IOHANNIS APOSTOLI D- SE= BASTIAN I MEYER ECCLESIASTAEnbsp;Bernen^ Commcntarius,noftro huic fxsnbsp;culo accommodus, natus,nbsp;de �ditus�

E LIB RI Apoca�yf�s cum Autore turn Auton'tatc, non modo apudrecentioreSjfed apud ueteres quo(� cotrouernbsp;fum eft* De Autore quidem quem alq lohan^apoftolum^nbsp;alq uero lohannem quendam presby ter� fi'ue theologumnbsp;apoftolorum difci'pulum putanu Verum apudecclef�aftlnbsp;Latinos, fer �obtinui't � lohanneapoftolo fuifleconfcri�nbsp;ertutnUaduerfus Marci'o�4�fM:fcribit: Habemus �dlos

alumnas Ecclef�as^Nam etfi Apocat eius Marcion refpuit, ordo epifcoporum ad on�ginem recenfus, m lohannem ftabit autorem*.nbsp;fol5 Iohannis apoftoli efle j fed de Canone fcripturaru hunenbsp;^�hrum,adeo inter ecclefiafticos fcriptorcs obtinuit,utper omnes or�nbsp;�^^ccle�as eius celebratafitautoritas, amp;plures magninominisuiriiUSnbsp;II ��^��iiriscommendarinteulogqs ,tum etiam�ditis commentarijs illu�nbsp;Jnter quos funtluftinus martyr,Iren�us Lugdunenfis,�ugufti�nbsp;presbyter,Tyconius Afer,pr�ter Donatiftarum etfnbsp;Haymo,Rupertus,8^quidarrtnbsp;�j. i�sccndoru ingens turba eft,qui commentaria amp;C adnotationesnbsp;�^^Tuntjin quibus multa utilia eft legere* D*uero Hiero*pr�ter prolonbsp;l^.'^jque huic prgfixitjin quo,ut Sgt;C alias.eius autoritatem et excellenuamnbsp;pr�dicatjin epift*ad Darda*eam una cum epift* ad Heb*hij s uerbisnbsp;''^�^mendatjQuod � eam,inquit,nempe ad Heb*epiftolam,Latinorumnbsp;b�^Hietudo nonrecipitinterfcripturas canonicas, nec Gr�corS quidemnbsp;�pocalypfim Iohan*eade libertate fufcipiunttet tarnen nos utranbsp;^'^^f�fdpimus, nequaquam huius temporis c�fuetudinem,fedueterumnbsp;j^^Ptorum autoritatem fequentes,qui pl�rumt^ utriuh� abutuntur teftinbsp;j. �^fitjSjnon utinterdum de apocryphis facere folent,quippe qui amp;rgentinbsp;literarum raro utantur exemplis,fed quafi canonicis amp; ecclefiafticis*.nbsp;Hine fer� null�s feriptoru eft, fiue inter ueteres, fiue neotericos,q�emnbsp;in loco huius teftimonio abufum inuenias ? Neque id folum ubi di�nbsp;f�isfidem faciunt, uerumetiam ubi fidei ueritatem aduerftis h�reftsnbsp;^'Micant * Id quod Teophilus (utmeminit Eufebius lib* Ecclef* hiftor*^nbsp;Antiochen� Ecclefi� antiftes aduerfus Hermogenis, 5� ipftnbsp;^ctonymus aduerfus Luciferi,atqueali) aduerfus aliorum h�refes feri�nbsp;^�^tesfaciuntf Sed amp; illud addam,quod ueteres,ubi de canone feriptUM

DE AVTORITATB rarum utri'ufq^ teftamenu agtint, eriam Apocalyp* Iohannis apoftoli in*nbsp;ter canom'cos libres recenfenu Vnde Origenes�ut Eufeb JibtEccla.hil�*nbsp;�,cap�i8�teftatur) exponens pfalmum pnmum,ficfcribit:Iohanncs quo*nbsp;tjue qui fupra pedus domini recubuit, poft Euangelium fcribit S)i. Apo^nbsp;calypfim,�Cc� Hoe idem faciunt, Hiero� in prologo,quem libris Regumnbsp;pr�fixiuCyprianus martyr in expof�tioneSymboli,amp;l �uguftinus in b�nbsp;de dodr�. Chrift.Dionyfius quoep Alexandrinus epifcopus,ita decaferinbsp;bitapudEufebdib,EccIe,hifto. 7�cap, 15. Ego uero,inquit,quantumadnbsp;meam fententiam pertinet, fpernere aut abijeere feripturam libri huiusnbsp;nullatenus audeo,maxime cum multi ex fratribus ita mecum fenti�t�nbsp;hoc magis de eo fentio, quod exc�dant atque emineant,qu�innbsp;funtjhuman� auditionis modum, Sc fit in eo arcanus quidam,rccondinbsp;tus,atque admirandus omnibus fenfus,quem Si. ego admirer ac uencrornbsp;ctiamfi non intelligo�Et ita fen tio quod diuina aliqua facramenta fermo*nbsp;nibus conteganturhumanis,non tarn iudicio meo difcernens,quam hdenbsp;credens:S^ ideo non reprobo qu�non intelligo, fed tanto magis admi*nbsp;ror quo minus aflequor, -

Accedit quod iuxtafidemhiftoriarum,IohannesapoftoIus,Domi* tiani C�faris iuftii in Patmos infulam nofeitur deportatus, indeque deonbsp;prouidente ad Ecclefiam fuam reuocatus, muneri pr�dicationisnbsp;tutus�Quem igitur alium dabunt nobis lohannem, qui in infula Patmosnbsp;Apoc*confcripferit,quemadmodum autor huius de fe adferit,ij quihancnbsp;Iohannis apoftoli efle negantC*

Hue facit feribendi dilig�tia,quam Beda in eo hfjs uerbis comnitn dat.Huncenim,ait,myfticafoIertianumerum(defeptenarionbsp;neubitp feruat:cum moris fiteiufdem Iohannis,in Euangebjs qdoqucnbsp;epiftolis, nihil tepid�.amp; breuiter dicere ? Ex quibus omnibus confe*nbsp;quitur,fic huius libri autorit�rem nobis efte habendam,ut in loco ului ei*nbsp;fepolTit, non, ut quidam adfolent,in totum rerjciendam,quando �bi la*nbsp;men permittuntinreadmodum contentioiaeius autorit�re abun�

Neque uero fan's idoneahunclibr�reijciendifuntargumcntajq*^^ alius dicit:Multa hic obfcur� et fer� fphingic�s traduntur.'P^^�Pquot;^^^^^nbsp;ueteris Teftamenti, non apoftolorum eft uti uerborum inuoluens a �*nbsp;nigmatis : Perpetu� in figuris 8^ typis, plusqu�m ueteres prophet�, uer*nbsp;(atur�immodice fuam autorit�rem comm�dat Ecclef�js: Dira imprecaturnbsp;tjs, qui addituri autadempturi funtquidpiam ; Ex ueteribus quid�huncnbsp;librum reiecerunt, tametfi Hieronymus, ut et alias, ita amp; hic in laudandonbsp;admodum prodigus eft � Poftremo ; Nufquam in eo docetur Chriftus,nbsp;lum

abus �brjcit,N[omen f�um pr�tcr apoftolorum acfuum ipfius mo# �lt;ern,qu3f� fyngraphum n�librum fcribens,inculeat,Ego lohan^Ego Io�nbsp;ban^H�camp;idgenusf�milia qu�dam argumenta in medium adferuni^,nbsp;^uibus huic libro autoritatcm adimanh

Non ignorant ill�ftres alioqui fcripturarum tra�atoresidquodb� ^nter illis cedimus, im� ingenue fatemur, dei in illis dona agnofeeni*

amp; adorantes, eum ciTe fcriptur� morcm, ut eaqu� uelit nQbismaxi� p^commendata, baud fan's ducatTemel atqp iterum. fimpliciter prppo�nbsp;jwifle, nif� etiam ei mir�s uerborum in�olucris,metaphoris,f�milihus,colnbsp;�bonibus^yperboliSjԣ quibus tandem nonfadmiranda et.comrneridanbsp;JjOfa reddat, quo ftudi� noftrum ad inquirenda ilia pariter amp;:amplexannbsp;jlbcfatjbaudquaqu�dubitantibuSjaugufta etprorfus diuina efle,qu�nbsp;�^oois'tanta diligentia commendantunNIec fugiteos fathan�cogitationnbsp;ediuerfo efle, eaqu�maxime oportebat fufpi�ere^ adQ'rare,omni�nbsp;^^�lpec�la inualida reddere, adeo^ n�folum bachoftratempeftate,nbsp;� larn pridem conatum, utbuic libro ( quem nonminus nosadcauen*nbsp;Antiebriftum, qu�m olim lud�os propbetarum pracula adfufcinnbsp;Cbriftum,quotidie uerfare manu ac mente�ipluere oportebat)nbsp;^^foritat� derogetjd quod bad:enus diuina probibuit dementia quamnbsp;fperamusmaioremfuturam:^

C�teru quod omnia obfcur� �dfer� fphingicos hictraduntur, Gc ad � dum propbeticorum oracalorum jqug de Cbrifti in carnem ^duentu,nbsp;^0 obfcure uaticinata funt,ut uix � pauci(rimi%ipir/tu dei afflans,dumnbsp;adefFet, eaiii oc�lis omnium 0perare�ur,qua� de illo propheta�nbsp;tarnen iTcrborum pr�pdixerant,agnitu9 fueriuSed prophenbsp;ueteris teftamenti,inquiun�, non apoftolorumpft, utiuerborumnbsp;atcp�nigmatis.�udio, Verum quis ignor�t non modo pro�nbsp;^5fum at(� apoftoliloh�niSjfed �lt;Chnftiferuatoris,acaliorum aponbsp;de extremis temporibus oracula, tam effe obfcura,ut uel � ne�nbsp;rUel � paucifl�mis fpiritu dei donatis,probe f�nt intellecla 7 Qpalianbsp;TbefT. cap,nbsp;J? ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;epift.cap,?. Id quod uel ex eo uerifl�mum adparet, quando tot

�llorum locorum uidcmus interpretationes,quot fu nt interpr�t�s, Qpod autem perpetuo utitur figuris,inde fit,quiareuelatio eft, quamnbsp;/'isilli fub buiufeemodi typis, quos deferibit uti iuflus eft,oftendit:idnbsp;propbet�fecerunt.Addequod multoconfultius erat fub figu�nbsp;f�j.?'^�*^uolucrispr�dicere Rom. imperrj interitum ( quod turn rerumnbsp;uniuerfum orbem potiebatur) qu�m aperto fermonetne uel hoc

b E jl Y Y � R? � T Jf T � � liominc feucr�us in Chriftianos graflTarcntur Ro� princi'pcs,8f tamcn hatfnbsp;prophetiaaduerfus f�uiff�mas pcrfecutioncs pi� mentes erant anim�id�nbsp;amp;foland�,

Atimmodicehuiuslibri autoritatemcommendatEcdeffjs.Re�equi dem^Curenimnon maximecommendaret,idquod fummopere profu*nbsp;turSeratEcclefiiSjf� probe tenereturf Adde,qu�do fpiritus afflatupr�ufnbsp;debatbaud defuturos qui huic reuelarioni autoritat� effent derogatur�

km eodem fpiritus afflatu etiam dira imprecatur falfarijs, qui additu* riquidpiam ueladempturieffenthuic reuelationi,quo uclfuos errorcsnbsp;fub wagn�r�m apoftolor� nomine Ecclefqs obtrudcrcnt,uel fiU�apo^nbsp;ftolic�m dodrin� de ueritate redderent fufpe�am� V nde et Paulus Tbeinbsp;falonicenfes aduerfus huiufmodi faifarios pr�monet^Sed �C Ir�n�usnbsp;quoque (apud EufebJib* Eccle.hifto.y. cap^io.^fan�te adiuratcu*� qu�nbsp;defcrip'turus fit librum fuum de Ogdoade,hrjs uerbis, Adiuro tc,iuqu�^�nbsp;qui tranferipferis librum hunc,per dominum noftrum Icfum Chri^um,nbsp;Si adueritum eius in gloria,cum oenietiudicare uiuos Si mortuos,u�nbsp;feras h�c q'u� fcribis,�i emendes diligenter,ad ex�plaria de quitus o su*nbsp;fcripferis,ad finem.EtUtfacramentum huius adiurationis f�mil�^*'nbsp;fcnb�s,amp; inf�ras hijs qu�tranfcripfifti�HadenusIren�us.Quib�^ � *nbsp;iungitEufeb� Hocautem utiliter ab illo di�:um,infererc opeduo�'*'�*�^nbsp;ceffari�m credidi,quo per hoc dilig�s efficiatur omnis,qui hocnbsp;�el deferibere dign�m duxerit,feiens cxemplum diligenti� �nbsp;luftrib�suiristraditum�

Quod uero addunt, quofdam ex ucteribus hune librum Cogitent inuentos effe qui alqsquibufdamlibriscanonicisautur�nbsp;derogare tentarint.bJecpfolus Hieronymus ApocalJaudat.Esunbsp;km Si Dionyf�us AIexandrinus,ncq5 id modieeXaud�titem quot; -plures, Si omni laude maiorem pr�dicant.Quanqu�m euamm*unbsp;tium committit qui laudando,q��m qui uituperando exccffcrit�

Poftremo aiunt, bJufqu�m in toto libro nelt;^ docetur,nclt;^2^^^,^^ tur ChriftusXum tarnen per totum librum,ita Chrifticumnbsp;tumregnum aciudiciariaeiuspoteftas magnificentifl�meadeonbsp;tur, ut uix in alio au^uftius Si magnificentius, Id quod faeik gtcftonbsp;iudicabuntjubi probe Si cum timor� domini fecum expendef^ dionusnbsp;non ufepadeo Chriftum inculcaret, tarnen uel hoc nomincnbsp;uideripoterat,quodnoninfidelibus,quoadChriftumCO�^^^nbsp;jam Chrifto initiausjfcriptus fuerit*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

T f B Tl f � P O C A L Y P � T J . �poftolorum morcmjincukat^RefpondeOjQuoticsquaefo Chriftuinbsp;ipfe, utfidem amp; autoritatcm fu�conc�iaret dodrin�,pr�cipuc in rc ar^nbsp;dua, amp; ad falutem uehementer hccenaria,coadus l'ncukare folet,Ego aunbsp;tci�� dicouobis; quemadmodum Matth,y*Si^alibiiJjdcreeft*Infuper�^nbsp;�iutn Amen amen dico uobis* Deni'c^ 6i. ipfePau�us, quot�es exeadentnbsp;caufa fuum nomen incuIcat,Ego Paulus,inquiens,dico uobisCCur igiturnbsp;lohan.n� indem faceretf pr�krtfm quando in fpiritu futurlim pr�uide*nbsp;batfathan� aftusmultisimpof�turos, cttam Chrifto iniriatiSjimoetiarnnbsp;nsq�os aliorum duces cfle oportcbat,quo minus huicreuelationi fidemnbsp;habercnt,adco^ minus fathanicis aftibus fcfe opponant,neqp id fentianCnbsp;^uidem,donee fathanas omnia lati (Time occuparinid quod cfthodiernanbsp;dies. Qyando cnim ctiam ijs habenda eft gratia qui in facris literis expo*nbsp;�Rendis,pro hurnani ingeni] imbecinitate,nonnihilhanucinati funtrquannbsp;igitur maiorem i}s agcre oportebat, quicitra controuerfiam mulesnbsp;, imo nihil perperam tradiderunt, etiamf� ea obfcurius,amp; non qui�nbsp;Enfuis peruiaCMihi igitur uehementer eorumfratrum probaturmode*nbsp;, qui huius libri autorem, fiue apoftolum, fiue apoftolorum difeipunbsp;^'��nhaud poftrcmo habentloco,fed optimum faciuntprophetarum Pa*nbsp;^�phraften. Sed uindicanda eft, inquies,randarum feripturarum autori*nbsp;incerta pro certis recipiantunFateor uindicandam cfte, fed nequenbsp;��^nciendum cft,quod plurimor�m eorund�mquc probanff�morum pa*nbsp;^�^gt;maonoconfenfureceptumeft�Hadenus de huius Ubri autoritate,nbsp;�'Une de 5us dignitate amp;: ufugt;

Apocalypsis Diui loannis apoftoli multis nominibus digna �quot;�^i uidetur, qu� ab omnibus eruditis,pr�cipu� hifee extremis ac uehe*nbsp;^^nter periculoGs temporibus,�ddiligentifliimelegatur amp; probe admonbsp;�^'quot;Tiexpendatur,

J. �^rimum, quodin hocpr�fertim uidetur ab Apoftolo conferipta ut �*^piternflm Chrifti ieruatoris noftri diuinitatem adeotp ipf�us cum re*

�quo per fpiritum in cordibus credentium interim regnai)tum fa* ^^��^otium�quo femel pro peccato mundi fe deo patri hoftiam gratam li*nbsp;'?^�tgt;duerfus obftinatos lud�os, aliosque uefano fpiritu agitatos h�renbsp;certiifimis adeo eifd�mque euidentiff�mis argumentis,uindicet.D�nbsp;^'��tatem quidem,qualia funt,Qui eft,amp; qui erat,amp; qui u�turus eft.Eg^nbsp;� amp; � principium amp; finis,primus �d nouiff�mus, ucap Jtem poUkknbsp;a 4

tatipn�s qu�i, S: j.cap� Vinc�ti dabo,8^ c�tera Jam quod idc honor fe� d�tiinthrono amp;agno deferturab uniuerfaercatura,cap�� Q�odrege$nbsp;priricipeSjSCc�ucupiunt abfcondi � fade fedentis in throno,amp;^ab iranbsp;agnijCap.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in hune modufn per fingula huius libri cap Jn quibus ui

debis magna adi�ueratione ea. tribui Chrifto feruatori,qu� uni deo coij �eni�nt,nec ali) qu�m deo abfc� infigni blafphemia tribui poflunuSuncnbsp;igiturhuiufmodi certiflima amp; euid�tii��mafempitern� illius diuinitatisnbsp;argumenta. Porro regn�illius conuincuntillud, Princeps regum terr�:nbsp;pr�terea tot�s ille habitus quo deferibitur cap. uRegem aciudicemindi#nbsp;cant^ Item,Feciftinos deo noftro regnum amp; faeerdotes, amp; regnabimusnbsp;fuper terram,cap.5 Jtem,Pada funt r�gna huius mundi dominino�d֣nbsp;Ghrifti eiuSjamp;regnabitinf�cula f�culPrum, u. cap.SicMulier^�^�nbsp;foie, fub cuius pedibus luna, amp;. in capite dus corona ftellaru duodtum�nbsp;regnum Chriftiiquodeft Ecclef�a, c�monftrat,cap.ia,Itemnbsp;lius deaduerfarns Doteftatibus amp;i. carmen uidloriale tniiiis reeni/^P*�^*

Terti'o,hoc nomine quod uehementer idoneus S^efFicaxf�tadfs�uoS perterrefaciendos tyrannos,quo ueltantifpera perfequendis deiferuis�nbsp;quiefcant. Vtitur ad h�c omni fchematum ac troporum genere quibusnbsp;^hetorum fchola ad perfuadendum uel difluadendum,im� quibus omarnbsp;nis fcriptura uti foleu Deinde argumentis ab honefto, � decoro amp; utili,nbsp;3facili,a pr�mf)s:ediuerfo uero ab abfurdo, � turpi,� p�nis�S^ id genusnbsp;Gniilibus*

Quarto j quod tametfi Sathan miris technis ufus fit, quo huius libri ^ntoritatem eleuaret faltem, fi non poiTet ilium � facris Biblrjs prorfus exnbsp;Pnngere, diuina tarnen prouidentia effedum eft, ut hadenus Tempernbsp;^�isBiblqsfuerit�^hodiequot� fitadfcriptus,

Qyinto,quod magn� autoritatis uiri,amp; fere illuftn'ores cum Grgco* turn Latinorum fcriptores, apud ueteres fimul recentiores,ex illonbsp;P^�oferantteftimonia�

Sexto, quod uideamus ilium ab idiotis Anabaptiftis nullam prorfus ^��ipturarum intelligentiam habentibusjpaffim pro cuiuscp libidine ua�'nbsp;Jl�^^xponi,ac miiere pro fuis erroribus�quibus fimplicioribus impon�t)nbsp;^Silicndis, torqueri, quos oportebat refellere, acfimplices ab illorumnbsp;^�^Pofturis uindicare�nbsp;r ^eptimojUt libri huius tandem idoneum ac certumufumaliquemia�nbsp;dei efle, qualis is fit oftendcr�nt, ne fruftra facris Biblrjs pute^nbsp;��^fcriptus^

^dauo, uthuiclibro cum alfjs cerus amp; indubitatis fcripturis conue*' �5^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multam hunc illis adferre lucem ; quemadmodum

^P'ftola ad Heb^qu� tametfi � multi's cum ueterum turn recentioru fcri paris autoritatis cum alijs indubitatis noui teftam�ti libris nonnbsp;?�^3tur,adeo tarnen mult�lucis pariter amp; eff�caci�,quod Chrifti facer�^nbsp;atrinet, fcripturis adfert, tanto^ fpiritus artificio rem tradat,utintfnbsp;thefauri loco, quo uix carere poffint,Ecclefijs habenda fit�nbsp;fii �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iohannis hac ratione exponereaggrefTus

gt; quod uideam ueteres no potuifte cum pro natura oraculorum turn j ��^tionc temporum (quae oracula tandem in lucem proferunt) huiusnbsp;*^yfteria adfequi�

Treinde quod uideam plureshacnoftratempeftate,pr�terfcriptur� ^j,��^itatem,ac fine dei metu in huius libri myfterijs explicandis uerfari,nenbsp;hia^*^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;afpirante deo, certiora adferemus, etiamfi non om*

�pG nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ruditioribus calcar admoue�, quo tandem prodeant Slt;i

f� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE bfGM�T ATE ET VSV

Memo nero � mecxpedetmagnam eloquenriamiSatisfecifTcmeni � �lioni mc� arbit;rabor,ubi uel aliquot fenfus abftrufos,Chriftinbsp;luftrante,in lucem produxero,etiamf� quamlibet barbare id cffecero�^***nbsp;minus,pro rci u�lt;p difficultatc,ucniam merebor�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Porro hic admonuerQ,quod uolenti utiliter uerCari in facriSfacp^f tim propheticis fcriptis, Primum opus effe ut fciat uaria diflinarurcuenbsp;tionum eflcgenera*De quibus in Numeror�libro ca� �i* leg�tur in nunbsp;mod�. Si quis fuerit inter uos propheta domini, in uif�oneapparebo ,nbsp;uel per fomnium loquar ad ilium. At non tab's feruus meus Mofes,^�*nbsp;Omni domo mea fideliff�mus eft. Ore enim ad os loquor ei�pab�^nbsp;per �nigmata S)C figuras dominum uideu Vbi tres diuinarumrcu^nbsp;num diftinguunturmodi.Mimir�pertiifioneSjhoceftperfigui'�^^^^^nbsp;dam diut'nauirtute f�ue angelico minifterio formatas,nbsp;phet� reprgfentatas.Quales pl�rumq� uideruntproph^t�j^P , �nbsp;trus ac Paulus in Adis, hic nofter lohannes, Deinde alius pernbsp;nia,quale uidit Pharao Aegypti rex,Gen.4i.ca.amp; MabuchodonoloJnbsp;byloniorum rexapudDanielem.Item Abraham,Iacob,lofeph, ^5^*�qnbsp;i8.57. Verum huiufmodi uifiones 8gt;C infomnia �niomatinbsp;non fimuladf�t illuftratio qu�d� interna, qu� quid fignificeu^ ccrtioreWnbsp;reddat uidentem, quemadmodum dePharaone, NabuchodouoloK,anbsp;Petro apoftolo in Adis adparet. Tertius uero modus eft,lt;5uandonbsp;liari quodam amp; clariff�mo diuin� res commonftrantur modo^Qu^'��nbsp;modum Mofi amp; fort�PauIo in raptu. Q�ales uero omnes iftinbsp;ra fint, hij noruntquib�s diuinituscontingunt. Dehijsmodisleg*�^��nbsp;Deut. 15. cap. amp; apud prophetam Iohel.cap,agt;

Secundo,Iegenti Apoc. ut �� alia prophetica fcripta, - rum confulend� funt,amp; qu� ad pr�terita,qu� ad pr�fenu^,nbsp;tura pertineant f�cula,diligenter animaduertendum.

Quarto, Angelum nunc Chriftum feruatorem, nunc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ipirw

Quinto,Tyconij regul� pr� oculis habend�, de quibus �ugul t de dodr.Chrift.5.amp; Beda in huius libri pr�fatione.Quarumnbsp;ca qu� capitis Chriftifuntjpl�rum�p illius corpori,quod eftBcd^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

bui:�^contra,qu� corporis funtjCapitiChrifto.Atqueeodeniuio 0 c fathana 8c fuo corpore,hoc eft Ecclefia malignantium,fenricnduin. e#nbsp;cunda eft de bipartito Chrifti corpore, Altero quidem uero,hoj enbsp;nbsp;nbsp;cc e

fia interna, nimir� in fpiritu cogregata, qu� cor� deo eft Ecdefiaj nec ui^ detur, fed creditur: Altero permixto,propter externa faaamentoru comnbsp;munionem,de quo in Cant.i.catFufcafum et fpeciofa,�^c�Bt in

Matth, IJ, amp; 15Jtem lohana'n epift,Exi�eruntex nobis,8�fc Tertia eft,in fpecie genus l'ntelligi, �C econtr� ? Eodem modo de toto amp; parte per Sy*nbsp;tiecdochen. Quarta, R.ecapitularionis,it� Sgt;C Anticipationis habendamnbsp;ffle rationem.De quibus illi fuf�us.

Sexto, fciatLedlor, uariam huius libri apud expofitores cfTe diui'no^r ��fni.Quadere ficmihi uifum eft,b�imi'rum in prima uifione,ea qu� cir�nbsp;feptem Af�� Eccleiias turn gerebantur ab fente lohanne, amp; qu� paulonbsp;Poftillis fuperuenturaeranubx �C 5,capitibus defcribi,

Secunda uifione, de Chrifto exaltato, �d collato illi orbis imperio; ^cienti� daritate � deui�ioriaac populi dei pr�fenti fodicitate, cap� 4*nbsp;�ii T ertia, de difcipuIorS domini fedulitate conftantia in prouehennbsp;fChrifti regno,amp; fucceflu pr�dicationistde uarijs incredulorum,prgs�nbsp;lud�orum,Euangelicam prgdicationem contemnentium,p�nis,nbsp;^P�8.9,io� �c ii.fer� prope f�nem�

I P Quarta, de uarrjs adflidionibus 8c�rumnis, quas cum a gentibus ^'�^�lud�is,pfeudoapoftolis,amp; h�reticis � fathana agitatis pafliira eratnbsp;fia, �quibus tarnen omnibus falua euafura effet, protegente illam

Quinta, perfecution�nouiff�mam, quam paffuraeratEcclefiafub J^fichrifti tyrannide,de^ plagis uarrjs, quibus deus percuf�urus eft eosnbsp;'�^fideChriftideficiunt,capj5.amp;i6�nbsp;i)vi ^^^^a,deiudicio ac damnatione finali meretricis magn�,nimiruBanbsp;/ oniSjhoc eft Ecclcf�� malignantium, de^ piorum fuper �lius interitunbsp;^�^^tulatione,cap,i7��8,amp;: 19,

�n Septima, de tSIupttjs Chrifti Sc Ecdeffg, de^ per�ni piorum,trium fathana cum regno fuo,fcelicitate,cap,io,ai* SfC

V E R V M funt qui in tres fedionespartiuntur hune libr�,In fept�S� ^'Kfept�Tubas, amp; feptem Phialas� Per feptem Sigilla intelligunt po�nbsp;J^'nias perfequutiones,quas Romani C�fares Ecclefi� Chrifti,ab ipf�snbsp;(.^^ftolorum temporibus ufe� ad Conftantini magni imperium, intule�nbsp;\cap,4.y,6��^7*

feptem uero T ubas,potiff�mas h�refes poft datam pacem Eccle� ^i^?Suibus diuexataeft � C�ftantini temporibus, ufqp ad Mahumetum,nbsp;�^^Umaminuexit,cap,8.9.iojMij5.i4.iy.amp;i6.

feptem Phialas,ultimas plagas intelligunt,qu�orbi �beft�a �fum Antichrifto) imminent,� cap�i7�ufc^ ad finem libri�

trfbulatione. Si regno. Si patientia in Chrifto lefu,fuiininfula,qu� ^Ppellatur Patmos,propter uerbum dei Si teftimonium lefu. Fui in fpi*nbsp;in dominica die : Si audiui poft me uocem magnam tanquam tubaenbsp;�^'cetiSjQuod uideSjfcribe in libro � Si mitte feptem ecclefrjs,qu� funt itinbsp;^tia,Ephefo,Si Smyrna?,Si Pergamo Si Thyatir�, Si Sardis, Si Phila*nbsp;^^lphi�,8i Laodicea?� Et conuerfus fum, utuiderem uocem qua? loque�nbsp;�3tur mecum. Et conuerfus. nidi ieotem candelabra aurea ; amp; in medir�

ego fum primus 8^ nouiff�mus, 8!. ui'uus: S� fui mortuus, 8lt; ecce fum uens in f�cula �?culorum,�d habeo claiies morris amp; infernu Scribe ergonbsp;qu� uidifti,amp; qu� funt,amp; qu� oportet fieri poft h�c* Sacramentum te#nbsp;ptem ftellarum^quas uidifti in dextera mea, amp; feptem candelabra aurea�nbsp;Septem ftell�, angeli funt feptem ecclefiarum; 8c candelabra feptem, fe#nbsp;ptem ecclefi� funu

Pocalypfis lefu Chrifti, quam dedit illi deus, utpaUm facercrieniis, � Titulus librieft, quo declaratur dolt;ftrin� genus, leuclationis an*nbsp;tor,minifter per quem, amp; ad quos. Dodrinac genus, cumnbsp;tio, nempe uifio prophetica, rerum futurarS adeo^ occultarS qux 1�nbsp;conftant, �iS cut ille reuelare dignatur� Reuelationis autor, ubi ait,nbsp;quod per hunc quaelibet c�leftia dona, quae faluti noftr� commodant,nbsp;diatorem acternus pater nobis tranfmittat: iuxtaillud lohan, i, Deplt^�^nbsp;eiusaccepimusomnes: ScilludRoma� 8,Quomodo non etiamcumi�O�nbsp;nobis donauitf Per quern mtniftru,nimir� per lohannem ut uerifimilc einbsp;ftolum,dequopaul�poftipfcfubiungit. Cum mififlet mandatumnbsp;fuoloh�nni, Adquos,qu�do ait,Seruis fuis: nimirum,quor� fidei^^^^^^f^sfa*nbsp;pr�fentifcere ecclefi� fucceftus, QC agendar� rerum ordinem, quonbsp;tana:aftus,adeo^aduerfusmundi tyrannos diuinaopefreti, etfen^^*^*nbsp;res, neep� cceptis def�fter�t. QuemadmodumChriftus feruatorno�^��nbsp;cam de turri 3Edificanda,�^ non efle afpiciendum retro ei qui manumnbsp;aratrum, fubinde ad perfeuerantiamc�ptifuos admonet. Hincnbsp;Quod uides, inquit, feribe in libr o, amp;: mitte feptem Ecclefijs: 66 q�aenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qu�*

Circa uero genus docrrin�,t�gnificatur baud efle humanum commenti�*��^giia lia poetarum pleraq,� ac philofophorS funt, fed prorfus c�lefte arcami�� gt; 4nbsp;omnino prophetarum iunt uifa diuinitus,quo auditores reddat attend��*

qu� ad fuperiora f�cula fpedant, comm�mor�t ,qu�dam qu� ad fn^j uero qu� ad futura. Id quod nonnun^ difficile fuerit difeernere, cut^^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fit

funt tam uari� interpretationes, Sed cum pr�teritorS turn pr�feod^^^^opof tura fit commemoratiojquando difficile adeoeft illis adhiberefi'dcm�nbsp;tet fieri: nimiru quod ea qu� diuino conf�lio pr�deftinatafunf,immut�t�Pnbsp;ncqueant,Egoenim (inquit)deus,ctnomutor,Cito,uideturmihi3�^f��nbsp;nem piorum,adeo^ malorS terrorcm didum,quod parata f�t mah�nbsp;quemadmodum in a, Petri cap, i, Quibus indicium iam olim nonnbsp;ditio eorum no dormitat, Vt enim non dormit qui impugnat,it�nbsp;euftodit Ifrael, Cito igitur pro hoc nouiffi'mo reuelati �uangeli) tcmporc,nbsp;fecundum Chrifti aduentum,iuxta literas apoftolicas pofuiife app�tct*nbsp;Et f�gnificauit mittens per angelu fuum feruo fuo lohanni. ] ^.�^{anisnbsp;myfticis f�guris ac imaginibus intextam, ne ftudiof�s uilefcerent, Si. innbsp;uina facramenta panderentur, adumbrauit : iuxta fllud, Vobis datu*�nbsp;myfteriaregnidci, c�tcrisauteminparabolis: item,Pulfantiaperietor* . ^pr*nbsp;Mittens per angelum fuum feruo fuo lohanni,] Modum reucl�t�fnbsp;rit, Quibufdam enim fpiritus fandi inftindu, abftpaliqua externanbsp;diuina panduntur myfteria : quibufdam per infomnia : altjs ueronbsp;fterio apparitiones fiunt, quas in ccclef�� fu� profiedum Chriftu tsdiipen^^iljU,

A P o C A L Y P s I M. C A P. I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

quibirs appan�tioftum modis Numeroriim ix �dloheh i* 8lt;^ ahas in fcripturis� Significatur uero hoc loco, Chriftum effe dominS angelor�,quor� minifteno innbsp;admirabili rcgni fui adminiftratione, pios � manibus impior um eripiat, �C malosnbsp;�ubinde puniau Hue faciunt qu� Paulus Colof. u Ssi. autor Epift, ad Heb,cap, unbsp;Seruo fuo lohanni. ]nbsp;nbsp;nbsp;Hunc in mod� diuina folet dementia praeordinatis

fe�ibus familiariter uti,quo per paucos multis confulatur ad falutem. Sic primQ pfrNoach, deinde per Abraham,poftea per Mofen,tandem per paucos pifeato�nbsp;: ita hie per lohannem Ecclefijs Afi�,im� orbi confulitur.

�endo Euangelio de feruatore ac dno noftro lefu Chrifto, ita Qi. in Apoc, quoeg ^efchb�da, oculatus SC auritus teftis eft lohan, adeo� dignus cui fides adhibeaanbsp;^^gt;�4 Hac adfeueratione,nempe quod de rebus qu� ipfe oculis uiderit,6C diligentnbsp;perfpexerit,et manibus attredarit,teftifi'cetur, cum in Euangelio,tum in Epinbsp;��lafuauritur. In Euangelio, Vidimus gloriameius gloriam quafi unigeniti�nbsp;P^�rcutenijDe latere eius exiuit fanguis SC aqua SCc, Et qui uiditteftimoni� per�nbsp;quot;�Duit, In epiftola, Qiiod audiuimus,quod uidimus oculis noftris,quod perfpe.nbsp;^�uius Sc manus noftr� contredauerunt SCc,

Beatus qui legit SC qui audit uerba propheti� huius, ] nbsp;nbsp;Hoc exordio utilix

dodrin� oftendit,quo beneuolos reddat auditores, Beatus, inquit, qui le� 2C qui audit SCc, fubaudi, diligenter SC attente, fidem pr�bendo rjs qu� legitnbsp;audit, Etquoniam non fatis eft homini Chriftiano feire qu� reda funt SC deonbsp;Placent nifi ilia moribus SC uita pr�ftet,ideo fubiungit:

Et fer uat qu� in ea feripta funt,] Hoc eft,uit� fu� iuxta hanc prophetiam �nfulir^quo contra imminentes huius mundi aduerfitates, fecurus atep intrepianbsp;Dsperftet, Eteftexclamatiocum adhortatione,quafidicat: O terquater^bea�nbsp;��ijquicuni� huic aufcultat propheti�jquo futuras malorum euadat p�nas,SCnbsp;P�Ofum pracmia confequatur. Sic SC Chriftus ubi uolebat dodrinam fuam corn�nbsp;f ^P�^atifl�mam haberi,utilitatem oftendit, dicens : Qui audit uerba mea h�c,6Cnbsp;^^3 afl�milabitur uiro i�pientf,qui �dif�cauit dom� fuam fupra petram, �Cc�nbsp;pr�tereundum eft,quod non uno loco,reuelarionem hanc prophetiam uOanbsp;'^^3 � deo f�bi infpiratam,quo nobis earn commendatam faciat: quemadmodumnbsp;K^illud apud prophetas frequentifl�m�, H�c dicit dominus deus exercituum,nbsp;^^dum eft uerbum domini; atcp id genus alia, Nifi enim uerba dei, ut uerba deinbsp;^^beantur,nullam adferunt utilitatem : ubi uero ut uerbS dei recipiuntur, planenbsp;^'icem efficiunt, quemadmodum faluator ait, Beati qui audiunt uerbum dei, SCnbsp;^�iftodiuntillud,

. Tempus enim propc eft, ] nbsp;nbsp;Hoc eft (ceu fupra diximus) malorum � uicino

loannes feptem ecclefijs qu� funtinAfta,] lam SC � fuaperfbna beneuolos /^dit QC attentos,quod iam pridem experti eirent,tantam eum pro Ecclefiaruranbsp;I�itefollicitudinemgerere, Porto Ecclef�� qu� tum in Afia�tant, SCpopu�nbsp;,��Um multitudine �C uit� fandimonia pr�alijsfcr�totiusorbispr�ftantioresnbsp;P� ^fianturtquemadmod� eft uidereexAdisapoftolicis 6C Epiftolis Paulinis,nbsp;pt�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^E'as orbis Eccle, rede intelligimus, id quod etiam numerus fe�

uniuerfitatis eft) indicat, quando feptem dierum numero omnc PHs comprchenditur,

Salutatio eft, more apoftolico infetta fimyl dignitatis �C beneficior� lefuChrifliimmifcet Encomium,nbsp;A

Gratiae nero, hoe cft, diui'n� bcnenolcnti�, adeo^ diuini' fanons �nde^ pacem, hoe eft,felicem omnium rcrum maxime earum qu� , ^P**^*^�nbsp;lis uitae per tin�t fucceffum, quo cxpcditius diuino cultui per omnia inierui �nbsp;eis ex animo precatun

Ab eo qui eft ��cj nbsp;nbsp;Deum patr� intelligit.ut quibufdam uidetur,eo

quo Paulus ubiej. Quern Diuus lac* in Epift* patrem luminum,aqu�?��Lpo^ num �d datum optima �^c* appellat* Defcribit uero cum �h^ovo/j hoc eftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jg

ralem, initio fine^ carentem, cui foli propri� eft Temper exiftere, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mt

inrubo ipfeMofijUomencius qu�renti,refpondit:Sic,inquit,dices,Ex�� firme ad uos.Exod. cap* Mihi uidetur proprie ad Chrifti diuinitat�rerernbsp;aduerfus turn glifeentes h�refes hanc negantes: qui amp; fcopus huiusj*^,

Et � feptem fpiritibus.] Hoc eft � feptiformi fpiritu,id charifmatS,quibus Ecclefiamfuam perpetuo adornat,largitore� deqi^�^nbsp;lus i.Cor* li* ij* ��14. poftEfa* cap. ii*

Quiinconfpedutronieiusfunt.] Hoc eft, quern feptiformetnq^ fitum, uelutinthefaurorepofitum �^parat�habet, utaffluenterdon^^^p^nbsp;quibus ab aeterno per mediatorem Chrift� deftinauitjohan.j. �C7�nbsp;�c Petrus lohelem Ad. cap. 2.. exponit*

Etalefu Chriftoquieftteftisfidelis. ] ChriftusferuatornoftcJ'jP�^^j yt* ris teftis fidelis didus eft, quod ut lohan* Baptifta de eo refert, patris jjj�'ce*nbsp;poteinfinu illius refidens, nobis enarrarit,qu� ipfe uiderit,nec ah�nbsp;n't: nimir�, qu�mincredibili fauorecoeleftis pater erganosmiferos�^?,. ,|1(nbsp;quod donato peccato,nos infilios,adeo^ coeleftis regnih�redes,modo �nbsp;habeamus,receperK: at�^ alia magnifica,qua: per Euangelicam hift��^,*^*^'ccco*nbsp;terno in nos fauore, ill� teft�ficalTe audimus, quo coeleftis pater � nobl�nbsp;latur �fametur. Pr�terea folusChriftus teftis f�delis eft regeneration*� f -gnulnbsp;tuis, quod nemo ante eum refurrexerit ad uitam immortal�: quam S*^�Pnbsp;mulieris compar�t, ubi ad illam iam per mortem properabat, lohao�nbsp;QC hoe loco lohan. fubiungit*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nt^nco*

mium. Netp folum hac ratione primogenitus, quod ante eum nulin�gft, redterit ad uita immortal�, fed etia in or dine ad fr atres fuos, quibus �P^ �ofto^^Snbsp;deuilt;ftamorte,ut ad uitam redeatimmortalem. Qua ratione et Pan^n�.nbsp;nbsp;nbsp;/\llu*

primitias dormienti�, �C primogenit� in multis fratribus ipfum apP^^^ ncipn*** dit uero ad dignitatem primogenitorum,iuxta fandorum patrum^^utiisnbsp;mundi confuetudinem, quam pr�cipue per mortis ignominiam yefita*nbsp;qui non folum uerbo 06 dodrina,fed�6fanguine acipfadeni�snbsp;tem patris teftificatus eft. Huius igitur Encomiorum titulosjign�***'nbsp;opponit*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ogeplnis

Et princeps regum terr�. ] nbsp;nbsp;Non folum hanc dignitat�, Htnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illntl

��'ortuorS,fed et imperia fuper uniuerfos reges orbis confequutus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omn^

Pfal.Ti* Et adorabunteum omnes reges �6c. Cui �6 iuxta Efa� ^***^^^ u�demU� cenu. Item, Exaltauitilium deus, �6 d�dit illi nomen QCc, Pb�hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{nconfo*

lefum propter paff�onem mortis gloria �6 honore coronatum� hismoft^ lationem piorum didum, quod quamlibet reges terrae 66 principes ornbsp;tur aduerfus dominum ��Chriftumeius nihil pofRnt,Pfal 1. 'fus]

Et qui dilexit nos, �6 lauft nos � peccatis noftris per nempe patri, cui hanc diledionem acceptam refert, quemadmode

ChriftuSjSfc dcilSjtnquitjdilexft mund�jUt filium f�um unigcnftn daretjoan.j* EtMatt.i�^Qinprouobis��promultiseffundeb Rom. Que propoftn'tdcusnbsp;propitiatoremperfidem in fangiiine ipfius. Item i.Pct. i. Non corruptibilibusnbsp;3uro �6 argento redempti eftis,fed preciofo fanguine : QC poft paucajn obedien.nbsp;��afperfion�fanguinislefuChrifti. Item i.lohan. i. Etfangin's lefuChriftinbsp;�*�) eins emundat nos ab omni peccato. Et Heb. 9. Si enim fanguis hircorum ��nbsp;JiituJor� �Cc. quanto magis fanguis lefu Chrifti emundat c�fcientias noftras �6c�nbsp;in lege fine fanguine non fiebat remiff�o aut emundatio, quo f�gnificabaturnbsp;�^nguine lefu Chrifti omnia mundari SC in melius reftitui. Haec o�a ideo dicunanbsp;quod Chriftus fanguinis fui foluto precio, fpiritn nobis emeruit,quo murtanbsp;^^ntiir corda. SignificataStbaptifmate, quo externe lauamur, intus noslauarinbsp;anguine Chrifti,hoc eft fpiritu illius,quem fanguine fuo nobis emeruit,quemadnbsp;^od� Paulus teftat Ephef. 5. Mundans,inqt,eam lauacro aqu�in )i?bo uit� �Cc�

�fi us ifta libuit comemorare, ut uideas cum alios apoftolos,tum'hunc noftrum �^itorem, fubinde memoriam fanguinis lefu Chrifti mentibus noftris inculcare*nbsp;. Et fecit nos regnum SC facerdotes.] Mira SC incredibilis profedo deipatnsnbsp;�nnos dementia,qui nos peccatores,adeo^ filios mortis,ufqueadeo dilexit,quonbsp;^^�10 polTit uel amicos uel benefadores magis diligere. Aliquid erat uel in feruosnbsp;�^^I'gere,fed fecit nos reges SC facerdotes, quo maior dignitas non eft.Attp in hocnbsp;aqua, quemadmodu Aharonem ac filios illius funduros facerdotio, fed filtfnbsp;^'^�geniti,adeo^ diledi,fanguine nos repurgauit,quo idoncos huius fundionisnbsp;^�sredderetminiftros. Solus rex etfacerdoserat deo et patri Chriftus dominus,nbsp;nos in confortiS fui muneris dignanter aftumpfit. De cuius cum regno tumnbsp;^'^erdotio Pfal. a. SC no.canunt: SCdenoftro cum regno tum facerdotio, cuiusnbsp;^tus ill tld typum pr� fe tulit,quemadmodum Exo. 19, dicitur,Eritis mihi in re�nbsp;0 uin facerdotale, Petrus apoftolus in Epift. fua i.cap. 1. alludit. Regn� quid�,nbsp;4nod bene,hoc eft ad dei patris uoluntatem, gubernantes nosmetipfos,noftr��nbsp;comiflbs,ne contra nos malignus pr�ualeat hoftis: Sacerdotes, ubi ex pec�nbsp;cum nosmetipfosjtum proximos noftrosjper carnis mornbsp;^'ficationem fpiritales madamus hoftias,8C fpiritalem cultum deo exhibemus.

Ipfi gloria ec imperium. 3 nbsp;nbsp;More apoftolico, commcmorato tarn ineffabili

^��erga nos beneficio,per Chriftu parto,inlaudes etgratiarS adion�prorumpit.

Ecce uenit cum nubibus c�li. ] Pfalmi quidam SC prophet� faciunt deum �^quitare nubes,SC uehi pennis uentorS: quibus mihi fignificare uidentur, ter*nbsp;J,*ficam ftmul SC repentinam iudiciorS dei ultionem. Sic SC Chriftus pontifici re=inbsp;�Hdet, Ammodo. inquit, uidebitis filium hominis fedentem � dextris uirtutisnbsp;�')2C uenient� in nubibus c�li. Qiiafi dicat. Cum ita uenientem uideritis, turnnbsp;cer tilts uir tutem filtj hominis experiemini; �C quern nunc filiu hominis tan�nbsp;Qexiftimatis,tunc �C filium dei fentietis � imo etiam ubi gloria refurgentis cuanbsp;fepulchri praedicant,ubi figna SC mirabilia per nomen illius fiunt, ubi pleanbsp;j�n ^ateruatim ad praedicationcm accurrunt,SC contemptis qu� mundi funt,ccenbsp;^ntuitammeditanturrubi ultio fanguinis innocentis aludaicagente inHieunbsp;Y�^or� excidio expofcitur,uel nolentes uiderunt Chriftu in dextris dei reftanbsp;ftta h�c omnia op�rante. Igitur �C lohan. hoc loco nubem,dianbsp;f^^^ntaieftatis SC potenti� c�leftis in Chrifto, facit indici�,iuxta illud Pfalmr,nbsp;caligo in circuitu eius SCc. Porro piorum eft omni hora aduenientemnbsp;iudicem,at cotra impiorum eft in longa cundat i tempora,Matth. 14�

Vfdebit eiim omm's oculus. ] Etiam hoftes illius utrtut��w expenmenris d fcent ccrtifl�misj�� pr� pudefa�one in confpe(?lu illius tabefcent. Dicunt iiwonbsp;4i�cfrequenterinfcripturis,quoindepijfolentur,neaduerfisfrangantur;etmanbsp;abfterreant�r,ne quantum uoluntfeniant4Vndefeqiutiir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Et qui eum compunxerunt, 8Cplang�t fe omncs tribus tcrr�J hij,quipr�dicantibus apoftolis, poenitentiam �C remiiTioncmnbsp;men illius,falutare dei confilium fpreuerunt,Luc,nbsp;nbsp;nbsp;Ad, dC cap.

turn plangent iuxta Zach, ii. �C Chrifti Matth, 2.4, prophetiam, Sed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

proderitillis fera h�c p�nitentia,ficutnec lud� pr editor i Matth, 17, blau chrym� Heb, li, �d cor um de quibus liber Sap, cap, 5,

Etiam, Amen, ] nbsp;Amen apud Hebr�os,quemadmod� apudLad^�^nbsp;nbsp;nbsp;�

p�eruc� affirmantis fiue approbantis eft. Qtia uoce uidelicet f�gnif�catd l'a a irefententiam,�6 didis illor�fubfcribere,at(^ eandem rem uotis expcicinbsp;praecentor quifpiam, uerbis ad hoc compof�tisprecatusfit: fieufus^g^^^^nbsp;inPfalmis��precibusefl, Qiian^ Hebraeis fuum Amen, adfeueration'Snbsp;ramenti uice eft : qualem eius uocis ufum in Euangelio uidemus, ,

Ego fum a 2lt; w. ] Inter Graeci alphabet!' elementa,primum 6^ funt, Quibus quidem mihi f�gnificari uidetur, non tam quod Chriftquot;� ,nbsp;ante et poft orane tempus,fed etiam quod regia illius �C facer dotalisnbsp;omnes �C poftomnes, aduerfus Cherinti, Hebionis, Ariij, Qi. alioriiP�5^nbsp;libet Chrifti ueram diuinitatem negantium, ufcp adipfumMahuioct^�^nbsp;Antichriftum,uefanos erroresinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ipfo

Dicit dominus qui eft,�C qui erat amp;fc,] Chriftum domina h�cde affirmante inducens,patri �qualemoftendit,adeocp de�,cuiushgcfiit'^E'^^p2to*

Egolohan, frater uefter,] Hadenus falutatio,cum inferto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�jj-eue

ris Encomio: iam narrationem aggreditur,ubi primo perfonam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jgriic

latio infinuat, �Cuelinde librS commendatior� facit. Ego inquitlohaH'b^^.^ fter�perindeatq^dicat, Egolohan, qu�fcitis charitatefraternauobi�*^nbsp;mum,adeo^ falutis ueftrae anxia teneri cura,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, j-or*

Et particeps in adflidione regno �d patientia 6(fc,] Membre lus,Si pons,06 capiti fuo,amp; fibi inuicem congaudent �� contrifiantur,Ht'^�^fletcnbsp;compatimur,inquit, �C conregnabimus. Item, Gaudete cum gaude'�^^nbsp;cum flentibus,Id quod 66 ipfe facit, follicitudo omnium Ecclef�aruiflA, ^apo*nbsp;matur 66 egononinfi'rmort�quis fcandalizatur,66 ego nonuror 6 Sigt;^'�^nbsp;ftolic�affedumethiclohan, oftendit, Quisuero no diligentifl�meifd'us^nbsp;tet dodrin�,illius acquiefeetconfil�js,quem ira erga fe affedum eflcjPCquot;nbsp;imo cxploratum habetf Omnia quotp uerba hic pof�ta,longifl�inc�3d^�^p^(rtnbsp;noftrorumtemporum Eeelef�arum praefules pr�feferunt, abfui^*^�, , Alludnbsp;quand�Tapinofinref�piunt, Frater,inquit,uefter, particeps ioadnidiogt;^^'^�ocnbsp;uero. Et regno, quod iadabundum cuipiam uideri poterat,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pptfl,eft

quod adiecit,Et patientia Chrifti,Nam in praefenti uita regnarc Chrift*^ pro Chrifto ferre improperia attp fupplicia,

Fui in infulaqu�appcllatur Patmos propter uerbum, ] d�clar�t, quomodo particeps Ecclei�arum in adflidione f�t, �6 loc�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;guan*

falt;fta fitillireneIatioindicat,Coftat uero ex hiftorijs Ecclef�afticis, lobaf*' ^}a geliftaui a Domitiano C�fare,qui primus Romanor� C�fanim,deusnbsp;tuas^ ex auro 66 argento fibi decerni uoluit,quod is Chriftum deu�^nbsp;ia eamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deportatum : in cuius exil�j confolationcm illi datum ^^^j^cuitu

A P O C A L Y P S I M. C A P, I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

contu�ti�orbfs totuTs interim,im� c�lorS cli'mata peruagari, cuf cert� terrarum fpatia negabatur excederc. Sic �6 Paulus in uinculis tenebatur, nee tarnen intCiBnbsp;tim uerbum dei erat alligatum,

Fui in fpiritu in dominica die J, Tempus uifioni c�leftiidoneum. Nam ea dies qua Chriftus uidor ab inferis redierat, folennis haberi c�perat apud Chrknbsp;ftianos, in qua Ecclefia ad audiendum uerbum, ad precand�, �c ad mutuam pa^nbsp;cis falutation� congregari folebat, QuSdo igitur lohan, n� poflet corpore, exemnbsp;plo tarnenDauidis, fpiritu interim facris aderatc�tibus, preces^ fuas in uaftanbsp;�laheremo, uelutint�plo, profuafundebatEccIef�a* Tum ergo cum facris effetnbsp;�titentus cum deo colloques, extra fe totus raptus,diuinis eratreuelationibus manbsp;^i'�'e idoneust Simile de uifioneDan, amp; Petri apoftoli,tumetiam Pauli, dumnbsp;��^xie inter precandum cum deo colloquerentur,legimus Jd quod puto indicatenbsp;*ohan, quando ait,Fui in fpiritu.

Et audiui poft me uocem magnam tan^ tub� dicentis. Quod uides fcribe in Quod uoce admonet,ut uif�on� attendat,�6 earn in libro fcribat,ftgniBnbsp;quot;cariinihi uidet, humaniingentj, ad capefeendu diuina arcana, ftupor �C imbe^nbsp;^�litas: nec� ea nos animaduerterequidem niffadmonitos poffe, nedum capere.

�ogt;�um,qu�minoris Afi� metropolis erat,fuiffe Epifeopum, exEufe. Eccl. hift.. cap, 51, liquet, Quando igiturilli EccleffarS, qu� in ea erant regione,curanbsp;� Chrifto fpecialiter fuerat demandata,qu� circa illas uentura erant,primum iiunbsp;g*cantur : quanquam SCin fpecie genus, hoc eft in htjs feptem, uniuerfa Eccle*nbsp;^^re�ieintelligitur. Futurumaut�erat,ut�fimplicitatefideiper falfah�reticoanbsp;apoftolo in exilium adOjEcclef�� imminebant,plebsnbsp;ted � ^bcluceretur, quales erant Cherintus,Hebion, Marcion, aduerfus quosnbsp;dinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exilio, rogatus ab Aff� epifeopis, Euangelium de fempiterna Chrifti

^P^^9^e,mirabili cum fi'mplicitate,tum claritate uerborum conferipfft, � Et couerfus fum ut uiderem uocem, ]nbsp;nbsp;nbsp;Hebraifmns eft, (cripturx haud in*

*�^^9Uens,pro,Vtuideremeum qui edebat uocem; eff�lt;ftusprocaui�pof�tus, . Etconuerfus uidi feptem candelabra aurea,] Quid fint feptem candelabranbsp;feptem fiell� paulo infra Chriftus in angelo adparcns,ipfe exponif,;

Erin medio feptem candelabror� aureorum ffmilem filio hominis,] Simia '^H�filio hominis dixit,ad defignandam inChrifto human�natur� ueritatem,eanbsp;^cendi figura,qua et Paulus ufus eft ad Philip, In fimilitudinem homin� fadus jnbsp;habitu inuentus ut homo, quam quidem formam femetipfum exinaniendonbsp;deus effet, accepit. In medio autem candelabrorS,hoc eft EccleffarS,obam�nbsp;^^'lat Chriftus,omniS eorum qu� illicgeruntur infpeeftor �f iudex: iuxtaillud,nbsp;Cce ego uobifeum fum uff� ad confummationem f�culi �fc,nbsp;. Veftitum podere, ]nbsp;nbsp;nbsp;Podera ueftis talaris linea 06 Candida, qua puritas

J'ocentiafacerdotalis, Sc Chrifti r�gis uitftoria deffgnatur,De utracj haedignia ^�teftantPfal. SC no, Porrodeffngularieiusinnocentia habes 1, Peui.. cap.nbsp;i[^^�peccat5 non fecit SCc, Et Hebr, Qui no habet necef��tat� quotidie quemadZnbsp;facerdotesjprius pro fuis delidis hoftias offerre,deinde pro populi. Pre-uuftor ia r�gis Chrifti idem Pfalmi canunt,Reges eos in iiirga ferrea SCc,nbsp;gt;V irgam uirtutis tu�

f� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fignificari folet ftrenuitas in obeundo fuo munere, ut nihil frigide

Whiter agat. Sic Sc Chriftus raultisferiptur� locis, ftrenuus antagottifta in 4

fC o MflENTARiVMS-iifndfcando rm�ftibus aduerfan'ae poteftati's fuo populo pr gdicat, Hiflc Pfab 4^ Accingere gladio fuper femur tuum* Itemnbsp;nbsp;nbsp;Indutus eft dominus

pr�dnxit fe. Et Efa� 11* Er it iuftitia cingulu lumbor� eiusjamp;� fides renum eins. Per iuftitia namcg eripit ui opprefTos � potentioribus,iuxta r 3^,^nbsp;Liberabitpauperem � potente S�c� Perfidemptjs promiflaexhibetb^*^^ ^jeftcmnbsp;eundemquot�mod��difcipulos quoc^ uirtutem, hoc eft armaturamc�nbsp;induit ex alto, Ad� i Jubet et pr�cindos efle,hoc eft,ftrenuos innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gr�

gelic� fiincrionis certamine, Sint lumbi, inquit, ueftri pr�cindi, �C lu^^^ dentes 86c,Q.uibus no modo ftrenuos ac fortes,fed SC prouidos ac cirn�^ Pnbsp;efle uult pugiles Euangelicos, ut in tempore uideat qua parte feriturus Wnbsp;Ita 06 Paulus quocp Chriftianum militem baltheo inftruit.StatCjinqH^di�^^^^nbsp;lumbos ueftros in ueritate,hoc eft nihil tepide �6 in fpeciem,fed omfli�nbsp;animo,adeo^ftrenue�6c*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Caputautemeius��capillierantcandidi tan^ lana alba,] neranda canicies,prudentia pr� fefert, longo rer� ufu comparatam* blonbsp;mihi fi'gnifi'cari uidetur,Chrifti feruatoris, propter coniunda diuinit^i^�^ jnbsp;nitas, Ipfe enim eft patris acterni confilium, fapientia QC uirtus,inprii'^*Ppj.^pternbsp;deum,quam in initio uiar� fuarS pofledit,qua cuncia effecit, Proucn 8.nbsp;quod 86 in Daniele Antiquus dierS ipfe quoc� Chriftus uocaturnbsp;Pr�terea, Qui in ftnu patris eft,ipfeannunciauit nobis, ait lohan* Bap*^* � Jeig*nbsp;ftoloquens, Sed �6 ipfe Chriftus, Antequam Abraham fieret ego fuߒ� j^quianbsp;tur lohan� cum propter h�reticos Chrift� ante Mariam fuifle negantes/^ nru*��nbsp;pater omne indicium dedit filio,quem conftituit iudicem uiuor 3 amp;(�nbsp;defcribit ilium fanda canicie uenerandum,06 multa prudentia, hocnbsp;rum ufu, pollentem, qucmadmod� apud Hiob legitur. In antiquisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ui*

amp;:in multo tempore prudentia. Hue �6 Cidaris munda Zach. 5. cap. nbsp;nbsp;yfyia-

detur. Nec� uero illud reiecerim, ^d quid� capillos Chrifti hoc loco ad tis candidates referunt,qui uelut cues de lauacro afcendunt,iuxta iUu�nbsp;Capilli tui ficut greges caprarum 06c. modo permutant mihi QC fenf�*�^

86 prophetis defcribi folet, atc^ id f�pius per ignem,cum propter ig�'^ ^'^mquod tiam,quo crebro, fua aduerfus impios exercendo iudicia, ufus legit^� *� �yebC��nbsp;uelut ignis fcintillas quafdam ab oculis furore percitorS, ftue hoifli^^*^ .nbsp;ftiarum,promicareuidemus.HincPfal,i8, Afcenditfumusiniraci߮�^nbsp;facie eius exarfit 06c. Item Pfal. 54. Vultus autem domini fuperfacientosnbsp;Ita 86 hoc loco, Chriftus uelut ira accenfus aduerfus impios ^�ftril�i'nbsp;quutores, oculis uelutflamma ignis promicantibus pr� indigo^*�^ lainP^*nbsp;tur, Qualem S6 Daniel propheta cap. lo, inducit, Oculi,inquit/�^nbsp;des ignis 86c, Qtianquam funt, qui iuxta aliam ignis proprietatot� gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g qu�

tninare, hoc loco in bonam parte accipiSt,iuxta illud lohan, i, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jefcribij

flluminatomnem hominem 86c, Verum quandouideam iudicem hK prior expofitio magis mihi arridet.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acfirߒ^

Et pedes eius fimilesaurichalco ficut in camino arden.] K-obur . tatem deificat� carnis Chrifti, propter inhabitantem deum, ad comnitnunbsp;Ecclefi� hoftesjfignificariputo,iuxtaidPfal, Tan^uasfiguficonnbsp;Hine pedes non folum �nei, fed etiam igniti, ut calcando inimicos comnbsp;86 incendio prorfus abfumat. Alludit uero ad uifionem Ezech, c^. n

dicat�oftis Ei�aftgcKc� deferibit,qu� apud omnes totius orbls g�fttes 5^ �i'nguas Gtobtentura,tuxta illud PfaL68, Ecce dabit uoci lu� uoe� uirtutis� Qiia ratione

comparatur : deinde �: uoci aquar�multarum I'�'��quot;- �P-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�'quot;9�% fluent de

(inniiiMei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^��pbciteramp;^aperteabf�metaphoradixi'talibi. Ego

'Jeftn n ��^�^P�ntlam,cu^nonpo^^untref�ftere omnes aduerfartf ��laena rpXi .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nAdis t^atur fubapo�oh's impletum,quando ait, Virtutcnbsp;'quot;Uius,nifi breuitati ftuderemus,multa poffemus adducere exempla,

fLi�,quos l'pfe mitti't ad illuftrandum ipfam, c�lefti's lumi'nis dan'tate, hoc ^Gdoc^ina fideifalutan's imbuend�, in dextera fua continet, hoc eft ipfe eos di�nbsp;f'git, ipfe in eis omnia loquitur amp; operatur, ipfe eos protegit d�fendit, quei^nbsp;�'Jn'oduminHiere, cap,i. Pr�tereagCalidsinfcriptura per Dexter am r ob ur �C

X�od de ore eius exire dicitur, d�clarai Efa^ cap, n. Spiritu,\'nquit, labior�m otum interficiet impium, ��a. Theff, i, cap, ItemEphef, 6. Etgladium fpiridnbsp;ynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerbum dei, Quod ex utralt;� parte acut� dicit, exponitur in Epift,.

^br, cap, 4� Viuus eft fermo dei, �Cpenetrabilior omnf gladto ancipiti^SCc�;

^ties Chrifti rede comparatur,nam talis adparet fuis,ubieos de manu adfligen� G�rn eripit; turn enim ferenf�, atra tempeftate depulfa,rutil�t,6f nox tetra in cia�nbsp;diei lucem comutatur,Talem in monte confpiciunt difeipuli uultum Chriftinbsp;ptt. 17* Contra uer o imptjs adparet, ceu paul� ante diximus. Et oculi eius ue�nbsp;Mammaignis, Sic �lt; apud Danielem cap, lo. legitur. Fades eius ficut fulgur�.nbsp;f ^Igur name� tamfiCfi fulgeat, non tarnen exhilarat, fed magis terret. Sic ubi ponbsp;Wet dominus finem captiuitati Iud3Eorum,�d in terramreduxiflet promilTam,nbsp;eft lux folis feptempliciter maior 6C iucundior,Efa, 50, cap* quod merorenbsp;�'Manguftialaborantibus,nec�fol lucere uideatur*

Etcum uidiffem eum. ceridiad nedes eiiT� tanniram mortUUS, 1 nbsp;nbsp;Aden d�^

Etfiu mortuus,06 ecce fum uiuens in faecula faeculorum� ] Fui mortuus ex difpenfatione, obediendo patri, ad diluendahumani generis peccatauic�imafa=nbsp;dus,Et ecce fum uiuens,deuida morte redt) ad uitam immortal�, mors mihi ui�nbsp;tra non dominabitur : unde 8C in �ternum faluare poflum eos, qui in me fidunt�

Et habeo claues mortis �C inferni J nbsp;nbsp;Hoe eft,poteftatem dimitt�di peccata,

quibus ablatiselumbisfada eft cum mors tum infernus. Sic Paulus i.Cor, ly� ex Hof� propheta, Abforpta eft mors in uidoria ��c� Stimulus mortis peccatumnbsp;eftjuirtus uero peccati lex:mortuus eft igitur propter delida noftra,et refurrexitnbsp;propter iuftif�cation�noftram,hoc eft, uteredentes iuftificemur � peccato� Pr�anbsp;terea leg� mandator3 decreti euacuans EpheC i, effecit ut minor elTetpeccandtnbsp;occafio. Rom, 6. SC 7, Etfpiritum elargiens propenfos fecit, ut ultro�tmeremusnbsp;hijs quae legis pr�cipuafunt 5 nempe f�deiin deum, �C charitati in proximum.nbsp;De hac quolt;^ mortis SC inferni poteftate,qua Chriftus habet, Diuus P^t*nbsp;Qiiem deus,inquit,fufcitauit folutis, hoc eft fuperatis, doloribusnbsp;quod impoff�bile erat teneri ilium ab eo. Item i,Ioan,3:, In hoc apparuitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Scribe qu� uidifti �C quae oportet fieri poft h�c,] nbsp;nbsp;A tempore uid^

uelationis,ufc� ad finem f�culi Ecclefiarum fuccelTus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f Ai 2C

ftell� et angeli in facris litcris dicuntur.Stellae quidem propter cceleft*^*quot;!�, drin�jtum conuerfationis fplendorem, ceu paul� fupra diximus :nbsp;quoddeipatn'suoluntatem nobis annunciant, Qiiemadmodumamp;^^^^�^^nbsp;Chriftus quo(^ apud Efa. 9. cap, magniconfilij angelus,SC in Malath* A��?nbsp;teftamentiuocatus eft, Sicetiamlohan, Baptifta apud eundem Maladi�*�nbsp;demcaufam Angelus dicitur, ItaSC hoe loco Ecclefiarum pr�fedinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lur,

funt,id quod uel ex eo potiffi'm� adparet,quod infra p�nitenti� agere iu�c j id quod c�leftibus illis fpiritibus nequa^ congruiuNifi forte quisnbsp;fandiillifpiritus Ecclefiarum praefedi, quemadmodum cum orantiby^^^j^yjnbsp;cum gaudentibus gaudent,cummoerentibus m�rent, ita SCcump^�^*^^_atresnbsp;p�niteant,f�cutquidamhaudfpernend� cum autoritatis,turnP�^*^^^*^jafionenbsp;uift funt dicere, Quibus non admod� reludamur, nif� quod forte eadei�^ pj-jeteranbsp;cogeremur donare, quod etiam cum pcccantibus peccent, Sedne^^'^^^g qu�nbsp;cundum, no fine caufa fadum quod cum tria iufl�flet feribere, nito'^jmus eftnbsp;uiderat,ea qu� turn fiebant in Ecclef�a, SC qu� futura, in primis P^�^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ya ad*

ea qu� turn fiebant, tanquam magis neceflaria,quibus in tempore co 5 hiberetur medela,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. �delat�'�

eft, quod funt in ea Prophet�, Apoftoli,Euangelift�,ac dodoresjio�ct^^.^puiam qui luceant perfaluberrimam Chriftidodrinam, pariter acuita^f^^j^dempasnbsp;^^ns,quibus per huius uit� tenebras peregrinantibus,ducatum adnbsp;nbsp;nbsp;j'nquit,il*

triam f�ibinde pr�beant: quemadmodum 1, Pet, i, cap, Spiritn luminati loquuti funt fandideihomines, Eftigit Ecclef�a uelutnicernbsp;collocata, qu� nodu alto errantibus pelago, port� oftendat�longmQii 'nbsp;�ohan. Baptifta Saluator ait : Ipfe erat lucerna ardens SC lucens. Et adnbsp;Vos eftis lux mundi SCc, Aurea uero funt, quod fenfum fidei puninbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�/t�te

plicem ac genuinum,nempededeo, de Chrifti diuinitateuera cC ni wera,de uero cultu,de uera iuftitia,adco^ defalute �terna cofequen a,

bis ciim Chh'fti tirm prophetarS, ab omnibus commcntis hiimanis ��lut aiiriini igntdepuratum, ardorccp charitatis flagrantem tentant, amp;:humanis pedloribusnbsp;uirtutecnergtafpiritusinftillent,Pfal, ii, Eloquia domini eloquiacafta, ar�nbsp;gentum igne �xaminat� SCc. Et Philip, i,rn medio nati�nis praua: att� peruerf�nbsp;Ecetis, ficutluminana in mundo uerbum uitae continentes 8Cc, Et attende mo�nbsp;dum loquendi feripturarum etiam hoc Ioco,ftcut Qi multis altjs Iocis,Sacrameni.nbsp;tum,inquit, feptem ftellarum Qic, Deinde : Septem ftell�, angeli funt �Tc, Item:nbsp;Candelabra feptem, feptem Eccl�fi� funt, Vbt uides ipfa fignanon�nibus rerSnbsp;^i'gnatarum appellari.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dextera fua qui ainbulat in medio feptem candelabrorum

*^^^aureorum, Scio opera tua, amp;^laborem, amp;patientiam tuam : Si ^J^od non potes fuftinere malos, tentafti eos qui fe dicunt apoffoloinbsp;funt,5lt;^ inuenifti cos mendaces : 8gt;i patientiam babes, 0)^ fufti*nbsp;��^ifti propter nomen me�,amp; non defecifti, Sedhabeo aduerfum te paunbsp;^^jquod charitatem tuam primam reliquifti, Memor efto itaqp unde ex�nbsp;^ideris : age pcenitentiam amp; prima opera fac, Sinautem^ ueniam tibi

K � *** k.rti w* ----------------------. - nbsp;- � �_________________________

^fto fidehs ufqp ad mortem: 8� dabo tibi coroham uit�. Qui habet au� ^%,audiat,quid fpiritus dicat eccl�ftjs. Qui uicerit,non l�detur � mortenbsp;^t�nda, Etangelo Pergami ecclefi� fcribe,H�c dicit qui habet rom�nbsp;P^a?amutraepparte aeutam, Scio ubi habitas,ubifedeseftfatan�t�^nbsp;nomen meum,�C non nepafti fidera meam. Et in diebus illis Anti*

mam ignis, S(f pedes eius fimiles aurichalco� Noui opera tua,amp;fidem,amp; chantatem tuam miim'fteri�, Si. parientiam tuam,amp; opera tua nouifli*nbsp;ma pJura prioribus� Sed habeo aduerfus tepauca: quia permitus muliclt;nbsp;rem Iezabel,qu� fe dicit prophetam,docere,amp; feducere f�ruos mcos,fornbsp;nicari,amp; manducare deidolothyns* Etdedi lUi� tempus ut pcenitenoamnbsp;ageret: amp;^n� uultp�niterc�form'cauonefua, Ecceego mitto cam m Ie#nbsp;dum ; amp;: quimoechantur cum ea in tribulatione maxima erunt, nifi p�*nbsp;nitentiam ab operibus fuis egeriiit: amp; filios eins interRci2Lm in morte, amp;nbsp;feien t omnes eccJefise nuia eoo fum fcrutans ren es amp; cordai amp;dabo uni#

A P o C A L Y P s I M. C A P. IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

orthodoxorum adurerfus fubpuUulantes h�refes Synodt habit�,qucma Jmodum R-otnanorum pontif�cum d�cr�ta oftendunt Nec� igitur facile fuent uidere in�nbsp;ter tot eius ecclef�� antiftites, ad quem illor� iuflus fit lohannes feribere. Ex quonbsp;elarum fit,hoc loco et in fequentibus,angelum alicuis ecclefiaenon unumq�em-P'am ex praefedis,fed totam fimul epifeoporum et maiorum eius ecclef�� per or.nbsp;tlinem fucceff�onem effe accipiendam�

Haec dicit qui tenet feptem ftellas in dextera fua J Defcriptio Chrifti ef�^, ut 'xpr�cedentibusquocp adparet Js enim angelos ecclef�ar� in dextera fua habet,nbsp;��ecft,poteftate fua regit et continet: nif� enim ipfe illos ten er et, eu al�js quoc�nbsp;^^�ntibus caderent: �C nif� regeret,cum erraticis fyderibus errarent: de quibusnbsp;��Epiftolalud�,

Qui ambulat in medio feptem candelabrorum aureorum J Quo f�gnif�a '�tfe fubinde curam Si rationem habere eorum omnium qu� dicuntur SC agun�nbsp;t^rinccclef�a, iuxtaillud, Ambulabo inter uos, SC ero deus uei�er, Leuit. 26, Etnbsp;�^2ech.45. Habitabo in medio ueftrifemper. Sic 6C Chriftus ipfe ait: Vbiduonbsp;'*^1 tres in nomine meo fuerint congregati, in medio eorum fum. Item, Ego do�nbsp;�t'inus ferutans corda probans renes.

^Phef�na ecclef�a SC eius pr�fedis, qu�dam laude, qu�dam item uituperatione ^��na, Qu� igitur laude digna erant,commendandouultprouehere: qu� ueronbsp;^�^wperatione digna, pcenitentia SC uit� refi'pifcentia emendari, Quod ergo ait,nbsp;�10 opera tua,uidetur mihi beneficentiam,qu� bonor� operum nomine in feri�nbsp;P i^ra intelligitur, in eis commendare, qua per charitatem proximo inferuieb�t*nbsp;^*aborem,nimirum uigilantiametfedulitateminminifterio commendat� Etpanbsp;�^ptiam,ncmpe aliorum infirma, im� etiam illatas fubinde iniurias perferendo,nbsp;^ciliter donando. Et quia no potes fuftinere malos, qui uidelicet fratru nomi�nbsp;ye uenditant,�^ fub hac fpecie incautos fallunt atc^ in errorem abducunr,conanbsp;i '�i^^^do SC fortiter profligando, iuxta illud Deut, 15-. Auf�rte malum ex uobis�nbsp;l�iis � item Matth. 7. Attendue � fali�s prophetis, 1. Cor. y. Si is qui framr nom�nbsp;Jj^tiir �Cc. Maxime ueroqu�PauIus 1. Tim. Siquis aliterdocct �Cnoacquie�nbsp;�'^�tfanis fermonibus domini noftrilefu Chrifti, �C ei qui fecundum pietatem cftnbsp;'^Ocfirin�jisinflatus eft�ifc. EtadTitum i. cap. Vt potes f�t exhortari in dodrinanbsp;^Ha, SC eos qui eontradic�t arguere. Malos igitur intelligit hoc loco Cherinth�,nbsp;^ebionem,Marcionem,�C eiufdem farin� h�refum aduerftis fanam fidei dodri�nbsp;�'^hidodores.

Et tentaftieosquifedicuntapoftoloseft�SCc.] Hic uides utfathanas fe, ^^ctnadmodum ait apoftolus Paulus, foleat angelum lucis mentiri : perinde fa�nbsp;^'^Ut SC miniftri ipfius,cum fe falfo apoftolico nomine uenditant,quales iam no�nbsp;^^Mi fuer�t,ut Eufeb. eccl. hift. lib. 4. cap, 14. de Cherintho,�6 in fequentibusnbsp;�^^nsquo(�. Item Hymeneusamp;^ Alexander, i. Tim. i.cap.Pr�tereaPhiletusnbsp;I �dermogenes, i.Tim. 1. SC a. Ephefior� igitur fidem SC conftantiam eti�Pau�nbsp;lQ^^P�fto�txs laudat,quod non cefl'erint,im� fortiter repugnarint pfeudoapofto�nbsp;f; ^dodrin�. Qiiod uero ait, Tentafti eos SC inuenifti eos mendaces SCc, dgni.�nbsp;probe examinandam elfe dodrinam,antequam de ea pronunciemus: iuxtanbsp;^p/^'^^tiam Paulus i.Telf. cap. ultimo, Spiritum ne extinguatis, prophetias nenbsp;|j,.^^^emini, omnia probate. Et i. lohan. 4.cap. Ne cuiuis fpiritui credatis, fednbsp;Spiritus an ex deo f�nt. Qu� funt contra noftrorum mores temporum,nbsp;^do ne audita quidemdamnantur.

Seu habeo aducrfum te,quod charitatcm tuam pn'mam relfquifii. 1 Si'gm� ficat feruorem fidei apud illos non nihil tepefcere, inde^ �C ad charitatis operanbsp;pauld remifliores fados, quemadmodutn eis �C Paulus Milcti pr�dixerat. Hinenbsp;QC anfam pfeudoapoftolis, obtrudendi eis falfa dogmata, praebitam,quod folitonbsp;tepidiores animaduerterint, Monet igitur ut quantotius adpriftinumredcantnbsp;feruorem,pnuf^ toti languefcant,Slt; pote�as detur graflandi pfeudoapoftolis*

Memoritac^efto unde excideris �C age poem'.] Habeshicexemplumlon. ganimitatis Sgt;C patienti� diuin�: de qua etiam Apoftolus Rom. a.

Sin minus ueniam tibi cito �C mouebo candel,] nbsp;nbsp;Non enim damnatpccca�

torem,nifi antef�pe admonitum 6C contemnentem monitores: quemadmodum Prouer. i. ItemHierey. Et mifiaduosomnesferuosmeosprophetasperdiem,nbsp;confurgens diluculo,00 mittens, 6C non audierunt me ncc indinauerunt 2urcmnbsp;fuam, fedindurauer�teeruieem fuam, 06 peius operati funtquam patres eorunnnbsp;ItemEfa. 65. S�adducit Apoftolus Roma. lo.Tota die expand!nbsp;populum noncredentem,amp; contradicent� mihi. Cito,id eft, inopinatOjdu�� *nbsp;hil minus cogitas 8C te fecurS agere putas. QiicmadmodS Matt. 14* 'ye,nbsp;feruo nequam,dicente in corde fuo, Moram facit dominus meus uenire �e*nbsp;nietjinquit, dominus i�ruiillius in die qua non fperat, S)C hora qua igoo*'^nbsp;nbsp;nbsp;*

Mouebo candelabrum de Ioco,manifeftum eft quomodo poft contewp^^^ P nitenti�jHeli pofteritas reietfta fit,ne facerdotio fungeretur, priori Sami'^ � *nbsp;cap. 1. ��7. �c I. Reg. cap. a. Sicamp; Saulis, in cuius locum Dauidisnbsp;ceiTit. In lud^orum locum fufcept� funtgentes,Rom. 11. amp; Maiih. n�nbsp;Pphefo tandem ac regionibus orientalibus propter contemptam falutare*��nbsp;fti feruatoris 2lt; apoftolorum admonitionem, contigiffe pro dolor uidci^u� �nbsp;quibus tarnen orandus eft deus, precibus interpellandus aftiduis� uti��^nbsp;liberatos � pcftiferiscrroribus,adfuum reducat ouile.

Sed hochabesquiaodifti fadaNicolaitarSquae�Cego.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ma�

Lugdunenfts Antilles lib, 1.rap,17. in hune mod� fcribit,Nicolaitae,lt;��l^�'^^/ts giftrum habet Nicolaum, unum ex feptem qui primum ad diaconiSnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ma

ordinatifunt:qui indiferete uiuSt. PlenilTime a�tper Iohannis Apor^^'fJ lothy* nifeftantur qui fint, nullam differentiam elle doc�tes in m�chando,nbsp;nbsp;nbsp;Ag Ni�

tum edere^ Quapropter dixit de hijs ferme, Sed hoc habes ^d odi�* colairarum,qu�e �� egoodio, Hatftenus Ireneus. De quo quidem erro*^^nbsp;Eufeb.inecd.hift.lib.j. cap.2.9. leges,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;umChri�

Qui habet aur�,audiat quid fpiritus dicateccl, ] ftus ipfe, turn lohan. folent tardior� animos ad perpendenda eorur� 4^ Pnbsp;nuntur myfteria,excitare.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tideip�'^*

Vincend dabo edere de ligno uitae quod eft in me,] Acqui^f*^^�, quod cepto,et tentationi fathan� fortiter repugnanti,efus ligni uit� P�'��J'f^onis ten.nbsp;eft in medio parady fi ; unde primus nofter omnium parens, quod �%uius uitacnbsp;tationi cefl�rit inobediens dei prarccptofadus, etjcitur, amp; ad animumnbsp;perferendas acrumnas iufto dei iudicio condemnatur , quibus conditio�nbsp;inducat,miferam quocp hominis � deo apoftatantis, iuxta vnumdeli*nbsp;nem, Eft autem Chriftus ipfc frutftus eius arborispromus, qu^nbsp;ciantur eledi fideles: per ipfiim enim reftituitur credcntibusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gffi.

in Adam amilTum eft, Roma. 5. amp; quemadmodum Petrus in g^�filio, �imur diuin� confortes naturae, �6 focietatem habcmus cum ftdercnbsp;quemadmoduni lohan, in Epiftoia, id quod hoc loco fubmetaphoranbsp;nbsp;nbsp;�

A P o C A L Y P s I a CAP. ir. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8

h'gfto ui�t�. Alliidft uero ad ea qu� de h'gno ui'tae in Gen� 1� cap� de quo plura ^fracap.il, EtChriftus fub metaphora couiuij, Faci'etfllos,inquit,dffcumberenbsp;tranfiens miniftrabitilk's� Porto pr�mior� pollicitatio, modo fideh's habeaturnbsp;ea pollicetur,alacres reddif�

. EtangeloSmyrneorSeccIefi�fcribe, H�cdici'tpn'mus.] Hin�is ecclef�� Meatus Polycarpus lohan� apoftoli difcipulus ab eo ordinatur, ut fcribit Hiere^nbsp;�^ymus in Catalogo fcn'ptorum Ecclefia��icor�,ubi et martyrio fub V ero C�farenbsp;^fonatur: de quo plura Eufeb�Iib. eccl. hift.4. cap�i4, �C ly� item lib.y. cap,i4�nbsp;.� quam fortafle caufam lohan, huic ecclef�� fpecialiter tolerantiam perfequuanbsp;Jjonis fuadere uidetur�Nihil,inquit,horum timeas qu� palTurus es.Extat �6 epi=nbsp;qugdam fub Beat! Egnattj nomine ad Smyrnenfes de uera Chrifti dtuinitatenbsp;Pariter amp; humanitate. Item �C alia ad Polycarpum eiufdem ecclef�� epifcopum�nbsp;quibus facile eft cernere,quibus turn h�refibus ilia ecclef�a turbabatur.

- Primus 5C nouiff�mus qui fuit mortuus 8C. uiuit,] nbsp;nbsp;Apta pr�fatio patienti�

^afiiro,Primus nam^ omnium Chriftus eftjpfe perfequutorem fecit,adeo^ in J�^'^ufua ilium habet� Nouifl�mus, qui pereunte breui perfequutore,fuperanbsp;manet. Qui fuit mortuus,hoc eft,qui putabatur f�mul cum uita,regni uires,nbsp;'^�faculorumcp gloriam amififle: 2lt;tarnen uiuit, deuida morte,uires ac diuinLnbsp;stis f�j� gloriam manifeftans, quemadmodum Paulus Rom, 1. Manifeftatus eft:nbsp;yiJs in uirtute per refurredionem ex mortuis� Hoc �C paulo fupra dixit,Habeonbsp;^bues mortis �C inferni� Qiiis igitur dubitabithuic uitam fuam comittereC iuxtanbsp;Qui credit in me etiam fi mortuus fuerit uiuet, lohan, 11� �C Rom. 8. Quodnbsp;J* jP�ritus eius qui fufcitauit lefum � mortuis habitat in uobis,uiuificabit �t moranbsp;corpora ueftra SCc�

fl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adflidionem Si paupertatem.] Commendat illos de ad-

fe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�^o^^�^antia Si rcr� defpoliatione, quam pro fide Chn'fii for� adeo per�

J^bant animo� Quod uero ait Scio, figniflcati�,cum caput f�t,tnembrorS fena n*-� incomoda,iuxta iliud. Saule Saule quid meperfequerisf�Patitur enim Chrisnbsp;E� ^ftj ad finem mundi in fuo corpore : f�c Paulus dicit fe fupplere quod deeracnbsp;^^it^�ionumChriftiincarnefuajColoiT. i.

Sed diues es.] Hli te rebus tuis defpoliant,ideo^ pauperem putant Si rer� %pem,fed diues es,nimirum donis c�leftibus,qu� uer� funtdiuiti�jquas necnbsp;t^Utredo auterugo abfumet unquam,nec fur quifpi� auferre poteft, nec� ufu misnbsp;*'Uuntur, fed augentur magis, Cui igitur �terna bona pientiff�mus par�s fuppcanbsp;^tat, qui patiet ut temporaries illis bonis, quibus pr�fens uita fuftentet, cgeatt*nbsp;XUa uero re ncceflaria egebit, qui deum ipfum cuius eft terra Si plenitudo eius,nbsp;^^Ifidetf Hinc faluator ait: Primum qu�rite regnum dei Si iuftitiam eius,et h�cnbsp;^nia adtjcientur uobis, Matth. 6. Item,Centupl� accipiet etiam in hoc f�culo,nbsp;^^rci 10, Et Paulus,Tanquam nihil habentes 8lt; omnia pofl�dentes, a,Cor�6� Idnbsp;^^od pulchre Fortunatus uno uerfu exprimit,

Etblafphemiameorumquifedicuntlud�osef�e.] lud�i odiofiffime pro jjjS's obfer uantqs aduerfus Chriftianam libertat� zelabant,turbas undit^ contranbsp;pr�dicatores concitantes : quemadmod� adparetlegenti Adaapoftolica�nbsp;no funt,fed funt fynagoga fathan�.]nbsp;nbsp;nbsp;lud�us enim cum religionis no*

�jj ^�f/npn is qui in manifefto,fed qui in occulto lud�us fuerit,is lud�us eft: f^^^^nteifio cordis,circumcifio eft, qu� fpiritu conftat,nonlttera,Rom. a� Ecm,nbsp;ottines qui funt ex Ifrael,funt Ifrael : netj quia funt fernen Abrah�, ftatimnbsp;B 2.

COMMENT ARI VS I N omnes filtj : fed qui funt filq promiffi'onis recenfentur in fernen,Rom.,9, adcomnbsp;cum fideli Abraham bcnedicunturjGatj, Quibus uerbis �C ipfe Apoftolus a unbsp;mit illis gloriationem hanc,qiia cum de genere turn de lege gloriabantur,nbsp;in modum �C lohan.Baptifta 8C. tpfe qiiocp Chriftus faciunt Videtur eu'am aunbsp;incongrue ad impium Vidoris Rom^ potif�cis decret� poflereferri,nbsp;pafch� obferuation�,anathemate percuff�t Orientis ecclefias: de quonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;��

hift, lib* 5, cap, i4, Tempefttue adeo c�perunt Rom, pontifices alioriim gt; gt; pr�ter morem apoftolicum, imperare, �C de legis fcientia pariter �C obfeniai* ,nbsp;tanquamueriinfpiritulud�igloriari,

bolo �f miniftris illius. Nam alioqui ecChriftus dominus iuxta carnis �y temjpaffioni proximus pauet �f contriftatur,paff�onem^ deprccatunnbsp;utf�mul oret quo patris fiat uoluntas,

Beato PolycarpoSmyrneoruepifcopOj 6Cquibufdamalrjs,apudEufc, lib, 4, cap, 14. �C ly, Quod uero ait,Diabolus mifliirus eft ali^s incarccfco'^j^g,nbsp;dicitjUt fciantptj quemadmodum Paulus Ephef, 6. non cum carne �fnbsp;fed cum principe tenebrarum fibi efl� negotium : quo cum eertaturi,n��^nbsp;nalia,fed ad fpiritualiaconfugi�t arma,de quibus ibidem Apoftolus',nbsp;no car nem, fed unum deum ponant brachi� fuum, Mirum facit hoe ad ��nbsp;nbsp;j.

�adinem,ubi perfuafi fuerimus, n� ab hominibus,fed � fathana nos �^P^�^agis Fruftraigitur homines oderimus,qui per ignorantiam � fathana agitatut�^fnbsp;igitur pro ilUs orandum,ut ueritatem agnofcant,�� fratres eff�cli nobifC-�nbsp;ceantur, Vt tentcmini,inquit,extenuat, ne animum defpondeat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prO�

modam,inquit,interniciem fed ad exercitium uobis cedet haec tentatiOjp^ bata fides ueftra fiat fpetftatior, Quanquam ideo n� mox occidit hoftisd^? -gad,nbsp;cerem mittit, Si diu tent�t, ut diuturnitate tandem adflidion�, animonbsp;fidemdeferatis,

Ethabebitis adflidlion� dierum deccm,] Hoe eft diebus plurimiS'j,abc� denarius plenitudinis numerus, ideo^ haud fuperftitiofe obferuadus*nbsp;nbsp;nbsp;picr�

in Gen, cap, 51. ubi lacob expoftulat cS Laban locero fuo, Immutaib?��^ �pi pc^ cedern meam decem uicibus. Item NumerorS cap, 14, Tentaucruntnbsp;decem uices. Et Hiob 19, En decies me confunditis,id eft, f�pius �fnbsp;dis, ld quod eti� adparet cum de Caefarurn turn de hereticorS perfeq^�^�^* jdpa�

Eftofidelisufq; ad mortem �C dabo tibi coronam uit�. ] ret,quid decem dies dixerit,qu�doait Vf�ad mortem. Nam totoU**^^nbsp;fi'dem feruare iubet,qu� et toto uit� t�pore ab aduerfaria poteftateimP^^^p, Ji�

dlis aduertamus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ufitco*'��^

Qui uicerit,nonl�detur�mortefecunda,] Ex hoc adparetlt;li�*d j^,uc� uit� de qua pr�mif�t,nempeperenni uit� iucunditate in anima �f co eft,nbsp;luti corona undicp circundari, Habeshicduplicemeflemori�ptt^�^P dieCO*^nbsp;altera damnationis �tern�. De priori intelligitur illudGen, a, Quacot� j^feli��nbsp;tnederis ex eo,mortemorieris: nam per incredulitatem Si inobedientiamnbsp;turdeiis, quieft anim�uita. De alterauero, illud,Nolitetimerecosqut,nbsp;occidiint,poftea non habent amplius quid facianf,Eum autem timete,nbsp;occident, poteft et corpus et anima perdere in gehennam. Et illudjSmenbsp;nbsp;nbsp;/Jlti�

fuos fepelirctnortuos, A priori morte refurgitur per f�deiposnitenfi�,tu�^ p^uli

A P o C A L Y P s I M. CAP. It. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9

Paulf, Surge qui dormis, Si exurge � mortuis, �i illuminabit te Chriftus : Si qui �bniafurrcxerit, fecundamno uidebit,fed pertranfijtdemortead ut't�: qui ueronbsp;�b ilia non furrexeritjfecundam nequaquam cuadet. Sed de hoc infra cap. lo,

Etangelo Pergamenfis ecclefi� feribe.] De hac eccUf�a Si cias pr�fedis, pon memini me legere in hiftortjs, nifi quod crebras aduerfus Chriftianos � Cac�nbsp;wibus ad Afi� proconfules lego commiff�ones.

H�cdicit qui habet rompheamex utralt;� parte acutam.] H�)s uerbis ius weiaria in Chrifto feruatore deferibitur poteftas. Hanc uero congrue in eo prac�nbsp;*��ittit,quierat uidoribus praemia,amp;: p�nam redditurus perfidis.

Scio opera,etubi habitas,ubi fedes eft fathanar,] Pr�mittitea quae commen oationis funt,utacquanimius ferant reprehenfionem, Comendationis funt,Scionbsp;�P�ratua, nempe beneficenti� Si charitatis in proximos. Item quod habitantesnbsp;J^bi fathanas regnet,prof�teantur tam� nomen Chrifri, nec ftdern illius abnegenr.nbsp;Etn quod in confefflone fidei adeo conftantes fint, ut nonnulli eorfi in confeifio�

Chriftimorteoppetierint,eximia profedo laus. Porro fathan� fedes eft, ubi ��egnatimpietas Si graff�tur iniquitas,flagitia non modo no caftigantur,fed pro�nbsp;bantur Si pr�mia merentur. Quales erant urbes ill� Si regiones in quibus graf�nbsp;Ebanturgig�tes illi ante diluuium, item in Sodomis ,item qualem defcr/bitDa�nbsp;��dPfahyy, qualem prophet� fui temporis Hierofolymam,amp;: qualis Babylon innbsp;boclibro deferibitur. Taies quoep funt hodie urbes, in quibus Papiftic� fadio�nbsp;�'hcolluuiesgubernaculatenet,ubipictasproferipta, omnis morum honeftasnbsp;Ptofl(gata;ibinemo audetde Chrifto publiceloqui, aut de illius regno Pfalmosnbsp;�5inere,nifi uelit bonis fpoliati,autincarcerem mitti,autigni fiuelaqueo uitamnbsp;b�^ire. Taliscrat�^ turn Pergamenfis urbs, utexhoclocoadparet. Aliquidig�nbsp;�ur erat in eo loco commorari,�6 Chrifto feruare fidem.

Et in diebus meis Antipas teftis meus fidelis qui occifus cft.3 Euidens fignS ^ftfathan� illic regnare, ubi iufti Si innocentes uiri pafl�m crudeliter Si publicenbsp;�'ccantur,ct contra pefltmi quic� in honore et precio habenf. Sic Dauidi non eracnbsp;^cus in regno Saulis, in quo Doeg amp;S fui fimiles admodu fublimes Si primi poftnbsp;frgem habebatur. Sic prophet� facerdotes Baal apud Achab regem in honocnbsp;fr habentur. Side menfaregis cib� accipiunt, quando interim prophet� domininbsp;�ut patria pelluntur Si in montium cauernis latitant,aut inuenti occiduntur. Sicnbsp;Ijjgrofolytuis quoc^ Chriftus cr uci adf�gitur innocens Si Barrabas latro uita Sinbsp;libertate donatur. Porro uerifimile eft Antipam hune futfle quempiam ex m�nbsp;ftiftrisecelefi�pr�ftantiorem, queideominuspotuerintferreminifirifathan�,nbsp;'lnod uehementius Si neruofius Chriftum ibidem docuerit. Si ca qu� uera fidesnbsp;fontinet,animofius cotra aduerfarios defenfarit, Id^ ex eo uidetur,quod teftemnbsp;'Uin fidelem uocat,qualis fuerat�� Stephanus apud Hierofolymos.

�^fuo confortio fuftineant tenentes errorem Nicolaitar um, unde timor fit cum ^^mporelatius ferptur� errorem,amp; totam tandem ecclef�am occupatur��quem�nbsp;�dmodum Paulus 1, Cor. 5. de incefto dicit,Paululum fermenti SCc. irem,Sermonbsp;'orum ut cancer ferpit. Porro Nicolaitis apud hiftoricos tribuitur, quod docue�nbsp;��intpromifcue uxoribus utendum, Siidolothytis fine refpedu uti licere. Vndcnbsp;illos Balaamitos uocat, quod ille prauo fuo confilio, filtjs Ifrael Si uefeendinbsp;�^olothytis, Si feortandi cum Midianitis, occafionem pr�buerit,quomodo in li�nbsp;, Numerorum cap. 14.8Cnbsp;nbsp;nbsp;legimus � ita dodrina Nicolaitar� facile fieri, ut

Chrifto per infidelitatem defeife�t. Balaam facrificus, p�cunia corruptus,cura � 5

slit malcdiccre populo dci non daretur,docuit eum edere �� fcortan': qu� funt h� dtepecuIiaria�cclef�afticor�flagiua. Neq^ rediusalicuinomenBalaaimtaruiflnbsp;Nicolaitarum, qu�m ill�s ipf�s tribueris, qui data pecunia benedicuntnbsp;crantur quemuis, in quo �� Balaam fuperant malitiam. Deinde crapulanturnbsp;facriflctjs mortuorum diuorum* Porrocum illis ex legibus Ecclefiafticis '^S**nbsp;timum fit interdidrum connubium,illegitimo in quamuis graflanturnbsp;interim tam� egregie c�libes� Et quando perf�diae arguuntufjquod iur�ui^�g^nbsp;ptomilTam in facro ordine recipiendo caftitatem uiolarint, ita (oient eluder^)nbsp;non aliter caftitatem pollicitos,nifi quantum fr agilitas Humana permittat,aoeoTnbsp;non teneri fe ad abfolutam caftitatis obferuantiam,quam quia fragilitasnbsp;non permittit licere fibi fcortarft Cur uero non fie concludunt Fragilit�nbsp;mana non permittit, ideo ducenda eft uxor l�gitima� Sed leges Ecclefiafti^^^�nbsp;quiesjuetant. Refpondeo, Non uetant, fi benef�cio cefieris� Tu mauisho^�^^^j^^nbsp;qu�m b�n�ficie ref�gnare� Hue igitur tandem nofiri Nicolait� legitimut�nbsp;nubium contra libertatem Chriftianam,im� Chriftian� honeftatis ncceffi^^ �nbsp;ob quam Paulus pr�cipit ut quifi^, cui non eft datum continere, habe^nbsp;uxorem5ex dodrina d�moniorum prohibentes, promouer unt, ut ChfUij^nbsp;orbem,promifcuis uxoribus^imo fcortis,impleuerint,etSodomamnbsp;cerint� Nam illos principes quoep 8)C uulgus in hocimitantur, ut fetenbsp;rarifltmus fit, qui fcortationem pro peccato reputet, cjuamlibet alTeratiU��nbsp;lus non habere partem in regno Chrifti �d dei, iybeat^ illos excIiidiamp;ll^^P^nbsp;quidemcumillisuefcidebere�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�pf,

fcant,6Caufer�tmalosdemediofui,p�n�congru�, nifiidfecerint,comgt;��*^, Gladiooristnei.] Alludit ad hiftonam,Gladium nudum geftabat^i^gnbsp;comminando, nifi refipifceret,ultion�, Sed quia pertinax fuit in fccIcr^^^AoI#nbsp;tnagna gladij ultio fequuta,cum in populum dei qui fcortis Midianitart��nbsp;luit,turn in ipfos quoc� Midianitas,fed dC Bileam quoc�:de quibusnbsp;in Numeror� libro cap� xy� Sd^i, Ita proculdubio olim contingetnbsp;Baalamitis etNicolaitis,nifi refipuerint: quibus autor epift� ad Hebr- quonbsp;tur dices : Scortatores Sd adult�r�s iudicabit deus,cap� i j� Gladionbsp;fignificat,quam omnino facile fitilli exterminare males, nimirum folo^^nbsp;Quern propterea gladio coparat,quod impies uoret; qua metaphorafr^^^^nbsp;utitur fcriptura, Percutere in ore gladij S�c�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut

fade quod iubemur pr�ftemus, quo praemium quod pollicetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

p�nas quas minatur effugiamus� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. �jci

agit,ad mannatis naturam alludit, quod pijs, prout quifej affedus nbsp;nbsp;nbsp;, Xnima

Qw� guft� tarnen carnales illi minime fentientes,uituperabant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in fan*

uoftra faftiditcibum iftum leuilTimum� Similis eft natura myfterio�''^^ fpirituali* dis fcripturis,qu� uelut manna multam dulcedinem pr�bentnbsp;nbsp;nbsp;^gdcunt: fie

ter fenttentibus� Contra uero carnales faftidiunt,et ad Aegyptiol*^� Balaamit� �� Nicolait� Lege Exo�i6� amp; Sap� i6� demannate� , , Pup^jnbsp;Et dabo illi calcula Candida �C in cal� no� no�] Maximatn digf't � j-pnbsp;alios pr�eminentiam pollicetur, quemadmodum lofeph in Aegypte��nbsp;Babylone,nbsp;nbsp;Mardocheus apud Ahafueru, �� qualem omnino ^fuerat�

tur feme fiddi, qui talenta quint� acceperat, 0^ in tjs alia quin^� h�erat

Watt. 14. td quod f�gnif�catur hoc loco per calculum candtd�, noiio ihfcn'pt�ni nomine. Alluditautemadconfiietudinemhuman�ineledionibus ad magiftr�rfnbsp;tus fine ad alias maiores dignitatcs, ubi aibi SiC atri calculi fcrinio impofiti internbsp;cl�dionis confortes di�ribuuntur, albus uero, ceu nomine infcriptus, magiftranbsp;Jus omen habetur: amp; folus qui ilium accipit nouit, donee tandem omnibus diftrinbsp;Dutisjin publicum proferuntur calculi. Mihi hac dicendi figura pulcherrime ad�nbsp;umbrari uidetur myfterium eledlionis, �� confignationis filiorS dei per fpiritumnbsp;landum, lohan, 5. R.om, 8. Eph. i. Qui quamlibet in fpeciem nihil ultra cornu�nbsp;ttem hominum fortem habere uideantur,ipfi tarnen intimis iam prtecordtjs pro�nbsp;ptiaexperientia per arrabonem fpiritus guftauerunt quam bonus �i. fuauis eftnbsp;dominus, Hunc in modum �C Chrifto feruatori noftro poft ignominiam crucis,nbsp;datum eft nomen quod eft fuper omne nomen amp;^c.

Et angelo Thyatirenfis ecclef�� fcribe.] Thyatira urbs Lydi�,qu�prouin t*a Afi� eft, metropolis habetur. De qua erat Lydia ilia porphyropolis,qua: pernbsp;spoftolnPaulum inPhilippis urbe Macedoni�,uerb� uitacfufcepit,Acft.i6.cap*nbsp;H�c dicit filius dei,qui habet oculos tan^ Hammam ignis.] P�nitenti� abnbsp;�pcribus malis fuafurus,haudinconuenienter uultumhabitumcp iratiiudici�nbsp;Pt�mittitjde quo habes fupra cap. i. Porro hic anim�duertendum, quod eumnbsp;^tiem fupra fimilem filio hominis dixerat,nunc filium dei uocat,ut feias eundemnbsp;�gt;nm'no Chriftum,�C filium dei, amp; filium hominis efle.

Noui opera tua,amp;: charitat� tuam �d minifteri� �d fi'dem.] nbsp;nbsp;Primum com�

^jndatin eis opera charitatis,nempebenefi'centiam,uigilantiam,fedulitatem,et ^orn in fundionis munere adminiftrando,nimir�per dodrinam fanam,deindenbsp;aduerfarum rerum tolerantiam propter eandem dodrinam. lam quod in hijsnbsp;^�atnibus egregie promouerint,haud dubium,ut per haneeximiam uirtuns lau�nbsp;calcar illis admoueat, quo �d eaquae d�funt fartianttat^taleserant utie�nbsp;Ptouediores in ea ecclefia.

Sed habeo aduerfus te pauca quta permittis niul. J nbsp;nbsp;Hic uides quemadmo*

et in fuperioribus quocp,ea qu� � quibufd� de ecclef�a peccantur,ipf�s pr� �dis adeocR SiC totieccleCiximptit^r� Deinde uides eundem error�opprobrarinbsp;^hyatiren/quem 5C pro:x.imc Pergamen. nempe Nicolaitarum, qui tum pafl�mnbsp;�necclefijs glifcebat.Nam aitfeortari �d edere:id quod etiam proxime Nicolaitisnbsp;tfibuit, quanquam hic alia utitur comparatione : proxime enim Balaam ariolo,nbsp;impi� Iczabeli compar�t, qu� abominabilem cultum Baal in populo dei rc�nbsp;^ocauit,firmauit,�d ampliauit,priore lib. Reg. 16. cap.

Ecce ego mitto earn in ledum �d qui adulterio mifeentur.] Salutare confia l�umderefipifcendocontemnenti, pr�fentaneam fiue repentinam minatur ul�nbsp;*'onem,cum ipfi mulieri, hoc efl pfeudoprophetis,tum htjs qui eis confenti�t: idnbsp;'luodper uerbum pr�fentis temporis Mitto f�gnificatur. Attende uero eandeninbsp;P'^nam �d facientes �d confentientes manere, ut eti� ad Rom, 1. Alludit autemnbsp;^^hiftoriam in qualegitur interitus cum prophetarum ac facerdotum Baal, tumnbsp;Achabjitemlezabelis �d totiuspofteritatis eorum.Dequibusleges i.Reg.nbsp;primum prophetas Baal occifos numero 450. prophetaslucorum4ooinbsp;f.^^tnde occifum �chab,eodemlib. cap. ii. Tertio occifum loram regem Ifraelnbsp;Achab. Item �d ipfam lezabelem prima prophetarS interfedricem, i* hb.

J. cap, 9. Quarto occifi 70, filtj regis Achab cum omni reliqua eius cogna� iundis prophetis �d facerdotibus Baal uniuerfis, dirutis phano Sd ftatuanbsp;Hcodemlib,cap410, QuintoOchozias rex luda filius Athali�fib'� Achabnbsp;B 4

regis occiditUfjCodetn lib, cap.9. Item Athalia occidit omnem femeft regiS, quae ipfa � loiade facerdotc occiditur, QC phanum, ar�, ac ftatuac Baal in luda eiicranbsp;tuntur, occilis prophetis ac facerdotibus eins, quemadmodS lehu in Ifrael fcccanbsp;rat, Hanc ultionem impi� Iezabclis,8C totius pofteritatis prophetariim ac facer�nbsp;dotum,paucis uerbis ad memoriam red licit. Quanqiiam ucrofigiiratamhicicanbsp;zabelemdeNicolaitarumerrore, ceu expofui,accipicndam putem, Videtiirta�nbsp;men QC dcCataphrygis,uidelicet de Montano 6C eins mulierculis Prifcilla amp;Manbsp;ximilla fpiritum propheticum iadrantibus pofle intelligi, quor� error paulo poltnbsp;per AfiacEccIcfias graflari c�pit: dequoEiife. eccl. hift, lib,y, cap. 14. etfequennbsp;tibus,Et de ultione diuina qua? in illos def�uijtjCod�lib, cap, 16, fic fcribit Eufeb,nbsp;Dicunturjinquitjipfodaemoncqnoinfpirabantur adigente, diuerfis quit? tem�nbsp;poribus,uitamlaqueo,Iud� proditoris exemplo,finifle, Sed et Simon Samaritesnbsp;Selenen fcortn fuum pcrfiiafit efle fummam mentem. Sic Apelles quo fidem luacnbsp;dodrin� faceret,puellam quandam nomine Philumenen allegauit, cui fiug^batnbsp;fpiritum propheticum adefle.

