceat. Vinum,uti oftendimus,tcllus nongignitrpro uino,ccruifia,quamnbsp;ex ordeo conficiunt,in ufu eftrpotus certè afliietis cùm utilis, turn incundus.nbsp;Sunt uina ex Gallrjs,Hifpania,Sô Creta infula apportata.Ncmora pomifera,nbsp;Gtiamgiandium amŒniflîma.Fluminaquoqîpulchcrima,qüæagrum ubcrxnbsp;tini irrigant.Mirum di(ftu,icd ueriiTimû eft, Thamefim,Humbrum,amp; nonx 4^nbsp;nulla alia flumina non facile augeri imbribusrquod ideo fit, quia terra fuaptenbsp;naturaiàbuloiâmultùbibit aquæ.Collcs paflîm multi,nullis arboribus connbsp;fiti,nullisqjaquarufontibusiiTigui,quiherbam tenuiflîmâ,atcpbreuiflîmânbsp;producunt, quæ tarnen abunde ouibus pabulum fiippeditat: per eos ouiumnbsp;greges candidiflîmi uagant,quæ fiue cœli, ftu bonitatc terra?, mollia, èC lonxnbsp;gè omniû aliarfi tcnuiflîmifenfht uellera: ied terræ fterilitati id cum primis,nbsp;tefte

Angjicæ hiftonæ lib.I. n

tefte V crgilio,aflîgnandum eft^qui libro Georgjij ,de ea re fie docetî Si tibi lanicium curæ,primùm afpera fy lua,

Uappæcp ti'ibulicp abfînt,fugc pabulalæta,

Atqui cùm nunc Anglicanalana,ut diximuSjinultô fit pretiofiffîma, uctcrcs tarnen feriptores de ea nihil meminerunt: nam Vergilius Milefiamutopti/nbsp;niamcelcbratdn iiij.Georg.

At mater fonitum thalamo fub fluminis alti SenfitjCam circum Milefîa uelleranymphænbsp;Carpebant.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eft enim Miletus ciuitas Afiæ. Et deinde Columella,qui

’ 10 Claudio principejcirciter annum falutis LUI floruit, libro de re rufticavih de ouibus pretiofîs italoquitur : Generis eximij Milefîas, Calabr^, Appu^nbsp;las(p noftri exiftimabant,earumcp optimas Tarentinas.NuncGallicæpre/nbsp;tiofiores habentur,earumlt;^ præcipuè Altinates» Item quæ circa Parmam, Slt;Snbsp;Mutinam, macris Itabulantur campis.Hæc ille. Etpoftremo Plinius libronbsp;odlauo de pecorum ÔC lanarum natura,cadem fcr'e tradit.Hinc igitur cogno/nbsp;Ici licet,nullam olim apud ueteres Britannos, Anglos'ue, latfligeri pccorisnbsp;curamfuiire,fedillos poftætatemPlinrj,ucl omnino tardiffime earn fufeepifinbsp;fe,ac lanam per Francos mercatores ut uiciniorcs,ad alias pentes delatarn*nbsp;Quo fadlum eft,ut Itali etiamnunc AnglicalanamuocentFrancifeam, per/nbsp;xo inde quafi earn Francia ferat. Ac fic homines paulatim effcóti funt magis in/nbsp;duftrfl .Idem poftealanarti ftudium Scotis efle cccpit,quamuis uellus rudiusnbsp;fit. Ad prima rcdeo.lllud nempe admiratione dignum,oues enim iftæ prætetnbsp;rorem cocleftem,nullum bibunt potum, adeo ut etiam a paftoribus de indu/nbsp;ftria,à fontibus arceantur : quando experientia cognitu, dare biberc, illis cfTenbsp;exitiale. Hoc uellus uerc aureu eft, in quo potiflimu infulanoru diuitiæ con/nbsp;fiftunt: nam magna auri atq^ argenti copiaanegotiatoribus eiufmodi in,pri/nbsp;mis coê'mendæ mercis gratia, in infulam quotannis undiep apportatur, ibiepnbsp;perpetub manet, quia alio terraru referri omnibus lege uetifum eft : unde fit,nbsp;ut opes maiores nufqua gentium fint.Sane abfep immani pecunia, quæ ultronbsp;30 citroeppermanusementium,uendentiumcp,ubicpfunditur,atcpuafts facris,nbsp;quæ præ magnitudine pretrj,xftimari non poflunt,nullus ferme adeo tenuisnbsp;homo cft,quin ad ufum quotidianæ menfæ, habeat falinum, fey phos, uel co'nbsp;chliaria argentea,5lt; quifeppro fortunis, c5plura,ac uaria uafa. Abundat An/nbsp;gliaomni pecudumgenere,præter afinos,mulos,camelos, elephantos^ atnbsp;nullum gignit uenenatum animal, aut rapax, præter uulpem, Só olimlupos,nbsp;ficuti alibi memorabimus : quare uagum pecus, £lt; nullo fere cuftode tutumnbsp;eft:uidere enim licet armentabourn equoru ac ouium greges interdiu no/nbsp;(ftuque paffim errare, per montes Slt;ualles,per agros compafeuos ad pafeen/nbsp;dum cômuniter relilt;ftos,aut per fundos,quos poft colleótos frult;ftus,confue/nbsp;40 tudine quada pcruetufta,uicinus quifq?comuneshabet,adalendumpecus:nbsp;Idcirco equis tefticuli amputantur, ut cantherfi faefti fub dio maiori compenlt;nbsp;dio pafcantur.Equorubona pars non fuccuirat,fed graditur: neep tarnen fuc/nbsp;cuirarfi gradari] ucualentilfimi funt,utanimalia mitia,minuscpferocia.Eadenbsp;eftnaturabobus,quapropterplurcs fimulad unumaratruatep currumcon/nbsp;iugantur: nam fi militer bobus ac equis araturterra,plauftracptrahunt, quo/nbsp;rum ad onera ferenda, maximus eft ufus. At boiScueruex animali^funt,innbsp;b X

Maximæ funtgallinæCantianæ.Anferes iuniores anteqult;â primam mutent plumam,loco lautarum epularum habentur:cum creuerint,non item.Syluegt;'nbsp;ftrium delicatiflîmæ perdices, pbafianæ, coturnices, merulæ, turdi, alaudæ.nbsp;Hæcauiculahybcrno tempore,quod minime fæuumeft,mirificè fit pinguis, lonbsp;tumcß ii^rumerabilis capiturnumerus,acmaxime omnium menfas exornat*nbsp;Sunt cygni, qui inlacubus amp; fluuijs non tarn minimauoluptate omni teporenbsp;natantes»lpe(ftantur,quam maxima animi moleftia,multo mane in dies fingunbsp;los,audiunturcorui cumcornicibus crocitantes. Nufquam gentium maiornbsp;cornicum multitudo,genus equidem auium maleficum: hæcenim tetra auisnbsp;co conftruagt;,quód edit lumbricos,alioslt;^ uermiculos, quibus terra hoc ma/nbsp;gis abundat,quó eft humidior: ueruntamê ex altera partc,multó plus nocet,nbsp;quippe non modo maturas fruges deuorat, fed cum naftuntur, roftro euellitnbsp;{emcn,fic,ut agricolæ necefle habeant per idem tempus,locare pueros per ar/-ua, cumarcubus,quandó uocehumananon deterrentur, quieas abigant: 80 2Ónbsp;quiaardea foletin earum nidis pofteanidulari,idcirco eiufmodiinfelices auesnbsp;circa uillas nobilium,quiardearumaucupatudelclt;ftantur,inlummis arbori/nbsp;bus, quibus uilla?ipfæ uentorû flatus uehementiores uitandi caula, circumxnbsp;ftptæfuntj impunenidos faciunt:atqjita genus durât, curn magno agricola/nbsp;rum damno. Quare memoria noftra, in principum concilio fancitum eft, utnbsp;eiufmodi cornices modis omnibus exterminarentur,conftituto etiam pretionbsp;illis,qui eas necarint.Piftium item omnis generis copia redundat : ueru mubnbsp;torum nomina non cadem, atque latina funt. Capo uocatur gornardus, aicbnbsp;lus uuytyngus, mugiles fine cephali muletti, rhombus turbottus, pagri ftunbsp;phagri feremmæ,fcombri macharelli, ob quandam illis innatam ficcitatem 3°nbsp;omnino ignobiles:alolæ fine clupeæ,fchaddæ,nullius neque guftatus,ncqucnbsp;pretfi : filurus,fturio :lucius quern appellant Itali,pike. Is pifeis quemadmo^nbsp;dum olim uilior, ficnunc apud Anglos multo eft pretiofior, qui ex paluftrinbsp;aq^ain uiuaria translatus,ac nidorc illo olido purgato,anguillis minutiscppinbsp;cum uendi debet,fi' opus fit,ei uentercultroaperitur,ut illud pinguequodhanbsp;bet oftendatur: at fi minus uendatur, co tarnen uulnerc affeeftus (mira res di/nbsp;(ftu)haud moriturrquippe plaga filo infuitur,ac ftatim póft in uiuario tinea/nbsp;rum glutinolo conta(ftu ianatur. Sed oftrea non alibi delicatiora, nec plura.nbsp;Fert item aurum,argentum,plumbum album,id eft,ftannum,plumbum ni/ 4®nbsp;grum,cuprum.Nalcituretiam in maritimis regionibus feiTum, fed cius cxi/nbsp;guaeftcopia. Infunt èCmargâritæ,8ôgagateslapis.Hæcdcbonitatecocli,acnbsp;terræ,fummatim.Nuncde habitu hominum diccre licet.

Sunt Angli procera ftatura, uenufta Candida facie, cælfjs ut plurimum oculis,amp; ut fono linguæ I ral ï s perfimilcs, ita corporum habitu ac moribus abnbsp;illis pene nihil difcrepant:hclle ifiorati,cüfilia cunftando capiunt,ut qui fciïrt

Anglicæ hiftoriæ lib.L . v

O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;••

nil effe taminimicuni confilî}s,quàmcekritatem:mite^8ôfi.iapte natura ad omne humanitatis officium propenfi,ôô cum primis nobilitas, uel erga percznbsp;grinoSjfed plebs præfertim urbica non item. Ainicos domum fuinuitant,nbsp;hofpitio(^ bcnignc,amp;in prandijs ac cccnis hilare, nitidè,lepidè, atque ampliznbsp;ter accipiunt: idcp officium humanitatem uocant : etfi, ut'l^acitus ait, pars eflnbsp;fertiitLitis non modica,alieno tantum cum tædio,indulgere palato. Cæterufnnbsp;bello intrepidi, optimi{àgittarf),acinmilitia moræhaudmultum patientes,nbsp;SCidcirco ubi ad arma uentum eft,ftatim de omnibus fortunis alterius partisnbsp;dimicatunquia omnia uiólorê lèquuntur.Sed neep arces ædificant,quin olimnbsp;10 côditas uetuftateep ruentes minus làrciendas curant. At extra patriam,fi cumnbsp;holle res fît, militarem difeiplinam per omnia feruant. Rcliqui, quèad ftudianbsp;literaruincumbunt, facileproficiunt, quorum hodic ingens floret numerus,nbsp;V effimento non multum abfîmili Gallico utuntur.Fccminæ niuco*candore,nbsp;infîgnicp forma, quam longe decentiffimo ueftituhoneflant. Vrbes habent,nbsp;atqj oppida cgregia,frequentcscp pagos,amp; uillas paflîm magnificas .Sed quianbsp;in animo effialibi tam de locorum fîtu, quàm de hominu moribus, locis per^nbsp;appofîtis memorare,ideo in præfentia hoc fuperfedere labore libuit.Igitur denbsp;reiigione gentis aliquid duntaxat fubrjciamus.Britannia flatim ab initio ortinbsp;euangelij, telle Gilda, Chriftianam pictatem complexaefl:,quam mordicusnbsp;20 femper retinuit, etiam inter fæuas Romanorum Impcratorum perfecutio-*nbsp;nes,ld quidem temporis Britanni,tametfî non publice, ChriHum colebant,nbsp;quodRomanorum Anolorumcparmis uilt;fli,dijs facrificare cogerentur:prixnbsp;uatim tarnen multi ab officio nondifccdebant.ita, ut ChriIliana relißio, fîcutnbsp;alius infràdocebit locus, in infula lèmpcr extitcrit, donee poftremo, autorenbsp;diuo Gregorio, ab interitu uindicata eft, quæadeo deinceps creuit, ut nullanbsp;fit hodic(crcdo)natio, quæ omnia, quæ ad diuinum cultum perrineant, fiinxnbsp;cliusjdiligentiuscpoblcruet. Itaeffeatteftantur tot templa ornatiffima,quænbsp;uicatimhabent.’tot ad iplàtempla frequentes hominu conu«^tus,qui faciunxnbsp;dis facris continenterinterfunt:totdenicp diuorum pretiolamaufolea,id eft,nbsp;30 fepulchra.Quocirca Angli ob id in primis collaudâdi funt,quód mufló chrixnbsp;ftianiffimi,religiofîffîmic^ fint. Hæc in prima opcris mei parte propofîta uoxnbsp;lui,priufquambella Icriberem, quo legentes ftatim à principio ftirent, cuiusnbsp;ac quanti populi res geftas,cuius' ue patriæ mores in reliqua parte effent deinnbsp;deacccpturi,SedDeusfaciat,utincccptumopusre(ftèabfoluamus, • •nbsp;Britanniam qui mortales ab initio coluerint,indigcnæ,an aduenæ,parumnbsp;compertû: quo faótum eft, ut iam inde uftp ab antiquis temporibus, de earenbsp;autores inter fe minime conlenlerint:luper qua,ut ne aliquid affirmando, te -mere fidem meam obftringam,uel aliquidrefellcndo,inuidiam mihi parem,nbsp;hîccommodùmillorum lèntentias ordinerepetam,ob oculoslt;^lcgcntiûpoxnbsp;40 nam,quó aliorum iudicio,ficuti in eiufmodiqua?incerta lunt,fieri dccct,omxnbsp;nia fubijciantunquiahiftoriarerum geftarum narratio eft, non item diuinaxnbsp;tio,Caius itacpIuliusCæfar antiquiffimus rerum fcriptorjibro fuoru Com/nbsp;mentariorum quinto, debello Gallico,tradit Britanniæ partem intcriorêabnbsp;ijs incoli,quos natos in infula memoriæ proditum effet : maritimam partenbsp;ab r)s,qui præda? ac belli inferendi caufa,ex Be]gio,in infula tranfiffent,ac eosnbsp;ubi illuc peruenerunt, bello illato, ibi permaiTlifle,atcp agros colere ccypiffe,nbsp;b 3

••

H UÎC opinioni Cornet TacitusJn uita lulrj Agricolæ,qui Domitiano prinz cipe,Britanniam otftmuit,pene aflentitur:qui inlulam à principio à uidm'taznbsp;«bushc^ioitam fen«ens,amp;id perargumenta afFinnare cupiens,itai'nquit:nbsp;Maoni artus Germanicam orioinem afleuerant, Silurum colora« uulcus,8inbsp;torn plerunque crines, 06 pofita contra Hilpaniamjberosueteres traieciflèjnbsp;^scp fedes occupftfle fidem faciunt.Proximi Gallis 8Ó fimilcs fiintjamp;c^Bedasnbsp;iiero homoAnglus,quo nihil caftius,nihiljnelius,nihil uerius,qui circiter annbsp;num falun’s humanæ DCC floruit, longe aliter de origine gentis fentiens,nbsp;feribitlibro Eccleflafticæ hiftoriæ primo, Britannos continentis qui funt inznbsp;ter Gallos Hilpanos,accolæ Oceani,cx traeflu Armoricarum ciuitatum ad i©nbsp;ue(flos,i^fulamprimùmoccupaflè,illic^nomendediflè:quippequæantea,utnbsp;infra dicemus, non Britannia, fed Albion appellataeft. Cui opinioni, id eft,nbsp;de nomûie infulæ indito,Pomponius quoque Lætus recentium autorû graznbsp;uifTimus fauet,ficuti etiam confrntit cum C a'fire, de indigenis,qui nati in inznbsp;iula earn primi tenuerint. Sedante Bedam, Gildas homo Britannus, de quonbsp;fuprà mcmmimus,cui nihil remotius efl:,quàm mentiri,nihil propius, quàmnbsp;ueritate inniti,aliquid lucis huic origini afrertzfiquidê in delcriptione Britanznbsp;niæ,ait:Hæc ereôta ceruice, mente, ex quo inhabitata eft, nunc Deo, interznbsp;dum ciuibus,nonnunquâ etiam tranfmarinis regibus ingrata confurgit amp;c.nbsp;Hic Gildas innuit primos infulæ habitatores cogninonemhabuilfe Dei,qua lonbsp;les fuerunt qui poft di!uuium,idefl:,inundationemillam aquarum, quæincinbsp;dit tempore Noë, terrain mulntudine opplerant, atque ita earn ab initio nonnbsp;çaruiife.incolis,uti infra fufius diceturjtem demonftrat cities quandocßremnbsp;adminiftraire,amp; aliquando Romanos, quos non uno in loco uocat tranfmaznbsp;rinos reges:amp;l Britannia ingratam appcllat,quód {à?pius fidem fi'militerDeonbsp;pao'i,ac fuis principibus debitam,fefelliffet. Is uir fincciftimiis epiftolam in^nbsp;ftarlibelli fcripfit, in qua primùm infulæ fitum pofuit, deinde hiftoriamfuinbsp;temporis breuiier tetigit,poftrcmó fuorum Britannorum actemporumalanbsp;deplorauit, adducris in medium mul tis iàcræ icripturætcft-imonrjs, quibusnbsp;eos »male faciendo deterrcret,2lt; ad bonam frugem,ut aiunt,reduceret. Et 30nbsp;quia paulo obfturius fcripfitjdcirco eins libellus rarior eft.Ego duos tantumnbsp;codices inucni,undcomnino pauca,cætcrum fyncera, haufi. Extatitem alternbsp;Iibcllus(ut tempeftiueleftorem nefariæ fraudis admoncamus)quifalfiflimenbsp;inftribitur Gildæ commentarium, baud dubie à quopiam peifimo circulatonbsp;re compofitum,adcorroborandum cuiuidam noui hominis commentum.nbsp;Sane is nebulo longe poft homines natos impudentiflîmus, fummatim illudnbsp;cxciufmodi noui autoris farina dealbauit, crebro facia Bruti men«one,idnbsp;quod Gildas nunquam iomniauit : ut callidius legentes falleret, quædâ exnbsp;fuo addidit,quó uel duos fuilfe Gildas,uel hunclibellum Gildæprioris opu-'nbsp;iculi epitomen crederes.Quorum tarnen utrunque tantum abeft,utado(ftis 40nbsp;recipiatur,ut etiam unufquifcp mediocriter cruditus,id doli facile deprendat,nbsp;ac pro fallacia habeat.Sed ut nemo homo in iftiufinodi errore in pofteru ternnbsp;pus uerlaretur,nos nriper ipfius Gildæ opus diuulgandum curauimus. lamnbsp;redeat unde aberrauitoratio.Atepiftæ funt, quashabuiin medium adduccznbsp;rc,lententiæ ucterum fcriptorir, de principio Britannici populi, quodiam iâznbsp;tis planum faânm effe arljitraftnir.

»

Anglicæ hiftoriæ lib.I.

Atqui nonnulli alfj autorcs,quiapuduulgus maioris fiint nominis,quani corû cura aut fides in fcribendo mereat,aliam genti origin^nuenerunt.Qiiænbsp;(ànè rcs quanti à principio momenti efTe cceperit^Gulielmus Neulÿirgus honbsp;mo Anglus,8ôeorumautorûæqualiS;,quicirciter annûfalutishumanæ M Gnbsp;X G V cuîn Ricardo primo Anglorurege uixitjteftaturJs in procemiohifto/nbsp;riæ fui tcmporis^cùm de Gildæ autoritate loquiturp'ta fcribii;Integritatis ta^nbsp;men eius nonleue documenta eft, quia in ucritatepromenda, propriægcnri*nbsp;non parcit:2lt; cùm admodum parce bona de fuis loquatur, muka in eis malanbsp;déplorât: necueretur, ut uerum non taceat,Brito de Britonibus fcribere, eosnbsp;xo nec in bello fortes fuilTe, nec in pace fideles. At contra quidam noftris tem/nbsp;poribus, pro expiandis iftis Britonum maculis,fcriptoremcrfit,ridiculadcnbsp;eifdcm figmentacontexens,eoslt;^longefuprauirtutcm Maccdonuifl, amp;Ronbsp;raanorum,impudenti uanitate attollens: Gaufiredus hic eft didtiis^ccgnomiznbsp;ne Arthurus, pro co, qubd multadc Arthuroex prifeis Britonum pigmentnbsp;tis fumpta, £lt; ab fe au(fi:a,per fuperdudum latini fermonis colorem, honeftonbsp;hiftoriænominc obtexit.Qiiinctiam maiore aufu,cuiufdam Mer|ini diuina/nbsp;tiones falfiffimasjquibus utiqjde fuo plurimum addidit, dum cas in latinumnbsp;transferretjtanquamapprobatas ôu immobili ucritatc fubnixas prophetiasnbsp;uulgauit. Hæc ille,amp; ante ilium Gildasrat non ego, qui quod feriptû eft feri/nbsp;10 bo,proptereanon cftquifquam omniü,qui iurepoflit nobis fucccnfcre, obnbsp;iftudin Britannos dicftum uulgo olim iaétatum, Necin bello fortes, ôôc. Sednbsp;necpSalluftius male à fuis Romanis audiuit,quôdlitcris mandaflet illudturnbsp;pe probrùm ciuitati Romanæ à lugurtharcgc, non mehcrcule iniuria, illatu,nbsp;cumdixerit, Vrbcm uenalem amp; mature périturam, fiemptorcm inuencrit,nbsp;Etid,quialex iubet,ut ftriptor ne quid falfi diccre audcat,ne quid ucri non aunbsp;deat, Eft itaque in co libro, cuiuftunquc fit. Bru turn filium Syluiftquem A/nbsp;feanio Acneæfîlio natum conftat,poft Græciam peragratam, dcuiótaiflcpnbsp;Aquitaniam, monitis Dianæ, Britanniam curfu petine,S^rimo acceffu,nbsp;gigantibus qui id temporis cam tencrent infulam,atque acTarcendam uimnbsp;30 aduenarum armati undique cueftigio concun'ifiTent, interfedtis, eanj occu/nbsp;paiTcjCxfecp Britanniam appcllafferôô fie demumBrutum generis Britan/nbsp;nici atque imperrj autorem extitiffe, fiJios genuiflè,ac illos deinde Só gen/nbsp;tem fuam óóregnum mirum in modum propagaffe, Cæterum Liuius,Dio/nbsp;nyfius Halicarnafcus, ac plerique alij, qui diligenter dcantiquitatibus Ro/nbsp;manorum fcripferunt,nunquam huius Bruti mcminerc. Neque illud Ac •nbsp;Britannorum annalibus prodi potucrat, ciim iampridem illi omnia libro/nbsp;rum monimentaamifcrint, id quod Gildas teftificatur,qui circitcr annum ianbsp;lutis DLXXX claruit. Is enim in principio fuæcpiftolæ de ca re itatradit:nbsp;IlIatantumproferreconaborinmcdium,quætcmporibusRomanorumim/nbsp;40 peratorum Britannia óópaflaeft,êlt;alrjsintulitciuibus,amp; longe pofitisma/nbsp;la: quantum tarnen potero,non tam ex fcriptis patriæ, fcriptorum ue mo/nbsp;nimentis^quippe quæucl, fiqua fuerint,autignibus hoftiumcxufta,autci/nbsp;uiumexilio clalTe long'e deportata non comparent, quamtranfinarina rela/nbsp;rione,quæ crebris interrupta intercapedinibus ctiam non fatis claret .80 reli/nbsp;qua, Sed ea uenia olim antiquitati data eft, uti plerique populi aufi fint on'/nbsp;gines fuas ctiam ad dcos, ficuti in primis fixere Romani, referre autores,

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b 4*

gt;3 PolydoriVerg.Vrbinatis

quo primordia gentis 8ó urbium auguftiora felicioracp effent: Só ilIa quamuis poëticis magis tabnlis,quam incorruptis rerum geftarum monimentis coii^nbsp;ff arentjpna ueris tarnen habita funt:idcirco amp; ea quæ poffremó de antiquita/nbsp;tibus Britannorum memoriæ prodita ferunt, ita facile uulgó crédita funt,utnbsp;pofteritas Bruto principiu generis aflignarit: ac ne ilia ipià ulla unquam tem^nbsp;porisiniuriain#bliuionemirent,uelutlongèueriffimajduo cgregfjhiftoricinbsp;•literis perpetuandacurarintjHenricus Huntyngtonius archidiaconus, óëabnbsp;ter, qui hiftoriafuaiuPolychroniconappellauit. Ethæcfunt,quæàrecentionbsp;ribus de Britannorum origine tradita ad pofteros manarunt.Ego ueró quannbsp;quam pollicitus fum,iTie neep de uniusjiecp de alterius fèntentia,de eiuffnodi lonbsp;tam ueteri origine gentis quiequam pro certo affirmaturum,aut pro falfo rcznbsp;probatftruffed omnia pro ut haffenus fecimus, iudicio Icgentiu fubieffurü:nbsp;dicam tarnen hoe loco, poftquam res in coniectura pofita eft, id quod minusnbsp;à uero abhorrere uidetur,ut in tanta ueterum autorum uarietate, nos aliquidnbsp;certi de iftis primis terra? huiufee incolis, aliqua falteni uerifimili ratione tra^nbsp;damus,pr^bemuscp,quod fcriptorum teftimonio parum,uti uideo,conftat:nbsp;quia rem per fe fatis claram, perinde quafi indeprehenfam, in medio tacita re^nbsp;linquere,omnino honoris non efle ducimus.ItacpcLim iniulaex Gallico littonbsp;re,claris præfertim diebus,facilè ccrnatur,amp;propter albas rupes,quæ circa litnbsp;tus funt,unde Albion quâdocpdiffaeft,nauigantibus procul appareat,haud lonbsp;ullo unquam tempore ipfius continentis populo incognita effèpotuit. Qua^nbsp;re incredibile eft, earn aliquando habitatoribus caruiffe, quæ codé tempore,nbsp;ac cæteræacceperunt terræ,eos accipere potuit,amp;^nô expeffareaut ab HiIpa^nbsp;nia,Germania,Gallia,uel Eatio,uti recentiores ftriptores ferunt, incolâ exiunbsp;km aut profugum,acfæpenocentem.Hincproinde credere licet,abipfo pro/nbsp;pè orbis initio,infulam habitatam fuiffe,ô6eandem poftdiluuium Noë, unànbsp;cuTn alrjs terris, fuos habitatorcs accepifle, quos Cæiàrindigenas uocat: quanbsp;in re uel Gilda^'uxtà mecum kntit,uti fuprà oftendimus. Neceo ramen infi/nbsp;cias,quin deinde Gcrmani,Galli,ôô Hiipani populi finitimi illis indigenis adnbsp;miftieamhabitaucrint,lîcuthodiefaciunt,amp;inrjs Britannicontincntis,àqui 30nbsp;bus utprimisaduenis,frcquentioribus ue,Bedasperhibetnomeniniulæim/nbsp;mutatum.Pliniusautemlibroquarto,cùmde Britannia meminit,uidetur innbsp;nuere infulam nome inueniffe ex illis paruulis infulis, quæ inter hanc, ÔC Hy/nbsp;berniâ iacentrqui inquit : Albion ipfi nomen fuit,cum Britanniæ uocarentur

• ofnnes, dequibusmox paulodicemus.Hæcigiturorigouera,quæ laudêamp;^ gloriam Britannorum gentis non minuit,non debilitat,non obfcurat,icd manbsp;ximè auget, confirmât, nobilitat. Si enim uclimus diuturnitate temporis, utnbsp;de alrjs felicitatis dotibus taceamus,ipiam,uti nunc moris eft, nobilitatême/nbsp;tiri,ecquid antiquius,gloriofius'ue eft, quàm iam inde ab initio, honefto na/nbsp;fei Ioco,8ó ibidem propagate in annos ferme pcrpetuos,familiâ,gcnus,amp; im/ 40nbsp;periumC’Hincin primis indigenæ ueteris Latij fummo fibi duxerunt iempernbsp;honori,quód in ea terra geniti diuregnarint. Hæceadein domefticæ laudisnbsp;amplitudo Britannorum Aboriginum,ac monimcntûgloriæ æternum eft*nbsp;Cæterum pro ncceflîtudine negocij,nos iàtis proceiîîik rati,tandem aliquannbsp;do ad rem ipiàm ueniamus,

Sed ecquoprogrcdicmur,cîi»n omniaproipiciamplena tencbrarûÆqui/ •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dem

Anglicæ hiftoriæ lib.1. j?

dem nihil occultius,nihil inccrtius,nihil ignoratius rebus Britànnorû àpriii/ cipio geftis:partim quod annales, fi qui fuerant, ficut fupra oftendimus Gibnbsp;dam tcftihcari Junditus perierant,unde poftea qui hiftorias fcripfd‘unt,nihilnbsp;haurirepotuere: partim ueró,quódea gens ut longepofita, tardiflimèctiinnbsp;Græcis turn Romanis cognita eftjftud ergo filentium rerum fuit,quamob/nbsp;rem boni autorcs minus multa de huius populi primordio memoriæ prodigt;»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

de.rint,ac nonnulli aufî fint nimis multa garrire,nouamqî condere hiftoriam^ per quamimperiti uulgi,cui Temper pluris eftnouitas, quam ueritas, admiranbsp;tione,in ccclo elTeuidenturjubi eos haudinuiti nos relinquemus,quódin di/nbsp;to fceptationem dehis comentitijs rebus minime uocandosducimus. Verùmnbsp;quia confiliu eft,locis perappofitis, ciim id præfertim tempus popo4cerit, eanbsp;noftræhiftoriæ coagmentare,quæ Cæfar,quæ Tacitus, quæ Gildas carptimnbsp;de rebus in Britannia geftis fcripferint,idcirco percurrcmus uitas re^i,quosnbsp;ifta noua hiftoria repente,Slt; uno quafi partu genuit,in orbemcj? effudit. Et iinbsp;lud,quamuis non fine ftomacho,faciemus,cùm rationis tempon's habendæ,nbsp;tum maleuolentiæ deprecandæ caufa: firnul«^ errata, quæ in eafuftt (funt au/nbsp;tcm infinita) eucllere nitemur,qub ne legentcs offendant, neue in ea irruant.nbsp;Atcphocnoftrû eft inftitutu,quo ufcpeb utemur,dum fcribendo,adinitiumnbsp;imperij Romanorû Ânglorumlt;^ perucnerimusuunc enim paratiores eruntnbsp;2^0 duces,quos ccrtos deinde fequamur. Sedagè, iam demus nos in uiam, ut ci/nbsp;tius aij3iremus,quô contendimus. 111c igitur Brutus fcuBrito(fic enim nominbsp;nandus erat,ut ex eius nomine, Britannia aliquo pacfto dicfta uiderctur)ferturnbsp;àprincipio infulæ potitus impcrio,acBritannorumgentis autor fuiffe, necnbsp;diu deinde uifus in tcrris»Dein tres eius filfi, Locrinus, Camber, êc Albana/nbsp;(fi:us,regnum interfediuififiTedicuntur, Sednonmultópóftextinedis mortenbsp;fratribuSjLocrinus totius infulæimperium confecutus eft,qucm Guindelonbsp;na uxor,filia Coronei,unius ex focijs Britonis,intcrfccit,quôd ille ob pellicisnbsp;amorem diuortiû fecum feciflet. Succeffit patri Madan : is f^cmpricium 2lt;nbsp;Manliu créât .Inter hos,pofi: mortem patris,de regno ftatim fccdo certamine

30 ortOjManlius occiditur.Mempricius nihil in uitagefTitjquamobrê in morte honoris quicquam ei habendum eflenquippe cùm inter uenandû, à fuis Ion/nbsp;geabiffet,àlupis,quibus idtêporis infulaabundabat, dilaniatus eft. Régnâtnbsp;deinde Ebrancus eius filius.HuncfcruntEboracum urbem celebcrrimamnbsp;ad leptentrionalem infiilæ partem, condidifife inter Vfeam 8c Foflam flumi/ •nbsp;na,quæipiàm ciuitatem præterlabLintur,acinde fimul iuiufta in Humbrumnbsp;fluunt:pofuiffec|^adextrcmam Britanniæpartcm,quamhodie Scotiamdi/nbsp;cimus, oppidum Puellarum : nunc, uti fupra docuimus, Edimburgi arx eft.nbsp;Ebrancum Brito cognomento Viride Scutum filius fcquitur,qui neqjdominbsp;necforis fatis clarus fuit.HuicLeylus filius fuccedit, qui Carliolum oppidu

49 inlæuaparteinfulæ,quæad Scotiam pcrtinef,prope Edenam fluuium, con/ didiflefcrtur.Carliolumhodieciuitas eftepifcopali iedenobilis.Dchacur/nbsp;be Rogerius Houedemus poft Bcdam, annalium feriptorita ftribit:Britan/nbsp;nicèCarleil,latinèLucubaliauocatur.PoftLcylumRudubras regnumob/nbsp;tinet.Iftum feruntduas condidifteurbes,Cantuariam in Cantio,quam An/nbsp;- gli quandoep Dorouerniam dixerunt,quæ abeft à mari millia pafTuum duo/nbsp;decim:ôii Vintoniam,ac oppidum nomine Septoniam,in mcrich'onali plaga,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

natis

quod incolæ noftro tempore Shaftesburiam uocitant» V intonia autem urbs eft in ora maritimî,quæ ad auftrum fpectat Jnter duos colles pofita ualde ce^nbsp;lebrisJnRudubræ demortui locum lurrogatur Badudus, quern BathomVnbsp;am oppidum ædificalTe tradunt, ornatum hodie communi fuaSC Vuellenfinbsp;epifcopali fede : coque loci, ut fama eft,balneas tepidis fluentes aquis ftruxilznbsp;jTe, quod opus c|uidamfallo lulioCæfari affignant, cum fan's liqueat Cæfa^nbsp;rem ad hunc ufc^locum non peruenifle* Extant etiam nunc iplæ balneæ, ubinbsp;loci tepidæ fcaturiunt ebulliuntcp aquæ,quibus in primis lauantur pueri uoznbsp;luptatis caufa. Ego uidi ipfos pueros in eo lacu natantcs, è fundo mordicusnbsp;argenteos numos referre, iatfiatos per luluma circumftantibus in balneas lonbsp;ipfas« Ijdemum Badudus magicaarte,quampaffim docuit, frctus, præftiznbsp;grjscpdæmonumaftus eó infaniæuenit, utfibialas uolandi gratia aptaueznbsp;rit,quil5us munitus cùm in altum tolli cccpiflet^repentè cecidit,quo cafu colznbsp;lifusexceiritèuita,ad inferoscpdefcendit. Ita mala ars,maloilli fuit. Infecuznbsp;tus eft Leyrus cius filius,qui non minus egregiè,quàm prudenter annosnbsp;multos regnauit. Iscondidit Leceftriam oppidum ininteriore parte infuznbsp;læ ? Huic tres tantum filiæ erant, quas iam iênio confecfliffimus quibuEnbsp;dam fuis heroibus locandas,ac opes æqua lance diuidendas ftatuit, quasnbsp;tarnen duabus natu maioribus quæ prius nupferant, affîgnauit, eb qubdnbsp;illæ plus amoris inipfum habere uidcrentur, quas pofteaunàcum uiris conz zonbsp;tràatqueputaratjngratas, crudelesjimpiascp inucnit. Minima autem natunbsp;nomine Cordilia, moribus tantum ac pulchritudinedotata, cuidam regulonbsp;Gallorum in matrimonium data eft. Hæc, cui natura præcox ingenium deznbsp;derat, interrogata, an parentem multum diligcrct : relpondit, le patrcm ferrenbsp;in oculis,{èmpercplaturam, licet deinde contingeret,ut qucmpiam aliumfdenbsp;mjrito intelligebat)ardcntius amarct. Quo relponlo, tametfi làpientiæ pleznbsp;no, Leyrus indignatus,indotatam, utdiftum eft, regulo Gallo puellæforznbsp;ma capto collo^auit. Scd haud multo póft à generis, cius mortem longumnbsp;cxpecftare cenlentibus, rcgno Ipoliatus, ad Cordillam confugcre coaôtus eft,nbsp;àquafh regnum reftituitur,interfelt;ftisq^ generis,tricnnium régnât. Perid 3®nbsp;autem tempus, Cordilla amiflo uiro,in Britanniam rcdift, rcgnumcp patcrznbsp;numiuflupopuli obtinuit.Morganus interca amp; Concdagius lororum filijnbsp;grauatiflîmè parebant fccminæ,pudebatcp diutius tam uile feruitutis iugum

• tt)lerare:itaquefa(ftamilitum manu, omnia cædibus,inccndiis,rapii-iis uaz ftarecoeperunt,quômuliercmad certamen traherent : quam haud ita muhnbsp;to póft cum paruo exercitu,obuiam faólam cepcruntjin carcercmcç conieceznbsp;runt. Hîc egregia muher,cui ad fuperandam fuperiorum regumgloriam,nbsp;uirilis tantum defuitfexus,amiiri rcgni dolore pcrcullà, poft annum quiivnbsp;tum, quàm regnare cccperat,fibi mortem confciuit. Vitftores inter le inznbsp;fulam partit! funt: lcd breui tempore intcruenit regni cupidifas immenlà, 4®nbsp;ita,utMorgano è medio fublato,Conedagius folus fitrcrumpotitus. Dcinznbsp;dercgnûobtinuereRiuallo,GurguftiuSjlcuGorguntius,Silius,Iagus,ChEnbsp;nemarcus, Gorbodio. Poft Gorbodionem,FcrrexôôPorrcx cius hlrj internbsp;fe de regno dimicare ccrperunt,in quo certamine, Ferrex interfccftus eft:nbsp;cuius cccdes tantum matri,quæ cum uehemcntcramabat, doloris inuffit, utnbsp;fubitp furore percita,alterû filîum nalt;fta dormientem adiuuantibus anallis,nbsp;cnideliter

Angjicælïiftoriæ lit .1.

'cruâelitcr obtrucidarit: res profcétb poft hominum memoriam, longe rarifz fimaauditu. Secundum hæCjftcutaeft etiam ætas atrox prlblrjs, difcors fediznbsp;tionibus, ipfa quoque pace fteua» Cùm enim fortiffîmus quifcp fib^regnumnbsp;acquirere affeftaret, eatenus inter illos bellatum eft,quoad omnis imperij ponbsp;teftas adquincpregulos perucnerit.

Oportet hoc loco paulifper àpropofîto me diuertere,8ômlt;fnère eos^qui le gerint de errato,quod non parum nitorem, fi quis Gt^, nouæ hiftoriæ corrumnbsp;pit.Poft illos enim quincç regulos, feu tyrannos, qui non habentur numeronbsp;regum, ponitur Dunuallo Molmicius rex, pater Bellini Brenni: ac legi/nbsp;to mus illo mortuo,filios regnû inter fe diuififlejatcp poft fedatas ex ea regni diznbsp;uifione ortas difcordias,fimul iunftis armis primû GalloSjdeinde Romanosnbsp;ftiperafle^urbemc^ Romain cepifle,ac incendiftejôd Brennû in Italia poft adenbsp;ptam uiftoriä remanfifte. Hic ex ratione temporis, quod interfuit int^ Bruznbsp;ti aduentum in infulam,8^ captam urbem Romain aBrenno,non quadrat,utnbsp;ftatim poft illos quincp tyrannos,ponatur in ordine regum Dunuallo Molznbsp;micius pater ipfius Brenni,Siquidem Brutus,fiue Brito, fertur an*io circitcrnbsp;decimo,poft interitu Syluq patris, infulæ imperio potitus cfle,cum agereturnbsp;annus ab initio mundi centefimus, fupcr quatermillefimu:atpoft DCCXnbsp;annum,quam Brito ueniffe dicitur in infulam,urbs Roma,prout tam ex epiznbsp;10 tometemporumEufebrj,quam Latinorum Grajcorumc^hiftorps conftat,nbsp;»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Brenni duftu,à Gallis Senonibus capta eft .Is autem Brennus,fi nouæhiftoz

Hae credimus,ab ealt;^ nunierum annorumcolligimus, quorum ratio minus refteinitur,circiter CGCC annupoft aduentumBrutiininfulam,militarinbsp;arte floruit. Quapropter liquidé conftat Brennû hunc,a quo hiftoria captamnbsp;efle Vrbemtcftatur,ante CCCX annosfuiire,quamillud bellum fumptûnbsp;fit.Ne igitur hunc manifeftiflimum errorem error fequatur, neceftario ordiznbsp;hem cômutabimus,amp;reliques ponemus reges,donec ad ea tempora uenetigt;nbsp;mus, quibus de Bellino Slt; Brenno ratio ipfa iubebitnos menèionem facere.nbsp;Sedrurfus reuertamus eodem.

30 nbsp;nbsp;Quinep igitur tyranni regnadi libidine agitati,ftatim mutuis inter faedps

in bellum ruunt: ingens fimul feditionis furor per cities peruadit, premitq? acriter.Vcrû itauiu uenit,ut tyrannis breui poft tempore fuo mucrone conznbsp;feftis,Refpublica fibireddita,eidsque forma ad unius imperium redudla fit*nbsp;Itacp Gintolinus populi iuflu rex dicitur,uir confilio bonus,cui uxor crat nonbsp;mineM.artia,mulierprætercæteras pulchra 80fapiens.Deinutu faftum ere/ *nbsp;duntjUt Gintolinus adregnum ciuilibus diffenfionibus quaflatum pcrucnenbsp;rit,quó illud in priftinû ftatumreduceret : id quod nauiter fecir.ubi enim eonbsp;eft potituSjRempub.Britannicam ab alrjs regibus fere informatam, iure, leznbsp;gibus,ac moribus uelut de integro condere, atep ornare maxime ftuduit : fednbsp;ante omnia, ciuilesdifeordias, quae adhuc tanc|uam reliquiæ faftionum du*nbsp;, fabant,penitus fedauit,fuftulit. quern taliaagcntcm, mors citaextinxit. Geznbsp;huit ex Martia uxore,unicum filium Sicilium:qui cùm nondum imperio manbsp;turns efret,Martia multaru rerum perita, regni interim curam fufeepit. Hæcnbsp;id quod eRepublica eftet,in primis fibi faciendum rata,lcgcs tulit,quas Marnbsp;tianas pofteri appellarunt. Poft Sicilium, qui baud diu fuperftes fuit, regnaznbsp;uit Chimarius, Danius, Sc Moruidius. Is arfimo ftrenuus, fed crudelitatc

PolvdoriV erz. V rbinatis

inßgnis, cum (æuitia praui ingenfj per cruciatos hominum, quos identidem tormentis afficielfat,fualt;^ manu perçu tiebat/atiari hon poflet,ad extremumnbsp;cumferi^temerecongreUus turpiter interrjt,atcpeius fortitudoinneruum,nbsp;utdicitur,per hunemodum erupit. Corbonianus filiusinregnum fiicceflitnbsp;patris ualde diffîmilis,homo frugi bonæ,cui femper pax quam bellum longenbsp;magis cordi fuir. Archigallo deinde Corboniani frater rex creatur. Ifte fta^nbsp;• tim nobilitati infeftus,prindpibus necem parat^quoru potentia ei formido-*nbsp;lolaefletjContra ignobiliflimos quoft^ in honore habet:quare breui abipfisnbsp;nobilibus tantam crudelitatem non tolerantibus, regno deijcitur.In cuius lonbsp;cum Eliodorus uir iuftus eins frater fiibftituitur,qui ueritus ne fibi fraudi fonbsp;ret, fi pro ftia parte non curalTet in primis,quæ in rem fratris eflent,incredibi^nbsp;k diciueft, quanto ftudio apud principes egerit, ut Archigallo in regnu reftjnbsp;tueret^uod ad ultimu animis optimatu per eius preces mitigatis confecutunbsp;eft: rarum porro pietatis exemplum,fi quis uoluerit mente reuoluere,quanznbsp;ta fit libido inter mortales regnandi.Eliodoro poftea cognomen Pio,ex hacnbsp;er^a fratr^pietate fuit Js Archigallo ciirn fuo periculo latis didiciflet,n5 pof-k le regnu retinere,nifi mores mutaret,reliquam ætatemab omni uitio uacuanbsp;uixit,qui poft receptu imperiü,decem regnauit annos. Ac tantum interdumnbsp;abeft, utcalamitas noceat, utetiam fitilluftris adlaudem.Eliodorus Pius fitnbsp;iterumrex,quem Vigeniusamp;^Perydorusiunioresfratres Londinidolo ca/nbsp;piunt,atcp in carcerem detrudunt, in eum locum,cui Turris nomen eft, qua;nbsp;çtiam nunc extat.Hanc equidê arcem làtis munitam, multis turribus, uh^nbsp;de nomen habet, extrueftâ, falfo uulgus prædicat à Iulio Cælàre conditâ, quinbsp;de Londino no meminit,quippe qui eo no peruenerat.Vigenius SC Perydonbsp;rus inter fe confeftim regnû partiunt, quibus paulo póft morbo abfumptis.

lt;ftatus,rurfus rex efficitur,uir certè clariftîmus,qui quo minus regnû fibi ap/ petebat,hoc nr^gis ad id ob uirtutem, qua ornatus erat, uocabatur : regnauitnbsp;deinde annos quatuor. Secutum eft poftea tempus militaris gloria?, no itemnbsp;aliariwn uirtutuprorfus fterile,quo reges fuerunt R.cginus,Morganus, En/nbsp;nanus,Iduuallo,Rynio,Geruntius,Catellus, Coyllus,Porrex fecudus, Chenbsp;riiius,FuIgetius,Eldalus,Androgeus,Vrianus,8^ Eliud.Iftum Iccutus Dunnbsp;y allo Molmicius (hîc enim eius eft locus, fi rerum geftaru leriem kruare, ac

• dinem,per incuriam,pofitum.Is ea quæ utilia fore,amp; è republica elfe arbitra/ tus eft,à principio ftuderecocpit.’itacpmilitarcmartem penèextindâin pn'/nbsp;ftinum ufum reuocauit : ius atep leges nouas, Sóillas quidem làlutares dédit,nbsp;quas deincepsMolmicinas leges appellarunt.’templadeorûimmortaliûloconbsp;alylijOmnibus ad ea confugientibus elk côftituit: primus aurea corona ufusnbsp;efbuiros ad bonas artes incumbentes,opibus amp; fauore iuuit,ut fuo exemple 4^nbsp;80 principes regni idem facercnt,atqjiuuentus ad uirtutes capelkndas magisnbsp;incitareturn’tem pondera ac menfuras rébus uendendis emendiscppofuit,lnnbsp;res 8lt;noxiumomnegenus hominum kucrifTimèpuniuit, fecit quamplurcsnbsp;uias,dccreuitcpin quam latitudinem fieri deberent,ac lege lânxit ius earumnbsp;ad principem duntaxat pertincre,ciusqj iuris uiolatoribus panter atep f)s quinbsp;in illis maleficiùm aliquod factrent,horrendas conftituit pcenas.Præterea ut

ne terra uacaret, neue populus rei frumentariæinopia frequenter premeret, aut minueretur, fi pecorafbla occuparent agros,qui ab hogninibus coli debe^nbsp;rent,côftituit quot quiicp comitatus ara tra haberc t, fiat uitep pcenam illis,pernbsp;quos numerus diminueretur,acuetuit iumenta quæ aratro fcruirent;,à magiznbsp;ftratibus abducfuel aflignari creditoribuSopro debitione peeuniæj fi debicoznbsp;ris bona alia fupereflcnt.Ita prouifuin eft,ne compendij caufe, pecuarij agrcsnbsp;àcultura aratorum incultos redderent. Quæiànèlex no fine magno totiïi ƒnbsp;plebis incommodoj in dies magis magisep memoria noftra obfolelcit. At;,adnbsp;rem utredeam,demum Dunuallo reliquit regnum Bellino Brenno liberisnbsp;to çômuneJi ftatimdepotentatu interfecontendere cccperunt,fcdhortantibusnbsp;ad pacem amicis,ad extremu in gratiam reconcilianfrcgnu m inter fe partiunznbsp;tunPars regni deterior Brenno, utminori natu euenitrqui cùm eîatSm ab innbsp;senti fuarum uirtutum fiducia,animu gercret, baud patienter ferens Jratremnbsp;Bcllinum potiorem regni partem aflcciitum cßc,idq5 fraude faétum ratus,arnbsp;mis uindicandâ iniuriam ftatuit. itaep faéto tam ex Britannis,quàm ex tranfrnbsp;marinis exercitu,infratremmouet.Bcllinusnihilo fegnius fun^tis armis,nbsp;obuiam fit fratriaamiamqj ad manus uentum crat,cùm ecce tibi, interuentunbsp;matris,utercp ab armis difeedere fubitb coaCti funt,quippc qui maternis pre/nbsp;cibus ui(fri,tam feedum certamen ambo abhorruere.Brcnnus deinde cùm n-gt;0 hil domi haberet,in quo acquiefceret,compofitis domefticis rebus,ut ne forinbsp;dido otio torpefceret,in Gallias traiecit,illic inter pugnacemgentêfripendianbsp;falt;frurus:qui inde apudScnonesGalloSjproutrectius reperio,quàm apud Alnbsp;lobroges,in magno honore habitus eft.

Per idem tempus Galli Scnones,fiuc prægrauante turba,patriam exonéra re cupientesjfiueabltalis adbellum gerendumaccerfiti,duceBrenno,cumnbsp;magna hominuinultitudine tranfeendunt in Italiam, qui poft fuperatas Ahnbsp;pes, inTufeiam profefti, ac fubitb Clufium oppidû bello adorti, latè agrûmnbsp;populantur. Clufini pcriculoreiperculfi,Romam legatos a^auxiiia contranbsp;nouamhanc gentê petenda mittunt. Romani tametfi nullam etiam turn cumnbsp;30 Clufinis focietatemhabebant,tamen cùmaliquidfibi periculi inde impiinerenbsp;po{re,fi Clufini fuperarent,animaduerterent,primo quoep tempore tres mifènbsp;runtlegatos,Marci Fahr) Ambufti filios.Ii Senatus Slt;populi Romani nominbsp;ne,cum Gallis egerunt,ne focios amicos Romanoru oppugnarent. Bren^nbsp;nus adeare{pondit,fe pacemnon afpernari,fi parteagri,quem latins Clufininbsp;poflîderêtquàmcolerent,cgentibus Gallis cedcrent,alioqui pacem impetraz •nbsp;ri non pofteJbi contra Romanilegati ciufmodiuerbis offenfi, quærunt, ccznbsp;quidnam rei in Hetruria fit Gallis Juter hæc,amp; plura ferodter dic'ta,accenfisnbsp;utrinqueanimis, ad arma difturrunt. Legati, ut Sôipfi quid Romana uirtusnbsp;ualeret in armis oftenderent,contra ius gcntiu,in Gallos arma capiunt. Gallinbsp;4? in Romanos iufta flagrantes ira, fubitb totis caftris conclamant,folutaobznbsp;fidione,Romam infeftis armis eundum. Brennus tarnen uoluit, utRomamnbsp;prius mitterenturlcgati,qui uiolatores iuris ad fupplicium pofccrent : idcp fanbsp;élum cft. Veriim ciim poftcarenunciatum eftctjrcs Fabios iniuriæ autoresnbsp;non modb non punitos,fed in fequentem annum tribunos clTe creatos, turnnbsp;omnes iraimpendib magis accenfi,uidcntcs nihil cflc,quod à uoluntario hoznbsp;fte cxpciftarcnt, nifi bellum, nifi iniurias, nifi.infîdias, in Romanos omncni

»4 nbsp;nbsp;nbsp;Poly don Verg. Vrbinatis

uini belli auertunt^Romamq? nihil non late profternetes,petunt. Tanta ftlif ¦ hoftiuni celcritasjtituix adundecimu lapidem,obuiamiri potuerit. Hue trigt;nbsp;bunicum^tumultuario cxercitu,quiadquadr^inta armatorû inillia Rnflc-dicunt,profc(fti,hoftem circa Alliam flumen oHcndunt .Is fluuius ex Cruftu-minijs montibus labitur^necmultó infra uiam,mdcetur Tyberi, Ibi Roma/nbsp;ni cômiffo prælàojnomcnto fuperantur.Brcnnus uix credere poterat,fe tantnbsp;•cito uiciflèj ftabat itaque uelut pauore defixus: uerùm ubi tuta omnia uidit,nbsp;collecftis cæforum fpolrjs, Romam uerfus ire iter conftitutum contendit. Atnbsp;ueroRomæad primum aduerfæpugnæ nuntium, clamor Sómetus ingensnbsp;continuo cundosinuafit.Et quia in tanta animoruconfternatione, ipes non tonbsp;fuitullaretinendæVrbiSjSenatus cumiuuentutemilitari;,Capitoliumamp;ar/nbsp;ccmoccTipauit/rumento Sóarmis eo colIatis,utindeRomanum nomen tue^nbsp;retur : (ÿinfulares uero ienes cum imbelli turba, in ^7rbe remanferunt, uelutnbsp;cumpatria interituri, fipatriacadcrct. Galli interim ad Vrbemperueniunt,nbsp;qui per Collinam portam ingrcIG, rctfla uia in forum tendunt, multum mi/nbsp;rantes clau^s plebeiorum domibus,nobilium tantum atria patere: quamobgt;nbsp;rem fuipicantes ne qua fraude opprimantur^cautius incedunt: led deinde pa/nbsp;tresidætatisin fellis fedentes confpicati, ut deorum fi'mulacracontemplan/nbsp;tur.Interea Marcus Papyrius Galli cuiufda barbam fibi demulcentis baculonbsp;caput percufrit.Qiiailleiniuriairritatus, fèdentê fenem ferro oppreiTit : turnnbsp;ab uno cæde orta, cæteri triumphales uiri iunt in fuis fellis trucidati. Inde fi/nbsp;ne difcrimine ferro abfumptis qui in ^7rbe erant,domus paflim diripiuntur,nbsp;flammacp tec'tisiniecffaeft.Atquefic Roma duce Brenno, à Gallis capta eft,nbsp;anno eiufdem V rbis côditæ tricentefimo lexagefi'moquinto.Deinde Capitonbsp;hum clam amp; noftu inuafere,adeó,ut nihil propius eflet faeftum quam ut capenbsp;rent : cum ecce tibi, fubito anferum clangore proditi, à fummo rupisadimanbsp;derjeiuntur. Romani pro extremo remedio. Camilium qui id tempon's Ar/nbsp;deæ exulabatjQictatorem dicunt,ac maiorem in modum rogantjit fibi amp; in/nbsp;gratæ patriæ fubuenire uelit. Camillus immemor acceptæiniuriæ, mcmornbsp;officiRac uicem patriæ dolens, fine mom ad bellum copias parat. Intcrca quinbsp;in Capitolio erant,fame pene fuffocati,cum Brenno paci{cuntur,ut mille ponnbsp;do auri fe populus Romanus redimat,amp;^ ille Vrbe amp; Romano agro dccedat,nbsp;cum exercitu. Vcrhm fortequadam fadum eft, ut Romanum genus non fîtnbsp;ea afperfum ignominia. Sane Galli non cotenti pofteaiufto pondère auri,gla

• dium etiam ponderi addunccontra Romani auru iniquis ponderibus appert dere negant.Dumperaltcrcationem tempus extrahitur,priufquam auru fitnbsp;appenfum, Camillus adfuit:tum auro cius iuITu de medio fublato, ait, nullrtnbsp;Didatoris iniufTufeedus aut padionem à minore magiftratu fieri potuifiTe:nbsp;atqj cdicit,ut Galli ad ultimü fc certamen accingant.Ita commifla pugna,GaInbsp;liquinonpugnam,fedaurum expcdabant,punc'to temporis, nullofcrc nc/nbsp;gocio,uidi funt. Vrbe inde cgrefli,Gabinauia,adodauumlapidcm,atrocio/nbsp;re funt clade afflidi,caftra capta,cædcs adeo ornnia occupauit,ut, fi Liuio crenbsp;dimus, ne nuntius quidem tantæacceptæ plagæ luperfuerit. Polybius ucronbsp;ait,Gallos ab obfidione Vrbis domeftico bello auerfos, foedere cum Roma/nbsp;nis pcrcufto, reftitutac^ Vrbi libertate,domuin abilFe. Sed uteunepres pera/nbsp;dafit,fàtis conftat Brennum longe poft homines natos fortiflîmum ducem,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuius

cuius caufaàpropofito diuertimus, nunquam amplius rcdiflèin Britannia, qui uel in ea clade ad Gabinam uiam à Gallis accepta,moi»ê occubuit, uel in^nbsp;de in Galles uitam finiuitrcui mehercle poft tot præclara facinora,ybiuis gennbsp;tiû glorioftim fuit niori,Fuit deinde centefimo'decimo anno póft,alter Brenznbsp;nus natione Gallus,cuius duftu altera pars Gallorum Græciam inuafit. Hîcnbsp;cômodùm de altero Brenno Gallorum duce commemoraroaxolui, ut ne fîminbsp;litudonominis efïîceret,quô ueterum hiftoriarum ignari crederent eundem*nbsp;fuiflèBrennum,qui urbem Romam cepifletdncendiiretjipoliafletjac qui Gainbsp;lorum altéra manû(induas enimdiuifi partes Galli in Afiam fe effuderunt)nbsp;10 primû in Græciâ,deinde in Macedonia duxiffet.Sed ad Bcllinu reuertam.unnbsp;Bellinopoft côpofîtam pacem cum Brenno fratre, nihil potius fuit^quàmnbsp;nouis operibus ornare regnu: quippe qui condidit in Vuallia oppidtî, quodnbsp;nunc aooellamus Caerleonum.ædificiorum ac fitu lociamceniflîmo célébré.

quenterhybernabant, Vrbseft Legionum dicta. Eft amp; oppidum Legionu in altero cornu Vallici fînus adièptentrionem conditû, itanuncupatû, quodnbsp;eo quoep loci legiones multùm ualde effent, quam Ceftriâ uocant, alluiturcpnbsp;Deaflumine,quodprocul ab eacirciter paffuum millia fex, in Oceanum fe eznbsp;mittit. Item Londini extruxit portam,ad ripam Thamefis,quam ex eius no/nbsp;io mine,Bellini portam pofteri dixere, etiamnum rctinet nomen. Addidit ëénbsp;porticulum,in quem parua nauigia,quibus per flumen apportantur ea, quænbsp;ciuitati uftii funt,fe recipiunt.Is demû pace bellocp uir inclytus,amp; in omni fornbsp;tuna Brenno fratri nequaep impar,uitapriuatus acrogo impofitus,Britannonbsp;rum regû primus crematus eft.Succeffit deindcGurguntius fecundus,ipfiusnbsp;Bellini filius,Merianus, Bladanus,Capenus, Ouinus, Silius, Bledgabredus,nbsp;Archemalus,Eldolus,Rodianus,Redargius,Samulius,Peni{èllus,Pyrrhus,nbsp;Caporus, Dinellus,Helius,amp;Eud. Derjs regibus,præter Lud,quiapræ*foznbsp;cordia atep defidia, nullas bonas coluere artes, nihil icriptu lt;^nû memorisenbsp;proditû eft.Lud ubi rex creatus eft,ftatû Reipub.continuo recognouitrnamnbsp;30 leges quafdâ retra(ftauit,abufus nonullos fuftulit,8Cquædâ alia peffirry exemnbsp;pli fîmul abiecit : exin ad ornandum urbem Londinum conuerlus, muros uenbsp;tuftate collabentes inftaurauit,turribus(^ ffequentibus firmauit:quamobnbsp;t‘em,deinde Lundonias appellarunt.Item portam in occidcntali parte ciuita/nbsp;tis opéré magnifîco extruxit,qusc hodie Lud porta uocatur. De hac urbe ni/nbsp;hilantiquius apud graues au tores,quàmapudTaciturn legimus,quiLondï/ •nbsp;nium nuncupat,cuius teftimonio conftat olim fuiffe oppidum minus omni/nbsp;no clarum,cùm ita fcribit:Londinium cognomento Coloniæ no infigne, fednbsp;copia negociatorum 80 commeatu maxime célébré. Ea fortaffe de cauÉ, Cæ/nbsp;fàr nô meminit. At memoria noftra, ciuitas eft maritima omniû nobiliflîma,nbsp;40 caputgentis, regia fedes, opumlt;^diues. Partem uero urbis, quæ ad mcridicnbsp;fpeftat,Thamefis flumen alluit,in quo eft pons, ut fuprà diximus, in Cantiûnbsp;uerlus XIX extru(ftusarcubus,acutrinq5 longodomorumordine magnifi/nbsp;cus.AdLudredeo.Reliquitmoriens duos ftiperftites filios, Androgeum,amp;nbsp;Theomantiû:qui cùm effent ætate pucri, Caffiuellaunus eius frater regnumnbsp;obtinuit.Is ne pulfi ab fe nepotes uiderentur, Androgeo urbem Dondinum,nbsp;8dCantium,Theomantio Cornubiam aflignauit.Ethæccx nouahiftoria.

PolydoriVerg. Vrbinatis

Regnatumeftab iftisregibus,ufqucad Caffiuellaunum^annos MXL« fifêz quimur Eufebfj ra4gt;ionem temporis putatam non indiligenter,cx qua ab intenbsp;ritu Syluf^Latinorû regis {êcundi, quem patrê dant Bruto fine Britoni, ufc^nbsp;ad id tempuS;,quo Iulius CæEr bellum Britannis fecit^ôC Caflîuellaunum uinbsp;cit;, M L anni colligunt: ita ut ex co numero deduétis annis decem (nam illudnbsp;temporis fpatiuièi dari poteft Britoni,amp; ad Britanniam adeundam,poft obiznbsp;turn patrisjôô eius poflcflîonem acquirendam) m X L anni ab aduentu Brito^nbsp;nis in infulam, ufqgt; ad hune Caflîuellaunum^ reétè putari poflïnt»Cæteru annbsp;illij quos haélenus cômemorauimus ^fuerint reges,uel potius Reipub.prindnbsp;C!pes,tyranniue, quod ex fententia Gildæ^quam fupràpofui, magis credidez ionbsp;rim,haud palam eft;fîquidem tam de fjs ueterum feriptorum quifquam nonnbsp;meminifdiTib ex Cæfàre cognofeere licet,nonnullas ciuitates fuo uÊs eflè imnbsp;periOjUt infra fufîus dicetur,quàm etiam nec nomina ponit oppidorum,quænbsp;ab illis regulis nouahiftoriacondita tradit.Hic certèdilucet feriptorum incunbsp;riajquipræteriti temporis nullam habentes rationem, uoluerunt infulfe eanbsp;nomina, quæ pofteaÂngli,Daci,Normani locis jmpo{uere,ab antiquis réginbsp;bus indita efle.Ecquis enim legit apud Cæfàrem,Tacitum,Strabonem, Ptoznbsp;lemæum,2lt;Plinium,Cantuariam,Batboniam,Carliolum,Lcceftriam,8ôidnbsp;genus oppidorum nomina^quæ utieç fi talia id temporis fuiflent,dubio proznbsp;cul eis nonlatuififent.Quareilli de ijs potiflîmum memincrunt,quætuneexznbsp;tabant,quæ deinde ficinobliuionemierunt,ut nuncminus certum iciamus,nbsp;qui olim Brigantes, qui Trinobantes, qui Iceni, qui Silures fuerint,quæucnbsp;lûca tenuerint»

AccpifthæchabuibaÔrenusfcriberede Britannorumorigine,corumcpim perio,ac rerum ftatu. Sed antequam caetera profequamur, baud ab re alienunbsp;puto, aliquid tradere de forma corporû, de moribus prilcis amp;infl;itutis eiusnbsp;ipflus populi,quô plane conftet, qualis ille fuerit, ante Romanorum in infu/nbsp;km aduentu, cj^i ut uidores folent,pofl;ea immutauerunt omnia,meliorac^nbsp;nonnulla fecere,quandô per eos Britanni multb cultiores effedi funt,ut infrànbsp;fuis diceturlocis. Britannorum itaque uarios fuifife corporum babitus,Taci/nbsp;tus pernibet,cùm alij Germanorum, alrj Gallorum, alij uero Hiipanorum ànbsp;quibus olim orti eflent,ftatura æque ut oris forma fimiles exifterentzEtenimnbsp;capillo oblongoerant,Sô plerunçpintorto, facie auftera,Ièd non inhonefla,nbsp;quam glafto inficiebant, ut pugnando horribiliores aiped u forent.Glaftumnbsp;• hfrba eft fimilis plantagini,quæ cocruleum efficit colorem,quam exiftimantnbsp;quidâ earn efle,quæ ab Italis Guadum,uulgô ab Anglis V uodde appellatur,nbsp;quapannilaneiinprimis infîciuntur. Hac etiam herba Britannorumeoniu''nbsp;ges nurusep oblinebantur, in quibufdamt^ facrisita incedebant.autorPli^nbsp;nius lib. xxrj. cap. primo. Itemuiri radebant omnecorporis partem, praetefnbsp;caput,amp;^ labrum fuperius.Corpore erant ualenti amp;robufl:o,animo uerb for/ 4^nbsp;ti,omnis doli aefraudis experto.Qinlocafylueflriatencbant,pellibus ueftic/nbsp;bantur, lade amp; carne uiucntcs,quód frumentum non multum lererent.Cyulnbsp;oram maritimam incolebant,rj opulentiores erant,humaniorescj?. at alf) nonnbsp;item , quo niam ad cos nemo homo externusneep mercator quifquam adfnbsp;bat, erat enim lege uetitum, ut ne loca interiora illis nota fièrent. Artem miH^nbsp;tarem apprime callebant,uario.gencre pugnæ utentes, qua re Cælàr ait fuos

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;milite*

Anglicæ liiftoriæ lib.I.

milites pertemtos,quôd ad id minus apti forent. Arma hibebant gladium,tc la/uftes, arcuSjgaleam ôôloricamlineam multis inuolucris iniutain.Diuitiænbsp;magna ex parte confiftebant in pecoribus^quorum magnum habebant numenbsp;rum.Lzeporem.gallinam SC anferem uoluptatis gratia nutriebant,quia deguznbsp;ftare nefas putabant. V tebantur numo æreo, aut annulis feiî-eis ad certû poi-^nbsp;dus loco pecuniæ:poftea Claudrj principis tempore, aurum argentum effînbsp;gie Ctéfaris cœptum eft fignari.autor Gildas. Âedificia Gallicis iîmilia,8lt;ucnbsp;ftitusferèidemerat. Litteras difcebantgræcas.Rcligionem atque facerdoznbsp;tes Druides cum Gallis communes habebant,ab illiscp uarfjs difciplinis eru/nbsp;10 diebantur,quætarnen litcris non mandabantur, quo ne inuulgus cÆerrent,nbsp;SC qui difcebantjdiligentius memoria retinerent.Tradebant autcm Druidesnbsp;iuuentuti animas non interire, fed ab alijspoft morte, tranßre adalios,utficnbsp;earn metu mords negleó;o,aduirtutem excitarentdtem fimul docebant de fiznbsp;deribus,eorumcp motu,dc mundi ac terrarum magnitudine, de rerum natuznbsp;ra,deorumcp poteftate.Qiias fan'edifeiplinas in Britannia inuenttis,Druidesnbsp;ad Gallos primùimportafle dicuntur.autor Cæfar lib.de bello gallicofexto.

His temporibus,C.Iulius Cæfar poft omnem deuiftam ferè Ganiam,Bri tanniam ctiam turn Romanis incognitâ,armis fibi petendâ conftituit. Caufanbsp;petendi craf,quôd Gallicis bellis multa inde auxilia hoftibus fuis adminiftranbsp;iQ ta intellcxiflet. Tametfi tempus anniad bellum gerendum dcficcre, parumnbsp;cnimæftatis fupererat, tamê magno fibi ufui fore arbitrabatur, fi modo infu/nbsp;lam adiuiflet, èC genus bominu perfpexiftct,loca,portus, aditus Cognouifleunbsp;Itaque conuocatis undique adfe ncgociatoribus, amp; diligenter fcifcitatus,niznbsp;bil quicquam quod quæreret,reperire potuit. Ad omnia igitur quæ ad deftiznbsp;nati belli ufum pertinerent, cognofeenda, priufquam periculum faceret,idoznbsp;neum efîearbitratus C.Volulenum cumnauilonga præmittit: cuimandat,nbsp;utexploratis omnibus rebus, quamprimum ad fe reuertatur. Ipfccumômznbsp;nibus copqsjin Morinos populos littoris Gallici,quod contra Britannia eft,nbsp;proficifeitur, qubdinde eftbreuiflîmus in Britannia traieftus.Fuit oÜmboCnbsp;50 loco Icius portus multarum nauium capax,nunc ucro multb anguftior,in,nbsp;quem 8lt;nullanauigia,nifi crefeente mari,ingredi poflunt:quod dedita operanbsp;faftumuidetur,ut oppidum Caletum feu Bononia, quia de re ipfa,uti fupr'anbsp;oftendi,in uulgus ambigitur,ibidem fitum, quod firmo præfidio tenetur, igiinbsp;nus per boc,boftium iniurijs patêret.Huc Cæfar naues undicp ex finitimis renbsp;gionibus,2lt; quam fuperiore anno ad Venetum bellum (funtq Veneti Gabnbsp;liæ populi,boc cft,Britanniæ continentis,qui Oceanum accolunt)ædificaratnbsp;claflem,conuenireiubet. Interim M.orini legatos ad eum miferunt, eanbsp;quæ imperaflet,fa(fturos polliciti funt:quos ille libenter in fidem recepit,ualznbsp;de gauifus,quôd poft tergum hoftem relinquere non cogeretur: cura intereanbsp;4®nbsp;nbsp;nbsp;40 confilio eius cognito, 06 per mercatores ad Britannos perlato,raptim omnes

qui armainduere per ætatempoterant,ad arcendam uim boftiu ad mare conz currunt. At Cæfar ait,àpluribus infulæ ciuitatibus ad fe legatos ucniftc,86 ibnbsp;los poftquamhortatus eft,utin eafententiapermanerent, domum remififte.nbsp;quiCaffîuellauni non meminit,nifi in fecundo bcllo,quod Britannis fccit,cuinbsp;fummam imperq adminiftrandi,bellilt;^ gercndi,communi confilio Britanniznbsp;ci populi traditam feribit, regem tarnen eum non appellat, C outra in recentînbsp;c ?

hiftorialegimus, CTæfarempctijffe per literasaCafliuelIauno rege ueétigalï ilium refcondîlTe Cæfàrijfe non didiciffe hadenus feruire, (êd tucri libertanbsp;tem etiam armis,fî opus foret,id quod ille fentiret,fi auaritia cæcus Britannosnbsp;turbare auderet Jta hîc perinde ut alibi omnia uariè tradunt. Qy are nobis,ucnbsp;ab initio profeffîTumus, noua ôôuetera particulatim proferenda iudicamus,nbsp;ut quo nos plus laboris hauriemus,hoc Icgctcs plus uoluptatis capiant, cùmnbsp;legendo, alia fide, alia gratia, alia ioco digna notarint» Ad rem redeo. Intereanbsp;C»Volulenus poft quintumdiem,quam àCæfare difceflèrat, in Galliamnbsp;uerfuSjOrdine expo(uit,quæ fuiflent àfe loca explorata.Turn uerb Cælàrnilnbsp;ampliusinoratus,exmultitudinenauium,quæinunum conuenerant, dele^ lenbsp;git,quotadduaslegiones traniuehendas fads elfen t.poftcaidoneam ad traficnbsp;ciendurft tempeftatem na(ftus,ftcundanolt;ftis uigilia foluit : qui non aduerfonbsp;ufus uento,quartadieifcquentis circiterhora, Britanniam attigit Jnfederantnbsp;infulani denfo armatorum agmine littus, obfcruantes hoftiu acceifum: quosnbsp;cùm fupra câput efle uidiflent,tum ft ad refiftendu cofeftim pararunt. Qtiodnbsp;Cæiàr confpicatuSjuftp eb in anchoris ftetit,dum équités qui onerarfjs adue^nbsp;hebantur nauibus,adfuifftnt.mutato inde confilio,ne in primo egreflu,priusnbsp;cum hoftibus confligere cooeretur, quam miles in ficco effet, illinc circiternbsp;millia paffuttm o(fto progrcffus,naues in plano littore conftituit. Nee Britannbsp;nus interim in otio fuit, fed equitibusS^ effedarfjsad occurrendum præmift iOnbsp;fîs,cæteramultitudo fubftcutaeft,ubi naues conftiterant.Eftitacp eo loci diunbsp;certatu,Romanis egrediendbus,c5tra prohibentibus in{ulanis,atc^ ad nauesnbsp;ulque occurfantibus.Romani tamen,quiaaquila à fignifero in littus expofitanbsp;crat,pudore magis quam quod id tutb fieret, nauibus egreffî,boftcm paulu'nbsp;lunj fubmouerunt. Fuitaliquandiudubiu certamen, quoad alfjs ftiper aliosnbsp;Romanis in littus euadentibus,Britanni pulfi fiint:qui ubi feft ex fuga in tu/nbsp;turn receperuntjtondnub ad Cæftrem de pace legatos miftrunt.Cæîar uenianbsp;petetibus dedit,obfidesc^imperauit:quoru pars cotinub data eft,reliqui pronbsp;pedienf uenturi erant,cùm fiibitb tepeftate coorta,omnis Cæfaris claftis ma/nbsp;xime afflidataeft,6C in primis onerariæ naues,qua?in anchoris ftabant, itaut 3^nbsp;plures inuicem coUifà?,aIiæ armamentis nudatæ,nullû fui ufum amplius prænbsp;ftarepotuerint.Idincommodum magnamCæftrianis attulit perturbatione:nbsp;ƒ ÿn neep materiareficiendarum nauium adcrat,ncœ commeatus ad hyemannbsp;dum antea prouifus.Britannorum principes ea difrîcultateanimaducrià, ar-*nbsp;bitrantes fore,ut Romanus Imperator cum ca hominum paucitate, in diftri^nbsp;men adduceretur, occulte inter ft coniuranr. Cælàr ex eanauiu clade,amp;: quianbsp;Britanni obfidcs dare deftiterat,id quod erat fufpicatus,nihil no mature pro/nbsp;uidet,cômeatum parat,naues refici iubet.NccinfuIani inultum quicuere,qui

infigni clade afftciftent,nifi Cælàrpulucre ex caftris confpc(fto, a(ftutum fuis auxilio ucnilftt. Ita legio à Britannis circumuenta, turbatisepab effedariorunbsp;incurfu ordinibus,cùm undicppremerctur,fui duels aduentu, temporis pun/nbsp;(ftoferuataeft.Vtebantur Britanni effedis, id eft, uehiculis in prælio,quæ c/nbsp;quorumrotarumcp ftrepitu ad primum congrcffum,aciem hoftiu ualde tur/nbsp;babanjjterrebantcpa'nde curribus rcliótis, pedeftrem faciebant pugnam. Se/nbsp;cutæ funt deinde fœdæ tcmpcftates,quæ plures dies Romanos àpnelio retra

Anglicæ hiftoriæ lib.I. » xcrunt.ïnterim Britanni audis copi] s,in unum conu€niûtlt;Romanoscj^ quosnbsp;facile delcrc Iperabantjarmis repetunt. Iterum itacp dimicatum,tuqa demutnnbsp;fufi fugati«^ Britanni, de pace ad Cælàremmittuntj qui duplo maioreaccelt;nbsp;ptoobfîdum numero, pacem pro temporeipfis infulanis dédit, atque itaui^nbsp;âor belli in Gallias reuertit, pauló ante hyemcm,quæiam zippropinquante“nbsp;dieæquinodrjjinftabat.Hæcueteraluntjiam noua di camus» Tradunt Cælt;nbsp;farem primo congreffu à Britannis profligatum,in Galliam fe fuga recepiffe,nbsp;amp; Caffîuellaunum ob uiÄoriam lætitiaexultantem,dr)s patrijs multacæri^nbsp;moniafacrificafle. Ad propofîtum redeo,

10 At Cæfar cupidus redigendi infulâ in poteftatê populi Romani, anno qui fecutus eft,clafle omnibus rebus paratiffîma,ftatim poft initiû æftatis,in Brînbsp;tanniam traiecit,pofitiscploco idoneo caftris, infulanos bcllo premer^ccepit»nbsp;Caffîuellaunus,quem Britanni aduentu boftiû,utiCæfar tradit,permoti,totinbsp;bello imperioc^ræfecerât,nam ante idtêpus, cæteris infulanis infenfus erat,nbsp;fubhoftiû accenum,littus occuparat:fedratus utilius,boftemlongius àlittoznbsp;re prius trahere,^ cum eo manus côfereret,ne ab illis qui in nauibus erant,aunbsp;xiliû ferri poffetjpaululû pede retulit,pofitisq;in propinquo caftris,fuos in arnbsp;mis eo die tenuit.Poftridie utrincp in certamê itur,iamcp ad manus propeuennbsp;tu eratjCÙmillo teporis momento Cæfari nuntiatû eft, totâ claflem fccd'e cirznbsp;io calittus difieftâ efle:quapropter iuffîs legionibus cofiftere, equitibusep ad fiz

3 gnareuocatis,ad naues reuertitur» ïbi fubduftis nauibus, quæ fuperfuerant, magna opificù manum adhibuit,qui naues reficerent,fcripfitcp in Galliam ,utnbsp;plures primo quoep tempore adfe mitterent:atcpbis rebus ita prouiGs,adhonbsp;ftes reuertiuConuenerant interim maiores Britannorü copiæ,quæ cum Ro/nbsp;manis pugnâ cômittere ardentiffîmè cupiebât»N5 multb póft, cum equitatunbsp;Cæfaris appropinquante, in itinere præliari acriter incipiunt, a quo paululvtnbsp;repulß,agmine occulte circumalt;fto,in caftrahoftiu jmpetu faàunt. P ugnatunbsp;eft pro uallo acriter,fuitlt;^id certamê anceps,8ôRomanis laboriofum, in quonbsp;multi interfecli funt,caftra tarnen defenfa» Poftero die prociil caftris, Britanznbsp;50 ni in collibus taciti confiftunt,inde Romanos populatum egreffos confpicatinbsp;0 cumclamoreadoriunt.Iialegionarrjsnbsp;nbsp;nbsp;equitatu qui fuis fubfidio adfuerût,

adultimû fugati funt.Ex bac fuga difcedentesBritanni,dccreuerût nun^ dez inceps cum tot coprjs cum bofte c5gredi:quare Tbamefim flumé tranfgreffi,nbsp;nouas circa ripa copias inftruunt,eamlt;p ac uadum,acutis fudibus præfigunt, *nbsp;quo boftes tranfitu probibeant»Cæfar cognito a captiuis eoru confilio,ad flunbsp;men progreffusjco loci conftitit,quo flumen pedibus atep segrè tranfiri poteznbsp;rat.HiclocuSjUt Cæfar ait,abeft a mari circiter milliapaffuû LXXX, adeo, utnbsp;prope certo eius intcrualliargumento côielt;fturaauguraripoffîmus,illudfluznbsp;minis uadum fuiffe parumultra Vindeforam pagum,qui aCondino pafluunbsp;4° millia XXdiftat,fpe(ftatlt;^ad occidentê»AtCæfar ftatim atep eo perucnit,bcetnbsp;ad altéra fluminis ripâuidiffet elfe magnas bominu copias, quas Caffiuellauznbsp;nus inftruxeratjubi loci eius principatus erat,ficut ipfe Cæfar teftat,8c cognonbsp;uiffetripam cum alueo,acutis fudibus munitâ,nibilominus fuos flumen trannbsp;fireiulTitzqui amnêferociter ingreffijetfi uix capite ex aquaextabât,tanto imznbsp;petuadalterâripam peruenerût,ut boftes fubito in fugam uertcrint.Quo faznbsp;dû eftjUt Romani bberius prædandi, uaftanditp caufa, in agros fe eiecerintt

in quos Caflîuellaftinus,qui cum manu cleóta fnorum Jioftis itinera ob{cruagt;’ bat,armatos paffîm emittebat^afficiebatcp incômodojnterim T rinobantes,nbsp;quiaMandubratiusadoleicens fuga mortem uitans, Cæfàris fidemfecutus,nbsp;ad eum in Galliam ierat, cuius pater Imanuentius in eorum ciuitate regnumnbsp;obtirtueratjamp;àCaflîuellauno interfcctus fueratjegatos adCælàrem mittut,nbsp;•pollicenturc^ feiê ei dediturosjamp; imperata facfluros^ac petuntj ut Mandubranbsp;tium ab iniuria Caflîüellauni defendat,atcp in ciuitatem mittat^qui præfîtjmnbsp;periumc^obtineat.His Cæiârobfides imperat,Mandubratium(^adeos mitnbsp;tit Jlli mox imperata celeriter fecerunt,Poftea Cenimagni,Segontiaci, Ancanbsp;liteSjBibrocijôÔ Caflî Trinobantes fecutijn fidem Cælaris uenere. Secundûnbsp;hæCjCæiàr oppidum Caflîuellauni, quodnon longe ex eo loco, quem fupranbsp;memoiÿuimus,aberat, lyluis paludibus«^ munitû, quo làtis magnus bomiznbsp;num pecoris(^conuenerat numerus, expugnat. Erathæclylua fofla 2lt;uallonbsp;munita,quam Britannioppiduuocabant.Caffiuellaunus intereaad Cantiaznbsp;nos,quibus quatuor regulipræerant,Cingetorix, Caruilius, Taximagulus,nbsp;ÔC Segonax,nûcios mittit,atcp rjs imperat,ut caftra Cælàris naualia de impronbsp;uifo adoriantur:qui quod iuflî erant fcdulb facientes,parum féliciter pugnaznbsp;runt:fufi enim ac cæfi funnT um Caflîuellaunus tot detrimentis affeôtus, daznbsp;tis demû obfidibus,padhis cft,utBritanniapopulo Romano uedigalis efl'et.

autumnale in Galliam redij t ui(fl;or,amp;^incolumis^Hic fuit belli exitus,quo C, . Iulius Cæfar Britanniam ad Romanum adiunxit imperium, id eft, eius pro/nbsp;ximam partem in deditionê Romani populi rcdegit.Quare nô eft quod quif-piam fulpicetur, quicquam rerum fuifle Cæfari, cum feptcntrionalibus Bri/nbsp;tannis,cùm uix primam ipGus Britanniæparte uiderit,uiceritcp. Atqui cùmnbsp;illam læpius pofthac parère recu(àntem,ïmperatores Romani maxime laboznbsp;raflent armis CQfrcere,ip{è Cæfar uideri poteft Britanniam non tradidiffe ponbsp;fteris, fed oftendifle. Cæterum deeiufmodi Britannici belli euentu, Gildasnbsp;grauiflamus autor cum Cæfàre ferme conlèntit,à quo nos bene magna ex parnbsp;teaccepimus,quæfupràpofuimus.Isenimfuorum Britannorum ignauiamnbsp;accu(âns,de ea re fie fcribit:Etenim reges Romanorum cum orbis imperiumnbsp;obtinuiflent,fubiugatis finitimis quibuftpregionibus,uel infulis, Orientemnbsp;uerfus,priina Parthorum Indorum confinium parta pace,qua peralt;fta,in omnbsp;•nîpenè terra ceirauerebella,ôô potioris famæ uiribus firmaflcnt,non adesnbsp;flammæ quodammodo rigidi terroris ad ocddentem,cæruleo Oceani torrennbsp;te potuit uel cohiberi,uel extingui,ftd transfretans inlùlæ parendi leges aducnbsp;xit,imbellemcppopulumnon tamferro,igne,machinis,ut alias gentes,quàmnbsp;lôlis minis,uel iudiciorum cocuflîonibus,in fuperficie tantum uultus,preflbnbsp;in altum cordis dolorc,{uam obedientiam proferentê edieftis fiibiugauit.Haznbsp;(ftenus Gildas.Deuida eft Britannia à Cæ(àre,anno ante aduentum Cbrifti,nbsp;circiter fexagefimo. CafiTiuellaunuspoftannum deinde {cptimum,quàm ubnbsp;(ftus eft,fineliberis,naturæconceflît.quem Theomantius nepos lècutus eft»nbsp;Huic fuccelTît filius nomine Cinbellinus, quem ferunt ftib Augufto Cælârcnbsp;ftipendia fecilfe. De utroque nihil habeo memoria dignum dicere, nifi qubdnbsp;turn dem û lux uera illuxit terris,quando Cinbellino régnante,! ESVS C H Rnbsp;S T V S Maria uirgine ortus eft»

Anglicæ liiftoriæ lib.IÏ,

O

PROOEMIVM LIBRI SECVNDI.

AM percucurrimuSjidquod ab initio pollicitift eram^uitas fexa? gintaocto regû(tot enim fuifle aiunt,eo ordine,quo eos »oua tulitnbsp;hiftoria)unà cum uita Caffiuellaunizacprætereabreuiter memininbsp;deTheomâtio SdCinbenino^quiCaffiuellauno fucceffere in reriînbsp;adminiftrationem Jfto Caffînellauno principe^BritanniaRÂTiano imperio,

ficutdemonftrauimusjueôtigalis fadlaeft^fuitt^deinceps paulb minus quinz gentis amp; tribus annis, cùm Britanni id temporis deftituti auxilio ab Aetio,nbsp;qui in Gallrjs copiaru præfeétusTheodofr) iunioris fuit,à Piétis Scotiscp fccznbsp;10 dere coniuiuflis cccperint ficbellopremijUtpoftquameorumrapinas amp;impenbsp;tus aliquandiu fortiter tulerunt,ad ultimû fuis iam diffitfi uiribus, coacti fmtnbsp;Anglos Saxones Germaniæ populos pugnaces atcpferoces,adopemTerendânbsp;accerfere»Sed fecus euenit,atcç putarant: Angli enim infulæ partem qy am illinbsp;tenebantjin fuam poteftatem redegerunt. Atcp ita quantum mille amp; ampliusnbsp;annoSjBritannicus populus creuerat gloria, tantum calamitofa hæc temposnbsp;rumintercapedo eumgrauiterafflixit,quæ'a Caflîuellauno,ufcp4d Anglos,nbsp;intercefferat:qui,ut dictum eft,imperiû in infulapoftrembobtinuerunt.Cæznbsp;terum cùm ifta omnia plana facere fcribendo conftituamus, ecce, fcriptorumnbsp;partim uarietas,partimincuria,atcp,ut itadicam,temeritas adeo animum turnbsp;10 bat,utnefciam, quid pro certo aut falfo firn afFirmaturus cùm de multis, tumnbsp;præfertim de ordine regum,qui à Caffiuellauno,ad Anglos,fecuti funt. Roxnbsp;mani enim fcriptores,2lt; in primis T aci tus,dicunt Britannos olim parui (Te renbsp;gibusjamp;pbftuecbgales faclos,perprincipes fadtionû ita diuerfis ftudijs tra^nbsp;(ftos efle,ut ad propulfandû cômune periculum uix duæ tres'ue ciuitates connbsp;uenirent,fimulcparmacaperent:fic(^ dum fînguli pugnarent, uniuerfos eflenbsp;uidos. Atcpboc demum paéto aiunt Britanniam a Romanis in formam progt;'nbsp;uinciæreda£ftam,ac ab illis ad earn gubernandam miffos elfe præpofitos, quinbsp;earn obtinerent. Veruntamen qdem autores de quibufdam rqgibus, fient in/nbsp;frùdicet,meminerunt,qui dum rerum orbis Cæfares potiebant,in Britannianbsp;30 regnarint Jllud idem atteftatur 86 Gildas cùm inquit : Reges Habet Britânia,nbsp;fedjôCc.Cæfar uero tradit tempore {uo,in Cantio quatuor fuifle reges, qui il/nbsp;lt;ipnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lis regionibus præerant»T acitus meminit Prafutagi,2lt;Cogiduni regumdu/

uenalis Aruiragi:recentiores omnes Rucij,Hincigitur apparet, fiue unum,fi ueplures,fub Romanis Imperatoribus reges fuifle ininfula,cumimperio«nbsp;Contrauulgus prædicatfummâimperrj penes Britânos femper fuifle, 8lt;Ro *nbsp;manu fenatum in fingulos annos,ueô;igali accepto, ex officio,ad coërcendosnbsp;(æpe nouos feditionûmotus,Hoftium ue incurfus arcendos, mififlelmpera/nbsp;tores fuos in infulam, Ac itauult Britannos tantum fuis regibus paruifle femnbsp;per, donee ad extremû imperio ab Anglis dcieéti fuerint*Sed cùm in ipfauul/nbsp;40 gari Hiftoria, regû fériés feruanda foret, quoties accidit ut non eflent qui fub/nbsp;fjcerenturrcgcs,locoillorûperbcirepofiti funt modo Romani ImpcratoreSinbsp;modo eorù præfcéti,di(ftic^funt reges àBritannis crcati,pcrindc quafiimpc/nbsp;ratores Romani regibus inferiores fuiflent,Ôë præfeôti arbitratu fuo,nS ad fènbsp;natus,autlmperatorûpræfcriptù prouinciâ adminiftraflent.Sed Hæc ut uul/nbsp;gatiora,quamutHîcpute efferepetenda,iam mifla faciamus, quâdb nos infra.nbsp;perappofite legentes admonebimus eas ipfas rcs, quæ ad fidem feriptæ fint.

Nee ill vid omiferim,formam adminiftrandæ reipublicæ Britannicæ ante ad/ uentûRomanorîFjUarianifuifle» SanèCæfàr fcribit, Caffîuellaunû habuîflenbsp;in infulaprincipatum, cuius fines Thamefis flumen àmaritimis ciuitatibusnbsp;diuideret,amp;ei propter fuuin aduentu^fummam impert) bellicp adminiftraivnbsp;di permiflàm, ac eidem ante id tempus, cum reliquis ciuitatibus, continuanbsp;•bellainterceflîlfeJteminCantio quatuor fuifTe reges,hoc eft, principes, eu/nbsp;iufmodihodie nos uocamus comités, fiue duces : Ôd Cenimagnos, Segontia/nbsp;cos,Ancalites, Bibrocos, ac CaflTos populos miflîs legationibus, fclè dediflenbsp;fibi.Et ibidem inquit:Principes undicp c5uenire,amp; fe ciuitatescp fiiasCæfarinbsp;commendare cœperunt, ôôc, Hincigitur colligere licet, talem per id tempusnbsp;fuifle Britanniæ rei gubernandæ formam,qualis in præfentia eft Italiæ, Ger/nbsp;maniæ^,ubi aliæ ciuitates ab uno principe,aliæ à nobilitate,aliæ à populo rcnbsp;guntuiKÔÔeos quos reges uocant,fuifïè potêtiorcs inter alios,qualis fuitCal/nbsp;fiuellaunus,quiobid,rex diduseft» Hæc oboculos legentium poluimus,nbsp;quo hiftoriam multo facillimam intelledu redderemus^Cæterum iam infti/nbsp;tutum opus profequamur,ut tandem de Britannici regni fine,ôô Anglici ini/nbsp;tio fîmul dicamus»

POLYDORI VERGILII ANGLICAE

HISTORIAE LIBER SECVNDVS,

Angjicæ hiftoriæ lib.IL ??

•

ipfb Guinderio fraude interempto, Aruifagum eius fratrem redi'ntegrafle belîum,amp; poftremo no prius ab armis cefratum,quàm Carfàr filiam nominenbsp;Gcnniflam fèuGemiflam Aruirago,qui in locû fratris furrogatus r^rx fuerat,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

collocafTct. Quiquidem Claudius cùm,tefteSuetonio, ex tribus uxoribus ClaudiamjAntoniamjôô Otftauiâ fîlias fufcepiffetjôC Claudia ex le nô conceznbsp;ptam ad Herculanillæ matris,cuin qua diuortiû fecerat,ianult; iufliflet abij d,nbsp;AntoniâCn.Pompeio magno, deinde Faufto SyllænobililTimis iuuenibus/nbsp;OFtauiam Neroni priuigno fuo localFet, re ipfa apparet, tarn ablurdum efle,nbsp;tradere,quam crederejGenniffam filiam ipfius Claudij fuifre,amp; Aruirago ab

10 eoin matrimoniu datam.CæterûClaudius fiuearmis, liue æquofccdere co/-

iO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofitis rebusjpoftcp Orchades in Oceano ultra Britanniam inlulas domuit,

Romareuerlus triumphauitmaximo apparatu,obeiuscpreimemoTiä,filiu cx Meflallina lulceptü,quem primo Gcrmanicu dixerat, Britannicu ^ogno-'nbsp;minauitjntercain Britannianouos belli motus fieri renuntiatû cil:quo Cænbsp;far Velpafîanû, quod illi initium uenturæ mox fortunæ luit, legatum mifit,nbsp;qui uno comillo prælio tumultus omnes copefcuit, V edremcp inl|ila Britangt;nbsp;niæproximâin ditionê Romani impcrij redcgit.Aruiragus deinccps ne fpcsnbsp;excutiendi iugum Romanû toties uana euaderct,ingrauefcente iam fenio,pânbsp;cem cum hofte fecilîe dicitur. V erùm CorneliusT acitus autor efi:,Romanosnbsp;xo principes conlueuilTepræpolîtos, hoc eft, legatos Só procuratores in Britanz

JÖ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niahabere,quô infulanos in offîcio facilius continerent: quod uel Gildas, uti

fupràoftendimus, affirmât. Quare poft Velpalianû,principe Claudio, ctiin iam Britannis inciperet redire in præcordiauirtus,confulariû primus Aulusnbsp;Plautius legatus fuit,ac deinde O ftorius Scapula.Hunctubidæres uenientênbsp;exceperunt.nam Icenigens ualida,unà cum finitimis arma capientes, locumnbsp;caftris ad offendendûidoneudeligunt,acpaffimRomanos infedantur. Atnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ille gnarus primis cuentibus belli metum aut fiduciâ gigni,it propere obuia, be quos palantes ofFendit,paffim cædit:deinde Antonâ amp; Salyinâ fluuios caznbsp;ftris cingereparat,quodne fierct,ipfi Iceni impedimêto fuere.Itafpe deieFtusnbsp;3° adhoftiucaftrapcrgit,facfta(^pugna,fortiter uincit, ôôuiftoriaufus ii^ Canznbsp;gos exercitû ducit, multa aFta ubicp præda. Atep per hune modum in rebeFnbsp;les fæuiendo,haud procul mari peruenerat,quod ad Hyberniâ Ipedat. Hincnbsp;ûtis liquet,id bellû in Occidental! inlulæ parte efle geftum,8lt;^ Icenos populosnbsp;partim oræ maritimæ,partim Sabrina? amp;Antonæ accolas fuilTe, qualeshoznbsp;die fimtSarisberienles,VuelIenlès, Exonienlès, Vigornienlês, Salopicnfcs, *nbsp;ac Herefordenlcs : 8Ó Antonâ Humen id elfe, quem Veium dicunt, qui præznbsp;terfluit Herefordiâ,acipfi Sabrinæ no longe ab oftio iungitunSicut Cangosnbsp;interiorem Vualliæ partem ad occidentem pertinente coluifle conftat.Duninbsp;ifta Romanus dux gerit,ecce,ortis fubito apud Brigantes dilcordijs,retrahiznbsp;4° tunquas primo accelTu fedauit, cæfis eius motus autoribus. Item cx hoc loconbsp;coiefturafert,Brigantes in eainftilæparte fuilFe,ad quamnuncin leptentrionbsp;nemucrfi.is,Eboracenfis, ôlt;^adocddentcm,Carliolcnfis dicccefis pertinet, adnbsp;oramq? maritimâ,ubi Lancaftrû ac Candalia eft:id quod planu facitT acitus,nbsp;qui alibi ait eorum ciuitatem numerofiffimam fuifle, quemadmodû fempernbsp;Eboracum cæteris ciuitatibus hominû multitudine præftitit, ut cx eius fitunbsp;conftatdntereaSilurûgens ferociffîma bellû côparat, fréta uiitute Carataci,

uiribeUicæartis peritifiimi^ac inter alios longe principis,qui Ordolucamnt regulus fui fle diciiurjquorum ac aliorum uicinoru furoris coinpefcendi cau/-fa^rccens ueteranorum colonia Camulodunum deducca erauHinc parum acnbsp;comniodum diuertamus licet.

P uto Cainulodunû(quandô de ea re ambigit)co loci olim fîtum,ubi nunc eft Dancaftrunj(, quia uelcaftroru memoria uidetur retinere nomen loci adnbsp;Tîelli præfidium ele(fti:aut Pontifraftum, quod paulo propius, èC etiam citranbsp;Eboracu eft, circiter milliapalTuum X v 11 loco magis ameeno, quàm natU'nbsp;ra munito.Extat caftellum^amp;in eo aliquaueftigia templi,quod ibidem Claunbsp;dio Cæfari polîtû conftat, in quo duo erant fimulacra, unum deæ Vicftoriæ,nbsp;alterum ipfîus Claudi^ôô deinde eo colonia deduefta;, quæ præfto cflèt, quoznbsp;quoueilum ire auxilio fuis Romanis. Hæc ex Tacito,qui ita lib. xiifj. feribitînbsp;Àd hæ^ templum diuo Claudio conftitutu,quafi araæternæ dominationis.nbsp;Nec arduû uidebat excidere coloniam nullis munimentis feptam^quod dudnbsp;bus noftris parum prouifum erat^dum ameenitati prius, quàm uftii conlulvnbsp;tur. Hæciye. Eratpræterea locus ifteperopportunus Romanæ prouinciænbsp;tuendæ,quæid temporis admodû parua,nondum pertinebatadTinam flu^»nbsp;men^quod poftea flumen eius limes fuitjd quod teftatur idem Tacitus,cùmnbsp;ponit præpofîtos Romanos,qui poftVelpafianum in infulam miffî fuerant,nbsp;fie in uita AgricolæicribenszDiuus Claudius autor operis,tranfued:is legio î*nbsp;nibus,auxilrjscp,ô^ afliimpto in partem rerum Vclpafiano^quodinitiû uen/nbsp;turæ mOxX fortunæ fuit.Domitæ gentes,capti regcs,'amp;^ monftratus fatis Ve/nbsp;fpafianus.Confulariu primus Aulus Plautius præpofitus, acfubinde Ofto/nbsp;rius Scapula^uterque bello egregius, redadaq^paulatim in formam prouin/nbsp;ciæ^proxima pars Britanniæjadditainfuper colonia,2*Sc. Non fuit igitur pernbsp;id tempus admodû lata Romana prouincia, cùm prima tantum inlulæ pars,nbsp;qualis memoria noftra eft ferè AngliaXub Romanû imperium redada eflèt.nbsp;Non fuit erian^Camulodunu extra prouinciam, cùm ibidem ad earn defen/nbsp;dendam, ueteranorum præfidium collocatum foret. Quid, quod uelPtole/nbsp;mæus^onit illud oppidum baud procul ab Eboraco,eo ferme loci, quo nosnbsp;manifeftis argumentis fuiflè iam probauimusC Quid,quód ucl illud teftimonbsp;nio eft,Camulodunù in prima infulæ parte fuifre,quôd cùm lulius Agricolanbsp;Tranftucdanos Britannos quincp côtinuis annis bello perfècutus fuerit,tan/nbsp;demqjdomueritjSôeas res geftasTadtus diligenter lcripfèrit,nulla de Camii

• lôduno fît mentioC' ad quem quidê locû,fî ea in parte ponamus,dubio procul Romanarû legionum aJiquando itus,rcditus,aut manfîo fuiflet.Iam adrem.

Ita Caratacus homo ualens apud Ordolucas,loco ad prælium fumpto,ubi ardui montes cunda hoftibus diffîcilioraredderent, fuoshortabatur,afEr/nbsp;mans ilium diemjllamaciem.autrecuDerandælibertatis,autætcmæiniriuni

oppofuiflent : ita multa cômentatus, certam uidoriæ fpem fuis facicbat.NcC Oftorius interim fîlebat,quiclccbat'ue,qui fuos itidemhortatus uadit in ho/nbsp;ftem,bcllicumcp canit.Hîc conlèrta manu,mifiilibus primu certatur,dcindenbsp;fada imprenîone,res gladijs geritur. Pugnatum eft aliquandiu dubio Mar^nbsp;tc,doncc Britanni in iuga montium decedere funt coadi: fed eo quoep feren/nbsp;tarijlècutijmagnamediderunt cædem.Captauxor, filiacpCarataci, fratresc^

Anolicæ hiftoriæ 1i1d.IL

in dcditionem acccpti, Ipfe uero Carthumanduæ Brigantum reginæ fidenî petcns uin(ftus,ac ui(floribus traditus cft. Sic Caratacus, juius nominis famanbsp;iani per omnem Italiam perua{èrat,quôdnouem annos bellalTet confinenternbsp;cum Romanis,ducitur cum alfjs captiuis RoniamJs ubi coràm filitj præfènznbsp;tiadmodiïanimOjitaClaudiumCæiàrem allocutus fertur:Si optime Cæfarnbsp;res fecundæ aliquando uel meæuoluntati,autfortunæ reip^ndiflent, dubionbsp;procul banc urbem liber uidifïèm:uidiflèm autem libens,quandô iftuc in parnbsp;te felicitatis habebam J ta tantum aberat,ut pacem afpemarer^ut etiam datamnbsp;ultro eflem accepturus: fiquidem iècundum patriælibertatê, nil mihi unquanbsp;lo fuit optatius æqua Romanorum amicitia.Sed nuncita cafus tulit, ut in tuamnbsp;caderem poteftatcm,quôjOpinor,ego qui multis rebus beatus me alias in cocnbsp;lo efle putaram,relt;fî:è intelligerem,quantû fpei in rebus humanis ptmendumnbsp;foretjSô tu belli uiólor plus gloriæ conlèquererc,quôd uiciftijôô pepercilti:ficnbsp;cnim te pro tua dementia fadlurum confido.His uerbis Cæiar lenitlîsjamp;^ Ca^nbsp;rataco uxori amp;£ fratribus uitam conceflit. Ac ita fortem,ut eft in prouerbio,nbsp;Fortunaiuuat.Silurcs pofthæcpræfedium caftrorû cumleoionarrjs cohortigt;'nbsp;bus præfidio relidtum inuadunt^quem cepiflent,nifi mature Ribtientum fuifnbsp;iet: multi tarnen Romanoru ineotumultu pericre, Porto rj præalfjs, multónbsp;infeftiores Romano nomini erant,accenfi dira uoce ImpcratorisRomani iamnbsp;lo paflim pcruulgata,quæ eiuimodi erat: Vt quondä Sicambri excifi,ut in Gabnbsp;lias traiedii forent,itaSiluru nomen penitus extinguendu. Igiturduas auxiznbsp;iiares cohortes,præfelt;ftorû auaritiaincautius populantcs,intcrccperunt,ipoznbsp;liacpaccaptiuos largiendo, cæteras nationes ad defcdiioncm trahebant, ciimnbsp;tædio curarum O ftorius occidit. At Claudius Cæiar cognita morte lcgati,ncnbsp;prouincia fine restore effet, Aulum Didium fubftituit Js propere profecJusnbsp;res etiam turbatas inuenit,profligata pauló ante lcgione,cui RÏanlius V alensnbsp;'præerat.SedbrcuiSiluribus adfinitatem reuocatis, amp;defenia Cartbumanznbsp;duaregina ab iniuriaVenufibqui earn in matrimonium duxcrat,amp; ob ortumnbsp;diiridiu,pellerc regno conabatur,omnia pacata reddidit. Stfbt per idem temz

30 porisaliquæciuitates Cogiduno régi donatæ, qui ufque ad tempora Domiz J® tianifidiuimus manfit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Deinde Auitus legatus prouinciam principe Ncrone obtinuit,8ó tum gra uis quoep clades accepta.Huncinlecutus eft Verannius,qui parta tantum rcz^nbsp;tinuit,intra annum extinólus.Secundum hæc,Suetonius Paulinus uiromninbsp;bus fortunæ uirtutis bonis ornatus,Britanniam obtinuit,qui M.onam j'nznbsp;fiiïamreccptaculumperfugarum aggreffus,in poteftatem primo acceffu, utinbsp;in principio opcris,in dcicriptione eius infulæ,diximus, redegit. At Britanninbsp;interea Paulini abièntiam nalt;fti,a2itare inter fc mala feruitutis,conferrc iniuznbsp;rias,nihil patientia proficerc,nifiutpeiora deinde tolcrarent,cïimlcgatus innbsp;40 dies fingulos in languinê,Slt; procurator in bona {æuiret,animos fimul ad bel *nbsp;4® landum incendere cccperunt.Multis infuper Romanorum militu fcelcribusnbsp;in fê editis ftimulabant: quippe rex Igenorum Prafutagus Cælarem hæredênbsp;duase^ filias fecerat,ratus tali oblequio regnum ac domum fuam procul ab innbsp;iuriafore.Quod contraac confiderat,eucnit:rcgnü cnim à centurionibus uaznbsp;ftatuiTijUxor nomine V oadicia à ueteranis pulfata,filiæ ftupro pollutæ,prinznbsp;cipes Igenorum bonis exuti,amici regis inter mancipiahabiti.Itcm uetcraninbsp;d

rclicflæ Rint.Fœminæquocp furore turbatæ^adclTc exitium canebant,adebjUt infulani ad fpem,ô^ ueterani ad mer um traherentur, Atqui ifta eiufmodi, finenbsp;hominum dæmondmue fraude, fine rerum natura momenta fiant, quæ uub ionbsp;gus loco prodigiorum,intcrdum fiiperftitiolè notat,iplè facile fîlentio præte/nbsp;rirem,ut bc uideremur facere contra religionem,quæ cuncfiaDei prouidentianbsp;agi docens,uanas euentorum prædicfliones reipuit,fi idhifforiæratio patere-*nbsp;tur,quæfeéta omnia fcripta uult Jgitur nihil nobis qui hoc loco,aut alibi talianbsp;memorabimus,lèd atcp adeo uanitati mortalium, qui hiffe præfenfionibus innbsp;telligentiam rerum futurarum habere,aniliter conati funt, uitio detur.Et hæcnbsp;éo pertinent^ut nemo homo debeat in iftiufmodi obferuationes longe futilif-fimas incumbere» Quapropterà principio de ea re pra'fari placuit,quia leffo^nbsp;rem ab omni errore uacuum peruolumus. Ad rem redeo.

Sed VoadiciacLimpriinis animos incendebat, quc(fainiurias,quasa Ro-s manis accepiffenSd quia ipla ante alios, accrrimocrat in hoftes odio, igiturcanbsp;duce(nonenim in imperfis lexum difcerncbant)fa(fiumeft,ut bonapopulinbsp;pars,c5motis ctiam ad rebeliionêTrinobantibus,repentè à Romanis defeceznbsp;rit,armacpin cos præciptanter fumpferit, Primo itaque infulanorum motunbsp;ueterani pcrculfi,templuin quoddam occuparunt,ubi omnes ad unum inter/nbsp;fecfti lunt:indelegio noua,quæ Peti Cerealis legati dudlu ijs auxilio uenerat,nbsp;fulacælàcpeffCatus Decianus Britanniæprocurator,mediatrepidatione di/nbsp;lapfus in Galliam tranfqt.Peruagatus inde elf furor Britannorum ulque Venbsp;rulamium munifipium,per Romanorum ciuium ac fociorum capita : cæiâc^nbsp;dicunturex multitudineimbelli,ad leptuagintahominum millia.Ncc multo 3^nbsp;póftPaölinusadfuit,Londinumcpperrcxit,ambiguus anillam Icdcm bellonbsp;deligeret:qui tarnen inde digreffus locum cepit artftis faucibus, à tcrgo ly 1/nbsp;ua claufum ita,ut fine infidiarum metu effet,ccrtó feiens non poffe nifi à fron/nbsp;tcinuadi,qui fccum circiterarmatorum milliadecern habebat, quibus fretusnbsp;çum multitudinehofriumimmcnlaconflixit.Britanni longe maiorcbcllato/nbsp;rum numero præflabanr, quiidcirco tamccrtafpe uifforiæ, pugnam fiiccrenbsp;cccpcruntjutmulieres curribus frantes fintlpccfiaculoadmotæ.Ccrtatum e.ffnbsp;locoangufro,Sóobid Romanorum paucitati perutiliffuitcppugna ab initionbsp;atrox:pofrrcmó Britanniqui fefcpradiando impediebant,propterloci angu/nbsp;ffiam,impctu hofrium minimefufrincntes,fufi, acmulta cædcpaffîm dificéfinbsp;funt: triginta fere Britannoru millia cælà fiint. Voadicia dux belli ne in hoffiitnbsp;potefratem ucniret,uitam ueneno finiuit. Fuitiarn ex illo, ffatus infulæ paca/nbsp;tior,quem PetroniusTurpilianus,qui Suetoniuefr fecutus,atep inde Trebelnbsp;lius Maximus,nonirritatis Britannis,comitate quadâfoucrunt,{crLiaruntcp«nbsp;Illudappofitèhoclocomonebo, igenos mutatione uniusliteræ alios ab Ice/nbsp;nis populos fuiflc,utapudTaatuoblcruare licet; parte infulæ aquilonare

Anglicæ hiftoriæ lib.II.

tenuiffe,quam noftro tempore Northumbri habent.Nec Londinum T rfno bantu fuifle ciuitatê,ueluti multi fufpicant, qubd hîc ex eiufdem T aciti teftigt;nbsp;monio perlpicuè apparetznam Suetonius domita Mona infula, tranfuerfisnbsp;trami tibus,Londinum,ut ad tutiorem locum aduolauiuquod non feciflet, finbsp;idoppidumTrinobantû patria fuiffet,quippe qui cum ali] s defecerant. Hincnbsp;infiiperconftatTrinobantes ipfosnon habuiffe fedes fuas citra Verulamiûnbsp;niunicipiû,quodolimfitum erat èregione illius pagi,quo3 Fanum Albaninbsp;appellantjprocul à Londino millibus paffuum X X, nam illuc ufcp rebelliumnbsp;furorperuafit.Necitem Suetonio Paulino L-ondinum feftinanti iter tutum

10 fuiffetjfi T rinobantes earn infulæ partem tenuiflent,quam uocamus Eflexiâ, 9 quæ fines habetattingentes territorium L ondinenfe, quemadmodumPtO'nbsp;lemæus tradit,qui ponitTrinobantes^ad æftuariaThamefis fluminii,eorult;^nbsp;urbem nominatCamudolamjquæhodie dicitur Colceftria oppidum uetus.nbsp;SedPtolemæus homo Aegyptius facile potuit plurade Britanniæ fftu audilt;nbsp;rc,quàm cognofcere.Qjxiare funt^qui dicuntTrinobantû urbem fuifiejquamnbsp;hodie Northantonum appellamus,idquodcorruptanominis oppidi uox exnbsp;primis duabus literis indicatmarnagreftes uernaculo fermoite oppidum uogt;nbsp;cant Tranton^propterquodlabitur Nyna flumen^quod flumen nunc cornu-'nbsp;ne cum oppido,nomen habet«Sicuti in umbilico infulæ fuifle fufpicor Ceni/nbsp;gt;0 magnoSjSegontiacoSjAncaliteSjCaflos^SC Bibrocos,quorû Cæfar meminit:nbsp;quæ nunc loca colunt C5uentrenfes,Lcceftrcnfes, Northyngamienfcs,Der^nbsp;bienfes.ita diuinamus,fi modo diuinamus. V na tantum, præter Londinum,nbsp;ciuitas Ordouicum nomen uetus retinetjtametfi nos additanlitera in princinbsp;piOjNordouicum uocamus. Adeo pofccritas,hocefl:,Pi(fii,Scoti,Angli,Da^nbsp;cijôcNormanni in infula rerum potiti cundfa immutarunt, pro trophæis ba--bentes noua locis ab fe deuiéfis imponere nomina.

Erat id temporis Aruiragus,uti fupra memorauimus,princeps rex in Bri^ tannia,Ncrone principc,autor luuenalis fatyra quarta, ubi adulatur Neroninbsp;(adDomitianü enimreferri non poteft:,qui longe póft impAium obtinuit)nbsp;$0 de capto rhombo blandiens.

o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O men habes,inquit,magni clarity triumphi,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Regem aliquem capies,autde temone Britanno,

Excidet Aruiragus. cumïofeph illequi,tcfleMatthæoEuangelifl;a,ab Arimathæaciuitate oriundus,Chrifli corpus fepeliuerat, fiue cafu, fiue con^nbsp;filio,itauolente Deo,cum non paruo comitatu,in Britanniam uenit, ubi tam .nbsp;iplè,qua.m eius focfijCüm de euangelio prædicarcnt,atque dogma Chrifti fc^nbsp;dulôdocerent,multiperbæcad ueram pietatem tradudi,falutifcralt;^ frugcnbsp;imbuti, baptizati funt. ïfti uiri certc diuino fpiritu afflati, cum à rege parumnbsp;terræ adinhabitandum proxime V uelliam oppidum,circiter milliapafluumnbsp;40 quatuor dono accepiflent, ibi nouæ religionis prima iecerunt fundamenta,nbsp;ubi hodie eft templum magnificum,ccenobiumcpmona{ticæfamiliædiuiBcnbsp;nedióti ordinis nobile, loco nomen eit Glafconia. Hæc omnino Chriftianænbsp;pietatis in Britannia extitere primordia,quam deinde Lucius rcx,ficut paulónbsp;póft dicemus, prope extinlt;ftam baptifmi fonte fublatus mirabilitcr accendit,nbsp;pielt;^adauxit:nam Gildas teftis elf, Britannos iam inde ab initio orti euan-'nbsp;gelfijChriftianam recepiffe religionem.Marius deinde ex Aruirago genitus,nbsp;d 1

anftofàlutishumanæ LXXll regnum obtinet^cui ftatim bellum ingens cum Pivbs fuitJiScythiæpopuliftintjiTiaximèmoribus Sôpatria Gothis affines,nbsp;gens truculenta,8^n primis bellicofà.Piôlos autem appellacos tradunt à colonbsp;re cæruleo,quo pingi folebant, aut quia crinibus cæruleis erant:uel à ffigma--tibus, quibus quanto quis cæteros honore anteibat,propenfioribus,quan/nbsp;to humiliorhabebaturUeuioribus afficiebatur.Quidamhos Asathyrfos cfTc

rerit.fedPiélosundccuncpdicftoSjfàtis confiât populos ScythiæfuifleJtaque rj duce Rodorico,mulris nauibus prædabundi Oceanum ingreflî, in Hyber/nbsp;niam infulamperuenere, ùbi nouas fedcs à Scotis fibi petiuerunt:nam Scoti, 1«nbsp;qui à Scythis etiam origincm traxerant,quanquam aliam ipfi,ut infraofiendenbsp;tur,inu(aitam uolunt,tum earn infulam tenebant: qui cùm in rem fuam haudnbsp;fore ducerentjgentem bellicofam amp;inopem in infùlam admittere,charitateninbsp;fimulaiftesjocicp angufiiam excufàntes, docuerunt, haud abefle procul Brigt;nbsp;tanniam,infulam magnam fimulcp opulentiflîmamjatqueincolis fcrè carcnxnbsp;tem:hortaticç funt,ut illam peterent:quibus pariter operam fuam pollici ti. Pinbsp;lt;fti,quos mctgis prædæ,quàm imperij cupiditas folicitabatjiihil contantes^in-*nbsp;fulain uerfus nauigant:in quam primùm delati, aquilonalem eius partem oc^*nbsp;cupantjubi deinde raros confpicientes incolas,prædam agere, incurfiones fa/nbsp;cere, longius uagari incipiunt. Quodconfefiim Britannorum principes ani/nbsp;maduertentes,armato milite obuiâ ierunt, ac Pi(fios, ut fit, fine metu in agrisnbsp;palantesraptimadortijCorumduce interfeélo, primo prælio uicerunt. Pifiinbsp;quiacceptæplagæfuperfuere,fefein extremam infulæpartem,quam tempe/nbsp;ftatenofira Cathanefiam dicunt, receperunt: quos longo pofi tempore, tra/nbsp;dunttenuifle quiequid terrarum à muro, opere Romanoru præclaro, de quonbsp;alibi diccmus,ufcpad Grampium montem,ad ortum magis uergens,pertinc^nbsp;bat. Atep Pifii per hunc modum, in ea parte infiilæ rerum potiti finit. Et hæcnbsp;gens ex aduenis, alteraefi,quæ pofi Romanos, Britanniamadiucrit, in eac^nbsp;regnum obtiniftrit,qui fuit annus fàlutis L XXX V11. Pidti ex infélici fuoruinnbsp;pYirii I/rram fnrtiinam rnnfirnfi aaiidebant. rtiinrl in Rriranniademum tct/nbsp;mulierum(fcmperenimdeefialiquid,ad propagandam rebus humanis feli/nbsp;citatem)non ultra hominis ætatem duraret:quippe quibus ncc domi fpes pronbsp;lis,neccum finitimisadhuc connubiaeflenntum ex commun! confiliojlcga/nbsp;. tos ad Britannos mittunt, focietatem connubiumep nouo populo petitunilt;nbsp;Legatio grauifiîmè audita efi,adeô fimul omnes fpernebant, fimul negabantnbsp;iànguinemacgenus cumextemis mifeere. Idetfi Pidi ægrètulerunt, iniurfinbsp;tarnen alias ulcifeendam iudicantcs,ad Scotos in Hyberniam mittunt. Illi mUnbsp;lieres in matrimonium ea conditionc dederunt.ut ciuoties de creando rcoe.d^

cerent.’idquod apud Pifios fèmper deinceps fêruatum confiât. Sediam Ro/ manorum res in infula gefias fubijciamus.

Pofi Trcbellium Maximum, qui ob tumuîtumex turpi otioinexerciti* ortum,nonfincinfamiaabrjt,Ve(fiius Volanus Britanniæ præfuit. Deindenbsp;Petilius Cerealis aliquot populos, minus difio audicntesjbcllo domuit.P^/nbsp;ftea Iulius Frontinus prouinciam.rexit, in qua quofdam quoep populos rcl u

Anglicæ Iiiftoriæ lib.II. ??

ôtantes parère fubegit. Poftremo Velpafiano principe, Iulius Agricola,lt;iir cuius uirtute arma Romana multó infulanis terribiliora extiterunt, Britanznbsp;niam etiam turn flutfluantê obtinuit,ubi milites uelut omiTTa rerum cura,otionbsp;propè torpenteSjôô prouinciâ iamiam ad rebellioncm faciundam properanténbsp;offenditmam Ordouices cùm paulo ante eius aduentum, alam unam militîjnbsp;in finibus luis agentem ferè uniuerfàm obtriuiflent,ob earn rem prouinciâ oznbsp;mnis ereda erat ad fpem propè certam recuperandæ libertatiÇ. Quod Agrictjnbsp;laanimaduertensjire obuiam futuro periculo maturat,ac fumptis repente arznbsp;mis,paruacp armatorû manu contracta, quia in æquum certamen defeenderenbsp;'0 Ordouices non audebant,hoftem inuadit,ac bonam eius gentis partem ferronbsp;I* deletmecbîc quiefeenduratus,utnonignarus inftandum efîe fortunæ fauennbsp;tijMonam deinde infulam,quam Paulinus expugnarat,8C pofteun^reuoca/nbsp;turn defecerat,eodemmomentorecipit.Qiiibus rebus confedis,cauiàs bellonbsp;rum prudential confilio excidere cupiens,militem fuum interim uiiiartis minbsp;iitaris {cientiffîmus,nihilo fecius armis exercebat,uigilijs defatigabat, ne uirznbsp;tus per otium languefceretanimorû.Item Britannos generatim ut rudes, boznbsp;nisparitermoribus ac inftitutis honeftandos curabat, hortand», ut rempla,nbsp;fora,ædes fibi extruerent,laudando promptos,caftigando fegnes, quo honoznbsp;ris æmulationeexcitarenturadciuiles moresrquiaubi uirtutis bonos publiéenbsp;10 non eft, baud ubi uirtutis uel gloriæ cupiditas efle poteft : at ipeciatim filiosnbsp;principum bonis artibus erudiendos monebat, præferendo eorum ingénianbsp;Gallis, quod Romanæ eloquentiæ pro uiribus ftuderent,dedit uel illis leges,nbsp;Romana«^ inftituta quædam utenda introduxit. Quo fadum eft, ut Britaiiznbsp;ni breui tempore optimos imbiberint mores, 80 apud eos effe coeperit multbnbsp;honeftior cultus,ac delicatius uitæ gcnus,fic,ut iam turn prandiorum, ccenaznbsp;rumep lautitia peruaferit per cundas boneftas domos,idep uocari uerbo, buznbsp;manitas,apuduulgum,càm,ut ait Tacitus, reapfe pars feruitutis eftet. Iftiufznbsp;modi conuiuioru elegantiâ inde ad noftros Anglos manafle dixerim. Et bocnbsp;Agricolæ ftudium per byemem, fadalt;^ memoratu digna prwni bienni-) eins

30 legationis.Pofteacrebrisacprofperisprælf)s,nonnullis ignotis etiam gentiz bus domitis,eam partem Britannia? quam bodie Scotiam dicimus,qifæ Hyznbsp;berniam afpicit,qub ingens rebellium multi tudo identidem confugicbat,coznbsp;pqs inftrudis,claflecp parata,petcndam ftatuit,ut fimul mari,Gmul tcrra,belznbsp;lum gereret.ïta«^ iter ingreflus,flumen quod Fortbeam uocamus, ponte ibiznbsp;demfado,tranfmittit,adarces(^ nonnullas expugnandas aggreditur« Quonbsp;cognito,Britanni iam antea colleda undicp armatorum manu ad flumen connbsp;currunt,ut frado ponte, boftem inter Fortbeam SôTaumintercludant. Innbsp;eos Agricolaconuerfus nullo negotio fudit, fugientescçinfecutus eft, ufquenbsp;adTai æftuaria.Etbæcanni tertq gefta.Poftea Agricola ftatuens fibi tandem

40 aliquando extremum infulæ terminum inueniendum,primo quoep tempore 4^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad Glotam flumen contendit,eolt;^ loci caftra facit,ubi Bodotria,qui nunc Lez

uinus dicitur,in Glotam influit.Britanni interea frequentes cireuftabant, inz quos fado impetu,ita diflîpauit, ut extra flumen cxpulcrit, uelut in aliam inznbsp;fulam,quemadmodum putabat,quod flumen circa oftium,maximè profunznbsp;dum aclatumelTet.Atque eiuftnodiannus quartus rcs geftasbabuit, Proxiznbsp;ma deinde æftate, Agricola accerfîta claire,quæ præftb ac ftatim adfuit,Glota

Poly don Verg.Vrbinatis

nafce tranfgrcditura’gnotosq^ populos ad dedi'tionem compellit, locac^ mari-* rima ad Hyberniâ uergentia præfidfj s firmat, ibicp hyemat.Ita annus legario^*nbsp;nis quintus conlumptus. Deinde Agricola cumin partem infulæinterioreinnbsp;pedem modis omnibus inferre deliberarit,nonnihil terrebatur montiu palu/nbsp;dumlt;^ difficultatibus^quas tarnen ad extremu miles fortiter fuperauit,qui uenbsp;lut laboris tanti præmiû, illis in locis no uticp mediocrem fecit prædam.Namnbsp;jEO agreftes fèfè Æm bonis,ac pecora contulerant, ut ad ultimum confugium*nbsp;Et quia per exploratores intelligebat hoftcs pluribus agminibus iniediflènbsp;uiaSjclTecp irrupturos, idcirco exerciturn tripartite» ducebau Dumiftagere/nbsp;bantur^claiTis Romanaiuiraobireinlulam,portus omnes explorabat. Quare I«nbsp;itaufulæpeueniebat,utterreftres copia? ac maritimænô finelumma animoznbsp;rum uoljuptatCjUnum in loaim côuenircntJbicp pro le quifep Rxa incly ta factanbsp;iacftarct^Sôalterialteros ad cœlum ferrent, uti fit in rebus fèquundis, quarumnbsp;etiam ignauiffimus quife^ elfe uult particeps, at aduerfaru non itcrn.Britanninbsp;intérim qui procul erant,ut cognouerunt claflem uiiàm,magnum acceperuntnbsp;dolorê,quôd tanqua aperto lui maris lècreto,ultimum uictis perfugiû claudcnbsp;retur:qui mhil elle iudicantes quodamplius paterentur,ut tanta ubicp mali lanbsp;bes fieret,ad armaconuerfi, legionem nouam ut minus ualidam no(ftu repen^nbsp;te inuadunt»Hîc utrincp dimicatu ufcp eo acritcr,dum Agricola laborantibusnbsp;iam fuis ex caftris opem tulit.Tum Britanni iterum fufî lugaticç funt : tarnennbsp;non uirtute, lcd occafione,ac arte ducis boites capugnafuperioresfuilTe fibinbsp;perfuadentes, nihil ex animo remittebant. Scdcùmiam ællas præcipitarct,nbsp;ortis paulo polt fccdilTimis tempeltatibus, ab armis parum celfatum elt. Acnbsp;ita lèxtus Icgationis annus aliquid attulit quietis.Cæterum uere iam inito, A^nbsp;gricola in Calydoniam penetrat,ad T aumep caitra ponit,quod flumen,urinbsp;prà docuimuSjinOceanum Germanicum fefe immittit,exceptum æltu marisnbsp;amplius duobus millibus palTuû lato.Tum Britanni extremu impendere pe/nbsp;riculum ccrnentes,aut fibi honeltè moriendum,libertatis caulà,autuincendiïnbsp;ftatuuntritaep f«imùm lâcrificijs ac iurciurando confpirationê omnium ciuitanbsp;turn lànciunt,confirmant,corroborant, deinde coniuoes ÔCliberos adGram^'nbsp;pium montem ducunt, locoep caftris idoneo capto, inuentutem armant,8ô ncnbsp;multitudine ducum,difcordia,quæ unica lèmper eft rci bellicæ bene gerenda?nbsp;peftisjoriatur, fummam imperrj Calgaco uiro confîlrj magni, ÔC uirtutis, pePnbsp;mittunt,fpcmcpbonam etiam concipiunt, ex eo, quodeodem penè temporisnbsp;pun(fto,Vfipiorum manus adlittus delata à Romanis defccifîct, li enim Ger^nbsp;maniæ populi Rheni accolæ, cùm auxilio Romanis mitterent, perfidiolc in-'nbsp;terfeefto centurione,nouas fedes quæritabant: qui poftremo famelulfocati,o/nbsp;nines ferme male perierunt. At ubi Agricola hoftium ftudium nouit,ilicô tranbsp;icefto Tao,quaproximè potuit,adradices Grampij, loco piano, caftra pofuit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Atep ita iiTitatisutrinepanimis, hand muite» póftadmanusuentum cft.Sed Calgacus prius longa oratione fuos hortatus cft,dcmonftrans quanti ab om'nbsp;nibusæftimandaciretlibertaSjUtqualècundumdcosnihil quiequam morx^*nbsp;libus elTe deberet charius:multacpob auaritiam, atque fuperbiam, in Roma'nbsp;nos maledi(ftacotulit,eos raptores orbis uocitando.Contraamp;T Agricola fuo^nbsp;quoepmilites multis uerbis hortatus,adiftumultimum aniiiodtaui laboremnbsp;iielut bcllorum omnium finem pcrfercndum,animo forti, unde plena manü,nbsp;uicto'

Ansjicæ hiftoriæ lib.IL 4?

uidoriarû frudrum capcrcnt.Sic acie utrinc^ inftruda, prælium incipitur*iii quo pro uita pugnatur.quod cùin ad uefperum extraherctur, nihil Britannonbsp;potius uifum,quàm hoftcm à tergo circûuenire:qui oppolitis ab Agri cola uenbsp;nientibus quatuor equitum alis,demum dißedusdn fugamc^ uerfus pre Riganbsp;tur,Cæfa ex Britannis/amplius decem millia hominum^exRomanis bene manbsp;gnus quo(^ numerus.T um Agricola acceptis obfîdibus,claflem redire iuflit,nbsp;reliquumexercitu in hybernis locauit. HæcDomitiano principe geftafunt,«nbsp;quæ apud eum hominem uirtutis minime amicumjnuidiam cômouerunt innbsp;Agricolam^qui paulb póftreuocatur,ut quafi Syriam Attili] Rufi morte ua^nbsp;»0 cantem obtineret. Huicfucceflît Cneus Trebellius,quemDomitianusBriznbsp;tanniæ præfecerat. Ac in tali ftatu res Britannicæ erant, rege Mario, Cornernbsp;lius Tacitus de Mario non meminit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Is Marius relicfto ex fe Coyllo filio,annos X L v II l regnauit. Coyllus Ro^ mæ diu fuitjOmnemc^iuuentutem fuam ftipendps faciendis, bonisc^æterisnbsp;artibus exercuit,qui poft mortempatris rexcreatus, XL V annis quibus re^nbsp;gnauit. Romanis Temper chariflimus fuit, ac pace ubicp parta, bellis prorfusnbsp;abftinuit.Sed illud cùm primis rtiemorabile generi fuo præftitit,qtiamobremnbsp;a cundris in perpetuum bene au dire fit meritus,quôd Bucium filium creaflet,nbsp;qui Britannorumrcgum primus Chriftianus faeftus eft. Ifte enim anno falu/

10 tisquidem humanæ CLXXXn,regniucrô Xlll, ucræreligionisamcre dtu étus,cumEleutheriopontifice Romano per literas cgi t,utfeac fuosad Chri/nbsp;ftianorumnumerum ccelefti fonte perfufos adiungeret. Mifli funt co Fu ga/nbsp;tius 8d Damianus uiri pietate fingulari. li regemcum tota domo,populcqjnbsp;uniuerfo baptizarunt,fublato(^ malorum dæmonum cultu, modum apudnbsp;gcntemucræpietatis colendæ docucre.Erant tune in Britannia flamincs cdtonbsp;amp;uiginti,amp;archiflaminestres,hoc eft, tres principes ftaminû, inquerü Iccunbsp;epifeopi totidcm,actres archiepifeopi fubftituti funt: quorumunus poftcanbsp;I-'Ondini,alterEboracijtcrtius in Vrbe Eegionum fedem habuit,ubi tcmplanbsp;ôdornatUjôd opéré magnifica conditafunt.ltaBritanniapartiffi opéra lofcph

30 ArimathienfiSjde quopaulo ante meminimus,partim Fugati) Só Damiani fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fandriffimis monitis,omnium prouinciarum primapublic'e cuangeliuA rece/

pit. Quam fanepietatem Britanni quoad erupiftet furor Diocletiani Impcz ratoris,qui maxime omnium, poft Neronem,Chriftianos prepe ad interni/nbsp;tionêperfecutus eft,eatenus integramfcruarunt: nam deindc,tcftc Gilda, cbnbsp;immanitatemperfecutionis,religio itarelf ixcrat,ut fit pene extindta.Sunt quinbsp;Lucio régi aflîgncnt templum diuo Petro pofitum,extraurbcmLondinum,nbsp;quamuis plericp ali) SibertoorientaliumSaxonum régiilludipfum attribuanbsp;ant,utiinfradocebimus.Hiclocus inprimis regum fepulturis nobiliffimus,nbsp;uulgo Vueftmonafterium uocatur,quôdadOccidentemfpedl;ct,qui Vueftnbsp;40 Anglisdicitur:quemprætereauicus,ôdproximæ rcgiæa?dcs,ac monachoni

4^ nbsp;nbsp;nbsp;familisc diuiBenedidli cccnobium,unde monafterium eft didtus, item ædes

omatiflima diuo Stephano dedicata,8d alÿlum noxiorum pcrfugium,atqî fo/ rum adius dicendum,caufascp ^endas,dccorant,longecp ccleberrimum red/nbsp;dunt.lnuenioin codice antiquilumo,quanquam fine nomine autoris,hunclonbsp;cum fuiffe olim aquis circundatum,8c Spinarû infulam appcllatû.Quod cquinbsp;dem nomen memoria noftra,tametfi locus fentibus uacat,belliflïmc quadrat,nbsp;d 4

Poly don V erg. V rbinatis

qifbd ibi frequens noxiorum adafylum confugientium turba 80 reorum mul titudojdum quæftiones habentur^paflimfpinisjideftjuirionim ftimulis punnbsp;gatur.At Lucius immortaliter gauifus,quódfuos ad ueri dei cognidone tra/nbsp;xilTetjie amplius dæmonumpræftigqs fallerentur^omnes prophanos repennbsp;te deorum cultus fuftulit,miflbslt;^ fieri iuflit:item templa quæ dijs gendu fta/nbsp;tutaerant,Chriftodcdicauit,acpermulds donarijs ornauit, amp; deniep omnianbsp;•fua officia ad refigionem augendam, præ quaiam cætera omnia, qua* mortalnbsp;les mirantur,facile negligebat, tarn libentiflime,quam diligendffime contulit*nbsp;Igitur Lucius perpétua? lucis,in quaipfe in primis acquiefcebat,apud fuos aunbsp;tor,regnum à maioribus acceptum,non humanis cædibus ob inanem glorianbsp;comparandam,pollutum,non opibus undecunqj conge Ids locupletatum, atnbsp;certe primùm quieteplacidaquafiinchoatum, deinde cptimis infdtutis progt;nbsp;uedum,demum diuina religione au(ftum,fan(fdffimocp Chrifti dogmate ini'nbsp;butunfpofteris reliquit:qui fineullac5trouerfia,quanto diuina humanis po'nbsp;tiora funt Só habcntur,tanto fuperioribus regibus præftitit.Regnauit annosnbsp;alterum 80 X X, ÔÔ fine liberis moriens principes rogauit,ut reipublicæ curantnbsp;fulciperenf,populicp utilitatem officio metirentur,

Poftlulfi Agricolæ difeeflum, Britanni præfertim Tranftuedani partim uiribus debilitati,partim fuorum obfidum fide obftridli, aliquot per annosnbsp;quieuere. Interea Cn. Trebellius legatus, tametfi fads prouidebat,militcs ta^'nbsp;men Romani à laboribus uacui inter fe diffidere cœperunt paulatim, legadt^nbsp;didlo minus audientes infulanis infeffiffimi erant. Quocirca Britanni uideivnbsp;tes fe feruitute premfSd indies malum crefeere, in fpemfummam ingrediuivnbsp;tur,amp;recuperandælibertatis,ôôpatriæmodis omnibus defendendæ: itaqutnbsp;animofe contra Romanos arma fumunt,fortiter inuadunt. fed illud confide^nbsp;ratefaciunt,utfemperadloca fylueflriaamp;ardua,morcpatiio, fèfècum opusnbsp;foret,raptim recipere queant. Sunt igitur bene multæ utrinep facfiæoccifîo^'nbsp;neSjiamcp tota prouincia eretffior erat ad defe(fiionem,cum Hadrianus Impc^nbsp;ratorfatfiusa Trebellio eiufinodi motus certior, primo quoep tempore cumnbsp;. cxercitu in Britanniam tranfmifit,qui omnem infulanorum furorem com^^nbsp;pefeuftjufusep humanitate in eos,prouinciam pacatam reddidit:quam,fi Spa^nbsp;tiano credimus,primus omnium limitauitmanque neglecfiaTranftucdanai'^nbsp;gione,quam nos Scotiam dicimus,feu quod ftcrilior cfret,uel ob locorum na'nbsp;turam putaret non facile conferuari pofle,eamTina flumine terminatam uo*'nbsp;luit.’idcircoab ciusoftio,murum ad alterum amnem, quiEfcha appellatuGnbsp;iifqueadHybernicum Oceanum duxitmam Tina in Oceanum Germanicsnbsp;erumpit.Cæterûalif earn prouincia? affignatione Seuero tribuunt. Sub ha?ûnbsp;Britanni ardentes odio pariter militu Romanoru,ac dolore feruitutis,itcrumnbsp;adlibcrtatênitunt.Qiiarecognita, Pius Antoninusidtemporis Imperator ‘nbsp;Lollium Vrbicûlegatûin Britanniam mifit,quifa(fds aliquot prælfjs,infula^nbsp;nos in officio manere coegit.Ncc tarnen Lollius ita bellu extinxit, quin mo^tnbsp;Britanni aut rem fuam in libertate,aut in diferimen adducere tentarint. Qua-'nbsp;propter M. Antoninus,qui Pio fucceffit,pofl: Lolli u in Britanniam Calphm^nbsp;nium Agricola legatu mifit.Is,ut lulius Capitolinus tradit,facile hoftes uicit»nbsp;fubegitcp.PoftcaPcrdnax aCommodo ininfulâ mittit,qui potius lapientia»nbsp;quamarmis,cun(rtas deleuitfedidones.Itaprouinciaquictaerat, cS PertinaJ^nbsp;Rornam

; Anolicæ hiftorræ lib.IL 4gt;

Romam reuocatus,extindlo Commodo Imperator eft faftus^Titm ClodAs Albinus datus eft Britannici exercitus re(ftor,quemadmo^û Gapitolinus innbsp;eius uitateftat:cui,fi eidemcredimusjunius Seuerus miflus aCômodo,fuc^nbsp;ceflît.Sed multo fecus Herodianus,qui docet Clodiû Albinû poft interitumnbsp;Cômodijdiu fuiffe in infulajCÙm fcribit Seuerû Imperatorê morte Albino innbsp;tentâdi cupidû,tranfîfle in Galliâ,8lt; Albinû dclcdto omni Brûânici exercitusnbsp;robore,ex Britannia iui fTc obuiâ,ac apud Lugdunû,prælio decertatû, Britan •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

norûcp miiitû uirtute faftû,ut nihil propius merit, quam ut Seuerus uincere tur:uerû Albinû cecidifle.T umHeraclitus legatus Britannia obtinere ccepit,nbsp;«0 quem Spartianus dicit iam antea à Seuero eb miflumjit prouincia obtineret»

Ac talis eratrei Romanæ ftatus in Britannia,anno circiter falutis humanæ ç X C V.cum mortuoLucio rege,principes priuato ftatim cômodo ferwientes,nbsp;dum pro fe quifcp fibi fummû imperiû obtinendû curat,feditionê inter fe facenbsp;feincipiunt.Quodubi Seuerus Imperator iam fcnio confetftiflîmus îccepit, ‘nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;baud fane grauiter tulit: quippe homo fuapte natura gloriæ appetentior,poft

• uiftoriasad Orientem,feptentrionemlt;ppartas,Britànnici quocp cognomiz Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nis cupidus erat.Adhoc accedcbat etiam difcordiaBaffiani Antoftini amp; Gez

tæ filiorû,qua cûm fenex maxime folicitus foret,nullacp arte altcrû alteri reco Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciliare pofletjtanto inter fe iuuenes odio flagrabant,cos fecum adducerc ex V r

io,be in Britannia conftituitjUt partim iuuenes procul a munditris urbanis,in ca 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftrisbellandohærerent,partimutnullisadulatorumillecebris,quæipfefalfo

î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diffîdi} caufam arbitrabatur,irretiti,in gratiâredirent.ltacphomo id ætatis,SC

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;morbo articular! laborans,infulam cum filqs petit:qub ubi peruenit,colleétis

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;militibus,acmaximis conflatisuiribus,bellûcomparat.CæterumBritannire •

: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pentinoprincipis aduentupcrculfî,tantiscpcontrafe copijs paratis territi,lez

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gatos de pace, acfeipfos expurgatû adSeuerû mittunt. At ille moras de induz

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftriainterponens gloriamcp appctens,bellum quam pacem maluit. Quocirca

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multapræliacuminfulanis edebantur,8gt;£eaquidem Romanis multb quam

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illis difficiliora:quippe qui locis affuetijfacilc cum opus foret,f)ugnam éludez

I nbsp;nbsp;“jQ bantjSC itabellû extrahebat,ctim Seuerus morbo mccrorecp,quo ob filiorum

, difeordiâ angebatur,pariter acætate confumptus,poftannos duodcuidinti,q (nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imperare cccperat,e uita migrauit, corporec^ ignibu s tradito, cincrem ipfuni

J cumodoribusinuafculûalabaftriconieftûjfili} Romamdeportarunt» Verû hàudmepccnitet eorû fententiæ eflejqui fcribuntSeucrû pacata primo aduennbsp;tu c3^infulacparte,quæRomanis ueftigal pcndebat,bellû geffifte aduerfus Pinbsp;cfqSjde quibus paulb ante meminimus,qui latronû more,quotidic excurfioznbsp;(nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nes inprouinciâfaciebât.Herodianus perfpicuedemôftrathos fuifle Piétos,

cum quibus Seuerus fæpius coflixiffct,dum de eorû moribus in extremo terz Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiolibro tradit,itafcribens:Necp enim ueftis ufum cognorunt,feducntrc atep

ceruicê ferro incingunt,ornamentû id effe,ac diuitiarû argumentû exiftiman ! )inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tes jperinde ut aurû cacteri barbari : quin ipfa notant corpora piftura uaria. Si

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnifariâformis animaliû.Hæcille.At Seuerus utnehoftes longe profliga*

ti exT ranftuedanaregione,alios quotidie Britannos more prædantiû diuexa Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rènt,fertur terminaffe Romana prouinciâ,murult;ç inftar üâlli fecifle, ad idloz.

cijubi ex Spartiano (upradocuimus tiadrianû pofuiffe eundc.îtafcriptores ’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diffentiunt,Quidâ tradunt ilium fuiffe murû ex lapide folido confedû, cuiu

( ¦ ¦ -

Anojicæ hiftonæ lib.IL

f' nbsp;nbsp;confàlùtarunt Jdem tricnnio póft ab Afclepiodoto præfe(fto prætorfj no tan^

turn præfcnu dominatu,fed uita quocp fpoHatus eft, Atcp fit poft dccimn an^ num.quàmàtyrannis teneri cccperatBritâniaA Romanis rcceptaeft,qui fuitnbsp;annus falutishumanæ CGC. Per idem tempus Britannia quocpfenfitîæuitianbsp;Diocletianiatrociflîme Chriftianos affligentis: nam templa euerià^perrnuPnbsp;ticp pietatis eultores uarijs fupplieijs exeruciati^martyrij paln^un tuleruntdnnbsp;fjs debacebâte impfj principis per annos uiginti;,quibus imperauitjniquitate,*nbsp;Albanus uir fanctus admunicipiû fuum Vcrulamium, detruncatus eft, èrcxnbsp;gione eius loci:bodie pagus martyrio famftiflîmi uiri nobilisFanu m Albaninbsp;to nuncupaturjàfano, quod ipfi diuo dedicatum cft,eum monachorû ccenôbionbsp;ordinis diui Benedicfti multo celeberrimo«Eaautemlabes,tefte Ciildajta mornbsp;taies generatimeorrupitjta CbriftianamreligionemexinaniuitjUtillâ admonbsp;dum in paucis integra rcmanferit.Adpropofitumreuertor.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Hauditamultopoft^cumres Britannicainmagnomotuefteinciperet,in/ fulanis grauateRomanorûimperiûferentibus,Conftantius Claudi) princi/nbsp;pis ex filianepoS;,quem Dioeletianus un'a cum Galerio Maximiane, Cæfarênbsp;declarauerat, in Britanniam uenit, eamcp eonfeftim pacatam reddidit, ac Hc/nbsp;lenamCoyllicuiufdam reguli filiammiræ pulcbritudinispucllam in matrixnbsp;moniumduxit.Haud ijs aftentiendumdueo,quiHelcnamContrantq eoneu

10 binam fuiffe tradunt,ex c|ua Conftantinùfufeepit,cui nihil prius fuit, quam Chriftianis faucre,ac rcligionem maxime omniû augere.Poftea Dioclctianonbsp;SCMaximiane Hereuleo uitam priuatam fponteagentibus,Conftantius Sônbsp;Galerius impehû tenucrunt.hic Dioeletiani fililt;â, ille eum Helena diùortiumnbsp;facere coadtus,Theodoram Herculei priuignam in matrimoniû duxit,ex quanbsp;fexuirilis ftirpis filios Conftantinifratrescrcauit. limolem imperfj inter fenbsp;partiti,Galerius Orientem fortitus eft,Çonftantius Italiam,cum tota Aftica,nbsp;Hifpania,86Gallia:cæterum home frugi minirneq; ambitiofus,Galhæ dunxnbsp;taxat,Hifpaniæep imperio contentus uixit,qui demû poft ann^s X111, quantnbsp;impcrarc cceperat, morbo aliquandiu tentatus in Britannia,Eboraei mortemnbsp;J Jo obqt,atque interdiuosrclatuseftjneo fuit grauitas,modcratio,integr4tas,linbsp;beralitas:quippequibeneficijs SCmunificcntiamagnus,aducrfus diuitias aninbsp;murninuiiftumfempergeffît:quin proprq cemmodi immemor diccrc folcxnbsp;bat,^2oc melius efte^pubhcas opes apriuatishominibushaberi,quam aprin'.Q,nbsp;cipg inarcadcwari.utpote quæ nuîli ufui forent.Ex quaboni principis pepü/ ''nbsp;îaritate, prouinciæ quas obtinebat, otio honeftiftimo cum primis ftorebant.nbsp;Euitprîctereaprudcntiftimus in omnibus gerendis negociis,Sô ob artis mili/nbsp;tarisperitiam,Romanoimperio apprimeutilis. Quamobrem eius memorianbsp;militibus iucundiffimafuit, qui magno fimul omnium fauorc, Conftantinùnbsp;filiumex Helenagcnitum Imperatorcm ftatim in Britannia confalutarunt»nbsp;-40 RomæintereaMaxcntius Hcrculei hlius,aprætorianis militibus fubito tu/nbsp;Anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multu, Auguftus falutatus eft.Hîc altius repetendum eft, ut omnia de Con/

ftantino excquamur, de quo filere omnino melius puto,quarriparum diccz re.ïs enimBritannica matre genitus,in Britannianatus,in Britannia Impe/nbsp;rator creatus,hauddubic magnitudinisfuæ gloriæ natalem terram partici/nbsp;pem effecit.Herculeus Maximianus qui cumEMocletiano imperium depofuenbsp;tatjÔCtumin Cucania priuatus uiuebat,cùm audiuiftet Maxentium hlium

4« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poly don Verg. Vrbinatis

cffe Imperatorem falutatum^primo quoc^ tempore Romam aduolaui't impe riumrecepturuSjénuitauitcpDiocletianum perliteras^ad dignitatem prifrîgt;nbsp;üamrecipiendam : quod Diocletianus omnino prudens âbnuit, repudiauit,nbsp;horruit,ut rem homini peftiferam Js cum filio pro concione difceptare, óó minbsp;lites ambire cœpit,ut Maxentio deturbato,fibi imperium reftituerent: quodnbsp;tantum abfuit/wt mpetraueritjUt etiam fit affèdlus couitijs: id quod artificionbsp;• faétum uidetur,quó fcilicet ne qua fraudis,quam Conftantino faciebat,fuipvnbsp;cio foret Jtacp Herculeus dolo quouis modo iuuenis tollendi compofito, adnbsp;Conftantinu generü(conocauerat enim ei Fauftam filiam)fè contulit^qui re/nbsp;licflis præfeÂiSjqui Britanniam regerent,tum inGallia agebat»Conftantinus )nbsp;comiter Herculeum accepit^at fenex anxius confilio fcftinandæ eædis, fretusnbsp;pietate'filiæ Fauftæ erga îè,quid animo moliretur,occulte cum eadem cornu/nbsp;nicaui|,quæ partim,fi taceret,nc fibi fraudi foret,partim coniugali amore de/nbsp;uiôla, id uiro confeftim aperuit. Dum Conftantinus ulciici ardct,Herculcusnbsp;fugam molituSjMaflîliæ,unde ad filium in Italiam nauigare parabat, princFnbsp;pis iufTujOccifus eft,Galerius baud multó póft èuitadeceffît,quipaulô antenbsp;Licinium à Dacia oriundu Cæiàrem appellarat.Et ita uno tempore Conftaiinbsp;tinus Galliam,SôomnemoramadoccidenteiTi, Maxentius Italiam, Afficarrtnbsp;Sf Aegyptum,M.aximianus qui iampridem à Galerio Cæiàr creatus erat,O/nbsp;rientem,Licinius Illyrium tenebat.At Conftantinus totius orbis imperiutflnbsp;affedfans in Italiam tranlgreditur,ubi poft annum quintum,quàm renjm ponbsp;titus eft,Maxentio bellum fecit. Quod facile edocuit, nullam regni focietatenbsp;diu efle patientem confortis.Poft aliquot prælia, Maxentius fugatus, demiïnbsp;ante finem iexti anni,quam imperare cccperat,ad Miluium pontem,propenbsp;beinRomam,in T yberim cum multis fuorum præcipitatus,ac ablorptus eft*nbsp;Sed ut fortuna Conftantini optatis reipondcret, peropportune ufu uenit, u£nbsp;non multó póft quam ille Italia eft potitus,Maximianus iunior Dicinio belli*nbsp;intulerit,qui l^icinius cumConftantiâConftantiniiororc in matrimonionbsp;beretjOb earn affinitatem apud Maximianum in ftilpicionem cecidit. Hurgt;£nbsp;itacpj^ellum parantemTharfi fubitó mors fuftulit. Conftantinus Maximia^' ,nbsp;no mortuOjftatim Licinio bellum fecit, quamuis ncceflitudoillióó affînitasnbsp;cum eo effet: quem multis prælijs opprcffum omni imperio exuit,acitapriuanbsp;turn contra quam ipfe promiferat,Thefralonicæ interficiendum curauit.nbsp;perauitLicinius Cæfàris nomine, annos quindecim, qui fuit annus fàlud®nbsp;humanæ CCCXXVII.

Conftantinus hocpado iamlongHatecprerum potitus,fîliosCæfàres cre* uit.Cæfarum autcm,ut hocappofitèdemonftremus,declaratio erat,non in’nbsp;pcrrj dignitaSjfed quæ gradum ad imperium faccret, ut uelut per manus,abnbsp;eoqui Aiiguftusamp;f Imperatorfuifret,Cæfaresimperfj regimen acciperent«nbsp;Is,prout diximus, Maxentio deui(fto,Italiam adeptus’Româ ucnit:ad quef”nbsp;Sylucftcrpontifexlanlt;ftitateinfigni,iamfua Ipontè bene cogitantem adiuF’nbsp;facilecppertraxitadbenedeChriftiana pietate merendum. Porrôille priuf^nbsp;quam Romam concederet,itafueratinftitutus ab Helena matre,qucmadmnnbsp;dum credibile eft,ut ad bellum iturus,loco præfidfj figno crucis utcret.Sunt»nbsp;qui fcribantjco ipfodie, quo cum Maxentio profpere conflixit, fèreno cccPnbsp;crucem ab eo uifam,quam ueneratus cft,auditam(^ fupernè uoeem, Confta’’nbsp;tin£»

AnsJicæ hiftoriæ lib.II.

tinCjinhocfîgnouinces.Neccîefuitoraculocuëtus:quareplus princeps uDp que terrarum religionem maxiinopereaugere,tuericp ma^no ftudio cccpit,nbsp;Romæ em'm în Equi'ti) hortis,templum ftatuit, l'demcp donarijs ampliflîmisnbsp;ornauît. obtulitÔdaureumdiadema gemmi's difl;inlt;flum,quoSyluefteramp;oznbsp;mnis pontificumpofteritas uteretur:feduir fandus idinfigne nô recepit,ue/nbsp;lutparum religion! idoneum.phrygiamitra Candida contej-^usJtem ædemnbsp;Conftantianani, quam hodie Lateranenlèm uocant^in Coclio monteædifiz»nbsp;cauit.Fecit Sc facri baptifmatis fontem ex porphyrite lapide,ædi proximum.nbsp;iuxtaôd Petro apoftolorum principi in Vaticano templum extruxit, atcp dilt;nbsp;îo uo Paulo in Oftienfi uia,nihilo minore apparatu.fanum quocp fandæ Cru/nbsp;cis in Hierufalê(ita enim appellatur)condidit in thcatro Sefloriano: hue par/nbsp;temdominicæ crucis intulitHierololymis dcportatam. Helena enim Con/nbsp;ftantini mater,mulier fingulari pietate prædita:,Hierolblyma petij t, domini/nbsp;cæ crucis inueftigandæcaufa.Diffîcile id quidem eratrnam ut omne Domini/nbsp;cæpaflionismonimentum aboleretur. Veneris fimulacrueo loci, quo cruxnbsp;latebat,conftitutum ab impijs Chriftiani nominis hoftibus erat: cæterum lonbsp;COruderibus purgato, tres confufo ordine cruces repertæ: una Chrifri fuit,nbsp;aliæ duæ,unde duo pependerant latrones. fed ut ilia Chrifti ab alijs intcrno/nbsp;{ceretur,triplex titulus,hoceft,Iefus Nazarcnus rcx ludæorû, uetuftate pronbsp;î-o pémodum abolitus,indicio fuit.Maius fimul fi'gnum continuo fècutum eft:nbsp;cruxadmotamulierimortuæuitâreftituit.His Conftantinusprinceps mo/nbsp;tus, uetuit eo quenquam deinceps fupplicio affedum iri, quo rei quæ anteanbsp;mortalibus probro fuerat, honorhaberiincipcret. Helenaconfeflim ut cru/nbsp;cemreperit,conditotemplo,abiensclauos quibus corpus Chrifti cruci affi/nbsp;xum fucrat,fecumad filium deportauit, quorum uno Conftantinus pro co/nbsp;no galcæuftis,altero bellatore equum comuniuifte dicitur,8lt;^ tertium in ma/nbsp;re deiecifle, adfedandos fludus, amp;cômutandam malam tempeftatê. partemnbsp;uero crucis,quam ftcu Helena ex Syria attulit, in Seftoriana æde gemmisSônbsp;auro diftindâ collocauit Jftam etiam ædem Conftantinus accumulauit mu/nbsp;30 neribus«ædificauit Agnetis templum, cum baptifmatis fonte, ubi eins filia,nbsp;fororc^ baptisataeft:huicquocpædi donafuntdata.DiuoLaurentîb deinnbsp;Tyburtinauia,amp;Marcellino Cauicana,interduas lauros, templum extru/nbsp;xit,Slt;eolocimatrimaufolcum pofuit, quamfèpulchro porphyritico inclu/nbsp;fit: huic templo perinde ac cætcris omnibus donaria prctiofiffima collatanbsp;fiint.Qj,xagt; autem,qualia ue fuerint ilia donaria in eiufinodi fàcris locis ab Im/nbsp;peratore pofita,confultô minus exponendu duximus,utne inuidiam in ma/nbsp;los ædiumfacrarumædituos concitaremus,cumabhinc fexccntos annos,eanbsp;de templis fublatafuerint.Extra Vrbem,idem princeps plura condidit tem/nbsp;pla, id eft, duobus apoftolis Oftiæunum, in Albano alterumioanni Bapti/nbsp;40 ftæ,Capuæ cômuni apoftoloru nomine tertium,Neapoli quartum,ac Con/nbsp;ftantinopoliquintum,8ôfextum.Conftantinus abfcpijs quæ cômemoraui/nbsp;mus,pietatis operibus, ArrioAlexandrino presbytero,per concilium Niceænbsp;habitum damnato,quôd Chriftiana dogmata nefarrjs comentis metiri eft imnbsp;pieconatus,cum lèxalijs maleficæfuperftitionis autoribus, indixit exilium.nbsp;Omniaidolorum templa cumdclphicis tripodibus,eiufdcm principis edi/nbsp;do,funt cuerfa,Denicp nullus eft locus ab ipfo religioni aflîgnatus, cui non

€

48 Poly don Verg.Vrbinatis

cÆta donajion ccrtum uedigal attribuerit* Atcphæc (ùnt,etG carptim a.tugû mus, Conftantinÿriaximi principis, SC Helenæ matris, quos nobib’s parensnbsp;Britânia tulit, opera pietatis exiiTiiæ,5lt; plane memoria omni digna,ac omnianbsp;fuperiorum Imperatorû facfla facile exuperantia. Ifti enimpcrfanguinê,atcpnbsp;cædcm,apud mortales gloriam fibi compararunt : at illi per pietatem, perue/nbsp;ramreligionenrperlummamliberalitatêjperiuftitiam, apudDeum, uitam,nbsp;•uti credere fas cTt,ætcrnâ,in terris autem decus immortale aflecuti funt. Connbsp;ftantinuSjtefte diuo Hieronymo,iam fenio confeâ:us,aut non multo antè,^nbsp;uita cxcederet,ab Eulèbio Nicomediæ epilcopo eft ad facri baptifmatis fon/nbsp;tem admotus: 2lt;ufc]^adidtempus baptifmadiftuliffedicit, utChrifti exem tonbsp;plum imitatuSjinlordane fluuio baptizaretur, Cæterum baptifteriû quodnbsp;Romæ tam inlîgni extruxit apparatu,facit, ut non temerè quis aliter de ea renbsp;fulpicari pofsit,atcp Hieronymus fcribit,ciim omnino permirû fit,bominemnbsp;id ætatft,Slt;de Chriftiana religione tam bene meritumjioluilfc primo quocpnbsp;teinpore,Chriftianæ pietatis ianuam ingredi,hoc eft,baptizari:cùm uel illudnbsp;Chrifti oraculum omnibus notum fit, Qui credidcrit, amp;baptizatus fucrit,nbsp;fàluus erit,Slt;c.Sed in his,quandô tam uariè traduntur, baud multiim immo/nbsp;rabor.FuitConftantinus homo factus ad unguem, utaiunt, quippe in quonbsp;poft hominum memoriam,maximæanimi corporisq? uirtutes extitcrunt,nbsp;militaris artis cumprimis feiens, in bello felix, iuftitiæamator,amp;deniq; adnbsp;laudem natus.Leges ex Reipublicæ ufu,nonnullas tulit,alias antiquauit:ur/nbsp;bem Conftantinopolim in oraThraciæ,ubi Byzantium fuit, Romæ æmiunbsp;lam ftatuit:Drepanam in Bithyniainftaurauit,quam à nomine matris,Heleznbsp;nopolim appellauit.Sunt,quod ad eius exitum attinet,qui tradant ilium By^nbsp;zantio ad calidas aquas ualetudinis caufà egrcflum,excelsifïè uita, unde for/nbsp;taffe uifus eft elephantiafi',quam dicun t lepram,laboraffe.Plures tamen,8ô innbsp;ijs diuus Hieronymus,autores funt,eum Perfis bellum illaturum,fiue,ut Eunbsp;tropio placet,Parthis,quôd Mefopotamiam incurfaffent, apud Nicomedia,nbsp;in Acirone uillîpublica deuitaexiffe,anno falutishumanæ CCCXL, Mor/nbsp;tuus eft fèx annos fexagintanatus: imperauitannos alterû triginta, Sednbsp;uide, ifti fæpe accidit,ut longa uita homini malo fit : Equidem Con ftantinusnbsp;bene deChriftiana religione meritus,poftremo,tcfte Hicrony mo, Arrianumnbsp;dogma non declinauit.Quare illud certè multo uerifsimum eft uerbum:Quinbsp;perfeuerauerit ufque ad finem, is fàluus erit. Apparuit fub idem tem/nbsp;pus,quo tantus princeps mortem obijt, comètes inufitatæ magniznbsp;tudinis» Hæchadenus.Sed iamadeaexplicanda reuertaz

mur,quæ ad Brifânniæ ftatum attinent»

Polydorf

Anç’bcæ hiftoriæ lib.lll.

POLYDORI VERGILII ANGLICAE

xo iecîtjltaliam petqt,aduerfarioslt;^ ubique gentium uicit. ïnterea Britannia tandem aliquando uifa fibi libertatem confecuta,qubd Conftantinum bomi/nbsp;nem Britannum regem baberet totius orbis principem, honore, dignitate,nbsp;autoritäre longe beatifsima erat,m eoep ftatunon inuita acquiefee^t, finbsp;quo in Romanos olimodioflagrauerit,iam illud cômutarat,qubdDeiparinbsp;nutUjatep tant!regis beneficio, pace frucretur, initium fummi honoris fa/nbsp;lt;flumeflet,quiadpofteros manaret. quanquampoftea haudperdiuinConznbsp;ftantini domo imperium manfît : ita cito humanæ opes cadunt : tarnen dccusnbsp;ipfius imperrjnonpotuitcadere,cùmetiamnunc reges Angliæmore maio/nbsp;rum, diademate imperiali utantur,utmunere ab Imperatore Conftantino innbsp;lo fuospofteroscollato.IfaBritanniaquiefcebat,quemadmodû Eutropius te/nbsp;ftatur,cum Conftantinus moriens tres reliquit filios in imperiû fuccefforcs,nbsp;Conftantium,Conftantem, 80 Conftantinum. Huic forte euenitBritannia,nbsp;cum Gallia, Hifpania, ÔC Orchadibus : fed no multb poft orta difeordia, cumnbsp;Conftantio,in ltalia,apud Aquileiâ,manus confcruit,interfe(ftuslt;^ eft. T umnbsp;resBritannica cumreliquis prouineqs,!!! Conftanti) poteftatem uenit,quamnbsp;illequiultimusffatrum cuitamigrauit,amplius annos XX profuoiuregu-'nbsp;bernauit.Pofteaprouinciapaulb minus annis XXUll ab officio no difeefsit.nbsp;qui fuit annus quintus, cum imperare ceeperunt Gratianus Valctinianusnbsp;fratres,qui fuit falutis humanæ CCCLXXXVll. Per idem tempus Maxiz

30 mus,de quo fuprameminimus, in Britannia imperator militari fauorg, licet

täteduftus, continuo iuuenû,quibus adbellum gerendufatis roboris ineffc cemebat,dcle(ftumhabuit, confcriptoepbene magno militu numero, in Gabnbsp;liastranfrjt.Adhuncmotum comprimendu, Gratianus imperator ex Vrbenbsp;occurfurus,cum excrcitum duccretinGalliam, præferretcpHalanorum (hinbsp;Scythiæpopuli origine erant manum, quam adfe auro pellexcrat,uetcranonbsp;militiadebacerbam cxeareattulitoffenfioncm,utnonmultópbftfitabex/nbsp;ercitu deftitutus,Romano milite ad Maximum déficiente. Gratianus fubitanbsp;fuorum defeftione conftcrnatus,cum inltaliam tranfire conaretur, dolis cir/nbsp;40 cumuentus Eugduni intcrhcitur.ValentinianusGratiani fraterhoftili mctu

filius eratTheodofq,qui in Africa,V alentis iuffu,intcrfeftus eft,quem Gra/ tianus ex Hifpania acccrfitum,cum res imperi] undiep turbarentur, confortenbsp;fecit. Theodofius igitur beneficioruhaudimmemor, V alentinianu paternanbsp;pietateaccepit,negociumlt;^ulcifccndæcædis Gratiani rebus omnibus ante/

uertendû ftatuens^bellû Maximo intulit, qui tum in Italia erat. Verum tarn celeriterres gefta»ft,utpeneprius quam Theodofius Byzätio fe mouille crcnbsp;deret,alpes luperarit. At Maximus nelciens tum maxime aduerfam eile fortUnbsp;nam formidandäjCcim le nobis fecundam maxime præbet, tune Aquileia iivnbsp;cautus fe tenebat,ubi derepêtè obfelTuSjCaptusc^ capite muliftatur.lta ad punnbsp;Aum temporisres mortaliu ftant^atcp cadunt.Sunt qui fcribant Maximü adnbsp;*tertiumindeIapidem,aTheodofioamp; Valentiniano lupcratujuiuum ucnifl^nbsp;in boftium potcftatêjbicp àuicfloribus ultimo fupplicio affètîhim, anno poftnbsp;Gratiani interitum uix finito.Martinus T uronenfis epifcopus uir länlt;ftitati3nbsp;cximiæ, Maximo prædixifle fertur, ctim in Britannia adhuc effets infelicifsPnbsp;mum eius uitæ exitum. Item VitftorMaximi filius in Galliainterficitur. Si^:nbsp;omnes Maximi conatus malececiderunt.Deinde infulæ Itatus indies peiorcnbsp;loco el]^e ccepit: nam breui tempore, ut alibi explicabimus, Britanni libcrtatcnbsp;cum imperio amifcrunt. Prætereafertur Maximus,cùm Gratianum fugieii''nbsp;tem perfequeretur,dum in CelticaelTetjConanum hominem Britannû lùm^nbsp;mum ducem maritimis ciuitatibus ad Oceanû pertinêtibus, qua? ArmoriciCnbsp;dicuntur, præfecifle. Conanus autem poftquam cum fuorum Britannorutnnbsp;ingenti manu,in eaterra moratus regnum obtinuerat,utfuum genus perpe^nbsp;tub propagaret, eieeftis ubique Gallis, Britannos duntaxat locorum in col asnbsp;pairimlocauit:quinctiamGallorumalpernatus connubia,uxores ex Britan^nbsp;niafuis pctiuit.Qjio factum tradunt,utfrequens uirginum numerus ex inftinbsp;la illuc migrarit,atcp undecim millia utriuftp lexus uno tempore partim nau^nbsp;ffagio,partimfupplicio,nambarbariadlittus captosiugulabant,interierint«

no delponlaeflet. Cognitoin BritanniaMaximi interitu, Gratianus homo in inlulanatus, tyrannidem momentooccupât.Hocbreui fublato,Romaninbsp;milites,qui præfidij caufain infulaadhuc erant, Conllantinum furrogat, ho''nbsp;minem nullo I'^imero habitum,nô genere,non militia darum, in quo nihdnbsp;præternomcn,fccutiuifi fint.TranfmifitConftantinus ex infula,in Galliam,nbsp;cum çxcrcitu, moratusepeft apud Venetos,ÔÔCenomanos,aliosqsOceaidnbsp;accolaSjamp;conatiis eft Galliam pacatâreddere, inducias, fipacc coagmentar*^nbsp;no poiret,a V andalis,Sueuis,ac Halanis pacilccndi cupidus.Sed ncutrn ob£‘nbsp;nuit,idquod Rempublicâmaximèlælît. Verhm haudmulto póft. Conftan'nbsp;tius uir cofilrj magni 06 uirtutis, miflus ab Honorio cum cxercitu in Gallias,nbsp;utimperi-j maieflatcreftitueret,actuerctur,ipfum Conftantinu tyrannû cif'nbsp;ca Arelatê,obfidionefatigatuatcpin poteftatê redaeftû occîdit. At Confiantnbsp;quem Conftantinus pater ex monacho Cælàrcm dixerat,CLim aduerlus Din'nbsp;dimum ô6Scuerianum,qui Conftantinum, 86 cos barbaros qui ilium fequ^^nbsp;bantur,abingreftuHifpaniarumarcerenitebantur,mouiiret,eoscpnullo -ft'

comité occilus eft.Ita Conftantinus pater, amp; Conftas filius per idem témpo^ periere,86 Honorius cura ac diligentia Conftantrj incly ti belli ducis, infulatnnbsp;unàcum Britannico exercitu recepit. Autor Paulus Diaconus,86 Bedas, qo^nbsp;in primis res iftasæquè bene ut accurate Icripfit.Eo iplo anno,quo Conftant^nbsp;nus a Romanis militibusrcnunciatus eft Imperator, Arcadio Conftantino^nbsp;poli mortuo,Romaniimperrj maieftasaperte inclinatacft.IndcConftanO^

Angli cæ hifto riæ lib .111. n ni intcritum continuo filij cædcs,ut diximus,fecuta eft. Tuin Honorius ]^iznbsp;tannico excrcitu recepto,confeftim infulam multis cladibws per tyrannos la/nbsp;befaftatam ad imperium retraxit. At pauci deinde interceflere anni^cum poftnbsp;Honorium mortuum,amp;iL aTheodofio Arcadi) filio Valentinianu amitæ fuænbsp;Placidiæ filium Cæfarem di(ftum,atcp Auguftum appellatû, ingens barbaronbsp;rum multitudo Romanum imperiû affliftare cccpit,cum qua duces Romaninbsp;fæpcnumeroboftiliterdimicarunt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Britannia interea omni militu robore partim tyrannoru fæuitia cæfo, par/ tim ab illis frequenter alio terrarû ad nouabella gerenda,ex patria duôto, connbsp;10 tinuo adiniuriâ accipiendâ patère uifa eft:femper enim ex incômodojncom/

10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modu oriri folet. Quo cognito,Scoti ,fiue fpe prædæ ducfi, fiue nouaru reru

percupidi,ex Hybemia, uti Gildas perbibet,quamprimum in infulâ aduola/ runt:qui,haudmora,cumPi(ftis fcedus faciüt,accolle(ftis undicpper^itisbonbsp;minibuSjinfulanorures latrocinio rapere,bominupecudumcp prædas agere,nbsp;acinfulâ ipfam occupare acriter adnitunt. Augebatur in dies fingulos id ma/nbsp;lum,ac ultra tutû effet in pofteru tempus refifterc, duaru gentium audacianbsp;crefcebat,fic,utnemonon iuipicaretbreui totaminfulâperdituiri,nifi eiuftnbsp;modi conatibus mature iretur obuiam,opponeret pracfidiû, remediû adhibcnbsp;retur.Erat turn, fieu ti oftendimus,Britânia fine præfidio:idimbellis atcp inernbsp;io mis multitudo uerita, quippc quæ longe infirmior erat, quam ut earn labernnbsp;jJnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auertere poffet, legatos mifit, qui auxiliii peterent ab Actio, quem iam antca

Honorius Conftantrj loco,uirupatriti] generis ex DoroftanaMccfiæ oriun dum,copiaru imperio præfecerat. Aetius fatigatus cömotuslt;^ precibus Briznbsp;tannoru quiadbuc infideerantjegionemunam illis ex Galliaauxilio mifit*nbsp;Sunt Pi(fti 2lt;Scoti uarq s inde dadibus ab Aetianis affefti,reslt;^ Britänica pernbsp;bono cœpit effe loco. Et ne deinceps ea quies ab boftibus turbaret,uifum eftnbsp;ducibus legionarrjs pcropportunu,utmurus,de quo fuperiorclibro mentionbsp;nemfecimuSjConftrueretur interRomanam prouinciam,8lt;Çi(ftorû fines’.idnbsp;quod,tefte Gilda,fa(ftum efbueru cum cæfpitibus m^is lapidibus effet æz

30 dificatus, baud fatis firmus poftea ab boftiü impetu fiit. Atep tum illejlemu ƒ murus confeftus eft ab Aetianis ducibus, non ab Hadriano, neque aScueronbsp;Imperatore,ficutnonnulli falfomemoriæprodiderunt,fi Gildæautori Briznbsp;tanno credimus.Quiefcebat Britannia unius legionis præfidio,cùm Burgunnbsp;dionibus Galliam uexantibus, Aetius fuos ex infulaneceffario reuocauit, acnbsp;legione unaParifrjs Aureliancnfibus præfidio relifta, S^Taraconenfibusnbsp;inbybernis altcra,cum cætcro copiarumrobore inipfos Burgundiones moznbsp;uit. Scoti poft legionariorum militum difceffum,cum Piftis confeftim innbsp;res Britannicas inuadunt, greges armentorum,acreliqui pecoris abducunt,nbsp;agros ferro Scignepopulantur.Exarfiffetperboc nouum bellum in infulaznbsp;40 nos,nifi Valentiniani iuffu,quibcllonibilpræuertendum duxit,legio qua:nbsp;inParifijs erat,infulanis auxiliu rogantibus,pra?ftó adfuiffet.Rurfus id tem/nbsp;poris murus munitur,fit(^ ex lapidibus,qub ualidior fit, ad arcendä uim boznbsp;ftium,fic,ut minus noccre iamtumcccperintScotorum,Pi(ftorum(platrociznbsp;nia. Verumillipaulb póft, iam Romani imperq uiribus pafsim fradtis, proznbsp;pelt;^repentecadentibus (tales enim funtnoftræopes,utnon tam facile creznbsp;fcant,quam afuo ftatu difcedant)infulam multo ferocius,quam unquäantea

e 3

inuaferunt.Tum Actins nulla mißt infulanis auxilia, Romani imperij opcm pariteratcpfidemimplorantibus.Dubium eft,an nolueritj quiaparum ami/nbsp;co effet erga Valentinianum animo,an maioribus belli curis uexatus non ponbsp;tuerit.Sedquicquidfuerit, illudcerte Romano imperio fimiliterac Britanitcnbsp;magnum inuisit malum, tametfiapudwmBritanni caRxm ßium miierabili/nbsp;ter lamentati fu*it,quippe qui,tefte Gilda,fic icriplerunt: Gemitus Britanno/nbsp;•rum Aetio ter conßili : Auxilium tuum Romanæ prouinciæ, patriæ, liberis,nbsp;coniugibus oramus,hoctemporis punólo,quo in extreme ueriamur pericu/nbsp;lo.Pellutenimnos barbari ad mare, repellit mare ad barbares tinter hæc o/nbsp;riuntur duo genera funerû, autiugulamur,autmergimur:necaduerfus eiußnbsp;modi mala,quic^ præfidq aut ßibfidq nobis eft. Tu igiturpro tuaanimi cle/nbsp;mentiaopemtuisferasjomnibusrogamus precibus.Hinc nimirum feire li/nbsp;cetjBr^annos no nifi inuitos à Romanis poftremb deftiuiffetquippe qui iarrtnbsp;£ue ti imperio, illos obièruabant, àquibus, quemadmodum Cornélius Taci/nbsp;tus teftatur,iampridem ingenues imbiberant mores .‘fiquidem principum fi/nbsp;ii} generatimliberalibus artibus erudiebantur, ingénia fimul florebant, quatnbsp;tam Romanam linguam non abhorrebant, quàm eloquentiam concupifte/nbsp;bant. Inde etiâ Romani ueftitus honor, amp; frequens toga effe cccpit. Ad hæc,nbsp;uel militarem artem,ut tradit Gildas, ab ipfis didicere Romanis. Atque iranbsp;Britannia à Romanis amiffaeft,poft quingentos ferme annos, quàm à C.Iu/nbsp;lio Cæiàre adita eft, quæ fie momento propc eodem, libertatem adepta, ac innbsp;bellum longe crudelifsimum ingreffa eft, per quod,2lt; nomen amp; imperiumnbsp;amifit, ficutinffàdemonftrabitur. Fuit is annus decimusfextus, cum Theo/nbsp;dofius princeps cum Valêtiniano Augufto amitæftiæfilio, imperare coepit,nbsp;falutis uero humanæ c C C C X LI n.

Interea dumBritanni per legatos auxilia quærêdo, tempus tenant. Seed extrema occupant inftilæ partem,quæ à Grampio monte,ad feptentrionêipCnbsp;lt;ftat,quam ho^e habent, ac ex ft Scotia nominant.Et hæc eft tertia gens,qu2Cnbsp;ftcundu Pi(ftos,primam ex Scythia, uti fupra diximus,in Hyberniâ, deindenbsp;ex Hibernia in Britanniamprofe(fta,ftdes in infulacolIocarit.Huius autem fnbsp;Scotoru manüs dux,ueIutautoreftBedas,fuitRcuda.AtScotici annales tr»nbsp;dunt multó ante Reudam,Fergufium in Britanniam ueniffe,dediffecp agmVnbsp;ni figna rubrum Ieonem,quibus nuncreges utuntur,0lt;^obres féliciter geftas,nbsp;primum omniûà fuagente regem effe dilt;ftum,ac illi poftea Reutherem nepfnbsp;tem,quem Bedas Reudam iiocat,fuccefliffe,regniqj fines latepropagaffe. Ccnbsp;terum fortaffe aliquando erunt,qui ifta ftomachabunttnuper enim Gauinusnbsp;Douglas Doucheldenfis epiftopus,homo Scotus,uir(^iummanobilitate8^nbsp;uirtute,neftio ob quam caufàm,in Anglia profeeftus, ubi audiuit dedilft menbsp;iampride ad hiftoriâ ftribendâ,nos conuenittamicitiam fecimustpoftea fum/nbsp;rer,in rebus Scotia's explicandis,pollicituscpeft,ft intra paucos dies milfun*nbsp;cômentariolû de his neutiqua negligendu, id quod amp; fecit. Primu in eo erafnbsp;origo gentis peruetufta eiufinodi.’Gathelus Neoli Athenienfium régis filiusnbsp;durum paths imperiu fugiens, in Aegyptum ft contulit, auxilioepfuit Pha^nbsp;raoni illi regi aduerfus Aethiopes, ad que Mofts à Deo legatus fuerat. Qimnbsp;benefido motus Aegyptius rex,Gathelo filiam nomine Scotam in matrimo^

Anzlicæ liiftoriæ llb.III.

nium dcdit.llle inox nouas quærens (èdes in Hifpaniâ peruenit, eamlt;^ ora^ci tcnuitjquæpofteaabeoPomigallia did;aeft,quafi Gath^i portus, ac fuosnbsp;iain turn ex nomine uxoris Scotæ nobilis fœminæjScotos appellauit Jtapronbsp;pagato genere, treeentis pbft annis, Scoti rege Simone Brecho, in Hyberniânbsp;delati,noui regni initium fecerunt^ac ad extremû ante Cbrifti aduentû, in Alnbsp;bioné fe receperunt.Deinde erat^Piftos baud multó pbftjn ^lbionc quoc^nbsp;acceffiffe ex Scythia profeólosjhafcec^ duas genres externas in ea infülæ parz •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

te^uæ nûc Scotiaeft^propagaffe genuSjôôregnû,ac iam inde a principio, bel laiïe cumBritâniSjCum Romanisnbsp;nbsp;in primis cumiulio Cæfarc,Slt;Scotos ut

gt;0 inuiftos nunquam de gradu fuo deieftos.Poftremb erat^folum intereaReuz |ônbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;there Scotorû regem re male domi gefta cum Britarinis, cefsifle femel patria,

in Hyberniamcç confugifle,8lt; eundem paulb póft Hybemorum uiribus auz ôtum,ad priftinas fedes reuertiffe^ac in eare Bedâ minus animaduertiflcj quinbsp;hune Scotorum in Albionem reditum appellaffet aduentum. Ac omnïa hæcnbsp;ante Chrifti aduentum gefta. Ego ftatim utiftalegi, uifus fum uidere urfamnbsp;parientem,qucmadmoduminprouerbio eft.Poft hæc,ut folebamus, cùmnbsp;animi gratia unaeflemus,Gauinus fententiam meamrogauit.Refpondi,menbsp;de origine nihil contendere,quandó plericp omnes populi folerent^aut a drjs,nbsp;aut ab heroibus origines petere,ut qui deinde uellcnt tanquam minus creduznbsp;io lieasrequirere,cùm difficile fuerit certi aliquid inueftigare, cogèrent potiusnbsp;credere,quam amplius fruftralaborare.fed adfummam,unum illud nullo panbsp;jftoquadrare,utScoti8cPiótiduo potentifsimi populi iampridem ininfulanbsp;regnarint^totbellageflerintjtoties cùm Britannos tumRomancs preflerint,nbsp;uexarint,acie^ uicerint,Slt; tarnen non elle quempiam ueterem.grau ém ue aunbsp;^torem,qui de illis meminerit, cùm præfertim CtcfarjTacituSjPtckmæus,nbsp;PliniuSjUt de cæteris taceamus,paftïm in fuis hiftorijs, aliorum Britanniænbsp;populorum, id eft,T rinobantum,Ccnimagnorum,Segontiacorum, Bibroznbsp;corum,BrigantumjSilurum jeenorum, Ordolucarum, V icomagorum,Eiznbsp;gouarum,ôôreliquorum mentionem fecerint:at Scotorum Pî^torùmuc nonnbsp;3° item^quod fcilicet ea nomina nondum in Britannia nata forent, SC proptereanbsp;jû utriufque gentis etiam recentiores feriptores tardifsime meminiffe, C^iarcnbsp;ïcqueamice,acueredixi,mihideScotisfcuPilt;ftis ante eorumin Britanniamnbsp;aduentum, quem Bedas Ôô fuo tempore, amp; refte pofuerat,fcribcre non liccznbsp;re,per legem hiftorico datam,quæ taliseftîNe quid falG dicere audeat,nenbsp;quid ueri non audeat,ne qua fufpicio gratiæ fit,nc qua hmultatis. Ab hac fennbsp;tentiaGauinus uir fanehoneftus tam minime abhorruit,quàm ratio ipfaeinbsp;uifaeft cum ueritate maxime confentire, adeo facile ueraa fiftis femperinznbsp;tcrnofcuntur.Verùm nonlicuit diu uti,frui amico, qui co ipfo anno,qui fuitnbsp;falutis humanæ MDXXl,Londinipeftilentiaabfumptus eft. Sccuti funtrcznbsp;4o ges apud Scotos,Eugenius primus, êôFergufius fecundus. Eugenius comznbsp;miffo cumPiftis,qui id temporis in Romanorum fide erant, prîrlio,interznbsp;ficitur. Quare Scoti deiperata iam falute, aliquo terrarum conceffuri, protiznbsp;nus alp alio ex infula fugerunt. Poft annos tris quadraginta, Scoti exulcsnbsp;aPiftis, quibus Romana potentia iam formidolofa erat, partim ex Hyberznbsp;nia,partim ex Noruegia, ad priftinas fedes euocati, ducc Eergufio rediere*nbsp;Fergufio fuccefsit Eugenius filius» Is fafto cum Piftis fccdere, ita Britanno»

e 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•’

i4 nbsp;nbsp;nbsp;Poly don Verg.Vrbinatis

premcrc cocpit,ut illi coadti fint primo quoc^ temporc,fîcut fiiprà docuimus, à Romanis openw'mplorare.Sed Eugenius non diu fuit fuper ftes, que DoU''nbsp;gardus frater (ècutus eif.Nunc ad rem redeo.

Scoti re bene gefta elatijicentiofîus in infulanos cxcurfunt, populandi ma gis,quàm iufti more bellijcontumeliofec^hoftem adpugnam prouocant, la/nbsp;ceffunt.Britan»i ab Aetio deftituti, etfi omnia tutiora fore ducebant, quàmnbsp;* prælio dimicarc,memores tarnen priftinæ uirtutis,acprobe fcicntes in tantonbsp;rerum flu(flu,dandum,aut hauriendum efle fànguinem,animo iè non dimit/nbsp;tuntjfèd uelut elaisico excitati, furoréue adi uadunt in hoftcm laiciuius foil/nbsp;to uagantem, quafî pro certo habentê nihil eflè,quodpertime{cendum foret.’ inbsp;pellunt loco primos obuiam fa(ftos,deinde in medium agmen prorumpunt,nbsp;cædemlt;^ pafsim edunt.Fuit res Britânica fiiperior eo præliojuiceruntt^ cgrcnbsp;giè,qiy uinci confiicuerant.Cæterum hoftes nihilo fegnius fortunam tentartnbsp;tesjimpetus rurfum facere, prædam agerc,{èiè modo in unû, modo in alterUnbsp;locu reciperc,agros uaftare, incenderc, obuios fine alicuius ætatis diicriminenbsp;interfîcere.atcç id genus iniurias facere,perinde quafi nihil infirmi. Ea formfnbsp;dine multi mortales perculfi, ultrb quæufiii hoftibus cflent, afiatim præbc/nbsp;bant. Qiiæres tanti momcnti uiiàeft, ut multb magis, quàm prælium terre/nbsp;ret.Britanni his malis adalt;rti,ex nccefsitate,quod optimum ad arcendum ho/nbsp;ftcm uidebatur,confiliu capiunt,ac infiaurant, quamceîerrimc pofiTunt, mu/nbsp;rum, que antea Aetianos milites diximus extruxiflè, illume^ fpatio ampliât.nbsp;Comprefsit aliquandiu hoc opus Scotorumrabiem,quæ deinde collecfio icrinbsp;fim maiore furore erupitmam illi non multb póft murum oppugnatum ue/nbsp;niunt, quibus dum ægrè Britannus ac minus prudenter rcfiftit,murû ipfumnbsp;complanantjhoftem partim in fugam uertunt, partim ferro cædunt, Sed necnbsp;Scotis incruenta uieftoria fuit, Dongardus enim eorum rex in ea pugna ceci/nbsp;ditjCui Conftantinus fiicceisit. Ad hoc malum repente cum agri omncs,pro/nbsp;pter continua j^ella diu ante uacafi[ènt,magna frümenti inopia accellît,cx quonbsp;multi mortales fame fuffocati finit. Quæres caulàfuit, curpoft mutuas cia/nbsp;des,bfeui refrixerit utrincp bellandi cupiditas,8cinde culris diligentius amis,nbsp;ingens frugum lècuta fit copia. Hoc diuinum munus Britannis damno fuifgt;nbsp;quippe qui ftatimexultare,ô^ pro abftinentia,pro pudore,uoluptatcs Sluitianbsp;exerccre cccperunt. Quo faftum cft,ut ne diutius àmetu atcppericulis gens,nbsp;quæpeccaret continêter,uacaret,nutu iufti iudicis Defipeftilentiaingens or/nbsp;ta fit,quaincredibilem hominum multitudinêabfumptam Gildas tradit.Cuinbsp;morbo alius pauló póft comes fuit : fubitó enim barbarorum impetu miferinbsp;Britannirurfus opprimunt,atcpeó calamitatis addudi, ut urgente fato, coa/nbsp;(fti fint ad perniciê fuam accerière in infulamSaxoncs Anglos, homines qui/nbsp;dem maxime omniu ualentes,cætcrum parum fideles,id quodilli poftea ma/nbsp;lo fiio magno experti funt.

Porrô BritanniprincipcSjCÙmuiderenttantam tempeftatc à Scotis æqu'e ut à Piiftis hoftibus multô ferocilTimis, crudelifsimisq? impendere, ucriti nenbsp;dum foris bellum effet, domi de potentia contentio orirctur,cum omnibusnbsp;propè mortalibus etiam infimis quibufepnatura fit innatum, fitire honores,nbsp;8^principatus,ftatucrunt fibi aliquem unum regem optandum.Itaqihabi/nbsp;to confeftim concilio, plures iudicabant iddecus deferendum Vortigerio,

Ahglicæ liiftoriæ lib.IIL ??

qubd effetuirinter iuros,autoritate,nobili'tate,uirtute fummüs.Hîtc à reli* quis probata fentcntia, V ortigerius rcx creatuncui nô ignaro quid effet^quanbsp;obrem adregnù tempore longe difficilimo,uocatus fuiffet, nihil potius fuit,nbsp;quàm de Republica cogitationê,ô^ curam fufciperc^ac prouidere^prolpicere,nbsp;curare,quomodo fatum patri g, quod iam pene uenerat,auerteret.Sed ut ne finbsp;bi tantumaffumere uidereturjioluit quicquam nifi de confilr) fententia deliz •nbsp;berare : itacp primo quocç die^quidfaéto opus fit, fuum domefticù fenatum,nbsp;fuos generatim principes confulit,cum eis fuas pariter achoftium uires metinbsp;tur:pro temporis conditione,quidremedr) adhibendum fi t, diligenter agitat,

10 tracfat,exquirit»Adextremum,bonæprincipum parti fuis opibus diffilæ in mente uenit,8lt;regicumprimis,Saxones Anglos fama rei militaris illuftresnbsp;arceffere. Atcp ita mifsi funt in Germaniam quamprimum, qui illos ad opemnbsp;fcrcndam,pecunris,donis,promifsis tentarent, hortarentur, allicerent^ ac deznbsp;mum auxilio uenire non negantes, in Britannia protinus ducerent. Saxonesnbsp;poft acceptum nuncium,ut qui ftipendi} faciundi auidi erant, dcleôta fortifsinbsp;morumiuuenummanu,innauesîp impofita,HengiftoSlt;Horfo,ii fratres eznbsp;rantjducibuSjinfulam confeftim curfu petiuerunt.buitis annusfalutis humanbsp;næ CCCCXLIX.Hosrexbenigneaccepit,fedeslt;^inCantioadhabitandumnbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;afsignauit,ac ftatim inde in Piótos Só Seo tos agium late uaftantes duxit, Diz

' nbsp;nbsp;10 micaturutrincpacriteraliquandiu,at Anglisubiinmemoriamrcdrjtjeumefz

'' ' nbsp;nbsp;nbsp;fe diem,qui fibi apudBritannos,autnomen uirtutis æternum,autignominia

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum repulfapareret, tanta ui pugnamcccptam pugnareccGperunt,ut hoftes

' impetum minime tolerantes fufi,pafsimc^ cæfi fint.Rex uidoria potitus,noz ’ uam gcntem cuius uirtute inimicos fuperaffet, digno præmio remuneratur,nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sunt qui feribant Saxones non accitos a rege, fed fortuite» in infulam peruez

mffe,caufamq3 tranfeundi eiufmodi fuiffe.Sanè apud Anglos Saxones regio 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nis Germaniæ gentem bellicofifsimâ,mos erat,ut cùm multitudo hominum

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eoufep creuiffet,ut non facile earn patria alcre poffet,iuffu printipu, optimos

7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quofcp adbellum gerendu iuuenes forte ehgerent,qui nouas fedes quærendi

' nbsp;nbsp;50 militandicpcaufa,hnibuseducerentur.Sicigiturcontigit,utinBritannîâucz

) 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nerint,fecp ftipendia fub rege faefturos promiferint.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hengiftus uir fummoingenio, fummat^prudentia, cognitaregis mente,

a quiiamtotusin Anglorûuirtuteacquiefcebat,acpatriæ ubertate pcrfpefta, ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;protinusfecum cogitarecccpit,quibus dolis,autartibus regnû fibi atcç fuis

7 in infulafenfim pararet’.itacp primo locum genti fuç ad habitandû datum mu ,i nirefurtim,fpacio(^amplificare,præfidio uincire ftudet:deinde nititur réginbsp;'1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfuadere,maiorc militum manum ex Germania effe ducendam, ut eo præz

ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fidio infula munitahofti terrorem, fuis quietem præbcat, Rex futui-æ fortis

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nefeius ,infidiofum nequaquam afpematur confilium. Igitur continue» inz

7 40 gens hominum multitudo in Britannia cômigrauit, fimul(^, prout tradunt, adduéfa eft filiaHengifti,nomineRonix,formaclcganti, ad pertentandumnbsp;'cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vortigerij animum,quiaquo ille uitio laboraret, fatis Anglus iam odoraz

C batur. Bedas autorcft,Saxones,Viras, Angles, tris Germaniæ populos gnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ferocifsimos unaucniffe,8lt;ex V itis ortos Cantuaricnfes,atcpcos, qui hodic

Veétem infulamincolunt,accontraipfamfunt: at exSaxonibus,cos Saxoz nésprofelt;ftos,quiOrientales,Méridionales,ScOccidentales nuncupantun

1

PolydoriVcrg.Vrbinacis

ab Anglis ueró,alocojuel ab comm reginaita nominati's^originê traxifle An glos OricntalcSjMediterraneoSjôôqui Northumbria coluntiamp;bomm Hennbsp;giftum SdHorlum fratres fuifle duces.Meminit Angloru cum primis Corn^nbsp;bus Tacitus in co hbcllo,que de fitu Germania? fcripfit^quos tarnen Angliosnbsp;appellat,ut uox fit trifyllaba;,amp;i penultima.Sed ad prima rcuertamur»Henginbsp;• ftus cum fuos cerneret iam regi effe acceptos, cccpit arte tralt;fiare principe, utnbsp;corruptuillius animuamore incenderet.Hæc in primis res eft,qua? obcæcat,nbsp;infatuat, acaliquoties perdit homines, feditalenibus uenenis, ut finedolor^^nbsp;intereant»Hengiftusin cœna regem accepit opiparè,iucundè,apparatc.Faó:iï inbsp;eft, ut cum iam uino cundti iuxta calerent, filia Hengifti præfto adfuerit, at *'nbsp;Vortigerio amantis fimilis, decentifsime potuit,more patrio,bibere dede^nbsp;rit.Rex ut puella? oculos adiecit,fubitó amore capitur,deleó:atus tum forma,nbsp;tum ipe(fi:ata uirtute Ronicis,adeó,ut redta minus fapiens, faóto diuortio lu^nbsp;multo póft cum priore uxore, earn exemplo poft homines natos peisimo,nbsp;matrimoniu duxerit.Eiufmodi régis facinus maxime principes offendit,nbsp;triæ«^ exitium maturauitmam Saxones cognita cum rege fiii generis affiniténbsp;te,fa(ftoagmine,totcertatimin iniulam aduolarunt, ut incredibile didu fit,nbsp;quambreui tempore coaluerint, qui cum propter multitudinem, tum pro^nbsp;pter bellicam uirtutem,ipfis indigenis,qui eos à principio aduocauerant,foi'^,nbsp;midini facile efle coeperunu

EÓ nunc,ut fæpe ahas,fcribendo perueni, ubi nonulla in dubio ab autod' bus cum Italicis,tum Britannicis relicfla reperio. Quare ne errabudis fimik^nbsp;incerta fequamur, particulatim cuiufcp ftriptoris, que duxerimus no longèanbsp;uero abefle,{èntentiâin mediû addu(fi;arelinquemus,quó hiftoricâ fidcm ut^nbsp;cuncp incolumê hoe paólo ièmemus.Gildas de Saxonum euocatione, ita fidnbsp;bit T urn omnes confiliarfj una cum fuperbo tyranno, ca?cantur,adinuenicn^nbsp;tes tale præfidium,imô exitium patriæ, ut ferocifsimi illi ÔC nefandi nomin^^nbsp;Saxones,De(fhominibuslt;^inuifi,quafiincaulaslupi,ininfulâadretundcn''nbsp;das aquilonaresgentes,intromitterent:quouticp nihil ci unquâ perniciofin^nbsp;nihilt^ amarius ftftû cft. Atq^ deinde ait,illos perindc quafi pro patria pugfnbsp;turoSjièd certius impugnaturos ueniiTe, quippe qui rupto focictatis foedett,nbsp;in ipios Britannos arma uerterint.Sed hæc ferè eade Bedas fufius prodit, qt*/nbsp;autor eftSaxones,pofteaquam fefe alqs terrori eiTe animaduertiflent, fubit^nbsp;ad tempus ifto feedere cum Picflis, quibus cum etiam turn bellu crat, in Bn;nbsp;tannos hofpites fuos arma mouiffe, eisep manus iamiam intentâtes,fupcrbifnbsp;fimè imperalTe frumentu,quo ilia importuna barbaroru multitudo uiucrenbsp;infula pofTetzquod cum Britanni minus præftitiflent,tum per agros ccrtati’J]nbsp;eftiifos,omnis fexus amp; ætatis obuios, fine difcriminc, obtruncafte, telt;fia p^‘^ 4^nbsp;fim inflammafle, in facerdotes,ut gentem idolorû cultricê truculenternbsp;ie,ac ita demum Britannos partim metu confternatos, partim uitandæ cæt^'^nbsp;ftudio,alios alio amentium fimiles diicurriirc,in deuia loca fefe abdidiHt’nbsp;aut feruitutis iugum fubfilTe, Sed haud multo póft, tam Gilda quàmnbsp;da ac Paulo diaconoteftibus,Aurelius fiucÄurclianus,utrunquccnimnbsp;ptumrcpcrio, Ambrofius,qui iolus forte ex Romano gcnerc, tantis cæ^*^nbsp;bus fuperfuerat,fumpta purpura, amp; imperator appellatus, cum Saxon’^nbsp;bus bellare ccepit.Hîc animaduertere licet,nihil nonnullis remotius cn^»nbsp;quàn^

Angl] cæ hiftonc lib.IIL 57

quam ucnim lt;licerc,qui affirmant Aurelium Ambrofium^hcmincm Britan* num fuiflèjCÙmiam liquide» liqucatjillumRomano fanguineortum. Verùmnbsp;domum repedemus, Poftquamaffinitas Saxonibus Anglis cum rege inter*nbsp;ccffcratjRonix eius uxor fuos in iumma gratia apuduirum poncre, illis in prinbsp;mis honores deferendos curare^Britannos principes ex domeffi'co fenatu ex*nbsp;cludere,enixè itudebat. Quapropter Vortigerius iamab omTiibus male au* •nbsp;diebatjCadebatc^in fummâuituperationê apud uicinas gentes, quod à prin*nbsp;cipio unius mali uitandi ffiidio, Anglos Saxones gentem ferocem^crudclem,nbsp;irritabilemjninfulam acccrfiflet,euocairetjduxiiret,8^nunc alterius multonbsp;maioris caufa foret, cùm omnino alerct homines contra le, quibus pofteaau*nbsp;toritate,nomine,opibus au(ftis,refiftere ièro conaretur»

At Vortigerius bcneficij memor, futuri periculi immemor, no poterat nô amare Anglos,quorum uirtute,Scotorum iuxtà ac Piôtorum furorcrrft'efh'nnbsp;xiffietjperquosanteaeinonlicLieratin paceeffie, quiita pro iure fuo,aliquotnbsp;annos deinde uixit, Vulgus etiam nunc prædicat,Vortigeriû in luis intimisnbsp;habuilTe quendam hominem fatidicû nomine Mcrlinû,amp;eum in rebus agennbsp;dis,utuatcmcôfuluilTe,co quodille feiflet futura. Succelsit Vortigerio filiusnbsp;V ortimeriuSjiuuenis natus ad laudê,fi lôgior uita data fuiflet. Mortuo V ornbsp;tigerio, Angli quorum bene magnus in inlula numerus erat, nam formicarunbsp;io ritUjCotinuo curfu eó c5meabant,gens inops SC uehemens, ac nô modo Cannbsp;tium,fed bonam infulæ partem,quæ ad Scotiam pertinet,ad occidentem^ fonbsp;lern lpeétat,iam occuparat,rati tempus effe, cùm tentanda effet belli Fortuna,nbsp;primùm cum Scotis 8C Pidlis feedus faciunt, deinde ad unum penè temporisnbsp;punéhim,in Britannos perfidiofe arma ucrtunt,perindeqj læuiunt,ac fi malenbsp;ficium,nô uticp beneficium ab cis accepiffent.Britanni tametfi inimico an teanbsp;imbecillorefiftendûputarant tarnen tanta mole belli uno tempore pre fs i nonbsp;potuerenô terreri, quod cum Hengifho tanta audaciaduce, cum Scotis, cumnbsp;Pidis, depugnandum effet,aut feruiendum. Sedmetus fcruitiftis poftremonbsp;uirtutem excitauitrnam fele fubito collegcrunt,animoc^ confidentes ubieprenbsp;3® fiftere cccpcrunt:qui ut omnino infirmi,fufi,cæfi,profligaticp funt, amp; in præ*nbsp;fentiaomni delperata armorumopc, uelutpecudes difperfæ, alrj alios ducesnbsp;fecuti, fe in locadeuia,in lyluas,in paludes abdiderunt.Quid, quod ciuita*nbsp;tes 8lt; oppida minus munita,uti tradit Gildas,fimul reliqucruntcTurn Saxo*nbsp;ncs perinde quafi rcrum iam potiti,lpcciatim in principes debacchantur, ut ilnbsp;lis domitis, pcrditisc^, facilius in totius infulæpoffeffioncm uenirent, quodnbsp;foluiTi auebant. Cæterum mileris Britannis non defuit diuinusfauor:ecccnbsp;cnim tibi,Aurelius Ambrofius adffiit, ficutfupra demonftrauimus, qui ubinbsp;bellicum cani tuba iu{sit,pro le quifep ad eum conucnit,orat,rogat,ut fc tuea*nbsp;tur,uelit(^lecuminhoftes primo quoepdie mouere arma. Ita mlt;ftoexercitu,nbsp;4o Ambrofius in cos uadit,fortiteradoritur.ter paucis diebus magno utrinquenbsp;I irarum,uiriumcp certamine, dimicatum eff, pofiremb Saxones in fugam de*nbsp;dit, Horlo Hengiffi fratre cum bona fuorum parte interfeifto. Veruntamennbsp;tantum abfuit,ut rabies hoffium refiixerit, ut paucis pbft diebus, acceptanonbsp;ualuorumanu ex Gcrmania,multafpein Britannu erupcrint. Aurelius Am*nbsp;brofius utintellcxithoftc cum exercitu latis firmo contra ucnire,nihilcunlt;franbsp;tus fe in uiam dat,iturus Eboracu,unde ilia procella impêdebatffcd in itinerc

58

certior faciusHcngiftum ad XX V11 miinarium ab Eboraco confedifle^adi'i'' pam fluminisjqi/bd flumen Dunum hodie uocant^ubi eft Dancaftrum^denbsp;(fta uia eo contendit, ac poftridie hoftem adoritur, atcp umcit, Hengifto pn^nbsp;moimpetuoccifojCum ingenti Germanorum numero. Famaei'us uiftoria^nbsp;edam nunc in memoria eius loci incolaru eft, quæSaxonû uires miranduiflnbsp;• in modum deBïlitauit,adeó ut iam inciperent fibi magis turpe pace,quamnbsp;ferebello utendu exiftimare.Hengiftus duos reliquit filioS;,Oicam amp; Otha»nbsp;rj J utpote quibus ea plaga nuper accepta magnû fecerat dolorem,paratis pai^nbsp;cis coprjSjin occidentalem infulæpartem fe comouent^quod id præftare iuHinbsp;carant,quam redire in Cantium,ubi præfidium erat,quod ad reflftendu nonnbsp;uidebaturinfirmum. Hicagros uaftant, uicos urunt,anullo crudelitatisnbsp;nere manus abftinent.Quibus rebus cognitis,Ambrofius ut ne inimici innbsp;parte «dam ualerent,eó contendit,cômiiroq?prælio,rurfus fudit:ièdipiè uninbsp;nus accepit, quo interrjtpaucis poftdiebus.Angli fecundum hæc, non inuinnbsp;quieuere, fexcentis intrapaucos menies aftccfti incômodis, Britanno præfd^nbsp;tim nihil moliente,ôé ob mortem fui ducis,minus in malis parato,qui intetc^nbsp;duci fuo Ambrofio de Republica bene merito magnificu poftiit fepulchrutH,nbsp;faftum ad forma coronæ,ex magnis quadratis lapidibus,eo loci, ubi pugn^*^nbsp;do ceciderat,ut tand ducis uirtus ne obliuione eorum,qui tuncerant, autrt^^, anbsp;centia po fterorum inièpulta eflfet.ex tat etiam nunc id monimentum in dicc^^^nbsp;fl Sarisberienfi prope pagum, quant Amisberiam uocant. Deceflît intct^^nbsp;V ortimerius,cui fucceflît V therius cognomento Pendraco,qui nihil potin^nbsp;fibi ftatim à principio faciundum ftatuit, quàm patriam à barbarorum mt*^nbsp;uacuam reddere, quodei perciuium difcordias minime facerelicuit.

P er idê tempus, omnes ferè continentis ciuitates uicem miferæ Britannf''^ dolebant,quôd amp;domefticis 8Óexternis laborarethoftibus. Sed ante alio^’nbsp;ea calamitas pupugit Gallos epifcopos, qui ad cumulum miferiarum acce^l^jnbsp;re audierantMjuod in dies fingulos no mediocris fieret rcligionis labes apn^nbsp;infulanos.Siquidemanno XVIl ante AnglorumSaxonumaduentum,?^^,nbsp;gia«a hærefis,dira lànè peftis,per infulam peruaièrat,quæ Romanorûnbsp;ratorum fæuidainChriftianos corroborata,impie Chriftianum dogma i^’’’nbsp;labefaftarat. Pelagius enim homo Britannus, natus in Britannia citeriof^’nbsp;pcrfuafum habuit hominê per iè iàlutem conièqui, fuaqj fponte ad iuftiti^*^nbsp;contendcrc,ac fine originali peccato nafci,amp; proptcrea nihil elTe, quod b apd/nbsp;zaretur.Atcphomonefarius tam belle baptifma tollere conabat. Igiturfl^^nbsp;tanni epifcopi armis hoftibus ftpti,càm omnia obire non poffent,ô(;:ofln^nbsp;rentur uicinos làcerdotes paratos eflfe ad iuuandum. Gallos antiftites pefnbsp;ras 80 ccrtos nuncios ro^arunt, ut in tempore rei Chriftianæ difficilimo,nbsp;opem ferrent.Illi mature fafto epiicoporum conuentu, Gcrmanum Alfill^, ”nbsp;dorenlèm,Sô Lupum Tracalenum epifc ' pos fumma integritate,dolt;ftrin^’*’^nbsp;nocentia,in Britanniamdeconfiln ftntentiamiierunt,quiopcram datent,^’nbsp;infulani in offtcio continerentur.Ii traiefto ftatim Oceano, partim fandif^ jnbsp;uitæ,partim miraculis,facilè errantes in uiam rcftam reduxcrunt.îuuit ifl^,nbsp;negodû pro fua parte 80 Cæleftinus Roman us pontifex ,qui paulo antenbsp;fcrat in Scotiam iam dogma Chriftianum rcftè arnplcftentcm, Palladiu epnbsp;fcopum:qui adcxtremûin ea làcerdotalem ordincm rite inftituit,fecitq5nbsp;uaittf’

Anolicæ hiftoriæ lib.III.

uanumuirum fîngularibonitatc acmodeftiapræditu cpifcopum, quem p^z fteainOrchadcsmifît,quiinfulanos Chriftianæ religioni%cultum doccret,nbsp;quodille ftudiofe fecit.AtPalladius homobonuSsgratuSjpius.amp;plcnus offînbsp;ci], dum apudScotos erat, omnibus precibus dchortatus eft Conftantinumnbsp;regem,utne uellet Anglos Saxones gentcm impiam armis iuuare,contraBrinbsp;tannos homines Chrilbanos, quando poflèt certo fcire coruip calamitatem,nbsp;cum fuaaliquando coniuiiélam,cùm fatis conftaret illos non Scotorum, nonnbsp;Pidorûamicitiâ,fedtotius infulæimperiu quærere,néue alienorû nomine,nbsp;fe atcp Rios toties opponere periculobelli,cuius exitu nihil incertius effet, Ea

eum Anglis ftaturLÎ,quod5ôfecit:nam nônullapoftea auxiliaBritannis fubz

' niiniftrauit.Quæ rcs plurimu uires Britannicas Riftentauit ad tempus, ut ne repente côciderent. Interea Angli Saxones renouato fccdere cum Pidtis, iamnbsp;Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim exaudierat Scotos ab fe difiundtos effe,maiorcs copias côtrahun?,in for

d nbsp;nbsp;nbsp;tunas Britannorû rurfus imminent,in loca mediterranea fe eiiciunt,Cantii^

‘I nbsp;nbsp;nbsp;pctcndi caufa,Londinum uerfus iter conferunt,qui ubi adTrentam flumen,

J nbsp;nbsp;nbsp;prout coniedlura auguramus,peruenerunt,ad alteram ripam locum caftris le

), nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quoquouerfum équités dimittunt fpcculatum, fi ulla ufpiam hoffium

n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manus in agris fit.Britanni interim cognito hoffium motu,militcsueteranos

d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conuocât,de obuiam itione agitât.Non deficiebat uoluntas,fed fpes bene rei

¦ƒ * gerendæ,quôd nullus exercitus,nullus deledtus antea côfcdtus,habitus(p foz :înbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ret:attamen ne fibi defint,nomina dant,excrcitû magis colledfftium qu'am uc

iS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teranum faciunt.lnffabat pafcha,quod omnibus cordi fuit,prius folenni cæz

ij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rimoilia celebrarc,quam irctur in hoffem,etfi iam fupra caput effe uidcbatur,

perindequafi plus auxiliodiuinOjquam fuis confiderent opibus, Atqui boz nis mentibus non defuit confiliü:dum enim rebus facris uacant,ecce Germaz

5, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nus epifcopus uir longe fandtifsimus, non armis, fed fide,pietate,innoccntia

J/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;munitus, fefe agminis ducem profitetur.Mirum didtu, quan tu Britannus eo

[J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nuntio creuerit chm animo, tumuiribus,Itacp peradto die fefto, in Saxones

jj 50 contendit,caffracp quamproximeponit: poffridic Germanus dux excrcitus rem diuinâ multo mane facit,pofcit aDeo uifforiâ: idem ctiam cundtisbranznbsp;tibus,mox fignum pugnæ dat,ter magnauoce Alleluia canens: eandem uocênbsp;toties exercitus repetit, tantutncp clamoris edit,uthoffes ubiuident in fc iri,nbsp;ƒ repentemetu corruant, abieffis^ armis, in pedes fc pcrindc dent, ac fi longonbsp;certamincuictidefpcrataiamfalute,aliudnô fitrcmcdiu fuga opportunius,nbsp;Ita diuina ope parta uicfforia,nulla cædes, nullus captiuus, Hoffiû tarnen noznbsp;nullijteffe Bcda,in tranfeundo fluminc defiderati funt, qui eo miraculo tcrriznbsp;ti fponte aliquantû quieucre. Idem Britanni feccrunt, adcb ut quafi inducqsnbsp;jjinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paffis mancntibus,fitutrincpab armis ceffatum,cùm apudBritannos ciuilis

40 ortaeff difcordia,quæcaufafuit,cur tandemlibcrtate priuarcntur. AtSaxoz

¦ nbsp;nbsp;nbsp;nés ad fpoliandos modis omnibusBritannos poflcfsionc infulæ partis,quam

tenebant,excitati,cum urbcs Sô oppida defcrta,uti Gildas teff ificatur,pro dcz reliclohaberentjUon multo pbff montcm qucndam editiffimum in cainfulænbsp;J ora,quæcontraGermaniameff,occupant,quem id temporis Badonicumapznbsp;¦J’, pcllabant,quemadmodum idem Gildas ait.Hunccgo putarim effe, qui uuhnbsp;¦1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gb uocatur Blachemora, SC pertinet ad Athefim flumen, quodEboracenfern

, Poly don V erg. V rbinatis

a^rum à. Dunelmenfî diuidit, 80 oftium habet, quo cômodiim ex Germania uenientes Rias ns^^ies appellunt,id quod Saxone.s Angli in dies fingulos exp^nbsp;â:abant,nam quotidie auxilia ex parria arceflebant, Hæc ubi Britannis niin^nbsp;data Rint,eô concurrunt,naontem drcunfîdent, loca maritima præfîdrjs uiivnbsp;ciunt, ut aditus uenientibus ne pateat, ad defcendendum in terram. Saxopesnbsp;per aliquot die^,R illis arduis locis tenuerant,fed deinde comeatus inopia uP

• gcnteaieceffario cuminftruôtiscopfjs, in proximâ planitiem dcfcenderunt, fadlac^ pugnandi poteftate,ad manus uencrunt. A mane ad multum diem dinbsp;micatû,tanta édita cæde,ut paisim terra cruore manaret : fed longe maiorernnbsp;’’ plâg«ini Saxones accepcrunt,amilsis ducibus Ofca Otha, ita ut à BritannO,^’nbsp;rum ceruicibus depulfî uiderentur.Cæterum omen auerti non potuit, ut iivnbsp;fràdemonftrabitur.Huius fingularis pugnæ Gildas cum primis meminitjnbsp;quieoilloannOjUt iplè affirmât, natus eft,qui fuit ab aduentu Anglorun^

' XLIlftjSclàlutishumanæ CCCCLXXXXII»

^7therius per idem tempus è uita migrauit, cui fucceffit filius Arthurus» uirprofecRo talis,qui fi diutius uixiffet,rem propèperditam Riis omnino Brtnbsp;tannis tandem aliquandoreftituiffet.De hoc,propter ingentcs pariter corponbsp;ris uires,atqp animi uirtutes,po fieri tas ca ferme pra?dicauit,quac de Rolandonbsp;Caroli Magni ex forore nepote,memorianoftraapudltalos decantant, tain^nbsp;ctfi ille in flore iuuentutis perrjt.Qi^ipP^ etiamnunc uulgus mirandis fett^nbsp;adcœlumlaudibusArthurum, quodtres bello Riperaflet Saxonum ducesgt;nbsp;qubdScotiam cumuicinis infulisin fuam poteftatem redegiffet, quod Ro^nbsp;manos in agro Parifiorum,cum quodam Lucio eorum duce,dcleuiffet,Gafnbsp;liam(^deuaftaffet,acdemum gigantes homines ualentcs pugnando occidii^nbsp;fet.Hic ad extremum tot bellorum ui(flor,fertur,dum uellet urbem Romandnbsp;bello petere,domefticis fèditionibus ab inccepto itinere reuocatus, Mordr^''nbsp;dumnepotem,quiregnum pertyrannidem,in eius abfentia,occupaucrat,in''nbsp;terfeciffe,ô^ in eo ccrtamine,ipfe uulneratus cecidiffe. Abhinc item paucos sflnbsp;nos,pofitumfTiit ArthuroinGlaRonienfi ccenobio,fèpulchrum cpere ma'nbsp;gnificum,quô pofteri intelligerent,illum omnibus ornamentis dignum füll' 3nbsp;le, qtfando Arthuri tempore cccnobium illud nondum crat conditum.

Poft Arthurum,regnatConftantinus homo diffolutus, quem Gildas fan(ftifsimus,qui per idem temporis floruit,pcrfe(fto odio odcrat,hoc eft,ciu^nbsp;impuros mores non potuit non improbare,ut qui hominem diligeret: quar^nbsp;tam amantiisimè eum de fâlute admonuir,quàm acerrimè in uitfjs reprehcH'nbsp;dit.Conftantinus enim qui uel uxorem contrà,atq? lex iubebat,turpiter abnbsp;reiecerat,palamcp peicrauerat,fèxcenta in dies fingulos fceleraedcbat,quibU^nbsp;Rios Britannos maxime omnium deprauabat Jllud Gildas reprehendebatjnbsp;ludacculâbat,illudperiniquo animo ferebat, qui idcircoex thefàuro iâcramnbsp;literarum,multis enitis tèftimonr)s,quibus doceretDeum reddere unicuilt;^nbsp;iuxta illius facfta,illos ad bonam firugem nunc hortando,nunc minitandonbsp;refoliciti patris,auocareconatuseft.Conftantinumfècutus eft Aurelius CPnbsp;nanus, V ortiporius,Maglocunus,Carcntius,Caduanus,amp; Cadouallo* hnbsp;quotpcrannos,quibus rcgnarunt,fàtis habucrunt,imminentêpatriæ cafm^nbsp;fæpcarmis,cum Saxonibus pugnando,bene agendo, confulendocp, retarda'nbsp;re.’quod à Cadouallone in primis eft fadum Js enim ubi fènfit fatum iirgcrlt;^,nbsp;in

An gjicæ. hiftoriæ lib.lIL

in V rbcm Ucgionum^qua? ad occidentakm infulæ oram pofita efi:,fc recepit; undeinhoftes crebrodeindemouensres Anglicas ita attrAit,utuiderct casnbsp;breui tempore effe deleturus, nifi interim ab Ofualdo Nortbumbrorumnbsp;gCjUti infra explicabitur,prælio uictus cecidiflct.Secundum hos reges, Cadonbsp;ualladrus Cadouallonis filius regnum pafsim incendijs, ac cædibus deuaftaznbsp;turn obtinet»Hic initio fui principatus,bonis artibus,confilid* atep armis pa/ ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

triam in cafum iam pronä,ab hoftium iniuria aliquandiu défendit, tutatus«^ eft : uerum baud multo po ft (quod enim ad nilrilum cafuru eft,cadat tandemnbsp;aliquando neceffc eft)inci dit in aduerfam ualetudinem:qua ciim grauiter ur/nbsp;to geretjprincipes Britanni de eius falutc defperates, inter fe de principatu con/nbsp;tenderecccperunt:quodgentis interitus caufafuitmam glifcente difeordia,*nbsp;omnis fere ager,itaut fit pace expulfa,uacare cccpit, multitudinc bominu te-fnbsp;mere adarma,ac feditiones intenta.Quo faftu eft, utbreui ingens fames per/nbsp;uaferiucui incomodo inde aliud pernicioGus accefsit,peftilentiaenim Tempernbsp;cognatafamis,quamuebementifsima fecutaeft,fic,utuiui mortuos lepclirenbsp;nequirent.Quaproptcr corpora pafsim mortuoru iacebant in confpectu bo/nbsp;niinum,fimilem quoeç mortem quotidie expeiftantiu,adcbut mortui ægros,nbsp;ægri integros tum metu,tumtabe inficcrentdgitur rex Cadoualladrus po/nbsp;ftcaquafe confirmauerat, eiufmodi difficultatibus preflus,cumbene magno

io fuorumnumero,inBritanniamcontincntis traiecit,ubiftatimpóft conflato non mediocri exercitu, ac certior faftus peftilentiam de infula iam abi)fte, adnbsp;reditumfe parabat,cum ecce tibi,imago qua’dam præ fe ferens uultum præ/nbsp;ter mortale,per quietem ita ei fata efte dicitunTibi dico rex, define arma mo/nbsp;uere,quippe quibus ne quidem potes fato refiftere: Cafura eft omnibus mogt;nbsp;dispatria inboftispotcftatem,quamtualongo pofttempore progenies rc/nbsp;cuperabit.M-irum eft, quantu fideiqs uocibus Cadoualladrus babuerit, quinbsp;uidens iam argentum,ut aiunt,uerfum efte in fcoriam, abiectis confeftim ar/nbsp;misjiufsit Britannos quos in Gallias duxerat,domumredire,ipfe autemRo/nbsp;mam profeftus eft,ubi fanftifsimeuita finiuit. Fuit ille annus cum CadouaV

30 ladrus regnare cceperat XIl,falutis uerb bumanæ D c.Turn demum Angli fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Saxones totius infulæ,præterScotiam, SclocaquæPilt;ftibabebant,impcrio

potiti,eam inter fe,ficutinfra oftcndetur,partiti funr.Scillud quidem non cozmuni confilio,aut certa ratione faftu eft,fed prout fortifsimus quifep fibi par tern aliquai^i terræ uindicare potuerat,in ea fuum principatmu inftituit. Bri/nbsp;. 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tannis uerb qui ex patriæ excidio euaferant,portio infulæ data eft,quæ ad oc/

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cidentem folemfpeftat. Flanc deinde Angli Vualliam, SCBritannos eius in/

.. i nbsp;nbsp;nbsp;colas Vuallos dixerunt,quia Germani,quemadmodum in primo buius ope

; ¦ nbsp;nbsp;nbsp;ris uolumine expofuimus, omnes externes, qui aliambabcantlinguam, fer/

mone pairio,uocantVuallfmen,id eft,pcregrinos homines,pro quibus infu

I 40 lædominatuiamadeptibabebantcosBritannos,quicædibus fuperfuerant» . Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bed nee illudtaciturn rclinquam,DauidNFeneuenfem epifeopu paulb ante

, nbsp;nbsp;nbsp;eiufmodiBritannici regni occafum,ob fanftitatê uitæ, tam uiuû quam inor/

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuum miraculis claruifle,atcp etiamnu continenter clarere. Id temporis Con/

ftantinus Scotorum rex, quem fupra oftendimus rem Britannica poftremb iuuiffe Gneliberis decefsit,cui Cogallus ex fratre nepos fuccefsit. Bccuti funt

, nbsp;nbsp;nbsp;reges Goranus uir fortis,Eugenius tertius, Conuallus, Anitillus, Aidanus,

f X

I

1

r olydori V erg. Vrbinatis

Chcnnetbus,Eugeniusquartus,Ferquartus,Donualdus,Malduinus,Eug^ iiius quintuSjEugénius fextus,amp;^ Ambercletus Jis nihil potius fuit,^ Piótisnbsp;continêter bellum facere,óóilludc[inï primis Ambercletus ftuduit, qui in eonbsp;demum bello interi)t»Credo illos prolpexiffeanimo,aliquando futurum, Ufnbsp;alteri alteros delerent,uti demum accidit»

PROOEMIVM LIBRI Q^VARTh

Xplicauimus luprares Britannorugeftas,ulq^ad Cælàris adueri''' I turn ininfulâ,utcunçpadfidemlcriptas:reliquauerô fummofhi'nbsp;indagata haólenus quamuerifsimè prodidi,utpote quæ de bo ’’nbsp;nis autoribus acceperim* Atcp ita Icribendo, perueni ad occafun^nbsp;regni Britannorum,quodabexiguis inchoatum principes, poftquam adrt'nbsp;rum fjftigium euedlum, ac armis, legibus, religione, confilio ftabilitum fut'quot;nbsp;rat,ad ultimum pariter cecidit,atcp Aflyriorum, Medorum, Perfarum,nbsp;cedonum,Slt; Romanoru olim ingentia régna intericre. Adeó iuxta hominesnbsp;acquæ hominû funf,morti debentunVeruntamen rerum naturæuis, utnbsp;infefta nimis uideatur,talis eft,quæ quantü mortalibus uno loco adimit,taii'nbsp;turn f)s alibi Ibleat nonnunquam referre, parialt;^ paribus relpondere, acnbsp;amplius accumulare. Excidit enim Troia, poftea Troiani profugi condidef*^,nbsp;Albamrex Alba,R-oma eft,Sic uiótis Britannis,ne infula libertate 0lt;C impede 'nbsp;careret, Angloru principatus quafi rccentior naturæ partus in ea eiïc cccpi^^’nbsp;creuitc^fenfim lummis opibus« Sed Anglorum principes infulam internbsp;initio partiti,acpauló póft fuis finibus non contenti,dum pro lè quifcplatèr^nbsp;gnare curaret,in ciuile bellum inciderût, id quod nomini Anglico nihil cet^nbsp;malo,led maximo(mirum di(ftu)bono fuit,adeó ut facile credercs iplos prigt;\nbsp;cipes tot mutuis inter ft cladibus diu dimicantes,nil aliud prorfus tentalft,’^’nbsp;11 ut Rempublicam ftiam certatim ex minima,tantam facerent, cuiufmodinbsp;ftremo fatfta flèlrnam ad unum denicpfummaimperfjdelataeft,qui reanUi’^nbsp;Anglicum longe ampliftimu reddidit,reliquitqj pofteris opibus multo in*^^ƒnbsp;nitiftimum.De his potiftimu rebus nunc nobis fcribendum eft, quod qua^nbsp;ucrilsimepoterimus,nauiter faciemus, fi' prius tame expoftiero particulad’’’nbsp;de ipla infulæ inter principes Anglos diuifionc,deq^ feptem reßulis (tot eni*'*’nbsp;quandoq? fuerunt uno tempore) fibrjpfis repugnantibus,quo Icgentesnbsp;antiquifsima,primum omnium intelligant,quos fines illorum reguloruiT’nbsp;gna aliquando habuerint,quamuis nunquam certis fpati'js,aiit limitibus co'^nbsp;ftiterint:quóduariabellorumeuenta,proutinfraappofitè demonnbsp;ftrabitur,modó eos longilsime produxerint, modo an/nbsp;guftifsime contraxerint»

Anglicæ hiftonæ lib.IllL

POLYDORI VERGILII ANGLICAE

HISTORIAE LIBER Q,V A R T V

10 ceftrenGs, quamRoffenfemappellant, diccceles confiant. Hengiflum fecuti JI«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt reguli OfcaScOthaeius Glijdtem Himericus 8t Etbelbertus quintus ab

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hengilto, uirpari innocentia, atcç animo egregius,bellicæt^ rei ftudiofifsi/

mus:quippe qui poft partum foris otiuiUi quietis minime patiens^primus o/ mniu ciuile bellum aduerfus fuæ nationis regulos gefsit,quo Gnes regni ufc]^nbsp;ad Humbrum amnem, propagafle fertur.Necg enim illud contra, quam iusnbsp;J belli uelletjEthelbertus fecifle uifus eft: quia regnum Britannis ereptumnbsp;(. etiam turn occupantibus pateret, Slt; quam quifque partem Gbi acquireret,nbsp;¦ earn ipfam tarn bono iure pofsidere iudicaretur,quam qui optimo, Huienbsp;g bono fane principi, cuius ea ætas paucos pares tulit,tantum ueræ religio znbsp;2o nis cognitio deerat,utineofummanloriaforet. QuareDei nutuaccidit,utnbsp;I'nbsp;nbsp;nbsp;primum habuerit uxorem genere Hancam, nomine Bertbam, 80 illam quiz

dem Cbriftianifsimam,uenerit(^ cum ea, inter alios, Letbardus epifeopus uir fanctus,qui poftea ambo cum in regia fuæ religionis ritum quotidie ferznbsp;uarent, baud dubie principis animum in alta caligir.c bærentem, fcnGm cceznbsp;leftis lucis radijs illuftrare cccperunt,duxeruntq? ad euangelicam difcipli*nbsp;nam, quam illc libens mox recepit. deinde diuus Gregorius per id tempus,nbsp;miferit in Britanniam Auguftinum Miletum monacbos integerrimæ uiznbsp;tæ,cum nonnullis alr)s,qui inCantium delati ab ipfo Etbclberto,iam turnnbsp;uxoris SóBetbardifanélis monitisitabene inftituto,utaCbriftiano nomiznbsp;! 30 ne nequaquam abborreret, perbenigne accept! funt, quorum prædicationenbsp;î 8cbortatu,ille omnium primus, ac deinceps reliqui Angli, Gcut deinde* locisnbsp;perappoGtis dicetur, religionis noftræ dogmata intégré receperunt. Fuit bicnbsp;annus à natali Cbrifti D C111. Appulfus autem eft Auguftinus ad infulamnbsp;Cantii,quæTanetos nominatur.Hæcadortum fpeélat, patetep in longituznbsp;dincmuixmilliarianouem,acinlatitudinempaulbminus:atpaucis ab binenbsp;annis exclufo paruulo aquæ meatu, quo a continente diuidebatur, nunc boznbsp;na ex parte, terræ coniunéta eft. Altera præterea infula ad oftium Tbamcznbsp;Gs Gta eft, nonmultbmaior, quamHeppiam uocitant. Qvibd autem Anglinbsp;opera in primis Gregori) Romani pontiGcis, Cbriftiani ftint fadti, caufamnbsp;40 fuiife tradunt,quód ita ufti ùenit,utmancipia aliqua Anglicacgregiæ forznbsp;mæRomamduéla publice uendercntur,quæ Gregorius qui tum erat tanznbsp;tum Romanus fäcerdos,confpicatus,fertur ualde demiratus effe indolem,ucnbsp;nuftatemc^,quampræfèferebant:acuir pietatis plenus uebementer illorumnbsp;uicemdoluiffejquodtam præclarum bominum genus ueri Dei effet ignoznbsp;rans:quocircacipoftbacpontiGcatumadeptonibil antiquius fuit, quam utnbsp;.Angli modis omnibus in Reipublicæ Cbriftianæ focietatem uenirent. Ad

huncmodum religio Chriftianapoftremó ininiuiaredintegrata eft, quæ po fteaquam Luciuswrexeamaprincipio receperat, partim à Romanis, partimnbsp;ab Anglis pene extinftaatque euerfa, adhuc interBritannos,hoc eft, Vualnbsp;los perdurabatjtametfi non nifi priuatim,amp; ob metum tyrannorum, occultenbsp;colebatur.Ita Auguftinus de rebgione bene meritus, utpote qui omnia peri^nbsp;cula ac incommeda præ ialute hominum,leuia ducebat, archiepifcopus créa/nbsp;tur,qui apud Gregorium ita egit,ut fedes archiepifcopi,quæ iam inde ab ini/nbsp;tio pietatis Chriftianæ, Lucio rege,receptæ, Londini fuerat, Dorouerniani,nbsp;hæc hodie Cantuaria eft, translata fit, Londineniis dicccefis poft archiepi/ ,nbsp;élus. At Auguftinus confeftim ut Dorouerniæ federn pofuit, templu quodnbsp;ibidem magnificum erat, à Romanis, ut fama eft, olim fuis drjs conditum,nbsp;Chriftp dedicauit,ineocp metropolis pontificis cathedram locauit. Augu^nbsp;ftinus item poftquam inter Cantiauos,ChriftianæreliQionis fundamentumnbsp;iecerat,Gregoriumde inftituendis legibus confuluit. Ille uero ita decreuibnbsp;utquædarcnturin rem familiärem, eorum una pars impartiretur epiieopojnbsp;unde domum habcrethoipitalem:altera cæteris facerdotibus,tertia pauperi/nbsp;bus,quartaad lärta ædium làcrarum tecta tuendarut iàcra fièrent co ritu, qu’nbsp;fieri poiret,reftitueret,quæ abftuliftèt:utin côtrahendis matrimoniis,liceref 'nbsp;Anglis fccminas fibi quarto,fiuc quinto,nam id certius traditur,cognationisnbsp;gradu côiun(ftas,uxores ducere.’ut epifeopi ab Auguftino fa(fti,à tribus qua^nbsp;tudrue epifeopis confecrarcntur.Iniuper ut ipfe Auguftinus nullum ius inc^nbsp;piftopos Gallorum haberet.Et demum mulier prægnans quæ nô effet Chmnbsp;ftiana,baptizarctur,filt;enixa moreuetcri,poftxxxirj.autxlvi. dies, quàmnbsp;peri(fet,purgaretur,fed fi uellct,antea in templum intraret.Poft liæc,Grcgo^nbsp;rius fcripfitliteras multo humanifsimas ad Ethelbertum regem, qubus ei^nbsp;pietatê maxing coPaudauit, quod Chriftianu dogma recepiffet, hortatusfl?

Dco præmium expevftare. Ad prima redeo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

Prætcrca eiufdem Auguftini rogatu,rex Ethelbcrtus ædem diuis apo^ ftolis Petro8uPaulopofuit,doniscpomauit ampliisimis,deinde ipfius A«^^nbsp;guftiniacregumCantianorum fèpulchris infignem. Poftea apoftoloPa^^'nbsp;loipeciatim templum Londini (earn ciuitatem ipiè in fuam ditionem paü'nbsp;IÓ ante redegerat) cxtruxit,ôô diuo Andreæ alterum Roccftriæ,acutrunq^^nbsp;donarqs ditauit.Abfcpi}s,alia id genus quotidie pietatis opera ab eo fiebaiit»nbsp;ciim Auguftinus qui ad rem diuinam domi forisc^ augendam iampride»^nbsp;animumadiecerat,profpiciensita breui tempore futurum, ut uitadiflblu^^nbsp;retur,2lt;ueritus neoues quas diuina ope in gregcmChrifti duxiftèt,paft^\nbsp;re carentes,errando in letifera pafeua non coUaberentur,Laurentium fôcim^nbsp;uirum doeftrina amp; moribus darum fibi fucceiïbrc delcgit,eiqj ipfàs oues co’J*nbsp;mendauit,ficferèlocutus:Laurenti,cunlt;ftis Dofthabitisrcbus.auæfo.utofa'

Anglicæ liiftoriæ lib.llll.

O ' • “

ponaturpro præefle intcreffec^ rebus facris,8^adminiftrare ecclefiam Deî^ cùm de pontificc fit fermo.Hoc adtnoneo,ut ne uideamur barbare loqui.Cornbsp;pus in æde apoftoloru Petri ôô Pauli,etfi nondum perfecta,fcpulturæ datumnbsp;cftianiina ucro laborum fuorû mercedem in ccelo habitura,ad Deum patremnbsp;noftrumlætaredi}t,idquod{àtisomnibusreipfacoftarepotèft,quando pernbsp;Auguftinum Anglorum apoftolû (fîcenim Angli uocant) ii^dies fingulos,nbsp;pluramiraculaeduntur.Ethelbertus uerb anno póft, falt;ftus eftChriftia^ •nbsp;nu s,altero 8C uigefimo,8ô cum regnare cccpit,L v l,naturæ concefsit,uir profenbsp;lt;fto ab omnibuSjôC præfertim ab optiino quoep omni teporelaudandus,chmnbsp;10 ob receptam Chriftianam religionê, ÔC genti fuæ quafi per manus traditam,nbsp;tumquodtotus expietate pendebat: quippe folum de ChriftianaRepubli-'nbsp;caquouispacfto bene mereri,ufque ad extremum uitæ diem Temper ftuduit,nbsp;à qua poft mortem, nonutique immeritó,inter diuos relatus eft.Corpus adnbsp;ædem apoftoloru delatu,ibidembumat,quodbodie multis enitetmiraculis*nbsp;Poft^ Ethelbertus maturâ oppetiuit mortem,Edbaldus eius fillus ab Henginbsp;fto fextus rex creatur, admodu puer : qui idcirco ubi pro fuo iure uiuere cce^nbsp;pit.patris falutaria oblitus præcepta,fe dat ad exercendum in cunctis uiti]s,acnbsp;primum omniu nouerca in matrimoniu ducit,deindc Cbriftianareligionemnbsp;ab fefpretam répudiât, infedatur,actancp peftem abborret. Qluo fiebat,utnbsp;io multi partim meturegio,partimfuapteinfania optimûuitæinftitutû muta^nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rent:quauis Laurentius arebiepifeopus no defifteret populubortari,utin eo

permaneret,cui ob id rexuebementer fuccenfebat. Atbonus antiftes diu pax tieter iniurias tulitjfed ad extremû,cùm animaduerteret, odio tyranni in diesnbsp;gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fingulos in Cbriftianos crcfcente,fe tantû cocionando,benecp monendo,opc

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ram ludere, ftatuit abire, fcqui in Galbas MiletS Sd luftû cpifeopos, quos

'! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alibi demonftrabimus afilqs Sibertirégis Orientalium Saxonu expulfos eo

y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;traieciffe»Vérü ilium ad iter fe expediente diuus Petrus per quietereprebem

iS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diffc,flagellislt;^ affeciffe dicitur,quódimmemor mâdati Augufóni, uellet ob

naetù fu ppbeq ,relinquere fuû gregem lupi s rapacibus iugulandu:qua re terri

J nbsp;nbsp;30 tusjcofilio repentemutato,ab incccpto deftitit.QtiodubiEdbaldusrefeiuit,

f nbsp;nbsp;nbsp;miraculo motus,ueniaaLaurentio pctqt,repudiatoq5pt'otinus turpi connu

, / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bio,ad fanitate redqt,baptizatuslt;p eft,Miletu amp; luftum reuocauit, SC deniep

y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Itauitam correxit,utiuuentutis uitiaillibono fuiffcjperfpedtu fit*AtLondi/

y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ncnfes,qui adbucidolis fcruiebantjNliletûreciperc noluerunt.Qua de caufa,

y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jlle in Cantio permafit,qui baudmulto póft mortuo Laurcntio,arcbiepifcox

jC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pus eft creatus ab Auguftino tertius Cantuarienfis antiftesds cumbene mul

taedidiftet miracula,poft quartu deinde annum,quam federe ccepcrat, euita in ccclu migrauit.M-iletuIuftus uere iuftus fecutus eftdn Londinenfem epigt;nbsp;ynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcopatuMileto fucccfsitCeddas,diuiCedd3cfratcr:Ccddæ Vuinas,Vuinae

y 40 Ercbcnualdus paterfanlt;ftifsimus»ls uttandê fijabonaac fortunas omnes in religionis cômunionê conferret,duo ædificauitccGnobia,altcrri Benediótinonbsp;rum monacboru,ad Cbertetfeium pagum,Surræ comitatus: alteru monacbanbsp;rum Barcby ngq jn pago adripamTbamefis fito,qui eft ad oriente folem, di-*nbsp;•y ftatlt;^^Londino paffuumilliacirciterfcptem«Adremrcdeo.lnterimEdbabnbsp;ynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dus chni iambenc agendo,baudlonge parente effet religione inferior, morit,

poft annum quamregnare cccperat,quintu. ÓC uigcfimu,qucm nempe unufi ,t.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f 4

cjfiifquc ad ccclum laudibus ferre iure.poteft,ac debet:quo enim cuangC' liuin tardius nouit^hoc ftudiofius fouitj'ta ut non facile iudices, utrum patefnbsp;qui prior dogma Chriftianu receperat, an .ifte qui illud iam ubiqj rcpudiatiïnbsp;inftaurarat^plus de religione noftra bene meritus fitJvcgnat deinde filius nonbsp;mine Ercombertus, uir turn pietate in patriam^tum religione ergaDeutn,nbsp;neutiquam patji longe impanfiquidem auum atque patrem infigniter æmu^nbsp;• latus^deorum facella quae adhuc extabant,confefiim complanauitjUt uana ft*nbsp;perftitiopenitus tolkrctur.Nam quandiu fanadeoru faills numinibus dica'nbsp;ta extabant.haud facile hominum mentes atcß fludia à cul tu idolorum auerö

fuum, quod legibus bcncinftituerat, pacatilsimc adminiftrauerit.

Per idem tempusjuftus Cantuarienfis antiftes difeeßiitauita, pofi: mult* pafsimopcra,adamplificandam religione ab eo fadla: qui paulóantè crearatnbsp;Paulinum Eboraceniem epilcopS, qui eins fociiis cum Mileto miflus à Gr^'nbsp;goriojdiuantcaininfulamueneratjdeditqjilli negocium docendi euangelÓnbsp;inter Nortbumbros,quod uti alibi dicetur,diligêter beneqj geisit.Sane cre^'nbsp;dorum epifcoporü poteftate Bonifacius Romanus pontifex, uti Bedas tefta^nbsp;turjufto paulo ante dederat,Et poftea Honorius Romanus pontifex,mittcs

utquoties archiepilcopus Cantuarienfis ieuEboracenfis mortuus efletjamp;^f^^ des alterutraquouis modo uacaret, alter ftiperftes alteiu in demortui loctiiî*nbsp;furrogatum conlccraret, ne, fi id mvneris à Romano pontifice, aut à Gallica'nbsp;nis archiepifcopis peteret,religio in Änglis reces nataintereadamnû faceref*nbsp;Succefsit lu ft o Honorius,Honorio Theodatus,óóTbeodato Theodorus a^nbsp;Auguftino lèptimus.Is fuo fungens offi'cio,primo quoep tempore conuentiJnbsp;cpikoporum aliorumcp lacerdotum cefebrauit,in quo permulta décréta con'nbsp;ftitutacp funt,quæ cuiufepordinis bominibus adbenebeateep uiuendû con'

Egbertus eius filius fucceisit.Hunc breuitas teporis quo regnu obtinuit,nnl ' la re memorabili nobilitauit.Sunt qui feribât, operatione Egberti, fupplidonbsp;affeeftos fuifle Ethelbertu Só Ethelbrittum eius patrucics uiros fanlt;5tifsimo?gt;nbsp;quoru corpora iacent in cccnobio Ramifienfi':8ótanti facinoris quan^nbsp;turn pœnituifle tradunt,attamen Lothariu eius fibu pernas dedifle. Isnbsp;regni adminiffcrandi faefto initio,ftatim autore Edrico Ethelbritti filio, quinbsp;uindicandâpatris neeem ardcbat,incidit in domefh'cu bellum, in quo Cand^nbsp;nis ineumunomometoarmafumêtibus, grauiter uulncratus,breuiinde in'nbsp;tcrcurationc occidit.Lothario regnante,'rheodorus arcbiepiicopus alterun^nbsp;glicana ecclcfi'a ilia quatuor iàcrolànda concilia apud Græcos olim habitanbsp;cepit,quibus multqugeshæreiès ex agroChriftiano auulfæftint.Poftnbsp;tharium,Edricus rex creaturfilius Ethelbritti, qui ciuili ieditionc, cuius ip^^nbsp;autor fueratjOpprelTuSjUix biennio peradlo, Sf imperio ôd uita à fuis ciuibn^nbsp;Ipoliatur. Quarc cognita, Cedoualla rex occidentalis,qui iêmpcr Cantian’^nbsp;multb infeftifsimus fuerat,fubitô unà cum Molone fratre,agru Cantianu

greffus nullorcfiftentc.magnam facit prædam,nihil non obuiùm corrumpit, incendit^acincunélos mortales crudeliter fæuit.Cantiani lanto repente in/,nbsp;cômodoaffeétijexnecefsitate^omnispcriculi terroreomiffojn hoftem coa^nbsp;élo aginine infurgunt.Non fuftinuerc Occidentales impctum,qui bonapartnbsp;te prædædimiffadnfugamuerfi,M.olonem inter hoftes rcliquerunt. Molo à,,nbsp;fuis deftitutuSjin proxiinum gurguftium fugiens fe abdidit,qnemboftcs inznbsp;fccuti inieéfo in illudigné necarunt. Cantiani præfenti periculo liberati, pro *nbsp;tempore,pro rc,nullum capientes confiliumjnter fe de rege creando contenunbsp;dunt.Dum multi regnum affelt;fi:abant3feptimo deinde anno Vitbredus alter

ftes pecunia fibi reconciliaHet,magna fpe ciuium rex faÂus eftiOrdine regum ab Hengifto undecimus,Sub idem tempus,Theodorus archiepifcopus è ui/nbsp;taexcefsit : in cuius locumBrithoualdus ex Anglorum gente primus,,antea-omnes Itali fuerant,furrogatur, ordine antiftitum oclauus. Vitbredus uir?nbsp;\nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{jpeci:atifsimus,acpacis amantifsimus,cùm ab Ina Occidentalium rege parari.

1 in fe bellum accepiffetjbominem ftatim grandi pecunia fibi rcconciliandum 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;curauit.itaconfeéfapace,deinde adpietatem animum adrjciens,religioncni'

' nbsp;nbsp;nbsp;fandifsimecoluit,regnumfalutaribus decretis inftituit:qui demum,ut nihil

ad félicitât em deeffct,quam mortales £lt; magnam efle ducunt, Só plurimi fa^:

’’ jj gt;0 ciuntjtris fui non difsiiniles fufcepit filios,Edbcrtü, Ethelbcrtu, éc Alricum,i 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui fecundum eum,fauftifsime deinceps regnarunt.Poft bos reges,qui fecu^

' ti funt, itaamaioribus fuis degenerarunt, eisc^focordia Si impudentiacordi• ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuitjUt illud tantum memorabile dicere babeamus,illorum inertia Can tianos

’ in Occidentaliumpoteftatem ueniffe. ïi fuerunt Edbcrtus, fiue Edelbertus: I qui maiorauiribus temerèin Mercios aufus,ab illis in uincula duftus^ac nonnbsp;multó póft milfus fa(ftus,afuis non eft receptus,adeó nullo apud cos erat nuAnbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mero: dubium eft, quem pofteauitæ exitumbabuerit. biennium rcgnauit.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cutbredus,Baldredus,Slt;Etbcluolpbus .Hic ordine regum de jimusoctauus

bC ultimus, ab Egberto occidental! rege captus,ui(ftori polTefsione magni re^ ' -ä 5°nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cefsit.Sunt tamen,qui fcribant eum fuga euafifle, priuatamc^ deindp ui/

1 nbsp;nbsp;nbsp;tamuixifte,AtqueitaCantianumregnum Occidental! adiundtum«Régna/

Î tum eft in Cantio ab Hengifto, ufque ad amilfam libertatem, annos circiter , ÇCCLXÏ1K

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A L T E R V M regnum Auftralium Saxonu,Só id anno trigefîmo altcro ad/

'î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uentus Anglorum ininfulam,initium ab Ella Saxone fumpfit» Is enim dunr

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Britanni uario bellorum motu defatigabantur,paulatim meridionalem infu

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;læ partem occupauit,in calt;^ regnumobtinuit,quod fuis pofsidcndû reliquit,

/ Sed pauci admodum reguli ibi regnarût: nam quam citifsimc dominatio ccc/ 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pitjtam non diutifsime durauit, cùm reguli ifti ciuili bello fuperati,omnium

/ 4o primiinditionemnomencpOccidentaliumSaxonumconcelferint.Eines rc/ /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gni eos fuiffenon nemo fufpicatur,quibus noftro tempore contincntur V in

/ tonienfîs ôcCiccftrenfis dicccefes.PoftEllam quatuor duntaxat reges fue/ /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;runt, Sifca,Etbelualcbius,Bcrutius, SxSAldinius,Hune Inas rex Occidenta/

î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bum Saxonum uitapariter atep regno fpoliauit,prout infra planius fict.

J T E R T I V M regnum Orientalium Anglorum,quôd illi cam infulap par/ 5nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tem occupaffent, quæadorientemfolcmuergit» Quodterræfpatiumbodic

i

Poly don Verg.Vrbinatis dîccccfcs Nordouicenfis 5lt; Elyenfis compleéluntjn tris diuifùm comitatus,nbsp;Suthfolchiam,Nf)rthfoIchiamjamp;Cantabrigien{cm:fi'cuocantconuentus,utnbsp;in primo docuimus libro.Huius primus regulus fuitVffàjquem ftatim pbftnbsp;fècuti fiint Titullus Redoualdus. IfteuirbelloftrcnuuscumEthclfredonbsp;Northumbriæ rege féliciter fingulare prælium fecit, ut alibi in uita ipfius B-*nbsp;thelfredi memerabitunreftituitcp regnum illudEduino iuueni optimæ indonbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Iis, amp; poftgloriam militari arte partam, religionem Chriftianam recepit, vt

Deo fimiliteratcphominibus chariorhaberetur. Vcrùm baud diu in bono inftituto permanfit: importunæ cnim iuxtà arque impiæ mulieris confili^nbsp;corruptuSjiplam religionem repudiauit,atque non multb póft ad inferos’nbsp;dcfcendit» Succelsit impio patri filius Carpualdus luaptc natura bene in'nbsp;ftitutus,qui à primo baptifmi ad fontem admotus,uitam iànôtam degcre incinbsp;piebat^cùmfubitb hominum dolis necatus eft.Obtinuit regnum Sigibertu^nbsp;Carpualdi ex matre frater ab Vffa quintus Js Chriffianum dogma' quampJ^nbsp;mum complexus eft,illud(^ in rcgiio fuo mire amplificauit Jtem princeps B'nbsp;pientilsimus feiens nihil æquè eue hominibus ornamcnto,ac literas,amp; e3Snbsp;quidem per id tempus in infula admodum raras,hortante Felice epiicopo,n^nbsp;tione Burgundione,uiro doô;iisimo,feholas palsim in fuo regno pofuit,Ôlt;^nbsp;primis CantabrigiæjUt pueri ab ineunte ftatim ætate erudirentur : quarebt^nbsp;ui multi mortales dodifsimi euafcrunt,floruitcç deinde Cantabrigiægymn^nbsp;fîum bonarum omnium difciplinarûpcrpetub.Quamobrem Anglia qud»!nbsp;poftea daros femper doeftrina uiros tulerit,haud dubiè Sigibertocum primi^nbsp;acceptum referre debet, utpote qui in ea literarum fundamentum primusnbsp;cerit*Fuit is annus falutis D C X X X.Sigibertus ciim iam feneda eflctætate,f^''nbsp;cumc^ continenter meditaretur,quam difficileefïèt,quemadmodum bonui^nbsp;regem decet,re(ftè Rempublicam regere, ftatuir in uita priuata fibi in poftrJ^nbsp;acquiefccndum.Itacp tradita regni adminiftratione Egrico cognato, in cocn*’nbsp;bium fèabdid^.Vertim ciim non multó póft PendaMercioru tyrannusnbsp;uifTimus Egricum bcllograuiter prcmeret,Sigiberrus caufaiuuandi fuos,d^nbsp;cccnqbio egredieftcopulfustqui utnereligionis acinftitutæuitæ immeni^”nbsp;haberct, uirgam loco fccptri gerens, gladio duntaxat armatus in prarlitUi^nbsp;defcendit,in quo unà cum Egrico,ac toto ferè exercitu,interijt. Ita uir nemp^nbsp;optimusaducrfusinimiculDeipugnans,quafipermartyrium uitam finiui^*nbsp;Succefsit in regnum Annas rex ab Vffa feptimus, quern Penda itidem fcri^nbsp;interemit.Huncfecutus eftEthclherius,deinde EtheIualdus,Aldulphus,B^^nbsp;uoIdus,Beornas,EthcIredus,8^ Ethelbertus,ordine regum ab Vffa quartf^nbsp;decimus. Ifteabineunteætate, ita ab Ethelredo patre inftitutus educatus^nbsp;fuitjUt deinceps uitioru omniu fugiens,tantumodo in exercendo bonis art^' ,nbsp;bus ingenio hæferit. Argumento lunt permulta,quæ ab illo difta fuftacp fti^^nbsp;runt,principcm extitifle talê,ut nihil eo officiofius, nihil gratius,nihil hun^^/nbsp;nius,populariusue effetjqui in ore fæpifsimèhabuerit, Decere mortalesnbsp;maiores funt,hocfummifsiores fcgcrerc,quiadominusdetrahit potentesnbsp;fède,amp;extollithumiles.ltêfàpientiæftudiunouerbis,fêdgrauitate morünbsp;tæcpcontinctiaexercebat.His uirtutibus brcuifalt;rtûeft,utamorc ôôbcnti’*^nbsp;lentiam omniu fibi cóciliariuSóquonia iam frenos animo impofucrat,c5ftl^^lnbsp;tum etiâ ei crat,n5 labefadfare corpus mulieru cÔfuctudinc,idcirco coniug^^

Anglicæ Iiiftoriæ lib .UIL

O

ualdeHorrcbat.Contra confiliarij maiorê in modum hortabantur,ut poftcriz tati cofuleretjuxorenicp duceret. Ad ultiinu re ad confiliu dtlata,unus à mubnbsp;tis de fententiadcducitur,fic, ut ei Alfreda O ffeMerciorum régis filia palt;fianbsp;fuerit^Poft bæclongè humanifsimus princeps,cui cum primis charitas cordinbsp;eratjCupidus maioris gratiæ 'a focero ineundæjlle ipfe ad puellam deducendanbsp;proficifci uoluit,queni ita euntê prodigia mul ta terruiffe feruift, quippe quaenbsp;infelicê illi uitæ exitum portenderent.porró cum primùm in equum afcendeznbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

retjterra ei uifa eft tremere fub pedibus .exin in itinere de medio die nebula de repente circundatus aliquâdiu nihil uidit,8Cnouifsimèui{us eft fibi in fomnis

10 uidere faftigium regiæ fuæ fubitó corruerejis portends etfi terrebatur, terre batur autem uehementer,attamen nihil fraudis fufpicatus,ut qui ex fuis, alionbsp;rum metiebatur mores,ire perrexit. Accepit O ffa adolefcentem uenientêhuznbsp;maniter:at eius uxor nomine Quendreda,mulier prudens, cæterum unpia,nbsp;non amore mouetur,fed magnum aufa nefas, uiro perfuadere conatur, utEznbsp;thelberto interempto, regnum Orientalium Anglorum quamprimum occunbsp;pet.Rex primùm atanto fcelereabhorret,increpatcp uxorem grauiter,deindenbsp;tarnenmulicris importunitate acproteruitate flexus,inidfacinoris cófpirat»nbsp;Negotium maturandæ cædis mandatû eft cuidam prompt! atcp audacis aniznbsp;mi,quitempus bClocumperagendæreicapcret.llle cum nonnullis alfjs ad feenbsp;io lus edendum adiunftis, perinde quafiabOffamilTusadEthelbcrtum arcefznbsp;fendum nodu accefsit,atcpinopinantc iugulauit. Offaextinfto iuuene, eiusnbsp;regnumftatimarmis inuafit,occupauitq^. At Alfredauirgo cognita mortenbsp;fponfi, parentes omnibus precibus detcftata,fubito diuino inftinftu concitanbsp;taprædixitforCjUt mater fceleris tanti pccnas daret méritas : id quod breuinbsp;póft tempore contigitdpfauerb uirginitatc Deo dicata, adlocum cui nomennbsp;eft Crolandia, fe contulit, ibiep fanftifsime uitam finiuit. Is locus admodum.nbsp;paluftris inter Elym infulam, óóNynam flumen, olim circiter annum falutisnbsp;Dcxcv cccpiteftecelebris,obmemoriadiuiGuthlacimonacVjubiille diunbsp;habitauit,8lt;fcpultus eft,Quarepofteamortalcs miraculis eoloci editis addu

30 CtijCccnobium monachorum ordinis diui Bencdidti ad ipfum Nynam pofue runt,quoduelhodie religionc floret» CorpusEthelbertimartyris Hcreforznbsp;diæpoftremb fcpultum cft,ubi multis fulget miraculis»

Regnum deinde Orientalin Angloru modo a Mcrciis,modb ab occidenz talibus,aliquoties aCantianis regulis pofteffum eft,donee illudEdmundusnbsp;uir fanûus ex gente Angloruultimus tcnuit»ïs regnu adeptus,dum fuos paznbsp;ce fouet,pietatê acliberalitatê in omnes exercer, barbaroru inhdhs oppreflusnbsp;martyrio coronatur.Cuius rei caufam eiufmodi fuifte tradunt»LzOthcbricusnbsp;quidä natione Dacus,pater Agneri 8lt;Hubonis ( de his alibi fæpius het menznbsp;tio) cum aucupio plurimùm deleftarct, fertur hyberno tcmpore,afcenfa parznbsp;' 40 uulanauicula,dum ftudio infeftandi aquatiles aues, circa littus uagaretur,nbsp;¦ fubitauentorumui,inaltumraptus,duas noftes atq; hucatep illuc agitatusnbsp;fuiffe,actertio tandemdie,adOrientaliùAnglorumlittuspcrucnifte,Sôcbnbsp;.feientiam aucupandi,abEdmundoinfamiliamrcccptus»Non intcrccflcrantnbsp;multi dies,cumhunc quidam feruus accipitru domitotjinuidiamotus, quod,nbsp;illein caaucupandi arte peritior effet,per infidias interemit: propter quod faznbsp;‘ dnuSjCum a rege uenia negaret,in Daciam aufugit,ibic^Edmundo infenfus.

