-ocr page 1- -ocr page 2-

Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell

Huybert van Buchell (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn innbsp;volgorde waarop ze getoond worden:

� de rug van het boek

This book is part of the Van Buchell Collection

Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order ofnbsp;appearance:

� the spine

� the bottom edge

-ocr page 3-

106

-ocr page 4- -ocr page 5- -ocr page 6- -ocr page 7- -ocr page 8-

BibUa-�� interpr�tes

FoKo �quot;��



t;


4


i*

lt;


lt;


I

I


I

i

!




-ocr page 9- -ocr page 10- -ocr page 11-

BIBLIA

AD VETVSTISSIMA EXEM

PLAR IA N V N C R E C E N S CASTIGATA.

HEBR�A, CHALD�A, GR�CA, ET

LATINA NOMINA VIRORVM, MVLIERVM, P O P V-lorum, Idolorum, Vrbium, Fluuiorum,Montium,c�terorumq�e locorum,qu� in Biblijs legunturrellitutacum Latina interpretation e, ac locorum � Coimogranbsp;delcriptione.

phis

inhorum^ibliorum cafligationepr^�itum quenspr�fa�o lati�s indicabit.


ANTVERPI�, APVDIOHANNEM StELSIVM,nbsp;Sub Scuto Burgundia�.

anno m. d. lxj.

C V M GRATIA ET PRIVILEGI�4


-ocr page 12- -ocr page 13-

F IOHANNIS HEN TENU NECHLINIENSIS IN

Biblia Louanij Anno M. D. XLVII.

excu� atque caftigata,

PRAEFATIO.

IRABITVR fortafle quifpiam cur poft tam multiplicia Biblia tories ex eu l�, conati fiinus alia facie h�c in luc�m edere. Quare non inutile f��tiirus mihi vi-deor, fi noftri confilij rationem, quamin hac noua Bibliorum editione adornan-da fequuti fumus, paucis expofuero. Primum nemini obfcurum effe arbitror,nbsp;quot technis ac cuniculis horum temporum h�retici id eff�ccre conentur, vt f�-



cr�liter� abipfisftarevideantur:potifiimum autem di��onibus quibulHam textui temer� addins vcl adeiTipris:aut pr�fationibus,varijsque marginum annotationibus adie�tis,vel con�irci-natis prauis indicibus. Quibus ludif�cationibus adeo ftudent nonnulli, vt his etiam quoldam irretierint, qui totiinhocerant, vt reinpublicam Chriftianam promouerent. Nemoeftenimnbsp;qui nelciat,vt vnum pro multis in medium adferam,quantam diligentiam,quantasque impenl�snbsp;tulerit Robertus Stephanus,regius apud Lutetiam typographus, (quem honoris caul� nomino)nbsp;vt accurati�ima amp;caftigatifsimanobis Biblia traderet;propter quod plurimum etiam illi debentnbsp;quotquot l�crarum literarum leiftioni funt adiefti:quem ob id etiam in multis fequuti fumus.Etnbsp;tarnen candido huius pedori impofuerunt hipf�udochriftiani, amp;fubouina pelle latentes lupinbsp;rapaces . maximein marginum annotationibus, pr�fationibus,ac inde f�ntentiarum. Quum igi-tur hisimpofturis optimos quoique libros, tam facrarum literarum qu�m catholicorum do�to-rum corruperint,ftatuit optimo iure C�f�rea Maieftas,perniciofbshuiufmodi cuiufiiisidiomatisnbsp;codices, � populi manibus auferri. In quibus primas facil� obtinent Biblia : non ea folum qu�nbsp;temerariaquarundam vocum tranfpofitione, adieftione autmutilatione aperte corrupta funt:nbsp;verum ilia etiam in quibus,quod adtcxtumattinct,nihilprorfus immutatum eft: indices tarnen,nbsp;pr�fationes,additiones marginales,feu librorum aut capitum argumentahuiufmodi finit.-vt, finbsp;penitius quisintrolpiciat,atque ad h�reticorum dodrinamifta diligenter conf�rat.-f�cil� intcUi-gat,etiam fi nihil pr�ter ipf� lcriptur� verba contineant,e� elfe perniciofiora,quo occultius pro-pinatur fub mcUe venenum. Quis enim nefeiat ad errores populariter ftabiliendos longe primamnbsp;effeviam, falfumfcripturarum pr�textum? nihilque fecurius crcdi,qu�m quod feriptura docere,nbsp;vel fuis ipf� verbis exprefle videtur?H�c igitur confyderantes:fimulque quod tota Latina Eccle-fia totfcculisVulgata editione,in �cumenicis etiam concilijs,fempervf�fit:tam in fidei dogma-tis definiendis, qu�m in h�refibus condemnandis : arque idcirco immotara. ef�e oporteat ,autnbsp;potiusad prim�ua fiia exemplariareuocari:� medio iam h�c fiiblatis edido C�fareo vniuerfisnbsp;Biblijs, qu� quoquo modo aduerf�rij Chriftian� pietati videbanturrf�mmo ftudio curauimus,nbsp;ex iuffujinftrudione ac iudicio graui�imorujlongeque erudiu�imorum amp; acerrimi iudicij Theonbsp;logorum huius academi� Louanienfis,vt comparatis vndique,non fblum que caftigatius exeuf�nbsp;erant exemplaribus, verum alijs quoque plus minus viginti : quorum recenti�imum ante du-centos annos manu feriptum erat,alia ante trecentos,quadringentos,imo amp; fcxcentos vel plu-res etiam annos : ex horum collatione r eftitueremus,quoad fieri poffet, veterem ac v ulgatam e-ditionem fynceritati f�� atque puritati:nonmifcentes nos interim qu�ftioni, num Gr�cisamp;nbsp;Hebr�is vbique refpondeat. Hac enim in re abund� nobis elfe debet, quod ipf�m reliquis o-mnibus femper pr�tulerit tota Latina Ecclefia,ficutiiam prediximus: maxime quum innumerisnbsp;locis,non veteris modo teftamenti, quodpa�im oftendit Hieronymus,fed amp; noui,Gr�ca nuncnbsp;deprauata comperiantur :quod apertius eft qu�m vt ab eo negari po�it, qui veterum authorumnbsp;tamGr�corumqu�m Latinorum,Gr�c�tarnenperitorum, monumenta perlegerit : quos fie-quentifiim� aliter legiffe confi�t qu�m hodiegr�ci codices habeant.Id autem fadum eft, quumnbsp;tempwris diuturnitate, ac frequenti exemplaris in exemplar transfufione, turn maxime fiudionbsp;contentionisjfuborientibus fubinde nouis in Gr�cia h�refibusnn quibus id accidere folet, vt

* � dum

-ocr page 14-

dum quis propria authoritate vti non poteft ( diui enim �mbro�j verba fcquar)-�d vidoriam verba legis adulterer,quo l�nf�m ftium quafi verba legis af��rat: vt non ratio,led �uthoritas pr�-Icribere videatur. Quod fi Ambrofij l�culo, arque etiam Origenis Gr�ci codices variabant, fient docet vtcrque in quintum ad Romanos caput ; quid de noftri feeuH Gr�cis codicibus iurcnbsp;exifiimes? Hebr�avero quem in modum fequi polTumus? quum etiam ante Hieronymi temponbsp;ra, plurima vario modo aut legerint autintenexerint,Septuaginta interpretes,Theodotio,Sym-machus, Aquila, Hieronymus, amp; is demum qui quintam fine vulgatam ante ipfiim dederat e-ditionem? fiue idaccidcrit ob quorundam hebraicorum elementorum fimilitudinem,fiue ob dinbsp;uerlbrum pundorum fitum ; fiue quod paulatim de inemendatis inemendata Icriberentur, vtnbsp;habet Hieronymus .-necnoftrum eft defingulis verfionibus ferre cenliiram,aut in tan tarn venirenbsp;temeritatem,vt Ijaeremus nosexadius quicquam polfe vertcre,quam ha�tenus verterint cundinbsp;interpr�tes.. Verum de his alias fortalsislatius, vbi commodius ocium ac locum nadi fuerimus.nbsp;Nunc qu�dam duntaxat obiter loca citabimus,vbi idem nobilcum lentit Hieronymus, ne quisnbsp;Opinetur h�c nos �proprio cerebro comminilci.Videantur itaque illius coramentarij fiiper cap.nbsp;8. Ilai� vbi dicitur, Congregamini populi amp; vincimini. Cap. 9. Verbum mifit Dominus innbsp;lacob. Cap. 14. iuxtafinem. Quid relpondcbit nuntijsgentis; tamlibrocommentariorumnbsp;quintoqu�ml�xto. Cap. 15.in initio. (^ianodevaftataefiAr.Cap.iy.EtdoIeuitgrauiter;nbsp;idemqueluperillud Icrera. 17. Prauum eft cor omnium amp; inlcrutabile. Cap. 21. Il�i�. Onusnbsp;duma. Cap. 24. Et erubelcet luna. Cap. 2$. Sicut �ftusinfiti. Cap. 26. Et perdidifti omnemnbsp;memoriam eorum. Eodem. Et terram gigantumdetrahes in ruinam. Cap. 38. Sicut pullusnbsp;hirundinis. Cap. 44. iuxta finem, Qui dico Cyro, Pallor meus es. Oap.45gt;. Et Ilrael non con-gregabitur. Cap. 63. In omni tribulatione eorum non eft tribulatus: alijlque locis innumeris.nbsp;Non h�c dico quodaftruere velim latina,pr� c�teris, exemplaria nulquam elle deprauata : lednbsp;quod non noftrum fuerit,im�nec cxpediat,ad Grecos aut Hebr�os codices femel ilia caftigare.nbsp;Qu�dfi alio quouis modo videantur corrigenda, id potius foret fiimmi pontificis aut �cume-nici concilij authoritate tentandum,cui par�re omnestenentur, qu�mpriuat� alicuiusperlbn�,nbsp;aut vnius cuiul�is academi�. Porto in hac caftigatione cuique capiti fingulorum librorum no-ftra pr�fiximus argumenta :demptis pl�lmis,quorum tituli in vicem lubeunt argumentorum: amp;nbsp;Canticis Canticorum,quibusvnicum pr�poliiimus libri argumentum. Quorundam etiam librorum aut mutauimus,autin totum fuftulimus pr�fationes: prout his temporibus expedite vinbsp;debaturrautprioraelTefulpeda, acperperamadiedainuenimus.Indicem etiam return ac fen-tentiarum ptovirili correximus. Nameum qui peregrinarum eratdidionum pen� intadumnbsp;reliquimusiquum in hoc videlitcr,l�tisquediligenter laborauetit Robettus Stephanus,cui pt�rnbsp;darum hune indicem acceptum ferimus.Itaque acceptis, vt pr�f�ti fumus, varijs exemplaribus,nbsp;amp; per Robert! codicem plurimis etiam alijs,qu� ille fuis annotaratmarginibus, ex compluriumnbsp;confenl�i nonnulla � textul�ftulimus aut immurauimus:frequ�ter id in margine repon�tcs,pre-fixo afterifco * ei qu�d � textu ademptum �tat,aut binis huiul�nodi ftigmatis quot; priori textus le-dionipr�notatis,idque abfque vllo exemplarium numero. Vt autem priorem textus ledionemnbsp;in margine reponeremus mou�runt nos quorundaming�nia;qui, fi nulquam ea inuenirentnbsp;qu� in nonnullis adhuc legunt exemplaribus,f�rtafeis id non �quo ferrent animo. In Prouer-bijs autem Salomonis, quanqu�m verfus integrosnon paucos videremus elfe fuperfluos autali-unde infartos, quos plurima, eaque vetuftilsima Latina exemplaria non haberent, im� ne ipfenbsp;quidem Hebraica,nec Sandes Pagninus : illis tarnen obelifeum duntaxat pr�fiximus, additonbsp;margin! numero codicum in quibus verfus illos non inuenimus.Nam fi eos � textus ferie tran-ftulilfemus in marginem, alijs annotandis margines fufficere nequiuilfent: fi veto in totum re-fecuilfemus, verend� erat ne plurcs olfenderentur,quibus vifi fuilfemus non p�nitendam vo-luminis partem dctruncalfe rquemadmodum de feait Hieronymus in prologo fuper Danielem.nbsp;Qi^ etiam rationemoti,vniuerlbs quatuor Eldr� libros ledoritradidimus: quamquam in pau-dlfimismanu feriptis exemplaribus tertium inuenerimus, quartum veto in nullis :ficut ne innbsp;Gr�cis quidem,vt non dicam in Hebr�is. Qu^in amp; Hieronymus ipfe in horum librorum pr�fa-tione monet,ne quis apocryphorum tertij amp; quart! libri fomnijs deledetur. Quibus id, quodnbsp;maioris adhuc moment! eft, accedit: qu�d nec Origenes,nec Auguftinus, nec Damalcenus,necnbsp;denique tertium Carthaginenfe concilium l�cr�feriptur� libris tertium amp; quartum Eldj'� an-numerent. Ob id tarnen, vt pr�fati fumus, illos adiuuximus,ne quis vociferaretur manca nosnbsp;nos

-ocr page 15-

nos Biblia cuulgare: maxime quum amp; Cyprianus epiftola ad Pompeianuni ex tertio Pfdr� dtet teftimonium:amp; Ambrofiusdebono mortis aduerius Ethnicosf�ri� citet teftimonium ex quarto'nbsp;Eldr� de promptuarijs animarum. In locis autem ijs vbi non tot exemplaria � communi le^io-ne di�iidebantjVt quicquam immutandumduceremus: h�c diuerfain ledionem in margine an-notauimuSjpr�fixo afteriico,quid plus in alijs:quid minus,obelifco'quid vero diuerfum,duobusnbsp;ftigmatis ledori fignificantes:adiundo vbique difcrepanti�m exemplarium numero. Superflu�nbsp;fiquidem fuilTethosipfbsnominatimrccenf�recodiceSjq�um neminem facile banc operam fi-biRimpturumputem,vt fingula^qiix tot locis dilperfafuntjConfulat exemplaria,fed nobis fidemnbsp;aptius habiturum. Quin fi etiam id omnino cupiuifTemuszcompluribus in locis,per marginumnbsp;anguftiam, quialijsoccupandierantjininim�licuiflet. Ne quis tarnen falfb nos putet exemplarium iadaremultitudinem,turn etiam ne promeritalaudcillos fraudem us, qui candide fiios codices nobis impertiti fiint: rec�febimus nunc vndefingulos acceperimus,quibus in hac editionenbsp;vfi fumus: pr�ter Robert! Colin�i ac Tilmanni Keruer Biblia qu� nobis domi fiippetebant.nbsp;In primis in hac vniuerfitate hi libri nobis fubminiftrati fiint.

Ex collegia ta diui Petri ccclefia,qu� prima efi in hacLouanienfi academi�,accepimus tria mir�

or tantum Euangeliftas continebat;lecundum,EuangchaiuxtaLucamamp;Iohannem;terti-um veto, folos Pfalmos.

A Francifeanis, duo exemplaria in quatuor tomos diuifa: amp; tertium in fblos Pfalmos.

Ex Parcenfi abbatia ordinis Pr�monftratenfis,vnum exemplar.

Ex c�nobio Bethlehemitico canonicorumregularium diui Auguftini, qui reformati dicuritur, duo exemplaria : alterum feriptum, in varia volumina diftindum: iterum olim exeufum, innbsp;duos item tomos diuifum.

Ex c�nobio Martinenfium eiufdem inftituti vnum exemplar,amp; aliud in quatuor tantum Euangeliftas.

A diu� Gertrudis abbatia canonicorumregularium,fiue clericorum veteris inftituti diui Augii-ftinijduo exemplaria in varios tomos diuif�..

Ex hoc Theologorum coUegio nobis fubminiftrata fimt duo exemplaria : vnum feriptum, olim reuerendifsimidominicardinaiisBef�-irionis:amp;alterum, ex ipfius typographi� infantia.

Ex Caftrenfis collegij bibliotheca,duo exemplaria.

Ex Atrebatenfis collegij bibliotheca,duo exemplaria:amp; tertium in fblos P/�lmos.

Hi codices ab exordio caftigationis ex hacLouanienfi academia nobis fueruntexhibiti:lequen-tes autem temporis progreftii nadifiimus.

Pr�buit Abbatia diui Berthini ordinis dlui Benedidi apud S.Odomarum,vnum exemplar. AbbatiaTongherlenfis ordinis Pr�monftratenfis,ex ilia fiiain his regionibus longe inftrudi�i-maacfaiTiatifsimabibliotheca,vnum exemplar ad nos tranfmifit.

Abbatia diui Egidij ordinis canonicorum regularium veteris inftituti apud Leodium,duo exemplaria in quatuor tomos diuif� exhibuit.

Abbatia ^iioque Alnenfis ordinis diuiBernardi,vnunl commodauit exemplar.

Abbatia � Gardineto eiufdem ordinis,vnum exemplar.

Similiter amp; abbatia Litienfis,ordinis diui Benedi(di,duo mifit exemplaria.

Abbatia Affliginienfis eiufdem inftituti,vnum exemplar.

Abbatia demum Gemblacenfis eiufdem quoq�e inftituti,commodatod�dit vnum exemplar ia' quatuor duntaxat Euangelia

Quantum autem laborum fubicrimus vtf�cra h�c Biblia qu�tn maxime f�neera in lucem ede-, remus,expendendum cuiquerelinquimus:Deum Optim.Maxim.obnix� precantes,vthosnbsp;noftros labores benignus refpiciat : amp; fi non opus ipfum, at f�ltem conatum probare f , ;nbsp;dignetur:quem fperamusEcclefia� ipfius commodumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

nequaquamp�nitendum allaturum.

.4

-ocr page 16-

INDEX T ES T I M O NI O R V M A'CHRISTO ET APOSTOLIS IN NOVO TESTAMEN-to citatofum ex vctcri, qu�hucinidcongeftafunt, vtpij LedEoresnatiuam qiio-ruttdam intelligcntiam facileaflequi valeant,qu� ab ipfo c hri s to verointer-

\ pr�t� amp; Ipiritu eins,per Apoftolos fit traditarperfpician'tque in quem vfuin ea adduxerintApoftoli amp; Euangelift�.


GENESIS;

Mafculum amp;f�minam fecit eos. M�t.19 a-.m�f.io.a RcquieuitDeus die feptima ab omnibus operibus fu-is.Heb.4.b

Fa�tus eft primus homo Ad�m in animam viucntem.

I.Corinth.ij.f

Dimittethomopatrem,amp; matr�,amp;adh�rebit vxori. Matt.i9.3:marc.io a:ephe.$.g:i.cor.6. d

Eruntduo in carne vna,Matt.i9.a:mar.io.a; i. corint. �.d.ephe.f.g

Exi de terra tua amp; de cognatione tua Acl.y.a Et in femine tuo benedicentur omnes gentes Adt.j.dnbsp;Galath.3.b

^Sicerit fernen tuum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R�m.4.c

b credidit Abraham Deo,amp; reputat� eftilli �diiiftiti�.

; Rom.4.a:iaco.x.d:gala.3.3

c Erit fernen tuum peregrin� in terra non fua A�l.T.a a Quia patr� multarum genti� conftitui te R�m.4.Cnbsp;b Secund� hoc t�pus veni�,amp; erit Sar� fil�us Rom.9.bnbsp;b Eijce ancillam amp; filium eiusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gala.4.d

b In Il�ac vocabitur tibi fernen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom.9.b

c Nifi benedicens benedicam te, amp; multiplicans amp;c. 6 Hebr.�.c

22 d Quia benedicentur in te'd�s gentes Gal.3.b;a(ft.3.d 6


t

2,


i.


IX a

IX a


Xi Xi I


ly

17

J8

21 a;

2,1.


24 x6


d Dilig�s proxifiium tuum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matt.$g

b Qui mal�dix�rit patri amp;c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mat.i5a

d Oculum pro ociilo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mact.yf

b Quoniam inhabitabo in illis, amp; inambulabo x.c�rinth.^ d

N V M E R I.

Os non comminuetis ex eo

D E V T E R.


d bnbsp;bnbsp;bnbsp;b


4 y

y y


Quia maior feruiet minori EXODVS.

Ego fum Deus Abrah� amp;c.Mat.xx.c:mar.ix.c: luc.xo f Inhocipfum excitauite, vt �ftendam in te potenti�nbsp;mearanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R.om.9.d

Os non comminuetis ex e� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lohan.lp.f

Omne mafculinum adaperiens vuluam Luc.x.d Quimultumjnon abundauit amp;c. ilGormt.g.cnbsp;Non m�chaberisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Macj.d

Non adulterabiSjNon occides,No.n furt� faci�s, N� loqueris contra proximura tuum falliim teftimo-nium,Non'concup�fcesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom.i3.c

Non concupifces nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom.r.b

Nonoccides nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matt.j.cduc.iS.d

Honora patrem tuum amp; matrem tuarti M�tt.is.�. mar.7.b:ephe.(y.3

Qui maledixerit patri tuo yel matri, morte moriatur Mat.i�.a:marc.7.b'

c Oculum pro oculo,dentem pro dente Matt.y.f Aa.x5.a.i

24 e Hicfanguisteftamenti,quodmandauit ad vos Deus Hebr. 9.e

ay* g VSd�jdmn�a f�cito fecundum exemplar quod�bi �-fienfumeftamp;c. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Heb.8.h:3a.7f

a Fae.nobispeosquipr�ced�ntnos d Miferebor cuivoluero amp;c.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ' Rom.9 c

d Non ficutMoyfesponebat velamen fupcrfaciem. x.corinth.xc

LE VIT.

g Sanfti eritis,quoniam ego fanftus fum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.Pet.1 C

a Quifecerithomojviuetinea Rom.io.b:gal.3 b c Nonperiurabisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matt.ye

d Diliges proximum tuum ficut teipfum Rom.13 d �alat.y cJaco.x b:Matt.xx.d.Marc.i2 c


Rom.�.c


8

10


lohan.i? f


Etenim Deus nofter ignis confumens eft Heb.n g Non concupifcesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ron1.7c.13c

Nonoccides nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matt.f.c.-Luc.io d

Nomm�chabeiis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matt.$d:Luc.i8 d

Non furtum faci�s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Luc.iS d:Rom.i3 c

Nonloqu�ris contra proxinlum tuum falfiim teiii-monium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Luc.18 d.Rom.13 c

Honora patrem amp; matrem Mat.ija.Marc.yb ephe.�.a

Audi Ifraelj Dominus Deus tuns Deus vnuseft. Matt. IX c

Diliges Dominum DeUm tuum ex toto corde amp;c. Matt.xx d.Mar.ix c.Luc.io e

10 d Dominum Deum tuum ador�bisjamp;illifoli fer-uies nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matth.4 b.Luc.4 b

Non tentabis Dominum Deum tuum Matt.4 b L�c. 4 b

Non in folo pane viuit homo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M3t.4 a:Iuc.4 3

Deus perfonam hominis non accipit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Galat.x b

Prophetam fufcitabit vobis Dominus Deus a�l.3 d.7 e


IX

13

16

4?


g anbsp;dnbsp;c


20 C


20

20

20


41 '

22 d�l?rincipi populi tui non tnaledices

, Hebt. 9.e


34


18 �9

�9


J?

XI

45


.VI


a

d

c

d In ore duorum vel trium teftium ftabit omne verb� x.Cot.13 a.Mat.18 b.Iohan.8 c

d Oculum pro oculojdentem pro dente Matt.j f d Maledi�lusomnis qui pendet in ligno G31at.3 bnbsp;b Non alligabis osboUitritur�ti I.Cor.9 a:i.tim.5 cnbsp;b Siquis mortuus fuerit non habens filiumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mat.ir c

Marc.IX b:Luc.xo e

d Maledi�tus omnis qui non permanferit in omnibus qux Sfc.

c Quisafcendetinca�lum?

c

c


Gala.j b Rom.io bnbsp;Prope eft verb�in ore tuo,amp;in corde tuo rom.io.bnbsp;Ego ad �mulationem vos adducam in non gent� amp;c.nbsp;Rom.10 d

Mihi vindi�am,ego retribuam

I O S V Ei Non te deferam, neque derelinquam

R E G. II.

Ego ero illi in patrem, amp; ipfe erit mihi in filium Heb. I bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

R E G. 111.

DominCjprophetas tuos occiderunt, altaria tua amp;c, Rom.ua

19 b Reliqui mihi feptem millia virorum Rom.ii a I O B.

Comprcbendam fapientes in aftutia eorum i.cor.3 d

liber PSAL.

Quare fremuerunt gentes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aa.4 e

Films meus es tu,ego hodie genui te Aa.13 e Hebr.i.b.jb

Reges eos in virga fcrrca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ap�c.2.g.i9 c

4 b Ira-


30

30

3�


Roni.12 d


Hcbr.i3 a


-ocr page 17-

Ephef. 4 f

_______ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom.3 b

Difcedite � me oinnes qui operamini iniquitatem Matt.7.d.2$.d;Luc.i3 f

Ex ore infantium amp; ladentium 8cc.

Quid eft homo quod memor es eins?

Omnia fubiccit fub pedibus eius

b Irafcimini no�ite peccare

c Sepulchrum patens eft euttur eornm c '� 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- � � =

b cnbsp;cnbsp;c

8

8

  • 8

  • 9

1.3

il

15

\7

i7

18

a cnbsp;cnbsp;anbsp;cnbsp;anbsp;anbsp;c

21

II

II

2.3

24 3�nbsp;31nbsp;33

5�

54

61

67

68

68

68

63

68

77

77

81

88

90

93

94

94 ^9

Matth. II b Heb.i anbsp;i.Corint.is dnbsp;Qjiorum os maledidione Si amaritudine plenum eft

Rom-3 c

Non eftiuftus quifquam,non eftintclligens Rom.j b Veloccs pedes eorum ad effundendum fanguinemnbsp;Rom. 3 c

prouidebam Dominum in confpedlu amp;c. Aift.i d Non dabis San�lum tiiiim videre corruptionem

Aift.i.e.is.e

Ego ero vidensin eum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Heb.i.c

Propterea Confitebor tibi in Gentibus Domine.