Et feient omnes ecclefiae,quod ego fim ille fcrutans renes, ] Ex poena unnis aliac formidab�tj dei probantes iudiciS, 0(. difeent fubinde cautius in uia domininbsp;ambulare, Certo experimento fcientesjUihil latere Chriftum iudicem/edilli pernbsp;omnia patere, etia occultas animi cum cogitationes turn deledationcs. Att?bocnbsp;dido,ceu tonitru quoda,terrere uult haereticos hypocritas,qui aeque utbomiucsnbsp;deum fe fallere pofle putant : fic nouit qui publice uel occulte dido teneantur er�nbsp;tore : item nouit qui uer am aut fidam agant poft increpationem poenitentiam.

atep hijs qui cum ea fcortati fuerant reddidi. lufti iudicis eft non pro arbitrio, fed luxta meritiqualitat�prarmia uel fuppheia rependere, Etquonia opera externanbsp;animi fequuntur natura m, utadparet ex didtofaluatoris Matt, 11, Aut facitear�nbsp;borembonam �Cc, eiufdem 15. Ex corde exeunt male cogitationes,homicidia�nbsp;adulteria, dCc, ideo dicit unicuiqj fecundS opera fua rcddere,cS tarnen non opusnbsp;externum,quemadmodu homines cum indicant,fed animum maxime reip'^^*nbsp;Vobis autem dico SC exteris qui Thyatir� eftis. ]nbsp;nbsp;nbsp;De htjs loquitur, quorS

fupra charitatem,minifteriu,fidem, toleranti�laudauit. Item de htjs quiamp;ftnon effent tant� perfedionis, errori tarnen lezabelis, hoc eft Nicolai tara fine Cata�nbsp;phrygarum non confenferant : quemadmodS �C feptem ilia, tempore Heliae, ui�nbsp;rorum milia,quinoncuruauerantgenua fua ante Baal,

Qui non cognouerunt profunditat� fathan�.] V�tus translatio habetjal� titudinem,quafcilicctfeextollit�^fimilisdeouulthaberi:quam altitudinem ipffnbsp;non agnouerunt,hoc eft non probauerunt tan^uerum dei cult�,id quod impo�nbsp;ftores pfeudoprophet� pro cultu dei docuerunt. Item profunditas fathanacjfuntnbsp;abdit� �C latentes illius cogitationes in fpeci� bon� �C honeftae apparentes quannbsp;do fe in angelum lucis transformat:quas profundas cogitationes Paulus apofto�nbsp;lus dicit fe non tgnorare,

QuemadmodS dicunt.] Subaudi,Ipf� h�retici impoftores altitudinem fine profunditatem, hoc eft profunda dei myfteria, fuam dodrinam iadabant, cumnbsp;reuera effent peftiferi errores,�^ ipfius Sathan� profund� cogitationes.

Non mittam fuper uos aliud pondus,] Proprium h�reticorum eft grauarc ecclefiam ceremontjs, cum contra Chriftus dicat, lugum tnciim commod�, �-'c.nbsp;Item Ad. ly* Quid tentatis iugum graue imponere�fc. Et Rom. 8. Non accept�nbsp;ftis fpiritum feruituus iterumin timor�. Item qu?e in epift, ad Galat, de l'berratc

A P O C A L' Y P S I M. C A P. il, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

Chriftiana. Quranquam funt qui hoc loco pondus intelligant, de animi dolore Bordis amaritudine piorum fuper huius errore, quern ferre cogerentur, doneenbsp;^cniens Chriftus fua uifitatione illos liberaret Mihi tarnen prior expofitio magisnbsp;P^�obatur propter id quodfequitur.

Tarnen id quod habetis tenete donee ueniam�] lubet utrecepta ab apo�o �'s dogmata, fimpliciter �C inconeuff� teneant : quemadmod� Paulus Gat i, Li�nbsp;'ccnos aut angelus de c�lo euangelizet uobis, pr�terquam quod cuangeliz�=nbsp;'iimus uobis,anathema fit.

Et qui uicerit cuftodierit ufc� in finem opera mea,] Vicerit,non confena *'?do peftiferac dodrin� erroribus,Cuftodierit opera mea,hoc eft,ftudiofe adim=nbsp;Plete curauerit qu� ego docui pr�cepi: nempe fidem in unum dcum patrem,nbsp;'^aritateminproxim�, �^omnimodamfuiabnegationemperenreis tolerantia,nbsp;�obrie SCiufte amp; pie uiuendo in hoc fa�culo ncquam : qu� unica iuftitia eft, 6c foanbsp;quot;s ac uerus dei cultus.

Dabo illi poteftatem fuper gentes,] Gentes �oeatquoslibetfalfa religione ?�tenros,adeo^ praue ac fine dei metu uiuctes, fuper quos tandem pij accipientnbsp;�^perij poteftat�. Ncceffe enfin eft,utueritatitandem cedatmendaci�,fathanasnbsp;brifto,pqs impij,Id ^d cuni in pr�fentijtum in fine tandem f�culi fit. In pr�fenttnbsp;^Hidc, dum agnitis per Euangeli] pr�dication�erroribus ueritas fufcipit,quem3nbsp;^^niod�Pfati, SC HO, Sic SauliDauid tandem poft multas adflitftiones in regnonbsp;^cceditjPfal, 149, Item Luc, i, Depofuit potentes. Et i,Cor, 6, Nefeitis quia fannbsp;de hoc mundo iudicabunt. Id quod in fine mundi pleniff�me fi'et, Matth, 19,nbsp;Tanquarn uafa figuli confringentur,] V afa figulina fumus omnes natura,nbsp;nifi � c�lo robur SC fortitudin� fpiritus induti,abflt;� ullo negotio conff in=nbsp;^'J^ur, im� uel nobisipfis permifli, noftra fponte collabimur, Qiiiigitur huiusnbsp;^ftacea uafa aduerfus c�leftem fortitudinem confiftentf

Sicut dC ego accepi a p�tre meo.] nbsp;Chriftus dominus,qui fe imitandi exenis

j. Et dabo illiftellam matutinam. ] Hij quifperefurredionis ardua tentant, J'^lam immortalitatis in immortaliiam corpore, quafi ftella matutina imminentnbsp;n^��^diem,quodamrnodo alfj s oftentant. Vel dabo illi ftellam matutinam,hoceft,nbsp;Mem ilium pr� c�teris faciam : quemadmodum ftella l'ila c�teris pr�clariornbsp;O iiuxtaDaniel, 11. cap, Qifi adiuftiriamerudierintmultos �^c. Et 1� Cor, ly,nbsp;^^^la differt � ftella in clarita te.

T angelo ecclefi�Sarclis,fcribe, H�c dicit qui habet feptem fp� inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�* **-�^ deijSc fept� ftellas,Scio opera tua quia nomen habes quod

I uiuaSjSc mortuus es, Efto uigilans,�C confirma c�tera qu� mos^ erant, N� enim inueni opera tua plena coram deo meo. In mentenbsp;^�^habe qualiter acceperis �C audicris: amp; ferua,�C po�nitentiam age* Sinbsp;non uigilaueris, ueniam ad te tanquam fur, amp; nefcics quahora ue=�nbsp;'^9dte, Sed habes pauca nomina in Sardis, qui non inquinauerunt

uefli'menta fua� amp; ambulabunt mecum in albis,quia digni funt Qui uis cerit, fic ueftietur ueftimentis albis, amp; non delebo nomen eius delibronbsp;vtit�, confitebor nomen eius coram patre meo, coram angelis eius�nbsp;Qui habet aurem audiat quidfpiritus dicateccleftjs* Etangelo PhiIadeUnbsp;phi� ecclefi� fcribe,H�c dicit fandlus �C uerus,qui habet dauernDauid;nbsp;qui aperitj�c nemo daudit: daudit,amp; nemo aperit. Scio opera tua, Eccenbsp;dedi coram te oftium apertum quod nemo poteft daudere : quia modi�nbsp;cam habes uirtutem, amp; feruafti uerbum meum, amp; non negafti nomennbsp;meum. Ecce dabo de fy nagoga fathan�,qui dicunt fe lud�os efTe, amp; nonbsp;funt,fed mentiuntur, Ecce faciam illos ut ueniant,amp; adorent ante pedesnbsp;tuos: �C fcient quia ego dilexi te,quoniam feruafti uerbu patieno^^uie�,nbsp;amp; ego feruabo te ab hora tentationis, qu� ucntura eft in orbem uniucr^nbsp;fum tentare habitantes in terra. Ecce uenio cito: tcne quod babes,nine-

APOCALYPSIM. CAP. �t adncntitctusrefurre�i'on�f�H�capud Hicro, in Catal. Sed ^uicff pr�cef��nnfnbsp;in eiuCd� ecclefi� minifterio, uel habuerit fucceffores^non memini me legere�nbsp;H�cdicit qui habet fept�fpiritus dei,�dfeptcmftelksjnbsp;nbsp;Quando Chri�us

is e� qui mortuos uiuifieat, loh�n y. rede hoc loco,mortuos uiuificaturus, Sp� htum uiiiificantem in manu fua,hoc eft in poteftatc fe habere gloriatur. Nam f�nbsp;*ius quos uult uiuificatjlohan.y, �C fpiritus eft qui uiuifieat Iohan�6. Hoc eft uiranbsp;diuinitatis in carn� latens uiuifieat, qu� per i� abfc� diuinitatis latente in eanbsp;Jiirtute,nihil huius pr�ftare pofl�t. Rede igitur Septem fpiritus,feptiformem iknbsp;�um fpiritum, hoc eft, donorum dei per qu� ornatur 8C perficitur ecclefia, uni*nbsp;^frfitatem,quem Chriftus fuppeditat,accepcrimus� Quan^funtqui per feptemnbsp;�pifitus uniuerf�tatem fpirituum coeleftium, per quos Chriftus inuifibili operanbsp;ecclefi� fu� difpenfat �f moderatur,accipi�t:fiue etiam ecclef�arS pr�fedos,nbsp;idem fint fept� fpiritus,amp; feptem ftell�,iuxta illiid fupra i, cap. Septem ftellacnbsp;^��geli ftint feptem ecclefiarum.

. Scio opera tua,quia nomen habcs quod uiuas.] Sardienfes in eo potifl�m3 �^crepare uidetur,quod externis quibufd�ritibus ceremonijs, in fpeci� Chriinbsp;uanifmum pr�ferebant,uirtutem uero eius ignorab�t,adeo^ egregios agebancnbsp;^ypocritas,eterant,quemadmodum Chriftus pharif�os adpellat,fepulchra deaknbsp;Hune in mods 6C Paulus uiduam quaeindelicqsagit,uiuentemmortuamnbsp;?�eat,quod profeff�one Slt; fpecie fandimoniampollicens,delicias hoc nominenbsp;'lt;^etur. Ade�res qu� cor�deo non eft,quamlibet mundo ef�e adpareat,in ferknbsp;P^urajUo efte dicituti Sic Dauid coram deo erat rex,etiam quando extorris erat,nbsp;^ule interim in fpeciem coram mundo r�gnante, nec tam� pr�flante qu� regisnbsp;� p�^tjqu� Dauid interim pr�ftabat: nam hoftes populi dei fundebat, populumnbsp;^^fendebat,oppreflbs �re alieno,qui ad eum confugerant,fouebat: qu�omm'nonbsp;erant amp;c. Sic Chriftus magnum facerdotem amp; legis interpretem re ipfa co*nbsp;deo agebat.Contra uero facerdotesjquamiibet coram mundo faccrdotiutnnbsp;P'�3sferebant,fpiri tu tarnen prorfus uacui,nihil horum pr�ftabant, qu� ipiritusnbsp;^Xterna ilia expofeebat. Igitur Chriftum uere agnoicere per fidem,cft uitatnnbsp;J�ocre,lohan. ly. Solo autem nomine ilium pr�ferre,eft mortuum eiTcjIohan. j�nbsp;\ui non credit,manet in morte. Res uiuaciffima et opcrofa eft f�des,qu� no niftnbsp;^Pi'ritu dei,menti inditur. C�tra uero fides hyftorica,qu� nihil difFert ab opinio*nbsp;%torporem atep inertiam fubinde habet comitem : propterea excit�t dicens.

Efto uigilans amp; cofirma c�tera qu� morituta cr�t.] nbsp;Vbi pr�fedi �C fenio.

�fs ecclefi� ror pent, amp; fegniter muner i fuo infer ui�t,rurfus emoriunt qu� aliorCt x'^ulitate nata iunt.Similc eft in hortoru fatis. Vnde Paul, in Cor. Ego plantaui,nbsp;rpollo rigauit. Et Chriftus Pctro,Tu aliqu�do conuerfus cofirma fratr es tuos�nbsp;. Non inuenio opera tua plena coram deo.]nbsp;nbsp;nbsp;Qiieritur fidem illis deeffe quae

pf diledion� operetur,iuxta illud, Populus hic me labijs honor�t amp;c. Itcm,Dk fe nofle deum. Item, In tempore tentationis rec�d�t. Et i. lohan. j. Qui ha*nbsp;,?^*^itfubftantiam huius mundi. Plena coram deo. Nam homines fallere poflu�nbsp;�?p� quemadmodum pharif�i coram mundo iufti uideri : quan^ olim quoq^nbsp;�wcftibusadparebitfuc�fuifTe. Opera igitur plena cor� deo funt, qu� ftudionbsp;g^^^^^hend� glori� dei, amp;C lucr�di animas fratr�,adeo^ ex animo fiunt, fynceranbsp;carentia,qucinadmodn Paulus i.Tim. i. docet, Finis pr�cepti eftnbsp;�'^s de corde puro, dC confeientia bona, �lt; fide non fida. Item i. lohan. j.nbsp;lingua,fed op�r� et ueritate. Per hoc cognofeimusnbsp;ex ueritate fumus,2C in confpedu ei�s ftiadebiinus cordibws noftris

In mente ergo habe qualiter acccpen's �C audieris SC feriia* �Tc.] nbsp;nbsp;Accept�

ab apoftoh's dodrin� monet ut fedulo incumb�t, quam � pfeudoapoftolis impu� gnatam uindicent, ac apoftolorS parta labore fortiter tueantur : item �C ncgledanbsp;farcire modis omnibus ftudeant. Hoc namc� fibi uult huiufmodi uerborS incul�nbsp;catio� Hue uero pertinet parabola de talentis� Item i.Cor, 6^ Hortamur ne inua�nbsp;cuum gratiam dei recipiatis� Apoftoli in prophetarS laborem introicrSt,amp;^nbsp;miris modis reddiderunt illuftriorem: nam quac illi ad lud�os ac uicinos tantumnbsp;gentesjhij per orbem fere uniuerfum prouexerunt,nempe cultum uniusnbsp;dei. Quam oro fatisfadionem nos exhibebimus Chri�o,qui in laborem apo�olonbsp;rum 8C fandorum martyr um introiuimus, SC multorum milium talentorumcuMnbsp;ram fufeepimus, nempe totum fer� orbem, nec� illa non modo non aut^*��'^�nbsp;ctiammultis numeris contradiora,feruinequam Sgt;C inutiles,reddidimus*

Si ergo non uigilaueris,ueni� ad te tan^ fur.] nbsp;nbsp;Hue faciunt parabo*�

nequam,furis,Heri,�C fponfi, Matth. 14. SC nbsp;nbsp;item Marei i j.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Habes pauca nomina SC Sardis, qui non inquina.] Significatb^�^^^� p�tionem non ad totam ecclef�am, fed ad aliquos de ecclefia pertinere,nbsp;rum animos detjciat. Pauca nomina, ex hominS more, quo deledi adnbsp;admilitiam, adhaereditat�confequendam, nominatim recenfentur cx'*p �nbsp;fumptum eft fimile. Ad quem morem fubinde alludit feriptura, ubinbsp;no�bus feriptis inc�loSCin librouit�crebro facit. Pauca itae� nominanbsp;eft atc^ dicat,nominatos,id eft, ex nomine mihi cognitos,quorum fidemp�,nbsp;approbo,quos^ diligo.Nam quos diligimus adeo^ dignamur honore?*^ �nbsp;prijs nominibusjSCtjs quidemhoneftis,compellamus.

Q^ui non inquinauer unt.] nbsp;nbsp;Hoc eft no confenferunt impictatisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de

utaf�mpliciapoftolorum cumdoClr�na, tumcultudei, defeifeerent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-jf�

Salomone didum eft, Dedifti maculam in gloria tua, quod uxorS aljc/Lflb caufa,idolacoluerft, �Ctemplaaedificarit. Nufquam enimf�diornbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foii�

munda,adparetmacula: ficin hijs qufdeipopulum fe ia�itant,maxi�^^^J^/,rjs hijs qui pr�funt populo dei. Hue faciunt qu� legis in libro Leuit. cap*nbsp;qui � minifterio altaris arcendi. Item in priori ad Timo. cap. j.

Sed ambulabf�t mecum in albis quia digni funt.] nbsp;nbsp;Albus color in^^ jjs �C

pariter SC uidori�, adeo� �C f�licita ti feruit. Huic expofitioni de noin**' de ueftimentis albis, quadrant ea qu� fequuntur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui

Qui uicerit, fie ueftietur ueftimentis albis, �C non delebo. ] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jiis �C

uiccrit, fie ueftietur SC. fimul f�gnificat eum qui non uicerit, �C tao^ ignauus ceflerit in hoc cer tamine, impio cofentiendo errori,ingloriuf�nbsp;dum,ac nomen illius � libro uit� expungendum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Que

non puduerit mei cor� hac peccatrice generationc �Cc. no Eft autem confolatio aduerfus pudorem,quando no confentient^�nbsp;tanquam male fentientes de fide prohibemur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aifeuetat*^*

nis tum excitationis particula eft,ne ftertentes audiamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gccle�^*�'

Et angelo Philadelphienfis ecclefi� feribe. ] Et ad hanc gcl^t extat Epift. Beati Egnattj martyris,in qua de uera Chrifti diuinitate panbsp;manitate aduerfus peftiferos Simonis Magi et Hebionis errores,nbsp;tra Nicolaitar� iniquas mixtiones. Optand� uero eflet ut ex Gr�co �nbsp;rentur huiufinodi cpiftol�.Nam ut adparet,uidentur hae qu� wu go

titr, ab eccicf�afticis ad fuum ftatu�dum fuper omnes pn'matu, alf^t loris falfat�^

H�cdiritfanriusamp;^ueraxJ Defcriptioeftfiltj dci luxta ah'am eius proa pfictatem,nimirum, quod folus ille falutari SiC ueridica fidei doririna mentes crcnbsp;acntium fanriificct,cin 2lt; Seraphim in Efa* cap. C\ ter Sahrius acclamant, 8i denbsp;QUO P etrus A ri, ly. Fide purificans corda eor�. Hac purificandi �C fanriif�candinbsp;*unt,qu{ domino appropi�t, id quod frequenter in lege amp; prophetis pr�cipitur�nbsp;Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod folus uera, hoc eft certa, folida, Qc infallibilia,doceat. Item quod fia

etiam ex confuetudine humana, plenariam regnij fine urbis, fiue domus po* *^uatem Si adminiftratione fi'gnificat � qualem habebat lofeph in regno Pharao*nbsp;tcgis Aegypti, 2C Eliakim in domo Ezechi� regis luda, Efa.nbsp;nbsp;nbsp;Sic Chriftus

uominus de femine Dauid fecund� carnem, in regno patris Coeleftis omnem ha� p^�poteftatem,qucmadmod�fupra i.cap. dixit, Habeo claues mortis amp; inferni�nbsp;pr�terea clauis qu�dam feienti�, hoc eft poteftas amp; uis quaedam fpiritus penbsp;P^^randi ad fcripturaru myfteria, Si ea aperiendi. Cuius abufum opprobrat Chr inbsp;'Us pharif�is Si legis peritis Luc. 11, quod myfteria futuri Meffiach Si regni einsnbsp;''On modo ipftnon inquirerent utalios docerent, led Si ea. inquirentes prohibe*nbsp;P^Ut. Atq; hanc dauern Chriftus difeipulis tradidit, qUando � refurreriione fen*nbsp;�Utn eis aperuit utintdiiger�t fcripturas,6C fubinde fpiritS mifitomnis dorioremnbsp;JJ^ntatis.Porro Dauidem hoc loco per antonomafiam pro omnibus prophetis ponbsp;'quot;fle uidetur, quod illi darius quam c�teris myfteria regni Chrifti reudata fint,

Aperit Si nemo daudit.l Qu�cunc^ egeritrata habentur.Sic Chriftus Pe* J�OjQuaecun^ folueris Sic, Mira uero hinc iariant pohtificij de clauiu poteftate,nbsp;3^' tarnen,quado ipfiflimus mundus funt,adeo^ fpiritu fanriu accipere no pof*nbsp;'quot;'tjUec� ullam clauium habent poteftatem coram deo, quamlibet earn externenbsp;� defatf�-o fibi ufurpent,nimir� poteftatem fcripturas interpretandi,quam feien�nbsp;^^Pcllant, 6CiUdicandi,quampoteftatis uocant.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

Ecce dedi coram te oftium apert�, 8i nemo poteft daudere illud.] nbsp;nbsp;Paulus

'�Cor. cap. Si alias gloriatur fibi apCrtum oftium,hoc eft facultatem diuinittis ^�tam,qua per uerbum Euangeltj ad corda gentium peneti aret. Huncin mod3nbsp;^pracfentem locum accipiend� puto, nempe uiam fariam � Chrifto, qua Phila*nbsp;'^tlphien. ecclefia, alias ad fidem Chrifti eflet pelleriura,quamlibet obftreperentnbsp;*^uerfartj,fiue lud^ijfiue Gentesjfiue etiam pfeudoapoftoli. Hoc igitur eft quodnbsp;^*'gt;Nemo poteft daudere,id eft,nemo prohiberepoterit,quin Euangeli� meumnbsp;multos fitis proueriuri.

.. Quia modicam habes uirtutem,] Ethiologia eft,ideft,caufaeredditio.QiTafil �'tat. Quia uelles ad Euangelicam doririnam multos pdlicere, ad quod tarnennbsp;P'opter fortes Si plures aduerfarios baud fatis neruorum tibi fentis adelTe, eccenbsp;^0 dedi ante te oftium apertum, quo ad illoru, quos ego mihi delegi, ud inuitisnbsp;^^Qerfartjs, queas penetrare corda. Hue facit quod Chriftus de modico fermen*nbsp;J � grano finapis, Luc. 15. Item parabola de talentis,quod hq qui probe utun*nbsp;,1^'^onceffis,quamlibetexiguis,maiorarecipiuntdona. Aut forte modic�erantnbsp;uires in comparatione aliarum urbium, Si tame Chrifti pollicitationibusnbsp;'��minis perfequutoru contemptis,infide Chrifti fortiter perftiterunt. Quern*nbsp;noftra reflorefeentis Euangeltj tempeftate uidemus oppida qu�nbsp;kst ^'��^�s�xtguacfuntuires,animofeinconfeffioheChriftiagere, ubifortioMnbsp;��^^pidant,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C

Eccc do de fyftagoga fathanae,qui dicunt fc lud�os effe,3 Do,cxflto ad�tf fumtc amp;rc� quo fides tua tanquamigni probata fpedatior altjsnbsp;Ineummodumcxcitauitamp;Pharaonemaduerfuspopulf� fuum, EftaStm^g^^nbsp;confolationfs jquod certo (ciamus, nihil pofle aduerfus nos, ne cogitate quinbsp;aduerfarios, nifi deus illos excitet, Porto ad noftri profedum iHos excitate

Ecce faciam illos ut ueniant 8C adorent ante pedes. Hoc pater ptoi� Chrifto, Pfal. 7^. S)C ho. Item Philip, a. Etapud Efa. Mihi curuabitoroneg^^^*nbsp;Sic Si Paulus legis antea ftrennuus zelator,fupplex uenit ad pedes Anajii^�nbsp;ptifmutn Chrifti fufeepturus. Sic Galata: Paulum tanquamangelumo^*�^ ,nbsp;per unt. Ita Si. hos qui modo ex lud�is tibi aduerfantur, e� adigam ut �era tenbsp;cere agnofcant,8C ad pedes tuos falutarem audituri dodrinam refideant*

Et feiant quod ego dilexi te quoni� feruafti fermonem patienti� multa dei in nos diledione, Si dei in nobis dona proueniSt, inter quae ad^nbsp;cxcellitdonum patienti�in aduerfis,qu� profideChriftiinferuntur. amp;nbsp;fermopatientiaefermocrucis,quemadmodumPaulusuocat i.Cor.i. btnbsp;Chrifiiani pedoris fapientia,Scirelefum efle Chriftum,SC hunc pro pee^nbsp;ftris crucifixum. Qiii hunc fermonem fimplici fide Si pofthabitis argutt)� tnbsp;ab omni h�refum tentatione, quae in orbem uniuerfum uentur a eft qi^�nbsp;tureledi,fecurusconfiftet.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�ilafiU�'

Et ego feruabo te ab hora tentationis quae uentura eft. ] nbsp;nbsp;Si nobisunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

ecclefiarS cognitae forenthyftoriae,facilior efletexpofitio.Fieri enim po^^ Philadelphien. ccclefia, cacteris ecclefijs feruentius at($ coftantius innbsp;negotio egerint, perferendo grauem aliqua pcrfequutionc. A ut forte P�idnbsp;eft de futuro,nondum adimpkta, fed adimplenda olim ubi ad fidemnbsp;^d fperamus Si toto pedore optamus. Sunt tame qui hoc ad uniuerfai� � /�nbsp;ecclefiam,fub extrema Antichrifti perfequutione,pertinere putet,quoti*^,fl|-j5nbsp;narreturordine, quo temporebonalud�or� pars,purgataecclefia �P^P'nifUnbsp;errorum abominationibus, Si redada ad puriorem fenfum fcriptura,nbsp;dem agnofeent jitRom. 11. Paulus dicere uidetur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;frcti*

Ecce uenio cito. ] nbsp;nbsp;Confolatio eft, ut fortiter interim ferant aduetj^�,

Tene quod habes.3 nbsp;nbsp;Fidcm receptam ne defere iubente pcrfeqt�^^'^ J 5.5.

commifla fundione probe utere,nc te abijeiam uelut inutilem feruuiflj nbsp;nbsp;nbsp;dca

Vt nemo accipiat coronS tuam. ] N e unus quidem ex eledor � nbsp;nbsp;nbsp;| s Si

peribit,iuxta illud, Vobis oportebat primS loqui uerbS dei, fed quia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de

redditis uos indignos,ecce conuertimur adgentes. Ad. 15. Hucfacitp^ uocatis ad nuptias Si contemnentibus uenire. Item de luda ^ditore duh*nbsp;loc� furrogatus fuit Mathias. Porr� ex huius feriptura� locis,nemo oinonbsp;pr�deftination� irrita iri,uel abs ^uis hominS poiTe pr�uerti: quam oj^^^ manunbsp;infallibilem Si immutabile eire,iuxta illud Io. 10. Et no rapiet easnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quicSeg

Item Rom. 8. a.Tim. 4. Repoftta eft mihi corona luftitiae nbsp;nbsp;nbsp;r gcck,

excid�t,niin� fueriitex praedeftinatis illis �S eledis, quamlibeti^^**^^ c (lac cledors ad tempus fuerintaccenfiti, iAxta illud i.Io. x Exiorn^^�^�^^^g^.j^g*

efl�, fotJ toja �dif�ctj molem fuftinere : ita Si hij columnar� nice in ccc� bendi, qui no fola per fe coftanter in aduerfis agunt, nec^ ullo padonbsp;fartjs, fed Si alios labafcentes corroborant, dS illis ad memoria reuocantnbsp;mifiiones, maguftudinempracmioru, adflidionumbreuitatem, S^idgen^^^^^

A P O C A L Y P S I M. C A P. Hf� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,4

qucmadmodn fcriiator Matth� lo. Epift. adHcb� fubfi'�cap, lo, �ifii. per totum* Et foras non egredietur�]nbsp;nbsp;nbsp;Secur us iam de corona, quemadmodum Apo*

Et ferib� fuper eum nom� det met 8C no� ciui.� Soient pr�cipiiar� ca pitelia foIumnarS ritulis etinfcrtpttonibus tnft'gniri : qua fimilitudine fignif�catur,eoranbsp;quifortiter egcrint tn ccclef�a dei,fi'dem, charttat�,cortftanti�,�6 res pr�clare ge�nbsp;fias,in recordatione effe cor� deo,cora angelis �C ele�is dci,cum nihil minus ap�nbsp;Pareat mundo,q effe filios dei eledos,quos tam cotemptim habere uifus f�t pater�nbsp;Porr� alluf�f�� uidetur ad human� confuetudin�, apud quos tifus obtinuerat, utnbsp;�ottiff�mis heroibus, qui rem publicam graui aliquo periculo liberarant, ftatu�,nbsp;foloff�, atep arcus triumphales, cum inferiptionibus return benegeftar�, in foronbsp;publico decernerentur, quo ahjs ad f�milia patr�da facinora calcar admouerent�

Qui habet aur� audiat,quid fpiritus dicat eccl.] Vel hac tam crebro repea ^taparticula,amp;^huius admoiierinos puto,quod f�pius prophet�repetunt, H�cnbsp;^icitdns,ne fegniter QC negledim ^ba dei tanq; humana accipiamus commenta.nbsp;Quo nihil magis curat fathan, gut dei uerbis autorit�re d�roger,quemadmod�nbsp;hiftoria ferpentis Gen, 5� liquet. Id quod fer� nobis cum huius libri autorit�renbsp;contigit,idcir co toties ingeminat fpiritus,baud human� cogitationis ef�� uerba.

Et angelo Laodicenfiu ecclef�� fcribe,H�c dicit Amen.] nbsp;Laodice� memia

�^�Paulus in epift. ad CoIoIE fub finem. Similiter 6C Melito, ecclef�� qu� Sardis Antiftes,in libello de pafchate hijs uerbis,Sub Sergio,inquit,Paulo procon*nbsp;Afiaf,quo in tempore Sagaris martyrio coronatus eft,qu�ftio ingens obortanbsp;^�apudLaodiceam de pafcha �^c. Lege Eufe. lib. eccl. hift. 4, cap�i6. Porto denbsp;wius ecclef�� epifeopis Socrate, Eufebio, AnathoIio,Stephano,Theodoto apudnbsp;Wundern Eufeb. lib. Eccl� hift. 7� cap. a.8. amp; 19�

H�c dicit,Amenteftis fidelis et uerus,principifiere.] Deicn'pno Chn'ftieft, qua interpr�t�t didio Hebraica Amen,quod Uerfrat� ac fidem fonat,et per antO:�nbsp;�^omaf�am Chrifto congruit, imo proprium Chriftiepitethoneft, uerax, fidelis,nbsp;Nam reipfa coprobat ac teftificatur, patrem promiifi efle feruantem, quado lainnbsp;�^crat qui promiiTus eraf,fua impleturus munia. Pr�terea ipfe cordium noftro�nbsp;��Um, adeo^ totius uit� noftr� infpedor teftis, amp; iudex eft : igitur non ille quinbsp;ftipfum commendat probatus cft,fed quern deus commendat, a.Cor. 10. cap.

principiu creatur� dei.] Cum quia uerbum ac omnipotens dei uirtus,per ^��am fatfta funt omnia,lohan. 1� turn fecundum hominem quoep alTumptS, prianbsp;��ogenitus omnis creatur�, Prouer. 8� Eph. i. amp; ColoIT, 1� in quo omnia inno*nbsp;��antur amp; priftin� dignitati reftituuntur, Rom. 8�

Scio opera tua,quia neep frigidus es neep calidus.] Sic ubitp fpiritus dei oca f'^�ltas homin�� cogitationes �C ftudia traducit,0^ in faciem obtrudit, quo fibijpfisnbsp;'��lefcant. Exemplum huius habes in Dauide, cui peccatum fuum quod occuLnbsp;^^uierat, per Nathan obtrudit, a. Samuelis cap, la. Increpat uero Laodicenfesnbsp;quod tepide omnia �i^remifteagerent, necfedulopergerentinuiadominituelnbsp;^''jmfibi nimium fapere uidebantur,aliorum^ dodrinam et confilia,ut fit,fperanbsp;finnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quadam fecuritate carnis torpebant: uel certe meticulofi ac pu-

1 ^nimes, cuttcul� fu� timentes, manifeftis erroribus fefe opponere detreda-VQ^'^�q^emadmodu QC Paulus quibufdam apud Galatasobprobrat. Alludituea ^ji^^unaturani aqu� tepid�, qu�naufeam ac uomit� bibenti fubinde foletpro-ialuator fub alia fimilitudine. Nemo,inquit,mittens manum adnbsp;�^wui�Cafpiciens retro �Cc.Itema� Pet� cap� a, Melius eratillisuiam ��tawnbsp;C X

tis nofl agttofccrc nbsp;nbsp;nbsp;Contra uero Paulus de feipfo loqucns, Philip, j, Qiiac re�

Quia dia's diues fum Sgt;i. ditatus fum nullius egeoj Qui ob torporem �arnisuan�fecuritat�excomiff�sfacultatibusnegotiarinegliguntjuekitinurilesnbsp;fcrui abijciuntjS� pauper es fiuntjquemadmodSin parabola de talcntis Chr/ftus,

Et nefcis quod tu es mifer SiC miicrabilisj V el hoe ipfo magis miferabih's, ^d ipfe tuam ignores miferi�, quemadmodS �C �gritudo latens perniciofior atc^nbsp;laetalior eft,adeo^ digna commiferatione. Idem opprobrSs Paulus Corinthtjsfi�nbsp;gurato utitur fermone, Iam,inqt,faturati eftis t* lam diuites fadi eftis f Sine nobisnbsp;regnatisfHadenus ironicos di�lu,deinde fubiungit,Atlt;p utinam regnetis. Qyonbsp;(�gnificat illos tantS opinione,ppria,haud re ipfa regnare,perinde Slt; Laodi^^en,

Suadco tibi emere � me aurum ignitumj Aurum cotra paupcrtaten�j ftimenta alba cotra nuditatemjCollyriS contra c�citatem. Ego per haec,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2

Laodicen, uana fcientia erantinflati,purum fidei fenfum, ac ueram fcriptw�'^*'� intelligenti�jnempe de deo, adeo^ de Chrifto fuo, de illius cum regno tum u^nbsp;in fpiritu cultUjqu� fides uelutigni probata in tentatione poffit c�fiftere^'^^�Pl^nbsp;iuxta illudjEloquia dni cafta,igni probata, 66 c� Item illud i.Cor.j, Vniulf umnbsp;opus quale fit,igm's probabit. Idem 66 de Veftepatet,per eumqui�nupttl^^^nbsp;eiedus, quod non effict ueftitus uefte nuptiali,hoceft,quod cu non exnbsp;deret,�nderet tarnen fefe confortio mifeere credentium, Tales erantludas�^ /nbsp;�ias 66 Simon magus. lam manifeftS quoc^ eft,Caecitatem,fidei in feripWt*^ f P*nbsp;poni�utlohan, 9, cap. In iudiciuucnitfilius hominis in mundum,utquio��^. �nbsp;dent,uide�t,amp; qui uident c�ci fi'�nt. Item illud Efa, 6� Exc�ca cor popu^h^^^y �nbsp;ut uidentes non uideant. Ita fuperbi pharif�i,fcientia legis �6 iuftitianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* *

flati,retjciuntur� Contra ucro ftulti de fuis cum fcientia turn meritis deip^*'^/^ ac folimifericordi� dei per Chrift� fidentes,illuminant,iuxta illud,Quiuom^nbsp;inter uos elTe fapiens, ftultus fiat, ut fit fapiens, Ita hodie noftri religm^^�^��nbsp;terea 66 AnabaptiftarSfadio,qui fpirit� iaditantin omnibus qu� uelnbsp;66 fuis f�duntoperibus, Laodicen, fimiles funt, Verum funtqui CoHy�^^V�nbsp;militatem exponant, quibus non aduerfamur, modo nobis permittau^. - terionbsp;cognition�,qua quis fibi uilefcat,de fuis uiribus defperet,feipfum cunt^*^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

rem exiftimet, no nifi ex ipfa fidei puritate nobis innaici,qua ueram iuftitiam,adeo^falutcm, unum Chrift� nobis peperiiTe, perfua�

Ego quofcuncp amo,arguo 66 caftigo,] nbsp;nbsp;Promitigatio eft,namnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jf,

qui uel no erant in culpa, uel qui fanabiles erant, rurfus lenit ea qua: mu^t j xiffe uidebatur, ne fi' prorfus abtjci fe purent, animumdefpondeant,iu�^nbsp;Matth, li. Arundinem quaflatam n� confringet, 66linum fumigansnbsp;guet: quod ex Efa, 41, deftimpt� �6 in Chrifto adimplet�, Porronbsp;Ego quos amo �6c, ex Prouer, Salo. cap, j, adduda, qua 66 autor ^P^^nitensnbsp;ad tolerantiam malor� cohortans, adducit, Hac �6 lohan, ad ageotl^^Pnbsp;fiatn utitur, Aemulare,inquit,�6 age p�nitcnti�,Quo fignificathquot; pnornbsp;fia aliquos pios, quor� ftudio ac fedulitate alios ad �mulationem P�^^�nbsp;tebat,quo minus tj,qui id nollent,eff�ntexcufabiles,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deerant

petcndGqs uerbis ingerit,quando ipfe nos pr�uertat, 66 ut petauu� nbsp;nbsp;nbsp;qu�m

cct,adeocp omnino proniorem fe ad miferendum 66 ad opem ferendS e nos ad expetend� fignificat, Porro uoluptas,quam habet Chriftus in exnbsp;hijs qu� humiliter �6 fidenter poftulamus,coen� comparatur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qqi

A P o C A L Y P s I H. CAP. IIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, j

Qiiiu�ccvit, dabo ei federe mecum in throno meo, ] Qui hortatur ut�iria cant,tn certamine illos pofitos fignificat. Sedere uero cum eo, eftregni dlius effcnbsp;confortem. Sicut SC ego uici,nimirum moriendo teftimoni� uericati perhibens:nbsp;ita �nos ubi ueritat� dei teftificantes occidimurjuincimus,iuxta illud. Si companbsp;timur �r conregnabimus. Item,Sedere fecit nos cum Chrifto in coelei�ibus.

Qiii habet aurem.] Commoratio eft,qua uultnobis�alta mente repofitunij ut audiamus omni cum timor�, quid fpiritus dicat eccleftjs : nam q�od uni dicit^nbsp;omnibus dicit.

Oft h�cuidi,SCecceoftiumapert� in cceIo,8Cuox prima quant audiui tanquam tub� loquentis mecum, dicens, Afcende huCjnbsp;_ SCoftendamtibiqu�oportetf�eri cito. Pofth�c,ftatim fui innbsp;fpiritu. Eteccefedespofitaeratinccelo, �C fupra federn fedens. Et quinbsp;fedebatjfim�is erat afpecftui lapidis iafpidis,�C lardinis: amp; iris eratin cir^snbsp;cumitu fedis,fimilis uifioni fmaragdin�. Et in circumitu fedis,fedilia ui^nbsp;gintiquatuor: �C fupra thronos,uigintiquatuor feniores fed�tes,circumi-�niicli ueftimentis albis,8C in capitibus fuis coron� aure�. Et de thrononbsp;procedebantfulgura,et uoces,SC tonitrua : amp; feptem lampades ardentesnbsp;9nte thron�,qu� funt feptem fpiritus dei. Et in confpedu fedis tanquamnbsp;�^are uitre� fimile cryftallo: �C in medio fedis �C in circumitu fedis, qua^nbsp;^Uor animalia plena oculis ante 8Cretro. Et animal primum fimile leoni:nbsp;fecundum animal,fimile uitulo : �C tertium animal,hab�s faciem uelucnbsp;�Jominis: amp; quartum animal,fimile aquil� uolanti. Et quatuor animalianbsp;�i�^g�laeor�habebantalas fenas in circumitu; Scintus plena funtoculis,nbsp;requiem n� habebant die ac node, dicentia,San cftus, fantftus, fan�lusnbsp;^Ominus deus omnipotens,quierat,SC qui eft, SCqui uenturus eft. EtcSnbsp;datent ilia animalia gloriam honorem et benedi�lionem fedenti fupernbsp;^hronum, uiuenti in f�cula f�culorum,procidebant uiginti quatuor fe�nbsp;�^iores ante fedentem in throno, amp; adorabant uiuentem in f�cula f�cusnbsp;^orum, mittebant coronas fuas ante thronum, dicentes, Dignus es donbsp;�^inedeus nofteraccipere gloriam amp; honorem amp; uirtutem : quia tu cr�anbsp;omnia, SC propter uoluntatem tuam erant amp; creata funt.

P Oft h�c uidi, 8C ecce oftium apertum in c�loj C�lum hoc loco pro A noua ac c�elefti uita, ad quam per Chrifti fpiritum renati funt credensnbsp;tes,accipitur: quemadmodS Paulus Rom. 6.6C Eph, i. Item Philip, j.nbsp;'�oftra couerfatio in c�lis eft. Porr�,oftium, ad uitam illam fignificat acceffum,nbsp;nobis Chriftus feruator fecit,iuxta illud Pfal. Notas mihi fecifti uias uit�,nbsp;'ytid Heb. lo. Cum igitur fratrcs habeamus libertat� adeundi in fancfta per fannbsp;Mlnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iefu,ea uia quam dedicauit nobis recentem, ac uiuentem fiCc. Eft autem

�fl? fT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fandorum ueteris tabernaculi,ad qu� nulli mortalium paiebat

praeterquam uni fummo facerdoti : atcp hoc femel duntaxat in anno, Prinfefto quo propiciauopeccatorumf�ebat fecundum legcm : nelt;$ id finenbsp;C 5

C o M M B N T A R. I V s I M fanguine.Qu� omnia umbr� fuerunt �f per ChriftS adimp�ctatid quod fciflufflnbsp;tn morte eius rempli uelum 6'gnif�cat quo iam etiam reliquis tabernac�li min^nbsp;fins, adeo^ omni credentium populo pateret ingreilus in fanda fandorum, adnbsp;contemplanda quae intus er ant obuelata.

Et uox prima quam audiui tanquam tub� ] nbsp;nbsp;ludiciariam Chrifti potelii�

tem � p�tre c�lefti � coUatam,qua fuam ccclef�am ab aduerfaria poteflatc uinaj� cat, magnificentifl�me defcribit, uerbis tarnen quibus poteft Humana imbccil*nbsp;litas de tantis rebus loqui, Et primo quantum ad iudicis maieftatem quatn cun*nbsp;ex ipfo thronojtum ex perfon� ipf�us habitu,maxime uero ex miniftrorum cuinnbsp;praeftantia turn numerof�tate, Similem fer�inmodum eandem deferibuntpto*nbsp;phet�jEfa, cap, 6, Ezech, cap, i, lo, Micheas uReg, cap, ult, Dan. 7*nbsp;quibus f�gnificatur,Chriftum,eiedo huius mundi principe,rcgno magni�^^*�'nbsp;auguratum, quemadmoduApoftolus i. Cor, 15, Oportetautem iliumnbsp;donee pofueritomnesinimicos fub pedes fuos. Item Ephef,4, Afcendit��Pnbsp;omnes c�los,ut impleret omnia. Et Phil, a, Exaltauit ilium �Cc,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

fubindcinPfalmis,utPfal,4y, Sedestuainf�culumf�culi, Item 91. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

des tua ex tune, Signif�catur uero per h�c, regni eius ftabilitasjquemadmo^ 6C in Daniele,Regnumtuumregnum omnium faeculorum,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Et qui fedebat fimilis erat a�edu iafpidi �C fardio, ] nbsp;nbsp;Per Huiufmo^ .

aliud qu�m coeleftem ac diuinum quend� fulgorem corufeantem, Iudicis C*�' * fti cum maieftatem turn potentiam omnibus formidabilem, 6c prorfusinui^J�*�nbsp;pr� fe ferentcm,ttitelligo. Soient enim regum folia,cultu quodam mirabi� adof*nbsp;nari, ut ipfi inde cunlt;ftis SC admirationi fint �C terrori. Qua ratione puto deSJiJnbsp;huiufmodi fpedri effigie, feruo fuo Mof� SC 70, fenioribus Exo, 14, deinde b��nbsp;6C Ezcch, prophetis apparuiffe, Porr� iafpidem quidem aqu�,fardic uero tgn�nbsp;fpccicm pr� fe ferre aiunt : quibus datur intelligi in aqua Sii. in ign� domingnbsp;facere iudicia folitum : quemadmod� Gen, 7, �C19, Exod, 14, gc a,Petnbsp;ac multis altjs feriptur� locis,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a

Et iris erat in circuitu fedis,] nbsp;nbsp;Iris reconciliati, per Chriftum, dci,fi^�\ - J

id quod credentes intelligunt,Gen, 9. Porr� Smaragdum tanto ferunt pr^^ * uirorCjUt omnia iuxta pofita uirefccre faciat. Sic per Chrift� mundus innon^nbsp;fiCreflorefeit, quemadmodum eleganter at(� pie Ladantius in carmine paient

Et in circuitu fedis fedilia uiginti quatuor,] nbsp;nbsp;Alludit ad morem opd*�^, *

ftituti regni,ubi reges ac principes in re,praefcrtim admodum graui, laturi, id no fine magna feniorum, rcrum agendarum ufu ac optirnarum legumnbsp;feientia pollentium, faciunt corona, ne fuo quenquam uideantur damnbsp;bitrio, V ndc �C hac allufione,deum iuftift�mum iudicem dcclarat,cuius fon^j^ 'nbsp;tiam omnes omnino iufti probaturi SC collaudaturi fint, tanquam omnm mnbsp;iuftifl�mam. Simile �Cin DanieleIcgts, cap, 7, Porr� per uigintinbsp;f esjintelligo cum ueteris fynagog� patriarchas �C prophetas, tuftufnbsp;teftamenti Apoftolos, Euangeliftas �C dodores, ac utriufq; popir^P*��nbsp;indic�s, Hq enim tam in ueteri qu�m in noua lege, feniorum cenfon^ur nomme,nbsp;Exo, 14, Num, II, IteminEuangelica hiftoria. Ad, apoftol, cap,nbsp;bro in apoftolids literis, Sedere autem dicuntur, quo fignificatur iudician� 1�nbsp;mul cum Chrifto poteftatis confortium, iuxta illud Matth. 19. Sedebitis �C fup^nbsp;fedcs duodecim amp;c. Et i. Cor, 6, Sandi de hoc mundo iudicabunt,

A P Q C A L Y P s I Mi CAP. lirt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l�

Et in capitibus eor um coronas aureas. ] nbsp;nbsp;Quibus intelligo fenfum �dd pil

fiffimiim, quo de omnibus fecundum dei iudicentarbitrium : ut quodcunc^ipfi terra iudicarint,itidem QC in c�lo ratum quocp habeatur, iuxtaillud Matt. i8,nbsp;Quodcunc^ligaueritis �Cc. Praeterea amp;uidoriarum SCregni Chriftifignificantnbsp;confortium,iuxta illud in epift. ad Heb, 11, Sandi per fidcm uicerunt r�gna.

Et de throno procedebant fulgura, ] nbsp;nbsp;Apoftolica pr�dicatio fulguri QC to�

tiitruo comparatur j quod per hanc annunciatur terror iudiciorum deijquac ma� ^ent incredulos,qu� omnino funt ineludabilia, Id quod in Ezechiele,amp; infra innbsp;hoc libro fignificatur per animalia,qu� no reuertebantur c5 ambularent, Sgt;C pernbsp;^ladrigas inter montes ferreos exeuntes,qug reuerti omnino nequcSt,Zach, 6*nbsp;Hoc quod antiqui poetac quida faniores jfati nomine intelligunt. Hue facit quodnbsp;Ehriftus ait de fpiritu fuo loquensjlle arguet mundum de peccato, de iudicio �Cnbsp;iuftitia, Id quod haud dubium fadum fuit pr�dicantibus apo�olis,tum enimnbsp;Ma funt fulgura S^tonitruacomminationSaduerfus incr�dules. Ad, a* ?. u�*nbsp;cap. Habet Si eccle�a Chrifti indicium non minus formidandum; quandonbsp;jnim illud iuxta dei arbitrifi fertur,etiam in c�lo ratum habetur, Id quod fruftranbsp;hbi Romanus pontifex arrogat, deum nimirfi ignorans, Attp omnino impia eftnbsp;hox illa, Timendam e�e illius fententiamjCtiam iniufte latam:Quando Chri�usnbsp;^ifj�ccipite fpiritu fandum,quoru remiferitis pec, SkTc, quo duce errare non po�nbsp;��ft eccle�a,in frrendo fententiam, Alludit uero hic lohannes ad indicia dei,quafcnbsp;�ftam olim exercuit in diluuio, in Sodomis, in mari rubro, apud Aegyptum, innbsp;�^�lerto j aduerfus Senachcrib, atep omnino aduerfus rebelles amp; incredulos. Denbsp;�l^ibus item terroribus Exo, 19. Pfal, 18, QC ^7^ ac alias legis*

Et feptem lampades ignis, ardentes ante thronum,] Quibus fignificatur ��ptiformis deifpiritus, hoc eft plenitude S)C perfedio charifmatum c�lefrium,nbsp;Sl�ibus regnum Chrifii adornatur, Efa, ji, �C i,G�r* la*

Et in confpedu fedis tanquam mare uitreum,] Calamitates hufus (�ecul/, quibus carnis fetulentia repuretur, ac praui illius afFedus penitus mortif�c�tur,nbsp;hobis tranfeundas, quemadmodS S�: populum det mare rubrum fuperare,priufiinbsp;4tiam terram repromiflam ingrederentur, opportuit, Significantur uero coe��nbsp;��ftes ill� 3c fpirituales aquae, quibus animarum purgatio SC fpiritualis rege�nbsp;�^�ratio perficitur, quemadmod� Chriftus lohan, 5, Nifiquis renatus fueritexnbsp;5qua amp; fpiritu fando, QCc, QC i,Pet, cap, 4, Porro, mare, Hebraico more dixit,nbsp;�luiquaflibetaquar� congregationes,maria uocare folent,quemadmodu priorcnbsp;�bro Regum cap, -7^ mare aeneum didum eft, in quo facerdotes facris operaturinbsp;ptiabant, 8gt;C altjs quibufdam locis, Vitrum pellucidum efi, quod aqua bapti�nbsp;fthi non tarn corpus quam corda purificet ac pellucida reddat, etiam in externanbsp;�''orum conuerfatione, iuxta illud,Luceat lux ueftra �fc, lam Cryfiallus aquanbsp;'ftgt; temporis diuturnitate in lapidis duriciem uerfa : quales tandem cuadere ba*nbsp;l^ftzatos oportet,

. Et in medio fedis SC in circuitu fedis quatuor a�imalia, ] nbsp;nbsp;Solia regum eff�

|��bus animalium quorundam cum fulciri turn ornari folitum eft, i, Reg, 10, Ita diuerfa animalia curribus tr iumphalibus iungi,amp; uidorcs huiufmodi pompanbsp;��tbem recipi,hiftortjs proditum eft, Eum in morem uidetur fcriptura ipfi dconbsp;ad?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;currus triumphales af�ngerc, Pfal. 68, quem Paulus Eph. 4*

\ nbsp;nbsp;Chrifti fer uatoris loquens triumpho, Praeterea et in Canticis cantico�

C o MM E N T AR ! VS IN tonos fpifittjs,qui ad quatuor c�li plagas,per quas Chn'ft� regnuWjhoc^^ ecclenbsp;�a,diffufu)m, ad exequendum ea quac infer utabili QC xterno dei confuio in rebusnbsp;faumanis d�cr�ta funt fien'jdeftinantur, luxta Epift, Heb� i. cap�

Plena oouh's ante �6 retro,] Significat c�leftes illos fpiritus feientia cura pr�teritor um tum futurorum, qua utti^ opus eft fiue in bene inftituendo liucinnbsp;adminiftrando regno,efle pr�ditos�

Et animal prirau fimile leoni Qi. fecundum fimile uitulo,] nbsp;nbsp;In leone aniino�

fitas �� robur, in uitulo aff�duitas �C diligentia, in facie hominis prudentia ac re� (ftumindicium,inaquilapernicitasfiue etiam facilitas,in fuo minifterio perfa�nbsp;ciendo: quibus omntnoopus habentij qui regnum quodpiam probe acrdiciternbsp;adminiftraturi funt, Hine in Pfal, dominus dicitur infidere �C inequitate Cbenrnbsp;bim,quod per illos fua iudicia animofe,diligenter amp; indefefle, prudentetnbsp;gna celeritate perficiat, Tales et Ezechiel propheta Cherubim,qui folnU�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

dicis fuffulciant amp; exorn�t,quibus et currus triumphalis illius uehatur^ani�� Et ne mireris,4d quatuor animalia Cherubim facimus, ipfum Ezechiel�eap*nbsp;fequuti,aitenim. Et intellexiquod Cherubim effent. Er quatuor quoe�^n**��nbsp;unum facit,habens tarnen quatuor huiufmodi facies fiue formas,propter^nbsp;�as uirtutes,quibus adminiftratortj illi fpiritus, quorum opera Chriftn�*�^nbsp;niftratione regni fui utitur, pr�diti funt,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Singula eorumhabebant alas fenas,] In ea forma SCEfa, cap, 6� Scrap� depingit, Duabusinquituelabatfaciemfuam, �Tduabusobtegebatpedes*�� nbsp;amp; duabus uolabat. Quod faciem fuam obuelant,ad timorem fandui�i^nbsp;tiam ergafummamdeimaieftaternpertinet. In hoc enim indicant fumtnarnnbsp;gloriam fe minus fuftinere poffe. Aut certe ideo faciem amp; pedes fuos obn^*�� Jnbsp;quofpeciem fuam (qu� pulcherrima eft) caelent,ne quamuis creaturarumnbsp;admirationem pr� conditoris gloria abducant: quemadmodum fen^r^��nbsp;infra coronas abrjeiunt, adorantes uiuentem in f�cula. Quod uero duabus n�*nbsp;lant, alacritas obediennX^d ea quac mittuntur perficienda,defignatur.

Et intus plena er ant oculis,] Per hos plenitudinem feienti� in rendis accipio.

Et requiem non habebant die ac node di,] Studium amp; afliduita� in magnincanda �� pr�dicanda creatoris 6C feruatoris dei bonitatein�r��^^c*^�

Sandus,fandus,fandus dominus deus omnipotens.] Sandus pat^5��t * dus filiUSjSandus quo($ fpiritus paracletus, unus dominus ac deusnbsp;in cuius nomen �C baptizamur credentes, iubente Chrifto Matt, ult�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

difi'cat filium, quem SC in mundum mittit, ut per mortem fuam impetr^�^� fpiritu,quo SCnos quo^fandifi'cemur,Ioan, lo, Qiiienim fandificatA^�*nbsp;difi'cantur,ex uno omnes, Heb, i. Oportebatigitur QC nos miferosnbsp;nesjin quorum gratiam omnia operatur diuina dementia qu�cunq?nbsp;dos illos fpiritus fedulo imitari, imo �C mutas ac infenfatas creaturasjjl'^

fae, iuxta fuum qu�cp captum, deum creatorem inceffanter prafdic^j 4 nbsp;nbsp;�

admodum eft in Pfalmis, SC apud Efa, Plena eft, inquit,omnis terra Quanjp uero per animaliailla,iuxta quorundam fcntentiam,Chrubto expo ue*nbsp;rim,n� me tamen latet per �guftinS, SC quofdam alios ex patribus,hic et m zj�nbsp;chiele de quatuor animalibus dida,ad quatuor Euangeliftas referri,ut 0^ qtiarnbsp;alia quae angelis tribuuntur, ad ecclcfiarum pracfedos : tamSCfiin hoc quo�^ n *nbsp;rient, quod �uguftinus perleonemMatthaeum, per hominem ucroMarcunbsp;Gregorius pap� �C alt) contra,per leonem Marc�,per hominem uero Matth��nbsp;inielhg^�^

�POC�LYPSIM. CAP, nife nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� �

intellfgaftt Qtiibus tarnen baud illibenter aflentior, ut ut in hoe uan�ent,�el ob hanc caufam, quod ab bis Cbn'ftus uidoraduerfariarum poteftatutu, ceu currixnbsp;iriumpbab' per orbem uniuerfum uebitur: modo ipfi nobis quoc^ perm�rant, utnbsp;KaEuangeb�fti's h�ctribuamuSjne angelos excludamus� Suntitem qui per qua�nbsp;tuor antmab'a tntelb'ganc quatuor principab'a fidei Cbrdiiah� myfien'a, nempenbsp;Incarnationi's uerbi,qu� per faciem hominis^Paflionis ac mortis,qua uituli effi�nbsp;gies, Refurretflionis ad uitam immortalem, qu� per leonem^ Confeenfus in co?=inbsp;lwin,qui per aquilam, Qyi� quid� myfteria quatuor Euangeb'ft�, miro exquisnbsp;fitofpiricus artificio defcribunt,acorbiinuehunt:at�^ tum c�ptum eft,deum pasnbsp;trein,deumfilium,amp; deum fpiritumfan(5�um,horum autorem myfteriorum,pcrnbsp;orbem uniuerfum depr�dicari �C decantaripublice : de quibus antea in folo ԣ.nbsp;^xiguoludaeorumpopulo, propbet� diuinitus infpirati, uelutiper umbram 8�nbsp;fet��nigmatic�s,qu�damdelineaueret Ncc� requiem habebant dieacnoi^e,nbsp;^oc eft,ne^ in profpexeris nec^ in aduerf�s,ne�� regu terr� pollicitatione alled�f gt;nbsp;minis fradi, � pr�dicanda laude feruatoris uel per momentum ceffarununbsp;omnia Iibenter accipimus,�C fratribus comendamus, V erum non funt au=nbsp;^iendi peftilentes illi Romani pontifias adulatores,qui hoc loco Coelum faciuntnbsp;'iniuerfalem ecclefi�, Sedem in eo pofi't�,ecclefi'� Roman� autoritat�, Agnum^nbsp;^omanum pontificem Chrifti uicari� QC fucceflbrem, Quatuor animalia, qu�snbsp;fuor patriarchatus, maximam poft Romanam ecclefiam habentes autoritatem,nbsp;�'empeHierofolymitanu, Antiochenum,AIexandrinum, �C Ephefi'num. Pondnbsp;'^�gintiquatuor feniores,fex in quolibet patriarchatu archiepifeopatus, ut uerbinbsp;Statiain Ahtiocheno,Mefopotamius,Niniuitanus,Babyloniens,Aflyrius,Parsnbsp;^hus,�(:Medus� IteminEphef�no,Smyrnen,Pergamen4Tyatiren,Sardien,Philanbsp;^elphien, amp; Laodicem Perinde �C in Hicrofolymitano 6C Alexandrine. Sed h�cnbsp;�liinterim de Sacerdotio,Ecclefi�,amp; Dominatione externa fomnient, fuo morenbsp;^^um fuum Romans pontificem magnifleantes : nos feimus Chrifti 8C r^numnbsp;^facerdoti� infpiritu efte, Pr�terea,ubiturneratfedes illa,quando ante Phoe�nbsp;'�^perium Romanus pontifex nondum fuper omnes orbis ecclefias euet cousnbsp;^uutus primatumt' quemadmodum foie meridiano darius ht, legenti epiftolasnbsp;^regorn Romani cpifcopi,ad MauriciS Imper atorem �nRegeftis eiufdem Gre�nbsp;Pr�terea fub quo iftorum quatuor patriarchatuum funt Archiepifeopinbsp;Lufttan��j Hifpaniarum,Galliarum,�nglor�, Danorum, Sarmatarum,nbsp;^ungaroruni,Bohemorum,acGermanorumCDe quare plura poflent adduci,nbsp;^^fSfufftcitpaucisadmonuifleledoremdiligentem.Sinamus ergo c�cos illos,nbsp;'�^corumducestnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r n. j r

�^^usunius cum utrtutem tum beneficentiam attollerent laudibus, atc� ununi ^nium clarifl�mu tam panegyricis fermonibus qu�m canticis depr�dicarent.,nbsp;enim eft dare gloriam, dum fummo cultu fumma^ obferu�tia feipfos fuaepnbsp;J'^nia illi impender�t. Hoc enim eft dare honor�, dum quicquid funt,quicquidnbsp;�^bent,eius unius benedidioni ferunt accepta,gratias agentes. Hoc enim eft b�nbsp;*'^dilt;dionem dare deo, agnofeere cum gratiarum adione nos bona illius uolun�nbsp;elfe quo J fumus, habere id quod habemus. Huius laudum depr�dicatio,nbsp;obferuantia^,proinde amp; benficenti� dei confefl�o, cum gratiarum adionbsp;'^^j^dmodum frequens cum in Pfalmis tum in liter is apoftolicis eft.

Viuenti in f�cula f�culorum.] Hoc in confolationem pi�rum,�u^ P^^CjUt quidam,accipiasjfiue de domino lefu Chrifto,addituf ;quo minus dubia

tent,uel inuito mundo,gloriam Sc honorem SC bencdilt;5Koncm dare deo, ui'ucnti inf�cula (�culorS,ettam ft morte ob id intenter mandus. Superfies enim manecnbsp;uita illor�,Deus,quem tlli eripere nequeunf,qui 6C ultor effufi fangutnts exiftit,nbsp;Procidunt uigintt quatuor feniores ante fedentemj Dignum enim �C iuanbsp;ftum eft, ut hommes, quos deus pr� angelica natura inefFabiltfuabonitateadeonbsp;dignatus eft (quemadmod� autor epift. ad Heb. cap. i, dare demonftrat) iliumnbsp;exintimis praecordtjs atc^ unanimis uotis depr�dicent, illi quantas pofluntma.nbsp;ximas gratias agant, qu� fanda ilia ac c�leitia numina laudibus attollerenun^nbsp;celTantjUec^ ullis unquam temporibus laudando defatigantur, imo quando illinbsp;no tarn propter beneficia fibi,qu�m nobis colla ta, eius bonitatem tam magnifi�enbsp;depr�dicent. Pr�cin�tigitur nobis fandiangeli,fuccinamus SC nos pfis adeoepnbsp;continuis animi uotis. Deinde SC feniorum quoep exemple, qui procid�teo^'^mnbsp;facie fedentis,adorant,demittunt coronas fuas,bonitatem ill t us maximam m�nbsp;�eftimabilem confitentur, nimirum fe gratia 6C mifcricordia dei, non fuisnbsp;efle quod funt,nos procidamus ante faci� eius, adoremus,coronas, finbsp;accipimus,demittamus,illius unius boni ta t�con fi tentes, et gratias agentes/on�nbsp;gruam� morte �terna liberatis, deinde uitam uiditantes. Rom. 6, Eantnbsp;nuncadulatores illi, amp; Thron� faciantRomam, Sedentem in throno, deulu^��*nbsp;Rom, pontificem, quem uniuerfa ccclit� cohors,omnes^ ptj adorent �i colan ,nbsp;O blafphcmiam, �impietatem,quam tandem deftruat deus. Amen,

Dignus es domine accipere gloriam SC honorem SC uirtutem.] h�c tria pofuit,gloriam,honorem,benedidionem. Hic loco benedic�ibnis,uirtunbsp;tem ponit,qiKiuidelicetaduerfariasdebellaritpoteftate3, SC in liberiatem fi�0�^�nbsp;dei nos uindican't.

Quia tu creafti o�a, SC propter uoluntatem tuam erant SC creata funtJ iIIud,Quis enim cognouit fenfum domintcaut quis c�filiarius eius fuit^ autquisnbsp;prior d�dit illi,amp; rctribuetur eir Qiioni�ex ipfo amp;:c,Sicut igitur nuHiu�^*^�'^nbsp;ucl confilio uel ope uel merito, fed fola illius bona SC gratuita uoluntatenbsp;primum creata : ira SC recreata ac priftin� dignitati per Chrifti fpirituin teliitui�nbsp;funt omnia, Coloift i.

guli citharas philas aureas plenas odoramentorG, qu� f�nt �ratfoiies Undorum: 8c cantabant canticum nouum,di'centes, Di'gnus es dominenbsp;accipere librum �C aperire fignacula ei'us: quoniam occifus es, 8c redemigt;nbsp;ftinos deo in fanguine tuo,exomni tribu amp; lingua Ct populo et natione,nbsp;fecifti nos deo noftro regnum 8C facerdotes,amp;^ regnabimus fuper ter^fnbsp;Etuidi,amp; audiuiuocem angelorumultorum in circumitu throninbsp;animalium amp; fenioru: erat numerus eorum millia millium,diccntiumnbsp;l�oce magna, Dignus eft agnus qui occifus eft,accipere uirtutem,amp; diui�nbsp;�litatem, fapientia, amp; fortitudinem, honorem, gloriam, benes�nbsp;�^iftionem, Et omnem creaturam qu� in ccelo eft,0d fuper terram,0d fubnbsp;^^��ra,amp;:qu�funtin mari,amp; qu� in eo : omnes audiui dic�tes,Sedenti innbsp;'^rono, agno, benedidio 80 honor amp; gloria Sc poteftas in f�cula f�^nbsp;^^lor�� Et quatuor animalia dicebant. Amen* Etuigintiquatuorfenio*nbsp;ceciderunt in facies fuas: amp;adorauerut uiuentem in f�cula f�culor�gt;

Ht uidi in dextera fedentis fuper thronu librum.] nbsp;nbsp;In ucter i te�amen*

to myfleria regni Chriflt deferibuntur quidem, inuoluta tarnen uarijs typis atc� umbris, adeo^ obfcurc �� nigmatice, ut ante Chrifli mortenbsp;�y ��gelis quid� fan's fucrit perfpeda ilia Euangelij gloria amp; claritas regni ChrUnbsp;j^*gt;quemadmodS Paulus in Ephef, cap. 5. �C i.Pet. i. cap, Dequibus regni my*nbsp;^��nscanuntPfalmi, 1. ai.45.no. 118. ItemEfa* cap. 9. n* 55. hemban. 7^nbsp;tu f�kferiptur� locis efi uidere. H�c tame myfleria,Chrifli aduen-b ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c�perunt fieri apertiora.Vnde $)C difeipulis ait,Beati ocuH ucflri

tioluerunt uidere qu� uosuidetis Item Abraham meum, hoc efi gloriam regni mei �^c. Item,Qiii minornbsp;te *^^gno coelorum, maior efi lohannc Baptifta. Deinde Chrifii morte difeiuonbsp;0, Ph� uelo, patefada funt fanda fandorurn, ut apparerent hominu confpeduinbsp;intus gerer�tur. Tum demum � refurredione aper uit difeipulis fenfum, utnbsp;exig�rentfcripturarummyfieria, miflb^ pofiCoelorum confeenfumfpirittinbsp;ff Qtii illos omnem edoceret ueritatem, mul ta ex Chrifii cum didis turn fa^nbsp;intellexer unt, qu� anteaignorabant, quemadmodS ipfi aliquoties fatentur*nbsp;��nin qu�dam eleganter aperitPaulus 2., Cor. cap, �6 Gal. 4. amp; alijs locis,nbsp;autor epifi. ad Hebr�os*

( bbrum fcriptum.] QuiapudEfa, 19. cap, ne referariquidem poterat,tan �^j�^aberatut� quoquam mortalium legeretur, futurum tarnen uaticinatur, unbsp;etiam furdi � ba huius libri effent audituri. ld quod per Chrifium fuiffe ad=^nbsp;�^Pletum, Ioan, in hoc lib, tefiatur. Nam furd� olim ad diuina oracula genres*nbsp;ad Chrifium, audierunt uerbalibrfquem fupereiliofi legis dodores nenbsp;^^^re quidem potuerunt*

Ubi?.*�yfierior� regni Chrifii puto referendum, �6 per fi'militudinem didum^ ^tintnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uno latere, propter multitudinem eor� qu� feribenda

^i deficit,etiam ex alio latere feribimus. Id ^d alibi de didis QC Chri f�?�f^hilibus, per hyperbolen extulit lohan, Mundum no poffecapere eos^nbsp;huiufmodi cum didis tum fadis feribendi effent libri, � omnia e�feribere

oporteret.Quanquam baud difplicet quod quidam dicunt,hoc fchemate Ggni�* cari Euangclium intra uetus teftamentS latere inclufum : fiue, ut alij dicSt, innbsp;crahiftoria ultra literam myfticumfenfumdc Chrifti cum facerdotio turn regnonbsp;latere inclufum,quern perueftigare oporteac diligentem ledore, ueluti latentemnbsp;fub tefta nucleum*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11,1�

Signatum �gillis feptem^ ] nbsp;nbsp;tn Efa, cap�nbsp;nbsp;nbsp;legimus fignato quoepnoru �

In Ezech, cap. a. librum inuolutS. Item in Dan. cap. la. obfi^ata Quibusfignificarimihiuidetur, nullo humane ingeniopolwperueftiga�'*�. �nbsp;uerfitatem myfteriorum qu� continetfcriptura,nifiunoChrifto,habentec�nbsp;uem Dauid, fubinde r�f�rante. Quan^ funt, qui totam myfteriorum un iu^^^nbsp;tern ad feptem principalia Chrifti myfteria referunt, quae funt Incarnatio,r^j^^j,�nbsp;RefurrediOjAfeenfio, Spiritus fandi miflio,Gentium uocatio,Aduenmsnbsp;fti ad indicium,iuxta quod fummarie in articulis fidei haec continentiir�

diffi'cultatem teftatur. Proinde et defideriu patrum fignificare uidetub^^ ^ophe* feendi, qu� in regno Chrifti reuelanda erant, iuxta illud. Multi regesnbsp;t� �Cc. Admiranda enim QC fupra humanam �ftimation� uidebantur,nbsp;lex tum prophet� de hoc regno pollicebantur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Et nemo poter at neep in c�lo neep in terra. ] nbsp;nbsp;Ex eo adparet id q*��nbsp;nbsp;nbsp;ja

ante diximus, ne angelis quidem cognitam fuifleeminentem illam�uang ritatem, donee illam ab ecclefia didicerunt, utPaulus in Eph. 5. �C i�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jy^n�

Sic neep fandi patres 6� prophet�, qui uita iam fundi erant ante nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^fophia

tum, neep etiam hq qui tum fuper terram uiuebant, quamlibetfiuepbj*� fiue legis diuin� feientia pr�diti, nedum rton capere,fed ne afpicereqn^^nbsp;graui mentis ftuporeEuangeiq ac regni Chrifti fplendorem potueriint*nbsp;fignificatumeftjubiclaritas Chrifti in monte manifeftaturdifcipulis,��!^^ in�nbsp;ftupore perculfis, de qua Petrus in 1. fua cpift.cap. 1. htjs uerbis,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j Jna�

quit,adeo patregloriamSC honorem, uocedelapfa ad eum huiuftm��* gnifica gloria �Tc.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.woffrfP^�

Etegoflebam multum.] Vtiepdefiderio cognofeediea qu� in Mo� crant.Itaenimfolentpq comunemhumanigeneris deflere calamim^f�,.jurant.nbsp;fcs,Dauid,Efa. Hiere.Daniel,amp;ipfe quoep feruator nofter Chriftus?*� t �g

cnim de regni Chrifti, quicftuerusDauidetLeodetribuIuda,potcnaj -gjjj) adeo^ magnificentia, uaticinatus eft, Gen. 49, Catulus Leonis Inda (*nbsp;ad pr�dam afcendiftifili mi, requiefeens accubuifti ut leo, amp; qna�'^^ j�diamnbsp;fufeitabit eum f dCqu� fequuntur ibidem. Fiere igitur eum prehih^^nbsp;nbsp;nbsp;p^tre

h�c in Chrifti morte, refurredione, c�lorum confcenfu,amp;: poftni� nbsp;nbsp;nbsp;j,uius

fpiritum,apoftolorum pr�dicatione eflentadimpleta. Antea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jcgnj

mundi princeps, dominabatur in orbe uniuerfo, nec adparebatq*^,Jj^pauides, Chrifti,nifi umbella qu�da in populo illo ucteri,donec manunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liflxorum in

blafphemi iftius Goliath caput abftulit, 8C populum dei � manu Ph* paulatim libertatemfiliorumdeiadferuit. Tumdemuhabitauidoriailla�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ppnoliber

adparere fpecimen quoddam regni Chrifti,apcriricp libri fignacu*^* ille fignificat �ternam etimmutabilem deiuoluntat�,qua decreuit 01nbsp;tem filtj Pui diledi reftaurare uniuerfa,�^ qu� in coelis et qu� innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;um

Ecce uicit leo de tribu Iuda,radix Dauid, ut aper. ] inoria,docikinreddit.Leoncmigituruocat,quemmoxagnumco p

�t prophcti'am lacob de tribu luda, partim in Dauide tanquam in fypo implet�, tandem uero in Chrifto prorfus adimplend�,refricet. Porro Chriftus leo eft pro�nbsp;pter uirtutem, agnus uero propter animi manfuetudinem ac paffi'onis toleran-tiam. Virtutem leonis uidoria mortis monftraUit, Roma. i. Declarants eft deusnbsp;*n uirtuteper refurredionem ex mortuis amp;fc. �gnum Uero patienti� humilitate,nbsp;*uxta illud, Ecce agnus dei. Radicem Dauid appellans, aliquid maius homine^nbsp;ipfo Dauide oftendit : f�cut�C Chriftus ipfe ad pharif�os cx Pfal, iio. ar�nbsp;guitMatt. ii.cap. Et iuxtafententiam Pauli Rom. ii. Non radiccm ramus, fedlnbsp;t^ontra radix ramum port�t. Sicigiturradixdiuinitasillius,Stipeshumanitas:nbsp;��ius Dauid quo($ cum cacteris eledis palmes eft, fohan. ly.

Et uidi, �C ecce in medio throni S�c, Agnus ftans tan^ occifus J nbsp;nbsp;Chriftus

agnus quid�occifus, fediuxtapropheti� lacob ut leo refufcitatus. Ideoenint ^�xitjTan^ occifus. Vifus enim eft oculis inipientium mor i,cum hac uia ad pleanbsp;*'301 tranfieritimmortalitatem. Porro agnus dicitur Chriftus in fcripturis l�iianbsp;^is cum propter uitac omnimodam innocentiam, tum quod pro peccatis hoftianbsp;uidimapacificafadusfit,iuxta Efa. 55. Hiere. ii. lohan. i. i.Pet. 1. cap.

Habens cornua feptem fiC oculos feptem.] Per cornua feptcm,eminentiam P�teftatis qua uniuerfis dominatur, accipimus. Nam princeps mundi fathanas,nbsp;�ftenderat illi in monte omnia r�gna mundi �� gloriam eorum dicens : H�c tibinbsp;��^nia dabo SCc. � refurredione uero,omnis poteftas in coelo �C in terra Chriftonbsp;Patre c�lefti tradita eft. De qua Dauid cecinit, Omnia inquit,cornua peccatoanbsp;t�m cofringamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Item Zach. Luc� 1. cap, Erexit cornu falutis nobis 2lt;c. Per

�^ulos fept�,fcienti� plenitudo,qua aeque praeterita �lt; futura ut prefcntia nouit, cordia quocp abditas cogitationes, i. Cor 4.8CHeb. 4. Item, Ego domi-fcrUtas corda et renes �Cc,Porro duo h�c Sapientia,ut falli omnino nequeat,nbsp;PortitudOjUt uinci non polTitjpr�cipue in rege ac ludice commendantur.

- . �^ui funt feptem fpiritus dei miffi in omncm terram.] nbsp;nbsp;Hoc eft feptiformis

Ceciderunt coram agno,habentesfinguli citharas phia.] Per acceptum �*tgt;rum intelligo poteftatem fiue commifl�onem,ut uocant,manifeftandi eccleft�nbsp;dei archana diuini confilq facram�ta, ac regni illius adminiftrandi, iuxta Pfal. a*.

ct 72.. Item Efa. 55. cap. Quam quidem poteftat� patri refignaturus eft,iuxta �^aulum i.Cor. ly. Cum tradideritdeo et patri regnum. Item Luc.aa. Egodifpoanbsp;^am uobis ficut difpofuit mihi pater meus regnum. Quatuor animalia licet fuanbsp;Premos illos fpiritus quatuor c�li plagis praefedos, fiue etiam quatuor Euan�nbsp;Seliftas ut capite 4, fufius didum eft, intelligas, ita 6� uigintiquatuor feniores,nbsp;^Hemadmodum ibi diximus.Porro per cytharas rede intelligimus corda per fuinbsp;^bnegationem prorfus mortificata, �6 omnem fuam iuftitiam uni Chrifto fer�nbsp;^3tori transferibentia; Ill� enim demum funt laudes fandorum canor� 8C dele�nbsp;pbiles deo. Hoc facrificium laudis ac iuftiti�,ut eft in Pfalmis, 6� apud Danielnbsp;capit. 7. Tibi domine iuftitia, nobis autern confufio faciei. Huiuftnodi cor-^.^dflida��contribulatadeus hauddefpicit. Vnde fupra feniores fuas de�nbsp;feribuntur. lam phial� aureac, fandorum precationes funt, innbsp;^^��'ineChrifti mediatoris ex fide fyncera ubi aduerfitas ingruitpromanantes,nbsp;Un*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuaue olentes, S)C gratiffimiodoris. Si quid petieritis, inquit, patr^*�

^p�^eo �Cc. Et lac. in epift. fua, Multum,inquit,ualet deprecatio iu�* aifidua. 'Uernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nouum.] Veritatem � f�culis inauditam,*�� mu^^ao

COWMENTARIVS IN criicif�xo Chrtftoefl� remtff�onem peccatorS, omnem ni�ttiarn, adco^falutetnnbsp;aeternam omnibus credentibus conferendam. Earn ueritatem omnes prophet�,nbsp;tametf� fubobfcurcjteftificati funt,iuxta Euangeliftam Luc� ultimo cap, �C Aponbsp;ftolum R.om, i, Sed mundus non crcdidit, Efa 55, Domine quis crcdidit audicuinbsp;noftrof Item c3 cam Chriflus de fe teftificaretur,6lt; in hoc mif�um adfcrerer,nccnbsp;lud�orum Iegisperiti,quor5 manibus prophetarum oracula quotidie uerfabananbsp;turjfidem habeb�t, dicentes : Tu de teipfo teftimoniS perhibes,teftimoni3 tuumnbsp;noneft uerum. De quo antealohan, Baptifta ,Et teftimoniS, inquit, eins nemonbsp;accipit. Et tpfe ChriftuSjSi ueritatem dico uobis,quare no creditis mihi;' Et quidnbsp;dico de legisperitis c�quando ne difcipuli etus antemortem QC refurre�ioncilliusnbsp;hanc ueritatem fatis habuerut cognitam,remifl�onem peccatorS, iuftitiam, �lu�nbsp;tem,per nomen eius petenda 6C accipienda, Vnde mox iturus ad paff�onem ait,nbsp;Vmodo no petiftis quic^ in nomine meo. Petite amp; accipietis amp;c. De hoc ig�tnbsp;cantico nouo monent Pfaimi, 96,98.149, de regno Chrifti compofiti, Etattennbsp;ordinem canentium ac laudantiS, Primum quatuor am'malia amp; uigintiq^^^^nbsp;feniores. Deinde fantftorum fpirituS hoc eft angelorS innumera muluiuoo tnbsp;fto uidori et redempt� capti uitatt congr atulannum, Poftremo rer um creatamnbsp;untuerft'tas, qu�ut propter homin� facft�, ita in homine per Chriftumnbsp;reftaurat�, �C olim plene reftaurand�, R.om, 8, De hoc triplici canentiu ormf'nbsp;Paulus Philip, i, Vt in nomine lefu omne genu flecftatur, c�leftiS, terreftriom,nbsp;�C infernorum, Nif� quod lohan, hic primo loco homines collocat,propter biu^�nbsp;nam uaturam in Chrifto fuper angelos euedam, quemadmodum autor epmonbsp;Heb, a, cap. Nufquam angelos apprehendit �(^c,

Dignus es acciperejibr�,] nbsp;nbsp;Epinicion,id eft,ui(ftoriale et gratuIatoriS car*

men eft,adeotp gratiaru ad�io,quod fih'um fuum pater propter obediehti�pra^ ti* tam,amp; mortis humiliationem in regnum exaltant, �C iure omnem iUi poteftatcmnbsp;in c�lo amp;:in terra tradidertttquando folus ille eft, qui patris uoluntatemnbsp;nia adimpleueritiillius^ glori� per omnia prouehend� ftuduerit, Porto tum^^^nbsp;brum accepit amp; aperuit, quando iuxta prophetarum oracula homonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

tempropter ueritatis teftimonium oppetiens,quatriumphata,uidorabit' rediens,c�los cofcendit, ac fpiritum largitorem c�leftium charifmatumianbsp;rcfundens, fcripturas impleuit, adeo^ manifeftas eff�cit, ut iam quamhbct *nbsp;ftrufa credentibus in Chrift� facile pateant,Finis enim legis,inquit Paulu��nbsp;flus eft. Item, Nos reteda facie �Cc. i,Cor, 5, cap,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

Quoni� occifus es et rcdemifti nos,] Sicanimalia et feniores,benenci� tis ac redemptionis agnofcunt SC extollunt, non itidem angeli Sgt;C ali�nbsp;fed alia beneficia fibi collata conf�tentur : quanquam amp; redempto, ce�nbsp;homini quocg congratulantur, Redemifti nos per fanguinem,nonhircor�^f^^nbsp;uitulorS ianguinem SCc, Pfal, 40, Heb,9, Nec� corruptibilibus auronbsp;R-om. 5, SCI. Pet, I, V�tusinterpreshabet, Redemifti nos dco, nos qnjnbsp;ferui peccati,iuxta illud CoIoiT, i. Qui eripuitnos de poteftatenbsp;ftulitinregnSfiltjdiledionisfu�,inquohabemusredempaonc^�'^�'p ' .nbsp;peccator�, Itac^ pater per filium, perquemomniaoperatur,nos,in^^^P^^nbsp;redemit, EtfiUus redemit nos patri (ut hoc loco lohan.) propter que omniaop^*nbsp;ratur, quemadmod�etiamPaulus i.Cor. ly, Cum tradideritdeo�ipatri regn^nbsp;Ex omni tribu �^linguaamp;populoSCnatione,] NontantSexunolunbsp;rum populo,iuxta promiff�onem Abrahae fadam Gen, 2.1, SC prophetiam anbsp;de Ittda Gen� 49� Et fadi fumus,iuxta Hofe, populus,qui non eramus

propc qui eramus longe, Eph, i. Ciues 5)C domeftici dei. Neep cm'm lud�oru tantum,fed 06 Gentium deus eft, Sc conclufit omnia fub incredulitatem, ut omanbsp;nium mifereretur, Commendat igitur hijs uerbis lohan. ut amp; aliquoties Paulus,nbsp;in�ftimabiles bonitatis dei diuitias,qua diuesinomncs,Iud�osfimulamp;:Gr�*nbsp;50S4 Atep tniraculum prorfus fuit,adeo diuerfos genaum�itus,et uiuendi mores,nbsp;tnunam pofte conuenire religionem�

Fecifti nos deo noftro regnum 2C facerdotes,] Multo uerius quam olim poa pulum ilium figuralem Exo, 19, quemadmodum declarat Paulus Rom, la, cap,nbsp;Petrus in 1, epift, cap, i. De quo infra cap, n, plura,

Etregnabuntfuper terram,] Sic habent uetuftiores, �C meo iudicio corrca t^ioreslibri, Nam cum alioquidicendum erat, Regnabimus,pij modeftisc caufanbsp;per Tapinofin, de fe tanquam de altjs loquentes, perfonam mutant,dicendo. Etnbsp;tcgnabunt. Eft aSt confolationis,no femper dominaturos impios,fed aliquandonbsp;detradisdefede potentibus,humiles forecxaltandos,iuxtaPfal, 149. 06 canticSnbsp;trirginis Luex i. Id quod impletum fuit, quando � Conftantino magno Carfaresnbsp;Romani Chrifto nomen dederunt.

Et uidi S6 audiui uocem angelorum multorum,] nbsp;nbsp;In hoc totus eft lohan, ut

eontra ludxorum pariter 86 Cherinthi aliorum^ errorem, Chrift� angelis pr� ferat 86 illorum dominum oftendat, cui illi fedulo inferuiant, Idquod86ipfenbsp;Ehriftus lohan, i, Matth, 15, 86 2.6, item Paulus Eph, 1,86Coloir, i, item autornbsp;^pift, ad Heb, 1, multis faciunt, Igitur inducit angelos, feptem infignes ac diuisnbsp;t�os titulos Chrifto in fua laude tribuentes: qui funt, uirtus, diuinitas, fapientia,nbsp;fortitudo,honor,gloria,86 bencdidio,quibus uniuerfitas eorum,qux in laudemnbsp;Ehrifto tribui poffiintjComprehenditur, Virtus,cft uis ilia omnium ccnditn'x QCnbsp;tiiiuficatrix,de qua lohan, i, Diuinitas j (quanquaGrxce7rxST0jufcn'bitur,ideft,nbsp;^initias) nam cum alqs adoptione fiue participatione, ipflnatura hoc conucnit,nbsp;t^�mc�deuscratuerb�, Sapientia, qu�inrcrum conditarSdiftindionc, or^ne,nbsp;Specie, operatione, ac utciffitudine adparet, adeoep uniuerfi congruentiflimanbsp;gubcrnarionc* Fortitudo mexpugnandi's aducrfartjs porcftatibuSj�^ mftitia adanbsp;niiniftranda,Honor,Gloria, �C �enediffiio ad beneficentix illius commendatio�nbsp;Hem, qua ueluti pius ac bcncficus parens uniuerfis � fe conditis prouidet, pertLnbsp;Omnia � te expedat ut des illis cibu in tempore,Item,Ocu:nbsp;li omnium in te fperant domine, 86 tu das illis efcam eor� in tempore oportuno,nbsp;Aperistumanumtuam 06c, Hxc igitur tarn magnifica, coeleftes illifpiritus denbsp;Chrifto domino, uniuerforS conditore 86 feruatore, cum teftificantur tum prxanbsp;dicant,perinde atc� dicant,Tu unus inter omnes dei filios, dignus es qui infign�nbsp;bus hijs titulis compell�ris,dci uirtus,diues in omnes,fapicns,forus,honorif�cus,nbsp;gloriofusjbenedicfus fiuelaudatus, Hoceft quod Paulus Phil, i. cap. D�dit illinbsp;aromen ^d eft fuper omne nomen 86c, 86 ante eum Efa, cap, 9, Vocabit nomennbsp;^ftis admirabilis,confiliarius,deus,fortis,paterfuturi fxculi,princcps pacis 86c,nbsp;Etomnemcreaturamquxinc�loeft86c, Sedentiinthrono,] Nonfolumnbsp;f^nCti homines ac c�leftia ilia numina,quorum 86 iuxta Danielem cap, 7, innu�nbsp;^crabilis multitudo eft, Chriftum regem fuum c�fitentur,ac regno illius omnianbsp;�aufta felicia^ precantur: uerumetiam cuneftx irrationabiles ac mutx quoepnbsp;^�^eaturx ipfum fatftorem 86 feruatore fuum pro modulo deprxdicant : nimirurnnbsp;^u�do iuxta prxfcriptas fibi leges mouentur 86 operantur, dum ad nutum ilhusnbsp;^r�fto funt, dum ad inuocationem nominis illius ptjs fuppeditant, dum aductanbsp;inipios pro gloria eius decertant. Sap, 5, cap,

Sedeflrifn throno amp;:agno,bcncdidto,�� honor, S� gloria J Bencdidio eft, dum tanta feduUtate fimilium propagatione pcrpetu� confulunt poftentan:nbsp;quetnadmodum SiC aftra fuo reditu quodammodo renafcuntur. Honor, dum fc�nbsp;tpfas hominum commodis impendunt, Gloria,dum iufla illius perficiunt, Potc.nbsp;ftaSjdum ad nutum iUtus ucl fubfiftunt uel deficiunt,iuxta illud Pfal, Auferes fpinbsp;ritum corn �C deficient QC in puluerem fuum reuer tentur� Et r urfus,Emittes fp�nbsp;ritum tuu SC creabunt SCc, Sic etiam multa huius habet Pfalmi,i8, QC149.nbsp;animaduertendum eofdem titulos, eafdem laudes, �C fedenti in throno amp;agnonbsp;tribui,id quod perpetuo lohan, in hoc libro obferuau

Et quatuor animalia dicebant Amen,] nbsp;nbsp;Qu� ditfiio apud Hebraeos Sgt;C pre�

Et uigintiquatuor feniorcs cecider unt SCc� �C adora.] Hue tand� omnino rerum cratarum ordo,fpccies,6C obedientia nos prouehit, ut unSdeumpai*'^��nbsp;SC filium eius lefum Chriftum,timeamus,adoremus,SC fuper omnia amemus*

Sc uide. Et exiuit alius equus rufus ? 8c qui fedebat fuper ilium, ci utfumeret pacem de terra,8cut inuicem fe interficiat,8C datusnbsp;dius magnus. Et cum aperuiffet figillum tertium,audiui tertium ^mm^nbsp;dicens, Veni,0C uide. Et ecce equus niger : �C qui fedebat fupefnbsp;bebat ftat�ram in manu fua. Et audiui tanquam uoce in mccimnbsp;animalium dicentem, Bilibris tritici denario'lino, �C tres bilibm�nbsp;denario uno, �C uinum oleum ne l�feris. Et cum aperuiH^^nbsp;quartum, audiui uocem quarti animalis dicentis, Veni,8Cuidc�c^^nbsp;equus pallidus : 8c qui fedebat fuper eum, nomen illi Mors,nbsp;fequebatur eu. Et data eft illi poteftas fuper quatuor partesnbsp;cere gladio, fame, 8cmorte, �Cbeftrjs terr�. Etcumaperuift^^�*S'nbsp;quintum: uidi fubtusaltare animas interfcClorum propter uerbumnbsp;�C propter teftimonium quod habebant: 8c clamabantuocenbsp;centes,Vfquequo domine,fan(ft:us, �C uerus, no iudicasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

fanguinem noftru de his qui habitant in terra f Et dat� fuut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;

ftol�alb�;8Cdilt;ftumeftillis ut requiefcerent adhuc temP*^^ '^liciendi donee complean tur conferui eorum, �C fratres eorum quinbsp;funt ficut 8c ilh\ Et uidi,cum aperuiffet figillum fextum: eccenbsp;tus magnus faClus eft, �C fol fadus eft niger tanquam faccus cilici nus.nbsp;�una to ta falt;fta eft ficut fanguis : 8c ftell� de ccelo cecidcrut fupernbsp;ficut ficus emittitgroffos �os cum � uento magno

A P O C A L Y P S I M. CAP. VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;il

rccefl�t fient liber inuolutus,amp; omnis mons, amp; inful� de lods fuis mot� funt: �lt; reges terr�,8c principes,amp; tribunijamp;T diuites,8d fortes, amp;: omnisnbsp;fetuus, amp;. liber abfconderut fe in fpeluncis 8lt; in petris monti�, Sgt;c dicuntnbsp;montibus �CpetriSjCaditefuper nos, �C abfcondite nos � facie iedentisnbsp;fuper thronum,amp; ab ira agni, quoniam u�nit dies magnus ir� ipforum^nbsp;Et quis poterit ftareC'

T uidi cum aper uiflet agnus ung de f�gillis.] Ordine profequitur id quod fupra compendio dixerat,nempe agnum acceptife librum 3 abnbsp;uniuerfis dignum iudicatum qui illius aperiat fignacula.

Tan^ uocem tonitruij Quidam per pnm� f�gillum intelligunt Wcarnationis myfterig,infcripturis Tandis adumbrat�,Gen. Semen mulierisnbsp;fonteret caput tuum. Eiufdem In femine tuo benedicentur omnes cognatio=nbsp;^es terr�. Item Gen. 49, quac in benedidione ludse. Item promiff�o Dauid� �aanbsp;i.Samuelis cap. 7^ de qua multi Pfalmi. Hanenbsp;nbsp;nbsp;propitiatori� adumbrabat

Exo. iy, exponente Paulo Rom. 5. Item Efa. cap. 7.9.11.55, �C f�miles loci tum fuerunt aperti, cognito incarnationis myfterio per fpiritum Chrifti. Porro toni=nbsp;^'�wi uox fignificat apertam incarnationis pr�dication�, quam etiam Philofophinbsp;iapientes mir� ob�upefcunt. Quod ait, Veni amp; uide, monet primo ueniendumnbsp;per fitnplicem fcripturarumfidem: deinde huiufmodi efle fcrutanda myfteria,nbsp;intra literam occlufa latent. Equum album, hominem ilium quern tota diu�nbsp;*aitas inhabitat,iuxta Paulum ColoiT. i. Porro infignia h�c,cquus albus, arcus,nbsp;j^Ofona, uidoriae adeo^ felicitati regni Chrifti atteftantur. Quida m uero altj hocnbsp;�oeo ftatumecclefi�fub initium, nimirum apoftolorS tempore, defcribipwtant,nbsp;eum qui fequitur modum.

Et ecce equus albus,] Equus in fcripturis propter curius uelocitatem,pro ^mpore plerumq^ accipi folet,quemadmodum praecipue apud Zacji. �idere eft;,nbsp;^^eigitur loco equus albus,feltcem illius temporis ecclef��, nimirn apoftolicaf,nbsp;fiatum fignificat. Vnde apudZach. cap, 6. terti� auri^� equi albi, felicem lu�nbsp;lt;laici regniftatum, fub Alexandre Macedonum rege, a quo mitius habiti funt,nbsp;fignificant. De quo ecclef�� ftatu potiffimum canunt Pfal,45.7a. no. 118. Itemnbsp;Efa. cap. 1, y enite afeendamus SCc. Daniel. 7. cap. Zach. 8, cap. Apprehendnbsp;�ent dec� uiri de omnibus gentibus amp;c. Ea qu� Paulus fuo tempore adimpletanbsp;fuifle teftatur Rom. ly. ColoIT. i. Id quod ex Adis apoftolicis adparet. Porronbsp;�luodapudZach. cap. i. perequumruffumregniChriftiftatus f�gnificatur,ah'3nbsp;�luidem fit ratione,nempe ob cruentam illam aduerfus hoftes fuos lud�os uido;�nbsp;��i^nijficutetGen. 49. inbenedidioneIuda:,etEfa. cap. 65. ruber color cruentacnbsp;''idori� infigne eft.

Habebat arcum.] nbsp;nbsp;Areu bellico uidorem Chriftum inftruit,ut amp; Pfal. 4y,

^bdio, Porto areu � longe iadis telis hoftes fternuntur � ita pr�dicatione Euan� genres,qu� longe erant,Chrifto fubijciuntur.De quo Pfal. 64. Sagitt� parnbsp;f riorum fad� funtplag� eorum: nimirum philofophorum amp; fapientum huiusnbsp;j*^^li. Et ne carnales intelligeres fagittas,fubiungit,Et infi'rmat� funt cotra eosnbsp;eorum.Id quod Chriftus fuis pollicetur,Ego dabo,inquit, uobis os Sgt;^ f^�nbsp;I ^'^fiam,cui non poteruntrefiftere omnes aduerfarij ueftri. Item i. Cor, i�nbsp;poft Efa. Perdamfapientiam fapientum �Cc. Et i.Cor, 10. Armatndid�^�=�nbsp;benfunt,fed potentia deo �lt;c. Sic �C Zach, cap. 10. luda fadt arcumnbsp;�cum,quod Chriftus fit de tribu luda.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P

�tdata eft ei corona,] nbsp;nbsp;Obtenn�^pacatiregminfignec�.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

Et exiuit uinc�s ut uinceret,] Hebratco dixit fchematifmo, Ea cm aiccndi figura cum uchemcntia et affiduitatem, tum etiam certitudin� fignificarc loienunbsp;Et cum apcruilTet figillum fecundum jnbsp;nbsp;Hij qui per primumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

ligunt myfterium incarnationis, per fecundS hoc pafTionis QC mortis Chri fierium exponunt, Nam in paff�one ac morte Chrifti aperiunturnbsp;fteria,quando � foporati Adami latere producitur Eua, �beli facrificium y,nbsp;guis clamas de terra,qtiando [faacimmolatur,agnus qui in pafchatg immo a a^nbsp;cuius fanguine poftcs Hebraeor� illinebant,et quae Efa, ac Hiere. denbsp;rant,66 in uniuerfum lex de uartj facrificqs,quibus mors Chrifti pracfigu�'^nbsp;quemadmodum apoftolicaeliter�,nimirumPetrin� ac PaulinaeepiftoY Pnbsp;pue autor epiftolae ad Heb, eleganter aperiunt, Illis equus rufus, pop^�*^nbsp;guinolcntum, cum gentium tumludaeorum,qui olim domininbsp;ipfum dominum, � fathanaagitati,occiderunt,fignifi'cat. Verum alijnbsp;figillum intelliguntftatum ecclefiae,quae eft regnum Chrifti, temporenbsp;fub Caefaribus Romanis,� Stephano protomartyre ufc� ad Conftantm*^

etiam ex Dan, 7, cap, de quarta beftia, per quam Roman� ft'gnificawt 1 P �dparet,66fequentiamanifeftant,

tnod�mexhiftorijsliquet,utfoliimperentorbi, muItSfanguinis effundunt, deinde �6 bello ciuili fefe mutuo conficiunt, Interim uero innttnbsp;quoc� martyrum ftrages dcder�t,fub Nerone,Domitiano, Traiano, Ant�nbsp;Seucro,Maximino,Decio,Valeriano,�ureliano,Diocletiano,66Ma�^^�\pjg6nbsp;quibus per ordinem apud Eufe, in eccl, hiftoria, Quanquam haudnbsp;de ludacorS gente poteft accipi, qui per feditiones mifere, antequa P^��nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;go�

client bello petiti, fe confoderunt, Id quod etiam intram�nia iam obft* * mano exercitu fecifle, lofephus autor eft.

El datus eft ei gladius magnus,] Per hunc intelligitur perfe^tin^�p^eac� faeuiti� magnitudo, Porro per feiTorem hunc, rede fathan cum fuonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ait

dpitur^qui tefte Chrifto domino lohan, 8, homicida eft ab initio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g- fatha�

datum illi eife ut fuma t pacem de terra, cofolationis eft,nihil omnino pf', nbsp;nbsp;mr

nam aduerfus pios, nifi quantS illi � deo permittitur, nempe quo doiɑ�^j,0ftus tus pioru fpedatior euadant : quemadmodS in Hiob hift, uidere eft� ^Lminemnbsp;Matth, 10, Nonueni mitterepacemfedgladium,uenienimfeparar^i�nbsp;aduerfus patremfuLim 06c, qu�ibi.

Et cum aper uiflet figillum tertium,] Qui prim� �6 l�cundum ^furrea nationis 66 pafl�onis myfteria intcrpretantur, htj cofequenter hoe loeo �^j.j'ptvTanbsp;dionem � mortuis per tertiS figillum intelligunt, In qua aperiuntur 1^^-�nbsp;rarum obfcuri 66 antea no intelledi,quales funt illi Gen, 49, Requ^ ^\clfaac,nbsp;buiftiutleo,etquafileena,QuisfufcitabiteSc'ItemGen,2.x, deimolaunbsp;qucm Abraham iuxta epift. Heb, lurefurredionis typo reduxit� �Cnbsp;Non derelinques anima meam in inferno �6c, Quem loc� Petrus in A �nbsp;deChriftirefurredionc exponit, Praeterea Hofe, ij, Paulus i.Cor. i5�unbsp;rcdionc adduett. Sic et Chriftus ipfe Ionam,qu� pifeis cuomuit,fuae^itirnbsp;nis typu adferuit, Ita et multi alt) loci, propter quod Paulus i,Cor. 15.R0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jpt,

inquitjtcrtiadiefecund�fcripturas, Equum nigrum confequenter �jre, Pontifices 86 pharifacos,qui data pecunia fepulchri cuftodibu^ ueram

A P � C A L � P S t M. CAP. VL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l�

furrc�ioft�mcndacioobfcurar�t: Dicite, Nobis dormientibus difdpu�iipfuni furati fiint� Quod ucrbum apud lud�os inuulgatS fu�t, �ta ut pauci ex ea eentenbsp;refurred�onem �ll�us crederent. Atq; ftdeirefurrccrionis defedus rede compainbsp;ratur magn� tr�t�c� car�ft��. Porto per uinuin oleum eos qui fpirit� fando re=nbsp;pletij a mendaci illo fpiritu laedi minime potuerSt, Scit� namq? ef(,cum u�n� tuhinbsp;oleum,I�titi� adeo^ fpiritus fandi menc�l�tificantis,in ictipturis fymbolu pr��nbsp;�rr�, V eru mihi uerii�mile eft, loqui lohann� de ijs malis qu� inflida funt curtinbsp;lud�is turn gentibusjfalutarem Euangeltj fermonem de p�nitentia ufq? contentnbsp;�ientibus, �C difcipulos domini perfequentibus,quemadmodum oftendemus.

Etecceequus niger. ] Mihiigitur uideturhijs uerbis futuram pr�dicere ^nnon�, pr�fertim frumentari�, difficultatem, ut olim in dicbus Heli� propteirnbsp;worbi domini contemptum, aduerfus illam pracmonere pios. Et uid�tur fuiflenbsp;^adequa��Agabus prophetapracdixeratAd. ii. qu�fubCIaudqgraffabaturnbsp;�niperio,pr�fertim in Syria. Cuius �lt; lofephus meminitlib. anti, i9,fcrib�sRe:inbsp;ginam Adiabenorum, multis pecun�js comparatn ex Aegypto frument�,Hiertgt;nbsp;J�lymam adferricuraffe,et egentibus miniftrafle, Vel fi cui tempora minus qua�nbsp;�fare uideantur,de fame fub Claudio QC qu�do lohan, h�c fcripf�t, poteft ref�rrinbsp;^jlTraianitempora,quandoNili defedu tanta famelaborauit Aegyptus regionbsp;^�oqui omnium fer tiliff�ma,� qua Roma commeat� petere folita,uttum Traianfnbsp;�faris beneficio � Roma tranfmiffb commeat� alita fuerit, Ita fcribit Plinius irtnbsp;anegyri ad Traian� C�farem, Siue igitur illafiue alia fignificetur, certum ta=nbsp;p^neftingentem aliqu�famem f�gnificari, quemadmodS �C fequentia d�clar�t�,nbsp;orro per equum nigrum rede fames intelligitur quod inedia abfumptis carnenbsp;languine,cuti fqualorem SC nigrorem inducat,

Ch�nix tritici denario uno,amp;: tres ch�nices hordei,] Abundanti� rci fru,s �^ontari�fignificaturus propheta Helizeus Reg, cap. 7. ait, In tempore hocnbsp;rnodius fimil� uno ftatere erit, �C duo modi) hordei ftatete uno in por ta Sa^nbsp;�^^�^iac.Ex quo fatis darum fit, lohannem hic uoluifle penuriam annon� fignifi'iinbsp;tare, Ch�nix namcp mcnfura eft diurni uidus unius hominis, Solet uero Chr�nbsp;ftus fuos,quorum ipfe curam agit, futurorum maldrum pr�mon�re, atc� illis denbsp;Uidu in tempore prouidere,quemadmod� olim famili� lacob per lofeph in Ae-^pto. Item tempore Helizei populo in Samaria, Item difeipulis domini Ad. 1 unbsp;Cap, Sunt tarnen qui per equum nigrum ecclef�� ftatum fub pfeudoapoftolis �dnbsp;Mfis dodoribusjfamem redeintelligentiaefcripturarum,poftquam � perfequuanbsp;^gt;one celfatum eft, induccnttbus, intelligant, Quibus haud reludabor,modonbsp;*'obis fimplicem fenfum permittant,

_ Etcum aperuifletfigillum quarts,] Per hoc,quartufidet myf�eria,nempe ^brifti afcenfionem in c�lum confequenter accipi�t, per quam aperiuntur locinbsp;^*^ipturarum, ut in Pfal, 47, Afcenditdeus in iubilatione 2lt;c, 68, Afcendifti innbsp;^^um,cepifti captiuitat�. Et no. Sed� � dextris meis.De hoc in Euangelio cap. j;nbsp;^^o.Ad. I. amp;inepift,Heb, cap. 1. SCfequentibus. Paulus Eph. 4. H�j equumnbsp;P^bidvini faci�th�reticos,Cherintum,Arrium �Cfimiles glori� Chrifti inuiden�nbsp;permitt�t illi ut ad dexteram patris fedeat,hoc eft �qualem effe patri ne^nbsp;Inuidia enim tabem adeoqj liuorcm ac pallorem inducit tjs qui ea labor�t;

^��^en infeftbris mors,quam infernus fequebatur,quod inuidia mors intrauei Un*'' ?�^bem terrar�. Idcirco diabolus dC miniftri eius A�TwvjAtfKw� mors Sgt;^nbsp;Votnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod multis caufa mortis �C infernalis fupplicqnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Datam eile

quatuor plagis orbcm flagellandum,ntmir� per gladium, hoccftcrucntumbcli lutn,�^ famem,6d beftias malas, dC peftilenttam: ut patet in Ezech.14, cap, Ita illi�nbsp;Verum nos f�mplicius exponemus.

Etecce equus pallidus,] Morbos l�talcs acpeftilentes f�gnif�cariputo. Scf� for equi pallidi mors, Vnde �C apud Gentiles po�tas, pallor propriu mortis �pianbsp;tethon eft, Pallida mors inquiunt, Hanc infernus, hoc eft fepulchrum, fcquitur,nbsp;quod in demortuorS rempublicam pofthac cenfeantur, quibus cum uiuentibusnbsp;nihil fit commune. Sic fcriptura cum incredulis loquens, ea pr�cipue commasnbsp;tur,qu� illis maxime tcrrori funqnempe mors �6 fepulchrum perpetuum.

Et data eft illi poteftas fuper quatuor partes terr�, ] nbsp;nbsp;Si ita legatnus iuxta

uulgatum Interpretern, intelligend� funt quatuor plag� orbis, Oricns, �u�er, Occid�s,Aquilo, Si uero,utEraf, poftGr�ca exemplan'ajlegamuSjSupy quar.nbsp;tam partem terr�, intelligenda eft hominum bona pars,propternbsp;cxcindendam efl�:numerus determinatus proindeterminato,id quodctebtoenbsp;rcperireinfcn'pturis,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,, ,

Interficiendi gladio,fame,�^ morte �C � beftrj s terr�,] Videtur mibii^��*' quarto equo tres pr�cedentes recapitulate, quibus ulturus fit dominus

Et cum aperuiflet figillum quintum,uidi fubter altareJ Hoe de quinto re^ gni Chrifti myfterio exponut, nimirum de Spiritus fandi efFufi'one fu|^r credennbsp;tes difcipulosjin quo apcriunt fcripturae de hoe myfterio deprompt�.Inter qua�nbsp;tunt quae nunc occurrunt,Hiere� 51, In corde corum inferibam earn �Cc, Omne�nbsp;cnimcognofcentme�^cJtemEzech.j�* Dabo uobis cor nouum �C fpirit� no-Uum �^c. Item Zach, n, EfFundam fuper domum Dauid SCfuper habitatores Icnbsp;tufalemfpiritn grati� �C precum, Item fohel, x, EfFundam de fpiritu meo fupernbsp;omnemcarnem, Cummultis altjs locis,ad quos afpexitChriftusIohan,74 de illanbsp;^genti ui fpiritus efFufa, ubi in dextera patris confidens, regnum aufpicabatunnbsp;Hine Petrus Ad, a, Paulus Roma, 8, Galat, j, Eph, 4, item i,Iohan, �C nuf^nbsp;tton rebus praefentibus eic. fpiritus operatione demonftrationem faciunt.