7= PooriVcm.Vrbinaös

quód i'mpunitatciTi non conccfsiflctjtale comminifdturlcelus : Indicat cnii’^ Agncro £lt; Hubftni ob patris cafum ualdc anxfjSjde Lothcbrico, narrate^nbsp;mundiiuflii,ilium necatum dTeapudOrientales Anglos. Agnerus cognit^nbsp;patris morte, ira furore accenfus dicitur, fumptis repente armis, cum ben^nbsp;magna armatorum manu in infiilam properafîejad ulcifeendam iniuriam :

• ut ad OfientaRîs Anglos peruenit,unum ex fuis exploratum mififle, ubi tri”' rarum Edmundus rex fe teneret^mandafTeep ut nomine fuo régi tancp iamnbsp;éfo imperaret pecuniam,ac cætera ufui neceflariajatq? ediceret ilium non aiH'nbsp;pliusregnaturum,nififefe mature Dacis dederet. Intereaipfe exploratord”nbsp;hoftilem in modum fequebatur, omnia cædeamp;ignecomplens.EdmunduSnbsp;audito nuntio magnopereadmiratus barbaricam temeritatê, nonnihil timo^nbsp;re affîcitur,8d aliquantum cundando {èeum cogitat,ecquid fadtu optimû p’nbsp;in re tam fubita. Tandem uir innocentifsimus memor documenti Chriff’’nbsp;Qui perdiderit animam fuam,inuenict earn : omni metu prorfus depofîto,nbsp;hune ferè modum nuntio relpondit:Dicito duci tuo,Edmundù regemnbsp;ftianuni ncquaquam uelle fe feruiliter fubijcere populo Daco,pietatemnbsp;ftianam abhorrenti,nifi illam prius compledat. Vix eafatus erat,cùm Agn^'nbsp;rus repente adfuitjregiamcpingrelTus, multis mortalibus trucidatis,EdiTUi''nbsp;dumcepit.Sunt qui îcribant regem aufugifle,amp;pcrlcquentibus Dacis fpo’^'nbsp;te occurri{re,atçp interrogatû an feiret ubi loci rex efletjrelpondifle fie : Duî’’nbsp;égo in regia fui,ibi eriam Edmundus quem quæritis,fuit:ubi abiui,ille quo^nbsp;abrjtrqui utrum manus ueftras fugiturus fit nec nc,{blus Deus nofcit.amp;nbsp;cos ubi perinterpretemaudiuifTent Deum nominari,probè intelligentesnbsp;lumeffe regem, ilicb cepiffe, ac primo fuftibus ferèad necem cæfum fagir^’^nbsp;transfîxififejdeinde Chriftum inuocantem obtruncaffe. Sic pins rex martygt;^nbsp;palmam tulit. At barbari in demortuû adhuc firuienteSjdus caput inter dei^^nbsp;fifrimas ucpresabdidcrunt,neChriftiani illud debitis colerent ca’rimonil^*nbsp;Seduanafuiwiduerfus diuinampietatê,humanaimpictas:dumenimreper^fnbsp;corpore, Chrifliani fanclifsimi uiri caput quæritabant,ecce tibi, uox fub)^^*’nbsp;audita eft in parte fyluæ,quô cundti confeftim concurrentes, caput intcgti^’Jnbsp;inuenerut. Aderat co loci lupus, qui caput mirabilitcr cuftodiebat, amp; anifi’^nbsp;tam uorax nc (anguine quidem,qui adhuc iugitermanabat,deguftauit.nbsp;hoc primo miraculo diui Edmundi memoria apud mortalcs,celcbris, uen^’^nbsp;bilisqj clTe cccpit.Cæterum contra non nemo tradit acre prælium cômifïî’’^nbsp;fuififeinterEdmundum,amp;Dacos, multautrinqjcade fafta, priufquainnbsp;teftatem hoftiu uir fanftus ucnifTct.Fuit hie annus falutis humanænbsp;XXI. Vixit Edmundus annos trigintanouc,rcgnauitfexdccim. Corpusnbsp;die iaccr in cccnobio monachorum familiædiui Bcnedi(fti,ab Alfuino cius^“*nbsp;gionis longe fandifsimo cpifeopo condito, cilt;^dedicato, in oppido Suthi^ *nbsp;chia* comitatus,quam uocant Buriam,ubi bene multis claret miraculis.nbsp;funt,qua' de caufa martyrij Edmundi quidam autores prodidcrunt,quci'‘J’’^nbsp;opinioncm ucram clTe non plane aftirmauerim,quandb fan's conftatnbsp;non ucniftc id temporis ex Dacia, caufauindicandar mortis patris Agneh^nbsp;Hubonis,fedcos perdiuanteaininfulafuiffc,acdemumdeuiftis apudEb*^nbsp;racum Northumbris,uti in uita Alurcdi regis Occidentalium explanabif^ ’nbsp;ihuafilTeOrientalcs Anglos, bcintcrfecfto Edmundo,illis poftea per aiH^

Anglicæ liiftoriæ lib .1111. nbsp;nbsp;nbsp;7*

aliquotimperafle,Quod uerum cfle atteftatur cum primis Saxo Grammaffz eus Dacicaru return fcriptor. Sane is fcribitaprincipio Fro^onemprimùm,nbsp;ac dein Amlethum reges fubegiffe Britannos, Só Scotos, atep demu Anglos,nbsp;quiipfos Britannos dcleuerant, aFrotbone tertio, Regnero ac luaro iæpenbsp;deuidtos, eisep ad extremu datum fuifle præfedlum Agnerum hominem uaznbsp;lentem,8lt;eumgentemrebcllem magnopere afflixifle. Hunc^criptores Anznbsp;glici perinde Inguarem inepte uocitant,atcpapudSaxonem, nomina regum •nbsp;Angloru neutiquam redle ponuntur, errore,ut puto,hbrariorum»Cæterumnbsp;ad rem redeamus.Daci Orientalibus Anglis fuperatis,unumexfuisduciznbsp;to bus, nomine Guthormum præficiunt, regemep appellant. Is homo ferox crunbsp;deliter dominabatur,nomencp ac genus Anglicum delete conabatut,fed mornbsp;te præuentusincccptumopus crudelitatis plenum perficete nequiuit. Huncnbsp;fecutus eftEticus natione quocpDacus,quem ftatimab initioregni, Guthornbsp;miueftigiîsinhærentemac infolenter dominantem, Angli ad fummam fetenbsp;return omnium defperationem addudti intcrfecerunt. Sed nec illis cares maxnbsp;gno ufui fuit:eatenus enim poflea turn ab ipfis Dads uldfcendi cædem Ericinbsp;cupidis,tumabOccidentalibus regibus imperiu amplificareaffedlantibus,nbsp;uexati fuete, quoad poftremo coadli funt fefe, uclut alibi dicetur, Eduardonbsp;cognomento Seniori ipforum Occidentaliu regi dedere. Sic Orientales Amnbsp;gli Sd regnu,quoddiurius ullu aliud ffcetit,8d nomen ad ultimu amilcrunt.

QJ/ ARTVM Icquitur Orientalium Saxonumregnum,fiBedæctedimus, qui tradit alios clTe Saxones,atcp Anglos.Hi igitur fibi regnu conftituerunt,nbsp;quod abErchenuino regulo ortum habuit.Eius regni caput fuit Eondinum,nbsp;quaurbe poflea Ethelbcrtus Cantianus rcx,utifupra oflendimus,pctitusnbsp;eft: claudebac qfdem finibus,acmemorianoftra,Eondinenfis dicccefis. Cæznbsp;terumferiptores ali-j,quibus 8Cnos aflentimuSjautumant Orientalium Aivnbsp;glorum 80 Saxonum idem regnum fui{re,Slt;a duobus tegulis interdum adminbsp;nifttatum,quandoquidcmconiun(ftacrant:acfatis conftat E^idinum utri/nbsp;ufcp gentis caput,8lt; regiam federn fuiftc.Rcges ab ipfo regni initio,Erchenuinbsp;30 no fuccefleruntjSladda, 80 Sibertus. Hunc Miletus Dondinenfis cpifeopusnbsp;baptifmi unda falutari perfudit,cui afsignant cocnobium,quod V ueftmona/nbsp;flerium uocant,quamuis autotes aliquot,quibus facile affentior, Euer) régisnbsp;opus effe malint.GenuitSibertus tris filios,Settediu,Seuardum, 8^ Sigibet/nbsp;tum,in quibus nihil fandli, nullus Dei metus, nulla religio erat, abhotrentiznbsp;bus in primis a nomine Chriftiano : nam eb inianiæ uenerunt, ut euchariftianbsp;eontemptuihabenteSjillotiSjUt dicitut, manibus capercuellent: quam cumnbsp;Miletus epifeopus negaret fe pofte illis dare, qui prius non eftent facro baptiznbsp;fmate abluti,eum ex regno exite iuftetunt.Miletus itaexpulIus,Cantuariamnbsp;ad Eaurentium archiepifeopum apptoperat.Hic cum aliquandiu boni antiznbsp;ftites, ut ignari quod agerent, inter ft cogitaffent, quo paólo religioncm paftnbsp;Gm cadentem ftibleuatent,adextremu delibcrarunt, efhenatæ potius tyranznbsp;norum impietati cedere,quam fruflra tot incomoda capiundo, nihil præftaznbsp;re,quode Rcpublica Chriftianaeftet. ItacpMiletus cum luftoRoceftrcnftnbsp;cpifeopOjin Gallias quamptimùm (autot eft Bedas) ttanGuit. Interea Serreznbsp;dius cum Occidentalibus Saxonibus congteftus,unacum fratribus intcrficinbsp;,turJtaDeoplacuit,ut fæuitytanni méritas iinpietatis fuæpccnas lucrent,nbsp;g

7\ Polydon Verg. Vrbinatis iScrredio fuccefsit Sigibcrtus cognomcntoParuus, Scuardi filiuSjquiaîitf^’^nbsp;atep pater de Deg fentiens^religionem Chriftianam libens amplexatus eft.^^’nbsp;quoniani nufquam tuta fidesjaô multo póft à fuis demi dàm necatur,nbsp;quodClemens iuuenis hoftibiis quandocppeperciflet,ftcutus Chrifti præ^enbsp;ptum:Benefaci'te qs,qui uos oderunuDei'ndc Suthelinus, Sigenus, Sig^'nbsp;hardus regnaiy,quorum,excepto quodbapti^atifuntjiullunihabeo ferib^-'nbsp;• re facinus memorabile.His breui uita priuatis fucceftit Offa Sigerrj filius si’nbsp;Erchenuino ordine regu nonus, adoleftens miræindolis,qui picrate moti*^nbsp;Romain petiuit ueniæ caufa^ubi animam Dco reddidit Js hærcdem fecit Q*nbsp;redum.PofthuncSutthredus undecimus Sfultimus Orientalium Saxon^’nbsp;dcquoplurainfràdicemuSjCÙmde EgbertoOccidentalium Saxonum rt^^nbsp;meminerimus,qui unà cum ifto Orientalium Saxonum principatu, CanU^'nbsp;norum quoq? èC Northumbrorum régna ad fuam ditionem adiunxit.

QJ/INTVM regnumM.erciorum,ideft,meditcrraneoru Saxonumà da Saxoneinchoatum.quodlongeamplilsimu opulcntilsimumcp fuit, tU'’’nbsp;‘ quod uberiorem infulæ partem tenuit,tum quod fclici hominû feetu floiai’^'nbsp;I3elatitudincautlongitudineeius,nihilcerti traditur,attamen eos finesnbsp;buifteiudicant,quibus hodieterminanturLincolnienfis,ConuentrenfiSj^nbsp;Vichcfeldenfis,ac igornienfis dicecefes.Partem ctiam Herefordenfis di^',nbsp;cefis,intra limites huius regni fuifle conftat,quippe quod inquincp paf^'nbsp;chias,quas diccccfcs uocamus,poftremô diuifum fuiffe tradunt annalesnbsp;ftilsimfiquemadmodu funt,qui feribant alios fuifle Mcrcios, atcpMeditti^nbsp;neos,amp;hoscisTrentamflumen,Stillos magisadoccafumuerfushabuifl^ jnbsp;deSjtametfi una gens erat.Crida uir copias ac fama potcns,cum Britannis b*^,nbsp;lando paulatim in ea infula’ parte principatum gnauiter obtinuit,qucm aH ;nbsp;timum per manuSjVibbæ filio tradidit. Vibbas nequaquam pâtre uirtutc*''nbsp;ferior,rcgnum nô ftruauitmodô,fedadauxit,Britannis finitimis pafsimnbsp;uiftis.Deinde Cearlus regnû obtinuit,cui Penda V ibbæ filius à Crida qu^’jnbsp;tus fuccefsit, Suntqui Icribanthuncimpcrij Mcrciorüautorcm fuiffe, qu^nbsp;nos parum compertûhabemus. Huicuiro plurimuaudaciæ, ad periculalt;nbsp;£unda, plurimum confilrj inter ipfà pericula crat, nullo labore eius corpusnbsp;tigari,aut animus uinci poterat.Eas uirtutes ingentia uitia æquabant, inaü^nbsp;ta morum accrbitas,naturæep immanitas,inhumana crudclitas,pcrfidianbsp;ma,ac nominis Chriftiani odium importunifsimum. Cum bac fiduciauif*^*^^nbsp;tum,atq; uitioru,cx quo die rex eft fa(ftus,uclut rota infula ci dcberctur,nbsp;la belli occafioncabftincndumratus,tam fccdcratos,quàm hoftes bclloU^*quot;,nbsp;lcrecccpit, fie, ut partim ui, partim dolo,Eduinum acOfualdum Nortfii^^^nbsp;brorum,itcm Sigibcrtum,Egricum, Annam Orientalium Angloruninbsp;ges nobilifsimos uiccrit,fcrroq5occidcrit.Venintamcbreui ufu uenitjU^^^^i-^nbsp;frcnatacupiditas itadiuin fuos graflata, tandem inmeritum fuppliciuf^Pnbsp;fit.’OfuuiusenimrexNorthumbrorumcummagis diuinaope,quàm h^’nbsp;na,in fugam primùm ucrtit,fufumqj deinde cum toto ferme excrcitu occi^’nbsp;Penda ira moriens fcptcnosreliquit liberos, ex Chynefuida uxorcnbsp;Pedam,Vuilfcrum,Ethclrcdum,Vucdam,Ô^Mcrualdum:is exErmenb^nbsp;giuxore,tris genuit filias,Milburgâ,Mildrcdam,8ôMiluidam. Hænbsp;Xifsimæ uirgincs,partim uitæ fandimonia, partim rcligionis cultu, in q*^^^

Angjicæ hifloriæ lib.llll.

contincntcr exercueruntjdignæ inucntæ funt,quàs poftea patres inter diuos connumerarint Jtem Chyneburgain,2lt; Chynefuidam,qu tradunt inter dinbsp;nos relatas ? At P endæ fuccefsit filius P eda.bonæ frugi iuuenis. Huic O fuui-'nbsp;us regnum Merciorum iure belli adeptus, partent Merciæ meridionale con/nbsp;cefsit, atep filiam Alucbefredam nomine,ea conditione in matrimonium de/nbsp;ditjUtChriftianus elFiceretzquodpaulô poftmonitis præferckn Alfredi, fiuenbsp;’ Lnbsp;nbsp;nbsp;Egftedi filrj regis ipfius O fuuij, cui Cy mburga eius foror locata erat, mature

executus eft» Et is primus Merciorum regum Chriftianus fuit,cuius exem/ plum Mercij fecuti jintra biennium ferè omîtes baptizati funt : quamuis fint,nbsp;10 quiiftucVuedæeiusfratri falfo afsignent3ntereaPedamortuo,Mercioninbsp;meefta 8ôegens nobilium turba, quæ uidloris imperio tribus iam annis gra/nbsp;çnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uatifsimè paruerat, fe modis omnibus in libertatem uindicare ardebat, ab

Ofuuio deficit,ac Vuilferum aliumPendæ filium Chriftianæ pietatis uirum regê déclarât. Res Mercica perbono cccpit effe loco, quod Vuilfcrus ftatimnbsp;ï*' maxime omnium cômodis ciuium fcruiens,primùm leges falutares edidit,nbsp;i'^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deinde hortari cunélos ad religionem rccipiendam nunquam ceffauit, donee

uniuerfi baptizati fuerint.Vnum gefsitbellum aduerfum Cenoualcbium re 1?'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gern Occidentalem, quem prælio uidlum muldlauit poffefsione infulæ Ve/

c^', io nuitcxErmanildauxore,Chenredum,8i Vereburgam.Hæc puellaa matre fö'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adElyenfc cccnobium monacltarum du(fta,amp;0 ibi Deo dicataperpetuam uir/

ginitatem reruauit,quac peraefta tandem uita,inter diuos relata eft.De funda/ ii^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mento autemhuius Eiyenfis collegq, infra appofite di cemus, Cbenredus pa/

rente orbatus, cum nondum imperio maturus eftet, placuit optimatibus, ut /nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ufcç eo illudjdunt puer ad pubertate perueniret,Etbelrcdus eius patruus no/

111 nbsp;nbsp;nbsp;mine tutelæ regeret.ItaEthelredus a Crida feptimus rex creatur, uir modéra

ii' tus,8Cquimeritóprobitateac rcligione cunt fupcrioribus regibus conféra/ \iinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuf.uixituitamboneftam priuatus iuxta,acin maiore imperiofitulli acerbus,

at cuneftis benignus,qui turc militari defendere magis quant amplificare re/ qJ 5o gnumftuduit.Duogefsitbella,alterumcuntCantianisjfui militari arte exernbsp;cendi ftudio, ne a finitimis ut iners probro baberctur : alterum cum Egfredonbsp;EAortbumbriæregeMerciæ fines temereingrc(ro,quem primo impetu in funbsp;dcdit,deinceps ab armis ceflauit,fub Chrifto militaturus:igitur regalemnbsp;uitam afpcrnatus,poft annum trigefimum quam regnarc ceeperat, reftitutonbsp;[tj' regno nepoti Chenredo,monacltus efficitur. Chenredus patrui uirtutes na/nbsp;uiter per omnia æmulatus,demum anno quinto póft, Romam cum O ffa re/nbsp;ge Orientalm Saxonu proficifeitur, ubi monaebus fadtus cum focio, uitam

ftantini pontificis meminit, qui uoti caufa Roma ierant. Regnat deinde Cel/ J; 4o redus,quemfecutus eftEtbclbaldus.Is aprincipiouitæ,atexitu no item,trannbsp;fjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quillifsimus fuit,qui nullis uexatus bellis,pcrdiu pace gauifus eft: quod ei ma

lofuit:Merci) enim cumiamlongi oti),XL nanepregnauit annos, pertæfum effet,nouaru rerum,uti uulgi eft natura,auidi,optimum rcgem,qui omniumnbsp;opinionebeatus effe putabatur,pcrfidiofcocciderunt. Autor cædis fuit Bcrunbsp;' ƒ/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;redus,qui regnum occupauit.lftc nibil memorabile gefsit,exccpto, quód de/

uictus tandem ab O ffa, editi facinoris méritas luit pcenas, crudelitcr morte

Fuit in hoc hoitiine in primo ætatis flore,uitiorum uirtutumcp certamc; borabat fîti inexhaufta diuitiarû, imperfjcp ampîificandi : qua de caufa, finiö'nbsp;mis regulis modo bellum inferebat: modo infîdias faciebat : contra uirtucci”nbsp;nullam no magnopere exercuit,militaris dilciplinæ ftudiofus,tantocp anin^^nbsp;srobore in rebutagendis fuit præditus,ut quifquis per id têpus magnus elTct;nbsp;attamen nihil ad eum : at uero in ætate iam matura, cùm morû probitate atQ’nbsp;modeftia,tumuitæinnocentia maxime floruit, Isigitur inito principatUjnbsp;cæde Beruredi relperfus nihil non audebat : diuexauit enim bello NorthuJfl'nbsp;bros,amp; Cantianos, quos maximis affècit incommodis,ac ingentem pugnafli •nbsp;cum Cineuolpho rege Occidentali fecitjn quadiu dimicatum eft pari condi^nbsp;tione,ad ultimum iplè uicfloreuafit.Quibus rebus præclariflîmègeftis, plu^nbsp;nimio elatus, nihil fibi ad extremam crudelitatem reliqui faciebat:quipp^nbsp;Ethelbertum Orientalium Anglorum regem uirum innocentiflîmû, qucH’nbsp;âîbi generum delegerat, per infidias interflciendum curauit, eiuscp regnui^nbsp;occupauitjUti in uitaEthelberti iupràfulîus demon flrauimus.Eo uel iniol^^”nbsp;ïiæacTruSjUtlèdem archiepifcopaleni ex Cantuaria, Lichefeldiam tranftul^'nbsp;xit,qub fuum regnum tam pontificia quàm regali maieftate cætera régnanbsp;tecederCjgloriari poffet:nam Cantianis inuidebat pontificatus principatiu^',nbsp;Sed Cenulphus eius fucceflor honorem perperàm Cantianis ademptum,pô^nbsp;fteareftituit.M.ultaprætereaadauaritiam excogitauit, quamobrem bonaf^^nbsp;cerdotum pariteratqjreliquorumciuiumproarbitrio raperet. Cæteru nO’’nbsp;diu in uitio uerlâtus eft:primcim enim fibi ab hominibus pcrtiinelcendum^'^nbsp;tuSjfinitimos populos in amicitiam recepit, infbcietatêadiciuit:nam Egbui''nbsp;gam filiam quam domi nubilem habcbat,Britrico régi Occidentaliû collo^^^^nbsp;nit.Carolum Magnum regem Galliaru miffîs legatis,fibi amicû faccre,acnbsp;rum fimul beneuolcntiam reconciliare fummopere ftuduit.Traditur unusnbsp;gatorum fuifli Albinus,{èu Alchuinus, quo fuafore, Carolus duo gymnaf^nbsp;condiditjprout in uita Aluredi dicetur.Sed adpropofituredeamus. Dein^^^quot;, 3nbsp;metu pccnæ,qua propter peccataafRciendus erat,Dcum fibi placandumnbsp;fbtuenSjdecimam partem omnium bonorum iàcerdotibus, alijst^inopib^”nbsp;hominibus condonauit: templûquod Herefordiæ idtemporismagnifîcu’’’nbsp;erat^amplilTimis donarijs cumulauit: rcliquias coiporis diui Albani mag*’^

Anglicæ liiftoriæ lib.llll.

principem poftrcniôpræbuiflct,regnuni Egfredo filiopermanus tradidit, brcuicçpoft occidit» Ègfredus adolefcens fuapte natura retie inftitutus,ccc*nbsp;pitftatimab initio principatus,patris benefalt;flaæmulari,magnamcçfui conznbsp;citare expedationem : fed genus Deo forfitan inuifum perpetuari no potuit,nbsp;id quodAlfredam uirginéipfius Offæfiliamjfupràoftendiprædixiife.Por/nbsp;rb uix quarto regni mêle circumaêlo,iuuenis morte immatuAextinéhis eft, *nbsp;Fecit hæredê Cenulpbum,qui ad Pendam genus fuum referebat.Hic uir aninbsp;mi magnitudine,côfîlio,8gt;Cintegritate uitæ cum quouis optimo principe me/nbsp;ritb coinparandus, femel cum Cantianis acie conflixit, Edelbertumt^ feu Ednbsp;10 bertum eorum regem uiuumcepit, fed deinde mifericordia motus libertatenbsp;donauir.fuis optimatibus honorem maximum femperhabuit,omnecç ftuznbsp;dium libens detulit Jtem de noftra religione in primis bene meritus eft: ædiznbsp;ficauit enim apud uicum,quam uocant V inchelcumbam, templum egregiu,nbsp;cum cccnobiojidcphabitandû dédit monachis ordinis diui Benediôi,acbenenbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multis prædijs ditauit.regnauitannos quatuor 8êuiginti. Secutus eftbonu

' nbsp;nbsp;nbsp;pattern optimus filius nomine Chenelmus admodum puer caftiflîmis mori*

busjs paucis pbftannis,plenus pietatis,acadres duntaxatdiuinas intentus, opera Quendredæ fororis longe fceleftilfimæ mulieris, in prima pucritia abnbsp;cducatore fuo iugulatur:ne facinus unquam prodcrctur, neue forte quadânbsp;, io cognitum perculforibus fraudi effet, corpus pueri in loco deuio terra humaznbsp;turn eftffed iuxta illud,Nihil opertum eft,quod non reuelabitur, adeb occulznbsp;J'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tari no potuit,quin repertum fit : nam cùm puer nufquam uideretur,facilc SC

gt;gt;' nbsp;nbsp;nbsp;cædis,Slt;ad quem fcelus pertinerct,fufpitio oriri potuit.tamen quiamiracula

multis placent, ferunt non multb pbft quandam fchedam literis aureis fcriz ï' ptam,fuper princeps altare in æde principis apoftolorû Romæ incerto autoznbsp;V re pofitam, (SS in ea de martyrio innocentiffimi Chenelmi indicatum, dedaraznbsp;'fi tumlt;^ cffe ubiloci corpus iaceret:acadhunc modum,cognitumdiuinitus,denbsp;Knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;occifione uiri fanftiffimi.Corpus poftcainuentum,multo cuiwhonore,2lt; cæ

iî nbsp;nbsp;nbsp;rimonqs,in cocnobio V inchelcumbenfi fepultum cft,ubihodicipfe fanéliffiz

le 30 mus martyr religiofiffime colitur,quippe multa eduntur ibidem miracula. At ,0¦ Cgt;iiendreda,quæmagnum domuifuæ,ateppatriæ inuffitmalum,interfcctonbsp;j5nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fratre, non ad curam regni adminiftrandi, prout fpcraucrat, admiffa eft, fed

ö finiuit.Poftdiuum Chenelmum,Mcrciorum regnumomnino nutabundû c'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in ruinam manifefte inclinari cccpit. Secuti funt inde reges C cuolphus, Berz

nulphus,Ludicenus,8lt;Vthlacus,homines nullanecç uitæintegritate,necp ynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;return geftatum gloria clati: nam Bernulphus bcDudiccnus ab Orientalibus

Anglis uitaturpiter fpoliati fuere.Vthlacus uerb abEgberto rege Occidenz t'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;talium uieftus fub iugum miffus eft.His fucceffit Bertulphus ,qui pet aliquot

'fi 40 annosrem domireAerexit,ctfi haudfcquundoptælio, femel ab initio,cunn ,0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Egbetto Occidentaliumrege manum confcruit,ac ad ultimum aDads, qui

pet id tempus ,Regncto rcge,in infulam delati, pracdæ fimul inhiantes, nbsp;fez

des in ealocandi cupientes,infulanos uexare non ceffabant,ade uilt;ftus,regno |0 exutus eft, qui exin in Gallias profeftus priuatamuitamegit. AtDadquinbsp;^1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domo pattiaep ptocul in diem rapto uiuebant,ac ptopterea cædc SC cruore 0/

jnnia.fccdantes,nullaarma,nullamuim,nullas infidias magnoperc timebant.

Polydori Verg.Vrbinatis poftquam Merciis dominaricocperunt,dum niiniumde propagande impc/nbsp;: rio folidtijuniuenos infulanos autui autdolis fi-ipcrarCjamp;fuperatosin officionbsp;tenere conantur,Burthredus homo ualens minimec^laboris fugies, cui iurcnbsp;hærcditas Merdorum regni ueniebat,Merdam derepentè cum magno armanbsp;torum numero ingreffuSjhoftes ubicpcædit,acobrepentinû metum, pafsimnbsp;, difsipatos in Hfgam uertit, ièc^ regem dicit. Fuit maiorem in modû gratuit 'nbsp;populo Merdo,quôdexcuffo barbarorum iugo, regem ex iuo genere acce^nbsp;piffet. Regnauit Burthredus uiginti annos, identidem ac fortiter bene muhnbsp;tis prælijs cum ipfo Daco fadis : fedpoftremo magna accepta plaga, acpati ianbsp;pulius, Romam uoti gratia petrjt, ibic^ priuatus non multb póft mortem O' ’’nbsp;bijcDaci regno Merciæ rurftis potiti Jnter feualdedubij cranta quem MePnbsp;cf)s præficerent:habebanteniminos fuipeftos,nec{àtis confidebant: aututil«^nbsp;fore ducebantjfi' ex iuo genere illis regem darent:ièd adextremum^cùm defpcnbsp;tarent pofte iè amp; Merciam tenere,Slt; iatis cfte moli bellorum, quæ in terra ho^nbsp;ftili,alia iîiper alrjs continenter imminebant, quendam Ceuolphum Burthf*^nbsp;di ièruû regé crearût,adad;ùprius iureiurando iè regno abdicaturû^quoticsnbsp;ipiîitafieriiuberent.FuitCeuolphus àCridaprimoî^erciorum rege xxhgt;nbsp;Ôô regum ultimus^princeps nimirû,iub quo ipfiim regnû non potuit nô caScnbsp;re,quemadmodu infeliciisimus regni exitus par fuit régi genere iordidiishnbsp;mo, nullisc^uirtutib.claro. Huncitaep Aluredus rex occidêtalis nullo nego^nbsp;cio iupcrauit,acMerciorû regno potituseft.fuitille annus iàlutis DCCCXX'*

SEXTVM regnumNorthumbroruttijiiueBerniciorum, quod S^inDch rorumregnum diuidcbatur,ab Ida primo illius prouinciæ poftefforc poftnbsp;aduentum Anglorum initium fumpfit.Fuitilleannus L XX X V11cùm A'nbsp;gli prhnùm in infulam uenerunt,amp;iàlutis humanaeD V111. PrindpiOjUtnbsp;buidamplacetjduceshabueruntNorthumbriamjqui eius fines iatis proplt;i'nbsp;gaffe dicuntur, poftremo uero comités tenucrunt, Huius regni latitudineU^nbsp;cam fuiffe conijeere poftumus, in quam nunc dioccelès, Eboracenfis, Carlio^nbsp;ïenfiSjÔôDunelmenfis patêt,Did:aeftNorthumbria,quôduergatad icptcfi^nbsp;frionem,quia North ab Anglis feptentrio uocatunac umbrofa fit, propternbsp;titudinem montium,quos frequentes habet»Slt;diuiditurin duaspartes,!*^nbsp;Berniciam, quæ ad Scotiam pertinct, amp; in Deiram. Hanc ferunt Allantnbsp;Ellam primùm occupaffe,in caq? annis circiter X x x regnaffe. Idas uir accrnbsp;bellicofuSjUt regio nomine meritó ornatus haberetur,amp; regnum fuumnbsp;dignum forctj'taarmis egit,quô breui fines imperij àflumine Humbro, ui*^nbsp;adfrctum Scoticumpropagarit,Lotho Pidorum, ac Conrano Scotorurn^'^nbsp;geacieuicfio.Itaqj tantum honoris duodecim annoruipatio,quibus illeimp^nbsp;rium obtinuitjhuic regno accefsit,ut facile finitimis populis admiration!nbsp;liter ac formidini effeuPoft Idam, régnât Addas eins filius, Clappas, TheO'nbsp;dulphus,FreoduIphus,Theodoricus,8ôEthelricus,pcrannos ducs 80 trig”’nbsp;ta.Ethelricum filius cius nomineEthelfredus ièquitur» Cum Ethelfredonbsp;dunt Ethelbertum Cantianu regem ftatim initio fin' principatus cgiffe,utblt;^nbsp;lum faceret Britannis,qui in earn infulæ parte quâ dicimus Vualliâ,iè rccep^^nbsp;rant,amp; præicrtim monachis Bangoricfibus,qui duo amp; amplius millia nuft*5nbsp;ro fuiffe dicuntur:quoniam illi, tametfi iam inde régnante Lucio Chriftia”’’nbsp;dogma receperant, attamen iniuriarummemores, tantum aberat utucllr”^nbsp;Anglû^

Angjicæ hiftoriæ lib.llll.

Anglos Chriftianis inftituere difciplinis,ut ipfum etiam Au guftinum euan^ gelid docentê iuuarc negarint. Sane monachi cum earn genttm pro hoftibusnbsp;habercntjhaud dubiè arbitrabantur, no licere dare fanftû canibus, ut in proznbsp;ucrbio cft.Veruntamê ego credideriinEthelfredum partiin dominandi cupinbsp;dicate,partiin odio iam diuturno irritatû^arma in Britanos tulifle. T enebantnbsp;per id tempus Britanni VrbemLegionum, quam rex oppugftare aggreflus,nbsp;‘ obfidione undiep cingere nititur. At oppidani^qui omnia pari, quam obfidionbsp;nem malebât,fatis fuis freti uiribus ^extemplb in hoftê effufe erumpunt^quosnbsp;infidijs exceptos Ethelfredus facile fuditjdebaccbatus in primis in monaebosnbsp;to Bangorienfes,qui pro falute fuorum Deo fupplicantesdn eum locû frequenznbsp;t’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tes conuenerant.Vertitin fugâ Scotos,qui res eius fequundas belle turba

recupienteSjBritânis auxilio uenerannbis^rebus féliciter geftis,cùm iam fo ris boftê no haberet,ut fefe domi quoep omni moleftia liberaret, cccpit fecumnbsp;agitare,quo paAo Eduinû filiû Allæ Deiræ regis,quem pater fecerat hærede,nbsp;ÔCipferegno fraudarat,emediotolleret:uidebatenimadolefcentein fingulaznbsp;ri uirtute præditudn dies fingulos magis metuendû^quam metuentê: quippcnbsp;utfeienter, ita fortiter equitabat,iaculabatur,cum æqualibus certabat^feep denbsp;mum nullis uitfisneep luxui neepinertiæ corrumpendû dabat, quo feregnonbsp;dignum redderet. Hæc uirtutum indoles regem territabat,optime feientem

10 unumquencppræfertimfortiffimûuirù natura auidum elfe impenpfed cum adultimuiudicaretnequaquamfibitutum fore,fitalem iuuenê cunéEs cbaznbsp;riffîmûdolis opprimeretjfimulato in eum crimine,in exiliû eiecit^ratus iliumnbsp;inopia adaélum facilius inaliquaflagitialapfurum.Sedfecus euenit, ac ille conbsp;gitarat.Eduinus ad Redoualdu regem Orientaliu Anglorù confugit,aquonbsp;benigne acceptus plurimi fiebat: nam cognita uirtute iuuenis, rex nô poteratnbsp;nô illü paterna copied! cbaritate,quem pro fua parte côfilio,autoritate,armisnbsp;denicp ita tegere fuis ftatuit,ut nulla poffet eum attingere inimicorù iniuria*nbsp;HæcubiEthelfrcdonuntiatafuntjdeftinauit medis omnil^us Eduinumnbsp;perdercjfeu potius fe perditum ire jtaep primo quoep die legatos ad Redouai

30 dum mifît,qui peterent,utEduinum domum remitterctj fi illud fe faduru negaret,eibellumindicerent, Redoualdus auditis legatis^abnuit uelle fe iuranbsp;: hofpitq uiolare,aut præftantiffîmû adolefcentem infeftiffimo inimico tradeznbsp;re.Eegatiacceptorefponfo,bellum indixerunt, atepdomumabierunt. Nonnbsp;intercelferant multi deinde dies,cum accenfis utrincp animis,rcgcs ad manusnbsp;uencrunttpoftlongum certamen,Etbelfredus pugnando interficit, eum ma/nbsp;gno fuorum numero.Redoualdus uidoriapotitus,liberaliter Eduino regnunbsp;paternum teftituit.Interim Ofualdus,Ofuuius,Enfredus,Ofricus SóOfenbsp;Etbelffedi filp, cognita morte patris,in Scotiâ fugafe proripucrunt,quos Eunbsp;genius quartus rex benignè accepit jbaptisandosc^curauitjatcp fuo tempore,

40 ope auxilio iuuit.ôcpræfertim Ofualdum regem^aduerfus eius boftes. Sez cuta cft fratres in ScotiamEbbauirgo,8ô adFortbcæ oftiû delata, à qua proznbsp;montoriumproximum nomen traxit^quodhodie Ebbam uocant. Eduinusnbsp;ftatimuteftprincipatum adeptus, fines regnilongelatecp produxit : infulasnbsp;enim circumiacenteSjquas Bedas,uti in primo huius operis libro docuimus,nbsp;Meuanias appellat, alrj Hebrides nominant, deuicit, item Scotos Pidosepnbsp;in officio manere coêgit, Cadouallonem Britannorumregem, uirum naturanbsp;g 4

Polydori V erg,. Vrbinatis

fæuum ac uiribus 5^ animo fortê^ prælio fuperauit. Qiiibus rebus foris prægt; clariffîmègeftiSj^domipari ftudio cuntïtareólè conftituit,curauitcputiuftpnbsp;tia in regno fuo domina rerum omniûcflet, fie, ut nihil ad ueram gloria, uironbsp;ftrenuo ac làpienti deefle uideret, nifî religionis Chriftianæ cognitio, quamnbsp;ut quoc^complederetur, occafioni primûfuitoraculu, quo dum Ethelfredinbsp;furorem fugiebat,uti infra demonftrabitur,admonitus eîlbene fperare:deinnbsp;de fœdus affinitas,quam cum Edbaldo rege Cantiano iunxit,Ô6 Paulininbsp;pilcopiEboracenfis hortatio poftremb làlutaris»Paulinus enim uitæiàmftitanbsp;teclaruSjàluftoCantuarienfiarchiepifropo,annofalutiscirciter D C XX V,nbsp;miffus eft cum Ethelberga forore Edbaldi,quæ ad Eduinû uirum adhuc reli/nbsp;gionis expertem deducebatur,ut Northumbros euangeliû doccret,remlt;^ dinbsp;uinâ coram puella faceret, Exiftimauit enimlufl:usitabreuiuluuenturû,utnbsp;perhæc,8^rex ô^populus minus ànomineChriftiano abhorreretndquodeftnbsp;fecutum. Porro Èduinus libens annuit, ut uxor ritu Chriftiano apud le uiuenbsp;ret,{pontecp pollicitus eft, fe in Chriftianorû collegia uenturu, fi ChriftianUnbsp;dogma a fuis examinatu làndius cæteris reperiretur Jnuidit interea prælèntenbsp;felicitate Eduino CeoloulphusrexOccidentaliû Saxonumquintus.Is enimnbsp;hominê certfi manu promptu ad Eduinû mifit,qui eum interficeret» Vbi ficanbsp;rius adregemperuenit,propiusacceflît,quafi aliquidmagni renuntiaturus,nbsp;ftridocppugione eum petrjt. Rex fraudé fulpicatus tam celeriter retro abrjt,nbsp;ut familiaris quida felè inter eum, ôô percutientê iniecerit, qui ilico confoflusnbsp;cft:i(ftus tarnen tam uehemens fuit, ut traieéfo familiaris corpore, Eduinumnbsp;quoç^ lælèrit, etfi admodû paru : at ficarius in ueftigio dilaniatus eft.Eo ipfonbsp;die Ethelberga filiâ nomineEthanfredâ peperit,quocircaEduinus pro utrolt;^nbsp;munere,diis luis gratias egit:quem Paulinus admonuit,ut Chrifto,no uanisnbsp;dqseiufmodibeneficiaacceptareferret.Audiuitlibenterrexpontificemreélènbsp;rnonenté,promifitlt;^rurfus fc religioné ^primum amplexuru,fi bene inuan-'nbsp;te Chrifto,ini^jrias abOccidentali rege acceptas,ex animi fententia manu ulcinbsp;(ci polTeuôé ut fpem certâ ièruandi promilïî faceret,filiâ nuper natâ Deo cornnbsp;fecrandam Paulino tradidit, qui earn confefb'm prima omniû exgentcNor/ J“’nbsp;thumbrorû,baptifini fonte abluit.Paulinus tamé regem rurfus admonuit,utnbsp;ne Chriftû ro^aret uindidam.qui exemplo docuiflTet parcendû elfe inimicis,nbsp;coscçatc^adeo diligendos.Eduinus pofthæc,curatoiam uulnere, exercitumnbsp;parat,ac in Ceoloulphû hofté uadit,Ôé uincit, uidumcp dat crudeliter morti.nbsp;Qiioconfeélo féliciter negotio, Paulinus qui ftudiofiflimè curabat regéadnbsp;pietaté Chriftianâ trahere, nadus earn opportunitatê, præfto adeft, narrattßnbsp;Eduino,Deum audiuiflTe eius preces,rogatcp,ne religioné negligat,néue eau/nbsp;(as procraftinandiinne(ftat,ièdquamprimum Chriftianus fiat.Rcx qui nihilnbsp;no prudenter agebat, fè(^rudern in caulâ elfe diccbat, doétiftîmos quoftpac/nbsp;cerfiriiubet, quidereligione Chriftianacum Paulino difputent, quo probe 4*’nbsp;tandem aliquando intelligat,utrum ilia fit fua idolatria præftantior,nec ne,

Dum hæcopera Paulinigeruntur,ecce rex literas accipitab Honorio Ro/ mano pontifîce,quibus multis argumentis ab eo incitabatur,ad pietaté Chri/nbsp;ftianâ capeflTendam. Verùm animus regis in fua feéta hærendo, in qua ab in/nbsp;eunte ætate fuerat,nihil ferè indinabatur ad nouam religioné, Quod equidénbsp;diuinitus faccû dûcerimzuoluit enim Deus forte hune regem qui id temporisnbsp;ûpien/

Angjicæ biftoriæ lib Jill.

fapientifsimus Habebatur,reéle prius fuam religionem hæfitando perpende/ re, quemadmodu apoftolus Thomas olim in exordio crcfccTitis euangelp fcznbsp;cerat,^ illam reciperet,quó fcilicet alij nihil poftea fufpicates quin uera effet,nbsp;multb cupidifsim'e animos fuos eadem perfunderent Jnter hæc,dum uiri do^nbsp;cti difputando tempus fere terebant, Eduino identidê oraculi in mentem ueznbsp;niebat,quo demu in animii induxit,ut erederet.Fuit illud oraeulu eiufmodi«nbsp;C ùm ille patria ablegatus apud Redoualdti agcret,8lt; ab Ethelfredo per lega^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

tos ad morte peteretur,ccepit de falute multû laborare, ueritus fi maneret, ne no inimico prædæ foret: fin aliquó terrarû clam iret, ne non perfidia notaret,nbsp;10 quod tarn grato hofpiti minime confifus effet.ita angebat,cùm ecce tibi, fubiznbsp;tOnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;to nodfe intempefta,quida uultus habitus cç incogniti,cum eo congreffus, pe

tq t ecquid muneris daret,fi rem nuntiaret,quæ eius animu omni penitus mce roreliberaret» Ad eaEduinus,quancp paru fidei uerbis hominis habebat, quenbsp;prorfus ignorabat,refpondit,quicquid effet quod iure defideraretjn ipfiusc^nbsp;manu forct,fe ultrb daturu.Turn ille prædixit fore, ut primu infidias inimicinbsp;euaderet, deinde regnû auitu recuperaret,illudcp uiff is hoftibus,longe latecpnbsp;amplificareûmox fuperuertice capitis manu impofita, inquit: Qvioties quiFnbsp;piam fimulatcp rerum potitus fueris,Eduine, ad tc adiuerit, capiti«^ tuo ma/nbsp;numitidemadinoueritjfis tunc demu fidei feruandæmcmor» His didtis, ipfenbsp;lo diuinus omnino uates e cofpeffu repente euanuit,ut intclligeretur,nô mortanbsp;gt;0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lem hominêjCuius mens futuræ fortis nefeia eft,fed Dei nuntiu talia effc uati/

cinatu» Obledtatus mirandu in modum adolefcens eo oraculo,rem tacitus fc/ cum diu animo reuolues,nullipatefacere eftaufus. Cum igit poft hæc,Edui/nbsp;nus de induftrianegotiû extraheret, nulliuscp monitis fielt;fteretur,Paulinus,nbsp;qui diurogando nihil profecerat, interim fuperne,uti credere fas eft, oraculûnbsp;doctus,ad eum qui Eboraci morabatur,accefsit, capiticp fanffifsimâ manumnbsp;admouens petht,numrecordaret quidilludportenderet.TurnEduinus mi/nbsp;raculo territus,illico ad pedes antiftiti iacuit,ac ccclûfufpicicSjSa uerba feciCnbsp;fe dicitur: T andern te hodierno die, omnipotens Deus, opera Chrifti filp tuinbsp;agnofco:quare impietatis tam diuturnæ ueniam oro,quahadtenus tranfuerfenbsp;f aclus nullas tibibeneficiorûgratias egi.DeindeadPaulinûconuerfus ait:Etnbsp;te optime antiftes magnopere rogo,ut dato adhuebreui fpatio,ufq?dum denbsp;hocfummo religionis negotio, rurfus cum meis délibéré, quamprimû moxnbsp;adChriftianorùnumerum me adiungere uelis.Et quiaEboraci inurbe ido/nbsp;lorum plenadocus non erat appofitus, in quo rcs diuina cômodùm fieret, fa/nbsp;cræc^ cærimoniæ celebrarentur,idcirco rex ad tempus eligno templu cxtruc/nbsp;re neceffe habuit,quod diuo Petro apoftolo confecratû uoluit. In hoc itaquenbsp;templo adultimû Eduinus poftlongam de rcligione Chriftiana difeeptatio/nbsp;nem,Slt;annucumregnare cccpit,undecimü,acaduentus Anglorû CLXXX,

4o qui fuit falutis D cxxvii,cummultisfuorû,facrabaptifmatis aquaaPauli/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

^0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no perfundit : qui poft^ ebaptifterio fublatus eft,iaétis fundamentis ,ædem

. iplamlapide quadrato ædificare cccpit, fed morte immatura obita, inchoatu opusOfualdofucccfforipcrficiendûreliquitJnhoctemploPaulinus archi/nbsp;cpifcopalem fedem locauit.Efthodic tcmplû egrcgium,ÔC cum quibufuis fa/nbsp;cas îcdibus operis magnificentiacomparandum»

Fduino ciuitateÙei donato, confeftim tali cxcmplo,Paulinie^ operalt;

Poly don Verg.Vrbinatis

Carpuaîdus rex Orientaliu Anglorû dufl;us,cum tota ea gentc in reinpubh'/ camChriftianâHrfertur.Quibus rebus cognitis,Honorius pontifex Roma/nbsp;nus ualde deledatus,protinus Paulino dono mißt pallium^quod eft archiepinbsp;fcopi infignejfcripfitcç adipfum amp;Eduinu literas humanitatis amp;gratiæ pie/nbsp;nas.quibus potifsimû probitatê, ftudium, pietate epifcopi bene de religionenbsp;merid collaudciuit:regem miris itemlaudibus ad ccelum extulit, quod euan/nbsp;gelicu dogma complexus efletjamp;alijs ut idem facerent,excmplo fuiflenqueinnbsp;patenta pietate hortatus eft,ut ftrenuè ac fideliter illud patientia uel morte denbsp;fenderet,cùm futurum effet, ut dignu fadis præmiû à Deo conlèqueref. Hisnbsp;rebus fiebat,utregnumNorthumbrorû maxime floreret, operac^ principisnbsp;pax ubicp parta foret,cùm earn fubito Cadouallonis defcdio turbauit Jta einnbsp;ufu uenit,ut nihil fit humanisuiribus confedû,quod no ab humanis æquè uinbsp;ribus deftrui polsit, Penda enim Mercioru rex tyrannus crudelilsimus, plusnbsp;æquo dolens res Eduini prolperè fuccederc,CadouaIlonem grauatilsimè donbsp;minationêNorthumbroru ferentem adrebellandu adegit,fimulc^ ambo opinbsp;bus iundis,in Northumbros mouerunt, Audito hoftiû aduentu, cum modinbsp;CO equitatu rex ferox urbe egreditur,ut magis numeru hoftium ineat,ac quænbsp;corû fint confilia,ex proximo cognoicat,^ ut pugnâ conférât : attamen cùinnbsp;hoftcs haud procul forent,8ô numero pauciores multo effent, uiderentubnbsp;nihil fuorum exiguitate retardatus eos inuafit. Pugnatur utrincp acriter,nec î®nbsp;Eduini miles,quôd fubito ad primû cogreffum cognouerit inimicorû copiasnbsp;effeauc'tas,deterrcbat,quinpotius pro le quifq? fortifsimi ducis exemplo ac/nbsp;cenfus,multalt;^ ui connixus multitudini undicp irrumpenti fortiter inllabat,nbsp;iamc^ uicloriâcertain in conlpedu cernebat,cùm Eduinus dum fortiter præ/nbsp;Iiaretur,idus côcidit.Interpellauitducis interitus nobiliisimâuidoriâ,fuitlt;^nbsp;pugnailia Northumbrorû rebus multû lu(ftuolà,fimulc^ calamitolà : militesnbsp;cæde ducis perculfi palsim fundunt,trucidanturcp.Offredus item regis filiusnbsp;illo têporis nv)mento,in eo prælio cccidit. Edfredus alter filius uitæ ieruâdænbsp;caulâ,ièfè Pendædedidit,quêille uiolato iurciurando,pofteaiugulauit.EtheInbsp;berga uxor regis ita rebus fubito tam male cadentib.animo confternata, mot J®nbsp;tein uiri miferabiliter mcerês,cunt Paulino 06 duabus filijs Enfreda, ac Ethe/nbsp;Ioreda,ad Edbaldu fratrêrege Cantianû côfugit. Atq? Northumbroru opesnbsp;ficunopundo têporis,infirmæfadæfunt.Fuitis annus iàlutis liumanæD C/nbsp;X X X111. Vixit Eduinus annos xlvii^PaulinusCantuariâ profedus humaninbsp;ter ab Honorio archiepifeopo accipit,atqpRocedrenfi dicccefi in locu Romanbsp;ni epifcopi paulo ant'e mortui præficit,ubi uitâ fandifsimè peregit.Hinc pronbsp;fedo cernere licet,aut nullas olim epilcopos habuiffe opes,Ècerdotali ordininbsp;ut nô ualde utiics,aut nô curaffe,cùm Paulinus omiffo archiepiieopatu Ebo/nbsp;racen fi,Roceftrenlèm obtinuerit minus locupIetdDicccefis autEboracenfisnbsp;deinde per aliquot annos inter tyrannoruperfecutioncs, àLindifarnenfibus 4“’nbsp;epiieopis adminifi:ratæ,pofiTemô Ceddas iândus antiftes curâfulcepit.Hucnbsp;iecutus eft Vuilfredus,qui multapaffus inc5moda,bis intrafpatiu xlv annonbsp;rum,quibus ledit,ob regum infolentiâ,archicpilcopatu pullus eft. Is itaep ôCnbsp;Ceddas bene de religione meriti, ôôambo poftuitâ làndilsime adam, addi/nbsp;uorum numeru adfcripti funt.Huius diui V uilfredi opus^ ft templum ad p3nbsp;gum,qucm dicunt Riponê,ubi collegiu in ftituit faccrdotu,eo loci hodie einsnbsp;coipus

Anglicæ hiftoriæ lib.llîl.

xorpùs religiofe fcruat.SuccefsitBofaSjScBofæ loannes a Paulino quintus* PoftEdinnuminpugnainterfedlûjNorthumbrorü rcgnû inter Ofricïï,nbsp;amp;Enfredult;liuifum conttat:huicBerniciadlli Deira obuenitdi etfi Chriftianinbsp;«rantjcb tamen auitqs, quorû multis notatifsimi erant maculis^breui temponbsp;retraââfuntjUtreligionemipfamrepudiarint.Sednô tulitiftuc diu flagitiûnbsp;Dcus,nancp uix annus intercefferatjCÙm Cadouallo Britanrsôrû rex ambosnbsp;ferro perdidit»Quarefunt, qui eos turn propter turpem uitam, tum propternbsp;¦breuitate temporis,minus in numero Nortbumbrorû regû ponant. O fuabnbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;dus deinde tertiusEtbelffedi filius,abIdadecimusNortbumbriæ rex créât.

quot;10 Ispoftinteritumpatris apudScotos diucxulauit,ubiChriftianus faëtus^flo remiuuentutisperbonas arteSjinter bonos ftudiofe exercuit,acinprimis pernbsp;laboris ufum,militiam didicit,quam perinde ut religionê colebatjficj ut bellünbsp;jiemini nifi prouocatus faceret.Quo fiebatjUt Cadouallo rex Britannus eumnbsp;¦penecontemptuibaberet:fiquidêisinteremptis pauloantè duobus regulis,nbsp;omnia audacius crudelius«^ deuaftabat^ô^ quia nullus itafæuienti fefe oppaxnbsp;-nebat;, idcirco animo elatus, præ fe Anglos omnes contemnebat, negligebat,nbsp;uituperabat,qubdimbelles,quôdlenti,qubdincrtcs effentdtautpaVampræxnbsp;dicaretjfe ad perniciem illorü effe natum. Atqgt; eainfolentia animus ferox aginbsp;tatuSjUibilpericuli formidabat.ItaBritannus fupcrbus Ofualdum bello pe^nbsp;lo tqtjUeutiquam fccum.cogitans, quantumboftis ualeretarmis. Anglus nihilnbsp;cunélatus in planum campu copias duxit,ubi Aetiani milites olim ad arcenznbsp;dos Piâ:orûincurfus,murumconftruxerant:8lt;licet adcertamen eoipfo dienbsp;quo illuc accefferat,prouocatus effet ab bofte, attamen fe caftris continuit, acnbsp;intérim dominicam crucem per caftra circunferri,8ô armatos earn ucnerari,dinbsp;uinumcç auxilium ad rem bene gerendam implorare iufsit. Quo fado, cruxnbsp;colocitanquamtrophæûfuturæuidoriælocata eft.fuitpoftea loco nomennbsp;Cæleftis Campus,Altero dieubiilluxit,facris ritèpcradis,inhoftem pugnanbsp;cfflagitantem eduxit,editocp figno,in certamen ferociter defcei^dit.Commitznbsp;titur utrincpingens præliu,in quo æquis uiribus ufcp eo pugnatur, dum auznbsp;30 daciaBritannorum fefe paulatim remifit.Qtio cognito,0fualdus redintegranbsp;50 to certamine ferocifsimum boftem primùm in fugam uertit, deinde fugiemnbsp;tem confecutus,cum omnibus ferecopijsinteremit. Hune exitum uitæ haznbsp;buitCadouallojAnglicinominis boftis crudelifsimus,Fuitis natura uubnbsp;tu multb terribilior,qua de. caufa ferunt Britannos illi poftea ftatuam pofuifznbsp;fe,utboftibus earn intuêtibus formidini effet.Succefsit patriCadoualladrus,nbsp;qui fatisBritannicas res ad exitum trabentibus,relido regno,ut fupra didûnbsp;eft,Romampeti-|t^ibic^ morte obr)t. Hocbello profpere confedo, Ofualdonbsp;regipietate infigni^ut Deo pro uidoria, cæteriscç acceptis bénéfices, gratiasnbsp;ageret,nihil potius fuit,quam cultui diuino augêdo,religioni(^ in fuo regnonbsp;40 propagandas operam impenfifsime dare: quocirca Aidanum epifeopu rebusnbsp;omnibus ornatuiTi,cuius fandifsimis monitis dum in Scotia exularat,animunbsp;fuumrede inftituerat,perlegatos orauit,utad feueniret,8ôilium aliquantonbsp;poft perlibenter in Nortbumbriam uenientem, aman ter bcbenigne accepit.nbsp;Atbonusepifcopusftatimuteôperuenit,nihilphus fibi curandum ftatuit,nbsp;quamut inter Northumbros,relioionis perpetub duraturæ fundamêta iaccnbsp;jet,quare arcgepetiitlocuappofitu,in quo federn epifcopalê locaret: 8lt; cùm

Poly don Verg. Vrbinatis ali] aliu locu tanto di uino operi conftruendo aptû iudicarent,uifà eft ci Lindinbsp;farnis infula in pçimis commoda.ubi ea fedes inftitueretur^quia illa procul abnbsp;omni cd ebn'täte crat,in qua tanquam in folitudinc facilius liceret diuinis ix/nbsp;bus uacare. Itaq? hîc Aidanus eamiêdem pofuit,ritecß omniaquæ ad ponti/nbsp;ficiampertinerentdignitatem,inftituit,prouiditq^. Fuit is annus falutis hu/nbsp;manæ DCXLtó

Eft locus ifte circa limitem Angliæ èC Scotiæ, ad Orientcmjn dextero infulælittorC;,qui bis in die incitante iê æftu^quod toties accidit:,icmper hora/nbsp;rum duodecim ipatio, aquis circûcirca cingit, adeo ut plane infula fiat, idem/nbsp;que recedentibus pari temporis interuallo undis,remaneat reliquæ terræ co/ »lt;’nbsp;iun(ftus,atcp ficcus.Circuitus eft trium circiter millium pafluum.Hodie An/nbsp;gli hunclocum uocant Holy Ilond, id eft,{anlt;ftam infiilam,quód ibi Aidani,nbsp;Cutheberti,acaliorum diuoru corpora fèpulturæ data fuiffent^Seruat etiarnnbsp;nunc locus naturam fiiam:quo fit,ut errent,qui credant Lindifarncm earn cfnbsp;(e infulam,quam nunc Farnem uocant,diftantem circiter milliaria ftptem, denbsp;qua infra plura memorabimus Jn ea igitur infula locata cpifcopali fede, Aida/nbsp;nus uir fanftus no ceffabat erudire populum euangelio. Sæpius in ea concio/nbsp;ne,res fpetftaculo digna contingebattcum enim Aidanus,qui nondum Anglinbsp;cam linguam feienter callebat,quæut rudis 86 plane Saxonica, ac nondu eiusnbsp;clocutione emendata, parum affinitatis per id tempus cum Scotica habebat, J®nbsp;fuo fermone Chriftianum dogma doceret,00rexqui Scoticæ linguæ probenbsp;feiens erat,ex ore fanftifsimi uiri uerba excipiens, populo mira charitate ex/nbsp;planaret : inde fiebat, ut epiftopus 86rex uno tempore euangelium prædica/nbsp;rentj8lt;^ populus partim facerdotalfpartim regiamaieftate adduefius, diligeivnbsp;tins illud attenderetJmbiberetcp.Crefcebat hoc pafto in dies magis magislt;^nbsp;religio interNorthumbros,pafsimcpfàcræ extruebanturædes,8ôin prirnisnbsp;in Campo Cælefti,templum magnifico opere conditum eft» Hîc enim ftatimnbsp;ut pius rex dpminica crucem erexeratjocus coepit multis crebrb editis mira/nbsp;culis, longe celeberrimus effetquippe in tota Beniciorum regione, ante illamnbsp;cruce ab Ofualdo eredam,nullum templum,nullurei facræmonimentufue/ ?”nbsp;rat» Nee minus intereares Northumbricæimperio augebant.Ofualdus folanbsp;ingentis animi pietate,qua cundos æqu'e comiter c5pleftebat,finc fere cæde,nbsp;atqj fanguine,Britannos,Pi(ftos,Scotos,8^ Anglos diuerfaru linguaru nationbsp;nesjpartim in amicitia,partim in ditione accepit»Sic Deus bonu principe au/nbsp;gebat opibus,fic per uiam redam ad cocleftia præmia tendentem ducebat: exnbsp;terum nunquam imperrj aut opum magnitudo fapientifsimi hominis animiinbsp;ab humanitatealienauit» Mira fuit in homine fanditas, mirum pietatis ftu/nbsp;dium,nulli unquam malum pro malo reddidit,fed Chrifti regis fummi exemnbsp;pluiTiimitatus,r)s etiambcneprecabatur,benet^uolebat, aquibus accepiffetnbsp;iniurias»Quid,quódnonimmemorillius ueterisacdiuiniuerbfAfrudibus 4*nbsp;eorum cognofeetis ecs,de omnibus iuxtabenemereri cupiens, identidem æ/nbsp;grotantium cubilia circuirejnorbo affedos uerbis Slt;muneribus leuare, ne/nbsp;xos foluere,aut cuftodia libcrarc,alicno ære creditoribus fbluto,pupillos, ui/nbsp;duasep circumferiptomm fraude preffos,ab iniuria tuerfaleretp paterna cha/nbsp;ritate, ac circumferiptores punire fblebatç”Inter hæc pietatis opera, unu cumnbsp;prirnis ferunt memoria dignum» file eoipfb die, quo lefus Chriftus à mortenbsp;uitam

An^licæ hiftoriæ lib.lIII.

uitam refumpfîtjdum prandebat, difcumbente forte cum eo Aidano, à miniz ftris intellexit frequentes pro foribus domus circunftare paaperes cibum pcznbsp;tentes:tum plus princeps charitate motusjancê argenteâ cum cibarijs, quænbsp;ad manus prima aderat,pauperibus minutatim diuidendâ dédit. Aidanus obnbsp;huiufmodi præclarûliberalitatis facinus,ad regem conuerfuSjôCeius dexterânbsp;præbendësjinquit: Nuncp putrefcat iftamanus. Quod^ut credere par eft,uirnbsp;uticpfanëluSj diuino afflatus fpiritu,cccinit:equidemillamanus confumptonbsp;pofthac corporCjintegra femper manfit,quæ capfula decenti condita in Vrbenbsp;Regia,in diui P etri templo,multa cum ueneratione, diu feruata eft. Vbi lodnbsp;îO Regia Vrbsfuerit, infra demonftrabitur. Ofualdus poftremo reconciliatisnbsp;ingratiamDeirorum ôëBcrniciorumanimis,namanteainteriè controuerfiznbsp;as babebant,pro Chriftianareligione,de quabaélenus bene erat merituSjbelnbsp;lum aduerfumillius hoftes fumendu conftituit: iam ei enim flipremus obreznbsp;pebatuitæ dies.Sæuiebat P endaMerciorûrexuir longe truculcntiffîmus idnbsp;têporisjinHomines CHriftianos,{poliabatædes facras donarijsjnomê ipflininbsp;pietatis delete tam affedabat^quàm conabatur.ïnHune itaep tyrannum fie fuznbsp;rentem Ofualdus armatulit, quiinito prxliodnfidijs undicp barbarorum cirnbsp;cumuentus,mter impios prælians morte occubuit. Regis interitu perculfanbsp;Northumbroru acies,terga ftatim uertit.Regnauit Ofualdus annos nouê,ui

10 xit oëfo 8lt; triginta.Hunc poftea, quia uitâ fine labe egifletjquiaDeû femp er fanëliffimë coluiflet,quia denicp pro religione morte oppetrjflet, no immeriznbsp;tb inter diuos, patres retulerut, cuius memoriabene multis etiam nuncapudnbsp;mortales celebratur miraculis. Vrbs Regia olim Debba feu Bebba, utrunepnbsp;feriptum reperio,a nomine cuiufda reginæ dida efttautor Bedas. poftea ciimnbsp;in eaNortbumbrorumreges federnHaberent,Regiam Ciuitatê appellarunt.nbsp;erat fitain dexterainfulæ ora,quæ adOrientemfpe(flat,contraFarneminfuznbsp;lam,difl;antem circiter duo millia pafluum ab ea.Hodic nulla extant urbis uenbsp;ftigia,folum fitaeft eoloci arx,quæ an id temporis condita fuerit,uel poftea,nbsp;eft omnino incertumtbanc Angli nunc Bamburgum uocant.lnfula uerb Far

30 na flue Farnis femper marinis circundatur aquis ,cuius circuitus uix mille con

adiri pedibus poffitjUti fupra expofitu eft,alia omnino infula eft aFarne:tamz etfi nominis fimilitudo eandem effe indicate uidetur. Quæ res etiam nuncnbsp;trahit multos in errorem,ut credant Farnern elfe, quam olim Rindifarnem dinbsp;eebanr.ab initio tarnen utriep infulæ Farnis nomen fuit, uerbm poftea Hæcànbsp;Rindo amne^qui ad eum locum per fubterraneos meatus, ita in O ceanum eznbsp;rumpit,utnonuideatur,nifi ciimmare decreuerit,Rindifarnis dilt;ftaeft,8C illinbsp;uetus uocabulumremanfit.Eft tertiain eo traftu maris infula,diftans a Famenbsp;circiter milliaria decem^quam nuncupant C ocHettam.

40 nbsp;Secundum banc acceptam plagam,diuifo iterumNorthumbriæ regno,O z

84 nbsp;nbsp;nbsp;Poly don Verg. V rbinatis

mos plerunqs obcæcare fokppaululum réfrixit,8lt; quifcp maturius præfentis periciili molem agitare animo cccpitjconiultó ccrtaminis diem extrahere pb/nbsp;cuit.Interim Ofuinus longe uiribus impar,arbitras fibi tutius fore in præfeiinbsp;ria cedere,quàm dimicare,clàm ab exercitUjUno comitatus (eruo,de node fu^nbsp;git domû Guiufpiâ,quem fibi amicû putaratJs homo perfidiofus,egregiû iu'nbsp;uenem Ofuuiô nccandû prodidit.Perhunc modum Oiuuius integrû régi Unbsp;adeptus,maiora inde tentanda ratusjn primis Pendam Mercioru regem,qi.inbsp;Eduinum amp; Ofualdû eins fratrê^uti {upràmemoraui,occiderat,armis quam/nbsp;primû inuadere conftituit,fî ferum hoftem;,quem cundi æquè mortales per/ ,nbsp;timefcendû cenfebant,non poflct prius placare muneribus:quod cùm fruftranbsp;tentaritjtum fibi demû armis utendum putauiuQuod quidê bell vr, quamuisnbsp;plenû periculi cflet,diuina tarnen ope fretus,minoribus multô,quàm pro tannbsp;to negocio opus foretjCopijs hoftemadoriri nihil contatus,primo impetu fnnbsp;gauiKtum ab equitibus fugientiu magna fada eft ftrages,inter quos SC Pen/nbsp;dacecidit.OiuuiusueróMerciosconfeftimin deditionem accepit, atque ita jnbsp;fuum decusjfuorumcpmortes infigniterultus eft» Hæcuidoriainiuperres inbsp;Northumbricas rcftituitjuuitc^ plurimû Chriftianâ religionê^quæ Ofuahnbsp;di mortCjtantû damni fecerat,ut parum abfuerit,quin fit ab iplo Penda (æuonbsp;hofte exterminata.Ofuuius deinceps làtis præiênti rerum fuccelTu côtentus, ?nbsp;arma depofuit^ac tollendæ infamiæ, qua propter eædem Ofuini paulbantènbsp;editam^flagrabat, purgandicpfceleris caufa, cœpitDeum religiofiflîmècolc/nbsp;re-ueniam delidorum precari multis cum lachrymisjnopibus donalagiri^acnbsp;denicpde cunctis enixiffimè bene mereri.Qin’bus offices breui fadum eft, utnbsp;DeOjficut credere decetj2lt; hominibus chariffîmus effedus fit : nancp prætcfnbsp;cætcrapietatis opera,autorfuit,ut Merci) depofita tandem animorû fcritate,nbsp;in rempublicâChriftianâuenerint. Sanèdeuido Penda^cofeftim atqj regnonbsp;Mercioeftpotitus,gnauitercurauitjutpopulus ille Chridianis moribus in/ ;nbsp;ditueretur,d(îditin matrimoniû Aluchefredâ filiam Pedæ,Pendæ filio adole Jnbsp;fcenti egregiO:,ac dotis nomine parte Merciæ meridionalê,uti fuprà expofitn Jnbsp;edjfub eaconditione,utreligionêamplederef:quodiuuenis hortatione pra:/ 5*’^nbsp;fcrtim regis.maturè fecit.idem fecerut 80 Merci) eius exemplû fêcuti.Impera/ |nbsp;uit Ofuuius Mercijs tris duntaxatannostnam illi libertatis cupidi derepentè |nbsp;defecerunt .Item optimus rex condiditcccnobiû, quoded ad Vuittby pagu» înbsp;ibiqj monacharu collegium indituit,cui præfecit Congildam fandidîmâ mn 1nbsp;hcrem,eicp in difciplina dcdit filiam nomine Edelffedam,quæ monacha fada \nbsp;ed, Verùmlongo pod tempore coenobiumidudàbarbaris dirutû monachi jnbsp;BêncdidiniindaurarûtJiabueruntcp.Exeopodealoco extiterunt monachinbsp;prædantidîmi^qui deinde cccnobiû illud magnified diuæ uirgini Mariæ di/ ’nbsp;catum,proximè meenia Eboraci pofuerunt:quamuis fint^qui opus adîgnentnbsp;AlanoRichemondiæ comitffèdilludhaudfcio,quàm uerè.At nosadrem.nbsp;PodhæCjdum bonus princeps id tantum duderet,quodin remChridianânbsp;effet ,in ualetudinem incidit^qua breui confumptus cd^anno fàlutis D C C.Vinbsp;xitannos quinquagintafèptê,regnauitxxviij.fudulitfilios ex EnfredaEdouinbsp;ni filia mares duos Egfredum ôô Aluinûrfilias tris, Ofitham,Aluchefredâ, bCnbsp;Edelfredam.fecit hæredem Egfredum filium fui pariter regni atepuirtutis Jsnbsp;regnum adeptus,per omnia fê bonum principem,ôô Reipublicæ utilem pra?/nbsp;buit;

Anglicæ liiftoriæ lib.llll.

O

huit: cum primis cgit, utCuthebertus uir fanctitatc uitæ, amp; doélrina clamà* Lindifarnenfis epifcopus crearctur:pofteaEthcldrcdâ Anna? Orientalin An,,nbsp;glorû regis filianijpucllam longe fonnofiffimâj ac multo optima, in matrimonbsp;niû duxit, Hæc una de multis, memorabile omni æuo pudicitiæ exemplu edinbsp;dit’.bis enimnupfit,8C corpus tamêuirilis co plexus omnino expers feruauit;nbsp;fed cum priore uiro,qui ftatim poft faeftas nuptias morte obij wllud facile faznbsp;(ftu fuit:cum Egffedo uero iuuene ætate florente,cum duodecim uixifîet anznbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

nos,8lt; nun^ ab eo compreifa fuiflet,id adeo dignû admiratione eft,ut prope nefciaSjUtrûmagis fœminæ conftantia,autuiri amore flagrantis patientialau

10 danda fittatqui utruncp par gloria comitat.Sane quotufquifcp eft,qui ita titib

10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lanti carni modum imponere fciatCRes ad extremû,extra tarnen uim, in certa

men addufta eft:etenim Egfredus fufcipiendæ prolis defiderio agitatus,molt; dó blandientis,modó minitantis fimilis uxorê ftimulabat, quo uellet unafeznbsp;cum,uelutius matrimonq pofceret,liberis procreandis operâ dare.Etbcldrcznbsp;da contra,quæ Deo uirginitatê fuam dedicarat^nullius uoluptatis feu uerboznbsp;rum illecebris apropofito auertebatur.Rex qui fuapte natura placido erat inznbsp;genio, licet quo magis uxor negabat, boc maiore amore, fie enim negata auiznbsp;dius cupimus,flagraret,manus tamêauiolentiaabftinebat,quiutnihil intennbsp;tatum relinqueret,eam de fententia deducendi negociu dédit V uilfredo Ebonbsp;:to racenfi arebiepifeopo, cui uirgo multu confidebat. Vcruntamê ille etiam niznbsp;,0 bil profecit, adeo mens illius immota manebat. Etbeldreda interim affîduisnbsp;precibus uirum fatigare no ceflabat,quô fibi per eius uoluntatê,côiugali uinznbsp;culo folutæ,liceret priuatam ÔC ccelibem degere uitamudcç tandê impetrauittnbsp;nam prudens princeps nô potuit non amare in uxore uirginitaté,quam certonbsp;feiebat Cbrifto dedicatam eflè^V irgo libertatê nafta, contulit fe ad monacbânbsp;Ebbam,Egfredi uiri fui amitâ,quæ id temporis fanftitate uitæ florcbat,eratlt;çnbsp;abbatiffa,quam dicunt, monacbaru ccenobij,quod erat adidloci,ubi mémo-rianoftraeftpagusjin finibus Scotiæ,quêuocant Coldingban^,ibilt;pmonaznbsp;cbafaftaeft* Poft bacepia uirgo augendærcligionis cupida, adfuos orientaz

30 les Anglosredqt,acquamprimuininfula,quamElymnominant,cccnobium ,0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inftaurauit, atep in eo monacbarum collegiu inftituit, cui ipfa præfuit, dez

mum mortua in diuoru numerü adfcripta eft.Cccnobium enim iftud ab iniz tio,autore diuo Auguftino arebiepifeopo, fumptibus Etbelberti regis Can*nbsp;tiani conditû,ac diuæ uirgini Mariæ dedicatû tradunt,eo^ loci collocatû monbsp;naeboru ordinis diui Benedifti collegium, circiter annu falutis bumanæ D C*nbsp;Veru deinde cùmPendaNlercioru tyrannus, in Orientalibus Anglis uaftasnbsp;folitudines feciffçt,cccnobiû quocpillud euerfum eft,quod,ut diximus,Etbelnbsp;dredainftaurauit.At poftea circiter annumfalutis DCCCLXX,Dacis,duccnbsp;Agnero,in Anglos Orientales debaccbantibuSjôCaras omnes templafunenbsp;40 ftantibus, ccenobiûrurfus complanatur,quodpaucis póft annis nonnullibonbsp;ni patres presbyter! refecere,facerdotum^ collegium in eo inftitucrunt.Hosnbsp;poftremócirciterannumfalutisbumanæ DcCCCIXX,Etbeluoldus monanbsp;ebus Vintonienfis epifcopus, cum apudEdgarum regem, tum apud loannênbsp;xiq.Romanu pontificem,inde deqciendos, atep fuos monaebos introducenznbsp;dos curauit, qui etiam nunc locum babent.Ely s autem infula,aquis dulcibusnbsp;circunfufa,ad auftru,intra fines C antabrigienfîs comitatus fîta eft,quæ ad feznbsp;b X

Polvdori V ers. V rbinatis

^tentn'onem atti'ngi't Northfolchi’amjfpedatcß ad orientem folem,unde eins longitude in oeçaLfum uerfus patet paffuû millia circiter lèx ôô uiginti, latitu/nbsp;do uero quatuordecim.Itainfulaomnisincircuitu eft octuagintamilliana.nbsp;quæcùnipaludibus hyberno præfèrtim tempore redundet,exeoElym no/nbsp;minatâ exi ftimant^quod tA©- Græcis palus dicitunSunt in ea aliquot pagi ce/nbsp;lebres,8ôinpri,misille, quieodemnomineElys nuncupatur,ubi ciuitas Ely/nbsp;fredus poftea toto triennio quo uixitbelloimplicitus, cum Mercijs primùinnbsp;male pugnauit, deinde nulla laceflîtus iniuria, in Hyberniam exerdtû mißt,nbsp;qui infulanos imprudetes crudeliterafflixit:pofteaEugeniij quintû Scotorû lOnbsp;regem,fuis principibus Rimmèorantib.neamicos læderetjbello uexauit:po/nbsp;Hremo daturus delidoru poenas,in Brudeum Pidrorum regem arma mouit,nbsp;etiamfi Cuthebertus antiftes dehortatus eft idfacere:quiinfidi]sexceptus,nbsp;cum bona copiaru parte perijt. Regnauit Egfredus annos X v, uixit quadra/nbsp;ginta.Alfredus ex concubina,utferunt,Oftiuq filius, fit inderex abldano/nbsp;nus.Is regnâte Egfredo fratrejexuljingenfj facultate aflîduacp opera in literisnbsp;bærendojdoôtiflimus euafit.adeptus ergo regnum boftiu iniurrjs deuaftatu,nbsp;bonis artibus inftaurandû ,fouendûjatçp tuendû miro ftudio curauit,^^ coii/nbsp;tentus finibus, quos poft cladem fratris, àPiftis uiftoriahoftiliter cupide«^nbsp;ufis recipere fine certamine potuerat.paci ac honefto ocio pariter ftuduit^atc^nbsp;ab externis armis per decem 80 nouem annos,quibus regnauit^quieuit,

PerhæctemporaJoannesEboracenfis antiftes diuinarû literarum ftudijs clarus maxime floruit^qui tædio publicæuitæ affèdus, dimiflb archiepifeo/nbsp;patu^lè Beuerlacum contulitjibi loci ædem ædificauit,presbyterorum(^ colnbsp;legium iiiftituit^ac quatuor annos deinde uitam procul à curis famftiflimè dunbsp;xit,atcp demum finiuiuhodie eo loci bene multis fulgens miraculis,religioflî''nbsp;me colitur.quippe qui iampridem inter diuos relatus eft.fedit annos trigintanbsp;treslt;Beuerlacum autem eft oppidû in ora orientali ut in piano loco fatis mu/nbsp;nitum,SuccellitIoanni Vuilfredus lècundus eius diftipulus: quem poft an/nbsp;num decimumquintu^quàm federe cccperat,uitapriuatû/ecutus eft Egbcr/ 3“’nbsp;tus à Paulino feptimus.Eluictrigefimofccundo póft anno ex humanis rebusnbsp;adempto/ucceflît Albertus^deinde Embaldus,Embaldus fecundus, Vuibnbsp;fiuSjVimundus,Slt; Vuilferus à Paulino tertiusdecimus. Præfuerunt cccle/nbsp;fiæiftiarchicpifcopi circiter annos centum 8lt;:uiginti.Pofteafecutifunt Adelnbsp;baldus,Lodcuardus,amp; Vulftanus à Paulino ordine antiftitû EboracenliUnbsp;fextusdecimus^de cuius làncftitate loco magis appofito dicemusj'n uita Adelnbsp;ftani régis. Poft Alfredum, reges fuerunt Oftedus,ChenreduS;,Oifichus,amp;^nbsp;Ceoloulphus ab Ida decimusfcptimus.Huic Bedas infcripfit opus ecclefiaftinbsp;cæ hiftoriægentis Angloru,qui eodem tempore uitâ cum morte cômutauit:nbsp;fcripfit præterea in acta apoftolorû,in euangeliû Marci,de temporibus libel/ 4“’nbsp;lum^Sd homilias^quarû hodie frequens eft ufus,in primis apud Anglos: itemnbsp;in vrj.epift.canonicasjn Apocalypfim,in Genefimj'n Ezramj'nlibros regu,nbsp;amp;multaalia,quædefidcrantur.Ceoloulphus poftolt;ftauû,quàmrcgnare ccc/nbsp;perat,annû,dato imperio Egbcrto patrueli, monafticâ deinde uita duxit. Iftenbsp;itidem poftalterû uigefimû anniji,quàm regnare coeperat, relifto rcgno,fi£nbsp;monachus.Ex illo res Northumbricæ ad exitû inclinateC ftint,populo per fa/

Aiigjicæ kiftoriæ lib.IIII.

AioneSjin partes diuifo.Succeffît Ofoulphus, qui breui domeftico odio op^ preffus pcrrjt^Hunc fecutus eft Altredus,qui decimo pbftaijino,difcordiaitiznbsp;dem ciuili fatigatuSjimperio ccdere eftcopulfus.ïn cuius locum Etbelbertusnbsp;fubftituit ^quê breui têpore regno deturbatû, Afualdus fecutus eft:2lt; is malonbsp;omine principatum iniuit,nam XI póft anno populi feditione opprimitur;nbsp;cuius exêplo territus Ofredus,quici fuccefîitjuix imperrj ai-^jto circumado,nbsp;fe ad priuatâ uita recepit^Poftremo Etbelbertus feu Àdelredus ab Ida uigefiznbsp;mus quartus ultimus jCuram regni tot antea regulis exitialê fufcipere eft aunbsp;fus,qui tamé fatû fuperioru effugere nequiuit : poft quartu enim annu,quani

10 illud occuparat,àfuis quocp occifus eft* Vacauit regnu aliquandiu,nullo am tonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plius id fîbi petere audente,utpote quod uelut equu Seianu,ut aiunt,uniuerfi

formidabant*Res fanemirabilisîporro nullum tam pernitiofumimperiû exi ftit,quinmortales quamplurimi cupiditate alt;fti,illud ipfum fibinon optent,.nbsp;SicNortbumbria exitio domeftico agitata, deinceps triginta amp; amplius aivnbsp;nis tam finitimorû populorû,quam barbaroru iniurij s patuit: nancp earn Danbsp;ci fedibus patrij s egrelfi 5^ in infulâ delati,interea etiam tenuerunt, quibu s adnbsp;ultimû deui(ftis,Egbertus Occidentaliû Saxonurex,rcgnu itafeditionib* donbsp;mefticis barbaricat^ feritate dcuaftatu,per deditionc àNortbumbris faftam,nbsp;uti infra appofite dicetur,fuo adiecit imperio*Adbunc modum defitum eft anbsp;xo Nortbumbrorumgenteregnare,anno falutis DGCCXXVIl*Poftea Alure/nbsp;ifinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dus reXjUtin cius uitademonftrabit, præfccitNortbumbris GormonêDaz

cum JtaNortbumbriarurfus inbarbarorum poteftatem uenit, quam poftrc mo Adelftanus ab eorum manibus eripuit,adfuamc^ ditionem adiunxit*nbsp;SEptimvm regnumOccidentaliû Saxonum,quod anno aduentus An/nbsp;glorum circiter altero feptuagefimo, falutisbumanæ DXXl exordium anbsp;Cerdicio primo rege fumpfît*Fines buius regni ab initio,non omnino angugt;'nbsp;fti fuerunt,quippe qui,ficut coniedlura aflequi poflumus,in eandem longitunbsp;dinem,5é latitudinê patebant, atcp tempeftate noftra, Batbonienfisnbsp;nbsp;V ueb

lenfis,item Sarisberienfis acExonienfis dicecefes patent* Verum poftea ma/ 30 iorarerum incrementa confecutafuntînam eiufmodi Occidentales reges nonnbsp;contenu ea infulæ parte,quam principio adepti fuerant, fibi totam poftremónbsp;uindicarunt, quamBritanni antea poffederant* Cerdicius ultimus omniumnbsp;cum nonnullis copijs,ex Germania,fuis auxilio inBritanniâuenit,qui primonbsp;appulfu,ab infulanis bello exceptus, multitudinê effulè inuadentê nullo ferenbsp;negotio repreftit,in fugam(^ uertit*Oui belli fucceflus illi quietê peperiupornbsp;ro poft ilium diem,Britanni alias ui(fti,minus in eum arma mouere aufi funt*nbsp;Sic occidentales infulæ partes Cerdicius paulatim occupauit,ibilt;^ regnare innbsp;cipiens,regnû fibi acpofteris longepulcberrimû comparauit, reliquitcp ab fenbsp;in dies fingulos maioribus audum opibus*Deinde Cenricus à pâtre acceptonbsp;40 imperio3regnat*poftCenricum,Ceaulinus* Ceaulino fuccelferunt Cclricus,nbsp;bcCeoloulpbus fiue Quicbelmus,utruncp fcriptum reperio apud autores,nbsp;quos fequimur, tametfi fuper eiufmodi reguloru nominibus, parum inter fenbsp;conuenientes*Ii dicuntur diuifo æqualance rcgno concordilfimcuixi{fe,2lt;utnbsp;ambo iuftijpari uoluntate,ac ftudio,fuis miteimpcralferquod cquidê tam uinbsp;fu,quam auditu rarum eft, faftucp non uticp facile : Sô huic integritati diuinanbsp;acceffiffe gratia,quôd utercp Cbriftiani fafti fint, ac ad ultimum ut fimul cce/nbsp;b 3

pcrant,itarcgnare definerent^per idem fere tempus mortem eppetiuiffe.At/ qui Ceoloulphuß^ut alijs placepquorum baud me pocnitet fente ntiæ effe,alpnbsp;teruitâinftituit,finiuitc^:namàprincipiocùm infidiasfecifletEduino Nor/nbsp;thumbrorû regi^quemadmodû in eius uita prodidimus^poflea cum eo præ/nbsp;lio congreifuSjinterimit Jnde Cynigillus iècutus eftj quo régnante,populusnbsp;occidentalis opera BeriniepiicoptquemHonorius Romanus pontdcx inin^nbsp;fulam,adprædicandû euangeliûjd temporis miierat^Cbriftianudogmare'nbsp;ccpit.Fuit Berinus bomo Italus,amp;poft bominû memoriam fàncbflimus.quinbsp;Dorceftriæ,quod oppidum ab Oxonio aberat millia paffuum feptemfedernnbsp;cpifcopalem primû poiuitjquæquadringentis 6Ó iêxaginta circitcr póft amnbsp;nis,rege Gulielmo Rufo, Lincolnia translata eft, Sedcætera prolèquamur.nbsp;Poft CynigillumjCenoualcbius regnapaCerdicio ieptimus.Is initio princftnbsp;patuSjCum peflîmisjpoftremo cumoptimis principibus cÔparari potuit: ftalt;nbsp;tim enim poteftatemnalt;ftus,inftitutu uitælonge turpiflîmû ordiri cccpitj 8^nbsp;utille cui nibil latis placebat, baudquaqu«â patiens quietis, acie conflixit cumnbsp;Vuilfero rege M.ercioru,à quo uicftus Veeftem infulam amifît,neglexit reiftnbsp;gionem,diuortiu fecit perperàm cum uxore PendæMerciorum regis forore,nbsp;quæ res calamitati (îmiliter atcp fâl u ti ei fuitrnam Penda ob iniuriam lorori fanbsp;lt;ftam,eum bello confeftim petf)t,regnoq?priuauit. Cenoualcbius ea affetfiusnbsp;clade,adAnnamOrientaliûAngloru regem confugit. Annas iuuenê primonbsp;benignè bofpitio accepit,deinde acriter increpauit, quod reb'gionc fpreuiflet,nbsp;qtiod uxorê ablegaftepquod denicp fe ita turpiter uitqs dedifret,T um ille pcenbsp;nitens præteritæ uitæ,incredibiledicftu eft,quàm fubito ex malo,bonus,mo/nbsp;nitis Annæ,eualèrit:magis enim in rebus aducrGs,quàm in fequundis pecca/nbsp;tanoftraaQnolcimus^reccnitOiiamnrimn euanoelirndoama. rrrrnir uxore.

uit:quimcmoraccept) bencficf|,uclutamantiftimus cultorreligionis côdidit templuiu opéré magnificu Vintoniæjn quo fcdes epifccpalis locata fuit : fednbsp;pofteailla diuifaeft, amp; inde epifcopatus Sarisberiæinftitutus. Rex ita totusnbsp;pietati deditus,poft annu trigefimu,quàm regnare cccperat,naturæconccflît, J“’nbsp;Vxor nomine Sexburgaj'nde anno uix integro régnât, cui fatis crat aniini adnbsp;obcundaregni munia,fed morte fublata uirtutem oftentarc nequiuit, Secutinbsp;funt reges tlcuinus,8ó Centuinus,ambo adolefcentesuirtuteg^armisinfî^nbsp;gnes:fiquidêillc Mercios,bic Britanos clade affccit:fed breuitas uitæ,diutur/nbsp;niorem eis felicitatem inuidit,qui uix nouem regnarant annoslt;ùm è uita mftnbsp;grarunt.Inuenio apud quofdam, cômuniimperio bos regnaffe : quibus cumnbsp;Bedas non conièntit,qui ait illos inter le diuififlercgnum.Deinde Cedouallanbsp;imperiü obtinct,crdine regum à Cerdicio dccimus,qui ab initio, prædariffftnbsp;morn ficinoru famam quærens,finitimos bello uexandos exiftimauit.ïtaqu^nbsp;pritno quocptempore Auftrales Saxones armis pctijt, attriuitq? plurimumî 4'’nbsp;Cantianos abadla ex eorû agris præda,ucbementcr oppreflît : quamuis in eonbsp;bcllo-fràtrem nomine Jvlolonem amilerit:Ve(ftem infulam boftiliter ino reft

¦* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O

fus,paruin abfuitquin protinus deleuerit: pofteaadbumanitatemliberalita/ temcp côuerfus,de omnibus iuxtàmortalibus benemeritus eft,adcô,ut nihilnbsp;ferèplus ofbcif Só gratiæ in bominedcfidcrari poirct,quinoftra nondum re/nbsp;ligioneperfufus eflet.uerùm baud multó póft in Cbriftianorû collegium ue/

Anglicæ liiftoriæ lib.llll.

nîrecupfenSjRoniamlècontulitjubià Sergio pontificebaptizatur.atqj Pe* trus eftappellatuSjacbreui póft inortuusUn æde diui Petriapoftolorû prin^nbsp;cipishumatur. Placet quibu{dam,ut à Sergio nonbapti2:atus,fediam anteanbsp;Chriftianus faftus, chrifmate perundlus, uti eft moris,fuerit, nomencç indenbsp;mutarit:quod procul à uero efîe plures alfj ièntiunt.

P oft huncjnas à Cerdicio undecimus^uir côfilf) magni uirtutis,rex créa tun Is inito principatUjUt ftrenuus ad militaris difciplinæfummâ laudê fibinbsp;afpirandû conftituensjn Cantianosjndifto bello^magnu exercitû duxitzfednbsp;tantum abfuitjUthoftes fubita belli mole territi ad manus uenerint,ut pacemnbsp;to grandi auri pondéré redimere maluerint,quàm belli fortunain tentare.Re itanbsp;cum Cantianis féliciter copofita,deinde bellum uertit in Aldinium Auftraliunbsp;Saxonum regem nominis occidentalis hoftem, quem nullo uicit negotio, acnbsp;regno Auftralium Saxonum potitus eft.poftremo domi foriscpdarusjbonisnbsp;artibus duntaxat uacans^ac iufti æquicp per omnia amans,cùm animaduerteznbsp;ret peradminiftrationem publicarû rerurnjion licere fibi efte quietum^regionbsp;honore fpreto,haud multo póft fecundum Chrifti præceptum, crucem fuamnbsp;fufcepit^ac Chri ftum ipfum fecutus eft^Cæterum antequam id faceret, uoluitnbsp;religionemfuisopibusiuuare: quippeuir fapientiffimus duCebat uiliflîmunbsp;ftultiftîmumc^efle,in alteriusfidem permittereopesinuariosufus eroganznbsp;io das^quas ilie qui acquifîuiftet,poflet ipfe largiri.Itacp Vuelliæ ædem æditîcaznbsp;uit magnifico apparatu,eamcp diuo Andrea? apoftolo dedicauitjn qua federnnbsp;epifcopalem collocandä curauit^S^ earn poftea multis locupletauit pofleflioznbsp;nibus.Floret ibidem memoria noftra collegium facerdotu percelebrcj in quonbsp;continenteruiriiunt bonis moribus,2lt;do(ftrinaclari,Quare mihi neutiquanbsp;modicohonoriduco,qd abhinc annos quatuordecim, archidiaconus Vuelznbsp;lenfi's faftus fim eius college unus, habeamcp in ipfa Vuellenfi dioecefi iuriftnbsp;didionem,qua? nos interdum meliores rcddit : fane cum mihilaborandu fit,nbsp;ut ali) bene uiuant, necefle habeo cam mihi cum primis legen^ praefcribere,nbsp;quó ex rcftoris uita,alfj fuam reftius metiri queant. At Vuellia urbs in ea inznbsp;30 fulæ parte qua? ad occidentem folem fpeftat, fita eft, ad radices montis, quemnbsp;Mendepiu uocant,qui inftar perpetui muri,a feptentrione imminet,admodunbsp;nutriendo pecori utilis.Sed unde aberrauimus, iam reuertamur. Extruxitnbsp;idem princeps 5lt;^ templum Glalconienie, cum cccnobio monachorumfamiznbsp;lia? diui Benediftijidemcpprædijs ditauit ampliftimis. Atipium cocnobiumnbsp;cum fingulari hofpitalitate,tum monaftica? uitæ obferuatione, facile cunótisnbsp;præftat. Eolocimemorauimus ftcundohuiusoperisuolumine, famam eflenbsp;lofeph Arimathienfcm,qui Chri ftum fepeliuerat, paruulum facellum condiznbsp;difle.Qmarearbitrorlnamobeiusrei celebritatem, illud ibidem cccnobiumnbsp;pofuifTe.Officia amem eius régis pietatis plena infinita produntur,8ó illud innbsp;4° primis,quódrcgnu fuumRomanopontifici uedligale feccrit,fingulis argenznbsp;4^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teis numis,quos denarios uocat,in fingulas domos impofitis.Fecit idem eius

exemplo,ut opinor,dudtus Offa Mercioru rex,qui no multó poft id tempus regnauit.Fuitis annusfalutis circitcr dccxl.Hoc ueftigal proutquidamnbsp;ftribunt,auxit pofthac Etheluolphus feu Athulphus rex,qui, ut proximo liznbsp;bro demonftrabitur,totius fere infulae imperium obtinuit. Omnis Anglianbsp;hoc tempore iftuc uedigal pietatis 8lt;religionis caufa,Romano pontifici pennbsp;h 4

90 PolydoriVerg.Vrbinatis

ait d omefticatim collatum, numi ilH argentei uocantur uulgo denarrj diui Petn ,quos ponp'fidus quæftor,quem no infóentercolledloreni nuncupant,nbsp;Cxxigit.Nos hanc olim quæfturain aliquot per annos geffimusjciuscp mune/nbsp;ris obeundicaulàjpriinû in Angliamuenimus» Inas poftremó regni ftatumnbsp;melius collocandi percupidus,ut fuos ad bene beatet^ uiuendum inftitueret,nbsp;landiffimas leges condidit,quas improbapofteritas paulatim antiquauit. nonbsp;uiffîme hortante Ethelburga uxore muliere prudentiflïma, rerum Humana-'nbsp;rummoleftiatædio«^ affèd:us,regnu tradidit Ethellardo conlanguineo luonbsp;uiro probo,quem antea fecerat hæredê:quo falt;flo,Roma fè contulit, ibic^, utnbsp;quidam perhibent,monachus efFedus,breuiinde occidit^Ethelburgaitidêrcnbsp;ginainter monachasjincoenobioj quod pofitum eft adripamThamefisnbsp;minisjin pago,quem dicunt Berchyngiu^fandilTimè uitam finiuit.De EtheHnbsp;lardo nihil habeo dicere memoria dignum* Succeffit illi Cuthredus^ uir anvnbsp;mo feroxJs multis initio principatus affèélus iniurrjs à Mercqs, bellum illisnbsp;intulit/ortiter(^uicit,deinde acuris externis quieuit^bono lèmper ulus otio.nbsp;Per idem tempus extitit uirgo Oxonienßs Fride(tnda,ducis cuiuldam^cui nonbsp;men fuit Didanus,filia : hancregulus nomine Algarus amabat.eic^ ftuprutnnbsp;offercbatjCui ôé neganti manus intentare conatus eft,Sed Deus fceleris ultotnbsp;adfuit:fan'e cùmpuellamfugientê regulus perfequeretur,illafe protinus in'quot;nbsp;oppidum recipiente,ei porta clauditurjumencç oculorum eodem momentonbsp;adimitur» V erùm mox uirgo luis precibusDeum Algaro placauit,qui rurliisnbsp;uidere ccEpit.Hincfamaeft,innatam poftearegibus religionem,ut formida/nbsp;rint in urbem Oxoniu introire. Adeo facile mens Humana ad luperftitionê ranbsp;pitur.Atquifcrupulumhuncmemorianoftra,Henricus odauus dehomintfnbsp;animis exemit, qui bona armatus conlcientia, Oxoniu fine ullo luo incômo-'nbsp;do,ac totius populi magno cum gaudio ingrelïus eft.Extathodie Oxonq cccnbsp;nobium canonicorumregularium quos dicunt,Fridefuidæ dedicatum, Sednbsp;unde aberrauit oratio^redeat,

Sigibertus regnum deinde obtinet^homo domi crudelis amp; fæuus, foris ue cors ac ignauus^qui cùm luos no libenter audiret confiliarios, unum prætetnbsp;alios,nomine Cumbranu^uehementius ex animo bene admonentem interfc'nbsp;cit.Qiiare indignatireliqui,fadaconiuratione,eumprimo imperii annote/nbsp;gno deturbarunt^T um Sigibertus^ut erat natura timidus, peiora timens/efenbsp;in loca fylueftriaabdidit:fedmalamfortunâ perfequentê ne eo quidê padonbsp;auertere potuit,ibi cnim à uiliffimo Cumbrani feruo.qui porcos pafcebat,trunbsp;cidatus eft Jn eius locum principes fubftituerunt Cineuolphû egregiu adolenbsp;Icentêjôô regia ftirpe natû,à Cerdicio decimuquintu Js unum cômifit præliunbsp;cum OffaMerciorum rege,in quo inferior fuit, non uticp magno accepto in^nbsp;cômodo.Dum deinde in otio erat,eiecit in exilium ffatrem Sigiberti nominenbsp;Cinearduiuuenemmanupromptum,quemlulpedumhabebat. Ille iniuria^ 4^nbsp;memorcupidus(^ulcilcendi,n5multópóftcumh5mediocri perditorû ho/nbsp;minû manUjClàm in patriam redr)t,regemlt;^in ædibus cuiuldâ nobilis mulie/nbsp;risjcuius conluetudinêhabebatjnuent5,deimprouilo circunlèdit. CineuoFnbsp;phus ancipiti difcrimine permotus,primû fores domus claudi iuffît, Iperansnbsp;aut blandis uerbis inimicos delinire, aut maieftate dctcrrere. fed cùm neutninbsp;procedere,ÔC nihil efle, quod confideret fe fine ccrtamine euafurum, animad/nbsp;uerteret,

An^licæ hiftoriæ lib.V..

uertcrctjra deinde percitus^pafsis repente foribus, inCineardum qui in pri mis inftabatjprofiluitjparumcp abfuit^quin ilium interfecerôt, bic dum mor^nbsp;tem omnino luturam propeultus erat^iortiterpugnans mortem occubuit.nbsp;Cognito facinorejeius cobors quæ in proximo erat,in percufTorcs confeftimnbsp;erumpit,renouatocpcertamine,cædem principis uindicarc conatur» Dimi-'nbsp;catum aliquandiu eft,bis pro uitadHis pro gloria^fumma ope isitentibus^tanznbsp;dem Cineardusquiiamiam uidtoriain manu tenebat, præliando cecidit,cuxnbsp;ius cafu reliqui perculfi,ad unum contrucidantur. Britricbus inde rex factusnbsp;eft, ordineregum àCerdicio fextusdecimus, uir quietus atque modeftus,pagt;-10 cis(^quambelliftudiofior,cuiproptereaEgbertiuirtus,quiillipoftcafucceftnbsp;fit,ualdeformidolofaerat:namregium genus quodaCerdicio primum coegt;^nbsp;pcratjita id temporis confufum erat,utfortifsimus quifquc Occidentaliumnbsp;regnum fibi uindicandum iudicaret,amp;cum primisEgbertus,qui regio taxnbsp;men fanguine ortus erat.Igiturrex,utfecurius degeret,bunc adolefcentemnbsp;in GalliaSjin exilium ire iulsit:id quod illc patienter tulit, perinde quafi certónbsp;feiens illudipfum fibibono, ficut pofteacontigit,fore. SicBritricbus otiumnbsp;trabebat, ciim prædones aliquot Daci in infulam delati, ad Humbri oftiumnbsp;defcenderunt, ac oram maritimam primo, loca deinde interiorauaftare, atepnbsp;in illis prædari cceperunt. Verum ciim rex ad primum nuntium, mififlet bexnbsp;io ne magnamarmatorumanû,quæDacos reditu ad naucs probiberet, illi ubinbsp;in fe undiep infulanos concurrentes confpicati funt,relilt;fta præda,ad portuinnbsp;raptim pedemretulerunt, afcenfiscp nauigijs, eo unde uencrant, remigrarut.nbsp;Sedeares initium fuituenturi magni deinde mali.Dacietenimcognita folinbsp;ubertate,baud multb póft in infulam rediere,ac ufep eó cum Anglis bellarut,nbsp;quoadbonam parte occuparunt,proutalius edocebit locus. Britricbus exinnbsp;annocumregnareccepit fextodecimo,2lt;falutisbumanæ DcCC,naturæcoxnbsp;cefsit: cuius morte audita, Egbertus ex Gallia propere in patriamreuerfus,nbsp;omnium confenfu rex creatur.

' Cæterùm antequam reliqua profequamur,de ftatu rerum Scoticarum,qui 30 idtemporis erat, exponerclibet.Ambercletum regem, de quo in extremo lix

ptimus eius frater,M.ordacus Ambercleti filius,Etfinus,uirifemperdomi mi btiæ(^pacis autores,inrebusep gerendis ualde fpedtati : itemEugenius oótaxnbsp;uuSjEergufius tertius,bomines in uitrjs uerfati,fed ambo tandem digno maxnbsp;lt;ftati fupplicio, bic a fuis domefticis, ille a ciuibus : poftea Soluatius,2lt; Acbaxnbsp;ius Etfini filius.îs princeps omni laude cumuiatus,Saxonum opes quæ maionbsp;rem in modum in dies fingulos crefcebant,pertimefcens,primo quoep temponbsp;re cumMagiao Carolo fccdus icit, qs conditionibus, ut fe mutuo iuuarent.nbsp;Non fine Dei numine,idfaétû prædicât,quandô etiä nunc amicitia inter Sconbsp;4o turn 2lt; GallUjinuiolatamanetjita ut alter cum altero in perpetuum confenx

Poly don V erg-V rbinatis

îècundus. Dungallus, ÔC Alpinus.Is bellum à Dungallo in Pidles fuiceptut» forti ter gefsit,fed ad ultimum infeliciter cum illis congreflus capitur, nullocpnbsp;regiæ maieftatis habito honore,ilicó fecuri percutitur. Cuius rei indignita^nbsp;te Chennethus fecundus eius filius permotus, bellu protinus renouauit, neenbsp;prius ab incoepto negocio deftitit,quam Drufehenum hoftium regem cepe'nbsp;rit,pari(^fuppbcioaifecerit: qui itauiccoriaufus, poftpaulum omne fere Pbnbsp;dtorum genus deleuit.At(^perhuncmodum,Scotiregnu in Britannia qua'nbsp;le nunc eft,iampridem obtinuere.Fuitille annus ialutis humanæ D C C C X L,nbsp;amp; Pidlorum regni in Britannia, D c c L111.Quod fi quibuIHam Anglicis an' ,nbsp;nalibus credimus,non hunc res Pidtica exitum habuit : in illis enim traditutjnbsp;Pidlos non arinis,fcd dob's uidlos,eorum principibus ipecie humanitatis, adnbsp;ccenam uocatis aScotis,ac fubitointerfedlis. Quod multi fabulæperfimilenbsp;ducuntjCÙmunaomnino cœnanon facile potuiffet tot abibrbere principes,nbsp;acuniuerfumpopulum.Chennetho iuccefsit Donaldus frater, quod Ethusnbsp;eiusfilius per ætatem non effet utib's adRempubb'eam gerendam. Is homonbsp;quamuis diffolutus, 86 ob id poft fèxtum annum, quam regnare cccpcrat,nbsp;ufusfuamanu,interierit,tamenafuisfortiteradiutus,in reb'quos Pidlos at'nbsp;ma iam parantes mouit, funditusi^ fuftulit. Deinde fiunt reges Conftanti'nbsp;nus, amp; Etbus.Hunc Gregorius uita pariter atque regno fpob'auit,fed focino'nbsp;ris infamiam officio delendam iudicans,opes Scoticas miru in modum adau'nbsp;xit,redadi:a in poteftatemHyberniainfula.Gregorio fuccefsit Donaldus fe^nbsp;cundus,0d Donaldo Conftantinus tertius,fib'us Ethi,de quo plu'nbsp;ra in uita Edouardi régis Angb,dicemus.Sednbsp;iam bbrifinemfaciamus»nbsp;régna adiimdh fuerint,exponendu eft,quó tandem amp; regum ôd rerum feriesnbsp;fimul ubiep quadret.Egbertus uir eximia fpe,fummæ uirtutis,rex Occidentanbsp;b's à Cerdicio decimusftptimus ab omnibus,uti fupra demonftratu eft, con'nbsp;falutatus, poteftate adepta aufpicatifsime uti ccepit,fànè peritifsimus pugna'nbsp;di:quippe qui apud Gallos,dum exulauit, militate artem ftudiofe didicerat,nbsp;bellica facinora in primis fibi obeunda ftatuit, Itaque Britannos, hoc eft,nbsp;Vuallos ftatim initio principatus domuit, qui adhuc libertatis cupidi, mini'nbsp;mam naóti occafionem ab Angb's crebro deficiebant, in eosep quotidie in'nbsp;furgebant, ut qui ui(fti modis omnibus uinci nolebant. Hoc profpere 8d ce/nbsp;leriter confeefto negocio, iam ob famam rei geftæ, fumma autoritate, atquenbsp;nomine ualebat, territabatep finitimos rcgulos,utpote qui uidebant eum ta'nbsp;Jem effein militari arte, utiamiam fuis fortunis imminere animo cernerenf.

Ea

Angji cæ liifto riæ ïib. V. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;? ?,

Bares in pnmispupugitanimum Bcrtulphi Mercionim regis uiri fortifsi/ * mi.Is enim quauis probe fciret periculofum efle, cum uiro fonti amp; perito bebnbsp;landi.acic confligere,attamcn ck altera partejion ignorans facinus multb gionbsp;riofius forCjfi bene caderct,ftatuit cum Egberto contendcre:itacp parato ma/nbsp;ture exercitUjilli bellum indixit.Non abnuit Occidcntalis rex certamen, qui •nbsp;impigrecircundudlisbreui fpatio copqSjhoftemaggreditjCÔmÂflaq? pugna,nbsp;dimicaturutrinœ acriter,acancipiti prælio:ad cxtremu Merci] itincre amp; lon^.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

go certamine feui, fugam fenfim capere cccperunt. Quod Occidentales fem tientcs, maiore ui iamrepulfoshoftes infccutijngentem edideruntcædem. •nbsp;î Hancui(ftoriäEgbcrtusadeptus,ineamfpemuenit,utiam fibi perfuaderet, -poffe fe facile finitimos populos fuperare, quippe quorures manifefte ad ca--fum inclinatas cerncbat:amp;^ ante alios decreuit armis inuadere Etheluolpbumnbsp;Cantianu regem,bominem inCantianis parui omnino nominis,minimæcçnbsp;exiftimationis Jtacpcum omni exercitu CantianuingrelTus agrum,diu ncminbsp;ne qui fererefifteret,inucnto,regionem quaquauerfum depopulat,uicosq3 oxnbsp;nines inccndendos diripiendoscpmilitibus tradit. Etbeluolpbus qui parumnbsp;fuis uiribus confidebat,fubitærei motu territus,tantum abfuit, ficutnonnulnbsp;li tradunt,ut pugnam faccre fit aufus,ut etiam fefe fugæ dedent,uitamcp indenbsp;in exilio cgerit. V eruntame ali],cum quibus confentio,fcribunt,eum collectanbsp;io quamcelcrrimepotuit, militu manu,fortifsime præliù cumboftecômififfe,nbsp;atcp infigniter dimicante captum fuiffe.Vcrum utcunq^res gefta fit, talem e^nbsp;uentuhabuit, ut Egbertus uicerit, Cantiano(^ regno fit potitus, Crefcebantnbsp;liocpacftomiranduminmodum Occidentaliuopes,8lt;finitimis formidoloznbsp;fiores fiebant,quamobrc facilius omnes Egberto parebant. Is igitur ut Merznbsp;ciorum quocp uircs infringeret,Orientales Anglos,quorum amicitiam fonbsp;cietatem renouato fcedere, paulo ante fibi adiunxerat, hortatus eft, ut parato ,nbsp;exercitu,inMerciamirrumperent.Qijodilli partimutrcgifatisfaccrent,parnbsp;tim quo ulcifcerent iniurias ab ipfis Mercqs acceptas, quippe oyi eorfi finesnbsp;paucisantc diebus deuaftarantincurfionibus,neutiquamgrauate feccrunt.

30 In eapugna ctfi tumultuaria,Bernulpbus rex Mercius primo congrefTu ceciz dir.deiniraSCodio ftimulante,iterum congrcfsi,8lt;in certamineLzudiccnus,nbsp;qui Bernulpbo fuccefsit,interemptus eft Jta Merci oru rebus debilitatis, Egznbsp;bertus iam aperto Marte Vtblacum, qui Cudiccno fucccfferat,adortus ce/nbsp;pit,captum(^ fub iugum mifit.T ali rerum fucccffu Nortbumbri exterriti,dc -gradu,ut aiunt,fubitó derjciunr.quippe qui maluerunt fefe dedere,quam bo/nbsp;ftiliaarmapati,aut experiri. Porrb i] cieótis interfedisq]regibus fuis, acDa^nbsp;corum iugo excuflb, domeftieis feditionibus barbarorumqi depopulation!/nbsp;bus affli(fti,ad Egbertumlegatos de deditione mifere,qui oppida,ciucs,a/nbsp;gros, omniumcpoppidanorumfortunas publicas STpriuatas illius fidei tra/

40 derent, ut fededitostucretur, Accepit libenter earn deditionem rex Egber/ 4*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tus,ac deditos bene fperare iufsit,pollicitus fore,utnunquam ampliusbar/

barorum iniurijsafRcercntur.SiclSiortbumbrorumnobile regnum abOc/ cidentalibus Saxonibus ad extremum occupatum eft.Sunt tarnen, qui aliternbsp;tradant de eiufmodi regni exitu,perbibentcs regem Occidcntalem bello pc/nbsp;tiifteEtbelbertu,fiue Adelredu ultimuNortbumbroru regem, eumc^ dcui/nbsp;(ftumuna cum regno, inboftispoteftatcm ueniffe»quodnequaqua multua

Polydori V erg. V rbinatis

uero alienum ducerem,fi ratio temporis pateretur: nam, ut fuperiore libro prodidimus,corvftat poft eieccos reges,triginta Sé amplius annos intercelTiC'nbsp;{è,cum Egbert lis rebus Northumbricis eftpotitus.Per idemquoc^ tépus,nbsp;Egbertus Sutthredum Orientalium Saxonum regem, paruo ornnino nego'nbsp;cio ui(ftum,regno fpoliauit. Creueruntper huncmodum,ita ad eum dierHjnbsp;res OccidentaUum, adieiftis eorum imperio tribus opulentilsimis regni's, utnbsp;illudtotum,quodad occupandam omnem infulam,fèmperScotiam exópvnbsp;mus,fupererat,ideft, régnaMerciorum, Orientalium Anglorum, pro nvnbsp;hnohaberetur,utpotequodiam uiribus uacuum,breuicç cafurum, ficut po^nbsp;ftea contigit, in Occi'dentalium poteftatem erat, non fecusac Egbertus fpc^nbsp;rabat,aut tore arbitrabatur,qui perinde fumma iam rerum quafi potitus, patnbsp;timutdeletoBritanniconomine,fui generis memoria in infula perpetuate/nbsp;tur, partim ut eodem iure, eodemi^ nomine, omnis populus cenlèretur, prvnbsp;mus Britanniâ,Angliam,8lt;::uniueriâmgentê Anglos appellauit, idc^ edidonbsp;ûnxitperpetuo manfurum.Pofthæc làpiens princeps tanto rerum fticceflu,nbsp;id quod facile folet mortalium animos fatigare, nihil elatus, eadem aduerfusnbsp;omnes humanitate,gratia,munificentia, pacisc^ ac quietis fuorum ftudio manbsp;ximè eratjciim ecce Daci, otium honeftum patriæ ( fie ftint humanæ res fex^nbsp;centis cafibus quocunque temporis pundo obnoxiæ) perturbarunt. Hi pa^nbsp;rata clafre,per mare prædabundi, ad littus GermaniciOceani appulfii’inbsp;terram defeendunt, prædamcp facere incipiunt. Qua re ftatim nuntiata, reXnbsp;paucis fecum fumptis militibus,prout in repentina fortuna fieri (blet, it hoftinbsp;bus obuiam,eosc^ nullis ordinibus firmatos prorfus incautè adoritur. Fuitnbsp;ab initio pugna Anglis aduerià,urgebat tarnen rex militem fuum,cùm forthnbsp;ter præliando,tum commemorando, quàm turpiisimum foret, eos milites anbsp;piratis amp;latronibus demum iuperarfqui reges plures uiciflent. Interea Da'nbsp;ci ubi cognouerunt ægrèrcfifti,Ôlt;hauddubiamhoftium lafsitudinem elfe,nbsp;turn fefe magis concitant,multiscppafsim cæfis,Egbertum circunfiftunt Jamnbsp;nox aduentabatjCÙm rex defperata iàlute,uix ægreep cum paucis fugiens ela'nbsp;bitunDacus uero tametfi fuperiorem fe efle fciebat,trepidus tamen,ne in ter'nbsp;ra hoftili infidijs circumueniretur,àperfequendo deftitit. Occidentalis reXnbsp;ca node,cuius præfidio ex periculo mortis euaferat, nequaquam accepto imnbsp;cômodo fradus,CLim diuerfi ex fuis integri intadicp de certamine abiflent,tenbsp;liquias exercitus difsipati magno ftudio colligit,reficitcç:interea etiâ orto rU'nbsp;more aduerlæ pugnæ,multi ad regem captis continuo armis, proficiieebant.nbsp;parato itacpfatis idoneo exercitu,omnes copias in hoftes educit, commiffo^nbsp;iterû prælio,eos externo certamine defatigatos nullo negocio fudit. Pars Danbsp;corum ibi cæià,pars ad naues elapià,uento confeftim fe deditPoft hanc uidonbsp;riam, Egbertus quem uirtutis gloria cum fumma laude ad ccclum extulerat,nbsp;quippe qui regnum quod paruum admodum acceperat,induftriafua amplibnbsp;fimum reddidiffet,fènio iam confe(ftus,uita exceisit,anno cùm r^nare cccp^nbsp;rat XXXVlI,falutishumanæ DCCCXXXVILReliquitfiliumEtheluolphunbsp;iuuenem,qui ei fuccefsit. Hune pater,cùm non ignoraret regem qui laudemnbsp;mereri uellet,oportere eflè fortem,iuftum,fèuerum,grauem, magnanimum»nbsp;liberalem,Slt; beneficum,à puero ita in ftituit,ut ea ipfa regia laude omni tem'nbsp;pore dignus fuerit:qui præterea à prinapio religione obligatus eft, ftibdiaconbsp;natus

Andicæ hiftoriæ lib.V.

natus orâine initiatuszfed mox Leonis Romani pontifîcis autoritatc,eo iblu tus uinculo, Osburgam eleétifsimâ puellam uxorem duxitt de quo antequânbsp;plurafcribamuSjCÔmodùm de origine Dacorum, quia ueteribus etiamÔaznbsp;uiuocatifuntjdicendumduxijienim fedibusegrefsi,ufcpeb Anglos modonbsp;prædonum more,eorum agros ac domos diripiendo,modó iure iufti belli dinbsp;micando diuexarunt,dum ininfula regnopotitifint«Sedbæcpôftloco perznbsp;appofito dicentur,nunc de ipfa origine tam feræ quondâ gentis differamus »nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Gothi GermanicumGueS(ytbicum,nonenimdeeare fcriptorcs inter fe confentiuntjgenus bominum ferocifsimum, modo Getæ, modo Daci à. priz

10 fcis autoribus nuncupatiiuntrex quibus Strabo libro Geogr.feptimo, autor eftjGetas difcretis fedibusdiuerfosàDacis babitaffe,utDaci mediterraneanbsp;locatenerentjGermaniam uerfus,8clftri fontibus uicinicres, qui olimDauinbsp;uocati funt: Getæin Pontumuerfijmagis Orientales effent. Igitur Getæ SCnbsp;Daci uidentur gens una fuiffe,atcp tantum fedibus difcreta:quandô eodem tenbsp;ftcjUtrifcp eadem eratlin^ua.lis ab Augufto ^ax data eft,uetiti^ funt Danuznbsp;br) limitemtranfcendere:a quibus haudmulto poftuiolatis finibuSjduoRoznbsp;mani duces primùm, Oppius Sabinus, deinde Domitiano principe. Corneznbsp;liusFufcusad cam iniuriam uindicandam mifsi,cum omnibus copijs cæfinbsp;funt.ExegitdeindeTraianus princeps earn gentem Romanis finibus,atcp in.

Zo fuas fedes compulfam uebemêter afflixit.Poftea Antoninus cui Caracallæ co gnomen fuit,cùm duceret aduerfus P artbos cxercitû,Dacos qubd paru quienbsp;turiuidercntur,ex improuifo adortus, domuit. Et inde Gordianus minor ilznbsp;los res nouas molientes nulle negotio compefcuit.Nlaiores deinde eius genznbsp;tis motus fecuti funt:enimuero Philippe principe,qui primus Romanorumnbsp;Imperatorû Chriftianus effeélu? eft,plericp ferocifsimarum gentium populinbsp;Romani imperi} finibus tumultuofeuiolatiSjThraciamjLyfiamcp maximenbsp;uexarunt.Ciuo quidemtempore,autnô multo póft,quandóiam fata Romanbsp;ni nominis gloriam adexitumtrahebant,eiufmodi fæceshominûin omnesnbsp;orbis partes coaâ:o agminc,eruperunt:nam Gothi Afiaminualerunt,Bithyz

50 niapriusuaftata,cumMaccdoniæ8lt;bonaThraciæparte.Hanc demum bar ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;barorum colluuiem ita euagantem,Claudius fecundus Romanoru princeps

in M.yfia propémodum adinternecionê deleuit, CGC millibus hoftium cæz fis,autcaptis.Nec multü autufpiam quieuerunt, fed poflea arma mouentes,nbsp;ab Aureliane trans Danubiù,uno prælio uiéE funt. Atep ita demum Gothinbsp;tot cladibus ali] s ex ali} s affeâ;i,diu armis abftinuerunt,donecpoftremb obtinbsp;nenteOrientisimperiüValente,abHunnis quoepuidi fugaticç funt.ïietfinbsp;Gothiinprimis fuiffe dicuntur, tarnen quia nunca ueteribus, ut didum eft,nbsp;Getæ,nuncDaci nominatiiunt, amp;^fatis omnino conftatinter illos ferocifsiznbsp;marum gentium populos,qui Gothorum dudu,Romani imperi} fines Phiznbsp;40 lippo principeingrefsifunt,Getas ôcDacos potifsimûfuiffe.Igitur hos Daznbsp;4’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cos feu Getas tot cladibus affedos,finibus fuis pulfos,nouas fedes quæritanz

do,adultimû in aquilonalemGermaniæ partem fefe contuliffe, atcpDaciam fe dixiffe ferunt.Hæc pars in O ceanum feptentrionalem inftar bracht} huznbsp;mani uerfa,Cherronefiformam habet. At ne Geticum aut Dacicum nomennbsp;aGothico difiungeretur,infulâquoepinOceanohaudlongeaDacia,in Arznbsp;don protenfam,quam forte aut tune aut poftremb occuparût,Gothiâ appel

laffe traduntur.Ethæc fîmul cum ipfa Chcrroncfo.ab eadem gente poffidc^ tùr,quæ oblitcMto prorfus anti'quæ patriænomine,utdi(ffumeft, exeiusnbsp;dominatu Dacia nuncupatur.Sane hanc quondam terram Cimbri^quos C.nbsp;Marius uicit,tenuere,quam nunquam fere una gens coluit : quo faótum pu/nbsp;tOjUt priicum nomen interierit. Atqui Dacia antiqua Pannonijs uicina ho/nbsp;die Valachianuncupatur,ex eo,quód Dacis inde expulfis,amp;alias fedes qua:nbsp;ritantibuSjRomana colonia illuc miffa eftmam Valach lingua eorum, Itali/nbsp;cum fignificat.Valachorum deinde duæ faétiones fuere,Draoulæ, Dani:nbsp;fed Dragulæ Danis impares,noftroru patrum memoria^Turcas in earn ternbsp;rain induxerunt,qui Danos pene deleuere, quos loannes Hunyades, Mat/nbsp;thiæ régis Pannoniorum pater, reftituit, atcp Turcis ereptos fibi nominic^nbsp;Chriftiano uindicauit. Hine ergo cognofcamus licet, qui in præfentia Dacinbsp;aut Dani fint, ut ne eos Danos appellemus, qui Cherronefum Cimbricamnbsp;habent, ciim illi etiam nunc in fua Valachia fint, fed Dacos, qui patrfjs fedi/nbsp;bus eiecfti,in earnpeninfulamfe adextremu contulerunt.Qtioduerum efle,nbsp;uel illuddeclarat, quod eius regionis dominus non fe Danorum, fcdDaco'nbsp;rum regem uocitat,uti ex illius diplom.atibus liquide confiât,Quare firiptonbsp;res illi dubio procul errant,qui in fuis hifiorqs eiufmodi Oceani accolas Danbsp;nos pro Dacis ponunt.In hac hæreli cum primis efi Saxo Grammaticus einsnbsp;gentis recens rerum gefiarum icriptor,fi codex formis excufiis non efi men/nbsp;dofus.Quocirca ne nos in eadem erroris naue uer{aremur,non libuit tales innbsp;hac parte fequi autores.Sedadincœptû redeamus.Hæcitacpgensferox,qua:nbsp;Germanicû nuncOceanû accolit,quæq? trans Ifirum olim fedes habuit,cùmnbsp;domi indies magismagiscpmultitudine fuorumpremeret,tandiu Anglosnbsp;( baud enim Dacia longo Oceani maris interuallo,ab Anglia difcrcta efi) aPnbsp;mis diucxauit,doncc fubegerit.Hæc fummatim de Dacorum origine.

Cæterum ad Etheluolphum redeo.Huicuiro rebus omnibus apprime of nato,qui meritb potefi cum patre conferri,quem baud dubi'e ad humanitatenbsp;Sóiufiitiam naturagenuerat,nihil potius fuit,quam de fiio populo continennbsp;tcroptimemereri,aca?quilsimos quofip rebus agendis fimperpræficere, Cu J“”nbsp;ius rei autorcs cum primis erant diuus Suitinus, amp; Adelfianus, id temporisnbsp;uitæfan(fiimonia8dprudentiacelebres,quosrexin intimis habebat. Quarenbsp;pax 80 iufiitia ubiep florebat,cum manus ingens Dacorum ex patrfjs fedibusnbsp;profefia,acprædandi fiudio iterum per infulam uagata,multis incommodisnbsp;infulanosaffccit,inquositapopulantesrex funiptis necefiario armis, à qubnbsp;bus libes fuapte naturamanus abfiinebat,fatis ferociterefi fæpius inuefius,nbsp;Impia tarnen gens atephue atep illuc more ferarum curfitando,ac crudeliternbsp;in omnes læuiendo,diuerfalocarcgni,ôôpræ{crtim Cantium maxime deua/nbsp;fiauirfed earn ingenti prædaonufiam,infulanipofiremô toto regno expulc/nbsp;ubi à Leone quarto pontificc benigne acceptus, fecit Romano pontifici eaiunbsp;quoep infula? partê,quam Egbertus pater ad regnu adiunxerat, uefiigalcm,nbsp;imitatusinam, id quod fupra mcmorauimus :legccplànciuit,ut qui ex fuisnbsp;poffèfsionibus,trigii ita denariorum uecfiigal in fingulos annos caperent, autnbsp;plures domos haberent,pro f)s,quas habftarent, finguli fingulos denariosnbsp;qüotannis Romano pontifici, ad diem fefium apofiolorum Petri ôdPauIij

Andicæ hiftoriæ lib.V.

ucî fummum,ad uinculaPetri,foluerent*c[uam legem quidam,licet falfo,* Aluredo eius filio afsignant. Fuit is annus falutis humaiw DCCCXLVIl,nbsp;Idem fcrtur inftauraffe Romæ fcholam quandam primo ab OffaMerciorumnbsp;rege conditam,8C paulb ante eius aduentum in V rbem,incendio fere confumnbsp;ptam. ïpfam autem fcbolam, ubiRomæ Angli duntaxat manebant, bonistçnbsp;artibus operam dabant,eo loci fuiffe opinor,quo pofteabofpitalis domus dixnbsp;uo Thomæ dedicata pofîtaeft, adquam Angli homines receptum habent*nbsp;Rex Etheluolphus moratus eftRomæmaiorem anni partem : poftea domunbsp;reuerfus non modo fe dementem principem, fed optimum parentem omnvnbsp;10 bus fuis præbuit,utquicun(ftaad honefti cul turn, modcftiamcpreferebat*nbsp;Genuit ex Osburgauxore,filios Ethelbaldum,Ethelbertum,Ethelredum,8Cnbsp;Alfredum,fiue Aluredum,egregiæ indolis formæ iuuenes,quos bonis arznbsp;tibus imbuendos fummoperc curauit: fed nihil æque elaborauit, quam ut liznbsp;berales amp;largi euaderent:fciebat enimfapientifsimuspater,nullum ferme uinbsp;tium perniciofius auaritia omnibus criminibus implicatajpolfe in principemnbsp;cadere,quippe qui cùm multis imperet,per multorû fortunas id malum perznbsp;uadat,necefie eft* Illi igitur ita a patre bonis moribus inftituti, non immeritbnbsp;poft eius mortem,finguli deinceps regnarunt.Cum Etheluolphus inhac monbsp;rum uitæcp modeftia ageret,leui repente morbotentatus oecidit,anno cum

^0 regnare cccperat,uigefimo:eius corpus Vintoniam delatum,ibihonorifice fe pelitur*Per idem tempus florebant fanftitate uitæ uirginesModeuena,apudnbsp;HYbernos,Achea Sc Ofithaapud Anglos* At iftaaDacis morte afficitur,ilznbsp;læ uerb nullis fortunæ telis petuntur*lta O fitha martyr,SC Modeuena atqucnbsp;Achea uirgines in diuorum numerum pofthac adfcribuntur* Ethelbaldus fitnbsp;deinderexaCerdiciodecimufnonus,quitantum menfibus quincp regnumnbsp;obtinuit,nam fubitb in fcbremincidit,ex ealt;^ mortem obi)t:quem ita immaznbsp;turamorte extindum Ethelbertus fecutus eft,uir auo,patre,maioribus fuisnbsp;multo dignifsimus* Statiminitio eius principatus, manus ing^ns Dacorumnbsp;ininfulam irrupit, quæ per agros Cantianos uagata, multis incommodis inz

3o colas affecit:quibus haudmultb póft rex impigreobuiamfalt;ftus,non prius a perfequedo deftitit,quàm multa édita cæde,eos omnes infula excgerit*D urnnbsp;pofteaprincepshacrebene gefta,maiorain dicsfingulos,adaugendu tranznbsp;quilliregni ftatum,animo agitat,uix quinto anno cum regnare cccperat,comnbsp;plcto,moritur,Ethelredus deinde Ethelberti frater à Cerdicio uigcfimus alznbsp;ter rex creatur, uir domi placidus atcp humanus, qui famaSC gratia quadam,nbsp;omnes ad amicitiambeneuolentiam«^ alliciebat, foris uero non itemtnam minbsp;litarisdifciplinæ feiens, nihil non feuerius agebat :atque ita tarn pace quamnbsp;bello clarus fuit,licet ei negatum fuerit, aut diu in uita manere, aut in otio eftnbsp;fe,uixit enim fex duntaxat annos,SC toto fere eo temporis fpatio, cotinuis belnbsp;4o lorum flueftibus agitatus eft*

4^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quippe Daci qui infulæ ubertate iampridem cognita,fæpius ingente præz

dam inde cxportarant,modb infidfis, modb aperto Marte, adnitebantur uiz res Anglorum ita infirmare,ut tandem aliquando imperium in infula ob tinenbsp;rent, quare quotidie faftis pafsim prsclps, infulæ ftatum turbabat* Cum iftisnbsp;Ethelredus collatis fignis fæpe conflixit,uarialicet fortuna*Quapropter Daznbsp;ci uiftoriam animo concipientes, cum uiderent nihil elfe,qubd amplius tuznbsp;i 1

multuanti'um morc^rcm tcntarcnt,lt;iem infrrudta aci’e infulam inuadenda üa tuerunt.Ita«^ nê multó póft luarus eorum rex cum ingenti clafte adfiiitj delànbsp;tus in Humbri oftiû, qui de fumniarerutn certare affecftans^hoftiliter agruinnbsp;ingreftiis eftjnterearex nihilo (ègnius eo quo hoftem adueniflè audierat^ad^nbsp;propcrauit;,ac ubi in conipeftuueneratjluos inaciccduxit.quos adhuncmo/nbsp;dum inftruxitî’In finiftro cornu,partem equitû cum omnibus auxiliary s, quinbsp;bus Aluredu minorênatufratrê,uirum fîngulari uirtute præfecit: cuius adnbsp;nutû centuriones fingulos paratos uoluit:in dextero uero cornu, altéra partenbsp;equitum cum bene magno fagittariorû numero,amp;peditum flore,locauir,ubinbsp;jpfeerat.Dumita Anglicus exercitus ad pugnam fè expedit, Daci in quibus t*nbsp;plus audaciæ2lt;temeritatis inerat, iam paratis antea ordinib. appropinquat,nbsp;ac figno ad unum temporis pundum utrincp dato, concurrit acriter, uarieqinbsp;pugnat,Sed Angli cum uidiiTenthoftes infeftis pilis quanta maxime potuibnbsp;fcnt ui procurrifle,8ô animaduertiirent,non occurri pofte à iè æqua conditio/nbsp;ne,tum ut ufu periti acfuperioribus pugnis exercitati iènfim ferepreftcrunt,nbsp;amp; ad medium fcrè fpatium conftiterunt,utnon confumptis uiribus appro/nbsp;pinquarent,Slt; interea hofticus ille furor aliquantulû refrigeret. Ita paruo in/nbsp;termifto têporis fpatio,acrurfus reuocato curfu, celeriter in hoftes infurgut.nbsp;NecpDaci huicrei defuerunt,qui impetû Anglorum tulerunt, ordinesnbsp;confcruauerunt,acuniuerfî ftridis gladijs procurrerunt,omniscpmultitudo î“'nbsp;iagittariorû fe profudit.quorum impetû Anglus non tulit, fed paulùm loconbsp;motus cefsit,iamlt;^ fugam meditari ccepit Jd ubi rex animaduertit,equitcs o'nbsp;mues ad excipiendum ilium impetum conuertit. Daci nihil loco excedcntes,nbsp;curfum aliquantulû reprefterunt* hoc idem iam aducntante nodte, Angli fe/nbsp;lt;erunt:quodutrifcpgratiftimum fuit,namà manead ueiperum, pugnatumnbsp;erat,8lt;^ nox prælium iam in finiftro cornu,quô iè multo labore fatigati contünbsp;lcrant,dirimcre cccperat, atcp corpora interfeftorûuhiqueiacentia pugnarnnbsp;utrobiq? maxJmè impediebant. Igitur facile ab utracp parte receptui fignuiunbsp;datum eft, illud Anglis peropportunû, qui adeo ægrèrefiftebant, ut iam/nbsp;iam famaeftet,eos ciTe ui(ftos,ita,ut nihil propius facftûfuerit, quàmutNor/nbsp;thumbrihortantibus Mercijs,rebellarent, EanotfleDaci admodum foliciti,nbsp;nimirû quibus fatis cognitû crat,oportere in terrahoftili aut mori aut uince/nbsp;re,corporacibocurant,congeftisq?inunumdcmortuorû cadaueribus,acuulnbsp;neratis fimul curatis,ftfc uicifsim quieti dant, Angli uero qui eo die penè fu'nbsp;pcratifucrant,nouafubfidia parant,concurrcntibus continenterundiqp mulnbsp;tis mortalibus ad fuppetias ferendas fuis;8ôita poftridieiam albefccnteccclo,nbsp;CLim recctes atep integri multi defefsis fuccefsiflent,magnis animis fefe ad pujnbsp;gnam expediunt,quam hoftes,tamctfi externo prælio fatigati,nulliscp fuorilnbsp;uiribusauclijhaudquaquam retardarunt. Certamine itaque itcrum renoua/nbsp;to,parum admodum æquaconditione pugnatûefttnamiuariinteritus, quinbsp;inter primos præliantcs ftatim confoftiis cccidit, ita Dacorû animos tcrruit,nbsp;uteueftigio feinfugaindederintrex quibus, antequam in tutum le recipe/nbsp;renr.bene multi trucidati funnpoftquam autcm locum caftris idoneum cepenbsp;runt,protinus Agnerum amp; Hubonem fratres,quorum fupràmentionem fenbsp;cimus, fibi duces conftituerunt, qui miro ftatim ftudio exercitum repararenbsp;nituntur.Cum his non con{èntiunt,quæ à Saxone Grammatico produntur,

Andicæ hiftoriæ lib.V.

qui fcribitluarum, ubi uidiffetleonis pellemnonperuenirc quo uolebat,uiîl piiiam affuifle:boc eftjUiribus fuis nonfatis fidentem, fraude petiffe hoftem,nbsp;PorrbjUtidcmaitjIuarusconciliatacum Anglopace,tantum arui abeo imznbsp;pctrauit,quantum equino poffet circundare tergo,8C illo in minutifsimas cornbsp;rigias feélojamplum urbicondendæ locum, occupauit: qui deinde renouâtonbsp;bello,rerutnboc paólo potitus eftzfed biennio póft, reliôtoAgnero infulænbsp;præfidiojdomum ob rerum nouarum motus redire,necefte babuit. Non pogt;’nbsp;ntt Saxo nomen urbis ab luaro fubito ædificatæ» Aft ab ifto artificio uidet tranbsp;xifle nomen oppidum, quodDongcaftrum uocatur : nam tbong,anglice cornbsp;w rigia dicitur,8ô tb pro d Angli utuntur,ut inde Dongeaftrum fît nomennbsp;compofîtû : fie auguremurlicet, Sedadremreuertamur.AtEtbelredus tamznbsp;etfî magna potitus uictoria,nibtl tarnen boftium uires afpcrnatus,reliqui ne^nbsp;gotq gerendi nullam dimittebatfacultatem,quódintelligeretingentê homiznbsp;num multitudinê in infulam contineter accurrere fuis fuppetias laturam,quænbsp;baud inde multo póft adfuit,Daci decimoquinto die, poft acceptam cladem,nbsp;refefto exercitu,cum Anglis congrefsi baud dubia fpe,ita illos fuderunt, fuznbsp;garunt(^,ut paru abfuerit,quinille ultimus qs dies conferendi fîgna cum Danbsp;cis fuiflet,Viftor deinde exercitus ad prædam facienda couerfus, late omnianbsp;uaftare cccpittqui cumlibere nimis percurreretboftium agros,inopinans inznbsp;io ciditin infidias, quas Etbelredus illi fic furenti,coaftis in unum ex curfu fuis,nbsp;î’ fecerat, Ibi non mediocris ab Anglis Dacorum fugientium ftrages eft édita,nbsp;baudquaquam tarnen incruento milite,inter quos 8lt; ipfe Etbelredus uulnusnbsp;accepit,cuius cruciatu intolerabili affli(ftus,breui póft occidit, Fuitille annusnbsp;cumregnarecccpitEtbelredus,fextus:quircrumgeftaru fama adeó nomennbsp;fuum celebrauitjUt immatura morte nibil damni fecifle uifus fît, cùm præferznbsp;tim Aluredo fratri uirtutis fplendore pari,negotium fufeipiendae curæ regninbsp;moriens mandarit,qucm iampridem bæredem fecerat,

Aluredus rerum potitus,primo quoep tempore,uoti caufa,^omam profe cl:useft,ubiregiæcoronæbonore abHadriano fecundo Romano pontificenbsp;30 rurfus boneftatur, qui fuit annus falutis DCCCLXXll,Qtiocircaquadrarenbsp;non poteft,ut a Leone quarto id decoris fufceperit,fîcut quidam rationi temznbsp;ports alteindormientes falfo prodiderunt,Non quieuerut interim Daci, quinbsp;primùmMerciamingrefsi, Bertulpbum regem imperio fpoliarunt: fed nonnbsp;multó póft a Burtbredo inde expulfî fuere,qucm etiam paruo poft tempore,nbsp;tegnodeiecerunt,2lt;]S/lerciapotitiCeouolpbum,proutiupcriorelibro abunnbsp;de memoraui,eius regionis regem fecerunt: deinde Nortbumbros adorti,inznbsp;traEboraeû metu inclufos fuperarût,urbemcp captam diripuerunt, Qttibusnbsp;rebus profpere geftis,elati orientales poftremó Anglos uicerunt, interfeclonbsp;Edmundoillorunircge,uiro fan(ftifsimo:acqs ita fuperatis Gutbormum uznbsp;40 num ex fuis ducibus regem conftituerunttcuipofteafuccefsitEricus etiamnbsp;4®nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dacus,quem crudeliter dominantem ipfî Angli ad ultimum occiderunt. Sic

Daci per id tempus, Merciam tenebant,fimullt;p Anglis orientalibus impez rabant,totis uiribus intenti, quomodo occidentales opprimerent,quoru oznbsp;pes ita crefcere,magnoperedolebant,Erat Aluredus tarn rebus externis lauznbsp;dandus,cp domefticis inftitutis admirandus,item fummo ingenio, fummacpnbsp;prudentia,cui ab initio principatus,omnia difticilima fucrunt,deinceps ueronbsp;i 3

uituSjiieceflarib fugam capit,non tarnen latebras quærit,uerùm ut bonus iin perator in prælèntiahoftili rabie à tergo omiffa, exercitû quamcelerrimè po/nbsp;teft,undecuncpconflat,fitcpDacis obuiam, qui nuntiato hoftium concurfu,nbsp;non auii in medium procedereffefe Londinum rcceperunt, regisepuires m3.'nbsp;ximè formidantesjper legatos de pace agere cocperunt.Pacis autem conditienbsp;nes erant,utres occidentales nullo unquam tempore poffhac infeftas excuPnbsp;fionibus latrocinij sue redderent, ac paefti lcruandi caufa,obfidcs darent.Suntnbsp;qui fcribant,pacis leges in primis fuiffe, ut Daci de iniula exirent, nunquamnbsp;amplius redituri, id quod tam à uero eft alienum, quam à fafto fuit : quiailHnbsp;iam late dominantes,nifi extrema ui adacftfquæ nondum exiftebat, illud monbsp;dis omnibus facluri noncrant.Has conditiones rex minime eft afpernatus,nbsp;quippe qui præ bono otio,iam bellum oderat,quó ubi ab armis effet ceflàtû,nbsp;poffet patriâ literis,quæ per id tempus adhuc raræ crant, decorare, lcgibuslt;^nbsp;firmaredgituracceptisobfidibusjfceduscum hoftibus percuisit breui tern/nbsp;pore duraturum:nam Daci qui rcligionem Scfidempræ ftiocomodo poft^nbsp;ponendam ducebant, ftatim póft Londino moucntes,maximis itineribusnbsp;Exoniampro^ci{cuntur,urbemcpperuim capiunuEft autem Exonia urbsnbsp;Deuoniæ comitatus,locopræcelload occidentem uerfus pofita, abluitufcpnbsp;flumine Exi, à quo nomen habetjdiftatcpamaricircitermillia paffuum tria» 3°nbsp;At ubi Aluredus fcelus refciuit,fubitó pro uiolato fccdere, obfidibus méritanbsp;pccna affeeftisjin hoftes mouit.No expec'tauit Dacus,dum rex acccderet, qtdnbsp;fiueuteumpóftftquentem defatigaret, flue reuera timoré pcrculfus,relilt;ftanbsp;Exonia,Londinu uerfus propere regreffus,ad Chipcnhamum,qui eftpagusnbsp;proximus Briftolliu,ad decern ÔÔ feptem paffuu inillia,caftrapoluit,ibicpcif^nbsp;cundufto uallo femuniuit.Briftolliuenim oppiduinora occidental! ad Sa/nbsp;brinææftuariapofitû,alluiturHauinofluuio, per quern minora nauigia adnbsp;illud comcant. Qua re cognita,rex de uiahaud multo póft diuertit, caftrislt;^nbsp;propter bofte fa(ftis,eum ad certamen prouocare conuitiis,probris(^ nititur,nbsp;Daci quibus latis conftabat,aut pugnand5,aut moriendu effe,ncutiqua con^nbsp;tati adpugnam ft cxpediunt.Clamatu utrinepadarma, ut arma quiftp cape/nbsp;rct.Sinefigno,inpra?liu mere Angli, etfi inordinati pauciores(p numero c/nbsp;rant,ac tanto animoru impetu in hoftem primhm irruperunt,ut ipft audacianbsp;maiorem ilium in moduterrerent,deinderari in confertos illati, cum panel/nbsp;tas paru tu ta effct,rcfpiccre al ij alios,amp; undiep pulfi coire in orbcm ceeperut.nbsp;Qiiod quamuis optimu fuerit confiliu, tamê urgentibus undiep Dacis, adeo

Angli cæ hiftonæ lit). V.

in ardu compulfi funputuix moucndis armis iâtis fpatfj efTetritatamc in gio bumcoadijTiultos ex Dacis trucidarût.In rjs Hubo Agneri frater, acplchcpnbsp;all] nobiics duces fuerunt.Poftremó Angli,qui corona hoftiû cindi^ad inubnbsp;tü diei CK omni parte cædebant/eruptione fada, in cadra fe retulerût. Fuit conbsp;prælioitaæquo Marte pugnatûjUt neutra pars cognorit,qui uicdi^aut uicdoznbsp;res euaferint.Poftea curarunt uulneratos,cæfoscp fepulturæ dederunt. Dacinbsp;inprimis corpus Hubonis magna pompahumarut.Quo fado,incocptû iternbsp;ire P ergentes, Abyndoniam, qui pagus eft ad Thamefîm fitus, 8C à Londinonbsp;didatcirciter milliaria X L v,peruenerût,ibi(^ cadra fecerunt : quo etiâ Anglinbsp;»0 breui pôdadfuerut,cadracp prope hodes metati funt.Interim fama quoquonbsp;quot;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iierfum diuulgarat, Aluredû efle à Dacis profligatû,propterea qubd dimiflb

iênfîm prælio,fuos in cadrareduxifTet.Qua' rcsilli bono fuitznam multi mor tales iuppctias fercntcs ad regem fuu concurrerunt. Aluredus podridie illiusnbsp;diefquàmeo peruenerat,copias fuas fan's audas inaciem eduxit:nec bodesnbsp;extraxeruntpugnam,quamacritercccptam uiriliter tolerarunt,coadocp fixnbsp;mul exercitu,nunquâ alias tantis fere copqs,tantis animis dimicarunt : quipznbsp;pe tanto iraru certamine gedarcsed,ut ab neutra parte emida fint tclargladrjsnbsp;pugnacœpit,Slt;^acerrimècômida,quæadeôanceps fuit,utnocumDacis fæ/nbsp;peaiiteafufis,fugatis,atcpctiamuidis,fcdcumaliquanouagente uiderct dd

20 micatio elTe.Nihil ab ulla parte mouebatur fugæ, adeb ad ultitnû laboris, êi 0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;periculiuentûedjUtéquités utrincpemifsis equis,pededrê inter fe pugnam

facerentu’am cruor ubicp exundabat, corporaep cadentiu pafsim drata æquo dmperprælio pugnantes impediebant,cùm nox eos opprefsit, quæ demumnbsp;gloriofius nunquâ pod homines natos,certamen dircmit.In quam uero parznbsp;tem fe uiedoria inclinarit,penitus incertum cd,ita pari conditionc cd certatû.nbsp;Pari deinde periculi gloriæi^ cuento,feptics eo ipfo annojnter Anglos amp;Danbsp;cos armis dimicatu tradunt,£lt; ad extremum,cùm uires utrincp fatis dcbiîitaznbsp;tæ forcntjfacilè ad padionem uentum efle, amp; inter eos pacem cqjiuenide, bisnbsp;conditionibuSjUt Daci armis abdinerent, nullum Anglis bellum inferrent,

30 autinfîdias tenderent,néuenouos milites exDaciain infulam aduocarent.

7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sunt qui feribant, Dacos ex eo foedere cundos in patriam remigrade: quod

ficuti parum fideliter ab illis proditumj'taab idis minime fadum ed. Fuit is annus quintus,cùm Aluredus regnare cocpit:quo quidem annoipfi Daci,utnbsp;læpe folebant,Londini hybernarunt.

Nuncautcmde aduentu Rollonisin Angliam, 8ôindeinGalliam,a quo duces Normanorum origincm habucrunt,qui ôdipfàm Angliam tenuerunt,nbsp;dicenduedjUthidoriafuoordineprocedat.Rollo itaep homo Dacus,annonbsp;falutishumanæcirciter DCCCLXXXVIl,cummultitudinciuucnumnouasnbsp;fedes quærentium,in Angliam uenit,ut fefe ad fuos adiungcrctj'undistp coznbsp;pfjs,genus nomencp Anglicum delcret.ueru cum dios Dacos,iam longo bcFnbsp;lofcdosjn foedereedè cum Anglis accepidet,illudiniquo animo tulit:qui tanbsp;mennequaquamab armis abdinendumratus, ad lacedendum bodem præznbsp;lio,erupit in agros,omniafcrro igneep deuadans.Incidit ex ca rejionnihil ternbsp;forisatquemolediæregi Aluredo,qui iam paulilper ab armis cedare fpcragt;nbsp;bat,fed exidimans in noui hodis aducntu,nullam rem cclcritate tutiorc,conznbsp;fedim ire obuiam illius cœptis, atque obfidereparat.ltaque confertapugna,nbsp;i 4

on Verg. Vrbinatis

multi utrincp mortales defidcrati lunt, fed maior omm'no Dacis iadura fuit. Poft hæc cum R’ollo forte fomno raperetur^ueluti accidere folet corporibusnbsp;fefsiSjferunteumuiftimeflefibiuidere examen apiumluprafêjatçp exercitünbsp;fuumuolitare,magno(^clamore tranftnittere marCjSC continentem petere,nbsp;ibicp cogregatas uarios arboru flores depaftere, atcp inde occidentalem partenbsp;littoris Gallici Oceani peragrare, colleftros«^ flores inunumcongererelocÛ:nbsp;ac ipfum ftatim experreftum ccepifle huiufmodi rem ftcum læpereputarejonbsp;coqj præiàgq habere,quafi certo fcientem fibi futuram felicitate requietemc^nbsp;laborum in Gallia portendi. Imo ftmtj qui rem aliter narrentjtradentes euin *nbsp;fomniaflèièelephantiafifubitó correptû,êlt; fonte cuiulHam montis lautunijnbsp;fuiflelanatum,alcendiflec^pofteaincolumê ineius mentis uerticem. Quodnbsp;fane fomnium ita quidam coniedtor interpretatus dicitur,ut elephantiafis efnbsp;fèt uana deoru religio,qua ille tenebatur:8ó fons baptifmatis aqua, in qua ab'nbsp;lutus optati deniep compos fieret:atcp fie ad mentis uerticem,hoccft,adfuni'nbsp;mam gloriam poftremó afpiraret.Hincigitur Rollo bonæplenus fpei,8«f mfnbsp;nus inimico inChriftianos homines animo,quod fomnium inremfuam ma'nbsp;ximèforefperabatjuelis in altum datis, in Galliam tranfmifit, in eac^ primbnbsp;Celticæ partem populando occupauit, quae adlittus Oceani Gallici, citra Se'nbsp;quanam flumen,pertinet: deinde nadus Sequanæ cêmoditatem, Rothoma'nbsp;gum ufque ciuitatem aduerfo flumine peruenit,urbemlt;^oppugnare aggrefnbsp;fus eft,quam dues ad cxtremum,cum auxilia frufira diu expe(ftafrent,fibi re^nbsp;buslt;^ fuis timentes, ultró tradiderunt, Hanc urbem,tefte Cæfàre, olim Au'nbsp;lerd tenuerunt» Potitus eaurbe Rollo, ad finitimaloca occupanda animumnbsp;intendit,ratus huic rei maturandæ maxime conducere,quod tres fluui) naui'nbsp;gabiles,Scquana,Ligeris,8lt;^ Garumna,fibi ufiii effe poffent Jtalt;^ comparatonbsp;quammaximo potuit exercitu, inftrudac^ claffe, pars per Ligerim amnern,nbsp;pars itinere terreftri profedi, omnem Galliam ingenti terrore accæde com'nbsp;plent.RolIo ad uexandos hoe pado hoftes,maiorc in dies fingulos coadonbsp;mere ex finitimis,qui ad ipfum confugiebat,quoquouerfum armatos dimit'nbsp;tit.Omnes uici atque omnia ædificia,quæquifcçconfpexerat,incendebâtui'gt;nbsp;prædac^ ex omnibus locis abigebatur, cum Carolus Galliærex cognomen'nbsp;to Simplex, uir certe integritate uitæ,non item militaris difdplinæ glorianbsp;præftans, ratus fe pofTe ferum hoftis animum potius bonis monitis, quàmnbsp;armis mitigare,mifitlegatosaRollone trium menfi'um inducias petitum,nbsp;Qiiæ res quoniam Dace itidem peropportuna crat, quippe qui milite fuumnbsp;à tantis laboribus reficere cupiebat,neutiquam negata» Itaq? datas funt in thsnbsp;menfes induciæ Galle, quæ ftatim ut exiuerunt,Rollocoprjs in adem edu'nbsp;(ftis, Carnutes armis inuadit,ad eorume^ oppidum oppugnandum aggreePnbsp;tur:quodubiobfidione dnxit, Ricardus Burgundionum(ij quondam Se'nbsp;quani appellati funt) dux cum magna militum manu, obfèfsis auxilio uenitgt;nbsp;ilicoc^ hoftes adoritur.Qtia re ab oppidanis cognita, collcdis animorum ui'nbsp;ribus,omnes,præcedente loco figniferi, antiftite, amp; ferentetunicaminterio'nbsp;rcm,quamferuntuirginis Mariæ fuifre,atqjdiuinam opem implorante, innbsp;hoftes erumpunt,Nonfuftinuitirrumpentiuimpctu Dacus,qui nô fine ma'nbsp;gna fuorû fiTage,in fugâ uerfi.is,ad locû haud procul cofugit,ibic^ ira amp; furnnbsp;re accenfus, fuos t^celerrimè potuit,curfu difsipatos cocgit,ac mox in omnesnbsp;partes

AnsJicæ liiftoriæ lib.V. ’o?

O

• partes erumpens militibus iinperauitjCædem atcppopulationes inboftes fa^nbsp;cerent Jlli partim fpe prædæ^partim odio exagitati,rapiendô, cædendocp trunbsp;culentifsimeinmifcros Gallos feuiebatjuecp ætatijnecpfexui parcentes^quinnbsp;deorumtemplajpriuatascp domos crudelifsime inflammabant. Hoc padtonbsp;barbari diuina humanac^ fccdabat.Contra interim Franci regem fuû uitupe-'nbsp;rabant, quod tardus amp;£ iners effet, atq? uim ui repellendam minime omniumnbsp;curaretxùm iplè Carolus,qui longe magisDei optimi maximi auxilio,quàmnbsp;armis confidebat,quippeuidebatplus nimiohoftiumuires creuiffe,qu'am utnbsp;tuto P s refiftere poffetjUebementer ftudens feram ôô moribus amp; natura genz

10 tem ad perceptionem ueritatis trabere,acadfuam amicitiam adiungeredegaz tos iterum adRollonem mifit,qui eum ad Chriftianam pietatembortarent,nbsp;dicerentcp, fi fide integra, earn amplederet, fe effe illi filiam nomine Aegidiâ,nbsp;forma fimiliter ac moribus ornatam, cum grandi dote inmatrimoniû datuznbsp;rum.Fuit princeps legationis FrancioRotbomagenfis epifcopus,bomo Roinbsp;loni notus atcpacceptus.Quocircaille quiiam continuis bellorum motibusnbsp;defatigari,8lt; Gallorum confuetudine mitioris ingenrj effe cccperat,libentiusnbsp;legatos audiuit,ab eistppropofita cum fuis communicauit.Placuit omnibusnbsp;nôafpernari conditioncs pacis: fed legatis non aliud datum refponfum,nifinbsp;Rollonem cupere cum rege Carolo colloqui.Rcgati propere ad regem rcuernbsp;îo fi,legationêrenuntiant,Quarebabitomatureconcilio,Carolusdemum cumnbsp;Rollone côgreffus ci filiam locauit,fimulcp dédit filiæ dotis nomine, cam C elnbsp;ticæpartem,quæ id temporis Neuftriafuit,ad citerioremc^Britanniam perznbsp;tinebat.Hanc terrain Rollo receptam Normaniam dixit,quod earn bominesnbsp;à.feptentrioneprofe(fi:ioccupaffent:Normanû enim feptentrionalem bomiznbsp;nem interpretatus eft:porrô Nortb Dacorûlingua,feptentrio eft, Man ueronbsp;bomo.Hæc ex Normanicis fcriptoribus,quam accuratè,fed nefcio quàm ucznbsp;re,quiacumiisnon confentiuntreliquibiftorici,magisad fidcm fcribentes:nbsp;puando fatis conftatNormanos anteRollonis in Galbas accei^iim, Gottboznbsp;fredo Sô Sigifredo regibus ,in cam rcgioncm una cum Dacis penetraffe, amp; po

30 ftremb faÔta pace, aCarolo Craffo Neuflriæ partem incolendam accepiffe. , 5'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qviare tradunt Rollonem fe cum fuis Normanis iunxiffe, ac fedes co loci firz

' maffe, Carolo Simplicc Francis impcrante : atnequc Aegidiam filiam Simz Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plicis fuiffe,fed Lotbari] regis,quam ipfe Craffus Gottbofredo Normanorü

I regi collocauit. Qpæ nempe res errorcm præbuit, ut fcriptores illi fufpicati fint cam nupfiffeRolloni,quem palam eft duxiffe in matrimoniü Opcm Bcznbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rengarfi Bellouacorum comitis filiam Jfta admonenda duxi,ut mco utcrcr in

; ftituto,qui pollicitus fum biftoriam multó fyncerifsimam texere, idcirco 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;libuitfcriptorumopinioncs appofiterepeterc,quólcgcntes in rebus quamz

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uis obfcuris minus anabigerent. Sedreuertamus rurlus codem. Rollo itain

/ nbsp;nbsp;nbsp;40 boftili terrarerumpotitus,iam minus mortalibus infeftus erat. Quid, quód

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tambumanus brcui quam pius effeftus, utreligionis nequaqua abborrcns,

! ultróaFrancione epifcopoRotbomagenfiü fitbaptizatus,acRobertus apz , pellatus,aRoberto Piftonû comite,quem reccpti ab fe facri teftcm adbibucznbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rac^Sunt qui fcribant,Normanos iuffos effeannuuueétigal pcndere Franco

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’‘^’¦’^^cgibuSjUt Neuftriæ dominis,nc terrabello quæfita crederct, fedCaroz

) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b cóceffuadepta. Is igitRollo primus fuitNormanorudux, a quo ali] duces

lt;4

9

‘04 Polydori V erg. Vrbinatis

Normani originêhabuerunt, undepoftremó Gulielmus nothus dux ortiis appoßtus deinceps demonftrabit locus^regnum Angliæ obtinuit»nbsp;Rollonem pofteafènioconfclt;flum,uitaqîpriuatû,Gulielinus films ex Op^nbsp;genitus fecutus cft^de quo alibi comodùm dicemus. Ad Aluredum redeo.

ErantinfocdereDactutdicèumeftjCum Anglis,cùm uiolata fide, Alure^ dl équités qui circa fines regni ftatiua habebât, fubitó adorti imprudentes adnbsp;unum interfccerunt.Rex rei indignatione motus,hoftê ulcp Exoniam pcrfe^nbsp;cutus eft:fed quiaille primo impetu urbem ingreiI'Lis,fe ad refiftendum para/nbsp;bat,incccpto negotiofuperfedendûratus,iterûhofti acceptis obfidibus,pacc ;nbsp;deditjUtmagisfæuientifortunæhocpaôlo tantilperrefi'fteret,donec relpira/nbsp;ret,quam quodillius cognitæperfidiæfidemhaberet. SedDacus ne ad puivnbsp;dum quidem temporis,poft idum feedus, ut pacis hoftis, quieuit, Turn reXnbsp;continuis bellorum motibus male acceptus,cùm arcere hodem nequiret,no/ ,nbsp;uos militum deledus pafTim haberi iuirit,ipfe interim animo frado afflido«^nbsp;fefe in paluftria loca Somerièti comitatus cum paticis fuorum recepit: hïc ma/nbsp;gnis folicitudi num fcrupulis preffuSjdum opem Deum polcebat,ac quid cortnbsp;filfi capiendum foret,feduló agitabat,aliquot dies per dubitationem confuin/nbsp;pfcrat,cum ecce tibi, obuium habuit hominem admodu inopem, ficutpræf^nbsp;ferebat,qui fimftu panis fuppliciterpetijt, cui rex libens dedit:at poftero die, jnbsp;quam idmuneris dederat,perquietem uiditdiuum Cuthebertu atteftanten'nbsp;fe pauperem ilium eflcjCuipanemdediflet,aciubentem utbono animo efTet.nbsp;Hisauditis,Aluredusualderecreatus,confefbmadfuos milites redit,acmulnbsp;tis magniscppræfidijs undiqueconcurrentibus,fatis munitus,deintcgro belnbsp;lum fumit.Sicpius princeps tot miferijs pauló ante coopertus, quibus haudnbsp;dubièbreui corrumpendus erat,uelut ex alto in portuin delatus,repente eftnbsp;in pridinumdatumreditutus Jtaque magno dudio exercitum eogit, ciuit^/nbsp;tes quæ defecerant,aut formidine,aut odentando præmia,recuperat:commünbsp;nit oppida:arma,tela,aliacp quæ ad bellum gerendum necefTariauidebantuf,nbsp;paratrcladcm reficit,amp; opportunis locis locat,cam ad arcendam Dacoru na ulnbsp;titudinemin infulam continenteruenientem,tum adprohibendum eos redfinbsp;tu,qui iam uenident. at interim audaci magnoep animo,mutato uedimento,nbsp;hodium cadraingreflus,tempus adinuadendum idoneum explorât, pofteanbsp;illos palantes magna ui aggreditur«Daci primo tanquam uagantes nonnullonbsp;incommodoafficiuntur,fed paulatimdeinde fefecolligentes tantum aberat,nbsp;uthodem formidarent,utetiam pugnam ubiuis locorü minime defugerent«nbsp;Edita terra maricpuariafæpius intereos fortunabelligeratum,ctim demuiunbsp;Rccedria,Londino,2lt;Cedria ciuitatibus Dacorum obfidioneleuatis. An/nbsp;glus tum terredri,tum naualicertamineita hodes afflixit, ut ex illiamp;,qui cædinbsp;fuperfuerant,ali'j unde uenerant,remigrarint,alfi uitandæ mortis caula, Chfinbsp;diani fit (di fintdn t)s fuit Gormo eorum rex,quem Aluredus loco filrj amore 4nbsp;complexus.Northumbris præfecit. Sunt.qui feribant, cum etiam arege do/nbsp;natum fuide prouincia Orientalium Anglorum:fed illihaud dubie errötenbsp;du(di, propterea qubd Ericus nationeE)acus,id temporis Orientalibus An/nbsp;glis imperabat,quem podea Edouardus regno ipoliauit, id falio prodide/nbsp;runt.Is Gormo patriaferitateinfi'gnisjduodecim annos crudeliter Northumnbsp;bros rexit, quem inde filius nomine Sithricus, nepotes lecuti funt,quosnbsp;Adcldanus,

Anzlicæhiftoriælib.V.

AdelftanuSjUti pauló póft dieet, dominatu priuauit. At Aluredus per idem*-tempus,deuió:o Ceuolpho rege,M.ercioruni regno potitus e41:,qui ita maxi^ mis demumbellis atcplaboribus perfunótus, primum de Chriftiana religio^nbsp;ne,deinde de liberalium omnium artium difciplinis,poftremó de Republica,nbsp;bonislt;^bomiriu moribus bene mereri maxime ftuduit:enimuero memor di-*nbsp;uinioraculi, fibi quiomnibonafpelapfus iam defperabat,adiuo Cutheberznbsp;toeditijficutfupra memoraui,multis donarrjs templum quod Ceftriæerat,nbsp;ubireliquiæipfius Cutbeberti afreruabantur,ornauit, auxitc^ lociepifcopunbsp;pofleflionibuSjCui dedit comitatum Dunelmenfem,qui interT inam Thez

10 fin fluminaintereft, ut eum regio obtineret, poffideret, adminiftraret impez rio,iureq?,Siquidem id temporis circiter annu falutis DCCCLXXXIll, Linznbsp;difarneinfulaabarbaris deuaftata,in hoe oppidum quodproximum Dunebnbsp;mo eft,adfex palTuu millia,fedes epifcopalis translataeft,atcp inde quadrageznbsp;fimofecundo póft anno. Dunel mû una cum corpore Cutbeberti poftremónbsp;traducitur,qui fuit annus c c L XXX v,cum earn federn Aidanus in Lindifarznbsp;ne primû pofuerat,Dunelmum autem urbs eft maritima,fpclt;ftatcp ad aquilonbsp;nem,quamV uerus fluuius attingit Js amnis mille circiter paflus,ab ipfa urbenbsp;locopraecipitialueumbabet admodum faxofum,fic,utfaxautrincpingentianbsp;cxtent,quæ no tegunt aqua,nifi cum ex imbribus flumen redundarit.Sed co

io loci,mirumdilt;ftu,acciditjUt fiaquaimponatur fupcr eafaxa,parumcpmifeeaz llgt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur,ftatim fiatfalfa,quæ antea dulciftïma fucrat,id quod alibi toto fluminis al

ueo,nonaccidit.Cæterum illud fieri uidetur,autquódtalis fitcorum lapiz' dumnatura, uel crufta foie uentouc adufta, falis faporê gignat. N une ad remnbsp;redeo,Aluredus præterea condidit tria cccnobia apparatu magnifico, unumnbsp;Vintoniæ,quodnouum monafteriumnuncupatur : alterum in pago, quernnbsp;dicuntSbaftisburiam,dicccefis Sarisberienfis,8lt; illud uoluit monacbarti efle,nbsp;quibus præfeci t filiam nomine Etbelgeram fine Elginam:tertium ucró co loznbsp;ci,quouarbs anxius curis adiuo Cutbebertobene fperare iuftiis fuerat,8lt; cccnbsp;nobium illudmonacbisfamiliædiui Bencdiétidonauit,atque üna cum alfis

30 duobus ,ditauitmagnis pofleffionibus* Eft locus iftepaululu editusad forz mam infulæ, intramagnam paludem, qua? æftatc ficcatur, fitus, amp; ad orienznbsp;tern folem; alluitur fluuio nomineTano, qui marinum æftum crcfcentc maz ¦nbsp;ri accipiensjufque ad eum locum falfas babet aquas:olim difta eft infula Ethcnbsp;lingea,nunc uocatur Atbelnea,abcftlt;^aT antonia oppido,circitcr milliapafznbsp;fuum qninque.EftautemTantonia celebre oppidum ad Occidentcm,in ex'nbsp;trema parte eomitatusSomerfeti fitum,quod Tanus flnuiuSjquifontembaznbsp;bet ultra ad duodecim milliaria,alluit,2i quoTantoniaipfa uidetur nomen inznbsp;uenifte»Euitis annus, cum Aluredus bæcpia fecit opera, poft alterum amp;e uiznbsp;gefimu,quamregnarecccperat,Slt;bumanæfalutis DCCCXClii.

40 Dedit Aluredus iamuiginti natos annos operamlitcris, atque ita doftus euafitbreui^utdiuiGregori} dialogos,opus Boeti} de confolationc pbilofoznbsp;pbi3c,Slt;pfalmosDauid,exlatino,inpatrium fermonem uertcrit, quójicunznbsp;^ftisfacileintelligerenturDicetdialogos 2lt;Boêtb opus quidam tradant eiusnbsp;tngatUjV erefredumantiftitê Vigornienfem tranftuliftc,quibus minus conznbsp;lentiojcvim ipfe fic erudituseflet,ut par fit credcre,eius fuiflc opera.at pfalmosnbsp;morte intercedête,nô omnes omnino interpretatus eft.Studcbatrex optime

Poly do ri Verg. Vrbinatis

? animatus per id tempus,quo literæapud Occidentales loge rariflîmæ erant, fuos quouis mqdo bene uiuendi rationem docere,mortaliûc^ animos ad bo-*nbsp;nas artes diieendas generatim inflammare:quare fummè fauebat ingenrjs,nbsp;uebat hominum dignitatem,ampledebatur nobilitatem,amp; omnes denilt;ç dvnbsp;ligebatjinquibus uirtus ineflet. Memoriæ quoep proditumeft, Alureduiflnbsp;baud facile paticoniueffe,quempiam in facerdotû collegium uenire,nifîuifnbsp;probus, atephomo literis inftitutus effet, utpote qui probe feiret fàcerdotcsnbsp;fècundum uetus uerbum, fpec'taculum fados effe mundo, ac propterea aliosnbsp;mortales uiuendi modum facile ab illis mutuari:8ô quoniam perpauci admo^nbsp;dum taies apud fe effe cernebat,idcirco undecuncp uiros uitæ fanditate amp; donbsp;drinadaros arceffebat, qui regale ûcerdotiu, uti apoftolorû princeps appel'nbsp;lat,obirent,atqui Neotum in primis monafticæ profeffîonis uirum fàndiffi'nbsp;mum,ob eximiam eruditionê,miro amore côplexus eft,quo hortante, Oxo'nbsp;nr)gymnafîûinftituit,propofîta mercede omnibus, qui publice bonas artesnbsp;profiterentur,qub multi dodrina clari confluxerunt, docendi gratia.EquidÉnbsp;ab eo tempore,quo Sigibertus Orientaliû Angloru rex, fcholas in fuo regn®nbsp;collocaratjde qua re libro quarto meminimus, deinceps fuereuiri fèmper ii'nbsp;infulaeruditifïîmi,qui tanquam dodrinarûriuuli ab illo fonte perpetuo de'nbsp;currentes,non modo Angliam, fèd Galliam quoep mellifluo difdplinarû ne'nbsp;dare irrigarunt.Nam Carolus Magnus Albinû feu Alcbuinû ab Offa Met' ’nbsp;dorum rege,uti alibi eft expofîtum,in Galliam milfum,conciliandæ amicitiacnbsp;caufa,cùm uideret in homine plurimas efïè literas,quamobrê merito ei henotnbsp;effet habendus,ex legato hofpitem fecit fuum,ex hofpite præceptorem,uetusnbsp;Athenienfîum,credo,imitatus exemplû,qui Gorgiamà Leontinis publie'^nbsp;adfè milfum,legationis munere defundu,Athenis detinuerunt, eius capti e'nbsp;loquentia. Alchuinus itaep homo Anglus,in Gallia deinde moratus,Lutcti2Cnbsp;Parißorubonas literas profiteri cccpit, eoep autore non multb pbftipfe Ca'nbsp;rolusineaurbe primus gymnafîum collocauit, amp; in Italia Ticini,quæ nuncnbsp;Papia nuncupatur,alterum»Fuitis annus fàlutis noftrædrdter Dccxcll,nbsp;dim duos ferunt monachos ex Hybernia,fiue ex Scotia, ut quibufdâ placet,nbsp;in Galliam delatos,fe fapientiam uenalem habere,magna uoce teftantesjmet'nbsp;cedis loco cibaria amp; ueftiaria duntaxat petiilfe:amp; iftorum alterû quiClemenSnbsp;nominabatur, à Carolo Cutetiæretentu, eicp ex omni ordine duitatis tradi'nbsp;tosiuuenes indifdplina:alterumueróinltaliam tranfîlfe,acTicini docuiff^»nbsp;Non nemo id afïi'gnat quatuor Bedædifcipulis,Rabano,Alchuino,Claudio,nbsp;ôdloanni Scoto.Sed utcunque res fè habeat,fàtis confiât Anglos primos Lu'nbsp;tetiæ bonas artes publice docuiffe,quandoquidem Alchuinus amp;Ioannes eo-'nbsp;gnomento Scotus in primis inter Anglos dodiffimi fuerunt.Cætenî ad aca'nbsp;demiam Oxonienfem reuertor»Hæc ftatim àprindpio,tum diuinaru huma'nbsp;narumep literarum ftudrj s,tum mira hominû in dodrinas incumbentiumnbsp;quentia multb celeberrima elfe cccpit,denicepscpufcpeb floruit, utiam facilenbsp;cum quouis alio totius orbis gymnafiode nominis gloria certarepoffetd’^nbsp;qua fcholaftid ipfî,ut cuiufdam religionis obferuatione à primo imbuti,neU'nbsp;tiqua minus animos bonis moribus,quàm literis excolunuhabent enim ccc'nbsp;nobia magnifico apparatu conftruda, multorumcp cùm epifeoporu, tumnbsp;gum,hominumcp nobiliû,ac feeminarû probatiflîmarû muneribus opulen'nbsp;tilfimaj

tiffima^qucC collegia uocitant,qubd corum collegia eo loci collocata fint:quo? rummagiftrifuntuiri doüirina in primis probati,8lt;honefliijgitur ibi cùmnbsp;abunde iuppeditentur facultates,cômuniter uiuunt, ac quotidie bene mane,nbsp;autremdiuinâfaciunt,autfacrisinterfunt,quamad rem literaria aggredianznbsp;tunatcp ita Deum cum primis uenerantes, fefe caftiffimo fîmul uiuendi genenbsp;re,8ó dodtrinaru omniû ftudij s exercent,undc iugiter fingulari pietate eru/nbsp;ditione uiri^uelut ex quodâ totius orbis ampliffîmo difciplinarûtbeatro,exiznbsp;ftunt^qui tam pie,quam utiliter nunc docedo,nunc fcribendo, miru in modunbsp;rem Chriftianä iuuantjCelebrant,tuentur,Qviemadmodu ex nonnullis pauznbsp;10 cis quide nibil floret,qui omne uitæ curriculum ibidem fefe molliter curandonbsp;tranfigunt,quimalis exemplisiuuentutiplurimuinterdu nocent^ Quæ fanbnbsp;morumlabesminimefieretjfiilliquietiamnunc noua indies fingulos inftiznbsp;tuunt collegia,tande aliquando certos darent fcholafticis annos, ut aut dodlinbsp;fuo tempore domü redirent,aut ueluti afini adlyram, ut dicitur, loca alrjs reznbsp;linquerentjquiualdemultüpoffent in literisproficere* Certat nominis celeznbsp;britate cum hoc Oxonienfi gymnafio, academia, quæ Cantabrigiæ apprimçnbsp;ftoret,quæ tametfi fcbolafticorü numero,ac ccenobiorû magnificentia minusnbsp;uincit,bonarû tarnen artium ubertate nequaquâ impar eft,Quid,qubd ut uenbsp;raintegritatis mater gloriatur, fe nunquâalumnos babuiffe, qui de religionenbsp;îo male fenfiffent';^At uero antiquitate longe præftat:abbac enim academiaCannbsp;tabrigiccpofîta,ufcpadinitiûgymnafi} Oxonienfis,interfuereanni çcLXVtnbsp;nam boc Oxonb, Aluredus poft annû quam regnare cccperat,circiter uigefi/nbsp;mumtertium, qui fuit bumanæ falutis DCCCXCV. illam uerb Sigibertusnbsp;Cantabrigiæ circiter annum eiufdemfalutis Dcxxx, collocauit. Vernm,fînbsp;cômentari-js credimus autoris incerti,antiquior eft tam oppidi,quàm gymnanbsp;fi] origojr erunt enim pofitam fuilfe olim ciuitatê nomine Cbergrantiû,ad ranbsp;dices uicini monticuli,quemuocant V uytbyll,eo(^ docendi caufa,rege Gurznbsp;guntioBellini filio,Bartbolomæû quendam bominêCantabrû peruenilTe,nbsp;amp; ilium deinde duxilfeuxorem Cbembrigiâ regis filiam,condidi{fecp oppiznbsp;50 dumex uxoris nomine,Cantabrigiam didtum,atquein eo primùm docuiffe*nbsp;ƒ Sedadbiftoriam redeo.Cæterü Aluredus poftquaminrcgno fuo literarumnbsp;fundamentaiecerat, ad bonos mores augendos intentus,tulitfandb{rimas lenbsp;ges,quasin antiquiffimo codice confcriptas reperûfed cùm apud Anglos innbsp;obliuionem iampridem ierint, nibil elfe putaui, qubd eas fubi]cerem, Nullonbsp;prætereanÔ uirtutis genere claruit:omnibus enim bominibus,præfertim inznbsp;digentibuSjde re familiari fualibens impartitus, aciuftitiam in primis feruaz

cbaritate fouitælariffimus item omniu regum belli cis artibus,cùmbaud quif quam eorum unus plurium belloru uidtor fuerit.Sufcepit ex Etbeluitba uxonbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40 re,filios mares Edouardu cognomento Seniorem, 8dAdeluoldum:fccminas

. A' ttis,Elfredam,Etbelgeram,feuElginam, ScEtbeluitbam« Elfreda locatafuit , cuidamEtbelredo inter Mercios principi uiro, acceptaNlerciæ parte, dotisnbsp;uotnine«Elæc uenereæ uoluptatis fpernendæ ualde memorabile edidit exemnbsp;, Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^umfa uiro enim grauidata,cum pariendo uebemêter laborafret,poftea eius

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rei memor,perpetuô uiri c5 plexum abborruit,diétitans ftultiffîmû e{fe,eiufz

ft ï ¦

Polydori

' Alurcdusproucccaiam ætatcJeui morbo tcntatus teftamentu fecit, quo E' douardum fïliupi inftituit hæredem: amp;utplures fui memores redderet,ua^nbsp;ria muncra fuis militibus,familiaribus,fèruis,fcholafticis Oxonienfibus,at(^/nbsp;facris ædibus cùmreparandis,tumædificandis diftribuittpofthæc, aggraua^nbsp;taualetudine,8óiamfupremo aduentante die,Vintoniæ mortem obrjt. Copnbsp;pus in nouo cœnobio quod ipfè extruxerat,fepelitur:regnauit annos duodcjnbsp;triginta Jn co poftea cccnobio,fecularium,quos uocant,facerdotum collegiilnbsp;inftitutum fuit,amp; rurfus inde monachorum,ficut alibi demonftrabimus.

»!

VI B V S beUorummotibus,accorumcuentibusimperiuo' Anglorumin Britannia, quæ hodie Anglia eft,ortum fue^nbsp;rit,8i paulatim ad ætatem peruenerit, utita dicam, uirileiu,nbsp;duobus fupcrioribus libris tradidimus : nam ut homo pd''nbsp;mum uitam uiuere incipit,deinde adolefcit, deinde in iuuertnbsp;„nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; afutis flore fè induit,amp;:poftremó fènefcit,ita régnaincipiunt»

lt;refcunt,florent,atcp ad ultimu cadunt.Cccpit primaregni ætas,ideft, infan^ tia,rege Hengifto,falutis noftræ anno circiter c C c CL* Indefècutaeft ab 'nbsp;Hengifto,adolefcentia,fub fèptem,86 aliquando o(fto,utperappolïtus often-'nbsp;ditfupràlocus,regibus,ufcçad Egbertum Occidentalem regem decimuni^nbsp;feptimum*Is Cantiano, Nortlnimbrico, atcp Orientalium Saxonum regnisnbsp;potitus,primus Britanniam Angliam,SC Anglos omnem gentem,ut alibi dfnbsp;dum eft,nominauit*Durauit ea ætas,fuum fenfim incrementum capiens,ciPnbsp;citer CC CL annos,quænempe tum uirisjtumarmisflorentifTima fuit. Exiftnbsp;^b Egberto,uirilis coepitætas,quæ amplius C L X X v uiguitannos, ufqucnbsp;ad diuuEdouardum martyrem,quando tandem triftis aduenit fencétus,qu'a’nbsp;utfoletinmortalicorpore,uarijs morborugeneribus ïaborare, ficin huma/nbsp;nis rebus fblicitatahominum inertia,multalecum incomodaaffèrt.Porrb i»lnbsp;temporis Daci primü,deinde Normani Anglicum regnu occuparunt : fednbsp;hæceademad extremu ætas in iuuentutem præter fpem omnium, tranfiuit:nbsp;nam Normanicu nomen paulatim in Anglicum uerfum,ut infra planius fiet,nbsp;2lt;populus generatim didus eft Anglus. Nuncigitur quæipfi Angliineanbsp;uiriliatque fenecta ætatedomi militiæcp gefferint, tam hoc quam proximonbsp;uolumine profequemur.SucceffitAluredo Edouardus filius, ordine regurtinbsp;uigefimustertius,qucm Athelredus Cantuarienfis archiepifcopus more ma/nbsp;iorumcoronauit,annoà nataliChrifti DCCCCI. Diximusfiipra libro hu/nbsp;ius operis quarto, Brithoualdum ab Auguftino ordine antiftitum Cantua/nbsp;rienfium oólauii, primu Anglorum, in Theodori demortui locum, archiepi/nbsp;fcopumCantuarienfem fiirrogatum fuifletquemdeinde fpatio circiter CXXnbsp;annorum,ufcp ad Athelredum,fècuti funt archiepifcopi numero nouem:T a/nbsp;duinus,quifeditannos tres: Notelinus quincp.’Cuthebertus Herefordenfisnbsp;anteaepifcopus,duodeuiginti: Brethuinus,tres:Eambertus abbas diui Au/nbsp;guftini,uigintifèptem:Adelardus,trefdecim:Vuilfredus, is Romæ à Leonenbsp;quarto pontifice Romano creatus fuit, fedit annos trigintaoefto : Theolo/nbsp;gildiisnbsp;O

Aivjlicæ hiftoriæ lib.Vl.

gildus fiuePleogilduSjtres : Cclnotus (eu Chelutus,decem : cui Athelredus ab Auguftino decimusûélauusV intonienfis epifcopus,uir SCuirtutc 8lt; autonbsp;ritatc fummusj{ucceflît.Sed ad incœptû redcundum. Edouardus inito prinznbsp;cipatUjCunda fibi e Republica, a primo facienda exiftimansjoca omnia præ/nbsp;lidqs munirCjUrbes quas hoftibus adueriumfe opportuniffimas fore ducit,nbsp;fîngulas obire,fuorum atcpboftium res pariterattendere,barbarorû infidiasnbsp;antcuenire, magno ftudio maturat,uthocpadlo iiios bellis continuis affueznbsp;tos partim in oiBcio, atque fide teneat, partim nef) dem remoto metUjlatiusnbsp;licentiuslt;^ elfufi ab hoftibus de improuifo opprimantur, atque ita ipfis Da^nbsp;îo cisinprimis nouitatisauidis,quiid temporis Northumbris 86 orientalibusnbsp;Anglis dominabantur, occafio mouendi belli modis omnibus adimeretur»nbsp;V eruntamenhuic ftudio bellum Scoticum fubitb præuertendum fuit,qubdnbsp;Conft antinu s rex continenter Anglicos fines uexabat Jtacp Edouardus pri^nbsp;moquocp tempore bellum ei intulit, quod multautrinque cædegeftum eft:nbsp;fedScotus maioribus affeclus incômodis^noninuitus ab armis difceffît,paccnbsp;ab Anglo impetrata, Edouardus pofthæc^Vuallos uacillantes adfanitatemnbsp;reduxitjtotam^MerciamjUt infra dicetur, poft obitum Elfredæ fororis fuænbsp;reccpit: nec eo tarnen pafto hoftium infidias retardare, in otioue effe potuit:nbsp;enimuero Daci qui turn in Northumbria erant,permolefte ferentes res An/

4o glicas in dies fingulos crefcere,fubitb bellum moliuntur : Ô6 quoniâ ipfi illud mouerenonaudebantjidcircoalienis armis odium explere nituntur* Itaquenbsp;ad Adeluoldum iuuenem Edouard! ff atrem fuapte natura regnandi auidum

nitis atcp pollicitationibus eb adolefcentemperpulerunt,ut continuo animu

50 intenderit in regnum fratris ,ac confeftim comparato exercitu,hoftiliter illud inuaferit.Sed rex cùm nihilo fegnius iniuriæ obuiam iuiffet,tum inops confinbsp;IfijUtqui omnia temerefecerat,metult;^pcrculfus,fugæfe dedit,acadDacos innbsp;Northumbria ft recipere côtenditjUt ab illis adiutus præliu côftreret. Quodnbsp;ubi rex nouit,tanta celeritate eft infecutus,utiuuenis omittere incceptu iter,nbsp;acadmaretendere,indelt;^tranfmarinas partes peterecoaftusfittubiuix an/nbsp;num moratusdnde adNorthumbros belli innouandi caufaredijt.HuncDa/nbsp;ci quiEdouardu metuebant, perbenignè acceperunt, ducem^belli fibi con/nbsp;ftituêre. Adeluoldus accepto imperio,plenus Irani aduerfus ftatrê,ingcnti uinbsp;armoruni eius regni fines ingreditur, cunftaferro ignecp uaftantibus Dacis:

40 86 in NVerciam conuerfus pariter dat omnia prædæ : poft hæc, alib uerfutn

€ftintermiffum,quippc quifuos habebant du ces, quorum uirtutibus frctb Adeluoldo fummamimperij tradidere,quó Anglus {iu's ipfius armis confiéenbsp;retunDumficaliquandiuacriter pugnatur, poftremó regrj milites uió;i tePnbsp;gauertunt. Daci ueró longo fcffî certamine, non modó à perlèquendo facilenbsp;defiftunt,{èd præter fpem eo prælio fuperiores, bello deinceps abftinenduinnbsp;ducentes,pacem à rege petunt : quibus Edouardus ut maiori fit terrori, nonnbsp;pacem,fèdinducias dat.Interea ffumentum propter ficcitatem anguftius pro^nbsp;uenerat,idquodincau{à fuit, cur ne ftatiminduciæàDaco uiolatæ fint quinbsp;tarnen interim quietis minime patiens,folicitabat finitimos ad bellum faci^nbsp;endum, cum ijs îècreta confilia continenterconferendo* Cui futuro periculonbsp;Edouardus obuiam eundum ratus,protinus in Northumbros mouit.popU'nbsp;latocpagro,tot damna intulit,ut inde ultroin officio permanièrint. Immine-'nbsp;bat præterea ex altera parte bellu abillis,quiOrientalibus Anglis piæerant,nbsp;quorumrexeratEricus. Is Anglico nominiinfefbffimus, alios Dacos in fo-'nbsp;cietatem belli adducerc iècreto ftudebat,quô lundis armis,fimul Anglorumnbsp;opes uno tempore tererent. Cæteru cùm omnia ab eo temerè fièrent, intérimnbsp;Edouardus eius infidias præueniens,fînes regni ingreffus,agrum multo crU''nbsp;deliffimè deuaftat.Dacus, qui iam fuos in armis habebat,ira pariter atep ulci'nbsp;feendi cupiditateardens,præceps inhoftem fertur Jtapugnam ferociter coigt;nbsp;ferunt,quæutàDaco temerèinita,itaexitucalamitolàfuit.pofttetram fuornnbsp;lt;ædem, Ericus nullo ferè negotio uidus fugatusep eft, quem deinde ob earnnbsp;pdiofam,funeftamlt;^ plagam acceptam,crudelius folito imperantem ipfi Orfnbsp;entales Angli fæuo dominatu irritati interfecerunt.Necperinde illis hoc fa'nbsp;dum bono fuit,ut fore putarant,quandô breui póft tempore uiribus debili'nbsp;tati,in Edouard! poteftatem uenire compulfi funt, Atep talis fuit Anglorumnbsp;Orientalium regni præpotentis occafus.

Edouardus Orientalium Anglorû regno potitus, Merciam deinde omiic in fuarn pote(fatem redegiemortuo enim Ethelredo, quiMercijs præfuerat,nbsp;ftne liberis,Elfreda eius uxor non minus iuftè quam prudenter aliquot annosnbsp;Mcrciam rexit : qua mortua, Edouardus Merciâ reliquam recepit. Per hunc ?nbsp;demû modû,is rex fines regni ita propagauit,ut iam præter Scotiâ, totius iu'nbsp;iulæimperiû obtineret,licet penes Dacosjn Northumbria aliquid adhuc tfi'nbsp;tionis effet.Sunttamen,quifcribantEdouardum,deuidis Dacis,etiam Nofnbsp;thumbria potitû effe : qui ut parum in feribendo diligentes, fibf)pfis alibi re'nbsp;pugnant,tradentes huiufee regis filiâ nomine Edithâ haud multo poft patrisnbsp;obitû nupfiffe cuidam Sithrico Daco,qui per id tempus Northumbros reg^nbsp;bat,quê fatis conftat rege Adclftano morte obijffedgitur cùm Northumbrianbsp;à Sithrico gubernaretur,dum etiam Edouardus in uita erat,palàm eft nequa'nbsp;qua illi paruiffe,quod infra in uita Adelftani longe planiffimû faciemus.Edonbsp;uardus ad extremum pacato iam regno,legibus condendis maxime ftuduifinbsp;quæ etfi falutares erant,apud pofteros tarnen facile antiquatæftint» ConftrU'nbsp;xitarcemadBedfordiam,olim oppidum,nuncpagi Celebris inftar, opéré 2^nbsp;loci natura munitiffîmam,cuiushodie ne ueftigiû quidem ferèullum extat.nbsp;genuit ex Edgina puella forma eleganti,filium nomine Adelftanum,qui eiusnbsp;fuccefforfuit.Eft operæpretium,fi iatis uulgo facereuolumus, qui prodigfisnbsp;delecutur,appofitè fubqcere præfagitionem,qua EdginapuellaIpem conconbsp;perat

Angli cæ hiftoriæ lib.VI.

perat gignendi filium^qui quandocp effet regnaturusîfomniauit enim ex ut? ro Rio lunam exortam^quæ totam Angliam pleno lumine ilRiftrarettid quodnbsp;cùm cuidam matronæ narraffet, ilia non alpematafomnium, quod pofteanbsp;uentu mirabile extitit^puellæ obfcuris natæ parentibus,bonis educandæ monbsp;ribus curam Rifccpit» Hanc itaque iam uiro maturam Edouardus^cùm fortenbsp;uillam quandâ animi caufa peteret^ confpicatus, eius repente forma captusnbsp;compreffit^ex qua^ut dictum eftjÂdelftanum creauit. Item ex Elfreda uxorenbsp;pofthacliberos fufcepit^Etheluardum Eduinum.quiftatim poft eius obiznbsp;tum^e uita excefferunt : Elfredam, Edginâ fine Elginam,EdburgamjEtbildâ,nbsp;10 EdithanijôôElgidam.ElfredaScEdburga uirginitate florentes monacbæ faznbsp;dæ Rmtædgina feu Elginalocata eft Carolo Simplici Francorum régi, Eznbsp;ditha Sithrico Nortbumbrorum regulo,Suftulit Edouardus ex alterauxorenbsp;nomine Edgina filios duos,Edmundum, Eldredum, qui deinceps poft Aznbsp;delftanum regnarunt. Per idem temporis, Cbriftiana pietas multùmapudnbsp;Occidentales Anglos frigefcebat,quianullus in earegione erat epifcopus,quinbsp;populum doceret:eiuscp rei culpa in rege refidebat,qubd per eum, qui magisnbsp;bello,quam rei diuinæ inferuiret, non liceret focerdotibus Rio officio fungi»nbsp;Quareïoannes decimus pontifex Romanus ualde commotus,perliteras Eznbsp;douardum uebementer caftigauit,minatus(^ eft,fe ilium una cum populo,renbsp;10 ligionis boftem denuntiaturum, nifi mature accerfiret epifcopos, qui priftiznbsp;î*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nam religionis difciplinam feruandam curarent. Quod ubi rex intellexit, nez

gligentiamrcfarcire ftudcns,itaegitcumPleimundo Cantuarienfi arcbiepi' fcopo,qui Atbelredo,poft annum quàm federe cccperat decimumocftauum,nbsp;demortuo,paulb ante fuccefferat, ut ille protinus conuentum fecerit, in quonbsp;plures epifcopi creati Rint,qui dicecefes regerent»P oftea Pleimundu s uir doznbsp;«ftrina uitæ integritate clarus,fui purgandi caufa Romam profelt;ftus,pontiznbsp;ficem placauit»FuitEdouardus forma eximia,ac per omnes ætatis gradus deznbsp;;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;centiffima: cuius dignitas,ctfi nonnibil deflorefcere ccepit in fenedtute,ui mor

borum, quibus frequenter affli(ftus,ad ultimum confumptus eft, poft annu 30 quàm regnare cceperat uigefimumquartû, qui fuit falutis bumanæ D c c CCnbsp;. ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XX v»corpus V intoniam deiatum,ubi fepulturæ datur»

Eifdem fere temporibus, Rollo feu Robertus(id enim ei poftquam Cbriz ftianus eft fadus,nomen fuit)dux Normaniæ occidit,uir profefto bello claznbsp;riffimus : quippe baud quifquam omnium alius fecundum eum, in terra boznbsp;ftili,fibiatcppofterismaioreuirtute,principatum parauit,quiitaexiguis inznbsp;cboatus initi]s,uti deinde dicetur,creuit,ut cæteris quibuRp maximis regnisnbsp;\nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;par uiribus fuerit.ReliquitRollo Gulielmum filium nequaquâ aut prudenz

tia,autuirtutebellicafe inferiore,cuius autoritas apudGallosinprimis fumz *nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ma fuit, quod, ut perfpicue demonftremus, altius repetendum eft» Carolus

4o Simplex rex Francorum duxitin matrimonium, uelut dicftum eft, Edginam ’ Ilnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rue Elginam E douardi regis filiam, ex qua fufcepit filiu nomine Rudouicu»

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Is poftquam cum Rollone fccdus fecerat, in gens fibi apud fuos odium conz

' ftauit, adeb, ut bonapars principum ab eo defecerit» Etpofteainter utrofcp, ufque eb uariebellatum,dum ad extremum principes peioraReipublicæ Riænbsp;timentes,regireconciliati funttqui tunc fimul lundi aduerfus Robertu Aquinbsp;’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;taniae ducem in G arolum mouentem arma tulerunt, commiffoi^ prælio, du/

Polyd oriV erg,-V rbinatis

lt;em cum omnibus copij s deleuerunt.QuodRobertus V iromanduorum co mes iniquoanimoferensjuicêcpamici ulcifcendicupidus,perinde quafigra^nbsp;tulandi caufa^eft uicflori Carolo redeunti obuiam faCius^ac primo congreiTu,nbsp;homo uafer,uultu Só fronte quibus fimulatio fuftentatur, earn gratulationcnbsp;clariorem faciendo, tot precibus regem orando defatigauit, ut Peronâ in op'nbsp;pidum fuum duxerit, atcp eo loei in uincula coniecerit.Quare cognita, Edgi'nbsp;naCaroli uxor cum Ludouico filio^ad Adelftanu fratrê regem Angliæ coivnbsp;fugit.Interea Galli ne carerent, quiiummamrei adminiftraretjRodulphuiianbsp;Ricardi Burgundiæ ducis filium regem dicunt : quo poft duodecimu quaiflnbsp;regnare cceperat,annum mortuo, ac Carolo per idem ferè tempus, in carcef^ ’’nbsp;uitapriuatOjGulielmus Normaniædux autor fuit,utFranci principes Ludonbsp;ixicum Carolifilium ex Anolia dnmnm ner Icpatos reuocarint- acuenienteiiinbsp;mates regni à Ludouico defciuerunt, qui ita ftiorum auxilrjs deftitutus, mi'nbsp;ro ftudio curauit cum Henrico ftu Othone eius filio,ut quidam malunt,nbsp;inania2regegratiaminire,quodopera atcpconfilio Gulielmi ducis duntaxa^nbsp;confecutus eft.Hæcpoftquamheroes intellexere,ultro fuiprincipis beneuo'nbsp;lentiam popoftenmt.Sic Gulielmi nomen ob eius uirtutis famam, apud om'nbsp;nés multb celeherrimum erat,quippe qui tanquam adbonitatem tantum na'nbsp;re,iniuria affeftis opitulari, præfidio denicpcunftis finedifcrimine,eflema'nbsp;gnopere ftudebat.Qtiibus rebus faftumeft,utpoftremo Herlouinus hcm^nbsp;nobiîis, Monafteriolo caftro ab Arnulpho Flandrenfi principe ipoliatus,alt;inbsp;Gulielmum tanquam comuneminiuriarumuindicem confugerit,cum eoc^nbsp;queftus fuerit. Gulielmus cognita caufii, itaegit, utconfeftim caftrum iuu^''nbsp;ni reftitutu fit, prohibuitc^ eum ab iniuria,id quod ei,etfî ftio immerito,cumnbsp;primis malo fuitmam earn rem Arnulphus ægrè ferens,duci infidias facere a'nbsp;pud le ftatuit,quem haud multo negotio,charitatis nomine,fefellit,Porrô it^nbsp;breui ufu uerfft,ut Arnulphus traxerit ducem in colloquium, ad PinciniacU,nbsp;ubi de re propter quam conuenerant,multis ièrmonibus egerunttmox ut ài'nbsp;greflî fiint,cùm Gulielmus nauiculamingreirus(ininlulaenim quam eonbsp;Sequana efficit,idcolloqui') habuerunt)ut flumen tranfîret,à iàtellitibus Ai'-'nbsp;nulphi fimulantibus ft perinde quafî aliquid dicfturos, quod à perfido prind'nbsp;pe foret omi{rum,repentè ad ripam reuocat,ibi(^ crudeliter trucidatun Noiquot;'nbsp;mani autem ad alteram ripam fluminis uociferantes, aluei altitudine impedfinbsp;cuius ac totius NormaniætutelamRodulphus amp; Barnardus,Normanisnbsp;nibus autoritate amp; nomine præftantes,iufteperunt,Sed de his infra commo'nbsp;dum dicemus.Iam redeundum,unde digreffi fumus»

Adelftanus aCerdicio uigefimusquartus, ex concubina Edouard! fifius, rex a populo confàlutatur,atqueadKyngftonuoppidûadThamefim fitumgt;nbsp;longe a iLondino circiter millia pafTuum decem(eft hodie pagus omnino ceftnbsp;bris) more maiorum, coronaturab Athelmo archiepiftopo Cantuarienfi«^nbsp;ordine præfulum Cantuarienfîum uiaefii-nus,Pleimundo {ucceflît,quifi-’i^

Anglicæ hifto r læ lib. VI. ma effet Conftantinum. Scotorum regem in armis effe,Slt; per agros congregj?nbsp;re armatos ^atcp V uallos ad dcfcctionem {pe(fi;are,nihil priu^fuit,quàm ut penbsp;riculo quod iamiam fupra caput erat,obuiam iret. Itaque magna ui in utroi^nbsp;raptim mouit, quos pari fortuna compefcuit, uicit, in poteftatemcp redegit*nbsp;Sed Conftantinû ita uiclum, in uerba fua iurare iuffîtj id quod ille fecit, quonbsp;fibi per eum liceret, in pofterum tempus, uita atque regno uti, frui. Idem aliznbsp;quot deinde Scotorum reges feciffe traduntur, quodrecentiorcs eorumicrixnbsp;ptores multis argumentis difpvitant. Nos uerb taie quidagere,noftri mune^nbsp;ris minime effe ducimus,cùmhiftoriarerum geftarû narratio,non item con^nbsp;10 tentio fît,quiproindeeaquæ annales Anglicani antiquiffimi loquuntur,no^nbsp;bis fcribenda conftituimus,quô fine ulla cuiufpiâ populi offenfione, inchoaxnbsp;turn opus perficiamusfftaaprincipiopræfari libet,utnonfît deinceps quif'nbsp;quam omnium, qui ab Eiftorico dequauisrepræteritis feculis gefta,ofEciunbsp;iudicisrequirat,flagitet,defideret» Adremredeo»IntereaSîtEricus rex Nor^»nbsp;thumbrorum c uita migrauit, quæ res occafioni fuit Adelftano Northum^nbsp;briæ potiundæmam AnalapEus Gottbofrcdus Sitbrici Elrj, ut iuuenes imnbsp;pcrandi plus æquo auidi, cceperunt ftatim noua Anglo faciundarum infidianbsp;rummire conGlia,finitimorum animos adid clam pertentare,acliteras paflîmnbsp;atque hue atque illuc mittcre:fed quas literas feripferant,eæ ad ultimum inter gt;nbsp;iü ceptæperfpicuum facinus fecerunt.îgitur ex cognitohoftium confilio,Norgt;'nbsp;thumbriam infefto animo petijt, quem adolefcentcs ut in confultando leues,nbsp;itainpropofito minus conftantes,nequaquamuenientemexpeä:arunt,fedalnbsp;terinHyberniam,alterinScotiamfuga lap fus eftrquos Anglus ffuftra infe^nbsp;cutus,NortEumbriam principe orbatam omniep præfidio deftitutam, facilenbsp;ad deditionem compulit.Ita Adelftanus rebus fuis confulens, neceffe habuitnbsp;nepotes exEditha forore,priuare principatu.

Dumhæcalibi geruntur,Gotthofredus apudScotos nonnihiluiriu copa rauit,quibus fretusDunelmüex improuifo circumfedit,quammaximaui ponbsp;tuit,oppidanos ad defedione folicitanstqui tametfi principe futim ultrb reciznbsp;30 pere auebant,uidentes tarne eum longe effe infirmiore,qu'am utfeauturbemnbsp;ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poffet tucri,ut ne fibi defeftio fraudi effet, in officio permanferunt, quamuis

eos pauoractrepidatioperuaferit.Eeciteares Adelftanüno mediocriterCon ftantino Scotorü regi iratü,qubd fuo inimico opem tuliffet : fed purgato criznbsp;inine,breui Scotus cum eo in gratiaredqt. AnalapEus alter frater côftituensnbsp;indignitatê amiffi regni ali quo audaci facinore uindicandam,paucis fuoru conbsp;mitatus ,mutato ue ftitu,in caftra Anglica introiuit,caufa explorandi,quo paznbsp;do Eoftem incautum opprimeret,id^ tarn caute fecit,ut nihil fuerit propius,nbsp;quam utregem interEceret : nodu enimin tabernaculu regiuincurrit, tantonbsp;tarnen impetu,ut Adelftanu. de fomno excitarit: qui ubi cognouit fibi manusnbsp;40 intentari,cuftodib.adarmauocatis,gladiueuaginaarripercconat,quo,utinnbsp;4®nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;metu accidit,qui mente confiliücß mortalibus eripit,forte nS reperto,aliquan

tifperanimi dubius,ut fehumana ope deftitutum fentit,diuinam ilicb implo ïatjeodc^ momento iteru ad uaginä manu admouet„inuentoc^ enfe,Eofteninbsp;aggredit,acfadafhrage,infugamuertit* Quidäferutin eo tumultu Conff annbsp;tinum Scotorü regem fuiffe, ac interqffetqui ut parum Edeliter illud feribut,nbsp;ita parum uere tradunt AnalapEumHyberniæ regem fuiffe;Eaud dubie erronbsp;k 4

ii4 nbsp;nbsp;nbsp;Polyd on V erg,. V rbinatis

Ixduétijpropterea quod isfugicndo anteainHybermam fe receperit, ficud Ripra eft demon^hratum.Ille uerb gladius tanquam teftis maximi Dei beließnbsp;cijjdiu inter regia inftrumenta afleruatus eft.

At Adelftanus per hæc,deuilt;ftis pafsim hoftibus, permagnu obtinuit im^ perium. Ifta fuitregni matura atcp uirilis ætas, quæ uiris ac uirtutibus maxvnbsp;m'e floruit : ea enim tempeftate ftierunt uiri docrrina fandtitate clari^Firthenbsp;ftanus Vintonienfls epifcopus, cui fuccefsitBirftanus :item Vuilfemusfei^nbsp;Vuilfelmus Vuellenfis epifeopuSjacV ulftanus Eboracenfis archiepifcopus,nbsp;quern rex Adelftanus ob fingularê eius animi uirtutem, uitæcp fplendorerO,nbsp;unice amauit,eiuscpcaufajEboracenfemepilcopatum plurimû locupletauit* ’nbsp;Sed longe plures militari arte floruerunt, qu orum nomina fcriptoruincud^nbsp;minime eduntur. Athelmus Cantuarienfisantiftes, peridem tempus mod^nbsp;tur^cui fuccelsit uilfemus V uellenfis epifcopus:Slt; in V uilfemi poft decefl'nbsp;quam federe cœperatjannos, mortui locum, Odo antiftitumordine uigeß^nbsp;musiècunduSjftirrogatus eft,homoualde confideratus.Poftremo Adelft^''nbsp;nus magno imperio potitus,omne ftudium ad religione colendam, ac pacen^nbsp;fouendam, fuorumcp comodum augendum contulit: quippe duo ædificaudnbsp;ccenobia monachoru ordinis diui Benedi(fti,alterum apud JMeltoniam pagï^nbsp;Sarisberienfis dioecefeos,alterum ad Michilneium uicum,Somerfeti comit^^nbsp;tus,loco paluftri,ut ne monachi forte hyeme præfertim uagarentur, côtrànbsp;que lex ordinis iubet,quandó ipfe locus eo tempore adiri uix poteft, nifi nauinbsp;cula,poflefsionibuscputruncplocupletauit:item leges nonnullas antiquasnbsp;mis feueras correxit, nouascp plurimas apprime utiles tulit, quæ ex ufo ofO''nbsp;nium maxime eflent : quod fuit eius humanoru operum ultimu: nam ftatin^nbsp;póft fine liberis,poft fextumdecimu annum,quam regnare cceperat,e uitanbsp;grauit.Edmundus eius frater regum ordine quintus Sduigefimus fucccfsit»nbsp;qui fcx duntaxat regnauit annos,quem a fummis laudibus uitæ breuitas ah'nbsp;duxit,quibus pofteri in ccelu tuliflent.Sed quicquid ille fui expelt;ftationis ft'nbsp;cerat,EdgariJ^ eius filius fuis poftmodu accumulatifsime reddidit. Suntqi^*nbsp;falfo tradant Edmundu domuifle Northumbros,uiciflrec^ Scotos,quod nosgt;nbsp;fecutiautores nequaquam pcenitendos,fupra Adelftano afsignauimus.Tu'nbsp;lit Edmundus leges nonullas regno uticpcomodifsimas,quæ cum alqs,in chnbsp;liuionem fenfim ierunt.De morte regis uariè tradunt î alrjs placet,ut cum ft’^^nbsp;uo ftriftis gladijs ab inimicis petito,opem repente ferret,in eo tumultu fiti’i''nbsp;terfedus.Secundu ali'osjillc forte conipicatus ante fe hominem latrocinionbsp;fignem,Slt; ob id,diu fibi antea inuiftim,fubitó inuafit,ac in terra ftrauit,queiflnbsp;cum ita iacente cacderet,ab eo turn immemore futuri periculi,ut prælèns eua'nbsp;deret,cft cultro confoiTuSjlatro uero in ueftigio dilaniatur. Genuit ex Elgi^^nbsp;uxore,Eduinum amp; Edgaru, qui cùm ætate pueri eifent, poft Eldredû dciiid^nbsp;regnarut.EdmundiïiècutuseftEldredus frater à Cerdicio uigefimusfextu^nbsp;quemannoialutis dccccxlvl,OdoCantuarienfispræftiladKyngftoniïnbsp;confecrauit.Is rex fa(flus,continuó omniu ftudiühabuit:eratem innocenoa^nbsp;fautor,omniscp noxiorü hominu generis longe inimicilsimus,itê militarisnbsp;fciplinæapud cumftos peritiisimus cum primis habitus, unde facile fine af'nbsp;mis,Scotos iam ante id tempus ab Adelftano fratre in fidem receptos, in ofR'nbsp;ciocontinuit.PofcitIocus,utdeftaturerum Scoticaru cômodùm dicamus.

Conftantf

Angjicæ hiftoriæ Iib.VI.

¦Conftantino,quem fuprà oftendimus iuraffs in uerba Adelftani regis, fuc* lt;efsitM.alcolmus.M.alcolmûfecutifunt reges Indulphus,DsifFus,Culenus,nbsp;Chennethus tertius,8lt;ConftantinusCaluus.Isper uimregnû eft adeptus,nbsp;undepopulus caufaniarripuitadfaâ;iones,quæpoftea hand facile extinguinbsp;potuere,Conftantino per ieditionê interfetffojGrimus {uccefsit,homo eiufdênbsp;factionis.HuncMalcolmus fecùdus fingulari certamine uictir, ac peremptû,nbsp;fequitur .Deinde fuccefsit Duncanus,2lt; Maccabæus,homo fcelere ÔCaudacianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

finoulari,quiper uim eft regno potitus. Seddomum repedo.

Eldredus pacatis ubicp locorum rebus,in augenda religione fe exercens,ut iQ Deo in priinis gratn faceret,8ô fibibenefîcio aliquo deuinciret Etheluoldumnbsp;fanétifsimu monacbû ordinis diui Benedict, Edginæ matris rogatu inftauranbsp;uit ccenobiu Abyndonenfe,olini ab Inarege conditu,fed turn dirutû : qui itanbsp;bene agendo, poft nouem annos, quamregnare cœperat, decefsit. Datur illinbsp;uitio,quódleui de cauia eiecerit in exiliu Vulftanu Eboracenfem arcbiepifconbsp;pum,qui tame anno póft,reuocatus eft in patria, acbiennio uix inde exacfto,nbsp;moritur.cuifuccefsitOfciteiluSjOfcitello Adelualdus,8C Adelualdo Ofuabnbsp;dus ordine antiftitu decimus nonus,uir fanlt;ftifsimus,de quo plura alibi dice/nbsp;mus.Demortuu Eldredu ftcutus eft Eduinus alter Edmundi filius maior nanbsp;tu, ordine regum feptimus uigefimus : qui fuit annus falutis D CC C CL v;

lo HuncOdo inter rem diuinâ faciendä,adKy ngftonu, more maioru,facrauit, cuius uitam,tametfi breuem,priufqua perfcribamus,adRicardu Normano/nbsp;turn ducem nobis redeundum eft,ut duces Normanicos ordine ponamus. gt;•nbsp;EratRicardus pucr,utpauló fupràmemoratum eft, intutelaRodulpbi Sónbsp;Barnardi,qui interNormanos primihabebantur, cumLudouico Francorftnbsp;fegilibido incefsit,amicitiæfpecie,pueroprincipatuscripiendi.Sanèille accenbsp;pto Gulielmi cædis nuntio,aliquam caufam fibi quærendam ftatuens,quam/nbsp;obrem meditatu negotium mature conficeret,confeftim Rotbomagu profi/'nbsp;cifcitur, fimulatcp amici mortem uelle ulcifci, cum tarnen aliud ^iimo fecumnbsp;agitaret.Admirati funt tutores pueri ante omnes, régis pietatem, quare per/^

30 benigne atque bumaniter eum ueniente acceperunt. At Ludouicus ubi frau/ demNormanos latere fenfit,baud mora, in fpem optati potiundiuenit, atcpnbsp;protinus petit Ricardum tanquam in regia aula educandum fibi tradi : led idnbsp;poftremo cum minaciter faceret (difficilimu eft enim non fraudem uno uel alnbsp;tero modo prodere^ leuiter in fufpitionem apud populum cecidit,qui iam panbsp;lam murmurare incipiebat,eum uenifle,non iuuandi Ricardi, fed atqueadebnbsp;NormaniaE,prout re ipfa erat,ad fuas opesadiungêdæ caufa.Ex qua re, eft in/nbsp;gens pariter populi tumultus exortus, atcpinfidiæregi intentatæ: quippe ci/nbsp;ues antea arma parauerantulturi fuælibertatis iura, fi quis eaimminuere co/nbsp;naretur.lllebuicpériculo obuiam eundumratus,adfedandam in præfentia

40 populi iram,Ricardum puerum in medium duci iubet, atcp ipfe populo pro* pe furent! oftendit,di(ftitans eum effe illorum ducem,nullam(^ aliam ob caunbsp;famfe cupere pueri curambabere, atq^ apud fe effe, nifi ut bonis moribus in/nbsp;ftituatur.Suftulitrex bocpadtouulgi opinionem, qui nibilo tarnen fcgniusnbsp;quod excogitarat, fibi modis omnibus efficiendu iudicans, ita egit, fingulosnbsp;principes nominatim appellando,utpereos fibilicueritRicardum in Fran/nbsp;ciam fecum ducere:06 quia accepta aNormanis iniuria cum primis uindican*

’gt;lt;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poly do n Verg. VrbiiKitis

dam dcftinauerat, tempus obferuabat idoneum:acnc confilium diluceret, puerum interim regio cultu educabat» Hoe nonnihil terruit Arnulphu Flan^nbsp;drenfem principem,qui Ricardi patrem pauló antèinfi'dijs oppreflerat,2lt;tnanbsp;gnopere uerebatur,ut id facinus fibi aliquando fraudi eflèt, Quare ad Ludo/nbsp;uicum confeftim fui purgandi cauia properauitjde eo(Ç qui omnia artificio 3-'nbsp;gebatjingenti auri pondéré ueniam criminis redemit,uel redimere fi'mulauit.nbsp;Poftearex baud belle cogitans, modo clam, modo palam Ricardum iugitefnbsp;male uerbis accipiebat,ut afsidua caftigatione,partim conceptum odium euonbsp;rneret,partim ilium tanquam fuapte natura prauum omnibus inuiium reddenbsp;ret, quo eins poftea caiu aliquo extindi minus apud Normanos defideriurnnbsp;fieret,qui ufcß eb fernere cœpit,ut pueru propalam nothum appellarit,mina^nbsp;tus(^ fit,fe eum fortunis honoribuscç priuaturum Jta demum res aduim fpenbsp;dare indpiebat,cùm Ofmundus Ricardi præceptor,importunam regis fæu*nbsp;tiam omnibus precibus deteftatus,puerum ab fe ante bene dodum, fine mo^nbsp;ra paluftrium herbarum fafceinuoluendu,ac clam Lauduno exportandufUnbsp;curauit, deindelt;^rem geftam Barnardo Syluanedi comiti,qui adoleicentcrrtnbsp;Ricardum miro amore compledebatur,ordinepatefecit. Isadiundo ad lb''nbsp;cietatem belli magno Hugone Parifiorum comité, coadislt;^ extemplb noO''nbsp;nullis armatorum copiis,Ricardum Syluanedu perduxit, IntereaLudoufnbsp;eus audiens Ricardum fibi ereptu eire,Hugoni imperat,ut puerum reftituat:nbsp;qui cum per literas figuificaffet id in fua non effe manu, inde à rege Compen'nbsp;dium accerfitur,ubi poftquam multa funt collocuti,rex pollicetur fe Hugoninbsp;nonnulla oppida Normaniæ dono daturum,fi uelit iecum ftarc»Quibus pronbsp;inifsis Hugo illedus,Ludouid partem fequitur,ôôambo lundis armis. Notnbsp;maniampetunt Jis no ui,ièdartifido Barnardus Syluanedenfis refiftendumnbsp;ratuSjita cum Barnardo Daco,qui Normaniæ præfedus erat, quamprimùninbsp;egit,utille legatos ad Ludouicu miièrit,quitotius populi nomine dicerenGnbsp;Normanian|,populû,fortunas,8ô denicp omnia regis effe,ac propterea iè oi^nbsp;re,ut fine armis, ad fiios ueniret, qui morem gefturi effent* Deledauit eares.nbsp;ut quæ extra fpem acdderat,mirandum in modum regis animû, adeo ut coivnbsp;feftimRothomagû contenderit, ibicß ex fèntentia, ficuti arbitrabatur, rebusnbsp;compofîtis Laudunum profedus fit*

At Barnardus Dacus,ut dum rex aberat,Normaniâinoffîdo erga Ricar^ dum teneret,Haraldum quintu Dacoru regem,qui à Suenone filio, paulb annbsp;tèregno pulfus,inNormaniamcum bona nobilitatis parteuenerat,actuncnbsp;circa Conflrantienfiu fines morabatur,per literas docuit,tempus effe, quo tU'nbsp;tó poffet regium præfidiu pelli,8ópropterea rogabat,ut uellet aut auxilio connbsp;tinub ire,aut militem ad le mittere,quoniam eo pado omnino futurum effcGnbsp;ut Ludouicus cum eo ad colloquendu congrederet*Nihil fpes fefellit:HaraI'nbsp;dus enim cum exercitu præfto adfuit,amp;Ludouicus de repentino eins aducn 4nbsp;tu certior fadus,illi fubitó obuiä fuit,atcp circa Sequanæ ripa cogrefsi* DufUnbsp;hîc reges de cæde Gulielmiloquunt,8lt; cundimanus abftincnt,ufu itaueniGnbsp;utDacus quidâconfpicatus deimprouifoHerlouinum, cuius negoef) caufa,nbsp;Gulielmus occubuerat, interemerit* Quo fadumefi:,ut atrox certamen eo'nbsp;dem momento ortum fit,in quo Galli fufi fugatilt;^ funt, ingenti pafsim cæJ«:nbsp;edita*Ludouicus in primis captus,quem Normani poftremb accepto Loth»nbsp;rio

Angjicæ hiftoriæ lib.VI.

rio filio obfide^Gallis reddideruuRicarduuero iamimperio mamrû ducem* fuum dedararuntgt; Necillud omiferim, quofdam hiftoricos falfo appellarenbsp;hunc regem DacorUj qui auxilio fuitNormanisjAigroldum^feu Aigrotum,nbsp;cumnemo homo cui tale fuerit nomen apudDacoSjfiue Danos^ quos uoeât,nbsp;regnaritjid quod ex hiftoria Saxonis colligere licet,qui plane oftendit id ternnbsp;pori s H.araldum,ficut dixinius,quintu a Suenone filio expulfum regno fuifinbsp;fe^quod uel illi autores affirmantjtametfi Saxo no meminit de hoc hello adz.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

uerfus Francos,ab ipfo Haraldo gefto,Nô quieuit pofteaLudouicus ulcifcêz diauidus,aduerfus Normanos multa fæpius, fauente Othone Gcrmaniæ re^

10 ge,fruftra molirimam cùm Rothomagu ambo infefto agmine petilTent, ciui/ tatemcçmultis incômodis affeciffent, ad extremum tarnen ab incoepto no fixnbsp;ne nota,atcpfuorü cæde, deftiterunt* Fuit is annus à natali Chrifti D c c c Cznbsp;LVï, cum primis nobilis morte Rudouici,cui Rotharius fiiius fuccefsit.lsnbsp;autoreTheobaldo Carnutum comite,cccpit ingentes inimicitias cumRicarnbsp;do duce exercercjtum qubd pater femper duci infeftus fuiflet, turn etiâ qubdnbsp;ille itapræpollens effeétus erat^ut iam finitimis populis merito formidoloiusnbsp;effet Jtac^primùm infidias Normano fecit, quæ cùm minus ex animi fentêtianbsp;procefsiffent, deinde bellum intulit,in quo uaria Fortuna inter eos fæpenumenbsp;ro dimicatû eft^poffremo nonnullis heroibus ad amicitiâutruncç principemnbsp;io hortantibus,paxconucnit*AtRicardusdeinceps geftarûrerum gloria pari^nbsp;ter acuirtutis fama pracclarus,dc religione Chriffianaitidembene mereri manbsp;xime ftuduit^quippe qui nônulla condidit templa opéré egregia,multiscp donbsp;narijs eaexornauit.Fuerunt illi filij tantum duo,quôd fciam,Ricardus 8lt;Emnbsp;ma.hæcEtheldredonupfit, obijt morte anno falutis humanæ D C C C CXCznbsp;Vl.cuiRicardus fiiius fuccefsit,de quo alibi perappofite memorabimus, Sednbsp;ad Edui num ueniamus.

De hoc rege aliquid fcribcre,8lt; breuitas temporis quo regnauit,SC eius uiz tæ turpitudo penitusuetaret,nifi id ordo pofceretieo enim die q^o rex didtusnbsp;cft,confanguincamfuam,uxorem cuiufdam nobilis uiridnuitam ftuprauit,nbsp;îo idtç ferme propalam mutorû animalium more fecit,fic, ut fama fceleris breuinbsp;per omnem Angliamperuaferit.Quapropter cùmDunffanus,qui paucis annbsp;tediebus fadus fuerat abbas Glafconienfis,eum bonis uerbis reprehenderit,nbsp;admonueritt^, ut a tanto flagitio manus deinceps abftineret, tantum ab fuit,nbsp;uthomonempenequamfanétismonitisparueritjUtetiam fcelus fcelere cuznbsp;mulandojprotinus optimum patremablegaueritjquodipfi cum primis maznbsp;lofuittnamNorthumbri Merci) regis uitia horrentes defecerunt,Edgaznbsp;rumeç eius fratrê regem renuntiarunt, fauftis omnibus acclamationibus pronbsp;fequentes. Eares tantum Eduino inufsit doloris, ut citb deinde perierit, poftnbsp;annum quartum quàm regnare cceperat Jta regnum Edgarus adeptus eft,uir 'nbsp;4o Sc animiuirtutCjSC corporis robore longeprinceps»HuncOdo archiepifeoznbsp;pus Bathoniæj feu, ut quibufdam placet,Kyngftoni coronauit,circiter annunbsp;falutis DCCCCL1X« Initoprincipatu,omniahumanaftudiapræpace,cuiusnbsp;nome feiebat dulce effe,2lt; rem ipfam falutarê,fpernere cccpit: quæ deinde parnbsp;ta,ut ne ab externis turbari poffet,ingentê claffem parauit, eâc^ tripartitb cirznbsp;ca oram maritimam locauit,quæ barbares continenter infeftamreddentes abnbsp;ingreffu infulæ arccret Jtem Scotos 2lt;V uallos in ofRcio retinuit^Reperio in

«*8 PolydoriVerg.Vrbinatis *annalibus,Vuallos, qui Temper inuiti Anglorum imperio paruerant,exnbsp;tandem gente,fiSi principem conftituifle, rege Edgaro,habuifle regulun^nbsp;nomine Ludouallü,8ó ilium pependiffe tributu ipfi regiAnglo,atcp deincepsnbsp;aliquot annoSj principes tales fuifle. fed quo tempore Vualliid benefieijabnbsp;Anglorn regibus confecuti fuerint, non omnino conftat,nec traditur, qub^nbsp;fciam,aquopiam autore graui. Edgarus imperauit Ludouallo VualloruO^nbsp;regulouetfbgalis nomine, inannosfingulos, tricenos lupos, quo genus tafl^nbsp;malefici animalis 8^ gregibus ouium ualde pernicioii, quod tunc in ea infula^nbsp;parte plurimS abundabat,prorfum deleretur.fi uerb lupi defecifiTentjtumnbsp;co illorum,nefcio quam pecuniæ fiimmula conferret.Sic rex finitimos popU'nbsp;los rebelles in officio atep fide tenendos putauit,qub fibi per idjiullo tempo'nbsp;re exclufo iamliceret oftendere,feadbonitatemnatum effe.Itaqueconfefti’^nbsp;D unftanu ab exilio reuocauit,eumlt;^ Vigornieniein epifeopu creandu cuta'nbsp;uit:cui etiâcùmidtêporis homines deeffentjqui meritb alfis præeffent, Lon'nbsp;dinenfi's epifeopatus adminiftratio dataeft^quam illehaudquaquamfuis, fionbsp;populi comodis feruiendi caufa, fufcepit:nam id temporis epifeopi non pln^nbsp;opum,atplus doâ:rinæ,plus fanditatis;,plus prudentiæ, quamalij habebant*nbsp;Interim Elfredaregina moritur,exquarexEdouardumfilium fufeeperat-cuius interitus caufaruit,quâobrê ille importuniffimu flagitiu fecerit. Netn'nbsp;pe per idem temporis fama peruaferat,Horgeriu ducem Cornubiæ filiam 'nbsp;here nomine Alfredäjforma longe elegantiffîma^quamEdgarus in matrirno'nbsp;niu fibi ducenda conftituens primo quoep tempore, dedit negotiu Etheluofnbsp;do familiarifuo puellæ uifendæ,fuisepuerbis Öó nomine,àduce eius connubijnbsp;petendijfi modo pulchritudo famæreiponderet.ProficiiciturEtheluoldus innbsp;Cornubiam,adducem:quiubi puellam uiderat, cœpit infano aeftutu ardef^nbsp;amore,adeô ut immemor mandat! régi),earn fibi nuptu dari magnopere petnnbsp;uerit,quod 8C impetrauit.pofi;hæc,ad regem reuerfus, ait puellâno earn eff^gt;nbsp;quam deceatnubereregi:ac n5 multo poftubi iènfitprindpis animû hoepa'nbsp;dlo ab amore alienatu,incipit paulatim apud eum agere, ut fibi eius uolûtat^jnbsp;liceat puellam in matrimonio haberefid quodrex,qui illius iam forma alpoPnbsp;natus eratjUltrb conceffit.Etheluoldus ita Alfredæ fibi exitium pariturænbsp;ptias confècutus eft. Crebrefeebat deinde indies magis Alfredæ pulchritu'nbsp;dinis rumor,ut quæ iam nupta in confpecftu hominum frequentius uerfaba'nbsp;tur,cùmrexcupidus uidendi,de induftria, uenandi gratia, ad uillam Eth^^i'nbsp;uoldi acceffit,ubi ftatim atep Alfiredæ oculû adiecit, mirabile didu eft, qu'ainnbsp;cito earn deperire cceperit,ita ut breui póft tempore Etheluoldo mortem naa'nbsp;chinatusfit,atcpAlfredam in matrimoniumduxcrit.Mulier faces incendianbsp;quibusrexflagrauitadcupiditatem huiufmodifceleris edendi:namubi ui*'nbsp;regem aduentare intellexit,fertur rem omne uxori aperuinè,oraffe(^,uti cornnbsp;munis falutis caufa,{e negligentius folito comptam iuueni furent! oftendei'ot* 4'nbsp;at feemina immemor coniugalis amoris,ac filij pignoris, beneuolentiæ ab E''nbsp;theluoldo fufcepti,8ó fui femper fimilis,ut leuis,auara, fuperba, quamelcgan-'nbsp;tiffimepotuit,regi uenienti obuiam fa(fta,ultroep caftum refoluit pudoreiia»nbsp;Dedecorauitearesplurimu regis nomen apudomnes,quare fæpiusà Dun^nbsp;ftano reprehenfus eft:quem licet faefti puderet, poeniterctlt;^,amori tarnen nOnbsp;indulgere nequiuit.Ipfam autê Alfredam feruntno modo criminis non pcc'nbsp;nituiffogt;

Angjicæ hiftonæ lit.VI. «9 nituifTcjfeduaklc fuccenfuiffe Dunftano, cjuôd beneadmonuiffèt regê. Ge*nbsp;nuit ex Alfreda Edgarus Edmundum, qui paucos uixit die«, 86 Etheldredu,nbsp;Is dum baptizabatur,cùm fubito in (àcrum fontem confecfli cibi reliquias exnbsp;aluo emifîdet,traditurDunftanus prædixifleitafuturu, ut ille quandoep in^nbsp;gens patriæ incôtnodum dedecusep afFerret, Dilexit item Edgarus Vuilfre/nbsp;dam monacham,{èu ob metum ftupri, utquibufdam placet, nullis initiatamnbsp;iâcris inter monachas {èruatâ,ex quaEditham fîliam iufeepit, quam aiunt obnbsp;uitæ ianctimoniâ, in catalogû diuoru adicriptam. Hæc iunt Edgari iuuentænbsp;uitia,quæ poftea iummis cùm corporis turn animi uirtutibus fuperauit: fuitnbsp;10 enimarmorûfimiliteratcpequitandiperitiisimus, aclaborû Ripra fidempa/nbsp;tiens, qui fixos femper in officio continuit,amp; barbaros qui folebant crebris innbsp;fulam incurfionibus diuexare,ira ab initio terruit,ut nunquam fint aufi fediznbsp;bus patrrjs egrediJtem deliéforuinquifitor amp;punitoracerrimus,quodtaménbsp;fine ira,amp; fæuitia faciebat : quippe quandoep ad crimina leuiora non grauatènbsp;conniuebat,utfàlubrê magis quàm ambitiofum principe ièpræberet. Abicpnbsp;bis uirtutibus, pietatempræcipuè coluit, quando præ religioneChriffiana,nbsp;nihil magnopere augendû putabatrquippe qui uiros magnæ doâ:rinæ,fàn(fi:inbsp;tatis,integritatis,atcp prudentiæ,cum primis in fuum domeffi'cum confiliumnbsp;delegit,illoscp populo Chriffi'ano præpofitos tantum uoluit.ltaqj fecundumnbsp;io Dunftanum,miro amore complexus eftEtheluoldum,uirumingenio 8^ crunbsp;ditione fîngulari,qui eius opera, Abyndonienfis prius abbas, deinde Vinto^nbsp;nienfis epitcopus faeftuseffi Item eiufdem beneficio, Oiualdus Floriacenfisnbsp;monachus creatur Viaornienfis cpifcopus,ac deinde Eboracefis archiepifeoxnbsp;pus,cui in V igornieniem epifeopatû Dunftanus fuccefsir.T antu is princepsnbsp;tribuit iftorû inprimis triumantiffitu doéfrinæ acuitæ fànffitati, quam illinbsp;præ fè ferebant,quemadmodu monachi taie quid interdum miro artificio faxnbsp;cere fciunt,ut partim eorû rogatu addu(ffus,partim cômotus, qubd primarf)nbsp;facerdotes adhuc fixas retinerent uxores, contra, atep patres paulb ante decrexnbsp;uiflTent, bene multis fatigauerit precibus loannê tertiumdecimu Romanumnbsp;30 pontificê, quo bonis de caufîs, quas monachi ex ufii fixo inueffi'garant, uellecnbsp;concederCjUt ipfis liceretapoftolica autoritate efjeere ex Vintonienfî, amp; Vixnbsp;gornienfî collegio presbyteros,quos ièculares uocant canonicos, atep in eorunbsp;locû,fuos induceremonachos ; quodamp;impetrauit. Item ôôEtheluoldo, atepnbsp;Dunftano autoribus,in alterum V intonienfe collegiu nouum feu cccnobiu,nbsp;quod Aluredus,ut fuprà oftendimus,extruxerat, in illudc^ quod Shyreburxnbsp;niæ in pago Sarisberienfis dicccefèos inftitutu erat,eie(ftis quoq^ presby terisinbsp;monachi fiintintrodu(fti,amp; illud cccnobium de Hida,amp; hoc Shyreburnienienbsp;appellaruntinam ibi OccidentaliuSaxonum princeps epilcopalis fèdes locaxnbsp;taerat,cuius dicccefi's epifeopus cum primis fuitdiuus Aldelmus*

4o nbsp;nbsp;Atep ita per idem tempus,monachi in alia alibi làcerdotu collegia uenerut,

ac deinde uelut iure fuo ubicp gentiu opes immodicas fibi coparare cceperut, quodpofteris damno fuit:duin cm monachi diuinis duntaxat rebus uacates,nbsp;hominu ccctu fugiebant,acfolitudines,unde fibi nome uindicât,quærebant,nbsp;turn profeftó monafticæ uitæ inftitutu rite fèruabât : côtrà, ubi omifla folitnnbsp;dine,celebritatê colere,ubi diuitias reciperelibuit, incredibile diétu eft, quannbsp;tumamaioribus fuis degenerauerint:quippe quos etiâinuitoshumanaru fix

Polyd oriV erg. V rbinatis

Mul rem curam fufcipere oportuit,quæbonam Hominis partem Temper cccu pat.Quid.quod/^adediuidarupeftis fie reliques pariter facerdotes pei uafit,nbsp;ut bona pars à prifea pictate patru,ad tyrannidê exercendâ uerfa fiiC ciirn per/nbsp;pauci feiantilludcauere, quod uetatpropheta:Diuitiæfiaffluant, nclite cctnbsp;apponere.Illi enim partim fanditate uitæ,partim fuo fanguine facerdetfl de/nbsp;eus auxeruntjifti ault;flum licenteruiuendo,nô iatis bene leruant:illi honoresnbsp;oblatos cunftantcr 8lt;uerecunde acceperunt,eosc^alrjs optimis quibulcpde/nbsp;tulerutjifti malis{a?peartibus ambiunteoidem,acmox acquifitos iniolenternbsp;exercent:8óut in illis multum Iiberalitatis,amp; innocentiæ fuit, ita in iffis muhnbsp;turn aliquando auaritiæ,acimprobitatis:illi denicppaucis contend temperannbsp;ter uixerut,atifti opibus,utitadicam,opprefsi,pro fuo iure uitam ducere ne/nbsp;queunt, dum in alios hofpitales eflTe cogunt. Quæ lane humanitas ( ita enirnnbsp;uulgo uocatur)tantû abeft,ut humanitas fit,utper hoefemitus potius amp; qnlnbsp;dem longepeftilentifsima habenda, quado eius rei caulà,læpe facerdotes pelt;:nbsp;cant.Quotus enim quifep eft,cuius fenfus no titinentur,poftquam multubhnbsp;beritjfelecp uarfjs ciboru generibus fartim laturauerit id quod uelint nolincnbsp;interdum illi facerdotes,qui domos ualdehofpitales habere humanis coguivnbsp;tur legibus,faciunt,dum alios laut'e pafeunt Jam ad propofitum redeo.

Eodem tempore moritur Odo archiepifeopus Cantuarienlis,poft annurn quam federe coeperat, decimumnonu, feu ut alrj fentiunt, tertiumdecimu : 1lt;^nbsp;cuius locum Dunftanus abAuguftino ordine Cantuarienlîû archiepiftopo/nbsp;rum uigefimustertius fucccfsit,qui,uti no nemo tradit,unacum Ofualdo E'nbsp;boracenfi archiepifeopo,Edgamm multis caTimonijs facrauit, id quod falfonbsp;incurialcriptorum,Dunftano attribuitur,qui,qucmadmodu fuprà oftendi,nbsp;cxulabat,quando Edgams rex eft fa(ftus,a quo poftea fuit in patriam reuoca/nbsp;tus.Edgarus rebus regni ita pacatis,ac tantum pietatis operibus intentus,pl^nbsp;racccnobiaautdeintegro condidit,autinftaurauit, uel amplilsimis donis lo'nbsp;cupletauit,amp;in ijs cocnobiu monacharu ordinis diui Bencdidfi, quod Vuihnbsp;toniæ, in pagb proximo Sarisberiamurbem,locauiu In eo cccnobio Edithsnbsp;ipflus Edgari Alia uirgo monacha,poftquâ aliquot per annos familiæ ibidcn^ -præfuerat ( talem abbatiflTamdicunt) uitâ fanótifsimè finiuit.Sarisberia enit’^nbsp;inora,quæadauftrufpelt;ftat,locopianopoflta eft,quæintus multis im'gatujnbsp;riuulis, alluiturcp flumine Naddero, qui Vuylo Hauino,hic Vuermiftt^nbsp;pagumprætcrlabit,ault;ftus,in Oceanûin auflrûuerftis fertur, Poftremó Ed^nbsp;garus utfuos ad bene beatec^uiuenduinftituerct, leges apprimè utiles tulif»nbsp;quas uetuftas in obliuionê ferme adduxit : qui demu anno ætatis trigeflmof^nbsp;ptimogt;8Ccamregnareccepit,lèxtodecimo,naturæ concefsit. Succefsit bonönbsp;patri Edouardus fecudus,filius patre di2nus,ordinereoum undetrigefimus»

maiof

Angji cæ hifto riæ lib .VI.

maior pars dccemeret presby teros effe reftituendos ad priftinoà bonores,ecgt;» cCjfubitó uox audita eft. Non bene fentiunt,qui presbytejis fauent:perinznbsp;de quafi ius magis faceret cum monacbis, qui aliéna raperent, quam cum preznbsp;f by tcris,qui fuarepeterct» Verum quia imago Cbrifti de cruce pendêtis,quænbsp;ibidem proftabat,uiia eft earn reddidifle uocem,ita fides habita eft oraculo,utnbsp;presbyter! caufa ceciderint,8^ turba omnis fedata fit.Atcp fic monachi ope diznbsp;uina, uel humanapotius (^nam etiam turn no defuerunt, qui id oraculu Phcenbsp;bi magis quam Dei fuiftc,hoc eft,hominu fraude,non Dei nutu,editum putanbsp;rint)utcuncp partaretinucrut.Edouardus inuitaAlfredanouerca, rex didusnbsp;10 eft,quifaneadolefcêsfummæ fan(ftitatisôôfiugi,eamodeftiaprincipatû iniznbsp;uit,ut omnibus charifsimus e{ret,quippe quipaternas uirtutes nauiterimitaznbsp;batur, Quæ res Alfredæ animu maxime angebat,quæ dominationê expedaznbsp;bat,ac Ethel dredûfiliumEdouardo extin(fto,regnare cupiebat.ôCquia defpenbsp;rabat fe id pofte confequi,utiniufta nouercanecem priuigno machinari conznbsp;ftituit,quod uttandem maturaret,cafus huiufmodi occafione dedit. Rex ucznbsp;natumieratin eum faltu,quem uulgb uocantNouam Foreftam, Sc rumpenznbsp;tibus undicp feris,ubi pro fe quifcp,ficut fieri folet,feraru canum(^ fimul curznbsp;fum infecutus eft, forte a fuis deftitutus,ad ædes Alfredæ, quæ in proximonbsp;erât, bibêdi,feu Etheldredi fratris uifendi caufa, accefsit.Eft eo loci hodie arx,

10 quam appellant C orphim.Hunc ubi fæua mulier ueniente confpicata eft,iufz fit feruo, ut imprudente interficeret:at interim ne iuueni quicqua fufpitionisnbsp;inciderct,ei obuiamfalt;fta eft,petentilt;^ potum mite ac reuereter bibere dedit,nbsp;quern ita dum equo infedebat,fcyphum hauriente feruus percufsit, Rex accenbsp;pto uulncre,equu in curfum eueftigio uertit,ad fuos fe recipiedi caufa,fcd doznbsp;loreurgente,equolapfus ftatim interrjt.Impianouercapoftea corpus innoznbsp;centifs imi uiri,ut ne facinus patêret,intró auferri,atcp humari iufsitl ubi deinnbsp;de miracula cdi cceperunt : nam fama eft, non fine Dei nutu, baud ita multbnbsp;pb ft,uenifte in mentem cuidam mulieri,quæ oculis capta erat,co loci excubanbsp;re,8Cprecari martyrem,ut eius beneficio fubleuaretur,ac earn fiîhulatcp oraue

3o rit,fubitb lumen recepifte.Multa deinde miracula extiterunt,quamobrCEdo 5**nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uardus no immerito inter diuos relatus fit,Fuit pofthac eius corpus ex uili ih

lo loco,ad Glafconienfe cœnobiu deportatu,ibilt;çfepulturæ honeftè datum» Pccnituit interea Alfredam cÔmiftbrû,quæ8Cieiunio ÖCuerberibus corpusnbsp;fuum afficiens,omne patrimoniu aut indigentibus hominibus partiendo,nbsp;autfacrasædes ædificando, farciendóue effudiuquam feruntduo condidiftçnbsp;monacharu cccnobia,unum Amisberiæ in pago Sarisberienfis dioecefèos, ornbsp;dinis Cluniacenfis, èC alteru ordinis diui Benedilt;fti, ad V uheruuellu uicum,nbsp;Vintonicnfis dicEceGs,8^ mhocillamuitamegifte»Fuitis annus quoEdouarnbsp;dus intcrfeftus eft, tertius,cum regnare cccpitï licet quidam his tribus annis

4o menfes fcxadiiciant.Huiusoptimiprincipis exitü,interitus uirilis ætatis rez

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gni fecutus eftmam lt;|uemadmodü ille in flore iuuêtutis,uiribus corporis inz

tegris,repente cecidit,ita omne regni robur debilitari fic cccpit,utpoftearege Etheldredo, ætate iam fene(fta ineunte,fumma ciufdem inznbsp;firmitas acceflerit,de qualibro proximo com/

mode exponemus.

POLY'

I I

Poly don Verg. Vrbinatis ‘ PÓLYDORI VERGILII ANGLICAEnbsp;'HISTORIAE LIBER SEPTIMVS»nbsp;demortvi Edouardilocum,EtheIdredusà Cerdv

J cio trigefimus rex fubftituitur, cuius fbcordia publicæ rcs in talem perucncrunt ftatum^ut merito fùb eo^regni feneâanbsp;ætas cceperit: continuo enim fames, peftilentia, atc^belluiRnbsp;Jfæuit. EamalaDunftanus archiepiieopus paulo antequamnbsp;fequerent, fore prædixeran recuiàbat bonus antiftes Ethcfnbsp;dredum regem Ecrare, qui per cædem frarris, adregnum aipiraffet: fed cùm ’’nbsp;id facere coaélus eflèt, turn prædixit futurum, ut populus Anglicus amiHänbsp;libertate, geiieratim pcenas miièrabiles daret. Erat Etheldredus minime o'nbsp;mniummilitaris diiciplinæ feiens, ut homo uecors, S^otij atepluxus amatet»nbsp;Qtiæ res fàtis nota omnibus effîciebat,ut à fuis pafsim male audiret, amp; à fin*''nbsp;tirais acbarbaris longinquis minime pertimefeendus pu tare tur. Quarcnbsp;tæDaci fàtis animis fidentes, infulam tumultuofeinuafèrunt, facTtanbsp;rum omnium,quaquauerfùm pedem primû intulerant:Slt;quia loca maritin^^nbsp;nullo præfidio munira erant, facile in primis eaprædæhabuerunt. Quo fut'nbsp;cefTu Daci ferociores fadi,in omnes partes uertïïtunquibus ita omnia pafsin^nbsp;uaftantibus,cùm rex obuiam ire non auderet,nccefrariô ingens auri pondusnbsp;dédit,quo in patriû fblum fè primo quoep tempore reciperent. Fefellit ea p^'nbsp;cis conditio ualde regemmam tantum abRiit,utregnum fuum præfènti moknbsp;ftia leuarit,ut etiâ multo grauiore afEeceritîDaci enim auro illedi,haud mufnbsp;to póft frado fœdere, iterû infulam armis adoriuntur: ôôhoc neep ignauit^’^nbsp;aut temerè faciunt,fèd conflato ingenti exercitu, clafîecp inftruéla negotiumnbsp;gerunt.Exanimauit fama noui belli rcgem,ut qui hoftes accepto præmio coUnbsp;tcntos,fperabat nihil efle molituros,amp; propterea ad bellum gerendum mim^nbsp;mèparatus erat:attamen quamcelerrimcpotuit, clafTeminftruxit, præfeciu^nbsp;Elfricum, uirum animo uiribus ferocem,cæterum,nefcio qua de caufà,im^nbsp;nus fidum.Is itaep aduentantibusDacis,fimulato animo obuiam fa(ftus,dumnbsp;ad pugnam fè fingit expedire,ad hoftes deficit. Fregit ea res adeo infulanori^nbsp;animos, quod longe fècus accident, quàm quifquam putarat, ut nihil ptop^nbsp;pugnatum fit,fèd momento aliæ naues fînt media trepidatione delapfæ,nbsp;captæ, pluresnumero medfjs fluftibusdeprefTæ. AtDaci interram idoncanbsp;tempeftate delati,quoquouerfum prædabundi erumpunt.Sed qui liintnbsp;thumbriam ingrefsi,dum pro fc quifepin prædam temereincumbit, ab a^^'nbsp;ftibus partim cæfî,partim profligati funt.Et qui Londinum oppugnatutfnbsp;tierant, obfidionec^ cinxerant, quia dues omnium opinione conftantius Imnbsp;ftinuerunt,defperata expugnatione, fponte negotio fuperfèderut. Cætctumnbsp;poft huiufmodi accepta incomoda, illi nihilo fegnius Anglum urgebant, P^^nbsp;mebant,diucxabant:quipoftremo coadiin unumnonamplius more tum^nbsp;tuantium, fed fèruato militari ordine, hoftem pafsim oppugnabant. qiiih^®nbsp;cùm Etheldredus longe uiribus impar refîftere non pofTet, confternatus am'nbsp;mo,mifît legatos de pace. Qiii mifsi funt,pacem cum hofte ea conditioncnbsp;cerunt, ut in annos fingulos, Anglia uedigal Dacis pendcret:quodetfi ig^nbsp;jniniofum,pro temporum tarnen necefsitate,ualde opportunû fuit. Elfrf«^'

Anglicæ hiftoriæ lib.VII.

pofthæcpræfcéluscIaGisyegiæapudhofteSjlpedeftitutuSj adEtheIdred^n:^ redqt,ueniam cômifsi delictiimpetrandi caula, cuircx oculis pro crimine ef^nbsp;fofsisjuitam condonauit.Pax erat per hunc modum uix paVta, cum Etheldrenbsp;dus ea male uti cccpittduni enim per otium uitam agebat,fuis grauior trucuznbsp;lentiorcp iblito faéïus,quotidie alios ipeciatim locupletiores facultatibus iponbsp;liabat^alios ignominia afficiebat,alios demum in exilium agebat, propter leznbsp;uifsimaetiam crimina:item delatoribuslibertas permiiTa circuueniendbquosnbsp;uellent,quorum calumnrjs eius aures adeó patebant, ut nullus à periculo ua^nbsp;cuus elTet.Quibus rapinis ita animus populi uulnerabatur,ut uniuerfi palamnbsp;to eimaledicerent»HocubiDacinorunt,iubitódeinuadendaiterum armis Annbsp;gliacogitationem ftifceperunt, arbitrantes populum uitrjs principis ad defeznbsp;dionem fatis irritatü,haud multó negotio in deditionem redigi poflèJtaquenbsp;Sueno primus eorû rex,adbellum Etheldredo inferendum,ftatim flexit ani/nbsp;rnum,fènfim copias no contênendas comparans:quod priufqua explicemus,nbsp;bic appofi'tèRicardi iècundi Normanoru duds,prout ïuperiore libro prominbsp;fimuSjmentionem faciemus^ut ordo eorum ducum ièruetur*

Erat Ricardus uita moderatus,militaris dilciplinæ peritifsimus,8^ paterno dignus principatu^quem modicè adminiftrabatrquippe eius inftitutu erat,u£nbsp;dumbellum gerebat,militibus ediceret^ne amicos uiolarêtjiéue lacris rebusnbsp;io manus intentarêt,qub pariter domi atcp militiæ,ad honeftû óóredum^religionbsp;nem(^cund;areferret»Huius bellicam uirtutêinprimis expertus eft Roberznbsp;tiis rex FrancisCjHugonis Capeti régis filiuS;,qui ciim à nonnullis ex iuis prinnbsp;cipibus petitus effetinlïdrjsffolaRicardi ope ódconfiliopoftremó illas decliznbsp;nauit. Erat tame tantæ uirtuti nonihil ui tij admiftû : nam in libidinis infamianbsp;fuit,quodplures amaffet fceminas, amp;in ijs puellaquandabaudclaro generenbsp;ortam,a cuius conluetudineetiam aiuis principibus c5monefadî:us,tantû abznbsp;fuit utabftinueritjUt contra illi fuaGffent, in matrimoniu duxerit»Ex hacnbsp;creauitfilios tris mares,Ricardu amp;Robertu,qui Normanis deinceps præfuenbsp;t^ut,amp;Gulielmû,qui monafticäuitäduxit. Item fceminas totidem:Alifi'am,nbsp;5® quæmaxima natu Reginaldo Britannoru comiti locata fuit : Aleonorâ, quænbsp;Balduino comiti Flandriæ : tertiam,quæ Nauarræ regi.Ricardus demumnbsp;uiulta uita excefsit,cui Ricardus filius fuccefsit tertius, uir illuftriisimus, quinbsp;pofttrienniû,quàm inieratprincipatu,mortuus eft,non fînefuipitione Rimznbsp;pUueneni:quemRobcrtus frater lècutus eft,de cuius rebus geftis alius côuçnbsp;niens edocebit locus.Nunc ad Suenonem Dacorum regem redeundum.