Rom.IS b

Et quidem in omnem terram exiuitfonus eorum

Rom.IO d

Eli,eli,lammafabaiShani. Matth.i7.e.rriar.i5.c Dinilerunt fibi veftimenta mea. Mat.47.d.iohan.i9.enbsp;Nuntiabo nomen tiium fratribus meis Heb.i.cnbsp;Domini eft terrajamp; plenitiido eiusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1.Cor.10 f

Odio habueriintme gratis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lohan.is.d

In manus tuas com.mendo fpintum meum. Luc.13 f Beati quorum remii�� funt iniquitates Rom.4 anbsp;Qui enim vult vitam diligerejamp; dies videre bonosnbsp;i.Pet.3 b

Hoftiam amp;ob!dtionem noluifti Qui manducat mecum panemnbsp;Propter te mortificamur tota dienbsp;Thronus tuns Deiis in feculum feciilinbsp;Vt iuftificeris in fefmonibus tuis

a

d lafta f�uper Dominum curam tuam

Heb.10 b Iohan.13 bnbsp;Rom. 8 gnbsp;Heb.icnbsp;Rom.3 �'Inbsp;i.Pet.s bnbsp;d Vnufquif4ueautem pfopriam mercedem accipiet.nbsp;i.Corinthi3 b-

d Afcendens in altumjcaptiuamjduxit captiuitatem. Ephe. 4 b

b Zelus domus fua; comedit me nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lohan.id

b Improp�riaimproperanri�tibiceciderunt fuperme Rom.IS a

c Fiat menf� corum coram ipfis in laqueum Rom.11 b A�l.idnbsp;Ioha.19 fnbsp;Matt.13 enbsp;10113.6 dnbsp;lohah.iognbsp;A�I.13 dnbsp;Matt.4a.luc.4 b

c Fiat commemoratio eorum delerta e In (iti mea potaucrunt me acetonbsp;a Aperiam in parabolis os meumnbsp;c Panem catli dedit eisnbsp;bnbsp;dnbsp;cnbsp;b

Egodixijdij eftis

InueniDauidferuum meum

Angelis Illis mandauit de tc

Doramus riouit cogitationes fapicntum, qiioniam van�funt

Hodie fl vocem eins audieritis

Sicut iuraui in ira mea

Et adorent eum omnes angelieius

i.Cor.3 d Heb.j bnbsp;Heb.4anbsp;Heb.I C

Heb.I c Heb.i cnbsp;Adt.i dnbsp;Matt.ii.d

c

d

� Z b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VU Lil U11111V3 All^Vll Vluz

101 d Tu in principio nomine terram fundafti i�3 2 Qui facit angelos fuos fpiritus

  • 108 b EtEpifcopatiim eiusaceipiatalter

  • 109 a Dixit Dominus domino mco.

luc.iog.aft.if

^^9 a Sede � dextris meis

____________________ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Heb.i dnbsp;i�9 a Donecp0naminimicostuosfc3bellum,amp;c. Heb.i dnbsp;I.Corint.is d

�09 b tii es Ihcerdos in �ternum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Heb.s b.7 c

�09 b Iiiriiiiit nqminusjamp;nonpoenitebite� Heb.7C ^11 b Diiperlitjdeditpauperibusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.Cor.9c

*'5 a Credidi , propter quod locutus fum 2.Cor.4C ��5 a Omnis homo mendaxnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom.3 a

^gt;'4 a Laudate Domriumomnes gentes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom.isc

��7 a Jgominus mihiadiutor.-non timeboquid faciat mihi homonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Heb.13 b�

d Lapidem quern reprobauerunt�dilicant�Sj'inatt.ii d.-. Marc.i2a.A0t.4b.i.Pet.2 b

117 d Hofanna fillo Dauid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mat, 11b

131 c De fruftu ventris tui ponam fuper federn cud Alt;ft. le 139 a Venenuiri afpidum fub labijs eorum Rom. 3 bnbsp;1� R O V E R.

3 � Noliteefle prudentesapudvofmetipfos nbsp;nbsp;Rom.nd

3 b Fili mijiioli riegligcre difciplinam Dominijamp;c. Hebr.ii b

3 b Quern diligitDominuscorfipitjamp;c.heb.ii.b.apo.j d

10 b Charitasoperitmultitudiri�peccator�, i.Pet.4b.

  • 17 c Videte ne quiS m.-ilum pr� malo alicui reddat,

i.Thelfa.sd.i.Pet.3 b

  • 20 c Qui maledixerit patri velmatri Matt.is a.Mar.7 b

c Si eftirieritinimicus tuuSjCibailium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Roih.ii d

26 b Canisreueifusad vomitum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.Pet.id

I^SAIAS

  • I c Nifi Dominus fabbaothreliquiflet nobis fernen,

I.om.9 f

$ d Homo plantauitvine� Matt.n b.iuc.io b. mar.n� 6 a SanftuSjfanctdsjfanduSjDominus Deus Apoc.4 c

  • 6 c Audituaudietis,amp; non intelligetis .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matt.13 b

Mar.4b.Iuc.8 b.aft.iSf. iohah.iif.rom.il b

  • 7 c Ecce virgo in vtero habebitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MattK.id

  • 8 d Ecce ego amp; pueri mei quos dedit mihi Deus Heb.i d

  • 9 a Terra zabiilon amp; terra Nephthali,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matt.4C

  • 10 e Si fiierit numerus filiorum Ifrael tanquam arena ma

ris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom.9 f

  • II a Reuelabiturilleiriiquus quern Dominus interficiet

fpifitu oris fui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.Thcf.i c

  • 11 nbsp;c Elit radix leflenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom.is c.A�l.13 d

  • 21 nbsp;c Ceciditcecidit Babylon ilia magna Apoc.i4bnbsp;zi. d Manducemus amp; bib'�m�SjCras enim moriemur

I.Corinth.IS e

11 f H�c dicit SandusSc veriis,qui habet dauern nauid Apoc.3b

25 c Abfterget Dominus omnemlachryma ab oculis amp;c, Apoc.7d.11b

  • 18 c Qiioniam in alijs linguis amp; labijs alijs loquar populo

huic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.Corint.i4d

  • 28 d Ecce poho in Sion lapidem offenfionis Rom.9 g.

i.pet.ib.acf.4b

  • 29 d Populus hie labijs me honor�t. Matth.1s3.mar.7b

29 c Perdam fapienti.im iapieiitumjamp;prudentiam amp;C. i.Corinf.i c

33 c Vbi fapiens? vbiferiba? vbi inquifitorhuius feculi? i.coririt.i c

40 � Vox clamahtis in deferto. �latt.3 a.mar. i a. luc.3 a. iohan. I c

40 b Omnis caro foenum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.Pct.i.d.iaco.id

40 d QUis eriim cognouitfenfum Domini,aut quis inftru-xiteum- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i. Corin.id

  • 40 d Quis enim cognouitfenfum Domini,aut quis confi-

liariiis eius fuit? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom.iid

  • 41 b 44 a Egofum primus amp;nouifsimus.Apoc.i.d.amp; 21 c

41 a Ecce puer meus quem elegi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matt.n b

43' d Ecce nouafacio omnia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apoc. ii.b.i.cor.s d

45 b Nunquid dicit figmentum ei quife finxit,amp;c.rom.9 d 45 d Viuo ego, dicit Dominus, quOniam mihi fledetur o-

mne genii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom.14 b

  • 49 b Pofui te in luceni Gentiumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad.13 g

49 c Teporeaccepto exaudiui te,amp;indicfalutis 2.cor.6a

  • 49 e Nonefuri�nt,nequefici�ntamplius, Apoc.7d

  • 50 b Tunc expuerunt in faciem eiusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matt. 16g

  • 51 b Qu�mipeciofi pedes eu�ngelizanti� pace, Rom.10 c

  • 51 d Propter quod exite de medio eoru,amp;feparamini,amp;c,

i.C�rint.6 d

  • 52 b Nomen Dei per vos blaiphematur inter Gentes

Dom.i d

Sid Quibus non eft annuntiatii de ep,videbunt, Ro.iSe

  • 53 a Domine quiscrediditaudituinoftro?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rora.ioc

lohan.ii f ,

S3 b Ipfeinfirmitatesnoftrasaccepit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Watt.Sc

S3 c Tanquam outs ad-occifionem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A�t.8nbsp;f

S3 d Et cum iniquis reputatus eft Marc.is.c.Iuc.iid iiij S3 e Qui


-ocr page 18-

Qui peccatum non fecit, nec inuentus cil dolus Sec. i.pet.z d.i.iohan.3 a

Qui peccata noftrapertulitin corpore fuo* i.pet.z d

L�tare fterilis qu� n on paris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Galat.4 d

Et erunt omnes docibiles Dei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iohan.6 e

f3 �4nbsp;�4

Apoc.zz d

Ad. IJ c Matt.zi b

e

a

c

$3 a Et qui fititjveniat: amp; qui Yult,accipi3t aquam vit� gratis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

33 b Dabo vobis fandaDauidf�delia

36 c Domus mea domus orationis vocabkur, Marc.11c.luc.19g

6

10

II

I Rom.j c

Ephc.^.c.i.ThefT.j b

�9 b Contritio Scinfeelicitas in vijs corum ^9 c Galeam falutis affiimitc F


Galeam falutis afliimite 1,

39 d Veniet ex Sion qui eripiat amp; auertat impietatem � la-cob nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom.n d

60 c Et port� eius non claudentur per die amp;c. Apoc.zi g Si a Spiritus Domini fuper menbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Luc.4 c

6z d Dicitc filix Sion, Ecce rex tuus venit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matth.zi a

S4 b Quod oculus n� vidit,nec auris audiult,amp;c. i.cor.z b S3 a Inuentus fum � non quxrentibus me Rom. 10 dnbsp;S3 a Tota die expand! manus meas ad populum non cre-dentem

Nouos veto c�los amp; nouam terram,

Apoe.z 1 a

C�lum mihi fedes eft

Vbi vermis eorum non moritur Et ciuitas non eget foie neque luna,nbsp;N�k Vitra non eritnbsp;lEREM.

Vos autem feciftis illara,fpeluncam latronum,Matth. zi.b.marc.i.n.c.luc. 19 g

Qui gloriatur,in domino glorietur, z.corinth.io d

Quis non timebit te domine?

g

a.

c

Rom.io d

z.P�t.3.c


66 a

66 g

6o d

6o d

A�t.7 f

Mare.9 f Apoc.zi gnbsp;Apoc.zz 1

i.Corint.i.d,


�O

a Quis non timebit te domine?

17 d Ego fum ferutans r�nes amp; corda

31 c Vox in Rama audita eft

31 a Ero vobis in pattern, Sc vos eritismihi in filios . Z. Corinth. 6 d

31 f Ecce dies venicntjdicit Dominus, Scconfummabo fii'p-per domum Ifrael Sc fuper domum luda teftamen tum nouumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Heb. 8 c

31 f Hocautemteft3mcntumquodteftaboradillos,amp;cxt. Dabo leges meas in cordibus eorutn Hcb.10 cnbsp;ji 3 Cecidit cecidit Babylon magna. Apoc.iSanbsp;EZECH.

3 a Accipe librum 8e deuora ilium, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apoc.io d

Z� b Qui feccrit homojviuct in ea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom.iob

3z b Sol obfcurabitur,amp;luna non dabitlumenfuum. Matth.z4c

36 c Nomen Dei per vos blalphematur inter Gentes. Rocn.z d

DANIE.

9 g Cum videritis abominationem defolationix qux di-da eft � Daniele propheta. nbsp;nbsp;Matt.z4�b�ngt;gt;f*gt;}

luc.zidz b

Apoc.lj b

Apoc.1 f

Matt, z d

b bnbsp;cnbsp;cnbsp;cnbsp;d

4

9

II iz

gt;�

1

O S EE.

Et critjin loco vbi didum eft eiSj Non plebs mea vos amp;c.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom. 9 e

Vocabo non plebem me3m,plebem meam,Rom 9 e.

I. pet.z b

Mifericordiam volo,amp; non facrificium, matt.9.b.n a

c

b Tune incipient diccremontibuSjC3ditefupernos:amp; collibuSjOperite nosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Luc.15 d

Ex AEgypto vocaui filium meum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matth.z c

Abforpta eft mors in vidoria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.Cor.i$g

I OE L,

Et erit in nouifsimis diebus,dicit Dominus,cfFundam de Spiritu meonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad.z c

Omnis enim quicunque inuocauerit nomen Domini, faluus erit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom.io c

Nuquid vidimas amp; hoftias obtuliftis mihi amp;c.3d.7 c V� vobis diuitibusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Luc.6 d

Poft h�cc reuertar, amp; rexdificabo tabernaculum Da-�id, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad.ijc


10 NAS.

Sicut fuit lonas in ventre ceti tribus diebus amp; tribus nodibus Scc,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matt.ii.c.luc.n d

P�nitenti� egerunt in pi-xdicatione lon�, Matt.n d luc.ii e

MICHAEi

Et tu B eth-lchem terra luda, amp;c. Matth, z a Veni feparare hominem aduerfus patrem fuum,amp; fi-liam aduerfus matrem. Matt. lo.djuc.iz gnbsp;A G G AE.

Adhucfcmel,amp; ego mouebonon folumterram, fed amp; czlumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Heb.izg

H A B A C.

Videte contemptores, 8c admiramini,amp;dilpcrdi-mini:quia opus operor ego in diebus vcftris, Scc. Ad. 13 f

luftus autem ex fide viuit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K.Qm.i.c.gala.3 b

NAHVM.

Quid eft quod feribx dicunt, qubd Eliam oporteat primum vcnire,amp;c. Matth.17. b. marc.9 bnbsp;Vt conuertat corda patrum in filiosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Luc. i b

M A L A C H.

lacob dilexijEfau autem odio habui Rom.9c Ecce ego mitto angelum meum. Matth.n.bjnarc.i anbsp;luc.7.d.iohan.i c

Ip�� eft Elias qui venturus exat. Matth.iib Ecce rex tuus venitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matc.zi.a.Iohan.iz b

Et acceperunt triginta argenteo� M3tth.z73 Videbunt in quem compunxerunt. lohan. 19 gnbsp;Percutiam paftorem Matth.z6.c.marc.i4 bnbsp;Qu�m fpeciof� pedes enangelizantium paccm,nbsp;Rom. 10 c

Z A C H A R.

Loquimini veritatem vnufquifquc euro proximo fuo Ephc.4.f


-ocr page 19-

INDEX RERVM ETSENTEN-

TURVM VETERIS AC NOVI TESTAMENT I; IN quoaducrtendum rri�ltas didiones q��in initio vocalilenifcribi fblent, hie abnbsp;aipirata incipi, amp; ediuerfcgt;,iuxta veram Orthographiam.Pr�terea qu� in ge nerali-oribus poni folent,hic in fpecialioribus tantum pofuimus:vt quod in dictione Chriftus poni folet, Chriftus paraly-ticumfanat,idnuncin didione Paralyticus inuenies:amp;ita in finiilibus. Sunt etiani exadc obferuand�nbsp;diphthong!, at, amp; �, vtfeiasquoquamquedi�tionemlocoquaererenbsp;oporteatjVt �rugo,f�cundus, f�licitas, H�diis,m�chus.

AEt�Dcus,apoc.i.b.2t.c

Aaronis ada leguhtur,exod.4.7. iS.ip.jxdeui.x.j. nume.17.10.heb. 9 b

Abalienaria Cieojiia.i.b.ofee.j.d

Abba, pater,r�nl.8.c; g�la.4.� Abaiim,mons Moabitarum,nura.i7.c: Sein Hoc moritur

Moy fes conipeda promifsioriiS tcrra,deut. 34 b Abdem�lechjAEtiops cunuchus,ierem. 38.6nbsp;Abdenago,Vir qui amp; Azarias dicitur,dan.i Bnbsp;Abdias abfeondit prophetasDei,3.reg.i8 anbsp;Abdias prophetat aduerfus Edom.dbdi.i anbsp;Abdon iudex in Ilracl 4o.habehs filios,iudic. linbsp;Abel paftor ouium gratus Deo,gen.4.a.b�:Heb.ii,a.mat.i3 dnbsp;Abela ciuitas in qua habitabant viri fapientes, i.reg. 20. f. gnbsp;Abefam iudex in Ifrael hab�s 3o.filios amp; totide filias,iud.i2nbsp;Abire in via cordis fui,vel in prauitate cordis fui,aut in vo-luntatibus Sc prauitate cordis fui,i�.);7.d;ierc.7.c. ii.bnbsp;Abia fiue Abiam rexiuda,3.reg.K 2nbsp;Abiatharfilius Achimelechji.reg.n.iJ.Sc 3.rcg.x.a.2.d.onbsp;Abigail vxor Nabal, i.reg.2$

Abijci�fe neniinem vult Deus,2.reg. 14 d Abimelech rex Gerat�,gen.20.1r. 16nbsp;Abimclech filius Gedeonis occifis 7o.{ratribus regnat fupcr

Iliael,iudic.9

Abinadab vir in cuius d�ni� fuit area �ci, i.reg. -j � Abiron rebellis cum Dathan amp; Core, numc. anbsp;Abil�gpulchr3puella,3.reg.i.a.�.�nbsp;Abifai frater loabji.reg.io

Abiu amp; Nadab,exod.24.d;leui.io.3;numc. 3 % abiadatio Ifaac, gene.21 anbsp;abladatioSamuelisji.reg. idnbsp;abluit Deus peccata,ifa.4.b.i.corinth.6 Cnbsp;abnegatio fui in Dauide,i.reg.i� fnbsp;abnegemus nos,nidtth.i6 d

Abner ada amp; mors,�. i.reg.i�.vlque 1. reg.j abominatur Deds popilliim fibiin�bedicntcm,ieuit. �nbsp;abominatioiies gentium prohibet Deus imitari,leuit.i8 dnbsp;quod non feruat tribus luda,3 �reg. 14 fnbsp;abominatio Dei idola amp; idololatria,deut.7.d.i7 cnbsp;abominatio coram Deo quod excelfura eft coram homini-busjluc.itf d

abominatio ftans in loco fando,luc.2i d Abrahxadalegutitur,3gcne.ii .vfque ad 27nbsp;Abrah� fides,rom.4.c;heb:ii.bTeiusque obedientia,ge.22 dnbsp;l�.�rhofpitalitas amp; corhiferatio erga proximos, gen.18 �.

Abrah� filij qui dicantur,i�han.8.e: gala.3 �

Ab�lom ada:�,2.reg.i3.vfque ad.19 b abfeondit faciem fuam Deus,dcut. 32enbsp;abfcondi iubetur Elias,3 .reg.17 inbsp;abfeondit fe popnl�s Ifrael metu,i.r�g.i3 bnbsp;abftincntia Moyfi amp; Eli�,exod.34.d.3 .r�^.19nbsp;aburidantia rerum feruientibus Deo,deut. 8 .b.i8 cnbsp;abundantia rer� temporahum �� d�t vitarai homini,Iuc.i2 Cnbsp;Abyfliis,gene.i a �nbsp;ab�ffus indicia D,ei,p{�lm. 35 b

q�Accarqijitarum ad3,i.reg.3 d accepimus omnia�Dco,i.corinth.4bnbsp;accc�us ad Deum pet* Chiiftum,r�m.j.a:ephc.i .d. 3 f�nbsp;accto intingere panem,nith.2 cnbsp;accto potatur Chriftus in ftri,matth.27 fnbsp;Achab ada te mores �, 3.reg.i6,vfque ad 22nbsp;Acham lapidatur,amp; qu� illius erant comburuntur, iof. 7 dnbsp;Achaz rex lud� idololatra,4.reg.i 6 : z .paral.i 8 :ifa.7 bnbsp;AchiaSji.reg. 14 a

Achimaas,2.reg.i7.d.i8 c Achim�lcch,i.reg.2i.3.2i cnbsp;Achinoam vxolDauidji.reg.ij gnbsp;Achior,iudith,(5.b. 14 b

Achis, i.reg.2i.d. a Achitophel,2.reg.i$.i6.i7nbsp;Achor vallis, iof.7 dnbsp;acquif�uonis populus Chriftiani,r.pct. 1 b

Ada vxor Lamech,gene.4 d

Adad aduerfarius Salomoni,3.reg.ii c

Ad� creatio 8c qu� de eo fcquuntur,gene.r.i.3.4. $ Adam figura futiiri Ad� Chrifti,rom.j cnbsp;Adam prior amp; pofterior,i.corinth.ij.c.fnbsp;Adarezer,2.reg.8.a. 10 dnbsp;Adepshoftiarum,leuit.7.c:de�t.3ib .nbsp;Adh�rendumDco,deut.i.a.ii.c.i3.a:iof.22.�.i3.cnbsp;adhortatur Deus Salomonern vtfimplici corde ambnict,nbsp;3.reg.?a,

adhonatur Mdyf�s ad ler�anda pr�cepta Dei,deut. 4 � adiuratio,i.reg.22.c:i.their.2.d.2.timot.4 anbsp;adiutores Dei funt pr�dicatores, i.corinch.j bnbsp;adiutorium viri cft mulicr,genc.i cnbsp;adoleicentul� quales elfe debeant, tit.i 2nbsp;adolefcentis mpdeftia, eccle.32 bnbsp;adolefccns nudus fugiens quum Chriftus comprchcnderc-tur, marc.i4�

�donixfili) nauidis ada,3.reg.1.1.3

Adonibezec rex,iudic.i. a.b adoptatifumus � Deo,cphe.i.a: rom.9.a:gala.4anbsp;adorandus Deus,deut.�.c.io.d:matth. 4 bnbsp;non ador�ndi oij alieni,exod.23.6.24 bnbsp;adorantes id�la puniuntur,iudic.2 bnbsp;adoratores veridohan.4 cnbsp;adorari non vult angelus,�poc.i9.b.2i bnbsp;adorat Gcdeon,iudic.7.d:item Ifraelit�,exod. 4 gnbsp;adorafe �liquem,pro incuruarc fc coram eo honoris amp; re-uerenti� gratia,gen.i8.23.33.41.43.44!J .rcg.i

de Aduenis quid lex ft�tuat,deut.i4.d.26.3.z3.c. leuit. 19 g. exod.ii�

aduentus Domini,malach. 4.a:i(�.33.c.�2 2

adueritus Chrifti ad indicium,matth.24.d;luc.i7.e.f;2.pe.3 C ifa.3.c.i3.b:dan.7.d:apoc.3.a.6 d

�duentum pomini expedant fideles,r.corinth.i a aduentum fuum,quarc lt;hffertDomin�Sii.pet.3 cnbsp;ad�erl� fuftinenda ,pf�lm.4nbsp;adulatio, prou�.24.c.i7.a.28 dnbsp;non adulatur Paiiliis^i.thefla.i anbsp;non adulterandum,cxod.2o.c:geri.x�.a.bnbsp;adulter amp; adult�rapuniendi,leuit.i8.a.25.b:dcut.it.d: I*nbsp;corinth.6.b:heb.i3.a .

adult�rium lpiritualc,pl�l.7x. verfuriS

adulcerium


-ocr page 20-

INDEX VETERIS AC NO VI TE STAMENTI.

-Amon rex iuda,4.icg.2i d amare,vide diligerenbsp;amandus oeirs ex toto corde,deut.n anbsp;amat Salomon mulieres idololatras,3.reg.n 2nbsp;amans parentes plufquam ChriRum,matt. 10 dnbsp;de Amorrh�is,gene.i4 d:nuinc.32 gideut.i g.20 diiudic.inbsp;3.reg.9c

Amos prophera,aFnos, i a Amphori vifio,zacha.5 cnbsp;de amplexu m�lta habes,gen.33 3.4$ �.46 dnbsp;Amran filius c aath,exod. 6 cnbsp;Amri rex Ifrael,3.regji6 d.f

f Ananias cum vxore Saphira moritur, ad. fs Ananias difcipulus chriRi,ad.9 bnbsp;Ananias princeps facerd�tum,ad.23 anbsp;Anathema Iericho,i�l.6 c.d.7 cnbsp;an3thema,qui CbriRum negat,i.corinth. 16 dnbsp;anathema effe pro fratribus opt�t Paulus,rom. 9 anbsp;de Ancillis Iudxorum,exod.2i b;leuit.i9 e.xj.fideut.ij cnbsp;ancilla Agar gene. 16.21nbsp;ancill� Rachaelis amp; Lia:,gene.3 onbsp;ad ancill� vocem petrus negat ChriRum,matth.26 gnbsp;Andreas Sc frateripfius Simon fequuntur chnRum,iohan.

I f:amp;amboabeo vocantur,matth.4C Andronicus interficitur, 2. mach. 4 fnbsp;angelorum creatiojcolof. i cnbsp;angeli miniRri funt Dei,heb.i cnbsp;per angelos data lex,ad.7 e:gala.3 ciheb.x 2nbsp;angeli hofpitio fufcepti,gene.i8 3.19 aihebr.q anbsp;angeli perfcalam afeendentes amp; defcendcntes,gen.28 Cnbsp;angeli apparent Iacob,gene.28 cnbsp;cum angelo liiclatur Iacob,gcne.32 enbsp;angelus pr�cedit caRra I�dsEorum,exod.i4enbsp;angelus Raphael,Tobix j.vfque ad 12nbsp;angelus occidit caRra Sennach�rib,4.reg.i9 gnbsp;angelus cum Daniele amp; foeijs eius, dan.; g.6 fnbsp;angelus lohanncm nafeiturtim annuntiat,luc.i 2nbsp;ang�lus ChriRiim nafeiturum amp; natii annunti3t,luc.i.d.2 bnbsp;angeli chriRo miniRrant,m3tch.4 b.eumquc confortant innbsp;horto,luc.22e

angeli refurr�dionem chrifliannuntiant matth.2S a:Iuc.24 3:iohan.2oc

angelus Herpdem percutit,ad.i2 d

angelus apoR'olos,amp; rurfum Petrum cducit de c3rcere,ad.