Anim� fubter altare, funt uniuerfi pt) ab Abel iufto ufep ad Zach; quemad-��todumChriftus Matth, xj. Per altare ueroadmonemur facrifictj Abelis, quod �xfidedeoobtulit, propter quam amp; ei complacuit: fratris ucro Cain facrificiumnbsp;�'on item,propter quod �C Abelum occidit,Gen, 4, Sgt;C Heb, 11, Huius fldem imi-��tifunt, quorquot propter uerbum dei facrificium deofadi funt in odorem fua�nbsp;��tatisjfpem certam in uno Chrifti facrificio, cuius Abel ille typus fuit,collocan�nbsp;^^s.Ea igitur ratione hoc loco fubaItariquiefceredicuntur,qucmadmodum�Cnbsp;�{'finu Abrah� apud Euangeliftam Lucam, Fide enim obtulit Abraham filiuninbsp;f^um holocauftum,arbitrans quia amp; � mortuis fufeitare pot�s eft deus,Et in hacnbsp;quot;^efpemhabentrefurredionis per uerumlfaac, cuius ille typus fuit, quicuneg

, animi deftderium indicat adfcrend� gloriac dei, �C impietatis abolend�. Id Muod feiunt domina fadur um,inter im tarnen ardentibus uotis iuxta domini uo-quot;ntatemiudiciumprecanturj quemadmodumDauidinPfalmis frequenter, 8Cnbsp;ttos quo(� in quotidianis precibus, ubi precamur, Aducniatregnu tuum. Qui-fimul oramus fathan� regnum quantotiusaboleri, delctisimpqs cum fuisnbsp;^bominationibus.Porro uidetur alludcre adillud Gen, 4* V ox fanguinis fratrisnbsp;^Ui clamat ad me �Cc. Item Pfal, 79. Quo fignificatur baud perire pios,ubi uidennbsp;^Ur impqs perire,fed fpiritu uiuere cum Chrifto,quorum corpora in fpe refurr�nbsp;lt;!lionis interimquiefeunt, SicChriftus,Animam,inquit,nohpofruntoccidere�

Dat�funtillisftngulaeftolsealb�,] Hoc cft,paradyfi gloria in anima cum ^hrifto,iuxta illud, Hodie mecum eris in paradyfo. Item illud Pauli, Cupio dijamp;nbsp;folui, �C efFe eft Chr ifto. Item, Vbi ego fum,illic �C minifter meus crit, Cotra illos,nbsp;^ui putat animas interim cum corpore fopiri, 8C demu cum corpore rurfus cxci�nbsp;^^ti.Contra quos ctiam eft id quod Chriftus aduerfus Zadikim, Non eft,inquit,nbsp;mortuorum,fed uiuorum,Matth, xi, Porro fingul� ftol� funt animi bcati�nbsp;qua interim uelut fimplici ftola induti, defidcrio tenenf refurredionis cor�nbsp;�^^tum, qua completa,duplici nimirum animi amp; corporis ftola ueftiantur,

Vtrequiefeerentadhue tempus modic�,doneccomplercntur,] Tempus mitatis �C adflidionis breuiari eledis,multis locis fcriptura pollicct. Efa, 54*nbsp;�.'* Pundum in modico dereliqui tc amp;c. In momento indignationis abfeondi �/nbsp;Item � Chrifto Matth, X4. 2�^alunbsp;dicitur tempus perfequutionis breuiari. Et x,Corint, 4, Id q��^

'lie momentane� amp; leue adflidionis noftr� Prxterea Pfalmis j^p�ttur impij non dimidiate dies fuos. Item dilatio uindid� propter el^os t,nbsp;5* Non tardai dominus promifFionem fuam ficut quidam exiftimant,

fed patenter agit propter eledos, nolens ali'quos perire, fed omnes ad p�ni'tcn� tiamreu�rtiSCc�EtHeb^lucap. Hi)omnesteftimoniofideiprobati,nb^ccep^e�nbsp;runt repromifftones, deo pro nobis melius aliquid prouidente, ut non fine nobisnbsp;cofummarentunitem Gen, ly, dicitur,Nond3 funt compl�ta peccata�mon�o*nbsp;rum, propter quod oportuit difFerri terr am promiflam. Sic et Chriftus phariteis,nbsp;Impi�t� menfur am patr urn ueftror urn SCc,

(igilla feptem regni Chrifti myfteria faciunt, hoc loco fextum figillum, Gentium uocationem, repulfis ob incredulitate Iud�is,intelligunt confequenter,ubi ape*nbsp;riuntur feriptur� prophetarum de hoc myfterio loquentes, Vnde Abraham pa�nbsp;jer multarum Gentium propter fidei obedienti� didus eft,in cuiusnbsp;benedidioncm confequuttir� omnes cognationes terrae. Item in benem �nbsp;ludacjdicitur. Donee ueniat Schiloh, �6 ipfe eritexpetftatio gentia. Siet^��nbsp;Pfalmis, IteminEfa, cap, 9,11, yj, 65, EtChriftusMatth, 8, amp;:ii,nbsp;Hofe, I, cap, �C lohel, interpretatur Gentium uocation� per Chriftu*��^ *nbsp;Et Paulus Rom,9,10, �611, cap. Item Bphef, a, ex Efa, yy, QC Ad, ij* ex bla* 49�nbsp;6� alijs multis locis. Id quod lud�is durum uifum fuit,ctiam credentibus�^�^^^nbsp;Gentes: quemadmodum adparetinexpoftulatione ilia cum Petro Ael�nbsp;fequenter exponuntper terraemotum, nigrorem Solis amp; Lunam fangu*�^nbsp;milem: ati^cadentes e coelo ftellas,ingentem illam 8C miferam calamitate*^dnbsp;infelices lud�i propter impccnitentiam � Romano exercitu maxima nU Pnbsp;extindi, reliqui� uero captiui per uniuerfum orbe difp�rfi,eti�hodienbsp;fine r�ge,ac plane ferui exulanr,Qiiemadmodum Hiere, in Trenis fuis depnbsp;mala qu� illos manebant, �C Saluator Matth, aj, Sgt;C Item Luc, 19�nbsp;dem pertinere dicunt, c�lum receff�ffe fient librum, montes amp; infubseu��^'nbsp;tas � fuis locis,primaries for tiores fe abfcond�Te in fpeluncis 2C eauern�snbsp;tium, Qu� omnia contigifle feribit lofephus de bello ludaico, quinbsp;�unca cum quibufdam alijs latitans,capitur � Romanis, Verum al�jsnbsp;fexto numerOjUltima per Antichrift� futura perfequutio fignificari,q^�^��j.j^j�r^nbsp;fti ad iudicium fequuturus fit aduentus : nam SC hanc expedare iubeu^^^nbsp;fedorumanimae,inqua complendus f�t numerus fratrum fuorum,ut^�� Pnbsp;�edentidicitur,

Et ccce terraemotus magnus fadus eft, ] Si f�mpliciter accipbu�^^� motum,SC ipfe Chriftus quoc^ frequentes terraemotus per diuerfanbsp;futuros apud Euangeliftam Lucam ai. cap, praedixit,Qiubus ut hiftesri^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

nobilifl�mae urbes funditus corruere. Inter quas Nicomedia, Deinde po* duodecim Nicea Bithini� urbs, Haud multo poft mult� partes Germantnbsp;tatis inHellefponto conftitutae deftrudac funt,ut in hift, triper, librenbsp;li, Porto in Afia, Laodicea, Hierapolis, SC Colaphe fub f�nem impe*'')nbsp;grauioreterraemotu funt concuirac,acpropemodum funditusMult�nbsp;�mperante, adeo horrende terra mota eft, ut montes conuulfi fubfede* * �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

pr�terea urbes pen� ad excidium concufl�,fed omnium maxime nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nkx�

uis ingens mortalium, aedificior� ruinis perijt. Sub Lucij pontifie^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

turn, terra in Syria,ut fi quado alias horrende,motaeft, turn Antiochia, rip �CDamafcus magna ex parte conciderunt, Sed 8C in Sicilia Catina urbsnbsp;f�dius couulfa,quincg SC uiginti homin� milia ruinis oppreifa� Boniract) 0^^^nbsp;uipontificatu, tam horrende motaeft terra, qu�munquam bominumnbsp;nioria:tenui� tremot plures dies,quo paffim funt gdif�cia muha

'A P O C A L Y P SI M. CAP. Vf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�4

Bonifacius tum Reat� agens,fub diuo habitaiu't,tedorS rimcns rmnam. Hade* nus exEnneadibus Sabellict Similis terr�motus circiter annum domini 15 5 6 irtnbsp;Germania contigit,ubi pen� tota Bafilea corruit, Argentini uero urbem exeun-fcs,fubdiohabitabant,dum per plures dies terra quateretur, neruinis opprime^nbsp;^entur� Porro terr�motus nonnunquam rerum nouandarumjfiueregnorum,nbsp;luereligionis mutationes,quae fieri abfep magnis motibus nequeunt,in fcriptu�nbsp;gt;�*5 accipi folent, fortalTe quod illas portendant. Id quod eft uidere apud Efa. 40,nbsp;f�p. amp; Luc, 5, Omnis uallis implebit, S)C omnis mons SC collis humiliabitur SCc,nbsp;^quitur enim de nouandis rebus,cum regno turn facerdotio,adeoq5 regno pernbsp;Sic SC Dan. cap, 7.11, SC 11. Item apud Hagg, cap.i, exponente aunbsp;Jore Epift. ad Heb, cap, 11, Adhuc femel,inquit,SC ego mouebo non folS terram.nbsp;Scc�lum SCc, Admonet igitur hie locus, ingentes, horrendas,ac incredibunbsp;les per Antichrifti antambulones h�reticos c� impertj tum religionis futuras mitnbsp;^3tiones,quibus horrendac c�des in toto fer� orbe forent patrand�,pr�fertim abnbsp;^rriana h�ref�, qu� SC Liberium Romanum pontificem aliquandiu habuit fau�nbsp;^orem, Pr�terea SCConftantiamC�faris Conftantini foror�, cuius perfuafionCnbsp;^�ndern Arrius ab exilio reuocatur,SC auditur, Pr�terea Conftantium 6C V alennbsp;imperatores,quorum utercp orthodoxes perfequens, multas martyrum ftranbsp;d�dit, Durauit ea h�ref�s plus cent� annis,n� folum orientis,fed SC occiden*nbsp;^'spariter turbans ecclefias,H�cEunomianam SC Macedonianam peperit hae�nbsp;infuper uf(� ad Theodofij iunioris imperium,n� folum in oriente,fed SC innbsp;?lt;^cidente fuos habuit antiftites.Conftat enim Auxentio Arrian� fadionis apudnbsp;Mediolanum epifeopo, fuccefl�fle Ambrofium catholicae fidei defenforem acer*nbsp;�*^urn,Tantummalorumuna Arrrj h�ref�sattulitorbi� ut interim cmittamusnbsp;�abellq,Manichei, Marcionis, Fotini, Pauli Samofateni, Neftorij, Nouatf, Va*nbsp;entini,Diodori, Appollinaris, P elagij, aliorum^ complurimor� uefanos ac de*nbsp;^ftandos errores j qixibus mifere per uniuerfum orbem fcii��e fueruntecclefi�,nbsp;f*topter quos toll�dos SC caftigandos, hand dubi� immiiTus eft impius file fulia*nbsp;apoftata, quiChriftianos in uniuerfum oppugnarec�pit. Deinde Schitas,nbsp;HunnosjGothos, Vuandalos,AIanos,Barbaras gentes,quiprim�bonamoriennbsp;partem,poftca totum pen�occidentem, annis fupra cent� 8C fexaginta miferenbsp;Haftarunttorcrudelibus patratis c�dibus, Vnde 8C hiftori�traduntHalaricuttinbsp;Qothor um regem folitum dicere,inuitum fe impelli ad expugnandam Romam:nbsp;'U SC Athilam flagellum dei fe uocitare folitum, Pr�terea an non funt illi magninbsp;'trr�niotus, ubi primum capite fadionis Mahumeto Heracltj C�faris milite, ILnbsp;*^aelit�,qui in eifdem caftris militabant,deficiuntc' Cui c� uno et altero fado co.nbsp;S�;e(ru,res f�liciter cecidi{ret,audus uiribus,Perfas fibi aduerfus Heraclium iun�nbsp;Deinde per SergiummonachumNeftorian� h�refis dodorem inftrudus,nbsp;?^es conferibit,per quas omnium fedar�homines fibi concili�t, �C defedionentnbsp;^fidehaudmodicamefficitjdonecintantam�mille iam fer� annis euafit poten*nbsp;Ut ui bellica, quafeune� uelitfuo imperio adijciatregiones. An non 8C illenbsp;ingens cenfendus eft terr�motus,ubi pontifex Romanus,nadus � Phoe�nbsp;^�arefuperomnes orbis ecclefias primatum, primum ab obedientia C�farisnbsp;occidentem abducit, Latinum conftituens imperatorem Galorum rege��nbsp;cui Magno cognomentum : quem SC Homagio fibi deuinxitc'D^*�^nbsp;(}�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Euangelio adeoep ab apoftolica dodrina defledens, ad fua dogo^^^^

blf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gladio cogit occidentem. Quis igitur dubitet huiufm�dinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Py*

^^rum ac religionum mutationes,per terraemotum et por tendi nbsp;nbsp;nbsp;fcriptutta

COMMENT ARIVS IN fubiftde �gtti'ficari �* Id quod SC nofira haec tempora d�clar�t omntno cfle ucn'flunbsp;mum^Quantasenimiampridemhominuftrages per uniuerfam uidimus Ger�nbsp;maniam,exquoceptumeftde abolendo Papatu SC reftituendoChriftianifmonbsp;tradari f Nelt;� dubitamus futuras plurimas,ubi et aliae quocj nadones tentabuntnbsp;lugum Antichrtfti reij cere, ac folid� ftudere pietati,

Etfol faClus eft niger ��^cJ nbsp;nbsp;Per huiufmodi hyperbolicas comparationcs,

cum apud prophetas Efa* ij� Ezecb� 51� lohet turn apud Euageliftas Matt,i4, SC Luc, ai, maximac calamitates humano generi futur� pracdicunt, Quado ucronbsp;darum eft, cxtremam Antichrifti perfequutionem fcnpturarS teftimonio no 10�nbsp;lum externam corpor6,fed etiam internam,qua fides SC innocenria impetuntur,nbsp;omnium foregrauiffima,confequitur �C �i^oriam Chrifti aduerfus ilium miiltonbsp;fore gloriofiffi'mam, Non igitur incongrue folem obfcurari accipimus dcre urnnbsp;fimplicis ac purae dodrinac Chrifti, glifcente imo iam obtinente apudnbsp;clefias Antichrifti abominationejiuxta illud,Filius hominis uenienSjpu^as1nbsp;nbsp;nbsp;*

niet fidemin terra f Ita SCferuor charitatis iamrefi-iguit, Verumillis fcurabit,quando Chriftus fuam aduerfus eos exeretpotentia, mift*quot;^

StellaececiderStfuper terram,] In Arriana perfequutione clarim��^ fiac lumina aut necatur, ut Paulus epifcopus Conftantinopolitanus, ,nbsp;� Conftantio exaudoratus et priuatus agens,tarnen ab Arrianis occidim�'�nbsp;hift. tripar, cap, a.i, 8C 8o, facerdotes, quos fimul Valens occidi iulfi^jnbsp;hift, lib, 7, cap, 50, aut fuis etjciuntur ecclc�js SC in exilium adideliteft^^ 'nbsp;ter quos fuerunt Athanafius �lexandrinus,Euftachius Antiochenus,nbsp;V ercellenfisjHilarius Pidauienfis,�C ait) c�plures, praeter eos quinbsp;^tquemadmoda Ofius Hifpanus qui apud Syrmi�cogiturhuicimpi^^^^*^-gj^jnbsp;fcriberCjlib, 5, hift, tripar, cap, 9, autalioquifedudiineandemh�refi�^^nbsp;fere,inter quos Liberius papa, Eufebius Nicomedienfis,Gregorius po� P^^nbsp;Athanafium Alexandrinus, Macedonius Conftantinopolitanus,nbsp;padox (depofito Gregorio) Alexandrinus, Et ne in recenfendisnbsp;bus longior fim, habes numer� eor um fuiffe 7 6, qui ad Conciliumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cos

�enerunt, hift, tripar, lib, 4, cap, ij. Sed quantus oro eft hic numcf^�� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

quifubMahumeticaSC Romani Antiftitis defedione ceciderunt ,'fjtus Nam fer� ad unum omnes declinauer unt SC inutiles fadi funt,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Psilt;^

fandus praeuidit,�C per prophetas fuos ecclefiae fuperuenturaoft^�y'^^ jllud Paulus ait, Erittempus cumfanam dodrinam non fuftinebunt �Cc*nbsp;Pauli i.Tim, cap, 6, Si quis aliter docet, SC non acquiefcit fanisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nihi^

mini noftri lefu Chrifti,SC ei qui fecundum pietatem eft dodrinXj�iP^* viunm*� feiens, fedlanguens circa qu�ftiones SC pugnas uerborum: ex quib^^ m/oumnbsp;inuidiae,contentiones,blalphemiar,fufpicioncs malar, conflidau'on^ picnbsp;mente corruptorum,�Cqui � ueritate priuati funt,exiftimanti3nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prae*

tatem,Quam uero necelTaria fuerith�c admonitio Pauli,modohuic a buiflemus, adparet, fi perpendamus qu�m firiuole SC tam� cum iog^^ hu�nbsp;rum iadura ac animarum periculo certatum fit,nunc de diuinitam�nbsp;nbsp;nbsp;ceffioU^

manitate Chrifti noftri feruatoris,de perp�tua Mariae uirginitatCj^e P fpiritus fandi, de pafehate celebrando,de ferm�to SC azymainEucha� �nbsp;de re Anf hel, Cantuarienf�s libellum aedidit,de pr�deftinationis need �nbsp;libertate arbitrt|,Circa Baptifmi facraraentum,de rebaptizandis H�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^pud

ticis efl�nt baptizati. Qua de re apud Eufeb, lib, 7, cap, 8, eccl, hin, Cyprianijm �C Auguftinum contra Donatiftas, Item num totus

A P O C A L Y P S I M. C A P. VI, bodice afpcrg�dus is qui baptizatur num femel aut ter mergendus c* Qua de r�nbsp;Atnbrofius c� hijs qui Rom� er�t contendit lib. de Sacra, fi tame Ambrofij funtnbsp;�briilli. De Euchariftia, primum in ecclefia Corinthior� Paulus apoftolus quofanbsp;abufus reprehendit, Poftea Graeci QC Latini certant de fermento �c azyma,nbsp;quo certamine,ut diximus,habes libell� ab Anihelmo Can tu arien fi �ditum*nbsp;uino calicis fcribit Cypria. De tranfubftantiatione diu certat� eft cum Berenanbsp;p�io �C qui partes illius tuebantur, Poftea de puerorum communione, QC laictsnbsp;�ub utraq^ fpecie comunicandis cum Boh�mis.De imaginibus Saluatoris ac dianbsp;^pt�habendisauttollendis in ecclefia. No ante multos annos de conceptu uir=.nbsp;8*naliing�sdigladiatio fuit inter Dominicaftros �C Minoritas, Vt interim tace�nbsp;utiles illas �� inanes fophiftarum theologorS Thomae,Scoti,Ockam, 06 alior umnbsp;�'��ilium qu�ftionesjin quibus nihil Chrifti,nihil falutis,fed fola ingentj oftenta=nbsp;�� qu�r itur, Sed �C hodie quoc^ haud minus ftulte �C tam� periculofe admodumnbsp;^^ttaturjNum paruuli baptizandi, num liceatChriftiano magiftratui gladio utinbsp;^dtuendos bonos contra impios,5lt;numliceatChriftiano magiftratui exigereznbsp;��bditis Chr�ftianis iuramcnt�fidelitatis,�lt;:Chriftianum pr�ftareillud : de realinbsp;'Corporis �C fanguinis dhi in pane et uino Eucharifti� prefentia. P auca h�c de in�nbsp;��uiTieris huiufmodi friuolis quaeftionibus exempli uice comemorare libuit, qui=nbsp;��s turbat� funt olim, 86 hodie turbantecclefi�:�� interim nemo,uel pauci ade�nbsp;�e liera cogitant pietate, qua colitur deus, in qua una, uera iuftitia, adeoep falusnbsp;^�erna fita eft. Quid infuper commemorem fiCras illas reuelationes 8lt; exemplanbsp;��b monachis, qu� pro uera SC folida doArina oportuit audire ecclefias. Ex hqsnbsp;�dparet omnino ueriflimum eflre,quod lohan, dicit ftellas cecidiffe de c�lo,

Sicut ficus abtjcit grolTos fuos cum � uento magno mouet,] Elegans coma Paratio, nam hoc padocadunt tempore tentationis quicuncp uerbum fidei nonnbsp;�abent in corde fixum QC radicatum,fed de externis rebus ac ceremontjs interimnbsp;^��iliter contendunt.

Et c�lum recef��t fi'cutliber qui circonuoluitur,] In extremis calamitatfa ^�5 Conftitutis, adparet ruere, conuolui SC perire c�lum ; fie �l praeualentibusnbsp;�ndicK h�reticis �d Antichrifti erroribus,ecclefia Chrifti omnino perire uidetur,nbsp;quenwdmodum fub imptjs Achab �� lezabele uidebatur unus reliquus Heliasnbsp;lierus domini cultor,

Bt omnis mons S� inful� de fuis locis mot� funt, ] Hoc ad terr�motum fua pva pertinet, Significatur uero h�reticam dodrinam ita per omnia obtenturamnbsp;in ecclef�ajUt etiam montes,id eft eruditi et tanq^ montes firmi et immobiles in donbsp;Cfiina Chrifti, h�reticis loco cefluri fint, Ita SC infulae, hoc eft,adeo firmiin fidenbsp;�eputatijUt quemadmodfi inful� non cedunt fludibus marinis,ita nec illi cefTur�nbsp;finterroribus : adeo tarnen grauem omnino fore tentationem ut loco confifterenbsp;�equeant, V el quemadmodum Zach, cap, 5, de uolumine uolante,per quod insnbsp;�^Uiguntur traditiones human� in rebus falutis, quibus c� montes turn inful�,nbsp;�^eftincultioralocaSC remotiorem orbem inhabitantes, deprauati �C fuo loconbsp;*�011 funt, Adeo nullum regnum,nulla urbs,nullus pagus,nulladenicp domus �nbsp;f^ftiferis tuta erroribus.

Et reges terr�, SC principes SC diuites SC tribuni SC for,] Videtur mihi more P�ophetico f�uiffi'me huic perfequutioni mox pior� confolationem f�biung^5f�nbsp;auxilium dei adfore illis t�ollicetur, tot malis adflidis. Nam uidetur mihi in

ad tpfos pios r�f�rant,quibus fiium fenfum permitto, Dih'gcfls Ie�or,utruni o� rum magis ueritati confonum fit,expendat.

Oft h�c uidi quatuor angelos ftantes fuper quatuor angulos terr�, tenentes quatuor uentos terr� ne flarent fuper terram,nbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;neep fuper mare, neq^ in ullam arborem� Et uidi altcrum ange=�

lum afcendentem ab ortu foil's, habentem fi'gnum dei uiui � damauU uoce magna quatuor angel�s,quibus datum eft nocere terr� amp; rnari, 1^=nbsp;cens, Noli'te nocere terr� amp; mari,'necp arboribus, quoadufepfignemusnbsp;feruos dei' noftri in frontibus fuis� Etaudiui numerumnbsp;tum quadragintaquatuormilliafignati exomni tribu filiorumilrae.nbsp;tribu luda, duodecim millia �gnati� Ex tribu Ruben, duodecimnbsp;fignati* Ex tribu Gad,duodecim millia fignati* Ex tribu �fcr,duoaeonbsp;millia fignati� Ex tribu Nephthalim, duodecim millia fignati�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Manafte,duodecim millia fignati� Ex tribu Simeon,duodccim m� gnati� Ex tribu Leui,duodecim millia fignati� Ex tribu IlTachar,nbsp;cim millia fignati� Ex tribu Zabulon, duodecim millia fignati. fnbsp;lofephjduodecim millia fignati� Ex tribu Beniamin, duodecimnbsp;gnati� Pofth�c uidi turbam magnam quam dinumerare nemo potera^nbsp;ex omnibus gentibus,amp; tribubus,amp; populis amp; linguis,ft�tes ante thrO;'nbsp;num, in confpedu agni,amidi ftolis albis,amp; palm� in manibt^^ cojit,nbsp;amp; clamabantuoce magna,dicetes, Salus deo noftro qui fedetfnp^^^^^^nbsp;num,amp; agno� Et omnes angeli ftabant in circ�mitu throni amp; feniortt*^�nbsp;quatuor animalium : �C ceciderunt in confpedu throni in facics Ina �nbsp;amp; adorauerunt deum,dicentes,�men� Benedi(ftio,amp; daritas,S^^^P�^?*nbsp;tia,amp;gratiaruma(ftio,honor 8c uirtus,00 fortitudo deo noftronbsp;f�culorum� Amen� Etrefpondit unus defenioribus : amp;dixitmibbnbsp;qui amidi funt ftolis albis, qui funtf amp; unde uenerunt7 Et dixi �b�nbsp;mine mi,tu feis� Et dixit mihi, Hi funt qui uenerunt de tribulation^nbsp;gna,et lauerunt ftolas fuas,8lt; dealbauerut eas in fanguinenbsp;ante thronum dei,amp; feruiunt ei die ac node in templo eins :nbsp;in throno,habitabit fuper illos� Non efurient neep fitient ampbns,*^^^^nbsp;det fuper illos fol, neep ullus �ftus : quoniam agnus in medio ihrom gt;nbsp;reget illos,amp; deducet eos ad uit� fontes aquarum,amp; abfterget deus omlt;nbsp;nem lachrymam ab oculis eorum�

Oft h�c uidi quatuor angelos ftantes fuper quatuor angulos.l , uifio adhuc pertinet ad fextum ftgillum, ubi more prophetico, triftmu^nbsp;^^�.^11 l�tamifcentur ad piorum confolationem� Nam primum oftend�t,nai^^nbsp;porfe^uerfariam poteftatem tantum nocere quantum uelkt, Chrifto feruatonbsp;id prohibente� Deinde quod non obftante aftu fathanae, qui omnem mouet^^

A P O C A L Y P S I M. C A P. Vif. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;16

dem,quo Chn'�i regnum prorfus peffundetjmaxima tarnen innumerabilis ex uniuerfo orbe multitudo Chrifti regno fit accenfenda.

Tenentes quatuor uentos terr�.] nbsp;nbsp;Dei permiflu mala in orbe, malorS an-

gdorum minifterio fieri,multis locis teftatur fcriptura. Sic legimus Heuam � ma ligno d�mone fedud� Hiobem multis malis adflidr�, Magos Pharaonis daemonnbsp;num opera Mofi atcp Aharoni reftitiife. Item in Pfalmo legimus immifliones pernbsp;angelos malos� Pr�terea apud Zach, cap, 5, fathanam aduerfat�m lefu magnonbsp;facerdon in reaedificatione cum templi tum ciuitatis Hierofolyme. lam SC ipfe donbsp;�inus nofter � d�mon� trino tentatur congreiTujaduerfus quem SC ludam pro=:nbsp;�litoreminftigat. Admonetquoc�Diuus Paulus fathanam fefe (quoincautos falnbsp;*at)in angelum lucis transformare folitum,ne(^ nobis efle colIuCIationem aduernbsp;carnem SC fanguinem, fed aducrfus principes SC poteftates tenebr ar um

Q.uin �C diuus Petrus fobrios ac uigiles nos efle iubef, ne diabolus, qui faeui Ico-^^is inftar nobis imminet, totos abforbeat. H�c atlt;^ coplura id genus alia de ma� ^�gnorumd�monum, aduerfuseos quifeChrifloferuatoriconiecrar�t,f�uitia,nbsp;Itriptura comm�mor�t: quibus tandem etipfum mendacin,adeo^ homicidiutnnbsp;3c omne genus malor um Chriftusferuator,tan$ autoriacceptumfert,Iohan, 8�nbsp;Quam ob rem ego libenter hoc loco malos angelos intelligo, quorum opera fiatjnbsp;�^tmundi principes �C fapientes falutarem Euangelic� pr�dicationis curfum im-Pcdiant: id^ miris modis � d�monibus agitari, nimirum cum uel aeris impeditanbsp;^cmperie,indecp terrac fada fterilitas,aut fluminum inundantia,aut pecorum honbsp;J�jinum^ mortalitas fequuta, autinfeliciter c� hoftibus bellat�, ad exaggerandanbsp;^hriftianorum caufam: quorS religion{,ob negledum deorum cultum,uniuer-*35 temporum calamitates,idolorQ tribuebant facerdotes,qui fubinde cum prin-^pesjtumplebem ad perfequendum Chriftianos incitab�t, quemadmod� apudnbsp;*^iifeb� in eccle. hift. SC apud Tertul. in apologetico uidcre eft. Si quis uero qua-angelos per metaphoram fiue allegori�,ut nonnulK faciunt, djci putet,nihilnbsp;^lircfragor, ut quatuor angelos facial, cum lud�or� tum Gentiliu pontifices acnbsp;3Ccrdotes primum, fecundum legisperitos �C fcribas, tertium pharii�os ac phi-��fophos,quartum confiliarios principS. Hij enim turn erant per quos falubresnbsp;3t(^ fertiles c�leftis doClrin� Fauontj ac Zephyri tenebantur, ne in ecclefijs pernbsp;quatuor orbis partes extruendis fpirar�t, Quibus hodie refpondent Epifcopi �Cnbsp;clerus, V niuerfa monafl:ice,�chadcmi� dC fchol�,Principn confiliartj. Omnesnbsp;cnim i�t in boc toti incumb�t, ne fimpliciter �C pure Chrifti Euangelium docea-tur: paucis inde demptis, quos Chriftus dominus fuo fpiritu donauit �Cin fuasnbsp;partes attraxit. Per terram commune uulgus ac f�mplices homines intelligo:pernbsp;*ttare aut�, mercatores diuites qui negotiantur in mari : per arbores,pr�ftantio-qui dignftate aliqua inter homines pr�eminct. Vt intelligas ab omni homin�nbsp;gcnere,ordine, �C conditione hanc prohiberi dodrinam, ne ad quoflibet perue-�'tatcognitio ueritatis. Id quod teftantur�dida publica, adiedis mulda �C p�-�^Sjcumillorumtum noftrorum temporum,

�, Et uidi alters angelum afeendentem ab ortu folis� 1 nbsp;nbsp;Hune angelum ipfum

briftumdomin�noftrumintelligo, IpfeenimiuxtaEfa, cap. 9� magni confilij ?gclus eftj�C iuxta Malach. cap. 5. angelus teftam�ti.Hic afeendit ab ortu foh's�nbsp;tis uidor-ab inferis redijt, Ad. 1. cap, habens fignS dei uiui,dum iuxtanbsp;Pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primo, declaratus fuit filius dei cum potentia, fecunduo^ fpif�

l^ndificationis, ex eo quod refurrexit � mortuis �Cc. expolians princifwtus poteftates oftentauit palam triumphans de illis ColoiT, 1� Prohib^^ quid� uo.

COMHENTARIVS IN lebantmaliilh�angeli fie ueritas illaEuangeh'caad quofuts homines perireniret,nbsp;adeo^ feruis deiincommodarc, fed non potiierunt, Chriftoiubencepr�dicarinbsp;Euangelium omni creatur�, iuxta ^d dixerat in lohanne, Nfic princeps mundinbsp;eijeietur for as,�� confidite ego uici mundum� Sunt qui per ilium angel um Con�nbsp;ftantinum C�farem intelligant,per quern pax reddita fit ecclefijs,amp; prohibiri ty�nbsp;f anni, qui per quatuor orbis partes perfequebantur Chriftianos,neillisnbsp;nocerent. Id quodlibenter illis permittimus,modo nobis quoe� permittantjChrfnbsp;fti beneficio id fieri,quibufeune� tandem ad hoc utatur minifiris.

Etclamauituoce magna quatuor angelis,] Summa Chrifii potefiaSjqua Se in angelos etin uniuerfos terrae principes pollet,datur intelligi,cuius uoci omntanbsp;�C quae in coelo S)C qu� in terra uerfantur, pareant necelTe eft. Porro uoxnbsp;dicitur,quod illam etiam longe pofiti audiant, quam SC contremifeant, ncq; i *nbsp;quoquopadorefiftereaudeant. Hue pertinent quae Chriftus de fuis ouibus 0�nbsp;han. lo.�Cdepr�deftinationefandorumRom. 8.

Nolite noccre terr� �C mari.] nbsp;nbsp;Non audebat fathan Iedere Hiobcm,n2�^�

rebus externis, nec� in corpore, nifi accepta � deo poteftate, EtGcrafenoruni, quan^ mali er�t,n5 audet daemon inuadere porcos,nifi iuftus � Chrifto. Adeo�nbsp;omnino ueriiftmum eft quod Chriftus ait,ne unum quidem ex paflerculisnbsp;ram cadere, ubi id pater c�leftis noluerit. Quantoigitur minus fiue ipft �nbsp;fiuemundus,filtjsdeipoteritaliquatenusnocere�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,��

admyfterium lamin� aure� infummi facerdotis fronte, cui inferiptum men domini.Pr�terea ad fanguinem agni,quo poftes populi deinbsp;auaftanteangelofecurieiTent. ItemadfignumTauEzech. 9. Portonbsp;quicune� fpiritu Chrifti intra corda obfignati per fidei conftantiatn acfuilP**^�nbsp;abnegationem,Chriftinom� intr�pide coram perdita hac amp;: peccatricenbsp;tione,cum oris confeffi'one,tum uit� quot^ habitu conuerfationcjqu^*�^nbsp;dum Chriftus iubet,haud erubefeunt.

Et audiui numerum fignatorum centum quadragintaquatuor.] turn quadragintaquatuor millia innumerabilis eledorS multitudonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Eftenim numerus plenifltm� uniuerfitatis, numerus duodenarius iuXta a nbsp;nbsp;�

�ar� ration� repetitus QC in fe multiplicatus. 11. per decern, no. Haec p^ ixmillia. H�cduodeciesrepetita 144. millia efficiunt. Deinde oftendit^f*^^^^.^nbsp;gentibus non folum ex lud�is fecundum carnem, uerum Ifraeliticum^^�nbsp;populum,ficut Paulus docetRom. 1. n. luda primo loco recenfet^* Pnbsp;dominum Chriftum,qui eft primogenitus in multis fratribus. Rubennbsp;ditcubilepatris,primogenitaamifit,Gen. 49. cap. Dannonrecenfembnbsp;loco Manafle ponitur,iuxta teftamentum lacob Gcn.48. Patres hacnbsp;mit� Dan tradunt, quod de ea tribu nafeendus effet Antichriftus iuxta pnbsp;tiam lacob Gen. 49. Fiat Dan coluber in uia. Qiiod quid� myftiea rattonbsp;iuxta nominis interpr�tationem Antichrifto conuenit. Dan quipp^*�.'�jjnbsp;pretatur. lam hocita fi'bi ufurpat Antichriftus,utglorietur fe uoum 0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;=gt;

care, amp; � nemine iudicari, diftin. 40. Si papa. Cum iuxta Paulu^ �� or^i4. � dicium fit penes fedentes,hoc eft penes ecclcfiam. Modo qui ecclelian^o au �nbsp;rit,qucmadmodum feruator Chriftus ait,habendus eft tan^ ethnicusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

nus.SedetPaulusPetrumreprehendit,cuietPetruscedit.Ne^tribus p recenfctjquod Hierobeam primus rex Ifrael poft feiffum regnS de ilianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J �

��Ct, ubt per fixas �irpes nominatim recenfentiir, t^d in femine Abrah� luxta del promiflum, benedidion�confequutur� fintomnes cognationes terr�. Ati�i'tanbsp;ftlus ex Iudaeis,quemadmodS Chriftus ipfe teftatur. De qtior� dignitate Paulusnbsp;R-om.i, 9. �iS II, Eft ein radix ilia fanda,cui nos oleaftri ex g�tibus infer�'fumus�nbsp;Pofth�cuiditurbam magnam.] Nam ht) accenfentur femini Abrah�,nbsp;qui eft pater multarum gentium, hoc eft,omnium credentiS : quarum numerusnbsp;utftellarS c�li QC aren� qu� eft in littore maris, Gen. 15.8C Rom, 4. Id quod innbsp;Chriftofuitadimpletum, Generationemeius,inquitEfa,quisnumerabitfltemnbsp;^atth. 8, Multi uenient ab oriente fiC occidente. Porro gentium nomine omnesnbsp;ftlas intelligit, qu� recenfentur Gen, 10, Item qu� quidem ex Abraham, non taanbsp;��^nper Ifaac,quales Ifmaelit�, Pr�terea qu� ex Loth, ut Moabit� �C �mmoanbsp;Item qu� ex Ifaac, fed no per lacob, Sicut Idum�i qui ex Efau.Has in uni.nbsp;�tcrfuni Paulus apoftolus quandoep communigen�um,quandolt;5Gr�corumnbsp;�tocabulo comprehendit. Linguarum diuif�onem habes Gen, 11, Ex tribus ueronbsp;fonintunibus linguts totius orbis,fola Hebr�a fanda olim habebatur: in qua lexnbsp;^taditaet prophet� fcripferunt. Vbi uero Gentes ad communem elTent uocandinbsp;Sf atiam,inaudito ac plane ftupendo miraculo Hebr�i illi uiri, difeipuli domini,nbsp;^^nnium gentium linguis loquuntur. Ad. i, Atep turn c�pt� eft nomen domininbsp;pet otnnes orbis linguas c�l�br� haberi 8gt;i. pr�dicari,Pilip.2.. 6� Gr�ca pariter acnbsp;*:,atina fand� haberi: id quod in titulo crucis pr�fagiebatur.Adde quod apoftoltnbsp;^t�ce perhibentur fcripfifle,

Amidi ftolis albis, SC palm�in ma. ] nbsp;nbsp;Vtrumep uidori� ac felicitatis infta

Clamabant uoce magna,] nbsp;nbsp;Def�der�) magnttiidinem f�gnificat,quo deo pa

�JperChriftumfelixfauftum^precanturimperiujiuxta Pfal, 118, SCi.Cor, ly, dctticp �C patris etChrifti regnS confitentur,dicentes,SaIus 5�:c, Vnum faluato�nbsp;agnofeunt, � quo omnem falutem precantur,SC ei acceptzm ferunt.

Et omnes angeli SCc, SiC procubuenint,] Hominum falutf congratulantes, S*'3tias deo agunt,iuxta illud i�ruaton's, Gaudfiim eft angclts in c�lo, Luc, ly�

Benedidio 8C claritas �� fapientia.3 nbsp;nbsp;Septem tituli funt,quibus diuinarutn

Et unus de fenioribus �Cc, qui funtr ] More diligentis p�dagogi querit ut ihftruat: quo fignif�catur ftudi� SC propenfio ad docendum alios, eorum qui fpLnbsp;titudeiaguntur,

Hij funtqui ueneruntex adflidioncmagna,] Videtur mihipotiff�mumde Antichriftiana Ioqui,qu� uel ipfo Chrifto atteftante,omnium grauifftma uolen�nbsp;^bus pie uiuere in Chrifto, im� etiam omnium probrofifltma, quod ab hijs pr�.nbsp;eipue intentetur, quiuoluntomninopqffimi ac fandifl�mi haberi: quanquatnnbsp;^tiam de pt)s in uniuerfum rede intelliguntur h�c uerba. Non enim nif� per maxnbsp;adflidiones ad regnum c�lor um perueniunt fandi det eledi,quos oportetnbsp;J�formes fieri imagini�ilij eius,et in fuis quoip corporibus fentire paff�ones Chrinbsp;^gt;Rom, y.Coloir, i.

Et dilatauerunt ftolas fixas �C dealbauerunteas per fang, ] nbsp;nbsp;Graecc eft dila�

^^^crunt ftolas fuas, Magnorum principS famili� et amplis �C coloratis ueftiun* QJduibus magnificentiam �C dignation� fuam erga illos oftentant : ita 6CChri-. ? fiiam quoep familiam SC preciofe SC d�cor� ueftit. Vnde Paulus Rom, i?. In-lefum Chriftum, Et Gai, Quicun� baptizatieftisjChrift^nbsp;wiftisSCc, Eft auteminducreChriftum, toto illi pedore adglut^^^�*�

COMMENT ARI VS IN hune omftfa no�ra colloquia ref�pere, hune in omni ui't� habitu cxpnmcfc, utnbsp;pofl�mus dicere cum Apoflolo, Viuo ego iam no egOjUiuit uero in me Chrifttis�nbsp;Etdealbauerunteas in fanguine, Quomodo uero languis dealbat inquiesf'Re�nbsp;fpondeo luxta modum quem autor epift, ad Heb, cap,9. Quanto magis fanguisnbsp;Chrifti emundabit confcientiam uefti am fi^c. Sanguine I'gitur agni, cum ah on'�nbsp;ginali turn aduali per ignorantiam �C imbecillitatem humanam comiflb, repur.nbsp;gatijSCnepeftiferisfidei erroribus aflenfum praeberent feruati, ueftes mundasnbsp;adeo^ d�coras habere dicuntur.

Ideofuntante thronS del �t^feruiuntei die acnode in temp,] Vidcturmini non folum de cultu ac feruitute ilia felici et quieta, qua fandi corpore exuti ablcjJnbsp;externo 6C laboriofo minifterio famulantur, fed etiam dum hie in corpore adhucnbsp;mortali degunt, intelligendum: fpiritu interim aflidua ledulitate,uelutanternronbsp;num dei �C in magno illius templo coram eledis dei coftituti, diuinis intent'1 luntnbsp;obfequrjs, dum nihil aliud magis in uotis habent, quam ut omnemuitam luamnbsp;^id dei uoluntatem attemperent,quo proximus �dificetur,et deus in omnibusnbsp;per omnia glorificetur,quemadmodum Paulus Ephef, teftatur, credentesnbsp;cum Chrifto federe inter coeleftes. Item conuerfationem illorSincoelisen^j^nbsp;lip. J, Surfumenim corda habemus ad dominum. Et minifteriutn nofttumuonnbsp;inexternis ceremonijs,fedinfpiritu:necpenimliteraefedfpiritusfumusmm' *nbsp;amp; cum templum noftr S, turn facrificia fimul Qi. facerdoti�, omnia fpiritaliamut,nbsp;6� in fpiritu hunt in regno Chrifti,hoc eft apud uere credentes. Die ac nouc,nonbsp;cftjContinueSCfineintermift�oneinhocfunt ut deus glorificetur,cti�ubiqui *nbsp;dam aliud interim agere'uidentur,quemadmodS Chriftus dicit femper effeoi'^u�nbsp;dum,0^ Paulus fine intermiiTione iubet orare,hoc eft animi uotis deo femper enbsp;intentos. Sic Hanna uidua dicitur Luc, a, non difceflifTe de templo die ac noW

Etquifedetinthronohabitabitfuperillos,] Hoc eft, iuxta fcripturatum pollicitationem,Erit illorum deus,00 ipfi populus eius : in medio illoru obambti*nbsp;labit, �f illor� res ci curx erut, ipfe illas prouehet 0^ defender. Contra ipf* ommanbsp;ingenti reuerentia atlt;^ timorc ad illius inftitut� peragent,tan^ in oculisnbsp;uerfantes, Porro ^bo Habitandi, amicitia, familiaritas SCeofuetudomt^*^^^*^nbsp;eledosfignificatur, quemadmodu i, lohan, i, dicitur,Societas no�t^^nbsp;p�tre amp; cum filio eius lefu Chrifto,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

bis ufus eft propheta Efa, cap, 49. ubi uaticinatur de felicitate reducis popu� � captiuitate Babylonica, Quan^ per iliaquafi in typo altius profpexeritP''�Pnbsp;ta, nimirS quae in Chrifti regno futura erat,prgcipue in fpiritualibus bou's adirn*nbsp;plenda,partim etiam inhac uita,amp; plenein futura. Hue faciunt quae inrlalmisnbsp;Ieguntur,ai, Defideri� eius tribuifti ei. Item, Dominus paftor meus etnilmm' �nbsp;d�crit, Item,TorrenteuoIuptatistuae potabiseos. Item in prophetis apud h 3�nbsp;pit, 6j, Ecceferuimei comedent, Ecce ferui mei bibent, Apud Ezeeb. cap� 54�nbsp;de ouibus Chrifti fub typo Dauidis, Pafcam eas (inquit) in montibus rae ,innbsp;riuis Sc cundis fedibus terrae,in pafeuis uberrimis pafcam eas �^e. Item lohan,6.nbsp;Qui uenit ad me non efurict, 8C qui credit in me no ft tie t in�ter num. Et Luc. 11,nbsp;Ego difpono uobis ficut difpofuit mihi pater meus regnn, ut edatis �i^ bibatis fu.nbsp;per menfam me� in regno meo, Edere uero amp; bibere metaphoricos dicitur pronbsp;felicem Si plena uoluptate degere uitam. Sic non efurire,no fitire,pro defiderio�nbsp;rum omnium fatietate, quod inter defideria 06 huiusuit� curas bona pars fintnbsp;ci bi QC potust ideirco etiam de uidus rationc, QC omnino praefentis uitae follieitu�

A P O C A L Y P S I M. CAP. Vfb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.8

�iinepoftcttda,8(f �nideo permittenda,fcriptura admonet, luxta illud Pfal, ladx^ furam tuam in domt'nS �dc. Item,Ne folliciti fins quid manducetis �Cc, Qu�ritenbsp;Pyimumregn�de� Pr�terea Marei lo. �mendico uobis. Nemo eftqu�relique�nbsp;��gt;tdomum,autfratres,autforores,autpatrem,autfilios, �ut agros propter me 66nbsp;propter Euangelium,qui non accipieteenties tantum nunc internpore hoc, do�nbsp;[�osamp;fratres2lt;fororesamp;matres QC filios SCagros cum perfequutionibus �Cc^nbsp;fcm,Nolite timere eos qui occidunt corpus 6lt;^c� Veftri capilli capitis omnes nu=�nbsp;��'cratifunt�^Ct Talibusclypeis uoluitChriftus nofiram munire imbecillitat�,nbsp;�^^mundi huiusformidaremus tyrannos. Quid ein aliud polTunttyrannijquamnbsp;Pstria profcribere, ignominia amcere, bonis temporalibus fpoliare carceribusnbsp;�^cludere,fame �� fiti cruciare,membraobtruncare, ac pofiremo etia morti de�nbsp;�finaref Nifi quod Antichriftus fupra h�c omnia, qd forte tum ignorabat Chri�nbsp;potefta tem quandam in mortuos fe habere ia�tat,

_ Neqj cadet fuper illos fol neep ullus �ftus.] Allufum efi ad meridianas re� 8*ones, inquibus folis aeftus mireexcruciateos qui huiufmodi incolunt plagas,nbsp;* ndelegimus columnam nubis per diem populo dei obumbrsfle� SignificatuCnbsp;^*��0 hac metaphora,omnium adflidionum fine tempcries in pr�fenti, fiue finisnbsp;^nfuturo�

Quoni� agnus qui in medio throni cft reget illos 6^ de, ] Gr�ce eft 7r6i/jLa.vamp;\ nuod eft pafcere,fiue regere ficut paftor oues,quemadmodu cft in Ezech, ca, 5-4,.nbsp;^lohan. 10,8C in Pfal. Dominus paftor meus ��c.

Etdcducetcos aduit�fontesaquarum,] SichabcsinPfal, Quoniamapud ^^eftfons uit�, ItemEzech, 54* lob^n, 4.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:

P^cnitudine gaudiorum abforbebit, ipfe illos abunde confolabitur, Neccrunc amplius in recordatione,iuxta illud,Beati qui IugentJtem,Triftitia ueftranbsp;^erteturingaudi�. Erqu� apud Efaiam 6y. capit. leguntur, Spe ergo interimnbsp;*^foifalt;fti,inmednsafflilt;ftionibus,im�inmediamorte con�ituti,animo uelutinnbsp;^rtnitna rerum affluentia.adeocR in fummisdiuittjsdeliciantur,omnium focu�nbsp;fifitmi, quodnihilfibiperh�cincommoda RERVM SVARVM poffitdeperire,nbsp;illXta illud. Cum uosoderinthomines S)Cc. Gaudeteamp;exultatCj�fc, Item, No�nbsp;hiina ueftra fertpta funt in c�lis, Item,Dominus cuftodit omnia olTa eorum amp;cnbsp;bt,In patientia ueftra poflidebitis animas ueftras, �tep pluraid genus in fcriptiinbsp;tis, quibus adflidac piorum mentes folentur.

T cum aperuifTet figillum feptim�,fadum eft filentium in ccclo, quafimediahora, Et�idi feptem angelos ftantes in confpedunbsp;! dei: amp; dat� funt illis feptem tub�* Et alius angelus uenit,�d fte�nbsp;^�tantealtare,habens thuribulumaureum: amp; data funt iUi incenfamulta,nbsp;^^daret de orationibus fandorum omnium fuper altare aureu, quod eftnbsp;^^fothronum,Etafcenditfumus incenforum de orationibus fandorftnbsp;^�^anu angeli coram deo. Et accepit angelus thuribulum aureu,nbsp;P ^hit illud de igne altaris,00 mi�t in terram, fada funt tonitrua uo*nbsp;�C fulgura amp; terr�motus magnus^ Etfeptem angeli qui habebant fe�nbsp;� 4

ptctti tubas,pr�parauerunt fe ut tuba canerenu Et primus angelus tuba cccinitjSc faiSa eft gr�do amp; ignis,mifta in fanguine ; amp; miffum eft in ter^nbsp;ram,8� tertia pars terr� conbufta eft, �C tertia pars arborum concrematanbsp;cft,amp;omnef�numuiridecombuftum eft, Etfecundus angelus tubace^nbsp;cinit ; amp; tanquam mons magnus igne ardenSjUiiftus eft in mare, amp;fadanbsp;eft tertia pars maris,fanguis: amp; mortua eft terria pars creatur� eorunbsp;habebant animas in mari, amp; tertia pars nauium interqt. Et tertius angr^nbsp;lus tuba cecinitjS� cecidit de ccelo ftella magna ardens tanquam facula,^�^nbsp;ce�ciditin tertiam partem fluminu,amp; in fontes aquarum ; amp; nomenbsp;diciturAbfynthium,amp;ffa(fta eft tertia pars aquarum in abfynthiumnbsp;multi hominum mortui font de aquis,quia amarc fact� font. Etquart^nbsp;angelus tuba cecinit; Sc percuffa eft tertia pars folis,et tertia parslun�nbsp;tertia pars ftellarum,ita ut obfeuraretur tertia pars eorum,amp; diei nonnbsp;ceret pars tertia,amp; nodis firhiliter. Et uidi,amp; audiui uocem uniusalt;ioi*nbsp;uolantis per medium cceli dicentis uoce magna, V� u� u�habitaoobi*�nbsp;in terra: de c�teris uocibus trium angelorum qui eranttuba canitnn�

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;! dam intelligunc myf�eri� ultimi iudicij per Chriftum iudicem exerce t

b ubi item aperiuntur fcriptur�de hoc loquentes, adeo^deconfum*^^* none f�culi, Pfaimi quidam de particularibus dei iudicijs adueilos**^*nbsp;pios compofiti funt,qu� tamen Ultimi illius iudicij typi funt,quemadniodult;y 7?nbsp;97. �dquidam altj. ItemEfa. 66, Dan. ix, lohel. 5, Zeph, i. Zach. 14.nbsp;ultimo. Qiii loci etiamf� de particularibus quibufd� dei iudicijs iuxta hiftoricuj�nbsp;fcnfumloquantur,maxime tamen in eum diem,in ea tempora quadrat,nbsp;ulturus eft dominus populum fuum de manibus Antichrifti, adeo� io ultimonbsp;generale iudicium breuiearn ukionem fequuturum : quando omnium magot �nbsp;centiff�me aduerfus fathana� regnS in uniuerfum potentiam fuam exetoifus e ?nbsp;De quo Ghriftus feruator nofter Matth. 15. amp; X'S, Pr�terea lohan. �. �C apo^�nbsp;Paulus I. Cor, ly. i.ThelT, 4. �C y. Item a.ThelT, x. Item x.Pet. j. Confequeot^nbsp;filentium intelligunt iam ceffare � clamore,quo peteb�t uindidam, fupra cap*nbsp;anim� interfedorum, uidentes iudicium domini iuftum in eos m�ritas luenbsp;p�nas. Porto mediam horam fan's efle ad fignificand� pacem hanc 8i quietcoj�nbsp;adeo^ ad dif�undionem eorS qu� de feptem f�gillis dida font, �C qu� iam qu^nbsp;nouofequuntur exordio, Verum Diuus Auguftinus per dimidiam horam, tonbsp;tiumquietisaetern�fignificariputat,quod feptenarius numerus quictisnbsp;Gen, a, cap.�tBeda,poftqucmalij quidam,per dimidiam horam,tempusnbsp;medium inter Antichrifti interitum,8C aduentum Chrifti ad iudicium. A qunbsp;facereuidet ilIudDanielis la, cap. Beatus quiexpedat,amp; peruenitad dies 1nbsp;Quod iuxta Beat� Hiero, intelligitur de 4y, diebus qui foperant medum Ikd 0nbsp;inadam,qua duratura fit ultima perfequuao,poft quorum f�nem dominusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

uator in foa maieftate uenturus f�t, Igitur fecundum illor� fententiam apudU nielem per 4y. dies,qui foperant mediam hebdomadam,�lt;f hoc loco per tnedianbsp;horam, incertum tempus aduentus domini etiam poft occifum Antichrifturn *nbsp;gnificatur,iuxta illud Matth, ay. Media autem node clamor fadus eft. Item,

dieet hora nemo feit. Item, Non eft ueftrum nofte tempora uel momenta 0^6 Stlt;-i.Thefla. 5.Diesdomfnificutfurinno(fte, Qua in re infigniterfalfifuntproxi-��iis annis, �C alios fefellerunt Anabaptift�, certum annum, diem,fic horam finis ^undi ex reuelationefpiritus, utiaeftabant, pr�fcribentes, quod tarnen tempusnbsp;*3tnpr�tertjt. Sunt item qui per hanc mediae hor�quietem, intelligunt pacemdnbsp;Conftantino datam ecclefijs, 8C libertatem faeftam publica conftruendi oratoria jnbsp;3cpublicedocendiEuangelium, Nicolaus de Lyra refert adperfequutionemnbsp;hiliani Apoftat�, quiecclefias Chriftianor� occlufit,SCpublice pfallendi ritumnbsp;ptohibuit,qu� tarne per fequutio quafi media hora durarit, Quando breui adeo

ut quern potiffimSfequaris, non facile uideas. Mihia�t uidetur iamrurfus J^ouoordineab exortu regni Chrifti,uarios ecclefiae narrare euentus.Proinde fianbsp;'^ntium referri ad ea qu� interim tacitus adornabant,Slt; futuris euentibus adpa�nbsp;��3bantur,nimir� angelos paratos, SC futurooperi accindos adftare. Deinde tu�nbsp;�as illis dari, lam alium angelum facris operaturu aduenire, altari adftare, fuffi'anbsp;facere,SC fuaue coram deo patre olere fandorS preces per Chriftum oblat�,nbsp;Q.u� omnia fummo interim filentio lohan. fieri cernit,quafi media ilia hora,quanbsp;f�gniftcari uidetur tempus illud � Chrifti afeenfu, quo difeipuli domini un� cumnbsp;tandis millier ibus et Maria matre domini in ccenaculo occlufi, propter metS Iu=�nbsp;'^�oru, orantes cum ieiunio SC lachrymis exped�tes promifTum patris, fpiritumnbsp;^uirtutem ex alto,quemadmodu Chriftus iuflerat, Ad. i. Item Ad. 4. ubi pro�nbsp;*aibent apoftoli loqui )^bum, reuerfi ad fuos orant, Domine tu qui fecifti c�l� SCnbsp;^erram. Item poftlapidatS StephanS,fada magna perfequutione in ecclefia Hie�nbsp;�^ofolvmis.omnes difoerfi funt per regiones lud�� Samari� nr^pter anoftoJos*nbsp;�c|uentes uerb�, nifi folis lud�is. Igitur dum ecclefiainfilentioagit, �Cresfuasnbsp;�Um precibus ac lachrymis domino commendat, �C lud�iinterim adum putantnbsp;^^Euangelio,Chriftus fummus facerdos orationes ecclefiae coram patre ofiert.

Etuidi fept� angelos ftantes in conipedu dei. ] Nafcentiecclefi� profpera �lunciat lohannes. Stantes,promptos atc� paratos fignificat,ad iufta dei capefleixnbsp;0a,ocinscp perficienda.

� Et dat� funt illis feptem tubae.] Tubar 5 multiplex ufus eft, inter quos ille tjuo�^ unus eft,quod poteftas publica leges SC fententias latas, ad tubarum clan�nbsp;gore publicare foleat, SC in uulgus proclamare. Illud offieij �C hie angelis lohan,nbsp;tfibuitjper quos tarnen apoftolos SC uerbi miniftros intelligunt.

Et alius angelus uenit.] Hunc Chriftu intelligunt,qui eft facerdos in �ter� ^um,quifemetipfum per fpiritum fandum obtulit deo patri pro nobis hoftiamnbsp;*5 odoris fuauitatem. Heb. 9. Porto per altare aureum, thuribulum aure�, atc�nbsp;�''cenfum. Alludit ad tabernaculum, quod ad exemplar c�leftiQ,Mofi in montenbsp;�^onimonftratum 5C fabrefadum,Heb. 8, cap.

COMMBNTARIVSIM nibus Abrah� ac Dauidi de regno Meff�� accelerando S)C prouchendo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;es

amp;hodie piorumfuntjdumorantjAdueniatregnum tuum� Hiu'ufmodi ueroa � dens amp; affi'dua piorum precatiOjiuxta laco� in epift* c�los p�n�tr�t*

Impleuit illud de igne altaris 5)C mi�t in terram,] nbsp;nbsp;Id quod fa numnbsp;nbsp;nbsp;pe '

tccoftes memorat Luc* Ado, x. cap. Et in hunc quoq,� fenfum Petrus helis prophctiam inter pr�ta tur, Videturaut�lohannes alludere adilludc a, .nbsp;cap. In manu eius carbo uiuus, quern forcipe tulerat de altari* Porro pernbsp;gnificatur,non nifi igni coelefti miniftros Euangelq idoneos reddi pofle.

Et fada flint tonitrua SC uoces Sgt;C fulgura Sgt;C terr�motus,] Habet quidda fimile exordium Euangelic� pr�dicationis cum initio promulgationis^legi^nbsp;Exo, 19* cap* Hine amp; Lucas fonum �C uentum uehementem amp;(. comnidS loeunbsp;memorat Ad, 2.^ Idquodetiam autor epift. Heb, cap, 11, CuiuSjinquitjU��^quot;�^nbsp;lift terram tunc, nunc autem repromittit dices, Adh uc femel �i. ego tno�^nbsp;folum terram fed �i. c�lumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Significatur uero huiufmodi metaphoris ��VP �

bolicis potentia uerbi, qua cunda qu� fe aduerfus dei feientiam moliuntur,quemadmodum Paulus in 2.,Cor, 10, cap, Eftenim omnito��^^*^�.nbsp;gure,ac terr�motu horribilior fermo dei uiuentis. Id quod ex eo adpareb^*�nbsp;quente domino fua uerba,perterriti ac pauore concufti, fteterSt prociildi^nbsp;Moft,Loqucre tu nobis 8�C, Non loquatur nobis dominus, ne fortenbsp;Exod, io, cap* Hue pertinet quod autor epift, ad Hebr, cap, 4, Viuuscft*^^nbsp;deifiCc, Annouif�funtingens �C horribiletonitru uoCesill�Petri, ubipO�t^ lt;nbsp;ceptum c�litus fpiritu ait ad plebem, lefum � Nazareth uir� adprobatuin ^anbsp;in uobis uirtutibus �6 prodigtj s Sufc, Hunc per manus iniquoru affigen^^�nbsp;emiftis,Qiiibusauditiscompundifunt corde 6C dixerunt, Quidfacieit'i��*�^*nbsp;fratres;' �Cc* Similiter �C qu� Stephanus Ad, 7^

tubas,intelligunt feptem grauiflima dei indicia, ufcp ad ultimum �C ��di� cium, nimirum � diluuio repetendo at(^ deinceps ufe^ ad feptimum Sf ultim�*�*nbsp;De quibus uidebimus per ordinem,Primus igitur angelus tuba cecinitittdiciumnbsp;originalis mundi,nempe diluuij,confufionis linguarum �C Sodomortimgt;deqti**nbsp;bus Gen, 6, ii, �� i9.Vnde Petrus in pofteriorecap,!, cohortans utper fidcipoe-nitentiam terribile dei iudiciS declinemus,ita loquitur. Si originali mundo nonnbsp;pepercit, fed odauum Noe iuftiti� pr�conem cuftodiuit,diluuium in mundutnnbsp;impiorum inducens,in quo tota Caini pofteritas ad unum perijt,amp; ciuitates So�nbsp;domorum 8C Gomorr�orum in cineremredigens,euerfionedamnauit, exemplanbsp;eorum qui impie aduri funt ponens ��C*

Fa da eft grando S)C ignis mixta fanguine*] nbsp;nbsp;Hoc fatis patet ex hifloria di�

Ettertiapars arborum concremataeft SComnefenum, ] ArborSamp;frocm nominibus, homines inferiptura ftgnificariuelexPfal, 1,6C Efa,cap4 4��t^*^r5nbsp;fit. Porro pars hominum tertia perqt,fiue ad diluuium, fiue ad godemorum lUanbsp;cendium refpicias. Si ad diluuium,certum eft totam Caini pofterit2tem,qui � tri.nbsp;bus Adami filtjs, quos fcriptura memorat,primus fuit,ad unum perqffe. Si ueronbsp;ad Sodomorum incendium, conftat Sodomos pofteritatem efle Cham, tertij filtjnbsp;Noah, Gen. 10, Pr�terea SC alia quoc^ ratione tarn hrj qui in diluuio, quam quinbsp;incendio perierunt, tertia pars hominum dicuntur, Nam funtquidam iufti quinbsp;p�nitentiam alqs pr�dicant. Altj iniufti quidem funt,fed audiences uerbS com�nbsp;minationis �C cohortationis, ad deum per p�niienti� couertuntur ,amp; iufti fiunt,nbsp;Tertia

A P o G A L Y P s t H. GAP. Virt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jo

Tertia ucro pars funt �niLifti,peccatoresjqin' uerbum cohortatibnfs eontcmnunt �Cimp�mtentes permanent, imo peccatS fuum pr�dicant, l�tantur quoq; cumnbsp;��ale fecen'nt,�CexnItantin rebus peff�mis� Verum ut ad ecclef�am noui tefta.�nbsp;^entih�creferamus, primo angelo tubacanentefadiaeftgrando �Gigm's, id ^dnbsp;ptrusexiohele interpretatur,utpaul� ante diximus,referendum el��adnbsp;ludaeos pr�dicatiom'apoftolorum pertmaciter refiftentes, quo tandem diuinamnbsp;�nfemetipfos ultionem ob contemptam dei admonition� prouocantes,inauditasnbsp;��cideruntcalamitates. Id quod per fanguinem �C ignem �C fumum in lohele fianbsp;S��ificatur cap, a. Quo etiam pertinere uidentur qu� in Zephonia cap, i, Simulnbsp;alludit �ohan, ad por tenta ilia fine in diluuio,fiue in Sodomis,fiue �tiam innbsp;^^gyptofada,quemadmodS 8gt;C alijs locis fcriptura foletadhuiufmodi alludere,nbsp;^�tertia pars terr�,�^ tertia pars arborum �6c, Grandem calamitatem futuramnbsp;*��o*'talibus,pr�cipue lud�orum gendjC�filium dei in fe fpernenribus,minatur,nbsp;'��lirum fame,gladio,�� pefte perituros oftendenstqu� per grandinem,fangu�nbsp;�C uaporem fumi accipimus apud lohel. De grandine �G fanguine per fe fa�nbsp;cjuidem manifeftf�, Porto uapor fumi aerem peftilentem f�gnificat. Ad huiuC:nbsp;J�odi uero portenta,pq firmantur in fide, ubi experim�to difcunt deum fuo uer�nbsp;^Ojquemadmod� pollicitus eft,adefle. Deinde �C peccatores, qui fanabilcs funtnbsp;'�^populo, � uefanis erroribus ref�pifcentes, timor� dei concipi�t, Tolluntur de�nbsp;imptj ut pietati locus detur, Quod uero tertia pars p�rit,duabus faluis,fignix *nbsp;^^^anmihiuidetur,id4dperPfal,dicitur,Mifericordia eius fuper omnia opera

�,�gelus,ut quidam exponunt, iudicium fubmerfi Pharaonis,cum eledis proce. ��Dus QC uniuerfa uirtute bellica,cecinif, Mons magnus ard�s, Pharao eft adanbsp;populum dei furore incenfus, Porto tertia pars hominum,hoc loco Aegynbsp;P�n funt, pofteritas Chamex Mitzraim, Gen, lo, �� PfaI, 78. Et percuff�t omnenbsp;^^��ogenitum in terra Aegypti, primitias omnis laboriseorumintabernaculisnbsp;Item tertia pars homin�pro impeenitentibus ad uifa portenta, Tertia ucanbsp;5^ pars nauium, quod Aegyptus tota fere aquis innatet, ut Geograph! tradunt,nbsp;rertia pars maris fa��a eft fanguis, iuxta illud Pfal, 78, Conuertit aquas eorumnbsp;�tifanguinem, �G occidit pifees eorum, Verum ut ad Euangelic� pr�dicationisnbsp;�empora referamus,conabimur. Per montes r�gna in fcriptura fignificari,uel exnbsp;^fa, cap, i, manifeft� f�t, Eritpr�paratus mons domini amp;c, atq? aliquotlocis innbsp;^falmis. Sic S� per mare robur acpotentianonnunqj, utapudEfa, cap, 15, For=nbsp;^�tudo maris dices S�c, Videtur igitur mihi regnum aliquod potentiff�m�, quodnbsp;monarchiam fuper alia mundi r�gna uendicet, hoc loco per montem fignif�nbsp;� quod tarnen ab alio regno quodam fortiori, prorfus uelut mons � mari ab.�nbsp;^tbendum f�t. Hoc quod pulchre de regnoRomanor� omnium fortiff�mo internbsp;'��Undi r�gna, �� regno c�li, ^d Chrifti eft, apud Danielem cap, i, �C 7, delineaanbsp;EtChriftus Matth, 11, Cum fortis armatus S�c, Item Iohan, ii, Nunc prinanbsp;'^Ps huius mundt etjcietur foras, Praeterea 17, eiufdem, Confidite, ego uici munnbsp;Igitur fecundusifte angelus l�ta nunciat ecclefi�, nempe regnum huiusnbsp;^j.^^'hjregno Chrifti ceirur�,�C uelut � mari faftiff�mo abforbend�, Mons ign�'nbsp;Pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc eft ira amp; furore aduerfus Chrifti regn� incenfus ,quemadmodum de

�'al �^�^��^quod erat fpirans minarum �C c�dis indifcipulos domini, Alt;ft� 9* �Man^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uniuerfum cum lud�orum tum Gentium pontif�ces, qu� 0�

Qc C�fares 2lt; pr�f�des ad perfequendum Chriftianos inflao��* nbsp;nbsp;nbsp;5

COMMENT ARIVS IN quemadmodu Ada apoftol�ca tcftantun Fada eft terria pars man's fangin's:iplisnbsp;furore percius et in fe inuicem f�uientibuSjquemadmod� Midianite Iiidicumy.nbsp;cap, S)C quemadmodS fupra de Romanis principibus diximus, qui mutuis internbsp;fe c�dibus ac bellis inteftinis Romanum imperiu, magis quam ulla uis externa,nbsp;labefadarunt. Et mortua eft tertia pars eoru qu� habebant animas in mari. Hocnbsp;eft bona pars bellic� uirtutis, qu�claflibus marinis belligeratur,p�rit, Namteranbsp;ramari^miituofeconficiunt Romani dues, ut hiftori� tradunt. Et tertia parsnbsp;nauium interijt,hoceftclaf��s maritimaij� copiai^, quibus nauale bellum exercesnbsp;tur, Poflunt etiam per naues baud ineleganter fi^nificari principes,fapientes,acnbsp;rerum publicaru redores,quos dominus aufert e populo qu� uult p�rir e, Efa, 5�

Et tertius angelus tuba cecinit,8�cecidit� coelo ftella.] Tertius angelus,ut illi de quibus fupra tradunt, iudiciS de excindendis gentibus in terra Chenaan,nbsp;qu� Sc ipf� pofteriras Cham Gen.io. cecinit. Pr�terea et imp�nitentes,quanaonbsp;iam terror aduentantis populicircumuicinas regiones deferti inuaferat, quem�nbsp;admodum adparet in hiftoria exploratorum, SC hift. Bileam.

Stella ardens tanquam facula,] Ira dei aduerfus Gentium impoeniten^^*� accenfa,quod mifericordiam dei non implorarent,fed magis ad refiftendum P��nbsp;pulo dei fe armarent,quo in fua malicia diutius perdurarent.

Nomen ftell� abftnthium, ] Cuius fuccus uomitS extorquet, quemadmo� dum phiftci tradunt: ftc terra euomuit genres illas,Leuit. io. cap.

Multi homines mortui funt de aquis,] Confuetudo Ifraelis cum gentibus, fadaeft illis in perniciem. Exo, ij. Deut, 7, Pfal, 106, Porro fi ad Euangdi^^nbsp;pr�dicationis tempora referamus, uidetur mihi lohan. prophetarum more tn�nbsp;ftia mifeere l�tis, quo ad timorem domini ac uigilantiam, aduerfus uanatn car�nbsp;nis fecLiritat�,exciret pios. Quid igitur G per ftellam illam intelligamus haftefi^r�nbsp;cham quempiam infignem, qui fua h�refi multis fubinde h�refibus uiamnbsp;Qualis fuit Simo ille magus A(ft, 8. C cuius h�refi mult� fubort�,ut Eufeblt; ccd�nbsp;hift, lib, i, cap, 15;, autor eft. Et quales Manich�us, Nouatus,Arrius, at$nbsp;gius,quiomnesinfignes h�refiarch�fuerunt,�Cmultarum h�refumcau�a. bmnbsp;per flumina SC fontes dodrinam accipi in feripturis ex Prouer. y. Salomo��^�nbsp;Euangelio lohan. 4. ety.cap. manifeftum fit,Item per abfinthiumdo(?lrin3P^nbsp;ua SC pharifaica,qua purus f�dei fenfus turbatur, SC dulcor amarcfcit,iuxtam^�nbsp;Deut, 19. Ne forte fit inter uos radix germinans fel 8C amaritudinem. Hucetia^nbsp;uidetur alludereChriftus,ubiiubctcauendumefle �fermento pharifeotu�f� utnbsp;multihominum mortui funt de aquis. Peruerfa dodrina ut � Chriftogt;�l�^�^�^^^nbsp;ueraet�ternauita eft,abducit,ita morti�tern�deftinetnecefleeft. Hint: Petrusnbsp;lohan, 6. Ad quem ibimusC Verba enim uit� �tern� habes �Cc. Aduerfus ueronbsp;huiufmodi pfeudododores pluraini. adTim. SCi.Petriepiftolis leges. Puuu *nbsp;hiftorias reuoluimus,multis legimus h�refes f�ifle exitio,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..., ,

Et quartus angelus tuba cecinit SC pereufla eft.] Quartus angduSjUt 1 1 de quibus fupra tradunt,iudici� exploratory SC populi in deferto,prc�Pt^�^ murmurnbsp;�C impatienti�jfeditionem aduerfus Mofen SC Aharonem, propter i^ortationemnbsp;cumMidianitis,SCpropter peccatS uituli,qu�fummarie apudP^ul� i.Cor. lo.

T ertia pars folis SC tertia pars lun�.] Ifraeliticus populus rede folis,lun�, ac ftellarum nomine accipiuntur, iuxta illud, Sufpice c�lum SC numeraftellas.nbsp;Sic erit fernen tuum,non tam quo ad numerofitatem, qu�m etiam ad claritatem.nbsp;Et illud, Vidi folem �C lunam SC ftellas undecim adorare me.

f�h'orum Chamjud�i, qui perierunt, rede accipiuntur, Vnde per imitationci� Sodomit�jAmorrh�i �C Heth�iapudEfa. i.cap.amp;Ezech, 16, nominantur,nbsp;Vtdiei nonluceretpars tertia,]nbsp;nbsp;nbsp;Tertia pars illius populi,non intellexerut

mirabilibus operibus fauorem dei erga fe, PfaL io6, iuxta Heb, numerum. Et nodis fimiliter,] Profperitate quo^ terrena tanquam ingrati merito prinbsp;Uantur, Vel,quod tota multitude h�c in qua multi boni, propter permixtos ma�nbsp;(os, dida fit peff�ma, rebellis, exafperans, �C multa id genus alia, adeo^ propternbsp;illos multis externis malis adflida. Si uero ad Euangelic� pr�dicationis temposnbsp;ra referamus, fie nobis uidetur tertia pars folisperculTa, Chriflus fol iuftiti�SCnbsp;candor eftlucis �tern�, cuius �C apoftoli lux mundi ab eo didi funt. Tertia ig�nbsp;pars fob's percuti, hoc eft ecclypfari dC deficere dicitur, ubi potiflimi, hoc eftnbsp;nui fe Chrifti uicarios 06 apoftolorum loco conftitutos iadant, � Chrifti EuangCanbsp;[io ad fua deficiunt dogmata, V t ubi Vidor ecclefias orientis,propter pafchae ccsnbsp;�ebritatem, � communione feparat: ubi Liberius in Arrianam h�refim fine metunbsp;perculfusjfiue mente captus abtjt : ubi Bonifacius � Phoca C�fare pn'matum fusnbsp;pcromnes orbis ecclefias obtinet: ubi fucceffbres interpr�tation� feripturarutnnbsp;fibi foli uendicant,�6 qugftionum fidei determinationem: ubi ciborum quorunsnbsp;dam ufum,quern Chriftus liberum permifi't,omnibus credentibus interdicit: ubinbsp;^lericis coniugium in totum,in quibufdam uero gradibus, lege dei non prohibisnbsp;fis, toti ecclefi� illicitum facit : ubi belligerari pro pati imonio Petri,ut uocant,06nbsp;alias friuolas ob caufas, fibi 26 clero fuo gloriofum ducit, �tc� innumera id ge�nbsp;*^us,quae cum Chrifti Euangelio ex diametro pugn�t,quibus tandem eff�citur utnbsp;fummi quoep imperatorcs, multa fibi licer� put�t quai minime licent Chriftianisnbsp;pfincipibus. Ne uero extra orbitas nos currere dicant,nbsp;nbsp;nbsp;defedu folis ita inter�

pr�ter,ipft nobis anfam adhocpr�bueruntinca, Solit�, de maio, S6obe, ubife� ipfos faci�t folem, imperatoriam uero maieftatem lunam, Cur igitur ego illorumnbsp;defedus non interpretarer folis 26 lun� defedus �'

Ettcrtiaparslun�26ftellarSJ nbsp;nbsp;Hoc eftbona pars pracIatoru�6dodorurrt

�cclefia�,pr�terea eor�qui rem pub�cam gubernant,etalqs pr�funt, Oportebat hamc]^ epifeops alqs,non modo � uulgo, uerumeti� � clero, feientia QC eruditionenbsp;legi's dei pr�ftare, ut fi qu� fidei qu�ftionCs inciderent, diffbluere, 26 fuccrefeennbsp;les tn ecciel� h�rdes, uerbidei farculo euellere poft�t, quemadmodu Paulus innbsp;epiftolaad 1 itumferibitcap, i. Deinde 26 uitacquocjfandimonia ilium cundosnbsp;de ecclefia excellere oportebat, ut efl�t exemplar 26 forma gregis. Modo nedumnbsp;feientia Icgis deieruditi nonfunt, fed ne ferre quidem eruditos pofTuntjfed Tra=nbsp;2ones,Cyclopes,Harpi�,26 Helluones in illorum aulas undic� conuolant,bona *nbsp;ecclefi�,quibus eruditi26pauperes Chrifti fuerantalendi,uorantes.

Et diei non luceret pars tertia. ] Quod ecclefi� Chrifti dignitas, gloria, S6 decus,propter illorum qui pr�funtdefedum, bona parte perierit,ne(^ fpecimennbsp;Hu�libet exile ueteris illius ecclefi� amplius pr� fe ferat : ita in omnibus ab apo�nbsp;ftolicoinftituto adfuas libidines deflexerunt, iuxta illud, Nomen deiper nos blanbsp;^Phematur inter gentes,Ezech, 56, Rom, i. Propter quod reddit 26 illos contemnbsp;Ptos,iuxtaPfal. 107,26 Hiob, ii, 26 utfalinfatuat� conculcandos Matth,^, cap�nbsp;�eut eft dies hodierna,

- Et uidi 26 audiui unum angelum uolantem per medium c�li,] Gr�ce non ^liaquilafed angelus. Item tantSbis habetu�, Quibufdam uidetur uoxcfleleanbsp;8*s �6 prophetar5,qu� comminetur p�nas tranfgreflbribus,de quibus tres tubaenbsp;�^qu�tes. Nam quatuor fupradida iudicia,ante legem datam fada

Si utero legatur �uxta uetcrem Interpretern, [ Audim' uocem unius aquflae, ] fiCreferatur ad Euangelic� praedicationis tempora, per aqi�lam,qii� acutiffimenbsp;cernit,altifflme^ Qi. indefeffe longifflma terrarum fpacia pcruolat, i'ntelliguniurnbsp;utri,qui ex fptritus reuelatione acutiffime futura dei iudicia, propter huiufmodinbsp;h�rcfes �C impias abominationes, cernunt,amp;5 ea ecclefi� dei forti animo �C inde^*nbsp;feff� ftudio uoce^ magna ingeminant� Quales fuer�t olim Athanafius Alexan�nbsp;drinus,EufebiusVercellenfis,Hilarius Pidauien, lohannes Chryfo�omus,Cyonbsp;riUus,�mbrofius Mediolanen, Augu�inus Hypponenfis,00 quidam altj�

Vac u� habitantibus in terra,] Hoc loco V� non imprecantis (ut alias cre� bro in fcripturis) fed pracdicentis adeo^ dolentis e�, Ingeminatur uero,quo maanbsp;gnitudinem pariter �gt;C certitudincm calamitatum,nifirefipifcant,in�nut:t,

E c�tcris uocibus tub� trium angelorum qui erant tuba canturij Quiexa trcmorum tempora incredibiles erant praenunciaturi calamitates, qu� fupcrioanbsp;rum temporum,quatnlibet graues,longe fint exce�urx, iuxta faluatorem Matt*nbsp;24, Sc inTheff, 2,

T quintus angelus tuba cccim'q amp;uidi ftellam de coelo ccddiu^ 1'n terram, �d data eft ei clauis putei abylTn Etaperuitputtun'nbsp;abyfli: �C afcenditfumus putei,ficutfumus fornacis magn�*nbsp;obfcuratus eft fol �d aer de fumo putei. Et de fumo putei exierut locuft^�nbsp;in terram � 8d data eft illis poteftas, ficut habent poteftatem fcorpion^�nbsp;terr�,amp;^ pr�ceptum eft illis ne l�derent f�num terr�,neqp omnenbsp;necp omnem arborem: nifi tantum homines qui non habent fianuni^^*nbsp;in frontibus fuis: �d datum eft illis ne occiderent eos: fed ut cruciarenU^�^nbsp;menfibus quinqp,et cruciatus eorum,utcruciatus fcorpfj cum per�ut*^nbsp;minem. Et in diebus illis qu�rent homines mortem, �d non inueo*^^nbsp;cam: �d defyderabunt mori,�d fugiet mors ab eis. Et fimilitudintsnbsp;ftarum,fimiles equis paratis in pr�lium : �d fuper capita earum tan^�'^^^nbsp;coron�,fimiles auro: �d facies earum tanquam facies hominum,�d bab^^nbsp;bant capillos ficut capillos mulierum : �d dentes earum, ficut dent^^ 1^�quot;*nbsp;num erant, �d habebant loricas ficut loricas ferreas,�d uox alarun^ earuninbsp;ficut uoxcurruumequorummultoru currenti� in bellum, �d habebantnbsp;caudas fimiles fcorpionum: �d acculei erant in caudis earum: �dpoteft^�nbsp;earum nocere hominibus menfibus quincp, �d habebant fuper fe regentnbsp;angelum abyff�,cui nomen Hebraice Abadon, Gr�ceautem

amp; Latine habens nomen Exterminans, V� unum abrj t,�d ecee ueniunt adhuc duo u� poft h�c. Et fextus angelus tuba cecinit: �d audiui uocentnbsp;unam ex quatuor cornibus altaris aurei, quod eft ante oculos dei,dicen^nbsp;tem fexto angelo qui habebat tubam,Solue quatuor angelos,qui albga�nbsp;funtin flumine magno Euphrate, Et folutifunt quatuor angeli, quinbsp;rati erant in horam �d diem �d menfem �d annum : ut occiderent teriia^nbsp;partem hominii� Et numerus equeftris exercitus uicies millies den� quot;nbsp;113#

APOCALYPSIM. CAP. I5C. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ji

Kagt; Etaudiuin�merum eorum.Etitamdiequosin uiG'one: amp;:qui fedcs� bant fuper cos, habebat loricas igneas,amp; hyadnthinas �C fulphureas, amp;nbsp;capita equorum erant tanquam capita konum: �C de ore eorum proceditnbsp;igniSjamp;S fumus,amp; fulphur* Et ab his tribus plagis occifa eft tertia pars honbsp;minum,de igne de fumo 8lt;2 fulphure,qu� procedeb�t ex ore ipforurngt;nbsp;Poteftas enim equorum in ore eorum eft,amp; in caudis eorum,nam caudcnbsp;corum, G'miks ferpentibus, habcntcs capita : �d in his nocenU Etc�terinbsp;homines qui non funt occifi in his plagis, neqj pocnitentiam egerunt denbsp;operibus manuum fuarum ut no adorarent d�monia �dfimulachraau�nbsp;rea argentea et �rea et lapidea amp; lignea,qu� nec^ uiderepoffunt,necpnbsp;audire, nelt;^ ambulare, amp; non egerunt pcenitentiam ab homicidijs fuis,nbsp;ne(� � ueneficijs fuiSjiiec^ �fornicatione fua,ne(^ � furtis fuis�

feptem. Poftremo in manus Philiftijm SC filiorum Amon, De quibus liber �u dicum Sc duo libri Samuelis*

Vidi ftellam de coelocecidifle in terram�] Hancputantfatbanam efle,de quoChriftus Luc, lo� Videbam,inq�it,fathanam ficut fulgur dec�locadentem�nbsp;Idcirco lohannes non uidit eum cadere,fed cecidifle�

Data eft ei clauis putei aby ffi'.] Hoe eft, poteftas menti�di SC imponedi paa firmts* Hfnc o�s irrepfit h�rerica peruerfitasjlo^ 8 Mendax eft pater eius^.nbsp;Etaperuitputeumabyff��Cafcenditfumus putei.] Hoceftuu^ad mundinbsp;lapientes mendacium 8^^ impoftura peruenit, Sap, i SC Rom, i.

Et obfcuratus eft fol.3 Hoeeft,etiam populus deihabens feienti� legis qua CunC�is terr� populis pr�ftantior eft,in error� abducitur,ut fequat deos ali�nes�

Et de fumo exierStlocuft�in terram,] Loeuftas uocat genres illas per ciri tuitun�Ifraelis,nempeMefopotamios3Moabitas,Chanan�os,Midian,�malek,nbsp;l^hilifttjm SC Amonitas: quibus populus dei,propter ueram religion�negledamnbsp;Sc falfam fufeeptam, traditus eft adfligendus, fuper quem locuftar� inftar irrue,nbsp;��Unt, ludicum 6, capite.

Data eft illis poteftas ficut habent poteftatem feorpiones terr�, ] Qii� ore ^landiendo cauda percutiunt. Sic Balach per mulieres populo blanditur, q�emnbsp;poftea gladio percutit, Numeri 2.4. SC 2.5, Adeundem quoe� modum 8C ali� gennbsp;^^�jinter quas habitabant, illis fecerunt. De quibus ludicum 5, cap. legimus.

Et pr�ceptum eft illis ne l�derent f�num terr�, ] Significat figurate di� ^^Ife loeuftas. Nam locuftar� eftjno homines,fed f�num l�dere: quemadmodSnbsp;SC apud lohelem. Quo autem pado l�ferint homines, legis ludic, 6�nbsp;Qui non habent f�gnum dei infrontibus,] Hoc eft,qui patriumac legalemnbsp;^*tumdeferuerunt,utinlib. ludic, dicitur,

, Et dat� eft illis neocciderenteos,fedutcruciarctmenfibus quin^.3 nbsp;Non�

enim erat illor� compl�ta iniquitas, iuxta illud Exo, 51, Ego nbsp;nbsp;in die ultio

his uifitabo St hoc pcccatu eor�. Et Matt� ij� Impi�t� menfuram patffi ne�foru� Menfibus quinc^� ]nbsp;nbsp;nbsp;Menfes quincp, funt quinc� tempor� ac feruinitis fub

nominatis quincj regibus permutationes : per menfes nero breuis temporS mu* tatio iignificatur� Quincg igitur menfibus cruciati fiint,hoc eft quincp uicibus innbsp;feruitutem traditi funt, Sgt;C demum per Dauidem regem in libertatem adfcrti,utinnbsp;a� lib� Samuelis cap. 9, ��11�

Qii�rent homines mortem QCfugiet mors�] Tantus, inquit,eritfcorpionS Cruciatus in hominibuSjUtuel morte ilium finiri cupiant, ne leuem futurum pn*nbsp;tent. Ex quo adparet omnia in manu domini fita e�e,non in hoftis,necp ctiam nonbsp;ftra uoluntate,quantum ille noceat�

Etfimilitudines locuflar� fimiles equis paratis in pr�lium.] Magna cquo� rum Qi. locuflarum lecundum naturam diflimilitudo, fed imitatione quadam �-miles.Propriaquidemanimi ferociacquibellici,atuiribus impedin', inflarlocuanbsp;ftar um erant imbccilles: id quod de formicarum ira dici folet�

Super capita earum tanquam coron� fimiles auro�] Reges Genuum fn^ uiribusuidoriamde populo dei tribuebant,quibus deus ceu flagello adca^J*nbsp;num. Quos enim oportebat tanquam leones omnibus per circuit� genttbusnbsp;formidini,pofiquam dominum deferuerunt,tam fadi funt formidulofi,utncnbsp;cuftis quidem fefe aufint opponere�

pientia,qu� in facie relucet,accipienda. Quod igitur ait, Tanqu� facies, fimnb* tarn prudentiam ac fapientiam,nimirum carnis jquac flultitia efl apud deum,nbsp;telligit� lud�i uero quos oportebaticientialegis dei poliere, adeo^ lapientio*^^^nbsp;effe cundis gentibus, indecp fore, utnemo illorum, fed ipfi altjs dominarcntubnbsp;quemadmodum in Deut� 4* dicitur� Haec enim eft ueftra fapientia amp; intelU^*^^nbsp;coram populis, utaudientes uniuerfa pr�cepta haec dicant, En populus fapicnsnbsp;6� intelligens gens magna �6c� Et eiufdem a.8� Videbunt^ omnes terrarumnbsp;puli,quod nomen domini inuocatum fitfuper te, �C timebStte� Atc� poftp^^^^�nbsp;Confiituet te dominus deus tuns in caput, 8gt;C non in caudam, 2C cris fempc*' ��*nbsp;pra,�^ no fubter amp;c� Qii�m fluid igitur funt, quibus gentes dominantur,qninbsp;men uera carent fapientia C

Ethabebantcapillos ficutcapillos mulieru� ] nbsp;nbsp;Quam effoeminatos clTc pu�

tas illos, quibus effceminatidominanturf'�licubiminaturdeus, dominabunturillis�

Et dentes earum quafi leonum erant�] nbsp;nbsp;Non reuera leonS, fed quod eftlt;x�

minatus 6C focors populus, ita ut leonum dentes illos formidarent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Ethabebantloricas ficutloricas ferreas,] Haecomnia magis uidchatur t]s qui deum reliquerantqu�m reuera eflcnt,quemadmodum dicitur, Fug�^s nemianbsp;ne perfequcnte, � folio arboris cadente formidabis�

Et uox alarum earum ficut uox curruum equis multis currenubus� ] nbsp;nbsp;bic

Et habent caudas fimiles fcorpionS,6C aculei erant in caudis.] Cunda ui* des eo facere,ut intelligas deferentibus deum,terrori efle ea quae alioqui minimenbsp;formidarent� Et aduerte hoc de fcorpionS caudis ter repeti,quod ter decepti funtnbsp;per gendu mulieres filq Ifrael. Vndcoffenfodeo, inermes 8C nudiin confpc^unbsp;hoflium caderent� Primo Numeri ly, ubi fufpenfi principes �C uigind tria milha

A P O C A L Y P S I M. C A P. IX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55

hommuoccifib Secundoludicu^. Propter quod tradiditcosdomfnus in manu^ Gennum,8lt;dominatifuntillorumquioderunteos,Pfahio6. Tertio bReg. ibnbsp;Propter quod fcifTum regnum, amp; tandem in Aflyrios regn� utrumc� tranflatS.

Nocere hominibus menfibus quinc^,] Id eft per uices quint]^ in feruitutem dati, ut fupra uifum eft.

Ethabent fuper fe regem angelum abyff�j Hic eft angelus uaftator,Chria fto,qui uenit faluum facere quod perierat,c�trarius: ita ifte omnia uaftar SC per^nbsp;dit, qui eft rex fuper omnes filios fuperbi�, � quo Genti'n tyranni ad uaftandumnbsp;�C perdcndum omnia agitantur,quoniam dq Gentium d�monia. Sathan autem,nbsp;quemadmodum Chriftus ait,homicida erat ab initio: ac, ut Petrus ait,inftar leo=nbsp;nis circumit, qu�rens quem deuoret: cuius SC laus fecundum nom� eius Abad�nbsp;don fiCc. Si uero ad euangelic� pr�dicationis tempora referamus, uidetur mihinbsp;ftella hgc Mahumetum in oriente,ac pontificem Romanum in occidente �gnifi�nbsp;Care. Hij ceciderunt de c�lo, hoc eft ab Euangelq c�leftis ftmplicitate ac puri�nbsp;t�te, ad terrena proprij fenfus dogmata. Vna uero ftella cenientur, quod �numnbsp;Uotum,un5 ftudium utercp habeat,nempe Chrift� expugnandi,et fua ftatuendi.

Et data eft illi clauis.] Clauis,accept� poteftatis ftue autoritatis SC publicae adminiftrationis infigne eft. Intellige uero poteftate datam, fua dogmata Eccle=nbsp;Gjs obtrudendi,ab iratodeo.

Aperuit puteum abyfli.] Infernum fiue gehennam, hoc eft damnatorum locLim.'adeo^ fathan� regiam ftgnificat,iuxta illud Luc. 8. ubi Chriftum rogancnbsp;d�mones, nepr�cipiateis utin abyiTum abeant. Atq^ hoc loco uides,optime le�nbsp;t^or,flaues Romani pontificis,quas tantopereiadat.

Et afcendit fumus putei.] nbsp;nbsp;Hoc eft, omnes h�refes in unum confarcinat�,

tobur SC autorit�rem acceperunt per Mahumetem SC Romanum pontificem. Et ut de altero iftorum, tan^ de manifeftiori nobis loquamur, id quod diximus,nbsp;hoc loco manifeftufaciemus. Quid enim aliud eft Papatus in uniuerfum, quainnbsp;\ daemonicarum fuperftitionum f�da qu�dam conuutes f� Nam � lud�is ferlas,nbsp;deledum ciborS, uncftiones, confecrationes,ieiunia, rempli ua(a preciofa SC ue�nbsp;ftes,atc^ rcliquas id genus ceremonias mutuatus eft, SC eccleft� dei contra Chri�nbsp;ftianam fibertat� inuexit. Sic SC � gentibus idola,�!: imagines Dei, Chrifti ferua�nbsp;toris,acDiuorum,anathemataacperegrinationesad ftatuas. Pr�terea rafurasnbsp;tapitis, monachorumuarias fedas, nonnas ueftales, c�libatum clericorum, SCnbsp;fitnilia. Item cum Tarianis coniugi� ac cibos prohibet,cum Arrianis Chriftide=nbsp;togat diuinitati, cum fe illi pr�fert, ubi in demortuos poteftat� fibi uendicat, uelnbsp;purgatorio illos eximens,uel inDiuorum numer� referens. Cum Pelagianis li�nbsp;herum arbitrium ftatuens, SC merit� ac fatiftadiones per propria opera docens,nbsp;grati� Chrifti derogat. Et infumma, no eft ulla h�ref�s tam peftilens,cui patro�nbsp;cinium non ferat Papatus,fi quis probe perpenderit. An uero no eft hoc aperirenbsp;puteum abyfl�, quoabfcpnumeroeodeuolentanim�, ut apudEfa. 5. cap. dici=nbsp;^ur, ubigloriatur pontifex Romanus in fuis decretis,quod ctiam fi peftiferis fuisnbsp;ctroribus innumeras animas fecum in baratrum trahat, �ternis fupplfcijs cru�nbsp;ciandas, non debere tarnen quen^ mortalium illi dicere,Cur ita facis C

Et afcendit fumus putei.] Fumus incendij index eft: ita per autoritatem re� ^cptierrores, maximar� calamitatum indices funt, quemadmodum in hiftorifsnbsp;^cgum SC apud prophetas uiderc eft.

Etobfcuratus eft fol.] Solem hoc loco ego elediff�mos quofcp cum de clero ^um ctiam de principibus intelligo. Quis enim no uidet optimos Karolos,Othoanbsp;F 5

COMHENTARIVSIN ncSjHeinrychoSjSigffmiindoSjFriderychoSjMaximilianoSj�f�rnpliciEiiangeli]nbsp;fenfii in Papifticas obfcun'tates aclabyrinthes deuolutos i ad eundcmcp modumnbsp;miiltos epifcopos, alioqui non uflt;�adeo malos principes, uel per metum uel pernbsp;ignoranti� tenebras, obfcura papifticarum fandionS inuokitos caliginef Porronbsp;ad confolationem piorum facere uidetur, ^d fumo Papiftica compar�t dogmata,nbsp;qu� citius dido euanefcunt ad ueritatis adparitionem.

Et de fumo exier unt locuft�] nbsp;nbsp;Dodores Antichrifti,rede loeuflis compa�

rantur jquae cum uolare uideantur,in altum tarnen fefe attollere nequeSt,fed per faltum parumper eleuat� rurfus in terram decidunt. Sic dodores Antichrifti,nbsp;altiffima qu�dam de facra triade pollicentes, ad inanilfimas tarnen relation�nbsp;fubinde relabuntur,in quibus uniuerfam tandem illam dodrinam abfolu�t� Sicnbsp;de angelis, num diff�rant fpecie uel folo numero, Qjuo pado fuperioris ordinisnbsp;angelus angelo inferioris ordinis loquatur, de motu, loco, �C opcratione illorumnbsp;mire altercantur� Porro de incarnationis myfierio,num fada f�t in inftanti,nbsp;uirgo mater potueritin inftanti cooperari fpiritui fando ad formationcm coi'p^nbsp;ris Chrift� Pr�terea,Num uerbS potuerit fuppofitare lapidem f num famin䫒�nbsp;num afinumc�num peccatumf num deni($malum d�monemClam circaEucha�nbsp;riftiae mirabilia,per decern predicament a, de tranfubftantiatione Qc accidentibi^snbsp;fine fubiedo remanentibus,de illorum adione �6 paflione,de adione etpaflic^^nbsp;corporis Chrifti,ut in Euchariftia, Item de periculis circa miflam,De animaru*^nbsp;poena in purgatorio,et de fuffragtjs quibus iuuantur. De coniuratione animar*^nbsp;apparenti5.De caf�bus cofcienti�,et in quibus poflit abfoluere fimplex faccr^osnbsp;nec ne: qua de re mult� et magn� fumm� confeript� funt,quas Summas con^*nbsp;for� uocant. Item de poteftate fummi pontificis, cui nihil non tribuut. De indril^�nbsp;gentfjs �6iubileo, quibus rigor canons p�nitentiali� laxat, A Gregorio mag^^�nbsp;poft mille � natali dni annos,primum c�perunt ftationes public� et indulgc*^^^nbsp;ccclef�arum urbis. Centefi'mum primus Bonifacius odauus fub annumnbsp;1500 inftituit. Clemens fextus ad quinquagenariumreduxit. Sixtus quarW�nbsp;uigef�mumquintS, fub annum domini 1475. fuo qu�ftui breuem homi��^^nbsp;tam pr�texentes.Pr�terea de portentis illis de quibus Rationale diuinor�* j*?nbsp;de cardinalium epifeoporum mulis,pileis amp; famulatu. De campanis fooa�^�*�nbsp;uel non fonandis. De monachorum cappis,plattis ac cingulis, Et fexcenwi^g^*nbsp;nus,in quibus ipf� confummatam theologiam collocant�

Et data eft illis poteftas f�cut habent poteftate feorpiones,] Qui cum * fint in fpeciem,tandem occulte uenenof�s morf�bus iciunqfic illi confcicn�^�nbsp;uare pollicentur,quas tarnen l�taliter uulnerant.

Et praeceptum eft illis ne l�derent f�num. ] nbsp;nbsp;Significat non efle taies

les olim in Aegypti ultionem mift� funt,8C quales apud prophetas commma deus, qu�f�n� terr�,herbas uirides arbores^ depafeunt, fed longcm^g*�quot;nbsp;niciofas,quemadmodum fequentia declarant.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Et didum eft illis ne occiderent cos,fed ut cruci,] Meminifle fias n� pofte l�dere, nif� tantum eos homines qui no habent f�gniimiurronti usnbsp;fuis,de quo f�gno fupra cap. 7. Qui enim non habent teftimoni� obf�guattoanbsp;nem fpiritus, quod f�nt uere filij dei per f�dem lefu Chrifti, ac regenerationem Ip^nbsp;ritus in uerbo, fed fuis meritis, fuis operibus,in filios deirecipilaborant,ht) miranbsp;in mod� cruciantur,nectam�idhac uia aftequuntur, iuxta illud Rom. 10, I�^�*nbsp;rantes iuftitiam dei,amp;fuam qu�rentes ftatuere,iuftiti� deinon funtfubiedi.nbsp;nis enim legisChriftus eft ad iuftiti� omni credenti. Talis erat �C phariz�us * �

qui multnm ia dabat icium'� QC alia opera Luc, i8, nec tarnen iu�us per ilia cua� fit, Atc^ htj tota uita cruciantur iniuftitiaoperi�, Cumiuxta Apoftol� i,Tim, 44nbsp;corporalis exercitatio ad modicum utilis f�t,pietas autem ad omnia,

Etcruciatiis eorum utcruciatus fcorpij cum percuflerit ho,] Dici nonpo teft,qu�m horrende Papiftica et fuperftitiofa religiofulor� de iuftif�catione impqnbsp;dodrina,eorum mentes,qui peccatorum fibi confctj funtjcxcrucietj ubi docent,nbsp;primum attritionem elfe neceffariam,deinde ex attritione fufFicienti fieri contrianbsp;tionem,SC hoc de quolibet peccaton'am omnia peccata mortalia cum fuis circumnbsp;ftantijs, quidam addunt etiam uenialia, numeranda efle in confeff�one fuo pro-priofacerdoti, Pr�terea cuilibet peccatofuam deberifatiffadionem f�uep�nianbsp;fentiam, quam complete oporteat priuf^ in aliud peccatum incidat: quam ubinbsp;�n m'ta non compleuerit, poft mortem in purgatorio complendam efl� : unde iiianbsp;dulgenti� promanarunt, SC mortuorum fuffragia. Item innumeri funt cafus,innbsp;quibiis quis ipfofado nuncmaioremjnunc minorem excomunicationem iuxtanbsp;t^anonum rigorem incurrit, � quibus ne fandiff�mus quifpiam heremita fan's caanbsp;Were fibi poff�t, imo neceflefitinciderequoflibet, quicunqj uoluntChriftum u�nbsp;nere. Et nifi Komanus pontifex hocufus fuiffetconfilio, quodfeipfum legibusnbsp;cxemiflet,SC legibusfuperiorem feciftet,no poffet uel horam abfq; utrat^ excom�nbsp;municatione tranfigere, Qiiid igitur faci�t inter tot laqueos timid� confcienti�inbsp;t)ubium noneft, quin huiufcemodi confcienti� diris adeo cruciatibus torqueanbsp;^ntur, qui etiam ipfa corporis morte intolerabiliores fint, imo nonnullos ad desnbsp;fperationem inconfolabilem,amp;: utfibtjpfis mortem confcifcerent,adegerunt.

Et in diebus illis qu�renthomines mortem 8C no inuenient,] Tantus hora ��otjCeu iam diximus, timidas �C erroneas confcientias tenetjUteum cupiant uelnbsp;tum morte commutare, Etuix defperatiores inuenies,qu�m eos ipfos quiperfeanbsp;^iorem iaditant uit� religionem,qualesfuntChartufiani, amp;:Reformati,quosnbsp;��ocant: quorum confcienti� utinam tibi eflentexplorat�*

Et f�militudines locuftarum fimiles equis paratis in pr�lium, ] Cataphra� ^asfi'ngitinftar equorumbellicorum,quo ferociam etpernicitatemf�mul ad noanbsp;f endum intelligas, Indefeflb namcp ftudio difcurr�t, �6 audacul� funt,ita ut eti�nbsp;non �meant eos qui gloria pr�cellunt,conuit�js inceflere, quemadmod� Petrusnbsp;ait. HoceftjNon uerentureti�fummos principes �6magiftratush�refeos notanbsp;�nceffere, anathematis fentenn'am interminare, imo �i bello quoq; laceflere, ubinbsp;�os qui illorum dodrina� non fubfcribunt, Qi. ad omne illorum uerbum non fucanbsp;finuntAmenjnonmox a fe et) ciunt,damnant acperfequ�ntur.

Et fuper capita earum tan^ coron�, ] Similes aureis coron� funt, iadati ^pius de uidoria h�reticor�,qq:os ipfi uocant,triumphi : quales frequentes noanbsp;fita audiueruntf�cula,

ominum,] Fidam illas pr� fe ferre f�gnia facie, animi ferociam occultare pertentant

*nxta illud, V eniunt in ueftimentis ouium S^Tc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Et habebantcapillosjficutcapillos miilierum, ] nbsp;nbsp;Auguftinus eleganter

Mnantum fieri poteft honefte fubnotauit hic f�dum illorum defcribi c�libatum, capillis, inquit, mulierum non folum fluxos 06 eff�minatos mores,fed etiamnbsp;^\futncpfexum oftendit, Q.uis enim hodie ignor�t, tam crebro iadatam Sodoanbsp;^�ficam,hoceftR.omanamillorumcaftitatemf dequainter alia Roma,cap, i,nbsp;Molliter quocg Slt; in otio uit� degunt, quibus in Decretis pontific� labor manu�nbsp;^n�interdicitjcontra Pauli apoftoliinftitut� pariter �CexemplS, i^Theifij, cap�

Quin 8C S, Spiridonem ex paftore oin'iim fadum epifcop5,paftorc ouium c�'am in epifcopatu pofitum permanfiff�, ecckfiaftica perhibet hiltoria lib. lo, cap* y�

Et dentes earum ficut dentes leonum erant J Dentes leonum �C laniant graue oient : quibus amp; ferocia ad nocendum, QC uoluptas ad piorum famac detranbsp;hendum indicatur� Dentes leonum nulli animantium parcunt, ita illor� dentesnbsp;nemo plus facile euaferit*

Et habebant thoraces ficut thoraces ferreas, ] Hijs fignificantur indurata ad ueritat� habere pedora. Quod uero fimiles funt thoracibus ferreis, fignifica�nbsp;tur haud infuperabilia efl� (qualia quidc iaditant) illor� dogmata : nec pofleadinbsp;uerfus Euangelic� ueritat� confiftere,iuxtaillud,Dabo uobis os etfapienti��ic

Et uox alarum ear urn ficut uox curruum equorum SCcJ Graphice defcri* bituoces illas terrificas, quibus excomunicationes aduerfus h�reticos in Bullisnbsp;papalibus fulminant. Item clamores Sgt;C tumultuarias fophiftarum difputationesnbsp;in fcholis theologorum. Quin 66 murmur orantium in templis horas canonieas,nbsp;quod rede ftridori uolantium locuftar� comparatur,qu�do nefyllabam qiiid^*�nbsp;corn qu� murmurant perciperequeas, etiamubidiligentiff�meanimaduerteris�

dum oftendir,Nam uenenatum poft fe relinquunt aculcum,ubi blandus eoruw fueritreceptus fermo,quemadmodum paulo fupra diximus,

Etpoteftas earum nocere hominibus menfibus quinqj, ] Menfes quin^ nondum ad dimidiatum annum accedunt, Significare ergo uidetur earum bre�nbsp;uiatam poteftatem. Id quod hodie bona parte fad� cernim us, SC breui in totuinnbsp;fperamus futuf�,utfublatis in uniuerfum monachis, logomachiae ucritati prof*nbsp;fus fintceflTur�j�C fuperft�ioni fuccelTura fit uera religio.

Et habebant fuper fe regem angelum abyfli,] nbsp;nbsp;Hic uides quo fpiritu agit��

tur huiufmodidodores, nimirum afathana,tefte Apoftolo i,Tim, 4. cap, Sp*�* tus manifefte dicitjquod in nouiflimis temporibus difcedcnt quidam � fide, attci*nbsp;dentes fpiritibus erroris,�^ dodrinis d�monior�,in hypocrifi loquenti�nbsp;cium SCc, Quidam tarnen hoc ad ipfum Anttchriftum referunt,qucm lohaf�^�nbsp;hoc loco regem �C angelum abyfli' nominet, hoc eft, inferni fine gehennx,nbsp;innumeros fua peftilenti dodrina eo pertrahat, Hunc SC paulo fupra ftellat� 0�*,nbsp;cat, qu� de c�lo cecideritin terram,quod oporteat Antichriftum ex ipfaecol�^^nbsp;prodire, i.,ThefCa, �d,io, SC i,Iohan, a., cap, Huic�Cdatamclau�puteiabp*�nbsp;id eft poteftatem inferni, qu� eftpoteftas tenebrar�, Matth, a6, 8C Ephef t��nbsp;SC nomen Abaddon rede conuenit,

Nome ci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hebraice, �7ro;5\uu^ Gr�ce,hoc eft exterminator fiuepditor,]

Nam SC hunc quoc^ Paulusfilium perditionis a,Teir, cap, 1, uocat, quod innu� merabilem multitudinem in exitialem adeo^ celerem perditionein adducat, i�nbsp;Pet, cap, a., Nicolaus de Lyra, hunc loc� de Valente C�fare, Arriana h�r��nbsp;prauato,exponit. Sub idem tempus c�pifl� Vuandalos SC Gothosnbsp;orbem Romanum uaftare, Hos habuifle quinq; per ordinem reges,^l^�^ qumc^nbsp;menfes exponit: tandem luftiniani tempore per Belizarium uidost quibu^noxnbsp;Sarraceni iam uiribus audi fucceflerunt, H�c quia fan's obfcura,fufius tradaui�nbsp;mus, Diligcns ledor eligat id quod confequenti� textus �C ordini tempor� ma�nbsp;gis quadrate uidetur,

V�unumabtjt,�Cecceueniuntadhucduo u�,] Primum u�,dequoiain didum eft iuxta primam opinioncm,qu� l�ptem tubas exponit pro feptem pnn�nbsp;cipalioribus dei iudicijs, � mundo condito ufc� ad f�nem cius : nimirum quando

filij Ifrael poft datam icgem QC diftributam tcrram,dominum derelinquentcSotraa� ditifuntinmanus gentiflper circuitum, ut per illas adflidi' reuerterenturaddo*nbsp;��itnum. Secundum u�, ubi propter idololatras reges fcifliim regnum aducrfusnbsp;fe mutuum f�uierunt. Deinde traditifuntin manus regum Aflyriorum acBabynbsp;loniorum,Perfarum ac Medorum,�egyptiorum,Gr�corum, ac poftremo Ro*nbsp;�ttanorum, quando non folum prophetas domini, fed �C ipfum dominS contem*nbsp;pferunt occidentes, tantu aberat utad percuuentem fereuerterentur, Tertium,nbsp;quod omnes increduli 06 impoem'tentes, cum ex lud�is tum ex Gentibus ac u�nbsp;dis Chn'ftiam's, iuxta finem mundi cum fuo Antichnfto experturi funt. Porronbsp;ftcundum eos,qui h�c ad Euangeltc� praedicationis referunt tempora, Primunjnbsp;U� deipfis falfis dodoribus 66 religiofulis,qui Anrichn'�� m tantam euexeruncnbsp;Potentiam, exponunt. Secundum, ubi iam facuiffima perfequutione graflaturnbsp;per totumorbemaducrfuspios. Tertium uero, circafinemSCinteritumregninbsp;Antichrifti.