Isquammultisnauibus profedus ad’orientalem Angliæ oram peruenit, ubiexpofîtismilitibusjcùmabexploratoribus accepiffet accolas locoru imznbsp;paratos effe,egreffus leui præfidio nauibus relido,uicos ui expugnat, inflamnbsp;mat teda,hominu pecudumc^ prædas agi£,amp; ad feptentrionem contendens,nbsp;acdukedineprædandilongius euagatus,nullis refiftentibus,Nortbumbrosnbsp;primû inuadit.Illi partim præfènti periculo territi,partim memoria tenentesnbsp;fe alias Dacis,uti fuprà demonftratû eft,paruiffe,8ô ob id arbitrantes eos tanznbsp;quam adiuoSjUÔ ad hoftes redire,ultrô deditionem faciunt.DeindeMerdosnbsp;adortus, nullo propém odum negotio uindcpoftea ad auftralem partem uernbsp;us,omnes accolas lubigit. Hocrerû fuceeffu Dacus ferodor effedus, Lonznbsp;^um,qub audieratEtheldredum lèreeepiffe motus caufà, aggrediendumnbsp;1 5

«4 Poly doriV erg. Vrbinatis

C.onflâtuit Jtacpiam Gus omnibus inftnidis comparatisc^, ad duitare oppugt;‘ gnandâ pergit,eamlt;ç repente drcufîdetjUt ultimo hoc periculo, aut hoftê ternbsp;reat,aut quid uaiéat,exploratû tandê habeat.Contrà ducs tametfî trcpidi im^nbsp;prouifo metu^attamen cogitantes fecum fuum caium,cum totius patriæ cafünbsp;coniundû efle, quod ca princeps duitas effet, fefe acerrimè dcfen Citant : nainnbsp;ali} obuiam ire,alii ex mûris hoftes deturbare,8lt; denilt;^ ab omnibus partibusnbsp;fimul illorû uim pro Ce quifcp ferre impigrè nititur. Ad extremû licet Daci fornbsp;tifsimèinftarent,Ângli tarnen utregem fuû ab iniuriauindicarent,haudqua/nbsp;quam tam afpero negotio territi funt,quin fimul conferti apertis portis in honbsp;ftescurrereaufî fînt,atcpcontrahoftiliterpugnare.SedDacus dum Cuftenta/nbsp;refuos,amp;2propeiamadeptamuidoriam retinerecupit,circumuentus ab ho/nbsp;ftibusdextra fîniftralt;ç,multis ex fuis occifîs,inter telahoftiû erumpit,ac cuninbsp;reliquo exercitu fado die nodult;^ itinere,ufcp dum bidui abeffet,Bathoniainnbsp;concedit.Fuit fingulare certamen,in quo Angli fuam bcllicam uirtutem ma/nbsp;ximè oftentarût, quippe qui Etheldredo duce,homine amp; animi amp; confilq iivnbsp;ope, tam fortem hoftem ab oppugnanda urbe auerterint.Sueno dum Batho/nbsp;Tiiæmorabatur,tantainopiarei frumentariælaborare cccpitut coadus fîtfa/nbsp;cere poteftatem Anglo redimendi de fe uedigal, paulo ante infulæ impofîtûînbsp;qui ita accepta pecunia, in Dadam reuertit, cum maiore militû manu primonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

lt;|uocp tempore rediturus»

Etheldredus interca arbitrabatur illam uedigalis uenditionem cb pertine re,ut Daci deinceps quiefcerent:uerùm principes no item,qui animo cernen/nbsp;tes tantam molem mali nô facile à ceruicibus fuis depelli poffe,eum hortabannbsp;tur,utquamcelerrimè poffet,exercitu pararet.Vcrû Sueno haud multos monbsp;ratus dies,perinde ac Anglici heroes iudicarat,rur{us celeri curfu in Angliamnbsp;conuolat.Neclongior inde mora,cùmAnglusadfuit,5lt; paribus odrjs anfnbsp;miscpeftutrincçcôcurfuimFuitpugnaab initio utrifcpdiffîcilis,fedmox de/nbsp;hcientibus nonnullis Anglis ad hoftem, adeo funefta extitit, ut Etheldredusnbsp;adultimû cognoueritrem fuam in apertûdifcrimen effe dedudâ : quare poftnbsp;acceptam cladem,fuis in condone uocatis,fîc uerba fecit: Perpetub mihi prin J”nbsp;dpes fîlendû effet,fi nobis penitus paterni animi uirtus, in confilio dando, û'nbsp;regno bene adminiftrando,autmilitibus noftris robur in patria defendenda,nbsp;deeffet^Equidem mortem pro patria,præclaram effe fateor,8lt;me uel deuoue/nbsp;re,pro regno noftro,uel in medios me mittere hoftes paratus fum, hîc patri»nbsp;uideo,8lt;quicquid Angloru eft, perditû iri, nifi mature fit prouifum. Vincfnbsp;mur à Dads, nô armis, fed noftrorû proditione^Paraui principib ingenté i^nbsp;hoftem claffem,quam perfidus Elfricus illi prodidit: deinde fæpius noftror^nbsp;itidem fraude, infelici euentu dimicauimus, unde turpe fcedus cum barbarisnbsp;facere coafti ftumus,ut necefsitati pareremus,quam folus Deus fuperare po^nbsp;teft.Quod quidem fcedus ad perniciê noflram idum eft,quandb impios ho/nbsp;ftes,apud quos nihil Gndi,nihil ueri eft,illudipfiim contra quàm lus fas^ rfnbsp;fet,ac extra Ipem noftram,rumpcre no puduit« Atcpita eb uentum eft,ut nounbsp;modo timendu fit,neimperiuamittamus,{êd ne nomen noftru perpetub de/nbsp;leatur Jgitur cùm hoftes fupra caput fint,uobis nunc quibus fcio mea lèmpri^nbsp;cura? fiiiffe mandata,libeatprouidere,con{ulere, patriæcp cadenti fuccurrere»nbsp;His didis, omnes ad comunem lalutemmagis intend, ÔC quid tandem præ’'nbsp;ftareG

Angjicæ hiftonæ lib.VII.

ftaret^cxcogitaturijCouocato conalio,quocl faclo opus G't,intcr lè délibérant* Hictanaendiu anxrj ac dubi) fuerunt, ut qui lupunaauribusfenebant,ut innbsp;gr æco prouerbio eft : fi enim pugnæ fe cSmitterent, profpici'èbant futurum,nbsp;ut pene plus a fuis, qui iamiam timoré pereulfî ,ad defectionem {pelt;ftabant,^nbsp;ab ipfis hoftibus effet timendumtfinuero cederent,futuram effe fccdam ignonbsp;miniofamcp deditionem,quod tarnen minus malum effe ducebant, arbitrantnbsp;tes per hune modum,multos à cæde feruatum iri,qui olim falui patriam in liznbsp;bertatemuindicarepoffent*Placuithæcfententia omnibus. Itacprex fefe acnbsp;fortunas omnes fidei Ricardi fecundi Normanorum ducis, cuius fcroremnbsp;10 nomine Emmam in matrimonio habebat, committere decreuit : led ut ne idnbsp;temerèfaceretjEmmam cum Alfredo ôcEdouardo liberis,adRicardum eiusnbsp;fratrem animi ducis tentandi caufa,præmifit. Accepit Ricardus fororem cumnbsp;filijs perbenignc,auxiliumcç pro tutando regno, eius uiro Etbeldredo pollfrnbsp;cituseft. Occupauerat interim Sueno maximam partem Angliæffenfimc^nbsp;quod reftabat,in deditionem redigebat, dedentibus fe ob timorem populis,nbsp;cùm Etheldrcdus iam turn cedendû effe patria bofri exiftimans, poft annumnbsp;quintum trigefimû,quàm regnare cccperat, in Normaniam ad Ricardumnbsp;confugit. Ac Sueno turn demum totius Angliæ imperium adeptus eft, amp; fienbsp;Daci ex aduenis,fecundum Anglos,regnum in infula obtinuerunt. Is fuit annbsp;io nus à natali Chri fti M X1111.

At Sueno crudelifsimein Anglos uiftoriam exercebat,quatenus illis debi litatis,ipfe ab omni deinceps effetpeficulo uacuus:uerùm ita modus fæuienznbsp;di,aliena(^diripiendiaberat,utneàfacerdotibus quidcin,aut rebus facris manbsp;numabftineret.Enimuero homo impius tam Anglicum nomen delendum,nbsp;quamreligionem Chriftianâ modis omnibus ex mortalium peftoribus euelnbsp;lendam deftinans,poftquam infulanos nobiles exinaniuerat,ac multas facrasnbsp;ædes donarrjs difpoliarat,poftremô diripuit cccnobium Burienfe, in quo iaznbsp;cet corpus diuiEdmundiregis,8ômartyris, fimul omnem agrù circunquaepnbsp;populatus.Sed Sueno méritas pcenas monachis,quos miraculardcftlt;frant,ftanbsp;îo timpbftdeditmam ferût,eumdum apud fuos milites lætabundus ob regnu

in terram cecidiffe uociferantem,mortem fibi effe illatam,ac adlutum interpO fe,8lt;omncsqui aderant,fubitærei miraculo ftupcntes,percufforem nufquamnbsp;cernentes, arbitratos id deorû ira elle faétum. Ad pofteros multb bellifsimanbsp;etiam fama manauit,illum eo ipfo cultro fuiffe interemptum,quern diuus Ednbsp;mundus dum in uita erat,geftarat. V erùm longe feliciorem ac alium uitæ exinbsp;turn Sueno habuit,ut Saxo Grammaticus tradit,qui au tor eft,hunc rege poftnbsp;uarios rerum cafus, fubegiffe Anglos, ac ea conditione pacem dediffeEthelznbsp;dredo regi,qui licet in Saxoniano codice,haudrelt;Stè Adelftanusnuncupetur,

vzæterûilludnon omiferim,certum Suenonis pietatis argumentù effe, q, CO re§e,t)aci Chriflianum dogma receperint.Sedreliqua perfequamur*nbsp;l 4

Poly doriV erg,. V rbinatis

Nee ita multó póft qu'am Sueno intcrierat, Daci Canutum eius filiurn iu/ uenem optima^indolisjaltitudinecp animi,ac Chriftiana pi'etate infignemje^nbsp;gern fecerunt^ Angli quibus nihil longius uidebatur,quam Dacorum iugumnbsp;aceruice excutere,audito Suenonis cafus rumore, lætitia exultantes, ftatiinnbsp;per literas Etheldredo mortem hoftis nuntiant, hortanturcç, utuelit quam^nbsp;primùm redire,ad regnum à manibus alienigenarumhominum eripiendumjnbsp;ad id(^effïciendum,operam opesep omnes pollicentur, Adauxit ea res animanbsp;regi,qui plenus uindiélæ nihil cunftatus eft, ad negotium maturandum: Rdnbsp;ueritus inconftantiam uulgi,de Riorum Rntentia, bdouardum maiorem na^nbsp;tu filium in Angliam præmifît,qui pertentaret,an Rii in fide manerent. Aduonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

lauitEdouardus,figillatim(Ç animos omnium magna fagacitate perRrutatus redfi t in N ormaniam,pari propè atep iuerat, celeritatejrenuntiauit«^ patri oianbsp;nia fatis tuta fore, fi feftinatione uteretur.Eo nuntio Etheldredus in bonantnbsp;fpem adducfus,ftatuitfortunam ten tare Jtacpcùm Ricardi ducis auxilio fiiVnbsp;tus,tumRioru fide fretus,properè in Angliam adnauigauit. Fuit eius adueH'nbsp;tus inRilanis maiorem in modum gratus,quippe quibus Dacorum dominé'’nbsp;tio ut generi ac nomini Anglico cxitialis,odio uehementer effe iampridênbsp;perat:tametfiCanutus omniliberalitateachumanitateillos infide tenere ma'nbsp;xime ftudebat,qui utdiuinaetiam ope in bene adminiftrando regno iuuaf^^nbsp;tur,fertur fecundum Deum,in primis diuum Edmundum Suenoni patri an' 'nbsp;teairatum,prccibus amp;imultis muneribus fibiplacandum curafle.Inrjs donis»nbsp;apud uulgus fama eft fuiffe coronam, deinde fi luberet, grandi pecunia redi'nbsp;mendam, ac inde morem inoleuifîe, ut reges deinceps itidem facerent, quetnnbsp;tarnen haud diu feruatum ferunt,uel potius nunquam:nam,ut Perfius ait,nbsp;facro quid facit aurumÇ'Item templu uarfis donarrjs,amp;monachos amplisnbsp;df)s ditauit.Paucis póft diebus,quàm Etheldredus in Angliam appulRisnbsp;rat,ingenti exercitu parato,in Canutu,qui tune fe Lincolnia continebat,mO'nbsp;uit,è loco(^ fugauit,ac prouincia tota igné ferroep uaftata, bonam incolarun^nbsp;partem intei^ecit, Eft autê Lincolnia urbs Celebris in oraorientalifita,cuinsnbsp;pars altera monti impofita ornatur templo magnifico diuæ uirgini Mariaenbsp;cro,arcecp muniturualida. altera loco plano poli ta, adauftru conuerfà, alln^^nbsp;flumine Vuitham,ita uulgo nuncupat,glt; agrû habet tam fertiîifîîmu, quàn^nbsp;amceniflimu. Atqui Canutus,qui uiribus impar ceflerat,ingrcflus naue,lt;l^^nbsp;ad oftiu Humbri parata habebat,ad oram Cantianâ in Sanduicû portu reu^^nbsp;élus eft,ubi loci eius claflîs in anchoris ftabat,ibi quofdâ Anglos ex nobifit^^nbsp;te,Suenoni per pacis côditionis olim ob fides datos,confe(ftis naribus atepnbsp;nibus deformauit,ac reliâo ad defendendu portu præfidio,in Daciam exm’^nbsp;plô conceffît, rediturus ad ulciieendâ iniuriam,cùm per negotia domeftic^ R''nbsp;ceret:qui interim bello Anglico præuertere domefticu coaftus, Sclauosnbsp;maxime rebelles,beUo domuit.Qua re prædarififimè côfc(fta,maiora indc an*

lieu bellu intêtus,quæ huic rei neceflaria eflèntjftudio parab^^’

Analicæ hiftoriæ lib.VIÎ. «7

Per idem fcre tempus prodigiauarianuntiatafunt, quibus facile conftare prædicabantjportcndiregnimutationem:fedinprimiseius Rituræ calamita^nbsp;tis fîgnificationem fecilfe Oceanum^ qui fine ulla euidenti caula, quæ polTetnbsp;rem miraculo eximcrCj in altitudinê inlolitam exiuerit, atcp p^igos, multoslt;^nbsp;mortales abforbuerit» Etheldredus interea, utpote qui pigrabatur omnia fa^nbsp;ccre,non exercitum contra hoftem uenturum, non bello gerendo quæ opusnbsp;effentjparauitjfed more mulieris ulcifcendi auidusdn Dacos, qui iam liberosnbsp;ex Anglicanis uxoribus fufceperant,8lt; fortunas omnes in infula habebâtdtanbsp;fæuitjUt poft ingentem editam cædem,bene multi capti^atcpper cruciatos neznbsp;10 cati fintjinterquos Sigifrcdus amp;M.organdus Dacorum nobiliffîmi, fueruntnbsp;falfi criminis infimulati apud regem ab Edrico Stratonio, qui uir erat magnanbsp;ui corporis Só animi, non item ingenio bono præditus. Quo fcelere aliuddeznbsp;indefcelus cumulatumeftânter captiuos enim eratuxor Sigifrcdijuaulicrpunbsp;dicitia fingulari,8C forma longe elegantiffima:bancEdmundus fîlius regisnbsp;prius ftuprauit^quamuispoftnecemuiri inmatrimoniumduxerit.Hæc ftaznbsp;tim ut Canuto nuntiata funtjta eius animum irritarunt.uti propere rebus innbsp;Dacia compofitiSjinAngliam iniuriæ fuorum cum primis uindicandæ cauznbsp;fa rcdieritjreliétisc^ qui nauibus præfidio effent, populabundus Cantiumnbsp;ingreffus, ad Occidentales Saxones peruenit, nulla incolumi reliftare in itiznbsp;io nerCjCui ferro aut igné noccri potuerit. Erat turnEtheldredus in morbo, quinbsp;itatempore cxclufus,Edmundumfilium exercitum cogéré,in hoftemcp irenbsp;confeftim iuffit.Erat Edmundus turn animi turn corporis uiribus ferox, uivnbsp;deEcrreumlatus cognomen fibi inuenit,quem Etheldredus nonexEmma,nbsp;fedexalterauxore nomine Ethelgina,humili genere orta, creauerat, qui fuanbsp;egregia uirtute,8lt; patri gloriam, 86 matri nobilitatem peperit, Edmundusnbsp;igitur exploratohoftiumitinere,quammaximas poteft copias parat, ac pernbsp;tramites occultos, hoftes anteuenit, eos derepente inuafurus. Erat fociusnbsp;belli, ac confiliorum omnium Edricus Stratonius, qui gloria»?! iuueni in znbsp;uidens confuluit,utin hoftem ne irrumperct: cuius artificium eb pcrtinebat,nbsp;'ƒ 50 ut hominem perderet* Paruit diffo Edmundus, expecftans dum melior pu^nbsp;gnandi occafio daretur*Edricus intereautperfidus cnixe ftudebat Edmunznbsp;dum hoftibus prodere : quod ubi minus procedere animaducrtit, non amznbsp;plius diffimulandumratus,iam palam Canuti fidemfecutus eft.Quo facftumnbsp;eftjUtbona infulanorum pars timoré perculfa, ultro datis obfidibus,in Da^nbsp;corum fccdera ac poteftatem uenerit* Soli b/lercq in officio perftabant,afznbsp;firmantes fe nunquam defeóluros, modó ducemhabercnt* Dumhæc gerunznbsp;I tur, Etheldredus paulifper morbo leuatus, in hoftes progreditur:fedacceznbsp;, Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pto aducrfæ rei nuntio, dolore ac moleftiauitæ tarn infelicis affeélus Londiz

num diuertit, ubi grauius folito ægrotarc cccpit* AtEdmundus in tanta rez ;nbsp;nbsp;nbsp;40 rum perturbatione uirili ufus animo, quamoptimum faótu arbitratus eft, fi

omiffis hoftibus, aliquot ciuitates quac metu defecerant, pugnando recupez ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rarer.itaque id confilq infectationi hoftium in præfentià anteucrtens, nouz

I ^^^^^loca aggreffus fubitb expugnat, alia complanat,grauius in eos qui dcz ftimffent animaduertit,qub alp fimilis fupplicp metu,in officio permaneant.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ç®§’^Quit Canutus hoftis confilium fibi malo futurum,nifi infringcret: quo

circa partena copiarum quamprimum mißt in Northumbriam, ad prædanz

«s Poly don Verg. Vrbmatis dum^de patrimonio Vtredi, primi ab Ethddredo facti cius regioni's comitis,nbsp;uiri admodum firenui^qui Èdmundi exerdtum dudtabat, quo ilk fua defoi'nbsp;dendi caufa, neceflarib pede domu rcferret.Nihil fcfcllit Ipes Dacum: VtrC''nbsp;dus enim confeftim accepto nuntio illatæ iniuriæ, in Northumbriam aduoUnbsp;uit:qui licet k aliquandiu fortiter oppofuerit,ad ultimum tarnen delperataÊnbsp;lutCjCum totaNortbumbriafe hofti dedidit:kd poftea perfidia lumma, con^nbsp;trà atque ius belli iubcrctjugulatus eft,Edmundus interim deftitutus auxvnbsp;lio Vtredi, Londinum ad pattern confugit^Quod ubi Canutus cognouit, fnbsp;mata præfidio Northumbria, nauem confcendit,acin oram CantianamjS*^ ,nbsp;clalkm fiiam reuertit. Eo anno Etheldredus morbi longitudine, pariter’nbsp;animi mcerore confedusocciditjuira principio magis otio quam bcl’o g^ƒnbsp;rendo aptus,magiscß corporis uoluptatibus, quam animi uirtutibus adtlfnbsp;éfusîkdætateiam feneda, longo rerum ufti meliorcffed;us,maxime nix^Snbsp;eft, etfi ffuftra,patriam fuftentare cadente* Sepultus eft magna pompanbsp;dini,in templo diuiPauli, Genuitex Ethelginapriore uxore, hue, utquidan^nbsp;minus uere tradunt,cocubina,filios Edmundum, Eduinum,Adelftanum,0^nbsp;filiam uni cam Edginam:item ex Emma Edouardum uirum làndtifîîmufnj^nbsp;Aluredum fiue Alfredum»Tulit uel optimas leges.Fuit is annus dim regn^''nbsp;re cocperat,trigefi'musod;auus,8ó tertius,cum in Normaniam fugerat,faluti®nbsp;uero humanæ M X V L

Fuerunt id temporis uiriingenioamp; fanditate dari,8uini]s Etheluol^^^ monaftici ordinis,qui ob fingularem dodrinam, Vintonienfis epifcopusnbsp;dus eft,cuius pietatis opera extant, amp; in primis duo egrcgia cccnobia, altenjnbsp;Vintoniæ,monachaium, alterum monachoru ordinis diui Benedidi, quo“nbsp;Burgum Petri nominant,quiadiuo Petro dedicattr fuerit.eftad oriententnbsp;lem locus inNorthantonêfi comitatu,Lincolnienfîs diccccfèos .Ille enimnbsp;pit iam tum cum uitä degebat,miraculis clarefcere,quam ob rem pofteanbsp;tuus,in diuQvunumerûrelatus eft.SucceflîtEtheluoldo,Elphegius,uirnbsp;nibus rebus ornatus,qui poftea Cantuarienfis archiepilcopus crcatus,capt’^, .nbsp;Dacis Cantuaria,acdirepta,dumpropagâdæ religionis ftudio,barbarosnbsp;inter ho ftes erant,ad ueræ pietatis cultum prædicatione amp; exemplo hortaba'nbsp;tur,martyrq palmam aflecutus eft Jncidit in hæc tempora Dunftanus,quinbsp;ri ter de patria redè confulendo,prudentercp monendo,atcp de religione, reu'nbsp;diuinam augendo, bene meritus eft, cuius fanditas pietascß mortalibusnbsp;fpeda,Deolt;^ grata,faciebat,utamp;inius memoria in dies magis perpetuaretuftnbsp;8£dum uiuebat, multis miraculis cniteret* Is per omnes dignitatis gradus,nbsp;adarchiepifeopatum peruenit. fuitprius abbas Glafconienfis,dcindeepifo‘’^nbsp;pus V igornien fis,atcp fimul Londinenfis,quippc qui idoneus dignus^ eraOnbsp;qui magnis ac multis fungeretur honoribus, poftremb Cantuarienfis arçN^nbsp;epifcopus fadus,Edouardum atque Etheldredû reges làcrauitrqui ætate iai^nbsp;decurlâ,uita exceflît,anno cum kdere cœperat,odauo amp; uigefimo, fuitd?nbsp;ter diuos ob uitæ lànditatem relatus« SÙccefîere archiepifeopi Ethclgaiai^’nbsp;Siricius,amp; Aluricius,qui circiter decem odo annos eius dicccefis redo^^^^nbsp;fuerunt»SccutuseftElphegius antiftitû Cantuarienfium ordine uigefîiuO^nbsp;kptimus,quem quidam intra tempora Etheldredi ponunt,quod tarnen qu^nbsp;drarenonpoteft, fi red'e annorum ratio ini ta eft: nam ab obitu Dunfta’’^’nbsp;wfqii^

Anglicæ hiftoriæ lib. VIL

ufquc ad mortem Etheldredi, interfuerunt anni quatuordecim,cùm Aiuriz *® dus (èdebat.Igitur Elpbegium necefle eft poftid tempus,dicscefim Cantua/-rienfcm adminiftrafle^per martyriumcp uitam finifle,dum Canutus Edmunznbsp;dointeremptOjtoti'us Àngliæ imperium obtinebat. Atcirciter annum fàlu'nbsp;tisDCCCCLXXI XjOfualdus Eboracenfis arcbiepifcopus montur,poft an/nbsp;num quam federe cœperat,uigefîmumtertiû, fuit uir,qui ob puritatem uitæ,nbsp;indiuorumcatalogumadfcribimeruitxuiusetiam pietatis teftimoniû præznbsp;bet cccnobium ordinis diui Benedi(fti,quod ille cxtruxit in pago Lincolniennbsp;fis diocceièoSjquæ Ramifia dicitur, quæ Elym infulam proxima cft. Secutusnbsp;to eftAduIphus,Vulftanus,Alfredus,Chinfius,Slt; Aldredus,ordine antiftitûnbsp;uigefimusquartusjscum Aluredo Cantuarienfiantiftite.fiicrauit Haraldunbsp;rcgem,de quo in uita Gulielmi, qui eum deuicit^plura dicentur. b'fdem tcm/nbsp;poribusfedes epifcopalis quæeratinLindifarne infula, Dunelmû translatanbsp;eft,eo(^corpus diui Cutheberti delatu^quemadmodum alibi expofitum eft.

Edmundus mortuo patrejàLondinenfibus rcx renuntiatunfcd cæteri po^ puli partim metu^partim libidine nouandarû rerum, Canutum regem fituinnbsp;appellabant. At Edmundus animo ferocior, ftatim ex hybernaculis militemnbsp;fuum reuocat^ac in ipem recipendi loca ingrefiTus^cum exercitu expcdito ma/nbsp;gnis itineribus in occidentalem infulæ partem contendi t, amp; quo plus terrorisnbsp;hoftiinrjciat.acieinftruélaacceditjacprimûomniu Gloceftriam,Brifi;cl]iu(^nbsp;adexpugnandum aggreditur.Hic nô minore audacia, quàm confilio^Dacosnbsp;qui oppidis præfidio relidli crant^metu obfidionisjcùm in diem uiuerent, fo/nbsp;ras admanus uenire coadtos adoritur.Suftinentboftes etfi iùbitærei tumul/nbsp;tu perterriti parumper impetum,deinde in fugam uerfi,dum pro fe quifqj (à/nbsp;lutis caufa,adloca tutafeftinat,ab inièquentibus circumuenti complures in/nbsp;terficiuntur. Qtiare aliquot ex uicinis populis perculfi, datis obfidibus^dc/nbsp;ditionemneceffarib faciunt. Peruenereinterea nonnulli ex D^cis, qui illamnbsp;cædem cuaferant,ad Canutumdn Cantiû, euentumc^ rei geftaftnuntiarunt,nbsp;Ille perinde quafi nullam à fuis acceptam plagam intellexifîetjalacritcr coaélis inbsp;copijsjLondinum petitjiuflîst^ nauibus eodem per Thamcfim accedere, ur/nbsp;bem obfidione circundat.Cæterum tantum abfuit,utLondincnfès ciucs,quinbsp;fidcliflîmi crantjarmis amp;uiris muniti,aduentu hoftium terri ti fint, ut apertisnbsp;portis aduerfum eos confeftimimiperint,ita,utilli impctum minime fufti/nbsp;nentes fubitb cefTerint. Cædes baud magna édita cft, eum nihil fcrè tempo/nbsp;ris pugnatum fit, Canuto feftinante eum Edmundo confiigere, quem in/nbsp;tcrea audierat, Andoueram, qui eftpagus ad X v milliaria, prcpe Sarisbe/nbsp;riam,reuerfum efle:quôubi peruenit, caftra in conlpeótu hoftium loco pla/nbsp;no pofuit,fuoscpinaciem eduxit. Necreculàuitcertamen Edmundus, ut fi/nbsp;gna ab hofte efferri uidit.ab hora tertia,iam ferme ad nocftem pugnam extra/nbsp;xerant, amp; iplà pugna in neutram partem inclinata adhuc ftabat,cùm Edricusnbsp;prælio cgreflus, Anglos territandi cau{à,in Ipeculam quandam a{ccndit,ibicpnbsp;^ociferans Edmundum interemptum,gladium oftentabat cruore manan/nbsp;tern : quem ita clamantem nihil propius facftum, quàm ut fagittarrj Angli in/nbsp;terhcerent.Cæterum eares autoribus haudbono fuit. Anglus ea indignatio/nbsp;ne accenfusjfiios fimul cohortatus,tanto impetu in hoftes prorupit,ut primûinbsp;€ loco tnouerit,dein animis feruentibus in fugam uerterit : fecilTet ingentcm

cædem,fipcrnocrcm.quæ iam multaerat,11‘cuiflctCanutus i'taprofligatus, totani noâ:em ?nnere facflo, Vintoniam uerfus,in locum tutum ferecepÿ*nbsp;Edmundus ueró,ut apud quofdam inuenio, hoftem minime perfècutus, Sa'nbsp;risberiam flexit iter,fuppetias laturus ciuibus, qui ab altera Dacorum manUnbsp;Adfuit non multo póft Canutus : tum non longe ab urbc,nbsp;iterum inftnictis aciebus,manum conftrunt : fit pugna atrox recentibus anPnbsp;mis,corporibuscp,quam æquo Marte utrinque diu cömiftam ,nox omnibusnbsp;iam feflis militibus diremit,Poftero die Angli à fole orto,ufiç eo in acie ft^i^^nbsp;re,dum Canutus in certamen deftenditrpugnatum eft acriter,pari tarne eueunbsp;tu,8ó multa édita cæde,2lt; cum iam uelper diei inftaret,æquo prælio difcefîuiunbsp;eft.Deindealterodie utercßexercitus per otium cibum capiunt,achefternonbsp;prælio interfeftos in unum congeftos cremant, necp interea arma deponunt.nbsp;plus uiginti millia hominu utrinlt;^defiderata.Nocte infequenti,Canutusnbsp;lentio mouit caftra, amp; Londinum uerfiis abqt, quam urbem eius claftis ptucnbsp;obftderat.Edmundus ubi lux fugam hoftium aperuit^ueftigia ftcutus efi, acnbsp;leui certamine ciues obfidioneleuauit;quare magnapompa^acgaudio ttuimnbsp;phansjurbem iniuit, Canutus,quem (pes fruflrata eft, acfta ingenti præda exnbsp;lods uicinisjclaflem fiiam reuifît,quæ paulo ante fe in flumen receperat,quoonbsp;Roceftriam præterfluiu Huncfluuiûolim Medeguaram,hodie Medueian^nbsp;uocant.Hîc aliquot dies Canutus moratus eft,partimutmaiorem exercicumnbsp;faceret,partimcp hoftium confiliü per exploratorcs cognoiceretjd quod nubnbsp;Io negotio intellexit,Edmundus enimhaudpatiensmoræjCoadris quamcclrfnbsp;rimepotuitcopijs,no longe à caftris hoftium conieditjbic^quammultisucfnbsp;bis adhortatus militeSjUt memores tot antea comifforum præliorû, tum dc'nbsp;mum contunderent ferociam hoftium, eatenusqj urgerent, inftarent, qnoaunbsp;uno certamine eos adorti debellarent, quo tandem aliquando tantorum fiuisnbsp;fieret laborum.His irritati milites adhortationibus, fimulcp affedli tædio

ïta mora eius diei fatis creditur Daco faluti, Anglo non item fuiiTe^Pofln't^^^^ eius diei Edmundus ubiinuxit,adipoliaconigendaintentus,ftios expedidnbsp;bat,uthoftes indefequeretur,cùm eos diftîpatos fi'muliam iundos ThamC'nbsp;fim traieciflèjacin Orientales Anglos arma uertiffè faftus eft certior,quiiß*^^nbsp;fuis Opern laturus adutu aduolauit,fi'gno(pdato,hoftes aggreffus eft,3^qua^nbsp;uis alii Doftremos cæderêt,alii 'afi'niftraacdextramedios?erirent:Dacitam^

Anglicæ hiftoriæ lib.VIL •?* præliando commoncfacicbat centuriones, ut în ordine retinerent mili'tem:nbsp;identidéuociferans,euni diem aut omnes labores,ôôui'(ftoria5 confirmaturû,nbsp;fi parum adhuc inftaret,aut maximarû ærumnaru initium futurum,fî parumnbsp;pedemreferret. Hacuocepræliumatrox ita repente exarfit,utDaci l'amiamnbsp;fenfim ccdercnt.Qtiod ubi Canutus confpexitjilico in finiftnim cornu,undcnbsp;plus periculi impendebat,impreflîone faÂaJt(ubfidio fuis.ac obuios quofi^nbsp;n^agnaui profternit^Qiio fadum eft,ut Anglorum bona pars longo certaminbsp;ne reflà,audito cædis rumore^territa confeflim (ein fugam uerteriuquos Edznbsp;n^uiidus fefe ante omnes erjciensparumperremoratus eft,attamendifiedbsnbsp;»0 lam ordinibus,pugnam à fuis omiffam inftaurare nequiuiuHic Ängli uqsabnbsp;hoftibus præclufisjchm neqp animus ad refiftendum,necp ad fugam cuiquamnbsp;fpcs fuperelTetjOmnes ferè ad unu cæfî funtjn quibus omne fortiflîmorû miznbsp;litumrobur fuerat. Edmundus cum paucis admodu militibus^itinere no inznbsp;termüTojad Occidentales Anglos confugiens, Gloceftriam ierecepit; quemnbsp;Canutus fpatio duarum horarum lecutuSjConfequi non potuit.

Hæc accepta clades, licet Anglorum pariteruires debilitalfet, atcp animos “^^iifetjciim prælèrtim Londinum, multacp alialoca non ignobiliaad Daznbsp;tuni demum metu defecilTentjEdmundus tarnen nihilo Icgnius exercitUnbsp;pätabatdd quod Dacus iam fecerat,qui ad hoftem magnis itineribus accedeznbsp;quot;orrb futuru erat,ut fi rurfus confligerent, de fiimma rei prælio hoc unonbsp;®§^tetur,CLim Edmundo certum effet, lèiè demum in proximo certamine ex/nbsp;tr^mocÖniitterepericuloJtacpiamutercp exercitus infeftis fignis expeditusnbsp;p ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;capeffendam Rabat in conlpe(Ru,non procul à ripa Sabrinæ,cum

tuccepit,utireges inter le prius colloquerenz ’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dimicarent,qui certum fciebat earn rem perinde ad comodum Daz

ac Anglorum pertinere.Studebat Edricus qui antea improbiffime oz ^^iifecerat,tum demum probitate fimulare,in concilianda pace, inter duosnbsp;imperatores: qui eius confilium pro tempore non coniemnendumnbsp;JO j ' S^änquä uana omnia futura ducebant, congrediuntur, aliquantulum^nbsp;fitquot; ^^^^°^’^bfunt,non fine magna omnium expe(Ratione,uenim de compoznbsp;renbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnino ambi^itur, Quidam tradunt pacem conueniffe,Slt; ex fcede

Qccidentaleminfulæ parte obueniffe» alr| pccnitet lequffic rem geftam produnt, ut unus ex ducibus,isnbsp;nni Dacus fuerit,parum liquet,naRus loquendi facultatem,ita coznbsp;fitinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerba fecerit: Satis optimi imperatores armis utrincpcertatum,

ujj. ^^§uinis utriufque gentis effufiim,làtis deniçpueftra ac militu ueftroru feunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen necbonam necmalam ferre fortunampoteftis,

cert^ uincat,ferociter inftat uido,feu alter uidus fit,inftaurat cum uidorc 4o luj^ ’^^;Quæ,malùm,eftiftaueftra inuidauoluntas an pluris eft uobis beinbsp;* quorfiim tandê aut libido imperandi,aut ueftra honoris cuznbsp;'^^’^ditç'Quod fi pro regno pugnatis,diuidite uobis opulentiffimu reznbsp;rij L^’S^od olim ièptê regibus fatis mitrfin uerp gloria uos ad incerta impeznbsp;inftigatjinueniatis aliquam uiam,qua fine magna clade.nbsp;At P ft fanguine utriufcp populi,decerni poflît,uter utri præftet»Hæc illegt;nbsp;'’^'^Uinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcntentia non dilplicuit Edmundoteadem Canuto quocp proba

^tafauebant Jtacp ratio inita eft,ut reges inter fe ferro contenderent,Slt;

qui uicifletjhuic alter uicrus regni poffeffîone ccdcrct.Erat no procul paruU'' la Sabrinæ infuläjCui Oluea nome eft, quam nunc Olanegea uocant, in hancnbsp;ambo reges armati defeenderunt, circumftantibus utrinep ad ripas fluminis,nbsp;copijs minime lætis,quippe quæ fufpenfæ animis in parum gratum fpeâacu/nbsp;lum intendebant.Datur fignum, infeftiscß armis reges concurrunt,ac fîngu^nbsp;larem pugnam faciunt, Edmundus cui corpus magnitudine amp; animofopc^nbsp;uenientis arma hoftis cæfîm cum ingenti Ibnitu ferrumdeijcit. Canutusuirnbsp;mediocri ftatura,uiribus amp; animo ingenti,tanto iftu aliquantulum reieôus,nbsp;inhoftemiterûinlurgit. Hîcdiu crebris inuicemictibus cominus dimicant,nbsp;£èd cùm certamen æquo Marte extraheretur,ôô uiftoriæ Ipes dubia euaderet,nbsp;turn DacuSjUt qui omnino uiribus impar iamiam terreri cccperat, quamina'nbsp;ximauocepotuit,Ecquænos,inquit,neceflîtas uir fortiflîme urget, immatu'nbsp;ram pro regno oppetere morteCPræftat profeefto, depofltis cum odio arrnisjnbsp;pacem internos conueniremtere tu,proutlubet, Canuto tuo, qui præfto eft,nbsp;ut tibi gratum faciat.His uerbis ferox iuuenis lenitus, eueftigib proicÆs aynbsp;rais,dataduerlàrio dexterâ.Itidem faciûtexercitus, qui eandêpatriæ Fortunanbsp;cxpelt;ftab«at,ac lui reges pugnando feciftènt: poftea coagmentata pace,ac fadonbsp;in multos annos fœdere,inter le regnû partiuntur. Edmundo pars occident^nbsp;liSjCanuto Mercia obuenit.Sed fluxæ funt,ôô caducæ nimiû mortalium rts.

DumDacus Londiniagebat,Edmundus qui bellis tantis perfunlt;ftus,aHt pta pace fruebatur,ftibitó è uita exceflît.Mors huius principis fane miferabfnbsp;iis fuit,turn quod florem eius ætatis ante diem rapuerit, turn quod totum rt^nbsp;gnum in præceps dederit. Multos circa unam rem ambitus faccrem, fi ea quænbsp;de Edmundi morte uariant autores,omnia exequi uellem,Quidam,quos in^nbsp;elinat animus ut fequar,tradunt,filium Edrici(eius nomen no ponitur,quo(Jnbsp;{ciam)impulfore parente,rcgem corpus purgantê furtim adortû,ac ferro utnnbsp;trem amp; inguinainterfeidiffe. Alij quibus fabellæ cordi funt, perhibent ipfuJ’^nbsp;Edricum ita domi fiiæ aptalTe in manu cuiufdam imaginis mucrone, ut quO''nbsp;ties uellet,accedentêad earn feriret,atcpfecifre Edmundo coenam, amp;duminc rnbsp;eontem plaretur imaginem,eo mucrone efle confoflum.alrj poftremô,utnbsp;ros omittamus,morbo perqlTe.Peruafit tarnen per animos hominû fama nonbsp;incerta,Edricum iftuc edidilTe fcelus,ac ftatim poft interfeeftu Edmundu,fdi^nbsp;tafle Canutu totius Angliæ regem, caputi^interempti obtuliire,8ô idfacinusnbsp;Dacum deteftatu,proditorem Edricum merito aflfecilTe lupplicio» Ali} contranbsp;ftriptûreliqucrunt,Canutu miro amore hominem effeprofècutum, ad funynbsp;mosepperduxiflTehonores, qubd pereum tandem aliquando regnuintegn*nbsp;obtinuiflèt,Sed iam fubijciamus, quæ Saxo Grâmaticus de his gefb's rébus,nbsp;memoriæ prodiderit. Is meminit de diuifione regni Anglici,inter reges, attfnbsp;de Edmundi cæde,{èd luos Dacos prælio luperiores alamp;mat: nanqp traditr^nbsp;ges fimul conferuifle manum, 80 Dacorum aciem iam inclinatam,Thimonisnbsp;cuiufdam antefignani uirtute reftitutâ,euairiflre ui(ftricem,ac turn Edmundunbsp;extincto Edmundo,iuuenes quoldam audaculos primo per iocum appellallynbsp;Canutum dolo,non uirtute, totius Angliæregem,8ô deinde extra iocum,nbsp;jUulgalTe regem Anglum eius fraudeinterfelt;ftum, ÔCilium ob id iratum,in

Anglicæ hiftoriæ lit». VIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y»

tractorcs crudeliter animaduerrifre,atc^nc illudfadnus fîbi affîgnaretur^fèiip per negafle Edmundi cædis (è côfcium fuiflè» At nos ifta appofitè tetigimus,nbsp;quatenus hiftoria multorum teftimonrjs planior fieret. Ad incceptum redeaznbsp;naus.Regnauit Edmundus annum unum^qui magna pompa in Glalconienfînbsp;cœnobio humatus eft.Ceciditcumhocprincipeomnis maieftas regni, quodnbsp;deinde^uelut corpus humanû lènio confedhim ac grauiter à Dacis afFedbum,nbsp;uigintifcx póftannis,rege Edouardo filio Etheldredi nonihil conualuit,citônbsp;omnino.uti alius edocebit locuSjinteriturum.

Çanutus tanto potitus regnojconuentû principum primo quocp tempore 10 fadtjinquo more maiorum,rex creatur^Sô ab Aluredo Cantuarienfi antiftitenbsp;confecratur.Fuit is annus humanæ iàlutis M X v I I.Canutus fierex Angliæfanbsp;lt;îfus,ftatim ftnatum fibi domefticu delegit^de cuius confîlio cuiufta regni neznbsp;gotia gererentur:cui poft hæc, nihil antiquius fuit, quàm Edmundû Ô6 Edoznbsp;uardû Edmundi regis filios proftribere.Qu^’*^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pannoniam profelt;fti,ac

ibi bene accept!, uitam in exilio finierut.Is Edouardus reliquit filios duos ma res,Edmundû amp; Edgaru:ac totidem fceminas, Margaritam,00 Chriftina, denbsp;quibus inuita Gulielmi Normani régis comode plura dicemus. Rex ita doznbsp;mirebus côpofîtis,quia Haraldus amp; Sueno,ex Aluina concubina, ei tantumnbsp;fill) trant,ciim cuperet filium legitimû fti{cipere,qui iure fticcederet,in matriznbsp;îomoniûduxitEmmam,olim Etheldredi regis uxorê,quæcum Edouardo ôinbsp;Alfredo filqsjin Normania exulabat,apud Ricardu ffatrêftium,cuiipft Heznbsp;ftritham fororem uiciflim locauit.Item in eo couentu egit, ut principes, ac denbsp;indeuniuerfus populus toto regno,in eius uerbaiurarit.DeinHirciu Norznbsp;thumbriæ^Thrugillum Orientaliu Angloru,homines Dacos,amp;ftcundu aliznbsp;quoSjEdricu Merchiæ comités fecit:poftremó leges ualde fàlutares promulznbsp;gauiqatque fanxit:quas deinde Normanicaperuerfitas cum alijs peneaboleznbsp;uit.Soluto conuentu,in primis regnu moribus 8^ nobilitate ornandu,acbenenbsp;de Anglis generatim merendu fibi conftituebat,cum repente fadlus eft certiznbsp;ordeNoruegienfiû fatftoin Daciamimpetu,rogatusc^,utquaihprimu fuisnbsp;3° auxilioiret.Haudmodici moment! res uila eft:fane Olauus Noruegiærex,nbsp;cum audiret opes Canuti plus creftere, quam tutu fuis putaret rebus, qui ueznbsp;rebatur,ut ab fe aui turn regnu repeteret,interpellandi eius uitftorias cupidus,nbsp;una cum Haraldo fratre uiro ftTenuo,Daciam !'ngreditur,agroslt;^ paffîm poznbsp;pulatuqacquotidiana prælia cum locoru præfidrjs faciens,uidebat breui ternnbsp;pore omnia occupaturus, nifi tanto impendenti periculo mature occurreret»nbsp;Qiiare Canutus momento temporis deledlu militu cùm Angloru turn Daconbsp;rum habet,quibus paratis,naue confcendit,ftquundo^ uento in Dacia increnbsp;dibill celeritate uecftus, offendit hoftes uaftatis undique agris, in armis ftare:nbsp;turn figna ferri,ac fequi armatos iubettfed ocyus didlo omnia fiebant,cupienznbsp;4o tibus Anglis aliquo egregio facinore uirtute oftentare, quo ft apud principenbsp;fuum,in maiore gratia ponerent. Initur prælium, ac tanto animorum impetunbsp;comittitur,ut clamor ccelum oppleretrfuit diu anceps, ad ultimu urgen tibusnbsp;^'^glisjhoftes uincuntur.Pofitridie Canutus hoftemftcutus, iterNoruegianbsp;^icrfus feciqquo ubi peruenit, legati de pace,de deditione, qui pro falute omznbsp;’^’urnorarentjobuf) fuerunnquos benigne audiuit,ac acceptis obfidibus,cleznbsp;îuenterremifît,quicqu!dinft deliquilfent. Atqueita Noruegia receptaeft»

'34 Poly don Vcrg.Vrbmatis

Olauus uero defperataui(floria:,adfbcerum Gerithaslauu Orientaliuduccfii fe recepitjUtibi tudus domo exularet: qui itadum uoluit rem aliéna turbarc,nbsp;fuam pcrdiditrperdidit tame nihil uir innocens,qui per eiufmodi calamitatesnbsp;multb probatilTimus inuentus,omniumiudicio habitus eftßindiflimus.Eftnbsp;autem Noruegiapeninlulaadfeptentrionejn Germanico Oceano pofita/o^nbsp;lum habens parum firugibus bonum, ut paffi'm lapidolum,{alebrofumq?.Eft

Suetia in eodem maris tradujquæ ab occalu Daciam Noruegiamc^ refpi' cit»Has putanteflèjquas noftri GleflàriaS;,8dGræciEleâ:rides,proptereIednnbsp;copiam^appellantinunc utranqp Dacorum rex habet.Compreffit Canutusnbsp;breui póft coniurationem in ft ab Olauo 80 luone heroé’facftam, qua niini-' gt;nbsp;rum oppreflus fuiflet,nifi earn naftentem Slt;^uidiflèt,ô^ mature difloluilfttjaiinbsp;toribus morte affedis. Ad rem redeo.

In ea pugna Canutus cum Angloru fidem turn uirtute pptiflimu expedus lt;ft,quosobiddeinceps mirificèdilexit,maximiscppræmris remunerauit'nbsp;Qiiibus copofitis in Dacia rebus^rex baud multo póft in Anglia reuertit^ubinbsp;honorificè omnes fpeciatim principes appellando, munerib.afficiendo^onti^nbsp;magis antiqua minuendo,quam noua imponendo, nulli Ipem aut cauftni bdnbsp;lorum dandojCiuitates omnes in pace 06 in officio atc^amicitia cotinebat/urtinbsp;animo iampride ad cultu diuinæ pietatis adiedo, de religione in partealiq^anbsp;bene merendu ratus^conftruxitccenobiaduo, alteruapud Anglos,in Nodh J*nbsp;folchiadntrapaludes,quoduocatur Diuus Benedidus, ubilocianteaeret'nl'nbsp;tanum ftcellu pofîtû fueratrdiftat locus à Nordouico, circiter milliaria fepd'nbsp;alteru ueró in Noruegia^Cæterum poftit mentio deNordouico fada,ut eiusnbsp;ponamus fitum»Eftenimurbs Northfolchiæ comitatus,Sóinora orientalnbsp;prope mare, ad xrj.M.paff. duobus impofita montibus, quos difcriminatnbsp;men V uenldon,ita uulgó dicitur,per conuallesc^ currens in Oceanum Galftnbsp;cuminfluit,acportufacit ad pagum nomine Elyermuthum, Sedadremnbsp;ftis.Poftremó anno ftlutis humanæ MXXX, 00cbmregnarecccperat,teftio^nbsp;decimo,uotfcaufa Romam petiuit,ubi à loanne uigefimo pontifice Romani’nbsp;benigneacceptus eft,qui perfoluto uoto,paucis póft diebus in AngliarnU^^®nbsp;lumis redijt» Non intercefferant multi inde dies, ciim neceffe habuitingd^®nbsp;obirebellum,aduerfusRicarduNormanoru ducem,quód is legumpaf^*^nbsp;metuensjper idem tempus cumHeftrithauxore,quæerat,utftipràdeniûfc^nbsp;uimus,ipfius Canuti foror,ob leuem caufam diuortiu feciffet» Cuius iniuda^nbsp;Dacus pœnas à Ricardo repetiturus, inftruda quamprimu multaru nauiu’^nbsp;claffe,in Normania traieciuuerum milite de nauibus edudo,uix caftraidb^'nbsp;ftili terra fecerat,cùm de Suenonis fill} Noruegiæ præfedi,quem unicè dibg^nbsp;bat, morte facftus eft certionquæres ita animû eius uulnerauit,utin ftbréin^'nbsp;derit,quabreuiconfumptus,èuita migrauin Ohumanasopes ftmperin^^‘^nbsp;mas,in mediocplæpe (patio cadentes^Dum Canutus beatiffimus e(ft uifi^baquot;^nbsp;tur,eccetibi,fatalis uis eum è medio uitæcurriculo,aliô rapuit.Militesnbsp;dum hæc,pada cum Normanis abeundi facultate, poftqua funus régis Rbo'nbsp;'tomagi fecerunt,undeuenerant,confeftim ft receperunt. Dehocbellonbsp;manico annales Anglici mentionê no faciunt,necp Canutu ibidê obrjffenbsp;temtradüt,utipoftea oftendemus.Qtism equidêremhaudmagniæftims’^'nbsp;dam ducimusjcum omilïno parui reftrat,ubi quis moriatur,u61 ftpeliatut/^’nbsp;ius

Anglicæ liiftoriæ lib.VIII. -j? iusuitanon ignoratur* Cæteru Canutopaulo ante morte nihilalienius fm’t,^nbsp;quam extrinfecus aut bene aut male uiuendi fulpenfàs Iiaberç rationes, qui'pznbsp;pe qui no aliunde, quam ex pietate pendebat : id quod perfpicue demonftratnbsp;cius facinus cu primis memorabile.Sane ufu ita uenit,ut animi caula aliquantnbsp;dofecundu Oceanilittus, haudproculaSuthantoiienfi portu, ambulauerit,nbsp;ibicçper otium,a milite auribus feruiente,appcllatus fit rex regu longe omnpnbsp;urn pqtenti{rimus,qui hominibus, qui mari,qui terra' late imperitaret.’tum ilnbsp;l^acitus animo repente ad Dei potentia cotemplanda erecfto, ut fuoru uanasnbsp;^ii^ntationes aliquo argumento coargueret, uefte exuit,ac ex ea globu fecit,nbsp;10 iupercpfedit ^proxime aquam,æftu tum forte ex alto fe incitante,'ac inquit:nbsp;J ndatibiiubeOjUt ne pedes meos tangas»Quæubi eft fatus,fuis demirantpnbsp;bus quatenus iftafaceret,unda infurgens tom madefecit.Turn ille retro pro^nbsp;gteffus. En, inquit, principes uocatis me rege, qui banc paru ulâ undam meonbsp;imperio cohibere uel remorari nequeocNullus nempe mortalifi eft tali nominbsp;ne dignus:eft rex unus pater domini noftri lefu Chrifti, cum quo illeregnat,nbsp;cuius nutu cuncla reguntunhunc ueneremur,bunc rege appellemus,hunc renbsp;gum,hunc populoru omniu dominu,hunc coEli,terræ, maris re(ftorê nonnbsp;lum confiteamur,fcd etiam profiteamur,præterea neminem,Poft hæc V intonbsp;niaiTiprofeftus,coronâquâ geftabat, capiti fimulacri Chrifti crucifixi, quodnbsp;10 in templo apoftolorû Petri 8lt;2Pauli pendebat,iuis manibus impofuit, nun^nbsp;pofthaceiufinodi ornamento capitis ufiis infi'gni,Dcceflît Canutus poft an/nbsp;num uigefi'inum,qu'am regnare cccperat,ôôV intoniæ ièpultus eft,Genuit exnbsp;bmmauxore Canutu,quem Anglici icriptores inepte Hardecanutû uocant:nbsp;^Gonnildam,quæ Henrico Imperator! nupfit, Floruenmt rjidem tempori/nbsp;bus uiri iànftitate clari Alphegius, de quo fiiprà mcmorauimus, qui drciternbsp;nonuhuius regis annum, capta Cantuaria, poft annûqu'am iedere cceperat,nbsp;fcxtum,martyrio coronatur,Liuingus itidê Cantuaricnfis archiepiicopus,8inbsp;Achelnotus ab Auguftino uigefîmusnonus,Is autemfuit Canuto chariffî/nbsp;’nus, quippe cuius opera amp;ingenio in rebus agendis maximèAifiis eft,Itemnbsp;3° uiriinrebus bellicis confiliocp longe principes,Edulphus,Hircius Northumnbsp;btiæjTrugillus OrientaliumAnglorum comités.

POLYDORÏ VERGILII ANGLICAE

historiae liber octavvs,

O IPSO qui fuitiàlutishumanæ MXXXVI anno,principes concilium creandi regis caufa Oxonq habuere,ubi diu diicenbsp;ptatum efttali) Haraldum,quem pater ad Normanicum belnbsp;lumproficifcens,præfe(ftuminfulæreliquerat:alrj uerb Ca/nbsp;nutum ex Emmagenitum, utlegitimu patris hæredem,quinbsp;tune Daciam regebat, regem optandu fentiebant: tandem

136 nbsp;nbsp;nbsp;Polyd o nV erg. Vrbinatis

lutum.Per idem tempus Angli cùm regia ftrips pene extintfta eHet^ualde an^ xrj erant de regum fucceffîone^ô^eacogitatio cum in primis Brithouoldi monbsp;nachi Glalconienfis uiri fàndiflîmtqui poftcaVintoniêiîs,fèu,uti apud quofnbsp;dam autores iuuenio, Vigorniefis epifcopus fuit,animu folicitabat, Fama eftnbsp;eumnodluinquieteuifumefleuidereapoftolum Petrûlàcrare Edouardurnnbsp;Etheldredi filium regem Angliæ,qui id temporis inNormania exulabat,atc^nbsp;interrogate ipfum apoftolu,ecquis Edouardo fuccederet : SCillu refpondiftcjnbsp;Ne talia cures,nam regnu Angliæ,regnum Dei eft. Quod extra iocum, mubnbsp;tis equidem argumentis ita efle comprobatum eft,00 cq præfcrtim^quôd licetnbsp;Angli ex fuo ueteriinftitutOjminime omnium Rempublica euren t,monoponbsp;IrjSjUti alibi declarabitur,tantû ftudentes,ac nobilifîîmû regnum fuerit totiesnbsp;iniurrjs affeólumjatcppaflïm populationibus uaftatu^primo aDacis,poftt^^nbsp;mo à Normanis populis ferociflimis, qui non contend tantu imperium An^nbsp;glis ademiflejOmne etiam genus Anglicum delete conati funt:item leges fan-'nbsp;édflîmas afuperioribus regibus latas.gens male animata bona ex parte aboienbsp;ueritjSó ueluti quae peius quam aliud quicep oderat Anglicum nomen/uas lenbsp;gesjprout infra fubtilius dicemus,minus æquas intulerit, attamen ftatipfuntnbsp;Anglorum regnumjiec cafurum unquam efle uidetur,ut quod Deo optiinonbsp;maximo curæ in primis efle credere fas eft, quando apud hunc populum tafl^nbsp;pietatis ftudiu in dies Angulos maxime feruet,quàm apud bene multos plutinbsp;mum friget.Iamfads aberrauimus.Haraldusin rcgnu,nonitem Canuti pa'nbsp;tris in mores fucceflbr,ftatim atep faâus rex eft,ab iniuriafuis facienda, prin'nbsp;eipatum iniuit:Emmâ enim nouercam profcripfît, dues SSnulIo numero ha'nbsp;buit,amp;ualde oppreflit,multorû fcelerum maculis notatiflîmus : fed breuitasnbsp;uitæ eius famæ coniuluit,nam è uita migrauit poft annum quam regnare ccc'nbsp;peradquartum.Ipib illo etiam anno Athelnotus Cantuarienfis præful mod'^nbsp;tur,cui Edfinus antiftitum ordine trigefimus fticceflit.

Interim Canutus cognita morte Haraldi, protinus babito militû deledügt; claflec^ parata?, Angliâ petittqui in oram Candanam poft ièxtum diem,quàn’nbsp;nauem conicenderat,fèquundo uento delatus,acLondinum profe(ftus,libcnnbsp;tifliinis animis accipitur,communicp omnium coniènfu rex dicitur.Is Harabnbsp;dumfratremimitatuSjinitium regnandiàfæuitiafacittnam memor iniuriænbsp;fibi pariter ac matri Emmæ fa(ftæ,corpus ipfius Haraldi apud Vueftmonaftenbsp;rium paulo ante fèpultum exhumari,acamputato capite, inprofluente deijcinbsp;iubetrquodmox àpiftatoribus inuentum,iterum terra humatur.Item princinbsp;pes quodregnum (îbi debitum Haraldoantea detuliflènt, figillatimpunire,nbsp;ac ueftigalia intolerabilia populo imponere cccpit,quod eimultum creauitnbsp;odrj. Sed inde ad pietatem conuerfus reuocauit Emmam matrem,quæ turn innbsp;Flandria degebat,cuius confilio unà cuin opera Goduini comitis Cantrj uirinbsp;lâgaciflîmi,potiflîmum uftis eft. Venit eo anno Edouardus ex Normania, fa'nbsp;lutatum Canutum fratrem,ac matrem,qui paucos dies moratus,unde uene/nbsp;rat,maturcredijt.Sunt,qui ftribantiuflu regis, in Edouardum atep Norina'nbsp;nos quos iècum duxerat,efle iæuitu,ôô eum ægrè euafifle. Sed plures traduntnbsp;Canutum peramanter accepifle fratrem,id quod à uero minus abhorret.Eratnbsp;Canutus ftiapte natura homo tam mitis,quàm liberalis, amp;^præièrtim in coii'nbsp;uiuijs,qui fuos conuiuas in prandijs amp; ccenis ampliteratcpniridè accipiebadnbsp;epulurn«^

Anoriæ lib.VIII.

epulumq^ populo frequenter dabat,ter in die eicis appoiitis ueici uolentibus* folebat etiam apud alios coenitare, quare poftremo inuitatuS ad nuptias cu/nbsp;iufdäprincipisjciim in conuiuio difcumberet,eregione Vueftmonafterrj, adnbsp;altera ripain Thamefis, in uico, quem uocant Lamehithum, inter potationenbsp;repentececidit,atlt;^interi')t, non fine iufpitione fumpti ueneni, biennio póft,nbsp;quam regnarecœperat^Verû Saxo Grammaticus, cui fane fides abrogandanbsp;no eftjhorum temporu hiftoriä longe aliter digerit: tradit enim quemadmoznbsp;dumHaraldus Canuti filius præfedtus fuerit Anglis, Slt;illi ante obitu patrisnbsp;mortuoj in præfedturâ fuccefferit Sueno Heftrithæ filius : quippe Heftritha,nbsp;Ï0 quæpofteauidualocata fuit Ricardo Normanorûduci,àprincipio nupfèratnbsp;Vluoni homini Sueuo,ex quo hunc filium genuerat:atque ita docet Haraldünbsp;nunquäregnafre,fed Canutu filium Canuti ex Emma in regnu fucceffiffe, ödnbsp;eundê in Angliam profectum,cum opera induftria Su enonis præfe(fti,omznbsp;niatuta ofFendiflet,impertifre imperium Edouardo fratri ex Emma matre,8dnbsp;EthelredonatorfedquiaEdouardus homo eratbonæfrugi,non item experiznbsp;cns,autgerendis rebus ualdeidoneus,idcirco reliquiffe uicariu fuum ipfumnbsp;Suenonem,qui una cum Edouardo,rempublicä gubernaret:ac Canuto bienznbsp;niopo(trnortuo,Suenone,credita cura regni partim Edouardo,partim Godnbsp;nini comitis Cantrj filrjs fuis confobrinis,uti infra oftendemus,redr)fre in Danbsp;»0 ciamrepetituauitumregnum,quodiamantea Magnus Olaui filius Norueznbsp;giærexoccuparatjfîbi tarn iure fccderis,quam teftamento Canuti debitu. acnbsp;remDacicam per hunc modumin contentionem ueniffe, Saxo demonflrat,nbsp;ds qua alibi latius explicabimus.Sediam domumpedemreferamus*

^ognita morte Canuti,optimatcs regni cupientes fefe aut in libertate uinz djcare,aut faltem regem homine Anglü habere,in unum conueniunt, atep conbsp;ƒ fultant quodprofalutepatriæ quamoptimufitfaôtu,Adultimû cogitantes,nbsp;quam fub Daco nobiles pari ter atçp plebei Angli omni tempore male accepti,nbsp;ac fine gratia, fine autoritäre fuifrent,itautpræfe cundtos mortal»^ beatos punbsp;tarent,amp; iam illu dicm adefTejCÙm ciufmodi alienigenarû iugû tuto pofTent ànbsp;3° ceruicibus fuis depellere, délibérant regem facereAlfrcdum Etheldredi filiû,nbsp;uiru magnæ uirtutis,ac Dacos fine difcrimine,ad internecionê perfequi Jtaepnbsp;^xteplo Alfredo clàm accerfito, falt;fto(^ impetu,in Dacos pafTim fæuiut.Connbsp;cuatur multi tudo,partim atrocitaterei,partim fpe per occafionê recuperandænbsp;libertatis^Dacus etfi fubita ui opprefrus,mutationecprerum omnium perterznbsp;htus,tamennuncpugnando,nunc fugiendo,fêprohibereab iniuria nititur:nbsp;pofiremo cùm nullus modus fieret cædibus, omnes ad unum aut cæfi, autiiinbsp;continentem fugati funt.Tum communi confènfu,lege fàncitum efl,ne poftznbsp;hac ullus ex Dacis apud Anglos in perpetuum rex crearetur.Per hunc igiturnbsp;ntodum,defitum eft à Dacis in Anglia regnari, poft annum odtauum amp; uigenbsp;® fimum,quam Sueno primus Dacorum totius Angliæ imperiueftadcptus^.

Quo quidem temporis fpatio, Etheldredus poft mortem Suenonis in paz triam reuerfus duos annos regnauit, Edmundus unum,Hinc Dacos patetnbsp;ttigintiquinque tantum annos in Anglia regnum obtinuifTe. Non minu?nbsp;lutereamors Canuti in Dacia omnia innouauit : cum enim nemo ex ftirpe reznbsp;^’^’’diquus eflet,cui hæreditas eius regni iure ueniret optimo,Sueno Heftriznbsp;tna:nlius ex Vluone Sueuo genitus,conciliatis quorundam nobiliu Dacorutnbsp;m 4

animis Jd obtiiiere conatur.Qtiarc Magnus Noruegiennum reXjuirtutibus ac ingenio uerc'magnus,qui huiufinodi rcgnum iure fibi deberi afferebatjin^nbsp;dignatuSjftatim Dacos cùm præmrjs,tum lixæ uirtutis famailleclosjà Suenonbsp;ms fauorc auertit,ac eum pariter à tanto incccpto defîftere cogens ^regno Da-'nbsp;ciæ potitur.Sueno tali iniuriaaffcctus^quamcclerhmc potcft copijs undiqucnbsp;auxilrjscp coaô;is,ac Sucuis unde oriudus erat, peropportunèin belli focieta/nbsp;tem adfcitiSjin Magnum mouet^qui nihil cunétatus in prælium uenitæftnbsp;gnatum à mane,ad ueiperumrad extremum deuictis hoftibuSjMagnus fupcnbsp;riorfuit,quiufq^eô pofteadumuixitjæquèDacis acNoruegienfibus fîneti^nbsp;multu imperauit:at eo mortuo, Sueno turn demum Daciæ regnum confect^ ’nbsp;tus.Regnum uero Noruegiæ poft Magnum^adeptus eft Haraldus frater ifnbsp;lius Olaui,quem poft obitum interdiuos relatum perhibent.Sanè Haraldusnbsp;profligato Olauo fratre,uti lupràexpofuimus,Byzantium aufugit, ubiàbafnbsp;ban's falfo homicidrj infîmulatus,obielt;ftus eft leoni,quê ut homo ualens pi's:nbsp;ter omuiû opinionem occîdit:quod ut fecitjamp; ftippliciû remiflum, SC abeuU'nbsp;di facultas data.Quare ille domum reuerlusjregnum adhuc à nemine hoflü'nbsp;ne occupatû,nullo negocio obtinuit. Poftit locus, ut prius de Roberto dutcnbsp;Normanorum,amp; Gulielmo eius filio appofîte aliquid dicamus, quàmnbsp;ra de Alfredo,8lt;S Edouardo exequamur.

Ricardo tertio Normanorû duci,prout ftipràdidum eft,fuccefsit Robcf' ' tus frater,homofeftiuus,liberalis,fortis,prudens,quifuos ab omni inimito^nbsp;rum iniuria gnauiterprohibuit,qui finitimis fepius opemtulit,qui paup^f^^nbsp;ôd inopes opibus iuuit,qui denicp in omnes liberalitate ulus eft : lèd défenditnbsp;cLimprimis Henricum Francorum regem auxilium implorantem, aduerfu^nbsp;Conftantiæ matris conatus,quæ filio pauló ante ingens negotium exhibuC''nbsp;rat.Is ex quadam puella forma eleganti concubina,GulieImû filium fufcepit^nbsp;Exponam facinushuius puellæ belliisimu,quaniuis parum honeftu,dignui’’nbsp;ue utmemoret,quandbhiftoriænullaleximpofitaeft,ut fadta aliquanbsp;ea enim no(fte,quaprimùm cum duce cubauit, pudoris caufà, noluitintcrin^,nbsp;rem tunicam lineam exueretlêd cum Robertus expediretlè ad opera cnauaH' ¦nbsp;dam liberis procreandis,ilicô eius partem fiiperiorcm interlcidit:2lt; interrogénbsp;ta à duce cur ita faceret,refpondic,n5 decere le earn tunicæ partem extremalnbsp;quæ fibi pedes circuiret,ad os domini fui uertere. Eadem puella prius quain

Normaniam,ac Angliæambitum.Ex quare,futura Gulieimi magnitude ‘S cife à matre iperari cœpit. Robertus poftremo, ut quibufda placet, pocnitt’i^nbsp;quod ffatrem ueneno necairet,cùm Hierofoly ma uoti caulà eflet iturus, 0’^1nbsp;Henrico Galloru régi cômendauit,conftituitcp,ut fi iplê in itinere à uita re^tnbsp;deret,ine Normanorû dux fieret. Itacpprimûm Romam proficifeit, ut Bent'nbsp;dieftum nonum pontifi'cem Romanum abeundi facultatem,uti mos eft, teg?nbsp;ret : ubi magnas fecit largitioneSjUeftiuit enim ftatuam Conftantini ImpefS'

tinopO''

Anglicæ liiftonæ Iib.VIiï.

tiiiopoIinijRiitpcrbenignè à Conftanti'no Duca Imperatore acceptus Js cùmquot;^ antea audiuiflet duceni liberalem amp;L urbanueflejdeditaopç/aprohibuitillinbsp;atcp alijs heroibus Normanis fellas apponipedeamp;dimidioaltiores, inqiiRnbsp;bus prandendo federent^Qiio factum eft,ut dux,quemin rcfubita, baud in/nbsp;genium admodn promptn defecit,exuerit continuo ueftem^ac fuper earn in/nbsp;ftar globi implicarâ fèderit^Fecerunt itidem 80 Normani principes, qui moxnbsp;finitoprandio,reliâ;is ueftibus abierunt,At Imperator fubridens admonuit,nbsp;utueftes fuas refumerent.ad eadux:Non eft,inquit,mos Normanis fedes fe/nbsp;cumferre.Po ft aliquot dies, dux itinerefuoirepergebat, cum quodam uale/nbsp;Ï0 tudinis genere tentatus eft,fic,ut equitare non pofTettquare necefle habuit,lonbsp;corum agreftes condu cere, qui eum humeris ferrent Jnterea cum unus ex co/nbsp;mitibus,in Normaniam rediturus peteret,ecquidde eo narraret fuis Normanbsp;nis:tam lepidiftime quam facetifsime refpondit,Dicas te uidifle dæmones fegt;nbsp;rentes Robertu ducem in coelu. Ita innuit fe ab impifs barban's geftari, quosnbsp;non inepte dæmonibus comparauitîamp;Hierofolyma ccclum appellauit,quódnbsp;indenoftraprofe(ftafi'tfàlus,Atubi eóperuenerat,tantaliberalitateinomnesnbsp;^fus eft^utcuftos templi humanitatemotus,reftituerit bonam pecuniæ par/nbsp;in.arefTu temolimti moris eftzciuamiofènoh receDit,fède2cn/

gt;40 PolydoriVerg.Vrbinatis

mitis ingcniÿminimecp fagacis,S^ apprime belloru ac cædis abhorrens, ita ut etiam exul dicere foleret,malle fe uitam priuata perpetuó degere, per honUnbsp;num cædcm.regnù recipere:propterea ïperabat fore^ut eum qui pro fuo iur^gt;nbsp;res gerere nefciret,aut fuo arbitratu facile regeret^aut aliquamdo perderet.

Edouardus cognito fuorum defiderio^a Gulielmo duce opera atcp opibus adiutus,m Angliam optató redrjt,at(^rex fatfius eft,tanta publica lætitia,utnbsp;certatim pro eius fell ci principat ibcuncri uota facerent, ÔC id fane magis ex a^nbsp;nimo,quôd ipfe incendebat ftudia hominû omni généré humanitati s .Qiiar^nbsp;Goduinus fretus,ad eum lupplex adiuit,ac quoquo modo potuit, feiè ei put^nbsp;gauit de cæde ffatris,cui quod pœniteret, rex culpam remifît, eftc^ eius deiu'nbsp;ceps opera ôô confîlio maxime uius contra Emma matrê, cui multis de caufonbsp;fuccenfebat:primùm enim ei obrjciebatur,quôd Canuto patriæ bofti nupfi^'nbsp;lêt, deinde quod filios exules nihil iuuiflet, poftremo quod rumor effet»nbsp;earn ipfi's filqs mortem elfe machinatâ.Quas ob res^fanCtifsima equidem feC'nbsp;mina bonis omnibus impulibre Goduino fpoliatur: cuiad bas calamitatesnbsp;acce(sitalia,quô famaquoeplpoliaretmamhaudmultb póft infîmulat crituvnbsp;nis uiolatæ pudicitiæ,cum Aduino V intonienfî epiftopo.Quare ambo Viunbsp;toniæ in cuftodia traditfubi alter alterius lælæ perperàm famæ mcerore ctU''nbsp;ciabatur,angebatur, difrumpebat. Sed eius rei indignitas ita Emmam pupU'nbsp;git,utinnocentia fréta palam offerret,lè périculûièruatæ continétiarperigu^nbsp;elfe facluram. Ad ea rex,qui alieno potius,quàm luo ducebatur con fîlio,infttnbsp;gatus,nihil eft motus,imô matri diem dici palïus eft, quo ingens fuppliciuutnbsp;fubiret.Atmulier partim coiciaredlfnam ueritas cum eafaciebat, partimnbsp;ó:u,utperhibent,per quietem adiuo Suitino monita,forti animo fuper igut^nbsp;tos uomeres nudis pedibus gradies illæià euafi't, fic pudicitiæ decus per igu^nbsp;8Caquam,uti uulgo dicit,ulta.Quo miraculo rex comotus,mira pietate poffnbsp;hac matrê coluit,obftruauitc^.Fuit is annus, cum regnare Edouardus cccpit»nbsp;quintus Jllo ipfo anno piratæ Daci in Sanduicu portum delati,atcp in terraiunbsp;egre{si,omnCmmaritimamoramdeuaftarunt,qui tarnen haudmulto negu'nbsp;tio, partim cæfi',partim fugati funt.Nullum poft hoc bellum, domefticunbsp;externû,per decern noue,quibus Edouardus regnauit,annos,extitit,'quiunbsp;uel ftatim parua cæde confeclu, uel nullo memorabili euentu, pace mutatufUnbsp;fit» Quod proculdubio diuino numine faftu dixerim: uoluit em Deus huncnbsp;regem,qui iam inde ab initio,fîbi æquè de religione atcp hominibus bene menbsp;reri ftudendu conftituerat,hislt;^ ftudijs paicebatur,his deledabatur, his pet'nbsp;fruebatur,ab earumreru curis uacare,quas fàpientifsimus quifi^ ièmperflu'nbsp;xasjcaducas efte duxit,quô liberius cceleftia contemplaretur»

Goduinus interea locauit filiam Editham, fufceptâ ex Thira (ôrore CanU' ti fècundi,no ex altera uxore,ficut quidâ male fêntiunt,Edouardo,multumlt;Tnbsp;apud eum autoritäre iam pollebat,cùm ecce,ingês diftordia inter eos orta eft *1nbsp;cuius rei caufà fuit aduentus Euftachij comitisBononienfîs,qui olimEdgm^nbsp;fororem regis in matrimonio habuerat»Is littus Cantianû utattigit, Cantua'nbsp;riâreftauia profeftus eft,regis uiièndi gratia,ubi inter eius miniftros, tiO'nbsp;nullos ex oppidanis,falt;ftafortuitô turba,unusciuis ferro interrjt.Quare Cannbsp;tuarieniès generatim permoti, iumptis confeftim armis, Euftachrj cohortemnbsp;inuadunt,ac bene multos interficiunt, Turn Euftachius furore accenfus,

Anglicæ jiiftoriæ lib.VîIl, m» in ducs crudeliter fæuic.pugnatur utrobi'q^ acritenfèdEuftaichius fuis paffîmnbsp;cadentibuSjtimore perculius^omiffo paulatim certaminCjLoralinu ad regemnbsp;profugit, narratcp iniuriâ uiolati iuris hoipitrj acccptam ab Anglis» T ulit rexnbsp;eam rem iniquo animo,ac iuffît autores facinoris iupplicio afficn Cantiani ad.nbsp;Goduinum comitem fuum confugiunt, auxiliumcp implorant aduerfus Gainbsp;losjinimicos Anglici nominisuta enim uociferabanturjquod illi primi interfenbsp;do eiue Cantuarienfijiniuriam feciflent;, ac idcirco argumentabant^ie ut uimnbsp;ui^nonfecus acius eftjrepellerentjamp;iûos tuerenturjn hoftem erupifle.God/^nbsp;uinus indignitate rei permotus,edido regis haudquaquam obedientem puznbsp;10 tat,qui parato extemplo excrcitu,fuos ab iniuria defendere fummè côtendit»nbsp;Contra rex magis atc]^ magis indignatus,coadas fubito copias in Goduinunbsp;paucisantèdiebuSjCum to ta familia,hoftem declaratum^mittit Jam utrinquenbsp;adconferendas manus paratierant exercitus, cùm Goduinusregqsuiribusnbsp;tcrritus,deiperata üidtoria, unàcum fîlrjs in Flandriam fugit, T um Edouarznbsp;dus affedis iupplicio iontibus,uxorem Goduini filiam ablegatjacillius bonanbsp;publicat. At Goduinus interim adiuuante Balduino comité Flandriæ, cuznbsp;îus filianomine luditbacumToftone eius filio nuptaerat, parat claffemj raznbsp;omnem maritimam infulæ oram infeftam facit.cni iubito elaffis regianbsp;luit obuia.Hîc prius quàm dimicaretur,Dei inftincJu^ut credibile eft:,admo^nbsp;nitis ducibuSj quàm turpe foret, unam gentem fuis uiribus perditum iri, reznbsp;^nteconcordiæ reconciliatio iecutaeft, reftituto in priftinû honoris locumnbsp;^oduino,qui Eduardo Biornonem amp;Toftonem filios,ut pignus feruandænbsp;PP °^fides dedinrex itidem uxorem recepit. Verùm Goduinus nullo coivnbsp;lOctTugepp potuit meritum iuppliciû.Porro non interceiïèfunt multi dies,nbsp;Haraldus filius,qui regium poculum mifcebat, Edouardo prandenti denbsp;ubibere,ô(: fortèunopede oiFenibpenèlapfus,auxilio alterius pedis ieiè ànbsp;U recepit^fl;pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nequaquâ eiFufo« T um pater qui cum rege diicumz

fa^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocemetfî peripcum emifz

3o f turbatusanimo(naminmentemeiuenitfubitô interitus Al uitratris)in Goduinum conuerius aittSic mihi meus fraterauxilio effet, iînbsp;reT^^^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homo facinorofus iram regis ueritus, coepit fefe excuiâz

’ .^^inumcp numenad innoeentiam declarandam, iufîurandû adqciendo, f '^dequafîcum ignaro ageret, appellare, dicens:Si unquam, rex, quicquânbsp;uecem fratris tui,aut in te machinatus fum,precor, ut Dei nutu,iftud panisnbsp;U me ilicb ftrâgulet. Quæ ubi dixerat,iumpto pane,fubito præclufis faunbsp;’ Juffocatur,ac ita paricidium morte compeniàuit. Talis fuit exitus uitænbsp;- Pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui fecundûillud euangelicû. Petite, 8^accipietis,petiit,amp;accepit,

^0 celeru ueniâ,prout debuerat,ffd perniciem fuis fadis dignam,Vtinâmul 4o ^^cmplo aliquando uapularenr,qui ne pedem quidê inferre fciunt, nifînbsp;temporibus Emma materregis deceffit» Item Gulielmusnbsp;Ua anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rogatus,uenit in Angliamtquippe defîderabat Edoz

memor pro ueteri hoipitio,quod ei cum illo fuerat,du prolixe la^ec^ accepit,ôômultis ac uarqs munerib.donbsp;(Jlpç ƒ quot;tæter hæc humanitatis officia,fi'cut autores habeo,Edouardus promtnbsp;le faduru ducem hæredê,fi forte fine liberis moreret, de eaep re anznbsp;F ^uiiffum feciffe,dum in Normama morabatur,quod,ut alius edocebig

*41 Poly don Verg^. Vrbinatis locus,patriæ malo fuit.Tradiditrex Gulielmo abeunti Biomonem ôôToft*’nbsp;nem ob fides à Goduino datos,ut in Normania cuftodirent.Hîc illudnbsp;nuerini Xcriptorû quofdâ perinde hos Goduini fifios ac plures alios,utinbsp;ftarum rerum parum (cientes, nefcio quibus inauditis nominibus indilig^’’^nbsp;ter appellare^quo fichiftoriam peruertantjobicurioremc^ facianu

Erat annus duodecimus, cùni regnare cœperat Edouardus, qui cùm maricß iain pacem haberet;,non minus {uorum,quàm fuæ ipfius iàluti pfOJPnbsp;ciens,uelut natura propenfus ad diligendos homines,quod fundamentunbsp;ris eft,primû omniu putauit leges fibi conftituendas, quas utiles duxifl^^’^,nbsp;n'e in ufu erant multipliées leges, quas olim Britanni, deinde Angli, acnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

fimèDaci tulerâtÂbene multi quotidiemortales omnia utilitate metiw^^^, ftimanteSjfic eas ad fiios mores accomodabant, ut fæpius pro iuftitia,nbsp;tas coleretunlgiturEdouardusex immenià eiufmodi legum copia,nbsp;quæc^ 8Ó neceffaria elegit, leges paucas 80 falutares ufiirpandas lânxit, lt;1^nbsp;deinceps redum omnibus æquè uiuendi modum præfcriberent. Hasnbsp;pofteri comunes appellarût:amp;cum à Normanis ali} s datis legibus,fibiad^’’’^nbsp;ptas quererentur,uelut optimam partem uitæ,repetiuerunt armis,fæp^‘^’^^^nbsp;ges easinpriftinumufumreftituere,utfibi minus fruduolàs,negantcs,ni^'nbsp;gnis alFecere incômodis,ut infra appofit'e demonftrabitur,Hoc iuftitiænbsp;nbsp;nbsp;;

damento iaâ:o,rex utliberalitas,ut pietas,ut charitas ab fè perinde quafi te in alios manaret,coEpit miro ftudio inopes iuuare,religionê colere,denbsp;élis æqu'e bencmereri* Quibus uirtutibus itaDeo habitus eft acceptus*'*nbsp;meruerit miraculis clarere,quæ fi cômemorare uellemus,baud dubiènbsp;,re nimiû excluderemur:attamen nô omittam quædam memorabiliora.C»’nbsp;enim exaéfores tributi populo impofiti,aliquando ingentem aceruumnbsp;niæ ex eo tributo collatæ, deleélandi ipfius animi gratia, coràm adduxifl^*'^^nbsp;ille fubitb dæmonem circa ipfum aceruum ludentem uidere uifiis eft, q^inbsp;id huiufmp^i pecuniam, ut rem funeftam abhorrens, ilico auferri abnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

rcftitui(^ populo iulsifle fertur Jnluper inter {àcra,uidifle in euchariftia nbsp;nbsp;j

rum lefum, ac eundem Leofredus Mercioru comes,uir {àndifsimus,qti^^ rat,contemplatus,8ô ftatim prorupiflè in rifum,ac interrogatus ecquid dnbsp;relpondi{re,fê uidifîe Dacos infèftis armis Anglia inuadere,ac continuo pnbsp;toria naue demerfa,in Daciam contendere, id quod pauló póft accidit, at4

, inde facile cognouiflè regnum ftium elTe Deo curæ^Prolpexit etiam ut rorum præfcius breui tempore fore,ut Normani per uim, regno potirent»^nbsp;nam Haraldus per idem tempus,enixè apud eum inftare ccepit, quónbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

teret fè ire in Normania uifum fratres,qui apud ducem, uti diximus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

erant,licet fortafle aliud animo deftinaffet. Ad ea rex fi'c relpondit:Eas,c}id doquidê obftare non licet:ièd,mihi crede,rem èC tibi patriæ nocituraiu ;nbsp;tas .Profedus eft Haraldus,amp; ciirn aliquandiu ducem oraffet, ut obfidesnbsp;deret,quos no ufquequatç clamEdouardo rege repetebat,occafîonéilHp’^jnbsp;buit, aperiendi fibiconßlrj.Enimuero dux qui iampridem in fpem ucu^ jnbsp;adipiftendi regni Anglici,narrauit Haraldo,quemadmodu Edouardusici’nbsp;atcßiteru,ficut fupra expofitum eft,promififret ft faduru ipfum hæredcfl^^^jnbsp;liberos non fufciperet:^ cum nulla iam fpes regiæ fobolis efret,orauit, uU^^^nbsp;kt hoc negocium apud eum procurare,Slt; fi id conficeret,iam turn poftct

Anglicæ hiftoriæ lib.VIII. «4^ muîtâpræmia,tum fummos honores’ab fè cxpeAare. HæcHaraldus iureiu-'nbsp;rando fidem dédit feprouiribus curaturu^atcpinderecepto ^oftone alteronbsp;fratre^quem dux dus rogatu miflum feceratjin Angliâredrjt, expofuitqgt;orznbsp;dine omnia Edouardo, quæ Normanus fècû egiHet.Tum rex refpôdifle fert:nbsp;Nonne hæc mala te patriæ inufturû prædixi;, fi ad Gulielmu adiresC' Sed ita fanbsp;xitDeuSjUtiftiufmodi fatûaut auertatjaut,fi' omnino futurû eft,noftro nonnbsp;ueniattcmpore.HinccolligerelicetjUelEdouardum non fèruaffe fidem Guznbsp;lielmo,quam àprincipiodehæreditateregni no (àtis confideratededifletjinonbsp;re exulantiû^qui ut ne ab amicis defi:ituantur,maria ôô montes facile promitznbsp;»0 tunnuelnullum^quoduerifimilius eft^fecifiTe promifTum.

Solebatrex Edouardus diuinitus (blo tadlu lànare ftrumolbs, hoceft,ftru main patientes: eft cnim ftrumamorbus, quemitali fcrophulam uulgb uoznbsp;cant, à fcrophis, quæ ea mala fcabie affliéèantur.id eft humor, in quo fubtusnbsp;concretæ quædam ex pure languine, quafi glandulæ oriuntur,ac pluriznbsp;inum per pedus, guttur ferpiu Qiiod quidê immortale munus, iure quaznbsp;G hæreditario,ad pofteriores reges manauit: nam reges Angliæ etiamnuncnbsp;taâu,acquibufdamhymnis no fine cærimonrjs prius recitatis, ftrumofosnbsp;nant.His diuinis indicrjs Edouardus Dco longe charilsimus effectus, iam uinbsp;geGinumquartû propè annum regnarat, cùm ei, ut conftans fama eft, allatusnbsp;îo fuit a quibufdâ Hierofolymis uenientibus annulus, quem ipfc diu anteapaunbsp;peri clam dcdcrat,qui pro amore,quem erga diuû loannem euangeliftam haznbsp;bebat,eleemo{ÿnâ petierat. Sic fis diuinis monitis mors regis annuntiata eft,nbsp;qui baud multo pbft morbo affelt;ftus,per quietê à Deo opt.max. illud ipfumnbsp;cdoâus,animam ccclo reddidit,poft annum regnarecceperat, quartum Sinbsp;uigelimû.Sepultus eft in templo Vueftmonafterfi,ac breui pó ft tempore in/nbsp;ter diuos rclatus.Ille annulus in eodem templo,multa uenerationeperdiu eftnbsp;feruatus,quód iàlutaris effet membris ftupentibus, ualeret«^ adueÆs comiznbsp;tialcm morbum,CLim tangeretur ab illis, qui eiufmodi tentarentur morbis.

Hine natum,ut reges poftea Angliæ confueuerint in die para(ceues,multa cæ nmoniafacrareannulos, quos quiinduunt,hifcein morbis omnino nunquanbsp;funt. Sanftifsimus rex filios ex ft non genuit. Fucrunt id temporis ampliftiznbsp;t^tuiri.Edfinus Cantuarienfis antiftes,quifedit amplius annos undecim, innbsp;cuius locum Robertus epifeopus lvondinenfis,natione Normanus, iubftitunbsp;eftds principio mire ab Edouardo dile(ftus,in honoreep habitus eft : poznbsp;ftea dim perfiiafiffet illi, ut Emmam matrem ftupri accufttam cogeret, uti ftnbsp;per ignem purgaret,Si ilia diuinitus,ucluti iupra diximus,ex periculo euafiftnbsp;fet,pcenitens,timorccp fimul affedus in continentem fugit,ubi breui anno ftnbsp;cundo fui p5tificatus,moerore animi abfumptus efttquem fecutus eft Stigannbsp;dusjOrdine antiftitu trigefimus ftcundus.CIaruitftnditate SC dodtrina Vulnbsp;ftanus V igornienfis epifcopus,qui poft uitam ftntftilsime a(ftam,inter diuosnbsp;telatus efiffloruit Suardus comes Northumbriæ,homoNorthumber,belliznbsp;artibus præclarusn’s cum profluuio uentris laboraret,acftnfim deficientiznbsp;usuiribus,hauddubiam mortem præftntiret,ftipfiim armauit, ftetitc^ peznbsp;'^ucaccrin armis, ut Veroilius ait,ac fi cum hofte eflet conpreffurus, ditftiznbsp;3U0 deccre hominem fortem iacendo iumentorum ritu mori: atep fic è uiznbsp;*^’grauit,imitatus in hac parte NaftmonumLiby æ populorû inftitutum,

n

‘’ quodnos Iibro de rerum I'nuentoribus tertio^abundè expofuimus.In Suardi locum lufficitur comes ab Edouardo Tofto,quem Morcatus eft: fecutus.

At Edouardi mors ualde fulpenfbs dubioscp tenebatregni principes,c}«’?

, quam unus omniu regendo regno aptus,qui id iure obtineret: tametfi Edg^' «rus cognometo EthelyngiuSjgenitus ab Edouardo filio EdmundEcuixeg'^^’nbsp;men fuitFerreumlatus,per eos dies^una cum matre, Sé fbroribuS;, ex PannO'nbsp;nia ubi natus fuerat^in Angliam uenerat:ied is puer id ætatis nondum reg’”*“’

tendere regni mutatione, miru in modum formidabant ducem GulielmiH”’ jtum quod Normanus,tum quodprædicabat fibi regnum iure euenire,nbsp;gitimo hæredi ab Edouardo inftitutOjpropterea quod ilium fecundonbsp;tio cognationis gradibus attingeretmam Ricardus primus dux Normatü^'nbsp;genui t ex fe Ricardum fecundum,8é Emmam : hæc ex Etheldredo AngH^^*'nbsp;geXuftulit Edouardu:ille filios fufeepit Ricardu tertium Sé Robertu^quinbsp;lielmucreauitexconcubina.Dum hæc animo optimates agitant, Harald^*^nbsp;Goduini filius ex forore Canuti,genere Sé uiribus fretus le regem renunti^^nbsp;Non diiplicuit omnino id fa cd um populo,qui plurimum Ipei in Ha raidinbsp;tute habebat.Itacp more maiorum facratus eft ab Aldredo Eboracenfinbsp;pifeopo, ftu, ut quidam tradunt,feipfum nullis cærimonrjs, diadematenbsp;uit. Fuit hic annus filutis humanæ ML XVI. Is ftatim initio fui principac^^’nbsp;memorfeperuimregnum occupaflcjad promerendam fuorum beneuoE’’^nbsp;.tiam,necp liberalitate,necp dementia, nec comitate utendi ullam occafior*^*”nbsp;omittebat,qui grauiora uectigalia aut aboleuit,aut minuit, militibus ftip^’ïnbsp;dia,miniftris mercedemadauxit : ièd hæcpræ religione colenda,nonnbsp;accuratius agebat.Dumhac popularitatis pietatisep oftentatione tenetuf/’'nbsp;improuifoueniuntlegati àGuîiclmo Normano,qui iam omnia refciiH^l'nbsp;quæ de adminiftratione regni erlt;ât gefta,celeriter mifsi, à quibus benenbsp;uerbis de iufeiurando olim ab fe duci dato admonitus eft,atq? fimulroga^*^^’ inbsp;ut conuentis ftaret. Ad ea Haraldus refoondit, fe Gnlielmo oratificatui^’^’

Anglicæ hiftoriæ lib.VIIL

inefiet.quàm gratiæjpræcipuu robur,dodlitas adomnes ferèartcs^armorum' 2lt;equitandi peritia ingens.quæ res faciebant,ut mirificè ab G’mnibuS;,amp; præznbsp;fertim ab Edouardo rege diligeret.Contrà illi tot amplas uirtutes Tofto mpnbsp;nor natu frater,qui paulo ante cum eo ex Normania redieratjUti fijprà demô^nbsp;ftrauimuSjitainuidebatjUtpræfènte regeji'neius caput proteruiter infultauenbsp;rit,cum eolt;^ aliquantû conflixerit.Poft hæCjTofto à rege achter increpatus,nbsp;Herefordiamdifceditjubicrudeliter in Haraldi cohorte fæuit, quam ób remnbsp;aregeprofcriptuSjin Gallias profugit, Is igiturcognita morte Edouardi, CQ'nbsp;paratis undippnauibus,in Haraldu mouens, Vectcm inlulam capit,captamcßnbsp;10 diripit:deinde Cantiu uerlus tendens, totam illam oram latrocinfjs infeftamnbsp;reddidit.Ea res perincomodè Haraldo acciditmam co a crus eft una cum exernbsp;dtu reuocare claflem in Normanos di^ofitam, ad hanc iniuriam propulfan/nbsp;dam. Quo cognito, Tofto territus, iter in Northumbrian! confert, fuiscp innbsp;terram expofitis,omnia cædibus complet: led ab accolis locorum,qui eum utnbsp;comunem populatorem oderant, óó pariter à clafle regia in fugam uerftis, innbsp;Scotiam non fine nauium,{uorum(^incommodo,fe proripuit,

Vixtumultusiftcfedatus erat, cum aliud mox grauiusmalu Haraldo ac/ cefsit.Equidê ciim Tofto rebus luis nihil auxilq à Scotis expedlaret, fublatisnbsp;uelisdn Noruegiam profedlus eft,fretusHaraldi régis opibus,amp;fortitudine,nbsp;Î0 cuius id temporis nomen ubic^ gentium percelebre erat,Hicregem rogat, utnbsp;fe adiuuet,quem multis pollicitationibus eó impulit,ut defiderio potiundi renbsp;gni,inter domefticas Angloru ièditiones,accenftis,confeftim nö mediocri innbsp;ftmfta claflèjmare ingreflus fit,ac ièquundo uento ad Anglicü littus accefteznbsp;nhpenetraueritlt;^in oftium Tynnæ fluminis, quod flumen Nouûcaftrumnbsp;Dunelmenfis agri nobile oppidum alluit.Nô aflentior illis feriptoribus, quinbsp;traduntNoruegienfemregem,poftquam cognouit fratres inter ft dilsidere,nbsp;tpontefua,acfola imperandi libidine du(flum,hoc fumpfiift bellum :quodnbsp;tantu abeft, ut fit uerum,ut ne uerifimile quidem uideatur, Ecquis enim creznbsp;deretHaraldû magno confilioacrationeuiru,locoru pariter atep hominumnbsp;30 infolentem ignaru,quippe cui nihil unquâ cum Anglis fuit,nec quicquamnbsp;ab eis iure repetere poterat,uoluiflre tam longinquam edicere expeditioncm,nbsp;unde nullum neçp periculu futuru,necp emolumentû certum cerneret C Proznbsp;inde confentaneû eft,eum euocatû ftiifle à Toftone,id quod Saxo atteftatur,nbsp;œi derebusjpræftrtim apud ftios geftis,fides uticp abroganda non eft,ïgiturnbsp;riaraldusamp; Tofto poftquam ad oftium Tynnæ, aliquot dies morati funt,nbsp;donee militem à laboribus reficerent,pararent(^ad bellum obeundum,poznbsp;ftremb fimuliteringrefsi,copias difponût,quibus intereaEdouinus 8^ Mornbsp;catus fratres,comites Merciæ Northumbriæ,cum exercitu no foernendo.

140 nbsp;nbsp;nbsp;Polyd or

'^NoruegienG's retardatus,priufqua poflet pontem tranfmittere Js loco muni-' menti forte illo die in ftatione pontis pofîtus,cùm Anglos repentino impcU^nbsp;decurrere in ponte uerfus uidiflet^uadit in primû aditû pontis, truces circun-'nbsp;ferens oculos,primû,deinde alterû,deinde plures fado impetu pontemnbsp;rare conantes,aut cædit,aut de loco deturbat.Quo fado, hoftes ipfo miracu^nbsp;lo audaciæ ftupefacT;i,quôd unus tandiu obfiftere poflet,uno momcnto huicnbsp;uni infidias tendunt,quê ui fuperare no poterant: erat enim pons ligneus,nbsp;eius rhedius tranfîtus multas rimulas habebat.dum igitur ali} Noruegienfemnbsp;in pugnaoccupatu tenct,unus fub ponte, lintre clam uedus, telo inguinap'-''^nbsp;fodit. Atcp hoc demum pado, uir ille cuius nomen immortalitati cum primis tonbsp;mandandû,no fine ingentis gloriæ damno, memoria no habet, poft multamnbsp;fadam ftragem,cecidit.Haraldus fuperato ponte,hoftes palantes à tergonbsp;dit,interfedis primo impetu rege Noruegienfi ôôToftone fratre*Quo cog^nbsp;tOjCundi repente in fugam fe uertut.Cædes inde fugientiû, qualis ubi ira^^nbsp;gis uirtute res geritur,ad perniciem propè hoftiû fada eft,nô fine tamenbsp;glorû incômodo,quandô uidoria haud incruenta fuit.Reliqui uerb Norue^nbsp;gienfes,qui clafsi præfîdio relidi fuerant,ftatim ut ex curfii fuorû, qui adnbsp;ucs fugiebant,de regis interitu cognouerût,naues ipfàs foluerunt, celeritcrlt;fnbsp;è confpedu terræ fublati,in patriam curfum direxere : quo ubi perueneruntgt;nbsp;omnia mccrore oppleuere,reportantes tam calamitofam accepta plaga.nbsp;re omnis Noruegia in ludu repente fuit,atcp ita fuo orbata principe,nô mufnbsp;tb pbftinDacorû ditionemrurius cccidit.Cæteru me pigethocloco quotm^nbsp;damrccentiorufcriptorûnotarenegligentiam,quifalfo contendunt bellumnbsp;; iftucàDacis,quos more fuo,Danos uocitant,n5 àNoruegienfibusaduedu^nbsp;Anglos geftu,rege Haruico,licet nemo homo cui id nome fuerit, apud ip^^^nbsp;Dacos regnu obtinuifTe tradatmam Sueno id temporis Dacos regebat,itanbsp;mi occupatuSjUt foris rem bcllicâ obire no poflet. Quare dixerim T oftou^’^nbsp;ob id,nô iuifle rogatu auxiliu ab eo. Atuel de rebus Anglorû geftis, rjdé

. ptores,quoru nominibus libenter parco, ita omnia diuerlà fæpe produntj . facile iudi cares eos nunqua illius populi annales uidiflè,id quod in primjs ’nbsp;minû turn locoru turn hominû uarietas manifeftè arguit. Hæc cômodu 'nbsp;monuimus, partim ut fatis foret de hacre meminifle lèmel, partim nenbsp;infcitia,feu incuria, noftræ offîceret aliquando hiftoriæ, cùm legentes rerümnbsp;huiufmodi,nominuep differentia deprehenderint.Sedreliquaperlèquaru'^’^’nbsp;Haraldus rexhac uidoria plurimulætatus Eboracû perrexit,utprouinmm^nbsp;tot bellorum fludibus adhuc turbatam,redderet pacatam,ordinaretlt;^^nbsp;' Interea Gulielmus dux Normaniæ cognouit per exploratores,Anglûnbsp;Uegienfi bello teneri,ac maritima infulæ oram,quæadauftrum fpedat,4^‘^nbsp;curfum fuarum nauium futurum lperabat,nullis præfîdfjs cuftodiri: quoei’^^nbsp;caextemplb iuuentute eleda in claflem impofita,in Angliam fpe omniumnbsp;fêrmone celerius,cum trigintaSôamplius nauibus traiecit,defcendit(^nbsp;ram,ad maritimû uicû que uocant Haftyngû, ac ibi colledis militibus,nbsp;pofuit.Hic omen futuri imperfj accepiffe fertur : confeftim enim ut è nauinbsp;grefruseft,parumlapfus fixitaltèin arena pedem. Quo uifo,miles lætitiae^^^nbsp;tans amp; alacer, ait! lam dux firmo pede Angliâ tenes. Cæterû uicinorunbsp;ipcolæ repentino ducis aduentuperculfi,qui tantas côtra fe copias efle

Ang^licæ hiftoriæ lib.VIII. »47

das uidebantjhaucl cunélanter ea omnia per litcras régi nuntiant,cui ingenté curam res fubita atep inopinata addidit : porro amiferat in beîlo Noruegienfinbsp;omne fere milita robur:multi itidêpropterprædâ^quæ in bcllo parta erat^nenbsp;quaquâæquèdiui{àmjmaleanimafierât,quos pertimefeebat, Qinbus rebusnbsp;Haraldus etfî pungebat, attamen magno, ut erat, animo, ad prima nuntiumnbsp;totius itineris confiliû mutat,ac continuo coadis copr)s,Londinû neceflarionbsp;reuertitur,atcpinhoftem proficiieitur, crefeente paisim exercitu,inis fcilicetnbsp;adfuum regem confluentibus,quibus patriæiàlus curæ effet, itaep confeffonbsp;innere,circiter dece millia paffuû,prope hoftes caftra poiuit.Normanusquo'nbsp;*0 que motis caftris,in conipedlu hoftium uenit,ad pugnam faciendam expedvnbsp;tus.Hîc autores habeo,multas utrinqp conditiones interpofitas fuiffe, ut finenbsp;cæde pacificarentur,quas tarnen utertp ut belli Fortuna tentandi auidus Ipreznbsp;uit,ac fimul pro fe quiicp fiios turn hortando,tum monendo,ad certamen inznbsp;ftigarecccpit.Sed Haraldus prior condone aduocata, huiulcemodi orationênbsp;babuiuAudiuiftis cquidemmilites,maiores noftros hocexccllens atqp nobinbsp;leregiium iam inde à principio no fine labore,multocp iànguine effe adeptos,nbsp;accontinuis deinde bellis uexatû,ab iniurijs finitimoru uindicaffe,ôôdemumnbsp;itafua uirtute propagaffe, ut nunc opes no liras populi ali] formident,alq nonbsp;bisinuideant. Formidant autem finitimi, qui nobis quotidie de pace fuppli^nbsp;cantânuidentbarbari,qui domi rerum omnium angufti]s prelsi,aliena appe/nbsp;'^^ntcsjcoguntur foris magis more latronum,quàm iure iufti belli, arma mo/nbsp;ncfe,felt;^periculis obiedare.SicDacus per multos annos nobis infeftus fuit:nbsp;“cnuper,nepluracomemorem,Noruegienlès nos inualère, quos ueftrauirxnbsp;uos profligaftis:fie denicp in prælèntia Normanus nos bello petit,genusnbsp;norninû à Dacis profed:um,quos uicimus,quos in turpibus habemus effe a/nbsp;pud nos,nifi lèruos.Nunc tarnen Gulielmus homo ex concubina natus,collenbsp;’^'^^latronûmanujbona no lira rapere,regnumfccdare,nobilitatem tollere conbsp;’•'^tur. Quapropter uos moneo, uti forti atepparato animo fitifp, ôôcùm præz

30 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuuante Dco,inibitis, memineritis ueftram pariteratep totius po/*

Anglid falutem in dextris ueftris pofitam effe. Si uicerimus, patriâper/ Plt;^tuo inimicorû iniurijs liberabimus:fin fiiperabimur,quod orné Deus auernbsp;patriamoriemur,quod pukhrum atcpdecorû eft. Hæc ubi dixit, pronbsp;^dfcppromittitdato figno,fehoftê intrépide inuafurû.Normanus itidemnbsp;^oshortatus dicitur:^iocuncpfidelifsimiatepfortilsimihominucircunnbsp;oculos,plena omnia uideo animorû,acroboris:contemplor non fine aninbsp;§^iudio,uos locios bello lèmper ftrenuos,qui Rolloni generis noftri autonbsp;^1 nauiter uirtute refpondetis:làn'e quem ille principatum quondam hoftili innbsp;ƒnbsp;nbsp;nbsp;nmlto labore fibi ac pofteris parauerat,maiores noftri fins uiribus dila/

4o p^’^*^oUos uerb florentifsimu reddidiftis,adquem nunc,fauenteDeo, An* 0nbsp;nbsp;nbsp;adiungetis, quæ noftra eft, quam nobis rex ille præftantifsimus Edo*

1 ^s confanguineus nofterultrb condonauitîcui equidemterræ non bel/ j^ç’^inferimus,fedHaraldum Goduini proditoris fîliumeam perperàm te/nbsp;poffelsionc deturbare enitimur,ac pœnas uiolati iurifiurandi ab eonbsp;fidfinihil làndi eft,qui ijs perma^nis peccatis fibinbsp;Pridem,uti credere par eft,Deum opt.max.iratum fecit.lgitur uidoria innbsp;' noftraeftjcuius quomaiorlpes eft,hocaudaciusineamadipifcendani

n 3

Polyd on V erg. V rbinatis

incumbitote^ut qui pro certo præmio pugnaturi eftis*

His adhortationibus cum utrinep ad certamen accenfi militu animi efient, pridic Iduu Odobris,cdudis in acic copfjs,figna prius uetufto more dant^acnbsp;deinmaximoeditoclamore,cuminfeftisfignis occurrunfagittis mifsilib*nbsp;primo præliû incipitur^nde gladijs conièrit. Angli priftinæ uirtutis memo/nbsp;res,acriterinftiglt;ât,Normanihaudtimid'erefîftunt,maximauicertat.Polt^)’nbsp;aliquandiu æquo Marte eft pugnatum^multa faefta utrincpcæde^Haraldusnbsp;cum expeditis equitibuS;,primâ aciem ingreflus eft : hîc laborantibus fuis lucnbsp;currit,acintegros defeffis iubftituit.Interea Normanus ubi uidir Anglos manbsp;gna ui contenderCjCquites in media aeiem ireiubet, quo ordincs perturbent)nbsp;qui paisim cadétes cùm nihil Anglû c locemouiflent, turn dux peritifsimusnbsp;belli optimû fadu ratus^ß fui fuga fimularent,mandat à fuis fènfim pugn^mnbsp;mittf pedemc^ referrf ut hoc pafto hoftes inièquêtes ordines frangant : naf^nbsp;Angli qui numero pauciores erat,feftaduerfus multitudinê, confertim int*'nbsp;numeonftiparât, quæres uicftoriapeperiflet, fi ièruatafuiftet. itaep Normannbsp;nus ubi confpexit fuos paulatim pedem referêtes^ab hofte cædis auido urgt'nbsp;rijftatim partem equitû peditesep récentes paru procul à loco ubi pugnabaf,nbsp;in occulto locat,qui exin hofté obuiû de improuifo inuadât.Tum uero coojnbsp;to tumultUjtergauertere fimulantes paululû ceflère:quos Anglus turn demi^nbsp;ratus uicftoriâ in manu efle,omi{sis ordinibus,effuiè infequitjateep currendo 'nbsp;ietfto i(ftu teli cerebro,labentem ex equo moribundum uiderunt, turn ’P‘*nbsp;pcrpauci integri fugerunt:cæteri autem interfe(fti ceciderunt. At Guliclmm^nbsp;tanta uidoriti potitus,immortalitergauifus cft,qui node quæ fecutanbsp;quietemaudiuifredicituruocemfupernèeditam:ViciftiGulielme,regnab’^ ,nbsp;tu,ôôqui à te creati funt Jta quæ auemus,intcrdû fomniamus.Poftero dieubi ;¦nbsp;primû illuxitjad fpolia legendainfiftunt, corporaep ex labore reficiunt.nbsp;fado,dux uidoria uti cupiens,expedito agmine Londinû uerfus iter tenditnbsp;deditionem interim infulanis quaquauerfumille tranfibat, timoré pcrculß^nbsp;facientibus»Sed hæc proximo uolumine locus perappofitus enarrabit.

Poft cladem acceptâ,Edouinus 80 Morcatus comites,qui tantæ fftagi perfuerant,Londinû confugiunt deliberaturi de rebus agendis,ubi fblàm Hnbsp;dus audires,triftiacp omnia cerneres.Hæc eft nobilis pugna,amp; multiplianbsp;deutrinqtfada,amplius uiginti hominum millibus interfedis, in quaom’i^nbsp;Angloru robur cum imperio cecidinquem caium portendit cometes inuft^^nbsp;tæmagnitudin]s,qui per aliquot dies apparuiuHaraldus inter fiiorûcad^ue' quot;nbsp;ra repertus eft, cuius corpus ab hofte Thiræmatri rcdditu,lèpcliturinnbsp;làndæ crucis,ad V ualthamu pagum,quam ipfè ædificarc cccpcrat,aut potû’^nbsp;inftaurauerat,id quod ex eius breuitate uitæ,uerum efle conftat. Erat eo lo^^nbsp;ccenobium canonicoruieculariiï,quos uocât,diftatcpàLondino circiterrnu'nbsp;liapafluum duodecim,quod Haraldus prædfjs locupletauit, Vualthamuu^

Angjicæ Hiftoriæ lib.VIIL

O

FuitHaraldus ordi'nc regum àCcrdicio (èxtus trigefimus.qui uixanno rc gnicircuma(flo,ultiinus Anglorû regum uno temporis punélo, amp; uita 8d rcznbsp;gno fpoliatus edtqui fuit annus falutis humanæ M L X V11, ôôab aduentu Annbsp;glorum^duce Hengiftojn Britanniam,D cx VI I.Intra quod temporis fpariûnbsp;uarièregnatû eft.primum fuitrcgnum Cantianum,quod cocpit anno fàlutisnbsp;C c c c L» inde fex alia regna^alio tempore^ut fuprà appofite eft declaratu m,nbsp;initium fump{èrunt:quæ cùm in ditionc regni occidentalis deinde ueniflent,nbsp;de eiufmodi temporis ratione dicendum eft. Cccpit Occidentalium regnumnbsp;autoreCerdicio,qui primus eorumrex fuit, anno fàlutis DXXI^ab aduentunbsp;10 Anglorumanno LXXI.ad quod deinde fpatioannoru CCCCXVII^cæteranbsp;rcgnaadiûda funttqui fuit annus fàlutis noftra* D c c c c X X X v II I, cùm Aznbsp;delftanus Edouard! Senioris filius poft tertiumdecimû annum^quàm regnaznbsp;recccperatjprofligatis Analaphoamp;Gotthofredo Sithrici hominis Daci,nbsp;eut fuprà fèxto libro proditum eft^regis Northumbriæ filrjs, Northumbrosnbsp;demum in fidem recepit. Atqp ita primus Angloru regum totius Angliæ imznbsp;perium obtinuit^quoddeinceps cXX V1111 circiterannos,ufcpadinteritumnbsp;Haraldi à Normanis deui(fti,durauit,nequacjuam tarnen integrû, quippe ingt;-trahanctemporis intercapedinem XXV intercefleruntannh quibus Daci innbsp;infularegnarunt.Igitur defitû eft apud occidentales Anglos regnari, poftaivnbsp;io numDXL vi,quàmCerdicius eorum primus rex eftrerum ininfulapotituSjnbsp;aduentus uero Angloru,anno D C X V11. qui fuit annus humanæ fàlutis Al Lznbsp;Xvii,quotemporeGulielmus NormanoruduxuicftoHaraldo, eft regnumnbsp;adeptus. At(Ç res humanæ fie fluunt^ut nihil fit in ijs tam certum, quàm certanbsp;niutatio,aut in melius,in peiùsue.

PROOEMIVM LIBRI NONI

O minis caufà(utaitPlinius )uidetur cunéfa genuifTe naturafita nempe eft, quicquid apud mortales pofsideri poteff, humanumnbsp;eft:necintereft,quales finthomincs,boni, uel mali, fummi, uel inznbsp;fimi,cun(fti promifeuè cun(ftahabent,non finguli tarnen cunéta,nbsp;a omnibus innata fit habêdi cupiditas,ut fi'nguli,fi fieripofrec,omnia

T-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'?VilVJ t V* ¦- -i Al 1 V lt; 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**•.*gt;* Ai* VV A A 1 XA^A VAAAX C» X-X-A LU.1J1VI AV/AWHA*X-**.J«— £ —

plug habere. Sedutcætera omittamus, re^ gnandi in prîmis omnibus eft immêfa libido, nec quo modo homines huiuftnbsp;ce Ipri compotes fiant, quicquam pen fi habent. Vnde Cæfàr Euripidis uerznbsp;fus ufùrpans,dicere folebat:Si uiolandum cftius,imperf) gratia uiolandû eft:nbsp;alrjs rebus pietatem colas.Quo faftû eft,utimperiaipfa,magnacprégna femznbsp;perprædæexpofîta fuerint,amp;illa fæpius tam ignobiles quàmnobiles,fcu manbsp;bonis artibus quæfita, obtinuerint. Qtiæomniacùmnotiorafint,

P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X.XX|_ZAA VCXI A VAVAjA Vztlt;.AA W»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VAX.VAAVAVA1AA X.V/A Al iAAXgt;AAAV^AV«.lAVtaaOl^V'A*- X.XZ«*'

üito luperfedemus.Qtiare profeefto fummæ ftultitiæeftdicere, aut credere, *’^g''ia8lt;: imperia neccfïeefre,adillos duntaxat perueniât,quinobilitatciacfaznbsp;^^pofrint,cùm uideamus quotidie nouos homines non modo uirtute,fed bcnbsp;^^^ultis fæpe uitfispræditos, ad magnos honores atepimperia perduci.Itanbsp;/oplacitûeftjUtnos noftra eiufmodi bona hoc no pluris faciamus,quó manbsp;gîscommuaeadê omnib.ôônemini perpétuaefTe uidcmus.ObnoxiûfuitS«^

n 4

V“ Polyd.Verp.Angl.hill^lib.IX.

/. I

huic hunianæ uarietati’s (orti Britannorû quoq? regnu, quod primu Roni^, ni, uti demonftïatû eft,fibi armis acquifîuere,tenueruntlt;ç diuîdeinde An»nbsp;inuaferunt,ac ad ultimu deleta cum nomine Britannico ferè genre, deuicii’*’!nbsp;poiTederetquod deinde ufcp eo uarijs cafibus eft agitatu,dum fumma imp^nbsp;ad unum peruenitærat per hune modum regnû Anglicû omnibus formit^^’^nbsp;loium,cùm fenfîm fatalis uarietas mutandi poffefforis accidit.Porrb haudi^^nbsp;multópóftfubDacorüiugumredadueft,quo poftquincpôôuigintinbsp;ceruice depulfb,in priftinû redijt ftatumîcui tarnen ne turn quidem quief^^nbsp;licuit,nam cùm tandem aliquando moribus amp; legibus optime inftitutû,nbsp;paflîm floreret,eccetibi,in{æuam humanæiortis neceffîtatemiterûrepc*’^'^nbsp;inclinatu, in Normanoru poteftatê cecidit.Hæc gens à Dacia oriunda,f^^^^/nbsp;ftatim tâto regno potita mores optimos,leges faneftiflimas, diuina humati^^î’nbsp;uertere, ac denic^ genus ipfiim Anglicû perdere conata eft. Quod tarnen in’nbsp;uis in eo mitior,minuscß infefta uifa eft, quia quantum in eiufmodi rebusnbsp;gno ademit,tantû penè in amplificando,retinendocp imperio, reddidit:unynbsp;ad extremû obliterate nomine Normanico,paulatim Anglicana res reuiuin“^nbsp;re cccpit,ac fîbireftitutaeft.Talis rerum fériés iamhinc nobis explicanda d^/nbsp;ufque ad noftra tempora, fi mihi id facere licuerit, quibus pace terra man9nbsp;parta,Henricus oélauus regnat,fi' tarnen illud prius admonuero,me deincep^,,nbsp;efTelibrorumnumerum ad uitas regumaccommodaturum, fadururnepnbsp;tium hîc à Gulielmo Normano,qui ut ui(ftor,pro fiio arbitratu regnumnbsp;glicum de integro inftituit.Nunc ad ea quæ fequuntur,reuertamur»

POLYDORI VERGILII ANGLICAE

HISTORIAE LIBER NONVS,

VLIELMVS poft earn pugnam cædeHaraldi claranij^^ ftraep capta,ac direpta,confeftim Londinum uerfus

Interea Èdouinus Morcatus comités pro conferuad^’^ } 3 patriæ,ftudio Slt;autoritate laborantes,populû folicitab^”*^’nbsp;ut Edgarum adolefcentem ex regia ftirpe reliquum, denbsp;fuperiore libre abundè meminimus,reaem faceret Jn

• f- -1 . -1_______ -

Gulielmus Conquæftor. v. inNormaniâ rcdijt^rcliquitcp præfedtu totius rcgni Odonê Baiocenfêm epïznbsp;fcopûj uirum fàgacis ingenp, œ matre frati'ê;,quæ poft morte ‘Robcrti duo's,nbsp;ex altero uiro homiiie paru claro, hune Odonem ScRobcrtfi filios genuerat»nbsp;Caufaautem redeundi fuit,quôd cùm prolpiceret oportere fè in pofterû tcmgt;nbsp;puSjcffe totu in negotio ftatus Angliæ collocadi, uoluit prius ita Normaniæ:nbsp;rcs ftabilirCjUt ne domû facilereuocareuGulielmus Normaniâ triumphantinbsp;fimüis ingrefluSjubi parum moratus,poft^res omnes ex lèntentia conftituenbsp;î'atjiiiAiwlia côfeftimremigrauit,Hiccccpitdurèin Angles dominari, arbigt;nbsp;trans pofte ft facilius ita eos in officio contineren'tacp plurimis optimatibus acnbsp;' priuatis ciuibus bonacumhonorib,adempta Normanis diftribuebat, nouanbsp;quotidieuec'tigaliaimponebat,nobilitatê nullo habebat numcroJtajUtuni/nbsp;uerfis perniciê per hoc machinari uidereuQuod ubi Anglorû heroés,qui for^:nbsp;tunis fuo immérité fpoliabant,animaduerterunt,ira ÔC indignitate rei permônbsp;tf ali) alio clàm fugêre,quidâ Daciam,quidâ Noruegiâ petere feftinant, Edo^'nbsp;uinus 2lt; Morcatus comités in Scotiâ fe receperunt,qub etiâ Edgarus cum A/-gatha matre, Chriftina amp; Margarita fororibus,dum in Pannoniam, ubi locinbsp;natus erat,curfum tenebat,tempeftate alt;ftus peruenit.Quæ res effecit,ut cumnbsp;t lalcolmo rege Scotorû tertio,affînitatc iunxerit,data ci forore Margarita innbsp;^atrinioniu,ex qua ille ocfto lufcepit filios,quorû tres,Edgaru s, Alexader, SCnbsp;E'auid,deinceps poft patrêregnarut. Chriftinaueroaltera Edgari foror uir/'nbsp;abhorrens,monacha effedta eft.Rex Scotus igitur dolens Edgarinbsp;tiice,quod regno auito fraudaretjibens Anglos profugos recipiebaqquó parnbsp;timhoci^QJqnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuueni compararet, partim ueró ut beneficiorum acz-

ceptorurn memorem eflèft oftenderet : nam dum Maccabæus tyrannus,de S[uo fupPa libro ftxto memorauimus,regnabat,is necato à tyrano Malcolmo'^nbsp;patre,in Anglia aufugit,ubi perhumaniter ab Edouardo rege acceptus quin^nbsp;ƒ cini fuit annos:ftd tandem Scotica pariter nobilitate atq; Edouard! auxilionbsp;uitus in patriam redijtjCommiftbc^ cum Maccabæo prælio, inftgniter uicit,nbsp;^umqj occïditftta igitur auito potitus regno,nullum non humanitatis officift'nbsp;in Anglos ultró conferebat*

'^ulielmus interea perlpiciens Anglos grauatè imperio parère, ob id tu/* '^^tuum metuens magno ftudio quatuorarces diuerfisinlocisconftruercnbsp;^^piftunam ad Notyngamia oppidu,proximeTrenta flumen fitum,alteramnbsp;pj-opg{q^{j-y,3gyj^ uicum,ubiloci deftendenbsp;tat]nterram,quando primu Anglia adiuit, quo hæclocainimicis peropporznbsp;tana,huiufmodi munimentis firmata,in olBcio continerenf.Item utferociamnbsp;Populi ad otiu perduceret,omnib* arma ademit, ftatuitcp ut quift^ paterfaminbsp;qs uefperi circiter horam oCtaua,poft meridie,te(fto cineribus igne,dormitunbsp;’tet.Scad id fignu uicatim dari uoluit,per campanas, id quod etiam nunc ftrznbsp;NormaniceuulgodiciturCouerfeu, Interim Oxoniu ualidum opxnbsp;cqnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum Northumbria nouis tumultib.folicitabauQiio

§gt;nto,Robertu unum ex fuaru copiarûpræfe(ftis,uirum ftrenuu,non item ^um,in Northumbriam cum parte exercitus præmittit,ipft ueró cum reifnbsp;jl-^^xercitu Oxoniu oppugnatu pergit.Oppidani cùm regem uenire copcxnbsp;parant:fed ubi uftnbsp;hoftes iam circunfedilTe oppidu, 0^ parato bene magno fcalarum,crax

Polyd.Verg^.Angl.hift.lib.IX. tium^harpagonu numero, uelle illud aggredi, fubitó pertem'ti, armisnbsp;ó:is,muniriombuscp fuis reliótisjueniaprecantes fenecefîàrib dedunt.K^ ƒnbsp;liciffîmècelerrimecçgcfta,Gulielmusuidoriæfiduaia,Eboracum contents lt;nbsp;Interim Northumbriceruores falt;fri ab exploratoribus Jvobertu finenbsp;fine magno præfidio, nihil formidante fe caftris teuere, de media nodenbsp;impetu caftra adoriuntur,interfedocçdttcecum multis alrjsjnullo negoö^nbsp;illis potiunt. Quare cognita, Edgarus qui cum expeditis equitibus cupi^^^nbsp;nouarSreru drcumuagabatur,confcftim fuperuenit, palantescp Norrnai^^^nbsp;crudeliter cædendo infedatus,ftragem non mediocrem edidit : qui poftb^z j(nbsp;Eboraci parum moratus,in Scotia pari atcp uenerat celeritate fe recepit,nbsp;tempore rex in itinere certior fadus,fama paffim teftante,id quod eratnbsp;iræ Sc ardoris ulcifcendi plenus in Northumbria primu aduolauit, ibilt;^nbsp;celeriterdeuidos hoftes,defedionis autores lupplicio affecit: reliques q«’’nbsp;ma tuliflent, aut captiuos duxit, aut incifis naribus, manibusep deformaliz‘d’nbsp;quo teftatior effet poena rebellium:deinde Eboracu profedus,pari luppb^^'“’nbsp;affedis qui Edgaro fauiffent,Londinum reuerfus eft.

Dum hæc in infula geruntur,Angli qui in Daciam profugerant,non bant Canutum regem quartum,ad arma contra Normanos capeffenda fo^^nbsp;tare,noui belli caufas inuenire,diditantes regnum Angliæ effe Dacorum?’”nbsp;deillis omni tempore fadæ effent honoris ÔCutilitatis maximæ acceflîoni’^’nbsp;qui idcirco pati non deberent illud à nouo homine iniuft'e obtineri,cùm pi^^nbsp;ièrtim tempus idoneû adeffet, quo tantum aberat,ut Normanus iillo fuonbsp;neficio, Angloru ftu finitimorum animos adhuc fibi conciliarit,ut etiamnbsp;nibus inuifus iam tyrannum palam ageret: fèd omnino non cuudandu,nbsp;ceffandu,quôd uidoria in manu effet, fi modo loca opportuna ante capert^'nbsp;His rationibus Canutus motus, bellum fumendu conftituit. Haud menbsp;eftjin Angloru annalibus Icriptumreperiri, hune in Normanos motumnbsp;à Canute fu^ffe fadum, fed illo fuafore, ab Haralde eius fratre, qui ante eu^nbsp;regnaratjid quodSaxo Grammaticus minime affirmât,nec uero fimik^^;^^-quando Haraldus uirfuitlaboris admodum fugiens,acuix bienniumnbsp;poft^fueratrexcreatus,ut dubio procufnecp tantû bellum facereaufusnbsp;iffet,necei id curare uacaffet.Iam adincccptum redeamus. Itaque Canutu^nbsp;exules Angli breuipoft tempore parataducentarum circiternauiumcEb^’nbsp;cum magno exercitu ad oram orientalem infulæ perueniunt, oftiumtpnbsp;bri fluminis ingrefli, in terram deftendunt. Hine Eboracu uerfus iternbsp;dunt,ferro ÔC igne omnia depopulantes:quibus cum Angli omnes qui innbsp;tia exulabantjduce Edgaro,fe protinus coniungunt. Quod ubi fama ad cin^^nbsp;protulit, miro timoré affi'eiunt, adeo, ut Aldredus archiepiftopus internbsp;mocrore animi interierit. Interea Normani qui ciuitati præfidio relidi cran*^’nbsp;ubi per fpeculatores cognouerunt,hoftes uix bidui abeffe, SC ft uiribusnbsp;ftare,confilium capiunt incendendi fuburbana ædificia, ne Daas ufui fore’ll’nbsp;Sc ft intra urbem tenendi.Iniedo itaque igne,fubortus repente uentus uag^^nbsp;tern flammam adeo in al turn latelt;^ euexit,ut ignis frequentes globi intra jnnbsp;nia cadentes, maius intra quam extra ineendium feccrint, quo pene totanbsp;tas cum templo diui Petri abfumpta eft. Quare omne præfidiû ac dues ex^nbsp;compulfi,côfertim fugientes in hoftes qui iam appropinquarant,incideni^^‘;

- , 1

aliquantu pugnarunt:fed ubi fe undicp impeti telis uidere, uirtutis memores interhoftes,iTiore furentium pro fe quifcp irrupit: uerùmiam naultis uulneznbsp;ribus acceptis pafsim cadentes,nibil magis fecere,quàm quod honefîâ oppe^nbsp;tiuerunt mortem» Cæfa funt tria millia Normanorum : ex Anglis paucioresnbsp;defideratfpropterea qubd a Dacis fèruati furit,ut auro uitam redimerent.Renbsp;præftantifsimè gefta,Canutus in Northumbros itcr celeriteruertit,qui uP

11 ta confecuta eft,quæ etiam intérim Gulielmum accepto nuntio rei malæ ge^ ffæjira amp;. furore licet ardentem remorabatur,quó minus in hoftcm eueftigionbsp;inoueret : fed baud poft multos dies, ccclo iam placatiore, magnis itineribtisnbsp;in Eboracenfem agrum contendit, ac propc T rentam fluuiu, qui Humbrurnnbsp;inflaitjConfedit.HiccumDacorum qui obuiamuenerantyCaftra in proximonbsp;elle, amp; opère magno atqjloci natura munitaintclligeret, uideretepfuos miliznbsp;tes itinere feflos,noluit hoftes ad pugnam prouocare,fed no magno interuaPnbsp;lo rcliftojhaud hofte procul caftra pofuit,ac poftero die egreffus cum omnbnbsp;bus coprjsjCumDaco qui iam in aciem fe expediuerat,manum conferuit.Coznbsp;^0 mitticuracerrime certamen,iamcp diu æquo Marte dimicatuerat, ciim Nor/nbsp;inani équités coeperunt in altero cornu fenfim effugare, aut bos fàlutis caufàjnbsp;in Scotiam,aut illos adnaues properantes, C^uod fimulatcp cæteri uidcrunt.

àluisfîipatusj adnaucs etfîægr'e ferecipit.Edgarus uerocelcri curfuin Scoz dam cum paucis ftiorum protugit,reliqui ad unum interfefti dicuntur»Sunr,nbsp;qui fcribantDacos præda onuftos ante aduentum Gulielmi abrjfle : in quamnbsp;fententiam non inclinât omnino animusmam extremæ dementiæ fuiflet,Danbsp;turn qui tanto belli apparatu in Normanum mouifret,qui regnum recuperaznbsp;i'caffeftafret,qui demum primo ftatim congreflibuiftoriam adeptus fuiftet,nbsp;3° folapræda contentum,latronum more aufugifle,nec belli fortunam périclitanbsp;ri uoluiffe.Gulielmus uiftoria potitus,poftquam in omnes rebejlionis autoznbsp;res quos capere potuerat,feuerifsim'e animaduertit, ne quid ex cotagione tannbsp;tænoxiæufpiam inteorum cuaderet,ita Nortbumbriam atepomnem Eboranbsp;cenfemagrum, qui ab Eboraco, ad Dunelmum pertinet, deuaftauit, ut totonbsp;fere decennio poftca uacauerit.Defendit ab eiufmodi iniuria,prædia collegqnbsp;Beuerlacenfis miles quidam regius,cui tale populandi negotium datum erat,nbsp;miraculo territus, quodrepcntelapfus ex equo, qui ceciderat, ac fraefto collonbsp;interierat,facie turpiterdeformatus eft»Fuitis annus falutis MLXX,amp;^cumrenbsp;gnarecccpitGulielmus,tertius.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Hocconfefto negotio,rex L/ondinu reuerfus eft male in omnes animatus, 1^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

..4 PolydoriVerg.Vrbinatis

“glos conftitutaerat, quo nihil crudelius eft, nihil quod minus mortales pofliutjuel debeant.(^iinciuitates,epifcopatus,cccnobiaimmunitatibusp‘nbsp;uauic,ut eas póft ab fe carius redimerêtiac inter cætera fanxit,ut tempor^nbsp;li,arbitrio principis,auxilium fcrrent.Et quia per uim,Slt; iure belli,rcgnünbsp;peratjllius ftatumidcirco deintegro collocare fuo arbitratu uoluitracpb“^^^nbsp;omnium legem tulit agrariam,qua iè pofleflîonû multarum fimiliter urb^''*^^nbsp;rum ac rufticarû dominum dixit,quó priores dominieas poftearedimct^JL^’nbsp;quarûbonæpartis proprietatem retinuit,fic, ut qui in pofteru tempusnbsp;derentjuelutfruduari] in fingulos annos,aliquidue(ftigalis fibi amp; deindenbsp;ceftoribuSjdominrj cau(a,perfoluerent.Sed excepit præfcripto cafus aliq'J^^^’nbsp;quibus eiufmodi fundi ad fe tanquam dominu redirent,qui quidcm cafus ƒnbsp;tiores funt dominis,quam ut fintrecitandi à nobis.Et idiuris uoluit aliosnbsp;minos in fuos habere ff uduarios, quos tenentes uocant.Ex hoe nempe fo^nbsp;res agraria manauit,quæadeô auélaeft,ut paulatim magnam impofuerit Jj}’nbsp;dis feruitutem. Vnde fït,ut nihil hodic pene incertius Gt ipfa agroru poffeu'nbsp;ne,nec aliunde plus litium exiftat.Deinde conftituit, ut quater quotanniS)nbsp;multos dies conuentus celebrarentur,eo loci,quo ipfe id fieri iuberet:quib^^nbsp;in conuentibus indices fedibus diftreti forum agerent,ius(Ç populo dicete’^^’nbsp;Item alios inftituit iudices,qui fine prouocatione,iurifdilt;ftionê aciudia'ae’^^'^nbsp;cerent,a quibus uti à finu principis,cun(fti litigatores eó cofluentes iuranbsp;rent,amp; ad eos fuas cotrouerfias referrét; Hæc iuris dicundi forma etiamnbsp;fcruatur Jd autem forum à principio apud Vueftmonafteriu fuit, ubi poft^^nbsp;Rufus huius Gulielmi filius bafîlicâmagnificentiflîmèextruxit,uti aliuS^Pnbsp;pofitè edocebit locus» Prætcrea idem præfecftos alios coftituit, qui comit^*^*^^nbsp;regendo,aut maiorum magiftratuû mandata exequeren tur,aut maleficianbsp;dicanda curarent:hos iuftitiarios pacis,illos uicecomites nuncupauit.

- ƒ• S^fifcum,fecit præfeftos cum poteftate magna,qui effent regis procurators^’ ; ' qui omnia ueôtigalia câpérérit, qui ærariû curareiït, eiuscp pecunias acccps^^nbsp;;| - expenfas in tabulas publicas referrent,ac eas tabulas ab fè in fingulos an’’^^ ƒnbsp;y confecftas afferuarent, ut per eas ratio omni temporereddi poffet, quanfU^^'nbsp;ceptæpecuniæretuliflent,amp;^ quantû expenfæ tuliflent. hos barones,lo^^^nbsp;autem quod cornipta uoce fcacarium dicitur,ftatarium appellauit,quôdeflsnbsp;ftabilis, 5ô ibidem firma regni fedes, quand© nihil æquè regnû ftabilit,nbsp;ipfa regina pecunia.Inftituit item fcribarum collegium, qui diplomatanbsp;rent,amp;eius collegrj magiftrum uocauitCancelIariû, qui paulatim fuptenr^nbsp;effedus magiftratus, qualis hodiehabetur» His ita conftitutis, nouiffinrsis/nbsp;gespenèomnesàfuperioribus fàndiffimis regibus olim ad benebeateà^nbsp;uendum latas fuftulit, nouascç dédit minus æquas, quas pofteri non fine is*nbsp;damno fèruarunt:perinde quafi nefas efïèt,eas malas leges irritas facere, |nbsp;parum amicus populi Anglici loco bonarû tuliflet.Non poffum hoc foeojjfnbsp;memorare rem tametfi omnibus notam,admiratione tarnen longe dignii ’ƒnbsp;mam,atq? diclu incredibilem : eiufmodi nanq^ leges quæ ab omnibus intcunbsp;gi deberent,erant, ut etiam nunc fiint, Normanica lingua feriptæ, quant noft’nbsp;Cîalli, ncc Angîi reeftè callebant» Quamobrem uidiffes iam inde à princip^*^’nbsp;quotidiepartim iniquitate legum,partim infeitia eoru,qui illas male intefp^nbsp;rabantur,hunc bonis auitis priuari,illum iudicio imperitiffimorû hominiinbsp;crimi’’'^

Gulielmus Gonquæftor.

criminis damnari,mortec^muIlt;H:ari, alium litibus inextricabilibus perpctub irrcriri,ac denicç diuina humanacp mifceri,atcß ca. omnia,ne fidem abroges dlnbsp;dis.publicè priuatecp mortales teftari,fimullt;^ deteftari, Atqui certè quidemnbsp;Normanus pro fuo inftituto,nó potuit alias dare leges^quando no alia eft naznbsp;tiojquæperitius fciat caluinniari,præuaricari,atcptergiuerfari,id eft, per frailnbsp;dem,amp; cauillationê,ac diflîmulationê,fruftrationemcp litigare,fru uexare liftnbsp;bus.Modus autem iudicandi erat talisdn omni caufr,grauiores uiri cæterumnbsp;iuris ut plurimu neicientes,eiufdê comitatus, ubi reus litigator'ue habitaret,nbsp;numero duodecim,inftar duodecim apoftoloru, utin numero faite exifteretnbsp;10 religiojàiudicibus conftituebantur,qui in curiam fimul conuenientes,ueluunbsp;in cuftodia claudebantur,ufcpdum examinato negotio,uel reum condemnaznbsp;rent,uel abfoluerent,feu uni aut alteri litigatorum rem controuerfam adiudfrnbsp;carent. Quo fado,ad indices reducebantur,quibus quale feciftentiudiciu deznbsp;clarabantztum iudicespro tribunali fedentes,iudicium eiufinodi reo uel litiganbsp;toribus patefaciebant, fimulcp grauitatem pœnæ quam lex edixiftèt, indiceznbsp;bant.Ita duodecim uiri à principio iudicabat,quoru poftea indicia alijs præz

’nueni,ex centum hominibus eledlos fuifle decemuiros,quos iuftitiarios apz penabant,qui ruri,de damnis datis,de cotrouerfrjs cognofcerent,caufascp deznbsp;'^itent,ueriim illos oportuifle de capitalibus criminibus ad maiores iu ftitiaznbsp;^losreferre. Vnde cognofcerelicet,peneshos iudicandi de eiufrnodi malefiznbsp;amp; eorundem puniendorum poteftatem friifre,atque illud terribile duodcnbsp;30 Orji uirorum indicium nondum id temtjoris natum. Nunc ad lationê lepum

erg^.Angl.hift.lib.IX. tum abbates de nonnullis criminibus accufati,eïus opera,officio priuatinbsp;InijsfuitSngandus Cantuarienfi's antiftes, qui defècratus eft. Huicobief^^nbsp;mul ta funt crimina,Slt; illud in primis, quód uiuo Roberto archiepilcopo,nbsp;quo in uita Edouardi meminimus, Cantuarienfèm federn occupaflet : deino^nbsp;quód unà cum eadcm, 'Vintonienfem epilcopatum poffediffet : ac poftrcm^nbsp;quód pallium accepiffetà Benediâ:o,ordineRomanorum pontificum dcö^nbsp;mo, quem utperperàm eledlum patres repudiarant, Hane tarnen rem fcti''nbsp;ptores nonnulli Gulielmo uitio uertunt,afferentes ideo eum procurafle Ä’’'nbsp;glicos antiftites honoribus ]^oliandos, quó eorum in locum fubftituercnt^’',,nbsp;autNormanfautalrj externi: quodSx^fadumeft^Sedit Stigandus annosnbsp;cem Slt; lepte, qui baud multó póft, quam defccratus fuerat, Vintoniæinnbsp;cere perij t.Succefiït illi Lanfrancus antiftitum ordine trigefimustertius,nbsp;domenlis abbas, homo Italus, fingulari uirtute, conftantia, grauitate pra^d^'nbsp;tus,cuius opera 8ó confilio in rebus agendisrexin primis eft ulus.Pcrid^'’^nbsp;temporis Thomas facerdos Normanus, uiretiam moribusSó dodrina^^^nbsp;rus,creatur archiepilcopus Eboracenfi's, ordine antiftitS uigefimusquinn^^’nbsp;qui poft longam difceptationê,quam de autoritäre archiepifcopali cumnbsp;franco habuit, priulquam confecraretur iureiurando ada(ftus,promifitnbsp;inceps no uenturum contraCantuarienlem archiprælulem,in ijs, quæadr^^nbsp;gionem pertinerent^Ab eo optimo patre confccratus fuit Michaël Glal^^*^'^nbsp;Gs eledus in Scotiaepiftopus, qui munere conlecrationis accepto,nbsp;iorum,inarchiepilcopi ueluttotius Scotiæprimatis uerbaiurauit»Fecitilt;i‘^’^’nbsp;pofteaTothadus diui Andremcpifcopus,fecitcp ci obedientiæ promifl^^’nbsp;^idquidem,Gcutin annalibus pontificum EboracenGum extat, iuflu Mnbsp;colmitertrj Scotorum régis multó præftantiflîmi,aceius uxoris Margatenbsp;feeminæ fanftiftimæ, qui ita prouidendum putarunt, ut ne contra quàmnbsp;trum décréta iubent,epifcopi inter fe,pro fuo iure,confecrarent, ceteràuenbsp;agerent,fî'ne,jlt;,utoritateEboracenGsarchiepilcopi,quæàprmcipio ex illius’’nbsp;luntate fieri confueueranLCluamuis,quemadmodû infra libro xiij. dice*^^^’nbsp;Scoti epilcopi deinceps propter bella, quæ frequenter inter utrunque P^P znbsp;ium orta funt,utpote quæimpedimento fuere,quô minus ad fuumnbsp;antiftitem adiuerint,coa(fti fîntrurfus fuo eatenus uti parumlegitimo inH^nbsp;to,quoad aliter prouifum fuerit,ut infra libro xxiifi .fuo declarabitur loco*

IntereaAngli principes uidentes fepariter bonis ac honoribus pud regem nullo eflènumerOjitem Normanis omnibus odio contempt’;^^^^nbsp;ac uelut fures paflîm in uincula duci,ftatuunt potius relinquere fuanbsp;permittere prædæ elfe regi,quàm uidere prælcnté calamitatem,quiaocunnbsp;lent augere dolorê.Itaq^ duce Morcato comite,qui tametfî paulô ante exnbsp;tia. reuerlus in gratiam cum rege redierat,tamen rurlum ofienlus ccepit a, !nbsp;animo elfe alieno,ac Hercuardo uiro fiimma audacia, cum Egeluinonbsp;menfi epilcopo,clàm le fugæ folitudinic^ mandant: ad extremum in Ely^^^nbsp;lulamperueniuntjibicpnaftilocum natura munitu,uitam licet rnifem^^j^nbsp;procul Normanorulæuitia, agendam côftituunt,donecaliquarecupet^’^nbsp;libertatis occafîodaretur.Speftatlocus adortumfolis, S^undic^dulcih^®.nbsp;quis paludibusc^feptus,ut alibi demonftratu eft. At nonnulli alf)nbsp;roëSjduce Eduino,in Scotiâ proficifcuntur,ubi breui póft ipfe Eduiniis

ocdditur^Guliclmus ubi cognouit Anglos Elycnles paludes occiipaflejOptP mum faóturatuSjfi prius eos opprimeret,^ huiufmodi confpirationis uirusnbsp;longius lèrperetjparato cxcrcitu^eó fubitó contendi'tró^ quia paludes ipfæ I'tanbsp;ubiquealtæerantjUtequos fadlè uorarent,ccepitpluribus locis, cratibus, SCnbsp;iigniSjCum lapidibus dimiflîs,eas peruias facere, ufcpquo aquæ altitudo perznbsp;miferitjSdininis locis milites locarerpofteaex ea parte, quæad occidentê uerznbsp;gitjpontem conftruxit. Quo facto, iuperuenere nauiculæ ex Oceani portu,nbsp;quem uocant Lynum,Hunc portû aquæ dulces,quæ fluunt ex ipfà in{ula,efz

*0 ftoinfula fimul terreftri,fîmul nauali manu obfefla,amp; magna ui Angli repùz gnabantjCÙm Morcatus ad ultimum animaduertens non pofle refifti, tenta/nbsp;to cum fuis animofe aditu,demum nauigio euafît in continentê,8^ inde in Sconbsp;tiam. Epifcopus uerb Dunelmenfis 86 cæteri fe régi dediderut, ex quibus ali)nbsp;aliapœnamulélantur.Rexex eo cogno{cens,Scotiam lolam receptaculu ellenbsp;perfugarum,unde quotidie noui orirentur tumultus,eam quoep armis inuaznbsp;dendamdecreuit:itacß Gallouidiam ingreflus^duo fuos aduerfàrios le contu/

“^Laudoniam tranfîuit,acinMalcolmum regem,tanquaminimicorum caz Pütjiram conuertit Jgitur nadus idoneum certamini locum, in hune hoftemnbsp;inftruxit.Malcolmus ubi ante le Normanum prolpexit, luis atffutùmnbsp;^dpugnam expeditis,conftitit.HîcScotus,quiuidebat durum elïè contra ftinbsp;’^ulum calcitrare,ut uulgo dicitur,dum multa animo uerlât,non dubia lui tiznbsp;’^oris figna oftendens,lcgatos de pace ad Normanum mittit, quos ille haudnbsp;§tauatè audiuit,exi ftimans làtius elTe ad aliquam palt;ftionem uenire,8ô pacemnbsp;^te,qu'ai-n fe in locis ignotis,belli fortunæ cômittere» Eftitaqp pax data Scoznbsp;jQ ^ub ca lege,ut in Gulielmi uerba iuraret,At Anglis exulibus rogatu Mal/nbsp;^^^mijimpunitas conceflà eft.Rex compolîtis per hune modum rebus in Sco

S^ia celeritate opus erat,deleóf u habito militum,prælèrtim Angloru, quoru ^Iribusmagis foris quàmdomi confidebat,inNormaniâtranfmifît,ubi doznbsp;’^itis rebellibus,omnia pacata reddidit Jn eo negotio præcipuam Anglorumnbsp;^'ttutêperfpexit,magnifecitcç.Quodcum primis bono fuitEdgaro, quippenbsp;qui licct bis fradf a fîde,ad Scotos delciuilïèt,tame impetrata uenia,deinde manbsp;§^acumre2c in pratiafuit. E)um Gulielmus in Normania moratur. Rooez

»js Polyd.Verg.Angl.hift.lib.lX. iurauit in regem. Is homo perdit a autoritate, facinorofaq^ uita, quippe cuiusnbsp;confilio Gulielmus thefauros cx templis abftulerapcontraatq^ rex iuflèratjonbsp;cauitfororem Rodulpho,dum eiufinodi nuptiæ magno apparatu fichant,nbsp;bïto clandeftino colloquio, multos tum Anglos, tum Vuallos (erat Rodul'nbsp;phus matre V uallica natus)coniurationis focios fibi adiunxit,8ó in primisnbsp;hanc rem maturandam Dacos folicitauit.Cæteru interim Gualterus mentor)nbsp;quam alienu foret à uiro forti quenquam proditione opprimere,extempld adnbsp;regem in Normaniam aduolauit,patefecit(^ Rogerrj confilia.Quæ res maio'nbsp;rem in modum animu régis irritauiqqui ocyus quam decreueratjn Angliatrrnbsp;reuerfuSjtantu timoris conljîiratis inieciqut raptim alrj alio fugerinttaftecitra *'nbsp;men multos fupplictjs uarrjs,coniecto inuinculaRogerio,amp; Gualterodtu’’^'nbsp;inde magis furore aâ:us,quàm aliquaiufta caufa dudlus, fecuri per cuti lufhd*nbsp;Interea Daci piratæ ad littus aliquas naues appulcrant, fed cùm audiuiflcntr“^nbsp;frixilfe tumultum,eó unde uenerant,primo quoqj die redierunt.Quicuitd^'nbsp;inparumperGulielmus:quotempore,autore Lanfranco habitumcft Lo'^'nbsp;dini antiftitum,reliquorumcp faccrdotu conciliu, in quo decretum eft, utabnbsp;quot lèdes epifcopales,quæ in oppidulis ac pagis anteafuerant, in ciuitatibr’^nbsp;^locis celeberrimis collocarentur. Quo faÂum eft, ut Bathonia, Lincolnia)nbsp;Sarisberia,Exonia,Ceftria, atcp Ciceftria ciuitates,huiufmodi nouo epib^'nbsp;poru domicilie, nobilitatæ fint: id quodinfra perappofitüs magis perfpbri^'nbsp;indicabit locus, Adfuit in concilioVulftanusVigorniêfis epilcopus,uiretß^^nbsp;teraru nefciens,fan(ftitate tarnen uitsc multó clariirimus,Hunc Lanfranciis nrnbsp;hominem imperitum,8cob id, quemadmodu prædicabat, minime ea diggt;a^^^nbsp;te dignum priuauit:quan^ illud,ut uulgo ferebatur, non ea in primis de caanbsp;Iàfecerat,qubdrudis ingenij effet, ièdutpotius in locu eius,uoluntate prin^^nbsp;pis,homo Normanus furrogareturtquod Deus non permifit,Porrô Vnbsp;nus coaeftus indumêtapontificalia deponere,diuino animiardore repento’’^'nbsp;flammatus rt^gi inquittMelior te,his me ornauit,cui amp; reddam,atqp deinde anbsp;lèpulchrûdiuiEdouardfcuius beneficie epiftopus faeftus fuerat, profe^riiS) .nbsp;80 ueftitu infigni fe exuens, baculum ita alte in lapide monimenti infixé)nbsp;nulla ui extrahi poffet. Quo miraculé rex amp; Lanfraneus territi, magnope’’*^nbsp;uirum ianeftum orarunt,utfumptis indumentis infignibus,fuo potireturbo^nbsp;noretquorum tarnen iniuriam Vulftgnifingularis iandtitas plurimuin ingt;^^nbsp;mauit,Fuitisannus anataliChrifti MLXXVlll,Normanorumucró aduen^nbsp;tus XI, Secundum hæc, in eo conuentu, nihil non quod ad conftruationebnbsp;rei Chriftianæpertineret,multÔ làndlius curatum eft: fed ante omnia,nbsp;facerdotum parum purt quamproxime potuit,adpriicorumpatruregu’anbsp;reuocati funt,eftcpillis in pofteru tempus,relt;fteuiuendi modus præfcrip^^^'

Dum Gulielmus domefticis rebus uacat,Robertus maximusnatu uirundecunquepræftantiflîmus,fipaulô confideratiorac à leuitate remotenbsp;fuiffet,opeSd confilio Philippi régis Francorum,Normaniam ingreffuS)nbsp;qua loca capit:nam Philippus Gulielmo, cuius rerum magnitude iam e’ fnbsp;midolofa effe coEperat,negotiu exhibere aliquod cupiens, quo cius uidlrtrnbsp;infirmaret, ita in patrem clam filiuarmauit, Promiferathuiepater diunbsp;Normaniam adminiftrandum daturum, quare iuuenis cupidus import’ ¦nbsp;patre confequi ftudebat,quodexpe(ftare longum cenferet, Quibus

------ ----- ---------£------- quot; ”¦

in Nornianiain confeftim traiecit, paratist^ copijs, in filium mouit. Hic rnaz gno utrinque cdito clamorejpræliwm ineuntzdum pugnatur acriter, Roberznbsp;tus præmittitin hoftein pedeftriiam turbatum pugna^equites^qui proruptisnbsp;ordinibuSjinnouiflimamadein pénétrant, quos ipie iniecutus incidit inpaznbsp;trem,quen^ transfoflo brachio,de equo in terra deturbat: led Libi ex uocc, paznbsp;tretn elfe cognouitjomiflo equo,eum tollitjfe ad eius pedes abqcitjpetitcp ueznbsp;niarncommifïi.Rex mntns T^stiria rîian'tatf* in amr\1f’vni'n filn armvrif-fliiem

dbhcil'e cognouit,aliquid adhuc Anglicis ouibus uellens fuperelTe,quod tonderipoffet. Quocirca impofitonouo tributo,per fmgulanigaboum, exznbsp;^gitfenos Anglicosfolidos:conftatenim foHdus exduodedm denariis,quonbsp;etiam nuncutuntur. Habeo autores,ilium iugeratim,id eft, per fingulaiuge-täjUelper fingulas bydas,ut Anglico utar uerbo, terræ, talemfecifle uindembnbsp;irniquod non affirmauerim, Eftautem hyda menfura terræ,quæ X X eontiznbsp;nctiugera. Anglicanu ueró iugerum quod Acreuulgo nuncupatur, conftatnbsp;inlongitudinem,experticis XL, inlatitudinem quatuorzacperticælongituznbsp;^Oeif pedum vvr Ätrf2itaniO(’Vntni-\'a«-«'tin1lt;^nf»'itiirlini?i-»-inlt;»rI(’C n P X'’T in

1^0

origine Cartliaginis ,IibroAeneidosprimo:

Mercaticj folum, Taurino quantum poflènt cif cundare tergo* Nam corium in tenuiffimas corrigias ièdum, amplu terræ fpatium occupât'nbsp;ex quo,non temerè pro genere menfuræ ponitur^ Sed unde diuerti iam rep^'nbsp;demus. At Angli uniuerfi fuum eiufmodi malum gementes,patriæc^ incoifl^nbsp;moda lugentes, magis fremebant, quam quilquam unus hifcereauderetji^nbsp;dieslt;^ fingulos,peius omnibus rebus, oderantexteros tarn inimicos, Contf^nbsp;Normanus ratus Anglo lui folius caula, turn primum ccepifle externasnbsp;tes fummo elTe odio, magis ei luccenfebat. Cæterum mala miferis Anglisi”nbsp;dies magis magis cpingrauefcebant,qui poft amilTas opes,uoluptatibus quO'nbsp;que honeftis priuantur: nam iam turn nobiles perinde in uenatione eftenbsp;bant,atque nunc multum lunt,amp; pro fuo iure, damas ceruos qui in pubnbsp;cis effent faltibus, paffim infeftari. Sed cum Gulielmus eos faltus fibi p^^^^nbsp;anteuiiidicaffetjpecuniam per feras, uenandicau{a,edixit grauem pccna^^’nbsp;quis deinde eas caperet occideret ue : quam ne quifpiam facile euitaret, ßj”nbsp;curauit,ut eiufmodi ferarum maior multo copia foret.Porrb earn infulæP^’'^nbsp;tem,quæàSarisberia,adlittus Oceani,inauftrumuerliis, fpatio triginW^nbsp;citer milliu paffuu,pertinet,omni humano cultu uacuam fecit, atqueinl^i^nbsp;ferarum redegit,complanatis paffim templis, domibus,cafis,amp;l eieftisnbsp;uociferantibus, lacbrymantibuslt;^,quódpatriam, quod lares, qubddulc^^^nbsp;gros feris relinquerent. Vocant bos laltus Nouamforeftam* Igitur quicü’^^nbsp;has feras occidiffet,grauitermuldtabatur,Quælànèfacinora multo imn^^^^nbsp;ftma,nonmodó mortales omnibus precibus deteftabanf,ledterraiplaexn^nbsp;ruit,quod portento teftatacft:nam peridem tépus itatremuit,utimulf^nbsp;ruerint ædificia : fuit amp; frigoris prseter modum alperitas. erum nonnbsp;tradit,Gulielmum idcirco uoluiffeea loca uacare,ut quiaillucex Noftn^*^nbsp;acceffus eft commodus,ne effent,qui ftios Normanos littorcarcerent,ßronbsp;ali qua ita ufti ueniret,ut aliquando regno expellerentur.Sed fac effe quoo*’nbsp;fuit omnino importunum facinus^Sunt etiam,qui banc régis in Anglosnbsp;nbsp;nbsp;;

tiam no magis eius animi feritati,quam ipfius populi inconftan tiæ quod fuis crebris defeftionibus principis animuanteamitem,magisnbsp;exulceraffet,atque ad eiulmodi immanitatem rapuiffet : quibus nonnbsp;taffe temerè credendum,fî Gulielmus iplè læuiendi finem tandemnbsp;feeiffet, qui omnino ab ineunte ætate mores habuit ingenuos, amp; iamnbsp;cilis,liberalis,clemens,8^uitioruminimicus acerrimus effe cccpit: fednbsp;tûtes poftea,partim militando,partim dure regnando,immutauit:tuncnbsp;nimiapariter feueritateatque cupiditatepal'amnotatus eft, Animi jCnbsp;gnitudine, ac rei militaris fcientia præftans, fortuna belli lèquundanbsp;uitæcontinentiflîmus,acfîneRi{pitione ulliusuitfj,ingenio lagax,5^S,^nbsp;cupidiffimus, laboris omnis, uigiliarum,frigoris atque æftus patientim^|-pt:nbsp;fuit,licet ftatura foret procera,Slt; corpore ualde craffo.Qi^^’^*^ ufttutnf^ßjj^nbsp;cimen ftatim parente orbatus palam præ iè tulit,unde inimicis formidoPnbsp;fuis inuidiofus effeftus eft.Quippe Henricus Francorum rex iamind^^Pnbsp;cipio,cœpit infefto effe in Gulielmum animo,ob non traditam fibinbsp;am arcem,quemadmodum Gulielmus promififfctrquam eo ftudiofi*^® pJnbsp;pare cupiebat,qubd effet loco opportune ad offendendum fuos pofit^’^

llt;$l

recipiendum agrorum populatorcs perappofito:amp;bona nobih'tatis Normaz incæpars grauatiffîmè ferens habere le hominem nothum ducem,in eum connbsp;Ipirauit, fréta ipfi'us Henrici ope* Sed Francus prior erumpens, Tegulariamnbsp;arcem ui cepit, captamc^ diruit,quam tarnen po flea fui faóli pcenitens rurfris:nbsp;ædificauitjpræfîdiocpfirmauit» Qiio fadlo, ne conipirationis Normanorumnbsp;^torhaheretur,néueaccepti beneficïj immemor diceretur(nam à Robertonbsp;^ulielnii pâtre olim adiutus fuerat,contra’Conftantiæ matris conatus, uti lunbsp;pra memorauimus)uenit duci protinus auxilio,8ô ambo iuncfris fimul armis,nbsp;coniuratos fortiter ^uicerunt* Secundum hæc, Henricus ad hue inuidia laboznbsp;10 ransjcœpit Neuftriam,quôd olim Francorum ditionis fuiflèt, repetere,occaznbsp;nones quærenSjUt honeftius ab amicitia recederetntaque coacto celeritcr cx/nbsp;^ratUjin Normaniam contendit:cui Gulielmus haud multo póft obuiam faznbsp;Ctus,eum paruo negotio profligauit, interfeôto bene magno Francoriï numçnbsp;ro.Exhocinfelicireieuentu^cognouitHenricus fefuo ingrate animo offènznbsp;diflèDeumxuius rei pœnitens,per nuntios ducis amicitiam petqtj ac conciznbsp;fiatarn deinde conftantiffîmè frruauit,reddita arce T egularia.At ex recentioznbsp;nous hiftoricis quidam exiftimant Normanumnon reportafîè hancuidloznbsp;^^^^iquodilledomeftids ièditionibus longe infirmiflîmus eflet:quos miniznbsp;’tteaudiendos cen{èo,quandô eorum etiam teftimonio iàtis conftat, ante iniznbsp;tiumiftiufmodi belli, coniurationis Normanicæ furorem extindum fuilTe,nbsp;«ed unde digreflî fumus,reuertamur.

_ Fuit Gulielmus ætate præfertim iam prope decur{à,mira in Chriftianâ reli 8‘onem pietate:quippe qui tria magnifica ccenobia diuerfis locis condidit, amp;nbsp;^^rnultisprædijs acuarqsdonarfjs locupletauittduo in Anglia, unum enimnbsp;^0 loci,quo cum Haralde conflixerat, pro expiationeanimaru eorum militu,nbsp;H^hbi pugnädo uitam amifîflènt,quod diuo Martino dedicauit,appellauitcßnbsp;^oenobiu de Bello,ut fimul monimentu partse tanto belle uidoriæ perpétuénbsp;^^¦ct.diftat locus ab Haftyngo, quinq^ millia paiTuu. alteru prope iSondinu,nbsp;jQnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Seruatoris ccenobiu nuncupatumertiu ueroin Normania,Cado

•^ijubilociMathildis eius uxor alteru monacharu ccenobiu extruxit. Quoz ^‘iniædifîcandorû operum caufam fuiffe ferunt,quód cum matrimoniu internbsp;’P‘Uniregern,8ó Mathildem Balduini comitis Flandriæfiliam, eo minus ritenbsp;contraftfi efret,quia genere propinqui erant,Rothomagenfis archiepiftopusnbsp;nomine M,augerius,illis ob earn rem facris interdixiliet, amp; hanc cenfuramnbsp;gulielmus ægrè ferens urgente uxore,ut finit mulieres uindidlæ frmper auiznbsp;niores, bonum antiftitem archiepiieopatu priuandum curaffet, ac ut facinus;'nbsp;^nlpauacaret,prædicaflethominem ideo fuiffe honore deie(ftum,quód ad resnbsp;Ruinas minus intêtus foret* Poftremó igitur uir amp; uxor dolore affeêli quódlnbsp;^^’^ftumepifcopum uel fibi confanguineum(fuit enim frater Roberti patrisnbsp;'^ulielmi ex concub£na)perperam damnaffent, ad expiandam tantæ impieznbsp;^nslabem, duo hæc ccenobia conftruxerunt* Aderat iam annus fàlutishuznbsp;MLXXXVII, Ô^aduentus Normanorum XXI, cum rex Anglisnbsp;’^’^quietis, mifrrabilitercp in ferendis tributis exinanitis,in Normaniamnbsp;^’iiingentiauri pondéré profeftus eft, ubi paucis póft diebus morboaffeznbsp;cœpit fe diutius folito, continere cubiculo* Quod ubi Philippus Franznbsp;^orum rex filius Hairici intjellexit,per iocum, in eum quod uentriofus effet,nbsp;o 4

Polyd.Verg^.Angl.hift.lib.lX. cauillatusjhæc uel eiufmodi locutus efle didtunCubat nunc rex AngHæl^^'nbsp;thomagijongo quidem puerperio.Hoc fcomma mox fama uulgatUjCXtr^i^’nbsp;cum Gulielmus accepitA minadteradidrefpondiffefertur: Cbm egopaf^^nbsp;kuatus ad templum me purgatu (fic enim mulieres enixæ faciunt) iero,nbsp;in Francia milk lucebunf faces. I ta no intercefferunt multi dies, cbm Guu^'nbsp;mus paululu confirmatus,igne 06 ferro finitimorû Francoru agros eftnbsp;liter depopulatus : quod ei in primis malo fuit, læfîs ex làltu equi intefti’^’^’nbsp;quorûdolore intolerabili baud multó poft, VIII Id.Septembris, migiS’^’Vnbsp;uita,anno ætatis fuæ quarto amp; feptuagefimo,amp; cbm regnare cceperat,uig^**'nbsp;mo altero,diebus undecim minus. Atcptalem exitûuitæ habuit GulielJ^^^nbsp;uir nempe magnus, atque longe felicifsimus,fi illud tantummodo pondcf^^’nbsp;quód in terra Anglia regnumadêptus fit,nouiscp legibus acinftitutisinnbsp;petuum,ut apparet,duraturis,firmarit,fic,ut ab eo pofteriores feriem reg**’’!nbsp;inchoauerint,perinde ac fi deintegto ille regnu ipfum inftitui{ret,regcsc^ ƒnbsp;fecuti funt,ufi fimiliter fint,utnuncutuntur, infignibus regijs, quæ dediU“: 'nbsp;Nam reges qui ante id tempus fuerant,fua quiicpinfignia habuit, quen^^nbsp;modum nos in codice peruetuftodepidauidimus. Sunt autemtris infg*’*’;nbsp;kones iubati,cum totidem floribus lilbs,amp; in breui fcuto itaaffabrcnbsp;tris flores fupra,in parte dextera:in loco uei o inferiore leones : contra ind^^ ƒnbsp;rafcuti parte leones fupra,at infralilia totidem. Nunc ad incceptum reueft^*^'nbsp;Corpus nobiles Normani Cadomum deportarunt, quod magna exet}^’^nbsp;rum pompadelatum in templum diui Stephani, quodipfe condiderat?’’^^nbsp;quam ad fepulturam daretur,neceflefuit pro kpulchro folui pretium cu^^nbsp;clamanti klociillius eflêdominum,ubiea{àcraædes extrudaeflct.VnJt'-nere licet calamitatem humanam, quod principi ditiffimo poft mortemnbsp;cflet tantum terræ,qua conderetur,fine alterius iniuria : id quod cæterisnbsp;primis principibus documento efle poteft, ut fecundum illud euangclK^?’nbsp;reddant fernper quæ funt Cæfaris,Cæfàri,6lt; quæ funt Dei,Deo. SuftuH^nbsp;lielmus ex Mathilde uxore, filios mares quatuor : Robertum,cui Norm^’ jinbsp;am kgauit:Ricardum,qui in primo ætatis flore,morbointerqt:Gulicln’^nbsp;cognomento Rufum,amp; Henricum,qui deinceps apud Anglos,ambo rcg*^^nbsp;runt.Huic Henrico fertur pater prædixiflc, fore ut poftfratres, amp; Angl’®nbsp;Normanis fîmulimperaret,cuibonamthe{àuri partem teftamentonbsp;Filias uerb quinquefuftepit:Ceciliam,quæmonachafadlaeft: Conftantb* ’nbsp;quæ Alano Britanniæciterions duci nupfi't: Adelam, quamStephanusnbsp;fenfium comes in matrimonium duxit, ex qua Stephanus natus Anbsp;poftHenricumregnauit. Nomina reliquarum duarum antiquitasnbsp;uit, quæ ante mortem obierunt, quam nubiles eflent. altera ex illisHat^nbsp;regi pafta fuerat, quam ilk fuo fato malo, ut fupra memoraui, repudiai^^' gt;nbsp;Aiunt Gulielmum in eo articulo temporis,quo mors appropiiiquabat,nbsp;multorum commiiTorum pccnituiflet, in primis indoluifle, quod itaft^’*^*,nbsp;traftaffet Anglos,ficuti par eft credere,cbm apud cos honore amp; imperionbsp;dusfuiflet.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J,,

Poftobitum Gulielmi,eft ftatim fame Sópeftilentia laboratum,ac crebris tonitruis relonare,flamislt;^ corufcare mirabiliter ccepit : id quodnbsp;raro apud Anglos accidat,idcirco prodigij loco habet.Fuit itide fere tot^

p

glia incendrj s pafsim infefta.Atcp hæc futura? calamitatis efïè prodigia,quam Rufi principatus po Pee a ten-æ Angliæ attulit, iam tum uulgus mente conceznbsp;perat.Eiidem temporibus fuerunt uiri fancritate docflrina clari, V ui ftanusnbsp;Vigornienfis epiieopuSjHermannus primus epifcopus SarisberienG's,qui fenbsp;demepifcopalem ex Shyreburnianobili pago, in eamurbemfècundu decre^nbsp;tumconcilrj à Lanfranco liabiti, tranftulerat. Item Ofmundus fecundus Sa^nbsp;risberienfisepiieopusjuir ian(fliisimus,cui nihil antiquius fuit,quam Rimmænbsp;probitatisexemplapafsimedcre:quippequi fpretis omnibus uoluptatibus,nbsp;ita uixitjUt ufepad tempora noftra,nó facile parem habueritjredum fuperioznbsp;10 rem^uelfanéfitateuitæjuel diligctiainrebus agcndis^uel clocrrinaac fcriptis:nbsp;nam horarias preces, hoe eft,diuinum offidum, quod uocant, digeisiffe prixnbsp;mus fertur,quas rota fere Anglia etiam nunc uRirpat. Item ædem ædifîcauitnbsp;opéré 8ó ornatu magnifica prope urbem,admille paflus^ intra regiam arcem,nbsp;cuius hodie tantu ueftigia extant, in eac^ ledern cpilcopalem locauit^ quæ eonbsp;loci manfi't annos circiter c X L, ulcp ad annum filutis M C C X V I. quando Rinbsp;cardus epilcopus primus,cum fuis lacerdotibus illinciulfu loannis régis eieznbsp;ctus, intra quatuor deinde annos, templu Sarisberiæ condidit, illucc^ federnnbsp;inuexit:quó amp; Ofmundi corpus apportatum eff,quod etiam nunc bene mulnbsp;tis claret miraculis Jncidit in hæc tempora Berégarius Andegauentis homo,,nbsp;diaconusomninoindodtrinanonimprobatuSjquipræftigijsdæmonû aznbsp;ctus,in hærefîm eft facile lapltis:arbitrabatur enim in euchariftia non elTe ucznbsp;rumChrifti corpus,nifi ut lignum myfteripqucm quidem errorem poftea urnbsp;gcnteNicolao fecundo pontifice Romano,00 Alberico diacono perluadente,nbsp;publice confelfus eft,affi'rmans illud elTe uerum corpus 8ó languiznbsp;nemintegrum.Lanffancus errores eiulHem Berengarqnbsp;præclaro opulculo nouuit*

POLYDORI VERGILII ANGLICAE

HISTORIAE LIBER DECIMVS»

VLIELMVS cognomento Rufus, mortuo patre,lùmmâ poteftateni nadus,antequam paterno funeri iufta Ibluillet, ,nbsp;confeftim omnium opinione celerius ex Normania uenit innbsp;Angliam,ac Lanfrancu Cantuarienlem antiftitem, omniunbsp;confiliorum partidpem efficit,in cuius fide ÔÔ probitate mulnbsp;. tarn Ipem habebat, atc^ rogat, ut apud principes regni agat,nbsp;' ,perindeut pater teftamentoftatuiiret,rex fiat :acfimulnbsp;lutereaiplè heroibus grandia munerapollicetur.Anglisueró,tametlïpaucinbsp;modu id temporis autoritäre pollebant, quos generatim paternis iniurijs

um.Lanfrancus qui adolelcentis hominis indole iampride amauerat, omni ftudio nititur,modó hortando,modó pollicendo,beneuolentiam poznbsp;be/ Isnimirum uidebat plures inclinareineam fententiam,utRoznbsp;niaximus natu,Gulielmi frater, uir rei bellicæ alTuetus, rnagno«^ aniznbsp;^cliberalipræditus,rex crearetunquippe multi formidabat Rufi natura.

t«4 Polyd.Vcrg.AngJ.hift.lib.X. quæ uidebatur eis præfàgire ilium principem malum effe euafurum» Selt;înbsp;fteaquam Lanfrancus fuaautoritate,quaapud omnes maxime ualebat,nbsp;fiduo ftudio optimates prouocauerat, ingentibus promilsis muneribus,nbsp;quentes ad Vueftmonafteriu in confiliû conuenere,ubi loci poft longamnbsp;fultationem,GulielmuRufum eo nomine fecundum.regem fecerunt,nbsp;LanfrancusadquintucalendasO(ftobris,annolalutisnoftræ mlxxXVH ’nbsp;Normanorum aduentus XXII, confrcrauit» Sic Rufus regnum adepW^vnbsp;iam optatis fortunam reipondifle fuis gaudens, ut populo gratificarct, V”nbsp;toniamprofrcftus cft,ubiingenti thefauroinuento,magnas fecit largitioii^^’^ inbsp;captiuos omnes uinculis pari ter atcp cuftodia liberauit,ac denicp omninbsp;re humanitatis ftudiahominu incendere conatus eft.Curaetiam Óddilig^*^^^nbsp;Lanfranci nonihil augebat populi fauorem erga principem. Is enim iamnbsp;ccepit perfpicere fubefle Rufo immite ingenium, propenfumc^ ad feuirb'”’nbsp;quoduelipfàætas infequens declarauit:quare mira diligentia curabatnbsp;rere iuuenem à uitqs.Rex conciliatis per hunc modum fuorum animis/*^^'^nbsp;no Londini multauarietate,multac^ rerum omnium magnificentia, natale’’’nbsp;Chrifti diem egit,

IntereaRobertus,qui eo tempore quoGulielmus decefterat, in Germati’ aberat,certior faeftus de morte patris,inNormaniä continuo redr)t,eftlt;^^‘’^ 3nbsp;mnibusprincipibusjfùmmo cum populi gaudio,dux fàlutatus.Huicàpia*^^nbsp;ciim fecum animo fæpius cogitaret,quàm indecorû forct,utRufus mioc”'’’^nbsp;tu frater regnu Angliæ pofsideret, in mente ueniebat identidem, uimnbsp;ma fratri intentare, Defraudauerat Gulielmus pater Robertû regnonbsp;partim non oblitus eius infe impietatis amp; contumaciam, partim ueritus, fnbsp;id obtineret, ne eius facilitas,qua præditus erat, ad defectionê paratiorcsnbsp;redderet Anglos,quos ipfè læferat:quapropter rem tutiore loco forenbsp;fi RufojCuius iampridem morû pariter acerbitatem atep immanitatenbsp;cognitâ habiuerat,cômitteretur. At fimul pra’terea ad meditatû facinusnbsp;randü, nonniliil etiam ferocemiuuenis animû ftimulabant, cùm nobilmi’’^ ƒ :nbsp;quitp Normanftum Anglfqui frequêtes ex Anglia effugiebant, adnbsp;imperiuRufi euitandu, Vrgebatamp;negociûOdopàtruus Baiocenfîsnbsp;pus,qui multa quotidie auribus Roberti per literas amp; certes nuntios inti’’^nbsp;Dat,quamobrêeum incitaret ad fufcipiendû bellum in fratrem,cui ipfrnbsp;ualde erat infenfus.Is uir non minimi ufus diu charifsimus fuit Gulielmonbsp;tri,quippe qui eius opera aliquot annos ufîis fuerat:uerû cùm deindenbsp;uerteret regem fibi præponere Lanfrancum,acconfilioru omniu participénbsp;babere, fubiratus cœpit primo clam pecuniam mittere, cuius ingentemnbsp;piam congelTeratjdeinde fimulans fèRomamituru,multos fibi itinerisnbsp;delegitjCÙm reuera alio profedurus effetjad machinandûaliquidinfîdiaî^ f ’nbsp;in principe, Quam ob rem iam régi fuo merito fufpedifsimus effelt;ftus,mnbsp;cerem traditur, ubi uftp ad obitû Gulielmi fuit:at eo mortuo, unà cumnbsp;in Angliam uenit,donatuslt;^ eft Cantiano comitatu,ut nouo benefîcio n^Pnbsp;ti magis adftringeret:quanquam funt,qui tradant illi antea à fratre Guli^^’*^nbsp;eumprincipatudono datû.Sedpaulo etiam pofteiufdem perfidiænotanbsp;ftus cft:ubi enim uidit Lanfrancû à rege fibi præferri, quem peiusnbsp;liumquenquâoderat,quôdarbitratus eft,eoautore fein euftodiam

Gulielmus Rufus

fuiflèjCœpit contra Rufum confpirare Jtacpiam multfs in ibcietatem adicitis, per iiteras RobertumducemNormamæadmonuit,utbellum compararec,nbsp;atcpquaniprimü in Angliam ad recuperandumrcgnum propcraret, fignifi^nbsp;cans fe copias iam expeditas haberCjquæ ei uenienti præfto eflènt. Hæc duelnbsp;dehuiufmodi bello gerendoprius confilia ineunti,accidereuifaeft facultasnbsp;effe rei bene gcrendæn'tacp deledlatus hoc nuntio,confeftimexercitu pararenbsp;ccepit,amp; quia pecunia deerat, Henrico ff atri, cui ex hæreditate paterna muhnbsp;tum pecuniarû obuenerat^partê Normaniæ oppignerauipad itineris faciuiiznbsp;das impenfas,atcp inde Odoni refcripfit,uti fe propédiem expedlaret.Odo innbsp;10 tcrim.qui non ignorabat magna elfe in celeritate rerum momenta, in agrumnbsp;Roceftrenfem profeétuSjConiurationis ibcios,quorum alios auaritia,alios iranbsp;cuiidia 8^temeritasimpellebat,adexcurfi'ones quaquauerfum fticiendas connbsp;citat.Ipfe primo Roceftriam urbem ingreffus^arcem ualidis præfidijs munit:nbsp;deinde per Canti um iter faci ens,uillas regias.ae prædia cum pagis,ac Cantuanbsp;rienfis antifèitis polTefsion es hoftilem in modu deuaftat Jtidem pro fua quiPnbsp;quefacitparte coniurationis focius, Gaufredus enimExonienfis epifeopusnbsp;Briftollio mouenSjBathoniamunius horæ mometo capit, nulla re incoluminbsp;relicta,quæ ferro, aut igné uaftari potuerit. Rogerius Montigomericenfîsnbsp;Cantabrigienfem agrû pari iniuria,ac Hugo Northumbria affîcit. At Gulielnbsp;io mus epifeopus Dunelmenfîs, qui regis fecretior familiaris erat, Bernardusnbsp;Nouimercatêfis,RogeriusLacius,RodulphusMortimerius (hi enim hominbsp;nesFranciomnes,autNormani erât)Rogerius cornes Salopiæ,iunâ:is fi'mulnbsp;uiribus, atep ingenti colledo exercitu, agros ad Vualliâ pertinentes ingreisi,nbsp;omniacædibus,incendqs,rapinis copient, magno numero hominu interfe/nbsp;do,aut capto^deinde ad Sabrina progrefsi, Vigorniam oppugnant, iuburbanbsp;nis ædificr)s primo impetu igné correptis. At dues claufis portis, quan^ fiixnbsp;bitoreimotuterriti, tarnenrefiftunt audader,delatisc^ bonis cumliberis ôinbsp;coniugibus in arcem,uniuerfî deinfuper è turribus ôô propugnaculis urbemnbsp;defenfant.Aderat Vulftanus epifeopus omnibus ob integritatem uitæ chagt;nbsp;5o hfsimus,quem oppidani hortabantur,in arcem iè reciperet, ne fi grauius im^nbsp;n'meretpericulum,caperetur:quandoquidemiândifsimis uiri precibus freznbsp;tbducebantinremcômunem fore, ut epiieopus inprimis iàluus eflèt. Nonnbsp;rclragatus eftfuoru uoluntatibus Vulftanus, qui poftremo introiuitamp;ipfènbsp;lt;luocjinaj.ççnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ipeculantes hoftes paisimprædailledos uagari

oppugnationi negligetius ioJito diligentia adhibere, fpem bona c5cipiunt,iudicâtcp tempusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idoneS erupendi in eos, fi modo Deus adfit,

qui bene agentes femper iuuat Jtaep deleda fortifsimorû iuuenû manu, paraz tisc^armis,priuiquâ in hoftes pergant,Vulftanuconfulût,fîmullt;^ uelut duznbsp;cem poteftatê faciat inuadendi,rogant:quibus pius antiftes diuino afflatu côznbsp;° ckatus, Ite,inquit,fîlq Jte iècuri,defendite patriam,freti diuina ope,omnê pelnbsp;Iju timoré, totis uiribus 80 forti animo proculpellite hoftes: hodiernoenimnbsp;die,duce Deo, magnum uirtutis ueftræ periculu facietis, ac fimul ciuitati no/nbsp;regno,fine incomodo ueftro,faluti eritistfed tantu oro,a cædibus abznbsp;’i^te nlanus.Hæc ubi fatus eft,patefadis fubitó portis,pro fequifep aduerznbsp;ns hoftes irrumpit»Turn Anglica iuuentus memoriniuriaru, quibus à Nornbsp;mams toties affecta fuiflet,morefurentium inter primes fado impetu inua*'

Po]yd.Verg,.Angl.kft.lib.X. dcnSjHon auertit folum in fugam hoftes, (èd paGim cadentes truculentcrnbsp;truncat. V eriim ecce fubitó ira fimulDei grauiusNormanos opprcfsit:nayl’nbsp;V ulftanus execratus fuerat cos paulo antè,cum admoniti à uaftandonbsp;filtere noluiflentæx quo diuino nutu faftum tradunt,ut tanta repentenbsp;illos peruaferit, ut alrj eacontagionecorreptijoculosamitterentjalijimbdl*^^nbsp;cflFeéli,proftratiiacerent,alij ftupefaéti neicientes quorlum irentjnnbsp;hoftilia temerè rucrent, nihil intereaa cæde Anglo cefîànte, Cælàautcap^nbsp;funt plus quiiK^ millia hominum, reliquis uix fuga in uicinorû oppidoti^*’^ inbsp;mceniaabditis.Atcp fie Vigornia,adlimitem ferè Angliæ amp; Vualliænbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J '

quam ab Occidente Sabrina flumen alluit, obfidione liberata eft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, l

Dum fjs tumultibus tota ferè Anglia quatitur,Lanfrancus Cantuariti^*’^ antiftes quirerumpublicarupræcipuus gubernator erat, hominum audalt;^Jnbsp;minime cedendum ratus/amicos régis conuenit, docetcp eorum elfe proU*,nbsp;re,iuuare,defendere,ne fuo principi noceatur : quos ubi uidit paratos efl^nbsp;cumbere in falute patriæ,hortatur,ut Rufus primo quoçp tempore,innbsp;farios exeat.Ille igitur claflè circa loca maritima, aduerfus Robertumnbsp;difpofita,cum ingenti exercitu in Cantiû proficifcitur,ubi initiû feditionisnbsp;(fèum erat,8^ primùm arcem,quæ ad Tumbrigiû pagum fita eft,adortus,î^^ 'nbsp;lo negocio Gilbertû præfcdtum ad deditionem compellit, reddita arce :nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

de Odonem perlêquens,arcem quam Hornecaftellumuocabant,aggrcfli^^’^’ qua,etfi fallb, audiuerat ilium le teuere: quippe paulo antè in caftrumnbsp;feum fe receperat.Hanc arcem ftatim captam folo æquat: poftea caftrum 1^nbsp;nynfeum circunfidet, ubi erat Odo, qui armis Sécômeatu locum fan's ab^’’^nbsp;de muniuerat,propter quod non facile erat illud capere, Tenebat tamco hnbsp;fus obfîdionem pertinaciter,cupidus Odonem coniurationis caput innbsp;ftatem redigendi.Itacp quinquagefîmus obfidionis iam dies aderat,cùninbsp;tiatum eft Robertum eius fratrem in portum Antonenlèm perueniftè,nbsp;expofîtis in tgrram militibus,propèdiem belli foerjs opem elTe laturû,nbsp;uerfatraduntlcriptores:alq fcribuntRobertûnon uenilTe auxilio luisnbsp;ribus,in Angliam,lèd præmifîlTe parte exercitus,amp;: illam à clalTe regia pf^^nbsp;gatam fuifle, Alrj produnt regem mififfe legatos ad fratre ad portu, quinbsp;diendo( eius enim facilem naturam cognitâ habebat ) iram hominis Icnif^’’^’nbsp;cum ciufmodi mandatis:Cupere fe in primis inire gratiam à fratre, èCnbsp;fe ad omnia deftendere paratu,ac gerere nô regem,lèd uicariû Roberti, atlt;lnbsp;cum ipfum ut maiorê natu, ut potentia fapientia longe fuperiorein,nbsp;colere,amp;: obferuare,ac propterea orare,uti tanquâ nobililsimus princeps p^^nbsp;mitteret fe fratrem curam habere regni Anglici,qui ut dedititiusRobci^^^nbsp;mino fuo in fîngulos annos terna millia marcharum ( marcha enim apud^^nbsp;nbsp;,

glos,tres Lialet aureos numos,quos uulgb ducatos uocant)lblueret.amp;^it^^ ƒ bertuijsdemum uerboru illecebris pollicitationibusc^ circumuentû,^^’nbsp;fedain Normaniamredqfle.Liberûeftunicuic^inf)s,quæambiguènbsp;tur,credere, quæ uelit:at mihi propius uerum uidet, Robertu ueniftè innbsp;gliâ,8lt; cognita locioru clade,fuo confîlio deftitutu, neceflario inducias ,nbsp;quot meules pcpigifle,Sedutcun(^ res copolîta fit, rex nihilolècius in^ ænbsp;dionem ufi^ eo intendit,dum Odo deficientibus cibarfjs,deditione fa^’nbsp;compulfus,qui à rege uita donatus, quod epifeopus ac eius patruus

Robertû fe contiilit^cui ab eo fumma tonus Normaniæ admi'niftrandæ tradi * tur.Rex per operam amp; ftudium duorû antiftîtû Lanfrand amp; Vulftani^præxnbsp;fcntimoleftiapericuloc^liberatus,inr.eliquos côlpirarionis focios crudeliternbsp;ammaduertinSupererat GulielmusDunelmenfis epifcopuSjqui aquilonalesnbsp;infulæ partes non mediocriteruexauerat,ac tune audita fociorum cæde, ièiènbsp;intraDunelmum urbem præfidio (àtis pro temporis anguftia munitam connbsp;tinebat, quam Rufus magnis itineribus profedus obfidione circûfepfît. Vnbsp;rum cumoppidani aliquandiu pertulifïèntjad ultimum defatigati egerunt,utnbsp;Gulielmus impunitate donatus deditionê feceritjqui cum fuis afleclis^in exi-'nbsp;10 liumeijcitur«Cæterûduobuspôftannis,adpriftinum honorem reuocatus,nbsp;niiro ftudio in gratiam cum principe redire ftuduit, qui nec eo tarnen modo

nimi confedus moritur. Rufus eiufmodi rerum fucceflu, ad liberalitatem utendam ergafuos,qui ftrenuè pugnaflent,prouocatus,bona proferiptorumnbsp;autfuis militibus,aut ciuibus qui in fide permanfiflen^condonauinnbsp;lameratailnus tertius,cnm Rufus adeptus cftregnUjinfignis morte Lan^nbsp;handCantuarienfîs antiftitis, qui decefsit poftannu, quàmfedere cccperat,nbsp;’icdmumnonû : fuit uir tam diuinis, quàm humanis literis doâus, qui recoznbsp;gnouit non minus diligenter quàm emendate utrunqp inftrumentû : fcnpfitnbsp;^libellûadmodûutilem,quo Berengarij errores collegit, reuellendos(^cuznbsp;’^^uit.Item in rem diuinâ domi forisœ augendam,dum erat abbas Cadomenz

'

j*^dadignitate,quoduticpnontani mortali homini afsignandu dixerim, cp

4o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confilio attribucndum,quandb uidelicet per id factum, Vuiftani inte

i68

bium diui Albani,ab eodem anti ftite inftauratum.

Rufus inortuo LanfrancOjperinde ut folutus uinculis,omniarepagulaiii^ ris.pudoris^amp;officij perfregitjpræcepslt;^inomnem licentiamabijt,quinbsp;utilitate^quod fibi pofceret honeftasjiaud magnopere attendens,apbndp‘^nbsp;llludHæbreoru uetus prouerbiü cum primis ob oculos dies nodesfcrip^^nbsp;habuiffe uiius eft, Argento obediunt omnia:quandó honefta fi'mul atqbrhonbsp;hefta,8iS humana pariter ac diuina fibi quæftui, prædælt;^ eflè conftituit. li^*?nbsp;üt facinorailla quæ deinceps editurus eratjeuiora minora^ iudiçarentunli*'nbsp;comodi ex rebus iàcrisaugendi initiû fecit:etenim tantum abfuit,ut in locui^nbsp;demortuiLanfranci quempiam furrogandu putauerit,ut etiam in quatno*^nbsp;annos,archiepi{èopatus ipfius Cantuarienfis uedigalia grandi pecunia p^*^^nbsp;offerend locarit. Fecit itidem quoties contigit, ut aliquod ccenobiumnbsp;dore carerer,adeó,ut habendi auiditate captus,in publica etiam audiont p^'nbsp;firn ea uedigalia uenire pateret.Quapropter fuerut facerdotes,qui quciif’’*’'nbsp;niam de ijs rebus pefsimis,apud Vrbanufecundum Rom,pontificemnbsp;fintrfed Vrbanus uexatus domi feditionibus Normanoru, qui in ApuH^ /nbsp;regno certabant, tan turn perliteras Rufum reprehendit, admonuitc^ olF^’nbsp;quod ab optimo principe præftari deberet, id quod ille paruifedt.nbsp;bat. Lit omnis religio labefadaretur,facra(Ç bona iuxtà dilacerarent .Inter h Jnbsp;tarnen extitit unum Rufi fadu, memoria dignû,quod demonftrare nonbsp;bit,quó unulquiicp intelligat neminem hominem omnibus horis malu efl^'nbsp;Gum enim ccenobiu quoddam uacaret,duo monachi femper pofcentes,nbsp;per rapietes(fane talibus id temporis,eiufmodi honoru aditus patebat)2gt;^^nbsp;id pecuniófi,inter fe padionê faciunt,ut le ita inuicem adiuuent,quó altef^nbsp;iiöbio præficiatur.Hocitacp capto confilio,ad regem proficifcuntur, accer*:^nbsp;tim pro præfedura adipifcenda pecunia offerunt.Interea rex confpicatusnbsp;ram alium monachû hominem bonæfrugi,qui comes illis duobus compynbsp;torib. forte pcnerat,ad fe uocat,quæritcç ab eo,ecquid dare uelit, fi abbasnbsp;Is reipondet le nihil prorfus daturu,ciim eo animo fèfe ifb uitæ principiY^nbsp;diflet,ut Ipretis facilius diuitqs,atcp honoribus,in ianditate uitæ acquiei^^ ’nbsp;caftius Deu coleret. Ad hæc rex inquit:Tu ergo dignus es, qui ccenobionbsp;præfisdd quod fieri ftatim iufsit,illis duobus compedtoribus non finenbsp;minia ab Ie repulfis.Hîc libet comemorare rem non certe dignam,quæigt;^ onbsp;liuionem eat.Gulielmus Rufus auaritiainflamatus, uedigalia ex iàcrisnbsp;dqs capiebat,quam ob rem à ciindis fere mortalibus male audiebat,qu^onbsp;deretur flagitiu facerc,qui feneftram non patefaceret,ad pietatem: ueruirgt;nbsp;ufu paulatim uenit,ut quo illud ab initio magis ab omni iure,pietate, rebS nbsp;ne uacuum exiftimatu erat,hoc pofteaiam coniuetudine ufitatu æquius .nbsp;cT:ius cp efle recept u fit,ac ex iniuria ius denicp fascp fadu m.Etenim reges^l gt; fnbsp;iucceiierut,Rufiinfbtutuiecuti,coniueuerunttarn epiicopatuu uacantn^’Jnbsp;ccenobioru, qua? maiores eoru condidifiTent, uedigal unius anni capertj pnbsp;inde quafi iftabona Deo con{ecrata,perhunc modum tantiiper adpriftbinbsp;datorem iure redirent, quoad eirent,qui ea ruriuspoisidenda reciperent.'enbsp;ciufmodi coniuetudo ita deinde rata habita,ut etiam nunc regibus fas fnbsp;digal qucddam capere, ex cocnobrjs uacantibus : nam ratio inita eft,ut ^1 ;nbsp;des uacent,ex pado, quædam pecunia? fumma debeat régi, utfundatori;,^^

Gulielmus Rufus . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»lt;^7

ctiam poteftatem faci'at monachis nouum eh'gendi fibi præpofitum. Item per * idem lus.ipfis regibus licet Só epiicopatuu uacantium prædia recipere, ac fru*nbsp;â:us in lex meiiles,iiel in integrum annum débites capere,aut ab illis quibusnbsp;eafacerdotia dantur,exigere:quemadmodu interea dum uacant, primas proznbsp;uinciæantiftes in epiicopatibus ipfi's iurifdidlionem habet,Sx^ quicquid emoznbsp;lumentiinde eft^ei eft,Sedadrem redeamus,

Rufus facra pecunia locupletatus,atçp per idmultb audaciorefFedus^ciim laminduciaru tempus completu efletjn fratrem mouendu conftituit, ad ulcinbsp;icendas iniuriasataq^in Normaniam hoftili animo profedlus, Fanum V aleznbsp;' ï’Hjâcquædam caftra capit,agros populatur^ædificiaincendit^Sed cum maioznbsp;deinde imminerêt prælia, Roberto iam iniuriam armis propullare parato,nbsp;ämicoru opera pax inter fratres ea conditione couenit, ut caftra ui capta regisnbsp;^flent,ac alter alteri turn in Anglia, turn in Normania,prædia ÔÔ oppida muznbsp;tuo donaret,quæ 8C fidei feruandæ,Slt; fraterni amoris pignora forent, Sd utalznbsp;ter fuperftes alteriusdecedentis hccres fieretdn idep feedus ambo iurarût. Alfjnbsp;tradunt caftra à rege capta,ex conditione pacis, duci fuiftereftitutazid quodnbsp;pto certo habendu cenieo.Interea Henri eus minor natu frater, arbitrans Nornbsp;^^niam ex ea difeordia fratru,iam prædæ datum iri,comparatis copijs,oppiznbsp;quod eft ad promontoriu diui M.ichaêlis,natura munitiisimû,in Oceaznbsp;contra Normaniculittus Britannia? citeriori affine eminet, celeriter ocznbsp;^tipauit,quó ipiè etiam aliquid præda^faceret.Quod ubi rex cognouit, ßmulnbsp;t^timduceadexpugnandu oppidum profeélus, multis tumultuarrjs prælrjs,nbsp;’^ofinefuorumilituac iumentorucæde,ffuftramontemaftendere tentauitînbsp;^^‘teapofîtfg circa radices montis,caftris,amplius quadraginta dies obftdit,nbsp;tandem infcvto negotio,rerum inopia eft coadlus abire* Henricus pofteanbsp;tro abieftis armis,in fratru beneuolentiam amp; concordiam uenit* De iftiuftnbsp;^^di Henrici motu in fratres,non utiep omnes loquuntur annalesægo uerbnbsp;£ ^^tiin^aut Henricum nequaqua ueniffe contra fratrem Robertum,aut fi idnbsp;7^bt,impulfuRufi ,cuius amantiisimus erat,feciffè,ut Roberto maius negonbsp;P tJtu facefleret,quo ille implicatus,non facile deinde res nouas moliretur.Runbsp;?^ compofitis rebus cum ffatribusperhunc modum inuicem reconciliatis,nbsp;tiitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;redijt comitatus etiam Roberto fratre,in Scotunn^ mo

ß /Malcolmus enimrex Scotiæhac fratrum difeordia fretus, inNorthumz interim incurfi'ones fecerat, magnamc^ inde omnis generis abegeratnbsp;P ^darnjqui poftea ubiaccepit odium pace amp; concordiamutaturn,ac Guznbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contra feire,iponte ab eo pacem petqt, eamc^impetrauit. Diftrepant

^3cre,ficut folent,fcriptorcs : quidam enim aliter fentiunt,atqp nos prodidi , ttSjtradentes Rufum fimul terra,fimul mari,ingentes copias in Scotum denbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;parafle:fed poftqua clafsis in altum fe recepiflet,oborta repente tem

g ^3te^ omnes ferè nattes fubmerfas fuifle,exercitumquocpterreftri itinere petentem multis incomodis affedlum pedem retulifle : ac tuncRoznbsp;^ttuducem nomine regis,opcra 8ó confilio Edgari militis Normani id temznbsp;^^tilis, qui fub Scoto ftipendiu merebat,cum Malcolmo,qui cum ualiznbsp;exercitu prope fuos fines in armis ftabat,operiens Anglorum aduennbsp;illenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonnulla loca ex ea paeftione Scoto reftituta,quæ

primo Gulielmo, in Anglia poffediflet, Quibus rebus peraeftis, rex

p X

’70 Polyd.Verg.Angl.hift.lib.X. redeundoCarlioli aliquot dies fubftitit,qui obledatus fitu loti.decrcuitd^,^nbsp;oppidum,ducentis ferè ante annis à Dacis dirutu, inftaurare, tanquanbsp;fortifsimu pofitum Scotis adoccidentalem infulæ partem tutandam :nbsp;urbê primum mûris SCarcc opportune loco conditamuniuit,deinde temp*’nbsp;ac priuatis ædificrjs ornauit:amp;:: quiahabitatore carebat, coloniam ex aulba^nbsp;bus Anglisdeledamjebdeduxit.Bft,utiopinor,baudquaquäfilentiopf^*^j^nbsp;reundum hoc loco magnum amp;mcmorabilcfacinus,quod rex Malcolmus^’nbsp;auluSjSó pofteritas in ccclum tuliu

‘ nbsp;nbsp;nbsp;Erat uir Malcolmus amicitia facilis,bello clarus^mitis aeliberalis in

f)s tamê uirtutibus nequiuit domefticu odium euitare, quodex inuidia, perinde folet potentes fcqui,ac infelices miièricordia,ortü erat.Porró aliq^^jnbsp;Scoti iuuenes in regem fuum coniurarunt,magnoqgt; ftudio pro fe quifep^*’’’^nbsp;tempus oblèruabat^quo fine ftrepitu ilium ferro aut ueneno opprimtf^^'nbsp;dum talia etfi clam machinabant,cccpit tarne confîliû cædis, cum multisnbsp;municatû, paulatim denudartfi'CjUt Malcolmo no latuerit Js neepirarno*^^,’nbsp;neep uindicandæ iniuriæ cupidus,n5 iufsit ftatim de fontibus fuppliciÛnbsp;fed ut animo magnus, autorê coniurationis ( nomê eius no ponit à quopl^”^’nbsp;quod feiam) hominê natura ferocemjuehementer manu promptûjnternbsp;tionêdeinduftria, tanqueâ fi quideum eo fecretius adurus effet, feparatim^,nbsp;alqs,inaltam fyluam duxit,atepibi omifsis equis,ficfermHocutus fertut'^’’nbsp;mus hîc ambo armis Ôô uiribus propè pares, amp; neuter noffrû à luis auxiliP*/nbsp;expedat,agèigitur,ut fortem uirum decet,cape arma,atcpcum eo nunem^”,nbsp;confere,quem turpiter tu cum cæteris c5iuratis,perinfidias necare ffatutï^^'nbsp;fi me enim pugnando occideris, merebituruidorialaudem : fin occubutp^’nbsp;nobilem reddet uidi mortem uidoris honor.Hæc ubi fatus eff, ftridonbsp;hominem aggredit Jlle uerb partim leeleris confeientia conuidus, partingnbsp;gis animi magnitudine territus, ei ad pedes fiibito iacuit, rogitans ne fibinbsp;focijs id facinus fraudi effet : quod Malcolmus libens concefsit,Hocnbsp;mi fortitudinis,fed aliud eius temperantiæ plenû accipe fadû» Fuit enim’^ fnbsp;indeàprincipio apud Scotos inftitutu,{èulex,utlicerctunicuicpplumsp’‘‘’nbsp;opibus ducere uxores,amp;^ nobilitati plebeiorû uxores habere c5munes,a‘^‘’^nbsp;mino loci uirginem nuptâ uitiare, antequam uir earn comprefsiffet.nbsp;fuperiora religio Chriftiana ffatim fuftulit,atcp earn Scoti funt coplexi: 1^^nbsp;pofterius longo póft têpore,Malcolmus fandifsimæ Margaritæ uxorisHfnbsp;tatu,uti inftitutu poft homines natos turpifsimû, penitus extirpauit,qii’’ ¦nbsp;xit,ut uirgo nupta numum aurcum pudicitiæ redimendæ caufa,dominonbsp;pciideret,id quod etiam nunc lèruatur*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Eifdem temporibus Robertus,qui aliquot menfes apud Gulielmu fpecie fimulati magis cp ueri amoris manferat,in Normaniâ reuertit, ƒnbsp;' riæproditûeft, ftatim poftRoberti difceffum,ad XVI cahNouembris,’^^nbsp;ram uentorû uim fubito ortam,multas domos prælèrtim Londinfmult^^ ‘nbsp;ruri calas deieciffc,8lt;turrim Vinchelcumbenfis cernobij de cœlo tadamnbsp;cidiffe.Ethæcfuiffe indicia deterioris in dies magis magiscpRufiprincipnbsp;tus,iam turn in uuigi animo inhælèrat.Equidem cùm ille nihilo meliornbsp;uoluit Deus,credo,ut homo aliquo incomodo edodus, ad le reuocarctufgt;‘'|.nbsp;quoniâ res fecundæ eum infolentiorê fecerât,aduerfa corporis ualetudin^

^7^ PoIyd.Verg.Angl.hift.lib.X.

•regem appellabant.pofitis caftris,obuius régi fui't.ac rc male gefta^perij t

Venerat eodem tempore negotij gratia, Malcolmus ad regem, qui mora^ batur ad Gloceftriam oppidum,quod Sabrina fluuius præterfluit, qui ut in'nbsp;humanus, no modo Scotû amicû alloqui noluit,fed ne uidere quidem, quinnbsp;etiam uehementer defpexit.Ferens id iniquo animo,ut par erat, Malcolmus,nbsp;inScotiamreuerEïs, exercitum propere coëgit,atcpNorthumbriam ingref'nbsp;(us, agros uicp ad oppidum Alneuichum, crudeliter populatus eft, ubi duccnbsp;R-oberto comité Northumbrian, à regijscopqs infidrjs exceptus occiditut)nbsp;unà cum Edouardo filio maiore natu,cæteris Scotis autcæfi's,aut fugatis*nbsp;Corpus Malcolmi fèpulturæ datum eft,ad T ynmuthum pagum. Margarita *'nbsp;uxor,mulier{àn(ftifsima,quæ tune forte ægrotabat,cognito uiri amp;filq inttt^'nbsp;tu,duplici perculià dolore,dicitiirpoft fumptâ euchariftiam,fibi quoeppr^^^nbsp;ta mortem, quæ aliquanto pófte uita migrauit, quam ferunt ob fanftitattmnbsp;uitæj'n diuorum numerû relatam.Scoti mortuoMalcolmo,Dunaldum dn®

cio regnumrecupera{ret,ineiuslt;^uerbaiuraflet,homines apprimè Normanos diligebat,quod Scoti iniquo animo ferebantlfèd nulla ratiot*^nbsp;aut ftudio fatum uitare potuitihaudenim multo póft per infidias à fuisnbsp;tis occiditur,acin eius locum iterum Dunaldus ftibftituitur^Regnauit isnbsp;rumadmodum temporisÆdgarus enim filius Malcolmi, cum Alexandrenbsp;Dauid fratribus,qui fuperftites erant,ad Rufum regem confugit, à quonbsp;multo Doft, ui Sr armis dctiirhato Onnaldo. in rrrrnntn nqtsrnî^rsfl'ifuiu’^*

Gulielmus Rufus.

Argcntoniu cxpugnat, capto Rogério Pictauicnfipræfecflo, cum oótingenz tis armatisïdein pari fortuna caftrü VImenfe occupat.Turn rex uidens opusnbsp;dTc maioribus uiribus^ad bellum quod fupra caput erat mature conficiendû,nbsp;primo quocj^ tempore circiter uiginti millia armatoru in Anglia confcribi^adnbsp;duci iuisit.Cum autem ftatuto tempore ad naues prope Hafty ngü in anznbsp;choris ftanteSjOmnis militu multitudo couenerit^St trâfmittere uellet^ecce renbsp;§is procurator occurritjfignificauitcpcenturionibus, ut multitudini dicerêt,nbsp;pnncipeiYi eoru laboribus parcere cupientem mandare, ut finguli denos foliznbsp;riosloluerent,ac eo palt;flo præiènte negotio iuperiedentesdomum redirent:nbsp;^odbona pars facere maluit^^ iè nauigationis periculo comittere.Sanè connbsp;Iritueratauarus princeps no ferro, fed auro cum bofte dimicare, confidens fenbsp;belli nomine,tantû pecuniæ à iuis exacft urû, quantum iàtis effet ad rediznbsp;inendam pacem,amp; obledtandam fuam habendi cupiditatem:qui tarnen ex ahnbsp;tuapartcjiô uidebat fîbi dedecori efre,fi diuitias militari gloria', ac emptumnbsp;tapinaotium bello præponereu Itacp cumutrincp inftrudtæftarentacies adnbsp;pugnamineundam,Philippo muneribus placato noniuuantc,omnis uis belnbsp;Irilico cecidit : nam Robertus per hune modum ope Philippi deftitutus, neznbsp;^rio,tametfi inuito animo,à fratre pacem petiuit,amp;impetrauit*

, ¦^^creexfententiagefta,RufusinAngliamredf)t,qui in grauius repente rilum incidit. V ualli enim audita fratrû renaicente dilcordia,more fuo præznbsp;^undiarmaam'piuntjin finitimorum^ agros egrefsi, vu co s ac ædificiainznbsp;^fndunt^pç(.Qj.j^ abigunt,Normanos pari ter atq^ Anglos aut capiunt,aut obznbsp;^’’uncant^arccs,oppida complanant.Hæc ubi régi nuntiata ftint,ftiis fubueniznbsp;I ' J §tos populationibus prohibere maturans,itinerc celeriter confe(fto,re-deimprouifb hoftili manu adoritur» At Vualli no modo impetu fuftiznbsp;’^^’itjUerumetiam eum detrimento non mediocri affcclum repellunt. Quarenbsp;’^^^^uitridui uiam iam progreffus erat, fortunæ in præfentia cedens, ad paznbsp;’^'lumfortiorem exercitû,Lzondinum difcediuPoftRufidifceffum, Vualnbsp;’iinio elati caftru Montigomeriêfè in V uallia munitifsimû obfîdent,quodnbsp;aliquot dies à præfîdio regio acriter defenfum demoliri incipiût,ac ita munbsp;Q nudatum capiunt, cuneftis qui intus erant immaniter interfedtis»nbsp;infîdqs intérimimpeditus,præfentibellopræuerznbsp;^’'atus,in Northumbria proficifeitur, ubi nouæ confpirationis autoresnbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;parauerant» Porro Robertus cornes Northumbrian, propterea

J ç duce, Malcolmus rex Scotiæ per infîdias interemptus fuerat, identiz rrutqjjf ac præmiu tanti officq poftulabat:ôô quia illud eius defiderio tarznbsp;proueniebat,ufçp co permotus eft,ut accitus àrege per literas,palam neznbsp;adeum ire,acintérim confilia occulte agitarit,de regno illi abrogando*nbsp;Pfs 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;patefadta coniuratione,rex nonnullos eius confilq particiz

^'^opinâ'tes opprimit,amp; Robertû qui ex confcientia,digna fadlis timebat, ^ifntemperfèquit.Tsfècumfilqs uxore,in arcem quamhodie Bamburznbsp;ç^^^^Ppcnant,recepit,quam rex confeftim obfidione cinxit : amp; quoniam loznbsp;ht]nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;opcrc munitifsimus armis uidebatur inexpugnabilis,eum tabu

T’y ’’^dudere inftituit,quô prohiberêturcun(ftiintroire,uel exire uolentes* h nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rebus fuis,fèu fuoru fidei diffidens,ubi uidit tabulata inchoa

niêtioaufugit:fedmilitibus regqs perfequentib»Tynmuthu petere P 4

«74 Po]yd.Verg,.Angl.hift.lib.X. coaâruSjCO loci in ædem diui Ofuuini martyris fe reccpit,ex qua mox uioki^nbsp;ter extra(ftus, ad regem captiuus ducitur« Reliqui qui in arce erant, cbm cofnbsp;Ranteradhuc refiRerent,rexadmaioremterrorem illis faciendum, profos’nbsp;bus arcis Robertum in confpeRum adduci iuffit, edidumcç propofuit,nbsp;in ueftigio effoderentur oculi, niß ilicó arx redderetur« Qiio uifo, inclufinbsp;atcp comiti pariter timentes, deditionem adextremu fecerunt, quoiupafs’”nbsp;exilium a(Ra, pars auribus defedfis, aut fingulis effolTis oculis, deformatae*^’nbsp;ut effet reliquis documento,ac domum remiifa.Robertus ad Vindeforiunbsp;ftrum ducRuSjin carcere conij citur. Hoc cofecRo negotio, Rufus omnesnbsp;in Vuallos fine modo fæuientes conuertit, amp; primo quocp tempore cumnbsp;bore fuaru copiaru in Vualliam profetRus, ubi uidit hoRem nulla puguai^ ‘nbsp;dare facultatem,fed confulto fefe in fyluas abdere, ccepit populationesnbsp;ÔÔ omnia loca etiam aditu difficilia tentarc,quó cum rebellibus confercrrt*”'nbsp;num. Vualli contra aut montes aut fyluas frequentabant,qui pro tempof^’fnbsp;rati 06 inRrucRi, derepente modo hinc, modo illinc in regiu exercitunbsp;pentes,bene multos mortales uel uulncrabant,uel occidebant. Qua ren^*’ ’nbsp;ut rex ulcifcendi auidus,cupide magis quam caute per montes paludeSj’pnbsp;lore fua quam hoRiumiacRura, perfequeretur:quiitademu copluribusnbsp;uiris,tum equis amiffîs,cùm uideret nihil effe, quod fperaret poffe fenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

re,non fine nominis nota,bello fuperfedcns,iterum ab incœpto deRitit« -

Peridem têpus,celebre erat apud Italos Normanoru nome,qui duce 0^* cardo,in Apulia reru potiebant.Qiiare ciim Rogerius amp; Boemundusnbsp;poRobitfi Guifcardi patris,inter fe de principatu,ali'jscpcaufis ex difcorm^nbsp;tiscontendentes,totamdiuexarêtltaliam,eumcpmotû Henricusnbsp;cum primis augeretin dies fingulos, Vrbanus fecundus pontifex Roma’\nbsp;cernens ob idipfum haud ufpiam tutam fibi federn effe, poReaquaPla^^^p.^.nbsp;antiRitum conuentu, adcorrigendos malos lacerdotû mores fecerat,in'^nbsp;liam profecRus eR,atcpibiremin primis ReipublicæChriRianæutilemdî;nbsp;greffusjmemor quam miferabili feruitio Hierofolymorum ciuitas,qua^nbsp;nbsp;nbsp;:

ra SaiuRa dicitur,aSaracenis premeretur,quod præ-fertim à quodam eref*^ homine Gallo ciue Ambianenfi,cui fuit Petrus nomê,accepérat,quinbsp;ribus annis Hierofblyma profecRus, omnes iniurias quas noRri ab idolo^^nbsp;cultoribus paterentur,a SymeoneHierofolymitano epifcopo edocRusnbsp;Bonus enim paRor,CLn fuus grex fummæ curæ erat,adClarcmontenbsp;rum urbe, quæ olim Gergobia appellata eR,Chri Rianis anti Ritibus pri’^^’'^nbsp;buscç conuentu celebrandu edixinquo ciim ad diem conRitutum frequcunbsp;coueniffentjipfe habita longe luculentiflîma oratione,bellu fàcrumnbsp;idq? rebus omnibus anteuertendû elfe docens,ita principes Galliæ cætet^'^nbsp;ChriRianos duces adrecuperanda Hierofblyma à Saracenis diu occup^t^nbsp;cendit,ut anno fàlutis humanæ m x c 111 l,ad c c c milliahominû noriiir’'’nbsp;derint.DefignatifuntducRores Gotthofredus,EuRachius,8ôBalduinusnbsp;tres cognomento Boliones, uiri altitudine animi amp; fapientia illuRres,nbsp;Omni fortuna principes bello pacecp,Raimundus Tolofàtium cornes,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

cognomento Magnus, Philippi regis Francoru frater, Robertus dux maniæ, Robertus alter cornes Flandriæ, Stephanus Carn uturn cornes«nbsp;item duces facri,Hugo epifcopus Podienfis,Slt; Petrus eremita,qui

loChriftianoiterfacicntc^ pcrindc orarcnt, acoIiniMofcs amp; Aaron precan^ doapud Dcum,adiumento fuerint Hebræis ex Aegypto in ludæam redeuiiznbsp;tibus,quó diuina fimiliter atque humanaope munitus, res feliciter gereret.nbsp;ItaqueRobertus dux,cui decrant nerui bellorujhoc eft, pecunia, co a drus eftnbsp;quamprimùm mutua ftimere à Rufo fratre millia librarum decem, ad impenznbsp;fasinidbeUumfaciendaSjofferensfè oppigneraturumei Normaniam« Fuitnbsp;pergrataduplici de cauia, cares Rufo:primùm,quôd ipecie charitatis erga franbsp;trem^nadus effet occafîonem iteruin imperandi fuis ciuibus pecuniam,deinznbsp;de qiiod domcftica moleftia liberaretur, qua quotidie affîciebatur à fratre,nbsp;) PavvX.'II-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X

^76 Polyd.Verg-Angl.hift.lib.X.

* detrimentum acccpcrat,ut per hune modum,ob{èffîs omnibus Vualliæitin*^ ribus^addeditionê rebelles compellat.Ca?terum cùm eares magis régies nv^nbsp;lites defatigaret^quàmhoftes diuexaret,qui intra (yluas euagarîtes Normaniinbsp;Anglumcp ludificabant,negotio rurlus infedo dilceffit. At aliquantenbsp;inflammatusjqubdàfuis opprimeretur, decreuit continuo belle Vuallicai”

giumefTet.Hocigiturbeliumgerendum Hugoni Salopiæ, amp; aJteri Hugo*’^ Ceftriæ comitibus, uiris bellicæ artis peritis, dédit. li ftatim profedi,nbsp;mo aduentu infula potiti,ut quæ nulle certo firmata effet præfidio, quodt^^'.nbsp;ra tantum pecore abundat.homini ciim paftum ferme nullum fcrat.crudclitanbsp;tem in Omni memoria penèinauditamexercêt: nam alios effoffis oculis,nbsp;incifis naribus,alios delècfis brachfjs aut manibus, alios teftibusnbsp;formantjfocminis fimul paflîm ftupro coinquinatis.Eft memorise prodiwn’’nbsp;cuidam lâcerdoti poft oculum erutum,8ô linguam præcifam,Dei nutunbsp;nem fuiffe reftitutum.Adfuit auxilio inftilanis claffis ex Hybemia/eu utnbsp;fentiunt^ex Noruegia,quæ adlittus appullà,armatos in terram expofuit:^^*nbsp;bus Hugo cornes Salopiæobuiam fadus,ex ictu lagittæ perrjt. nulle aliot”^nbsp;morabili euentu^res ibi geftaeft. Alter Hugo in ^7ualliam profedus, atro^:’'nbsp;ter incolas iam longo belle feffosaffecit,atcpperdomuit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, .¦

Rex deinceps uacuus à bellis,ad publica opera facienda animum adiedt-'ö” xitenimturrim Londinenfem nouis mûris, ÔCbafîlicam ad Vueftmonaft^'nbsp;rium miro apparatu ædificauit: quæ tametfi magna eft,tamen amplifîcareot'nbsp;creucrat.Hanc hodie aulam appellat,!)! qua quater quotannis in multosnbsp;iudiciaexercenturfforumcpfrcquenti litigatorum conuentu agitur. Sedh^f'nbsp;eftmerces nialorum,uteorum benefada, aut crimine corrumpantur,aut’pnbsp;deterioremcapiantur partem.utrunqueinRufum cecidit,quidumadnbsp;modi res intentus eratj'mpofuit nouum triburum.unde uulgo rumornbsp;uit.ideo ilium hæc inchoaffe opera,ut honeftius oer earn cccafionem, rap’^

to rex, qui fi liber eflem,facerem ut intclligeres me baud contemptui dum.Cuiillemiffo ftatim fado,Vade,ait,ac qjpeffimèpotcs,côtra

G ulielmus Rufus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;177

Sic Hellas cuftodialiberatus^nihil quod conftet,pofteain regem moh'tus eft, ^unt tarnen qui eum nonuenifleinpoteftate uió:oris,fed fuga euafîfleproz

At Rufus ea uicloria fublatus^poftquam in Angliam reuertit,ciim mill ^omniaiam tu ta putaret, domi more fuo fouiens, totum regnum ad exitunbsp;uaftitatemuocare non nolle uidebatur, cum interim Anielmus Cantuariznbsp;atchiepiicopus, unus omnium ad comunem ialutem uigilans, uicemlt;^nbsp;^Q’^'''^^'2^^^^^^ï^f^ï'dolens,aufus eftprincipem admonere^uttande aliquanznbsp;’^^anuabalieno abftineret^illudc^recordaretjregis inprimis efle^rempub*nbsp;’0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciuium tuerijdefendereÔCconièruare. Verum tantum abfuit,

^rus uoluerit monitorem officrj pati^ ut in Anfelmu omnem ftomachu namindefuccenièndi occaßonem na(ßus,grandemeidem mulcßamnbsp;poftea mitius agens earn remifit,folû rogitans^ut illc fibi impedimêznbsp;^flet/ed potius faceret^quod in rem eins quo quo modo effet.Qua? ut panbsp;tet^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fanHiffimus abhorreret,ac præfenti animo fe fadlurû nega

j^urneiim prius bonis omnibus lpoliauit,exin in exiliu egit. Vir multo inz ^^ntiflimys patienter omnia ferenS;,Româ perrexit,ubi à Pafchali iêcundonbsp;cii' o pcrbcnignè accipitur,quem de miierrimo Angliæ ftatu abundè doznbsp;lijj.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auaritiæ ftimulis in dies m^is magisc^pundus^ubi

eielt;fto,neminê unum in iuo regno efle,qui aduerilis fua faéta; ’ änderet, tum quafi de integro ad quam magnâ facienda pecunianbsp;litinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intendit:8C quia iam deguftarat pinguê effè pane Chrifti, Sf dez

fuvh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^^gibus, iècundûJacob oraculû, idcirco lætas iâcrorû prædioz

^ta metere cum primis libuit. Itacp publicani poftremb nouem, Ruj ÿJ ^oufdâ placet,decem,ô^ duoru ccenobiorû quæ præfedis carebant,itemnbsp;^üs °*^^^’^fiSj2lt;Sarisberienfisepi{copatuû, acCantuarienfis archiepifcopaznbsp;pretio redemptahabuerunt. Ad hoc comune ac lucftuonbsp;cJq ^5”§ionis malum,aliud inde grauius acceffit:iàcerdotu enim uita quæ renbsp;Ôômagiftris morû carebat,multô folutior faéta eft.Cui morbo,ut nenbsp;0^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adhiberetur,rex ipiè nun^ eft paflus,ut epifcopi concilium aliz

P'ibl'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fecerit,ut ne in fe confpiraretur,an ut fua comiffa minus

€0^2*2^ damnarcnt,parti exploratû eft. Atqui uulgus more fuo,credidit Deu admonere rcgê prodigfjs futuræ cædis,quô prius moresnbsp;nij p§^^ct:nainpaucis antèdiebus uißis eft per quietê,abruptis brachioru uenbsp;mittere.’fimulc^ feruntmonachû quenda fomniaffe,ft uidere reznbsp;^0 anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrifti imagine mordere,accrura rodere dcntibus,

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrifto pedibus in terra proieftû.Q^od fimulatc^ ei narraz

‘^’t.cachinnufuftulit: quippeadfedandapraui ingenqnaturâ,morsoz Uç,^^2b4^æanimoruuitris fola medetur.Ad extremu Rufus urgente fato,nbsp;JUq^os faltus,quos uulgb Nouamforeftam uocant,ubi uenando ànbsp;ƒ franco milite nomine Gualtero, cui cognomen fuit Tyrello,dum illenbsp;accurate in regem iacularetur,fàgitta transfiznbsp;Q^^^tqîuno genitu fine uoce edito,animam efflans ex equo in terram cecinbsp;Vji^^’^berus nemine perfequente,fugaeuafit. Cadauer uehiculo impofitûnbsp;ç ^’liani apportatur,ac ibidem in æde apoftolorû Petri Só Pauli fepelitur.nbsp;’^Oî'tcRufijgaudium ingens eftubicportum,fic,utpopulus ueznbsp;’¦fere eduftus,aut uinculis folutus,renafcente iam libertate, frequçns ad.

P oly d. V erg,. AngJ. hift. lib .X. ' templaadire^SCuota Deofoluerequæanteapro libertatcfeciflet,perindcf^'nbsp;ftinaret.ac fî ille dies qui regis uitæ extremus fuit, ièmpitemam parriænbsp;peperiffet.Hinc principes cum primis degendæ uitæ documenta hauriantt“-quid enini cuiuis homini infelicius contingere poteft,quàm in uita male fe”’'nbsp;peraudire, Slt;pofl:mortem,nomeneiusin perpetuam uituperationé uenif^'nbsp;Hune uitæ exitum princeps habuit, cui nihil potius fuit, quàm religionén“^'nbsp;gligere,^ aliéna rapere,quàm iuos generatim perfequî,ac exinanire:cuipî^^*^nbsp;rea nihil minus cordi,quàm regis olficiû facere, quod eft populi comodanbsp;anteponere,amare cum primis bonos,odifle malos,amp;ut hos pccna,fîcilloshnbsp;neficio affîcere.Qiiæ equidê mala,per quæ no licuit Rufo uiro efîe probo/'^nbsp;uno duntaxat auaritiæ riuulo manarunt:quippe ex altera parte no deerâtu^nbsp;tutes,quæ ornamêto eflè potuiflèntrerat enim militiæ peritus, laborisnbsp;lui benegerens negotri,fideidatæoblèruantiflîmus,in obeundis bellista’^.nbsp;ligens,quàm felix,ôlt;:àprincipio liberaliffîmus.Quas fanèuirtutes auaribanbsp;Ia,ut didû eft,partini in uitiauertit,partim foedè côtaminauit.Interijtnbsp;nas Augufti,anno falutis humanæ M Cl.Vixitannos tres quadraginia^nbsp;gnauitdecem 2*2 tres»Statura corporis pauló minus iuftafuilTe tradit, capibnbsp;rufo,id eft,rubro,unde cognomeninuenit ; uentre paulb proieétiore, ocül*’nbsp;habuit quibufdâ maculis arperlbs,Iinguâ nequa^ expeditam,quæ hæft^^ gt;nbsp;præfertim intumefeente ira,corpus ad omnia incômodatoleranda ualent’l**'nbsp;mum: filios autê fpreto connubio no gcnuit»Fuerunt ea têpeftate uirinbsp;tes,Remigius Lincolniêiis epi(copus,lànditate amp; doéfrina clarus Js ex ynbsp;ceftria oppido,quod ab Oxonio ièptê millia pafluu aberat, tranftulit Rdcnbsp;Gopalê Lincolniâ,quæ nondû eo in loco côftituta erat, quemadmodû innbsp;uentu Rondinêfî fuerat primo Gulielmo rege decretû^Et Henricus,qui lt;lynbsp;quam aliquando peccarat,quôd dum Remenfienfis cœnobf) abbas erat,nbsp;omnia uenalia cerneret, emiflet epifeopatum Nordouicenlèm, fed tarnennbsp;quam ætatem integerrimâ uixit,quippe quemadeó pcenituit,ut delidof*^,nbsp;eluendorum cauiàRomam profe(ftus,lpontè iè dignitate abdicauerit,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:

tis indumentis infignibus in manumVrbani iêcundi pontificis,àquo n^® mnis peccati labe iam deleta,munus Ipretum obire iuffus eft, qui poft^a nnbsp;mum reuerfus,fedem epifcopalem ex oppido Thetfordia,Nordouicutn, nnbsp;minu conuentu Su negotiatorû copia maxime célébré, inuexit : ubi loci conbsp;gium monachoru ordinis diui BenedicftidoftrinaS^religione excellent!^,nbsp;inftituit,qui ibi dies no(ftes(^ Deo hymnos canerent,quibus omnia adnbsp;necelTaria abunde ex luo luppeditauit, ut ne diceretur imminuifte cpd^^Lnbsp;tus fui uedfigaliattemplum uero Thetfordienlc Cluniacenfîbus nionachisnbsp;nauit Joannes itidem Vuallenfis epifeopus, homo Gallus, per idemnbsp;coenobium Bathonienfe redloru incuria pene labefa(ftatum,ad iiium Vne .nbsp;lem epiftopatu adiungendum curauit,au(ftisuecligalibus,quibusmon2nbsp;uiuerentratep ita anno lalutis humanæ M X C v I,Bathonia ciuitas pari bonnbsp;acceptæ Vuellenfis epiftopalis fedis ornatur. Ad Ceftreniem quoquelco^nbsp;autore Roberto eius diœcefîs epifeopo, Conuentrenfis adiungitur. V nnbsp;nus uir làn(ftiflîmus,de quo fupra abunde meminimus,id temporis ui^nbsp;morte comutauit.Florebat doeftrina amp; landlitate Anftlmus, is acceptsnbsp;fthalipontificeliteris ad regem,quibus ille uehementerincreparet,

Henricus primus. «rs returc^, ut mutato uitæ inftituto, meli’us demccps de religione mercri uellet,nbsp;ac mitius cum {ui's,ÔC præfèrtim cum ipfô Anfèlmo ageret,cùm iter in Angliânbsp;haberetjde infelici uitæ Rufi exitu cognouit, qui magnum ob id dolorem acznbsp;cipiensjorauit iùppliciter Deum^ut illi cum primis remitteret,quæ in fe com^nbsp;mifîflèt. Idpietatis ante omnia,credo,ipfî Deo cordifuit, quando ftatim póftnbsp;Henricus rex Rufi frater bonû antiftitem ab exilio reuocauit,in omniqj præ^-cipuohonore habuit»

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;--' à. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-¦gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

tinigrandiapollicendo munera: fed quia leges quas tulerat pater eius Gulieb nius,ncutiquam æquas populus iudicabat, illas in primis tollere promittit»nbsp;QuofaclumeftjUtperdufta ad iuamièntentiam maxima heroum parte, no/nbsp;pgt;is Augufti,anno aiiatali Chrifti M c I, Normanorum aduentu xxxv,nbsp;poft faftû fratris funus,ab omnibus rex confalutatus fit,quêMauricius Lonnbsp;dinêfis epiftopus in æde adVueftmonafteriu,more maiorû c5fècrauit,eiusc^nbsp;capiu coronam impofùiu Henricus igitur eo nomine primus diCtiis, SC pernbsp;huncmodum regno potitus,ab initio iacerdotalis ordinis dignitatem, quamnbsp;fiatermaximecorruperat,reftituendam, fîmulcç rempublicam fubleuanda,nbsp;conferuandam, tuendam fibi conftituit« Itacp Anfelmu antiftitem Cantuari/nbsp;cnfem ab exilio reuocat, epifcopatum Vintonienfem miferabiliter uaftatumnbsp;Guliemo Gyffardio uiro graui dat, ac cccnobijs quæ diu uacauerant, proba/nbsp;^smonachos præficiendos curat,ue(ftigalia publica noua acgrauiaaufert,nbsp;l^anulphû Dunelmenfèm epifcopuni hominêadquodcunçç flagitiû prom/nbsp;ptuni,illius rei ac aliarum rapinarû præcipuû fuaforem, impuifôremlt;^,in carnbsp;ceremconijcitdeges quasEdouardus tertius utendas dederat,inpriftinum uznbsp;^!?°^^bquæ tamê fenfîm obfoluerut,Normanis pro cômodo principis,nbsp;adincômodum Anglorum,leges àGulielmo primo conditas conftantiflîmenbsp;ufurpantibusrita populus tantis leuatur oneribus,actotuno têpore acceptisnbsp;beneficijs,Iætus agebat,adeô ut merito illud Efaiæ fcitum iam prouerbq uicenbsp;receptum canere poflet: Qiiomodo ceflàuit exactor, quieuit tributû At per, Znbsp;hæc officia, atque beneficia in populum collata, regno iam pacato, rex babitonbsp;° horu principum concilio, poft^ ea quæ ad Remp. pertinebant prouidenternbsp;^’'^ftauit,poftremôdeuxoreducenda cum fuodomeftico fènatib quem fîbxnbsp;^gf^uiffimis quibuftpuiris conftitucrat,agitat.EratEdgaro régi Scotorumnbsp;nomine Mathildi s,puclla cum forma elegantifrima,tum ingenuis morinbsp;hs nutrita, quæpoft morte parentum, ut procul ab omni efîèt iniuria, internbsp;^ffias uitam degebat,eius uirginitate,uti quidam prodidere,Deo dicata»nbsp;Henricus de fuorû confîliariorû fententia, fibi uxorem depofcit : quem

4

»so Polyd.Verg^.Angl.hift.lib.XL puella quæ a connubio abhorrcbat /adle repudiaui't.Qua repulfa coepirnbsp;nis magis magiscpînfàno amore flagrare, ita,utiteruni Edgarum pernbsp;rogari t,ut fuam affinitatem ne afpernaretur, quæ utricp commodo foret tnbsp;garus qui non minus magni régis iram timebat, quam amicitiä concupi^^^ ’nbsp;(ororemetfi'inuitam Henrico ad extremum in matrimonium dédit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

hæc puella cum uidiflet fibi uotum uirginitatis eflè uiolandum,omnibus P cibus execrata efle prolem, ß qua ex fe crearetur : quod omen baud fuiflenbsp;num,perappofitus infra demonftrabit locus. Sunt qui tradant banc pueU^,nbsp;non ab Edgaro fratre,fed à parentibus Henrico régi locatam fuifle, quanlt;l‘'nbsp;qdem in uitaRufi,de illorum obitu abuiidc nieminerunt,adeb,ficutaiufl^^nbsp;porter mendacem eflè memorem.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

Interearecuperatis ànoftris ducibus Hieroiblymis,Robertus duxio mania optatiflîmus cunctis mortalibus redrjt.Legimus in omnibusnbsp;glicis annalibuSjduces Cbriftianos in eligêdo rege Hieroiblymoru, adi'^?nbsp;lt;lam Dei ièntentiâ conft:ituifle,ut finguli in templo ante principe aram/^nbsp;¦candelas ardentes tenerent,orantes Deum,quô fibi mente donaret bon^jnbsp;lud munus bomini digno deferrent:amp; accidilTejUtRobertus diuinonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i jjy

-defignatus fuerit,quôd eius candela lubitó extincla,ac mox accenfa efb , lum ipreto oraculo, id minime cæteris ducibus patefecifTejimó, ut non njnbsp;affîrmat,id decoris à cundtis fibi delatu temerè repudiafle,ut qui ad regni^nbsp;gliæ opulentius ac quietius iampridem adipifcendum animu adiunxii^^x.nbsp;cjuo ferunt ex eo die,nunquâ Roberto pofthac fortunâ,boc efl, ^èquunn’ƒnbsp;Tum euentu fauifle.Cæterû alrj autores non contemnendi,qui cumnbsp;ligenter iftuc Hierolblymitanu bellu fcripferunt^Gottbofredum uirun^Fp;nbsp;bominumemoriamexcellentiiTimûjtraduntdecomuniomniumièntcn^nbsp;gem creatu,nulla fadfa mentione,necp de Roberto,necp de eiufmodinbsp;gis optandi. Vbi autem in Angliam fama aduentus Roberti perlatanbsp;nulli quibus Henrici imperiû graue iam uidebatur, Sfinnouandi ornni^’nbsp;gnum ftudium erat,crebris literis eum iblicitant,utadregnumfi.iumrr^^b^nbsp;randum primo quocp tempore ueniat, ac opes 8d auxilia pollicentes,nbsp;lt;um eo fe gratiflîmis animis confociaturos efle aflfirmant.Quibus reby^i,!nbsp;flux fatis ad bellum faciendû inclinatus effet,n5 perinde motus eft,qnoo^^^nbsp;glicos principes generatim accufàbat,qui dum ipièreip.Chrifbanæcaiil^yînbsp;gè gentium abeflèt,paflî effent ut à fratre regno paterno fraudaretur: f^^nbsp;mulandum ratus, baud multb póft plus fideibabuitnuntioàRanulp^^^^^tnbsp;nelmenfî epifcopo,qui paucis ante diebus clam noffu ex carcerenbsp;miffo,adeô ut tum fuis,tum auxiliariu fultus uiribus,exercitu magna en jnbsp;Sd diligentia conflarit. Quod ciim Henrico nuntiatu efi:,nibil fegniusnbsp;uales quàm terreftres copias cogit,Sôutboftes finibus arceat^properccb lt;nbsp;in locis opportunis locat,duces^ iubet ipeculari à longe, qua.flauesnbsp;um curfum tenere uiderint, eas àlittore propuliàre. Ipfe uero nonnbsp;Haftyngouicocaftraponit,uti,fiforte Normani interram defcendantjJ,^(,tnbsp;obuiam fiat.Robertus pari celeritate impofito in naues exercitu, innbsp;uerfijs iter facere i ncipit,præmiiîîs nonnullis nauibus ipeculatorrjs,qn^ jitnbsp;eligerent ad deicendendu in terram idoneum,ac tutu.Hæ forte incidetnnbsp;claffem regiam,quæ tarnen nullo tentato certamine, ad ducem reuerfæ’

ficarut in proximo hoftes adeffe. At Robertus nihil formidans,{èd confidcns naturæanimi omnibus grata’, qua facile fibi hominum fauorem conciliabat,nbsp;propius claflèm regiam acceffît, coepitc^ milites blande alloqui, pollicendo,nbsp;aedandodona, quorum ad le bona partem allexit, Illis igitur ducentibus,iiinbsp;portum peruenit,ad oram Oceani auftralem,quem Portimuthu uocant; ubinbsp;poftquä exercitu per aliquot dies à laborc refecit, Vintonia uerfus mouit paÇ

S' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æquo faiientes,ac ob id,tam nefariam diieordiam in primis abhorrentes,age/

re de pace cœperunt, quibus demum autoribus, ad pactionem uentu eft« Ita/ Pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;que placuitjUt Hericus qui pâtre rege natus clîet^iam eum Gulielmus pater

poftregnum adeptum genuerat)Angliæ regnum obtineret, 0lt;Squotannis in fingulos annos,terna millia marcharum Roberto daret, qui prior fine libeznbsp;ris decederet, alterum hæredem teftamento lcriberet: inluper ut Anglis acnbsp;Normanis fine fraude prorfus effet, qubd uel Henrici, uel Roberti partes feznbsp;fuiffent. Hoc negotio mature confedo, dux qui erat homo fortis, nonnbsp;Item uir conftans, làtis huiufmodi pa(flo fœdere contentus,nô multo póft innbsp;Normaniam reuerfus eft*

Aft rex externo bello liberatus.tum ftditiones domcfticas lèdare cuoiens.

^intaxat autoritate,8ôepilcoposfaceret,ôô faeftis epilcopatuû poffeflîonem ^3ret,Pcirciterhæc tempora, principes ubicpgentiu cœperunt illud fi/nbsp;^iius declarandorum epiftoporu uindicare, quod ôô hodie mordicus tenent.

P oly d. V erg,. Angl. hifl. lib. XI.

ui omhe ofdfnis robur efle côrrupturam,nifi remediu adhiberètur, flatuitp® tius uitæ periculum adire^quàm Reip.unquam deeffe^fècundû illud cuang“^'nbsp;licunîjPaftor bonus anima fuam dat pro ouibus fuis Jtacp nu ne orando^nun^^nbsp;urgendojuunc minitando, Deum nô efle talem impietatem laturu, co rcgc'îînbsp;pcrpulitjUt fpontè dixerit ic rem omnê controucrfàm ad Pafchalem Roira’dnbsp;pontificem relaturu,eius(^decreto ftaturû,acad id mature agendum mil^*^nbsp;cum literis legatos,qui primü,ut mos eft,polliccrentur ipfum fore ipfîus K *nbsp;pontificis diéto (èmperconuenienter audientê, deinde caufam banc agci'^’’^nbsp;Similiter quo pro le quifcp,qui facerdotia 86 dignitates eiufmodi conScut'^nbsp;clTet^res fuas impigrè tueretur, omnibus qui ire uellent, poteftatemnbsp;pergendi fe fadururn promifît : quod 86 protinus fecit, Regij oratorcs pîquot;® ,nbsp;cri funt, Herbertus Nordouicenüs, 86 Robertus Lichefeldenfîsnbsp;quos Henricus in confiliohabebatn'ndefecutus eft Anfelmus,Girardustnbsp;racenfîs,ac Gulielmus defîgnatus Vintonienfis.Accepit eos Pafchalis p^”nbsp;fexRomanusperbenignè^atq? animo libentiaudiuit:fed in primis funii^nbsp;habuit honorem Anfelmo,quippe cuius probitatê,modeftiam,grauit3t‘^’Xnbsp;pridem nouerat, Legati fun^i primo legationis officio, proponunt Lnbsp;ortse controuerfiæ inter regê 86 Anfclmû^eamcp acriter defenduntzeontr^ynbsp;fèlmus 86cæteri æquis rationibus ut iniquâ confutant. Quarepontife^^^^ÿnbsp;jllud quoep pontifîcio iure conftitutu fit,ratam non elfe adepti facerdotijnbsp;feflîonê, quam epifeopusnon dediffet, mandauit ut in pofterûtempusA^nbsp;rexnecp quifquamalius eiufmodi ius fîbi elfe côtenderet,fedepilcopos^’’nbsp;faiflos confirmauit,ne illud lèminariû foret difcordiarumjfi repudialfcfc’^^i^nbsp;peraétajegatos regios dimifît,86 Anlèlmûmagnis muneribus, Girardui^^^^nbsp;rb archiepifeopû Eboracenlèm pallio donauiqqui paulo póft in AngIi^*V gt;nbsp;uerfi^pontificis decretûregi renuntiarunt.Ille qui à malis làcerdotibusnbsp;natuSjiudicauerat làcerdotalêordinem eflè debilitandû, nec libenternbsp;uitjiecprius manumabftinuit, quàm multis Anfelmi cùm precibus/U*^,!-^,nbsp;tionibus uilt;ftus,adextremû grauatiflimè apoftolicum præfcriptumad*^’ • ïnbsp;rit.Anlêlmusperhuncmodum animo regis ab errore reuocato, celcbr^nbsp;ftoporum concilium toto fàcerdotum ccetu coadto, Londini habuitd’^5 je;nbsp;multa fuftulit quæ religion! obefte uidebantur, multacp falutaria conffi^ jnbsp;quamobrem ftatus rei lacerdotalis multo florentilîîmus elfe cccpit.Scd »nbsp;in primis non magis iuftè quàm pie egit,quôd aliquos de religione mal^nbsp;tos,aut contra ius fasep facerdotia cofteutos,partim defecrandosjpartin^nbsp;làcerdotiis priuandos decreuerit; uerùm cùm bonam illorum partem P^nbsp;pcenituiffet, mifericordia motus pari ftudio apud pontificem Ro.egitjnbsp;priftinamdignitatêritèreftitutifuerint.Rexetiamnonnullaincodé ,nbsp;tu conftituenda curauit, quæ ad bene beatei^ uiuendum conduccrcnt.nbsp;nbsp;nbsp;lt; gt;'

qui feribant hune conuentû ante peraélum fuiffe ab Anfelmo,quàmRffi(t peterctj86 ipfum poftearcdcuntéLugduni aliquot dies moratffiibicp^bJ^^^^nbsp;rico exulem denuntiatû fuiflcjac paulo póft archiepifeopatu priuaÄp^^Pnbsp;rea quod fuiflet autor^ut pontifex Ro.contrà quàm illc cuperet,de rcnbsp;nbsp;nbsp;kjs

uerfàiudicauerit.Multa præterea àuero longe aliéna tradunt,quæfidt perfequi uellem,multô quàm par fitjongius me à propofito traherent.nbsp;nbsp;nbsp;p

Peridem temporis Robertus Normaniædux in Angliam uenittHid^^^i^j

Henricus primus, r» rum fancquam facilem æque ac liberalem, Henricus qui iam feduló fiiis com/nbsp;modis ftudebatjtablandis uerbis affatus eft,utfponte fua,illa tria milliamarnbsp;charu,quæ quotannis ex fœdere peribluebat,in perpetuu ei remiièrit, qui itanbsp;uacuus paucis póft diebus in continente reuerfus eft» Pcenituit fècundü hæcnbsp;Roberta liberalitatis,qua erga fratrem minime indigente, amp; tempore non nenbsp;ceffario ufus fuifletrquare teneri non potuit,quin animo inimiciffimo diceretnbsp;fe ab eo fallaciter circumuentum,Hæc ubi Henricus reiciuit,pari atque ille flanbsp;grans ira, confeftim bene magnam armatoru manum in continentem mifit,nbsp;quæJNormaniæ fines uexaret.Milites profefti late cunda profligant,quibusnbsp;tantuabfiiitjUt quifquam fe opponeret,ut etiam prope faueret:nam nobilitasnbsp;luxtaatc^ plebs leuitate Roberti ducis offenia erat, quod ille antea iemel atcpnbsp;itcrumHenricumutfuiregnioccupatorem infeib's armis petiuiflet, cumnbsp;iam uiftoria in manu teneret,feftinanter ac incon fiderate cû eo pace fe coniunnbsp;xiiTet.Igiturregij milites quaquauerfum ibant, impune omnia deuaftabant,nbsp;tametfi Roberto duce pro uiribus refiftenteJnterea rex cognito tali reru ftaznbsp;tu,turn in Ipem ereftus potiundæ Normaniæ,cum ingenti exeratu illuc tra-»nbsp;iccit,ubi primo aduentu,deficientibus à duce fortiffimis quibufcßNormanis,nbsp;nullo ferme negotio, Cadomu Eburouicu ciuitatcm agro circunquacp poznbsp;PuIatOjin fiiam ditionem redegit:quas urbes cum præfîdio firmafîèt, præcipinbsp;tante iam æftate,bac ui(ftoria in præièntia contentus,in Anglia redi) t. At Ro/nbsp;bertus interim cogitans iecum quam longe uiribus impar effet fiatri, deficiennbsp;tibus pafli'm ad ilium Normanis iuis,uel in quo periculo res luæ forent, 8Ónbsp;quam difficile effet illis remedium inuenire opportunu, cumpræfèrtim Briznbsp;tanniatque Andegaueniès populifinitimi,quos Cæiàr Andes appellat, cumnbsp;tcge fiarent, decreuit fine armis, ijaem omnem pacificationis in charitate fraznbsp;tenu ponere:8lt; quia parum ipei in legatorum miffione habendum exiftima/nbsp;^^tjipfe cum paucis in Angliam ad fratrem uenit, qui id tempon's Northanznbsp;toni morabatunHîc dux fupplex pacem à rege petit, oratlt;^ per omnes deos,nbsp;per nomen propin quitatis,ut fi non fît memor fraterni amoris,at fîiæhumaninbsp;tatis,fi non gratiæ mi{èricordiæ,at cogitet quemadmodu neque bellum in/nbsp;ter fratres fine dedecore geri,neqp uicloria laudi honori' ue effe poffit, ÔC pro/nbsp;ptereanolit oblatam ab fe pacem, amicitiam, beneuolentiam concupitam re/nbsp;podiare^cüm etiam feac omnia fiiaultro dedere paratus fît, Rex ad hæc nihilnbsp;”totus,fedindignatus,quædam preffo ore minaciterlocutus lêiè auertit, utnbsp;qui uel antea experimentis nouerat fratrem ingenio efle niobili,uel deftinauenbsp;tat in eum ad internitionem iæuire.Robertus fratris iuperbiam auerlàtus, dçnbsp;teftatus,execratus,maturè domu reuertitur, ièfe autmortis aut feruitutis pe/nbsp;ticülo cômiffurus, fui decoris ulcifcendi cauiâ, quippe qui uidebat nihil effe,nbsp;Hüodamplius quicquâ in fraterno amore poneret:itaque fumma ope bellumnbsp;'^^niparat,undecunqp auxiliary s coprjs conquæfîtis,quanquam Henricus panbsp;^/^’tifpatq adarmaparandadederat,quieumabeuntem inNormaniam ftcu/nbsp;^eft^cum nouo militum iupplemento, Hîc haud longo inter fe interuallo,nbsp;Q^®-ponunt,impigrèfefe adpugnam faciendam expedientes, Rex qui præ/nbsp;numero armatorum, prior militem in aciem educit: dux itidem nihilonbsp;facit.Sic alteros alteri ftimulantes,dato utrint^ confeftim fîgno, præ/nbsp;tommittunt, Régi} milites plus nimio multitudine freti, fîne ordine elt;

PoJyd.Verg.Angl.hift.lib.XI. greffî,quacunque Übet prorumpcntcs^hoftcm ferro maxime urgentÄt^^^nbsp;mani à (uo duce militaris difcipHnæ optime gnaro inftrudidn (uo pro fe 4^^nbsp;quegradu obnixiinftant,ipfointerim Roberto nunc præliando, nuncnbsp;tandojfuum offîciiïfaciente,ac fimul Gulielmo comité Moritonrj acriterin^nbsp;primos dimicante, ita ut acies regia quæ, ut didum eft,fua fpontc eratnbsp;bus egreffa, iam pene fuis diffifa uiribus, lenfim in fugam fe uerteret. Sta^^^nbsp;tarnen contra dux,fuos in ordinc tenens,ac continenter preflb pede hoftcn^nbsp;riens : iamiamcp uictoria in manu erat, pafli'm cadentibus hoftibus,nbsp;animaduertens iuos iam manifefte fugere, magno clamore in fuga continVi^!nbsp;acfiibitó uniuerfos équités in hoftiüaaem alateribus prorumpereiuflitj4^nbsp;tanto irnpetu inuaicrunput earn fregerint.Quo fa(fto,omnis regius pedit^^^*,^nbsp;fimulcumipfi's equitibus undic^emergentibus,fe quanta maxima potuit^’’nbsp;in Normanu concitauit»T olerauit hoitis impetum aliquantifper, doneenbsp;gna ex parte circunfufus fugam quærere cccpipfîcuti fieri folepquando¦nbsp;curfii diifipati à multis undique ferro petuntur. Deinde rex uictor ita. fu ƒ,nbsp;tes infecutus ingentem edidit cædem,no incruento tarnen milite, Norm^’^’^nbsp;defperata iam falute,ferociter etiam infurgentibus in periêquentes.Robei^nbsp;cum comité Moritonfi inter confertiffimos hoftes,etfi maxime omniuinnbsp;gnans,capitur, leu à quibufdam fuis pretio corruptis proditur, ut nonnbsp;tradit.De numero utriufcp partis occiforû non eft qui plane memincriG eu’”nbsp;tarnen prodant non alia ad eum diem pugna in Normania pugnatamnbsp;cæde infîgnê: propter quod,apud uulgus fama eft, cometê eo lod aliquotnbsp;dies apparuifre,amp;aliquanto póft duas lunas fuo orbe plenas uftàs,unâado^'nbsp;entem,altera ad occidente folem corufcantc.Henricus tanto bello perfund^^nbsp;Normania to ta continuo peragrata,acpræfîdio fi’rmata,cuius demûiJt'P*''nbsp;rio potitus eft,perinde ac pater olim futuru efle prædixerat, cu fratre cap^’^'^nbsp;in Anglia rediens more triûphantis,à fiiis accipiuFuit is annus ftptimus cu*^nbsp;regnare cccpit Henricus,8ó falutis humanæ m c v 11 l,Roberti duds calat^’?nbsp;te nobiiis,quihonoribus,fortuniscp omnibus fpoliatus, in carcere datu^^nbsp;ad oppidu V uaniæ,quod Gardiftum dicunt,ubi loci uigefimolexto po^nbsp;no,partim fenio,partim animi moerore confedus morte obi}t,uir certè p’^'nbsp;ftantifli'mus,amp;: cum quouis belli duce côparandus,fî aut pauló cautio-óa^*-’”nbsp;fentcnti'aconftantior fuiflet.Sunt,qui feribât regem poft aliquot annosc ƒnbsp;miffum fedfle,manda{re4.ut intra quadraginta dies, amp; duodedm borasnbsp;enim temporis (patio, bis ft æftus Oceaniexaltoincitat)Angliaamp;l^nbsp;niapatriaiureiuràndo repudiata,quamprimû nauem confcendcret,innbsp;tuum exiliû iturus,Slt; inde neftio quidinfidiaru in regem molitu captûft»nbsp;luminibusep priuatu,ac rurfus in euftodia traditu» Hæe formaexilij inlt;b^^nbsp;di olim à diuo Edouardo,cuius lex de ea re extat,introduda, bodie etiafOnbsp;uatur,quoties quis delidi reus ad templu confugerit, excepto, quod ufq»Jnbsp;littus crucem manu geftat ueluti fi'gnum ftruatæ uitæ,per religionem.A^*nbsp;bertus hune habuit miftrabilem uitæ exitum, quo eum dignum dicunt, P^^^nbsp;pterimpietatem, quapatrêperfteutus eft. Vxorem duxitin Sicilia,exnbsp;(oîymitano bello rediens,filiam Rogerij Apuliæ ducis,amp;d^fî'us infiilæc^”jnbsp;tis,hominisNormani,ex qua fuftepit unicum duntaxat filiu,nominenbsp;mum,quia uxor pauds póft diebus, quàm enixa eft,interi}t. Nomen

Henricus primus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18/

risjquod lciam,non pom'tur.Dc hoe Guliclmo clarai'ndole pucro, alias plura memorabimus^Atq^ fic Normaniaad Arigh’æregnumadiunÂaeft.