� d:i2, ab angelorum ininiReriu tempore iudicij,m3tt.24c: 2. thef, i dnbsp;angelorum v3ri�vif�ones,apoc.7.3.io.nbsp;angelorum gaudium Riper peccatore conuerfo,luc.is bnbsp;angeli cuRodes puerorum,amp; item alioni,matt.i8 b: ad. iCnbsp;in angelum lucis transfigur�t fefatanas, i.corinth.ii cnbsp;in AnguRijs conRitutos exaudit Deus,deut.26 bnbsp;anguRia: Ann�,amp;Dauid,i.reg.i b.2o.amp; 17 anbsp;anima in fangiiine,leuit.i7 cnbsp;anima pro h�mine,gene.46 cnbsp;animariim epifeopus ChriRiis.i.pet.z dnbsp;anim�purificanturobediendo euangelio.t.pct.t dnbsp;animas commendent Deo afflidi, i.p�t.4 dnbsp;animam fuam inuenire,matth.io dnbsp;animalium creatio Sc nomin� �pfor� irapof�tio,gen. i d.2. dnbsp;animalia munda amp; immund�jleuit.ii a:dcut.i4 anbsp;animalis homOji.Corinth. 2 cnbsp;animale corpus,i.corinth.i5 f

Anna vxor E�can� parit Sarauelem,i.reg,i c..,, AnnaTobixiunioris m�t�r,tob.i d.fd.io b.itbnbsp;Annas caiplamp;focerjiohan.iS bnbsp;Anna pr�phetiffa,luc.2 cnbsp;Annus diflindus iblc,luna amp; Rellis,gen.i bnbsp;AntichriRiis q�is,i.i�han.2 amp; 4:i.thcir. 2 bnbsp;AntichriRi potentia,dan.7 f.8 fnbsp;Antiochus Eupat�r,i.mach3,b a. 6 ci�.macba.io bnbsp;Antiochus N'obilis,2.mach.� b.9 anbsp;Antiochifimulatap�nitentia,2.mach.9b.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Antiochenfes primum didi chfilhani, ad.n d

Anus

adultcrium Dauidis,i.reg.n a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

adiiocatus nofter,chriftus,i.iohan. 1 a Aduram lapid3tur,i.reg.u e

^AEdiScare pro facere,gen.i d atditicat Rachel d�raum Ifrael,ruth.4 cnbsp;�dificat Deus domos obftetricibus,exod.i dnbsp;jcdificium DeijChriftianiji.corinch.j bnbsp;AEgiptij aboininantur hebr�os Sc pallores ouium^cn.4jnbsp;g.46 d

de AEgyptijs multa, exod.ii.ii:fap.i9 a:iere.46 a:ezech.32 c AEgypti deltrudio plangitur,ezech.29 b.30 anbsp;AEgyptiorum Sc AEtiopum captiuitas praedicitur.ifa.io bnbsp;in AEgyptiim fugic Chriftiis,ni�tth.i c

quot;Of� abominandijdeut. 23 b AEmiilator Deus exod.34 b:deut.4 b.$ anbsp;�mulaturPaulus corinthios i.corinth.ii anbsp;AF.iieas fanatur � Petro,alt;fl.9 fnbsp;AErugO5propterpeccata,3.reg.8 dnbsp;aERu percutiuntur non obtemp�rantes DeOjdcut.iS cnbsp;�Etas mundi vltimajnoftra,i.corinth.9 cnbsp;AEthiopum interitus,fopho. 2 d

f AfFinitatisgraduSjleuit.iS a afflidionesfequentibus Deos alienos,deut,3i dnbsp;affiidtionibus exercitati Iud�i,deiit.8 anbsp;de affliciionibiis lib�r�t Deus,deut. 16 bnbsp;affligere animas,leuit.23 e;iia.$8 bnbsp;affliclis fuccurrendum,eccli.7 d

^Agabus pr�pheta,ad.ii d.2i b Agag rex Amalecitarum,i.reg.i5 b.gnbsp;Agar ancilla Sar�,gene. 16.amp; 2tnbsp;ag�rquoniod� ferendus,lcuit.i9 cnbsp;agrorum termini non transferendi,deut. 19 dnbsp;Agg�us propheta,i.efd.5 a:amp; eius prophetia agg.*nbsp;aggrauare cor,i.reg.6 bnbsp;agni pafchalis ritus exod. 12 anbsp;agnus chriftuSjiohan.i dnbsp;Agricola Adam,gene. 3 dnbsp;agricola �f3u,gene.2$dnbsp;agricola Elifeus vocatur ad prophcti3m,3.rcg. 19 dnbsp;agric�la Deus,iohan.15 3nbsp;Agrippa rex,a�l.26 g

5^ bias propheta,3 .reg, Il f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,

Abio films Abinadab, j.reg.d a

�Aiapapercutiror Icfus,iohan.i8 d

Alcjmus impms,i.macha.7.a.9 f:2. macha.14 3 Alcs.ander Anriochi Nobilis filius,i.macha.io anbsp;A1 exaii d er srsri us, 2. tim o th. 4 cnbsp;alicnosDtos adorantes ]apidantur,deut,i 7 anbsp;A-'legoria lt;te duobiis filijs Abrah�,galat.4 cnbsp;altare terreum Sc eius forma,exod.20 d. 27 anbsp;altare thymi3maris,amp; eius forma,exod.5o 3.37 d.^o enbsp;altare holocaufti,exod.27a.38 anbsp;altaris expi�tio,exod.27 fleuit.ifi dnbsp;altai i ieruiens de eo viuere debet,i,corinth.9 bnbsp;altare noihiim Chriftus,heb.i3 b

q-de Amalecitis,exod.i7c;num.i4 dideut.xfd; i.rcg.i4g Amam impius fufpeiiditur cum filijs,eRh.7 d. 9 cnbsp;amarirudo auferenda,ephe.4 g:hebr.i2 dnbsp;Amafa dux exercitus Abfalom,2.reg.i7 E20 bnbsp;Amafius rex ]uda,4i�eg.i2 d.14 a.bnbsp;Araafias facerdos Bethel,amos,7 cnbsp;Ambitiolanort eftcharitas,i.corinth.i3 bnbsp;Ambulare cum Deo,gene.5 dnbsp;vt ambulemus in vijs fuis petit Deus,deut.io c.ii cnbsp;Amentia percutiuntur non obtemp�rantes Deo,deut.28 c .nbsp;amicorum Sc inimicohim dile(3i�,matth.$ f.gnbsp;amicos quare dicat ChriRus apoRolos, iohan.ij bnbsp;amiciria huius mundi,inimiciti-i apud Deum,iaco.4 anbsp;amici eJeemofvnis parandi,luc.i6 anbsp;deamicis multa legis,prouer.i2,27:eccle.6.22.37nbsp;de Ammonitis,gene.i9g;deiit.23 aiiudic.n cn.paral.io ,nbsp;contra Ammonitas,iere,49 aiczech.s^ a:a.nos,i dnbsp;Am'monisinc�ftus,2.reg.i3 c

-ocr page 21-

INDEX VETERIS AG

Anus quales efle debentjtit.i a q-Aod index in Ifraeljiiidic.j .b.cnbsp;q-Aperire os fuum Deo,pro vouerejudic. n gnbsp;Apollo vil- do�lusin fcripturis,ad.i8 fnbsp;Apollomius � Ionathadeuincitur,i.macha.io.fnbsp;Apoftoli telles refurre�lionis,luc.i4.g:aa. i. a. i. e. to itemnbsp;fuut lux mundi amp; fal terrae,matth'.v.bdtem niiniftri Chrinbsp;fti amp; difpenfatores inyfteriorum Dei,i.corint.4.3: adiu-tores amp; cooperatores Dei,i.corint. 3 b

Apollolos mittit Chrillus ad pr�dicand�,varia praccipiens, ac praemonens quid paffuri etfent,matth.io

Apoftoli prim� exhortantur adp�nitenti�,amp; deinde Chri-llum venifle docent.marc.�.b.-matth.io a

Apoftoli meftuerunt lud�os, iohan. 4 e apoftoli accepto fpiritu fanClo loquunturvarijs linguis,nbsp;aci.z.e:pr�dicantin templo amp; circa d�raos,a�l.5.g;con-ijciuntur in carcerem.a6l.4.a.$ d

Apoftoliquarein Ecclefia conftitutiji.c�rint.ii d apollolus nofter Chriftus,hebr.3 a

Apparat Dominus Abrah�,eumq; confolatur, gene. 17 a appropinquat nobis Deus oramus,deut.4 anbsp;Apum Sampfonis examen,iudic.i4 b

Aqu� creantur, eisqj vis datur pifces gignendi,ge. i.b.c aquas comportantes inter Ifraelitas,deut.i9.b:iof.9 dnbsp;aqua flnminis verfa in l�nguinem,exod.4 b:7 dnbsp;aqu�amar�,exod.is fnbsp;aqu� � petra dantur IfraelitiSjCxod.iy anbsp;aquis feruientium l�bi benedicit Deus, exod.ij �nbsp;aqu� Sampfonis dat� � molari dente al�ni,iudic. dnbsp;aqu� dat� line vento Sr pluuia,4.reg.3 cnbsp;aquam bibebatTimotheus epifcopus,i.timo. $ dnbsp;aqua amp; pane cibaturElias,3.reg.i9 anbsp;aquam effundunt coram Deo ieiunilfraclit�,agnofcentesnbsp;peccatum,i.reg.7 b

aquam pallio diuidunt Elias amp; Elif�us,4.reg.x.b.c aqu� contra di�lionis,num.2o bnbsp;aqua purgantur Ipolia qu� ign� nequeunt,nume.31 dnbsp;de Aquis tribulationum eripit Deus, i.reg. 22 dnbsp;aqu�,populi amp; gentes,apoc. 17 dnbsp;aquam in vinum mut�t Chriftus,iohan.2 anbsp;aquas villas dat Chriftusjdans Spirit�fan�l�,iohan.4.b.7 fnbsp;aqu�lauacro confecrati Chrtftiani,ephe.$ enbsp;Aquilam non comedunt Iud�i,deut.i4 bnbsp;Aquila amp; Prifcilla,a�l.i8.a: iicorinth.16 c

q-Aras Gentium deftrui iubet Deus,exod.34 b Arabum ruina,amp; quare,ifa.2i a.dnbsp;in Arabiam profe�lus Paulus,gala.i dnbsp;Aradrex Chanan�us occiditur,nume.2i 3nbsp;Aran filius Thar� genuit Lo't,gene.ii dnbsp;Arapha gigantis filxj � Dauide occiduntur,2.reg,ii cnbsp;Arbee qu� amp; Hebron,gene.3$nbsp;arbores in vi�l� hominis creantur verbo Dei, gen. i.b.x.b'.cnbsp;arbores fru�lifer� refenienturin bello,deut.2o.d : quod tarnen erga Moabitas feruari non vult Deus, 4.reg.3 dnbsp;arborura pr�putia auferenda,lcuit.i9 enbsp;arbores plen� fru�libus dantur obtemperantibus Deo,nbsp;leuit.26.a;deut.28 d

arbor bona fruclus bonos facit,mala malos,matth.i2 c arbor nbn faciens frutlum bonum exciditur,m3tth.3.b.7 cnbsp;Arbor vit�,arbor fcienti�,gene.2.b. 3 dnbsp;ArcaNoe,gene.6.7.8:amp;i.pet.3 d

Arc� Dei forma amp; vfus, deut.io.3.3i.fnof.3.a:exo.2f.a.26.c. f.i.reg.4.$.(J.7:2.reg.(�;a.b.i5.e.f:3.reg.8.a

Arcan� Dei non inquirenda curiof�us,eccli.3.c ad Archangeli vocem mortui furretluri,i.their3.4 dnbsp;Archite�lus Paulus,i.corint.3 bnbsp;Ar�ta via ducit ad vitam,matth.7 bnbsp;Arcus e�leftis ih nubibus, gene.9 cnbsp;Ardore percutiunturinobedientes Deojdeut.28 cnbsp;Areun^at arcarti Dauidi,2.reg.24 d

Argentum nullius pretij tempore Salomonis,3.reg.io d argentum, aurum,�s amp; ferrum in excidio lericho anathe-mata erant.j.Domino confecrata,iof,6.c d

NO, VI TEST � MEN ft

Arguenda opera mala,ephe.$ c arguandus frater,non ;odicndus, Ieuit.19 dnbsp;Aridajqu� amp; terra j gene.j.dnbsp;aridum linghum,infidelis,luc. 23 dnbsp;Ari�li non confulendi,leuit.i9.f:deut,i8 b, ,,nbsp;Ariolos amp; magos aufert Saul, i.reg.xS.andem facit lofias;

4.reg.23 e

Ariftarchus concaptiuus Pauli,coloir,4 b Arma Dauid contra Goliad,i.reg.i7fnbsp;Arma Pauli,2.corinth.io bnbsp;armatura Dei lides ac iuftitia,ephe,, 6 bnbsp;Armentorura ofFerendorum ritus, leuit.t.anbsp;Aromatibus condiunturcorpora mortuorum,gene. jo.a dnbsp;Arphaxad generatio amp; �tas, gene. 11 b

Arrabo amp; pignus h�reditatis,lpiritus fan�lus,2.c�rin.i.d � a:ephe.i c

Arrogantia vitanda,rom.i2 d Arfaces Demetrium vincitji.macha .14^nbsp;Artdxerxis epiftol� aduerfus lud�os exemplar,efth.i3.. amp;nbsp;pro Iud�is,efth.i6 .

de artif�cibus quib�s conliftit ciuitas,eccli.3 8 c Artilicum Salomonis numerus, i.reg.s.cri. para.2 dnbsp;Arundo quaflata aut yento agitata,matth.!i.a. 12 bnbsp;Arcam Sion capit bauid,appellans ci�itat� DauidjX.reg.jbnbsp;arcisSion obfidio, i.mache.:6 c � � : pnbsp;arcem Sion occup�t Simon frater Iud�,i.macha.i3 g

�[Af� r�gis lud� 30ta,3.reg.i�:2.para,i4.i5.id

Afael frater loab occiditur,2.reg.2.d.e �faph frater Heman cantor,i,para.6 cnbsp;Alarhaddon rcgnauit pro Sennacherib,4.i9 gnbsp;Afcaloneni vrbem capit Iudas,iudic. i dnbsp;Afcendit Chriftusih c�rum,marc.i6 d:luc.24.g;a6l.ibnbsp;Afene.th vxor Iofeph,gehe.4i f

Afer filius lacob ex Celpha,gen.3oi.a: ipf��sqj b�nediilio amp; fors,deut.33.d:iof. 19 b

Aferoth amp; Baalim idolisf�ruiuntlud�i,indic.3 i Af�anis prohibitus �ft Paulus � Spiritu l�n�lo pr�dicartfnbsp;uangelinmitandem tarnen pr�dicat,afiE.i6.b:i$ b

Alina Balaam loquitur,hume.22 e afinis vtuntur Ifraelit�,g�n�i43 .daudic.ix dnbsp;af�nas patris qu�rit Saul,i.ieg.9 anbsp;afini caput emptum 8o.argenteis,4.reg,6 fnbsp;Aforvrbs expugn3tiir,i�f. Il bnbsp;Aflueri regis a�la habes in libr� Efthcrnbsp;Affur de terra Sennaar egrelfus,gen�. lo b quot;nbsp;de Alfyrij.s,4,reg.i6.i7.i8:if3.io.i7.3o:nahum.2 cnbsp;Aftarothidolum adorant Ifraelit�,iudic.2.b: i.reg.7 �nbsp;AllarthendeamSidoniorucolit Salom�,3.reg.ii.b;4.r�,�3 cnbsp;Athalia regina r�gn�t fuper ludam,4.reg. nnbsp;Athenienfibus annuntiat Paulus Cbriftum5a�l.i7 �

Atrij forma amp;eius fitus,exod.27.3 8.40 q�Auai-itiafugienda,prouer.i$.Cieccli.io.b.i4.a:ifa.3.b;nbsp;ierem.8.�;ephe.� b:luc.i2C

Auaritiam fequuntur filij Samuel iudices,i.reg.8 a auari Pharil�i irrident Chriftum,luc.i6 dnbsp;auari,rapaces amp; lures regn� Deinoningredi�tur,r.cor. 6 bnbsp;auari diuius calamitas,eccles.6 anbsp;auaritia eftidolorum feruitus,ephe.3.b.'coloir.3 anbsp;Audienda Dei vox,cxod.i$.g:deut.i3.a.27 bnbsp;audiens vocem Dei cil Dei populus,exod,i9 3nbsp;audiendus Chriftus,deufi8.c;matth.i7 �nbsp;vt ipfum audiamus conuertit nos Deus,deut.4 cnbsp;ad audiendum veloces, t�rdi ad loquendum fimus,iaco.i cnbsp;ad audiendum verbum fuum hortatur Ghriftus,matth.3 3nbsp;marc.4.a:luc.8 c

Aues verbo Dei creantur,gen.i c aues mund� amp;; immund�,leuit.n qnbsp;auium off�rendarum ritus,leuit.i dnbsp;ab auferente qu� tua funt,ne repetas,luc. 6 �nbsp;Auguria prohibentur,leui.i9.f;deut.i8.b: nec eis cfedcnd�nbsp;eft,eccli.34 a

Auriga Ifraelis Elias,4.r�g. 2 b

Auris perforata fcruis,ex,od.2i;3:deut. ly ai

Auri

-ocr page 22-

INDEX VETERIS AC

Auri pondus in redditus Salomonis,]: .reg.io c

Aurum xdificare fuper fidem in Chriftum,i.corint.5 c abfque Auro amp; argcnto mittunturapoftoli ad pr�dicandu,nbsp;matth.io a

aufcultari mauult Deus prseceptis f�is,qu�m vi�timas fibi ofFcrriji.reg.ije

Auftro flante lignum �ftusjluc.iz g

Auxilium noftrum � Chrillo,hebr. 4 d

Auxilium Ifrael �Deo,deut.33,d

^Axafilia Caleb petit h�reditatemjiofu.ij d qAzarias patri Amalia: fubftituiturj4.reg: a

Azarias rex luda lcprofuSj4.reg. rs a

Azarias propheta,i.paral.ij a

Azari� qui amp; Abdenago oratio, dani. 3 c

Azymi paneSjCxod.i 2 b Azymorum foleunitas,exod.23 b; 34 cnbsp;in azymis fyncerioris vit� epulandum,i.cor.5 c

B

Baal prophetx occiduntur ab Elia, 3 .reg. iS g:item abTehu 4.reg.io d;rurfumque eius facerdotes occiduntur � lofia,nbsp;4.repi3e

Baal idolo c�mminuto,Iehu facit ex eius templo cloacas.

4. reg.io f

Baalim amp;Aftaroth idolis feruiunt Ifraelit3e,iudi.2.b.3 a.8g Baalpharafim locus,i.reg.s d

Baanaamp;Rechab occiduntllbofeth,�.reg.4b

Baaf� regis Ifrael a�a,3.reg. is.i�

Babel turris �dificatur,gene.ii a de Babylonevide Apoc.18

Babylonis euerfio,ifa.i3.i4 21.2$.47.$o.$r Babylonicacaptiuitas pr�dicitur,4.reg.2o d;icrem.i6 c.to anbsp;Bacchides dux Demctrij regis interficitur,i.mach. 9. b.dnbsp;cum baculo fuo mitfit �lifeus Giezi ad fanandum filiumnbsp;hofpit�,4.reg.4 e

Bala ancilla tradita Racheli,gen.29 c.30 a

Balai ciuitas qii� amp; Segor,gene.i4 a de Balaam ariol�,num.22.23.24:2.pec.2 cnbsp;Balac rexMoabitarum,numc.22.a. 24 bnbsp;Baldadvnus amic�rum Iob,iob.8.a:i8 anbsp;Balal�r rex Babyloniorum,dani.lt;nbsp;Baltafar qui amp; Daniel propheta,dan.i.b,j enbsp;Banaias occidit loab,3 .reg. 2 fnbsp;Baptifma Ynum,ephe. 4 a:s enbsp;Baptizatur chriftus,matth. 3 dnbsp;vt baptizaret, milTus Iohannes,matt.2i c:iohan.3 enbsp;baptizant difcipuli Chrifti,iohan.4 anbsp;baptizari in nomine patris amp;c, aut in nomine lefu, mate. 28nbsp;d.aft.2.f.i9 a

non ad baptizandum milTus Paulus, quofdam tarnen bapti-zauit,i.corinth.i b

baptizari in Chrifto,Chriftum induere,rom.tf a:gal.3 d baptizabantur quidam fuperftitiole pro mortuis,i.cor. ly dnbsp;baptizat Chrillus in Spiritufando, matth.3 cnbsp;baptifmo baptizari pro ferre mortem,marc. 10 cnbsp;Barrabas latro liberatur,matth.i7 b

Barac amp; oebora liberarunt Ifraelem,iudic.4 a Barbam non radat facerdos, leui.21 anbsp;b�rba tonfa,lignum lu�us Iud�is,ifa.i$ anbsp;barbarorum humanitas erga naufragos,aft.i8 anbsp;Barnabas amp; Paulus fegregantur ad praedicandum,a(�l. 13nbsp;Baruch excipit ex orclererai�,icre.36 anbsp;Bafan terragigantum,deut. 3 bnbsp;Bafes �ne� in templo Salomonis,3.reg.7 dnbsp;Bathuel pater Rebecc�,gene.22 d

^Beatiqui lint dicendt,matth.$ a beatus qui lefum nouit elfe Chriftum, matth.id cnbsp;beati viri deferiptio, pfal.inbsp;beatitudinis delcriptio,pfal.ii8nbsp;Beelphegorfequentes occiduntur, deut.4 anbsp;Beelzebub confulit Ochozias infirmus,4.rcg. i anbsp;Bel euertitDaniel,dani.i4 dnbsp;Behemoth ciufquemalitia,iob.4o b

NOVI TESTAMENT!.

bella amp; lites,vnde,iaco. 4 a bellum propter peccata populi,3.reg.8 d:leui.26 dnbsp;belli ius in expugnandis vrbibus,deut.2o cnbsp;qui ad bellum non ibant,deut.2o 3.24 bnbsp;bellat Deus pro obedientibus l�bi,iof.23 c;exod.23 fnbsp;belli vi�toria Deo tribu�da, iudic.7 a.b:i.reg.i4a:3.rcg.22 cnbsp;Benadab regis Syria: a�ta,3.reg.ij.2o:4.reg.i.38 dnbsp;benedixit Deus mafeulo amp; f�min�,quum vim d�dit gene-randi,gene.r d, $ a

benedicendi populi � lacerdote modus, num.6.d:gen. 48 d benedicere Deum,pro gratias agere,gene.i4 cnbsp;benetli�liones feruantibus mandata,exod.23.c: leuit.zdanbsp;benedi�tiones in monte Garizim,deut.27 bnbsp;benedicendus Deus poft cibum,deut.8.b:mat.2tf c.ioha.6 cnbsp;benedi�tio pro munere,gen.33 b.c:2.corinth.9 bnbsp;benedicere pro maledicere,3.reg. 2i.c.d;iob.i.b.2.cnbsp;benedi�lis Dei regnum �ternum paratum,matth.25 cnbsp;benefaciendum omnibus,gala.6.c:luc.6 enbsp;beneficia Dei tribuenda fu� bonx voluntati ac promifsioni,nbsp;2.reg. 7.c.d

beneficiorum c�memoratione hortatur Moyfes ad feruan-da Dei mandata,deut.29.a:idem facit lofue, iof. 24 beneuolentia Pauli ergafratres Iud�os,rom.io anbsp;Beniamin nafcitur,gen.2$.e.vide de eo,gene.43.44-4d:deut.

33.b.amp; de filijs iplius,gen.4d.c:i.para. 7 b Beniaminit� occifi,amp; quare,iudic. 20nbsp;benigni l�mus,ephe.4 gri.corinth. 13 bnbsp;benignitas Chriftiapparuitnobis,tit.3 bnbsp;Berzellai a(fta.2.reg.i9.f:3.reg.2 bnbsp;Befeleel amp; Oliab artifices,exod.3i.a.3$ dnbsp;beftia: terra: creantur,gen. i cnbsp;befti� varix,apoc.ii.b.i3.a. 19 dnbsp;cum beftijs pugnauit Paulus,i.corint. 1$ dnbsp;cum beftijs fuit Chriftus in deferto,marc,i bnbsp;Bethel fine Luza,gen.28.d:iudic.i.e:i.reg.io anbsp;Bethlehem qu� amp; Ephrat3,gcn.3$.c:luc.2 b.matt. 21nbsp;Bethfabee dormit cum Dauide,2.reg.n.3.i2.d.f; 3.rcg.i cnbsp;Bethfaid� ciuitatis infidelitas,m3tth. u cnbsp;Bethfamit� pereufsi � Deo,i.reg.6 c

B ethulia oblidetur ac libcratur,iudith .7 a.i$ a

^Bibere non polfuiit AEgyptij aquam fluminis,cxod.7 d bibit de torrente Elias,3 .reg. 17 anbsp;bibere non vult Dauid aquam,antea defyderat,2.reg.23 cnbsp;Bigamia Lamech amp; Efau,gen.4.a.26 gnbsp;Bihnguis homicida, prouerb.18 b

q^Blafphemia in lpiritumf3n�tum,marc.3 d b�afphemia Sennacherib,4,rega8.g.i9 bnbsp;blafphemia Nicanoris, 2.macn. 1$ anbsp;blafphemus lapidatur,leui. 24 bnbsp;blalphemia vicanda,ephef.4.g;colof.3 bnbsp;blalphemi Syri,3.reg.2o.d. enbsp;blalphemare fecit Dauid inimicos nom� Domini fuo adul-terio,2.reg.ii d

blafphemias loquitur beftia in oe� amp; nomen eius,apo. ij b f Boanerges,Iacobus amp; lohannes, niarc.3 b

Bonus,folus Deus,matth, 19 c bonum non habitat in noftrac3rne,rom. 7 dnbsp;bonum fe�lcmur,rom.i2.b;i.their. $ cnbsp;bona prudenter agenda coram hominibus,rom.i2 dnbsp;bonum pro malo reddit Dauid, i.reg.24 bnbsp;bona temporalia danda amp; miniftris verbi Dei,gala.tf bnbsp;bona temporalia danda pauperibus,luc, 16 anbsp;bonis abundat obtemperans Deo,deut.2� anbsp;Booz 3lt;fta,ruth,2.3.4nbsp;Bos cornupeta,exod. 21 cnbsp;boues in frufta concidit Saul, i.reg.ii bnbsp;boum fufilium fabricatio, 2.para.4 anbsp;boui trituranti non alligandum os,deut.2$.b.i.corint.9.bnbsp;Botrus 3 duobus portatur,num.i3 c

^Brachium amp;potentiaDei vbiquc3udita,3.rcg 8 e srauium amp; vitam �ternam arripiamus,philip.3.cnbsp;Bubulamcomeduntludxi,deut.i4 anbsp;Buccinx clangor-cum daretur lex,exod.i9 c

buccina


-ocr page 23-

9

index veteris buccina clangit GedeoHjiudic.^ gnbsp;butyl um dat fuis DeuSjdeut.51 bnbsp;butyrum amp;lac datperegrinis Abrah�trijgeue. 18 bnbsp;butyii amp; mellis torrens iob.io cnbsp;in butyro lauare pedeSjiob.2.9 anbsp;butyrum amp; melcomedit Chrillusdf�.? �

C.