Et fextus angelus tuba cecinit J nbsp;nbsp;Qui feptem tubas ad fepte principalia or�.

tgt;is indicia referunt,expon�tfextam tubam deiudicio fuper r�gna Ifrael St: luda, per diuerfos reges, �C tandem excifionem totius regni amp; gentis ludaeorum pernbsp;ft-omanos. Tranfmigrationem decern tribuum in Aflyrios per Teglatphalafl�rnbsp;��cgemjlegis x, lib. Reg. 15. cap. �C i.Paralip. cap. 5. Porro plenaria gC ultima de�nbsp;eem tribuum tranfmigratio, per Salmanaftar regem Aflyriorum fadla eft, ut innbsp;Regum cap. 17. Et ibi babes catalogum malorS qu� feccrant. Tranfmigratio�nbsp;uem uero totiusluda,babes 1. Reg. cap. ultimo, amp;: xParalip. cap. ult. 06 apudnbsp;Hiere. cap. ult. Mala autem quae perpelTi funt poft reditutn � captiuitate Baby�nbsp;lonica ludaei, babes in lib. Ezr�, Neemiae, Qc Machabaeor urn. Porro de excidionbsp;^iusgentis per Romanos,babes Matt. 15.36 Luc. 19.11.56 apudlofepbsdebellonbsp;ludaico. Beda uero,poft que alt} quida, per fextu angel� praedicatores nouiffiminbsp;lt;^ertaminis intelligit, qui iuxta Euangeltj ueritatem fraudes detegSt Antichrifti.

Audiui uocem unam ex quatuor cornibus altaris aurei.] Alludit ad altarc aureuintabcrnaculo, quoChriftus dominus figuratur, cuius regni cornua pernbsp;Eiiangelij praedicationem in quatuor orbis partibus prominitura erant.

Solue quatuor angelos qui alligati funt in flumine magno Euphr.] Qua� tiior angelos, quatuor regnorfi monarcbias faciunthij, quifupra fextam tubamnbsp;deiudicijs fuper lud�or� populum futuris,exponunt,dequibus in Dan. 7. cap.nbsp;Vocem ex cornibus altaris,pr�nunciationem propbeticam intelligunt,poft fen�nbsp;tentiam diuinitus latam,cum male agendo,etiam admoniti,pergerent. Eupbra�nbsp;tes ab una parteIfraeliticiregniterminus eft, lofue. i.eap. A parteigitur totumnbsp;intelligendum : nimirum antea, ubi diuina religione tenebantur lud�i, ligatosnbsp;fiiifle in Eupbrate quatuor angelos,boc eft non fuifle permilTos � deo quatuor il�nbsp;U orbis r�gna ut fines Ifraelitici regni tranfirent ad nocendum.

Qui parati erant in horam 36 diem 56 menfem 66annum.] Parati � deo de� fiinati,ad uindidamin ludxos exercendam. Hora, funt 70. anni, quibus in ca�nbsp;ptiuitateBabylonica ufq; adCyriregis Perfarum imperium fuerunt. Dies,i5o.nbsp;annifub regibus Perfaru ufc� ad regnum Gr�cor�. Menfis, 500. anni fub Grx-corum regibus. Annus dura 56 diuturnacaptiuitas fub Rom. imperio.

Vtocciderent tertjam partem hominum.] lud�i hoc loco propter impoe� ttitentiam ac morum imitationem,in pofteritatem Cham reputantur.De quo fu�nbsp;pra fufius didum fuit.

gcntes numero curruum 6C equeftn' cxercitu frequenter, iuxta illiid Pfat Hfj m curribus �C htj ineqm's SCc. Item Efa, 56*

Et na uidi equos in uifione �C qui ledebat fuper eos habebat thoraces,] Per cquos Aflyrios Perfas, Macedonas ac Romanos intelligunt ; per feffores mal/anbsp;gnos d�mones,quibus ad furiam forent agitandi.

Et capita equorum erant tanep capita leonum,] Haud fecius equos at(� ipfos feflbres feroces elTe, Vnde QC fubiungit,De ore eorum procedit ignis.

Poteftas equorum in ore eorum eft QC in caudis eorum. ] Q_uia enim os ila lorum obferuauerunt, �� os domini loquentis contempferunt, re�le ab ore ilIorSnbsp;torquentur. Pr�terea quia prophetis d�moniorum fidem habuerunt, qui iuxtanbsp;Efa. capit, funt cauda, quod ficut cauda in animali,ita S� htj qu� natura f�danbsp;funt fpecie quadam honefti contegere SC honeftare folent,congrue � caudis iUo�nbsp;rum tormentum accipiunt.

Nam caud� eorum fimiles ferpentibus habentes capita ��c. ] Sic ferpens antiquus honeftauitmendaciSfuum, Nequa^ ( inquit) moriemini, fed eritisnbsp;cutdtjjfcientes bonum S�malum. Tales igitur funt falf�prophet�, �C htj habentnbsp;capita,nempe rez;abelem,Achab,ac reliquos impios reges per quos nocent.

Et caeteri homines qui non funt occifi his plagis neq? refipu.] nbsp;nbsp;Loquitur de

tiijs Iudaeis,qui poft hutufmodi calamitates fuperftites fuerunt,neqj egerunt nitentiam ��c. Et eft ecclypfis, SubaudiendS enim eft, Et ipfi bib�t de calice iraetnbsp;quemadmod� infra dicetur, ubi de phialis effundendis agetur, Hacftenus iHor�nbsp;expofitionem retulimus,nunc ad Euangelicae pr�dicationis tempora referamus.

Solue quatuor angelos, ] Primum quatuor angeli perfequutores figniߒ� cantregnum Chrift� per quatuor orbis plagas diffufum, undic� oppugnanduninbsp;ab aduerfartjs poteftatibus. Hij tarnen fupra cap.y, ne pro libidine nocer�t terrxnbsp;amp; mari,prohibit! funt, donee �gnarentur ferai dei, Qii� prohibitie ligatio intel�nbsp;�gitur, Solutio aut�permifl�o eft ad nocendum,eos uidelicetqui intra cordafpi*nbsp;ritu deinon funtobfignati, Porto Euphrates Babyloniae fluuius eft,per quemf�*nbsp;gnificatur uis att� impetus mundani regni, �� perfequutoris Antichr ifti rerS po�nbsp;tientts,aduerfar�js poteftatibus agitati. Quanquam uero h�c,ut ctiam fupr^,^^nbsp;malis angelis, d�montbus inquam, quibus fub Antichrifti regno amplior quantnbsp;antea concedit nocendi poteftas, accipienda puto, nihil tarnen prohiber ut qua�nbsp;tuor illos malos angelos,exponamus pr�cipuos Antichrifti,ad perdendumnbsp;inftigatores, nempe fupremi ordinis antiftites cum c�teris ecclef�� pr�latis,y^^nbsp;uerfam monafticen,AchademiasetfchoIas,Princip�confiIiarios,Namethutuf=.nbsp;modi portends, omnes fer� magnorum princip� aul� funt oppletac, � quibusnbsp;gubernantur. Hor� igitur inftindu fit, cum fint Romano pontifici iureiurandonbsp;obftrilt;fti,utoptimialioqui principes Idolo Romano tantam faue�tpoteftat^*�*

Qui parati erant in horam 6C diem �� rnenfem amp; annum,] nbsp;nbsp;Nihd t^ere

cafu fit in uniuerfo,fed ab aeterno definito cunefta fiunt cofilio, Ae lus quid� cadit in terram (tefte faluatore) fine p�tre c�lefti, Signi�^^^igitur icnbsp;loquendi modus,omnia diffinitis � deo temporibus, diebus, horiSjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cf rtis

fieri momentis. Ad h�c diff�nitos quoe� miniftros, eofdem^ paratiuitnostn om ne momentum adftare, atq? haud dubium uidetur hijs uerbis indicate, deftd^nbsp;rium,�� obledationem maligner um fpirituum ad nocendum: nec tarnen quicc^nbsp;pofte, nifipermiff�� deo fuerint, Quan^ funt quiputentper horam,diem,men�nbsp;fem,8C annum fignificarinon ade�breui,utquibufdam uifum efljnempeper inbsp;midi�m annorum ufualiumhebdomadcm,duraturum Antichrifti imperium, enbsp;quo in fequentibus plura�

A P O C A L Y P S I M, C A P. IX� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;56

Vtoccfdercnttertiam partem hominum J Hoce�numerofammultttudi-ncm,ni'mirum eorum qui fpirttu dei obfignari non funt,quos �ntichriftus fedu� cet, utiufto deiiudicioinpeccatis fuis moriantur� Tametfi funtqui ad piosrefe�nbsp;�^antjquos �ntichriftus occifurus fit,quod charatfterem illius non receperint�

Et numerus equeftris exercitus lt;/'�o ^upia/u/i. ] Hoc eft,du� miria. des miriadum, nimir� uicies mille miriades. Siquidem rairias decem millia com3nbsp;pleditur� Sicut igitur hac dicendi figura Dan.7. SC fupra cap� fignificatur masnbsp;Xima �C propemodum innumcrabilis multitudo deo famulantiu, ita SC hoc loconbsp;*uaxima SC innumerabilis multitudo militarium copiarum �ntichrifto militan�nbsp;dum, in quibus omne robur SC fiduciamfuam collocat�

Et ita uidi equos in uifione, SC qui fedebant fuper eos. ] Igne� thoraces ^lioqui dura, infuper ira �C furore accenfafuntpedora, qualia Antichriftianusnbsp;^duerfus pios gerit exercitus, Porto fulphur,ir� SC furoris (�gnificat fomentum�nbsp;Hyacinthus,�ftuantem adeo^ fumum inuidi� acliuoris exhalantempr�fercnbsp;^nimum.

Et capita equorum �tant tanquam capita leonum, ] Ex equorum feftbria ^UsoftenderatAntichrifti exercit� terribilem� lam idem amp; ex ipfis equis oftenanbsp;dit, Porto equorum ufus inbello eft, ad celerem �C repentinam hoftium incuranbsp;fionem: iam SC ferocia accedit,quod capita tanquam leones habeant: fed net� uianbsp;i^es ill is ad perdendum deeffe oftendit,

EtdeoreipforumprocedebatignisSCfumusSCfulphur,] Haudminus ad perdendum plurimos efle inftrutftos equos atqp ipfos feflbr es indicat,

Ab hijs tribusplagis occifaeft tertia pars hominum de igne,] Quidam h�c 3ddo(ftrinampeftiferamreferunr, Poftet uero baud incongrue ad calumnias SCnbsp;obtrecftationes, quibus apud magnates utunt, quo pios grauentinuidi3,ref�rri�nbsp;Quan^ mihi uidetur ad apertam fimul perfequutionem pertinere, quernadmosnbsp;dum amp; in Ezechiele,Daniele SC Zacharia adparet.

Poteftas enim eorum in ore eorum eft SC in caudis eorum,] In ore primum Uocentjblafphemam docftrinam pr�cipiendo. Deindemendacibus fignis con�nbsp;firmando, lam contradicentes h�refeos ctimine infamando. Tandem horrLnbsp;bilem excommunicationis fententiam fulminando, Poftretrto poteftati publ�nbsp;c� puniendos tradendo� Porto de ore grandiloquo ac blafphemo, plura infranbsp;capite 15, In caudis, hoc eft auxilio brachij f�cularis, quod uel per ignoran�nbsp;tiam eis in huiufmodi perfequutiqne fubfamulatur, putans fe in hoc deo ob�nbsp;fequi, SC ad id obligari.

Nam caud� eor� fimiles ferpentibus habentes capita,] Scrpentinam,hoc eft uenenatam fignificat aftutiam, omni� eorum qui Antichrifto obfequuntur,nbsp;�C ab officio funt.

Et c�teri homines qui no funt occifi,] Hoc eft,qui Antichrifti dodrinam, quo terribilem illius exercitum cuaderent,receperunt,putantes bene fe�um elTenbsp;adum: confirmatiin ilia dodrina,nonref�puertint ab idololatria,homicidijs,ueanbsp;��ef�cijs, fcortatione, SC furtis fuis �Cc, Atc^ hoc loco uides qu� f�nt ftudia eorumnbsp;qui Antichrifto funt addidi, Primum funt idololatr�,cum tam� nec^ Chriftiani,nbsp;nec� Iudaci,necp Turca� taies uideri uelint. Deinde etiam homicid�,uenefici SCc,nbsp;�iec taies uideri uolunt, Porto longum fuerit enarrare Papiftici regni patra ta ha�nbsp;denushomicidia, apud ^s egregij parricid� in prccio funt, Nec^ aliud agit fan3inbsp;dus ille Pater qu�m principes Chriftianos inuicem,ad patrandas multorum c�nbsp;des �C uaftandas orbis regiones,comittere* Oftende qu�fo bellum � fexingentis

anm's QC cirdtci*jin orbe Chn'ftiano ge�SjCiu'us non fuen't aliqua ex tor uelpars pontifex Romanust Cuius teflesfuntuelipfipontificijnbsp;interim de priuatis, fiue apertis/iue occultis c�dibus tacea* O quot bonos uirosnbsp;nodu Tiberis abforpfitf quot clam carceribus enecatic'quot uenenofublat*gt;nbsp;ob leue defedionis � fanda fede fufpicion�c'quot noftro f�culo,quibusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cru

bimuSjper Germaniam fluminibus fubmerfi, ignibus exufti, laqueis autgladio cacfifHac fola caufa, quodunum Chriftum feruator� ac mediator*��nbsp;adeo^ autorem falutis,aut docerent,autconfiterentur, nec illi Papam coning*nbsp;uel pr�ferripaterentur� Quis uero illoru numeretueneficiaNemo princ^P^^nbsp;hodiemagis qu�mecclef�afticipraelati fouet aftrologos, necromanticos, alioscpnbsp;diuinos ac pr�ftigiatores,amp; malis artibus deditos, fi modo non ipfimet hviiuice�nbsp;modi fint imbuti, Scortationes illorum,ut de praepoflera interim Venercnbsp;earn, adeo in aperto funt 06 orbi manifefl�, ut quicquid de illis dicat aut capotenbsp;mundus,minus fit qu�m res ipfa habet, lam furta illcrum^qno nominenbsp;facpenumero omnem iniquum �6 fraudulentS quaeflum intelligit, orbemnbsp;tum, �6 quicquid omnino charS ac preciofum habet, poff�d�t. Eft uero ccdyP��nbsp;hie, nam fubauditur, Etipfi quot� calicem irx dominibibiturifunt S6c,

T uidi alium angelum fortem defeendentem de ccelo, nube, 8c iris in capite eius, 86 facies eius erat ut fol, 86 pedesnbsp;tanquam columnaignis, 86habebatin manu fualibelluni^P^��nbsp;turnt 86 pofuitpedem fuum dextrum fuper mare, finiftrum autemnbsp;terram,86clamauituocemagna,^quemadmodumcumleorugit,nbsp;clamaffetjlocuta funt feptem tonitrua uoces fuas. Et cum locutanbsp;feptem tonitrua uoces fuas,ego fcripturus eram; 8c audiui uocemnbsp;Jo dicentem mihi,Signa qu� locuta funt feptem tonitrua ; 86 noli eanbsp;here. Et angelus quem uidiftantem fuper mare 86 fuper terramnbsp;manum fuam ad ccelum, 8C iurauit per uiuentem in f�cula f�culot^�nbsp;creauit ccelum 86 ea qu� in eo funt, 86 terram 86 ea qu� in ea funt,^nbsp;86 ea qu� in eo funt� Quia tempus non erit amplius, fed in diebPSnbsp;feptimi angeli,cum cceperit tuba canere, confummabit myfteriu dd,ficutnbsp;cuangeli^zauit per feruos fuos prophetas� Etaudiui uoce de ccelo iterumnbsp;loquentem mecum,86 dicentem, Vadc,86 accipe librum apertude manunbsp;angeli ftantis fuper mare 86 fuper terram� Et abq ad angelu, dicens ei utnbsp;daret mihi librum, Et dixit mihi, Accipe librum,et deuora ilium : 86 fa��tnbsp;amaricari uentrem tuum, fed in ore tuo erit dulce tan^ met Et accept I*�'nbsp;bru de manu angeli, 86 deu�raui illu ; 86 erat in ore meo tan^ mel,duke�nbsp;Et cu deuoraffem eum,amaricatus eft uenter meus,86 dicit mihijOpottetnbsp;te iterum prophetaregentibus,86 populis,86 linguis,86 regibus rnultis�

matn tubam adco^nouiff�mam,iuxtaPauIum i,Cor, 15, �6 i^Theif, 4* cap� tertium 26 ultimum uae omnium teribiliflimu annunciantem, oo-minus

minus fuo uoluit praeuenire aduentu,quo pios admonitos etcautos,impios uero inexcufabiles redderet, Matth, ly.

Angelum fortcm,amidum nubc,amp; iris in cap, eius,] Ex defcnptionc ad� paretjcflc angelum mediatorem, angelum teftamenti adeo^ magni confiItj,Chr�nbsp;ftum dominum noftru, Hic enim dominus fortis QC potens in pr�lio, cut omnesnbsp;omnino ceflur� funt inferorum port�, Stquidem angelus ofRcij,non naturae nonbsp;men eft, Amitftus nube, ubt uerbum patris aeternSjmundilftma amicftum carne,nbsp;uelut cum fol nube obtegitur,mundo fe pr�fentem exhibuit: id quod Apoftolusnbsp;diett, in fimilitudine carnis peccati adparuifte, Porro iris in capite eius,fignificacnbsp;in eo uno c�leftem nobis placatum patrem,nimirum fide in ilium afpicientibus,nbsp;quo tuti fimus � uentura ira, Gen, 9. Matt, j, 5lt; 17,

Facies eius erat ut fol. ] In rebus creatis nihil foie amcentus ac iucundius, modo quis fanos habeat oculos, Hine Zacharias Luc, i, ca, Vifttauitnos oriensnbsp;cxalto, Ad illucefcendS tjs qui in tenebris �f in umbra mortis uerfantur �de, Taanbsp;lis be in monte difcipulis uifus eft,Matth, 17, De quo, 2., Pet. cap. i.

Pedes eius tanquamcolumna ignis,] Supra cap, i, ubidefcribitperfonam denti, Quo ftgnificatur carnem Chrifti deificatam efle ex inhabitante deo,' tuxtanbsp;illud CololL I, In quo habitat tota plenitudo diuinitatis corporaliter. Hic uero exnbsp;officio ilium defcrib�s dicit, Pedes eius tanquam columna ignis. Quo ft'gnficananbsp;*ur apoftolici prxdicatores, igni c�lefti column� in morem cofolidati amp; firmatinbsp;sdfuftentanda Chrifti ecclefiam,Galat, i* cap. Et iuxta illud Efa, 5i,Qu�mfpeanbsp;ciofi pedes euangelizantium pacem,euangelizantium bona,

Habebat in manu fua librum apertum,] In cuius poteftate eft aperirefer� pturarummyfteria,tjs quos hoc dignatur munere Luc, ult, aperuitiHisi�nfum,

Pofuit pedem fuum dextr� fuper mare,] Per hoc ftgnificatur Euangelium fegni Chrifti terra marim, pr�dicantibus apoftolis, obtenturum. Siqutdem pernbsp;mare tnful� quas genres inhabitabant, per terram uero ludaea fepenumero tnnbsp;fcriptura a ccipi folent, Apoftoli namc^primu, ubiadhucimbecilliores,inludaeanbsp;tantum pr�dicabant � poftquam fortiores fatftt funt,ad gentcs quo(^ longifttmasnbsp;pr�dicaturidemigrarunt,Alt;ft. 15-,

Voce magna quemadmodum cum leo rugit,] Chriftus leo de tribu luda pr�dam cum ex lud�is tum ex gentibus cfuricns,rugtjt, iuxta prophettam lacobnbsp;Gen, 49, �� Amos 1. cap. Dominus deZionrugiet; �Ceiufd� 5, Leo rugiet,quisnbsp;xio timebitf�Hoc eft,Dominus deus loquutus eft,�C quis no pr�dicabitf Eft ergonbsp;tugitus leonis praedicati� Eu�gelica iubente Chrifto,iuxta illud, Virtute magnanbsp;teddebant apoftoli teftimonium refurredionis domini noftri lefu Chrifti, utinnbsp;Adis feribit Lucas, Id quod ftgnificatum fuit clamore illo magno, quo Chriftusnbsp;m cruce moriens expirauit.

Et cum clamaflet loquuta funt feptem tonitrua uo, fu,] nbsp;nbsp;Septem tonitrua

l^topheticorum oraculorum uniuerfttas eft, qu� uelut tonitruorS inarticulat� J^oces obfeura funt �C minus intelligibilia. Eareuelantc Chrifto lohannes inteLnbsp;�^xitquidem, �6 uolens eaferibere �C explanare, prohibitus eft, cum propter le*nbsp;S^ntium imbecillitatem ut Heb, 5, dicitur,tum propter fequenti� cauendam de*nbsp;�^m,maxime uero propter incredulorum contemptum et blafphemiani,iiixtanbsp;SeruatoriSjNe quod fand� eft detis canibus, bC ne margaritas ante porcos,nbsp;**^0 eft quod apoftoli huiufmodi oraculorum adeo^myfteriorum explanatio-uerius attigerint quam ad plenum tradiderint. Qua in re admoduin parci

explicata. Item de myften'o Kefurredioni's i.Cor, 15. De Antichrifto i.ThefT. i. Item autor epift. ad Heb� de facerdotio Chrifti,06 alia id genustnecp etiaiUs wntanbsp;claritate,utomnibus paflim legentibusf�ntperuia,�dqu�tacxplicarepoiuiflcnf,nbsp;(i nihil eorum qu� dida funt,obftitiflet�

dominus,quo nobis fidem didorum fiiorum faciatjetiam habitu extcrnOjiu�'^�* tium facrofande morem obfcruare� Porro per uiuentem in f�cula, hoe cftnbsp;feipfum, quando maiorem per quem furet non habet, iurat Chriftus, quo �^uinbsp;�C deumfe eflcdeclarat,iuxta illud, AmpIiuS nonmoritur amp;c�

Qui creauit c�lum �d ea qu� in illo funt.] nbsp;nbsp;Hoc fe omnium �lorum domu

Tempus non fore amplius�] Nihil uidelicetre�are amplius quam adiien� tum Chrifti ad iudicium, quod breui ade� futurum fit,ut nullum interim tct^^�nbsp;uideatur, 2.�Pet� uit. cap� Huius rei gratia ubic� nouiff�mum tempus, houin**�^*nbsp;dies, S)C nouiff�ma hora, cum in propheticis turn apoftolicis liter is dicitur tcmp'�5nbsp;illud ab cuulgato in orbem Euangelio, ufc� ad futurum iudicium, ita ut mulwnbsp;ca fententia fuerint,tum adhuc uiuentibus apoftolis,iudicium, adeo^ mundi n*nbsp;nem adfore,quemadmodum ex 2.� ThelT� cap, 2� adparet�nbsp;m�do Antichrifti exercitu,de etjci�dis aduerfartjs poteftatibus, de morte ult**�^nbsp;hoftc deftruendojde mortuoi?� refurredione, iudicio, adeo^ m�diinnouatione�nbsp;Sicut cuangelizauit per xcrLTos fuos prophetas.] Obfcurius quidemdenbsp;mundi per prophetas ueteris teftamenti, apertius uero per apoftolos ac noui te*nbsp;ftamenti prophetas,iuxta iIIud,Ecce ego mitto ad wos prophetas et fapientesnbsp;Matth, IJ�

V ade accipe libella�] nbsp;nbsp;Humiliter ac modefte interpretationis fcriptut�tw*��

munus fubeundum,non enim nifi iuflus audet pctere libellam, ld quod uidetur Ad� 1� Hij omnes perfeuerabant unanimiter in oratione �^c�

Accepi librum �C deuoraui�] nbsp;nbsp;Quando poft acccptum fpiritum fand�� afli-

illarum myfteria, Ecclefiaftici 24� Spiritus enim meus fuper mei dulcis, Idlt;l^�� figuratumfuitinmannate,Sap� i6�cap�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Amaricatus eft ucnter meus�] Nam pcrhibendo teftimoniu ChriftoexIcn* pturarum penetralibus,calicem domini bibere illum oportuit,ubi poftqtiani 11�-fus ex dolio fer uentis olei euafiflet,cxilium in Patmos infula per tulir�nbsp;cunlt;^ pie uiuere uolunt in Chrifto, perfcquutioncm patientur,2�Tim�nbsp;Etquanquam hoe uerum quidem eft,redius tarnen mihi uidetur de tio�^�'^nbsp;riflimi iudicq accipiendum, quo etiam fandi credentes fcriptur�,totinbsp;fcunt: quemadmodum uidere eft apud prophetas Efa� Hier� acreliquosjuwi^�nbsp;rumfeueritateminpopulumdei futuram pr�dicentes. Contra uero fcrtptur�nbsp;non credentes, facile contemn�t S� rident: tantum abeft, ut timeant ab hiJSj qu�nbsp;in feriptura de iudicij feueritate leguntur�

(um ab exilio reuocandum,�(f ecclefi� ac muneri fuo reftituendum, quando ipfc mofijftdaretur illi optio,paratus eftet,nbsp;nbsp;nbsp;Hadenus alioriim recenfui expofi^�*

AP O CAL Y PSI M. CAP. X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5g

fl cm, fed fub compendium reda�am:qu� tarnen mihi' admodum probatur, 8^ d� gna ledu Ulfa eft, cui nunc noftram quoq^ fubiungemus�

E T VIDI angelum fortemj Eum nfmirum, qui opem pijs laturus erat ad� ^rfus impios �C. er udeles exadores, ut eft Efa. 9. cap. Ipfe eft Chriftus Heros 11 lenbsp;Sf Dauides manu fortis,qui gladium Goliath � manuillius rapit,ac fathanac un�nbsp;yerfa di'ripit armarquo protegente ccclefiam fuam,nihil poterunt aduerfus illaninbsp;inferorum port�

Amidum nube SC iris in capite cius. ] nbsp;nbsp;N ubes �C iris, maieftatis pariter

^eneuolenti� inftgne praeferunt. Sic amp; Chriftus in monte adparuit difeipulis,Ec *uxta illud, Amodo uidebitis filium hominis uenientem in nubibus c�li.

Et facies cius cratut fol.] Pijs iocundus QC amabilis,impi)s uero terribih's� Qui enim male agit odit lucem. Tune autem illuminabit abfeondita tenebrar�,nbsp;�f manifefta faciet confilia cordium �Cc* Veritas mendacium pudefaciet.

Et pofuit pedem fuum dextru fupra mare �fc, ] Signif�cat fe latiffime terra mariep regnare.

Et elamauituoce magna quemadmodSleo cum rugit.] Terroremfignifi� t^at,quo imptj perterrefiunt ad Chrifti aduentum,Matt. 14, T une plagent fe om=nbsp;nes tribus terr�. Leo enim r�gtet,quis non timebitt*

Etcumclamaffetloquutafuntfeptemtonitruauoces. ] Vox Chrifti rc(4e tugitiuileonis Sd grandiu tonitruoru comparatur,quibus 56 r�gna teirentur, �Cnbsp;alta feriuntur. Videtur igttur mihifubindicare, quanquam occultius, Romaninbsp;imperii,qui tum rerS potiebantur,interitum:in cuius locum fucceflura erat Ma^nbsp;humetana et Papiftica impietasftd quod per paruum illud cornu apud Danielemnbsp;ftgnificatur. Periculum uero erat tum apertius ifta feribere, V�^^^ Apoftolusnbsp;Theflalonicenfibushacdere obicurius Slt;:fcr�lphingicosfcribit. Ladantius taxnbsp;men diuinarS inftitutionS lib, 7. cap. ly. difertis uerbis eiusimperq defedionemnbsp;feribit, Idquodhodiefadum uidemus,amp;: tempus omnium futurorum reuelatornbsp;certtfl*^��nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lucem produxit.

Obfigna qu� loquuta funt feptem tonitrua, ] Eundem in modum �C Da� nielipr�c�pir��',utqu�deextremistemporibus �^�ntichrifti regno in uiftonenbsp;accepetatjobfignaretetoccluderetfermonemjneintelligerentomnesimpq^cap,.nbsp;li. Non enim funt margarit�proijciend� ante porcos. Et ft' opertum eft Euan�nbsp;gelium,inhtjsquipereun�opcrtumeft, in quibus deushuius faeculi exc�cauitnbsp;fenfus increduloruffl.

Leuauit manum fuam ad coelum �f iurauit. ] lurat Chriftus ut adflidis fix demfaciatpromifliauxiltj, noftr� fe attemperans imbecillitati. Sic �f deus iuratnbsp;Gen. 2.1, EtDauidide fobole,de regno, dC. facer dotio �ternum duraturis. Quodnbsp;tnanum leuat, morem ctiam obferuat folenniter iurantium.

Per uiuentem in faecula.] Vel per pattern,quem fe maiorem facit: uel etiaiti per femetipfum,intelligas licet.

Qiii creauit c�lum.] nbsp;nbsp;V t c�leftium terreftriurti QC infernoru conditoreffl,

Quia tempus amplius non erit.] Hoc eft breue,adeo^ fer� nullum,iuxta illud fupra cap. 6. ad interfedorum animf�s,quibus dicitur ut requicfcant adhucnbsp;tempus modic�,donee compleantur conferui eorum. Et i, Cor. 7-

COM MENTARIVS IN contradum eft. Item i. Cor. 4, Id enim quod m pr�fend cfi,n�omcntancum 6fc�nbsp;Ad confolationem igitur piorum di'dum eft,ut bono fintanimo, breui adflidioanbsp;num omnium inftare finem,quemadmodQ Chriftus alt,Cum uideriu's h�c fieri,nbsp;leuatecapitaueftra��c. Nihil hic deceflatione temporis poftiudicium,dequanbsp;quidam ex hoe loco philofophantur,

In diebus uocis feptimi angeli SCc. confummandum efle myft,] Perditis in uniuerfum imptjs, cum eledis regnabitChriftus. Dc quo myfterio i.Cor. 15.nbsp;i.TeiT. 4. atlt;$ infra fufe.

Sicut Euangelizauit per fcruos fuos prophetas. ] Hic uides lohannem in hoclibro altjs prophetis confentanea fcribere. Neqj enim foli lohanni, fed efiamnbsp;al�js prophetis fandis, eaquac de regno cum Chrifti feruatoris turn Antichriftinbsp;perditoris futura erant,reuelauit: tametfi nos pro ignauia noftra, adeo^ tempo�nbsp;rum infelicitate,animum haudquaquam aduertimus,

deftia,qui non audent de futuris regnorum Chrifti S)C Antichrifti fuccelTibus in� quirere,nifi fuperne admoniti,quemadmodS etia in Daniele cap. 8. amp; in Zach*nbsp;cap. a. uiderc eft. Chriftus difcipulos de huiufmodi curiofius rogantes increpaf�nbsp;Non eft,inquit,ueftrum noffe tempora uel momenta �ifc. Obftupefeebantnbsp;dem prophetae non intelligentes uifionem, ieiunabant ac preces fundebant,nbsp;�6 populi confitentes peccata,fcientes magna qu�dam huiufmodi uifione pof*nbsp;tendi, tandem per angelos inftruuntur.

Accipe librum 8C deuora ilium.] Lege diligenter,expende intcnigc,atlt;� alta mente reconde. Simile habes Ezech. cap.

Et faciet aman'eari uentrem tuum 06c.] Natura �6 uis uerbi dei intra pio^�* mentem exprimitur. Nam pfis dulce aefapidum ficutrael, Idquoinmantiaich*nbsp;guratur Sap. 16. �cPfaI.119. Qu�m dulcia faucibus meis eloquiajtua 86c.Vctgt;l^nbsp;ut mel fiue muftutn uentrem intumefeere facit, �6 exitum petit : ita uerbumnbsp;probe expenfum �6 intelledum erudat nec retineri poteft. Sic habes Pfal* 45*nbsp;Erudatcormeum uerbumbonum. EtPfal. 116. Credidi propter quodnbsp;fum. Sic habes apudHiob.ji. �6 Hiere. 4. cap. de uentre amaricato ob concc�nbsp;ptum dei uerbum. Item Paulus, Vac mihi ft non Euangelizauero, i.Cor. 9-terea facit amaricari pior� corda, ubi uidentcontemni illud �6 blafphemadnbsp;Item ubi perfequutiones infliguntur propter uerbum.

Oportet te iterum prophetare in gentibus �6 linguis.] nbsp;nbsp;Ephefij (quih^�

hannes reuocatus ex Patmos infula poftDomitiani interitum prtedicau*^ gentibus fuerunt, cuius pr�dicatio ad populos �6 linguas �6 ad regesnbsp;Nam ufcp ad Traiani tempora ills fuperuixifle hiftoria eccleftaftica tradit. Q.mnnbsp;etiam poft uitac fuac exitum,regibus �6 populis, apud quos eius fcriptanbsp;uft� pr�dicat: tametfi in lohanne �6 altj uerbi miniftri accipiuntur, quemadmo�nbsp;dum fcripta docent.

^|T datus eft mihi calamus fimilis uirg�� 56 did� eft mihi, Surge, �6 metire templum dei,06 altare,amp; adorantes in eo. Atrium au^nbsp;tern quod eft intra templu, eqceforas, amp; ne metiaris lUud: quo^fnbsp;niam datum eft gentibus, 56 duitatem fandam cakabunt

A P O C A L Y P S I M* C A P. XL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;59

draginta duobus : Sd dabo duobus teftibus meis,amp; prophetabut diebus mille duccntis fexaginta,amicT:i faccis. Hi funt du� oliu� et duo candelaj?nbsp;bra in cofpedu domini terre ftantia. Et fi quis uoluerit eos nocere; ignisnbsp;exiet de ore eorum,amp; deuorabit inimicos eorum, �� fi quis uoluerit eosnbsp;l�dere� fie oportet eum occidi. Hi habentpoteftatem claudendi c�lum,nbsp;ne pluat diebus propheti� ipforum : amp;:poteftatem habent fuper aquasnbsp;conuertendi eas in fanguinem Sgt;i. percutere terram omni plag^ quotieQnbsp;cunep uoluerint� Et cum finierint teftimonium fuum : beftia qu� afcensnbsp;dit de abyffbjfaciet aduerfum eos bellum,nbsp;nbsp;uincet illos, occidet eos^

Et corpora eorum iacebunt in plateis ciuitatis magn�, qu� uocatur fpi=t ' ritualiter Sodoma, amp; Aegyptus, ubinbsp;nbsp;nbsp;dominus eorum crucifixus eft*.

BtuidebuntdetribubuSjamp;populiSjamp;linguis, Sdgentibus corpora eos rum per tres dies amp; dimidium; et corpora eorum non finent poni in mosnbsp;numentis,amp;: inhabitantes terram,gaudebunt fuper illos,et ioQundabun�nbsp;tur: amp; munera mittent inuic�, quoni�hi duo prophet� cruciauerunteosnbsp;qui habitab�t fuper terram* Et poft dies tres amp; dimidium,fpiritus uit� �nbsp;deo intrauit in eos,8lt; fteterunt fuper pedesfuos,amp;: timor magnus ceciditnbsp;fuper eos qui uiderunteos* Etaudieruntuocem magnam de ccelo, dicennbsp;tem eis, Afcendite hue* Et afeenderunt in c�lum in nube : amp; uiderunt il�nbsp;los inimici eorum* Et in ilia hora fadus eft terr�motus magnus ; amp; deci�nbsp;ma pars ciuitatis cecidit: amp; occifafuntin terr�motu nomina hominS fe�nbsp;ptem millia, Sgt;C reliqui in timor� funt mift�, amp; dederutgloriam deo c�lftnbsp;V�fecundumabfjt: �d ecceu�tertiumuenietcito* Et feptimus angelusnbsp;tuba cecinit : �Cfad� funt uoces magn� in c�lo dicentes,Fadumeftre�nbsp;gnum huius mundi domini noftri amp;Chriftieius,amp;regnabitinf�culanbsp;f�culorum. Amen* Et uig�itiquatuor feniores quiiiiconfpedudeife�nbsp;dent in fedibus fuis, ceciderut in facies fuas,�� adorauerut deum, dic�tes,nbsp;Gratias agimus tibi domine deus nofter omnipotens qui es, amp; qui eras,nbsp;qui uenturus es: quia accepifti uirtutem tuam magnam,8c regnafti* Etnbsp;irat� funt gentes, amp; aduenit ira tua, tempus mortuorum iudicari, amp;nbsp;reddere mercedem feruis tuis prophetis amp; fandis, �C timentibus nomennbsp;tuum pufillis etmagnis,amp; exterminandieos qui corruperunt terram* Etnbsp;apertum eft templ� dei in c�lo : amp; uifa eft area teftamenti eius in templonbsp;�ius,amp; fada funt fulgura,amp; uoces,�� terr�mo tus,amp; grando magna*.

T datus eft mihi calamus f�milis uirga: Sic, Surge SC me*] Templum uel ipfe Chriftus lohan* 2., cap* uel ipfa ecclefia in fpiritu dei cogregata,nbsp;i*Cor* J* Templum dei fandum eft,quod eftis uos. Si de Chrifto intelh'=nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gas,metiritemplum,eftoftenderefupercminent�inillodiuinitatismaa

^^rem,adeo^ ex eo dignitatem eius,etiam fecundum hominem, lohan. i. eap* f H � ** EololT* I. amp;fi* Hebr* i. cap* Si ucro deecclefia,h�c metitur iuxtanbsp;�dei fublimitatem, fpei longitudinem, SC charitatis latitudinem, qii� prorfusnbsp;G 5

ad omnes extcndi't,etiam ad hoftem,�� profundam cius humi�itat�, qua fe omnfa bus, eti'am uilif�i'mis peccatoribus, exemple Chrifti fuppedaneS exhibet, Ado=nbsp;rantes in eomettrt,eft experiments de eis fumere,an quifc^ iuxta menfuram fideinbsp;acceptam cum de diuinitate turn de humanitate Chrifti fentiat,ut i. Iohan�ilt;cap,nbsp;dicitur, Qiiis eft mendax nifi qui negat quoniam lefus eft filius deif*

Atrium quod foris eft eijee foras� ] nbsp;nbsp;Haeretici 8C hypocrit� uidentur

ccclefta, 0(S tarnen foris funt, iuxta illud ulohan� i� capit� Exierunt ex nobis Kc� Nam cum reefta fide de deo patre ac feruatore QC mediatore Chrifto ufcf careant,nbsp;nihilo gentibus meliores funt, quamlibet externe communibus �C nomine 5Cnbsp;fymbolis cum filijs dei utantur,quemadmodum ex Matt� 7� 15� 11� Qc 15,cap. manbsp;nifeftS fit� Igitur etjee foras,hoc eft conuince illos cxiffe foras,0C ad corpus Chri�nbsp;fti minime pertinere illos. Id quod turn ex euangelio fuo lohannes, turn ex epianbsp;ftola adeo^ ex Apocalypfi apertiffi'me conuincit, nimirum Hebionem, Cherin�nbsp;thum,Marcionem,Arrium3Sabellium, Valentinum, NeftoriS, alios^ ciufdemnbsp;fecis homines,extra Chriftum elfe�

Et ciuitatem fandam calcabuntmcnfibus quadragintaduobus� ] Hoc de Antichriftiana perfequutione accipiendS, quae tanta futura eft,utomnes ali��dnbsp;illius comparationem interim null� uideantur, nimirum qualis nulla anteafiiit�nbsp;nec poftea futura eft,quemadmodum Chriftus pr�dixit� Et ita abundaturamininbsp;quitatem,utfer�nufquam adpareat fides, �C charitas prorfus refriguilTe putetur.

Et dabo duobus teftibus meis.] Paucitatem eorumqui turn fyncereprxdi� caturi funtEuangelium,in comparatione pfcudoprophetarum,Euangelicac pu*nbsp;ritatiac fimpftcitati contradicentiumjhtjs uerbis indicat: nec tarnen adeo paiici,nbsp;quin fufficiant ad conuincendS aduerfarios de ueritate fecundum legem, iuXtanbsp;quam in ore duorum ueltrium ftatomne uerbum, Deut. 9. Quemadmodumnbsp;duo ueri teftes praeferendi erant multis falfis, qui f�mul terram promifl�onis cx�nbsp;plorauerant, Numeri 15� cap� Quod uero ait,Etdabo, follicitudinem �C anxiety*nbsp;tern pr�meditandi eis adimit,iuxta illud Luc� 11. Dabo uobis os �6 fapientia

Et prophetabunt diebus mille ducentis fexaginta�] Hoc eft r�gnante An�* chrifto, QC durante illius perfequutione, pracdicabunt illius dolos 8C impo�u*^^�nbsp;ex fcripturarum penetralibus manifeftantes, ne feducantur ab illius pfeudop�^��nbsp;phetis eledi�

Amidi facco.1 Hoc eft habitu uili.oualis decet noenit�ti� nrafcones.Q.^�* in diebus Heliae,in domo regis,mollibus ueftiti SC cibo regio uefeentes, deg^^quot;*nbsp;quando interim Helias cum Helizeo in montibus errabundi, facco^ induUjPCCnbsp;catapopulilugebant, i.Reg� cap. 19�

Htj funt duae oliu� SC duo candelabra, ] Hijs comparationibus frud^� pr�dicationis illorum commendatur� Namperhos oleum mifericordi^�^^nbsp;plurimos demanat, 6C ueritas in cordibus multorumluceqSC Annchri�*nbsp;brascrrorumdepellit�

Si quis uoluerit eos nocere, ignis exiet, ] Sic fadum in diebus He l� 1� Reg� cap� legimus� Sic SChodiefierimanifefte uidemus,nimirum igj'� c�leiti,nbsp;hoc eft qualibct adflidione � deo immifla, eos qui uerbS dei blafphem�t perdete�

Et f�quis uolueriteos l�dere fie oportet eum occidi� ] Hoc eft f�mili qua� dam c�lefti ultione�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. j' u n

li� SC Helizei legimus fadum� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

A P O C A L Y P S I M. CAP. Xr� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4�

Et cum flnierint tefiimoniS fuum.] Hoc efi pr�f�nitum � dco tempus pro.� pheti� fu� pr�dtcationis c�pleuerint. De quo Chrifius in lohanne dixifle uide-tut, Nonne ii. hor�funtdiei d Item, Me oportet operari dum dies efi. Et alibi,nbsp;Dicite huic uulpi: Ego fanitates pficio hodie et eras,et tertia die cofummor, Aponbsp;ftolus Paulus Curfum uocare folet, Donec,inqt, confummem curfum minifierqnbsp;huius. Et in alio loco. Curfum,inquit, confiimmaui �Cc. Id^d tum uidetur com�nbsp;pletum, cum ad plenum contemptumimpq peruenerint, quemadmodum in di�nbsp;luuio, in Sodomis, in Hierofolymis tempore ultimorS regum ante captiuitatemnbsp;BabylonicamjSdpofi captiuitatem, ubi Chrifio feruatori manum intulilTcnt, necnbsp;fiiper eo fcelere p�nitenti� egiflent,fed infuper et apofiolos illius neci traderent.

Befiia quaeafcendetdeabyflb,] Dequoi.ThefT.i. cap, SC i.Iohan.i. 0^4� Faciet aduerfus illos bellum,] Hoc eft ueritat� quam illi tefiificantur, mo*nbsp;dis omnibus impugnabit.

Et uincetillos. ] Nimirummultitudineperucrforum hominum, tenebras pr� luce Sc mendacium prae ueritate amantiu, Quibus adfiipulantur figna mensnbsp;dacia,qu� ad probationem piorum SC impiorum confirmationem fieri permittitnbsp;deus ,�befiiaSCpfeudoprophetisillius, quando interim pius martyr inter tor.nbsp;*^enta,nulla figna aedit.

Et occidei illos.] Nimirum befiia qu� illius qui homicida ab initio fuit mf� nifiraefi, qualis olim fuit Nero, Domitianus, SC fequentes, �Cipfe tandem Anti�nbsp;chrifius, Porto occideteos, deo id permittente, quemadmodum amp; filiumfuumnbsp;�nigenitum manibus impiorum occidi permifit.

Et iacebunt corpora eorum,] Cum non habeat quid amplius faciatpoft^ occiderit, more canum etiam in demortua pior� facuiet corpora, H quod in mul�nbsp;torum martyrum gefiis fadum legimus,

Ciuitatis magn�,] Impi� nimirum Babylonis, Cuius primus conditor ille Cain fratricida,Gen, 4. Quam ampliarunt gigantes illirobufii�^ uirinominisnbsp;Gen. 6. Reftaurauit � diluuioNymroth uenator ille robufius coram domino,nbsp;Gen. 10. Populo dei femper aduerfaria,

Quac uocatur fpiritaliter Sodoma �C Aegyptus, ] S�doma quidem, pro� pter portentofam illam libidinem, qua in inuicem ciuitatis huius incol� ardent;nbsp;Aegyptus uero per arrogantiam, adeo^ dominandi libidinem, Quamutramepnbsp;miro SC portentofo interitu per didit deus, �C orbi uniuerfo in exemplum pofuit.

Vbi dominus eorum crucifixusefi,] Hierofolymaml^nifi'cat,qu�aban� tiquo prophetarum SC iufior� interfetfirix, quam propheta ��a, cap. 1, Sodom�nbsp;�cGomorra�c�parat, Similiter amp; propheta Ezech, cap, 16, Et Chrifius Matt, ij.nbsp;Hierufalem Hierufalem,qu� occidis prophetas. Item Luc, 15, Non capit prophenbsp;tam perire extra Hierufal�, Atep omnino tails efi hodie ciuitas ilia meretrix,qu�nbsp;fefe ecclefiae Chrifii nomine uenditat, cum fint portentof� libidinis f�difl�mi Sonbsp;domit�,digni qui c�lefii igni pcrimantur.Serui nequam,dominium fuper con�nbsp;feruos fuos fibi arrogantes concutiunt, prophetarum ac tefiium domini perem-ptorcs afi�dui: quos repente dominus medios feifiurus efi �Cc,

Tribus diebus SC dimidio,] nbsp;nbsp;Idem tempus quod alias per dies 12.60, menfes

4^� Tempus, tempora, 8C dimidium temporis, hoe loco fignificari putanb pro anno acipiendo,

fos pofttif�ces cutti Scribis Si. Pharifaeis narr�t EuangeKft�, Item I'uxta illu JjLe� tantur cS malefccerint,et exultant in rebus peffimis: id quod multo maximae im�nbsp;pietatis eft� V idebunt inquam fcelus fuum horrendS, unde merito horrore con�nbsp;cuti deberent, �C indicium domini pertimefeere fuper innoxio fanguine apud fenbsp;fufo:tantum abeft ut pertimefcant,quod etiam uidentes gaudeant SCc^

Et poft tres dies fpiritus uit�] Id eft, poft breue tempus, nimirurn futuras refurredionis� Porro � principio huius capitis ufq; ad hunc locS uidentur uerbanbsp;cfleperfonaeillius quaccalamumporrigitlohanni, SCilliloquitur. Abhocueronbsp;loco. Et poft tres dies,rurfus uerba effe Iohannis : quanquam per uerba practeritinbsp;temporis more prophetico.

Steterunt fuper pedes fuos�] Subaudiendu poft futuram refurredionem in magna conftantia,iuxta illud Sap. Stabunt iufti Sic^

Et timor magnus� ] nbsp;nbsp;luxta illud ibidem, Videntes turbabuntur timotc hor

ribili S�c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

D�cima pars ciuitatis cecidit. ] Per decimam parte ciuitatis,6c nomina ho minum feptem millia, uniuerfitasimpiorSintelligitur. Porr� nomina dixitpt*^nbsp;nominatis,fiueinclytis,iuxta Gen, 6. cap. Viri nominis:amp; Pfal. 48, VocauerStnbsp;nomina fua in terris fuis� Hine legimus cum in facris tum in prophanis hifloti]��nbsp;huiufmodi arrogantes ciuitatibus � fe uelconditis uel reftauratis, uel etiambcHonbsp;captis, aut fua autfiliorum fuorum nomina impofuifle. Sic dixerunt quiturtn�'nbsp;Si ciuitatem Babel condituri erant, Celebremus nomen noftrCi SCc�' Turn autenxnbsp;occifa funtjubi audiunt, Ite maledidi Sic, PraeteritS pro futuro,certitudinc pto�nbsp;phetica,qua futura ceu fada habentur,quod immobili dei decreto d�finira fint,

Et reliqui in timorem funt mifli.] nbsp;nbsp;Loquitur de cledis, qui timor� fando a

V� fecundum abtjt�] nbsp;nbsp;Nimirurn quod canente fexta tuba,folutis quatuor

angelis, mundo fuperuentur� erat t de quo fub finem capitis noni� Eo nam�^ ferendum eft,quod hie dicitur, V ae fecundum abtjt* A principio enim decimi ca^nbsp;pitis ufcp ad hunc locum,in laudibus angeli illius fords,nube amidi, hoc eft^hdnbsp;fti feruatoris uerfatur,qui ipfe confolatur us pios, aduerfus calamitatem fepU�^^nbsp;tub�V� tertium annunciantis aduenerit, Hadenus aliorum fenrenti� r^rensnbsp;(uimus,qu� tarne mihi admodum probabilis uifa eft, lam id quod nobis uid^^^*^nbsp;dicemus,

ETDATVSeft mihi calamus ftmilis uirgae,] Per calamum fiue uirgamj I*'� ftrumentum menforium,quo architedi aedificaturi utuntur,accipimus.

Surge Si metire templS dei Si altare Si adorantes in co.] nbsp;nbsp;Videtur p^r hoc

innucre defolationem terren� Hierofolym�,adeo^ Si templi Si populi ternitionem.Quemadmodum Si antea Ezech, 40, Zach, a., Hagg. 1, cap, pr�*nbsp;dixerunt.Sed S�ipfe Chriftus apudMatth.2.4, Si Luc. 19, ac ai. cap. Praft^rea Sinbsp;nouae Hierofolym�, quae multis adeo numcris futura effet amplior atlt;^ praenan�nbsp;tior,extrudionem,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Atrium aut quod eft intra tcmplum etjee foras. ] Tam Augufih'^^ quam Beda,legunt hunc locum poft uulgatum interpretem,nimirS hoc modo, Atriumnbsp;autem quod eft foris templum,eqce foras, Porr� Gr�ce habet,quod eft intra tem.nbsp;plum ,id quod fenfui textus magis confonS uidetur, quemadmodS dftendemus.

Et ne metiaris illud,quia datum eft gentibus,Slt; ciuitatem.] H�c,f� quem� admodum diximus,ad terren� illam Hierufalcm referamus,manifeft�ffma f�nf,nbsp;cum ex hijs qu� apud Daniele cap, 9, turn praecipue ex uerbis Chrifti feruatoris

A P o C A L Y P s I M/ C A P. XL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4*

Luc, ai. Et cadent m ore gladtj,6C captiuiduc�iur in otnncs gentes,�t rerufa�ctn calcabitur � gentibuSjdonec itnpleantur tempora nationum,Qu� omnia ciuitatinbsp;Hierofolym� amp; lud�orum genti contigiffe lofephus autor eft, Verum adpare�nbsp;lohannemlongiusprofpexiire, SCuniuerfam utriuftj Hierofolym� calam�at�,nbsp;propter uic�nitatemquandamcomplexum^pr�cipue autem extremorum tem=.nbsp;por um fub Antichrifti regno, fd quod 41, menfes, hoc eft dimidia annor 5 hebdo.nbsp;mas, indicate uidetur, perqu� breuiat� tempus �ntichriftian�perfequutionis,nbsp;tuxta Daniells,imo etiam iuxta Chrifti fer uatoris propheti�,intelligitur,quandonbsp;iarnmultis annorum centenartjs abincredulis terrena ilia conculcatafitciuitas�nbsp;Per atrium uero illud, communiter intellig�th�reticos, ac malos catholicos,quinbsp;un� cum gentibus,hoc eft Antichrifti exercitu,ecclefiam dei conculcant perlenbsp;quunt. Quid uero fi per atriu interius uniuerfum cler� acceperis, qui � puritatcnbsp;ac fimplicitate Chriftian� do(ftrin�,ad fua dogma ta,curiol�tatem,qu�ftum �C fa^nbsp;ftum redolentia, inde^ � uit� fandimonia ad beftiales mores degenerantes,prornbsp;fus inutiles fadi ceu fal infatuatus eqciendi,8lt; ab hominibus conculcandi fiht�T

Et dabo duobus teftibus meis,] Subaudi mentem �C anim� Chrifti Euan� gelium pure �C fimpliciter pr�dicandi, contra uniuerfas Antichrifti abominatio�nbsp;ncs: atq? ad id intr�pide pr�ftanda,uirtute ex alto eos induam,etHeli�fpiritu ddnbsp;nabo, Duobus teftibus dixit,uerorum pr�dicatorum tempore Antichriftianacnbsp;perfequutionis, d�ficiente iam fide adeo^ refrigefeente charitate, paucitatem fi�nbsp;gnificans,Perindeatc^dicat,uni QC alteri,quemadmodumolim temporibus He�nbsp;li�acMich� ingens pfeudoprophetarum numerus erat, ueriautem prophet�nbsp;domini, uix unus atq? alter adparebant, qui fe aduerfus publica impietatem au�nbsp;derenr opponere, Ita �C hodie quoep uidemus in magnis Germani� urbibus, ubinbsp;Euangelium pure docetur, per unum atep alterum id fieri, eos^ admodum con�nbsp;tempros : in quibus tarne magnus ocioforum Baah'tar um numerus magni habitinbsp;�C delicatule nutriti,regnant.

Et prophetab�t diebus mille ducentis i�xaginta.] Hoceft quanto tempore Antichrifti duratura eft perfequutio, qu� per hune dier um numerum breui diunbsp;ratura oftenditur,

Amid�i faccis,] Hoc eft uili 6c inculto amidu, qui pr�dicatores p�niten� tix deceat,contenu'. Id quod 2lt; de Helia et lohanne Baptifta facr� referunt hifto�nbsp;ri�, nimirum per antithef�m ad pfeudo illos prophetas qui in regum palat�js uer�nbsp;fantur, lubet Chriftus ne difcipuli,quos ad pr�dicandum mittebat,de cibo ac ue�nbsp;ftitu anx�j fint, Itidem amp;: Paulus fuo Timotheo feribit, Habentes, inquit,quii3usnbsp;uefeamur tegamur, htjs content! fimus, Pr�terea, quando ucri illi pr�dic�to�nbsp;res omnimom�toexpedant, uttanquam ouesoccifionis adfiippliciarapiantur^nbsp;non eft quod uel cogitent quicquam de rebus huius f�culi habendis,

Htj funtdu� oliu� �f duo cande.] nbsp;nbsp;Propter pur�fpiritus Chrifti dodrin�j

qu�iugiter ftill�tadecclefi�illumination�, AdZach, cap.4, afpexifle adparen Ignis exit de ore eorum �f deuorat inimicos eorum,]nbsp;nbsp;nbsp;Sermo ueritatis, cui

��onpo(runtaduerfarij,nifiuiolentia,refiftere, exurit cofcientiasipforum, ut interim maius grauiusep patiantur incendi�, qu�m ij ipfi, quos corporalibus focis tradunt exurendos. Ad Heli� alludit hiftoriam,

Hij poteftatemhabentclaudendi c�lum,] Et hic ad Heli� afpcxit hifto-tiam i,Reg, cap, 17, ubi ait, Viuit dominus deus Ifrael,in cuius confpedu fto,fii ^ttt annis htjs ros et pluuia,nifi iuxta oris mei uerba,Et fortafle ob f�mihtudinemnbsp;�or� qu� Hellas fecit, �C qu� hic de duobus teftibus dicunt, multi funt, inter qs

COMMENTARIVSIN uidetur eft� etiam �ugu�inus lo, lib� de Cf. cap, 19, qui putarut Heh'am in per*nbsp;fona uenturum, 5C aduerfus Antichrifti abominationes pracdicaturum� cum ta.nbsp;men legant lohannem Baptiftam efle Heliam, atteftantibus cum angelo Luc. i.nbsp;tumetiam ChdftoMatth. ii.Scdinfpiritu��uirrutc, noninperfona. Eft tgiturnbsp;error phanfaicus,qui propter Malachi�uaticinium in pcrfona futurum putantnbsp;Heliam. Quidam uero Enochum Heli� pracdicationis collegam faciunt, nefcionbsp;quam ob caufam,nifi forte, quod fublatum QC non adpar uifle amplius legunt, lianbsp;eut �t Heliam raptum. Porto quicunqj tandem hi| duo teftes fint,pro unius comnbsp;page corporis,pro off�cio,denilt;p pro fpiritu QC uirtute, rede, quemadmodum �Cnbsp;lohannes Baptifta,Heli� dici poffuntjUon tarnen in perfona. De poteftate uctonbsp;claudendi c�lum, quis non uidet quanta ubic^ terrarum hoc tempore prxdicatinbsp;S)C repulf� Euangeltj, annon� difRcultate laboret� uel ipf�s impijs caufam pra^dunbsp;cato Euangelio, �C negledui cultus �ntichri�iani, tribuentibus: quemadmodunbsp;amp; illi apud Hiere.44. cap. amp; gentiles,qui olim quafcuncp incidentes tempot*^*�nbsp;calamitates,ob introdudam Chrifiianam religionem,ac def�rtum illor� cultum,nbsp;ab iratis dtjs immitti putabant. Perinde igitur faciunt hodie quibus pr�dicatumnbsp;Euangelium caufa uidetur efle malorS, ac fi quis diluuium pr�dicationinbsp;tribuerit, incendium Sodomorum adhortationiLoth, Aegyptiorum interiW�nbsp;Mofiatt� Aharonis poflulationi, ludaicipopuli captiuitatem prophetarum cot�nbsp;reptioni, Hierofolymorum excidium Seruatoris �C apofiolor� dodrin�, �lt;^nbsp;potius impiorum obflinationi Sgt;C contemptui uerbi dei.

Et poteflatem habet fuper aquas conuer tendi eas in fanguinem. ] nbsp;nbsp;V na ex

plagis,quibus dominus Aegyptum ob uiretent� populum percufl�r.Hoc autem nt,quoties ob uerbum dei contemptum,etimpietatem,pluiiias temporaneasnbsp;mirum matutinam �C ferotinam) quas fuis in lege promittit cultoribus deus, autnbsp;prorfiis negat, aut intempefliue dat, ut non modo non fint falutares terr�nbsp;bus, fed etiam peflilentes. Sic ubi uis inuadantium fluminum, pafeua Si fegetesnbsp;camporum uaflat, in hominum pariter Si iumentorum perniciem. Id quodia*^nbsp;crebro noflra pertulerunt f�cula,haud dubium non ob aliam caufam,qu�m^nbsp;tifl�me uerbi deicontempts. Vt interim taceamus fiequentilTimas acmax*^��nbsp;hominum flrages,quorum cruore aliquoties in ruborem uerfa funtflumiua�

Et percutiendi terram omni plaga quotiefcS(^ uoluerint,] nbsp;nbsp;Sandi illiP��^*

dicatoresfciuntdeumodifleomnes qui impietatem amant, eum^ illis uari^s^^ lege Si prophetis comminatS p�nas,denicp Si ucracem. Igitur non poflun^nbsp;ex animo precari deum, quofuam uendicet gloriam, potentiam fuam adueriusnbsp;impios exerendo. Cumep iuxta dei uoluntatem h�c precentur, nonnbsp;exorare,iuxtaeaqu�lohan. i6. Sii.Iohan. Taies mult�funt precationesmnbsp;Pfalmis Si Prophetis,qu� uidentur expetere uindidam,cum ad gloriamnbsp;mus illorum maxime adipiciat. Nec� exiflimandum e�, hodie minus po^ �nbsp;dos dei homines, qu�m olim in illo populo f�gurali precando efficerc, quema .nbsp;mods pulchre lacobus in fua epifl. cap. y. exemplo Heli� oflendit. Hahes ^ac.nbsp;tereahuiuspoteflatis exempla Ad. y. Si ij. Itemi. Corinth. lo. Sinbsp;rai'O ufi funt apofloli,quos rede in hoc pq imitantur,cum legant � dom**^� mere,nbsp;pitos Zebedei filios,cum uellent ad exemplum Heli� ignem de coelo in Samari.nbsp;tanorum ultionem expetere. Nefcitis,inquit, cuius fpiritus eflis, Filius homimsnbsp;non uenit animas perdere �^c. Et Paulus, Non d�dit nobis deus poteflatem mnbsp;deflrudioncm �Sc.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r fl'm

Et cum f�nierint teftimonis luum beflia quae afeendit de abyiEo. 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q^at

uocat Antichriftum,quod omnis fcnfus fpinaialis,omnis ucr�pfctat/s ac huma* nitaus,prorfusexpersfit,totusferoxac truculentus. Pr�terea quod externumnbsp;amp; irrationalem cult� in fuperftitiof�s adeo^ftultisceremonijsaduerfus Chriftinbsp;inftitut� ecdefi� dei inuexerit. lam quod beftialem omnino cum fuis clertcis Sdnbsp;rdigiofulis degat uitam. Quid enim qu�fo aliud fimt quam faginatiporci, uen�nbsp;trofiilli SCbuccisinflatipatres;' Nifi funtaliqui inter cos qui magna tabefcuntnbsp;inuidia� Porr�afcenditdeabyflb, ut infra cap, 15, nempc ex diabolo prognatus,nbsp;adeo^ ex ipfis intimis inferni penetralibus profrliens in tantum euafit arrogan*nbsp;tix faltigium,ut quemadmodum gigantes olim fummum Iouem,ut eft in fabulis,nbsp;conati funt c�lo pellerc,ita ille Chriftum regem regum baud uercatur regno fuonbsp;deturbare,fathanam parentem fuum imitatus,

Faciet aduerfus eos bellum, ] Belligeratur prim um Antichriftus Roma* nus,quando magiftri hacretic� prauitatis, ingenti pr�latorum, theologorumnbsp;ac notariorurn turba ftipati, citatos, iuxta pr�fcriptas illius r�gulas, de fide ca*nbsp;tholica interrogant dC examinant, acdemum ubiin ueritate perftiterint, haere*nbsp;fros fcntentia damnant, Quis deni^ ignor�t utrumc� tam orientisqu�mocci*nbsp;dentis Antichriftum, fuas leges tuen' gladiot' Quoties oro f�ue amp; hoftiliter bei*nbsp;latum eft � clementifl�mis ac beatiftimis illis patribus aduerfus cordatos prin*nbsp;cipes SC illorum r�gna, ob non fufccptas qu�ftuofas ac nugaces iubilei, aut fan==nbsp;dt� cruciat� ut uocant, indulgentiasf Id quod Flandres SC Boh�mos pertulilTenbsp;niemorant hiftori�.

Et uincet eos, ] Vbi h�refeos crimine damnatos orbi traducit, SC tan* quam omnium peftilentiff�mos euiuis tolicndos pronunciat,inuocato ad hocnbsp;hrachij f�cularis auxilio. Qua in re pijs alioqui adeo^ innocuis principibus acnbsp;�nagiftratibuspelTime abutitur,quizelum quidem dei habent,frd nonfecun*nbsp;dum fcientiam.

Et occidet eos, ] nbsp;nbsp;Nimirum degradatos ac i�culari poteftati traditos, ne

ipfimanus fuas fanguinecommaculent, SC fiant immundi, adeoqpindigni qui pafeha dominicclebrent: hoc eft, ne iuxtaillorum canones irregularitatem in*nbsp;currant, 6C ad facrif�candum Chriftum inabiles fubinde reddantur. Id quodnbsp;perinde effugiunt, atlt;^ lud�i, qui Chriftum ncci tradentes, ab ingrelTu domusnbsp;hominis gentilis interim fibi temperant ne contaminentur, Huius rei exem*nbsp;plutn habes lohannem HulTz, SC Hicronymum Pragenfes Euangelic� ueritatisnbsp;adfertoreSjinConcilioConftantienft flammis exuftos, HicronymumSauana*nbsp;tolapracdicatorij ordinis,quern Alexander eins nominis fextus, pontifex Roma*nbsp;tiusjecclef��reformationem (dum �pocalypfim Iohannis populo interpretare*nbsp;lur) fortius urgentem,apud Florentiam Tufei� igni cremari iubet, Att^ in huncnbsp;�hodum plurimidiuerfis temporibus SClocis, leui fufpicione notati, quafi pa*nbsp;�^um dextre de Romani pontificis autorit�re fentirent, uel perpetuis carceribusnbsp;*hancipati,uel publico funtintcrempti fupplicio. Multi ftmplices ac innocentesnbsp;quos Fraticellos fine pauperes de Lugduno uocabant, fub lohanne aa, (quidamnbsp;ftib Bonifacio odauo tradunt) fimilem obcaufam impie trucidati funt. Similenbsp;aduerfus fratres V ualdenfes in Boh�mi� regno, pios et fan Aos homines, ufo?

qu�m ut adirer fus Germania omncs catholicos principes excitet Ad hoc mini technis utitur j in hoc modis omnibus laborat, omnem mouet lapidem,uf illamnbsp;prodat, ac ferro iug�let Quo ucl uno fan's oftcndir,n� effe orbi ali�,qu�m hunenbsp;ipfiim formidandum efle Antichriftum, qu�do unus ille omncs num�ros impie�nbsp;tatis, abominationis Sgt;C crudelitatis, iuxta prophetarS SC Chrifti uaticinia, acquenbsp;ut impunis ille Mahumetcs,adimplerc cernitun

Et iacebunt corpora Cor um J Sed 6^ hoc addet impietatis �ntichriftus,ut crudeli QC probrofa morte, tanquam omnium pefl�mos, occifos, non f�nat fepul�nbsp;chro imponi, fed uieffori� �ntichri�i fpedacul�,8Cinfigne fiunt,quo alij territi,nbsp;a pr�dicationc ueritatis defiftant, proinde no finctde illis bene loqui, Sicutfuntnbsp;h�cnoftratempora,quae impiorum regum,quiprophetas domini occiderunt,nbsp;im� R-omanor� C�farum,qui tot martyrS millia trucidarunqf�uiti��quf^nt,nbsp;l'mo longe fuperant, adeo ut non adparcat quid in futurum illi accedere polfif�

Ciuitatis magn� J Hanc infra Babylonem,proptcrinnumer�etconfufain multitiidincnt uocat,ubi o�a pr�ter fas,abfcp ordine,temere 8C ex libidine fiunt.

Qua: uocatur fpiritaliter SodomaJ Quod eo promouerit impiae illicis f�da:malorumcolluuieiimpudentia,utiamaudeat,im� decorum putct,fua Aa�nbsp;gitia tanquam pra:claras uirtutes publice amp; facere dcpraedicare: ut in hiftortjsnbsp;pontificum Blondi S� Platina: adparet.

Et AegyptusJ nbsp;nbsp;Qu� captiuu populum dei detinet, luto �C latere occup�t�

Vbi �C dominus nofter crucifixus eltj De Hierofolyma prophetarum iu* fe�frice intelligit,qu� tandem 6C domin� cruci adfixit� Rede uero malor� iHau^nbsp;colluuiem,Sodom�, Aegypto, Hierofolyma:, ac infra 6C Babyloni coparat, quxnbsp;una in feipfa omnium illorummaliciam recapitulate corn probetur*

Et inhabitanres terram gaudebunt fuper eos amp; iucun j nbsp;nbsp;Hune in tnodum

Si impq lud�orum rcgcs,ac pfeudoprophet� inorum,l�tabantur occifis domin* prophetis, Sicetiam pharifaei Chrifto, ut putab�t,fublato,exiftimantes fc pace*�'nbsp;habituros QC omnia pro libidine aduros, nemine illis contradicente, miru*�nbsp;modum inuieem congratulabantun

Quoniam hij duo propheta: cruciauerunt eos, ] Reuocando plebe*� ^b illorum cum dodrina tum etiarn uit� infiituto, quando utrumq; tanquamnbsp;fto aduerfum damnant abominantur, Qiiin etiam quod nelt;� minis net^ pt��nbsp;miff�s,nec etiam tormentis in fuam illos fententiam attraherc potuerint. A**? Aienbsp;uides fpiritum fandum intimos impiorum alFedus,quibus laborant,in apetttimnbsp;traducere, ne putares eis inter fummas opes delicias^, item^ fummos honoresnbsp;deefle quod animum illorum excruciet.

Et poft tres dies SC dimidium fpiritus uita: intrauit in cos. ] Hoe eftgt; Non� nunquam interim Chrifto propitio fit,ut breui fublatis c medio tyrannis, aut abnbsp;exilio reuocentur pra:dicatores, aut uinculis abibluantur, aut exautora� luacnbsp;reftituantur fudioni, aut animum rccipiant, qui metu perfequutiooisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'to�

cationem, latebras incolcntcs, defcrucrant, uel in Antichrifti caftra iranirug� conceflerant. Qua: omnia fie fada, non tam in ueterum hiftorijs legimus quantnbsp;noftro f�culo uidimus. Nelt;� ucro abs re expofueris de htjs, quos in demormo�nbsp;rum locum haud minus ftrennuos athletas excit�t dominus, quemadmodn He*nbsp;lias in lohanne Baptifta reuixit, 06 in apoftolis quod�modo Chriftus. Neep enimnbsp;minor metus,poft paiTum Chriftum pr�dicantibus difcipulis,pharifaros inuafiunbsp;tdquod Si^ipfifatenwr Ad.y. cap.Vultis,inquiuntad apoftolos,inducerefwpec

A P O C A L Y P S I M. C A P, Xt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45

nos fangufnetn hominis ifti'us 8Cc� qu� fequunt, Pr�terca quorg uolucrnnt ad� Uerfarq mcmonam cxtinguere, reuixcrunt, praedicantibus illam fiipcrfiitibuSjnbsp;uel inuitis tyrannis. Hune in modum � paucis iam annis, lohannes Huflz, cumnbsp;alt)s quibufdam ueritatis adfertoribus exti'ndus, nobis rcuixit, Adde quod h�fnbsp;quos aduerfarq fe putant occidere,uKam hanc in meliorem commutant,amp;: nuncnbsp;demum uere uiuere comprobantur^

Timor magnns cecidtt fuper cos qui uiderunt cos J Per i�gna SiC prodigia, qu� diuinitus poft piorn occif�onem fiuntjdeclaratur illos baud efle mortuos,fednbsp;plane bcatos cum Chrifto uiuere Sgt;C regmre, Explorat� enim eft, magnas peftiunbsp;^ladcs,� deo propter contempts ipfiiis uerb3,etoccifos prophetas,crebro immifsnbsp;f^Sjquibus imp�nitentcs male perdiditjSCeos qui ucl ex ignorantia,uel ob morsnbsp;tis moetum in martyrs necem confenfer�t,ad refipifcenti� induxitjd quod facilenbsp;fueritex facris hiftortjs,im� uel ex ipfa paff�onis dominic� hiftoria oftenderc,

Etin ilia hora fatftus eft terr�motus magnus SC d�cima pars, ] Terraemos turn hoc loco non f�mpliciter, fed figurate, pro magna principum Antichriftianinbsp;fegniinter fc commotione, deinde �C cladium ac peftium uariarum^ calamitasnbsp;turn,in ultionem malorum,addu(ftione, puto accipiendum, Porto d�cima parsnbsp;ciuitatis ctfeptem millia,ingentem malignat ciuitatis multitudinem,quod uteregnbsp;numerus �C uniuerf�tatis fit, �C perfedus : quod fi etiam non effet, � parte tarnennbsp;totum intelligendum crat,quemadmodum Auguftinus ait.

Et reliqui territi funt �C dederunt gloriam deo c�li,] Nimirum fedudi ab Antichrifto, qui tarnen fanabiles funt : hff s enim dominus pareil, amp; ad p�nitensnbsp;n'am expedat, ad quam inducuntur, uidentes terribile iudicium domini aduetsnbsp;fus impios. Sic uides clcmentiam dei omnia eledis in bonum attemperare, amp; utnbsp;fupra didum eft cap, 6. ex i.Per. cap. ult, tardare dominum propter eJedos �Tc*

V ac fecundum abijt QC ecce u� tertiS uenict cito.] Hoc ux iecundS,unutn de tribus ab angelo pr�didis,ad tubam fexti angeli pertinet, non ad r�capitula�nbsp;tionem,quamfubinde in fexto numero lohannesfacerei�leu

Et feptimus angelus tuba cecinit,etfad� funt uoces.] Wouiflima hacc tuba tefurredionisjiudici) finah's,confumationis adeoip innouationis mundi nuncianbsp;eft iuxta apoftolum i.Cor. ly. dc i.TeiT 4. Mortui,inquit,refurgent incorrupt!,

quo SC apud Danielem cap. 11. Vnde SC lohannes anticipando pr�mifir,Spi� ritus uitae � deo intrauitin eos,�C ftctcruntfuper pedes fuos,nimirum poft fi'nemnbsp;fecundi uae,�C in initio tertq,

Fadae funt uoces magn� in c�lo. ] nbsp;nbsp;Nimirum c�leftium fpirituum ac bea

Fadum eft regnS huius mundi domini noftri SC Chrifti eius,] Hoe eft,lam demum eiedo in uniuerfum fathana mundi principe, dominus SC Chriftus eiusnbsp;perfede ac plcne in nobis regnat.Quan^ enim ab euulgato in orbem euangclio,nbsp;uerificatueftilIudPfalmi 1. Ego conftitutus fum rex ab eo fuper Zion montemnbsp;fandum eius. Item illud,Omnia fubiecifti fub pedibus eius, Itcm,Sede � dextrisnbsp;mcis donce ponam inimicos tuos SCc, ld ^d �C Chriftus ipfc teftatur. Ego fi cxal-tatus fuero � terra, omnia traham ad meipfum. Et Apoftolus ad Phil, Proptcreanbsp;exaltauit ilium deus SCc, ut in nomine lefuomnegcnu fledatur, Nondum ta�nbsp;*nen,ut ait autor epift, ad Heb, cap, a, uidemus illi omnia fubieda : fed cum tra�nbsp;diderit deo SC patriregnum, cum euacuauerit omnem principals SC poteftatemnbsp;�C uirtutem,cum nouiff�mus hoftis mors deftr uetur, turn demS pleno ore l�tumnbsp;cantabimus paeana dicentes : Fadum eft regn� huius mundi domini imftri �Cc�

Etrcgnabitmfaecula f�culorum.] Nempc in eledfs cum elcAis, pacato iam regno. Id quod pulchre in regno Dauidis adumbratur,qui ubi effet inundusnbsp;reXjinnumeris iadatus calamitatibus, poft multos tand� hoftt� infultus, adeo�nbsp;glon'ofas demum uidorias,pacatym obtinuit regnum.

Et uiginti quatuor fcniores.] nbsp;Magnis �C innumeris adeo^ fempttcrni's bc�

nef�ctjsjingentes utiq^ et inceffabiles debent grariarS adiones.Porro nullum hoc beneficio ma�us dici poteft,qu� ubi ipfe filius dei infragilitate carni's noftr�, cumnbsp;f�uifl�mohoftecongrediens, � quo parumper mortis tempore quafi uidus,iplcnbsp;rurfus exer ta utrtute uidor euadit, expugnatis in uniuerfum aduerfartjs poteftanbsp;tibus,nimira farhana,mundo,peccato,morte,at(� inferno, regnum in fuosnbsp;pit,qucmadmodum Dauid aliquot Pfalmis pr�cinuit, Accingere,inquit, gladionbsp;tuo Riper femur tuum �'c. Item, Dominus regnauit,exultct terra. Item, Demi�nbsp;nus regnauit,dccorem indutus eft amp;fc.

Qui es 6C qui eras 8C qui uenturus es,] Carmen quo inter alia ridentur amp; ftr anei aduerfar iar� poteftatfi conatus, qui in hoc toti fuerant, ne omnino r�gna*nbsp;retjimo ne fuperftcs effet Ghriftus, im� ne quidem nomen eius fupcref�et : nuncnbsp;uero r�gn�t regnabit, uelint no�nt impif ?

Et irat� funt genres.] nbsp;nbsp;Quemadmodu adparet in prccatione apoftolor�

Pfal. a. Ad. 4. cap, Porr� irat� funt genres,et un� cum lud�is tumultuat� aduerfus dominum QC Chriftum eius confpirantes, ne ufquam in orbe regnaret.

Et aduenit ira tua.] Poft^ ill� priores aduerfum te fine caufa irata� funt, �uftam (ibi iram acccrferunt,iuxta illudPfal. a. Tune loquet ad eos in ira fuaamp;'f*nbsp;qu� fequuntur.

Et tempus mortuorum ut iudicentur.] Eorum uidelicet quiirati 8^ tumul* tuati funt,ne tu regnares Riper eos.Ncc p�nitentiam egerunt admonitijquosnbsp;interim pro longanimitatc �f patientia tuafuftinuifti,donecdcf�nitum adiienfi^*nbsp;tempus ulcifeendi.

Et reddas merced� feruis tuis prophetis.] nbsp;nbsp;Inter feruos dei primo loco p��*

phetas recenfet, hoc eft duces uerbi, per quod ait) redduntur fandi, credent^^* Deinde fandos,hoc eft firmiores et excell�tiores in uit� fanditatc,qui alijsnbsp;plo funt piac ac honeft�couerfationis. Tertio,timentcs nomen dominijpcffl^��*nbsp;��mpliciores quoflibet fideles in tel ligit. Denitp amp; in duas partes uniuerfamnbsp;dentium multitudin� fecat,cum fubiungit,PufiIlis QC magnis, Qiio innuitj^^^^*�nbsp;pufillis �que ut magnis, hoc eft exilis 6C magni meriti, fuam haud deeflen�^�^^^^nbsp;dem,iuxta illud, Qui porrexer it calicem aquae frigid� �Cc,

Exterminandi eos quicorruperuntterra.] Nempe quorS hoc iin� ftudium fuit,ut terra uaftam redderent,quo ipfi foli regnar�t;id ^d egregtf folent tyranntnbsp;Quibus praeterea in animo fuit fatagere, ut exularet pietas, ablegaretur iuftina,nbsp;omnis^ morum honeftas profligaret, �C � Rio regno pelleret Chriftus. Tempusnbsp;inqu� aduenit, ut huiufmodi exterminatores SC uaftatores terrae ipfe exterminesnbsp;2C perdas. Hadenus alioru fententiam attulimus,nunc noftram Ribiungonius.

ET SEPTIMVS angelus tuba cecinit,8Cfadae funt uoces.] Sex tubaeprio� res, uarios praefentis eeelef�� nunciarnt euentus : feptima uero extreraac,adeotpnbsp;pleniff�m� uidori� �terni^ fabbati nuncia eft, V nde fandi canunt:

Fatftum eft regn� huius mundi domini dei Si Chrifti eius, ] nbsp;nbsp;Epinicion eft,

hoc eft uidlorialo carmen, cum aboleuerit omnem principatum �C omnem pore* ftatem ac uirtutem,cum nouiffimus hoftis abolebitur raors,!. Cor. ij. Phihi*nbsp;In nomine kfuomne genu fledetur�fc.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� . ..

A P o C A L r P s I M. C A P. XL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44

Et �iginti quatuor feniorcs �Cc* qui es �C qui eras �C qui uent j Tr�s tem. porum difFerenti�, fempiternitatem dci, qu� im'tio SC fine caret,drcumloquun*nbsp;tur. Vndefolius dei proprium cftefle,fiuecxiftere: id quod per nomen illud deinbsp;inefFabilenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicunt Hebraei, de quo Exo� 5 cap. Cund� uero crcatur� tanta

Quia accepifti uirutem tuam magnam �C regnafti,] Caufa eft,cur gratulen tur pij OC deum praedicent, nempe quod femel fuam exeruerit uirtutem, debella�nbsp;tis in uniuerfum aduerfarif s potcftatibus,adeo^ cundis impietatibus finem om�nbsp;nino fecerit: qu� ubi primas in mundo obtinebant,n� adparebat dei uirtus, nonnbsp;uidebat ipfe regnare, fed impq. Quamobrem continue interim orant ptj, Adue�nbsp;niatregnum tuum. Qu�d quid qu�fo aliud eft,quam orarc utprorfus deftruan�nbsp;tur impq,qui Chrifto fuum inuidcntrcgnum,fuam gloriam furrtpiunt;�

Ecirat�funtgenteSj�Caduenitiratua,] Pcrindc eftatc^dicantjlramqui� dem fuam SC furorem gentes in nos,te permittente, excrcuer�t,fed hoc ad modi,nbsp;cum tempus,nofiris exigentibus peccatis:n�c diu optata ade� hora, ut uiciflTimnbsp;ira tua,quat potentiff�ma e�, SC cui refi�ere nemo pote�, in gentes �ternum du.nbsp;ratura exardefcat. Porro gentes funt omnes increduli,fiue lud�i f�ue Chrifiiani,nbsp;fiuedemumThurc�, aut alio quouis nomine iuxta externam uit� confuetudi.nbsp;nemcenfeantun

Et tempus mortuorum ut iudicentur.] Mortuorum nomine omnes impij poflTunt intelligi,quemadmodS infra cap. lo. Nam pij �tern� uiuunt, nec^ iudi.nbsp;cantur,Iohan. 5. et 5. Quan^ et tn genere pote� accipi,n�pe mortuos omnes re.nbsp;furreduros, SC flaturos ad Chrifli tribunal, utaitapofl. Paulus, Qui operta producer in lucem,et uelut meridiem piorum faciet clarefcere iuftitiam;quos impiusnbsp;inundus tanquam omniS peflimos damnarat,Pfal. 57. Efa. 58. SC 1. Cor, 4. cap�

Et reddas mercedem feruis tuis prophetis 5C fandis.] Merces no abfolute, nec eti� proprer operam, fed in coparatione ad liberalitatem prom�tctis diciturnbsp;infcriptura. Verbi gratia. Si her us feruo emptitio, qui totus domini e�, adeo^nbsp;Omnis illius opera domini e�, ex liberalitate polliceatur quidpiam fe donatur�,�nbsp;fidelem acdiligentem in perficienda opera feexhibuen'h Donum igitur hocue-rius quam merces e�, Sed pollicitatio, mercedis nomentmponit. V^ndeieruatotrnbsp;Chriflus,Cum feceritis,inquit,omnia quae pr�cepta funt u^is,dicire,Serui inu.nbsp;tiles fumus. Hue facit quod Paulus apo�olus R.om. 4. Ei qui operaf SCc. Porrdnbsp;prophetss prim� nominat, nam hq funt per quos rede fapiut alq, quibus deus innbsp;hoc uerbum fuum rcuelat,ut alqs ill ud pronuncient.Prophetarum uero nominenbsp;intelligit quoslibet,qui rede de deo SC de uero illius cultu,adeo^ dc iuflitia �C in-nocentia docent alios.

Et fandis timentibus nomen tuum puf�llis SC magnis. ] Sandos appellat fpiritu Chrifli fandificatos,SC qui con�anter in confeflione nominis Chri�i per-feuerant. Timentes nomen d�i, quicS�^ tandem illi funt, f�ue pufilli,fiuc magni,nbsp;t^ufilliquidem, hoeeftf�mplices,idiot�,ferui,paupcres SCadflidi.muliercul�SCnbsp;puelli imbelles, qui deum pattern agnofeunt, �C filq fui morte de diabolica pote-ftateferedemptos: hq inquam omnes promifl�mrccipi�tmerced�. Magni ueronbsp;qui claritate generis, poteflate, opibus, dodrina, fanditate, �C apudmunduranbsp;reputati �C in precio funt,deum� enixe colunt, �C alqs colend� ingerunt: uelutinbsp;Abraham, Dauid, Ezechias, lol^s, aeprophet�,Efaias,Daniel: itemNicode*nbsp;*�us,at(� alij f�miles.

Et perdas eos qui perdunt terram.] nbsp;nbsp;Rem tnaximam brcuilf� �C elegaris

C � MME NTARIVS IN tiff�me extuli't Mi'rafttur Poetam, qui totum Ilium uno quafiuerbo abforbuerit,nbsp;ubi dixit,Ecce campus ubi Troia fuift Nofter uero Iohannes,hoc loco non Iliumnbsp;quodda, fed uniuerfum omnino mundS uno uerbo abfor buit, V t perdas,inquit,nbsp;cos qui perdunt terram. Quanta enim uerborum copia opus foret,ut quis pro dinbsp;gnitate explicet,quam imptj in hoc toti fint ut omnia uaftent, omnia peflundent,nbsp;omnia perdant, quicquid fomniant, quicquid cogitant, quicquid deniq,� aut Io-quuntur aut agunt,omne illorum ftudium,adeo^ omnes conatus eo tendunt utnbsp;qu�mplurimosnoceant�t^ perdant. Deinde quanta uerborum Ilias infumendanbsp;foret,ut perdition? hanc, qua deus tandem pcrditurus eft omnes impies, pro retnbsp;cxigentia eloquamur. Ex hoc quoc� loco fimul adparet,quomodo fandi de hocnbsp;mundo iudicaturifunt olim,Matth, 19,1. Corinth, 6. Atcphocefttertiuu�tub�nbsp;feptim� ac nouifl�m�. Autor libri cuiOnus ecclefiac titudus,feptem tubas, feptemnbsp;ab exortu ufc^ ad iudiciu ecclef��,iuxta feptem illius ftatus, pugnas exponit, Prt�nbsp;ma,Apoftolor� contra Iud�os,SecUnda,Martyrum contra R.om,Caefares, Tertia, Dodorum ecclefiae cotra h�reticos. Quarta,Heremitar� contra hypocritas�nbsp;Quinta, Curatorum pr�dicatoru contra malos feu falfos Chriftianos, Sexta,nbsp;Reformatorum, hoc eft ordinum religioforum,contra malos Ecclefiaftici ftatus,nbsp;Septima,Pr�curfor um,hoc eft E�angelicorS pra:dicator�,iudicium domini an�nbsp;nunciantium, Sed quam uere hoc dicat, ego in praefenti non iudico, certe multanbsp;utilia alioqui tradit autor eius libri de reformando ecclefiaftico ftatu, ac Romananbsp;curiajde Antichrifto mixto �C magno,et altjs mullis,quan$ haud fatis firmis utisnbsp;tur argumentis : id quod diligens ledor expendat,

ET APER.TVM efttempludeiincoeloamp;uifaeftar,] Supra cap, 8, fub ini* dum introduxerat lohannes angeln ftantem ante altarc, habentem thuribulS aunbsp;reum amp;^c, Sgt;C intermiflb fermone de angelo illo,profequitur fermonem de fcpKU'nbsp;angelis tuba canentibus. Nunc uero ad fermone, quem de angelo illo ftantc antenbsp;altare c�perat, redit,grande illius angeli,qucm Michael? nominat, cum faeuilft^nbsp;mo dracone narraturus certamen, Id quod ordo narrationis indicat, in eo quodnbsp;ait,Et aperts eft templum 06c, quo nos adfuperiora reuocat,ubidixerat: Et aliusnbsp;angelus uenit,et ftetit ante altare 86c, Porro tune aper tu eft templum dei in co^Io,nbsp;quando pr�dicantibus apoftolis credits eft orbi,Chriftum lefum crucisnbsp;fupplicio,in dextera patris exaltatS,atquale cum eo habere imperiS,PhiI, o^p�nbsp;Praeterea qii�do credits eft,ills uultui dei pro nobis adftare,utin epi. Heb�

V ifa eft area teftamenti eius in templo,] Nimirum Chriftus homo,iu ceu area inclufa latens, habitat omnis plenitudo deitatis corporaliter, Colon� 1�nbsp;cap. In quem refpiciens deus fadus eft nobis propitius, Rom,

Et fada funt fulgura,] De quibus fupra 8, cap, nimirum ubi fpt ritu tn fan� dum � coelo acceperunt apoftoli: haud aliter certe,qu�m ubi lex promulgabaturnbsp;Exo, 19, de quo canit Pfal, 68, Deus cum egredereris 06c, 86 Heb, li�

T fignum magnum apparuitin ccelo� mu�ier amitfi^ naTub pedibus eius, 86 in capite eius corona ftellafS duodecim,nbsp;86 in utero habens: 86 clamat parturiens, 86 cruciatur ut pariat.

draco ft�ti�t ante mulierem qu� erat paritura: ut cum peperiffct, fili�ni ci'us deuorareh Et peperit fllium mafculum, qui redurus erat omnes gennbsp;tes in uirga ferrea ; �C raptus eft filius eius ad deum amp; ad thronum eius,amp;nbsp;rnulierfugi'tin foli'tudinem ubi habebat locum paratum � deo, utibipa#nbsp;feat earn diebus mille ducentis fexaginta. Et fa d� eft pr�lium magnumnbsp;in ccelot Michael amp; angeli eius pr�liabantur cum dracone, 8^ draco pu�nbsp;gnabat angeli eius ; a non ualuerunt, ne�p locus inuentus eft eorumnbsp;amplius in c�lo,amp;f proiedus eft draco ille magnus,fcrpens antiquus,quinbsp;tiocatur diabolus amp; fatanas, qui feducit uniuerfum orbem : 60 proiedusnbsp;eft in terram,8lt;f angeli eius cum il�o miff� finit* Et audiui uocem magnamnbsp;in ccelo dicentem, Nunefada eft fa�us amp; uirtus, amp;regnum dei noftri, �Cnbsp;poteftas Chrifti eius : quia proiedus eft aceufator ffatrum noftror�, quinbsp;accufabatillosanteconlpedumdeinoftri die acnode* Etipfi uiceruntnbsp;eum propter fanguinem agni, �C propter uerbum teftimonq fui, nonnbsp;dilexerunt animas fuas ufcp ad mortem, propterea l�tamini c�li, Sc quinbsp;habitatis in eis* M� terr� 80 mari j quia defc�dit diabolus ad uos habensnbsp;iram magnam, feiens quod modicum tempus habet* Et poftquam uiditnbsp;draco quod proiedus eftet in terram,perfecutus eft mulierem qu� pepe^nbsp;tit mafculum: amp;dat�funtmulierial�du�aquil� rnagn�, ut uolaret innbsp;defertu in locum fuum ubi alitur per tempus amp; tempora amp; dimidi� tem*nbsp;poris � facie ferpentis* Et mifit ferpens ex ore fuo poft mulierem, aquamtnbsp;tan^flumen: ut earn faceret trahi � flumine* Etadiuuit terra mulierem�nbsp;aperuit terra os fuu, amp; abforbuit flumen quod miftt draco de ore fu�gt;nbsp;Et iratus eft draco in mulierem tamp;abfltfacere pr�lium curn^reliquis denbsp;feminc eius,qui cuftodiunt mandata dei, amp; habent teftimoniu leftt Chri^nbsp;Et ftetit fupra arenam maris*

T fignum magnum apparuitin c�lo,mulier amida foie,] Muiter ilia ecclefia credentium, qu�perfidemChriftodefponfata acmulta prolenbsp;fozcundaeft.

_____ Amida foie,] Toto uitachabitu Chriftuminduta,cumfalutarido* drina turn exemple fand� conuerfationis, uelut fol lucet,quemadmodum Pau�nbsp;lus fuis Galatis fcribcns,Chrift�,inquit5induiftis*Item,Mihiuiuere Chriftus eft*

Luna fub pedtbus etus,] Per hoc intclltgttur temporalis bonorS iuxta pr� fertptS dei adminiftratio, quibus bonis fandi imperanr,non fcrui5f,fecus imp;g*

In capite cius corona ftellarS duodecim,] nbsp;nbsp;Siue hoc loco uctcris fynagogae

In utero habens,] Nimirum feminc uerbideiprggnans,multos per illud ft* h'os deo parturire geftit. Qua fimilitudine ufus eft faluator lohan, 16, Item 1. Io*nbsp;quot;^n, 5, Semen eius manet in eo,quoniaex deonatus eft* Et lacobus in epift*nbsp;Infituni,inquit,uerbum QCc,

Et clamabat par tur tens,] nbsp;nbsp;Parturire, eft ante partum meditari, anxtart,

quis credidit auditiu noflro� Ita apoftoli clamabant Ad, 4, Et nunc domine refpice in minas �Cc,

Et ecce draco magniis.] Magnus,inquam,propter magnam nocendi cum poteftatem turn libidin�.Cui feptem capita amp; cornua decem,id eft,omnc impio-rum corpus adglutinatur,

�ohan. 8. Ipfe homicida fuit ab initio. Id quod in Cain primo parricida ex diabolo nato adparet, iJohan, 5, Porrofeptemcapita,fept�r�gnafunt, qu�parturien�nbsp;ab ipi�s �brahar temporibus mulieri, hoc eft populo dei elcdo,uf(^ infidiantur etnbsp;perdere fatagunt, Prima Aegyptior�eft,utadparet Gen, ly, amp; fubindeExo. i,nbsp;cap. Secundum impiorum regum Ifrael,quorum primus rex Hierobeam, aufusnbsp;fuit extenderc manum fuam in prophetam domini uenientem de luda in Bethel,nbsp;i.Reg, ij. Deinde lezabelimptj r�gis Achab uxor, quotquot potuit apprehen-dere prophetas domini ocefdit, i. Reg, 19, cap, P lt; �etcrea 2lt; unpiorn regum Inda,nbsp;quorum primus loas aufus fuitoccidere Zachariam prophet�domini, etiam mnbsp;atrio domus domini,i. Paralip, a.4, cap, amp; Matt, aj, Tertium AflyriorSquod�^nbsp;Babyloniorumf�ueChald�or�,�quibus populo deimulta illata bella,8Clongamnbsp;captiuitatem cum facrae hyftori� tum prophetae memorant, Qiiartum Perfato^nbsp;Mcdorum,per quos lud�orum foluta eftcaptiuitas,uarias tarnen ab illis pcrpeninbsp;funt calamitateSjUt in lib, Ezr�,Necmiac 6C Hefter, Quintum GraccorS quod etnbsp;Macedontr, � quibus fub initia mitius habiti funt Iud�i,fub finem tarnen regnao�nbsp;tibus Antiochis crudeliflime,quemadmodum inhift, Machab�or�, Sextum R-Onbsp;manor s,ftib quibus multa ab Herodibus ac praefidibus, fiue regni ludaici admi�nbsp;niftratoribus pcrtuler�t,utinEu�gelicahift, SC AdHs apoftolicis, aedeniepapudnbsp;lofephum in lib, ant, Practerea sc Chriftus ipfe cum apoftolis ac multis mariyt^nbsp;millibus,fuppliciij mortis fub Rom, iudicibus pcrtuliqqu� faci�t ad 17, ca,infi'a,nbsp;- Et cornua decem,S^ in capitibus fuis diademata feptem,] R�gna quid� ft*nbsp;ptem funt,cornua uerodec�: nee item diademataplusqu�fept�. Cornua decemnbsp;funt ipfa fept� r�gna qu� fupra numerata funt : quor5 unum nempe Macedonianbsp;cum in quatuor Alexandrifucceflbrcs fuitdiuifum. Ptolem�us enim LagifiH^^nbsp;AegyptS tenuit: Philippus,qui et Arideus didus,Alexandri frater,Macedof^�nbsp;Selcucus Nicanor,Syri� SC Babylonia, ac totius orientis r�gna, ex quo procent^nbsp;Antiochus ille Epiphanes,Iud�or� hoftis omnium f�uiifimus: Antigonusnbsp;Afiam, ld ^d per fradu capri cornu, pro quatuor fuborta funt apud proph^^^nbsp;Dan, cap. 8, fignif�cat, Itat^ feptem quid� r�gna, fed dec� reges funt, 1,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�*

In capitibus fept�diademata,] Quauis dec�reges fint,non tam�nififtp^^�' diademata, q? inter quatuor illos reges potift�mS uno ufus fit fathan aduerfus po^nbsp;pulum dei,nimii5t rege Syri�,cx Antiochus ille Illuftristde lib, Mach, i�

Et cauda cius trahit terti� part�ftellaijt,] Filios Ifracl ftellaijt noie fignih*^^*^ � expoilicitatione Abrah� fada Gen, ly, adparet. Item ex lofephi fomntjnbsp;tationejciufd�p, Infuper ex Mofi dido Deut, i, Eftis hodie ficutftella^nbsp;rimi. Trahit igit draco tertiam ftellatji partem, quadofempcr fere bona pa*'�nbsp;populi impqs adh�fer3t,8CillorS partes adiuuarSt. Vt prima in uitulo connatillnbsp;Exo, Ji, Deinde ubiBileam perfuafitregi Balach,quo per mulieres allilt;^cret po�nbsp;pulum,lit illo�j� facris adeflet,Num. 14, et iy. Pr�terea de tribu Dan et eo�?� relunbsp;ligione,legis lib, ludic. 18, cap, It� plura id genus alia fub iudicibus, Poftca ueronbsp;fub impijs luda SC Ifracl regibus: �C qu� uel ipfe Salomon contra legem dei inin*nbsp;tuiqqu� impietas ufcp ad Machab�oi^ durauit t�pora, N ecp poflenttotnbsp;clades, tam^ diutwrna anno^ captiuitas, huic mederi malo, qui�

Ycnt, Eamiis et dtfponamus teftamentS cum genribus que circa nos fuftt,qu/a ex quo receffimus ab eis QCc, Quemadmod� SjC ante apud prophet� H�re, rap, 44,^nbsp;loquunt, Sacrificemus,inqui�t,regin� c�li SCc. Ex quibus manifefti��mn relinnbsp;quitur, quo pado tertiam partem ftellai^i trahat cauda draconis. Ecqin's ignor�tnbsp;etiam hodic bonam malor�, quac ecclefia pautur, parte ab tjs ipfis qui fibi nomennbsp;ccclefi� adeo^ amp; populi dei uendic�t, irrogarir Porro cauda eft pfeudoprophe^nbsp;ta, quod miro fucato^ uerborum lenocinio, ueluti cauda in animalibus, ea qu�nbsp;fcedaamp;inhoneftafunt cohoneftarefoleat: �Cquemadmodumferpcs cauda fua,nbsp;�ta fathan pfeudopropheta medio,uenenum peftilentis dodrin� traniFundat.

Et mi�t cas in terra.] Hoc eft peftilenti fua dodrina efFecit,utnegIedis c�lclt; �ib, aediuinis ftudijs terrena faper�t,acfriuolis etperituris reb. totiincumber�t.

Et draco ftetit ante mulierem ut filium eins deuoraret,] Id primum egit pec Herodem dum ex uirgine, deinde ubi in cordibus credentium nafeeretur Chr�nbsp;ftus.Nam hoc unum perpetuo agitfathan, ut teneram adhuc Chrifti ecclefisenbsp;prolem,priufquamadulefcat,enecet.

Et peperit fili� mafculu.] No modo peperit ecclefiajfed et maieu�� peperit^ boc eft forte �C potente in pr�lio. De quo didum eft, Dextera dni fecit uirtutem:nbsp;dextera manus fu�cofregit inimic�. Et in Efa. cap. 9. Fortis,cofiliarius amp;^c. quinbsp;arcem probe munita �C euftodit� expugnaret eiedo tyranno fpolia diuiderer.

Qiii redurus eratomnes genres.] Hoc eft cor 06 animum feruandilegem datums. Gentes uero,hoc eft incredulos,f�de, qu� eft iuftitia coram deo, inftru*nbsp;t^mus,Pfal. 7i. Orietur in diebus eius iuftitia �6 abundantia pacis.

In uirga ferrea. ] Hoc eft iuftitia inflexibili, Pfal. 1. Reges cos in uirga fer� ��63,06 45. Virga aequitatis uirga regni tui. Porro uirga Hebraeis feeptrum regiSnbsp;fignificat. Nec^ uero deftitit dracoille,donee cumludam proditorcmarmIu=snbsp;d�orum pontifices ac eius gentis primores, aduerfus ilium ui^adeoincefteret,nbsp;ut tandem cruci adfigerent. Atep turn fe ilium deuorafte putauit : uerum fua op�nbsp;nionc falfus eft. Nam ubi fe uicifte i�/uui putat,uidus regno eq'citur.

Et raptus eft filius eius ad deum S6 ad tronum eius.] Non modo illn quem. admodum putabat non deuorauit neci tradendo,fed inde enedu efi,ut in foliumnbsp;regni fui exaltaretur,per refurredionem ex mortuis,06 in c�los confcenfum,denbsp;qife) pfal. I IO. Sede � dextris mcis. Et Rom. 1. Declaratus eft filius dei in uirtute^

Et mulier fiigitin folitudin�.] Qitando inclufi in c�naculo difcipuli,expea dabatpromiflum patris,donecuirtuteinduerentexalto,Ad.i. Etquado diftra-dis pofleftiionibus mudo ualedixer�t,uni Chrifto totos fefe permittentes, Ad. 4,

Vbi habet locum paratum � deo, utibi pafcant earn.] Alluditad hiftoriam Heli�,quifugi�siratamIezabe!em,apuduiduagentilem tribus annis �6 femiflenbsp;delitefc�s pafeitur. Ita 06apoftolica ecclefia � Iudaeisrepulfa,demigratad gentes,^nbsp;� quibus interim pafeitur, iuxta illudjEdentes �6 bibentes qu�apudillosfunt;nbsp;Dignus eft operarius cibo fuo. Vbi liberS fecit illis quibuflibetuefci,et deledumnbsp;ciborum fuftulit. Etqu�m omninopromptaeeftent genres ad fuppeditandfl ne-teflariapracdicatoribus Euangelicis, oftendit Paulus Galatis in hunc fcribensnbsp;��todum: Sifieri,inquit,potuiirct,oculos ueftros cruifletiSjSf dedifl�tis mihi.

Diebus mille duc�tis fexaginta.] Hoc eft durante perfequutionis tempore, quod ubieg fcriptura breue defignat.TaIc tempus et in hiftoria Helie deftgnatur,nbsp;ad quod fpedafle uidetur lohan. Vnde fcriptura folet long�uitatem uit�j�tiamnbsp;pr�fentis,polliceri ntis: contra uero dimidiates uitae dies imnhs eomrninari.

mtnuinobtincndOjChrifto cum draconc eer tarnen eft^ nixtaillud Philip, i. cap. Nonrapinam arbitratus eft amp;c. Quo euidenter innuit, fathan� diuinitatis cultunbsp;6^ h�norem uiolenter fibi rapu��. Vulc namqt habe�' amp; coli ut deus, tan^ quinbsp;poff�t commodate mortalibus, iuxtailludMatth. 4* Haec omnia tibi dabo, fi cadens adoraueris me: quando no nifi fallet e,nocere,�(S petdete ftudeat. Euulgatonbsp;�gitur in Orbe Eu�gelio,agnita ueritate acmanifeftatis etroribus, c�pitpelh d�nbsp;mon � cotdibus homin�,adcocp Qc � templis atc^ atis. Id quod fignificabatur, ubinbsp;e corporibus homing, quos diuexabant,etjciebantur d�moncs, clamantes amp; d�nbsp;centesj Venifti ante tempus petdete nos. Ptoinde reuettentes difcipuli,quos adnbsp;pracdicandum miferat, iadant quod etiam d�moniaad inuocationem nominisnbsp;lefu illis cederent,quibus refpondens ait, Videbam fathan� fient fulgur de ccclonbsp;cadentem. Item, N une mundi huius princeps eifeietur foras.

In c�lo.] Ecclefia quae in dffperfi'onc gentium conftituta, � deo tarnet' de-dia �lt;r pra:deftinata,redle c�lum dicitur,iuScta illud Gai. 4. Ilia uero quae furfum eft Hierufalem, �quaetjciendus erat fathan,quem ignoranter hadlcnus colebat,nbsp;utiam mif��s f�dis etroribus,ac terrenis ftudtjs, c�leftia faperent, �C mente c��nbsp;lum habitar�t,iuxta illud, Noftra couerfatio in c�lis eft. Item, Quae furfumnbsp;fapite, C�loitaqteiedus dicitur fathan, quando ecordibus hominum eiedus,nbsp;cultum fuum amif�t, Porto angeli,quor� uirtute utitur draco aduerfus Michacsnbsp;lem,funt mundi principes,fapicntes,diuites, quor� potentia,aftus,diuitiae,arinanbsp;funtquibus pugnat, quo r�gna fuum, �� honorem, qu�iniuftc rapuit, tueatur.nbsp;Cum quo �f nobis certamen eft fed armis � deo fpiritualibus, iuxta apoftolutnnbsp;a.Cor, 10, ScEphef, 6, cap. HabemusSCMichaelem, hoceft Chriftum, noftracnbsp;p�gn� agonotheten, per qu�m uincemus, qui idem �fuitftori� exhibebitcoro-nam. Sed hoc nota eft,aerem ilium in quo aues uolitant, c�li nomine in fcr�nbsp;pturis appellari, quem �� maligni d�mones, ad exercitium piorum, iuxta apo*nbsp;ftolum Ephef, a. incolunc,donec poft finale iudicium tradantur in tartaruin cru�nbsp;ciandi,ut Pet. in 1. cap. habet. De quo infra cap. 19. plenius.

Michael �C angeli eius pr�liabantur �Cc, neq? locus inuentus eft eorum a*quot;� plius in c�lo,] Turn uidelicet, quando uidor ab inferis rediens, contritenbsp;pentiscapite,hoceftademptaillipoteftate, �f in ordinem redado,de illo triutf�nbsp;phauit,Colof. a. cap, Conftatitem cum exhift. facratumex martyrumnbsp;fantftos angelos adfuifl� ptjs certantibus in agonc.

Etproiedus eft draco ille magnus,ferpens antiquus,] Quiueneno fuol�a tifero,primos parentes,adeo^ in illis omne hominum genus exitio defiinauit.

Qui uocatur diabolus.] nbsp;nbsp;Hoc eft calumniator,iuxta illud infra, Aceufator

E t fathanas.] nbsp;nbsp;Hoc eft aduerfarius,quod confilio dei,nempc per Chriftum

�^m�l�c�t�dbn � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;benef�cum 6^ feruato-

illud,Nequaquammoriemini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nequaquampertimefeit:qualeeft

ritis exeo^perienturoculiueftn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quacunq?diecommede-

litus audicrar H/r eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�^'^ddathanc uocem, quam a bapnfmo fuo c��

Proi'cdus eftitt terra. ] Hoe eft,poteftatc adetnpta exauc�oratuSjContem� ptu S� probris afficiendum, adeo^ pedibiis conculcandum exhibits, i'uxta illudnbsp;Pfal. Super afpidem �C Bafilifcuoi ambulabis. Item, Terram comedes,Super pe�nbsp;tS^us gradieris, Semen multen's conteretcaputtuum, Gen. 5. Item illud Luc. lo�nbsp;Ecce dedi uobis poteftatem calcandi fupra ferpentes S/C icorpiones, QC fuper om^nbsp;nem uirtutem inimici SCc. �

Audiut uocem magnam St^c.] lubilum piorum, quo intimfs pr�cordtjs lu beratori Chrifto congratulantur,SC eoelum clamoribus implent, defcribtt: nimianbsp;rum ob id, quod demS eiedo fathana, poteftas fada f�t orbi un� ae ucrum deurtinbsp;tite �Cagnofeendi �C colendi. Id quod nunquam antea datum fuit, hoc quod adanbsp;uerbium tempon's Nunc d�not�t. Qiiafi dicant, Vel nunc tandemfelix SCa muknbsp;tis optata feculis ilia dies nobis illuxit, in qua iuxta Pfalmiftam,Omnis terra adonbsp;tettedeus 2lt;pfallattibi: amp; mutuum nos cohortemur dicentes, Omnes gentesnbsp;plaudite manibus �^c. Item,Cantate domino canticum nouum: id genus alia,

Nuncfadaeftfalus,SCuirtus0!S regnum 2�^ poteftas.3 R�gnante fathana,' peccato,morte,inferno SCperditione, uifus eftdeus imbecillis, utqui non pofTetnbsp;fuis cultoribus opem ferre. NSc uero poftquam � mortuis refurrexit, fiC regnumnbsp;� patre donatum aufpicatus eft,fada eft Salus aduerfus perditionem, Vinus adanbsp;uerfus mortis imbecillitatcm,Regn� aduerfus peccati feruitutem, Poteftas omanbsp;nipotens aduerfus uim fathana�, adco^ portas inferorum.

Proiedus eft accufator fratrum noftrorum qui accufabat illos ante.] Sic di tftus eft cum propter chyrographum decreti,^d erat contrarium nobis,ColoftT. 1,nbsp;turn quod falfas peccator urn notas pijs folct innrere. Sic beatum uir urn Hiob tranbsp;ducebat, quod pro rerum temporalis felicitate coleret deum. Sic Abelum quodlnbsp;fratris Caini ambiretprimogenita. Item fimilem ob caufam lacob, fofeph erganbsp;fratres fuos infimulauit. Sic 8C Chriftu regniludaici af��datorecalumniatus eft.