His temporibus inundantepræter naturamOceanOjinulti ex Flandris^ip.' fius maris accolscjpatrijs fèdibus pulfijn Angliam peruenerunt^qui ab Henznbsp;hco locum ad habitandü petentes. Orientalem infulæ parte occuparunt: lednbsp;quadriennio póft, loco coloniæ,inde in occidentalem Vuallia duéti funt, Eonbsp;etiamanno,qui fuit o(ftauus,ctim Henricus regnare CŒpit,moritur Edgarusnbsp;bcotiærexjuir integritate,coftantia,modeftiacp fingulari,cui ,Henrico lauennbsp;t^jAlexanderfraterfucceflït.Conceflit etiam naturæ perid tempus, Philipsnbsp;»0 pusrex Francorum primus,quemLudouicusfiliuscognomento Craftuslênbsp;cutus eftjuuenis lagacis ingenfi,êó militaris artis nó imperitus.Quæ res Hennbsp;ncodubitationêattulit,nein Normanianoui motus aftiis fièrent. Gallis in/-ftgantibus,qui eó primo quoep tempore profectus eft,ubi licet omnia pacaznbsp;taeflènt, tarnen ad omnem nouarum rcrum euentum ualidioribus præfidfisnbsp;locos omnes firmauit.duo fa(fto,in Angliam redijtxui ftatim fuere obuiale^nbsp;gati Hcnrici quinti,pauló ante Imperatoris defignati, quos ille mifèrat,ut po^nbsp;feerentfibiin matrimonium dari Mathildem eius filiam quamuis nondumnbsp;uubilem, Audiuit eos rex perbenignè,8^ nequaquam affïnitatem afpernatus,nbsp;filiam Henrico delpondit,fa(ftisq5 uaria ludorum celebratione fpcnfalibus,lenbsp;gatosnonilliberaliterdonatos domum dimifirilam aderat annus,cùm Hen-*nbsp;neus regnare cccperatjdecimus, nobilis morte AnfelmiCantuarienfis antiftinbsp;tis.Is homo Italus Auguftæ,quæurbseft ad radices Alpiumfita, claris pa-*nbsp;rentibus natus,in Normaniam forte peruenit,dum admodum puer,amp; literisnbsp;pro ætate làtis eruditus, patris fæuitiam fugiebat, quam nullo neque officio,nbsp;nequehumanitatis genere lenire potuerat. Hicitaquefuaprenaturabeneinxnbsp;ftitutus,Lanfrancum magni nominis amp; doeftrina? uirum audire ceepit, quonbsp;doftore,multó peritiflimus modeftiflimusepbreui euafit, adeó ut longe fit/nbsp;os eondilcipulos anteiret:quem poftea quinque amp; uiginti iam natum annes,nbsp;Eanfrancus ad inftitutum uitæ monaftica? cultuscp æmulationem duxit, quinbsp;hide Beccenfis abbas creatus,non magis pièquam diligenterfuos monachesnbsp;’^ftituit:poftremó Cantuariêfis antiftes faftus nihil antiquius habuit,quamnbsp;republica,mirum in modu bene mereri,quamuis paffus muEnbsp;aRufo,uti alibi diximus,iniurias,quem lacerdotalem ordinem labefaftannbsp;teminclyta uiri lanftitas omnibus modis coêrcuiffet, fi eius aures aliquantnbsp;nolalutaribusmonitis patuiffent, Anlelmus præter cætera pietatis officia,nbsp;fiuibusiugiter inferuiebat, cum multadoftrina clareret, omnemftudiorumnbsp;fuorumrationem adreligionis ufijmcontulittlcripfi'tenim libros deMedEnbsp;rtóonibus,Cur Deus homoïde Libero arbitrio,de Similitudinibus,de Cru^nbsp;4 ^’^^^o^nneBaptifta,Etadextremum,uttradunt, condidit ceenobium Ce^nbsp;hriæ,monachorum ordinisdiui Benedicli. Moriturpoftannum,quamlè-*nbsp;precccperat,decimumlcxtum:uixitannos ftptuagintalèxffuitille annus là/-j^hshumanæ M c X L Sepultus eftina?deChrifti Cantuaria?,Sif interdiuos

Mmultópóftrelatus* Ulo iploanno,mortuo Gerardo Eboracenfi archE ^P^leopo^yhornas regis domefticus fàcerdos fiicceffitjOrdine Eboracenfîumnbsp;^'^^'ftitumuigefîmuslèptimusJdquocptemporis epiftopatus Eiyenfis inftinbsp;eft;quippe cœnobiu monachorum ordinis diui Benedidi in infula Ely

q 4

PoIyd.Verg^.Angl.hift.lib.XI. opulentifsimum^abbas nomine Ricardas regebat, illuclc^ una cum iniiiUnbsp;Cantabrigienfî comitatUjLincolnienfîs eratdiœcefis,Huic itac^eiusnbsp;tis cupido inmentemuenitjibidem pontifidam locate ièdem,quôamp;locû tvnbsp;celebraret; qui primu cum rege, deinde cum Lincolnienfi' epi^opo agit^*^’^’nbsp;de nouo inftituendo epifeopatu : quibus demu conientientibus procurau’^nbsp;ut ipie comitatus Cantabrigienfis una cum infula, Elyenfi futuræ diccce^^nbsp;monacbisacpræfecfto quern Prioremuocant, qui illis loco abbatisnbsp;pofleisiones no mediocres aGignatæ fuerint^Quæ ita peracta, Pafchalisnbsp;pontifex iua autoritate comprobauit.Veriim inter hæc,Ricardus abbasnbsp;teobifa,deftinati honoris compos fieri nequiuit:quare Henricus Bango^^*' :nbsp;fis anteaantifteSjprimus Elyenfis epifeopus creatus eft. Atc^itauiuuem^’^tnbsp;alius fuerit qui ièminauerit,ôô alius qui mefluerit, ut prouerbiu eft.Cæt^^nbsp;ea res bono fuit tam ipfî cœnobio, quod hac noua fède ualde honeftatûnbsp;Lincolnienfi epi{copo,qui cùm latam habeat dioEcefîm,nonnihilhocni^nbsp;curaleuatus eft.Per idem tempus,multaprodigia nutiata.iànè memoriap^^nbsp;ditû eft, flumen Trentam per totum integru diem, ipatio mille pafluumnbsp;fluxiflè, fed perinde quafî alio curium flexiflèt, earn partem aluei adeónbsp;interuallû uigintiquatuor horaru deièruiflejUt homines ultro citroc^p^^ ’nbsp;cam arenam graderenuat poftea more fuo fluere ccepifle. Item porca eniJ^^ fnbsp;efle fcctu fade humana infîgnem,ô^puUum gallinaceum quadrupedem nari’

In partibus tranfmarinis,interea Fulco Andegauenfis comes,qui rebus glicis iam palam inuidebat, dolebatt^ Robert! duds uicem, amp;in arm^s^ƒ^jnbsp;Conftantiam duitatem occuparat,condliatis pecunia duibus,nbsp;regem perlatu eft,ftatim in Normaniam profed:us,urbem amiflam recup^nbsp;uit,raptis ad iupplidu nonnullis ex duibus,multislt;^ incomodis comit^’’^^nbsp;fecit:quo ex fententia expedito negotio,in Angliam reuertit.Reftabatnbsp;nbsp;nbsp;j

aliud bellû confidendû,hoceft,ftudiiï pecuniæ dirimendum,quod ben^ tos angebat,torquebat,diuexabat,uidentes principem iènfîm alienis foru^’^^nbsp;imminere.Siquidem quintus iam erat annus,C£im Cantuarienfis archiepu^nbsp;patus uacaretjcuius rex interim uedigalia capiens, cùm admoneret utaH^^nbsp;dignitatéaliquê grauem uiru euocandû curaret,refpôderefolitus erat,fi4'^/nbsp;rere hominê,qui dodrina, qui probitate, qui prudentia no longe inferi^ri/nbsp;ftt Lanfranco,aut Aniêlmo:Slt; quia nullus tab's occurrebat,proptereapa^’nbsp;lam ufcp eb iêdemuacare,dum Deus uiru quempiâ offerret idoneuîp^^’?nbsp;quafi earn rem magis curæ,^ comodum haberet.Sed tandem ièntiens fibip,nbsp;làm id uitio dari,ut ea careret infamia,RoduIphu uiru probû RoffènfefU ^P^nbsp;lcopum,ordine anti ftitu trigefîmûquintu, archiepiieopu dixit. Obijtnbsp;codem ferè tempore Thomas Eboracenfîs archiepifcopus,quem Thrulhjnbsp;uir magno animo Scdoclrina fîngulari fequit.Is ftatim de autoritate cum¦ ƒnbsp;tuarienfî certare cœpit, amp; quamuis à rege rogaretur, ut ièruaret, quod crinbsp;archiepiftopi Eboracenfes ex officio fediTent, acquielcere tarnen noluit, cunbsp;præfertim Rodulphus morbo implicatus,cauiæ corporis cura præuertci'^,jnbsp;geretur.Thruftinus nonullos coniècrauit epiieopos Scotos,ôôante aliosgt; znbsp;lam Aldanû Candidæcaiæ eledum epiieopû, qui mox dixit coràm, fenbsp;ei Omni tempore obedire,iuslt;^iurandû,uti moris eft,conceptis uerbis de .nbsp;Per eos dies, Vigornia incendio totaferè abfumpta eft, quæ cùm ad *

pertineat, cam putarunt flammâ prodigiu fuifle V uailfci motus, qui fècutus elhPorró Vualli quibus magna fidu cia ortaerat,ex infelici euentu bclloruninbsp;aRufo contracos gêftoru,8ôqui paccm atcp otium iuxtà faftidiebant, Angli/nbsp;cos agros populari,finitimos populos codem momcto ad arma condtare cœnbsp;pcrunt, C^apropter ingens Henricû libido inuafît eos domandi, ut ne ira ànbsp;fuis turpiter ab oculos quotidie tumultus fierêt Jtacp conflato ad puncftu temnbsp;poris ualidilsimo exercitu,in Vualliâprofici{cit:8ô quia Vualli magis locorunbsp;“^iquitatibus armis confidentes,paîsim perlÿluas,amp; loca deuia errabundinbsp;°’pnicxped:abant,idcirco omnes iàltus milite circunfîdet,ac mox intra fybnbsp;’°nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vuallos more ferarûuagantes infequanu Quo fado, nulla

^Oftationeregis opus fuit,quädo liius cuiq^ animus mcmorignominiæno an tea inuftæ adhortator aderattigitur ft ridis gladrj s,rapido curfu in bofte :nbsp;feruntmihil illic imperatoriæ artis in ordinibus,aut iùbfidijs dilpondnbsp;fuit,omnia ira militari agente Jtacp rebelles ex omni parte ferro impuift aznbsp;^'odtercædunftExeiuo no facile tantu abas lànouinis atq? cædis fadum fuift

PoIyd.Verg.Angl.hifl:.lib.XI. Caiituarienfem in fcntctia perftitit Alq fcribunt eum maluifle de dignitate^^nbsp;dere,^ fibi cum Cantuarienfi iurifdilt;flionis comunitatê efle.CæterûfàtiscoiJnbsp;ftat illu poft multa accepta ob cam pertinaciä detrimental Sgt;i. archiepifcopa^nbsp;retinuifle uftp ad ftnecfta ætatê (nam tunc ft fpontè pontificatu abdicauitj o’*’nbsp;nachuscp effectus eft)SCcum Cantuarienfi ftmper de iurifdilt;ftionis iurenbsp;tafle,Hinc cernere licetjam turn epiftopos ccepiffe delirare cupiditatc ac ai”'nbsp;bitione cæcos, qui no uiderint iuu officiu efle,ipretis omnibus, qua? uulg**^nbsp;mirat,hominu animaru ftluti tantumodo confialere^Poftremo innbsp;cilio omnes principes regni fiio more coceptis uerbis ipfi regi pari ter, utO®'nbsp;lielmo eius filio,iufiurandu dederunt. At illud appofite dicere habeo,rtg^^nbsp;te hæc tempora,nô conftieuifle populi conuentu coniultandi cauft, nißnbsp;rb facere,adeó ut ab Henrico id inftitutû iure manaflè dici pofsit,quo£lnbsp;tis defi'xu,uti etiâ nunc,radicibus ftmper ftetit, ut deinceps quicquidnbsp;pub.benegerendâ,eius(^ conftruationê deliberandu foret,iUudadconôOnbsp;referret:8d fi quid aut regis aut populi iuflu decretu faftumc^ eflet,id tot^ Pnbsp;nihilo haberet,nifi eiufmodi concilrj autoritäre foret comprobatu» acné”’’?nbsp;ritæ uulgi multitudinis, cuius propriu eft nihil lâpere, iudicio confîliu”’’P^jnbsp;diretur,certa lege exceptû fuit à principio,qui ex ftcerdotu cœtu, quiu^nbsp;ue ex reliquo populo uocari deberent ad conciliû.More Gallico,uulgonbsp;nbsp;nbsp;j gt;

mentû appeUât,quod unufquifcp rex initio fui principatus habere fi quid ex antiquis inftitutis,legibusue tollendûjac rurfiis condendunbsp;confilq fentêtia fiat: qui amp; deinde quoties res poftulat, fiio arbitratu,nbsp;fum c5uocat.Modus aut confultandi eft eiufmodi»Chm enim deprinbp^^nbsp;riter atcp cæteri populi cômodo,in cocilio agatur,ut æqua unicuic^nbsp;poteftas fiat,alteri ab alteris difiunfti confiiluttnam rex,pontifices,pri’’fiPnbsp;abbates in unû conueniunt locu,ibicp confident: at procuratoresnbsp;pulic^ in alterû proximû,ubi de reb us agendis inter fe diiputant Jftînbsp;uirum grauê optant,quem prolocutorê uocant,is proponit res agitant!^®;nbsp;gat finguloru fententias,de qs quæ décréta ftatutacp ftint,ad principesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

ctenim nihil ratu habet, nifi quod maiorpars utriuft^ conftfliis rex comprobarit,qui idcirco poftremus omniû ftntentiam rogaturnbsp;rio regni,qui apud principes prolocutor eft,Hanc forma uel epiftopinbsp;in fuo côuentu,quippe illi,abbates,priores, id eft,monachorû præpofit],nbsp;confident,alibi uero decani quos dicût,archidiaconi, ac reliqui facerdoti^nbsp;tus procuratores ft congregant,quorum prolocutor de rebus adisnbsp;cct,apudquos archiepiftopus ex ftntentiamaioris utriufc^ partis easnbsp;leges fi'mul facit. Bxiftiufmodiigiturregum populicp decretisnbsp;concilij ftncitis,ius conftat propriû gentis,ac municipale,quod uocât/^Pnbsp;que legum omnium,quandb ilia ius aliud quod ciuile dicunt,no admi^^^ 'nbsp;T alls erat ftatus Angliæ, cùm bellum Gallicum cum periculo,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j,i

robore,tum ducum uirtute maxime nobile,ex paruaadmodum diftor^; ter Ludouicum Crafîum Galliæ regem,8^ Henricu ortum eft:cuius ƒ jjjînbsp;belli initium fecifle tradunt Theobaldum Campanorum comitem exnbsp;Bleftnfium comitum natum,ac per hoc Henrico affînitate coniuncftU, 4 jj/nbsp;Adela eius fororStephani Bleftnfis comitis uxor eflet.Porrb huncuri j/nbsp;ducia generis, uel opum, eb audacia impulit, utimpetrato ab Henrik*’ |j(j,

Henricus primus. iS^ lioj aduerfûs Ludouicu arma tulerit, uaricq^ diuexauerit. Quod lüe qui antenbsp;ab Anglo alfjs de caufis alienus erat,fupra did poßitjindigne ferens^cccpitnbsp;confilia inire cum Balduino Flandriæ,amp;Fulcone Andegauiæ comitibus,denbsp;adimenda per uim,aut proditione. Normania regi Anglo, amp; ilia reftituendanbsp;GulielmoRoberti duds filio,utperhuncmodum fodatis armis,iniuriauinxnbsp;dicaretabeo fibiillatam^Quæubi rex Henricus perfenfit Çperlenfitautem ànbsp;principio)primum omniu populo imponit graue tributu,caufa noui belli genbsp;rcndi,idquodapudpofteriores reges in confuetudinem uenit:deindeinNornbsp;’^^nianiprofe(fï;us,adiundo fibiTheobaldo,bellum parat.Cralïus qui Ipeninbsp;’ O'^nembene gerendæreiin celeritatepofuerat,lubaduentuHenrid,no(ftunbsp;ornianiæ fines ingrefluSjdecreuerat lucelcente lole,derepentè late agros ponbsp;pulari,2lt;locanonnullaaddefed:ionemcompellere:uerùm cognito hollis adxnbsp;^^ntUjiiec latis luis uiribus confilus,in aliud tempus differendu certamen raznbsp;^uSjinfedo negotio pedem retulitïlèd no multó poft fortunam belli tentandinbsp;^ddusjfæpetumultuarijs prælrjs cum Anglo conflixit,nullo memorabili punbsp;I’lae euentOjpræterquam mortis Balduini comitis,ut quibufdam placet,quiznbsp;non airentior,quandó latis conftat,illum poft id tempus interifle, uti iivnbsp;^P^^’^ppofitus locus id planum fadeu

¦^nno qui inlècutus eft ingens prælium inter iplbs reges comilTum eft, de l^opriufquam memoremus,efle operæpretiûputamus,docere, quam paru

Otes utriufcç populi inter le colèntiant:Slt;ne uetuftilsimosdtemus,ea fan's jç ’^^diu adducerc,quærccentiores de rebus Francorû geftis perfcripfeznbsp;aliam huiulce belli caulàm fuiire,aliolt;^exitu rerû finitum tradunt»nbsp;ƒ lit enim Henricû regem poft captû Robertu fratrem, amp; Normaniâ adeznbsp;Uerba Cralsi tan^ dus terræ domini iurafle, qubd Rollo primus duxnbsp;acceptaNeuftria,quâ Normaniâappellauit, nomine dotis uxoznbsp;huius operis libro meminimus,iuirus eft annuu uedigal reginbsp;Ue J?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loci pendere,ne terra bcllo quæfita crederet:amp; inter eos co

ço nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^1 Pï'loïTecepiflTet à Pagano uiro forti arcê Gilbrtq oppidfquod

tu J. ^pt^ flumen pofîtû, uelut limes Franciæ amp; Normaniæ,is intra quarz ’'^Un •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iplàm cóplanarenac Henricû quiaGilbrtiû occupalTenamp;per

tiib nbsp;nbsp;t^iflbs,atc^ remiflbs admonitû,demoliri ex fœdere arcê nol«iflet,lez

ptio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prælqs àFrancis lacefsitû,amp;hoftes demû fada ex oppido eru

’fïi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Francû repulilTeiatç^ earn rem initiû fuilTe magni belli, ac illud

çq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fecundo deinde anno confedû, non fine graui utriufi^partis iiiz

qdem autores funt,Henricus uno têporeà Francis triparz ^tunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft,Fulcone comité à Cenomanis,Balduino àPontiuo comitatu

medio urgente,qui ut hofti grauius negotiû exhiz ^^pâlam Gulielmû Robert! ducis filiû,Normaniæ ducem renuntiauit,açnbsp;cubiculariû cum nonullis ali] s perpulit,ut ilium necarenfedlnbsp;° ^lt;^dere, proditores ilicb pœnas morte loluerunt* Ex illo Henricusnbsp;^^^bus rebus luis profpicere cocpit,cui tarnen in tanto periculo ac mccnbsp;folatium, quippe cùm nihil dimiflb animo, acriterrefiznbsp;uulnere,prælio excelsit, amp; fimul Fulco ad eumnbsp;tcrj^’bDeinde uerb uariè inter eos bellatum eft,modb in unam, modo in alnbsp;Pârtê inclinante fortuna, Arx wero Gifortiana integra ftetit, permittente.

VO Polyd.Verg.Angl.hift.lib.XI.

Craflb,qui id Gulielmo Hcnrici filio fibi dido audienti concefsit. Hanc inus Gulielmus rex eoloci côdiderat,utaduerfus Francoruincurfus effetnbsp;mifsimu ualIû^Qyo fiebat,ut illi tantopere optarent eiufmodi opus copiant'nbsp;tum iri»Cæteru Angli autores quos fequimur, bauddubiè uerius de euent^nbsp;huius belli icribuntjam agebatur annus decimusodauus.cùm Henricusnbsp;gnare cœperat,quando CralTus gliicente in dies ira, ad fines Normaniæ ual*'nbsp;diisimo munitus exercitu profedus,caftra po{uit,atçp per dolUjNicafîanU’’’nbsp;oppidu cepit: cui nihilo iegnius infeftis armis Henricus obuiamfadusnbsp;conueniut ducû copiæ,hinc Normani cum Anglis, illinc Franci cum auxüi^nbsp;bus:præliufaciunt,pugnatû eftamplius boras nouem utrincpacerrimt:!’^nbsp;quam Angli maiore ferè animorû robore congreisi {unt,nuiquâ maiornbsp;obftinatione animoru fada eftnam prima utrincp acie difieda,adeônbsp;ferro dimicabat,ut Henricus ex ui iduu,quos crebrb in capite etfi galea Jnbsp;munito accipiebat,iànguinê ex ore miièrit,Quod ubi uidit,n5 territus/^nbsp;leo in percuflbres infurgens,in terram aliquot primo fi:ernit,ac inde innbsp;mam hoftiû aciem irrumpens,poft ingentem editam fi:ragem,Francos p’“nbsp;gat,Nicafîano oppido cum primis recepto.In eo prælio multa bominÛnbsp;nbsp;nbsp;.

cæiàjcaptacç {unt.Baîduinus cornes Flandriæ ex uulnere interijt,cui in p^’f’, patu fixccefsit Carolus Canuti Dacoru regis filius,ex forore Robertinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Balduini patris creatus,quôd ille nullos reliquerit ex fè filios, Henricus ui^ re cum exercitu Rothomagûprofedus,inurbem triumpbans longonbsp;præcedentibus facerdotibus,acprouidoria adepta, gratias Deo agcnO^ jnbsp;introiuit.De CraiTo poft accepta plagam, Angli fcriptores no meminef^j^^nbsp;Gallici, qui autores finit ilium, ut aduerfixs Henricu iram quoquo moHo^^nbsp;pleretjin Carnutes,qui Theobaldi ditionis erant,impetû fecifre,aniinonbsp;tis delendæ:ièd occurrente ei uenienti cum diuoru reliqurjs, iàcerdotunbsp;religione motu fefe collegiffe,animumcp placafte.Videtur idem feciffc inbsp;baldus,8ôcum Craffb in gratiam redijffè.’nam cùmCraflus parafletinge’Jf^^nbsp;exercitu aduerfus Henricum Imperatorem,qui per idem tempus iratus ‘jnbsp;cis,quôd fauilTent Califto fècundo pontifici Romano,Rbemos delerenbsp;tuerat, Theobaldus auxiliû tulitCraflb régi, etfi mox Imperator tantonbsp;apparatu territus,ab incœpto deftitit. De bac controuerfia inter Califitu^ ¦nbsp;Henricu Imperatorem,nihil eft quod boc loco dicamus, quandb Platinanbsp;uitas pontificum fcripfi't,omnia planiora facit,^ ut fint à nobis repetenua-dem anno Mathildis uxor Henrici caftiisimis moribus, Ô6 uitæ fancfutat^^nbsp;luftris,mortem obrjt.Poftdeuidos prælio Francos,interceisit Henrico anbsp;nitas cum Fulcone Andegauiæ comité, locata illius filia Gulielmo filio» ’nbsp;rea dum ifta gerunt,8ôFrancus rex Rhemis folicitus de nouo bello cumnbsp;mano Imperatore gerendo detinef,tradunt Henricu Franciam derepentc jnbsp;greflum latè agros depopulari cccpifiTetueru pari celeritate fado obuianbsp;rico Montifortis comite,qui tuêdæ regioni præerat,nô fine incômodonbsp;fum fuiffe.Sed illud fatis coftat,Fulconê uirû optimû,poftbmdam cumnbsp;rico affinitafe,cum exiftimaret utruqp regê iam fortunâ bellfilicet no parifnbsp;tu,expertfi,pacê ut in rem cômunem maxime futura nequacjp aipernatum,nbsp;egifTcjUtinter eos cocordia coglutinata fuerit,æquis codifionibus,nbsp;primis exceptum eft, ut fine fraude effent, qui Francoru aut Angloru

Hcnncus primus. gt;91 fecutiftiiflèntimultac^prætereaadaftint, quamobrêpax muioïata maneret»nbsp;Compofîtis per hune modu ex animi fententia Gallicanis rebus, rex Henxnbsp;ricus in Angliam ex Normania ftquundo uento delatus,magno cum gaudionbsp;triumphantismoreàiuis accipitur:uercimhuiufinodicômunegaudiûeft ftanbsp;tim poftingenti mceroremutatu,cognitamorte filiorû regis, Gulielmus exnbsp;nim dux ex Mathilde genitus, ÔC Ricardus, ut quidam ftntiunt, ex concubixnbsp;tianatus,ac Maria ioror aliquanto poftpatris profetftionem nauemingreisi,nbsp;dumflanteauftrOjCurftim in Angliam tenebant,ecce tibi, fubito per nautarunbsp;^iicuriam,naui ftopulo illi{à,ac perfra(fta, perierunt, cum omni comitatu, nuxnbsp;*0 mero ad centum quinquaginta, uno duntaxat incolumi, qui malum nauisnbsp;^naciter complexus,ad terram,quæ nô procul aberat,poftero die delatus eft,nbsp;buafiflèt etiam Gulielmus,fi pietatem iàluti non prætuliflètmam fralt;fta naui,nbsp;^ueftigio in icapham deftendit, ad terramc^ contendebat, cùm eius opem ibxnbsp;’’01’1 quæiamiam cum morte lu(ftabat,fcemineo ululatu implorauit : qui proxnbsp;charitate motus,reuerfus eft,ac fcaphâ naui admoueri iuflît,ut fôrorê exnbsp;^'pcret:quæ ubi appropinquauit,tanta fuit præcipitantiû fèfè in earn multitunbsp;®gt;utnaomento fubmerià fît. Hune Gulielmi interitum haud dubiè Mathibnbsp;’s materprædixit,uti fîxprà oftendimus,cùm inuita matrimonio obftringe/nbsp;furore aêla nialedixerit ftirpi generis ac ièminis, quæ ex fuo

P^^^rat,materniominis particeps,quæ,fîcutinffàperappofîtèdicetur,aduerx ƒ ’iimiuinrebus afflieftata eft,Ob tam acerbam filiorum mortem, Henricusnbsp;incredibilem,ut qui fîxcceflbre priuatus crat : quare baud mubnbsp;° P^ftialteram uxorem duxit nomine Adelidam,ex ueteri Lotharingiæ quot;dunbsp;P*’ofapia,puellam moribus forma ornatam,ex qua tarnen nullû fuftuxnbsp;‘lum. Dum his Henricus diftinebatur curis, per literas cognofeit Vuabnbsp;rapinas facere maximHuuabat,in finitimoru agris prædari,uicosnbsp;incendere, ac pecora paftim rapere, Quæ res ita eum mouit, ut coadisnbsp;fîtprofe(ftus,ut in prædones crudeliisixnbsp;abfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etùm ubi fama de regis aduentu per Vualliâ peruafît, tantum

qn nbsp;nbsp;nbsp;Vualli ad manus uenire uoluerint,ut etiam legatos miièrint obuia,

j^^^niâcriminis orantes,pacem fuppliciter peterent.Rex illorum precibus tellnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obfîdibus,ueniam haud grauatè dedit,quoniam iri eiuimodt

dn ^^'^’^pï'ædatoribus gerendo,minorem emolumenti ipem, quàrn diipen fîonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inefle cernebat, Veruntamen ne finitimi populi Vualloru incurx

ïin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uexarêtur,negotiû retinendi illos in officio, mandauit Vua^»

Salopiæ, Is optimus princeps fumma^ pietate præditus, præter digna facinora,duo poiuit Benedidinorû ccenobia, alterunbsp;Salopiæ,alterum adpagüm Vuenelochum nuncupatum,ô^hocnbsp;apoftolis Petro amp; Paulo dedicauit,Eftautênbsp;^’'’ghæamp;Vualliæ pofîtû in monte nonnbsp;Sabrina à fèptentrione alluit,Eo qui fècutus eft anno,quinbsp;fîn]^’§efîmusfecundus,cùm regnare cœpit Henricus, nihil memorabile gexnbsp;Jiçj. VP’‘^t:erquam quod ipiè totam earn regni partem, quæ ad Scotiam perdnbsp;fîngulis locis,ac de reru ftatu,hominum(^ moribus,nbsp;^dsjlegibus prouidendo,Eodem anno Thruftinus,uti quidam tradût,

r

Polyd.Verg.Angl.liift.lib.XI. in gratiamrcdijt cumrcgc^S^Rodulphus Cantuarienfis antiftcs euïtarnig’^nbsp;uitjpoft annum quam federe cœperat,odauum:cui fuccefsit Gulielmus orû^nbsp;neCantuarienfîumpontificumuigefimusfextus, Eft eti'amHenricus nep^nbsp;regiSjStephani comius Blefenfîum fïlius,Glafconienfis abbas,Vintonie*^^’^nbsp;cpifcopus creatus, qui fîngularibonitate ÔCmodeftia præditus,femper^''nbsp;glis acceptifsimus fuit»

Intérea cognita morte Gulielmi ducis filij regis,cceperunt inNormani^j^ tore Robero comité Melani, noui motus fieri» Qiiod ubi ad Henricunbsp;cft,ftatim in Normaniam profedtus caftrum quoddam ipfîus comitis Rob«*“nbsp;ti obièdit, amp;cepit» Non quieuitRobertus interim accepta? iniuriænbsp;fedquæfîtis undicgauxilrjs,unàcum Almerico Montifortis comite,Nof’J?'nbsp;niam hoftiliter ingreflus eft,omnia ferro Sóigne deuaftans»Hoc ut prirnûnbsp;lielmus Heluinus homo Normanus copiarum regis præfetfius cognouitj^’nbsp;uiamilicb fadus hoftibus infîdias tetendit,in quas Robcrtum, quinbsp;amp; cupiditatê omnia agebat,fimul cum Almerico incautèdelapfum, poftnbsp;gumcertamencepit,regicpcaptiuum tradidit» Moratus eftmagnam p^^nbsp;anni Henricus in Normania,quo tempore Henrico Imperatore exnbsp;rebus adêpto,M.athildis filia quæ nullos ex co uiro genuerat liberos, adnbsp;uenit,quam anno qui lècutus eft, compofitis Normaniæ rebus, in Ang’’^ ¦;nbsp;rediensjiècu duxit»Mathildis poftea ex eo Cæfaris toro,ut finit mulitt^s nnbsp;noris appetentiores, Augufta dida eft»Sunt,qui tradant earn à uiro adh ƒnbsp;uo, ad patrem confugifle, atqj Gaufredo, uti infra dicetur, nupfîffi, j ¦nbsp;liam Andegauenfium comitu.Per idem temporis, Carolus comes Flat^nbsp;qui Balduinoinprincipatu fucceflerat,cum Brugis intemplo diuinbsp;cris intereflet,perproditionem afuis occiditicui cum nulli effent liberi,bj^.fnbsp;fus rex qui infefto in Henricu erat animo,in illius locum Gulielmumnbsp;ti ducis Normaniæ filium fubftituit,quód etiam paterno genere à Ba^J*nbsp;Pio comité originem duceretmam Mathildis comitis filia primo Gulft'nbsp;uti fiipra docuimus,matrimonio iunda fuerat, qui Robcrtu huius ),ƒ Jenbsp;patrem ex ea fufiepit»Icem Craffus omnes Caroli percuffores diucrfis wLnbsp;ci]s affedt»At Henricus ubi cognouitGulielmfi nepotem effe fadunbsp;comitem,illud iniquo animo tulit,ccim præfirtim iuuenis ferox palaJ^nbsp;naretur fi patris iniurias effe ulturu:attamen præbello,quod fibinbsp;futuru prolpiciebatjfacile nepotis iram negligebat:quare quamprimhj^nbsp;uocato Londinu tarn antiftitum quam principu fuorum concilie, po^vnbsp;multa de nouo beno,ac militu fupplemento,de ftatu totius regninbsp;uifsime de confilq fentêtia,Mathildem Auguftam filiam eius^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;juif

deinceps crearet,hæredes fibiinftituit»Quodfadum iureiurando ab fis generatim comprobatu eft» Adfuit in concilie Dauid Scotorumnbsp;paulo ante Alexandre fratre fine liberis mortuo,ob fiias egregiasnbsp;Henrico annuente,rcx fadus fuerat»Interfuitamp;Stephanus comes Bon^nbsp;fis,filius Stephani Blefenfi'um comitis, amp; régis Henriciex Adelanbsp;pos.Iiquocpambo conceptis uerbis in uerba Mathildis iurarunt»Po*nbsp;turn Henricus nullam ipem procreandorum filiorum ex fi haberct,adP j;nbsp;gandum genus Mathildem filiam Gaufiredo cognomento Plantag^^^,^ ^ij)nbsp;lio Fulconis Andegauorum,Turonum,8i Cenonianorw comiti

Henricus primus »93

« ca fïlium nomine Henricumfufcepit,qui poftearegnu Angh'æ obtinuit. Interim Gulielmus Flandriæ comes, ut nouus princeps minimec^ dines,nbsp;magnam luis populis pecuniam quotidie imperabat,atcp à publicanis nondunbsp;debitam exigebat,ab amicis mutuam accipiebat, óó deniep undecunep ièdulónbsp;quaerebat: quippe cui dcliberatum erat, paternum Normaniæ principatû ar/nbsp;mis recuperare,uel patrê ipfum captiuu liberare cuftodia, in qua à fratre Hennbsp;ricoregctenebat.Obhaspecuniaru exadbones, bene multi Flandroru tacitinbsp;mdignabantur,fic,ut pars nobilitatis dam cœperit ad Thcodoricum Aliàtiænbsp;comitis ex fiilianepotem,pars ueró ad Arnoldu Caroli pannbsp;»0 oanteinterfedri comitis ibroris filium confugerc,illiscpnarrare Sóoftendere,nbsp;Quanta in uaftitate res Flandrica eflet^ôd quiicp pro fe hortarijnultacp pollicenbsp;modo libêretdebitu principatû à Normano repetere, queminiuftè poFnbsp;J’a^'et.Hæcatcp alia huiufmodiitautrunqpmouerunt,ut ambo Rimmo ftu/nbsp;^’opræpararcnt,quæfuturo tumultui ufui forent,Scd Theodoricus ut genenbsp;ppropinquior,ita prior rem aggrcdit,êv primo acceflu Brugas,Hypras,atcpnbsp;^^dauum oppidaoccupat,ultró dedenribus iêiê oppidanis» Perculit ea resnbsp;^^'^'^opiiiata mir urn in modum Gulielmi animu, attamen mature occurreii/nbsp;, ’^ritusjfumptis repente armis,eó cotendit, oppidanoslt;^blandè appellannbsp;àc ^®^um reuocare nititur:quod quia non procedebat,ftatim perliterasnbsp;ƒäflb auxiliû petit, atcp impetrat Jntcr hæc Arnoldus adfuit,amp;FIandriamnbsp;‘4'iain prædæ expofitam ingreflus,Fanum Odomari oppidum munitiisi/nbsp;’^^ccpit:uernmfubitoFrancoru aduentu, qui Gulielmo comiti auxilionbsp;uidtus domum abquHæc confenbsp;Henrico régi qui nepoti infenfus erat,per nuntios notafatfla iunt,innbsp;tiç^^’^^'iiam tran^relTus Franciam inuafit, cæde óóludlu omnia complens,nbsp;Gtç ’^‘^^P^dem prius retuÏit,quamCrairus copias iuas ex Flandriareuocarcnbsp;jjjj. ^d:usjie fuis deciret,dum alienos iuuare ftudebat,At Gulielmus etfi au/nbsp;cumTheodorico manum conferit,acpofl:lonnbsp;fugatjSó fugientem ufq^ ad Aluftum oppidum perièquiu Hïcnbsp;mcenibus Theodorico, fe acriter defendunt. Contra Nor/nbsp;Ç ^idtor nihil fibi amplius inexpugnabile ratus,magna ui oppidu oppunbsp;cquidem aliud efle,nifi' bunam,ut in ueteri pro/nbsp;tantus multuscp eft circa expugnationem loei Gulieïmus,ecnbsp;f’^tif muro pcrcuflus telo,in tcrram mortuus cadit,Crcditueftuulgónbsp;Gulielmi interitus cauiam fuifle, Henrici régis felicitatem, qua;nbsp;potcrauTumTheodoricus qui iamiam uiclus erat,mutata per huenbsp;Flandria potitus eftgt; Rebus in Gallia fie expeditis, rexnbsp;pi’iï^o quoq? rempore in Angliam reuertitur*

^^mporibus Honorius iècudus Romanus pontifex,miiît in Angliam (nomê uiri nullo certè eius damno,minimeeditû eft)nbsp;ordinis ftatumJscelebremantiftitumnbsp;«^gitji’i quo inter cætera ièuerçcorrigenda,de uitaSónbsp;^^^c^i'dotuftimmo omnium ftudio cceptumeftagitari, deeac^re le/nbsp;oicjjj^î^'^crrimè concionatus,duriter inueeftus eft in facerdotes,qui in aliqua linbsp;nonnullos tangeret,$ôilliiam an tea odoranbsp;Cardinalem hominem eflè impuru, ac femicæcum,qui fecun dum il

v4 Polyd.Verg.Angl.hift.lib.XI. lud uerbum cuangelicü^Fcflucam in alterius oculo uideret, in fuo traben”^^’nbsp;animaduerteretjputarunt nihil minus eße ferendum,quamrationemabnbsp;uitærepofcere eum,qui haæ non poflet reddere Jtacp cccperunt euni itaob‘5nbsp;uare,utbreuip0ßinpeccatodeprehenderint. Quoille probro affeduSj^l’?nbsp;ue de caufa reuocatus Romain abrit. At epiicopi qui conuenerant^poft diK*- 'nbsp;fum legati nihilominus conciliü continuarunt : in quo poßquam multanbsp;été decreuerant,unumquenq? facerdotem rationem uitæ reddere coëgcî^’^^nbsp;ex quibus cum aliqui inuenti eflènt,qui alias moniti adhuc minus caßam i**'nbsp;tarn degerentjßatutu eß,ut illi omnibus modis pœnas luerent méritas. QP®nbsp;audito^rex ratus poße le inde pinguem facere prædamjcocpit iuRitiænbsp;dæ fpecie, perinde quafi ad fuu comodum nihil relpiceret,cum epilcopbnbsp;iCjUt darent fibi poteßatem pocnæ illis conRituendæ:id quod antißitcs fecynbsp;concefferunt,arbitrantes regem mité cum eis aclurum, 8c ita ufunbsp;utlacerdotespoßhac meturegiæ caßigationisjcontinentius uiuerent-^^'nbsp;igitur fufcepto negocio, fingillatim cunétos criminis conuiétos, benenbsp;pecuniæ fumma mulétauiGnuIla habita cura^ut concubinas ablegarent.nbsp;propterepifcopos principes gregisChrißi paßores cognolcentesletc*^^’^'^nbsp;oues fuas lupo commififlcjUalde huiufcemodi facfti puduit^pccnituitc^» ,/

Aderat iam annus falutis humanæ mcxxx I.ciim Henricus in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

tranfmifi'tj ubi crebris uifionibus per quietem agitatus eß : nam modo eß uidere multitudinem agreßiu cum inßrumentis rußicanis, modonbsp;cum armis,acdemum antißitum cum baculis,inßruentiu,undemoxnbsp;gefaßus arreptis armisjamenti fimilis clamitare folitus erat : cui ciim dtnbsp;maturé confuleret^refponfum eß,ut pccnitendojargiendo, abßinendo/*’nbsp;mißa dum liceretjfedulb dilueret.Quare ille initium quoddam alteriusnbsp;ordiri cœpit.Ferut eodem tempore Mathildem à uiro fuo Gaufredonbsp;ad Henricum patrem ueniße.Caulam dißidrj,quodßiam,nullus eßcluJ Pnbsp;dat^quæ baud dubié parui fuit momentf cùm aliquanto pbß uir earnnbsp;ceperit.Idem quocptemporis,Honorio fecundodemortuo,InnocenUi’^ z gt;nbsp;eundusRomanus pontifex renunciatur,qui continuo poßinitupontifi“^^^nbsp;Rogério bellu facit.Fuit is Rogerrj Siciliæ comitis filius,qui aGulielmoAFnbsp;Iiæduce,in quo omnis Guifcardi defecit progenies,hærcs fadus, fibinbsp;repetebat.Pofuerat Rogerius caßraad Fanum Germanfquem pontif^''^ Pj,nbsp;tno impetu loco depulit, tantu ualuit Romani exercitus robur. oppidonbsp;dedito, Gallutium obfcdit. Venit eó Gulielmus Calabriæ dux patrinbsp;Kojunocç profpero prælio no folurn patrem periculo excmit, fed poudu^^^-cum eo aliquot cardinales cepit.Is cafus lâtis uticp docuit, nô licere fac^nbsp;tibus eße belligeratores. Atqui dux pontificem ôd cardinales habites fuu’’’’.^nbsp;in honore mißos fecit.Qtiam ob rem deinceps quoduoluit,uicilsim àp^’’ ;nbsp;fice obtinuit,præterregni ius integrum,quodmaximis præmqs amp;nbsp;tionibus impetrare contendebat. At intérim ut Romano pontifici plusnbsp;beatur negocii,Petrus quoq^dicitur pontifex, Petri Leonis filius,honio^,^nbsp;manus, natus clara illußric^familia, qui Anacletußnominat. Quod p**^nbsp;gio præfcitû ferunt: nam per id tempus, in Gallia innumeræauesnbsp;lo dimicantes,exanimes ad terram defluxerût.Is templorû thelauros fp*^*nbsp;êéin ijs aureû Chrißi fîmulacrû ex cruce pendentis,Sécoronas ex eadtu^ Fj

Henricus primus.

ex tcmplo apofloloru prina’pis aufert,unde ingenti conflata pecunia,{â/ ^^ilegalargitioneftudiûpopuli fibicôparat.Mutatoper hæc duitati's ftatu,nbsp;omnia ad uim amp; arma i^edarent, Innocentius nupcr Romam reuerfus,nbsp;ƒ ni eo abfente,efî: illud incendiu in urbe faélûjfuriofb homini neceflàribnbsp;^ndûratuSjPilàs primo, inde Genuam, poftremo in Galliam tranfîjt. Ana^nbsp;interea ad ftudiû principû habendû intêtus,ut fûpra domefticas opes,nbsp;partes traheret,eum utriufqj Siciliæ,quod ab Innocennbsp;^crat denegatû,regem créât Jnnocentius conuentu ad Claromontem faznbsp;’° G '^^’°^’aacletuamp;Leiusfalt;frionisfbciosdamnauit,Aurelianumquod olimnbsp;eß- di(ftu,iuit,Hîc Ludouicû Craffum^fi modo uera eft apud Frannbsp;^putatatemporû ratio,non Philippum, prout Platina amp; cæteri fcriptoresnbsp;^^’^*’^*^tjUidit,bem'gne(^ ab eo acceptas, Carnutes inde peti} t. Fadus eft illinbsp;üiainitinere rex Hcnricus,atcput uero pontifie! omnêoperâ, opes,ftudiunbsp;pollicitus eft,adiniurias inimicorum propullàndas. Egit pontifex réginbsp;^^*^s,pro tam fi'ngulari erga le beneuolentianiertim quia fanctifsimu pafto

’iiaiorcura dominici gregis conferuandi,^ rerum domefticaru tenebat, ret . magno ftudio hortatus eft, ut in Saracenos bellum compara/nbsp;j-j^j^’^^,^Ehriftianoru fines crudeliter uexarent Jnnocentiusnô itamultb póftnbsp;çj. ^^^?’^pmfelt;ftus,iuuante Lothario Germanorum rege, qui cum ingentinbsp;gnbsp;nbsp;nbsp;ci auxilio uenerat,Romam deuiftis inimicis fè tuto recepit.

*^cundm^ hæCjFîenricus rex in Angliam rediens, fubito oborta aduerlà eftiqui id comifiTorum caulà accidiflè ratus, muFnbsp;deinde ad cernobiu diui Edmundi profcctus, ibi pie orauiunbsp;cro multo melius in omnes animatus, tributa minuit, ac iuftitiamnbsp;ujy P *^05 diligentius fèruauit. Item reddenda curauit Mathildem filiamnbsp;fitanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multo po ft grauida fa(fta,Henricum filium enixa eft, qui po

ciDi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Angliæ obtinuitmam ipfè cùm liberis carcret,habito luorû prin

^oncilio,eum puerum unà cum Mathilde matre,hæredem rurfiim fe/ liQj^^*^'^fisgeneratiminutriufcpuerbaiurantibus«Pofthæc curauit, ut Car/nbsp;præfedus diuinbsp;triôçpnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pEmus epiftopus creatus ledit» Prodigiauaria eo anno, qui fuit

XV f ^^usquartus,cùm regnarc cccpit Henricus,amp; làlutis humanæ m c X X/ terj j iT ^^cuntur,quæ principis mortem, quæ paulo póft conlècuta eft,por/nbsp;^^ulgôcreditueft: nempe terra tam horridè motaeft,utædificiapaFnbsp;tcf^^fj^srint: defeftus lolis amp;lunæ,quemGræcicclipfim nominant, præznbsp;eftu'gnis in plerifcp loris per rimas terræ aliquot dies Ipirans,nbsp;materia extingui poterat» Henricus poftremó in Norma/nbsp;totQnbsp;nbsp;nbsp;quotannis,aut tertio quoc^ anno facere conlueuerat, proficilcit, ubi

animi caufa,regionem omnem peragrauit, fuos pafsim aut mu/ Jojïiut mira beneuolentia complelt;ftendo,amicecp appellando,nbsp;fiui iam conlêcutus ea ferme omnia,quæ ei in optatis fuerât,fibi de o/nbsp;merendum exiftimabat:fed nihil animumlætum maiore alFecitnbsp;J Mathildis filia,alios duos filios Gaufredum 8^ Gulielmû pe/nbsp;hæredes minime defuturcs iarn çertô feiebat, licet i) filq exnbsp;généré, alterius elTentfamiliæ^Dum itafe gerebat Henricus, coepitnbsp;^iiorbo tentarfnec caufa lâtisapparebat,quamobrem languerctiquarenbsp;r 3

relaxandi aiiimi gratia,ucnam iuit,atc^ eo feceffu paululu leuatus grauedïn'^’ domum rcuertus jmuræna,etfî medico uetante, uefci uoluit,quód eius ob’nbsp;quamuis ei maxime noxijjauidiisimus effet: itacp uitio ipfius pifcis læfonbsp;machojin febrem incidit^qua breui tempore abfiimptus occidit^ Cal.Dtccn’'nbsp;brisyfeu^uti quibufdam placet, 111.Nonas eiufdem menfis,annü agensnbsp;lèptimûamp;ièxagefîmûjquifuittrigefîmusquintus, amp;amplius tribusnbsp;bus,diebusc^ undccim,CLim regnare coeperat» Corpus deportatur in Angb“’nbsp;ad Redyngium oppidu,magnacp funerali pompa îèpulturæ datur, in cccn’’nbsp;bio monachor« ordinis diui Benedict:!,quod ipfe iampridem ædificarat, op’'nbsp;lentifsimiscp prædijs locupletarat» GenuitexprioreuxoreGulielmu,lt;lp’'''nbsp;mariinterijt, ôcMathildem, quamunàcum filijs hæredemteftamentonbsp;Ex concubinafiliam nomine Mariam,amp;Ricardum, quieo quoqj naufr^^'’nbsp;interieruntrex altera concubina Robertu,quem fecerat comitem Glocc^^^^'nbsp;Corpore fuit robufto,craffocß,atcp ftaturà pene iufta,crine nigro,êlt;circ^^jnbsp;tem rarOjOculis amplis ôôualidis,facie honefta,at(^intuentibus iucun^î’ -tu hilari fuapte natura, fed præfertim cùm in iocis effet»Virtutibus an’’’’’nbsp;bus in primis floruit,prudentia, fortitudine, Slt;^gratia fandi : hæc illinbsp;populi auxit,cæteræ duæ in rebus atcp bellis gerendis gloriam 80 decusnbsp;runt»Verùm iunt,qui fcribant,has tantas Henrici uirtutes totidem uitH® î-bus irretitus eflet,uicifsim comitatas: nonnihil enim earum candorenanbsp;çit auaritia,crudelitas,8d libido: nam pecuniæ ftudio inferuiens, afsiduîsnbsp;butis fuos populos opprefsit»Habitus eftcrudelis,præfertim propterïnbsp;turn fratrem, quem in carcere finire uitam coëgit» Item multarûnbsp;notitiambabuifle traditur» Veruntamennonrjsuitrjs itafe deditHen^^^nbsp;quin uirtute bene longe pracftaret: quandoquidê fuit omnino uir anifO^nbsp;gno,amicitiæ potius quàmodi] memor, facetus, mira naturæ gratianbsp;tus,in bello gerendo imperator ftrenuus, atcp felix» Tulit initio fuinbsp;tus aliquot leges,quas nec ipfe,nec reges qui fecuti funt,bene feruanint^nbsp;opera funt ccenobia aliquot, tum in Normania, tum in Anglia, 80 pta:i^’^ •,nbsp;illud unum Redy ngienfe,00 uilla opere magnifica,procul Oxonio,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ptem millia paffuum,ad V odeftocu pagum,ubi loci condidituiuariuna ro circunfeptum, quo uiuæ ferætenerentur» Hæcuulgus Parcosnbsp;quibus damæ 80 cerui in primis claufi feruantur, quæ propriè apudnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

roboraria,ficuti antiqui dixerunt,nominari poirunt,quód eiufmodi !ƒ boreis fudibus fere ubilt;^ circundent»Atcp hæc uita,fada(^ finit Hentici jnbsp;manoru regum ultimi,quippe in quo omnis Gulielmi nothi uirilisnbsp;timaprofapiadefecit, quafi quodfecundum illud uetus Sapientiænbsp;Adulterinæ plantænon dabunt radices altas»Regnatum eft in Anglia a^nbsp;uentu Normanoru, ad initiumprincipatus Stephani, qui luccefsitH^^’^p/nbsp;annos nouem lèxaginta,ac menfes tres»Itabreue fuiteius gentis apoonbsp;glos imperium,ob uirilis fobolis inopiam, quod ad Francos, feu Gall^®nbsp;mines pofteaperuenit»Sedreliquaexplicemus» Vixerunt cumHenn^^ ([inbsp;bonarum artium ftudrjs eruditi, Anfelmus,de quo fupra abundenbsp;eft : Rodulphus, qui Anfèlmû fècutus eft : Thruftinus Eboracenfisnbsp;qui in Stephani tempora incidit» In Gallia itidem per idem tempusnbsp;diuu$ Bernardus,de quo infra plura»

anus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;w

POLYDORI VERGILII ANG LICAE

HISTORIAE LIBER D V O D E C I M V S»

[o S T mortem Henrici, Stephanus homo Francus fiue Gai-* ^ilusjeius nepos ex forore Adela, Stephani comitis Blefcnfisnbsp;”ljfilius,qui paucis ante annis,mortuo Euftachio focero,Bonônbsp;^l^^'nienfèm comitatû dotis nomine affecutus erat,partimTheonbsp;baldi fratris Blefenfium comitis potentiafultus, partim ahnbsp;]terius fratris Henrici Vintonienfis epifcopinbsp;nbsp;nbsp;Glafconieiv

fretus,regnum occupatjicetipiè cum ali]s heroibus in uei?

^thildis Auguftæ ac filiorum qui ex ea nafcercntur,iampridem iuraffet» teb ^^^^pterperturbatis uehementerferè omnium animis,alq facinus abhornbsp;admodum pauci periurij immemores audaciusnbsp;lçj,J^^oneftiusprobabant,atqîeius partes fequebantur, Stephanus uir fogt;nbsp;bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;militaris artis peritifsimus, ubi uiditdiuerfum efîe aduerfus

ççj^P^hftudium,confeftim eius animum explere muneribus,grandiapolligt; bijlonge meliores iè laturum, ac omnibus æquè pro uirili parte plenânbsp;^’’isf*fadurum,promitterecoepit,uius adhæcpatrocinio Henrici fraznbsp;Vintonienfis epifcopi,qui rebus omnibus ornatus, cunélis acceptifsinbsp;pUj^^^^t‘Quo facfium eft,ut ultra quàm credere par fit,fibi multorum princinbsp;populi beneuolentiâ conciliauerit. Ex quo mox ad V111. Cafinbsp;rut^^^Hjannofalutishumanae MCXXXVI,adVueftmonafterium inamiconbsp;fcop^'^’*‘iripumconfelfi-Lrex creatur,atcpàGulielmo Cantuarienfi archiepiznbsp;lîlennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tnaioru confecratur.Tum demum propè omnes eum regem una,

tsjjj^,^confalutantes appellarût, adeo ut uoces in uulgus palsim iadatæ fint,’ tjnjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fccminæ parèreJn Mathildem enim id diétû erat,cui quidam

’*-isfentiebât,adminiftrationêregni eatenus dandam putabant,quoad filins eflet maturus imperio,Stephanus autê ex ièntentia fumznbsp;f^cit ^^’i^^cntus imperiu,Oxoniûproficifcitur,atq5 ibiprincipuconuentunbsp;conuêtu,inter cætera,ut fuorû animos fibi deuinciret, illud tribunbsp;h Sl^od alq reges per fingulaiugera terræ, fæpe exigere à populo ible^nbsp;epifeopatus Sgt;C 3.iiænbsp;punefio quidem temporis uacarent,nec recepturunbsp;^^y^’^^sjicetpriuatihominesinillisuenatifuiiïent.Sanègenus ciufmonbsp;^Ui ƒnbsp;nbsp;nbsp;abHenrico excogitatû fuit,ut illi agroru polTeEione régi cederen t,

Ps eius damas ceruosue cepiflrent,adeô uenatio id temporis quæftuofa unicuicp liceret caftellu,uel arcem quo uellet loco, eonznbsp;p'rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præfertim cocefsit,quôd fperabat eamunimêta fibi aliquan

P ® fior^oquippe qui pertimefeebataduentu Mathildis in Ângliâ,cui præfto fore,qui opem ferrent. Ita in Stephani imperio nihil exnbsp;^'^.11nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crudele,fed omnia plena manfiietudinis,humanitatis,clemen

gerebant, nônullinobiles Angli àpræfenteReipub.fta ^^^’^t2s,inScotiam ad Dauidregem iuerut,narraruntcp,quantu in ièznbsp;Angli, qui omnis facramenti olim Mathildinbsp;^^^^^’’;J5 fifi1^‘^^d,rupta r61igione,Stephanû feciirentregê,atc^ idconbsp;®rtabant,rogabant,2lt;etiam orabant,utarmis hanciniuriâ uindicarct,

r 4

Polyd.Verg.Angl.hift.lib.XIL fimulc^ Mathildi rcgnum reftitucret, quod tam Deo,quam hominibusnbsp;tiflÏmum foret.Mouiteares itaDauidanimü,ut nihil fegnius quam fideop^nbsp;mi régis dignûerat,cumualido cxcrcitu Angliam ingreflus fit,ac primonbsp;petu Cumbriam comitatumjn quo eft urbs Carliolum,ac deinde Nouui’’nbsp;ftrumjoca utrïnt^ad fines Angliæ fîta,ôô maxime opportuna,ceperit.QP^^^nbsp;ubi Stephanus cognouit,adulciicendûardenSj Armis^fi Dqs placet^infl^Jnbsp;recuperabimus,quod infidrjs ab hofte raptum eft* Itaque confefb'm iamnbsp;omnibus inftrult;ftis comparatist^copijs,adhoftem pergit,cuius utnbsp;gnofcat uires,quàm periculo ultimo tentet^haud longe à Carliolo, ueCp^ çnbsp;ftra ponitjmanèprælium initurus*Scotus tametfî ferox amp; auidiingenijnbsp;gnam, tarnen ubi procul fîgna Anglica uidit,haud omnino grauatèam'^)^nbsp;utrinquedepace coagmentanda agentes audiuit, qui ad regem Steph^’^nbsp;profedusjn eius amicitiâuenit,ac reddito Nouocaftro,eius permiftunbsp;briam retinuit.Fecerat id Stephanus, ut Scotum fibi fideliorem reddcf'^^'i^^nbsp;qua tarnen re eum fpes fruftrata eft.Nam cùm aliquanto póft ab eonbsp;dum exigeretjtantum abfuitjit ille obtemperauerit,ut etiam pal'amnbsp;illud Mathildi prius dedifle : attamen ut morem gereretregi, iuffitnbsp;filium id facere, propter quod Stephanus iuuenem Huntyngtonanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

donauit* Atcptuncprimhm Scotus per hunc modum, Cumbriam nbsp;nbsp;nbsp;J '

acquifiuit, in eorumcç pofleflîonê uenit, tnodum cundi Anglici teftantur annales .Hoc negotio celeriter confcdogt; ,nbsp;Londinumreuerfus,multaanimihilaritate,acrerum omniu apparatu tnbsp;didiflimo natale diem Chrifti colit, qui ut têpus pofcebat, dum in uoIi^P^^^,nbsp;crat,eccetibi,fubitófamaperomnem Angliam peruafit,eum eftenbsp;Ea res quanquam uana amp; nullius in præièntia momenti,multorumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tfS

lorum poftea caulafuit:namlatius diftipato hoc rumore,magna per nbsp;nbsp;nbsp;jij

populi feditio excitata eft.Nonnihil etiam amicorum animi alienati primis Normanorum,qui iam palam periurijs amp;: proditionibus focdaÄ^j^jnbsp;nia fibi facinoraaudader facienda rati, alij alia locaoccupant.Hugo J ''nbsp;gotus uir ftrenuus OrientaliûAnglorû comes Nordouicu,Balduinus bnbsp;uerfus Oxoniûjièu Ceftriâ,Robertus Quifquerius arces nonullas.nbsp;Stephanus cognouit,quäuis repetina Fortuna permotus, nihil tarnenbsp;nbsp;nbsp;ƒlt;,

Viuimus,ait,idcjdiuinimicisnonlatebit:quiinfidiaru tantumodo omni celeritate Só ftudio incitatus,in aduerlarios contendit,quorumnbsp;quan^ ftatim copreflitjoca tarnen amifla,non paruo negotio recepit^Ç^jPnbsp;cotentusjuti uidorianeftiuitmam ciim ipfos aduerlarios perfecutus nonbsp;fttjilli poftea audaciores fadi,ut infra dicetunplurain eum funt machif*’ ,/nbsp;Quieuit aliquantifper Stephanus, 80dum domefticis rebus uacab^t’ƒnbsp;fentiens bene multos in dies fingulos in fe male affedos animo fieri,cceP’jj^c 'nbsp;fimeapopulo adimere, quæinitio principatus ultro concefliflet, acnbsp;garequæ promififlet,fecundû illud adagiu.’Quod dedi,datum nolletO’^j,;?nbsp;reliquu eft, non dabo, quod caula fuit, quamobrê magnam fibi apudnbsp;confiantinuidiam,cùm interim maiores in Normania motus fieri cccp^nbsp;Gaufredo Andegauêfi comité omnia turbante. Sed antecp in Anglianbsp;tiarent,rex mouitin Balduinu,qui paulo ante eiedus ab Oxonio fru Q'nbsp;ægrè fe in infula Vedê proripuerat,atc^ ibi nouas infidias moliri no cd

Steph anus.

ItaqucinmfuIanidelatuSj cam primo impetucepît, Balduinoin exilium ex/ traregnum aólo* Re feliciffîmè gefta,ôôÊima iampaflîm diuulgante nouosnbsp;^umultus^qui in Normania fiebant^fumptis quamprimum armis,eô traiecit:nbsp;fuHritim obuiam fuitTheobaldus frater, cum ualidaarmatorum manu.Hîcnbsp;âoito de inuadendo hofte,quem bidui abefle intelligebat,confîlio,iuu cqui^nbsp;tatumtripartitb diuifùm præmittit,ut fî uipiam facultas detur,prælientur ili^nbsp;unius diei uiam progreflî,Gaufredum uenientem offendunt,nbsp;P^æfidio munitum,{ubitolt;^ adorti profligant,magna pafîîm cædc édita»nbsp;iQ percommodè confe(fla,Stephanusiunxitamicitiam cumLudouiconbsp;rege Galliæ, cui ex more iuflît Euftachium filium nuper Normaniænbsp;^cern creatum,iufiurandu dare»Per hune modum confîrmatis rebus in Nornbsp;’^^’i’a,rex in Angliâ reuertit,qui uix in terram delcenderat,cum fadus eft cernbsp;^’J^rde nouo belli in Scotia apparatu, Scoti enim Ipecie ièruâdæ fidei MathiEnbsp;•i^l^otidie nouos motus in Anglos faciebant» Quare Stephanus optimû faznbsp;continuo tumultuirem aliam non præuerteret, Bedfordiâ, quodnbsp;oppidum ad fines Huntyngtonæ comitatus, quem paulo ante Henrico filionbsp;Dauid dono dedcrat,pertinet, 80 id temporis à Scoto tenebatur, copiasnbsp;oppidû circunfedit,fepe uffepe muneribus, ad deditionê nequic/nbsp;^0 ^^‘^^'^lieitando oppidanos:ôônc punAo quidem temporis ipatium hoftibusnbsp;J. ^5^tur,fefi: reficiendi à laboribus,ip{b etiam die nataliChrifti oppugnationenbsp;^ipirare non permifit:ita iam oppidû trigefimû diem oppugnabat,cùm illud.nbsp;paulo póft ceperit. Quod ubi Dauid rex ex literis fiiorû cognouit, qui iamnbsp;^mis erat,maximc concitatus fine mora in agrum Northumbricû exercitûnbsp;fçnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poteftate militibus prædandfnullo habito ætatis autiêxus di

fJniine^itain omnes fæuit,utetiâmulieribus grauidis minime parcendû pu ’l’mulpecorarapit,ædificiaincendit,uicos 8lt;^quicquid hominûueliumennbsp;J^inufuieratjigneac ferro douaftatjnterea Stephanus deaduentu hoftiunbsp;°ftus,maximis itineribus fiiis auxilio uadit, qui eaitineris celeritate tantûnbsp;ÎQnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scotis intulitjUt ièfe intra ftios fines côfeftim receperinnSed dum exgt;

’la uiin propulfat,domeftica petitur,iam manifeftè Deo periurq pcenas ab fç^^^P^tente,utpote qui contrains faslt;^ in regnû fibi minime debitû inuafiftnbsp;acceptû no retuliflet Henrico regfquod per eum honore pariter atqpnbsp;P’^üs auftus antea fuiflet : nam Robertus Gloceftriæ cornes, de quo libronbsp;meminimus,utpar erat,no aberat à confîlqs fororis Mathildis, quinbsp;qyfjj res,quid cafus,quid tempus ferret,ftudenbsp;^^'Çquomodoapud principes uocaret Stephanuininuidiâ, qubillorû be^-ƒ ^cio,regnû Mathildi, 06 Henrico eius filio,tande aliquando reftitueret,co^nbsp;exponens acerbû efle,ab aliquo circuueniri,at acerbius,à propinquo:calanbsp;eftèjbonis priuari,at calamitofius,regno fraudarinndignû elfe ab agt;-C i’ fiadignius, ab eo que auxiffes bénéficias multisJta eiufmodinbsp;amicorû aniini concitati funt,ut dum rex Scotico bello tenebatur,eonbsp;Pi(înbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobilitate,quos memoriabeneficiorû quæ ab Henrico acce^

ftiïaiulabatjCUpidè c5iurauerint,primû(^ capto Briftollio nobi natura amp;:opere munitifîîma occidêtalis planbsp;E],nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;occuparint.Hæc ftatim ut Stephano nûtiata funt,ualde eius animu

fuhabuercjdecreuerat emScotûprius fubigere,qillinc copias reduceret.

xoo nbsp;Polyd.Verg.Angl. hill, lib. XIl.

ut ne toties à finiti'mo hofte diuexaretur:contrà domefticæ pefti occurreid'* quamprimû exiftimabatjic fi moram faceret,fruftra deinde aduerfus coni»^'nbsp;ratos potentiores effèdos arma moueretn'tacp præfenti negotio domeftifj*”nbsp;bellum quod inftabat,anteuertendû fibi eflè ratus,in Angliam propere reo’ ’nbsp;magnocß animo adueriàrios profèquitur, aliquot locis primo aduentunbsp;peratisiqui tarnen optime gnarus Scotos no euè quieturos^rediens aditTn^nbsp;ftinum Eboraçenfem antiltitem, eius(^ fidei patriam cômendat : maiorcni^^nbsp;modum rogitans,ut fî quid ab inimicis innouetur, uelit fuis præfîdionbsp;quodillefefadurumultropromittiunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£ *'

Erat per hoc Stephanus parumpermetuliberatusj atc^eodeanimi robo 1 capaffîm loca obfîdebat,quærebelles per infîdias cepifTentzfèd aduerfarijnbsp;nbsp;nbsp;|

territi nequaquam refiftere aufijalij alio turpiter fugiebant,quos regius tanis quacunque per uiarum difFicultates licebat, infecutus, à tergo cædt b^,'nbsp;Ita iam uidoria in manu erat, Sé loca propè omnia recep ta, cùm Scotusnbsp;ens Anglum domeftico tumultu teneri,infeftis armis in Angliam conte’^^, ’nbsp;dimiffbscpquoquouerfumequites, omnem agrum deuaftare iufsitjni^b'^^nbsp;uenit ei in mentem Eboracum oppugnare,amp; eo loci, fi potiretur, belli ptfPnbsp;tui aduerfus Stephanu federn locare, Qiiocircareuocatisà prædaequibb^* ' ,nbsp;inftrudo agmine Eboracum uerfus proficifcitur,atcp non long'e caftra po^‘ ' lînbsp;Thruftinus interea,in quem maxime omniû abfente rege, incumbebatnbsp;nbsp;nbsp;!

dæ regionis ofSciû,confilio hoftiû cognito,nobiles Anglos ad arma cap^quot;^ ! da,pro patria feruanda,quanto maximo poteft ftudio accendit,identide,nbsp;memorans uillas exuri,agros uaftari,pecusabduci,caftella Sóoppidatb^^J'nbsp;Si demu dues autinterfici,aut in catenis teneri impunè à Scotis, Siillos p*^^nbsp;ra inde molituros,nifi armis uim arceant.Mouit ita antiftitis adhortationbsp;cipum animoSjUt côfeftim Gulielmo Albermario,altero Gulielmonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L

gamiOjGualtero Si Gilberto ex Lafciorufamiliauiris fortiffîmis eledb cibus,cun(rti qui per æ£atem,arma ferre poterant,ultrô fefè ac fuam fàlujnbsp;difcrimen pro defendenda patria offèrentes,nomina dederint,atqi ita innbsp;nbsp;nbsp;j

turn campum exiuerint proxime hoftê.Hîc quan^ nullus in exercitu ef^^‘ j [ taô;uscupiditatepugnæ,fummienim infimilt;^ homines æquèintêtierant^ ,nbsp;præliu faciundu,Rodulphus tarnen epifcopus Dunelmenfis miffus ad;nbsp;turn hortandi gratia,àThruftino tune aduerfà ualetudine laborante,filt;^•nbsp;natus efTe fertur:Tametfi nobiliflîmi Angli atep Normani uidco uos fad^nbsp;morû habere,ad hoftes repelIendoSjtamen ne earn uim cùm refiftendu Jnbsp;aliquo cafu remittatis,ego uicem patriæ dolenSjCuius uos incomodisnbsp;cupio,pauca uerba faciam,n5 quod horter, ut cuiquâ iniuriâ faciatis, fed Fnbsp;adebjUt uobis faciêtes depellatis.Igitur feitote uos cum eo hoffe effenbsp;ros, que fæpius uiciftis, que fæpius periurp maculis notatû pcenis alfecd ’ ƒnbsp;que denicp ritu latronis truculentiffîmè in omne genus noftiù fæuientc,^“^’nbsp;pla fpoliantêjbona no lira rapientê,fefe fugæ mandate nuper coegi ffis Jn bnbsp;igitur pro tot criminib.puniendu infurgite,forticp animo eum finibusnbsp;bete : nam,ut uideo,ui(ff oria in manu tenetisreertè iuuabit Deus, qui ditrinbsp;huiufee populi peccata tolerare no poteft.Quapropterqui perdiderKnbsp;fuam inhoc tam iufto bello,haud dubiè,ficut Seruator nofter docetdrueU^^nbsp;cam Jnter hæc, appropinquabat hoftiû agmen,6i iam aliquot equitû

anus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎO,

præmiflæerantjquæ locum pugnæ fuperiorem caperent. Quod ubi Anglus confpexit, non cxpcctat dum ab hoftibus prius laceffitus, prius clamor inciznbsp;piatj fedbellicum repente canit, Scotumcp nihil etiam pugnam extrahentemnbsp;^ggreditur.Incipitur prælium miffîlibus,deirfcominus pedites manum con^*nbsp;ferunt:pugnaturutrincp achter, cum Henricus Dauid filius qui alterum corznbsp;nuinacie Scoticahabebat,cum parte equitatus,in prima aciem hoftiu irrum^nbsp;pitjturbatcç earn primo impetu:fed ilia ftatim in unum conferta hofte intrarenbsp;prohibet,fa(fealt;^ala,Scotos équités intercludit,atcp paffim foflis equis intersnbsp;^*^^4^iî’efîftcreconantur,in uiam fe dare cogit.Quod ubi reliqui uiderut,nbsp;^’1‘ternati animo fuga falutcm quærunt. Defertur huius fugæ rumor ad ahnbsp;^^nirncornujubirex Dauid achter hoftem urgebat,incutit^ tantum timohsnbsp;palTim fugere incipiant. Nititur hincrex luos in pugnareuocare, inznbsp;^tillinc Anglus infeftis cufpidibus cædem longe ingentiflimam faciens; exnbsp;Dauid coacfeus eftfuos fequifugientes. At Henricus eius filius Huntynznbsp;conies nihil fuga paths aut fuoru motus,ut gloriæ appetêtior extremanbsp;^^tunam magna audacia tentat.Itacp iuuenis equo prouedtus fuis iam eflufe:nbsp;^ntibus,Qp6pergis,inquit,milesÇ’amp;hîcarma 2lt;Luircs inuenies,necuiuonbsp;‘•^tuojcui oper.î dare debes,nilî uidlorabibis: proinde elige,cum hofte puznbsp;turpiter fupplicio affici malis.Hæc dicente duce,Scotus in pugnamnbsp;’tjredintegrato«^ prælio,magnam ftragem edit:fed pauci urgente à frontenbsp;^nglico pedite,amp; à tergo equite,circumuenti in medio,aut cæduntur,aut caznbsp;piuntur.Henhcus ubi rem inclinatam uidit,fortunam aduerlam inculans fuznbsp;facit.Dicam de numero interfedforu, quod fcriptum reperio, etßnbsp;^^cil'eeibfidem habere,ciim uthncpfortiter fit dimicatum.Occilbru itac^nbsp;fuitamplius decern millia, extra captiuos, Sgt;C qui uulnerati diuerfisnbsp;ociSjprocul ab eo loco ubi eftpugnatujnteherunt.Ex Anglis, folum Gibnbsp;mnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ducibus ferunt eo prælio cecidiflcjcum paucis equitibus,

aicapeditu manu.Stephanus certior fadtus de uidtoria adepta,immorraliz cft,atque magnis laudibus cum fiios Anglos amp; Normanos, turnnbsp;tinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coclum extulit.Ipfe etiam eadem fortuna fuos aduerfarios parz

Qj ^®muit, partim in Galliam fugere compulit.Inijs fuitRobertus comes pr^’’^^fiæ,quiadfororemMathildemferecipere coadtus eft.Rex his rebusnbsp;gnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intelligeret Scotoru uires, poft acceptarn tarn infiz

tç nbsp;nbsp;dadem,ita debilitatas eflèjUt facile fubigi poflent, eodem anno qui fuit

cœpitjtradudto exercitu in Scotiîijprimu peruaftat agruî cinde cum egrelfis ad tuendes fines dum depugnare parat,Dauid qui fe Ionnbsp;^^ifibus imparem fentiebatjegatos de pace mittit,quam tandê dato obfîdenbsp;Scotica per hune modû compofîta,Stephanus læznbsp;^^^,^^U’i^^^cumducens,cuminÄnghäreuerteretur,iterflexitin Vuabnbsp;princeps,abaduerlarr)s occupanbsp;oppugnatione Henricus obfes dum prope muros puxnbsp;oppidanis adunco ferro ex equo abftradtus, nutu omninonbsp;p'^^ge ftatim accurrente prscfenti pehculo liberatur.

pergitrdumeolóci moratur,inapitpaffîni aduentuMathildis,ac Robert! eius fraths,quodipfe pra?nbsp;^tormidabah Qpa? reseffccitj,ut minus multó fwis deinçeps çonfidez

Polyd.Verg^.Angl.Hift.lib.XlL retjUtc^ cum ualde pccnîteret,àprindpi’o conceflîfîc,un unicuicpliceretnbsp;conderc:quas cum multi diuerfis in lods ædificaflènt,omnes apud eum innbsp;fpitionem uenere, inter quos in primis fuerunt Rogerius Sarisberienfis,^nbsp;Alexandereius nepos ex fratre’Lincolnienfîs epifcopi, ambo multæautont^nbsp;tis amp; potentiæ* Porro Rogerius binas arces munitiffîmas extruxerat,nbsp;ad Schirburnû pagum,alterâ opéré magnificam apud uicum,qui Vifîsnbsp;Alexander uero arcem ad Neuuarcum oppidum pofuerat,longe à Lincoli^nbsp;urbe,drdter millia duodedm Jtacp miflb utro(^ antiftite in carcereni,nbsp;gello Elyenfî epiicopo eiufdem Rogerrj nepote in exilium ado, ea omniai^'nbsp;caoccupauit,ubithdàurosRogerrjadquadraginta millia marcharumnbsp;rit.Obquam rem,tantus Rogério infixus animo dolorhæfit,utbreuiPYnbsp;tempore à uita exceflèrit.Per idem temporis Gulielmus Cantuarienfîsnbsp;epifcopus poft annu federe cocperat dedmûquintû,è uita migrauit:cuH‘^‘'nbsp;GeiTitTheobaldus abbas Beccenfîs,antiftitû ordine feptimus amp; trigcfini jnbsp;Nonmulto etiam poftThruftinus Eboracenfîs mortuus eftjpoftquéûd’^-mus Stephano propinquitate coiundus eledus eft:fed Henricusnbsp;monachus Cifterdenfîs uirambitio{us,affîrmâs eameledionê effe uidoamp;’”’nbsp;perdolumarchiepifcopus ab Eugenio pontifice Rom. creaturzquoftp^^^^nbsp;póft anno ex humanis rebus adempto, Gulielmus meritû honorenbsp;eftjde quo plura alibi dicemus.Henricus tamenfuo diligenter fundusnbsp;do,fîc,utEboracenfis prouindanullûfeceritdamnû.Is confècrauit loann^*/nbsp;Optatu epiftopu Orcadum infularu,cui ille obedientiæ promifTum fccun^nbsp;folitâ uerboru formula conceptû fedt. Sæuiebat Stephanus in omnes,nbsp;tim in fuos adiutores,dum omnes timebat, id quod bona pars mortaliÛnbsp;nitus fieri arbitrabat,ut fcilicet illi periurrj pœnas luerent,qui eum regtm^^nbsp;tra ius fas(^ fedifent.Necp aliud nempe pefîîmoru confîliorû autoribusp’^^nbsp;miumdebetur. Pertimeftebat infuper Stephanus externâuim,cùmnbsp;Auguftâ undecuncp fibi auxilia adiûgere: quapropter ratus in rem fu^ P^jf,nbsp;fîmu fore,fi Ludouicu regem Galliæin amidtia côtineret, quampriinÛ^ ;)nbsp;ad eum literas,fimulqî legatos cûmunerib. mißt, qui Conftantiâeiusfo’^^î^nbsp;peterent nuptu dari Euftachio filio.Non abnuit Ludouicus Angli affinit^^nbsp;collocata cnim forore Euftachio,operâ Ôc ftudiû fuum Stephano ultronbsp;nbsp;nbsp;j

tus cft.Confirmauit eaaffînitas animu regis fpe quada fempiternæpads tantis.AtConftantiapuellaextindo pauds poftannis Euftachio,nupft^,nbsp;mundoT olofatium comitirquod folum attendentes quidam recentiorcs 1^nbsp;ptoresjde hac cum Anglo affînitate minime meminerunt.

Sextus iam erat annus ab co,quo regnare cœperat Stephanus,cùin dis Augufta traiecit in Angliâ, acfe redà contulit Arundellu, quodnbsp;oppidû cum Suthfèxia comitatu, tenebat Adelida eius nouerca, fibi noifl’ ¦nbsp;dotis aflïgnatum. Vénérant cum Augufta, Robertus frater, amp; HugoB’^nbsp;tus,cuius fiiprà mentionem feciraus.Hîcnon confèntiuntftriptores : alh »nbsp;dunt Mathildem duxiffe magnum exercitû,ut coniundis coprjs cumnbsp;pho comite'Ceftriæ,qui partes Roberti generi fui {èquebatur,quoties opP^^^nbsp;tunu effetjcum Stephano manu côfèreret. Alfi fcribut,quibus cum magi^nbsp;mus,eam cum parua manu uenifTejfretâ primû ope diuina^namDeusiut^F Anbsp;gnâtibus femper adeft)deinde amicoru auxiiio,qui patns dcuindiben^

Stephanus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lOJ

contra Stephanum uenire parati eflènt, Qiiare Robertus ut mature exercitu Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;forons omnibus nuntiaret,relicta Mathilde in arce Arun^

^wacum duodecim equitibus, èC totidem fàgittarijs equeftribus,fado per ^cras hoftiles itinere,Gloceftriam peruenitzSC licet oppidû regio præfîdio teznbsp;cctur,oppidani tarnen ubi Robertû uiderunt^cicdtis qui in præfidio erant,nbsp;tjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defecerunt, HîcRobertus partim nouum exercitu confiât, pargt;'

to nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uoluntariâ deditionem folicitat* Stephanus interim cognix

clu ° nbsp;nbsp;nbsp;aduentu,properè Arundellû profeiflus arcem dreun fîdet,ubi alix

' rjjj , °tis uana ipe confomptis,qui clàm Auguftæ adiutores erant, cius au Usnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;arcem efTe inexpugnabilem, amp; ideo nihil eflTe quod ampli

çjç nbsp;nbsp;nbsp;jfed potius optimum fadu,fî foluta obfidione permittat Mathildem

^’’cacalio fugerc,ubifacilius eamopprimerepofiït, Eo addudus confîlio ^uonanimaduertens latere anguê in herba,ut uulgo dicitur,cum nihil pronbsp;eflèt,quàm ut hoftis fame propè fuffocatus in manus ueniret,minbsp;ab obfidione ita. procul traduxit,ut hoftes cognofoerent fo tuto pofîè alibnbsp;Jiuin fe conferre* (^o uifo,Mathildis quæ more fiuminis, uires cundo acznbsp;hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nihil cundata, de media node ex arce exiuit, ac maximis itineribus

‘toinü perrexit, quod iam in fratris poteftatem uenerat. Quod ubi cognix Â'nbsp;nbsp;nbsp;fe *^.^^^c^ttatim principes regni ad earn deficiût,quippe qui memores erant,

li f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Fijs periufîurandu obligafîe^Obfidebat interea rex arcem Vab

Oxonienfi agro, ad Thamefim fita eft, cùm intellexit uiribus audam Briftollrj confîdere, qui mali confilrj fero pcenixnbsp;* 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;at-cis obfîdione,Brifi:onium uerfos ire maturat,ut eo loci hoftem

ƒ J ^uat,At Augufta cognito regis confîlio,primu Gloceftriam, deinde Lin %nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contendit,ubi ftatim comeatum parat,urbê præfîdio firmat, propux

§ ^culabello tutafacit,ut fo tandiu ea ciuitate teuere tuto poflît,ufop dum aut 7/ phnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fratre tentetur,aut fîne armis per adiumentu populi,eiedo Ste

1»' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Uo,regnû fîbi ac filio reftituab Rex earn focutus, Lincolnia corona militu

tJj.^^’^^^’^itjfîmul omnes aditus tentans,quaparte poffot muros aggredi» Inx Robertus amp;Ranulphus obfoffîs fuppetias ferentes, inftrudo agminenbsp;lunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueniunt,caftTacp prope hoftem ponunt,ac poftridie ubi primu il

inaciem ducunt, atep prius adpugnandû acriterhortati iubent inx 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Fre,Slt; fîgnû ad erumpendû lpedare,idlt;^ilicô dant.Tum milites mulx

n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in hoftem foblato clamore incedunt.Nec rex diftulit certamê^

ƒ)' nbsp;nbsp;nbsp;lUi itidçf^ edito fîgno,fuos in hoftes eduxit, Ingentibus animis uario euentu

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft primo concurfu, dein adeb res regia inferior fuit, ut eius milites

J))! nbsp;nbsp;nbsp;^^ttim caderent, partim fugerent, ÔC in primis équités, Quæ ubi ipfo cognox

nihil animo tardatus,fod fuos centuriones ac pedites qui ipfum circunftax ?^^/:ohortatus, in hoftes erumpit : hîc quotquot obuios habet,fternit,atxnbsp;inter medios hoftes facit, Adæquant pedites,qui pauci præ honbsp;ç^^’U numero erant, ducis uirtutem, adeo, utpugnararo ullamagis (æua, 8^nbsp;clarior fuifîret,fî prior regia acies, quæ primo connbsp;loi ^’^^nfînefoipitione proditionis diflîpatacft,parumper impetuhoftiunbsp;comité Ceftrenfî congreffusjàmultitudine cirxnbsp;4ünbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;capitur,eius itidem peditibus aut captis aut cæfîs, ac continuo ad

ducitur,ut mulier uifo hofte captiuo,foiret fo fotis iniuriam effo ulx

s

«4 Polyd.Verg.AngJ.hift.lib.XIL tarttjCjuse licet magnam animo conceperit uoluptatem,cum tarnennbsp;(piritu afpexit,ac ftatim Briftollium in carcerem mifit.Gaufredus uirnbsp;dis certior fadus de re profpere gefta in Anglia,Normania repente armi«/nbsp;ortus,eam occupat,atlt;^ fama capti régis diuulgata,principum fimul ftuoiJnbsp;in ie uertittDauid itidem Scotoru rex Northumbria ingrefius, earn fibinbsp;thildis iuflu poflidendam capitanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;./

At ipfa Augufta fuapte natura mulierprudentiffîma, uidoria fibi iudicans,nihil fuse caufæ indormit,ièd uigilanter omnia curans,primuVigt;’nbsp;niam profici{cit,ubi autore Henrico epifcopOjIicet frater eflet Stephanbb^’*'nbsp;rifice accepta,urbem præfîdio firmat, deinde Oxoniu reuerfa tota meditfnbsp;neam parte luftrando in poteftate fuam ultro ueniente reapit,ac ad Fanilnbsp;bani iter tendensLondinu uenit,aciuibus generatim libentiffimis animi®^nbsp;cepta,qui ei fummos honores habuerunt. Hîc aute dum de ftatu regninbsp;cando agitat,rogatur à Mathilde uxore Stephani,ut uiro parcat,detlt;^,uti'^nbsp;dito fibi regno,uitam cum bona pace priuata degat.Qiiod tantu abfuitji^^'nbsp;concefferitjUtetiam nihil adrogatum,fedcum uerboru contumelijsnbsp;dcrit.Quare regina, quæ etfi animo trifti faucioc^erat,animaduertensnbsp;cibusjfed lacertis uiribus ac armis pacem petendam efle, confeftimnbsp;nbsp;nbsp;p

chium filiu,quiin Cantio erat,admonuit, ut exercitu pararet, quodille ii^P ; grèagebat. Augufta item Londinefibus deiniurijs ab Henrico eiusnbsp;ceptis coquerentibus,ac more iuo leges diui Edouardi repetentib.palàn’^ -ceniuit:quapropter populus uehementer cômotus,ei infidias quaprirnu^^.nbsp;endas ftatuit.Quod ubi illaperfenfit, clamnbsp;nbsp;nodu Oxonium aufugi^^’^^^

mulier fortunæ uarietatis minime patiens principibus infefta erat,amp;^aii^^^;, nes regi, quern iuflerat compedibus teneri, ac uili amp;perparco cibo ali.H^-,”nbsp;eus Vintonienfis antiftes ubi iram Mathildis in fuos in dies magis renaii^^ lt;nbsp;gnouitjferuiendum tempori ratus, arces omnes fuæ dicccefis quas ipl^^Pnbsp;Vualthamû,ôôFarnamu pagos,ac alfis in locis condiderat,ualido firifl^^P^f jnbsp;fidio,ac cotinuo poftea fete in arcem Vintonienfem recipit, ipedaturiis 4*^ ; ;nbsp;•fum focmineus furor euaderet. Quo cognito, Mathildis arceffît Dauionbsp;Scotoruiuumauunculu,qui adeamiubitbaduolat,acambo fimulnbsp;exercitu,Vintoniam proficifcuntur,arcemc^ obfident. Adfuit ftatimnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

dis regina amp;Euftachius filius cum potenti bellatoru manu.Properarunt^^, 80 Londinenfrs,qui muliebre animu fibi infenfum formidabant, acnbsp;mnes qui Sephani fequebant partes,ad regina ierunt,atc^ uno mometo amp;nbsp;impetu,hoftes uiriliter fuperarunt. Augufta fimulata morte,ut cadauctnbsp;ceftria delataeft:Robertus eius frateruna cum multis alfjs capitur,quinbsp;nbsp;nbsp;\

captiuu tenebat Briftollrj,in oppido fuo.Hic à r^ina duriuiculeaccipitgt;^ - , forfitan probe ftiret illud euangelicu uerbu ueriflimu efleftn qua menfiit^nbsp;timini,in ea metient uobis ali].Nam ille de Stephano nihil bene meritus d

Regnum itacp in has duas fadiones iampride abiuerat, iam^ inded^’ tes ac populi tabifico diueriarum partiu ueneno imbuti,tanto ardebant0nbsp;utbreuiciuilibus armis regnûiplumperditû,fundituscçeueriùmiri nio^'nbsp;tunQiioru maloru cauià,Stephanus qui iniuftè fibi dominatu uindicaniç^^nbsp;amp; Robertus qui iure ibrori opitulabatur,in primis erant,qui ciim captm’nbsp;bö forent,in earn ipem uniuerfi ereóti erant, ut tum demu Öeus

lâllUS.

bores populijiuiufccmodi calamitatibus finêimponeret. Quare principes re gni qui boni confiilebant,ut reconciliatio concordiæ per captiuoru permuta^nbsp;tionerrijinter partes tandem ali'quando fequeretur^fiimmopere agitantes^connbsp;ditiones pacis ftatuebant^ut rex libertate donatus regnû retineret^ Robertusnbsp;uero comitatû fuuni haberet,c5fêntiretc^ cum rege, fe ab eo no ampliusnbsp;ttrneret.Re{puit cornes eas coditioiies perinde ut fi fui iam iuris eiTêtjiec Aunbsp;guftanifi regno fibi reftituto, ad paétionêaliquam deicendebat» Ex quo ncznbsp;goôOjinimicitiæ magis att^ magis inter utran«^ faôtionê glifeere coeperunt,nbsp;!H,^*^^d^xtremû rex ac cornes carceris moleftia defatigati,ôôfortuna belli connbsp;' ^^^ülla amplius facflapacis mentione,ieinuicêcufi:odialiberauerint,accon/nbsp;mutuis offènfis,atcp capital! odio accenfi bellum redintegrarint. At nonbsp;^•^oparumrerumgeftarum peritus,tradithîcpereiuiniodi mutuam regisnbsp;^ornitis permutationem, pacem conuenifle, id quod falfiim eile peripicuènbsp;^guit bellum,quodconfeftim eft inter eos iècutum. Rex Vintoniam profeznbsp;ftus arcem quandamloco opportune ædificare incipit : quern Robertus quinbsp;’’^ulatcpdimiiTus fuerat,nonmûris extruendis,iednumero militum augennbsp;. 0ftudebatjde improuifo adortus in fugam uertit,multis captis ca'fiscp exnbsp;^^smilitibus* Stephanus hacignominolàfuga commotus,aciàrciendæ infaznbsp;’^æcüpidusjftatuit nullum amplius adueriarijs laxamentu dandum,at conznbsp;bello infultandum Jtacp euocata magna militum copia, 8^ omnibusnbsp;paratiffimus Oxoniu contendit,ubi fe^Iathildis continebat, atep fubitbnbsp;ac ut oppidanos uel ad deditionem compellat, uel aditu eos proznbsp;obieflis auxilio uenire tentarent,in agrum cum parte copiaru exit,*nbsp;^^niafefj.Q jgne deuaftans. At Robertus interim arbitrans oppidum muznbsp;’t:ius eficjquam utcito expugnari poflet,0lt;^ uidens fiipra uires iuas cire,cumnbsp;’^inimenfo hofte congredi, tern pus 8lt;f locum quærebat,quo illud tutius faznbsp;^^’^et.Eratiamprop'etertius obfidionis menfi's, ciim coniumpto ferecomeaznbsp;’iullo(p fuppetias ferentc, intra oppidum titubari cceptum eft. Quod ubinbsp;2:^§^ftaienfit,confiliufugæneceirariQ capit, cum præfertim iæuirethyems,nbsp;^'Çomnem campu oppleret,adeó, ut milites hoftium frigore torpentes ièznbsp;cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agerent.Mathildis igituralbis ueftibus induta, utipecie niuei

ß ^’^’shoftesfalleret,no(ftis filentio cgreflà.eftoppido,amp;icaphapcrThamez çftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;arcem Vallinfordienièm peruenit,atcp ibi à fuis in arcem accepta

1 ‘ ^onienfes poft diieeflum eius delperato fubfîdio,ièatcp oppidu régi dez ^^^nt.Qtio negotio ita confe(fto,rex ad arcem expugnandâ dum ire propenbsp;fOccurfu aducrûrioru fubito repellitur, cogiturqj alio diuertere,qui in iti*nbsp;^reex altera parte inuafus,à Roberto in fuga uerfus,ægrc fe in locum tutu mnbsp;^’^belmus Marcellus uir ftrenuus captus eft, quem rex non priusnbsp;Ppotuit,quàm aducrfarrjs reddiderit arcem Schirburnenfem.

confedit, Interea rex Londinum kcelebrem principum ac antiftitum conuentum peregit, in quo talianbsp;ƒ f^riuCùm principes fideliffîmi me haeftenus ueftræ libertatis defendennbsp;^‘^cuti fueritis,quæfo,ut ne in pofterum defèratis : mihi cnim nunznbsp;fç ?^^’iimusdefuit,temporadefuerunt,perquænonlicuit officium præftanbsp;nuncetiam præftare fine ueftro auxilio poffum. Sedne medioznbsp;faÂâ arbitremini, hoftes ita débilitât! ftint, ut uelint nolint, manus

s X

tótf Polyd.Verg.Angl.hift.lib.Xiï.

breui fint daturi.Tantum reftat,ut ueftris opibus uelitis pro parte ueftrajiu' uare bellu,quod Reipublicæ noniine,ueftro ciim confilio,tum cofènfu fufc'nbsp;ptuin eft Î nam à principio abhorruiftis à fœminæ i'mperio, nuncillud aliqu*nbsp;ueftrü experti multó magi's horrent^quod uelut graue i'ugum tandem ab cmnbsp;nium cerui'cibus perpetuó depellet, fi collibuerit me unü libertatis ui'ndiccmnbsp;ftudiOjC5filio,patrocinio denicp tueri,fèqui,ampIelt;fii,Quis eft enim, qui hçlt;nbsp;non intelligat,nifi fortiter pugnauerimus futurû effe, ut turpiter fccminæl'ïnbsp;uiamusç’quo homini,præfèrtimlibero,mhil calamitofius acciderepoteftJg’'nbsp;turcumgratiflîmi's ammis armafiimitejôônepopulus tributo prematur.pi^)nbsp;(ê quifcp depugnetjôd quibus pugnare aut per ætatem,aut per leges non licct»nbsp;dentpecuniam,dent uicarios, dent arma ad patnatutandam. His didiscumnbsp;lt;ftî præfidium làlutis ac libertatis defcndendæ fè laturos pollicentur. At tp*'nbsp;ftopi cum fuis iâcerdotibus,quia pugnare fas non eft^pecuniam confcn'cP’^^nbsp;mittunt, quibus utaliquidgratiæreferretur, ineodem conuentu conuitu^nbsp;eftjUtquicuncpdeinceps facris initiatos percuterêt^aut alicuius criminisƒ'^quot;^nbsp;epiftoporum iniufîu caperentj imprj importunii^ habercntur, nec ab aliftnbsp;præterquam à Romano pontifice, in piorum ccetum reftitui polTent, qtitnbsp;admodum iure pontifiao iampridcm iàncitum eflètjièd apud Anglos anttnbsp;tempus minus ieruatum» Quodidcirco decretum eft, quoniam quotiditnbsp;cerdotes interciuiles tumultus,autinterficiebantur,autcapiebantur,ôlt;^’^.pnbsp;pti grandi pecunia fe re ,’amere cogebantur.Sub idem tempus, ad Famin’nbsp;bani,Gulielmus feu Gaufredus(utruncpfcriptumreperio)comesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Iæ,dux belli ueteranus, qui Auguftæ partes ièquebatur, captus eft,no’^ multamilitum regiorum cæde,quem Stephanus bonis ferè omnibus n”*nbsp;uit. Quare ille inopia dudtus,ad rapinas iè conuertit,amp;: primo ccenobiu”’^.-ui Albani,deinde Ramefîeniê eicétis monachis ipoliauit,ac paffim quoti’nbsp;ibat,omnemagrum depopulabatur, donee inter prædam faciendam/^rnbsp;transfixus inglorius perijt, utitaiàcrilegq pœnas periblueret. Aderat nf^^^nbsp;annus cùm regnare cœperat Stephanus,quo tempore Ranulphus cotnt^nbsp;Rrenfis Lincolniam tenebat,nequaquam magno præfîdio munitam.Ë^j,^nbsp;rex ipem cocipit loco facile potiendi,nec moram ullam faciens intempdnbsp;lt;fteurbemobfidet,atcpualloincluderematurat. Cornes improuiibnbsp;ceflu aliquantulum primo perculfus,deinubidemuro fpeculatur hoinbsp;rarû,fuos iè armareiubet,acmox apertis portis erumpit.Nonexpedan’nbsp;impetum, fed rap tim aufugit. Conies qui hoftem ièqui ncquiuit, adorin^nbsp;Ios,qui uallum faciebant,odoginta homines obtruncauit.Ät ueró poltnbsp;nium,quàm ifta gefta funt,ôlt;^ uarias tumultuoiàscp pugnas,Ranulphn®nbsp;rege in gratiam rediit,00 cum ad eum libéré iè conferret, perfidioiè c^P^^’^iii,nbsp;prius dimiffus cft,quam omnia locaquæregiæditionis fuerant,modisffpJ'nbsp;bus reftituiifet.Peperit eares Stephano nouas cu dedecore inimicitias,^nbsp;pe ejue bene multi perinde ac fi foenum haberet in cornu, uti in prouerbi^^nbsp;diligentius poftea fibi cauendum ftatuerunt.Ille ucro uiius præclarum qnbsp;piamfeciirefacinus,fibitriumphum perinde quafiiure non fraude partitnbsp;creuit,ac Lincolniam unà cumalijs locis receptam corona redimitus,nbsp;pompa triumphantis more ingreifus eft. Sunt tarnen, qui tradant Stepi’^^^jnbsp;idcircoeanipompamduxiiTejUt nouam religionemexhominum

anus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îor

multis ante annis,m ea urbe regem ornatum corona non up ^ï’^itrabantur non fine fixa noxa introire poflè,atœ xta inerefluninbsp;'Pp^rftitionemludificaffe.

audito, Hengt;' ^Wius^quiapudDauid regem Scotorüerat,quó fine periculo^prscfto efinbsp;fequeretur,confeftim domum reuertitur,8^ paternumnbsp;Normaniâ proficifcit .Is cum adolefcens optimænbsp;magnitudinêpræ le ferret,qua facile quifippru^-'° ^^tin ftnbsp;nbsp;nbsp;iudicaret eum uirfi magnu euafiirum^Normani ultró fife in eius

Apoteftatêpermifirunt, ciim præfirtim animo cernerent omnes Stcz tempore cafiiros,Rebus feliciaufpicio ita compofinbsp;pU^ ^^^cocpitiuuenemcupiditas regni Angliæ recuperandi,fretum præcfinbsp;a’^fiorum opibusfitaqp cum centum quadrag in ta equitibus, Sónbsp;lt;lUçnbsp;nbsp;nbsp;’^fibus millibus,primo quoqp tempore in Angliam tranlgreditur,ad

111^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tota infula, magnus cofluxit bellatonx numerus ex fis, qui

coprjs audlus^adMarlebrigienfim ^ih ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Marlebrigius pagus in Vuilceria comitatu, quâ hodie uocât

tr^f ^’^buriâjSarisberienfis dioccefios) proficifcitur,ubi Stephani præfidiu bçj.^’^^^pofitis nô procul cafiris, locum obfidet, tormentis dies noctesq; uer/nbsp;intro agendos fiimmopere curat, Quibus cognitis rebus,rexnbsp;ü ^’^°^^bxit:quos ubi repentino aduentu obfidione leuauit,magno ftunbsp;cupiduSjhoftem ad pugnâ prouocat.Verùm Henricusqutnbsp;militu cognofiebat,ôô confluentibus quotidie ad finbsp;^l'sfçnbsp;nbsp;nbsp;focrjs, utile in præfintia ducebat prælio abftinerejntra caftra ho/

eodeminfeftis armis decertaturus.

^’^enautoreSjHenricu arcê Marlebrigenfim primo acceflu cepifle, inde cundlatu per fines ConuentrenfiûjNorthantonenfium,nbsp;hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inftruéfo agmine peruenifle,ac eo loco in poteftaz

^^hçJjj^^PtOjNothyngamiam oppidû natura 8ó opéré munitujioftiliter con/ confcftim capto,arccm fumma ope connixum efle expugnare:nbsp;^oco edito fita fit,amp;^præfidio illius non facile expugnabilis, atquenbsp;^J^fiwaciter defenderetur,infedfo negotio, ne tempore fruftra excludeznbsp;pHL ^ba loca occupanda properafiTe^ac ad ultimû ad matrem in Vallinfornbsp;recepiffi. Stephanus interim parato ingenti exercitu, tempusnbsp;î^obfiruabat,quo poflTetiuuenemnonduaduerfam fortuna expertu,nbsp;^^’^^bus nimis confidentem,ad fingulare prælium trahere,nbsp;rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pugna^de uita S)Cregno cum hofte decertaret.

ciim Anglia tarn multos annos inteftinis motibus fludluaretjcfi ''Ptijçj ^’^tesfamiliâs paflrimuiolatæ,uirginesraptæ,templa{poliata,uiUæ Sinbsp;b'iiu’' epta^^eges ouiumreliqui(^pccoris cæfi,in quibus potilTimu poznbsp;tandêuoluittot mfinbsp;Anglos, quorüiamuicinas gcntes mirum inmodu mifirebat,nbsp;uulnera omnibus nota erant: Si quia omnis caulà mail Stephaznbsp;confidenter in aliénas fortunas inuafirat, idcirco fecit,ut ille paznbsp;abhonuiflet. Itaque dum Stephanusnbsp;cum Henrico confligere parabat, ecce tibi, Euftachium filiumimz

«8 Polyd.Verg.Angl.hift.lib.XII.

matura morte exti'ncflum ami fît,quem cafum omnino acerbiflîmû eó tulit,quó magi s omnium iudicio,adolefcens uidebatur ad laudem eflenbsp;par quocç omnes principes qui eius iequebant partes,repentè ludus occupnbsp;uit.Sedante omnes,Conftantia uxoripfîus Euftachrj dolorem accepit in“^nbsp;dibilem,cruciatacp eft miferè;,quôd ille nullum ex fe fulcepiflet filiû:quæ -cispoftdiebuscum doteacuarrjs locupletata munerib,adLudouicunbsp;bonorificè remittitur. At Stephanus ubi uiditiè filio unicOjCuiregnump^nbsp;Herat,Sv fîmul afRnitate regis Galliæ, quæ ei magno erat ufui, effe priuati^'nbsp;ecepit iênfîm animû remittere,àrebusq? bellicis fimul auertere, itautnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|)

iam iuafjjonte ad pacem inclinari.Quod poftquâaliqui ex optimatibus,^ bus pax cordi erat,animaduerterut,Mathildem SC Henricu côfcftim Jnbsp;monêtjhortant adconcordiâ,multis rationib.affirmantes tutiusnbsp;fitis utrinc^ arinis/æquis côditionib.cum Stephano côfentirent,^nbsp;dum libertas ciuiti,d um ipforû iàlus in grauius diferimê adduceretur. A*nbsp;tiunt confilrjs amicorû mater filius,ac primo quocpdie,adcolloquiU‘^nbsp;dum cum rege ad Vallinfordia uicum,ex arce defcendunt.Hîc poftmd^nbsp;uarias utrincpeonditiones oblatas,ad extremu intereos pacificatio coni^nbsp;cft,quæ ut ftabili perpetuot^ maueret foedere, rex antiftitum pariternbsp;roûconciliucouocauit, cuius autoritäre pactio faSraeff, ut Stephanus ï’nbsp;ceps tan^ legitimus rex ufep dum uiueret,regnûAngliæ eo iure, quonbsp;timo,obtineret,Sgt;0 Henricus Normania poflideret, atep ueluti uerusnbsp;fuccedereuRobertus uero comes alijtp principes qui unâ uel alteranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj/

ti fuilTentjfine fraude fuis fruerent polfeffionibus.Has pacis côditiont^ * benterutercpprinceps amplexus eft,ut Stephanus fibi Henricum adop*^^^,nbsp;rit,licet Gulielmu filium fuperffitem haberetadmodum puerum, exnbsp;bina,ut aiunt,genitum, quern in uerba Henrici iurare iuflîtjôd ipfènbsp;Stephanumpublicèregem Angliæfalutauerit,patremcpappellauerit.f^ .5,nbsp;pacificatio fummæ toti populo lætitiæ, qui ob utriufq? fatftionis fîmuunbsp;permultis anteacalamitatibus affecffus,diu in mcerore fuerat. Atqueb^nbsp;nia anno iàlutis humanæ M c L111 in aeffa relata fuut, ut pofteriorib.nbsp;petub forent. Eft infuper Gulielmi régis filfi ratio habita, qui Northfd^nbsp;comes creatur,nonnulliscpprædijs donatur,inagro Nordouicenftq^^ ptinbsp;aftenlu Henricus maxime omnium ratumhabuit.Pofthanccocordia’^*’nbsp;optimi maximi nutu,omnis fadionum ardor ficrefiixit,utres Angb'e^nbsp;bilem in modum deinceps per aliquot annos floruerit,pace ubieppari^’^'j^îj/nbsp;qui tradantaliam fuifle caufam,qua Stephanus flexus fitadpace,aientesnbsp;thildem arnica potius quam inimica Stephani fuifle,amp;: earn eumnbsp;inter ipfum Stephanum,amp;: Henricum filium eo dedudam, ut armisnbsp;nbsp;nbsp;^z

eflet,clam ad Stephanu adiui{re,atcp fie eum allocutâ; Ecquid impie neris immemor facere tentas“;^ decet'ne patrem perdere filiumÇ’an fasnbsp;lius patrem occîdatÇ’Amabb tc,des locu ir2c,prorjciascp tela manu, namnbsp;ricum,uti probe lcis,ex te enixafum.Et his di(ftis,ordine cômemorafle,M^^.,'/nbsp;admodu paulo ante quam Gaufredo nuberet,ab eo coprefla Fuiflenbsp;bis Stephanu motum pacem fecifle.Sedhæc uel altera fuerit caufanbsp;obftat,quin illudipfum diiftnitus faeftum efle credendu fit:quamuis djinbsp;modi notitiaMathildis à Stephano habita,fabulauulgi cfTe, acfalfo

anus.

Rimini datum Jixcrim.Facporroitaeffc, attamcn credibilc eft, nihil ambo/ ^spotius fuifte quam cuntftos mortales in perpetuum de eare cælare,ne tannbsp;^^nilabis Henrico filio,qui pro legitimo habebatur,uel ipfi Mathildiafpergenbsp;quod qui ßina eflent mente,homines magnopere curaflent,

i^bus igitur ita feliciflîmè copofltis,Henricus dux cum matre in Galliam ^^principatu iuu remigrauit,quem rex Cantuaria uftp deduxit, dein toto eonbsp;oiunêferè Anglia peragrauit,multa comitate 8«^ beneuolentia omnis ornbsp;coplexus.His temporibus Ludouicus rex Francorureuernbsp;^^^^Hierofolymitanobellojde quo Platina in uita Eugeni) tertfj pontificisnbsp;. ^’^Libtilius fcribit,^ utnos hoc loco idreplicare necefle habeamus,cumnbsp;quaduas filias, Mariam SlAlilam fufceperat, quibuida de caufis,nbsp;‘l^^'iequa^ liquido produntur,diuortiu fecit3quæ filia fuerat unica GulieFnbsp;’^’«ucis Aquitaniæ Piftonu comitis, ex quo àpatrehæres faóla eft.Henrinbsp;igituj. qui infefto erat animo in Ludouicü,quód Stephanû iuuiflèt, hancnbsp;^^onorâ in matrimoniû duxit. Qiiæ ff s materia fuit multoru bellorû, quænbsp;aille cum Francis geflît : nam cùm ob eas nuptias, ilia pars Galliæ, quænbsp;Aquitania 86 Piétauia nuncupatur,iure uxorio ei ueniflet, 8^ maternanbsp;. ®^fgt;iahiâobtineret, expeftaretcp Angliæregnû,acpaterno,comitatus tris,nbsp;jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft Ândegauenfîû,T uronum,8lt;^ Cenomanorum poflideret,eft

odum potens cum quouis ad bellandu efFeftus.Interim Ludouicus per/ Quo animo ferens Aleonoramnupfîfle inimico, 8lt;obidilli multo male/nbsp;^ntior inimiciorcp fa(ftus,cum ingenti exercitu in Henricum mouet,acnbsp;°uuiumercatum oppidum obfîdet. Quodubi dux cognouit,licetfuis fup/nbsp;ftatimfumptis armis in hoftem profeftus fît, tarnen Ludoui/nbsp;P P^iUs oppido potitus eft, quàm ille acceflerit. Qyoin itinereaudito,innbsp;.^ucorutu fines exit, fecundumcp Ligerimiter tendens, omnemagrum la/nbsp;ta Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquandiu uarièbellatum,donec concordia fecu/

niP ’’^^y^^^utis Nouomercato ôd Vernone oppidis, quærexanteaduciade/ 3o uij ’ tn temporibus rex Scotorum Dauid, uir tam armis, quàm animinbsp;ceir^^Qnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Malcolmus quartus nepos ex Henrico filio fuc

oj. ’^^^athildis Stephani uxor è uita migrauit, fccmina multis uirtutibus utorfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regis paulatim male cadebant, ut quæ crant eiusmaturæ

ouiriç^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præfagionis,perinde ac c5tigit:nam ipfe poft aliquot menfes,^

^Ucid^ nbsp;nbsp;partes regni animi caufa luftrauerat,uenit inCantiu,ubi inmorbu

ftob nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paucis poft diebus ingrauefcente conlumptus eft, oftauo cal. O/

ti a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ætatis agens nonu Só quadragefîmû ; regnauit autê undeuigin/

jj'^pàus undecim mêfes,diescp feptê.Fuit is annus à natali Chrifti M c L11/ cccnobiu quod ipfc in Cantio ædificarat,prope uicû que Feuer/nbsp;eft,ibicp funerali pompa fepulturæ datum,ubi loci 8^nbsp;Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffpultierant. Genuit ex Mathilde uxore unicu filiu Euftachiu,

j ’^^^^concubina,dequibus iupràabundèmeminimus.Statura cor fuifle traditur. Animinbsp;quidêegregiæ fuerut:bellandi peritia fumma,clemennbsp;omnes liberalitas maximamam licet in continuis fuenbsp;täteuulla à populo tributa exegit : mullt;ftauit tarnen de uolun/nbsp;aliquot in primis epifcopos, qui apud ipfum in iufpitionem cecide/

s 4

Polyd.Verg.Angl.hift.lib.XIlI-rantjUt hoc modo periurij pccnas luerêt^Vînauero quibus facile notatus nonreperio,præterillud,quôdregnandi gratiajus uiolaffet» Viriilluftrcs^nbsp;tempeftate fuerunt;,Thruftinus Eboracenfîs archiepiicopus, qui cùm proWnbsp;lute patriæ,tum pro dignitate tutanda,amp;I multa incommoda perpeffusnbsp;fæpiGimè in periculo uitæ fuit» Item Henricus Vintonienfis antiftesnbsp;Stephani frater,uirunicus in omni fortunaprinceps, qui in rebus aduerfis ƒnbsp;quèatcpinfequundis conftantiisimus fuit»Ornatus efteximijs laudibusnbsp;uus Gulielmus Eboracenfîs archiepiicopus,utpote cuius tam uiui moff**nbsp;rogatu miracula édita confiât»* is enim exclufus epiicopatu ab Henriconbsp;dacOjUti fîxprà icripfîmuSjpoft illius mortem,rurfus archiepiicopus deiigi^^nbsp;tusRomam perrexit;,ubiea ledioneab Anaftafîo quartoRo»pontificer3^^nbsp;habita^ritè eftarchiepifcopus creatusrcuipaulo poft in Angliam reuerfo,^’nbsp;tus bonos ab omnibus habitus eft, ut quacuncp pergeret, paisim mortalin*^nbsp;concurfus ad eum fièrent. Qiiare ita. accidit,ut cùm Eboracum uir iànctusPtnbsp;teretjôC eundo parum ultra Pontiffa(ftû,tranfîretpontem, qui in flumin«^*^ ’nbsp;quod Hayream appellant^tantus hominum numerus fecutus fît,ut frado’^^nbsp;pente pontejigneus enim erat;,bona pars in profluentem ceciderit»QjioüHnbsp;Gulielmus,qui iam ad alteram ripam erat;,ex morientium clamore cognoi”^’nbsp;cueftigio conuerfus ad flumen,ôô ubertim lachrymans, manus cum oculi^”’lt;nbsp;cœlum fuftulit, atc^ Deum fuppliciter precatus.diuinum auxilium impl^’^nbsp;uittquod ita celeriter cum morte luiftantibus in undis adfuit, ut ne unusnbsp;dem perierit» Ille eodem ipfo anno mortuus eft : poftea uir lànftilsimusnbsp;diuos relatus,pcr cuius preceS;,etiam nunc mortales fubleuantur : eius auf^nbsp;corpus in æde principe Eboracireligiofîfsimèferuatur»Succeisit illi innbsp;epiieopatum no multo póftRogerius Henriciregis familiaris,ordineepquot;^‘^^nbsp;porum Eboracenfîu trigefîmus alter» Incidit in hæc tempora Bernardusnbsp;ftellionenfîsjhomo Burgundio^nobili loco ortus.Is duos uiginti anno®nbsp;tus, cum triginta alqs infîgni modeftia uiris, Ciftercienfîs monachusnbsp;tantum inde nomen eruditionis amp;lànditatis eft adeptusjit cum omninbsp;nbsp;nbsp;•;

ftiano orbcjôô præfertim cum Anglia,eam uirtutem atep illud ducenda:’^’ \ inftitutum partiuerit»Fuerunt quoep permulti militari arte clari,8ó innbsp;Robertus Gloceftriæ,Ranulphus Ceftriæ,Rainaldus Cornubiæ, Robti^^nbsp;Leceftriæ comités, Hugo Bigotus, atque complûtes ali) æquè militai'^ g*nbsp;riamadeptifunt»

POLYDORÏ VERGILII ANGLICAE

HISTORIAE LIBER XIIL

V X Normaniæ Hcnricus,homo Francus,hoc eft GallnS)^^ plilsima Andegauenfîum comitum familia natus,denbsp;periore libro abundè meminimus,certior faeftus de obinJ .nbsp;phani,ftatim in Angliam uenit,quem populus fauffisnbsp;^^^jbusaccepit,atcpuniuerliheroes regemconfàlutarunt.Fnbsp;, côuocato adVueftmonafteriu côcilio,x 111 IcatlanuarP

ftitum trigefîmusfeptimus Gulielmo fuccefsit,fîcutin uita Stephani

Henricus fecundus.

’ nbsp;nbsp;ç^^^’^us.Sunttamcn,qui’ tradant Gulielmumin huius Henrici tcmporam

Ç, ‘i^jeunK^confecrafle. Henricus qui poftprimum GulielmüNormanum i In P’'®^^um,iecundo loco id nomen habuit^rex creatus uerba fecit ad popunbsp;snbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;optiinæ ipef fîmul plebem, fimul nobilitatem publice priuatimc^

•gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;appellando, ex quo beneuolentiam fibi fidemcp omniu conciliauiu

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inito principatUj uiros graues 8óiurilperitos fibi confiliarios dele/*

[i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primiim leges recognouit atcp correxit,dein ex ipfius confilij

f lut^P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ius fas(^pafsim uiolaretur ab illis, qui per licentiä belloru nul

I ’ feç^j^,®^udebantfacinus, publico edicTro omnes exteros homines qui præda ¦} feiltnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;annis in Ängliam, dum bellis ferueret, certatim aduolaß

)gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exegitj inter quos magna fuit multitudo Flandrorum, quos

; O^liisoderatJtem arces quafdä, autapriuatis no inuito StephanO:,prout c'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft,conditas,aut minus loco idoneo pofitas complanauit.quafx

E ^en, niuniuitjpolleßiones urbanas amp;rufticas quarum proprietas ad re

En^ ^^^’^pertinuiflet^quoquo modo priuatis hominibus datas,a poirefforv ’^'Eü Qyænbsp;nbsp;nbsp;multis animu uulnerauit, utpote quæ facile declarauit

fore in pofteru tempus utilitate pluris.Iam initiu erat alterius 1(1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r|uo regnare cocperat Henricus, qui fuit humanæ iàlutis M C L V,

r illQ^^æonora eius uxor enixa eft filium quem ille nominauit Henricum.Eo i*'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fis^g^’^’^’^^’eEboracum concelsit,ubi aliquot arces à priuatis uiris diu polTef-

t’^P^^’riis Scarboreiam recepit, eripuitc^ Scoto Cumbriam : deinde in (0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ’nhriam profeô;us,eam quoq; prouinciam totam recuperauit,quam

'* fu nbsp;nbsp;Scotorum fibi donatam à matre eius Mathilde cuius partes fecu^

ÿ nbsp;nbsp;^e primiim tenuerat, unà cum Cumbria comitatu iampridem capto

t' nbsp;nbsp;nbsp;Vofj • ƒ ^tephano, 86 dein Malcolmus nepos qui ei fuccefferat, id temporis

iigt; ^Eat;fedutneuidereturiniquus,autbeneficiorumimmemor3 permis Huntyngtonam retinere, quem iampridem Stephanus,nbsp;ƒ 3o ^^Sçjj^^^^E'^imuSjHenrico filio Dauiddono dederat,qui ob id,c5ceptis uer^nbsp;^^^urandû fibi daret. Atqj ita Henricus à principio bona regni fuinbsp;ii5 ^eii^ ’¦^ecipienda,conferuandacp curauit.Dum ad res fuas domefticas auznbsp;henricus incumbebat,nuntiû dcfeôtionis Vuallorû accepit : in quosnbsp;(X Siiç^.P^'gt;tèmouifiret,nullo negotio domuit,excifis palsim lyluis,anguftrjs/’nbsp;^^P^tcfaô;is,quæ rebellantibus profugio erant, Sunt tarnen, qui icriznbsp;Henricum in domandis V uallis laboraire,atcp cæteri reges fàenbsp;primo congreflu locoruminiquitate ita eius milites ab hoftiz

Es P^ICos,ut diuulgatû fuerit,eum cecidiire,at(Ç huiufee rei famam V ualz ^fTçj '^'^nglis metum attulilfemerum ad ultimum cùm rex terra mariqj panbsp;. «lunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuadere,tum territos pacem petentes manus dedifiTe.

Anglia pacati fsima,cùm régi nuntiatû eft Gaufredû fratrê in feditiones facere^Sed caufamrei proponere libeuGauznbsp;moriens tris reliquit filios,Hcnricû,Gaufredum,8ô Gulielnbsp;otpofteaquam Henricus aflecutus elTetcumnbsp;Angliæ,tunc comitatus Andegauenfis Gaufredo cederet,nbsp;oppida,Chynonê,Leudunû,ôôMirabellû dedit,ut cû illi hæznbsp;comitatus uenifîet, ne facilepoffeifione prohibereEôôueritus nenbsp;qui aberat,teftamentum re{cinderet,epifcopos nonullos acnobile%

fi

m PoIyd.Verg.Angl.hift.lib. XIII. qui aderant, iuratos'adegit, ut promifcrint fe non prius paffuros eius corpi^nbsp;humari,quani filq iureiurando recepiflent le patris faduros I’mperata.nbsp;Henricus, etfi grauate,cuni primis fedt^ne corpus inhumatu remanesJiD’nbsp;decori foret. Atqui regno deinde Anglia? potitus, maiorecß ex copianbsp;utiæpeacciditjhabendi cupiditateincenfus,neicio quibus rationibuscumnnbsp;driano quarto pontifice Ro. homine Anglo egit, ut eo iacramento abfolat^nbsp;fuerit:qui ita ab æquitate, ab lege, à iure recedendi licentiä confecutus,nbsp;do patris mandato,in fratrem mouit: quo ad pundu temporis deuido,nbsp;degauenfes in deditionem recepit.dedit tarnen prædia quædamGaufr^^^®'^. jnbsp;ne egerettqui baud multb poft ita male acceptus,mortern obijt.Per ideni tfnbsp;pus,quidam malefici dodores exGermania numero circiter triginta,uer^^nbsp;lorum dæmonû cultores,in Angliam uenere:hi licet Chriftianos efle ftnbsp;nbsp;nbsp;i

terentur,attamen baptilmum,euchariftiam,ac coniugium deteftabanturJ ante^ iuu uirus latius funderet,maleficq conuidi méritas dediderutpo^’’

Glifcebat interim odium inter Henricum 8dLudouicum regem rum,ad quod reftinguendu amicitia uni cum altero interceflerat omni*^^’nbsp;coia,quandó ne eo quidem modo ita leniri aut iedari potuit,quinexnbsp;fajfacil'e renouatum fit.cum enim Gulielmus Aquitanorum dux,auus p^^ -nus Aleonoræ,in matrimoniû duxifîèt unicam filiam SC bæredem Tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

comitis (nomen comitis pariter atpp puellæ non ponitur, quod iciam ) idemtemporisjiturus ad Hierofolymitanum bellum obeundum, eum jnbsp;tatu Raimundo Fani Aegidrj comiti oppigneraiTetjac eo inde mortuonbsp;mus eius filius,pater Aleonoræ,feu ob inopiam,ftu rerû iùarû neglig^^^^nbsp;principatû no redemilTet, comes ipft Fani Aegidij ilium uetuftate

nis, fuufeat,atcpdein moriens, Raimundo filio poisidendureIiquit.E^ “F,

cum pofteaLudouicus rex Francia? Aleonorâ hæredê Gulielmi duels M tania? in matrimonio haberet,2lt;ftatim repetifletccmitatumjRaimunduS^^nbsp;mes FaniAegidij primu reftitucrc palam negauit,deinde ut uiribusnbsp;bi timens,ita regem blandis uerbis appellauit, utille nuptu collocatanbsp;ftantiaforore,qua?Euftachio Stephani filio nuptafueratj'pfum conUgt;^^jijnbsp;pofleftionêpermiièrit.Henricus igitur poft^Aleonoram in matrimonii^nbsp;xeratjdotis nomine comitatu fibi repetendu conftituit,quodper nuntft^Pnbsp;mum fecinftd exin ciim comes Ludouici affinitate fretus reddere deneg^‘nbsp;illi bellum intulit,atcp Vafconia ingrefTuSjin Tolofatem agru conteudit’ nnbsp;comes cognito régis aduentu,timorepcrterritus,uiarum peritos adnbsp;cum cum literis mitrit,qui oret, ut fibi fubueniat.Ludouicus acceptisnbsp;nbsp;nbsp;,

comiti fuppetias ire feftinans,dieac node cotinuato itinere Tolofam

nit, eam(^ingredit. Floc ubi Henrico nuntiatu eft, ftatim iter co mutât, 3 znbsp;gru populandu ft couertit,acin aliud tempus oppugnationêillius urbistH^)^,nbsp;rendâ ratus,interim aliqua loca finitimarécupérât,quæab eo antea deft^^^ .nbsp;Quoconfedo negotlo,in Nornianiareuerfiis maiorem exercitu parau 1nbsp;eus quoep ftimulanteira,copias adauget,adeó ututcrq?longe infefh'ftini^^^nbsp;nimis baud multo póft fibi obuiam fadi,ad pugna capeflendam iamiam nnbsp;pedirent,cixm amicoru monitu fimiliter atep rogatu addudi paeem fteei^nbsp;qua code momento noua affinitate confirmarut,data Margarita filiaLudnbsp;cinuptu Henrico regis filio maiori natu, Atcpperhuncmodu,Raimvin

Henricus fecuncÏus. »?

comes præfenti periculo liberatur. Fuit ifte annus eiufmodipace Felix oÓiaz uus, cum regnare cccpit Henricus,2lt; Glutis hurnanx M c L x 111. item memo^nbsp;rabilis morte Theobaldi Cantuarienfi's archiepifcopi uiri multó præftantiisinbsp;mi. Is exabbate Beccenfî Cantuarienfîs antiftes creatus, Romam protinusnbsp;penexitjubiaccepto de more pallio,Iegatus ab Innocentio fccundo Ro.ponznbsp;rificefaftus eft,in quo muneris genere religionemplurimumiuuit. Manauicnbsp;idmunus pofteaadomnes Cantuarienlès archiepiicopos, qui legati natidiznbsp;y mnt,p)iJexitTheobaldus uiros doftrina ôôprobitate claros miruminmonbsp;primis Thomam cognomento Bekettum,qui ei fucceisit,in quonbsp;optiiuam cerneret indolem,ita in oculis ferre coepit,ut eum primo archiznbsp;’^*-00111)1 Cantuarienfèm fecerit,deinde magni regni cancellarium ( ftc enimnbsp;PPeilant)creandu curaueritjs ciuis Londinenfis, pâtre Gilberto, matrenaznbsp;^^'^eSyrajlîue Saracenanatus.SeditTheobaldus annos duos amp; uiginti : ua.^nbsp;^^^itarchiepifcopatus amplius uno anno,quem poftea Thomas Bckcttus

’ÿeütuseft,antiftitumordinetrigefîmusolt;ftauusx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/i,

Aleonora reginaenixa eft filiam,cui nomen fuit Mathildis. T um ueftmonafterium habuit, ob nonnulla quæ è Republicanbsp;odium aliquanto an teinter regem,nbsp;^otnam Cantuarienfem antiftitem ortum,cccpit ualde concitari.Eodemnbsp;^U knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcrèhoras, uifi ftint tres circuli circa folem,

^^^iiade euanefcentibuSjduo Ibles creari uidebantur. Quo prodigio, Thomæ pronuntiatum iam turn uulgiis credidit, quod innbsp;iiijç’''^§iscre{cens fi'multas inapertûprotulitmam cumThomas uirfummanbsp;prudentia,cerneret regê quotidie facerdotes minus idoneos,nbsp;11)^ .^Sereepïfcopos^aut adaliaperducere facerdotia,acex prmlcripto Norznbsp;iure,utille aiebat,fuo utendo,nihil(^ à maiorum confuetunbsp;ordinis autoritatemnbsp;demum ius faslt;^ conari trahcre,quó uellet, primonbsp;fiijj ^’^icè admonuit, ut de negotio defifteret, æquiuscç ft aduerfus populunbsp;fu^ §^*’^î'et : deinde in ea re cum ft parum proficere animaduerteret, ftat uitnbsp;agere partes, ut de laboris præmio fàtis certum habens, ïtac^nbsp;tiçQ '^’;'ka?periculioblitus,communis caufætuendægratia,propalàm Henznbsp;argumentis ab incœpto deterrere conatus eft, Vcnbsp;multas difceptationes,tantum abfuit ut antiftitem bene monentemnbsp;Henricus,ut poftquam aliquotepiftopos in fùam ftntentiam traxcnbsp;ciuod cerneret nihil cederc, nuIIo in honore iampridem ab ft habiz

!.. T-^i________________’____ r e '

tertium pontificem Romanû,qui tune Senone erat,ft

cflet,qualem etiam nunebene multi amentiæ pleni prædicant,qui Pi^^’ofas opes,inanes honores,inutilem potentiam,ïubricam dominandi eunbsp;^^t^F^î*unt ueræ gloriæ,deblaterantes Thomam conftruandarumnbsp;ftcerdotalis ordinis caufa,tantum accepifTe iniuriarû: quod fi illcnbsp;iie,^ ^kquis non uidet,non conftnfifTe cum Chrifto,qui res huiufmodi fperznbsp;funt,qui eum ordinê dedecorent,cum uoluntnbsp;feus confiftere in diuitrjs,per quas omnes uitæredæ degendæfæpenuz

»4 Polyd.Verg.AngJ.hift.lib.XIH-mero leges diffolui confiât, Igitur Thomas non l'n conferuandam reniflé piam,qui apud Alexandrum pontificem, ut infra demonftrabitur,nbsp;epifcopatu abdicauit, fed in dignitate, in autoritatem iàcerdotalê, innbsp;nam bonom morum tuendam incumbebat.qub frilicet Henricus amp; ali}nbsp;cipes eius imitatores,non introducerent peisimos quofq^in iàcerdotuni^nbsp;legia, nonimponerent illis fuoiure amp;arbitratu leges, non uterenturæi^^^nbsp;opibus pro fuis,fed contend fuis imperrjs,finerent epiicopos rite conftita^nbsp;conftitutos frias obtinereprouinaas,officiocç fungi. Hoc agebat, hocpü»nbsp;bat bonus antiftes, hoc fuit quamobrem ad extremû mortis periculum 1nbsp;ierit, Adrem redeo.Mifît in Galliam ad eundemR-omanû pontificem Hnbsp;ricus legatos, qui apud eum caufam tuerentur: fed cùm illi nihil profecm^nbsp;tumirainflammatus omnia bona archiepifcopiatcp eius domefticorum rnbsp;blicauit, Thomas uero benigne acceptus ab Alexandro, ciim iudicaret Knbsp;hominibus potius,quam à Deo archiepifcopatum confecutum, 8»^obnbsp;modi calamitatibus merito fuo alBci,dicitur Iponte apud Alexandru f j-täte archiepifcopali abdicaire,quam tarne ei mox pontifex ultro reftituit)'nbsp;fitc^ ut ad Pontiniacum ccenobium fr conferret, illic«^ ufr^ eb maneretAnbsp;res inter ipium Henricum componeretur, Eft ccenobium iftuc inon^^nbsp;rum ordinis Ciftercienfis,acAltifi'odorenfi's dicccefros. ParuitThom^^ .nbsp;bens pontifici, èC ad id ccenobium profeftus, accepto ab ipfo Alexandrenbsp;uo ueftitu,monafticam uitam ducere inftituit,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...

Dum eiufmodi controuerfi'a Henricus agitabatur,nuntiatucftVi’^ iterum ad arma iuilfrjfinitimorumcp fines ingreflbs,prædam undic^afi’^Lnbsp;ferro ÔCigné omnia deuaftando.His accenfus omnium immemor dim^^-^nbsp;tum^uaditaduerfus rebelles magnisitineribus,eos(^ ad montes S^locai*^^^,nbsp;ad primum eius aduentû fuga lapibs, undiq^ circumuenit. Fuit paululu^nbsp;boris,ctim enim V uallus frnlît fr ab agmine frptum,uerfris extemplb’cunbsp;ror in ipfum,ac dum nulli effugium patet,confeftim abiedlis armis,adnbsp;temneceflàribredfit.Cædeshaud magna fadaeft,frd eius confîlijnbsp;ita muldati funt,ut (ponte in fîde permanfuri iudicarentur Jam annosnbsp;Sô duos Henricus regnarat, amp; liberos ex Aleonora uxore fufreptosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

Henricu,Ricardû,Gaufredû,Ioannem,Mathildem ac Ioannam,cani Mal*; mus rex Scotiæ, uir militari gloria èC animi omniu uirtutû omameto dai]?'^nbsp;morit:cui Gulielmus frater (ucce(sit,qui ftatim ut eft rex creatus,Londl’’^^nbsp;lt; côtulit,ac in uerba Henrici, prout etiam Malcolmus fecerat,iurauitJsnbsp;nbsp;nbsp;,

cocpit repofrere Henricum in primis Northumbriam,quam eius matet dedilfetDauidregi.Henricus multa exculàuit, quamobrem minus fib^^j^nbsp;ret id facere,Scotus cognito regis animo,domum redrjt,rem (uam alîlt;5^^^nbsp;armis repetiturus.His quoc^temporibus Conanus Britâniæ citerionsnbsp;fîneuirili proie, unica duntaxat filia nomine Conftatiarelida,uita excO“‘nbsp;Hanc puellam Henricus tametlî nondu maturâ uiro,in matrimoniunbsp;curauit Gaufredo filio (uo, Quæ res cùm fub manus redè (ùcce(si(fc£jnbsp;magnæipfi' Henrico régi lætitiæ, quod filius effet totius Britanniænbsp;imperio,Secundu hæc,Mathildis Augufta mater regis decefsit, mulict unbsp;fcemïneu frxù, bellias rebus amp; animi robore infignis ,Illo ipfb anno rex 1nbsp;thildemfîliâ Henrico Saxoniædud locauit,quætres genuitfîlios,

OthonéjhkImperatorelcctus^ab Innocenti'o tertio imperq infignia accepit, Gulielmu» Item Robertus Lincolnienfîs antiftes moritur, in cuius locumnbsp;’tullus eftfubftitutusjlèdepilcopatus Lincolnienfts deinceps decê8ó lèptemnbsp;^^cauitannos,rege interim illius ue(ftigalia capientc, exemple poft hominesnbsp;peftimo»Exin toto biennio otium fuit ab ex ternis bellis, quod Henriknbsp;utnein conuiups, aut luxu à fuis militibus tereretur, in Britanniam cumnbsp;'^^ufre4o filio profecftus eft,ubi earn region? obeundo,nouu quodammodonbsp;’^^’^mftindamentuiaciendo,arces,caftella.8óurbes municndo,accunlt;ftos ge

«« Polyd.Vefg.Angl.Eift.lib.Xin. intueretur, Eboracenfi's anti fles qui aisidebat, ioci cauia, ad eum eonuc/^- 'nbsp;GaudednquitjOptime fili^non eft enim alter in toto orbe princeps, quinbsp;habeat in menia adminiftru.Ad eaille ftomachatus reipondit:Quid iniraus*nbsp;non putat pater id facere,fuæ minus eflè dignitatis,quandoquidem illenbsp;no duntaxat genere clarus mihi admini flrat^qui 8lt;S patre rege ëé matre rtg”'nbsp;natus ium. Ita Henricus filius maloprauoc^ ingeniopræditus,inpatreni^nbsp;tempore cauillatus eft. At pater Henricus hæc audiens, ingcti affedusnbsp;re,antiftiti dimifla uoce aitrPoenitetjinquä^ pcenitet extulifle hominernd^înbsp;inde proipexitfuturu,utfilius fibi adueriaretur. Veruntamen etfi ft luaftnbsp;dfte cruciabatur,cbm fadlum infedum reddi non pofte uideret,curauit;nbsp;rnnes principes regni una cum rege Scotorum in uerba eius more uiaiof^Znbsp;rarint^ftdnoluitillos ibiutos facrameto^quo feiampridemei obligarant.nbsp;beo autores, qui ftribant Henricum non comunicafte imperiu cumnbsp;ftfe prius abdicafte coram populo regia dignitate^ac dein cum regemnbsp;curafle.uetam in re incerta, id propius fidem cft,quod ex ftrie rerum »nbsp;coIIigitur.Henricus enim pater quandiu filius uixit,ft modo conforteifljnbsp;doregem geisit:poft mortem uero fiiqjContinuauitimperiumjquodiU’*nbsp;cifletiure, fi feantea ea poteftate exuiflet. Sedundedigrefsifiimus,t'‘^*^^|jjjnbsp;mur.Ludouicus rex Franciæ ubi cognoueratgenerum coronatu eiftjfi’^*-.nbsp;filiaillius uxore,uehementeriratus,minatus eft fe bellum fadurumnbsp;patri,nifi primo quoçptempore Margarita regfjs ornarctur infignibus'^^^^,nbsp;idcirco omiiTum fuerat,quia puella admodum tenera, nondum uironbsp;daerat. Quareintelleda, Henricus propere in Normaniam adnaui^'^ .nbsp;HÎC dum bellum utrinc^paratur,Theobaldi comitis Bleftnfis fiugub^^^vnbsp;ra, reges apudVcrnolium, in colloquium ucniunt.Ibi poft longumi^^^ jcnbsp;nem,Henricus quiiamtumregis Henricifilfjindolemfufpedambab^^ jiinbsp;nihil minus uolebat,quam neceisitatem fibi aliquam imponi decertan^ .nbsp;co, pollicitus eft febreui tempore daturum operam, utrurfum filiusnbsp;eus cum uxore coronaretur.HacpollicitationcLudouicus contentuSj^ .jji'nbsp;ejuio difeeisit. Henricus uero V ernoneredrjt, ubi paucis póft diebus jjfünbsp;in grauem morbu,qui ita eum breui contriuit, ut repente per totamnbsp;famaperuaferit,eum mortem obiiftetóó ipfe quoep ualetudinem plan^P^j^i,nbsp;tamarbitrans,teftamentu fecerit,quo Ricardo filio Aquitaniam reb4^nbsp;quinetiam locum fepulturæ defignarat. Rex Henricus filius neposnbsp;fus interim in Anglia àreda honeftacp uiuendi difciplina adluxum uonbsp;tes(^ dilapfixs,profuft paterna bona dilapidabat. Quod ut pater audiui*^’^,^nbsp;iam ft confirmauerat,in Angliam continuo reuertitîftdpaucos diesnbsp;moratus,unacum filio Normaniam rurfus petrjt.

lam pene ftx annos Thomas Cantuarienfis antiftes exularat,qui tis toto eo tempore affedus fuerat moleftris,iæuiente in eum Henricinbsp;ut omnes æquè eius miftreret, amp; in primis Ludouicum regem, qui uu^ jnbsp;Theobaldo comité Bleftnfi uiro integerrimo,dies nodeslt;^ nonceffab»*’nbsp;ris ac nuntijs modo Henricu hortari,ad pacefn conciliandam,modónbsp;tificem rogarCjUt fua autoritäre regem cogeret ad id,ut æquum Sóiufu£’nbsp;fcendcre. Sane Francus currentem, ut dicunt, incitauit: nam pontifex P Tnbsp;in rem ftduló incumbebat, qui tandem partim multis nuntijs ultro

mifsis, partim fàcroru intcrdiAionem per litcras amp;ipfós nuntios interminax tuSjHenricueó traxit,utpacificatoriamonitaiamno Ipemeret. Qiiare haudnbsp;multôpôft,huiufcereimaturandæ caufa, Ludouicus rex amp; Gualterus Roznbsp;thomagenfi's antiftes cum Thoma, ac nonnullisalijsepiicopisjad locum fè/nbsp;cundum Normaniæ fines utrilt;^ parti cómodum conuenere,quó etiam Hen/nbsp;ficus uenit Jbi poft longas difceptationes,rex uidens nullum efle amplius di/nbsp;lationibus locum, fide data öó accepta, lànélilsimum antiftitem Thomam innbsp;gratiam ad ultimum recepit, promifîtt^ fe quamprimùm ei de iniurfis plenanbsp;nianufatisfadurum,atlt;^omnes fore fine pcena, qui eum iècuti fuiflèntJgi-'nbsp;to turper hune modum,rex ôô antiftes in gratiam rcconciliati,eodem die ad connbsp;greffum colloquium«^ uenerunt : ubi Thomas ut nihil pofthac effet, quam/nbsp;obrem memoriapræteritorum refficaretur,poftulauit,ut per eum fîbi liceretnbsp;in eos epifeopos animaduertere,qui contra iàcras leges feciffent.Hoc rex nonnbsp;abnuitjidquod pofteafuit recrudefeendiodrj feminarium. His atc^alijs diznbsp;dis à colloquio recefferunt.Cantuarienfis non multo póft cùm bis intra paunbsp;cos dies ad regem adiuiflèt, ille in primo eius aduentu, de induftria cauit, nenbsp;cogeretur inter {àcra,uti moris eft,optimi patris oftulum pacis accipere,quodnbsp;fucofæreconciliationis indicium fuit, etfi poftea eum benigne accepit, ac poznbsp;ftrembdilcedentemin Angliam,miracomitatepro{ècutus eft. Interea Thoznbsp;to mas quamuis à fuis ad maturandum iter folicitaretur,iuit tarnen prius fàlutanbsp;turnLudouicum regem de fe benemeritum,àquo poftquambeneficiorumnbsp;memor gratias egit, abeundi poteftatem fîbi fieri rogauit» Rex diuino, fîcutinbsp;credere par eft^afflatusfpiritu,eum primo dehortatuseft redire ad inimicosnbsp;ntale reconciliatos, perfpexerat enim Henricum animo adhuc iàucio ueniflenbsp;inidconcordiæfcedustfèdpoftremo cumillediceretneceflàriô fèad fufteptanbsp;curam reuocari,quanquam dolebat eum quem magnopere obfèruabat,cuicpnbsp;a lundis Francis principibus magnus habebatur honor,regno fuo decedere,nbsp;^uamhonorificè ab fè dimifît.Tum Thomas ex Gallia diieedens poft annum

w8 Polyd.Verg.Angl. hift. lib. XIII.

libcrtatcm^quod ius humanu panter atcp diui'nuni,quód ï'nftituta maiorn*^ cuertere, corrumpere, delete denicç conetur,qui fibi tantum {umat,utucigt;nbsp;epilcopos fuo arbitratu Chriftianorum ccetu excludere^exclufoscpperpctu*^nbsp;exterminate: item regiæprærogatiuæ derogate, ac cundis fus ciuiumtobnbsp;re. Præterea fi quos fendant in aula elTe, qui inimicofintinipfumThcina'^nbsp;animo,eos ardentes fimiliter inflammant,inflammatos armant, concitanUnbsp;machinandûilli perniciem.Sed ne plura, hæc amp; talia eiufmodi ita regemnbsp;ricum mouerunt,utira uehementer accenlus,aliquando exclamarit,M.emynbsp;rum, non polTum in meo regno pacem cumuno fàcerdote habere ^necqü*!nbsp;quam meorum omnium eft,qui me bac moleftia liberate uelit Ex huiufn^^nbsp;di uocibusjfuerunt improbi nonnulli,quibus uifa eft occulta uoluntas tfnbsp;elfe, ut Thomas c medio tolleretur, qui propterea uelut hofb's regis babinis»nbsp;iam turn cœpit fie uulgo negligi,contemni,ac in odio elfe, ut cùm ueniffet anbsp;quando Strodum,quiuicus fitus eftadMedueiamflumcn,quodfluiiaen^,nbsp;ceftriam alluit,cius loci accolæ cupidi bonum pattern ita defpedumnbsp;nia aliqua afficiendi,non dubitarint amputate caudam equi,quem illenbsp;ret,fcipfos perpetuo probro obligantes.’nam poftea, nutu Dei, ita acd^*-’*^nbsp;omnes ex eo hominum genere, qui id facinus feciflent, nati fint inftarbn’^J^nbsp;rumanimalium caudati. Sedeainfamiænota iampridem unàcumgtn^^ z -jnbsp;€orumhominum,quipeccarint,deletaeft.Cæterum aliter decus regis wJnbsp;délibérant làtellites nônulli,S^ cum primis Hugo Moriuilla,GulielmUSnbsp;dus, Ricardus Britto, ôdReginaldus Vrcius, quos turpitudo morun^’^nbsp;pridem coniunxerat : fj quamprimùm mortem Thomæ meditantur,nbsp;nbsp;nbsp;'

trantes gratumfè faduros régi, fi meditatum facinus primo quoppteO^P^ cderent,protinus in Angliam ueniunt,Cantuariamcpprofedi, Thorn^î^’’-^^nbsp;terficiunt,in eiusc^ fortunas inuadunt,ac diripiunt,ealt;^ omniaimpy’’’',- .nbsp;ciunt,quôdlàtellites regis effenr.poftea itanefaria ccede fcedati,acimp^ bnbsp;Jrjsonuftfinagrum Dunelmenfem fe proripiunt, expedaturinbsp;gant, quam rex gratiam fibi referre uelit,quem le optima fide defending P j ,nbsp;dicabant. Atqui lècus accidit, atque illi cogitarant :Henricusenimt‘^’^fnbsp;farium maleficium pro beneficio non accepit,adeô ut importunifslJ^’P^nbsp;euflbres delperatauenia, alfj alio fugerint, ac intra triennium malenbsp;Ita Thomas archiepifeopus eft palmam martyrrj adeptus, poft annunbsp;mcnlès lèx,quàm ledere cœperat, qui fuit falutis humanæ MCLX?^!*nbsp;At régi Henrico ac cæteris omnibus eares luduolà ôômolefta,dolo’'nbsp;inufsit incredibilem, quippe qui ut oues dominici grcgis,meritb doleba’^nbsp;paftorêfuum amifilfe.Sedrex cum primis in fummo angore erat,nbsp;ieduraprolpiceretfuturum,ut huius tant! flagitq facile à nonnullisnbsp;tur affinis,perinde ac contigitrnamLudouicus rex ôcTheobaldus com^^, -,nbsp;lênfi's, ftatim cognita morte Thomæ, pari atepreliqui amici dolorenbsp;tur,ac pro certo quafi habentes id facinoris iulfu Henrici elfe fadum,nbsp;rem faciuntperliteras amp; nuntios, pontilîcem Alexandrum de cæde,fi^^'^jnbsp;culpam in Henricum conferunt, atque rogant, ut tantam iniuriamnbsp;illatam mature ulcifeendam décernât. Doluit Alexander fupramodu canbsp;tam triftem,Slt; pro fua dignitate,ô(Spro fceleris atrodtate, quæftionemb^nbsp;dam ftatuit. Dum iftafiunt,Henricus qui aliquot dies Argentonij

Hcnricus fccLinckis. »s.

’cerbifsimam mccrensjnulli mortali'um de quauis caufa agitanda^poteftatem ui conueniendi fedtjpræ doloris magni'tudme,cum fe infamia com mi fsi criznbsp;’Tï’nis afpergi ientiret, legatos Romam mißt, partim purgatum facinus, parznbsp;t’m ueniam impetratum à Rom.pontifice, quod ex eo, quia tern ere ira perciznbsp;tus,in Cantuarienfem probra iaftaßTetjßxi caulàm arripuiflent ad cædemrparnbsp;tim dcnicporatum,quóineuellet in Angliam legatos mittere,qui de mortenbsp;^ntu^tisThomæiuxtàat(^ de fàcerdotab's ordinis ftatu cognoicerent. Poftnbsp;æ^^jHenricus deftinauit animo domare Hyberniam,tum quod Angliæ pronbsp;10nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quia Gallis indeadminiftrata fepius auxilia intelligebat : ideoz

H ^’Hrern fuammakime foreducebat, fiinfulamnunquam fereanteaexterz ärniis uexatam fiibigeret» Itaqj accitis undicp militibus, ac nauibus fimulnbsp;uniim coaftisjUt ad certu diem claflcm inftrudlam haberet, ingens bellumnbsp;comparât» Perueniunt interim legati Romam, indeTuiculum,ubi tuncnbsp;pontifex erat,profelt;fti,eo loci audiuntur:exponunt mandatarcgis,cum in prinbsp;•pls oxpurgantes,quód falib diceretur no alienus confibj cædis Thoma? fuif'nbsp;ed tantum abfuit,ut eorum uerbis pontifex fidem habuerit,ut ctiam conznbsp;'^’^^^tlt;^illidixerant,efreomniapropèlènfèriuQuaproptcrduos Cardinales,nbsp;’pû etiam oratores petebant, in Angliam mißt, qui rem iplam præfentesnbsp;in Normaniam profedti, ab Henrico humaniter amp; prolixenbsp;^^cipiunturhoipitio.Hîccîim non fatis conftaret, in quo culpa cædis reßdeznbsp;’^^bpoftlongam difputationem, calumnia ficdifcuffaefttrexiureiurando ftnbsp;Pnrgauit,multoc^affli(ftus dolore falTus eftft tantu peccaire,quódinCantuanbsp;ƒ .tn olim aliquod odium habuiflèt,unde nefariaî illius cædis cauiâ orta uinbsp;^’poiTct.Cæterum legatipcenam ei indixerunt,utduccntos milites Hieronbsp;g k”^niitteret,adrem Chriftianamtuendam,atqueintratriennium, ipfe innbsp;yriam cumalijs Chriftianis principibusexercitumduceret,fa(fturus cômuznbsp;oitibcUü^quodpofteaRicardus eius filius gefsit,amp;lde facerdotali ordincnbsp;^’ictps optime promcreri ftuderet.Quæomniaine ft præftaturuiureiurannbsp;îo iVUnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paflumitalcgefanciri,ut ipft

denricus filius fie Angliæregnum obtinerent, ut nemo poft illorum mor nomen ferre intelligeretur,niß quem Romanus pontifex deßznbsp;r ® Huiufeerei annales Anglici neque meminerunt,necreges qui ftcutinbsp;/^’’^bferuantes fuerunt. Cccpit interea memoria Thomæ, ut qui religioznbsp;^^üfamortem occubuiflet,crebris miraculis clarior fieri, ex quo populusnbsp;’yiiquç ffequens ad illius ftpulchrum uenerationis cauiâ, iam turn concur/nbsp;L^^’Legatiuerópoftquam mandata quæ ad Henricum habebant, execuznbsp;^‘“nt,ac eius rogatu abfoluerunt omnes epifeopos ueniam {ùppliciter peznbsp;partim, ut fuprâ eft didum, Chriftianæ rcligionis hoftes hidixnbsp;partim iacrorum ufupriuati fuerant,adpontificem reuerß legationemnbsp;ci,.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;docent eum de bene multis ac magnis miraculis, quæ

ftpulchrum édita dicebantur, poft illius mortem: quibus Az Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum indiuorum numerum retulit» Ac diuus Thomas

tie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;martyrium fandlitatis, fed etiam cenfus nomiz

podreritas maufoleum pofuit, quod hodie eft prinz Quinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipedaculiim, ubi omnis generis donariorum mefsis in dies ßnz

‘ s crefeit, perinde quaß bona pars uulgi fortaffe credat Deum magis auz

t 3

«o Po]yd.VGrg,.AngI.Iiin:.lib.Xin. ro,argcnto,uelgcmmis,quàni prccibus litart Fui’ti's annus cùmnbsp;fiintjànataliChrifti mclxxiiil

Eft nobi's cômodùm aliquante altius repetendu, ut ordo geftarum ren”” quêhacftenus tenuimus,appofitèferuetur:namneres prophanas diuinis nH'nbsp;fceremuSjConfulto cas præuertimus deicriptioni belli Hybernici, quodnbsp;geftum eft,^ Thomas in diuorum numero collocaretunquod hîcprcptf’''-'^nbsp;cômmodius explicabiuHenricus itaç^parato ualidiisimo exercitu, cum da*'nbsp;fe nô mediocri^quæ fuit^uttradunt, quadringentarû nauiu, area hyemisin*nbsp;tium,celeri curfu in Hyberniam traiecipqui poft^ in terrain delcenderat^P^ ,nbsp;rum progreffus nô longe à Vatfordia caftra pofuit, ac illic de modo bellinbsp;i-endi conGlium capturus,milites paratos efle iufsit^ne incautèab hofteinua'nbsp;deret.Dum ille his occupatus erapcognito interim ab incolis eius aduentu,anbsp;çompluribus infulæ ciuitatibus ac regulis ad eum legati uenerunt,polliec'^*\’nbsp;ob fides le daturos.ae ea quæ imperalTet/aduros, Hos 8^ alij pari ter fuis ii*ianbsp;busminimèconfifi lèquunt. Atcpitadumfingulitiment,fermeomnesidf^'’nbsp;deditionem faciunt.Eueniteauidforia fine armis Hcnrico,præter fpeni,^'^’Pnbsp;pe CLim infula parêret pluribus regulis.ac fadionibus ÔC ftudijs diuerfis tral*^nbsp;retur,n5 aliud magis gentem indomitamimpediebat,quô minusnbsp;nifî quodcômune confiliu nonhaberet,ad propulfandû Reipublicæp^dci*nbsp;lum.Quocircadum finguliaduerfus tantû regem pugnare formidaranti**^’nbsp;uerfiferè uidifunt.AccepitHenricuslibentianimojnfulanorûdeditio’^^-*^’nbsp;exegitep abeis iufiurandû. RodoricusautêrexConnaciæ folus abnuifi*^ \nbsp;dem Henrici tien ire: is uir animo ferox, le regem Hyberniæ nominaba^j^^*nbsp;cîim imperiû totius infulæ obtinere contenderet^continuu bellû cuincæ*^^’nbsp;regulis gerebat.Qt^æ Gerte feditio effecit,utalf|,prout diximus,fèfeAngl*’nbsp;diderint.Tenebat regulus iftcfylueftrem infulæ partem, quæ ad occidei^**^nbsp;{pedlat,quæquoniamaltifsimis montibus munita,acfyluis ÔCaquiSjhy^*’’,nbsp;prælêrtim têpore,undicp clauià eft,id in primis fuit,cur Henricus Conna^^nbsp;regulum non fit confeftim belle aggreflusmam exploratû habebat, fubnbsp;pus hybernû,quodinftabat,nullû bellum poffe conflari Jgituromiflbilt;'*P^nbsp;fentia eo belloj'nfulæ præfidiis firmandæ,eius(^ ftatui collocando funnaia^nbsp;pc fibi ftudendu ratus, Dublinû, quæ eft infulæ princeps ciuitas, proßoljj’nbsp;ubi couocatis regulis acepifcopis,agitat deimperio infulæfibiacfuispoy*;nbsp;ris regibus perpetuando jd Hybcrni poffe fieri,nifi autoritäre Ro.poniiynbsp;negabant,quôd iam inde ab initio,poft Chriftianâ religionem accepta/cK^nbsp;omnia fua in eius ditionê dedidiffent: atep conftanter affirm abant,non ali^nbsp;habere fe dominû,præter ipfum pontifice, id quod etiam nunc iadtitant* Id*’nbsp;auditis,rex per legatos quamprimu Alexandru orauit, ut Hyberniamnbsp;ipfe nuper domuerat,ad regnu Angliæ fua autoritäre adiungerct,quodhai* .nbsp;grauate fecit pontifex: nam cum nihil inde emolumenti haberet, ÓÓ Hyb^^*^”nbsp;rudes atep fylueftres matrimoniuffinguli enim pro opibus, quifi^quamp^**,nbsp;rimas uxores habebant) multaqj alia quæ noftræreligionis funtjionduii^*^^nbsp;tè ièruarent,eftarbitratus illos cultiores, rcrum«^ diuinaru peritiores fof^’nbsp;uni duntaxat régi Chriffiano potentiisimo parèrent. Igitur Henricusnbsp;gens his potiisimè decaufis àpontifice imperio Hybemiæ iedonatum^ƒ’nbsp;poftquam pacatû reddiderat infulæ ftatum, curauit, ut celeberrimo anhm*nbsp;con^^*-

Hcnricus (ccundus;

conuentu,qui CafTclIi in urbe nobili aó:us cft,omnia emendata (int, quæan/ teaminus rite fecundum Chriftianum dogma fiebant. His peraôlis féliciternbsp;rebus^rex ineunteiam uerèin Angliam rcuerfijs^ propere in Normaniâ pro/nbsp;fcâus eftobuiam legatis à pontifïce mifsis, quos eo iam acceperat ad fe ueni/nbsp;’^e:cum quibus quid cgeritjuprà abundè explicatum eft,

Quoniam autem ad hune locum peruentû eft, non alienû efîe uidetur, de Wyberniæ fitujnoribuscp gentis cxponere.Hybernia infula in Oceano internbsp;Ijtitannia atqgt; Hifpaniâ polîta,ab ortu habet ipfàm Britanniam unius diei nanbsp;^igationepropinquâjôd Galliam ab auftro/HiTpaniam trium dicrû,ut aiunt,nbsp;j^?^^’^^fttxaffînem,ab occidente,Oceanuinfinitû à lèptentrione: no multvînbsp;^'htaScotia.Forma eius oblonga ad fîmilitudinê oui,ac à meridie.uti etiamnbsp;htannia eft, in fèptentrionê protenlà, ubi latior eft, Hybcrniam ab Hyberonbsp;homine Hiipano nominata feruntjqui primus magna hominû côgrega'nbsp;^^niultitudine,eam occupafTet: fiue,ut alrj fentiunt,id nomê tulit ab Ibero Hunbsp;’^ine Hifpania? celeberrimo, quod illiusaccolæprimiinfulâhabitaflent: autnbsp;äb hyberno têpore, quia ad occidenté uergit.Sed illud uerifimilius eft, ut uelnbsp;^^uceHifpano,uel à flumine Ibero dic'fa fit,quadó Hyberni ctim habitu cornbsp;P,°’'Ujtumuiuendiritu atepmoribus no ualdedifcrepantab Hilpanis uicinionbsp;Î0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à Scythia,feu ab Aegypto, ut ipfi prædicant, profedi, ut in tertio

open’s uolumine memorauimus,expulfi's prioribus incolis, aliquädiu J^'^uer5t,ab fecß Scotiam appellarut.Sed poftea^ illilongo póft tempore Pinbsp;^^siuænationis hominibusfccdereiunóti fupremâ Britanniæ partem, quscnbsp;jj^^^’^^honêuergit,occuparut,S^ipfi Hyberniæ fenfim priftinû nomennbsp;pars ilia Britanniæ à Scotis occupata, Scotia dicta eft, Spatiû Hy/nbsp;quàm Britanniæ æftimatur,quôd non amplius millianbsp;li^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;longitudintjôô L XX X X in latitudinêpateat.Cæteru folum amp; ccc

tior nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diffèrt,niG quod Hybernia montofîor eft,8ôaquis abundan

1^ jS^ïppe quæ in editifsimis etiam montibus pafsini paludes amp; ftagna ha/ tunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;temperies,fertilitas terræ infîgnis,etfi Hyberni agriculturæ pa

niai c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nullum gignit uenenatum animal, nec aliunde illatum nutrit,

^anr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^bbi.Apes etiam pafsim reperiuntur, quod falfo quidam ne/

nias ^^^HybernicusOceanusmargaritas,fèdfubfufcasacliuentes.Hyber {ù Anbsp;nbsp;nbsp;eftomnisdiuifainpartesquatuor,quarumunam quæadauftrum

M f ^îomoniam appellant, alteramaquilonalem Hultoniam, tertiâquæ Orientéuergit,Laginiam,quartâocciduamConnaciam: amp;has Hy/nbsp;fylueftres fparfimincolunt.Cæterum ciuitates ànbsp;abfunt,quôd régi Anglo parent,unde moresimbibunt honeftionbsp;tiin r^°î^°’^tâmàLaginia Suirus flumen,qui ad Vatfordiam oppidum pornbsp;dit ^.^’hquoex Angliabreuiorefttranfmiftus,amp;àConnacia Sinneus diuinbsp;ciuitas occidentalis oræ eft Limiricû,quod Sinneo omniitnbsp;ÎVPnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maximo alluitur,Oppida uero celebriora Vatfor/

cinj^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Suiri ripam, Charygium, Clomellum, Charris, ac CafTellum

Chçj^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æ^igtilo Corcagia, contraep cam altera in fêptentrionali ora,

AIm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infula in auftrû ueHfus anguftiorefîe incipit, magisqj fylueftris,

^tequiturHultonia,quæ contra eft,^e(ftat(çadfèptentrioné,quam3 r 4

w. Polyd.Verg.An^l.hift.lib.XlII-

Liginia difcluditBoandus flumen,quo Druda oppidum maritimüxMj,J^ urbs alluitur,cuius emporium eft Armachum, in ora aquilonari Strannbsp;dia oppidum,aquo adScotiam^quam ex ea parte finitimaminfulahabet? .nbsp;uior eft traie(ftus:5ó quædam alia paruula oppida, atlt;^ infulæ complur^^’J^nbsp;cam oram feptentrionale,ufcp ad alteru occidcntalem angulum Jtem ini^nbsp;ampliffimus lacus, quern uocantLogfoylum, unde manat Sinneus,lt;iy' .nbsp;flaens intcriorcs Hybernos qui occidentales funt,ab orientalibusnbsp;nat,ad Limiricumc^ portuin facit multarunauium capacem, lamnbsp;namus partem Liginiam:hæcàDruda orientalis oræoppidoincipitgt;P’fi;'nbsp;netcç ad Roffium oppidum eiufdem oræ,quod ad au ftrum uergit, in lof*»nbsp;dinem circiter millia pafluu C X C. Ciuitates habet Dublinum totiusnbsp;caput,Midiam,Forneum,ac oppida munita Childariam, Childcnniunij^nbsp;ftonum,Benettibrigium:amp;L huius quocp bonam partem Hyberninbsp;tenent, V Itima pars C onnacia,quæ ad occidentem folem fpe(ftat,niulto 1nbsp;tior, qu'aminauftrumuerfusjutfupradiximus, Sinneus aMomonia^ ij;.nbsp;git, illincc^ protenditur parum ultra Slygarium oppidu oræ feptcntdo’y.nbsp;cuius principalis ciuitas eft Galuia,item portus frequcntes,infuïænbsp;paruæ,aclacus, Hæcuerb crebris montibus,atquepaludibusplena/c’^^^^j;nbsp;fylueftrisjà pluribus regulis poflidetur,adminiftraturlt;^:quoruinnbsp;nus,qui fe Connaciæ regem nominal, cuius incolæ ut longe durilfimn’^ ‘nbsp;minum genus non multtimfrumento,fed maximam partem ladeatcpp^j^nbsp;uiuunt:panem quando ucfcuntur,ex farina auenaceaconficiunt.Iinbsp;uocitantur,quod ferine ferarum ritu uitam degant,quan^ in ea feritai^ .nbsp;fbanamreligionê cafte colunt.Statura funtnon indecenti. tunicainnbsp;lineo confecftam induunt,S^ earn non mutant,donec contrita fit^quain’’^^nbsp;defcat,croco inficiunt,cui cùm in publicum exeunt,aut frigoris uitano'^nbsp;pallium laneum,6ó ill uH quidem uillofum,atcp in fuperiore parte iubat^nbsp;ponunuSóhicparitcruiris acfeeminis comunis ueftitus.Nobiles uct® 'nbsp;talari amiciuntur,tegmen a pofteriore parte ad caput inducunt,amp; idufq^nbsp;calcempendet,calciamentumetiamufurpant,Atreliqui aperto capit^^j^ ,nbsp;dis pedibus incedunt.porrb ita pedu cutis ftiapte natura callet, ut pued’ Hnbsp;rum pedes nondumlongo ufu,autlaboreobdurarint, miraquadamnbsp;täte per locaetiam afpera currant,Capilium parum fupra aures circunüü'’^^nbsp;aliqui tarnen more uetufto,capillo ufque ad occipitium rccifo,in parte ƒ Pnbsp;quæ ante eft, longos geruntcrines, Barbam frequenterradunt/labiooi’ .nbsp;xat fuperiore ad Srrorem,'ut credere par eft, intonfo. At gens continuisnbsp;tionibusagitatur,acobidprælrjs rebus gerendis afluetajfolerseft,^®*^nbsp;nia momentarerumjmperiumc^accipiendum’præftô, Inermes corpoi^ T,nbsp;gnant,idcp pro audacia 80robore uirium æque habent, atque ferre arrnajP^nbsp;onereducunttetfipaulatim fuo periculofapientiores effe(fti,armaiam’’^pjnbsp;induere incipiunt, Sineephipprjs equitantdicet nuneftratis quainbrei’nbsp;mis,fine ullis phaleris,utantur :equos uerb magna cura nutriuntpabul^’ ;nbsp;baceo,ac fub diuo. Arma haben t,iacula,gladium, fecurim,amp; lapides, lt;1^^;nbsp;cùm alia arma amiferint,fe defendunt, indifereta apud cos hæc funt.nbsp;omnibus eadem,quam balbutientiû ac gemend um more pronunciand^nbsp;ingenia,ferocia,2lt; ad uindidam prona,n5 item fida,fed mendacionbsp;litcf^'^

Henricus fecund lis,

îitcrarunoncxpertia,namà puerisgrammaticæ amp;iuritam pontifido quam ciuili opcram dant : præterea fobrfj, èC l'nediæ patientiflîmi:cornîter SC perbcznbsp;colunthofpites .In delicrjs habent à laboribus uacare: agnculturamnbsp;artes no magnopereexercent,prætermufîcamjCuîus peritiflîmi funt,nbsp;^änuntenim cîim uocCatum fidibus elegantetj fed uehementi quodam impe^nbsp;ut mirabilc fitjin tanta uods linguæcp a.tc^ digitorum uelodtate^pofTenbsp;numéros feruaridd quod flli ad unguê faciunt. Domos habent aut lapi^nbsp;1^^^’^udigneaSjmuris è luto confedis. Demortuos magni's clamoribus diunbsp;§^’^t**fifummi fint uiri,conducuntmuh'eres,quæ circa funus plangant. Minbsp;lautem Hybemiæ quæ uulgó prædicantur,quoniam co remotius fugenbsp;°^fnt,qub diligentius inquiruntur,rcpetere fuperuacaneum duximus^arznbsp;nos fatis de ea infula,hic appofite dixiffe.Cæcerum unde digreffi funbsp;reuertamur.

denricus in Normania pofiqua omnia cum kgatis Alexandripontificis ^turepcregerat,rebus domefticis uacans,utfimultatem amp;odiu Ludouicinbsp;in fe tandem aliquando reftingueret,regem Henricu filiu cum uxore^adnbsp;in Angliam mifit,quihaud multo póft Vintoniâ con/nbsp;n ^^otam antiftitum quam principum concilio,aGualtero archiepifeoponbsp;0, ^Q’^^g^nfijunacum Margarita uxorecoronatur. Interim rex Henricusnbsp;J.Ç J .p ’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non læua fuiffet^facile potuifiTet 8Ó profpicere, confilio auerte

’Ifta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inter ipfum atepfilios ortaeft,ex qua tammagnu quam

df nbsp;nbsp;nbsp;^ftÏumexarfit,quodægrè.intrabienniu dirimi potuit :namferunt

”fto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prædidumjnifi fàndius iuftitiamjquæinfè uirtutes conti/

^na nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erga cunftos mortales feruaret, futurum cflcjUt in ma/

’’itÿ i^cmpore calamitates incideret, quibus tandê confedus infelicem [q ^^itiïhaberet. Henricus rex filius, fumptis rurfum regni infignibusjnnbsp;officii oratia, ad Ludouicu foceru cuninbsp;P’’oficifcitur:quod fane iter præcipuû ruit feditionis feminariu. Accepitnbsp;ï-. ^^ouicus amanter,uarioscp ludos quibus illi deledarêt fè^aciendos cunbsp;’’tornbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quida prodiderut, Ludouicus immemor recentis amicitiæ,me/

Henricu adolefcen/ hco?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dignitatê,ad dominandu fua fponte niti, putauit regi Henz

’’’hil ’^^goftum exhibendü^quó ad nocendum impotens fieret.ltacp ciim tiisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;moueret adolefcentemjtanttim confulentê fè non eft dehorta

gubernaret. Quid^quod fignum. auxilio ei non defuturum Sed multó magisnbsp;^^^a^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deprauandam flexibilem ætatem parata, iuuenê ftimu/

•^dh ’^J^’s^ttocibus obftrepebatjclamitans eumadimperiu natum,non fhjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Seproptereano decere,utprecariam diutius haberet pote/

agitatus ftimulis Henricus, iam turn eoepit alieno à pa/ tuj ^^’’’’’’Oj.adquem tarnen propere reuertit, qui eum iam acciuerat, ueri/nbsp;bat f'^^^^’^^datepnbsp;nbsp;nbsp;idratus eft ex re fua non cfle, filiu diu abefte, quem fcic/

corrumpi,cùm fapientia non cadat in earn ætatem.Eodem an/ ÄICLXXV, Ricardus ordine antiftitum trigefi/nbsp;ge^j^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cantuarienfis archiepifeopus creatur.Fuit ante eum eledus Ro/

wbas Beccenfis, qui earn dignitatem recufàuit, id quod ambitiofi ho/’

îu Polyd.Vcrg.An^.hift.lib.Xin. mines eius focordiæpotius quàmiàpicntiæaflîgnarunt:adeôdiffîcîlecftp!^nbsp;cere uulgo^qui omnia honeiïta, tantum utilitate metitun Id quoque tempo’^^nbsp;Raimundus comes Fani Aegidq uenit in fîdem Henrici, eius potentiânbsp;mefcens, quo fie rebus fuis mature confùleret. Et Hubertus cornes Morit^nbsp;ni), filiam quam unicam habebat, loanni filio regis defpondet, Nomennbsp;ïæ no editur à quopiam autore,quod fciam,etfi prætereundum no erat,quagt;’'nbsp;dó per eiufmodi nuptiasjoannes mortuo Huberto,eum comitatum dotis^’^nbsp;mine confècutus eft,quiin Normanianon mediocris habebatur.nbsp;res caufâ régi Henrico filio fuit,cur citius effunderet uirus in parentem,nbsp;paulo antèapudLudouicum focerum imbiberat:cùm enim pater uellettpJ^nbsp;dam oppidain Normania loanni filio affignarcjin quibus dos eius uxofid^’nbsp;caretur,prout prius comiti Moritoni) fe fadurû promifèrat,fî filia ei nupti^”'nbsp;daret,proliibuitid filius fieri,diditans fe regem efre,fuac^ efle omnia,

Inter hæc,qui à Ludouico fubornati,aut odio moti erant quod in rege ricum patrem conceperant,auribus adolefcentis iam male confulentibu^’^nbsp;patentibusinftillarenon ceflabant, non efïèeius dignitatis, ut filiusfafli'^nbsp;diutius haberetur,ôd idcirco tempus efle, ut eiedo pâtre, ipfe pro fûo iuf^nbsp;gnum regeretzô^ quo id præcipitantius faceret,auxiliu,operâ,ÔC ftudiûnbsp;pollicebantur.His itaq^ amicis 8ô focijs rex Henricus filius confifus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦. ;

AngliæcumNormaniapalàmàpatre repetqt, Offènditeares animumf^^’ Henricipatrisgrauiter, qui tarnen non ignarus tantum temeritatis non^^*^nbsp;à filio, quàm ab inuidis male fuadentibus proficifei, leniter eum repi'd?^’’,nbsp;dit,fperans fè mitigaturum iuuenilem furorem, iuflîtc^ æquo animonbsp;moram, quæfuo tempore ei bono effet. Adeaiuuenis ne quicquamnbsp;tinacia defi'ftens nihil eft inclinatus, quæ pater monuerat, quippe cuinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

erat, regni gubernacula àmanibus paternis quouis modo eripere. pter clam ad focerum confugit,acilliexponit ordine omnia, atqueoratff’’,,nbsp;iuuet ad regnum recuperandum : quem rex bono animo efTe iubet, acnbsp;ficiarium fuum effeclum, Normaniæ ducem déclarât. Benefi'ciariusnbsp;dicitur, qui pofTeffor eftdominatus aut terræ,an'us proprietas adnbsp;pertinetfitem qui ad militiâ Imperatoris benefido fcribitur,autornbsp;miles,qui muneris benefido uacat,ut Feftus ait.Sedin uiam repedemus* jnbsp;ter cognita fili) fuga,mifît repente équités aliquot,qui eum remoraretn^nbsp;cum ille iam plurimum uiæ proceflîfret,conlèqui nequiuerunt.nbsp;fafta mora,ut morbo nafeenti mature mederetur,legatos ad Ludouicum .nbsp;fit, qui rogarent,ut adolefcentem ardentis animi,malorum confîlioàp^*’^nbsp;pietatc alienatum,commonefaceret, ac itaamanterhortaretur,quôadK P^,nbsp;mo quoc^ die reuerteretur: 8cne occafionem amplius quicquam taienbsp;dieideinceps datumiri fufpicaretur,etiam fuis uerbis poniceretur,fi qm^ ;nbsp;tea erratum efTetjilludiplum eius arbitratufê quamprimùm emendatui^,^^nbsp;At Ludouicus ubi audiuit Henricum nominari ab oratoribus regemnbsp;turbatus,ueluti ex oculis èC uultu apparebat, Ecquid hoc rei, inquit,efi' »nbsp;audacia uiuo filio,qui rex efl:,fê regem gerit Henricus nonne fè maief^^^ .nbsp;gia iandudum abdicauit porro quod taie quid au det, contra fàdt, quàmnbsp;fàs(^ eft : amp;L his didis,oratores domum dimittit. Redeunt illi celeriter,nbsp;edocentes, omnia ad uim fpedare affirmant. Quo cognito Henricu^^^^^

Hcnricus fccLinckis.

’^omi quàm foris omnia timcre cccpit, nam malo malum aliud acccflît, quod ^^orAleoncrainfignis petulantiæmulier, utfilrjs effet cum pâtre certamen,nbsp;P^'outpoftdiluxitjtemerè fecerit Jtacp rex maximopere anxius,exercitum conbsp;§%fidenihominumdiligentius experiridocapræfertimfinitimis Gallis ui-'nbsp;^¦^âpræfidrjs firmare^ummaopenititunNon ceffabantinterim complures,nbsp;circa fe,ipfe rex Henricus filius longe fui fîmilimos habebat^hortari, urznbsp;S^’^^iimpellere ad bellum gerendum cum parente^ut quem ratio nulla moueznbsp;reftituendumju denicpatque armis ab eodem deturbaretur,nbsp;»0 lensnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Francus armalargiri promittebat. Quibus ffimulis infb

’^Uenis inftigatuSjUihil iam dubitans quid ageret, magno cû armatoru ’’Uinero in Aquitaniam defcendit. Henricus pater non fe ftatim opponit iu^*nbsp;^^^Jlfiiirori^ed ut qui morte magis bellum longe importuniflîinû enixè ui-*nbsp;iudicabatjndulgentia ac officio tentât terum animum Icnire, Itaqucnbsp;na ufu uenifTet, ut nonnulli uiri graues, qui fîbi timebant, ne apud eumnbsp;'^olienfaeflèntjfi aliter facerent,filium relinquendiï ftatuerint, clamcp figntcnbsp;^^^uleriiitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abfuit,uteos receperit,utetiam

r ®tinus ad fih'um remifèritjiuflerit«^ principi fuo diligenter opera dare, atcp ¦ ^^untios miferit,qui de concordia fuo nomine, cum eo agerent, Verumnbsp;^^quo ipfe pater magis ftudebat iram filfj fedare, eo mater uchementioznbsp;, ^2ddebat:dicit enim Aleonora ob pellices fuas furif s agitata, multis uerznbsp;lt;lunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apud Ricardum amp; Gaufredum filios, de uiro effe con

^uxiV continuo focietatem coire cum fratre rege, amp; d in Aquitaniam contra pattern compulerit. At rex Henricus filius gaudens fociosnbsp;Osrcf ^^^^’^^fratreSjS^ob idlong'efuperbiffimus fadus,nuntifs à patremifinbsp;depofiturum,fi fîbi integrum relinqueretur impeznbsp;milites,qui ita uellent, per iufiurandu promittere coë^nbsp;älteri ^^^’^^’^f^quffortiterc^ cum bofte pugnaren'llos ueró quibus cordi fuitnbsp;P^ter P^ï’fis,permifit impunè ad parentem adhærefccre. AtHenricusnbsp;x ’^^’^coJ^tcimax afiliopernuntios refponfiim accepit,plurimüdoznbsp;profpiceret rem omnem ad ultimum effe nefarfjs armis comitznbsp;^’pfs ”'ïf’:^^uttieimparatus ofFenderetur,copias fuas armatas tenebat.Priiiznbsp;fèquebantur,interim certiores faóli per exploratores,de confiznbsp;cogeretur, pugnare,ac fiznbsp;fjüoria ^^P^^^ntjtiltro atcp libenterin gratiam recipere, ualde foliciti erant,nbsp;§no(j P^fto filios eatenus in odio contra patrem tenerent, quoad eum reznbsp;üçiaç^^'^^rent.Itaq? nullum neep diem ne(^ nodlem intermittebant, quin iuznbsp;.^^’’^aincitarentzfed ante omnes,Ludouicus rex g^^^^^bat finiri bebnbsp;anteaadiutorem profeffus erat,qui ob id confeftim reznbsp;Lutetiam uenirc rogauit,

principibus totius regni uocatis,cum Gulielmo rege Scotiæ,Hu Ceftrenfi, qui Ranulpho patri, de quo meminimus in Stephaznbsp;Mombraio, Hu gone Bigoto, atcp pluribus alfjsnbsp;eodem accitis, qui régis Henrici filfj fidem fêquebantur,nbsp;bello confultant, amp; ubi initium belli faciendû fît, fîmulnbsp;ƒ ^-Poftquam de his eft mature deliberatu,ne aliquid fit,quamobremnbsp;^sdefociorum fide fufpicetur, Ludouicus primus ac deinde omnes

«« Polyd.Verg.Angl.hift.lib.Xin.

lurei’urahdo pollicentur^cum (è pecunia 8lt; armis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eb coadiuturos,duiri^

gnum recuperaret.His poUicitadonibus iuuenis confirmatus^mox luis m’I'' tibus ut eos fîbi deuinciatjagroSjOppidacondonat^iùisc^ chirographis don^'nbsp;donem comprobat. Iftiuimodi peraÆs rebus, pro Ce quiique ad compai^nbsp;dum bellum dilcedit. Henricus pater de noua coniuratione interim certio*''^nbsp;dtus,in Normania morabatur,{ummo afFedtus dolore,qubd no magisnbsp;nis hoftibus,quàm domefticis laboraret : ièd quia tempus minime aptubd*“’nbsp;gerendo uidebat(hycms enim iam obrepièrat,ôd Iperabat interea uique du^nbsp;uer aduentaret,fîliorum mentes pacificatorfjs legadonibus ac promiflîsnbsp;nitatemreducere) no omnia eo ftudio, quo par erat,ad bellum tamnbsp;parabat» At Franci non multb pbft,qui conferendi manum cum bofte au^*nbsp;fimi erantjUix adhueprimo ueris tepore inftantej'undis armis cum rege»'nbsp;rico filiojuno eodemcç die Normania, Aquitaniâ,atcp Britanniâ,quam eda’”nbsp;Henricus pater inuito Gaufredo duce filio obtinebat,inuadunt,omniadta^nbsp;ftando,acin primis arces, oppidaep ualidiora munitioracp oppugnandO'nbsp;idem quoç^ tempus,ut hoftis ubicp gentiu uno momento diuexetur,Gy’,nbsp;mus Scotorurex in Ànglianouos facit tumultus.'is enim donatusnbsp;in illo nouiffîmo coalio Lutetiæhabito,Northumbriaab Henrico,illu‘^P’^nbsp;tinus contendit,ac totis uiribus in poteftatem redigere nititurilèd quo ac^’J'nbsp;inftat,ut ea potiatur,hoc incolæ qui eius imperiu tam maxime oderant,lt;l^^l^nbsp;minime omniû ferre uolebant,fortius refi'ftunt, omnibuscplocis hofteui^^nbsp;ftis telis petunt» Quo fadtum eft,ut non fine ftrage, Scoti inde tergadatenbsp;compulfi. At in Normania dum alrj prædam faciunt, Ludouicus ad opP^nbsp;Vernoliu expugnandû proficiicitunamp;quiaaltum 8ômunitû,necpfe^dsynbsp;alrjs bellicis machinis capi poterat,nec in breui obfi'dione ipes ulla état,nbsp;ex captiuis cognitum effet, frumentu exante conuedu in multos dies W ,nbsp;primucaftra ante oppiduponit, deinde uallo circundat, utita demum^Pf'^.nbsp;danos ad deditionem cogat,quod baud multb pbftex fententia fticceftïi'nbsp;rim Henricus pater audiês Vernolienfès in officio manere,ac iàtis tutosnbsp;tumultuofîs prælfjs reliqua partem boftiû in agros effufàm perfequitut*^^nbsp;dumita paffimeum bofte confligit, Vernolieniès citiusquàm putaran^’nbsp;ficienteiam annona,inducias trium dierum àLudouico bis conditionib^^lnbsp;tere coaefti funt,ut intra illudtriduû,fi fîbi ignoiceretur,deditionemnbsp;nifî ab Henrico auxiliû mitteretur» Annuit Ludouicus conditionibuSj^nbsp;ptislt;^ obfîdibus,ac promiffa uenia inducias pacifcitur.Oppidani uero ni’nbsp;nuntfjs opem implorantes,dere in extremo diftriminegefta, Henricuy^^nbsp;Magna affeeftus folicitudineboenuntiorex Henricus,qubdnibilnbsp;metuerat,nulla interpofîtamora,cùm res inceïeritate pofîta effet, fubl^ .nbsp;dio uenit,atcpno procul ab boftiû caftris, caftraponit.His cognitis,Fi^”, .nbsp;ueritus ut occafîonem potiundi oppidi, fî armis certaret,in præièntia anigt;nbsp;ret,dolo boftem deluditimittit enim legatos ad Henricum,qui dicant ft “nbsp;concibationefiliorum a(fturum,cupere cum eo ièrmonem babcre,8^fî yf,nbsp;eus ho abborreat,tum rogent, ut colloquio J^ofterum diem dicat, qu^ynbsp;die induciæ datæ oppidanis exituræ erant» Audiuit rex libenter,atC5P dio’nbsp;fîdiofîs fidembabens,promifîtièpræftb adfuturum. Itaqj poftridieeiu®nbsp;ad locum uehit,quo Ludouicus quafî promiffî fummam completurus^’^j^

Henricus fecund us.

y^inde nuntijs ,fe uenturum fîmulans^peiiè diem confumpßt^ atque interim ïç æ’'militum cinxi£,ac iuos centuriones iuffît ciuibus declaraznbsp;f^i*uenricüefl'eprofligatu,utipe auxilrj habendi amifla^oppidani padloftaznbsp;^^jj^’Quod oppidani uerû eflè exiftimantes^quiaintellexerant regem aduenznbsp;iTiagno exercitUj amp; promiflum iubfidiü nullu eo die fuperuenerat,nbsp;^x^P^fataiam ialute^iefe hofti tradunt:qui diffidens pofle iê locû retinere,connbsp;ç^^^^promiferatjoppidu dirait atep incendit, captiuis principibus in uinciilanbsp;ueritusjfîlentio nodtis abqt, Henricus frauznbsp;’°nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mittitraptirnequituturmas^quihoftem perièquanz

iiih ¦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iamfèintutum intra iuos fines recepiflet, quem

infeftis telis petebant, ad alios quiultimifuerantuerfî,tam équités iamitinerefeifosconfecuti occîdunt,necpriusfinemcædis faznbsp;perièquendo node, quætuncob{curiffîmaerat,prohibeantur»nbsp;^Èonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuos iècutus Vernoliû uenit,ac magna celeritate reparatîdein Ro

Pæf^lt;^us,càm intellexiflet Hugonem comitem Ceftriæ, amp; Roz uiros ftrenuos,qui ad Henricum filium iampridem defeznbsp;omnia turbare, mißt confeftimnbsp;fubfîdio iuis,qui commiiTo prælio, hoftes profligarunt,acnbsp;^’^an multis alrjscaptos,ad regem præmiferunt, Pa-'nbsp;*^qitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diebus in Anglia pugnatum eft: magna porro hoftium

conuenitjcuius etiam loci Robertus cornes régis Hen es ièquebatur,ut nada temporis opportun!tatem,derepentè Raiznbsp;Lafauregfi exercitus præfedos,nbsp;^oriretunSedilli cognito hoftium confîlio, nihil cundati iundis arznbsp;fadum nullonegotio fundunt:nbsp;^ppidu oppugnât,quodab oppidanis impetrataprius recedendi cumnbsp;%^^^foa’tamis omnibus facultate, ftatim traditum folo æquaflent, fi arznbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tutiffimamcaperepotuiiTent»

’Mijj deinde interiedis diebus,audiens Ludouicus remHenrici inciperc putarat,ut aliquo pado eius animu debilitaret,fi no cederet,nbsp;cederet,erigeret, illû cui certu decretum^ efte feiebat omznbsp;J^incômodapati,quàm cum filrjs dimicare armis,apud Gifortiu couenbsp;i^idelicet panem,ut aiunt,oftendere,alteralapidem ferre,nbsp;{|bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Henricus ut pacis alumnus tot conditiones obtulitjUt pene fe

^’¦^^’^imos iam ad concordiam flederet, cùm nonnulli turbatores paz ^%J^‘^iUis egerunt,ut nullis coditionibus poftremb contenti,infedo neznbsp;“^^^^oquio abiucrint, Quamobrem cùm in difceiru,uerbautrincç connbsp;HîSç^^P^^naiadata eflent,orto eueftigió clamore, Angli quiillam ludificaznbsp;ferre nequibant,repentino tumultu Gallos inuadunt: quinbsp;Henrico ftatim rcuocati,plus terroris iniecere,quam cædis feceznbsp;confilrj efle iudicabat generü apericulo iêruaznbsp;te''^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præfentiaadmanus uenire: fedpaucis pbftdiez

f nbsp;nbsp;comitem Leceftrise,qui paulo ante coprjs nudatus in continenz

hl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;armatoru numero in Anglia remifit, qui fe cum

^^^^^’’^S^ï'^bacambo partim agros percurrendo, partim ho animos muneribus folidtando, omiicm Angliam in poteftatê régisnbsp;u

»8 Polyd.Verg.Angl.hift.Iib.XllI.

Henrici filrj redigere ftuderent. Comes confiliu Bigoti fecutus, Nordouici^ proficiicitur,at(^ àpræfîdio uacuum primo acceflu capit .Interim hoftiumnbsp;uentuabinfulam's cognito, magnæ ex finitimis locis copïæinunum conu^'nbsp;iiiunt.Adfuere etiam non multo póft Ri'cardus Laftius,ac Humfredus mag^nbsp;fter equitum bellicæ arris peririflimus cum regio equitatu,qui excurfîoncsi”nbsp;Scotos paulo ante fecerant. Hic confilio capto, Ricardus cui fumma impeï^nbsp;ab Henrico pâtre delata erat,cohortat,ut quæimperabit,diligctcrindufhif^nbsp;adminiftrent.Quo diefto, cuneftis una uoce clamantib. ft præfto efle, ac ulfi'*’nbsp;imperata fadluros, extempio in hoftes contenditur. Turn Robertus qui is'” ,nbsp;caftra pofuerat ad Buriam Suthfolchiæ oppidum, ex tanta rerum mutation^nbsp;longe aliud fibi capiendu confilium atqp ante ftnftrat,intenigens,non iam all'nbsp;quid acquirere,ftd incolumem exercitum ftruare cogitabat.Itacp cùm fugf’^fnbsp;ignominiofum,fimulcppericuloium foret,ac caftris ft continereper angul^’nbsp;rei frumentariæ,quæ in diem parabatur,no liceret,cômunem ialute innbsp;animoru ponenda decreuitrquocircaappropinquantibus conftftim regH^ ,nbsp;pijs,iam fuis in aciem edu(ftis, obuia fadlus pugna nequa^ refugit,nbsp;tur præliû atrox: Galli quos Robertus de induftriain hoftem primes fi^^nbsp;i at,quód ea gens in primo congreftu,pene inuicla efft {oleat,ingenteni ‘Jj.nbsp;ftragem;contra Angli optime gnari naturæ Galloru, tandiu eum imp^t';’nbsp;tolerandu ftatuunt,donee hoftiu uires longo certamine langueftere in^Pj'nbsp;cuius rei ubi indiciu fecit,quód iam fefti pede ftnfim referebant,tum A,nbsp;gli cum pro ft quiftp collegiftet animu,magna ui in hoftem erumpunt,nbsp;mum ordines frangunt,deinde diflipatos paflim cæd unt. At Robertusnbsp;ta fuorufuga,quanta maxima poteft diligentia annitit milite diiperfuiT’^.^jjnbsp;reuocare,atcpcertamenredintegrare:illudcpeó accuratiusagit,quódhu'^^pnbsp;uidet perftquendi ftudio,fuum itidem ordinê reliquiflè,8óiam ftflîs cotpnbsp;bus,audaciam remittere: ex quo ipem bene ^erendæ rei facile concipi^’’®’^}nbsp;ózoriam in manu fibi fore confidebat, fi' modo fuos in unum reduceret : 4^nbsp;cum non fefelliftct,ftd in omnes partes iam iparft multitudo,atcpab I*®nbsp;oppreftà,nequaquâreuocari potuit. Ipft dum ita optimi imperatoris jnbsp;facit,circumuentus capitur. Cæià funt eo die ad decern millia hoftiutngt;nbsp;fere toridem.Qyi cladi fuperfuere,re(fta uiaLeceftriam concelftruntjUtpnbsp;ter oppidu atq? Ce hoftiu iniuria prohiberent.Huius pugnæ fama perlâtnbsp;tinus non in omnes infulæ partes modó,uerumetiam in Galliam, cæten^^^jnbsp;ftibus terrorem addidit: ftdin primis Ludouicus diffi'dere cœpit,nbsp;póft diebus inducias in ftx menfts cum Henrico paeftus eft,queiamnbsp;totlabores cumdetrimenris,alterius caufaftibire.

Henricus accepte uieftoriæ nuntio immortalitergauiius,iuflitcaptitj ft in Normaniâ deduci:deinde in Andegauefts proftó:us,ubi locanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'*

fidijs firmauit,quó omni tempore à metu infidiarum uacuus elftt. Anglia ctfi aninn fere omniu extraquam paucoru ad pacem intenti eraunbsp;men itaRogcrius Mombraius ÓÓ Hugo Bigotus qui illi prælio lup^ , ^^.^6nbsp;quoRobertus Ceceftrenfis captus eft, ciim Scotos, turn Anglosnbsp;pecunias pollicendo,item damnatosacexules promiflauenia,adftajh^ jjC)nbsp;pcrunt,utnon mediocri coaefto exercitu,una cum Dauid fratrerégisnbsp;left effuderint in agru Eboracenftm,6C Gulielmus ipft rex Scotorii iti

Henricus (êcundus

bri’am uno tempore contendens eruperit» Rex primu circumuallat Carliolu, quodciim diutius obfidionê toleraturùuideretjquàm ut cito expugnari poC-fetjelicto præfîdio ad oppugnandu idoneo, ipiè in agros egrefliis, arcê parunbsp;citraEdenâ flume fitam,quam încolæ Burgthû,amp; altera in eiufdê fluminis rinbsp;papofîtâ,quam Äppelbiä uocantjcum nonullis alrjs capita Inde flumen tranßnbsp;greffusjac per Northumbria populabundus Alneuicû oppidu munitiffîmûnbsp;^xpugnarejicetfruftrajnitit JntereaDuncanus fine Rotholandus,nbsp;uocantjUir crudelitate in omni memoria inaudita infîgnis,regiarum conbsp;P’ärum præfeduSjCum altera parte exercitus Candaliâ,quam Kendalâ appebnbsp;^f’^^acomnem occidentalem oram quæ ad Scotiam pertinet, percurrit,deua/nbsp;mortales pariter fæuit. Nonparcitimpius hoftis neque fexuinbsp;”^Çætati,etfi matresfamiliâs.fenes^puericpplorantcs paflîs manibus defenenbsp;*^5 obteftantur,rogant,ut fibi parcat.Sed ne à templis quidem manum abftinbsp;I^c;erdotes àc multi alrj feie in ædesfacras paiTim abdidüTent,nbsp;’to fradis undique mûris, eos itidem crudeliter obtruncate Celeriter hæcnbsp;ouamcaibrum deferuntur:conuenerant enim hue undique équités Angli,nbsp;nullam effeipem bene gerendæ reiin peditatu,adueriusnbsp;prædandi cupiditas diflepararet, de improuiib adoriznbsp;lo liçi^’^’^^orum principes erant,Robertus Scoceus,RanuIphus Granula,Guznbsp;tæe oièiuSjô^ Bernardus Baliolus» Vbi igitur intellexerunt alibi regemnbsp;’^’01 Duncanum præfedum debacchari in iuos,tum alius alium increpannbsp;po^^^^^^tt^fjEcquiddenicpreftatjfî neep pedites quicq? momenti haberenbsp;ni^jjJ^^tgt;necnos équités hofteminfequimurCHis inter feuocibus côcitati, cianbsp;•till . °Iäto in rege properant, qui baud bidui aberat : uerü ubi aliquantulunbsp;^tint, orta repente nebula denfîffîma, côfiftuntdeliberaturinbsp;tj Fjocedant nec ne:nam cùm neicirêt,ubi loci hoftis effet, ne in eum incaunbsp;îççlç f^nt,uerebant,At(^ ita cum animi quifep pendens hæiîtareqamp; quidanbsp;offe ièntirent, donee caligo illaible excuteretur,tunc Bernardusnbsp;uirprælio ftrenuus,Quid,inquit,focij acceptæ nuper à Scoto iniuznbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^itiiofîus addi poteft,quàm ut nos prius terga demus,quàm hoftem

leuiq? aëris obfcuritate turpiter terreamur,quæ nobis commodo SUi ƒnbsp;nbsp;nbsp;’^°s, uti opinor, inter hoftes palantes, baud dubiè nunc uadimus,

' nbsp;nbsp;^^01 a ‘’t’odi nebula fepti eo forfitan tuto perueniemus,ubi hoftê impruden

' '’hii Jj^’^ptttatu offendemus: fed nolo uti uates futura prædicere, quandb oportere omnibus modi s culpam ac infamia qua nuper reipernbsp;^^'flttbdnoftris paffim pereuntibus minime auxilioiuimus,uirtuterenbsp;nauiter, Igitur quia longe præftat, honeftè mori,quàm cumnbsp;ttitam lèruare:8ô fi pedem referamus,nouiffimus error peior priorenbsp;’’ Stü ^.^’fltiicuncp uoluerit faluâ effe patriam,me ièquatur,8ô his difl:is,inznbsp;continuat»Sequuntur cæteri, concitatis fingulorum animis oraznbsp;(gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^’ufmodi in hoftes .Erat iam multum diei,8^ aquilo uentus fiibito coz

paulatim derjciens,Ioca omnia uicina aperiebat, cùm proipez Siiçf J ^^^^‘-tim,quod quia ignorabant an à Scoto teneretur,lentiore graznbsp;Pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cœperunqidentidem circunferentes oculos,fi uipiam hoftem uiz

cognouerunt ab agricolis, regem Scotum uiéloriam deiperanz ,0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0 die indidem receffiffe, ad ipfum oppidu diuertunt, accept!^ à fuis

« X

»30 Polyd..Verg.AngJ.hifl:.lib.Xni-eanocle de inuadendo hofte cofultanupoftero die omnes bene maneai^^^ refedis ciboequisjnhoftem adprædas abigendas ualde difperfumnbsp;acdextra fi'niftracß per agrum currentes, corona prædatorûnbsp;cingunt»Scotus Anglos équités procul confpicatus, milites luos quani^nbsp;xima poteftdiligentia atque celeritate à præda reuocat,quorû pars maiofnbsp;gius dulcedine prædæ euagata lignum nequaquâ audiuitmihilo tainennbsp;rex magno animo cum luis equitibus, quos colligere potuerat, obuiain fnbsp;ftibus mirabili uelocitatein fe uenientibus» Cooriturex improuifonbsp;re certamen, pugnatur aliquantiljjer æquo utrinque Marte: uerùmnbsp;acriter inftante,Scoti équités iam anteain populando agro defelTijamp;^nbsp;nbsp;nbsp;,

impetum minus tolerantes,aut paflïm concidunt,aut Riga lalutem q^x Rex cum nonnullis alijs, qui primi prælium fecerant, eodem punótonbsp;riscapitun Multi præterea ex Scotis, qui ab initio pugnæ,benelongj^^ ¦nbsp;aberant,ôô audito equorum hominumcß fremitUjConcurrerantjincaut«:nbsp;untur^Fuitilleannuslàlutisbumanæ AiCLXXVI.

Hoc confedo negotio,Angli magni alFedi gaudio, poRridie NouU^^ j petentes,regê Scotû fecum captiuû abducut, atcp celeriter Henricude^^^Lnbsp;uiéloria certioré faciunt,qui per eos dies,Piclones rebelles domabatnbsp;Hugo Bigotus nulla calamitate uiAus,contrada non parua armatorunbsp;Nordouicum rurfus capit,atcp diruit Jtem ccpiæ Robert! comitisnbsp;qui captiuus tenebatur,quas luprà oRendimus LeceRriâproRigiRc,aaj,,nbsp;thantonu oppidû,quod à LeceRriâ Ipatio uigintiquim^ milliû paRd^^’p^jiinbsp;duce Roberto Ferrylb,uiro magnitudine animi amp;Lrei bellicælcientiapf^nbsp;ti,feliciterpugnant,atqjducentos oppidanos capiunt,interfe(Ris autnbsp;tis ferè totidê,ac re bene geRa, eo unde uenerant, raptim le recipiuntnbsp;runthaudmultopoRregij equites,qui RigientêhoRemfecutinônbsp;conlèqui, Robertus Ferry fus decéadlùmmûdies LeceRriæmoratus,^^ jnbsp;^quitum numero,repentè Northyngamiâ aggreditur, atcj^ capit,nbsp;regio inde eie(Ro,incendit,oppidanos necat, amp; eorum bona militibusnbsp;nbsp;nbsp;'

Quæ res ita finitimorum animos infregit, ut multi in hoRium fidem nerint.Qtiodubirex Henricus filius ex crebris Robert!literis cognouit’nbsp;mum ex ea uidoria capiens,atlt;^ fpe inflatus,bellum iterum pararenbsp;Itacp impetrato auxilio à Ludouico, qui exadis iam inducfjs, illud fibinbsp;iuria genero ferendu iudicauit, ad Grauelingam oppidû oræGallicæ^^’’^nbsp;inlulam reRo curlu fîtum caRra ponit,atcp ibi claflèm ad exercitumnbsp;dum opperitur.Cuius rei fama,ut ad Henricum patrem perlata eR, iufl’^nbsp;feRim milites naues confcendere,naRuslt;^idoneam ad nauigandu tetnp^^nbsp;tem, in Angliam redijt. Hîc primo ad diui Thomæ lèpulchru adijt,Slt;^nbsp;timens ne uox fanguinis eius clamaretdeteiTa,multis precibus ibidêii^^'’*.. lt;nbsp;orauit:deinde militibus loca dilpertiuit,qui hoRes uenientes littoreproVnbsp;rent:poRremô inSuthfolchiamprofeRus,atcpad Fremyngamiâarceifl:nbsp;gonis Bigot! contendens,non longe àloco caRra feciu Quodcùmnbsp;eaarce cum magna Flandrorum manu le tenebat, ex captiuis cognouifl^^^’^i;.nbsp;fcioquouir alias magnus permotus fato,poRerodie impetratanbsp;ac fuis uenia,lubitô arcem Henrico tradidit,lèc^ eius fidei commilît.Fecnbsp;itidem Rogerius Mombraius,Robertus Ferrylus,ac côplures alij, qnl

Henricus fccLinckis

partes fequebanturtadeó fempcr minimis momentis rcrum mutatio/ s fiunt. Atcp rex ita uidor Londinum redij t,qui non multó p6 ft,uel paulónbsp;^’^te.Aleonoram uxorem in carcerem coniecit,quódilla nouum fibi negotiunbsp;‘aceflèratjRicardum èC Gaufredum filios alienando,uti fupra oftendimus,nbsp;Ludouicus rex intereaex profugis intelligens Normaniam nequaquamnbsp;^^idopræfîdiofirmatam, fines regionis derepentè ingreflus Rothomagumnbsp;®°fidet:qu6 baudetiâmukó póft Henricus filius cum Philippo comité Flannbsp;’^^æ^quimortuoTheodorico patri iuccefferatjpræuertens hoc bellû Angliconbsp;10nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coniunÄis armis,ciuitatem oppugnare délibérant

contra nihil territi,pro ft quiftp munera militaria obeundo,ali} per m u oifpoßjj^m. fi ulus ueniatjiuum quiftp locum teneatalfj arma parant,mu/nbsp;niüoncs fadunt,ahj pontem qui è regione caftrorum in Sequana eft, tenent,nbsp;nopus fit,auxilium admittant.Dumitaoppidaniftad deftndendum paznbsp;^^tjhoftes de media nofte caftris egreffi, ad muros accedunt, admotisep tca.^nbsp;’SjUrbem oppugnant» At clues re cognita,fubitó ft ad defenfionem accingennbsp;^^Sjfcalas prorjciunt,fundis,fagittisdapidibus hoftem deturbant, ubilt;pimpcnbsp;^'^'n,ubi(^pj.æ|^yj^ dies nolt;ftes(^ continuum faciunt^Dum oppugnatio connbsp;*niuatur,ecce dies diuo Laurentio facer adeft,quem Ludouicus multis cxri^nbsp;’^onfjs ac ueneratione lolennem habebat: hunc igitur diem àlabore intermit/nbsp;^’biubet^ militem ab armisceflàre,achoftibus pariter datultro in id ipatiunbsp;nuciasdlludoppidanis tarn gratum fuit,quam parum abfuit,quin malo fu/nbsp;^dnamiUiinfolito labore defatigati, percupide dcpofitisfimularmis,ftfenbsp;Snictiacuoiupjatib. co die dant:ftd dum laftiuius quam par eratjudis ac io/nbsp;hoftibusinfidias fibi faciendi» Qjiippe cumnbsp;otareiit Franci,ciues otium trahere,perinde quafi nihil impenderet periculi,nbsp;®§änt regem, utpermittat ft fado de improuifoin oppidanos impetu,ob/nbsp;’n lortuitó potiendæ ciuitatis occafionem non omittere» Ad ea rex. Nun/nbsp;^^4nquit^buncdiemtantoftclereinfignem,apud(ppofteros memorabf/nbsp;Î0 Co ^^^^^’’'?^dites tamen,ut qui prædæ auidi erant,nequaquam eo relponft»nbsp;çvP’^h'^cipem precibus defatigarunt, ut iplos ad extremu Fortunanbsp;Franci fumptis repente armis,admotis^ ad earn parnbsp;tiirnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftalis,quam fine præfi'dio efle rebantur, muros aftendere conan/

ft coniecerant, alios fic deinde {uftipientes,cùm dft coliegio ftcerdo/nbsp;j^nirnicaula, turrim principis ædis illo temporis momento aftenderint,nbsp;’ ^ognitas hoftiu infidias,ciuibus fubito indicarunt» Turn Normani diuunbsp;p^ürentiû inuocantes,ad tantam perfidiam ulciftenda cocurrunt ad muros,nbsp;obtruncant,ftalas deijciunt,telis aclapidib.eos qui pro/nbsp;obruut, adeo utreliqui multis undiep uulnerib.nbsp;caftra receperint.Interuenit aliud oppidanis eo/nbsp;^nxilium:rex enim Henricus pater qui pauló ante nouerat ftios obfi/nbsp;’’’04^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anglia maximis itineribus profedus, in urbem dum huiuft

fiunt,fub nodem accipitur»Francus cognito Henriciaduen/ J^^^us,ftd multitudine ffetus obfidionem cotinuat. Anglus intereanbsp;uodis V uallos equites,qui quotidie cum hoftium turmis prænbsp;‘ür,commeatum(^interdum in caftra apportari prohibebantnpft au/

u 3

*3^ Polyd.Verg^.Angl.liift.lib.Xin. tem ex altera parte, referatis fæpeportis,infingulos prope dies leuibusnbsp;‘gnis hoftem uexabat.Quocirca Ludouicus quem iam tædebat tantû bclW ,nbsp;alterius nomine fu{cepifle,cùm animaduerteretoppugnationem longius^Pnbsp;nionecxtrahi,quamprimü Gulielmum Senonenfêm antiftitem, acThcoy*nbsp;dum Blelènfium comitem ad Henricum mifit,qui per inducias iponfione W'nbsp;cerentjfe ita aâ:urum,ut tandem pax cum filrjs conueniret» Henricus ciusnbsp;percupidus,inducf)s fadis,diemdixit, quo GifortiûcumLudouico pront'nbsp;gotio conficiendo,c5ueniret.Francus confeftim atc^ab oratoribus intcHc^'^nbsp;inducias initas e{re,{ublatis caftris,domum difceflït,acpaucis póft diebusb*'.nbsp;fortium allocutum Henricum uenit,ubi ciim de pace nihil certi conficinbsp;res in aliud tempus rei'eétaeft»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p.

Henricus poft hæc manentibus inducrjs cum Franco amp; Henrico fibOjip* * (ftones proficifcitur,quos Ricardus filius dumipfebello Gallico tenebat,”^^nbsp;iore ex parte in fuam ditioneni redegerat. Ricardus cognito paths aduttugt;nbsp;certiorfa(ftus de induces cum Franco ôdfratre padis, incertus agitabaf'’’|nbsp;neque tantû bellum fine focijs pofte geri,nec in tanta amicorû ueterû pcfh ’nbsp;tutum nouorû fidem in eo difcrimine experiri ducebat:ad ultimû tanienr*’nbsp;animo debilitatus,in armis fpem habens,patri refîftendû côftituit, 1 tacp t’pPnbsp;dapalTim quàhoftis tranfiturus erat,præfîdio firmat,fa(fta(^ no modica^’^ ,¦nbsp;torû manu,acpofitis non procul caftris,tempus obièruat pugnandi idû*^^quot;;nbsp;Henricus interea quacuncp iter faciebat, loca omnia partim ui,partiin OJ”*’nbsp;•incolis inie(fto,occupabat,uidebaturc^ idem fa(fturus,quoquouerfuni Ptnbsp;tereu Quæres itaRicardûtcrruit, ut uiribusfuis diffîdens euagari cccp^’’’nbsp;nec ufpiam hoftes ièquentes expeélare änderet : quinimo cùm uideretnbsp;tremû quocuncp intendcret,res efte in difthmen adducftas, cum phmisnbsp;rum ingratos animos incufans,quódimmemores datæ fidei fè defèruy*'^ «nbsp;ac nonihil fibi de patria pietate pollicitus, ftatuit mutare fèntentiam,fet^^^*^'nbsp;ad parentis uoluntatênutumc^c5uertere,id quod ei ßiluti fuit:quipptnbsp;fteriores cogitationes,utaiunt,iàpientiores efte folent Jtaquefubito dep‘’‘J\ gt;nbsp;armis,ultrô adparentem Henricum acceftît, atcp fupplex ueniampetiin^^nbsp;cepit eum pater placidè,ad miièricordiam addu(rtus,quôd ex animo roga’'^nbsp;debat,multacp charitate complexus perinde tradauit,ac fî nihil peccaflèt^q**^nbsp;re ne ullum quidem iræ fignum dédit, quod fecit,ut eiufmodi clcmendatt,nbsp;«mplo alios filios ad reconciliatione alliceret : quod u t mature fieret,,nbsp;ad Ludouicum regem 8Ó Henricum mi fît, qui cum eis de pace ageretjsi^nbsp;demutrunque ad concordiam fledit, confîÜtutocç die coîloquijinnbsp;bus habendi,adpatrem reuertitur.Gauifîxs eft Henricus, cùm audierath^nbsp;rici filfj animû à nomine pacis minus abhorrere,qui ad diem di(ftum,adt^,nbsp;quium uenit,ubi etiam Ludouicus cum Henrico amp;Gaufredo adfuit.Hit ;nbsp;mum pater filios in gratiam recepit,ad padionescçuentum eft,quæhisnbsp;tionibus conflatæ funt,primô ut captiui utriuique partis incolumes refîj^^nbsp;rentur,ôô reliqui quod alij patrem,alrj filium bellando fècuti fuifiTentjUullanbsp;nerentur pocna, acarces tempore belli conditædiruerentur:deinde -fuppeditaret largiter ad cultum èi. uitftum facultares filijs,quibus honen*-'nbsp;prodige uiuerent, amp; ipfi filrj deinceps in omnibus agendis rebusnbsp;tri gererent, Atque ita fîmul Henricus ÔC Ludouicus recondliati

Henricus fecund us.

ftäbilioreflet,rcnouata eft inter eos affînitas, paóta Adela Fran/ ’’^gis filia Ricardo ipfius Henrici filio Aquitaniæ comiti: amp; quia puella noznbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nubilis erat,dedult;fta eft in Anglianijamp; régis commifla curæ, quoad pu/

^‘ccret.His peralt;ftis,rex Henricus pater iniuriarum omnium oblitus, filios ƒ hüncmodumreduxitdomu.Atipfi filq quibus eaconcordia pariter cor^nbsp;Normaniam patrem proficiieentem iecuti,primiim Ricardusamp;2nbsp;^^fvedus, ac nouiisime Henricus in eius uerba iurarunt, Exin Henricusnbsp;g^j7^alefiamprofeAus,GuIielmum regem Scotiæ, Robertum Leceftriæ,nbsp;di knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuftox

^*nur,modicèmul(ftatoscarcereliberauit,acceptisà fingulis obfidibus, ’^’’eiurando dato» At Gulielmus rexciim foluendo non effets coadus eftnbsp;^^^ormunitifsimacaftella,Beruicum,Caftellum PudJarum, Roxburgu,nbsp;-Anglo traderc,ut fi fidem in pofterum falleret^ScinuIdam cennbsp;bbrarum redemptionis nomine impoßtamadeertudiemnonnbsp;perpetuum tempus eflent. qui præterea muldatusnbsp;glosunquâ tempore rebelles Annbsp;iiitinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regnum reciperet. Fuit is annus quo hæcgefta funt, humanæ la

cumregnarecccpit Henricus. Quibus rebus fe/ Henrico filio Rothomagi, Argentoniumnbsp;amp;inde omnem regionem quaquauerfum peragrando, ad Se^nbsp;Normania portum effècit multaru nauiumnbsp;Hîcdum claflem parat ad trarjciendum in Angliam, pernbsp;fil'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filium ad iê aduocat,quem ftatuerat unà fecum ducere. No

patris imperio parêre,quippe qui non putabat iê in tan/ cum parente efle, ut ilium iamoflrenfîonempenitus depofuifle pronbsp;er^tp ^.^cret, acpropterea ab eo infîdias fîbi metuens negabat in Angliâ ire:nbsp;iiiç^ ”^âbinuidis eiperiuafum,ita futurum, ut fi Angliam peteret,fubit6nbsp;Qtç mitteretur.nbsp;nbsp;nbsp;eruntamen ita pater filio eblanditus eft, ut ille po/

Areflorum,quodeft oppidum adSequanæoftium fitum,uex poftdiebusin Angliam fimuladnauigauerunt:ad quosnbsp;Portimutho,qub appulfî fiint,proficifcentes, toto itinere connbsp;multitudinis concurius fadus,ôô cùm ad urbem peruenerût,maxnbsp;'¦ ^’^ore amp;plauiu totius ciuitatis accept! fiant. Ipfoeo anno eft antifti/nbsp;multa pro conferuatio^nbsp;^411nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt, ÔC in primis prouifum eft, ut præfeduræ monafticæ,

^^ipi ^'¦^^flotia quæ hadenusper eiuftnodinefarium bellum, non licuerit probis deferrentur: quod haudmulto póft fa/nbsp;$0 Ér

i^^fii nbsp;nbsp;nbsp;^unc modum, pacato undic^ re gno, tam ab ex ternis quàm à do/

(i^^l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;otium:quodne perignauiam traheretur,rex ut ftatus regni me

?Qti^^®cflet, omnem Angliam luftrauit,qui ubiEboracum uenit, regem nonnullis comitibus eius regionis ad fe accerfiuit,in uerbalt;^ fuanbsp;’^^sit:quo fad:o,Londinum redfjt. Aliud in eo regum côgreflu adumnbsp;dies,uenerunt orato/nbsp;Henricû,mifsi à Rodorico regulo Connacenfi ex Hybernia,quosnbsp;uitn5grauatè,quippequi malebat cum fero populo rem côponere,

U 4

»34 Polyd. Verg^.Angl.hift.iib.XIlI-quam bellum parum gloriæ ac minus utilitati's allaturu gerere,ut ne auf^o mo pifcareturJtac^impoßto in fingulos annos uedigali,quodin bubuhs^^nbsp;rrjs penderetur,pacem petenti regulo dedit Jdem annus in Änglia peftiUiinbsp;Sc famem habuit, quo morbo no multb póft fedato, Hcnricus ad res fuas’nbsp;uigilans, concilium tarn antiftitu quàmcæterorû prindpu Northantoni^nbsp;conuocanducurauitjubi interfuit cardinalis quidam nomine Hugokg^^nbsp;Ro.pontifidSjpaulo antèab Alexandro miflusjaddijudicandas diriineo^s^nbsp;côtrouerfîasjinter Cantuarienftm ScEboracenftm archiepiftopos. Is conbsp;que loci conuocatis tam Anglicanis quam Scotis epiftopis, conuentum 1^^^.nbsp;quo in conuentu poft tranfaclionê Iitiû,ac décréta quædâ ex Reipublicæ Jnbsp;at(ç ad bene uiuendû facta,contra quàm fas erat,no abnuit ratû habere,4^nbsp;in regio concilio lege fancitu erat,ut cundi etiam làcris initiati,qui ceruos i nbsp;damas intra fepta regia, feu làltus ocddiflent, àiudiceprophano muldaf^nbsp;Quæ res no modo tunc,fed in pofterû quocp tempus,ita ius infregiqut^J’^^nbsp;nunclàcerdotesinmultiscaufîs,perinde ac cæteri apud prophanosnbsp;conueniantur,atep pro noxa puniantur* Adeo ius iêmel uiolatum facilenbsp;foluitur: atque ordo fîc magnum fecit dctrimentum.Poftremó agiiatuH^*;^.nbsp;utRogerio archiepifcopo Eboracenfî qui id temporis earn tenebat fedcH^’nbsp;in epifcopos Scotos reftitueretunquandoquidem Romani pontificesnbsp;de ab initio lanxerant ipfum Eboracenfem antiftitem totius quo(^ ScoO^nbsp;queOrcadum,caetcrarumc^infuIaruprimatem,Quamiânè datamlcj^nbsp;rum locoru epiftopi per multos deinde annos lèruarût, quemadmodanbsp;appofite oftendimus. Atqui poftea cbm illi ab offido difcefsiirenf,^’'^^^nbsp;earn iniuriam Eboracenfts archiepiftopi contineter quererentur, turnnbsp;ni pontificeSjPalchalis fecundus,Califtus itidem fecundus,Honorius,nbsp;centius, Eugenius tertius, Hadrianus quartus, caufam earn fufceperunt) .nbsp;briscp milsis literis,illos lub Eboracenfis prouindam rurliim redigereeo*'^nbsp;funuSed Scotis generatimreclamantibus,res demum controuerfaadnbsp;drumpontificem relata eft, qui tarnen dus dedfîonem non fecit, Ipfænbsp;pontificumRomanorum Iiteræ etiam nunc integræabEboracenlî eol’^?.nbsp;cuftodiuntur,quarum ego exempla uidi in codice longe antiquifsinio,nbsp;legendi copiam mihi fecit Edouardus Leeus,pauds ante menfîbus Ebd^nbsp;fis archiepilcopus fadus, Cæterum ius iftuc ab Eboracenfî belIorum’^’Lnbsp;mis caufa,quæfæpius inter utruncp populum indderunt, amilfum coy ,nbsp;cùm per ilia minus licuiflèt Scotis epifcopis qui confecrandi forent, ad 1*^,^,nbsp;Omni tempore adiré principem pontificem,utilib,xxnrj.clarius demonnbsp;bitur,dc nouo primate Scotis antiftitibus dato, Edouardus ueroEecy^.^,,nbsp;natura frugi,làndus,religiofus,Latinis pariter atcp Græds, HebraidsCJ^^;nbsp;ris eruditus,ac fummè in noftra theologia probatus,ut qui leit ueri facr^^inbsp;pturælênlùs deledû habere,ciim maxime omniu ob eas uirtutes fît tan ƒnbsp;nere dignus habitus,iddrco ftatimcccpit repu tare rationêrerû fuinbsp;tus,ac itareperit ea monimenta,quibus armatus aliquando adurus elfenbsp;tur de eo negotio in pontificum concilio, fî quod noftro tempore pernbsp;pum noftrorum difcordias, haberi aliquando tandem licuerit. Dimifl^’nbsp;concilio,rex Henricus filius inNormaniâ traiecit, no multo poftiturusnbsp;caulà,addiui Iacobi ædem,inHilpam'am, quodmox prohibente

Henricus fêcundus

fftexecutus Jllo ipfo anno Ioanna filia regis data eft in matrimoniu Guïielino ^gi Siciliæ, Interim dum Henricus fill us in Normania morabatur, qui infe^nbsp;o in pattern animo à fui iîmilibus fubornatus rurius efle cccpit, noua quotinbsp;ie^nfiliainibat,quibus eiecfto parente,ipfè regnum obtineretjiuitp iuris efinbsp;_ ^•‘quot;iæccùm Adam eius minifteriêcretior Henrico patri fignificaflet,magnanbsp;’amp;^orniniaab illo ob id eft affcctus. At pater perfpiciens malum filij animumnbsp;^^priftina non defiftere,difsimulanda omnia ftatuit, ut qui uidebat iuueznbsp;rç fnbsp;nbsp;nbsp;pofte corrigi;amp;: ut ne imparatus offcnderetur.primo quocp tempo/

lo uit ?Anglia ac in Normania, omnia loca diligenter præfi'dio firma* utninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^onus falutis humanæ M c L x X V111, cixm Oceanus ita excreuit,

I ^'tos abforbuerit mortales»

«ftr r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hyems, 8^ ab armis ceflatio erat, quando rex ftibito fadus

rogare cccpitHugonein,lcoatum Roma* ordinis ficerdo/nbsp;Northantoni mature habuerunt Jn eo concinbsp;äc uaria pro Chriftianæ religionis ftatu agitabantur,Henricusnbsp;maleaudiret,primó Lincolnienièm epifcopatu,quem pene co*nbsp;ex concubina deferendum curauit:fed ille adoleftensnbsp;’^erçnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poftquam aliquandiu bona dilapidaueratjuegleclo tali mu

rurius uacuam fifto reliquit.Deinde quia iampridem expian ^ui Thomæ caufa,uouerat nouum ccenobiu,expofuit ft cupere aunbsp;Pottum, locum dari, ubi uotiuum Deo ccenobium conderet, ac pro*nbsp;ajjç ’^^gäfiat, ut inter ft de ea. re deliberarent« At ipft interim qui cogitaratnbsp;faótum perlbluere,egit priuatim cum legato, atqp nonnullisnbsp;^r^ç.^^üteielt;fiisfaccrdotibus, quosuocant ftculares, ex collegio Sancftænbsp;ualthamu uicum,qui,uelut ante in extremonbsp;j. ^^’‘liftum eft,aLondino millia palTuu duodecim abeft,fibi liceret in ilnbsp;knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;canonicos, quos appellant, inducere : amp; ne id uideretur magis

P^cuniæ,quàm loci caulà petere,quàm grandia huiufmodi collegio ^P^^^ftitus eft,quæ poftea nullaferè déditJrpifcopi uero nequaquamnbsp;ficeicCtis canonicis ftcularibus, acin eorunbsp;j ^§ularibus lubrogatis,nihil aliud dignû memoria egit, nifi quod mu*nbsp;miniftris,exemplum reliquit pofterioribus regibus, quonbsp;*^^Pup^rioremluorum monimentaeuerteretnam rex Haraldus illudnbsp;collegium, uti ftiprà docuimus,antea inftituerat»Sub idem temnbsp;Alphonfo Caftellæ ÔdGarfîa Nauarræ regibus, quinbsp;P°^ longas controuerfîas deagrorumpoftnbsp;fines utriufque regni erant, ortas, tandem datis utrinquenbsp;adeumretuliire,atqueeius iudicio ftftaturos iure*nbsp;f'ÎJEn P’'®’^^^^^3âcproptereaorare,ut uellet fua autoritäre eiulmodi Ifinbsp;^udiuit libenti animo legatos Henricus inter reges difteptatornbsp;yquamprimùm adfuum domefticum ftnatum re*nbsp;Knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fîngulorum confîliariorum ftntentijs,itapoftremô ftcundum

Pj ^^dkauit,ut alter eius iudicio fteteri^Noumulto póft Philippus co caufa, ad maufoleS diui Thomæ Cantuariâ uenit, cui rexnbsp;actus eft, atqî diftedenti,quia iturus erat Hierofolyma, quingentas

marchas dono dcdi't,Exin Londinu reuerfijs,atc^ inde Oxonium profcctus, dum ibi moratur, Roberto comiti Leceftriæcomitatû reftituit^acloannci”nbsp;filium totius Hyberniæregulum facit^Quo tempore,iànguinis imbremnbsp;lo fluxifle tradunt:quo quide prodigio uulgus more fijo permotus, iamtui’’nbsp;formidare ccepit loannis imperium»Per eos dies Margarita uxor régis Ht”'nbsp;rici filrj enixa eft filium^qui intra triduu uitam finiuit« Erat ea tempeftatenbsp;omnem Angliam,ingens ludæoru multitudo,quibus cum alibi nifi Lonigt;^nbsp;non eflet agcr ad condenda demortuoru cadauera, necefle habebant ad

Henricus fccundus.

quo mortuo, Francus VelIocaGmum repetebat, contra Anglus Jtinerc contendebat,uti alius locus magis appofitus id planû faciet. At Mar^nbsp;b^’’itauiduaftatimpóft adPhilippumfratrem reueriàeft,quæ nupfit Belænbsp;^^nnoniorum régi, cam per legatos petenti fibi in inatrimoniû dari. Annusnbsp;deinde tertius dum otiu ab rebus omnibus militaribus erat,celebris fuitnbsp;^^^UncatuHugonisCartufianipræfetfli Vithamrj cccnobrj dicecefeos Ba^nbsp;8c Vuellenfis, Is Lincolnienlem epilcopatu perannos fere decernnbsp;orbum gubernandum fufeepit, uir ea tempeftate fandifsi^nbsp;Gualterus Conftantius^qui cumnbsp;antiftes faêlus fuiflèt,quàm eo fungereturmunerejd^nbsp;^’îoeus nondaturinordine antiftituLincolnienfium, Huncetiam an^*nbsp;qunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obitus RicardiCantuarienfis antiftitis,qui leditannos decê,

içç ^^^Huinus Vigornienfi'sepifcopus ordine antiftitum quadragefimys iplos dies, Rogerius Eboracenfis archiznbsp;federe cceperat,uigefimunifeptimumgt; Sedes Eznbsp;deinde codnuos odo annos uaçaflèdicitur, cuius uedigalia inteznbsp;l^^p^P^drentjfîfcus capiebat«

du,^ nbsp;nbsp;t^rnporibus Saladinus Saracenoru rex uir fbrtilsimus,miru in mo

Chriftianam in Syria affligebatjiacfius occafionê bene gerendæ rei, ’ynii, '‘'^’¦dianofiroru prirjcipû in Syria: nam Balduinus quartus rex Hierolbnbsp;elephantiafi morbo afficeretur, ccclebs uiuereuoluit,quiutnbsp;confuleret, Sibyllam fororem Gulielmo Montiferratenfi locauit,nbsp;alFinitate Gulielmû uirum ftrenuu ad quencûcç cafum fîbi præ*nbsp;^^’^^’luit Gulielmus ex Sibylla puerû Balduinum nominatû,atquenbsp;mortem,Balduinus Sibyllam Guidoninbsp;Pi(ftonû genre in matrimoniû dédit, ea conditione, ut poftquanbsp;duj,^^^^^fxcefsiiret,tutorio nomine eatenus regnû adminiftraret, quoad Balznbsp;. ’^^perio maturus foret. Verùm cum Guido nimis fe fuperbe gereret,nbsp;Raiinundu Tripolitanu comitem tutore in locum Guidonis furznbsp;poftBalduinus rex,0cTripolitanus comes aSinbsp;^uidoneprohibitus,curapueri fuEipere nequiuit:atpuero etiâ breznbsp;priuato,Guido rex creat.Tulit earn rem iniquo animo Tripolitanbsp;ii^^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum Saladino maioris in Guidone concitandæ inuidiæ cauz

turpiter ab officio difcefsit,atcpitahoftisferociorfa(flus, ‘^^^des noftris inferebat.Quare ferunt duces noftros cemennbsp;religioni à ferociEimo bofte periculi impendêret,ÔC cupiennbsp;J^Iy.^rcjebus profpicere,primo quoep tepore Heracliu patriarchs Hieroznbsp;4(jSci^*^^’^^quot;^dru fingulari pariterbonitateatcpprudentiapræditu,primû adnbsp;pdi ^^^dûRo.pontificê,deinadreliquos principes fupplementimilitûhaznbsp;poft^ de re tanta cum Ro.pontifice egilfet, uenifznbsp;^d Philippu regem,ac poftremo in Anglia ad Henricu, cocpiftèc^nbsp;tandem aliquando pro re Chriftiana tuenda, ficutnbsp;P’öjj ^ouiiret,armacaperet,ac noftris in Syria ducibus laborantibus fubnbsp;pro certo haberet,tanti laboris fruc'lum fe ab eo accepturu,quinbsp;P’^æniio femperremuneraturæterno. Henricus adhæcdiciturnbsp;dine, fe tempore ualde excludi,ac propterea non licere fibi, cùni per

»38 Polyd.Vem.Angl.hifl.lib.XlU-

, .(Tc*'’ domefti'cas, tum perextemas fèdîdones abeffè, atc^ idcirco poUicitusnbsp;ftipendiü militurn pecuniam. Ad ea patriarcha fubiunxitïNihil agisnbsp;nbsp;nbsp;jiJ

egemus pecunia, quam abundè multi iuppeditant, fed imperatore, gerat luis fortifsimis militibus,quales te haberc.fatis omnibus conftaf. *nbsp;Henricus multas occupationes excußmSjquamobremnonpolTetreni inbsp;lèntia militarem obire,bonis acblandis uerbis Heracliumnbsp;duxit,unde in Galham tranfiturus erat, acibi poftquam onerarat magnbsp;promifsis hominê dimifit.Sed antiftes prius quam digrederet, in hunÇ •nbsp;modum aperto, ut aiunt, pedlore, locutus fertur : Ingratilsimus esnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(p’

quippe qui non modo non uis operam nauare Deo opt.max.pro beneficfjsjièd etiam uerba das,qui te, mihi crede,meritó cïefèret.l3tnbsp;deOjiftanequaquamlibenter audis (rcxenimlubirafcebatur)noneai^nbsp;filébo : quandoquidem nihil refert,an hic à te Chriftiano impio ocdo^f»nbsp;Syria à Saracenis» Cui rex fubitó rcfpondit : Si una duntaxatlingu^^ 'nbsp;bus meis populis effct,haud dubie talia mihi ea lingua non änderetnbsp;Verum aisjnqui't antiftes,chm fis charus nemini,nemo te comiflbru^nbsp;monefacit,quó malam Temper uiuas uitam,malamc^ poftremo mott^nbsp;Hæc fatus in continentem tranlmifi't Heraclius* Sunt tarnen qui trada^jfnbsp;radium accepto primo regis relponfo,ôdabiefta auxilij impetrandifpcJ^ fnbsp;abrjlTerquibus magis aflentior.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Eodem anno Gaufredus filius régis Britanniæ,dux Lutetiæ, niorboG-rqt,fepultus(^eftineaurbe, addiuæuirginis ædem,qui Ärthurum lium ex fe genitü,reliquit hæredem Jta in Anglia otium erat, óó iamnbsp;lutis MCLXXXVII agebatur,cumHierofolymoruurbs morteChh^nbsp;uatoris noftri nobilis, à Saladino capta eft, poft o(ftauuamp;olt;ftogefi'mU^”,jj('nbsp;quam à Gotthofredo,amp;: al 17s Chriftianis ducibus ftierat recepta.Cuiu^nbsp;fti nuntio in Italiam allato, cum prim 1 s dolore animi confecftus VrbanU^^^nbsp;dus optimus pontifex,dum fubmittere noftris fubfîdium parat, Fetrai'i^^nbsp;itinere mont. Deinde Clemente tertio pondfice de bello in Saracenos g^’h ' hnbsp;do ediftum proponente,multi nome dederunt,inter quos Ricardusnbsp;gis unus fuit. Flagrabat interim odium inter Philippû regem ÔC Heiid^^^nbsp;pardmobnoredditu Vellocaisinum,pardmob non datum iufiuraiw^ '.nbsp;Ricardo,quodille dare differebat Philippe debitû, ex eo, quod Aquit^’^’;nbsp;teneret. Quare Philippus, ut anteueniat hoftem, magnis copijsnbsp;nés ingreirus,agru ad Caftrum uftç Rodulphi populatur,atcp eum lotHnbsp;det.Quod ubiHenricus cognouit,coaAo repente exercitu,unà cum F’nbsp;fîlio,fuis auxilio uenit,pofîdscp in conlpedlu hoftiu caftris,fuos ex itiiid^nbsp;fos reficitjfafturus ftatim póft copiam pugnandi Franco. Veriim antelt;l'J3nbsp;certamen uentu fi't,interuentu loannis Cardinalis legati Romani pon^’^nbsp;qui à Clemente adreconciliandos hos reges,miflus paulo ante fuerat,p^nbsp;quis conditionibus inter eos conuenit. Aduenerunt fubidem tempusnbsp;ex Afi'a,qui fi'gnificarent Saladinû,poft captam ciuitatê fanftam, omm^^P^.nbsp;nôftrosdeuaftare,Ôôpaucaadmodûlocain fide permanere. Quo nuntii’nbsp;ges Philippus amp; Henricus in primis mœrore affefti, no longe ànbsp;colloquiû uenerut, atq^ibi more noftro, crucein comunes hoftes defuH^P,,nbsp;adparandu exercitu mature digrefsifunt, Sed malus quidam,ut reor,da'lt;’\

Hcnricus fccundus * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^39

’’fbus Chriftianis nirniu inuidi't:nam confilium aliter cecidit^quandó pax inz paululum inuiolata permanfit^Cuius iceleris perfidïaxp notam fcri^nbsp;P^ores Galli in Anglum contorquentj tradentes Ricardu fcederis ruptorem,nbsp;lum intuliflè Raimundo T olofàtiû’comiti. Econtra Angli earn culpam innbsp;j J^nco refedifle uolunt,prodentes Philippn tanqua impiu turbata pace, bePnbsp;mouifTe^ut Henricû auerteret ab exercitu conflando,quem ille in expedinbsp;pareflet. Atcp ita eiufmodi fcriptores magisnbsp;^crib^^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alteri in alteros inuehuntur,no equidem hiftoriâ

lo fitj,^*^^'^^dperdiiceptationes,inimicitias gerunt, fimultates exercent, quo uerioréicribendo ièquare» Verum quicSqpid fcedusnbsp;Ph ’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conftat Philippu regem fumptis acflutu armis, caftrum RoduP

’^öufantalum,Argentoniü,Montricardum,Monteibriu,Vindodnu,Le ^®’^01uni,5^Paluellum de Anglo cepiiTe, 8^ eodem temporis articulo, Ricar-*nbsp;^^ademüTeToloßitium comiti Mofacum,cum nonnullis alrjs oppidis»

Henricus qui co têpore in Anglia exercitu belli Hierofolymitani geren ^üfaconflabat, accepto nuntio de rebus aPhilippo geftis, fubito in Norznbsp;trar)cit,atcp finitimoru agru ingrefluSjinulta loca ferro ignccß deua^nbsp;ƒ‘^^dquia hoftis numero militû præftabat, ac cognito eius aduentu, intranbsp;îo fonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^nebat,ratus pro tempore differendû eflc,ad iniuriâulciicendam,Gi

’ürn reuertit»Hîc dum moratur Hcnricus, ad priora accepta à Franco ingt; grauius acceßit:Ricardus enim filius appetebat,ut Adelanbsp;^P^fororem diu apud eum ièruatam,fibi iam in matrimoniû ducere licenbsp;fiç^^iJ^^niamator iènex multa excuiàndo, multumcp procraftinando traderénbsp;°®Utpote qui illam puellam iam iècreto compreisiffèt, uti fuprà oftenznbsp;d. ^^jftatueratep fado cum Aleonora diuortio, uxorem ducere, atep ilia aFnbsp;rçnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex Adela liberos {ù{cipcret,filios ex Aleonora genitos abdica

liD ^^^^^ïcardus haudpatiens moræ,ac patri fupramodum iratus, ad Phigt; quen^ no multó póft loannes frater fecutus eft,maximacpnbsp;b fit ^*^^^^’^5ciiuiillis adhoftem defecit.Quæres tantïïdoloris Henrico inufrnbsp;fi^^^^tinipóftex mcerore animi ægrotare cœperit, Philippus autem pernbsp;nadus féliciterbellandi öpportunitate, primo quocp temporenbsp;bç^’ s coprjs in Cenomanos proficilcitur,agrocp pafsim direpto,corü urznbsp;Uç ?’‘cumuallat,in qua Henricus tune erat:qui fiue ut longe impar uiribus,nbsp;cçj. ^^^P^nclitaretur,fîue coadus incendio, quod ipfein uicis fuburbanis feznbsp;tat ^'^^’^^Fr^ucoealocacomodoeflènt, Sóuentoadauduinurbem irreplèznbsp;difcefsit. Atcp ita Cenomani pundo temporis præfi'znbsp;(^j^^ftitutfno multo pófthofti fe dediderunt. HacuiótoriaPhilippus elaznbsp;Ligeri,T urones in poteftatem redigit, eorumcp urbemnbsp;ij ^’^’^^^‘Qyibus rebus féliciter geftis,exercitu prædalocupletem reznbsp;hicomodis uno tempore affedus,ubi cognouit Cenomanbsp;hoftis poteftate cire,quia prsc ea reliqua continentis oppidanbsp;dçi,^^^§’^op^re curabat,ita commotus eft,ut continuo temere clamauerit,fenbsp;i’^uocaturum cor, hoceft, amorem, qui ei debetur,proptereanbsp;charaab hofteoccupari:attamen ftatim póftnbsp;(Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;errorem,ac depofuit»Sed cùm animo pariter ac corpore æz

' frebus iiiis iam plane diffideret,neccflarióplacuitpacem pro tempore,

X

MO Polyd.Verg.Angl.Hifi.lib.XIH-

SC pro reaper legatos à Philippe petere,lt;3e qua nihil ab hofte impetratu. autê ille niala,quæ Heradius patriarcha Hierofolymitanus.paucis antbi^*^nbsp;ei uentura prædixerat,fi magnitudinêpoteftatis parcius peccandi licentia”’nbsp;titus fuiflet.quemadmodû Hugo Lincolnienfîs epiieopus iugiter monebaf)nbsp;baud dubic facile euitaflet.quapropter defperata. tam rerû fuarü.quàin corp*’nbsp;ris iam iàlute,calamitatû concurfu magis opprefius,quàm morbo confeCtu^»nbsp;pridie Nonas Iulias occidit,annû agens ætatis fexagefimû alteru,qui fuiti^'nbsp;gefîniusquintus,amplius(^ meniès nouem,cùm regnare cccperat,amp;human^nbsp;falutis MCLXXXIX.EthicNormanorû^Francorûjideft^externoruhomin'^nbsp;principatus in Anglia finis fuit,poftannos CXXII,quàm Gulielmuspnmi^''’ ¦ 'nbsp;regno Angliæ potitus efcnam qui inde regnarunt;, Anglos iure appellaniu^,nbsp;quod in Anglia nati,8ó lingua morib. Anglicanis imbuti,more gentisnbsp;rint,Atcpitapofi:NormanoSjFrancoscpjAngliatandefibiredditaeft.Ni''’^nbsp;ad Henricu reuertor.Sepultus eft Chinone,ubi uitam finiuit. Suntnbsp;fcribant delatu efle corpus funerali pompa ad nobile ccenobifi diui Ebr^'P^’nbsp;ordinis diui Benedidti, Sagienfis diccceieoSj quod eftpofitu propenbsp;oppidu,ad uiginti milliariaj'n AlenconienfiprincipatUjibicphumatU,5^’^”dnbsp;nere RicardoTuneri patris obuiam fado,fanguinem è naribus demons'nbsp;to manalTe, quafi indignantis, propterimpij filrj aipedu. Mors eiusnbsp;prodigio præcognita dicitur.ficut in credulu uulgus iam turn exijrpauciynbsp;bus ante mortem,ex quodam Jacu in Normania pifees nodtu in terranbsp;tes,tanto ftrepitu ferut congreflos, ut multi mortales accurrerintillnbsp;miraculu,nullumcppi{cem in lacu fiiperfticê inuenerint.ldenricus exnbsp;rauxoreiuftuIitliberoSjUtifupraperappofitus edocuitlocuSjHenricUj^^^^^nbsp;dumjGauft‘edij:,3^Ioânnem,Aliqai his adduntbinos praematuranbsp;tuos» Item Mathildem^quæ nupfît Henrico duci Saxoniæ, Aleonorainnbsp;de locatam Alphonfo odauo régi Ca(iulonenßu,quoru hodiepatn'amnbsp;nantCaftellam,exquaBlancaortaeftdiui Ludouici Francoru regisnbsp;amp;loannam^quam Gulielmus rex Siciliæin matrimonio habuit,Ex cont^nbsp;riaEuCcepic Gulielmû SC Gaufredû.Corpore fuit opimo,8ô ualidifsimo,nbsp;ris ægu'eatcpæftuspatientiisimOjampJo capite^peciore lato, uocenbsp;parcirsiinus:,utpraerertim ne pinguiorßeret:,propterguod etiamnbsp;taribus rebus uacabatj autuenatione^ aut deambuîatione corpus exertci^nbsp;ftatura iuftaj forma elegantiisimaj colore iùbrufo, oculis cæffis, ingeujo^^^nbsp;tifsimo,memoria longe tenaciisima eorû quælegÜEetjuidiifet'ue,nbsp;gno,5ôin aduerßs quàm in fêquundisrebus conîfantiore, niß in extrern^^^.nbsp;tX exitu,in quo ille eum abamicis omnibus fermedeßitutu^aliquantultinbsp;dt.Liberalitate in omnes ufus eß^quippe qui fuis militibus iæpiusnbsp;deditj amp;rrara a fuis populis tributa exegit, Artis militaris peritifsimus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

buslt;^ bellicis fortunatißimus^ milites Eios magis extindos deßderab^'-’^^ collaudabatj aßiduai^ recordatione deßebat:, quàm ßiperßitesnbsp;hoepado admoneret /ùos,eô minus mortem formidare^quo magisnbsp;rent ßbideindepoß uitâßrenueadamj apudpoßeros honores habetfnbsp;non illiteratusfuit:,ßeut8^prudens habitus eß,

\^itia eiufdem hxc comemorantur: urgente fortuna^ nemominot,^^^ gnior,acplurapoJh'censifaueteeademjnemoquoqpacrior,duriorjat^^^^^jf

Henricus fecund us . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2141

fadlion Äuaridaquoc^notatus eft, quippe qui etfi in milites ^^ternos liberalis, in domefticos tarnen acpræièrtim in filios no item, quanbsp;Ppti ^iipûdecaufàinorumanimosabièauertinluftïS^æqui nonperinde ucnbsp;amator Jtem in eo fuit nimia mulierofi'tas, id eft, niulieru amor, quænbsp;ernurn caufa fuit alienationis tarn filioru, quam amicoru ab eo : nam nonnbsp;^otentus uxore,multas dilexit fceminas,amp;:in primis puellam quandam iuccinbsp;f^uam ipie Rofîmundam,uulgus uero Roiam mundi appellabat,qubdnbsp;præter cæteras,liberali atq^ uenufta,cui apud pagûVodeftocum,nbsp;preLnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domu ædificauit inftar L abyrinthi,ut ne ab uxore pellex fadle de

yjß ^’^poftetSedpuellaparum fuperftes fuit,cuius fepulchru etiam nunc innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oxonium, in cccnobio monacharit, quod Godftoueiu uocant,

hoc diftichon inferiptum eft:

iacet in tumulo Roia mundi,noii rofa munda, p Nonredolet,fedolet,quæredolerefolet»nbsp;^’¦ætereaHenricus reslàcras minus aliquâdocuræhabuitjquampar fuerat.nbsp;Thomam iànélifsimu uirum periecu tus eft.Legatos Ro.pontifi'cis nenbsp;ingredi eft paflLis,quam iureiurando promitterent,nbsp;contra confiietudines quaicunep regni præicripturos, id quod illi ieunbsp;addudlifecerunt.Nulla auxiliaChriftianisducibusinnbsp;°nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;laborantibus tulit,tamctfi in illud bellum bis terue in

nun ^?P^bquod tarnen minima occafione impeditus ita iemper extraxit, ut §cffcrit:quod uel domeftico difsidio afsignari poteft.Non omiierimnbsp;jiic quamuis ab omnibus fereicriptoribus decantata: feruntenimnbsp;P ifnAndegauenfiûfamilia,undehîcHenricus editus eft,principequannbsp;Hilfe feeminam triueneficam,maleficam(^, ÔÔ earn compuliam ad extreznbsp;J)Q . Sóuenerari euchariftia,iubitó è templo per feneftram à conlpedu

. Hiiiauolaire,neccomparuiflèunquâ.Abhacmuliere pofteriores eius fa « ^oPïites originem duxere:quare tradunt diuum Bernardu cum ita aliznbsp;30 uti rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ii^niffet,ut de hoc Henrico iermonem haberet,prædixifle futuru

niA^^Hmfilijs,8dfilri inter ft perpetuódigladiarentur,perindeac plane eue diuinare folet. Viri fama nobiles id teporis uixere,Theoznbsp;iàncftitate clarus:Hugo epiftonbsp;^orfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minor eruditio fuit, quam morupuritas, poft

idco nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobilitata.Huius obitus inftxtu loannis régis annu incidit,

y. 'fl'le eo turn plura dica,quando ad eatempora ueniemusJtemRicardus Elyenfis,Robertus Bathoniêfi's,epiftopi diuinis panbsp;eruditi,8ó Aldredus Vigornienfis epiftopus,uir bonbsp;^iu'Gloceftriæ cœnobiù condidit monachoru ordinisnbsp;^2^difti,illudcp diuis dedicauitapoftolis Petro Paulo. Fuerunthocnbsp;iiiri militarib.rebus præftantes,Robertus comes Leceftriæ,ubinbsp;canonicoru quos uocant, condidit,qui filiû fui nomiznbsp;fuperftitê reliquit:Hugo Bigotus,Rainaldus Cornubiæ comesnbsp;^^i^s ßnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Stephani meminimus:Robertus Ferryiîs, Ricardus Laz

fcHjj‘.°§^i*ius Mombraius, Rodulphus Fulgerius, Humfredus magifter öranula, Gulielmus Veftius,nbsp;Hardus Baliolus, bello SC pace longe principes militari gloria ornati,

X i

niere»Dum hæc ôd huiufmodi curat Joannes frater ad cum uenit,quem p' , nignè accepit, atcç præter omnia, quae illi pater teftamento reliquiflct, An’*’nbsp;fîliam unicâ Roberti comitis Gloceftriæ in matrimoniù dandâ curauit:nbsp;loannes paulo ante uxorê fîliam quondam Huberti comitis Moritonij,nu ƒnbsp;cxeafufceptisliberis,amiferau Poftremo memor matris Âleonoræ,ciuæâ^nbsp;hue in Anglia carcere tenebatur, cOnfeftim per literas mandauit, utUbe’^’^^’nbsp;eicg,ut par erat,fummâ imperij detulit.Aleonora è euftodia edult;fta,mag’^‘^‘î’nbsp;præter fpem,na0:a autoritatem, omnem Angliam peragrauit, miranbsp;omnes generatim ampleôfendo,ut fibi amp; filio animos hominû maxime coH'nbsp;ciliaretd'ed in primis quoniam experta erat carceris fuppliciû effe niortaliD^^nbsp;grauifsimu,quacuncpiterfaciebat,multas euftodias dimittebat, fecundin’’nbsp;lud Vergilianum,de Didone,libro Aeneid^primo:

Non ignara mali miferis fuccurrere difeo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ,

Interea Ricardus fado cum Philippo rege fcedere,loca quæ pater duduam**' ratjCuda recepit,unà cum Adela, ea enim puella iampridê illi defponfanbsp;qua ob fufpitionêuiolatæ uirginitatis, no multó póft nulla eins habitai^^nbsp;tia,repudiauit,ac cum dote,multis(^ munerib.locupletatâ,domûrcmifi*^’r,nbsp;dus prius nuptias cum Berengaria fîlia Garfîæ Nauarræ regis, quant innbsp;liam ad loannâ fororê deduci iufsit,ut eo loci in itinere nuptias faceret.nbsp;dum hæc,cùmnoftri ex Afîaquotidiebibfidiû rogarent,reges deliberantjp ,nbsp;mo quoep têpore lundis armis,claflecp parata,in Syria nauigare,eocpnbsp;cato confilio,ambo ad iter faciendû fe expediunt.Rebus Gallicanis itanbsp;mi fèntentia compofitis,Ricardus in Angliâ profedus,primuVintoniaj“^.nbsp;Sarisberiâiterdiuertit,ubi loci reperds patris thefauris,mirûinmo3uinnnbsp;datus eft,quôd fcilicet longe maior illic pecu niæ aceruu s foret,quàmnbsp;credidifîet ; tradunt enim præter lapides,ueftes,atcp uafa pretiofa,reperta‘^nbsp;noningentamillialibrarû.Quo aufpicio iuuenis fublatus animo Lonainiinbsp;properat,conuocatocp concilio,rex creatur,amp; à Balduino Cantuarienfiƒnbsp;epifeopomoremaiorûconfecratur.Fuitannusfalutis MCLXXXIXJsnbsp;duspoftprimu GulielmûNormanû,àquoregum quiinfecutifiintferiei^’'^^, ¦nbsp;prà in fine eius uitæ diximus ab Anglis inchoatam efre,primus didusnbsp;id habuerit nomen Jtem code tempore Gaufredus eius frater nothusnbsp;epifeopus Eboracenfi's,qui in ordineantiftitû Eboracenfiu trigefimusfie^’*’^nbsp;dus ponitur.Ricardus acceptis regni infignibuSjfummo ftudio claftèm aenbsp;mnia ad Hierofolyntitanû bellum gerendum neceflaria parat,amp; in primfi ’nbsp;dido nouo tributo, undecunqueprofumpdbus infinitis, qui ineuinextfnbsp;tum impendebantjpecuniam congerendam putat, Iracp poflèfsiones oinn

Ricardus primus . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;143

porton'a.ueêligalia.accomitatus nonnullos cum præfclt;n:uris,partim ucndit, partim oppigncrat^ex qua re ingentem fummam confiât: fed cum primis Hunbsp;gonis epifcopi Dunelmenfis, hominis longe ambitfofifsimi Fortunas fuaui^nbsp;ttrfpoliat:nam pacTais ingéti pretio,eumNorthumbria?comité facit,Quamnbsp;ob rem^cumillepoftea infolentergaudio exultaret, rex eiufinodi ioculareia^nbsp;fi^bat: Magnus ego nimirum artifex^ueteranum enim cpifcopum feci nouixnbsp;tiiintcomitem. nam poft RobertS Mulberienfem à Rufo rege bello uiétum,nbsp;nonfuerjj. quifquam comes eius regionis Sc Scoto ereptæ creatus,

'-'iniita rex domi fuæ, mcrcatu amplifsimo omniahabcrctuenalia, dues Jjuoc^Londinenfes immanesdederunt in fumptus belli pecunias, qui uiciftnbsp;’oiautoritate atcpcômodoàregeault;ftifunt:quia tumprimùm conccflurexnbsp;g’SjCornitiahabere cceperuntjSé fibi in fingulos annos eligerc binos fuæ ciui^nbsp;gubernatoresjut‘confi.iles,quos Balliuos appellarunt : amp; primi fueruntnbsp;denneus Cornhyllus^atcpRicardus FizriueriusJdeftjfilius Riuerii, Ita pernbsp;buncmodum ciuitas paulatim apud fe Reipub,regimc conftituit, fadaqjeftnbsp;^ultonobilifsimaac opulentifsima,atque proptergrauitatem,celebcrrima.nbsp;Q'amuisitaufu ueniat^utnon omnis Londinenfis pubes ftiis interdum manbsp;’°’’ibusdigna uideaturjdcp fatum uulgo Londino afsignent, quod folumnbsp;^^patentum indulgentiaacciderefatis liquet: nam illi quantum ab initio præ/nbsp;^fptores quibus pucri in difciplinam tradunturjaftringunt^tantum relaxant:nbsp;Weiuuentus baud fæpe imitatur parentes,qui cum, ut plurimum,noui'nbsp;^’^Muislaboribus, ut infra demonftrabitur, cogunturfacultatcs pariteratcpnbsp;poores ßdii parare.Quocirca uidere licet in tanta ciuitatc, admodum pauccsnbsp;habeant domicilia, atque eorum maiores habuerint,nbsp;^^oorrius labes partim ex eo fit,qubd uiri morientes foieant uxores face^nbsp;rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp; illæ iterum, etiam ætate proucéta, nuberc, ac per id, in alienam

’narn bonorum partem maximam fecum ferrc:partim quia omni tempo-'

’P^multæ ciuium familiæ mercaturæ quæftu fatiatæ,uel potius contentæ, jj-i. ^^agros pofTefsionésque conferunt, quæitaRondino oriundæ,nbsp;zs ^oomidliahabentes, cùm opum copia, turn nobilitate longe amplifsimænbsp;^’^'^'Forniaautemciuitatiseiufmodi cft, Omnis quafî populiis per artifi'nbsp;Qu' PLnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exempli gratia: Lanifici deregecmunt priuilegium,

Ico nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inter fe focietatem coire, fuum habere collegium, fuas condere

bca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pretium panno laneo conftituant, prohi

fol nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;urbe uendant.Eft autem (iovo7reô?.toi) uox græca: liquidem ftoï©-

^sdicitur,S^,5j4,;^’(aef|-Liendo,cùmpoteftasuendendi penes unumeft,qui

^^t.lnilluduero collegiu potifsimu ueniunt,qui difcendo artem, annos fê^ ue,aut eo amplius, feruiunt eiufdem collegij lanifids. Et ij dumnbsp;miniftri funt,uocabulo no.ineleganti appellant parempti^nbsp;b'inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;emptitijs feruis,quia perinde lanifids in eos, toto illo annorii

bab nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in fèruos ius ferme eft.Poft exados minifterij annoSjCiues

Fne famulatu, etiam pretio duitate donant, Eo-* fccminæin duitatem adfcribuntur.Quapropter quo^nbsp;etiam nobilium æquè utpuellarum ufque ab ulti-*nbsp;^gni partibus Londinum confluit,qui ibi eo pado diuitias, honores, ÖC

»44 Polyd.Verg.Angl.hift.lib.Xinl' honeda coniugia confequuntur,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tale eft inftitutu, quo cæteraopi^'^’^JJ

collegia utuntur.Ciuitas igiturex nobilibus nouisq?homimbusauda,y ex ij s fenatum, fuum nunc annuum prætorem,fuos tribunos numeronbsp;hoc eftjuicecomites habet^^ hos omnes,adiura populo dicendaredd^’^“^^nbsp;De eiufcemodi autem magiftratuum initio infralib.proximo magisnbsp;plene iuo dicetur loco« Sane ciuitas in quatuor amp; uiginti diuiditurnbsp;quas cuftodias nuncupant,quibus fingulis fîngulipræiùntaldermani,i^^^^,nbsp;knatoresmam elder, Anglice ftnior,8lt;S man homo dicitunftd e literain^nbsp;nus cauia mutata,aldermaniuocantur,Exiftis uigintiquatuorftnatoui’‘'-’|tnbsp;prætor optatur,qui prius quam magiftratum ineaqiufiurandum apudp^*^nbsp;durn Statari},quem barone dicunt, regi dat.Hocregiminis quocp genusnbsp;non ualde difsimile habent cæteræ ciuitatcSjSc in primis celebriores.Satisnbsp;modediuertimus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j,,

Deinde habetur tam epifcoporum quam principum conciliu, in cilio antiftites primiim, reliqui deinde primarij uiri in uerba régisnbsp;promiftruntcß fein officio atep fide maniuros.Fecit idem Gulielmusnbsp;tiæ,qui ad concilium illud fimul uenerat, èc Joannes ,at(^ Gauffedusnbsp;cenfis antiftes Ricardi fratres« At Scotus interim uel rebus fuis matin'^nbsp;fuluit,qui Caftellum Puellarum,Beruicum,Roxburgum,amp; Sterling^ ..{nbsp;redemit à rege, quæloca paucis antèannis, Henrico eius patri loco pig’’^ ,nbsp;dederat.Ricardus pofthæcde regni ftatu confirmando prouideremagU^Pjnbsp;re curans,præfecft parti Angliæ quæ ad Scotiam pertinet, Hugonemnbsp;menièm epilcopu,cui collegas dédit Hugonem Baldulphû,amp;GulielnîU^nbsp;nellum, uiros ipeftatifsimos : reliquam partem regni adminiftrandarnennbsp;fit GulielmoLongeshampeElyenfi'antiftiti,quem regni cancellariûnbsp;uiro impigi-o,cæterum facffio{b,amp; potentiæ,honoris,diuitiarum auido. Pnbsp;maniæ uero ÔC Aquitaniæ præfelt;ftum fecit RobertumLeceftriæconii^*’ .nbsp;Item domi fènatu conftituit ex fapienti isimis quibuftp uiris, ad quemnbsp;referrent.Poftremo quafî futurorû præfcius,hoc eft, prouidens infi'diai^^ ÿnbsp;quas fratres in ipfum moliturierant,uctuit loanncmamp;Gaufreduufc^Yfnbsp;ab domo abelfet, Angliam ingredi.Quod tarnen decretum ut protinusr^^*nbsp;deretur,mater Aleonora,ne filfj inter fedifsidere,néue odio laborarenbsp;tur,impetrauit«Quibus rebus ita conftitutis,dum Ricardus iter maturat)nbsp;tur ièreno ccelo,ad Dunftablum uicum apparuifTe medio die in aèrenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

in ea imagine hominis pendentis«Quo oftento rex concipiens animo ip^ bene gerendæ refeonfeftim cum fforentifsimo exercitu in NormaniamP*^^nbsp;feftus eft«Hîcconuocatis ad iè tam Britanniæquàm Aquitaniæprindpit’^^nbsp;exquifîtim confultat,quotpotifsimum naues, quantum militum numefUnbsp;in Afiam trafjceret,eoscpadmonet,utRoberti præfetfti difto audientes ’P ƒnbsp;Quo fa(fto,Só parata iam multarum nauium clafle, Girardo Auxitano ai^nbsp;epiicopo, Bernardo Baiocenfi' cpifcopo,Robcrto Sabeollo,Ranulpho fu ?nbsp;rio,amp;:Henrico Baldulpho,fti'enuis ducibus clafsis præfedis negotiudatj’^^nbsp;ria parandfin ftxaginta minimu dies:militu uero centurionib.iandiunbsp;lelt;ffis,ut equis armislt;^ inftruóti atep ornati adfint, edicit« Interea dumnbsp;lt;fti amp; centuriones imperatahuiufinodi faciunt, ipie pofteaqua multaqua^nbsp;Reipublicæ ufu elfe uidebant,conftituerat,ut fi quid in tam longo iouci^^ jnbsp;mau’^

Ricardus primus. ^4? manitus accMcrct^muIta enim pcn'cula impendent,præter naturam,nehæreznbsp;decarcretjfîbi in regnum fuccefforem defi'gnauit Arthurum ex fratre Gaufrenbsp;donepotem Britanniæducê, altæ indolis eximiæcp uirtutis adolefcentulum^nbsp;Duniiftagerebantur,amp;iamtempus ueris inftabat,ueneruntlegati à Clcznbsp;’ncntepontiHceRo^maximè omnium id negoti) procurante, qui Ricardo fi'znbsp;pificarent rem Chriftianam in Afîa ita affligi,ut nullam amplius temporis dinbsp;ferre poflet,Sub eoldem quolt;^dies,Pbilippus rex itidem per literasnbsp;fe omnia quæ ad nauigandum opus e{rent,parafre,ad itercp expeznbsp;10 gç'^’^^^^’Qtæcirca Ricardus iam rebus omnibus paratiflîmus, 8ô claffeadnbsp;tradudla,eódemcp omnibus peditum equitumi^ copijs connbsp;'Sjniilitênaues ordincac fine tumultu conicenderc iuflît,ut primo quoznbsp;nanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uento daret. Itacp ut omnes cum neceffario comeatu,iiî

^loiis fuerunt,iplè cum elelt;îla parte militum,ætatc uirium robore floren tenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maflîliam,'quæ eft Narbonenfis prouinciæurbs,conz

dat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mauern confcenderet. Per idem temporis Philippus etiârex

tul ^’^®^^°^uere naues imperauit,qui Ricardu præcedens,Genuam fc conz do f‘Anglica nihil poft profeólionê principis cun(ftata,uento fequunnbsp;’iüshnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fufthle an/

^CLXXXX* Quantumautemmilitu,autnauiûfccum ^änfportaueritjinter ftriptores parum conftat,etfi annales qui ueranbsp;’^gt;11'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuifle exercitum ad triginta peditum,acquincp equitum

interim rex,ubi dum aduentum claflis opperitur, cætera omnia nauigationi neceflTaria magno ftudio comparât*nbsp;altum delata, dum curium, ufdiétum eft, in Maiîîliânbsp;diuerià agitur, acaliæalionaucs iaiftantur*nbsp;diunnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fludtibus iubmerfis, amp; Deumidentidem inuocantibus,

^^lutç homam martyre diuinitus adfuiife, eos^bonis uerbis confolante, promifiire,atque ftatim poftingentem maris tranquillitatemnbsp;modumièdata eft, naues cceptum iternbsp;P°^ ^h'as Lufitaniam proximam partem Hiipaniæ, quamnbsp;®^‘:tigalliam appellant, curfii petunt, quo tarnen prius quàm perue/nbsp;^^’¦^^cnorum piratis Hiipaniæoramlatrocinrjs infeftamaflîduèred/nbsp;hicommodis affîciuntur.Hîcdum claflîs ièreficit,Ricardusnbsp;^hTet tantæ moræ,arbitrans claflem tempeftate impeditâ,nbsp;^^’^^ftutuadefle minime pofte, conduólis undiçpnauigijs,in Sicilianbsp;’ p^^‘$^^hifero mari celeriter percurfo,poft trigefimumnonum diem,nbsp;X ^’^’^^cefterat,Meftanâurbem Siciliæ maritima attigit,quó etiamnbsp;4(jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amiifa bona parte claftîs, peruenerat, atcp ibi ambo

coritouunt,Claftîs Anglica interim Maftîliam profe(fta,cogni/

b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^”’ptis,Gulielmus fecundus Siciliæ rex Panormi moritur,nul/

adRomanum pontifîcem ^^^^1heroes, Tancredû ftatim fubftituêrc, ex Rogérionbsp;concubina natû,hominê tantæ focordiæ, ut eum Gulielmusnbsp;Çf/j. Rogério genitum Js licet Ricardum magno apparatu hoipitio ac*nbsp;'•ton â tarnen fidebat,quód ille dotem loannæ ibroris uiduæ quæ Gu/

X 4

»4« Poly J. V erg. Angl. bift. lib. XIIIl-

liclmo regi nupta fuerat, intempeftiue repcteret, quam ipfe in numerato habebat,uerebatur^,ut Clementis pontifias partes fequeret,qui in^Sicin^^nbsp;gnum ius fe habere côtendebatrquare omnia loca præfîdio firmat^cofiliacj'nbsp;ciuibusMeflanenfibusclam confert, quemadmodu cogere poffitAnglu^nbsp;infula decedere, incceptumcp maturius accelerate iter, Hæc cogitantibiisnbsp;uibusjfacile ab Anglo data eft occafio tumultus faciendi.Porro ciim militü'”nbsp;nônulli Ce licenter gererentjta. utfit,in magno hominS numero, Meflanenl^^nbsp;minima re permoti,arma ceperunt,facfto(^ derepente impetu, Anglos ex iii^'nbsp;eiecerunt,claufi's(^portis,fe ad refiftendu muniere, Ricardus qui extra urb*^nbsp;muros ftatiuahabebat,rjs rebus cognitis, iraaccenftis, milite armacaperc?'“ ’onbsp;adoppugnandâurbê aggredi iubet. Dum Anglifeexpediunt ad iniuriâul'nbsp;ci{cendam,Tancredus aliquot rcgni principes ad Ricardum mittitj^ni exjX^nbsp;nant,nihil fuo autpublico facfiu confilio,ftd tumultû ex inCcida.

gi ortu,8lt; propterea nolit quic^ grauius de ciuitate iudicare,nccpclefua^ biculos beneuolentiadiminuere,cùmipfeprælèrtimfit in autorcsnbsp;noris acriter animaduerfurus Jnteruenit ctiâ Philippi autoritas,adnbsp;ftam eiufmodi dirim enda^Quibus rebus faûn cft,ut Ricardus in præfc”^ *^1nbsp;bem oppugnare diftulcrit.Tenebantfe interim Meftanenfes intranbsp;ïæfi'principis iram timentcs, de induftria têpus reconciliationis uClt;^conbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

hebant,dum Anglus Cuperueniente uere,abiret.Âtquinô latuit e^res dum,qui animaduertens ucrba rebus effe cotraria^S^^Ce ab oppidanisnbsp;ri,admotis fubito fcalis,alijs(pbellicis inftrumetis ad niuros,Cubielt;Cto(^^p^nbsp;portis,tato impetu répugnantes adortus eft,ut unius diei laboreJrsSdsf^^^-nibus,portiscp reuulfis,urbe potitus ftt,tantu abfuit,ut oppidani diutd’^n,.nbsp;{ierent.Bene multi utrinq^ inter fedii ftint,maiorcp cædes lecutaforet,ni^Anbsp;cardusiuffiflètmilitêferroabftinere,comotus ciuiuprecib. ueniâmif^’^^nbsp;ter rogantiû.Sedato tumultu,ac nonullis Siculis recentioris doliautoÄnbsp;na affe(ftis,Tancredus no multo póftadfuit,qui confeius culpæ, quodnbsp;nenCes incitaiCetad expellendumAnglû,ne Ricardo deinceps fufpectusIqnbsp;poilep immanêpecunia ab amicis mutuatus eft, reddita loannæregin^*^,^nbsp;fe pace pecunia redemptunî, atqj ut eandê noua aifinitate conbrmaretßnbsp;(nomen puellæ annaliûfcriptores.utfolent.non pon un t} Arth uronbsp;duci in matrimoniu daturum pollicitus eft. Vtrunqp libenteraudiuitnbsp;dus,quiconiùltèin gratiam Sgt;^ Siculum recepit^Sóaffinitatem non neg^^-^^^^

Ita peradis rebus inter Siculum 8^ Anglum, grauior inde difcordi^^ Callum Slt;ipfum Anglum orta efl, quo, credo, fempereffetaliquodnbsp;mentum,cur cômunibiis rebus minus fubuenirecurmon enim tulitxi}^^^,nbsp;mo Philippus,qubd Ricardus coegiffet Siculu iua imperata facere,atcp^^^nbsp;di pecunia pacem redimere.C^apropterardentes inuidia Franci, infup‘^^^^,'nbsp;cundia S^audaciaimpulff, minimam nadiioccaffonem, primiim ita cui^^nbsp;glis altercati funt, ut deindeadarma utrinqueconcurffim fit. Fuiffetf^^^^^nbsp;cædes édita, niff refrixiffet ffibitb:nam pro ie uterque princepsnbsp;prefftc,\^eruntarnen eapugnacum primis nominiCbriffiano maloCuti^' Jnbsp;Philippus quiRicardum uiolati hoipitq criminisSC^n^dd^^ccafababdnbsp;dues jVleffànen{ês,quicibaria, quiho/pitia militibus parauiffent,iutiJ^nbsp;feci ffet, non ffiorum culpa, fed fpeciatim Anglorum contumelia,

Ricardus primus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4 ‘Z

^fntiaadarma uentum eflc prædi'cabat. Acceffît adïranijquôd Ricardus in fa ’iiüiari coUoquio palam dixit iè filiam regis Nauarræ dudurum in matrimo-'nbsp;^'um,repudiata Adela eiusiôrorerquod per idem tempus amp;feciuQuaredenbsp;’’^cepsetfîrem quæei eratincluiàmedullis, prudens diflîmulauit Philippus,nbsp;tarnen incredibile femper inRicardu habuit. At ineunte iam uere,Philipnbsp;Sicilia digrefluSjproijaera ufus nauigatione,Ptole^nbsp;Acconê uocant,à noftris diu antea obièffam peruenit,qui pofitisnbsp;P’^ocul ab urbe caftris,hoftes ualde terruit,noftrorû uero copias amp; aniznbsp;, ^^^uxit,Pofthæc,ubi militem à laboribus refeceratjn oppugnationê fiznbsp;L ^’^nicæteris ducibus,totis uiribus incumbere cœpit,Ricard us interea renbsp;hm r?,*^'^^^credo côpofitiSjUnà cum Ioanna fororc^quæ Berengariam puelnbsp;feenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nauarræj^onlàmducebatjuauê ingreffus dR accum totaclaf-

tiis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;httore in altum delatusjn grauem incidit tempeftatem,qua iadla

jç^'^^^yprum infulam tandem pcruenit:8lt; cùm ab infuîanis portu prohibez fuoru firmauit præfidio, caznbsp;ctis '^’^°’^’^^^bsapudferetentis.HîcBerengariâ fibi matrimonio iunxit, faznbsp;puo^'^^^^^Pdndedigreflus,Ptolemaidem incaftraprofedus eft,cùm opz

P ^teturturn acriter urbs,quæmagno Saladini præfi'dio tenebatur, niao Anglia ex infolentiaamp;auaritiaGulielmiElyenfis antiftitis initianbsp;Mi ortum eft:is homo terræfiliusjiti inprouerbiohabetur,diu reranbsp;ßcgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fadlus diueSjCÙm paulo ante creatus effet àCccleftino pontiz

legatus, mutationem fortunæ male ufùrpans, dominatum fibi ^*^’Qiæ^fï'caaâ:oepifcoporumcôuentu,multafùo arbitratuad proznbsp;immutatjfubornatust^ pecunia ab Hugone epilcopo Cenbsp;bytçj.p’?^'^^âchos defacerdotum collegiOjquodConuentriæeratjCfjcit, pref-f^disnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;locum fubftitutis, qui uulgo feculares dicuntun Exinpræz

conftitueratdifcedens,omni adminiftratione deiedlis, aiebatj ne is regnum occuparet, fi fortenbsp;Cübij, liberis moreretur. Item Gaufredum alterum Ricardi ex conznbsp;cerç,^ ^trein Eboracenfem archiepifcopum,è loco facro ui extraCtum in carnbsp;mill’jp'^’^^lhquem tarnen rogatu quorundam epiEoporum^qui pro eo proznbsp;iubet. Poftremo nobilitatê quam contra fuânbsp;teriiiy^ uenturam tandem aliquando timebat,pafïîm fortunis fpoliat.Cæznbsp;taniç,^ atque aliaeiufmodi quanquam tyrannidê præfeferebant,homonbsp;Pr^e 5^11idus offîcij nomine calumniam prætegebat : nanque ideo reliquesnbsp;fepriuaffe poteftate prædicabat, ut ne populus multoruinnbsp;loco unius regis, pîures habere reges:

4 \d '^’^’^’^^^^^pl*^ltatibusfeobuiam ire, ne in regnum autuiuo Ricardo mortuo, illud Arthuro eripere auderet: atep demû pecuniamnbsp;bellû gerenti neceffariâ fuppeditaret.Quid,quôd aliamnbsp;omnia iuffu regis facereC’perinde quafi fas efret,ius omnenbsp;refeindere. Vcrû huiufmodi rationes ut cofiélæ erant,ita parunbsp;^tfç ƒ'Qiiare fie animi omniû irritati erât,ut nihil propius faftu efiret,quàmnbsp;multb poft ab Aleonora matre faef usnbsp;^stufmodi facinoribus Ricardus, ftatim principes tumultantes retiznbsp;fticioliteris,nuntiis,præmfjs,polliçitationibusmagnopere ftuduit.