Caath filii,exod,6.c:iof.ii.3 cadere in faciem fuam.gene.iz-C'tuth.i.bnbsp;cadere pro morij2.reg.3.g:amp; alibi frequensnbsp;c�ci duo fanantur � Chriftojmatth.� dnbsp;c�cum fanat Chriftus,marc.8 cnbsp;c�cus natus in gloriam ChriftiUHuminaturjiohari.^ anbsp;c�cus c�cum diicenSjmatth.i� b

C�co non obiiciendum offendiculum,leuit.i9 c c�citate percutiunturinobedientes Deo,deut. z8 cnbsp;c�citate percutiuntur holles Elif�i54.reg.6 dnbsp;c�citas cordtSji'om.ii.C: ephe. 4 enbsp;ob c�citatem Pharif�orum contriflatur Chrillus.marc.j anbsp;c�fus ter virgis Paulus,2.corinth. u f:a�l.i6 enbsp;c�duntur Apoftoli in concilio,a�l.� f

C�lum quod amp; firmamentuin creaturjgene.i a c�lum vefpere rubicundum,matth. anbsp;c�lum fuum aperit neus obedientibus,deut.28.b: clauditnbsp;vero inobedientibus,deut.ii.b.j.reg. 8 bnbsp;c�li militiam adorantes lapidabantur,deut.i7 a.nbsp;c�li noui amp; terra noua, z.pet.j .c:apoc.2i anbsp;c�leflis homo fecundus, Chriftus,i .corinth. i fnbsp;C�fari tribut�reddenda,matth.22.b:rom.ij bnbsp;Cainnatiuitasamp;afta,gene.4.i.iohan.3.b.enbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

Caiph� a�la,iohan.n.g;matth.26 b

Cai�s hofpes amp; cornes Pauli,rom.i6.d: aft. 19 f calceamenta non attrita lud�is in defert03deut.29 anbsp;calceamentum foluere,ruth.4.b;exod.3.a:marc.i bnbsp;Caleb afta,nume.i3.d:i4 b:iof.r4 bnbsp;Calendarum facrificia,ezech. 46 anbsp;calix amp;panis que in chrifti memoria fumimus, i. cor. 10 dnbsp;calix pro morte,amp; cruce, matth. 20 c:z6 dnbsp;callide nihil agendum,deut.13 bnbsp;caluitium fuper mortuo, deut.14 anbsp;caluum vocantes Elifeum deuorantur ab vrfis, 4.regi 2 dnbsp;calumniam fuftinet inobediens Deo,deut.28 cnbsp;calumnia vitanda,leuit.i9 c:eccles.4 a

Camelusnon edebatur,fed bene Camelopardus,deut. 14 a in Cana Galile� primum Chrifti miraculumjiohan.z bnbsp;candelabri forma,amp; fitus,exod.2S c.37 c.40 cnbsp;� canibus comeditur Iezabel,4.reg.9 gnbsp;canes,Gentes � Chrifto did�, matth. 15 cnbsp;canes,pfeudoprophet�,phili.3 anbsp;canis reuerfus ad vomitura,2.pet. 2 dnbsp;canendum Deo,amp;grati�agend�,iudic.� anbsp;canticum Moyfi,exo.i3a:deut.32 a:item Mari�,amp; Zachari�nbsp;cantica,luc.i .c.g�tem Ann�,i.reg.2 anbsp;canticum Debor� amp; Barac,iudic.� anbsp;cantandi in corde pfalmi,ephe.3 d Jnbsp;cantandum neo fpiritu amp; mente, i.corinth.14 cnbsp;cantores Dauidis,i.para. 2$ anbsp;coram cano capite confurgendum,leuit. 19 gnbsp;Capharnaum incredula ciuitas,matth,ii dnbsp;capillus non periturus patient! propter Chriftumjluc.zi dnbsp;capilli capitis numerati,matth.io dnbsp;cappadoces expulerunt Heu�os de terra fua,deut. 2 enbsp;capream amp; capram coniedunt Iud�i,deut. 14 �nbsp;c�ptiua mulier ducitur in vxorem,deut. 21 bnbsp;captiuitatem minatur Deus Iud�is,deut.28.e.f.g:ex qua re-ducentur fi ad ipfum conuertantur:deut.3o anbsp;captiuitas Babylonica pr�dicitur,4.reg.2o.d:ierc.2j anbsp;� captiuitate reditus pr�nuntiatuijezech.zo.f.iere. 29 cnbsp;capti�i peccatores,rom.7 dnbsp;caput p^uere confpeifum,fignum lu�lus,i.reg. i anbsp;in caput aut caudam conftitui,deut.2S bnbsp;iu capite furiiculus,f�gnum fer�itutis,3.reg.2O enbsp;caput chrifti Deus:viri, CHriftus:mulieris,vir,�,corinth.n a

AC NOVI TESTAMENT!.

caput Ecclef�� chriftus,ephe.4 d:coloff.i c caput quare non veletvir,!.corinth.ii anbsp;carbones ignis fupercaput congerere,rom. 12 dnbsp;carceris Pauli cuftos credit chrifto,a�l.16 fnbsp;in carcerem conie�li Apoftoli.a�l.j.c. 12 anbsp;in carcerem conie�lus Paulus, 2.corin.6.b.ii e:a(ft.i5 enbsp;cardines tsrr�,creauit Deus,i.reg.2 bnbsp;cariath-arbe qu� amp; Hebron,iof.i4'd;iudic. i bnbsp;cariath-fepher qu� amp; Dabir, iof.15 dnbsp;carmina Salomonis,3.reg.4 dnbsp;caro cum fanguine non edenda,gene.9.a:leuit.i9 cnbsp;in carnem vnam maritus amp; vxor,gen�.2 dnbsp;carnes pluit Deus populo lfrael,nume.n.a. dnbsp;carnibus vefciturElias,3.reg.i7 anbsp;caro homo eft fine fpiritu Dei,gene. 6 anbsp;caro amp;fanguis pro ipfo homine,matth.i^.c�ohan.f�i.nbsp;caro aduerfaturfpiritui,gala.(5 cnbsp;C3rnisprudentia,mors,rom.7.d. 8 anbsp;in carne efre,viuere fecundum vires humanas, rom.8 bnbsp;carnis cur� amp; delyderia vitanda,rom.i3.d:gala.� c-carnaliavocatPaulus, bona temporalia,i.corinth.9 bnbsp;carnales corinthij ob cont�tiones amp; �mulationesji.�o^.j anbsp;caro chrifti manducanda,iohan. 6 cnbsp;carnisftimulusPaiilodatus,amp;quare,2.c�rinth.i2b j,.nbsp;caftitas Dei donum,fap.S dnbsp;caftitas Iofeph,gene.39.b:Sufann�,dan.i3.a:Sar� amp; Tobif,nbsp;tob.3 c

extra caftra leuandus venter,deut.23, b.c caftrare feipfum obregnum c�lorum, matth. 19 bnbsp;fuper cathedram Moyfi federe,matth.23 a

^Ceila vrbs liberatur � Dauide,i.reg.23 a cellaria obedientium Deus multiplicat,deut.28 anbsp;cendeb�us dux exercitus Antio�hi,i.mach.i6 anbsp;centuplum qui accepturi,matth.i9 dnbsp;centuriones conftituti �Moyfe,exod. 18 cnbsp;centurionisgentilis fides,matth.8 anbsp;centurio alij^ue Chriftum cuftodientes fatentur Dei filiumnbsp;matth.27 l

ceremonias amp;facrificiaIud�orumreiicitDeus,ifa.i.d.(5(S a: hcbr.9 b

ceruicis dur� populus Ifra�l,exod.32 c: deut. 9.b g ceruum comedunt Iud�i,deut.i4 anbsp;cetura vxor Abrah�jgene. 23 a

q-chald�orum ferocitas,ierem.^ d cham irridet patrem ebrium,gene.9 dnbsp;chamaam comitatur Dauidem,2.reg. 19 gnbsp;chamos id�lum Moabitarum,3.reg.ii b:4.rcg.23 cnbsp;chanaan maledicitur,gene. 19 dnbsp;chan�an filij,vnde populi Chanan�orum, gene.10 cnbsp;chan.aan terr,a promittitur Abrah�,gene.i2 b:3.d.i5.b.dnbsp;chanan�i occidunt Ifraelitas,nume.i4 gnbsp;chanan�os quare paulatim expulit Deus,exod.23 fnbsp;chanan�os cxpugnat Iudas,iudic.i.a bnbsp;chanan�i tributarij filijs Manaffe,Ephraim,Zab�lon, Afer

amp; Nephthalijiudic.i.f g chanan�a lefum pro fili� falut� inftanter orat, matth. 13cnbsp;charitas Deus,i.iohan.4.b cnbsp;charitas Dei manifeftata fuit quum filium fuum pro nobisnbsp;� tradidit,roma.3.b:i.iohan.4bnbsp;charitas fidem amp; fpem antecellit,i.cor. 13 dnbsp;charitas perSpiritum fandlum diffunditur,rom.3 anbsp;charitat� quando habeamus perfelt;S:am,i.iohan. 2 a: lue. 4 cnbsp;charitatem fi quis non habeatjiiihil profunt ali� vii�tutes,

i.cor. 13 a charitas fraterna commendatur,roraa. ix enbsp;charitatis vis,i.c.or.i3 toto capitenbsp;charitatis pr�cepta,prouer.3 dnbsp;charitatem perpetuo debemus proximo noftro,rom. 13 cnbsp;charitas amat,etiam cum f�uit,prouerb, 27 anbsp;charifmata mcliora imitemur, i.cor. ii dnbsp;cherubim ante paradifum voluptatis,gene.3 dnbsp;cherubim forma amp; fitus,exod.i5 bnbsp;chirographum nobis contrarium deleuit Chriftus,colof.2 cnbsp;ChoresB


-ocr page 24-

INDEX VETERIS

Chore�lfra�litarum coram vitulojcxod.is d Chriftiis Deus �ttinusjohan. i anbsp;ChrilH nomina, ifa.9 bnbsp;per chriftum inflaurata omnia,ephe.i bnbsp;Chriftus promifsus Ad� faluatorjgene-j c; itemAbrah�,

gene.ii a

Chrifti aduentus pr�dicitur nume.24 c.ii�.4o.c Chriftus concipitur,luc.i d:nafcitur,luc,i anbsp;Chriftus circunciditur, luc.x c

Chriftus � magis adoratur amp; fugitin AEgypt�, matth.i.b.c Chriftus baptizatur,matth.3 d

Chriftus puer in medio do�torum,luc.x f Chriftus parentibus fubditus,luc. 2 g

Chriftus ieiunat-4o.diebus3amp; t�tatur� diabolo,matt. 4. a.b Chriftus angelis minor effelt;ft:us,hebr.i b

Chriftus miffus omnibus falutaris,ifa.6i aduc.x e:4.reg.5 f Chriftus Dei patris imago,2.corinth.4 axolof.i c:heb.i anbsp;Chriftus verba patris loquitur,iohan.3 d;regnum Mefsi�nbsp;appropinquafle pr�dicat,hortaturque ad p�nitentiam,nbsp;8c vt credant euangelio,matth.4 0:9 d

Chriftus lux vera,iohan.i a.8.b:i. iohan.i.b

Chriftus mediator amp; aduocatus nofterji.timo.i b;hebr.8.b

9.d.i2.f:i.iohan.2a

Chriftus Apoftolus amp; Pontifex nofter,heb.2.d.3 a

Chriftus caput ecclefi�,ephe.i d.4 d Chriftus audiendus,matth.i7 b:hebr.i a

Chriftus ingemifcit.mar.8 a:efurit.matt.4a:fatigatur ex iti� nere,iohan.4a:ftet, infremit amp;turbatfeipfum.ioha.ii.dinbsp;luc.i9.f

Chriftus pauperrimus, matth.S c

Chriftus difcumbit apud Mattha:um,matt.9 b: apudPhari-f�um,luc.7 f.ii.f.i4.a.c�nat apud Lazarum,iohan.i2 a

Chriftus reprehenfus quod cum peccatoribus manducet, matth.9 b

Chriftus in nuptijs mut�t aquam in vinumjiohan.x a Chriftus fe � Deo mifliim, neique filium elfe probatjiohan.

7.d.8.b.9.g

Chriftus,via,veritas amp; vita, iohan.14 a Chriftus medicus peccatorum,matth.9 b:marc.2 c. luc.� fnbsp;Chriftus paftor bonus,iohan.io b:pfal.22.ierem.2j anbsp;Chriftus oftiiim per quod intratur ad vitam,iohan. lo.bnbsp;Chriftus fuperafinam lerulalem ingreditur,matth.2i. anbsp;Chriftuslauat pedes difcipulorum eifque tradit fuum corpus amp;fanguinem,iohan,i3. a�.matth.x�.C

Vt Chriftum comprehendant mittunt pharifaei miniftros, iohan. 7 e

Chriftus morbos corporis amp; animi fanat,matth,4 d Chriftus fua voluntate d�dit vitam pro peccatis noftris, iohan.10 c

Chriftum vendit ludas facerd�tibus,matth.26 b Chrifti anima triftis vfque ad mortem,matth. 26 dnbsp;Chriftus mortem deprecatur,matth. 26 dnbsp;Chriftus morti adiudicatur,matth. 27 cnbsp;Chriftus pro perfecutoribus orat31uc.23 enbsp;Chriftus moritur, matth.27 f

Chrifti vulnera,Zacha.i3 c Chriftus refurgit,matth.28 anbsp;Chrifti triumphus,pfal. 67. verf.18

Chriftus afcendit in caclum, marc.itf d:luc.�4 g: afto.i b Chriftus fedet ad dexteram patris,colof.3 a:heb.i anbsp;Chriftus fecundo apparebit,heb. 9 g

Chrifti iudicium,matth.3 0:25 e.d;mala. 3 b

Chriftus c� fuis vfque ad confummation�feculi matth.28 d Chriftiani primum diifti Antiochi�.a�l.ii d

Chufai vin probi afta,2.reg.i5 g.17 a

^Cibor� omni� conceisio pr�terfuffocatum,gene.9 a cibus immundusjleuit.ii enbsp;cibus nullus chriftiano immundus cft,aft.io b:roma.i4 anbsp;cibus Chriftijobedientia patris,iohan. 4 bnbsp;Ciconiam non comedunt Iud�i,deut.i4 bnbsp;Cin�i foceri Moyfi fihj,iudic,t d

Cin�orum deftru�iopr�dicitur,nume.24 a

Cinere afpergicaput,fign� luaus5i.reg.4c:2.reg.i a�udith

AC NOVI TESTAMENT!.

4.e:efth.4 a.i6 c:iob.4ia;ierem.6 g. 2$ g Ciniphes in hominibus amp; iumentis,exod.8 dnbsp;ciruncifio pr�cipitur Abrah�, gene.17 bnbsp;circuncifiofecundafub lofue,iof. $ anbsp;circunciditur Chriftus,luc.2 dnbsp;circuncidi Gentes non vult Paulus,a�:.ij enbsp;circunc�ditTim�theum Paulus,amp; quareja�lo.i^ anbsp;circuncidendum pr�putium cordis, deut.io.d.3o.b:iere.4 anbsp;circuncifio in fpiritu,rom.2.d:colof.2.b:deut.3o bnbsp;ne circunuenianius fratres noftros, i.thefla.4.bnbsp;ciuitas prima Henoch, gene.4 cnbsp;ciuitas Deo reli�to alienos adorans deos, comburendajScnbsp;dues occidendi,deut.i3.c.dnbsp;ciuitates refugij,deut.4.g.i2.a:i�fu.2o anbsp;ciuitatem h�c permanentem non habemus, heb.13 cnbsp;ciuitas fupra montem pof�ta,matth.5. b

�[damantes in afflictione refpicitDeus,deut.26.b:exo.3 b.i4.c;i.reg. 9. c

clamorpeccatiSodomorum,gene.i8 c clamor fanguinis Abel,gene.4 bnbsp;clamor tollatur � nobis,ephe,4 gnbsp;claudicat Iacob,gene.32 gnbsp;claudus ex vtero matris fanatur,ad. 3 anbsp;claudicarevtroquepede,3.reg. 18 dnbsp;claues Petro promittit chriftus,matth.16 c:dat.iohan. 10 dnbsp;Clemens Deus in quem vult,exod.33 dnbsp;Cleopatra Ptolem�i filia,i. macha. 10 enbsp;in cleros ne dominentur prefbyteri, i.pet.j anbsp;c �lum Vide c �lum

i[ incoenis primirecubitus,matth.23 a c�na Domini cum difcipulis,matth.26 bnbsp;c�nadominica in memoriam chriftifacicnda,luc.22,f.r.

corinth.ii.f

cogitatio cordis hominibus prauaab 3dolefcentia,gene,6 a cogitate bonum ex nobis non poftumus,2.corinth.3 bnbsp;cogitationes cordis nefequamur,numc.i$ dnbsp;cognofcere Dcum eft mandata eius facere,i.iohan. 2 anbsp;cognofci �Deo,gala.4 anbsp;coitus illiciti,leuit.i8:deute.27.c.dnbsp;colaphis c�ditur chriftus,matth. l� gnbsp;colle6la,die feptimo immol�t! Phafe,deut.i6 bnbsp;coUe�l�in vfus pauperum,i.corinth.i6 anbsp;Colloquia mala corrumpunt mores bonos,i.corinth,ij cnbsp;columba emifla ex arca,gene.8 bnbsp;columna nubis pr�cedit Ifraelitas,exo.i3 dnbsp;columnarum tabernaculi forma,cxod.27 cnbsp;columnarum �nearum rempli Salomonis forma,2.paral.3 dnbsp;comam nutrire viro ignominia eft,mulieri verb decorum,nbsp;i.corinth.ii c

coma non attondenda in rotundiim,leiiit.i9 f comburenda (ilia facerdotis fornicans,leuit.2i fnbsp;comburendus viuus qui fupra filiam vxorem duxcrit matrem eius,leuit.2(Sb

comburuntur �Deo murmuratorcs,nume.n a non comburendi filij in honorem deorum,deut.ii dnbsp;comburitur corpus Saulis amp; filiorum,i.reg.3i dnbsp;vt comedamus dat Deus frumentum amp;c. deut.ii bnbsp;noncomedendamorticin3,deut.i4 cnbsp;come(rationesvitand�,proue.23.b:rom.i3 bnbsp;poftquamcomederunt amp; faturatifunt Ufaelitx, conucrfinbsp;funtadidola,deut.3i cnbsp;commodati lex,exod. 22 cnbsp;commodandum fratri fine vfura,deut. 23 dnbsp;communes manus,non lot�,marc. 7 anbsp;communio rerum omnium fidelibus primis,afl:.2 gnbsp;communicate c hrifti pafsionibus, quid fit,i.pet.4 cnbsp;Concordia res firmifsima, prouer. 13 dnbsp;ad concordiam exhortatio, rom.12 anbsp;concordia inter fideles facrificijs anteponitur,matth.� dnbsp;concubinapro vxore,iudic.i9.f; gene. 2$ anbsp;concubin� Salomonis trecenta�,3.reg.ii anbsp;non concupifcendum,deut.s b;exod.2o cu.corinth. 10 bnbsp;concupifcit populus carnes, amp;punitur,nume.� a.b.g

Con�u-

-ocr page 25-

INDEX VETERIS concupifcentiatn peccatum efle dixit lex-roma.7 bnbsp;concupifc�ti� in iuftificatis,qiii tame illino obediutrom.6nbsp;ex concimifcencijs bella,iaco.4 3.

concupifcenti� fufFocant verbum Dei,mar.4 b condemnatio vitx alien�prohibetur,matth.7.a.ii.anbsp;conditio omnium eadem ert,fapi.7 3nbsp;confldendum in tribulationibuSjiohan. ilt;S gnbsp;confitetur Moyfes peccatum populicoram DeOjCxo.jxgnbsp;confitebaturfacerdos peccata populijleui.16 enbsp;confefsio peccati ad Deum,5.reg.8 enbsp;confitentur peccata accedentes ad fide'm,matth.j araft-x? lt;nbsp;con fitentibus peccata daturremifsio.i.iohan.i dnbsp;confiteri lefum elTe Chrift-um,donum Dei eftjmatt.i6 cnbsp;confitcri Deo prol3udare,frequens eft in pfalmisnbsp;Conflatiles Deos ne faciant Ifraelitx,exod.34 c.leuit. 13 anbsp;conformes fieri imagini Deijrom.S �nbsp;confort�t Deus Paulum,a(ft.x3 c:x.timoth.4dnbsp;congregari vel coUigi adpopulum fuum pro mori,gen.xy 3.'

40 amiime. xo d coniugij confirrnatio,gen.9 armatt.j e.19 b:i. cor.7 a.b.cnbsp;nuper coniugati abfoiuebantur primo anno � muneribusnbsp;publicis,deut.x4 a.bnbsp;coniuratio AbfalomjX.reg. bnbsp;coniuratio Samri,3.reg.i6 cnbsp;connubium commendatur,heb.i3 anbsp;confcientia impij Temper pauida,prouer.x8 anbsp;confcienti� tranquillitas optabilis,prouer.i5 bnbsp;confcienti� fecur� ac latt� commendatio,prouerb.i� b.17 dnbsp;confcienti� teftimonium Paulo gloria eft,x.corinth.i cnbsp;confecrationis facerdotum modus^ exod.x9nbsp;confecratio Leuitarum,nume.8 bnbsp;confepulti Chrifto per baptifmumjrom.6 3nbsp;confilium iuuenum fequutus eft Roboam,3.reg.ix bnbsp;confilia Dei nemo nouit,rom. n dnbsp;confilium humanum nihil poteft contra Dominumjpfal. 31nbsp;verfu,ii:if3;X9 q

confilium malum confultori pefsimum,eccll.x7 d confilia hominum difsipat Deus,pfal.3x.ver.ionbsp;confilijs proprijs innitcntibus minatur Deus,ezech. ii dnbsp;confilium Achitophel dilsipatur,x.reg. 17 anbsp;conlolator affii�forumDeuSjX.cor.i a.7 b:gen.x8.c.46 anbsp;confolaturfuos Chriftus aditerfus perfecutiones,ioh.i5 cnbsp;confolatio Ifrael,Chriftus,luc.x dnbsp;confolemur inuiceinrmaxinic pufillanimes3i.thefla.4 d.j cnbsp;confpuitur Chriftus,matth. gnbsp;conftellatiories fyderum non funt metuendat,i�rC.t� anbsp;confuetudo malijindelebilisjprouer. xx bnbsp;confulunt Deum Ifraelit� judicu a.xo c.da.regjo dnbsp;confulturi Dominum olim adrbarit prophetasji.reg.9 d:4.nbsp;reg.xx c

de confummatione rerum omnium prophetia,fopho.i a contemnentes Dcum ignobiles, i.reg. x fnbsp;contentio opus tenebrarum,rom.i3 dn.cor.i b. n cnbsp;qui non continentjContrahant matrimonium,i.corint. 7 bnbsp;conuerfis ab impietate promitticur mifericordiajila.jj bnbsp;ad conuerfionem yeram adhortatiojioel.x cnbsp;conuertamur amp; efficiamur velut paruuli,m3tth. 18 anbsp;conuerfis adfeparcit Deus.3.reg.8.d.cnbsp;conuertitur ad nos Deus ihemor promifsionum, 4.feg.i3 dnbsp;^onuertit Deus populum per tribulationes, deut.4 enbsp;conucrfatio Gentium ante cognitum chriftumjCphe.x anbsp;i.pet.4a

Conuerfatio chriftiariorum in c�lis eft, philip.3 d conuerfationem fan�lorum confyderantes, imitemur ndemnbsp;eorum,hebr.i3 b

Coniiiu� quales admittendi,eccli.9 d ad conuiuium inuitat Tobias timentes Deum,tob.x anbsp;ad conuiuium vult Chriftus pauperes iriui�ri,luc.r4 cnbsp;ad conuiuiainuitati poftremumlocum oc�upenti luc.14 cnbsp;cooperabatur Chriftus Apoftolis pr�dicantibuSjmarc. 16 dnbsp;coquere Ifcn licebat cibos in fabbatho,exod. 16 cnbsp;cot pane fulcitur,iudic.i9.b;pf31.io3.yerf.i7nbsp;cor hominis prauum,gcn.6ia:deut.x9 c.fierera. 17 b