Et ipf� uiceruntillum propter fanguinem agni.] Repurgantem corda illorf rum � prauis adfedibus,amp; � genitali malitia iuftifi'eantern.

Et propter fermonem teftimonij fui. ] Qiiando etiam fanguine 6C mortC fidem qua docebant teftifi'ea ti funt,ncmpe per unS Chriftu faluos fieri credentes J

Propterea l�taminic�li.] Hyperbole eft,frequens fcripturis, qua ad ma. gnitudinem l�titi� exprimendam, etiam inanimas �� mutas creaturas ad con=lt;nbsp;gratulandum inuitare folent.

Et qui habitatis in cis.] Nimiru fpiritus angelicijf�mul �C pior�m anim�, qu2c in fide huius mediatoris migrarunt � corpore. Quan^ �C p�j in hoc f�culonbsp;degentes,c�lorum nomine aliquando accipiuntur apud (andos feriptores,

V� terr� �6 mari quia defeendit diabolus ad uos. ] Terr� nomine accL piuntur,qui terram fapiunt,ac terrenis rebus toti incumbunt. Porro rjdem marcnbsp;dicuntur, quod propter huiufmodi adfedus turbantur, inuicem tumultuantur,nbsp;feruent aefremunt,iuxta illud Efa. 57. Cor impij quaf� mare feruens,quod quiCanbsp;feere non poteft,amp;^ redundant fludus eius in conculcationem ��lutum. Non eftnbsp;paximpijsjdicit dominus deus. Etinepiftolaludae apoftoli, Hij funt,inquit,fluanbsp;lt;ftus feri maris, defpumantes fuas confufi'ones.

Quiadefc�ditaduos.] A poftrophe eft. Dixeratnamqj,Vae terrae 5^ mari: tammutata perfona,ipfaalloquiturdicens,Dcfcenditaduos.

Habens iram magnam.] Quaf� dicat,Iam omnem iram fuam poft^ eiedus eft e c�lojin uos efFundet,ad modum iracundi: qui,fi quid ir� illi ab exteris con�nbsp;flatum fuerit, in domefticos rediens effundiq Hune in modum teftatur Chriftua

lud�orS gcnfi cotfgfflc, Aflumitjinquit/eptcm fpiritus nequtovcs fc,8^ ingrefl� habitatibij�^ fiuntnoutffima hominis iftiusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Porr� magna h�c ira efle uide�

tur ill hoc, quod cos quos antea faciebat errate per ignorantiam, nunc poft exaU tatum Chriftum, 6d euulgatum in orbe Euangelium, exafperatos, blafphemarcnbsp;facit per inuidiam,

Poftquam uidit draco,quod proiedus eflet in tcrram,pcrfequutus eftmnlfamp;s remJ Poftquam fummi orbis principes,R.omani inquam Cacfares,Chrifti fu�nbsp;feepta rcligione,idola abieciftent, uidens fe hand pofte amplius per apertam idoanbsp;lolatriam humano generi imponere, ad alios aftus fuum ingenium conucrttt,ni8nbsp;minim, utferuatoChriftianac confcftionis uelamine, neep id tarnen fieret feeun*nbsp;dum fimplicem ac p�ram fidei regulam�

Dat� funt mulieri alae duac*] Duorum teftamentorum, uetcris ac noui tea �amentorum intelligcntia,in altum fubuolans, impetuofum flumen curiofarumnbsp;difputationum facile euadit, de utrot� proferens duarum inChriftonaturarumnbsp;teftimonia,fide reda 6C fyncera alitur.

Per tempus QC tempora Qi. dimidium temporis.] Dimidia annorum hebdoa mas eft. Tarn diu Helia�,tamdiuetChriftiperfequutio,qu�pertuler�tabimpOs�nbsp;durauit: Sic QC totum piorS tempus, quo fub perfcquutoribus imptjs adfliguflanbsp;tur,no poteft nifi breue �fte,Chrifto ill is ferentc opem, Ideo^ dimidia hebdoniasnbsp;in Danicle,5lt;^ in hoc libro aliquoties cenfetun

feftum eft dodrinam Euangelicam,ubi ex ui fpiritus ebuccinata fuerit,impctuoa fo aquaru fliiminijCui nemo ualeatrefiftere,comparari,Iohan, 7. Eundem quotpnbsp;inmodum, Qc philofophic�,adeo^conrentiof�haereticorS difputationes, uelutnbsp;impetuofum aquarum flumcn irrumpunt,fimplicium mentes euerfur�.Id quodnbsp;per Arriumh�refiarchamacfuos complices multis euenii: quemadmodum innbsp;I ecclefiaftica hift. Eufeb. uidere eft.

Vt earn trahi faceret � fluminc.] Hoc eft,ut impetu ac uiacutifli'marutn di* fputationum,inde et perfcquutionum,� fimplici mediatoris Chrifti fide in peroi*nbsp;ciofam rapt faceret perfi'diam.

Et adiuuit terra mulierem Qi apcruitos fuum.] De Niceno, fub Conftan-tino pio Carfare, con�ilio intelligunt, ad quod ex omni terra uiri fandi Qi crudin conuenienteSjArrij dogma cum fuo autorecondemnarunt. Item de Conftan�*nbsp;nopolitano , in quo Eunomtj Qi Maccdontj fequatiS Arrtj, erroresfimilitcfdamanbsp;nati. Pr�terea et de Ephef�no,in quo Neftorij condemnata impietas fuit, ftom Knbsp;de Calcedonenfi fynodo, ubi Eutichis QiDiofcori reprobatar uefanitc. Attainnbsp;hunc modum terram adiuuift� mulierem exponunt.

Et iratus eft draco in mulier� Qi adiecit facere pr�li�.] Quia fluminc � terra inmodSquididus eftabiorpto nihil profecerat, tand� addudis in hacreftm Ar�nbsp;rianam Conftantio, V alente, ac Lycinio C�faribus, bcllo publico fandam opu�nbsp;gnarunt ecclefiam.Qua derc plura apud Eufe. in eccleftaft, et tripartita hiftoria.

Qui euftodiunt mandata det dd babent teftimonium lefu Chrifti.] bonam uit�jp�� dodrin� refpondentem,confuctudinem. Hadenus alioru re�nbsp;cenfuimus expofitionem,qu� uifa eft nobis admodum congrua. Verum dilig�snbsp;ledorcxpendat amp; iudicet: nuc noftram adferemus,magis ad Antichriftiregnu,nbsp;adeo^ ad noftra hacc ultima tempora,qu� in hoe cap. ix. accommodantes.

ETAPERTVMeft templS dci in c�lo,et uifa eft area teftamenti in t�.] Hatc eft quarta uifio,in qua r urfus eafdem � faluatoris exortu,uarias ccclefiac pugna^nbsp;Ob

fubi'ndeuic^OMaSjaltjs tarnen typisdcfcnbit. Porto tabernacu�g,arcai8if4U� in eis difpof�ta erant,exemplaria fuerf�t c�leftium,iuxta autorem epift, adnbsp;Heb . cap. 8.0^9, qu�perChriftSadimplenda. Templumigituripfum ccelum, 'nbsp;3rcam uero ipfum hominem Chriftum, poftquam gloriofus coelos confcendit,nbsp;tn dextera dei patris refedit,accipio,iuxta Eph, 4, cap. T um enim.

Facf�a funt fulgura QC uoces Sgt;C terra^motus QCgrando.3 Nimirum ubi Chri� ftus ,ceu iam diximus,coelos confcendit, fuam aduerfus fathanam exerturus po�nbsp;�entiam et regnum aufpicaturus. Horrendo et inaudito f�culis miraculojc�lumnbsp;terram commoucns,munerc c�lefti difcipulos replet,quorum fubinde uerbanbsp;Omni fulgure,omni tonitru, omni denic^ terr�motu, magis hort enda imp�js uianbsp;fa funt, Ad. a. Hebr. la. Exemplum huius in Herodc impio rege habes, qui au.nbsp;dita Chrifti regis natiuitate, mirum in modum cum omni Hierofolyma, hoc eftnbsp;oum primoribus urbis,ac regni pr�cipuis turbatur. Item in principibus facerdoanbsp;*um, ubi audiunt fepulchri cuftodes narrantes ea qu� domino refurgcnte con.nbsp;hgerant, Matth, ult. Sic 8C princeps mundi cum proccribus, dum orbi Euange�nbsp;bum inuehitur,iuxta illud Pfal. Aftiterunt reges terrae,�d. 4.

Signum magnS apparuit in c�lo.] Hoc utit� fignS eft,cut � potentioribus ��undi,adeo^ � toto fer� m�do contradicit,Luc.a. n�peexorienti regno Chrifti*nbsp;Mulieramidafole �C lunafubpedibuseius.] Ecclefia apoftolica �i initia,nbsp;bs, mulieri rede comparatur : qu� licet ex fui natura fragilis, modica ftetilis*nbsp;tarnen per fponfum fuum Chrift� multa proie f�cunda et magna redditgt;Efa. 54*nbsp;Gai. 4. cap. Id quod in Sara Abraham patriarch� uxore figurat� fuit. Vnd�nbsp;Chriftus illam confolatur ecclefia, Nolite,inquit,timerc puf�lliis grex,quta com^nbsp;placuit patri ueftro dare uobis regnum. Amida fole,hoc eft lumine �terni Euannbsp;geltj:circumqua(�,nimirum dodrina S)C morum conuerfatione,corufcans,iuxtanbsp;fliud, Vos eftis lux mundi. Item, Quicunc]^ baptizati eftis,ChriftS induiftis fiCc�

Et luna fub pedibus eius.] Luna poli folem inter aftra coeli pr�cipu� pr�^ fert luminis fplendorem, Gen, 1, Videtur igitur mihi hoc loco fignificarelohan.nbsp;n�s, ccclefiam Chrifti etiam infima fui parte eflc pellucidam, hoc eft, non modonbsp;maiores, fed etiam l�mpliciores qtiofcp in ecclefia, lucem Cognitionis dei, reru(^nbsp;fpiritalium atlt;� c�lefti� haud uulgarem pr� fe ferre, iuxta illud Hiere. 51. Om*nbsp;n�s cognofcent me � minimo ufcp ad maximum. Et Matt, 11. Qui minor eft in rc.nbsp;gno coelorum,maior eft illo. Pr�terea fignificari uidetur,ecclef�am,Iicetmundonbsp;impugnante,perftituram,donee auferatur luna,iuxta Pfal. 71. qu� ipfa luna fa�nbsp;da eft fupcrior,fuper Petram Chrift�firmata, omni depof�ta mutabilitate. Addenbsp;quod quemadmodum folis claritas,lun� claritatem obfufcat,ita iuftitia fidei, iu�*nbsp;ftitiam qu� ex lege eft nullam oftendit, ut per folem quo ecclefia amicitur,Euan�nbsp;gehjclarifatem,perlunam uero legis intelligas. Rede igitur ecclefia maioricla�nbsp;ritate illuftrata,minore fub pedibus habere defcribitur,Phil. 5. Qu� � tergo funtnbsp;obliuifc�s 8Cc. Vt inueniar in eo non habens meam iuftitiam,qu� ex lege eft,fednbsp;illam qu� ex fide eft Chrifti lefu. Et qu� per totS caput Paulus ibidem difputat,nbsp;buieexpofttioni quadrant. Quanquam prima expof�tio mihi magis arridet.

Et in capite eius corona ftellarum duodecim.] Apoftoli 11, quafi ftell� pcf. lucid�,caput,ideft, primordiafuccrefeentis ecclef��, mirabiliter adornant,p^fnbsp;Ruos tarnen, quia duodenarius perfedionis f�mul QC uniuerf�tatis numerus eft,nbsp;omnes quic�cp pure docent Chriftum, libenter accipimus. Quos 8C Daniel pro�nbsp;litft�llis f�rmamenti comparatud quod fer� perpetuum in boc �bro

Et in utero habens, SC clamatpartixriens QC eruciatun] �nxictatem �^anL mi defiden'um primordialis ecckf��,iam fpin'tu Chrifti feet�,et partin' proxtm�,nbsp;(�gntf�eat Dolore uero �C crticiatu tn eo quatiebatur,q�od eum ludaeorum ponnbsp;rinces, pharifaei ac ferib�, tum mundt principes 8C fapientes modis omnibus aponbsp;ftolicae pr�dicationi obftreperent, quo minus pro uoto res fuccederet : quemadanbsp;modum Lucas in Adis �C Eufeb* in eccle�aftica hift� teftantur* Porro fimilituanbsp;dine parturientis mulieris,in ft'mili propofito,faluator ufus eft, lohan. i6� cap� 2�nbsp;Paulus in Galatis,FiIioIi quos iterum parturio

Etecce draco magnus, riifus �ifcj Sacuitia ac uis fathanici rcgni,fub typo draconismagniamp;rufi, qui negotium parturienti faceffit ccclefi�, deferibitur*nbsp;Magnus, propter magna nocendiuim ac poteftatem : magnus item, propter iiunbsp;numeram maloru multitudinem,quae corpus draconis eft, Rufus, hoc eft, totusnbsp;cruentus fanguine innocentiS, quos � mundo condito interemit, lohan, 8. wp,

Habens capita feptem,] Caput8Ccornu regnipoteftas funt: quodiginu* leptem capita SC cornua decem draco habet, regnum fchifmaticum mihi fignifi-care uidetur,Rcgna enim mundi fibi inuicem exitio funt,Quando uero,feptetn,nbsp;SC decem, numeri uniuerfitatis funt, fignificatur draconem omnium regnorun'nbsp;mundi habere poteftatem, dC efte totius mundi principem: quemadmodumS^dcnbsp;hoc apud Chriftum Matt, 4, gloriatur, Eft igitur fortis ille,qui quoad poteft, cu�nbsp;ftodit arcem fuam, donee fortiore fuperueniente expugnetur, Quod uero feif�nbsp;fum eft,excidtj indicium eft,Nam omne regnS aduerfus ieipfum diuifum defola�nbsp;bitur. Porro per cornua decem,robur maximS, ac omne genus malorS, omniscpnbsp;nocendi ars fignificatur, lam feptem diademata, plurimas de regibus potenriffi*nbsp;mis par tas fign�ficant uiClorias � quorfum Rom, pontifex cum fuis tribus corolt;nbsp;nis fub myfterio alludit, �^an^ ct�am hoc fehemate uideri uelit, ^d par Chri�onbsp;habeatimperiutn,C�lcftiuni,terreftrium,�c infernor�jhoc eft,quod pofl�tetiainnbsp;angelis c�leftibus imperarc, in terris fummis principibus quoq?, Sd htjs quifni^*nbsp;fubterra, hoc eft mortuis inpurgatorio, Hincpapa Clemens aufuseftangeh�nbsp;pr�cipere, indulgenrias � p�na SC � culpa publicare. Ad uotum cruccf�gnatorSnbsp;tres uel quatuor animas, quas quifep uellet, epurgatorio liberandas concefl�Knbsp;cuius rurfus temeritatem facultas Theologicafcholae Parrhif�eh, tum non for��**nbsp;dauit reprehendere SC corrigere,

Etcaudaeius trahebat tertiam partem ftellarum c�lij nbsp;nbsp;Serpens caiida ne�

nenum,quo inf�cit,geftar,Hoc fignificatur fathanam potiff�mum nocere pet hy� pocritas pfeudoprophetas, iuxta illud, Pfeudopropheta ipfe eft cauda. P�nbsp;namqt draco tertiam ftellarum partem, hoc eft, omnes fer� mundi principes, ge*nbsp;nere,eruditione,acopibus daros,poft fe trahit. Et quoniamfubfinem Antichri�nbsp;ftianiregni magis qu�m unquam antea pfeudoprophetarum numerus abunda�nbsp;bit,hoc plures ex inf�gnioribus trahit, Praeterea cum reuelatus fuerit Antieht*�nbsp;ftus, SC caput illius confringi c�perit,tum ftringit caudam, turn omnes intenditnbsp;ncruos, turn f�uit: quo fit ut innumeri p�narS m�tu poft ipfum abeant, etiamnbsp;ex hijs qui probe callent ueritatem,f�cut eft h�c dies. Item cauda funt, quicunc�nbsp;fe,homagio pr�ftito,fedis illius defenfores conftituut. EtquicSt� tandem feuda,nbsp;dignitates,officia ab illo accipiunt,ac pro fan Aifl�mo patre,proni pedes illius de�nbsp;ofculantes,adorant.

Et draco ftetit ante mulierem,] Stetit, uerbum, emphaticos accipiendum� id eft,diligcnter obferuat,nufquam difcedit,aperto inhiat ore : fumma,in hoc'to�nbsp;tus eft, ut mulicr uel territa abortiat, aut recens natos SC in f�deadhucpuf�lks,nbsp;prius^

A P O C A L Y P S I M. CAP. XlT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49

prfufquam coa�cfcant,dcuorct: nimir� ut uel promifl�s alliciat,uc� minis � c�pto territetjiuxta illudjn tempore tentationis recedunt. Hic dilig�ter inuigtlantma�nbsp;giftri h�reric� prauitatis,utlibros contra illi'us praefumptampoteftatem,6C prafi�nbsp;fi-impt� poteftatts abufum fcriptoSjCxiiri procurent,legendos prohibeant, � connbsp;tionibus Euangelicis audiendis abarceant. In fumma, nihil intentatS relinquitnbsp;draco peftilens, nullum non mouet lapidem ne autnafcatur Chriftus, aut natusnbsp;incordibus hominum coalefcat.

Et peperit filium mafculum J nbsp;nbsp;Aut Chriftum in cordibus fidelium,iuxta Ha

lud Apoftoli, Donee iter urn Chriftus formetur in uobis : quem rede mafculum, hoe eft qui negotium faceffatdraconi, ac tandem cotrito capire prorfus p�rim�t,nbsp;appellat: Velaliumquempiampr�ftantifl�m�, cui nimirumcederecogaturfa=nbsp;thaneSpfeudoprophetis. Qualis erat olim Stephanus,Paulus, Apollo, cum fuinbsp;fimilibus. Item,Athanafius, lohannesChryfoftomus, Ambrofi'us,�uguftinus,nbsp;�raetercalohannes Huirz,�C noftrorum temporum Oecolampadius, quipro�nbsp;3timis diebus ex hac luce migrauit, theologus, omnium uel etiam �mulor S iudianbsp;do,eruditiflimus habitus:ut interim alios,qui eo haud inferiores dodrina et pie�nbsp;t�te quod hodie fuperftites fint,praetere�, Expende uero,haud fatis uifum fuiiTenbsp;lohanni quod dixerit filium, nifi etiam addatmafcul�, Quafidicat, Quamlibetnbsp;aduerfetur fathan, tarnen �hrifto adiuuante parit eeelef�a : neep uero folum pa�nbsp;fed filium quo(^, QC cumquidem mafculum,hoceftuegetum,alacrcm,6^ quinbsp;^iegotium fit exhibiturus draconi.

Qui redurus erat omnes genres in uirga ferreaj Virga ferrea, rede uer� hum dei, quod omnino inflexibile, amp; quod omnia domat,i.Cor, lo, capit. Cuinbsp;de omnibus gentibus obediunqquotquot pracordinati funt ad uitam: rcliqui uc-to turn obedituri funt in eludabili fententi�, cum didurus eft, Ite maledidH amp;rc,nbsp;C)equo Hebr. 4. capite. Sic de uerbo dei fub typo uirgx, iceptri uidenturnbsp;loqui Pfalmi 1.45. iio, Porro fub typo gladri PaulusEphef. 6. amp; inepift/adnbsp;Hebraeos 4. capite.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n. �

Et raptus eft filius cius ad deum 6lt;f ad thronum ei�s. ] Chriftus^in cordia fcus piorum nafeens, int�rim cum p�tre in c�lis r�gn�t, quem dracoef�liofuonbsp;deturbarefatagit, fed minimepr�ualet. Pr�terea notum eftiuxtaPfal, 91, quodnbsp;habitantes fub pra�f�dio altiifimi, omni� fecuriff�me agunt. Item, quod quicon�nbsp;fidunt in domino,ficutmons Zion,nullatenusmouentur loco,Pfat lay, EtPau�nbsp;lus Ephef. 1. teftatur pios cum Chrifto federe in c�leftibus.

Aegypti, apud letro Madianitarum facerdotem focerum fuum annis quadra, ginta danculo demoratum. Pr�terea Dauidemeum fuis iram Saul regis perti.nbsp;mefeentem, mondum cauernas incoluiiTe, Item, Heliam lezabelis iram fugien.nbsp;tem,tres femis annos ladtafie. Similiter �C centum dominiprophetas,quos obnbsp;eandem lezabelem, Abdias in fpeluncis abfcondcrat�dc quibus Epift. Heb. cap.nbsp;�i.Sicforibus claufis latitant aliquandiudifeipulidomini. Paulus apudDama,nbsp;feum, fporta per fratres dem�TuSjin Arabiam ad tempus fecefl�t. Quis deniesnbsp;�gnoratlatebras �thanafij, aliorum^catholicorS antiftitum, tempore Arrianacnbsp;perfcquutionisc'Pr�terea multoi^ patrum apud AegyptS,ob eorundem tempo,nbsp;malignitatem, intima deferti penetralia petenti�f Lege apud Eufeb. ccclc.nbsp;hift. libro 11, cap. 4. De noftris quot� f�culis quidattinetmulta commemorarc�*nbsp;quando fub ptjs magiftratibus ac principibus in omnium oculis funt uiripietatc

amp; crudftiofte mfi'gtics, qui fuis ccdef�js eiedi, duris ac infuctis manuum labori^ bus uidum merere tenuem, quant Antichrifto pro pinguibus, ut uocant, bcneanbsp;f�cqs ntilitare elegerunu Et audent tarnen infignes illi nebulones, qui fe clerico*nbsp;rum ac religioforum adeo^ fpiritualium QC ecclef�� nomine uenditant, cum fintnbsp;reuera A ntichrifti fatellites,ncc aliud agant qu�m quod continue pios trucident,nbsp;amp; audent inquam,qu�cuncp feriptura deecclefiac, hoceit'piorum fub�ntichri�nbsp;fto pcrfequtionc,dc feipfis exponere, Slt; querula uocc dcplorarc, quaf� grauia 6Cnbsp;longe indigna fuo ftatui ab tmpijs h�reticis patiantur, Acfopico adf�miles lupo,nbsp;qui f�bi turbatumabagnoriuumqueritur, cumipfcfuperioriparte bibifl�t. Etnbsp;inueniunt tarnen uiri illi impoftores aederifores, nedum ex uulgo, fed amp; exnta�nbsp;gnatibus quoep bonam partem,quieisintantisopibus, intantofaftuatcpluxilnbsp;degentibus, quaf� grauia paff�s,uehcmcntercompatiantur. Verum iudicabit in�nbsp;cer nos olim Chriftus, in cuius oculis h�c impudenter patrare audent. Ex quorfinbsp;numero eft autor libri, cui Onus ecclefi� titulus eft, quemadmodum ex mulosnbsp;cius libri locis adparet, pr�cipue capit, 59, H�c interim fimpliciter de fuganbsp;latebris ecclefi�,hoc eft pior�,tempore perfequutionis, Quanquam non illiben-ter admitto hoc quod alij dicunt, nimirum ecclef�am fugere in folitudinem,dumnbsp;huius mundiillecebras afpernatur, per omnimodam fui abnlt;^ationcm,quafal�nbsp;uatur � dracone perfequente, Quemadmodum apud Danielem Edom,Moab,�6nbsp;initium f�liorum Ammon, � r�gis aquilonaris exercitu faluantur, ob id quod innbsp;ntontibus habitent : contra uero Aegypttj,Libes,amp; Aethiopes, quod terras cultes �c am�nas incolant, in eius ditionem fubindc f�nt cefluri, Quibus f�gnif�nbsp;care uolutc propheta, cos quidiuitrjs cumulandis ac uoluptattbus totiincum�nbsp;bunt, pr�d� futures Antichrifto: harum uero rerum contemptores, qui durai�nbsp;Sd afperam uitam degunt,eius manus euafuros, Danielis cap, u,

Diebus mille ducentis i�xagtnta, ] D�midiatarn annorum reddunt Heb� domadam, qua omne tempus Antichriftian� perfequutionis, propter fui bre�nbsp;uitatem deferibitur. Id quod aliquando aperte, tres anni 8c menfes fex, ut in hi�nbsp;ftoria Heli�, Tempus, tempora QC dimidium temporis, ut apud Danielem SCnbsp;hune noftrum lohannem, Aliqu�do menfes 41, nonnunquam dierum numem,nbsp;ut in Daniele 86 hoc loco, Quibus omnibus dimidia hebdomas annorum f�gnif�nbsp;catur,licetobfcurius myfterij indagandi caufa.

Et fadum eft pr�lium magnum in c�lo,MichaeI 86 angelieius,] EcclcGx in folitudine latitanti, �facieir� indignationis draconis, Agonothetes 66pro*nbsp;pugnator Michael adeft, Heros tile Dauides manu fortis, nimirum Chriftus dolt;nbsp;minus feruator: quo nemo fortior f�ue in c�lo fiuein terra,Quis enim ficutdeus^nbsp;�d quod nomen Michael Hebr�is fonatnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: qui 86 apud Danielem princeps

magnus, 86 pro populo dei ftarcdicitur, Porto angeli eius funt cum fandi illi adminiftratorq fpiritus, turn ex hominibus pq principes ac magiftratus cumnbsp;uerbi miniftris, qui in debellandis Antichriftiani exercitus copqs, Chrifto fer.nbsp;uatori fubfamulantur: quemadmodum 86 fathan, ne dum malignos fpiritus, fednbsp;66mundihuiusprincipesacpotentes, angelos habet fui regni propugnatorcs�nbsp;Per hunc igitur Michaelem deuidus eft draco,et � regno coelorurUjboc cor-dibus filiorum deieiedus, quemadmodS Luc, lo, Videbam fathanamficutful�nbsp;gur de c�lo cadent�. Et lohan, la. Nunc princeps mundi huius erjeietur foras.

Proiedus in terram,] Hoc eft in homines ex diabolo natos,qui toti terram fapiunt, terram comedunt, pedore in terra repunt, qui ueritatem dei afpernati,nbsp;mendacium

A P O C A L Y P J L M. CAP. XtL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;50

mendacium patris diaboh' amplcx�tunQiiorum caput contcrct femen mulier/s, �uxta illud. Super afpidem QC bafilifcum ambulabts �Cc�

Nunc fada eft falus amp; uirtus.] Epinicion, hoc cft,uidonale SC gratulato� tium carmen eft, Ecdef�� ex deuido dC eiedo dracone rrtumphantis Jd quod ponbsp;teftreferriuel adTitiVefpafiani tempora, qui ecclefiam� faruiflimishoftibusnbsp;lud�is uindicarunt: uel etiam ad Conftantini tempora, quado perditis S)C ei��iisnbsp;^R-omanoimperiofideiChriftian� perfequutoribus, pax reddita fuit eccleftjs�.nbsp;Item ad tempora louiniani C�faris,poft luiiani appoftatae inieritum.De quo lib,nbsp;cede, hift� ii, Eufebius,

Proiedus eft accufator fratrum noftrorum.] Hie uides prsreipuum inter alia fathan� ac fuorum ftudium, nempc calumniari �c accufare fratres,nimiruinnbsp;spud mundi potentes, tyrannos, adeo�apud pios magiftratus, quo tllosinreranbsp;netioni deftinent, quemadmodum ipium faluatorem noftrum hoc nomine caanbsp;lumniatus cft,quod regnum ambiret per tumultum populi amp;^c.

Ante confpedQ dei noftri J Sathanae impudenti� not�t. Quaf� dicat: Vid� impudentiam fathan�, baud ueretur traducere pios apudinfpedoreni cordium,nbsp;quafiilleignoret,autfibiimponi finat, utadparei Hiobcap. 1, Huncinmoduinnbsp;f�pius obprobrat fcriptura impqs, quod fuas imptetates 8)C abominationes baudnbsp;Uerentur impudenter commitere in confpedu dei,quem nihil poftit latere,cuiusnbsp;oculi in omnibus locisintuenturfilioshominum. Sic dicitur Nimrothrobuftusnbsp;ucnator coram domino,Gen. 10. Ita pharif�us fibi placens,apud femetipfum fuanbsp;inflatus iuftitia,pubhcanum accufat �6 condemnat. Contra uero iuftus primuthnbsp;accufat feipfum,fratrum uero fada excufat extenuat.

Die ac node.] Indefeflbhoc tinum agit ftudio,in hoctotus incumbit,cunt fathan turn fui, ut pios traducant. Quis qu�fo explicetquanta hodiein Euang�nbsp;licoscontionatoresexcogitant, etiam perniciofa 8C aperrii��mamendaciac�net^nbsp;etiam deprehenft in huiufmodi mendacijs,erubefcunt, quaf� aperte dicant illudnbsp;Efa. Pofuimusmendacium fpem noftram �Cc,

Etipf�uicerunteum propter i�nguinemagni.] Hoceft,haudfuis autuiri� bus aut merins,fedChriftt feruatoris gratiaadiierftrias deuicerunt poteftates. Isnbsp;cnim fuis adfuit teftibus,roborando eos, ne diligeret animas fuas,id eft,nc uitamnbsp;prxientem futur� pr�ferrent felic�tati,adeo^ �tern� uit�,fed pr�fenris uit� in�nbsp;commoda,adeo^ mortem ipfam,forti c�temnerent antmo,iuxta illud Matth. 10�nbsp;Ne timeatis eos qui occidunt corpus, Etiohan, ix,Qiuamatanimamfuam,per�nbsp;det earn SCc,

Propterea l�taminic�li ZC qui habitatis in eis. 1 Quo gaudtj magnitudi� nemiubindeexprimat, more feripturarum, cum c�los ipfos res inanimas, tumnbsp;eriam fandos adminiftr atorios dei fpiritus,ac fandos dei homines c�leftta amatinbsp;tcs,ad pr�dicandam Chrifti uidoriam inuitat,

V� terr� fiC mari.] Terr�, hoc eft qui terrena fapiunt, rebiis terrenis ftu� dent SC toti incumbunt. H�j enim terra funt, Amor enim tranffbrmat atnantem,nbsp;in id quod uehementer amat.

Et mari,] nbsp;nbsp;Nam qui fluxis rebus,qua!es funt honores, delici�, opcs,nitun

lt;ur,uclutfrctum cotinuis agitantur procellis,8C nufquam quieti funt.Rede iwt^ �nari comparantur,iuxta illud Efa, 57. Imptj autem quaf� mare feruens,^dnbsp;feerc no poteft,8C redundant fludus eius in conculcationem �C lutum, quia no�nbsp;^ftpaximpqsdiCitdominusdeus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

tempus habet J Hoc propter elcdos dici puto,qui tame ul�� pcccatis detinen� iur,quo citius refipifeant, Nam timet fathan ubi pracdicatio ccclefi� f�liciter cef.nbsp;ferit,piurimos refipiruros amp; � fe defeduros,adeo^ modis omnibus in peccaris il�nbsp;losdetinereacprofundiusimmergereconau Practerea quo uarios diaboh aftusnbsp;nobis aperiat, qui poftquam una uia nocendi profligatus, alia graflari fubindenbsp;pergit� Verbi gratia, ubi nonfucccfltt illi per apertam tyrannidem, peroccuknbsp;tas haereticorurn iniidias fub fpecie pietatis adoritur: quod fi etiam hac uia nihilnbsp;promouerit,rurfus per tyrannid� rem tentatjd quod pulchre in Beati Hiob ten�nbsp;latione deliniatum eft,

Sciens quod modicum tempus habet, 3 Quo completo ineludabilis ilia proferetur fententia, Ite maledidi amp;c, Propterea clamabant d�monia, Venifti,nbsp;inquiunt,ante tempus perderenos : amp; rogabant ne illos mitteretin abyflum.

Et poftquam uiditdraco �fc. perfequutus eft mulierem.] Hoc eft, ceu di-ximus, quod ne uidus quidem QC. eiedus � perfequendo ceflat, tam�^ft uires illi adnocendum d�funt,protegente eccleiiam fuamChrifto,

Et dat� funtmulieri alae duac aquilae magn� ut uolaret in dei�rt�j fublimeuolans, nonnunquam tarnen paftus caufa ad terram fei� demittere fo�nbsp;let, Alae igitur aquilae mihi uidentur ftgnificare. Altera noftrarum uirium de�nbsp;fperationem, ubi in nos ipfos defeenderimus, QC quam nihili ftmus animaduer�nbsp;terimus. Altera uero in deum ftducia,ubi rurfus quales in iplb fumus confidera�nbsp;uerimus, uerbum promiflionis illius fide apprehendentes. Quibusfit,utfitnusnbsp;in nobis infirmi, inipfo fortes � de nobis nihil, de illo nobis omnia pollicentes,nbsp;quemadmodum Paulus dicit, Quando infirmer tunc fortior fum, Virtus cnimnbsp;ininfi'rmitatc perficitur. Et alibi. Omnia poftiim ineo qui me confort�t. Sic ti*nbsp;more in rebus fecundis contra uanam i�curitatem ac praefumptionem, QC fidu�nbsp;ciaindeum contra defperationem fufFultt,fathan� tentationeseludaripoteri�nbsp;mus. Verum fiquis nolit fuperftitiolc nurnerum binarium obferuare, potcritnbsp;fimpliciter iuxta fcripturam alas aquilae acciperc pro indefatigabili quadamJ�Cnbsp;propemodumc�lefti uirtute, iuxta illud. Qui fperant in domino mutabuntfor�nbsp;citudinem,a(rumentpennas utaquil�,uolabunt�f non deficient, ItemilludPf^^nbsp;Renouabitur ut aquil� iuuentus tua,

Vbi alitur per tempus QC tempora dimidium temporis,] Hoc eft per di� midiatam annor urn hebdomadam,qua SC in Daniele ultimo capite, fignifi'eaturnbsp;eempus Antichriftianac perfequutionis propter eledos breuiandum,ut pauld fu-pra in hoc cap.diximus. Atep hoc fi-equeter adeo inculcat fcriptura,nc perfequu.nbsp;tionum attrocitate frangantur ptf, Sic �C alt) prophetac clamant. Dominus propcnbsp;eft. Item, Si mor�feceritexpedaeum �Cc. Practereautterreantur impij,audien�nbsp;tes adeo breui fui adforc finem imperij. Sic apoftolus Paulus in utranep partem.nbsp;Quiutuntur hoc mundo, tanquamno utantur: Etquiflcnt,tanquam nofleant,nbsp;�^c, Pr�terit enim figura huius mundi.

Et mi�t ferpens ex orc fuo poft mulierem aquamtanquamflu.3 Impetum perfequutorum, retfte ui exundantium ftuminu compar�t, iuxta illud Pfal. For�nbsp;iitan aqua abforbuiflet nos. Ex ore uero mittitferpens flumen aquarum ingens,nbsp;dum fententi� hacrefeos aduerfus pios fert, dum illps excommunicat, dum dirisnbsp;deuouet, dum brachium feculare aduerfus illos inuocat;SC id genus alia. Poftre�nbsp;mo dum aperto Marte perfcquitur.

Et aperuit terra os fuum,6C abforbuit flumen quod mi,3 nbsp;nbsp;Ego id fieri puto,

�PO.C A L Y P S I M. CA P, Xllh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5I

dum perfequutores in ipf�s medtjs conatibus immatura morte � medio abripiun� tur,etin tcrram,� qua nati funt,�� cuius naturam tota eorum uita reffpuit,reuerxnbsp;tuntur,utde Iuliano C�fare �C fupraCap� 6^ demultis alijsC�faribus adparet.Idnbsp;quodamp;crebrohacipfanoftra tempeftate uidimus. Alludit ucro ad Con'taruninbsp;interitum,contra ecclefiam dei infurgentium,Numeri 1

Etiratuseftdracoinmulierem, SabqtutfaceretJ Hic rurfus uides flur� dium Sf afl�duitatem fathan�,qui quamlibet uid�^us, nequaquam tarnen defpon�nbsp;detanimum/ed nouumpergit inftituere certamen aduerfus fernen mulicn's,hocnbsp;eft fand� et orthodox� ecclef��,iuxta illud Gen, cap� Inimicitias ponam internbsp;te 2lt; fernen mulieris �Cc,

Qiii cuftodiunt mandata dei, ] Hoc unum eft cur maxime defaeuit fatban, quod uideat fe contempto,deum colere pios.

Et habent teftimonium lefu Chrifti.] Nimirum quod in hoc ille apparuerit homo fac�us^ut diffblueret opus diaboli, nimirum peccatum,mortem, adeo^ facnbsp;than� regnum in uniuerfum,i.Iohan. 5�

Et ftetit fuper arenam maris.] Ad confolationem piorum facit. Stgnffi'cat cnim fruftrandos effe fathan� conatus,quemadmodum et hrj qui in arena ftabilcnbsp;quaerunt fundamentum, Matth, y., Contra uero Chriftus cum eledis fuis fupranbsp;tnontem ftare legitur infra cap. 14�

T uidi de mari beftiam afeendentem, habentem capita feptem, Sc cornua decern, fuper cor�luaeius dece diademata, fupernbsp;capita eius nomina blafphemi�.Etbeftia quam uidijfimilis erac

pardo,amp; pedes eius ficur pedes urfi,amp; os eius ficut os leonis. Et d�dit illi draco uirtutem luam amp; poteftatem magnam. Etuidi unum de capitibusnbsp;fuis quafi occifum in morte z plaga mortis eius curata eft. Et admiratanbsp;eft uniuerfa terra poft beftiam. Et adorauerunt draconem qui d�dit po=nbsp;teftatem befti�: et adorauerunt beftiam dicentes,Quis fimilis beftiacCnbsp;quispoteritpugnarecum Et dat� eft ei OS loques magnaamp;blafphes=nbsp;XTiias ? data eft eipoteftasfacere menfes quadragintaduos. Et aperuitnbsp;os fuum in blaiphemias ad deum blafphemare nomen eius, amp; tabernasnbsp;culum eiuSj�C eos qui in cocIo habitant. Et eft dat� illi bellum facere cumnbsp;fandtis: �i. uincere �os. Et data eft illi poteftas in omnem tribum, �C po�nbsp;pulum,�d lingua, �C gentem.��C adorauer�team omnes qui inhabitabantnbsp;'terram, quor� non funtferipta nota in libro uit� agni, qui oceifus eft abnbsp;origine mundi. Si quis habet aurem,audiat. Qui in captiuitatem duxerif,nbsp;in captiuitatem uadet: qui in gladio occiderit,oporteteum gladio occidtnbsp;Hic eft patientia fides fandorum. Et uidi aliam beftiam afeendentemnbsp;de terra: amp; habebat cornua duo, fimilia agni, amp; loquebat�r ficut draco�.nbsp;Etpoteftatemprionsbefti�omnemfaciebat inconfpecftu eius: amp; f^citnbsp;�erram amp; habitantes in ea, adorare beftiam prima, cuius curata eft plaganbsp;��iortis� Et fecit figna magna, ut etiam ignem faceret de ccelo defeenderenbsp;1 5

in terram in cOnfpecruhominum. Et feduxit habitantes in terra (gt;ropfer figna qu� data funt illi facere in confpc�tu befti�, dices habitantibus innbsp;terra,ut faciant imagin� befti�,quc habet plag� gladijj^ uixit.Et datumnbsp;eft illi ut daret fpirit�imagini befti�, 8lt; ut loquatur imago befti�:nbsp;eiet utquicunc� non adorauerintimaginem befti�, occidantur. Etfacietnbsp;omnes pufillos, ��f magnos,nbsp;nbsp;diuite�-, SiC pauperes, amp; liberos, amp; feruos

habere charaderem in dextra manu fua, aut in frontibus fuis, SiC ne quis pofTetemereautuendere, nifi qui habeat charaderem,aut nomen be#nbsp;fti�,aut numerum nominis cius. Hic fapientia eft. Qui habet intclie#nbsp;(ftum : computet numerum befti�. Numerus enim hominiseft;amp;nu#nbsp;merus eius fexcenti fexagintafex.

T uidi de mari beftiam afeendentem habentem capita, ] Hadenus� luxta quorundam fententiam de hijs qu� noftra prafcei�cruntfaecula,nbsp;n�cdefutura per Antichrtftumperfequutione,qu� uel ipfo faluatorenbsp;tefte, omnium erit f�uii��ma.

Vldi de mari beftiam.] De mari in quod paulo antelegitur proiedus dra� cOjubi dicitur,V� terr� mari, quia defeendit ad uos diabolus SCc. Porto be*nbsp;ftiam appellat,qui prius draco,nouoquidem uocabulo, pro admiranda rci noui*nbsp;tate,nimirum ob infignem malici� ferocitatem. Hinc ab apoftolo homopcc*nbsp;cati amp; filius perditionis appellatur. Hune (uercrum more) putanti�ngulariquo�nbsp;daramodocxd�mone mali^no nafci oportere,ab illo totum impleri,poirideri,�inbsp;agitari,amp; nihil aliud fore quam d�abolum incarnatum:quemadmodum Chriftusnbsp;deusincarna�us, uirtutefpiritusalm� op�rante in uirginematre, fpiritu fandonbsp;�crus plcnus, � quo totus pcfl�dcbatur �6 agitabatur, Afeendentem, hoc eft, ft*nbsp;ipfam fupra omne id quod dicitur autquod colitur deus extollcntem, iuxta apo*nbsp;ftolum.

Habentem capita feptem Si cornua deeem J Totcapitum S^cornuSdr^eo fupra cap. li. monftrabatur, utcundem fathanamamp;indraconeamp;in beftiaop^*nbsp;ran fignificct,amp; idem cum draconis turn befti� efte negotium.

Super cornua eius deeem diademata,] Draconi tantum feptem diademata� cum eflentcornua deeem tnbuerat. Hic uerodecem cornibus deeem diadematanbsp;affingit. Nam quemadmod� infra cap. 17. dicetur,deeem reges, hoc eftuniuerftnbsp;reges ac principes poteftatem fuam befti� fuppeditabunt, qui unam cum beftianbsp;uoluntatcm habebunt, extinguendinimirum nominis Chrifti, adeo^ ipft beftianbsp;omniS capitum atq;cornu� in feipforecapitulabitfiue confummabitmalitia*�*

Super capita eius nomina blafphemi�.) Hoc eft nomina ufurpat�diuini� taris: quemadmodum fan's adparetdefexfupcriorihus regnis, ex hiftorijs cutnnbsp;facris turn prophanis.Porrode Antichriftiblafphemijs, ipfequoq^ Daoft^jnbsp;terca amp; Paulus i.Teir, lohannes nofter plura teftatur.

S'milfs crat pardo, �C pedes eius 8Cc. ] nbsp;nbsp;Ex quo adparet, id quod iam dixi*

mus, Anttchriftum infeipfor�capitulaturum omnium priorum f�uinam tyran* norum. Nam quod hic generali nomine dicitur beftia, Romanam ftgnificat ty*nbsp;rannidem, fteut in uifione Danielis Pardus Macedonicum, pr�fertim in Antio*nbsp;cho Vrfus Petftcum.pr�cipue in Aman, Leo uero Babylonicum, pr�cipue innbsp;Rapface. Sic igitur beftia �laAntichriftus, �Romana incipien$crudclitatc,nibdnbsp;f�uiu�

f�uiti� pr�cefforum tyrannorum Regum obmittet� Id quod f�gnif�cauft Iohanlt; ubi uni befti� f�milicudinem pardi,pedes urfi,os konis aff�ngif.

D�dit illi draco uirtutem fuam amp; poteftatem magnamj Simia Chrifti An-tichriftus eft. Quemadmodum enim antiquus dierum Chrifto uirtutem fuam Sd poteftatemmagnamtradidit,ita�Cdracobefti�: quemadmodum infra dicitur.nbsp;Data eft illi poteftas in omnem tribum et populum QCc, De qua quidem poteflatcnbsp;gloriarur Sathan Matth. 4.

Vnum de capitibus eius qual� occifum m mortem 8d plaga� ] Ipfe Anti-chriftus feptimumbefti� caput, hicunum, hoceftprimum fine praccipuum dici uidetur. Porto plagam mortis fententiam damnationis put�t, mox ab initio fuacnbsp;apoftafi'��deolatam,fedreuixit poteftatef�bipermifla feprodeo apudhomines uenditandi.

Et admirata eft uniuerfa terra poft beftiam,] luxta illud, Veniet alius in nomine fuo, ilium fufcipietis,nimirum pro Chrifto ac faluatorCjfohan.y. Ver� non uenitChriftus miniftrarifed miniftrare. Cum falt;fturi eflent ipfum regem, fugitnbsp;in defertum,Iohan. 6. Cum ouantes regem Ifrael falutarentturb�,afello uehitur,nbsp;at^ inter ouantium l�tas uoces lachrymatur. Hic uero perditionis filius, in pri-mis fui admirationem adeo^ diuinos f�bi uendicat honores.

Et adorauerunt draconem qui d�dit poteftatem beftiac, ] Concupifcenttfs fuis addicfti,relida fide Chrifti, tradin' funt in reprobum fenfum, falfum cultumnbsp;ampledentes,in ipfabeftia Antichrifto draconem adorant, ut in i. Teff, dicitur.nbsp;Eo quod charitatem ueritatis non recepcrunt amp;^c.

Quis fimilis beftiae, ] nbsp;nbsp;Subaudi opibus QC potentia, quas potifl�mum in ilia

Et quis poterit pugnare cum beftiaf] Qiia uoce fummam illitribuunt po-tentiam, cui nemo ref�ftere queat, atcp inuida manens, omnes dcuincat potefta-tes, Htj ergo funt diuini tituli,ac diuina pracconia i�lx Chrifto d�bita, teftante fcrf ptura, Quis ficut deust* Ecquis poterit ref�ftere deo f Et id genus multa. Contranbsp;uero illi, Quis fimilis befti�rNec^ uero tantumferetf�bi � populo diuinos tribu�nbsp;honores,quemadmodumHcrodesille Ad, l�, ied uelgladiohutuicemodiUO-ces exiger. Vndeiequitur,

Et datum eft ei os loquens magna amp; blafphemias,] Qiicmadmodum in libre Hiob dicitur, Ipfeeft rex fuper omnes f�lios fupcrbiae:hoc eft,fuperbia,faftu, arrogantia fuperat uniuerfos, parenti fuo draconi per omnia adf�milis, Chriftonbsp;uero per omnia iuxta nomen fuum contrarius. Nam Chriftus honorem patris,nbsp;tlle fuum qu�rit, Chriftus humilime omnibus etiam uilifl�mis inferuit,ille omnibus etiam potentiff�mis regibus dominatur, Chriftus fe ultro in mortem abiediCnbsp;fimam pro mords debitoribus obtulit, ille innumeros eos^ innoxios neci tradit,nbsp;Chriftus ne iniquo quidem iudici obftrepit, ille contra deum blafphemias loquitur, Ille tabernaculum dei prophanar,Chriftus purgat, Ille bellum facit cum fandis, Chriftus peccatores quoc^ concili�t patri,amp; pacem adfertmundo.Ille poteftatem omnes iudicandi fibi uendicat, Chriftus ne de agello quidem, dum inter-pellaretur,iudicareuoluit, Atcphuncin modumlicebitper fingula comparatio-nes utriufcjfacercjper quas adparebitluce clarius, Antichriftum, iuxta nomennbsp;fttum,per omnia Chrifto aduerfari.

Et data eft illi poteftas in omnem tribu �fc, EtadorabSt earn,] ApoftolorS eredentiu no�a in coelo fcripta funt,impioi}t uero in terra,iuxta illud Hie, 17�nbsp;^ccedentes � te in terra fcribent, hoc eft, in obliuione erunt cora deo congre�nbsp;4

:C�HMENT�RIVS IN gattonc iuftor�. Id quod fiib alia metaphora Pfat u Tanquam pu�uis quem pro-ijeit uentus � facie terr� Admonentquocp particul�Ab origine mudi,coniunginbsp;debere cum particula Quor� nomina non funt fcripta,non cum particula Agninbsp;qui occifus eft,ut uulgo coniungi folet:in hune modum, Quorn nomina no funtnbsp;feripta ab origine mundi,in libro uit� agni, qui occifus eft, hoc eft, qui non funtnbsp;ab �terno in ipfoeled�De qua eledione Paulus Ephef i, filt;Rom. 8,

Si quis habet aurem audiendiJ Hac iblita particula auditorem excit�t, �C attentum reddit,ubi magni quidpiam didurus eft,quod feire nos r�f�r�t.

Qui in captiuitatem duxerit,] Petro didum eft,Conucrtegladi� tuum 2lt;c, Item,Omnes qui acceperint gladi� amp;c, Verbo n�q^ uirtutc,hoc eft, prodigijs,nbsp;non armis propagator Chriftianifmus, x Cor, lo, cap. C�tra uero Antichriftus,nbsp;gladio ad fui cultum cogit quoflibet. Item diledione, pace, adeo^ beneficentianbsp;cognofeuntur filfj dei,Iohan, 15. cap. Contra uero fil t) diaboli, odtjs mutuis �C honbsp;micidtjs, i.Iohan, j, cap, Inexcufabiles igitur funt, quic�c� tandem f�uam illainnbsp;ac fanguinariam beftiam adorant. Pr�terea nihil quoep agunt tj qui gladio Euananbsp;gelium defehdere fatagunt, fine aduerfus Turcam, fiue aduerfus Antichriftum,nbsp;uera interim negled� pietate.

Hic eft p�tientia fandorum,] Fides fandorum dei patientta probatur,dunt fortiter tolerant,non dum fortiter aduerfa propulfant. Igitur patienter tyrannosnbsp;ferunt,donee Chriftus illos occiderit,id^ tempore � deo def�nito:no ipf� j'ilos oc*nbsp;cidunt,etiamfi fuperiores illis ef��nt uiribus, Propterea lohan, dicit. Qui gladionbsp;occideritjOportet eum gladio occidi.Non dicit,Ipfi occidite.

Et uidi aliam beftiam afeendentem de terra.] Generatio nequam, SC fi una fit cum fuo capite feptimo Antichrifto, alia tarnen �C alia dicitur beftia, propternbsp;geminamillius uim,nempebellicamfiueregiam,�C magicam, Talem,hoc e� manbsp;gica ui operantem,olinl uiderefuit in magis Pharaonis,cui magi� �C Chald�or�nbsp;SC Perfarum reges operam nauar�t, Ifraelitici uero reges imptj hanc fub proph^�nbsp;tali nomine c�labant, quemadmod� adparet in prophetis Baal tempore Achabnbsp;regis imptj, Huiufmodi artibus prodigiof�s plurim� pollebit �ntichriftus,acfuinbsp;prophet�,quibus regnum fuum ftabiliet,

Habentem cornua duo fimilia agni. ] Hoc referenda putant ad duos iHos huius artis olimnotii��mos, de quibus xTim, 1, cap. Sicut lannes SCMambr�nbsp;reftiteruntMofi dCc, Porr� fimilia agni dixit, quod religionequadam, �Cfigni�nbsp;mendacibus, quemadmodum Chriftus Matth, 14, SC Paulus a. ThelT, monent,nbsp;fidemfibiinhominumcordibus conciliaturusfit: ficut etiam illi fuis praeftigHSnbsp;regem un� cum aulicis SC uniuerfo populo dementabant.

Et poteftatem prioris befti� omnem facit in confpetftu eius,] Ad praedidos duos magos referunt, qui huiufmodi fi'gna SC portenta coram rege (qui hic pro*nbsp;pter bellicam uim ac potentiam dicitur prior beftia) �debant,quibus perfuai�s innbsp;fententia perftaret,populum dei retin�do, quamlibet iuberet deus utdimitteret,nbsp;quoduideretfuosmagos(quos prophetarum fiuefapientum nominehabebat)nbsp;fimilia prodigia hijs qu� prophet� dei Mofes SC Aharon faciebant,aedere, Eun�nbsp;4em in modum SC Antichriftus,

Et facit terram 6C inhabitantes in ea adorarc beftiam,] Vi magica coniun* da gladijs, effedum eft, uthominesdementati regem prodeoadorarint, SCfen�nbsp;tenti� illius aftipularentur ne populumdimitteret. Sic quo�^ futurum eft de be�nbsp;ftia,cuius curata eftpiaga.

Et facit figna magna ut etiam igncmfaceret J nbsp;nbsp;Vifcificetmagica,quemadgt;

hiodum fnlibroHtob adparct,�^ i, Theff.Cuius,inqutt,aduentus fecuhd� �pc* rationcm fathan�,tn omni uirtute Sgt;C f�gnis mcndacibus �fc.

Et feducit habitantes in terra propter figna. ] Horum prarcipuc duo indu cat lehannes, Altern,quod ignem de coelo,ut diximus, faciat defeenderem con�nbsp;fpedu hominum, Alterum uero quod fpiritumimaginibeftiaeutloquatur tra�nbsp;dat. De priori quidem in hiftoria Hiob legitur, quod fathan fecerit ignem de c�inbsp;lo defcendere,quo confumerctoues �C pueros il�ius. De pofteriori uero fatis adxnbsp;paret, ferpentem diaboli fuifl� imaginem, in quo primis parentibus fuit loquuinbsp;tus ad perniciem, Porr� fi de imagine manufada ex quae�t� materia intelligas,nbsp;cuiloquendi facultatemdet,fatis adparetid ante cxaltatum Chriftum,nimirumnbsp;genres pet�jfferefponfa apuddelubra louis atep Appollinis� Verum hinc aopa�nbsp;tet fathanica impijflimi hominis impoftura, quod neep Chriftus, ncc^ proj�het�,nbsp;nec� apoftolijhuiufmodi figna friuola, Qi. ad folam oftentationem, ex quibus adnbsp;pios nulla redeat utilitas, �diderunt, fed qu� pro gloria dei ac hominum fal�tenbsp;fadura erant. Qualiaprophet�de Chrifto pr�dicant, praefertim Efa. capit. 55,

61. Ad qua� Chriftus difcipulos Iohannis ac pharifafos remittit, ficut adpa^* tetMatth, 11. capit. amp;Iohan. y. amp;C 10, Ad oftentationem uero nulluindignatusnbsp;eft facere fignum : Primum quando id diabolus pofeeret in deferto : deinde ubinbsp;pharif�i fignum dec�lo petunt : tandem neque coram Herode. Ex quo adpa�nbsp;tetj inexcufabiles elTe eos, qui fignis huiufmodi mendacibus fidem habent. Sinbsp;quis uero nobis obtjeiat fadum Heliac,qui ignem fecit de coelo defcenderc,is tonnbsp;fiderct haudtemere dC abfij utilitate hoefadum,quemadmodumextextuibi*nbsp;dem adparet.

Et faciet ut quicunep non adorauef int imaginem beftiafjOedd�ntur,] V el boc uno maxime fe prodit Antichriftum effe, quicunep gladio ad fidem alios coxnbsp;git. Nam ut Chrifti,ita SiC Chriftianorum eft,proprium,non ah'cnum,pro dei ue.nbsp;ritate fanguinem funderc.

Et facit omnes pufillos 6C magnos �Tc. accipere charaderem. ] Chriftus feribit legem fuam in intimofuorum, ut omnes � minimo ufi^ ad maximum tknbsp;Ium cognofeant, Hicre. 51, Item fignat eos arrabone fpiritus intra corda ipfo-rum,ih quo clamant Abba pater,Eph, 1. R.om. 8. Item diledione etbcheficentianbsp;erga proximum illos infignit, qua una uel maxime cundis innotefeit quod ue�nbsp;ri illius fint difeipulijohan, 15. Practcrea tanta praeditos conftantia facit, ut intrcxnbsp;pide cum ore tum uit� habitu coram perdito mundo fe confi'teantur, at^ ut �banbsp;negatis animis,crucem poft Chriftum ferant,non erubefeentes Euangeliuit�,nbsp;adeo^ nomen Chrifti crudfixi,Iud�is quidem fcandalum, gentibus uero ftultiinbsp;tiam,uirtutcm crucis agnofcentcs,inqua una gloriantur. Hoc inter torm�ta ubinbsp;thura loui incendere recufarcntrefpondilTe illos hiftortjs proditum eft, Chriftia�nbsp;nus fum, dtjs tuis non facrifi'co � dC id genus fimilia. Hijs charaderib�s,hrjs notisnbsp;fuoseledosinfignitChriftus.Huncigitur Arttichriftus,Chriftifimia,homopccanbsp;cati, filius perditionis, externa quadam fpecie imttari ftudens,cum non queatnbsp;uerisacrebusipfisagerc,omnia fide agit. Facit igitur omnes quos fuoregnonbsp;adfcribit,accipere charaderem in manu fuadextera,�(f in firontibus fuis �Cc.

Autnomenbefttac,autnumei5t nominis eius.] Nomeninquodbaptizati fideles renafcunt filtj dei,eft pater, filius fpiritus fandus. Sic pcftil�s ille homonbsp;diuin� fibi ufurpat nom�,quo et fuos nominari uult,amp; illi fic ab eo appelle*�* gio*nbsp;riae fibi duent, Hunc pro deo fuo col�t dicentes: Quis ficut ille deus noftcr f quis

CO M M E N T AR tV S IM potent pugnare cum illo,hoc cft,quis poterit noccre nos illo tutafttc� Item, Quisnbsp;reftitit illi QC pacem habuitfid ^d fcriptura de uno ac uero deo pra�dtcat Hiobnbsp;QC Pfal, y 6, ac Paulus Rom� 8� Si deus pro nobis, quis contra nose' Tub audien�nbsp;dum, poterit pr�ualere�

Hic eft fapientia. Qui habet intelledum computet numer urn befti�, Nume. rus enim hominis eft�3nbsp;nbsp;nbsp;De nomine Antichrifti uaria philofophati hint patres,

inter quos primus qu�egofciam, Irenatus Lugdunenfis prxfuhaduerfus omnes h�refes libro, pulchre taxat eos qui anxie nomen Antichrifti inueftigant, SC fcanbsp;cundum inanem gloriam nomina ftatuunt,ne(� id impune illos facere: ficut pie�nbsp;ricp,ait,pon5tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alii Benedidos, alii AaA7r�T(�,alii ramp;T�p, alii �fvbAtt, altj alia tarn

appcllatiua qua propria, �C pleraf��contrartjsaffumpta, ut a^vc�aAKogjnecnon Kar ioiTitffaa'if} ut SuXxSh�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hos ait p�nam daturos� Apud Bedam in hune

librumfimilimaqu�damuiiuntur, quiPrimafiumquendamadducit,inhocnoa mine omt�aio� philofophantem, quod hune numerum fuisliteris rcddit,8�fonar,nbsp;honori contrarium. Sic ex Latinis quidam hoc nom� compof�tum Diclux finxe�nbsp;runtjO^uod fuis literis hune numerum r�f�r�t,nimirum 666, quemadmodum adsnbsp;paret feienti ration� numer�di cum iuxta Gr�cas tum Latinas literas, Sed undenbsp;oro certum efficietur, habitur� Antichriftum talealiquod nom�,cuius liters ta�nbsp;lern numerum reddantf Deinde, efto certum fuerit ilium huiufmodi nomen ha*nbsp;kiturum,quid hoc ad rem pr�fentem,qua deagitur,facietfN� enim de num�ronbsp;hic qu�ritur, qui certus eft, uel ipfo lohanne indicante : fed qua rationc illc nu�nbsp;��crus 666. ipfi Antichrifto conueniat qu�ritur� Nam inhocindagando, fapiennbsp;tiamcfleteftatur.Idcirco rede Iren�ushuiuftnodiphilofophicas rationes,de nu�nbsp;mero nomtn�s �eqccre uidetur, Sed neep Bed� placent qu� de rationc nominisnbsp;adferuntur,igitur ipfe ah� de perfedione numeri fenartj adducit� Proptereaqui�nbsp;dam tempore pofteriores fie tradunt. Duplex hic nomen, 6C iuxta hocdupliccmnbsp;numerum Antichrifti attendere oportere, nimirum nomen quod ipfe fibiufur�nbsp;pat,SC nomen quod ei iuxta fui conditionem qualitatem conuenit. Verbigra*nbsp;tia, Aliquis pontific� aflumit fibi f nnocenttj nom�,cum interim fit nocentifl�musnbsp;parricida:alius Clementis, cum interim fit omni belua crudeliortalius Bonifar�j�nbsp;cum reuera fit uel cacodemone pcrnicioftor:atlt;p cum in mod� de altjs,ut interimnbsp;obmitt� Alexandros,Iulios,Lcones,qui fuac tyrannidis quam pedore uerfabantnbsp;congrua fibi fumpferut nomina.Quamlibet in fpeciem S)C titulotenus alia quxdSnbsp;prae fe tuler�tno�a,nimiru eximi� humiittatis Seruus feruor�: amoris ac benef�nbsp;centia�,Papa,hoc eft pater patria?: cur� ac follicitudinis,paftor,epifcopus,atlt;?r^nbsp;genus alia� EuminmodS �6 de duplicino�s numero� Porto nomen ^d l'pfcfibinbsp;ufurpat,cft,Deusf�ueChriftus: uteft uidere apud Dan. ii� Matt,a4, �flohan.y*nbsp;Ego ueni in note patris mei,nec recipitis me. Si alius uenerit in note fuo, illS re�nbsp;cipictis. Item a.Teir, cap.a. Nomen uero,^d illi iuxta fui condition� acqualhatenbsp;conuenitjhomo eft,SC iuxta Pfal.59. Vniuerfauanitas: uel ut Salomon, Vanitasnbsp;uanttatum� Hadenus de nomine,nunc de numero nominis, de quo fie tradunt,nbsp;Dci numerum feptenarium efleaiuntjquiquidem numerus confumatioms uni�nbsp;uerfieft,adeo^fabbatiaeterni, Gen. a. Numerus uero hominis fenarius amp; pro�nbsp;pemodum diuinus eft, puta folo monade � numero dei diftans, quemadmodumnbsp;�Ciuxtarationis tmaginem proxime ad efledei accedit, iuxta Gen. 1,nbsp;Hue �C ordo creationis alludit,nimirum quod fexto die poft omnem creaturam,nbsp;nempe ceu finis ac dominus rerum creatar um, fadus fit homo. Qui fi pr�teritisnbsp;creaturis oninibus,foli deo creatori adhgrendo, fuum numer� (monade adiedo)nbsp;tranfeendens�

A P O C A L Y P S I M. CAP. XIIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4

tpanfccndcns, diufnitatis confers euafiffet: quando uerodiuerfa ufa pergendOj nitnirum fupradeumamandocreaturas,�fu�perfedionisnumero ad creaiu�nbsp;rarumnumcrumrelabiiur,at�p hune in modum uniuerf�creatur�uanitatcmnbsp;in fcmetipfo rccapttulans, (�milis, imo inferior fadus eft beftqs,utin Pfal,nbsp;Qiiando ergo ait, Numerus hominis eft, per inde eft at(^ dicar, Deum quidem fenbsp;pr�dicat, fed opere at(^ totius uit� habitu,omnium uaniftimu ac perditiftimumnbsp;hominem fe comprobat : fenarium enim numerum, hoc eft hominis uanitarem,nbsp;deciesjimo etiam centies in fe repetitam �quat, tantum abeft, ut ad numer� per�nbsp;fedum dei, id quod fingit, accedat. Id ^d apoftolus Paulus apertis uerbis lignift�nbsp;cafte mihi uidetur in i., TheiT. cap.i, ubi Antichrift5,hominem pcccatiachliumnbsp;perditionisuocat, hoceftquitotuspeccatu, totusperditusfit, acmultiscaufa c�nbsp;peccati tum perditionis Jgitur per fenari� numei^,decies ac fubinde centies �n fenbsp;tepetit�, fatis indicate uidetur lohannes, Anttchrift� eftc omnium hominu, qainbsp;�fquam ab orbe condito fuerunt,fceleratifl�m�,atcp un� in fe recapitulate totiusnbsp;peruerfitatis maliciam,fimul^ craiTam iftorum tempoi^ ftultitiam,quando adeonbsp;a fenfu Chrifti abalienati fint homines ut tam apert� ncbulonem, auro diuirem,nbsp;faftu arrogante,delict) s plufquam Sardanapalicis p�nitus immcrfum,minaruntnbsp;ac caedis aduerfus innoxios fpirantem, 0^ ut uno uerbo abfoluam, quicquid om�nbsp;nino fathan� eft,molicntcm,pro dco colere baud uereanu Numer� igitur nom�nbsp;nis eius habere cenfetur, quicut� ilium deum fuum confitetur, �C colit,mores ui�nbsp;tam^illiuslcgibusattcmperans,istanquam amicus amp; fidelis regni eiusbabe.nbsp;tnr,ac publicis fundionibus idoneus: id quod per uendere ct emcrc fignificatur*nbsp;Hadenus alior� fententiam fub compendio retulimus,qu� nobis,quoad multa�nbsp;magis quam uel ueteres uel pofteriores quida attulerunt, probabilis uifa efi,piusnbsp;ledoriudicet, N une ad noftra tempor a, fi^eorundem mores referam us.

et viDidemaribeftiamafccndent�J Sathanhoftisilleantiquus�CChrifti aduerfariuSjinGen, fub typoferpentis propter aftum, ^dblandiendo uenenurnnbsp;fundat letale, fubinde ucro in Pfal. 74.140. Si in Efa. cS ipfe turn imptj tyranninbsp;hoftes populideiabipfoagitati, draconis uocabulonotant. Itemapud Hiob 40�nbsp;amp; 41. atep Efai� xy. cap. Leuiathan amp; Behemoth. Apud Dan. cap. 7. quarta henbsp;ftia c�terfs tcrribilior,afcend�s de mari,quam paulo poft de terra cofurgere dicir*nbsp;�ta inhoc cap. fub typo befti� marinac,ac deinde terreftris,praecipui inter mornbsp;tales regni Chriltt hoftes defcribunt, nimiij�Gentilitas fi'uefuperftitio Romanosnbsp;rum C�cfaijt, cui Antichriftus in Mahumete SC fynagoga ludaco^, cui Antichri.nbsp;ftus in Romano pontificc fuccedit. Quod ueto fub typo m�rin� QC terreftr is be.nbsp;ftixdefcribitur, fignificat Antichriftum terra mari^ potentem, regnum fuumnbsp;cum in �ontinent� turn in maris quoty infulas prorogatui5t,ac longe late^ demi,nbsp;natur�. Vult enim per omnia aequalis haberi Chrifto, de quo dicitur in Pfalmo^nbsp;Dominabitur � mari ufq? ad marc,amp;: �flumtne ufty ad terminos orbis terrarum�nbsp;Porro, beftia rede dicitur propter beftialem cum uitam turn feros mores..

Aftendentem. ] Per hoc fignificatur Antichriftum ex humili admod�ta forte in fublimem cuafurum poteftatem,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.:

Habentem capita feptem. Si cornu a.decern,] De quibus abunde capr. pr�* cedenti,ubi idem dicitur de dracone.

Et fuper capita eius nota blafphemiat.] Hoc eft tituli diuin� honorem pyst ft ^cctcs,qucmadmod5 Nebuchadnezar, apud Dan. cap, j. Alexander Macedo,nbsp;pomitianus,ac altj quidaRo. Cacfarcs,Cofd. PerfarS rex,8C plurimi altj tyranninbsp;KdfTe leguntur;qui femper Augufti,fummi,optimi,maxftnijSC id genus fimi�aj

de fc dici 8^ pf�dicariuolueruntjftatuas ex auro 8C argentoftbi dcccrni,6(f facria ficiaexhibcricurarunt. Porro de Mahumete hoc manifeftumeft, quodfe ultranbsp;Chn'ftum extulerit, Alcoranum fuum Chrifti Euangelto pracferendo, Ecquis Ronbsp;mani pontifiicis blafphemos titulos numeretf nimirn fandiff�mus ac bearifl�musnbsp;pater,fumtnus pontifex,dominus orbis,uniuerfalis epifcopus,caput ccclefi�,fu�nbsp;premus omnium iudex,dauiger c�li, amp; id genus fimilia,

Etbeftiaquamuidi��miliseratpardo,] Videtur inuna illabeftiauniuer� fam omnino fignif�care malKi�,quam Daniel in omnibus quatuor, monarchiamnbsp;orbis f�bi uendicantibus, defcripf�t. Nam Pardus in perfequendo pernicitatetnnbsp;�ncomparabilem praefert, Vrfus f�uici� implacabilem, Leorobur ineludabile.nbsp;Ilia uero omnia f�mul haec una befiia in f� compleditur, qu� f�milis pardo fcrib�nbsp;tur,pedes urf�,os leonis praefert, quemadmodum 8)C quarta beftia in Daniele ua�nbsp;ria �c cacteris magis terribilis oftenditur, per quam Romanum imperium figni��nbsp;catur,c�teris omnibus formidabilius*

Etdedit ei draco uirtutem fuam SC poteftatem magnam J Hoc �C Paulus tc�atur2.,ThefE cap, x. Cuius,inquit, aduentus eflfecundum operationeinfa�'nbsp;than� in Omni uirtute�Cc, Hicuides unde,qualis,�C ad quid pote�as ilia f�t�nbsp;quam iaditat �C exercer utraep be�ia, uidelicetMahumet St Romanus pontifex,nbsp;�c quam adulatores illorum pr�dicant omnium multo maximam.

Romaniimperijfcindendamfignificat. Idquod fadum fub Eraclio per Mahu� metem hi�orix tradunt, ac deinde per Romanum pontificem, qui defedionemnbsp;a Romano Caefare, mediantibus Gallorum regibus, procurauit. Quo fado adeonbsp;l'nclinauit Rom anum imperium, ut hodie uix nomen ac tenuis qu�dam umbellanbsp;cius reliqua fit, Quanqwam uerius intelligi potefi deplaga, quando per mortemnbsp;Chri�i contritumferpcntiscaput, euulgatoperorbemEuangelio, confpiranti�nbsp;bus inChri�um C�faribus, �C eiedo � cordibus hominum adeo^ c templis dx*nbsp;moniorum cultu� Tum enim plagam mortis acccpiflcbefiiam dubium no efljfe^^nbsp;curata e� cius plaga per h�reticos, Mahumetum ac pontificem Romanum�nbsp;quos d�monum cultus,adeo^ omnis impictas fub fpecie rcligionisjinagisnbsp;unquam anteaobtinuitinorbe uniuerfo.

Et plaga mords eius curata cfi,] nbsp;nbsp;Hocefl monarchta impictatis,per Mahil*

Et admirata cfi uniuerfa terra pofi befiiam,] Nam hodie duas terraep^ttes pofl�detMahumetjAfiam fcilicct SC Aff icam,ac bonam Europac partem, �Ccon�nbsp;tinu� meditatur in uniuerfum curare plagam illam,hoc cfi, redintegrate monar*nbsp;chiam,SC quemadmodum Ladantius lib, 7, diuinarum inftitu, cap, 15� putat adnbsp;uotum illi fiicccdct ItidcmSC Romanus pontifex condnuc meditatur, quod �Cnbsp;titulotenus i�dat,nimirura fe dominum efle orbis,

Etadoraucr�t draconem,} Nam � Chrifii Euangelio ad Icgcm d�ficientes,draconcm in illo adorant, cuius fubinde uoluntatcm faciund Qyidnbsp;cnim aliud efi�Chn'fio fecedere, quam fathan� rcgnofefc addiccrec^tu�tta illudnbsp;Pfafe.Onanes dq gend� d�monia:�CilludApofioli 1, Cor, lo, Quae imolant gen�nbsp;tes, daemontjs immolant. Eundem quoep in mod� SC qui papifiieis legibus 6C ce*nbsp;remontjs addidi funt,acfpem falutis ineis tolloc�ndcquo plura in fequentibus,nbsp;Etadoraucrunt befiiam dicentes,Qpis fimilis befiiaecO Adorant befiiam,nbsp;rcIigioncffl S^cufewm iuxta illius pr�fcript�m amplexando, deinde potentiamnbsp;ciusannumerandoac praedicando, Idquod �que in Mahumeteatc� Romano

pontifice uidcmus, quorum cum religioni's fpcctem turn potentiam i'neotnpafa-bilem orbis �C praedicat S)C promis adorat. Qiiibus uerbis lohannes orbis ftupid� tatcm fimul infinuat qui fibi propter beftiae fucccflum imponi finac. Nam qu�xnbsp;admodum pij Chrifti potentiam pr� uniuerfis admirantur QC pr�dic�t dicentes,nbsp;,id eftjQuis ficut deus c* ita ifti contranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4�*� ficut beftiai*

EtdatumeftciosloquensmagnaScblafpheJ Namurracpbeftiafe fuam^ legem Chrifto feruatori amp; eins Euangelio pr�fert, illam^ feruantibus fummamnbsp;felicitatem pollicetur. Et quemadmodum eftapudDanielemcap. lu et Paulumnbsp;a.,Te(r cap. i. Extollitur ftiper omne quod dicitur aut colitur deus �Cc.

Etdata eft illi poteftas facere menfes quadraginta duosj Quadraginta duo menfes dimidiatam reddunt Hebdomadam qua toties in fcriptura ad piorumnbsp;confolationem fignificaturbreuiandumfore tempus Antichriftianac perfequu�nbsp;tionis:quod quidem incipit poft plenam �C apcrtam � fide Chrifti defetftionem, 8Cnbsp;reuelato Antichrifto in pedoribus hominum per Euangeltj illuftrationem inci�nbsp;picntium iam no nihil ab impura illius religione refilire, turn apcrto quidem orcnbsp;occipict Chriftum Slt; illius Euangelium blafphemijs incefl�rc,amp; aperio Marte innbsp;eius confeflbres deftcuire,

Etaperuitos fuumin blafphcmias. j Negatenim Mahumct,poftNcftoria� nam haerefim,Chrifti diuinitat�,nudum hominem,quanquam prophetam, con�nbsp;tendes ; quo fimul iuxta lohannem in epiftola fua, �c patrem ncgat,adco^ cumnbsp;patremtumfilium apertisinceffitblafphemijs, fummam dei patris in nos rene�nbsp;gans boniratem, nimirum, quod filium fuum proprium noftr�falutis caufa innbsp;mortem no tradiderit, im� amp; Chriftum mendacem facit,qui hoc tam muleis afle-tuitjlohan.j. Sic deus dilexitmundum�fc. Item Luc. uit. Oportuit pat� Chri*nbsp;ftum �Cc. Sic amp; uniuerfam fcripturam tam ueteris quam noui teftamenti,imonbsp;fpiritum fandum in ea loquentem,mendacem facit, qu� immenfam hancin nosnbsp;dci patris bonitatem nufquam non commendat: QC utemuliis pauca commemo�nbsp;rem. habes de hoe Efa. cao. v?. Dan. o. Zach. ij. Paulus R.om. 8. Proprio filionbsp;humet,eonfequcnter omnes fidei Chriftianae articulos negat,qua nulla maior ponbsp;teil excogitari blafphemia.

V t conuitijs aff�ceret nomen eius.] N am confequens efi,fi homo illc lefus non eft deus uer us,fed tant� nudus homo,quamlibet propheta fi.ierit,fpfum nonnbsp;efle lefum, hoc eft faluatorem, nec� efte Chriftum, hoc eft regem mefl�ach, fum*nbsp;mum facerdotem,qui femetipfum pro peccatis noftrislitaritzncgateumelTeunianbsp;cummediatorem ac feruatorem, cui pater omnem dederft poteftatem in c�lo 6^nbsp;in terra,quem conftitucrit iudicem uiuorum ac mortuorum. Id quod oft fummisnbsp;conuitijs acblafphemijs afficere nomen eius,contra ea quacde illoueracifliraanbsp;pr�dicatfcriptura,Mihi,inquit.curuabituromnegcnu. Item qui confiditiniLnbsp;Ium non confundetur.Et dedit illi nomen quod eft fuper omne nomen 8Cc.

Ettabernaculumeius.] Hoceftc�tumcrcdentiS Chrifto. Hij namqjfunt tabcrnaculum eius,iuxta illud Ezech. 54. Ecce tabernaculu dei cum hominibusnbsp;amp;^c. Et templ� dei,iuxta illud Pauli i.Cor, 5. amp; 6. cap. V os eftis templ� dei uiui.

Et eos qui in c�lo habitant.] Hoc eft demortuos fandlos cum Chrifto in coe Icftibus ucrfantcs,qu�doconfequitur iuxta blafphemi Antichrifti dogmata fan�nbsp;dei Droohetas aooftolos.falfa de deo patre amp; filio eius lefu Chrifto fenfilTc

Ctiam coftuittjs afficiiint cum cos qui hodie fynccram fideiti dc Chriflo Sf uCr� deicultUjiuxta fcripturamdocent,tumeos quihancfequuntur dodrinam.

Et datum eft illi bellum facere cum fandis. ] Quotics namep fuperior ibus f�culis �C tandem noftrafer� �tate aduerfus ecclefiam deifoelicitcr pugnaucritnbsp;Turca,legentibus hiftorias manifeftumfiet: ut utinterimdifl�mulemus uidohasnbsp;�lius quas noflra uider�t f�cula, quibus totam Traciam, QC ipfam Conftantinoanbsp;polim R-omanorum C�farum regi�, fuo fubiecit imperio. Item Metonen : indenbsp;Rhodum infulam; poftremo �C V ngariac regnum rege ipfius interempto.

Etdataeftillipoteftasinomncmtribumamp;c.SCadorabunt, ] Synecdoche e�jUel ad potiores terr� partesjuel omnino ad cos qui terram fapiiintjeferenda,nbsp;quemadmodum fequens declarat particula.

Quorum non funt fcripta nomina in libro uitat agni. ] Nimirum tj qui iu-xta Apoftolum dilexer unt magis mendaciu qu�m ueritatem.Nam qui eiufmodi funt,ipfam beftiam demirantur dicentes,ceu fupra diximus,Quis fimilis befii�nbsp;fubaudiend� fortisnbsp;nbsp;potens in pr�lio:�(^ quis poterit pugnare cum beftiafCon�

tra uero ptj dici�t,Dominus fortis SC potens,dominus potens in prarlio. H�com� nia in Mahumetana fuccel��one impleri,apertifl�me uidemus,fi fpcciofam extet�nbsp;narum ccrcmoniarum religionem,que apud eos uigct,attenderimus: item regninbsp;gubcrnacula,moi^ difciplinam,potentiam inuidam,diuturnos rerum fucceflusnbsp;amp; latii��mos per crebras uidorias imperij audus, perpenderimus. Externa qui:*nbsp;dem fpecie religionis noftros monachos, quamlibetreformatos, etiam uulgus il*nbsp;lorum fuperat. Quinquies enim quotidie,non folum clerici ac monachi illorum,nbsp;fed etiam uulgus in commune precantur,nimirum in ortu folis,in meridic, circanbsp;ucfperam, in occafu fobs, �C c�na fada ante ingreffum ledi. Oraturi lauantur,nbsp;pedes nudantjhumi defident,etiam proceres fimul cum rege uulgo admixti,ceranbsp;tis inclinationibus atep proftrationibus Ratas preces abfoluunr. Abfq?legitimonbsp;impedimento nemini licet impune ftatas negligere preces. Statas ferias, ftata�nbsp;ieiunia, magna fandimonia SC obferuationecelebrant. Adhortationes ad uir�nbsp;fandimoniamerga populum,Eleemofynar5clargitioncs,peregrinationesaddi�nbsp;uorummemorias, pr�cipucMahumetieorf�prophetat, crebras faciunt. Hofp*'nbsp;talia tam in itineribus qu�m in urbibus, pro peregrinis ac pauperibus recipieUquot;nbsp;disSCalendishabentfrequcntia, Monachos habentinaudit� frugalitatis SC ab�nbsp;ftinentiat, in uidu, ueftitu, rerum omniS abdicatione ac hominum fcceflu,iranbsp;quod ad uitat aufteritat�attinet, lohanncm Baptifiam,uel ipfos apoftolos referrenbsp;uideantur,fi modo non uincant:8C ut uno uerbo dic�,angelos non homines crcanbsp;deres. Qiiidam illor� uifioncs,raptus,�Cextafes patiuntur. Quidam cumin uitanbsp;turn in morte miraculis clari funt. Eft praeterea mira apud eos mor um honeftas,nbsp;amant fimplicitatem in uidu,in ueftitu,in �dificijs,in equitatu,adeo^ in ipfobelnbsp;lico apparatu. Cibum capturi,omnes cum principes turn rex ipfe, humi dei�d�r,nbsp;uino �C fuillis carnibus perpetuo abfiinent.Omnem luxum SC curiofitatcm,tamnbsp;inueftibus qu�min�dif�ctjscxecrantur. In tentorqs SCtabernaculiSjQ^�撮^�nbsp;mouentur, plerumcp habitant. Magna apud cos in f�deribus, in contradibus,nbsp;adeoe� in omni promiflb fides. Inde fit, ut nullis omnino in confignandis li ter isnbsp;utantur figillis,eti� inregalibus. Incredibilis erga regem fuum amor etobedien�nbsp;tia,quando ad unius regis imperium,omnes regni proceres obtemp�rant,uniusnbsp;regis iulTu cunda in tor ampliff�mis regnis adminiftrantur. Tam l�ri, tamcp ala�nbsp;eres,hq qui delcdi fuerint ad bellum,pro tutanda religione,accurrunt, ut ad nu:�nbsp;ptias fefiinare crederes.Qui �ero negledi fuerint in eo deledu,inique fccum agi

A P Q C A L Y P S I H. CAP. XUr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;56

putai�t. Per omnia fe fclices credunt, ubi pro religione,pro patrta ciim dcfenfan. da tum amplianda,inter haftas SCfagittas animam exhalarint: nec^ neceffariorSnbsp;ludu cdebrantur,fed inter fandos uidores numerantur et hymnis depr�dican.nbsp;tur, qui euminmodumoccubuerint. Demumingens f�minarum pudor �Cho�nbsp;ne�as, nufquaminc�tu uirorum autinforo comparent f�mtn�, Colloquiui.nbsp;rum cum muliere in publico,adeo rarum,ut miraculum prorfus fuerit,fi quandonbsp;id forte uidere contingauneep uendunt quicquam aut emunt f�min�tnufquamnbsp;in confpedu uirorum, f�ue in domo propria fiue extra, difeooperta facie compasnbsp;rent: honeftifl�mo �Cf�mplicifl�rao utuntur ueftitu. Inecclef�a locum feparatuninbsp;habent � uiris. H�c at^ muko pIura,Septemcaftrenfis illc,qui annos eu ci ter uisnbsp;gintiodo, abdudus, duram apud eos egit fer uitutem, in libello de Ritu SiC morunbsp;bus Turcai�Zjdeeis fcribit.Quis igitur huiufmodi mores �lt;inftitut� non demircsnbsp;turCquis no probetf quis auf�th�c uel � noftrismonachis exigcrc,quamlibetreanbsp;formation�iadantibusfHincfacile poflunthtfs,quihonefta mente pr�ditifunt,nbsp;imponerCjUt putent de� adefle illis, ac impenfe fauere,imperium^ illoij� proue�nbsp;here. Adde tam crebras c� aduerfus Chri�ianos tum aduerfus alias circumuicisnbsp;nas genres uidorias,rei3z fucceffusjac diuturnitat� imper�j.Quibus omnibus fit,nbsp;ut gens fanda SC deo chara uideri pofl�t,adeo^ uniucrfbs ad huiufmodi cultum,nbsp;�nores�allicerc.Qiiamobrem dixitlohannesjadmiratamefleuniuerfamterramnbsp;poftbeftiam,�^ adoraffedraconem. Id quodfadum eft,ubibeftiam adorarunt.

In librouitae agni.] In quo eledi QC praedeftinati ante iad amundi funda� �nenta, 6^Chrifto�patredonati, feripti continentur, iuxtaillud Luc. 10. Inhocnbsp;gaudete,quod nomina ue�ra feripta funt in c�lo.

Qui occifus cfl,ab origine mundi,] Sunt qui putent particulam Ab origine mundijConiungend�particul�Quioccifus e�. Vtfitfenfus, Agn�ci��occifuninbsp;ab origine mundi. Quod fi recipit, fignificat lohannes, no cledoi^�, fed agni me�nbsp;rito,qui de�inatione ac beneplacito patris iam � mundo codiro in faenfierjs piotjenbsp;uelut in typo occifus fit, adeo^ extunc illorum nomina c�lo efle infinuata atlt;�nbsp;conferipta : neep potuifle ulla ui fathan�, aut quacSc� Antichrifli fiue impofluranbsp;fiue facuitia excidere. Vnde �C Chrifius ait, Antequ� Abraham fieret, ego fum�nbsp;Et in epift. ad Heb. Chriflus heri �6 hodie �c inf�cula, Atep de fuis ouibus,Nonnbsp;rapiet, inquir,easquifquamde manu mea. Altj putant particulam Aboriginenbsp;mundi, coniungendam cum particula Scripta funt. In quem fenfum loquitur denbsp;hoc Chrifius Matth, lo, amp; i6.�C deparatis in domo paterna manfionibus lohan*nbsp;14. Et Paulus ad Ephef. i. Elcgit nos in ipfo ante confiitutioncm mundi Sic,

Si quis habet aurem audi�di audiat,] Myfieri� fubefl� indicat,idcirco ani� m� auditorts adindagand�myfterrjfublimitat�excitatfpiritusfandus,quotiesnbsp;haec particula in feripturis poniturtquemadmod� faluator in Euangelio folet�nbsp;Qui in captiuitatem duxerit,incaptiuitat� uadet.] Ad confolationem pio�nbsp;rumdicitur,quo fciantfecaptiuitateliberandos, atlt;$ contra fuos captiuatores innbsp;'captiuitatem ducendos, iuxta illud Pfal. Captiuam duxit captiuitatem. Et ficucnbsp;fcceruntaltjs,ita reddetillis dominus,Iud.i. cap. Stulti ergo funt,nec myfteriumnbsp;Qiiritus aflequuntur htj qui Turcarum fucceiTus ac uidorias illorum religioninbsp;�deo^ iufiiti� QC non proprijs fuis peccatis d�putant, arque ut htj qui idolorumnbsp;*^ultui omnem gentium felicitatem, 8C contrafuam miferiam negledae idolorumnbsp;ifcligioni tribuebant,utefi apudHiere. 44. cap.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gladio occidcrit,oporteteum gladio occidi,]nbsp;nbsp;nbsp;Similis cum priori par�

intelligentiae eft. Videntur aut� mihi hoc loco maxime ad pa tientiam mo* K �

ncri pt),nefuis uiribus aut fuis armis purent AntichriflurndcbcHari polTe^Siqu� dem h�c uidoria foli agno Chrifto debetur, Ille unus de tanto triumphabit hofte,nbsp;atlt;^ td turn maxime, cum omnia in tuto pofita exiftimat, ira ut ne hifcere quidemnbsp;audeant pij aduerfus ilium, fed fob's ieiunqs, lachrymis, QC precationibus apud ,nbsp;domin� inftent,uc ille opem ferai,amp; hoftem conterat,Quamdiu enim in brachionbsp;carnis fidimus,indigni fumus diuina ope. Id quod eft uidere in ueteri illo populonbsp;dei,quoties in fuis uiribus,non in domino fidutiam collocabant.

Hie eft patientia �C fides fantftorum, ] Fide,inquir, patientia opus fuerit in hoc certaminis genere, Siquidem hac una paratur uidoria, iuxta illud, In pa�nbsp;tientia ueftra poffidebitis animas ueftras. Et illud uidorS genus optimum, At^nbsp;illud Fortunati:

Etuidialiam beftiam afcendent�deterra J HancbeftiamBeda pratpofitos ccclef�� intelligit: aliam autem ofRcio, alioqui unam cum priori cenfet, nec� obanbsp;ftarequod prior de mari, pofterior de terra afcendcre dicantur, quando apudnbsp;Danielem eedem beftiae quae afeendunt de mari, poftea defcribuntur elTe r�gnanbsp;qu�confurgunt de terra, Videturigitur prior beftia marina, Romani imperifnbsp;monarchia, fub Caefaribus imptjs ac idololatris, qu� maxima fui parte ditientnbsp;Mahumetic� accefl�t, Pofterior uero terreftris,pontificis Romani imperiS, Quinbsp;duo uniuerft Romani imperij monarchiamfibiuendicarunt: fiquidemutercjfcnbsp;dominum orbis iaditat.

Et habebat cornua duo ftmilia agni,] Agni cornua pracfert, quo draconis uenena latenter inf�r�t. Vnde SC Chriftus admonet cauendos effe eos,qui ueanbsp;niuntin ueftimentis ouium. Cm uero h�c redius quam Papac tribucris C Siqui*nbsp;dem ingentem pr�fe fert cum innocentiam turn uitacintegritatem, Sed quan-do in cornibus regni poteftas defignatur, per duo cornua ftmilia agni, utramcp,nbsp;6C pontificiam SC regiam poteftatem, quam fibi Papa ufurpat, puto intelligentnbsp;dam. Similia uero agni dicit, Siquidem Chrifti fe iadat uicarium, cum omnianbsp;fuo proprio 6C ftatuatSC agat arbitrio. Euangeb'um Chrifti prxrexit, fedpto�nbsp;prijs illud aptat commodis. Aqua in nomine patris SC filijSCfpiritusfandiba*nbsp;ptizatjfed fuo operi uim tribuit renouandi, quae propriefpiritusChriftiopusnbsp;eft. Praeterea dominium fibi in cos uendicat quos in nomine Chrifti baptizat,nbsp;Itapane in coena reficit, fed uirtutem confecrationi SC operi facerdotali aeccanbsp;ptam refert. ItaSC remiffionem peccatorum fuae abfolutioni, in quafitamgloanbsp;riatur clauium poteftatem. Habet igitur cornua agni ftmilia, fed loquitur ficutnbsp;draco,nimirumgloriacdeidetrahens Ct Chriftume medio protrudes,utfcquitur.

Et loquebatur ftcut draco.] Apud Danielem in cornu paruulo,Iegitur,os loquensgrandia. Item fermones,inquit,ex parte altilftmi loquet, cap. 7� Eteiuftnbsp;dem cap. 11, Contra deum deorum loquitur mirabilia. An non eft uox ilE draco=nbsp;nis, qua Papa gloriatur c' Eandem fe habere cum Chrifto poteftatem,nbsp;damcntum,Caput, Sponfum eccleftae, Vnumhabere ius interpretandi fcriptu�nbsp;ras SC quaeftiones ftdeidecernendi. Dominum orbis,penes quern omnia iura re�nbsp;� norum. Omnium eccleftarum fummum facerdotem SC adminiftratorem, Pote�nbsp;atem habere omnes mortales iudicandi,SC � nemine pofTe iudicari, Omnia iuranbsp;habere in pedore, ea^ ex plenitudinc fuac poteftatis pofte ucl tollcrc,uel immutnbsp;tare,ac noua condere,animas poteftate clauium ex inferno ad purgatorium,indenbsp;adcodum

ad c�liim kuare. In fumma,ex ui�tute p�ccatS facere,ac rurfus ex peccato uir� tutem Jd q�od clarS f�et, fi perpendas quod Papa communionem fub utraej fpe�nbsp;ck, quam Chriftus inftitutt, apoftoli, ac pn'minua fandorum patrum ecclef�a adnbsp;aliquot annor� centenan'os f�nde obferuauit,h�refim facit: a tlt;q? talem h�refim,nbsp;ut pro ilia extirpanda totum Romanum imperium armarit Eugenius quartosnbsp;eius nominis pontifex R.om, tempore Sigifmundi imperatoris, quando cruciaanbsp;tam quam uocant, aduerfus regn� Bohemi� ob earn rem inftituit. Pr�terea ckanbsp;ricorum coniugium grande peccaturn facit, Qc capitali dignum fupplicio. Siquianbsp;dem hacnoftratempeftate, multi clerici ob contradum coniugium aut laqueonbsp;pr�focati,autalioqui crudeliternecatifuntilliusinftituto. lam alumenpr�teranbsp;quam � fe emerc,tale crimen facit,quod etiam plenartjs, quas uocant, indulgenanbsp;tt)s dilui nequeat, ita ut etiam fceleratilTimus quifep parricida facilius uenia con�nbsp;fequi pofflt. Contra uero m�chari ac fcortari, ut interim f�diora pr�ter earn, tannbsp;turn abeft pro flagitio habeat, ut etiam honore ac pr�mio baud uulganbos, qutnbsp;eiufmodi lunt,condecoret4 Ecquis tandem numeret uoces iftas blafphemas amp; fanbsp;thanicas,quas ex Papa ac fuis adulatoribus indies audimus �

Et omnem poteftatem prioris befti� faciebat in confpedu eiusj Nimirurii regiarn, hoc eft bcllicam, luxum^ faftum ac faeuiciam cum Romanoi fi C�farumnbsp;tum Turcar� �quat Romanus pontifex. Atlt;p id in confpedu prioris befti�,hocnbsp;eft, eius qui legitimus Romani imperij fuccelfor eft,quem necefle eft ad Romaninbsp;pontificis pedes procumbere,illos deofculari fiC adorare : ad cuius nutum deligianbsp;tur : quern ubi uult imperio priuatac regno eifcit,quemadmodum Gregorius ie=snbsp;ptimus Heinrychum quartum,Rom. imperatorem regno eiecit,ut nihil fit hodienbsp;Rom. imperator quam Pap� feudatarius, � quo inanem titulum habet, SC pr�nbsp;terea nihil: in cuius cofpedu pontifex lull) C�faris triumphos agit, SC fefe domi�nbsp;num orbis iadat, �C utriufe^ gladtj ad fe Chrifto committente, pertinere potefia-tem. Ad contempts igitur referendS uidetur quod ait,In confpedu eius. Qua�nbsp;dicat.Qu�cuni� ad ordinariam regum mundi pertinent poteftat�, ifte tyrannusnbsp;tn eorum confpedu, adipforum contemptum exequitur,ficut eft dies hodierna.nbsp;Id ^d ludas in cpiftola fua pr�dixit,Dominos,inquit,fpernunt,in poteftate pr�-ditos maledidacong;erunt SCc, Id quodhuncinmodumcontigifle adparet, n�nbsp;iriitum quod cum pi) olim C�fares Romano pontifici propter Chriftum ferua�nbsp;torem,hunc fupremi ordinis inter mortales cefl�fl�nt honorem,ilium poftea iurenbsp;pr�fcriptionis mali pontifices fibi uendicarunt. Et quanquam apud ueterem detnbsp;populum,prophet� in magna ucneratione habiti funt apud reges, atqp ill os uer�nbsp;bum domini adferentes audierunt, non tarnen regiam poteftatem illi fibi uendianbsp;carSt. Ita hodie facere oportebat,nelt;p hoc ad folam Rom. pontificis perfonamnbsp;referendum, fed ad quemlibetquicuncjuerbum domini adfert. Hine Theodo,nbsp;fius imperator Ambrofio Mediolanen. non Romano epifeopo, uerbum domininbsp;adferena',obtempcrabat.

Et facit terram,SC inhabitantes in ea adorare beftiam primam.] Hoc eft ue, teremgentilitatisiubimpijsC�faribus cultum nobis reducit. Quid enim aliucfnbsp;ueneramur SC adoramus in Romano illo idolo,quam id quod olim idololatra ue,nbsp;tuftas in impijs regibus, nimirum ingentemarmorum uim, acinuidam, dequanbsp;�lorlatur,potentiamf� Dum igitur fe monarcham orbis facit,dura promis ab om,nbsp;ttibus uult adorari, dum ipfum Rom. imperatorem ac fummos orbis principesnbsp;adofculafandorum pedum inuitat,ad quos trementes ac uenerabundi procum,nbsp;bunt, dum fe in �dito humeris procerum,ingenti fekdiorum turba^ad utr umi�

latus hi'nc inde fiipatus,geftari facit, dum omnibus leges praefcf ibit, dum omni� bus ius dicit,dum reges in�ituit, amp; rurfus ubi uult rcgno etjcit, dum illos pei pe�nbsp;tuo ad mutuas c�des committit,dum d�cimas decimarum ab illorum regnts exi�nbsp;gitjquid aliud cenfendum,qu�m in co beftiam priorem, hoc eft Romani impcri)nbsp;monarchiamreuixifle, amp;inilloadorarif Er, quemadmodum fupra memoraui=nbsp;mus, pontifex Romanus deffedionem occidentis � legitimo C�fare, medianti�nbsp;bus Gallorum regibus, procur�do effecit, ut inferior eilet Romanus imperator,nbsp;quam ut Mahumetic� fadioni pollet reiiftere : quo uel ipfofecit orbem ipfam prinbsp;mam beftiam adorare�

Et fecit figna magna ita ut etiam ignem de coelo faceret defcen,] Ego hoc loco ftgnificari puto, dum accenfis cscreis in quempiam magnum principem ful�nbsp;minant. Ibi uideresigne omnia oppleta,ethorrorem ilium fulgurum,acfpccftinnbsp;quandam ignearum pluuiarum,coelitus, quemadmodum olim in Sodomos, desnbsp;miflarum,pr� fe ferre.

In confpedu hominum. 1 Hoc eft palam �T coado populo,quo liuiufmodi fpedroterroremaltjs incutiat,dum crcduli perfuafum habent,c�lefti ignicosnbsp;difcruciari in quos eiufmodi fit fulminatio. Tali fpedaculo dud� Martinus Lu�nbsp;thcr �6 illi adhaerentes,uifi funt perire incendio,dum ipfi interim V uittenberg�nbsp;uel fcriberentuel quid aliud agerent. Porro miraculum ignis quaft cartel is horri�nbsp;bilius adduxit, forte ad Sodomorum interitS, fiue ad miraculum ignis, quiiuflunbsp;Heli� c�litus defcend�s, quinquagenarios uorauit. Vel ft mauis ad miraculumnbsp;ignis, in cuius fpecie Chriftus fpiritum fandummifit difcipulis, quem amp; AntLnbsp;chriftus Romanus fuis undis pollicetur.

Et feducit habitantes in terra propter figna quae data funt illi facere.] Sic Chriftus Matth, 14� Paulus x. TheiT. i. prarmonent, ne permittamus nobisnbsp;propter figna ilia mendacia imponi, Qiiis uero ignor�t innumera hadenus pttnbsp;monachos amp; quaeftionarios,quos uocant,ementita�(: pro fuggeftu detonata mi�nbsp;racula, quae ad corum tumulos quos Papa in dittos retulit, contigilTe affirmant�'nbsp;Praeterea ad diuorum ftatuas, ac demortuorum ofl�um attadus, Item ementitasnbsp;fratrum deuotorum ac Beguinarum reuclationes. Neqj uero id alicui mirum ui�nbsp;deri debet, fi malorum daemonum opera miracula fiant, ad imponcndum incau�nbsp;tis, dCutprobentureledi,quandolegimus MagosPharaonis fimilia fec�Te hfjsnbsp;qu� Mofes �C Aharon fecerunt. Item ea quae in Deut. 15:. 18� cap, fcribuntur.nbsp;lam quacBeato Hiob per fathanam contigeruntcap, i.

In confpedu befti�.� Hoc eft approbante Antichrifto Romano,huiufmodi miracula, tan^ diuinitus fada, fiue ad interceflion�demortuor�, fiue ad precesnbsp;monachor� SC nonnar�,difrimul�tibus huiufcemodi impofturas principibus acnbsp;rcipublic� redoribus, quor� erat ill as prohibere, ne fimplices plebeculae � CbrLnbsp;ftipatrocinio ad daemonum confugerent fubfidia, Nam quid qu�fo aliud funtnbsp;huiufmodiportenta,qu�fathanaeoperatioetimpofturat'iuxta Pauls a. TheiT. 1.

Dicens habitantibus in terra ut faciant imaginem beftiae, ] Videtur mihi btjs uerbis traducere Romani Antichrifti arrogantiam, quod eo impi^t^^*� proanbsp;mouerit,utfummos idololatras,cum ueteres tum recentes, non modo aequet,fednbsp;modis omnibus fuperet,in quo omnis hypocrifis ac fpurcitia diabolicae fuperft�nbsp;tionis, �f utuno uerbo abfoluam, uniuerftc impietatis abominatioreuixit, quaenbsp;�bi Romani Carfares Chrifto nomen deder�t,prorfus exrinda uidebatur, Qtiicanbsp;quid unquam in toto orbe ab idololatris regibus ac populis impietatis in idolis acnbsp;tmaginibus patratum facra comm�mor�t hiftoria, id omne Romanus Antichri�

fills in fc recapitulauit. Quando igitur deus ta n to per e per uniuerfam t�cteris ac no�iteftamcn�fcripturam,fimulachror� prohibetctiltum,qu�d aliud funtom*!nbsp;nia fimulachra in ecclefia, fine ex auro, fiue ex argento aut quauis alia materia^nbsp;tam faluatoris quam diuorum, nifi impietatis adeo^fathanac imagoc' fiquidemnbsp;omnia ferm� ad cultum qu�ftus caufa fiunt. Pr�terea qilis non uidet ubiq; loccanbsp;rum Komani pontificis effigiem �i. depida infignia,honefte $gt;C uenerationis loconbsp;� multis haberic'Quid deinde literas appoftaticas (apofiolicas dicere uoleba) me^nbsp;inorcmf quas qua decet reueretia S�recipere Si legere opportet. Quoties quaefonbsp;uidimus bulks apoftolicis uniuerfumclerum cum magiftratu SC populo uenirenbsp;obuioSjCum luminibus ac caereis,cum fandorum reliquijs,adde �C cum uenerasnbsp;bili,ut uocantjfacramentOjCum campanarum fonitu,cum organis ac hymno T enbsp;deum laudamus, in urbes Germaniacreceptas �C intronizatas cquot;quas etiam pr�nbsp;Euangelio in ecclefia pr�dicare oportuit : utinterim de re!iquijs,de ueftimentis,nbsp;de inftrum�tis palTionis cum Chrifti feruatoris turn diuoru ementitis, SC in fum*nbsp;ma ueneratione habitis, taceamus. Si hoc non eft imaginem befti� facere, quidnbsp;tandem eritc'Poftremo fi propius animum admouerimus,inueniemus Antichr�nbsp;ftumRomanumipfiflimamSathanx pr� fe ferre imaginem, cuius naturam, inanbsp;genium,ftudia,mores,per omnia exprimin

Et datum eft illi ut daret fpiritum imagin i befti�, SC ut loquatur.] Pl tir�s ex R-omanis potificibus Necromanticos fuifle,hiftorqs prodit� eftiinter quos Ana*nbsp;ftafiusftiit unus, Benno Cardinalis in lib. deuita SCgeftis Hildebrandi, pluresnbsp;fcribitd�monicisartibuspontificatumadeptos:interquosnumeratSi!ueftrumnbsp;fecLindum, lohanem i8.19. �C10. eitifdem nominis, Benedidum odau� SC Be*nbsp;nedidum nonum,SC Gregorium feptim�,antea Hildebrandum uocitatum,infisnbsp;gnem Nccromanticum: qui cum uellet manicas fuas difcutiebat,etin mods feinnbsp;tillarum ignem dil��lfjf(elt; Item Bonifacium feptimS �C odauum, ut altj fcriptumnbsp;reliqiierunt,pontificatum malis artibus adepros. Pr�terea quibus artibus putasnbsp;mulieremadfummum pertigiftepontificatumf Infumma, ab aliquotiam anno*nbsp;rum centenarqs, paucifueruntpontifices quiautipfinonfuerint Necromantiaenbsp;ftudiofi, authuicartideditos non habuerintfibi famili�res, Qiialia tiero hiiiuf*nbsp;modi pontifices putas effingere potuifle portentaf Ne igitur mireris fi hominumnbsp;obtutus uarijs pr�ftigtjs que�tpr�ftringere, qui hac arte imbutifunt. In apertonbsp;namii^eftjfacra teftantehiftoria,quanta magi Pharaonis �diderintportenta, Vcnbsp;rum ut ut h�c habeant, nemo tamen eft qui ignoret fimulachra �C loquuta �C flelt;nbsp;uifle,SCfanguinemdedifte, Si iratos fiueetiam auerfosoftendifteuultus, SC loconbsp;inigraire,0C lace mammis pr�buiire,etqu� tandem non feciflefOuando h�c utnbsp;libuit confingere,et populo tanqu� articules fidei proponere. Papa approbante.nbsp;It cuit, Eo^ tandem uentum eft, ut paru pij, im� h�reticihaberentur, fi qui pru*nbsp;dentes SC impoftur� gnari eiufmodi falfis miraculis fidem non haberent. Parurttnbsp;aberat quin impoftura ilia quam fratres Pr�dicatorq ordinis apud Bernam HeLnbsp;uetiorum excogitarant,nimirum ut imago diu� uirginis Si loqui et flere uidere-tur,pro uero miraculo fu�Tet habita, nifi folertis magiftratus uigilantia tempefti*nbsp;ueinterueniiTet. Huiufcemodi miraculis plena eft hiftoria, quam uocantLom-bardicam,SC liber Exemplor0,qu� in omnibus fer�contionibus oportuitatidircnbsp;populum. Autor libri,cui titulus eft Onus ecclefi�,cap,4i, uaticinatur de quo�nbsp;dam pfeudopapa fiituro quem uocat Antichriftum mixtum, atep hune malis ar�nbsp;tibus pontificatum adeptur� in decurfu fexti ftatus ecclefi�,eum^ fore auarifl�*nbsp;mum: quafi ueroiam � muftis retro f�culis alfa uia qu�fitus fitpapatus, Si quafi

alq quam auan'ff�mi adeo� pfeudopap� tenuerint papatS, Porrocap,45:, diC ferttde ecdef�a periier� fub Papa falfo, quac ut ait nuncupatur merctrix magnanbsp;in Apoc� QC quod ipfa fit Roma* Item cap. 44, de triplici ecclef�� ruina. Prima �nbsp;uita fpirituali ad carnalem,quae f�t praefentis temporis. Secunda � dignitate eccle�nbsp;fiaftica,iuxta illud,RepuIifti fcientiamjCt ego repellam te. Item,SaI infatuatus abnbsp;hominibus conculcabitur,id quodfuturum f�t fub Antipapa, f�ue fub Antichri�nbsp;fto mixto. T er tia uer o � fide Chrifti ad apertam negationem �C per fequutionem,nbsp;qu�futurafitfubuero Antichrifto, quem Antichriftum magnum appellat. Sicnbsp;acute cernunt homines ifti infutur�, QC coram pof�ta non uident, fimiles ludaeis,nbsp;qui plurima de Mef��ach futuro,quem coram pof�tum non agnouerunt: �C afiro�nbsp;logo, de quo fertur, quod fpedaturus fydera c�leftia, in foueam coram pofitamnbsp;eeciderit. Qiiisadeoc�cuseft, qui non uideat omnia h�c, qu�illefuturadicit,nbsp;iam coram in oculis pof�ta

Etfaciet utquicunq^ non adoraucritimaginem bef�i� occidatur.] Hoccft quod iam iam diximus, quicuncp huiufmodi impofturis fidem non habuerit, autnbsp;contradixerit, h�reticus omnium peff�mus habetur,ac multis mortibus dignes�nbsp;Videmus etiam utrumc� Antichriftum,amp; orientalem occidentalem, fuainre�nbsp;ligionem gladio ftrennue tueri, QC quotquot eor� impictatibus non fubfcribunt,nbsp;diriter necarc.

Etfacietomnes pufillos magnos diuitcs �f pau,] Hic uides maximatn huius befti� potentiam, fimul QC impudentiam : qu� quamlibet magnis, libcris,nbsp;ac diuitibuSjhoc eftfummis regibus ac poteftatibus,�queacpufillis,hoceftpau�nbsp;peribus, plebeis ac feruis imperat, �C iniquis premit legibus. Porr0 f�gnum unisnbsp;uerfale Omnes, intell�geeos quinonfuntfcriptiinlibro uit�, utpaulofuprad��nbsp;xitlohan, Caraderem autem in dextera manu amp; in fronte habere, eftuerbo�^nbsp;op�r� cultum impietatis palam prof�teri Ԁ approbate.