î48 Polyd.Verg.Angl.Iiift.hb.Xnil. acfimulperliteras Elycnfem admonuit, utcum populo mite agcretj^uoi”nbsp;fîdefpontefuapermaneret.Atquc fîcpræcepsElyenfîs furor paru reftinlt;^nbsp;eftjCÙm aliaparte^paulo ante pa{cha,orto tumultu inter Chriftianosnbsp;os,qui Eboraci §0 Eincolniæ agebant, dues fumptis feftinanterarmis,nbsp;ros Hebræos uiros pariter acfceminas truddarunt,extrapaucos,quinbsp;funt iè Chriftianos fieri uelle Jd fadnoris rexgrauiter tufit,quôd in bcllunbsp;ficiftens ab ipfîs ludæis fuerat ualde pecunia adiutus»

lam alter agebatur annus J cùm in obfîdione Ptolemaidis adhuc pcrfii^^x batur,amp;l hoftes uidentes aduentu duorum regum,fic eflè audu Chriftianosnbsp;exerdtUjUt fi fado impetu,urbem oppugnarent,ægrèrefîftere poflent: tan ƒnbsp;fpoponderunt iè deditionem faduros, ac partem crucis reddituroSj (jnani^nbsp;ea duitate eflè ferebant,fi cundi qui in præfîdio erant, cum fingulisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

tisjincolumes dimitterentur,Admiflaconditione,Ptolemais fîueÂcco*^ nio obfeflanoftris dedi ta eft.Hîc in ter Latinos principes, æmulationonbsp;ri) atcp uirtutis difcordiæ iampride exortæ, manifeftè glifcere cccpcrûfd‘^nbsp;inferius planius fict,amp;:inprimis inter Auftrenfes,hoc eft,Pannoniosfop^nbsp;res SC AngloSjidmaliortuhabuit.Sanè Auftrêfes gloriæ captæurbisiSy ,nbsp;tes,primi fîgnain mûris pofuere,quæ Anglus ilico in terra excuflît,fua^^^,nbsp;iecittquod fadnus Ricardo deinde malo fuit»Recepta per hune moduiH f , ;nbsp;lemaide,pars duium captiuorum à Philippo edudacumChriftianisnbsp;commutatur: alteram partem quam Ricardus deduxit^quiadominioanbsp;non eft reperta, idep barbarorum fraude fadu credidit, momentonbsp;fuerunt numero dreiter miiïia feptem : quare Ricardo uitio datum eftÆ.nbsp;non ièruaflèt barbaros ad captiuorum Chriftianorum cómutationem^y .nbsp;rox animus feipfum continere non potuit. Saladinus Ptolemaidenbsp;fperans pofle reliqua loca tueri,quæcunque urbes uiiæ funt fitunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

nus idoneæadrefîftendum,eas mcenibus nudauit. In ijs fuerunt Cæfàrea,Aicalon,8ôGaza»Ricardus contra cùm Philippus Galliamr^)^^^^,nbsp;rusjbello iam abftinere inciperetjoppem inftaurauit,eocp Chriftiano^ai/J fnbsp;niam deduxit. Eft enim loppeurbs Palæftinæ,quæ,uti Plindib.v.nbsp;te terraruminundationê,quætempore Noé’acddit,coditaeft,habetcpP%nbsp;c5modiflïmum,quapropter Ricardus locum retinendum conftituit.Atnbsp;dinus de Hierofblymis Chriftianis relinquendis,confiliaiamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

dem aliquando tam longo bello defungeretur,cùm audita Philippi dl difcordia,in ea retinêda urbeperfèuerauiuEnimuero cnm Philipp^^nbsp;cardus totis uiribus in oppugnationê Ptolemaidis incumberent,acfæP^’^j^nbsp;dis armis,iæpecpièparatis copijs,muros inuaderent,8ómodó alijs atcli*^^^.nbsp;confilijs ac artibus uterentur, fimultatu ueterum facile memores ceepo^'^^^nbsp;firn inter fè diflentire, ac alter alterius didum fadum' ue ita. improbam^ ,nbsp;huiufmodi uaria belli gerendi ièntentia,initium magnæ diicordiæ fitnbsp;Quæresô^multorum ipforum fortiter fadorum memoriam obfcut^^J,^,nbsp;Reipublicæ noftræ uires maxime debiiitauit,corrupit,ficut infra demfS^^)^nbsp;bitur. Quocirca Philippus uirSóipfè magno animo,ac magnanim ftnbsp;cupiduSjCÙm fortunâbelli noftris obfècundare cerneret,8ô fibi p^tfua^ ;nbsp;beret Ricardum animi magnitudine acferocia cæteris ducibus Cbti*nbsp;iongèpræftantiore,non facile poflè focium belli gerendi ferre, arbitt^^^^iii

Ricardus primus.

fçcum tali actanto belli confortc.nihil ferè fuo cluéru aut arbltratu gloriofum etacturumrqui ex eaæmulatione concitatus,8^ eius cccli grauitatem excuznbsp;cui obnoxius eflèt^ex Syria primo uento nauigat in ApuIiam^ôCindeRonbsp;uoti caufa profeôluSjin Galliam reucrtit^rcIiCro Odone Burgundiæ dunbsp;j^inbello Hierofolymitano, qui rem Chriftianâ iuuaret, Cceleftinus tertiusnbsp;onianus pontifex, qui Clementi fucceflèrat, Philippum redeuntê ex Syria,nbsp;modum rogauit,ut nihil in Ricardum,in quemnbsp;animo, poftquam fe in Galliam recepiflet, moliretur,nbsp;' ïctünbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Reipublicæ Chriftianæ dux à iàcro bello non auerteretun Cæ

Syria decedente,Ricardus que fuo,ut dicitur,Martefacez turnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuuabat,maiore quidê animo quàm antea ad rem bdlicâ aggrediz

ficarij Conradum MontiferratenfemT yri tib ^^^^^ulanteminterfecerunt,quiexfugaretraôli,exquifi'tiffîmis cruciaznbsp;Hodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnibus Latinorum ducibus pereum

^.pî^’i^ccmmachinarû

^^’^poribus in Anglia Ricardus aflîduis iuorum querimonijs ibli Omni adminilfratione priuauit,in eiusc^nbsp;’^icinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rothomagenfem archiepiicopû fubrogauit.Quo fado iniz

Elyenfem iam in ordinê redaôtû autorc loanne conipirant» bli^ concilio,cæteri epiicopi hominem cum multis alfjs,more iuo, punbsp;Gaufredum Eboracenfem antiftitê incuznbsp;^'^^ïebdidum eft,tradi,ô6 reliqui talia iufla executi effent.Qui

^ognitis,Elyenfis peiora ea. quidem digna fadis fuis timens,muz Qrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amidus in continentem tranfmittere tentât, qui littus ab inimiz

atc^j^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teneri refcifcens, quippeillis eius fuga dàm minime fuit,

quæritat, forte cognituscapitur, anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab omnibus in carcerem conijcitur,cogiturlt;ç primu arces omz

A^^^bucretinebat,reddere:deindeipoliatus fortunis omnibus profcri inimicus eius acerrimus nequaquâ tali contentus uindida,nbsp;. ^bat ut fœdiflîmo quocp ignominiæ genere afficeret: epifcopi tarnennbsp;id fieri prohibentes,continuó eum miffum fecerunt.Elyennbsp;unde oriundus erat,profedus,de accepta iniuria tam apudnbsp;pontificcm Romanû,quàm apud regem Ricardum perliteras c5znbsp;1}nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obfequio largitione gratiam ab Aleonora Sô loanne fumz

omni adminiftraz %ç P ‘^^^^P^dulo de Republica bene gerenda agitabant,unà cum Rothoznbsp;^1^^ '^bantiftite,quemtametfi iuffu regis, gubernatorem regni fibi delegeznbsp;penes loannem, hominêad humana diuinacp omnianbsp;^^^0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;malorum

X'P^æ^^puè regni Hierolblymitani ingens manauit labesmam is doz Jïiij ^P^‘^^^^^^bicenfus, dum regnum fibi parare conatur à Philippo exnbsp;folicitatus,ftatim cum eo fecreta confîlia de occupando fraternonbsp;^%(i^^’^^^^bacnon multo póft nihil efle uolens moræ,iam(^palàm faciensnbsp;Philippum fimulato negotio, eundum fibi conftituit:nbsp;P^^^’b)us à tanto facinore auerfiis eft»

interfedû Conradum;,de quo fuprà meminimus, Henricus Campaz

ïyô Polyd.Verg^.Angl.liift.lib.Xllll

niæ cornes ïfabellam qnæ ilK nupta fuerat/ororem Sibyllæ regi’næ,quæ 1Ó ante in caftris ciim quatuor fili)s ex GuidoneLufîniano procreatis,dyfc'''^nbsp;riæ morbo interierat,in matrimoniû duxit, dotiscp nomineT yro potitusc^^nbsp;Ricardus uerb Guidonem Lufînianucomiter appellandojCyprum«^nbsp;ófFerendOjcb pellexit, utille ei Hieroiolymitani regni iureceflerit.Quofàd’’nbsp;eftjUt cæteri deinceps Angliæ reges huius regni titulum aliquandiunbsp;rillt» Guido libenter Cypriûregnûab Anglo accepit, quod pofteuiHjl^^*^nbsp;nianoru familia ad memoria ufcp noftram poiredit»Ricardus ex bis anim^'quot;nbsp;dluSjHierofblyma oppugnandaconftituit» ItaqueunàcumOdoneButg^Snbsp;dionum duce, exercitu iam eb ducebat, cùm Saladinus derepentè extn'fl^'’,nbsp;agmen adortus,coêgitnoftros iniquo loco præliu facere* Pugnatünbsp;ufc^adiblis occa{um,cùmhoftis tandemno fine magno Chridianoruii’^^^nbsp;modo uidlusjfe ad Bethleem uicu recepit,ibilt;^ metatus ed.utinteYcip^^^^nbsp;meatus,quô minus ex Aegy pto ad noftros Hierofolyma obièfiTurosnbsp;rentur»Ricardus cum Odone,poftridie illius diei nô procul ab HierofdKnbsp;pofi'tis caftrisjConfîliade urbe oppugnandaagitabat,cùm ab exploratoï^nbsp;cognouit ingentem cameloru multi tudinê ex Aegypto cum comeatibu^’'nbsp;pergere,cx quo ei in mentem uenit,illos intercipere»Itac^deledanonnbsp;cri militum manu, de media node profedus prædam omnem cumnbsp;cepit,atcp in cadra perduxit» Hadenus res Chriftianaproljiera^crat^f“^^nbsp;tuto,cùm rex poft maturâ confiiltationê de Hierofolymis adutu armisnbsp;dis,ueritus rei frumentariæ inopiâ,amp;^ quia iam æftas præcipitabat,atlt;^’^»,nbsp;ni tempore excludebatur,relidatamneceirariaobfidione,in hybern^qnbsp;nem concefiGt,etfî CceleftinusRo,pontifexmiflïs etiaminftipendiui^J^jjnbsp;pecunijsjeum uehementerdehortabaturobfidendi tempus extraliero\ gjnbsp;uerat mûris banc urbem Saladinus,quos bybernorS tempore inftauf^’^nbsp;cardus,loci opportunitate alledus.Odo in byberna ad Henricu CamP^^ inbsp;fuægentis bominem diuertit» Atque itanoftri cùm nibil propiusnbsp;utuberrimuadeptæ pauloantè uidoriæ frudu caperent, aciplà urbeJ'nbsp;potirêtur,obfidioni comoditatem byemandi imprudenter anteuertcî^’lZ^nbsp;quod nocuit tantum rei Cbriftianæ,ut femel inclinata nullo confiüojnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ope in præfentiareftitui potuerit: nam uires paulatim noftrorumdin’\^,(!i funt,alr)s alio copijs maritimis dilabentibus. Porrb Pilàni qui eonbsp;btando naues contriuerant,fupplemento^maximeindigebant,innbsp;delati Polam capiunt,eo loci bybernaturi» Veneta claftîs Pifanamnbsp;Iam indem peruenit.Hîc Veneti audo nauiû numero, Pilânos urbe eijnbsp;eamcp diripiunt» Cccptum eft inde inter eos acriter pugnari,nbsp;tuo urgente odio,bellum ingenSjac toto mari aperte certatum eflet,m»inbsp;ftini autoritas interceflßflet,pacatcecp dus arbitratu res eflènt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; jj(gt;' '

Dum iftagerebanturin Afia,Pbilippus ratus efîe tempus fui faturandi odrj in Anglum,confiliade bello mouendo cum fuis fummonbsp;agitabatlô^ quamuis nonnulli redè fèntientes dehortareiîtur, nenbsp;ïum faceret,qui rem Cbriftianâ armis defendebat, dicerent^,fi aliter ynbsp;dubio procul effe futurum,ut contra religioncm feciffe iudicaretutjnbsp;dia tarnen magis quàm ratione ulladudus,fob'citauit quamprimûf!'nbsp;àdnouas res in fratrem moliendas; utcç facilius iuuenis animû anicef^^’^^

9

.II'

lllt;

¦iî'

ji-'

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquot oppidis,in quibus Gifortiû fuit,quod ei tradidit Gilx

præfedfusjtotam earn regionê, licet,uti uidebatur,fatis Rix ^fdit enbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;munitâ, ferro 8ê igné deuaftat.Atc^ ita uetus fimultas caufàm

P', ‘rran.---------j;_______i\________________a _»•_ nbsp;nbsp;. ?

*^ds f “ gentium turoanaas aeenei,opeid.oL idi^iuune i^iyenns anti jjjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^donib.paffim laborabat. Appropinquabat iam uer,Ricarduslt;^ Hic

jjj ’'kid^^^P^dturus rebus omnibus paratus, atque præmiflîs comeatibus ad i)f ^'fulj^F^^^^outinuandamneceflàrri!nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

^^c^^ï^usiniiftn'aiam anteaa Chriftianistenebantur)cætera

¦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;captareftituerentjamp;Saladinusa Chriftjanoruin re^

Hafce pacis conditiones barbarus callidè à noftris pc» loca amiffa reapiendo, Gtis edoccret iftoruin duorum rcgumnbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Syria memorabile geftum,atqj ita. alios inde à bello fibi fax

P nbsp;nbsp;, ^dlius deterreret, quando fccum cogitarcnt opcram tantorum priiv

?^iir Jenauatam fruftra fuiflè.Quem bercle rei euentum fanditatis fama prædaruSjprædixifTe regibus,nbsp;nondum adueniffe tempus^cùm Hierofolymanbsp;‘nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magis necefîaria quam box

hSs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut ne Chriftiani generis uiri qui illicremanebant^parum iûis

confifi,aut à barbaris fraélo fcedere uexati, in deiperatiox ^^ducerentur, dicitur Ricardus adconfirmandos illorû animos,nbsp;quam faëlurus erat, priuiquam abiret, eiuGnbsp;^^oafecifle.

ferre debent,quæipforum cul cciderunttcôtrà minus doloris accipere,fî quidfecus accideritjquàm

Polyd.Verg.AngJ.Hift.lib.XI® ratio pofcat.quam prouifum fîqquam religio iubeat. Hæc noftri eritnbsp;na doloris,quam ipfe mihi feci:quippe ego bellu poft hominum memofi^ .nbsp;ge iuftiflïmu gefturus,ut nihil effet, quamobrê poftea tempore excluo^^ .nbsp;principio curandum mihi conftitui,utnullas hoftium infidias domi,-,nbsp;foris fociorft defedione, nullam inopiam ftipendrj, nullam deniep ciuiü^^.nbsp;ditionem pertimefcerem,poftquam patriæ finibus pedem extuliffem. Wnbsp;pacem 8ó amicitiam cum finitimis regibus,óó in primis cum Philippe ûnbsp;rum rege,quiiuxtàmecum bellum hocReipublicæ Chriftianæ tuende .nbsp;fa fufeepit, conciliaui, fimul confilia cumeodemcommunicaui,armafo^nbsp;uires coniunxi:domipræfedum feci GulielmumElyenfem epifcopi^^’^l^nbsp;comités 8C adiutores negotiorum publicorum dedi eos, in quibusnbsp;putaram, ôôdignos quibus taliacomitterem. loannem fratrem quem P%nbsp;fionibus, honoribus, familia ornaram, comonefeci, ut meorum pop^’*^nbsp;comodo pariter atqj quieti ftuderct. Opes mecum tuli, ut nc meis inbsp;hommes perterrerentur,neue exhaunrent,neu comouerentur, Atcf^^ Ji'nbsp;ma prouifîo,hæc cautio,hæc uitatio rerum omniu fuit, quas duxinbsp;quando impedimento effe poffe, cur minus incceptum bellum contifly Jnbsp;Sed ô uanam humanorum confiliorû curam,multô enim aliter,amp;^nbsp;dem temporisjomnia noftra ceciderunqatcp cogitaueramus* Primuu 'nbsp;epiftopusad nimiam leuitatem ambitionemcp euedtusjdominonfeh“^^-,nbsp;blicæreftorem, fed tyrannu, non domus cuftodcm,atexpilatorénbsp;inde loannes frater beneficiorum, humanitatis, item cognationis imii^nbsp;accupiditate dudus,me opibus,me honore,me regno priuare,exclud^‘^^’^0jnbsp;liare conatur Jta me maxime omnium ire perditum feftinat frater,nbsp;omnibus apud me erat. Qtns,prô bone Deus, fratrem de quo fis plu^«inbsp;bene meritus,tibi cauendum putaretCadeo totmuoluens acuelisnbsp;hominum natura obtenditur,ut nullo paefto perlpici poffit,Poftrenie fnbsp;pus rex belli focius,cuiiam inde ab initio cùm in eins familiaritatem’’^y^nbsp;omnia tutó credenda duxi,non modo bellum comunibus aufpicijsnbsp;gerere noluit, uerumetiam me folum uobifeum gerentem turbaridib^^'Jnbsp;dum,auertendum à tanto inccepto ftatuit:qui nunc fic loannem fratr«^’’’^^nbsp;licitationibus, promifli's, padis onerauit, atqueadeo infatuauit,ƒnbsp;res meæ domefticæ in id diferimen fint addudæ,utmihi autpatetf*^^nbsp;gnum amittendum, autrebus omnibus prætermiflîs, primo quolt;^nbsp;domumrepedandu fit.Hocpofterius patriæ charitas,officium,decusnbsp;net,ut fuperiori anteuertam^Ecquis enim ex omni hominumnbsp;merito me culpauerit,acculàuerit,amentiæ conuicerit,fi dum Hierolo )nbsp;num regnum alrjs recuperandum curabo,meum amifrro ? His igitufnbsp;fis in Angliam reuocor,uoscp tametfi grauatilfime deftrere cogor,nbsp;ueram, aut hîc gloriole mortem oppetere,aut domum cum laude relt;y‘ 'nbsp;non fine dolore facio, cum ueftri forfitan iudicij lummoerrore,quilpnbsp;ftras iampridemin mefitashabetis,Sed principes meumnoneftnbsp;at potius Philippi,qui fidem,quiius,quifas uiolauit,àquoDeuniop*^* -ƒnbsp;breui tempore pccnas méritas petiturum,uobis(^ pariter opem latuf ƒnbsp;fido,poftqua delerti ab hominibus, delertiinquam eftis culpa unius/^^^^i)'nbsp;quoad mihi per hafee peftiferas fimultates licebit uobis auxiliui'n

Ricardus primus. i5gt;

’ntereano debetis deiperare quietem,cum uobis pax fit cum barbaris,qui Ion

§0 firniliter bello fatigati^padlo ultrb dubio procul ftabunt»

Ita fatus/uos confolatus ^Ricardus parata iam claffe, Berengariam uxorê Ioanna forore, magna iuonim parte, in Siciliam, 8^ inde in Angliamnbsp;ueró cum paucis Thradam curlu petens,in grauê incidit tem^nbsp;nUnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iaólatus in Dalmatiam defertunhïc mutato ueftitu per Germa

modó equo, modó pedibus in Angliam redire confia tuit: fiiperiorem Pannoniam peruenit, quamnbsp;ift .^^^ftriamuocantjCogitansièinbelloHieroiblymitanOjOrtaexremininbsp;di ƒ Auftreniès 8C fiios milites diicordia,indecêter iulTifTe figna Leopobnbsp;dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auftriæ Çis etia in bello interfuit) ex mûris captæ Ptolemaidis derj^

ofi:endimus,ac fimul certior fa dus ab ipeculatoribus fàmam fui per cam regionem paffîmuulgari, ccepit fibi timere,amp;ob id no nifînbsp;1’*’’ ïçhnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prætentatis itineribus tranfire : atqui nullo confilio fatum euitaz

eft,quæprinceps habetur^AuzX.r*;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦gt; jtv

Mi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^um partim lingua hominem Anglum efle, partim illudipium

cuj|,^^’^\4^odcarius multo obfbnabat, quam deceretperfonam, quam ipfe Pernnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uefte gerebatiproinde bene multis hocpacto cognitus erat, cum

uuIguSjRicardum adelTe^Qiioarca dux confeftim cufto/

enuntiatum fatellites ducis in ueffibulo efle, tum fpem fugicndi refumit regalem ueftitum, ac earn animi audadam qua innbsp;ïiijf • ? iemper ufus erat, militibus oftendens,quærit,ecquid fit,cur arznbsp;quibus feipfum petere uociferantibus, reipondet,non deccnbsp;captiuu tradat, acproptereafidux uelit ipfe uenire,nbsp;aduentanti obuiamfaznbsp;^^inf ^^^^Qprius gladio,inilliuspoteftatem uenit. Leopoldus talem prædanbsp;euenifle gauifiis, regem blande appellando in fiias ædes perznbsp;’^^O^^^^^^cuftodiendum certis heroibus commifit^Fuitis annus fàlutis hunbsp;c 11 h AudiueratintereaexrumoribusquiiampertotamGcrnbsp;^Uçç ’^^iflipatierant,Henricus Imperator Federici primi filius Ricardum ànbsp;^Un^^^Ptiim,qui optim'e nofcens quantæ eflTent Anglicæ opes, ccepit fèdulbnbsp;’‘et:Jç?^^agitare,quomodo ab dus manibus tam opulentam prædam eripeznbsp;^^ITçf celeriter mifit,qui eum multa admonerent,quamobrem nonbsp;diutius tantum regem in cufi:odiafèruare,quandoquinbsp;iJ^’P^ritifex in primis iuberet,ut ilium dimitteret,deinde8d cæteri prinznbsp;flagitarent, qui fi ipfe dido non parêret, poftulationibus'ucnbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’®^®eeret,proculdubio uim adhiberent:amp; propterea fibi traderet cufto

modo curaret, ut Ricardus grandi fè pecunia rcdimeret^ rationibus,partim metu motus (nouerat enim Henricum exnbsp;^’’umfacereaffedantem nonquieturu,ulq^dumprædæ particeps fieznbsp;oratoribus tradidit,quem Henricus ad fe duótum prius quam allonbsp;iuflït,ut Ricardus indignitate rei 8C dolore uinculoznbsp;offerret*

tempore Philippus certior fadus Ricardum tencriin uinculis,læti

1

X54 Polyd.Verg.Angl. liift. lib.XIIII-

tiaexultatgt;amp;utcupidus nocendi, confeftimfecretis nuntfjs loanncilM«« trem ad fe accerfit^hortaturcp, ut nunc data demu facultate bene gerendæ’^^^’nbsp;uelitregnum Angliædefratre capere,Sóadidmaturiusperficiendum,aigt;’‘’nbsp;lium pollicetur. Non mediocris fuit momenti apud loannem, Francinbsp;tio : quippe qui fua cupiditate etiam inflammatus, ubi primu in Anglia’^nbsp;dqtjfadaconiuratione, copulat fibi aliquot adolefcentes fui fîmiles,eos^nbsp;uim atcparmacohortatus, nônulladerepentèloca ex pu gnat, fa(Stolt;^tx^^nbsp;cunque genere perditiffîmorum hominum exercitu,reliqualocapari ,nbsp;täte occupare connititur. At principes regni cognito tarn nefario uefaninbsp;nis facinore,fumptis eueftigio armis,eius conatibus fe opponunt,atcpp’^^,nbsp;obfidionecinguntcaftrum Vindeforiu tanquam locum naturanbsp;ten's munitiorcm : deinde fummo ftudio exercitum contrahunt.nbsp;lt;oniuratorum animos infregit,utredditoprotinus caftro, alij aliófeinp^nbsp;dances capti fint,atcpmerito fupplicio temeritatem luerint. loannes falt;^’^pnbsp;caput,arbitrans fratrem morituru in uinculis/eftinanter in Gallias ad^nbsp;pum confugitjUt ibi nouam armatoru manu primo quocp temporenbsp;Interea Cocleftinus pontifex grauatiflîmè ferons Ricardum,qui

Chriftiana tutanda,tam graue bellum procul domo pauló ante gefldfeiA dia tenerijtam duci Auftriæ,quàm ipfi Imperatori mandat, ut quanip^^^i^^'nbsp;eum dimittant. Cui Henricustam opimâprædam fine magno lucrot^^nbsp;nolens,refpondet,fe paratum efle Ricardum miflum facere,fi priusnbsp;fibi reftituerit,quæ fuperiori tempore Syriam petens in Siciliarapuifl^-^'nbsp;ro Henricus nonmulto antèregnum Siciliæconfecutus fueratinamnbsp;leftinus pontifex iiiiquo animo ferret Tancredu in Sicilia regnonbsp;ftantiam Rogério natam,qui rex fuerat Sicilia?, monacham occultée?^nbsp;biam edudla,atqjreligionis lege iblutam Henrico matrimonio locauii/nbsp;aincp ei cum Calabria amp; Apulia,dotis nomine dedit, ea conditione,nbsp;uedigal penderet Rom.pontificibus,quó dominfj iura fibi conferuar^^ÿ,^nbsp;ealumnia quan^ facile Ricardus purgauit,affirmans fe non fpolialfeS’^ïpijnbsp;(êddotem fororis recepifle, attamen illud cum primis certum habebat,’nbsp;grandem pecuniam folueret,nullo pado dimiflum iri:quapropternbsp;Sarisberienftm epifeopum uirum nempe probum(is ex Syriaredicnsnbsp;liapauló antenouerat,quemadmodum rexininimicorummanus iu^’f Jnbsp;idcirco omiffo itinere incccpto, ad eum diuerterat)in Angliam jj,/nbsp;regh fenatus autoritate, indidfo pro redemptione tribute, pecuniaiu ƒ1nbsp;ret.Dum file fummo ftudio pecuniam cxigendam curabat, Imperator' ƒnbsp;fuis atep alrjs principibus rogatus, turn a pontifice reprehenfus, dcrni^^’nbsp;loquium duxit Ricardu,cui multaac uariain ft atep Leopoldum duce'^ij;nbsp;niifladeliftaobiecit,de quibusille pofteaqua abunde reipondit,iuu^nbsp;qui aderant principibus ad padione uenit, ut redemptionis nominenbsp;millia libraru ducenta,fiue prout quibufdam placet,centu quadragint^’^ cnbsp;marcharum,quarum tertiapars duci Auftria? obuenireFîtaep rex ubinbsp;uit quanti libertas redimendaefftt,adfuos quæftores ftribit,ut ftatimnbsp;ex tribute pecuniam ad ft deferant.Illi etfi crudeliffi'me imperatarnnbsp;colligebant, quippe qui non tantum per æftimationes pofTeffi'enunbsp;quamper arbitriumJuumexigebant, tarnen acceptis regijs Uteris,ƒ

Ricardus primus. 25^ pï’ofuis etiam commodis, omniarapere cccperunt,utnon tributum prorcznbsp;^fmptioneregis impoGtü,{èd publico editflo, omnia gcneratim Anglorumnbsp;onaquæftoribus regns prædæ eflc data iudicares» Quo faólum eft, ut præznbsp;^frcæteraspriuatasopesjualàetiam fàcraaureafîueargenteaex templis fubznbsp;tafuerintjCx quibus multó plus pecuniæ conflatum eft,quam prindpionbsp;'^^ratimperatum. Interea dum alij tributo colligendo ftudent qùæftores, abnbsp;magna pecuniæ fummain Germaniam apportata Ibluitur, amp;Ó pronbsp;’‘îyaparte inde foluenda, reliâ;o apud Henricu obfidu nomine Rothoma/nbsp;jQ ’^’itiftitej amp;nonnullis alrjs epifcopis acheroibus, qui ex Anglia eo con/nbsp;Ricardus poft decem Ù quinqp menfes, quam in carcere conieótusnbsp;^^^t.dimittitur,qui magnis itineribus,acillis quidê deuijs,in Angliam connbsp;^^ditxumenim Henrici fidemiuipectâhaberet,conlultô quamcelerrimeponbsp;j,^Hdeeius finibus deceflît.Quæres baud dubièei faluti fuitmam Imperatornbsp;^'¦^quot;dû regis profedlionem à Gallo inftigatus,infidias meditabatur, uteumnbsp;^^^niiatnpcenitueratmiftumfecifîèjinperpétua euftediamtraderet, Redfjtnbsp;^^^rdus incolumis in Angliam, atep inuifo diui Thomæ maufoleOjLondixnbsp;magno populi plaufu,omni multitudine obuiam effulà, fe recepit,nbsp;cd-f ^^*^cômoda atep uitæpericula, Ricardus benemultis mertalibus uifusnbsp;Uo âceepiffe atepfubifte merito,qubdipfe cômedis Chriftianæ reipubli/nbsp;g^’^uamdefendendâ fufceperat,fuum ftatim c5modumantepofuiflet;qubdnbsp;^^4'^a?antca pulcherrimè fortiflîmecpfeciflet,poftremô fiuôru ueræ glo/nbsp;à laude maximi animi,ad opinionê formidinis côuerti uoluifleunbsp;J*- ’Pp? illi argumentabant nihil fupra eius extitiftè caput, quod pertimeftennbsp;loannis perfidia,necp Philippi odiunoçiturû cfletRicarnbsp;’P’oquoNormanijAquitani omnes æquèatcp Angli,quibus ille impera/nbsp;??rdter pugnarêt.Ricardus proinde culpabat,quôd potius ardere quodanbsp;r •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perdêdi regni fui metus cauG, certâ parataep uidtoriâ amifift

lid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fubitus Saladiniinteritus declarauit,quo nub

Q nbsp;nbsp;nbsp;fuit,quin minimo conatu res Chriftiana in ea Afi'a terra,in integrû rc

^^potuerit,Feruntin Saladinifunere(haud piget narrare rem memoria dt eius tunicam lanceæ trunco fufpenßim inftar trophæi prælaznbsp;tantoregno,tantislt;^opinbsp;eu/præterhoc unû defert^Fuit’certè fpeftaculu tanto rege dignu,nbsp;çjynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fummam laudem defuit,nifi' ueræ religionis cognitio. Ricar

J^^hiihilmagisinoptatis erat,quàmperfèquiiniurias àPhilippoacceptas, ’^ti'am tuncNormaniâ bello premebat,8ô domi omnia fratris loannis opeznbsp;minimis incomoznbsp;temporis oriri côftie{rent,ut ne dum foris bellum gereret, dominbsp;4û uù proditionibus, principes omnes ad fe primo quoep tempore uocaznbsp;primu iplbs optimates collaudauit,quôd fumma erganbsp;E ftetilTent, quod fratris conatibus reftitiffent, quod fe deniep 5Cnbsp;g^^^doôddum in euftodiateneretur, pecunia iuuiflent: dein loanné fratremnbsp;focios de confîlq lèntentia,honoribus atque fortunis priuatos,nbsp;tofq^^P^^’-^æ^^^ft^’^elos,reliquos ucrb illius lèdlæqui capi potuerunt,meriznbsp;âlininbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;affîciendos curauit.Item omnia ea quæ ad officium fuum, aut ad

l'àmReipublicæ partem pertinere putarat,redè conftituendadecreuit,

Y

Polyd.Verg.AngJ.hift.lib.Xint

quo fuorum falutem fibi charam efledoceret.Itaque cius nutu archiepifcoF^' tus Cantuarienfis,qui poft obitum Balduim,qui in Syria mortêcbiueraynbsp;cum ufc^diem gubernatore caruerat, Huberto Sarisberienli epiftcponbsp;tunfuitis ordincantifticu alter ô^quadrageiiinus, quamuis anteeuinnbsp;fuiflèt Reginaldus Bathonienfis epiicopuS;,qui tarnen ex eo quód prius mof'nbsp;tuus eft^quam illud munus obiuerit,n5 eft uifus locum obtinuifte. Etpr^nbsp;fis quæex iàcris ædibus ablata^acpaulo ante tributi nomine,in pecunia cóii^'nbsp;ta,quæ rei potiflîmû diuinæ faciundæ ufui fuerant, alia principisnbsp;conficiunturjatq^ ad priftinûufum reftituuntur.Prætcreaiuraac leges eu^^nbsp;menftiris amp;^ponderibus corriguntur» Hæc poftquâ Ricardus è republier p'nbsp;cienda curarat,perfuadens fibi adeoin hocnegotiopublicæ lêruiflènbsp;ut fîinaliquoalio detraheret quippiam^cunétos æquiore animo paflurcs/^nbsp;pit paulatim pofleflîones ac cætera omnia quæ ante profeclionem fuamn^ quot;Jnbsp;riam uendidiflet, pignerauiftet ue^repetere: amp; ut neuiolentiauidereturnbsp;fîngulos quofqj comiter appellando,prædicare le pro certo habere fuosnbsp;pes,ciues,acamicos nolle fibi beneficiufoenerari, ledcontentos ueftig^l^^^ 'nbsp;quæhaftenus cepiftènt^non omnino negaturos eareddere,quæipftdsnbsp;uenditionis, lèd tantûmodo mutuationis aut pignoris nomine locafletjnbsp;præftrtim cundi certo fcirentipfum non pofte fine poftèftîonibus illis,ƒnbsp;ritu uiuere uitam.His blandis uerbis ac terrificis rationibus adeo oinnidnbsp;ces præftrinxit^atcp ora præclufit.ut nullus aufus fuerit quicq; contra rnviO’'^^nbsp;præter HugonenvLincolnienfem epifcopû.qui earn poftulationê P^’^nbsp;cfiTe, non tacuerat. Sicilie fine pretio, bona àredemptoribus maturenbsp;quancp multi ne tertiam quidem partem fortis ex fruélibus pcftèftïcnü^'^'j^nbsp;perant.Sed longe belliftîmaarte,monachos prælèrtim Ciftcrticnfcs adl’nbsp;litatem in iè utendam prouocauit:ingentéenim pecuniam à collegionbsp;rum,qui Caletiex lana potiftîmû negotiantur, mutuâ fumpfitrpoftean^^’;^nbsp;chisexpofuitfeinopia coaftum,aceorum beneuolentia firetum idnbsp;propterea rogare,utuellenttantu Janæ ipfis mcrcatoribus proacceptis^nbsp;pecunijs dare fummi benefierj loco^cuius iè memorem fore pollicebatut'nbsp;nachi fjs precibus uilt;fti,ad extrem um régi morem geiTerunt,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ItaRicardus locupletior falt;ftus,dum claftèmad trarjciendum inNo’’*^ niam^amp;^ exercitum parat, fit certior Vernolium à Gallo obfidcri,ac nihil P‘^nbsp;plus efiTe, quàm ut ille oppido potiatur, nifi mature fubuentum fit: quanbsp;gnita,in Normaniam celeriter tranfiuittit, 8^ iam fuis auxilioireconten ,nbsp;bat, cum Philippus cognito hoftis aduentu,iamcp fpe potiundi oppidi^’ .nbsp;fa,quodfrufirabis anteaarmis inuaièrat, folutaobfidione, in Eburouiersnbsp;uit, eorum^ urbem, quam paulb ante bello diuexarat, primo acceflunbsp;magna ex parte euertit. Ricardus contra ingreftus agrumGallicum,tribi'^nbsp;hortibus ad oppugnandam Ruelliarcem miflis,Lochias circunfeditjbt^^’^nbsp;in deditionem uenire coëgit.Interea cohortes cùm oefto dies arcem naturenbsp;ci rnunitiftîmam fruftraoppugnaftènt,fuperuenicnte Philippe populab^nbsp;dæadfuum ducemreueriæ funt, agris atque uicis qnacunque iternbsp;deuaftatis. Philippus pofthæc Ruelli arccm,ut nequandoqueabhofi^nbsp;pta fibi impedimento eiret,edu(fto præfidio diruit. Dum tantis odijs bdl^nbsp;utrin^geritur,rogatu quorundam antiftitum,reges inter fe inducias in

Ricardus primus

nullisprofedó comodofuit:namutcrque dato bell' breui temporis Ipatiojnterim non quieuerunt, lèd urgente odio,nbsp;i»nredintegrarecupientes,nouosquotidie delectus militum habere,noznbsp;gt;110nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amicis petere, armajClalTem parare,amp; denicp nouas infidias aniz

busa^^'^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Seduideremmirabilem/nonmodó ambobus regi'z

uerumetiam in pecunia à certis fpeciatim hominibus petenda ut fimul unum confilium cepifle uideri poffent:nam ciimnbsp;partimnbsp;’’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;partim fuis fumptibus bellando^ propèadinz

effet, uifum eft non indri ’’’’liünbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cumreligionis cauG,hadcnus effet

^ria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijscp nullus haberetur delecluSjnouum tribu turn imponerc

caufa rem minus æquam tegerent,prædicandum conftitue P^cuniamfacere,utin ftipendium datent illis, qui in ^Syria remnbsp;tuerentur,quanquamillud minime omnium cogitarant»nbsp;'^^^dus in Turones profeftus, primo à ccctu Turonenfi, deinde ab a^nbsp;bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;principatu eius Gallicano erant,grandêpecuniæuim

fieerdotioru deci/ ^^tollnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæftoribus foluendas,qui extrapecunias impera

^^’^^Ojfuo etiam priuato compendio feruientes, duriterin miferos fà ^‘^uiebant.Sacerdotium autem,ut ftio tempore præfemur,cùm fit dinbsp;id,poffefsioncs datæ,unde ipfe facernbsp;uenit,ut nos munus illud 8fpcffelsiones ipiàs monbsp;^ibiçgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beneficiauocemus,quemadmodû eo uerbo ipfe hîcatlt;^

aRicardus dum induciæ manebant,in Angliam reuerfus, moratus eft:nam ciim audiuiffet,ab hoftibus copias paratas tenenbsp;nccefsitas,fubitû cafiim expeditius exci/nbsp;fines Gallorum metatus,tcm/nbsp;prælio quicquam præuerteretuniti/nbsp;^^Ppus copulato fibi loannefratre Ricardi,militc cupiditate pugnan/

caufis, certatim reges celeritatem ftudent, ut citius furorem Ji^^§î^^ndo emittantjCceleftinus pontifejc Romanus mifsis ad utrun/nbsp;Quantum in eo eft, réclamât, deteftatur, prohiber bellum tamnbsp;hoftibus proderetur» Verùmnbsp;J’çilj^’’^^uciarum tempore, nihil pontificis uocibus moti,quôd explere iniznbsp;iXq^’^^^urare odium decreuiffent, iterum erumpunt. Ricardus Iffodu/nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oppidum ad Biturigum fines fitum, quo à Franco exercitum

plç V’^^^tat, pergit, eoc^ loci aduentum hoftis totum diem præftplatur: ^uam effe,non uenire ratus,haud comparuit» Ricardus po/nbsp;arcem Brifoni rnouet.eacpprimo acceffu capta, acnbsp;fb knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contendit : quo ciirn ueniffet, comperiens magno præz

Ij \^î^^^^”’^’'‘’^um,nonante tertiumdiem oppugnarcincipit:qui ut jjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fubfîdfj oppidanis adimatur,portas muroslt;^ oblèruari iubet, mi/

Ipatfjs intermifsisjfed perpctuis uigilfjs,ftationi/ ï contingant inter fe, ÔC idno(ftu fiueinterdiu continuent. Quo faz

y 4

dum cftjit pofrridi'c illius dici, oppMani deditioncm feccrint. Fran eus intc' rea Damallam ,feu Albammallam obfidebat, dim Ricard us Nouaconenbsp;rum præfidio munita,fuperuenit,commiffbc^prælio,Francum ab cbfidion^nbsp;auertere nititun Verùm Angli ex innere fefsi.ac in pugnam fernere lapfi,ifnbsp;petum hoftium minime ferentes,nö fine magno detrimento pedemnbsp;gientiu referre coadi funt. Francus fugato hofte, Damallam reuerfus, aref’’^nbsp;primo expugnatj deinde fadapoteftate præfidio cum armis difcedcndi,opp*nbsp;dum recipit,arce fblo æquatajnterim Anglus recreato parumper alaborib^’nbsp;milite, Millionem proficifeitur, oppidumcß armis adortus moinentonbsp;pat, atep complanat. Pofthæc, inter reges iam longo bello feflos,de pacenbsp;ptumeîlagitari. Qiiod Joannes audiens, ueritus neperconditionespads,^nbsp;Franco non prodererur,ad extremum exiftimauit uni duntaxat fratrinbsp;reanemini confidendum, qui iupplex inconipedum Ricardi uenit,nbsp;pro iaiute fua orat,rogat,obiecrat,ut fibi fraternè ignoicat,quodnonfra^^’^''nbsp;fecifJetrfeedus fraternæ pietatis commémorât, fratrisque in Cenbsp;nit, quorum fe ut impium 6lt;Singratum,immemoremhadenusfuifle^ollt;^

Kicardus primus , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;252

^riæjquiPhilippo comiti quinc^ant'eannis adPtoIemaidem fine liberis mor pt/Margarita nepos, 8ó Annoniæ regulus in principatu fuccelTeznbsp;hilippo defecit,quem Reginaldus Caftrimartini comitis filius, uirbelnbsp;eft.Hos Ricardus fibi belli focios adfcifcit,óóut huiufmoxnbsp;lo ton's uiribus ièruire liberius pofsit, Raimundu Tolofatiu comiteni, -magnas diu cotrouerfias de eo comitatu habuerat,uti an-*nbsp;ló anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;affinitate amp; amicitia deuinciendum conftituitJtalt;^ cum pau^

amita,quæ cum comité nupta fuerat, à uita 10 nionnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fororem uiduam,quam Gulielmus Siciliæ rex in matrix

collocat, remittitc^ omne fuum ius, ôé ea af/ Q \nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nouacomitis Flandriæ focictateaudus,maiorequidemanimo,

Baltî'militem armis paratum uidit, fi'gnificat J’^'^ocomiti confilium fuum effe, utuno tempore diuerfis locishofteinnbsp;niafinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;laceflat,8ô fi id fibi cordi eft,quamprimùm incurfi'ones in extrcz

fîliü f^ciat,ac diem conftituat,quo fimul in Francu exeant.Placuit conz prior Attrebatium urbem, quæ uulgo hodie Arras nuncu-*nbsp;inuadit» Ricardus itidem Gifortiunbsp;n^^cuntç ibat,uicis,agris,arboribus igné 8c ferro deuaftatis,ac Cornbsp;lonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obfidenPhilippus duplici bello uno temporis piuv

jyjjfsüs nonnullis cohortibus, quæ fuis aduerfus Flandrum coz ^'^PP^das ferrent, ftatiminRicardum,undemaioruis belli immincznbsp;oppidum penetrarenixus, aliquandiu ab Annbsp;Ma ^^Pi'ohibituseft,ad ultimum tarnen uincente uerecundia metum, fi'znbsp;^üJanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defeendere cum hofte,qui ob illud ipfi.im,ie parum prox

contendens non fine magno fuorum detri Mt °oppiduminuafit,Anglus poft ingrelTum Philippi nihil fe animo dinbsp;continuat,ftd cäm præpotens hoftis, amp; obxnbsp;borç*^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;comunitoin multos dies tolerabilis effet, omnisille lax

’^îtc'i^^5“^^dlis,Quareilleperlpe(ftis difficultatibus,nefruftra tempus tex Ma •^^^^^’•illiiicClaromontêuerfus difcedit,8óquaquauerfunl omnia proxnbsp;gçp Mibus uexando,ingentem prædam facit : quam cum Bellouacoru inxnbsp;Hjfp ’^'^ätamanus duce Gulielmo Demellio,adhoftes profelt;fta magno coxnbsp;infidias præcipitata capitur.Dum i fta à Rinbsp;^^^^^^iii'jPhilippus nequaquam minore Normanos detrimento affexnbsp;P^^ omnem agrum a Nouoburgo ufi^ ad Bellimontem Rogexnbsp;^tcb ^*^5^ Balduinus interea feliciore euentu bellum gefsit,qui præter multanbsp;HiS^’^data Francis damna,Fanum Odomari oppidum celeberrimu mux

'''’'’^11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;armisepreges inter ft dimicant, atcppaftimloca ox

fœdata,rapinis,latrocini}s, iniurrjs, ac cæteris ciuilium mails opplent,Innocentius tertius Romanus pontifex, qui in lonbsp;^t)n.^^^ftiiiitcrtrjpaulóantèfuccefrerat,amp;in bellum Afiaticum iamindenbsp;Sj'cijj^'-’pio intentus fuerat,fit certiorHenricumImperatoremPanormi innbsp;Sgt;0 Germanos qui illius aufpieijs in Afia, Maguntininbsp;1!’^^ Saxoniæ duels du(ftu, contra communes hoftes bellum gerexnbsp;'^0 mortem prindpls animo confternatos,iam de reditu tantum cogi*

Polyd.Verg.Angl.hifi.lih.XIIII. tare,prouidere,parare:qua de re bonus pater ualde anxi'us,ualde reinbsp;næ uicem dolens jdandam opera fibi conftituit, ut graues Si multas prin^^’Pnbsp;ofFenfiones aliquo pado leniret:qui confeftim ad Philippü amp; Ricardünbsp;Petrum Capuanû Cardinalem mißt, qui doceret^ propter recentemnbsp;Henrici Imperatoris in Afïa cunéla turbari, nifi' reliqui principes Chni^nbsp;ni,quorü ipfi capita erant, propere opem ferrent, de re Chriftianabreuinbsp;pore acflum fore,ac propterea eos luis uerbis hortaretur,ut omnes inimiü^ nbsp;religionijCuius cauÊi agebatur, concederent,condonarêt, atcp cæteris oniiJnbsp;rebus, falt;fla pace, huicbello tandem aliquando operam datent, amp;eanbsp;ruiflènt præmia,à Deo opt.max,deui(ftis hoftibus,expeétarent,Hæcetßnbsp;gna ad cohibenda furoris rabiem, no adeo tarnen mouerunt obftinato^nbsp;animos, utpacem uellent, quandb illi nullis nec^p pretio nec precibus aonbsp;potuere,utres noftras in Afia adhuc ftantes iuuarent, uel cafuras faltetnnbsp;rarentur.quare uix in quincp annos induciæ faclæ iunt.Hanc pertinaciai^^^^nbsp;tarn Philippo quam Ricardo aisigiiabant, cui ut priori læfopropolîtiî^nbsp;uel uincere,uel nunquam cedere» Fuit is anrtus ciim hæc gefta iùnt,nbsp;falutis M c X c I x,ölt;r cäm Ricardus regnare cocpit,dedmus»

Secundum bas inducias utrincp datas,ftatim cafus tulit,ut ßmultas ter hos duos reges propedie extingui credebatur, uehementius renouât^ ,1nbsp;nam ciirn in Germaniapars eledorum Othonem Saxoniæducem,nbsp;Mathilde Ricardi nepotem, pars altera Philippum Henrici Cæiâris 6^5^^nbsp;atcß Hetruriæ ducem,quem Henricus ipie moriens tutorem filionbsp;liquerat,Imperatore optandum curaret,ut latius ierperet dilcordia,K^nbsp;ciæ P hilippo,rex Angliæ Othoni fauere ccepitiquos cum Innocentiusnbsp;Fex profpiceret ex ifto negotio facile ad arma rurfiim ituros, niß mature Pnbsp;uideretur,80utneßmul incendiumquodhuiufinodifomitibus alebati’’^’nbsp;Chriftiani nominis perniciem gli{ceret,Othonem renuntiauit Impcratoj^nbsp;ab i}s iam anteafa(ßum,quibus Imperatoris eligendi ius erat.Quocirca .nbsp;ceps Philippus,quod in creatione Imperatoris,adueriànte AnglOjfruIb^ ^'^ ij Jc-ram negotio tribuiffet, Ricardus quod répugnante Franco, perdiflS^^nbsp;id quod exoptafletjtandem confecutus effet, multó quam antea ^^P’nbsp;dium alterius in alterum ardere ccepit.Ricardo tarnen perinduciasnbsp;parta,nihilpriusfuit,quam deadeundarurfiimAßacum exercitunbsp;ut Chriftianis principibus, prout è Syria fuperioribus annis difcedensnbsp;élurum promifêrat, fuppetias ferret: mordebat enim eum ualde recoro^^nbsp;amifsi olim triumphi in illo Hierofblymitano bello,ßc, ut quotiens pf'^Pnbsp;res geftas,adfpem quandam immortalitatis raperetur(rapiebaturautcn’nbsp;bro^obtus effet exclamare,fè non femperfuiffefàpientem. Sedmoxnbsp;repente füblatus,conßliü exequi no potuit.Peridem tepus, autorenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i *1

Cantuarienß antiftite,monachi in collegiu Conuentrenfe reftituti lïintj^ fuprafcripßmus ab Elyenß epifeopo Romani pontificis legato, perpcraf’’^j|nbsp;de eieAos fuiffe.Rex confumpta in bello Gallico magna pecunia, coad^^nbsp;tributum populo indicere,ex quopofteaquam immanem fummarnnbsp;cerat,arcem munitifsimam in Normania in locoedito ad Sequanam,nbsp;Fortem appellauit, eo anno ædificauitîab incolis Caftrumgaliardunigt;nbsp;eft,munitum,uaIidumuodtatur,HancRicardus ciimperfedam

Ricardus primus. 2'^1 j^^^^jiocabundusfui'sheroibusdixiflefertur:EccepuIchra unius anni filia»nbsp;^,ocüs autem ubi caarx condita eft, ad Rothomagenfem archiepifcopü per^nbsp;fu \nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regem amp; ipfiirn antiftitembsorta,diu fubiudice

Ja ad. ultimum rex caufà cecidit,iudicio ftetit^atCB libens Rothoma ® j’^'tósfecit.

bello uacuS otium erat, ciim Ricardo in mcntem uenit, nonz ^?nV’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;muldtare^quod Philippum regem contra fe uenien

dum in Piótones pergit, protinus inz 10nbsp;nbsp;nbsp;^fato^quo mortem oppeteret,fit in itinere cerrior.thefaurum à quodam

'’^’Hteeffeinuentumrquarefubitó iubftitit;,militemq5 adfeuocari iufsit» thefaurû partiturû, in Lemouices fenbsp;intnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illi licet Angli beneficiarij eflent,cum Franco tarne ftabant,atcp

M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oppidum receptuSjfui ieruandi cauia^bonam pecunia' parte opz

dédit. Ricardus fecutus militem fugiente, uel atcp adeOjUt ita dicam, ,^^^’^üium dæmonem,in fines Lemouicû propere contendit, ac oppidumnbsp;expugnandu ftatuit. Atquiinannalibus inueni Ricardumnbsp;^iJnbsp;nbsp;nbsp;^^^acum petifle^quodibi fama eflet^juim magnam auri efle rcconz

habere appetebat:id porro quod longe ucriisimû elfe ducimus» ttjj.primo acceflu oppidum acriter agareditur^ied quia illud fiiapte nanbsp;’lionnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^at, 5lt;S illi qui intus erant, iatis ie prius ad tolerandam obfiz

K ^’^’HuniuerantjCoeptumeft pofttriduum,utrinqj remiisius pugnari. loç?’^^’^ agere in oppidum cuniculum conibtuit : itacp dum ipfe paru cautenbsp;*^^^^^atur,perquem cuniculus duccretui\emiifi de muro fagitta uenenbsp;§IjJ^^'^^ditum eft,uulnus letale in læuo brachio accepit;,quo confeftim nenbsp;njj^^'^feralligatOjtanto deinde animo inftitutam oppugnationem continuaznbsp;qij^^^^^odecimo deinde die^oppidum expugnaritj nullo tarnen, quod quifznbsp;''taç^^^°^at,eo loci inuento theiauro. Quo tempore uulnus male curatumnbsp;her '^§’^äuareccEpit,utieex eo breui moriturum non ignoraret. Quaproz

”^ale haclenus adtæ uitæ,de peccatis ilico rite confeffus eft, ac ’^rilta cum ueneratione fumpta, percuftbri pepercit: licet ille conbsp;cxcruciatus, fiifpendio uitam finierit, Teftamento priusnbsp;Afiam irct,hæc addidit, ut pecunia amp; cætera priuata fupelznbsp;roj.^’bn tres diuiderentur partes, quarum unam Otho Imperator exioznbsp;*^111 j^ficram lui domeftici,tertiam pauperes haberent. Ad extrcznbsp;corpus fuum terra humaretur ad ccenoznbsp;Ebrulphi,ad pedes patris, de quo palam faffus eft, fe fuifle male meznbsp;’^ofç'^'^^^corRothomagi feruaretur,quoniam earn ciuitatem,ut fidam, miznbsp;. ^more complexus eft, ibic^multiim erat :reliquauiliorainteftinanbsp;terra,ut fiio principi ingrata reconderentur.His adiis, ui morbinbsp;’¦^^Eiere perurgente, o(ftauo Idus Aprilis auitaexceisit, annumnbsp;tertiu quadragefimu,qui decimus, ampliusc^ menies nouem,nbsp;/uit,cumregnare cccperat,achumanæ fiilutis M C C.Corpus trinbsp;^pE^ moriens præceperat,fepulturæ datum eft.Ex fe liznbsp;§ratjv gcnuit.Statura corporis fuitiufta,læta 8lt; honefta facie, cui multumnbsp;P’^^^^Erior corpore, hoc animialtitudincnbsp;^nuor,unde no immeritb cognomen inuenit, qui Cor Leonis uocatus

»6» Polyd.Verg.AngJ. liift.lib.y)/¦ eft^Milîtibus indulgcnsdn amicos hofjjîtes munificus Jioftis durusnbsp;placabiliSjdimicandi cupidus,quietis fugiens^promptus inpericul]s,acniinbsp;metu per terri tus. Et hæ quidem eius uirtutes. At uitia,fi uirtutes,fînbsp;nic^ quæbella geflerit, ex æquo confîderentur, aut omnino nulla, uelp«“nbsp;in eo ftiiffe reperientunapud enim uulgus nota tus efl {ùperbia,quænbsp;aniini magnitudinem fequiturntem libidine,quam iuuenilis parit ætas:nbsp;inum auaritia, cuius infamiam duces Ôôlmperatores pro bellis geren dis, p.nbsp;ßm ab omnibus amicis pariter atep inimicis pecuniam qua maxime opus^,|Jnbsp;exigendam curantes,baud facile uitare queunt.Fuerunt ea tempeftatenbsp;genio pietate clari, Balduinus Cantuarienfi's antiftes, qui lècutusnbsp;in Syria uitâ finiuit:Hubertus,qui illi ßicceisitzHugo epiieopusnbsp;fiSjCui obuitælplendorem,fummus generatim ab omnibus habitusnbsp;nor:feddeeoplurainuita loannis dicemus,GulielmusElyenlîsnbsp;cuius multas uirtutes etfi ingentia uitia æquabant,eius tarnen operanbsp;nbsp;nbsp;p,

gno fuit ufui Ricardo, Floruere uel militari gloria complures,Robertf ceftriæ comes,Ranulphus Fulgerius,duo Baldulphi,Hugo 5lt;HenricVSÿ^jnbsp;lielmi tres, Marefcallus, Brunellus, 06 Magniuilla, ac duo RobertijR*^nbsp;Ö^Sabeollus,

I

POLYDORI VERGILII ANGLICAE

HISTORIAE LIBER XV.

E M O R T V o Ricardo, uaria Gallicanortt populoru glorum ditionis erant,ftudia eße cœperunt,Caulànbsp;erat,quiariobiliü pars loannem Ricardi fratrem, pars “ Jnbsp;rumexGaufredo fratre,qui ætateIoannianteierat,R^^|înbsp;nepotê quem ille teftamento hæredem fecerat, prinO^ ƒnbsp;! bi optandu iudicabat.Ioannes autem primo ChinonEriP

U**'” lilitöP tl

loannes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»«?

idoneus eflet,Sufcepit Francus magnifias uerbis tutelam pueri,promittês iè futuru illi loco paths, excolendo atq^ optima iuggerendo Jtalt;^ Arthurü boxnbsp;nis artibus erudiendu nonnuUis cx iuis heroibus, fapientia amp; probitate lonznbsp;§eprincipibus,primó cómittit,ac deinde Britanniam S^eætera eins principalnbsp;tns loca Gallico præfîdio firmat.Terruit ea res Aleonora, quæ ut ne Aquita-»nbsp;nia interim amitteretur,traiecit celeranter mare, ac ad loanne in Normaniamnbsp;nenit,Hicambo ueriti, ut populariu animi timoré affeóli, ab iè auerterentur,nbsp;pös repente armis,in Andegauenfiu agrum erumpunt,eorum urbem prinbsp;capiunt,ciuesautobtruncant,autcaptos incuftodiam traduntïnbsp;ternbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crudeliter in eos fæuiunt, qui Arthurum iuuiffent. Quofelici^-

jjjj ^^0 negotio, tantos metus alqs intulerunt, ut iponte ad officium re-» permanfuri uiderentur.Francus qui aliud pro cômo/nbsp;^cditabatur,ac leui occafîone bellu Anglo facere, rem tune diisimulaznbsp;Pofifnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;matre in Aquitania, quæ earn tueretur, ôôin Gallfjs comz

’^per huric modum rebus, in Angliamtraiecit, utrex mature crearetur* principum concilio, quodLondini frequensnbsp;antç??nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cantuarienfîs antiftes,ut qui cæteris ætate amp; honore

^^*^at,itadiciturpro concioneefFatus:

honeftifsimi pontifices,atçp fortiGimi principes, uos Kodier ^flibnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hue ueniire,ut uobis regem optetis, qui, fi opus fit, de tota re

4’^æ nbsp;nbsp;nbsp;ciuibus conducere putauerit,prius exequatur, fi res

^nit^^^bquàm de rjs confîlium cepiiTe credatur: qui is demum fit, qui totum ^^dçjjb^hm,8d cqghationem fùam in eo tantummodo, quod non ex re iua,nbsp;Tüblica eile nouerit,ponat,putetcß iè ad patriæ ac totius regni iùi u-*nbsp;dèit^lnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foli natum.Et licet certó iciam uos nô ignorare ifta omnia abun

duce Normaniæ,uirô forti ôihomine prouido eire,quamobrem imperio dignum iudicare, tarnen uehtus ne uos moueat uulginbsp;îonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftudium ueftrUm eb forte in alium uertere libeat,quôd regnum iu

alten potius quamipfi deberiuideatur,me audiatis oro,ô^hor folùm exemploamp;hortatione,ièdnbsp;confîlio debeo meæ patriæ eflè utilis,idcß libenter haÂenus facenbsp;cum in præièns de tanti negotrj conclufîone agatur,ut no fît,nbsp;çjlt;. in pofteru tempus cogitetur, loannem uobis ex animo comenznbsp;uobis deferendum iudico, qui in omnibus rebus quas ftaznbsp;agetjopinionibus ueftris dubio procul optimis fuisnbsp;’^’^^5’0’'‘debit,ficfatisfaciet,ficferuiet,utuniuerfuspopulusfitfadunbsp;comprobaturus, fed fummis laudibus ad cœlum laturus*nbsp;Ölsbp.11;.----Or ____-r _______n. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;----______ __________.

^’^ôl præfto, Hæc ubi ille dixerat, côplures tacuere, multi certatim confalutarunt,quem ipfe Hubertus more maiorÊ, eodem ipfonbsp;principes ineius uerbaiurarût.Fuitis annus Glutis huznbsp;quidam ex primoribus, qui retflè Gpiebant, qui(^ loannemnbsp;notant,ut dicitur,ualde demirati funt Hubertû antiftitem uonbsp;Iqnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primis,aut fraudandi Arthuru optimu adoleicentem regno auito,

autorê effe, cum feire debuiflèt au 1 læpe ipfo malo peiorê haberi,quan.do per eum nô ftat, quin cum.

Z

*«4 Polyd.Verg.Angl. 111ft.lib.XV. omnibus longe peius agatur. Quarc ctiani tunc multi ita futuruiudicarun^’nbsp;ut res ipfa breui tempore tarn autoribus quam populo male caderet. Ioann‘Snbsp;rex fadus, promittit fe primu fummæ habituru curæ cunda, quæ ad rehg’J'nbsp;ném pertinerentjdeinde leges emendaturu, aepoftremo ius unicuiq?nbsp;redditurumn'dquodmagis fecit,utinftitutuimitaretur luperiorum rtgun’’nbsp;qui initio principatus, grandia polliceri coniueuerant, quam quod in anin’“’nbsp;haberet,fidem promiflorum feruare»

Dum ifta geruntur in Anglia^Philippus rex Francus coado gentiexercitu, inNormanicu agrum erumpit, Eburouicumurbem,nbsp;nonnullacpalialocacapit,atcp indeprogreflus Cenomanos recipit,paulo^nbsp;te metu abalienatos. Altera parte, impigra Britannorum manus Gorneii^’’’’nbsp;Butauentum, 06 Genlblinum oppida occupât, ac uidoriam fecutanbsp;uenfi'um urbem récupérât, quam proximo anno de principe Arthur^ Jonbsp;lies ceperat.Qiiibus rebus cognitis loannes ualde permotus, Francu in^^nbsp;bat,quód uiolalTet inducias,quas ille in quinep annos cum fratre RicafdoP^nbsp;dus fuerat,ei(p nihil longius uidebatur efre,quam cum Philippo mani^nbsp;(erere:quarein Normaniam celeriter profedus,cinn congredienduni‘^11^^’'*nbsp;impar uiribus, animo repente defecit, atep ita rem in præfentia quereliSjnbsp;armis peragere conftitues,dum confultando tempus terit, ultrb citro^nbsp;fis legatis,conuentu eft inter eum amp; Francum,ut tempore amp; loconbsp;in colloquium de pace ueniretur. Itaque poft diem tertium, ex eo die, haP’nbsp;colloquio,inducias quinquaginta dierum pepigerunt. Comes Flandhænbsp;duinus Anglicanarum partiû caput,quem iuperiori libro oftendinbsp;dumadiunxilTe, uteft certior fadus deinduetjs inter reges padis, dolui^fjnbsp;hunc modum,lpatiu parandi ft ad maiore pugnam hofti efle datumiq«^nbsp;loannem propere Rothomagu uenit. Hic renouato foedere,de bellonbsp;iii Francu,pofteaquam induciæexiuifrent,fimul deliberate Atep itanbsp;filio,comes inFlandriam digreditunloannes noua Balduini focietateconynbsp;matus,ftudio bellum comparat,ut fi Francus in fpem uincendi ingreflu^’'^bj;nbsp;Jitæquis conditionibus facerepacem,tum ipft armis acceptam iniurian’^”’/nbsp;dicare queat.Cognito ex profugis Angli confilio,Francus itidem ftadpi^S'^nbsp;parat.Iam finis prope erat induciaru, cum reges inter Vemonemnbsp;Andelinam,depaceagitaturi conuenerunt» Hic Francus ut uidor darenbsp;ditiones pacis, non accipere contendit : contra Anglus accipere ut uidusnbsp;gat,ac ita re infeda,a colloquio difteflum eftmeutra tarnen pars adnbsp;currit,donec non multo póft ad colloquium iterum uentu fitmam PhilipP ,nbsp;ideo abftinuit manu ab armis,quia id teporis admonitus à pontifice Inno^nbsp;tio tertio, ut Gelbergam uxorem,Dalmatarü,ftu Dacorum, quando det^nbsp;autores ambigunt,regis filiam,ab ft paulo ante dimiiTam redperet, dido^Vnbsp;diens no fuit,ex quo ei ftcrainterdida fuerunt,qui ea poenaaffedus,uxd^;nbsp;demum recipere coadus eft» loannes uero ut ftmperimparatus, dum ho*nbsp;domefticis calamitatibus turbabatur, iponte quieuit, quia homo labofis^nbsp;giens,minimec^audax,omnia malebat, quam dimicare armis* Quodfad**nbsp;jtaArthurumducem,operaGulielmi Rupeiuiri probati,ad loannepcr*^^nbsp;dies profedum mouit,utfidem régis iulpedam habens, quihoftemfor*^’nbsp;bat,ftatim poftadPhilippumreuerfts fit»

Joannes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»*5

^^^xaftis a Litem paucis menfibus, reges adNormaniæ Iimitem,iuxta Buta^ oppidum rurfum couemunt^de pace agitant^Ibi perinde ut fadlu eftnbsp;fçf ^^’¦ocoiiotjuiOjparumutriiK^ honeftæ conditiones offeruntur. Franconbsp;partamcp prædamtenaciter JepofTeflurumiadlante, Sinbsp;HUanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primts repetente. Ad ultimu ciim Joannes no minus confilrj

poJTe ft per ullas pacis conditiones loca amifla Uç. ^tCjftatuitnouaaffinitatededecus tegendum Jtaepad hafte pailiones,nbsp;fiii^ Alphonfi odtaui régi s Caftellæ nomine Blanca, Angli ex fo.*nbsp;’W fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neptis, locaretur Ludouico regis Philippi filio, cui dotis noz

Cannes ea omnia oppida,prætcr Andegauenfiu urbem(eam enim ex igjjJ’^^^^cepit)quæ Francus anteillu diem de ipfo cepiflètjCondonaret» Hisnbsp;ƒ ^^^^honibus i(fto focdere,atcplocis omnibus Franco aisignatis, in quinbsp;?,^nobilis Eburouicû urbs,ôi cum primis oppida in Bitungum finibusnbsp;IJTodunu, ac ad Normaniænbsp;^dlocaisinu,quod Gifortiani agri pars eft, cuius repetundi ius fimulnbsp;V^yJ^ttgloademptumeftJoannes qui fie iperabatpaceminperpetuu effenbsp;primo quoep tempore ad uirum deducendam curanbsp;tùiij ^onfeéto negotioJn Angliam miro triumphans gaudio redijt* Vcznbsp;% ^^^j’^ates Angli audientes eum ignominiofam paeem feciJft cum Fran/nbsp;iæd uenientem cxceperunt,ftd ut ignauû ac omnibus confilijsnbsp;inftilari maledidis cccperût, quipnbsp;^çV^^’^rem non tam fîbi probro ducebant,quàm iam turn animo proipi/nbsp;magnum ob id damnum elft faélurum. Sed Balduinus Flannbsp;foeius, hominem cum primis deinceps nullo habuit nume-/nbsp;Franco quamprimu amicitia, ad bellum Afi'aticumnbsp;Jq^k adiecit, quod Si non ignauiter gefsit, uti infra cdoccbimus. At ipftnbsp;Parto iam otio, illudt^ in maxima ftcuritate trahes, delicijs cotinuó,

^’^peri') Jolum ut malis auaritiæ uenenis imbutus cociliandæ pecuniæ tributo acerbifsimè indido,in omniu generatim fortunbsp;^^^^^oidebaturep breui inuafurus Jn qua re ciim aGaufredo fratrenbsp;ƒ bboracenfi reprehenderetur, tan turn abfuit,ut æquo animo audiue/-^uocpipoliarit,abftlt;^ ablegarit,neculloobftquio placari, leniri,nbsp;potuerit,ut ante duodecim menfts,in gratiam reaperet Jlludnbsp;^^0 confilio fecit, non quo fratrem peius omnibus oderit, ftd ut aliosnbsp;hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à coquerendo deterrerettqui ita fpolqs onuftus, exin in Norma

eftjubi faélo diuortio cum AuifiafiliaRoberti comitis Glo^ matrimonio habebat,quód earn tertio confanguinitatis gradunbsp;{'%çj^^.^’Ifabellamfiliam unicam comitis Engolifmi, opera atepope régisnbsp;matrimoniû duxit,qua pater antea Hugoni Marchiæ comiti de^nbsp;dies,congredientibus iterum prope Vernonem regibus,nbsp;beneficiarius Anglici régis ob Britanniam, ac alia loca, quæ intranbsp;kSiiï ’PatSjUltra citra«^ L igerim pofsideret,in uerba loannis iurauit,quinbsp;confidens patruo ad Gallos rcdij t. Joannes paucis póft diebusnbsp;Jiàbellamuxoremmore maiorucoronandamcurauit*nbsp;LondinunijJàlutatumloannem regem Gulielmus

a i

Polyd.Verg^.Angl.hift.lib.XV. rex Scotoru,iufîurandum(^ dedifle fcrtur.Hunc loannes rogauit^ut fe arwisnbsp;iuuaretjaduerfus Gallos:cui ille multa excufans poftremó relponditJibinóHnbsp;cere tale quid polliceri,nifi de populi fui fentêtia:ita domû ire feftinauit.Eocknbsp;tempore quinq^lunas prima uigilianodb's uifasferiintJtadiipofitaSjUnamn’nbsp;occidente, alteram in oriente,tertiam in icptentrione^ quartam in mcridiCj^nbsp;quinta in medio ccelo^Quo prodigio facile cuncti Rxfpicati funt, ea detrimfijnbsp;ta regno portendi^quæ mox à Franco per pigritia loannis accepta fuiit.nbsp;opinione illud quocp confirmauitjquod hyems frigidifsima præter nauiraii^nbsp;locorum,con{ecutaeft:8lt;imbres continui aduentanteuere,cumalsiduiscc^*nbsp;fulgoribuSjcffecerunt^ut extra confuetudinem, flumina folito magis inuno^nbsp;rint.Peridem tempus ueris^rexin Normaniam tranfmifit, paulocjspbft^^nbsp;tetiâ profeAus,magno honore à Franco acoipitur^ubi renouato fcedere.pai*'nbsp;cis póft diebus Chinonf conceftit^Dum reges in otio hint, Innocentius po”nbsp;tifex Ro«ad bellu Afiaticu intentus,nonnullos Chriftianos principesnbsp;ut iuncftis armisjn Saracenos profe(fti fintjnter quos ex Occideiitalibusnbsp;re Balduinus Flandriæ,Henricus diui Pauli, Ludouicus Sabaudiæ^®’nbsp;tes. Anglus uero 0^ Francus, qui reuireftentibus clam mutuis odijs,nbsp;tenebant,pecunia à fuis populis exadlajinilites ad facrum bellum profidK^nbsp;tes plurimum iuuerunt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.j

Interea Hugo Marchiæ comes iratus loanni regijquodllabellam lt;hbi præripuiflét,Ô6ob id cupidus negotrj quippiam ei exhibendi,nbsp;thuro copulat,Pidonescp ab Anglo alienates armat. Arthurus nouanbsp;acceisione au(ftus,in Turones primó,in Andegauenfes deinde mouetjnbsp;xhtionemcp uenirecompellit, aceoru locorum fe comitem,Philipponbsp;iubente,dicit.Aleonoraquæhisregionibuspræerat,fubitæreieuentuP^nbsp;ritajn Mirabellum Andegauenfis agri oppidum munitifsimumfet^dp^^’^jnbsp;mullt;^adloannem filiu literas dat,quibus rogat,ut fibi opem (ubitonbsp;Arthurus uidoriam fecutus,pauló poftoppido potitur,auiam4lt;^^P^^’^ Lcnbsp;tarnen tantum abeft,utoffendat,utetiam uereatur,amp; colat.Ioannesiut^^^^^j-'nbsp;acceptis Aleonoræ matris literis,uehemcnter rei nouitate perturbatuSj^^“dnbsp;tremefaAus, Francum nunc ingratu,nunc perfidum uocitans incufat^^^^,nbsp;fraefto fœdere, Arthuri caufæiam aperte faueat: qui ita plenus iræ,utƒnbsp;plius matris expedlatione^ire auxilio différât, celeriter dies notftescp^^^’’ Jnbsp;to itinere,prius adhoftes peruenit,quàm quid fit,fentirepoisint: quipP^ jj/nbsp;potiti oppido nihil formidantes pafsim uagabantur.itacp omnibusnbsp;bito perterriti,amp; celeritate aduentus hoftiû, nec^ confilij habendi,nbsp;capiendi fpatio dato, perturbantur, neferj copias ne aduerhjs ducere,nbsp;falutem petere præftet:quorS timor quia fremitu ac concurfu facilenbsp;barur, Angli magno in eos impetu erumput, cômiffo(^leui prælio,nbsp;turpiftimâ nullo negotio conrjciunt, quos circueuntes pafsim autint^^^nbsp;aut capiunt:dein inlecuti in oppidum fe proripiêtes, tanta celeritatenbsp;utprius oppidu occupent, quàm iè hoftes intro recipere poisint.nbsp;gnaédita, Arthurus cum reliquo exercitu capitur, qui non multo pO'nbsp;thomagi in euftodiam traditus, parum fuperftes fuit. acPicftoneSjTui*nbsp;6^ Andegauenfes per hunemodûreceptifunt.Difcrepantautoresnbsp;Arthuri;alij tradunteum tentaffè fugam, in tranfeendendis mûris

loanncs

®^quanam delapfum,perijfre:alrj,angore animi abfumptutrcliqui,prout max conftans fama eft,à loanne morte afFelt;ftum»Poft mortem Arthuri,Guidonbsp;icecomids Toarfènfîs filius, qui Conftantiâ eius matrê in matrimonio haxnbsp;fuccedens Britanniam adeptus eft*

ubi PIn'lippo nuntiatû eft de morte Arthuri,indignatus,hinc caufàm ar ^P^bad occupandos omnes Angloru tranfmarinos principatus:etenim Connbsp;Britanniæ, loannis nomen ad Philippum defert,nbsp;diem Anglo dicit, ad quem cùm non copaxnbsp;'fillnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^um cecidifle;,ac proprietatê omniu locoru quæ ille ut beneficia^

t^Hcbat, ad iè redijfle decernit, Qiiare confeftim cum uniuerfîs coprjs in ’'ednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contendêSjgrauiter loca omnia quacucß iter facit, deuaftati

^en L nbsp;nbsp;poteftatê C oncbis,R.ueno,8ó infula Andelina. Interea ïoannes ui^

^ noftismalitiâ nihil frigere,idcp longe fecuseifeatc^iperabat, Dei ac hox primis cum Innocêtio pontifice de iniurijs à Franxnbsp;Conbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fibi faótis queriu Pontifex querelas Angli no afpernatus, Franx

oratores iubet,ut à bello tam nefario manus abftineat,quó comuniter bello Afiaticonbsp;lt;ÏUanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ièruiat. Verum Philippus cognita loannis infirmitate,nex

Pb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;parens,ad oppidu Radepontem tutiisimu duxit:8^ quia capere

fat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no potuit,locu armis ftpfit,quem poft decimu diem,^ obiède

ƒ^P^bdeinde ui(ftor Caftrumgaliardu,quod,ut didu eft, Ricardus ædifix conftituit: itacpparatis omnibus, quæadarxnbsp;nijj '^PP’^gnandam opus effe uidebantur, nefruftralocum munitiisimû arxnbsp;^^’^tandojftiis animu minuat,quia intus bene magnupræfidium erat, prinbsp;Façjp^^^ünicircunducit, deinde turres ligneas diiponit,undeinobfeiros telanbsp;pofsint,ac poftremó die nocftuc^ oppugnationê cotinuat. Obxnbsp;natura loei atc^uiribus,8lt;^ prudentia Hugonis Guarnai},quinbsp;'^'d erat,Francos repellebant,8óqubmagis hoftes appropinquatenbsp;p bhoc magis repentino clamore,telorumcp multitudine idus dupliclnbsp;ut multos mortales uulneribus afficerent. Atqui Francus nulla difxnbsp;fuçç^^^^^âutincômodo ui(ftus,quódlaborantibus Normanis nemine uenirenbsp;f f^ntiebat,nihil oppugnationê remittebat,qua tandem obièisi defanbsp;tej-çg I preisi,deiperantes de iubfi'dio,deditionê neceflarió fecerunt, Innbsp;cIq ,'^^’^nesRothomagi agebat,animi pendens inopscp confilrj, miro affexnbsp;P (i -p Qï’c^qui tamê cognita fuorum cæde,rerumcp iuaru detrimento,amennbsp;temporu hilaritate condiens,Sardonium rifum, uti in pronbsp;^ftjridebatjperinde quaft uiciffet^Quareprincipu quidam eius culpænbsp;d ?^®^§nabant,qu6d pateretur regnum ftium à Franco tanta ignominia,nbsp;-^^’^^Ómodis impunè afßci : quibus ille quipræfe alios baud magniugt;nbsp;P“.^^^^^quot;“^9nit:Ecquid, quælb, modo facitFrancus aliud,nifîfurtu^nbsp;b^?^9nidem curabo, elaborabo, efficiam, ut paucis póft diebus cum ufuranbsp;à fuis male audiret,animodebilitatus,in Angliamferecepit*nbsp;abrjire,ut negrauiterutendouiêforia,nbsp;irritaret, quo dcfperata falute, folùm pro uita pugnanxnbsp;pop^jj ’'efîfterent,primùm parum ab armis quiefeendum, deinde rehquosnbsp;osquifub Anglico erant imperio, partim muneribus, partim opimisnbsp;a 3

Polyd.Verg.AngJ.hift.lib.XV.

pollicitationib. ad defections folici’tandos ftatuit. Proindedato negotio^^’^ præfeô:is,qui animos populorû conciliarent.atcp relict o exercitu,qui innbsp;maniahyemaretdn Franciam redijr, primo quoep tempore maioribus cop'1nbsp;co uenturus reliqualocaexpugnatum,fi in fide Angli diutius permanertn^*nbsp;loannes ubi in Angliam peruenit,non arma^non exercitum parat, utnbsp;refiftatjfuiscp opem ferat,fed omnia poftponêda præ ffudio auaritiænbsp;artibus tantummodo faciendæ pecunia?exquifitè ftudet : quippe quitn®nbsp;hunc,modó ilium optimatem incuiando, quafi non fua pigritia, fed iHot^ï rnbsp;culpa,urbes cæteracplocatranfmarinaamifîflet,uniuerfosmul(fiat:quou^^,jnbsp;que odio domen;ico,maius ci detrimentumattulit.Nam Francus ciini cc§nbsp;uiflet eum omilTo bello,domi in exigendis pecunfjs fuorum odium innbsp;citare, coado quam magno ftatim exercitu, Falefiam inuadit, quaprin’^nbsp;cefifu capta, Danffontum oppugnat, quod oppidani nonmultolaboftn’nbsp;Teddunt : inde uiiftor in agros exit, incitatocp curfu prius fine ullonbsp;raincolentes oppriinit, quam confugere inoppidapoisint.qua celerU^f ^^jnbsp;animos omniu terruit,ut omncmNormaniæoram ufcpadpromontoi’nbsp;gt;diui Michaelis, paisim accolis in deditionê uenientibus, occupaueritnbsp;adhucinfide Rothomagum princepsciuitas,8ócaput totiusNormani^’l^^nbsp;quod oppugnandû Philippus magnis itineribus accefsit,ut ciues quosnbsp;ma rei pauló ante geftæ,terrore perculfos efife ducebat,repentino adutnt^nbsp;preffos prius ad deditioncmcogeret, quam ut arma parare, aut auxil'^^’b/nbsp;Anglo petere poflent: qui caftris iecundum mccniapofitis, copiasnbsp;Bus inter feinteruallis collocat,atcp omnibus uiarum aditis occupatis,»'^’^^nbsp;bilem fpeciem inipicientibus præbet:8ôantequâurbem armis adcriatufd^jnbsp;tidie per aliquot dies,fuos copiarû duces prima luce ad ieconuenirenbsp;feu quid agendum,feu quid adminiftrandum iuper oppugnatione ford/nbsp;turius deliberate pofsit : qui demu capto confilio, urbem oppugnarein^P^nbsp;idcpcertamen per multos dies côtinuanSôquiaparum armis aut uiribr’s F^^nbsp;ficiebatjciues donis deuincire, item hortationibus ac promiisis addefed’^^^jjnbsp;fblicitare cccpit,identidem pernuntios admonens,ut confiderarentintd^Jnbsp;Fui principis,qui non aliud cis auxilium mirteret,quam alfjs ciuitatibusnbsp;jiiftraflet,nec fpernerent honeftas conditiones,quas pauló póft nonnbsp;bituri.Permouerunt hæcita Rothomagenies,ut de ft pariter ac de rebu®nbsp;pertimeftetes,oblatis obfidibus,inducias petiuerint in aliquot dies, qn^’nbsp;ftntopema fuoregeimplorare,quifiintra illudtempus,obftisisnonnbsp;îaretur,tum demum ft fidei Philippi committerent Jtacpimpetratis ino*^ mnbsp;mifti àciuibus nuntq rogatu auxilium in Angliam,Ioanni exponunt,nbsp;nbsp;nbsp;jii

ftatu res Rothomagenfis fit, amp; quemadmodu nifi mature fuppetias nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

hoftium poteftatem breui fit uentura.Rex ab armis bello^ multó rernn^ mus,8lt;rei fuæ negligens,parum fpei legatis de fubmittendo obftlsis fnbijnbsp;dedit,qui deinde uacuiadfuos ciues reuerfi renuntiarunt, nihil fperan^ ,nbsp;abhomineotiu maximetrahente,caufælt;^fuæaltè indormiete, perino^H^^Snbsp;ft res ipfius minime ageretur. Hoc uehementer Rothomagenfium ^.,11nbsp;confternauit, quód qui alias gloriari iolebant ft in fide erga fuum prmdP^j^nbsp;femper permanfifft, idepRicardi tefbmonio, ut in fine uitæ illius docuin^^^^nbsp;comprobatum erat,qui in ea fideli ciuitate cor fuum fepultum uolucrit,

loannes

nifi fe cum bonis omnibus perditu ire fruftraactcmcrc uellentj'n bo qnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uenire cogerentur, à fuo principe per ignauiam deftituti:

teftatiorcfletjdeditionem tandiu diftulerunt, dum e^xpe pen'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidffîtudinem, coniumptis intus cibarijs, fame ad exrremu

f^ Franco dediderunt. Cuius rei antécédente fax ernolienfcs^ac etiain qui in Anglorum poteftatem paulonbsp;fuerant,Pi(ftones,TuroncS;,amp; Andegauenfes exterriti, innbsp;terjj ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;momento ueneruntrqui per hunc modum Normaniaatep cæ^

potitusJnFranciamuidorredrjt.AtqjitaNeultria, . ^ormania^ quam C C c x v i anteannis Rollo dux occupaueratj ànbsp;M c c V, Si cum loanncsnbsp;lo*quot;“Pgt;t.quanus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ,

Sf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magis eius ptificipes quam ipium amiffîo N ormx

locorumIblicitoS haberet^^fimulans febellum parare^quam in fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uim à populo exegit.Quod artificiu coelum ipfum detefbatir

id nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;boras igne rubefeente micans^quafi furore SC ira accenfum»

’^Ccr nbsp;nbsp;t^pus Aleonora materloannis mulierlonge prudentiirima,magis

moritun (^uoetiammorbigenere Hubertus Cantuarienfis mortem obrjt.qucm nullius unquamnbsp;pccnituit^puduitc^^quam quod apud optimates Joanne regemnbsp;doj^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;curaflet, quern poftea tanto regno indignu,cum fummo fui animi

k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c®§’iouit:fed fero refipiicit, qui non poteft faótu corrigere. Sex

p nbsp;nbsp;nbsp;annos undecimjSómêfes infuperolt;fto,acdies fex.VacauitCan

Pîffi ^^^rchiepiicopatus deinde amplius biennium. Anno qui iecutus eff, ^^ior ^°^^^^rantibus cunlt;ftis,ob cladem ignominiofam acceptam^ principesnbsp;medûregem cohortati funt,ut bonori confuleret, utincomodisnbsp;’^^^^retur,ut faluti prouideret;,utReipublicæutilitatiferuirctj quænbsp;abboftibuslaceratajUulneratajinutilataeiTet. Quibusmonitisnbsp;^otusjclaflem parat, delecflus militum habet, bellum fimulat, proutnbsp;indicauit* Nobilitas uero pro amore,qucm in Rempublix :nbsp;.^^^bauida ulcifeendi iniurias,ftudiumprincipis in parandis armis,nbsp;bello neceflarfjs æquabat,cùmrex ufus eft tanta celeritatein itinerenbsp;ïg/jqutdeinduftria multosnondû paratos rcliqueritpoftfe uenturos.nbsp;’PlèJ ^^^’^^ruefta ad Portimuthum cla{fe,ac militibus ad naues iam præmiflîs,nbsp;demû confcendit,ac uela uentis dari iuflît, qui ubi aliquantulû innbsp;fiiq^P^oceflît,mutato repente confilio reuertit,excufàns proditionem quoxnbsp;^mnobibu, qui ipfum fequi quafî noluiffentjnquos^quamuis iniuftè,

\j,^^^§^’^rginaldû illius cccnobf) monachu in Huberti archiepifeopi do uirrogarunt, qui clam regno egreifus, Romam petijt, adurusnbsp;monachorû légitima eleô:ionê confirmaret*nbsp;malorû turn fimultatûinteripfum Ro. pontificem,nbsp;ftminariû fuitmam cùm pontifex noluifîetprius eleôtionemnbsp;HlQ^^’^^jquàm teftimonio fide digno fibi confharet, earn effe legitïmam,eiufxnbsp;”^orafecit,utmonachi malû malo accumulauerint:cbm enim acxnbsp;Reginalds ipfîus, yelut illi arbitrabant, çulpa nondu efle pontificis

Z 4

»70 Polyd.Verg.Angl.hift.iib.XV. dccreto antiftitem Cantuarienfem fadrum, ut nouooblcquio regemnbsp;bi placarentjcontinuó rogarunt,ut de eins confilfj fententia, fibi liceretnbsp;epiicopu optare» Annuit rex libens petitioni,fimulc^ monachos eftnbsp;ut loannem Nordouicenfcm cpiicopii domefticû fuumiac fui familiaris Knbsp;tus caput,renuntiarent archiepiicopum,id quod monachi ut prinapinbsp;carentjtanquam immemores prioris eledlionis,quam pro m'hilo iam nononbsp;(curèhabebantjultró fecerunt,atcpRomam procuratores mifèrunt, quih^nbsp;fècundam eledlionem a pontifice probandam curarent.

lam fèxtus agebatur annus ex eo anno,quo loannes regnare cccprrat;Ç fuithumanæfalutis M c C V 11, ciim Hugo fandiffîmus Lincolnienfis'T*nbsp;lcopus è ui ta migrauit Js homo GalIus,Gratianopoli natus,uir acriing^^’*’^nbsp;diuinaru reriï ac humanaru difciplina mirabiliter ex cellens, ufc^ànbsp;Optimo degêdæ uitæ inftituto exercuit,in quo adeó profecit,ut primusnbsp;nicus, prout uulgus uocat,regularis fît fadhis,hortante patre,qui fe mnbsp;dinê poft obitu uxoris, ex qua hune pueru ftifteperat, antea afcripferaU^^^,nbsp;de maioris abftinentiæ duriorisep uitæ cupidus,Cartufianus monachusnbsp;citunin quo ordine no modo ad unguê omnia quæ alqs aipera uideban^j..nbsp;uauit 8ô pertulit,fed fupra fidem,uigilias longiores obibat,frequentius aunbsp;nebat,uitâ denicp duriorê agebat. Quo factum eft, ut eius ianditatis nu”’* ),•nbsp;apud omnes longe celeberrimû, ita. Henricu fècundû regê Angliænbsp;ut eum ex Gratianopolitano coenobio in Angliam accerfîtû miferitR^pnbsp;dum Bathonienièm epilcopumrqui poftquâin Angliam uenit,coenobionbsp;thamio monachorû Cartufîanorû Vuellenfi's diceceièos præficitur,nbsp;multo poftLincolnienfîs epifcopus,fîcutiinuita Henrici fecundinbsp;creatur.T um iànftiffîmo làcerdotio Hugo præditus,maioremnbsp;maiorem conftantiam in rebus agendis præ iè tulit : quippe qui nihil ifl‘^nbsp;bens, quod non uirtute conftaret, atçp à mortalibus fumma laudenbsp;non blandiebatur principi,non fauore, nô gratia cuiuiquam à redonbsp;tur,non denique minis aut armis à redla fententia deducebatur,adeo, utgt; snbsp;magiftratus quempiâiàcris initiatumgrauitermulftabant(mulftabantanbsp;quotidie,quôd in re^ijs uiuarqs,aut fàltibus feras uenando occidiftetX^^^^nbsp;quam uereretureos a ccetu Chriftianorû fua autoritäre eijeere. Quod cu’’’nbsp;culpæ afîîgnaret,qubd contra ageret,quàm ius patriû foret,tum utnbsp;iufti æquicp con{èruator,no iè refeindere, uiolaréue legem,ièd feruarenbsp;modo reij3ondens,nihil ab incœpto defîftebat^Quinetia tributa cùmnbsp;do,turn à loanne indifta deteftabat,conftantercp ac palàm pernegabatnbsp;ratam pecuniam pro impio bello fîmultatu caufa inter principes Chrirba’bnbsp;gerendo,foluturû.Quare ita ufu fæpe ueniebat,utpecuniaru exaftortsnbsp;bus iubentibus,in Hugonis bonainuadercnt,amp;ille eos religionis cottiup ƒnbsp;res publice denuntiaret,execrareturqjiâcris uetufto more interdicédq.QP^..nbsp;cquidempro fupplicio nonmodico haben cccptumeft:enimuerocùf^ gt;nbsp;quibus ab Hugone fàcra interdira effent, cunda deinceps multonbsp;caderent, atqueiHud uulgb obièruaretur, tanto timoré cæteri affedrinbsp;nullus deinde etiam iubente rege, auderetautHugonemuel eius res taUp^nbsp;re.Qiiid,quôd ubi ipft audiebat regem ob id ipfum fîbi uehementiusnbsp;fere,quia fcilicet triblita foluere negaflètjuel eius quæftores impioru

Ioann es. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;=gt;7«

liâbendos denuntiandOjdeterruiffet^tanta tum modeftia tum animi confiant tiajpariterepgrauitate principem ipfum traô:abat,fimul bene monendojfimulnbsp;foarguendo,quandolt;^ blanda alperis^quandocç jocof^ ferfjs ucrba mifcenznbsp;facile iratum eius ani mum leniretj ab iracundia«^ ad rifiam ôe bilan ta tenbsp;feieretCqui eiulmodiuenerandæ uirtutis periculum noncum uno dunta-*nbsp;cum Henrico,8C eius filfjs Ricardo amp; Ioanne,in quorû têpora inxnbsp;^^^»bonus and ftes fecit,T an ta etenim eft integritatis reuerentia, ut facilenbsp;ç^dmonitionem, obiurgationem,reprehenfionê patiamur, quosnbsp;cia non elfe improbos. Miraculis amp; in uita, 5ô poft mortem Hugonbsp;fannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;immeritó interdiuosrelatuseftjCelebrisc^ eius

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;memoria ubicpgcntiu colitur,Só præfertim Lincolniæ,ubi in prin

eius corpus reuerenter feruatur.

nno eodem(ut reuertamur unde digrefli fumus)PhiIippus rex Francusgt; in animo habebat omnia adimere Änglis loca tranßnarina,nbsp;Q ^yhucinfidepermanebantjCummagno exercitu contendit^pofitisep ca^-Lochfjsjpfum oppidum paucis ante annis aRicardo diru.*nbsp;tandem captO;,Chinonem oppugnatu pergit*nbsp;pfÿfLafeius uir inter uiros, cum bene magno præfidio^quinbsp;aduentu^ad refiftendû ft quamcelerrimè potuit, parauerat»nbsp;^*onnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad locum perueneruntjueepinterdiu neepnoftu oppugna-*

fi ^^^^^bant,Oppidani autem de muro ft defendendo^multos interim te ’auo^^^’^^SjCæterist^ miffilibus interficiebantj qui poft aliquot dies conti^nbsp;defatigati, cceperunt ftnfim animum remittere, quod hoftisnbsp;inftabatjita ut diudus refifti non poffet,!! interea nullum fubfi^nbsp;no(t| ^’¦fgeloannemitteretur,ltacpnonnullitimidiores paulatim cceperuntnbsp;adhoftes latenter perfugere, qui uitæftruandæ caufa,nbsp;ï'atj.^pppidiabundèdocebant.Igitur Franc! ubiintellexeruntintus deipe.*nbsp;3o Stnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trepidari,tanto impetu pugnam in omnibus locis redintegra^»

oppido potiti fint.Inges Angloru numerus captus^S^ in fjsRo Sç ^^^^ius.ExinPhilippus captis aliquotcaftellis,8óillisprodnus diru^nbsp;præfîdio firmads,in Britannia tranigreffus Linbsp;^^^ht ^^S^^’feitur, ubi arcem munidflima expugnat, quæ ad Grapelitu progt;nbsp;præfîdio efft folebat,illuc ft recipicntibus.Cauft ueznbsp;P^^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Guido dux Britaniæ, uir Conftantiæ,

priuigno in principatS fucceiftrat^S^ ob id de iuuenis nece ulciz cogitabat, ft cum loanne copulauerat, una cum Sauaro Malleoznbsp;'^ÂlmericoLufîniano beroibus animi magnitudine pariter atque opftnbsp;interim noua partim focietate,partim tot incommodis,nbsp;cxcitatus,exercitu claffem(^parat,atque itaRupellamnbsp;ibique eueftigio in terram edudds copijs, militesnbsp;fieri poflit^paratos effe iubet^dein Andegauumuerfus mouet,nbsp;cohortibuSjequidbüs^ imperat;,utmoznbsp;.^’^Cfiridatis mûris pro ft quift^ urbem inuadat^amp;ipft cum peditatu,canbsp;militibuSjinterim portas ferro amp; igné aggreditur, quibus ad punznbsp;P^’^^’'^^^^®»’^obilem ciuitatem primû militi prædæ dat, deindenbsp;^is,autinterfedis çiuibus,mcenia foloæquat,quipoftremôinagrum;

»71 Polyd.Verg.Angl.hift.lib.XV. cgrcffus.quicquid obuium eft,pari dade affîcit.Hacre cognita^finitiminbsp;11 ad loannem ultro deficiunt^auxiliom multi tudiné lè fubmini ftraturos po*'nbsp;licentes^TaliilIefuccefTuanimofublatusdnPidones iterintêdit.emiflîs^J^'nbsp;quauer{umequitumturmis,adagrum deuaftandum, Interea Francusacn!nbsp;omnibus certiorfalt;flus,cum inftrucro exercitu fit Anglo obuiam^quinbsp;re Britannum ducem,Sauarum èC Almericum prædam agentes, de impr^^nbsp;capit,omnemc^ comitatum armis exuit. Quæres Anglonbsp;mumSx^uiresplurimu minuit* Pofthæc,incccptumiterfacere pergifjP’’^^.nbsp;mecp hoftem confidet,ac poftero die ut pugnæ auidus bene mane fuosnbsp;ducit, Atcp ita magnis utrinç^animis ad præliu comittendum paratis copH^nbsp;fignumiam expedlabaturedendæ pugnæ, cùm interuentu quorundaflit^nbsp;antiftitum quàm militum,qui apud reges plurimû poterant,induciæi^nbsp;annos utrincpdatæfunt,permutatis inuicemcaptiuis* Ac ita ab armisnbsp;tum eft,Franco in Franciam,8ó Anglo in Angliam fe recipiente.

Secundum hæcpcenituit loannem uehementercôplanafiTeAndegaj^^zj^^ bem præclaram, præ qua nulla aliaei perinde cordi erat, quod inde ipi^p.^nbsp;oriundus,quarc miro ftudio illud inftaurauit,multoq; pulcherrimSnbsp;idem tempus Otho Ro man us Imperatorin Angliam uenit, quemnbsp;honorificeaccepitjcum quo ftatim confilia iniuit,gerendi in Philippus’nbsp;èC quia ab eo magna eft fpe auxiliorum in eo bello faciendo oneratus,nbsp;mum difcedenti,ingentem deditpecuniæfiimmam*

Interea Roma lis lub indice erat,de Cantuariêfi' pontificatu, inter R dumamp;loannem Nordouicenlem epilcopûàmonachis prius eledoSjt^^^ifnbsp;rum eleccionibiis pofteaqua Romanus pontifex rede cognouerat,nbsp;ritam fecit,atc^ fua autoritäre egit,ut monachi qui ea de caufa frequent^^nbsp;mam conuenerant, poftremo optauerint Stephanu Langtonu diuinbsp;goni cardinale, hominê etiam Anglû,uirum probu atq? dodilfimu,nbsp;pofteaarchiepilcopûfecit.Quibus rebus ita peradris,pontifex omnia p*^*^ ,1,nbsp;ras loannem edocuir,rogauitcp,ut Stephanu Cantuarienlem rite creamgt;^’^, î’nbsp;eins egregias uirtutes, comendatum haberet. Tulit rex periniquo anii’’^^nbsp;pullam loannis Nordouicenfis epifcopi,quem Cantuarienlem creandui**^nbsp;rarat,ac uftp eb iratus eft, ut primo publicatis omnibus bonis,in ^xihi^ jLquot;nbsp;monachos,qui Cantuariæ erant,8d qui Romam iuiirent,patriæ holies o*- ,nbsp;uerit:deinde pontifie! per literasaculeorum ac expoftulationu quamp*^^/nbsp;relponderit. Ce nunquam paffurum,ut Cantuarienfi dioecefi Stephanus p Jnbsp;clTet.Hæc ubi Romæ nuntiata lunt,Innocentius,ut par erat,demiratus,lt;^nbsp;loannes optimi uiri eledionem hominis prælèrtim Angli non probalfet’nbsp;pit ut bonus pater crebris literis acnuntqs regem monere, hortari,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

re,ut abftineret manu à rebus lacris, eiedos monachos reftitueret, Cantuarienlem rite fadu fiiam prouincia obtinere permitteret* Quib^^®nbsp;nitis tantu abfuit ut loannes moueret,ut etiam multb fvuius quamnbsp;facerdotalis ordinis uiros folu,fed reliquos ciues,qui Stephanu iuuilFnt;nbsp;daret.Ita Stephanus régi nullo luo in eum merito,odio erat,amp; ab alijsnbsp;fi'us caula pledebantur, no poterat non male audire, feeundum euangd’nbsp;uerbum,Nemo propheta acceptus eft in patria.Qua’ ubi ad Innocentiunbsp;ta funtp'Ue minime eamferendamputans contumaciahoministanta^q^^jji

loannes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«7?

uin'.fed unîuerfo ordi'ni perniciem allatura i'ngcntem uidcbatur,dccrc ’^niorbo late peruadenti remedium adhibere: 8C quamuis nullum aliud manbsp;o ^ opportunu impietatis denuntiatione uideretur, id tarnen dedecoris(non .nbsp;igt;nlibenterilludfaciebat)quamtardiffimè tanto principi imprimendu fta^nbsp;Muo €1 fpatium darctur furjpfi'us peccati agnofcendijCorrigendit^«nbsp;iàlutishumanæ MCCVIII, cum loannesrex filiumexnbsp;Henricumnominauit. Innocentius pontifexaudiensnbsp;contumacia permanere,uehemcnter eius ui^nbsp;' ’lein ° ^^^’‘1‘^æ‘ibomo Chriftianapietateapueris rite inftitutus, ita religionnbsp;tiujnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ac nefas iuxta duceret:quarc coadus eft, ut ne malum la

J,çj^^âret,in eum aliquidgrauius coftitueren'taq? perliteras mandauit Gu adr '^^^’^^iiicnfijEuftachio Elyenfi,acMangerioVigornienfi epifcopis,utnbsp;c5monefacereiit,quó tandêaliquando uebnbsp;Torenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pontifici obedire,religioni fauere,regno fuo prolpicere,Slt; fi in er

ci\ '^^’^^’^stjtumin eum animaduerterenuEpilcopiacccptis literis pontifigt;-fîi^jj'^’^^ndatam diligenter gcfrerunt,quorum admonitionibus Sóquidem ^Us ?? ’^odó non obtemperauit Ioannes,uerumetia eis ita bene adrnonenti ‘nbsp;Haj-ç ^^^fuccenluitjlliigiturdeiperantesfe pofte læfam principis mente fa^nbsp;populo quam ipfî loannfprius tame, ut no nemonbsp;^Uç 'F'^^decretupontificis, ChriftianorS ccctu exclulbad X cat Aprilis,innbsp;incidit pafcha,lacris interdixerunt,at(^ Gmul non multonbsp;aufugerunt. Rex ea terrifica ftueritate nihil porro mouetur,nbsp;facerdotalem ordine modis omnibus euertendum funditusnbsp;ubicp àiacris iam ceftatum eftet,bene multos continuo lacernbsp;^ia;py^'‘f’®’^tifices ex tra regnum exigit,pofteftiones eorum occupât, Slt;ut paxnbsp;^^^^^îædes fimulfacras pariter Ipoliat, Quæ^^^^ï'^b'gionislabes {faxnbsp;%pjjgt; ^^^otalem maxime deformauit:Gcut enim milerabile erat,uidereinnbsp;3onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facra Geri,ita multo miferabilius,non modo uidere,fed

paftim haberi.Ioannes poft hæc, magis hox ^^^^jquam Dei iramfimens,iterum a populo iuGurandumfibi dannbsp;exercitum facere cocpit,ut Alexandrum fecundumnbsp;paulb ante Gulielmo patri demortuo luccelTerat, ad quern

Ç P/’ricipibus Anglis continenter confugere audiebat, armis inuadc iurauiola{ret,grauiteruindicaret. Inter hæc, Stephanbsp;^Ppljçj ^^^^^nG antiftite,qui miferabiliter dolebat lua caula ita patria uexari,nbsp;nt nonullis lacerdotibus certis diebusnbsp;racere liceret« Atloannes cui amici ac optimates ftudebant perxnbsp;bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominum gratiam amp; beheuolentiam Gbi conciliarety

’^oueret,non multo póft nihil conG'derans quid deceret,autpræ exercitu,in Northumbriam feftinanter con tendit,atc^ indenbsp;hoftium Gnes incurfans, pugnandi poteftatem fecit» Scottis lenbsp;^’^PP^ imparem fentiens,Slt; ob id,in rem luam non efte ducens,ut innbsp;amicoru lententia, abiedfis armis ad loannemnbsp;lonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pondéré ab eo etG ægrèconcedente,proutip{è ßmulabar,

loannes fuis multo infeftior, ut pari incomodo nonnulx! os afficeret,quódfeut impiumdenuntiatû inScotiam fequinegax

X74 Polyd.Verg.Angl. liift. lib. XV. tint, nouum genus populationi's cxcogitauitzcnm enim iam inftaret hn^nbsp;menfîs lulfj, quando in Anglia frumenta matureicere incipiunt, omnia icpnbsp;quibus cerui atc^ damæcumprimis continentur,fepimentis nudari, atq'Jj’nbsp;fas circundudas oppleri iulTiflè fertur,quô ipfæ feræ latè currentes frugu °nbsp;cedine alledæ arua depaicerentur.Propter quod flagitiû agricolæ paflininbsp;ciferanteSjOmnibus precibus regem execrati funt,ciim aliter ulcifci nonnbsp;lètznam feras ipfas occidere,capitale prope erat.Eodê anno cuftos magninbsp;figni nomine Hugo,archidiaconus V uellenfis,uir prudês,renuntiatur cp'*'nbsp;pus L/incolnienfis, qui cupiens à Stephano Cantuarienfi more maioniifl*.^ ).nbsp;crari,cùm diceret uelle le Rothomagû proficifci, ut ab antiftite illius utbisnbsp;craretur, facile à loanne eundi poteftas fada eft. Is ubi in Normaniamnbsp;nitjOmiffa uia quæRothomagum ducebat,Romam citato itinerenbsp;ibi à fuo archiepifcopo Cantuarienfi rite fit epifcopus,Quod ut loannts ifj^,nbsp;lexitjnflammatus ira,bonaHugonis côfeftim publicauit, cumuedÿb^^nbsp;eius epifcopatus,quæin fîngulos annos àiùis procuratoribus capinbsp;iufmodi longe moleftiffîmis rebus male generatim in omnes mortalcsai'’.nbsp;tus,perillos quocßdies acritermuldauitludæos.affedis uarijs torrnen*^^nbsp;quot,quôd pecuniam dare recuiàflènt»

Dum bis fe loannes curis ac fuos fpoliationibus diuexat,fit certior’ nos prop'e ab lè effe alienatos:quare ut illi parem acciperent calamitattifl’nbsp;Angli continenter patiebantur, nadus tempeftatêidoneam exercitui””^^^nbsp;lam traiecit:qui ubi Dublinum peruenit, antequam belli gerendi confib^nbsp;peret, omnes quicampeftriaaut maritima loca incolebant, timorénbsp;tro ad eum uenerejufîurandumt^dederunt: quibus ita ad officiumnbsp;loannem Nordouicenfcm epifcopum præfecit : reliquos qui fummanbsp;èC loca iylueftriababitabantjicet parère noluerint,tarnen non eft perfc^^^,,nbsp;cùm iam inftaret byems,quæ ibi matura effi Quo celeriter confedo ntg^^nbsp;in Angliam redij t» Et quia illud idcirco fufceperat, u t lucrum faceret,nbsp;bemoruminopiaconfîlium ffegerat, Anglorum opibus explendumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

uitn'taq^affi'rmans feimpeniàm magna in id bellum Hybernicumfeogt;yj geiitem pecunia à populo exegit, Agebatur iam annus undecimus abnbsp;ïoannes regnare cceperat,cùm ipfe circa æftatis exitum, ad obeundamnbsp;dus Vualliamjaliquot rebelles lubegit,reliquos uero obfidibus accepbS’’jnbsp;de manere coégit»Pofteadomum reuerfusJllo ipfo anno mutauit fonn^’nbsp;uitatis Londinenfis^Mutationis autem caulàm fuiffe ferunt, qubdincaf’^^;nbsp;annonæ,nonlicueritregiæ domus procuratoribus per Rogeriumnbsp;ftyr Edmundum Hardell Balliuos,emere in ciuitate frumenturnd^? ƒnbsp;duo gubernatoresadcômodum populi antea comparauiffenLQuat^^Vi, 4«nbsp;nés cômotuSjBalliuos primumagiftratu priuauit, deinde ambos in cunnbsp;coniecit; led ftatim póft cbm prece tumpretio placatus conceffit, utliccf^^^^j,nbsp;uibus loco duorum BalliuorUjin luis comitrjsjquotannis in fingulosnbsp;create fibi unum prætorem,ac blnos uicecomites^quos uocant Shryuos- 1nbsp;mus fuit prætor Henricus Aluini filius, uicecomites uero Petrusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

Tbomas Neel, Prætor Romano more,maior dicitur: Romani enim prætorem, maiorem appellabant,

. Romanus pontifex interim quern maxim'e omniu cura noftræ rei nbsp;nbsp;ƒ

*

Ioann CS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;77

•la'îuuandæ mordebat, ualde anxiuSj qubd Saraccnî nô modo in Afîa Cbri^ ftùnoscontinentcrarmis prcmerentj fed duce Hilmimolino,fotam Hifpanianbsp;^aximis calamitanbus affîcerent, publico edió;o omnes qui ferre arma pof’nbsp;Ifiithortatus eft^adopem noftris ferendam.Sed nihil ei antiquius erat^quàmnbsp;^'iglû male fanum ad ianitatc reuocare:quare primo quoep tempore Pandulnbsp;P'^Lini uirû tain iuris iuftitiæconfultû,quàm integritate clarû, DurantŒnbsp;ex collegio T emplariorû, legauit ad loanne regem, qui eum hortarentnbsp;^^Pfvuerfîtatêrelinqueret, errores deponeret, ad ferediret, cogitaretc^, neepnbsp;^‘’^Ç(^regni,necpdenicçChrifh’anæReipublicæintereflè,utip{è diutius iiinbsp;^‘mpietateueriàret, quæei omniû uni in primis malo effet perpetuo. Illinbsp;^lufmodi mandatis propere in Angliâ profedli, cum rege ex Vuallia reznbsp;oppido Northantonojobuiâfalt;fli in innere,côgrediunznbsp;ç ’^^uobenignèaccepti Northantonuducuntur. Vbi locipoftquâdiudenbsp;^Ofdiaagitatû eft,cùm loannes admiflis cæteris omnibus conditionibus,nbsp;^narciredetrimêtalàcerdotibus, autalps illata, legati uidentes nihil effe,nbsp;tebnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gallias reuertuntur, atque pontifieem de

c^i'dorem faciunt. loannes nihil legatorû monitis melior facTtus, póft aliquot principes crudeliter mul(ftauit,qui hominis uitia ac tynbsp;tei^ ’’^^’TiabhorrentcSjinuitifubeo militabant,acproptereain Vualliâeunznbsp;»iiivnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Reginaldus cornes Bonoz

publiée i udicatus, quod (àcrâ pecunia expilaffet, iV à Philippo rcz halû ”^^*pâtu deturbatus,ad loannê confugit, magnolt;^ apud eum in honorenbsp;^(Ijdicente prouerbio:Pares cum paribus facilimè congreganturjnznbsp;’^Ch ’iHerea cognita ex legatorum litcris,regis loannis pcrtinacia, uehez

^^*iiiratus hominis impietatê,cccpitin facro lènatu cum patribus agi , paefto adduci poffet,utearn mutaret mentem. Poftlongam connbsp;’^^lt;^unâi cenfuerunt loannem regia dignitate priuandu,qui itarelîzv »nbsp;Pii]J’^^Ôtemptuihaberct,quimonitapontificia,imbChrifti,quæipGus po'Jnbsp;-Omni Chriftiancrîinbsp;fingulos magis difiungeretJtaeppontifex urgentib, ante omnesnbsp;V ^%h^'^P’^pls.qui patriæmaladolebât primù cundos populos, qui fubnbsp;ir Me,^ ƒ ’nipcrio effent,iacramenfo abfoluit.quo tenebanndeinde ipfum loannbsp;*’4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adininiftrationeabdicat, ac poftremó regem Franciæ, cætcros^

I* t ^oa principes de huiufmodi abrogatione certiorcs facit, admonetep, ^•^^’^^’'^piidiatu tan^ Dei publicû hoftem perièquant. Veruntamênbsp;fieretjiihil fibiiucundius effe, quàm ut loannêiradeliêti pccznbsp;’^^i^^^'S^oplcnus fidei rogaret Deum ucniâ,mifit itcrû Pandulphu,qui Ronbsp;tó 4omagno Anglorù exulû numérorcdierat,cumSteznbsp;^^’ituarienfi antiftitc,alfjsq?epifcopis Anglis in Gallias, ad Philippunbsp;S^^’^’^eiinmandatiSjUtcumillocômunicaietomniain A nglûftatuta,nbsp;utloannem hominê impiû armis infeêlaret, 8lt;f, ft id fado opusnbsp;adipfum loanncm inde pergerct, redderetepilli literas quas denbsp;feripferat, curaretep eum de praua deduccre lèntentia. Intereanbsp;Angliam peruafit, cunêtos populos làcramento effefolutos, acnbsp;abrogatum,paulatim multi cum milites, ciucs,præfeêti,êlt; loznbsp;^iiftodes,relidis arcibus,tum cpifcopi cum multitudine facerdotum ànbsp;A

Polyd.Verg.Angl.kft.lib.XV. loanne decedentes, eiusc^ fcrmonem amp;aditumdefugientes,dam innbsp;fe proripiunt» In qua fuga nonnulli perierc dolore animi confedti.lnnbsp;Gaufredus Eboracenfis antiftes, cui loannisimprobitas tantuminuflerat'^'’nbsp;lorisj ut adextremûfuccubuerit. Vualliitidemquinullo unquamnbsp;quiefcere potuerant,finibus egreffi.,agros omnes finitimos dcpopulant,r'lt;’'ï'nbsp;nullis caftellis folo æquatis. Quæ ubi loanni nuntiata funt, ira acccnfuSjnbsp;des quos fupràdiximus ab Vuallis paulo anteaccepifle,fuppliao affiat,Wnbsp;furenti fimilis, nullalt;^ fuorum calamitateiatiatus bacchatur in omnes:nbsp;cnim magiftratibus,alios præfeôturis excludit^ priuat^fpoliat: à monachis’',nbsp;Irjscç facerdotibus immunitates iura conceflareuocat,acrurfusilHsic^nbsp;fnendaproponitjadeo uniuerios fumptu penitus exhaurire gefbebat.Ip^®’^^^nbsp;anno omnia ædificia quæiîiper ponte Londinenfem côftruiftaerant.ex utra^nbsp;parteipfius ponds incendioabfumptafuntj quod prodigq loco habitui^*^*^'nbsp;‘ Is fuit annus lalutis bumanæ M c c X lljciim Philippus rogatus a 1nbsp;Sulpho qui iam in Gallias peruenerat^utin Anglum arma moucret, irnP'^nbsp;aclibens exercitumeum claffe parauitjUt quamprimtimcum alijsnbsp;bus adinuadendum animo armis paratis,ininfulam tranfmitteret.acnbsp;pontifex iuflerat,Ioannem regno pelleretjneius«^ locum quempiama^j’”'nbsp;cui ueniret hæreditas/ubftitueret. Et quoniâ id in primis Francus cup’y’)(nbsp;pro certo habens in rem quoquefuam fore, fi loanncs pelleretur, (ludiofnbsp;rnulto inillud negotiu incumbebat: q uippe qui deducla iam clalTe adnbsp;hæoftiû,aditerfe mature parabat,cum Pandulphus no ignarus periculonbsp;efletantas copias traducere,amp; præfertim Francorum.quos numeronbsp;amp;armis præ^antes, uel impcrio infulæ potituros, aut faltcm prædasnbsp;tes non fine infulanorum cæde aifluros fufpicabatur, flatuit præire, at^p^nbsp;fus tentare,fi mentem loannis dimouere poflet,ratus fi pcrficcrct,nbsp;minuSjUihil fibi uitio daripolfe.Quodequidem confihu ctfi paucis phÇ^nbsp;qui bellum cum Anglo quam pacem malebant,Pandulphus tarnen innbsp;locutum cum Ioanne,confcftim tranfiuit.Quo tempore ipfeloanncs.ÿnbsp;perexploratores adueriàriorû confilio, multitudinem hominu ur.decngt;i^\^nbsp;contrahebat,atcp in littore contra Galliam difponebat, ut appropirqna''‘‘‘^nbsp;littori hoftesjaqua terrac^prohiberct.paraucratetiam clafiTcm, ut finbsp;FceretjUauale prælium faceret. At ubi legatum adcITe cognouit, obuiai^’-'i^nbsp;cum adDoueru humaniter accipit: turn ambo feorfum progrefli,nbsp;offîcq ac honoris caufa^paulifpcrcollocuti funt, Pandulphus ficuerban^^^,nbsp;dicitur: Non puto te loanncs ignorare innocentiû pontificem maximn?^,^nbsp;Fuæ defiderarent partes, amp;tuos populos iureiurando,quo tibi abinid®^nbsp;gati fuerant, foluifire,0d tibi,ut meritus es, Angliæimperiû abrcgaflcj at^^nbsp;mum Chriftianis principibus iuffi{re,ut te regno derjcerent,altcrult;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

rent,quó contemptæ religionis méritas lucres pccnas.Qunproptcrrex i corum Philippus in primis pontificis imperatafa(fiurus, paratumexerdi^^nbsp;habet, infiTU(fïac^cIaire,ad Sequanæoftiû, uentû obièruatfcquundunij^^^^nbsp;fiante,Angh'am curfupetat,qui fretus tuoru,utait,auxilio,qui teregen^*^'.,nbsp;appellant,nee cffeuoluntjfperat haudmultonegotiotercgno fpoliatn^^’^jjnbsp;feillo facile potiturum.Igitur cùmDeus tuo tibi merito iratus fit,S^ tunbsp;omnibus hominibus male audias,quam qui contra te ueniunt, bene

^li nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiuens loaiuicin idiii iiidicv t«.itvuiLlt;xav.iavi.x au* jJwiiAttiv, lanz

uicarius diademailli reftituit»Ex quo fâma eftjoan perpetuate memoriam muneris accepti,ealege feciflè fe Inno ’Anbsp;^Otifnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reges deinceps à pontifice duntaxat Romano iura regni

jH^p^^^^rcntunCæterûhas reconciliationis leges qui fecutiiùnt reges mini^ Anglicideeiuimodideditioneloquuntun Qu^î'^nbsp;onera loanni tantummodo qui deliquifletjimpofita,non item fucznbsp;Minbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuftinendafuiflefatis confiât.Quibus rebus peradiSjPandulphus

»ïiifç^^^^udprius perficiendaputauit,quàmloannes præftitiflet quod proz tollendum ratus, quamprimunbsp;reuerlus eft,regic^ Philippo ac alijs quæ geffiffet ordine exponbsp;fcriptum re perio de his quæ inter loannem 8lt; Pannbsp;fuper reconciliatione eiufmodi gefta funt,quæ ut fcriptorum arbiznbsp;tranfz

. ^^opiaSjOmniaiamparaueratjfpemcçmagnam uidoriæ adipilcenz conceperatj ubi de pacificatione Innocentfj Sc loannis audiuit, iranbsp;placide refpondet Pandulpho roganti, ut ne ulteznbsp;loanne ferat, qui terrore ac metu uindidæ diuinæ uidus ad fcnbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anglo criminofe fimul ac cotumeliofe locutus palam præ

atque pecuniarumin ^dlo cofijmpfifTe dicatur: quare cum fiiis ducibus quamprimunbsp;quemadmodum in certam (pern uidoriænbsp;(}(Knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex opportunitate tarn tempons, quam aliaru rerum,optet, ut le Gz

præfertim habeatfecumepifcopos Anglos fedibus expulfos, ^^’¦^^^’^'^^’quot;‘‘^^Sjiiondubitanter plurimum populi Anglici fauoris fibinbsp;%çl fpeî’et.Probarunt omnes régis Gntentiam, præter Ferdinandumnbsp;%i ^’^^ornitemns Balduino fucceflerat,S^ quiaFrancus partem Flandriænbsp;fentiebat:nbsp;^iii^ '^tauit tarnen confilium rex, Gd ftatim iuflît claffem G fubGqui, ÔC ipGnbsp;’b^i^^’^pedita manu fuorum Bononiam,8lt; inde Grauelingam conceffitjUtnbsp;, bu^’^^clalGproficifçeretur.

^^e{)'^^^‘'’^°^^^^P^^^^PP^s,quiaFerdinandus comes quem iamfiifpedî non côparuit ad didu diem, ftatuit Flandricû tumultû Anglico an/nbsp;A i

-s Polyd.Verg.AngJ. kift. lib. W

teuertendujueritus fi aliter faceret,ne dum foris bellu gereret,domi bus laboraretîitacç bcllo iam incccpto omifTojContraFerdinandu ucnitAF*^nbsp;mo iubet clalTem ad Dammu portu duel. Dammus eft alueus bumano op^nbsp;lîfcp Brugas deduiftus,per quêOceanus influitinftar flumim's nauigabiHs^'^znbsp;inde ejc eo loco præmiffis leuis armaturæ equitibus^in agru egreftus Casl^^

Hypras capit, amp; rjs præfîdio firmatis, Brugas petit. Et quia urbs mis firma primo acceftu capi non potuit, relicla bene magna manu,nbsp;reliqua parte copiarû Gandauû oblèflum cotcndit« Pnbsp;hoc oppidû multó munitiflîmu procul à Brugis millia pafluïï quincp ,nbsp;ti, quod Scaldis fluuius alluit,8ô quondâ Gorduni tenuerut.FerdinanduS';nbsp;terea uiribus tanto bofti longe impar,ad Anglu regê rogatu mittit,utnbsp;uafubminiftretauxilia. loan nés ubi cognouit Francu omné uim belli in^^ ,nbsp;tem uertiflejætus quod metu pariter atq? periculo iam careret,c5tinuonbsp;omnes bello inftruAas cum ingenti militû manu,qiiâ, ut fiiprà demoni^,.^nbsp;eft,metuens aduentu aduerfariorûiam antea côtraxerat, ducibusnbsp;Bononienfî,Gulielmo cognomento Longafpata,amp;^ alteroGulielmofra^^'^^,nbsp;eoncubina Sarisberienfî comitibus, ire fubfîdio amico iubet. Duces daj^^nbsp;cE tempeftatê,ubi in altum progreffi funt,conipiciunt frequentes cirea Pnbsp;mum naues. Porro cùm is portus non effet omnis regiæ clalfis capaxpi’^?-^nbsp;pars nauium ftabat in anchoris circa littus,amp; arbitrantes hoftium elE/^^’Pnbsp;gib iubentnautas depofitis uelis,curfum fîfterejquo fa(fto,lcaphas alicii^^^^,nbsp;culatorias ad cognofeendû mittunt,ecquæ naues illæ fînt,ecquo prændio snbsp;ftodiant.Ita ufu uenitjUt eodem momento præfidiu cum bona parte nauynbsp;cxiuerit in agros,prædandi caufa.Itacp accedunt fpeculatores difliinulad^Pjnbsp;fonisjueftitu pifeatorio indiiti,amp; uidetes naues fine euftodia effe, citato*-*^,nbsp;redeunt, narrant«^ ducibus uiftoriâin manu effcffi modo celeritate ul^’^...nbsp;Duces eo nuntio lætati,iubêt fuos lèfè ad certamê expedire,atcpfublatisnbsp;recT:o curfu naues hoftium petunt: primo acceflu maiores quæ in andiof”^^-bantjiiullo negotio,nautis utuitâ fibi ferucnt,orantibus,adpunctûnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦’

capiunt; reliquas quæ decreftente Oceano in arena remanferant, prius (• mentis acalrjs bonis ipoliatas comburunt, nantis qui in illis erant,fiig^‘^^jinbsp;fibi quærcntibus:cocp prolperè confedo negotio,alia minora nauigialt;^^*‘*j.nbsp;portu ftabant, itidem inuadunt. Hîc aliquid certaminis fuit: nam pfoP^^'nbsp;ci anguftiam, nihil multitudo poterat iuuare pugnam, ôômagna parsnbsp;drj cognito ex clamore ôô fuga nautarum,aduentu hoftium,ad naues reg^^-achter refîftebat. Sed cùm Anglus in terram egreffus ex utraep partenbsp;telis aefaxis urgeret,amp; naues fimul iunélæpedeftrem quafi pugnam fatr’'^^^nbsp;non potuerunt Franci diu impetu iuftentare,qui poftingeqtê cædemnbsp;factam, omnes ad unum capiuntur. Duces Ânglici tali uiftoria prætcrif*,- inbsp;parta,incredibili lætitiaaffefti, naues captas meliores celeritcr abducunt’S.;nbsp;quis in portu fraétis,incenfis'ue,ac exercitum in terram egreffumnbsp;cunt, ut cum Philippo forte fuis fuccurlum ueniente, in itinere congre^’''nbsp;Qiiæres uiftoriam antèadeptam illis confirmauinnam Philippusnbsp;étus de periculo claffiacfuisex aduentu hoftium repentino imminentb Lnbsp;rans fe ad futurum fuis in tempore, dimiflà obfidione, dum ad nauesnbsp;maxima poteft celeritate properat,cogno{cit hoftes clafîe iam pontos

loannes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^79

ftrudti s copi'i Sjfuum aducntS in itinere opperiri^ ac Ferdinandum de uicTcoria ccrtiorem faóliï a tergo fubièqui Jgitur ne temerè manifefto periculo fè cpponbsp;’iatjpoGtis caftris eo die no longe à B rugis manet,poftridie uero in Franciamnbsp;^oquoueneratidncre contendit, nullo eum inièquente: quia hoftis iàtis adeznbsp;ptauiâoria contentus, perièquendû non exiftimauit. loannes accepte derenbsp;^’^‘^geftanuntio, mirumin modûfeerexit, confirmauitcp.confidens animonbsp;omnia fibi în pofterum longe felicius cafura»

^^^catempeftate eremita quidam nominePetruSjhomoEboracenfis^qui lo knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;afflatu inftigatus^quemadmodu uulgi opinio ferebat^aut magicis

eruditus.côfueuerat prædicerefuturaramp;quia aliquotiesjta ut fit,præ ’lt;-raaccidebant, magna ei idcirco uelutuati neutiquâ uano habebat fides» Isnbsp;oum loannes aduerfis affliórabat rebus,circa calendas lannuarias, prædixit fonbsp;’'^jUtilleaddicm quiafcenfioni Chrifti lacer eft^dercgno cf)ceret,ac fiueut dinbsp;^^’splus fidei tribueret, fîue nimis arte confilus, dixit non reculàturu lè ultrbnbsp;’^ortêcapercjfi uaticinatio careret euentu.Igitur in cuftodiâ traditus^cùm adgt;nbsp;'^^mfl'etdies didtus, fine ullo maiore accepte à loanne detrimêto, ipfîus iulFu,nbsp;’’odeliter cum filiodaqueo fulpenditur. Quod facinus plenum immanitatisnbsp;’^’^^uomnes abhorruerunt,quia iplè Petrus conftanti famauir lànftiftimu snbsp;îonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiabebaturj filins élus innocens fiipplicio unàaffedus eft.

ht nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cognouitjficut diximus,de adeptauiftoriain Flandria^lùbz

, ^sanimo^ac nihil penfihabens,quódregnum adhucinterdiftum eflèt^jCon paratjUt in Aquitaniam aduerfus Francos, qui finitima pafinbsp;uexabant, properct» Verum negantibus fuis ducibusfe in Gab

• 5^^^Uros,nifi prius deuotionis pontificiæ uinculololutus,ommb.deinz 'îsiatisfççjjfpgj.^ ut placate diuino numine, felicius arma in hoftes mouerct,nbsp;^^^’^oceflarió fententia,Vintoniam diuertit,ac ftatim legatos cum literisnbsp;illo '^^^^^’'‘tuarienlèm,Londinenfcm,5óElyenfcmantiftites in Gallia, quinbsp;~ .?’^®§ontut cum cæteris exulibus in Angliam rcdcant,atlt;^ litcras cis dent,nbsp;jonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tutu in iter,amp; lè fi'multatum omniu oblitum pollicebaturcundis redz

glia^^'^'fi’^^^P^t’iniuriam illis detraxilfet,Antiftites acceptis litcrisj'n Anz tibüsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exulibus propere traijciunt,quibusVintonia?appropinquan

adn ï^^t)buiamfaclus,ubipropiusacceirit,prolpiciens in Cantuarienlcm Pqçnbsp;nbsp;nbsp;t:i lubito iacet, ac lupplex uenia petcns,eum paritcr atqj alics epilcoz

be ^^^^butinfelicêpatriæ ftatum miferantcs,uelintdeinceps rebus publicis ^'^J.^^’^^ulere .His di(ftis,obortis ex lætitia utrincplach^mis,lïmul ürbê inznbsp;çÿ ^^^^hpopulo mire exultatc gaudio,ac plaudente, quoduideret Rcipublinbsp;’S^Putcum fuis tandem embris cofentire. qui fuit annus falutis M C c XII T,nbsp;Joannes regnare cccpit,tertiusdecimus,HîcIoannes petcnsfuppîicitcrnbsp;40 tçi ^*’tepifcopo,quiin Angliauicarius eratRo«pontificis,ablblutionem,iuznbsp;làcerdotalem ab iniuria prohibituru,nbsp;Cüritnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ù prilcis regibus latas,8ô præfertim quæ diui Edouardi elfediz

P^ti'e obfoletas,ad priftinû ufum reuocaturu,quod populus in primis fatisfa(fturum,quibus haftenus dàmnumnbsp;ribi, K'Qlæ fafto,de impietatc abfoluitur. qui non multo póft miffis oratonbsp;opcj.^ '^omai'n,quicumpôntificcde tollende interdifto agerent, cœpitdarenbsp;'^jUtfatisfieretjleges corrigerenturnouæ,ueteresrcffituerentur,acreiinbsp;A 3

«o Polyd.Verg.Angl.hift.lib.XV. gioiu's decus rit'e fêruarctur,8C earum rerum curandarum CantuarienHi^’P^nbsp;mis negotium datum.Stephanus inde Cantuariam digrefluSjteftitutisifV-iiobium Cantuarieniê monachis, turn demu fuam prouincia Cantuaritn*^nbsp;obtinuitjqui fuit ordine antiftitu fècundus SC quadragefi'mustpoftea rebusnbsp;gni opera daturus Londinu reuertit. Atqui fucofa loannis bonitas nequu**nbsp;fediutius cótinere,quin,utuanaeratjeuaderetin nequitia. Nam ciim Caut'’,nbsp;rienfis cum cæteris nobilibus,qui auidi erantpriftinæIibertatis,lèdulôaM^nbsp;ftatum comodum regni collocandu curaret,5lt; iam bene multa meliusnbsp;ta eflentjille interim male in fuos animatus timere ceepit, ne per ea fibinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:

deminusliceretfacere,quodluberet:exquo ualde peenitens promiflbJ^ fuorum,acconcordiæ reconciliationis,palam clamabat fibiimpofitun^^ ’nbsp;atque idcirco nolle conuentis ftare:eius tarnen furorem Cantuarienßsnbsp;pus cohibuitjaffirmando, de eo iuxtà atque regno actum fore ƒ1 dataiunbsp;falleret. Dum his difeeptationibus tempus teritur, peruenitin Angb'auynbsp;colaus cardinalis Tufculanus epiicopus legatus à pontifice miflus, ut finbsp;nes præftaret,quærecepiflet ie fandliflime ieruaturum, interdidlumtoHynbsp;quêille accepit perbenignejibenterc^audiuit.lscurato iacerdotalisof^’”.,nbsp;negotio^noeo tarnenftudioatepintegritate,qua epifeopiprincipes^nbsp;rant,antiftituacaliorûfacerdotumconuentûfecit,caufaresfacras reCbui*^ ;nbsp;conftituendi:8^poftqua rex loannes bona parte facultatû,quæintégré’nbsp;reddiderat,atcp dimidiS pretij per æftimationê earum,qua? abfumptænbsp;dederat facerdotibus ac prophanis hominibus, quos perperamnbsp;111 cal Julij,anno lalutis humanæ MCCXIIII, interdidum fua autorit^i^^,nbsp;ftulit,poftannos fex, ac menies tres, diest^duodccim, quam Anglia eo^^^nbsp;fico iuftitiæ telo percufla fuerat.Per eos dies Eboracenli dioecefi poftnbsp;Gaufrediuacanti,Gualterus Grains Vigornienfis epiicopus præficiiUhHnbsp;in ordine Eboracenfium antiftitum trigefimustertius ponitur.

loannes ordinatis hoc modo domi rebus,deinde bellis externis dum ftatuit: itacp miiTo ftipendio fuis ducibus, qui Ferdinando cornid * *nbsp;driæ aduerftis Francft auxilio ierant,ac cofeftim coaefto magno exercitUjnbsp;multarS nauiu claiTe Rupella petit, ubi in terra egreffus Andegauunbsp;agmine pergit, illudcp, uti anteainftituerat, ftudio inftaurat.DumauttU’nbsp;morat, Piftones Francoru dominatu iam perhorrefeentes ad eumnbsp;quoruilleauxilioau(ftus,ad rem Britannica occupandam animu i*'*^*^ , *^-1nbsp;præfertim confilio,ut Francoru uires partim debilitet,partim à FlandnÇ^j^,nbsp;Io auertat,quod propedie imminebat,in quo dutftu Só auipierjs Othon^^nbsp;peratoris de reru fumma agenduducebatrquareineunteiam uere,inagr^,nbsp;finitimu cum omni equitatu exit.uicp ad Nanetum mcenia ea populatienbsp;uenitn'ngente clade terrorem^ faciunt équités* At no multo póftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

iuuentuSjducftore Petro Robert! Druidum comitis filio,qui Adelam nisducis filiam habebat uxorem,adprohibenda populationibuspatriaU^’^^^nbsp;campu deftendit, ad manusc^ cum hofte uenit* Pugnatur à principionbsp;fedftatim póft Britanni armis 8ómetuuidi,infugamièuertentes j»'nbsp;deièrunt.Plus hominu capitur,quam cæditur,inter quos fuit PetruSjC^nbsp;ne magno nobiliu numero,quos Anglus cotinuo in uincula abreptos,^nbsp;gauum mittiuExin arcem munitiflima ad ripam Ligeris fitam,quam

loannes.

chirupêm uocat,oppugnare aggrcditur;amp;qui'a primo aduentu cognouit ma gnum intus præfîdiû Francorû efle,8ó nonparuo negotio capi poflc^uallumnbsp;circunducere, tormêta locis opportunis aptare, ac mcenia uerberare feftinat»nbsp;Dum ita oppugnatio non re{pirat,nuntiatur ei Ludouicu Philippi filiu cumnbsp;ualidoiuuentutis robore,fuis fuccurfum uenire^Quare cogintajoanncs quinbsp;uidebat fibi cum immenfo hofte rem fore,8lt; Pidlonibus param fidebat^ut nenbsp;pcnculûadiretjfoluta obfidione,Andegauum iè recepit.Ludouicus poftAnnbsp;gli difceffum^affcdtis iupplicio defedlionis autoribus^Pidones in poteftatem.

--------------- ----------------------------y---

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pontem Bouinu in Flandria, coniecit in fugam Othonem Imperatorem, qui

cum innumerabili exercitu uenerat, ut rem Anglicam pariter amp; Flandriz fäniiuuaretjcui fupràfcripfimusioannem pecuniam in fumptus eius bellinbsp;apparatus dedifre,atcp Ferdinandum Flandriæ, Reginaldum Bononien fem,nbsp;^Gulielmû Sarisberienfem comités cum multis alijs heroibus,qui fub Ioannbsp;’If ftipendiu merebant,uidos cepit,deleto uniuerfo illorum exercitu. Quodnbsp;ubi ad regem loannem perlatum eft,tantum ei moleftiæaiperfît,ut primo togt;'nbsp;' ïûm diem nihil cibicaoiesmitaminediafinire cuoerettdeinde oræiracundia»

pepigit,atcp ftatim póft in Angliam reuerfus eft.

externis bellis otiu effet, dehinc totum regnu diftors cccpit in/ flagrare,propter leges diui Edouardi îiondû,prout loan/

Polyd.Vcrg.Angl.hift.lib.XV¦ comuniter queruntur,frementescß fecum conférant fe militiæ pro regno amp;nbsp;pe diinicafle,ô«^ donii continenter à fuis regibus opprimi, qui fretinbsp;qui täte omnia auderent,apud quos^fi qui iniuriâ expoftularentjllos i'clpo‘‘nbsp;dere jion iniuriam effe, fed ius : SC propterea fortium uirorum ÔC magnon*^nbsp;hominû efle prouidere^quo hæc mala per bonas leges, quibus eorumnbsp;res quietius uixiflentjtollerentur Jftis atcçtalibus dicftis uniuerß ilico tof^^nbsp;tati,conftituuntad Ioannemadire,amp;abeopetere,ut promiffas tandtinnbsp;quando leges daret:8^ quoniam certb quafi îciebant principem id inilt;inonbsp;mo laturum, quo ergo poftularent magis minaciter quàm fupplicitoî*’^nbsp;pro iè quifcp parare decreuit,ut fi in eiufmodi poftulatione legum, fott^nbsp;nibus non temperareturjpoffet illis uti.Ac ita coniurati,loco amp; tempof«^^ ¦nbsp;ftituto,quo regem conuenirent,datoc^ negocio ætate grauioribus,qnigt;^°nbsp;ne omnium loquerentur, abeunt. loannes interim Vigorniæerat,ubi ¦nbsp;certior facfus de principum confpiratione,{ècumc^ cogitans rem hauonbsp;moment! fupra caput efle,aó:o die natali Chrifti,qui incidit in annumnbsp;MCCX VjContinubLondinuproficifciturjquopariatqn'lleetiampb*^^*^nbsp;celeritate adfuere, reliéfis fuis ad fuburbanos uicos,ut fi opus foret,af’’’.-præfto adeifent. Tumoptimatcs regem adcunt, poftulant, regantnbsp;uetera inftituta,quibus olim reges populum Anglum bene rexifiènt,nbsp;ipfe iureiurando fe in priftinum ufum reuocaturû promififfet, cæterisnbsp;tioribus legibus quas meritb unufquifipiniurias appellate pofiref,abroS^^nbsp;atep reliqua omnia flagitant,quæ ille prias recepilTet iè iàndiGimènbsp;rum Joannes ad rogatum aliter atep animo (èntiebat, placide refpondetj4^^nbsp;pe qui putabatcùm tutius,tum facilius efl[è,leuibus remedijs concitam^^f,-,nbsp;mos fled:i,quàmfrangijtacppromittit paucispoftdiebus iêpoftulat'^^^/nbsp;ram daturû, ac ut maiorê fidem uerbis habcant, curat ut Cantuarienf^nbsp;lyenfis anti frites cum Gulielmo Marefcallo comité Gloceftriæ, cuiAl^^'^.;!nbsp;filiam locarat,pro iè promifTa faciant,id quod illi fide optima promitt’^*''nbsp;re mitigatis animis,principes domum abeunt.

At rex cui nihil alienius erat, quàm ex poftulatis quicquam quod exufu fuominime effeprocertohabebat, prolpiciens rembruninbsp;pore ad uim ipedaturam,iam turn fibi timebat, exercitum parabat’ jnbsp;tuta muniebat, quibus fè, cùm opus foret, continerct» Prindpes etiat^^^^nbsp;ftudium regis in comparando bello non ignorabant,copias in unutt’^nbsp;tur'e cogunt, quibus ex commuai omnium confeniù,filium Gualtottrj-znbsp;cipis nomine Robertum,uirum confilio bonumnbsp;nbsp;nbsp;uiribus ualcntcmLj

fîciunt,quo iniuriam propulfàre poisint. Secundum hæc ad Canm^t, fèm ueniunt,traditàquefchedula,in qua petitiones continebanturA^^^ii'nbsp;ut ièntentiam regis de illis rebus exquirat. Ille cupiens fed^tioncsƒ^ ƒnbsp;guère, regem conuenit,hortatur,etiam atque etiam fupplicat, ut fm^nbsp;cipibus facisfaciat,ac fimul poftulataoftendiuRcx ubi qua’pctebantu^^^jj^-'nbsp;tebatur autem noua regni ftatus magis populo commodicollocatio)’nbsp;xit, furore accenfus dirum iufiurandû uoce magna iurat,fe nunquamnbsp;ceflurum.Quod cum ad optimates perlatû eff,ad arma extemplonbsp;inflrudloep agmine Northantonumproperantesobfident. Sednbsp;quia nihil proficiebant, quod oppidani exantemuniti étant,ipß

loanncs.

fifebant macliinis bcllicis,foluta obfidione,ad Bedfordienfem arcem oppu--g'iindam pergunt^quam Gulielmus Bellicampus præfedus loci, qui iècretè ^umcis fentiebatjConfeftim tradit.Vbi dummoram faciunt in muniendo lonbsp;^^^tc^præfidio firmando, accipiunt literas a ciuibus Londinenfibus multonbsp;^^^gealicnifsimisjccleri niintio miiTas^quibus fignificabantfe recepturos nonbsp;^'iintramocnia, fîpræfidium idoneumad tutandam ciuitatem mittcrcnunbsp;^cnuntio acccpto mira aficcti lætitia,quôd longe princeps ciuitas rcgni u!nbsp;Jƒ*nbsp;nbsp;nbsp;partes fequeretur,quatuor cohortes Londinum mittun t, quas ciues

lo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tempore introducunt,atcp poftridie quant recepcrint,manifeftô de

ƒ “ntJoannes qui ad caftrum Vindeforium interea erat,cxercitumcp collez hohes quamprimû educere decreuerat,cognita Londinenfium defeznbsp;’oiiCjConfîlium mutât, 8Ó illinc difcedere non aufus penè mctu corruit, quianbsp;^fi'ebatur,ne ftudiu Londinenfium cæteræ ciuitates iequerent, Quapropternbsp;f^præfens ntalû tempeftiuèreprimeret,ftatuitadueriàrios circumueniendosnbsp;’‘^ude,ac hatim legatos mifit,qui dicerent principibus, le omnia ex eoru ièitznbsp;J’tnuâurum, fi ad Vindeforium caftrum conuenirent,Principes cum iiiznbsp;'¦fis copijs (non enim confidebant loanni ) à caftro longe millia pafTuumnbsp;^lt;:onfident, quo Só ftatim rex accedit, ac modo hune, modo ilium placide,nbsp;iß ’‘¦^^bonorificè appellando,poftulata ultro eoncedit:8ô ut faciat,quô confiznbsp;aliquot eligi uiros graues,qui quod concefsiflet,ritè feruandunbsp;j’’*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infidiofo beneficio loanncs mirum in modum omnium fibi aniz

f^^sdeuinxit^elPccitc^jUtcredcrcntipfum omnia liberalitatis,non metus eau optimates lætî tanquam defiderij compotes, Londiz

bona fide promiferat, poftero die no cum paucis Suthantonû proficifcitur,atcp in V edtem infulamnbsp;hn P ^^**^’^îcread regium fènatumdelata,agitaturecquidremedr) adhibeznbsp;IjQ ^’hquo principu mentes fànentur : SC cum alrj alias dixiftent fententias,nbsp;permagnum uifum eft, ac peropportunû, fi à Roznbsp;Nonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auxilium petereturjtaep Gualterus Vigornienfis amp; loannes

por nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;epifcopijCum Ricardo,qui ex Marifto erat,primo quoep tem

princpontifieem oratores mittuntur, qui cum de fèditione Pon ?^’^^®c^â’'*t,exponantcp regem fuorum uiribus coaftum reddidiflènbsp;^ate‘ p^^g^SjSidimmunitatem regno cxitialcmtSô quia ea omnia fine autoriznbsp;içj ^^spontificis,quiinprimisinregnum Angliæ ius habet, adta eflent,nbsp;facerc,mandare(^ principibus,ut fuo régi pareant.Quinbsp;’^^bus conftitutis,rcgi in Angliam inde regreflb,no dies nox'ue ulla quie.nbsp;loco nequemortali fè cuiquam fàtis credebat,fèdnbsp;“^cstque illic fæpe contra quàm regium decus pofteret, interdiu manenbsp;ijaçi^^^’^^d;urequiefccbat,ut hoc palt;fto eatenus à bellopariteratcppericulonbsp;ret,p^^ ^^^^^fiuoad intelligeret, quale auxilium à pontifice expetftandum foznbsp;Poô'^î^^’P^^ Londini continebant,acquotidie cum ciuitatis fenatu,quemnbsp;co^ r Alanus eo anno urbis prætor frequenter couocabat,de rebus agennbsp;I âbant,amp; quiaubi gentiu loannes cfrct,ncfcicbant, fraudem fufpiznbsp;Romam perueniunt, pontificicp mandata exponunt,nbsp;^Hnnocentius tantû diflenfi'onis in ter regem principes efleîôôquia

»84 PoIyd.Verg^.Angl.hift.lib.XV. antiftites kgatiregfj in patra fenatu,cau{apropofitacontentionis, iureiuraquot;nbsp;do affirmarunt,ius cum làpientifsimorû hominu iudicio/acere cum regtjfnbsp;nem«^ culpa in principibus refidere, pontifex fua autoritate decreuitirriWquot;^nbsp;inane efTe^quicquid immunitatis loannes pauló ante metu armorunijpopu^'’nbsp;dediflètjtêperliteras optimates admonuit,utquamprimü depofitis arin*’’nbsp;fui regis didto audientes efrent.Oratores accepte præfcriptOjac literis ciiiß®^nbsp;di pontificis, in Angliam confeftim redeunt. Rex cognito oratorum rtdit'’’nbsp;pauló ante ad caftrum indeforium profedfus eft, quo amp; legati accdTenHi'’nbsp;à quibus intellexitpontificemRomanu omnia ex fententiadccreuifle.qu^^nbsp;aliquantulû confirmatus dat operam^ut décréta pontificis prindpibusnbsp;rent,mandeturcpjUtillis tandé ftent, Atqui optimates cognita fraude, 4^^nbsp;fulpicabantur, indignati promifTa legum diu expedrata inludibriumuf^’nbsp;non modó decreto tanquam parum æquo non obediunt, fed pontificis wnbsp;cium ut iniquu ineufantes, qui loannis 8ó antiftitum qui ei in confilionbsp;circumuentus dolis,itadecreuiffet,noncognitaprius alterius partis caufcnbsp;maraptimcapiunt, uociferantes fetantaminiuriam ferro, cæde, èC fang'^quot;’quot;nbsp;uindicaturos, aduerfus iniquum tyrannum,qui ita fuos principes, fuosnbsp;ludificatus effet Jgitur exercitû quem pene depofuerant, extempló innnjJnbsp;cogunt,atlt;^ arci Roceftrenfî præfîdio fiitis ualido firmatæ, Gulielmum,nbsp;nadum uirum militaris artis peritû præfi'ciunt. loannes ubi cognouitp’^’^nbsp;cipes cotempto pontificis præfcripto,magis fibi quàm antea infeftos,itat^‘^nbsp;faólos effe,iterum legatos Romam mittit,qui pontifi'cem de contumadP’’^nbsp;cipum fuorumrefponfo certioremfaciant,amp; deinde Roceftriamnbsp;arcem ubi bona pars nobilitatis erat,drcumfîdet,atcp intérim ad Ferdii^nbsp;comitem Flandriæ,qui le magno pretio à Franco non multo antenbsp;rat,rogatum mittit auxilium, id quod ei Ferdinandus memor benefidjnbsp;pti,duce Fulcalîo Brentæo, ftatim mifît. loannes igitur noui militis adu*^nbsp;audluSjin cuius uirtute Ipem maximam ponebat,ita oblèffos die nodu^ \nbsp;pugnando prefsit, ut poft fexagefîmum diem, quàm arcem obfîdioncnbsp;rat,ad deditionem compulerit.Quo prolperè confedo negotio, bipatO^,,nbsp;uiditexerdtu, ut altera pars Londinum oppugnet, cui præfidt Sauanynbsp;leonenlèm Pi(ftonem,ac Fulcafîum uiru crudelitate inlîgnem:alteramnbsp;ducat in agruEboracenlèm,aduerfus principes,quos audiebatillicnoui^J^,nbsp;cere exercitu.Per idem tempon's pontifex Innocentius permotus,quodp ^^^nbsp;dpes fuo præfcripto no paruiffent,omnes qui contra loannem armanbsp;religionis hoftes iudicauit,præcepitcpPetro Vintonienlî epifeopo,nbsp;ti Redingienfijutillospertotumregnûnumeroimpioru babendos dynbsp;rent:quibus tarnen id facere no licuit per Cantuarienlèm epilcopu,qiJM’^^^nbsp;pibus fauebat, cui ob illud iplum poftea làcrarû ædium ingreffu,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

interdidlu eft,qui Romam citatus nihil fuit propius fa(ftu,quàm ut feopatu priuaretur,fed ad ultimû quorundam Cardinaliû rogatUjUeniai^nbsp;petrauitCæteriï Innocentius nonnihil fibi inuidiæ apudomnesnbsp;eo ftudio,quo loannem regem,quem cognorat minus probum,nbsp;turJnterea loannes in Eboracenlèm agrum profelt;ftus,quicquid quod Ip r ‘nbsp;tim nobilium effet,domos,uillas, prædia, igné amp;C ferro deuaftat, fîmuHnbsp;cUncpquiinprouindagenere aut opibus excellèrent, omnes

loannes.

P°Iiat,aut fupplicio afiîcit caufa ulcifcehdbuti prædicabatj'm'urias Jtidem fsi ’’aagroLondi'nenfi'alter excrci'tus,quiad extremuuidens nulla efle fpertinbsp;^^P'ignandæurbis per obfi'dionê, longe latec^ progreflus Bedfordiam cumnbsp;dono datur,acdeinde prædando ufc^ ad Elymnbsp;pcrueni’t:quo tempore cum tanta eflèt uis frigoris, ut per aquas quilt;nbsp;Wladrcundatur, congelatas, iter tutum tranfeuntibus præberetur, fa^nbsp;infulam euadit,qua circunquaœ una cum tern plo Ipoliata, ma^nbsp;^'^^Prædamabigiu

'*0 l'os nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mails uno tempore afFe Ai^binc rege bona dilacerante, Iibelt;

iugulante,aut in uincula dante jlJinc pontifice Romano acri ^ürr quorfiim feuerterent^ quidue confilij, quamobrein inucnire/nbsp;amiflà magna parte fuonbsp;«idgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Roceftrenfi, nequaquam armis certare cum loanne audebant:, ÔC

datam fidem fefelliffetj minime tutum ducez itao*^ • igitur difficultatibus prefsi ab bofte auxiliu petcndum conftituut:nbsp;confilioj Ludouicum Pbilippi régis Franciæ filium^cum quOinbsp;Alpbonfi regis Caftellæ fîlia, loannis ex Aleono?nbsp;regem optant,miisis(^nuntijs cum obfidibusnbsp;^ *ia(5| ?®^iuuenem rogantjUtfuisquamprimùm fuppetias ferat. Philippusnbsp;Angliæ potiundi^, quemadmodum arbiznbsp;l’fitiinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;relpondetjfilium quamcitiîsimè poterit, adfuturum fuis oz

ingenti armatoru manU;,ac fimul ftudio claflèm parat* Ioangt; roojJ’^’toprincipumconfiliOjCelerrimis nuntrjs pontifici omnia fignificat,nbsp;autoEtate Ludouicum remoreturjnoneat^prohibeatj ut ne innbsp;•^'^^’‘'^ijclatjnéuerebellibusquos ipfe extra Chhftianorum comunio?nbsp;cupiens loanni fubuenire,mifit legatû noznbsp;ad Philippu regem,qui eum modis omnibus à bello Anglilt;nbsp;o auerteret.AudiuitFrancus quælegatus expofuerat^ied nullisnbsp;hen^^^safiduci potuit,utauxiliû principibus Anglis negaretiaflerens loannbsp;regem Angliæ,quôd regnu à principio Arthuro nepotinbsp;^facpofteatam oblitusfufquàm immemorpatriæjmmicusq? fuænbsp;regniiureRomano pontifici^ôôis illud fibi legitimenbsp;^®i‘iaaaret: 8C quia id fine principu confènfu feciflet, iam fuo delicfto,nbsp;pliijH ^3^0 honore priuatu efîe»Igitur legatus eu uideret nihil cife^quod amlt;nbsp;iiitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fruftra apud Francu tempus tereret Jn Angliâ properaz

^'*‘^11 î. aduerfariosiampridê impiorûnumero perpontificisdecrez Ç^tiîanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regnu religionis hoftes denutiaret.Ludouicus aututle

4 ^^dS ^^^^deretjceleriterexercituinnauesdudojcitius opinioneomniu^fez Cantrj portû appulit,expofitiscp in terra copi'js;,triduû in littonbsp;interim confluentibus principib.ac figillatim luac^ {pontenbsp;f conceptis uerbis dantibus.Ioannes fub aduentu LudouicfDouenbsp;^*^^iis,conftituerat hoftibus in itinere occurrere,atcp manu cum illisnbsp;fuapte natura timidus, fulpicans ne milites Flandri quorunbsp;’^^iiierûin exercituhabebat^jadFrancu^quembaudpeius quàm Anznbsp;*^^t,reK^’'^iii^gt;deficerent,mutato repente confiliOjarcem Douerenfem muni

W£^locipra?fidioHuberto Burgenfiuirol5gèforufsinio,Cantuaria

Ioann es. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»sr

longe diffîdh'mis obfîdionibus, confefti'm dimittit (^uoquouerfum nun/ ^'os^qui ad fe uocent perditifsimos quofq^jalHciantc^ fpe prædæ, ad diripiennbsp;^niomnem infulæ partemjquæin hoftium poteftate eflet.Magnus undiepnbsp;J^Werus hominum cekriter conueni't,quorum ui'ribus loannes animo fubznbsp;aduldfcendum ardebat,Vintoma mouet,ac tanquafulmen erumznbsp;^iOmnia profternitj circumiaccntcm agrum excurfionibus, ferro amp; ignenbsp;deuaftando, templaamp;lacerdotes fpoliando« quo lucznbsp;Par' 1 fadusjtotus in Cantabrigienfem agrum uertitur, quem cumnbsp;affecifletjad oram maritimam inlulæ, quæ è regione Galliæ Belgknbsp;WfledenSjinleptentrionem uerlùs pergit, arua hoftiliter depopula/nbsp;çç)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ac oppida capta prius militibus diripienda dat, deinde incendit* In

uocant Burgum diui Petri,cum ccenobio moz [pç^^^um^ad Crolandienfe cœnobium diuertitur,quod itidem Ipoliat. Eràtnbsp;poft omnia kcula, ualde horribikj uidere pafsim crudelifsimosnbsp;parentes reli(ftis proprijs domibus/ugere cum filfjsjOcnbsp;qUç^^P’^itgines uiolari,multos uulneribus acceptis,neque fugere pofle,neznbsp;intercajnimum infetftam fanguineJtem fruges iam manbsp;tçi^ 1 '¦Q’^burijarmenta atep greges rapi,8ô denicp nunquam ferè alias grauionbsp;ab homine AnglOjAngliæ fieri.Qua quidem crudelitate loannesnbsp;tiii^ ^^’^jUti credere par eft,fibi iratum fecit, ut ilk breui tantorum flagitioznbsp;ab ipfo méritas exegeritmam cum inde exercitum prædalocupknbsp;littus Oceani duceret,peruenit ad æftuaria quæ ad Vualpolam funt,nbsp;knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎSlyna,iri Oceanucp fluit.Hîcloannes cum igno

*^noci fluuius tranfîri poflet,iufsit unu ex fuis, qui fortem ôe audacem ^^iiaj^^^bebat,uadum explorare,quàamnis mari infunditur. Is reperto fornbsp;^beriorem ripam progrefîus effècit,ut cæteri audentius nullo lerznbsp;ijçjjç^^^ine, in aquam intrarent, adeo, ut currus fîmul quibus impedimentanbsp;3onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;copiæ omnes diuerfîs itineribus trankuntes inciderint in uoz

frequentes intra arenas eo loci funt, quibus momento fubmerz funt tam currus,quàm équités Joannes qui ducem itineris per uaznbsp;eft,cum paucis uix euafît»EtitaIàcrilegapræda unà cum prædoznbsp;ihçj^.’^aleperijt.Rex tanto detrimento affe(ftus,ex moerore animi in febremnbsp;b(î|j'çf^fsiduam,SK^ ualde moleftam,ex qua grauatus cum çquitare nequiret,nbsp;rP ^™biibus fafta 8^ ftramento ftrata,fine puluino, ueftus Lincolnianbsp;^^^0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;morbi ad Slefordiam arcem, quænuncetiam extat, fubfiftez

ut quibufdam magis placet, Neuuarcum iter conuertit, ^rce,quæ inibi munitifsima eft,magis animi triftitia,quam morbo

• V ’^ptus,paucis póft diebus,decimoquartoCalend,fîue,ut non nemo tra

• V ’‘^ieldus Nouembris, occidit, anno ætatis altero amp;. quinquagefimo,nbsp;\^^^§J'*^ftet,decimofeptimo, plus menfes fex,ac dies feptem ôé uiginti*

C nbsp;nbsp;boc nô omittere libet, quo fatisfaciamus uulgo)Ioanz

L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^’'^bum,ira Sô furore accenfum, perueniffe ad ccenobiu

Ciftertienfis, quod Siiineshedum uocant, 8^ibi indiz uilitatem,utpote quo baud quifquam id temporis Aiiznbsp;crat,iracundè dixifle, fe intra paucos dies ita faefturum,nbsp;to carior efletîS^ ea uoce monachû quendam concitatû, continuo régi

«8 PoIyd.Verg.Angl.hift.lib.XVl admfniftraffe uenenum uinoinfufum,abfepriusdeguftatum,quonbsp;ille hauriretjô^ita ambos unöïeretêporis pundlo anima cfflaflelt;Corpusnbsp;gorniâ ddatû, in principe æde humât»Genuit ex Ifsibella uxore liberosnbsp;ricum^qui ei fuccefsit,Ricardum, Ioannam,quæ nupfit Alexandre reg’nbsp;torum J{àbellam,quæ locata fuit Federico fecundo Imperatori;,amp;^nbsp;quam in matrimonio habuit Gulielmus cornes Gloceftriæ,ac ut quidan’nbsp;moriæ prodiderunt,quartam filiam nomine etiam Aleonoram. Statura û-’nbsp;poris fuit iàtis honefta,facie iracunda^animo minime forti^ etfi feuo,nbsp;qui imminente periculo,eum deficiebat,8ôcùmà periculo uacuus efîei/'^pnbsp;tb iuapte natura recrudeicebat. At de uirtutibus eius ut exiguis cùmnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

bendum fît, ita de uitrjs, de quibus fuprà appofîtè abunde^ memoraun’^^’ nihirhoclocoeft,quod repetamus» Viri fama illuftres eo temporenbsp;abbas quidam nomine Euftachius diuinarû literaru ualde fciens,acnbsp;bus infîgniSjGaufredus Eboracenfîs antiftes,SimonThuruaius uirnbsp;mus, qui cùm plus æquo fuagloriareturdodrina, repentelitcrasitanbsp;cftjUt rudifsimus penitus fît effedus.Item Hugo fanétifsimus Lincoln’^nbsp;cpifcopus,Sd: plericp alrj fàeerdotes moribus ôô dolt;ftrina clari.Sicudnbsp;etiam multi floruerunt militari difciplina,de quibus pePnbsp;appofîtè fuprà mçminimus»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jî

POIYDORI VERGILII ANGLICAÊ

HISTORIAE liber XVI»

Jr I N C £ P E s cognita regis loannis morte,parum g|dum gauifîfunt, utpotequi eamente Ludouicû ànbsp;accerfîuerai t,uteius auxilio,ope,uiribus,eatenuslibt^^^ gt;nbsp;I populi Angîici tutarentur, quoad aut Joannes ad ïânit^^nbsp;redire cogeretur,aut H enricus illius filius id ætatis fotf^’nbsp;__________Z____ per fepofletres gererezamp;quoniâneutrûadhuc fecti^^^Jf uerebantur,ne no fî Ludouicus reru potiretur, Anglia perpetuó in Fran^nbsp;ditionêueniret, quod morte magis cauendum ducebant: quaproptetnbsp;domeftico odio in diicrimen adduó:am,immortaliter dolebant. Atbfd^nbsp;eus mira alFedus lætitia,in certam demum fpem uenit occupandinbsp;gnin'gitur maiore animo ac uiribus oppugnationem Douerenfîs ardsnbsp;nuat, fperans breui tempore futurum, ut illam Hubertus loci præfeduj /nbsp;fponte reddanquod tantum abfuit,ut ille fecerit, ut à Gulielmo comiténbsp;berienfî ( is captus à Philippo in pugna Bouinenfi,in Flandria deinde bb gt;nbsp;£US,Lzudouicumfecutusefl:)ad deditionem Jblicitatus, etiamin fiden^^nbsp;conftantifsim'e permanferit. Turn Ludouicus, ut neperoppugnationcH^? ƒnbsp;nius arcis, occafîonem bene gerendæ rei interim amittat,mutato confilie’^,nbsp;fi'dionem foluit, maturatot^itinere, Londinum proficifeitur, óóindeinb’”nbsp;colnienfem agrum contendens,aliquot in itinere arces in poteftatem redii^'nbsp;Sunt qui icribant Ludouicum ftatimatcpaudiuit de morte loannis,ttd!','nbsp;sn Franciam, audJolt;^ exercitu, in Angliam continuo reueniflè, quod ta»- .nbsp;ô:u,quàm fatlu incredibile eft : nam fi tempore tarn opportuno ad nouas»’nbsp;gerendas,in continentem abqflèt Francus, baud dubiè ftudium fociorunbsp;dpu*’

Henricus tcrtius , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;26»?

cipum ab fc auertifletjatcp ita boftibus animu auxiffètjUt illi' poftea audaórer bigrefiu infulæ prohibcrc tentaflènt,uel omnino facile arcere po^nbsp;'f'H.quos iam pccnitebat externum hominem tam potentem,tam formpnbsp;ßiiini in patriam uocafle ad auxilium ferendum»

gis ^’^^^^^Fï'^’^æS^principibusgeruntur, Gulielmus Mareichallus re^ idem comes GIoceftriæ,Henricû nouem annos natu,

’^Us nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gloceftriam ducit,atcp eb conuocat omnes,lt;|ui hadlex

partes fuiflent, Illi ubi cognouerunt filios loannis in tutum *0 co[^ J-^oseflre,haudmora,Gloceftriâproperât,fedmultôplures qui à Fran

tiis^ ^ ^^^’’^'i^ficiebantjidfpontèfaciunt.Hîc dum Romani pontificis lega^ defenfor erat, Petrus Vintonienfis^ lofcellinus Batho*nbsp;optimatPnbsp;comes conftituto in eorum conipexnbsp;dçjj. Enrico adolefcente,ad hunc modum uerba facit : Ecce puer optimæ inxnbsp;9^^ nihil fuo aut alterius nomine in nos deli quit, qui patrisnbsp;licebitjpatriam Francoru dominatu,nbsp;eft.Huncigitur libeat regem di/nbsp;4*^° fifraudatus fueritinnocens,amp;idætatis

Pjj,meritb imprj appellabimur,quôd contra, atep uetus illud uerbum, fuerimus Henricum ob côznbsp;plura,quandô hæc iâtis funt,quamobrem poteftis

^gt;Us nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;memores, PoftquâGulielmus dixit, principes partim ih

gratia,quam puer præ fe ferebat,duÂi,in fententiâ tç^ ’’^’ueniunt,fpem(^bonam de eo concipientes, fummumplaufum dannbsp;^*^dcumregem confalutant, quem pofteamoremaiorum legatusponznbsp;iljjç ^’fiue,utquibufdam magis placet, Vintonienfîs SôBathonienfis antiznbsp;ïis jJ^'^4uintumcal,Decembris confecrarunt. Fuit is annus humanæ faluznbsp;^^^VIi.IsHenricuspoft primum Gulielmum Normanum, tertiusnbsp;^ft^^§’^hnonopum,quas nonhabebat,àpatre fuperz

artibus inftituendus curæ Guz Ille ut hominû animos Henrico facilius conciliaret, protinusnbsp;Partes regni nuntios cum literis mifit, qui de nolio principe creatonbsp;^^û'nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;certiores facerent,ac ueniam cum præmqs pollicerentur fjs,

^iiij nbsp;nbsp;nbsp;fîdem uenirent,illislt;^ nominàtim ingentia munera promitterent,

’it5^^?ffîcio,perinde atep haétenus fecerint, permanerent. Quo fadium eft, animi ualde pergauifi,confîrmati fint,8dbene multi cum ueniænbsp;4 Nknbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpealledli,tum odio alicnigenarû,pariteratcpfuoz

^*^^^®Entia moti,quia Canis,ut dicitur, caninam non eft, déficientes à In Henrici fidê permiftrint. Quod ubi ad Ludouicu perlatû eft,nbsp;nihil magnopere pertimefcebat,arces nuper canbsp;pra^fertim Hertefordenièm præfidio firmat, acinde Londinum regrenbsp;^dl^Wncipum fidem explorandi caufa, quorum iambonapars refrixerat,nbsp;defciuerat,amp;^ reliqui anxfi ac dubq quem fequerentur,in conznbsp;*^0c^|vi^’^’ido maximeangebantur: Francum enim deferere,cjuem in Anglianbsp;^ntjôd cui fe iureiurando obligaflent, multb iniquifsimum inhumaznbsp;B X

»?o Polyd.Vcrg.Angl. hift. lib. XVL nifsirhum^ iudicabantrSieidem confidere diutius,qui propter natura diucr-'nbsp;(am, cum Anglo non loleret uoluntate coniungi, neutiquam tutu ducebani»nbsp;Item nonnihil terrebantur,quódipfi unàcum Ludouico, qui contranbsp;ptum apoftolicum, eis uenerat auxilio, de Chriftianoruccctu aRom.ponJ'nbsp;fice eiecl:i effènt:contrà fequi Henricum licet patriæ amor atcp alta pueri inonbsp;les fuaderet,tarnen cum per ætatem.neqî ipR per ie arma mouere pcffct,nbsp;in rebus gerendis conßlium capere iciretjadmodum periculofum efle arbiif^nbsp;bantur: nam cum in bello nihil utilius fit, quam unum habere imperatoKJ^’nbsp;cuius nutu cunda gerantur,ita nihil perniciofius, quàmcummultorÛarD''(jnbsp;trio res ipfæ adminiftrantur^His igitur difficultatibus altera pars prindpu^’nbsp;quos pudor tenebat,diu uexata,Francum baud de fere nd urn fibi ftatuiijHnbsp;dum aut honeftius ab co diicedere Itceret, aut inter reges aliqua padtionbsp;fieret conditionibus: itac^Londinum ad Ludouicum profecfii,defunini^^nbsp;rum inter fe délibérant» Sub idem tempus Fulcafius collegia magnanbsp;manujà Bedfordienfi arce,quam ipie tenebat,ufcp ad FanumAlbani,oinj’ ,nbsp;agrum,uicos 0^oppidadepopulatuseft,fedin primis Fanum ipfunanbsp;cum ccenobio crudeliter diripuit,cuius flagitij poftea pccnitens fuppl^“'^nbsp;diuum Albanu,quam monachos pro uenia orafle fertur,nequaquaninbsp;bonis quærapuiflet,reftitutis.EthæceftFulcafi} pietas, quam loconbsp;fcriptores quidam habent,perinde quafi iniuria non rerum,fed uerboru pynbsp;dere æftimanda fit,8^ de ea,ratione eadem iatisfaciendum;proinde redfin gt;¦nbsp;pietatem dicerent»

Intereareclamantepontifice Romano,ac deteftante tarn nefarium bdlgt;^ ’ quod principibus regni iuxtacum principibus,atcpamicis cum amidsnbsp;cederet,inter regem Henricum 80 Ludouicum in aliquot dies indudæP^^,nbsp;funt»Quofa(flo,Ludouicus focioAlexandro Scotorumrege,inGalIiai^ r,nbsp;iecitjchm Gulielmus Sarisberienfis comes, ac plericp alrj ad Henricuni œ• nbsp;cerunriQuæresFrancorû cîim üires tum animos ualdcdebilitauit’f^F^,nbsp;Ludouicus pauló ante quam induciæexirent,magnocp ftudio paratas topnbsp;adarcem Lincolnienfèm, quæ ab hoftibus tenebatur, oppugnandamnbsp;dum ipfè cumreliquo exercitu Londinimorabatur.Franci Lincolniai^Pnbsp;fedi(nam ciuitas in eorum poteftate erat) arcem duobus fimullocis anOP^^nbsp;terrore aggrediuntunDum ad Lincolnia ifta geruntur,Henrici exeron’^^^^nbsp;ce Gulielmo comite,omnem agrû qui ad Nothyngamiâ pertinet, latelynbsp;loca munira partim capit, partim obfidet:ièd cognito Ludouici copiai^nbsp;uentu,cæteris omnibus rebus omifsis, quamcelerrimè poteftnbsp;uertitur,atcp ibi adauclo militum numero,Lincolniam contcndit,imp^p^^^nbsp;armatoru corona circundat,8ó ut hoftes ab oppugnatione arcis faciliusnbsp;tantur,fa(fto impetu,ad portas perfringendas concurrit.Franci uidentesnbsp;nem pugnæmolem circa portas incumbere,remiflraparumper arcis opp^»^^nbsp;tione,hoftc à portis arcere telis atcpiaxis de muro emifsis nituntur.nbsp;trincpitacertatur,Fulcafius cum magno præfidio clam perpoiticu innbsp;recipitur,atcp fubitb per altéra partem in urbem egreiTus,pugnamnbsp;ciuibus redintegrauid quod ftatim ut Franci ex clam ore cognouerut,^nbsp;runt,amp;f pro fe quifcp urgentes Fulcafium repellunt.Angli interea ducenbsp;roMalleonenfi,dequoinuitaIoannis meminimus, fradlis portis in urnbsp;gruinpi*'’

Hcnricus tcrtius , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^1

^mpunt.Hïc intra muroSjinagno ardorc certamen initur,quod aliquandiu ^’^ceps fuit, fed Fraud amp; principes cùmin diuerfis partibus urgerenturj fenznbsp;’ïttad portas pedem referentes ie in fugam uertunt, qui ab Anglis equitibusnbsp;übito circumuentfaut obtruncantur,aut capiunt.Sunt qui falfo tradant Lunbsp;odeum interfuifle pugnæ^ac captum fuifTejqufut demonftratu eft, id temznbsp;poïisLondini confîdebauÂngli profligatis hoftibusLincolniam diripiunt,nbsp;^^S^acpuidoriæ fiduda fretfiperant reliquos qui in Ludouici fidein ueniftnbsp;’ddito eoprælio, nihil amplius debellocogitaturosdtacprefelidisimènbsp;o ^^dcriter ad circuuicinos populos contendunt, de uidoria adepta indiznbsp;f f ir belli melioreexitu promittunt.Necpenim eos confilium luuninbsp;r dpotrb omnis multitudo populorum quacunqpilli ibant, armis proieznbsp;’^jdpplex aduenientibus occurrit,{è(^ eis dedidit»

, ^douicus tanta clade affèd:us,ut ne per proditionem, quam in pn'mis fi'z ^pertimefeendam exiftimabat, in hoftium poteftatem ueniret,aut minusnbsp;pOoeftam pacem cum illis pacifei cogeretur, Londini morabatur, nouoep exnbsp;^ciaaccerfito fubfi'dio, interim urbem muniebat, quam Gulielmus cumnbsp;ore exerdtu eb profedus eodem tempore,ad oppugnandum iamiam ag-'nbsp;^^oatur^qui banc nadus facultate, nullum tempus dimittebat, neep diurnbsp;10 onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nodurnum,quin de libertate populi,quod cogitandum eflet,coz

P ’^^•^j^luodfadendumjfaceret» Optimates uerb Angli inter hæc memores accept! à Franco,qubd fibi auxilio ueniflet, enixe ftudebant quopianbsp;pOnoniodo bellum inter reges finite, atq; quotidie nouas pads conditionesnbsp;ßnbsp;nbsp;nbsp;Ludouico offerendas ab Henrico curabanuDum iftageruntur,Huz

r^spræfedus ards Douerenfis parata aliquot nauium claftc, obuiam jjy^?^'’^’’^Angliam uenientibus fuppetias Ludouico, quos fingulari naualinbsp;^®uincit.Quarecognita,Ludouicus turn demum deiperatoiubfîdiOjÔ^nbsp;ratnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nullum aliud tempus in terra hoftili rd bene gerendæ futurum

pondéré auri pro obfidibus accepto, deinde cedens tarn iure quam poftelsione regiiinbsp;büs^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contulit,quem antea legatus pontificis iimul cum illis omni

contrpartes fecuti fuiffent, omnis pœna peccati, quod peccalfet, quia tcninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R-omani pontificis mandata uenerat, ablbluit, èC poftea abeunz

Alev nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;honorifice,prout decebat,uicp Douerum comitati funt»

p quoeprex fe in Scotiam recepit,quern proximo libro oftendimus Q in Angliam auxilio uenifTe*

con ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præter fpem præfenti metu liberatus,ut fuorum animos fibi

Hua^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fine fraude fore,qui Francu iuuiflent, legesq? anti^

lun) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fb reftituturu promifiL Atep per hunc modu deniep regnu reddi

^ft’ Atqui ilia parta ab externis bellis quies non omnibus grata iuuentus quæ folita erat bellica licentia prædas facere, ita in diemnbsp;fibi ademptam efle prædandi facultatem, quapropternbsp;’^oih'^nolentes,plures fimul conueniunt, atep duce Fulcafio, priznbsp;pafsim excurfiones facere,deinde maiora audetes,arma in regemnbsp;dbiij ^“’“P^^i^^^cnptis raptim aliquot oppidis fan's opportunis,fic, ut latronbsp;f ^’^^^^^°i^finentibus,numerus augeretur,ac omnino id mail in ingennbsp;done euafuruuideretur: quod ne latius manaret, Gulielmus comesnbsp;B 3

»9» PoIyd.Verg.Angl.hift.lib.XVI. cum magna arm a torn manu obuiam fa(flus,eum demum motum fua acnbsp;rundam magis antiftitum autoritate quam armis comprefsit «Idem annusqnbsp;fuit falutis humanæ m c c X v 111, ipfius Gulielmi morte nobilisnbsp;paucos pares animimagnitudine, acrei militaris fcientia Anglia tulit. Gnbsp;etiâ anno Vallo legatus Romam reuertitur,amp;:Pandulphus uirdodusa^nbsp;mo probus,qui mandata Innocentrj Ro.pontificis ad loanncm regem tali’nbsp;delifsimequamfortifsimedetulerat,confecerat,executus fuerat^utfupra*nbsp;pfi'musjNordouicenfis fit epiicopus. At cura Henrici régis educâdinbsp;tem GulielmijPetrusVintonienfis epilcopus,uirintegerrimus fiifccpit-^l^^|» içnbsp;pepueriam penèinorbitatem productus erat,quandó liabella materpet^nbsp;dies Hugoni comiti Marchiæ nupfèrat,cui ante deiponia fuerat,quàm aJ ,nbsp;neducereturuxor, ficut fiiperiorelibro demonitrauimus.Illa autemut”^nbsp;conditione pereas nuptias diicefsiilè uidcretur, iè deincepsnihilomK’”^ jnbsp;ginam appellauitfèmper,atcp nó alio nomine à cuncftis ,etiam à uiro,nbsp;uoIuit.Cæterum Vintonienfis ueritus ne plus oneris fuiccpilTet^quamynbsp;nerepoflet^nonnullos principes honeftos proboscpuiros quampfi””^'’j,^nbsp;regium confi'lium deligendos curauit, qui Ie alleuarent, in benenbsp;remc^ publicam adminiftrando»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, c

lifdem temporibus InnocentiuspontifexRo.moriturjn cuiusloriJi”'j ficitur Honorius tertius,qui ftatim loannem CoJumnenfem cardinale'^’nbsp;-minem Romanum Jegatu defignauit,qui ad res Afi^erendas cumnbsp;probciCceretur,quas Innocentius ad earn rem coJlegiflet Jtaqj hortantenbsp;rio, Andreas Pannoniærex,Henricus comes Niuernenfis, Gualtcfi^^nbsp;•Franciæ cubicularius, cum nonnuliis alijsheroibus PtoIemaidemp’'^ ^L/nbsp;. Só cum loanne Brenno Hieroioly mitano rege i nito confilio, Damiatanbsp;pti urbem obfidenda conftituüc,quianno falutis humanæ M c Cnbsp;Maiodducmflrudio agmine contendunt.Heliopolis hæc urbs quontl^i”^nbsp;pelIatae(i,abHelio Pertinace^quieam triplid muro circûdederar.àei^“^nbsp;Nilifluminis particula,quæ urbem inCula: inilar effedc, Mifit etiamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f 3

eus rexab Honoriorogatus,Ranulphum comitem Celfriæcum matorum manu Damiatam:,a noftris iam oblèflam, ad rem Chniiian^‘^nbsp;tiandam, cuius uirtus in eo bello miris omnium laudibus celebrata

At Henricus quiauicumregnum ciuili belIo acdiflenfionibus ‘opjbusfpoliatü:,a[cppropcconfedèijpaulo antèa^eptuseratj cumnbsp;fticæ inopia preflusjion poffècüneauxilio fuorû.Aiiadcum bellumnbsp;vitamep regaledecenterdegere^ principes exadiojjrius tribuco^, pronbsp;gerendo:,po{l:ea excogitatenouo uedigalisgenere^ utpro fua quii^P^/^^inbsp;gern fuu eaindigent:ialeuaret:,ul[ró conceiTerut^ ut queries quitpiânbsp;poircisioneshaberent,quarûrexefretdominus:,antèmoreret:ur, quaii^nbsp;quos feciiJecbæredes uigeûmûalterum agerentannû, rum eatenus ram ’fnbsp;hæres qu'am parrimoniû in poteiiateatcprutela regis foret^^Scillenbsp;buiuCmodiuediigalia caperec^ quoad bæresad eam acrarem perueniret'.ri^nbsp;apiidAngloS:,moremaiorumperuetudo^ conCeruandarum faculratumr^^nbsp;fa.blius masnaru maiorbtColus bæreSjUelbliæXi marcs hberi nulhnbsp;rexgratias omnibusgeneratim pro munercj acurneidbumaniratis mnbsp;uionem iret,deinceps iaiufmodinobilium bæredû turelas, urrem bbi

l

Henricus tertius.-

accuratiflïmè fufcepit^Sed illud beneficiu nequaqua ipfi nobilitati poz ànbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cæteri reges qui fècuti funtjuohabitaratione,quód

’^dpibus olim in Henricu duntaxat collocatu fuiflet, ut qui pauper effet, Qnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfonaregiâperilludfuftineretjfibietiam perpetuatû uoluerunt,,

(1q . 4^°^^ ï'^s curæ omnibus fuit,ut non modo reges, fedreliqui locorn hæreditates nobiliû demortuorû eodem modo inuaferintCid quodnbsp;obferuau Vnum iftud inftitutû eft tandé aliquandonbsp;afK ^^’^^S,quippe quod quantû uni uel alteri cômodi, tantû alijs incomodinbsp;àjo ^’ ^^itaufuuenit,utpupilloruquibus hæreditates ueniunt,tutelæ{æpenbsp;tempuSjfîcut didlum eft,illorum tu toribus per aucftio/nbsp;^^ndant, quo fie fadlo lucro, ab ea educandorû puerorû cura uacui fint,nbsp;^ç^^'^*^unt(emunt autem tam nobiles, quam homines noui,fi' modo plusnbsp;tt, præfertim de caufa redimant,ut pupillos nobiliû fuis liberis ma/-j)^^'^’}^oconiugent,id(^fæpiffimè faciunt,antequam illi pubefeant, quo fixnbsp;'iiiinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primùmperætatem liceat, urgente uoluptatû titillatione,

^^cs^^uerint, iam mutuo polluti mu ineunte ætate libidinibus dedecoi âtes,nbsp;^'iiinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homines, îèd ob uirium infîrmitatem, plane homunciones gi'

dégénérantes« Atqui nobilitas cum primis eo damnû facit fai]f^î’^§^ntiffimû, quod homines humili loco nati, per eiufmodi connubianbsp;^um eafocient, contaminentcç in dies fîngulcs eius uetuftû genus,nbsp;^pfi^ftiu matrumperemptionê erepti,parum interdumhoneftisnbsp;^Ujinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inftituantur moribus,Oritur uel hinc res alia indigna, de qua

ÇXjQ,f^^^relibctdftorûenim coniugumgratiaadmodum mcdicaaliquotics filmanteætatem, SCaliquando contrauoluntatem,nobilesfeeminæ,nbsp;copulatfperraro interfèament«Prætereo Sô illud,quantum pa^*nbsp;fuij '^^^’^^^dium,caufa huiulce tutelæ,lacerentur à nouis poffefforibus,quinbsp;cÔmodis ièruientes,pecus omne non modo tondent,fed deglubuntnbsp;hoceftprincipum munus, quod regias opes maxime adauxit»nbsp;gt;1UL/’’^terim Damiatain Aegypto potiti funt. Quo ccnfeóto negetio Raznbsp;Angliam reuertitur,relicto in bello Gulielmo Albanatfto,

A magna armatorum manu«

4^^fecutuseftànataliChriftï MCCXX,fuitinfignis altera corona filjjVueftmonafteriû Henrici regis,ut is extindlis iam fadtionb.de coiunbsp;%'s ^f^^darex factus dicereuitem corporis translatione diuiThomæ marznbsp;relatione inter diuos diui Hugonis Lincolnienfis epifeopi, neenonnbsp;Herefordenfis« Eodé anno Henricus ædê diuæ uirgiznbsp;Si y.^^^rnonafteriû pofuit,cûm nonulli iuuenes pacis odio côcitati nouisnbsp;regnû turbare cccperunt, in agros paffîm excurfindo, ac latronûnbsp;faciundo« Ad cuius rei famäconcitati quamplures,quibus cædesnbsp;^^S^eordi erant,adillos fèraptim adiunxere. Qui quidem rumor nouinbsp;perlatus,exciuitadarmacapeffendaLeolinum eius regioznbsp;Ss^'^dpem,qui Anglorum agros ingreffus,crudeliffimèfccdiflîmccp cunznbsp;mortales« Re ad regium lènatum delata,Gonfiliarrj nonnullis prinznbsp;mature occurrendi. Illiexercitum coznbsp;^^inter fe copias parciti,alij in V ualliâ mouent, alij in fuos contendunt,nbsp;B 4

i •

Î94 Polyd.Verg.Angl.hift.lib.XVl

quos Icui certamine fundunt^captis motus condtatoribus, quibus fadlèjUtiuuenis ndciens quid moment! fîtparuaetiamlèditio,in populo^;nbsp;lis aiTuetOjmifèricordiam impartitur.Quæ dementia animum dédit alijsrnbsp;fidioßs hominibus talia deinde audendi» In Vuallia pari euentu res coi^rnbsp;fi'ta eft: nam Leolinus cognito regiarum copiaruaduentu, ut impar uid*’ jnbsp;abiectis armis,ultró manum dedit» Qpibus rebus proiperè confectis,nbsp;ineunte ætate,in dies fingulos uir experientior fiebat^maturitate ætatisnbsp;gradu accedentejam pro fuo iure,regni ftatum collocare ccepit;Só qui'a lt;nbsp;mo habebat,ea cum primis recuperate, quæ pater in Gallia amifîflèt, iqnbsp;Malleonenfem Âquitaniæ,cuius maiorem partem adhuc tenebatjpraEft*^*^nbsp;mul(^ oratores mißt ad PhilippS regem repen tu omnia Ioca,quæ ilknbsp;ne pâtre cepilTetzquibus refponfum eft,non efle quicquâ repetendûjte^^nbsp;dum'ue,quodiureiufti belli partum foret.Et tali reiponib HenricûinP^nbsp;tia. contenta elle oportuit. Cetera mirum dictu eft, quanta fuerit ftatusnbsp;fubito fada conuerßo,amp;;ea quidê longe melior, ex ipßtis regis opera,nbsp;adeo ièmper præftat,ut qui præeft,fuum officium faciau Exin ut neduinnbsp;la externa gereretjdomi pax turbaref,Scotos fibi uicinos nouanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

xit,locata loanna iorore Alexandre eorum régi .C ontrà Hubertus fororem ipßus Alexandri regis nomine Margaritam in matrimoniurnnbsp;Interea autore quodam ciue nomine Conftantino,ingens feditionbsp;ta effiquæ omnino latius {èrpfiffet,nifi citb indicata fuiffet,per operarn^^Enbsp;ram Rorberti Serie eo ipfo anno prætoris urbis,ôlt;S mature Conftantini^^nbsp;ritam luiffet poenam morte muldatus*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p

Per idem têporis rex Francorû Philippus è uita migrauit,cui ßiccdl^^^^ douicus filius Js ftatim amicitia iunxit cum Federico Cælàre iècundoƒnbsp;manoru animos antea auerfos, ßbi reconciliaret* Hune Federicum nonbsp;póftHonorius Ro, pontifex imperij dignitate priuauit,quôdillepo^^^vnbsp;ftantiæ matris mortê,quæ ipfum in officio continebat, Româ ueniens^^^nbsp;nem pontificiâhoftilêin modum uexaffet.Quam ob caufàm motusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

quem uocant, rex Aegyptius, cui de inimicitijs pontificis Slt; Imperato^L^ u ( conftiterat,maiorem quàm unqua antea contraxit exercitu, arbitratu^A^nbsp;modo terrifuru Chriftianos duces. Sedilli nihil formidantesufep ad ynbsp;obuiâ ierunt,Ioannis Cardinalis legati pontificis,qui in caftris erat,fuay'^inbsp;callidus hoftis fi'multo metu,paululum retulitpedem, utnoftri ducesy ./nbsp;que femel occuparant,audacius tenerent,ac Nili inde cataradis repentinbsp;fadisjomniainmidatione copleuit, adeo utaquæquouis inlocoatup p’^^inbsp;bitum extarêt,fupra terrâ.Chriftiani imprudentes fubito malonbsp;bofte egerunt,utDamiata cum captiuis relida,ipfi incolumes Tyrunia^nbsp;Sicurbs nobiliffi'ma tam longa obfidione quæfita,hoftibus reddita engt; ;nbsp;(àlutis MCCXX I.Dloipfoannocùmalibimultahorrendaprodigia/^ igjnbsp;Anglia maxime id detrimenti quod eft accepta à Barbaris,portendilknbsp;crédita eft:apparuit enim cometes immenfæ magnitudinis,terra uehciî*nbsp;mota eft : tota hyeme, quæ illam cladem præceflèrat, audita font cumnbsp;coclifragorecrebratonitrua,quæcum raro in Anglia æftiuoetiamnbsp;audiantur,eo fit, ut quoties cientur, quemadmodu alibi docuimus, j;nbsp;jdigtj habeantur.ltem imbres continußeum tanto flatu uentorUjUt

Henricus terüus. 2?? ifâisædifîcijs,marelatius folitoeuagatû fît.PoftDamiatam amifTarrijGuIielnbsp;musAlbanaólus qui in belle Aiîatico cum multis armatis relidlus fuerat à Ranbsp;yulpho comité Ceftriæ, domumredienSjantequâin Angliam perueniret, innbsp;’tineremorbo interijt.Ioannes quoqueHierofolymitanus rex,qui rebus fuisnbsp;’^onperinde confidebatj in Galliam reuertitur, ingenti pecunia à Philippenbsp;’^^S^teftamente legata accepta,in Anglia uenit.quc Henricus helpitie libenznbsp;denauit. Is inde in Hiipaniam preficifeens,nbsp;^'^’^Cantuariæ effet, inuifit maufoleum diui Themæmartyris,ac quatuornbsp;fapphiros,qui déni neminein ornamentis effent,dediunbsp;« ’’laderat annus cùm Henricus regnare ccEperatnonus,domiforiscj? infenbsp;.^•’^^nianni principio,de reftituendis antiquis legibus, poftulatû eft à neznbsp;quitus rex placide quod promififfet, fe præftiturû reipendit: fed nenbsp;,^cereqànonnullis,qui loannis patris domefbci fuerant,ei periùaiîim erar,nbsp;JWo fui iam comodi non negligens,ftatuit aftu moleftiam propuliàndâ,nbsp;atch •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ratus, fi repeteret àprincipib.quæ dono accepiffent à regibus:

ÇQ^A^/^tneuinceretur,utcçaliosàpetitione deterreret,contraautores eius ^rin'Ita(^parato ingenti exercitu, ut fi opus effet,nbsp;adueriàntiu,primô à Ranulpho comite,qui caputnbsp;tijfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erat,prædia quædâ quæ olim maioruipfius regum fuiffent,repez

ruij^'^^/^’T^oreperculfus ftatim reddidit. Quo falt;fi:o,ita deinde reliques ter^ fecerint.Sic illi per hune modû diminutis uiribus deznbsp;animaduerfionis iàcræ metuêtes,quod Stenbsp;- ’^^uarienfis antiftes identidê minabat fe quietis turbatores deChrinbsp;eieffuruîetfi bonus patriæ paterid curabat,id laborabat,ut tannbsp;ipfæ leges ad priftinum ufiim reuocarentur, quod iperabat,iènbsp;^iita,.'’^^§^rfifaôturum:fedille fatis uafermagis bonauerbadare, quàm inftinbsp;cogitabat. Id fadum regis multi indigne ferentes, alf) alib clam fènbsp;uiderent,quæ audire etiam pergraue ducebant,

^^’^deus ita demi res curat,Sauarus Malleonenfis in Aquitania no *^^^5 prouidebat aducrfuspericula,quæà Franco futura animo proznbsp;ùCum repente diffenfio peftilens orta eft:quippe Gulielmus Sarisbeznbsp;eos dies ueneratuifum rerum tranimarinaru ftatu, fiionbsp;præfedus erat, amp;uirnbsp;nebilitatê habcbat,no effe fuæ dignitatis arbitrans, ut in fuanbsp;imperio gererentur,ftatuitidnon pati, Hincitacportamnbsp;pï'otinus adauxere,qui comiti ut regis patruo fauentes, Sauanbsp;domine no modo nô audire,fed contemptui habere coeperunt,nbsp;^0nbsp;nbsp;nbsp;ç.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne fîbi fraudi effet, fi forte data facultate, cum hofte confligeret,

eStreuerfîas infeliciterpugnaret,proutufu fæpeuenit,adLu p'^Mii^^^^’^prefedus eft,cuius rexducis belli uirtute cum primis confiiùs,nbsp;Pidonibus aduerfus Anglum comparandû ftatuit,nbsp;nouas moliturfis ingénié amp; manu promptus, acminimenbsp;eftjUicinitates incurfationib.diuexat, latrociznbsp;Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cenfores,quos iuftitiarios uulgus

pcenamminabant,fimul capit,adarcemcç Bedfordienfem tradittQjjare cognita, rex ualde permotus, ad arcem properat.

^9« Po]yd.Verg,.Angl.hift.iib.XVI.

U1(^, quanquam non paruo negotîo.captam diripit, ac capti'uos aci iinum lî' queo necat.Ea cædes ita Fulcafium terruit,animo(^ confternaui t, ut non mnbsp;to póft inœrens acfupplex ueniam ab ipfo rege poftulauerit, quaægren’^F^'nbsp;tratajn exilium acftus Jvomâ perrexit, ubi defperans non ali'ud honeftius nionbsp;riendi tempus futuru^ftelerum confcientia conficitur.Piélones per idem te”’nbsp;pus,partim nouarum rerum cupidi,partim quoniam Franco inuiti parebant,nbsp;clam per literas nuntios fîgnificarut Henrico,{è erga eu m uoluntate in d”nbsp;ciomanere, ÔCidcirco paratos eflè modis omnibus à Ludouico quampd’”’*nbsp;deficere,ß modo præfîdiû mitteret,quo id tuto facere poflent. Audiuitrex ”nbsp;benter P iftonu nuntios,auxiliu m(Ç pollicitus,claffem ftudio parare cccp”-Ludouicus interea memorluperiore tempore patrem Philippu Anglonbsp;tendeaomnialocacitra Oceanû, quæademiffetloanni régi, negaffeferee*”’'nbsp;turum,confeftim exercitu conflat,ducemcp belli Sauarum Malleonenfem^nbsp;notiffîmam feientiam, animilt;^ magnitudinê eligit, ac ita non expeétatonbsp;ftis aduentUjprior in Pilt;ftones,quos fufpedlos habebat,proficifcitur/ape^nbsp;primo acceffu ISIiorto,inde Rupellam oppidu maritimû petit, illudt^aof” nbsp;(ftum temporis,dedentibus fè oppidanis,adeptus præfidio firmat,utnel^?nbsp;ex Anglia nauigantibus ualdeopportunus,qui diu in Angli fidefuerar,hcnbsp;bus ufui ÔC comodo effet. At Henricus latis per iè ad bellu paratus,hac int”b jjnbsp;ftimulatus, celeriter Ricardum fratrem quem Cornubiæamp;Pidonûnbsp;feceratjcu multo maxima claffe in Aquitania mittit Jlle fcquundû natHn®nbsp;tum,ccleri curfu Burdegalam peruenit, expofi'toc^ in terram exerdtu, ad *nbsp;num Macharrj oppidum ad alteram Garumnæ fluminis ripam fitum, cod',nbsp;dit.Hîcprimo acceffu arcem ui expugnat,ac oppidu ipium diripit,nbsp;nulla proxima oppida in poteftatem redigit, quo proiperè confedlo n^^nbsp;Rupellam inde obièffum pergit, Qtdbus rebus cognitis, Ludouiciisb'-^r.^nbsp;nenl Campaniæcomitem cum maximiscoprjsin Aquitaniam mittit, 9”’^,nbsp;præfi'dio fuis, Ricardus certiorfadus dehoftium aduentu,cum parted”?nbsp;rum obuiam profecftusjn itinere uenientem Francum infidrjs excepitgt;t”rj^, ƒnbsp;ti(^ ftrage affecit,Poft hæc,Franco iè ftatiuis caftris cotinente, ac nihilnbsp;te,Ricardus cùm iàtis haberet Vaicones in offteio retinerc,qui de rebddnbsp;facienda iampride per nuntios cum Ludouico cômunicarantffoluta obnnbsp;ne,paulatim ab armis ceffauit,cnm in AngliaHenricus intereaitaegiteut”'nbsp;tribuSjUt pecunia in rem militarem publicè décréta fuerit,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

His temporibus Gulielmus cornes Sarisberienfis rediens ex Aquitaiy^^^j maris têpeftate uexatus eft,ut paucis póft diebus morbo perierit, îamnbsp;annusiâlutishumanæ Mccxxvi,ÔÔnonus,cùm regnarecerpit Heni^nbsp;quo anno conciliû principû eft habituteo in concilio de regis pariter ac pt*”nbsp;puni ièntentia,non parum multa priuikgia ordini iàcerdotali,at(^reli4d”|^^nbsp;pulo irrogataiùnt,multæ(çleges latæ,quas reges qui iècuti funtjitaappJ^^.nbsp;runt, ut inde bona pars iuris colle(ftafi t,quemadmodumineoextat lib^^^nbsp;qui inicribitur,Magna charta,8lt;f altera,uulgô de forefta,id eft,de feranit’”^.,^nbsp;tibus,Item Otho Cardinalis diui Nicolai in carcere Tulliano, uir furnmsnbsp;(ftrina amp; integritate,miffus ab Honorio pontifice Romano legatus ad ip’nbsp;Henricu regem,in Anglia peruenit,Is iâcerdotû conuentu celebrauif,nbsp;multa cû rei facerdotalis corredione agitare cccpit, ut illi generatim in

Hcnricus tcrtius. »97 ^nguIoSjRomano pontifici aliquid ueéligali's pendercnt, quod ab omnibusnbsp;^fgatùeft.SedjUtalqs placet^quibus magis credo, folum petrjt décimas facernbsp;“Otioru pro bellogerendo contra Saracenos,quas facile impetraui't.Infequennbsp;tUnnOjciimadhucapud Auenionenfes durarent reliquiae Albigenfiû hæreznbsp;^^Sjquam paucis ante annis inT olofatibus exortam, diuus Dominicus pro^»nbsp;'^Wantelnnocentio tertio,mira celeritate compefcuerat,Ludouicus rex Frannbsp;'^^Utu Gregorij noni pontificis Romani,quiHonorio lucceflerat, Aue^nbsp;tib ^'’^'^’^^^’^obfeditjatçpdemûreduifbsadûnitatem uelânis hominu mennbsp;Io y deditionem recepit. Auenionem urbem, quam nunc ita uocamus,nbsp;. quondamincoluiffeconftau Promeritus eftaliquiddere Chriftiaznbsp;q,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Henricus,qui paratifli'mus omnibus rebus ftatuerat, primo

°^îempore luarecuperandi caula,in Francu arma mouere, led à pontifice quieuit,ne Ludouicu à tarn pio bello auerteretXudouicus aunbsp;francia uiélorreuerfuSjUon multó pófte uita exceflit,cui Ludouicusnbsp;Blanca mater fccminanbsp;uideretineo bonaefteindolem,fedætatemnbsp;fto a'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multos ad deprauandu paratos,qui aut Ipendore honoris obiez

^’^Pofl'^ ^^^’‘^’^doriim ratione tantum habita, aciem boni ingenrj perftringez P’'gt;denbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homine adiri patiebatur,nifi ab illis,quorum mores iamz

fonis habuiflet» Quarepræccptores optimosdcdit,quipuerum difciplinis,donec idætatis eflet,quó fciret pro fuo iure impe/nbsp;'^Usp^^^’ti.Ipl^interim regnum gubernabat, Qiiærescffècit,utTheobalznbsp;roqj’^paniæ^Hugo Marchiæ comités, 8d Petrus Britannorum dux, fadtanbsp;’^oQnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ludouico defecerint. Qp^d ubi regi notum faótum eft,coaz

matris confilio exercitu, in Britannum mouit, AtTheobaldus jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primo cedendû ratus,ueniapeti)t,amp;impetrauiu

propofiti tenax ad Henricum priuignu uenit(nam ïfabellam eius 5(1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^}^trimoniohabebat,uti fupraoftendimus)docetcp tempus efte rez

^ocatranfmarina, quæ Philippus de loanne pâtre cepiflet, amp; ad gfrendum operam opes pollicetur. Rex per huncmodum abnbsp;bellum ftifcipiendu conftituit.Hïcnon conlèntiunt autonbsp;'^%i^^^^duntHenricu continuo nuntios mififtè,qui Normanoiu, Bntanznbsp;'^^'Hijj^^’$Pilt;ftonum erga fe animos explorarent : amp; quia declaratu fuerat anbsp;Franci fide non inuitos eftè,tum idcirco bellu in aliudnbsp;J^^Çç^'^^ftulifle.Alij fcribunt ilium exatftis magnis àpopulopecunijs,paznbsp;c^afl^rngt;accum Hugone adBritannos adnauigafle, popularnbsp;Britannia pertinent, urgente Franco, qui fuis auxilio uenit,nbsp;*lo çnegotio repedafte. Cæteru uel hocuel illud magis lècundu fiznbsp;rmarim,quandô unum fàtis conftat Anglum nihil profecifte,nbsp;Pc folicitandos populorum animos miferit,fîue bellû moueriu

A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;póft menfîbus Ricardus ck Vaz

prædio quodam hæreditario fpoz pr V -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mediocris nempe momenti inter eum amp; fratrem orta eft,

ftudiù principu qui Ricardû {èquebantur,adauxit, ut nilî rex %fjj.*^^^ruto prædio, alfisc^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bénéfices collatis, fibi fratrem

let,adarmauentûeflet,chmpræfertim omnes ferè principes infez

Polyd.Verg.Angl. hifl. lib. XVl

ftis effent in eum animis,ex eo, quod paulatim immunitates 80 tio principatus,more maiorü, illis irrogataauferret, quambelliffimeini*'nbsp;leuandæ caufà,excufando fe non fua aftajCum id tempon's baud fuinbsp;fedtutoräre{cindere,atcpnirRisredimendaabrjidem curaret, unde no'’nbsp;diocre faciebat lucru.Sed ut comuni utilitati in re aliqua cofulere/eruirc^^nbsp;uidere uideretur,pondera ac menfuras correxitrquo etiam temporenbsp;Burgenfem Cantrj comitem fecit. Is Hubertus quantû à principio glo*'^^-(ecutus eft, qubdarcem Douereniem poftobitum loannis, fortiteraduynbsp;Ludouicu tutatus effet,quódnouam militu manume Gallia ipfinbsp;auxilio uenientem nauali prælio,prout iuprà docuimus, dcuiciftêt,tantu^nbsp;ftremó infàmiæ fîbi aiperfit,quód ab optimatibus feiundus apud regtf’’nbsp;per deinceps egerit,utille promiffas leges atcpprifcainftitutapopulonbsp;non reftitueret:quo fadû eft,utquó principi in dies magis magis^^^f^P^^'Jnbsp;hoe populo odiofîor extiterit. Atcp ita uir magnus tot meritorunbsp;quam oportuerat,perpetuandâ curauit.Sub idem tempus,miffis ànbsp;pontifice Rom.per Europam uiris quam multis præftantiffimis,quinbsp;nando Chriftianos ad arma contra Saracenos concitarent, tanta miliw’’^nbsp;titudoilloru opera,breui tempore comparataeft, quanta nunquâfer^nbsp;inter quos quadragintamillia Anglorûfuiffe ferunt, Isimmenfusnbsp;per Germaniam,Pannoniam,Thraciamq5 iter faciens,ubi Syriam att’S”^nbsp;longa terra? fpatia populabundus cum hoftibus temerè congreffus, fnbsp;prælio profligatus eft.Duces in primis fueremultitudinis Theobaldusnbsp;panus comes,amp; Philippus Albanadus,quorû incuria res male cccidit*nbsp;anno,quo anoftris in Syria maIepugnatueft,Stephanus Cantuarien^’^nbsp;ftes mortem obijt,poft annum uigefinium alterum,quam ledere cccp*;’^^^'.-Ricardus cognomentoMagnus,ordine antiftitüquadrageßmustcrt'^nbsp;ceffit.Dum iftaatqj alia alibi geruntur,Hugo Marchianus comes cau^^*^^ Jnbsp;uandi primo quoep tempore belli in Francum, ita Normanosnbsp;rebellandu folicitauit,ut nuntios clam ad Henricum milcrint,qui fef^ r’nbsp;illi ftatuiffe dicerent,fî modo armacapcre,acin Gallias traijcerclibcret:^^'nbsp;iuper tempus rei gerendæ idoneumeffe docerent,quo apud Francesnbsp;fum principum populiep ftudium effet: amp; demum, utincoeptumnbsp;bene fuccederet, in eius tantùm diligentia atqueautoritäre pofitum dynbsp;tametfi bellum optabat,tamen cum Huberte comité Cantiano,dereii'^’^^.£nbsp;prius cômunicauit,quàm nuntijs refponfum daret.Is hue quod cernc^^'^.nbsp;idætatisnondum idoneum effeadbella externagerenda, fiuequod onbsp;nis fidem fulpedam haberet,confuluit tantum bellum effe in aliudnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

i)ciendum:cuius fententiam Henricus fecutus,relponditnuntqs,fenon to poftin Gallias uenturû,fi intellexcrit luos Normanos cum reliquis PS- j,nbsp;JiSjin eainterim uoluntate permanere,egit(^gratias pro tanto eorurnie^^^^nbsp;dio,amp;idmultis uerbis. Pereosdies Gulielmus Branfous,uirnbsp;Lzcolino Vuallia? principe dolo captus ftrangulatur, quern paulb pou ynbsp;eus tam ob^illud facinus, cp ob alias acceptas iniurias, grauiter puniui^- ;nbsp;prodigia multaeahyemefada, ccelum afliduis flammis corufeaffe, tni^ 7nbsp;templa de ccelo tada, medio die obfcuritatem aeris immenfam incubusnbsp;runt, Rex interea parata iam claffe, atep ingenti coado exercitu^mage^^

't

Henncus tertius.

à populo ad bcllum gcrendum exaélajCÙm quotidi'e tam ab Hu^ 'n?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;comité, quam à Petro Britannorum duce ad traqciend um

^on/^°^^^^^^^^i^ur,demum decreuit tentandam fortunâ beUi,ut fua quan ïç^^’-^cuperaret : itacp Martio ïam menfeineunte, poft annum quam regna^nbsp;naues mi'litibus proficifcitun'n Brinbsp;Britanno amp; Marchione fadta belli focietate. Francorum aznbsp;exercitus,ad famam nominisAnglici,nbsp;côfluentibuSjinter quos duo fuere Paganelli Fulco amp; Guznbsp;Lii^ ^^atres heroes no minimi ufus, cum quadraginta uiris bello cgregfjs*nbsp;ftuipaucis ante diebus aliquot oppida de Britanno ducenbsp;itjs dnbsp;nbsp;nbsp;luibus fuit Ardonum, Campanellum, amp; Belefmum,crebris nunz

Anglicertiorfa(ftus,magnis itineribus in agrum Andegauen Ligerim caftris, militem difponit, qui Anglunbsp;hcjj^’^^^uminis prohibeat,ne inPiëlones eat,quos fufpelt;ftos habebat. Hennbsp;hoftis aduentUjCelerius opinione omniu traiedto Ligeri,in Piznbsp;caftra facit, atqp inde in Santones fe recipit. Interim Francus fèznbsp;nçjç, ^oftem,quem iam bidui abefle intellexerat,ut ulpiam airequatur,amp; itinbsp;Fontaneto SC Villario oppidis Guidonis Rupifortisnbsp;'^’^^’^ibtis complanatis, Carentum flumentraijcit,Santonenlemt^aznbsp;?^P^btur.Hîc,fî ali] s ftriptoribus credimus, utrinque prælium cômitnbsp;atrox ancepsc^ fuit : ad ultimum Anglis pedem referentibus,nbsp;Superior eualît,magno hoftium numero interfecfto. Secundum hancnbsp;conuenit, Cæterumapud alios fcriptum legimus,nbsp;fine certamine, tranfàdam fuilTe, quod Ludouicus ôô Hengt;nbsp;® fcges ætate florentes,non item adhuc militaris artis perinde feiennbsp;^^bneham reginam,Philippum ipfius Ludouici patruum qui Réginbsp;^'iisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bononiæ in uinculis demortuo in comitatum lucceflerat, quod

jjj^it./^^’^^fletjamp;Ranulphum Ceftriæ comitem pacis difceptatorcs audiez ita ab armis difcelTum, id quod longe uero proximum dixerim.nbsp;Britannus dux ÔC Hugo Marchianus cum Ludouico in gratia

coagmentatam pacem,relifto in Vafconiapræfidio,ftcundu ç’^^Ptçj.’bmam ,in Britanniam rediens ad Nanetum urbem pulcherrimamnbsp;fitam, fe contulit,ubi aliquantulû moratus eft, ac poftnbsp;tÇfV nulla in eo Gallico tumultu re alia memorabili gefta,in Annbsp;.nt:5dquiamultum pecuniæm fiimptus eius belli apparatus abiueznbsp;li'Wiifnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex quintadecima conferendum imperauit, pro nouo

'iN b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mauros Africæ populos,qui id temporis Hilpaniâ conz

^^,^^gt;^ionibus uexabantdtaque rogatus ab Aragonenfi rege, ut fè mi ’igcntem armatorum numerum primo quoque tempore mifît.

rex.Hifpaniigitur cum Anglis amp; Francis iunCti, ui^oriam adeptifiint. Perillosipibsdies,nbsp;Cantuarienfem antiftitem,8ô Hubertumnbsp;Pfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cnim occupauerat'arcemTumbrigien{èm,cum pago,acnoz

pontificis fine cotrouerfiaerant.Quaz icardus de huiufmodi iniuria apud regem côqueftus, cù,m uiderecnbsp;Cy

500 Polyd.Verg^.Angl.hift.lib.XVl nihil proficere, quód ipfe Henricus eam prædam ut iuam repctebat.pronbsp;pore remedium adhibens,fua autoritäre declarauit publice impios illoruff -ƒnbsp;corum occupatores,Slt; prouocans ad Gregorium pontificem, Romam cuü 'nbsp;gib perrexit.Miièrunt eb procuratores fuos rcx Só comeSjCoftituerunt^rjnbsp;tificem arbitrum,qui litem terminaretj æftimaretcp» Gregorius cognitanbsp;genter caula^fecundum Cantuarienièm pontificem iudicauit. Itaqpnbsp;optatum fuum confecutus,dum in Angliam redit, non longe ab urbe Ron^’nbsp;in itinere moritur,poft annum quam federe cceperat alterumfin cuius loo?**nbsp;fucceifitEdmundus theiaurarius quemuocant,Sarisberienfis collegij^uir'^i,.nbsp;lt;fliffîmus,ordine antiftitu quartus quadragefimus. Poft mortem Ric^nbsp;quicquid pontifex Ro,Cantuarienfi adiudicarat,irritu euafit,cum uacani^nbsp;de,n5 effet, qui negotiu curaret.Eodê tepore Leolinus Vuallus, uiruioYnbsp;ingenij ÖC prædæ auidus, hoftiliter Anglicos fines ingreffus, uicos incen^'J’nbsp;agros populatione uaftat.Rex ab incolis certior faftus maximis itinerib.f^nbsp;ficifcitur,ac ad iniuriam ulcifcenda irc maturat.Sed eins aduentu cognit^;^nbsp;ftes territi partio more in montes atcßpaludes ftfe repente abdunt,nbsp;fecitjUt rex qui fe aliquid dignu facere non poterat,ne operam luderetji'*^'^ ,nbsp;paruo præfîdio,pari propè celeritate redierit, atqp illuc contendiffet» *1*nbsp;poft régis difceffum rurfus in agros erumpit,ac no modb in eis prædaW’'’,(nbsp;cruore SC flamma cunfta delere nititur, qui dum temerè late uagaturj^Jquot;^?nbsp;circumuentus præfîdio,magna,m accipit clademffed nec eo ffadusnbsp;iorem deinde exercitum confiât.Quodubi Henricus cognouit, uald^P^/,nbsp;tus,quod tantum in Leolino minimo regulo audaciæ ineffet, iterunbsp;tb maioribus copfjs hoftem inftcutus eft, comiffot^prælio, etfi mag^^^ ^0nbsp;re ob locorum iniquitatem,ad ultimum domuit. Ille tarne cum in di^’^nbsp;uiueret,a latrocinfjs manum deinceps abftinere non potuit»

Sublatis per hunc modum bellis, rex habito principS concilie, rei bellicæcauià, faftis permultis hac'Ienus fumptibus,indigere,acP’'‘^^nbsp;rea uelint fibi pecuniam fuppeditare: quod illi ft fafturos pemeganG .3nbsp;populi inopiam multis rationibus excuftntes.Tum Petrus VintonitJ^‘\(nbsp;tifteSjin quo omniu uno multu dicendi falls inerat, palam regemnbsp;populo affiduis tributis exhaufto parcat,fed fi egeat,poffeffionesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ fjpJ

tio ipft adoleftens paru confiderate ftiis donafftt,ab illis recipiat,fimw cifli'mos quoftp qui amphores præfefturas gerebant, priuet, cogat^’^j.^inbsp;reddere,ut fcilicet illis pro fpogijs utat,qubd antea fic eos perfud^iff^^’^^^ctinbsp;madidos poffit exprimere,quod olim Veipafianus faftitaffe fert.*atlt;^ (fCnbsp;ftrat eum per hunc modu, ex fuo fatis abundaturu. Rex no wauat^nbsp;admonenti aures dedit,amp;^eius ftcutus confihu,protinus cu misnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

rationem accept! expenfi habuit, amp; cum bona eorum parte reperilR '-^i' pecLiniaru acceptu retuliift,quam tuliffe expenium,coégit fibi nonnbsp;fttisfacere.Item de magiftratibus indicium exercendum curauit,nbsp;multi repetundaru pecuniarum conuifti damnant,^ in rjs Hubertusnbsp;nbsp;nbsp;gt;

nus comes, qui cum fttisfacere recuiàffet,in carceré miffus,acriter mU Ea res fecit animû regis eb in omnes ftios miniftros offenfîorê, quo P*nbsp;omniaHuberto comiticrediderat,ita utalienigenas domefticis ia^^ ^^iiinbsp;cccperit.Qiïod ita principum animos offendit,ut Ricardus Marefcn

Henricus tertius, 30» ^•niliæprinccps, tam fuo quam aïiorum nomine aufus fuerit faftu régis paznbsp;^niimprobare. Ad ca Petrus Vintonienfi's antiftes reipondit^ regem nihilnbsp;‘uper carcjinconfultè aut intempeftiuè agere,qui cum iècum cogitaret Anglinbsp;principes patremfuum loannem infeftis armisæquèutanimisperiècuznbsp;dTe^ac nuper miniftros fuos quos domi diu aluiffet, infideliflïmos eflè inznbsp;^^ntos,noniniuriaexteris hominibus magisquam fuis confideret* ld Viivnbsp;aculeatum reiponium ita pupugit,ac uulnerauit animos quorundânbsp;®ptiniatum,quoru primus fuit ipiè Ricardus MarefchalIuSjUt faéla coniuraznbsp;»0 Hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;déficientes, alfj alió faciundi exercitus cauia, difcefferint»

Os oiTines rex hoftes patriæ declarauit,publicatis eorum bonis,ac fimul ma manu ex Flandria arceflïuit,quoru opera in belloutereu Dumnbsp;/ ienrico exercitus paratur, exules fe adLeolinu principem Vualliæ ducenbsp;’oardo adiungunt, ac timentes régis aduentum,proximos agros omni comnbsp;^^atufpoliant,armenta abducuntjeiè^ ad refiftendum muniunt.Non fefelnbsp;5^08 confiliu: nam paucis pófi: diebus rex cum magno exercitu fuperuenit,nbsp;’^^efluscp V ualliäjCtim nullum comeatum reperiret,ad fines V igornienfiû,nbsp;opienfiumlt;^regreflus,aliquotinicdies ftetit. Hic milites dum temerèpernbsp;palantes uagantur,8^ caftra fine u^ilqs habent,ab hoftibus nodbs filennbsp;10 •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paffi'm obtruncanu fuilTet cædes maior, nifi in caftellu quod

’*^^0x1010 erat,quo rex iè tenebat,reliqui omnes qui in caftris erat,de media K profugiflèntjnterfeélifiintampliusquingêti homines,acimpedimeiinbsp;^o^riaamiffa.Rex co affèdus detrimento, cum fæpe alias expertus effet adnbsp;^’^ob locorum iniquitatem,infolentiamlt;^, belli fortunam,in aliud tem/nbsp;P ^mdid^am tantæ iniuriæ referuandam ratus, Gloceftriam redijt*

qui fecutus eft,qui Hrit falutis humanæ m c c xx x n 11, góciim Hen ’’ognare coepitjdecimusfèptimus, laboratu eft primo fame, quiainlblitanbsp;maturefcere nequiuerint:deznbsp;^^peftilentia,quæfamis comes fèmpereffelbleri Ricardus Marefchallusnbsp;em tempore non ceffabat cum Vuallis finitimos agros uaftare, quotixnbsp;loanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;principes aliquot defcifcentes regem uehemêter folicitabant, cum

faft ^onumetenfis uir fortis amp; ftrenuus,regiarum copiarum præfedus, tos ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exercitUjCeleriter ad hoftes properauit, fperansc^ fe illos impara

^ll^’^prudentescp inua{urum,noclu iter faciebat,ut paulb ante lucem,quod tetli^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quietis tempus eft, dato figno, opprimez

tîrd nbsp;nbsp;^^*^ifomnes,ôô ftratos paflîm cæderet, Vcru longe aliter euenitî Ri

“S tnim per fpeculatores cognito hoftium confilio, locum prior occupaz fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itinere infidijs exciperet Jtaque'dum loannes niz

sV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^um locum contendebat,Ricardus fatfto impetu, hoftes

4o ’Muos fiibitæ rei terrore captos no fignu certum, no ducem fèquentes, 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ubic^ ingens fada eft: quibuf-

piH(' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infidrjs circuuenti fiint, refugio fuerejpfèloannes cum

hoftium uix euafit,Ricardus uidor poftero die qualdam ïoz quæadVualliam pertinebant,ferro Soignediriznbsp;P^*^nbsp;nbsp;nbsp;dies Gloceftriæ morabatur,huiu{ce male geftærei

accipit, continuoc^ cum fiio domeftico fenatu, quale remez ^nto malo adhibeiidum fit,agitattPoftuarias fententias,unum omnesnbsp;C z

3« Polyd.Verg.A.ngl. hift. lib. XVI.

fénriunt,exules codimentis humanitatis efle mftigandos,pacemcpneccfl^^ illis dandain,atc^ Petrum V intonienfem epifcopum,amp; alterum Petruinynbsp;uallemjQuorum impulfu omnia in aula immutata eflent,exterminandosJi'^nbsp;gia,cum nonnullis alrjs magnæ autoritatis uiris:ac eiedis alienigenis, Ang!^'^nbsp;in familiam regiam rcftituendos, Probauit confilium rex,cuius uiciffitudtf^nbsp;nihil ad fedandam præfentem procellam aptius iudicans, primo Viiitomynbsp;fem antiftitem à rebus publicis amotu, ad obeunda dicccefim fuam ircid''^nbsp;item Petrum Riuallem,ac complures alios confiliarios,quibus inltigantib^^nbsp;odium fibi principum inuflîflèt,à conlpecftu fiio familiaritateqj dimilltjdf’^^nbsp;ablegauit: deindepriftinos domefticos recepit,poflremó nuntiosdepa^^^nbsp;-exulesin Vualliâmifit.Dum iftagerunt, Ricarduscertiorfadus Syludi^nbsp;Hybernos prædia continenter depopulari,quæ ipfe in ea infula poflidcbaf 'nbsp;lue ex Vuallia proficilcit, comité Gaufredo MarilcenfidiomineHybcm^’**nbsp;TO manu propto,fadocp ftatim prælio,cùm Gaufredus metu uel errorsnbsp;•ordine deieruiflet,omne ipie pugnæ onus ferre coadus uulnus accipit, lt;1'^^nbsp;•profligatis mox hoftibus male curatu cauia fuit, cur in febrem incident,nbsp;paucis po ft diebus uehemeter oppreflus interij t,uir tarn militari gloria,nbsp;animi altitudine fummus,cuius mortem ipft Henricus ualdenbsp;flatus ft ducum omniu principem amifilfe.Poft hæc,cùm nuntrjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Vuallia,retuliflentcpexuluanimos ad recôciliationêinclinatos, rexpro^’’quot;''“^ -autore Edmundo Cantuarienfi antiftice,illos data fide ad feaccerfiuftattf^nbsp;ni depofita fimultate,ingratialibens recepitjn fis fuere GilbertusMai'd'^^nbsp;lus fraterRicardi,Hubertus comes Cantianus,amp;: Ricardus Suardus^uiHynbsp;pliflimi.Quibus rebus féliciterc5pofitis,acarmis ubieptuta conditiontpj^^nbsp;^tis^rex Londinureucrtitur,a.d quern ftatim importunu ludæorûnbsp;turn efttillaenimfirx hominûquæid temporis Nordouici degebat,t]^^*^nbsp;Cbriftianûpuerîifardm captum totum integrûannûnutricrat,unbsp;-tepaftha, quafinouinoftræ religion! dedecoris imprimendicaufa,nbsp;gereafed deterrimicarnifices paucis ante diebus,quam iànguinê innoc^^'^^nbsp;'ClFunderent:, tantiinßmulaticriminis,acconuidi, méritapcenaa

Anno deinde qui infecutns eft^ ICabella ibror Henrici, Federico Romanorultnperatori nuptû datur,amp;in initio alterius anni, quinbsp;Cbriiîi MCCXXXVI.rex in matriinoniû duxit Aleonorâ Rliâ Rait-n^^^jnbsp;Tnitis ProuincisO:, guibaud multo poftcelebre concilium I^ondininbsp;quo nônullas {àndHilimasleges [uli[,a[lt;^omniaèrepublica facienda cu^^^nbsp;quibus deinceps ftatus regni Jonge melior ßeteL VeruntamenquoiHc \ jjnbsp;oifiefis plus gratiæapud populu coftcutus eft^hoc coßdentius nonbsp;i'ngentê pecunia fibi ab ipftgt; populo curari petiuit,adeó,ut nihil nißeXJ^^.^fnbsp;fecilfe diceret,Quo têpore prodigia mira facia fun t.Calendis Maijsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

in ccelo uariæbominûformæjUelutinJlrudiis aciebus dimicantes:gi^^^^^^ tentuiininenfi imbres iecuti,omnia aquis opplerunt, lam aderatannu^^^jj^nbsp;quo regnare cceperatHenricuS:,uigefimuS:,amp;^bumanceialutis M cnbsp;càmMertonû(gniefipagusSurræcomitatus,diilatlt;^àLondinocn'^^nbsp;lia paffuum feptem^uhi loci celebre eficcenobium canonicorum rcgnlanbsp;¦quos dicuntjolitn conditu a Gilberto principe Normano,qui curnnbsp;Jielmouenitin Angliam) concilia principum frequens conuocamcG^'^^ff

Henricus tertius

condlio cfuamplurima è republica ftatuta funt,c(uoru lânélfo etiam nunc rite Kruatiir.Èt demum de tribute indicendo eft aÂunij fed fruftra, Anno eo ipfonbsp;Mtegorius nonus pontifex Romanus^regenoninuitOjinifitOthonem cardinbsp;nalemiii Angliam iegatum,qui ûcerdotalis ordinis ftatum recognolceret, acnbsp;^uatenus opus elfet^corrigeret Js cuius iam uirtus omnibus longe notiffîmanbsp;4*^1 fuperioribus annis eo muneris genere (ummacum laude funnbsp;fueratjpofteaquam de rebus agendis probe edodtus eft, antiftitum aliOxnbsp;co'^r Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Londini celebrem fecit, in quo poft longam

do I æ’^^’^’‘^^pâ^^^^*^^’^t^riti^jftgfsplurimastulit,quædeinceps lacer dignitatem maxime conferuarunt. Pofthæc,cauûiuuandi Afiaticinbsp;*gt;’niperandas lacerdotibus décimas omniumlàcerdotiorumcurauit.Pernbsp;Aleonoramlbrorem, quænuptafueratGuliebnbsp;tü^ î Gloceftriæ comiti, Simoni ex Monteforti,uiro fingulari uirnbsp;^'IdconnubiumEdmundus Cantuarienfis antiftes deteftabatur,quód A^nbsp;j^^otiorapoft obitum uiri, uouiffet perpetuam Deo caftitatemrpropter quodnbsp;affnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faccenfere antiftiti: qui non multb póft maioribus in dies fingulos

iniurrjs apud pontifice querendi,ac nonnulla alia do^ Ita)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^P^ tempore Federicus

jjçjj^Plt;^titurus,ab Henrico ingentem militum numerum accepit, qui ei in Uç ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feruierunt,cam Ioannafororrégis regina Scotiæ in Anglia,quó

fis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;falutandi caula,morbo extinguitur.Petrus quoep Vintonien/

Edmundus antiftes interea Romæ nihil ex eis, 4u^^derat,apontifice impetrauit, hue quod Otho legatus,ut quidam tra/nbsp;'^°^^dffet,quicu fanftouiro inimicitias haberet,fiuequodfandiitas ui/nbsp;lt;0hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;parui æftimari fokt, itaep bonus antiftes fui optati minime

accepturus incomoda. Anno eode unus pieiinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ualens,cuius nomen,quod fciam, non proditur,cu^

du ^4^0 audaci facinore acceptam (uti par eft credere) à rege iniuriâ uiiiz ‘ ’fil ^^^^^’’^^tanimo,no(ftis filentiofibi penetranduincubiculum,atcpeumnbsp;lilj , ^’^uricandii : amp; ut fine lulpitione, tempus 8C locum edendi fceleris polfitnbsp;amentem fimulat.Erat per eos dies rex in Vodeftocanonbsp;taudie taie facinus animo uerfabat, qui poftep omnia accurate explo/-adfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noefte accedens ad cubiculum,clàm per feneftram introit, ac

aduolans,læuamanu,remotis ftragulis,ferro puluinar frez ^’d]'tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perçutit, arbitras fe regem fodere,qui eanolt;fte,ut forteac/

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cognita re ab una puella reginæ cubicularia, quaî^

^at,fît clamor,Si cum clamore concurfus regiorû miniftrorum,qui hox ‘^piunt, captumt^ ad fuppliciu dandu trahunt, Ita nihil fuit propiusnbsp;occideretur,Hinc difeere licet,etiam principem non poftnbsp;dîfimo, fine fui capitis periculo,Ex quo ex/nbsp;'/^tunufquifcpmanus lèmperabftineat,

R nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anni,Henricus fufeepit ex Akonora uxore filiolum,

memoriamillius diui Edouard! tertfj qui ’'^§’^ârat,quàm Normani Anglia occupaflent.Hunc pueru Othonbsp;^^P*^^^^^k,fub cuius ortû apparuit ftella immenfæ magnitudinis pernbsp;dies ante folis ortum,quæ per longum cceli tradum,ueloci, crebroc^nbsp;G 3

J04 Polyd.Verg.Angl.hift. 11b.XVI. curfu ferebatur,modó ignê præ fe ferens,modó fumu poft fè relinqucns.'q'J^’nbsp;(anè oftentOjfutura Edouardi patris amplitudo,acEdouardi filij exigui'tasu^nbsp;nitascp uelut ex oraculo quodâ pronunciata diciu ld têporis Leolinusnbsp;h'æprinceps è uita migrauitzdeinde inter Griffinu 8óDauid filios einsnbsp;cipatu aliquandi u difceptatum eft^quem ad ultimü Dauid, etß minornatu lt;’•nbsp;uente Henrico, aflecutus eft.Ipfcuero Griffinus doïo à fratre Dauid capn^-’nbsp;regi euftodiendus traditus, in turri Londinenfi non multó póft tentano®nbsp;fuga lapftis ex fummitate muri per funiculum, qui ex ui ponderis fraftusd^»nbsp;decidit in terram,amp;l ilicó occidit Jtem per eos illos dies, Thomas coniesnbsp;driæ,filius Sabaudienfis comitis,qui loannêquæ cum Ferdinande nupt^^^nbsp;rat,pauló ante in matrimoniu duxerat,in Anglia profectus benignè abnbsp;co accipit hoipitio. Sed multó apparatius gratiuscpacceptus eftSimon^^,nbsp;tiforteiifis,uir uirtute, confilio, uita, ratione, ianditate mirabili adnbsp;èChominu gratiam promerendam.Huic ab initio admodu iuueninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J.,

ftitiam,prudentiamcp,fumma totius belli gerendi in Albigenfesjiomi'inr nus maleficum, in Narbonenli Gallia ftibito exortum, delataeftanbsp;Francorum rege,qui nobiliflîmâ adeptus eft ui(ftoriâ:poftea neftio obnbsp;acceptam à Blancha diui Ludouici matre offenfi'one,ad Henricum trann^ ƒnbsp;cui ille,utiante didum eft, Aleonoram forore locauit, deditqj dotis non’**^ ’ jjnbsp;comitatum Leceftriæ,ac ampliflîmos mandauit magiftratus,

Opprimebatbello per idem quocptempus,Federicus Imperator pontificem fimul cum tota Italia,cóm Innocentius quartus pontifex innbsp;Cceleftini quarti fucceflit Js uir egregius,conftans,diligens, reipublKæ^j^^jnbsp;tor,ciim impotent! Federici libidini mature refîftendû putaret, à prindp’^^^^nbsp;Chriftianis opemamp;^auxilium petijt, quem Henricus autore Othonel^pnbsp;quantu per affinitatem licuit,quæ ipfi cum Federico intercedebat,pcen*’*nbsp;iiit.Itidem fecere epiicopi,ac reliqui iacerdotes^Qiiod Federicus audit*^^’nbsp;riter regem per literas fumme rogat, ut ne opem pontifici ferat: fednbsp;induftriaOthonis,omni promifla pecunia pene iamipfi pontifici anteaH” \ hnbsp;fruftrafuereImperatorispreces,Edmundus Cantuarienfis antiftes ^^5nbsp;omnium eiufmodi legati Romani frequentes exadiones,quibusnbsp;diuexabantur,libéré reprehendit,ac non multó póft ftatuens cxilijnbsp;anteponere domefticæ feruituti, in Gallias ad Pontiniacum cccnobiu’^nbsp;nachorum Ciftertienfis ordinis,ölt;^ Altifiodorenfis diœcefeos,uti fup^,nbsp;xiq,diximus,perrexit,illic fponté exulaturus,diui Thomæ'fècutusnbsp;quiadidlociinnocentiæ afylum confugerat. Caufäm profedionis fii^^ gt;0nbsp;alt) aliam fcribunt:quidam tradunt Edmundum utuirum fpedatuniat^j^nbsp;batumciimanimaduerteret religione in dies’magisnegligi, bonis pra^,nbsp;facerdotibus nullum honoréhaberi,in manu fuanon amplius efic.utnbsp;di malis medereturapudprincipê,quibene monenti aures non daret^ao^^ynbsp;mum conftituifre,ab ea régis fàtietate fui diftedendû, a.tc^ cedenduiunbsp;dum ille tandéaliquando incomodo aliquo edodus errores deponeret»nbsp;nemo huiufmodi cauiæ addit alteram: confùeuerat enim rex exnbsp;inde à Gulielmo Rufo inchoato,uacantiû epiieopatuu ac cccnobiorunbsp;eatenus capere,quoad aliquos uiros dignos ipfè illis præficiendosnbsp;eo lucro illedus,fàcerdotia eiufinodi diutius uacare de iiiduftriaperin^fV^jji

Hcnricus tertius. 30?

^^^icmaloEdmundus occurrendum ïudicans, à rege impetrauitj ut hufufee mnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folus Cantuarienfis archiepifcopus obiret, quo per hunc

till nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atcpcœnobiareifîroribus orba,amp;melius gubernarent,amp;ci

Verämcumahquandiu itaferuatu efTet, ’'ludlinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuam, quod paulb ante concefsiflèt,

'^'ipe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î'^uocauitjamp;facerdoti'orû uacantiû uelt;fligalia,prout antea fecerat,

intolerabile iudicaP de caufis,quas comemorarenbsp;ciiin/æ5“^'^’§’^atus,înexiHû (ponte abierit, Hicuir (ancftißimus, quippenbsp;anteponenznbsp;morabatur,{pretis opibus^pofthabitisnbsp;ambitione Sôpotêtia,præ ccclefti ufta^ad qua alpirare ni •nbsp;ieiunfjs domare^pietateaduerfus omnes exercere,Deünbsp;’'ish^^^^^’'‘^’^’:^pudluos Anglos religionêaduerfus impios tueri uellet: cuznbsp;^^’^^itatis atq^ mîraculorù fama^quamobrê iam tum clarus efTe cccznbsp;’tiult'i'breui tepore cognita eft,ut ufc^ ab ultimi's Galllæ finibus,nbsp;^^ortales ad iUud cccnobiu hominis uidendi caufa conflueret»

P® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adueria ualetudine laborans,amp; iperäs fe facile conz

mutaret,no longe à Pontiniaco fecefsit ad quoddä aliud cccno Pontiniaeû celebri exequiaru pompa ternbsp;ck .igitur antiftes de religione optime méritas, ita deinceps miracuznbsp;diuorunumeru fuomeritorelatus fit,nbsp;Vacauit Cantuarienfis pontificatus plus annis tribus, cumnbsp;iuflTujmonachi Cantuarienfes elegerunt archiepilcopu Boniznbsp;Sabaudienfem,id eft,natu in Allobrogibus,qui Aleonoræ réginbsp;. Rjç erat.Hic in ordine antiftitum quadragefimusquintus fuit.nbsp;’?tiiQ(jI^^s regis frater parata clafle id tempon's S^riam petijt, qui mirandunbsp;iuuit.Eo etiam no multo póftloannes cornes Alznbsp;^'lit^ ^’^^SjGuIielmus Fortis,Petrus Malolacêfis, uiri ftrenui, cum magnanbsp;'^'«ç^^^’^uprofeefti funt. Apparuitcometes diroafpedu,pertriginta diesnbsp;anni,qui fecutus cft, qui fuit à natali Chrifti âï C'nbsp;regnare cœpit Henricus,uigefimusquartus,Isannus neque donbsp;aliquam ferè memorabilê habuit. Otho legatus R.omânbsp;h^^^ælcgàtionis triennio di{ccGit.Venit in Angliam Petrus Sabau

Cantuarienfis antiftitis pater,uir multo prudentifsimus,* familiariter ufus.Ricardus item tranfadis pro tempore, inznbsp;in Syria rebus,domùincolumis redr)t,CLim in Vualznbsp;tfubito ortUjid quod Henrico bono fuit: alios enim Vuallonbsp;GrifEni, quod perproditionê auito principatu fraudaznbsp;cflèt,nam nondu interierat,infidebatq^ in illorû animis tanti fiiznbsp;‘nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tenebat ftudiu reru Dauid, qui imperiû obtinez

omnia arderent inuidia Sc partiû furore,ad arma utrinq? coeur fimul pugnæ fimul ftrages edunt.Quibus rebus cognitis, Hennbsp;lanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id certamê fratrû,quorû alterû in euftodia habebat,alteru

futurû,in Vualliä cum expedito exercitu aduo ^g^to£^Dauid,acfeditionis autoribus captis,pcenalt;çaffeâ:is, Vualznbsp;C 4

3olt;s nbsp;Polyd.Verg.Angl.hift.lib.XVl

liam in fuam potcftatem redigit. Atcpita prouincîa fèmper qui'etis atcp finitimorum turbatrix, in ditionem Anglorumredijt.Eodemannonbsp;belia Federici Imperatoris uxor, eademc^ Henriciforormoritùr,cùnii’’^nbsp;fuit folis defedio»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Exin ièquitur annus uigefîmusqumtus,cùmHenricuscceperatrcgtl^.’ bello extcrno nobilis:nancp Ludouicus Francus rex paucis ante diebusnbsp;ratPi(fî:onunicomitem Alphonfumfratrem,qui loannâ unicam Raim'^’^pnbsp;Tolofàtiû comitis fîliâin matrimonio habebatj ac ob id^ in illius opesnbsp;furus eratjêC ci cuin cæteris Pidonu optimatibus,Hugonem Marchiæ 1;nbsp;tem Henrici regis uitricu,quem {ùfpedlum cum primis habebatjUcctpo*^ ,nbsp;ducias cum Anglo facftas, in gratiam receperit, côceptis uerbisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

more maioru dare iufîèratjid quod iure quamoptimo Hugo facere nbsp;nbsp;j,./

Hugo dehortante uxorc^quæ loannæ comitis coniugi modis omnibus re nolebatjiegat iè fidemobligaturû Alphonfo,ac fimuliterûadHcu^nbsp;deficit^atcp iôlicitatis repente ad defectionc Pilt;ftonibus,ad eum fcribitnbsp;gna auxilia paraiTe^magna efle in fjje, cùm omnes Pictones, Britannos? .nbsp;manos noui iam belli pari ter affeÀantes effè certuhabeatjSCpropter^^ yjnbsp;eius aduentû expedlare. Hcnricus uifîs Hugonis literis, amp; per idemnbsp;alijsàPiâionibus acceptis,quifeadeum defciicere paratos eflè teftab^^y/)'nbsp;conuocato primo quo(^ tempore principû concilio, de bello gerenzonbsp;nicat. Variæ erant fententiæ:alij enim fecum cogitâtes quanti laboreSjnbsp;belli apparatus male alias cecidiflènt, ac turpe efle, manetes cunbsp;inducias uiolare,regem a bello geredo magnopere dehortabant. AIOnbsp;tempus differendumiudicabant.Alii demum,etfi perpauci admodu^nbsp;tandiu bellum Franco faciundum affirmabant,donec amiffa totiesnbsp;petita recuperarenturmec efle, quod de indudarum iuris uiolatione^l^j^^ynbsp;retur,cùm no eflèt contrà,quàm leges iàncirent,quocunqp temporenbsp;res exuere præda:nelt;^ item illud argumentu tarn magni moment!nbsp;berc,quód alias negotiu fub manus no fuccelsiflet, quin poflet fuis it^^nbsp;nionibus fufîfagari,cùmfortuna belli baud femper eademefle folet^*^’ ^ jySnbsp;omnis belli Mars comunis eft deus. Placuit hæc fèntêtia, in qua tam^^^*’ Ùfnbsp;animi confilq inefle uidebatur, ficregi, ut tantu poftea abfuerit, utnbsp;principibus enixe difluadentibus au{cultauerit,ut etiâ illis moxnbsp;am ièntentiâ tra(ftis,exerdtu fibi protinus conflandû conftitueritita^pP^y ƒnbsp;omniu cogendis pecunijs operam nauat,amp;f quia in proximo concilie»nbsp;fitributum conferrenegarant,magnaartea locupletioribus amicenbsp;do,pecunias partim dono,partim mutuas accipit,quo fafto negotium ?nbsp;nandiregniGualtero Eboracenfi antiftiti mandat, ac unacumnbsp;tre,parata iam clafle,in Gallia profid{citur,expoG'tiscp cophSjUOnbsp;pella,quæ magno Francorum præfîdio tenebatur,inPilt;ftones conteU^

Dumiftaab Henrico geruntur,Ludouicus certiorfaclus denouo motu,in Marchianum comitem mouet,captislt;^de eo aliquot oppiæ^’nbsp;pem deditione compellit,eolt;^ negotio féliciter confelt;fto,in hoftem P^nbsp;primotç acceflu loca in poteftate redigit,quaE Anglus à tergo reliquinbsp;fldio parum munita:deinde Taliburgum uerhis iterconuertit,ut cumnbsp;coprælium fadat,qui paulo ante feilluc receperat, Atqui hoc in

Henricus tertius. 307 ffnôconfèntfuntautorestqui’dam tradnnt multos in exercitu Francom^par^nbsp;tgt;mpeftikntia,partim grauitate cceli affedos,fubitó mortuostatcp cum quo^nbsp;^idieplures in morbum incidcrcnt^ipfum etiam Ludouicum adueria ualetu^nbsp;'i'neaffcâ:uni,fecus atcpfperabat,coadumfuiffe,renouatis cum Anglo indunbsp;J*)Mbire.alrj ueró fcribunt nô longe à Carcnto amne,qui Rupellam præter^nbsp;^fgt;pinOceanuminfluitdnterFrancumamp; Anglum æquo ferèprælio pu^nbsp;,fedad extremû, Anglum qui à Marchiano comité deftitutuSjinilitumnbsp;pPP^fttientum habere per tempus no potuiflet, neceflario initis rurfus ciimnbsp;Anglia infeclo negotio,uti fæpe alias fecerat, redijfle. Denbsp;opfi. bello Hugonis impulfu fumpto, no meminere recentiorcs rerunbsp;no pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcriptores^acproinde aberrantes^, huius belli caufam alte

ponuntjideo^rcm rei fæpe præuertentes, ita intcrdum lu Ron am j'^P^’^butilla perdifficiliter cuipia con Rare queat. V erùm rex Hcnricus cutnbsp;nihil antiquiuseratjUtcuiK^ res bellica fucceflerit^eo anno innbsp;j^^§*RnÔreuertit,fedBurdegaliamhybernatûprofeô;us eft,ubi tota ea hyenbsp;^^ntandojiiihii aliud egitjiifi' quod nullo memorabili confedlo neznbsp;omnem pecuniam confumpfit; qui deinde in iniznbsp;iextus amp; uigefimus, cum regnare cœperat, fadisnbsp;quincp annoru inducrjsjn Angliam rcuertit.Reliquit Henricusnbsp;ftiàl^^^'’^‘^^^iNicolaum MolifTum præfedum militum præfîdio maritimisnbsp;ßjg gßk fciebat^quanquam no multum illis confidebat»nbsp;ueniebatjUt ij populi afsiduis bellis uexati cogerentur nô ex uonbsp;P’’° temporu malis, modo AnglorUimodo Francorum imperionbsp;ffi^^ritima ita diruta effent, ut nullis præfidionbsp;^‘^hamp;proinde cum ad refiRendu nô ualerent,ui(ftorem fequi contranbsp;ropj ^’^^ümuolebantjieceffehabebant.QiiodfecitjUt Anglusfæpenumenbsp;’’^iiiri ^^^’^nequicquam armis aggreffus fuerit, fretus eiufmodi oppidis adnbsp;’^Patentibus,ac ad id tentandû inuitatus frequenti uoluntatis cômu^nbsp;I ^^®*'‘n,qui dum earn ipfam uoluntatem uni alteriue regû expurga/nbsp;^rçj^^^^’^bquotidieperproditiones,maiore fefcelere obligabant» QuFnbsp;^^P^^nricus fîmiliteratqueloannes eius pater fæpeillufi,ÔCuitæ peznbsp;^^4^0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;immeniàs opes effuderunt,perrarô ex animi lententia,

’Hüsjq^^nto gauifî,utappofitèfupràeRdemonRratu«Nuncad alia. Guliel natione Hybernus,uir fortis amp; Rrenuus,per cos dies Lôdinbsp;^^decim ibcrjs Ripplicio afficit.Ispaulb ante ob feditionê exul fadus,nbsp;^ühc ab'quot nauibus,mare ubicp latrocinijs infeRû reddiderat, ut pernbsp;acceptam exilq pcenam, quam ipfe iniuriam appellabat,ulcifcenbsp;4 ƒ %nbsp;nbsp;nbsp;R-icardus frater regis in matrimoniu duxitCynthiam,fiue,uti qui

P^^cet,San(Riam filiam Raimundi comitis Prouinciæffororem Aleo ^gt;ii^^§^'iab,quam Beatrix mater in Angliam deduxit. Hæc foemina elediFnbsp;§gt;ii^ ^gnifico rerum omnium apparatu àrege accipitur, ac chm abiret, maznbsp;^Piil?’^^turmuneribus. RexpoRquam nuptias fratris magnificentiisimisnbsp;^iiîfj^'*^imisqueconuiurjs,ac apparatifsimis omnis generis ludis fecerat,nbsp;, ^Q^^J^unera multis impartitus fuerat,cccpit renauare operam Rudio belznbsp;P’^®nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rebus in continente amifsis,iterum gerendum

Itaque re ad concilium delata, principes fi qui erant,qui uellent.

3=8 Polyd.Ver^.Angl.hifl.lib.XVI-qui paiici erant,plene demon ftrabant toties bellum efle tentatu fortuna’’^”^ quam propitia, ut nulla amplius in armis Ipes relinqueret, nifi plusnbsp;fuis quam alienis confiderent uiribus:igiturconlulebant,oportereautnbsp;nere manü,aut tale ac tantu bellum parare, quo nullis omnino externisnbsp;effet auxilijsjatcp tum demum eorum opinio ferebatjuiftoriamperfedl^’nbsp;manu fore,quæ haélenus alienigenaru perfidia negata fuiffet^His ration'*’nbsp;rex motus,nihil temerè de bello tentandû ftatuit,fed ut ne deinceps extt'J*’nbsp;rumauxilia fruftra quærere diceretur, prædia omnia quæ Normani indnbsp;gliapofsidebant,publicauit,utex eo faôlo,tamipfi NormanfquàmBdta^,nbsp;gdPidlones intelligerent le nequaquam amplius uanis rebelliumnbsp;crediturUjUt qui tantûmodo uellet iam fuo,ut aiunt. Marte facere, idnbsp;uti Änglis. Attçhocinitiû belli ôôfinis pro tempore fuit.Henricusuctoquot;*’^nbsp;nihil in fele concepit infamiæ,qui Ipecie magnitudinis animi; Norman^^nbsp;iufte bonis lpolialfet,at(^ exinaniffet.