3 NOVI TESTAMENT!.

cordis circuncifio3i�re.9i gideiit.iod

b de corde exeunt cogitationes mal�,matth.ij b cordium intimanouit Deus,i.reg.i6 b;3.reg.8 bnbsp;corbonu bona loquitur: amp;c�tra,malii mala,mat.rx c:lu.6nbsp;cor noftrum circuncidit Deus,deut.3o b.-ezech. n dnbsp;in cordibus fidelium leges ftripfit Deus,heb. S dnbsp;� corde metitur dona Deus,mar.ix dnbsp;corde toto qu�rendus Deus,deut.4 di5 cnbsp;corde toto conuertamur,deut.3o b:4.reg.x3 e;i.rcg.7anbsp;corda noftra ipclinanda ad Deum3iof.x4 f

: in cordis fimplicicate ambulandum,x.corinth. i cri.pet. 1 d in cordis l�titiaDeo feruiendum,deut. z8 enbsp;cordis cuftodia,proueri4 d

Core rebellio ac perculsio � Deo,num. 16 apud coriarium hofpitatur Petrus,aift. 9 gnbsp;Cornelio centurioni pr�dicat Petrus.a�l.io a.f.gnbsp;cornu amp; potentia falutis noftr� Dcus,x.reg. xx anbsp;cornuta amp; fplendens faci�s Moyfi.exod. 34 dnbsp;Corona regni c�leftis reportanda,i,cor.9 d:x.timo.4 bnbsp;Corpus Chrifti,ecclefia,ephe. i dnbsp;corpus vnum funt omnes fideles,rom.ix a:ephe..4 anbsp;corpora noftra confecr�ta Chrifto,i.corint.6 c. dnbsp;corpus noftrum vas fiiftile,x.corinth.4 b;domus terreftris,x.nbsp;cor.� 3:tabernaculum,x.cor.� b:x. pet.i enbsp;corpora refurgentia qualia fint futura,i.cor.i$.e.fnbsp;corpus fuum fubigit Paulus,i.corint.9 dnbsp;Corozaim infidelitacem exprobrat Chriftus,matth. ii �nbsp;[ corripit Deus iuftos in b�num,iob.x.b:i3 a;x.macha.6cnbsp;correptio fraterna,prouer.x$ d:galat. 6 dnbsp;ad correptionem noftram fcripta funt qu� Deus �ud�isnbsp;flixit,i.corint.io c

Corrupta terra coram Deo,gene.� b Cortinarum fabricatio in tabernaculo,exod. ^6 anbsp;Coruus emittitur ex area,gene. 8 a

, coruorum minifterio pafeitur Elias,3.reg. 17 3 coruum non comeduntludafi,deut.i4 bnbsp;� Coda Ad� creatur mulier,gen.x dnbsp;Coturnices amp; man pluit Deus Ifraelitis, exo.i^ cmume.ri gnbsp;Cozbi fornicaria.occjditur � Phinees, rium.xj b

^Crapulafugienda,luc.xi f

Graflus fadus Ilracl amp; pinguis reliquit Deum,dcut. 32 c in craftinum non gloriandum,prouer.27 anbsp;creatorex creaturis cogno�citur,fap..3 b:iob.ix a:eccli.34anbsp;Creatio hominis,gen.i dnbsp;creata omnia per Chriftum, colof. i cnbsp;creaturis vtitur Deus pro fua voluntate,if3.47 bnbsp;creaturis fidentes decipiuntur,if3.3o dnbsp;creaturaDei omnisbona,i.timo.4 bnbsp;creatura omnis vanitati fubieda non volens, rom.8 dnbsp;creatur� vniuerfae vt pr�dicetur euangelium,pr�cipit Chriinbsp;ftus,mar.i6 d:idque fa-ftum dicitPaulus, col.i c

creatura nouafumus perfidem in Chriftum,x.cor. 7 d credat oportet qui ad Deum accedit,heb.ii.b.dnbsp;credere eft donum Dei,m3tth.i3 b.ilt;S c:ad.i7gnbsp;vt credamus lefum elfe Chriftum,idqj credendo vitam ha-beamus,fcripfit Johannes Euangeliuin,iohan.xo gnbsp;credendo iu Chriftum remittiintur peccata,ad.10 gnbsp;credentibus datiir Spiritus fandus ,cphe.i c:iohan.4 bnbsp;credent! omnia pofsibilia,marc.9 dnbsp;credens in Chriftum non morietur in �ternum,iohan.ir cnbsp;cred�t mul� in nomine lefu, quibus ipfe lefus n� fe cr�dit^nbsp;iohan.x d

Cretenfes mendaces,tit.i c

Criminatores ne fimus,leuit.i9 d Crifpus archifynagogus Chrifto credit,ad. 18 cnbsp;ad Crucem ducitur Chriftus,matth.x7 cnbsp;in cruce quanta fuerit Chrifti anguftia,pfal.xi �nbsp;crux fua cuique chriftiano ferenda,matth.io d.itf dnbsp;in cruce amp; afflidionibus gloriatur P3ulus,gala.Sd:x.^o-iicnbsp;Crucifigere carnem fuam cumconcupifcentijs,gal3.� dnbsp;crucifixus mundus Paulo,amp; Paulus mundo,gala.^ dnbsp;rCuculum non comedebant Iud�i,deut. 14 b

CulicemexcolabantPhaiifxi,m3tth. xj c

Culna

-ocr page 26-

INDEX VETERIS

Cultus Dei externus fine fide reijciturji�.43 d cultus Dei veruSjila.i cnbsp;cuniculus immundum animal,leuit.n anbsp;cupiditas inexpIebiliSjprouer.zy cnbsp;cupiditas radix omnium malor�m,i.timoth.(� cnbsp;in curiofos nihil agenteSjZ.thefla.^ dnbsp;� Curis huius vitx maxime cauendum,luc.2i fnbsp;cura Dei pro lacob ne noceat ei Laban,gen. ji cnbsp;cura Dei erga populum fuum,ierem.(S.d: i.pet.5 bnbsp;curribusferratis vtuntur Chanan�i,iudic.i.d.4 bnbsp;currus Salomonis,i4oo:3,reg.io dnbsp;currus Ifrael Elias dicitur ab Elifeo,4.reg.i.bnbsp;cuftoditDeus populum vt pupillam oculifuijdeut.jx bnbsp;cuftos lacob vbique fuit Deus,gen. 8. c.dnbsp;vt cuftodiat nos Deus,orandum,num.6 d

Cygnum non comedunt ludxi, deut.14 b Cyrir�gisPerfaruma�la,ifa.i4.a.4�.a:i.efd. i a

D

Dabir vrbs,ali�s Cariath-fennajfiue Cariath-fepher expu-gnatur,iof.io.g. 1$ e

D�monibus non offerendum,leui.i7 b d�moniis amp;i id�lis confecrant Ilraelit� filios,4.reg,i7 cnbsp;d�moniaoratione amp; ieiunio expelluntur,matth.i7 cnbsp;d�monia lefum efle Chriftuagnofcunt,matth.8.d.marc.3 bnbsp;d�mon confitetur fe lefum nolfe amp; Paulum,aft.i9 cnbsp;quod D�monia nobis fubdantur non gloriandum,luc.io cnbsp;d�monioriim doftrin� qu� funt,i.timo.4 enbsp;d�moniacum fanat Chriftus,match. 12 bnbsp;d�moniaci duo fanantur � Chrifto, matth.8 dnbsp;Dagon Deus Philifthinorum corruic,i.reg.� anbsp;Dalila meretrix prodit Samfonem,iudic.i6nbsp;Damafeenis vaftitas futura ab Aflyrijs,ifa.i7 anbsp;Damafci pr�dicatPaulus,a�:.9 cnbsp;Damafeus vaftatur � rege Airyrionim,4.reg. 16 bnbsp;Damaris mulier credit Chrifto,��l.i7 gnbsp;damnationis miniftratio,lex,2.corint.3 bnbsp;de damno falt;So,exod.22 anbsp;Dan filius Iacob,gen.3o.a.49.a:deut.33.d.iof.i9 cnbsp;Dan viri 600 proficifeuntur Lais,iudic.io dnbsp;Dan vrbs qu� amp; Lais,iudic. 18 gnbsp;dandum,amp;dabiturnobis,luc.6 fnbsp;dare beatius qu�m 3ccipere,a�l.2o gnbsp;dat omnia Deus,gen.33 Cnbsp;datorem h�arem diligit Deus,2.corint.9 bnbsp;Danielis a�ta habes per totum librum ipfiusnbsp;Darij Medi a�la,dan.5.g.6.g:i.efd.6 a

Dathan rebellis in Deum,comburitur,num.i6 a Dauid ex quibus ortus,ruth, 4 dnbsp;Dauidis a�ta �.i. reg.i3.vfque 3.reg.2

Dauid necefeitate compull'us comedit panes Deo confe-cratos, matth.ixa

Dauidis commendatio,eccli.47 a

Dauidis cor re�tum coram Deo,3.reg.i4.b.i5 a propter Dauidi fa�las promifsiones non aufert Deus regn�nbsp;3 Salomone,5 .reg.ii f

Dauide maior Chrifius,matth.22 d

qDebita feptimo quoque anno remifla,deut.i$ a debitum amp; ius inter Chriftianos, ch3ritas,rom.i3 cnbsp;Dabora nutrix Rebecc� montur,gen.35 bnbsp;Dabora vxor Lapdoth iudicat Ifraelem,iudic.4 anbsp;decalogi pr�ecpta,exod. 20 anbsp;decalogi repetitio,deut.$ anbsp;Decanos conftituitMoyfes,exod.i8 dnbsp;decem tribus Ifrael � Deo eie�tx,ifa.9,b.i7 anbsp;decim� erant Dei,leuit.27 dnbsp;decimis qui alebantur.deut. 14 dnbsp;non decipiendus frater,leuit.i9 cnbsp;Decuriones conftituit Moyfes,deut. 1 bnbsp;dedicatum templum Salomonis,3.reg.8.g.8 �nbsp;pro deU�to lex hofti�,leui. 7 a

Demetrij filij Seleuci a�la,fpArfa �,i.mach.j. vfque i.mac. 14 Dentem excu�en�dens excutiendii5,exo.2i enbsp;depofitilex,exod.22 b

AO NOVI TESTAMENTE

non dereliquitDeus populum agnofeentem peccatum, i.reg.12 d

dereliftum fe � Deo clamat in cruce Chriftus,matth.27 c derelinquitDeus derelinquentes fe,deut. 31 dnbsp;defeenfus Chrifti ad inferos,pfalm.i5.ver.ionbsp;in defertis moratur Chriftus,marc. i dnbsp;del�runt viam Dei Ifraelit�,exo.32 b cnbsp;delperantium Ifraelitarum confirmatio,ezech.33.c.37 cnbsp;defperant Ifraelit� de falute,exo.i4 cnbsp;defperat Cain,gene.4 cnbsp;defpexit Dauid Deum adulterando, x.reg.ix cnbsp;defyderianoftranefaciamus,2.timo.2.d:i.pet.i.c.2cnbsp;detrahuntMoyfi Aaron amp;Maria,nume. 123nbsp;detraciio vitanda^iaco.4 cu.pet.x anbsp;detractor oceukus cui fimilis,eccli.io cnbsp;Deus,fpiritus eft,iohan.4 cnbsp;Deus,chrifticaput,i.cor. Il anbsp;Deum nemo vidit vnquam,iohan.i anbsp;Deus vnus,amp;pater omnium,!.corint. 8 bnbsp;Deus non habitat in manufaftis templis,a6t.i7 fnbsp;Dei nomen,exod.3 d

Deus vbiqueeft,amp; cundaintuetur,iere.23 c Deo omniapoisibilia,gen.i8 b:matth.i9 d:luc.i dnbsp;Deo nihil eft ab homine 3diutorij,iob.26 anbsp;Deum patrem nouit,qui Chriftum nouit,iohan.i4 anbsp;ex Deo omnia,amp; nos per ilium,amp;in illo,rom.n dnbsp;Deus alius no eft qu�m Deus Ifrael,deu.4f:i.re.2a;3.re.i8 fnbsp;Deus vult cognofci Deus perfigna fu3,exo.7 cnbsp;Deo amp; mammon� feruire non poirumus,mattli.6 cnbsp;Deus non tentandus,deut. 6 c

Deus quos amat,arguit amp; caftigat,heb.i2 b;apoc. 3 b � DeoabducensprophetaAleut.i3 anbsp;Dei folius eftpeccata remittere,maic.2 anbsp;Deo amp;idolisferuientes Samaritani,4.reg.i7fnbsp;deos alienos fi adorauerimus,peribimus,deut.sa.6 cnbsp;dei non funt,qui manibus fiunt,alt;ft.i9 e;baruc.6 bnbsp;deus huius feculi,fatan,2.corinth.4 anbsp;deos pro iudicibus accipit etiam fcriptura,exo. 22 bnbsp;Deuteronomium Icgat rex,amp; quare,deut.i7 dnbsp;deuteronomium,legis expl3natio,deut.i anbsp;deuteronomium traditur leuitis amp; l�nioribus,deut.3i bnbsp;deuteronomium legitlofias coram populo,4.reg.23 anbsp;ad dexteram chrifti federe volunt filij Zebed�i, matth. 20 cnbsp;^Diabolus mulierem feducit,amp; maledicitur,gen. 3 3 b c

Diabolus princeps a�ris huius,ephe.2.a:accufator fidelium, apoc.!2 craduerfarius amp; hoftis nofter,i.pet. $ c: ephe. 6 dnbsp;diabolifemen,infideles,matth.i3 e;iohan.3 bnbsp;diabolum vincimus fide in Chriftum,i.iohan.2. b cnbsp;diabolo amp; angelis eius paratus ignis �ternus,m3tth.2$ dnbsp;Diaconorum mores quales effe debeant,i.timo.3 bnbsp;diesverbo Deicreatur,gene.i anbsp;dies longiores aut breuiores tribuit Deus.deut.30 dnbsp;diesextremiiudicij propinquus,rom.i3 d:i.ioh.2.d;i.co.iocnbsp;dies iudicij inopinatus vt fur,i.thelf.$ anbsp;diei nouilsimi aduentus,3poc.6 dnbsp;dies longifsimus temporibus Iofue,iof.io cnbsp;dies boni,i.pet.3 b;mali,ephe. $ cnbsp;diflf�cilia quatuor cognitu,prouer.3o cnbsp;difficile nihil eft Deo,gene. 18 bnbsp;qui diffidens poftulat aliquid � Domino,n� accipiet,iaco.i 3nbsp;digitifeni in manibus amp; pedibus cuiusda gigantiSj2.re.21 dnbsp;digito Deifeript� tabul� Moyfi,exod.3i dnbsp;digitus amp; potentia Dei,exod. 8 dnbsp;dij hominum manu fabricati,deut. 4 dnbsp;dij Gentium neminem faluant,baruc.6 bnbsp;dij vocanturad quos fermo Dei fa�tus eft,iohan.io gnbsp;dilexit nos prior Deus, i.iohan.4 cnbsp;qu�d dilexiiretpatres,docuit Deus Ifraelem,deut.4 fnbsp;diligensnos Deusmifitfiliumfuum,iohan.3 b:i.ioh3n.4 Cnbsp;eiligunt Deum qui mandata eius faciunt,i.iohan.2.a.$ anbsp;diligantibus Deum omnia cooperantur in bonum?.�om. 8 enbsp;diligamus inuicem,ficut chriftus dilexit noSjrom.12 c:i.io-h3n.3 bd.4b.

diledio

-ocr page 27-

INDEX VETERIS Alt; dile�io proximijlegisimpletiojrom.ij c.....

diligcns Chriftufp^ iroplet ciiis mjnd�tSjioh�n. 14 C diligendi amici amp; inimici,leui.i9 d:matth.5 g 'nbsp;diligendusDeus cxtoto corde,deut.^a: l�c.io �nbsp;vt diligamus ipfum,pur(^at corda noflra Deusjdeut.jo bnbsp;Diluiiiiim temporibiis Noc,gcne.�,7.8nbsp;Dimittit lofeph iniuriam fratribus,gene.$o Cnbsp;Dina filia lacob rapitur,gene.34nbsp;Dwnyfius Areopagita Chrifto credit,aft. 17 gnbsp;Diotrephes repi-�henfus � loanne,^ .iohan.cnbsp;Difcalceati domus,qux erat Ifraelitis,deut.x? b ,nbsp;Difcipuli Chrilh qui in eins fide peimanent,iohan.8 dnbsp;difcipuli Chrifii quo dignofcantur,iohan.i3 dnbsp;difcipulus Chrifti patrem odit pr� Chrifto,matth.i� dnbsp;Difciplina Dei amp; tribulatio bonajieb.ix bnbsp;difcipjinam nonree�p�ntibus minaturDeus,leui.26 c dnbsp;difciplinxDei''tditas5prou.i3 c:i� dnbsp;Difcamus tiro�repeum,deut,i4c.3i cnbsp;Difcordiarum aunior deteflandus,prou.d bnbsp;non DilFenfionis fed pacis author Deus, i cor.i4 fnbsp;Difpenfatores euangelij,Apoftoli,i cor.4 anbsp;Diiputationes quales vitand�,tit.3 cnbsp;Diues,qui in diuitijs fidit,ni3rc.i3 bnbsp;diuitibus quare,luc.6 dnaco.j anbsp;de Diuitibus loquitur Paulus,i timoth.6 b.d

. diues non facile fufcipit Euangelium,matth.i9 c diuitis cuiufdam parabola,luc.ii cnbsp;diuites Abraham amp; Lot,gene. 13 a.bnbsp;diuites lacob amp; Efau,gene.3o g.3danbsp;diuites reddit Deus mendicos,efuri�tes autem bonis replenbsp;luc.i e

diues beatus qui non fidit in diuitijs, eccl.31 a � diuitis perfoiiam non confvderet iudex,leui.i9 e*nbsp;diuitis amp; pauperis collatio,eccl.i3 dnbsp;diuidarum paiipertatis author Deus,prou.ii 3nbsp;ob Diuitias ne obliuifcamur Dei,dcut. 8 cnbsp;diuitiarum fallacia,marc.4 bnbsp;diuitijs renuntiandum,]uc.i6 cnbsp;diuitijs amp; DeQferuire,matth,dcnbsp;Diuini occidantufjleui.zo dnbsp;diuinosneconfulamuSjdeut.iS bnbsp;diuinam naturam quomodo participamus,x petr.i anbsp;Diuortium non quxrant qui connubio iun�ti funt,i cor.7 lt;nbsp;^Dofli � Deo chriftiani,iohan.6c

Doftor fidelium Spiritus fan�tus,iohan.i4 d do�tores in ecclefiaconftituti,i cor.12 dnbsp;doceamus finguli fingulos,i thefla.� cnbsp;dodores fugiant quxftum amp; qu�ftiones, i timo.6 b.dnbsp;docentes placentia amp; fabulas,! timo.3 b.4 a:tit.i b,nbsp;do(�rinaDei,donam,roma.i2 bnbsp;dodrinam eandem tradit Paulus omnibus ecclefijs,icor.i4fnbsp;dodrina fana qux fit,tit.3 anbsp;dodrina d�moniorum qux fitji timo.4 anbsp;dodrinam aliam afferentes qu�m Chrifti,nonfunt rccipien-dijiiohan.cxoloff.x a .....

dodrina amp; veritas in rational! iudicij.exo.x8 c docuitDeus lfraelem,deut.4f-32.b.33 anbsp;docendi filij verbum Dei,deut.6 b:ii.cnbsp;Doeg prodit Dauidem Sauli,i reg.xi bnbsp;Dolus non erat in ore Chrifti, i pet.i dnbsp;dolus abfit ,� chriftianis,! pet.x a.dnbsp;Dominus vnus Deus,deut.6 3:ephe.4 3.nbsp;dominus tecum,falutatio,iudic.6 b.ruth.x anbsp;dominorum officium in feruus,ephe.6 bnbsp;dominari populo in timor� Dei,! reg,�3 anbsp;Domus leprofx confideratio, leui.14 cnbsp;domus venditio,leui.x5 dnbsp;dotnus pulchras vbi xdificauerimus, memineiimus Dei,quinbsp;d�dit eas,deut.8 c

domus ^minijtemplum, 1 reg.ix e domus I�i,Ifr3cliticus populus,nume.ix bnbsp;domus Deifpirituales,fideles,i pet.x 3:4 dnbsp;^mus,corpus noftnim^x corin.5 anbsp;t^mus orationis,domus Dei, matth.xi b

N O V'I T E S T A ME N T �.

domeflicis fidei benefaciendum,gala.i5 c Donum Dei eft qu�dfaIu.'�mur,Gphe.i 3nbsp;dcnum Dei eft fides,matth.i(J c:i�han.6 enbsp;donum Dei eft fcripturas intelligerc,Iuc.x4 d.gnbsp;dona Dei funt qu�cunque h3beraus,vt vides de ralentis,nbsp;matth. xj b

dona varia dedit Ghriftus afcendens in c jlum,ad �dificatio-nem ecclefi�,ephe.4 b:x pet.i 3

donum linguarum inferius prophetia,i cor,i4 c d. dona Dei adminiftremus in alterutrum,i pet.4 cnbsp;Dormiturimeditemur verbum Deiideut.ii cnbsp;dormire pao mori,gen.47 g:i.thef��.4 bnbsp;dormientium primiti�,Chriftus, i cor.15 cnbsp;dormientis cum ancilla punitio, leui.19 e

^Draco magnus in cxlo pr�liatur c� Michaele,apo.ix a b draconem interficit Daniel,d3n.i4 enbsp;draco diabolus,ligatus,apoc.2o anbsp;de dragma perdita, luc. 13 b

^Duritia populi lfraelitici,deut. 9 d Dux populi lfra�l,Deus,deut.i 0:313 bnbsp;d�tes quare mittantur � regibus,i petr.x cnbsp;duxincredulus prouidenti� Dei moritur,4 reg;7.adnbsp;E '

Ebrietas regib�s fugienda,prou.3i a ab Ebrietate amp; crapula cauendum luc.xi fnbsp;ebrietatis incommoda,prou.x3 dnbsp;ebriofi regnum Dei non polsidebunt,i cor, 6 bnbsp;ebrius N o� irridetur � filro, gen.9 cnbsp;ebriusElarex Ifrael occiditur,3 reg.i6 entern Aram�, x reg.

13 fnurfum Hol�fernes,iudith,i3 b; ad hxc Nabal ebrius poft decem dies percutitur � Domino, itreg.x5 f gnbsp;q'Ecclefia domus Dei,i rimo.3 d

ccclefia principium habuit in lerufalem, ifa.x a;pfal.47 ver.i ccclefia fponfa Chrifti,pfal.44

ecclefix f�heitas pr�dicitur,amp; in ea peccatorum remifsio , ifa.33cd

ccclefia non contendit,r cor.ii c ccclefia Dei concordia, ifa.n b

^Edom quare fie diduSjgene.xj d: amp; eins generationcs, gen.36 3

Edom negat tranfitum Ifraelitis, nume.xo c

Edom recedit 3 luda, 4 reg.8 e Edomitx percutiuntur ab Amafia,4 reg.i4 a

de Effeminaus,3 reg.14 f 13 b xx g:4 reg.x3 b

Egenisfuccurrendum,prou.x8 d Egeftas inobedientibus Deo,deut.x8 c.nbsp;de Eglon rege Moabitarum,num.3 c: iudic.3 bnbsp;Egrefsio filiorum Ifrael ex Aegypto,exo.ix fnbsp;rex Ifra�l,3 reg.16 b c

Elatio Corintluoi-um reprxhenditim,i cor.4 b Elcanx vxores,! reg.i a

Eldad amp; Medadprophet3nt,num.nf Eleazarus filius Aaron,exo.6 d: iof.x4gnbsp;Eleazar occ�dit maximum elephantem,i mach.lt;� cnbsp;Eleazari pafsio,! macha.6 d

Bletti Chriftiani ante creatum mundum,ephe,i a:i pct.i a eletti pauci, matth.xo b.

ele�tio ex gratia Dei,uon operibus,rom,9 c elettos nemo poteft accufare,rom.8 fnbsp;Elcemofyn� faciend� amp; quomodo,luc.ix dzmatth.tf anbsp;ele�mofyn�,hoftia accepta3phili.4 d.nbsp;de Ele�mofyna,eccl.i7 c:x9 cnbsp;Elementa calore foluenda,i pet.3 cnbsp;elementa mundi qu� dicat Paulus,g313.4 bnbsp;Eliacim qui amp; loacim, 4 reg.x4 a

Elix prophetx 3013,3 3 reg.iy.vfque 4 reg.i

Elias promiflus mal3.4.eratlohannes baptifta,matt.ii b.17 b de Elia amp; Elifeo,luc. 4 dnbsp;Eliezer filius Moyfi,cxo.x d

Elimelech Bethlemita cum vxore Nocmi,ruth.x a Eliphaz amicus Iob,iob,3

Elizabeth vxor Aaron,exo.6 d Elizabeth vxor Zacharix parit Ioh3nncm,luc.i finbsp;Elizei a�ta,3 reg. 19 ;4 reg.x vfque 13nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,.