Et ne quis poffit emere aut uendere nif� habeat car.] Hic regnant magi�f* haereticaeprauitatis. Quis enim ignor�th�reticos, quosipf�cenfent, omniopc,nbsp;Omni praefidiOjtebus^ omnibus deftituifLege titulum de h�reticis,amp; magift*^*�nbsp;haereticaeprauitatis, in Sexto �CClementinis. Deinde expendeformam iurisi^*nbsp;randi,quod exigit � C�fare, ab epifeopis, � dodoribus, ab ordinandis, item p^�*nbsp;feft�ones monachorum,0lt;r ipfum befti� caraderem uidebis.

Et numerus eiusfexcentifexagtntafex, ] nbsp;nbsp;Loci huius totfer� funt^xpof�

tioncs,quot funt expof�tores, quo adparet obfcuriff�mum �C �nigmaticutn efte. In caufa uidetur, quod f�mpliciter numerum pofuit, nec addidit annos,nbsp;hebdomadas, dies aut alias quafiibet res, quaru eflet numerus. Hinc denbsp;nominis befti� f�ue Antichrifti, uarie philofophatum eft hadenus. Qui^^*�nbsp;UCteribus putauerunt eum nomen quoddam habiturum,quod fuis literisnbsp;ralibus hune numerum redditurum f�t, iuxta Gr�corum numerandi ranonern;nbsp;quos pofteriores quidam in hoc imitantur. Quod G uerum effet taie nomen cun'nbsp;habiturum quo agnofeeretur iuxta literas num�rales in eo pof�tas, potiusnbsp;iuxta Hebr�as qu�m uel Gr�cas �el Latinas id fieri putarem, Qc iuxta nomen,nbsp;non quod ipfe fibi affumit,fed quod ipf� fecundum rei ueritatem congruit. Hincnbsp;rede uetus autor Iren�us aduerfus omnes h�refes libre, taxat eosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anxic nolt;

men �ntfchrifti cum in modum intiefti'gant, Ipfe uero Iren�usj in unS compie;i dens numerumftatuacquam fecit N ab uchodonofor altitudinis ulnarum 6o. QCnbsp;fpiffitudinis ulnarum fex, deinde numerum annor� mundi ante diluuiS nempenbsp;fexcentoi^,ac numerum annoij� � diluuio ufe� ad Antichriftum, quern putauitnbsp;tn fexto millenario futurum, exiftimauit hunc numerum 666. congruere Antunbsp;chriftojin recapitulationem uniuerf� apoftafi�,qua: in fex miUibus anno^ fadanbsp;eft, quod Antichriftus uelit ab omnibus adorari. Sic enim ait, ft quis uerba illiusnbsp;f equirat,Congruenter �C nomen eius habebit numerumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;recapitulans in fe�

tnetipfo omnem quae fuit ante diluuiS malici� commixtioncm, quae fada eft ans gelica apoftafia. Noe enim fuit annorum fexcentorS,�6 diluuium aduenit terr�,nbsp;delens refurredionem terrae, propter nequifflmam generarionem quae fuit ternsnbsp;poribus Noe. Rccapitulans autem amp; omnium errorem qui fuit � diluuio, comsnbsp;�nentatorem idolorum, �6 propheta�^ interfedionem SC fucceftionem iuftorum.nbsp;Illa enim quae fuit � Nabuchodonofor inftituta imago, altitudin� quidem habuitnbsp;cubitorum6o. Sclatitudinem6.HadenusIrenaeus. Porro Beda hSenumerumnbsp;alio refer t. Senarium,inquit,numerS quo mundus fadus eft, perfedionem opesnbsp;fis fignificarequis nefciat�'Qui ftue ftmplex, fiue per decern centumuemultiplisnbsp;catus, eiufdem perfedionis fexagefimum centefimum^ frudum demonftraunbsp;Erat autem pondus auri quod afferebatur Salomoni,per fingulos annos fexcensnbsp;forum fexaginta fex millium talentoru. Quod ergo uero regi iure munus 6C dCsnbsp;betur SC foluitur, hocetiam fedudor illc tyrannus exigere praefumet. Sic Beda�nbsp;Sunt deinde nonnulli, qui ad tempus hunc numerum referont regni Antichriftinbsp;Sc aufpicandi �C rurfus exaudoradi, quo ptj regni illius initijs refifterent, �C dusnbsp;fationem illius aequanimius ferrent. Certum eft enim tempus infatis regni illiusnbsp;efle conftitutum,quanquam id nobis incognitum,nifieodem fpin'tu,quo lohansnbsp;nes hoc dixit,reueletur. Attamen de hoc folerter cogitandS �C inquirendum adsnbsp;monet,Qui habet intelledum,ait,computetnumerum beftiaenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vnde in Das

nielecap.y. dicitur,adregem,Numerauitdeusrcgnumtuum,hoceft tempusres gni tui.Nam completis 70. annis captiuitatis populidei per Hieremi� pr�didis, -unis regni illius aderat. Perinde igitur eft atep dicat, Quemadmod�humanarcsnbsp;gna diuturna efle non poirunt,fed certum habentannorum numerum diuinitusnbsp;^nftitutum,ita �C Antichrifti regnum. Porro inter illos quiad tempus hunc nusnbsp;merum refer unt, eft lohannes quidam Viterbien. qui putat regnum Mahumetnbsp;c�piflc anno � Chrifto nato 666. �C hoc intelligi per numer� hominis. Nicolausnbsp;uero Lyranus putat eum anno 666. a Chrifto nato mortuS. Sed utrumc^ horurnnbsp;incertum. Nam Antonius Sabellicus Enneade odaualib. 6. fcribit diem obijflenbsp;Mahumetem anno 651. a natali Chriftiano. Quid uero ft ad copias militates rCsnbsp;ferat exercitus Antichriftianif Quafi dicat,N umerus hominis eft,hoc eft numc=nbsp;rofo nititur exercitu regn� illius. Quemadmodi�fcripturaobprobratgentibusnbsp;brachio carnis fidentibus, Htj in curribus SC hq in equis SCc. Sic Dauid numeanbsp;fans exercitum, fl a gell attira domino. Item, Maledidus qui cofidit in hominesnbsp;Fuit autem numerus militariumcopiarum populi dei exeuntium de Aegypto,nbsp;fexcentorum millium, Exo. li. Hunc numerum uult �quareuel etiam fuperarcnbsp;Antichriftus. Sic fidebant R-omaniin fuis legionibus quas producebant. Quidanbsp;putauertintlegion� continere 666. milites. Altj fcribunt Icgionem continere dcanbsp;cem cohortes, Cohortem uero quinquaginta manipulos, Manipulum autem uianbsp;milites.Continctigitur legio millia duodccim,ac quingetos milites�

(labili'ri,lt;^�do baud d�uino/ed prorfus humano fi'di't brachio, At Chn'�us inmi meras angelorum legi'oncs producere folecid quod in mari rubro aduerfus Pha�nbsp;raonis exercitum,amp;inDothaim aduerfus regem Syri� x, lib* Reg* cap. Itemnbsp;aduerfus Sencheribeodem libro 19. cap. EtutPfal. aitjCaftrametabitur angelusnbsp;domini in circuitu timenti� cum. �t pater ubi uoluerit filius,mittei illi plus quamnbsp;duodecim legiones angeloijz. Ne ergo timete,numerus hominis e�,hoc e� exeranbsp;citus hominum uanifl�morum, qui nihil nifi numerus funt, iuxta illud Horatq,nbsp;Nos numerus fumus, Sifruges confumere nati �^c. Po�remo hune in modumnbsp;quibufdam uidetur hie locus exponendus. Hoc loco uox Homo, ut QC alias cr�anbsp;bro in fcriptura, in malam fumitur partem,nimii^j pro uano,prauo,ac plane maanbsp;ligno homine. Item Numer us pro re in fuo genere abfoluta,perfeda, confumanbsp;mata. Quandoergolohan. dicit, Numerus hominis e�, perinde efleaefidieat,nbsp;Vno uerbo accipe rcm,Totus homo c�,omnes num�ros hominis implet, quantanbsp;libet fefe fupra deum attollat,nihil tarnen fupra hominem habet,quin totus uanianbsp;tas,fcelus,perditioc�,S0 proptereaPaulus ilium hominem peccati, filium perdianbsp;tionis manife�e appellat. Et lohannes dicere uidetur, Adeo nihil dei in fe habet,nbsp;ut potius quorumblibet peflimorem hominum uanitatem, fexcenties fexageficsnbsp;fexies in femetipfo replicet. Et quicunt� numerum hominis, hoc e�, uoluntatemnbsp;opera^ deprauat� naturae fedulo adimplet,hic de regno illius e�,et charaderetnnbsp;illius pr�fert: is Si mercari ac negotiari, hoc e�, diuitias cumulate, libere modisnbsp;omnibus poterit: is charus,gratus,ac fidus illi habetur. Quemadmodn hodie uianbsp;demus eos qui be�iam illam laudibus euehunt, pote�ate illius dcpr�dic�t,eius�nbsp;�udia imitantur, f�liciter in regno eius agerc. Haec placuit, optime let�or, fufiusnbsp;adducere, cum quod in ob�ruris magis probab�ibus SC conieduris quam firmisnbsp;argumentis uti liceat, turn ut eruditis cogitationes moueam Si anfam pr�bean�nbsp;exquifitiora ac certiora adf�rendi. Mihi, ut quod res e� fatear, nihil horum quaenbsp;attulimus,fansfacit. Verum ledor deligat id quod magis ad autoris mentent ci�nbsp;plicandam facere�bi uideatur.

T uidijSif ecce agnus ftabat fupra montent Sion, cum eo cen* turn quadragintaquatuor millia hab�tes nomen eius amp; nomennbsp;paths eius fcriptum in frontibus fuis. Et audiui uocem de echo,nbsp;tanquam uocem aquarum multar�, Si tanquam uocem tonitrui niagni*nbsp;Si uocem quam audiui,ficut citharcedoru ciiharizantium in citharis fuis�nbsp;Et cantabant quafi canticum nouum ante federn Si ante quatuor anima#nbsp;lia,amp; feniores,et nemo poterat difeere canticum,nifi ilia centum quadra#nbsp;gintaquatuor minia,qui empti funt de terra. Hi funt qui cum muliehbusnbsp;non funt coinquinati,uirgines enim funt. Hi fequuntur agn�quocuncpnbsp;ierit. Hi emptifunt ex hominibus primiti� deo amp; agno: Si in ore eorumnbsp;no eftinuentum mendacium. Sine macula enim funt ante thronum dei.nbsp;Etuidialterum angelum uolantem per medium c�lihabentemEuange#nbsp;burn �ternum,ut euagelizaret fedentibus fuper terram. Si fuper omnertinbsp;gentem Si tribum,amp; linguam,0lt;^ populum, dicens magna uoce, T imetcnbsp;dominum, Si dat� illi honorem, quia uenit hora iudieij eius ; Siadoratcnbsp;cum

turn qui fecit c��um 8^ terram,mare 8c fontes aquarum* Et afius ana�iu� fecutus eft,dic�s,Ce'cidit cecidit Babylon ilia magna: qu� � uino ir� fors?'nbsp;nicationis fu� potauitomnes gentes* Et tertius angelus fecutus cft illos,,nbsp;dicens uoce magna. Si quis adorauerit beftiam 8C imaginem eius, amp; ac^nbsp;ceperit charaderem in fronte fua, aut in manu fua : amp; bic bibet de uinonbsp;ir� dei,quod miftum eft mero in calice ir� ipfius, amp; ctuciabitur ign�nbsp;fulphur� in confpedu angelorum fandorum,amp; ante confpedum agni,nbsp;�C fumus tormentorum eorum afcendet in f�cula f�culor� � nee habentnbsp;requiem die ac node,qui adorauerut beftiam amp; imaginem eius,amp; fi quisnbsp;acceperitcharad�rem nominis eius* Hiepatientia fandorum eft, qui eui^nbsp;ftodiunt mandata dei amp; fidem lefu* Etaudiui uocem de ccelo, dieentemnbsp;mihi,Scribe,Beati mortui qui in domino moriuntur* Amodo iam dicitnbsp;fpirituSjUtrequiefcant alaboribus fuis,opera enim illorum fcquun tur ils^nbsp;los* Et uidi,amp; ecce nubem candidam:amp;^ fuper nubem fedentem fimilemnbsp;filio hominis habentem in capite fuo coronam auream, amp; in manu fuanbsp;'falcem acutam* Et alius angelus exiuit de templo,clamas uoce magna adnbsp;fedentem fuper nubem, Mitte falcem tuam �c mete,quiauenit hora utnbsp;metatur, quoniam aruit mefli's terr�* �t mi�t qui fedebat fuper nubem,nbsp;falcem fuam in terram : amp; demeftiiiteam* Et alius angelusexiuitde tem^nbsp;plo quod eft in ccelo, habens 8c ipfe falcem acutam* Et alius angelusnbsp;uit de altari, qui habebat poteftatem fupra ighem : amp; clamauit uoce ma^nbsp;gna ad eum qui habebat falcem acutam, dicens, Mitte falcem tuam acu^nbsp;tam, amp; uindemia botros uine� terr� � quoniam matur� funt �u� eius#nbsp;Et mi�t angelus falcem fuam acutam in terram, amp; uindemiauit uineamnbsp;terr�,amp; mi�t in lacum ir� dei magnu : 8^ calcatus eft lacus extra ciuitatc,�nbsp;exiuit fanguis de lacu uft� ad frenos equoru per ftadia mille fexcen ta#

T uidij�r ecce agnusftabatfupramontctn Zion*] Vifionemhancad recapitulationem pcrtinerc putant,nimiruin ad tempus libefationis ponbsp;puli dei ab Aegyptiaca feruitute, quando coepit agnus in typo imolari,nbsp;cuius fanguine poftes filior� Ifrael illinebantuf, percuifis^ Aegyptio^

rum primogenitis falui euaferunt, ac mari tranfito, fubmerfis hoflilibus copqs, cum agno uidore ftantes in littore,uidoriale carnem l�ti concinSt* Quanquamnbsp;cadem rationc ad facculi primordia referri poteft,quando in facrifleio patr�, pr�anbsp;cipue Abelis iu�i, qui de adipibus gregis fui obtulitdeo mclior� hofiiam, ad quanbsp;deus refpexiife legitur, in typo coepit imolari agnus ille dei,amp; in fandis pro pie^nbsp;t�te aduerfus fathanicam impietate, ad mortem ufq;certantibus,ui(�or euadere#nbsp;Nam tum mox ipfis primis parentibus, ne in illo ceriamine animum defpondeanbsp;rentjprom�Tum eft fernen il lud bencdicftum,quod ferpentis maligni effet contr�nbsp;turum caput,Gen.j* Ateptum quide coepit agnus illeftare fupra montem Zion^nbsp;qui ecclefiae credentium gerit typum, qui �C tum coepit fuper omnes montes �dnbsp;colles fubinde attolli,uteft in Efa, cap, 2.. Stat ucro agnus,8C fupra montem ftat^nbsp;quibus inuida illius fignificatur potentia,quA opemfuis laturu5,para*�� adftardnbsp;liiideturalohanne�

Et cum illo centum quadraginta quatuor milh'a, ] nbsp;nbsp;Numerus �flc filtorun|

�frael, promifl�ones refpici't cum Ad� tum Abrahamo facias, Gen� �C cap, acDauidtrepetitas i. Samuelis cap� -7^ NtmirS in uno Chrifto coni�quendaffa�nbsp;lutis.Necp in eo f�tam, quod filtj Abrahami eflent fecund� carncm,fed iuxta pro=nbsp;mi(�onem,quemadmod� lohannes baptifta Matth� 5� QC Paulus Rom� 9. Porr�nbsp;duodenarius filiorumlacob numerus, decics rcdudus iio. efficit� Qui fi rurfusnbsp;deciesfHeritrepetituSjfiuntiioo, Isiterum per deccm multiplicatus, iiooo�re=nbsp;fultant� Quern fi iuxta duodecim tribus duodecies replicauerisjnumcrum hienbsp;fupracap�7^ pofitum,nempc 144000� habebis�

Habentes nomen cius �C nomen patris eius fcriptum 8Cc�l Per nomen pa tris, euidenter conuincitur agnum efle filium dei patris� Habcnt igitur fcriptumnbsp;eledi nomen patris QC nomen filij: QC utilt;^ digito dei fcriptS, quo fpiritus fandusnbsp;in fcriptura fignificatur� Habes igitur my fterium unius ac ucri dei, nimiriim pa�nbsp;tris �f flit) 0^ fpiritus fandi pulchre adumbratum�

In frontibus fuis�] Per hoc fignificatur publica unius ac ucri dei cum oris tum religione � deo accepta, coram perdito mundo proteftatio� Id quod uefcresnbsp;fub hac confelfione qua deum Abraham,deum Ifaac 0lt; dcum lacob inuocabant,nbsp;protefiatifunt�

Et audiui uocem de coelo tanquam aquarum multarum.] Hocadlcgisda� tionem in Horcb refer�t,quando folennis SC publica unius dei ab omnimultitu�nbsp;dine fada fuit proteftatio, �C fcriptis mandari c�pta� Qu� quid� uox dei loquennbsp;tis,ct legem fuam populo promulgantis,rudiadhuc,adco^carnali populo,redenbsp;uoci aquarum multarum tonitrui^ magni fimilis uifa eft: quemadmodum adpa�nbsp;ret Exo� 19� �c xo. cap. Item Pfal� 18� Etintonuitdeccelo dominus SCc,

Et uocem quam audiui ficut Cytharoedoi^, ] nbsp;nbsp;Malis quidem tcrribilis uoX

legisjUt i.Timo� 1� luftisnoneftkxpofita. Contra ucro bonis,dulcis et amabilis� qui eti� ingentis benefiet) loco ducunt legem � deo datam, iuxta illud Pfal�nbsp;dulcia fauctbus mcis eloquia tua S�c� Hine SC deS fuper hoc legis datte beneficionbsp;mirum depr�dicant,SC in confelfione laudis ipfius,fortitcr,etiam inter ipfamor-tis tormenta,perftant.

Et cantabant quaficanticum nouum�] Nouum utic� canticum eft, loter ipfa mortis tormenta, �C pro ipfis adeo tormentis, dei laudes decantare. Id quodnbsp;olim tres pucri in Camino ignis apud Danielem, Slt;S poft Chriftum paiTum iontt�nbsp;meracumludaeorum tum gentium multitudo, grauia pro fide Chrifti perpdfanbsp;tormenta, in laudibus ipfius perdurauit� Quafi nouum : non enim reuera nouanbsp;fuit fides Chrifti mediatoris,iuxta illud i� lohan� 2.� Non mandatum nouum feri-bouobisSCc�Itcrum mandatum nouum feribo uobis �fc� iuxta quod inHiere,nbsp;cap� 51� pollicetur: Feriam,inquit,domuilfrael et domui luda f�dus nouum 8(^c,nbsp;Quemadmodum pulchrc explanat autor epiftol� Heb, cap� 8� SC lo�

fus,nifi in fpiritu fanlt;fto,i�Cor� ii.Et hunc mundus no poteft acciperc,Iohan�i4, clcdi quos � mundo fegregauit Chriftus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Htj (unt qui cS mulieribus non funt coinquinati�] Hoc eft alienigcnas non duxeruntinconiugium,iuxta dominiprohibitionem Deut� 7� Qua in re pccca�nbsp;uit Salomon x� Reg. cap. Hine fcifliim regnum,SC tanta mala in populum deinbsp;induda� Item impius Achab, qui impijlfimam Iczabelem fibi c�iugem accepir^nbsp;qu� cultum Baal in populum dei inuexit, SC prophetas domini occidit, 8C innu-mera patrauit mala, Qu� uero propter fcortattonem populi cum Midianitarum

APOCALYPSIM. CAP. XlIIt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6(

ptfcllis,mafa f�quut� funt,legis Num.iy. cap. Nam carnis fcortation�cofttta dei praeccptum patratam, fequitur mentis fcortatio SC appoftaf�a�deoxde qua frcsnbsp;quenter deus queritur apud prophetas ? Merito igitur commendantur, qui obaunbsp;di�tes uerbo domini cum huiufmodi alienigenis catnaliter non funt commixti,nbsp;quo fimul SC animo deo cohaererent.

Hij empti funt de terra,Sequuntur agnum,Empti funt ex hominibus primu d�.] Quatuor fandorum illorum praeconia in medium adfert.Duo priora,ninbsp;mir um �d empti funt de terra, SC ex hominibus empti fun t primitiae deo �C agno,nbsp;gratiamredemptorispraedicant. Namalioqui QC ipfi quoc� natura filij ir�funtnbsp;ficut SC c�teri,tefte Paulo Ephef.a. Tertium uero, nempe quod cum mulieribusnbsp;n� funt coinquinad, ftudiof� fuit obedienti� et effecrus gratia^. Pon � quartum,nbsp;uidelicet quod fequuntur agnum quocuncp ierit^ ftudij ac laboris pra�mium eft,nbsp;eo quod collata redemptoris gratia, tanquafrugi ferui probe ufi funt, hic in prat�nbsp;fenti uita fequendo agni cum dodrinam turn uitat exemplum.

Hij empti funt SCc.] nbsp;nbsp;Hoe repe tin's uicibus dicitur, netantam redemptoris

De terra �Cex hominibus.] Idem cft at(^ dicat,Ex fec� illa, ex maifa filioijt Adamperdita, iuxta ApoftolumRoni. ^.cap. Vtoftenderetdiiutiasglori�fu�nbsp;in uafa mifericordi�,qu� pr�parauit in gloriam: quos �C uocauit, non folum exnbsp;�udatis,fed etiam ex gentibus.Porrd priminae uel ex eo gratae funt deo,quod tan*nbsp;quam pr�cocia animum illius magisobled�ht, quando fine exemplo, fpiritusnbsp;dudu,ipfi alijs exemplum f�unt. De primitijs habes Leuit.a. cap. SC Augufiinusnbsp;pulchreinfermonequodam, DeparuulisabHerodeinteremptis.

Etinoreeoijt noninuentum mendacium.] Mendacium,hoceft,apoftafia � deo,iuxta illud, In uer itate no ftetit,quia mendax eft SC pater eius.It� ilkid Pfal.nbsp;Filij alieni mentiti funt ei. Igitur non eft inuent� in ore eo^ mendaci�,id eft,nonnbsp;curuauerut genua fua ante Baah ut eadem fit laus, non efle inuentu in ore eorumnbsp;mendaci�j�C cum mulieribus non effe coinquinatos: ficut �C hoc quod fequitur.

Sine macula funt.] Cotra de Salomone in Eccle. cap. 47. dicit, Dedifti ma culam in gloria tuaznimiij^ propter alienigenas dudas uxores,etidoloi52cultum.

Vidi alccruangelumde c�lohabentem Euangelium �terni�^] Haef�^enus � principio illius cap. de ecclefia,ex uno lud�orum populo,nunc de ecclefia poftnbsp;exaltatS Chriftum,ex oibus totius orbis gentibus, ApoftoloRz pr�dicatione con�nbsp;gregata. Porro alter angelus ad priorem quempia angel� referri uidet,nimii5z adnbsp;agnu ilium magni cofiltj angel�, � quo alrj ^d nuncient accipi�t,Iohan. 1. et 5.

Volantempermedi�c�lum,] Significat publica SC intrepidamEuangelij pr�dication� iuxta illud,Qiiod in aure et in cubiculo auditis,pdicate fuper tedanbsp;Matt. 10. cap.Porr�^duolabat, alacritatemSCfedulitatemChriftiEuangeltj ananbsp;ttunciandi fignificat. Id ^d redifl�me de Tandis apoftolis dici poteft, iuxta illud,nbsp;Velocitercurritfermo eius: SC illud Rom. 10. ex PfaI.Inomn� terra exiuitfonusnbsp;eoijt. Nam adhuc uiuente Paulo, Euangeli� fer� per orb� uniuerfum iam fueratnbsp;euulgatum,utadparet Rom.i.SC.y. ItemColofT. i. Aetern� autem dicitur Euannbsp;gelium,quia iuxta Paul� non eft aliud expedand�, ne ab angelo quidem � c�Io.

Sedentibus fuper terram.] Hoc eft,adflidis,SC opem � deo preftolantibus, *Uxta iUud,Populus qui fedebatin tenebris,uiditluc�magn�. Item, In mendicianbsp;tate�CfevrQ^ Hucpertinet^dincanticoZach. Luc. 1. Ad ilIucefcendS hijs quinbsp;in tenebris SCc.Id^d uelipfe faliiator expropheta Efa. 61. de feipfo teftat, Luc, 4,

Et fupcr omnem gent� J Haec eft uocati'o gcnd� ad cu�tff �n�us �c �cr� dci* per Chrifti fidem iuxta promiff�on� Abrah� fadam, Gen, 11� amp; prophetiam kanbsp;cobjGen, 49. ac fubfequ�ter in multis Pfalmis ac prophetts� Vndc Chriftus mitanbsp;tens difdpulos,Pr�dicatejinquit,EuangeliSomnicreaturac,Itcm,Docetcomnesnbsp;genres, �CCtDequa uocationemultis agit ApoftolusKom, 9.10.11. amp;EpheCilt;nbsp;Timetc dominum Jnbsp;nbsp;nbsp;Initium enim fapienti� timor domini. Quancf haud

abfurde pro cultu ac religione accipitur hoc loco, quemadmodum �C fxpe alias in fcriptura� Vnde fequitun

Et adorate eum qui fecit c�lum �^c,] Sic pr�dicanda erat maieftas �Coms nium conditrix unius dei uirtus gentibus idololatris, quorum omnium nihil pofnbsp;funt pr�ftare uana ilia idola. Vanum igitur eft ea colerc.Hoc pado apoftoli gcn�nbsp;tes � uanis idolis ad unius dei cultum rcuocarunt.

Et alius angelus fequutus eftdicens,CcciditceciditBabj Mundi huius ua nitatembreui peritur�nunciant apoftoli� Paulus l?Cor.7, Pr�teritfigura huiusnbsp;mundi. Itemi.Iohan� i.Nolitediligere mundum �i^ea qu� funt in mundo �fc�nbsp;Item, Mundus tranfit QC cocupifcentia eius� Item Petrus, Obfccro nos tanquantnbsp;aduenas peregrines 6�c�Goepitigit tumcadereiudiciodei condcmnata,agni=*nbsp;ta in cordibus credentium illius uanitate, Hinc ait Chriftus, Confidite, ego uicinbsp;mundum. Item,Nunc princeps mundihuius eijcietur foras.

Ciuitas ilia magna.] nbsp;nbsp;Quod magnftudo ac multitudo fcelerum illius obti-

Qiiia � uino ir� fornicationis fuac pota�ut otnnes gentCs,] Ex quo adparet iram dei effe, quod Babylon ilia f�da meretrix proftitutam fuam religionem innbsp;omnes genres potuerit profundere,utillam ram auide potarenr.

Et tertius fequutus eft eos dic�s: Si quis adorauerit befti�,] Primus angelus, ad cult� unius ac ueri dei uocauitorbem. Secundus, interitf� Babylonis, quo iH^nbsp;territi defer�t,n�ciauit,Tertius uero � cultu befti�,qu� futura erat, cauend� ad-monet. De qbeftia et imagine,no�e,numero,�6caradereuifumeftca,pr�ced�ti.

Et hic bibet de uino iras dei. ] Q_uan^ Chrifti nomen uenerent �c prxdic�t Mahumeticij�^ EuangeliS Chrifti pr�tex�tmaliChriftiani,�(f ipfi tam�un�cumnbsp;ueteribus idololatris bibentcalicemir�dei,hoc eft,iudici� damnationisfer�cdenbsp;quibus dixit, Cecidit Bab, �dc, Porto metaphora calicis ir� dei frequens efteumnbsp;in Pfalmis turn in prophetis,� qbus et Chriftus mutuatus eft,Hoc loco lohannesnbsp;illam pro �ternis ac nun^ finituris ufurpat cruciatibus, ne quis pro tempora�^n�nbsp;ade� p�nis, qlis fuiteor�quiin diluuio, inSodomis,adeo^ qui in deferto con�nbsp;cupifeentes �6 murmurantes,dem3 qui cum Senchcrib amp; alias frequenter, iud�nbsp;cio dei in alior� exemplum perierunt, generaliter putetin feriptura accipiendu�

Etcruciabiturigneamp;fulphureinc�fpeduangelorum fanCtorum.] H�c omnia miramhabentauxef�m ad explicandam inclutftabilis ac iufti iudictj cumnbsp;feucritatem turn tormentorum grauitatem ineffabilcm. Hinc ait, Cruciabiturnbsp;igne�dfulphure� Deinde addit. In confpedu angclorum fandorum. Quafi d�nbsp;cat,Nefandisquid�angelismiferefcentibus aut iram iudicisfledentibus. De�nbsp;niqi plus eft fubingit,Et ante cofpedum agni� Quafi dicat,Im� ne ipfe agnus,nbsp;alioquinatura manfuetifl�mus, 8C ad miferendum propenfus, tum fledi poterit,nbsp;Quis igitur turn mifericordi� locus futurus, ubi ne agnus quid� mifericordiar�nbsp;memor eritf Igitur SC hoc fuperaddit,Et fumus tormentorum St'e. Ncqj hoc consnbsp;tentus quin adhuc adtjdat, Nec habent requiem die ac node� Atlt;� h�c eft iud�nbsp;ciorum dei abyftus multa, quod is cuius natura eft mifereri SC parcere, mifererinbsp;nefeiat, Quam no intelligentes olim Origeniftac,�C noftrorum temporum Cata,nbsp;baptiftat.

baptift�, dum nimiam feueritatc dco afcribere uercntur, �f rnifer�cotdcm facerc. contendunt,mendacemfacerenonttnienteum qui dixit. Et ibunthij in fupplf�nbsp;dum �tern� �f c. At fandi probe intelligunt, quo pado deus fimul �f mifericorsnbsp;�C feuerus cft,ex apoftolo Rom� 9�

Hic patientia fandorS eft� ] nbsp;nbsp;Id e�,fatius ducuiit faiidi feucritatcm be�iaf^

Hic qui cu�odiunt mandata 6f �dem lefu J Hic in. primis uigdandum, hic fudandum ubi urferit beftia pro fua rcligionc ampledcnda,ne mandata �f fidemnbsp;Icfu deferamus. Melius cft eni inddere in manus hominn quam pcccare in con�nbsp;fpedu dei. Nolite, inqt Chriftus,�mere eos qui occidSt corpus �fc. Hine fequit.

ScribcjBcati mortui qui in domino moriuntur ammodo J Ad herum prac� cipue confolaiion�puto rcferri,quos contradicentes occifura cft beftia.Quafi di�nbsp;catjNon eft formidanda mors,qu�pro domino quis oppetiufiquidem mox beat!nbsp;futuri funt, qui fie occ�bunt, poft hac omnium laborum expertes, adeo^ cumnbsp;Chrifto requiem habituri fempiternam.

Opera enim illo^ fequunt illosj Apud pi�tii��mS herS,qucmadmodS dici folet,praemium fuumfequit laborem. Id ^d apud deum ita habet, non quidem exnbsp;mcritooperisjfedexbenignitatepollicentis. Siquidem iuxta Auguftinum deusnbsp;fua dona coronat in nobis.

Super nubemfedentem fimilemfilio hominisj Frequens eft in fcripturis dominum inequitarc nubes.Quo fignificatur eiim infpetftorem omnium,�f celenbsp;riter adeffe fuis laturn opcm aduerfus impies. Similem filio hominis dicit, quodnbsp;cum foris quidem homo adpareat, uirtute tarnen deus fit. Pr�tcrca quern paulonbsp;ante propter immolationis typum agnum oftenderatjUSc propter incarnationisnbsp;inyfterium hominem facit.

Habent� in capite fuo corona aurcam et in manu fua falcem acuta.] Quod nubem infidet, diuina in eo fignificatmaieftatem. Corona aureapoteftatis uerenbsp;Tcgi� infigne eft.Falx in manu ad iudicis feueritatem pertinet.

Mitte falcem tuam quoniam aruit meflis terr�.] De inelutftabili iudicio ad� uerfusincreduloslud�osprimum,deinde �f aduerfus incredulas gentes,poftnbsp;longam dei pattenaam,quemadmodum fequentia magis manifeftant.

Et alius angelus exiuitde altari �fc. Mitte falcem �f uidemia botros. ] Ad �xcif�onem ludaic� gentis h�c pertinere fatis adparet, quod templi, altaris, �Cnbsp;Ignis meminit, item uindemi� �c m'nc�, f� hue adduxeris locos Exo. ji. quod innbsp;die ulti�nis uif�taturus fit peccatum uituli, i�mul cum alqs eorum peccatis. Iteninbsp;Num. 16. de ign� qui uorauit caftra. Item Deut, ja. Matt. ai. �f aj. de uinea So�nbsp;domorum. Item,Impi�t� menfuram patrum ucftrorum.

Vindemiauituine� terr�.] Id qgt; per Ro. C�fares fad� coftatex lofephi hift*

Et calcatus eftlacus extra ciuitat�. ] Propterea quod aiunt,Nolumus hune regnare fupernos,Luc. 19. �f ncganteumcor�pr�fidedicentes, Nonhabemusnbsp;regem nif� C�farem. Item,Sanguis eius fuper nos 6fc, Idcirco �f ipfe illos negat,nbsp;iuxta Dan. 9. cap. Abftulitabeisrcgnumdci,Matth.ai. �f eiecitforas,Matdi.8�nbsp;Et calcatus eft lacus extra ciuitatem per militem Romanum, obfidentem per gy�nbsp;rum urbem, quemadmodum �f ipfum extra ciuitatem e�jcientes, crucif�xerunt.

Et exiuit fanguis de lacu ufc� ad frenos equorum per ftadia mille fexcenta.] Quidam annotantordincm uerborS cfle. Et calcatus eft lacus extra cluit�t� pernbsp;fiadia mille fexc�ta,�f exiuit fanguis de lacu ufcp ad frenos equoijz.'utconiungasnbsp;ftadia cum lacu �f frenos cum fanguine. VidenturaSt mille fexcenta ftadia, adnbsp;uniuerfam ludaici regni amplitudinem pertinere, qu� mifere ante urbis obf�dio�nbsp;L X

ncm muhw�s c�dtbus diuexata, deinde per Romanum militem uaftatis 2C popU� gt; latis per drcuitum urbibus �C arcibus �raultum undi^ cruoris effufum fuit. Eftnbsp;^itur hyperbolicos didum,per mille fexcenta ftadia,et ufcp ad frenos equor um�nbsp;Cum enim baud potuerit lohan, fatis exaggerate caedis magnitudin�jhyperbolenbsp;ufus eft. Hadenus aliorum fententiam, quae tarnen nobis admodum probabilisnbsp;uifa,nuncea propius ad Antichriftiana tempora accomodabimus.

� ET VID I, SC ccceagnusftabatfupra mont� Zion.] Hicrurfuslohannes inter faeuiffi'mas adflidiones,ne tot aduerfts frangatur ptj, lacta adnunciat, Namnbsp;proximo pr�cedenti capite utriuft� beftiac poteftat� magna retulit,quam admira,nbsp;tur SC adoratuniuerfus orbis,quac �C bellum facit cum fandis,SC uinciteos: quitus omnibus putares adum elTe de regno Chrifti ac neminem piorS fupcreiTe,nbsp;qu� funt noftra tempora, quibus ad fummum fere euedafaftigium eft impietas*nbsp;cum in oriente per Mahumetanam fucceffion�,tum in occidentc per Romanumnbsp;pontific�iqui fub idem tempus ambo c�per�t,nempe Phoca Caefare imperante,nbsp;� quo Bonifacius tertius impetrauit principatum omnium ecclefiarum rotius or-biSjCirciter annum domini 615. At(� turn c�pta eftRomanoijepontiftcum tyrannbsp;tiiSjUtpro fuo arbitrio leges conderent,SC illas fub anathematis ultione, orbi fer^nbsp;�andas obtruderct, fatis efle rati dixifle, Volumus,[ubemus. Phoc� autem fuc�nbsp;ceflif inimperio Caefar Heraclius, cuius miles fuitMahumetes, Peftis ilia orbis�nbsp;circiter annum domini 651. Vniuerfum igiturdiuin�religioniscultnhodieui-demus toti orbi,no ab Eu�gelio Chrifti,��d ab hijs duobus pr�fcribi. Qui in hocnbsp;alteruo?? fubfamulantur,^d utercf modis omnibus cauct,ne omnino regnctChrinbsp;ftus, ac ne deus ad fuum colatur inftitutum. Solatur ergo lohanncs adflidas obnbsp;hoc mentcs,CQnteftans, maximam interea multitudinem ab agno ftare, qui eosnbsp;feruet SCtutetur, quos fuo redemcrit fanguine : quemadmodum ait in lohanncnbsp;de fuis ouibuSjNon rapict eas quifquam de manu mea. Sic quot� diuinS refpon-fum prophetam Hcliam folabatur olim, quado putabat fe folum reltqu� ex uni-uerfo Ifraele,qui no concefliflet in cultum Baal,adhuc feptem millia efle relique�nbsp;qui lion c�ruaflent genua ante Baahhoc eft ingentcm populi dei firpercftemubnbsp;titudinem,quibus ex corde dol�ret cultus rile,et mala qu� fiebant fub impioreg^nbsp;Achabji. lib. Reg. cap. 19, Sic SC apud Ezechielem cap. 9.

Supra montem Zion.] Mons Zion typum regniChrifti,quod eft ecclefta, gerit. Vt eft illud Pfalmi,Qui confidut in domino ficut mons Zion SCc.Et Efa*^*nbsp;Eritin nouiffimis diebus pr�paratus mons domus domini in uertice montiu fCc*nbsp;De Zion exibit lex SCc. Id quod pulchre explanat Paulus apoftolus in Galat. 4�nbsp;capite. Illaautemquaefurfumeftlerufalem SCc. Attendeuerodraconem fupranbsp;cap. li. ftare in arena maris,hic uero agnum fupra montem Zion,qui eft in uertice m�ntium,iuxta Efa. uaticinium:hoceft fuperius erit omnibus mundiregnis,nbsp;tegnum Chrifti.

Et cum co centum quadraginta quatuor millia.] Pcculiaris eledorum numerus cft,etiam fupra cap.y.finitus fcilicet pro infinito, more fcripturarum:duo decies enim duodecim millia, hunc numerum cfRciut. Eft autem numerus duodenarius, ceu fupra diximus, uniuerfitatis adeo^ perfedionis numerus, quam�nbsp;obrem eledorum mulutudini rede congruit.

Habentia nomen patris eius fcriptu in frontibus fuis.] Ptj efi fermone turn toto uit� habitu nomen dei patris fandif�cant,�C publice profi'tentur, at^ lefumnbsp;Chriftfl uerum ac unicum illius filium teftatur: quemadmodum imptj uicariumnbsp;fathan�jipfum antichriftS �C ore pr�dicant SC morS improbitareexprimunt.

Uoccm tomtrui magni, ] Huiufmodi uoccs imptjs qui deo non fidunt tcrrorem incutiunt, cum etiam ad cadentis de arbore folij ftrepitum foieant fubinde trepi-dare,quod male fibi confctj funt. Sic uox hacc citharac ac noui cantici,quanquamnbsp;am�na�� iucunda, uidis ramen uclut impetus inundantium aquarum Se uelucnbsp;horrendum tonitru fonar�

Er uoxquam audiuificutcitharoedorum. ] Non claflicum, fed parta iam uidoria, triumphale �C gratulatorium canebant carmen: quale populus dei poftnbsp;tranfitum maris rubri,fubmerft's Aegypttjs, decantabant.

Et cantabant quaficanticumnouum,] Nouum beneficium,noua uidoria htjs uerbis commendatur amp; pracdicatur,Quid fi hodiernam renafcentis ecclefiaenbsp;�aciem pr�uiderit lohannes�' quando noua, propter docendi puritatem ac fer�nbsp;uorcm,uidetur Euangelica pr�dicatio,nouus reftitutac c�nac cultus,nouus pie*nbsp;bis promifcuac in comune pfallendi ritusiet id genus alia,exquibus fpes cft,Chrinbsp;fto qui c�pit ferente opem, breui in uniuerfum cafuram impietaiis Babylonem,nbsp;ucl faltem bona parte.

Et nemo poteratdifcerecanticum nifi ilia centum quadraginta,] Qiiidain hoc ita accipiunt, ac fi non omnes fandi eledi dei hoc poflint canticum difeere,nbsp;fed tantum felediores quidam inter eos, Hine quidam ad folasuirgincs, hoc eft,nbsp;Venere� uoluptatis inexpertes mares ac f�minas: ali) ad folos martyrcs,hoc eft,nbsp;qui fanguinis fui effufione fide Chrifli teftificati funt, detorquent, Nos uero poftnbsp;Auguftinum uirgincs hoc loco non folum corpore caftos intelligamus, fed maanbsp;xime omnem ccclefi�,qu�fidem puram tenetJi'cut dici t Apoflolus, Defponfaulnbsp;cnim uos uni uiro iiirginem caftam exhibere Chrifto, nulla adulterina h�reticoanbsp;rum commixtione pollutam, nec in male blandis �� mortiferis huius mundi uo�nbsp;biptatibus.ufcp ad exitum uit� fu�,abfc^ remedio p�nitenti�, inf�Uci perfeueanbsp;rantiacolligatam, H�c Auguftinus in hunc locum. Et poft pauca fupcrillud,nbsp;Inoreipforum non eftinuent� mendacium,fic fcribit: Nam aut per baptifmum,nbsp;aut per p�nitenti� poflumus in interiori homine ui^incs effici, amp; fine menanbsp;dacio, Hine ergo colligitur, ad incredulos referedumefle, adeo^ad omnes pratanbsp;rantjfadis tarnen negant,defertores namcpfunt,etin Antichrifti militant caftris,nbsp;adeo^ canticum illud,quod non tarn ore,quam cordecanitur,difcere nequeunt,nbsp;iuxta illud Pauli Rom. lo.Quomodoinuocabunt in quern noncredideruntf Etnbsp;illud i,Cor. li. Nemo poteftdiceredominus lefus nifiin fpiritu iando.

Qiii empti funt de terra. ] Ad primitias legis allufit,qu� prae c�teris obla. tionibus deo char� �T gratae. Ita hij, qui feipfos per fui abnegationem, crucisepnbsp;mortificationem, totos deo confccrarunt, fequuti agnum qui deo patri obedicnsnbsp;fuit ufcp ad mortem crucis. i.Pet, a, Rom, la. Philip, a.

Hi) funt qui cum mulieribus non funt coinquinati,] Hunc locum Papift� fuo impuro coelibatui, aduerfus legitimum coniugium patrocinari arbitrantur :nbsp;quafi uero no fit longe foedior fpiritualis ilia fcortatio,qua � uero dei cultu fit apo�nbsp;ftafia,quam corporis coinquinatio, quemadmodS paulo fupra ex apoftoli Paulinbsp;a.Corint. cap, ii.etiaadftipulante Auguftinodocuimus, Quodfiomnino con�nbsp;tendant de Venerea libidine accipiehdum, difeantprimum quid fcriptura uocetnbsp;cum mulieribus coinquinari,SC uidebunt fuum impurum ac foedum coelibatumnbsp;hie potius notari, quando nulli foedac libidinis gencri non funt obnoxif, contranbsp;uero honorabile inter omnes coniuffium.amp; cubileimnollutum. Heb� 13:.

funt de terra,iiixta illud, Egoelcgiuos demundo, propterca edit uos mundus# Qiiod ucro aitjEmpri funt,illud eft quod Petrus ait,Non corruptibilibus �^c. Etnbsp;Paulus, Empti eftis precio magno SCc, Ne glorietur uila caro.

Et in ore eorum non eft inuentum mendacium J Hoc eft ueritatem Euan� gelt) fimpltcem, fpiritu dodore, magis dilexerunt quam Antichrifti QC pfeudo�nbsp;apoftolorum eius fucata mendacia. Contra uero rj, de quibus Paulus i� TelK i�

Sine macula funtante tronum dei, ] luxtaillud Ephef. y, Mundans earn lauacro aquae in uerbo uitae, ut exhiber et earn ftbi gloriofam cccleftam, non ha�nbsp;ben tern neep maculam neep rugam. Et illud Rom, 8, Deus eft qui iuftificat, quisnbsp;eft qui condemnetf Qiiamlibet interim ab Antichrifti fandulis iudicentur om�nbsp;nium peftimi, �C quos terra uiuos abforbeat digni. Sic enim fecerunt patres eoi^nbsp;cum prophetis turn Chrifto 8C apoftolis.

Et uidialterumangelumuolantem per medium coelum habentem Euangc^i lium,] Sicut fupra cap, 11, de duobus teftibus, ita hie de altero angelo intelli�nbsp;gendum puto: nam Alter relatiuQ ad aliquem priorem eft, Significat ergo unutnnbsp;�C alterum, hoc eft paucos quofdam coelefti numine agitatos, tempore Antichri*nbsp;ftianac perfequutionis uolare, hoc eft alacriter difeurrere, ac fedulo pr�dicatioftinbsp;illius aeterni Euangehj inftare, cohortando pios, ut nullis unquam fiue promiffisnbsp;fine minis ab hoc Euangelio patiantur fe auelli, quo pfeudoprophetarum Anti*nbsp;chrifti abominationibus fubferibant, Porro aeternum Euangelium uocat,quodnbsp;tuxta Pauli apoftolifententiam Rom, i, multoante promiftumfitper prophetasnbsp;in fcripturis fandis,06 quod iuxta eundem apoftol�,non fit aliud expedandum.nbsp;Gal, I, Qtiandoquidem non eft alius expedandqs Chriftus,Matth, 14, Etquodnbsp;regni eius nullus omnino fitfinis,Luc, i, Qi. uCorinth, 15, Siquidemin fpiritu SCnbsp;weritate,no externum eft, iuxta illud Pfal, Omnis gloria eius filiae regis ab intus,nbsp;Antichrifti uero regnum cotra externum eft, in magnis ac preciofis tcmploruninbsp;ftruduris, campanis, organis, ftatuis, ac fimulachris,caereis,immenfis auri atc^nbsp;argenti mafl�s,luxu ueftium, ac magno equitatu Qi numerofa familia, omnia in�nbsp;ftar fummorum principum, Vt facile adpareatomnibus pijs, hunc non Chriftinbsp;(quod iaditat) led plane fathanae elTe uicariS, adeo^ non pofte diu durare regi'^nbsp;eius. Ex quo fimul adparet, apertam eiTe blafphemiam, quando dicunt Papift^e�nbsp;cccleftam Euangelio Chriftinon poiTeregi, fed opus eiTe canonibus pontifieijs,nbsp;cum omnino ueriiTimum fit, ecclefiam perpetuo ftabiliri, ideo quod per uerbu�*nbsp;Chrifti in fpiritu fando regitur, Proinde certilfimS quotj eft, nihil minus quantnbsp;ecclefiam Chrifti eiTe, quicunc� pontificem Romanum magis quam Chriftuinnbsp;uerent adorant^, quicunqp pluris pontificios canones qu�m Euangelium Chrifti faciunt : fed funt fernen quod cecidit in uiam,fuper petram, inter fpinas : funtnbsp;zizania inter triticum, funtputres pifees, acftultae uirgines, Qi tandem exeunt,nbsp;fucs ad uolutabrum,8C canes ad uomitum reuerfi,adeo^ fynagoga fathan�,

Vt euangelizaret fedentibus fuper terrS,] Metaphora eft. In terra nam(^ federe, adflidorum Qi animum prac calamitatibus ac abominationibus undic�nbsp;graiTantibus ferme defpondentium eft, (^o fimul intelligi datur,admolt;lum do-1�re pios,uerbum dei,adeo^ uerum illius cultumcontemni,deteftandascpabo�nbsp;minationes, nomine diuini cultus obtrudi fimplicibus, tantoluxu, tantofaftu,nbsp;tam^ inaudita faeuitie dominari in popul� dei, eos praefertim qui fe Chrifti iadi-tant uicarios,apoftoloi}i fucccftbrcs,feruor5 dei feruos,at(^ id genus aIia,Huiu��nbsp;modi ergo adflilt;ftis nunciatur Euangelium atternum Qict.

Et omni genti Qi tribui Qi linguae Qi populo,} nbsp;nbsp;Ad reuelationem Antichri-

fil pcrtinet h�c annunciation Nam reuelato per Euangcltj praedication�Chrift�^ Sc eius regno in fpiritu,hoc ipfo iam uelut luce manifefiantur errorum tenebrae,nbsp;ac ueritate mendacium depr�hendit: ita 8C Antichrifti regnu proditur i.Te{r,nbsp;cap. Item Matth, a.4. cap, Praedicabitur hoc Euangelium in toto orbe, �lt; tue ue��nbsp;niet confummatio. Id quod non tarn ad nafeentem tempore apoftolorum j qudmnbsp;adrenafeentem hacnoftra tempeftate ecclefiam,pertinerc crediderimn

Dicens uoce magna,] Magno �C ardenti adfedu, magna adfeucratione, �nagna^ fcripturarum atteftatione aggrediendus Antichriftus, regnum^ illiusnbsp;demoliendum,poftquam altas adeo mi�t radices. Hie opus,hie labor,ut tandemnbsp;efficaci perfuafione perfuafi principes orbis,mundi fapientes, fimul cum populonbsp;fimplici, quo fpcciofumhunccult�intelliganrfathan�eff� impo�uram, adco^nbsp;abominationem coram deo.Quemadmod� difficile olim fuit perfuadere lud�is,nbsp;uanum efle cultum legis Mofaica�,poft Chriftum exaltatum:gentibus ueto haudnbsp;admodum difficile fuit perfuadere,uanum effe cultum idolorum*

Timete deum,] Deum inquam uerum qui omnia nouit,omnia poteftjom� nia cr��t, gubernat,fcruat� non Antichriftum,Timercaut�eflfufp�cere,colere,nbsp;adorarc. Sic Helias ad populum. Si dominus eft deus, fequimini cum, �C rdin�nbsp;quite Baal, EtChriftus, Ne timean's eos quioccidunt corpus �Cc, Ita hoc loconbsp;componit Chriftum cum Antichrifto,fecundum cffi'catiam uirtutis,qu� relacecnbsp;*n operibus creationis,gubernationis,fiC confummationfs,

Etdateilli honorem.] luxtailIudDeut. 6. SC Matth, 4, Dominum deum tuS adorabis, SC illi foliferuies. Sathanica uox eft ad mulier�,Obaudi uoci me�,nbsp;non domini: deus mentitur,ego ueritatem dico: deus ueftris inuidet commodis,nbsp;ego contra faueo, ficommederitis,eritisficutdtj SCc, Item Sathanicum eft,Deusnbsp;finit te inedia confici,contemni, abfjci, perirc, fruftra igitur ilium fufp�cis, colis,nbsp;adoras: Simecolueris, faciam teopulentum, darum, ac totiorbi fufpiciendum.nbsp;Ecquid aliud hodie in ore habet Antichriftus,qu�m huiufmodifathanicas uoces,nbsp;quibus muliebres animos � Chrifto auocat, �C ad fui cult�pellicitc�Fac, inquiunenbsp;adulatores eius, ut Chriftus pingue tibi donetbeneficiu, pr�claram dignitatem,nbsp;qualia pontifex Romanus, fi illius poteft�tem, fl illius gratia agnofceres^ amp;C prae�nbsp;dicares, illum^ coleres,tribueret, Atc� id genus alia,

Quia uenit hora iudici) eius,] In quo nimirum re ipfa �tep op'ere mahifefto dcclarabit,fe deum dominum ac iudicem orbis,dum horrendo impetu,fpiricu la^nbsp;biorum fuoru interficiet impium, Efa, 11. �..Their, 1, dum feruum ilium nequamnbsp;feindet medi� SCc. Atlt;� huiufmodi fedula ac feria uerbi pr�dicatio, uidetur antenbsp;alter urn Chrifti iudicis aduentn praemittenda, qua ptj confortentur fedudi ueronbsp;qui fanabiles funt, territireflpifeant : pertinaces item SC obftinati inexcufabilesnbsp;fiant,

Adorate eum qui fecit codum �C terram mare SC fontes. ] Qitafi dfeat: Quid demiraminifaftum hominis iftiusf Quid ilium timetis �C ei fupplices fadtnbsp;eftist�Quandoprorfus nihil harum rerum pr�ftare poteft, imo neuermiculunrnbsp;quidem, imo ne flofculum exiguumefficere ualet. Sic SC ipfi prophet� ab operfenbsp;bus,dei potentiam, ac contra falforum deor urn imbecillitatem, ob oculos ponSt,nbsp;�C animis infigunt.

Et alius angelus fequutus eft dicens,Ccciditcccidit Babylon ilia ma.] dit dixit,^d ineludabili dei fententia definitum fit ftato tempore cafuram. Porronbsp;geminatio certitudinem ac irreuocabilis fententi� firmitatem in ferfpturistnbsp;fubinde fignificat, Hoc autem nuncio non tarn folantur pfj, qu�n uel maximsnbsp;L 4

COMMENTAR.IVS !M admonentur ij qui fanabiles in ilia funt, ut quantoti'us inde fugiant,ftimirum dojnbsp;tflrinam corum ac mores deteftando, ne fimiil pereant. Nam quando ciuitas ilianbsp;magna toto orbe diffufa eft, longe late^ regn�te impietate, oportebat uel z mun=nbsp;do exirc qui loco illam uellct declinare.

Qu�e � uino irx fornicationis potauit omnes gcntcs.] Hic uides ira dei,� quid� iufta, fadum, ut in orbe uniuerfo apud omnes genres obtineret impictas,nbsp;quo pij interim exercerentur �^probarentur, quoillor� fides, uel auroeftctproanbsp;batior, 8d cf��t fponfa Chrifti uelutrofaundilt;$ fpinis obf�ta, uteftinCanticis,nbsp;Porto de uino fornicationis fufius infra cap. 17.

Et tertius ang�lus fequutus eft illos dicens uocc magna, Siquis adoraucrit] De hoc fatis didum eft cap. pr�cedenti, SC fupra hoc cap, ubi alior� fententiamnbsp;reccnfuimus.

Et hic bibec de uino ir� dci, quod mixtum eft mcro in calice. ] Mctaphora calicis crcbra eft in fcriptura, tam in bono qu� in malo. In malo quid�,ut Pfal. 11 ?nbsp;6C 75. Ignis,fulphur,fpiritus procella�?^ pars calicis corum. Minatur enim imptjsnbsp;horribilcm,uclutSodomorum,interitum. Item calix in manu domini uinimerinbsp;plenus mixtOjEtinclinauit ex hoc inhoc,bib�t omnes peccatores terr�. Et apudnbsp;Efa, cap. 51. Eleuare clcuare,confurge Hierufalem, quae bibifti de manu domininbsp;calioem ir� eius. Vfc� ad fundum calicis faporis bibifti, SC potafti ufi� ad fcccs.nbsp;Item Hicre. 1.5. Sume calicem uini furoris huius de manu mea, SC propinabisnbsp;de illo cundis gentibus �Cc. Et propinaui cundis gentibus�Cc. Hierufalem 8Cnbsp;ctuitatibus luda, SC regibus SC principibus eius SCc. Deinde regibus �C populisnbsp;per circuttum,dicens : H�c dicit dominus excrcitu�, Bibentes bibetis,quia ccccnbsp;in ciuitate in qua �nuocat� eft nomen me�,cgo incipio affligere, 8C uos quafi in�nbsp;nocentcs ctimmunes eritiscNoncritis immunes. At^hancmetaphoram ufcpadnbsp;cap. yi. quibufdamintcrpof�riSjCon�nuatHicremias. SicetapudEzech.cap.^�nbsp;A fanduario meo,inquit,incipitc. Hinc Petrus in priore cap. 4, Indicium ado�nbsp;mo domini incipit, EtChriftus,Siinuiridi hocfaciunt,in aridoquidfietc'Bibuntnbsp;igitur eledi peccantes de calice ir� domini,fed mcracius:Imptj uero feces adfun�nbsp;dumufcp, Diegrundfupp. SicSCChriftus calicem quem propinauit tilt pater,nbsp;bibit, quando pro peccatis noftris adflidus, in quo omnium noftrum pofuit ini�nbsp;quitates. Sic SC ad difcipulos, Calicem,inquit,mcum bibetis SCc. Quod uero ait.nbsp;Et hic bibetjf�gnificat etiam alios bibituros,c� quibus �C hic quolt;$,qui Antichri�nbsp;fto nom� dederit,bibiturus f�t, quamlibet fefe Chriftiano uendat titulo, �que ta�nbsp;men atc� idololatras genres p�nas daturum.

Et cruciabitur ign� �C fulphure in confpedu fandorum angelorum.1 Per cruciatum ignis,grauifl�mos quofc� cruciatus fcriptura f�gnificare folet. Per fui�nbsp;phur autem,quod materia incendtj, alluditur ad loca fulphurea perpetuo arden�nbsp;tia,qualis eft mos Ethna in Sicilia. Qiio f�gnificatur, ignem ilium efle inextinguinbsp;bilem, qualem Baptifta uocat, �C faluator gehennac nomin� fubinde nominatenbsp;confueuit. Porto in confpedu fandor� angelorum, Auxefis eft; multum namc^nbsp;doloris addit, cruciari in confpedu eorum quorum confilia fumus afpetuati an�nbsp;tea, �C quos uehementifl�me perfequuti fumus. Huiufmodi uero p�nas mancrenbsp;illos, qui deferta fide Chrifti fub beftia ftipendia merent,Euangeltj aeterni annunnbsp;ciantpracconesjquo territi aliquandoref�pilcant.

Et fumus tormenti eorum afeendit in faecula faeculorum.] Per hoceuiden* ter conuincitut, quod nullum f�t finem habiturus illorum cruciatus, ceu pauldnbsp;antediximus, QtianquamAnabaptiftarum quidam, antiquam Origeniftarumnbsp;h�refim

AP � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t �R Xdir.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�y

h�refim rcduccntcs, In f�cula f�culoij?, ac f�miles di?�tones, pro �ongo tcriipord expon�t, ah'cubi in fcriptura fie accipiantur,adeo^ d�monibus �c al�js dam4nbsp;natis imp�js, ut ludac proditori,SC quamlibet deploratis peccatoribus,tandem fsinbsp;lut� poHicentur; Quibus hoc obiter refponderim, Eadem ratione, non poi�� ex;nbsp;fimilibus lociSjUitam fine fine duraturam fperare, Vt uerbi gratia,quando Chri=inbsp;ftus ait, Ibunt hij in fupplicium acternum, iufti autem in uitam �terna� V trobiq;nbsp;enim�tern� ponitur. Qu�igitur poteritefle ratio, ut prim um �ternum f�nem,nbsp;alterum ucro nullum fithabiturumf Pra:terca eidem periculo Chrift� regnantnbsp;tem,im� Sgt;C deum ipfum uiuentem fubqcient, qui in �ternum,itcm in f�cula f�^nbsp;culorum �C regnare uiuere perhibentiir, lam quidrefpodebunt ad illos locos,nbsp;ubi fimpliciter �C abfolute negatur finis p�narum,abfq? huiufmodi didionibus,nbsp;in f�cula f�culorum,iugiter,perpetuum, �ternum, fempiternum,�lt;: � qu�funtnbsp;ali� eiufdem f�gnificatic'Quemadmod� eft apud Efa, ut cap. Ignis eorum no ex�nbsp;tinguetur,amp; uermis eorum non morictur. Item,In ignem inextinguibilenrprotfnbsp;cietur. Item, Scortatores QC adulteri regn� dei non poff�debunt. Modo quod al�nbsp;quando, etiam poft quantumcuncp tempus,cxtinguitur, inextinguibile dici ne�nbsp;quit. Et qui aliquando pofleftiiri funtregnS dei, etiam poft quantumcunt�temanbsp;pus,non poteft de illis fimpliciter dici, quod non fint pofl�fluri. Atep in hunt mbnbsp;dum de fimilibus locis in fcriptura. Porro quod ait, Fumus tormenti cor um, em^,nbsp;phafim habet,namalioqui am�nitatem ignis lucidus pr�ferr.

Nee habent requiem die ac node.] Hoc rurfus �tern� duraturos illorumt affirm�tcruciatus. Eteftantithefisadfequentia,ubi fpiritusdicit, requieturosnbsp;pios � laboribus fuis^ Contra hic,nullam h�bituros requiem,die ac node,tmpiosnbsp;dicitur*

Qtii adorauer�t beftiam �Cini�ginem cius,8^fi quis acccpcr/i charaj Qui=. bufdam exiguimomentires olim uidebat, fiquis adadus thuris aliquot grana innbsp;focum protjeeret, uitam fuamper hoc redempturus : idquodperfuafus Paparnbsp;Marcellinus fecifle legitur. Ita �C hodie fortafle nihil uel parum referre uidetur,nbsp;fi qui Papam, Chrifti uicarium, fandiftimum ac beatiifimum patrem fateanrur,nbsp;Mifl� interfint,panetn Euchan'fti� inclufum, ac diuorum ftatuas ucnerabundtnbsp;adorent,ac reh'quis Papifticis ceremonijs, quo cum fu� cuticul� tum rebus fuisnbsp;confluant,in fpeciem utantur,modo corde Chriftum credant,nullam^ in ilfis fi.nbsp;duciam ponant, atc� hune in modum mahnt Nicodemos agere, qu�m cum perLnbsp;culo capitis,aut rerum fuarum, Chriftum pal�m confitcri, huiufeemodi ceremo^nbsp;nias contemnendo aut d�nando. Quaf� uero nondicatCbriftus, Qui me confcLnbsp;fus fuerit, SC uerba mea in generationeifta adult�ra 6C peccatrice �Cc. Att� Pau�nbsp;lus,Corde creditur ad iuftitiam,ore autem confeff�o fit ad falutem. Quod fi ita h',nbsp;ceret in Chriftianifmo fimuiarejpotuiffent uticp prim�ui Chriftiani,uita SC rebusnbsp;faluis Chriftum colere. Verum,qui iftis omnibus propter Chriftum no refigna�nbsp;Merit,non poteft illius efledifcipulustomnino ingenua,ardua,adeo^ rara res eft,nbsp;Chriftianum efle. Ideo uidetur mihi h�c f�pius inculcate lohannes, adeo^ fub�nbsp;iungere. Hic patientiam fandorum efle,quod multi hic imping�nt.

Hic patientia fandorum eft. ] Sic QC pr�cedenti capite admonuit. Quafi dicat, N une animis opus, nue pedore firmo. Ne Chriftum erubefeamus coramnbsp;bominibus, uolentes huius uit� dcclinarc incommoda, �ternasp�nasincida�nbsp;��^usjiuxtaillud:

Incidit in Scillam, uolens uitare Caribdim. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et illud Hiob 6. capite.

(aeere.Vfdamp;nus quofdam diuitesacpotentes modisomnibuscauerenequatn Euangcltj caufa iaduram paterentur,6C tarnen mifere pen're.

Et audiui uocem de e�lo QCc, Bead mortui qui in domino moriunt ] Bea� tificantur in coelo, qui pro Chrifto moriuntur in terra �Nam fcriptS eft,Precioianbsp;in confpedu domini,mors fandorS eius. Porro in dominomoriuntur, quicun^nbsp;obcontemptam QC damnatam � fe Papae aut Mahumetireligionem, trueidan�nbsp;tur: baud fecusatq^ olim ij quiuelludaeorum uelidolorum religionem pofiexalnbsp;tatum Chriftum contemnebant,

Ammodo iam dicitipiritus,ut rcquicfcant � laboribus fuis J Piorum labo� res hie breui finiuntur, hos fequitur aeterna requies : Contra, impij finituros d�nbsp;inent,8C acternos inuenient* Pugnathic locus cS papildco,utuides, purgatorio,nbsp;quando requiem pijs ab omnibus laborum incommodis, mox ab ilia bora qua innbsp;domino moriunt, ideft ex bac uita confiantes in fide Chrifii demigrant, fpiritusnbsp;fandus pollicetur, quemadmodn amp; ipfe Cbrifius lohan, 5, cap, Qui fermonetnnbsp;meum audit, credit ei qui mifit me, habet uitam teternam, QC in condemnado�nbsp;nem non ueniet,fed tranfiuit de morte in uitam. Item, Vbiego fum,illic amp; mini�nbsp;fter meus erit, Pr�terca ab angclis portatur Lazarus in finS Abrahge, Et, Hodienbsp;mecum eris in paradifo. Et quod Apofiolus, Cupio difiblui �C efle cum Chrifto�nbsp;Et quae oro infania efi ifiorum hominum f Poterunt hoc praefiare uenialia ponti�nbsp;ficis diplomata, ut qui potiuntur ijs, mox ad coelum euolent, non experturi pur�nbsp;gatorias p�nas,id quod pollicentur, amp; non poterit hoc omnipotens uirtus Chrinbsp;litfH�c omnia cum fimilibuslocis,nontamfuntcontra papifticum purgatoriS,nbsp;quam etiam contra eoSjqui putant animas fimul cum corporibus interire,autfo�nbsp;piri, �f demum cum corporibus exufeitari. Contra quos eft etiam illud. Non eftnbsp;deus moriuorum, fed uiuorum, V iuunt igitur fandi iuxta animS potiorcm fuinbsp;partcm,corpus uero ad futuram regencrationem, uclut granum ad meffem, in�nbsp;terim terra feruatur �d difponttur, i. Cor, ly.

Opera enim illorum fequuntur illos. ] Metonimia eft opera pro mercede, quemadmodn Paulus ait,Qua: feminauerit homo,h�c et metet. Item ut referainbsp;unufquift^ propria corporis,pro ut gefiit,fiue bonu fiue main. Et tam� cum op^*nbsp;ra, tum merces,grati�deipodus dona,qu�m meridhumani debitn4�.om,4.cap�

Et uidi QC ecce nubem candidam, �c fuper nubem, 3 Chriftum uidorem, regem ac iudieem f�gnificat, Eft autem frequens,cum in Pfalmis turn in prophe*nbsp;cis,dominum inequitare nubes, tanquamfuprem� ac prorfus diuin�maieftaiisnbsp;indicium,Hac iginir dicendifigura lohannes diuinam in Chrifto oftenditmaic�nbsp;ftatem.Quale eft ed� illud, Ammodo uidebitis filium hominis uenient�in nubi�nbsp;bus c�li Sic, Item illud in Adis,N ubes fufeepit en in oculis eoijz. Sic ucnict 6lt;c�

Et in manu fua falcem acutam,] nbsp;nbsp;Perfonam iudicis ad ferendam excifionis

Icntendam parati,fub hac imagine deferibi, uel ex Efa, cap, 18. dC lohelis adparet, Sed �C faluator ipfe, indicium mefl� compar�t Matth, ij,

El alius angelus exiuit de templo damas uoce magna ad l�dentem fuper nu= beni J Ex hoc Ioco,ut �Calias frcquentcr,cS in hoc lihro turn in alqs feriptur�nbsp;locis adparet, quo adfedu qu�ue fedulitate c�leftes illi fpiritus falutem creden�nbsp;dum erga Chriftum feruatorem cupi�t promotam, Hinc angelus inducitur,ue�nbsp;lut efflagitanSjtempus perfequudonis adbreuiari,ne impij diudus deum blafphenbsp;ment, �C in eledos eius faeuiant, V nde �C ipfi angeli Matth, 15, cap. meflbres in�nbsp;ducuntur,Quanquam funt qui hoc ad ccdefiscpra�fedos r�f�rant, pro eledorSnbsp;liberadoneadChriftwmdamantes,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et

A P o CA L Y P SI M. CAP. Xlftt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S�

Et ali'us angelus cxiutt de altan' qui habebat poteftatem fupr� ignem, j Hoc c� poteflatem infligendi qu�libet maxima tormentorum genera,qiiod ignis tor-nicntum uehementiffimumfit, SCquodmaximaquaetpiudicia per ignem exeranbsp;cueritjUt in Sodomis,in deferto,Numeri u. SC 16. cap, �C alias. Item orbts incenanbsp;dium futurum,i,Pet,5. Sc gehennale incendium,Matth, 2.5,

Mitte faiccm tuam acutam, SC uindemiabotros terrae, quonia SCc.] Duo=i bus fimilibus, nimirS mefl�s �C uindemiae, excifionem regni Antichrifti ob ocu=nbsp;los ponit, Quae fimilitudines crebrae funt in prophetis, ubi loquuntur de ludicionbsp;ira dei aduerfus peccatores, Comparatur namt^ populus fegetiacuinc�,proinanbsp;de ubi gladio,fame,pefte,ac modis alijs conf�citur,propter fcelcra,dcm�ti ac uin�nbsp;demiari dicitur,

Qiioniam maturae funt uu� eius,] Hoc cfi,culmcn adepta efl impietas,ad fummu euafitiniquitas, SCquemadmod�fcriptura deAmorraeis loquitur,Conanbsp;fumatafuntpeccataeorum, EtChriftus adfcribas acpharif�os,lmplete,inquit,nbsp;nienfuram patrum ueftrorum,cum idem fignif�care uellet.

Et uindemiauit uineam terr�,SCmifitin lacum irx dei.] Lacum ir� dei ma, gnum,dixit immenfam uim, S)C profundiiltm� pelagus adfliClionum ac tormen=nbsp;torum,undenemopoiritenatare,autquoquopadocmergere, Luc, 16,

Et calcatus eft lacus extra ciuitatem, ] Per fiat in fimilitudine uindemians tium 5C torcular calcantiu, Efa, 6^, Porr� extra ciuitatem, iuxta faluatorem pronbsp;tenebris extimis accipiendum uidetur.

Et exiuit fanguis ufq? ad frcnos equorum per fiadia mille fexccii, ] Infinis tam Antichriftianiexercitusmultitudin� per quatuor orbis partes longe late^nbsp;interituram fignificat: id quo per numerum ftadiorum intelligi puto, Quaternbsp;enim quadringenta, mille fexcenta efficiunt,ut tam quo ad multitudin�pcreunanbsp;tium qu�m ad p�narum attrocitatem, maiorem intelligas cladem qu�m illa fucanbsp;ritqu��ChrifioIud�is praediCla erat Matth, Vcniet fuper uos omnis fananbsp;guis �Cc, Et Luc, 19, Suntenim coparationes ac fimilitudines hyperbolicae, quianbsp;bus pro magnitudine rei explicanda uritur lohannes,

Vfq; ad frenos equor�,] Vel hyperbole eft,ut iam diximustucl iuxta alios Metonymia eft,freniim equorum,pro redoribus populorum,nimirum pro ipfonbsp;rege Antichrifto SC eledis eius principibus, Poflremo in hoc cap, animaduerte,nbsp;fcptem angelorum fieri mentionem, quo curam �C folicitudinem cum Chrifti rcanbsp;gis tum fandorum angelorum erga eleClos intelligamus,

fummataeft ira dei. Et uidi t�quam mareuitreum miftum ign�, SCeos qui uiceruntbeftiam 8C imaginem eius �C numerum nominis eiuSnbsp;ftantes fuper mare uitrcum, habentes citharas dei:�C cantantes canticumnbsp;Moy f� ferui dei,8c canticum agni, dicentes,Magna �C mirabilia funt openbsp;ra tua domine deus omnipotens : iuft� �C uer� funt ui� tu� rex feculo:�nbsp;rum, Quis non timebit te donmine, �C magnif�cabit nomen tuumfquianbsp;folus plus es, quoniam omnes gentes ucnient,�C adorabunt in cofpedunbsp;ti^o,quoni� iudicia tua manifefta funt. Et poft h�c uidi, �C ecce apertum

COMMENTARI�S IS

tft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tabcrnaculi teftfmonq in c�lo : Sgt;C exierunt fept� angeli, basf

bentes fept�plagas,de templo:ueftiti lapide mundo amp; candido, amp; pr� cindi circa pcdtor'a zonis aureis � Et unum de quatuor animalibus, d�ditnbsp;feptem angelis feptem phialas aureas ,plenas iracundi� dei uiuentis in fenbsp;cula f�culorum, Et impletum eft templum dei fumo � maieftate dei,nbsp;de uirtute eius: �i. nemo poterat introire in templ� donee confummareiinbsp;tur feptem plag� feptem angelorum �

T utdi aliud f�gnum in c�lo m�gnn Slt; mirabileJ Quimeflem ac uin-demiam capitc pr�cedenti ad lud�or� referunt excidionem, tj feptem angelos cum feptem phialis,pr�dicatores Euangeltcos faciunt, qui or�nbsp;bem uniuerfum feientia domini repleuerunt� Porr� marc uitreum igni

mixtum, baptifmatis facrament� faciunt; quo uelut immcnfo mari, pccCatorum innumera multitudo abforbetur,ct igni fpiritus rcpurgauSimul^ alluditlohan,nbsp;admyftcrium maris rubri,quo baptifmus Chrifti figuratur, iuxta Apofiolum unbsp;Cor, 10, Vitreumueroideo diet mare illud,quodea qu�patribus acrudiadhucnbsp;populo in myfterio amp; fub typis contigerunt,in regno Chrifti aperte SC reipfa ge�nbsp;runtur,iuxta Apoftolum i,Cor,5,Ideo dixerunt ucteres,nofl�imbutos,quidnonbsp;ftris facramentis geratur, ut Auguftinus 5, lib, de dodrina Chriftiana,cap.9.nbsp;iuxta fpiritalem intelligentiam,idem elfe canticu Mofi ferui dei, quod cantabantnbsp;quimanus perfequ�tium copiarum mari fuperatoeuaferunt, SC agni, quod ca�nbsp;nunt qui redempti � domino, de baptifmatis lauacro afeendunt. Vtric� enim deinbsp;beneficio beft�am uicer�t �C imaginem eiusjam quod de templo exeuntangeli,nbsp;fignif�cat tempi� cum facerdotio, ac uniuerf�s carnalibus legis ceremonijs abo*nbsp;lenda,Hocf�dumfuiC, quando apoftoliexcutientes puluerem pedum fuorum,nbsp;incredulo� lud�os relinquunt, �C ad genres demigrant. Ad, 1 j,cap,Pr�dicanti*nbsp;bus uero apoftolis, carnales legis ceremonias relinquendas, lud�os fuo furore,nbsp;uelut fumo, exc�catos, tanta Chrifti maieftate ac uirtutem no potuifTe perferre.nbsp;Et uidi aliud f�gnum in c�lo magnum SC mirabile �Cc, ] Hanc quinta��nbsp;butus libri putant uif�oncm,in qua eafdem quidem nouiff�m� perfequutionispl��nbsp;gasjfub alijs tarnen enarrari typis perhibent, Porr� ubi f�gnum magniun SC m�nbsp;rabile dixit,intentos uult a�ditores,

Angelos leptemhabentes ieptem p�agas nouifl�mas,] Ex hoc adparet ad noutfl�m� Antichrifti perfequutionem hanc uif�onem pertinere, qu� haud tantnbsp;exiguo tempore, ut quidam putaucruht,nimirum tribus annis ufualibus cumnbsp;dimidio, duratura eft : ut adparet conf�deranti regni cum Mahumeti turn pont�nbsp;ficisR-om, initia, incrementa SC f�nem. Non enim repente in tantam euaferuntnbsp;potentiam, neque repente adeo ubi etiam agniti fuerint,regno deftituentur,

Quoniam in illis confummata eft ira dei,] Ethiologia eft,rcddit enim eau� fam,cur nouifl�mas illas uocarit: nimir� quod in illis confummata fit ira dei,occinbsp;fo Antichrifto cum exercitu fuo, Porr� ieptem plagas, uniuerfa plagarS genera,nbsp;quibus deus perdere malos confueuit, more icripturar� dixit, ut in �euitico ad�nbsp;parct.Et percutiam uos feptem pIagis,inquit,Minifterio autem angelorum non�nbsp;nun^ huiufmodi plagas inferri, hiftoria facra tradit, ut in Sodomis,mari rubro,nbsp;Sencherib, 6C alias frequenter: tanietf� crebro etiam hominS minifterio, tam bo�nbsp;norum qu�m malorum ad hoc utatur.

Et uidi tanquam mare uitreum mixtum igni,] nbsp;nbsp;De quo fuf�us didu eft fu�

ferre �ngcnti'um calamitatum �� adflidionum, quas ab �nttchriftiano exCrcitU ptj perferunt, quibus carnalium adfeduum fconae, fpiritu Chrtfti autore, depuanbsp;rat� atep ueliit aurS igni repurgat�, ad plenum tandem mundentur, iuxta illud,nbsp;Tranfiuimus per tgnem QC aquam, QC. eduxifti nos in refrigeriS 4 Ad quod etiariinbsp;nos baptifmushortatur,iuxta Paulum Kom* 6.hCor.io4Col,i,amp; j.cap. �lluditnbsp;uero ad tranfitum maris rubri,Exod.i4.

Et eos qui uidloriam reportarant de beflia^ ] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nimirum qui cultum illius

externum baud ufqueadeo demirati funtjaut mendacibus �gnis pcrfuafi,quo iE lius impietatijprac Chri�i religione,fidem haberent.

Habentes cy tharas dei,amp; cantant canticu Mofi ferui.1 Ex hoc adparet los hannem per mare uitrcum,ceu iamiam diximus,alludere ad tranfitum maris ru^nbsp;bri,quo etiam in typum,iuxta Apoftolum, baptizati funt.Perindeigitur eft atepnbsp;dicatjQuemadmodum olim uetus ille populus dei, tr�f�to mari rubro, fubmerfisnbsp;hoftilibus coptjs in littore falui d�ambulantes Epinicion domino feruatori decannbsp;tabant: ita SC hij,fuperatis in uniuerfum aduerfarijs poteftatibusjunanimis uotisnbsp;Chriftum feruatorem praedicant,dicentes�

Magna 8C mirabilia, SCc. ] Omnipotentiam dei in primis pr�dicant, non tarn in operibus creationisjqu�m multo maxime gubernationis,quo iuftitiam fnnbsp;am ac ueritatem, mundumiudicando, manifeftat. Proindeomnes gentes per or�nbsp;bem uniuerfum inuitant ad tim�rem illius,acnominis ipfius confel��onem^

Et poft h�cuidij�C ecce apertueft templum tabernaculi.] Coeperatin prin cipio cap.fermonem de feptem angelis feptem phialas habentibuSjquo intermif=nbsp;fo,digreditur,8C prius l�ta ilia qu� fimul uideratjde mari uitreo 8C eledis pfallennbsp;tibus enarrans, ad c�ptS redit fermonem, Alludit uero ad tabernaculum uetusjnbsp;unde refponfa petebantur de rebus agendis in populo dei, hocquod umbra fuitnbsp;gerendarum rerum in regno Chrifti,Heb. 8. �C 9.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Et exierunt feptem angeli habentes fept� plagas de templo.] Hoc eft e con fpecftu 6C praefentia regis ac iudicis Chrifti,� regio in^ tribunah',ubiiugiter aft�tnbsp;attend SCparatiaddei iuf�aquantotius perf�cienda mifl�,urfupracap�y� Deteninbsp;ploitac�deiomnipot�tisprocedit indicium illud irreuocabileaduerfus impiumnbsp;Antichriftum,S^ qui illi eadem impietate lundi funt,

Veftiti lino mundo,SCc.SC pr�cindi.] Alacritatem 8C ftrenuitatem in exe quendis dei mandatis f�gnificat : deinde ut u�l hoc ipfo exteriori habitu fe nun�nbsp;cios fummi regis ac �terni iudicis coprobent,cuius opus exequuturi adfint, iamnbsp;ut uel ipfo ueftitu uidoriam de imptjs polliceri uideantur.

Et unum ex quatuor animalibus dedit feptem angclis,SCc.] Per hoc animal, iuxta fuperius cap. 4. SC 5. de quatuor animalibus dida, intelligo quempiam exnbsp;fuperiori ordine angelum. Porro fupra cap.y.leguntur phial� odoramentis pie�nbsp;nae,quas ipfe lohannes ibidem orationes fandorum interpretatur : hie uero fcr�nbsp;buntur ir� dei plenac,id quod ex priori fequi uidetur.Nam perpetuum pioru uo�nbsp;turn eft, ut deus gloriam fuam aduerfus impios, qui earn fibi uendicant,tueatur,nbsp;iuxta illud,Gloriam mcam alteri non dabo: 6C ut fe liber et e manibus perfequenanbsp;tium, iuxta illud Pfal.yg.SC fupra 6.Vfquequo domine fandus �C uerus non iu�nbsp;�^icas, Sc non uindicas fanguinem noftrum,SCc. Quado uero deus prorniiTorumnbsp;wiemor, non poflit piorum iuftas precationes non exaudirejConfequirur, ut ora.nbsp;tiones illorum ad uindicandum deum prouocent: hinc plenas iracundiaE dei de.nbsp;fcribit phialas. Efficaces namcp elTe piorum aduerfus impios preces. Id quod ex�nbsp;cmplo Heliae ac Helizei SC alias in fcripturis fandis oftenditur.

Implctum e� templum fumo J nbsp;nbsp;Suffitum ex precatfonibiis faftdorS coram

dco afcendentibus, intcUigo: inde uero iram dci ad uindic�am impioru exarfiffe,

Nemo poterat introire in templum J Perado iudicio,ubi deletis in uniuer fum imptjs, �C cum fuo principe adtartareas p�nas ablegatis,tuni ptj aethereasnbsp;cumChfifio rege fuo poffidebuntmanfionesgt;Matth,a4,

T audiui uocem magnam de teinpio, diccntemfeptemangelis* lte,amp; efFundite feptem phialas irp dei in terrain� Etabrjt primusnbsp;angclus,amp; effuditphialam fuam in terram,Scfa�:um eft uu�nusnbsp;f�uum 2lt; peff�mum in homines qui habebant charaderem befti� :nbsp;eos quiadoraueruntbeftiam etimaginem eius,Et fecundus angelusnbsp;ditphialam fuam in mare, amp; faCtus eft fanguis tanquam mortui: �C om^nbsp;nis anima uiuens,mortua eft in mari� Et tertius effudit phialam fuam fu*nbsp;perflumina St fuper fontes aquarum:amp;fadus eftfanguis� Etaudiuian^^nbsp;gelum aquarum dicentem, luftus es domine, qui es, �c qui eras fandus,nbsp;quihociudicaft�quiafanguinemfandorum amp; prophetar�eiFuderunt,nbsp;amp;fanguinem eis dedifti biberedigni enim funt.Et audiui alterum dicennbsp;tem,Etiam domine deus omnipot�s uera amp; iufta iudicia tua ? Et quartusnbsp;angelus effudit phialam fuam in folem, amp; datum eft illi �ftu affligere honbsp;mines amp; igni,amp;^ �ftuauerunthomines �ftu magno,et blafphemaueruntnbsp;nomen dei haben tis poteftatem fuper has plagas, neque eger�t pcenitcunbsp;tiam,ut datent illi gloriam� Et quintus angelus effudit phialam fuam fu^*nbsp;per federn befti�:amp;fadum eft regnum eius tenebrofum, amp; commandunbsp;caueruntlinguasfuaspr� dolore: amp; blafphemauerunt deS c�li pr� donbsp;loribus amp;uulneribus fuis, amp;non egeruntpccnttenti� exoperibus fuis*nbsp;Etfextus angelus effudit phialam iuam in flumen illud magnum Eu^nbsp;phraten : 80 ficcauitaqu� eius, ut pr�pararetur uia regibus ab ortu folis*nbsp;Et uidi de ore draconis,amp; de ore befti�,amp; de ore pfeudoprophet�cxircnbsp;fpiritus tres immundos in modumranarum� Suntenim fpiritus daemonnbsp;niorum facientcs f�gna, amp; procedunt ad reges totius terr� congregate ilnbsp;los in prplium ad diem magnum omnipotentis dei� Ecceuenio f�cut funnbsp;Beatus quiuigilatamp;cuftoditueftim�tafua,nenudus ambulet, amp; uidcatnbsp;turpitudinemeius� Etcongregabitillosinlocum qui uocaturHcbraiccnbsp;y\rmageddon�Etfeptimus angelus effuditphialam fuam in aerem:et exnbsp;iuit uox magna de templo � throno,dicens,Fadum eft� Et fada funt fui�nbsp;gura,S^ uoces,amp;^ tonitrua, amp; terr�motus fadus eft magnus qualis nun:*nbsp;quam fuit, ex quo homines fuerunt fuper terram tail's terrpmotus �c ma*fnbsp;gnus. Et fada eft ciuitas magna in tres partes: �Cciuitates gentium cecidcnbsp;runt^Et Babylon magna uenit in memoriam ante deum;dare illi cah'cemnbsp;uini

APOCAtYPSlM. CAP. XVI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6S

�iniindignationis ir�eius.Et omnis infula fugit,ct montes non funt in* Uenti.Etgrando magna Geut talentum,defc�ndit dec�lo fn homi'nes:amp;2nbsp;blafphemauerunt dcum hommes propter plagam grandmis : quoniamnbsp;magna fa�:a eft uehementer*

T audi'ui' uocem magnam de tempIoJteefFundite.] lam prqf�quftur phi'alas,de quibus cap.praccedenti propofuerat. Porro angelo^tnbsp;rum miniften'o,utpaul� antediximus,quemadmodumm ueteri teftaanbsp;mento magnifica dei opera aduerfus impios, ita fiC ea qu� hie pr�d�

cuntur complenda putamus, Si cui ucro magis uideatur poft Bedam ad ecclefta rum praefedosreferenda,haudreludabor. Siquidem amp;:Mofeac Aharonereginbsp;obftinato pra�dicanubus, fi'gna illa magnifica minifteno angelorumfadacom�nbsp;pertum habcmus:atque in eundem quoque modum prgdicantibus Noah, Loth,nbsp;amp; Helia obftinatis hominibus fadum confi�t. Ecquis no uidet etiam hac ipfa nonbsp;lira tempeftatc,qua h�c fcribimus,apertifl�mam dei ira graflari,ob contemptamnbsp;� mundo Euangel�j pr�dication�c'Id quod et imptj fateri cog�tur,amp;: quotidie an�nbsp;xie queruntur faeuire fupra modum dei iram:quan^? hoc haud conrempto, id ^dnbsp;res eft,fed pr�dicato Euangelio tribuunt. Ad hanc expofitioncm facit quod prar�nbsp;dicatores uerbi indicium irac dei interminando impt'js f�pe pr�dicunt: quemad�nbsp;modum uiderc eft in multis Pfalmis aeProphetis: item ineuangelio Matt,nbsp;Luc. 19.602.. Pet, J. cap.

Et abtjt primus angeIus,8Cc,amp;^ fadum eft uulnus faeuum,] V ulnus hoc fac wum �Cnoxi� poteftintelligi uel peftis, quaehifeenoftris temporibus ab aliquotnbsp;iam annis multo f�uius antegraflatur: uel uulnus illud,quod primum appdlanbsp;bant malum Neapolitanu, quo exercitus Caroli Gallorum r�gis ex regno Nea�nbsp;politano rediens infedus erat: unde 6C � noftris poftea morbus Gallicus appclla�nbsp;tur ufquehodic: quo morbo nonfolum uulgus promifeuum, fed 6Cmultieccle�nbsp;ltarumpraclati,fummiquocp principes ac magnates, autrniferef�dati, autpror�nbsp;fus confumpti funt. Durauithic morbus iam ad quadraginta fermeannos,anreanbsp;incognitus: hinc �C uaria cius morbi d medicis �d chirurgicis excogitata funt re�nbsp;inedia,qu� fere pluribus exitio quam faluti fuerunt.Durat^ in hodiernum diemnbsp;morbus ille,nifi quod iaminter alios pro aifueto habetur.Ita 6lt; alt) indies noui 60nbsp;inauditi infurgunt morbi: qualis fuit fudor ille Anglicus,fic appellatus, quod exnbsp;Anglia primum in Gcrmaniam anno proximefuperiori,nempe lyjo.irrepferit,nbsp;quo intra paucos dies, quibus in Germania durauit, multi interierunt, ita utin�nbsp;tra uiginti quatuor horas fani 06 mortui efl�nt. Et haud dubium reftant longe pcnbsp;lores morbi, glifeente indies ob Euangelij praedicationem f�uiua tyrannorum,nbsp;ac omnis generis impietate.

Et fecundus angelus efFudit phialam fuam in mari, 6f fadus eft fanguis.] Rede qui fanguinem innoxium fitiunt, �f uelut aqiiam fundunt, fanguine po�nbsp;tantur,quo poena delido refpondeat: quemadmodS StiThamyris Parthorumrenbsp;ginaCyri Perfarum r�gis caput pracfeifum in utrem fanguinis plenum mergens,nbsp;uido illufit dicens,Sanguinem fitifti, fanguinem bibe.

Ettertius effiiditphialam fuamfuper flumina, 6lt;fuper fontes aquarum.] Similis poena eft proxime praecedenti, Significat autem imptjs mortifera fada,nbsp;qu� alioqui frugi ac ufiii funt ptjs ? Porro alludit ad poenas in Aegypto� ob con�nbsp;temptum dei uerbum inflidas.

Etquartus angelus effudirphialam fuam in iblem. ] Significat infuetofo* lis acftu cr�ciandos homines : quo contra pijs pollicetur infra dicens, Non cadetnbsp;fuper illos fol necg ullus �ftus. Qualis uero fit ille cruciatus conqcere pofliint �),nbsp;qui regiones orientales ac m�ridionales inhabitant, uel aliquando pcrambulaue�nbsp;runt.Nam contra huiufmodi aeftuni populo dei fuit columnailla nubis per diem,nbsp;de qua in Exodo legimus.

Et�ftuauerunt homines �ftu magno amp; blafphcmauerunt ] Blafphcman do percunt, 0^ pereundoblafphemantimpij,necflagellis adpoeniteniiamaddu*nbsp;cipoiTuntiquemadmodumin Pharaoneadparet.

Et quintus angelus effuditphialam fuam fuper federn befli�. ] Tcnebroa fum Antichrifticum Mahumeti tum pontificis Romaniregnum, omnis lucis acnbsp;ueritatis diuinae expers, erroribus adeoc]^ abominationibus plenum, ut pror fusnbsp;ignorent quid de deo,de uera pietate,de iuftificatione impij,dc facrametis,de uitnbsp;tute SC uitijsjSC tand� de falute ftatu�r. Omnia apud illos incerta �C philofophicisnbsp;cocertationibus plena, iuxtaillud 2.. Theffri, Mittet illis deus effi'caci�^illuf�onis,nbsp;ut credant mendacio, SCc. Practerea cumulatis malis quae hie praedicuntur,tantanbsp;infcelicitate regnS fuum premi confpiciens, omnis expers confilq quo fe uertatnbsp;ignorabit : turbabitur ergo regnum illius,tumultuabitur,ac prorfus infaniet: ucnbsp;r�omniafruftra, iuxtaquodSapientiafuis cotemptoribus minaturProuer� i.Gnbsp;ubi omnis fplendor SC potentia Antichriftiani regni fimul peribin

Et commanducauer unt linguas fuas prae dolore, ] Hoc tropo mentis infa fiiam, pr�maximo dolore, fcripturafrgnificat, Porr�iuftodeiiudiciofrt,utfuasnbsp;linguascommanducent,quibusindeum Sc feruos illius infandas loquuti funtnbsp;blafphemiasjiuxta illud,Per qu� quts pcccat,6Cc*

Etconuitrjs affecerunt,] Tantum abeft,utad percutientem fereuertantur, ut dent illi glor iam, hoc eft ut fefe agnofcant peccatores : deum uero iuftum, qn*nbsp;m�ritas irroget p�nas,SC ut ill as pro fua benignitate mitiget,precentur.

Et fextus angelus effudit phialam fuam in flumen.] nbsp;nbsp;nbsp;Videtur mihi lohan*

nes per huiufmodi plagas,ceu diximus, ad p�nas Aegyptiacas,ob uiolenti�p�* pulo dei illatam, alludere : qu�cunq? tandem p�n� ill� fuerint, quibus impiu^�nbsp;Antichrifti regnum conterendum eft, Nam aquas diluuij,interit� Sodomorum,nbsp;plagas quibus dominus Aegyptum olim pereuft�t, merfumep Pharaonemcuinnbsp;elcdisprincipibusfuis,frequenterfoletfcripturainexempl�quarumlibetgi'2nftnbsp;fimar� p�narum adducere.Practerea p�nas hic interminatas ego f�mpliciter in�nbsp;telligo,N�pe tellure ipfam c� htjs qu� producit,mare,flumina, aquar� fontesfttcnbsp;fol� SC aftra c�li, SC ut uno uerbo dic�, fupera atep inferna o�a,illis effe noxia atepnbsp;laetifera, iuxtaillud Sap,y,Armabitcreatur�ad ultion�inimicor�. Item, Pug��nbsp;bit cQ illo orbis terrarum contra infenfatos,Per ficcat� flumen Euphraten,intclhnbsp;go � medio tolliomnia ilia, qu�cuncp pofl�nt elTe obftaculo, quo minus aduerlusnbsp;eledos uniuerfi orbis tyranni,fub Antichrifti f�gnis mcrentes,in fua ipiora permnbsp;cietn congregcntur.Quando uero increduli SC carnales huiufmodi p�nas corponbsp;raies maxime exhorrefcSt.Idcirco illas feriptura eis praecipue minatur,poft quasnbsp;tarnen fequentur ineffabiles nullis un^ temporibus finiend�. Porto pef primamnbsp;phialam eflfufam in terr�,fatis adparetfignificari morbos peftilentes,f�ua ulc�ra,nbsp;feabiem SC tabes infanabiles.Per fecundam SC tertiam effufas in mare et flumina,nbsp;fignificari puto immaniffima et atrocilTima bella,quibus tantum fanguinis eff�innbsp;datur, ut �C maria �C flumina ex fanguinum torrentibus in cruorem uertantur:nbsp;oualia

qualia ui�d/m�sn��ra �tatefrequentia, cum � Mahumetanis tum � pontif�ce R-b mano pauata : quod � qui's nobis credere noluen't, confulat hiftorias, QC uidebitnbsp;nos uera narrare,Dicuntur uero h�c omnfa ad magnitudinem rei inefFabiIis pernbsp;hyperbolen explicandam. Per quartam phialam in folem efFufam, ingens �ftusnbsp;fignificatur: hinc ingens f�ccitas, adeo^ terr� fterilitas, ac rei frumentari� info�nbsp;�ita diff�cultas, ardoris^ f�tis intolerabilis, cuminhominibus turn in iumentis :nbsp;qualem populus in defertopatiebatur. De quinta uero ��fextaphialis fatis d�nbsp;�um puto.

Et uidi ex ore draconis, 8gt;C ex ore befti�, �C ex ore pfcudoj Solito more, pr�termiflb feptimo angelo,ab origine paucis recapituIat.Quibufdam draco,bcnbsp;ftiajfiC pfeudoprophctaidem uidentur^ Equid�pcrdraconemipfum fathanam,nbsp;per beftiam Antichrift� cum fuo corpore, per pfeudoprophetam quoflibet falfosnbsp;Antichri�ianiregni dodores intellexerim. Videtur ant alludere ad ranas, quasnbsp;amp; magi Pharaonis magicis artibus produxerSt Porro c� imbellis alioqui befiionbsp;la fit rana, miro tam� �Chorrendo oris flrepitu fubinde ualet,ade� ut fi incognitanbsp;tibi foret, horrend� ac pr�grandem admodum putares belu� ubi uocem eius auanbsp;dires: hinc SC � poetis proprio epitheto damof� rang uocari fubinde folent. Ita SCnbsp;min� tyrannorum i�la uocc terribiles funt,re ipfa haud admodum po�untnoce�nbsp;re pijs. An non ranis adfimiles funtoratores illi Ioquacifl�mi,ac uocaliff�mi legatinbsp;� latere ad reges ac orbis principes, potentiam ac uim armorum Pontificis max�nbsp;mi ampullofis ac minacibus uerbis detonantes,qu� illos ad expeditionem fandifnbsp;fitn� cruciat�c, utuocant,aduerfus h�reticos, aut alioqui aduerfus reges fand�nbsp;R-oman� ecclef�� inobedientes permoueantc�Qualis Iulianus cardinalis erat,quinbsp;fuperioribus annis Sigifmundum imperator�, ac reliques Germani� principesnbsp;ad Cruciatam aduerfus Boli�mi�regn� cocitauit. Item Campegius,qui hac no

Sunt enim fpiritus d�moniorum facientes figna. ] N imirum iuxta apo�o lum Paulum mendacia. Qualia fuer�t ilia, qu� per fratres Dominicafiros apudnbsp;Bernam Heluetiorum, �C uirgo ilia apud Auguflam V indelicorum, qu� hom�nbsp;nibus eius urbis alioqui callidiff�mis ac prudentiflimis fefe abfque ullo corpora�nbsp;lis cibi adminiculo uitam degere perfuafit.Et fimilia qu�dam,qu� in Annalibusnbsp;temporum hinc inde uidere efl�

Vt proc�dant ad reges totius terr� ad congregandu illos in pr �lium,] M� rum efficaces funt in hac re eff�cienda fanduli illi,qui regum ac reginarum audi*nbsp;unt confefflones. Hinc folet illos pontifex Romanus motu proprio SC ad nulhusnbsp;inflantiam haud fpernendis dignitatibus ecclef�aflicis cumulate 6C cohonefiare,nbsp;qu� fibieos huiufmodi b�n�fices obfiridosreddat, �Cper �os ad potentiffimo�nbsp;rum regum fecreta cor dium penctret.

COMMENTARIVS ID p�os nero din's cnrciatibus perdit : qualia multa facra tradit hiftoria, SiC prophesrnbsp;t�fubindemcmorant� Mire ucrofolaturpios nihil pofle uniuerfos orbis regesnbsp;aduerfus Chriftum�

Eccc uenio ficut fur�] Chriftus aduentS fuu fiiri compar�t,id quod �f apo ftoli poft ipfum faciunt, hacquidem ratione, quod nccogitantibus quid�impijsnbsp;quicquamdeeo, pr�ftoadfit� Pij ueroinuigiIanr,Slt;ad figna qu� Chriftus pr�.nbsp;dixit conieduras faciunt haud longe abeffe,amp;^ adexcipiendum ilium,itaui*nbsp;tamfuam attemperant, ut in omne momentum futurum expedent, Adijcit uc*nbsp;ro per parentheftm,quo ad fpem amp; uigilatiam hortetur pios,priufquam ceptutnnbsp;de Antichrifti interitu fermonem finiat�

Beatus qui uigilat SC cuftodit ueftimenta fua.] Vi^ilantiam in hoe nobis fummopere commcndant,cum Chriftus turn apoftoli, quo impiorum caueamusnbsp;errores : nc abiedo �'more domini, fidutia in deum, innocentia ac beneficentianbsp;^*�8^ P*'o��^*�os,nudi fubinde in aduentu domini adpareamus � Porr� turpitudonbsp;uidenturmihiipfa praua cordis ftudia atq^confilia, quibus cum contra deS tumnbsp;contra proximum machinati funt,qu� turn omnibus patebunt, u CGr44,cap,

Et congregauit illos in locum qui dicitur Hebraice Armageddon.] nbsp;nbsp;Ex in�

figni aliquo fiue ctiam ex infami euentu locain fcripturis nomina fortiuntur.Sic eftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V Sepulchra concupifccnti�,Numeriii.cap.SC�'�fl Aquae

contradidionis, eiufdem xo . cap. SC fimilia in fcripturis : ita hoe loco per anti-cipationem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quodfortafl�s uerti poteft, Exercitus uaftationis,fiue inter

fedionis,uel ipfoinfaminominepraefeferens quid tandem Antichriftianisco-ptjseuenturumfit. D. Hierony. quem imitatur Aurigallus, in locisHebraicis interpr�tantes montern quend� in quo caftra Ifra�litica f�gi folita. Vi�nbsp;detur autem feribendum eiTenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fedpofteritas ut in multis altjs prio-

rcm uocem afpiratione exuit,pofteriorem item contraxit.Hoc uidere eft de priori uoce, N timer, xi. de loco in quo uicerunt Ifra�lit� Chananseum, quem uoca-runt . Et quanquam huiufmodi Antichriftiani exercitus copi� perorbem uniuerfum imminent. Verifimile tarnen eft aliquam uehementer infignem fotu*nbsp;ram ftragem, in qua Antichriftus ipfc cum omnibus copijs delendus fit: id quodnbsp;etiamapudDanielemfubfinemcap.ii.innui uidetur.

Etfeptimus angelus effudit phialam fuamina�rem.] nbsp;nbsp;Hune locum decla�

ratPaulus apoftolus Ephe.�.Non eft, inquit, nobis luda aduerfus fanguincinSC carn�, SCc. Qiiibus uerbis oftendit Antichrift� cum fuis coptjs � fathana aduet�nbsp;fus pios impelli, adeoque nobis in hac paleftra negotium eiTe haud cum homini-bus quos uidemusjfed uel maxime cum ipfiifimo fathana huius mundi principe,nbsp;ac deo huius f�culi q^uem non uidemus. Dicuntur uero d�mones � Chrifto Potenbsp;ftas tenebrarum,Sc a Paulo Redores tenebrarum,quod fuis mendacifs SC impo-fturis incautos homines in uarios abducant errores, ac denfifti'mas tenebras, innbsp;quibus ufi:p uerfantes ueritatis lumen haud agnofcant. Quamobrem SC Apoftolus fcelera atque flagitia opera tenebrarum, hoc eft, ignorantiac dei,uocat. Itemnbsp;�C ipfos quoque incr�dules tenebras appellat. Eratis,inquit, aliquandotene-brae,0Cc. EtChriftus,DiIexerunt,inquit,magis tenebras quamlucern.Porro fpi-fitalesaftutias in c�leftibusuocat, quod a�rem interim caliginofum inhabitentnbsp;ad excrcend� homines, donee una cum imptjs infern�, hoc eft, in locum quem-piam damnatorum,quem Gehennam Chriftus appellate confueuit, Lucas euannbsp;gelifta AbylTumjIohannes nofter fupra cap.9.Puteumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Petrus Tartarum,

a. cap. a ? ablegentur ? Einem igitur fathanici regni adefiTe nunciat hie feptimus angelus

angelus,iuxtaetiamilkid i. Corint. 15. Cum aboleuent,��c. Etquemadmoduiri fupr� 10. cap, iurciurando angelus polltcetur.Vndef�biungit�

Fadumeft,] NimirumChriftoamp;deor�gnum,abolita/nuniuerfumad* uerfaria poteftatc tuxta quod in. Tandis fcripturis pr�didum fuit, S)C ab aeternonbsp;definitum,

Etfada funtfulgura,2C uoces,Sv tonitruajS^ tcrr�motus,] Huiufeemodf rebus mireconcuti folentij quideum non agnofeunt, adeoep parum illifidunt;nbsp;Quemadmodum uidimus,ubi h�cfiunr,ut cofternati animo fluduent, ut expalnbsp;lefcant, utuctr�pident,nefeientes quofugiant, quid^confilij capiant, defpera�nbsp;tionipeneproximi,Quidigiturfadurifuntomnes impij,ubi haec fuprahuma�nbsp;nam xftimationem qualia nunquam antea � condito mundo horrende apparcxnbsp;bunt, ubi tota orbis concutictur machina,iamiam una cum impijs collaplura fnbsp;De quibus Matth.i4,1, Pet, cap, Porro omni fulgure magis horrenda erit imnbsp;ptjs apparentis Chrifti iudicis maieftas, Matth, ay. V oces autem amp; tontrua funtnbsp;uoxipfaChriftiterribilis,quainterficietimpium,Efa,ii,i.Teir,a,etExodiio,Ncnbsp;forte moriamur, S�c,

Et fada eft ciuitas magna in tres partes, ] Hac fcifti'one, ficut htjs quae proximedida funt,maximam illamtotius orbis return^'omnium immutatio-nemfignificat: quemadmodum ubi dominus defeenditin montem Sinai legemnbsp;daturus,dicuntur montes practerroreutarietesexiltjfte, ԣrapudZach,cap. ult�nbsp;ubi dominus pro ec�lefia aduerfus Antichriftum pugnaturus in monte Oliua�nbsp;rumfteterit, mediummontemfeindendumfore, Ita�^ hoc loco ciuitatem ma�nbsp;gnam,hoc eft,ipfum orbem,in tres partes feindendum pr�nunciat,

Etciuitates gentium ceciderunt, ] nbsp;nbsp;nbsp;Id eft, omne robur fidutia^ gennum

ftmul in uniuerfumperijt,Porro gentium nomine quofcunqueintelligi t,quigen: tium in morem deferto uero unius dei cultu, ad uanu ac fuperflitiofum cultum,nbsp;iuxta adinuentiones uaniflimorum hominumjprolapfi funn

Et Babylon magna uenit in memon'am,] H�c eft ciuitas ilia magna, quae pr� opibus ac magnitudine potenti� fuac,omniu fecuriffima agere uidebatur, QCnbsp;prorfus impoffibile fore putabat,quod un^ cafura effet, adeo^ pro libidine grafnbsp;(^batur in pios quoflibet, quafideus illudnonuideret, autoblitus effet, Ideo in-quit, V enit in memoriam, nimirum quando de impietate illius uindidam fumit�

�mnis infula fugit 5)C montes non funtinucnti, ] Nam quemadmodum paulo ante diximus,ita horrende tota mundi machina quatietur, utm�tes quilt;^nbsp;altiflimi per medium fcifliruituri fint: �c QC marin�inful� collapf�,marinis fl��nbsp;dibus abforbebuntur, Per hoc autem fignificat nullum impijs patereeffugij Io�nbsp;cum,quo fe � furore uenientis iudicis abfeondant, Nam alioqui folent diuites acnbsp;potentes,ubi bellici ingruunt tumultus,aut peftis graffatur, ad receffiores marisnbsp;infulas montes^ abruptiores fefe recipere.