Dum res à bello externo quietæ funt, Vualli qui etiam uidli quieft^^ fciebantjDauid rurfum fibi principem conftituut,regioscp præfedos iquot;’?nbsp;dentesjinopinatoscp ftatuto diei tempore,armis inuadunt,atlt;^ primonbsp;tu in fugam uertunt,multis pafsim cælîs.ÀngliinteruenientenodCj^^*nbsp;lo le quieti dante,opera èC ftudio fuorum centurionum,in unum fcnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)¦'

colledlist^animis cum uiribus,ubiilluxit,rebelles adoriuntur.Pugn^^^^’^j^-/ plius tris boras utrincp acriter,cum Vualli qui temerc in certamennbsp;rant,fenfimcedentes,adfolitafyluarumacpaludum profugia fefenbsp;runt:Dauid in Scotiam aufugit,amifsis fere omnibus in eo prælio md'**nbsp;quos lecum habueratJs dum in Scotia morabatur,Alexandrum regtn'nbsp;tidie ad bellum gerendu in Anglum inftigabat,accendebat, prouocabaf^P .jjnbsp;dicando Anglos paffim iadfare,Scotos ut inertes,infi'rmos,fuo iinpehoo -entes ad nutu paratos effe^ad prælcriptum alienum uiuere,ac multaaliynbsp;bat,quæ cuiufcu«^ etiam patientifsimi uiri ftomachu mouiffent, itrit^d^ofnbsp;animu ad odium, Accedebat huc,qubd rex Alexander paucis anteamn^’’^^^nbsp;tua Ioanna uxore,utpauló fuprà oftendimus,duxeratalterainniatrin’_ Jnbsp;fc£mina,nomine Mariam,utalp tradunt, Scotam, utalq uerb, Franoan’ÿnbsp;ea alFinitate fretus/acilius rupto turn pacis,tum amicitiæ fcedere, cccp'^’^^j!nbsp;tari,atlt;^ Anglos delpicere,ac fi'mul inter hæc exercitu parabat, excurd^’’^jiinbsp;in Anglicum agrum faciebat.Quæ ubi Henricus cognouerat, ueheme'’*J,Ji:nbsp;dignatus pari ftudio copias coadlas in Eboracenlem agrum duxit,atqy^^/nbsp;Nouumcaftrum profechis,cum audirethoftem baud procul abene,m^jf5,nbsp;pedire arma iufsit.Dum ifta gerebantur, aliquot principes indigne jjjii’nbsp;nulla certa de caula tantum certaminis inter reges parari, ita ad conco^ j,inbsp;conglutinandam ft interpofuerunt, laborarunt, egerunt, ut ad ultimt^nbsp;nbsp;nbsp;gt;

gratiam reconciliati,Quo confecfto negotio, uix rex Londinum P^^^f cbm ccce tibi, Vualli qui timentes ut fada pace cum Scoto, omnis uisnbsp;ft ucrteretur,iterum tentandam fortunam ftatuerant,repente recepto Pnbsp;principe fuo,qui poft concordiam inter reges ftcutam,in Vuallia cUmnbsp;tulerat, in Anglos impetum fecerunt : ftd cum temerè rebellaffentjCUifl^nbsp;ta cæde, notas latebras petere,ac ditfto parère coaéii fîint, Fecerat tnbsp;huiufmodi continiios bellorum apparatus,multum impenlâruni,q^^i^()

Henricus tertius. 30?

condli’ojà.ciindlis generati'mpecuniam petï)t,quam ab oz locupletioribus exegit» Interea Angh'anbsp;terræ côcufTa eft,quo multa ædifida corruerutrquæ res quannbsp;fç^^^^^^“'*infulac5tingerefblet,tantotuncpromaiore prodigio habita eft;nbsp;Gallia multo grauius ea labes fada eft,

^j^^^aderat annus alter trigefîmus ab eo^quo regnare cceperat Henricus, ni falutis m C c X LI x, ciim frequens habitum e ft concilium Londiznbsp;pecunia exigendarexipièprimùm agitaret, facilenbsp;Rubdfnotatus crimineauaritiædngrati animi,atcp uiolatæ fidei,nbsp;^cnihnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fine,pecuniam faciendam curaret^quód fuos ut plurimu con

pon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ac quódhadenus præ multitudine promiflbrüj paucafuo

Qpr^ftitiifet. Atille arbitrans confefsionem erroris medicinam doloz iu,?^I’^°’'‘dtato populo^ut omnibus uno relponfo iatisfaceret,fi quidpeccanbsp;büt ’^^^^^emendaturu dixit Jta mitigatis principum animis, poftrenió tn'znbsp;lt;]ünbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aduerfus Saracenos gerendo indicitur^atcp decernitur,ut ali

cum eleda militum manu, ièquantur Ludouicum regem Franz i(lç5'^’^’‘‘’'iofuperiore inAfiam profedus, Damiatam urbem Aegypti pernbsp;^'^P^^oppugnabatJspius rex id bellum iè fufcepturu pollicitus eft,nbsp;Sj^ç^^'^^oantègrauiualetudine cruciaret, Italt;^ Gulielmus Longalpata, uirnbsp;magni uirtutis, cum nonullis alrjs artis militaris longe peritilsiznbsp;lt;liii'f militum nequaquam contemnendo,in Afiam profedus eft,nbsp;ÇQ^ç'’^§^larem operam in eo bello enauauit, Eo antiftites aliquot uoti caulà,nbsp;Cbj.jæ^’^’^operrexerunt, Quoetiam tempore particulaquædamiànguinisnbsp;régi data eft à magno hofpitalisnbsp;^nierofolymitanæmagiftro,fiue,ut quidam uolunt,à patriarcha eiusnbsp;quidem preciofifsimû iànguinem ille monachis Vueftmonafteznbsp;’^’’^didit Jnterea in concilio poft multa ex Republica pariter adanbsp;idijjt bcùmbonaparsnumorumargenteorûjquosuulgus groflbs uocat,nbsp;’^oniàc^ efletjdecretum eft,ut deinde ijdem numi certo pondéré eunbsp;priiyjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex una quidem parte,regq capitis effîgies,ex alterauerb crux imz

crucis brachia producerenturufq^ ad extremas orbis parz de quibus fi quid diminutum foret, turn numi pro adulteriznbsp;pœnamortisfficerentur. durât etiam nunchæcnbsp;autores qui tradant,per idem têpus pernbsp;iiQq- denariû argenteû,quod uulgb Sterlyng,ab efBgie ftumi auiculænbsp;lynamp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;altera parte numi imprefla effet, nam fturnus Anglicè fterz

fuiffe, pondéré uniusunciæ argenti, etiamnum fternbsp;7^ ’’’omineputatunSedamp;cur denarius fit nota fturni auiculæ fignaznbsp;ponunt,qubd ea auis pars foret infignium, quibus reges id temznbsp;Mi^^^^ltarum poffefsionum uel extramarinarum domini ufi eflent,quemznbsp;regrjsfingulafixorumregnorum inznbsp;quammaxima;uel quodnumulus in alnbsp;^O(]jç haberet notam ftellæ,quam Angli Ster uocant»Et ifti denarij etiamnbsp;tempora mors Alexandri regis Scotoru priiiznbsp;ptimi,quiregnauit çinnos quineç ôariginta,cui in regnû fucceftit fîlius

î« Polyd.Verg.Angl.hift.lib. XVI. Alexandertertius,qui no multo póft Henrici fili'am nomine Margaritaninbsp;matrimoniû duxit.Anno qui (êcutus eft,ciim crebri rumores afferrenturjt^nbsp;douicû regem Francu in Afîa in Barbaroru poteftatem uenifle, ac GuHdi”'*nbsp;Longalpatam cum bene multis ftioru in prælio cecidifle, Henricus percupnbsp;dus ferendi opem Chriftianis laborantibus in Aegypto,primo quot^ien’Pnbsp;rc bellum fibi fufcipiendû ftatuit,qui no multo póft cum paratus effetnbsp;faciundum,à pontifice Innocentio per literas retardatur, quôd ille cerdor pnbsp;élus de conditionibus pacis,quas Ludouicus ab bofte accipere cogebatuf)^nbsp;bitratus eft non effe opus nouo fubfidio,cum noftri re male gefta^pacenK^'”nbsp;Barbaris facere modis omnibus compellerentur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

At Henricus ita omiffo bello in hoftes cômunes gerendo, totum id nium quod ftcutum eft^rebus domefticis,regni(^ firmamentis conftitii^'’nbsp;operam dedit;,óóinudin primis præftitit: pro ßia enim pietate ÔÔgratia,nbsp;gauit Paulino collegio facerdotum ea omnia libertatis priuilegia,quibii^nbsp;tas Londinenfi's uteretur, frueretur: quæ ne inde damnu ullum faceret,nbsp;ex fuo libras ftptem;, quas etiä nunc uicecomites urbani ex ærario regio Qnbsp;tannis capiunt, Quibusaélis rebus, Henricus poft annum quam^'^c^’Vj,/nbsp;cœperat trigefîmumfeptimum,qui fuit M c C L II 11 humanæfalutis,nbsp;genti militû numero in Aquitaniâ traiecit, quam pauló ante audieratnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

(editionibus turbari:qui ubi eó peruenerat,captis aut profligatis ^ódido’’^^ autoribus,regionem purgauit, ubi ut pacatiorem redderet, hybernaui*^’nbsp;loca dirutafimul inftaurare inftituit* Dum hic moratur, accerfi'uitAl^‘’\nbsp;uxoremcum Edouardo filio,acctimea hyeme opera incboatanbsp;poflet,etiam æftatem illic egitiSC quia iam indigebat,amp; alsiduis tribuO^nbsp;populos penèexhaulèratjUt effe aliquid uideretur,quamobremnbsp;tere liceret,Martio ineunte,mifit in Angliam Ricardum ft atrem, ut P^. .ylnbsp;ret,apud fe noui belli metum uerfari,quód Alphoniùs Caftellæ rexnbsp;effet fine dubio in armis,ac propediem in Anglicam prouinciam exciiu’*.,,, .nbsp;fafturus,amp;propterea principes rogaret,ut quamprimu uellentipftironbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3

niaiuuare,utieos profua erga patriam pictate, liberaliter fafturos confidebauProfeftus eftceleriterRicardus, fed fruftraiecitrete,udnbsp;ante oculos pennatorumam tametfi apud patres multu concionatus dt jjnbsp;tarnen de tributo conferendo libenter audierunt,cum fraus non ornoinbsp;tuiffet:uerum ut ne uacuus ad Henricu rediretjudæis quoru ingensnbsp;do ea tempeftate Londini degebat,immane pccuniam imperauitjatc^^’V/nbsp;regem propere profeélus ei expoiuit,quemadmodu optimatesnbsp;gaffent.Qua re rex ualde permotus,coEpit fenfi'm modó hunc,modo 1nbsp;uilegrjs anteaconcefsis priuare,minima etiam nadlus occafionem,qti^^^jfC^nbsp;quam ob ingrati animi uitiu,pocnâhaberent.Secundûhæc,pernunl^j ''nbsp;non uulgares agi tat cum Alpbonfo rege,de noua affinitate cum filio tnbsp;do iungenda : Ferdinandus enim rex Caftellæ tertius buius Alphoni^^inbsp;ex Ioanna fecunda uxore, filia unica Simonis comitis Pontiui, tris fonbsp;filios,Ferdinandu, Aleonoram, amp; Ludouicu : fed Ferdinandonbsp;no multó póftmortùis, fóla Aleonora ex ftirpeà^Ioanna ortanbsp;Henricus igitur ubi ex nuntrjs cognouit Hifpanu non fpernerenbsp;partim ob eas nuptias coficiendas,partim ut fimularet ft quærere

Henricus ter tins. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3..

pifitEdouardü filium ad Alphonfùm uerbo pads, fed re (ui negotij apud ib ^niadorem,ut Aleonoram fororem ipfi'us AIphonfi,uxorem fibi peteret,acnbsp;( ^^afEnitate uiderentur omnes fimultates difcordiæ,etfî fucatæ, pauló antenbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efle fublatæ, Accepit Alphonfus Edouardu beneuole.eicp libens A^

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noram fororem cum grandi dote nuptu coHocauitjqui ob eius nuptias coii

- nbsp;nbsp;nbsp;J^utus eft Pontiuu, quod ad Ambianoru fines pertinet, cuius Abbatifuilla

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oppidû ad Sommam flumen fi'tu.Hoc cx ièntentia confedo nego

p ’ ^ouardus ad patrê lætus reuertitur,atcp ei quæ egiffet, ordine exponit, ’ (*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;immortaliter Henricus pro eo,quód ipfe ea noua affinitate fire

perarctin pofterum fè tutius Aquitaniam poffelTurüjac filius datum nez '''nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fat •^^?P’'“^^^^^^ï'curaffet.Henricus fècundum hæc,poftannum quam fue/

’’^^^uitaniajin Angliam rediens,per Gallias iter fecit, qui ubi in Carnu^ fadû habuit Ludouicû regem,paulô ante ex Syrianbsp;Parnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aman ter liberalitercß acceptus,ac magnifico rerum omniû ap

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dudusjubi animi gratia,cum aliquot dies fuiflet, pofteare^

'^ifa ft reuertit:ob cuius aduentu,Londinenfîs ciuitas in primis gaz 'V’^P°^^‘^*^^^^^sab{èntiadetrimentofuerat,quódomnis generis merznbsp;(» b uilis elfetjOmnec^ cómercium refrigeret, eruntamen nee redi-'nbsp;bijj •^’\°fdt:porró rexpecuniæegens,CLim intellexifîetincaufàrumadioninbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiolatUjSx^ quendam monacbum furti damnatu, ex publica

gt; ^ica J P^’^’^^gligentia cuftodu aufugilïè, propter id, duitatis magiftratus

1 Hardell prætorem,ac binos uicecomites Robertum Belyngton 8^ inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Afcheuuye ad fe uocauit,malelt;^ accepit,atcp acriter muldauit»

poft concilia habetur,quo in concilio primû de reipub,ftatu pic ^as P eft,fècûdo loco Edouardus regis filius ut maturius ad res gerennbsp;experiens redderetur,fitVualliæprinceps,fimulcp Aquitaniænbsp;pî’æfedus:6lt; Edmundus alter regis filius minor natu Lancaftrinbsp;y 4 3onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vnde natLim,ut deinceps unufquifi^ rex hoe iêcutus inftituz

’^‘^niaiorênatu Vualliæprincipemfacereconfueuerit.His temporiz rex mißt dono Henrico elephantum,animal poft hominumnbsp;j)lnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rarifsimè in Anglia uifum,ex quo rei nouitatis cauia,certatim po

r d \ nbsp;nbsp;nbsp;uiièndam concurrebant*Prodigia fimul aliquot à uulgo notata

'’i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præter folitu excreuerit,apparueritlt;^ cometes,ac crebrb loca

taefta.Hæcprodigiafecutaeftmors Gualteri Eberacenz '•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^’fisjuiri magnæ uirtutis,qui annos quadraginta earn prouincia ponz

otgt;tinuerat:cui fuccefsit Seuallus antiftitum ordine quartus 8lt; trige l’' ^ji^'^'Ï'P^^it^^ï'dodrina atlt;çanimi integritate ornatus Jntercefsit deindenbsp;habemus fcribere memorabile didu: nanepnbsp;fuit,quam in omnibus concilijs, quæ eo tempore frequenternbsp;’P^cuniam exigendam curare,ob id præfertim, quod Aleonora forornbsp;Caftellæ deduda eft in Angliam ad Edouardu uirum fuum,nbsp;tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;patrum ac iuuenû lætitia accepta eft. Venit ad has nuptias celez

Alexander Scotiæ rex,cum Margarita uxore, qui ab Henrico comiz itnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nuptrjs,recepit comitatu Huntyngtonam,quem pan

'fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gulielmus eius auus amiftrat.

ütus eft inde annus humanæ falutis MGCLvn,0i chm regnare ccepit D

jn Polyd.Verg.Angl.hift.lib.XVL Henricusjquadragefimus,quando inter principes Germanos, GuIidmoH“’nbsp;ïandiæ comité pauló ante Romanorum rege fado, àFrilbnutn gente intcrf'^'nbsp;do,de Imperatore cooptando,c5tentio orta eftn'n quo certamine duo dig'*”nbsp;tur, Alphonfus rex Caftellæ, amp; Ricardus Henrici fratercomesCornubi^»nbsp;quare neuter confirmatus eft, Atcpitainterregnû eatenus prorogatûtradu'’^nbsp;¦ fcriptores Itali,quoad anno à natali Chrifti MCCLXXl,Rod uIphusHahrp***^nbsp;genfis comes ab eledoribus Gcrmanis rex 8lt;^ Imperator renuntiatuSjàCf“-^nbsp;gorio decimo pontifice ea conditione admiflus eft,ut proximo anno Rom^nbsp;peteret,coronæaccipiendæcaufà.Verumcx Anglicoruannalium menion^lt;(nbsp;conftat Ricardo Impcratori creato,Aquilgrani Colonicnftm antiftitcninbsp;lt;lemaimpofuifle,atcpeum apud Germanos imperiu obtinuifle, Iteinamp;^In”“’nbsp;eentium pontificem Romanum poft mortem Federici Imperatoris,ut^‘^'’^nbsp;fredi illius ex concubinafilq tyrannidem à ceruicibus Siculoru depellcref,y’^nbsp;filTe legatos ad Henricum,qui dicerent régi, fibi in animo efle, pulfonbsp;fto, regem Apuliæô^ SiciliæcreareEdmundum eius filium, amp; Henricuf’’^*'nbsp;dem habentem didis iuuifle pontificem pecunia.Sed neutrum affinnæ^^d^'nbsp;iiitam illius pontificis ftripièruncquialiquidó conftat Vrbanumnbsp;c(ui ftcundo loco poft Innocentiu, pontifex creatus cftjobtulifiTe illudrf^nbsp;Garolo Andegauenfiü comiti,qui deinde in Italiam cum exercitunbsp;àClemente,qui Vrbanofuccefsit,rex Siciliæfadus eft,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Quonia aute accidit,uti Ricardi mentio fada fit,ut no prætereamus fcitu eftoperæprctiû,de eius uitaaltius repetendum ducimus.Is iniraiHp Jnbsp;natura ab ineunte ætate præditus,magnâ fui omnibus expedationéfidtjQnbsp;deinde fingularis Ôd animi prudëtiæ uir fadus, tantû apud omnesnbsp;affecutus eft,ut Henricus eius in primis opera optima fortilsimaqjtam’^^nbsp;-bus domefticis agendis,cpin bello,ficutfuprà docuimus,ufus fit,acadGlt;^nbsp;norum imperiû,quod omnes fatentur,uocatus fuerit: quod fine quin^Anbsp;annoSjUt Anglicis ftriptoribus placet,obtinuerit,quibus uixit,nbsp;dedoribusImperatordiduseft,fiueminimè,proutalr) uoluntjafTecutusnbsp;rit, fatis conftat eum talem fuifte,qui merito ob infi'gnem artis militaris,^quot;^nbsp;longe peritilsimus erat,gloriam ac animi probitatê,cum quibufuisnbsp;norum 80 Anglorû regibus conferri poisit,Obqt mortem ætate iamnbsp;in Anglia,ad Berchanftedum pagum,qui diftat ab urbe Londino cirdtf’'”’/nbsp;lia palTuû quinqj uiginti,cuius loci ipfe dominus erat,Corpus adnbsp;datum eft in cœnobio Haylenfi,ab ipfo prope Gloceftriamjadduodecif”nbsp;citer milliariaædificato,quod amplis poflèisionib, locupletauit, eocplo^nbsp;nachos Ciftertienfis ordinis collocauit,Genuitex Cynthia uxorenbsp;SëElenricu filios. Is Edmundusdum paterin Germaniaregnû obtincba^’nbsp;adoleftens apprim'e pius,cum forte Germanorû regû monimenta quæ3unbsp;turn diuinum pcrtinebant,ftudio attredaret,uas quoddam aureumnbsp;fertur,quoex titulo cognouit, ut famaeft,accredere minus àpietatenbsp;ret,portionem quandam iànguinis Chrifti contineri,cuius rei fadusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

ita egit,ut partem à eu ftode impetraueritjquam poftea nô minore curaq^* ueneratione fecum in Angliam detulit,identidemcogitabundus,ubilo‘^^(lnbsp;nobilenoftræreligionis monimentûlocaret,quiad ultimum arbitransnbsp;mortem utriufqpparentis,fe debere cum primis ccenobiu Haylenfe tanio

Henricus te rd us. 3,3

iiere omarCjin quo illoru corpora^fèpulta eflent,tertiam cti'am fànguinis'parz temadipfum locum doni nomme tulit,ubiferebantcrebra8ô magna quon^nbsp;die edi miracula:reliquas duas partes (ècreto penes fe ulçp cb euftodiendas punbsp;^iiitjdum diuinitus moneretur^quo in loco lèruandas perpetuo poneret:quinbsp;’*^erini ad diuinû cultum augendum animiï adiungens,à Deo,ut credere parnbsp;pjadmonitusjcœnobiûcgregio opéré in colle fylueftri extruxit, qui parumnbsp;^P’^æberchanftedumeminetjubiiplèuillam id temporis magnificam habexnbsp;’^uius etiam nunc bona pars extatdoco nome eft Älsheruggium« Ditauitnbsp;lonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Princeps cœnobiû amplis pofîèlsionibus,illudq^ uiris nouæ religionis

J. ^’iteain Anglia uifîs, qui Boni homines appellantur, incolendû dédit. Hi • ^^^guftini regulam profitentur Séoblèruant^ueftimentu ccerulei colorisnbsp;P *^^nt,çadem penè forma fàô:u,atcç habent fratres,quos uocant,eremitani,nbsp;in eo cœnobio quocurw^ tempore, uelut etiam funt hodie,monachinbsp;^^ditateuitæ ôô doâ:rïnapræclari,Edmûdus igitur cornes Cornubiæponbsp;. ^üam hoccœnobium primo extruxerat, deinde Bonos homines in illudnbsp;^J^^^xeratjpoftremóreliquüdominicifanguinisfuis manibuseo loci reznbsp;ßilutaremam multis morznbsp;^dia'rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;morbofaluti efleaiunt,qui

Qji f ^’^4iisfi p^^sio’'i^sChrifti pignus uifendu quotidie illuc confluut. Annbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^3 ut hoc tempore eiufmodi languis dominicus ab Edmundo in

tion nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in HaylenfiSC Afsheruggienfi cccnobqs multagt;fit uenera^

^'Sedeo unde digreEi fumus,reuertamur,

bel{ ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quanquam uidli,fele tarnen læpe effercbant,8lt;^ ad renouandum

nifjj,”^bcilèreuirefcebât, Dauidper idem tempus mortuo, LeolinuGriffi'z Londinenfi interierat,fibi principem connbsp;Edouardo quod nimis luperbe dominari cœpifîetjdeficiunt,nbsp;11nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aut pelluntarcibus,autprodita per fraudé opprimunt,Qua

Baulanu,qui lummam rei militaz habebatjCum magno militu numero ire contra hoftem iubetdfrnbsp;infidrjs cum magnafuorum parte inznbsp;de re rex permotus,ftatuit in rebelles acrius uindicandu: itacpnbsp;dluj j.Poftdiebus,ipfecummaiorequidem militum manu in holies profeznbsp;territi,more folito in fyluas atc^ paludes fefe abznbsp;^^Psfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tempore delcendenduiudicarunt,Eftdein

cum Vuallo pugnatu,qui nunquam uidus, led bene longo defatiz “^^^Ojpacem tandem petqt, atep, ut infra appofi't'e demonftrabitur, iraznbsp;cxiftimans no efleluædignitatis,rebelles perlocainznbsp;4onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mortimerio regionis præfeélo conftituto,Londinum

diui Albani in ccenobio ei dfr /^^’^uiitus reperitur, ubi edi miracula crebrius folito amp; maiora ccepere.nbsp;làlutis MCCLVIII,ÔÔ regni Henrici alternbsp;^cfîmuSjCÙm ingens numerus Piélonuin Angliam confluxit, qui regt;nbsp;lulperato gaudentes,le fumptuofius infolentiusc^ iaifrare, erigere,nbsp;?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poflldilTentjrepetere cœperunt.Eodem quolt;^ tempore uca»

^^trç ^’^gbâ Odomarus facris initiatus,Gulielmus, Gaufredus, Guido

Henrici regis,ex Habella eius matre geniti,Slt; Hugone Marchiano coa D »

3* P oly d .V erg^. Angl. hifl. lib. XVI. mite Ji in fumma ftatini gratia cum rege efle cceperut, utqui cum illonbsp;tione coiuncti eflent:item fumma apud eum autoritäre ualere,multuybi^nbsp;merCjCum nobilitate honoribus æquari^eam no facere pIurimi,uiain(^igt;Dinbsp;alqs aduenis adfuas opesamplificâdas,mirificèinuenire.Sedin primiscii?quot;’nbsp;täte aucîtus eft Odomarus,quiVintonienfem cpifcopatuin adeptuSjdein*nbsp;öpibus Sdalios maxime iuuabat.Nô potuerut ferre cam feneftrâ extern«nbsp;facta,ad ièruiendû fuis cupiditatib,amp;illorû iuperbia principes Anglfq^'F^ ¦nbsp;lîm uoeiferabant, pernimiû indignu efïè, fè turpiter in fua patria exteris hcnbsp;nibus cotemptui effe^quodrex patino deberet,cuius intereifet fucsnbsp;modo tueri,fubleuare,fuftentare.His igituruocibus principes ad ex^tremunbsp;i mpetraruntjUt odq toUendi,ac conftituendaru rcrum caufa,conciliûnbsp;haberetur:qu6 ubi conuenerur, de confiîq fententia decretü eft, utnbsp;omnes cüm cæteris peregrinis exterminarentiôô ne rex aut Edouardus Pnbsp;ceps clam illis opem aduerfus plebem ferretjrogarütjUtiureiurandopro”^nbsp;terentjfc contentos fore concilij decretisjôô quamprimû reddituros anOQnbsp;leges Sôinftitutaddquod ambo magis metu,quàm uoluntatefecerunt-*^nbsp;optimates toties antea du lî^armati ad concilium ucnerant.Spopondetnnt ^nbsp;pro illis Ricardus Cæfar, èC Simon Montifortenfis, iureiurandonbsp;^?Pidones cum fratribus regis,facilè fuit cxpellere,quippe qui cognitif ,,nbsp;cipum in iè odio^ipontè remigrarunt in patriam tat leges promiifæ/^^”^,|i.5nbsp;ftitutæ fueruntjcb quod ex regis ufu minime elTentdllo eodem annonbsp;Eboracenfis antiftes morit,cui Gotthofredus fuccefsit,quem no multonbsp;mortuû,fecutus eft Gualtcrus epifeopus Bathonienfis Sc Vucllenfsd^*nbsp;ordine archiepiieoporû EboracenGum trigcfimusfextus. Hoc tempo’’^^•nbsp;frumentum propter fîccitatem anguftius proueniiTct, ita fame labof^^^nbsp;ut homines carne lade plurimû uiditantes, etiam ederint uaria herbanbsp;radicumcpgcnera,quæin ufum needsitas uerterat.

ïnterea ciim pro fe quifep tranquillitati fuoru temporum ièruiret, crat populi atep regis ftudiûtpopulus cnim gratulabat,taliain Oxonied* ƒnbsp;cilioeftè décréta fada,pcrquæ facile libertatêSC lege s toties promiif^s ly^nbsp;ftitutas ducebat,atcpillis paisim iam uti incipiebattfed quia fine confenli*nbsp;gis,ea minime rata habebantur, idcirco quotidie à rege flagitabat, utnbsp;reiurando recepiftet,tandem aliquando præftaret.Rex uero qui uidtb^*^nbsp;dfe è rc fua,ut ftatuta per conciliu confirmaret,8^ dolebat exteros ho^^î’^^^znbsp;regno eiedos,in animo habebat nun^ in ea parte defîderio populi i;nbsp;retSôquoniamidpalàm autrepentèfacere,periculofum ducebat,proptt^nbsp;induftria eatenus procraftinandu conftituit,quoadita resexternasnbsp;neret,ut fi bdlum domi oriretur,aduer{àrrjs rcfifterc poffettltac^ priiuo p“^^nbsp;gatos cum Alexandro quarto Ro.pontifice agit,ut eius autoritäre fiatnbsp;nbsp;nbsp;j

reiurando teneatur,quod in Oxonienfî côcilio dediffet, neue promifsis 1 cogat,id quod facile impetrauit,cùm affîrmafTetfe-eam fponfionemnonFjnbsp;tè,fed metu feciflètdeinde cùm multis antèlegationibus ncquicquarnulj^; znbsp;trolt;^ de pace inter fe ôdFrancu miisis, nihil certi haberet, ftatuit fibi innbsp;cundum,utexternas côtrouerfi'as finiendi cauiâ,cum Franco quoquo innbsp;poftet,tandem tranfi'geret.ita ftatim poft Lutetiam ad Ludouicûnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L

ficifcitur,Hîc indido principu concilio,poftquâ diu de pace agitatum

Henricus ter dus.

'^^niîïcondinonibus côuem’t^ut Anglus in pcrpetuu cederet Franco Norma ’’’^uaaiebatRollonêperuim, fîbi àprindpioademiflcjô^ fèiurercccpifle,nbsp;Andegauenfîbus amp; Cenomanis,amp;Sille adnumerarct Anglo pro impen/-^norûra(flaj'nilliaaureorûcentûamp;lt;^uinquaginta,acin fingulos annoSjUe,nbsp;nominCjdena millia: Anolus uero contentas effet Aquitam'a, quam ànbsp;, Pt^ntrione,Carantus flumê,ôZameridi'e,Pyrenæusmons terminaret, Atlt;^nbsp;I ^^JgibusHenricus cam domefticûbellam iamiam impendêret,pacem camnbsp;lennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßicere coaff as e. ft.Fait is annas falatis äi c C LI X,qai malta tarbu

Angliam Henrik d^iubiLondinam peraenit,ièintarrim recepit,atc^ parato confeftimnbsp;conbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;palam prædicare ccepit^fè nolle conftitata per conciliam, neqae

coo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;permittere,ut illis populas uteretar, frueretur. At fjs rebas

diftordiæuerfari cœperantmam optimus quifqae ^^^*^^^^bqubd rex forisregni finibas diminutis,domi etiam omnia denbsp;^^^teddere conaretar,Quare pafsim ad arma conclamando,principes quinbsp;R ^^antjiniuriâarmis ulciicendam ducunt.Se in bis cum primis Heanbsp;Hugo Spenferiusj Balduinus uake, Gilbcrtus Gif'nbsp;ciisfj^’^’^dus GraiuSjîoannes Roffus, Gulielmus Marmyonus, Henri/nbsp;’^§ius,Ioannes Fizioanncs,Gotthofredas LucyjNicolausMof^anbsp;’^Ohnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnes conlènfu,fibi ftatim duces optantSi/

tes ^^’^^titiæjdominum GloceftriaCjacRobertum Ferryfum D erbij comi/ eiij^^’'^nonnullis alrjs militaris difciplinæuiris longe peritifsimis : Simonnbsp;populo ftraaret,contra Henricum uenire coadus eft,pro quo»nbsp;djçjj ^’’præsc^ erat.Rex itidem frétas auxilio Ricardi fratris,qui paucis antenbsp;Germania redierat^in armis erat,cùm optimates quida autores effenbsp;^’^kutarmis abftinereturjadresc^componendas incumberet.Sedatusnbsp;Ptrii r^^tumuItuSjhabitoc^cocilio, cùm nihil quodadleuandas iniuriasnbsp;adum^ad arma rurfus utrintç concurriturj fed prias quam ma/nbsp;^^tant;,iterum de pace agitando,Ludouicû regem cmniû controuerznbsp;difteptatorem faciunt, qui cùm fecundù Henricùfentcnxnbsp;^edi ’^^bprincipes quoruanimi ualde faucrj,non frueritatis, fed lenitatisnbsp;Vu J’^îindigebantjhaud contenti iudicio eius, quodiniquû effe dicebant,nbsp;Mortimerius præfecftus erat.V enitau/nbsp;{.^4 Edouardus princcps,qui in infidias lapfus capitur.

teq-^^ftrûab armispaululuceffatum eft:nam Edouardus cùm promitteret, curaturùjit pater promiffa præftaret,dimittitur:fed iunbsp;•lonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cupidus magis iniuriæ quam promifsi memor,ut ad fuos rex

armis Gloceftriam aggrcditur,acoppidu momento peruimin/ iî§lnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inde Oxoniu^quo pater paulo ante aLondino uenerat,

Dorern exercitû cogebat,profîcifcens,omnê agru pafsim deuaftat, iùclis armisjNorthantonû oppidù Simonis comitis oppugnatunbsp;S quo primo acceffu capto,Llt;ceftriam contendunt,acpun(fto temponbsp;O tradentibus oppidanis potiti, Nothyngamiam pergunt, ædifîcianbsp;tùicendentes.Capti funthis in locis equeftris ordinis uiri Guxnbsp;Ferry fus, Petrus Montifortenfîs, Balduinus Vacius, çum Nicolaonbsp;D 3

3gt;« Polyd.Verg^.Angl.hift.Iib.XVI-fratrCj Adam.qui cx Nouomercato erat,RogeriusBcItramus,Thomas felluSjCum bene magno alioru nobiliu numero.Quæ res efFecit, ut Rog^“^nbsp;ClyffordiuSjHenricus PerciuSjRicardus GraiuSjPhili'ppus Baflctus,Kj^^nbsp;dus alter Suardus,00 Hubertus Cantij comes fociorüinfirmitate uerid,pf°^'’nbsp;nus ad Henricu regem defecerintlt;Henricus bene in longinquis locis reg^'^nbsp;proximehoftesredrjt,ôcVintoniæhabitoconcilio,adueriàriosomnespât^nbsp;hoftes iudicandos curauit.Eftc^ fatis pro tempore,reipub* confultunbsp;uifum,cum Simon interea Londind profeetus,urbcm in fidem redpit?^fnbsp;lidio firmat,atcp inde Roceftriamoppugnatûproperat, cuius locinbsp;erat loannes Varanius uirfortis amp;induftrius.Suftinuithoftiüimp€t^nbsp;fidiu m^quod intus erat,quoad rex fuis iuppetias ferens, urbem obßdio^nbsp;berauit.Quo confeéfo féliciter negotio,glt; relicff o idoneo præfi'dio,nbsp;tatem tueretur,proficifcitur ad oram maritima,quæ cotra Galliamnbsp;expedfaturus dum eius fratrcs,Gulielmus, Gaufredus, Guidonbsp;comitis fili%cum aliqua militum manu ueniant, quos à nobilitatenbsp;menfibus regno pulfos,ipfe cx Gallia accerfiuerat,qui nonmulto poftnbsp;runt.His audus uiribuSoLeuifum,quod eft oppidum maritimum, 2^, , J,/nbsp;Leuuis uocitaturjubi loci ccenobiu monachoru etiam nunc cxtat,ordij’’?nbsp;ui Pancratq,reuertitur,ac fecundu oppidum caftraponit.No multö p‘’'?[^nbsp;mon cum exercitu adfuit,fadislt;^ prope caftris,ad Henricu fic fcripßt' *nbsp;rex me tibi eifc purgatu, ut ne in meam uertas contumeliam,quænbsp;puli caufaegerim:porrb egofèmperReipublicæcômodameis priuads*^ rnbsp;fitatibus potiorahabui,Slt; nuncilludipium me cummaxime facerenbsp;iurandü,quod pro te,populo dedf ÔÔ te pariter atep me obligat ad ficl^nbsp;dam,quä facileliberabis,fi promiffo iatisfeceris.Proinde in manu tu^ P j^,iinbsp;cfleicitOjfi tuis fîmilitcracregniuolueris proipicererebus.Reiponft’^nbsp;niarex, amp;Cduminter femagis deiniurfjs conquerentesaltercantur,nbsp;conditionibus pacis agütjcdudis eueftigio in aciem utrin(^copijs,P^’z’jj,pnbsp;faciunt.Erantinaltero cornu in aciehoftium Londinenies^quibusnbsp;P olygfaphus præerat.Hos Edouardus princeps à longe ubi ui ditnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ^0'

(peciatim peius reliquis omnibus oderat,quód Aleonorâ matrem tè diebus è turri egreifam^conuitris 8ó fibilis confedati fuiirent)infla’’^‘’^^^nbsp;ira,concitat calcaribus equïï, atep dato figno,ut fe fui milites fequant/^q ,(jnbsp;in eos dirigitjClamitandoJn hæc miles ièditionum icelerumcp omiftƒnbsp;nunc fortiter adqcito tela.Londinenfes utgregarq milites impetumii^^nbsp;tiuni no tolerantes lèfe in fugam conferut,Ïnfequitur auidè Edouatdu^’j^i,,nbsp;fimep cædem ingentê edit:ueriim cum ita cædendo hoftem temer'e anbsp;ge abiflet, pulcherrima uiÄoria de manibus amifit* Atep ita ab iranbsp;uti nihil unquam honeftfiic baud quiequa utilitatis proficifcitur.nan^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'t'

mon animaduertit Edouardum ferocem iuuenem cum robore milittH^ fequi Londinenfes^quibus ipiè ob imperitiam militaris diiciplinæ,p^^j^^)inbsp;fidebatjtum maiore animo fuos cohortatus,hoftem premit,atcpunoiï’^.(/nbsp;to fundit.Redrjt interim ad fuos uiótor Edouardus,^dcùm inclinatanbsp;fet acicsjcam ad certamê reuocare nequiuit.Henricus confoifo exnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;w

reequojcapitur^cum Ricardo fratrCjamp;sEdouardo filio, atcpaliquot cæteri partim cæfi, ôC inijs tres comitis Marchiæ filq, partim pulfî

rien ne UStertius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;317

^nt.Non nemo tradi't Edouardu non fuiflc tune captum ,fed pofrea unà cum 5’^rico fili'o Ri'cardi, obfîdum nomine, in hoftium poteftatem ueniiTe, quonbsp;luitæHenrici patris ac Ricardi patrui parcerent.Sex millia hominu amp; quinnbsp;ex regio exercitu defîderatos tradunt annales*

ypümates tanta uidoria ftatim póft male ufi funt: nancç filrj Simonis co^ ®’‘^cnricus,Guido,Simon,ac alterHenricus nomine, qui eoprælio egrenbsp;ççj.'^^§'^^î'unt,itainlolentiores effèóti iunt,utpræièreliquos principes delpinbsp;coJ^^’i^ftubaarrogantia nominatim parumhoneftèappellarent Gilbertixnbsp;Simone pâtre grauiter de ternenbsp;ficernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conqueftus eft,qui ad extremû cùm uideret fe parum pro

’^ra nbsp;nbsp;nbsp;demum alienatus iniuriæuindicandæ caufa,omnibus prineipibus

’UiiA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;negotiû,immemor eorum calamitaté cumRepublica efîe con

enim paucis póft diebus ope ipfius Gilberti c manibus Vigomiâ profelt;ftus,exercitû côfeftim parat. Qiiod audiêsnbsp;iiiç ^’^^°’^cs,accepto nouo militû ex Vuallia fupplemento, ad Eueshamumnbsp;k^°”^^’^^’*''‘^*'^darcemKeneluorthem pergeret, quæ opéré magnificanbsp;millia pafTuum circitertria,paulôueamplius,ubifenbsp;^^cii filio coniungeret,qui ex agro Eboracenfi' magna manum militunbsp;^io e I ^^ducebat. At Edouardus ôd Gilbertus cornes cognito Simonis confîznbsp;dico ^^^’¦^rfuperueniunt,præclufi'sc^omnibus uiarûaditibus hofti pugnannbsp;ho. ^^’^faciunt.Tum Simon pofteaquam fine magno incômodoprogredinbsp;.^^^^^detjineo temporis articuloinftruit aciem,impedimentis ex acienbsp;baj g^'^^^cin fronte aciei ponit Henricum regem, quem fccum captiuû duceznbsp;hai^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;armis induit,ut fi fortuna aduerfa fit, dum ille imperatoris perio

bofte petitur,ipfe interim fuga faluti cofulere poftit.lnftruun ’^^’'^ÔChoftes amp;animis ÔC uiribus fuperiores : côinittitur utrinquepuznbsp;ftetit.Henricus inter primos hoftiUm icrus non pugnat,nbsp;9nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clamando indicat, quod ei faluti fuit, quia à fuis eoz

1 ,^^uatur. Vualli ut ièmel primô concurlùm eft, fugam capientes, alijs.

ho(|. ^’’decerunt.Qiiod ubi Simon animaduer£it,fuos cohortans,in medios ftni à multitudine circuuentus, præliando occiditur, cumnbsp;ducis morte, bona pars fiilutê fuga quæfiuit,cccifis adlnbsp;Phils 1?’^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quatuor,in quibus fuere équités Hugo Spenferius,RoduIz

^^h'oJ Joannes zx Bellicampo, Gulielmuslorcus,amp;altcr Gulielmus % ^^^°”^°^^dus.Hanccladê difeordiainter Gilbertu ôôfilios Simonisnbsp;?’J^ohilibu5 pro libertate pugnätibus attulit.Corpus Simonis comitis fœnbsp;laceratu efle fertur. Inhæfit in hominu mentibus opinio conznbsp;S^iob patriamac iufiurandum feruandum,pugnandonbsp;^.’^^^dfetjinterijffe martyrem,id quod amp; uitæ lànAitas non patitur neznbsp;miraculis conftare,memoriæ proditS eft. Quare iam tum fuere,nbsp;ddii cuiufpiam colere coeperint,compluresc^illud ipftimnbsp;regis iram non pertimuiflent.Rex per hunc modumnbsp;pfojjj 3^^oftiucum Ricardo Cælàrefratre ereptusfVaruicumquód effetnbsp;oppidum natura munitu proficilcitur,ibic^ coaefto exercitu, paucuznbsp;?e(fóp^’^oratur,quiaprimum omniûinimicos perlequcndos ftatuerat.Itac^nbsp;^Vminfulam pe£it,aduerfarioslt;^qui feilliccôtinebant, facilóin poteftanbsp;D 4

5*3 Polyd.Vem.Angl.liift.lib.XVl' ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cz O

tem redigit.Reliqui principes qui arma in rege mouerant,fibi dinum confugiunt, quæ ciuitas adhucin eorum fide permanebat»^ ynbsp;rex certior fadus,ne fpatium parandi uires hoftibus detur,propet^bonbsp;pergitjfedclaufis aciuibus portis,propc muros caftraponit,atlt;^ad opPnbsp;tionem urbis machinas bellicas ftudio comparât.

lam ferè totum trienniü ciuile bellu durauerat,8óagebatur annus h« falutis MCCLXII, ac ciimregnare cccperat Henricus, XL V, ciim ünbsp;Romanus pontifex,qui Alexandro fiicceflerat,ccrtior fadus de inteiu

• 10 inter Henricu Slt;eius optimates,mifitin Angliam Othobonudi^^’^^,^^'’nbsp;dinalem diui Hadriani legatü,qui omnes toUeret controuerfias/dcof *nbsp;conglutinaret.Is Londini erat,ctim ciuitas regi uenienti portas claufit*nbsp;niam contra atcpciues uolebät,admonebat, inturrim conijcitur.nbsp;generatim omniu irritabiles animi odqs ardebant,Gilbertus comes ac

• 11 all] magna? autoritatis uiri demonftrantes permultisargumentis,^^^. ^i/nbsp;iniquiffimä in repub.iuftiflimo etiä bello præferendâ efle,cum ciuilb dnbsp;ótoriafemper eflet ciuibus luduofa.ita egerunt,ut Londinenfes

tes omnes^qui hadlenus contraueniflent^redierint in gratiä cum reg^j jl, receperint bona amp; priuilegia, quibus ante paucos menfes, uti fupranbsp;coeilqVintonienfis decreto priuati fuiflent.Reliquis uero qui tardius^nbsp;tatem rediere,bona publicata redimedi poteflas fadla, praeter^nbsp;ry{b,qui de fententiadeduci no facile potuit.Efi; ôô Othobonus carcet^nbsp;tus,qui pro luahumanitate,imperitæ multitudini accepta injuria ulii'^. .(znbsp;fît .Inter eos fuit etiâ Simon comitis Simonis filiusmam duo alrj Iratrnbsp;ftites in Gallias profedi fiint.Guido iecutus Philippu Ludouici filii^’y^jsinbsp;diu faciebat.Henricus uero qui iàcris initiatus Eboracenfîs thelâuraUi’^’^^^nbsp;iiocant,erat,Lutetiæ interim literis opera dabat.Is Simon pofteaqjnbsp;ciliatus eft, arcem Keneluorthem, quâ pater Simon tenuerat,ei reftiii^’’^,((jnbsp;nc ea poflTeffîo fîbideinceps fraudi fît : lèd præfedus idfacererecufanS’nbsp;ftudio earn munit,lèc^ad refîftendû accingit.Rexcognita præfecîi’nbsp;arcê oblèlTum ire maturat,Slt; ne ab illis qui intus erant,eruptio infuosnbsp;cum primo arcuuallat,deinde militib. negotiu dat,qui interdiu,qu!ii^’^%nbsp;oppugnenriuerumultis uulneratis,c5pluribus(^interfeô:is,parû contgt;nbsp;fèx menfes oppugnando profecere, donee in arce coeperit fames dom’^inbsp;ita qui intus erant,tradita ad ultimu arce, incolumesà rege dimittunt.nbsp;pofthæCjCÔtentus annuapenfîone,Leceftrenfîs comitatus poffefîîone^^j^,nbsp;ad Francos«^ trâfîuit,apud quos,ut uir multæ uirtutis in magno fuit

At Henricus eo confetfto negotio,amp; pace ubii^ parta,ingentcm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j|i

à populo exigit,quain primis wium Edouardum iuuaret,qui iterhabd’*. Syriam,utnoftris Chriftianis principibusauxilio effet. Fuitis falutisnbsp;næannus m C c L X v I, 6lt;ScùmregnarecccpitHenricus, X L I X.nbsp;anno Othobonus legatus concilium fàcerdotumfrequens Northanto^'^jnbsp;alterum Londini habuiuubi pofteaquam res quæ ad religionemnbsp;cômodiorêin ftatum perduxerat, legest^ tulerat, quibus etiam nunen ?nbsp;utitur,denuntiauit impios effe epifeopos omnes,qui principumnbsp;xè fecuti fuifrent,quos ipfe mox,quoniam delidi pocnitucraf,partim abU^j^pnbsp;partim Romanum pontificem adiere coégitiatque bis pcracns rebus,

Henricus ter tins

^uii’nfccutus eftannOjperfunólus legationis ofFici’o,Romam redfjttHenncus poft annu ejuinquageftmu alterum,quam regnare cceperat;,conaliû connbsp;^ocauitMarlebrigiu, qui eftpagus Celebris comitatus V uilceriæ, ftcut libranbsp;^odecimo fupra diximus: qui in eo conuentu primiim leges ab iè ante latas,nbsp;P^æfertimMagnæchartæjdeconfilq iententiaapprobandas^dein alias connbsp;^^dascurauitj quæad ftatum Sc comodum regni maxime conducerent.nbsp;g ^ddem tempus Edouardus princeps cum ingenti clafle in Afi'am traiecit.nbsp;Chnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cauià, uft^ eó Ptolemaide commoraturusQ'ta enim inter

10 te,^’ duces fuerat conftitutü)dum Ludouicus rex Franciæ, qui code aduerlus Saracenos bellum gerebat^ex Africa uidtor cum maiore ex/nbsp;Edouardus belli focios expectat.nihil faAum propiusnbsp;ut domeftica fraude periret: nam cum aliquando in cubiculo folusnbsp;quodam,quem ipfe quód multa de fuæ gentis moribus narznbsp;^Cpauló ante in familiaritatem acceperat, tribus petitus uulneribusnbsp;pcriculo euafi't,adiuuante cubiculario^qui manu Arlàcidæ reznbsp;trucidatus eft* Saraceni Arfacidasnbsp;hominu genus inHdumjamp; iuperftitioni fuædeuotû,quinbsp;iiitçnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æternam promereri beatitudinê,fî bofte publico quouis modo

morte etiam crudeliflîma affîciantur, Edouardus autê ubi ex îis j conualuit,audiens Ludouicu quem expeftabat, per idem temponbsp;confedû interrjfle, amifla ipe bene gerêdæ rei, in Anglia,nbsp;inducrjs, rcdqtincolumis* PræmiferatRomam Edouardusnbsp;^Oc5?^ybaagebat,Theobaldû pontificêrenuntiatû à collegio cardinaliu,renbsp;magnis donauit muneribus.Is Romani pontificisnbsp;Edouardo rem Chriftianam in Syria curabat, quando Viterbqnbsp;eft* Quo tepore Carolus rex Siciliæ, ac Philippus Ludouicinbsp;'^^^eip^^^’^^'^^^untes, Viterbium profeéii funt,ut creandi pontificis autonbsp;îonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obitu Clementis quarti,biennio ferè pontifex nullus fuez

^^^^^obaldus Viterbrj ele(ftuspontifex,Gregoriusdecimus dieftus ^^^i^^*^^^^'’^^^^mporis Viterbiû Henricus Ricardi Cæiàris 8ô comitis Cornbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;menfibus demortui filius, negotia quædâapudRomanu

^^Pmeuraturus, qui eo loci malo fato fublatus eft.porro cùmiuuenis ^^’’^ripe æde,pro maxima ara,reidiuinæinterefîet, contigit ut eo pernbsp;^^pus uenerit Guido SimonisMontifortenfis comitis filius cum regenbsp;ƒPo.apud quem, quemadmodu fuprà diximus, à principio ftipendiumnbsp;^^H^’^^^S^pofteain Italiam ad Carolû regem profedus fuerat,qui ubi à Ionnbsp;^^^^Cinflammatus ira, incautû aggreffus, uno atep altero idu in/-'^oïûhÿf'^^^^^^°^modo patris Simonis mortem,qui,utfupràmcmorauimusnbsp;Eueshamum fado, interfedus eft,glt; ultra morte, in eius corpusnbsp;^^htj^^^-E-icardfiftius Henrici patris acerbitas progreffà. Guido uerbpoftnbsp;°^^^^^’^ï^dRufum focerum comitem Anguillarium,qui tune Hcnbsp;£nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æf^dus erat,nemine homine perièquente,incolumis euafît,id quod

^^’^^djqubd illi tantum præter iuos oculos fieri,minime pati debuiflent*

MCCLXXll, 8lt;j:ab fienricus regnare coeperat L v, cùmBonifaçius Cantuarienfîs anti^

3X0 PojycLVcrg.Angl.liift.Iib.XVL ftes poft annû quam federe cccpcrat X X v n,e uita èxceflît,in cuius locum tu,nbsp;bus fere póft annis, Gregorius pontifex Romanus Robertu furrogauttjÇnbsp;fuit antiftitum ordinefèxtusSóquadragefi'mus, Id temporis orta eftiug^nbsp;difcordia inter monachos amp; eines Nordouicenfès, quæ ita breui tempof^nbsp;uitj ut populus fafto impetu,principem ædem inflammarit, Qu®nbsp;flagitio,rex eó propere contendit^affedliscp fupplicio nefandi incendij autcnbsp;bus,ad ccenobium diui Edmundi uoti caufa perrexit:quo in itincre hauonbsp;lè habere coepit^fèdaliquantulum confirmatus,eo loei condliûhabuit,iu9nbsp;de rebelliu animaduerfione cum primis agitauit:at inde urgente morbo/u .nbsp;uentucpdimifîo3Londinum(fèntiebatenim fè uocari adexitum uitæX'^^jnbsp;eelerrimèpotuitjfèrecepitjubi X VI cat Decembriseuitamigrauit.ciu*^nbsp;annus fàlutis humanæ M C c L x X11 L Vixitannos L x v, regnauit Jnbsp;Corpus ad Vueftmonafteriû delatum adfepulturam datunGenuit cxnbsp;nora filios maresEdouardumVualliæprincipem,quiin eins locum fut^^f .^nbsp;86 Edmundum comitem Eancaftrium» Pofeit locus, ut hinc parumpernbsp;tamur.Extiterunt longo póft tempore,qui tradiderint hunc Edmuiufunbsp;maiorem natu Henriei régis filium,fed quia deformis efTetJddrcoEü^X;nbsp;dum regnum obtinuifle^^ippe hinc poftea duæ fa(ftiones,id eftj^^^^nbsp;liflîmæ familiæ ortum habuerunt,quarum uulgus etiam nunc alteramnbsp;nbsp;nbsp;ƒ

rubram,alteram albam appellat, quód rofa alba unius, amp; rubra alterius ïiæ infîgne fît,uti infra fufîus dicetunÄtque i fta comentati funt,quónbsp;quartum iure regnum repetiuifle probarent, qui ad Edmundu genusnbsp;bat,quicp per uim in regnum inuafi't, amp; obtinuiu Nunc ad rem reuetm^ jnbsp;lias ueró Henricus fufeepit tris, Margaritam, quam locauit Alexan^^^^^;Dnbsp;Scotiæ,Beatriccm,quæ nupfit duci Britanniæ, amp; Catharinam, quænbsp;matura uiro, mortem obijt.Fuit corpore compaefto, amp; robufto,ftatum A,nbsp;facie fan's honefta, alterius oculi palpebra demiffiore, ut pupillamnbsp;ret, ingenio miti, animo magis nobili quam magno, præterea cultornbsp;nis, SCaduerfus inopes liberalis. Non caruittameninfamia,quódinmy ji/J'nbsp;gendis inconfîderatè interdum fe tradaffet, ftudiumcp pecuniæcogct^^^nbsp;cet magis ex inopia,quam ex animi cupiditate,habuifret:item 86 regimt’^^ji;nbsp;modó nonadauxifletjfèdNormaniamcum Andegauenfibus,quamp^^/nbsp;annes antea amilerat,poftquam bellando recuperate non potuerat,cou^j[^nbsp;fet Franco,iurelt;^ cefTiftet.Qp^ ^eró temporeHenrici fuerint uiri autnbsp;mis'ue prscclari,cämfupra appofi'te expoftierimus, libuit hoc locoillf^j^'nbsp;fumrepetendilaboreuelutfuperuacaneo perindefuperfedere, atc^ j.ijjtnbsp;feHugonis Balfami Elyenfis epifcopi, qui cum Henrico regeuixerat.nbsp;tarn frugalilîîmus,quàm homo ornatiflimus, literarum ftudiain pdm^^^nbsp;augenda conftitüit,quód ea omni ætati 86 utilitatem,86 folatiu afferentnbsp;dó literæ,quemadmoduin Cicero ait,adolefcentiam agunt, fènedutem^’nbsp;dant,fecundas res ornant,aduerfis perfugium præbennHugo itaque t p-/nbsp;brigiæ collegium collocauitin ædibus quas ipfè ædificarat, illudcp

tro dedicauitjiti quo memoria etiam noftra,bonæ artes uehementef brantur» Cæterum opus illud hoc cundis mortalibusnbsp;gratius fuit, quó id temporis fcholafticorumnbsp;collegia multó rariora erant.

/

11

5

t

0

'!

k

0

1/

i.-quot;*

il

t

!/

:gt;

i

i'

f

¦îlt;

11

/

'/

il

J

0

1gt;

•!

l'3o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exitiale illi genti, cuius fanguine breui tempore póft,ea rez

( f iiaaduit. Dominabatur id temporis in Vuallia Leolinus Griffini I lOr; HUlii«-,---------------

(i’

r

b'

1!

3X1 Poly d, V erg,. Angl. hifl. lib. XVII-egreffus.prædas paflîm agere cccpit:fed deinde territus régis aduentu, celcriter ad uindicandam tantam iniuriam contendit,depofitis armis^ueni^i”nbsp;ultro petijt, quam Edouardus iterum non negauit, utne cum montibus^^^nbsp;paludibus pugnando, quæ in loca V uallus uelut in munitioncs fe exnbsp;cipere iolebat^operam luderet.Sub idem tempus Robertus Cantuarienlïs^nbsp;tifteSjCumCardinalis atquePortuenfîs epifeopus effet fadus,IoannesFf^'nbsp;cifeani ordinis uir,antiftitum ordine feptimus SC quadragefimus^anbsp;pontifice Romano Cantuarienfi dicccefi præficitun Hine cernere licet, 3^nbsp;noftros pontifices aliquid (ynceri iam turn fuiffe,cum per legem paua's li^^^nbsp;duas fimul obtinere prouincias,quandó Robertus Portuenfèm epifeop^^^nbsp;coniècutuSjfè Cantuarienfi abdicauit. O lege nunc propeeuerfaminam^l^^nbsp;que pro opibus, pro potentia, plures habent epifcopatus,ut nullumnbsp;(ita credere par c(t)rcctc gubernet,qui talem comiffi gregis curam nonbsp;ledatque adeo cupiditate metiri uidentur» Quo etiam anno, Alexanalt;^Lnbsp;Scotus Edouardo fidem periufiurandum,more maiorum,obligauit.Einbsp;mas uir iuris æquè ut diuinarum literarû peritiffimus,qui antea fiierati*’“^!^nbsp;filio èC familia Henrici tertfj,fit epifeopus Herefordenfis .Is nempehon^®^/nbsp;frugaliffimus,quam integerrimus, ita uitam ac omnem ætatem egit,nbsp;tus fît poft mortem, 8^ à Deo amp; ab hominibus ad ccclum ferri, quinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)•

raculis clarus exiftit.

Secundum hæc,circiter annum fàlutis humanæ M c c l x X v 1111, dus pecuniæ egens,rem ex fuo ufu nouam excogitauit. Porrb quotqii‘’,s;clt;nbsp;fèffiones urbanas ruffa'cas'ue habent,aut colunt,ex inftituto à Gulid^^i Jnbsp;mano Angliærege introducftojperpetui uel ad tempus fruéluari) cenK’’nbsp;ufumfrudtum capiant,quandô ipfàrum poffcffionû proprietas ad cef^^’nbsp;tinet dominos,quibus in annos fingulos,poffeffores ut proprietatisnbsp;nefeio quid aut foluunt,præftant'ue,feu penfîonem reddunt, fîc,utpô* ƒnbsp;nés aliæad tempus locatæ,uel in perpetuïï datæ,nonnullis de caiifîs,4^^ jjjilnbsp;nicipalibus legibus excipiuntur,crebró ad priftinos dominos redeanÿjj-^ !nbsp;lis deinde uel alrjs colonis locentur,uel uenditentur, feu prioribusnbsp;nbsp;nbsp;VA'

bus fblutaredemptioneconfirmenturiquodprædiorum genus copyholde dicitur.Si uero poffeffiones liberæ fînt,ea feruitute carent;P’^^j^i)lnbsp;bus penfio iure tantudominq,debetur domino.Tgitur rex cùmnbsp;tarumpoffeffionumprinceps dominus,ÔC non ignoraret tabulasnbsp;phas, quas uulgo euidentias aut copias uocant, partim ob tempoî'’^nbsp;quitatem, partim ob affiduas bellorum iniurias, aut confumptas^ti^^nbsp;effe,publico ediôlo iuffit, uti omnes agrorum domorumep poffeflo^^nbsp;rent, quo iure, quóue nomine ilia retinerent, ut per hune modu pofnbsp;ad fè dominu pertinentes, rurfus aut uenderentur, aut redimerentut*^nbsp;eft omnibus ediftum eiufmodi poft homines natos longenbsp;fremitus hominumç'quam iratianimiC quanto in odioprincepsnbsp;cœpitÇ’Veruntamennonnulli de plebe homines nequaquâ contranbsp;uenire audentes,quibus poterant rationibus fuarum iura poffeffonnbsp;probabant,quæeo minus admittebantur, qubd nullatabellaconft^'nbsp;ita. cum multis de tali negotio difceptatü,donec loannes Varaniusnbsp;ræ unus de multis,honio popularis,uidens regem ad pra^damnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

Edouard US primus. s»? fxpandere rete,amp; neminem unum efle,qui reclamaret^fibi adlioni tarn acerbænbsp;intercedendum ftatuit: itaque citatus coram magiftratibus, quos luftiriariosnbsp;^icuntjcomparuitjinterrogatusc^ ecquo iure pofleffiones retineret^edudto renbsp;pente gladio,HoCjinquit,iure prædia auita poffîdeojhoc quoep eadem defen*nbsp;^.Non nemo^quod non abhorrer à uero^tradit cômiflà rixa,comitem oeeïquot;nbsp;Alanum unum ex magiftratibus.Cæterû ubi id facinus rex refciuit^ fen-*nbsp;'^^leomniu fermonibus uapulare,ueritus ne feditio fieretjab incoepto deftinbsp;’^’^'^hæc rota res quæ omnib. generatim damno fuifTet, unius audacia in/nbsp;’0 a 'n ^^^bito deferbuit. Eodem anno morte obrjt Gualterus Eboracenfisnbsp;' jCui fucceffit Gulielmus cognomine Vickeuanus,qui in ordine Ebo/nbsp;archiepifeoporum trigefîmusfèptimus ponitur.EoipfoannoIo/nbsp;Cantuarienfis archiepifeopus peradlo totius facerdotum ordinis con/nbsp;^^*^^u,miranduin modum religionis ftatu confirmauit.Rex infequenti annonbsp;rei agrariæ artificium noproceffifle fibi ex fententia,aliam aggreGnbsp;concilium Londini ad Vueftmonafteriumhabuit,quoin concilionbsp;pecuniam populo imperandâ curauit, nemine negante, nenbsp;tiirnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pauló ante gratiæ ob omifTam iuris agroru caufam, iudicare/

p^’^^emor.Deinde permulta quæè Republica eflentjflatutafuntjamp;illud, tit Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quouis alio capital! crimine conuidtus^epifeopo repeten/

^P^^opus eum non ante mifTum faceret, quam rite fe expur/ cuftodiendi damnatos facerdotes tab's demum im/nbsp;l^^^fftferuitus,qualem in uita Henrici feptimi efledocebimus.

tibi,Daui(l,que(ut fupra demonftrauimus) magifteroffiefj, ad Anglum adiunxerat, ab Edo/nbsp;Leolinu ffatrem V uallia? principem tran fit,2lt; ambo iuncflis arnbsp;Anglis bellum faciunt. Quæ ubi rex accepit,ualde commotusnbsp;Leolinus amp; Dauid accept! benefiefj immemor fide fefelliflet,nbsp;titunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rebelliu iniurias amplius délibérât, deledlus militu habet, exer/

uindicatu feel us in V uallia extemplo contendit. Etfi funt, •^Oh . '^^^gern præmififleloannê Cantuarienfem adrebelles,quos bqnisnbsp;rccordatione in officio co tin eret,Slt; illos cotemnentesnbsp;c'^’^O'iltajfuifTe ab eo antiffi'te extra Chriffi'anorum comunionein eie/nbsp;tioji h ^^^faaarmisno uerbisadtantâferociâ côprimendam opus effet, illisnbsp;captis aliquot caftellis,ferro 00‘ignenbsp;parcunttat ubi rege appropinquate fen/nbsp;fugientes fefeinnbsp;''tipnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;editiffimulongec^ quamafperrimu, qui ad feptentrione

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ingreffuSjUt nouit hoftes in montes abqffe,cu

non longo abillis interuallo confedit :poftero dieequitatuex 'li^^5‘^^‘dto,omnem earn planitiem quæ radices montiu tamabortu fob's,nbsp;^^^cumpledl:itur,complet,pedeftreslt;^ copias pauló ab eo loconbsp;fuperioribus conftituit, atqueexinhoftem adcertamen pro/nbsp;ut uidet nolle in campu deEendere,ut omnes præcludat aditus,nbsp;^^inde • Anglifeam occupat,quódeóVuallus confugereconfueuifTet;nbsp;aliquot nauicub's,pontem facit in fluuio Hauenfandlo,nbsp;huit amnis,qui ad radices ipforu montiu oritur,ut ne trans illud flu/nbsp;E

j»4 PoJyd.Verg.Angl.hift.iib.XVn.

men hoftes caftra ponant.Sunt^qiii traclant pontem facflu ad fînum mine Regyd, ex quo in earn infulam nauigatunCæteru in eo temporisnbsp;lo ita ufu uenitjUt antequam pons tabularetur,aliquot iuuenesnbsp;tus animi cauia ambularint^ac fpaciandi ftudio longius progrefli quamnbsp;rantjfubito interuentu Vuallorum,procul alittore,crefcenteOceanogt;nbsp;amp; iagittis reiedii;, partim cæfi, partim ab aquis fubmerfi fuerint. Exnbsp;iCuento^creuit mirum in modu Vuallis animus^quippe qui putabantiH^nbsp;dlum efTe diuinitus,ac oracula fuoru uatum antiqua repetenteS;,quibusnbsp;nunc plurimu fidentes uana identidem ipe eluduntur^ducebant tumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. i’

ueniflTe diem,cum eorum princeps Angliæ imperio potireturJtac^ in ipem benegerendærei eredlus^reli^to Dauid fratre^qui loca montan^,nbsp;retur,ipie cum eletfla iuuenum manujn campum proximunbsp;tinuo Edmundus Mortimerius cum robore militum obuiam fadusfd-prælium utrobicp c5mittitur,quod amplius boras tris an ceps fuiqdon^^nbsp;linus pugnando cecideriqtum cognita principis morte, Vualli fugampnbsp;nus feccrunt,circiterparte eorum tertiainterfecfla. Edmundus ui^^orpj^^,nbsp;gatis hoftibus,ad regem qui tunc ad Caernaruanû oppidum erat, ^^^P^nbsp;lini detulit,quod poftea Londinum deportatü in turn's faftigio pilonbsp;diu permanfit,quórebeniü pcena cæterisilluilrior manifeftiorcpelEt-^ Jnbsp;qui icribant Leolinu no fuifïè in prælio occifum,ièd iùis pontem firang^^’^nbsp;tantibus,acfæpiusab Anglo inderepulfis,ipfum uenifleauxiliOjamp;^‘^’^.,-(!nbsp;alio Vualli ab hoftibus diflîpati fi^erent,fortè accepiffe uulnus,acdcgt;”nbsp;gnitum àStephano Suardo percuflore, turn demum capite obtruncatu’’’'^/nbsp;ubicuncpceciderit, parum omnino refert« Edouardus accepto uidloria^^^j,)nbsp;tio,motis ftatim caftris,ad perlequendos hoftes militem iuû quoquo^^nbsp;ad omnes uiarum exitus dimittit,ac fimul ipiè diipofi'tis ad radicesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ƒ

equitibus,cum reliquo exercitu montes ipfos afcendit. Vualli ubi fe terclufos itinere ièntiunt,more ferarû trepidi pro fe quiique in iyluasnbsp;mas,aut in fpecus tendit,partim per abrupta ic immittunt,partimnbsp;giendo in boftem incidentes, aut interficiuntur, aut capiuntur. In rjsnbsp;Leolini frater cum multis alrjs eius iecflæ ibcrjs fuit, qui non multonbsp;piæpœnas capite foluit. R ex fie montanis Vuallis perdomitis,adrdgt;^^ ¦nbsp;fubigendos,omnem obiuit regionem quæ ad ortum fob's 2lt;meridiemnbsp;milites in unum confeifim cogendo,quos diximus uiarum aditusnbsp;qui ingentem paflTim cædem fecit,adeo ut amplius tria bominum milH^’^^iilnbsp;feeffa fuerint. Pofteaquam omnis prouincia pacataeft, Edouardusnbsp;jllius fecit Robertum T orbifcum,uirurn fingulari uirtute, relidfoc^nbsp;idoneo,Londinumreuertitur.AtcpitaVualliaiterumdomitaefl:,cittynbsp;num oâ:auû,cùm Edouardus regnare coepit, qui interim Gloceftriædi^^^ 1nbsp;ratus,conuentum principum eo loci egit,in quo quædam de regni ftati^nbsp;ta funt,quæ nunc ut iura æquitate plena maxime ufurpantur.Exin palt;^nbsp;bus,nibil toto triennio accidif,quod icribere babeamus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î

Agebatur poft bæc annus ab eo quo regnare coepit Edouardus, tisbumanæ mcCLXXXv,infi'gnis morte Alpbonfi,SôortuEdouard!nbsp;rum puerorum,càm prodigiauariafuerunt.Principio anni grauitatci^ ƒnbsp;fubito exortam, inde ficcitas poft bominum memoriaminuifaexceplj’*^'jjjj

Edouardus primus . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^?

^^feomnes necarit:poftremó ingentes fuperuenereimbres,unlt;Je anno eafames per totam peruafi'tinfulam, quæ ulx^ad exinbsp;^bnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;durauit. Eo ipfo anno Gulielmus Eboracenfis antiftes morte

’poftannos fex^quam federe coeperaticuilucceflitloannes cognomento fntegritate uitæ clarifîîmus^Circfter hæc tempora. Gunbsp;Angliæ cancellarius, ciim intelligeret fblas efle literas, exnbsp;ff udlus atc^ deleélatio petatur,ut fin's eins rei copiamnbsp;coHegiu inftituit fcholafticoru, fundis«^ locupletaüit, Hodienbsp;^Ona -’V^^^^f^^fartonUjCxquouelut ex uberrimo fonte,flumen quoddamnbsp;^Pns fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manau At Martonus poftquâ tale Mufîs pofuit

R-offenfis epifcopuSjdignus nempe,cui eiufmodi mandaretnr rumor increbuit Burznbsp;pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;longe firmifïîmâ totius Aquitaniæ ciuitatem fecreta confilia inire

%(1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;expulfîs Anglis, eins præfidiû admitteret : uerùm antequam

Oççj ’B^^f^batur, efEceret, Edouardus de re ftatim certior fatftus, tranfmifi't magno exercitu adfuit, afFelt;ftislt;^ fupplicio coniurationis auxnbsp;fecïlQ^^'^fuitatem fufpedis hominibus protinus purgatam reddiditiquo coiinbsp;Cîib^j^^§otio,dumcæterisrebusprouidendiscumfuo domeftico fènatuuagt;’nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;incidit,qua diu poftea affliótatus eft.

Chriftianæ duorû regum difcordqs maxime turbatæfùnt,undc ulcifcendæ cædis Henrici patruelis,id quodnbsp;Porro Martinus Ro.pontifex, impulfii Caroli Siciliænbsp;loannem Palæologû Imperatorê Græcû,quôd Chriftiananbsp;^^^perturbaret. Quoilleprobro,cum Petro Aragoniæ rege feedusnbsp;Mai^r^^i Sidliæregnû repetebat fibi débita iure dotis Conftantiæ uxorisnbsp;quem Carolus pariter uita ut regno fpoliarat,eicpfpoponditnbsp;paratas fore. Petrus noua fui tus ami^nbsp;3onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^^rine Parochitahomine inter Siculos autoritate,uirtute, nobilita

^^tic|^^^§^f^utunomomento per Siculosfadoimpetu,omnes Galli con^ Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuperbiam ifla gen s amplius toÏerare non pofte t.Ipfè ue

P'^P’^fato in Africa Hipponenfî agro, cum ingenti clafte in Sardi/-ur,expe(ftaturus illic rei euentumdSlon multo póft Siculi ftagt; §^U})^^drciteruefperum, Gallos omnes adunum intcrficiunr. Vnde adalt;Vnbsp;^^^’^Sfculus,quod hodie circunfert,cùmfîgnificaturlubitam cædê'ïnbsp;^’^’^^’'olus audita Siculorum defedione, cum magnis copijs ininfunbsp;^^e^ç^!î^hacMeftanâ urbem obfidet. Aragonenfi's itidem rex,ubi audiuit idnbsp;^uod expe(ftabat,in Siciliam contcndit,eamcp ingreffus rex ab om-*nbsp;Qua animoru inclinatione perterritus Carolus in Italianbsp;ÿ ^’iiv ^Q^^turus auxilium,quod ex Gallia arceftîuerat» Interim reges mu^-f nuntios 8ó literas fe Iaceftentes,ad fi'ngulare certamen uterquenbsp;pugna de uita ÓÓ regno dimicetur.locum ex confenznbsp;^^^fjBurdegalam dicunt,quó cum centum ledtis cquitibus eant : fednbsp;linbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;certamini.Turn Petrus claftcm dudhi Rogeri) Loriæ uiz

Neapolim mittit,quifa(ftopræliocum Carolo regis Caroli fiz protinus uinculis mandatu in Hifpaznbsp;^Uit» Pontifex dolensCaroli cafum, Petrum impium denuntiat. Adz

E i

3»« nbsp;nbsp;P oly d. V erg. Angl. hift. lib. XVII.

fuitpaulo póft Carolus rex,S^ confirmati's Neapolitanoruayijnus in traiecit, ubi demum moritur. Philippus inter hæc Francoru rex Gerunnbsp;Aragoniæ urbem obfidet,cui Petrus obuiam faôtusjuulnus pugnandonbsp;pit,ac breui uita excedit.Francos quocp Gerunda potitus febre ablumit^.nbsp;que eft tarnen funeftû bellum perhæc trium regum funera finitumd^danbsp;ceflores multo acrius delatum.Filf) enim Petri Ferdinandus AragoniæAnbsp;cobus Siciliæ à pâtre reges côftituthenixèftiumnegotiugerebantjCuna^^nbsp;rius Francoru claflemjquæ ex Narbonenfî Gallia ueniebat,amp; in oramnbsp;xiædelataGuidonem Montifortenlèm Anguillariæ comité fociubellinbsp;perat,cepit:S^ Robertus Atrebas in Italia procurator Caroli iunions,!^nbsp;Siciliæ urbem occupauit.Secundu hæc,partim iuflu Nicolai pontincis^nbsp;qui Martino ftcundoloco fucceflit^partim autoritate régis EdouardiA rnbsp;Æonêcoagmentandâhis coditionibus ucnitur, ut Carolus euinculis^’nbsp;teretutjqui fua impenia lacobu Petri filiUj regem Siciliæ côftitueretjS-*’*nbsp;intra trienniu feciflet,in carcere rurfus redituru fe pollicitus eft, dads nonbsp;obfiduinlacobi poteftateduobus filrjs Roberto Sd Ludouico floreniiOnbsp;illuftribus adoleftentibus. Rogerius item Loria, nobiles Francosnbsp;clafle captos à fuis redemptos dimifit : Guidoné uero comitem AngniHnbsp;qui,ut diximus,paucis anteannis, Viterbrj Henricu Edouardinbsp;ciderat, nullis nelt;^ precibus necp pretio adduci potuit,ut miftumnbsp;Utah Anglo gratiam iniret,in cuftodiaretinuit,ubi cnclt;ftus eft.Acit^nbsp;pcenas editi flagitij Edouardo dedit,amp; tandem aliquando aras quas in’’^nbsp;tiflimo fanguine polluerat,morte mérita expiauit.Nunc ad rem redeo*

Edouardus rex fafta pace,cuius rei cauia,annales Anglici tradut gonia iuiflèjquód ei cum utrocpregeaffinitas intercederet, in Anghai^J^’,^nbsp;misredqt,cum Philippus cognomento Pulcher,mortuoPhilippoP^f/nbsp;Hifpania,utoftendimus,rex Francoru faftus eft.Intcrea Vuallinbsp;fentiscp fortunæ faftidio afFelt;fti,ac nihil efre,quod libertatis caula perdii^'-dum fit,arbitrantes,Rhefum Amereducû fummæhominemaudaciæÆ^j/,’nbsp;Leolini genere origine ducebat,fibi principe côftituunt. Is cóuocarisli^’’^^nbsp;cntibus,îacilèeosincendit,quippequilîmulcumalijs cotinuoadarma^^nbsp;runt:deinde in agris habet deleduegentiûac perditoru, ôécoadanônbsp;i-nanu,quofcuncp obuios habet, incitât, iolicitat,hortatur,comemorat^nbsp;quamobrê debeat Anglico iugo à ceruicib.depulfo, iè in libertatênbsp;€aufa,arma mature capere.Ita magnis paratis copijs, Anglos adorit, py^nbsp;ex oppidis ac arcibus minus munitis autexpellit,uel perimit,adeô ut igt;’ g;,-nullo ferè negotio Anglos omnes deleturus,ac prouinciâ adepturuSjn’*’nbsp;bertus præfedus amp; edentate èC maturo côfilio ufus fuilfetiille enimnbsp;maduerteret adueriàrioru copias in dies magis magiscpaugeri,ac ptopnbsp;no expedire,fi fe uno in loco côtineret cû exercitu,quoad interim nouo®nbsp;ret mihtes,aut loca magis muniret,omnis periculi immemor, reliclisnbsp;lidio locis,mih'tes Anglos in unum coëgit, quadratolt;^ agmine in aduef* |nbsp;contendit ad oppidû Aberkenuenâ,ad quam iê hoftes congregarant.Agt;^^,|)nbsp;ducus ubi coanouit Anglos qui multo militu numero inferiores cranténbsp;tare,iam nô cxpec'tandaauxilia,fêdpugnâ eodem ueftigio cômittendaii]^^^.)nbsp;tuens,miro aftèdlus gaudio, inquit fuis militibusdam uidetis hoftes no

Edouardus primus. 3^7

loï’g^P^æftîiiwus, in manus noftras temerè uenire: litiinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° diuiiiitus fa(flum auguror,ut uidelicet ulcifcamur mortem Leox

alior5,quos gens perfida nulla feruata belli lege^^crude^ R-obertus præfeétus uir alias cautus,tandiu lènbsp;Çcçç munito contineret,dum ab Edouardo fubfidium mittereturC'Sednbsp;præcipitêagit. Igitur magno animonbsp;acriter inuadite,ad prædam ÔC gloria properantes»nbsp;fçrij^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dixit, in Anglû appropinquantê pro fe quifcp irrumpit, nullolt;^

’° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;milites facere {olent,à fronte,à tergo, àlateribus ur

M}]-^§*iatur acriter, ôô quo Vualli magis inftant,hoc Anglica acies fortius extremum uidens hoftem defatigatum, fado impe/nbsp;^çrçnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fè immittit* V uallus præter fpem repulfus, nec fugere, nec refîz

paffim cadit.Amereducus capitur,reliqui ferè omnes interficiun^ millia quatuor. Atq; ita Vualli me^nbsp;Mnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcenas pependerunt.Ipfè autem Amereducus Eboracum per

de regij fenatus fèntentia,fecuri percutit. Affecit ea uidoria increz acdderent,ctim iter haberet Burdenbsp;ij)^^’’1 f ^^*^0cùmrcgnarecocpit XIII,ad Vueftmonafteriû conuentû princiznbsp;''nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;côuentu, leges populo datæ funt,ex quibus ius multiplex ma

^‘Utnmûreipublicæ cômodum.Itemamp;de regni ftatu prouifum eft. rebus,rex,uti diximus, in Gallias le contulit, qui totû feznbsp;Aquitaniamoratus,per eoldemdiesin Angliam redierat:quinbsp;Æ ciimilleregnarecceperat X N I,amp;humanælàlutis M C C X c.

^^bçj^^^^inde qui infecutus eft,concilium Londini ad V ueftmonafterium * ânbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primis agitatû eft,de eiedtione ïudæorum, quorû erat per

S^ch p’^gliam ingens multitudo, quo fie oues ab hccdis fegregarentur. îtaz edido iuffum eft,utintra paucos dies,omnes abirentcumbonis,nbsp;parentes, ali} alio difteflerunt. Ita profuga gens de Anglia iiinbsp;cxiuit mifèralèmper aliqub terrarum petitura, uique eb dum deznbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minus doloris reliquis mortalibus inuret, fi moz

fuperftites reliquerit,fine quibus,haudfcio, quomodo noftris pî'æcautû fuerit in pofterum tempus. Eodem in conciIio,Edouarznbsp;fe cupere ire auxilio noftris in Afiam, amp; quia res ad religionemnbsp;Änbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecerdotes pecuniam {uppeditarent,quam præ manu de

illc poft acceptam pecuniam,facilè deftinato bello res domeftiz fimiliter atc^principibus cauereiniure,nbsp;id, quod fanci tu iampridê fuerat in_Ma^na charta, capite.nbsp;proximo libro memini,id eft,ut nemini hqmini liceret dareprsc vnbsp;monachoru :nam additum eft,ut non liceret etiam monachis,aut 'j ¦nbsp;i, ^^fibus emere poireiriones,qub ne pofteiriones eiufinodi cccnobioz J.nbsp;dotes fierent.Et legem hancad Manumortua ynbsp;ftrneldatæcollegesfacerdotum,nonutieprurfusuendez ;

mortaliuminperpetuu ademptæ/ ^^^uatur,fic,ut nihil pofleflîonum ordini lâcerdotaliànbsp;pètm,niïnrgîi permiftix.

o anno pbijt mortem Alexander rex Scotiæ, uir fingularis uirtu tis,

E 3

3^8 PoIyd.ycrg.Angl.hift.lib.XVIL qui inter curfùm,unacum equo in terram forte corruit^acrepentèfracra^nbsp;ce interrj cqui nullum reliqui t filium fuperftitem,id quod breui poftnbsp;tarn Scotis iplis,quam Anglis multarum ciim fimultatum, turn cædiufli pnbsp;fa fuit.Habuit Alexander in matrimonio Margaritarn filiam Henrici,u^* gt;nbsp;iius uita ftipra demonftrauf ex qua fuicepitfiliu Alexandru nomine#nbsp;quam ex nomine matris appellauit Margaritam, Alexander ante patrei”nbsp;ceffit è uita.Margarita uero regi Noruegiæ nupfit. Deinde 5/larg3irit^^^r.inbsp;mortua, Alexander rex pofteritati conftilendi cauia,inmatrimoniuinor^nbsp;filiam Guidonis comitis Flandriæ, ex qua nihil liberorum ftifcepit,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

extremumfamiliæfatum,nullopotuitconfilio auertere.Exfiliaautemi’ quam diximus regi Noruegiæ locatam fuiffemata eft fill a Margarita,nbsp;tequam efletmaturauiro, decefti't, in qua genus Alexandri régis defecit*nbsp;tur Scoti mortuo Alexandro,ualde anxfj quern fibi regem optarent, 8^^^/nbsp;tes ne dum de re tanta inter fe confultarenqad uim non ueniretur,adElt;J^^^(,/nbsp;dum legatos miferunt, qui rogarent, ut per eum fibi liceret, ex fententi^F^nbsp;cipemdicere. Audiuit Edouardus libenter legatos, pollicitus«^ eftno’’nbsp;dó iê non iinpediturum, uerümetiam quantum in fe effet, operamnbsp;ut in creando rege,nullauis effet.Quo accepto refponfo legati abierutitgt;nbsp;tiam,legationemt^ diligenterrcnuntiarunt.Fueruntoptimatibus Scotijrnbsp;ta,quæ ab Anglo rege per legatos acceperant, amp;quia fadis morenbsp;puli comitijsjiam difteptari inter eos coeptum erat,de communinbsp;fis nouis legatis, Edouard! faciendo noui régis poteftatem dederuntft^^nbsp;gnitoScotoru ftudiOjConcilium aduocauit,agitaturus de re mature cun'nbsp;antequam legatis refponium dareticiim interea in Scotia maximade reg’’nbsp;certatio erat,inter loannem Baliolum, Robertum Brufium, amp; loannei’’^^nbsp;ftyngium: ft enim ex ftirpe Dauid fratris Gulielmi régis olim Scoti^e^^nbsp;trahebant,quia tris Dauid filiæin familias eorum nuptæ fuerant. Atq^^/nbsp;Scoti principes diuifi,alfi loanni Baliolo, qui à maiore natu filiaDauid’’nbsp;nem ducebat,alrj autem Roberto Brufio,qui ex altera generis origineu’’^)nbsp;batjfauebant. loanni Haftyngio pauci admodu fuffragabantur, quödad ƒnbsp;tiam èC iuniorem fororem genus tantummodo referret. Cæterum,utnbsp;ab initio, ipfi'us Dauidgeneris feriem breuiterponam. Enimueronbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

Mathilde uxore filia Ranulphi comitis Ceftriæ,ftiftulit loannem fine liberis mortuus eft:amp; fiJias quatuor,Margaritam,Mathildcm,IfiE’’^jjnbsp;Si Aldä«Margarita prima filia, nupfit Alano öaluidiano,is ex ea creaui fnbsp;filias,quarum altera maior natu nomine Dernogilla, locatur loanninbsp;quæexeogenuit ilium loannem Baliolum, qui primus extititregninbsp;Competitor.Mathildis altera filia innupta occidit. Tertia Ifabclla nupß^ ƒnbsp;berto Brufi'o,qui fuftepit ab ea Robertum filium patrem Robert!nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

gn! competitoris. Quarta Aida in matrimoniu duda eftab Henrico gio, qui exeagenuit loannem filiu patrem tertij regni copetitoris,nbsp;etfi fitis licebat colligere,cui uenirethæreditas, attamen res in dubio ueu jnbsp;tur,quia ita natura comparatu eft,ut unufquifcp regnum fibi optet,fuu’^/nbsp;ducatgloriæ alijsimperare. Sedundeaberrauit, iamredeat oratio.nbsp;uardus poftquain concilio cum fuis principibus de re Scoticaagitauera’’^nbsp;toribus repfonditjft perinde populi Scotici ac Angli libertatcrn^remp’’*’

Edouardus primus . Ji?

^diojcon fîliOjpatrocinio conferuaturu:fed cùm interregnu eflèt^SToIim fidem fæpifsimeeius maioribus obligaffentsuellefpeciatim à Sconbsp;uerbis iufîurandû fibi dari, utScotiæ terrædomino,nbsp;arces in fuam poteftatem tradi,ac turn demu daturum openbsp;fçç| P S’cr^ando.Legatiacceptoreiponfo, mandata Edouardi ad principesnbsp;Annbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etfî petitio uifà eftnedum aipera,atparumiufta,ut

arbitrû regis creandi,fed dominum Scotiæpræberet,attamen dißidebant, morem régi gefïèrunt. Quo fado, Edouard usnbsp;lojiçj ^^proficifcitur,eocpno multo pbftoptimates Scoti ueniunt. Hîc póftnbsp;arbitratu regis,odoginta eliguntur uiri ætate gra/nbsp;excenentifsimi,amp; in fjs triginta Angli^quibus facultasnbsp;. ^’¦^nuntiandi regis, li pofteaquam redè cognouerunt, cm' rcgnum xScoznbsp;çqj. lt;ieberetur,Ioannem Baliolum una uoce regem dicunt.Comprobauicnbsp;ntiâ Edouardus,ipfîlt;^ loanni regni Scotiæ poftefsionem fua au^'nbsp;per hune modum rex fadus,primum omniû innbsp;iurattdein in Scotiam reucrftis,eo ipfo die qui diuo Andreænbsp;gentem maxime celebris,magno cum totius populi gaunbsp;^^iIÎpnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut plus fauoris fibiconciliaretabAnglis,egregiasOxoni}

^^iis 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;collegium fcholafticoru in ftituit,ÔC illud poftèfsiox

• '^^^plctauit, ac ab fe, Balioleniè collegium nominauit. Veruntamen cum Anglo in gratia fuit,utpote quæ fucoià erat,fed manbsp;^‘^ftitutû {ècutus,primo quo(^ tempore Francorû amidtiam complexnbsp;4(|nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fe ab jpfo Anglo alienauit,ut infra appofîtè demonftrabitur,

hæc agebantur, iam annus ab eo, quo regnarc cccperat Edox falutis humanæ M C CX C111,cùm loannes Cantuarienfis anxnbsp;ftuàm iedere cœperat decimu 8C tertium,moritur: cui fucceftnbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yncelfeiuSjOrdine antiftitû odauus amp;quadragefimus : amp; rex

3ô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dedit,nancpprimam Aleonorâ Henrico fîueErico, utrun^

Barri duci locauit, alteram Margaritam loanni Brabantiæ Gloceftriæcomiti,Acita Edouardus trisnbsp;^P^^^’^tes uirosaffinitate fibi deuinxit, quæ pofteaei magno iæpcnbsp;’^ocitidem anno initiu magni belli inter Anglu 5ô Francû fadu eft:nbsp;Mcaufa tuendæAquitaniæ oræ,fex naues inftrudas Burdeganbsp;^’'^t:duæex illis iècundûNormaniælittus delatæ,nihil hoftile timennbsp;?'^tijj,^’’*^anicaclaftecapiunt,at(^bona parsnautaru crudeliter lufpendionbsp;'Sl’are comperta,Robertus Tiptofhis præfedus clafsis colledo manbsp;Normanos curfum uertit,præmittitlt;^ fpeculatoria nanbsp;5^01 nullas in mari obuias haberet naues,urgente ira,Seqùanæ oftiunbsp;^°^’^^^*quot;Acniultis ex nantis interfedis, ièx inde naxnbsp;l) ^^^batc^ paru in al tu delatus dum ftat in anchoris, ut Francu ad nauanbsp;prouocet ( nam Angli præterquâ quod numero ac robore nauiunbsp;feiebant fibi rem efte,qué ob uiolatû fçedus fperabantnbsp;P^'piax.punitû iri)ecce tibi,aliquot Normanorû naues uino onuftænbsp;fQnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;redeuntes apparent, T um Robertus fado in eas impetu, nullo

capit,tertialt;^ propè nautarû parte occiià,in Angliâ mittit, Franx *’ini acceptam in portu cladcm wltwrws cUffçni ftwdio parat,quam ubi

E 4

*

J3O nbsp;Po]y d • Vcr^. Angl J lift. lib. X Vll.

milite ac cæteris qiiæ ad ufum nauium pertinerent,inftruxerat, in altum longe ab Anglica clafle,eduxit Jnter hæcjiuntij ultro citrocß commeabanf jnbsp;teris pccnas uiolatæ fidebalteris bona amifla repetentibus: ÔC iam, quiain^nbsp;fu utriufq^ regis^primus ille tumultus inter Anglos SóNormanos temercnbsp;tus crat,ac eo minus ofFenfi animi facile ad pacem redintegrandam inclina^nbsp;tur^cùm Carolus Valefrj comes Philippi regis frater,uiracris ingenij uldl'-^nbsp;di cupidus,fratrem ad uindicandu iniuriam compulit. Atep ita ad arma in’nbsp;eft.Igitur clalsis Gallica pugnädi ftudio in Anglos curium fle(ftit,quinbsp;quam certamen retardantes pugnam acriter capeflunt. Fuit ab initionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f '

certameUjCædescp multo deterrima, qualem in tarn ualidarum clafsium curfu elfe oportuigeftepea dimicatio aliquandiu extradfa, demumHilän’nbsp;c'tacçeft Francorum clafsis. Amilfarumnauium numerü,necpannalesnbsp;feriptores quos fcquimur,ponunt,omnes tarnen ingentem plagam acceptnbsp;fcribunt.Philippus de re male gefta certior fadus, pergrauiter comotusTnbsp;mb Ipecie iuris Icruandi,Edouardo ut fuo ob polfelsionem Aquitania’^'^^znbsp;mitatus Pontiui beneficiario diem dici iubet : deinde quia certó feiebat .nbsp;rtim,ut Anglus minus compareret,quippe cui nequaquam tutum'nbsp;tiamire,quó per indices uocatus erat,exercituparat.Edouardusinterin’^nbsp;tit Edmundu fratrem Lutetiam fuæ caufæ adorem coram iudicibus Anbsp;nbsp;nbsp;’’

indices qui magis nodû in fcirpo,ut dicitur^quàm de cognitione caufe 5 u/ rebant/Edmundi rationes pro fratre relpondentis minime admittentes^znbsp;uardum contumacem,id eft,fuperbum minimeep magiftratuum edid’^ |C/nbsp;dientem declarant,atcpomne Aquitaniæius amifîlTe decernunt.

bus adisjFrancus lècretos præmittitnuntios Burdegalam,qui ciuitat^’^jj^. citent,Slt; eos lublèqui iubet Arnulphum Nellam magiftrù equitum/’”^nbsp;ne magno exercitujs ubi eo peruenit,Burdegalam ad defcctioncin ian’F^/nbsp;tam nullo negotio capit,ac exih populos finitimos, partim principisnbsp;niæciuitatisexemplûfecutos,partim largitionibus adductos inpotd^^/nbsp;redigit. At Angli cognita populorumrebellione^qua; zk improuifop’^,^’^^*’nbsp;m O deep acciderat,ad oppida maritima fubito le rccipiunt,fed Rioneni”ft,jinbsp;mis confugiunt,quod oppidû celeriter muniuntPoftamilTam bonain^^lînbsp;taniæ partem,Edouardus habito pro magnitudine periculi celeriterao^ 'nbsp;monafterium principum concilio^ ingentem pecuniæ lùmmam àpopj’^^^nbsp;bellum gerendum contra Francum decretam exigit^atep deinde magn^nbsp;citum parat,fe(p ad iter expedite

Dum hæc geruntur ab Edouardo, Vualli line fine tempus atepoccay nouitatis quærunt,qui audita Aquitanoru defeô:ione,rati illud elfe ƒnbsp;cùmliceret per regem tempore cxclufum,petere ab eodem poenas fuinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ¦

quem eins feueritas cuique iampridem inulsilTet, lubito in Anglosf gionem tencbant,infurgunt,pafsimcp trucidant» Angli repentina mOpjnbsp;, permoti, arma qua? polfuntarripiuntjalij exarcibusleleeqciuntjfiti’y Jj,nbsp;impetus eorum,lèdconfluentibus ad clamorem undiep agreftibus inbsp;adarces redire coguntur. Quo uilo,Robertus præfelt;ftusadEdouarHui^j(jnbsp;tios mittit, qui ordine omnia fi'gnificent, petantque fubfidium» Rexnbsp;reualde permotus,duplici cura afficiturtardebat enim ireinCallissr^^^^jiinbsp;ratum «amifla, £lt; in præfentia orta feditione domi, timebat ne hoc

»

Edouardus primus. 33* graui’us ferperetjfi ipfe abefletjita ut eiufmodi folicitudinti aculei's agitatus,alinbsp;quanta fuerit anceps dubiust^ animi quid facerettdemu de fui domeftici fenanbsp;tusconfiliojdecreuit fibi domefticæ peftiobuiam eundu^acduces inittendosnbsp;’uAquitaniafn,quifuis fuppetias ferrentJtaqploannem Britannia uiru confinbsp;quiagni amp;uirtutis,cum eledamilitumanu,8ôRobertûTiptoftuin claisisnbsp;præfecium cum bene magno nauiu numero, in Aquitaniam mittit.ipfe ueronbsp;* uallos contendit,ac primo acceffu fubigit. At alter exercitus ubi in Gabnbsp;’^peruenitjtantuterroris Franco iniccit,utpræcipiti fugaalq alio ieprorbnbsp;gt;0 tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;localt;^ munitiora recepcrint:funt tarnen multi in fuga capti,aut in^

P^^’*'^’^gli pulfo hofte,aliquot oppida ui occupant,fed male utentes uicTto »leordineprædandiftudiojfefepcragros teinerè effunduntjd quod eisnbsp;Philippo fratre cum ualido armatoru exercitu mibnbsp;^.^ucrepent'efuperucnit,uagantescpincaut'e Anglosprædaexuit,partemnbsp;dalTnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuperfuit cædi trépida multitudo,ad loca maritima, aut ad

eft»Duces exercitus,Ioannes qui ex Fano loannis erat,amp;alter militem difsipatum è curfu collegerant,duas cohortes milenbsp;loç ®’^^^P^iû,quæoppidûtuerentur:item totidem adFanumSeueiæ,utnbsp;tiihnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;firmarent,ipfi ucrb Rionem profetfti munitiones facere infti

par ubi Carolus cognouit,ne fpatiu fithoftibus maiores uires com Arnulpho Nellæ,cuius dutftu antea Burdegala potiti erant, neznbsp;oppugnandi,iple uero Rionem contendit,quó ubi peruenit,nbsp;obfidione,oppugnatcp hofblitenCôtrà Angli cum Vanbsp;«icriter defendunt,foras(^ erumputtied pauci,ut fit, facile à multbnbsp;adRionem itapugnatur, Arnulphus Pontelèiüexznbsp;negotio,adCarolu uenit,cum eocpcopias connbsp;S.’^’noppugnationcRionenlèm ambo totisuiribusincumbunt. Hisnbsp;Angli cum V alconibus licet terrore perculfi,refilfunt tarnen,nbsp;hoftiû conatibus fe opponût,idcntidem tela amp; fax a in eosnbsp;’^Ççf^^^^'Uerum ad ultimum cùm uiderent le non polfe amplius locum tueri,nbsp;foretfubfidrj habendi,de media nocfle egrefsi,ad naues confugiznbsp;tuto omnes tentarunt: nam holles cognita Anglorû mznbsp;^P’^æ^^uduntjatcpaliquot primo fugientesalTecutiinterficiunt. Sedqnbsp;filfçnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuerunt,quia reliqui omnes ubi cognouerant Francu intercluz

Piio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;naues ,ex necelsitate facientes uirtutem,ulq5 eb relliterunt, dura

poteftatem expugnato oppidouenerint.Franciuiôtoz '^?’^^*'uentam adeptfnobiles Anglos captos feruant, reliquis tam Anznbsp;l'trçf afconibus necatis* Carolus poftquam Rionem cepit,oblèfîumnbsp;Pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Seueræ oppidum munitilsimum,quo poft menfes tris, quàm

^ueratjper deditionem ab oppidanis fame coaftis,incolumitate pacffa, rebus profper'econfeâ;is,ad Philippum ffatremuiznbsp;cladibus fuperfuerât,duces fuos duos Ioannes,quosnbsp;’^iir^^'^^^lfofcribunteo loci periire,lêcuti,Baionamproficifcuntur,lêc^ intranbsp;^ontinent.Hæcolim Tarbellorum urbs fuilTe dicitur.

nuntio allato de re tranfmarina male gefta,ualde permotus,pri regem Germaniæ in Ibcietatem belli gerendi contra Franznbsp;^gna pecunia ducit,cum eo^ fcedus facittdeinde fuis fubfidio in Aqui

33» Poly d. Verg.Angl. 1 lift. lib. XVH-

conftituit,ied lenitate ulus tantiim iubcontumelicie tratflatum miffi”^ Eft laboratum eo anno,quo hæc gefta funt,fame tanta, ut paßim ptacnbsp;morerentur homines,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Agebatur iam annus X XI ab eo,quo Edouardus regnare cccperat^^^^^^ næftlutisMCCXCv,cumThomäTurbiuillampaulbante inter al’osnbsp;pugnatione Rionis captum,uirum nunquam alias perfidum,nbsp;feruandæ fubegit honeftum dedecorare nomen: enimuero is ut in ’ .Jnbsp;tefh iè uiiidicaret, promißt Philippe regi,fi in Angliä ßbi redire

Edouardus primus. 533 apudEdouardum acruru^ut præfcctus clafsis ficrct^Sv id muneris confècutûjnbsp;côtinuo earn cîafTem in eins poteftatem traditurû.Placuit Philippe confiliû,nbsp;accompofito dolo,Thomâdimifitjacceptis duobus eins filijs obfîdibus.Thonbsp;maslibertate donatus in cœlo fîbi efle uidetur,ac nihil cunóratus in Angliamnbsp;^fnitjSiquia uir fîngularis uirtutis erat,accipitur benignè à rege, qui memornbsp;i’audispaucis interieólis diebus, peramicos egit, uti præfedlus clafsis fieret,nbsp;^uodrex facere pernegauit,ueritus ne non defideriu filioru^Thomam folici/nbsp;tarer adperfiJiam.Francus interim parata clafTem in altum educit, fublatiscpnbsp;10 1. ^''^^’^§tiamcurfiimtenet, utcauia fit, quamobremAnglus citius fuamnbsp;^’^emittat.Expedlat ea clafsis aliquot dies in anchoris, præter oram ma^nbsp;^’tnani^aduentumThomæ,qui cum addidtum diem non comparuifTetjUnanbsp;propgnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terram nonullos regionis peritos,qui

^^bmhuiufcemoræexplorent.Ii ab Anglis forte capti,cùm interrogati con P^entianonrefponderent,fubitó necantur.Quamobrem inccnfiis ira præ^nbsp;^’s,redlocurfu cum omnibus nauibusDouerum petit, expofitaq; copiainbsp;fubito terrore perculfi longenbsp;titujnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quaquauerfum ad arma capienda concitât,adeô ut magna mul

aep colledafit,quæaduefperum Douerum uerRis proficifcitur, iû prædandi caufà per agros euagantes inuadit,pafsimcp cædit.Præ/nbsp;ratnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;addifpoliandû oppidumintentus fue^

^^’Mitoclaniore fuoruad littus concurrentiû,ftatim adnaues cum ca præ/ potuit,fe proripit Jgitur reliqui Franci,qui per agros præznbsp;’^eiit '^’^’^^t'ant,ac adnaues in tempore redire nequiuerant, omnes illo mo/nbsp;fibii ƒnbsp;nbsp;nbsp;^^tit,quoru numerus fuit paulb minus odlingentis : ex Doueren^

hohem cum alqs fugaz puerorum, quibus hoftis non pepercit, inoens nu^nbsp;Uir Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fuitetiam ineo tumultu monachus quidâ, nomine Thomas

^cçç.^§^/’tnocentifsimus interfedlus,per quem deinceps,ut martyrem Dco ^’Uili ^’*^ûi,crebra miracula éditaferunt. Dum iffa geruntur, Thomas Turnbsp;Sdcogitatione, quod nonpotuiffetproditionis fee^nbsp;animo deftinarat,aliud inde moliendum ratus, folicitationbsp;Scotiæ,ut ab Anglo ad Philippum deficiat, atep fi'mul de excoxnbsp;titti,^ .^^’tiore,ipfum Philippum regem certiorem facit,hortaturcp, ut exer*nbsp;^cotiam mittat, ad bellum gerendum contra Anglum, quo per no/nbsp;^^,’^§otium alibi exhibitum,einon liceat Aquitanicis fubuenire rebus*nbsp;'^^11Knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pï'ocefsit.PoiTo inter hæc agitandû, Thomas apud Edouar/

infimulatur,qui conuidus pariter atque damnatus, mérita fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ititerea Bonifacius odtauus Romanus pontifex cu^

difeordias inter reges diu capital! odio altas,duos cardinales ^^’pfum Philippum in Gallias,deinde adEdouardûin Angliam mit^nbsp;^^^Di^^’^ulta de pace facienda diligenter agitantes, in mediû adduxerunt,nbsp;princeps concordiam debuiffet amplethi : fed ad extre/nbsp;muiderentinfedifle inanimis principum,odium propulfàrefeupo/nbsp;negotio Romam redierunt.Quo tempore rex Edznbsp;fratrem amp; Henricu comitem Lincolnienfem cum eledaiuuenumnbsp;^•^Aquitaniam millt, qui Baionam profedi,ibicumalqs Anglis hye^

534 Polyd.Verg.Angl.hift.lib.XVH-1 inarent.ïMoritur codem anno Gilbertus comesGIoceftriæjamp;ïoannesI^nbsp;manus Eboracenfis antifteSjCui Henricus eiufäem collegfj decanus,lt;jueninbsp;cant,fucccGit»

Per idem tempus Carolus frater PhiKppi' regis, defpondit fili'am tdo dofibo ïoannis Scotiæ regis. QuaKultus Scotus,cum Franco fociet^^^nbsp;coit/cedus icit,eac^ noua affinitate ac belli comunicatione fuperbus eftc'-iuflu Philippi bellum aduerfusAnglum fècretó comparare incipitA^^nbsp;res magno in motu erat,quæ aut fupra Scoti,aut Angli caput fummSp^,nbsp;lum fore oftendebat. ïoannem autem regem nihil aliud uicit, nifi'’nbsp;amor;erat enim natione Gallus.amp;f dominus Aricuriæ principatus in INonbsp;nia non ultimi^quem poftea Philippus Valefi'usrex comitatu fedtJoan^^i^nbsp;igitur ea in primis de caufa iurifiurandi quod Anglo dederat immcino’'’^(j,nbsp;dubitauit fe adPhilippum regem fuum amp;^amicum,fècutus Scotorumf*?nbsp;inftitutü,adiungere Jn Aquitaniaineunte uere, Edmundus Baionanbsp;ubi hybernauerat,ac in Burdegalenfem agrum proficifcitur, politisénbsp;dumurbcm caftris,Francis qui ibidem in præfidio erant, pugnandinbsp;tem quotidie facit. At Francus ubi uidit hoftes temerèjproutipfèpuwy^^nbsp;muros accedere, pafsis repente portis,erumpit,ineosc^præcipionbsp;concitat. Angli fi'mulantes fugamjongè aloco Francos fequentesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

detentimc^ in infidiasquas antealocoidoneo collocarant, trahunt. ólojconuerfi fubitó eos pafsim cæduntjfugienteslt;^ in urbem aflècurij^’”'^/nbsp;ferè in itinere obtruncant:amplius tria millia hominiï ceciderunt.Ciu^^^^^jj/nbsp;pris ex fugaaliquotfuoru intra muros,Anglis portas claudunt,quiit^^.nbsp;bus reprefsi,primó uicos fuburbanos diripiunt, deinde direptosnbsp;Poft hæc, ex Burdegalenfibus nonnulli dam cum Edmundonbsp;denda urbe in eius poteftatem:quæ tarnen res no procefsit,quippe iÜ* jnbsp;nore deprehenfi',prius animaduerfione opprefsi funt,quàm præftatci^^’^nbsp;recepiflent.Id ubi Edmundus coperit, haud terendu tempus ftatuiGn^nbsp;machinas bellicas paratas habebat,quæ ad oppugnationc urbisnbsp;itacp Baionam reuerfus eft, ubi no multó póft morbo confedus int^^^'Jiinbsp;reliquit filios tris, Thomam Lancaftri comité, Henricu amp; ïoannem,nbsp;ftulerat ex Blancha,quæ olim nupta fuerat cum Henrico Campanonbsp;nbsp;nbsp;‘ 1,$

uarræ,exquailleunicam filiam nomine Ioanna fufceperat, quam Pülcher in matrimoniu duxit, Angli poftEdmundi obitu,quacelenm’V^/nbsp;funt,loca muniuntjCÓmeatus undi(^ coparant, quo ft tutius ab hoft^nbsp;dât.Interim iuperucnit Robertus comes Atrebas,laturus fuppetiasnbsp;Ienfibus,qui cognita Edmudi morte,in Anglos mouet,atcj! ubi^ ƒnbsp;Edouardus interea rebus fuis haudquaquam indormiens,traxerat in f^ ja ,nbsp;tem belli aduerfus Francum,Guidonem comitem Flandriæ,8ô Henhei’nbsp;cem BarrijCui no multó ante Aleonoram filiamlocauerat. Is Guidonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

ex MargaritaquaThomas,de quo fupra meminimus,in matrimonio 80 Gulielmo Dampetra natione Burgundione,fuccefrerat pauló anteû jnbsp;mo fratri fine liberis mortuo.Itaque uno tempore dux Campaniam,amp;^^inbsp;loca quæad Flandriam pertinent, excurfionbus uexant. C^îs rebusnbsp;tiSjPhilippus primo GualteruCreciacum cummagnis copijsadnbsp;diim Barru mittit,qui itaoppidu opprimere ccepit, utHenricum

Edouardus primus

domum redire coégerit, deinde ipfc cum ingenti cum peditum tum cquitum ’iumerojn Flandriam contendit,pofitiscp caftris propelnfulam^ non multónbsp;poftoppidum cum arce expugnat. Adfuit etiam ex Aquitania eodem temponbsp;Carolus Philippi frater^cum magno militû robore^cui Guido maximis conbsp;Pnsinftrudus,prope Furnas obuiamfalt;fî:useft.Hîccômittiturpræliû,quodnbsp;'iiancepsfuinad ultimum fuperante Franco^Guido Burgas confugit. Edonbsp;^ar(iusimçj.jj^jYiPj3ndriâtraiecit,qui cum paulo ante comperiflet Scotumnbsp;Philippo rege,atqp nouum percufsifle focdus, ubi Gandauu pcrgt;-clufFrancus qui iam amp; reru fluélibus exagitatus, tempore ex/nbsp;pacem quam bellum malebat,ultró de faciendis inducrjs iêcum tradia/nbsp;in biennium inter eos padlæiunu

tos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Edouardus in Angliam redit;,bellum parat, lega/

^^*iScotiam mittit,qui loanni regi diem dicant,citentcp,ut compareat intra diem ad Nouumcanrum,dilt;flurus iurifiurandi uiolaticauiam,atcpnbsp;eum fruftra fperare pofle ie contra quam eft cuangelicu uerbum,Donbsp;inferuire duobus:quoniam quant urn à Franco gratiæ iniret, tan/nbsp;fua ^‘^^^^c^^sionis fibi ab Anglo faccret, cui morem gerere idcirco putaretnbsp;profedli legati officium diligen/nbsp;abfuit,utScotus aliquid refpondcrit,quod adinimi/nbsp;P^’'f’‘'æ^^butetiam literas no multó poftquerelæ plenasnbsp;^°^^^'dummiferit.Interhæc,Rcbertus Brufius,qui arcemad Tuedamnbsp;fitam tenebat,quam dicunt Vuerke,ad Scotum tranfiuit. Qua re co/nbsp;Xjjj ^^lielinus eius frater qui in fide Anglorum erat,arcis tucndæcaufa,aunbsp;‘^^^Edouardo peti}t,qui centum milites eo mifit.Hos Rcbertus in iti/nbsp;(Iq]^ ¦^°’'tus,omnes ad unum interficit.Rex allato eius rei nuntio, quantumnbsp;ti,^’^',®obfiiorûcædem,tantum uoluptatis accepit,qüódperid facinus,Sco/nbsp;’^Oi^^^°’'^^^Einitiumfeciffet:itaq?Ebcracum pergit,ubi habito principumnbsp;decernitur,deinde à Scoto utingrato Hun/nbsp;hçj.^P^‘^^Cûmitatusrecipitur,quem Henriciis paulo ante Alexandroregi genbsp;trilj ^°reffituerat,quemadmodum fuperiorelibrocftendimus: poftremonbsp;%rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exadlis à populo immanibus pecunfjs, cum qua/

^ilia equitum, actriginta millibus peditum, magnoepnumero au/ ^üja militum Vuallorum,Hybernorum,inScotiam proficiicitur:nbsp;Pu/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;putabat extradtum iri,ideo ut ad omnes Scotorum motus po

fil] ^^^^4uentioradcffet,8ó principes præfto effent,quos adhiberet ad con/ ’^jciim de rebus agendis effet deliberandum,iuisit cancellarium,iudices,nbsp;præfedtos ire EboracUjU t eo loci iuridicos conuentus fuo more age/nbsp;interim,utuenientemhoftem finibus prohi/nbsp;fi(lçagrum Anglicum egrefsi,acprædas ubique agentes, Carliolum ob/nbsp;inaudito ita ferente incendunt,fadlo intus incendio ab explo/nbsp;cuftodiaerat,auditocpfuorumaduentu,8ófènbsp;dedit,quem poftea uentus per omnê fere ciuitatem dif/nbsp;exercitu appropinquate ièntiunt, relidla iu/nbsp;^’ci|'^^^^io’^^jhitra fuos fines ie recipiunt.Rex cognita Scotorum fuga,Ber/nbsp;contendit, fadlisqj prop'e caftris, dat oppidanisnbsp;^tlieifpatiumdededitione deliberanda,Adid temporis pundtum, per/nbsp;F

îjlt;? Polyd.Vcrg.Angl.Iiift.Iib.XVII. uem’tadlitttis eins clafsis quatuor amp;:uigind nauiu. Angli orientenbsp;regium coiifpicati.amp;certamcn impendêrearbîtrantes, quatuor nauesnbsp;terrain ducunt^ac inde egre{si,cum accolis pugnant,qui agreftiu mulntuß'nbsp;opprefsi,ad unuin omnes interficiuntur.Ôuofadî:O;,agreites ad naues irgt;Jgt;nbsp;rerelidas concurrunt,atcp incendunt. Eo accepto incomodo rexnbsp;propius oppidu accedit,quod oppidani incolumi'tate padta, ftaurn einbsp;facit idê Gulielinus Douglas præfedlus ar cis. Edouardus uidoriaufus/^^nbsp;Doumbar caftello, èc R-oxburgo oppido de Scoto capto, omnem regiof^nbsp;quæ quaquauerfum ad Beruicum pertinet, in poteftatem redegit, innbsp;operibustotumfereannum confumpfit, qui fuit XXIII cuinregnareelt;^F‘''nbsp;.amp;C humanæ iàlutis M c c x c v 11.

Qiio tempore finitis inducrjs,bis pugnatu cifinter Francum primo Francusuicit,redalt;fto inpoteftatem Guidone comité, cum .nbsp;amp;HiIermofili}s:deindeorta feditione,infignem cladem accepit. Innbsp;niaquoqjadarmaitum eft.Namciim Franci Baionam obfiderenbsp;gli partim qui intus erant egrefsi,partim qui aîibi hyemabant, hoftiwnbsp;tus fama permotijilluc concurrentes, prælium confeffim fecerunt.pug’^^nbsp;eft ad no(ftê,quæ præliu diremit: cædes utrinep magna édita: numerusnbsp;captiuorum utrinque penè par fuit. loannes unus exercitus duxinea pj? j;nbsp;captus eft. Alter uero Henricus Lincolnienfîs cornes, ab initio fugaJ^^nbsp;id quod paratam iiiftoriam interpellauit. Poft prælium Robertasnbsp;Aquitaniæpræfecftus, Burdegalam hyematum iuit,cum fuis Gallieisnbsp;amp; loannes Britannus tertius Anglorum dux exercitum omnemnbsp;hyberna reduxit.Só quia interea induciæ inter Edouardum amp; PhilipP^’^.^j^nbsp;nouatæ funt,bona pars eius exercitus poft tempus hybernorum in A*’?nbsp;redrjt. At reges poft faeftas inducias,captiuos etiam permutarunt.Edoii^,nbsp;pofteaquam omnia Scotorum bonaquæ in Anglia erant publicamtA^ynbsp;da quæ de bofte ceperat,præfidio firmauit, Eboracum reuertitur,nbsp;Iicmanfurus,quoadScotu ad pugnameliciat. Cuius rei non fefcllitei**^nbsp;opinio:nam Scoti cognito régis Edouardi difeeffu, ftatim pernbsp;agros, excurlionibus repentinis uaftas folitudines faciunt, ecepaudad^ Anbsp;dit, ut Northumbriam ingrefsi, longe latet^ omnia populent. Id mot^^nbsp;ad Edouardum perlatumeft,confeftimloannem qui paulóantèinpc’''ï’Anbsp;tione captiuorû, à Franco inter alios dimiflus fuerat, cum robore fortn^^^^nbsp;iuuentutisobuiam hoftibus inittit. Scoti quamuisfubitb circumuenf’nbsp;nihil tarnen pugnam extrahentes in certamêdefcendunt: pugnaturpàd’nbsp;utrinep ferociter,ad extremum Scoti trepidi terga uertunt,pafsiincpnbsp;Ferunt eo die ad decem millia Scotoru cecidifte,extra captiuos,quoruninbsp;magnus fuit numerus. Reliquiquickcædeeuafcrant, ægrè poft muha Jnbsp;pta u ulnera in Scotiam iè receperunt.Edouardus ut uieftoria adeptab^,-.,nbsp;retur, hoftes tandem aliquando fubigeret, deleret'ue, ipfe paucisnbsp;bus Scotiam ingreirus,redà Edinburgum terræ Scotia? caput petij Cjdu'-fnbsp;repente uallo,obfedit,quodpoft odo dies, qu am oppugnare cccperat,nbsp;ditionem recepit,conceflaoppidanis incolumitate.Quo profperenbsp;gotio, ad Fanum Ioannis,quodÔ^ Perthum ueteri nomine dicitur,oppi^^^nbsp;ad Tai fluminis ripam pofltum, mcenibusep egregiè munitum aduolat^

Edouardus primus. 337 capi'cqui dum hîc moratur^quotidie équités quoquouerium mittit, ßmul utnbsp;çognofcat fi hoftes ufpiam fi'ntj contrat^ ueniant, fimul territandi caufà, cùmnbsp;intérim rex Scotiæ loannes fpe uiéloriæ iam delperata,nuntios ad eum de panbsp;gemißt, Edouardus poftquâ perbenignè audiuerat nuntios, relpondit fe nulnbsp;daturu pacem hofti iam uiâ:o,fed uitam pro fua humanitatcconnbsp;nttijfî modo loannes rex confeftim fliæ fidei iè comittereu Quod ubi Sconbsp;timeft,quàm iubito fuit animo perculfo:,abie(fi:ocp3 parznbsp;fen ^'^^^^'^^^^i^^i^ii^^i^jttimacerbifsimumduceretjin illius poteftatemnbsp;haberet,partim quod fuam calamitatem eumnbsp;conf 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;orbatus, utuitæ

toi Anglo ièlè neceflario tradidit.Edouardus per hune modudomi/ Beruicû reuertitur,ubi habiznbsp;loanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;collocat,eiusc^præfeâ:û facit

öit '^^^’^^aran^ÛJCuiHugonem ChrefyngamiUjacIoannem Ornebyadiuii cati °uniusjlèd multorû confilio adminiftrentur. ïfta ftatus colloznbsp;æQua habita eft^infiniti tarnen mali cauià fuitmam fine qubdAnnbsp;quod Scoti libertati ftudentes ferre An/nbsp;tirnj fpotucrint diu,eftadeo paulatim odium adauéiûjit connbsp;tdginta annos,ficut carptim infra perappofitè dicemus,fitinteruznbsp;magnis cædibus dimicatû.Rex poft hæc Scotos princinbsp;^Uqç ^^^tant ( aderant autem ferè omnes) in fua uerba iurare iufsit,atlt;^ itanbsp;principes ut terræ Scotiæ nobilitatê ac plebem ab omninbsp;sgt; iniuria prohiberez amp; ficut iam meos fubleuare debeo^ ita me obznbsp;'^facramêti quo mihi uofmet modo obligaftisjinemoriä nulla de eaunbsp;till)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueftrûm eft^quod faciatis magnopere obfecrojatep ita omnia affa

Hi'sf*^^^fiberalitate expeeftarepoteritis : quæhcrcleipes uos falletnunqua» diftiSjCÙm exiftimaret tutifsimâ fore Scotiam, V uallos ÔC Hynbsp;^Monbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quibus in eo bello gerendo ufus eratj bene merites dimifitj ac

Pç ^^f^ïoannem Scotiæ regem fecum ducens^uiftor in Angliamredijt». f ^^PiaSjBonifacius ocftauus Ro.pontifex animaduertês principesnbsp;pcrcrebro fine iufta caulà^noua quotidie iàcerdotiorumnbsp;^OrL ’^‘^poncre ueftigaliajatcp fine fine arbitratu fuOjdecima uigefimamuenbsp;nomine impcrarCzimmunitati ordinis fibi confulendu ftanbsp;finbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lugduni côcilio, interdixit, ne pofthacprincipes iàcerdotiz

iimponerentziieue illi impofita conferrent iniuftu Romani pontiz extat in libre tertio libri fexti^de immunitate ecclefiarUzCaznbsp;i ’^^0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tametfi non erat iniquUjfuit tarnen apud Anglos magnæ eau

quot;lo nbsp;nbsp;nbsp;^i^ænimuero no multo póft Edouardus inAngliam ex Scotia reuer

habuit Buriæzad ccenobiu diui Edmundi^quo in concilie cùm in populOzdeinde facerdotibus tributû indicendum curauit.Poznbsp;linbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’i^gare non poterat,pecuniâimperatam fefoluturiï dixit : iâcerdoz

facere per pontificis Romani præfcriptu minus refponfb rex iracundia permotuSzbona fàcerdotu paisim publicanbsp;(j' efie^’^’^^bquiindiftûtributupenderepernegafTent» Quo faótum eft,nbsp;quibus præ quiete,nihil fan's cordi erat,tantum incomodi diuznbsp;uolentesjalrj alio modo iniuftam uexationê redemerint» Solus Ro-*

F 2.

53« Polyd.Vergj.Angl.Hift-lib-XVn.

bettus Cantuarienfis antiftes forti animo poft multas acceptas iniun’aSjj’^, nai^ omnia amiffajprincipis uoluntati refiftebat, prædicabatcp palamnbsp;ludapoftolicu ; Obedirc oportet Deo magis, cjuam hominibus.Atrcxrnbsp;fandiflimi pontificis aut coftantia deterritus,aut{alutarib*monins fiexuji’,nbsp;dies magis cunólo generatim populo fuccéfebat,amp;lacerdotes ut ingrates®’^nbsp;ter premebatjSi reliquis qui grauate imperata pecunia foluerent^uno udalt^'nbsp;ro modonocebat. Qiiibus rebusitaomniu animiincitatiiunt,utnequq”^'nbsp;grism^qj in urbibus fiIeretur.Qiiid,quód neciam ullus locus talc rcgnul«^nbsp;pofte uidebat^ At optimates inprimis inclamabant, quorS capita extitn^^nbsp;Humfredus Herefordenfi'SjSc Ricardus Northfolchiæ comitcs:hos enin’^’^nbsp;cum iuberet in Aquitania cum nouo militu fupplemento trai] cere, ambonbsp;lam lïneeo lèituros negarunt,atcphis dilt;ftis,ut ne uis ulJa inferretjfefen^*^^nbsp;tudine armatoru munierunt,amicorum^ gregibus ftiparut.Continuo‘^^'’xnbsp;plurcs alij qui iam aperte in regem alieno erant animo,iftos fecuti,adnbsp;facienduparatierant* AtEdouardus nullu timoris ftgnûdandûputans?^nbsp;lt;liftïmulat,atcp iter in Flandriam parat,rebusGuidonis comitis infirmili^'^nbsp;opem laturuszièd fuipicans ne ilii duo comités abiènte fe,a]iquid feâidonigt;rnbsp;puli nominej'n regno no excitent,neue multialrj eorumpartes iêquantnrrnbsp;mo Robertu Cantuarieniem archiepiieopû, deinde aliquot aliosnbsp;ofîènderat,ingratiam recipit, iubetc^ ipfum antiftitem curamreoniatl'’’^'^'nbsp;ftrandi rufeiperejS^^s rebus ita conftitutis,in Flandria proßciCdtur.Coi^^nbsp;quibus populäre nil tam erar.quam populicômodû,poftdifceffumrc?^;nbsp;ne contrà,atcp ratio pofcit/acere uideantur,nihil in principem armisnbsp;fedLondinum ueniunt,palam dehortanturatqueuetantpopulumlib^^^'.nbsp;ronferuandæ cauamp;,tributu nuperimpofitum conferre, quibusnbsp;populus aufcultat.Fuitea res tantoregrjs quaeftoribus terrori,utpecuJi’^ inbsp;quoquam exigere deinceps minime iintauii,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Interim ciim Joannes Varanius homo ætateiam confe(ftus,Scotian’F’^^ I uinciam negligenterobtineret,non accuratetueret,8lt;Anglireliquicn^’^'^^J .nbsp;ta fore exiftimantes idem lacerent, Scotos guiadremruauioiiabant^^d^i^ Inbsp;recaperandælibertatis erexeruntJtaqueilliferuitutis uinc^arumpct^P^i /nbsp;tiftimffada coniurationc,ducem iibi conftituunt GulielmS Yallamboi^nbsp;audacia longe nobiliiTimUjiedgeliereSlt;moribus non item.Is coadain u’’nbsp;magna hoinin û multitudinejrepente Anglos imprudentes inopinantts^nbsp;greditur,incaut'e opprimit.uagantes pailirn toto capo obtruncat,Angf^/nbsp;tærei cafu perterritiadarces coniiigiunt:ied paucis ea fuga ialuti blit,nbsp;bito circumuentiipatium fugiendi{uilt;^ coJh'gendi nonhabuerint,nbsp;qui loca inunita tenebant,cognita Scotorum defediione, {eadrei]iiendiigt;^^nbsp;rant,atque limulpercrebros nuntios à rege üibiidium petunt^ DumitS‘- Jnbsp;tusduce Valla læuit,Robertus Brufius ratus tempus idoneum Inbsp;gniadueni/Iè,iècum ipfoValla copulat:exin ambo collediitmexercitaaüg’ Inbsp;ac iundlis armis, Anglos late perfequuntur^cædunt, conuulnerant,coivf^^^ Inbsp;hendiint,acerbiiJi mis rupplicqsafficiunt,nulli neep ætati neq^ fexuinbsp;quo fa(ilo,regre{riarcespaffim oppugnant,quara aliquas minus munit^ÿ /nbsp;piuntjS^inrjsDeidonenfem,acBrechinu:pofteaAberdonia obièifutn^ƒnbsp;S^expiignant.Eratid temporiscùmidaàScotogedafunt^Edouardusi't^^

Edouardus primus. 3?s. ^^ndriXqui eo icratjCaufa fubleuandi rcs comitis Guidoni's,quem,utï fuprànbsp;Philippi regis frater no procul ab Odomari Fano^finguznbsp;?^’præliopaulo anteuicerat.Hicubinuntium deScotorumdefeélione accenbsp;nuntio no habuit, deinde tarne ciim ad eum literæ uolarent,nbsp;nuntiaretur^iulsit omne exercitu quem in agro Eboracenfi in hyberznbsp;li ^.^ocbatjduce loanne^qui cx Fano loannis erat,irein Scotiam^ecp cum reznbsp;loannes Varanius præerat,coniungere Joannes acceptisnbsp;b s litcrisjquia res celeritatem requirebat, confeftim exercitum in Scotiamnbsp;confilio cum altero duce^rebellem Scotum perfequit, Scoti pernbsp;(le^'?^^°’'^s,cognito Angloru aduentu,fe in ualles deuias impeditas«^ palu^nbsp;^Muntjit ita primum hoftium impetum uitent : qui ubi illos appropinznbsp;q ^P^^^’^tiuntjUerbo quidem,per nuntios pacê cum deliélorû uenia,perindenbsp;Uct'petunt;,manus dant^obfides olFerunt^renbsp;’^ohunt.Quare nonnulli ut maiore fidem faciant^ continuo adnbsp;Ponnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nt,qui eatenus per hunc modum Anglu ludificent,quoad

Forthea flumine eft,tran{eant,felt;^locoidoz collocent.Tum poftqua Anglileab hoftibus ludificari compenbsp;qui ipecie faciendæ deditionis,ipfos defatigabant,c5moti ira,nbsp;tranfi're incipiunt, iamc^bonapars traieceratj cum Scoti quinbsp;^^^’^bamp;^tranfîtû hoftium obferuabant,dato repente figno, ex omniznbsp;P^^'tibus erumpuntjhoftemt^ circumueniunuErat Ijjedaculum miferriznbsp;Anglos, qui pontem tran fiuerant, à multitudine hoftium cædi,nbsp;appropinquantes coanguftatos inundas præcipitari,8ôquinbsp;fubuenire non pofte. Scotusnbsp;Anglos qui flumen tranfmilèrant, pugnando interfecerat,nbsp;bijj ^^’i^occupandu concurrit.Hicredintegraturcertamen.’Scoti totis uirinbsp;nituntur,ut eo potiti, quicquid hoftiu reliqui erat, deleant:nbsp;iHjjjL^^ngli qui amiftb ponte,de fe adum fore animaducrtcbant,omni conanbsp;pariter contendut.In eo ponte cædes cruentiisima utrobicp faznbsp;extremu Angliadalteram ripam fluminis fregerut. Atlt;^ itanbsp;exercitus ab hoftium impetu (è defendit.Non cuafi't ex ea claznbsp;d„(^puaniomniu,qui trans flumeniuiftent. Fama tenet circiterfcx millianbsp;’^ïrhnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;interijffe die.In rjs HugoChrefyngamius fuit,cui ut grauiori cru

Plg. ^’^^onecaretur,pellem detraélam fuifte ferunt. Secundu hancacceptam fuppÏemêto,haud ufpianbsp;prj ƒ ^oftibus refiftere,in agru Eboracenfem reuertuntur, Sc quia timebant,nbsp;inftriufti incedunt,ut fi qua imponatur in itiznbsp;fubeant. Antcquanbsp;% pcruenirent, quia præceftèrat fama maioris cædis fa(ftæ,quàmnbsp;oppidü illud tenebant, iam reliquerant, fecßin agrum Northumznbsp;’^öij^^^T^ï'^’^^Eares igitur Anglos ex Scotiauenientes,noniniuria maxiznbsp;affccit,qui arbitrantes hoftem alps itineribus ad eum locu perueznbsp;ultra oppidu trepidiprogrefsifunt, difietftis eueftigió ordiznbsp;qtiifcp diflugit.Qua? profeótó fugatato cundis quaquauerfumnbsp;cppidaexagris continenter feconferrent,fedNorznbsp;hinprinus cum bonis óó uxoribus ac liberis in agrum Eboracenftm

F 5

340 Polyd.Verg^.Angl.hift.lib.XVlL dcmigrarcnt.Scoti intcrea qui fraéto ponte hoftcs perfèqui no poterant,nbsp;paulùm tam animis quam uiribus aud^Beruicuimpigrèoppugnaniuf’^’nbsp;quod ubi ab Anglis defertu uiderunt^prsefidio muniunt, atcp per hoc/og'^.nbsp;to hoftium timore,cæterauicinalocaaggrefsi eodem momento rcapiut^p'.nbsp;hæCjauidi prædæ in Northumbrilt;â irrumpunt curfu,ad direptione p^itc ‘nbsp;încolarûmam quacuiu^euntjOmniauaftantjdiripiut^auferutJncenduty^^nbsp;nes iuxta atcp fenes aut iupplicio madat.aut captiuos abducut:dcindeCarnbsp;lum uerfus aduolantjfed quia dues feantea fortius quam ut capipoffc*^^'nbsp;nierant,ad prædam agendam ie conuertunt.itacp Nouumcaftru 1’nbsp;pidumdiripiunt,incenduntcp,acdenicppoftquamhoftium cædefanaHgt;^_nbsp;Beruicû reuertuntur onufti omnis generis præda, quam G ulielmus Va*nbsp;£lt;Robertus Brufius duces multitudinis,fi'ngulis prius pro cocionecoHaiJ^^,nbsp;tis,quódpro liberanda patria fortitet^pugnaffent, æquabiliter diftribiHJ^nbsp;atqp non multo póftuidorem exercitu domum reducunt. InterhæcDi’nbsp;menfes amp; Carliolenfes dues duce Roberto Clyffordio, Scotorumfi’^^^^nbsp;itinere ingrefsi^ufcp Roxburgum,agros late uaftarunt*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Atqui domi interim feditio inteftina baud confeneftebatjimo in dits los magis reuirefcebat.ac latius manabat^acrius glifcebat^breui aliquonbsp;ra:fiquideftatuspræfensreruinfummoeratodio,quodlibertaspopi^^’nbsp;go tandê morbo mori uideret»Quare omnes generatim populäresnbsp;præièrtim pecuniaru exadiones improbabant,querebant,dolebanf,^^/nbsp;iam ullarei uarietate aperte loquebant,clare(^gemebät, 8C medicinanbsp;tes ciim nulla afferretur,tandem aliquando refiftendu ftatuut,etfi non^nbsp;terius partis internicione,id fieri pofte exiftimantJtaqj plebs ducibus*^ .jnbsp;fredo amp; Ricardo comitibus,ad ièruitutê propulfàndam dolore excitât^ -capit,parat(^ iè ad certamen ^quo finem miièriarû domefticarû fadun^nbsp;rabau Hæc ubi Robertus Cantuarienfis,cuius credibile non eft, quanti'nbsp;confilijsjprùdentia^fide rex Edouardus ponebat,fenfît,ftlè plebi opPS’^^^’lX'nbsp;jnonetjoftendit externû timorem ardiisimû ièmper cocordiæ uincultt’^j.^ fnbsp;reapudeamuincerepriuatûodiûjidc^multis uerbis infînuat:fedciinjnbsp;monita pro nihilo haben animaduertit,tum omniû ordinû homines adnbsp;lium per Edouardu regis filiû conuocandos Londinû, in eo denbsp;agitandu curat. Itacpinito confilio, comités data publica fide, interfnnt’^igt;nbsp;fenti animo populi nomine poftulant,ut ueteres leges ad priftinunbsp;centjtem ne régi tributu ullum populo Anglico in pofteru tempusnbsp;Iiceat,id quod reges antea fuo arbitratu fæpe fecerant,nifi ex concilijnbsp;te,ncu fi bi Slt; qui hadenus fuas partes fecuti eflTent fraudi fit, quodpronbsp;te populi earn domi concitationê feciffent.Ifta omnia confilq decretonbsp;funt,ac tam Edouardus princeps qui aderat,periufîurandû, quàmnbsp;perliteras approbauit.Cæterûdereftituendis legibus cauiâ facile perij*^^^,j/nbsp;tributo indicendo,tam al tas egit radices,ut etiâ nunc inuiolata maneat.nbsp;propter iam inde ufu uenit,ut deinceps quoties princeps habendu continbsp;decerneret,in eoc^derenummariaagendûputaret,confueueriteodcfnnbsp;inento agere cum Cantuarienfî archiepiicopo,ut epiftoporu acaliorunbsp;nbsp;nbsp;lt;/

turn conuentu faceret,ad eoscç mittere ex confîliarqs aliquot,qui rei pofî'ta,rogarêt eius uerbis,ut çertas pecunias de côuentus fentéua

Edouardus primus. 34» populus Anglicus hoe ad extremum libcrtatis à fuo principe confècunbsp;f itquod Slt; mordicus tenet, ut ne auellatur. Ad rem redeat oratio. Eo illo

Gi,^^^°^æcg^ftafunt,cvim re2;nareccepitEdouardus,X XIII I.amp;humanæ ^^^^MCCXCVIII.

^ücp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuius quamuis permagniintereflèt in Anglia eflejtamêad

’^um nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;80 fèpein fuo Pontiuo comitatu, qui interim alienû fungt;'

relinquebat,uti uulgo dicitunporro cùm agi tarer '°nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Guidone comité in libertatê,qui à Franco Lutetiæin euftodia

nô pj.^^^j^^Scotis,uti oftendimus,non modicam accepit dadem:fed cùm res profedtuSjFrancos finitimos bello petere iamnbsp;interuentu, Flandris inducrjædatæfi.int^amp;pax internbsp;conuenit.Tum Philippus omnem Aquitaniâ Edouardo rexnbsp;cœlibi Margarita ibrorem deipondit. Qpo féliciter confeélo nenbsp;Angliam redrjt^atcpnon multo póftEboraeûprofedtus«nbsp;conuentû fecit,adquem Scotos etiam uocauit,ut tentaret fi adnbsp;tiisip^’^^^f^uellent ,quiômninoire neglexerunt. CXuareilleualdepermoxnbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^pù exercitu parare,diemq5 omnibus præfiniuit,quo iter in Sco

^^^^’’^^poftpaulDm,armis uiriscpparatis,advil.calend.lunrj,qui faciendû, in Scotiâ proficifeitur, camlt;^ingreftusnbsp;^oca interiora pénétrât,quitus Scotos iè centinere inteFnbsp;P^ocul àVario Sacello caftrahabebant.Acceffitprope locumnbsp;^aJiiç ç'?‘Jimicandi potcftate,ex proximo colle in campum defeendit. PrFnbsp;feiern inftruunt,èregionecphoftium caftrorû le oftenuât.Tumnbsp;’^’htes cohortatus ut fuæ priftinæuirtutis memoria tenerent,datnbsp;anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;concurfu ab dextro cornu ubi Anglicus equitatus conx

atçpin fugam uertuntur : ab finiftro cùm primi hox 3onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^hs transfixi côcidiflent,reliqui tamê acerrimèrefiftebant,qui

omnes interfecti funt. Amplius quindecim millia Scoto annales tradût.Rex poft uicîoriâadeptâ, cùm iam cÔmeagt;nbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^° teporein paucos dies fecum tulerat,deftitit àperlèquenz

Scotiæ,quæ ad orienté folem'fpeélat, amp; reliélo præx inilitû ad loca quæ receperat, Fondinû non multo poft reuertit.nbsp;Bonifacio Romano pontifice milTi uenerunt, quinbsp;Baliolum regem alias Scotiæquiin euftoxnbsp;aliquando miflum faccret,acEdouardo eius filio præxnbsp;ijs,quælcgati pexnbsp;’P’s tradere quem ad pontifieem ducerent, non dubitauit,nbsp;ei minimefauere,fiuequôdlaboraretodioaducrxnbsp;quidam tradunt, quod à principio in Angli uerba temerènbsp;•lirnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deditionem timide feciflettprædia uero Edouardo red

®li nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Balioluslibertatemnaclusjuitam deinde in Gallia fix

Pç K ^gt;11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fruftra expeéfarat alteram rerum fuarum lortem, quam

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;annus falutis humanæ M C C X c IX. amp;ab eo quo ipx

cœperat, XX V.

^utem a bellis otium,çtfi' pufillum, erat,rcx Margaritam fibi paclam

F 4

54X Polyd.Verg.AngJ.hift.lib.XVIL

. acàPhilippofratreadfemiflam,magnorerum omniu apparatuaccepit,’’^' ptias«^ tantæ concordiæ plenasmira pompa fecit* Obijteodem annomc^nbsp;Henricus Eboracenfîs archiepifcopus,quêThomas Corbrigiusfecutuy ’nbsp;Item induciæ in undecim meniès Scotis qui loca montana tencbât,datæi^ ’nbsp;Bonifacius interea pontifex à Scotis precibus fatigatus,amp;fubiratusnbsp;douardo Baliolo filio loannis no eifentreftitutæpoffeffîoneSjquas illei*’nbsp;gliahabebatjinterdixit Edouardoregi,neamplius pofthacnbsp;xaret,quôd id regnu antea in Romani pontificisfidemamp;poteftatemaSt^nbsp;ipfîs permiflum fuiffetjamp;^ ideo affeuerabat fîbi foli integrum effe, cuicun^ .nbsp;béret dare auferréue*Edouardus accepto pontificis præfcripto,habuitp’^nbsp;quo(^ tempore principum concilium^de ea(Ç re mature confuluittpofî^nbsp;perliteras, quàm per nuntios pontificê docuit, ius proprietatisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jz

ad fepertinere,fecumcß facere^Sx: proptereanon pafTurum fe eo pcrp^^’^^/ uari, His cognitis Bonifacius ftatim refrixit, ut icilicet fi pertinaciusnbsp;deret,neinhoneftècau{acaderet.Pofi:annos X X v 11, quàm regnatc^jnbsp;rat Edouardus,qui fuit annus ialutis humanæ M c c C Ijinduciæcuni‘’^^i,i'nbsp;renouatæ funt.Rex interea loannc Segrauenfèm uirum fortem nonbsp;dum, cum magno exercitu in agrû Dunelmenfem proficifci iuflît,nbsp;adefletjfi Scoti quos no diu quieturos quafi certo fciebat, aliquidnoui’^'t,,!»'nbsp;te molirentur, cui (bcium dédit Rodulphum Conferenûjhominernnbsp;quidâ fentiunt, qui cum multis alijs Edouardû fequeretur Joannes ub‘^nbsp;cafinitima peruenit,amp;iam exeuntibusinducijsjper exploratoresnbsp;Scotos in armis effejScotiam ingreditur,acre(fi:a Edimburgum contt'^*^ jcinbsp;bi quia nihil hoftile à Scotis parari comperitjqui in montibus ag^ban*^j‘^^yi(nbsp;turn tripartitb ordinatzduabus enim partib. procul ad quatuor inilb^P jfcnbsp;pari Ipatio inter le diftantibus duceRodulpho collatis, tertiam fibinbsp;atcç ibi caftra ponit: quod confiliû potiffîmè cepit, ut fi exercitusnbsp;totus maneret, neanguftijs rei frumentariæ premeretur* Sedidhoft^^* (iDnbsp;ciores fecit:ubi enim Scoti per ipeculatores, certiores facJi funt,exertigt;^^^,(f)nbsp;ftium diuifum elfejamp;Ioannem ducem cum paucis iècundum oppi^l^’’’ .(ƒnbsp;habere,repentè eo cum eleda iuuenu nianu,noâ:urno tempore pi'op^^^ ƒnbsp;paulb antelucem,circumoppidû confiftunt, lècjad præIiandumcxpƒAJ^nbsp;Cognouitinterea loannesScotoruinfidias^quas quo facilius uitarct?nbsp;monebatur,ut aut reliétis caftriSjCum reliquo exerdtu le côiungeretjai*^;!^’nbsp;duas tres'ue cohortes accerlèretîneutrum tarnen fecit uiriànè in eapaî^jjji’nbsp;ris animi, quàm prudentiæ: nam fuos cohortatus, tuba fignu extemFnbsp;atcp in hoftes iam lucente foie appropinquantes impetum fieri iulfitlt; 'jiii''nbsp;tur fortiter, atque dubia uiôtoria diu, cùmad extremum Anglimnlt^,^ii(),nbsp;hoftium undique prelfi', paflîm cadere cccperunt, pauci fugiendo euanbsp;équités numero uiginti cum loanne duce grauiter uulnerato capti

, annes ànonnullis equitibus qui audito fugientiû clamorc,ex proxin^’^j^i’’ adfuere,ab hoftibus eripitunReliquum exercitu poft hanc acceptai P ‘1,1’nbsp;in Angliam Rodulphus reduxit, cùm cerneret non elfe, quodnbsp;ftibus amplius confligeret, qui amp; numero 8^ uiribus longe præftaha’i^^j?'nbsp;nuntio allato de re male gefta,maturè aefto principum conuentu,exnbsp;tentia pecunia in fumptus noui belli décréta, ac à populo exaftaj^^'quot;^

Edouardus primus gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;34?

p3nt,atquehauditamultó póftScotiampentjUlturus fuorum ca'dcm. Scoti ätiaito regis aduentu,adpaludes atqjmontes more patrio confugiunt. Inrexnbsp;edouardus Berm’ciï adortus, per deditionem recepitj 8ó inde digrcßiis adnbsp;P^niconftituendæretquacuncp ibat,agros populabatur, oppida uexabar,nbsp;ubi propèacceffit, tanto affecit timoré rebelles, ut fuppliciter ueniâ petiegt;nbsp;quot;‘quot;^quamSededit.nbsp;Quinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rerum potitus in Scotia,nam præter Sylucilres aliquot,

tum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpedtantjoca omniatenebat,flatuit rei Scoticæ firmamen

*0 uen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;principes ad Fanum Andreæconuocauit,quiftatim coiv

comparuit, qui nullo neque pretio, neep

P^ï^habitoconcilio,rex multa patriainftitutaintroduxicjcges fit X Valentianum Penbruchi comitem, præfectu m Scotiæ fenbsp;.^’’^afingulis iufiurandum dari iufîît,8ô poftremójUt ne ueftigium maic^nbsp;infidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ullum apud popuhim remaneret,fedcm lapidcam in qua

iblebant,ex Scotia deferendam Londinuin curauit, Pcra Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad Vueftmonafterium fèruatur.Edouardus hilce rebus ita

'^iarc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;redeundo Beruicum diuertitj’dcppræfidio firmat, mcc-'

hve nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oppidanis largitiones facit:inde Lincolniam uenit, totamejj

cómoratur,co loei concilium habet,quo in concilio^ut populo ge Ä'Hcnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faciatJeges,immunitates,amp;^priuilegia ab Henrico pâtre fuo

”^rcgat3j quæMagna charta continentur, de concilq lèntentia approban partenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animos deuinxit, ut populus ex deciinaquinta

f prædiorum unius anni,tribufum pependerit,quó pi inceps fciv ^^’icficium in uulgus gratum fuifle. Item Edouardus reojs filn snbsp;*nao'anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cummagno cancdlario, cæterisq;

Eboraci conuentus fcrumc^pcregex ^’^^’^’^’'‘^uocantur. PereofdemdiesdecefTitThomas EboracenGsnbsp;^'rinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ucceflit Gulielmus Grinfildius.Migrarunt amp; è uita duo illuEres

Cornubiæ.Huius Edmundi G^-'^^’'fuGomnis hæreditas Edouardo regi uenit.Rex dimilTo cccilio, ^Qjdünbsp;nbsp;nbsp;^^uertiqquiinbelli apparatum deinde toto biennio, quod fccutu

ïiif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;officio manebant,mirum in modum incubuit.

dog ^^^^^Rebertus Brufius qui primü cum Guliclmo Valla in belÏogerengt; gt;^11 ƒffeterat, amp; poftremó ad Anglü fe adiunxerat, ad regnü afpixnbsp;optimatibus agitabat, utieregem dicerent, qui aduocatanbsp;iicrba feci (Te fertur : Non me equidem fugit optimi principes,fa^nbsp;ïjiii ^^^’¦^^^’^’^'^’qîueftrûm pari ter atepmihi curæeffe, uobiscpnihil anti^nbsp;’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuiffe, quipoftquâloannemregno pulfumuidiftis, acriter

^ihip nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infeftiffîmis hoftibus defendißis. In quare,ip(èetiam uos nôz

aliquando uniuerfî effèmus ab omni periculo uacui.Nigt; ^ihil^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;naortali uita nihil eft deteftabilius dedecore,nihil importunius,

quam Angli no modo nobis, fed terræ noftræ Scotiæ bofj^^^uumimponere curant,aliudlt;^nihillaborant,urgcnt,pugnant.Prô,nbsp;inp 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nolletmille potius uitas,fitotidêhaberet,amittere,quàm

’tmêadlèrijcum præftrtim ad decus amp; libertatem,perinde ac uos in pri

344 nbsp;Poly d .Verg,.Angl.hift. lib.XVIL

miseftisjiiatus effetç’Hæcigitur fortiffîmi principesautteneamus,aut^^ dignitateamittamus,quo teftemurtentaffenos tandêaliquandopropuquot;nbsp;iniurias facias ab Anglo,qui cùm effet à nobis regis creandi arbiternbsp;non dubitauitius dominatus Scotiæ fîbi adiudicare,quem nos aliquanau'^nbsp;uoluntatCjfedneceffitate fecuti fumus,qub uitam iftam ad Reipublicænbsp;reièruaremusjà quanunquâ mentem deieci, Sed cùm ea omnia ob oculos^nbsp;ftros pofitauobis nota effe,ÔCinueftris iampridem animis infediflèpWnbsp;ciamffolùm quodfadu quamoptimum puto, uobis in præièntiaexponau’^nbsp;Pugnauimus non fatis proiperèhaclenus cum Anglis, quos tametfibisiu^nbsp;paucos dies uicimusjamp;pertimefcendûeftjne deinceps ab ipfîs opprimaJU* jnbsp;cùm nequaquam pari imperio rem geramus:illi enim regem domi habcnt»nbsp;quem omnia referuntur, qui dies nodesc^ confèruandæ Reipublicænbsp;lium diligentercapit, at militiæ ei omnes parent, omnia eius aufpicqsnbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;tur,8^deniqpunus eft rerum omnium moderator acgubernator,qui fuis

filrjs, fua autoritate præfto ubique eft» At nos multitudo hominum p^^’L fine rege fumus, ac corpus fine capiteeft,qui,utdereliquis taceam,iub'.,nbsp;gcrendojfîcuti probe fcitis, dum de rebus minimis inter nos ficpenuni^®.^nbsp;fceptauimus,totum Reipublicæ corpus tueri parum curauimus, unHtnbsp;aliquot accepimus,rescp in ftatum miferabilem dudla eft, SC nifi matuï^ Ff jtnbsp;uideamus, peiora patiemur. Igitur regem inter nos faciamus,quinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j/

tate,amp; tanti nominis maicftate,nos regat tueatunEftillud munus re hæreditario debitum, quod fi demandare cordi uobis erit,quanquai’’‘5nbsp;ue eft, obire tarnen non abnuam» Hæc ubi ab eo grauitcr didta fueruut’’nbsp;gnoomniumqui aderant,accepta funtfauore» Vnus tamenextititlu^^jnbsp;Cuminus,qui Reipublicæ ftatum non effe mutandum contenderetjnbsp;nbsp;nbsp;yi

fententianonuicit. Itaque Robertus ftatimrexcreatuseft,affuiTiptou^^^ non nemo falfo prodidit,Dauid nomine,qubd ad eum, uti fuprà deiuo”'nbsp;uimusjgenus luumreferret» 111eautem certo feiens Anglos periniquoa*’’ inbsp;idfaftum laturos,contracpuenturos,adrefiftendum fe paratjftudialp^^’’^ ¦nbsp;fummahabiturum omnium ordinum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Poftquâ Odomarus præfedus de Roberti coniuratione atcpauSada’'j\j uit,ftatim le cum fuo præfîdio Edinburgucontulit,reliquis militibusnbsp;comunita miffîs, ac Edouardû rei geftae certiorê facit.Rc.x ubi cognouii ? gt;nbsp;tos fibiregêcreaffe, fremere minaciter, palamcp uociferari cccpit,acliio^'^[jnbsp;fein Scotia,acScotisadinternecionccæfis, omniaoppidadirepturù,‘^'’',Jjj;nbsp;ferro ÔCigne excifurû : itaepirarum plenus, Edouardû fîliûprincipenbsp;cum bene magnis coprjs in Scotiâ proficifei iubet, amp; quia adolefcentc^u^^i^,nbsp;turn bellu m gerendû,necp uirium robore,necp confilio idoneû ducebatji^,nbsp;datjUt de Odomari præfedi lèntentia cundagerantur^Iam aderat annusnbsp;tishumanæ mcccvI,cùmEdouardusprincepsinScotiamperuenitji^^’nbsp;paftîm populatur, omnia primo acceffu de hoftibus capta, militibusnbsp;deinde caftella Sôoppida natura locorum parum munita aggreditur,pj^ Inbsp;cæterùmleuiaaliaalijslocis facit. Erat ipccftaculum uni Anglo iucununbsp;cætcris non item, uidere Scotos timoré perculfos, aut abiedis armis,nbsp;nbsp;nbsp;/

tendentes mortem deprecari, aut refiftentes multis affedos uulneribus P fim concidere. At Robertus rex ubi de aduentu Edouard! principisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Edouardus primus. 34?

»it,quia nondum iuftum exercitu'conflaratj in loca abdita abrjt, ita ei placuit, iperanti deinde effuibs hoftes iè tutius inuadere poiTe, quos remoto metujaznbsp;t»us licentiuslt;^, uti fblet uenire ufu, euagaturos putabat. Verum contra at/-queilleducebat,accidit: enimueroprinceps,utifaciendum ftatuerat, oppidanbsp;^^ftcllac^munitapartim uf aliametu, alia præmiaoftentando capit, cum ma/nbsp;^ohominumnumerojinterquos fuit Gulielmus Vallas^qui no multó póftnbsp;ondinum duclus, iêcuri percutitur, Dum ita Angli regionem percurrunt,nbsp;in montibus exercitum parat, fimul locum Óó tempus obièruans,nbsp;10 f p inuadaufed utid fine fui ipfius capitis iàltem periculo tentet,iubetnbsp;j-^P^p'perarmainduere candidiflîmalàga^quæin fingulos milites dederat:conbsp;^‘^goutebatur, ut ne inter alios, ex colore ueftitus, internofceiet, neue abnbsp;ƒ’uaiore impetu peteretunquo fado in campum planû defcendit, fequi-/nbsp;pSphofies àtergo,aclequendoperuenit ad oppidum Calidoniæ Caftrumnbsp;”»»clictum,adTaumfitum,quodincolæ Dounkeldinumuocant. Hîcnonnbsp;5^11 confpicatus Anglos, fadoimpetu, extremum inuaditagmen, Anglinbsp;in agmine,glt; primi erantad recipiendum hoftium impetum,paunbsp;^tibueniunu Comittitur pugnautrinznbsp;ÇQj^rï^obertus cobortatus {uos,interconfsrtiflTimos hoftes ièinfert, ternbsp;pill ' ^q»^is3humicadit,atquepedes pugnam facitiièddum eo modo cumnbsp;P»’æbando hoftes achter cædit,eius milites qui in altero corznbsp;fubinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aut cadunt,autfugam faciunt,quos cùm ipfe accurrens

propè iam adeptam uidoriam,omnibus modis retinere nititur, ^ob ab equitibus in pedes le quoepdare cogitur:equites fugientemnbsp;pafttis fècuti, conièqui non potuere,Princeps de parta uiznbsp;^Ustç ^^ïitnpatrem certioremfacit. Illeimmortalitergauilus, turn demû raxnbsp;kriç^Pfs aduenifle,cùm in multos annos prouinciâ pacatâ reddere fine uhnbsp;continuo in Scotia aduolat, earn quaquauerfum lu ftrat,reznbsp;îonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fupplicio afîicit, partim captiuos in Angliâ mittit, quorû non/

” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poenas capiteloluerunt.In ijs fuerunt Simon Frylêllus,

cornes Bochamius honefti equites.Fuitin eo bello 8ôIfabellauxor brufij capta,quæLondinûdudain cuftodiâtraditur.Rex dum Sconbsp;^ctrQ^^®»»»abat ,in aduerlàm ualetudinêincidit,quaualdeaffèdusCarliolurenbsp;^biçQ^^’Robertusrex qui poft accepta cladê, cura SC iolicitudineangebaf,nbsp;Edouardu excefiTifte finibus,maiore quàm antea animo exercitûnbsp;»’cx interea dum Carlioli morat,ingraueicente ui morbfmorit nonbsp;ætatis anno,amp; poft quartû amp; trigefimû,qu'am regnare cccpenbsp;Eli).In quibuidâ annalib. legimus eu apud Scotos in caftris obijftcnbsp;’^æcepifTec^jUt corpus non prius illincexportaret,quàm ipfaScotianbsp;yiiiç ’^^enda eftet. Ita fubito ac leui labore earn prouinciâ ex animi magni/nbsp;^çj^P^^^bat fubigi pofte. Corpus per milites Londinum deportatum, adnbsp;adfepulturâ datur.Filios ex Aleonoraprioreuxorcge/nbsp;ürnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Edouardum: ifte fucceftit patri in re/

MJlonge ante occiderant.Item filias quinque, Aleonoram,quæ b 5ih'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Barri locata eft:Ioannâ,quæ nupfit Gilberto comiti Glocefi riæî

matrimoniumduxitloannesduxBrabantinus:Elilà/ *^bis nupfit,5lt; ftcundo loco Humfredo comiti Herefordenfî:Slt; Ma/

34lt;5 Polyd.Verg^.Angl.liift.lib. XVIII.

riam,quæ monacha facia eft.Ex Margarita pofteriore uxore fuftulitThom'» Sc Edmundum filios,ac unicam filiam nomine Margaritam. Statura fuitnbsp;nenti, colore Ribnigro, corpore ualido, ac minime pingui, id quod continu^nbsp;exercitatione uitauit,facic uenufta,oculis fubnigris, qui dum irainflainniab^nbsp;tur, fubito fubrubri elficiebantur, acinde ignem emittere uidebantur, op“'nbsp;lo nigro ac criipo» Valetudine ulus eft Etis pro{pera,animo magno^quii’”^nbsp;bus aduerfis nunquam defecit,ingenio præclaro,cuicunque enim rei opO.î’’’nbsp;dabat, earn facileimbibebat, prudentialumma, religionis ftudiofiffiniuS)'^nbsp;folentiæ Ecerdotum inimicus acerrimus, quam ex opibus cumprimispt^“nbsp;cifci putabat,quam ob rem legem adManumortuam perpetuafle fcrtur,ut*^nbsp;eorum luxuries coerceretur.Condidit cccnobium monachoru ordinis C' \nbsp;tienfisjin Ceftrenfi comitatu^quod ex dignitate autoris,8C natura lociV alnbsp;gale appellauit, Amicitia conftantilfim'e feruabat, contra quosfcæclodf^^’nbsp;non facile deinceps in gratiam recipiebat.Dum aliquid uacui temponsnbsp;bat, plurimu in uenationibus erat. Hæc de primo Edouardo fcribcKnbsp;Viros autemquiineatempeftate ingenioamp; uirtuteclari fuerint,^uiai^Fnbsp;de illis fæpe meminimus, idcirco hic comcmorare luperuacaneumduxi’’^'’^

POLYDORI VERGILII ANGLIGAE

HISTORIAE LIBER XVIII»

DOVARDVS princeps Vualliæ poft mortem uocato mature concilio,primu Scotos principes innbsp;iurareiubet,ius quod iuranducundi, extra paucos,lt;l’^’'j0nbsp;bertum Brufi'umfequebantur,ultró dederut: deindenbsp;nbsp;nbsp;,

in Scotia firmo militum præfîdio, Londinu reuetn^^’^’^ ubi urbe ingrelTus eft, maano omniu plaufu,rex

Edouardus Ecundus. '347

paraGtorû,citliarccdorû,acomniû uiliffîmoru homi’nu pantere^ Eeleratiffî/ ’ïiorû cateruis,ut princeps cum illi's dies nodlesi^ iocando Judendo,comefîànnbsp;milita alia parum honefta exercendo tranfigeret.Cluid,quôd Rii fimilesnbsp;'uuandicuin primis cupidusdHis ipfis magnos honores deferendos curabatç’nbsp;na?c Petri maleficia tantani in regem comouerunt inuidiam,ut optimates nonbsp;^'^pliustolerandaconftituerint: itaque fperantes animuin iuuenis principisnbsp;polieniiitari,8ô moribus nondum maliim uenenum penitus infîtum euelli,finbsp;^^0 corruptorabeo ablegaretur, in Petrum iniurgunt, eumep fugientemnbsp;iQ ^y^^i'ttiam exulatum agunt.Tulit id factum rex moleftiflîmè,palamlt;^ genbsp;°nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnibus uincula,cruciamenta,mortes intentarc cœpit,perquos fta/

^^f^^iii Petrus in Angliam continuo reuocareturttanto repente fui Petri dez ^hoaffeiffus eft^cuius memoria ex eius petffore euelli minime poflet.Prinznbsp;^'pfs arbitrantes iftanô tammoleftaexitu, quàm auditu, animo confidenznbsp;regemdeinceps facilius ad ferediturum,ac Petrum iammetuentemfimiznbsp;'^’^Hiinunquam futurum,haudfè rurfus opponendum duxcrunt.Cæterumnbsp;opinio ualdefefellit :nam Petro tali modo abexilioin Angliam reftituto^ utnbsp;’^^tedefijtjnihil prius fuit,quàm ut in omnes truculenter fæuiret^ac refricanbsp;^^ülcerareti^ regis animû uehementius, Quod ut optimates animaduerznbsp;lo ^’’bP etruin armis proEquuntur,fugientemcp aflecuti paucis po ft diebusnbsp;Varuico obtruncant.HuncuitæexitumhabuitGaneftojquinulnbsp;f uiuendi habuit rationem, Atqui tantum abfuit,ut Edouardus in pofterunbsp;j.^'’^pus,obinteritû Petri,deterritus fitjitetiam flagitiofiflîmos quoft^in fuânbsp;Eum domefticum fenatum receperit. In ijs fuere Hugonesnbsp;Itisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infignes eius indolis corruptorcs,quorum confiz

ß nbsp;nbsp;nbsp;primis regebatur.Quæres cùm multos angeret;,ante tarnen alios Ro

reo ^antuarienfem antiftitê cruciabat^qui fore prolpiciebat, ut rex breui üinféueipium perditumirettqui tanto imminent! periculo quamprimunbsp;j- . Y^maliquodadhibendumiudicansjprincipes inconciliu cogendoscunbsp;ftatus regni quafi deintegro fundatus eft, danbsp;confiliarift qui de fummarei decernerent, mitigatis interuentunbsp;animis,rex iureiurando promifitea omnia fêièruanbsp;concilij fententia conftituta effen t.Sed cæcus^uti iam uulgó dinbsp;facr paÏpabat» Sanèiuuenisnon reputans quid iurarit, quid'ue innbsp;tiirnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teligionis foret, nihil quod recepiffet poftea fèruauit. lam agebaz

eo,quo Edouardus regnarecocperat,quartus,amp;lalutis Mc cCz ‘^^‘^RobertusCantuarienlïsmortemoppeti}t,poftannum XIX,qu'amnbsp;^“P^rat,qui quantu in eo fuit,de religione iuxta atcp de Republica pronbsp;(•^iftuduit, à qua nunquam difteflit, nunquam oculos deiecit, ita officionbsp;commodis fibiferuiendumcenfuitJnRoberti mortui locumnbsp;^iiitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^*^*aEerus,qui ordine Cantuarienfium antiftitu ffiit X LI xJtem

tOiiH Gulielmus Eboracenfis archiepifcopus,quemGulieImus Melz XL II fecutus eft.Eodemetiam anno Philippus Pulnbsp;moritur,cui LudouicusHutinus maior natu filius fucceffit,nbsp;^Nauarræ rex.

trahit,8lt; malorum confilijs addudtus fuorum pü animos iratos fibi maiorem in modû facit,Robertus rex Scotoru aunbsp;G

î48 Polyd.Verg.Angl.hift.lib.XVni. diens eum patris fimile habere nihiljtum demuratus adueniffe tempus,nbsp;patria feruitute liberate poflet, fine ulla mora, aggreffus Anglicu P^ænbsp;partim fundit,fugat(^, partim interfîcit, Só in fjs loannem Cuminû,nbsp;glicas partes fequebatur,acita omnê ferè Scotiam uno punólo temponsnbsp;pit: qui uidens id incceptum optime fibi cecidiffe, inde confeftimnbsp;ad fines Anglicos, omnia cædeôô populationibus complet, Beruicumq5y_nbsp;pidum obfidione cingit,quam paucis póft diebus ciim ft nihil proficcrcinnbsp;retjfua iponte diflToluit. Quæ ftatim ut Edouardus cognouit, irainflâm^tn ’nbsp;iurat ft primo quoque tempore Scotorum gentem deleturum, ac unaexo^pnbsp;tum ftudio parat,ornatlt;^pulcherrime, perinde quafi no bellum gefturus,nbsp;tri umphum adlurus^porro milites auro,argento, atque gemmis arma ornnbsp;ferentes,equis phaleratis infignes,precioias ueftes induerant. Cum dunbsp;igiturcopfisnon multo poftin Scotiam proficiftitur, redlac^ uiaCalunbsp;Sterlyngum petit, quod Philippus Mombraius loci cuftos fortiternbsp;defenderat,amp;ibicaftraponit,aceo loci cum Roberto acie confligit’nbsp;prælio Edouardus uitftoriæ quafi non incertus ita ordines peruerieï'^tj^,nbsp;gli primo congreflu difiecfii non modo cominus opprimerenturapi^pnbsp;tibuSjftd eminus à fubfidiarfis acriter couulnerarentur, qui itacumnbsp;de preiTijftlutem fuga quærere coadi funt»Rex cum paucis in agrumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj

cenftm ft retulit Jnterftdi funt équités aliquot,8ó in fis Gilbertus comes, Robertus Clyfiordius, Aegidius Argentinus, Paganusnbsp;Gulielmus Mareftallus,0d ReginaldusDancortus,Defideratorumfl^”’ Jnbsp;fuifle traditur decern circiter millia. Multi itidem ex nobilitate capo rnbsp;poftea magno pretio ft redemerunt,ôô in fis Humfi-edus comes Hcreu^nbsp;pro quo liberando, Iftbella uxor Robert! Bruffi mi{rafa(ftaeft,lt;}uaJ^nbsp;riori libro dixi captiua Londini in cuftodia teneri. Habuit inde rexnbsp;ubi aliquandiu fuit,conciliu,in quo de exercitu in primis reficiendo,nbsp;principibus egit,cupidus iàrciendiincômodi,quodnuper accepiflót*nbsp;fecuta eft æftas, qui fuit annus ftlutis MCC CX V,fanieprimó,ddflu^f 'ƒnbsp;lentiagrauiterinfeftafuitf

Scoti interim elati tanta uió:oria,in Hyberniaduce Edouardo herd régis fratre traficiunt:nam ubi cognoueruntEdouardum regcoi’*^^,,!,nbsp;Eboracenfi fub ftitifife, atque exercitum reficere, ne fortunâ temerènbsp;non perftquendum hoftem, ftd alibi bellum faciendum conftituunt‘’yönbsp;ubi Hyberniam attigerunt, expofitis in terram copfis, iniulam eximP^nbsp;hoftiliter adorti late populantur,pafirimlt;^ uicos,caftella,ac oppida migt;''^ ,^^i/nbsp;nita diripiunt,direptacp incendio deformant Jnftilani ex ea trepidation,nbsp;numcolle(fti,ftft cum regio præfidiOjCui loannes Bernyngamiusnbsp;præerat,coniungunt,atqueitaiun(ftis armis,hoftium conatibusnbsp;firne polTuntjrefiftunt.Eft deinde totum quadriennium inter utrunlt;? P^^znbsp;lum mutuis cædibus dimicatum,hinc Scotis imperiu infulae obtincrelt;^^^j,nbsp;tibus,quippoquiiam bona parte potiti, Edouardum ducemfibireg^n jnbsp;rant,illincHybernis hoftem proculpellere nitentibus. Seduicitadnbsp;iniulanoru pertinacia:enimuero cum nihil laxamenti Scotis dareturd^^nbsp;tinuato certamine urgerentur,fiiperueniente tandem ex Anglia oouo’’ ^^^7nbsp;fupplementOjuno prælio profligatifunt,in quo Edouardus eorumdo^^ j,^z

Edouardus fccundus . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;34?

dit

partim in naues quas ad omncm eucntum paraz çj ,^“^bant,repulfi', in fuam Scotiam redire coadti Hint. Sed hoe poft quartïïnbsp;Oilnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quamScotiinearniniulamuenerant,falt;ftumeft,Amplius trû

quindecim millia, per id tempus inz ^annales Angliciprodunt,nbsp;ttus'^(i°t^^^^^‘’^^^^^^doannes uigefi'musfecundus Romanus pontifex faznbsp;primis curæ fuit conciliare pacem inter Scotum 8ó Anglû^auznbsp;Cardinales mi^nbsp;Angliâ^inde in Scotiam proficifcerentur, li ubi in Angliâ pernbsp;bertnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^tro citro^ in Scotiam nuntqs, de pace agitant,amp; quia Roz

p '^^’^^bisæquis conditionibus ad concordiamdefcendebat^inScotiâire dinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;antequâ eo peruenirent^Robertus qui ex fuo ulu fore non iu

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;temporis baberepacem cum AnglOjinilites obuiam mifit^quiCarz

^.^bigrefluScotiæ prohibèrent. At anti ftites eainiuriaaffeélbScotos ftia fi^^risj ac ita uidentes compofitionenbsp;Qjj ^^P^dRobertum deQ^eratius^reinfecfa adpontificem redeunt, Perz .nbsp;dunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Robert! eafàcrorum interdi(ftio,partim quod fibi id probro

g nbsp;^tjpartim quod putabat procuratum efle ab Anglo,ut ea ignominia aE

ç nbsp;nbsp;^’‘§cnus Scoticum, quo diceretur ex piorum ccetu eiectum effezqui ita

S^taus irajBeruicum oppidum oppugnatum contenditj ac ubi ad locum P ƒ üenit^oppidanis incolumitatem pollicetur,fi intra triduum,oppidum traznbsp;2e'b^’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faciant, exitium omnibus denuntiat, Oppidani qui intelliz

lu k Edouardu rébus fuis indiligenter prouidere^ac propterea nulz fubfi'dium iudicabantj iefe continuo Scoto dedideznbsp;J, ;^ooertus potitus oppidi,Anglos omîtes, prout promiierat, incolumesnbsp;P , ’fjätque inde munito fuorum præfîdio oppido, uiclor domum redrjcnbsp;^0 Urnen autores,qui affirment oppidum per proditionem Petri Spaïznbsp;loci præfefti, ante regis aduentum, traditum fuifle lacobo Douznbsp;Jo i^oinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à uero non magnopere abhorret,fîquidem iatis confiât oppidu

Scotuspauloantefruftraid per uim capere, quemdmodum iuprà icripiîmus, Sed parum refert,nbsp;^^0 modo res acfta fit, quando amiffa eft. Quid quod omnes Anglorumnbsp;^3tus eo tempore quafi obftante fato male cadebantç’ nam Henricus qui exnbsp;’Uinpo erat,uir multæ uirtutis,comparata non mediocri armatorum manbsp;^jûcotiamfub idem tempus ingreffus, poftquam multum prædæ fecerat, ànbsp;Mo Douglaffate circumuentus, præda amp; magna parte comitatus fpoliaznbsp;.^^•Adauxitdomefticum malum perditiffima audacia Gilbert! Mideltoni},nbsp;j^’Utus Ludouico Bellimontenfî, qui nuper repulfo Henrico Stanfordio,nbsp;^P^^^Qpus rogatu Edouard! regis, à Romano pontifice fadlusnbsp;Henrico fratre cepit,duxitcç in Mitfordiam arcem,nec priusnbsp;’liinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;grandi pecunia redemerint,Ob earn rem Gilbertus az

dicit,iunlt;fto(^ cum Scoto fccdere,Riz crudeliter populatur,His maleficfjs Gulielmus Felnbsp;tJeinft Hctonus commoti,arcem primo Mitfordiam expugnant,nbsp;mitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gualtero Sebio eius ibcio capiunt,captoscpLondinum

^üntjubi poft paulum pccnas fcelerum dederunt, Edouardus ubi cognoz

35° Polyd.Ver^.Angl.hift.lib.XVin-uitBeruicum efle amiffumjeó cum pauci's copfjs profecius,oppidufn^^ fidet,Adfuit non multó po ft Robcrtus fubfidio fuis,acconfeftii'nu^^‘^,^jjft;nbsp;propinquauit, pofitis caftris,Exos ad pugnam faciendam fè cxpedi^^nbsp;iamcp in hoftem ibat^cùm Anglus relii^a obfidione, perpétua fuga ƒnbsp;ferecepit.Robertus nihibfugienterege,fibiformidandumratus,houjnbsp;Dunelmum infe(ftatus,8C poftquam multos interfecerat^magnarn n^fvi' ¦nbsp;aduexit prædam.Sunt qui tradant Scotum fretum fuo præfidio,quotinbsp;ci erat^alio itinere Angliamingreflum,curfitandoperuenifTe adSudU*^ ƒ,nbsp;men, quod flumen Langtonum uicum præterlabitur, amp; circa eumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjj iquot;

fceni cumulis qui tunc in agris frequentes erant, texiflè, ac Anglos dentium obuiam fad:os repente adortRadduo milliainterfeciflejnbsp;Edouardum ab obfeflione auertifle« Atcpita omnis régis conatusnbsp;ro modo fruftraeuafit,Fuitis annus faluns humanaîM QC çxviLnbsp;‘ regnarecccpitEdouardusgt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.^0

Habebatur iam nomen Anglicum ab omnibus contemptuijpfop^^^Qjjj;

citatem principis,qui ut deuius amp;præceps nihil non præpofterèagci^^^*^(,it res ita principes angebat, utiugiter cogitarent, quonam pado iuutnOi’ . ;nbsp;utiep improbum ad officium reuocare po{rent,quó tandem pateretuf j-Spen{errjs,eos optimates fuiefleuicarios,quos concilium iampridciH*’nbsp;diflenonignoraret. Itacppoftlongam confultationem armis agcndui’R^nbsp;Thomam Lancaftri 8lt; Humfredum Herefordiæ comités, ac duosnbsp;Mortimerios duces fumma omnium uoluntate fibi deligunt,atcpnbsp;ptis armis, Hugones Spenftrios patrem amp; filium labes regni nefarias,*^nbsp;ôd faces Reipublicæ teterrimas, inexiliûeqciûu Quo fado,ad regentnbsp;cxponunt(^ Hugones non odio, fed regni eius^ ialutis caulaab fefcnbsp;nbsp;nbsp;jjî

natos, tanquam duas peftes, quodillis gubernantibus,Refpublica non poflet,ac propterea nihil ægreferat, Rex,ut fuaptenatura la’ai^C'p/nbsp;quamuis partem non confilio magis quam cuiufque perluahonibuslat’ j^j/ jnbsp;clinatus,fuorum principum confilijs acquieicens, id fadum latis tuntnbsp;uit,ac non multó póft habito conciiio,ipfos Hugones fuo etiam deertt^^'^^j/nbsp;les edixit,publicatis fimuleorum bonis.Quibus adis rebus,comitesnbsp;ftrius ÔC Herefordenfi's in Vualliam proficifeuntur, ut oppida quædait^nbsp;piant,quæadhucab exulibus tenebantur,quæcùm fan's munita fotantgt;Pnbsp;fidiu quod intus erat, negauit ft iniuffu HugonS,ea reddituru.Qiionbsp;refponfo comités ad oppugnandum iam aggrediebant,paratis omnisnbsp;machinis,cLim(etenim difficile eft,tam abftinere à c5fuetudine,quani n*^nbsp;ueri defiderio eorum hominum qui iampridem per uoluptatu foaetattt’’’nbsp;gratiam iniuerint)Edouardus cui pluris erat Spenferioru amicitia,qu3‘’JLjnbsp;triæ decus,aut falus,interim fententiâ mutauit,qui ciimpro fuo iure,nihdnbsp;agendum duceret,8(:horreret bonoru monitiones,rurfus habere fuosnbsp;nes confilioru autores,uoluptatu focios, in omni cogitatione coniunlt;fto^^^nbsp;piebatn'tacp primó clam admonuit Hugone patre,ut non decederet denbsp;fed ft abderet in loca Vualliae maritima, deinde cû exercitu profedusnbsp;que Hugonem palam adft euocauit. Erant in parte eius copluresnbsp;amici,amp;in rjs loanes comes Arundellius, Robertus Baldochus

Simon Redyngius homines non minimi ufus,cum ijs igiturinito

Edouardus Ecundus

qiionam pacto faólam à principibus imuriam uldfceretur(iniuriam enim apz pdlabat, inultamcj eflenolebat princepSjquódabEHugonesmalarum arznbsp;tiumdoâores,quibus maxime polkbantjablegad cfTent) exerdtu diuifît,nbsp;partem feciim tenuit,alteram duce AndreaHertleio,Derbium uerfus ire luf-^jUtcomites drcumuem'ret,qui interim expugnatis lods ferè omnibus,quænbsp;^§onum erant,apud Burtonum ui'cum, dtra Trentam flumen^caftra habenbsp;tpfe uero Salopi'am progreditur, ac inde redo itinere, pagum proximunbsp;com'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amnem eft,perit,ut à tergo comités adoriatun At ubi

10 re nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crebros nuntios cognouerunt.regcrn more hoftis appropinqua^

fugam necefTarió parant, quippequód nihil tale in . ^’itiaà fuo principe formidabant, licet antea intellexerint eum accerfi'uif-”^patriamHugones,quicum globo militumEboracum ueriùs iter confeznbsp;*^Medobfeffîs ab AndreaHertleio uijs,in infidias præcipitant, Hîcingcnsnbsp;Herefordiæ cùm ferocius in hoftemnbsp;infnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;transfixus cocidit.Amiflb tanto duce,cæteri cadentcs animis

ps fii^uertuntur, paflimcp fugiendo, aut interficiuntur, aut capiuntur. In comes LancaftriuSjduo RogerfjMortimerrj,GilbertusTaInbsp;«iiinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ClyffordiuSjfilius eius,quem in bello Scotico lupra oftendi

.'•^ddifle titem tres Gulielmi,Varanius,Chenius,amp;Tuchettus,Ioannes fereomnespaucispóftdiebus,alii alioinloznbsp;Pontifradi aliquot dies innbsp;feEeratjCaput amputatum eft* Hunc quidam tradunt hominem fuiEnbsp;innocentia, ac ob earn fànditatem, poft mortem,nbsp;’’tunnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miraculis: e contrario iam inde à principio multoz

cuj'ijp tulit,eundem haud puris præditû moribus : adeo perdiffidle eft ca^çj^^’^^metiri uirtutem uulgi iudido,cuius proprium eft, ex ueritate, paunbsp;multa æftimare,ac unumquenque modis omnibus iure uel innbsp;» StP ^P^eJncidithæcprincipum clades in annum falutis MCCCXX I,0£nbsp;RÆ^^cœpitEdouardus,XIILnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

Pcrjj .rundum hanc uidoriâ,fîiis Hugonibus omnia credcre,ftimm am im’ tradere,ite gloriari,qubd fuos dolo oppreflilTet, tum demu ftnbsp;minitarijde reliquis omnib. iniurioft decerneznbsp;pai’^ret, fîmul Ifabellâ uxorê quia bene admonebat,iam palamnbsp;omnia deiperationis plena eflè,cunbsp;‘'toy .’turn in dolore erant,ac infuper funeftæ nobiliu caddis exprobrationenbsp;Sótempus infidijs perappofîtuquærebant,quô Hugoznbsp;Shnbsp;nbsp;nbsp;perderent,ac per hoc deinde principe ad fanitatê reducerent, quem

odifre,ac omnibus precibus execrari, quod tarn fuis nocenz ^caret,qu'amfuæipfîusfàluti minime omnium profjjiciendumcuraznbsp;hmaleaudiret,malis Hugonunbsp;Snbsp;nbsp;nbsp;nbsp;udus,non lenire tarnen fuorum principum in ft odiS,aut fimulz

ftudebat,utquihebes adintelligendum confiderandumt^, anno qui inftcutus eft, Eznbsp;concilium habet,quó pauci admodu accefTerunt,nbsp;Hugonibus timerent. Quo in concilie» Edouardus regisnbsp;Minium princeps V ualliæ ac Aquitaniæ dux creaturtdeinde Hugo pa.*nbsp;G 5

PoIyd.Verg.Angl.hift.lib.XVlO' ter V î ntom'æjôô Andreas Hertleius Carlioli comités fiut, cuius quidérd^^^^nbsp;fa huiufmodi conciliû habita cft .Intérim Gualterus Cantuarienfîsnbsp;cerdotû conuentû Londini egit, in quo poftquam nonnulla confntuta Wnbsp;quæ ad ftatû ordinis pertinerent, rogatu regis, publicè declarauit eos ou’nbsp;impioSjfua^ autoritate àreliquorû Chriftianorum comunitate exclufif)^nbsp;perlècuti client duos Hugones,quôdillitam perperàm primùm l'n cxiunbsp;adifuiffentjquàmdeindeiure optimoin patriam reftituti:qua quidem '^nbsp;declaratione ftulta pariteratc^ iniqua, SC Dci iram in fe, uti credere patlt;^ Çnbsp;odium populi non iniuria concitauit.Sub idem tempus,arx ad Leuilu«’’ - Pnbsp;pidum Suthlèxiæpoiîta,quæàprinapibus tenebatur, deturbataind^ P’^,5nbsp;dij parte,à rege capitur,qui omnes intus captos exemplo poft hominesnbsp;importuniisimo,ad unum necauit.

Dum ita domefticis ièditionibus Ïaborat,hinc Scoti Dunelmenfenijp deuaftantjillincFranci Aquitaniamexcurfionibus uexant: ftdiftinedi^^^'Jnbsp;tur pacem aut fccdus rumpere,prædicabant fe id earn ob caufam fâccrc,^^^nbsp;Edouardus non iuraflet in uerba regis Ludouici nt beneficiarius,nbsp;for effet prindpatus ipfius Aquitaniæ,amp;comitatus Pcntiui,cùnireut^^i^,nbsp;utillud eft hominum genus imperrj fines propagandi longe cupidii^^hf.Jnbsp;cognoftentes Edouardum bello parum feîicem,amp; confîlio minusnbsp;uti cum fuis concordia,aclèmel atqueiterum intra paucos diesnbsp;xo accepiffe grauem, putarent tempus ueniffe, cùm tandem Angii^*’^ff3P' |nbsp;Galliæpoffeisione haud multo negotio pcllerent: quare nomine iuyb^iiinbsp;di exigendfprimo quoep tempore arma mouerunt.Èt hæc cauiânbsp;ad rem redeo.Edouardus duplici malo uno tempore affelt;ftus, poft^}*^^nbsp;fafto opus eilet deliberauit, in Scotos à quibus uicinius ac magis i’^y (jb*nbsp;periculum futuru arbitrabatur, armis à finibus quamprimùm jf'«’’nbsp;ipfi eundum conftituit:ad Francos uero compeIcendos,Edmundumb^nbsp;eomitem Cantij in Äquitaniam mißtJtaeg no multis inde interiedisnbsp;cum iam hoftes præda onufti intra fuos fines ferecepiffent, nonpa^^^Pnbsp;militum numero Scotiam petiit,amp;quia nullos hoftiumhabuitprim^^Jjcï'nbsp;fu obuios,auda(fteramp; ultra quam deberet,multa millia progreffus,nbsp;tergo inuaditur ab hoftibus,in fugam«^momento uertitur. Scotiƒnbsp;fugientes cædendo ulque ad arcem Norhamum inlctftati ftint, confti-fi'ftunt,atquerei bene gerendæ occafionem nafli, arcemnbsp;diuntnr, qua poft decimum diem, quam oppugnare coeperant, poö^nbsp;Rex Edouardus partim ira, partim igneminia turpis fugæ ftimulati^^’ yCi’’nbsp;multo poft exercitu reparat,at(Ç celeriter in Scotiam iter facere incip’^^ y ƒnbsp;Scotus cum appropinquate cognouiffet, obuiamfadus prius innbsp;tit,quam armis inuaderetmam dum ille ut iam minus infolens infan^^^nbsp;CO fylueftri ad Blakmuram (id loco nomc eft^cItraThefim'amneiUj’^yj^ici’^nbsp;ris capiendls operam dabat,quamimperatoris offidu fadebat, fap^^nbsp;te hofte, parum abfuit, quin caperetur. Rege per hunc modum

. codemimpetuEboracumuftpprogreftfpoftuicosamp;ædifidaalitl^^ Ià,bene magnum numerum frugum atquepecorum lecum inpattiap\^j^nbsp;tarunt, prindpibus Änglis certequidem patriæ uicem dolentibus,!^nbsp;nihil iuuantibus,atque tantum calamitatis æquius ferentibus,

Edouardus fecundus. .553

^^’^iftimibantdtius futurum^utde Hugonibus’actum foret, quandó i'IIónim pirexobamicorum inopiam,taminfeh'cïtercuin bofte quotidie congrcznbsp;b^Datur.Fuit IS annus falutishumanæ MCCCXXIILÔ^ cumregnare cccpitnbsp;‘^^«ardus,xv.

Aqui'tanïam,fed quia magnis adus tem

^ous tardius expecftatione fuoru acceflerat, lam Franci inaiorê partem poftquam Edouardus cogncuit, ut quoquonbsp;ret i ^.^^^^brebus fuis opportune fubueniendi cauia,cuni inimico tranfigeznbsp;fratrem re^'nbsp;Ludouico Hutino fuccefterat,legauit,quæ côtrouerfîas tolnbsp;Ibrorem libens,promifi'tt^ lè omnia oppida de Anglonbsp;Edouardus more maiorum, iufiurandû daret?Fcznbsp;^iia •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;certiorem de reiponfo à fratre dato, horrataq; cft ut fidcm dez

ft^i'ct. Edouardus accepte ab uxore nuntio, ftatim filium Anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;annos natum,qucm nuperprincipemualliæacduz

doçj^^dtaniæfecerat,fîcut iupra fcripiïmus, in Gallias mifi'tjlleiureiuran^ ^ato,renouatocß fcedere,omnê Aquitaniam ab auunculo cui iamnbsp;ß*^^J^ufatisfeciflet,recepit*

Hl ? Francus placatur,proditio nefaria domi nafciturîcùm enim res to tii^ cum Scoto,iam Edouardo documente eflent, ut fortunâ beFnbsp;’^iti^^^^^’äcpacem demum quæreret,negotium dédit Andreæ Carliolenfî conbsp;modo cum Scoto de concordiaagitaret Js iuflu regis in Scotianbsp;Roberte rege nihil de pace,fèd de belle egitmam fiue quod denbsp;SUçJ. ^75 tebus Edouardi,cui tam domi quàm foris omnia infefta erant, id^nbsp;primis eius incuriæ afsignabat,fiue quod fuapte natura, præ frau

^^iiij^^'^Edouardo intenderentur:6lt; ut fides data ac accepta firmier effet,

3o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ffinitate obftrinxerunt,defpondente Roberto fororem quæpræ/*

formofà erat,ipfi Andreæ^Tali modo dolo iam compo perfidia, tametfî nefeitur à quo, rex certior faélus eft,nbsp;quam facis, licet id enixè efficere ftudeas, omnes cæla/*nbsp;de proditione,quæ mille graditur pedibus,6ôquoquouerlumnbsp;facile deprehendi pofsit» Vbinbsp;Carliolû reuertit,à militibus regfis qui illic hybcrnabant,ipfiusnbsp;couidusmorte muldat«ïta Andreasnbsp;conftruxit,ex: qua tandem aliquando pendêret, Atqui feres aliternbsp;enim cuius fententiæ me effe nô pœnitet, tradit Andream pa ,nbsp;V'Qe P^fmotum feciffe pacem cum Scoto, amp; earn quidem honeftam, acnbsp;idnegotij iniuf^nbsp;confeciffet,idcirco perfidia notatum male periffe, utponbsp;ijnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;permulta facinora,talis omnibus modis pœna manebat. Ita ho^

nufquâ tutus eft,id quod ilia propheticaallegoria ualdeproz P^’^Ppicuè docet:Si afeendero in ccclum tu illices,fî deftendero in ingt;nbsp;dnâ tabella huiulce prophétie! carminis ante oculos multorunbsp;penfi habêt,quod agât. Ad rem redeo4 Attamennbsp;Us Scoto diutini belli moleftia tædio^ defatigato,ôi ob id ipfiim panbsp;G 4

3?4 Polyd.Verg.Angl.hift.lib.XVffi ccm deinde fua fponte petcnti^inducias m decem Sótres annos dedit/uip^'^nbsp;quam ita Anglo ad tempus reconciliatus fueratjoannes pontifex Romannbsp;perdiu contumaci peccatüignouit,fi.iblato(^interdido,omnem genten®nbsp;rum numerohabendacenfuit.Fuitille annushumanæ (àlutis MCCCXgt;nbsp;I IjôCcùm regnare coepit EdouarduSjX v I. At no omittâ illudzfan'e per iocnbsp;puSjbene rei literaria* eft conftiltu.Siquidem Henricus ex StantoniajUirjÇnbsp;ftris ordinisjciimdiuitijs redundaret, ftatuit cas collocare inufum Sicon*nbsp;dum bonoru ingeniorûjquæ deindepatriæ honori atep utilitati eflent.bnbsp;homo magnificus eodem anno ccepit Cantabrigiæ ædes extruere, innbsp;paulo póft fcholafticorum inftituit collegiujdedicauit«^ opus diuonbsp;archangelo,quod hodie bonarum artium cultu fummè frugiferu eftnbsp;anno Edouardus habito Londini concilio, omnes patriæhoftes iudican nbsp;curauit,qui ftetiflent cum comitibusHerefordenfî amp;Lancaftrio,iratusJnbsp;alterRogerius Mortimerius paulo ante aufugiflèt clàm ex turri Lono*nbsp;fi. Item cùm id temporis,per Hugonu crudelitatem complures quoting*’nbsp;rrjsafficerenturfupplicrjsjeffetcp acçrbûipeftaculuuiderc pafsin®nbsp;rum corpora in furcis.quas uocant,pendentia^cibo efle auibus^peridem*^ !^^nbsp;cilium ftatutu eft,ut corpora hominû qui deinceps fufpendio ftrangu^^'’nbsp;ftatim ad fepulturam darentur,id quod etiam nunc feruatur,nbsp;Poft hæCjiam ineunte uerc.cùm rex intellexiflet Edouardum

Iè,uti moris eft,in uerba Caroli,8ifa(fta pace,amifira recepiflè, continuo lam uxorem cum eo domu euocauit.Illa accepto nuntio,fiue quôdàfr®^^jOnbsp;£ineretur,cuilælàiam patientia,uelutpareftcredere,patefecifletfenibnnbsp;ritate aut gratia pofte apud uirum,fiue quod idcirco grauate reuertcrct^ 3nbsp;ne uideret Hugonum confilqs omnia domi turbari, quæ etiam audûu »nbsp;grauifsima ducebat,fiue denique,ut mulierum eft^omnia tarde agerctjnbsp;aeftatem reditum de induftriaretardauit^caufas morandi uariasnbsp;dem exemplo datas^excufandozfed ut ne apud Edouardum uirumjnnbsp;nem caderet^cccpit aliquot ex fuis^quos fecum in Gallias duxerat,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘f

datim præmi£tere,Cæterumrex ob id Carolo, cuius confilio feeminatjp^^js ftimabat.ualde iratus.ita egit cum loane Romano pontifice, ut ille pc®^,nbsp;Francum increpando admonuerit^ut fororem cum filio^ad uirumnbsp;8iquia nihil eo modo profecerat. Siiplam Ilabellam SiEdouardunbsp;ftes patriæpublic'edeclarauiuQua re cognita, regina animo turbata ’yiinbsp;gliam fibi redeundu ftatuit,Hic inter ft dilsident autores:quidam tradn^^^,nbsp;bellam eo confilio iter in Angliam maturafte,ut cum uiro in gtatian®^^,Ji/nbsp;Apud alios legimus,eam tarn uiro quam utriep H ugoni iratâ decrcuiftnbsp;re,ut faefto per ft populi tumultu^acceptam iniuria ulcifceretur,id quoogt;nbsp;ti mox ex rei euentu apparuit,uerifsimu eft,Equidem cum mulierlong*'nbsp;dentifsimaintelligeret Hugones exclufifte, diftraxifte, ftgregafleomnc^.^nbsp;nos à ftnatu regioA Republica,8i in locum illorum fuas operas,ho^ngt;^^j,ijnbsp;tes,afteclas induxifte,ecquidlpei ponerc potuiftetautinuiro,quiHUp .p))nbsp;libens audiret,præterea neminemjaut in fiio confîlio,quæ hoftis iuuic®nbsp;Edouardo tarn contemptui quam odio eftetC' Interea Gualterus Stapy^^nbsp;Exonienfis epiftopus,quihadenus cumreginain Galliafuerat,inAngp^^t«nbsp;regem clam aufugit^ac omnia ei confilia pariter atqp Ifabellæ ftudia

Edouardus fêcLindus. ,,,

HuæreSjUtiinfra diceturj'pfi in primis malo fuit. Regina comparata iam non ^cdiocrimilitucopiaj inter quos erant Angliexules,ôô in primis Rogeriusnbsp;ortimeriuSj qui fiimmam belli feientiâhabebat, d uce loanne Annone Guznbsp;comitis Annoniæ fratre^in Angliam cum filio Edouardo nauigat^ quonbsp;Oiflobris peruenit.Hæc de profecflione, ac reuerfione lianbsp;pornbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;annalibus dicere habui. Verùm nonnulli alrj qui eoru tem

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eare ientientes^tradunt liàbellam duo

atcß uiri iniurrjs offeniàm,clàm cum filio Edouardo,Edmun ’°nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rogerio Mortimerio,aufugiffe in Gallias.ad Carolu

®pih '^’‘^^Hugones itaegifle cumCarolo, ut tantum abfuerit, ut fororem l'egnoexpuleritfiio^amp;illampoftcapcrluafio^nbsp;’liÿçnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Atrebatisjà fratre occulte ad Gulielmum comitcm Anno

fie demum duce loanne comitis fratre,in Angliam redrjE maiore principu parte.Sed utcunc^ res fe habucrit,fatis con ftat iEnbsp;naues ad earn parte infulæ, quam Suthfolchiam uocant,nbsp;^orientem folem fpedlatjUnde redà iterad Londinu pertinct. Pofteâ/-. ‘^bdla in banc maritimam oramdelataeft^utfuos àlaborereficeret,fenbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;celebriSjContulit, quodinde eiiterLondinum effet.

aduentUjperregnum peruafit^incredibile dieftu eft, quot ^poris punélo heroes fumptis repente armis, in partem reginæ ueneznbsp;Edouardum principe pro rege iamiamhaberent,confultarenr,nbsp;patrem apertenbsp;^j.^^^^^SjConuitr)s,maledilt;fi:is confeéfarentur.

Edouardus rex Londinf qui cùm intellexerit uxorê cum magnostam principum quàmaliorumadeosundicpcon'nbsp;urbem præfidio firmat^cui Gualterum Exonienfem epiEonbsp;Panbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deinde capto de iententia fuorum Hugonum confilio^ trepE

5o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;numero militumj'nV ualliam contendit^atep ubi Briftollium

’^^®Ppidumpræfidiomunit,mandatocpnegotiolocicuftodiendi Hu «Vitipam ,cum Hugone filio Vualliâingreffus ad oram regionis ma^nbsp;^PsQj^fiî'tçipitn'nterim quacuncpibat^diligenterlocorum præfec'tis derexnbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imparati offenderentür.Placuit potiEimum

6d 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conferre,quôd iampridem V uallos fuo nimio certè obffquio

Eciffe exiftimabatjidcpita in animo hærebat,ut cos pro fuo iure ui pro certo baberet nô effe regrj decoris ulcifeendi cauià, neep labonbsp;^ta^'p^^periculis parfuros:fiue ut inde in Hyberniam confeftim trarjeeret,nbsp;ferretjit fîbi fugiendu effet,autad extremu fîbi ad aliquê montemnbsp;paludem receptus foret.O res humanas in cÔtraria fempermunbsp;’^exrituferælatebras quærit^qui dum regnu obtinebat^ nô utiqp intelnbsp;^’^il^'^’^^uitjilludtale effe,quodgubernatorem dormientem facile obruere,nbsp;nero ergere, augere, ornare poffet. Interea LondinenEs eines,nbsp;p^s^K'^^ioribus afifeefti fuerantcontumelqs ab utrocpHugone,quo rex diunbsp;confueuerat effe,amp; licet anteaillorum alrjs confîliumjalijs occaxnbsp;ad uindicandas iniurias defuiffet,at uoluntas nemini,tum denbsp;fieginam aduentare fenfère,conuocato per HamonéChikuuell prænbsp;^tUjCapto^ fequêdi f eginâ confilio,arma cômuniter fumût,ac primo

3JÖ Polyd.Verg.Angl.hift.lib.XVIIl

Gualtem Exonienfem epifcopu,qui urbi præerat,deturbato ftatirh fidiOjCum nônullis alijs,qui régis I tu debant rebuSjComprehenduntjat^nbsp;in forum protinus tractos fecuri percutiuncdein turrim ui expugnataJ\J(^pnbsp;liantjCuftodias omnes dimittuntjminiftros regios aut occidunt, autnbsp;nbsp;nbsp;^,5

ftratione priuant, ac eorum bona pafsim diripiunt : deinde nouos faciunt;,qui reginæ SóEdouardi principis rebus faueant:quibus rebusnbsp;acftisjadlfabellamregina legatos tres uiros,primos ciuitatis fuæmitui’^^ÿnbsp;fignificêt ea. quæ in urbe aófa eflent, ac fe eius dicto audientes forenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J/

Hæc ubi regina cognouit,amp; fi'mul certior fada de profedione régis in nbsp;nbsp;i-*

liamjOmiflo itinere inccepto,Oxonium proficiicitur, quæ dum hîc P^'^ Jii moratur,confluunt undiqp ad earn populi auxilio iuxta uenientes,atg^ ƒnbsp;mitategratulantes»Ad iftos Adam Herefordenfis epifcopus, quenibu^’ -dus rex paulo antegrauiter muldarat, quoddiceretur efle feditionisnbsp;contionem habuit,exponens regina cum filio earn duntaxat ob caufa*^nbsp;tifle in Angliam,0i Hugones perfequi,ut flatus regni corrigeretutj^^'Mit'nbsp;lior fieret:00 quoniam prope ad finem tyrannidis contaminatifsitnc”^ Itnbsp;num,acpericulorumefl'etperuentû,æquo animo quod parumfup^*^^ ^{Cnbsp;borisjn perfequendis inimicis ferrent,omnialt;^ex uidoria Sdlibci^^^*^^^nbsp;ginæexpedarent,quæ fummuin Rempublicamamoremhaberet/*^^nbsp;ex eius ufuageret.(^ibus didis,unauocegeneratim conclamaruut^’^^^nbsp;quæcûcpilla præciperet,fe perlibenter fa du ros. Quo fadojreginais*^, quot;jii/nbsp;ti flipata armatoru agmine, Oxonio difccdit, ac flatim Gloceflriam J. jJnbsp;deep Briflollium.Eius aduentu audito,Hugo pater qui oppidonbsp;defendendum parat,prouidet,omnibus locis adefl. At ubi appropi’14^ .jitnbsp;aduerfarij oppidum circunfident,fcalas SC alias machinas bellicas ado^^nbsp;quibus muros auta{cendant,autdemoliantur:iamcpacriter oppug'^^iUXnbsp;piebant,cùm oppidani incolumitate pada,featep oppidum cum arce,nbsp;ôôEdouardo eius filio dediderunt.Eodem die Hugo pater furentepop Jionbsp;ptus, acextra oppidum per longu Ipatium equorucaudis tradus,fii^Pnbsp;necatur, corpus à plebe dilaceratur,caputueró ceruicibus abfeiflufUP’^^.^jfnbsp;geflatur in pilo Vintoniam,ut eo confpedo,ciues timoré perculfinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-ijÿ

ditionem neniant,id quod continuo fecerût. Atep ita potentia per fita,per fupplicium concidit.Hos fequuntur Sarisberienfcs,VudleUi‘^,p,lt;(^nbsp;thonienfes, èC reliquæfinitimæ, ac demum totius Angliæ ciuitates,!^ .ßtnbsp;adreginamlegatis,featcp omniafua in eius fidem Sspoteflatemnbsp;Ifabella poflquam uidit omnes fere principes atep ciuitates in fuarn pnbsp;tern ultro uenifle^S^ nihil amplius reflare,nifi' utEdouardus rex ali^^^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

modo afîèdus difleret tandem aliquando refipflcere,cum toto exerOt^ ^^.0/ fordiam proficifeitur. Hîc pofl longam difputationem, negotiu cotnp^ ƒ 'inbsp;dendi Edouardi datur Henrico comiti Lancaflrio Magni Thomæ^^^ ftnbsp;Rhelb Houello homini 'V uallo,qui confeftim cum eleefta militumnbsp;gem perfecutum ierunt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.fiti’

Dum iflagerebant,Edouardus quifummis Iblicitudinum aculcis^fj ^c pulis dies noclescp de re fua cogitando pungebatur,amp;: nullum tempi’^ J/nbsp;dicinam idoneu reperiebat, nuntiata fuoru fere omnium defeclionc,nbsp;ter accenfus,atcp timoré percuflus, aliquantum fulpcnfus manfit ;

Edouardus fecund lis. „7

fugamtcntarejnunccolleóla Vuallorum manu,aduerHis l'm'micos ircperop^ portunum ducebatifed cùm ad extremu omnia timeret,ncc qufcquam tam canbsp;amitofum putaret, quod non in fuam fortunâ cadere poflè uideretur,ftatuitnbsp;inlocû aliquem munitû (è abdere,ibidem(^ expeô:are,dum amici opera amp; ar/nbsp;luuarent : itaqp nocflu cum paucis iuorum,per Sabrinam nauicula uedlusnbsp;oppidum Brygnorthujin arcem quæ eo loci egregièpofîta eft,clàm (ê recc/nbsp;tarnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bancaftrius cum Rhefo {uperuenit,quærens ubi Edouardus lati/

qui ’ ^^^*^^omueniendoparu laboris fuit^ nancp præftb fuere ex Vuallis, turcocorrupti eis locum indicarint,quo fe rex exanimatus teneret:nbsp;diiiitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^æ^ad arcem accedunt,eac^ fine contentione,pnmo impetu po/

Sim dlemum Edouardus cum Hugonefilio, Roberto Baldocho,ac arcêj'bic^in cuRodiamnbsp;negotio mature confecRojComes S^Rhefus ducentes iècum alinbsp;tUfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad reginam^quæ nondum Herefordia fe comouerat, reuertun

.^’^^^oremin modum gauilàeft, quod finecæde,omnia pacata effent: confilij {èntentia,fummareru omniumnbsp;Simnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;côuocato prinapum fenatu, de maieffate damnantur Hugo ôi

totam ciuitatê,multo cum probro trahuntur, ac poR acerbos ^içhnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;necantur.Simili atep illi macRati funtRipplicio, paucis ante

fuerat loannes cornes Harundellius^unus omniû Spenferio/ ï(ïç ftudiofifsimus.HuncfinemuitæduoHugonescumalijs eorumnbsp;J ^^SueruntjRatim ut paxillus infradus eR,uti dicit, hoc eR,confeRimnbsp;dcRitutf quo innitentes potential autoritäre terne/nbsp;lt;liii j^^Sant.PoteRtab'siRoruminfelixexituseffebenemultisdocumento,nbsp;Vofs‘nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inhumanifsimi iniuRilsimi^ funt, quod apud principes plurimu

fèprecariâ habere in alios uero cancellarius multis affedlusignominijs poRquamnbsp;Çpif^^^3dusfuerat,àciuibus Londinenfibus è manu Adæ Herefordenfisnbsp;tç^P^piqui eum diu apud le principum iuffu cuRodierat,peruim raptus in/nbsp;^içb carcerê rurfum traditur,ubi fe tanto mocrori dédit, ut paucis póftnbsp;mortem oppetiuerit.

pera(Ris,regina cum filio Edouardo Londinum profîci/ l’hcbu P’^Oï'fus atlt;^lætè, ut populi gratiam captaret, incedebat: nancpnbsp;8f q ^^oitinere per media oppida atep pagos,ritu triumphantis, uehebatur,nbsp;^fsV^^'^‘^lbat,inter profufilsimos oplbniorum apparatus, populi gaudennbsp;medio fublatam effe,epulum ubicç publice prænbsp;ba,^t'^^'’^^^t^‘^lntereosfacrtagratulatione,omniûanimiadlætitiam excita/nbsp;Sed Londinenfes dues longe Iplendidifsimo rerum apparatu, régi/nbsp;omniû uoluntate acceperunt,pari affedi lætitia, tamnbsp;^ontum eius,quàm Edouard! principis, quem interplaudendû, regemnbsp;%^^ribant.Cæterùm regina quo plus lætitiæ uultu præ le ferebat, hoc minbsp;’¦ÇtK ^ptatis animo capiebat,quód ita ufu ueniffet, ut neceffario fe oporte/nbsp;^biii^^oere uiru ex tam amplo ftatu,tantis omatû opibus,tantis facultatibusnbsp;!ƒ’^tom fubito concidiffe : fed, ut diximus,uitandæ inuidiæ caulà,quannbsp;difsimulabat.At poftquam ilia ac principes omnes qui 'nbsp;'ÏUebantur, Lpndinûperuenerunt, côuocato primo quoeç die côcilio,

358 nbsp;Poly d. Verg. Angl. hift. lib. XVIE

de collocando regni ftatu inter (è agitant:placuit omnibus,ut Edouardus mùm concilij decreto priuaretur regno,ac deinde filius rex crearct : feduip^'’nbsp;fuadignitate, iudicrj acerbitatem remouerent, uiiùm eft optimù factu,nbsp;tentare^fî ipfe (ponte uellet fefe imperio abdicate, quàm filius in locumnbsp;fùrrogaretur, Quocirca legati ad Edouardum mifsifiint, quoru princeps^^^nbsp;ïoannes Borthonus Elyenfîs epifcopus,qui ei exponerêt,optiniatesnbsp;uellet in poteftate concilrj e(re,atlt;^ Edouardo filio iinperiû per manusnbsp;re, 8Cnifîidquampriniûfaceret,ftatutum cundlis efTe, unum aliqucm^j’'nbsp;fors offerretjfibi regem optare.Édouardus auditis legatis,nontcnuitfiy']plnbsp;mas ; iam turn enim illud ex feipfo, ueru elfe percepit,nihil tamnbsp;fe,quàm hominem ex beato miferum fieri:(èd (èipfum ftatim colligtnSj^^^i^nbsp;nuntiationiparens, relpondit, fcire fe fuis multis peccatis, inhancæm’’’ji,nbsp;incidi(re,ÔÔ propterea minus moleftè ferre: (èd primùm dolere fenbsp;(cepiffe odiu, deinde agere generatimprincipibus gratias immortalcsdnbsp;acceptaru iniuriarum obliti,tanto compledierentur fauore EdouarduKnbsp;ut eum habere regem cuperêt,quare ut illis fatisfaceret, quando aliter!nbsp;po(ret,iam fe(è Sóregno ac ipfius adminiftratione abdicare.poftremo adnbsp;fe rogare,ut principes fîbi tam afflido mifericordiam impartirent.nbsp;cepto ex (èntentia re(pon(b,Londinû redeunt ad principes, atc^ ordii^^ ^quot;11nbsp;tionem renuntiant.Fuit cômune omnibus gaudîû,quôdiam optima*^;^^'nbsp;ceret alium fibi optare regem, Quapropter habito ad VueftmonafK’^’J^.^nbsp;cilio,quartocalend.Februar.anno (àlutis MCCCXXVI,Edouardunanbsp;di Edouard! filium annos natum decem quatuor,regem fecerunt,o^ƒnbsp;gum tcrtium Edouardum nuncupatum,quem Gualterus Cantuafi^*^ * jj»’nbsp;tiftes more maiorum facrauit.Huic quia per ætatem regia munia obl*^^nbsp;terat,tutores cumprimis dantEdmundus Cantianus,Henricusnbsp;comites,8cRogerius Mortimerius,quôd uiri fîngularis uirtutis fiab^^nbsp;Deinde Ifabellæ eius matri dos multb amplifsima afsignatur,undebo’’‘l^ ƒnbsp;uitam degeret. Poftremo datur negotium cuftodiendi Edouardinbsp;modumdignitate deieâ:i,Thomæ feu Mauritio, utruncp (criptum^^'^pji’nbsp;Barkeleienlî,8ô loanni Matreuerfio honeftis equitibus.Hi ineuntcnbsp;uardum ab arce Keneluorthi Barkeleium nodu Sô clam abducunt, at^JiJnbsp;cem quæibi muni tifsima eft, cuftodiendum confjciunt. Eftarxiftanbsp;ferè itineris (patio (îta,inter Briftollium, Gloceflriam oppida, aduanbsp;paiTus cis Sabrinam,

Dum Edouardus hîctenebatur,non deerant qui eius uicemdokf* mæ principes perfidiæ,ac Edouardum regem ôdliabellam impietatisQ/nbsp;palàm notarent,infi'mularent^iniquitatis: quia, ut quidam Græcusnbsp;eus ait,Infelices mi(èricordia,potentes inuidia (èmper (èquitur:acuid‘^.,iti’nbsp;piffcjUidor feciflè iniuriam uidet Jta fiebat,ut præfens regni ftatusnbsp;tis,non itemomnibus,utfolet,omnino probaret. Quare aliquotnbsp;autoreEdmundo Cantij comite,(ècretapa(sim iam con(îliaamp;(èrmogt;’^)^^,nbsp;berando Edouardo,unàconferre cccperunt,qui inuidis eius calanU^^^nbsp;mini dabant.Quæubi Kàbellaôôali] tutores comperierunt,arbitrani^^^^’nbsp;fe tutû initio principatus Edouardi,in autores conipirationisnbsp;lantumodo occafionem inimicis auferendam perficiendi negotij iunbsp;nbsp;nbsp;jpw

Edouardus fecund us. w?

^^lt;Çaifl:odibus lubent^ut Edouardum captiuû atep bue atep illuc continent ^^tiucant.quó deniep ubi' loei fit,nemo homo certum habeatji quod imperanbsp;/acientes^miferum prina'pem Barkekio adarcemCorfim comouent,nbsp;’•idealialoca nocturm's itineribus traducunt^defatigando ufep eó, dum ponbsp;quamfecretiGimè potuerunt^rurfus Barkekium reduxere* Dum bicnbsp;Ijnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuftoditur Jfabdla uxor ei fæpikimè falutem icribebat, G'gmficaz

cerç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accipere,quód prohibentibus principibusjuikre fibi non li

’’^ittebatinfuper munerafrequêter.Quæres tantum fufpicionis eufto/ tonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eo necando ftatimpóft cogitarecceperint:qui cumeum

, ^’ïianitertradafrent,uerebantur,ne tandem rex paterna charitate uidlus, jj^.^^'itematre eum liberaret, ilk inde de fe fupplicium fumendum in pri/nbsp;I-Çnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominem paucis póft diebus necant,eo(^nefario edito facino

in Galliam aufugiut, Quo autem genere mortis Edouardus interiez facile conftaufama exit in uulguSjillum dum uentrem purgaret, fuiftnbsp;transfixu per clunes,anno ætatis X L111,amp;:ciim regnare cceperat x i x»nbsp;g’^uitannus falutis humanæ MCCexxviL Corpus nulla funebri pompanbsp;uinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;delatum ad diui Petri ccenobium, ubi loci monachi ordinis digt;

^Miftidegunt,kpelitur*Creauit ex liabella uxorequaternos liberos, ut demonftrauimusjco uiuo,rex fadtus eftjoannem cognonbsp;1 ^^^Helthamium aloco ubi natus eft,fumpto:Akonoram, quæantenubinbsp;Qƒ *^nos mortua eft:amp; Ioannam,qua? poftea Dauid regi Scotiæ nupfit. Fuitnbsp;lantnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iufta,corpore ualido^cjui prolpera ulus eft ualetudine : non dee^

repudiatis malis fualoribus,eas in aliquare honefta On ^^,’^'^bquod eiper confodos facereminimèlicuit:adeócurandum eft,nbsp;illi ’^^principio in amidtiam aut familiaritatem redpias,quandoquidem utnbsp;di?^'^*^ fodetate habes, quotidiano ufu perfimilis fias necefle eft,nbsp;tq. §t-æca parcemia : Si iuxta claudum habitaueris, dikes fubclaudicare*nbsp;tuit ^^’^ttando literarum ftudia,quæipk,ut dixfattingere ôdguftare no ponbsp;Uç/1 ’^i ccEpit^qui Oxonij autor fuit collegi) regalis,quod Orial uocat,nbsp;hQ4.^tliuæ]ÿ[aj.iæ^utinhis ccenobrjs dodrina cokretur, quemadmodumnbsp;^duohæc fcholafticorum collegia bonarumomniu artium plena lunt*

fOLYDORI VERGILII ANGLICAE

HISTORIAE UBER XIX.

ES GEST A S Edouard! kcundi regis per annos decern Si nouem,ac illius cædem,fuperiore libro perfecuti kimus : degt;'nbsp;bine Edouard! tertrj eius filrj fadla dicemus. Is poftquam eftnbsp;rex fadlus, aliquandiu fuit in tutela Ilàbellæ matris. Si opti-'nbsp;matum,quos ilia a primo in regium knatum deligendos cuznbsp;rauerat,ad res gubernandas,caulaslt;^ finelitiumtumuitu co

P oly d, V erg. Angl. hift • lib. XlX-fetatac^ copijs primo quocç tempore coadis,Eboracu proficifcitürdac(âlt;?^’’ nibus luis magna uictoriæ expeélatione.Dumautêhicdeinuadendoin nbsp;ftemjConfîliaagitatjOrta difcordia inter loannis Annonis militeSjamp;ali^**^nbsp;Anglicos duces, nonnihil cædis fa(flu eft. Quæ difcordia, etfî iuffu prinop*nbsp;eft eueftigio ièdata,tamêquia animi utrinqp offenfi clam odium alebant,^''^^^’nbsp;ut omnis regis conatus male ceciderit: nam paucis deinde interiedis dicb^^’nbsp;rex cum omnibus copijs Scotiam ingrefrus,Robertû regem paruamiliin*”’nbsp;nu ftipatu obuium habuit,quem à tergo, à fronte, à lateribus drcumucfl’*J'nbsp;dum ratus,dum milites certis in locis diiponere feftinabat,ecce tibi,Scoüis“nbsp;re à transfugis certior fa(ftus,protinus è conifîedu boftium în montesnbsp;mos conuolauit.Rex dolens ereptam è manibus fraude iuorû, beneget^^^nbsp;rei facultatem,ut ne fortunâ fruftra rurfus tentaret,qui optime noratnif’quot;.nbsp;ni fieripoflèà militibus difrordia agitatis,infed:onegotio,Lonlt;linuey’.nbsp;ftim reuertitutj acioannê Annonem de iè 8e matre bene meritu, ampli^^*’’’’^nbsp;donatu muneribus,domum dimifit» Is no multi intercefîèrunt dies, cui’’nbsp;tor fuit, ut Philippa fratris Gulielmi filia,ætate 8e forma longe florentif^”’'^'nbsp;Edouardo nuptucollocaret.Quæequidemaffr'nitas magno deincepS'^'^*^nbsp;uiùi fuit,quippequæ ad ilium Flandrorû animos adueriùs Francos eu^jFnbsp;mis,utinfràdeclarabit,adiunxit.PorrôfcGdusinteripfum Anglum^*'^/; .nbsp;cum ante percuflum no diu inuiolatu permanlîttquoniâ eo anno quinbsp;manæ falutis M c cc X X v 111,noua caufa redintegrandi odij inddit,nbsp;gnaru dudaiunt initia rerum,quæ iamtum utruncppopulufolidtu^^nbsp;CŒperunt,acnunquâpofrea exitû habueretnam cùmCarolus Pukhei'jf‘.jnbsp;temporis uitaexcefferat^reliquiis unus ex ftirpe regia uirili fuiffet,indtnbsp;eft,utdîfcepiâdo deprincipatu Frâdæ orcafit,quæadhucfubludiced^’^^,nbsp;Anglus regnum illud uti certain maternam hæreditatem Gbi uenitenbsp;deret,contrà Francus idipfum felure quamoptimo pofsidereaffirniatclt;^nbsp;Quoniam autem ad hunclocum peruentum eft,non alienumnbsp;de origine huiusmagnæ controueriîæproponere, ut hifroria nihil uon’*’nbsp;‘Cdam ambigua, G Geripofsit:, planum fàciat. Philippus PulcberrexPi^^^^' ’nbsp;tris ex Ioanna uxore creauitGlioS:,Ludouicû Hutinum, Philippenbsp;amp;:Carolum Pulchrum:filias uerb duas,unam, quam infantem morsnbsp;^alteram Ifabellam noinine:,quænupGt Edouardo lècundo réginbsp;quanatus eiîEdouardas tertius,dequo nuncièrmo eft, Illitres Glijnbsp;regnarunt.Succefsit Philippopatri Ludouicustis ex Margaritanbsp;Te,filiaRobertiducis Burgundiæjoannam Gliam Gjfcepicjquæ ddrK^^.^H/nbsp;fuitinmatrimoniuEudouicoEburouicum comitijied nullis exnbsp;beriSjhauddiu ruperG:es fuit^alteram uxorêClementiam nominejGh^^nbsp;tellGquipater Guit Robert! Siciliæ regis^moriensgrauidain reliquitjq^^p^^jy'nbsp;rum peperit^cui nomen loannes eftimpoGtumjqui pauculos diesnbsp;huncloannem^regnatPhilippus Longus, quamuis nonullis inclam^^^^nbsp;regnum loannx HutiniGlix deberidd quod Odo Burgundixduxnbsp;luspuellæcum primis fadebat:plus tarnen uispotuit:,quamius.PbJ^P^^^'nbsp;deinde poft annum quintu,quam regnuoccuparat,Gneliberis monrgt;nbsp;mo Carolus Pulcherregnuobtinuitds feptimo pbftanno morte obiüitgt;^nbsp;lt;da Ioanna uxoregrauida, qux pauds pbft diebus filiam nomine

Edouardus tercius. 5.5.

^nixaeft,quæ ftatim paths fatum fècuta eft.Per hunc igi'tur modu^regia uiri/' ) 3 is ftirps Philippi Pulchri in Carolo filio defecit,ex quo de regno inter Franz

amp; Änglum contentio orta eft,quæ, ut ante diximusjetiam nunc Rib iuz y re{tat.Edouardus enim rex fibi utlegitimo bæredi Franciæregnu uenirenbsp;'^otendebat^qubd ipfe folus ex ftirpe regia eflètjqui Philippu P ulchru auumnbsp;^wernû proximo cognationis gradu attingeret, utpote qui ex Ifabella eiusnbsp;^^^htuseifet. Quocirca primo quoc^ tempore per legatos, cum Francisnbsp;re inf 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regem dicerent : fed legati nunquâ grate auditi, domu

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftatimpbftfe utriufqpregniamp;FranciæÔôAngliæ

hær nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquado armis,quam iure no poterat, recuperaturus

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quo quidem titulo etiam nunc Angliæ reges fie utuntur, ut ne

fiji^quotidiandue fèrmone uocentur aliter. At Franci qui iniuria dicanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hutini regis paucis ante annis fadlam pro iure habebant, præ

tiæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;principio luorû regum,lege exceptum eflè,ne regnû Fran

fèxui deberetur, Philippu Valefium fiz alefrj,qui Philippi Pulchri frater fuerat,regê fecerut, quem menbsp;iocuj^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Flandros fiinitimos populos illudentes,regêrepertu extra

initjQj^Ppdlaire,tani^ nô iure creatum.Hinccolligerelicet, nullam fuilTeab uenij. ^.^^’^^PudFrancos,quauetitumeflet,regni hæreditatem mulieribusnbsp;batijj. teftimonio Odonis Burgundionis ducis potilsimü comproznbsp;gUsçQ^^’^^^^upràoftendimus,magnoperereclamauit,ctim Philippus Lonnbsp;negotio deftitit, quam Longus locata illi filiaznbsp;Burgundiæ nomine dotis dato,in fiias traxerit parnbsp;gifçj.^ ’’^^niuerifsimûefleatteftaturFlandrorû fcommainValefium uulznbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rgt;, .

recçijj^?^iadlatu,quódillefortuitó,noiureadregnumperuenifret,At(^ita7'';'’ ^üod ^*’^^f^tüfuifleuidetur,quo Edouardus regno Franciæeftfraudatus,^”nbsp;^Hïjç^^^’^^dmodû ille tam iure fibi quam qui optimo,repetebat,ita nucAnnbsp;iniuria repetere uidenf .Sed unde digreEi lumus,reuertamur*nbsp;t^nipus Robertus rex Scotiæ occidit, cui Dauid filius fuccefsit;

Edouardi,amp;: tædio longi belli affedtus, quo nouerat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

p^^^ioium 6c patrem Robertum preflbs longe milerrimam egiffe ui legatos de pace ad Edouardum qui tuncNorthantoni erat,minbsp;legatos libenti animo, ÓÓ quia iam tum Scotico bello Gallicunbsp;decreuerat,de fui familiaris fenatus fententia, dedit pacem Daz

^‘^ril eidem loannam fororem locauit.Quod foedus ut parum ho ’’ünt h ? ’^oniiulli ex optimatibus,quibus iuftitia cordi erat,minime proba

^ffe prædicantes, ut Dauid regnum Scotiæ obtineret, quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contra iusfasCßoccupaflet.Ati^itademumceflätumeft

° j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anglum Sc Scotum,poft annum trigefimû,quàm Joannes Baz

^eotiæ ab Edouardo primo uiélus, regno eft priuatus. Eode anno federe cceperat,nbsp;epilcopus,ordine antiftiznbsp;Perifjp Huarienfi'um quinquagefi'mus,uirtam pontifier) quàm ciuilis iurisnbsp;fècutus eft,qui fuit Elutis humanæ MCCCXXIX,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Särisberiam côuocauit,quo in concilio pofteaquam ex patru jpermulta quæ è republica erant,partim correda, partim conftituta

H X

'¦ PoJyd.Verg.Angl.liift.lib.XIX. funt^nouifsime ante loannes régis frater cogiiomêto HelthamiusCornub’^^nbsp;amp;Rogerius Mortimerius MerchiæVualliæ comités fa(fi;ifunt,Dumitat^^nbsp;uardus adresfuas domiconftituendas incumbebat, Philippus rexnbsp;ab eo poftulauit, ut fibi iufîurandû nomine poffeisionis Aquitaniæ,nbsp;tiui daret.Quocirca ille in Ambianos profed:us,ubi Philippus erat, innbsp;cius, prout eft mos, iuratus eft : exin delocis quæ Carolus Valefîusnbsp;pater alias Edouardo primo régi ademiflet, nee reddita eflent, coràmnbsp;pro fuo iure locutus,quamobrê Francus fuu animuperlpiceret,inAng*’znbsp;redqt.Annoilloipfoloânes Cantuarienfis antiftes fuorû facerdotunbsp;habuit Londini, in quo poftquâ plerac^ uiolataexpiatafunt,atlt;^aliagt;’^,^jjnbsp;admodupriftinuapatribus oliminftitutu redada funt, quibus res ofnbsp;comodioremin ftatûperuenirêt,omnes generatim qui morte Gualter'^ ji^^,nbsp;pyltono Exonienfi epifcopo machinati eflent,eu(^ perculsiflent, exnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K

noru ccctu eiedi funt.Hunc Gualteru,ut diximus in uita Edouardi Londinenfes fecuri percuflèrut,qui forte præfenferat ft no pofle diunbsp;pite,ftiis ftruire principibus,idcirco ante duomultoru ftculoru operaE^^fcnbsp;fecerat,in quibus ftholafticoru collegia collocauit. Iftorum alteruE''^^”' j,j'nbsp;collegium,alteru Ceruina aula nuncupat.Rex interea conciliu Vintogt;’‘^(^i)nbsp;bet,quo in cocilio Edmundus comes Cantrj eius patruus proditionis 'nbsp;latus damnat capite,quód nonullos de nobilitate c5citaflet,qui,nbsp;morauimuSjEdouardufratre clam è carcere ducerêt, ac in adminilba*^^^/)^nbsp;regni reftituerent.Quare ille urgente Iftbella regina matre regisjqua^*quot;nbsp;mine apertas habebatinimicitias,paucis póft diebus ftcuri percutitti^’nbsp;deinde qui ftcutus eft, qui fuit humanæ falutis MCCCXXX,ÔÔ cùm ƒnbsp;Edouardus cccpit 111 l,Philippa regina peperit filin, quem Edouardn’^J.f)i’nbsp;nominauit:moris eft enim tam regum,quàm priuatoru Angloru,nbsp;filio maiore natu plerunq^ ftium renouer nomen. Eodem tempore 1nbsp;feu Mauritius Barcleienfis unus ex -pereufloribus Edouardi fteundi/j^jefnbsp;in Gallfjs, in Angliâ ducitur,ac merito fupplicio affîcit. Itemnbsp;timerius cornes Merchiæ Vualliæ à proditionis ftelere non abefle copnbsp;pari perna muldatur.Rex interim ueftitu incognito iiiGalliasnbsp;nô nullas ædes facras uoti nomine uifendi caufa,aliquot dies pereg^i’^^^^j^^

Dum hæcin Anglia gerebantur, Edouardus filius loannis Balioji Scotiæfuerat,cuidiximusinuitaEdouardiprimi,Carolum Vaftß^nbsp;. pi Pulchri fratrem locafle filiam,qui toto eo tempore ex quonbsp;îiatus fuerat,in Gallia exularat,tumdemuffetus ope Philippi regis fnbsp;uxoris fratris,in fpem recuperandi regni Scotici non incertain uenit?^ ¦nbsp;parata no parua militum copia,in Angliam traiecit,ut partimnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y

permitteret ft per Angliam iter in Scotiam habere,quod ualde corO*^^ ft t,partim uero ut in focietatê belli adduceret aliquot principesnbsp;dem tempore pofteiedlu loannem regem, poflTefsiones in Scotianbsp;quorum iànè in numero cum primis erat HenricuS'Bcllimontenfisnbsp;tholiæ,2lt; RicardusTalbotus,ambo fummæ uirtutis uiri.His itaCFnbsp;nullis alijs Edouardus fibi copulatis,maiore cum fiduciaadit reg^’Vjp(?i’’'j/nbsp;ut permittat ft per Angliam in Dauid regem exercitum ducere,atep^ lt;nbsp;(ur fine ullo maleficio ftfa(fturû,Rex cognita eius poftulatione, rei^^ ƒ’

Edouardus ter tins. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j«?

^^êfenatu detuh't, ut quid ille agenda argumentaret,audiret:qui interim ccc ^’^ancipiticurafolicitari,quód diuantea eum peenituerat iâ;i foederis cumnbsp;^iiidjCui nullo iure regnû Scotiæ debebatur,Slt; idcirco ægrè patiebat illû renbsp;^e:contrà cegitabat^fî Dauid regno pelleretur,iKud m^umilli fore côtnunbsp;Ioanna fororeeius uxore» Vicitdenicpde fonatus fèntentia, fraterna*nbsp;^dtatis affînitatisep uinculû,negauit enim rex fo daturu iter: noluittamcn,nbsp;^'^^'^admodû potufoBaliolum ab inccepto deterrere,quippe qui nô inuitusnbsp;^j5“^tScotûbeUopetijquemipIe per hune modum iam debilitatû tandemnbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imperiûfuumredigendum ftatuerat.Baliolus accepte relpôn/

Sç '¦®§’iito,ctfî obfcurè tacitelt;^,regjs animo,conducit undicp naues,att^ in tosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ui in Fortheam deîatus,ubi littus attigitjccce conipicit ra^

’Milites q^aq^^ygJ•f^fn dilpofîtoSjqui oram maritimâ tucrentur:quare co ^ipMuiahoftespauci coin loco erant numéro, ciim alij alibi aduentû eiusnbsp;J /^uarentjpræceflèrat enim fama aduentus Edouardi,quamprimû in terranbsp;fc^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primi egrefsi cum bofte pugnant,reliqui omnes tuto dex

illi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^dintegrant.Flîc magna contentione dimicatû eft, cùm

Puamfalutem confiftere animaduerterêt» nanc^ Scoti poft multa accepta uulnera pedemnbsp;Fainbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uenifle pafsim clamitâtes.BalioIus eo fucceftu animo elatus,

^*^doannis reftà petit,ad oppugnandumep aggredit. Ad hune clamorem frequens,utbreui tempore Patritius Doumbar, SC Donalnbsp;adm . æ comes,qui regni gubernatores erant,quôd Dauid rex eflet ætatcnbsp;reliquo exercitu adfuerint, confeftimlt;^ ad hoftes propexnbsp;iiicii caftta in proximis tumulis,ftcundum Ernam flumen,adDup]yntînbsp;tçj. ’^’’tietati erant,Hîccommiflb prælio,gubernatores qui omnia negligennbsp;hon^j^^^^’^bmultitudine freti,profligantur,amifsis ex ftiis amplius fexdecimnbsp;fly' *^^niillibus^]nquibus fuit Donaldus alterdux,cum benemultis cquexnbsp;^lor ^^^’dsuiris.BalioIus tantapotitus uidloria, protinus de principûAnxnbsp;üidç '^‘^’^tentia,Fanum ïoannis rurfum inuadit, nullocçnegotio capit, quinbsp;incipere melius ire,quàm putarat,fe Scotiæregem dicit»

Edouardus accepit,ualde gauifus eft,quôd uenifle tempus pu cocpjj^’^Scotosfubigeretîfedutnefibi crimini daretur, fi bellum tentaret,nbsp;palam Scotu nô effe fecum in feedere, quod fè inftiente, quinbsp;Poed çnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;legitimam ætatem non ageretjllud faftum Fuiflèt.Atc^ita fradii

Ohp •, culpam delendo,in Scotiam contendit : qui ubi Beruicum peruenitgt; ^tiiobfîdionecingit,acinterdiuno(ftucçcontinenterurgendo refpiraxnbsp;^Ppidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uir fi'ngulari uirtute, qui

er defendebat,cùm Andreas Morauius qui Donalde comiti furrogatus fueratgubernator,regisEdouardi ab obfidioncnbsp;caufain Anglia incurfiones fecit Jn hune rex Baliolûquiadeûpaunbsp;prælio apud Roxburgum fadfo, Andream ce/nbsp;cæfo Omni eius comitatu. In Andreæ locum Scoti principes Arxnbsp;Stuartû, uirum æquè fortem ac prudentem fubftituunt. Is magnisnbsp;Pkojç^’^ftrudtis coprjs,oppidanis lubfidio uadit,qui Deum uiolatifcederisnbsp;Halydonû montem proximû confligit,ac denbsp;Picit,Rex Edouardus parta uidoria^Beruicû reuertit, acrius^ qu'am

H 5

Polyd.Verg.Angl.hift.lib.XIX. anteaurgeuTum oppidani deïperato fubfïdio,incoïumitate paflajlicófi'f^nbsp;dediderût»Conciderat in ea pugna à Scoto infinitus hominu numeruSjamp;P*^nbsp;fcrtim nobiliUjin quibus fuit ipfe Archibaldus cum lacobo Älano Scloann*:nbsp;ffatribuSjitem Alexander Brufius Cari(H:æ,Hugo Rofîenfîs comités,Capo^nbsp;uorû numerus pene par.Secundum banc cladem acceptam^ Alexander SctO''nbsp;nus datur collega in procuratione regni Patritio Ji uidentes res domi innbsp;mo ubicpuerfari periculo,ut conferuarent Dauid regem uix turn decernnbsp;annosjcum Ioanna fponiain Galliam miièrunt^ qui apud Philippum rcgf”’nbsp;ufcpeóe{ïet,quoadidoneus foret per le obirebella^Fuitille annus faludshi^'nbsp;nianæ MCCCXXXIIIjSfciimregnarecccpitEdouardus,vIhCæteruniaufû’nbsp;res habeo,aliam huiulce belli caufam fuifle,amp;earn omnino ueriorem,lt;iuitgt;^,nbsp;dunt Edouardum regem ideo bellum feciffe Dauid regi, quódilleperncg^nbsp;fee more maioru,in eius uerba iurare, ut ne per id Anglu terra? Scotia? dci^’nbsp;.num ie agnouilfe fateretur,Sic Edouardus recepto oppido, ac alijs ponbsp;lt;is de Scoto captis,Baliolu quern fibi iureiurando obligauerat.præfecic/-Ricardo Talboto,relidlocj exercitus robore in Scotia, ipfe cum paucisEnbsp;dinum uidlor belli redrjt,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

At Baliolus rebus fuis ftrenue uacans,adloannis Fanum coniienW quo bona nobilium pars conuenit. Hîc poft nouum regni ftatum denbsp;fententia rede collocatum,generatim omnes ei iufi'urandum dederuni' Cnbsp;fado,Baliolus regionem obirejoca pafsim præfidrjs firmare, amp;!;denilt;pnbsp;regnare coepit,cum gubernatores nullam morâ interponenda rad/^^lnbsp;repente nouo exercitu,hoftes adoriunt» Fuit certamen diu anceps, adu,nbsp;Angli fingulari prælio profligantur,cafis ad magnum utriufep partisnbsp;rum militibus,Capti Anglorû permulti,Slt; in rjs Ricardus T albotus,^^*’^^^nbsp;ftea permutatione Andreæ Moraurj miffus fadus eft, Rex allatonbsp;rei nuntiojin Scotiam fuorum cædcm ulturus aduolat,fimul terranbsp;eoprjs dudis,quanquam maritimaru pars aliqua tempeftate peri] t.nbsp;nardus totum ferme annû in Scotia,qui affedis magnis pafsimnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

nerfarrjs, maiorem partem in ditionem iuam reduxit: quibus rebus . confedis, poftquam à populo iufiurandu eft datum, in Angliarnfc^^’^^^j^,nbsp;ducitc^ fecum Baliolum, cuius fidem nondum fan’s explorata habebat/'^^nbsp;mifla reru (umma Ricardo T alboto,ôd Dauid Cumino Atholiæcen’^^’’p^,nbsp;ti poft ha?c,qui in altera parte erant, fibi Robertu Stuartum amp; loau’^^p-nulphum gubernatores conftituunt,Illi libertatis cupidi, ftatimnouisj' ,nbsp;ftudentes,cumCumino loco idoneo congrefsi,eum interficiut, excföf'fnbsp;fligant,Qiiare nuntiata,rex Edouardus cum Baliolo in Scotia accutf^’^^/nbsp;t'e hoftes fefe in fyluas amp; paludes more patrio abdentes,multa cumnbsp;Iêcutus,oppida amiffa recipit,ac dirutareparat,murisc^ deintegronbsp;aut folsis comunit, in quibus fuere Fanum loannis, atcç Andreac,nbsp;Aberdonia,Doufermilis, acarces nonullæ, ealt;^ omnia loca præfidrjsnbsp;ratus latis prouidifle le,ut ne Scotus pofthac polTet leu auderet abnbsp;fcedere.quofado,quiamultis de caufis in Angliam reuocabatur, n*nbsp;Scotia fibi relinquendum ftatuit, Eftdeincepsaliquandiuuariedimr^^^^.,nbsp;modb fortuna in unam, modo in alteram partem inclinante, don^c^nbsp;mum Baliolus amilsis partim ui, partim proditione multis locis,

Edouardus tcrtius. 50

^¦pCjacpafsim dominâte,cccperit fibi timerej animaduertés nullo pacTto poG ^feScotoru ftudium habere,quare fibi neceflarió ad Edouardu redeundumnbsp;Pütauit^cum eodem temporejhinc orante Ioanna forore Edouardi, illinc Be^nbsp;duodecimo Romano pontifice Scotorum precibus moto,eorumc^nbsp;mrferato,intercedente tan to certamini^atcp lubente^ne ultra utrinznbsp;J ^^tniamoucrenturjmduciæaliquotmenfiûdatæfunu His demum rebusnbsp;jçr^'^,P°fids,Dauid rex domû ex Gallia reuertiturjqui rcgnum fuum pariznbsp;hil ^/^^‘^’^^^oruincuria^penitus deuaftatuminuenit,idquodfecitjUt nixnbsp;’nih potius fuerit^quam ftudere^ut pacem ab Anglo modis omnibusnbsp;f ƒ aret^ne rurfus in tarn exitialc incideret bellum,

bfllj gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Londinum reuerfus caufahabendi deledlus^neruoscp

celeritatis indigere uidebatur, ne poft fînitas inducias, biiinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foretjconcilium couocat,caufam belli exponit, auxiz

’Ire nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;audiunt,8Cpro tempore amp;!^negotio pecuniam deccrnunt

tnulta ex Reipublicæ ufu conftituta, placuit aliQ^^ opes quæmerciuufu in dies fingulosin infulam inferebantur,nbsp;exceptu eftjUt nemini homini neq? Anglo 6nbsp;lonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bceret in pofteru tempus aurum,argentum cælatum hue fi'gna^

continente exportare.Quo fadtum eft, ut mercatores extra/* fuarum pretia coacfti fint in alias merces inftimere,Decretu iftucnbsp;^^^'0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regno utile ab alrjs qui fecuti funt regi/

publice demonftranturmultorum in Rempublicam mérita, quæ ^^^’di,magno(^ decori elfe dcberent,Quare illis noui honores dannbsp;ornnes,reuerentiæ caufà,Edouardus regis filius fit princeps Vualnbsp;2'aii(^?’^Çornubiæ,atcp fex creantur comites,ideft,Henricus filius Henricinbsp;Derbfj,Gulielmus Bonnus Northâtoni,GulielmusMontacutusnbsp;Hugo Andlaius, feu Audellus Gloceftriæ, Gulielmus Clynto/nbsp;Suthfolchiæ.Fuitis annus cùmnbsp;\ƒ ^^Hus regnare cocpit,X,amp;lalutis,M c c c XXX V I,quo loannes regisnbsp;f’’'(il ’^^^Cornubiæ paulo antequam illud concilium haberetur,in Scotianbsp;çnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dies in morbo,interijt.Eodem etiam in concilio,Henricus

^^’’'bç^^^°’^^S’^^‘^'^useftAquitaniæ præfedius, quo baud ita multopoft, ,nbsp;nbsp;nbsp;ƒ ’’^3gna armatorum copia profedtus eft,

’^‘•^’’’‘P^Sjï^oFertus Atrebas tranfiuitad Anglum,cuius alienatio ”gt;11nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noftro planiorem faciamus,ab ouo, ficut aiunt, incipient

-Âtrebatium comes uirfortiflîmus,de quo fiipràno genuitexfèPhilippumMathildem:hæcnupfitnbsp;'p ^rgundiæ comiti,illeante patrisobitum uitaexutusreliquitRo/nbsp;pugnanbsp;liSçnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cumFlandro fadl:a,interfe(fto, Philippus Pülcher rex Atrcba/

j^\çj'î^’’’(tatum Othoni Mathildis uiro dedit,tametfiréclamante Roberto, iç Roberto auo paterno 8^ diuino humano iure fibi uenire degt;nbsp;ualuit, fie, ut indices poftea de re controuerfa cognofeenznbsp;ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P’^æiudicium {ècuti,Sd contra atque ius poftebat, lècundum Mathil

Robertus magis inde apud fiios queri atque ^’»qubd amitæ quam dote tantum contentam iura uolunt,cum ftirps

H 4

3«« Polyd.Verg.Angl.hift.lib.XIX. uirih's fuperfitjperperam fuus auitus prinapatus effet attributus. Haudlü”'nbsp;go póft tempore cum Valefîus Philippus ad regnum euocaretubRobcrti*nbsp;eius cum primis caufam aduerfusÄnglum regnum Franciæ repetente«’’^'^nbsp;ter defenditjidcp fecit^partim quod eius fororem in matrimoniohabcrct,pnbsp;tim uero quod confideret futurü,ut autoritäre regis,tandcm aliquandoii'^'nbsp;reciperet comitatmSed contra accidit: V alefius enim Mathildi apertenbsp;nullopatftoeftpaffusremutcuncpiudicatamreicindi» Robertusexnbsp;alieno tum à Franco iam animo fuit,amp;S uxoreac duobus filijs loannenbsp;Iorelilt;ftis, ad Edouardumprofedlus eft, quem illequod honcfto loconJf'jiJinbsp;effetjliberaliter accipiens,magno in honore habere,ad omniacp fua conW'^nbsp;hiberecœpit,acnonmultopoftRichemondiæcomitatudonauitAiR^nbsp;tus ex illojdies noctescp non ceffauit Anglo perfuadere,ut Franco bell^”’nbsp;ceret,atq^ ita iniuriam ultus eft.Hæc Edouardo de beilo iampridemnbsp;ti accidere uila eft facultas benerei gerendæ,qui quamprimùmbellum’Fnbsp;fumendum,amp; eius initium in Flandria faciendum ftatuitmanq^nbsp;miti in carcereapud Francos mortuo/uccefferatRobertus filius natu”’^nbsp;ingenti pecuniae ftimma à Franco muldatus,quem Ludouicus exnbsp;nbsp;nbsp;rL/

ftcutus eft Js cum pecunia facftæ redemptionis ab auo débita nonduni CO perfoluta effet,amp; ob id populû uexaret exadionibus ufcp eo, utiani - lt;(nbsp;de æs alien um tarn locupletes quam pauperes iuxta feccrint, fubitonbsp;tu defjcitur,ad Philippumcp Valefium regem cum uxore óóliberisnbsp;re cogitur.Tum Flandri certo ftietes rem fibi cum Franco breuinbsp;Arteuillam hominem fumma audada,cæterum lordido loco natuni,4^’nbsp;uardi rebus enixè ftudebat,ducem eligunt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Initio infequentis anni Benedidus pontifex Romanus audiens molem impendere inter Anglum 8c Francum,qui de iure regninbsp;imperio fumme contenderentjinifit duos legatos ad EdouarduiHnbsp;Angliam, quicognita controuerfiæ cauia, redirent ad Philippuin f^^Pj^J^nbsp;GalliaSjamp; pacem,fi fieri poffet,inter eos facerent.Ii poftquam cum /-,inbsp;compofitione agitarunt,inGalliam pergunt^atcp cum Philippe «nbsp;quibus conditionibus controuerfiæ lèdandæfint. Adfuere fimuft''^Aynbsp;loannes Cantuarienfis amp; Ricardus Dunelmenßs antiftites,mifsi (ilt;nbsp;uardo,Hic tametfi legati pontificis maxime conati funt fua autoritatd“^nbsp;minare, pax tarnen conuenire non potuit, Franco non fe acceptingnbsp;daturumconditiones pacis palam proclamante, Atque italegatinbsp;tio,adpontificcmredierunt. Cantuarienfis uero cum Dunelmenßnbsp;in Flandriam proficifcitur,illic expedaturus, dum rex ueniat, quemnbsp;per literasjde rebus cum Franco agitatis certiorem facit^populum^; ƒ,nbsp;matjcius beneuolentiam humanitate óólargitionibus Edouardo mo«’nbsp;nibus conciliando,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Edouardus ubi cognouit Francü ad nullas per pacificatoria

mani Iegationem,æquas padiones defcendere,tum demum armis t^P 1/ iudicat,quod ab hofte contrains fasep negabatur^amp;^ad id oeyusnbsp;ex iuftitia ipem bonam animo concipiebat,quandôipfe,utprædR^j^jli)ij'nbsp;inferre,ièd propuliàre iniuriam cogebatur: fie paraturus magnum y»nbsp;cum ingenti claffe quamprimùm in Flandriam traijcit, ÔC ut ne Flannbsp;nbsp;nbsp;P

E douar dus tertius.

lafufpitio ex fuoaduentu oriatur, {ècum Philippam uxoremduatjutillaaz pud eos quafî obfîdis nominefît:qui ubiÄnuerpiäperueni't,{umma omniûnbsp;P^incipû uoluntate accipiturjcum quibus primùm de bello inferendo Gallisnbsp;deinde Annoniam petit^atqueGulielmum comitem focerum rogat^utnbsp;^Miatis fîbi Flandrorû ammisdn {bcietatem belli contra Francum ueniaunbsp;çQnabnuitAnnOj qui dataaccepta^ fide, unà bellum continuo comparât.

rei poftquam rumor increbuit, ftatim omnes finitimæ ciuitates præz * ornacenfem Slt;Cameracenfem,quæ in fide Franci regis permanebant,adnbsp;ïooffnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciuibus fuis, legatos mittunt^qui fuam operamJaborem,

JJiüni^ftudiumjad omnem euentum polliceantur.Rex concilio aduocato, P®*iquàdefummarei dcliberauit,italegatis refpondit : Ego fîmul mea,fimulnbsp;j^^tracaufahucuenijUtaliquam rationem internos iniremus, qua ipie meanbsp;. ^fditatemreciperê,Slt;uofmetmalis leuaretis,quibus nuncuexamini.Quænbsp;J^^5’^’^oda amp; iniuriæ à Franco duntaxat proficifcûturfille etenim pernegat minbsp;' gddere,quod materno iure debeturniobis negotium exhibuit, quod cumnbsp;^/’'iscomitibus habctis. Anputatis aliam ob caufam, Roberto comiti eumnbsp;üeftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ducentaredemptionis nomine imperaflcjuifi ut per id,

du nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fortunas^quando ipfe Robertus minimeibluendo erat,id

îo da r ®^^^^ccidit,cnm Robertus primo, Ludouicus deinde ad earn mul 1 ‘oluendamuos cogéré tentarunt. Præftatigiturarmacapere,fiin ealiznbsp;fçnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à maioribus accepiftis,manere,quàm Francorum ièruitutêperz

IjjÇ’^^lueritisjcùm præfertim certa fiducia confidere poffîmus uidïoriâ no-' q^^ Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yires non finit infirmæ, quod auxilia ex Anglia, ex

fpçj,^^^ûlicetarceflere. Proindeueftros principes meis uerbisiubete bene Hju’ ^^’^cbono efle animo, ôô fîmul eos hortamini,quod ipotè funt polliciti,nbsp;iiin P^æ^^‘'*bcertû habentes me nihil cômuni confîlio aduru. Ad hæc adgt;-Oh ƒ P quæque ciuitas certum militum numeru cogat, adfecp ducat, cùmnbsp;hjt A^^fit’Dimifïàconcione, cum fîngulis ciuitatibus foedus icit, gratias aznbsp;muneribus donatos domum remittit.Flandris ita in focietatemnbsp;r^. Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amicitiam iun(fî:is,deindeLudouicum cognomento Bauaz

in fijas partes ducit. Ille continuo copias congregat,amp; ut abiiH' °nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faciat,eum uicariu imperq facit:quod munus Anglus non

’'lim nbsp;nbsp;nbsp;obire noluit, ne Beneditfio pontifici dilpliceret, quia Bauarus eius

Edouardus Anuerpiæ moratur,Philippa uxor filium pe ^Uih^'^^^’^^^o’'isfiumappellauit.Fuit is annus cùm regnarecœpit X11, acnbsp;MCCCXXXVIII.

^oniniaPhilippus facile intelligebat,eruditus in fîngulas horas 8lt;literis nuntrjs: quamobre maiorem Flandriæ motû expecfians, ex omninbsp;Scotia, copias quâcitilsimè poteft,quærere,cogere præfîdia innbsp;^dli duces rerum geftarum fama claros ad fè euocat,in quibus

Nauarræ reges,Ioannes Britannus dux, cum tiiijj Botharingo,atcpnônullis alqs,ade0 ut breui milliaarmatoru cennbsp;Dum uterquerex nouas amicitias fîbi conciliant,amp;ueteresnbsp;Carolus Aznbsp;^Ccpjj. Philippi frater, Anglicos fines excurfîonibus uexare primusnbsp;' Qiia repermoti Angli,m Santones egreisi,Paracolum oppidum

Poly d. Verg. Angl. hift. lib. XIX. capiunt, agros circa populantur, ineen fi s paffîm ædificijs, aliquot«^ fcquun'nbsp;dis faclis prælqSjbellum continuantjCÙm alia parte Philippus claffemniitt'^’nbsp;quæ omnem Angliæ oram infeftam reddat. Ea primo V eèlam infulamnbsp;quo ciim prohibente uento,accedere non poflet,re(fi:à,maioris prædænbsp;dæcaufadn Suthantonenfem portum fe appulit,HîcFranci in terramfdenbsp;ciuntjac oppidum diripiuntjinde ad oram infulæ occidentalem curfumnbsp;tes, earn pari modo hoftiliter deuaftant:fcd dum in terram aliquot egreflv'’ |nbsp;gius euagantur,{ubito incolarum concurfij circumuenti paffîm obtrunlt;^^nbsp;tur,aliquot etiam naues minores quæ decrefeente Oceano, in ficco littor^nbsp;federant,captæ funt,reliquæ naues cum præda domum le receperunt. Ahnbsp;taie fuit Gallici belli initium*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..

Edouardus parato intérim ingenti exercitu, acceptis^auxiliarijs cop^^ ciuitatibus,unàcumobfidibus, quipignora effent beneuolentiæ,acdai^jnbsp;eis fidei,ut fîgna ueris prima apparuerunt,T ornacu proficilcitur,^nbsp;munitiffîma erat,ne terat tempus,per uim expugnando,Cameracunînbsp;dit,præmiffis^ nuntijs ad oppidanos,ut quæ imperaret,facerent,eosc^ .nbsp;re iummiffiores fore Iperabat. Verùm tantum abfuit, ut Cameractiw^^jynbsp;rint diefto audientes,ut freti præfi'dio Francorum,quod intus erat,po*^^®nbsp;ffrint^Tum Edouardus iudicans oppidum inimiciffimum à tergonbsp;quendum, propius accedere ac oppugnare conftituebat, cùm Annonbsp;bas comités admonuerunt,negotium præ bello in Francum iam fump^*^’nbsp;nimiomninomomenti,noneffe tunecurandum,ièdilludgerendugt;nbsp;maturandum milites paratiffimi effent, cum periculum eilet, ne finbsp;tur,eorum animi elangueicerent, remitterentt^ uirtutem.His rationi^’nbsp;addu(fî;us,oppugnationem dimittit,atque fluuium Scaldam traijci^^*’^nbsp;tume^iter facerepergens,Peronauerfus,quodeft VeromanduoruopPnbsp;profîciicitur.Dum eo properat,nuntiaturPhilippum Sommamnbsp;duxiffe copias,atque non procul confiftere: igitur reâ:auiaadhoftiu’^^^lt;onbsp;contendens,millia paffuum eirciter tria,locum caftris idoneum capit^^P^ xjji/ ƒnbsp;die per nuntios hoftem qui ftudio pugnandi ardere uidebatur,ad cetnbsp;uitat^Francus dehortantibus fuis heroibus,amp;multis argumentis docctinbsp;non præftare offerte fe periculo niti multitudine militû, noluit alnbsp;uenire,fed unde uenerat,retro abfj t, fortaffe intelligens, in tan tonbsp;nus omnino externi militis,cuius maior pars in exercitu erat,uiribusnbsp;dum,8i idcirco pedem referendum, cùm cuiuRiis hominis fît intefdult;^^/nbsp;re,cæterum in errore permanere tantum infipientis,Quare cognita, t A'nbsp;dus qui feftinando nullum defîdiæ quietit^ locum relinquebat,ut hon^nbsp;mis amp; non obfîdione premeret,amp;: ob id magnos comeatus no paraut’^*'’ i)/nbsp;uerpiamreuertitur,ac inde non multb pofl: relidlo exercitu cumnbsp;xore Gandaui,in Angliamredit,adparandumin militem flipendino’’nbsp;racß curanda.Fuit is annus quo rex in Angliam redrj t, X111 cum regi^^Inbsp;perat,6ó falutis M c c C X X XIX. Turn conuocato ad Vueftmonaft^^^^^jjiitnbsp;cilio,itaegit,uteius autoritäre imperatum fît populo tributum, quoonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

cunài foluerunt,præterfîicerdotes, quibus parfum eft, quo alias iHi reserogarentpccunias,

IntereainFlandria, quæ id temporis belli adminiftrandi, ftiftincn

Edouardus tertius . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^?

tenebat^ipoftdifcefluiTi EdouardtGuIi'elmus Sarisbe^ Infnbsp;nbsp;nbsp;R-obertus Suthfolchiæ comités, cum parua manu militum,oppidu

4^od Francus cum Betunia, ôô Aduaticis, nomine pignons, ob non olim Roberto comiti indi(flam,adhuc tenebat,oppugnaznbsp;pill ^^^batqj uno têpore obfidione pariterac oppugnatione opprimere incinbsp;Op'^^’^Ppidani miflis celeriter ad Philippu nuntijs, auxiliS petut, quod illenbsp;Angli qui temerè ièinterhoftes coniecerant,ubi fubfidiiinbsp;’^is fubmiflum eflè cognouerunt, deiperata oppugnatione oppidi, innbsp;magno militum numero,comes Sarisberienfis canbsp;^^fecnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tempore par clades à Franco accepta, fiquidem clafli's Angli/

oram Bononienfem delata, nodlis filentio bonam militum par/ derepentefuburbanos uicos incendut, prædas agunt,nbsp;temporis punÀo,reliqui naues aliquot quæ in anchoris confidenbsp;abducunt onuftas frumento, ac machinis bellicis. Atque itanbsp;utrinque decertabatur, ciimnbsp;militum fupplementum parabat, cum clafle, adnbsp;§*^011' ^^^^driam militem.Quod ubi Philippus per exploratores co/nbsp;gej-^^^dalTem quadringentarum nauium,quas ex omnilittore Gallico colienbsp;’nûç/?P^^^driam præmittit,utEdouardum uenientem littorearceat. Huienbsp;præfecit Hugonem Qiiieretum, amp;Nicolaum Bochettum,ui/nbsp;^’^^^*'*^æP^’’^dffi*Tios,Dli idoneam tempeftatemnadfiubi ad oramFlannbsp;dîit iunt,portum qui contra Clufas oppidum eft,Slt; adAngliam ijjcnbsp;’’itei!^'’^'^P^’^baclittus omne difpofitis nauibus tenen t,utmox claflîAnglicænbsp;poflTint Flandricæ naues quæ ad Clufas crant,au/nbsp;præftolantur, ob{cruant,expetunt.nbsp;l'^fçj^.^’^glus qui tale quid non fufpicabatur,ut comperit hoftes præprope/nbsp;fibi\ **^^doneportum præoccupafle, amp; nullam effe uiam, nifi quam ferrumnbsp;3o ^'^Plur^ 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quamprimum numerum cum hominum turn nauiu,

dies commeatus paratn’ta paratam clafiem ducentarum amp; iexagin p’^’^ddecimu calend. lulias anno ialutis M C C C X L, ex orainfulænbsp;*ï^iiH(| ‘1’^° naues conuenerant, fbluit, qui tota ea node, quæ fècuta eft,(è/nbsp;ütç}j^:^uentoufus ,mane lucefeente die,côfpicitex alto Gallicâ clairem,quæ,nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aclittus omne prior occuparat.Qpare cognita,ilicb iu

!^fei3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nailites iumpto cibo, fèfè ad pugnam expedite, ut dum

^^d^ant, fol qui oriens profpedum adimebat, interim ad occidentem E)udores Franciæ claffîs hoflem itidern uenientem confpicati, adnbsp;^‘^^“¦‘gnntur, obuiamcp procedunt : qui uix per mille paffus extranbsp;exierant,cum Edouardus cum totaclaflè adfuit, datoquenbsp;Qsfelè ineos incitarepræcepit. Hîc ubi uentumeft ad manus, pU'nbsp;^^’^^’^dfperutrinque acerrimè, donee impellente uento, qui An/nbsp;ft •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gallicæ ad littoris anguftias fenfîm tranfeurrerint,

R nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Edouardo parta eft,captis aut fradis omnibus ferè ho

mortem inhaenaualipugna, fiautoribusquiad credimus, Franci ferme omnes, extra nobiles quàmnbsp;'^P’^os : ex Anglis plus quatuor millia ceciderunt» Secundum iftudnbsp;prælium. Francorum animi uehemçntcr fradi, Anglis autem fpes

1

I

370 nbsp;Poly cl. Verg. An gl. liiR. lib. XIX.

ingens addita eft.Rex ubi Gandauum pcruenit,FIandrorum animos male geftam ab Anglis ducibus ad In{ulam,territos maxime c5firmauii*|Xnbsp;lippa regina paulo ante aduentum regis,Gandaui filium enixa e ft, quernnbsp;nem cognomine Gandaueniem appellauit,quæ res læritiam adauxit.