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deEuu


-ocr page 28-

INDEX VETERIS

de Eliu amico Iob,iob,3x,34.3^.37 Elon iudicat Ifraelem,iult;iic.ii dnbsp;Eloquens Aalon,exod.4 dnbsp;Eloquium Dei purum,2 reg,ii dnbsp;Elym�s magnus Paulo refiftens,excjEcatur,ad.i5 bnbsp;^Emim populus qualis,deute.i b

Emmanuel diftus ChriftuSjila.y c:matth.i d in Emaus proficifcuntur duo difcipulijluc.i4 cnbsp;Emorocaditur � Simeone,gen.34 b

^Enacim interficiuntur,iof.ii d;iudic.i d Enceniorum inftitutio,i macha.4 gnbsp;Enoch filius lared transfertur, gen.4.C4.dnbsp;Enoch fidesjheb.n anbsp;Enoch filius Seth,gen.4 d.-vixit 9o$.anRis,gene.� bnbsp;f Ep�netus chhftianus, rom. 16 anbsp;epaphras euangelizauit Coloflenfibus,coloff.i anbsp;ephefi) Dian� cultores,acl.i9 gnbsp;ephod lineo accinftus Samuel,i reg.i dnbsp;ephod accin�fus Daiiid faltat ante arcain Dei,i rcg.6 cnbsp;Ephraim genus amp; afl:a,gen.4i g. 48nbsp;ephiaimit� infurgunt in Gedeonem,iudic.8 au tern in ieph-te, iudic.iz a .

ephrata qu� amp; Bethlehem,gen.jjf c epicure! amp;; Stoici cum Paulo dilputant,ad.i7 dnbsp;Epifcopus animarum noftrarum Chriftus,i pet.i dnbsp;cpifcopus Timotheus,! timo.4 d;itcm Titus,tit.i bnbsp;epifcopimores, i timo.4 c:i timo.i b c:tit.i bnbsp;epiftola Chrifti fuerunt Corinthij, z corin.j anbsp;epiftol� pauli difficiles, z pet.j dnbsp;Epulari ac l�tari coram Domino, deut.i6 dnbsp;epulandiim nobis ob Pafcha noftrum immolatum,i cor.$ cnbsp;^Equorum Salomonis numerus,^ reg.4 cnbsp;equos ne m�ltiplicet fibi rex,deut. 17 dnbsp;cqui albi,rufi,nigri,pallidi vifio,apoc.6 a.b.cnbsp;ne eiubefcam�s Chriftum confiteri,Iuc.9 c:2 timo.i bnbsp;ne Erubefcamus patientes propter Chriftum,! pet,4 dnbsp;crudiuitDeus Ifraelem 4o.annis,deut.8 b

f Efau natiuitas amp; a�i3,gen.2�.vfque ad jd.caput ab efca fcandalizante fratrem abftinendum,i cor.i dnbsp;efca fpiritualis manna,i cor.10 znbsp;Efdras afcendit lerofolymam,i efdr.7 anbsp;Eft amp; Non, in fermonihus Pauli non fuit, neque in promitnbsp;fionibus DeijX cor.i d

Efther reginx aifta,efth.2.4.lt;r.7.i4 efurienti Elix miniftratangelus,3 reg.19 anbsp;efurijt Chriftus,matth.4 anbsp;efurientibus iuftitiam promittitDeus fatietatem,matth,$ a

^Ethai profelytus fequiturDauidem,! reg.ij d tanquam Ethnicus fit,qui non audit ecclefiam, mat. 18 cnbsp;ffEu�gelium eft quod Chriftus mortuus pro peccatis no-ftris ac fepultus,refurrexerit,i cor.ij a:ephe.i anbsp;euangeli) dirfinito, rom.i bnbsp;euangelium paftoribus nuntiatur,luc.i bnbsp;euangeliumin Galilxa � Chrifto pr�dicatur,matth.4enbsp;Vt euangelium pr�dicaret,venit Chriftus,marc.i bnbsp;euangelium omni creaturx prxdicandum,marc.i6 dnbsp;cuangelii pr�dicatoribus debetur viftus, matth. 10 b: rnbsp;rint.p.a bnbsp;euangelium parit bona difsidia,matth.io dnbsp;euangelium vari� fufcipitur, amp; in paucis facit fru(ftum,mat-th�i,i3.3

euangelium nonfufcipiunt Scriba: amp; Pharif�i, nee f�nunt vt ali) illud fufcipiant,matth. 23 b

in euangclij contemptores, 2 thefla.2 c

Eucharifti� facramentum quomodo f�t � Chrifto inftitutum, icor.iie

db E�chariftx indignam fumptionem multi infirmi Si mortui,! corin.ii g

Eunice mater Timothei, 2 timo. i b eunuchi non admittebantur in ecclef�am,deut.23 anbsp;eunuchus credit Chrifto, a�l.8 enbsp;eunuchi qui feipfos caftrarunt propter euangeli�, matt.19 bnbsp;euomuit terra Chanan�os habitatores fuos,leuit.i8 dnbsp;cupator venit in Iud�am,2 macha.13 a

AC

co-

; NOVI TESTAMENTI.

Euphrates fluuius,gene.2 c cutychum fuftitat Paulus,a�f.zo gnbsp;rqui fe exaltant humiliabuntur,luc.i8 bnbsp;exaltabuntur qui exemple Chrifti fe humiliant, philipp.2,b:nbsp;1UC.I4C

non �yafper�ndus Deus,i reg.12 c exaudiuitDeus Eliam dando ignem,3 reg.iS fnbsp;exaudit Deus af��iftos clam�ntes,exo.22 dnbsp;exauditurMoyfes orans pro Ifra�le, deut.9 �nbsp;exc�cationis noftr� caufa peccatum,ifa.�9 bnbsp;cxcelfa xdificat Ieroboam,3 reg.!2 gnbsp;in excelf�s immolabat populus ante templi xdificationem,nbsp;3reg.3anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

excelfa difsip�n'tur ab Ezechia,4 reg.tS a.�item � Iofi3,4 reg.

23 c:amp;3b�f�,2 p�ral.Ha excommunicandi modus Pauli,i cor.5 bnbsp;excornmunicandus qui contemnit ecclef�3m,matth.i8 bnbsp;exemplar noftrum Chrift�s,iohan.i3 b:phili.2 anbsp;exemplar vit� amp; do�trin� Pauli,philip.3 bnbsp;exemplar bonorum operum fit epifcopus,tit.2 bnbsp;ad exemplar in monte monftratum iubetur Moyfes omnianbsp;facere,exo.2$ dnbsp;exequi� lacob,gcne.5o bnbsp;exhortari pone,Dei donum eft, roma.12 bnbsp;exhortatio vt Chriftum adeamus, heb.4 d.io dnbsp;exhortemur inuicem per fingulos dies,heb.3 cnbsp;Exiftimans fe elfe aliquid ob dona Dei qux habet, feipfumnbsp;l�ducit,gala.6 a

exorciftx vulnerantur � diabolo,aft.i9 C experientia rerum magiftra,eccle.34 bnbsp;expiatio iuramenti amp; aliorum peccatorum,leui.� anbsp;expiationis dies,leui.23 cnbsp;cxploratores, tenx promifsionis detrahentes, occiduntur

Deo,nume.i3 a.14 fdeut.i d cxploratores mittuntur in Iericho,iof.2 a

q Ezechix afta leguntur,4 reg. 18 ;2 para.29 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7,3 8.3 9

E zechielis prophetia,in libro ipf�us Ezechielis laudes,eccl.49 bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

F

Faber erat lofeph pater Chrifti putatiuus,matth-i3 g Faber ferrarius primus Tubalcain,gene.4 dnbsp;faber ferrarius non erat in Ifra�l,x reg.13 dnbsp;fabulx vitandx pr�dicatoribus,i tinio.4 bnbsp;fabulas non funt fcquuti Apoftoli,2 pet.i cnbsp;in Fabulam vulgi fuerunt lud�i inobedientes,deut. 28 dnbsp;faciendum alijs quod nobis fieri volumus, matth.7 bnbsp;falt;ftornofterDeus,deUC.32 Cnbsp;fa�fores verbi habenturiufti,non auditores, matth.7 d ; ro-ma.2 b.-iaco.i d

Facies dei pr�ceditlfraclitas,exod.33 c facie ad faciem loquutus deo Moyfes,cxod.33 bnbsp;vt faciem fuam oftendat neus, orandum, nume. d : deu-terono.31 d.e

iuxta Faciem non iudicat Deus,i reg.i6 b fallit pattern Saulem Michol,i reg.19 cnbsp;fallit Dauid Saulem,i reg.20 a:item regem Achis,i rcg.17 dnbsp;Falf�prophet� ab operibus cogniti,matth.7 cnbsp;falfum teftimonium non dicendum,exod.2o cnbsp;Fama bona,prou.i$ d.22 a

Fames non euftodientibus pr�cepta Dei,leuiti.2^ d : deute-rono.i8b.e.32d

fames propter peccata,3 reg.8 d fames in Aegypto,gene.4i g.47nbsp;fames vehemens in Samaria,3 reg.iS a: item alia in qua mu.nbsp;lier filium co�um comedit,4 reg, 6 f

fames in lerufalem fub Sedecia,4 reg.25 in fame fidelis Sarepthana nutritur, 3 reg. 17 cnbsp;FamemfugitSunami�s,4 reg.8 a:item No�mi,ruth,i anbsp;Famen futuram vniuerfo orbi pr�dicit Agabus propheta,nbsp;atft.ii d

fames verbi Deipr�dicitur,amos,� d.S.d F3miliacuranda,prou.27dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

familiam fuam docuit Abraham,gene.i8 c q^Febripcrcudunturinobedientes. deut.x8 c

�Fcbre

-ocr page 29-

INDEX VETERIS AC

� Febre focrus Petrifanaturjinatth.S b:item filius regulijio-han. 4 g

Fel germinans in corde infidelis,dcut.i9 C feminalibus vticur AaronjCxod.�S g.nbsp;Fcrix � lud�is celebrand�,kni.i3 anbsp;fermentum non erat in oblationibus, Icui.z dnbsp;Fermentum non edebatur diebus Pafchatjexod.ii 0:13 a.bnbsp;fermenti parabola,matth.13 dnbsp;fermentum pro peftilentidodrina,matth.i6 anbsp;fermentum veteris maliti� expurgandum,i corint.5 Cnbsp;Ferrum natare fecit Elifeus,4 reg.d.a.bnbsp;ferreum iugum inobcdientibus,deut.i8 cnbsp;Feftaanni tria,leui.i3 a:exod,34 c:deut-i6 anbsp;feftiuitates lud�orum quare reijcit Deus, amos,j fnbsp;feilo die quare non captus Chriftus, match.16 anbsp;Feihica in oculo fratris, matth.7 a

Fici parabola,matth.ii b.z4 c:luc.i3 b Fides quid fit,heb.i i anbsp;fides adhibenda verbo Dei,heb.4 anbsp;fidesexaudituverbiDei,rom.io cnbsp;fides Abrah� in promifsiones Dei, gene.z4 anbsp;fides necelfaria accedenti ad Chrifl:um,hel3.u bnbsp;fide purificancur corda,alt;ft.i5.b:iohan.i� anbsp;fidei finis falus animarum,i petr.i bnbsp;fide refiftiinus diabolo,i pet.5 cnbsp;fidei fcutum in omnibus habeamus,ephe.6 cnbsp;fideaccipitur Spiritus fan(Sus,gala.3 anbsp;fides fine operibus mortua,iaco.i cnbsp;fid�s fe exerat per opera,! pet.i bnbsp;fidem demonftrant opera,phili.i a: iohan.ianbsp;fides charitatem habeat,i timo.i a 'jnbsp;fidem imitemur Apoftolorum,heb.i3 bnbsp;fide quid fecerint ac palsi fintpatres,heb.ii f.g: amp; ibi multanbsp;de fide,

fidem fibi adaugeri orant Apoftoli,luc.i7 b pro Fide Petri orauit Chriftus,lue. 12 cnbsp;fide accipimus quod petimus,matth.!i bnbsp;fide plena acceclamus ad Chriftum,heb.io dnbsp;ad Fidem exhortemurinuicem,heb.3 cnbsp;fidei probatio eft affli�tio,! petr.i bnbsp;in Fide perfeuerandum.cololT.i cnbsp;fideles omnes funtvnum corpus, rom.ii anbsp;fideles funt domus Dei,i pet.4 d:heb.3 dnbsp;fidclis manet Deus in promif$is,i corint.i bnbsp;fidelius in miniftris verbi,i corin.4 anbsp;Fidentes in homine, maledilt;fti,iere.i7 anbsp;cum Fiducia Chriftum adeamus,heb.4 dnbsp;Figmentum non conqueritur aduerlus figulum,rom.9 bnbsp;figulus facit ex Into quod vult,ierem.i8 a;ifa.4$ bnbsp;figura mundi praeterit,! cor.7 enbsp;Filium fuum la�at Anna,i reg. t dnbsp;filij caftigandi,proucr.i3 d.19 enbsp;fili) Ifrael habitarunt in Aegypto 43o.annis,exod.ii f

filij non occidendipropatribus,deut.i4C: 4reg.4b : ezech.

18 c

filij docendi myfterium Pafeh�, cxo.ix d filium fuum Salomonern tradit Dauid in manus N ath� pr�-phet�,! reg.ii f

fili) irtobedientis p�na,dcut.�i d filiorum officium ergaparentes,ephe.6 anbsp;filios confecrant idolis lfia�lita;,4 reg.17 cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

filij Abrah�,fideles,roni.9 b in Filios Dei adoptati fumus,ephe,i anbsp;filij Dei fumus per fidem,gala.3 dnbsp;de Filio prodigo parabola,luc.15 cnbsp;filiorum duorum parabola,matth.ii cnbsp;filij Dei funt qui fpiritu Dei aguntur,rom.8 cnbsp;filia prudens,viro fuo h�reditas,eccl.i! .anbsp;fiham luxuriofam oportet obferuare, eccl.41 bnbsp;fimbriae per angulos veftimenti,nume.i5 dnbsp;fitnbri� ��ftimenti Chriftitaftu fanatur mulicr,matth.9 cnbsp;finrbriae veftimenti Chrifti taftufananturinfirnii,maith.i4 dnbsp;fingit Dauid infaniam,i reg.ii a. dnbsp;fingit Samuel quod immolet,i reg.i6 anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

NOVI TESTAMENT!.

Finis hominis infperatus,eccl.9 c finis omnium appropinquauit,i pet.4 bnbsp;Firmamenti creatio,gene.i �

^Flagellatur Chriftus,matth.x7 c flagellatur Paulus,aift.ilt;S f.enbsp;flagellantur Apoftoli,aft.� gnbsp;fiagellantur pr�feifti filiofilm Iffael,exod.j Cnbsp;Fiet Iefus,ionan.ii d:luc.i9 fnbsp;fientes beati,amp; quare,luc.6 dnbsp;flendum eum flentibus,rom. ii dnbsp;fiuuiiis irrigans paradifum,gene.z dnbsp;if Foecundam facit Deus Liam,gene.29 fanbsp;f�dus Dei cum Noe,gene.� c.9 b.cnbsp;foelicitate nefeit vti ftultus,prouer.26 anbsp;foenum dat Deus iumentis timentium fe5deut.11 bnbsp;non Foenerandum fratri,deut.23 dnbsp;folio volante terrentur,Deo non obtemp�rantes: leui.xd fnbsp;fons irrigans terram,gene.2 anbsp;fons gratia; amp; veritatiS,Chriftus,Zacha.i3 anbsp;formidolofi non proc�dant ad bellum,deut.2o bnbsp;fornax ferrea,Aegyptus,deut.4 cnbsp;fornicatio vitanda,i cor.io b;i thefla.4 anbsp;fornicatio he nominanda quidem,ephe.$ anbsp;fornicatorem excommunicat Paulus,i cor.4anbsp;fornicationes moite puniend�,quae,leui.i8 a.20 bnbsp;fornic�tores regnum Dei non pofsidebunt, 1 cor.6 bnbsp;fornicatrix comburebatur,gene.3 8 fnbsp;fornicator Zamri occifus � Phinees,nume.ts anbsp;fornicari cum dijs alienis5exo.34 bnbsp;fortis Deus nofter,2 reg.22 a

�ortitudo Dei oftenfain Ph3r�one,exo.9 c fortitudo hoftraDeus,exo.i$ anbsp;fortitudinem aufert Deus inobedientibus,deut.28 bnbsp;quod Fortun� vulgo tribuitur, fcriptura ad Deum refert, vtnbsp;patet,exo.2i �

fra�tio panis,a(S.2 g fratris mortui abfque liberis VXorem,accipiebat alter frater,nbsp;gene.38 b:deut.2$ b

frater abducens � fide,occidendus,deut.i3 b

fratris nomine compellat lacob ignotos,gene.29 3 fratres fuos dicit nos Chriftus, heb.2 cnbsp;pro fratribus animas ponere debemus,i iohan.x bnbsp;fratres funt omnes chriftiani,matth.23 anbsp;inter Fratres primog�nitUS Chriftus,tom,8 fnbsp;fratri peccanti remittendum,matth.i8 cnbsp;fr�ternitatem diligamus,rom.i2c:i pet.i dnbsp;fratres fiue cogna� Chrifti non credunt in eutn, iohan.7 anbsp;ftaudulen� non faluabuntur,i cor.6 bnbsp;fraus ferend3,non inferend�,i cor.6 bnbsp;� Fru�libus cognofeitur arb�r,m3tth.7 cnbsp;fru�tus iuftiti� amp; peccati,rom.6 dnbsp;fruftificemus Deo per opera,roma.7 anbsp;adFrugalitatem adh�rtatio,prouer.27 dnbsp;fruges confumuhturinobcdientibus,deut.28 dnbsp;frumentum dat Deus diligentibus fe,deut.ii bnbsp;f Fugiendum fiperfequantur nos,matth.io cnbsp;fugit Paulus ne l�pidetur,a�l:.i4 anbsp;furis poena,exod.22 anbsp;fugit Elias Iez�bel,;reg.t9 3nbsp;fugiunt Chrifti difcipuli,duin ille � lud�is capieurjluc.ii cnbsp;cum Fure non vei�fandum3prouer.24dnbsp;furtum non faciend�ni,ex�.2o cnbsp;fures non faluabuntuf,i cor.6 bnbsp;fures laborent manibus,amp; quare,ephe.4fnbsp;ftiris parab�l�,matth.24 diluc.rx enbsp;fines amp; latrones vocat Chriftus Pharifacosjiohan.io bnbsp;Furore mentis percutit Deus inobedienteSjdcut.xS C

G

Gaal filij Ob0 a�la,iudic.9 GabaaBeni�min �dificatur,3 reg.is enbsp;Gabaonitarum calliditas,iof.9nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Gabaonit� � quinqj fegibus obfefsi,� lofuc libcratwr, iofr� Gabelus venir ad nuptias Tobi3e,tob.9 c

Gabriel faluutMariartijluc.rc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

lt; ij

-ocr page 30-

INDEX VETERIS

Gad fi�ius lacobjgene.j o b,49 c�of.ii a Gad propheta,! reg.ti a:i reg.24 bnbsp;Galaad mons quare fie didus^gene.ji anbsp;Galatas infenfatos Paulus vocatjgala.j anbsp;de Gallina pullos congregante,matth.z3 dnbsp;Galil�i Chriftum fufcipiunt,iohan.4 fnbsp;Gamalielis confilium pro Apoftolis,a�l.� fnbsp;Garizim mons ad benedicendum^deur.z? bnbsp;in Gaudio feruiendum DeOjdeut.iS enbsp;gaudent Apoftolifeaffligi propter Chriftum,ad.$ gnbsp;gaudenduni in Domin0jcolofli4 2nbsp;gaudendum cum gaudentibus^rom.ii cnbsp;gaudium � Spiritu fan�to,rom.i4 cnbsp;vt Gauderemus venir Chriftus,iohan.i7 bnbsp;gaudium cordis prorcgatvitam,eecl.3o dnbsp;gazam vrbem capit ludas, iudic.i dnbsp;Gazer vrbs expugnata � Iofue,iof.io fnbsp;gedeonis aftalegunturJudic.�.z.Snbsp;in Gehenna ignis perpetuUSjmarc.9 gnbsp;Gehon fluuius,gene.x cnbsp;Gemunt filij Deijamp; quare,rom.8 dnbsp;Genuitnos DeuSjdcut.ji c

Generandi vim d�dit Deus omnibus qux fuper terram l�int, gene.i.amp; 9 b

Gentes in gloriam Dei creat�,deut.26 d genres amp; populos diuifit Deus per regiones,deut.j 1 anbsp;gentium focietatem prohiber oeui Iud�is,dcut.7 anbsp;ne Gentium opera imitemur,ephe.4dnbsp;genres peccatores,gala.i cnbsp;gentium conuerfatio ante fidem,cphc.2 anbsp;genres dicuntur canes � Chrifl:o,matth.i$ cnbsp;genres dimifit Deus agere quod vellent,dans tarnen eis plu-uias,amp;c.vfque ad tempus,a�i:.i4cnbsp;gentium ele�tio,pfal.i7.verl� 48.pfal.x.ver.8nbsp;gentium conuerfiojifa.xanbsp;gentium vocatio per pr�dicationem,if3.66 fnbsp;genten �onu�rtit Deus,aft.ii c.14 dnbsp;gentium ingreffus in ecclefiam,matth.8 b.ii bduc.i e:a�to-rum X f.x8 g

gentium ingreflus fuerunt Samaritani,iohan.4 genti� minifter amp; do�lor Paulus,rom.15 d;gal.i c:i timo.x bnbsp;gentibus datur Spiritus fan�lusjad.io gnbsp;genres conclues fan�lis,ephe.x dnbsp;genres ne glorientur ob fuam elelt;flionem,roma.li Cnbsp;genres meminerint quales fuerint,ephe.x cnbsp;genres ex pura mifericordia laudantDcum, ludstivero exnbsp;promi�ionibus,pfal.ii6.rom.i5 b

ex Gentibus plures Chrillo credunt qu�m ex Iud�is,ifa.54 a Giezi famulus Elifei lepra percutitur,4 reg.j.f.gnbsp;gigantesin terra Chanaan,nume.i3 dnbsp;gigantes viripotentes,gene.6 a

^Gladio percutientes gladio peribunt,matth.x6 e gladi) ius,gene.9 a�xo.xi b.c:leuit.x4Cnbsp;gladium quai e port�t magiftratus,roma.i3 bnbsp;gladius fpiritus aflumendus, ephe.6 cnbsp;Gloria Dominiinnube,exod.i6bnbsp;gloria Dominiimpleturtemplum,3 rcg.8 bnbsp;in gloriam Domini elettus Ilra�l,deut.x6 dnbsp;in Gloriam Dei infirmatur Lazarus,iohan.ii anbsp;gloria fob Deo debetur,philip.4 dnbsp;in Gloriam Dei omnia faciat fidelis,i cor.? gnbsp;gloria poft tribulationes,i pet.i bnbsp;gloriam non quxfiuitPaulus,! thelT.x anbsp;glori� inanis cupiditas fiigienda,gala.$ dnbsp;gloriam abinuicem quaerentes non poflunt Chrifto credere,nbsp;iohan. �.f g.ix f

non Gloriandum in fuis viribus aut in don? accepte,! co-rinth.4b7nb

gloriandum in Dei cognitioncjiere.�f vt glorificetur Deus,fiant opera noftra,matth.$ bnbsp;glorificandus Deus,exod.i$ a: deut.xS f

, 4Gq�ioli^ moritur,4reg.x$f.iere.4i a Gog interituSj�zech.xS g

Go�ath interficitur � Dauide, I reg. 17 f

AC NOVI TESTAMENT!.

Gomorqu� mcnfurafit.exod.i5 g Gomorrha comburitur,gen. 19 e

^Gradus affinitatis in legeprohibiti,Ieui.i8 a gr�ci (�pientiam qu�runt,i corin.i cnbsp;de Grano frumenti cadente in terram,iohan.ix dnbsp;Gracia Dei redemptio,rom.7 diephe.i bnbsp;gratia Dei faluamur,ephe.x anbsp;grati� Deo agend� po� cibum,deut.8 b:matth.x5 cnbsp;gratias agit Chriftus,matth.i4 bnbsp;grati� Deo femper agcnd�,ephe.� anbsp;gratis communicandum euangelium,matth.io anbsp;Gregem pafeens de ladle gregis manducat,i cor.9 anbsp;greges multiplicantur feruantibus prxcepta,deut.28 a

^Gulaopus tenebrarum,rom.i3 d H

Habacuc pafeit Danielem,dan.i4 f Habacuc Deo conqueritur de prolperitate maloiaim, ha-bac.i a

Habitant fideles confidenter3deut.33 d habitaculum Dei terra Chanaan,exod.ij dnbsp;habitaculum Dei facli Chriftiani per Spiritum fandlum,nbsp;ephe. X d

H�reditas Leuitarum Deus,deut.i8 a de H�reditate mortui abfque mafculo,num.x7 bnbsp;h�reditas Dei populus Ifrael,exod.i$ bnbsp;h�reditas c�leftis datur ex promifsione amp; operibus,gal.3 c:nbsp;matrh.i$d:tit.3 b:i pet.ianbsp;h�res vniuerforum Chriftus,heb.i ailuc.x cnbsp;h�reditatem non vult Chriftus diuiderc inter fratres, lue.