Et grando magna ficuttalentS defeendit,] QuemadmodSgrando ingens fub diuo uerfantes nullo impedimento grauiflimepercutittitairati iudicis fen�nbsp;tentia,nemine tarnen refiftente,aut media fe interponente,uno idu ftmul omneSnbsp;impios comminuit, iuxta illud Mat, 2.1, Super quem ceciderit lapis ille, conterefinbsp;eum, Alludit uero lohannes ad grandinem �egypti,

impiorum exaggerat, Quafi dicat, Ne tum quidem, quado impij certiiftmis ex� periitienris exploratam habuerunt Chrifti iudicis maieftatem ac inuidam poterinbsp;�am,illqnj utdecebat glorificauer5t,fed obftinati in fuis blafphemijs perftiterSunbsp;M 4

COMMENTAR.IVS IM

� Id quod fn itnpio Pharaone ollenfum fuit,qui flagellis dci magts ac magts fubin� de induruitjtantum abfuit,ut fuxta dci imperium populum dimitteret,donee innbsp;inzri rubro perfequens illum,undis opertus,pcrijt

Propter plagam grandinis, quoniam magna fada efl plaga cius uc*] Mira Uerborum auxefls eft ? PrimS dixit grandinem magnam: deinde ficut talentum:nbsp;amp; addit de codo in hominestpoftea plagam uocat, QC magnam, tandem uehe�nbsp;menter magnam

c A p V T XVIL

T uem't unus de feptem angeli's qui habebant feptem phialas,8^ locutus eft mecu, dicens, V eni, �c oftendam tibi daranationemnbsp;meretricis magn�,qup fedet fuper aquas multas,cum qua fornij*

cati funt reges terrp, inebriati funt qui inhabitabant terra de uino pro* ftituxionis eius� Et abftulit me in fpiritu in defertu� Et uidi mulierem fe*nbsp;dentem fuper beftiam coccinea,plenam nominibus blafphemi�,haben*nbsp;tem capita feptem 8^cornua decen* Et mulier erat circundata purpura 8^nbsp;coccinOjamp;C inaurata auro,Sd lapide preciofo,amp; n?argaritis,habens pocu*nbsp;lum aureum in manu fua,plenum abominatione amp; immunditia fornica*nbsp;tionis fuse� Et in fronte eius nomen fcriptum myfteriu:Babylon magna,nbsp;mater fornicationum 80 abominatiOnu terrsc� Et uidi mulierem ebriamnbsp;defanguinefand;orum,amp;dei�nguinemartyrpmlefu� Et miratusfumnbsp;cum uider� illam,admiratione magna� Et dixit mihi angelus. Quare mi*nbsp;rarisC Ego dicam tibi facramentum mulieris, �� befti� qu� port�t cam,nbsp;qu� habet capita feptem 8^ cornua decem� Beftia qua uidifti,fuit,8c nonnbsp;cft,Slt; afeenfura eft de abyflb,8�in int�rim ibitzSd mirabuntur inhabitannbsp;tes terram (quor� non funt feripta nomina in libro uit� � conftitutioncnbsp;mundi) uidentes beftiam qu� erat amp; non eft� Et hic eft fenfus, qui habetnbsp;fapientiam� Septem capita feptem montes funt,fuper quos mulier fedet,nbsp;8c reges feptem funt� Qpmcp cecider�t,unus eft, 8C alius nondum uenit,nbsp;et cum �enerit, oportet ilium breue tempus manere� Et beftia qu� erat etnbsp;non eft : amp; ipfa odaua eft,amp; de feptem eft,8Cin int�rim uadit� Et decemnbsp;cornua qu� uidifti; decem reges funt,qui regnum nondum acceperunt,nbsp;fed poteftatem tanquam reges unahora acdpi�t poft beftiam� Hi unumnbsp;confiliuhabent: 8C uirtutem,amp; poteftatem f�am befti� tradcnt.Hi cumnbsp;pugnabunt: amp;agnus uincet illos,quoniam dominus dominorumnbsp;cft,8i rex regum,8c qui cum illo funt �oeati : 8lt;^ eledi S)C fideles� Et dixitnbsp;mihijAqu� quas uidifti ubi meretrix fedet; populi funt,etgentes, 8i lin*nbsp;gu� Et decem cornua qu� uidifti in beftia; hi odient fornicariam,et de*nbsp;folatam facient illam 8i nudam, 8d carnes cius manducabunt, 8C ipfam .nbsp;igni concremabunt�Deus enim d�dit in corda eor�,utfaciant qd*placimnbsp;eft illi ; ut dent regnum fuum befti�, donee confummentur )^ba dei� Etnbsp;mulier qu� uidifti�* eft ciuitas magna,qu� habet regnu fuper reges terr�*

|cap,i4.SCpraccedenri cap.menttonem feceratci�iitatis magn�, qu�Ba |bylonem uocat,myftic�fequutus rattonem, de qua in fupen'oribus au=lt;nbsp;- ditum fuitjigitur nunc graphice illam defcribit,0^fuis (quod aiunt) de*nbsp;pingitcoloribus,

V eni o�endam tibi damnations meretr id's magn�j Scortation� fcriptiu ra Apoftafiam � deo uocarefolct,cui unice fidere oporrcbat,quem fuperoia dtl�nbsp;gcreconueniebat, in quo uiuimus, mouemur,8lt; fumus, adres friuolas,acuananbsp;idola, qu� iuuare,ubineccff�tas ingruerit,non poflunt. Sic habes Iud.8. Aucrfinbsp;funcfilq Ifra�lj�C fornicati funtcu Baalim,percuflerunt^cS Baalfedus, uteiTecnbsp;eis in dc3, nec rccordati funr dni dei fui, qui eruit eos de manibus inimicor� fuo^nbsp;rum omnium per circuitum.Sic Efa.i.deHierofolyma, Qiiomodo,inquit, fat�a:nbsp;eft meretrix ciuitas fidelis �t Hiere.i, Sub omni ligno frodofo tu profternebarisnbsp;meretrix.Item eiufj.ca.Fornicata es c� amatoribus multis. Item Ezec. l�.Muknbsp;tiplicafti fornicationes tuas ? Qiiando igitur hoc loco merctric� magn� uocat loanbsp;hannes, uidetur mihi pr�cipue impudentia Qi, ingratitudin� eoiji traducere, quinbsp;poft agnitS Euangelicam ueritat�,poft tanta feruatoris Chrifti beneficia, poftq innbsp;iuprema dignitatem ab illofefeeuecftos cflegloriantur,n� modo ipfi abeo defeknbsp;fcunt,fed eti� inter primos ipfum impugnant: ut magna meretric� non t� ad apoanbsp;ftatantium multitudinem,qu�m ad magnam impudentia ac ingratitudinemrefenbsp;ramus.Qiian^ non nego ad omnes omnino impios per totu orbem referii,fed tanbsp;n'en potiiftm� adiftos, qui fub nomine uicariatus Chrifti, ac fummi apoftolatus,nbsp;altjs^ id genus nominibus,modis omnibus Chriftum ccclefia fua eijeere fatagut,

Qu� feder fuper aquas multas.] Hoc eft regnis Qi populis muleis imperar.^ Quemadmodum nam^ aquae fluuiales fluimt Qi refluunt, ita gencratto pr�tericnbsp;Qi generatio aduenitjtem elegatttiff�m�urbes adfluminum ripas conftruuntur.

Cum quafcortati funt reges terr�,] Hoc eft falfaillius religione er cultu ue bementer obletftati funt. Nam mirum in modu arridetcarni cultus ille externusnbsp;acfplendidus,quo putat deo fatisfatftum,manente tarnen cordis impietate acornnbsp;nium flagitiorum immanitate.

Ec inebriati funt qui inhabitat terra de uino proft.amp;fc.] Hoc eft falia illius re ligionc,qui carn� fapi�t,uelut uino optimo deletftati funr, et de ilia ufcp ad ebrie^nbsp;tatebiberunt. An non uidetur magna cbrietas,quando totus orbis abominabilifnbsp;fimas abominationes manibus ac pedibus amplexatus eftfAtque hoc ab homincnbsp;hand admodum idonco,fed pl�r�t� ebriofo,furiofo,percufrore, uoluptario,rapanbsp;ci,arrogante,ne quid foedius interim dica, Adde ^d contra tarn apertiftimas ferknbsp;pturas orbis illas recepiuquales funt miifa cum fuo apparatu, diuorum cultus QCnbsp;inuocatio, ftatuarum fumptus Qi ucneratio,ueniar� pompae,mortuorum fuffraanbsp;gia,impurus ac f�dus c�libatus, contemptus honefti coniugij, legitimor� con.nbsp;iugiorum diuortiau'n fumma, quicquid aufus eftimptj cultus apponere hoc to�nbsp;turn fitibundi Qi cum uehementi deltderio,ufque ad fundum haufimus.Hinc omnbsp;nium flagitiorumgenera in orbem inundarunt, R.om.i. Hine leuiexcaufa, imdnbsp;crebro aHc� caufa, inter Pontificem Qi reges fufeepta bella, cardes Qi homicidianbsp;impune patrata : hinc fcortationes Qi adulteria fine ullo pudore commifla : pi�ar=*nbsp;terea rapinae, ufurarum fraudes, f�derum uiolatio : ecquid tandem flagitiorumnbsp;sb huiufmodi ebrtjs patratum nonfuitf

Etabftulit meinfpiritu in defertum.] Defertum uidetur mihi uocare re^ gna Qi populos , quae uel Chriftum aperte abieeerunt, ut Mahumetani, uej

titulum Chri�ianftatis ecclef�� prac fe feriint,cum tarnen nihil minus fint�

Et uidi mulierem fedentem fuper beftiam cocdneam� ] Scitum cft mulic* rum ac puellarurn nomine ciuitates in fctiptura dei�gnari : deinde eiuitatum noanbsp;mine non tam populum quam eos qui in illis prxfident intelligi, Quando igiturnbsp;hoe loco potiiUmum de religione agitur,t| praccipuc mulieris nomine accipiendinbsp;runt,qui in religione impia pr�funt ? Porr� beftia mihi uidentur ij, qui mcretricinbsp;ab of�cio funtjiuiTa illius faciunt,cam^ in fublime uehunt�Dc quibus apudD�unbsp;nielem cap. 11 .Et faciet pr�f�dijs fortiff�mis c� deo ali�ne. Qiiales funt principes,nbsp;cpifcopi,abbates,dodores,qui uel gladio,uel opibus, aucfcriptis Papi�ieam adanbsp;luuant �� conferuant impietatem.

Coccineam.] Hoc efi martyrum fanguine cruentam.Nam cum meretrix �pfa,tum be�ia cui infidet,piorum fanguinem fitiunt: quorS fubinde defideriumnbsp;brachium f�culareexequitur. Sic impietas cum Mahumetana turn Papiflicaglanbsp;dio fe d�fendit. Hine Pontifex Rom.imperium prim urn � Gr�cis ad Gallos,deinnbsp;de � Gallis ad Germanos, quos uidebat ualere armis, tranfiulir,triplicis corona:nbsp;minifier.

Plenam nominibus blafphemiae.] Qualia funt ilia, Pontifex maximus,bca tifiimus, fandiflimus, clementiflimus pater, uicarius Chrifii, clauigcr coeli, Pa*nbsp;pa,hoceft,paterpatri�.Deindereuerendifi�micardinales,archipr�fules,patriarnbsp;ch�,primates,pi�pof�ti,decani,canonici,archipresbyteri,archidiaconi,abbates,nbsp;priores,magiftri,praeccptores,commcndatores. Nam quemamodum ipfe Anti�nbsp;chriftus fua habet nomina blafphemiae,ita ij qui illi ab officio funt, 8lt; iureiurannbsp;doobftri�ifua,qu�fcriptura prorfusignor�t. Habuitenim primiriuaccclefianbsp;minifirosgt;difpenfatores,pres^teros, cpifcopos,apofiolos,euangeliftas,prophc�nbsp;tas,paftores, docfiores,qu�of�icq aclaboris non arrogantiac nomina funt.Sic au�nbsp;dimus Qi. facrofantfiam federn,facrofandos canoncs, facrofantfias indulgentias,nbsp;in fumma,omnia illorum facrofanda appellari,quales quales ipfi interim fint.

Habentem capita feptem QC cornua decern.] De quibus cap.ii,diximus. Circundata purpura QC coccino. ]nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vel ex ipfo habitu Qi ornatu externo

facile confjeies mores Qi fiudia meretricis illius. Videtur aut� alludere lohannes ad falfam dodrinam fiue mundanafapientiam, quam uera,hoceft diuinafap�i'nbsp;tia,fub typo fucatae meretricis inducitjProuer.y.SC y.cap. Purpura autem emennbsp;titam pr�fertregiam dignitatem, coccino uero fitim cruoris.

Inaurata auro Qi lapide preciofo Qi margaritis. ] nbsp;nbsp;Hypocrifim Qi fi'dam fi�

gnificatfanditatem, quibus fuas abominationes occulerefatagit,quofacilinsin� cautos fallat,amp; in fui admirationem pariter Qiamorem pertrahat, iuxtaillud, Se�nbsp;pulchra dealbata, Sifc. Vel fimauis iuxta Danielem,Studium diuitiarum, diuininbsp;cultus pretextUjDominabitur,inquit,thefauris auri Qi argenti,SC omnib.cocupinbsp;fcibilibuSjamp;fc.Idquod in nofiroAntichrifio,ut de Mahumetana fucceffioneintenbsp;rim taccamus,fatis clarum,qui auro Qi argento regum omnium Chrifiiani nominbsp;nis potentiffimus ac ditiffimus habetur. Sed rogas unde tantas potueritcorrade�nbsp;re opes.Refpodeo, facile id liquerefi perpendas : Primum uenditionem omniumnbsp;beneficiorumecclefiafiicorum in menfePapali per uniuerfumChrifiianum orsnbsp;bem. Deinde perpetuam pinguiorum benefi'eiorum in ecclefijs cathedralibus QCnbsp;collegiatis referuauonem. Tertio annatarum exadionem. Quarto pallia Qi con�nbsp;firmationes epifeoporum, abbatum, ac pr�latorum ecclefiafiicorum. Quintonbsp;deuolutionem ac reuocationem omnium caufarum ad illorum confifioria. Sextonbsp;excommunication� in infinitis cafibus tam � iure quam ab homine, rurfus ab�nbsp;folutionem,

fol�tioft�m. Septimo annuas omnium prouentuum d�cimas, Odairo indu�gen:^ tias omni� peccatorum plenarias, etiam pro mortuis in purgaton'o, Nono diuo^nbsp;rum canonizationem. Decimo d�cimas decimarum in�ubfidium fancf�� Crucianbsp;t�,Vndecimo cafuum pro libitu referuationem. Duodecimodifpeniationem ianbsp;gradibus prohibitis,bafthardis,cibis,uotis cum clauftralibus turn communibus,nbsp;et peregrinationibus,Decimotertio cofecrationes multar� rerum.Decimoquar:,nbsp;to mortuaria �C fepulturas. Decimoquinto legata ad pias caufas, Decimcfexronbsp;m�Tas ��oblationes, Decimofeptimofacramentalia. Decimoodauo donaria adnbsp;diuorum ftatuas SS tumuIos.Decimonono fraternitates, V igefimo exadiones etnbsp;inipofturas qu�ftionariorum, Vigefimoprimoincertorumreftitutiones.Vigefinbsp;mofecundo fuccefl�onem in h�reditatem corum qui legitimos haeredes non ha�nbsp;bent.Vigcfimotertio quod ipfi clerici cofanguineis in h�reditacc fuccedunt,nonnbsp;contra, V igefimoquarto emunitatem ab oneribus ciuilibus, V igc�moquinto bonbsp;norum pauper um ac omnium ecclefiarum admini�rationem, V igefimofexto le�nbsp;gitimorum coniugtorumprohibitionem acfcortofum permifl�onem. Vigefimonbsp;feptimo duor um epifcopatuum unionem, QC unius in duos diuifionem : id quodnbsp;�ohannes cius nominis utgefim�sfectmdus facpius feci�e legitur, quiamp; ing�temnbsp;thefaurum reliqu{t,nempe aurear� drachmarum iy.millia, hoc e� millies 15. milnbsp;lia : quod fcripfifle arduum quippc uideturjnec legitur alqs temporibus Ecclefianbsp;Romana fui�e locupletior : lege in fine Chronicorum Eufebtj,hoc e� in Mattheinbsp;Palmertj Florentini Chronicorum po� Eufe, Po�remo r�gula, Qiiod femel deonbsp;dicatum efijSCc, per quam fe omnium rerum,qu� deo dicantur,dominos confii�nbsp;tuunt ,Qiiando uero uafa ecclefiarS aurea 2C argentea deo dicata putcntur, nonnbsp;amplius in pote�ate laicorum funt, fed clericorum, ut de ilfis, quod libuerit, fia�nbsp;tuant. Idem de fia tuis aureis atcp argenteis, crucibus ac reliquijs, auro, arg�to 6dnbsp;lapidibus preciof�s uefiitis, atqj omnino de cenfibus ��dotibus ecclefiarum, Innbsp;htjsomnibusreperieruntfibicopiofifl�mas auri SCargenti mineras,quando tainbsp;men omnia h�c pauperum Chrifii funt: SC cum Hieronymus tum Ambrofius eanbsp;neceflitatis tempore in pauperes diftrahenda ceni�nt,illi contra in firorta �C Gantnbsp;medes fuos,in canes uenaucos,cquos cataphra(fios,�(S armatas copias profiid�t.nbsp;Et cum tantas poff�deantopes, adhuc tarnen illis, quas nondum haben t,inhianr4nbsp;Adde fuper h�c omnia ementitam illam Confiantini C�faris donationcm,quamnbsp;iadant : nimirum urbes,oppida,cafira nobiliflima, qu� potius � Gallorum regi=tnbsp;bus,pofi defedionem pontificis Romani � Caefare, 4 ab ipfo Confiantino dona�nbsp;tionis titulo pofl�d�t, ut uerius merces proditionis, qu�m donatio diet mcreatur^nbsp;Atc� hic impudentem attende blafphemiam, qu�do audet h�c patrimonia Chrisnbsp;fii iadare,uel Chrifio cotradicente, V ulpcs,inquit,foucas habent,SCc, Aut fi Pe�nbsp;tri patrimonium uocarc uoluerit (nam utrumep illorum iadat) cotradicit Petrus,nbsp;Argentum, inquit, �f aurum non efimihi. Et fi un^Romam uenit,in baculo eonbsp;Uenicltem Papa ingentibus armatorum cop�js pro patrimonio apoflolorum belnbsp;ligeratur,cum Paulus dicat,�rma nofir� militi� no carnalia funt, 8Cc,Et tarnennbsp;ufque fe Vicarios Chrifii gloriantur, cum nihil minus qu�m iuflTa Chrifii perfeanbsp;quantur, id quod V icarior� erat, GloriStur fe Apofiolicos,hoc efi apofiolorumnbsp;tn minifierio fucceflbres,cum Apofiatici potius dicendi erant,

Habens poculum aureum in manu fua plenum abomina,] De immunda *'Mahumetilege 6C abominabilidodrina, no efi quod nos plura adferamus, quannbsp;donofter Antichrifius, aduerfusquem nobis certam�eft, baud multopauciores�nbsp;�f tolerabiliores infuisDecretalibus propinat:quan^ in poculo aureo illas propi

natjftctnpe fub nomine Vicanatus Chrifli, fub fpecie dodrin� Euangelica�,S(f id genus fpcciofis nominibus, quod omnia ex inftindu fpiritus fandi, 0^ quod nonnbsp;pofl�tefrare,�fc�

Et in fronte eius nomen icriptum,Myfterium;Babylonmatcr,] Non qui� dem aperte 06 fub hijs uerbis, fed in myfteriohunctitulum pr�fert, quem tarnennbsp;pij fpiritu illuftratijin fronte meretricis legere QC intelligere poiTunnquemadmo�nbsp;dum fupra de nominibus blafphemi�, quae impijs fpeciofa fanda uidentur,di�nbsp;dumeft, Notumuero eft Romam ab antiquofe matrem amp; dominam aliarum urnbsp;bium totius orbis iaditafl�:id quod quidam Ecclefiaftici etiam tempore Hieronynbsp;mi iadare c�pcrunt,utin epiftola illius ad Euagrium eft uidere Jtem,CuminBanbsp;bylone ucrfarer,SC purpuratae meretricis elTem colonus, 6C iure Qiiiritum uiue�nbsp;rem,uolui garrire aliquid de fpiritu fando, ��cceptum opuftulum eiufdem urbisnbsp;pontifici dedicare�Et ecce olla illa qu� in Hieremia poft baculum cernitur, � facienbsp;Aquilonis ccepit ardere, 6C pharif�orum coclamauitfenatus, SC nullus fcriba uelnbsp;fidusjfed omnis quafi indidofibi praelio dodrinarum aduerfum me imperitiae fanbsp;dio coniurauit* Hanc egrcgiam Romac fui temporis laudem, Hierony�in praefa-tionelibriDidimi deSpiritu fando,adfert,Quid de illa noftra Roma, fireuiuifccnbsp;ret uir fandus,didururn putasfEadem etiam blafphemia infcripferut ei titulumnbsp;Romac �ternae,quod putarint regnum illius aeternum duraturum : id quod fimi�nbsp;li blafphemia de fua facrofanda fede iadat pontifex Romanus^ Porrohic uidcsnbsp;fpiritu fando traducente,qualis fit mater : nempe omnium fcortationum 8C abo�nbsp;minationum cum in dodrina turn in uita, unde ceu � fentina in orbem Chriftia�nbsp;num demanant.

Ego dicam tibi myfterium mulieris � beft��.Beftia quam uidifti,] Romani imperij monarchia iam tum propter ciuilia SC inteftina bella concuti SC labefa-dari coeperat,adeo^ prope interitu erat � quemadmodum �C Paulus in i, Theift fubindicare uidetur, Huic fuccefl�t Alcoranum SC Papatus,in quibus ea mona*'-chia redintegratur,ut fupra ca, ij^uifum fuit, H�c igitur titulotenus iadata orbisnbsp;monarchia,poft fciffum �C ablatum Rom, imperium, afcenfura erat in locS eius,nbsp;� paruis primum inittjs : quid enim pifcatore SCgregariomilitehumiliusfquaeSCnbsp;ipfa tarnen interibit,nec�tcrnum,utiadat, durabir,

Etmirabuntur inhabitantes terra,] Quis oronon miraretur Alexandros, �ulios,Clem�tes,de eiedis regibus,de recuperatis ecclefiae terris, de fuperatis Flonbsp;rentinis,atcpalqs id genus uidortjstriumphantes fut interim Turcarumobmit-tamus triuphos ? Quid fi daretur ueris ageref hoe eft ft uere, quod iaditant, orbisnbsp;monarcha: effent Rom,pontifices, T� profedo lulfj Caefaris uiderestriumphos,nbsp;im� logemagnificentiores. Verum tj tantum mirabuntur,quorum nomina non,nbsp;funt fcripta in libro uitae agni,hoc eft toti caro funt, fpiritus omnino expertes*

Videntes beftiam quae erat SC non eft,] Hoc eft,uidentes Roma iHam ue� tcrem atc� collapfam in Pontificis SC curiae illius arrogantifftmo fafiu quodammonbsp;do reuixifle:necp tarnen reuera ea eft, quam fe ftmulat SC iadauhoceftquamlibetnbsp;fefe iadat Caput, matreni, dominam orbis, amp; omnium fupremam in terris habere poteftatem,multis tarnen numeris ab ilia ueteris Rom� abeft poteftate.

Et hic eft mens qu� habet fapientiam,] Id eft,hie mente, hic fapientia opus eft, ne quis SC nieretricem �C ipfam beftiam adeo demiretur, ut putet id efl� quodnbsp;iadant,

V idetur fub myfterio ad Roma fepticoll� alluderCj quae tu orbi, hoe eft uniuerfis regibus domi'nabatur. Hic uides fortiff�ma ilia pr�fidiajquibus meretnx, hoc eftnbsp;falfa religio,ipfa ecclefia malignantiurn, ipfa Sathan� fynagoga nititur ab initio�

Qi�nc�cecideruntjunus eft,�� alius nond� uenit, �C c3 uenerit oportet il j In re admodu obfcura,qualis ned� praefens locus,fed fer� totus liber que tra�lan^nbsp;dum fufeepimus, probabilibus utendSefteonieduris. Porro fupr�c.ia.fept�re*nbsp;gna mundi oftendimus,qu� fer� ab ipfis Abrah� t�poribus,parturiend ccclefi�,nbsp;�c fubinde illius proli ad fine mundi ufqj infidi�tur, Sgt;C aperto quo(� Marte ince�nbsp;funt.Nempe primS Aegyptiorum,fub quo et Chanan�or� reges ueniunr. Secunnbsp;dum impiorum Ifrael �6 luda regum,fub quibus Syri� reges?qui fimul e� imptjsnbsp;regibus Ifrael infenfi fuerunt populo dei ? T erti� Babyloniorum iund� Aflyrtj s�nbsp;Quartum Perfaru ac Medorum*Quint� Gr�coi^ ^d Sgt;C Macedonum, Sext� Ronbsp;manor um.Septim� Mahumetanum et Pontificiu ^d Antichrifti eft. V er um funtnbsp;qui hune in modum feptem fiue ocfto(ut hicdicitur) r�gna computent. Primum �nbsp;Cain qui monarchiafibi uindicauir, in cuius regni caput ciuitat�Hanoch extrudinbsp;xit,qui un� cum omni fua pofteritate diluuio pertjt,Gen.5.etfequentibus tribus�nbsp;xNymroth qui de pofteritate Cham per Chus defcendens,cuius regni caput Ba=snbsp;bel in terra Sennear, quorum fuperbiam altifl�mus ftupendo illo linguarum miranbsp;culocaftigauit,Gene,io.amp;Sii. 5. ab Aflurqui�dificauitNiniuen,�quo deindenbsp;regn� Aflyriorum, Qd fequ�ci tempore Babylonico Chald�oR� coniuntft� fuit,utnbsp;eft uidere in facra hifto. Gen.io.SC 2.,Iib.Reg.fub^ intelliguntur Aegypti, ac Synbsp;ri�, Ifra�lis �C lud� r�gna, qu� populum dei,hoc eft uere pios mire adflixerunr,nbsp;teftibushiftorifsfacris. 4. Perfai52 acMedorum,utinEfa.�CDan. Qu� uero 8�nbsp;qualia fub illis tuleritpopulus deimala,Efrae ac Neemi� docethiftoria. y.Gr�conbsp;r� fiue MaccdonS,fub grauia paff� funt lud�i, � Ptolem�is Acgypti, �C ab Artnbsp;tiochis Syri� regibuSjquemadmod� in Machab�orum hiftoria leges. 6. Romasnbsp;norum, de quo partim in Machab�orum, partim in Euangelica ac plenein lofe�nbsp;phi hiftoria habetur,quant� ad ludaicum attinet populumtquantfi uero ad Chri=,nbsp;ftianum,in Eccleiiaftica hiftoria Eufebtj. 7. Antichrifti,ex quo adparet qd aduenbsp;niente Antichrifto Rom.imperium extindum iri oporteret. H�c funt fepte capi�nbsp;ta in Beftia fupra c. ij. Septem motes �C feptem reges ut in pr�fenti ca. ex quibusnbsp;quinep tu,quando lohannes h�c fcribebat,pr�cefrerant. Sextus uero,hoc eft Ronbsp;manus C�far tum erat, hoc eft imperium tenebat orbis. Septimum uer�,nimiF5tnbsp;Antichrifti,^d Romano imperio erat fucceifurum, nond� aduenerat, cuius in�nbsp;tium Mahumetanum puto intelligendum.Porro Beftia,qu� hoc loco Papifticantnbsp;ccclefiam fimul cum capite fuo mihi referre uidet,odaua eft, 00 de fepte eft. N amnbsp;fimul cum Mahumeto extindam illam Rom.impertj monarchiam redintegrant�nbsp;Quan^ funt, qui odauum ad g�tes Gog 6C Magog putent referend�:nos tarnennbsp;ideo de Rom.pontifice intelltgend� putamus, quod ille guis ante Mahumeti imanbsp;perium tyrannid�inreligione fupra alias orbis ecclefias fibiuindicarit, longe ta�nbsp;men poftea ill� brachio f�culari tueri c�pit, donee tandem in t�tam euafit potennbsp;tiam,ut ipfi C�fari quoq; fuo tutori,armis fit fadus potentior, adeo^ formida bi�nbsp;lis. Illius ergotyrannis adregnorum mundi pertinetnumer�, ideo ait lohannes.nbsp;De feptem eft.Propter tarnen fingularem nequiti� operationem,fuo etiam continbsp;netur ordine,SC ideo ait lohannes, Etipfe odauuseft.

Et cum uenerit oportet ill� breue t�pus manere,] Cum Antichriftus,queina admodu ex pr�cedentibus adparet, iam annis circiter mille regnarit, breue illudnbsp;N

tem P VIS, de quo hiclohannes �C alias f�pe feriptura memiiiitj eo refer en d� puto, quod tuxta apoftoloi^z dodrinam,tor� i�lud tempus � Chrifto paflb, breue ac noanbsp;uiff�m� dicatur. Item Qd imp�j dies fuos breuiare dicuntur, S)C ^d in medio curfunbsp;fiftuntutjrepente �C inopinato fuperuenturS illis interit�: ac fimilia ad pior� connbsp;folationem,�C quod dns adfuturus fit illis in tempore opportunOjCS tarnen iubennbsp;tur efle loganimesj�d pr�ftolari dnm fi moram fecerit,gCc,id genus.Qtiia tarnennbsp;pfenslocus,ceudiximus,admod�obfcurus�ddifficilis,placet ut Auguft.quoe�nbsp;expofition�,ledori gratificaturi adferamus,quang mihi generalior uidetur, utnbsp;huic loco propri� quadret,Sic uer� exponit,Beftia fuit SC no eft,2Cc,Hoc,inquif,nbsp;intelligitj�d ex populo malo, nafeatur populus malus, �l poffitdici Beftia exbc:�nbsp;ftiajAbyfiusdeabyflb.Quideftbefiia ex befiia,nifipopulus malus nafc�s ex poanbsp;pulo maloc' Hoc fitd� filtj mali par�tes peff�mos imitant,ac fie d� alijs mori�tibu�nbsp;fuccedunt alij, nunq d�funt fine in paucis fiue in multis, fiue occult�fiue aperte*nbsp;qui non ab initio femper infidient ecclefi�, Huius exempl� ponitpaulo anteiamnbsp;dida uerba de pharif�is,Qs Chriftus MatMj.dicit lapidafle Zach^prophetajCumnbsp;tarnen ipf� hoc no fecerinr, fed quia ^nepotes erant illoR? parricidai5?,qui hoc fccnbsp;lus patrauer�t, illos feciff� dixit, amp; id� illi in Chrifto �d apoftolis patr aturi erant�

Et dec� cornua q uidifti dec� reges funt qui regn� nondum ac.] Hoc puto uel ad uniuerfos o�no C�fares Latinos poft Carola cognomento magnS referen�nbsp;dum,poftqfadifuntrlt;o.potifici iureiurandoobftridi,c�anteaC�farisfuffragionbsp;autorit�re R.o. pontifex inauguraretur, Autfimauis referre ad reges, quifubnbsp;Rom.fvvnt orbe,fatis ad numer� denari� quadrate uidet ^d hic dicit lohan.Naranbsp;cft Neapolitanus,Portugali�, Hifpaniar�,Gallus, Anglus, Dacus,Suedus, Po-lonus, V ngarus,Boh�mus,Hos ein occidens fiueChriftianus orbis hodiehabetnbsp;reges,g quos et altj principesinrclligunt.Nec multS aberrariqqui ad archiepifeonbsp;pos h�cretuleriqquales plures habet Italia, Hifpania,Gallia,Itc qualis in Anglianbsp;Eboracenfis,Cantuarien. In Hungaria Strygoni�fis.In Germania Magdenbur.nbsp;Colonien.Moguntih.Saltzburgen.atcp altj plures quos longs foret enarrare,quinbsp;fere o�s reg� ac fummorS princip� �quant,modo non fuperent eti�,potcftatc,utnbsp;int�rim tr�feamus cardinales, patriarchas, primates, abbates,pr�ceptores fand�nbsp;fpiritus �� S. Anthon�j,ac V alentini,comendatores militum E). Iohannis, Tcutonbsp;nicor�,S.Georgtj,ac aliorC� cenfu potentiff�mos, amp; fatrapas plane referentes.H�jnbsp;o�s poteftat� fu� c� beftia,poftq coepit haberi deus quid�, hoc eft poft fciftiim intnbsp;periumc�municant,�� fedulo fubfamulantur,ubi illos cotra quos uoluerit inuonbsp;carit.Idcirco lohannes dixifleuidetur,Poteftat�tan^reges accipientj^dnoproanbsp;prio fuo,fed Antichrifti illius regant arbitri�,ade�^ haud ueri reges, fed tanq; rcnbsp;ges.Iam uero in Mahumetano fiue Turcicoimperio, rem fimiliter habere, �t otnnbsp;n�s principes uni r�gi fubfamulari,fupr� quoqueoftenfum eft�

Htj unum confilium habent �C uirtutem 8C pote.filt;c.] nbsp;Nam funt illi homa�

gio obftridi,pedes exofcul�tur,et belu� proni adorant,iuff�s obaudinfJ^^g�*��? illius obt�perant: �C in fumma,uno c5filio,uno ftudio,Chrifti euangelio P*�?nbsp;tichriftt dogmatis aduerfantur, perfuafi ilium folu habere feripturar� dauern acnbsp;fenfum Chriftqglt;: fpiritu Chrifti in pedus illius demigraflc,im� dcuiqucnd�efle�

Htj eumagnopugnabunt,��agnusuincetillos.] Hicuides utilliomnes un� aduerfus agn� pugnent,cui tarnen fe inferuirc uel iadant, uel etiam pufant,nbsp;Porto mirabile certamen,mirabilior item uidorta. Soient enim in tlieatris trucesnbsp;inuicem committifer�,no agnus cum leone: in hoc uero certaminc agnus cumnbsp;feptemcipiti omniuni ferarum atrociff�ma committitur� Pugnatigitur Agnusnbsp;cutn

� P � � A L Y P S I M C �P; XVIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;74

f um Dracoftc 8^ uindcuincit uero fola mafuetudi'ne QC patientia, i.Pct.i.Sic pu gnant eledi cum beflia,quam QC ipfi manfuetudine ac uerbo dei uincunt,per�nbsp;mittcntesfe iUi'qutfuflciudicat�Sciantergocundidedi, banc non fuam,fednbsp;Agni cffe pugnam,cuius SiC uidon'aquoj^ erit,ipfe etpugnat 0^ uincitin eledis,nbsp;quamlifaet illi, ceu uidi, trucidentur. Ne igitur t�rr�antur,ne locum cedant,hicnbsp;fortiter occumberc, �inccrc efl-,

Quom'am dns dnorum eft �C rcxregumJ Caufa cft cur uincet agnus, Nani ponetilli pater inimicos eiusfcabelI�pediimfuorSjCUidedit omne poteftat� irtnbsp;coelo QC in terra, que con�ttuit iudfcem uiuorum ac mortuorum, folus die habetnbsp;imperium rex f�culoi}^ immortalis� Porto dominus dominor� �i. rcx regum dicianbsp;tur,^d ex ipfo �C. per ipfum illi regitarit, hoc eft quanta ille conccdit: quor� �C cornbsp;in manu cius, qui illos in medio dtj�dicat, �C fpiritum corum ubi uoluerit auferr.

�tquicum illo funt�ocati QC eledi 6C fidelesj Subaudiend� eft,f�mul �in ccnt,Porr� apoftolus Paulus hos in illo eledos uocatos teftatur Ephe. i.Perinanbsp;de igitiu eft atqp dicat�Nonfolum agnus uincet beftiam, fed etiam eledi �C uocatinbsp;in dio uincentjUt fideles permaneann Id quod demum uincere eft,fi perdurauerinbsp;mus,quicquid tcntationis,quicquid aduerfi tandem accident.

Etdicitmihi,Aquaequas uidifti ubimcrctrix fedet,populi.] Hieuidcs baud uno loco,aut uni genti,aut linguae tantum dominari Antichriftu,fed omnibus 0=nbsp;mnino gentibus ac populis linguis,id quod religione potiffimum fit, Porro ht)nbsp;populi falfa religione fedudi,cum fide ac metu dei uacui fint,grauifttmo impetu,nbsp;fluminum inftar rupto aggcrcjin quaeuis feruhtur flagitia.

Et dccc cornua quae uidifti in beftiattj odio profcqUentur mer,] Hine fore ar bitror,utolini agnitis per Euangelq praedicationem abominationibus, 6�^ rcuela�nbsp;to Antichrifto, tandem bos reges ofuros meretricem,ab ca defcifchuros �C cotemnbsp;pturos illius authoritatem, terras, quas dolo ac tyranm'de occupauerat, ablatu-ros,tributa S)C feruitutes,de quibus fupra diximus,negaturos, eam^ nudaomi^nbsp;auxdio deftituturos. Quan$ fimt qui implet� hoc partim exiftiment, ubi Romanbsp;hiCaefares defer to idolor urn cultu, Chrifti Euangeltum rcceperunt. Item a�tj denbsp;tyrannis intclligunt,qut pulcherrimas ciuitates,et locupletum multitudines gennbsp;hum quibus imperabant, rtunq in pace fua florere permiferint,bellis omnia uaanbsp;flantes. Id quod uel de ipfo Nerone adparet, qui in Romaham urbem omni ho�nbsp;fte crudelior fuifle proditur ab hiftoriograpbis^

. Et carnes eius comedent,6C ipfara igne concremabunt.] Ipfam fic deferen� tes cont�ptui habentes,miris adficicnt cruciatibus: id ^d eft carnes illius comenbsp;dere et igne concremare, �gt;4n frnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vccif

fr bdt finen nitt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et ft quis perpendete uelit, hodie nemo pliis nocet ec�

�lefiafticis,atlt;� �j ipfi qui defenfionem corum fufeeperununam egregie deglub�t cos,quo uel fic tandem nudati,forte pacem ampledentur quidam ex eis.

luntatCjinquit, dei fit,fi miraris qui fiat ut reges Befti� faucant, � impq magis ac magis tanta f�licitate exc�centur, p�j uero malorum perfecutione exerceantur,nbsp;ne mund� amcnt,fcd torts animi uotis ad deum fufpirent,ut � manu impioiF fe h-beret, gloriam fu� de ipfis uindic�do.Sic uoluntatc dei cor Pharaonts indura tur,nbsp;uoluntate dei facerdotes lud�orS in Chriftum faeuiunt. Et quemadmodu Pai�nbsp;lus ait,Mittet illis deus efficati�illufionis, �Cc. Quan^funtqui rclatiua Illi,nonnbsp;^ddeum, fed ad beftiam purent referendum, ut fubaudiatur beftia,in hune mo�nbsp;dum, Vt faci�t quodilli, fubaudi befti�,placit� eft� Verum de hoc ledor iudicet,nbsp;N X

C OM M EN T A RI V S I N

Debet ig�tur nos ad tolerantiam quarumlibet grainff�marum perfccutionum ani mare, �d fciamus omnia uoluntate patris fiert ad giorta ipfius ac noftra falutem.nbsp;Et millier qua uidifti,Eft ciuitas magnajquac habet regn� fuper reg J Ciiiinbsp;tas illa magna eft,ubi pr�fidetfalfa religio, unde^,ceu efentina,aduniuerfos reanbsp;gesjprincipesacpopulos demanaqfiue ill�BabylonemfiueR.om�libeatappellanbsp;re;n� utraep illaR� propter falfam religion� qua funt imbut� femper fer� populumnbsp;deiimpugnant.Sic Hierofolyma typ� habet ecclefi�, �^ciuitatisdei, undeciintpnbsp;tandem uerbS dei ad genres demanat,iuxta illud Efa,a* De Zion exibit lex,�^c,nbsp;c A P V T xvni.

T poft h�c uidi alium angelum defeendentem de corfo, haben# tem poteftatem magn�,amp;^ terra illuminata eft � gloria eiuS,Et exnbsp;damaui'tni fortitudine dicens, Ceciditcecidit Babylon magna:

amp;fada efthabitatio d�monior�, �Ceuftodia omnis fpiritusimmundi, �i. euftodiaomnis uolucris immund� amp; odibilis� quia de uino ir� forninbsp;cationis eiusbiberuntomnes g�tes:amp;reges terr�cum illafornicatifunt:nbsp;amp; mercatores terr� de uirtute delitiarum eius diuites fadi funu Et audi#nbsp;ui aliam uocem de c�lo, dicentem. Exite de illa populus meus: u t ne patnbsp;ticipes fitis delidorum eius,amp; de plagis eius non accipiatis* Quoni� per#nbsp;uenerunt peccata eius ufcp ad ccelum, �C recordatus eft dominus iniqui#nbsp;tatum eius� Reddite illi ficut amp; ipfa reddidit uobis: duplicate duplicianbsp;' fecundum operaeius. In poculo quo mifeuit uobis, mifeete illi duplum*nbsp;Quantum glorificauit fe,amp;in delicqs fuit: tantum date illi tormentum etnbsp;Iudum:quia in corde fuo dicit,Sedeo regina, amp; uidua non fum,amp; ludunbsp;non uidebo� Ideo in una die uenient plag�eius,mors,etludus Sf fames,nbsp;et ign� comburetur:quia fortis eft deus qui iudicabit illam. Et flebunt,ecnbsp;plangentfe fuper illam reges terr�, qui cum illa fornicati funt, amp; fn deli#nbsp;crjs uixeruntjCum uiderintfumum incendq eius: longe ftantes propter tinbsp;morem tormentorum eius,dicentes, V� up ciuitas illa magna Babylon,nbsp;ciuitas illa fortis, qin una hora uenitiudici�tuum� Et negociatores terr�nbsp;fiebunt,amp; lugebunt fuper ill�:qm merces eor� nemo emet amplius, mernbsp;ces auri �d argenti amp; lapidis preciofi, Sc margarit�, amp; byft�,amp; purpur�,nbsp;amp; ferici,amp;^ cocci, �� omne lignum thyin�,amp; omnia uafa eboris, �C omnianbsp;uafa de lapide preciofo amp; �ramcnto,amp; ferro,et marmore,et cinamom�r,nbsp;amomum,amp; odoramentorum,amp;^ unguenti, 8^ thuris, amp; uini,amp; olei,nbsp;finiilp,amp; tritici, 8^ iumentorum,8lt;f ouium,8� equorum, 8lt; rhedarum,nbsp;mancipiorum,8^ animarum hominum. Et poma defyderq animp tu�nbsp;difeeflerunt � te : 8(^ omnia pinguia SC pr�clara perierunt � te, 8lt;^ ampliusnbsp;illa iam n� inuenient mercatores horum: qui diuites fadi funt : ab ealonnbsp;gc ftabunt, propter timorem tormentorum eius, fientes, ac lugentes, 8dnbsp;dicentes, V�u� ciuitas illa magna, qu� amida erat byfiTo, �C purpura,nbsp;8c coccOjSd deaurata erat auro,amp; lapide preciofo, �d margaritis : quoni*nbsp;am

�m unahora deftitut� funt tant� diuiti'� : omm's gubernator, oni^ nesquiinlacumnauigantjamp;naut�, ��qu�fn mari operantur, longeftenbsp;terunt,amp; clamauerunt uidentes locum incendrj eiUs,d�centes, Qy�fim�#nbsp;lis ciuitati huic magn�7 Et miferuntpuluerem fuper capita fiia: amp; clamas:nbsp;uerunt flentes, �C lugentes,dicentes, V� u� ciuitas ilia magna,in qua di^nbsp;uites fadi funt omnes qui habebant naues in mari de pretijs eius: quonissnbsp;am una hora defolata eft? Exulta fuper earn ccelum amp; fan�li apoftoli �dnbsp;prophet� : quoniam iudicauit deus indicium ueftrum de ilia ? Et fuftulitnbsp;unus angelus fortis lapidem quafi molarem magnum,8� mi�t in mare,dinbsp;cens, Hocimpetu mittetur Babylon ciuitas ilia magna : amp; ultr�lam nonnbsp;inuenietur, Et uox citharcedorum amp; muficorum �i. tibia canentin tu^nbsp;ba,non audietur in te amplius : amp; omnis artifex omnis artis non inuenicnbsp;tur in te amplius, uox mol� non audietur in te amplius, amp; lux lucer�nbsp;n� non lucebit in te amplius j amp; uox fponfi 8gt;C fponf� non audietur ad�nbsp;hue in tei quia mercatores tui erant principes terr�,quia in ueneficrjs tuisnbsp;errauerurtt omnes gentes /Et in ea fanguis prophetar� amp; fandorum illsnbsp;uentus eft�Sc omnium qui interfedi funt in terra^

Il T poft h�e uidi ah'um angelum defeendentem de c�loj nbsp;nbsp;H�c eft fca

xta huius libri uif�o, in qua fub typo Babylonis deferibitur indicium ec ! clef�� malignantifl, hoceft Antichrifti Qc regni illius excidi�. Hoc itaq?nbsp;defcnpturuSjPn'mum inducit angelos qui hoc annuncient,er ad propenbsp;ratnftigainhabitates urgeant.Secundo inducit eofd�angelos ad p�narum atroanbsp;citatemeledos,quafi malorS tortoresj'nftigantcs.Tertiofingitreges terr�,negonbsp;ciatores naucleros fuper illius excidione quaf� threnos cocine�es. Quarto piosnbsp;rum ac c�litum fuper eadem excidione epinicion. Porro h�c omia mira amplifinbsp;catione �TTdT�Triao'zrem ita. oculis fubijcitjUt cor�m geri uideatur.Sicetiam apudnbsp;prophetamEfa.cap.ij.fiC: i4.�(SHiere.cap,5o.�05i.

Habcntempoteftatemagnam,8lt;terrailluminataeft.] Beda, poft que 8C altj quids,hune angelum Chrift� intelligunt, qui �qual� patri habet poteftatem*nbsp;Verum nihil impedit,quin et ali�quempiam ex fandis illis fpiritibus adminiftranbsp;tortjs, quifententiSillam deimpia ciuitate latam propalet, intelligamus. Atquenbsp;ob id magnam habere poteftat� dicatur, quodfeuilfimSilludSChorrendifl�muninbsp;de magna ciuitate, hoc eft de regno Antichrifti, indicium annunciet. Porro Ba�nbsp;bylonic� ciuitatis origincm, ftudia �6 mores eorum, qui illam primum extruxcxnbsp;runt,hoceftmundiamatorum,habes Gen.u.cap.amp;Pfal.yy*

C�cidit c�cidit Babylon magna Slt; fada eft habitatio d�mo.] nbsp;nbsp;Hoc n�ci� fo

�antur ac roborStur pij ,ne in perfecutione Antichrifti animis defatigati frangan-tur. Alludit uero ad ij.c.Efa.ubi terrena illam Babylon�uaftandam, 8C monftris folitudin� perpetu� inhabitandS uaticinatur. Id quod lohannes hoc loco de fpir�nbsp;tali Babylone, qu� perp�tua d�monum fada fit habitatio, exponit, hoc eftnbsp;nbsp;nbsp;in

medio d�monum,quorum ftudia in pr�fenti uita imitata eft,per petu� fit obuera fatura.Pr�terea apud eundem Efa.ii. ubide iudicio terren� Babylonis eandemnbsp;fententiam totidem uerbis habet Propheta : quos duos locos in unum lohannesnbsp;hic coniunxiife uidetur � Porro geminatio h�c,�C uerbum prxtcri� temporis,u�nbsp;N 5

COMMENTA R I VS IN etiam fupr� moniltmus,firmiratem Sgt;C ccrtitudincm fiibi'tae ua�ationfs f�gnif�cat�nbsp;Quia de uino irac fcortationis eius biberunto�s gentes.] Sic �C Hier.^j.denbsp;ilia legis. Eft aut fenfus,Huius perdit� urbis, cu docftrin� inftituto tn falf� religionbsp;nis ex�pio, � uero unius dei cuitu ac pietate apoftatat� funt omnes g�tes,hoc eftnbsp;ex uniuerfis orbis g�tibus bona pars : bine in reprob� fenfum dati,omnigenis flanbsp;gitijs prorfus immerfi funt. Sic �C Apoftolus Ro. i.omnigena gentium idololatranbsp;rum immaniff�ma fcelera in falfam religion�, tan^ in ipfif�imam caufam reijcit.

Et reges tcrr�cum ilia feortatifunt,] nbsp;nbsp;Dodrina 8C exemple eoijt,qui fiiprc

mae perfeeftionis ftat� pr� fe ferunt, deum,pietat�, omnern^ uit� honeftat� polL habuerunt. Quis quaef� docuit reges ac principes friuolas ob caufas, nonnuni^nbsp;propter uanos fitulos belligerari et multos innocentes occiderc 'i Ro.pontifices,nbsp;qui itidem nunq no i�lent Quis facrofandam iurifiurandi prophanauit religionnbsp;nem,amp;S irritam prorfus atepeontemptam reddiditfSummipontifices, Vndedidinbsp;ceruntfaftumgentiliumC�fai��,amp;luxum plus^ Af�atic� Chriftiani principesjquot;nbsp;A Chriftiuicarijs,archiepifc�pis,at(� abbatibus. A quo tand� infau'abilcm habennbsp;di cupiditatem,qu�libet undecuncp per phas �C nephas corradendi, q � f�monia*nbsp;cis illis,facrilegis,ufurar�js,fraudulentis,ac pauperumraptoribus,nempc fandifnbsp;fimis, reuerendiff�miS) ac religiofis pa tribus jquipauperem Chriftum,amp; apoftosnbsp;los illius nobis referuntc'Pr�terea quis adulteria,inceftusjftuprajfcortationes(nenbsp;quid f�dius int�rim dicam) in aulas principum QC opulentas urbes inuexit,�^ utnbsp;publice QC impune paff�m committerentur,effecitf C�libes illi caflrati patres,nbsp;qui caftifatem,dum facris initiantur, iureiurando polliccntur, Atc� hune in mo^nbsp;dum de multis alqs flagitijs, qu� ab htjs, ceu �fentina in orbem Chriftian� demasnbsp;nant, dici poterat. Quis enim fibi perfuaderi patietur, huiufmodi quac iam didanbsp;funt deo difpliccrcj ubi uiderit deuotiflimos illos patres primos in hijs effeC Hincnbsp;uulgo iadatum eft,Clericos exploratum habere,null2 omnino efle infernS, id�nbsp;ex illorumconftareuita.Pr�terea fi nafutulumquempiam fuper huiufmodi fla^nbsp;gitijs corripueris,mox refpodebitjNum fibi liceat in hijs quoc^ uerfari,in quibusnbsp;fandi illi patres ta fedulo uerfentur. Porro autor libri tui titulus eft Onus eccle*nbsp;fi'�jca.jg.exponithunc locum de principibus, nobilibus, ac pot�tibus,qui filiosnbsp;fuos in beneficia ecclefiaftica,filt; monafteria opulenta intrudunt, diuitiarum connbsp;fequendarum non minifterij caufa: inde^ natum adagiS f�ue aenigma, quod in�nbsp;ter clericos circunfertur, Religionem peperifle diuitias,8^ filiam rurfus deuorafnbsp;fe matrem fuam. Et profedo ueriff�mum eft,nullam perniciof�orem peftem con�nbsp;tigif�eecclefi� ChriftijCj^ ubi diuitias nada eft.T� enim qf�t� funt opes,non mininbsp;fteri�jtum c�ptS eft indignos pracfici ecclef�� per potentiam, turn coepcr�t uennbsp;di minifteria,f�cut eft hodierna dies, S� qui non poterantex paternis bonis, ex ecnbsp;clefiafticis principem referunt. Vnde eiufdem libri autor praedicit cap.i6. Eccle�nbsp;fiam in fexto mundi ftatu rcformandam,at(� id per defpoliationem bonorS Eccicnbsp;fi�,quibus clerici peft�m� abutuntur. Scripferunt de reformada Ecclefia jhoc eftnbsp;ecclefiafticis ordinibus,pr�cipu�pontificis Romaniet eius curia,quos egofeiamnbsp;grauiflimi uiri Bern, abbas Clareuallis,libros de Confideratione ad Eugenium,nbsp;exmotuchofuofadumpontifi'cemRomanum, lohannes Gerfon cancellariusnbsp;Parifien,Petrus de Aliaco Camcracenfis, Vbertinus de Cafali, Nicolaus de Cleinbsp;nangis,Micha�l de Cefena,Gulielmus de Octam minorir�johannes Salesbari�nbsp;enfi's AnglicusinPolycratico,Rodericus in Speculo humanae uitac,lohannesnbsp;Huffz Boh�mus, lohannes de Vuefalia Germanus: ac noftra �tate plura in di�nbsp;uerfis operibus f�is Erafmus Roterodamus, Martinus Luther, lohannes Oeco�nbsp;lampadius

l�mpadius, Martmus Bucerus, VuolfFgangus Capito Gertnani,ac al�) plilfcs eS ex uct�rtbus quam neothends, quorum fcripta uel ad manus meas nondum ue*nbsp;neruntjUel lam fcribenti non occurrunt. Tentauerunt rem hanc pq ah'quot C�anbsp;fares: practerea �C gener alia concilia, nimir um Conftanrienfe �C Bafilienfe, fed inanbsp;f�liciter,quod hadenus femper impietas ex rcgibus �C principibusfuos fibi t'nucnbsp;nerit defenfores. Nequeid mirumalicuiuideridebet: namnulli h�cqu�m uninbsp;Chrifto feruatori debetur uidroria,is beftiam illam conficiet,SC caput illius conte�nbsp;ret, is Ecclefi'am fuam reformabit cxtindoimpio, Oportuit olim regem Aegyptinbsp;cum eledis principibus undis marinis dcmergi,fruftra hortantibus illos Moic �Cnbsp;Aharone.ltem oportuit facerdores lud�orum un� cum populo ultrices dare poe�nbsp;nas,cum etiam Chriftum prophetam habuiflencSic 8C ifti in fuis pergent fceleri�nbsp;ribus,donec definitum ultionis tempus repente aderit,iuxta Prouer, i. 0^ Lu� 17�

Et mercatores de uirtute deliciarum eius diuites fadi funt.] Compeftunt e�,mercatores quofdam beneficia Ecclefiafiica �Cindulgentias per plures dicecenbsp;fes � meretrice illa emiff�,amp; rurfus uendidiffe altjs.Praeterea quiequid ufquam iixnbsp;extremoorbedeliciarume�, aduehuntamp;purpurat� ac aurodiuiticopiamilla�nbsp;rum faciunt,iuxta adagium,IV4� cj�tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in^icpfaffcnt �Chi tarnen altjs

Exite deilla populus,utnc participes fitis delidorum eius,] Sitnile habe� tur Hier,5i.Efa,48.Zach.i� att^alijslocisinprophetis, Namomhinoproperimnbsp;efle uolunt noflr��Babylone fugam, Qualem uerohancefle oporteat,altjs quo�nbsp;que locis docetfcriptura,Aitnamc^Chriflus,Venitead meomnesqui laboratis*nbsp;Match,II.cap. Item Paulus i,Cor,y,Necomifceaminifornicar�js,8lt;c, �Ceiufdemnbsp;7,ca.Qui utuntur hoe mundo tan^ no utantur,Pr�eteritenim figura huius munnbsp;di, I t� i.Pet.i.Obfecro �os tanq aduenas amp; pcregrinos,amp;c.Et i.Iohami, Ne dilinbsp;gatis mundum, neep ea qu� funt in mundo: quonia mundus tranfit �Cconcuptanbsp;icentia eius, Itac^ oportet animo interim de Babylone,hoc e� deimpiorum coibrnbsp;tio difcedere.Nam cum totus mundus �trefertus ifnpiorum colluuic j oportebatnbsp;prorius � mundo exire,fi quis loco illos declinarc uellet. E� autem animo iecede�nbsp;re,malign� illius ciuitatis religionem, fuper�itionem, �udia, mores,uit�, breui�nbsp;ter omnia detc�ari,ac prorfus damnare,Id quod mihi lohannes pr�fenti loco hijsnbsp;uerbis fignificare uidetur.Et ne participes fins delidorum eius,id e� ne ilia uobisnbsp;placeant,ne probetis,nccp in huiufmodi eis comunicetis, Quern in mods �C Aponbsp;fiolus Cor,6,Nolite iugS ducere cum infi'deIibus,2Cc,Ite i,Pet,4, Sat enim e� nonbsp;bis,quod anteado uit� tempore uoluntatem gentium patrauerimus, 00c. Porronbsp;caufa proper^ huius fug� adfert, ubi ait, Et de plagis eius no accipiatis, Solemusnbsp;nac^ urbes pe�ilentes,autbelloadori�das,qtotius,ubipfentifcimus,fugere, amp;c*

Quoniam peruenerunt peccata eius ulcp ad c�l3,�lt; recordatus e� dominus iniquitatum eius,] Exaggeratfcriptura hoc tropo fcelerum magnitudin� etiamnbsp;alijs locis,Clamor,inquit,Sodomorum �� Gomorreorum multiplicatus e�, 6CCenbsp;Gen,i8,Item,Vidiaffiidionem populimciin Aegypto,0Cc,Exod,5,EtHiere,yi.nbsp;Peruenit ufc� ad coelos indicium eius,fiC eleuatum e� ufe� ad nubes,Pr�terea re�nbsp;cordari dicitur dominus iniquitatum, quas antea ( dum non puniret) uidebaturnbsp;aut nefeire aut oblitus eflc,quando iam uindidam de illis fumit,

Reddite illi ficut �C ipfa reddidit uobis,8C duplicate illi duplicia,] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Similis

comminatioe�apudHiercm,cap,yo,�^ apud Abdiam,ttem Luc,6.�adem men fwra.Porr� duplicia dicuntur,propter p�narum cumgrauitatc?�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diUturnu

tat�iSignificatur quoc�his uerbis qua parte potiflimnpeccarintBabyloftijfnimi^ rum populum dei religionis caufa trucidarint,quos idea iudices habituri fint*

Quantum glorificauitfe �C in delittjs fuit*] Glorificauit fe utram�^ fibi uen dicando poteftatem,nimirum facerdotalem Sgt;C rcgiam, quibus tarnen in delitijsnbsp;f�d�ab�faeft*

In corde fuodiciqSedeoregina.] EodemmododeterrenaBabylonelegi-tur Efa* 47. Exprobrat uero hie lohannesecclefia�impiorumuan�fecuritatem, quam fibi ob religionemfimul SCpotentiam pollicetur * Sic impius Pfal* 10. dicit.nbsp;Non mouebor in aeternum*Item 14* cap*apud Matth* Moram facit dominus meanbsp;us uenirc, �^c* Et a,Pet.ul* Vbi eft pollicitatioc'Ita enim dicuntin corde fuo pro�nbsp;fperitatibus huius f�culi obcaecati * ; Contra uero pij feiunt fe non habere hie ma�nbsp;nentem ciuitatem, fed futuram inquirunt, adeo^ nullam fibi in hoc faeculo fecuanbsp;ritatem pollicentur : practerea feiunt fibi continuo certamen effe cum aduerfartjsnbsp;poteftatibus: item feiunt quod totus mundus inmaligno pofitus fit: quam ergo�nbsp;bi fecuritatem pollicerentur c�

Ideo in una die uenient plagae eius*l Id eft,fimul omnia calamitatum gene ra, quas per illas quae hie recenfentur intelligit, nempe mortem, famem, peftem,nbsp;ignem,8C fortafle de c�lo qualem in Sodomos pluit dominus, inde^ ludum in�nbsp;confoIabiIem*�taduerte po�narum adluxf�antithefes,iuxta illudLuc,6*V�uo�nbsp;bisdiuitibus,6Cc*quae fequuntur ibidem*Pofrunt autemh�ctam adpraefentis^nbsp;ad futur� uit� p�nas fuo modo referri*

Quia fortis cft dominus qui iudicabit illam*] Tacit� cogitationi refpondet, qua quis forte ob�jceret, Etquomodo poterit regnum tam ualid� detjci, id� unonbsp;dief Huic itaep refpondet, rortis eft dominus, qui iudicafcit illam. N ec precibusnbsp;fledi,nec ui cuiufquam retineri poterit,quin iudicium fimm de ilia feueriter exe�nbsp;quatur, iuxta illudProuer,6,cap. Quia zelus amp; furor uiri non pareet in die uin�nbsp;didac,nec acquiefeetcuiufquam precibus,necfufcipiet pro red�ptione donapldnbsp;rima*Loquitur Salo,de deoad modumlegitimimaritideprehend�tis adulterujnnbsp;c6 u�tore fua * Simile habes Ezech* 14, cap* Et fi fuerint tres uiri ifti in medio einsnbsp;Noe,Daniel amp;:Hiob,�C0*

Et flebunt fuper illam SC plangent fe fuper ilia reges terrae*] nbsp;nbsp;nbsp;Fingit lohan*

n�s,quo horrendS illud Babylonici regni excidi� magis ob oculos ponat, uteeu coram geri uideantur omnia,regni proceres lugubre canere, itid� SC negociato�nbsp;res fimul cum naucleris: nam htj potiff�mum cum Babylonica meretrice feortatinbsp;funt* Pr�terea eodem fehemate fingit illos uidere fumum incendtj, � loge ftare SCnbsp;deplorare ruina eius repentinam �C inopinata*Iam quoc^ inducit ipfos reges ceiinbsp;amiflas delitias d�plorantes * Negociatores uero SC naucleros, amiffa fua lucra,nbsp;quibus fimul illorum qui in Babylone uerfantur �C c5 ea feortantur ftudia SC monbsp;res traducinPrimum nanc|^luxum illorum in ornatu ueftimentorS defcrtbit*Deanbsp;inde in�difictjs, uafis, efearijs atep potorqs* Tertio in pigmentis SC odoramentis*nbsp;Quarto in efeis ac poculis*Q�into in uartjs iumentorum ac uehiculorum generinbsp;bus,,inter qu� Qc animas hominum adnumerat,quod impudentes illi nebulonesnbsp;baud fecus hominibus atep beft�js abtiti foleant : id quod cor�m hodie cernimus,nbsp;ubi Papa feledqrum quorundam,quos Paraphernarios uocantjhumeris in fublinbsp;mi geftatur,neque id pro ualetudine,ut putares,fed pro maieftate dumtaxat, ue�nbsp;teres Rom* Cefares hacipfa fuamaieftatcref�rens*Sextoinmuf�cisinftrumctis*nbsp;Et

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A P o ;C A L Y; P S I M. C A P^.. X tniL

Et mjfcruftt pulu�r� Riper capita fua,] nbsp;nbsp;Hic uides fera �i: extor ta ade�^

frucJluofatn impiorSp�nitenti�: qualisfiiitPharaonis,qualis Efau,Annoclv, lud�proditorisjamp;^illor�dequibus Sap, y� �^Saluator Mat. 2.4. Hoc �ero minimenbsp;pr�tercundum, quos nam praecipu�inducat lohannes ad celebrandum �abylonbsp;hici luAum intcritus : nimirum reges, hoc eft tyrannos, negociatores �C naude�nbsp;ros,non it� qui paftoriam et rus exercent,quod huiufmodi mag�s neceflario ufutnbsp;qu�m fuperflu� cupiditati famulenturjfic (implicioris uit� officia fint.

Exulta fuper earn ccelum, amp; fandi apoftoli �i. prophet�, quoniam iudicauic deus iudicium.] Dubi� eil cuius fith�c uox ad gratulationem inuitantis pios,nbsp;angclifcilicetloquenns,aneor�qui ludum celebrant. Mihi uidetur ad angelumnbsp;loquent�referenda. Verum fiquis putet ad eosqui ludS celebrant referendam,nbsp;quod 1'111 ipfi ueritate couidi, uel inuiti dent gloriam deo,quemadmodum coa-di p�nitent �lt;^ confi'tentur,ut fupr� diximus,cum hoc non contcndero.

Exultafuper earn c�lum.] Per coelum, uel c��efiia intelligit numina,uel more fcripturarS ad magnitudinemgaudtj exprimendam,per Hyperbolen,muanbsp;ta atcp inanima inuitat.

Erfandi apoftoli SC prophet�.] nbsp;nbsp;nbsp;Per hos tan^ pr�ftantiores,5CreIiquani

cledorum intelligitmulitudinem, quiomnes deiufto dei iudicio 6C impior� per� ditionc mir um in modum exultabunt, iuxta illud Pfal. Laetabitur iuftus cum ui=enbsp;der it uindidam, SCc.

Quoniam iudicauit deus iudicium ucftrum de ilia. ] Id quod fupr� cap. 6� anxie precantur dicentes, Vfi�quo domine non iudicas, �Cc.

Et fuftulii unus angelus fortis laptdem quafi molarem.] Hac comparatio� ne fubitam ac irreparabilem Babylonici regni ruinam ob oculos ponit,Forre afpenbsp;xit ad illud Hiere.51.cap.Afcenditfuper Babylon�mare, multitud/ne fluduumnbsp;cius opertaeft.Etfub finem eiufdcmcap.Cumcpcomplcuerislegerelibr�iftum,nbsp;ligabisadeumlapidem, �Cprotjcics ilium in medi�Euphraren, SCdices,Sicfub�nbsp;mergetur Babylon, SC non confurget� facie afflidionis,quam ego adduco fupernbsp;earn, 8C diflbluetur.

Et uox ctthar�dorum SCmuficorum, �Cc. 3 Per huiufmodi perp�tua defo latio in feripturis fignifleari foler,ut eft uidere apud Efa.i4.SC Ezech.i6.cap.

Quia mercatores tui erant principes terr�. ] Tres pr�cipuas uaftationis Babylonici regni caufasj^onit: nimirum infatiabilem habendi cupiditatem,qua�nbsp;km hodie experimur imo patimur:n� multi funt mercatores,qui opibus magnosnbsp;fuperant principes. Secunda caufa funt ucneficia,per qu� uidetur mihi fignificanbsp;re fuperftitiofam religionem,SC d�monicis artibus fada prodigia, i.Thelt. ca.i.nbsp;quemadmodum fupr� cap. 15.de imagine Befti� quaedam memorauimus. Porr�nbsp;tertia caufa eft effufio fanguinis innocentis, nimirum religionis ac diuitiarS eau�nbsp;fa,propter qu� Romanus pontifex frequenter belligeratur ipfe,et alios ad belligcnbsp;randum excit�t. Hinc audituri funt illud Matth.ij. V cniet fuper uos omnis fan�nbsp;guis iuftus, �Cc.

Oft hpc audiui quafi uocem turbarum multarum in ccelo dieen tium. Alleluia. Laus �C gloria,�C uirtus deo noftro eftrquia ue*nbsp;ra et iufta iudicia funteius qui iudicauit de meritrice magna,qug

dit in (�ectt�a f�cuIorum.Et cedderunt feniores uigintiquatiior 8^ c|uatu^ of anirtialia, amp; adof auerunt deu f�dent� fuper thf onum,diceritcs. Amennbsp;aliel�iai Et uox de thf ono exiu�t, di'cens j La�denl dicit� deo noftro om*nbsp;n�s i�ndi eius:8^ qui timetis cum pufilli �i. magni^�t audiui quafi uocemnbsp;tuf b� magn�, �C fitut uocem aq�arum multar�^SC f�cut uocem toriitruonbsp;rum magnorum, dicentium j Alleluia; quoniani regnauit domin�s deusnbsp;noftcf omnipot�s.Gaudeamus 8� exultemus S)C dem�s gloriam ei : quianbsp;�eneruntnupti�agni,amp;^ uXor eiuS pf�paraUitfe^Etdatumcftilli utcoonbsp;periatfebyfl�nofplendentiamp;candido^ Byifinum enim:iuftif�carionesnbsp;funtfandorum�Etdixitmihi,Scribe, Beau qui adc�nam nuptiaruagninbsp;iiocati funt.Et dicit mihi,H�c uerba dei,uera funt Et cecidi ante pedes e*nbsp;iuSjUt adorarem eum. Et dicit mihi, ^7 ide ne fcceris:conferuus tuus furn,nbsp;amp;fratrumtuorum,habenuumteftimonium lES V�Deumadora.Te*nbsp;ftimonium enim 1E S V,eft fpiritus prophcti�,Et uidi ccclum apertum,nbsp;Sc ecceequus albus: qui fedebat fupef eu, uoCabatur Fidelis amp; Verax,nbsp;SC cum iuftitia iudicat amp; pugnat. Oculi autem cius ficut flamma ignis:nbsp;in capiteeius diademata mulca, habens nomen fcriptum, quod nemo nonbsp;�it iiif� ipfe �Et ucftitus erat uefte afperfa fanguine: uocabatur nomennbsp;dus V erbum dei*Et exercitus qui funt in ccelo, fequeb�tur eum in equisnbsp;albis, iieftitibyffinoalbonbsp;nbsp;nbsp;mundoi Etdeoreeiusprocedit gladius ex

utr�cjue parte acutus:ucin ipfo percutiat genres� E tip le reget cas in uirga ferrea : �i. ipfecalcat torcularuini furoris �r� deiomriipotcntis� Et habetnbsp;in ueftimeiito in femore fuo fcfiptu,Rex regum dominus dominannbsp;tium.Et uidi unum angelum ftantem in fole,Sd clamauit uocc magna,di*nbsp;eens omnibus auibus qu� uolabant per medium cceli, Venite,amp; congrenbsp;gamini ad c�nam m�gnani dei : ut m�riducetis carnes regum,nbsp;nbsp;nbsp;e�rne�

tribunorum,amp; carnes fortium carnes equorum, amp; fedentium in ip�s, carnes omnium liberorum feruof um,amp; pufillorum magnorunienbsp;Et uidi beftiam amp; reges terra*, ekercitus eorum congregatos ad facien�nbsp;dum praclium cum illo qui fedebatin equo �C cum excrcitu eius� Etapprenbsp;henfa eft beftia,amp; cum ea pfeudoproph�ta : qui fecit ligna cor� ipfo,qui^nbsp;bus feduxit eos qui acceperunt charad�r� beftig, �C qui adorauerunt imanbsp;ginem eius� Viui miffifunt hi duo in ftagnum ignis arden tis fulphure: etnbsp;Cf teri occif� funtin gladio fedentis fuper equ�,qui procedit de ore ipf�us,nbsp;omnes aues faturat� funtcarnibus eorum�

Oft h�c audiui quafi uocem magnam turb� mult� in c�lo di.] nbsp;nbsp;Htc

inducitlohanncs turbam c�litum Si piorum omni�, deum eollaudan� illius de d�nationcmerctricis magne iudici� pr�dicantium�nbsp;Dicentis Halleluiah.] n��quot;\�?xnuoxHebr�aeft, qua pij inuieem

Salus honor�] Garmen hoc triumphale �6 gratulatori� in fupcr ioribus expofitum eft� Videtur autem mihi triplicem laudantiumordinem infinuare.Prinbsp;mum eorum qui fanguinis fui efFufloneChrifti fidem, aduerfus magn� meretri�nbsp;cis fuperftitiofas proftitutiones,te�ificati funt, qui fupr� cap. �.clamare inducun.nbsp;tur, Vfquequo domine uerus fandus, ��c. Deinde c�leftium fpirituum,-quosnbsp;quatuor animalium nomine fignificari puro,ut fupr� cap,4, un� cum uigintiquanbsp;tuor fcnioribusjquorum nomine uniuerfos reipub.Chriftian� pr�fe(5�os,fuo munbsp;neri fedul� inferuientes accipimus, Tertio omnes omnino fuperftites poft occunbsp;fum Antichriftum, adeo^ damnationem meretricis magn�, quOs u�x c�leftisnbsp;tan^ fegniores ad gratulandS cohortatur. Porr� d� inter laudandum o�m hononbsp;rem SC gloria uirtuti dei transfcribunt,qua una falutem fibi parta depr�dicant,fenbsp;jpfos nihili, ac contra dei erga fe miferationes magnas, ingenue ade� fatentur.

Q_u� corrupit terram proftitutione fui, SC uindicauit ianguinem feruor urn.] Hic rurfus caufam damnationis meretricis magnac comm�mor�t. Nempe quodnbsp;fuperftitiofa adeo^ peftifera dodrina,item �C pefl�m� uit� exemplo, terram proanbsp;ftituericadde quod innoxium fanguinem inftar aqu� fuderit.

Etfumus afcenditin f�cula f�culor�,] Hocloquendi genere fcriptura per^i petuos reproborum exprimit cruciatus:de quo fupr� cap, i4,fuft'us.

Etceciderunt uigintiquatuor feniores,�fc,dicentes,Amen,3 Amencon� firmantis eft hoc loco, ut ad pr�didum uidoriale martyr urn carmen refpondeat�.

Et uox de throno exiuit dicens,Laudem dicite,SCc.] nbsp;nbsp;nbsp;Sandi angeli indua

cuntur,quafi cohortanreseosquifuperftitcs,deletisimptjs,ielidifunt, ut una cum c�litibus deum collaudent.

Et audiui uocem turbae multac.] lam inducit fuperftites Epinicion uid�=� ri� regni dei canentestquam quidem uocem fonitibus aquar urn mulcarum SC tOsnbsp;nitruorum de lortge refonarttium, fubinde compar�t.

Veneruntnupti� AgnijSC uxor eins pr�parauitfe.] Nimirum uehemen ti defiderio fponfi fui cupiens frui amplexibus, quemadmodum in Canticis canttnbsp;corum.Hue pertinent qu�habes Efa.'yi;54.65.fiC 66,

Datum eft lilt utcooperiatfebyff�no.] Datum eftilli,inquam.Namne(^ex naturafua,nec^ exmeritis fuis habet, fed ex dei miferatione fponfo fuoChrifto ilnbsp;lam gratuito fanguine fuo repurgante, Ephe.y.�Cfupracap.^.Videtur uero mtnbsp;hi loqui de ftola immortalitatis, qua fandi eledi in refurredionefuperueftienanbsp;tur,i.Cor.cap.y.

Byftinum enim iuftificationes funt fandorum.3 Diximus aliquoties in fupe rioribuSjbyff�num colorem innocenti�c,uidori�,adco^ confccut� iam foelicita^nbsp;ticonuenire.

Beati qui ad c�nam nuptiarum Agni uocatifunt. ] nbsp;nbsp;nbsp;C�na ultimum diet

conuiuium eft. Solebant autem ueteribus lautiores iucundiores^ elTe c�n�, iam exanclatis laboribus,SC fepofitis curis quieti fefe datent. Pr�terea SC nuptia�nbsp;rum conuiuia, delitiarum ac rerum omnium copia folent efferefertifftma,5c ominbsp;nimod� iucunditatis plena.Eledorum igiturf�licitas,quafruiturifuntolim,nbsp;c�n� comparatur, �C quidem nuptiali c�n�, adde SC Agni: qu� omnia miramnbsp;habent auxefim, Attende uero quod angelus qui hoc loco loquitur Iohanni,uixnbsp;detur elTe ille qui fupr� cap.i7*fub initium dicebat lohanni, Veni oftendam tibinbsp;damnation� meretricis magn�: 8C qu� eod� cap.fequuntur.Porro cap. iS.intro�nbsp;ducitur alius angelus damans uoce magna,C�ciditc�ciditBaby.8Cc.Item SCali�nbsp;uox dicens. Exile de il. SCc, qu� eod� c. 18, fequuntur fere uftj ad fine. Sub finem

ucroca.iS. introducitur angelus,qui lapfdem molarem cofttcci�t �ft ware, die�n$, Hocimpetu, �iTc Inde^confecutaeftuox cithar�dorum 8C uoces laudantiunlnbsp;deum,ufc� ad hunc i9,cap Jocum,Et dicitmihi,Scribe,Beati qui ad c�n� nuptianbsp;riim,6Cc, Videtur igitur ille idem angelus,qui oftenderat lohanni meretrice ma*nbsp;gnam,h�c quoque dicere,amp; lohanni fponfam agni quo^ oflendere. Huius igi*nbsp;tur angeli fermonem fupra i8.cap.intermiffum,ad alia quaedam narrationisordinbsp;ne digreflus, hie repetere mihi uidetur, id quod �i^ alij quida ante nos adnotarSt,nbsp;Etdicit mihi, Hare uerba dei uerafunt,]nbsp;nbsp;nbsp;Nimirum ea quaciamiam dixi ut

feribereSjBeati qui ad e�nam,amp;fe,Perinde at(^ dieat angelus, Hare non mca,fed dei uerba funt,adeoq5 ueriffima eertiffimacp efle oportet. Siquidem ueriflime besnbsp;ati ter quater^ foelices funt,qui ad eoenam illam Agni aeternum duratura admit*nbsp;tuntur� De qua in Pfal. Inebriabuntur ab ubertate domus tu�, �C torrenteuolu*nbsp;ptatis tu� potabis eos,quia apud te eft fons uit�,6lt;e

Et eecidi ante pedes eius ut adorarem eum. ] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non permittit fe angelus a

Johanne adorari, duplicem huius adferens eaufam, Vnam, non lieere feruum a conferuo fuo adorari. Alteram folo deo hune deberi eultum. Sie haud ferunt aponbsp;ftoli Paulus Barnabas fibi diuinos deferri honores, A�^. i4.eap,Nee Petrus panbsp;titur fe adorari � Cornelio. Antiehriftus Romanus, non modo fert, imo eogitfcnbsp;adorari,ad pedes fuos proeumbere,illos^ deofcularietiam fupremi ordinis anti*nbsp;fticesjim� etiam fummos principes. Praeterea 8C indulgentias largitur tjs, qui di*nbsp;worum tumulos amp; ftatuas fupplices uenerantur : nec eft quod per fu� diftindio*nbsp;nem,Latri�,Hyperdulie SC Duli�,ut loquuntur,idololatriac impietatem queantnbsp;euadere,quando fcripturahuiufmodi nomina, SC argutas illas diftindionesprornbsp;fus ignor�t*

Habentium teftimonis lefutteflimonium enim lefu eft fpiritus prophetiar.l Et hic quo(^ locus ad commendation� propheti� huius libri facit, quando lohaiinbsp;nem in numero acalbofratrum prophetarum reponit.Eftautem fpiritus, qui te*nbsp;ftificatur de domino lefu in lege et prophetistunde Sgt;C Chr�ftus ait,111e teftimoniSnbsp;perhibebitde me,�C uos teftimonium perhibebitis, SCc, Qui igitur teftific�turdenbsp;domino Iefu,fpiritum propheti� habent,iuxta illud Pauli i.Cor.ca, ii. Nemo p^�nbsp;teft dicere dominum lefum nifi per fpiritum fandum. Et dicuntur angeli proprenbsp;tarumacteftium lefu confer ui, quod SCipfi eum dominum agnofeunt, pr�di*nbsp;cant, Sc colunt,atcp itidem faciendum docent �C teftificantur: qua de re lohan* �?nbsp;Ephe.i.CololTi.Heb.i.SCaliasinhifto. Euangelica.

Et uidi c�lum apert�,SC ecce equus albus,�C qui fedebat fuper eumj tninum lefum Chriftum fignif�cat.Quemadmodum ex defcriptione fupra cap.i�nbsp;6C 6. adparet.Ille folus uidor,id quod equus albus ftgnificat.llle folus fidelis et ucnbsp;rax in promifl�s,Ille unus iuft� iudicat,pugnat 8C uincit.Hadenus autem derui*nbsp;na Babylonis didum,ab hinc uero de gloria Hierufalem futura fit fermo*

Oculi eius ficut flamma ignisj Irati aduerfus impios ludicis SC uel ipfo wul tu uindidam pr�ferentis indicium eft*

In capiteeius diademata multa.] Rex f�culorum Chriftus eft,omnium er go regnorum iura,adeo^ omnium regum uidoria in manu illiusfunt. Pr�tereanbsp;ipfe eft qui coronat eledos,in mifericordia SC miferationibus multis,iuxta Pfah

Habens nomen fcriptum,quod nemo nouit nifi ipfe.] Hoc eft,nemini iurc debetur nifi ipfij ne angelis quidem Hebr.i, Cui enim angelorS dixit aliquando,nbsp;Filius meus es tuf SCc. Pr�terea nemo plen� adfequitur huius nominis maiefta*nbsp;tem SC excellentiani,nifiipfe folus,Phiti* D�dit illinomen quod eft fuper omnenbsp;nomen*

A P o C A L Y P s I H� CAP. XlX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;79

homen.Item,Qiiiciinq? inuocaucn't nomen domi'ni faluus ent � qu� iHius nomia m's uirtus eftjcxponente Petro �do.4. Nee eft aliud, inquit,nomen fubcceloin.nbsp;quo oporteat nos faluos fieri,8Cc. Vel,Nemo nouitnifi ipfe,etcuiuoluerit ipfc renbsp;uelare,Matth. 1 i.Caro 5gt;C fanguis non reuelauit tibi,fcd pater meus. Mat, 16, Itemnbsp;bCor. I i.Nemo poteft dicere Dominus lefusjiiifi in fpiritu fando.

Et ueftitus erat uefte tinda fanguine. ] R.ede quidcm monet Beda uef�em Chrifti pro locis intelligt debere. Et quanquam ipfi uidetur hoc loco opus pafftbanbsp;nis indicate, quando tarnen lohannes hie agit de impiorum c�de per Chrift� paanbsp;tranda,uidetur mihiaccipiendumquemadmodum apud Efa. ca.65.id quod amp; fenbsp;quentiaindicant.Comparatenim Chriftum fortiflimo Heroi in acie aduerftis honbsp;ftes ftrenuepugnanti,amp;itahoftes c�denti,utillorum fanguine ueftes eius undi=nbsp;que commaculentur. Item compar�t ilium uuas in torculari calcati, cuius ueftesnbsp;mufto fubindeafpergantur.

Et uocatuf nomen eius fermo dei.] nbsp;nbsp;Qui erat in principio apud deum, qui

ipfe deus, Qi. in tempore defintto caro fadus: nec per hoc defijt efte uirtus dei omnipOtenS,per que cunda condidit Qi moderatur,cui nemo refiftere pr�ualet*

Et exercitus qui funt in ccElo,fequebantur eum in equis al bis.] Qiiamob^ rem liocatur in fcripturis Adonai zebaoth, dominus exercituum, quodilli omisnbsp;c�leftis militia ad nutum fubfamuletur,ut fupra cap.y.�C Dan.y.cap.Huiufmoanbsp;di exercitus uidit puer Helizei R-cg. i^, Porro equi albi amp; ueftitus byftinus utanbsp;dori� infigne eft.

Et exore eius procedit gladius ex utraqp parte acutus.] Robur Qi uirtus bel lic� qua iuftam fententi� exequi ualeat, indicatur: id quod nonnun^ deeft iuftisnbsp;alioqui iudicibus.Dehocfuf�usfupr�cap.i. ubieademfententiahabetur. Porronbsp;gentes intelligit quofeun�^ gentium more tn uita fua uerfantes.

Et ipfe reget eas uirga ferrea.] Per uirgam ferream fignifi'eatur regtii Chri fti feeptrum inobliquabile Qi prorfus inflexibilc,cui omnino non liceat contrairenbsp;aduerfariam poteftatem.Pfal.i.amp;:45,amp;: no.

Et habet in ueftimento Qi in foemorefiio nomen fcriptum,Rexre.] Vnus Chriftus rex f�culor{�,acorbis totius monarchaeft. Hadenusfruftra, quofquctnbsp;tentaruntamp;pofthactentabunt, hunctitulum fibiuendicarunt�ii: ucndicabunt.nbsp;Porro in foemorehunc titulum fcriptum habet, quod monarchia regni fin ad ^Itnbsp;betiongam pofteritatem prolaturus fit.Nam per f�mur pofteritas notatur in fcrinbsp;pturis,Gene.i4.Paulus apoftolus hunc titulum deo patri uidetur tribuere, i.TLnbsp;moth.6.cap. Exquocolligitur Qi Chriftum uerum efte deum,cui ijdem omninonbsp;titulicum deo patretribuuntur.

Etuidi unum angelum ftantem in ible.] LoquuturS angelum cundis aui bus c�li, hoc eft qu� in acre tierfantur, congrue fingit ftare in foie, hoc eft in me�nbsp;dio hemifph�rio, quo commodius ab uniuerfis audiri queat.

Venite Qi congregamini ad ccenam magni dei,utedatis.] Hue pertinent ea qu� apud Efa.cap. 65.fiib typo Aedom.Ezech.58. Qi59. de Gog Qi Magog.Dan.nbsp;n.derege Aquilonis. EtZacha.cap.ultimo. Namornneshtj lociconfentiuntdenbsp;c�de ilia Antichriftiani exercitus maxima, de cuius manu regnum fuu uindicaanbsp;bit Chriftus. Huiufmodi uero profopop�ia horrendam illam ac omnium multonbsp;maximam c�dem, ita ob oculos ponit,ut coram geri uideatur.

EtuidibeftiamSC regesterr�, Qic, ad faciendum pr�lium cum illoqui.] Hie Hides conflidum ilium,Chrifto dno duce,angelica ftipato miliiiajgeri,cuiusnbsp;amp;utdoria propria erit, utfruftra adhanccaedemnoftros pr�paremusgladios.

pr�tcr gladi'um fpi'n'tusj qui eft ucrbutn dei,iuxta Paulum apofio�um^Qiio iU �ud fupr� capite decimotertiOjin primis fpedare uidetur,Qui in captiuitatem dunbsp;xerit, in captiuitatem uadet : qui in gladio occiderit, oportet eum gladio occidi,nbsp;�dquodj proh dolor, noftra uideruntf�cula, ubi qui de Euangelio gloriabannbsp;tur, armis amp;multitudine freti,dum alios adoriuntur,ipf� c�fi funt^ Igitur quem�nbsp;admodum in Efaia capit^jo ? dicitur,In filentio fpe erit fortitudo noftra, domi�nbsp;no pro nobis pugnante^

Etapprehenfa eftBeftia cum illa pieudopropheta^l Equidem Beftiam ipfum reg�Antichiifti�jUn� cu elecftis fatrapis fuis,quibus conititur, acceperim,nbsp;Porr� Pfeudoproplieta, regni ac poteftatis illius pcones, ^s fup^ memorauimus,

Viui conietfti funt hi duo in ftagnum ardens fulphurej Hocmihi ad exag gerandam Antichrifti SC pfeudoprophet� excidionem dici uidetur,quod horrennbsp;da admodum res f�t,uiuentes ita difcruciari,qu�m fimpliciter gladio cacdi, Atquenbsp;id iufte quidem, quod illi prudentes SC fcientes Chrifto aduerfati fint, 8C fcriptUsnbsp;ras apertiflimas de regno Chrifti ad propriam cum gloriam turn utilitatem detor�nbsp;ferint.Allufit autem ad Choritarum interitum.

Et c�teri occifi funt gladio fedentis fuper equum.] Hoc eft mitioris fenten ti�,quod uel fedutfti uel metu coatfti p�nas dederunn

Et omnes aues faturatae funt carnibus eorumj nbsp;nbsp;Et hoc ipfo caeforum multia

T ui^i angelum dcfcendente de ccelo, tiabentem dauern abyfli, 5C catenam magnam in manu fua. Et apprehendit draconemnbsp;ferpentem antiquum, qui eft diabolus 8c fatanas,8c ligauit eumnbsp;per annos mille, �C mi�t cura in abyftum, 8c daufit, Sc fignauit fuper ibnbsp;lum ut non feducat amplius gentes, donee confummentur mille anntnbsp;poft hoc oportet ilium folui modico tempore, Et uidi fedes:etfederuntnbsp;fuper eas, �C indicium datum eft illis? et animas decollatorum propternbsp;ftimonium ies v, 8Cpropteruerbumdei,�Cquinonadoraueruntbc�'nbsp;ftiamne^imaginemeins,necacceperuntcharaderem eiusinfrontibusnbsp;autin manibus fuis, �C uixerunt �C regnaueruntcum c h r i s t o mift^nbsp;annis^epteri mortuorunon uixerunt, donee confummentur milleannunbsp;H�c eft refurredio prima ? Beatus �C fandus qui habet partem in refur^nbsp;redione primau'n his fecundamors non habet poteftat�: fed erunt facernbsp;dotes deiSC christitSC regnabut cum illo mille annis � Et cum connbsp;fummati fuerint mille anni, foluetur fatanas de carcere fuo, 8c exibit Sc fenbsp;ducetgentes qu� funt fuper quatuor angulos terra?, Gog 8c Magog� �Cnbsp;congregabiteos in pr�lium, quorum numerus eftf�cutarenamaris�Etnbsp;afeenderunt fuper latitudinem terra?, SCcircumierunt caftra fandorumnbsp;6c ciuitatem diledam*Etdefcendit ignis � deo de ccelo, �C deuorauit eos:nbsp;Sc diabolus cjui feducebat eos, miftuseftin ftagnum ignis Scfulphuris,nbsp;ubi et beftia et pfeudopropheta cruciabuntur die ac node in fpcula fgeu^nbsp;loru^Etuidi thronu magnum candidu, SCfedentem fuper eu, � cuius connbsp;fpedii

fpeclufugit terra amp;: c�lum,amp; locus no eft inuentus eis. Et uidi mort�os magnos, �C pu�llos ftantes in confpedu throni �C libriaperti funt,nbsp;alius liber apertus eft,qui eft uit�: dC iudicati funt mortui ex His qu� fcri�nbsp;pta erantin libris fecundurn opera ipforu^et dedit niare mortuos qui innbsp;co erant, �C mors amp; infernus dederunt mortuos fuos qui in ip fis eranr,nbsp;iudicatum eft de fingulis fecundurn opera ipforum* Et infernus Sdnbsp;mors miffi fuht in ftagnum ignis^ H�d eft mors fecunda. Et qui non in�nbsp;uentus eft in libro uit� fcriptus: miifus eft in ftagnuni ignis�

Tuidt angeliim defeendentem de coelohabentem ciauem AbyfliJ in hoc cap.agitur de uidoria fathan� ultima, quariquam ab exortu rcanbsp;I gni Chrifti r�capitul�t. Porro angelutti iftum poft Auguft, lo.li. de Ci,nbsp;C�p.7.Chriftum regem intelligo, qui eft fortisille Heros, de quo Matt,nbsp;II.Si fortior fuperuenerit, SCc. Per dauern ueroab�fl��CCathenam poteftatemnbsp;inferiii i. Vnde uidor ad fuperos c�n�eflerat lt; 2lt; perpetuis uinculis hoftes mananbsp;cipandi

Et apprehenditdraconem ferpentem antiquum qui �ft diabolus.] Quid � fcgt;i pinas uultinfamium haec nominum congeries f N imirum ut huiufmodi uoca�nbsp;bulls malorum d�monum uini, ftudium �C conatUs quoslibct perdendi exprianbsp;mat, Draco namqj dicitur propter nocendi malitiahi, quemadmodum ex ii.cap,nbsp;fupr� adparet.Deinde Serpes propter fallendi aftutiam. Eft enim ferpens naturanbsp;omnium animantium callidiftimus, Gen.j. cap. V nde amp; Chriftus iubetnos fer�nbsp;pentinam imitari prudentiam.Iam additur Antiquus,quod illi ob multarum re-rum ufum Qc experientiam,pr�ter genuinam illam, plurimum calh'ditatis conti�nbsp;nue accrefeit. Pon d Diabolus Graec�,Calumniator dicirur Latine, quod itideexnbsp;ixcHp* fupra adparet^Poftremo Sathan Hcbraicc,quod Larinc �ducrl�num fosnbsp;nannimirum quod per omnia Chriftoaduerfetur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Etligauiteij per annnos milk.] Milk annqs liarie in terpretantur. Primuni fuerunt Chiliaft�,qui cum ex pracfenti turn ex alrjs nonUullis prophetarum locisnbsp;tradiderunt,quod completis fex annorum millibus � muhdo condito,perdendusnbsp;fit Antichriftus cum omni regno fud, hoc eft impijs.Deinde quod per feptimutnnbsp;annorum millenarium Chriftus cum eledis regnum pacatiffimumfuper terrainnbsp;fit habiturus:quo millenario completo,rurfus modico tempore ante indicium fa�nbsp;thanas foluendus fit,ac paulo poft Chriftus uenturus ad iudiciuni extremum ce�nbsp;lebrandum. V erum hunc errorem fan's explofum effecerunt panes, turn ipfa tetnnbsp;porum ratio uanum hominum fuiffe commentum declarauit.Deinde Auguftin,nbsp;io.de Ciui.dei lib.cap.y.poft quern Beda, ifltelligunt, V elreliquias fexti millenanbsp;rij in quo Chriftus natus eft. Siquidem natus perhibetur anno � mundo condito �nbsp;5i99.reftabant igitur defextoillo millenario anni 8o i. atc^ illos perfynecdochennbsp;hie dici mille annos,in quibus Ecclefia ligato fathana,fub apoftolicis unis amp; fan-dis patribus,adiuftum promoueritincrementum: Velomnes annos, quibusabnbsp;co tempore quo fathan per Chriftum alligatus,hoc f�culum peragetur.lohannesnbsp;Viterbienfis theologus, ad Sixtum eius nominis quarts Romanum ponrifteem,nbsp;fuper Apocal. polIiceturPontificiacC�fariRomano uidoriamex Sarracenis,nbsp;ac omnium Ecclefiar urn orbis reformationem dC obedientiam fubRoquot;�^�^�nbsp;tifice,mille annis duraturam. Deinde rurfus foluto Sathana,reliqnias Sarracenonbsp;turn, qui confugerant ad gentes Gog 0^ Magog, ubi in magnat� multitudineninbsp;O 1

rurfirs cxcfcUcWnt, tandem eruptiiras quemadmodum infra i*n hoe cap. de tllis dicitur.Porr� iam dic^am de gente Sarracenica uidonam pollicetur idem Viternbsp;bien.ab anno domini 1481.fub feptimo Turcomanorum Imperatore, qui tum renbsp;rum T iircicarum potiebatur, perf�ciendam, at(� eum feptimum re-^em putat denbsp;quo lohannes fupra cap, 17. quod ubi uenerit oporteat eum breui tempore manenbsp;re. Verumreieuentus docuit hunc Viterbienfem falfumfuifle prophetam, �inbsp;fua fomnia tradidiffe, quare amp; omnia qu� confequenter de hac re tradidit, uananbsp;funt. Pr�terea fuerunt qui Angelumhabentem dauern abyfli, in pr�fen� cap.nbsp;feceruntCalixtum eius nominis fecundum Romanum pontific�, amp; Draconemnbsp;Heinricum C�farem,eius nominis quintum,UtLyra,aItj quartu fcribunt,quernnbsp;coegeritCalixtus fub interminatione anathematis,utrenunciarit confuetudini;nbsp;nimiruminueftiendiepifeopos SCabbates, quaufifuerantimperatores trccentisnbsp;annis SC amplius, nempe � tempore Caroli magni, qu� poteftas ei concefla fueanbsp;rat ab Adriano Papa in cocilioRom�celebrato, ut in Chronica Sigisberti, Itemnbsp;fuerunt qui fecerunt Angelum ilium Papam Innoceniium,eius nominis tert�nbsp;um, quiapprobaritordinesDominici acFrancifci,per quorum uitam SC dodri-nam poteftas diabolifitligata ufqueadtempus Antichrifii. VidcNicolaumdcnbsp;Lyra m pr�fcnti cap. Ego uero mille annos puto accipiendos, � Chrifti regni ex�nbsp;ortu, nimirum ab apoftolorum pr�dicatione, per quam Chrifti Euangelium pernbsp;orbcm uniuerfum increbruit,quemadmodum Roman, ly. Coloflen.i. SC ex apo�nbsp;ftolorum Adisadparet, ufque adea tempora,quibus cum Mahumetanum turnnbsp;Romani pontificis imperium, pro fuis legibus ac inftitutis aduerfus Chrifti E�nbsp;uangelium, adeoep aduerfus pios quoslibet aperto Marte f�uire coeperunt: idnbsp;quod iam ab annis quingentis circiter, tarn ab orientis quam ab occidentis Anti�nbsp;chrifto fadumconftat, Namantea,tametfif�uirentC�fares,tarnenfub ca perfenbsp;quutione, ligato adhuc Sathana, mirScreuitpietas, utnon potueritillorum ani�nbsp;mus � Chrifti Euangelio auelli. Sed nec poftea diuerfis ingruentibus h�refibus:nbsp;neep etiam fub initium utriufep Antichrifti tyrannidis,donec glifeente hominumnbsp;malifia iufta dei indignationefolutus Sathan,fi'des deficere SC charitas refrigefee�nbsp;re c�pit, ut tand� uix tenuis qu�dam umbella earundem uirturS reliqua fit,ficiJtnbsp;eft dies hodierna. Porro autor libri,cui Onus Ecclefi� titulum fecit,cap. 61.tt*nbsp;plicem Chrifti diftinguitaduentum. Primus fuit in carnem, quando homo fasnbsp;dus mundoapparuit. Secunduserit inuirtute �Ccff�caciafpirituali,adinterfi'�nbsp;ciendum Antichriftum magnum, SC Ecclefiam reformandum. Tertius quandonbsp;in maieftate fua tuxta confummationem f�culi ad iudicandum mundum ueniet.nbsp;Primusfuitinfexta mundi �tate adiudicandum ueterem Synagogam, Secun�nbsp;duseritiuxtafinemfexti ftatusmundi, adiudicandum Antichriftummagnum.nbsp;Tertius erit in fine feptimi ftatus mundi SC ultimi millenary : namTeptem mundinbsp;ftatus Scfeptemmillenarios facit, quandoueniet ad iudicandum uniuerfumor�nbsp;betn� De primo aduentu intelligitur illud Petri, Tu esChriftus filius dei uiuf,nbsp;quiinhunc mundum uenifti. Defecundoillud ubiqu�runtdifcipulijQyo�^ft�nbsp;gnum aduentus tui f De tertio illud, quod additur ibidem, Et confummationisnbsp;f�culi. Primi aduentus pr�curfores remoti,fueruntprophet�,proxinius lohan�nbsp;nesBaptifta. Secundi aduentus pr�curfores facit Bernhardum,Francifcum,Donbsp;minicum, �C confimilcs,fed remotiores,proximos uero Enoch 6C Heliam. De fe�nbsp;cundo aduentu adducit autorit�res, Efai� ii. Spiritu labiorum fuorum interfi�nbsp;cietimpium. Hiere. 35. Sufeitabo Dauid germen iuft�,SCc,Dan.7. Afpiciebamnbsp;in uifione nodis �cce in nubibus c�li.ltem illud Mat. 10, Non confummabitisnbsp;ciuitates

tiuitatcs Ifrae! donee ueni'atfih'us homim's.Item qu�cunt� in Paulo Sf apoftoh'cis literts de proptnquo Chrifti aduentu mentionem facere uidentur.�qualc eftetiamnbsp;lt;llud i.Cor.iy.Cum aboleucntomnem principatum,filt;c.Poft occifumAntichri-ftum 8)C regniim eius aboh'tiim,pax dabittir Ecclefi'�, SC fathan rurfus allfgabitur,nbsp;ptj primas obtinebunt fuper terra,8C quiete agent,lud�i ad Chn'ftum per Enochnbsp;f�C Heliam conuertentur. Erit magna feientia d�mini in terris,Prophetac �C apo�nbsp;ealypfes tune intelIigentur.Huc applicat feripturas Efa.i. Erit in nouifl�mis die�nbsp;biis,SCc.depacemagna,Similitcr Efa.55.cap. Item Hier.jo.Nondominabunturnbsp;ei amplius alieni,fed fer nient domino deo fuOj QC Dauid r�gi fuo,quem fufeitabonbsp;cis,�Cc.Item eiufdem 51.Non docebit uir fratrem fuum^ 6Cc. Item illud fupr� cap,nbsp;S.Fadum eftfilentiuminc�loquafi dimidia hora.Item illnd fupr� iS.cap.Terranbsp;illuminataeft � gloria eins. Poft quietemillamfeptimi amp; Ultimi ftatnsmiindi �dnbsp;millenarij durabit uf(� ad perfecutionem gentium Gog SC Magog,quas Antichrinbsp;ftimagnicaudam facit.Gentes uer� Gog SC Magog putat x. tribus, quas Salmanbsp;netzer rex Aflyriorum trans flumen tranftulitin terram alia, � qua per anguftosnbsp;fluminis Euphratis introitus,deofacienteillis uiam, in aliam longinquam regioanbsp;nem demigrarint, quas in nouiflimo tempore dominus redudurus fit, quemad�nbsp;tnodum in 4. libro Ezrac cap, 15. Atlt;]p tunc rurfus foluendum fathanam acperfe�nbsp;cutionem fore maximam,quanquam breui duraturam. Dehac gente exponit il�nbsp;ludfupra cap.ix.V� mari �C terr�,quia defeendit diabolus,icilicetper Gog, ha�nbsp;bens iram magnam,feiens quod modicum tempus habet.Item illud fupra cap. 17,nbsp;Et beftia qua� erat SC non eft, SC ipfe odauus eft,�C de feptem eft,SC in interit� ua�nbsp;diuEt tune dec�illos reges uenturos,quiregn�nondnacceper�t, fed poteftatemnbsp;tanq reges una hora accepturos, SC uno confilio cum agno pugnaturos, utfupr�nbsp;ca, j7.dicitur.Tunc reiiquias ex populo Ifrael ad dnm conuerfas confecrandas,etnbsp;complendum ilium numer� fupr� ca.7.SC i4.Poft deuiC�as g�tes Gog, SC occifosnbsp;decem reges, iuxta ultimi fine millenai if, totum mund� ante finale iudiciu putatnbsp;ad Chriftum couertendum, Sc in fumma pace adurum. Hue adducit autorit�resnbsp;fcripturac de pace Iftaeli promift�.Item un� ouile �C units paftor^Iohan. to. Etillenbsp;ftatus erirc�lum noinim 8C terra noua infr� ca.2.i. �Cin pofterioriepift.Pct.Itemnbsp;ciuitas noua lerufalcm, de c�lo defeendens. Atc� huepertinere totum libri Aponbsp;calypfis finem,no ad futuram beatitudinem,qu� defcribi nequeat,iuxta Efa.64,nbsp;fiC i.Cor,i.Item in hoc ftatu putatfathanam prorfus etjeiendu, non tantum ligannbsp;dum ut antea, iuxta illud Ezech. a8. Eieci te de monte dei. Item lohan. 11. Prin�nbsp;ceps mundi eqcietur foras. Et infra in pr�fenti lo. cap ? Diabolus qui feducebatnbsp;cos,minus eft in ftagnum ignis �C fulphuris. Durabit ftatus ille ufcp ad finale iudinbsp;cium per Chriftum celebrandum, cuius praecurforem facit lohannem euangeli.nbsp;ftamtmeminit quoc� fignorum indicium pr�cedentium,qua� in annalibus Iiideonbsp;rum contineri perhibenturtde quibus �C Lyra, fuper Luc.cap.ii. meminit, Haccnbsp;ex pr�diefti autoris libro,cui Onus ecclef�� titulus,pcr compendium,� ca.�i.ufc^nbsp;ad eius libri finem, placuitrecenfere propter pr�fentem locum,de quibus ledornbsp;cogitet.Ego ut ilia non reprobo, ita neep probo. Nam ex hijs qu� hadenus iuxtanbsp;noftras cogitationes expofuimus,SC infr� exponemus,adparebitqu� fit mens nonbsp;ftra.Verumdepace ilia SC fecuritate quam polliceturipfe,cum de medio Chriftinbsp;adu�tu tum ante indicium finale poft interitum gentium Gog ac decern regum,nbsp;hoc dico, Vtinam tarn firmiter,adftipulatibus fcripturis, id fperare liceret, quamnbsp;optabile omnino eft quod tradunt.Sunt enim plaer�cp fcriptur�qn� htiic opinio�nbsp;ni aperte aduerfari uidentur, ut Dan.ii. Donee compl�ta fuerit difperfio manus

populi fancflhEcce difperfionem populi fandi, Qi. non congrcgationenl} quakm ille cum nonnullis altjs pollicetur, Deinde etiam confummationcm manus, hocnbsp;c� potenti� acroboris, 6C tune complebuntur uniuerfa h�c, n�pe refurredio Sgt;Cnbsp;iadid�t^f ide OecoIamp.tndidoc.ii.Dan,Pr�tereaparabol� iliac Mat, ij.doc�tnbsp;mixtos inter bonos etiam malos futuros,5gt;C in iudicio dem� feparandos.lt�Mat,nbsp;i4.Statim po� tribulationem dier� i�oru fol obfcurabitur, amp;c. Et tune uideb�tnbsp;filium hominisj SCc, Igitur nullum tale tempus pacis medium interceder,nifi fornbsp;te 45. illi dies,ut quidam tradunt, fimplicioribus pofi Antichri�iani regniexc�nbsp;dium ad p�nitentiam conceflas,De quibus in Daniele cap, ixBeatus,inquit,quinbsp;expedat�� peruenit ufqueaddies ijjy.quemnumerum 45. dies additidiebusnbsp;1190, quibus duratura dicitur Antichri�i profequutio, efficiunt, Item Matth�inbsp;214. compar�t Chri�us diem iudic�j diebus No�' �d Loth, in quibus edebant �d binbsp;bebant,0dc,omnino carnalem uitam praeter ullam p�nitenti� cogita tionem dusnbsp;centes:igitur adhucinueniet impios quofdam dies ilia. Item Luc, 18.Filius homisnbsp;nis ueniensjputas inuenietfidem in terra f Videturautemloquideaduentufuonbsp;ad indicium,Si igitur tarn rara fides,quomodo foli ptj exterminatis imptjs uniuernbsp;fis tum regnabunt t'Item Luc,2.i.Erunt figna in foie �d in terris preflura gentiumnbsp;arefeentibus hominibuspr� timor�. Hic timor uticpmalorumerinnampij leua�nbsp;bunt capita fua, hoee�gaudebunt, feientes quod eorum appropinquat redem�nbsp;ptio:igitur malifupererunr,Item huequoej facit illudMatr,i4, Tuneduo eruntnbsp;in agro �d unus afTumetutj�d unus relinquctur,�dc, qu� fequuntur.Ex hijs atepnbsp;fimilibus locis adparet, baud fan's firma e�e, quae illi de medio aduentu �d quietenbsp;intermedia commentantur : loci uero quos ip ft de pace populi dci, �d de aduentunbsp;Chri�iadducunt, uel de pace interim in regno Chri�i eledorum inter fe, uel denbsp;futura beatitudine accipiendi funt. �Xu�uerode medio aduentu loqui uidenturnbsp;fcripturac,accipiendae funtdeiiidicijs particularibus regnorum, urbium, tyran�nbsp;norum, quibus Chriflus interim, donee ad iudicandum uniuerfaliter mundum,nbsp;cum de pijs turn de impqs iudicat, qua: indicia frequenter fcriptura cominatur.

Et mi�t in abyflum,�dclaufiteum�dfignauitfupcr ilium,] Hoc efl, cod� cuit,poteflatem ademit,ne quos alioqui uellet,feducerepofl�t. Vellet autem gennbsp;tes uniuerfas feducere,0d in pefiiferis idololatri� erroribus,adeo^ in omni flag!�nbsp;riorum genere detinere, fed eruit eas Chriflus de poteflate tenebrar�, Sd tranflu-lit in regnum filtj claritatis fua:,0dc,Ephe,i,Colofl',i,

Et pofl hoc oportet ilium foluimodico tempore,] Hoefadum puto, po�^ quam adeo fortificatumefl cum Mahumeti turn Romanipontifi'eis imperium, utnbsp;fint fadiuniuerfis regibus acprincipibus orbis formidabiles, quandonon modonbsp;ubi libuerit incommodare eis poflint,fed �� fedibus fuis eijcere ac prorfus conculnbsp;care,quoad falfac religioni iniquis legibus colla fubmiferint,idquodefldiesnbsp;hodierna,quemadmodum i,Theffal,i,Paulus praedixit,Igitur folui,efl fuis uiri�nbsp;bus ad feducendas multas genres permitti, ficut alligari, eft non permitti, Porrdnbsp;modicum illud tempus,ecu iam faepe diximus,intelligendum eft, quod in medtjsnbsp;conatibusjdn iam omnia in tutopofita cxiftimat,fiftendus fitillius curfus, QC ipfcnbsp;prorfus confringendus.

Et uidi fedes �C federunt fuper cas,] nbsp;nbsp;nbsp;Ad recapitulandum haec dida funt,

quemadmodum Auguftino uidetur io,Iibro de Ciuitate dei, cap, 9, Nam quum dixifletmilleannis ligaridiabolum, recapitulando exponit, quid in illis annisnbsp;agat Ecclefia,Sedes ergo pofitas,0(S fedifle fuper eas, illud eft quod fequitur.

�ifi fufttinf�picftti�S ocuh's mon', illi autem f�ntin pace, atcp interim foeltccs cunf Chrifto regnant. Item r�gn�t etiam Ecclef�a interim ciimChrifio, iuxta illudnbsp;h Corinth, i, Spiritualis omnia dqudicat, �Cipfe � nemine iudicatur, Pr�tereanbsp;uel turn maxime regnant ptj, ubi minime putantur regnare : nimirum, ubi pronbsp;Chrifto fupplicnim ferunt, ficut�C ipfeChriftus � lignoiuxtaPfal.potii��muinnbsp;regnaiiit.Hunc in modum �� Ecclef�a orat, ut folus Chriftus in nobis regnet,de^.nbsp;ftrudo in uniuerfum fathan�, adeoque Antichrifti regno,dicens, Adueniat re�nbsp;gnumtuum,

C�teri uero mortuorum non reuixerunt donee confumentur.] Mille an� ni pr�fentis uit� Ecclef�am f�'ue regnum Chrifti refer unt:de quibus intclligitur ilnbsp;lud Iohannis quinto, Venithora, �C nunceft, quando mortui audient uocem fi'�nbsp;Itj dei, SC qui audierint uiuent. Sunt uero mortui,de quibus dicit. Sine ut mortutnbsp;fuos fepeliant mortuos,Et illud Pauli, Surge qui dormis, amp;: exurge � mortuis,�6nbsp;tlluminabitteChriftus,Itemfupr� J, cap, Nomen habes quod uiuas, amp; mortuusnbsp;es, Si quis igitur in praefenti uita Chrifti uocem audierit, hoc eft animo recepe�nbsp;rit, �i. corde credtderit, hic de morte pertranf�jt ad uitam, nec morietur in fern pi�nbsp;ternum, Iohannis ii, Qiii uero banc contempferit, in mortemanet, Rec�e igiturnbsp;hoc loco dicit lohannes, C�teri uero mortuorum : quo fignificat quofdam reui�nbsp;xilTe, quofdam uero non, nimirum cos qui adorauerunt beftiam �C imaginemnbsp;eius, �C acceperunt caratfterem.eius, 6C c�tera, li enim per fidei p�nirentiam adnbsp;uit� nouitatem non furrexerunt, qu� eft refurredio prima, adeoque ad fecun�nbsp;dam non peruenient.