Rex Edouardus poft hæc ad exercitû uemt,ubi cum loanne Brabanono ce,Gulielmo minore Annoniæ comite(nam eius pater Gulielmusnbsp;te diebus mortuus erat)Iacobo Arteuina,ac pluribus Germanis prinûp’*’nbsp;belli foci] s,qui arma,qui equos,qui milites polliciti, fe totos amp; animisnbsp;poribusinidbellumgerendumcontulerant,fœdusrenouât.Quoy.nbsp;bertumAtrebatemeum parte copiarum mittitoppugnatuFanumnbsp;ri,quod ab bofte tenebatur, qui ubi oppido appropinquauit, obuios ;nbsp;Francos,qui intus in præfîdio erant,in quos dato fi'gno ad inuadendun^nbsp;tes fuos concitat, ipfe deinde inftruÂa acie fequitur. Non refugeruntnbsp;Franci,qui non modo fuftinuerunt primu equitum impetum, fed eos 1nbsp;mouere,atc^ pedem referre coégerunt. T um Robertus cum reliquonbsp;in hoftem delatus,certamcn redintegrauitîpugnatû eft ad ueijjerum,nbsp;uicerit,non facile conftat. Non nemo tradit Francos fudilTe primonbsp;hofteSjôôinfugainterfeciflèex illis quatuor milliaôô odtingentoSja^^^“^nbsp;quadringentos Jn annalibus uero Anglicanis inuenio Robertu bisnbsp;uerfum,fed ad extremû colledis per iuos centuriones raptim omnib^’Xnbsp;dij s,quæ huic neceflîtati refèruarat,in hoftes conuerfum,pofteaquanbsp;clamorem hoftium,nec impetû,nec tela miflà eandem uim habere,qi^nbsp;dubiamlaflîtudinem ftgnificabant,quanto maximo potuit impetuin^^(l)lt;nbsp;in Francos,5ô illos denicp in fugam uertiife,magnamcp fedflè ftrag^^’nbsp;neficio nodliSjFrancis fugiendi ipatium datum fuiftet.Robertus P^ Vj ƒ'nbsp;douardumredrjt,quiinterea cum reliquo exercitû Tornacumproft^quot;nbsp;bem obfîdebat,amp; quamuis uallum circunduxiflètjÔÔ dies ac nodlrsnbsp;tionem continuaret, nec tarnen proficiebathilum, quod ciues lUUiU^^^jtiî'nbsp;Francoru præfîdio fortiter{èdefendebant,cùm Philippus internbsp;cenfîbus opem laturus,in Atrebates copias duxit. Dum ita reges p^^nbsp;fe interuallo in armis ftabant, ac fîmul de pace amici inter eos agebatd^jii^'nbsp;Anno fîue Gulielmus eius ex fratre nepos cornes Annoniæ (uter ƒnbsp;rit,ambigitur)cum ualido Angloru robore,ad Fanum Amati opP^^^fVnbsp;giè munitu contendit,8i quacunque incedit,ferro 8c ignénbsp;haurit,urit:quó ubi peruenit,tanto impetu inuafît,ut ui cepcrit,acdinbsp;direptume^ inufferit: quo féliciter acceleriterconfecfto negotiOjP^^^nbsp;proximû agrum excurrit,unde magnum numeru pecoris atq^fruu^^’ljjpö^nbsp;xit.Vrgebat interim Edouardus Tornaceniês uft^ eô,ut nihil cinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

deditione defîderabilius efle uideretur,cùm illi per legatos PhilipP*^ runtjfc non poffe diutius obfîdionem tolerare,nifî confeftimfupp^^xnbsp;nbsp;nbsp;,

QiiareintelledlajFrancus Tornacum uerftismouet,acmillia paflii hoftiumeaftris caftraponit.Fuiflethauddubiè paulb póftnbsp;certamine inter reges dimicatu,nifî induciæ in duodecim menfesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjjy,

uenifrent,quarum conditiones fuerunt, ut Francus reftitueret Af » in Aquitania oppida belli tempore capta,ac Flandris refîduasnbsp;teret,ex mulda Roberto comiti irrogata,id quod illi in primis pol^

Edouardus tertius. 371

tempus rebuSjLudouicus tandem cornes in Flandriz *¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cùm Edouardus Gandauûcon

pdftin Angliam. Fuit ille annus falutis humanæ ai c c Cz dim Edouardus regnare ccepit^ X v»

concilium habitum,quo in concilio bene multi locorû præz feciflent, uel multa commifiiTent, quamobrem cumnbsp;adum eflet,turpiterpriuati,mulc'lati(^{unt;,etin locum eorumnbsp;obijtn^§^*-^^°''^.ities multo probiores, integriorescfe.Eodem anno mortem

Meltonus archiepifcopus Eboracenfîs,cui fucccffit alter Gu ^onchiSjOrdine anti fti turn tertius amp; quadragefimus.Eo qui fecutusnbsp;finitimis tumultuonbsp;Pjijj. ’^f^dt,audacior effedlus ex nouaamicitia,cum Franco conciliata:namnbsp;Ppüsrex cùm uideret Anglum repetundo hæreditatcm Franciæregni,nbsp;înbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habere Scotum qui

inftar Egittæ eflet, quam cum uelletp'n ^^^'i^^’^P^^’^^^dtaque omnis oblitus neceflîtudinis,quæipfî cum Edouârnbsp;^hriç ’'^^ùitercedebatjfoedus cum Dauidiûxit,opibuscpenixèiuuit ? Suntnbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pï'anci reges Philip pi inftitutum nauiter fecuti, adeo ut Scotumin

^cceperint,fouerint,protexerint,rem fuam cum eo ièmper coniunz ’ Qp®nbsp;nbsp;nbsp;beneficio audlus^etiam nunc Franci regis nutu, atep

Anglojgerit, ut qui femperparatus eft, facere id,quod patriç bono magnopere eit.’ctenim Francusnbsp;contincnter utitur,item reliquos in terra Francia,libens dat mernbsp;quot;^^^tere,habere agros,habere domicilium,confequi honores,obtinerenbsp;^^^ïperinde ac fi Franci homines effent. Sedego dixerim illam amiciznbsp;S^ife^'^’’^deab initio,ab Achaio rege,uti alibi oftendimus,contradâfuiffê,nbsp;Caroîo coniunxerat foedere perpetuo, ut illudpoftea nonnbsp;3ônbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tenouatum fucrit ? Nunc ad prima redeo^Dauid non multo po ft

Q 1 ’^‘^’^’’^^^’^’T^ff^bnepotuit, rurftim ab Edouardo inducias petiuit, ut Philippus fua caulà miffum faceret Gulielmum comitemnbsp;fuprà docuimus,apud ilium captiuus erat. Quam obnbsp;udouardus placatus,qui maioribus rebus fîmul di ftentus erat, indunbsp;, in aliquot menfes dédit*nbsp;Sfij-^^’^pus, fubitum bellum in Britannia ortum eft : eius belli cauiànbsp;Ç pquidem Petro duci,dequo ftipràiæpe memorauimus,Ioannes fucnbsp;Sit Î °^*^ue Rufo filio nepos, qui mories filium dignitatis fuperftitem reznbsp;Beatrice priore uxore genuit loannem 80 Guidonem,nbsp;lolantide nomine comité Montifortis fuftulit loannem * loannesnbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Arthuri filius dux, fine liberis mortuus eft * Ex Guidone

Ioanna cognomento Clauda, qubdfubclaudicaret* Hæcnupfît ß^’^iitj^^’^ius Blelênfi's filio , ZK Margarita Philippi regis Ibrore procreato*nbsp;priuato,orta eft de principatu Britanniæ controuerznbsp;pnui iure materno comes erat Montifortis, amp; Ioanna Clauznbsp;arifi'enfi,hæreditatem eo fibi uenire contendebat,qubd finbsp;^uis effet,qui fi uiueret,fine omni controuerfia,fratri fuccederet, Illenbsp;’’10 affirmabat ius fecum facere,propterea quod effet cognationis gra

P oly d. V erz. Angl. hift. lib. XlX-

du propinquior loanni dud,^ Clauda^quæ neptis €flet,rem^ fuâ nbsp;nbsp;nbsp;jj/

bat exemplo caufæ comitatus Atrebatium pauds ante annis adæ. ces ad quos controuerfîæ cognitio pertinebat, poftquam de caulànbsp;runtjfecundum Carolum^qui uxoris caufàm agebat,iudicarunt,NoJ^ ptiinbsp;nés eo ludido efTe contentus, qui prædicabat illud nô iure,fedautorit tnbsp;lippi Caroli auunculi fadumtquare de controueriîs rebus nonnbsp;fed armis decertâdum iudicans, primo quoque tempore Edouard!nbsp;implorât, atque ita armatus primùm omnium pecunias ab arcenbsp;tollit,quas frater eo lod recondiderat, deinde Nanetes atcçRedonestY Pnbsp;ftatem redigitjtem Breftum cum arce, deiedlo Caroli præfîdio capitanbsp;ftremo Venetosindeditionemredpit, Quodubi Philippus cognottnbsp;Cafolofauebat, continuo loannemfiliumducemNormaniæin Brit^^^ .5nbsp;mittit ? Ille cum exercitu profedus, paucis poft diebus,quàm eonbsp;Nanétes recepit» Hîcloânes cornes captus Lutetiam in Cupararna '«Z'nbsp;titur,ubi ad extremum uitam finiuit,qui ex le filium fuperftitem eti^*^nbsp;ne loânem reliquit. At uxor comitis Claudia Ludouici comitis Flannbsp;nbsp;nbsp;/

ror,fccmina nobili{sima,quæ le Redoni tenebat, nihil ferè animo t^trt pter uiri cafumjoannê filium impenlè Britannis prindpibus qui jjnbsp;nis erat,commendat,miffîscp legatis,qui auxilia Anglica acceriïrét,nbsp;lt;em renuntiandum curatÆdouardus uicem amid dolens, ac tumitt^ ƒ?nbsp;tiæ,tum accenfus ira,fuccurrendum cenfuit,qui habito militumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,^1’’’^

tis(^ nauibuSjRobertum Atrebatem aduerfus Blelènfem in Britauit’ tit. Is ubi regionem ingrelTus eft, omnia cædibus amp;incendfjs dift^f,nbsp;ftat, fœdat:fed ut belli feiens cum animaduerteret maiorib, uiribus cnbsp;adrefiftendum hofti,una cum Claudia,SóIoanneeius filio,aliquantt’Pj^Jji^nbsp;dit in Angh'am,docet(^ Edouardum de Britannia? ftatu, dec^ bellinbsp;tione:Claudia ueró omnibus oratprecibus,utprolualiberalitate/^ynbsp;¦filio^ratia,opibus iuuet.His rebus permotus rex ftatuit opemnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

reaffinitatisjidhoneftius faceret, Mariam filiam loanniduddelpo* , Turfixs Robertum maioribus coprjs inftrudum cum Claudia in coUnbsp;mitit, cum eocp Sarisberienfem comitem ac loannem Burfcheriuittnbsp;ciirn prudentia,tum fortitudine præftantem adiungit, Illi ièquudonbsp;nbsp;nbsp;/

fimulatcp Britanniam attigere,ecce tibi,fubitó obuiam habuerutFtJ^ claifem uiris Só armis ualidam,tum orto certamine,ita eftpugnatit J.nbsp;quo Marte difceflum fi'trpoftero die,expofito in terra exerdtu^Rob^^^nbsp;netos aggreditur,manusc^ dare cogit» Adfuitaliquanto póft Carolit^nbsp;IÎS cum ualido exerdtu, fradacp una portarum, captam V enetoru Utnbsp;•cuperauit.Angli per alias portas egreßi,in Redones fèreceperunt,ittnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

lorum captis,aut interfelt;ftis:ibi Robertus Atrebas uulnus accepit, iiuum dolorê fadente acerbe affedus paucis póftdiebus oeddit.Is Honbsp;apud regem ordinem duxerat,cuius immaturo interitu,res Anglicanbsp;fecit damnum. Hac clade cognita, rex Edouardus in Britanniam ‘'Snbsp;traicdt,ac Nanetes oblèdit,ubi Carolus lè tenebat:led cu illi firmoc .ynbsp;niti præfidio,ut ne operam luderet in oppugnando,inde digreflus,!^’nbsp;oppidu per uim cepit,ac diripuit : quo fado, Venetos obfeflurnnbsp;dum eos acriter opprimebat,ftjper«enit loannes duxNormanfe,cU»^*

Edouardus ter eins , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;373

^ercitu, pofitisq^ prop's caftris.ad pugna fe accingebat^cum Clemens (extus ^0, pontifexj qui in Benedidi demortui locu fubftitutus id têporis Auenio^nbsp;’'tfedebatjita per legatos egit, ut induciæ paucoru menfiu renouatæ fuerint.

His adis, rex in Angliam reuertit, atep ftatim póft legatos Auenionem ad Pontificem mifit,quó iam an tea Philippi legati couenerant:pontifex enim panbsp;^’sconciliandæcupiduSjlè magnopere conhdere demonftrabat,fi fibi eius reinbsp;^^bdapoteftas^forcj utæquis conditionibus omnes controuerlîædirimenbsp;poftquam utriuftp partis audiuit rationes, deiperans de c5nbsp;10nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jidnegotij in aliud tempus reiecit « Itarem læpius fruftra tentatam

dimittendam,amp; tantummodo de bello agendum iudi nomen pacis horrere,fed uiftoria, non paftione complefti deinznbsp;^P^Mledicatur:quocircanaues,arma,uiros,commeatum ftudio comparât,nbsp;^^^oxinNormaniam, ubi initium belli faciêdum deliberarat, proficifeatur,nbsp;1^,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HenricoLancaftrio Aquitanie pracfefto imperat,ut in armis fit.Fuit

amp;ciimEdouardusregnarecccpit, XX» Phiz tutifnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regno purgando uacabat : nanqp nonullos qui Angli partes fcz

morte mulftauit, in quibus fuit Oliuerus Cliflonius, Ricardus Perfeius, qui fuis amicorum opibus Edonbsp;Ah' ^'^^’^^^^iuuerant» Vnusfuga euafitGotthofredus homo Normanusnbsp;frater,qui ad Anglum tranfiuit. Altera parte Jacobus Artegt;nbsp;Pus j^^’^^Ludouici Flandri comitis, Gandauiaplebeinterficit, eius^corznbsp;^Us^^’^’tiiniam inhumatum relinquitur,feris efcæ futurum. Quibus reznbsp;tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fîmul amp; Gotthofredi ftimulis incitato nihil delibez

tatis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut aliquot Francos captiuos ftipplicio madaret,fed human!

quibus unum Henricum Leonenftm ea condiz Philippum ftiis uerbis ad certamen inuitaret,quod ille progt;nbsp;^^Ht.Non abnuit Francus,qui undiep copias cogebat.Interimnbsp;Jonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®tiis obrepftrat, cum Lancaftrius in Aquitania initium belli fez

ƒ P ° Gualtero Manio uiro fingulari uirtutc, in Francos arma monet,il ^’'^ptofligatiSjEngollftnenfes, Villamfrancam,item Rionis amp;Faninbsp;f oppidis aliquot minus amplis, capit. Secundum hæc, uenitnbsp;Normaniædux, qui nonnullis faftis cum hofte prælqs,nbsp;cum Villafranca, left oppidanis dedentibus, recepit » Dum itanbsp;ardet, Edouardus omnib.rebus paratifsimus in Normanianbsp;- '^f^t^quiubi eo peruenit, quiaaudiebatregionem militibus uacuam,nbsp;V ^^tram coprjs, redauiaCadomum petit, in itinere oppida aliquotnbsp;p’tipit^uicos ôôædificiacundis timons incutiendi caulà,incendit»Canbsp;*1^0 innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rnuniuerat, ÔÔ pro Vallo ftabat Rodulphus Francorum equiz

'*§*uer,acloannes comes Tancredouillanus, qui turrim quae ad ponte igitur Anglus appropinquauit, in eum impetu faciunr,nbsp;Q iiegocio repulfi in oppidum effufe ièfècondtanr,quos illelècutusnbsp;aliquid cædis utrinep editum, Anglo uiam ferro faciente, Ô6nbsp;0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;repugnatibus, alijs infirmioribus e tedis laxa panter dez

commeantes perfundentiz uniuerfis manus tendentibus,rex receptui cani iufsit.nbsp;lilphus 8C loannes comes cum bene multis alijs capiuntur.Poft Caznbsp;1 X

3-4 nbsp;Polyd. V em. Angl. hift. lib. XI^'

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(loH

domumcaptum, tantum Normanos omnes timoris mua(ît,utui^®^^(^ hominum modo turbam muh’erum puerorumque agminibusnbsp;omnes paGim complete hue illucfugiendo uias, fed pecoranbsp;agreftes agere^utomnem Normam'amrelinqui fubitócrederes,n^c’^^j^^,nbsp;pidanos ultrb fefe Anglo offeren tes, claues oppidorum ac ardurn^^nbsp;quos ita fadentes Edouardus perbenigne atque humaniter accipim^nbsp;no(^ animo efTe iubebat,ut tali clementiæ exemplo, deinde alios innbsp;fuam uenire alliceret»

Philippus à quo nullum tempus prætermittebatur, de rebus agendi,8e prouidendi, interea cupiens tot detrimenta ab Anglo had^n j.nbsp;cepta farcire,coalt;ftis magnis copijs, èC in ijs Ligurum fagittarioruniin^ yinbsp;condudis millibus duodedm^cIafTcm parabat, quo traqceretinAng^’^o/nbsp;eo omne bellum auerteret,uocatus in earn fpem, ut par eft credere,Rogt;’^nbsp;rum exemplo,qui non prius Annibalem hoftem acerrimum à ceruiûb^ ,yj)tnbsp;excuterepotuerint,quamduce Scipione, in Africa bellum mouiifentn^jnbsp;audiuit Anglum Normaniam inuafifre,mutata necefTarib fententia,cn^[.nbsp;copiis,quas paratas ad id tempus habebat, hofti obuiam eundumconP^yinbsp;At Edouardus in caufam fuam fedulo incumbens,utpote qui certb fbj*’ƒnbsp;(ftoriam in celeritate eflepofîtâ,capto Cadomo,ut ne labori neunbsp;eat, poftquam oppido milites præfîdio reliquit,confeftim præmittit^^’Jnbsp;fredum Aricuria cum eledaleuis armaturæ equitum manu, quiini^:*-^nbsp;fîm populis timoré ad deditionem folidtet, commeatumc^ paret Ip^^ k-i’'nbsp;cum toto exercitu fubfequens, Rothomagum uerfus contendit,nbsp;quæ regionis caput eft, primum omnium petiturus armisîfèd per exp‘^nbsp;res certior fa(ftus,ciues long'e firmifsimo munitos præfîdio non omnn’^^^Cyinbsp;tii negotij fore,aut expugnare, aut ad deditionem breui copellere, adnbsp;Archæ qui in Sequana eft, pergit,quem hoftis præfîdio teneri audid? J,nbsp;cum proficifei maturat, ac fîmul quoquouerfum équités dimittit, qui Pÿnbsp;qui cædem, qui incendia faciant, ut Francus rex qui prope LutetiarHjnbsp;Germani Fanum cum exercitu erat,fuorum detrimentis motus,adnbsp;nbsp;nbsp;ƒ

ritimam defcenderecogatur,ubiloci multisde caufîs præftareductb^yii nus cum hofte conferere,Slt; eo in primis, quod ex Anglia continenterij Zyj,nbsp;xilia confluebant, quodeç miles præda præpeditus,ac longo itinere dd'^^jnbsp;nonlibenterirelongius uidebatur, Ita«^ équités longé late(^euagati^,^amp;nbsp;édita ftrage, ingentem egerunt prædam ? Poftquam rex Pifciacunip^^^^nbsp;pontem qui ibi erat, à Franco difî'edum efTe inuenit, propter quodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦

ioci caftris, pontem reficere inftituit»Eatemporis moradamnocutn^yyJ fuit uicinis popuh's,quia ille interim omnem circumiacentem agrumnbsp;ftauitdta demum ponte rcftituto,in Bellouacos profedus eft,at(^inu^nbsp;turn oppugnatu contendebat,cum Philippus interea motis caftris,cccp 1nbsp;ftem pedetentim fèqui,fîmul locum quæritâs ad pugnam faciendamiu pliinbsp;Sed occultu erat,quod omnino obftabat,cur minus cum hoftenbsp;lippusds etenim tab's erat,qui magnum præ fè ferret animum, amp;utidl3 ^,^ytnbsp;oftentaret,pro fùo iureres gerens,minus aliorum confîlio nitebatur,ui^^^f£nbsp;qui cibum alienis dentibus manfum, uti iam uulgb didtur, naufèananbsp;duçebat » Qiiæ tarnen animi magnituddfîue qubd eins mens nihil

Edouardus tercius. j7j

fiue quod reuera ti*micluscflet,nequaquam apparuitin committent Prælio cum Anglo, quod infra perlpicuè demonftrabitur» Sed ad inccctnbsp;^^^reuertamur»nbsp;îosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igitur ubi cognouit per exploratores Edouardum in Belloua

ft P^uenifle, ôôinde ad mare frftinare,arbitrans eum fugere, ÔC ob id fe ui pç^^\^compotem fore fperans, Abbatifuillam perrexit, ut hoftem qui cornnbsp;aduentu, iter commutarat,nbsp;nbsp;ad Arenas uicum profedlusadri'

^Oib ^’^’^æcoi'iftfr^rat,inuaderet:amp;Lneflumen derepentè tranfiret,Got ‘ PatH ’^^’^^gî'^ginmbelliducemcummagnamilitummanujadalteramri/nbsp;fluminis tranfîtu prohiberez Edouardus cotnbsp;anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pugnare cogatur,flut

reperto fluminis uado ad tranfeundum tuto, copias omnes, tij. fnequaquâ fefr opponere audente, traducit, ac reôta uia Crefriaznbsp;%nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;comitatus oppidum petit,atque co loci faôtis caftris,tripliz

bicipit : in prima, fuo more, fagittarrj erant, in altera ez lit^i^^’4^ibus Edouardus Vualliæprinceps præerat, tertiam ipfe cum miznbsp;fîngulos duces cohortatus ut pro le quifque for/nbsp;plis fub fignis Francum expeôtabat. Sequitur hoftem Philipznbsp;flumine ab eius caftris ad tria millia pafliium caftra locat,nbsp;Piioi ^^’^rigiusabefle : fed ubi cognouit ebuentumcfTe, ut deniqueautnbsp;?^^ni,aut turpiter retrorfumabeund um effet, ac fi'mulper fpeculaznbsp;inftruôto iamagminCjin campumqui inter uznbsp;^'¦yus \ intercedebat,reuerti, ut fe in pugnam traheret, turn neceflaribnbsp;aciem educit, iri fronteep locat Ligures fàznbsp;uocant, quibus plurimumnbsp;^P’’®tinusin campum defcendit,ipfoillodie,qui fuit dies X.callt;nbsp;^’UiU ¦ ^^^s.Daturutrinque fignum pugnæ: Ligures tenfîs arcubus,præznbsp;^’tt^f^^’P^’^’^t.Angli ubi primos ictus fcutis exceperunzemiffafubito fàznbsp;i ita Ligurern turbant,ut fpatium tendendi arcus non fît : itanbsp;’^Mnç^’^^^'^t/ütad extremum pedem referre cogatur. Id Philippus ani^nbsp;^^*^®jfrapariteratquemetu turbatus,iubet équités per medios Liznbsp;hoftem facere,quos etiam fagittis primùm propè confeznbsp;/ ^^^^’^‘^’Jsprincepscumequitatu obuiam faótus, facile inde fundiznbsp;^iis tjj.^§’ttari] qui frrè foli pugnabant, fpe certa uiôtoriæ iôtibus crebrioriznbsp;Pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;temporis punôto, totum hoftis exercitum diflîpanz

fpüs frigamuerfi,pafsim aut interficiuntur, aut capiuntur,Phigt; 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftrage, cum paucis ea node, quæfèquuta eft,in Ani

^^^^^^’^’Cecideruntineapugnatrigintacirciter Francorum milliaj principes loannes Boëmus rex, Carolus Alenconrj coznbsp;Ludouici, dux Lotaringus, êôFlandriæco'nbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Numerus etiam captiuorum ingens fuit. Interqtôô

Aricuriæ frater Gotthofredi, quare ille rerum fùarum n ^’^®quot;^^P^^b'ppum poftearedrjt, cui ueniadata. Eft res profeôtbnbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut tantus ac potens exercitus à folis ferè Anglicis fagittari] s

Anglus eft fàgittipotens, amp; id genus armorum ualet*

^mus tanta uiôtoria potitus, maxime collaudat fuorum militum

I 5

,7^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erg^.Angl.hift.lib.XIX

uirtuteiTij atque omnem prædam ilh's concedit, deinde eorporibus occiforum ad fcpulturani traditis, Caletum contendit, cui uenieniinbsp;niam oppidani portas clauferunt, pofïtis iècundum muroscafoispin^^nbsp;, nequaquampriusillincabiturum, quàm per uimoppido expugnato,Ç-. nem necarit iènatum : atque ita faÂis confeftim ibidem hybernaculisgt;^ rnbsp;. pbfidione cingit, Dum hæc alibi geruntur, loannes dux Normaniænbsp;, fe habet ex Aquitania ire auxilio patri, cuius poftdifeeflum, Henriconbsp;, caftrio eius regionis præfecflo tantiim animus creuit, ut continuonbsp;^,.tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Piiflonibus, in fuam poteftatem redegerit,atqueindeomnisg^^j(

Burdegalam abegerit. Premebatinterea Edouardus

. ardia obfîdione, qui ita omnes uiarum aditus difpoiitis paisim mihn’’’’. ftodi}s,tenebat,acingenticlaireomnemaris littus anteceperat, atq^fnbsp;genterobieruabat, ut iam neque terra neqjmari ipes ulla oppidanis^^^nbsp;eflet habendi autauxilium.aut uidlum à Philippo,qui interimnbsp;oxerdtum. Ita CaJetes deiperato omni fubfidio,ac fame domin'gt;nbsp;nbsp;nbsp;,

mum incolumitate habita, datacp facultate, ut cum fi'ngulis quo terrarum uellent, fibi migrate liceret, præterprincipes, quiinnbsp;poteftate effent, fè Edouardo dediderunt,poft undecimum menfei^gt;^’^,j/nbsp;cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tj47 oppidum oppugnari cccperat. Qui fuitannus falutis humanæ Mnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

I,amp; cumregnarecerpitEdouardus,X X l.Præfi'dium quodlnop?'^ eratj rex partim dimißtj param ad redemptionem retinuit::pnndp^^'‘^0nbsp;oppidanorum, quos, uti diximus, neci deftinauerat,cum EippH^^^^nbsp;mandaflet, Phihppæ uxoris uidus precibus ad extremum uitanbsp;Hisep adis, oppidum amp; natura loci ôC manu munitum, quippenbsp;eus habet ad Ocean um pertinentes, per quas aqua crefeente^du^df^''.^nbsp;ci poted^atqae per id inexpugnabilefit,ualido brmauitpræûdiojnbsp;pofuituigilias,quóabomniuacuum foretpericulo : itemamp;:An§^^‘^'^iî/nbsp;eoloniam deduxit, fedidaliguanto póft fecit, ßcut infra oiîendetüt-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

derauitenim prudens princeps locum patriæ peropportunum eif^j n obeundabella tranfmarina^ quàm admercesapportandas» Porroopr^j |nbsp;in littore Oceani, ut alibi fcripfimus, contra infulam ßtum eft,nbsp;£am eft longe breuifsimus tranfmiffusj triginta non ampliusnbsp;millia, QjJare reges edam nunc id oppidum ut regni arcem cond^^^^nbsp;ftodiuntexcubijs,

ScotointereaperFrancum folicitatOj cum audiretEdouardumin^s bello elleingenti implicatum, tantiim fduciæac fpiritus accefsit, udnbsp;immemor indaciarum religionisj non derationebelli innouandjnbsp;gio cogitaretj fed uiciffeiam ßbi uideretur: itaqueprimoimpetunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ßs,aut alijs fugatisAnglis:,quilocis aliquotquxad Scotiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ddionehdli fuerant, in Angliam erumpit, atquepaisim uicis ardifdp^j^i^ cenßSjufqueDunelmumdn omnes incuriâtagros,acdulcedine pfa^nbsp;élus longe latelt;^ uagatur, ut qui plane confidebat omnem breuinbsp;gionem incolis iam terrefadtiSj poffefèin potefiatem fedigere.Sedt^^^^j}nbsp;interefiinterosôdoffam, ûcutin prouerbio efltnam hune ciimnbsp;dusprogrefTum uidiffent, fperantesintercipipoffejConfefbmnbsp;cxquocunquehominumgenere, edamfacerdotum, quibus

Edouardus tertius. 377

gnandi patriæ defendendæ caufa, ueniam dabat, coadlo exercitu, duce lo^ äiine Coplando uiro forti jinuaduntjac fîngulari ccftamincjion fine ta^'nbsp;fuorum detrimento baud mediocri,uincunt* Cædes tanta fuit,utnbsp;paud euaferint Dauid rex poft fuorum ftragem,cum aliquot principenbsp;captus, Londinum in cuftodiam mittitur. Scoti principes poft acxnbsp;^^ptamcladem,ut ne fiiisdefint rebus, confeftim Robertum Senefcallumnbsp;’^^8'^opræficiunt, adiunguntque ei confiliarium Gulielmum Douglaftaxnbsp;fîngulari prudentia» liftatim exercitum cogunt, unaq^per leznbsp;rege auxiliumrogant, qui pauló póftillud ultrónbsp;r ^^’^tabreui magnis comparatis coprjs,bellum cum Anglo redintegrant,nbsp;“*Jtamenderefîftendoeatenuscogitantes,quoadæquis conditionibusnbsp;^^3bliofteredimipoflet.Multæitacputrincp interim cædes fadæfiint,fôrnbsp;rerum euentus,modô hominum animos uariantc.Atcp talis fez

aridem ferè tempus, ut cuncîa übi(^ Anglo arriderent, êi idem bomfz coclo elfe uidcretur,Carolus Blefenfîs in Britannia àregionbsp;fJJ ’^0 quod illic ad tutelâ loannis pueri Montifortis comitis reliclumnbsp;loanne SC Guidone capitur,iêd certis non multo póftnbsp;öonibus peroperam Philippæreginædimittitur,fîlqs in cuftodia reznbsp;Içj-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fortuna ita Francas res afflidat,ôôadhuc Edouardus Ca

j^*^®^ur,ucniuntlegatiàClementeponrificeRomano,quibus démuni menfes inter reges padæ funt«Hæc induznbsp;MCCCXLVIII. Eo iplo annonbsp;finbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conftituto Caleti præfedlo Almerico,homine Italo,ciuc Papien

'île nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;triumphantis in Angliam redijt, Eft ftatim póftprimùm faz

tuin P^^dentia tam in Gallijs, quàm in Anglia uehementer laboraz E^dem tempore loanznbsp;^^tuarienfîs archiepifcopus deceisiuHuius extât etiam nunc permubnbsp;diüj^^^^^^^^’^dotali ordini falutaria.Succefsitin eius locum loannesOffornbsp;clarus,qui poftea baud diutius decem menfîbus in uinbsp;1 ‘ Pnccelsit Thomas, amp; hic non longius anno uixit, Eft demumnbsp;ordinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à Clemete fexto antiftes Cantuarienfîs, Simon Isleppus

Gujq ^’^^’ditum quinquagefîmustertius. Et non multô póft morteobqt ^^oracenfîs archiepifcopus, cui fucceisit loannes Toresbius,nbsp;Phnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quartus 86 quadragefîmus.

'gt;lia interea tantis uno tempore malis affedius, de inuadenda Anx confîliaconferebat,certûpropémodû habens no aliam aggrenbsp;pçj.nbsp;nbsp;nbsp;^fte uiam,ad damna c5pen{ànda,ea(^ huiufte rei confîlia non mo

metiebatur,qui tot curis anxius breuiualdeinfirmus effedlus interiju Succelsit patrinbsp;nouo honorenbsp;Bçj ƒ ^diciterdederûtzfîquidêid têporis mortuo fîneliberis Humbertonbsp;4’-” Francum regem teftamento hæredê fecerat, Caxnbsp;Q filius,primus Delphinus creatur, Vnde mos natus, ut regunbsp;uocarentur* Hanc oxnbsp;âlliæ partem Allobroges tenuerunt,cuius caput eft Vienna celeber#nbsp;I 4

' I

'1 '

37ä Polyd.Verg.Angl.hift.lib.XIX. n'macfuitas. Contra exordium eiufdem loannis principatuinbsp;fimum dcdi't fatum Rodulphi magiftri cquitum:is apud Cadcmumö'nbsp;ptus, 8lt;ab Anglo mifTus fa(flus,ubi domum uem't, eft, caula non fatis to'nbsp;gni'ta, muldatus capite: SCftatim póft cum Gaufredus Charnus,nbsp;no Odomari præerat, de Almerico Papienfi Caletum pret^ored^nle^^ƒ^'’nbsp;caret, in emptoris perniciem fraus recidit: Gaufredus enim fpedelufusnbsp;nijciim ad oppidum occupandum ueniftet,captus,in Angliamquenbsp;(ftus,deinde pretio quo Caletum emere uoluerat,ftipfumredimcrcclt;’’'nbsp;(ftus eft» Sed felicius fuccefsit Anglo, qui per eos dies, Guinasnbsp;non procul à Caleto fitum, cum arce occupauit. Franci hiftorici aiuntp^nbsp;feftum arcis pecunia de fidededu(ftum,oppidumprodidiflehoftibiis-^ ^nbsp;glici uero au tores tradunt captiuum quondam Anglum dum,innbsp;cuftodiebatur,dormientibus uigilfis, uiam oftendifl'e fuis, amp; eosnbsp;muros aftendiffe, acitaarce oppido fimulpotitos.Sed cum induciat^^nbsp;dum exiflent,turpe fuifletuiftori Anglo uiolare inducias»Quarecunftnbsp;cis fcriptoribus omnino conlentiendum cenfto,qui uel illudtradunt/nbsp;co poftea iniuriam expoftulanti, Anglum Thracio commento ufutn ttiPquot;nbsp;difle, de rerum emptione nihil induciarum religione effe exceptumft*^.nbsp;temThraciumcommentu prouerbium,quodnosinlibro noftro^d^',nbsp;rum declarauimus,ineosqui uafre fidem fallunt.Poft mortem Phd'PFnbsp;Romani pontificis rogatu,induciæ inter Edouardu, 8djoannemnbsp;biennium faftæfunt»

RexEdouardus induciarum tempore dum Reipublicæ domiop^j^ dabat,concilium ad V ueftmonafterium habuit,quo in concilio,pn^^^^/nbsp;resregni incommodiorem redadæfunt ftatum, Henricus comesnbsp;ftri amp; Derbrj ex comité dux, amp; Rodulphus Staffordius comesnbsp;diæ fadtuseft. Rexauteminftituit Garterium ordinem,cui tantusnbsp;de accefsit honor, ut maximos quofque reges non pccnituerit in •nbsp;û):â ts k ’¦ a: re colftStum» Sunt numero fex uiginti Garterii équités ffienbsp;«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inalrj demortui locum per ele(ftionemreliquof^’’j

opta tun Horum autem princeps eques rex Anglus habetur : utunt^’^f^ lio cccruleo, crus finiftrum parum infra genu, corrigia fibulatanbsp;auro ornata cinfti,aquaquidem corrigia nomen ordini inditumnbsp;quod garter lingua Anglica,idligaculum fignificeqquo mulieres tib’^ ynbsp;tegumenta fibi ligant» Illa prætereacorrigia ornatur eiufmodicituR qvdnbsp;cis uerbis infcripto, Honi foit,qui mal i pence : id eft, uitupcret^j,^nbsp;male cogitat. Ordo uero eft diuo Georgio,ut bellatorum præf^'j^iiGnbsp;tus,quare équités quotannis diem ei iàcrum multis cærimomîsnbsp;in templo ad Vindeforium Caftrum,ubi loci eius collegfi fedesey^jf “flnbsp;paroque conuiuio diem ilium feftum agitant» Quapropterrexnbsp;dus ibidem inftituit célébré làcerdotum collegium,qui res curaf^”^nbsp;nas» Habent ifti équités certas leges, quibus illud cum primisnbsp;tutum,utmutuô feiuuent,defendant(^,ac bellando nunquamnbsp;ciantfugam.Habentinfuperapparitores miniftros,quos Haraldosnbsp;quoru præfeftus armorum rex uocitatur»li belli amp; pacis nuntrjgt;du^’.nbsp;mitibus«^ à rege fadlis infignia aptant,ac eoru funera curant» De

Edouardus tertius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;375».

ïtiftituendiordim’s omnino ambigitunfama tarnen apud uulgus etiam nunc f'cnctjEdouardum aliquando è terra collegifTe reginæ feu amicæ tibiarum telt;nbsp;§niinis ligamen^quod forte refol uturn ita^ut ufu uenit,ceciderat,Slt; nonnullisnbsp;^ftoibus id uidctibuSj ac locofe cauillantibusjdixiflejbreui tempore futuru,nbsp;’iteiufmodi cingulo etiam ab illis fummus haberetur honor, atcp non multónbsp;poftiftiufmodi ordinem inftituifle, ac eum addidiflè titulum, quo teftareturnbsp;‘pfosheroé's contra quam erat, de fè iudiciü fecifle» Et fama uulgi talis» Atquinbsp;^ytores Änglici uerecundè fuperfi:itiofi,fortè timentes ne imminutæ maieftanbsp;ut minus infi'gne prodidifTent, malueznbsp;°nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;taciturn relinquere,pcrinde quafi nunquam alias uiium eflet,rem ab iniz

.^^^paruafordidacp origine ortam, magno eflè incremento dignitate^ault;. ^*^’Ecquiddeformius defpicatius'ue apud multos olim populos habitumnbsp;^^S*^anirafusuertex,qui nunc unicum eft làcri prophanicp capitis diftriznbsp;’’^^’1‘Anaruales fratres quos Romulus creauit, eoin honore à principio fueznbsp;poftremo extiteruntC' uti nos utrunque in noftro de Rerum inuento^nbsp;operedocuimus.Quid, quod Cenftira, magiftratus olim apudRoma^'nbsp;Liuio, à primoribus omnino Ipreta eft, at non longo póftnbsp;Vrbis ordo fub eius ditione fuitÇ'amp;Lid genus exemplafexcennbsp;tti *^^‘^’^°’’^deorigouera Garterij ordinisnon erat prætereunda filentio,nbsp;’ profefta effet ab amore, quo nihil eft nobilius,dicente OuidiorNobinbsp;^’0amoreiacet.Quocircafama uulgi deiftiuftnodicaulàrefdubio prolt;nbsp;dluum Georgium ftiæmilitiænbsp;branbsp;nbsp;nbsp;nbsp;optaffet, poftea ei armato equo infidenti dedit ftutum album ru

albautrinc^ binis crucibus *^30 munita,quæ illi fuper armaturam induerent,ut tam decorumnbsp;^lalknbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidere Anglicanas legiones armatas inftar orientis fob's pro/

^re,micare ,fulgere,cùm aliarum nationum milites uelut gregarij uc Poftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minime internofcantur, Nunc redeo rurlus eodem, Edouardus.

P^cunias populo ex confenfu patrum imperandas curauitjn ftipê/ ^Qçç ’^’Etum,quas omnes libentifsimis animis foluerunt.His adis,cbmln/nbsp;pauló ante Clementi iêxtoin pontificatufuccefferat,relt;nbsp;dcrit/^bquódipièScIoannes rex Francus mutuis inter ft odijs totum Occftnbsp;narçj E)licitunihaberent,acdemum difcordiam tam pernicioiamftdare conbsp;douardus primo quoque tempore Henricum Lancaftrium duceinnbsp;mißt, qui pontificemde fumma rei controuerfædocerct,rogalt;nbsp;bi]^’^^Eiaautoritate litem tcrminaret,MiG'tSlt;Ioanes iuos oratores,qui eaunbsp;^iiU^^^^’’derêt,Pontifex auditis legatis, cum unam rem peterent, hoe eft, relt;nbsp;4(5 b'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confortem non patitur, talia mandata dedit:Debere utrunqp re/;

P^ti(^5^^ftaciæfinem facere,amp; ab armis diftedere, neep amplius fortuna belli effent magna utrinçp incommoda accepta,quæ pro difti/nbsp;%5^^bere poffent,ut reliquos cafus timerent, Atqueita legati cum his mannbsp;, bj^^’^umredeunt,narrante^ordine omnia,

L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accepit, tantum abfuit, ut quieuerit,ut etiam longe ar/

Ayoit),\^^^®darma eundum cum primùm peranni tempus liceretferat enim

' ïtaqp Edouardus habito nouo militum deletftu, Edouardu Pfincipem V ualliæ annum ætatis uigefîmumquartum agentem, iuuc

îso nbsp;P olyd.Verg^.Angl.hifl.lib.XlX.

nem 8lt; indole animi,8^ uirtutum fiduda ferocemjCum ualido militum rob»? re in Aquitaniam mittit,eilt;^ præfedos copiarum acconfîliarios datloannc’’’nbsp;Candium,Robertum Canolum, Francum Hallum, atquealterumloani’*^nbsp;Dandellû^equites fumma prüden tia,{iimmalt;^militaris artis lèientia.IH^^*^nbsp;eo peruenit, cùm induciæiam exiflent, perTololàtium agrum eiiimpc^^’^nbsp;mnem earn regionem ulcp Narbonê urbem populatur, pauds procederennbsp;uiam audentibus,ex tot copqs, quæad præfidium prouindæ, pafsim alo^nbsp;nelocatæ erant,adeô terror eos inuaferat : amp; inde fecundum Garumnani“nbsp;men iter tendenSjCum bene magna prædaBurdegalam proficilcitur.Faniî’*^,)nbsp;terini huiufce cladis Auenionem perfertur, ubi pontifex Innocentiusre*’ \nbsp;bat,qui mira alFedus moleftia, quod iua mandata nihil ponderis apudnbsp;pes habuilTent, duos continuo Cardinales in Aquitaniam mißt, quinbsp;uardi prindpis ferodam faltem mollirent,amp; loannê regem ob recenten’^'^nbsp;ptam plagam uldfcendi auidum compefcerent, ne dum hic ulcifcinbsp;le inftar leonis irritatus maiore exardelceret ira, Sed fumma mandatory .nbsp;utconcordiæinprimis inter reges conglutinandæ ftuderent, adnbsp;fex ctiam literas uno exemplo dederat, loânes rcx interea duplici curajd^nbsp;flidabat:una erat^quod Dauidrex Scotiæ captiuus apud Anglum dedi’^ .nbsp;àquopermagnaexpedaratauxilia^amp;iddrco eius calùs fummuniipi’^^^^j-fi^nbsp;mo inuflerat dolorê : altera^quod domefticis laborarct hoftibus.'fîcenu”’nbsp;Liuius aitj malum malo aptilsimum eft:nam cum pecunia à populo fi”*quot;nbsp;do exigeretjCarolus rex Nauarræ cum nonnullis optimatibus idfadi'^j/nbsp;làm improbansjin Normania magnas facere ccepit lèditiones ^ednbsp;tim capto,atque aliquot principibus qui cum illo fentiebant/ecuripn^*quot;^ .Jinbsp;cum populi motum facile comprefsit:quo celeriter ex animi fententianbsp;to negotio, quicquid Francarû uirium id temporis erat, in unum colb^nbsp;illudopponat Anglo fæuienti* Quare aut illis copijs defend! pofleF^^,^nbsp;regnum,aut{pem nullam alia dTcjlatis declarabatur Jtalt;^ uteratrecen^^ ynbsp;mi, ob idferocior, nullam dilationem paflus^omnem exerdtum iunbsp;turn fines educit, quia audiuerat Edouardum principe, qui tuncio-jinbsp;nibus erat,in T urones cum exercitu iter habere,ipfe eo præcedit, Vtnbsp;oblato,dudbus paratis,animis militum incitatis,cum hofte agmincnbsp;uti fit, expedito ueniente manus conférât, Veriirn Edouardus anim^^*^nbsp;Francum fiia fponte ad certamen accedere,quod etiam auebat, utncnbsp;hue atcpiiluc ducedo defatigaret,eo loci quo erat, caftra pofuit,ea(^^i^nbsp;niuit,Superuenit non multo póft loannes, 8Ó caftra adeo propenbsp;utnifitria millia pafluum inter bina caftra intereflent, Poftero die ing*'nbsp;animis utrinep ad pugna ft accingentes, ad mille paflus prope acceduu^', ƒnbsp;die pontifids legati adfuere, qui uarias pads conditiones utriq^ptinc^F^Jnbsp;ponentes, magnopere ftudebantiniurias reuellere, odium delere,8^^nbsp;prælio eos auertere, Petebatrex ante^ pax ulla fieret multainhondnbsp;paucahoneftaobtineret,illudftilicet,utprincepsquatuordatisnbsp;ft cum toto exercitu,ut iam uidus fuæ cbmitteret fidei. Contranbsp;rebat ft paratum efft ad reftituendum loca omnia,qug paulo antenbsp;Fet,unacum captiuis. Noluitrex qui afuo maloducebaturgenio,iih^^0(’nbsp;æquaspads conditionesacdpereîunde tantus repente ardor iniiau^^^J»)

Edouardus tertius.

pugnandi.ut no facile pofte a inter armoria ftrepi'tus,rationes pacis audirent. Um Icgati uidêtes rem eo loci eflcjUt nihil amplius foret,quod de coagmenznbsp;^tione concordiæ ullius ageret,etfî dolentes caftris exceflerunt. Igitur editonbsp;figno,præliu committit^Franci équités qui in prima acie erant, Caroznbsp;j?^^dphinoduce,infagittarios Anglos qui pro uallo caftroru pugnabanc,nbsp;Pj^^^oncitât, fed crebris iàgittarû icftibus primo retardati,deinde in fugâ uerznbsp;a^^^^’Qyodubi Edouardus accepit, laxatamt^pugnâ, Sôequitatu hoftiumnbsp;uidit,protinus equitibus dextera læuacp emiisis,in hoftem iplè cumnbsp;’° fiio'^^’^obore erumpit«Franci qui in ultima acie erant, turbatis iam ordinib,nbsp;perterriti,non ultra fuftinuerSt impetû. Capitur loannes rexnbsp;l)jf ƒ Filippo eius filio,acnobilibus mille amp; lèptingentis,Delphinus fuga fîznbsp;!gt;hanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;millia Francorum: præda magna

omnis generis, tum auri argenti(^, Cigna militaria ultra centu relata ^’^®^hdie fada à facerdotib. re diuina,ad:is(^ Deo gratijs,princeps conznbsp;41^^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conipedu captiuoru milites collaudat, totumqj exercitum

caftris,Ioannem regem ftimmacomplexus huz ^^^^cumreliquis captiuis, fecû Burdegalam ducit, atcp confeftim patrinbsp;inAngliam fcribit uidoriam populi Anglici eire,ac Francoru exernbsp;ptîfloanne eoru rege,in Pidonibus profligatu,Eft mira affedus uolunbsp;^^^^ntpar erat,ob rem bene geftam,lèd ubi uidoriæ fama exiuit in uuFnbsp;omnibus lætitia, ut homines uix compotes mentiupræ gaudionbsp;primis Deo acceptam referebat uidoriam, quam ob remnbsp;omniû egit cum Simone Cantuarienfi antiftite,ut odo dierû publianbsp;^.Pbcationes decerneret,id quod mature fadu eft,Parta eft tam infi'gnisnbsp;l.caIend.Odobris,anno làlutis humanæ M C C C L v l,ôô cùm rez

multo póft loannem regê cum reliquis captiuis in Angliam enimuero omnis ætas, pueri, iunbsp;currebant obuijzprimus enim quiicp oculis uidere captiuos honbsp;P’^liaopima demirari,ac auribus tantû gaudium haurire cupiebat. V ftpnbsp;in Deuonia eft,in que princeps ft applicuit, cotinensnbsp;*^i’^f^^nit,At(pita princeps triumphantis more,ingenti comitatus nonbsp;libj-^^^rua Londinû peruenit,cui Edouardus pater ad pontêThamefîs obznbsp;§r5j^?'^ns,inquit:Made uirtute fili, nobilifsimâ uidoriâ hanctibi meritonbsp;multa charitate loannêregem complexus iulsit faluere,boznbsp;habere, atcp fîbi perfuadere,ft iure belli captiuu ad eos uenire hoznbsp;rerum humanaru uicifsitudinê nô ignorantibus,humaniznbsp;urbêdiuerfo apparatu openbsp;*'^iL^^‘b°HenriciPichardi prætoris acciuitatis fenatus ornatâ,mirifico omnbsp;§^ndio,atcp ordinu incredibili cocurfti,plaulucp acceptus eft, cunznbsp;^nm una uoce in ccclu ferentibus: ab infima autêplebe ita uiænbsp;uix incedere poffent équités.Cæteru in maximalætitia,8ôexznbsp;primis Deogratiæagerentur,amp;lilloipfo dienbsp;orantes ueneruntobuiamuenientiprincipi,ôlt;:totu biduum póftnbsp;celebrarut.Vbi demum ad Vueftmonafteriû uennbsp;Joânes rex ad ædes ducis Lancaftri dudus,ibihonefte unà cum filio

58X Polyd.Verg.Angl.hift.iib.XlX-

Philippo cuftodit Jftæ olim ædes adThamefim eo loci fuerut, quom2*^ƒ noftra Henricus fèptimus domû hofpi talem diuo loanni Bapti ftænbsp;fuit,quem Sauoyam uocant^ita nominatu quondam à Petro Sabaudi^’ ’ jnbsp;trus enim pater BonifacqCantuarienfis archiepifcopi,qui Aleonorænbsp;tertq uxoris auunculus fuerat,uir fingulari uirtute,ad filium in AngH^^nbsp;nit,quemadmodu iupra demonftrauimus,drciter annu ialutis Humana^nbsp;c X L I.Hunc igitur propter grauitatê, prüden tiamt^, rex Henricus hui’’nbsp;ter accepitjhabuitcß in cofilio in rebus agendis^ac idcirco tantis auxit opi*’ :nbsp;ut ille eo in loco magnificas ædificauerit ædes,quem à patriæ nomincSaanbsp;dixilfe fertur.Alq uero captiui partim dimifsi,pro quibus loânesnbsp;nis foluendæ fponfionem fecerat^partim alio cuftodiendi mittuntur. rnbsp;die uero ac deinde per aliquot dies Jn ter iuuenes gloriæ cupidos fuite^^ ,jjnbsp;certamen^quod gaudio âuoluptati publicæ finem impofuitJnterfuitinbsp;dicro loannes animo quidê trifti,uti in uultu indicia exiftebant, qualis ÿ,nbsp;uum decebat^quem cfamEdouardus rex amp; princeps omni bumanitaosnbsp;cio confolarent,rogarentcp:,utlætitiam cum aJqs, caperet oculis,illedol^ ..nbsp;quammaximè poterat premens ^fertur fubridendo illud propheticû i^i^nbsp;bre carme repetifle,Quo modo câtabimus canticu in terra aliéna* Atnbsp;lia poftacceptam plagâ cùm re turn tempore longe maxima, nil aliudnbsp;mitus,nifi ploratus,nifî fremitus incuiàntiû illius diei fatum,audiebat^'nbsp;rolus autem Delphinus fuos confolando nó ludu, fed confilio, curaj“^nbsp;rebus affeclis occurrendu ratus,quamprimü cum pontifice Romanonbsp;fua autoritäre pacem demum cumAnglo conficiendam curaret.Qu^P^ Je-adfuere no multó póft ex Auenione,Londinû legati ipfius pontifidsjtl^^i^,nbsp;mum pacem facerent in ter reges,Slt; in primis ad idhortarentur Edouatnbsp;eumcß monerent memorê elle debere,res humanas elfe talcs, quæadp^nbsp;têporis in contraria femper mutarent,ac propterea miièricordiâ imp^t^’ j-,nbsp;anni regi,cui nûc,in que fæuire poflet,fî parccret, magnû profedbedet^J^^,nbsp;mêtiæexemplu.Efl: igitur de pacificatione toto anno qui fecutus eft 3g'nbsp;quæ conuenire non potuit,impetratis tantum duorum annorum iudi'^Vj

Inter hæc Edouard us rex miièratin Britannia Henricû ducem '^,1) auxilio loanni Montifortenfi,quicum Carolo Blefenfîiugiter denbsp;certabatjUt tandem aliquando omnem Britannia fub eius iæperiunbsp;itaeç ubi eo dux peruenit,Redones qui paucis ante diebusad BlefenK^Vnbsp;cerant,arda obfîdione,acri(^ oppugnatione premere cccpit,adeo ut iHnbsp;ui poft ad deditionê copulerit.Qiio fa(fto,omnis belli motus fubitonbsp;nbsp;nbsp;fû

nam Lancaftrius certior falt;ftus inducias in duos annos Franco elfe amplius hoftilc tentauit,fedconfeftim in Angliam redfjt.His tcporibquot;nbsp;Francifeani ordinjs pfeudomonachi poft multa malefada, Londini ig*^nbsp;cantur,quôddereligionemalefentirent« Annus qui fecutus eftnobü^^i^^cnbsp;morte Ilàbellæ Edouard! regis matris,fccmina?immortalitatis noniiutnbsp;dignilsimæ,quippe cuius potentiam nemo lènfit,nilî autboni accelsionbsp;leuatione mali. Hæc tarnen apud nonnullos principes nôn caruitcanbsp;qubd elfer perlècuta uirum,tametlî non nocendi uiro, lèd Reipub* lue n'P’^nbsp;di caufa,id facere coaefta eft:quare profeefto uenia danda eft, fi ob amnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

triæ,præ qua reliqua omnia negligenda funt,minus priuato officio

Edouardus tertius.

Corpus Londini in cœnobîo Francifcanoru (èpuîturæ datu eft,Per idê tcniz pusDauid rex Scotiæ qui haólenus inarce quæ prope pagum Suthantonengt;nbsp;’scomitatus fi'ta eft,quem uocant Odiham,in cuftodiafuerat, poftanhü deznbsp;fuerat captuSjdimittitjdecé millibus aureoru redemptuszimpenbsp;ÏÇnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;precibus Ioanna eiusüxor à fratre Edouardo, ut tandê in

eo paruo ære,Equidem Dauid foluendo nó erat, magna de Eatnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fafta diminutione,qui iuo populo pecunia imperare nó audéz

Veh^'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidê tempore^ibleant fuû principe præter opera, Fsici

pofîeisionib. ueftigalia interim ceperat,quæ in belli jptus cofumpta erat,id quod cauia fuit,quamobrê ferius fit mifiTus fadlusnbsp;paci ^^’^^^Eannes rex cum filio ad Vindeibriû Caftrum ducitur, ubi loci denbsp;gj. ƒ‘^nipofitionc aftum propofitumc^ eft,eius fummam banc fore,ut Anznbsp;Æ ^perpetuû AquitaniaeiTetijsfinibuSjad quos iungerent Vaicones,Piz

Anglus nullu dein

P,^’^ecpuec'bgalpenderet,neqp iufiurandum Franco daret,(ed e contrario Normania, Andegaueniès,Cenomanósue haberet,illud ipnbsp;Pq] ’^^’^itteret.Francus uero certampecuniæfummâredemptionis nominenbsp;phi *^^^'^^^datis obfidibus,liberdomuabiret.Haftepacis conditiones Delnbsp;ijnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;principes Franci admittere nequaquam uoluerunt,quocirca finitis

’^ni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;arma itum eft^Primbm ita^ omnium Francis hominibus 0/

tis '^^’^§^riinterdicitur,deindeEdouardus Lancaftrium cum quadringert mille fagittarijs Caletum præmittit, amp;^mox parata tam matinbsp;arrnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multos dies ingenti comeatus copia, ipic iequiturcum ualidd

Caletum peruenit, ccepit cum fuis ducibus de fâz qujinbsp;nbsp;nbsp;gerendi agitare^Erant qui ièntirêt,ut Ludouicus Flandriæ comes,

pugna Crefciacenfi cæfo fucceirerat,primó tentaretur, ^onenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iretur. V eiiim rex cui decretu erat,aut in Franciæ pofteft

uenire,aut earn funditus deuaftare,no probata ftntentia, anz Atrebates arma uertit,quibus intra triduu deuidis, Rhemos inznbsp;Pofitiscp prope urbem caftris, natalem Cbrifti diem ibi agit : exin innbsp;tç^]nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pergit, amp; Niuernenfts atcp Senonenfts adortus, in poteftatem

rofj ‘5^0 îàfto, in Burgundiones proficiicitur,quibus tantusinceisitterz dies rnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;millia aureorum dederint,ne uaftaretur agerzi^'tur ibi paucoS

iuos àlaboribus reficit,ecce potificis legatiiubito adfiintj ’^'*111nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;locutizfèd uidentes omnia plena odiorum,plenä diftordiä

infeda dolenter abeût.Tum ille fublatis caftfis, relt;fta 4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^.’}ï.^®^t:^*idit,ubi Delphinu cum exercitu efte intellexerat, ut cum eof

ft fäciat,aut urbê, fi ita occafio fuadeat, oppugnet : qui in fuburbanö ^gt;5(;Ç^’^^nîetatus,Carolo Delphino pugnandi copiam facit. Sed ille recenznbsp;'fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acceptænondû oblitus,fortunapericlitarin5 audet*

muros urbis excurfionibus,uftolt;^latè agro,per Norma perrexit,eo confilio,ut eam iure belli quæfitâ ucznbsp;integra loannigcnero Montifortis comiti,nbsp;dum hîcæftaua habet,cum plures in neznbsp;^ufîciendo diflScultates obijcereiiturquàm putatat^utue militem dez

R

384 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erg. Angl.lihnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Uk X.

fatigetjquo recentibus uiribus in Lutctiana oppugnatione utenduni rat,quiefcitpaulifper,atcpnonmultópóftLutetiam oppugnatu reueró^’nbsp;pofitis«^ prope ad mille paflus caftris, hoftes ad pugnam prouocatVcrun^nbsp;Franci qui fatis habebant urbem fcruare^claufis repente portis^nequa^nbsp;obuiam fiunt^ledarmatiin mûris crebras uigilias obeunt,feadlaborem ccnnbsp;Feruntjadrefîftendûexpediunt^acftationes pafsim militibus dantesnbsp;tantiimeuftodiendam curant.Qiiare cognita,Anglus caftramouitjacaonbsp;ui Marcelli fuburbanu uicum uenicled ne eo quidem modo ciucs^ndicp’^,nbsp;fidium extra urbem ad certamen elieere potuitjicet miles ip fis portis ob^ ,jnbsp;tanSjinureret circa ciuitatem pafsim domos^adeb utuideretur omninoanbsp;Ibrixam quærere,uelutin prouerbio eft. Carolus interim omni fpebt^*^nbsp;geren dædelperata,legatos ad Edouardum de pace mittit. Audiuitrexnbsp;gne legatos, cognitisc^ eorum poftulatis,relpondit ft daturumnbsp;lis duntaxat conditionibus,quibus cum loanne rege de concordia pau^^’nbsp;conueniflet. Quo accepto reiponlbJegatiadCarolumredeunt.Edo'^^nbsp;uero oppugnationemtantæurbis in aliud tempus differendamiuHi^^^^p ,nbsp;Garnutum fines contendit,quos dum late populatur, præfedtus clafsisnbsp;manicæ cum magno nauiu numero,in oram Anglicam fubito delatUSj’”^,nbsp;tamnoÄis filentio deftendit,acVincelftium oppidum maritimu opP^fi-.

oppidanis omnibus rebus imparatirsin”^? ji/ fendendum ftft,expugnat,ac diripit,direptumcpincendit, interféraisnbsp;fcrimine,etiam impuberibus ,no fine tarnen fiiorum cæde: atcp itatnul^^^j;/nbsp;tfta præda,cùm uideret ck clamore concurfum agreftium fieri, eb unri^nbsp;tat,celeriterdiftedit.

Dum Edouardus in Carnutibus moratur, pontificis Romani at(^ jji legati ad eum redeunt:hîc de pace multis utrobicp oblatis condition^nbsp;quandiu agitatum eft,quæ ad extremum conuenit. Leges ferccæ^lt;^.jJgt; Jnbsp;atcp antea præftriptæ erant,de quibus fiipra memoraui,excepto, quonbsp;turn eft,ut Anglus (fiquibuldam credimus,qui res eius tempon’sE’’’?

paftiones eiufmodi fcederu cognitas omnino habere potuerunt) reditatis iure quod in Franciæ regnum, in alios'ueprincipatusquosnbsp;Iqs ipfius maiores poffediftent,fibiefret,Francocederet,amp;Francusp^’^|-^(i^nbsp;re ftft exueret, quod in omnes Gallicanas ciuitates, quæ Angli innbsp;elftnt, haberet, ac tarn fui quam aliorum captiuorum redemption’snbsp;ad certam diem tricies centena milliaaureorum {blueret,datis obfidibnbsp;bus filrjs Ludouico Andegauenfium, èC loanne Biturigum ducibus, jfJ'nbsp;teris duobus ducibus Ludouico Borbonienfi,amp; Petro Alenconienft^^^^-tenus inEdouardi poteftate effent, quoad promiffa fine fraude ,nbsp;Ex priore item formula exceptum eft, ut 'Turones 8Ó Bononiænbsp;Franci effent. Quibus rebus ita peradtis, Edouardus loannemnbsp;quartum quam captus fuerat annum, Caletum perduxit.Inciditha^^nbsp;concordia in annum falutis M c c c L x. glt; cbm regnare ccepit Edo^ db'nbsp;X X X 111 L Hue poft paulùm utriufque gentis principes conueniU^.^i^nbsp;ex comuni omnium conftnfu, foedus iureiurando fancitur^atqgt;nbsp;tificis autoritateratumhabetur,qubin perpetuu inuiolatu maneat qnbsp;per id omnes iam controuerfiæ fublatæ erant, Sdnunquâ in pofteni

Edouardus ter ci us.

p’^^Unturrurfus crupturæ.His igiturritèperactisjoanncs rex dimifTus ni ^^’iciâreuertitjôôEdouardusaccepdsobfîdibuSjin Angba. Secuiidû hæc,nbsp;^Uardus rex ïam fui defideri) compos, bellorumcp curis relaxatus,poft(^nbsp;§’‘atias cgit,quôd tot uno têpore confècutus effet uidorias, diuo Georznbsp;^0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uotiuû templû intra CaftrumVindeibriu

hç^fpdit,ibi(^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;collegiû inftituit, quod 8lt; amplifsimis locupletauit

*^10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natus erat, regias ædes quo(^ amplificauit,

l)^^''^^ædificiorû apparatu exornauit.Ea tépeftate quietis tandê à bello re aliquâdo à metu ac periculis uacui eflènt,peftilentiaingêsnbsp;uiros,ex multitudineuero infinitanbsp;^^rif • detradut.Sed earn peftilentiâinfîgnem mors Henrici ducis Lançanbsp;HjL ^tjCtenim uir fuit eo têpore domi clarusfforis admirandus,ac rebus omnbsp;iiijuA^’^^'iandusn's reliquitfuperftitem filiam Blanchâ nomine, quæ pofteanbsp;pçj P ^’^’^^Gai'idauenfiregis filio,quipereas nuptias, in ducis iiicceßitoznbsp;. Q^^î'dus princeps in matrimoniûduxit loannam filiam Edmundinbsp;annis ob fulpitionêfeditionis, ut fuprà eft diêlu,nbsp;çn^çj.’^’uElatûamp;quiaEdmundus frater fuerateius paterni aui Edouard! lenbsp;S^iàîh’bcognationuptias infirmaret,haudprius fieri potuerût,nbsp;^iifç ^^’’^anus pontifex lege foluendo utruncp, id impedimenti fuftulerit»nbsp;Edouardus ex eaduos filios,Edouardû,quiimpuberinteznbsp;fadlitatem ac humanitatê natus,auo paterno in regnünbsp;^'^’^^^’¦niaàprincipiodata eft à pâtre nuptû priori uiro loanniHolan/nbsp;genuerat duos filios,Thomam amp;Ioannem,quos Ricardusnbsp;dL^^’^’^jduces fecit«Poft hæc princeps à pâtre dux Aquinbsp;fimulatcp ob id in eius uerba iurauerat, eó cum uxore fenbsp;*105 Anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difceffum,circiterldus Ianuarij,uêtus meridionalis, quern

fieij. ; ,*'uni,Græci Notu uocant,tanto impetu repente flare cccpit, ut ædi/ h ^*Herdeiecerit quamplunma,id quod prodigq loco habitum eft*

rex iam cccperatagereannS ætatis quinquagefimum, H^ihq làlutis Al c c c L X I, amp; memor ueteris iubilei inftituti,quodnbsp;quoep anno Chriftianis celebre erat,decreuit liberalitate adznbsp;'^^^^^^d.Sed,utrem planiorem faciamus,iubrjdam breuiter, quarenbsp;^^ï^nnem iubileum agere uoluerit* Bonifacius enim oêtauus Roznbsp;^^’^dfex anno falutis M C C C, iubileum retulit,quigeneratim cunftisnbsp;limlnia apoftolorum centefimo quoepanno adiuiffentgt;nbsp;inftitutum,quód apud illos,anno iubilei,debitores à creznbsp;donarentur, quoniam uer'e liberi dicinbsp;'•'^^’duspeccataremittantur* At Clemens fextus deindepetentibusnbsp;quoepanno iubileus ageretur,cum innbsp;fuerit,qui iterum Bonifaciaznbsp;^^derit* Rex igitur eixm eodem anno, quo quinquagefimumnbsp;ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;annum,haberet concilium ad Vueftmonafteriu, poftquam de

filios Leonellum ducem Clarentiæ,ôô Edmundum comiz exules reuocauit, perduellibus pepercir, cuftodiasnbsp;^^^dtjCondonatis maleficiorum pccnis,leges aliquot falutares tulit,nbsp;5 ^olimamaioribus populo irrogata,quæuulgus Magnæ chartæimnbsp;K 2,

38« nbsp;Poly d. Verg. Angl. hift.lib.XlK I

tnunicates uocitat, dei'ntegro concefsit« Hincortum dixerim, ut reges nunciubileum ætads colerent, Verbigratia, Rex feu reginain annosnbsp;los,tot iiiopes homines in cocna dominijueftitjcisc^largitiones facit,nbsp;lo ipfo die annos ætatis habuerit.Poftremb de eiufdem fen tentia décrétanbsp;ut indices item atcp litigatores,patroni,procuratores, caufaru cognitorcS’^j|nbsp;amplius Gallice,uel potius Normanicè,qucmadmodûhadenus fcciflcat^^nbsp;Anglice loquerentur, ac caufarum acfliones,fèntentiæ,amp;cæteraadaliap^ !nbsp;Anglica latinaue confcriberent,id quod populo fuit côrnodo,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f-dJ !

deinceps incaufis agendis no oportuitinterprétéuti.Eodem in condlio tusdecreuit, ut Angli homines tantum Caletum habitarent,Eamcoloa’^^nbsp;ftatim póft rex deduxit : qui uero funt ducti, fuere uiri diuites, '^tiinbsp;diuerlaru,8gt;if præfertim lanæ comercio,eum locum emporiu totius reg*’nbsp;incelebreftcerunt.Fuitilleannusfalutishumanæ mccnbsp;re cceperat Edouardus,xxxvl. Atmenfè deindeMartio ineunte,la^^ jjnbsp;rex Francus ueritus ne negligentia iter amoris èc officij no interrumpj^nbsp;Edouardum in Angliam uenit,excufaturus multa,quamobrem nondaa^ |nbsp;promifli fummam compleuiflet,quidum de obfidibus liberandiscunt^nbsp;bat, in morbum incidit, quo pariter atcç animi triftitia grauiter affeda^nbsp;ui interf|t:corpus eius inde funerali pompa nobilium humeris ad. ju«, ’nbsp;portatu,in cœnobio diui Dionyfij more maioru fepelitur, Carolusnbsp;filius demortuo patri in regnum fuccefsit,His temporibusCarolusnbsp;fingulari prælio in Britannia à loanne Montifortenfi uincitur,fuis P^^j ƒ 'nbsp;(is,partim fugatis,iple etiam pugnans interfedus eft. Ita demurn loaa^^'nbsp;uente SC auxilium ferente Anglo,Britanniæ potitus eft.Cætcrumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jii'

moriaapud pofteros fanditatis nomine Celebris extitit, quodillcu^*^ xifletinnocentifsimam,

lam turn denieg otium à bellis partum uidebatur, cum repente mendi belli occafionem fortunainuexit, quo femperaliquid effet, cU^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

àcædibusceffareturtnaiK^ Henricus frater nothus Petri regis Legionis,uirfagacis ingenrj,cômeatempeftate animaduerteretnbsp;infenfos effe Petro fratri,propter crudelitatem,quam in omnesnbsp;bat, perpeffus amp;ipfe fæuitiam eius, ad Petrum Aragoniæ regemnbsp;Hîc comiter acceptus in fpem potiundi regni Caftellæ adducitur,nbsp;matoru manualiquam mature undecum^comparandam conftituct^^ ,;^nbsp;uidebat in Petro fratre nullum effe ingenium,nullam rationem,nulb’^^jgt;^ ,nbsp;tationem, nullam diligentia, qui fua auariria multitudini odio effet,nbsp;nullis præmfjs deuinciret, qui aduerfarios nulla arte, aut humanitaUE.ƒnbsp;Jeniret:itacp poftquâ cum Aragonenfî de ratione belli comunicauit, 4^/5nbsp;ad id hortatus auxilium pollicitus eft,quôdipfê à Petro uexaretufj .((){*nbsp;Francia pergit, ubi nô inuito Carolo rege, qui Petro iratus erat,obnbsp;cum uxore haud ullo iure fa(ftum,ficutinfra demonftrabitur, fîbinbsp;Gefquinum hominem Britannum,uirum fortem lôdat,eocç duce,nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

gnum eorum hominum numerum, qui pace inter Anglum ôô Franc J. perfadfaoffenfi,Iatrociniapafsim facere incipiebant, cogit, acpernbsp;fines in fratremducit:cui ne fufpitionem afferat, prædicat fêinnbsp;cum alijs militiæ exercendcocaufàire:lèd res cælari non potuit, Igitti’”

Edouardus tertius . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;357

^saducntu Petrus rex qui nileffè quod id tempons pertimefteret, cogita^ -^^iCertior faclus, fuis fiabito diffifiis uiribus,animo ualde infirmo,inter ma/ '^^ndi fugiendicp confilium,deficitur,quippe qui necfugam nec certamen exznbsp;P^direiudicabat:ad ultimum tarnen cùmexercitum paratumnon haberet,nbsp;ftaret contra,placuit falutem fuga quærere:fîc ad Edouardum prin cipemnbsp;^^Uiæ in Aquitaniam profugit, eiuscß auxilium fiippliciter implorat.Hennbsp;interea regnum à defenloribus uacuum occupât, fe«^ regem dicit, Pe.^nbsp;f“§ft’is,fecum tulit partem thelauri, quam ad manus hanbsp;fimulduxit, Beatricem,Conftantiam,amp;^llà/'nbsp;Aquas ex Maria Padilla reginæ pellicegenuerat,una cum filio nominenbsp;Pod Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autoritäre legitimos antea declarauerat, iufleratc^ à

ante haberi, perinde ac fi nothi non effent. Sed Alphonfus paulo fugam, mortuus eft. Ex Blancha uxore filia ducis Borbonienznbsp;abnullos fiiftulit liberos,quam contra ius,ac fine ulla iufta caufa,nbsp;multo póft mocrore confedla mortem obrjt. Faznbsp;tenet Blancham pellicis tori æmulæ odio concitatam donaffe uiznbsp;Jcgt;^i dft comperit uim ineffe magicam,arte cuiufdam ludæinbsp;ob earn caufam, reiedlam ; quod faftum a Petro fauoremauerznbsp;^'^prj,^^^?'^^orum. Iftas tres filias Petrus ciim pauló póft Caftellam una cumnbsp;nomine, Baionæ apud loannam principisnbsp;b^^’^rcliquit.

'^'is princeps dolens Petri uicem,qui fratris proditione regno deic ^^^çb humanitate, ac gloriæ confequendæ, cuius uerum guftumnbsp;Acupiditate, hominem iuuandumexiftimat:fedne fibi nimium fuznbsp;^^nfp^fi exulis caufa uelit ft tanto bello implicare, primo quocp dienbsp;cum Roberto Canolo,00 loanne Candio confilium, acde eo/nbsp;^®rrenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^d patrem in Angliam fcribit,narratlt;^ Petru regem patria exz

}q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueniffe rogatum auxilium, in animo habere ilium in regnum

modó id ipfe faciendum decernat.Rex Edouardus ubi cognouit • Francorum,regnumCaftellæ adeptum efre,ac certum habensnbsp;diu obtineretjcfTe deinceps illorum partes fecuturum, nonniznbsp;miftricordia exulis regis,iufsit principem id bellum maturenbsp;^iiQƒ APrinceps accepto patris relponfó,maiorem in modum lætatus ef^nbsp;occafio exercendi militis, qui nihil æquè atqp pacem Slt; otiunbsp;rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘Auix imperio contineri poterat.Poftquam militi fuo cauit, ne ftiz

jc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cumipfóPetro,primuinNauar

..........

',1

588 Polyd. Verg. Angl. hift.lib.XlX-

pugnandi' poteftate,fuos in aciem duxit. Non recufauit Hifpanus C^^ men, pugnatur primo utrinque ftrenuè, dein fuperante Anglo,nbsp;leri equo uedus fugam facit, cap to Gefquino duce, ac multis alijsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

riter atque Hifpanis ordinum dudoribus,amp;inhis GuidoneDennenn te, qui Franco Hallo in diuißone prædæ obuenit* Defîderata funtnbsp;fex Hilpanorum amp; Francorumillia, prædauero no admodumopukn^^nbsp;uenit.Princeps tanta uidoriapotitus,ubi Petrum inregnumfuumnbsp;ratjCcepit conquerente in primis milite, pofcerc cx pacto ftipendium«nbsp;iioninuentis pecunijs, ubi reliquerat, quod eas Henricus fraterpaulölt; ))nbsp;Tapuiflèt,tum foluendo non erat,quod aliquot dies blande loquendonbsp;tert^ appellando dilsimularat,{edad extremu cognita eiufmodinbsp;itarurfus conuenit,utrex Petrus intra quatuor mcnfes,dimidiâpart^*^^j,/nbsp;drj folueret procuratoribus,quosprincepsinCaftella ob eamcauf^’^^^nbsp;queret,Slt; reliquam intra fpatiû unius an ni,ac interim apud Anglunbsp;eius filiæ obfides. His ita adis,princeps Burdegalam uictorem exeraf^;nbsp;duxit.Cæterum ea uidoria non fuit Petro iàluti,quippe qui ftatimpOynbsp;dpis difceffum,ab Henrico uidus occiditur,acitaexitumuitæhabuida^j^,nbsp;delitate dignum. Atc^ Henricus deinceps rerum potitus eft,anno falu^^nbsp;manæMCCCLXV,

Fuiteo anno uis frigoris folito acrior,8^ cometes per plures dies app^^jz interoccidentem ÖC feptentrionem, cuius radij ad Franciam pertincbat’^jj^j/nbsp;fi demonftrantes cam paucis póft menfibus rurfus magnis bellinbsp;duaturam, perinde ut accidit. Sub idem tempus, Ludouicus cornernbsp;driæcupidusineundæ gratiæ ab Edouardo rege, utpöte qui duosnbsp;uti aiunt, ex eadem fidelia dealbare ftudebat,uenitin Angliam,queifl ’ Jjnbsp;iiignè accepit ho(pitio,atciueabeuntem ampliisimisdonauitnbsp;iLudouicus Margarita unicam quam habebat filiam, Edmundo coni*^‘nbsp;tabrigiæ regis filio defpondit, fed pauló póft à Carolo rege Franconbsp;tus,eamPhilippo Burgundionum duci eins fratrilocauit.Quæresnbsp;di animum non minus commouit,quam pauló ante offenderat fug^^ . jnbsp;uici Andegauenfis ducis unius obßdum, qui dum Caleti quó dult;fcu5‘'nbsp;præfedo loci humaniter tralt;ftaretur,amp;:aliquandoanimicaufa,uenati**’J^[j/nbsp;permitteretur,inter uenationem longiusa focijs digrelTus, Bononia’^nbsp;ri curfu ft proripuit, His temporibusmigrauiteuitaDauidrex ScoD^0/nbsp;liberis, cui Robertus Steuartus ftcundus ex ft»rore nepos fuccefsit,nbsp;eiter regnumobtinuit,cum etiamnunc iddecus inca Steuartonimnbsp;remaneat Jtem Simon Cantuarienfis antiftes moritur,cuius pon tificai^^^nbsp;cem Sc ftptem habuit annos .Is optimus paterut de Anglica pube ben^nbsp;retur,autorfuitcollegf) Cantuarienfis Oxonii,quodhodie celeberri’^'^nbsp;ciirn ftholafticorum nobili cœtu,tum dodrinæ frequenti cultu. Sucedsnbsp;monilsleppo Eiyenfis epiftopus nomine etiam Simon, qui bienniop^^jznbsp;. Vrbano quinto pontifice Romano,qui Innocetio iucceflcratjCardinaJ’Snbsp;tus, archiepiftopatu ft abdicauit : in cuius locum ab codem Vrbanonbsp;turGulielmus Vigornienfis epiftopus, ordine antiftitum Cantuane^nbsp;quintusSC quinquagefimus.Fuitis annus falutis humanæ mcccL^nbsp;cum Edouardus regnare cocpit,X Ltfllo ipfo quo^anno Gulielmus

Edouardus tertius. 39?

wnfîliarius regis créa tur Vin ton i'en fis epifcopus.Is (ànè uir ornatiisimus bre ui tempore Oxonfj fcholafticorum collegium collocauit,loco magnifico, ilznbsp;‘udi^diuæ uirgini Maria? dedicauitjicetuulgó nouum nuncupecur colk/'nbsp;S*um,8cfundos dedit ad conuitfium eorum* Idfedtopus Gulielmus, ut luinbsp;Huafi corporis fimulacrum informaret,in quo conrinenter bona deinde nutrinbsp;^^nturingenia,quæ efïïgiem aliquam ingeniorum pofteris relinquerent.Nonbsp;^^uicienifefellit opinioaiam inde uelut ex equo T roiano, uiri onini temporenbsp;excellentes prodeunt.

ni I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facinus multoru annorum angorem attulit,quó aliqua lèmz

metij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tum Galliætum Angliæ impendêfet. Siquidem inftru^

ex recenti foederis

Anot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^0 culpa refederit,neutiquani fatis conftat,fî uolumus auc

aut Francis autoribus credere,qui nô minus inter iè icribendo alter nbsp;nbsp;'

decertant^quàm utercp populus longe fortiisimè armis diçjj^^^^^dgitur ne nos etiam ad gratia uel odium aliquid de tanta re fcripfiflènbsp;^’^^P^oponemus ueram uiolati iacrolantfli foederis caufiim,quamilli tranbsp;^^‘^poril’us hiftoriam diligenter compofuerunt^Poftquamnbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reftituto Petro in regnum fuum, nô potuitpromiflum

^^*^1111 ’^‘’^quot;^^b'rijUt iupràmemorauimus,dare,reuerius Burdegalam, utne fraudaret,pecuniæegens adauxit Aquitanis uetfrigalia^ac in finnbsp;tributum impofuiuRe graui ac iniolita Aquitani permonbsp;præièntem rerum fuarum ftatum deplorabant, palamt^ præznbsp;Sbifnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paffuros ita diu opprimi, qui demum ob id uidebantur rebel

^^d:uri, fi mqdó autorem inuenirent, cum ecce tibi, duo fulmina belli ^’i^eniacus, ScCarolus Petragoricus comités adfuere,qui maximenbsp;*^*^ontra principem facere non dubitarunt, li Carolum regem Franznbsp;appellarunt, ad iènatumc^ Parifienfem prouocarunt, pcrindenbsp;pertineret Aquitanorumadhucquerelæcognitio*ïnterea loanznbsp;principibus, qui ex ea re ieditionem fore proipiciebat,nbsp;St orabat,ut de negotio defifteret. Verum ille militum tantummodonbsp;habens, de ièntentiadeduci non potuit. Ita Carolus data occafi'onenbsp;inimicitias, quas iecreto cum Anglo habebat, comitum cauiamnbsp;datis prædibus, obfides ab Edouardo redpercnbsp;legatos in Aquitaniam mittit, qui principi diem dicant, quonbsp;Keniat caufiim in iènatu diÄurus, Lcgatis mandata executis prinznbsp;Pj^ndit : Dicitote Carolo,me breui cum quinquaginta armatorumnbsp;f^iiuf.“^^^^^”^uenturum. Et bis didis,abeuntes legatos in itinere retiznbsp;præmoneret* Quocirca comités audadores cfFenbsp;C repente armis, populos pafsim ad defeclionem folidtant, 8lt; antenbsp;\j^^^^rcosad id allidunt« Secundum hæc,CaroIo régi qui uidebatadinbsp;yeniendum eflè, ita creuit animus,ut primo quoque tempore Edoznbsp;per nuntios bellum indixerit, qui amp; ipiè ftomachatus,Carolo pernbsp;%^?^ncios,fe fuo tempore in armis fore fîgnificauit.'Atque ita bellumnbsp;hcomparatur*Hæc de fradro fcedere fcribere habui.Iamnbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;motu patrê fecerat certiorê, fèd quia id temporis

Ç habebat, tentatus ualetudine, in qua indderat in Hilpania, iddrco

K 4

w» Polyd.Verg.Angl.hift.lib.XlX.

non potLiit ftatim ire obuiam iniuriæ à rebellibus fadæ,

Ifta ubi rex cognouit,conuocato ad V ueftmonafterium principum cona liOjCoram de toto negotio docuit,ficlocutus;Hodierno die principes rcniu®nbsp;bis fum expoftturus magni quidem momenti,fed uobis minime nouatnj^nbsp;Francorum unquam naturam cognitam habuiftis : habuiftis autéiæP“^’^^nbsp;Abhinc fex annos,pacem oranti Franco dedimus terra mariqp uido:is exnbsp;non ceflauit clandeftina inire confilia^quomodo aliquod nobisnbsp;ret negotium:quippe primum omnium Margaritam Ludouicinbsp;mitis filiam, Edmundo filio palt;ftam,Philippo Burgundionumnbsp;dam curauit : deinde Ludouicum Andegauenfium ducem, unum ex onbsp;bus,contra ius fœderisjfugientemrecepit: nuper Aquitanos de uedigquot; jnbsp;difeeptaturos ad ft uenire paffus eft, perinde quaft non antea omninbsp;in eos habuerat, ftft penitus exuiflet,nobislt;^ cefsiflet.Qind,qubdeiaiinbsp;tantum dédit animi, ut prinapi Edouardo diem dici iufterit» Caduteos^^^^nbsp;fedlionem Iblicitarit,ac in fidem recepcrit; tertio loco bellum nobisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qije

perindeacfi de noftragentcconfuelTet frequentes agere triumphos » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

ita uiolato turpiter feedere, in noftra etiam capita infultare no dubit^^^^jjß re ut ne quid de iure aut legibus noftri regni diminuifle dicamurjainnbsp;in Franciæ regnum mihi iuftè atque fände refumo, èC in animo eftnbsp;iniurias,ac no ante finem belli facere,quam nomini noftro infeftifiii’^’^’^.jjlijnbsp;hominum genus perenne(^ inimicum perdomuerimus^Ethoernei^^nbsp;eft. Cæterû fupereft, utuobis cordi lit, ueterem militiæ gloria retin^’^’jfiji’nbsp;pulfare iniuriam,gentem crebro ueftris armis uidam,tandem aliqu^’’,nbsp;noftrum redigere imperium,id quod facile fiet,fi' auxilium ferre libu^’^nbsp;lia dicentem,cundi Angliæ 8^ Franciæ regem làlutantes, non opott^^nbsp;loqui conclamant, unocß confenfu pollicentur fe omnibus omilsisnbsp;lo iam indido fortiter operam nauaturos, ac uim ui illatam pro fuanbsp;fenfuros.Rex dimiflb concilio,ac fingulis nominatim gratrjs adisgt;nbsp;loannem fîlium Lancaftri ducem cum ijs quas habebat expeditas,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

letumpræmittitjipfe interim maiores domi parat. Lancaflxius Caft^ ƒ uens, non longe à Morino(uocant banc urbem hodieTerrauanam)^^,nbsp;nit, qui continuo obuiam habet Philippum Burgundiæ ducem 01^5^^ft'’nbsp;tum coprjs,quem fada pugnandi poteftate,ad certamen inuitat.nbsp;lippus nolens ad manus uenire, de media node, ftiblatis caftris, dift^*nbsp;fugæ fimilem in Parifîenftm agrum facit. AtlSancaftriusfpe pugi^^,gt;nbsp;ieda, inde digreditur, acRothomagum iifque omnem populatur agijnbsp;eaprædacontentusdum Pontiuum reuertitur, in medio itinercnbsp;gonem Caftilionenftm, cum aliquot equitibus,qui fpeculandi gi^qAinbsp;cumuagabatur. Moratur Lancaftrius aliquot dies ad Pontiuum»nbsp;populum minime fulpedum habebat, quod diu ftib Anglico imp^^^l wii'nbsp;îêt, non cognouit eius confîlia,quæiam turn de rebellione faciendaag’'nbsp;tur, quare ïn Angliam hyeme iam ineunte rcuertitur,ubi de totius b^ Jjü*nbsp;ma agebatur. At Pontiuenfts poft ducis difeeflum, autore Guioo*’ .jtlnbsp;Pauli comité, Omni ilico deieefto præfidio,ad Francum deficiuntJatOnbsp;longe nobilifsimus comitatus à Franco receptus eft, poft annosccnnbsp;duodecim,quàm dotis nomine Edouardus primus ilium acceperat»

Edouardus tern us

hoc Pontiuenfibus admodum mirum eft, amp;eis, qui à regibus Anglis J ^'lores accepiflent, ut Angloruin patria incolumi/ortunisep omnibus^niaznbsp;^^ntperproditionem {è Francoru fideidare, quàm fub fuorum regum dFnbsp;. ’’emancre.Sed naturæ hominum attribuendum eft, qubd ilia ut plurimunbsp;etfi minus felids auida, (èmper fit præfentis faftidiens,nbsp;duce,nos facimus,quôd pecudes,quæ difpulfæ fui generis fèquûznbsp;armentum,fîc Gallus Gallum3amp; Anglus Anglum fcquinbsp;CO • Pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;comitatus portendilîè uilà eft nobilis reginæ mortem : nam

10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Philippa Edouard! uxoroccidit,cuius mors totumregnum

till ° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fccminahæc probatifsima Anglicam iuuentutem fuis opi/

^'luirtutem pariter excitare ac iuuare cupiens, inftituit Oxonij collegiu, cum templo extrudis ædibus, utibi icholaftici rdigionem amp; Hnbsp;^firnulcolerent, ex quoReginæ collegium eft dicîum. Rex utprimùmnbsp;Jnbsp;nbsp;nbsp;funei-jinilaperfoluit,dePontiuenfîum defetftione cognofcit,quilicet

^Pjicidoloreperculfus, nihilo tarnen iegnius rebus fuis prouidct,uacat, inz 5*§’ht:itaqQg confeftim RobertumCanolum cumeoexercitu,quem totonbsp;'’ocor,flarat,Caletum mittit, qui ut primiim uer appareat, in Francos du,nbsp;lu • Lnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domi fiibfidiarei nummariæ comparat.Fuit is annus fa/

lo ü A. M c C c L X V 11 l,Edouardorégiomninoinfelixjcb qubd et temporis inciderit calamitas»

f k L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filiusduxClarentiæ,amiffaEli/

^thuxore,fponfàlia fecit cum lolantide loannis Galeatij primi Mediola/ 5nuuniducisforore, eiusc^rei gratia Mediolanum profedus, fplendidifsFnbsp;j..^^'’ptijsfecum puella coniugauit, qui cùm paulo pbftdomum rediret,innbsp;^’¦fniortêobi}t,filia unica fuperftite, nomine Philippa, quam ille ex prioznbsp;Edmundo Mortimerio comiti Merchiæ po/nbsp;ß quaEdmundus Rogerium créât, Rogerius Annam, quæ in E/nbsp;O’'3cen(îu4m;ï5 familiam nupta, genti hæreditatêregni importauit, quern/nbsp;Jo rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;planius fiet. Cæterum cum partim uetuftate, parrim fcripto/

® ’^'lnlnegIige^^.^JJ^J^QJ^nj5^s incognitum effet, unde duces Clarentiæ no/ ^'’iwentur,nos idcirco eatenus ueftigauimus, quoad tandem aliquando in/nbsp;ßj.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;originem,quamuis ob oculos ferme lateret, quæ ne rurfum in tene/

Ch nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfius Elifabeth prioris Leonelli uxoris, à qua hærcditaà

f nbsp;nbsp;^æPrincipatus duci uenit,dem5ftrandum ducimus. Vixit olim cunt

Ricardo primo eques honeftus,nomine Ricardus,Clarcntiæ dominus* 3rendaeft pagus nobilis comitatus Suthfolehiæ, ad fines Effcxiæ comita/nbsp;uoi fluuius Clarentius alteru ab altcro diferiminat, munitus ualida arce,nbsp;nunc bona ex parte diruta eft^Ricardus Gilbertu creat:is deinde Gilber/nbsp;4® piTGloceftriæ comes,in matrimoniu duxit loannam Edouardinbsp;filiam.Gilberto ortaeftEliiâbeth,eanupfitIoanni Borgthequiti,nbsp;genuit,quæ cum Leonello nupta eftjtahæreditas Ricarnbsp;j-çj^?’^’sClarentiæ dominfab Elifabeth filialoannis Borgth ultima eius hænbsp;Pßt hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uenit, unde ille à patre dux fadhis, Clarentiæ cognomen film/

fris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manfitnonnullis alrjs ducibusmamThomas Henriciquarti fiz

Cet • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;frater Edouardi quarti regis,duces Clarentiæ dilt;ftifunt. If/

^^sloci poffefsionem neuterhabuerit : quiaAnglis mos eft,uteiufinodi

gt;1

Edouardus ter ci us.

^‘'^oncilio pecuniæ. Si quæ belli ufui neceflaria erant, de prindpum uolunta ^'^peratafunt. Per eos dies Carolus Nauarrærexad Edouardum in An^nbsp;iecuturum promifitj ièd fidem facere nonpo^nbsp;'^•is equidem paucis ante annis ibeius fuerat belli^quod Edouardus prinznbsp;tornbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuituSjUtimul

Francis captus, fèpretio redemit,qui tune cumeis qu \^/'^“^icitias gerebat^uerùm non multo pofteum illis in gratiam redfjt,nbsp;’^atinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homini temerè fidendû. Item Vrbano quinto Ro

legatos agente, de pace concilianda agitatur, quæ nullo b^'^onuenit»

%perquàmualde inter utrunque populuin armis certaz iijkquifque fua aut retinere, aut recipere conaretur. Si ex faitioznbsp;Tj) ^Sl^itanorum, omnia uaria euaderent. Itaque Robertus Canolus,nbsp;partit! internbsp;quædam nequicquam tentant, oppidanisnbsp;ut qui timebant, ne fibi rebellio ante faila fraudi eflet.nbsp;cornes Penbruchi magnis inftruitus copijs, nonnullanbsp;animaduerterethoftes qui in proximo erant,nbsp;fignificationem facere, modo inconftanter prodeundo, mo znbsp;adortus profligatur. loznbsp;Piilonum præfeiî:us,magnam Francorum manumnbsp;PMq conantemin fugam difsipat,uerùm iplèuulnere idus poftnbsp;îJ*?*^^^*i*•* AmilTo tanto belli duce, Lancaftrius ingentem accepit doznbsp;l^^jQ ïoeumThomam Percium protinus lubftituit. Secundumnbsp;înbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lancaftrio Caletum remittitur,ut alia in parte boftes in

. % fi ullam faciat fucceflus Ipem, tentet armis Pontiueniès, iterfaciens,inÂmbianos uenit.Et quia prænbsp;3qnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cæteri Anglici duces minus Francis formidolofi erant, idz

1 Poflr relifto locis opportunis præfidio, Canolum fequitur,moz modo à latere infiftens,Interdum nonnuiznbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiunt prælia,multis utrinque cadentibus* Verùm cùm

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;procelTus,Canolus depofito tentandi Pontiueniès

^ontulit. Si Gefquinus retro abiuit» Itaalternis alpiranz S^tfo cædium tam Anglum quam Francum fenfim capiebat, uFnbsp;¦ ^^^0 eorum cuperet iam manus abftinere, Carolus rex interimnbsp;ac ftudio parabat claflèm, quapoftexadam hyemem, quænbsp;in Angliamtraduceretjfi ita res depofteret, Cuiusnbsp;optime gnarus,rem nauticam pari diligêtiacurabat,Cùm igiznbsp;bybernatum utrinep ierant,interea Lancaftrius cum Edmunznbsp;-^ngliam uenit:is amiffa paulb ante Blancha uxore,Conftantiamnbsp;'oSh: ^tri régis Caftellæ demortui fuperftitem filiam cui regnum CafteFnbsp;in matrimonium ducit:altera uerb Ilabella nomine Edmundonbsp;^ntabrigiæ locatur Jftæ duæ puellæ unà cum Beatrice Ibrore maxiznbsp;*^ôfj^^æP^tdinâdo Petri regis Lufitaniæfilio delponlà paulb antèBaionbsp;t)biuerat,erant apud loannam principis uxore in Aquitania obfînbsp;diximus, quandb pater interfedus fuit, quæ poftea in Angliam^

394 Polyd.Verg^.Angl.hift.lib.XIX. dutflæ bene habitæ eultæcp funt.lDux fimulatçp Conflantiam uxorem (ïuxit,nbsp;fè regenij SC earn reginam Caftellæ appellate cocpit, exin id regnum armis rcnbsp;cuperaturuSjquod non inultb póft tentauit, prout infra dicetur.

Interea in Britannia feditione laborabatur,quôd bona nobilitatis pars 121” inde uique ab interitu Caroli Bleiènfîs, cum Franco iècreto ftntiret, quodö^nbsp;men loannes dux comperit, timenscp infîdias rogauit Edouardum foceruf”»nbsp;cuiuSjUt fuprà diximus,Mariam fîliam in matrimonio habebat, ut fibi fubu«nbsp;niret.Edouardus exiftimans earn rem non parui eftè momenti, ac iddrcon^^nbsp;quicquam de{èrcndam,continuó Canolum qui Caleti erat,nauiin Britannianbsp;adiutorem duci fummittit,ut eius autoritäre eatenus Britanni in officionbsp;rentur,quoadexa(flahyeme,copias eó traduci liceret. Canolus ubiin Britan^nbsp;niam peruenit,uidens rem in periculo efîe, 2^ diligentiam requirere, coniiw^nbsp;ducijUt ille iplè in Angliam proficiftatur rogatum auxilium, quoniamnbsp;homo aliéna ut fua diligenter negotia gerit ? Dux itaque ftimmaimpcrH^^'nbsp;nolo tradita^in Angliam aduolat, docctc^ regem de præfènti rerum fuariii^'nbsp;tu,atcp in primis auxiliu rogat, quod, uelut infra explicabitur, facile imp^^nbsp;uit. At ubi rex Carolus per exploratores cognouit,Lancaftrium abnbsp;difcefsifle in Angliam,amp;^ ducem Britannum eôdem aduolafle,ratus non’’”*nbsp;turn abeftè ab eo,quin Ô6 tota Aquitania amp; Britânia potiri poftet, nouasp’’^'nbsp;tinus confcribit copias, arque cum fis Gefquinum hybernis nôdum pcraf^’^’nbsp;ire iubet primùm in Piulones, deinde in Britanniam « Is pari fortuna, inu’’®nbsp;arque altero loco rem profperegefsittnam primo fuo acceiftijPiclonesp’^^^^’^nbsp;me animo alienatos ab Anglo ob exacftiones pecuniarum,in fidemnbsp;omnem occupauit Britanniâ,præterBreftum amp;Deruallum,quælocaiî^^nbsp;iiis ducis fide permanferunt, fed non multo póft Deruallum etiamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

uit, Atcp ira iolum Breftum quod Canolus defendebat, pertinaciterrdt’ , His a(ftis,Gefquinus furtim amp; itineribus prope deufis, Rupellam pcb^’nbsp;etiam poft paulùm loannes Biturigum dux adfuit, qui fimul iundo cxcrlt;^’nbsp;oppidumobfident,8uneoppidanis naualis fubfidfi habendiipesullanbsp;fugiendi pateataditus,naues quas confeftim cogere poterät, circa porn^^,nbsp;Ijîonunt. Edouardus tex certior faftus de obfidione RupellæjClaffernnbsp;gintanauiumcontinuó duceloanne comité Penbruchi, qui paulónbsp;Lançaftrio domum tedierat,mittit,ut terra amp; mari fuis fuppetias fetat,nbsp;rea Henricus Caftellæ rex qui inimicum gerebat in Anglos animunijnbsp;. mifitCaroloregi Ambrofium Bochanigrum,uirum ftrenuumjaccuni^^^^,nbsp;quot belli duces non contemnendoSjCum multis nauibus tam uirisnbsp;mis bene inftrudis. Is ex Hifpania digreftus breui in portum Rupella:^^*^nbsp;tur,qui a fuis,quos fpeculatorfis nauigfis pauló ante ad colIuftranduU2nbsp;foras miferat, certior faftus Anglicam claftem appropinquate,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4®

tra portum egreditur, atque dilpofitis nauibus ex utraq? parte finus,4^^ porrus ingreftum,latè in altum patet,infidias tendit. Adfuit non PÎnbsp;clafsis Anglica,quæ totanodefequundoufauento fub lucemeónbsp;Vbi naues finum intrare cccperunt,Hiipani dextra læuacp uno fereteuiponbsp;in Anglos qui confedo iam curfu,non fe ftatim ad pugnam accingere, 1nbsp;quantulum quieti dare meditabantur,fefe incitant. Angli repentinarep^j^^nbsp;tfifubitó arreptis arcubus atq^ fagittis, multa eminus hofti uulnera

Edouardus tertius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;395

Vcruntamcn ubi cominus pugna i’undlis nauibus fieri ccepit, pafsim gladijs ’'Herficiuntur.quippe qui ipatium armandi fui no habuere: fie nulla ex nauiunbsp;’^umcro euafit^quin fueritaut deprefla,autincenfa,uel capta:homines itidemnbsp;^^tocdfi^uel capti funt^amp;Scum rjs loannes præfelt;fius,Âcita Anglus qui fupenbsp;’’’Dusannis infi'gnem calamitatem Henrico intulerat, parem ab eodem innbsp;C c ^c^^^pitdneidit hxc clades in eum annû,qui fuit humanæ falutis M Cxnbsp;SCcum regnare coeperat Edouardus^X L vi,

præièntibus auxilijsjiiihilominus oppugna-* liusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tolerabantjCum Edouardus rex cognita fuorum clade, quia fiz

affiaebatur,fibi eundum fubfidio fuis cundandumratus in tanta re, omnes copias quas raptim comznbsp;mare præmittit,ac una confeendere naues undilt;^ condutfiasnbsp;I’^ofinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fecutus,ubinaues aditerparatas cognouit,fignum dedit

^^*^^bqui uento fequundo fiitis uehementi profedrus, celeriterè conz ç(} • ^^^iTaïiam ablatus erat, cùm uentus momento perincomode mutatusnbsp;tçj.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3d terram redire compulfus fi t, ÔÔ cumuentum contrariu continenz

^31çt uideret, mutato confilio, copias omnes duce loanne Lancaftrio, iuEit,ut ille approperandi cauia,quaquauerfum ferru uiamnbsp;^^Oh^^^^bfuis auxilio iret. Itaque dux inftrudlo agminein Burgundiam,nbsp;’’^uin tetenderat iter, fine ullo impedimento peruenit, populatis aznbsp;J’eii^^^jcatim inflammatis ædificrjs,quacunqueierat. Hîc aliquot dies adnbsp;militem dum moratur,Franci trans Ligerim paGim infidias ponbsp;Softem itinereprohibeant» Quod ubi dux per Ipeculatores cognonbsp;diurnis, noÄurnisep itineribus contendens, Ligerim tranfirenbsp;Biturigum agrum peruenit, tripartite» exercitum ducit:innbsp;bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;équités leuis armaturæ cum parte iagittariorum locat, in alz

S’* armatutæ,ut alas utrinquefaciant, ftertia,quæduas præcedentes fequatur, reliquu equitatumnbsp;parte reliqua ponit,qui exercitus ad trigintamilliahomiznbsp;quantumeunque poteft itineris eflEidens,in Pidonesnbsp;hAnglos modo in primo, modo in nouiisimo agmine lanbsp;Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen manum à prælio abftinens iter continuabat,fed cum ad

^^3dhærefcere ccepit,tenens memoria illius populi proditiones, turn ^^°®lt;luacuncpincederent,pugnare,uaftare, incendere omnia iuGitgt;nbsp;Praiici qui ibi in præfîdio erat,perterriti,ad loca munitiora raptimnbsp;^Pui .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^P^^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deuia redaegreffus, agris quacuncp incefferat

oppidis nonnuUis incenfis, Burdegalam peruenit incolumis, ^^’^^^^°§’'^fiOjSlt;sRupellanis ftudium defenfionis maius accefsit,00nbsp;^3dem de cauia,fpes potiundi oppidi dece{sit,Quare dux Biturigiinbsp;rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pidonum fines pedem retulit, ut eum populir

etiam territum confirmaret. Lancaftrius collaudatis gene--f nbsp;nbsp;^P^^^^’3is,ac eorum fi'gillatim principibus adis gratrjs,pro feruata fiz

præfidio, reliques populos ad defeélionem in officio continere ftudet.Item per idem tempus,uel paulb antenbsp;dimicatum inter Anglum amp; Flandrum, qui cum Franconbsp;^^jSCuiétoriam Anglus obtinuit, Sedftatim póft conciliataintereos

39^ PoJyd.Verg.Angl.hift.iib.XK-pace^bellum nequaquam latius (èrpfit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Deteftabaturintcrcaomnibus prccibus Gregorius undccirntis.c]'^ nio ante in Vrbani demortui locum pontifex Auenione faéfus fuccti‘^nbsp;gumdifcordiam,quôdReipublicæChriftianæ calamitofâcum priniisfnbsp;Ismiisis ad Biturigum urbem legatisJuisitSóeóprincipu conuenif^®nbsp;res,qui præfto fuerunt.MuItalegati pontificis nomine coràm pî’onunonbsp;quamobrêabarmis effet mature difcedendû:multas propofuerunt connbsp;nes, quas utercp princeps èC dare amp; accipere deberet, idqj multisnbsp;qui animis commotis nihil uidebatur æquum,ut quibus illud certumnbsp;nbsp;nbsp;j;

fïnire controuerfi'am armis, Ac ita defperato negotiojlcgati ad pontiH^^ dierunt.Rex Edouardus interim habuit Londini fuorum principutn c®nbsp;lium,qüo in concilio cum effet ftipendiû in militem petiturus, uoluii o^nbsp;adidlibenti animo dandum beneficio quopiam hortari,adducerclt;^ni3^,Uj^nbsp;pulo nonnulla irrogauit priuilcgia,facerdotibus uero iureiurando jnbsp;per le non ftaturum deinceps,quó minus effet integrum,optare fibi 4^? jjjnbsp;lent epilcopos,aliosc^ præfelt;ftos,atcpidem à Romano pontifice concco^^nbsp;fe curaturS. Pontifex Romanus turn prim urn illud concefsiffeuitlctn’'’^nbsp;ctiânuncapud Anglos nihil poteftatis habeat,in eligendis epilcopisJ^, .nbsp;turn à principe defignatos faciat. Sic reges lùo conftanter utuntur ingt;‘’ ifnbsp;quippe qui fuo arbitratu epifeopos dehgnant, id quod Edouardonbsp;pbftutfaceret, eftperfualumab ambitiolis lacerdotibus, Porrb illijnbsp;diu uerlati,cum non Iperarent polïê le tam facile lui ordinis honoresnbsp;garum fentcntia,quam à principe confequi,8ó pontificis amp; regis irrog^^ù^nbsp;uilegt) ut fibi minimecommodi,autores uiolandi extiterunt, Atq? if^^,nbsp;uata publicam fuftulit. Ad Edouardum redeo.Rex poffquam ficnbsp;tificatus effpatres cx eius animi lèntentia,pecuniam ad neceflariosnbsp;ptus faciendos imperarunt,cuius magnam partem facerdotes fblucru^’nbsp;lato ex décima tributo: turn enim primum annui fruótus omnium p^‘^nbsp;num ordinis facerdotalis æftimati funt,acfecundùm earn æftimationc’’’’^j«nbsp;ffea facerdotes cum regi,tum Romano pontifie! décimas foluerunt,c’^’?^^0nbsp;tea quifi^ ex décima uedigalium,quæ in fingulos annos caperct,tnbut^nbsp;ferret. Quapropter ea æftimatio poftea ordini damno fuit,cùm frult;^^®nbsp;torum làcerdotiorumitadiminuti fin t,ut décima interdum quintamnbsp;abforbeat.Fuit is annus humanæfalutis mccclxxiiii,amp; cùmnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

pit Edouardus,X L V111. Quo anno Gulielmus Cantuarienfîs antift«® tur,cui fuccefsit Simon Londinenlîs epilcopus,ordine Cantuarienfii’^nbsp;ftitum lèptimus ôiSquinquagefi'mus.Iam turn oblôleuerat decretuill^nbsp;conftitutum erat,ut epilcopi à lâcerdotum collegfjs eligerentur,nbsp;dem Simon Cantuarienfîs ÔCalrj deinde epilcopi non lâcerdotumnbsp;fed pontificum Romanorum,regumlt;^ arbitrio amp; autoritäre defîgnarinbsp;funt,donec ad extremum ita ufu uenit,ut foli reges Angli epifeopos àcnbsp;rcnt,5ô epilcopi minores præfedfos facerent. Ac ita demum Romandsnbsp;fex paucis p6ftannis,omne ius quod ei olim fuit in Anglia in epiCcop^^^^nbsp;lios præfedos creandos, habere dcfîuit,qucmadmodu uelbreui pot^nbsp;imperandi làcerdotiorû décimas amifît. At neutrum Angliæ malonbsp;doilla per id minus omm'no fuas opes alienigem's hominibus

E douar dus tertius. 397

partirecoactaeft, id quodiam turn dcguftare cccpit: liquidem in eodem conz autore Edouardo, de concilrj lententia,Iex lata clEquæ uetuit cunótosnbsp;’’'ortalcs in pofterum tempus impctrare ubiuis gentium Anglicana facerdoznbsp;^’^aR.omano pontifice,autcaulas,niliper appellatione, ad eundem deferre,nbsp;^onftituit^ pccnam immanem contra fecientibus^quam Stad illos etiam perznbsp;uoluit^qui talia audenti adiumento eflent. Quod quidem decretû poznbsp;reges non modo (eruandum paulatim curarunt,fed puniendi fe uerinbsp;’’lulto lemper terribilius reddiderunt, ciim pccna eiulmodi lit, ut uiolaznbsp;æternas careens tenebras abdatur. Sed reonbsp;duorum menfium,antequam ad caulam agendam aggredi coznbsp;eojiex prouilionisjfi'ue de præmoneri uocitatur,tametfi uuJgd denbsp;’^iiniri nuncupatur,quód ilia fcilicet tali pccna ita præmunita fit, ut perznbsp;J.’ ?P’^queat,Cæterum lex non manlitin fuo inftituto,quandó nunc totgcnbsp;otridatelamanu,utperdifficileliteauitare,proinnonutique iniuria inznbsp;Atubi Gregorius undecimus, qui id tempon's Romanusnbsp;rifinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;refci uit, ualde multum reclamauit illud aliud eflTe nihil,

^ccleliam diuidcre,nifi religionemexinanire,nifi' ius fasc^ ^’^cconciliaomniadcnicp relcindere: quare primo quoq^tempore cumnbsp;lonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^gltAit legem tolleret.Exin orto fchifmate, non fuit pontifex, qui

^üidcuraretjdonecpoftremó Martinus quintus fijpereare,Iiteras uehez ^Ponbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Henricum lèxtum regem lcripfinlêd utrilt;^ unum datum eft rez

Ptçr' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofte refcindi decretum condlrj,fi'ne autoritäre concili), proz

futurum eft'e,ut tale concilium quamprimùm haberetur, quod tarnen lt;^ftftaEitum,Anno eodem moriturloanries Eboracenlis arnbsp;antiftitum quintusnbsp;póft anno mortuum ftcutus eft Thomas Haznbsp;’^sElyenfi'sepilcopus»

Britannus dux, cuius fupra mentionem ftz Edouardum regem partim precibus, partim pollicitationibusnbsp;Ç'b^ç^’^^^adiuuareu Re ad regium lenatum delata, placuit omnibus, cùmnbsp;Britanniserat,tum quodducis calamitanbsp;Eh) fuis rebus coniuncftam iudicabant,ut Edmundus régis filius id beiznbsp;duce fufcipcret.Itacpbene magna comparatamilitu manu,nbsp;’’iitij.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’tupolita,ambo in Britanniam proficilcuntur,qui ubi littus artige

habent Robertum Canolum,qui,uti fupra dixi,Brcftum tenez laîçjp/'^^fîngulis ducibus datis muneribus,tripartitó copias ducunt: nônulnbsp;%^p^^^sfpont'e in duels poteftatêueniunt,aliæ contra portas claudût.Vcnbsp;•tonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;captiuis in medio campo ob rebelliû oculos iugulatis,tantû forz

P nbsp;nbsp;°*^nibus iniecere,ut oppida maritima uno prope temporis punólo,

Aj^ftiftaliquantopóft Ludouicus Andegauenfis dux, ut eftèt: cæterum cùm hoftem accedere Iciftèt, finenbsp;?¦’^’htû paucitatem,metu afFe(ftus,fîue propter fiilpedam accolarumnbsp;domum repedauit,8lt; luos qui in prælîdio erât,iulsit tantilpernbsp;^°’^Enere,quoadcummaioribus coprjs rediret:illitarnen auznbsp;epofcebant,fed eum remorari non potuerunt.T um plura mediterranbsp;P^uadeditionemfacerecœperunt,cùm Angliuilt;ftoria utendum iudiz

Lz X

cantes,omnem i mpeturh in Francum præfidium feceruntjqucd fortitcï' v que refiftebat, Ita res Britannicæ in articule uerfabantur, cùm per ideninbsp;poris, autore pontifice Romano, qui pacem inter reges conciliate in pf*nbsp;ftudebat, induciæ duodecim mcnfîum faeftæ iunt, quæ Anglo nihilnbsp;diattulere. Porto Edmundus cum Canolo certior facius de inducijsd^^^nbsp;nem duçem deferere coaétus cft:amp; Lancaftrius qui pofîtis in propinqu^nbsp;tiuis, Rios inftruAos armatos«^ habebat, ut cum Biturigum duce innbsp;num agro acie confligeret,de inducijs edodus prælio itidêabftinuiuErlt;l^j,nbsp;quain penes quemuiftoriafuturaefletjinincerto erat,attamecùmnbsp;tore animorum alacritate,quam alias unquam reuiuifeentenbsp;diti pugnam efflagitarent,ut qui pro iufta caufa, ardentius pugnaturinbsp;contra 00'Franci numero longe inferiores, in folo, quod Anglorumnbsp;fat, omnia fiiipedta liabentes trépidé ad certamen accederent,ut renbsp;compertumeft, quippequiob inducias fadas, mire gauifi funt, hauonbsp;resAnglica fuperior euafiflet.Atqp itainduciarum padio intempefti’^^’L) |nbsp;tarn Anglis interpellauit uidoriam» Quapropter Fran ci læti oppidanbsp;de hofte capta præfîdio firmant, Angli ueró certum haben tes uido^*’ -tjjnbsp;manibus amiffam, trilles dido parent. Rex autem Edouardus eonbsp;îftas inducias padus eft, utaduerlæfortunæimpetum infringeret,rop’^^nbsp;tim tempore, quo amp; ipfeid ætatis erat,ut minus belle utilis elfenbsp;princeps Vualliæ in quo omnes Ijîes eius erant, ex morbo admodun’nbsp;museffçt.Sedloanni Britanno duci ea interpofitatemporis moraô’^^j;/nbsp;mis dami^io fuit, qui in curfu medio defertus, pedem referre coaduspnbsp;terum ille nihil animo territus,poft finitum induciaru tempus,uRpnbsp;uit,ut toto principatu fit ad extremu potitus,Francis reliqua oppida 4^nbsp;uim amplius retinere non poterant,per pacis conditiones reftituentih^^- ÿnbsp;Per hune modum quietis aliquantilper à belle rebus,ut ne otiumnbsp;cundû effet, peftilentia orta eft, qua multi mortales periere. Inciditnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

in annum falutis MCCGLXVI,amp;: cùm regnare ccepit Edouardus,L.QP no loannes cornes Penbruchius,quem lùprà oftendimus nauali præh^, ÿnbsp;ab Hifpanis captûfuiffe,grandi pecunia redemptus, dum in Anghaff^

• itinere morit.Ât loannis comitis uxor nomine M.aria,quæ erat e Sanet*’ lo Belgicæ Galliæ oppido ad fines Atrebatum fito, fccmina nobihSjnbsp;da,ut fuo beneficie iuuentutem Anglicam excitaret ad ftudialiteram’^/j |nbsp;rumauxiliointelligebatrem Chriftianam fummé adiuuari,collocamf jjjijanbsp;fticorum collegium Cantabrigiæin ædibus,quas iplàadid extruxei^^nbsp;nunc uocitatur Bembruchenfis aula, uerè morum, modeftiæ, dodr^FJj^J(I'nbsp;giftra. Rex intereamultis implicatus curis,adVucftmonafterium .nbsp;hab uit, in quo prim um de uarq's rebus, quæ ex ufu Reipublicæeffenbsp;tur, cum fuis principibus, deinde de tribute indicendo, agitauit, qii^nbsp;uerfî le collaturos negarunt, argumentantes qubdmoueretiê,quam‘’^ji/nbsp;iiollent id facere, ac multa pariter conquerentes de eius quæftoribus.nbsp;uit rex patienter populi querimonias,ac habita quæftione,nonfml,^^^-/nbsp;quæftoribus in culpa effecomperit,acriter(^puniuit.Quo fado,dum Jinbsp;ptum negotium ftudet, agit, curat, ecce tibi, Edouardus princepsnbsp;ne morbi confedlus, ad vi Iduum lulq mortem obijt, annum

Edouardus tertius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3?5gt;

^\Vl,Quarnobreni populusin fummo protinus dolore fuit, hocetiain ^’^ore, quod talem princeps omnibus expe(ffationem fuæ uirtutis mouerat,

^uni fi regnum obtinuiffet, facile confiderentmaioru fuorum gloriam fu^ P^turum. Cæterum ante omnes Edouardum patrem mccror lacerauit,uul/nbsp;confecit,adeó ut decimo póft menie ex angore animi in morbum inxnbsp;, “^tjaceograuiteroppreflüsmortuus fuerit: led ut rebus fiiisne deeflet,nbsp;«curaaddita,ftatim ut fill) funus fecerat,ac concilium dimilerat,miro ftu/nbsp;p°'’^ardtum nouum facerecccpit, quo finitisinducijsjde liimma rei cumnbsp;^0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diximus)uis fad mortalem animum uicit,quia mor/'

olatiis eft. Corpus ad Vueftmonafterium fepultura? datur. Vixit annos ^egnauit L I. Filios ex Philippa uxore fex, hue fecundum alios, feptemnbsp;ö^’^dqhdouardumprincipem Vualliæ, Gulielmum, qui puer mortem o/nbsp;Jfjtconellum Clarentiæ,Ioannem Lancaftri duces,Edmundum Langley,nbsp;ântabrigiæ^'pj^Qj^^jy^\ZQQje(|o]^ ßoehyngamiaz comités, ambos à locisnbsp;*elTent, ita cognomine appellatos. Hunc Ricardus rex,prout inlèznbsp;^'^^’^tidicetur libro,Gloceftriæ,SC ilium Eboracenfi'um ducem fecit.item ahnbsp;interqt.Filias uero tris reliquit, Mariamnbsp;°ännis Britanniæ duels uxorem,Ifabellam Bedfordiæ,amp; Margâritam Pen/nbsp;iOh ^^”’^°^lhbuslocatas»Huicregiablquecæteris naturæ ornamentis cumnbsp;P forma? dignitas fuffragabatur, ingeniu prouidum, perlpicax ac mite,nbsp;^**i’lporrónonfapienter, non conlîderatèagebat,8d homopermodeftus Sinbsp;^’^S’jillos fumme diligebat,honoribuscp ornabat ac amplificabat,qui probi/nbsp;^»modeftia^atque uitæ innocentia alios antecederent. Corporis habitusnbsp;§’'iïens,pulchra uirilisi^ facies, oculi micantes, canities in lenefta ætatcnbsp;omnia ad gratiam comparandam ei magnopere conducebant,nbsp;Jjßnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dilciplinæ apprime leiens fuit,ut resab eo geftæ teftimonio lunt.Ac

^’¦alitatis Sc dementia? exempla pafsim non uulgaria edidit,ita ut unus om ’^retm'eTeguminuentus fit,quinullis uelleuibus deditus fuerit uitijs,nbsp;annbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;expers fuit: nanq^ut regnans rebus omnibus quadraginta

^çj^^^^âtifsimus fuit,ita reliquo tempore grauem fortuna? commutatio/ idn adeo noftra humananegotia raro fubmanus perdiu fuccedunt:nbsp;altera uita frequentius cogitatione lulceperit, in remcpnbsp;rnulto ftudiolîfsimè incubuerit, qui idcirco templum diuo Stepha/nbsp;’^®§nificum ad Vueftmonafteriulocauit,ineoc^ ornatilsimum facerdo/nbsp;lanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inftituit:8ialterum Cantabrigiæ,quod Aulam regiam appel/

nis s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibiuiuerent,qui fein bonis exercerent difcipli

’ ^^breui tempore præter morem atcç legem,cœperunt collegæ loca uen

Qnod quidem inftitutum non uetante rege,cuius autoritate emptio fa

4o i^j^^l’P’'ol3atur,etiamnum Si durât, Sibene multis minus utile uidetur,quo/ illorum qui de collegrjs loca mercantur, potiusnbsp;p Sl^àm inliteris eo loci uitam uiuere conftitutum eft.

futn ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft, quod de eisrurlt;‘

aJiquiinfi'gniinfamia,quoru caput Si prinzil'^f’^ r«•S**3 f'^'T Potij'ffuythcliffus:is,ut fama eft,a primo indignatus,quód non

’ let adfummos lacerdotalis ordinis alpirare honores, fadus inde facer/

L 3

400 nbsp;Poly d; V erg. Angl. hift. lib. XX-

dotibus cunóbs ini'micior, ccepit diuina fcripta peruerfe interpretarijatq^^ i nouam inftituere {èó:ain,ufqueeó,utin nobiliOxonienfî gymnafiopufnbsp;ce fi t in (àcerdotes ut legis euerfores debacchatus. Et ut impunè tantumnbsp;noris fautorepariteratcçaudaciaarmatusfaceretj régi anteomnesnbsp;incundosordinispræfeô:osimperium,ius(^tribuit.Prætereahonio .nbsp;di cupidus, certum habens non facile uirosdotdosuenenoinficijUtpott^,nbsp;rationes admittuntjCogitauit imperitum uulgus in iuam in primis fedaninbsp;bi trahendum, quod ille pertinacius foleat, id quod ièmel imbibent, mûnbsp;omnibus retinere.Noncontentus itacçimpleuifle codices latine fcriptos^^^jnbsp;fuahærefî,etiam ex illis commentarios patria lingua conicriptos fecit, atflnbsp;protinus edidit, ut etiam agreftes maleficæ fuperftitionis peritos redin' 'nbsp;Certèeumnonfefellitfua opinio: rj nanque commentary quarnuisbm^nbsp;longo tempore durarunt, ut etiam nunc è manibus plebis auferrinbsp;(tametfi ob id fcelus,nonnulli uiui interdum comburunt,cum iuis libcH'®'.nbsp;extremum homo nimium confidens, cùm rationibus ueris cogerctufnbsp;nam redire frugem, tantum abfuit, ut parêret, ut etiam malueritnbsp;umpeterecxiiium,quàm mutare fententiam, qui ad Boémos nonnüÜ»^nbsp;refî ante iniquinatos profedus,à rudi genre magno in honore habetub ^*7nbsp;proacceptobenefîcioconfirmauitjfummec^hortatus eftinearemanf^ ^})nbsp;rentia, ut ordini iàcerdotali parum honoris,amp;^:adRom.pontificcmiiAjj^nbsp;refpeéhim haberet. Hæcde Vuythocliffo,qui illius tempon's æqual’^nbsp;^habui breuitermemorare,quô hiftoria quærerum gedarum expofîf’^nbsp;fuas etiam in hoc partes ageret»

POLYDORI VERGILII ANGLICAÉ

HISTORIAE LIBER XX»

OST Edouard! mortê,principes regni habito ad V j deriu cocilio,R icardu ordine regu eo nomine fecundii» Pnbsp;icipis Edouard! filium annos undecim natiï,regemnbsp;(|X V11 cat Augudi,in eius^uerbamore maioruiurant-ifuitannus fàlutis humanæ MCCCLXXVll.Proptû^'^nbsp;___ÿregisjiamindeab initio in procuratione fuere loanes b drills duXjamp;Edmundus Cantabrigienfis comes,eius patrui,acplerilt;^*nbsp;terni amici.Erat in puero bona indoles,{èd ætas flexibilis,quæ faciebaG^^I^/nbsp;tores à patribus dati omnes adhiberent machinas, ad continenda eiuS^ .q/nbsp;fcentiam : fed cîim pro fè quiic^ podremo magis fuis quàm publicis co*^nbsp;dis feruire ccepidetjaditus patefatdus edali}s,qui ad deprauandü patati’nbsp;uiderunt Ricardum pro iuo iureagere,paulatim lefe ad eum adiunxei^’’ ‘j^-/nbsp;hæcRicardi principatus malorum initia fuere, quæFrancis ficanimt^’^l^ij,nbsp;derunt,utillipodeafinitisiam inducÿs, duce Geiquino equitumnbsp;in Aquitaniam incurfi'ones facere,prædas abigere,terramarilt;^irrump^nbsp;perint:quibus exercitus non parum fortiter refi'debat,quem Lancaihii^^^/nbsp;dita morte patris,rediens in Angliam illic paulb ante reliquerat Jllinbsp;tim ui, partim incolaru uoluntate, aliquot oppidis potiuntur, in quibf^^^j/nbsp;Fanum Macharÿ,CadeUio,Bergeracum,ô^ Durafsi arx»Dum ita inttf^nbsp;bip

Ricardus lècundus. 401

^*præliantur,pars lioftiû cum unnierfâ nauiû clafTc in Angliam repente delà ^omnêmaritimà oram latrocinfjs diuexatmam priuiquâÂngli parata claflenbsp;''ouiameantjOmnes ferè occidentales inGjlæportuS;,qui frequentes aclocorînbsp;^^tura ampli funtdncenfi's circunqua«^ ædificf)s,ac uicis,8ônauibus autabdiinbsp;^utinuftisjfpoliatj indecç magnam uim hominû ac pecoris, omnis gc/*nbsp;Normaniam fe refert.Sed hæc præda Francis funeftanbsp;regni coado ftatim ingêti exercitu, Thomâ Edonbsp;mortui fîlium, Caletummittunt,iubentcpinFranciam protinusnbsp;igitur traiedo mari,ac{è Caleto mouens per Atrebatiu fines, iternbsp;pro ‘^^’iduoSjSuefîoneSjSenones Carnutes uertit,tcnet(^, durn baudnbsp;Lutetia eft, ac peromnê quaquauerfum regionem bene multts paftnbsp;incenfis aut excifis,excurrit, Ita Angl vr omnia uaftah^nbsp;fequebatur àtergoLudouicus Andegauenfi's dux, quinbsp;*^§Miendum ufpiam cum eo,tempus amp; locum idoneû oblèruabat: ftdnbsp;prohibitus tentare fortunam non eft aufus. Equidem Carolonbsp;tut^^^dadium ab Anglo antèacceptarum memori,iam inde ab initio ftatuznbsp;’prQ^,^^’‘^tumc^erat,per duces tantûmodo bellum cum tali bofte gerere, neenbsp;Pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;permittere ad manus uenire,nifi manifefta foret Ipes uincendi,ut

amplius in extremum adduceretur difcrimen: quamobrem fsc-' tempus, omnemagrumuaftari, fub mûris etiam Lute^nbsp;Quod bercle ftrategema eo magis eius rebus utilenbsp;^’^^^’^^dmodumAnglorum uirtus, nifi fintlongo belli ufix exercftnbsp;belligerando intole^nbsp;Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fatigari foleat.Quocirca Angli in ciuili bello omnia,

e\Q^^^i^inius,uni prælio comittere confueuerunt, AdTbomam redeo» P’^æ^^ onuftus pari locorum populatione in Britanniam fenbsp;*^îçç^?^üius aduentusres loannis ducis maiorem in modum confirmauit:nbsp;breui omnem ferè Britanniam metu perterrftnbsp;Lii ducis uenire compulit, exin in Vafconiam ad fuos profedusnbsp;P^’^ eofdem dies, T urones, Andegauenlês, Cenomanoscp inie/nbsp;^^n^çi^”]^ignibus,incurfionibus uexarant Jnterea Gelquinus Caftrumno/-in Auernorum finibus fitum obfidebat, quod Anglorü diennbsp;^^Ut^^'^bubiillemorbocorreptus interfit.

modum Angli amp; Franc! æternu, ut ita dicam,inter (è bellu perennis moleftiæ tædentes, Carolum quartu Imperato*nbsp;Huius iufru,cotinuô Gandauum utriufcpnbsp;agitaretjfubitb ex difeordia Vrznbsp;*10nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Clementis lèptimi pontificu,orto febifmate, Carolus necefle baz

intermittere. Quare dimifto conuentu,rurfus ad arma itur,ua Cæterum paulo póft làtietas cædium fecit, ut quafî induefisnbsp;exortis, ceffatum fitaliquantifper àbello inznbsp;d^' V ScAnglos,quôd illi mortuo per idem temporis Carolo rege quinnbsp;Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Carolo filio fubfb'tuto, de redoribus regni conftituenz

ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp; ifti Ricardo pucro rege nuper fado, ftatus regni bene col

fttidioamp;curatenerentur.Itaque optimates nadi pacis aliquid, Zitate regis concilium ad Vueftmonafterium côuocant.Fuitis annus

L 4

‘ 401 Polyd.Verg.Angl.hift.lib.XX-falutishumanæ MCCCLXXX,amp;cîimregnareccepit Ricardus,11

In eo conciHo poftquam aóla correä;aqjmultafunt,ad ultimurnj turn mos inoleuerat,amp; nunc idem eft, de pecunia exigenda agitan cccPnbsp;Principum nonnulli tributum iacerdotibus iuxtaatc^reliquo popu*^nbsp;nendum iudicabant, quodimperari ab epiftopis rogatu re^is,nbsp;fueuerat.Atalq qui Rempub,gerebant,aliterièntientes aftïrmabant,P^^^nbsp;cuhiarum efle neceffariü, ad explicandos rei militaris fumptus,nbsp;butumexigipolTetjCÙmpræièrtim Edouardusrexadueriàpofti'^nio .nbsp;na preffus tantu pecuniæ coniumpfiflèt,ut nihil nepoti reliquent,ö^^ ,nbsp;pulum oportere liberalius fuum iuuare regem, Hæc illi fiue diceret,nbsp;optimu fa(ftu cenfèrent,fiue quód ftiæauaritiæplus alimenti futuruï’j^ Jnbsp;rentur, figrande tributum conferretur, cuius ipfi quæftores futud tlnbsp;cxtremu decretum eft,ut nouum tributi genus mifellse plebi indictfttnbsp;etfî qui magis pooulares erant, huicrei quæ deinde multoru rnaloru^^^j,;nbsp;fuit,aures nó facile accomodabant:uicit tarnen régis procuratorûauionbsp;ièntentia, Itacp tributum in capita lingulautriufcç ièxus hominûjq*^*^ Ji'quot;*'nbsp;tis eflent,quâmlunfconlûlti fegitimam uocant,impofitum eft, utnbsp;ïnbsirhgiilös argenteos,quos groflbs dicût,foluerent. Et hocpaup^^'^(^nbsp;bnus,Diuitibus ueró ac Iacerdotibus ampliorpecunia, ut pareratjnbsp;eft,Hæc exaótio cum noua amp; inlblita,tum intolerabilis,ita plebisnbsp;nerauit, ut pofteaquam pauperes qui foluendo no erant, palsimnbsp;diras uoces in autores tanti facinoris iaftarunt, amp; nihil ièeomodonbsp;uiderunt, armademum capienda ftatuentes, iamiam mortes 8^ man^^ ^((1nbsp;exaftoribus intentarint. At non nemo prindpum auribus lèruiens,al’p^jjj(nbsp;dit tantæ feditionis caufam, cui utique non aflentiendum cenfeo/u’’^nbsp;quendam loannemVallæum facerdotem tam luijplîus quàm fuinbsp;neris humilitatê horren té folici tafle plebemCantianam,utarmisnbsp;bilitate exæquaret, amp; populum nouitatis auidum uanis hominisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

turn ad arma temerè concurriflè,perinde qualî populus Anglicus no nbsp;nbsp;nbsp;'

plebeioru ac patritioruordineconftitiflet,S^tumprimu fremcrc quod plus uni quàm alteri honoris acceflîflet, Sed dum alibi p^t^^Jai’’nbsp;ialt;ftatur,quàm cædiu fît,Cantiani,8ôilli qui ad altéra Thamefisnbsp;accolunt(id comitatus nomen eft)lîmul iniurias conqueruntur,uoûi^nbsp;adum de le, ac fortunis fuis efîè, quando aliud agendum cogitandutH^z^^nbsp;fît, quomodo refîftatur, nifî ut plebs lèipiàm derendat, acproptcreaV^^ qijinbsp;ad hoc confîlium optimu,ut ui ôé armis regios procuratores perfequ^^^nbsp;rem tam horrédam amp; in omni memoria inauditâ facere aufî fînt.Hisnbsp;alrj alios incitantes,Ioannem quendam Strauumamp;GualteruTyleriiii’nbsp;be homines mortalium omniû fæces, cæterû manibus promptos,ac to *nbsp;præcipites,fîbi duces conftituut,quo fado, ducibus bellicu canentibfnbsp;citatihominesuelutiad prælium ftexpediunt,acLondinum apptop^ ^,|i’nbsp;confidente^ aliquot dies in m5ticulo,qui prope urbem eft,ad milliap^nbsp;quincp,qué Blakhethum dicut,Interim miflïs ultro citro«^ nuntijs, ao [,iinbsp;Thamefis demum defcendunt,prædicant,inclamant,denuntiant,lî P^£nbsp;liarios liceat,uclle fè regem conuenire,ac nonn ulla quæ è Republica t ƒnbsp;ràm cum eo côferre,Qua re cognita,I^'cardus ut ièmina maloru in

I

Ricarckis fecundus. 40?

t^^^’^^’nguerct,nauicula uecîlus ad ripa uenitj de flumi'ne cum eis coîloqui/' J^’Sedcum in terramdefcendere nollet^quod ipfi uehementer pofcebantj,nbsp;demû maiore quàm antea furore cômoti ad urbem concurrût, ßiburba^nbsp;primo acceffu Ipoliant^fraétoc^ publico carcere^cuznbsp;omnes liberant.in focietatem recipiût, inde urbem ingrefsi turrim opnbsp;toto fenatu fuo.paulo ante declinans furentis picbisnbsp;Èçj^^^iteceperat.Hîc primo acceflii Simone Cantuarienièm antiftitem^Ro/'nbsp;loannis Baptiftæ militû coUegfj præfedlum, amp; Ricarznbsp;ordinis Carmelitani monachum^qui regis confeflîonem audinbsp;tçj ^°at,ad fe miflbs contra quàm ius fa sep crat^, retinent, ibicp in fubiecla aznbsp;^^'^pt’ris momento fecuri perçu tiut^gaudentes ac uociferâtes fibrnbsp;àp^^’ias dediire,qui cumprimis nocuiffent.FerutilIos tresper uim ex turri

^tirente abdudos iuifle.quod omnino tam dicere.quàm credere abz tiam fi uulgus ita concitatu turrim expiignalîct, nô eos uticp trisnbsp;eftjfed regem amp;reliquos omnes quos in primis adnbsp;ÇQjjl’^’SpetebatjinterfecifletJtem necuerifimileeft,Cantuarienfcm cumnbsp;honeftos uiros tam temerè fèlè populo armato obiecilTejatq^prinbsp;fofçj./’Steflu captos fuifle.pono alterû accidifle necefîe eff, fi illud quodfalznbsp;nonnulli tradiderût.uerum fit,utcæteris iâluis,illi duntaxatpernbsp;l’es ^^^^rriabftraéri fînt, Quocirca illud pro certo affirmauerim^quod autonbsp;’’iiik^^^^^’i’tiurprodunt, regem exiftimantem condimentishumanitatisnbsp;^^'^tiêmitigandam^de concilijfententiamifîfle Cantuarienfèm antiftiznbsp;uiris ordine uitæ {àndfimonia præclaris,extra turnbsp;^^ticitatam plebem,qui bene admonendo ac orando^furoré tantû omznbsp;tohiberent, leniréntue: quonia credibile erat^populû etfi ira aginbsp;^losnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f fie uiolaturû làcerdotes Dei in primis miniftroSjamp; ea de caufa,bo

^sincidilTe in manus inimicorû, qui perfidia abufi funt ad eoru exitiû» 3onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;edito tanto fcelere læti ôd alacres, perinde quafi ex fententia uicif*

'2°tiities regis côfîliarios quos necideftinarât,iuxtàiam uindicaflènt, Witter fe facientes omittût turn's oppugnationê, atep ad diripienznbsp;ïAnbsp;nbsp;nbsp;k conuertut: itaep in omnes uicos penetrant, aduenas, ciues paf-

2’’quot;^°mos,templa,ccenobia depeculant, ièd ante omnia, ædes ducis tf ac cccnobiû militû diui loannis diripiunt. T une fi qui erant in urznbsp;Cq tniferi,aut uoluntate perditfuel fures,ganeones, ac reliqui parricinbsp;f^'^^’^’^^tiffîmi atep flagitiofiisimi homines,in medium prodeunt, raznbsp;^^^^tmt.Quid,quod ubi rumor per agros peruafi t,momento dieinbsp;numerus eó aduolat, ad prædamq? pariternbsp;^ofttjuam omnis ciuitas direpta eft,inuetus templum irrumpût,nbsp;incenfo ftatario(uulgus,quemadmoznbsp;f^^’^‘¦^^t:arium uocat)pleno antiquarum tabularû, quibus'nbsp;b St ^’^^^tegni continebantur,amp; multa fadla præda,in urbem redeunt, frænbsp;cuftodrjs, quodreliqui erat fortunarum in tota urbe raznbsp;ftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rapinis Sêincendio fœdè deformauerâtjac iam omnibus pras

^,tumultus paululum refrixerat,tum loannes Strauus princeps duz urbis imperiû penes fè efife teftaretur,per præconemnbsp;fuo nomine publice denuntianda curauit, quæ obferuanda forent?

4

404 Polyd.Verg.Angl.hift.lib.XX. quód homo fordidus maioris dedecoris tam regi quam prætori ciuitaosn^'nbsp;priincndi caufà, fieri uoluit, quia eorû iuflu talia huiufmodi denuntiaripopi*nbsp;lo lolerent. Hæc ïgnomim'a fecit,ut formi'dinê audacia necefTario ui'centPo**nbsp;ró Gulieîmus V aluorthus prætor in eum annû duitatis, ac omnis fenatiis^nbsp;re permoti, côtinuo timoré exeuHo, pubem urbana ÔC fèllularios atc]popih^5{nbsp;uulgus quamuis parum pugnæidoneû cogunt,eos armant,hortanturadii'*^nbsp;ulciieendum decus,Rcx itidem copia intérim armatorû comparatajinurbf”’nbsp;cgreditur,utpopuli licentiâcontumaciam«^ coërceacDum ubic^inrebdl^nbsp;arma parantur,GulieImus prætoruir fîngulari uirtute urbanæ iuuentudsnbsp;patus caterua, iuflu regisjn uicum diui Georgq ,fiuejit alfj fentiût, in foru^ 1nbsp;cquinû quod Smythfildû uocant,ad plebem profici{citur,quæfîturus ccqu’nbsp;denicp ilia fibiuelinAdmifitturba fine maleficiOjaduenientêprætoréjUtp®^nbsp;quæinops confilfi furore iam remifiToj'ncipiebat animo deficerCjignorab^^ïnbsp;quidamplius fibi faciendum foret. Seduxit prætorloannê Strauumdi^^nbsp;in colloquiu^quafi de pace agitaturus:hîcubi hominê tot malorûautor^'’'^^nbsp;ràm habuitjra accenfus, ftrido pugione paulùm infra iugulum uulnt^f’!nbsp;que interficit.Hunc fimulatcp multitudointeremptû eflecognouit,nii’^ .nbsp;Au efl;,quantorepentèperculià fittimoremam nihil cundata innbsp;turbin qua multi fugiendojautinterficiunturjautcomprehenfiadfuppb^^^ ;nbsp;trahuntur. Alq uero qui eualêrant^ftatim ex le deledos miferuntadrtg^’^ jnbsp;morte deprecarentur. Ifti amidu reoru, regem cum lachrymis adiere/’“?^^nbsp;pedes iacentes orarût,ut ueniam milèris,aut errore lapfis, uel furorenbsp;fis daret.Spes ueniæ oftenfa:cæterû rex quæftione habitaj quorum op^nbsp;multus efiTet fadus^quos iôntes comperit, fiipplicio affecit, reliquesnbsp;muldauit.Atcç ita Cantiani cum ibcns,pofttertiû diem, quàm Lontb’’’nbsp;nirccccperapt^adGnitatê multa cum fuorum cæde,redire coadi fm^^'nbsp;hæc populilèditioin annum làlutis MCCCLXXXI,8dcùmregnaretctPnbsp;cardus.111 l.Rex ièdato per hune modum Cantianoru tumultu,Guli^^j^jpnbsp;Valuorthum prætorem equeftri ordine donauit,amp; cum eo, Ioanncm^^^/jlt;nbsp;potum^NicolaumTuuiffcgt;rdium,Robertum Gaytonum,Nicolaumnbsp;bræum^ôd Robertum Landreum iènatores de repub.bene mérites,nbsp;bem extreme periculo,8lt; riuitatem metu liberaflent.

Initio anni qui fècutus efl;,terræmotus fubitb exortus^multa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

cia diruit. Quæ rcs chm rara,in Anglia præfertimjtum horrenda ita mentes turbauit, ut toto eo anno maximus eos terror occuparit: namnbsp;accepta in præfens detrimenta, aliquid grauius eum motum terrænbsp;rum tempus portendere fuipicabantur,cùm nihil ob fadum turnulm’^^jilrnbsp;ti exadione ceflaretur.Ea iftorum tempora üis fuit^ut totus Occidentnbsp;bus feditionibus ob unam eâdemcpcauiàm ortis fimul turbaretur:nbsp;dum Anglia eo morbo afflidabat,multô grauiore Flandrialaborab^t'nbsp;enim temporis Ludouicus cornes noua uedigalia impofuit mercih^^’.j^cf^nbsp;nauibus eo ueherentur : itemrerum capitalium cognitionesadfip^ jit'nbsp;contendebat. Contra Flandri reclamabant, rogabant ut portoria toK^nbsp;dicia non uiolaret : fed cum minus audirentur, arma corripuêrCjduc^^^^^jp*' |nbsp;nem Leonem fecere, infigne fadionis tegmen capitis album,

¦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’•nbsp;nbsp;’ quot;quot; ' • i,quodGandauenfesOJî’

r 1

Ricardus fccunckis. 405

fcccrUt.Il 11 igitur plebe albatorum armata ftipati, primo ædcs comitis; 'l^^sillemagnificasin fuburbano uico Gandaui habebat, funditus complaznbsp;deinde Brugas profedi dare obfi'des cogutjDammu expiignât, ibi Leonbsp;^’^’fagminis morbo affedlus perf)t,Hypras occupant^acdemuomnem Flanquot;nbsp;^J^fuaru partium effi'cere contendunt^comite Ludouico ftrenue furori renbsp;^^’^te.Exin de pace actu fæpius eft, fed plebis imperitæ amentia ratione fuquot;nbsp;certa côuenit,quia comes fatftam cum ea paccm,quam ipfa daxnbsp;rx ^’^iccipere uolebat,no pacem fed pacftionem leruitutis fore fulpicabatur*nbsp;lunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poftremo cum Anglofoedus iunxere,atqueindebel

p\^tiinfrademonftrabitur,muItóacriusrenouatu,Peruafi't ea peftis per 5^p'^^^n^:pari atq^ alibi furore fæuitu eft: nancp redlores regni cum pecuniænbsp;indigerent, tributuimpofuerût. Ea res itanbsp;iiir’ ‘^^naouitjUt præccps ad arma conuolarit.Parifij primi à quibus ea inznbsp;quscftores amp;exalt;rtores,Rothomanbsp;hçj ^’^jaccæteras uicinas ciuitates ad arma capiendacocitarut. Qin quidemnbsp;fecit, utFrancus domifeditionibus eiufmodi impeditus,nihilnbsp;moliri potuerit,quod paulo póft fedatis motibus, ut fuo oftendcnbsp;unde aberrauimus, tandem redeamus .In locunbsp;ledere cccperat lèptimu,ànbsp;^hi •^^'^'^’Uddiélueft, crudeliter occifi, furrogaturGulielmus Corteneius,nbsp;fiftif ^P^fteaThomasHarundellius Eboracenfis archiepifcopus lucceftit,annbsp;knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S^quinquagefimus, Eboracenfis uero archiepifcopus

^’^^^sVaIdby,cuibreui tempore mortuo fuccelsit Ricardus Scrupquot; ktço’^dine antiftitum ocftauus quadragefimus*

^^^^^^’^c^riones pernitiofic no fine mutuis odqs,fa(ftæ Hint interVrba pontificem Romanu,Só Cardinales Gallos numero decé 8ótres,nbsp;argumentantes id necç iure, nelt;^nbsp;Gallum pontificem faciendum curabant.Exrjs igiturnbsp;^k^jç^^üienim cumVrbano fentiebant)no multo póft Gebennenfem carnbsp;’^\?;Pontificem dixerunt,eumq? Clementem lèptimu appellarunt.Hincnbsp;Knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ortum,hinc diuerla principum ftudia, diuerfi urbium fautox

^^tanteomnes Clementempotificem IoannaApuliæregina,Ô^Ca P? ^lancus eius partes pari ftudio fufceperat. Quo facftum eft, ut maxnbsp;paulô ante Gebennenfis iplê Icgatus à Grcnbsp;r, ^âliam milfus lècum duxerat, Romam properauerit, ad res Romaxnbsp;bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à populo Romano Vrbani ftux

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oppidum penitus deletus eft,Hæcaccepta iniuria effècit,

4(5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ualde infenlus Carolo,rogarit Ricardum regem Angliæ, ut pro

pontificem obferuantia,uellet le gratia,confilio, opibus iux idfacilius faceret, décimas ei làcras concelsit, ueniamqj ad remiftnbsp;caufa pugnaturis dédit, Rex pontificis roxnbsp;millia peditum quindecim, equitû amplius duo millia coégit,nbsp;ij Gulielmû Bellicampenlèm, uirû militaris ’artis fcientem, Atxnbsp;n^^kuic belli duces ualde benicofi',Hugo ChauerelIus,ThomasTrûnbsp;H^Inius,Hugo Spenferius, plures^ ali}. Item Henricusnbsp;^pifcopus NordouicêfisjUir Qi. animi magnitudine amp;multary rerû

40« Polyd.Verg.Angl.hift.lib.XX. j experientia præftansj coftitutus erat ab Vrbano podfice Icgatus innbsp;ut eius conG'lio óóautoritate cuncla gererenturJs exercitus ubi Caltt^nbsp;uenitjCœptu eft agitari^ubi loci bellum inciperetur:8ó quia rex dudbu t inbsp;ceperatjUt in eos duntaxat populos arma mouerent^quos conftaretnbsp;tis felt;ftâ ftqui,placebat fere omnibus prius Francos inuadere,quos ntnbsp;mo ignorabat eum enixe iuuare.At Henri cu s epiftopus aliternbsp;cauit nihil Flandrico bello prseuertendu^quod paulo ante Ludouicns^ 1,0nbsp;ubi intellexeratregem Ricardum percuftifle cum Gandauenfibus nXnbsp;mines Anglos toto fuo principatu expuliflet : itacp fic iubentenbsp;uelingam oppidum confeftim oppugnant,8d capiunt : inde Dammnp^^p, !nbsp;conftrtat^cum magna Flandroru multitudine, fecundum oppidnn^’nbsp;nouem millia hoftium perimunt, oppidicp potiuntur : Inde Hypr^snbsp;fident : ea enim duo oppida à Gandauenfibus paulo ante capta,utnbsp;eft, comes mox recuperaratjfed cum oppidani forti ter refifterent,innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

pus earn oppugnadonereqcientes,Casletu côtendunt, atcpper uitnn^^^pyi' j ibi magnam prædam faciunt^Po ft hæc Borburgû profe(fti,primonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

deditionem recipiunt, præfidio«^ muniuuSic à Clu fis oppido paucis diebus loca omnia in fuam poteftatêredegerût,amp;his adis^HyPnbsp;deuntjobfidionemc^ inftaurant, euocatis illuc GandauenfiuauxilijS;'^jJi)nbsp;uicus comes interea fuis diffifiis uiribus ad Carolum regem Francoi^nbsp;git,docetcp Anglos oppida aliquot occupaflTe, atque magnis uiribusnbsp;obfidione premere,8^ propterea rogat,ut mature fibi lubueniat. Cai'*’ fijl 1nbsp;de Angloruaduentuanteacognouerat^ôCidcirco iuuetuteomniexf® jjjit'nbsp;lia excita, exercitu no mediocrem iam conflarat, ubi à comité audiuit^^yJ'nbsp;periculi ab Anglo imminere,uelut nouis agitatus ftimulis, protinusnbsp;lida armatoru manu Dammu contendit,nullocp negotio oppiduA*^nbsp;intuserantad fuosfe recipientibus,capitteach feliciterreexpedit^^nbsp;gum proficifcitur,qu0 Anglicognitu habentes eius aduentu, onniflaquot;^^Jûnbsp;rum obfidione,fe antea contulerant.Dum hic pofitis caftris,denbsp;oppido cum fuis agitat,amicoru opera cum Anglis pacifcitur,ut ilHnbsp;ra Flandria, cum capta de hofte præda Caletum repedent« Atcp itanbsp;lum finitum,in quo Vrbano pontifici nihil inferuitu eft, cuius iuuannbsp;inchoatum fuerat.Ludouicus pojl partam quietem,ftatim mortuusd ’ |nbsp;ius opes Philippus Burgundionu dux cum Margarita uxorenbsp;cefsit«Is Gandauenfes ab Anglis deftitutos poft paulùm domuit,nbsp;rêre imperio«Sed Angli in patriam reuerfi apud Ricardum in fiifpidf’^^ft^^nbsp;ditionis facile ceciderunt, prædicantibus cuntftis pafsim illosnbsp;ptos, uendidifle Francis comitatu Flandriæ, quem iam pene in fuaiirinbsp;lent poteftatem,ex quo nihil propius eft fadum, quam ut omniu ornbsp;CCS fecuri percuterent«Ita ifti duo populi tanto inter fe odio ardebant.’J -j ƒnbsp;pacis ratio animos mutare pofiTet, tametfi tot quotidie malis per h^t ^^^1^nbsp;ges affecftijiion grauate ad pacem inclinabanttled modus conglutinaUnbsp;, cordiæ multo utric^ diffi'cilimus uidebatur, tarnen quia optimatesnbsp;fuam operam pollicerentur, ut tandem aliquando armis aut condio^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;]

tis,aut defatigatione abiecftis, ah'qua ratione fcxdus iceretur, mifsi luu çitrocplegati frequentes,perquos conuenit, ut Caleti de conciliandap

Ricardus fccunckis r 4Q7

^^^‘’'^agitaretur« Venit illucprior loannes Lancaftrius dux^quo etiânon mul Poftadfuit loannes Biturigum dux à Carolo miffus.Hïc quocp ctim nullanbsp;füKnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;afFedlos ftomachos fubleuare poffet^ ut ne

lif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pacisjbellü latêret, quod uelut tedus ignis ab'quado uebemêtius

^’^anaret^repudiata tali pace îucofa, induciæ in paucos menfes falt;ftæ lunt. ’cardus quietis aliquantifper àbeïlo rebus, Annam Vinceslai Romano/-fatîi ^P^’^^foris fîliam in matrimoniûduxit, quam à pâtre in Angliam miß’nbsp;pu l'crum omniûpariacludorumapparatuaccepit, Collocatio iftiusnbsp;annum îalutishumanæ MCCCLXXXini, amp;cùmregnarenbsp;Dum rex inter uoluptates 8ôgaudium,uxori blandiebanbsp;’^^§*^ioftentabatopes,acfummain omnes liberalitateutebatur, iubitônbsp;domeftici, qui fui utilitati feruiendi caufà in eum inuidiâ de/nbsp;^f*t.Siquidem illi quod à rege gratuite impetrabant,aliis pretio concedenbsp;P’’agebant,perinde quafî gratia no à principe,fed ànbsp;ifta eamp;cit, ut in caput Ricard! fît coniuratu, quo eo

quiain immérités priuatim conferebat,nihil à fuo kC ^o^ncuolentiæ confequebatur, quinimo odium generatim fîbi cumu/nbsp;permuiti fremerêt male cum rebus publicis agi,paPnbsp;illud Hebræorum prouerbium: V æ terræ, cuius rex puer eft,nbsp;*^Us ^^^’^uoces adprincipis aures non penetrabantjUtpote quilèmperulti/nbsp;laaouebant optimates ne/ ’nbsp;ftudebantjè latere regis fummouere males,ctipientes qua/nbsp;^Of um locum furrogarfnihil tarnen profecere, fate quafî obftan/nbsp;fuj,^ *§itur confpiratUjled odium quod tandem in regis caput emiiïuru eratnbsp;^’^umpens, partim cofpirationem in præfens patefecit, partimnbsp;ad præcauendain pofterum tempus pericula eiufmodi admonenbsp;•Brant in domo regia loannes Anslcius eques,8dHugo CartoiluSjnbsp;^(;^^^’^’ruacapita,quiiampridem inter le ne dilexerant, fedpoflremo fee/nbsp;aduerfum Ricardum regem:fed urgente maleuolen/nbsp;cnnbsp;nbsp;nbsp;Pulpitionê facinoris adducuntur,ut alter diceret alteri,certum fîbf

^’^P^^^flB^quis, in regem impctüfacere,eumcp occidere. Hoc Anf/ cubiculi regij detulit, ille ad regem: res delataadlcnatumnbsp;Cartonus,periiegauit fc unquam cum Anslefo contu/nbsp;^^‘^«lauit Ansleium uoluiflefecum coniurare,0lt;:non dedilfe aures,nbsp;quot;^ior peccaret,5^ eum ueritum neno infîmularetui'fuum falfîGimè de/nbsp;Cæterupoft altercationes,cùm certus index non interfuilTet,nbsp;^0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^0 culpa effet, 8ô illi alios, fî qui erant, coniuratos indicarc

dimicare,8ópalam per præconem denuntiari,eum pro altero uieflus foret, non quo fîc uidïus, incognitanbsp;^^^B’quod rei indiciu liquidius fieret,per certamen,0.uonbsp;^^ftainen defcendunt,pugnant pro honore,pro uita,pro fortunis, ninbsp;magna populi expedatione, ad extremum Cartonusnbsp;bumi profternitur, iamlt;^ fpiritum edens, ut crimiriisnbsp;Bt^3^quot;^ulpam fafîus,ad,fupplicium trabitur.

adbuc in iud^cq s, ÔÇ faftidio belli afFedi,pacis impendib magis

4=3 nbsp;Poly d. Verg. Angl . hifi, lib. XX.

cupidb cum Francus Bi'turigum princjpem, Anglus Lancafin’umnirftis Caletum mi{èrit,qui de fccdere agerent.Hi poftquam ad locum conucneruGnbsp;uarias inuicem coditiones contulerut,ad extremu ciim nulla pacificadonisnbsp;fpes effet, infeélo negotio abeuntmam neuter ad æquas pacis condition« m-'nbsp;clinabat. Carolus ubi cognouit nullam ferme amplius fpem effe pacis,acnonnbsp;alium eiulmodi contentionu terminu fore,nifi quemMars poneret,Angl^nbsp;denicparmis fibi inuadendam c5ftituit,ut eb bellum auerteret,unde ueniMnbsp;qui côuocato fuoru principe concilio, exponit fe ueteribus externisq?nbsp;€xemplisadmoneri,quademijrationepoflit bellum cum Anglo finiri,2tlt;^’^|^nbsp;argumentatur:Memoriæproditueffe infulam Britannia primu à Romanisnbsp;nullo fere negotio occupatâ, deinde ab Anglis Germaniæ populis fedostlii^nbsp;rentibus captam,óó ab i)s diuturnapoffeffi'one Angliä didtam,nbsp;gopbftteporeDacos uiclis Anglis,aliquotannos tenuiffcjacpoftrcmo^,^nbsp;manos uno duntaxat comiffo prælio, eandé cepiffe. Iftam igitur totitsnbsp;facile poffe armis Galileis uinci, cum prælèrtim ex Gallia tranfmiffusin*nbsp;lam breuis, tot ubiepportus clalsi hoftili aperti fint, amp; Scotia amicam^nbsp;infula portio extrema feptentrionalis, item pals im circa littus, locacoßft*-procedendiep tuta no negcntur,amp; eas ob res,fibi tantu animi effe,ut fipnbsp;ijellum huic præuertere, qiiod domi tot iam annos fine fine cum hofi^nbsp;marino geritur, no dubitare le itafaduru,qub breui tempore audiani’*’^nbsp;traieciffe le, bello ardere Angliä, ac earn protinus uel capta, autnbsp;effe fadam. Auditus eftlætis animis Carolus,fummacp alacritas SdeUp'nbsp;«ius belli fumendi multis fimul innata eft,qui illud ipfum facile faflunbsp;rentur,qui(^ in primis iuuene animo ÓÓ ætate florentê, ad earn rem p^iilnbsp;anteaincendere ftuduiffent. Itaq^principis confiliuferturinccelumj^^nbsp;clalïïs ingens,8lt;^ omnia quæ ad bellum gerendum opus funt, lummac^*^ Ljnbsp;rantur.Sub idem tempus Leo rex ArmeniæTurcaru crudelitatéSlt;nbsp;nbsp;nbsp;p

effugiens, primo in Italiam ad Vrbanu pontificê rogatum auxiliUjfi^^”^ Gallias ad Carolum regem uenit. Carolus milèrtus fortunærégisnbsp;ucrfæ,refpôdit fe maxime omniüillud primü auere, ut fibi liceretnbsp;ftico bello libero, atepdeinde in comunes religionis bolles armamoU^’^^G/nbsp;id in præfentia 8d tempore exclufum,amp;bello Anglico occupatu,nbsp;fe facere.Qiia re cognita,Leo impigre curare coepit, ut fublatis controis^^,!nbsp;ipfi reges iundlis armis lacru bellum fulciperent,quamobrem cofeftii^J^^nbsp;gliam traiecit,qui po ll^ caufam aduentus fui expofuerat,ccepit denbsp;cilianda magno ftudio agitare. Accepit eum amice Ricardus hofpi^^jcPnbsp;iiitlt;^ benigni us, atep refpondit fe pace quidem amplexuru, fi modonbsp;fet,amp;eo confedo negotio,n5 defuturu ciim eius priuatis,tum Chriff^^?^ficnbsp;publicæ rebus:Só ut edoceret lè utrunqp effegrato animo præftaturu,nbsp;ri per fimultates aliquando licitum foret, defignauitquamprimunbsp;tos,qui pacis faciendæ caulà,Caletum peterent. Mifitamp;Francusfuos^Mnbsp;Bononia, qui cum Anglo rem componerêt.Scd fata obftabant, odiu*^nbsp;uterep populus in alteru habebat, turbabat omnia : fuperbia nonnifij*^^nbsp;bat,ctim alter alten nulla in re cocederet.Sic multis columptis diebus^nbsp;nihil conftitutu eff.Leó interim magno apud Ricardum in honorednbsp;ac nullo non humanitatis genere acceptus, poftqua non modica ad

R] car dus fècundus. 40^

aduerfus^T ureas gerendi\pecuniadonatus eft^in Galliam reuertit»

hj.; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ubi cogUQuit nil de fœdere efle tranlàtftum, turn demû in Angliâ

tempore tranfmittendû iudicat : itaep nihil moræ, claffem mille exercitû Clufas conuenire iubet. Quo poftea^ ueii/-fçqnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;milites ordine naues confeenderant, gubernatores incipiente

fignum proficifeendi à rege edi petunt» Ille autem, fiue ’iuft 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccepti pœniteret, fîue quod ita fieri oporteret,cŒpit de in

^x^^^herej exeufans ablèntiam duels Biturigû, qui Id temporis in ‘° tii{nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nuptqs fill)J qui Catharinam regis fororêin matrimoniû duxerat,

Perf ‘^^finebatun V erùm baud multo póft cùm dux accelsiflètjita ab lllo \nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï^ihil non quamtardifsimè agere inciperet. Nlmlrum dux

tti(H^^^4^idem prudens, no putabat è Republica fore^ut rex in alieno terra ^^fidla ex Francia accerfirl, Oceano intercedente, baud facilenbsp;multum mouebatur exempliSjquibus conftanbsp;lognbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuiflè captam,cùm lècum reputaret, non omnes unum Inbel

habere euentum, ac non idcirco quemplam debere fe periculo côz ^uód quis antea illud adiuiflèt fine detrimento, admonente prouerznbsp;omnibus tu ta inter Cyaneas petras contigit nauigatio* Quare poznbsp;fiicceftii aliznbsp;bellicæ abieafle diceretur,periculum facere perdunbsp;0 ujj.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Francorum uires in terra Anglia ualerent Jgitur loanni Viennen

ç *^uoprouido£^ idnegotq datum, qui fexaginta nauium clafîè coz P traduceret, quam pro uetereac perpétua erga Francos fide,nbsp;^o^hdebant Js itacpaccepto exercitû, magna omnium expeznbsp;^’^gr^flus eft,ièquundolt;^ uento ulus,in Scotiam celeriter perueznbsp;Cluiàs à Franco deliberantur,orta interim tempeftas ita naznbsp;anchoras erant alligatæ, affliftauit, ut compluribus naznbsp;j^%j^^dis,multæaliæfunibus, anchoris, reliquisc^armamêtis amilsis,aclnbsp;inutiles faftæ fint, Vnde magna totius exercitus perturbatio ortanbsp;eo demum bello multo facilius abftinuerit* Ita multorumnbsp;^^ciçjj^’^horamp;impenlà, fîmul deliberandi mora, fimul tempeftatis ui malenbsp;• Wiennenfîs à rege Roberto liberaliter accipitur,qui ubi exerdtumnbsp;i’i fihç'?^*ne nondum confefta,iuncris cum ipfo Scoto armis, de improuifo ’nbsp;K^^^otthumbroru contendit,ôô priuiquam illi aut conHenire,autprofunbsp;^^^hinagna fafta præda,8i ea militibus concefla, uaftatisep agris, aliznbsp;^t^pida 2lt; pagos incendit, redalt;^ uia Dunelmum pergit,ut earn urbemnbsp;certior fadiis, Dunelmenfes cum to.znbsp;armis efle, initinere cofiftit, noua^ ex Scotia auxilia euo “nbsp;póft acceptis,in agrum Eboracenlêm incurrit, eo confîznbsp;interea certum habens Francu terra mari^ in lè bellum paranbsp;’° ^i^hTem comparât,^ difpofitis palsim circa littora milita euftoznbsp;uenientem Francam claflem obferuent : fèdlnbsp;cognouiflet hoftem amiflà maiore parte clafsis,nihil efle moznbsp;modern tempore nouos motus in locis Scotiæ finitimis fieri, curanbsp;kopijs Beruicum proficifeitun Præceflèrat fama dus aduentus, quaénbsp;M x

4« ’ Polyd.Verg^.Angl.hift.lib.XX. effecit, ut Franci óó Scoti fpe fubitó lapfi oppugnandi Eboraci, acnbsp;poflefetam longe gentium progreffoscum prædainScotiam tutóremc^’nbsp;déuitandi hoftium impetus caulà,in V ualliam diuerterintjquam paripopnbsp;latione deuaftare cccperunt.Quod ubi Ricardus comperitjtatus fe fadkp^ ,nbsp;fe uno tempore amp; Scotiam milite uacuâ deuincere,Sd hoftes qui in Vnbsp;cónceffèrantjitinere intercludere,ducem Lancaftrium mittit,qui locis oni^^ 'nbsp;bus circa Sabrina præfidio firmatis,hoftes fi ex Vuallia excedere tentcntjaynbsp;tu ac frumentatione ulcg eb prohibeat, quoad fame domiti in potcftaten’nbsp;nire cogantur Jplè ueró Scotiam ingreffuSjMerchiam Laudoniamlt;pig’^‘-^,nbsp;ferro deuaftat,expugnatiscß aliquot arcibus ac caftellis, Edimburgumcap*^’nbsp;captumc^ hoftiliter diripit. Dum bic moratur, ad eum lècretó adit Robcrnbsp;V erius comes Oxonienlîs,admonetcç de inftanti periculojdoló ne,nbsp;ita fentiret,in incerto eft, ac hortatur, ut quamcitifsimè poteft, exnbsp;omnibus rebus omifsis,in Angliam difcedat:amp; ut adolefcentê magisnbsp;nbsp;nbsp;J

ait eius confîlfj principem elfe Lancaftrium. Credidit RobertoRicarHu^’^ j itaillius uerbis comotus eft,ut ftatim Beruicum redierit, datist^nbsp;ci]Sjinde Londinum male in ducem animatus. Enimuero dux non infidiaP^nbsp;tur uitæ regis,nec ei rerum geftarû gloriam inuidebat, (èd cùm bellum abnbsp;ni uacuum utilitate longius dudum iri animo cerneret, rebusnbsp;ftudebat,u t ocy us fuo negotio,quod regni Caftellæ recuperâdi gî’atiag^,^nbsp;Hum fibi iampridem ftatuerat,ftruire poffèt. At Scoti qui in Vualliap^’’quot;^,nbsp;fumpti fame erant,cognito regis dilcefîu,cum Francis patriam cofelb”^^nbsp;tunt.Rex Robertus tot acceptis detrimentis,iam ira tus erat loanninbsp;ft, quod bellum tranftuliflèt in Scotiam, quare eum bonis ferè omnibus Pj^nbsp;liatum domu redire coëgit, utaliquidfolatrj ftiis Scotis ex eo belle fuiu“^“ .(nbsp;Tctur.Fuit hic annus falutis humanæ MC C C L XXX v l,amp; cùm régnainbsp;Ricardus,! x. Atqui funt,qui tradant V iennenlèm anno antè,in Scot^^Anbsp;iecifle, domiim reuerfum poftquam de mon'bus utriuft^ gentis,nbsp;ftatu docuiflet,Carolo pcrfuafifle,ut traduétis copùs,bellum Anglb lacnbsp;tjuod facile effet illos domi,non item foris uincere, ôô Carolum eiusnbsp;tonfîlium comparaffe bellum,dequofupràmemorauimus. q/nbsp;Ortuin eft eatempeftate graue bellum,interloannem primumnbsp;ftellæ ac Legionis,filium Henrici fecundi,amp; loannem Lufitaniæ regeu’*nbsp;fam belli banc fuiffe côftat. Habebatin matrimonio loannes CaftcU^î^^jjlinbsp;Beatricem filiam Ferdinandi re^'s Lufîtani, quo fine uirilis fexusnbsp;beris mortuo,regnu Lufitaniæ iure hæreditario uxori ac fibi debitui”nbsp;bat. Atloannes filius nothus ipfius Ferdinâdi,qui ab initio faeftusnbsp;in ordinem diui Benedi(fti,fiue,ut31iis placet,Ciftertienfium ueneratj^nbsp;cepit de morte patris,exutus monaftico indumento,uocantibus eum b,nbsp;nis principibus,regnu paternu obtinuit. Eftno multo poft naualip’^*’nbsp;ter reges dimicatû,in quo Caftellani fiiperiores fuerunt.Ioannespon^^ Afnbsp;cladem,Gupidus ulcifccndi,adloannem ducem Lancaftrium legatos nunbsp;auxilium ferret aduerfus comunem hoftem, qui regnum ei debitum p^ j/

Ricardus fccunclus. 4»

Panter ac fagittariorujmittit in HifpaniamJs celeritertranf^elTusOceanum waliter arege Lufitano acapitur,amp;ambo cómunicato confilio,in fines honbsp;lt;luamprimû eundum cxiftimant :nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum copfjs iam iter facere inci^

^*^t,cuminteIlexerütCaftellanu fiduciaadeptænuperuiéloriæ datum, traieexercitum ducere,tum neceflarió approperandum iudjcantes,ad honbsp;proxime accedüt,cohortaticß fuos,ut priftinæ uirnbsp;fignum prælp. Primo côcuriu, ab dextero cornu,nbsp;pelluntur: ab finiftro, quem locum équitésnbsp;^acnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;incerto uictoriæexj'tu acerrimè pugnatum, quoad iàgitta/-

pot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à tcrgo funt adorri, qui impetü uidorum fuftinere no

â nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caftellanoru milliacirciterdecem,capti amplius mih

k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cecidere,exLufitanis pauló minus duobus

Ij ’^’i^doannes Caftellanus rex continuatodienoducpitinere,in Cafteh ta^y ^.f^S’hpaucis cindus equitibus, qui tantæ ftragi fuperfuerant. At Lu finbsp;amplius in præfentia fortunam bellinbsp;ftatuit,quoad fibi rcgnum confirmaret,nbsp;O’cs Lancaftriuscummaioribuscopijsin Hiipaniamaccederet:quænbsp;du ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^^^PPofit^ demon ftrabitur, eum nequaquam fefellit. Edmunz

’’Wagnis donatus àloânc muneribus, amp; ftipendio militi ic»luto,cuni j^‘^’‘^exercitu in Angliam redqt.

ad Vueftmonafteriu fuorum principum conuentu facit, ftatu confirmandomediocriterprouifumnbsp;patrum fententia,maiores deferunthonoresmam

amp; Thomas regis patrui,ex comitibus, hic Gloceftriæ,ille Ebora Robertus Verius ex comité, Marchio Dublinnbsp;’^iÿfenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^on nemo ait,Ricardus po Rea ex Marchione ducem Hyber

t ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiunt comités fex* Eîenricus Bolyngbrochus filius loannis du'

J*’, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DerbrjjEdouardus filius EdmundiRutIandiæ,Ioannes

1 nbsp;nbsp;nbsp;matre frateripfius Ricardi régis Huntyngtonæ,Michaêl Pola

Thomas PerciusVigorniæ,amp; Henricus Perclus Northum^* propè C C X C11, cùm nullus fuerat eius rcgionis cornes,nbsp;Mulberienfem, præter Hugonem Dundmenièm epiicopu,nbsp;cornes fadus fuit, quemadmoduidoneocft loco dem5gt;nbsp;Exin Michaël, Angliæcancellarius, ôëTho^nbsp;^Uçj^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magifterequitu,ideft, Coiieftabilis,

denicp loco,eodem in conuentu,ut ne ambigt; contentio foret, cui Ricardi hæreditas, fi fine liberis è uita exceznbsp;4onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deberet,Edmundus Mortimerius Merchiæ V ualliæ comes,fi.ic

quod in matrimonio haberet Philippam filiam ducis quondam Clarentiæ«Hincadpofteros manauitdeclanbsp;extirpandas feditiones quamoptimûltametfî idnbsp;0^*^$ Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primo aflïgnandum iudico, qui, ut in eius uita oftendimiis,

ccclebs effet, Arthurum Britanniæ ducem ex ,'^frwrenepotem,hæredem publice fecit* Is etenirn Leonellus filiusnbsp;tertrj,ôë dim firatres eius natu maximi,Edouardus prinnbsp;^ulielmus,qui admodum puer mortuus eft, extra Ricardum, nullosnbsp;M

4«^ Polyd.Verg.Angl.hift.lib.XX.

I'cliquiffcnt liberos, fine co trou er fia I'am turn Philippæ omnis Ricardi ditaSjfi fine liberis mortuus fuilTet, lure optimo ueniflet. Sed quoniamnbsp;perappofitus uidetjio alienn ducimus,genus Edmundi amp;Philîppænbsp;quo planu faciamus, utrfi lureiniuriaue pofteaorta fit de regno cotroucr ' ’nbsp;inter Eboraeenfcs Si Lancaftrios duces. Edmudus itac^ex Philippanbsp;liberos Rogeriu Si Elilabeth : hæc Henrico Percio comiti Northumbhænbsp;catafuit.Rogerius ex fegenuitfilios duos,Edniundu0iRogeriu:acto^Anbsp;Elias, Anna Si Aleonora. Ifti moriunt omnes fine liberis, fbla Anna fopy*nbsp;te,quæ maior natu erat, ea Ricardo comiti Cantabrigiæ Elio Edmundinbsp;Eboracenfiu minori natu nupfit. Ätep ita omnis Leonelli hæreditas 2i ƒnbsp;qui principe Edouardo orti lunt,nomine dotis Annæ, Ricardo Edmund’nbsp;cis Eboracenfiu Elio uenit. Ex quo ipfi duces Eboracenfiu pofitaufe^^'^^jnbsp;gnu lure repetierut,dum ad extremu confecuti fiint.Sed age,iam duso^^^^nbsp;ftirpem ponamus,Edmudus enim primusEboracenfis dux,EdouardYnbsp;landiæ,6i Ricardum Cantabrigiæ comités creat:ille fine liberis occidit/C^nbsp;Anna Ricardu cognominc Plantagenetâ: quo quidem Ricardonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jt/

ta Si Cecilia eius uxore orti funtliberi duodeni : Edouardus, qui, ut aid” monftrabit,regnu adeptus,regûlèrie, eo nomine quartus fuit : Gulid’’^^ 5:nbsp;Henricus in puerili ætate mortui: Edmudus comes Rutlandiæ,nbsp;Ricardus,horûalteru Clarentiæ, alterû Gloceftriæ duce pofteafecit^jinbsp;dus rex.’Ioannes SiThomas,qui in flore ætatis morte obierût.Itemnbsp;làbeth, Margarita, Si Vrfula. Et hoc comodè habui dicere de ftirpe .g/nbsp;qd deinde Edouardus quartus,8iRicardus tertius illius frater reges adnbsp;nellum per Philippam eius filiam referebant.Ex hac domo,per matrCjl^nbsp;eus O(fl:auus,qui nuncrcgnat,genus etiam ducit.Sed ad incceptu l'^dca’’*^

DimiiTo concilio à rege poft tertiû menièm,quàm côuocatum fuetatj populus uideret nullas Reipublicæ uitioiàs partes efle per id iànatas,afnbsp;modo illius fuccum Sifanguinem,fed etiam omnem ipeciem amilfun’^’^bjinbsp;Jeftè ferebat,Si occurrendum omni modo ratus,ex fe aliquot uirosnbsp;mo quoep die delegit, qui apud Ricardum fuo nomine expoftularent.^nbsp;trocinio Thomæ ducis Gloceftriæ uiri popularis fulti, regem qui ad J:nbsp;Vindeforiu id temporis erat,adeunt,coramlt;^ humili ac lamentabilinbsp;rapinis,quæ-ab eius quæftoribus quotidie fierêt,decpiniquis iudicijs,4^^/nbsp;dices pecunia corrupt!, nullo iuris ièruato ordine,aut forma,facerent/^^J/nbsp;rent,eôquerunt,Rex auditis oratoribus populi diem dcdit,quonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^0

cflent,expofituri querimoniaru caulàs patruis eius ducib.GIoceftreH^ .jtt racenfi,aliiscpcofiliarijs.Quo accepto reiponfo, oratores abeunt.nbsp;bo duces, Thomas Harundellius archiepiieopus Cantuarienfis, 'nbsp;ius frater Harundelli, alterRicardus Varuici, Henricus Derbij,nbsp;Notyngamiæ comites,na(fti occafionêidoneâ male muldandi aliquott^^^^nbsp;ftratus,comunicato confilio,popululolicitant,ut ftatutadieadfit,audainbsp;fuas querimonias proférât. Quod nauiter fadû eft: adfuit enim poP’fqjljf»nbsp;quens ad die, palamcp multos repetundaru, alios aliorû flagitioru inbsp;rogatc^ fibi dari præfe(ftos,Si iudices,qui ius æquè omnibus dicant, qf ’¦ k'nbsp;loci gratiæ efiTe finant, qui rapinas non faciant. Re iuflu regis ad fenati}nbsp;lata, multi non modo adminiftratæReipublicæ, fed exadæ etiam

Ri card LIS fecundus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.j

ncniredderecoguntur,quorij habita quæftione, altj pra^fetHairis priuantur, quot;ij urgente confcientia,ante damnationem in continentem transfugiuntjalijnbsp;uero cum plus rapuiflcnt,quàm Ibluendo eflentjin carcerem mittuntur Jn rjsnbsp;uerunt Simon Beuerleius, Thomas Triuettus, amp;Ó Gulielmus Helmus^ quinbsp;^«uiabantur fubtracfliàmilitibus ftipendrjrfed Thomas per eos dies excuf-^s^oequo inter curationem ante fpiri tum edidit,quàm furti conuinceretur»nbsp;qui falfb accufatus fuerat,facile fe expurgauit.Simon uerb qui re^nbsp;alt Dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^lt;^^ris,in carcerem conrjcitur. AtRobertus Tryuih'anus,

^ouo . R’'lt;^’JsquiexBenicampoerat,accöpluresaIrj in paris delicti crimen inyconfugiunt^qui rerum fuarum parum accurans, animi caufanbsp;Marchio Dublinenfi's,nbsp;reliquoru principu monita ne flocci quidem faznbsp;Qj ^^^apræfeutj periculo defenditjnifusq;eftSimonem quocpferuareziednbsp;nimis feuerus acrimoniæ^ plenuSjSlt; qui à fuo fennbsp;litçnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facile poterat,nequaquam confici fiuit mandatum regis^ qui per

fieri,quinimôregiæliteræattulerunt homi mora,Simonê inter hæc capite mulc'tari iufsit. Quanbsp;^quot;^'^^’^icurdus ita pcrmotus eft^ut haud multum abfueritj quin ducemnbsp;Hiç, , ^inculaq?trahiiuberet: fedueritus ne tumultus fieret,tanthm uehcznbsp;duj^ uerbis ilium deinceps hominem facinorofum uocitare, punienznbsp;*'cd ?5^^’^^’'^jqubdperipeciemfèruandæiuftitiæ.optimumquencp perdenbsp;liçç .^’^^flètmonnihil etiamfuccenfebatduci Eboracenfi, ob fratris audaciâ,nbsp;Reipublicæ utilitatem fine cæde ac crudelitate quaenbsp;primis iudicaret. AtquiGIoceftrenfîsamp;bona principum parsnbsp;particeps, quanto minus regis minis mouebatur, tanto maiorenbsp;unus omnia iam apudRicardum poflèt,nbsp;lihçnbsp;nbsp;nbsp;^oco efiTeuquem cùm uideret nec commodum populfinecleges,nec

chara habere,fèd dilcordijs deledtarijCxterminandu conftituit; fubftitutis amicis in damnatorum magiftratuum locum,concînbsp;ftatus collocandi caufàjfuaautoritateinznbsp;1? ud id peragendum Ricardum inuitat,

Sctyj^^’^^^Dublinenfîs Marchio cumfuis aflèclis, maiorê inuidiæ flammam criminibus fuggerendo, iuftumt^ odium incendendo, perluafi'tnbsp;puraret, quo fe acfua tueretur aduerius patruos duces,quinbsp;^^^'^^^^^urarent. Credidit facile iuuenis Marchioni, crediditturbulenznbsp;dum duces Londini conuentû celebrabâtj'pfe ad Briftolnbsp;undecuncp cogéré cccpiclèd antequâ aliquid hoftile tentaret, denbsp;4onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^‘-^æ’^’SjRobertumT ryuilianu ueffitu incognito Londinû præ

fe molirenturTs fortefortuna cognitus momentoGloceftrenfis iufiTu trucidatur.Rex cædis Robernbsp;fadl:us uociferarbultorem inuocare Deû,illam uim efle^quod patruinbsp;muldfare^bonaeorurapereiniuITu fuo audcnbsp;^hiQ^'-^^mare no ceflabat«GuheImusScruppusdomefticus quæftorac Marnbsp;adaugebantjipfi quocpexclamantes iamducum fraudesnbsp;’^’dij Verum poftquam paululum confedit furor,rex Marchionemnbsp;quamprimu armat,cum exercitu Londinum uerfus proficifci iubeu

M 4

4gt;4 Polyd.Vcrg.Angl.liift.lib.XX.

Marchio quidiffifiis uiribus omnia timebat, ab eaducu tyrannide(it320’^ regimen appcllabat)Exoniæ conftitit, aut ibimaiores copias paraturtis,3i!^nbsp;propter loci opportunitatempugnaturus,fiitaufuueniret.Adfuerenoin'^''nbsp;to póft duces cum magno mill tum numerojcomifloc^ prælio. Marchions]’’nbsp;ad primos impetus in fugam uertunt,qui cum Michaële Pola comité Suthi^nbsp;chiæ,continuato curfujn Seotiam iè contulit,ac ambo pauló póft deRi^i®nbsp;rebus defperantes in Flandriam profe(fti,finem demum uiuendi in cxilionbsp;buerunt.Non equidem putaratRobertus Marchio tantam fuam potentie'’’nbsp;8^ autoritatem tarn citó ad nihilum cafuram,qui à principio ft ccclumnbsp;attigiffe duxerat,quód Ricardus omnia fibi crederet,præterea neminhnbsp;nbsp;nbsp;,

At ubi de prælio rumores no boni ad Ricardum allati funt,a(ftutuni3in^ defedione turbatus,deiperare potius quam iperare cccpit. Duces ubi hoi 'nbsp;lem exercitum difietftum effe uident,fuis per præconem præcipiunt,ut‘i^'^^'^nbsp;fâriorum neminem nifi relu(ftantem,aut arma ferentem percutiant,nbsp;gnito edifto, milites depofitis armis, mortem deprecantur, quibusnbsp;eft. Exducibusueró qui fein pedes dederant, Joannes minor BellicaO’P^nbsp;fis, Só alter Joannes Salbery in fuga deprehenfi ftcuri percutiunt, Sedatonbsp;ciuili tumultu,duces Londinum redeunt, uocatocpprincipu concilioA^nbsp;tuarienfem archiepifcopum oratorem defignant, qui ad regemnbsp;eumcp doceat de ftatu regni admeliorem modum per ft redado, atq;nbsp;parte roget, ut Londinu redcat ad curam amp; cu ftodiam regni fui. Jnterii^j-colaus Brembræus eques,qui ex pugna Exonienfi in V ualliam profug^^X,nbsp;deprehenJus in fuga,Londinûducitur,acilicôiuiru ducum capitenbsp;isfuitLondinenfisciuis,unus exillisftx,quosrexob enauatamnbsp;operam,in ftdando Cantianorum tumultu,ut in principio huiusnbsp;demonftratum eft, equeftri ordine donauerat.PerucnitCantuarienfisnbsp;ftollium, cumregec^congreditur, cui primiim mandata ducum expoft’*quot;’nbsp;Jpem bonam fecit,deinde ccrpit multis eum hortari, atquerogare uerbis,nbsp;Londinum reuerteretur, affirmans eius reditum fimiliter ducibusnbsp;atc^omni populo futurum folatio : tertio loco fui ctiam purgandicaiifc*^^,nbsp;cuit in es. regni cuftodia,propter quam Londini conuentus erat peradusgt;nbsp;hilprius ducibus reliquis'ue optimatibus fuiJTe, quam ut omnianbsp;quætantummodoeRepublica eJTeiudicarent.Ricardusqui licetnbsp;neqj ftgacis eiftt ingenri,rede tarnen ftiebat Cantuarienftm caput elft pnbsp;nis,afuis anteadmonitus,ad capaucis refpondit, ac utpotuit, odiumnbsp;ceptam ob cædem fuorû indignationem in præftns diftimulans,nbsp;nauxore Briftollp, haudita multó póft Londinû profedus eft. Accept’“nbsp;uenientem principem libentiftimis animis duces, ÔC populus Londio^^jjjnbsp;Poft hæc,concilium habetuneo in concilio duces,quoru fides tamregij^^’ zjnbsp;principibus iam in dubium uenire cocperat, fada ftia multis rationibus .nbsp;ftreconantur,affirmantes peropportune fuiJft, affîcerepœna aliquotnbsp;ftratus, quæftores, præftdos regiædomus,qui ex longa patitntianbsp;adcó licentiam atqj improbitatem in promiftuo eJft uoluerint, ut fibÜo’Pnbsp;ne liceret rapere, fpoliarc,uerberare, uulnerarc, occidere, ftuprarematroJ^ ’nbsp;rapere uirgines, acidcirco ilia omnia iam impuden ter facerent: fîmulnbsp;multaexpofucrunt,quibus oftenderent ft non ex fuo,ftdex regni

R] car dus fècundus. 4’5

malos male mulcftalTe^Poftquam duces ita fe concilie purgarût,de rebus wnte rege a(fl:is,uttutiorhoniinum fides ergaregemforet,placuitutpopuznbsp;^sincius uerba rurfum iuraret.Ea res bene multis præièrtim ducibus Slt; illonbsp;^^’ndientibus documento efiTe potuit, quantu fibi deinceps effet cauendum;nbsp;quot;ibidem dum figillatim cuc'ti principes ordine iufiurandum coram dabant,nbsp;’^^^ipotuitadolefcens non odium fimul beneuolentiam unicui«^ oftende/nbsp;enim oderat, truculenter, quos amabat, comiter afpexit, id quod innbsp;^'^’^maiorem multo inuidiam comouit* His a(ftis,ad belli ufum tributu po/nbsp;lo 9 ^^’^ponitunFuit is annus falutis humanæ MCCCLXXXVII I,ÔCcùm rez

J. ^^nihaecin Anglia fiunt, dux Lancaftriin Hiipaniam ad recuperandum çb’JümCaftellæ ScLegionis proficifeitur, ducens Conftantiam uxorem,nbsp;Y^tinam filiam ex ea gcnitam,ac duas filias,quas ex priore uxorc fufeepeznbsp;. ^ds itaeç cum ingenti apparatu egreffus,inLufitaniam primo pcrucnit,ubinbsp;^^documloanne rege fccdere,atcp Philippa una filiaru eidem defponfa,dcinznbsp; ^”^Caftellam procedit. Obtinebat regnum Caftellæ, uti fupra demonftraznbsp;^^Joannes Henrici fecundi filius, qui ubi de aduentu ducis accepit, locanbsp;’^’’¦^jexercitu parare,fuos in fide cotincre uehementer ftudet. Dux cum innbsp;iQ ^^^^^læcelerius omniu opinioncperueniffet,eoslt;^ uexare cccpiffet,ponbsp;' Ç- '^/^^i^Çadeumciues primaries legatos milerunt, qui dicerentfc fuacpinnbsp;^^ndempermittere,Separates dareobfides,8C oppidis recipere,iuuareqjnbsp;l^.’^catu^acimperatafacere. Hac populoru deditioneconfifus dux, nihil duznbsp;l^'^'^clumexiftimas,quin redà Burgum oppidum peteret,caftra mouet,dieznbsp;^^paucis propeaccedit, Fitilli obuiam Aluarius Perrefæus uir belle egrenbsp;^^’Suemloannes rex cum fexcentis equitibus, magno peditum numero

Co nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut hoftem uenientem aditu ac frumentatione prohiberet, aut loz

fit Â?^^°’^^gt;^apræftaret,cum eo manum conftreret. Lancaftrius ubi compc hunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uenire,compofito agmine,fuos cofertim ire iubet,ut fimiiz

paucitate,eum ad certamen alliciat.Non fefcllit cum fuum conli inf ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^uarium per earn artem ad pugnam duxit, nullocp fere negotio

An nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundum hæc,non armati ab Hifpano,fed legati de pace adl

f^tebmilsi funt : quippe ille co quod fibi timebat,honcftas ofz cis ^^^®’^ditiones,ac ante omnia,affinitatem cum duce petebat.Cuncftas panbsp;ducebat abnuendas, quoniam ei ilia Aluarij profligationbsp;Conbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;belli ftquendi, ac ob id in animo erat, modis omnibus

regno. Fames interim in caftris crat,amp; rerum pcnuria,quæ mala ptnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pafsim mortales morerentur, cccz

commoueri,atque unde uentum erat,inLufitaniani pacem quam bellum malebat, nihilo leciusnbsp;dueem mittit, qui de pace, qui de nuptrjs cum eo agant.Hinbsp;tisj.5^^’^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uenerunt,mandata régis exponut,amp; in primis docent muF

fore, fi mature faefta pace, CatharF Conftantia uxore ducis filia, locaretur Henrico loânis filio.Duxnbsp;crim id quoquetemporis pcrliteras fratrum,intencxiffetomznbsp;^^‘^^’¦æ’'‘rbus turbari, amp;C ob id bellum quod gcrcbat, multb peznbsp;ofius fore, ciim nullum inde cxpcdltuidum effet fupplcmentum,tantum

Poly cl. Verg. Angl. Iiift.lib.XX abfuitjUtoblatasconditioncsampIi’us répudiant, ut eti'am non inuituss^^nbsp;miferit. Itaqueilt;flo fcedere,adpadi'ones uentum eft, ut dux Catharinainnbsp;barn nuptum daret Henrico loannis filîo,ac ipft Sxf Conftantia eiusnbsp;cederent omni lure, quod in regnum Caftellæ èC Legionis haberent,nbsp;trà rex loannes dotem puellæô^ matri daret, afsignarett^ambabusnbsp;fundos,ac duci amp; Conftantiæ infingulos deinde annos penderetnbsp;lis nomine, aureorum uicenamiUia,atqucpro impenfisin id bellumnbsp;certo tempore tercentena millia. Jftud pro conditione rerum, Caftdla'i^^nbsp;iugum ferre non recufauit,quippe qui iam norat quantum pcricuH ,,nbsp;caput effet, nifi cautioribus uteretur confilrjs,in pofterumcpnbsp;Quibus peradis rebus, Sd Catharina puella uiro coniunlt;fla,Lancaimnbsp;mox cumLufitano affinitatem iunxit,locata ei Philippa filia,quamiW^j^^nbsp;men non prius fibi copulauit,quam Vrbanus Romanus pontifex eui”nbsp;ge iblucrit,qua innodatus efle dicebatur,quia,uclut iupranbsp;annesante monachus fuerat,quam regnum obtinuiflet. Atquenbsp;loannes dux Lancaftri rebus in Hifpania compofitis, domum cumnbsp;ftantiauxore, atque exercitu, reuenit incolumis,poft menfes decernnbsp;quam eo concefterat. Peruenitin Caftellam fub idem tempus, quonbsp;gesfadum eft fcedus, Ludouicus Borbonienfis dux, cum benenbsp;matorum manu, quam Carolus loanni regi auxiliomifèrat.HuncÛi^j^.^nbsp;nus poft aftas pro beneficio gratias, öópartem ftipendrj militi datamj’^’^^pnbsp;donauit præmqs,atcp domum dimifït,acceptum perinde referensnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ji/ |

li Franco,ac fi eius folius opera,is faftus reuera fuiflèt,ut ne apudaim^ cereturingratus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Interea loannes Britanniæ dux animaduertens Anglorum uires bus pafsim inter principes faftis,in dies fingulos in firmiores fieri,nbsp;quod id malum inteftinûacdomefticum indufum effet medullisanim^^/nbsp;ipforum principu,amp;dolens fuum principatu à Franco partimnbsp;tim uaftari,tandem aliquando patriam eo detrimento liberandamnbsp;itacp amicitiæ Caroli fe dedit,receptiscp oppidis amifsis,in eius lt;1^°^.j,ipînbsp;iurauit. Angli aute qui ei præfidio relifti fuerant,fine fraude dimifspl^Xn'nbsp;triam,alij in Aquitaiiiam ferecipiunt.Renouauiteares inter Angluamp;^^-ji)nbsp;cum furorem:Robertus CanolusAquitaniam prouinciamobtineb^ft i0inbsp;dita Britanniducis dcfeftione,confeftim fuos hoflium fines uexareim^nbsp;les fi ufpiam prædæah'quidefle nouiflèt,eó côcurrehat,leuia^quotinbsp;ha faciebatjcum ita ufu uenit,ut Angh qui in Lemouicibus erant,cam jnnbsp;fiones crebrb in Arucrnos facerent,circumuenti fubitó à magna FraJjynbsp;manu Óó præda exuti, poft tumultuofam pugnam, in fugam uerfinbsp;aliquotcaptis,quipofteagrandiauripondèrefèredimerecoaftifuntlt;hnbsp;nbsp;nbsp;4

reincenf],qubditainfïdijstemerèexceptieffentjcladcmperhunernoo dicandam excogitant: cum expeditis enim equitibus noftu Moiiftiquot;^^^!)nbsp;accedunt,amp;l quia oppidum àpræfîdio uacuum cfTe fciebant, nihilnbsp;prope portas confïftunt:hïc oppidanum quendam cafu eo noftisnbsp;domum redeuntem capiunt, quem ad unam portarum accederecogV’^J^^j,nbsp;monentt^, ut euftodes cxcitet,illisc^ dicat,fècum eflc aliquot rntrtänbsp;coslt;^ cum oneratis iumentis ad nundinas uenire, quæ illic breui

Ricardus fccundus, 4»7

^proptercarogctjUtexirinere fcfsis apcriant portas, quo in diuerfbrium iè ï^^cipere poisint, Oppidanus non ignarus omnia libertate patriæ poftcrioranbsp;^ucenda,amp; nulli mortalium quicquam ea antiquius eiTe debere, primùm nc/*nbsp;tam ncfaria mandata executuru,poftea tarnen ciim Angli cruciamcn^nbsp;do(4us erat, cuftodes excitauit. ïlli nihilnbsp;^sfufpicates portam pandunt, quafubitó occupata, Angli cuftodes obtruiinbsp;p’^^j^^Ppi’iumcçingreftidiripiuntjtantum templis ab omni maleficio,Siimunbsp;adedecore uacuis relilt;ftis:poftero die multa abadta præda, captiuist^nbsp;» itanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uenerant, propere reuertuntur. Atcp

jiL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuftam paulo ante per fraudem ignominiæ notam, fraude autoz

bcla, deleuit. Erat per huiufcemodi clades mutub acceptas, utercp rejc £nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beHi cura 2^ folicitudine magnopere affeclus, ita ut iblum bellandi

j^^'^^optaret. Qu^*^^ caufa Carolus pernuntios cgit,ut Ricardus miferit ^•^caftriu Lutetiam,fiue,ut non nemo tradit,in Ambianos.Huc poftquamnbsp;uarias conditiones pacis conferendo, in contentionnbsp;duxitaeffatus eft:Ecquid oportet nos de nonnbsp;cogitare,chm illa iampridem præfcripta nobis fuennbsp;jjP °3nne amp;Edouardo patre meo regibus Illud ergo fccdus fummo utrinnbsp;confiliojconfrnfu® fancitumpermaneat,fitcpeó contentus Canbsp;abarmis diicedere licebit. Adea Franci oratoresnbsp;forenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reges non ftetifle, quo minus id fcedus corroboratum'

fuifle uiolan P^rtnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Carolum quintum,amp;fextum,de pace pofteafæpifsim'e exn

P^^’^ talem facere,quæ terçnbsp;nbsp;nbsp;lex foret,amp; id Anglorum caufa fa(ftum,qui pacem dare,non admits

'latamnunquam feruareucllent.Interhasdiiceptationes,cum utraq^ conditiones repudiaret,innnbsp;Jünbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trium annorum palt;ftæ funt.Fuit is annus falutis humanæ M G

regnare cccpitR.icardus,X 1111.Quo anno multarum reruin ^'^gt;0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;concilium habitum eft ad Vueftmonafterium : eo in con-*

RepublicafuaAnglicana fon pontificis Oceano terminaretur,quód mufrnbsp;^^x^ï’sntur, ob caufàs, quas Romæ non facile cognofti pofte pu/nbsp;^’^aiif^^^P^^P*'^’*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mortalium deinceps liceret,pro quan

%ç ?’§n-eapudRomanumpontificcm,utquiipiamin Anglia eius auto religionisi^hoftis publice dcclararetur,hoceft, excommunicanbsp;dicituf,néue exequi taie mandatum, fî quodnbsp;? Wknbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conftituta eft, qui legem uiolaftent, ut amifr

perpetuó in carcere agerent. Deinde pecunia ad u-» î^çftmperataeft»

t aubique depofita crant,cum ecce tibi,ab Aquilone nouum erumn Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scoti quibus quinquennio ante induciæ datæ, amp; ut Anglici

finitæ crant,cupidi prædandi,contra atque fas 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agtos egrcdiuntur,acfubito acceftu,uicis ædificrjscp,quæ

pecudum'queprscdas agunt,amp;f ftudio Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt; ufque Dunelmum cxcurrunt : hinc ciuium occurfu, qui ex fuga

Poly d. Verg. Angl. hiH. lib. XIX.

agrefli'um dchoflium aduentu cognofeentes fè armaucrant, repelluntur.'uf^ rum quia AngJi qui fumptis repentearmis, obuiamierant, paucamilJianbsp;fuum proiecuti funt,qubd ipfi longe numero præftarent,nô fugiunt, fedk”'nbsp;tèSó pedetentimcumpræda Nouumcaftrum uerfus contendunt. Hæcnbsp;paGim nuntiata funt,Henricus Northumbrorum comes cum armatorüniî'nbsp;nu hoftes à tergo fecutus,non longe ab eo oppido inuadiudimicatur utnWnbsp;fortiter,acincerto euento, 80 cum anceps cædes fuiflet, aduerfe tamenrdnbsp;ma in Anglos uerla eft,quód nonnulla amifîflènt militaria figna. Paucisj^“^”nbsp;de interiedis diebus,eft iterum inter Nouumburgumj amp; Nouumcaftr^ ,jnbsp;gularipræliopugnatûjamp;ibiquocpæquo ferè Marte certatu, multisnbsp;interfeftis. Ex Scotis ducibus lacobus comes DouglaiTatium grauenbsp;accepit^quo no multo póftingrauelcente,auitadifceGit, Pofthæc,exci'^^nbsp;utrinqj reficiuntur, amp; ad nouam edendam pugnam proie quifq^para^’^’’nbsp;Scotisjillinc Anglis recentioribus auxilio fuis uenientibus, ita ut rurfu’” .nbsp;nibus copijs admanus uentum G't:tantis nunquam alias cumcopijsjti^’^ rnbsp;mis dimicarut,tantoep irarum certamine res gefta eft, ut à neutra parte ¦nbsp;fa fint tela, fed gladijs Sd cceperint, ÓÓ finierint pugnam, in qua deinun’ ^i'^jnbsp;fuperiores fuerunt.Captus eft tlenricus comes, tot^alij nobiles, utilb'V 5nbsp;redemptio conftiterit centum aureoru millibus.Cecidit Angloruman^rnbsp;tertia pars,Scotorum uerodimidio minus. Quieueruntpofthacnbsp;iivtercedere inducias inter Francum 06 Anglumcomperiflent:natn,nbsp;diximus,in perpétua Francorum amicitiaatep gratia,actam belli qua’’’P |jz, jnbsp;comunitate iunt,8ó Ricardus fe per omnia ftgnem gereret,qui accepta*^nbsp;gaminprimis uldfcidebuiifetzfediuuenis uoluptatibusdeditus,acnbsp;æqualium colluforu iodalium iocietate corruptus,haudquaquani libegt;^Jnbsp;laobibat. Quid,quódut omnembellandimatcriamab ftuerteret,fuy .,,1nbsp;bus fuis,qui ei feruiebant, ei lenocinabantur, donauit patruum fuumnbsp;nbsp;nbsp;f/

Lancaftrium AquitaniæprincipatuÆo ille continuo profedus eft,utJ*J.J^z feftionem ueniret : cæterum Aquitani animo cernentes breui tempore * ƒnbsp;riim,ut Francis prædæ eirent,nifi principemhabcrent,a quo ab iniudanbsp;derentur,non dubitanter ducis imperium abnuerunt,atcp uenientinbsp;fuitutgratulati fint,utetiam denuntiarint,nollc fein cius ucnirepote^^-^znbsp;quo fafto,legatos uiros primaries fuarum ciuitatum ad Ricarduoanbsp;runt,qui dicerent feregi parère aftuetos,non pofte ab officio difeedere.nbsp;fatio Aquitanorum à rege accepta eft, acita legati optati compotesnbsp;mittuntur.Dux autem ut uir prudens,æquo animo repulfam tulit, ƒ ^^5nbsp;caremotus,in Angliam pauas pbftmenfibusreuertit.Attuliteiusaoilnbsp;in Aquitaniam,fu^itionemFrancis,etfiinduciæadhucnonexiuerantr^ piinbsp;utnihil propius fa(ftumfuerit,quam ut tumultus concitareturabfjs,^nbsp;præfidio erant. Verum ubiconftititnihilhoftile aduce tentari,facilenbsp;peratumarmis.

Finis tertrj anni iam prope obrepftrat, ab eo, quo induciæ Fadtæ nbsp;nbsp;ßjoS '

cùmCarolus rex ipe pacis coagmentandæ,legatos Bononiam,RicaraUS Caletum mifit.Legati fumma ufi diligentia Si ftudio, ad extremu|nbsp;nulla neootf) pacis conclufio efte potuit,inducias in quatuor annosnbsp;rrtnt.Eft’res mira tarn dilt;ftu,quamcrcditu,ut pax toties utrinqp petita^^^/

Ricardus fccuntkis, 41?

ta,nunquam conucnirc potucrit^cum præfèrtim utric^ populo commoda queut peropportuna uideretur.Equidem Fraud fadlè animaduertebant,belnbsp;ium neutiquam in rem fuam fore, quód Carolus rex mentis errore affedus,nbsp;lam tum rebus agcndis uacare minus paratus erat» Anglisueró nee Ipes maznbsp;gnauid;oria?erat,quód domi ex feditionibus laboraretur,Slt;Ricardus quanznbsp;quamdiues operis, tarnen expers laboris non inuitus bello otium fæpe præ^nbsp;uertcret.Ateiufmodi tarne rationes uincere no poterant obftinatos animos,nbsp;quo tandem aliquando pace fada, ab armis celTarent, cum alter nihil depoFnbsp;alter nihil de iureproprietatis dimittereuellct. ld temporis uitanbsp;rex Scotiæ,cui loannes filius in regnum fuccefsit. Placuitnbsp;®P^’^atibus huic nomen paths imponere,quod loannes parum effet nomennbsp;fclix , omen à loanne Francorum rege accipientibus, qui inaufpicatónbsp;Anglis pugnaffet.Franci interim per inducias nadi otium, ac fimul Ge^nbsp;’’^ï^nfiumprecibus defatigati,bellum in Afros,qui omne oram,infulasc|jltagt;'nbsp;^^^latrocinijs infeftas reddebant,fufcipiüt.Ricardus quoep rogatus auxiliü,nbsp;^utitHenricum comitem Derbienfem cum cleda Anglicæ pubis manu, adnbsp;oelluny faciendum. Igitur Fraud Angliep uiribus Só animis confociatis, innbsp;, ,^’^3mtrai’jciunt,qui ubi littus attigere,catenus abarbaris defcenfione pro^-quoad Anglorum fagittariorum uirtute fadum eft, ut aditus pa/nbsp;°nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;egrefsi reda T unetam urbem regiam pctunt,ac obfident.Bar

timore affedi dc pace ad eos legatos mittut,quam no ft ris dare placuit,ut ®htacertapecuniæfumma,ab omni deinceps ItaliæGalliæcporamanus ab/nbsp;^’'erent.Itaperadis rebus,poftpaucos menfes,quam có itum erat, domumnbsp;^P^^latumeft.

, uJem temporibus rex Ricardus bellum fumere repente cogitur: chm ^•^untiaretur Hybernos Sylueftres excurfiones in agros facere, atque omnbsp;Ï^^^P^ouindam popular!, iudicauitin infulam cum exerdtu trarjdendum:nbsp;J’^üedato imperio regni adminiftrandi duci Eboracenfi, non multb póftnbsp;50 Lancaftrio,8óGloceftrenfiducibus,Briftollium profedus, nauemnbsp;nit ^^'^^kjfequundocpuentoufusinHyberniam tranfmifit.Quó ubi perucnbsp;raros pcragrosuagari,acnullocertoloco lènbsp;ƒ^^lt;l^ites quoquouerfum dimifit, qui palantes hoftes inuaderent. Iplènbsp;danbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peditatu fubfccutus oblèruabat, fi ufpiam liceret cum aliqua colle/

pfædoiium manu congredi.Hyberni ubi fe undiep armis peti confpiciut, P^rs incipit dare fe in pcdcs,pars ftare incerta,utrum progredi, an regredi tu/nbsp;^^’jloret:intercundationem, permulti imprudentes pafsim opprimuntur:nbsp;édita eft,quoniam fuperueniente nod:e,in fuas fyluas fenbsp;AÏ^^l^ot Angli équités in perfequendo hofte,nbsp;fugientibus, quibus adijcien/nbsp;fQjjp'P^urimüualent.Ini-jsEdmundum Mortimerium comitem Merchiænbsp;Ricardus fibi hæredem feccrat,quemnbsp;ftat pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tnnc,aut prius pofterius'ue ab Hybernis interemptu fuiffe coii/

H'n tantus terror Hybernosinuafit, ut quatuor reguli ultro E)u/ abfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ricardus erat,le(^eius fideicommilcrint,quos tantum

llj. ?^biitillepro commilïb delido poena afficiendos ftatuerit,utetiam eque/

^ordinedonauehtjreliquosuerb quos fontes comperit, partim fupplicio

N

4« Polyd.Verg.Angl.hift.lib.XX. affeci’tjpartim hoftes iiidi'cauit^eorumcp bona publicauit : ut nenbsp;pofthac loca infulæ culta populatu cxirent, præfîdia opportuna pofuitjnbsp;eos tranfitu prohibèrent. Pacata per hunc moduin infula, ciim Ricardusnbsp;demtepore exliteris Eboracenfis intellexifletAnnamuxore eflemorin^’nbsp;citius quam decreuerat in Angliam reuerfns eft.Qui fuit annus falutis hunbsp;næMCCCxcini.

Régi autê ut in Angliam accefsit, cum nullos ex Anna iufeepiflet lib^'^, ’ nihil tuitprius,quamut denouocogitaretconnubio:amp; quianullusnbsp;regno, cum quo placeret genus fanguinem miftere, legatos prounu® jtnbsp;fit ad Carolum regem,qui liabellam eius filiam odauum agentem antin’^nbsp;bi uxorempeterent.Audita eft benigne legatio,acpofteaquam denbsp;gendæaffînitatis aliquandiu traeftatum eft,puella Ricardo defpondetii’^'nbsp;cundumhæc, miisis ultro citrocplegatis,de pace inter reges contineni^’^^^nbsp;tatur,quæ ad ultimum nullo paefto fieri potuit, led tantum indudæinnbsp;taannos pacftæfunt.Atcpita feedus totidem annos duraturu fadum^ ’

• * quibus conditionibus, nullus, quem feiam, ftriptor ponit, adeonbsp;eatempeftate res geftæliteris mandatæfunt.Fuit hic annus cum

- ciædatæfunt,MCCCXCVI,Slt;ccimregnareccepitRicardus,XIX. Ricardus Caletum proficifcitur,ibicpadaccipiendam quamhonorifi^^^’^AjJ*’

• • me uxorem,omniaquæ ufui neceflaria funt,quamliberalifsime parat

Carolus rex cum puellaArderamuenit, quo Ricardus ftpoftridie coi’ Hie reges mutuis amplexibus congrediuntur,blandiscpappellationi‘’nbsp;ria inter ft paribus reipondentes, multa fatfta congratulatione, altcr^l’’nbsp;certatim honore, dignitate, gratiatralt;ftat:Ricardus enim Carolumnbsp;Carolus Ricardum filium appellat. Deinde Carolus epulum dat op’Pnbsp;preciofiftimisep don at Anglos muneribus,facitóóidem Ricardus trg^nbsp;cos.Poft hæc,fa(ftis fponlàlibus, puella Ilàbella etfi nondum maturau’^*’ pjnbsp;ditur Ricardo, quam ille ftcumCaletum primo, deinde in Angliamj^^^pt^nbsp;cum pompa duel t.Qyód fi cæteri omnes ex ea affinitate aliquidlætiti^nbsp;nbsp;nbsp;;

runt, non item Thomas dux Gloceftriæ, is enim grauiore erat in nomen odio,amp;quamuisaffinitasintercederet,attamen nullum fotdt’®nbsp;Franco ratu religiofiimcpfore putabanftd maiorinuidiæ cumulusnbsp;debat, quod Francus retineret principatus ôôlocacelebriora ahquot^^’ij/ÿnbsp;ha, quæ Anglicæ ditionis fuiflent, 8d toties repetita non reftituerentTnbsp;Ricardus talia detrimenta minime iàrcienda curabat, non poterat ftnbsp;re,quin eum ignauiæpaftim acculàret,clamaretcp, hoftibus quinbsp;fidemfregiflent,nonefle fidem feruandam. Quibus uocibus ciimninbsp;moucrctur,dux ut ci aliquod exhiberet negotium,quo locum daret uj’ ƒnbsp;tibus, amp; ab otio ad arma auocaretur,egit fie cum Gulielmo Moronbsp;-annû fadus erat prætor, accum ciuitatis ftnatu, ut ciues Londinenfts’-adiuerint,rogarintep,utiam pacatisrebus,06cumFrancomultorumnbsp;rum renouatis inducijs, uellet fuos ciues leuare tributo, quodnbsp;pofitum,amp;^ nondum exacftu eiftt.Ad rogatu populi, ita dux Lanca^nbsp;fpondit, ut ille eius relponfb contentus ab incccpto negotio deftitenfi inbsp;tumepfuo tempore pependcrit.

Per eos dies uenit in Angliam Guido comes diui Pauli miflus à nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Ricardus fccundus. 42.

ac amoris gratia, eius uerbis Ifabellam filiamôô Ricardum falutaret,, ^^niultaconferendo aperitcomiti,quemadmodumduxGIoceftriæ fùmznbsp;ope nitatur, ut bellum Carolo inferatur,amp; quia id ex animi fententia ob/-•Ji^enondum potuerat,populum ad feditionem folicitet,qub domi bellumnbsp;foris gerendû fummè côcupiuerat .Item narrat eundem duce inznbsp;^‘Uo, bene multos ex luis domefticis SC amids, afïècifle lupplicio,ac de/nbsp;4'iefibijpfiexitium machinari. Hæc ubi cornes accepit, fubito relpondit,nbsp;P yUdiutius tantum iniuriarum patiendum, lèd continuo uindicandum,)nbsp;uij /P’^ælt;^3.uendummalum,quodomnino futurum eiret,nifî mature ob/nbsp;’’^ctur. His comitis uerbis Ricardus permotus, ex illo tempore ftatuicnbsp;ÇQ^’^^ScRicardum Harundellium comitem,utduos feditionis autores, acnbsp;5^. ’’^clientes modis omnibus e medio tollendos:fie,ut quod deftinaratnbsp;fç^Oiquamcitilsimèperficeret,cœpitdiligentiusfada didaep ducis nota/nbsp;iiidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fulpicantur,ita ufu uenit, ut peiora femper conqeiant, quàm

^^*^tjidcirco nihil non in malam capiebat partem, ita ut de ipfo duce ideii/ eius fratribus Lancaftrio ôôEboracenfî quereretur,qubdille con/nbsp;omnibus aduerßtoreflec,ad interitum luum,nbsp;Quorum domefticorum, ad dilperditionem regni. Duces au/nbsp;fufpicioneprincipis animum liberarent,adearelpondebant,nbsp;clàm elTejGIoceftrcnlèm fratrem ut interdum imprudentem plura fonbsp;clfundere,quàm ut effîcere polTet, uellet ue, 8c ea tarnen ex fideli/nbsp;primis doleret regni fines anguftiores ficri,ac pro/nbsp;l^ ?oono effet animo, quandoquidem nullum caperet detrimentum, nul/nbsp;Iperneret confilia. Hæc ani/nbsp;bj. ^gis ad tempus mirificè confirmarunt. Gloceffrenfis interea non ceflànbsp;\ ^^^•^^^’¦'^jquibus inducias frangeret, adeb bello ftudebattquodcumnbsp;diij^^^pï'ocederetjulqueebfurerecœpit, ut iaéfaritlè coniedurum Ricar/nbsp;^^’^quam hominem imbellem,minimecp qui imperetidoneum,m ali/nbsp;^^^^oijubi fine Reipublicæ ia(ftura,pro luo iure otium traheret.Ifti lêr/nbsp;emanarunt(emanaruntautem lubitôpereos,qui du/nbsp;eum achter caftigaruntjid quod ille paruipendit. Eadcnbsp;Ptçtç'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui uidebant non effe quod amplius fratrem monerent,amp; le pro

omnibus fufpedlos effè, prolpicientes fore, ut ille ^dminofiorelTètjfî ipfi Rempublicam diutiusgubcrnarent, exiftima/nbsp;aulacedendum, quo Gloceffrenfis minus fraternbsp;fultus mitius le gereret: itaque Lancaff rius in principatû fuum,nbsp;Sir^’^^^sEboracum fe contulit. Cæterum fecus euenit, atque illi cogita/nbsp;4onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fratrû,Gloceffrenfi exitio fuittnam ubi duces procul a re/

defuere contra Gloceffrenfem acculàtores, qui regem ineen ^iii^ ’^deumnecandum, quluehortarentur,ad ulcilcendam mortem fuo/nbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;demum iuuenem ad flagitium faciendum incitarunt,

ultra timoris ferre moras.Poff ducum difeeffum, fecefr Effexiam ad uillam fuam,quam iuxta celebremnbsp;A^^mChelmisfordiamdicunt,illiccç fetenebat. Rex inte/nbsp;homaMombraio equitum magiffro, qui cum iplb in fumma eracnbsp;‘^onfîlium opprimendi ducis capit, compofîtotç dolo,ambo uenatum

N Z

*k' PoIyd;Vcrg;Angl.liift.lib.XX. cünt : Thomas in medio itinere fe in fyluam abdit, rex uerö uenando,nbsp;cem cum paucis uenit,ibilt;^ fumpto cibo,negotium fimuIat.quamobKnii’nbsp;Dondinum aétutu redeundum docet, eumt^ rogat, ut feftinandi caufa?nbsp;cis contentus comitibus fccum Londinu eat,acreliquos fuos miniftrosnbsp;fê eb uenire iubeat.Dux nihil tale quod ei mox accidit,fufpicatus, cumnbsp;do iter facere incipit : pergunt fimul colloquentes ufcp eó,dum loco infio’^,nbsp;appropinquantzinderege de induftriapræcedente, dux infîdfjs excipini^'’^’’nbsp;clamas alta uoce^atq; regis opem imploras «Rex nihil co clamore motus, P^^^nbsp;inde quafinon audiflet, iter continuât : Gloceftrenfi's ueró aMombi^®’|»nbsp;Thamefim trahitur, ibi(^in nauem ad id antèparatam imponitur,nbsp;turn perducitur,ubi loei pefsimo poft hominum memoriam exemplo,?*’,^,^nbsp;die illius diei ftrangulatuseft.Hic exitus fuit ferocifsimi ducis,uirinbsp;ingenrj : corpus poftea funerali pompa in Angliam deportatu iêpulcht^nbsp;fertur^quod ipfe Gbi in iua uilla pofuerat.Ricardus ubi Londinum ptt^^ ’nbsp;duos Ricardos HarundellrjjCumThoma eius filio,amp; Varuicinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

loannem Cobanum,óóalterum loannem Chenium equites,a fuis fatdli^*

arripijôi in euftodiam tradi iubet^Qiio faefto^conuentum ad Vueftmot*^

rium indicitjUtineo fibi populi fauorem conciliet, ad cætcraquæ

rat peragenda.Fuit is annus falutis humana: M C c c x c v 11,ÔC cùm

regnarecœperat,XX,

Duces Lancaftrius amp;:Eboraceniîs cognitanece fratris,dolere,acfiui^^)^yjz timere cœperuntznam cum fecum reputarent regem contaminatorun’nbsp;lijs adaóhim non abhorruiflè à tanto facinore,non iniuria arbitrabanti^’^nbsp;aliaatep aliapeiorain diesaufurumzitaqpconfeftim exercitumnbsp;rnis ftipati Londinum proficiicuntur,quos Ricardus Vuittyngtonusnbsp;prætor iènatores receperunt libentifsimis animiSjUtpote qui padnbsp;ob Gloceftrenfis necem angebant, earn indigna querentes: quaptopt^^ ,nbsp;maiorêin modumirati,contraeius uoluntatêatcpmandatûjducibusutr’nbsp;tibus portas aperuerunuHîcde rebus agendis inter iè confultantzdutn^nbsp;filia afferebantur, quibufdam placebat, Gloceftrenfis mortemnbsp;Mombraium,amp;loannem HolandiumcomitemHuntyngtonæ,nonU‘nbsp;alios ut malorum omniu autores petendos cenièbant, qui regis aniiuugt;i^ lt;nbsp;inde ab ineunte eius ætate, uitrjs 80 malis artibus inquinaftent. SeduUnbsp;extremum ubi aliquantulum dolor mitigatus eft, pro temporenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

leos occultare,amp; fi princeps melius uitam inftitueret, etiam iniuriariuij uifci decreuerût.Rex interim prope Londinum, ad quatuor millia pa*'nbsp;in Helthamo uilla iè tenebat magno armatoru numero feptus, tnunit'^^Le/nbsp;uallatus,cùm interea currebant ultrb citroc^ optimates quamplurimiÆ|^(;nbsp;gern bCduces inuicem in gratiam reconciliandos magnopere curabanU^,nbsp;bat rex crime cædis multis rationibus,quôd Gloceftrenfis indudasnbsp;GÙm Franco pepigiiret,uiolare fe inuito tentafret,quôd populû anbsp;folicitaffetjquod deniqj fuæ uitæ infidiatus fuiffet^Contra duces fraO'^’’’nbsp;nierito iuo morti deditû,qubd ab eo nihil foret tentatu, fadlum'ue,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

rem tali pcena aflFiciendus efi[èt,indubitanter alîèrebant Jnterhas dift^P^’^yfi j nes,cùm rex ad ultimû fidem daret,fe in pofterum tempus nihil adurufl^’.^j jnbsp;cxducum confilij ièntentia,!!!! cum eo in gratiâredierunt, SedRica’^*^^®

Ricardus fccundns. 42?

per imperium fîbi facerelicereratus,tantum abfuitjUtpromifsi’s ftete-f ’''t ttiam multó infolentius (è deindegeflerit : qui'ppe ciim ad diem princpnbsp;^conueniflent^primùm omnium ineoconuentu ducumuulnera refricarcnbsp;P’^^jCoram exponês aliquot conipiraflè in ièjóó eius flagitrj caput fuifle Glonbsp;hanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propterea uim parantem ui coërcitS eflè, merito primiï pcc^

^cdiflejreliquos ueró in uinculis haberi^ut comuni omnium iudiao con produci iu^it^qui quæftione eius arbitratu acernbsp;®’ta,de maieftate damnantur, eorumcß bona publicantur« Verum denbsp;Harundellio tantiim fumpto fupplicio,00 altero Ricardo Varuicenznbsp;incuftodiäin perpetuudantur.FeruntetiamThomamnbsp;mulâ;atum,quod aliqui negant.Secundùm hæc, regnfnbsp;dçf tempore conftitutojn quo ut aliquid populi compendium efle uiznbsp;çjj ^^jtaptandæregi beneuolentiæ caufa, nonnulli augentur honore ; namnbsp;Henricus Herefordiæ,Edouardus Âbermaliæ,Thomas Surznbsp;Uçyd^^'iesExceftriæjôë alter Thomas Northfolchiæ duces hunt: comitésnbsp;Tk^^§t)Spen{èrius Gloceftriæ.Rodulphus Neuyllus Vueftmcrlandiæ,nbsp;Perclus Vigornise, Gulielmus Scruppus Vuylshyriæ,amp;l loanznbsp;nie«- ’^'^^^cutus Sarisberiæ,at Marchio Dorceftriæjoannes Sommerièti co

conuentUjamp;Srebus ex animi fèntentia compofitis, non modo Pù/çj ^‘¦^tifultius agere,uel ducu patruoru fuoru confîlrjs inhærere no ccéznbsp;^^fequundisrebus animufumensjferocius omniauolûtate,omniaimnbsp;’^'^s^^’^’^^’^tnanitate metiebatur, quàm folitus erat, qui generatim omznbsp;mortes minirabatur,nifi dicio parèrent, ôddemum quonbsp;Pes\ titebaturimperio, hoc plus uiolentiæpræ fe ferebat,ita ut princiznbsp;t^dcf^^^^ttiab eotanquam iniàniente cauerent, fibicp timerent,quem fîmulnbsp;•Qpocirca crant quamplurimi,qui hæc mala deplorarent, 86 apudnbsp;îonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confilijs fciebant regem deprauari, Ô6 ob id illos in eius

j^^lc confulendo dcfifterent,uel princeps maleaudien tnores ie reuocaret.Sed neutrum (ècutum eft, nan que aliquantonbsp;dux Herefordiæcafu fermones conferedo cumThoma Momnbsp;Northfolchiæ, multa dolenter potius quamlibenterqueftus eft,nbsp;negligeret,nullo numero habcrct,86quantumnbsp;^^^P^^dendos curaret,cum alijs exilium,aliis mortes minaretur, acnonbsp;^ies ueniret in mente quanto eflet fibi dedecori, 86 Reipublicæ damznbsp;inertiam regni fines anguftiores fieri, ac cunda domi iuxtanbsp;labefadari : 86 demum dux baud difsimulanter addidit, cum eanbsp;4onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oculos uerfarentur, eum maxime omnium debere regem adz

Pofitus eflet facifeaudiri.HæcMombraius ubi accepit,nonbo prædam fadurunijperquam apudprincipem,in maionbsp;in præfcntia fcruat:uerum paucis póft diebus forznbsp;’^^fifitPtaudi effet, fifilcrct,naótus tempus idoneum gaudens,utnbsp;^fle folent,quando habet quod in aures principis inftillare pofsint,nbsp;^^dftrat,ad regem defert,86 utreddatquod nuntiaturus eznbsp;sdelidû,multaaffingit.Fares uehementer incendit Ricardi aniznbsp;’tacundiam,fed ira poft paululû deferuefeente, placuit rem confidez

N 3

K

4i4 PoIyd..Vcrg.Angl.Iiift.lit.XX. rate cognofcere: itaque uocatis ad fe duce Lancaftrio Sc HenricOjMombi^i^nbsp;proferre coràm,quæ fibi anteindicaflet, de I'pfo Henrico iubeti Mornbraiu’nbsp;præfènti animo uerba in regem dicta récitât Jftaubi Henricus audiuitjnbsp;fubitæ rei cafu territus,fiue ira percitus,aliquantifper tacitus regê afpexit,^^.^nbsp;inde colledo animo,ac dimiflb honoris gratia uultu, poftulat à rege, ne quionbsp;de ie facile credat:Slt;his didlis, conuerfus in delatorem,conftanter quæd^i’^*^nbsp;f at, fatetur, docett^ eius rei rationem, at falfo obieda pernegat,ait(^ fcnbsp;temeflèjamp;C id crimen armis, fî modo rex permittat, in caput autoris rclaru^nbsp;rum. Contra Mombraius pertinaciterobftinatocß animo delataab fealTcu^nbsp;fät uerißima efle. Ad ultimum inter eiulhlodi altercationes conftituti^^^nbsp;dies,quo fui purgandi caufa, alter cum altero fingulari certamine dimicar*^^*nbsp;Cæterum cum id regio confilio pro uerbis tantum, fi quafaóta fuiflcnt^P^’î^^nbsp;mittendum non probaretur,rexuetuit eosin certamendefcendere.’S^^^!^nbsp;ab utro culpaabeffet, non conftabat, ut neuter ea liberaretur, utrunqi^nbsp;lio affecit.Sedmitius cum Henrico agitur:nam decennium prius,deinl^^ ,nbsp;nium tantum exulare decretum eft, Mombraium uero diutius,aclong^ »nbsp;tiurrt.ItaqueHenricus in Gallias profedtus eft, quern Carolus cognit^ xnbsp;'caufà,quâ nullius momenti efle iudicabat, bene accepit.Mombraiusinb^nbsp;ablegatus Venetias fe contulit,ubi angoreanimi,uitam breui poftaniiW'nbsp;qui Ricardus permoleftc tulitMombraij fatum, qui animo iamddb’’nbsp;eum ut hominem fibi multó charifsimum ab exilio reuocarc, queinnbsp;riiodum inuitus damnari permifèrat. Sed ita fraus autoris fuit.Henti^^^nbsp;ea poena bono fuit,quippe qui no odio priuato,fèd amore patriæ,incfti^^nbsp;tipis coarguerat. Is natura longe humanifsimus,ita omnibus charust^’^’ znbsp;eum in exilium euntem, perinde ac unicu patriæ patrem,Sv iam uitanbsp;uniuerfus populus fleret.’in Gallia itidem tarn cum Carolo rege,nbsp;optimatibus in fumma eflet gratia, ita ut dux Barri ei ccclibi filiam deip®nbsp;rittpriorem enim uxorem paulo ant'e amiferat, quam in exiliumnbsp;-Veruntamenid matrimonium ftatim refrixit,impediente Ricardojnbsp;animaduerteret populum Anglicummiro teneri defiderio reditus ficnbsp;ducis in patriam,cogitauit nequaquam in rem fuam fore, fi' ipfe .nbsp;finitatem cu m duce Barri uiro magnæ autoritatis coniungeret,quaifl Pnbsp;re,utdiximus,impcdiendam curauit.Fuitis annus chmhæcgeftalüi’nbsp;manæ falutis MCCCXCVIII,8ócùm Ricardus regnarecoepit,Xnbsp;morte loannis ducis Lancaftri, cuius corpus Londini inaedediuiP^^ßj^,nbsp;læuam prope princeps altare fepultum eft.Contra eft facellum abnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0/

ubi duo facerdotes quotidie pro eius ac totius Lancaftriæ familiæ aßj' rant. Idem fit Leceftriæàcollegio facerdotum,quodille ibidemnbsp;deditep fundos ad conuiiftum tum facerdotum, tum multorum paup^nbsp;qui ætate confetii eo loci fuftentantur.

At ducis mors Ricardi uitam breuiorem fecit: namilleineiusforiuj'' . , ¦ uafit, Henricum filium hæreditate fraudauit, nudauit, fpoliauit, fuis d^ .nbsp;nis bonis dona dedit.Id fatium generatim cuntiis optimatibus long^nbsp;tunifsimuuifumeft, quod Henricus ducis filius nullo fuo meritonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

torris,paterna hæreditate priuaretur,qui iam tum de Ricardo male cog' male de eius exitu augurarf coeperunt.Sed Edmundo Eboracenfiuni di*

Ricardus fècundus. 4^^

^^^cuinprimis bnemc5mouit;,qu0drcx omniaiam iura peruerterct, quod ^^aparricidio,amp; poftea rapinis fe obftrinxifleu Is enim haclenus tentauit,nbsp;1 '^patientiâ proficere poflet^qui fratris iiecem,qui nepotis exilium, qui ièxnbsp;regis adolefcentiæ 86 errori iuueniliaßignarat,tribuerat, con/*nbsp;fed nihil cùm proficeret,atcp animo cerneret, ex eo breui futurum, utnbsp;Reipublicæ labes fieret, quod ipfe Ricardus per fe parum ingenio uaznbsp;ç^^^'^officij monitorem neminem hominem probum pateretur, prudentisnbsp;petere,acin caftris relinqueretarnde/nbsp;fuo,quemadmodum dicitur, gladio ièipfum iugula/nbsp;Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uellet.Tali capto confîh'o,cum Edouardo filio Aberma

äbht,illudcß deinceps folati) habuit, ut fe autore, nihil de Re/ •'^adecretu fît, qui tantiim precabatur, ut Deus omen auerteret, in quodnbsp;J’^^ünipedetentimincurrcre profpiciebat»

tto nbsp;nbsp;nbsp;rumor erat Hybernos Sylueftres omnem infulam Hyberniam la/*

iljatque incurfîonibus uexare, ac bonam partem regrj præfîdrj quod occidifle, aut fugalTe* Qua re cognita, Ricardus ineunte uere, cumnbsp;exercitu, Briftollium primum, tranfîens deinde Öcea*'nbsp;Hybernum domare inftituit. De hocnbsp;' hi'a,^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alrj aliter fentiunt, qui tradunt Ricardum nontraieciflein Hyber/

Brifîollfj conftitiflfe domefticis territum fa(ftionibus,qu]ppe qui bçj^çnbsp;nbsp;nbsp;fatfîus eft certior Henricum Percium comitcmNorthumbriæ,ac

infj '?^hos alios principes cum eo alieno efle animo in ft, neque uelle ftqui ^it^g^^’‘Jiiam,glt;ea de cauft, noluifle tarn longe gentium abeflc, fed eoloxnbsp;HiçL 5’Ue,S^ inde per nuntios comitem ad ft arceisiuifle,illumque qui tixnbsp;F’'illudipiumcum Roberto rege Scotiæ fecretamnbsp;Scotiam, fî ita res poftularet, receptum haberet, re/nbsp;Md, ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fia præftntia non pofte commode ex principatu fuo difeedere, ni/

3o \ ^ybernico bello efte, quod fe unum ex tarn longinquo loco euor PtQjçP^’^ipftarmatorum copiam haberet. Rex contra quam fperabat acce/nbsp;omninoputarat,non mediocri/nbsp;,nimirum ubi uidithomines claros, qui fummaerantapudpo/nbsp;contra incoeptum fuum uenire, timuit excedere de regno ;

Hybernico hafte rixas præuertebat, atta/ ^^*^110nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exiftimauit coërcere fuorum furorcm, ut domefticis dift

ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Perciumcum eiusafft'

patriæiudicat,eorumcçbona publicat,ut metu pœnæ, alios ab difeedere doceat.

Ricardus Briftollrj moratur,fîue,ut alqs placet, quibus mi n *^^^^’^dum cenfto, Hybernos domat, complures principes qui præ/nbsp;W ’^ätumregni continenter deplorabant, per literas Henricumdiicemnbsp;’'^'^,^^^denftm,quem poft mortem patris,ducem Lancaftri appellabant,fo/nbsp;^^’^fiif^*’ft^^æP’'fiaafiiriin Angliamredeat, eicp pollicentur fe Reipublicænbsp;^bis dignitati feruire, ac omne fuum ftudium,nbsp;adipfîus amplitudinem confernbsp;’Pfç fç^^^*Tapendere,fi Ricardo eiefto homine minime rebus gerendis apto,nbsp;B’aum obtinere uelit: atqj fîmul aliquante póft Thomam Cantuarien/nbsp;N 4

41« nbsp;Polyd.Verg.Angl.Kift.lib.XX.

fem archiepifcopum ueftitu mutato^pcrfonaqj alia fufcepta,ad eum qui nomine Anglici populi, cum eodem ftatuat, prout ex fide, fama, rcqi ’P^nbsp;fiuspopuli uidebitur. Ille homo magnæ prudentiæ diligentiæ(^,ducenigt;'’nbsp;earn ijjem potiundi regni adduxit, ut confeftim facultate, fpecie uifendilc^nbsp;nis ducis amici neceflarij fui à Carolo habita, in Britanniam profeótusnbsp;amp;inde magna Britannorum manu comitatus accefleritad læuainfulæ^’^^nbsp;ra, in Portimuthum portum, iamc^dedmum hicdiem confumebat, cuinnbsp;micorum concuriusad eumfadus eft;exin duce Cantuarienfi,Londni'^’’’nbsp;contendit, quern ciues fumma omnium uoluntate, urbe recipiunfjadcoi^^i^nbsp;nihil exoptatius eius aduentu fuerit. Sed quæalij icriptores de eius aducn^nbsp;proponunt,proiequamur. Dux Henricus ubi principum erga fenbsp;cognouit,una cum Thoma Cantuarienfi archiepiftopo, amp; Thomanbsp;Harundellio Ricardi comitis filio, qui paulo ante è cuftodia ad cumnbsp;rat, in agrum Eboracenfem traiedt, quo ubi peruenit, fine mora, tarnnbsp;bilitate, quam de plebe homines, ut eft mortalium natura nouitatisnbsp;nbsp;nbsp;’

ad eum confluunt, regem(^ fuum ialutant, maledida atque probrapa^^i’’’^ Ricardum regem ut imprudentem, inertem, nullocp imperio dign^^nbsp;cunt, iadant, congerunt.Pofteaquam magnahominum multitudenbsp;conuenit, atque de pellendo Ricardo confilium ceperunt,armanbsp;temporis capiunt, alij ad alialoca opportunadiicedunt,ut inidii’^^^jnbsp;contra eos ubique faciant,qui Ricardum iuuandum curarent. Hæcnbsp;in Hyberniam nuntiantur, qua? ubi rex accepit, pacatis iam rebusnbsp;cis, propere in Angliam redij t, periculo obuiam iturus, atque in arce«^ .nbsp;nitiisimam, quam Flyntum dicunt, ft recepit. Eft arxifta pofitainofjf’nbsp;¦tima, ad fines Vualliæ, prope Ceftriam oppidum, ad decern millianbsp;HicRicardus ubi comperitpopulum ad Henricum deficere,diu in j/nbsp;habuit, quidnam confilfi caperet:in una enim parte, uidebat ius pug*^^fcnbsp;iuftum,lpem non exiguam in fideVuallorum fitam, confcicntiam^i’y^,nbsp;prædicabat, de nulla culpa: at in altera, maiores inimicorum uiresjdc*^'-,nbsp;nem fuorum,ac demum omnia pro ftincerta.His rebusmagis territuSj4‘’J^^nbsp;illis confirmatus, neceifario decreuit, ufqueeoadid lodconfifterCjC^^Jfnbsp;tiora omnia proipiceret, qui iam turn fenferat, norat ft indudumj^^^fjnbsp;proiedum ab illis, perquos fibi refipiftere per tempus non licuit,cùmjnbsp;mum faccre ftro foret. Ea tempeftate unum hoc profedo exernplumnbsp;eft, quod illis qui airjs præfunt, documento in perpetuum elftnbsp;Henricus ad regnum uocaretur, ac tantahaberet hominum ftudia,nbsp;adipiftendo forfitan antehac ne quidem ibmniarat,amp;Ricard^^nbsp;to à fuis deftreretur, qui fi quid peccatu crat,iuuenili potius errore,qua‘^-mi iæuitia id fecerat : adeo ftmper mortales fijtura mcliora putantes,nbsp;tia minus probant. Dux ubi cognouit de aduentu Ricardi ad Flyntnnigt;^nbsp;ut atqueadeo dicam, fletum, quod eo loci infelix princeps fleuit ubeth^^f^nbsp;de fummodemigrauit ftatu, magno confeftim conflato exercitu,nenbsp;temporis aduerfarios opprimendi omittatur, ft Londino commouct,f^^’,j^jnbsp;airjs placct,exEboracenfiagro contendit, atque Briftolliumproficifdt*^,^’^)^ inbsp;Gulielmum Scruppum régis quæftorem,Ioannem Bufsheum,8lt;^ Hcin'^ Inbsp;Greneum fubito deprehenfos ftcuri percuti iubet ; inde Ceftriamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Ricardus fccundtis. 4.7

ftumconfert, quem ubi Thomas Perdus frater comi'ti's Northumbriæpræz. æftusregiæ domus aduentarc fenfit, quia ïamantea in Ricardummale aniznbsp;efiet^quod fratrem hoftem iudicaflet, in aula regia bacillum quod molt;.nbsp;maiorum geftabat(nam baculum domefticæpræfeduræinfi'gne eft)prscz.nbsp;totafamilia frangit, a.tcp redà ad duCem tranfit. Quo facto, reliqui ferènbsp;miniftri alfj alio repente dilabuntur, Accedit interim Henricus,ac nul,nbsp;’^^gotio Ricardum ab omni fuoru comitatu nudum capit, captumt^ L onznbsp;ducit,atcp in turrim conijcit*

»0 fta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex fentêtia ncgotio,primu omniu principu conuentu agenda

couentu mox cætera expediantur. Interea Ricardum ludtu afz tri ^^^^’‘adum,confcdum,nonnulli miniftriquiad eumaditum habebant,nbsp;ojr ^’^^’fuftentantjConfolantur, ac polfremo hortantur, ut nunc fuæ iàluti uinbsp;pohnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primis pra?fi:are,fc cogitare aiunt,ut pro temz

1 nbsp;nbsp;‘^onditione, non inuitus patiatur fe omni dignitate pariter deijci,ac opiz

^^aducrfariorum uoluntate euertisquQ fine dus cæde, Hcnricus dux re^ iam diluxi{ret,patuiffet, apparuiflet ilium aliud nihil afznbsp;hune modum, uitæ ad extremû prudenter confulat, fc(^ ad boznbsp;fempercornes eft,referuet, Bellum mehercle pronbsp;confiliujfed nullius momenti,ut rei pofteaexitus oftendit.Quàmnbsp;Poh V ^^itilius fuiirct,fi,dum licuit,Ricardus qui fe rcgê,hoc eft, euftodemnbsp;Sui knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prhnis fui capitis euftodem efle oportere.

Pot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defertus,quos iplè ut malus euftos antea deferuerat, facile in

hiQ inimicorû uenit.Atqui non fuit difficile homini long'e ærumnofiffi ’^^ï’rimoqj,cui iam ferè omniadefperata erant,perluadere,utfeimperionbsp;ïilbil le fadurum negat, atque per euftodes quamprimùmnbsp;pf titjnbsp;nbsp;nbsp;fi fieri polsit, cum duce ab alijs femoto uelle fe quædam

rius ufu quammaximè forent. Cuftodes du' eertiorem faciunt,qui confeftim adeum ucnit. HîcRicardus multanbsp;omnia,fe optime feire nimis ueracffe,quæ de fe ad paznbsp;effent,hoc cft,malc gubernaffe regnum,quapropterauere fe ea cuznbsp;falute demu orauit, atep obfecrauit, ut fui mifercretur,nbsp;eômcmorando.Dux ad earefpondct,ut bononbsp;pollicct,fi modo fe abdicauerit imperio : exin cum paznbsp;diiQ-^ j^^ngrdTus, narrat quæ Ricardus dixiffet : lêd in rebus tantis agendis,nbsp;•ih J. j^^oracenfis patrocinio potilsimè utitur, qui per eos dies, audiens omznbsp;Placuitcun(ftis,ut Ricardus fpontèfaceret, qdnbsp;Pofinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^’^’ regno expoliatus uideretur.Itacp nô mul

4 ’Atj ^'^nuocato in turrim principum concilio, Ricardus regio ornatus ue^ ^^o']^^’^’^’^^redimitus,ac feeptrû gerens,fic ferme coràm uerbafeciffe fertur:nbsp;’^^rdus rex Angliæ,dux Aquitaniæ,ac dominus Hyberniæ, fateor panbsp;%K^Periftos duos SC uiginti annos, quibus hadenus regnû obtinui, par*nbsp;confilijs deprauatu,partim iuucnili errorc adum, uoluptatumc^nbsp;primo captu nô fcciffc,ut dcbucram,omnia è Rcpublica,ex qua renbsp;^fiiç^.Plusdoloris,cp quifquâ ueftrum,uti mea opinio fcrt,accipio,quiadidnbsp;amplius mifericordiælocus relinquat, necnbsp;delida que adolefcens cùm crrarc cum exeufationc potui,cômiferâ.

4x8 Polyd.Verg^.Angl.hift.lib.XX.

eorrigcre,in ætatc præfcrtiiTi hacmaturiorc, quæ baud dubiecundain’^*''^ bus mutaflct.Etcnim quotufquifcp inuenitur tanta uirtute iuuenis,nbsp;ratus, qui eius ætatis calore agitatus non peccet, 8lt;^cùm grauiorannisnbsp;non emendauerit tandem aliquando errataCquot; Cæterum poftquam idrrnhi*^*^nbsp;datur, ut ex meo cafu regnum deineeps fubleuetur, nullumcp amphus^^’^nbsp;num faciatj Slt; uobis fîmul per me liceat Henricum ducem confanguin^^,nbsp;meum uirum imperio dignum regem facere,iam nunc ipfè ultro oim’inbsp;täte me abdico,regni(^po{Te{sione aciure cedo» His flebili uoce trifti^^^nbsp;dicflis, feeptrum atque coronam fuis manibus Henrico tradi'dit, nomiii^^’ .jnbsp;cundos rogitans, ut fibi deineeps priuatam liceret uiuere uitam, cuiusnbsp;dîne du(flus princeps,ne ad fupplicium progredi neceflè haberetjCunc^^nbsp;habebatjdedit tanquam pignora iniuriæ,qua tarnen ui ta non multo po^înbsp;micorum perfidia priuatus eft:nan(^regiaexutus maieftate, paurisnbsp;bus in eadem turri interfjt. Sed, ut nonnullis placet,quibus libens cooi^ ’nbsp;non diu fuit in turri,ut procul hominum cœtu, fine minore parricidarüi^ .nbsp;famiaatcpcalumnianecaretur: fiquidem, ut natura mortaliumeft,boï^®\ -pars optimatum Ricardo in tanta mala præcipitato milèricordiamnbsp;èC Henrico duci ita repente in altum fublato inuidere cccperat. Quatcnbsp;infelix princeps totærumnis coopertus, in Cantium ad Ledefeamafcc«^^^nbsp;titur, deinde aliquanto póft Pontifradum fecreto du(ftus,ubi locinbsp;tus fuifle dicitur,uti etiam nunc conftans fama cft,quæ teftatur cibatia^nbsp;gulosdies more regio adpofita fuifle, quo fîc facinus occultaretutj*-,nbsp;rientinon licuifle, non modo deguftare, ucrumetiam ne attingerenbsp;Quod certè crudelitatis genus dixerim haudquaquam in Henricuiui^^*^^^nbsp;temperatum cecidiflè,cùm morte ipià peius fît, in aqua perire fîti.nbsp;tuit non omittere,ut uulgo etiam fatisfieret, qui facile aniles fabellas a3nbsp;rosfèrmonepropagat.Vixitannos XXX111,regnauit XXII, qui fui^nbsp;falutis humanæ M C c C X C I X. Corpus mortui ad LangleiumcocnoU j^nbsp;Prædicatorum, quod à Londino diftat pafluum millia X X, defertut,nbsp;ci fêpelitur,quod poftea iuflu Henrici quinti regis exhumatum,adVuJnbsp;nafterium maiorum fcpulchro illatum eft. Fecit id, credo, Henricusnbsp;tris Ricardo datæ póft uiolatæexpiandæ caufa. Fuerunt id tempode P^^nbsp;multi uiri ampliisimi, in quibus fuit ingeniû èc literatura,quorumnbsp;tio fuprà perappofîtè facit,ut nonfît,quodrepetatur. In Ricardo autc 1nbsp;rnæ gratia,fpiritus non uilis, quem confociorum peruerfîtas, improbi^J^j^nbsp;fulfîtas extinxit:fuititem fummainfelicitas, qui in talem calamitateiu^^^^j/nbsp;ut in maximi beneficq partem acceperit,abdicarc fê imperio,pro quo,^nbsp;les foleant cætera omnia proiieere, Hæc eiufmodi ineos prinö^nbsp;pes fæpifsimè cadunt, qui dum ftant, nullum fibi ca^nbsp;fum pertimefeendum putant^

450 Polyd.Verg^.Angl.liift.lib.XXI. nihil à Franco extra nn’nas^tüc hoftile tcntatum fit, contra Henricumnbsp;Sed cùm fama deiecfti regali dignitate Ricardi per Aquitaniam peruafit;nbsp;tinus CLinóti in fummo metu,atcp inœrore fuere, pars dolebat uiccm Ang'nbsp;popultquód in perpetuum eius glorialæfa effet, ob memoriam tantinbsp;principem iceleris: alfj fibi amp;libertati iuxtatimebant, fiiipicantes obeiüynbsp;dicalamitofas Reipublicæfaffiones, omneregnirobur breui tempore adnbsp;hilum cafurum. Sed Burdegalenies in primis Henrico infefti,qui Ricard^nbsp;moriam fumma cum beneuolentia tenebant,quód ille in ea ciuitate natusnbsp;fet,id facinus iniquifsimo animo ferebant, exclamâtes nun^ aliasnbsp;nes natos,importunius,crudelius, magiscç nefariu facä:uflagitiu,quiif^ .nbsp;lore pariter affedi atcp ira inflammati, pafsim uocifcrabantur bonumnbsp;pem à perfidis hominibus proditum, ius omne uiolatü, ac identidemnbsp;Optimum maximum tantæ iniuriæultorem omnibus precibus inuoca^^^^nbsp;Hune Aquitanoru dolorem ubi Franci odorati funt,miranduminnbsp;gauifi, quod Angli iam manifefto fie in eorum odium offenfioneiianbsp;riffent, ut facile tota prouincia potiri fe poffe fulpicarêtur, fi potentialnbsp;primo quoep die contenderent Jtaqj Ludouicus dux Borbonienfisnbsp;uenit,Ôôinde crebris nuntijs uicinas ciuitatcs ad defedionem folicitat.^l^’^^^jnbsp;multa præmia fe daturum recipit:fed nihil profecitmam populi certonbsp;præiugo Francorum, longe Icuifsimum Anglorumefîè, quod aliasnbsp;effent illos grauilsimis ueótigalibus atep exaclionibus Iblere fuosnbsp;ram(^ plebem diucxare, premereep, maluerunt in fide permancre,el‘’^|j|jiinbsp;cam indignationem comittere, ut lè nouis periculis offerte cogerentüï'nbsp;ricus rex interim de ea re certior fadus, cófeftimThomam Perciumnbsp;gna militum copia, in Aquitaniam mifit, qui lè cum Roberto Canolo^^^^pnbsp;nis præfedo coniungcret,ftuderetlt;p populos in fide confirmare.Isnbsp;uenit,blandè principes appellando,multis uerbis hortando, itanbsp;cauit,ut ne ueftigium quidem ullum ab ofHcio dilcefferit : iplè uerónbsp;hæc,domumprotinusrediit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Dum hæc alibi geruntur, non minuebatur furor ulcilcendæim'ü^^^ ni Holandio duci 13xcefi:riæ,fed in dies fingulos plura agitabat,quib‘J®^^^/nbsp;rico régi mortis periculum procrearet, qui primû fibi copulat loan ƒnbsp;tacutum,Thomam Cantij ex Ifatre nepotem,amp;^ Hugonem Spenlêrini’^ jnbsp;ceftriæcomites,deindc plerolcpalios nobiles, fjs aperitcofiliumnbsp;eiufmodi erat,ut ludi ftatuto die Oxonrj fi'erêt, cum equeftri certamjp^y^jJjPnbsp;id fpe(ffaculu rex Henricus inuitaretur,qui dum ad ludos inten tus enbsp;to inter ludorum pompam obtruncaretur, ac ita Ricardus qui adhiinbsp;ffes crat,m libertatcm 8^ regnum reftituerctur,amp; fi poft hæc, maioribiinbsp;bus opus forct,tum confeftim nuntios adCarolum regem mitterent^' Jnbsp;auxilium.Fuitcórdi confilium omnibus,ôô data accepta^ fide, coniui^ ’yfnbsp;diâiscp ludis,arma quamfecretifsimè poffunt,parant, dein regem rog’nbsp;ipedtatum holce ludos u enire uelit,qui nihil fraudis fiifpicans,fenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

mictitJtacp coniurati quoddeflinarat maturèagcntes,fuo temporem parant,difpofitis armatis hominibus,qui regem incautu,imprudéntrgt;’\^/nbsp;foderent. Rex erat ad Caftrum Vindeiorium, 8^ iam ad iter faciendunffnbsp;tus, equum adduci iufferat,cùm ecce tibi, per amicos, de dolo qui

Hcnricus quartus . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;43'

ficîus eft ccrtior,qui rc cognita^grauitcr turbatuSjnufquam diftcdendu^nccp diem ludis, fed uitæ teruandæ dandum iudicans, ibidem expedlat, dumnbsp;‘^tnumhabeat^quidinimici moliatur, Sunt,qui tradantiilos ludos in eodemnbsp;ciftro apparatos:fed cum eaarmatorum manus qua coniurati cincfti erant, nenbsp;^uaquam eo loci occulte fieri potuiffet, malo alios lequi, qui baud dubie ma/nbsp;uerifimilia fcripfere.Coniurati interim ck mora aduentus principis,fufpi^nbsp;'^^'Hes illuftratum efle de infidqSjquod clam tentarant,aperto Marte fibi ma/nbsp;toandum conftituuntn'tacp iuuenem quendam Ricardo fi'milem,regio indunbsp;tumueftitQj fimulant Ricardum efle, prædicantes per cuftodes è carcere oc-'nbsp;^^^tedimiftum,ac quadrato agmine,eum præcedentcm ièquuntur, ut Henrinbsp;hoftempatriæ perdant. Dum itaftruétodolojcunótis referti co/nbsp;PWindeforam redlà contendunt,Hcnricus deinimicorumaduentu certiornbsp;^^^^Sjdemedia noâreLondinû le recipit.Illi uero lub lucem pagum ingrefîï,nbsp;inuadunt, quod uacuum reperientes,Londinum uerlùs pergunt;

'‘^^initinere mutato confilio, Fanum Albani petunt, ubi dum morantur, timoréaffèdli^ ßuc cccptus pccnitentes, uel uiribus diffiifi, id quod magisnbsp;^PparebatjUno puncto temporis alij alió abeunt,qui non multb póft ferèomnbsp;trucidati, aut fupplicio macftati funt : nam comités Cantianus amp; Sarisbe/nbsp;,quó confugerantjcommilfacum ciuibus pugna,poftnbsp;^tiltamutrinquefadlam cædem, interfedli funt, fuis propè omnibus militPnbsp;^s^tnifsis. Sunt tarnen qui fcribantjillos poft fuorum ftragem captos,capiznbsp;^^^didlocimulcftatos fuilTe. At Joannes Holandius inElTexia comprehen/nbsp;JJurÀaduillam duels Gloceftrenfis, fecuri percutitur, utillius, opinor, of/nbsp;tispcenas daret,quandó dux eo etiâimpulforc,nea datus eft.Itaparpccnanbsp;'^Pçvnocentem rnanct,qui alterum uiolarit. V tinam eiufinodi exempla no

P^^cialiquandorecordarentur, quifua continua maleficia uiribus, autorita/ ^’potentiametiuntur, quo tandem ab offendendo manus abftinerent. Eo'nbsp;^’’iier'etempore Hugo Spenferius Briftollq pccnas capite foluit,amp;alrj alibinbsp;3onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fummi Sómedfi quam infimi homines,eius coniurationis foefj

^Pplicioaffecfti funt. Capita principum coniurationis pilo fuffi'xa Londini ^^iperdiu fpeftaculo fuerunt, quo fic pœnaeorum teftatiorelfet. Cæte/nbsp;itauenit tempus, cum foerj una omnes malarum uoluptatum frudtumnbsp;^^ntmamcumfontibus,infons coniurationis criminemifellus Ricar/nbsp;codem feremomentomorteafficitur,iuiru Hen/nbsp;fynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illoalto ftratagemate,quo paulo anteinimiciufi fucrant,percul

liberarc mctu, ôd matcriam nocendi tollere, ut ne quilquam om/ ^’^niamplius Ricardi perfona fe armaret in ipfum. Quapropter demortuinbsp;^’^ptts aperta facie ad Langlcium cccnobium delatum,0d ibi,ut fupra fcripfi/nbsp;^^ptilturam datum eft. Eius rei fama ubi in Gallias peruenit. Franco/ 'nbsp;fregit, corumcpanimos à bello gerendo auertit, qui iam in/nbsp;P^nif^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paraucrant, ut primo quoep tempore Ricardo adhuc uiuo o/

u^^tidicaufajin Angliamtranfinittcrent.