IX b H�rcfes oportet elfe,amp; quare,i corint.ii dnbsp;h�retici vitandi,tit.f cnbsp;h�refis Pharil�orum,pro fedla bona,adl.x5 anbsp;Hai vrbs exploratur,ac poftea fuccenditur, iof.7.8nbsp;Hali�etum non comedunt Iud�i,deut.i4 bnbsp;Hanani� falfa prophetia,iere.x8 anbsp;Hanon iniuriain leruos Dauid,x reg.io a.cnbsp;in Haran qui amp; Charan moriturThare,gen.ii dnbsp;Haza�lis regis Syri� a�la,; reg.i9.vfque 4 reg.ijnbsp;f Hebal mons ad maledicendum,deut.x7 bnbsp;Hebdomadarum folcnnitas,exo.54 cnbsp;hebdomadarum 7o.vifio,dan.9 fnbsp;Heber nafcitur,gen.io d.ii cnbsp;Hebr�um fe iaaat Paulus,x cor.ii cnbsp;Hebron qu� amp; Arbee,gen.3$ d

Hebron expugnatur � Iofue,omniaquc occiduntur cum re� gc ipforum,iof.io f

Helifacerdos iudicauit Ifracl40.annis,i reg.i.2.3.4

Heman cantor,i para.6 c Hemor occiditur � Simeone,gen.34 dnbsp;Henoc filius Cain,gen.4 cnbsp;Henoch fihus lared tranflatus � Deo,gen.� dnbsp;Her filius lud� occiditur � Deo,gen.3 8 bnbsp;Herb� verbo Dei creantutjgen.i bnbsp;Hermon mons qui amp; Sarion amp; Sanir,deut.3 bnbsp;Herodes Afcalonita occidit innocentes, matth.i cnbsp;H�rodes Antyp� opinio de Iefu,matth.i4 anbsp;Herodes hic natalem fuum c�l�br�t, marc,6 cnbsp;Herodem vocat Chriftus vulpem,luc.i3 gnbsp;Herodes amp; ipfius exercitus fpernunt Chriftum,Iuc. xx bnbsp;Herodes Agrippa occifo lacobo Petrum recludit in carcere,nbsp;a�l.u a

Herodes hic � vermibus confumptus expir�t,aiS.ix d Heth�i penitus delendi,deut.xo dnbsp;Heuafeducitur�ferpente,gen.3 aiicorint.n anbsp;Heu�os iubet Deus deleri,deut.xo dnbsp;Heu�us induratus � Deo refiftit Ifra�li,iof,ii dnbsp;Hilarem datorem diligitDeus,x corint.9 bnbsp;in Hilaritate miferendum,roma.i2 bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Hiram regis Tyri a�la,x reg.$:3 reg.j a.9 b Hiram artifex �rarius eximius,3 reg.7 bnbsp;Hircus peccatis populi onuftus,in deferta emiffus,i-Uit.id enbsp;^Hobab qui amp; Raguel,focerMoyfi, num.io d

H�dus in latte matris non coquen�us,exod.x3 d

H�di

-ocr page 31-

AC

INDEX VETERIS

H�di a Chrifto vocanturmaledi�ti,matth.x5 e Holocaufti lex,leuit.6 anbsp;holocauftum deuorat ignis � Domino,lcuit.9 dnbsp;Iloloferrnis a�la fcribuntur,iudith,7.vfque ad ij cap.nbsp;homicidij vltor Deus, gene.9 anbsp;homicidi) lexnume.35 brexod.xi bnbsp;homicida voluntarius occidendus, n� autem inuoluntarius,nbsp;deut.19 a.b

homicida diabolus ab initio,iohan.8 f homicida qui fratrem oditjiohan.; cnbsp;homo ad imaginem Dei fa�lus,gene.i dnbsp;homini formate datur anima viuens,gen.x dnbsp;homo puluis,genef.3 dnbsp;homini datDeus vim generandi,gene.i dnbsp;homini prouidet Deus de viftu, gene.i dnbsp;homo addicitur labori,gene.3 anbsp;homini omnia fubiefta,gene.i d.9 anbsp;homo in manuDei,vtlutumin manu figuli,iere.i8 anbsp;hominis fragilitas pr�dicatur, ifa.40 bnbsp;hominis cornouit Chriftus,iohan.x dnbsp;homines natura filij ir�,ephe.x anbsp;homo diuiditurinfpiritum,animam 8icorpus,i thefla.$ dnbsp;homo primus,Adam:fecundus Chriftus.i corint.ij fnbsp;homo Dei MoyfeSjdeut.i; a;iof.i4 bnbsp;homo exterior corpus,x corin.4 dnbsp;Honor tribuendus cui debetur,rom.i3 cnbsp;honor credentibus in Chriftum,i pet.x bnbsp;honoremus omnes propter Deum,i pet.x dnbsp;honore inuicem pr�ueniamus,rom.ix cnbsp;Honorificans Deum,eique fidens,honor3tur ab co,i reg. x fnbsp;honorificat pattern Chriftus,iohan.8 f

Hors diei duodecim,ioh3n.u b horeb mons,qui Si Sinai,deute.i anbsp;horrea benedicuntur obedientibus Deo,deut.x8 anbsp;horrendum incidere in manus Dei,heb.io enbsp;horr�i expulfi � filijs E(au,deut.x cnbsp;hofoitales fimus inuicem,rom.ix anbsp;hofpitalitas Abrah� Si Lot.gene.i3 a.19 anbsp;hofpitalis Martha Chriftum fufcipit,luc.io gnbsp;de Hoftijs varijsjlege Leuiticumnbsp;hoftia munda Gentium,mala.i cnbsp;hofti� Si mimera Chriftum fignificabant, heb. 9 c.fnbsp;hoftiam' obtulit Chriftus feipmm,heb.7 dnbsp;hoftias reijcit Deus vnica Chrifti hoftia contentus, heb.io bnbsp;hoftia laudis offeraturper Chriftum,heb.i3 cnbsp;hoftibus tradit oeus inobcdientes,deut.i8 cnbsp;hoftibus fuis vindi�tam retribuit Deus, deut.51 fnbsp;^Human� vit� vanitas,pl31.38.verf.8.9nbsp;humilitatislaus,prouuo cnbsp;humilibus Si inferioribus fe accommodandum,rom.ix dnbsp;humiles Si coram mundo abieftos exaltat Deus,luc.i enbsp;humilium Si affli�lorum confolatorDeus,x cor.i anbsp;quife Humili�t exaltabitur,matth.x3 bnbsp;hpmilibus dat Deus gratiam,i pet.5 bnbsp;humiliemur fub potenti manu Dei,i pet.� bnbsp;ad Humilitatem cordisinuitat Chriftus,mat.n d;Iuc.i4b:ficnbsp;Si Paulus, ephe.4 anbsp;^Hydropicus fabbato fanatur � Chrifto,Iuc.i4 anbsp;Hypocrifis,prouer.ix c.30 bnbsp;hypocritarum c�citas,malac.3 bnbsp;hypocrit� lud�i conuincuntutjiere.x cnbsp;Hyf�bpi fafciculuSjexod.ix d

I label inuenit tentoria,gen.4dnbsp;labes Galaad habitatores,iud.xi b:i rcg.ii 3:31 dnbsp;labin rex Chanaan,iud.4 anbsp;lacob natiuitas Si acta,gene.x$ vfque 49nbsp;lacob dileftus � Deo,rom-.9 cimalac.r anbsp;lacobi Si Iohannis vocatio, matth.4 dnbsp;lacobo vifus Chriftus poft refurreftionem,i corint.i$ bnbsp;laeoburafrater Iohannis occiditur, a�t.ix anbsp;la�lantia fugienda,prouer,x$ anbsp;lahaziel proph�ta,xparal.xo cnbsp;fahel vxor Haber occidit Sifaram,iudic.4 c

NOVI TESTAMENT!.

lair iudex Ifrael,iudic.io a lairi principis fynagog� filiam fufcitat Chriftus,matth.9Cnbsp;lannes Sc Mambres reftiterunt Moyfiji tirno.? bnbsp;laphet generatiojgene.p d.io anbsp;lared �tas 96i.anni,gen.$ a

^Ibin non comedunt Iudarijdeut.14 b ^Ichabod nafcitur,iTeg,4 dnbsp;in Iconio pr�dicat Paulus,adl.14 anbsp;in l�tu oculi refurgent mortui,i cor.15 gnbsp;�rld�la Gentium ftulta,ifa.4� a .

id�ia vnde traxcrint originem,fap.i4 b idolorum nulla potentia,ifa.44b:i corint.8 anbsp;id�lum non faciendum, leuit.i6 anbsp;idola fugienda,deut.i8 bnbsp;idolorum ac idololatrarum fubfannatiOjfap.13 c.d.i5b:ifa.4onbsp;e.4if.44-b.c

idololatra occidendus,exod.ii c idololatri� mala,fap.i4 dnbsp;idololatri� abominationes,ezec.8 bnbsp;idololatriam omnem abijciamus,i cor.io bnbsp;idololatrx non faluabuntur,i cor.6 b cnbsp;de Idolothytisjt corin.S.b.cnbsp;Idum�i non abominandij deut.x3 anbsp;Jdum�� vaftatioj amos,i c:ifa.ii c

�^lebus qu� amp; lerufalemjiof.iS d lebuf�os vult Dcus penitus deleri,deut.xo dnbsp;lehu r�gis Ifra�l a�:a,3 reg.19 vfque 4.reg.io g.ij cnbsp;lehu propheta occiditur� Baafa,4 reg.16 anbsp;leiuniumquomodo faciendum, matth.6 bnbsp;ieinnium quod opt�t dominus,ifa.$8 bnbsp;iciunio amp; oratione eijeitur dxmonium,matth.i7 cnbsp;ieiunium fine operibus mifericordi� non eft gratum,Zacha.

7 b.c;ifa.$8 a.b

ieiunium prardicat lofaphat populo,x para.io a ieiunio animam fuam humiliauit Chrillus,pfal.34 verf,i6nbsp;ieiunauit Chriftus 4o.diebus,matth.4 a:fimiliter Moyfes,nbsp;exod:34 d:item Elias,3 reg.i? b

ieiunant amp; orant Paulus amp; Barnabas, a�t. 14 dfieiunant amp; Ifra�lit�jiudic.io d;item Dauid,x reg.i b. amp; ix d; viri la-bes,i.reg.3i.b:Achab.3.reg.xi.b:ludith,8 d:Efthcr.4d:Sanbsp;ra. Tob. 3 b:Anna vidua, lue. x e; Efdras,i.efdr.8 dNini-uit�,ion.3 bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� . u -r �

qubd non Iciunent repr�henduncnr Apoiloli � Pharilxis, matth.9 b

ieiunium proprium non obijcicndum Deo,lfa.58 a lephte a�a,iudic.ii ixnbsp;leremi� genus amp; afta leges in prophetia ipfiusnbsp;leremi� perfecutio,eccl.49 bnbsp;inlericho mittunturexploratores,iof. 1. bnbsp;lericho deftruitur,iof.6 anbsp;lericho vrbem re�dificauit Hiel,; rcg.i6 gnbsp;lerobaal quare vocatus Gedcon,iud.6 fnbsp;leroboam a�:a,� 3 reg.u c. vfq^ue ad ly.caputnbsp;Icroboam idololatria,eccl.47 d

Icrufalem qu� Si Iebus,iof.i$ b:expugnatur �luda,iudic.i b : contra lerufalem prophetant Ifaias,leremi3S 81 Ezechielnbsp;lerufalem transfertur in Babylonem,4reg.x4Cnbsp;lerufalem reftauratur,x efdr.3 anbsp;in lerufalem moriturus Chriftus,luc.i3 cnbsp;lerufalem Chriftus ingredituismatth.x; dnbsp;lerufalem futurum excidium ob contemptum Chrifium,nbsp;matth.x; d

lerufalem d�plor�t Chriftus,matth.x; d lerufalem ciuitas noua,pfal.86:apoc.3 c.xi anbsp;lerufalem fuperna Sc c�leftis,gal3.4 dnbsp;lefus filius Iofedech,z3ch.3 anbsp;lefus Chrifti Si Mefsi� nomen,matt.i cduc.i cnbsp;ad lefu nomen omniafe fubijciunt, philip.t bnbsp;lefum ore confiteri oportet,rom.io bnbsp;IethrofocerMoyfi,exod.3 a.i8 anbsp;lezabel impi� afta,; reg.i6.i3.i9.xi:4 reg.9 f,gnbsp;de Ign� egreffo aceruos frugum comburente,'^Xo.xx anbsp;de Ign� in puteo recondito,x mach.i d

per Ign� filios confecrantludei,4reg.i7 c:idem facit Achaz. f dj -�.reg'

-ocr page 32-

AC

2.C0-

INDEX VETERIS

4reg.i6.a:qnod prohibetur,deut.T8 b ignis non accendebaturin fabbatho,exod.35 anbsp;ignis perpetuus, leui.6 bnbsp;ignis confumpturus aduerfarios fidei,heb.io enbsp;ignis columna deducens Ifraelem,exod.4o dnbsp;ignis confumens Deus3deut.4 dnbsp;igncaleXjdeur. 33 anbsp;igneis ferpentibus percufsi lfraelita:,nume ii bnbsp;igneo curru tollitur Elias, 4 reg.i bnbsp;Ignobilcs qui Deum contemnunt,i reg.i fnbsp;ignobilia niundi elegit Deus,i.cor. 1 dnbsp;Ignoti habiti Apbftoli cum maxime noti effent Deo,nbsp;rinth. 6 bnbsp;lt;.lllu ditur Chriftus,matth.t7 cnbsp;^imago nulla vifa quum dareturlex, deut.4 cnbsp;imagines Gentium fubuertipr�ciditDeus,deut.7 3nbsp;ad Imaginem Dei faftus homo,gene.i dnbsp;imago Dei Chiiftus,i.Cor,4 anbsp;imago Dei amp; glqriajvif.r.cor. ii bnbsp;Imitandus Deus, ep he.5 anbsp;imitator Chrifti Pauliis, i.cor.4 dnbsp;imitari Paulum quomodo oporteat,i.thefla,3 bnbsp;Immaculata Dei via, 2.reg.21 cnbsp;Immifericordes Socothit� amp; Phanuelitj puniuntur,iud.8 enbsp;Immolans dijs occidatur, exod.21 cnbsp;immortalis Deus, i timo.6 cnbsp;immortalis fuiffet Adam fi de ligno fcientix non ediffet, ge-ne.2 c.3 d '

Immunda animalia,deut.T4a:leuit.ii a immundum non tangendi lex,nume.i9 cnbsp;immunditia omnis ne nominandaquidem,ephe.$ anbsp;Imperium Dei contcmnentes puniuntur,numc.i4gnbsp;imperium datum Clirifto,i,reg.2 bnbsp;Impius non credens euangelio,i.pet.4dnbsp;impij amp; infidelis defcriptio, pfal.inbsp;impiorum prolperitas ac repentinus interitus,iob,2i.3.bnbsp;impij dicuntur a Chrifto fcandala,matth.i3 fnbsp;impij Chriftum negantes quales fint,iud�,b.d.enbsp;iriipi�riim gcmitus in extremoiudiciojfap.ja.bnbsp;impiorum nouifsima,pfal.7i.verfu i3nbsp;impiorum c�citas,ifa.i7 b

^incantatores nulli fint, deut.18 b incantatores Pharaonis � Deo percufsi,exod. bnbsp;Incarnatio chriftijgaudium fidelium, ifa.4 3nbsp;incedit Deus aduerfum nos,quando punit,leui.2^ d.Cnbsp;incenfa, orationes fandorum, apoc.8 anbsp;de inccffuscuftodia,prou.4dnbsp;inceftus Lot cum filjabus,gene. 19 gnbsp;incidebantfe facerdotes Baal,3.reg.i8 enbsp;incircuncifus non manducat Phafc,cxo.i2 gnbsp;incircuncifa meris,leui.26 fnbsp;incircuncifus labijs Moyfcs,exo.6 bnbsp;inclinan da corda ad Deum ,iof.24 fnbsp;inconftantia,vbi contentio,iaco.3 dnbsp;incredulitate abiedi Iudxi,roma.n cnbsp;increduli noningredienturregnum,hebr. 3 dnbsp;incredulitatem Apoftolorum increpat Chriftus,mar.i^ cnbsp;incredulitatem fuam vt adiuuetjOrat Chriftum pater dxmonbsp;niaci.mar. 9 d

increduli Nazar�i,matth. 13 h indignatio toUenda � nobis,ephc. 4 gnbsp;indulgentia Heli erga Iiberos,i. reg.2 �3 cnbsp;induimus Chriftum perbaptifmum, gala.3 dnbsp;vtinduamus Chriftum exhortatio,rom.13 dnbsp;ne induremus corda noftra aducrfus proximum,deut. jy bnbsp;indurat Deus quern vult,rom. 9 dnbsp;indurauit Deus Heuxos,iof.ii dnbsp;indurauit Deus cor Pharaonis,exo. 7.8.9.11.r4.18nbsp;induratur � Deo cor Sehon,deut.2 fnbsp;perinfamiatn amp; bonam famam exhibeamus nos Dei mini-ftros,2.c�nn.^b

ficut infantes'modb geniti fimus,T.pet.2 a infantibus fimiles nos effe opartctjmatth.i? bnbsp;infernus defcnbitur,ifa.2o g

NOVI TESTAMENTI.

inferorum poteftates non pr�ualent fidei,matth.i6 c infidelium mentes � fatana excxcata;,2.corin.4 anbsp;cum infidelibus nullum commercium habendum,2.cor. �cnbsp;infirmitates inobedientibusDeo,deut.7 c:28.d:exod.iy.g

infirmitate.s non inducit Dominus ijs qui cuftodiunt pr�ce-pta ipfius,deut.7 c

in infirmitate Deu.s orandus,eccli.3S a infirmus fide olus manducat,rom.i4 anbsp;infirmi fide tolerandi,rom.i4.a;i.cor.8.c.d:i. theff. j cnbsp;infirmitatibus noftris compatitur Chriftus,heb. 4 dnbsp;in firmitates ob peccata immitti,iohan.$.c;matth.9 anbsp;infirmitates ad folam Dei gloria quandoq; immittuntur iohan.g.a.ii,a

infirmus presbyteros accerfat,iaco. $ c inf�cunda null3,fiobediaturDeo,exo.23 enbsp;ingemifcit omniscreatura,rom.8 dnbsp;ingratitudo Laban,gen.3i.a:it� pincern� Pharaonis,ge.40..

difiliorum Ammon,i.reg.io.aiSaulis, i.reg.i9.d;Nabal,i: reg.2j.b: lud�toru,ezech.2o.a:ifa.i.a:micn.6.a:ofee,i3.b.nbsp;Ierufalem,ezech.i6.b;matth,23 d

ingredi viam vniuerrf� terr�,pro mori,3 .reg.2 a inimici diligendi,matth.3.g:prou.25 cnbsp;de inimici malo non gaudcndum,prou.24 cnbsp;inimicum non vlcifcitur Dauid,2.reg.i6.c: parcit amp; inimico

Sauli,i.reg.24.b.2lt;J a inimicos cibat rex Ifrael,4.reg.6 enbsp;pro inimicis orat Chriftus,luc.23 enbsp;inimicos fuos reconciliauit fibi Deus colof. i Cnbsp;iniquitates aufert Dcus,deut.54.a.bnbsp;iniquitates hominum defcribit Iob,iob 24 anbsp;fuperiniquitate non gaudetcharitas,i.cor.i3 bnbsp;iniqui non laluabuntur,i.cor. 6 bnbsp;iniuria prgpria non vlci(cend3,matth.$ fnbsp;iniuri� ne fimus memores,leuit.i9 dnbsp;iniuriam lofeph remifit fiatribus,gen.4�.b.�o cnbsp;iniuriam Semei fert Dauid,2. reg.i6 bnbsp;iniuftitiam abominatur Deus, deu. 2$ dnbsp;innocens nullus apudDeum,exo.34 3nbsp;innocentiaSamuelis,i.reg.i2 anbsp;innocentiam fuam oftendit.iob,iob,3i.anbsp;inobediens�cerdoti punitur,deut.i7 cnbsp;inobedientibus verbo Dei maledidio, deuterono. 28. b: j.

regum,i3 d.e inobedientia Adx nos peccatores conflituit,rom.$ dnbsp;infatiabilia tria,amp; quartum inexplebile,prou. 30 cnbsp;infons non occidendus,exo. 23 anbsp;vt intelligant lud�i opt�t Deus,deut.32 dnbsp;intelligentiareplentur artifices,exo. 31 anbsp;cor intelligens Dei erga fc beneficia,deut.29 anbsp;intercedit Abraham pro Sodomitis,gcn. l� cnbsp;interceffor nofter,Chriftus,rom.8 gnbsp;interficiuntur idololatr� �Leuitis,exo.32 fnbsp;interpretatiofomniorum eft Dei,gene.4o bnbsp;jnterpretatio,donum Dei eft,amp; � Ijoiritu Dei,i.COr.ix b: 14 cnbsp;interrogandus Deus ininfirmitatibus,4reg.i dnbsp;inuident Palxfthini puteos Abrahx,gene.26 cnbsp;inuidi filij Laban ob diuitias lacob, gene.31 anbsp;inuidiafiliorum lacob in lofeph fratrem, gene.37 bnbsp;inuidet Saul laudem victoria: Dauiditribui,i.rcg.i8 bnbsp;inuidi fugiendi,prou,23 anbsp;inuidet neminicharitas,i.cor.i3 bnbsp;inuidia reijcienda,gala.$ d; r. pet.2 anbsp;inuocatus Deus in tribulatione exaudit,2.reg.ti anbsp;inuocantibus Deum,falus,rom3.io cnbsp;inuocandus Deus corde*puro, 2 tim. 2 dnbsp;inuocare nomen Dei fuper aliquem,nume.6 dnbsp;inuocantes BaalirridetEli3s,3.reg. 18 c

f loab principis militi� Dauid ad3,2.rcg,3.e.ii C.i4a C.1� b.c.i9 3:3.reg.i a.2a.bc

Ioachazada,4.reg.io.H-i3 loachim fucceditfratri Ioacim,4 reg.24 anbsp;loas pater Gedeonis.iudic. 6 fnbsp;loas filius OchoziXjSc laas fijius loachaz, 4 reg. ir.Ji.i3.r4nbsp;loatham


-ocr page 33-

INDEX VETERIS AC

loathan filius Gedeonis, iudic.9 a.b loathan regnat pro Azaria,4.reg.i5 b f gnbsp;lob vitam et afta babes in libro ipfius; cuius patientiam iminbsp;tari debemus,iacob.5 c

lochabedvxor Amram,exo.6 c lohanan a�hajiere.40.41.42.43nbsp;lohannavxor Chuf� Chriftumfequitur,Iuc.8 anbsp;Iohannis bapriftjc natiuitaSjafta amp; niorSjluc.1.3: matth.3.11nbsp;marc.�dohan.i.j

Johannes hortatur ad p�nitentianij Chrift� veniffe Salua-torem annuntians, matth.j a

lohanes Euangeli�a amp; lacobus vocatur � Chrifto,matt.4 d lohannes et lacobus cupiunt vt ignis in Samaritanos defce-dat.luc.9 g

de hoc lohanne multa apud EuangeliftaSjite in Apocalypfi, amp; in epiftolis ipfius

lohannes Marcus minifter Pauli^aft.ij a deIoiadapontifice3Vide4reg.11 a.dnbsp;lonadab filius Scmmaa prudens fecundu carnem32.reg.13 a,nbsp;lonadab filius Rechab,pius34.reg.io dnbsp;de Iona vide ipfius prophetiam.

lonx figno oftendit Chriftus fe tertio die refurre�lurum, matth. 12 a

lonathan filius Gerfbn,iudic.i8 g lonathaefilij Saulis a�tasamp; njors,i.reg.i4.18.19.20.31nbsp;lonathas frater lud� dux Tud�orumji. mach. 9.11.12nbsp;loppitarum facinus in lud�os,2.macha.i2 a.nbsp;loram r�gis Iud�adla,3.reg.22:4 reg.8nbsp;loram frater Ochozi�34 reg.i.d

loram filius Achab impius34reg.2.6. 8.9 lordanis terra irriguajgene. 13ICnbsp;per lordanem ficcum tranfeunt filij Ifraeljiof.j dnbsp;in lordane lauatur Naam an,'-4 reg. i dnbsp;lofaphatpius rexluda33.reg.i$.22;4.reg. 3 dnbsp;lofeph fib) lacob adla � 3o.^ene.ca. vlque ad finem librinbsp;lofeph fideS3heb.11 d: eiusq; c�mendatio3eccli. 49 dnbsp;lofeph ab Arimath�a difcipulus Chrifti3matth. zj gnbsp;lofeph cognominatus Baoabas3alt;3:.4 gnbsp;lofi� regis lud� pr�nuntia�oja�a amp;mors33.regum.13 3:4nbsp;regum 2i.d.22,23

lofue afta vide3exo.i7 c.24 d.32 d:nume.ii.f.i3.14: de ut.i. f. amp; toto libro l�fue

lolue laudes,eccU.4tf a

Iram Dei timens Moyfes orat pro populo3 deut.9 c ira Deffuper omnes def�uit vno pcccante,K)f.22 dnbsp;iram furoris Dei facere,i.reg.i8 cnbsp;iratus Deus claudit ca;lum3dciit.ii bnbsp;ir� Dei in populum caufa,deut.29 dnbsp;ira Dci fuperincredulos,c�lof.3 bnbsp;ira Dei filij fumus natura3ephe.2 a.

ab ira venturaliberati fumus per Chriftum.i.theff. i d ad iram amp; ad loquendum tardifimus,iaco.i cnbsp;ira ab�cienda3rom. Il d

ad iram prouocarunt Deum lud�i, nume.ii a.i^ a.ii a: deutero.9 b d. 32 c

qui irafcitur fratri reus eft iudido3matth.y c cum iracundo non fit tibi �micitia.prou.22 dnbsp;cum iracundo nonrixandum3eccb.8 dnbsp;ire ad patres,pr� mori3gene.i$ cnbsp;ire vel venire ad Chriftum.credere ei,iohan.6 dnbsp;iris in nubibus3gen�.

irridet Elias d��m Baal33.reg.18 e irridentes pueri Ebfeum,deuorantur, 4.reg.2 dnbsp;irridetur Chrifl;us3iohan.i9 anbsp;non irritatur charitas3i.c0rint.13 b

^Ifaac filij Abrahx pr�nuntiatio3natiuitas amp;.a�la, gen.ij a 17 C.18 b.amp; 11 vfque ad 27 caput

Ifaac commendatio3eccb.44 c

Ifai pater Dauidis3ruth.4 d: i reg.16.17 b: i para.i b Ifai� prophet� afta34.reg.i9.2o:ifa.i.6 ��nbsp;Ibofeth)afl:a amp; mors,2.reg.2.3.4nbsp;�fmaelis vita3gene.16.17.21.1I

Ifra�lemvocatDeusIacob3gene.32g -�lra�litarum feu hid�orum vita defcribitur quinque libris

NOVI TESTAMENT!.