Donee confumentur mille anni,] nbsp;nbsp;nbsp;Dum pr�fenti fruerentur uita, de mof

te peccati, non reuixerunt per p�nitentiam ad uit� nouitatem, adeo^ nullo un quam tempore reuiuifeent � peccato,necp igitur ad beat� uit�gloriam, Igitur adsnbsp;uerbium Donec,hoc loco ut �C alias crebro in feripturis infinitum tempus not�t,nbsp;ut Pfal,Donee ponam inimicos tuos,S�c. Item, OciiU noftri ad dominum dc� nonbsp;ftr� donee mifereatur noftri.Item,Donee peperitf�li� fuS primogenitu.Item, Do'nbsp;nec reddat nouilTimS quadrant�. Et,Donee f�ccarent aqu� fuper terf �: amp; f�milia,

H�ceft refurretftio prima,] Nimirum qua per p�nitentiam fideiinChri� ftum refurgimus � morte peccati, iuxta illud ColoIT. j. Si confurrexiftis c� Chri�nbsp;fto, ItemRo, 6, Quemadmod� Chriftus refurrexitper gloriam patris, fie �C nosnbsp;in nouitate uit� ambulemus,Prima ein mors peccat� eft,qua anima interit.Gen^nbsp;:i.In quacunc� die comederis ex eo morte morieris:ex corporis mors fubfequif,nbsp;ut Ko, 5, Per unum hominem intrauit peccatum in mund�, 6C per peccat� mors.

Beatus amp; fandus qui habet partem in refurredione prima,] Ideft,quiferuac �d renatus eft,hoc eft,In nouitate uit� ambul�do perfeuerat.Porro Beatus,iuxtanbsp;�lud,Beatiquiaudiuntuerb�dei��cuft,EtSandus, nimir� renatus uerbo uit�nbsp;fpiritu Chrifti fandificatus,hoc eft repurgatus QC dei habitaculum fadus, Vnnbsp;de Paulus renatos uit� fonteSandos appellat,Partem uero,primitias fpiritus d�nbsp;xilfe uidetur refpedu decimarum ac plen�mefl�s olim confequendarum.

In ijs fecunda mors no habet poteftatem,] Eft autem fecunda morsgehenn�: condemnatio,iuxta illud Seruatoris,E�timete,quipoft^occiderit,poteftamp;^a��nbsp;nam S� corpus perdere in gehenn�. Item, Super quem ceciderit lapis,Sieufnbsp;fecunda refurredio eft,qua amp; corpora eledorumrefurguntad uit�immortalitanbsp;tem,iuxta Apoft, i.Cor.iy, Oportet corruptibile hoc induereincorruptibilitat�,

Sed erunt facerdotes dei amp; Chrifti,] nbsp;nbsp;nbsp;Primum tjs uerbis, breuiter licet ac

tranfeunter, deum elfe Chriftum inf�nuat,dic�do,Sacerdoies dei �C Chrifti, hoc O 4

eft patris amp; filq^quamuis Si ipfc ut filius hominis facerdos f�t in �terftum Deind de non ad folos illos perrinere,qui hodie in Ecclefia epifeopt �C facerdotes uocannbsp;tu[r,quod hie dicitur:fed fient omnes eredentes propter myfiieum chryfma Chri�nbsp;ftianos dieimus, fie omnes facerdotes, quoniam membra funt unius facerdotis*nbsp;Idcirco de translato,adeo^ unieo QC aeterno Chrifti faeerdotio, libnit propofitioanbsp;nes quafdam fubiungere*

a. Itidem SC de altjs, fine epifcopis,fiuc facerdotibus,quos uoeanc;fiue factifi� cis in uniuerfum fentimus*

5 Id ex eo manifeftum fit, quod Chrifius dominus,in quern typicum transla-turn eft facerdotium,facerdos in �tern� iurciurando ac fine poenitentia dei con� �itutus fit,adeo^ nullum omninopoflit habere fuccclTorem, Pfatiio, SC Heb.i*

T' In c�na dominica, pracfente Ecclefia, per miniftros cclebratut recordatio unici illiusat($confummati'ffimi facrifici), perChriftum ad repurganda mundinbsp;peceata femel oblati: qua quidem ratione, nobiliores 8d probatiores expatribus,nbsp;c�nam facrifi'eium, ac miniftros illius Sacerdotes uocauere.

Et confummati fuerint mille anni foluetur Sath.de earcere fuo SC exi.] Ver� gente iam mundi uefpere,foluetur Sathanas,etingrauabitur per orbem pene uninbsp;iierfum Antichrifti imperium, Soluetur, hoc eft feducendi ac nocendi poteftare,nbsp;qua maxima pollet, ori permittetur. Poiro exibit, hoc eft aperte f�uiet aduerfusnbsp;Chrifti Eccleftam:atque turn apcrientur ex multis cordibus cogita tiones, SC apernbsp;tos fe cxhibebunt hoftes,qui amici ac domeftici putabantur.

Vtfeducar genres qu� funt fuper angulos terrae Gog SC Magog,] nbsp;nbsp;Nimi�

Super quatuor angulos terr�,] Non tgitur una aliqua gens aut religio, fed omnes quotquot in toto orbe funt falf� religiones,aduerfus uerum Chrifti Euannbsp;geliumconfpirabuntjSCundic�illud oppugnabunt.ldquod puto fignificaife I0�nbsp;hannem,quando air,Super quatuor angulos terr�,

GogScMagog.] Quod fonattedum SC reteClu, Sunt omnes omnino im� pij,fineoccultiftueaperti,fluedomefticiflueextraneihoftes,quiuna aduerfusnbsp;Chrifti Ecclefiam prodibuntinaci�.Hij apudEfa,cap,55,uocantur Fortes 8C Pinnbsp;rimi, quorum tarnen fpolia diuidet Chriftus, Et apud eundem 54. dicitur A nri-chriftuscum fuo exercitu Faber conflans inigne prunas, Apud prophetam Ezcnbsp;chielem in huncmodumdeillofcribiturca.jS.Afcendes, inquit, uelutimuhitti�'nbsp;do aquarum,uenies tanquam nubes, utoperias terram. Item apud Daniekm canbsp;pite II, fub typo r�gis Aquilonis, Veniet, inquit, fuper regem Auftrirex Aqui�nbsp;ionis in curruSC equitibus 6C nauibus multis,SCuentet in terras �Cinundabitnbsp;�C tranfibit, 8C ueniet in terram defiderabilem, 8C c�tera. Item Zachari� duo�nbsp;decimo capite, Congregabuntur contra Hierufalem omnes gcntes terr�,�C c�t�

Hafcigitutr S)C (imilia, qu� lud�i ex prophetarum oraculis de fua gcnte interpr�i cantur, lohannes nofter, opn'mus prophetarum paraphrases, deChrifto Si Econbsp;cleSa cxpom't, cuius typum Hierofelyma ilia in fcripturis praefert, iuxta Apoftonbsp;lum Galat. 4. V nd� ait lohannes cunt prophetis iarit addudis concordans, Quonbsp;rum numerus eft ficut arena maris j f�C afcenderunt fuper latitudinem terr�, �Cnbsp;circuieruntcaftta fahdorum,amp;f ciuitateni dilet^am.Etnifi prorfus caeci 2lt; amennbsp;tes fumuSjHonnihilconiedafihcetex uidorijs Turc�,quibus noftra tempeftatcnbsp;de regno �egypti,Iud�� Si Hierofolyma,extcrminato Sultano magno,trifrpha-uit: pauio poft de R.hodo infula demum Si d� regno Vngariae, interempto illiusnbsp;*^^g^�Q5iid irtd� nobis mctuendum fif,quis non uidett'

Quorum numerus eft ftcut arena maris, Si afcenderunt, ] Hac loquutio-n� uidetur innui paucitas piorum,0^ multi tudo impiorum innumera,ncc tarnen defcrturos militiam pios j hoc eft minime hofti fore cefluros, id quod caftrorS no�nbsp;mine datur intelIigi,Atlt;J hoc loco uidere eft,tantam efle Sathan� potentiamjqu�nbsp;humantsuiribusomninofuperarin�qu�at,fedc�lefti nobis opus foreauxilio,nbsp;Fallimur ergo,qui cum hominibus nobis putamus efle negotium in hac fideipa-leftra, Si noftris armis nobis uidoriam pollicemur : quin potius fcirc oportebat,nbsp;quemadmodum in Epheftjs docet Paulus,cum fpiritalibus nequitijs,hoc eft cumnbsp;nequiflimis fpiritibus, cum quibus prccatione,ieiunijs, eleemoiynis,Iachrymis,nbsp;adeo^ omnimoda noftri abnegationc,no armatis coptjs,noncuriofulis difcepta�nbsp;tionibus congrediendum efle.

Et defccndit ignis d deo de c�Io,6Cdeuorauit cos,] nbsp;nbsp;nbsp;Hadenus aduerfa 6^

triftia,nunc l�ta nunciat Ecclcfle. V titur uero prat terito pro futuro,quod omnia ccrto firmiflimocp cSfilio diffinita fint,adeo^ tanquam iam fada habeantur, Vi�nbsp;detur autem alliidcre ad �'gncm ,quxSodomorSciuitates, caftra tumultuantiumnbsp;in defcrto,amp;rquinquagenarios milites r�gis Syri� ad capiendum Heliam miflbs,nbsp;uorauit. �eque enim facile eft deo innum�ram locis^ longe difl�tam multitudi�nbsp;nemigni c�leftiatque paucosquofdamuno locopofitos confumere. Quan$nbsp;ignis pro altjs quoc� fupplicijs, quibus perdere impios deus folet,irt fcripturis ac�nbsp;cipitur,quemadmodum in fuperioribus aliquoties monuimus, Nequ� uidenturnbsp;hatc ad extremum referenda i�dicium, fod ad Antichriftianiexercitus int�ritumnbsp;per orbem uniuerfum, iuxta Aug�ftinifontentiam io.!ib,deCi,dei,cap. u.

Et diabolus qui feducebat eos milTus eft in ftagnum ignis,] Comm�mora� to �ntichrifli interitu, paucis compleditur totum hoc,quod ultimo iudicio,cumnbsp;fuo principe diabolo, ciuitas inimica paiTura eft. Porro ftagnum ignis Scfulphu�nbsp;risjdicitur ad ftgnificandam incendtj cum grauitatemtum perpetuitatem,iuxtanbsp;illud Matth, i^.cap. Ite maledidi in ignem atternum,qui paratus eft diabolo.

Vbi Si beftia �i pfeudoprophet� cruciabuntur die ac nod. in fee. ] Vbi, nimirum in ftagno ignis Si fulphuris,cum diabolo fuo principe.Beftiam uero in,nbsp;tclligit ipfum Antichriftum cum cledis fuis proceribus,Porro pfeudoprophetas,nbsp;regni Antichriftiani pr�concs, Hos uero ipecialiter commemorat,propicr infi-gnem malitiae illorum prauitatem, quam Si grauiores manebunt pcen�.

Et nidi thronum magnum candidum �� fedentem fuper e�,� cuius confp.] Rccapitulatio narrationis eft. Ordine ein narrat quo pado fibi fucrit reuelaruranbsp;indicium. Vidi,inquit, thronum magnum Qi candidum, SCc.Magnum quidem,nbsp;quia magnus orbis iudex inftdet: Candidum,nimirum luce diuin� claritatis coLnbsp;luftratS. A cuius confpe��u fugit,non tum quidem quando uifionem uidit lohannbsp;nesyfod quado Chriftus iudicaturus orbem aderic � Loquitur enim de innouatio�nbsp;ne

A P O G A L Y P S I M. G A P, XXi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$4

ncmiTndi,dcqi�aPfatioiJpf�penbunttuautempermanebis.EtChn*f��s,Tune fol obfcurabitur, �C uirtutes c�lorummouebuntur,�d caetera� Item Rotna.8. ��nbsp;a�Petriulti,cap�

Et uidi mortuos magnos Slt; pufillos liantes In confped� J Matth. ii.Qimnt feder it filius hominis in fede maiellatis fuae, 8Cc. Per magnos uero uidetiir.mihtnbsp;anteiligere potentes huius faeculi tyrannos.Et pufillos,hoceft humili loco, amp; nuUnbsp;lius exiftimationis apud mundum habites, quin etiam puellos, qui recens nati,�nbsp;corpore migrar unt. Quo fignificare uult deum omniu habere rationem,fiue maanbsp;gni fiue nullius penfl apud homines habeantur. Vndc Sl Paulus ait, �mnes Ilaanbsp;bimus ante tribunal Chrifti, ut referat unufquifcj quod geff�t in corpore,fiue boanbsp;num fiue malum.

Et libri aperti funt,6C alius liber apertus ell qui eft uit�.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Libri uidentur

fingulorum, fiue bonorum fiue malorum, confcientiac, quae turn patebunt iuxta Apoftolum Rom,a, QC i.Cor.4. Chriftoinlucem producente omnia, qu� anteanbsp;operta crant.Liber autem uitae,in quo eledi, ante c�ditum mundum fcripti per^.nbsp;hibentur,proptcr praedeftinationis certitudinem,ut in Exod.cap.ji, Aut dimittcnbsp;eis hanc noxam ; aut fi non facis, dele me de libro uitae quern fcripfifti. Item Luc,.nbsp;lo.Gaudetequia nominaueftra fcripta funt in c�lo, Porro fimile eft ab hominSnbsp;confuetudine defumptum, qui in deledu habendo felediores ex nomine folentnbsp;confcribcre recenfere, Sic deus ex nomine dicitur cognofeere fuos, Qi. ex noanbsp;mine compellarc illos.

Et iudicati funt mortui ex htjs quae fcripta erant in libris fecundum.] Hoc uidetur mihi lohannes dicere ad commendandam iudicis Chrifti �quitatem, quinbsp;perfonam non refpicit,fed fecundumea qu�libri continent,iudicat,hoc eft iuxtanbsp;ea quae quife^ fibi confeius eft, confeientia propria teftimonium reddente, Rom,nbsp;xPorro mortui ipfi imptj uidentur accipiendi,nam pq iudicabunt,no iiidicabunnbsp;tuf,Matth,i9.Iohan.5,i.Cor.6,Quanquamamp;ingenereaccipipoteft,tamde pqsnbsp;quam de impqs,quemadmodumMatth.i5.0lt;: Paulus, Vt referat unufquifqtproanbsp;ut geftit in corpore, QCc, Et dici mortuos iudicari,ut feiamus fupplicia amp; pr�mianbsp;manere eos � refurre�ione Qc iudicio,qui hinc migrauerunt,nec pro fadis condinbsp;gna receperuntin hac uita.

Et dedit mare mortuos qui in eo erant,] Hoc per recapitulation� dicitur, exponendo quod pr�miferaf,Et uidi mortuos magnos,0�fc. Ego fimpliciter intelnbsp;ligendumputodehtjs, qui in mari aut fluminibus interierunt, aut quorum exU:�nbsp;fta corpora, cineres in mare autflumina perfequutionistempore proieda, utnbsp;incredibile uideri poffi't, un^ in integrum ilia reftitui, Qi tarnen ea Chrifti uirtu�nbsp;te reparari.Quanquam Auguftinus de Ci.li,io,cap,iy. de htjs exponit, qui temanbsp;poreiudictj fuperftiteserunt: proptereaquodfaeculum pr�fens,mare aliquoticsnbsp;in fcripturis appellatur.Sed uidetur mihi coadius hoc loco.

Et mors Qi infernus dederunt eos qui in ipfis erant mortuos.] Per mortem intelligo qualitercunc� mortuos,fiue igni, fiue laqueo,fiu.e gladio,fiue fepultos,�nbsp;ue infepultos,beft�jsacuolucribus c�liuorandosexpofitos, Perinfernum ue=.nbsp;to fepultos, Qi in terrae pulucres redados : quo fignificat Chrifti uirtuti nihil efienbsp;impolTibile,

Et infernus Qi mors coniedi funt in ftagnum ignis,] Hoc ea figura didum puto,qua dicitur, Abforpta eft mors in uidoria,Itern nouilftmus hoftis aboleturnbsp;mors, prima Corinthiorum decimoquinto,QLianquam poteft accipi ctiam de ijs^nbsp;qui non uixerunt � morte peccati prima refurredione,igitur neque partemjn fe^

Clinda rcfurrcdiohe habituri funt, fed contjcientur in ftagnS ignis, qu� e� mors fecunda�

Et qiii non e� inuentus in libro uitae fcriptusj in �agniim miflus J Hoc ui dctur mihi accipi de hijs quos Chri�us in iudicio �iper�ites repcriet, iuxta Pau�nbsp;Ium u Thefla* 4 ? Nam de mortuis ante iudicium uidetur prius egi�e lohannes;nbsp;quanqu�m nihil prohiber, ut in genere de omnibus reprobis quis accipere poff�r,

T uidi ccelum nouum,etterram nouam Primum enim ccclum, Si. prima terra abijt,et mare iam no eft.Etego lohannes uidi fannbsp;lt;�am ciuitatem Hierufalem nouam,defc�dentem de ccelo,� deonbsp;paratam, ficut fportfam ornatam uiro fuo� Etaudiui uocem magnam denbsp;throno dicentem, Eccetabernaculum dei cum bominibus : habitabitnbsp;cum eis, amp; ipfi populus eius erunt: amp; ipfe deus cum eis eirit eorum deus,nbsp;etabfterget deus omnem lachrymam ab oculis eorumzet rrtors ultra nonnbsp;erit, neep luctus, neqp clamor, ne�p dolor erit ultra, qu� prima abierunt�nbsp;Et dixic qui fedebat in throno^ Ecce noua facio omnia.Et dixit mihi, Scrinbsp;be,quia h�cuerba fideliff�ma funt amp; uera.Et dixit mihi,Fadum eft.Egonbsp;fum a amp; O : initium amp; finis ? Ego fitienti dabo de fonte aqu� uiu� gratis.nbsp;Qui uicerit,poiridebith�c.amp; ero illi deus:amp; ille erit mihi filius.T imidisnbsp;autem 8c incredulis,amp; execratis,amp; homicidis,amp; fornicatoribus,�C uenc#nbsp;ficis,amp;^ idololatris,et omnibus rriendacibus pars illorum erit in ftagno arnbsp;dentiign�amp;fulphure,quodeftmorsfecunda .Etuenitunusde feptemnbsp;angelis habentibus phialas plcnas feptem plagis nouilTimis, Si. loquutusnbsp;efi mec�, dicens, V eni. Si oftend� tibi fponfam,uxorem agni�t luftulitnbsp;me in fpiritu in m�tem magnum etaltum:amp; oftenditmihi ciuitatem fan^nbsp;dam Hierufalem, defeendentem de c�lo � deo, habent� clafifatem dei�nbsp;et lumen eius fimile lapidi preciofo tanquam lapidi iafpidis, ficut cryftal��nbsp;lum�tbabebatmurum magnum etaltij,habentem portas duodecimxtnbsp;in portis,angelos duodecim,amp; nomina infcripta,qu� funtnomina duonbsp;decim tribu�filior�lfrael. Ab oriente, port� treszamp;f ab aquilone, port�nbsp;tres:amp;^abauftro,portgtres;amp;ab occafu,port^tres. Etmurus ciuitatishanbsp;bens fiindamentaduodecim:amp;in ipf�s duodecim, Uominaduodecim a#'nbsp;poftolorum agni. Et qui loquebatur mecum habebat menfuram arundinbsp;neam auream, utmetiretur ciuitatem et portas eius, et murum. Et ciuitasnbsp;in quadro pof�ta eft,amp;f logitudo eius tanta eft quanta Si latitude:nbsp;fus eft ciuitatem dearundine aureaperftadiaduodecim millia,amp;�longitfnbsp;tudo amp; altitude amp; latitude eius�qualia funt. Et menfus eft murum eiusnbsp;centum quadragintaquatuor cubitor�,menfura hominis qu� eft angeli.nbsp;Eterat ftrudura m�ri eius ex lapide iafpide: ipfa uero ciuitas aur� mun*nbsp;dum,fimile uitro mundo. Et fundamenta muri ciuitatis,omnilapide prenbsp;ciofo ornata ? Fundamentum primum, iafpis:fecundum,i�pphirus:ter��nbsp;u'uiu.

tiurn, calcedonius: quartum, fmaragdus : quintum,fardonyx � fcxturrij fardius: fcptimum,chryfolitiis: odauum,berillus: nonum,topa:^ius:de^nbsp;cimum,chryfopafus: undecimi�, hyacinthus: duodecimum, amethyftus,.nbsp;Et duodecim portas, duodedm margarit� funt, per fingulas: dC fingul�nbsp;portas,erant ex fingulis margaritis : SC platea ciuitatis aurum mundum,nbsp;tanquam uitrum perlucidum.Et tem plum h� uidi in ea� Dominus cniinnbsp;deus omnipotens templum illius eft �C agnus.Et ciuitas no eget foie ne��nbsp;que luna,ut luceant in eamam claritas dei illuminabiteam,�Clucerna eiusnbsp;cftagnus Etambulabuntgentes in lumine eius : reges terr� afferentnbsp;gloriam fuam �C honorem in illam^Et port� eius non claudentur per di��nbsp;em.nox enini non eritillicEt afferent gloriam et honorem gentium in ilnbsp;lam.Nonintrabitin earn aliquodcoinquinatum,autab�minationemf�nbsp;tiens et mendaciiim:nif� qui fcripti funt in libro uit� agni�

H�c feptima QC ultima huius libri uif�o eft, qua de foeliciEcclef��, hoc eft regniChrifti,ftatu,adeo^ de mundi innouatione edocemur. Quid�nbsp;aSt hoc ta. de apoftolica Ecclefia fub initiS exponunt, Alt) ucro de tetnnbsp;porc intermcdio poft excifum Antichirifti regnu ufcp ad iiidici�. Rurfus altj ad fwnbsp;turi f�culi f�licitatem detorquentlnter quos �C Augufti ? elfe uidetur lo, lib.dcnbsp;Ci.ca. ly.Porro mihi de toto Chriftiregni Itatu, fub initia uidelicet, medio t�porcnbsp;�C ultimae f�licitatis uidetur cxponendS:f�c tamen ut qu�dam initio illius regni,nbsp;qu�dam uero medio tcmpori,qu�dam fini refpondeant,nonnwUa asinitio menbsp;dio SC fini congruant,qu� prudens ledor difcernere carabin

�tuidi c��um nouum 8C terram nouamj Efa.prophetac.�y. defutura po puli dei f�licitate,qua poft finita captiuitatem, friiituri erant in Hierufalem �C tonbsp;ca terra Chanaan uaticinatur us, inter alia quibus earn f�licitatem ob oculos de*nbsp;pingitj�f c�li terr� innouationem pollicetur.Ecce,inquit, ego creo c�los no*nbsp;uos �C terram nouam, �C non erunt in memoria priora, SCc Et poft pauca, Qiiianbsp;ccce ego creo Hierufalem exultationem amp; populum eius gaudi�,QCc, Qu�do iginbsp;tur li�tes de reftitutione pietatisadeo^ f�licitatis in populo dei uaticinatus eft,nbsp;rededCde regni Chrifti f�licitate fubtjcit. Sub cuius typo, de innouationenbsp;mundi,cuius interim guftus quid� pro uniufcuiufqj pietatis portione percipitur,nbsp;confummatio ucro illius in r�g�n�rationetand� plena expedatur, iuxta Apoft�nbsp;Ro.g.Eft a�tmetaphoric�did�jc�l� �5 terram innouari, ^d triftitia adfedis,cocnbsp;lum,terra,breuiter omnia inam�na �l ruituris fimilia uideanturtubi uero rebusnbsp;in melius mutatis,triftitia ceflarit, animi^ exhilarati fuerint,noua eu c�li t� ter=nbsp;r� omnium^ reru facies adparet.Quemadmod� Ladantius in carmine pafchalinbsp;elegantiff�me fer ibit. Si igitur tum,ubi populus dei � captiuitate liberatus, f�C pie*nbsp;t�te in parte reftituta,noua c�li facies uifa eft: quanto igitur magis ubi perChri*nbsp;ftumrcgnumdeiaufpicaric�perit plenius, ubi deinde aduerfarijs poteftatibus,nbsp;deletis, plena pax reddita Ecclefi�, ubi creatura liberata fuerit � feruitute corru*nbsp;ptionis, QC in libertatem glori� filiorum dei adfertac�

Et mare iam non eft.] Mare ad uarios ufus ac hominum utilitatcm, optima, creatoris iuffu deferuit.Innouabitur ergo un� cum c�teris elementis, �C � ferait�

tam hums faeculi ui'tam,quac man's nomine aliquotiesinfcripturafignificatuf, tum ccflaturam,his uerbis fignificart

Et ego lohannes uidt ciuitatem fan��am Hierufalcm dcfccn.de c�ej Qucm� admodum coelum nouum QCterra nouajita �C ciuitas noua. Nempequ� c�lcfiinbsp;donopr�dita,c�leftem quocp uit�meditctvKr.Sanda, fpiritu fandificationis do�nbsp;nata* Hierufalcm, propter mutuam ciuium concordiam, 8iC f�dus cum deo pernbsp;mediatorem Chriftum initum,unde pax �6 tranquillitas, Vnde Pfal.71. Orieturnbsp;in diebus eius iuAicia QC abundantia pacis,amp;c.

Defcendentem de c�loj De qua Paulus Galat.4. Illa autem qu� furfum eft Hierufalcm libera eft,qu� eft mater noftra.EtHeb.i .lt;lt;Expedabantenimfun�nbsp;damenta habentem ciuitat�,cuius artifex �� coditor deus. Et paulo inferius,Cortnbsp;fitentes quia peregrini SC hofpites funt fupcr terram,Qui enim hoc dicunt,fignianbsp;ficant ft patriam inquirere, 06c, Et concludit, Nunc autem melior� appetunt, idnbsp;eft c�leftem, De c�lo igitur defeendit h�c ciuitas, cuius rex de c�lo defeendit,nbsp;qu� �6 c�lefti pr�dita numine,menteinterim in c�leftibus uerfatur,

A deo paratam,ftcut fponfam ornatam uiro fuo,] De hoc ctiam Paul.Eph, y, ca p, Mundans, inquit, cam lauacro aqu� in uerbo uit�, ut exhiberet ipfe fibinbsp;gloriofam Ecclefiam,non habentem maculam autrugam autaliquid huiufmodi.nbsp;Item fupra cap,i.Dilexit nos ct lauit nos � peccatis noftris in fanguine fuo.Loquinbsp;tur uero de donis fpiritus,qu� ueluti ornamento funt Ecclef��,qu� fponfa Chri*nbsp;fit eft.De quibus 1,Cor, 11, �6 Gaky. cap, ubi frudus fpiritus ilia uocat.

Et audiui uocem de throno dicen,Ecce tabernaculum dei curn homi,] Hoc in Ezech.totidem fere uerbis habetur cap,57,Etfundabo,inquit,eos,06 multiplianbsp;cabo,�6 dabo fanflificationem in medio eorS in perpetuu, Eterit tabernaculumnbsp;meum in eis, �6 ero eis deus, �d ipfi crunt mihi populus,66 feientgentes quia egonbsp;dominus fandificator Ifrael, amp;c. Ex quo fimul adparet, quorfum fpedarit uete�nbsp;ris tabernaculi ritus. Id quod 66 Paulus i,Cor,j, Nefcius,inquit,quia templu deinbsp;eftis uos,66 fpiritus dei habitat in uobist*

Etabfterfurus eft deus omnemlachrymam ab oculis corum,] Sic 86 Efa.65� de populi dei foelicitatc poft reditum � captiuitate Babylonica futura cecinit,Exanbsp;ultabo,inquit,inHierufalem,66 gaudebo in populo meo,66 non audietur in ea ulnbsp;tra uox fletus 66 uox clamoris,66c, Porro in htjs uerbis fimul pr�dicit nates l�t�nbsp;tiam piorum in regno Chrifti,quod interim ptj habent in fpiritu fando,ut Paulusnbsp;ait,donee olim pleniffime fuerit confummatum.

Et mors ultra non erit, nec Indus.] De quo etiam apud Efa, 6y. cap, Non crit ibi amplius infans dierum 86 fenex qui nonimpleat dies fuos, quoniam puernbsp;centum annorum morictur, 66 peccator centum annorum maledidus erit, �i^c.nbsp;Loquitur uero li�tes de long�uitateuit�, qu� 66ipfa pars felicitatishaudmo*nbsp;dica cenfetur, Hanc tantam populo dei futuram pollicetur uates,ut quicen�nbsp;tumannos natus � uiuis exceflerit, puer mortuus cenftatur, �6peccatoacmale�nbsp;dido deputandum uideatur, Senedus autem, quamuirium imbecilliras comftnbsp;tatur, ibi erit fine uirium defedu, Sic 66 pij in regno Chrifti de communi lege adnbsp;maturamperueniunt �tatem, quemadmodumin apoftolis fere omnibus ccrncanbsp;re eft, Pr�terea qui in Chriftum credideritnon morictur in �ternum, lohan, ii,nbsp;Quando mors piorum fomno acrefrigeriofiuequieti comparatur,Quan$ cumnbsp;Efaias turn fohannes ad plenam immortalitatem refpiccre mihi uidentur,

Ecce noua facio omnia,] nbsp;nbsp;nbsp;Id quod etiam de nou� legis inftituto accipipo�

teft, annquatis Mofaft�� ftgis ceremonijs,iuxta Efa,cap,ufti.Qu� eft Ifta domus quam

AP o � Allt;YPSl:f�. e AP. XXL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;86

^uam aedif�cabiris mihi,SCc.Et poft aliquot uerfus jLaetamini cum Hierufa�em �C cxultate in ea omncs qui diligitis eam,amp;c. Et itcrum poft pauca, Mittaex cis quinbsp;faluati fuerintad gentes in mare, 2lt;c. Etannunciabuntgloriam meam gentibus,nbsp;S�adducent omncs fratres ueftros, QCc Et aflumam ex eis in facerdotes 2lt; Lcuianbsp;tas dicit dominus, quia ficut c�li noui �C tarn noua quae ego facio ftare cor� menbsp;dicitdns deus,fie ftabit fernen ueftrum dC nomen ueftrum, Slt;c.Qu� omnia fan'snbsp;quadrant de regno Chrifti per apoftolos. Quan^ SC hic uterque uates altius proanbsp;fpexerit,nempe ad regenerationcm futuri f�culi,quando plenifl�me renouato honbsp;mine,omnia reftituentur �C in melius commutabuntur.

Et dixit mihi,Scribe,quia h�c uerba fidelia funt dC uera.] Efa.y^. Quomo do defeendit imber �C nix de c�lo, �C illuc ultra non reuertitur, fed inebriat ter�nbsp;ram SC infundit earn, �C germinate earn facit, SC dat feme fer end, �C panem comenbsp;denti : fi'c crit uerbum meum quod egredietur de ore meo, non reuertetur ad menbsp;uacuum, fed faciet qu�cunque uolui, SC profperabitur in hqs ad qu� mifi illud.nbsp;Ita amp; Chriftus, Coelu SC terra tranfibunt, uerba autem meanon tranfibunt, SCc,

Haec uerba fidelia.] Nimiruni quibus folatur adflidos fuos, de throno dis cens, Ecce tabernaculS dei cum hominibus, SCc, Et abfterfurus eft deus omnemnbsp;lachrymam,SCc�Miram profeefto conlblauonem adfliA's mentibus ingerunt husnbsp;ius promiffionis uerba, quibus compar�t deum pientiffim� matri tergentis natosnbsp;rum lachrymas,SC blandifltmeillos demulcentis.Operaeprctium igitur eft,uth�cnbsp;certift�ma teneamus fide.

Et dixit mihijFadum eft J Adfeucratio eft.Dicere dei,tllius facere eft.Nacp dixit QC fada funt. Vel quod dido facilius fiunt. Qu�cunc^ igitur dicit,tanquaranbsp;fada habendafunt, adeo^ minime de htjs ambigendS. Quaquidem rarione, ea.nbsp;qu� porro futura funt,prophet� tanqu�m iamfada pronunciant. Itaque hie disnbsp;citjFadumeft.

Egofum a SC w,principium finis, SCc.] Ethiologia eft.Caufam namt� redl dit,cur uerba ilia fidelia 8C uera, SC tan^ iam fadum habenda,quando is promit�nbsp;tit,qui omnia in manu habet,� quo omnia initium,in quern omnia finiuntur. Nenbsp;que enim ante eum quifquam fuit,nec poft eum futurus eft deus.

finentidabo de fonte aqu� uiu� gratis.] ProphetaEfa. ubideregni Chrifti firlicitate uaticinatur,omnes omnino gentes inuitat, ut ad Chriftum uit�nbsp;fontemproperent,Euangeltj dodrinamfedado, Omncs,inquit, fitientes uenitcnbsp;ad aquas.Ad quern locum SC Chriftus afpexifle uidetur lohan. 4. SCy.cap.Item,nbsp;Bead qui efuriunt SC fitiunt iuftitiam, SCc. Item, Venire ad me omncs qui laborasnbsp;tis SC onerati eftis, 8C ego rcfocillabo uos. Porro Metaphora fitis pro quouis in�nbsp;genti animi defyderio ufurpatur, ut in Pfal. QuemadmodS defyderat cer uus adnbsp;fontes aquarum,ita defyderat anima mea ad tc deus. Si uero hunc locum ad futusnbsp;ram referas f�licitatem, habes etiam fimiles locos in Pfal. Apud te eft fons uit�,nbsp;SCc. Item, Potabis nos torr ente uoluptatis tu�.

Gratis.] Quafi dicat. Magno uendunt philofophi SC mundi fapientes fua dogmata, qu� funt uelut aqu� turbulent�,nec f�tim reftinguere ualent: ill e dabitnbsp;aquam uiuam gratis,modo quis fitiat. Qiiid qu�fo hic ogganient meritorS pr�nbsp;dicatores f ubi ipfum Chriftum audiunt daturum aquam uit� gratis. Er omninonbsp;ueriflimum eft, quod f�pius inculcat Auguft � Non enim m�rita noftra, fed dosnbsp;na fua coronat deus in nobis.

Qui uiceritpof��debitomnia,SCeroillideus,8CipfeeritmihifiIius.] Milis ^iaeft uita Chriftiani hominis. Nam ubi Chrifto nomen dedimus,aduerfus mun�nbsp;P 2.

dl principem confpirauimus, adeo^ ipfum cum uniuerlbmundo adiierfutti no� �rn'tauimus,Conandum igitur nobis,ut uirih'ter dcccrtemus, ncc^ locum hofti cenbsp;damus,autdefertoresmilia�ad hoftis ca�ra ignaui transfiigiamus,Siquidemnenbsp;mo coronabitur, nifi qui legitimecertauerit^Porr� ingens praemiorum pollicita�nbsp;tio e�, Quis unquam Imperator tanta potuit autpoterit fuis militibus polliccriCnbsp;Pofl�debit, inquit, omnia,nimirum coelum �C terram, �C quicquid ufquam in eisnbsp;bonorum continetur, Quid enim non habet, qui deum ipfum, cuius e� terra SCnbsp;plenitude eius,poffidet�ro,inquit,illi deus,�^ ipfe erit mihi filius.Qui cnim de^nbsp;um pattern habet, omnium bonorum, quacillius funt, haeres fadusefl. Roma,8�nbsp;Qiiod fifilq SChacredes.EfluerodefumptumexpollicitationeDauidi fadaajib�nbsp;Samuelis cap�7�quam repetit Pfal� 89�

T imidis aute amp; incredulis,] T imidos 6^ incredulos uocat, qui diuin� proa mifltoni,qua pollicetur fuis adfore opem^ laturum,fidem no habent. Verum re-culis fuis,autfam� aut cuticul� timentes, fefe ultro in f�dam aduerfariarum ponbsp;te�atum feruitutem dedunt.Habet namcp incredulitas pu�llanimitate comitem:nbsp;Qui autem �dunt in domino,ficut mons Zion,filt;c.

pofiafiam retrocedunt,fed etiam infenfi�imi illius ho�es fadi, caninis ridibus iU lam mordent �� blafphemann�C qui ipfi ueritatem abominantur,abominaturnbsp;ci�im illos deus,qui ueritas e߫ Latinis namc^ Execrari,horrori QC abominationinbsp;effe fonat�

Homicidis�] Quales funt Caini illi, gigantes 8if uiri nominis Nimroth,uca natores robuft/^qui innocuos pro libidine trucidant,66 ceu oucs mad�t.Id quodnbsp;nemo crudelius hod�e qu�m pontifex Rom� manfuetifl�mi illius agni uicarius SCnbsp;�mitator,patrat,Petri apofloli,quemChrifius gladium reponere iufl�t,fucceflbr�nbsp;Hune Rom�pontificem 66 ait) fupremi ord�ms anti�ites fedul� in hocimitantur:nbsp;fed uiros illos fanguinum 66 dolofos abominabitur dominus�

Scortatoribus�] Quid ogg�nient ore hic noflri c�libes,qui ca�itate,quam aut uoto aut iureiurando tadis facrofandis Euangehjs polliciti funt,iaditantes,nbsp;periurtj crimen fe putant euafuros, quod � coniugali ac legitime ab�ineant con�nbsp;greflu, gilbet egregie interim fcor tentur f V er um abfqp hofpite, quod d ici folet,nbsp;fymbolS computant, hoc e� apud fui fimiles indices cafii �6 iuris iurandi feruansnbsp;tes pronunciantur,apud uerum iudicem non item�

Veneficis� ] Siue ueneficos accipias pro hijs qui uenena airjs propinant, fiuepro hijs quimagicis artibus homines d�mentant, quo illos adfuiamorem 66nbsp;cultum pelliciant, uix ullis hominibus in no�ro orbe redius conuenit,qu�m Ronbsp;manis illis anti�itibus, 66 qui fandam illam Roman� curiam frequcntant�Suntnbsp;autem huius uaria genera, de quibus Deut� 18�

Idololatris�] Hoc c�,qui quouis fuper�itiofocultu, praeter in�itutum uer bi,dcumcolercpr�fumunt�Deute�ii�Non quod tibi redum uidetur�EtRom.i,nbsp;Qui cum deum cognouiflcnt,66c�

Et omnibus mendacibus.] Nimirum qui uel religionem Chri�i uel proxi� morum famam mendaciter laedere pergunt�Sunt enim ex patre mendacior S diabolo nati,lohan� 8�

Pars illorum erit in �agno ardenti igne 66 fulphure quod e� mors fecunda�] Parte pro h�reditate acpeculio dixit,iuxta illudPfal�Ignis,fu!phur,fpiritus pro-cellaru, pars calicis eorum.Item Matt� 14� Scindet ilium medium,66 partem eiusnbsp;ponet cum hypocrttls�Porr� mortem fecunda dicit, id quod Daniel opprobriumnbsp;SC

amp; contempts fempiternS,Dan, ii. Et Chriftus gehenna fi ne fupplfcia �ter nS. Ef attende ^d fceleratis iih's,execratis,hoc eft abomtnabilibus deOjhomi'adis,fcortanbsp;toribusjueneficts, idololatrisiac mendacibus, coiungtt timidos Sgt;C fncredulos,ncnbsp;qius exiftimet tin craffos illos ac fceleftos peccatores huiufmodi manere pcenas.

Et uenit ad me unus de fept� angelis habentibus fept�phialas.] Paulo fnpra dixerat fe utdiffe ctuitate fandam Hierufal� nouam � deo parata �C ornatam, atc^nbsp;id in genere quidem jiam rem per partes explicat.Quo commoftrante quali habi=nbsp;tu atep ornatUj�Cc.Sponfam uxor� agnij�pfam Ecdcftam,hoc eft credentiS multinbsp;tudinem, cuius typum ciuitas Hierofolyma pr�fert, accipimus. Porro fponfi acnbsp;�ponf�comparauone, tenerrimusilleacinceflabilis Chrifti Ecclefta: fuac muanbsp;tuus amor,de quo �f Salo, in Canticis,fignificatur,

Oftendit mihi ciuitat� magnam fandam Hierufalem defeen. de coe.] Maa gnam quidem,quia magni r�gis,Deinde quia innumera populi dei multitudo, qnbsp;amp; ordine �C dignitatc omnibus totius terr� populis maior,Deut.4, Adde 4^ totonbsp;terrarum orbe diffufa eft Ecclefia,Sandam,quod nomen dei fandum et terribilenbsp;inuocatum eft fuper earn,qui Sgt;C illam quoep fandificat, hoc eft fi'rmat �C omninonbsp;inexpugnabilem facit,^libet ab aduerfaria oppugnetur poteftate. Defcend�tentnbsp;de c�lo � deo,habentem claritat� dei,hoc eft bonis cceleftibus adflu�tem, adco^nbsp;c�leftem in omnibus conuerfationem pr� (e ferent�. Porro fi ad futuram referasnbsp;f�licitatem,f�gnificat gloriam immortalitatis in corporibus eledoi^ relucentem,nbsp;iuxta illud Ephe.4,Qui reformabit corpus humilitatis noftr�,6Cc, Et ijohan.j^nbsp;Scimus,quoniam � apparueritfimilcs ei erimus, Slt;c

Etlum� eius ftmilelapidi preciofiiTimOjtanqlapidi iafpidi cryft.] Regnum Chrifti in fpiritu, adeo^ futuram eledoiy f�licitatem, qu� prorfus omn� humaainbsp;n� fuperatcapt0,iuxta �poft.i.Cor,i,poft Efa.dcfcripturi prophet�,miris utunnbsp;tur amplificationibus,metaphon's,hyperbolis �C collationibus,id^ ex eis potif��'anbsp;mu rebus defumptis,quas maxime homines admirari, fiC in precio habere folent�nbsp;Sic ingentem cnu'tatis Hierofolym� f�licitat� legis apud Efa, 54,Dilata,inqUit,nbsp;locum tentori) tui,�S pelles tabernaculoi^� tuoru extende^ 8Cc. Et apud Ezec. 40�nbsp;�C fequentibus.Item Zach.2.,Abf(�muro,utuetus interpres,fiue uillaj^ more,utnbsp;Oecolamp.habitabitur pr� multitudine hominis �C iumenti in medio eius. Idnbsp;altjs locis difertis uerbis praedicunt, nimirS omnes genres uenturas, Chriftumnbsp;ufq) ad termines orbis terraru regnaturum, Praeterca latifl�mos ac mirae altitudenbsp;nis muros,8lt; ex margaritis.Item fontes,flumina,lignum uitat, �C f�milia: quibusnbsp;iirbes admirari,comendari inter homines folent. Qii� omnia robur ac firmitanbsp;tem : deindeornat5,am�nitatem:pr�tereaubertat�, acbonoi)to�m copia: addenbsp;pace amp; fecuritat�regniChrifti teftantur,in praefenti quid�ex parte,in futuro a�tnbsp;pleniffime,qu�do fimiles illi eriraus,�^ uidebimus e� ficuti eft, ac facie ad faciemnbsp;cum illo dulces mifeebimus fermones. Lumen ergo quod elediff�mo iafpidi cry-ftallizanti comparatur,lumen fidei eft,hoc eft dodrina Chrifti purifl�ma firmiflt-ma�, omnium errorum tenebras depeUens,iuxta ilIud,Qui fequitur me,n� am�nbsp;bulat in tenebris,fed habebit lumen uitae.

Et habebat mur um magnum 6C altum.] Hinc Pfal.Montes in circuitu eius^ dominus in circuitu populifui.Item apud Zacha.cap.i,Etego ero ei, dicitdo�nbsp;Ktinus,murus igneus in circuitu. Pr�terea �C angelica euftodia m mur um repu tanbsp;tur,ut Efaiac 62.,Super murps tuos conftitui cuftodes,SC c�ct.Itcm in alio Pfal� Annbsp;P ?

COMMENTARIVS IN gelas domintcafirametab�ur in circuitutimentiumeum, 8^c ? Porr� hac met��nbsp;phora dcclarat prorfus inexpugnabikm effe Chrifti Ecclefiam,8^ nihil pofle adanbsp;uerfusillam portas inferorum, Matth�i i6, Nonenim rapietquifquatn de manunbsp;Chrifti,lohan, 10*

Habentem portas duodecim SiC in portis angulos J Portis rede comparan tur principaliores familiarumpatres,�quibusuniusuerideicultus adpofterosnbsp;fubindefuitpropagatus,quemadmodum ipfelohannes hoc loco exponit de duonbsp;decim tribubus populi dei, iuxta illud. Quia falus ex ludacis eft, Iohan�4,cap�Etnbsp;Roma� ii�Si radix �anda,�^c�Qua quidem ratione dC ipfos quo(� apoftolos intel�nbsp;ligas licet� Duodenarius nac^ numerus uniuerfitatis eft, Porr� angulos ipfa pro�nbsp;pugnacula in portis,propter munitions fieri folita,accipio�per qu� fides patrum,nbsp;hoc eft, fides uniusueriacomnipotentis dei fignificari mihi uidetur, per quamnbsp;aduerfariacarcenturpoteftates, ne aduerfus ciuitat�deipr�ualeantQuanquamnbsp;nonanguios ,fed angelos Gr�c�habettid quod ad angelorum cuftodiam rcferennbsp;dum,utpaul� antediximus� Vnde �C Pfal, Dominus, inqirit,cuftodict introitumnbsp;tuum exitum tuum�

Ab oriente porta: tres�] Ecclefia Chrifti ciuitas eft toto orbe difFufa,adquam quifquis ingreditur,fide in pattern QC filium 8� fpiritum fandum ingrediatur,ne*nbsp;cefle eft.Igitur � quatuor mundi plagis per hanc f�d�ad Ecclefiam ingreditur ere�nbsp;dentiummuldtudo maxima, iuxta illud Matth� 8. Multi uenieni ab oriente �Cocnbsp;cidente. Qiiam quidem multitudinem portarum numero fignificari puto�

Et numerus ciuitatis habens fundamenta duodecim Qi. in ipfis duodec� �^c�] Eademomnino fides patrum,prophetarn, SC apoftolorumeft. NempeChriftumnbsp;cfleagnumtoUcntcmpeccata mundi� Hie petra SC fundamentum Ecclefi�eft,nbsp;Matth�i6�cap,Super hanc petram �dificabo Ecclefiam mea,i�Cor�j�Fundamensnbsp;turn aliudnemo poncrepoteft, SCc� Item Epfie^i^Supra fundamentum apoftolo�nbsp;rum Sc prophetarS,SCc�Sunt ueropatres,prophet�,�c apoftolilapides uiui,huicnbsp;fundamento inacdificati, i. Pet�a�

Etquiloquebatur mecum,habebatmenfuram arun�] Menfuram,fi[ddree gulam puto, quam auream, hoc eft igni adflidionis probatam elTe oportet, iuxtanbsp;illud Galat, 6� Et quicune^ hanc regulam fequuti fuerint, SCc� Item iuxta menfu*nbsp;ram fidei qua unicuiep menfus eft deus � Alludit uero ad 40� cap�apud Ezech.SCnbsp;fequentia�Et ad a�cap�in Zach�Adparet autem hunc Chriftum efle,qui huius cinbsp;uitatis architedus eft, per fpiritum fuum cuiep menfuram fidei ac donor urn, ftionbsp;muneri cogruentium, difpertiens, Porto per ciuitatem, credentium c�tum accinbsp;pio � Per portas uero SC muros, uerbi miniftros:nempe prophetas, apoftolos, dosnbsp;dores,qui fefemurum etpropugnacula aduerfus fideihoftes fortiteropponunt�nbsp;Praeterea SC ptj principes ac magiftratus, quibus SC ipfe Chriftus Qi angelici fpirisnbsp;tus adfiftunt, Qi certantibus opem ferunt.

Et ciuitas in quadro pofita eft�] nbsp;nbsp;nbsp;Per hoc firmitas ac perp�tua fandoru fta�

Etmenfus eft ciuitatem de arundine aurea per ftadia,SCc,] Et duodenariujj numerus,8Cmillenarius,numeriuniuerfitatis SCperfedionisfunt, quibus amplinbsp;tudo regni Chrifti, toto orbe portendi f�gnificatur, ficutetiam praedidum eft innbsp;Ezechiele�

Et longitudo �c altitude SC latitude eius �qualia funt,] nbsp;nbsp;Nam fupra in qu�

dro pofttam dixit�Haec uero cum amplitudini turn ftabilita ti eius atteftantur*

Etmenftis eft murum eius centum quadraginta quatuor cubitorum�gt; Fre� quenter

quchtcr �am admonui'mus, nonoporterenosinhoc libro fupcrftitiofe rtum�ro5f obferuare, fed pottus myftcn'a qug fub hijs latitantu'd quod ex pr�fenci loco rl3.=rnbsp;riffimumf�t. Namfidnodecim milliaftadiaadquatiiorlaterafimulreferas cutnbsp;libet laten tria millia ftadiorutnrefpondebLint.Porr� cent�quadragintaquatuornbsp;cubitijf�uc minores,quoriim unus pedem c5 dimtdio cotinet, fiue maiores, quosnbsp;Geometricos uocant, quorum unus fex minores, hoc eft nouem pedes continet,nbsp;accipias,nondum unumftadium cfflciunt, Cotinet enimftadium p. ftus centumnbsp;uigintiqutnqjjhoc eft pedes fexcentos uigintiquinq^.Qiiomodo igitur 144. cubenbsp;ti, torum fpacium 11, millium ftadiorum, nam utroep illorum numero totum ur=.nbsp;bis ambitum defcribere uidetur, cquabit fnifimyflica ratione num�ros accipia=nbsp;mus. Igiturduodecimduodecies repetita, cent�quadragintaquatuorefffciunt�nbsp;qui fupr�cap.y^�� i4,numerusele(ftorumdicitun Per huiufmodi ergo myfticosnbsp;num�ros,nimirum ix. millia ftadiorum, 8� centum quadragintaquatuor cubito=nbsp;rum,ampliirimLim uoluit defcribere eletftorum numerum futurum, adeoep ciui=nbsp;tatem Hierofolymam,quac typum Ecclefi� fiue regni Chrifti pr�fert, fore arhpiifnbsp;fimamjdquod in Pfalmis ac Prophetis ufque ad fines orbis terrarum diftendi di=nbsp;citur, amp; incolas illius ex orbe uniuerfo confluentes, pr� multitudine numerarinbsp;no pofte, Vnde apud Baruch cap.3;,dicirur,O Ifrael qu�m magna eft domus dei,nbsp;ingens locus poifelTionis eius : magnus eft non habet finem,excelfus QC im=nbsp;menfus,6Cc.Siuero dec�lefti amp; futura Hierofolyma, qu�hic dic�tur, accipias,nbsp;mul to magis horum numerorum myfticam attendes rationem, amp;c�

Menfura hominis,quac eft angelij Hoceft,cubiti humani,qui eft angeli in hominis effigie adparentis.

Et erai ftrucftura m�ri eius ex iafpide,] Id quod baud minus firmum,qu�m ctiam mirum in modumfpeciofum atque ornatum, oftenditregnS Chrifti, Namnbsp;talis eft fandorum cum fides tum conuerfatio in Ecdefia.

Ipfa uero ciuitas aurummundum.] Sub Salomonerege ingens auri copia Icgitur fuilTe Herofolymis,filt;: nihil fuiffe in templo,quod uel non eifet ex auro fo-lido, uel �bdudum auro. Hic uero ipfa ciuitas aurum mundum perhibetur,quonbsp;clariffimeoftcnditur excellenria Ecclei��Chrifti,adSynagogamcomparar�, iunbsp;xta illud Efa.Ponam omnes filios tu os dodos � deo. Item illud Hiere. 51. Non do=.nbsp;cebit ultra uir fratr� fuum dicens, Cognofee dominum. Omnes enim cognofc�cnbsp;me,�Cc,Item,Quiminor eftin regno c�lorum, maioreftIohanneBaptifta, Huenbsp;pertinent qu� Paulus a.Corin.^.cap,

Similis uitro mundo 6� fundamenta muri ci�it�tis omni la, j Ihcomp�r�bi lern prorfus Ecclefi� futuur oftendit d�cor�, quod fide idem fa plant, �� per char �nbsp;tat� alterutr� honore pr�uenientes,pulcherrimo ordine, quifep conceffis mune*nbsp;ribus,Ecclefi� atep fratrum �dificationi inferuiant.De quo i,Cor,ii,SC Rom. 11�nbsp;Fundamentum primumiafpis,Sccundumfapphirus,Terti� calce,] Gem^enbsp;marum duodecim nominal genera, ex quibus fundamenta m�niorum Ecclefi�nbsp;confiant, 8lt; eafdem fer�gemmas, quas in rationali fummi facerdotis, Exo,i8. �Cnbsp;quibus amiciebatur princeps Tyri apud Ezechielem i8,cap,iuxta feptuaginta,Ifnbsp;cet ordine paulo immutato legimus, Quar� fi quem deledat feire uim, naturamnbsp;acuarietatem, l�gat Plin, hiftori�naturalis lib. 57, Deinde fi myfterium illarumnbsp;feire uelis in facris, lege Hieronymum in Efai�cap.54, fuper illud, Ecce ego fternbsp;nam per ordinem lapides tuos,amp;: fundabo te in fapphiris, 5C c�rera. Item Bedantnbsp;fuper Apocalypfim pr�fenti capite, Neque enim animus eft, huiufmodi meta�nbsp;phoras, collationes hyperbolas curiof�us admodum anxie difeutere j no*

ftf at (lift Ai'otti fatisf�df�� rati, fi id ex cis ad quod iaducufttur,paiTcis, qu�ad pof umuiSiindicaucriirius ? Quum ergo iuxt� Auguftinum diuerfitas gemmarum innbsp;fundamentisjdona diuerfarum gratiarum, qu� ap�ftolis adeo^ Ecc�ef�ac Chriftinbsp;fub initi�m data,fignificet,iuxta ilIud,Hacc omnia operatur deus atlt;p idem ipirisnbsp;tUSjdiliidens fitlgulis prout uult, fatis fuerit ledorem huius admonuiffe.

Et duodecim portas duodecim margarit� funt per fingulas, SC fingul� portae fingulis irtargaritis J Augufi^in�s fie lcgit,Et unaquaeep porta erat eX una mar.nbsp;garita� Vrbium portae praecip�o �C robore �C ornatu infigniri folent: ita �C tj quinbsp;ad iuftiti� crudiunt multos, inf�gni prae c�teris robore amp; fulgore in donis dei polnbsp;lent.Porrd per margarit� unitatemj^libet porte mult� funt,ego unum dei amp; honbsp;tninum mediatorein hominem lefum Chrifium inrelligo,qui efiofiium,uia,ueridnbsp;tas^uita*

Et platea ciuitatis aurum mundum tan^ uitrum pcrlucidum.3 Platc� ciui tat�m,pra�fertim maiores,quadris fterni folent,Per plateam igitur ciuitatis intel-ligo fimpliciores quof^inEccIef�a,qui propter fidei puram acfimplicemintcllianbsp;gentiam auro pcrIucidoredecomparantur:PIate� uero fiue pauimento, quodnbsp;glutino charitatis inuieem coh�reant. De hoc paulo fupr� fufius, uidelicet, Ipfanbsp;uero ciuitas aurum mundum, �Cc*

Et ternplum no uidi in ea J Hic uides apud Chrifiianos nuHum externu�� effe ternplum,f�cut nec facerdotium,nec facrif�cium pro peccatis,ut fupr� ca*io�nbsp;didumcft,pr�ter ternplum quod hocloco Iohannes,�C Paulus iXonj.SC 6,cap�nbsp;�d quod �C ipfe Chriftus lohan, 4� teftatun Ob q�am caufam �C templ� Hicrofo-lymitanumfunditus diruiuoluit,nc in illoautf�mili poneremus fidutiam,etlocisnbsp;alligarcmus* Igitur prorfus humanum in�entum cft,quod Suffragariei fe templanbsp;confecrare f�ngunt, mira quadam fuperftitione fimpliccrn popul� d�mentantes�nbsp;Fuiffe quidem ab ipfis apoftolor� temporibus loca deo dicata, qu� � quibufdainnbsp;Oratoria,� quibufd� uero Ecclef�� appellabantur, ub� colled� fi�rent per unamnbsp;fabbati, SC in quibus populus Chriftianus ad a�diendum uerbum dei,SC ad percinbsp;piend� dominici corporis SC fanguinis f�cramentu couenirel, �C apoftolorf� edo*nbsp;cemur epiftoIis,SCfandorum patrum inflruimur geftis, Qu� licet falibusexorcinbsp;zabantur, non tarnen Chryfmate ungebantur, nec altare ftabat lapideum adhucnbsp;eredum in titulum,Chryfmate delibutum,Hoc ipfi Pontifictj teftantur in breuianbsp;rio Romano,in officio dedicationis Ecclefi�Ex quo adparet id ^d diximus,nemnbsp;pe inuentum effe humanS: quod tarnen ipfi in Sylueflrum primum cius nominisnbsp;Romanum antiftitem ret|ciunt,quo uetuftas autorit�rem huic ritui faciat.

Et ciuitas non eget foie net� luna ut lucealit in ea. Nam cia, ] Non enim lu mine rationis �C human� fapienti�,qu� mer� funt tenebr�, fed lumine fidei pernbsp;Chriftumfolemiuftiti�illufiratur EcdefiaJohanu.j.g.SC ii,cap, Nulloegctdo�nbsp;lt;Soreautmonitore,iuxtailIud Hiere.ji.NondocebituItra uirfi-atremfuum,�Cc�nbsp;V idebimus eum ficuti eft, rtem,Facie ad facicm.

Et ambulabunt genres qu� feruat� fuerunt in lumine cius J Ad illud El�, �o �cap. refpexit, Super te autem orietur dominus, SC gloria eius in te uidebitur�nbsp;Et ambulabunt genres in lumine tuo,8Cc,Qu� feruat�fuerunt,nimirum �fedu�nbsp;Cfione Antichrifti SC illius pfeudoprophetis�

Et reges terr� adferent gloriam fuam in illamj De quo canit PfaI, 45, Et Efa, 60 Jd quod fub apoftolis partim, deinde �Coftantini magni temporibus ad�nbsp;implet� �C in futuru plenius adimpleri eu defyderio ingenti cxpeClant omnes pif ?

Etport� eius non claudcntur per diera�] nbsp;nbsp;Paeem �C fecuritatem magnant

AP O CA L Y PSI M. CAP. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8^

inrcgfio Chi'i'fti'futuram,ubfq,� polliccnt�r prophet�,pr�dpu�ueroPfal.714�fa� �y.ca.�d quod �Clohan.hocIoc�fignif�careuoluit.Etnequ�reres,Qiiidhocnbsp;magnt eft,q� porte per di� noft cla�dchtddeO fubiuhgit huius did� caufam.Noxnbsp;cnim,inquft, non erit illic Qu�d perind� eft ac � dixiflet, Port� eins nun^ clati�nbsp;dentur. Ver 3 fie mahnt dtcere,quo fimul �gnificaret cotinuu in ea ciuitate diemnbsp;e�e,nulla noctis uiciffitudine interpolatutn.Sic Paulus quocp in Rom. ait cap. i j..nbsp;Nox pr�ceff�tjdies autem appropinquauit.Hoc praefiguratB fuit per columnamnbsp;i'gnis,nodis tenebras apartepopulideiilluminantenijExo.ij.Videturuero adilnbsp;lud Pfal. 159.N0X ficut dies illuminabitur, ��c.afpexifl�^

Non intrabitin cam aliquid quod inquinat autabomi.] Nemo in earn ina grcdi(ur, nifi renati fide per fpiritum Chrifli : ubi uides lohanncm loqui de inter�nbsp;na Ecclefia.Nam inexterna mixtifuntinterim bonifie malijMatth. 15. Item i.Io�nbsp;bannis i.E nobis exierunt,8ec.Id qliod fi� fequentia declarant. Ex quo fimul �danbsp;paret,quiduolueritMofes in lege, D�u.ij.cap.perhoCjNon intrabit eunuchus.nbsp;Etea quae fequunturibidem.Quanquam proprie ad futur�pertin�tf�licitatem,

Nifi qui fcripti funtinlibro uit� Agni.] nbsp;nbsp;Hoc efi,qui iuxta apofiolum Pau

lum Ephe. i. ante iada mundi fundamenta in Chrifto pracdeftinati fie eledi funt* c A p V t xxib

Hit ofiendit mihi fluuium aqu� uiu�, fplendidum tanquam cry^ �ftallum,procedentem de fededei��agni.In medio plate�eius,nbsp;iS� ex utraque parte fluminis lignum uit�, afFerensfrucT:us duo��nbsp;decim, per menfes Angulos reddens frud� fuum, S� folia ligni ad fanita=snbsp;tern gentium. Et omne maledidu non erit amplius : fed fedes dei et agninbsp;in ilia erunt, �� ferui eius feruient illi.Et uidebunt faciem eius : Sc nomennbsp;eiusinfrontibus eorum. Etnoxultranonerit: fi�non egebuntluminCnbsp;Iucern�,neque lumine folis, quoniam dominus deus illuminabit illos,e�nbsp;regnabunt in fgcula fpculorum. Et dixit mihi, Hgc uerba fidelilTimafunt,nbsp;uera. Et dominus deus fpirituum prophetarum mifit angelum fuumnbsp;oftedere feruis fuis,qug oportet fieri cito. Et ecce uenio Uelociter. Beatusnbsp;qui cuftodit uerba propheti� libri huius. Et ego lohannes qui audiui fi�nbsp;uidih�c. Etpoftquam audilTem fi� uidifTem, cecidi utadorarem ante pcnbsp;des angeli,qui mihi h�coftendebaufi� dixit mihi. Vide nefeceris.confernbsp;uus enim tuus fum, fi� fratrum tuorum prophetaru,et eorum qui feruancnbsp;uerba propeti� libri huius. Deu adora. Et dicit mihi, Ne fignaueris uer�nbsp;baprophetiglibrihuius.tempusenimpropeeft. Qui nocet,noceatad#nbsp;hue: fi�quiinfordibuseft,fordefcatadhuc: fi�quiiuftuseft,iuftificeturnbsp;adhuc:et fandus,fan(ftificetur adhuc. Ecce uenio cito:fi� merces mea me^nbsp;cum eft, reddere unicuiep fecundum operafua. Ego fum �fi� primus etnbsp;nouiftimus, principium fi� finis ? Bead qui lauant ftolas fuas in fanguincnbsp;agni:ut fit poteftas eorum in ligno uit�,fi� per portas intret in ciuitatemgt;nbsp;Foris canes fi� ucnefici, fi� impudici, fi� homicid�,fi� idolis feruientes, fi�nbsp;omnis qui amat fi� facit mendacium. Ego i e s v s mifi angelum meum telt;

ftificari uobis h�cin ecclefrjs�Ego fum radix 8lt;f genus Dauid, ft^Ha fplen dida matunna � Et fpiritus �C fponfa dicunt, 'Veni Et qui audit,dicat,nbsp;VcnbEt qui fitit,ueniat;8c qui uult,accipiat aquam uii� gratis* Coteftornbsp;enimomni audienti uerba propheti�librihuius,Si quis appofueritadnbsp;h�c:apponet deus fuper ilium plagas fcriptas in libro ifto.Et � quis diminbsp;nuerit de uerbis libri propheti� huius : auferet deus partem eius de libronbsp;uit�,8C de ciuitate fanda, S� de his qu�fcriptafunt in libro ifto* dicit quinbsp;teftimonium perhibetiftorum * Etiam uenio cito. Amen* Veni dominenbsp;lES v*Gratiadomininoftri lES V christi cuomnibusuobis,Amen*.

j file ad ciuftatts Hierofolymacam�nitat� paritcr dC inhabitantium '�S' S f^uitatem facit * Alludit uero ad paradifi flumina, Gene.a, cap. Si ueronbsp;hunc fluuium ad baptifinatis facramentumreferre libet, babes fupr�nbsp;de mari uitreo,babes �C fimiles locos ex propbetis buic facramento atteflanribusnbsp;in regno Cbrifti, Ezec,56, EfFundam fuper uos aquam mundam, amp;c. 8C Zacha,nbsp;ij.Eritfons patens, 06c* in ablutionempeccatorum �C menfiruatacmt tarnen utmnbsp;dodrinae fpiritus Cbrifti intelligas, quemadmodum Chriftus loquitur lobannisnbsp;4*06 7* Mihi uero referri uidetur ad uberrimam illam cofolationum dei adfluennbsp;ti�,quibus c�leftis pater fuos confolaturus eft filios, iuxta illud, Apud te eft fonsnbsp;uit�,Item,Torrcntc uoluptatis tu� potabis nos*Et illud,Secundu multitudinemnbsp;dolorum in corde meo,confolationes tuae l�tificauerunt anima meam.Item,Quinbsp;feminant in lachrymisjn exulta tione metent. Cuius f�licitatis typ� interim pre^nbsp;fe fert Ecclefia,quemadmodum uetus fynagogaEccIeftaetypum,hoceftrcgninbsp;Cbrifti praeferebat. Nos pluslucis SCueritan�s^ueteres habemus, longe tarnennbsp;minus qu�m in futur a beata uita, in cuius comparatione ca quae habemus adhucnbsp;umbrae 06figuraequacdamfunt*i*Cor.i5,Ex parte cognofcimus,06c*Totam ueronbsp;hancdefcriptionem ex Ezech.cap.57*uidetur mutuatus ciTe lohannes*

In medio plateae eius,06 ex utraque parte fluminis lignum uit�,] Alludit ad Pfal*46*0648, praecipue uero ad hortum Eden,in cuius medio arbor uit�, cuiusnbsp;my fteria hoc loco eleganter aper it lohannes, dicens*

Aiferens frudus duodecim per menfes ftngulos, reddens*] nbsp;nbsp;Fortunat� ioa

ful� ac foelices habentur regiones, quarg fol� arbores^ bis in anno referunt frua lt;ftum*Erititac� fortunatiflimus noftr� ciuitatis ager, qui non folum femel atquenbsp;iterum per circulum anni,fed duoden� reddit frudum,ubi finguli menfes fuumnbsp;06 uer �6 autumnum habent*Pr�terea feitum eft, in Pfalmis aliquot, uiruiuft umnbsp;arbori perpetuo uirenti,iuxta riuos decurrentium aquarum plantat�,SC frud�usnbsp;temporaneos proferentijComparari* Erititaque lignum illud uit�in medio ciuLnbsp;tatiSjhoc eft Ecclefi�,qu� eft regnum Cbrifti,Chriftus ipfe mortis dcftrult;ftor,quinbsp;quos uult uiuifi'cat* Nam inipfo omnis origo uit�,im� ipfe uiuentium uita eft,innbsp;quo uiuimus mouemur �6 fumus. Cuius quid� arboris palmites funt, prophet�,nbsp;apoft�li,euangelift�,docftores,perpetuo uirentes,�6 frudus uberrimos acimmarnbsp;celTibiles fantft� cum dodrin� tum uit� per ftngulos menfes, hoc eft inceflanternbsp;^diu hie uiuunt, proferentes : quibus inter f�culi huius �rumnas ,66 uarios la�nbsp;bores,recreatur Chriftiana mortalitas,nimirum fide ac fpe pollicitationum pien-tilTimi

tfffim� parentis fufFuha,�lt;Sguft� quodam eximiae illius in nos dtledionfs, qua n� bis in Chrifto Icfu filio fuo unigenito exhibuit refocillata,ubi haec per huiufmodinbsp;uiros faepius inculcantur.

Et folia ligni ad fanitatem gentium.] Sanitas gentium eft,ut agnitis redem ptoris benefictjs,pcrpctuo in laudibus dei patris atque ipfius occupari, beneficianbsp;illius cum nobis tu uniuerfo mundo exhibita pr�dicandojquemadmods eft uidesnbsp;re in Pfal.et Canticis.Mireenim in huiufmodi exhilarefcit animus SC uires fumit.

Et omne maledicft� non erit amplius.] Chriftus enim redemitnos de maled� (ftolegisjfadus pro nobis maledidlum.Galat.j. SCRom.g.Nihil damnationis eftnbsp;hijs qui funt in Chrifto lefu, SCc^

Etferuieius feruientilli.] Rom, 6. Vetus homo nofter fi'mulcrucifi'xus eft, ut deftruatur corpus pcccati,ut ultra no feruiamus peccato:Iiberati � peccato,fernbsp;ui fadi eftis iuftitiac, SCc.

Et uidebunt facie eius,] Oculis fcilicet mentis interim.Omnia uelut in con (pedu dci conftituti,magno timor� �C dicunt �C faciunt.

Et nomen eius in frontibus fuis.] nbsp;nbsp;Ne dum c�feff�one oris,fed totius etiam

- uitac habitut, dei SC Chrifti fut feruitutem ingenue SC intrepidecoram mundo ifto perdito profiterttur.

Et nox ultra non erit.] Lucem Chriftum fequentes ac ueritatem illius am� plexi, errorum tenebras refugiunt, ac mendacium omne deteftantur cledi ? Sicnbsp;Paulus Ephef.Eratis aliquando tenebr�,nuncautem lux in domino,ut filtj lucisnbsp;ambulate, SCc.

Etregnabuntinfa�culaf�cu�orum.] Rcgnantetiamnumcledidum in hac carnc uiuunt, neque regnum illorum ullo unquam tempore finictur. Nam ipin'anbsp;tu SC iuftitia regnant cum Chrifto, iuxta dei patris uoluntat^m omnem uitam fuanbsp;am attempcrantes.Contra uero exiguo tempore durant tyrannorum mundiim�nbsp;peria,adeocp haud admodum formidanda.Pial.8x.

Et dixit mihi, H�c uerba f�delia funt SC uera. ] Hac adfeueratione prophe� ti� fu� fidem concili�t lohannes, quemadmodum SC prophet� hijs uerbis, H�cnbsp;dicit dominus deus Zebaoth. Et Chriftus, Amen amen dico uobis. Et,Dodrinanbsp;�nea non eft mea.Et, A me ipfo non ueni,fed qui mifit me uerax eft: atlt;p id genusnbsp;tnuIta.Item,Paulus apoftolus lefu Chrifti; Apoftolus ucro non fua,fed cius qui icnbsp;mittitcum uerba tum mandata adfert.Item,Deus feit quia non mcntior,SCc,

Et dominus deus fandorum prophetarum mifit angelum fuum oftenderefer uis fuis qu� op.] Idem dominus deus qui olim fandis prophetis locutus eft,SCnbsp;nunc angelum quoep fuum mifit, ut oftendat feruis fuis,tibi SC Ecclefi� fu�, qua:nbsp;poft hac uentura funt,quo �quanimius ea perferatis.

Et ecce uenio uelociter.] Ex hoe adparet dominum efte qui loquitur lohan ni,qui gc fupr� ca. i. Porto hac pollicitatione fol�tur ptj in aduerf�tate pofiti,feiennbsp;tes prope adeff�,8C,quoddici folet,in ianuis adftarequiliberaturus fit,

Beatus qui euftodit uerba libripropheti�huius.i Ne uel � pfeudoprophe tis fedudus,fimplicem Euangelic� dodrin� fenfum relinquat,aut minarum Annbsp;tichrifti terrorc perculfus,� redo deuiet tanta dilig�tia pr�monitus. Vides etiamnbsp;hoc loco ut SC f�pe in fuperioribus, quanta adfeueratione uerba huius libri pro�nbsp;phetiam uocat,8Ceam � deo per angelum fuum feruis fuis, utique ad illorum uti*nbsp;htatem, reuelatam adftruit.

Et ego lohannes qui audiui SC uidih�c.] nbsp;nbsp;nbsp;Ex htj s uerbis adparet hune Io�

hannem magni nominis SC autoritatis,ad�o^ celeberr im� fam�fuifle apud Afi�

Ecckfias: qitalem utiquc uertfimile eftfuiflelohannemaponolurti f quartdo etL am eo tempore multi hoc nomen haberent,nec ilk cognomen addidit quo pracnbsp;c�terfs internofceretur. Quod uero quofdam mouet, prartcr morem Iohannis a�nbsp;poftoli effe ut fuum nomen adfcribat,quando id neque in Euangelio fuo, ncquenbsp;in epi�ola fecifle legitur, fan's adparet ad conciliandum fidem faluberrim� huicnbsp;dodrin� fadum,quod diff�cilius uideretur propheti� qu�m hiftori� ac rei gefte,nbsp;de qua Sx^ altj pluraconfcripferant,habere fidem.Perinde igitur eft ati^ dicat,Egonbsp;ilk uefter Iohanncs,cui 06 in alijs fidem habere confueuiftis,06c. Sic 66 Paulus innbsp;re admodum graui 66 neceflaria fui nominis autoritate,quo fidem didis fuis facenbsp;rctjin medium adducit.Ecce ego Paulus dico uobis,inquit,quod fi circuncidaminbsp;nijChriftus nihil uobis proderit�

Audiui �6 uidi h�c J nbsp;nbsp;Hoc ideo adtjcit, quod oculatis fimul 66 auritis teft�

EtpoftqaudilTcm 66uidilTemjCCcidi antepedj Dehochabesfupra cap. 19� Conferuus tuus fum �6 fratrum tuorum prophetarumjnbsp;nbsp;nbsp;Hie uides ctiam

DeumadoraJ Nimirumfolum,dequoDeuc6,06Matth.4. Eft ante ado� ratio ailtusjferuitus,quo deo, ut corpore ita 66 animo quoep inclinamus fuppli*nbsp;cantes,d6 noftras illi neceffitates commendantes.

Et dicit mihijNe obfignaueris uerba propheti� libri huius^Tepus enimj In Ecekftse utilitat� uifiones huiufmodi lohanni reuelat�funt:quai}� qu�d�etiamnbsp;tum crant adimpknd�,aliae tardius aliquante, Non igitur erant obfignand�, idnbsp;eftjOccultandac�

Qui nocet,noccat adhuc,�6 qui ford, eft ford J Peruerft holes occafione cor-reptioniSjiufto quid� fed occuito dei iudicio, in peius profi'ciunt,ficut cotra pfj in melius. Sic Chriftus lapis oifenfionis �6 refurredionis multoi5z:apoftoli bonus 0�nbsp;dor quibufda ad uitam,alqs ad morte, Et ferme cruris perentibus quid� ftultitia,nbsp;nobis ant credentibus uirtus dei ad falutcm,Perinde igitur eft ac fi dicat, Annun-ciada eft ueritas,^libet peruerft ac noxtj homines inde irritati,magis nocere per-gant, �6 qui fordibus peccatorum fubinde obkdantur, corrcpti,per cotemptumnbsp;amplius inquinare fe fordibus pergant. Propter huiufmodi tarnen non eft obmitnbsp;tenda ueritas. Nam ea quidem iuftiti� amatoribus profi'cit ad augmentum uirtunbsp;tis,iuxta illud Prouer, i, Audiens fapiens fapientior crit, Sapientiam uero 66 do-(ftrinam ftuiti defpiciunt. Item, Omni habenti dabitur, 66 non habenti auferetur.

Et ecee ucnio cito,66 merces mea mec� eft,ut reddam uni,] Sedulos nos efle oportet, ut diligenter munera noftra quifep pro fua uocationc obeamus,proficiatnbsp;nec ne labor nofter, ei permittendum, qui unicuicp mercedem iuxta fuum opusnbsp;fe redditurum poUicctur, Porto merces non ad meritumoperis, utpr�dicatoresnbsp;operumioquuntur, fed ad fidem promiffionis referenda,iuxta illud,Cumfeccri-tis omnia qu� praccepta funt uobis,dicite,quia inutiles ferui fumus. Gratia enimnbsp;dei, �6 bona uoluntas, 66 bonum opus, 66 peri�uerantia in bono op�r�,66 ipfumnbsp;quoque pr�mium,omnia donantur ptjs, non ipforum merite reddunturtquananbsp;quam feriptura paruulos praemiorum pollicitationc ad bonum opus pellicercnbsp;fokt, Quando igitur omnia ex gratia largitoris nobis contingunt, nihil ex merianbsp;te nobis debetur,Roman, 4.6611. Eienimquioperatur, merces non imputa-tur fecundum gratiam, fed fecundum debitum. Item, Sic reliqui� fecundum elcnbsp;tftion� gratiac dei faluac fad� funt:Si autem gratia,iam non ex operibus,alioquinnbsp;gratia iam non eft gratia,Et in Corin,Quid enim habes quod non accepifti �-Curnbsp;ergo

A P O C A L \P f I M; t A P. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9I

�rgo gloriaris qttaG non arcepen's �t qucmadmodu preclare inquit Cypn�an.�V 5.adQuin',ca.4.In nulloeffeglon'andumqiiando nihil noftrumeft, EtAugufttnbsp;husinculcar�aliquotiesfoletiNon noftranierita fed dona fiiain nobis coronatnbsp;deus Ne igtur glorictur ulla caro in confp�du dei, fed qui gloriatur, in dominonbsp;glorietur, ut inquit Paulus poft prophetam Hieremiam, Quando uero ipfe deusnbsp;mercedcm pollicetur,�^ pr�mtjs anicit,noftr�,ceu diximus, f�bindeconfulitimnbsp;becillitatijirtftarpucrorumhabentibus, qui promiflis, �tpergahtredeuiuendo,nbsp;pelliciunturj f�pius etiam minis in ofRcio continentur.

Egofum a �, primus Sgt;Cnouiffirnusjprincipium dCfinis,] His uerbis �am aliquoties repetitis,fempiternam in Chrifto homine diuinitat� nobis no tamnbsp;infinuat,qu�m uel maxime inculcat. Ante quem, iuxta prophetam Efa, cap, 45,nbsp;non eft formatus deus, Sgt;C poft quem non er it, qui omnibus eflendi eft initium QCnbsp;confummationis finis.

Beat! qui feruant mandata ilIiuSjUt f�t poteftas eorum in ligno uit�,] Man=, data illius grauia nonfunt,ipfoporrigente maniwn qui iubet,SC fpiritum inhortanbsp;torem QC agitatorem fuppeditante,qui de no uolente uolentem reddit, qui SxTmaanbsp;gnitudinem futurorum bonorum nobis ob oculos ponit,quo negledis pr�fent�nbsp;bus SC perituris bonis,ad �terna continue anhelemus,Id quod hoc locohuiufmonbsp;di uerbis exprimit, Vt fit poteftas eorum in ligno uit�, �C per portas ingredicndinbsp;duitatem,

Foris autem canes QC ucnef�ci,amp;^impudici,S(f homi,] Canes uocatlracuna dos contra ueritatem deioblatrantes,ac feriios dei morfibus impetentes, Venef�nbsp;cos,qui magicis artibus deditijfalf�s cum prophettjs turn miraculis indo(ftos prinnbsp;cipes dementant,Impudicos^adu�reros,ho�eftalienithoriinuafores,fcortarores,nbsp;inceftos, uirginum ftupratoreSjSC Sodomorum inftar pr�poftera Venere abutennbsp;tes:quales funthodieRoman� caftitatis iadatorcs, noftri c�libes, nempe clericinbsp;fie religiofuli 4 Homicid�, maxime prophetarum atcp eorum qui corruptiffimosnbsp;clericorum ac monachorurn mores fuggillant,amp;r ad frugi uitam adhortantur. Etnbsp;idolis feruientes, quo nomine perftringit omes illos, qui falfa �� fitftitia religione,nbsp;prgter dei inftitutum, de� promereriftudenttqualis erat olim cultus excelforum,nbsp;icrpentis �nei,ma(ftatio filiorum,atque hodie Mifl� abominatio, ftatuarum ac d�nbsp;uorum cultus,peregrinatio ad Romam �C fandum lacobS pro uentjs confequennbsp;dis,amp;fexcenta id genus alia, Etomnis qui amat �6 facit mendacium : quales funtnbsp;omnes hypocrit�, fandimonhm uit� in fpeciem pr� fe fercntes, SC qui falfa fcri=nbsp;pturaruminterpretationeacmendacibus f�gnisfiditi� religioni patrocinantur,nbsp;Pr�terea qui uerbi dei miniftris criminum notas inurunt, quo illis docendi autOsnbsp;ritatem adimant, SC contiones illorum de ueritate fufpedas, ac cr�dit u indignasnbsp;reddantjUt ipf� interim licentius in faftu fuo,qu�ftir,�C luxu pergant,Porr� Em*nbsp;phafim habet uerb� Amat, Plus namcp eft amare,q fimpliciter facere m�dacium.

Ego lefus mifi angelum meum,] nbsp;nbsp;nbsp;Adfeueratio eft quo magis animum ad�

Ego fum genus SC radix Dauid,] Nimirum in quo �C per quem uniuerf� omnino promifl�ones adimplentur, Porto radix Dauid,eft Chriftus iuxta natUanbsp;ram uerb�germen uero Dauid,iuxta hominem aflumptum,

Stella fplendida SC matutina, ] nbsp;nbsp;Qu� nodem ignoranti� SCcundorum er�,

Et fpiritus SC fponfus dicunt ueni,] nbsp;nbsp;Spiritus in eledis fponf� orat iungiam

de nuptiaruttt fponfi Chrifti fponf� fu� Ecclefi� hic agitur amplexibus ut SC in Canticis canticorum pr�dicitur�

Et qui audit,] nbsp;nbsp;Hoc efl qui mente credit hanc prophetiapi per Chri�um f�

V eni J nbsp;nbsp;Hoc efl,precetur ut fuum acceleret aduentuni,quo liberentur cka

Etqui�titueniat, SC qui uult accipiat aquam uit� gratis,] Non quod fit uolentis aut currcntis,fed ille qui inuitat ad uit� aquas,etiam fitis indit ardorem,nbsp;animum SC uires fuppeditat ut ucniamus,quo omnts gloria ad ipfum redeat,nonnbsp;penes nos refideat, A fpexit uero ad cap, Efa, 55, quo etiam Chriflus adfpexit losnbsp;bannis 7, Vides etiam rurfus hoc loco, aduerfus operu acmeritorumiadatores,nbsp;gratiamdeicommendari,Accipiat,inquit,aquam uit� gratis.

Conteflorenimomniaudientiuerbapropheti�huius, Siquis ap,] Falfa�� rtjshocimprecatur,quorum turn plures erant,ut uel exa.Tefla,liquet,Similcfernbsp;me contefiationem fecifle Irene��, Lugdunenfis ecclefi� anti�item, in libro denbsp;Ogdoadisjteflis efl Eufeb, lib, y, Ecclefiaflic� hiflori� cap,io,cuius uerba fupranbsp;inprooemio ad ledorem recenfuimus,

Dicit qui teflimonium iflorum perhibet, Etiam uenio cito,] Etiam confirm mantis efl, V idetur igitur lohannes inducere dominum lefum, qui teflimoniumnbsp;corum qu� lohannes fcribit perhibet, precationi fu� fubferibentem SC ratificannbsp;tern dicendo, Etiam,fiue fiat, Venio cito:nimirum pios � malorum erepturus ca�nbsp;lumntjs,impqs^ fu� pcrfidi�redditurus fupplicia,

Amen,etiam, V eni domine fefu,] Amen fimiliter optantis ac ratum haben tis efl,queinadmodum uidere efl in Pfalmis,in Canticis,8C Precationibus, Opt�tnbsp;namc^ lohannes un� cum pi)s,fiuc Ecclefi� nomine, aduentum lefu.

Gratia domini lefuGhrifli cum omnibus uobis,Amen.] Apoflolica faluta tio efi,quam fcriptis fuis SC pr�mittcre �C fubiungere confueuerunt, quemadmonbsp;dum fer� in omnibus epiflolis apoflolicis efl cernere, Siquidem fola domini lefunbsp;Chrifli gratia faluscotigitcredentibus,Hancunaigitur omnibus optant.Quaranbsp;SC ego qs qui has noflras cogitationes,quales quales fuerint, bont confulentes le^nbsp;gerint uel audierinr,ad iaudem omnipoi�tis dei,amp; domini feruatoris lefu ex cor�nbsp;de opto,

HAec funt charfff�meLedor, qu� mihf in Apocalypf�m notatu dignauifai funt. Ea mih�jpf�, memoriae confult�rus,confcripferam: fieri tarnen poteft,nbsp;ut ad aliorum quo(� manus fintperucntura.Qualiacuncp igitur fuerint,cernbsp;tiora tarnen funt, quae tutius iequi poffis, ea qu�multic� ex ucteribus turnnbsp;cx recentioribus fcripta reliquerunt,id quod citra iat^antiam polliceri audeo. Vcnbsp;rum tuum interim efio indicium, quae ubidiligenter cxpenderis, ac uera probaanbsp;uerisjdeum pro fuo munere mec� collaudabis. Sin uero minus prophet� fenfumnbsp;me aflequutum deprehenderis,id quod ingenue quidem fateor,haud uno in loconbsp;pro rei diff�cultate ac tempor um ratione, mihi quoque cum alrjs commune efTe, �nbsp;quando adhucmultafuturistemporibuscomplendareftare dubium nonefl:, denbsp;quibus fubindeipfa pofteritas iudicabit, ueniam temeritati meae� Chrifto ferua�.nbsp;loreprecaberis. Veteres autem inexponendoApocalypfim, non potuifle uidercnbsp;Antichriftum ex ipfo Ecclefiafiico or dine proditurum efl�, adeo^ non potuiffcnbsp;ilium agnofcere, ubi iam non nihil caput exporrigere c�piflet,in caufa fuit,quodnbsp;nond� ad tam apertam �Chrifti amp; apoftolicis infiitutis uentS efl�tdefetfiionem,nbsp;uigente adhuc apud illos uitae quadam fandtmonia ac ijaecie honeftatis ? Quananbsp;quam etiam Hieronymus fuo tempore queritur de Pharifaico R-omanae Ecclef�acnbsp;fenatu, in pracfatione libriDidimi de fpiritu fantfio. ftid� Auguftinus fuis tentnbsp;poribus queritur ecclefiafticorum quorundam pr�fumptionem co procei��fie,nbsp;ut Chrifti Ecclef�am,quam liberam efte uoluit,feruilibus oneribus premerent, a=.nbsp;deo ut tolerabilior fuerit olim lud�orum coditio, quod legalibus tantum farcinis,nbsp;non eti� humanis pr�fumptionibus fubtjcerentur.Legc epift,eius ad lanuarium,nbsp;qu�eft 119. Pofteriores uero cum iam ad apertam defe��ionem ucntum effet, uefnbsp;anim� non fatis aduerterunt,aut,quod equidem magis crediderim,pro dignitatinbsp;bus ac benefi'ctjsconfequendis Romanopontificiadulatifunt,autmetup�nai^enbsp;cohibitij^d animo fentiebant hand prodider�t, Quan^ etiam illorum tcporibusnbsp;pauci quidam fuerunt,qui zeloueritatis ada(fti,aduerfus Rom.curi� abufus,manbsp;gna animi coftantia inuedi funt: de quibus fupra in expoftione mentionem fecianbsp;nnis�Porroquinoftristemporibusfcripferunt,omniafer�ad noftrat�pora,perfonbsp;nas,�(^ fatfta aduerfus Ro4pontificem adeo^ aduerfus Ecclefi'afticos detorquent,nbsp;Nos quoad potuimuSjmediam uiam fequuti,malorum cum pontifi'cS turn ecclcanbsp;fiafticorummores,tyrannidem,impofturas,qu�ftum,luxum,faft�,impietatem,nbsp;abominationes^taxauimus� Et eaqu� hicdicuntur, adnoftrorum temporuntnbsp;mores quadrareoftendimus, non negantes interim, ad alia quoque f�cula cumnbsp;pr�ccdentium turn fequentium temporum referri, Quemadmodum QC Chriftusnbsp;�f apoftoli,prophetarum dida,fuor� temporum moribus accommodant� Sciasnbsp;deinde optime Ledor,mihi accidifle id quod plaerumcp ftudentibus breuitati uftinbsp;uenire folet.�nimirum ut inde fadus fit fermo obfcurior � Deinde ut fcripturas inanbsp;dicauerimus magis qu�m citauerimus : quas oro diligenter confulas, tec�mqucnbsp;expendas,anpropofito locoferutant,necne,Scias quoque nos Pfalmosiuxt�nbsp;Hebr�orum numerum adduxifre,ne tibi 5gt;C hoc error em par iat, Pr�tereaeoanbsp;dem breuitatis ftudio fadum eft, ut autores quos in hoc libro exponendo con^nbsp;fului, nominatim non adduxerim, nift' rariff�me, Sunt autem illi, in primis dianbsp;uus AuguftinusilkjBeda Venerabilis, Albertus magnus, Nicolaus de Lyra,

Rupcttus Tuiticftf�Sj Dtonyf�us Carthuf�anus lohattftes quidam V �tetbicftfis* Scr/pfit �C Haymo in hune Itbrumjitem lohanneS Huflz,amp; ut audio Francifeusnbsp;Lamberti �uinionenfis� Verum hos tres ego non uidi,quos Ledor poterit confunbsp;lere,�^ cum noftris conferre, Pra�terea alios quofdam,qui aliud quiddam agennbsp;tes, inlolt;�os huius libri inciderunt: eos^ quoquo paefro exph'carunt, nonnun^nbsp;ubi ad rem facere uifi funt,imitati fumus,quos �� quis diligenter euoluerit,amp; h�cnbsp;noftra legerit,facile deprehendetPoftremo in infed�do peftilentes Roman� cuanbsp;ri� abufus,partim autoribus Bernhardo Clareuall�fi'Johanne Salesbarien� Vbernbsp;tino de Cafali, Gerfone P�rien, Micha�le de Cefena, Gulielmo de OcFam mino�nbsp;ritis,Petro de Aliaco Cameracen, Francifeo Petrarcha, Nicolao Clemagis, Eneanbsp;SyluioinatfHscociltj Bafiilien�alijs^,quibus dolebatdumuiuerent Ecclefi�Chrinbsp;fti ita. proftitui, ufi fumus * Partim uero experientia SiC fadi euidentia nos docuif�nbsp;Tui candoris fuerit omnia boni confulere, errata caftigare,8C talem te per omnianbsp;in noilris exhibere fcript�s,quales alios in tuis opt�tes. Vale�

N V N c fub f�nem uideo mihi re�are potiifi'mum tria aduerfarioru argumenta,ad qu� necefle f�t refpondere,ut Ledor in promptu habeat, quibus ora illis ob-ftruat. Primum uidemur aduerfarqs egregie ineptire, quando fandiffimS ilium beatift�mum^ patrem, Pontif�cem maximum ac Chrifti uicarium, quem fumminbsp;quo^ orbis principes fufpiciunt,ad fandos illius pedes procumbenres,illos deo-fculandOjSC ut in fummadieam, quo totus orbis Chriftianus nihil habet admira-bilius, ac maioridignumueneratione,egoaudeam�ntichriftum facere. Deinde tantum non infanire illis uidemur,quod id huius pr�cipu�libri autorit�re tennbsp;tamus. Tertio quod cum negari non polTit aliquotoptimos fuifle Ponti�ices,atcpnbsp;eii� hodie bonos reperiri poffe,cgo audeam hui�fmodi Antichriftos compellare,

AD prijuvjM iftorumrefponde,Exfrudu,iuxtaChriftii�ntentiam^arbo-rem cognofci,bona ne f�t an mala, net� pofTe arborem bonam frudus malos facere .Quemeune^ igitur uideris Antichrifti frudus proferre, eum ne dubita Anti-chriftum cire,f�ue is Romanus,f�ue Alexandrinus fuerit Pontifex,fiue quifpiam alius.Sic no dubitauit lohannes apoftolus, fuorum temporum pfeudoapoftolos,nbsp;Hebionem,Cherintum,eiufdem^ farin� homines,qui ne millefimam quide Annbsp;tichriftian� perfidi� �C abominationum portionem attigerant, Antichriftos uo-care,Nune,inquit, Antichrifti multi fadifunt, Porto frudus Antichrifti eft, uernbsp;bo amp; fado negate lefum ef�� Chrift�. Quicunc� igitur hoc ncgat,is tibi certo cer-tius Antichriftus eft habendus, Negat autem hoc quicunque remif��onem peccanbsp;tor um jadec� folidam iuftitiam atc� falutem, alia uia, qu�m per unum mediato-rem lefum Cnriftum efle qua�rcnda,docet.Iam id docet Romanus Pontifex cumnbsp;fuis facrifi'eis, quando per fiditium Mifl� facrif�cium, ac Romanas indulgentiasnbsp;iieniam peccatorum adeoque iuftitiam SC falutem pollicetur,negat ergo lefum efnbsp;fe Chriftum. Praeterea quando in aperto eft,Romanum pontificem ea per otn-nem uitam agere,que in feripturis Tandis de Antichrifto fecundum omnes cathonbsp;licos expof�tores pr�dida funt. Quid igitur dubitamus ipfum �ntichri�nm ef-fec�Eauerofunt,

I Primum non ex ludaeis aut idololatris gentibus,fed ex Chriftianis fore An-tichriftum.Matth.x4.. Surgentpfeudoprophetae, SCc.Item lohan.y. Alius ueniet in nomine meo.Itemi.Iohan.xE nobis cxierunt,8Cc.Eti.Thefr,i.Ita ut intern*nbsp;plo dei fedeatjSC c�t.Et Ad. 2.0. Ex uobis ipf�s exurgent uiri loqucntes per uer fa�nbsp;hem a.Pet.1. Inter uos eruntf�lf� dodores, quiiuxta fnduc�tfedas perniciofas*nbsp;Deinde

1 Deinde non ex claro ftemmate aut regia ftirpc, fed prorfus humili ac defpii cabili conditione,in fummum dignitatis faftigium euafurum, Danielis y.Corntinbsp;paruulum,�^C

5 lam non ex prophanis, fed ex tjs qui fummam pietatis perfecT^ionem iadi-�ant,proditurum,Danidis7,Cornuquodhabebatoculos,amp;rc.Zachar4ii.Pa�or ftultus Jtem, Abominatio eredain loco fando. Matth.a44ln templo dei feder,nbsp;The�ra.i.Item,Prohibentesnubere4i.Timotheicai4.Etduocornuaf�miliaagnf4.

�7 Demum non ullis humanis uiribus, fed fpiritu oris Chrifti interimendum Antichrift�m ade�queinf�liciter res � nonnullis Caefaribus tentata hadenus*nbsp;Non igitur fauor, quod iaditanr,fed magna ira dei eft in Papiftas, qiiod nihil hasnbsp;denus promouerunt j qui Romanam curiam reformare f�ue in ordinem cog�renbsp;attentarunt. Ezech.jS.Dan.S.�ir ii.Zach.ult. �C Apoc.19.cap.

8 Poftremofiditia religione ac fplendido quodam externo cultu,Chrif�iani orbis principes cum omni populo in fuas leges pelledurumjac profpere qu�cunnbsp;que uolet adurum,opibus ac delittjsmundiuniuerfispotiturum, infummanbsp;deum quendam fefe iadatur�,trueulentiflimecp in cos,qui uel modice illi contranbsp;diduri fint,faeuiturum,Qu�omnia haud minus in Romanum ponttficem,quantnbsp;in Mahumetem impurum quadrare, in confeffo eft. Non igitur nos ilb' miuriantnbsp;facimus, ipfum appellando Antichrift�m, fed ipfe fibi facitini'uriam, Anttchr�nbsp;ftum fefe exhibendo.

AD SECVNDVM argumcntum,nimirumdehuiuslibriautoritate,quan$ fatis didum eft fupr� in pro�mio, tarnen et hoc loco dupliciter refponderi poteft.nbsp;Primum, quando�pf� autorit�rem huius libri facrofandam habent, qua etiam innbsp;facra (ut uocant) Miifa utuntur,n�pe in feftiuitatibus fandi Michaelis, omniumnbsp;fandorum, in animarum exequtjs, Innocentum, ac dedicatione rempli. Curnbsp;nos ilia aduerfus ipfos no'nutercmur, etiamfiapud nos minus haberet ponderis�^nbsp;Siquidemrede ufus fuitDauides gladioipfius Goliath,quo �C ipfum confodit.nbsp;Deinde c^uando ipf� aduerfar�j fibi permittunt, nedum huius,fed etiam long�mianbsp;noris,imo nullius autoritatis libris aduerfus nos uti, nempe Theolefphori Here^nbsp;mit�,Methodtj,MerlinijAbbatisloachimijDandali, Vincenti) monachi, Lolharnbsp;di,Brigitt�,Hildegardis monialis fandi Rudberti,Catharin� Senenfis pr�dicaanbsp;tort) ordinis,8C quorf� tandem nont'ut nos ( qui hac tempeftate pr�dicamus euannbsp;gelium)apud orbis principes ac magiftratus traducant,eiscp perfuadeant,nos falnbsp;�os illos cfle prophetas,pcr quos fides Chrifti fubuertenda, ac maxim� calamita�nbsp;tes Ecclef��dei intentand�fint, dequibus illi fpiritu prophetico pr�dixerint*nbsp;Cur igitur nos non eodem iure huius libri autoritate aduerfus cos uteremurc'

AD TERTIVH refpondendum, �Bonifacio tertio eius nominis Romano potificc,qui primatum � Phoca C�fare fuper omnes orbis Ecclefias obtinuit, uixnbsp;quempiambonum fu�Te repertum Pontificem. Ab eo namt� tempore c�pit maanbsp;lis artibuSjUi ateparmis,pecunia, aftu ac dolo qu�ri pontificatusu'nuenta eft uia^nbsp;ne amplius ad C�faris uotum deligeretur Pontifex, fed contra ad Pontificis uosnbsp;tum Caefar inauguraretur.Inde c�perunt Pontifices facra diuendere, belligeraa

VC , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A D L E C T o R. B M.

ri, fatrapas ac plan� tyrannos agcrc� V t ut ucro adparcat ah�quos Pontifices intc^ rim bonos qiiidem fuifle uiros, non tarnen ideo donandum eft, bonos illos (uiflenbsp;Pontifices, quand� ne in animum quidem rcceper unt, ut fiditia adcoque impianbsp;abolcretur religio, ut tyr annidem ponerent, ut cupiditati h�bendi finem facer�r,nbsp;ut rempub� Chrifiianam ad prim�u� nimirum apofiolic� infiitutionis fimplic�nbsp;tatem reducerent� Id quod bonorum Pontiff cum munus fuerat, Verumilli nihilnbsp;hor um,quin contra,quo meliores uifi funt, hoc magis primatum amp; lus, quod uonbsp;cant, Roman� Ecclefiae mordicus tutati funt,eo^ magis impictatis cultum auxenbsp;runt,Alius ftationes urbis inflituiU Alius lubilcum Qc �eniar� nundinas adinucnbsp;nittQuidam, oblata pecunia, demortuos rctulerunt in dittos, Alij diuis folennesnbsp;dies decreuerunt. Nonnulli nouas religiones monachorum excogitarunt,Fue�nbsp;runt qui fanxeruntjUtperpetuolampades in. templis a rdcr ent. Demum etiamnbsp;qui Letanias fine proceffiones cum euchariftia,0^ id genus alia addiderunt,Quacnbsp;quid quaefo aliud funt,quam uanifl�m� qu�d�fuperftitiones QC Antichriftiope�nbsp;ra i Et talia plaerum^ funt eor urn, qui uulg� optimi putantur Pontifices�

Fol, 8i,facie poftjinea penultima,pr�figendus numerus ijdidtQuas, Cast�ra nonnuUa �quus l-elt;aor facile refiituet.

* :

�

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-. . .�f

quot;ri�quot; �^�*. .li vf��***

!�.lt;m utiff-t ***�* , � ^t��-rh�rai�l'fiiiw^�nbsp;.lijjf k�Jr' (/a�c

� �ipc*'�-! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U*�*�-'' f** '

* t^ .Z:i,C'4irtit' Affi J Cft T- ^r�lnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dailii*

gt; iV�.

�� -y,;- nbsp;nbsp;-� t ACi�gt;4^C .'w

%f h � VTOlfr

I' .-.a t1lt;Igt;4^4 � gt;*^^11 �;b3\�Mquot;

t �.r �nbsp;-_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jiiulttj.

' �i -�f'

'��.t� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,oinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.|�lt;gt;,

*t � �Ibflnbsp;)lt;.~nbsp;nbsp;�fnbsp;i �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lifT

'.�ctr�^i !f� T�Hi

C'*suf='

�. )p�i7 lib i wl�fwff �ir��4*�

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�^'��' i-quot;Mnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iicj lipiiJ w��.'ri� i^ -

� gt;�f inf^^,�jgt;vijs-�f �^�i-Tif

it'��i it:^, ^t/ti utrit t'

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11' ViA� fi-t�;. r

��' ti4^' lt;quot;H�*�i.'iMfvlUTiifff |�7 ic^ i .J� jtjif bu;:( � j�� ifui juLf'-Ji:nbsp;.'. \i,i:n. tgt;|zgt;7v 4Mr aJhci� lt; lt;X�''*'l�vnbsp;'' Il-nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L

� �/gt; gt; .�i^f'it ttvfhf. v''

� Z ,� ' � 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

i** '� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

� ��te...';�'lt;,.lt;

lt; �'

��. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� ./-Ftw�'-r li'tl^��'

tUPitr^il ft'*'; �

.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;/fU-j� r.:

� �'l � .-jz-� l�r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;��t�W�a*

�i 'S�uc-�lt; �.' gt;' ��Q u'tv gt; � �'{ r��i^''*?

F �4�lt;�; � :-.bct. er ir y. u. i

* '�* i ' |j J gt; _� .fs. .\�iu i. Ui v-3 a*.� n '��-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, quot; � rrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;��i f

�Wk tigt;t.,-}j, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. vi 4� X Itcfc

TT^ ��i.- 'i- �gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. -j'f. u jbUt'tiJrttr bi'

��Al�* � � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'�'^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*� quot;�

y� ^iilt;r�Mlt;4 �vtt. V ^. .if�kt'O

�� 4 vi�� ^jT* eMr har u�w�j i

,yw*� �'�'K ''''�

�i� un nll�C-uinic dinv�ciio

jcneriora�^citr.- -ai*

' '4 si i^uu

-*�'��. -Ai;'i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�(srnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tMpim�

i-ft* 4' lt;'�*^lt; lt;�'lt;�r AMWA (?�r�r

* *

'j^ rr*quot; .� '� c�� *- nbsp;nbsp;v�r vtutA-�hk

, �. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 oquoOt fl ADM.vriuCے-

: � J'f 4 U44�n?*O*4�fK^^ {' '1 �Vj

�A� �gt;-^^thn� ppo��nirt�ii�pcn�i a ** ' H�bth^innhb uWirMiuCflip 'nbsp;ncuiC�tr ueini cf IniC hutninnbsp;;M�o u�Hii�!�rn�rrcitipAr^iS^nbsp;\^n�h*��n��i�ur^igt; fvh�i�� igt; Ifp�rr

.irtict* gt;in-r lufkrflrcs {51*^ i M�f .irr�W'r tr�'�fcc�flji- flrlt;w�fnbsp;toiS�i� ul'iu ^fnnrarc (h�i t vi v;'4''*lt;�v lt;''gt; ��nbsp;tto 'lt;� t'Z�lM'Mii txr juiniL (uf. f � -janbsp;i� � .4m� f�?ni��wc.nlt;lt.i.flt;' ;j.uZlie Ifuu !nbsp;�MCfw^rrtrc�* ru*��*��'�^*�1� ��r--'�� 'nbsp;^jtOf ii*lt;!na�c)M�lt;^ Mlt;gt;r � ilk'u�aftp*r:''r,i;?nbsp;uutc u.1 Urnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

t�4 d'.' cviii^r abinfLxbi Viucmc p� -* -7', txntT�!�!! -ic-i ? n�unbsp;*lt;MO-aJ �m ;i |}uen2c*nbsp;{gt;Uh�li54u�'iMfiΥU^�tin'�gt;t�lt;3�M lt;f . ��*nbsp;Vw�C4r-�f��*r 01 vruaf4 tM-Qa� foinbsp;0^friTiHVij�hrura:quot;nbsp;.,.v��*mcri�.i�xMf-*M4ft f\��w�ci~42gt;'Vlt;��xgt;�ri/j..nbsp;htScarlt;V ? fi�? I� awM*cvoTr-vcr�flptftrlt;.i?Tnbsp;f* vri?� txJhr^h MOMtf f��ir�P'if 1 �n�t^r-iMf 4ft wcflr�lj.il'iuPel�nl^lH^fh�fi'-i^lUauXJtt'JutiiTMamp;t* �urcJ�ffwfnbsp;nuMf* �tVln*�- fl�' w�t*K* flToj�K� �H��nbsp;I (U vwImU^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dk�* uIl/�4ziKnhj(,p,

iM�r fttfan�r-lt;�p uArut fl?� 4rt4tf��ir- �� k�rgt;lt;c |�U�urflrnbsp;(ptcxe 4 ^Ultf ci�fUboi'sw�Cutr�^tt'A'Urfe�nbsp;3�^ ui�tctuirwrortr?�r��nbsp;qutf u�*iF ca iUJ^nC 4�lt;ri� Igt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jtiT

MĻr�atctM'Vttti4'fVtcw��c�4 fhliw ^udi?lt;:a M' *icc iTwjfVflrarne��^tuifuiif'nbsp;ttlgt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i'll l�l�^�t�i*M

�� 7*42U�

.gt;�rt.if4gt;��-'

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;� � ?�� J�.r3W lt;7 jlt;�gt;t

, �jf ... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, �

i �. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^u:ttnlt;:.gt;.

I y ��i�Xt�� J

�;

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�Tirnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�---------

t / gt;�! �IB**^'**

j ;^,v3B�ii|�rm^^g.M�^

,, � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MRMM^^nljfc4 ^Vn.4

fl?a4'� t�n�

' �'��. -�V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;w;

*, iK�Ha�.? Jtnat� murn

^** �; ?��i*quot; *^0� ? fV k -�r�

u�q.i^4Mit*^*�tf9fi ji� W�l ��wir�nbsp;vlt;Uaww/�^�4

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*^**gt;***^[^

jj 4(^3 �piUl �3JillJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IJld

�3PK\.�� n .�ina.��-�� b� ruTn JV rn��*�'��* ��* �ilt;I*��lt;^.t' t hij^n^trttj^Jni.'ift'if- i-^�^.�n�Jwc�Jit.�J v.i.W'mnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;V

�^**gt;2 * : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r^f�

�^v tiUO�p�n uyoUjU^y JUnu jnrt J�W 3UUl�lWj

�'V ' nbsp;; T m �fO�n,?K

�riH�.; *'lt;� /� vt'.J-f�� -

2*. I .(�u-'H -;gt;t�Y��i jn?� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

ij 4� ��*- -4*J|rj^UrtF^||^�|b nbsp;nbsp;;,^V 4��

J��r .�.� ' � gt;fnt^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� - - -

�quot;

� * - 1 UitK, v.jt -�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;��^�**�^

��t fP �;? -1' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;juFgt;��n gt;�� rHr

jrti jf.wjntT��

*^�' ' �IH�* *�**'�^ �^�'-'i'

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t jnbb}^ md yn �-

ilt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�,quot; �'4�^*1�?^*�^

jd ��?1V ii�?W�PHd bjiUMi � lt;4nudJt(J J� ;�/ V �n�nJ �4� b .M �ytyjM�.n n�nbsp;, UA,4 �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

j 41* i

�wrr�? t

rd�� irij Pibx .i: Mft'f.-l-aat� {t*4At H *? ^*^.� ^ii�i�; � 1,lt;^S5.* � �n*�nbsp;J.J��-n. '. ��.P'iU .taji^F.jCliAjouvjjJ

gt;4= ��tieqv �F = .u-:gt;�gt;^jpp�enbsp;(jl'- z M^tuf�natyttih^

� ntn^^�)apn�4r;^W �r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

�bV* �njqi ji|xgt;^��ivn4�iiHj*ww iqnbsp;��^ ** �

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k�

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;v\

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jfj�o

j^.r**�*^*^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ��

tiimanKj i

- t'A\ quot;*�4�! nbsp;nbsp;4�� tmJw �'WU�;*�

tlt;.. �

'�ik. �-a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'�n