^Iter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Joannes dux Britanniæèuita excelsit,qui ex Joanna

ratljk^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maria filia J:douardi régis priore uxorc, nullos fufeepe

ioan fuperftites rcliquit filios,Joannem,Ricardum, Arthurum. ’^^eius uxor poftea,uti infra demonftrabitur, Henrico regi nupfit. Jtemnbsp;o

43x nbsp;Polyd.Vcrn.An^lJlift.hb.XXL

Edmundus dux Eboraccnfis, uir temperatus, modeflus, innocenSjmorK’’’ occubuit, qui reliquit duo uera fui tam corporis quam animi fimulacrajEdo'nbsp;uardumÓ^Ricardumfiliosuirosilluftres. Fuitisannus MCcCCnbsp;lalutis. Carolus rex eo ipfo anno per literas èC nuntios cum Henrico egifjnbsp;ad ie filia Ifabella Ricardi uxor cum dote remitteretun Reiponditnbsp;fe propediem miflurum legatos in Galliam, qui cum eo de rebus omnibus^^nbsp;gitarent ; ita baud multo póft,Edouardum ducem Eboraceniem,quipat^”xnbsp;eum principatum fucceflerat, amp; Henricum comitem Northumbriannbsp;mißt. Caroliquoque legatio, cuius Borbonienfis dux princeps eratjB^no'^nbsp;niam uenit.Conuenere legati frequenter fimul modo in unum,modó ii^ynbsp;rumlocum.Borbonienfis ante omnia repetebat Ifabellam puellarn^ô^i^^nbsp;rolo eius patre ie mandatum habere dicebat, Angli contra earn puellaninbsp;rico principi Vualliæ nuptum dari petebant, quod nequaquam fierinbsp;Carolo negante fe deinceps uellecum Anglo affi'nitatemiungerejciifl]^^’^^,nbsp;modi neceisitudo male antea cecidiffet. Exin cccptum eft de pace agit^f*’?nbsp;cum minime conuenifletjinduciæcum Ricardo quadriennio antcin*^’|nbsp;ta annos falt;ftæ, confirmatæ funt. Autores alf) nouas inducias, amp; eas 4^^’nbsp;paucorum dierum paftas produnt, quorum iententiam fequi me nonnbsp;tet. His aftis, legati domum abierunt,unde uencrant. Henricus poft^b^J. flt;fnbsp;turn liabellam cum magno principum matronarumch comitatu, nonnbsp;cribus donatam muneribus ad Carolum pattern remifit ? Hanc ptiella^ P,^nbsp;ftea Carolus Ludouici Aurelianenfis ducis filius in matrimoniun^nbsp;Atque itaforis aliquid pacis futurum per inducias apparebat, cumnbsp;in modum cccperunt domi omnia ieditionibus flagrare: fiquidemnbsp;res, qui iniquo animo ferrent, Henricum præter omnium opinionenijnbsp;nemultorumuoluntatem, confecutum efle regnum, amp;Ricardumnbsp;uum impie deftituerant, iam mortuum moreimperiti uulgi defifi^^^,.nbsp;.Vique eohæc animis indignatio inhærebat,ut mortales palsimnbsp;ftomacho, ueriiculos amp;id genus fcriptacum maledidis in regemnbsp;rent, Qpibus probris ille laceisitus,autores requifiuit,amp; RogeriiH^nbsp;ryngtonum equitcm,ac oftoFrancifeani ordinis monachos cum nonni* *nbsp;his,perindicemcompertos,ut culpæ reos fupplicio afßci iuisit,nbsp;,mas Pcrcius comes Vigornienfis codem tempore diciturdeftinaftc ti’nbsp;tus, 86 multa, quibus regem opprimeret,quæ deinde perficere tentaukj^^pnbsp;fra appofitus explicabit locus. Cauiamodi) quo Thomas tencrctuti^nbsp;ricum regem, quod feiam, non prodit quifquam autor, cui fides fitnbsp;poftumus coniedura augurari inuidiam fuiffe,quam illi regnum nul^^nbsp;readcptumconflauerat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tti®

Intereautfpcs nulla requietis eftet, Vualliaquæ fem per ad nouos intenta erat, mutuis quorundam nobilium diisidrjs exagitata, ad defi^^nbsp;propemodum fpeftare uidebatur. Quod ubi rex cognouit, eo celerit^tnbsp;cxercitu proficifeitur, qui uix aberat bidui, crim Vualli perterritinbsp;in fyluas atcppaludes abdiderunt,coprjs regijs poffeierefiftcrc,nondtinbsp;ter deiperantesrno omnibus tarnen fuga faluti fuit, quippe aliquot innbsp;mérita pccna aifreiuntur. Dum ifta aguntur, Georgius Doumbarnbsp;comes in Angliam ucnit,is deiponderat filiam nomineElifabeth,

Henricus quartus. ’ «

Scotiæ filio,dotemlt;^ dcpofuerat apud patrem.Id fadum Archibal tJouglaflatium cornes iniquo animo ferens,itaapud regem egit,ut Daznbsp;^fpudiata fponià fua,duxerit Mariolam eius filiam,non reftituta pecunianbsp;nomine depofita.Cl.ua reGeorgius indignatuSjCum tota familia ad Hennbsp;comitem conmgit, iniuriâ aliq uando armis uindicatuznbsp;cognitOjRobertus rex primùm comité pofTefifionibus priuat,deinznbsp;^tnricum regem rogat,ut eum è regno fuo exigat.Quod cùm minime fa^nbsp;Gt,ad arma uentû eft, èC primû omniû Northumber cum Georgio Sconbsp;'o îç ’^^€ffus,poft multâ fadlam prædam, eft acriter pugnatû. Marte tarnennbsp;(j^'^P’ï^urfus paucis póft diebus,eôdem ambo re tier fi magna affecerunt claznbsp;^QUerfarioSjbelIic^ uitftores redierunt in Northumbriam. Sub idem temznbsp;j^?’^onietesimmen{æ magnitudinisapparuitper plures dies,qui haudduznbsp;^^dem denuntiauit,quædeinde faCta eft. Siquidem Thomas Vigorniennbsp;Aomes,qui nouarûrerum cupidus præfentemregni ftatum oderat, ubi uiznbsp;^^nricuin VuanicobclloimpIicatum,eaimpulfusoccafîonc,Henricûcxnbsp;^^^enepotern comitem Staffordiæfummæaudaciæiuuenem,cum quo iamnbsp;j.^’^^adebello faciendo clandcftinacôtukratconfîlia, percrebros nuntios adnbsp;'^’Hexercitu accedere iubct, Henricus accepto nuntio,cum fuis copij s V i/nbsp;patruum co tendit, prædicans fe régi auxilio ire, ut ne aduerfarijsnbsp;militibus confilia cômunicant,hortanznbsp;^osneullum periculumcômunis iàlutiscaufà recufcnt,neue labori par'nbsp;^^•nanipalamprofîtebanturfenullaaliarationebellumfacere,nifi ut Anznbsp;Ij^’^^^’^^iôertatem aflererent,quæn5 à fuo rege,fed àtyranno teneretur.Hisnbsp;^somnes pollicentur iè pro patriælibertate egregiè pugnaturos.Erant innbsp;J’^dtiiHenrici Pererj Scoti milites ualentiftîmi : ij no pro iàlute Angliæ, adnbsp;°^^ïcuranonpertinebat,fedautproulcifeendisantiquis iniurqs,autpronbsp;fib .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in hoftem ituros reapiunt.R.ex interim certiorfactus à comi

^sinfebeiJiij^ parari, quamcitifsime poteft, militem fuum cogit, præfenz Vuallico antcuertendum ratus,Salopiam reuertit,ueritus nenbsp;ii^Q^^^binimicis intcrcludcrctur:uix eo pcruencrat, cùm intellexit comitésnbsp;tanta ferocia accedebant ad dimicandû,ut innbsp;pofitis,aufi fint incuriàre in hoftes.Rex ubi propiorem ijjcnbsp;’cationem uidet,utnc militum uirtuti moradamno fit,aciem inftruitziriz'nbsp;^boftes animis uiribus pares,datolt;^ utrincp figno,initurnbsp;clamoribus prælium : primo c5greftu,rcgia primaacies quænbsp;’fünieratjàScotis qui initiumpugnæfecerunt, paululum loco cedere coznbsp;^^Jtjfedconfeftim centurionù opera iulTu, pro fe quifep rurfus in eum loznbsp;J^iunde erat egrefliis, reuertens non parum fortiter refiftit. Interim Vuallinbsp;difccfirum,exfyluisacpaludibus egrefside nouo bcllo audieznbsp;'ibinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;comités, fefsis integri ac recentes fubibant. Quod

tç^^§”iuntius trepidus attulit,iplcquacuncp in parte fuos premiad laboz ualido uirorum robore qui eum fequebantur, diliznbsp;kçbnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftudebat, impigreep hoftem maiore ui petebat, amp; ita fuos ubicp

^^Q^^bat nauiter patris ftudium Henricus princeps V ualliæ, qui bj. ^^^^i^operconfertilsimam hoftium turbam,impetum pafsim facieznbsp;^quamuis in facie ex ictu fagittæ uulnus accepiflet, haud tarnen prælio

O X

43 Poly d. V cry. Angl. hifl. lib. XXI.

éxccdebat.Trcs ferme boras pugnatum erat^Só ubic^atrodtcr,cnn) Themas Vigornienfis comes lancea transfixus cecidit.cuius interitu cognito, fugaconbsp;dem tempons pundo cccpithoftium, lam nec motes, neefluminaobftabantnbsp;pauori,per omnia arda præruptacfe ui Ai euadu n t:uiAoria tarnen no incruc’’nbsp;ta fuit, cædcs enim utrinque faAa fit magna nccefle eft, cum di’u ancepsnbsp;men fteterit.Henricus Percius uiuus captus,ilicó fecuri pcrcutitur,rehlt;^u’^nbsp;captiui fupplicioafficiuntur. Qua re nuntiata, Henricus Northumbriæ^^’'nbsp;mes fibi timens, in Scotiam ad Georgium Mcrchiæ comitem amicumnbsp;fe cum omnibus fortunis fuis contulit, expeAaturus dum armis autconco’’'')^nbsp;dia rebus fuis confulere poftet,NamGeorgius paulo ante in principat5('^^’^nbsp;reftitutus fuerat, Rex uero Henricus in hacpugnanon minus boni iniJ’^’nbsp;quam imperatoris officium fecit : fertur enim fex amp; triginta homines eonbsp;præliando confodiffe ferro, qua de caufa, non immerito poftadcptami’’nbsp;riam, cum tanti belliuiAormorctriumphantisrediens Londinuingrynbsp;tur, populus ci magnos plaufus dedit,ac uoce maxima uiAoriamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjs

eft. Incidit hæc comitum confpiratio in eum annum, qui fuit humanæl^ M c C c c I, cum Henricus regnarc cccpit,! 11,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, J

Princeps Henricus fecundu hanc ui Aoria in V uallum rcbcllem patris belli fortuna ftquunda perterritum,nullo fere negotio domuitP'f ^Jinbsp;uiro natura feditiofo tumultuofoqs,qui faAionu caput Fucrat,ex]Iiunbsp;re coaAo,ubi uitæ exitum fuis faAis dignu habuit: nam rcrum omni^^j^^znbsp;milerrime mortem obijt. Hæcdomi, at foris longe maior belli motusnbsp;debat : equidem ubi Carolus rex Francus de rcbellione Vuallorunbsp;(nam,uti fupràdocuimus,induciæintcrregcs,in paucos dies couencra^'j^^^jj^nbsp;tim lacobum Borbonienlem comitéMarchiæcum mille ducentis ceju’^* j/nbsp;ac magno peditu numero,in ualliam trarjcere,lccpqu^imprimucuninbsp;lis contra Henricu coniungere iubct.Comes uteratpræccptum,ex ƒ1,nbsp;oftiodifeedens cum claffc cui præcrat, nauiû triginta, uctofæuo,noao^^nbsp;in Cornubiam uenit:inde parum progreffus,Plimuthum portu occupy’(.f fnbsp;li Aisepaliquot maioribus nauibus in anchoris contraportum,SénoAii jznbsp;ram cgreffus,uicos fpoliat,incendit,complanat. Sed dum prædæmiht^^® jjjnbsp;gris ftudent,ortafubitó tempeftate,duodecim naues ex illis,quæ ad cu‘nbsp;portus in anchoris ftabant,percunt. Quo accepto detrimento, (jH'nbsp;tus infirmitatclaborans,colligit repente militcs,acin altu egreffus,innbsp;niâ fe rcfert,amilsis bene multis ex fuis, qui ab agricolis dumnbsp;tcrfeAi fuere. Qua re nuntiata,rcx Henricus Thomä filium cumnbsp;rum nauium in ahum mittit,qui fi fucrit occafio,manu,fin minus,popi'^j,j0inbsp;ne iniuriam ulcilcatur.Illc poft^ aliquot portus Iccundum Normani^nbsp;fpoliauit,ac nonullas oncrarias naues,quas in mari cafu offendcrat,cep^^Conbsp;daonuftus, pari propcmodumcelcritatcatcpierat,domureuerfusnbsp;ctiam tempore Vallcranus comes diui Pauli pagumadtriamilla panbsp;Calcto diftantem,qucmMarchum uocant,fubito acceffu diripuit:fedƒ'^nbsp;gnouiffet Ricardum AfAhonu præfcAû Caleti, cum expedita militénbsp;aduentare, rcliAa præda,cclcriterfugit. Cætcrû Francipofthac feditio’^’nbsp;domcfticis maximelaborâtes, cxternobclloabftincre coaAifunt. Idem l^j^ 1nbsp;que faccre compulfus eft Henricus, luorum crebris côiurationibus

Hcnricus quartus.

0 ’k ¦»

kwibus de cauGs^reges in aliquot menlès inter feinducias pepigerunt.

Htemporis,rexadhuccoclebs,Ioannâquænuptafueratcuin loan/ hidnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^*^ce Britâniæj'nmatrimoniû ducit,Sô Blancham filiâ loan

'^cis Bauariæ filio locat. Dum ita Henricus res domefticas curat, Guliel? Mhnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;forris amp;audax,Ricardi olim régis familiaris,cum nô/

1^J^^’^familiaThomæMombrai'j equitummagiftri,quem fupràoftendi/ hel *nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in exilio mortuû fuifle, populum primû Eboracenfem 8ô Du/

dcfeÆonê folicitat, deinde magnum cogit arm a tor û numerû, facit,quàm ut res poftulabat,quôd eius animus ad ulcilcendûinbsp;fççjiî^^arderet.Coniunguntfe cum co Northumbri, acnouilsimè Scoti;nbsp;tempore non adfucrunt. Rex edocîius intcrca denbsp;periculi uitandi eau fa, arma cepit, ac nullo in/nbsp;Pfj. ‘^ofpatio Eboracumcontendit,tantaq?celcritateufuseft,ut prius conbsp;kf quàm autorcs coniuratioms de eius aduentu quicquam certi ha/nbsp;qnbsp;nbsp;nbsp;Capitur Guliclmus Pluntonus ilico, 2lt; cum eo aliquot faétionis fo/

Scruppus Eboracenfis archiepilcopus, qui ctfi nomine lancflitatis amp; uirtutis pollebat, attamen præfto fuerc accunbsp;^üifufpiciones inieccrint,ad eum quoque crimen pcrtincre, quod itanbsp;bs ^^^uindicare mortem Gulielmi fratris,quondam regis Ricardi quæftonbsp;^Riiç ^^nricus BriftoHij, ut fuperiore libro demonftraui, fupplicio ma/nbsp;’^^t.Exin Henricus concilio principum Eboracum conuocato, de coniunbsp;ijç^p^4’^a;ft;ionem habere inftituit. Hîc de Pluntono una uoceomnes gra*

¦ ^‘^bam pronuntiant,quôd eius confilfj caput fuiiïct, dealijs uero mi de CO more maiorum fumpto fupplicio, cætcri quoque autnbsp;’¦çjcl^’^^tfufpendio pcenas foluunt. Per hune modum extinda cÔiurationc,nbsp;^*^bcum principemcum exercitu mittit,qui Scotumauxilio coniuratisnbsp;Ebnere armis adoriatur, cui adiungitEdouardum ducem Ebo/nbsp;^bneeps ubi in itinerc hoftium neminem ofïcndit, quippe qui pernbsp;” PtQ.cognorant,coniuratione patefada,de autoribus fuppliciû fum/nbsp;bfe^acob id finibus fuis nô excefrerant,Scotiamingrcditur,acquacun/nbsp;ftr«tAta ,uicoscpinccndit. Quæres tanto hoftibus terrori fuit,utcon/nbsp;^Oii^ pace legatos miicrint, quam princeps negauit, fed datis tantummo/nbsp;Pîlj^^^ücos meniès inducns,cum praedaomnis gencrisLondinum rcdiit,utnbsp;efl'et,qui iatis habebat negotrj infanandis uulneribus, quæquo/nbsp;At nM’boncs inferebantur,

•¦eHQ ’*brerum fucceflus non potucrc male fanas hominu mentes ad fanitatê Quid,quód tam graui popukis odio erat in principem fuum, ut adnbsp;’^pcriu cuitandum, nullam omitteret nouandaru rcrum occafionc‘:fnbsp;inccrto,ucl,uti nô nemo tradit,uili quodam hominc aunbsp;Stj }*^gus iadatæ funt,Ricarduregem uiucrc,acintcrScotos ucrfarÉquinbsp;fubitó habcrc cccpit, ut nifi cito fuppreflæ fuiflcnr, indenbsp;feditiorurfusortafuiifet. Fuit illc annus falutis mccccv11,amp;^nbsp;11 IjinGgnis morte Robert! Canoli.ls magnænbsp;fcicntiæq; in bcllo, uirtutis fidci, ætatc iam cxacta, exnbsp;pauló ante rcdicrat,confbtuto Hcnrici iuffu rcgionis præfcnbsp;Belfordio, uiro panter forti atc^ prudente : corpus eius Londini

! in cccnobio Carmilitanoru terra humatur. Anno eodem in Ricardi Scr^PP*nbsp;Eboracenfi's archiepifcopi locu Henricus Bouettus antiftitum ordinenofli*^nbsp;.SCquadragcfimus furrogatun Rex anno extremo nouis uel atqucadeop^^nbsp;tuis uexaturfuoruin{èdirionîbus,qui'ppcquæ ubii'Ueunoinlocoeasnbsp;liffèt^multó alibi uehementius renafcebant: nam Henricus conies NonHu*’^nbsp;broru qui poft fratris amp; filij cædem, quos fuprà Salopienfi prælio occifosnbsp;pfiinusjft in Scotiam receperat,c5tradis multis hominu tarn Angloru^Ji’^'’!nbsp;Scotoruin millibus,auidus ulciftendi in principatu iuum redijt^petituni^*”*nbsp;micos armis,ubicuncpforent,Erat comes longe potentiisimus effedusnbsp;Georgi] comitis Merchiæ hominis ScotineceisitudineJsenimiratusR^ gt;nbsp;tofuorégi, quódDauideius filius Eliiàbeth filiam fibipadamducereU?^^^^nbsp;noluiftet, dote non reftimra. onaf»anndreoemdeDoßtafiierat nun

Henn eus quartus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4?^

tcporc creuitjUt omnis Gallia in duas factioncs diuifa ficalij enim prinz regni Aurelianenfis,alrj Burgundionis rebus ftudebat,id quod magnunbsp;^iacinuffit multoruannoru malum. Dum ita duces mutuis inter ie odijsnbsp;^^S’^nt.aCarolo Lutetia euocantur,abeolt;^utcrq^ acritercafb'gantur.Sednbsp;h’^^uabfuit, utea caftigatione mouerent, ut paucis póft diebus Burgundionbsp;jj Qdulpbo Auftouillæfamiliari negotiû dederit Aurelianenfîs interficiendi».nbsp;mandatû erat,faciendi cupidus,ftfe iàtellitu caterua ftipat,ac Ludoznbsp;noéle domû redeuntem interficit, Accepit Carolusnbsp;*0 rianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cædem magnû dolorem,ftd ne peius inde malum renafcerctur,iniu

^nioleftiam deuorare,rem dilsimulare coaélus eft^ueritus ut Burgunz ^^^^jüsnaturæimmanitatêreôtè nouerat^adiungeretfe adAnglum,fi ob idnbsp;(j '^ftneumaliquidgrauius ftatueret.Quareno multo poftregis atepprinnbsp;Carolus dux Aurelianenfîs ipfius Ludouici nuznbsp;fi^i^s,reconciliant in gratiam quan^ fucoîàm, dato acceptoc^nbsp;5bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut nun^ pofthac inimicitias inter fe gererent exercerentep. Sed

exagitatos furrjs iurifiurandi religio nullu habuit momen Aurelianenfis renouato baud multo póft uehemetius odio. Burnbsp;Iç»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bellum fecitjquo cum ille premeretur, ad Henricu regem protinus

con^^^’^^^brogatuauxilium.Rexratus inimicoru difeordias fibi quandoc^ ^Ur '^^’^^Lturas,libenterauxiliupollicetur,qui magna armatoru manftnbsp;Harundellio comité, quâprimû in rlandriam ad Bur^indioncnbsp;’'ite ^^’^’^^urgundio audus copns,Lutetia diurno,nolt;fturnolt;^ itinere nonnbsp;Hui ¦ *^'^°j^outendit,ac poftridie quam eó peruenit, pontem diui Clodoaldinbsp;’'enf ^^Hu^nacft,per uim capit,interfec7is omnibus militibus,quosAurelia

A nbsp;nbsp;nbsp;4uem antea occuparat,præfidio reliquiflet. At quæ ftcuta eft no

^^’^ufisfaftoeregionediui Dionyfij ponte, ft in tutum fuga recez tij Burgundio iam folus rcrum potiebatur, Carolu regem ftio arbitraznbsp;^^Ped' ’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ratus ft in tanto rerû motu, omnis iam difficultatis nodum

uideret rem fuam incipere melius ire quam putarat, Anglos donates multismuneribus domû dimifit, id quod Henricus eiusnbsp;^^^^^''^^’^^uit,quódprius auxiliûablegauerit,quàm motus belli refrixiftnbsp;perfpexifletjquo loco res fua effet. Interea dum bæc alibi geznbsp;Hu^' ^^^uricus rexLondini fuorû principum conuentu agit,in quo poft^nbsp;^^publica erant tradata funt, tres eius filij quos ex priore uxore poftnbsp;’^principe fufteperat, Thomas Clarentiæ, Joannes Bethfordiæ,Huninbsp;duces fiunt,ac Edouardus patruelis eius in locum patrisnbsp;fubftituitur, item Thomas Bedfordius comesnbsp;æ creatur.Sed in quibufda annalibus repcrio eos duces fados fuifftnbsp;anno primo, ciunnbsp;Pç ^cepit.Leceftriæ habitum eft,quod mihi minime probatur.

temporis Carolus Aureliancnfiu dux animaduertens Burgunz antea omnibus pollicitationibus accerfiuerat,nbsp;Albertu uirum fummæ induftriæad Henriznbsp;iriinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oretjUt ftcu cÔdliata amicitia,Gbi opem ferat,aducrfus comit

quot;^’cos. Audiuit Henricus Albertu grato animo, auxiliûqj ferre no nez 'HUippequi iratus erat Burgûdioni,quê feciffe no belle putabat,qd paunbsp;O 4

43S Polyd.Vcrg.Angl.liift.Iib.XXI.

16 ante auxiliarcs copias ncgIcxiffèt,amp;ducebatfuturum,uteiufmodiFj^’^® rum difcordia non multo pó ft: regno Angliæ,quemadinodum ufunbsp;no eflct:itacpThomam filium Clarentiæ ducem,amp; cum eo Edouardumnbsp;racénfem cum oólingentis equitibus,ac fagittarioru nouem millibus,(lü^*’!^^nbsp;primum in Franciam mittit Âurelianenfi auxilio. His auditis, Carolus Fnbsp;phinus omnes controuerftas fuorum prius tranfîgendas,quàm ÄngÜK^ “tnbsp;Aurelianenfi Só Biturigenfi,qui eiuidem fatftionis erat^ducibus coniung^*^nbsp;tanto ftudio curauitjUtfamadereconciliationeprincipum, quanquamnbsp;cuta non eft^pafsim uulgata fit.Quod Angli qui iam Ligerim traieceran^nbsp;dienteSjCum Aurelianenfis promiftum ft:ipendiumnondaret,iraconciti^nbsp;Iilocum,quem primum locum attigerant^diripiunt, unà cum cocnobio*F .nbsp;Clarentiæ deinde reuocato àpræda milite, in Vafconesproficifcitur^Öt,^nbsp;ftrucfto agmine procedit, ut ne imparatus in innere oftendatur: quacuult;^'^^nbsp;cedebat,prædæ omnia dabat, ita ut multa paisim édita cæde, magnu tun^Ppnbsp;coru,tum auri amp; argenti numeru fecum abduxerit, Ea in præfens præ«^nbsp;ks contentus,facilius expetftauit, dum ftipendium ab Aurelianenfinbsp;returmamaprincipio eius fraterdux Engolifmenfium obfes datus,p’'®,v.nbsp;tum ÔC noue millium aureoru iumma in milites ioluenda,in Angliam niinbsp;fuerat,ubieatenus fuit,quoad promiiTa pecunia curataeft. Duxnbsp;rentiæpoft^ in Vafconia ad nutu Aurelianenfis,amplius tribusnbsp;fuitjôôiUe ad ipem cocordiæ erelt;rtus,nihil eflTe putauit quod auxiliout^^^^nbsp;in Anglia incolumi exercitu reuertit.Poft hæc,Henricus rex meinorniP’nbsp;mini debcre eflè antiquius,quàm ad officiû iuftitiæ quæ ad hominu j wnbsp;pertinetjOmne fuu ftudiû conferre,protinus omiiTo ciuili beno,quonbsp;uidereChriftianos omni tempore turpitcr occupari, de Republicanbsp;bene gubernanda,de bello in hoftes cômunes fumendo,de Hierofolyy”^nbsp;dem aliquando recipiendis pluradeftinabat,clafremcßiam parabat, cuii’nbsp;lia agent! atcp mcditanti cafus mortem attuliniubitoenim morboteut^^^^nbsp;nulla medicinafubleuari potuit. Mortuus eftapud Vueftmonafteriufl’’nbsp;num agens X L V l.qui fuit annus falutis humanæ MCCCCXII I.Regn^^’nbsp;nos XIII I,pluscp menfes vi.ac dies duos.Corpus funerali pompa Cant^nbsp;delatu, in templo Chrifti ièpelit. Filios ex Maria priore uxore, alteranbsp;mitis Herefordiæ SôEflexiæ quatuor fuftulit,Henricum principemVu^^^;nbsp;Tbomam Clarentiæ, loannem Bedfordiæ,amp;S Humfixdum Glocefiti^p,pnbsp;ces.fiJias uero duas, BIancham,quæ fuit locata filio ducis Bauariæ,nbsp;lippam deinde datamnuptum régiDaciæ* Ex Ioanna pofteriore uxof^nbsp;los, quodfciam,gcnuitliberos. Homo ftaturahoneftaamp;iufta, membi’^^gnbsp;cilibus, acanimo magno fuit. PoftbelJaciuilia,amp;uarias fuorum conJi’’^nbsp;nés cxtindas, longe humaniisimè cundos accepit. Sub Henria morte’’’’nbsp;cobus Steuartus Roberti regis Scoti unicus filius,nam Dauid maioruat”nbsp;ter filius iamantea mortem obiuerat, ab Anglica claflccapitur. Isnbsp;natus annos,à pâtre in Gallias miflrus,utapud principes Francos,morcs .nbsp;guam gentis addifeeret, forte in naues Anglicas dum c6 proficifeerctuf’”^^^nbsp;dit.Henricus regium adoleicentem non modo non neglexit, ied æagnûp^^^nbsp;curauitjUtillc lèin bellicisac ciuilibus rebus exerceret. At Robertas p^^^^nbsp;uir tencriore animo coepit ob eum cafum repente frangi, quod filiuia’ ’

Henricus quintus. 43?

pfopcrditohaberet^atcpitacaclere^ut nulla res cum ad æquitatcm anirni po-' ^umtextollerCjledbreui pófte uita migrauit.Turn Scot! principes Reipublinbsp;‘¦^fegeorbæpræfcceruntRobcrtu ipfius Robert! régis demortui fratrem,nbsp;H'liidimpcrium amplius decern poftea obtinuit annos*

POLYDORI VERGILII ANGLICAE

HISTORIAE LIBER XXI L

IriNCEP SHenricus fadlopatris funerc,concilium prin/-jys'4ïó»»igt;4' ^^cipum ad Vueftmonafterium conuocandum curat, in quov/xVnbsp;dum de rcQc creando, more maiorum,a2itabatur, ecce tibi,nbsp;continuo aliquot principes ultro in eins uerba iurare cccpeznbsp;^jrunt« Quod beneuolentiæ officium nulli antea priufquaninbsp;renuntiatus eflet, præftitum conftat: adeo Henricus abnbsp;{pern omnibus optimæindolis fecit.Creatur itaeprex ad quinnbsp;Wuuin Aprilis,eo anno,quo pater e uita exceirerat,amp; quintus Henricusnbsp;à primo docuit,honorcs, ut eft in prouerbio, ;ƒ rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**

atquc*»'2' tia ^^^^^^Ûæinftituto fibi utendum,omncs fuos æqualcs quibus cum pucrinbsp;illijinfolcntiæ ut plurimum eft plena,egerat,ab fe relegauit,nbsp;itif^^^S^^^’^^^ï'^i^^baclocoillorum fortifsimos grauifsimos quofqp uirosnbsp;lianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;capiendo confilio prudeiv

gt;Un ^’^’^^uiineire,amp;in dando fidem,ut eorum confilio,monitis,prudentia profeAo unus ferme omniû princeps iam inde ab initio cogno-*nbsp;cæteris præftare hominibus, animo, confilio, grauitate,nbsp;^^^*^’i:ura,fide,Slt; propterea obtinere regnum,non tarn honorem,quamnbsp;alienæquàm fuæipfiusuitærationemefle,quandô fuiinge-^nbsp;confifus,uoluithabere circa fe uiros, qui pariter fiubznbsp;imperij onere,at(p optima quæcp monerêt,quó fuis fingipnbsp;exemplum aliquod edendum curaret.Enimuero uidere licet ui/nbsp;tiçj^^puncipem plus exemplo, quam peccato nocere, ciim femperpermubnbsp;Ex quo non tantum, uti Cicero ait, mali eftnbsp;magnum hoc per feipfum malum, quamnbsp;bq^.corrumpit, SC facit, ut iua mutata uita, mutentur populi mores»nbsp;Rath præeftjidcircohonoreamplificatur, utregat, prouideat, corri/nbsp;^^h-çnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftudeatrebus,quæeigloriam,8ôali)s commodum af*

hijj P®fsint,necdele(fteturuoluptatibus,quædc fordida etiam plebe homigt; ^^•'‘‘^’Ea fi quis agere noluerit,uel nefciuerit,is hercle no prin/nbsp;4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft potius habendus.Ecquid enim turpius eft, ut qui impcra^

^’Rin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;öóinfcitiam uelut pupillus no oifto, decern'ue, fed

ta,aceo amplius annos natus alijs parèrecogatur, 00non regat, apK^lur**Tab’sfuitRicardus fccundusrex,utadres Anglicasredeamus,nbsp;’quot;‘ô pefsimæ indolis adoieicens,quippe cuius non ufquequacp tannbsp;infirmitasjièu egeftas animi, quin nonnbsp;lifsi^. ^^onumconfilium capcrc,recipere,rctinerc,fcdeumpoftremô perdinbsp;corruperût.talis amp;^Edouardus fecundus, acuterepeundemnbsp;^'ifelicifsimû exitum habuit.quorû fortafle periculo Henricus dodus.

440 nbsp;Polyd.Verg.Angl. liift. lib. XXH.

fuos æqualesmalamuoluptatû autores, fatelli'tcs 8^miniflros fîbi non iinmerito putauit,ac fummos uiros adiungendos curaui't,perquosv^nbsp;împeraredifceret Jaôro igiturtali prudentiæfundamento,cîïinnbsp;facinora facere,animo deib'naret, ac fciret omnia noftra diuinitus gubeff’^’nbsp;humanasc^ uires præcœlefti potentia,multô infirmiisiinas efle, ftatuit^nbsp;täte atcp iuftitia impcriû inire:itacp primum omnium duo cocnobianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

lamregiam,cuihodie Richemondia nomen eft,amp;{êptem miniapaflTuuà^ dino abeft,miro operis apparatu ædificare eccpit,magnisc^ turn poffdsionbsp;bus,tum irrogatis priuilegijs locupletauit,honeftauitcç:alterûautcniy^^ ,0nbsp;uoluitnomini lefu, appellauitcç Bethleem,idcpCarthufîanis monachisPnbsp;ftea incolendû dédit. Eft hoc coenobium in læuaThamefis ripa ènbsp;hus,quod in altera fluminis ripa fîtû, dcdicatûcp eft pariter lefu,nbsp;uirgini, ac diuæ Brigidæ,quod eius diuæ ordinis uiris amp; fccminisnbsp;cft,uocatlt;^Sion. Indidit pius princeps huiufmodi cccnobijs Bethleé^^^j,^nbsp;nomina,ut per hæc,memoria terræ fan(ftæ,unde falus noftra profedalt;^‘^\^psnbsp;gnofuoperpetuaret.Secundumhæc, uiros probosac iuris apprunt^Pt^jj./nbsp;indices legit,amplifsimos magiftratus illis cum primis mandauit,quoi^,|^^5nbsp;tûtes iampridem cognitas habuiflTet. Poftremo Vuallos amp;Scotosànbsp;continenter feditiones,tumultus,bellaimpendêre nouerat, in offidOj J J’nbsp;ac amicitia continere diligentifsimè ftuduit,ut quietis domi rebus,nbsp;inceps externis maturius ftruire belliSjincumberein Reipublicæ cotn’”nbsp;fe dare ad regni gloriam comparandam,augendam,conferuandam. , j'jb

Ita rebus militiæ gerendis otio domi parto,rex in concilio, quodp’^’?^(, eo habitu eft,cum fuis principibus,de bello in Francos fuftipiendo L. Utnbsp;cuius utneiurauiolentur,primùm omniû derepetundis ^endû Jonbsp;cant.ltacplegati ad Carolum regem mittuntur,qui regnû FranciæEdo .jnbsp;tertio acpofteris regibus Anglis debitû répétant. Accepit uenientcsIfp ./nbsp;Carolus perbenignèjièd ad mandata ab eis expofita nullo dato relpo’^^^’^Lonbsp;mißt primo quoçpdie legatos ad Henricum le mifl'urû,qui eius po^*^ r Unbsp;ram relpondcrent.Hisauditis,difceflerclegati: quos Franci oratofc®nbsp;codcm propètempore atq?illi in Angliam pcruenerunt.Eos paulbnbsp;pro re ucllentloquentes,cùm poft multa achterdilt;fta,iam conuitiaftct^’^^^jjnbsp;perent, Henricus leniterôd placide interpellauit,aicns:Summardnbsp;uerbis régi hæc diciteueftro, Anglos intra pauculos dies in Franciai^ nl/snbsp;ros,non legationibus,{êd armis ius fuum repetituros recuperaturos«^»nbsp;Franciam abeuntibus,Henricus confeftim bellum ex concilq fentent’^ Jpnbsp;nitjiuuenili ardore accenfus, ad fines regni longius propagandes,nbsp;fimum ex eo fpem bonam concipiebat,quod compertum habeturjUtt^nbsp;femper fore inea parte,quæ iurepugnet,utpotecum quaiuftitia eftnbsp;facit. Eo item in concilio, de ftatu regni quafi nouo collocando pî'o^’nbsp;8ôilludquocplegecautum:cùm enim per idem tempus multi præft^^ ginbsp;nachi homines Galli in Anglia iàcerdotia haberent,cocnobrjslt;^nbsp;continenterin patriam fuos iuuandicaufa, magnam pecuniam mitterc^^^^pnbsp;Reipublicæ commodum (ancitum eft,ut pofthac eiufinodi externisnbsp;bus nullius Anglicani iacerdotij polTcftib tradercturjn'fi de régisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

id quod alias rege Ricardo ftcundo,cQncilij decrcto cautu tradunt,

Hcnricus quintus. 44i

conftituiffcjic illi qui in Anglia nati non eflent^Gcerdotio

“^fruétus abfentes capcrent^ad idcp lege prouidifle»

^enricus décréta ad bellum dein pecunia, ac dimiflb principu conuentu, . ^’aquæad bellum opus étant, ftudio parare cœpit, quem fimul interimnbsp;maior curatencbat,unà cunrcæteris Chriftianis principibus, fedanda:nbsp;j^^ordiæcômunis,cuius cauià concilium omniu gentium coniênfu, ad Connbsp;Germaniæ urbem indidlû erat.Huic igitur rei baud bebnbsp;iudicat,qui paululum negotio fuperfedens,le^nbsp;niora Conftantiam mittit,qui comunem Reipublicæ cauiàm dilbnbsp;qJj ^’’^gant.In hoc conuentu loannes uigefimustertius pontifex Romanusnbsp;Qj.^’^^’^inaobiedladequibus fe purgare nequiuit,priuatun Necmulto póftnbsp;Carolum Malateftam,in cuius fide erat, fe pontinbsp;pertinaciter feuerura Chrbnbsp;deçj ^^*^'’‘niprædicaret,ac nullis amicorum perfuafionibus de ièntentia fuanbsp;fîtiebat,imô adeo infaniebat,inuitus priuatur, eznbsp;poft annum tertium, quam id concilium haben ceeperat,nbsp;pontifex Otho Columnenfis homo Romanus, qui fe Marznbsp;g I °*^inauit. Ineodem concilio damnata eft loannis Vuytdiffi hæreznbsp;U)' •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hus,amp; Hieronymus Pragenfis eins difcipulus,duo id tempo/

^ui eius feeftæ capita erât,in ea urbe combufti funt. Qtiod ubi rcliquis ^^^iM^j^harntuncin Angliaerant,patefit,tanquam furijsagitati, priznbsp;^^’^’^’¦^fiones inomnes iacerdotes, deinde in regem, quod pius efletnbsp;faciunt, protinuscpconuentus pafsim celebrantes,fuam fuznbsp;ïç» f '’•’oncm armis defendendam ftatuunt: itaque loanne Oldecaftellio uiznbsp;cuius rei caufa, paulo ante ab exerci'tu regio relegaznbsp;^ogerio Aeftono ducibus,ac bene magna defperatorum hoznbsp;caterua,Londinum concurrunt,ut ciuitate potiti,maznbsp;regem opprimant^Qua re nunznbsp;anteuertendum exiftimat, utprius in armis fit,nbsp;^olluuio in urbem irruat,qui ccleriter obuiam faótus, exznbsp;pugnandum,dum illud agmen accedat. V ertim perditinbsp;feif,ubi de régis aduentu cognouerunt,utiamiam uicfti alq alio turpitcrnbsp;® ^unt, quorum aliquot in fuga deprehenfi,igne ilico necantur. Caznbsp;’^es - ^’^0 multo po ft ambo du(ftores,in carcerem«^ conqciuntur : led loanznbsp;'¦*0. Q^^rri Londinenfi no(ftu aufugit,Rogerius uero merito afficitur fupplinbsp;^^’^^’^^'^’^^’^f'ugiebatprincijaem fenequaquamfunditus tanti uenenbsp;^^^^^chominum longe opiniofiisimorupedforibus cuelh{re,quare punbsp;‘Iq ftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uipiam deinceps reperirent,qui earn fequerentur feeftam, paz

fine omni lenitate,feueriusacocyus de illis fupz pofuerat ineadelcnda.Eftnbsp;nominis Chriftiani conferuatione,gefta domi à principionbsp;potuitmonftrare uidloriam, quæ poftea in Gallijs parznbsp;falutis humansc m C C c c X v, amp; cum Henricus regnaznbsp;quo Thomas Harundellius Cantuarienfi's antiftes annum iamnbsp;^enr' tertium SC trigefimum, e uita excefsit: in cuius locum fuccefsitnbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;'Cüs Chiçheleius Mencuenfis epiftopus, ordine Cantuarienfium arz

441 Poly d. V erg. Angl. hift. lib. X Xll.

cHiepifcoporum fexagefimus.

Secundum hæCjClafle nauium iam parata,copijs(^ colIeótiSjCum Henricus audiret duces fuos tot amiffos menfes rei gerendae queri, ac illis nihil procr^^nbsp;ftinatione odiofius effe^indulgendum animorû ardori ratus,uere iamineu”^nbsp;te,ad Suthantonenfem portum profedius eft.Dum hic militibus innauesii^nbsp;ponendis operam dat^a fideli indice cognoicit Ricardum comitem Cantali’^^nbsp;giæ jfratrem Edouardi ducisEboracenii's,Henricum Scruppum.amp;Thotfl^ ’nbsp;Graium équité fadlaconiurationepiecem fibi maebinari, quos ita patefaCtq^nbsp;comprehendi ftatim iuflitjdolens quod tales in tale crime uocarenturjadp'^junbsp;amitterecogeretur eos cumprimis,quoru uirtute fehoftibus terribilioi'^’*^nbsp;fore confidebat.Ii quæftioni admoti,tam de coniuratione fatentur, quamnbsp;inficiantur,accepta à Franco grandi pecuniajftatuifle fe regem, uel uiuumnbsp;hoftium poteftatemtradercjuelprius interficere,quam Normaniam ato*’^nbsp;ret.Henricus ubi iatis explorata funt, qua? uoluit,principes in unumnbsp;cat, fontes«^ in confpedlum fuum adduci iubet, quos ita affatunSinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

dem deßgnaftis,qui fum patriæ caput,dubio procul Sf de omnium teritu uos cogitetis,0^ patriam funditus perditu ire nitamini,neceflèeft*nbsp;terum fi aliqua uos priuata mouit iniuria, id profedo non erat faciendu^^^nbsp;caftris,quæ fine duce ftare non poirunt,nec caufa comuni placendinbsp;lus igitur icelus edidiftis importunifsimum, cuius fi quis in noftronbsp;fitconfeiusjutueftro fupplicio afacinore perficiendo terreatur,nbsp;meritampcenamfubeundamfacefsite. Poftquamilli inmilitum codpnbsp;fecuri percuGi funt,rex ad heroes conuerfus,inquit; Videte fumman'^ .nbsp;num audaciam,me periequuntur,qui omniamea ftudiaad utilitatcn’^nbsp;blicæ dies noélesc^ me ftimulando confero,qui eius rei cauia,nullisnbsp;boribus,qui deniqj de om nibus iux ta bene mereri ftudco,8C ad idnbsp;effeduco« Vtinam in uobis non fit quifquam, cuius in me increpafcnbsp;perfidiamqueam,utmalitmeperditu,quam patriam incolumemjac^^nbsp;jmperio ccrnere.Ego tame de uobis nihil tale fufpicor,led omriiaæq^’^piî/nbsp;facio.Si mihi per uos licuerit primo efle tutum,deindc patriam iuuar^Q^^j;nbsp;iorum decus aduerfus Gallos ulcifci, id omnis periculi immcmornbsp;fin nolueritis,illud uobis modis omnibus aliquando fraudierit,it^^‘’nbsp;Deo.Talia dicenti cundorum ordinu duces ad pedes protinus iacU^^^^^^^ j,ii/nbsp;centes futurû,utfèmpcreius dido audientes eflentjneepaterenturb*^nbsp;pcratorem inimicorum infidijs circumueniri:atcpita conRrmatisnbsp;animis,coniuratio eft fubito extinda« Quod fi Henricus adiccifletnbsp;ardenti oculu, uidifTet nempe horribilem ex eo facem ad parietes fu^nbsp;accenfam,8ó fortaffe in ipfo extinxiflet ueftigiomimirum credere licct^nbsp;dum comitem comunicato confilio cum Henrico amp; Thoma iocijSjnbsp;parafiTe regem interficere,ut hofti morem gcrcret,fed utipfe regnu °nbsp;ac patefaéta coniuratione, maluifle poftremb fateri fe à Gallis,ftimul^ \nbsp;familiaris inopia, corruptum efle pecunia, quam regnum affedafl^jnbsp;iam deiperatafalute,Iiberis fuis pereum modum profpiceret, innbsp;Henricus cognito patris con filio,iæuiffet.Porrô habebat in matrifO^’^nbsp;cardus comes Annam filiam Rogerrj comitis Marchiæ, qua? relique X

¦ cxfanguineLeonelliducisClarentia?,ficutinuita Ricardi iupra

Henricus quintu S. 44?

^ntum,cui regni hæreditas ueniebatjftius rei Ricardus dus uir optime gna herclè iniuria,regnum i'pfum obtincrc nixus efle fertur,quod pofteanbsp;‘cardus eius filius dux Eböracenfis non occultè,{èd palam repetebat.Nuncnbsp;ïdrcmredeo.

c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;drdterldus fêxtiles,flante fêquundo uento, fi'gnu edit pro

oicendijin Normaniam«^ curfum tenen iubet, quo ubi peruenit, expofitis maritimü in^nbsp;uos monticulos ad Sequanam pofi'tum, armis oppugnare aggreditur*nbsp;10 l'onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fama effet Anglum copias in N'ormaniam tranfducerejdi

^æ^^^uceBufficaudo equitummagiftro,non uno duntaxat inloco, icd difpofucrant, oræ maritimæ tuendæ caufa^qui ubi cognouexnbsp;^fleumrepentino hoftium aduentu obfideri, confefrim ad Çaudebecugt;nbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;eft non longe ab oppido,fuppetias fuislaturi ueniunt, atep loca omgt;

ÎJ]®aïcunfîftunt,quô fi Angli pabulatum frumentatum ue egrediantur,uç ostactufos confidebant^fadto quoquoucrium impctu,uexent, impediant,nbsp;opinionedecepti,quódhoftis commeatum in plures dies ftznbsp;portaratjdum procul infidias faciutjatep fuis fubfidio ire no audent, Anznbsp;^’^üllodatooppidanis temporis intcruallo, obfidioncacritcr continuaunbsp;*^rredus enim Gloceftrenfis dux cui oppugnandi oppidi negotiu datumnbsp;actis ad muros cuniculis,admotisq5 paflim machinis, pugnam continuanbsp;^’^’^oppidanisfaciebat.Rex intereain cliuomonticuli qui oppido propfornbsp;'^’pofitis caftris,fimul StGallos aditu prohibebat,ut ne fuis fuppetias ferret,nbsp;°Ppidanis ipem omnem futuri fubfidrj penitus adimebat.Quod oppidanjnbsp;hoftium obfidione premebanfur, animaduertentes, defpeznbsp;... °oninifubfidio,arege paucoru dierum inducias pctierut.ut fi priuiquamnbsp;.æ^’^iflcnt,fibi non effet fuccurfum,tum dedirö öppido,cum triginta prindnbsp;f, ^^obfidibuSjCaptiuorum nominc^omnes reliquiinermes liberi abire pernbsp;^’^ferent.Concefsit rex oppidanis,quod poftularant,ut ne illic tempus quonbsp;5«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maioribus attêtusrebuSjtererct.îlliigiturfinitis inz

. ^Sjcuinafuisnullumuiderentmittifubfidium,oppidumpoftfeptimum ccepcrat,dediderunt,cum captiuis, qui poznbsp;ne V^^^’^^î'enttpræda omnis militi concefla eft. Henricus ob earn rem beznbsp;imnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lactitia ÔÔ uoluptatejongius progre dien dum exiftimat, fed

P^^itüs hyeme,qu2C maturius folito iam aduentabat^ conuocato concilio, Wrefaciendoconfultat^Varris didis fententijs,unaomnium melior uiznbsp;tutCaletumiretur,8óne profedio fugæ fîmilis uiderctur.terreftri itineznbsp;P^rmedios hoftes eundum decernitur, quod eo pcriculofivs iudicabatur,nbsp;ualde eratdiminutus, multis pafsim ex morbo pereznbsp;4o{^^.'°us3qui id temporis per eam regionem peruaferat, quod etiam incaufanbsp;j^^^uamobrem dereuerfione fit citius deliberatu. Itaqjrex poftquamThonbsp;jtl^’^Dorceftriæ comitem capto oppido reliquit præfidio, iter faccre inftruznbsp;bicipiens Pontiuu contendit^eo confilio,ut prius Sommam copinbsp;p^^ucat,quam pontes interrumpantur.

confiliojomnes pontes atc^ fluminis uadaanz büî^ftranfiturum conrjciunt,agrum pa'znbsp;®jHumento,cæteris(^ cibarijs fpoliant,ut eum omni pariteritinere interz

444 nbsp;Polyd.Verg.Angl. liift. lib .XXII-

cludant,acinopia rerum omnium premant»AngIus ciufiuodi uno temporis punéloaffeéluSjnihil territurjièditerincœptû facerenbsp;ad Somma uenit, ibi cerrior fadus pontes ab bofte eflèinterruptos,fi‘i^nbsp;ra, équitésleuis armaturæ mittit expioratu,quid hoftium, quidinfidi^i^^jnbsp;quid periculi ad dextenï, quid ad finiftram fit, item ubi loei uadumnbsp;ad traijciendum tutumgt;Equites celeriter ofïïcio fun(fti,omnia plena hoi^nbsp;renuntiäuQuibus rebus cognitis,rex no fecus acinftituerat,lent'einced^,^nbsp;atcp fui negoti} bene gerens dextralæuacp circunftantibus hoftibusnbsp;inftruóta ducebat, ut fpeciê terroris infpicientibus prælè ferre uidcret’^uïnbsp;fadu eft, ut nulla impofita dimicadi necelsitate,ulcp Corbias peruen^^^^*^ .nbsp;noóèurno agreftiu aduentu,amp; matutino militu qui oppido relidi étantnbsp;fidio,retardatur:ièd ea res perbono ei loco fuit, nam præfidio cæfo, fngato^nbsp;intra moeiiia cum agreftium turba,poftridie illius diei inuento inter Cot ’nbsp;Sc Peronauado,anteid tempus nunquam,ut famaeft,cognito,flumen 5^nbsp;mittit, at(^ properans Caletureci:apergit,utqui propterpaucitatenii^° /nbsp;nifi aliter ratio pofceret,minime pugnandum decreuerat: erant enimnbsp;équités ad duo millia, fagittarij ad deccm SCtriamillia. Afficiebantnf-^*’^^nbsp;inter itionem ftxcentis incomodis, cum neep ipfi cibos in tot dies neco^®nbsp;paraflTent, nec^ in itinere facile inuenirepoffent,frumento ab hoftibt*^ jonbsp;compreflTo : abftinebat tarnen Henricus fui militis manus in tanta rerunsnbsp;nuria à facrilcgi'js,quippe qui eiufmodi edidum exercitui iampridem P’'^fnbsp;(uerat : Ne miles unquam facras ædes Ipoliato, neue uiolato, quodnbsp;debito fupplicio fcelus luito. Ex quo cum accepififet milite quendanit^Pnbsp;fedetemploualculum,inquo euchariftiaafleruabatur,fertur iulsid^^’’’,nbsp;confiftere,ac nonprius illincabirepcrmififlè,quàmreftituto uafcuIO’’^nbsp;perfoluififet capite pcenas.Hinc fiebat, ut ciim eius rei fama peragros p^^^^nbsp;fiiret,uiciiiorum locorum coloni contra ac uetitum effet, cibaria agnnn^ Wnbsp;peditarent»

Franci uehementer indignati quod boftis fine certaminc elabetetupP nuntios inuitant Henricum ad pugnam,armis ÔC uerbis laceffendo.Rdponnbsp;det ad ea Anglus ; Mibi curæ eft,ne quid fiat fecus,quam Deus uel3£gt;lt;î^^’^^nbsp;oporteat:nam ego Francos armis prior non aggrediar,at ab eisnbsp;tus,certamen non denegabo : interea Caletum pergam. Si quis autentnitnbsp;itinere prohibere tentarit, id ille non fine fiio faciet malo: quare nenbsp;unus illud temere audeat,maxime aueo,ut hæc humus ne Chriftianonbsp;neinfeliciter rnadeat.His diAis, nuntios nullos non donates ab fenbsp;Principes Fraiici accepte refponfo,quodmagis timidly cauti irnjJt'^^nbsp;effe iudicabant,caftraapudBlangiu oppidum mctantes,hoftem ultra pf®?nbsp;di probibent,parati omnino ad manum conferendam,qui ita aciem infri'^ ’ mnbsp;In prima fronte tria millia equitû collocant, fècundâ aaem firmant Caronbsp;Aurelianenfis,Ludouicus Borbonienfis, Edouardus Barri duces,nbsp;nenfis comes,cum peditu turn equitu multitudineinnumcrabili fh'pari.F^nbsp;hos,ad fubfidium ferendum turba milituminfinita inordinate tertiamtt’’^nbsp;aciem.Henricus ctim uideret dimicationê propiorem effe quam credidcraGnbsp;ncque ft tuto difteffurum arbitraretur ex propinquis caftris, ubi pridic J 'nbsp;bus diei conftderatjinaaemexercitumeducit in proximam planitftmjqii^nbsp;ampW

Hen neus quintus. 44J ärnpla patet circa Blangium oppidum:8lt; ne militu uirtuti locus pugnæ darngt;gt;nbsp;nofit^prope uiculum, quem Dagincurtum dicunt, locum digit, cui poncnbsp;•^minebat colliculus undique arboribus lylueftribus atque denfißimis uegt;nbsp;'titus uepribus, qui inftar muri,munitionemefficiebat,nehoftisatergo iiunbsp;Hïcaciem inftruit, lagittarios in dextro cornu quod contra h o ft csnbsp;^Wjcollocat,quibus Edouardum Eboracenlem ducem præficit, infiniftronbsp;^^^ïQlatera équités dilponitJpfe uero cum robore militum in mediam acpnbsp;«confert. Veriim ctim lioftis numero militum equitum«^ præftaret,uegt;'nbsp;pariterin fronte atque latere fuorum pugnaretur,adarcendaiTinbsp;uim 8óimpetum,ut nepeditatusfui,inquoomne exercitus roburnbsp;^°*^fiftebat,ordinemturbarent,neue frangèrent, fepta ad utrunque latus fe/nbsp;^^^^palis fenis uel paulo plus pedibus oblongis utrinque ferratis aepræaeunbsp;fi equi in eos incurrerent, fubitb transfoderentur, deditep negotiumnbsp;gregarrjs militibus, qui ut cafus bC res pofeeret, ipfos palos refigerent,nbsp;loci figèrent, quo pedites le commouerent pugnando. His igi^nbsp;^^’^palorum feptis fiue uallojacies peditum le continebat,equitatus uero omnbsp;^^^bhteribus, extra palos ftabat« Iftum quidemmodum muniendi aciemnbsp;^,*’§^ietiam nunc feruant,inuentis adhæcalijs machinis, præcipuèpilis fetznbsp;quæ acutis undique munitæ clauis per terrain fparguntur,quibus equiznbsp;afuo peditatu arccant:nam fi temerè equi in iplas machinas inznbsp;^^lïerint, aut in ueftigio confodientur palis, uel læfis pedibus, cadere cogenznbsp;'^’^‘ftexinftrudaad huncmodumacie, impedimenta in unum coniedla loznbsp;^^’^jincaftris etfi leui præfidio munitis relinqui iufsit:poft hæc,apudmiznbsp;^oncionemhabuit,hortatuslt;^eft,ut bonam animo Ipern conciperent,nbsp;7 ^^^oquidem illud fibi perfuadere deberent, fe ad id loci qui quam pauznbsp;idoneusad pugnandum, tarn multitudini inutilis elTetjperznbsp;j.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duce Deo, qui feedifragis non fauet, qui eos qui alieno manum afz

non iuuat, quorum nempe criminum maculis reefte feirent Francos primis notatifsimos elfe : quare à primo admonuit, ut niznbsp;yç î^^^rent,quod hoftes longe plures numero effent, quoniam etiam feiznbsp;magna militum multitudine, necelTe elfe maiorem partem reinbsp;impcritilsimam cire,quæ bonis ftrenuiscp militibus Icmpernbsp;risnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alFerre foleret. Dtquamuis omnes æquè militaz

ƒfciemps forent, non eb tarnen pertimefcendum,cum pro patria diz effet, pro qua nihil non parato animo ferendum effe.Item quamznbsp;Ü?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gloriofum tarnen foreducerent: equidem fi uincerent,

jsjdfuis uirtutibus certum haberent apud cundos mortales afsignatum iri, a tanta hoftium multitudine uincerentur, nihil demum ignominiænbsp;ftitçnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘^bquód pauci à multis fuperati effent:ac poftremb certb

rçj^^’^^^lcloriam in manu effc,fi primo congreffu pugnam magno animo ini facere oportere illud moneret, quod non ignoraznbsp;‘Inem anteafæpilsimè uiciffent, quern ad præznbsp;promptifsimum, quam adlongioris pugnæ onusnbsp;iampridem nouiffent. Loquenteadhucrege, miliznbsp;14nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utingenti clamore fignum pugnæ flagitaz

' dem duces Clarcntiæ, Eboracenfis atep Gloceftrenfis mature faciendu

P X

44« Polyd.Verg.Angl.bift.lib.XXD-

' fentiebant,afErmantes moram hofti duntaxat commodo eflè, conflucnO^*’^ ad ilium undicp nouis militibus. Régi tarnen aliquid moræ facere placuitjnbsp;ne quid inconfîderatè ageret^ut qui probe Iciret, in prælio fuperari, turp“^nbsp;mum,fuperarepulcherrimumefle.

At Francis interea paucitatem hoftium negligentibus pro nihiloc^pi’^^^ / tibus, tantum fiduciæac Ipiritus accefsit, ut non deratione belli cogit^’^*'^''’nbsp;fed uicifle iam fibi uiderentur,qui pafsim efferebantur, maximo gaudio g*®nbsp;riabàntur,iaôî:abant{èAngIuminclufumhabere,nullolt;^negotiouidtuniiâ’’'nbsp;. in manu fua elTe^duces ordinu iam ipolia diuidere^captiuos IbrnHacnbsp;parare,quo rex captiuus in triumpho ducereturjfimul milites hortari/oi^nbsp;. rhare. Ad prædam, ad gloriam properate,utiam depræmqsueftrisjdtî'^^'nbsp;renda gratia cogitemus.Eó euafit lætitiæ libido, ut quoquouerfumnbsp;ad ciuitates mitterent,qui iubercnt,ut publiée fibi gaudentes de uicHod^jP^nbsp;inde qualî incerta non eflet,gratularentur,Deocpgratias agerent, ncqi’^^nbsp;fulpicantesfieripofle,utuenti, ficutaiunt,fuagaudia ferrent. Hinccd^gnbsp;licet,tamdementiæcfle de exiturerumfuturarumquicquam certi iudic3|^’nbsp;lt;juàmprudentiæ,noniudicare.C2uid,quôd8ead Henricum'nuntiumnbsp;runt,quæfitum quanti uelletferedimere; quem ferunt reipondiflè/^T^nbsp;intra duas trésue boras ita ufu uenturum,ut potius Francis quàmnbsp;redemptione facienda euræeflet.

Interhæcautem,copi')s ab utraqj parte inftrudis, ad VIII calen.^'’^^

• • bris,qui fuit dies pugnæ,circiter meridiem,ueniunt tandem ad maniis-^nbsp;cnim eodem temporis punlt;fto utrinq; dato, concurrituracriter, uaric^^nbsp;fligitur.’lànè làgittari} Angli ica. Francos équités peditesep unà obuianibnbsp;primo impetu urgent, utaliquandiumultis affedli uulneribus noj

gt; ant pedem conferre,qui pafsim cadentes no mediocrem luis terrorenij

' . bus animû præbcbant.Cæterum ubi cominus pugnaricceptu eft, P làgittariorû Anglorum proiedis adutu more fuoarcubus,fumpfis^^j^nbsp;lêmperad manus habent, telis gladijs, magnoimpetu inuenientêho*^ ,3

• • fertur.Francicontra ubiçpurgent,inftant,laborât:nam équités dufflnbsp;. peditatu Anglico dimicant,in dextero cornu, obiedis feutis, à latere

inuaderefummaopenituntur,lèd no fine cæde,tum areliquisfagittafllS’^^^^ abequitibus qui propepalosalfabant,repelluntur. Itaqj certamennbsp;uum,S«^ancepserat,in fuopro lêquifcpgraduobnixus,urgcns ^^utisy^jjnbsp;di-js fine refpirationc,alius pro uicloria,alius pro làlutepugnabat. P^^quinbsp;tris prop'ehoras utrincpfortitcreftdimicatû,rex circundudispaululu«^nbsp;tumalis,àtergoiplèpedeftrêaciemadoritur:clamornouus indeortUSjnbsp;corû animos ita terruit,ut pedem referre extemplo cceperint. At rexubinbsp;bata figna ac flu(fiuantem aciem uidit,tum milites parum hortatusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^

petu infecutus eft,ut Franci in fixgâ fubito uerfi,alij alio fugerent, armis,pro làlute tantum orantes manus datent. Interea équités Françinbsp;ce Roberto Borimuillenfi, qui primi terga uerterant, cum accepilTcnti^Ç Inbsp;dimenta Anglorum procul ab armatis,fine præfidio magno elfe, parn^^nbsp;ciendæprædæ,partim accept! incommodi aliquo pulchro facinorenbsp;ftudioconcitati,imp^tumin caftrauacua defcnlbribus faciunt,impen’^ jnbsp;tâ(^ omnia rapiunt,captisautintcrfedis qui præfîdio relidi fuerant»

Henn eus quintus . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;447

'ibi régi nuntius trepidus attulit, ac clamor puerorumaliorum^ auditus fltj qui aduentantc hofte, in pedes fe dederant, aediripi pafsim ferri(^ for^nbsp;tunas militum uociferabantur, ueritus ne non hoftes dilsipati ex curfuiiinbsp;ünum coadi pugnam redintegrarent, ac fibi fîmul cum captiuis, 80 hoftiznbsp;ous nouum certamen effet, neceffario contra animi lenitatem, iufsit ipfosnbsp;çaptiuos, quorum ingens numerus erat,protinus interfici,atque milites lenbsp;iterum ad præliandum expedire. Illi autem imperata facientes, poftquamnbsp;bonam partem captiuorum occiderant,omnis repente laboris per diem penbsp;tolerati,uulnerum(^obliti,perinde ac fî integri recentes^ effent,nbsp;*0 uno^mpet^ contendunt, in aciemc^redeunt, ièlt;^ in hoftê quanta 'maximanbsp;poßuntui,concitant.Sed cum ille prædaiam potitus longius abcffet,quàmnbsp;eum confequi poffen t, lua Iponte à perlèquendo deftiterunt. Atque hæcnbsp;nobilis ad Dagincurtum pugna, amp; inter primas memorata populi Anxnbsp;S^tóuidoria.Decemmillia Francorum inacie cæfa funt, captiuorum nu^nbsp;uierus penè par, fi in caftrisab hofte trucidati non luiffent: multi pofteanbsp;tttnnqueçx uulneribus interiere, Ab Anglis cecidere uix centum, fi créditnbsp;quimiracula feribunt, cum Edouardo duce Eboracenfi. Autoresnbsp;4uingcntos,ali j lèxccntos Anglos in eo prælio defideratos tradunt,quonbsp;non pcenitet me fententiæ effe : cùm enim amplius tribus bons fit ftrenbsp;° nuediniicatum,dubio procul Anglos qui inter arma ucrfabantur,fiia quoznbsp;^ueaccepiffe uulnera,par eft credere. At régi tantæ potito uicftoriæ nihilnbsp;prins fuit, quam uteo loci flexis genibus, multis orarct precibus, Deoeçnbsp;inimortales ageretgratias, cui deinceps ea dies, quædiuis Crilpino amp; Cri/nbsp;pmianofacraeftjfolennis perpetuo manfit.Secundum hæc,paulô ante no/nbsp;3^niredjjj.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæab hofte fpoliata, ut oftendimus,inucnit,lèd eius

P^njsniediocriterreplcuitjubieanoffeàlaboribus feffum refecit milite, poitero die ad locum pugnæreuerfus,omnes pariterfuos atepalienos in eonbsp;præliodefideratos iêpulturaaffecit,corpus uero Eboracenfiu ducis in An/nbsp;curauitjUt eius maiorum fepulchro inferretur.Hocnbsp;^do,cum AureliancnfiSôBorbonienfi ducibus,acalrisde nobilitate ca/nbsp;Ptiuis,prij^^j^ (3aletum,dcinde in Angliam redij t,qui urbem Londinumnbsp;rriuiupPijj-jj-j’g innperatoris, uidtore cum exercitu iniuit,cùm interimnbsp;^^’^totumregnu,fupplicationesmultorumdierum ad omnia templa Deinbsp;^^runicp decretæ funt, ut dum uiff oriam eius diei cundti congratulabannbsp;in ccelum laudibus ferentes, in primis Deo gratiæ agerentur,nbsp;^wtilJeannushumanæfalutis Mccccxvi,amp;:cùmipfeHenricusrégna/nbsp;’^^c^perat,iii.

'^arolus rex Francus ob acceptamplagam, magna animi perturbationc 4'inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fumma ope ftudet loannem Burgundiæ ducem diu ante ab fe

1^'^^^^rn fibi reconciliarc,timcns ne accidat, ut dum domi ciuili difeordia ^'^ratur,foris ab externo hofte grauius aliquid accipiatur. Item loannemnbsp;çq^^^cûcomitem,quifummum in re militari ufum habebat,magiftrunbsp;locum captiui apud Anglum Bufsicaudi furrogat, iperans fu/nbsp;‘^^^r:,qui rcs Francorum inclinatas armis fubleuaret. Tho/nbsp;’Hter hæc cornes Dorceftriæ præfcdus Harflei certior fadus de uido*nbsp;P 3

44S, Polyd.Verg^.Angl.hift.lib.XXII. riaadepta,cum tribus millibus armatorum in finitimos agros cgreffuSjRonbsp;thomagum uique cxcurfioncs facit : is inde dum præda onuftus redit, At'nbsp;miniacu comitem forti militum robore refertum obuiam habet, cómiflo^nbsp;leui præliOjin fugam uertitur,qui plus trecentos ck fuis perdidit.SedFraf'nbsp;ci non contend uicT:oria,iequendo propius oppidum,quarn utconduccttGnbsp;progrefsijCum præfidio quod obuiam fuis uolarat,manus conièruerunt)^^nbsp;leui pugna repente fadtajion fine cæde pedem refcrre coadli funt,

Dum ifta alibi fiunt, Sigifmundus Romanus Imperator, uir magnæuit tutis acfidei,quialias apudreges de pace concilianda,cùmlongegentiuab'nbsp;efiTetjper literas frequenter egerat,cum Caroli regis legatis in Angliâ uenit,nbsp;quem Henricus pro ueteri amici tia,quæ ci cum illo erat, amicè amp; beneuoKnbsp;accepit Js ftudiofus pacis modis omnibus rem utricp régi utilem tandem a'nbsp;liquando côficiendam curare cocpit:ièd Francorû fatalis obfiabat cafus^^’nbsp;poftea accidit,quo adhuc maiora detrimenta acciperct.Enimuero dumnbsp;cordia in foribus penè erat,ecce tibi,noua maioris difcordiæ ac inimido^*^nbsp;cauiàincidit.Porro Henricus certiorfadfus de cædefuorûinRothoinag^’^nbsp;fi agro ab bofte edita,ita irafci coepit, ut ne quidem de nomine pacis tuma^nbsp;dire uoluerit.Quocirca Imperator negotio parum fuperièdit,ac ftatimpo*^nbsp;iram regis,quæ cito deferbuerat,nihilominus rem aggreditur, quantnbsp;fcciflèt, fi Franci nouum bellum no paraflènt: quippeilliduceÂrmimatO’nbsp;ex re profperè paulo ante gefta,animo autfti, Harfleû fibi omninonbsp;dum ftatuunt,qui poft paulùm diuerfo itinere, quàm poITunt occulO’^^nbsp;cum omnibus coprjs,quas eo momento coégerant,oppidum oppugi^^^nbsp;cunt Jtidem loannes uicecomesNarbonenfis,qui claflï præerat,facit,o’^^nbsp;uicinumlittus pari celeritate occupât, circunfidet. Seddolus nonnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

quod antecp ad oppidum peruenirent, animaduerfum eft à ipeculatoty^ ex arce, hoftiû cohortes accedere» CXua re cognita, Thomas præfedusnbsp;intra muros recipit, nuntios crebros, ac literas ad regem mittitpetitûam*^^nbsp;tium. Franci uero quamuis uiderent nullamamplius oppidi de imptumnbsp;occupandi facultatê dari,nihilo tarnen iecius tam terreftribus quant ntariO'nbsp;mis coprjs ad oppugnationé aggrediunt, quibus Anglipro tentporefotn'nbsp;ter refiftunt Jnterea Henricus accepto nuntio, cognofeit fuos in rnagnop*^'nbsp;riculo ucriâri,remcp diligentiam requirere, quarc nulla fada mora, da»nbsp;paratjfiiiscp fübfidio ire maturat. Retardauit eum tarnen Sigifinundusnbsp;perator,dehortatus magnopere ipfum proficiici,fed fuafit,ut ducema»^^nbsp;mitteret,qui earn impendentem procellam propelleret, quandoquidtjf^^nbsp;præftaret,8lt; tune nihil effet quod princeps, in quo totius Reipublica^l^nbsp;maconfifteretjomnibus feobiedaretpericulis« Itarex monitisamidnbsp;bitus, loannem fratrem ducem Bedfordieniêm cum multarû nauiu dalnbsp;quamprimu in Normaniâ mittit, qui ièquundo ufus uento, celeri cudn^nbsp;Sequanæoftium peruenit. Hûccum uicecomes Narbonenfis cognott“^nbsp;appropinquare,iè iubito ex omnibus partibus,dato figno, in hoftesnbsp;tat,faucesc^ portus occupât. loannes cum claflèm hoftilem audaciusnbsp;iàm uidiflet, naues aliquot fortiores in earn præmifit, quæ primo imp^^^nbsp;duas Francas naues incautiusprogreiTaSjCumrcmigibus defenforibtj?^

Henn eus quintus . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;449

fuis ceperut. Adfuit ftati'm póft l'pfe ftudio indtatus cum reliqua claflê,qui cmamenfortiter redintegrauit* Eft fummè aliquantûutrinlt;^pugnatum,nbsp;tum Angli ad extremû bonam hoftilium nauium partem aut (ubmerftrût,nbsp;autccperût^reliquas uero turpiter fugere coégerunt.Tum loannes per fluxnbsp;’^enad oppidum delatus, fine ullo impedimento deftendit pariter in terra,nbsp;uno tempore cômeatu amp; npuo militû fupplemento iuuat* Armixnbsp;interea certior fadusper literasamp;nuntios, male à fuis ad Sequanænbsp;° ^^ni,nauali prælio efte pugnatum,reli(fta obfidione, in Parifios le contunbsp;10nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nulla Ipe erat oppidum per uim expugnandi.

, ofthancacceptam cladem,res Francorümultóinfirmiores extiterunt, ^'^°^principum ftudiu diuerfum eflet, utpote qui ueterû inimidtiarû ftixnbsp;?^^'sincitati,iam Reipub.muniagrauatè obirent,8eper fimultates adeo lanbsp;/‘îctari inciperêt uiribus,ut libertate in dilcrimen adduxerint. Et quan^nbsp;^^l’dianenfis dux alterum faéEonis caput in Anglia captiuus erat,tanto unbsp;’^^^fîniultatû furore Carolus Delphinus, ôcBurgundiæ dux agitabâtur,nbsp;'*^iïialteralterumarinis,n'audibus,infidrjs opprimere conabatur,ô^reli

Phneipes eifdem faftionibus SC ftudijs trahebantur, nemo quifquamil effet, quipropullàndum comunepericulûquodimpendebatab Annbsp;xo C 'curaret. Ita in hoc ftatu multa erant mala, alienatio mentisnbsp;regis, belli periculum, principum diftordia 80 improbitas, fexcentanbsp;^^^^aaîia,quærem totamærumnofamreddebant. Sedadpropofitûrexnbsp;'ßedfordienfis dux re profpcrè gefta,continuo inÄngliam redrjt. At Sinbsp;i^indus Imperator animaduertens nihil efre,quódfe in iftam padficationbsp;Harflei obfidione,uenbsp;tiisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;olfendilTent Anglorü animos,quibus etiam ipfe ob id ipfum irax

eit ^^^^'^niilTo diu anteainchoato pads negotio, foedus cum Henrico fcx tantu ab fuit ut deinceps uiolaucrit, ut etiam pro fe quifi^nbsp;fui Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;colere maiorein modum ftuduerit,id quodcomodo utriep

30 tr^^p’^peratorpoft hæc, multis acuarfjs donatus muneribus in Germania regum locietas in annum quartum,ciim regnare cccxnbsp;j^^juricusjôôlâlutishumanæ MCCCCXVIL

principu conuentu facit,apud eos condonatur,recentcs dj^p^ruiniurias in lècômeiTiorat,occafionêgerendi belli oftcndit,dilcorxnbsp;^eint ‘^^'^coru principu replicat, multS. proponit, quamobrem bellu in eosnbsp;^§^0fumendum, ac totis uiribus inillud enixe incumbendu iudicet.nbsp;kP^cuniam imperandam, ac militu delcéfum primo quoep temxnbsp;décernant, quo inimicorû iniurias perfequi tandem liceat,nbsp;amp;adeius nutum cunftaàpatribus décrétafunt. Sed pecunia innbsp;% ’’^peratur,quô fumptus in copias fuo tempore fiant : nempe nullusnbsp;%^^^’^hellu no maxime cordi eftetjuidereturt^ tamutile,quàm oppor'nbsp;^iij^f^'Deinde ex. fenatufcôfulto, loannes Bedfordienfis dux regni præfe/nbsp;P^‘'‘^*^‘^s,qui catenus idimperq obtineret, quoxnbsp;^^^fig^rendicaufa,in terra Gallia elTenquo fa(fto,drciter N l cal. Auxnbsp;milleamp;amplius nauium dalfe in Normaniamtrai)dt,expofîxnbsp;^'^terrammilitibuSjCum fuisdudbusdc rebus agendis confîliacoiix

P 4

450 Polyd.Verg.Angl.hift.lib.XXiï. fert ? Normani cognito hoftis aduentu, ingenti perculfi' pauore, moeftinbsp;ti'ac^fimul afFeóti, ex agris cum liberis, fortunis^ fijis, in oppida concurnbsp;runtjipiàcpoppidamuniunt, frumcnta accætera ufui humano neceflàî^^nbsp;apportant, tela, arma parant, quibus hofti refîftant, ad Carolum regem^fnbsp;gationes mittunt, ut fuos ciues ab hoftium iniurrjs defendat, Francinbsp;resqui locis præfîdio relidi erant,unàcum agreftiumturba,inoppiô^*^nbsp;recipiunt,ut oppidanis intus auxilio fint, qui foris hoftium uiribusnbsp;fterepolTeièdeiperabant. Hæcperomnem Normaniam fiebant,adcouni^nbsp;uerfi magno erant timoré, cùm Henricus poftquam rei gerendæ confiHu*^nbsp;cepit, ad Tucham arcem opéré èC natura munitam caftra pofiut,eam(^^Fnbsp;pugnare aggreftus, etfiab ijs qui intus erant forti ter defeniàm, cepit^dönbsp;Cadomum petendum conftituit, ratus id quod officium pofcebatjfr^i^^nbsp;cos laborantibus fuis auxilio uenturos,ibic^ prælium fore,quodinnbsp;cupiebat : quare cum expedito exercitu eb ire contendit, agros late p^P^nbsp;Iatur,prædam facit,

Cadomum eft oppidum in plano campo pofitum, fofsis, altislt;^ munitum, ut alibi oftendimus, ôô id temporis nullius rei egens, tjnod OPnbsp;pidaniante aduentum hoftium, commeatuamp;armis illud referfîflènt*Jpnbsp;tur rex ubi ad oppidum peruenit, mœniaàfuis caftris munitione fecl^ ’nbsp;ut ne de oppido eruptionem inclufi' facere pofsint, ac difpofitis pafsii^nbsp;turionibus, curfi luis militibus, tela in hoftium munitiones adiglnbsp;Nihil ea res Cadomenles terruit, qui infenfi intentie^ fine tumultnnbsp;bant:itapræliumundiqueincipitur, Angliproingenioquilquepai^nbsp;nus lagittis, lapidibus, alijsq? tormentis pugnabant, alq fucccdere,a^ *nbsp;rum modo effodere, modo ftalis aggredi conabantur, amp; loltim cupi^nbsp;pugnamanibus facere. Contra Cadomenles in proximoslaxauolnlt;^^nbsp;fudes,pila, præterea picem,fulfur amp; tædas ardentes mittebant,Eftad'’^(^nbsp;modum per aliquot dies continuatum certamen, bene magnonurnef^’,nbsp;glorum interfe(fto,quód plus detrimentiacciperent ab illis,qui innbsp;nibus dimicabant,quam inferrent,Quod Henricus animaduertens,ii^nbsp;apugnareuocat, ôôfolùm muro perfodiendo defjeiendoep ftudendünjP^.^nbsp;tat : itaque adis ad oppidum repente cuniculis, adhibitisepinnbsp;machinis,ftatim magna ui moenia aggreditur, amp; ne opus incccptutpnbsp;pidanis impediatur, iterum milites admotis lcalis,alios in mururnnbsp;re, fummacp capere, alios urgere teils iubet. In hos oppidani animoKnbsp;fendendo,lapidcs, ignem, aha(^ id genus tormenta torquent,punii^^ÿnbsp;gnatur, Angli ipfos muros uarrjs in locis perfrangunt,iam^abnbsp;in cuniculis fundamenta effbdiebant,palsim foueæ fadæ erant,nbsp;miles in oppidum penetrate poterat, cum rex milertus oppidanOnbsp;quos fibi leruandos, fi in fidem uenirent, non perdendos ftatuerat?nbsp;mul ueritus ne fi per uim oppidum expugnaret, cogeretur illud diJ'jPnbsp;dum dare militibus, perpræconemeos admonuit, elfe adhuc apudhnbsp;mentiæ locum,fi confeftim deditione facerent, quod illi fpe lubfidijnbsp;pertinaciterlefalt;fturosnegarunt,Tum Anglusrurfus moenianbsp;perfoueaslt;^introi,renititur, Hic momento uniushoræ eft

Henricusquintus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45«

^ni Angli irrumpere conarentur,amp; Cadomenfes loca omnia defenderent ortifsimèjfed tandem Angli uirtute uicerüt.Rex oppido potitus,cund:os arnbsp;unum locum inferreimperauitzquod ubi fine recuiatione fecerunt,palznbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proievli ad terram flentes pro fiilute orarunt, confolatus furgerc

sitrhocfaólo,adprincipemædem morefuoacceisit,ibiepaliquandiu ora^ ’^jgratias Deo pro re feliciisimègeftaagens. Ea noéte nó ie quieti dedit, (cdnbsp;miUnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;armis effe uoluit^ac fi à periculo uacuus no effet, ne quo

temporis ad prædam laberetur, uel oppidani dam diz Denbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pEma luce, recenfione habita fenatus, partim morte pro uelàha

bonis muld:auit,deinde militem etiam atep etiam collauda lennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^æda de hofte capta donauit, quod in ea oppugnatione eius excel

uirtutem fui(re,optimelt;^ eum de fe meritum iudicabat.Sanè uiz ^elHpotifsimu prælio uoluiffe tam fuam ipfius, quam fuorumnbsp;te doélrinam oftendere, quo Franci intelligerent fibi cum eo hoftenbsp;lonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multum uirtute polleret,aut quód fortaffe nó erat ignarus,in bel

(fudendu effe famæ, ac prout prima cedunt, fore ut plurimu uni^ adhuc ftabat in fide Francorû firmaatepegregiè munita,cuius prænbsp;pç({^^^^tfidem magis feruaffe uideretur, palam iaeftabat fe prius excidium exnbsp;^tnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hofti traderet : quod Anglus minime faciendum conftituit,

rçfj ^f’^llt;^hrumopus ôôoppido euftodiendo neceftàrium dirueret,quod póft præfefto ac reliquis militibus qui intus erât, inznbsp;fpçj.’^’'^^ftpollicitus,diem præfcnbit,quo arcem dedant. Qiio audito,acde^nbsp;^uôfidio,dcditionem fecerunt. Ac ita Henricus Cadomû cum ar/nbsp;dicitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cepit,qui eius uiftoriæ bonam antea fpem animo concepifle

tç^ eo quod orando,eum ferunt uidiffe crucem inter fuas copias emican/ Hiin^ ^^^(uuenit, utbeneprecantibus aciuftum bellum facientibus,præfensnbsp;£^^'^c(fe foleat.

, U “quot;'hæcabAnglo ita fiebant, Franci necpiuftum excrcitum paratum ha parati erant ad eundum fuis fubfidio, domefticis hoftibus lanbsp;émergèrent,nouaextititcaufa,cur feditioncsmaximèrenonbsp;enim rex Carolus pro fuo iure res gerere nefciret,accidit,ut nilnbsp;§éntius,nil regno fpoliatius,quód pro fe quifepbona publica difsipanbsp;patriæmaladeflebat, fol us in Rempublicairi^nbsp;k hoftibus refiftendu curabat,fed inopiaaffeefus folicitudinenbsp;qui ad extremu de confilio Armeniaci equitum magiftri, peefixnbsp;Ifabella mater côgeflèrat,ex diuerfis lods fuftulit, fubleuandæcp panbsp;parandum exercituinfumere cccpit. Ea re mulierimmemornbsp;^^’^^^’’^(Sj’^émoriniuriæ offenfà,filium cum Armeniaco pro hoftcnbsp;ducemin fummanbsp;gratia ponit, eiep imperium rerum omniu dar, defert,nbsp;^fçç,^?^t*Burgundio quem penes iam omnis eratpoteftas, facultate dataulnbsp;''J^iuriaSjfeinDelphinum armat,quó eo debilitato,publicis hoftibusnbsp;^^»11nbsp;nbsp;parte refifteret.Mouit par ratio amp; Delphinu, qui domcfticu tumul

*0 externo præuertendû ratus, in Burgundionê fa(ftionis caput arma %fj£^^Dicpquouis modo perditum ire contendit.Flincigitur magna regninbsp;eft,quæ nihil propius fadtum fuit,quam ut illud fundi tus deleret.

Poly cl. V erg. Angl. hifi. lib. XXIL

Ärdebat ita^ GalHa beno,2lt; nemo fere erat,qui in tanto meerore curamb^ li fuiciperetjfuftineretue,

Inter hæcThomas Clarentiæ dux cum expedita militum manUjiècunaU’’’ oram Normaniæ maritimam profecflus, BeUocaisiorum, hoc eft,Bailt;^^^nbsp;li'um, ut hodie nuncupantur, urbem de Franco capita Item Humfredusynbsp;ceftrenfis dux eius frater Lexouiorum oppidum armis adortus,nullonbsp;gotio occupât« Rex interim Cadomi caufr firmandi præfîdio loci rnoraonbsp;tur, cum ibi fîngulare edidit pietatis exemplum : reperit enim in arcem^g’’^’nbsp;ciuium fortunas, quarum in numero erant pecuniæ intemplis diunbsp;ac facra uaia, ea omnia tantùm abfuit ut ipfr tetigerit, ut etiam innbsp;to referenda, ciuibusc^reftituendacurauerit, ut ne præter infritutumli^^*^nbsp;facrilegio rapinaue contaminaretur « His acflis, conuocato iuorumdtic^^^nbsp;confilio, de fumma rerum agitabat, cum rumore interim quoquouerft^nbsp;cius lenitate clementialt;^ perlato,omnes propemodum uicinarum cin^^^nbsp;principes Cadomum conuenerunt, frt^eius fidei commiferunt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F

cuit omnibus publico edidto denuntiari populis, cos fore cum fortuits a , mni periculo uacuos, qui iua fponte in Anglorum ditionem rediifrntjnbsp;fentc^« Quæmeherculeres efficiebat, uti bene multi quotidiepopuH»*nbsp;coadHenricum deficerent« Rex poft hæc Argentonium oppugnaW’J^ jonbsp;domoproficiicitur,quodaduenienscapit« Venitdeindein eiusfideni^^f^nbsp;conium, Conftantia, Falefi'a, Fanum Landi, nonnulla«^ alia oppi^^nbsp;munitifsima, adeo fere omnes miferrima Cadomi memoria folicitosnbsp;caium timentes habebat, ut mallent Anglo ft dedere, quam fortunenbsp;cum fuo magno malo periculum facere, cum prælèrtim nullum Caro»nbsp;citum proximo ft uiderent, nec audirent uenturum fibi fubfidio«H^’’fnbsp;autemtotuno tempore receptis oppidis, folum fibi laborandunicfrnbsp;bat, utRothomagum urbem totius Normaniæ caput in poteftatcftirt p^nbsp;ret, quo ex cunfta regione, Normani omnem pecuniam, charifsimas^nbsp;comportarant, quodc^ inito bello, operibus maximis munierantiq»^^^nbsp;ftruftis coprjs,caftra mouet, atque Larcham, quod oppidum adnbsp;fttum à Rothomago circiter millia pafTuum ofto abeft,ire cotenditQl*®nbsp;bi Franci qui ad præfidium loci erant, animaduertunt,pontem qui eonbsp;co in Sequana eft, ante hoftis aduentum, ualido præfîdio firmant,nbsp;alteram fluminis ripam milites difponut, qui prohibeant,neille flum^^^P^/nbsp;tibus autcratibus uel fcaphis tranfeat«Poftquam Henricus ad oppi^’jSjsnbsp;iicnit, pontem confeftim oppugnare aggreftus, ciim uidereteumnbsp;acrius defendi, quam ut paruo negotio capi poftet^ftatim regreifusnbsp;fuum fere tria, fecundum ripam, ad aquam fecit caftra, atque indenbsp;tibus, lintribusep, partem exerritus noeftuin alteram ripam traniduxi^j^ jnbsp;lo ex hoftibus ft opponente : nam qui ad alteram ripam erant, arbiö^nbsp;Anglum alio uerfum iter uertiflre,non fimt fecuti,quódiatisnegotijnbsp;rent in tuendo oppido : quo fa(fto, ad oppugnationem de medianbsp;fus. oppidum utrinqueobfîdioncdnxit. Quodubi oppidani fenferunfnbsp;iperato fubfidio, deditionem faciunt, Rex potitus oppidi,iam cùmnbsp;teretiter, Rothomagum proficifeitur« Qpodpoftquam præfidiumnbsp;intus erat, cognouit, omni propemodum equitatu celeriter edudo,

•

Hcnricus quintus

qucftri iiiflrudta, obuiam exiuit,faélóquc cum antecedentibus equinbus ^minis Anglici leui prælio,cùm iam premcretur, necefle habui t eó fe repenznbsp;tcredpcrc, unde uenerat, Tum rex quamproxi'mè mccnia accedens, urbemnbsp;obridet.Fuitilleaiinuslalutis m c c c c XI X^SódimregnarecccpitHenriznbsp;^üs,yi.Angli opus incœptum facientcs, duabus ex parn'bus uineas, aggere,nbsp;fiiniculum ad urbem agere infti'tuunt, quibus perfedis, quotidie cum indu'nbsp;^P'ignabantjfèdparum proficiebant, quódRothomagenfibus nulla res adnbsp;deerat,neque quifquam omnium crat,qui non in eius oppugnatio/nbsp;*0 fefomnium fortunarum euentum confiftere exiftimaref,quarcnbsp;^’^utuo animis confirmantes eo confilio decertabant^ut nullum aliud tet^nbsp;^^^^^conandum habituri uiderentur,qui capta urbe,omnia extremaab holt;nbsp;Pudenda putabant.Hancanimorum miram quidem confènfionem Sóperznbsp;ll^^dntiam ubi Henricus perfpexit,mutato ex neceflïtate confilio,ftatuit honbsp;j ^^^’’^e domare, quem armis fuperare iió poterat, id quod fadu eó faciliusnbsp;lt;iiofnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domefticis implicati,utdidum eft,feditionibus, fubfiz

minime uiderêtunitacp difpofitis paflïm per opportunas fta^ Hÿ '^^^^’^ätorumcohortibus,amp;fuprainfra«^claufoomni fluminis Scqua/nbsp;ciues breui temporererumomnium penurianbsp;Pui ^^/¦^ftfrnauitjUtillicibisiamconfumptis,acfpefubfidrj penitus ademnbsp;çqçÎnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poteftatem ultró uenerint. Rex opulentiisimam urbem adeptus,

ScirjCj '^momento omnia propinqua loca in poteftatem redegit,accepic loannem Britanniæ ducem. Is porró rebus fuis timens, (ponte idnbsp;amicitiæ Angli dedit,quôd uideret Francorum uires in dies finnbsp;Atnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Infirmas e(Te,ueritus ne fi alias id facere coalt;ftus,nô acciperetur,

a ^Q’^honiagenfium deditionis fama per Gallias peruafit, incredibile ^uantus omnes terror inuaferitjquantus«^doloroccupaueritjitponbsp;feditioimportaretclades, 6ô ad idmalinbsp;3onullumadhiberiremedium. SedBurgundionêducem in primisnbsp;fiçi^j^^^’^âbat,angcbat,cruciabat,quôdduplici malo uno tempore tencretur:nbsp;fuo arbitratu Carolum regemregebat, id^nbsp;cfte (c non pofle,ôôquicquid cladium accipiebatur,fibi (onbsp;feiebat: quare tam è Republica quàm ex fuo ufu futurum iu/-inueniret adreconciliandos in gratiam reges,quôd tune ab exnbsp;?lt;Cgt;us metu,facilè decus fuum aduerfus Carolum Delphinum uleflei,nbsp;UpjQ ’®publico,inuidia, infamia liberare, patria bello libera ta, polfet. Hocnbsp;per legatos cum Henrico agere in ftituit, ut pacis conciliandænbsp;fumma totius rei colloqui.Non abnuit Anglus idnbsp;\ ^perindeaclegatis promiferat, paucis pô(î;diebus Meulanû conueznbsp;^^^nlns cum Ifabella uxore,Slt; Catharina filia longe formofi(rima,fi'znbsp;§U^H^ilt;Jamtradunt,reginafine Carolo,quia non crat mente (àna,cum Burnbsp;uenerat. Ibi de pace, ueluti alias faftum eft, fruftraagitatur;nbsp;P’^ofuitcongreffus, quod Henricus uifæpuellæ forma captus,multônbsp;efFeftus. Interea principes Francicômunem patriæ forznbsp;fuarum fortem inculàbant, quod uires ad extemanbsp;abuterenturinter(èipfoscertando.Quocircaaznbsp;elfe uifum eft, quod ægras (ànaret mentes, nifi cômune colloquiû.

4J4 nbsp;Po]yd.Verg,. Angl .hift. lib. XXII.

quód per illud inimi'citiarû furor facile extingui,iniuriæ(^ cuclli polTent.P’^^ bataab omnibus fententia, colloquiûad Monfteriolum, quodeft oppidi^*^nbsp;eo loci fitum^quo lona fluuiolus in Sequanam influit,indicitur, quo cun’Pnbsp;mis Delphinus amp; Burgundio duo fadionum capita accedcrent,ut ciuilesnbsp;fcordiæaut funditus ineo conuentuextirparentur, auttantilper fedarent ’nbsp;fupprimerenturcp, quoad bellum reftingueretur, quod iplà ièditio dom^nbsp;ca inflammaflet.Sed fecus accidit,atq^ in expedatione erat : quoniâ du”’’?nbsp;concordiæomnes complebat,dolus ex odiointeftinocompofitusdilco’'^ -repentino renouauit,rcscçc5munes in longe maius adduxit dilcrimen.tl pinbsp;dem ubi de habendo colloquio,inter prindpes conuenit,ecce tibi,fubitunbsp;doniCaftrenßjuiroimmani adomnefacinus audacia, uenit in mente”’nbsp;moria Ludouici Aurelianenfîum ducis,fubquo ftipendium merucrat,nbsp;tumep eft illius ulcifei cædem,quam iuperiore libro, autore Burgunditnpjnbsp;ditam dociiimus. Sunt tarnen qui tradant Guidonêidconfilij impulf”’^^nbsp;phino cepifTcaquod à uero minime abhorrere uidetur: nempe Delphin'^^^j^/nbsp;æternas cum duce fimultates habebat, forfitan per eum modum Bufg^nbsp;nis potentiam fine ulla fua perfidia,uti putabatjComprimendamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjjjS

Sed neplura. Venitdies colloqufj,amp; Delphinus ac Burgundio ftipati adfuerunt. Hîc poftquam in unum conuenere, cundi unonbsp;petebant^cùm interim Delphinus 8ódux cœperunt inter ieexprobtsfcnbsp;lîcia,deiniurijs expoflulare,c5uitia facere.Ita altercationeintegrafceu^^’^jjjfl/nbsp;do ratus tempus efiTe edendi fceleris peropportunum,de improunbsp;dionis manum arripuit,atcp primo iôtu hominem confecit amp; occîdit-^^nbsp;fojCundi utrincpgladios aut fui defendendi, aut tumultus fedandid^ A,iinbsp;cuntj nô credentes Burgundionem mortifero uulnere effe affedun’*nbsp;uidiflTentcorpus mortuumiacere, non tam pugnandiquamdiffug’cU^^j^t/nbsp;dium habuere. Atepita àcolloquio difeefiTum elb^ô^ tails loanniduc’”^ f ƒnbsp;cidit,qui præciuilibus di(cordrjs,falutê fiiam parum curandam duxet^nbsp;(credo) Aurelianêfis ducis cineribus pcenas daret, fie uolente diuin^*^nbsp;ut lèmperautori fuo parricidium fraudiexitioepfit»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

, Phiiippus loannis Burgundionis filius qui fèLutetia tenebat,u ult parentem ab mimicis perfidiofeintcremptum, confeftim jpcii'nbsp;tale illis exhiberenegotium,quo coflidati ad extremu méritas pait’C’^”gt;nbsp;dant pcenas:itacp primo per fecretos nuntios,cum Henrico pacernnbsp;filialt;^ c5municat:poftea nomine Caroli regis, quern à patre traditu’^^^ff*^’nbsp;teftate habebatj legatos de comuni pace ad eundem mittit, qui fin”’nbsp;ut uelit Trecas,quæCampaniæurbs eft, ucniread colloquium, cut”nbsp;ubi tandem aliquando confidere poftet, amp; pacem bonis condition’nbsp;uenturam,Slt; fe eius filiæ connubium confecuturum. Audiuit Angl”nbsp;libenti legatos, 80 ft ad locum ab eis didum primo quoep temporc it”nbsp;mifittqui his auditis,quamuis mirabiliter cum ulareturgaudioftcuKa^^jnbsp;ne gerendaru rerum fibi præter fpem dari, hand tarnen tantumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

fis Philippi habuit, quin iudicaret omnia prius perexploratorcs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

da,quàm ad colloquium accederet,quód memoria recentis Burgu” dis faciebatjUt cautior efiTet, ac timeret Francos,5^ dona ferentes,utaP^^^nbsp;gilium Laoeoon de Græcis ait. Venirn ut cognouit fine fraude eu”

Hen neus quintus

nihil cunctatiis.T recas profici'{citur,quó poftqua qui inifTi fucrant Jegatione renuntiarant, Philippus cum Carolo fubeos diesaccefTcrat. HicacfloFraivnbsp;corum principum c5uentu,icitur fcedus,nouaqjaffi'nitate corroboratur^coPnbsp;locatanuptum Catharina Caroli filiaregi Henrico,Padlio fcedcris eiufmodinbsp;fuitjUtHenricus ufcpeó dum uiueret Carolus, regnum Franciægubernaret,nbsp;adminiftrarct,rcgcrec,idlt;^ poft Caroli mortem,codcm obtinerctiure,quamnbsp;^uioptimo : amp; (i contingerct, ut Henricus prior moreretur, dus filio maiorinbsp;natu ex Catharina genito regni hæreditas ueniret, ac principes Franci conccznbsp;ptisuerbis, ipfiHenrico iufiurandum darent, atqp Carolus Delphinus omninbsp;honore quem gerebatjhoftispatriæpcrpetubhaberetur.

^^cundum hæc, Henricus gerendaru rerum munere fuftepto, Franciæ §^*^siiuncupatur,in cuius uerba principes qui aderant,aderantautêfrequenznbsp;^^^jîneipiente Philippo Burgundione duce,ultró iurarunt,quód eos iampriznbsp;fx fama rerum geftarû, uiri admiratio cepiflet, maior præfentis ueneznbsp;^^locaperet.Scd utrum fronte,an mente id fecerint,dubitatum«San'e iam iênnbsp;^^nt Henricu efte ad cofilia capienda prudentem, ad militarem diiciplinâ acnbsp;ad belli labores impigrum, ad omnia periculafortem,nbsp;®^ünam atc^cafum femper prouidentem, unde illa admiratio in primisnbsp;th 1 ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itaalloquitur:Omnes meas curas,principcs,unade

demu occupât, noftrumcpanimû intentum tanquam arcum habet, ut . ‘^^i'ienter cogitem,8dagam,quonam pado utrunqueregnum tandem Deinbsp;’^ortalisbeneficio, alterius accefsione unum effèdum ac felidteraudum,nbsp;afadtionibus uacuumnoftris pofteris relinquere, ut ficut inpræfensnbsp;Q '^^’^fgnumnon habet Europa,itain pofterum tcmpus,non aliud habcannbsp;^^^^primiim omniu ciuilium feditionureliquias nobis perfequendas ftaznbsp;’4^ia:infoloCarolo,qui ueftro nuperiudicio,Delphinatus honore eft prinbsp;fubigendum mccum curate,nbsp;i-ç ^^^^publicaabomni liberetur pcriculo.Ecquemcnimputatis eumforenbsp;obtincret, qui id ætatis adolefccns nô crubuit fefenobilifsiminbsp;turpificareC Proindc mccum ftate, qui fticceiTurusrnbsp;’'it knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rocero,in ueftrum regnu, meis primo maioribus, Ôd deinde mihi

glu ^^^‘^itariodebitum* Nccuos illud moucat, qubd ium homo ortu Angt; ^crinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hæres,nonuticppolTum dcbeoucuobis nifiucfterui

officio loge difcederc,uos in oculis femper ferre,pro ue foç ^î.’^chumanitate,neccfle habeo,eiuslt;^ officii initiûfaciam ergaCarolûnbsp;loco patris habco.His dilt;ftis,acdimiftb conuentu, copias cogir»nbsp;^^^Süiubircliqua Gall iade hifce foederis conditionibus rebusep adlis coznbsp;fonimo dolore corruit: non poteratenim iftum patriæ cafumnbsp;ferrc,quôd uideretRempub Xuam adexitum uocari,ni Carolusnbsp;fuftentaret, conferuaretlt;ç:quaread cum cuntftus hominualznbsp;eratjUtin quo omne præfidium ciuium pofitum effet»nbsp;Burgundionis amicitiam cum Anglo fadfam,nbsp;addu(ftus,cum amicis principibus côcilium habet;nbsp;^oj **^'-°nfilio,quia uires nô crant parcs,primùm de refiftendo agitunfecunznbsp;nefubito aduerfi quid cueniat, conftituitur, utipfo Delphinus,iiinbsp;•. ^otius belli diferimen pofitum erat,in aciem nullo paefto dcfcendat:tertiq

4?« nbsp;Poly d .Verg,. Angl .Elft. lib. XXII

deexercitucomparando,præfidiocp locis opportunis locando prouideii’*^' Ita Delphinus animoaccopijs fèfèad repugnandumoppugnantibuspaJ^^’nbsp;armatjinftruit.

At Henricus rex Franciæ regens, cum fîrmo cxercitu ex Treccnfibusfl’^/ uens,in Senones ire contendit,qui in Delphini fide erantipoftquamnbsp;fines effufis populationibus peragrauerat, ad eorum urbem accedit,nbsp;gnat : item Moretum amp; Monfteriolum recenti loannis Burgundionisnbsp;nobile,capit:inde Meledunum obfideuErat præfidio loci præfedusnbsp;nus uir bcllicofus,qui oppidû impigrè tuebatur, lèd amp; is rei frumentafiæ”^^nbsp;pia uilt;fius,in deditionem uenire cogitur.Coceflà eft omnibus abeundifi^^/nbsp;tas,præterquam illis, in quibus Burgundionis cædis culpa refîderet:nbsp;aliquot facinoris focfj iè contulerant. Rex recepto oppido, fontes ibinbsp;henfbs,in quibus Barbaiànus fuit, adquem illius Iceleris contagionen’P^^’^^^^nbsp;nere compertu eft,Lutetiam in cuftodiam mittit : poftremo Meldcmdf^fnbsp;fidet,ièd oppidani non diu obfîdionê tolerarunt,qui paucis poftdiebüSjnbsp;fidio defperato,deditionem fecerunt:hislt;^ rebus proiperègeftis,adCaf‘’‘^^^nbsp;T recas redit,8lt; inde ambo cum Philippe Burgundione duce,Lutetiafl^PVnbsp;ficifeuntur, quorum acceflus fuit ciuibus multo gratiffîmus, qubdnbsp;mumodijs domefricis,intefî:iniscp bellis finem terminumc^aliquêbr^’J^^^;«nbsp;ftitutuminexiftimabant* Henricus poftquamLutetiæfuit,primbn^^Ij^nbsp;ptiuis qui Burgundionis cædis confeij compedibus uincfli tenebantufj^^j-'nbsp;nbsp;nbsp;alrjs qui tune in ea noxa eflè reperti funt,{upplicium fumi iubet; deind^^

flatus collocandi caufà,iènatum conuocat,patribus exponit, quæèR^P^^j caefle ducat,amp; multa inftare, quamobrem in Angliam reuocetur,nbsp;uelint defignare præfec'î:os,qui in eius abfcntia res gerant,His caufis cog*nbsp;ex uoluntate fènatus,ducibus Humfredo eius fratri Gloceftriæ,nbsp;Burgundiæ, imperium Reipublicæ adminiftrandæ datur,ac Thoin^s . j,nbsp;rentiæ alter frater cum Ricardo Varuici comite,uiro fingulari uirtute,if’^^j|nbsp;mania mittitur,qui in regione præfit.Poftquam eft rebus ita prouifui^;nbsp;ricus in Angliam cum Catharinauxorc rcdi'jt,cuius aduentus tanta^^5nbsp;omniætatcconcelebratuseft,ut homines prænimiogaudio,uixnbsp;mentium eflent, Porro non iniuria Angli fibi gaudebant, quandb resnbsp;miftntentiafucceflerat, obtentoin Francia regno, Quare Henricusnbsp;turn fuum plene quafi confecutus, Deo gratias agi publice cupiens/uu’nbsp;rico Cantuarienfi' antiftite egit, ut ille confeftim in quadriduum fnppb^^^snbsp;nem indixerit : ipie deinde coado principum concilio, res ab fe ordine Snbsp;cxponit,docetch in eo efle ftatu apud Gallos,ut fine eorum opibus,neTnbsp;in tuto coIIocarijS^ idcirco rogat, ut ad bellum pecunia decematur, P^nbsp;bentilsimis animis morem principigeflerunt,le(^acfuas opes præftoelnbsp;nbsp;nbsp;^5

xcrc. Poft hæc, Catharina regina more maiorum, in eo conuentu coroH^^^^ Fuitilleannuslalutishumanæ iviccccXXI,ôô cumHenricusnbsp;pit, V111,Dimiflb concilio,rex primo ex nobilitate,plus militum quiult;^nbsp;lia, ex agreftibus alterum tantum conftripfit, dein imperatam pecuniafl^nbsp;dio exigere inftituit,ut citius ad exercitum in Gallias rediret,

Poftit locus,ut aliquid de re Scotica fubrjeiamus: in eo enim principle glorum conuentu,de quo fupra memorauimus, lacobus rex Scotiæ

(v

Henn eus quin tus . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^

iVî’flr /•

’ nbsp;nbsp;Faifhis eftjpoft annum dccimum^qu'am ab Henrico quarto captus fue

gt;cui loanna Clarcnn'æ duel's priuigna locata fuerat, ut ex dote puclJæ, par-* ’^^demptionisfolueret, cùm pro alteraobfidesdediffet, qui ex fœdere innbsp;*^18 promifitie nunquam contra Anglum uenturum. Is in patriam reuerznbsp;idem tempus Robertus Albaniæ duxnbsp;gubernator è uita excefferat: quarc confeftim principum conuentum fenbsp;ß.poftquam ipfe cumregina coronatus eft, ôôregni ftatus re(ftc cou-*nbsp;^s,cum fènatu egit,ut iè pecunia iuuaret^quod libenter cun(fti fecerunt,nbsp;lo pitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^cntentia ita aélisjtanta gloria* cupiditas ueræ lacobum à primo cez

pofthacantiquius habuerit, quam bonas literas paGim docendas Pud ï^^^o^iffînios pretio accitos curare,aciuftitiam,bonos mores quos aznbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;didicerat, colere, cum fuis heroibus de uirtute certare, iuuentuz

’^tiu ¦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exercereartibus,utneanimi perlicentiam

noueratapud ipfos Anglos,quantum in belz fçjj. ‘^§ittarioru ualeret, idcirco pubem Scoticam ufum eius rei diligentiusnbsp;quodpœnam qs ftatuit, qui apuero arti opeznbsp;alibus ftudqs imperium gerebat lacobus, cum ilia SyPnbsp;Qiij duce Chenetho uiro forti, no item probo, impedire conati funt,nbsp;in meridionalem agrum facere cccperunt. Sed earn procePnbsp;§U1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^aiorcm fecit Alexander lnfularum,ita eius regnum uocitant,re/

nij. ^’4^decum Sylueftribus copulawit. Verùm lacobus comparato protP pçj. '^.^^dîu^tam cito nalcenti malo remedium adhibuit, ut priulquam eruinnbsp;bQjV^dpfoprop'eueftigio fanauerit,redu(fî:is adiànitatem eius labis autorPnbsp;Ù ^^^domumrepedo.

Clarentiæ cum parte exercitus,cx Normania in Anz profedlus, apud Belliforte oppidum caftra ponit,8^ibiaudiensnbsp;Delphini fidem (èquebantur, in propinquo effe, eo cum paucisnbsp;J. p procurrit,qui dum in hoftem temerè fertur, inter primes interficiznbsp;captis, aut una interemptis. Angli qui ad Belliforte confideznbsp;p ’ morte ducis cognouerut, celeri fuga in Normaniam unde ueneznbsp;’^lij^^^^c^pere.Henricus accepte de fratris cæde nuntio,ualde permotus,prinbsp;^’^niu EdmudumSomerleti ducem, magni ufus 8«^ nobilitatis uirumnbsp;præmittit, qui loco Clarentiæducis,prouinciam obtineat:deinnbsp;duce Bedfordienfî,ôd coprjs quas parauerat,Caletu quamznbsp;^iiic Poteft tranfmittit, 8lt; inde pari ftudio profcclus,fextis caftris adnbsp;nomen eft regiæuillæ procul à Lutetia circiter paPnbsp;Sit ^’^J^^tria,ad Sequana fitæ) peruenit,ubi Carolus cum regina erat. Hicnbsp;erient: fed Henricus cum Burgundione fecrenbsp;\iH ^^onfertde Delphine omnibus modis opprimendo,quódcertó fci^^nbsp;^^tj^”^^oLmi,nunquam fadliones extintftumiri. Dum taliaaguntur, Caznbsp;Henricus demi prægnantem reliquerat, ad Vindeforiumeaznbsp;nomen eftimpofitum. Fama etiamnuncin’nbsp;^dçç^’^^^^bHenricu regem ciim intellexilfet filium in ce cafhro natum, maznbsp;Q’^diatUjpcrinde quafi ille locus nafeenti puero fatalis fticrit. Caznbsp;' P ’^^^^^^P^^^tuleuata eft, ad uirum uenit, multa congraiulatione acznbsp;^ges mox Lutetiam concefferunt^ubi relido Carolo, Henricus cumnbsp;Q. Ä

453 nbsp;PoIyd.Verg^.Angl.Lift.lib.XXII-

, Burgundione, Carnutibus auxili'o ire inftituunt, quos per eos dies nus obfidione cinxerat,adiutus aScotis, quorum benemagnus numerus dUnbsp;cibus loanne Stuarto Burchaniæ Roberti gubematoris filio, bC Ardub«^nbsp;Douglaffate Viéloni comitibus, eiauxilio uenerat» Verum non expedai^^nbsp;aduentum hoftis Delphinus,qui uiribus fuis diffifijs omifla obfidione,»’nbsp;turiges contendit: ilium enimlocum utimperq tutiisimam arcem fibinbsp;cipio partim eius natura,partim populi fidelitate fretus,eligendunbsp;eatenuseo continendum, quoad mutatafortunajiceretrem fuisreftiti^^’nbsp;lt;jui ob id interim ioculatorio nomine,Biturigu rex uulgb did:us eft. Atnbsp;ricus conferendi manum cum bofte cupidus,poftquamDrocas,Vin3ocigt;^nbsp;nonnullacpalia locarecepit, iecundum Ligerim iter tendit, in Belfecpeanbsp;facitjincolas à priuatis focis excludit,ipoliat, diftrahit. Beldam hodienbsp;cam partem Celticæ,quæàLigeris ripa, ad Sequanam pertinet, Pariut’nbsp;Senonft inclula finibus.Inde V illamnouam oppidum,quodeft ada«^’’nbsp;Ionam,in Senonenfi agro fitum, oppugnatum ire contendit. Hocadut*^nbsp;capit,8C ad Ligerim regreditur,coprjs^ trans flumen dult;ftis,inBiturJg^^Enbsp;flcifcitur,quo ft Delphinus, uti didlum eft,receperat. Hic loco æquonbsp;tern pugnæipfi Delphino facit,quam tantum abeftutille tentareiielitj ƒnbsp;tim inurbemintret.Quouifo, Hcnricuspropius.accedenseius ’Lsz«nbsp;cotemplatur, quern animaduertens defendcntibusno itemoppugn^’’^ ænbsp;idoneumaccomodum efle, poftquam agrum quaquauerftim popuIat^Lnbsp;Syluanecftum pergit,acibicopiamrci frumentariæ,quæiam deficereidnbsp;bat,ftudio com parat. In terea CarolusDelphinus,qui magno artificio’^^ gnbsp;à prælio abftinebat,quód infirmum exercitum haberet,amp; ob idnulft’^^nbsp;ciebat iter, quod ab hofte non bidui minimum abefftt,ubi cognouitnbsp;¦cum ex Biturigum finibus longe exceftiffe, continuo Conenfts qui 1^’^^nbsp;‘attingunt,obfidet,ac partem copiarumad uaftandos fines Philippinbsp;ilium ab Anglo difiungat.Non fefellit eum fua fpes, Burgundio eninH^^^^nbsp;re fuis auxilio iuit, amp; cum fttis haberet hoftibus refiftere, per literasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I”

admonuit,ut Conenfibus fubfidium mitteret, qui datis obfidibus ccpilfent ft, nifi' ad certum diem fibi fuccurreret,dcditionê faduros.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

'ditrex,neminem ftmifliirum auxilio,ftd fe magnis itineribus iturum’^^^jj' urgentefato,effîcerenequiuit:nam fiuenimio labore fra(ftus,fiuenbsp;täte affecftus, cccpit non belle ft habere, qui cum fcbre in ipft uianbsp;ceflariocp retro abfit. Quo uilb, Bedfordienfis dux confeftim Concnl^nbsp;pern tuht,quieaobfidioneliberatfdatos obfides abhoftereceperunt.f,nbsp;nus autem duels aduentu territus,non modo Conenfts diuexaredem’^^^jsnbsp;ctiam reuocatis omnibus cophs,quas in Burgundiones miftratjnßi^^nbsp;4if in tutamarcem ft continuo retulit.

R ex Henricus interim corpore paulùm alleuato, feSyluanedload tianu Nemus comouit, qui protinus ex itinere multb grauius uehein^.nbsp;afflictari cccpit,ad que paucis póft diebus aduolarut Bedfordienfis jjj/nbsp;ftren fis duces eius fratres,cum Ricardo comité Varuici, alrjsc^ ordinult;^^^(,nbsp;cibus. lis uenientibus rex comiter dexteram porrexit, amp; cum lachryti^^^nbsp;conftanti animo, fineep ullo triftioris mentis argumento, cos conftlatV^jj^,nbsp;Deinde ingraueftente ui morbi,ubi deploratam plane ftdutemfuan^i^Lxnbsp;fupP‘

Henricus qui neu S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45^

^^pplex ueniani petensJDeo opt.max,grati'as egit,qu6d fibi mentis compoti nondum aduerfam experto fortunam,in flore uiÂoriarû (uarum,mors aonbsp;ac conuerfus ad Fratres reliquosi^ qui aderant, eiufmodi uerba fecit ;nbsp;principes uideo morte meam dolere,at ego non item; nam hæc uita?brenbsp;*p’hi fideijin tegritatisjiuflitiæ, probitatis, clementiæ teftimoniu dabit,nbsp;/¦'^f^jUtgloriam in morte, no ignauiæreprehenfionem, autmagnæculpænbsp;£ç^^'?^rationc relinquâ,qüælonginquitas temporis fortafle non præftitiiTet,nbsp;.pl^ieadco ademifletjCLim mortales animi punélo interdum temporis munbsp;tonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hæc ad me refero.Cæterû uos noftra immatura mors nô imme

Ujj^?'^git,non iinmeritôpatriædoloreminurit,quôdintanto rerum motu ftènbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deièro principe orbos: ueruntamen ferendum minus mole

Çq pSl^odres humanætaies funt, utillis ad flimmamfèmper aliquidabfît. ’pfçnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uos,profpiate,prouidete pro parte quifcpfua c5muniter,ut iter qd

L '^^Hui^tandem aliquando conficiatis.Oro,obtcftorq3 uos,ut Henricum fi inftituatis, quo is ueftra opera, cura, gratia, uirnbsp;^SH^itantoimpcriodignus habeatur, Meam chariflïma uxoremnuncnbsp;officrjs fuftentate, in eamcpamorêeundem,nbsp;’’Hth haberc,atcpipiè erga uos fempcr habui«Quod ad præfentem renbsp;per attinet,in primis admoneo,ut concordes,unanimescp fitis,atqucnbsp;^um Philippe Burgundione duce amici tiam pacemcp habeatis,ctnbsp;Ah pnbsp;nbsp;nbsp;omnibus fucrit,Humfredus fraterGloceftrenfls dux rcgni noftri

Suo ^^’^^miniftrandicuramfufcipiat,necaliquadecaulacx fïnibusexcedat, imperio maturus erit:at loannes Bedfordienfis dux cunbsp;illudexiftii-natote,aut uobisnbsp;fluem Delphinu uocant,modis omnibus itaarmis fuperandum, utnbsp;’iOh ^^’^dem det,aut ill i pofleflione Frâciæ cedendu: proinde cauiæ ueftrænbsp;facultas datur. Et poftremb quicquid ufunbsp;enixè curatu uolo,illud præcipio,illud iubeo, ut Norma/nbsp;ûih3’^oftrisnuper uiribus recepta, uelutpofleflionê certam imperij noftri,nbsp;honoris, Sóantiquüregni patrimoniu domiciliumt^ inperpetuunbsp;^’¦‘itanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hcnrico,rcfponderüt omnes fe imperata faeFuros,tam

Po(], ’^^^frangcbanturmilèricordia,utpræ dolore uix loqui poflent.lllechm unum diem uixiflet, mortem obiuit,unicum id temporis de/nbsp;‘Urnen patriu', quo nemo uir animi celfitateamp;magnitudincacuirtutenbsp;talç^ ^UatuSjUemo pietate præftantior,cuius defideriu etiam nuncapud mornbsp;^hterpermanct,atq; à principio apud fuos fuit: nam ubi peruulgus fa/nbsp;peruafit,cun(fti generatim fubito dolore conciderunt, quibusnbsp;*10omnes ferme mentis partes ademit, ut more infanientiurn, pafsimnbsp;tantam gloriam patriæ inuidiflet:nimiru régis im/nbsp;eii|j^^rnors quantu fpei potiundi Francoru regni Anglis adcmit,tantum renbsp;^Utjb^’^^ælibertatis ipfis Francis fecit.Quocircaiam turn fucre,qui fufpicatinbsp;^hi^^’^Uriinterrifleucncno. Pegnauitannos I X,mcnfes v,dies xxilLuixitnbsp;Corpus in Angliam deportatum ad Vueftmonafterium,minbsp;ftaturacorporis quæiuftamcxcederct,corpcgt;nbsp;litQ. ^li,membris æquaiibus acualidis,facie decora,collo oblongo, arris mi/nbsp;peritiflïmus,ac eius gloria illuftriffimus,

Q. 3

Polyd.Verg.Angl.hift.lib.XXIIl

POLYDORI VERGILII ANGLICAÎ

HI S TORI AE LIBER XXIIL

ORTE Henrici regi’s,quanquam res Anglicac debantur, prindpes tarnen nihilo fecius magno am'monbsp;lum inftaurandum, amp; domi panter atc^ foris omnianbsp;da,quæ ex ufu eflcnt,ftatuunt«Nam primo quoqut itn’Pnbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re Humfredus Gloceftrenfis dux in Angli'am reuerriti”''

uocatoi^prindpumcondlio, cxponit quæHenricusf^’^^ lus frater moriens mandaflet, atque quo in ftatu res Gallicanæ effent.P^’*nbsp;lt;juam omnia prindpes intellexeruntjplacuitjUtipfi Gloceftrenfiexnbsp;mandatOjiumma imperrj traderetur Js obiuitmunus,00ne fijorum fadonbsp;confîliordmue aliquâdo poeniteret^ut memor aliorujoblitus iui,fumn’^nbsp;laude fe trad:are,cunda quæ ad regni dignitatem utili'tatemq^publican’Pnbsp;nerent,prouidere, conftituere, parare ccepit, èC illud à primo curæhab^nbsp;Henricus nepos bonis inftitueretur moribus, quem CatharinasmaO’ÿnbsp;frcum in Angliam paulo ante deduxerat,amp;omnibus offîdjsnbsp;cômendandum curauit: fîclt;^ rebus domeftids confritutis, de inde alianbsp;quæ ad uiiim belli neceflaria erant^pari diligentia inftituit Jtac^ habité’nbsp;ftim militumdeledu, quos in Anglia, in Galliauead bellum gerendü*’’^^^nbsp;rieos iudicauit, eos rebus omnibus paratos eflè iuffît, quibus centunnbsp;duces dedit,qui militaris difriplinæ fcietes effent, ut cum res pofeetot,? -linbsp;effent.Pofthæc,ex iènatus decreto, pecuniæfummam confedt, qua^^nbsp;candos rei militaris fumptus opus erat,ut nihil effet,quod retardaret^^nbsp;Hæc dum apud Anglos à Gloceffrenfi fiunt,in Gallijs loannesnbsp;dux,quem ut caput rerum omniû gerendaru Franciæ regentem app®* inbsp;cum Philippo Burgundione duce,pari ftudio omnibus quæerantn^^^^.^finbsp;prouidebat,ièd in primis Carolum Delphinû in poteftatê redigere,nbsp;nbsp;nbsp;gf/

eusfaceredeftinarat,nitebat,cinnCarolusrexèuitamigrauit,obP tem magna aeddit reru cômutatio,quæ adeoDelphinianis rebus ^’PP p^jïOnbsp;fuit,Lit de earum conièruatione uifum fit Deo cum primis curæfuii*^' ^jiiinbsp;bene multi ex Francis prindpibus,qui ante id tempus, partim Angnbsp;opum timentes,partim ueriti ne fibi fraudi effet,fi ab officio difced^f^^^jjJiJ' |nbsp;Carolo fteterant,ubidemortcregis cognouerüt,nilamplius quicepPnbsp;bent, quibus modis patriapulfis Anglis récupèrent, adfuoscpnbsp;itacp uno momento ad Delphinû tranièût, fe^ ac omnia fua in dus POnbsp;mittüt« Quod animaduertetes Bedfordienfis regens 86 Burgundio,^ pjin'nbsp;poreadlocaopportunadiipofitispræfidqs,coado^in unumexenbsp;cipes fuos ad fr euocarut,ac apud eos regens concionem habuit, adn^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

ut ne fidem datam falkrent.ndie autautores effent,uel paterent rum auito regno fraudari,per perfidiflimoru hominu odia,uelnbsp;ter Francü S^Anglum iampridem extindas rurfris rcnouarijati^q*^^nbsp;dum deberent recordari regnum Franciæ 8ó Angliæ Dei beneficiogt;nbsp;duobus pofthominû memoriam puIcherrimu,foEderc æterno,nbsp;dtum^ac nupcr ita ftabilitu,ut nulla humana uis ei refiftere poffet.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

lando detriment« acciperent,illud tarnen breui in bonu ucrtercntgt;

Hen neus fextus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^1

’^gemfuum cokrent,ob{cruarcnt, amarent.accivis hoftes perkquendos (ia.-' tuerentjacita præftaret,ut datent opera fuo principi fortiter, fideliterc^. Hacnbsp;“WïitaconcionejHenricum comuni omniu confenfu regem Angliæ êó Fraivnbsp;^ædicuntjprincipesi^qui aderantdn eius uerbaiurare iubent, reliquosc^ exnbsp;toto regno adid iufiurandum adigunt.His aó:is,copias ex omni parte accerlt;nbsp;inftaurandum bellum omnibus rebus parant. In Anglia indemnbsp;^^tiricus lêxtus rex renuntiatur,eius(^ nomine cun(fla gerunt,ut ita per po-*nbsp;Pttbsinaieftatis regiæ decus peruaderet.

iQ • !ÎP^tnus uero per eos dies in Pidonibus erat, qui cognita morte paths, ®nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;triftitia amp;gaudio permiftu habuit,nempe de obitu paths dole/

j.^^'^^udebat aut quod res ad le perueniflctjquam regali nomine audlus, taci ’^^PolTeièdefenfîtare iperabat,qui couocatis fuæfadionis principibus,iêrenbsp;Carolu feptimu pronutiat,edi0:ocp fie appellari iubet, Só ita ipe tandemnbsp;^^ttauacuam faciendi patriam hoftibus ereclus, maiore animo bellu compa/nbsp;j^t.Sunt ftatim ab initio tumultuofa prælia ab utrifq? fadla, quoties cafus tu/nbsp;JI ’'ttalteri alteros de improuifo inuadere potucrint,fed aliquanto pbft con/nbsp;^^^'^titrincßexercitu,more iufti belli,ccGpere inter fe rem gerere. Carolus fe/nbsp;^Misuentis,proutuulgódicitur,nauigans,utnullas amplius interponatnbsp;to ci J^^’^ttibus fortalTe ipfe infirmari, hoftis fortior fieri pofsit, exercitu pau/nbsp;. p ^ous magnum facit, acMeulanum Normaniæ oppidum ad Sequanamnbsp;’tümfubito acceflu oppugnare aggreditur,ad pundumc^tempohs capit,nbsp;(j.^’tinesAnglos qui in præfidio erant,ad unum interficit.Quod ubi Bedfornbsp;^j^’^ßsaccepit,Thomam Montacutû Sarisberienfem comitem,uirum animinbsp;hoac uirtute magis cum uetehbus Romanis, quam cum eius ieculinbsp;Lucemburgenlem,qui Burgundio/nbsp;htiinbsp;nbsp;nbsp;tnagifter equitu erat,cum eledba militum manu, Meulanum recupe

Ijç ’^’tiittit.Hi oppidu circunfident,amp;quia Carolus modicu præfidium il/ Francum militem ita fæuiunt, ut ne quif/nbsp;3(5 itj^’^otnniûeuafeht.Qu^ft^ féliciter confeda, Sarisbehenfis in Campania,nbsp;oj'^Jptæerat,cum parte copiarû proficifcit,ac paucis póft diebus,Scdanamnbsp;^^’æ^^^^t^tahodiepars illa,quam Campaniæfinitimâ duo fepiuntnbsp;t^oll '’^^bequana8lt;M.atrona)obfidet,acexpu2nat,interfedis omnibus, quinbsp;fijj'^ti in præfidio fuerant,ÔÔ in rjs Gulielmo Marino eorû præfedo. Pari/nbsp;obfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animaduerterêtCarolûindies fingulosaugeriuihbus.quani/

Picb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;futurû fperarent,ut in eius ditionem redirent, quod maxime eu

quoad ex animi fententia id accideret,fua fides in dubium tieniret,legatos in Angliam ad Henricum regem miferunt rogatû aunbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^’fitiibus poft adas pro officio gratias,refponftim eft,ut in fide perma/

^t^^dttandoquidem nullum eorum ciüitati auxilium atep præfidium de/ ItƒIpfi modo fibi non decftent,hoftislt;^ fidem non fequerentunnbsp;humanæ falutis M C C C C X X111,8^phmus,càmnbsp;Q^Q^^’^^t^^pftHenricuSjHumfrcdus Gloceftrenfis dux lacobina phneipemnbsp;’’t^t^t'imoniu duxit,quæ nupta eratloanni duci Brabâtino adhucnbsp;b.Quæ res magnam hominibus admirationem præbuit,quôd Glo/nbsp;knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;otitfa quam lus fasep erat,alterius uih uxorê in matrimonio babe/

^tîfed pluris ipfî Gloceftiêfi erat mulieris diuitis copulatio, coUigatio,

Q. 4

4» Polyd .Verg.Angl.111ft. lib.XXIll-

quàmîlominû admirario aut fèrmo. At loannes Bedfordiæ, Philippus gundiæjamp;Ioannes Britanniæ duces Ambianum conuenerejbic^intcrlf^^^nbsp;dus renouarûtjhis additis conditionibus,utalius alium ac fîmul omnesnbsp;hcum regem arinis defenderent, ab iniuriac^ prohibèrent: idcpfoedusnou^nbsp;affinitate corroboraturjocata AnnaBurgundionis forore Bedfordicnfi,Ç^’nbsp;id temporis cœlebs erat,quam illedimifîo conucntu,Trecas (ècû duxitd'’*^nbsp;fecit fplendidiisimas nuptias, atcp inde Lutetiam redfjt. Interea nonnulH^^nbsp;ues qui inuiti Anglorû imperio parebant,cùm uidcrent Bedfordienfcmnbsp;culcflejftatueruntGarolum urberecipere,at(^non prætereundum tantu*’’nbsp;commodum exiftimantes, Carolum deconfilio admonent,diem(^ ftatuuflt,nbsp;quo ad portas fît ueniendum. Atqui dolus no procefsit,fed autoribusnbsp;fuit. Venir Bedfordienfîs pertempus,amp;cclerius coniuratoru opinionCj^l^nbsp;de côiurationecertiorfalt;rtus,quos reperitdelidi affincSjpœnaaffèdt.Sc^^'^^nbsp;dum hæc,ex eare cognito ciuium animo, dux folcrter accuratec^nbsp;bem munire,cufi:odias paisim difponere, infîdias Francorum antcucnir^’nbsp;hilapudferemifrumuolens,nihilapudinos tutum ducens» Inter hæQ^^Fnbsp;lus Crauantum obfedit,quô confeftim concurrit Sarisberien fis,nbsp;mus Pola Suthfolchiæ cornes, cum quatuor armatorummilIibuSjComn”nbsp;fo(^præIio,Francos cædnnt,fundunt,profli2ant,duobus millibusex i«^®nbsp;cifîSjamp;quadringentis captis,quo in numero ruit Bucanus equitum rnbsp;qui ftatim póft fepretio redemit,admilitiamc^redijt, Hacre profpff^g^^nbsp;cum Sarisberienfîs intellexilTetaliquot arces inagro Laudunenfiàr’^'V.nbsp;interim occupatas, eo celeritercontendit, paricp Fortuna loca omnianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Contra Franci eodem tempore Compendio, amp; in Morinis Croteio opP\ perdeditionêoppidanorûpotiuntur,quæ Anglimoxprimo aduetunbsp;eoru animis,qui in præfîdio erant, nullo ncgotio recuperarunt. Dumnbsp;Gallijs aguntur,Gloceftrenfîs habito in Anglia militum deleélu,deceni2nbsp;torû millia ad Bedfordienfcm,Lutetia mifît,quibus ille præfecitnbsp;fem,ôôRobertum V uyllugby homincfummoloco nattr, muItûc^P’'^’^',nbsp;tem,ac Gulielmû Polam : ipfe uero iècü habebat mille amp; oétingétosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

acpeditu millia odo.Cum fjs copias Bedfordienfis ex Parifijs moues,in mania profîcifcif tentaturus,fî ufpiam polsit Carolû ad æquû certamenænbsp;re,quippe qui co nó uilt;fto,putabatres fuas nunq; perbono fore loco: K“nbsp;hoftis nuiquam côpareret,Hyuerâ arcem in Normaniæ finibus longenbsp;tifsimâ obfedit.Erat intus magna eledforû militû manus,qui iè foititô*nbsp;debât,quos Anglus circûdare uaIloSlt;aggere,atcpoperibus oppugnai'^L^^nbsp;tus,poft paucos dies obfîdere cocperat, ad deditionem faciendam ’i*

Carolus qui id temporis iiiTuronibus morabatur,iam inde à prinûp eare certior fa(ftus,n5 magnopere curare negotium eftuifus,quiintcri’^r ,nbsp;tim loci natura,partim fuorû uiribus fretus,copias tantûmodo cogebat, 4^nbsp;bus ex æquo poftet cum hofte acie confligere,itacp ubi exerdtû numéronbsp;pliorem contraxit,Ioannem Alenconfj ducem fuisfubfidio mittit,iubetlt;p^ Jnbsp;il itarcs poftulet,non réfugiât certamen.Dux celeriter profeÄuSi^tcqo^*nbsp;locuappropinquatjdearcis deditionecognolcit,atcp tumiternecenano cnbsp;mutans, Vernolium petit, paruo^ negotio expugnat, occifanbsp;Anglico præfîdio:quo magnis munito operibus,mox a Carolo j

Hcnricus fextus. ' nbsp;nbsp;nbsp;4^?

^uodidfuæditionis efredeberei'ampridemcontcncliflct.Quod ubi Bedfcrz lenfinuntiatum efljiiihil cunélatus cum inftrutflo excrcitu crnoh'um connbsp;^fnditjcoc^ modo ad cadra hoftium procedit. Franci ex improuifb hoftiuinnbsp;® uentu aliquantulum territi,quid facere expédiât, in ter fe agitant, Placebatnbsp;fJ'eomnibuSiUtin caftris expecdarentjdum quidipfi bodes molirentur,faci/'nbsp;’yscognofccrentmam memores fe antea fepius uidos fuide, quotiens in cevnbsp;^’^encum Anglïs defeendiflent^non inuitiad pugnam conferendam contagt;*nbsp;aciemhodium magis magiscpappropinquare uiderunt, fub^nbsp;’°nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uarfjs ululatibus,cantucp,more fuo, armacapiunt,aeproca

incipitur,{èd dati'm illis ini{sis,pedes conz üofnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clamore côcurritur: pugnatur ner

^^conftanter,atep adeo æquo Marte,ut utro fe uictoria ïnclinaret,nequa lis *^^^^’^^biternofceret,multis pafsimutrinepcadentibus : fremitus æqua^nbsp;periculî impendebat,ibi pro (è quilcpacn'usnbsp;quatuor,extra(dum eracnbsp;çjçQ^^n,cùm etiam turn euentus incertus eflèt. Dux Alenconq interea nonnbsp;fl. .nbsp;nbsp;nbsp;fimul orare,fimul hortari m]b'tes,nedeficerentjiéuepaterenturho

fj J. ’^biîi fugientes uincere.At Bedfordienfis ipfe quoq; circumire, horta-* bbnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præbum ubicp, qui ad extremum cùm animaduerteret Francos

(Iq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;languidosfea enim ed natura Francorum, ut diu dus prælianx

nequeanttolerare,pluscp terroris incutiant,quàm uirium in cer^ denieptodsuiribus in bodem ferxnbsp;tanto impetu inuadrût,utprimùm bodem loco moznbsp;^bbnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præcipitê egerint.Ceciderunt in ca pugna ex Francis quincp mil/-

Bucanus equitum magider, atçp loannes Stuartus ce,^ ^^’^^’^s,quemfupràodendimus uenifleauxilio Carolo,acamplius de^nbsp;Franci.Captifuntcirciter ducenti,amp; in rjs loannbsp;quindecim millia;

lt;îuo millia defîderatafunt,partimpeditum,partim equitum. Accez cui^^^^^^cplaga 'aFrancis eo anno,qui fuit lalutis humanæ HCCCCXX

P°^^ tanta ed uidloria potitus,euedigib genu r.ixus, 8^ ad Deo immortales pro tanto bcneficio egit, ali/-^^^iif’^^'^prægaudio lachrymans fuppliciter orauit : deinde fada potedatc

L^Pu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cenqmanorû ciuitatêopibusôô armis opulentifsimam

quanquam cùm fubito hodis aduentu, turn Sarislt;'*”‘*’' ’domineapud bodes pariteratq^ fociosceleberrimo ferritantur,ta^nbsp;dudio adjdefendenduparant,quôdintus redundarentfortilsinbsp;’^’¦^^^ùuÂie, Anglus quamproximè potuit fine fuorum incô^nbsp;uocanf,nbsp;bb.deinuent.rerû ILnbsp;Onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gallis perinde erat cognitus, tanta ruina quaflù

^bitra paucos dies bona murorù parte urbê nudauerit. Quo uilb, fubfidio,quod ad eum diem frudra expelt;darant,imnbsp;^’^üitum qui in præfidio erant,incolumitateadeditionem fecerunt.Fir

4«4 PöIyd.Verg.AngJ.Eift.lib.XXIII-mata ciuitatc præfidio^ cui Gulielmus Suthfolchiæ comes uir fortis præ^^» ad Fanum Sufannæ oppidum eiufdem regionis célébré exercitus ductus.^nbsp;rat in oppido Ambrofius Delorus uir militari gloria illuftris,cumnbsp;matorû manu,Sarisberienfîs ubi fitum naturamc^loci fpeculatus eft,adnbsp;partem ubi oppidum minus munitum uidebatur^oppugnareaggredini’’'nbsp;îæadmotæ,amp;clamoreprimo,impetuc^admurorû fumma penèperuentnbsp;cratjCÙm oppidani cum Franco præfidio, qui in pugnam extra oppidumnbsp;fcendere no audebant,uim hoftium ab le arcentes magno animonbsp;perunt. Certatum efteo die, ac deinde,læpius multis utrincp conuuln^^nbsp;atcp interfelt;5lis:lèdoppidani nihilo minus in bellum intenti erant,nbsp;Sarisberienfîs uidit,atqp fîmul animaduertit fe nihil eiufmodi leuibuspo»^^^nbsp;proficere, reducftis in caftra copijs, uallo primû foflac^ mccnianbsp;indeiubet milites quibus id negotium datum erat, locis minusnbsp;menta admouere, ac ita mccnia ipfa dies nodesuerberare : quodnbsp;fadum eft, ita ut mûri in magnam lonaitudinem paucis diebus deico'nbsp;Qua re Delorus territus,deditionem Kcit,duobus aureorû milH^’^®nbsp;fuorumc^incolumitatefolutis, ut tantum inermes cum fingulisnbsp;abirent.Éxin Sarisberienfis Mena arce,ac oppidis nônullis partimnbsp;padionibus potitur» Interim famaeiufinodi rerum per Galliasnbsp;terrorê, alijs mocftitiam afFerebat, cum in Anglia acceptis uidricibus 1’ jnbsp;quas Bedfordienfis frequetes dabat,cundi mortales gaudio exultai'^’nbsp;fui duces lîngulari prælio hoftemuiciirent,tot(^ uno tempore opp^'y ^jsnbsp;piflènt.QLiarelènatus fupplicationes confeftim decreuit, quo casU^ jn/nbsp;Deo potius quàm fuorum uirtutibus acceptas referre uiderctur,nbsp;terea tot uno tempore incomodis affedus, nihil de rerum fuarumnbsp;mittendum ratus, undecuncp militem colligit, Só in primis lacobufl’nbsp;Scotiæ auxilium polcit:quod ille non modo non ncgauit, led ftatimnbsp;turn Patillocum uirum ftrenuum cumualidaarmatorum manum'^ jiscnbsp;mißt, qui fe cum Archibaldo coniungeret, quanquam Glocnbsp;procuratore reclamante, ac per legatos agente cu m lacobo, ut ncnbsp;ret,quam iuberent iura foederis, quod paulb ante cum Henrico reg^nbsp;SedplusamicitiaquamiuftitiaapudScotumualuit,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ç

Dum ita res in Gallijs féliciter ab Anglis geruntur,dux Gloceftm^ lacobina uxore,tranfmittit Oceanum, amp; Montem quod eft Annom^,^nbsp;dum percelebrCjamp;quicquid locoru loannesBrabâtiæ dux nominclt;I^^iJ^nbsp;risIacobinætenebat,deeocapit»Quod fadum Philippus Burgund^'jhû'nbsp;qui Brabantini caulàm tuebatur,moleftè tulit,amp;no dubitans,quintl*^nbsp;ncftiuSjid duci pro fuo in eum amore,futur5 effet antiquius,per limi^,nbsp;ftrenlèm admonuit, ut ab illo negotiodelîfteret, palam teftatus,nbsp;effealiénalocaoccupare,^alienû uiolaretorum.Verùm tantûabfuif’nbsp;ceftrenfts làlutariaamici monita audienda duxerit,ut etiâ lîue amorc,nbsp;ritia captus,armis quæ de Brabâtino cepiffet,lè defenfuru iadauerit’^î^j^gli^nbsp;paucis póft diebus ob res graues quotidie impendentcs,neceffariônbsp;reuocaret,Iacobinam cum magno militû Anglicoru numero in Am'’^’nbsp;quit,quælepoffelsiones fuas abiniuriaducis Brabatinidefenderet.nbsp;rum ubiGloceftrenfîs ex fînibus excelsit^ecce tibi,Brabantinus

Henri eus fextus.

*ntulit,quo ambo aliquandiu confliótati funt^cùm ad extremum res ad Marti numquintum Rom.pontificem delata eft.Is cognita caula, fceiidum nuptiasnbsp;J^cobinæ cum Brabantino iudicauic,fuacpautoritate matrimoniu quod laconbsp;ôinæcumGioceftrenfiintercedebatjirritumdecreuic. Atcpita repcracfta, laxnbsp;Kobina ad priorem adhæfit uirum, Gloceftrenfi non inuito, utpote quern lusnbsp;æ'I^erexerat,ac muliens importunitas fupra modum iam faftidire cccperat*nbsp;andern tempus Edmundus dux Somerfeti,qui Normaniæ præerat, Fa^nbsp;lid^' æ olim oppidum quod Britannis finitimû eft, reparauit, ua/nbsp;'o tri ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Edmundus fuccefsit in principatu loanni fuo fra/

j^^’inioduci Somerfeti, qui deinde moriens unicam tantùm fîliam nomine ^’^S^titam reliquit,quæ,utalibi dicetur, ex Edmundo comité Richemoivnbsp;Henricumleptimum regem. loannem autem êeEdmundum fraznbsp;ca ƒJoannes comes Somerfeti, quem,utfupràeft demonftratum. Riznbsp;Q ^s fecundus fecit Marchionem Dorccftriæ,quôd ille loanne duce Lançanbsp;iènbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;patruo ortus eflet,genitus ex Catharina tertia eius uxore.Illud belz

tri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duxi,nihiliniuriæfaeftum fuifle Margaritæ,qubd loanni pa

to ^^‘^^rfetenfem principatum non fuccelTcrit: fiquidem ex ueteri inftituz comités titulos dignitatis àcomitatibus habent, innbsp;^0 pofp nihil opû,nihil ditionis illis eft, fed eoru opes in agris ac cæterisnbsp;^‘sionibus confiftunt.Quocirca parum refert,quis in eos titulos fucceflenbsp;arbitratu illis diftribuit, quos duces aut comités facit, uti fuznbsp;Q’‘^’^IX.idem planius feci.Iam fatis diuertimus.

fortem belli Fortuna uariaret,uenit in mente loanni Britannia? du J1ÇJ.Ç jJ^hti temporis,quo Angli tentarant in terra Britannia imperium obtiznbsp;pertimefeendum exiftimabat,ne Francis ui(ftis,oculû fuonbsp;^’P^^uiadijcerent,qui talem morbum lateri iamiam adhærentem, quemznbsp;fufpicabatur,depcllendum ftatuens, ad Carolum defecit,nbsp;maiorem in modum animu Caroli, qui ob res paulo antenbsp;erat : quapropter duels caufa, Arthurum eius fratrem,nbsp;^*^§11 Richemondiæcomitatu donaucranr,amp;cum fratre defecerat,manbsp;^^^^^^‘^^ch,quod munus obiucrat Bucanus in Vernoliana pugnanbsp;Pr^,, '^P’^ns.Dux uerohaud diupbft fuperftes fuit, qui tris reliquit filios,nbsp;^^0 l' ^^’P^t’'tim,SôÆgidium.Francifcus patri fuccefsit.Ad Arthurum rc^nbsp;t§’oria?appetentiorpernouum magiftratû faeftus, putauit apprimè lenbsp;fi Fanum Iamæ,deielt;fto Anglico præfidio, in poteftatenbsp;coadis in unum propè uiginti hominû millibus,oppidum cirnbsp;Inopinantes Angli re fubita perturnbsp;portas tuent,fed paulatim colledis animis,captoc^ côfilio, reGquot;nbsp;interim pars per porta arcis,quæ ad meenia pertinet egreftnbsp;eiecit,ac facto cunco, ante SC à tergo prorupit. Turnnbsp;hoftiuimpetu circunfufi,defperata oppugnatione,partim fugânbsp;proximo fubmergunt, Itanbsp;f ^’^^Fiurus in caftra quæin propinquo erant, reuertit, quonbsp;p§^niulti fuorû antea fereceperant. Nocfteautêinlèquenti, indignatfnbsp;culpam adfcriberent, nancpnbsp;ita felè habent, ut in uidoriaignauietiâglorientur,in rebus uero

4«lt;s nbsp;Polyd.Verg,.Angl.hill.lib.XXIII’

aducrfîs optimis quibufcp militibus fîmul dedecus a{signetur,ortorepf’’^‘^ tumuItUjOmnes defertis caftris abierunt, etfi Arthurus maxime reclamabat,nbsp;præièrtim qubdtormentahoftibus rcIinqucrent.Scd Arthurus dolens tan^nbsp;tum conatum male cecidifle, ut fuorum fugæ turpitudinemuirtutenbsp;in Andegauenles inde aduolauit,quacunc^iuitj omnia uaftauit^diripuit,^''nbsp;ftulit,ac unum uel alterum oppidum ccpit.

Quo fadlojomnis refeditfubitoardor Slt;impetus,ctim dux Bedford^quot;! Angliam di{cefsit,partim curandi nonnullas fimultates inter principesnbsp;exinuidiaortas quamprimum deponendas, partim noui militumnbsp;habendi caufa. Is confeftim conuocat concilium, de controuerfijs )nbsp;cognolcitur,0dad quos eius mali labem pertinere conftatj'uftilsimo hone* gt;nbsp;fimoep omnium conuitio caftigantur, quod tempore belli perfuas prt^^,nbsp;inimicitias populum ad feditionem,ad arma uocarent,quo potifsimu’’’^^ jnbsp;ret omnibus iuxta unaeffe uoluntas Jlle pofteahortatur,ut dignitatem*nbsp;ftimationem Hennciregisjcuiusaufpicijsid temporis Gallia fubimp^’^^^^nbsp;Anglicum peneredacTtacfletjOrnnibus offierjs defendere uelint.nbsp;cipes mouere,qui odijs mutuis agitabantur,uc ftatim alrj cum alijsinternbsp;gratiamredicrint,acde fenatusdecreto,ingens militu numerus conl^’PPnbsp;fuerit.Qitibus rebus ex animi fentetiaconfois,ftatucpreipub.exreA^ j«nbsp;pore,conftituto meliore, duxeadem propeatep uenerat celeritateinnbsp;reuertitur,cum eledla militum man u,cui præerat Joannes T albotus ^^{Puinbsp;uiros. Scnobilitategeneris, SCanimi uirtuteampliisimus, clariisiniuSy^|gnbsp;totdeinceps bellorum uidlor fuit, ut eius nomen tarn maxim'e fonm^ ,nbsp;Francis,quàm apud omnes gentes plurimu celebre extiterit, uelctiamJ' jjnbsp;Secutus effducem 8C Henricus Vintonienfis epiicopus,acdiuiEufebil^^j/nbsp;nalis,IoanneduceLancan;rio,8cCatharinaeius tertiauxorenatus,alt’^^^p^nbsp;tali,cognomento Belfordius,uir multo frugaliisimus, quires Anglm^®^’^/nbsp;afflivtas confilio 8c opibus iuuandas maxime omnium curauit. Bcdfe^nbsp;fis paucis pófi:diebus,quam in Galliam rcuertit, fit per exploratoresnbsp;Jvlontargeu, quodeft Aurelianenfis agri oppidum, à præfidio efle fnbsp;adeo ut nullo fere negotio capi poITetzquoaudito,partcm copiarumeJtnbsp;fiis,fupplementumcp, quod ex Anglia adduxcrat,duce Ricardonbsp;comitéeomittit. Illequammaximis potuititineribus peruenitadopP’^^^^/tnbsp;quodanimaduertens ualidiore firmatum cfie præfidio, quam fainanbsp;adoritur,(cdcafira propè ponit,atque obfidione cingit, Celeriternbsp;acnuntrjsadArthuruFrancoruequitu magifirum pcrfcrunt,qui cbmnbsp;retremrequirere diligentiam,8C ipfe temporeexclufus nequirctirefupP |jo/nbsp;oppidanis,mifitconfefiiin Stephanum Hyrum Francum equitem .nbsp;naexercitusparte,quihoftemab obfidione arceret.Pofiquam eonbsp;Fl anci fua multitudine freti,qua maxime præftabantjCaftrahoftiuinit^j^Snbsp;primot^inipetueffTacfiismunitionibuSjpoftmagnam édita cædem,^’^^|i/nbsp;in fugam uertunt.Apud quofdam autores inuenio mille SCquingentf^ mnbsp;glos partim ferro cæfos,partim in proximo amne qui in lonam inflnitj^’j^/nbsp;obtranieuntium impetum ponte, demeribs fuific. Atquiid tempoi^^^^pönbsp;tur nihil Francis lætum^quin illud idem trifiitia admiftu efict, conting^^^jdnbsp;tuifiTeaiam pereos iplos diesNicoIaus Borthus a Sommerfèti duceini

^umhæc alibi r- ¦

^i^niintenexiflent Britannos repudiata ipforum Anglorum amicitia, Caroli ‘ûemcifg fecutos,rati earn partem breui tempore fuperiorem fore, Francumnbsp;^’^^cipiendum ftatuïïtzitacp ratione rei conficiendæ inita,temporec^ con^«nbsp;“/Ojper fecretiisimos nuntios fua clandeftina confilia Francarû copiarumnbsp;îo ß æ. propinquo ftationes habebant,patefaciunt. Illi tantam occânbsp;na(?li^coIJaudatis ciuibus refpondentjiè in tempore adfuturos, ac fimulnbsp;atqjpræmfjs eos fblicitant,utquod deftinaflènt,nbsp;f ^^termaturent. Vbi is dies uenit, præfecli noefturnis itineribus accedunt,nbsp;J-^^^perignê aduentus fignificatione, urbi appropinquant. Ciues qui innbsp;^yiseorûaduentum obferuabant,uifoàlongèigne,idem fignum reddunt:nbsp;, deinde utrincpflammæ,amp;Franci filentio ad portaducunt.Côiuratinbsp;^^eximprouifoad portam fopitosuigiles incubilibus obtruncant, por^nbsp;^^^’^aperiunt.Franci cum peditatu ingrediuntur,equites ad portam fubß^nbsp;^^’übent,ut quo res poftularet,occurrere libero campo pofsint: tum fûosnbsp;3o innbsp;nbsp;nbsp;’^’‘^ittunt, qui Anglos cædant. Tumultus erat, clamorc^, qualis efle

tis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foletjfed quid rei effèt,nemo omniû extra paucos coniuratos, ù.

ban nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anglos ad diripiendam ciuitatem crede^

^bquacum fraude aboppidanis fadla. cb Suthfolchiæ cornes loci præfecffus primo excitatus tumultu, ubinbsp;p/îtrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pafsim per urbem ex ftationibus eanoôle forte dilaz

h'm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Francos intromiflbs efle,cum fuo præfîdio in turz

,9^3îadportam fitaefl:,quam diui Vincenti) portam uulgó uocant,pro^ ^^^^confugi't^atq? inde celeres nuntios ad loannemT albotum qui Alenconi)nbsp;^alboret,ut fibifubueniat. Literis perledis,nbsp;expedito excrcitu in Cenomanos contendit,præmittit(^ nunnbsp;dicat fe celen'ter fubfidio uenturû, horteturepomnes,nbsp;urbe, ac nihil forminbsp;^Utnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^^ otio inertiæc^ dabât,ac fi nullu ab bofte immineret pericu

tiif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantis laboribus quos fuftinuerât reficientes, arbitraban

eaturriinquamferecepiflent,inclufos,nihil hoftilemoli nilsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de fua falute fteu acTruros. Adfuit protinusT albotus maxp

^^neribus profe(ftus,amp; àfuis per cam porû receptus, quamipfi occupa-*

4^^ nbsp;Poly cl. Verg,. Angl, liift. 11b. XXni.

rantjurbem ingrcditur^Scidcluodrcbatur^folutaomni'a^rcbus ut fit Icquutv dis,inuenit^nunam ftationem ante portas,amp;ipfas patêtes, uiótorem uaguifl,nbsp;ac tantummodo ciuium libertate,ÓChoftium dade gratulantem. Iterunbsp;urbs ab Anglo capitur, ac uidrores Franci pafsi'm trucidantur, nec^ fe ccg^”^nbsp;disant arma capiendi Ipatiu datur.Quapropter pro fe quilcp ad portas tendis»nbsp;ÔCquia eas ab bofte occupatas inuemt,fubitó de fuga defperans,uitamnbsp;cariiamindpiebatjCumTalbotus perpræcones iufsitarmadeponfSû'neî'^^nbsp;parcf necpræterarmatos quenquam uiolan\Speuitæper huncmodûnbsp;Franc! armaia(ftant,fecp hofti dedunt:eorum pars necata^pars uero in cußo^nbsp;dias diuila.Quo negotio profpere confecftojTalbotus Pontofbnem pedt»’nbsp;capit.Gulielmus uero præfedus de Cenomanoru coiuratione quæftio’^^*^nbsp;habere inftituit,8óde illis qui eius confilij principes fuerât,fuppliciûfunip*’^‘

Anglicæ res ea tcmpeftate cùm fie ubit^ profperæ effentjhaùd temeref^^ fteeruntThomæ Montacuto Sarisberienfî comiti Aureliani potiundi-f 'nbsp;urbs potentiisima, quam olim Genebum uocabant, ad Ligerimnbsp;parte Galliæ, quam Celticam appellant : uerùm quia fitus loci fuaptenbsp;longe munitifsimus erat,2lt; idcirco expugnatio non uidebatur opusnbsp;us dief placuit rem tanti moment! in con filiû deferrf tametfî ipfe fd^^^nbsp;cuius uirtutepopulus Anglicus Francis longe terribilior ubicpgentiu’^^’^*^nbsp;ftebat, cui fuo arbitratu multa decernere^ multa facere licebat, in quo, utnbsp;ftea morte obita,facilius appâruit,omnis Reipublicæ Anglicæ iàluscony^^nbsp;batjquod nempe is homo effet femper multo paratifsimus, multonbsp;fimuSjCuiplurimû audaciæad pericula adeunda, plurimumlt;^ confilijquot;nbsp;iplàpericulamullo laboreeius corpus fatigarfautanimus uincipot^^^’quot;’nbsp;quo milites non alio duce plus eonfiderc,aut audere iolerent.Poftqu^^*^,nbsp;filio de tanto negotio aliquandiu diiputatu eft,placuit omnibus Sarisb‘^’^nbsp;fis fèntentiam probarf quamuis opus arduû ac difficilimu fadunbsp;quod ipfè tarnen rem gerendam ex fuis tum animi tum corporis uiri,nbsp;tiendoffacilimum ducebat.Itaqnlle plenus ipei bonæatcp animi, coinp^^nbsp;omnibus quæad urbem oppugnandam opus effent, cum Gulielmonbsp;Sutbfolchiæ,acTalboto,Aurelianum ducit,atcpnon longius millenbsp;bus caftra ponit,tum ex propinquo contemplatur fitum urbis,nbsp;quæpars tutifsima mcGnibus,ucl flumine,quæ'ue euftodijs maximèed^^^nbsp;deatur.Qiiibus rebus bene perfpedis,quia nulli extra portas militesnbsp;apparebant,ufcp ad muros accedit.Hïc ex loei natura Sarisberienfisnbsp;capinerat pons in Ligerfper quem comeatus ex agris continenter inl^’^^nbsp;tur,itemoppida uicinaad ipfum flumenpertinentia,quæ pariterref^ .nbsp;piam fubminiftrabant,ifta primum in poteftatem redigit,præfidr)sc^P’‘nbsp;pontem(^cuftodiistenet,aclongo circuitu propugnaculafacit,coiuüi^^nbsp;deinde ex munitionein munitionem perdud:afoffa,urbem circumuaH^’^^^^j^nbsp;tormêtis locis opportunis locatis,uexare inftituit. Aurelianenlès contt^nbsp;boftis aduentum,omniaad defenfionem neceffariaparant, ædificia fu^^nbsp;na inccndunt,agrum ex omni parte commeatu amp; pabulo ipoliant,nbsp;bera ferunt : fed ubi hoftem cinxiffe mcenia uiderunt, turn tormet^aduenbsp;illius tormenta ponut,interiorefpatio perpétuas munitiones cffieiut,ueHnbsp;loco fradis forte aliqua mûris, Anglus introire poftitiarmatoru

rienricus Icxtus.

pîrantjqui fan's fît ad ipfà mœnfa tuenda,quibus præficiunt Stephanum Hy Slt;Ioannem fili'um nothum Caroli ducis fui,qui paucis ante annis in Danbsp;g'ncurtenfî prælio captus adhuc apud Anglos in cuftodia erat. Accefsit itacpnbsp;^dmuros Ânglus,at(^ fumma ui oppugnare cccpit.quotidie leuia fiebât prænbsp;’â^modo ciuibus erumpentibusjmodo in propugnaculis certantibus.Anglinbsp;locis fie iagittarios^quoru magnum habebant numcrûdocabant,ut benenbsp;^'^^fiexoppidanis uulnerarêtur,magnuscp incideret timor {àgittarû. Dumnbsp;mittit Aurelianenfîbus fubfi'dio Ludouicumnbsp;»0 aij ^^’^ienfiu ducem cum expedita militum manu:is in itinere faôtus certiornbsp;cohortes magnam comeatus copiam ex Pariffjs in caftra fernbsp;fximprouifo inuadendas ftatuit, atep cômutato itinere, ad eas pergit,nbsp;loannes Faftolus,qui cohortibus præerat,ab equinbsp;^^antecedentibuSjô^in ueftigio currus confîfterc,acr)s circundud:is,coronbsp;^i^j^fieriiufsit.Quo falt;fto,dimifsis equis,aduenientis hoftis impetum tantonbsp;, *^0 excepere, talemcp ftragem facere cceperunt, ut Borbonienfîs ampliusnbsp;ex fuis amifsis,fponte pedê retulerit,qui Àurelianu profedus ægrènbsp;uero fuo itinereufus,cum cibis fîneimpe^nbsp;fij •nbsp;nbsp;nbsp;ad caftra peruenit.Res per nuntios delata in Angliam gaudium pu/

dies,circiter o(ftauu Idus Nouembris,Hen/

annum agens æta/ j^'^tauuin ,quifuitfàlutishumanæ atccccxxix.

parte hyemis durauerat Aurelianenfîs obfîdio plena periculi, (x^^^uulneru, plena mortis,nancp Angli acerrim'e oppugnâdo, multos paf/nbsp;contraoppidani ftrenucnbsp;fis I] ^’^^^’^dojpar pari rcferebât,cum inter hæc,ita cafus tulit,ut Sarisberiennbsp;Qj. ^^dquaquam moræ patiens,ac potiundæ urbis cupidus,ex quadam fencnbsp;J ^^quas inedito loco habebat, oriente foie, fubiedam urbem con/nbsp;Pbri rurfus diligentiusc^ folito infpicerecccperit,ut locum obftruaretnbsp;3cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad nouam oppugnationem,quam omnibus uiribus tentandam fta

deditamuolebat.Dum itafaciex ^^agefîmum iam diem uehementius dues diuexabat,eccc tibi, pila fernbsp;fîfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tormenti ænei,è regione domus miflà,alterum fenc

fij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcrcufsit,frcgitc^,acinius aliquot fragmenta in fade dus iecit,quî/

Rcliquit Aliciam effîgiem morum fuorû* ^Vlînbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unicam filiam,quam,uti deinde dicetur,Ricardus Ne/

immaturo Sarisbe/ %nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï^^Ppiiblica fccerit,iam turn perfpicue apparuit:nimirum inde

ecepit tranfmarinaru rerum Anglicarum infirmitas, quam etlî ut longe ualentiisimum corpus primum nô fenfere, poftea tarnennbsp;peftem morbu uires intrinfecus paulatim corrumpentemnbsp;^^^^’^P°^^uiusuiri morte, fortuna belli mutata eft,utinbsp;J PP®dcdarabitur.Fuit proinde comitis mors æque omnibus dunbsp;fi'tè/nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æaximo dolori,qui poftquam ei iufta quæ mortuo debebantur,

jnihilo fecius obfidioni ftudent,quærunt^,quod Sarisberienfîs fa Hçj^ ^^^uerat,quo pado per uim urbem capiant, uel faltem dues addeditionbsp;^oinpellant.Cumprimishuicrei magria cum curauacabat Gulielmüs

R X

\ Polyd.Verg.Angl.hift.iib.XXni. Neuyllus uirimpigef,6*^pentus militiæj’s continenterhoftes diucxabat,8inbsp;(üos diligentius nocflu uigilias ducere,atcpinterdiu præh'um continuar^nbsp;tamp;ndo,pugnando,magno animo incommoda omnia paticndojCOgcbat.nbsp;qui ctiam duces nihil prætermittebant^quod ad dcbeJlandos hoftesnbsp;ilum putarent.Quibus denique rebus fadlum eft^ut Aurelianeniêsnbsp;drj penèlapfijdededitionc facienda inter fèagitare cccperint. Poftnbsp;(ftas propuliandipericulifententiasjpluresin fummidedecoris,ultina’^.jjnbsp;bis excidt] loco ponebant,ducebantc^,feAnglis Franci generisnbsp;fubijeerexx altéra parte timebant hoftium uidoriam, quod ex ea cùm nynbsp;rnala,tum certè tyrannis interdum exiftere foleat, qui proptereanbsp;tur tam imprudentium efte^non i fta cauere,quàm non nifi ftruirenbsp;ilia uelle, pofleue pati:fed cùm uiderent rem in diferimen adduélaïUjad’^nbsp;riiiniam fimiliteratcpmileram (ortem declinandam,unum rebus fuisnbsp;taneu iudicabant,ut Philippi Burgundionis ducis fidei lèac omnianbsp;imitterent,quôd ille antiquifsima regum Francorum ftirpe ortusnbsp;nium opinionepcrcipereturita ufu uenturum,ut tandem aliquandonbsp;rumamicitiam repudiaret. Probata hac fententia,amp;cognitopernbsp;nuntios de ea rc Burgundionis confilio,qui refponderat le id æquisnbsp;nibus admiiTurum.G modo Bedfordienfi fadum probaretur, legatos î®nbsp;tiamad Bedfordienlèm mittût. Illeautem auditis legatis, fènatum jjjnbsp;exponitep, quas Aurelianenies ciues pacis conditionesoftèrrent.Ej'ypij/nbsp;cenièrêteas deditionis leges cfle admittendas,quo tam magnaciuitas^nbsp;lenta per hune modum ab amicitia Caroli auerteretur:Bedfordienfisnbsp;bonaconcili] pars turpeacnefariûexemplûforeiudicabat, ficiuitasta’^nbsp;gaobfidione prefla^amp;^aufpicijs Henrici regis pene captaj'n alteriusadnbsp;fnum quàm in ipfius regis poteftatem ueniret^quod aliæ ftilicet ciuitat^^nbsp;relianenfes facile fequerentur,atquc idcirco eiufiîiodi conditionesnbsp;concedendas. Vicit hæcfcntcntia, ôe legatis rclîîonfum eft, bellum E'ß^Jznbsp;fegis nomine geri,8d eins imperio fubrjei oportere. Atque his mandatisnbsp;nbsp;nbsp;J'’

fordienfis legatos ab fe dimifit.Sed paruo cafu, magna crebro fitrerum^^, inutatio: duplex eniminde malum accidit: Burgundionis animusnbsp;öiFehfuseft, qui arbitrans Anglos fuæ gloriæ inuidere,iam tum deftsnbsp;lam animo opinionem accepitrdeinde Angli obfidionem Aurcliancn^^*’’nbsp;linqucrecoadifuntf

Dum pacificatorqs legationibus Aurelianeniês cum hoftcaguntj^^j,!/ lus copias undiep arceflendaSjprincipes Francos ab Anglorum amidi^^^nbsp;ftibus pollicitationibus alienandos curabat : item commeatumnbsp;fêlFos Aurelianeniês mitteret,ftudio parabat^cùm ad cum puella quX^^,

i iriine loanna^uiginti circiter annos nata ducitur. Hæcob lêruatam uifSl”^ Ji tem,Puella diefta,^ fi'ngulari prædita animo ac fatidica,cum ad Caroli^nbsp;ixilFet^eum pritno ueftitu regalem perfonam dilsimulantcm internouiu^lt;^,nbsp;inde ita lalutalTefertunBono rex animo es,atcp mitte timorem, uinces^*^nbsp;8óme duce^patriamcp tandem in libcrtate priftinam uindicabis,fi nonbsp;te indign um arbitraberefoeminæ opera uti.Carolus qui rebus fuis ia^^nbsp;ais ualde timebat/acilê didis credidit,in fpem bonam omnino ingrem^^’^^j,nbsp;qui iam turn aliquid diuinitatis in méte Puellæ fibiperfuadebatinelTe/’^nbsp;4*^

Heriricus fextus.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;471

quo Juefb’tu non regio indutus^ab ea fuiffet rex ialutatus^Sed aliud fuit,quagt; obremin earn Ipem uencrit: Puella enim petrjt gladiu,quem diuinitus^uti aienbsp;batjcrat fada certior in templo diuæ Catharinæ in Turonibus,inter antiquanbsp;donariapendere.Miratus Carolus, gladium inquiri, ac inuentum protinusnbsp;ï^uellæafferri iufsit,Slt; periculi potius eius uirtutis faciudi cauià,quàm quodnbsp;niagnopere confideret facinus aliquod egregiu à fcemina edi pofle,armatorûinbsp;n^anum cum parte comeatus attribuit,ut obieflbs fubleuatum iret.Puellaiianbsp;agminis Aurelianum proficiicitur,ac fine fruftratacuftodes,fiucnbsp;’^y’pinediuino teda,no(ftis filentio inter telahoftium in urbem intrauit,cibanbsp;’^^’^intulitjfine ullo iuorum incomodo. Angli interea qui certum habebantnbsp;ob rei frumentariæ inopiam, no poflc diutius obfidionem ferre, remiGnbsp;J‘^^lolito urgebant,negligentiuscp excubias ducebant : fed ubi cognouerutnbsp;°^*^namPuelIamcômeatum fupportaffe, etfî contemptui habebant foemixnbsp;’’^’^jquæmilitariamuneraobiret, tarnen ob miflum fubfidium ira acceniî,nbsp;multb hoftem premendum ftatuunt:italt;^ duces fuos cohortati,ut alixnbsp;pro tantis laboribus,frudlu uidioriæ caperent,i)s qui primi in muranbsp;lib'^'^^^'^bpræmia proponut. Qua re pronuntiata,fubitó ex omnibus parxnbsp;lis L ^^®^^‘'it,murumcp complent fîmul tormentis cuiufcpgeneris, fimul texnbsp;Î0 ftenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defenfione muroru arcentes, idcp fine intermilsione laciunt. Hox

q^iàuis re noua perterriti,feie tarnen no de{erebat,nec animo dimittebat* . Joannes No,thus per nuntios celeriter Carolo fignificauit ciuitatem inoxnbsp;iunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ac ufcp eb hoftem urgere,ut non pofiTent uires cux

e{re,at(^ rem deni^ in tali periculo uer{ari,ut breui male cafura uirtute« Quibus rebusnbsp;Carolus quamcelerrime potuit,ôô fubfidium amp; comeatus copiamnbsp;^^Jfercitus Aurelianu dult;ftus,ac caftra prope admillia pafluum duo ponbsp;§antnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defuo aduentu Puellam quæAureliani erat,admoncnt, rox

cum elecfta fuoru manu obuiam ueniat,ft(^tutb introx Jo batnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;curet.Quod ubi per Anglum fieri licuit,qui ex ufu fuo fore duce-x

Uua’^^^^W^urimi in urbe elîènt,in qua iam fames dominaretur,poftridie il momêto,contendentes de urbe erumpunt,proximumlt;^nbsp;‘^o’atinenti impetu petunt, quod poft multam fadam utrincpnbsp;°Ppii -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;longe maius

bene magna defenforu manus aderat,uehementius depu numero præftabat, facta corona, undicp urgebat* Anglusnbsp;frangi cocperat,omnibus rebus premebat, ægrecpnbsp;quidequi in propinquo erat, amp; ter^nbsp;P’^^P^g^'^^culum,fubfidioire poterat, ueritus ne feabfente, eanbsp;amitteretur.His igitur difficultatibus Angli aliquandiu preftnbsp;adTalbotuminternbsp;^P^g’^^culu ie rcceperunt. T albotus nulla fafta mora, cum expcditonbsp;liiOs u^^duerfus multitudinem contendit, qui no mediocri terroreillato,Sinbsp;ut fe ex magno timoré colligèrent, amp;L hoftes côprcfsit, adeo utnbsp;mocnia conieccrint.Cædes ab Anglo minor fada,qubd munbsp;impetuexcepit. Haudnbsp;poft Talbotus couocato confilio,caufas multas docet, quamobx

Polyd .Verg. Angl .liift. lib .XXlH-rem obfidionê ciui’tatis diu opprefTacjóóperinde quafi ope diuina modis omnibus relinquendam, aut in aliud tempus reqeiendamnbsp;cum meliore omine id opus tentari Iicuerit,ut ne tempus teratur, quonbsp;iam confecta^ad bellum magis neceflarium eatur.Probatano tam libeninbsp;neccirario generatim à cunólis fententia, 8C dato profeélionis fîgno,nbsp;num pergunt.Difccflu Anglorum omnia repente apudÄurelianenftsnbsp;ÔC congratulatione plena funt,quód tantum periculum uitaflent; quat^*nbsp;neficq Deo acceptû referêtes, in plures dies fupplicationibus decretisjnbsp;ad cundta diuorû templa, cômunem uidoriam expofeetes» Hincproi^^^^^^nbsp;deamus licet, illû aliquoties minus confèqui,qui plus nimio pofcitie^’^lnbsp;Angli uincere potuerunt, fedexiftimantes fuæ dignitatis non eflènbsp;Aurelianenfiû deditionem aliteratep petebant faftam, neglexere u^d^ƒ’nbsp;perinde quafi in manu effet :uerum tantum póft abfuit,utAurelianiP.nbsp;fint,uteos necelsitas ab incœptoauerterit» Franci autem ob pulfuuinbsp;gloriantes,reliqui negotq gerendi facultatem nequaquam dimitten^î^’’' Janbsp;tuunt,qui continuo per omnem agrum Aurelianenfem percurrunjgt;®rLf,nbsp;quæhoftis præfîdijs tenebat,recuperandi caulà, primùm GergeUnbsp;paucisep póft diebus capiunt,amplius ducentis Anglis interfelt;ftis,S^4^nbsp;ginta captis:ex fuis uerô militibus trecentos defiderarunt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jij/

At Talbotus, quem oftendimus relida Aurelianenfi obfidione, num fe contuliffe,poftquam oppidum præfîdio firmauit, Laualluiunbsp;fit,iuxtacp murum caftra pofuit,ac perfpedo loci fîtu, fuos cohortatu^ ppi/nbsp;impetuoppugnarecœpitjutpofttertium diem,quàm eô peruencra^^^jpinbsp;dum cum arce ceperit,atoppidanos quorum pertinaciam pcenanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjj

iudicabat,grauiter mulftauit.Franci poft receptûGergeum,omnibus ducePuella,Magdunumprofici{cuntur,atcpfub mœnibus confîfhu^^’nbsp;renuntiata,Talbotus amp; loannes Faftolus cum inftrucftoagmineûu^nbsp;nus auxilio ire maturant.Quod ubiArthurus Francorum equituium^ ^0/nbsp;per fpeculatores cognouit, baud mora, accita ad fè Puella, ôô loanntfnbsp;nfj duce,cum omnibus copqs ad impediendSiter profeftus, ad Pat^^nbsp;pidum quô hoftes uenturos effe iudicabat,caftra fecit,atcpéquitésnbsp;inftruftos Iocauit,quiin uenientêhoftem præcurrerent,prælio4 b^^Pnbsp;tem exciperêt. Angli dum cœptum iter faciunt, uilo àlonge hoftiui'Unbsp;tUjinfidias fîbi cauendas rati confiftût,peditescp fuos uallum palisnbsp;circunducere iubêtrcæterum tanta celeritate équités Franci in eos dd^,nbsp;ut nullo fui colligendi dato {patio,equeftrem pugnam comittere roat^nbsp;Hoc loco cum effet amplius tris boras pugnatum,equitatus Anglicü^ j Jnbsp;tudinepreffusj'nfugamuertitunPfditatus uerô omnibus ferètelis ƒnbsp;ptis, gladqs diftriftis confertus pergit, parte equitum adiutus,adl^®^^(j/ lt;nbsp;columcs Magdunum peruenit. Angli in primo congreffu a'rciter rniH^nbsp;dere:captiuorum numerus centum,ÔÔin ijs loannesTalbotus.Exnbsp;terficiuntur milites amplius fêxcenti. At ubi famaper Galbas peruafit gt;nbsp;turn effe captum,confeftim omnium opinione res Anglicæ inferior^ pCnbsp;cantur,adeôutmultaoppidauno momentoad Francos defecerint 3/nbsp;omnes generatim inceniî rapiebantur ad libertatem recuperandarn, P j,/nbsp;bant tum demum optima,confidebant Deum uelle Rempublicam

Henricus fcxtus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;7?

Qm,quæ latniam cxurgere uidebatur,(aluam, quódfokatprccibus placatus «flidos fubkuare.

Carolus de parta uidoria certior faó;us, lam tandem fibi rem refti tutam pinione certa mente côcepi t,qui ea. am'mi præftantia hadtenus fuerat,ut rebusnbsp;^ucrfis preffiis, nun^ k deferueri t, ita n une Sarisberienfi comité fublato,

«Doto captOjduobus excenentiflïmis adueriariorum ducibus^eadem uirtii maioraaudere cœpit, atcpitaprimùm omniû Rhemos petendos ftanbsp;. ’^»'itcapotitus urbcjibi more maiorum, Sgt;C lolita cærimonia conkcraretur,nbsp;ïo annbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conftaret k perinde rite, ut iure, fîcut prædicabat, regem efk, ac

Uri:itacpcum ingenti exercitu,duce Puella,quam ut oraculum de rebus

, idis confukbatjiter per Campaniam faciens,Âltifiodorû contendit, quo tos ^^P’^Qp’^^ïuâuitjkgati ex ciuitate obuiam ueniût, libenter k omnia fadunbsp;tatnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modo datis in aliquot dies inducijs, eius uolun^

oificrj gratia, prius cognofcere, an ab Anglo fubfidium efîet expe ded'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne gratos in fe ciuiu animos iniuria læderet, inducias

tjj ç^^’^caftris baud longe ab urbe comunitis,ac præfîdio firmatis ne oppida/ t^/‘^fallerent,Trecas duxit. Hane urbem quæ caput eft Campaniæ,bis innbsp;obfidere aggreftiis eft, quam demum perdeditionem rccepit,nbsp;lanç Pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui in præfidrjs collocati erant,abeundi poteftate Jtidem Catha^

Hjq æs fecerùuibi propofîto præfidio,Matronam amnem tranfgreftus,R he cft,quos nullo ferè negotio recepit : etenim ciues quo An/^nbsp;pïQ^^’^tniperia grauius ferebant, hoc obfidionem minus tokrarunt : kd nenbsp;crimine notarentur, Anglis qui loco præfidio erant, incolumita/nbsp;adq.^^^olo impetrarût. Carolus recepta urbe, more maiorum conkeratur,nbsp;^®tius eius fadionis kgati principes ciuitatum profinusgratulatumnbsp;Pfædicantes intelligere k iam tandem aliquando Deum optimanbsp;^'tiFranciælaboresmikratum,reddidiirefibilibertatem,quamàfuisnbsp;finitis per eos dies indu*nbsp;Anglis miffo {ubfîdio,in eius poteftatem uenere»nbsp;intends oculis cuniftas regni partes intuebatur,nbsp;capti Talbod rebus fuis fîcnocere,utaliquotciuitatesnbsp;uacuænô dubitarintrebellionêfacere, Ôôcomplures in dies finnbsp;^ycfeclionéfpe(ftare,periculo occurrendi cauk, modis omnibus ma*nbsp;y^tifçp'^’Carolo conkrendam ftatuit, utipk euêtus uiftoriæ, quam Deo iunbsp;promittebat,reliquos populos in officio amp;metu contineretn'taquenbsp;in Carolum contendit,qui paulb ante àRhemis difeefleratnbsp;Ç’^Qj^^’^^^jamp;^initinere aliquot occupatis ignobilibus oppidis, collocatoc^nbsp;•lûnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manebat,ut Parifîos pecunia uel promiflis folicitaret. Accef*

ordienfîs, amp; caftris loco natura edito pofiris,equites mifit,qui hoftem krrot^ amp; uerbis laceflerent. Carolus tumnbsp;putauit,quin produétis copr)s,prælio dimicaret,nbsp;Anglü 8ó numero uiribus parem eknbsp;’^PQtius fine periculo abftinendum, quam cum periculo prælium tennbsp;^ttrfum rerum fuarum quæ iam profperæ eik cccpiiknt,temeritanbsp;ç’^mperet interpellaretlt;^. Faéfæ funtigitur kuespugnæ tantumodonbsp;Haïtes in medio Ipatio, quod inter utraque caftra intercedebat, Ga?te*^^nbsp;R- 4

474 Polyd.Verg.Angl.hift.îib.XXin. tum Carolus cum ccrncret Anglorum ftudiumamp;alacritatem pugnani»^^^nbsp;Ipicatus ne morando non comitteret, ut aut I'nuitus decertare cogereturgt; nbsp;m agna cum i nfamia le caftri's continere^^de media noóle caftris fublatisnbsp;referre cœpit» Qtia re multo mane coperta, Bedfordienfis fuQs ægrèretio^nbsp;lie ho ft cm infequeretur, quod conlulto fecit, ut ne fortunam temerè tcnt^nbsp;qui ita defperans Francu adpugnam turn clici poflejLutetiam reuertitufnbsp;pio augendi exercitus, ut ciim in pofteru facultas daretur,.rnaioribusnbsp;Garolumaggrederetun

His temporibus Boemi qui aliam fedam habent, ac cæteri GhriftianijP’-^^) pterea quod Rom.pontifici non parent, partim iuæ hæreièos tuendæ jnbsp;partim,ut fit,odio in externos concitati coepere finitimos uexarebeIIO‘^û^^^nbsp;pbi notuni fadium eft Martino quinto Rom.pontifici, ille primo quolt;^ ^^ xnbsp;pore legatos in Germaniam mifit,qui pios principes aduerfus Boëmosft^.nbsp;Çhriftianæ religionis hoftes,ad arma concitarent: item Henricum

Cardinalem Vintonieniem epiftopum legatum fecit, qui ad id belli* o rcndum ex Anglia cum aliqua armatoru manu proficiiceretur, cuinbsp;fttjUt religionis iuuandægratia,iua autoritäre, decimam iàcerdotioru*’’*^nbsp;retiàcerdotibus» Henricus cômunicatis potificis mandatis cumfenatu*^^,^’nbsp;illo nihil quicÇ huic rei præuertendum decernentCjpecuniaparitcfynbsp;acno mediocrem militu numeru confecit,quamuis no fine patriæinc^^nbsp;tot ^lotidie tributa conferrentur,totcp deledus haberentur,atlt;;pnbsp;ratinimus per Germaniam iter propediem fuftepturus iam ad littiisnbsp;rat, milesc^naues conftendere cceperat, cbm à Bedfordienfi litcrænbsp;ftreniem allatæ finit, quibus nouum militu fiipplementu petebatnbsp;fis magna affedus eft iblicitudine hocnuntio,quód neep ullum parati* **nbsp;ret exercitu,quem trans mare mittcret,ne(^ ipatium eifet in eo articulonbsp;ris,quo caufa belli gerendi in Boemos,nouus habitus erat militu dekqnbsp;cotrahendas nouas copias, ciim præfirtim rçs in celeritate po.fita efle uinbsp;qui propterea neceftario nulla interpofita dubitatione, Henricu Vint^’nbsp;nbsp;nbsp;J?

fern magnopere rogauit,ut primû cum exercitu,quê ducebat,ad fern iè conferret,iuuaret(p fuos in prælio, quod Bedfordienfis cumnbsp;pédicm fadurus crat,8d inde eo confedo féliciter negotio, prout for^nbsp;bat,inBoëmos pergeret.Henricus etfipennoleftc ferebatfiiuiterimp^*^nbsp;men ne fuisdecfret,traiifgrenus Oceanu, Lutetia ad Bedfordienfem^^Y^/nbsp;Interea Carolus fadus abequitibus quosinomnes partes ad cog**^^^!nbsp;dos populoru animos inftigandosc^ ad defedionem dimifèrat,certio*gt; jq/nbsp;pendienfis Bellouacoscpgratoiniêefleanimo,acmaximècupereab^nbsp;rum dominatione liberari, ô^propterea paratos effe fibi uenienti apefi^nbsp;tas, fi modo id fine capitis periculo fieri licerct, cum expedito exerciu* 4?nbsp;pendium petrjt. Qua re cognita, Bedfordienfis maioribus coprjs 4**^®nbsp;ricus duxerat, audus, obuiam hofti pcrrexit,ut tandem ad æquumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.J

eum traheretj qui uix in Syluanedenfem agrum peruenerat, cùm montem Piliolumqui inter Compendium 8dSyluanedumeft,itct^ynbsp;ubi idoneum locum nadus copias conocauit,fuos ex caftris non facifid ünbsp;tus. HæcadBedfordienfem peripeculatoresftatim deferuntur,quiat*^^nbsp;edudo in aciem exercitu,propius hoftemaccedit, pugnæcpnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Henricus fcxtiis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;475?'

janci monte Piliolofe cotinentjSócum Eofte aliquot tumultuarfjs tantum o? oab equitibus pro caftriSj fadlis prælqs, nil amplius tentant. Confîderabat;

Carolus quan tu in bello fortuna,hoc cft^fubitus atcp inopinatus rei etia? ^inimeaccidentis euentus poflet, cui detrimentaprius crebrb accepta pro dinbsp;'plina amp; docurfiento erat : item cum per exploratores cognouiffet multas acnbsp;^•^plas Galliæ ciuitatesgrauate Anglorü perferre imperium, ac paratas eiïenbsp;T^^mprini^ tentare rebellions, fperabat fine certamine, ipfos Anglos modisnbsp;tota Gallia breui tempore expulfum iri, Sd illud efiTe iudicabat, qua/nbsp;mnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utuir prudens acfiiorûuulnerû minus expers, de fum/.

’^^iuno prælio decertare tantopere cuperet.Quibus rebus edo(fius,in ani^ loco,nifi quantu neceffîtas cogeret, fe fortunæ co mittenbsp;rem fiia fore maxime iudicabat.Bedfordienfis qui Parifios cum priznbsp;X^^pecflos habebat,quód quiequid ciuitati imperatü cfiTet, ita illi faccrent,nbsp;J*^uitis imperatü effe facileappareret, nec multu Burgundioni confidebat,^nbsp;’^sreicaußip^fj-p^j-appofite dicetur, ubianimaduerterithoftem confultbnbsp;^^niençxtrahere,Lutetiâreucrtit.Tum Henricus CardinalislegatusRoznbsp;qn'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fumpto fecum exercitu, que ex Anglia antea traduxerat, poft

. ^^8lt;quadragefimudiem,quam in Gallia uenerat,iteriuum in Boemos nanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perucnit,cum omnia flagrare bello reperiflet, rem Chriftia i

fç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uirili parte fortiter iuuare ccepit, mäfitep in Boeinis aliquot per men ,

jj ’^^S^fb,dum cum alrjs legatis reuocatus eft à pontifies, miflb cum maiori/ ^^^copijsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luliano Cæfarino fandi Angeli Cardinale. Ac itaHenz

poftegregiam facro bello enauatam operam, domum incolumis redqt, difceftum,Compendiü,Bellouacos, amp; Sylualt;nbsp;fuam poteftatc uenientibus rccepit: qui licet ita fa

, lortunagauderet, no fperabat tarnen prius pofTe fe Anglos patria exter quam eoru SC Burgundionis confocietate difiunxiflTet, quod tandeninbsp;ufu uenturu confidebat : itacp crebris nuntijs ipfi Burgundioni lenbsp;uoluit,de eius patris interitu,atcp eum monitum, nihilnbsp;omniiuftitia Si pietate, aut quod minus deceat, quam contranbsp;{^j^^’Contra patriam facere,quam ucl ob priuatas iniurias,cum perpetuis hovnbsp;de pacificatione agitare, offerre conditiones minimenbsp;co^ß^!.’^^äs,polliccri plura,quam præftarc poflTetjtanto ccepit ftudio,ut eiusnbsp;djjj.' ^ï^^^dfordienfi facile no latuerit.Qiiocircaille maioribus curis anxius,nbsp;Pfim'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ualde infirmari, ftatuit quodcuep aduerfiincideretj

^iü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Henricus rex

tç^ Gallijs recuperaflret,no poflentretineri, conferuari, defendi, fah . ^^’]^aniaà maioribus perdiupoifefTa non amittcretur,perindeac ipfcnbsp;extreme fpiritu faciundum mandaifetzquapropter dato imperionbsp;^^totiæLudouico Lucembergenfi Morinorum epiieopo, ac Franznbsp;4^0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præfidio non modico rclidto, in Normaniam proficiftitur*

fpeciatim ad fe euocat,quibus primum ^^’^oficia omni tempore afuis maioribus in Normanos collaznbsp;Anoj-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;antiquam Normanorum ducum ftirpem, quai

lefj?’^^§^®oróeffcnt:deindc fingulosnominatim hortatur,ut animo pariz ’^uiribus uelintincumbere in negotium pacis {èvuandæ,fidcicpnon fal*

47-s. nbsp;Polyd.Verg.Angl. lull:, lib. XXlU-

lendsCjidc^ G facîant, iam pofle eos affirmât omnia præclara Simagnaab rico fuo rcge merito expedare.Dum hæcagit Bedfordienfis,fit certiornbsp;los kgum mctucnrcs de oppidis,de agris demigrareiqua re permotus cônu®nbsp;catconfiHum,adidcpadhibetomniûordmum duces, quos rogat de pop^*nbsp;Normanico in officio contincndo,fèntentias dicere.Cunôfi partiendunK^^nbsp;citum in plures locos indicant Jtaeç pars una ad oram maritimâ tuendani^nbsp;cardo Eboracenfîum duci datur, altera in oppidoru præfîdfjs collocatur,^^^nbsp;tia Rothomagum ducenda Edmundo Somerfetenfî duci attribuitur. Sic ïCnbsp;bus conftitutisjcoprjscp diftributis,Bedfordienfis Lutetiam redit.

Dum hæcapudAnglos in Normania geruntur,CaroIus Fanuni Dio’ir’^ per proditionê occupat,præfîdrjs(^ uincire maturat, ac exin loannemnbsp;nrj ducem,8i Puellam præmittit,qui Lutetiam ufq^ percurrant,ciuiûaninic^nbsp;ad defedlionê tentandi caufà,8i fi ex re efle uideant, urbem oppugnarenbsp;diantur.lJli agmine quadrato cum feutatis militibus proficifeunt, urbicri’'^nbsp;propinquantes cum magna fuorumcæde repellunturab Anglico /nbsp;Qiiibus rebus auditis,Bedfordienfis celeriter ad urbê peruenit,collauöä'^^^nbsp;ciuibus gratias egit, quod Dionyfianos fècutinô efTent. Turn Carolus4^^”’nbsp;fj3es fruitrata eft,aliam rem aggreditunmifit enim Ambrofiumnbsp;tiniacû,quod eft adMatronam flumen fi'tum,cui uenienti oppidum tracbïur.^nbsp;Haudmulto poft Carolus eo difceffit,impofuit(^præfidiu,quôd locopc^^nbsp;munito plurimu confidebat,qui in Andegauenfès iter habebatjCÙmAu^^^^^^nbsp;altera parte Fanum Diony frj armis adorti recuperarut : tentarunt amp;nbsp;cum recipere, fed ciim Puella inpræfidio effet, quæ achter refiftebatjûC^^nbsp;fùm egregiè oppidum eft.Pereos ipfos quocpdies,aliquot AnglicauaîCO^®^nbsp;tes,quæ ftatiua habebant,Rothomagi,duceThomaT erello uiro ftrenuo,çnbsp;hoftium agros populabundæcurfitantes, Claromontem oppidum, „nbsp;ui præfidio teneri audierât,phmo impetu capiunt ; fed quia locum cuftoo^ gt;nbsp;propter fuorum paucitatem,munire non potcrant,primùm murorû pa’^'^nbsp;dant,inde diripiunt,acpræda omnis generis refcrtæredeunt, undeuenc’^'^^'nbsp;Alia ex parte Burgundiones duce loanne Lucemburgenfi, cum beneiuag’’*nbsp;Anglorum manu,Compendium petuntjuallocp circundant. Sed neepopp*’'nbsp;gnationefacilecapi poterat oppidum munitum, nequein obfidione uisnbsp;gna ineffe uidebatur, quia frumentum fàtis antea conuedum fuerat,attaiiic^nbsp;autlongo certamine expugnandi, autad deditioncm cogendi fpe addudi?nbsp;meenia fubeunt, bifariam diuifo exercitu. Si dies ac noiles alij telis,nbsp;tiscp,alq cuniculis ad muros adis, alrj prælio propè continenti oppidan^,,nbsp;xant,in idqj potiffimum incumbebant,ut deditio maturius fieret, cùiH“^ 'nbsp;Ioanna Puella Dei uates, uti uulgo appenabatur,at fuæ omnino fords’nbsp;fubfidio uenit, ac in oppidum fortiter fe recepit,fèd paulôpoftcùmopp^^^nbsp;egreflà in hoftes temerè erumperet,àLucemburgenfi capitur,Rothomagi^9nbsp;ad ducem Somerfèti mittitur.

Hæc Puella cum ultra fœminæ uires, finelt;^ ulla ferè peritia militaris diu*^ plinæ,quam nuncp didicerat,multafacinora,Siilla quidem egregiafâcertt?^nbsp;pud uulgus in fufpitionê uenit, ut diceretur magids artibus ea omnia agcfC;nbsp;quamobrem in ueneficif crimen uocata, primo iubenteduce SomerfetenUj^^nbsp;ligenterexaminataeft,anbene fèntiretde religione Chriftiana: deinde qui^nbsp;uiril*

Hen neus fêxtus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;477

uirili ufacrat ueftitu,amp; omnino uenefîça habebatur,{èuere damnatur^atqj co ^uritur.ScdPueiïainfeh'x priufquaea peenaaffecfla fit, memor humanitaos,nbsp;9iiæunicuicçinnataeft,fiiTiuIauit(ègrauidain efle, quo aut hoftes imïèn'corznbsp;^iafrangeret,aut faceret, utmitius fuppliaum ftatuerent. Verum poftquamnbsp;®l)eanicaufam,nouem menfes eft (èruataad partum,amp;rcs uanaapparuit, niznbsp;•^lominuscrematur. Vifaeftea profedló fèntennain Pucllam laralongc poftnbsp;•’opines natos duriflîma,quæ neep molhrfneep mingari tempore potuit.Saznbsp;'®gt;^ina pro patria ad uirilia decora excitata,digna fauorc uidebatur, cumnbsp;lo H permulta extarent parcendi exempla, amp; illud potiflîmû à Porfenanbsp;^ç^^’^feorum rege editum : is cm'm compofita cum R omanis pace, cum obfiznbsp;fij/r in i)s Clccliam uirginem, amp; ilia dux agminis aliarû uirginîr,nbsp;fçf ^^cuftodes inter tela hoftiuinTybcrim tranaftet, adiuosep contugifznbsp;fuiiret,non affccit uirginem poena, fed collaudanbsp;loa ^P^^’t^obfidum donauit,Slt;domuremifit.Adrem redeo, Huncexitumnbsp;opinio ferebat, artibus quam bellonbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pellendum patria hoftein

quam uirginem interrjfiTe prædicanuPoft Pf’oinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Franci no ft deftruerSt, qui hoftes cum afliduis ex oppido eru

campo fæpius pugnando, totincomodis affcccrunt, ut illi ^f^fxpugnatione,fuafpontereceirerint.

P^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modum in dies magis magisq? in terra Gallia infirz

’i^^.^^*'^nt,quod uarftafficiebatprincipes,quorum pars occupatisaegrituz temporum malum praeillo, quod impendere profpiciebat,nbsp;ducebat.’pars quodacciderat, grauiffimum exiftimabat, quianbsp;uires per idau(ftas,6lt;^ fuas plurimudebilitatas : acita tacitis inznbsp;Muquiique animo uerlàbat, ecquid remedi} ad res prope affeznbsp;,cum ad extremum omnibus uifumeft,in rem præfentemnbsp;3onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Henricus rex cum nouo excrcitu, primo quoep tempore Galz

¦^’^^t.partim fuos confirmandi,partim Francoru animos, aut metu,aut ætatis plurimam præ ft ferebat,in officio continendi caunbsp;^äconftriptis copps, quæiàtis uiderentur ad iter faciendum, amp; peznbsp;neceffarios eroganda ex tribute cum facerdotibus turn rcliznbsp;confeefta, Henricus duce Henrico Cardinalc,cx Anglianbsp;^^^primiim Rothomagum, inde Lutetiam uenit. Fit illi obuiam totanbsp;f ^^’fftentemep optima? indolis fauftis plaufibus regê falutat, etfi per'nbsp;pa'Q^^^^Jlt;^rant,quiid offieij fimulate præftarent, attamendies ille cunznbsp;^\ç,^^^‘^ftconcclebratus, populuscp pro condone collaudatus, pecunia*nbsp;donatur. Bedfordienfis pofthæcconuocato prindpum conznbsp;fertunEcce principes humanarum rerum fucceffus, Henriznbsp;Knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iure,tum ex fccdcrc rex uefter fu turns erat,ftd ante fermèæz

Iq Mçj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;priuatus,rcliquit filium qui fuccederct,acauitum rcgnii

3pud nos eft,eacp de caufa,in præftntia hue acceffit, ut more maz Francu populu cognofeeret, ab colt;^ una cognofeeznbsp;ueteri in ftituto,folct regem fuum loco Dei, utitanbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^’^^®^^^^’^^fidcliter amp; uigilanter difto eius efle audiens.Ec

Carolurn ftquantur,id tarnen errore,nô perfidia fieri conftat;

475 Polyd.Verg^.Angl.Eift.iib.XXlU. quarc qui ad officium redierint, fine fraude crunt. Igitur tantum fupereftnbsp;uos uefira fidc^quemadmodum hadenus nauiter fecifiis,uelitis deincepslt;w'nbsp;re operam^ut populus in officio pcrmaneat^quo iànè beneficio tantum 3enbsp;ftro rege bene merebimini, ut omnia ab co amplaexpcdfare potueritis/i”^^nbsp;animum erga uos fore gratum,ex ueftra tantum confcientia metiaminij^^^*^'nbsp;Dimiffo conuentu, Henricus decimum agens ætatis annum, in ædenbsp;uirginis folita cærimoniaab Henrico cardinale coronat» Facffa re diuina^pî'*^'nbsp;cipes Franci in Henrici uerba iurant,dein per præconcm edicitur, omncsnbsp;noxa fore,qui intra certum diem,in Henrici ditionem redicrint.Fuitis aniH*^nbsp;falutishumanæ Mccccxxxil.

DumhæcLutetiæaguntur,MeIedunu,CorboIium, cumnonunisalijsl*’ cis,partim proditione,partim ui à Carolo rccipiutur.Scd alibi alio euentute^nbsp;geftæ funt.Erat bene magnû Francorû præfidium apud BcIIouacoSjhosnbsp;mas cornes Harundellius fperâs ad pugnam elici poffe, pofitis proculnbsp;loco idoneo èC occulto, propc iplam urbem pedites equitesc^ fimulnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

deinde aliquot équités leuis armaturæ præmittit, qui hoffes ad crupô®*^^ cefTant.IlIiquodmandatûcrat,fedulo facientcs,ufcpadportasprogt^^^’’’^nbsp;Francos ad iniequendu paratos con/piciunt,fimulantes fugam,ininn3iasû,nbsp;cunt,fè temerè fequentes. Franci in infidias intrantes,paffim ocdduntubnbsp;cum oppidanis,qui fimul in hoftem côcurrerant.NonnuIli cognitocx»^nbsp;tu equorû dolo,in urbem ad fuos fc ægrè reccpcrût,reliqui intcricrc.nbsp;nitur,quod fciam,ab aliquo autore occiforum numerus, qui omnino’’^nbsp;diocris fuiflecreditur.Item Ricardus cornes Varuicenfis apud Gornc^^^^^^nbsp;dem tempore cum bofte pari fortuna congrcffus complures interfecib^^nbsp;ginta équités cepit.Similem fortunæ uim Rhenatus dux Barri, quinbsp;opibus maxime iuuabatjper eos illos dies paffus cft: Rhenatus cnimnbsp;res inimicitias cum Antonio Vallimontis comité habebat,nbsp;cxercitu,Vallimontcm oppidum oppreftum contendit, quern ubicoH’nbsp;propinquareaudiuit,neab bofte intercluderctur,relilt;ftis militibusqi^®^nbsp;cum habebat,præfidio oppidanis,ad Bcdfordienfem amp;Burgundioncoi9.nbsp;rum partes fequcbatur,rogatum auxilium aduolauit, eo impetrato,’Pnbsp;Antonius Tolongonius præfeélus Burgundionum cum ualida anti^^nbsp;manu, fuis quos hoftis afperè premebat, protinus fubfidio ucnerunt«y-' •nbsp;ubiRhenatus cognouit,ueritus fi hoftes appropinquarcntmûris,io^nbsp;dani fentirent,ut uno tern pore,8^ ex oppido eruptio fieret,amp; à tergonbsp;inuaderetur,reli(rta obfidione, fuos in uenientes hoftes conuertit, i«^Fnbsp;neiTK^faccreiubet.Pugnaturaliquantifper inter equites,quiprimii^l’ ytnbsp;exceperunt, donee peditatus accefti't,quitantoimpetuin certameu^^nbsp;Franci non modo fuftincre non potuerint, led confeftim in fugam Utt inbsp;Capitur Rhenatus, cum ducentis militibus, Occifa funttria dreitet^nbsp;Non minor per idem temporis occafid bene gerendæ rei alia in partenbsp;oblata eft,fi cam imprudenter non omififfent: Robertus cnim V uyll^*»nbsp;Matthæiis Gogthus homo V uallus,uir audax,Fani Seleriniarcemnbsp;ci munitam obfident, inftantc^per uim capere, contra præfidiumnbsp;erat,ftrenue locum tuebatur.Qiio cognito à Carolo,celcriter Ambrol^tinbsp;lorum cum nonnullis alijs ducibus,fuis fubfidio mifit, Illc quiapræftq^

Hcnricus ftxtus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47?

08erat, àpræfîdio quod i'pfêibi collocarat, defendebatur, cupi'dus fubucz •liendi fm's,prior iter faccre cccpit,fèd mox ueritus ne non drcumueniret,connbsp;ftititadBeliimontem,expe(flaturus dum eó reliqui duces cum fuis copijs pernbsp;uenirent, quo inde omnes fîmul in hoftes irent. Dum ad eum locum conue^nbsp;JiiuntFranci, interim Angli qui in obfîdione arcis erant, id quod hoftis ageznbsp;oat,perfpeculatorcs edo(fti,occurrendum ftatuût, ante^ alteri ad alteros pernbsp;^^niantJtaque bona pars de media node fine ullo turn ultu egrenà,caftra ho/nbsp; ^niadeo negleda reperit,ut mille circiter hominû prius in uallum intraue/nbsp;quani quilquâ penè ièntiret: ièd cædes in iplb uallo fada exdtauit hoftes,nbsp;tantus terror pauorc^repente occupauit,ut nemo aut armanbsp;^Py^oautcaftris pellere hoftem fatis conaretur» At ubi illuxit, Angli prædænbsp;?^cntes hoftem atcp hue atcç illuc fugientem non perièquuntur, ftd contennbsp;^’’fâpra.Ja,eam dum abducere conâtur,ecce accidit, ut ex improuifo Frannbsp;4*^finitinere erant, exaudito clamorepugnantium, felè concitantes fiiperznbsp;’^^rint,atqp hoftem præda præpeditum magno inuaièrint animo, Accurrûtnbsp;^Miqui Frand ex fuga reuerfi ad fuos:committitur utrinque atrox præznbsp;p'^’dim^æquo Marte certatur,fed ad ultimum fuperante multitudine. Annbsp;p^^^^^niretulerunt. Forum nonulli captijamp;inijs fuit Matthæus Gogthus»nbsp;îo (j” d'ends multi cecidere,fed complures capti, quorum in numero Ambro^nbsp;ydorus fuit.Robertus obfidionem poftea reliquit. Adeb imperatori uînbsp;nihil, quæ ita diffïcilis quæfitu, ita fugax eft, ut quinbsp;in manu elfe, antequam teneat,falli femperac damnum incurrerenbsp;Annbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;earnhabct,nifi retinendam curet,cumincômodofàcilcamittau

g^dum quafî uidores prædæ ftuduerur,partam uidoriam perdiderunt» Gütern ita Angli Frandcp de potentatu, de principatu, de uita dem'cpnbsp;Fellorumlicentiam,mortalium omnium faculta/nbsp;Unjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;theiàuri iâcri Ipoliantur, homines pafsim occiduntur, aut conz

fupplido affîciuntur,matronæ conftuprantur, uirgi fîunt ex complexu parentum,quotidie oppida capiuntur, quotFnbsp;çç^^’’^’piontur, at(^oppidanorum opes alio exportantur, ædificia, uicit^inznbsp;denicp crudelitas in miferosFrancos non exercetur,mittonbsp;pariterpremebantur. Ad hocacceznbsp;' 'î^od res interca ubiuis gentium publica fine legibus, quæ inter armanbsp;5^^niaximè, fine iurc, fine iudicfjs, iacere cogebatur, Nec Anglia eiuFnbsp;expers crat,quæinfingulos dies fuorum funera,cædes, uulnbsp;diminuiuidebat, itautcômuniapropè maznbsp;Occidens fonaret,ac fama triftiznbsp;peruaderet, Quapropter non crat,quinbsp;^’¦^’¦^’^^ï'jquomodo hi duo populi ad patiendum fan's e{rent,ac maximenbsp;fadebatEugenius quartus Romanus pontifex,nbsp;rationis, qua importuniftîmi belli finis fieret, Nicolaumnbsp;Gallias mifit ad condliandam paeem inter reznbsp;J \nbsp;nbsp;nbsp;pcruenit,ad Carolum pn'mùm adit, eilt;^ exponit mandata ponti

^^^^'^’^dienfi, hortatur paeem, demonftrat, déclarât, arguz quàm bellum, in Chriftianis prindznbsp;» 4^i fuorum commodis feruire, qui iuftitiam feruare, qui fe ratione reznbsp;S

490' PoJyd.Verg.Angl.hlfh.îib'.XXnL gcrCjCjinrcinittcre femperah'quid deira,deihiuria dcbcrcnt^^quæpfrbf^^^^^nbsp;h nonliceret Jfta in animos principum inducere conanti kgato,uterlt;^ï^ynbsp;dit iè paratû ad omnia defcendere: atqui cum res ccepta eft agt tan turnnbsp;ut honeftis conditionibus effent contend, ut etiam magis atlt;^ magisnbsp;naaa permanerent.Id Cardinalis animaduertens,deipcratapace,utnein^nbsp;tantum laboris fubijffe diceretur, inducias fcx annorum confecit, cjuas utænbsp;grè ambo principes rogatu Cardinalis concefferunt, ita poft eius diudiiinbsp;fubito fregerunt,Non nemo exrecentioribus autoribus tradit Francosnbsp;res illas uiolaffe, qui paisim Angloru Burgundionumc^ amicosnbsp;Quo fadum eft,ut irrita tis utrincpanimis,acriws folito ad armaitumut*nbsp;ilk annus falutis bumanæ MCCCCXXXIH.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Cæteru ad Henricu regem reuertamur* Henricus poft aliquot dies, eft LutetiæcoronatuSjRothomagum conceftit,ubi dum moratutjHei^’^ nbsp;Cardinalis in Angliam reuocatur,ad kdandum tumultum perquofda^^Pnbsp;ditiffimos fadum,qui ipccie perfundendi hominum animos noua rdig* ƒnbsp;quietem regni turbandam ftatuentes coniurarunt.Sed Gulielmonbsp;lenfi eius maleficfj autore capto, ac poena affedo, cæteri mortemnbsp;confeftim ad ianitatem rediere. Cardinalis cum Gloceftrenfi de tranfma’”^nbsp;rum rerum ftatu commiinicat, id(^ quod rebatur, docet k ftilpicari junbsp;per Francos breui uiolatum iri,00 propterea præftare,ut fupplementun’nbsp;turn cum pecunia ad ufum belli neceffaria pararetur, Quibus rebusnbsp;Gloceftrenfis concilium conuocat, de cuius decreto deledus babeti^’^j.Pnbsp;niacpimperatur.Dum ha?c aguntur,Iacobus rex Scotiæ ad Gloceftt^^*^nbsp;pace legatos mifiuGloceftrenfis quia rex aberat, de ea re adnbsp;Poftlongamdilputationêpaxconceditur, qubdipescftètlongæeonconbsp;ex eo,quód lacobus domefticis laboraret kditionibus, interipk*^nbsp;amp; Francum, kx annoruinduciæ intercederent, Dimiffo conciliOjCarJnbsp;cum copqs coad:is,amp;bene magna pecuniæ fumma c5feda,Rothomagi^nbsp;gem reuertit. Acceffitetiâ illuc Bedfordienfis cxParifi}s,derationibii^nbsp;gerendarum agendi cauià» Hîcremomnem ad confilium deferunt,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J,

inter eos exiftit diiputatio: aliqui fuipicabantur Francos handquaquai^^^^j^ ditioneatqp pado manfuros, cum iatis conftaret illis fere omnibusnbsp;inuftum efle dolorê,quód Normania,Lutetia,ac tot egregia oppi“^nbsp;glicum imperium redada eftent, Sópropterea periuadere nitebantu^'jnbsp;de bello remitteretur,ne uiolatis repente inducqs,cogerentur innbsp;culo,defummis rebus fubitum confiliucapereimparati,cum amilitiy 'nbsp;à pecunia^Contra ea nonnulli affirmabant, non poffe continuari beH^nbsp;longo fpatio induciarum, fine illarum uiolatione, cum perdifficiknbsp;tis manum à maleficio abftineri,qui quotidie ob metum hoftiSjinarm’S^,^^^nbsp;8^ideo fibiuideri firmatis præfidiolocis magis opportunis, deberçii’’nbsp;domum rriitti,donec induciæmancrent. Hacin utrançppartem habitanbsp;tationc,priorem kntentiam Bedfordicnfis,Somerktenfis,amp;Ebora^ti inbsp;CCS kcuti, quod ad bellum opus effet parandum, militi ftipendiurnd^nbsp;ad omnem cakim,maiorem exercitum conflandum délibérant.

Tali capto confiIio,Henricus rex Caletum primum,acindein wertit. Bedfordienfis comitatus regem ukp Caletum, illic aliquot dies

Hcnricus fêxtus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4«.

fHtuSj ctirn interim nonnulli milites priilinælicentiæmilitaris memores ccc/’ perint paflïm rapinas facere. Quod poftquä ille cognouit,hanc paruulam punbsp;'iiendicaufam naevus, eius malefict) autores comprehendendos, ac iupplicionbsp;ïnadandos curauit, quo deterreret alios, ut ab alieno facilius manus abftine^nbsp;f^nt. AtcpitaBcdfordieniis oppidum facinorofis hominibus purgatumno-'nbsp;’M« præfidîjs firmauit, qui Lutetiam iter habebat, cum aliud interim negotiunbsp;'ifnitinmentemretenim paucis antemenfibus amÜerat Annam uxorem Burnbsp;^’^dionisfororem, cuius mors efFecitjUt facilius Burgundionis animus abnbsp;ro p ®^^^’^^citia fit poftea alienatus,qui,ut fupra diximus,alijs etiam de caunbsp;®j^aidfolicitatusfuerat:quare ftatuitinmatrimoniumducere lacobam fiznbsp;af^‘nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;comitis diui Pauli uiriilluftris, ut ob earn noua

J *^’tatem,uetus holpitium quod fîbi cum illanobili familia intercederegau ^tjardiore beneuolentiæ uinculo firmaret:itacp Caleto profeefius iterMonbsp;'^niuerfus^ußj comitis erat fèdes,contulit, quem iplè cornes multa congranbsp;îtioneaccepitjamp;idquodpetebatjfiliam ïaeobam eilocauitJtaBedfordiennbsp;^ioptaticompos, poftfaefias fplendidiffîmènuptias, cumuxore Lutetianbsp;Q '^‘Tulit iniquo animo id faAum Burgundio, qui cùm in animo haberetnbsp;£^^®^ifidemlèq ui, dolebat Anglum audlum efle affînitate Lucemburgenfisnbsp;te ’ ’^ücteris acpræpotêtis,qûæei maximo ubicp ufiii eflepoflet.Peridemnbsp;loannes Talbotus, quem fupràoftendimus adPataium oppidum,nbsp;»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;captum füiflre,foluto grandi auri pondéré, acreftituto in libertatem

’^oroGoDeloro paucis ante menfibus capto,miflus fadus ab bofte in Än4gt; '^fcuertitur.

milites cùm ftipendio carerent, amp; inter eos be/ prædandi, ftudiumt^bellanznbsp;do A^§’^’^^bura,Silt;^quotidiano labore reuocarat,cccperunt primo furtim monbsp;§los,modó Burgundiones,ut occafio ofFerebat,capere,eos(^ pro faculnbsp;pap ’^uldare, SC quamu is per inducias minime licitum effet, idem tarnennbsp;deinde facere baud ueriti, Qua iniuria Angli affe(fti,arma poft lextumnbsp;caperecogutur.Atcpad buncmo-*nbsp;‘^dlum renouatum eft,quod bellum iam confcCrum,ucl ad longius ternnbsp;paflim arbitrabantur,amp;concupiebant, Atqui Franciinnbsp;cundlati adarmaconcurrunt,acFanum Valerfj opznbsp;n^^j^’^’nNormaniæfinibus adoftium Sommæfitum capiùt» Altera eorumnbsp;ijjç) Ambrofio Deloro duce,excurfiones in agrum Cadomenfem, eodemnbsp;Contra Angli duce Bedfordienfi, Latiniacum oppidumnbsp;quemadmodum fupràdiximus,pofitum, paruu quidem,fednbsp;Vti,C°^^’^^’iftio’'‘ibus(^aIt'efeptum,magnis uiribus oppugnat,quod quianbsp;’’^pctu expugnare no poffunt,munimentis caftra firmant,occupatocpnbsp;caufa,caftellum fuperimponunt, ac undique tormentis uerbexnbsp;delèndunt,8ó interdum duce loanne Notbonbsp;fua tarnen cæde.Ibi per alinbsp;lp ® ’da certando, ftatiua habita, cùm re longe maioris momenti urgentnbsp;/^’^dienfis alio reuocatur,qui omiffaobfidione,Lutetiam redr)t,nepernbsp;^^^^’^dam,ciuibus qui male fanis erant mentibus, tentandi aliquid in (cnbsp;intereadareturzquo ubi peruenit,nulla faéta mora,Petru Lucembur

S X

4,ax nbsp;PoIyd.Verg.Angl.liift.liB.XXIII-

gcnfèm focerum comitem di'ui Pauh',Só Robertum V uyllugby cum parteto piarum,adrccuperanclum Fanum Valerrj mifit, Ii chm omniuanimiadnl*^'nbsp;îccndum arderent,celeri£er profedi,oppidum circumfident, Sóoppugnarc^nbsp;criter aggredi’untur. Franci qui intus erant,poftquam aliquot diesnbsp;confumplèrûtjdcfperato ad extrcmu fùbfidio, pacifcuntur incolumitatt^^j”nbsp;bofte, atcp oppidum dedunt. Exin Lucemburgenfi's 8C Vuyllugbynbsp;eo loci collocate, ad Bedfordienièm eius belli uieftores rediere, quodinopP'^nbsp;do,fiue ob grauitatem cceli,fiue ob cibaria diu feruata minus {alubriajtjuibi^^nbsp;miles uefcebatur,cœpitpeftilentiafæuirc,ut(credo)infelix oppidum poft ƒnbsp;acceptas clades, quales iam bis ab obfidentibus Francis primû, abnbsp;inde paflum erat, etiam mortifère tentaretur morbo. Item Franci paulô afli^nbsp;Burgundionu quoc]^ fines uexarant,aliquot oppidis amp; arcibus aut cap tis,autnbsp;lolo æquatis» Hæclocadum Burgundiones reciperenituntur, Bedfoto^^nbsp;fis V uyllugby ôô Thomam T erellum cum aliquot cohortibus, amidsp^^ynbsp;rè auxilio mittit.Illi cite profelt;fti,ubi in Laudunenlem agrum peruen^’'^;nbsp;te obuiam habuerût magnam hoftium manum, 80 cum ea congrelTifti^*^°nbsp;derunt, interfeeftis centum SC fèxaginta militibus, ac captis aliquot,nbsp;ftea necarut, Angli poft hæc,inccepto itinere cuntes le cum Burgundi^*’’nbsp;coniungunt,qui ita lundis armis,breui loca omniarecepere,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt; j, jtf

. Intérim Talbotus habite in Anglia militû deledu, magnum armatoJ^j merum in Gallias traniportauit,R.othomagum(^ uenit,ubi poftquan^nbsp;refecerat, Lutetiam ad Bedfordienfem profedus eft, cuius aduentüsï’’^’^^pnbsp;didu cft,quantû fpeifuis,quantumlt;^metus hoftibus attuleriuoptin’^ ^^5nbsp;rbdux belli habebatur,Sô eius redè cognita bellando uirtus meritdnbsp;formidoloiâ, fuis uero plena fiduciæerat. Talbotus fimulatcp de rebusnbsp;nbsp;nbsp;,

dis,a Bedfordienfi fatis edodus ed, cum expedite cxercitu Bellimont^'^^p pidum oppugnatu contendit,quod pundo temporis expugnatjUidu^^nbsp;liter arces pari fucceflu in poteftatê redigit. Inter hæc cornes Harundelli^^^nbsp;fidebatarcem Fani Selerini,quapofttertiû menlèm, quàm oppugnare^^^^j ^9nbsp;rat,potitur,interfedo præGdio,quod intus erat.Exin Sillumnbsp;tiflîmu pe£it,atcp obfîdet.Oppidani ob recentem ftragem ad Fanum Sdnbsp;fadam,territi,datis fubito obfidibus, promiièrunt intra trigefîmu diemnbsp;pidum dedituros,nifi fibiàCarolo fubueniretur, atep ftatim certesnbsp;adCarolum miièrunt.Carolus de eare certiorfadus, Arthurum cuma|Jy^^nbsp;ordinuducibus,Sillenfibus cofeftim iubfidio mifit» Poftquâilliineo’^’P^p/nbsp;fuerûtjHarundellius obfides oppidanis reftituit,ôlt;: Francis poteftat^P^j’^gCnbsp;fecit,loco haud longe à caftris,ad id idoneo, quem fiib aduentum hoft^^ jg,nbsp;rat.Arthurus ctfi dimicare optabat,tamê efim uideret Anglum locuiU^ .nbsp;qui ftiæ multitudini minime cômodus foret,noluitaduerius prodire,nbsp;de inlèquenti oppidanis cômeatu ac præfidio mediocriter adiutis,und^nbsp;rat,abr)t. Pofthoftis diiccirum,Harundellius oppidûexpugnauit,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjjj

mania difceftit,populatis quaquauerfum,quaiter fecerat, agris, Cenomanoru Andegauenfium«^ caftellis in poteftatê redadis. Ednbsp;re Vuyllugby, T'erellus ex Burgundia uidores, uti fuprà memoraui^^ynbsp;qui in itinere Loucrium oppidum munitilïîmum occuparunt,milituua^nbsp;ftodiafirmarunt.\nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0îf

Henn eus fextus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48)

temporibus ingens agreftiumNormanoru, qui Occanum attingunt, *]}is,fîue à Francis iólicitata,fiue mutationis rerû cupida^quod uulgus plunbsp;^âuet,paffîm arma fumit^deiedtisq? per uim præfidrjs, loca aliquot occiunbsp;çnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anglu perlèquendu ubicp uociferat.Hinc nimirû cognofeere Ip

P’P^ius Aethiopem poHe mutare pellem,uti dicitur,quàm qui terra incolût ^lum.ualde multu diligereAnglos.Qiiippe Normanus diu paruitÄnglonbsp;^^^acceptus, qui nuncoblitus officrj,n5 oblitus odrj, nondubitauituenircnbsp;j^’^trafuos principes»Ea turba ita concitata,Cadomû ueriiis iter tendit,ut eonbsp;b t P ärmatoru numero, de iumma rei confiliû capiat. Interim Somerfe^nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eboracenfîs duces audito agreftium tumultu, ac de eoru itinere cer/

p^^’^^^^fti,nullainterpofitamora,Harundelliu comitem ôd Vuyllugby cum ’^plil’ibus iagittarioru,ac milk trecetis equitibus leuis armaturæimmittût.nbsp;Omnibus modis remorent atcpimpediant,ut ne egrediantur, progrexnbsp;^3ntdrue.Harudellius itinere diuerfo profedus,Vuyllugby cum parte equinbsp;duobus millibus iàgittariorû præmittit, qui ufpiam prope uiam, infixnbsp;oiasuenienti multitudini ponat. Ilk ut imperatu erat faciens, in infidijs k loxnbsp;nuntios docet Haruiidelliu de loco infidiaru,quó intelligat,quannbsp;Qinuadenjf fignum fitdandum^Quo cognito,Harundellius à tergo antecenbsp;. ^^^^^rnultitudinem fequitur, quafi ceruoruagmen in retiaurgens,qui ubinbsp;’^'^äuamturbam loco infidiaru appropinquate côipexit,edito repente figno,nbsp;''uyllugby ante coortus,ôd poftipfeeam uno momento adoritur, quarfubixnbsp;to cafu territa manus tendcre,0d proiedis armis morte deprecari cccpit. Quixnbsp;us precibus motus HarundelliuSjmilitem à cæde fubito reuocauit,comprexnbsp;^uns^fpçQjjjj^ quoru operatione pkbem concitata exiftimabat, relixnbsp;Puerut tarnen prius milk homines interfedinbsp;tïnpetu, quam miles ad figna reduci potuiflet. Ita kdato tumultu,nbsp;^uis fubito tato furori iniedis,quæftio acerbe habita,8d omnes in quibusnbsp;^‘päeratjdamnati necati«^ funt.Franci interim duce Petro Rupifortenfi,nbsp;Jo d nPP^’^^Qtiædam aliaoppida minus comunitade hoftecapiut.At Harunnbsp;^Uius poft tot egregia facinora, aliud no multo póft tentauit, quod eius ultixnbsp;’UumextititopusæratGerberoiaarx in Bellouacis loco munito pofita,kd fixnbsp;utuanaui, fiue temporis uctuftate pene tota coplanata. Hanc quia locusnbsp;no p ^^’‘^tinus ad arcendos repentinos hoftiu incurfus erat,Carolus Stephanbsp;^yto negotiu reficiendi dat. Hyrus magno munitus militu numcro,ad lonbsp;f uni^proficiiatur^paratacp matcria,atcp adhibita fabroru diligentia,arcem imnbsp;Ptgfeextruendam curat. Quod ubi Harundellius cognouit,c5tinuó ex Nornbsp;•uaniain Bellouacos opcris intcrpcllandi caufa,cum modica admodu armatonbsp;^ui manu côtendit. Franci repentino hoftiu aduentu permoti, locum fabrisnbsp;corripiut, feep foras erjciut.Fit eoru ingens in uenietes impetus,nbsp;ulipaulifperfQfl-f,^çpjj..fj.^j.^j^ Harundellius graui uulnere accepto,exnbsp;cuneo,paulatimlt;^ omiflo certamine,pedem ncceflàxnbsp;ujj..nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Harundellius uero ita faucius,pauló póft moritur, uir fingulari

/^’^°^^’^da,grauitatc præditus, cuius interitus in tantis rerû fludibus, ^Wfuoru animos perturbauit. Franci poftdifeeflumhoftis, inchoatuo'nbsp;fal^ tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;comitis Harundellrj mors in eum annu,qui fuit

humanæ m c c c c x x x 1111, amp; cum regnare cccpit Henricus, X11, S Î

484 nbsp;Polyd. Verg,. Angl.liiR.lib. XXIII-

ïpfo illo anno Fanum Di'onyfrj bis eft captum,{cmel à Franco per prodfti® ftém,8lt;rurfus ab Anglo per dedi tionê.Item Corbolium, Vicennas,amp;Mcuwnbsp;num Francus in poteftatem redegit:adeó enim oppidamaiore ex partenbsp;nudatahabebantur prædæ, ut oppidani qui nihil fide præftare poterant,?’^'nbsp;mis Temper oppugnatoribus quoties per præfidialiccbat,fe dederent,nbsp;trema omnia paterentur.Quo fiebat,ut nil Gallia perturbatius,nil fpoliat'^^’nbsp;nil egentius effet» Sed ne^ cum milite melius agebatur,qui tametfinbsp;præda,interim tarne trucidabatur paffim, dum uterep rex ciuitatesnbsp;nis principesjin fide retinere modis omnibus ftuderet»Igitur iam cædiûnbsp;tas utrunep populu ceperat,iamc^ tot damna utrinc^ illata erant, ut qui^^S^^nbsp;neratim fe oppreffum, laceratu, perditum ingemifeeret, dolorei^Tuninioa’’^nbsp;geretur, difrumperetur, cruciaretur, ac per id animi quauis obftinatifli’’’’,^nbsp;pacem inclinaretur. Simul urgebat ad hoc rerum omniu inopia : paffini^’’nbsp;agri deuaftati,inculti manebant,CLim præfertim homines pro uitatuent^^^^nbsp;arua colere, fed bello feruire neceffario cogerentur, Ita tot urgentibiis *nbsp;neuter à pace abhorrebat, fed alter ab altero earn aut petere, uel adnairt^’’^,nbsp;pe putabat.Qiiare neceffe fuit,utEugenius pontifex tantæ compoßtio’^^^nbsp;torarbiterc^ effet, qui tandem extorqueret fua autoritate, confîlio,nbsp;ne,arma de manibus tam inuidiffimorû imperatorû, aliorûc^ bellig^f^^J’ji jjnbsp;qui nun^ receptui fignum dare,nuni^ reuocationê à bello audire uelkgt;4nbsp;in bonam ipem pacificationis in primis adducebatur,quôd fama effttfnbsp;pum Burgundiæ ducem iam fui fatfii pœnitere.Is etenim à principionbsp;chm paternæ cædis uindicandæ,tum retinendi imperrj dignitatislt;^)^*^p^(jjenbsp;omni obfequiocomplexus eft, cogitans nec fibi iunôlo cum ipfonbsp;neceffe,peccare in Rcmpublicam, quam fuo iure 8^ arbitratu tucregtb^*’’

' cum Anglo confentienti de ftatu dignitatis recedendum effet at ac putarat,pofteacontigiffet,quôd Anglus iure hæreditario,iamiinp^î^^ 2j/nbsp;omnia iudicia,leges,paccs,bella penes fe effe uoluiffet, amp; id pauló anttnbsp;turn fuiffet,ctim de deditionc Aurelianenfium ageretur,quamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J’

lus nomine fieri,poffrcmb decreuit redire in uiam, de qua aberraffet, ' amp; {entire cum fuis,cum primùm ipecie aliqua honeffatis liccret,ut nenbsp;Fceleribus obligare,neue ea in Anglicum populum concipcre diceretut^^^^jinbsp;Eugenius proindc Rom.pontifex certior fatfius de eiufmodinbsp;tium motibus, quafi pro certo habens pacem conuentura, primonbsp;pore Nicolaum Cardinalem rurfus in Gallias mifit,qui ubi eb peruenit’^^jinbsp;nentum ad Atrebatiu urbem indixit,qub couenere Henrici régis leg^^’^^di''nbsp;ricus Vintoniêfis Cardinalis,Henricus Eboracefi's antiftes,Gulielmi’^nbsp;folchiæ,amp;Ioânes Huntyngtonæ comités eius legationis principeSih^’^-jnbsp;ci legati Rhemoru archiepifcopus,dux Borbonienfis, Arthurus cotnes^^^j,/ 4^nbsp;mondiæ,ac honefti équités nonnulli. Burgundio etiam {iios mißt,nbsp;fem,Cameracenfem, èc Atrebatenfem epiffopos, cum plerifi^heroibij^nbsp;honoratis. In hoc frequenti conuentu,poftlongam di{putationem,Ni^^,|-^^/nbsp;Cardinalis homo fpe^atus iniudicandis rcbus,fitomnium côfenfujt^^nbsp;•ptatortis rurfus fingulos fententiâ rogauit, quo {êcudum iuftitiamnbsp;Petebant Anglfut Carolus declarareturHenricibeneficiarius,contralquot;nbsp;alterius facHonis Carolo imperium liberum,no precarium effe nolebantj^^j

Hcnncus fextus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;455

eolaüshîs audi'tis, nihil de pofleffi'one tuncdecemendum indicans^ leges fee/ deris in publico propofuit, quas pro præiènti rerum ftatu, utrinep dandasnbsp;aedpiendas iure cenfebat.Has tarnen uterc^relpuit, Atepita negotio infedlo,nbsp;acôuentudilceffum eft. Ea res fecit, ut Burgûdiones SóFranci coeperint moxnbsp;^dpaftiones uenire, inter leep de concordia agitare, quam multis de eau fis, utnbsp;‘üpra planum fecimus, ipfe Philippus Burgundio dm an rca optarat. Conue/nbsp;^’titacppax eiufmodi conditionibus,ut Garolus Burgundioni præter nônulnbsp;^locaBurgundiæ finitima,quæeius maiorum ditionis fuiflent, Arthefio, ÔCnbsp;»0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiiintini, Abbatifuilla, ac Pontiui

'jononiæ comitatib.cederet.Multa alia promifi t Francus,quæ poftea præ/ /^^•icquit : nancp iplè nihil ex poftulatis Burgundionis detrahere aufus eft,nbsp;Qp^ttqui putabatfe repente beatum fore, ficum tali aduerfario non hone/nbsp;amp;quam optaftet,at neceflàriam, 8Ó ad præfentem fortunam longe corn/nbsp;pacem habere poffet : quæ ei poftea bono fuit, quod iam turn fonbsp;P^rfpexit. Porro cùm paucis póft diebus accideret, ut congrederentur, fe/nbsp;'^æarolum itarelàlutafle ducem:Sjs tu quoepfelix, nunc tandem aliquan/nbsp;^^^^omnimemetuuacuum,moleftiquot;jslt;pingentibus relaxatum fentio,quôdnbsp;Francia fecundum regem,habet principem potentiftîmû, plurislt;pfanbsp;ninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominû neminem, adtuos optato te retulifti : inhærebatnempe

’^tinieæ lèmper illud Euangelicum uerbum,Omne regnum contra ft diuî ’^defolabit. Quàm pertimefeebam, ne non idper noftras fieret diftordias:nbsp;*^^proinde faluares eft,cîim unà mecum Anglos communes hoftes ex finftnbsp;'^^^Galliæexterminandos quamprimû curabis:curabis autem,ficut confido:nbsp;uero omnia tibi ampla expeftato. Ad ea Burgundio relpondit,ft daturftnbsp;p^^’n,utne fuæ defi'derarentur partes.

Burgundioni nihil potius fuit, quàm celeritermittere le/ fininbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regem in Angliâ,qui dicerent ft longo feffum bello,ac que/

q^^^’^nsfuoru, qui indies fingulos maiora à Franco acciperent detrimenta, ^’^S^^Tiifcerentjqui palam quercrcntur,quódipft lolus Anglos ingentemnbsp;topnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gallia retinendorû,quàm Ga

reftituendi ftudiofior eflet : ad extremu coadium fuifle

Q Mrolo pacem facere,0dquoniam longe honeftiores pacis conditionesa hortarentureum fuis uerbis ad idfccdus. Gætcrunbsp;omnino infigni infamia uidebatur,magis fugiendæ culpænbsp;Prnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mifit,ut uidelicet turpis fafti notam dcleret,quód diceretur per

pçj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab Anglorû amicitia difeeftifle, quam quod ipft magnopere cu/

Anglicis bene cofuli. Audita legationc, omnes qui aderant rei in/ ^clt;^^gt;'‘fi:.’i^lt;?itaira cohiberc,in eacp fibi temperare, nec^ linguae mo/nbsp;potuerut,quin Burgundione proditorcm,perfidum,ac fallacem appel/nbsp;rumor uiolatæ fidei in uulgus exiuit, à uerbis ad uerbera uen/nbsp;. ‘nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;populus tarn ingrato nuntio concitatus, in omnes Flandrici

iiçj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui Eondini erant,fæuire ufcp eo ccepit, ut multi prius uul/

lnjj. ’’’^^fic^ fuerint,quàm publico regis ediefto plebs cohiberi potuiflet. Vo tjj j.^^’^ceps fuos ab innocentiû cædeabftinere manus,€Ùm ipft placide lega/nbsp;An ,fuo nomine duce cômoncfacercnt,ne fine caufâ,hoftis populinbsp;5^’ci fieret, fed magis ueterê amicitiâ coleret, quæ nouo belle potior effet,nbsp;S 4

4s« nbsp;P oly d. V er g. Angl. hift. lib. XXIII-

neue deberet tanquäimprouidus pro incertis, certa mutare,proinde fibi’con' fuleret, neu res fuas florentes cum Caroli peneperditis mifeeret, aciiaabnbsp;éla Fortuna ad inclinatam temere deiciiceret»His mandatis legati dimiflî,cui^nbsp;interim rex negotium aliquod duci exhibendum ftatuit, quo implicatus ’”’quot;nbsp;nus pofTet Francum fuis iuuare opibus : itaque nuntios iecretos conrinuö’”nbsp;Flandriam mißt, qui principes duitatum pecunia folicitarent, ad resnbsp;das,adquas fuopteingenio intend efleiblerent. Nuntrj officium fecetufl^’nbsp;Gandauenies cum primis pro ueteri hofpitio tentarunt, ied nihilnbsp;quod illi populi iam opinione certa perceperant res Anglicas tranfmadr*^^nbsp;dies infirmiores fore.Fuit hic annus cùm hæc gefta funt,humanæ faluosnbsp;C C C X X X V, nobilis morte loannis ducis Bedfordiæ,uiri tam paceop^'nbsp;quam bello fortiffimi, qui Lutetiæ alieniffîmo reipub.tempore morbonbsp;tSus eftreorpus Rothomagum delatum,in principe æde ad fepultuta

Poft mortemBedfordienfis Francise regentis,ad nihilum omnia cad^ perunt, ut omnino uiderentur regente carere : nam tum Franci popdinbsp;pene ibluti,non modo deficere,ied palam arma in Anglos capere aufinbsp;pundo temporis, magna rerum Anglicaru comutatioaccidit. Vetuflt^nbsp;Angli non ie delêruntjièd omnium conieniu, iumma imperij Edmund*’nbsp;merleti amp; Ricardo-Eboracenßum ducibus traditur, in quibus poHtasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jp

fuas ipes habebant. Illi ftatimRobertum Vuyllugby LutetiammittdU^^ x urbi præfîdio fît. Carolus autem eiufmodi fequSdis rebus fublatus,nbsp;^auxiliäres copias à Burgundione miflas accepit, Arthurum equitumnbsp;ftrum cum bonaexerdtus parte, ad Fanum Dionyfij oppugnandun’*’’nbsp;¦qubdeooppidoreceptOjduitatem Parifîorumfeinpoteftatem redaod g,nbsp;eonfidebat. Arthurus, ut imperatum eft, facit, celeriterad Fanum 1^nbsp;ducit, ateppauds diebus expugnat, quo féliciter expedito negotio,Eul^^^^^^nbsp;mouet, quem ubi ducs accederecognouerunt, rati tempus elfe, quo tdtnbsp;Jbellionem facerepolfentjfubitö in Anglos infurgunt,ac uno wifnbsp;per uicos compita Anglos armis infelt;ftantur,amp; ex feneftris actedis’^j^z 5«nbsp;næ faxa amp; aquam calidam in eos dimittunt. Erat intus R obertus cum P’^^,nbsp;•dio, fîcutfupràoftendimus,qui aliquandiu conatus rebellem compef^^^^Lnbsp;pulum, ubi uidit le non polfe refîftere, in turrim quse è regione sedisnbsp;nbsp;nbsp;, jp

tont) eft,confugit. Interim Arthurus cognito tumultu in urbe orto,pu’^ propinquat,illiscßmulto maneaduibus patefadis ingreditur,acprodd^^(nbsp;cumquole Angli tenebant, fumma ui oppugnare aggreditur. Defend*^nbsp;fe Angli aliquot per dies fortiter,quód Iperarent lubfîdium à Somerf^^^nbsp;Eboracenfî ducibus uenturum. Sed duces ignorantes in id loci fuos‘^ ,nbsp;pillé, quod oblèftis ab hofteitineribus, certum nuntium in tempof^nbsp;renonpotuerantjfuppetias nullas tulerunt, qui rumore defedionis P’'^^ ^ 4«nbsp;brelcente, omnino exiftimabant Vuyllugby cum toto præfîdio autcap^j^^nbsp;aut in tanto populi tumultu elfe ocdlum.IgiturVuylli^by ad ultimU^nbsp;Ipcrans de fubfidio,fada deditione,incolumis cum fuis Rothomagumnbsp;tulit. Atqueita Lutetia longe princeps totius Galliæduitaspoft quind^^i^,nbsp;annos,quàm in Angloru ditionem uenerat,a Francis recepta eft.Clui fu**-nuslàlutishumanæ Mccccxxxvi.

At ubi fama amilfæ Lutetiæ per Galliam peruafît, tum generatim

Henricûs fcxùus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4?-

P^cpopuli Anglorum tranfinarîna oppida pro derclido habcnt, item riub certam federn quo concurrant, nullum ampliusanimû, nullum con/nbsp;’ lum, nullum firmum exerdtum fore ducunt,exiftimant, pro certo haben t,nbsp;^æ.herd'e opinio ante omnes in Philippi Burgundionis ducis animo infè^nbsp;enim id temporis permotus, quod Henricûs rex pauló ante iblici^nbsp;lctlt;iandauenfes,acreliquos Flandros ad feditionem,cum infeftoexerepnbsp;uaftandos Anglorum fines proficiicitur, Caletumcp uenit, ac obfidet,nbsp;expugnare conatur, eodemcp tempore partitis copfjs Gui^nbsp;^’^^proximum oppidum aggreditur. Cæterum oppidani aduerfus hoftemnbsp;non moenibus modo, armis atque uiris^ uerum multo magis Io**nbsp;natura, magno animo fe defendunt. Qjiibus rebus cognitis,Bur^nbsp;^’0 longe aliaratione oppidanosaddeditionemefle compellendos exi/nbsp;atque aprincipio tentarat,uni rei ftudendum curat,utilli omni comnbsp;^’tuintercludantur, atque fubfidio prohibeantur, quo fame domiti,maznbsp;difpofito pafsim milite in ftationibus,omne litznbsp;IjQnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tormentis, telis, fagittis hoftem dies nodlesq? uexat,ut nemo

offendat,repugnet'ue.Dum ita Burgundio obfidio/ lio ^^?^*’^uat,dux Gloceftriæ cundis copijs refertus, fuis ex Angliaauxiznbsp;10 ley.-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maturat, quern ubi ad alterum littus trarjeiendi caufa,horribili cez

file ^^P^^^’iiff^nimordiuulgauitjBurgundio fpeoppidipotiundi lapius, ’0 noftis,reli(ftaobfidione,domum pedem ftatim refert.Adfuitbencnbsp;Pragt;f^ftationes hoftium egreftus, plurimanbsp;y^j^^^potitur,quiahoftes trépidéftatiua deferentespartem impedimento/nbsp;expedito agmine ad populandos hoftiumnbsp;g-j. ’•'^¦itendit,eoscç ingrefTus, omnia ferro ignelt;^ uaftat, prædas pafsim aznbsp;agrum diripit,ftdcaftcllaSCmicos incendit,ac præda inuitaznbsp;procedit, atque oppidain quæ timoragreftium turbam compeznbsp;demum ufque ad Fanum Odoznbsp;*^0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obuiam fadis, graflatus,cum multa abada præda Calctum priz

Her nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Angliamreuertitur.Poft hæc,amicorum perfuafu, inter Henz

Burgundionem, induciæ in paucos annos agitatæ, ad extrez Philippus in matrimoniohabcbat,haznbsp;1?nbsp;nbsp;nbsp;tris,Slt; ex ultima nomine Ifabella Carolum filium fufteptum reliz

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inter Anglum amp; Burgundioz

ideo fadum uidcri poteft,aut ne diceretur Anglus paulo ante feedifragu efle nouiflet, aut ne Franznbsp;duççnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fufpitionis orirctur,cum intelligeret inducias cum uxore, no cum

4 P ^ïj^M^^suirnulloiureferuaretenerctur/ f^’iipus occidit HenricusEboracenfis archicpi{copus,cui iucceft

Vueftmonafterium maiorum fez mortuo Henrico quinto eius uiro,ctim id ætaznbsp;ftiret animo decernere, quiddeccret, occulte nupfitnbsp;’^jnoTyderio hominiVuallo nobiligencre,acmultis uirtutibus minbsp;^*qij'^^*^^^s^“ûadCadoualladrû ultimû Britannorû regem referebat,nbsp;^Bcnuit tris fiilios mares, Edmundû,Gaiparê, dC tertiu, qui monachui

438 nbsp;Polyd.Verg.Angl.hifi:.lib.XXIH-

ordinis diui Bcnedicli efïecîlus, non diu póft ftiperftes fuit : ac unam finin’» quæ monacha quocp falt;fta eft.Poftea Henricus rex Edmundumnbsp;diæ,8(2 Gafparem Pcnbruchi comités fecjt,quôd matre Catharina ßbinbsp;tres effent.Ouinus ueró poft Catharinæ mortem, luftu ducis Glocenrt’’*’ gt;nbsp;¦bis in carcerê conielt;ftus eft,quódaufus fuiflet per Catharinæ puellænbsp;biummifterefànguinêfuum cum regum ftirpenobiliisima,qui ad ulo’^^ ,nbsp;fecuri percutit Js Edmundus Richemondiæ comes ex Margarita filia,nbsp;ducis Somerfeti iuftulit filium nomine Henricum, qui, ut alibi perapp^'^nbsp;fcribemüs,regnûadeptus,feptimus HenricuS cftdilt;ftus.Inis ijfdem temp^nbsp;bus Ricardus Varuicenfis comes Rothomagi èuitamigrauit.corpusci^^nbsp;Angliam inde delatü in nouo templo,quod Varuici eft,(èpelit.lacobus’f^nbsp;Tex Scotiæ iunxit affinitatem cumCarolo,qui Margaritam filiam LuoO**nbsp;eius filio nuptum conocauit,eumcp fibi enixèiuuandu conftituit.nbsp;bus immemor focderis,quod paucis ante annis cum Henrico rege fcdiynbsp;mo quoqj tempore exercitui fuorü qui adhuc apud Carolu militabat,nbsp;mentûfcripfît,eratlt;^ bell urn (îmul Anglo faólurus, ciirn repente ènbsp;fublatusrquippe Gualterus eius patruus Atholiæ comes,homonbsp;regniaffelt;ftans,falt;fta cum quibuldam perditiffïmis hominibusnbsp;principem inopinantem ad Fanum loannis occidendu curauit.Qp^’^^’^^^j/nbsp;inc5modonófuit,quiaciim lacobus uireftet longe fortiisimus,nnbsp;ïîonem,quæ poftea accidit,haud dubie res Anglicas Henrici amp;Edou^nbsp;xftionibusturbatasmiruminmodumafflixiflet.Succefsitpatrilacobu^nbsp;eo nomine (ècundus,quiàprincipio domefticis ieditionibusirritatuSjP pgnbsp;fuis quam Anglis infeftus fuit,quodahbiabundèaca ppofitè diflèrcin^® jjnbsp;cimumleptimum annum iam regnauerat Henricus,quifuithumanïnbsp;AI C c c cXXXIX, cum Londinuad VueftmonafteriS concilium cof'nbsp;uit, caufàrerumparitcrdomiacmilitiæreiftcôô opportune conftit^^’^^yffjnbsp;in quo concilio multa quæbelli nccefsitas,ac non parum multaquarïquot;^» jli/nbsp;tus requirebat,agitata,prouiü,ftatuta funt,amp;illud quocp,utnonamp*’nbsp;ceretmercatoribus externi generis fuas merces in regnu importatasnbsp;alfjsquibufuishominibus,nifiAnglis,utnemonopoliainter(èinfti^ii^’^nbsp;Quæ nempelex ut Reipublicæcommoda, etiam nunc feruatur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ajn

Interea Carolus poftParihorum urbem, multac^locaaliabiennio poteftatem redacla, iam in certam prope fpem uenit, pofte fenullo n^znbsp;Normaniam recipere,quod illinc quædam tumultuoliora nuntiabanii'^^^f/nbsp;que Arthurum Sfcum eo loannem ducem Alenconrjcumualidifsi’^^’^nbsp;citumittitin Normania. li celeriter profecfti, Obruncas petuntjpr^’^ jpilnbsp;obfidcnt. Eft ea urbs in colie pofita ad earn regionis partem, quæ anbsp;Britannicum pcrtinet,altis mccnibus munita, quam magnum etiamnbsp;turpræfidium. lamhoftis permultosdicsin obfidionefuerat,parum^^^||tnbsp;fecerat,cum ccce tibi, fubitóTalbotusamp;ThomasDorceftrenliscom^® ^^.,5nbsp;inftruâiscopijsadfuerunt,atqucquamproximèpotuerunt,hoftiumnbsp;caftra admouerunt,ut pugnandi facultas darctur. Franci oblatatacnbsp;certandijtantum abfuit,ut uolucrintad mantis uenire,ut etiam fefema^nbsp;ftris continuerint, muniucrintcp. Qiiod ubi Angli cognouerunt,paunbsp;eo lococirciter ad fecund um milliariû digrcfsi,lccum minus idoncu pf®nbsp;pugquot;^

Henricus fcxtus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;489

pugnanduin cepcrunt, ut timorem aduerfàrfjs minuerentzfèd cum ne eo qui modo Francum ad certamen elici pofle ammaduerterent,fijblatis caftrisnbsp;•nconfpecftu hoftium,Obruncas intraruntjatque eruptioneïnde faéla,Frannbsp;rçmoto j'am metujatius liceiitiuscp cffufos.in fugam uerteruntjintercluznbsp;æ^itinercjbene multos exceperut, exceptes«^ i'nterfecere.Eodê tempore abnbsp;manus temerèufcpadRothomagimurospopulando dilaplà,nbsp;‘homaTerelIo profligatur.Interifta, Carolus poft tot acceptas calamita/'nbsp;iter rerum fuarum fèquundarum non dubitarct amplius interru^nbsp;fingulos plus confolationis expecflaret, ecce procellainznbsp;impcncîcre cccpit,qua nil mifèrius,nil perditius,nil feedius accidere pogt;*nbsp;Caroli filius jadoleftcns natura immanijmo^nbsp;r ^^^acerbisjcupidus ante tempus fui efle iuris,cum fuis æqualibus aduernbsp;^®p3trem coniurat, quorum capita erant loannes Alenconrj, ôcalter loanxnbsp;^^^H^iLudouico patri paucis ante annis fucceiferatjBorbonicnfium duces,nbsp;^'^^xercitum facit, curamqj regni fufcipiendam,{è(p rerum omniu non ad panbsp;^’^’^præfcriptum,icdfuoarbitratu moderatorem faciendum ftatuit. Qtia renbsp;Carolus etiî magno ftatim dolore intercluditur,fe^ ad miferiam na^

• '^J'^clamat,quôd quafi paru fi't,tot aniios in patrio folo,cum externis,cuni îo dignitate pugnare,ut etiam cum filio de imperio certare cogatur;

. nbsp;nbsp;nbsp;ut uir confilij magni Slt; uirtutis,ac malis iampridem affuetus,n5 con

ÎJ^^nii-no/ed principio obftandû putans,antequam in fe impetus fiat, fuos fidebatad fe principes uocat,dctantocp euitando periculo, cum eisnbsp;’^Unicat.Bona pars ièntit non armis,atconfilioamp; lenitateidmali auerten/nbsp;j '^'?'^apropter primùm literis pro parte Caroli,quoquouerfum ad ciuitanbsp;. ^^^ptis præcipitur,ut nemo homo fit Ludouici difto audiês, deinde coiunbsp;^,^’^punitas promittit,ac poftremo per principes uiros graues, cum Lu^»nbsp;1111^^°fummèagitur,demonftraturc^ npnbsp;^^Judeftein præièntia,tempore baud alias magis turbulento, de imperionbsp;Conbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^triam perditu ire, quæ hoftium armis penè confecla effet, His

'^Ips rationibus faftum eft, utconiurati depofiiis armis, confeftim in Carolo redicrint, Atep ita magna labcs quæRempublicam ob/nbsp;?^uidcbatur,prius eft reftin(fta,quàm fieri ccepiflèt.

ium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domeftica feditione, maioribus animis bel

P ’^ftaurant, atque aliquot arces in Normania paulo ante amiflas reçu/ .’’^^ScLutetiam oppugnatum ire iam maturabant,cùm de reditu Ludo^nbsp;cum patrc,rumorc pcruulgato,nuntiatum eft Carolum Pon/nbsp;Id oppidum loannes Clyffordius uir militari arte egre/nbsp;præfidio tuebatur.Qjjibus rebus contnbsp;SôTalbotus cum elefto militum robore Pontifarantnbsp;''Milnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dimicandi copiam faci/

Mil' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conficipoffe confidens, certamen

*^01 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;relifta parte exercitusad oppidum oppugnandu, caftra

''•Quarecognita,Eboraccnfiscertior faftuspræfidiûquod in oppido defendendum fe,8ô idcirco nihil efre,qubd illic fta/nbsp;^Ui •/''^'''®I'^I’^ï'^tj^^fns,hoftem icquitur, præmittitcpTalbotum cume/nbsp;'^üs,qui explorato loco,eû modis omnibus ad pugnâlaceflendo trahat.

4^ Polyd.Verg.Angl.hift.iib.XXni-fed Carolum necç ibi in certamen traxit:ita dux multa abaóta præda, magum redfjtJnter hos bellorum flult;ftus,crebró literis à pontificeR^nbsp;ad l eges cômeantibus, de pace rurftis Caleti à legatis utriufcppopuH^g’nbsp;quæ ciim fieri no^potuiffetjin aliud tempus id negotiû rcieiflum eft.nbsp;fuit per eos dies Carolus Aurelianenfîs duxCaletum,ut eins pacifî^^^^*’nbsp;autor effet^qui boni uiri officio funétuSjCÎim per eum non ftetiffet,nbsp;conueniret,tandem dimittitur, poftannu uigefîmumfextu, quàmin PJjhnbsp;Dagincurtenfî captusfuerat,Fuit ille tandiu apud hoftem captiuus,^^^nbsp;uendo non efTetjCÙm ad ultimum etiam non fuiffet fine pretio liberatus* anbsp;Initio anni inftquentis,duces Eboracenfîs Someriètenfîs qui nullonbsp;ftudio,ne(^ labore, aut cura rebus deerant, belli confilia conferentes,nbsp;runt diuerfis in locis hoftes armis inuadendos,ut cum ill i contranbsp;ces in ft uenientes ftare cogerentur, omnis uis belli à Normaniænbsp;mebant, uftpeb finibus auerteretur, dum caftis aliquis fortunamnbsp;ret:quæ fane confilia pro temporibus non incauta, ualde reliquisnbsp;probata funtfitac^ ineunte uere,Robertum Vuyllugby cum magno o’’nbsp;numero in Ambianos ad populandu agrum proficifei iubent, loann^^^^ »jjnbsp;botum cum parte copiarum mittunt,qui Dieppam arcunfideat,ipfinbsp;degauorum fines medio tempore uexare parant. Profedus Vuylftg^’yj^j,/nbsp;fines AmbianoruattigitjUtne aliquodincurfionis fignumedatur,ƒl^^,^^5;nbsp;cendio ædificiorum inprimis intelligi iblet, interdicit igneminijdif’*^ Jnbsp;quo acciditjUt fine timoré ullo,rura colcntes prius ab equitatu opph^’Lnbsp;quam confugere in oppida poflentjmultis hominum millibus captis* Pnbsp;qui uicinis oppidis præfidio erant, clamore agreffium excitati obuiaiflnbsp;bus fiunt,prælium(p cum rjs faciut:pugnatur ftrenue aliquantu, don^^nbsp;ci cæde fuorum, qui primi in certamen deftenderant, territi, terganbsp;quos fugientes partim Angli conftcuti interfecerut,partim Petrusnbsp;nbsp;nbsp;Ji'/