Moyfi3lofue3iudicum3regum,Efdr� amp; Machabxorura Ilfa�l quare in populum Dei affumptus, amp; quare eiedus,nbsp;ierem. 13 b

Ifraelis vltimaconuerfio amp;exalt3tio,ofee.2 (vfophoni�.3 b: mich.j c

qui Ifraebt� veri3roma. 9 b IfraelDei3chriftiani3g31.6 dnbsp;Ifraelita verus Nathanael3 ioan. i gnbsp;Ifrael eft inexcufabilis3rom.io dnbsp;ifraebs exc�catio quare fa�ta3qui tarnen poft Gentium ple-nitudinemfaluuserit3rom. ne

ifraebt� quare ad iuftitiam per legem non peruenerunt, 10-ma.9 g

Iflachar fibus Iacob3gene.3o c.49 b

ql�neris lacob comes3Deus3gene,13 c.3$ a itineris fibor� ifrael duxfuit deus diu ac no�iu, exo. 13 d

qiubal cithar� inuentor3gene. 4 d iabileus annus31eui.i$ bnbsp;iuda fibus Li� nafcitur3 gene.19 dnbsp;iud� coniugium amp; inceftus3 gene.38.a.dnbsp;iud� fupra ommes fratres datur regia poteftas3gene. 49 bnbsp;iud� fiborum genealogia3i.para.4 anbsp;iud� amp; lerufalem perditi034.reg.11 b.23 fnbsp;iuda dux belli conftituitur3iudic.i.3nbsp;de Iuda proditore conqueritur Chriftus,pfal.y4nbsp;iudas Chriftum traditjiohaa.iS anbsp;iudam proditorem fafti p�nitet.matth.27 anbsp;iudas fufpenfus cr�p�t m�dius,aft.i cnbsp;de iuda Machab�o vide libres Machab�orumnbsp;iud�i ex medio nationum fepai-ati � Deo in populum ipfiusnbsp;deut. 4 c: rom.9 a

iud�orum gens obftinata,ifa.48 a; aft.7 g iud�i transferuntur in Babyl�nem,4.reg, 2$ fnbsp;iud� Si Ifraelis vnioj ezecn.37 dnbsp;iud� redu�tio � captiuitate,ofee 6.dnbsp;iud�orum rebqui� faluand�, ifa.io enbsp;iud�orum amp; Gentium vnio in Chrifto3il�.i9 dnbsp;iud�i fub Moyfe baptizati in nube amp; in mari,i.cor. 10 anbsp;Ex iud�is falus, Chriftus, iohan.4Ctiom.9 anbsp;vt iud�os faluaret3mi(fus Chriftus, matth.i$ cnbsp;ad iud�os prim�m mittuntur Apoftob3matth.ioanbsp;iud�i Chriftuni lona amp; Salomone maiorem non audiuntnbsp;matth.12 d

iud�os regno cijciendos fufceptis Gentibus oftendit �hri-ftus parabola vine�,matth.ii d,.

de iud�is eft maxima pars eor� qu� in euangelij s 8c epiftolis fcriptaleguntur

iud�� captiuitas prophetatuispfee.s a: amos.i a iudicat Moyfes populis btes,exod.iS bnbsp;in iudicio non acquiefeendum plurimor� fententi�,vt � veto recedatur,cxod.23 a

iudicij 2quitas,exod.23 a:leui.i9.c.g.24 d iudicabant iuxta legem iudices,deut. 17 bnbsp;iudicio non contendendum chrifti3nis3matth.j Ei.cor. 6 bnbsp;iudicat omnes mortales Deus3gen. 18 c

iudicat deus fecundum cord33nou.fecund� faci�ji.reg. 16 b indicium pro aiftidione,frequens,vt,i.per.4 d., .,nbsp;iudicatus eft qui Chrifto non credit,iohan.3 be ' 'nbsp;iudicabitur quifquefecundii opera fna,matdi.i6 d: roi�^ 1 bnbsp;2.corinth.$bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. �i''

indicium general.e,ifri.'� c.17 a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .

indicium extremum fignapr�cedent,matth.14 c ., ad indicium Chriftus cum.angelis venturus,matth.i^ enbsp;indicia Dei admiranda,fap. 16 c . 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

indicia Dei iufta,v,era 8c incompr�henfibili�,rom.ii di 'apo-calyp.163 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� i-- ..

iudicaturi Apoft�b duodecim trihus,matth. t6 d indicate fratremmon oportet,matth.7 a: rom.na. bnbsp;non iudicandumjfecundura faciem,iohaa.7 cnbsp;iudicisofficium,exod..i3 a -7 ..nbsp;iudicinonobediensocciditur3d�ut,i7c �nbsp;iudex ne accipiat perfonas, leui.i9 cnbsp;iudicibus non detrahendum, exod.ii dnbsp;iudex Yiuorum8�m.of�UomxnCtvjft�sgt;f�lt;^'^� 8 � -.......... nbsp;nbsp;nbsp;quot;quot; T iuj Judith

-ocr page 34-

�NDEN VEtER�S AC �udith vidu� a�tejiudith. 8 vfque adfinem librinbsp;i�giihl ferreum inobedientibus,deut.x8 enbsp;jugum fiiaue Chnftijferendum,matth.ii dnbsp;�iramentuin fiiurn cuftodit Deus^deut.? b: luc.i gnbsp;iuramentum fadum GabaonitiSjSc � Saule violatum, pxini-tionem adfert, i.reg.ii a

iurat Paulus ad aliorum.vtilitatem^z.'Corint.i d

non iurandum per nomen idoloru, exo.13 c:fed per nomen Deijdeut.6d.io d

hori iur�ndum fruftra, deur. $ b

iuratibus in nomine Domini m�daciter,m�lcdidioj2ach.� a iul�urandum exigitiudex �fure,exo. zz bnbsp;iuramentum in controuerfijs,heb.i cnbsp;cum iuramento negat Petrus Chriftum,matth.i^ gnbsp;non iurandum omnino,matth.$ f: iacoj cnbsp;ius gladij,gene.9 a�matth.z� enbsp;ius belli in cxpugnandis vrbibuSjdeut.io cnbsp;ius publicum non violandum,prouer.i6 bnbsp;ius publicum Dei opus eft,proucr.i6 bnbsp;iullitia amp; mandata Dei facienda,deut.i7 bnbsp;iuxta iuftitiam retribuit Deus cuique,i,reg. z6 dnbsp;iuftiti� vidlimas immolarCjdeut. 33 c

iuftiti� Dei comparatione nulla eft hominis iuftitiajiob.4 d. �a.ijb

iuftus nemo fi D�o comparetur,iob 4 d.pfal.i4�.ver.i iuftitia noftra �Deo eft per fidem in Chriftum,phili.3 cnbsp;pro iuftitia ad mortem vfque ceitandum, eccli. 4 dnbsp;iuftitiam qui facit ex Deo natus eft,i. iohan. 1 dnbsp;iuftificamur quomodo, tit. i d.3 b:a�t. 13 fnbsp;iuftificamur fide in Chriftum.roma.4 dnbsp;non iuftificamur ex operibus legis, gala.3 anbsp;iuftificati fecundum Chriftum ambulent,rom. 8 enbsp;iuftificamur amp; condemnamur ex verbis noftris,matth,ixcnbsp;iuftus Deus,deut. 32 anbsp;iuftus Chriftusji.pet. 2 dnbsp;iufti amp; beati,pfal. 3i:rom. 4 anbsp;iufto non eft lex pofita,gal3.$ dnbsp;iuftiis fid� Viuit,n�b.io g

iuftus vix effugit tribulationes,i.pei.4d iuftificatus publicanus,luc.i8 bnbsp;iuftus primum aceufator f�i,prou.i8 cnbsp;iufti poftiudicium vtfol fulgebunt,matth.i3 fnbsp;iufto auertenti fe � vita re�lajmors,czech.i 8 fnbsp;iuftdrum finis incognitus,ifa, $7 anbsp;iufti iudiCabunt impios,prouer.r4 cnbsp;�uuenUm fequutus confilium Roboam,punitur, 3 reg. 12 b cnbsp;iuuenes quales elfe debent, tit.2 bnbsp;iuuenilia defideriafugiend3,2.timo. 2 d

iuuentute benefaciendum,cccles.ii d.12 a.thren.3 c

L.

laban fratris Rebeccx a�ia,gene.24 d:vfque ad 31 caput labiorum fruftus,laus Deo exhibita, heb. 13 cnbsp;labor perpetuus,hominis vita,iob.7 anbsp;laborihomoaddicitur, gene.3 d

- laboribus proprijs viuendum,pro�.$c;i.thefla.4C qui non laborat, non manduc�t, 2.the(ra. 3 cnbsp;laboratmanibus Paulus,i.corint.4c;a�l.i8 anbsp;labpre pmniafiorent,protrer.i4 a

J�boreS m�huum ab al^s comeduntur,ijsquiDeo funtino-bedienteSjdeut.xS b

laborant�s amp; onuftipeccatis acc�dant ad Chrift�, matt.n d lade fluit terra Chanaan ,exod.3 cnbsp;lac'amp; biityrum peregrinis apponitur,gcnc.i8 bnbsp;lade opus paruulis, heb. � d

lac rati�nabfte concupifeamus,i.pet.2 a la�atfiliumfuum Anna,i.reg. I dnbsp;lach�ymis pedes C hrifti rigat peccatriXjluc. 7 fnbsp;cum �aehrymis m'onet Paulus fratres, ad.20 fnbsp;lactatur Deus benefacere nobis,deut.28 gnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;1;,

l�titia obedientibus DeOjdeut.16 C Laganorum oblatio,le�it. 21nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Laici panes quibus vefci omnibus licebat,t.reg.it a Lais habitatores oceiduntur, iudic. 18 g iu:'nbsp;Lamech bigamus amp; honricida^genc. 4 d

NOVI TESTAMENT!,

Lamentatione fua lohannes n� pellexit lud�os adp�niten-tiam,m3tth.ii b

laminas ^cr�forma,exod.24 f

languores inobedientibus Deo,deiit.28 g lapides pluit,iof. 10 cnbsp;lapidem erigit iacob in titulum,gene.28 dnbsp;lapides colledi in aceruum in teftimoni� f�deris,gene. 31 fnbsp;lapis viuus, Chriftus,matth.2i d;i.pet.2 b.-pi�l.iiz.ver.zinbsp;lapis offenfionis,Chriftus,i.pet.2 bnbsp;lapides viui Chriftiani,i.pet.2 anbsp;lapidatur Naboth innocens,3.reg.2i.c.dnbsp;lapidatur Paulus,ad.i4 cnbsp;lapidare volunt Chriftum Iud�i.iohan.8 gnbsp;lapidetur filius inobediens,deut.2i dnbsp;lapidetur blalphemus,leuit.24 b:fimiliter is qui ligna fabbx-tho collegit.nume.is d

lapidetur diuinus,leuit.2o d

lapidetur abducens � fiducia in Deum, quantumuis amicus, deute. 13 b

laquei mortis, 2.reg.22 a

latitudo cordis datur Salomoni,3ifeg.4 d latro alter cum Chrifto pendens faluatur,luc.23 fnbsp;latus Chrifti aperitur,iohan.j9 f

Lauacro regenerationis faluamur, tit.3 b laus noftra Deus,exod.i� a: deute.io dnbsp;In laudem fuam elegit nos DeuSjdeut.x� dnbsp;laudant afsidu� Deum Apoftoli,luc.24 gnbsp;laudis hoftia oiferenda per Chriftum, hebr,i3 enbsp;laudes immodic�,fufpe(ft�,prouer,27 cnbsp;lauatur Dauid amp; vngitur relifta fui affli(ftionc,2,rcg. 11 enbsp;lauabantur pedes hofpitio fufceptis,iudic. 19 cnbsp;lauabani lud�i mortuos,aft.9 gnbsp;de Lazato quem fufcitauit Iefus.i0han.1t a.c.12 a.bnbsp;qLebna expugnatur,iof.io e

legatione pro Chrifto fungitur Paulus,i.cotinth. $ d leones in genres impias immilsi,4.reg.i7 dnbsp;leonem occidit Samfon,iudic.i4 b:item Dauid,i.reg.i7 dnbsp;� Leone percutitur inobediens propheta.j.reg.io gnbsp;Leo de tribu Iuda,apoc4 bnbsp;� lepra cauendum,deute.24 bnbsp;lepr� � lepra diftin(�io,leuit. I3.14nbsp;leprofi Samaritan! faturantur,4.reg.i7 b.enbsp;leprofus � Chrifto fanatur,m3tth. 8 anbsp;leprofi decem fanantur,luc, 17 cnbsp;l�porem non comedunt Iudxi,le�it.ii anbsp;leuare manum in cxlum folebant iuraturi,gen.i4 d:deu.32 fnbsp;leui nafcitur,amp; occidit Sichimitas,gen.29.d: 34 dnbsp;Leuitx elefti in minifterium Dei,numc.3 fnbsp;de Leuitis multain Exodo Leuitico, Num�ris amp; Deutero-nomio

� Leuitii interfefti idololatr�, exod. 3 z f in Lcuitarum locum filij Iofeph,iof.i4 anbsp;lexignea,deut.33 anbsp;lex cum datur,terrentur lfracliti,exod.i9.c.io.c. dtdciit.j cnbsp;lexiniuftisjhomicidis amp;c.pofita,i.timoth.t bnbsp;varias leges populo Ifraelitico datas habes, in exodo, Leuitico, Num�ris amp; Deuieronomio.

legem explanat Moyfes,deut. i a legem non f3ciens,malcdidus, deut. 17 dnbsp;lex in corde amp; ob oculos leuit. 19 dnbsp;adlegem feruandam exhortatio,deut.43inbsp;ante legem peccatum non putabatur cfle peccatfi,romd bnbsp;lex data per angelos, gala.3 cnbsp;perlegem3cognitiopeccati,rom.3 cnbsp;lex pofita propter transgrefeiones,rom.$ dnbsp;lex p�dag�gus adGhr)ftum,gal3..3 dnbsp;lex bon3,i.timo. i.b: roina. 7 �nbsp;lex Moyfi amp; circuncifio iugum � Petro voeanttir,aft. l� bnbsp;legem rJuUus -ludxo�-um obferuabatjiohan.? bnbsp;lex non viuificabat,gala.3 dnbsp;lex amp; prophet� duobus mandatiscompr�hendqjjtur^matt,nbsp;iid;gala. $b

legis impletio eft proximi dilcftio,rom .13 c

4�X 8i proph�te labbathxs IcgebantuTia�.t} C

Icg�s


-ocr page 35-

INDEX VETERIS AC legis finis amp; perfefliOjChriftus, ronia.io anbsp;legem aboleuit ChriftuSjamp; quare,ephc.i.d:x.cor.3.d;a�l;tynbsp;b.heb.7 bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

lex regia dileftio proximi,iaco.i b lexfcripta in cordrbus fidelium,hebr.8 dnbsp;legi Dei ferait homo mcnte,rom.7.d:quod faCere n� potellnbsp;carhisfapientia,rom.8 b

legifperitos repr�hendit Chriftus,luc.n g legum conditores iniquos repr^hendit l�aias, ifa.io a

^Lia parit Ruben,gen.i91 Libamentum lex,leui.6 bnbsp;in Libro vitse fcribi,phili.4 anbsp;de libro Dei deletur peccator,cxod.5x gnbsp;libri curiofafeftatorum combufti,a�l.i9 dnbsp;Libellus repudij,deut.i4 a

Liber Paulus non eft fua libertate vfus, nifi vbi neceflariu�i eratji.corint.�a

liberifunt Chriftiani,i.pet.�.c:ioh�n.8.d:ifa,431 libertas fpiritus,x.corint.9 d

libertas non danda in occafionem carniSjgala.� b lib�r�t de tribulatione Deus,x.reg.4 dnbsp;liberatio ex AEgypto,exo. 13 anbsp;liberauitnos Cnrillus �peccato,luc.i,g;iohan.S.dnbsp;libido opus tenebrarumji om.13 dnbsp;ob libidinem hominum diluuium,gcn.6 anbsp;iigare amp;foluere conceditur Apoftolis,matth.i8.c; iohan.

lO f

lignum fcienti�boni amp;mali,gen.2.c lignorum c�ibres inter UraehtaSjdeut. 19 bnbsp;lignorum parabohjiudic.? anbsp;ligno immifso, aqu� dulcefcuntjcxod.ij fnbsp;limites non transferendijprouer.ii.d.x3 bnbsp;lingiia vna in terrajgen.n anbsp;lingua co�rccndaji.pet.3 bnbsp;lingua mala,iaco.3.a.b

de linguarum donOji.cor.i4,a: alt;S. x a lingua: bona amp; mala,prouer.ix.b.i3.a. 14 anbsp;in hnguam venenatam,prou. x6 anbsp;lingua lambentes aquamjiudic.7 bnbsp;lites fugiend�, prou.xo.a: x.timo.x dnbsp;literas mortis fua: fert Vrias, x.reg.ii cnbsp;litera qu� occidit, lex Moyfi eft:qu� irrit�t ad pcccat� quodnbsp;mortem generat,x,corinth.3 b

^Lobna rebell�t contra Iudam,4.rcg. 8 f

Locufta: vifio, amos 7-a

de Loide auia Timothei,i.timot.i b Longanimitas Dei,falus noftra,2.pet.3 d -loquent�m Deum non feix populus^exo. io .cnbsp;loquitur Chriftus verba PatnSjdcuc.18 dnbsp;loquacitas fugienda,eccli.io a

Lot fratris Abrah� aftajgene.n.r3.i9:deut. x b d Lot vxor verfa in ftatuam falls,gene.19 c: lue. 17 gnbsp;Luc3S'm�dicus,coloir.4 dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;���lt;:

Lucernarum forma,exod.iy d:leui.x4 a lucerna noftraDeus, x.reg. XX cnbsp;lucernaIfra�lDauid,i.reg.xi dnbsp;lucri gratia doceht�s,tit.i bnbsp;lucus plantatio, deut.i6 bnbsp;luci Gentium cxcidi iubentur,exo. 34 b? quodfecit Ezc'-chias,4 reg.18: i�cm lof�as,4.reg.x3 b

Luftu ftiuli�ris Thec�ithidis fidto reuocatur Abfal�m, t.re-gumi4a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J.,:

Lud�nt coram vitulo lfi��lit�,exod.3i d

luditDauid coram area, i.reg.lt;5 a --i:' nbsp;nbsp;nbsp;�. � gt;

lugetlacobf�litimluum Iof�ph,gene/3y� :: 1 � luget Dauid Amnonem filium, x reg. 13 g :nbsp;nbsp;nbsp;���. �

lugendi non funt mortui,!, theff. 4 d lugentibus confolatio promittitur,lnG. 6 dnbsp;lumbi mentis fuc�ingendi,i.pet.T c: lue IX �nbsp;luminaria in m�ndo,Chriftiani,phili. x bnbsp;luminatxa f�l,luna amp; fteil� creaFitur,gcnek i bnbsp;Luna�Deo creata,noftipv�eft,gene.i b

Inn�jfol� a� c�li m�iti� adorantes oecidebantur, dcu. 17 3 lun�glori�aliaqu�rafolisjt.tor.ijfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a

NOVr TESTAMENT!.

Lunaticus lanatur � Chrifto,matth. 17 b Luteres �nei in templo Salomonis,3 .reg .7 fnbsp;lux verbo Dei creatur,gene. I anbsp;lux Deus eftin quo nonfunttenebr�,!, iohan,! c .nbsp;lux Chriftus oculos illuminans,iohan.i a.3 c.a b.9 anbsp;lux mundi Apoftoli,matth. 5 bnbsp;cum Luce focietatem habere,i.iohan.i c.x bnbsp;lucis operajomnis bonitas,ephe. s bnbsp;lux Gentes poft Chriftum cognitiim,ephe,5 bnbsp;Luxuria amp; luxus in virio,ephe. ; dnbsp;Luza,qu� amp; Bethel,gene.x8 d

^Lyfiasdux Antiochi,i.macha.3 c

Maceda vrbs capitur,iof. 10 e

Macedonibus pr�dicat Paulus, aift.i� b maceriam amp; initnicitias inter Gentes ac lud�os abftuht

Chriftus,ephe.x d

Machab�orum amp; matris eorum pafsio,x.mach.7 � Machiritarum pofsefsio,deut.3 c

Madianitas iubet Deus occidi, nume.xj d; 31 a MagiPharaonis,exod. 7 bnbsp;Magi Chriftum adorant, matth.x bnbsp;ad Magos non declinandum,leuit. 19 fnbsp;Magosabftulit Saulji.reg. x8anbsp;Magifter nofter Chriftus,matth. 13 a: iohan. 13 cnbsp;magiftri fieri ne ambiamus,matth.x3 a: iaco. 3 anbsp;magiftri mendaces,quales,x.pet. x anbsp;magiftratibus parendum,rom. 13 a.

magiftratui tributum foluit Chriftus,m�tth.13 d magiftratus Deum timentes,exod.i8 d: deut.i cnbsp;magiftratibus non detrahendum,exod. xx dnbsp;magiftratus malus malo populo datur,iob,34 dnbsp;magiftratus impij,prou.x9 bnbsp;m.agnifica Dei erga Ifra�lem,i.reg.ix dnbsp;magnificentia Deo danda,deut. 3x3nbsp;maieftas Dei,qu� amp; gloria,exod. 40 dnbsp;maiorin ecclefia quis,matth.J8 anbsp;Malcho amputata auricula,iohan.i8 bnbsp;maledi�ta terra ob Ad� peccatum,gene.3 Cnbsp;maledi�liones inobedientibus, leui.x6 cnbsp;maledicerelfraehtis non poteft Balaam contraDei volun-tatem,nume. xx d.x3 c- deute.x5 �nbsp;maledi�liones in monte HebaJ, deut.xz bnbsp;maledicic Elifeus in nomine domini pueris ipfum irridenti-biis,4.reg.2 d

maledicuntur Gabaonit� vt perpetuo fiht in minifterio, iof.9 d

malcdiflus qui legem non iraplet,galat.3 b;deut.ii d maledi�tus qui pendet in ligno,deute.xi dnbsp;maledi�tum fadlus pro nobis Chriftus,gala. 3 bnbsp;non maledicendum perfecutoribus,fed potius benedicen-dum,luc.6 d.roma.ix c: i.pct. 3 b

malediccnti non maledicit Chriftus,i.pet.x d maledicenti Semei non maledicit Dauid,x,reg.i6 bnbsp;maledicentibus benedicit Paulus,i.corinth.4 cnbsp;maledicit Paulus ijs quiGalatasabduxeruntab euangelijnbsp;veritate,galat.� c

maledici non pofsidebunt regnuin, i.corin.fi b maledi�li � Chrifto,hoedi,matth. xj cnbsp;maledicens nomini Dei lapidatur,leuit.x4 bnbsp;malefa�ta bcneficijs vincenda,roma. ix dnbsp;malefici oc�idendi,deut.i8 bnbsp;malum omne �qntagiofum,prou.^ dnbsp;malum odio habendum,roni.ix bnbsp;malum pro malo,non redd�ndum,rom. ix b: exempldnbsp;Elifei,4.i'eg.6 �

mala pro bonis non reddenda,pr��.i7 a.ficut fecit Nabal Dauidi,i.reg,x$ c

mala qua: P eifert Dauid, Deo accepta refert,non inimicis, x.reg. 16 c

malum venditionis lofeph Deus vertit in bonumjgene.jo e mail fumus � corrupta natura,luc.ii g:gene. 6 gnbsp;mali.amp;infidelesfcmen diaboli,matth.i3 enbsp;mali � c�tu chriftianorum aiiferendi,r.coiint4 d

� nlalitia


-ocr page 36-

INDEX VETERIS AC

malitia hominis multa, gene. C a -

malitia omnisauferenda,eph.4g:colofl'.5 b malitia pueri efiiciamur,non fenfu,i.corint.i4 dnbsp;maliti� veteris fermentum � nobis expurgandiiji.cor.y cnbsp;in malitia perfeuerantes pereunt,i.reg.ii dnbsp;Mambrequ� amp; Hebron dicitur,gene.i3 dnbsp;Mammona iniquo parandi amici, luc.iA 2nbsp;Mamzer non admittendiis in erclefiam,deut. anbsp;Manna cibus patribus primum incognitus,deut.8 a.nbsp;Man pluit irraelitis,exod. cnbsp;man faftidit populus,nume.11 anbsp;manna deficit,iof.j c

manna non erat panis veins dans vitamjioan.^ d Manahem occidit Sellum,4.reg.i$ c

ManalTes filius Iofcph,gene.4i g.48 a.ciiof.ij d.i4a. zia.b Manafles rex iuda impius,4. reg.ii

mandata feruantibus benedidio,exod.25 c: deut, ii d per mandatum libido peccandi,roma.7 b.cnbsp;mandatum ChrilUnouum,dileAio,iohan.i3 dnbsp;mandata fertiat qui diligit,iohan.i4 Ci.iohan.i anbsp;mandata feruando vitam a;ternam habere docet Chriflus,nbsp;matt.19 c

mandatis hominum aduerfantiuDeo no attendend�, tit.i d Mandragor� Li�,gene.3o b

non manducet qui non laboratji.thefla.^. c manducet Chriltianus in gloriam Dei,i. corint. 9 gnbsp;manducare Chrifti carnem,ioan.6 e. fnbsp;manere in Chrifto.i.iohan. z anbsp;quando manet Deus in nobis,i.ioan.j dnbsp;manfiones parat� fidelibus,ioan.i4 anbsp;manfiones fihorum Ifrael, nume.33 anbsp;manfuetudinis commendatio,prou.i6 c;ephe.4 �scccli.io bnbsp;manfuetudo Pauli,I.corint. 4 dnbsp;manfuetifsimus Moyfes,nume. iz bnbsp;Manue pater Samlonis,iudic.i3 bnbsp;manus ablcindenda falfo tefti,deut.i9 dnbsp;manus Ieroboamarefcit,3.reg. 13 anbsp;manuslauare ante cibum,matth.IS anbsp;manus non lauat Chriftus ante cibum,Iuc.ii fnbsp;manibus nofiris opcremur,!. theff. 4 cnbsp;manuum opera fl u�tificare facit Deus obedi�tibus fibi,nbsp;deute. 30 b

manus propria feandalizans nos abfcindatur,matt.s e manus aridafanatur,matth.n a

manuum cancellatarum impof�tione lacob filijs lol�ph be-nedicit,gene.48 c

manuum impofitione fanat Chrlftus,luc.4 g

vt manus imponeret eis,adducuntpueros ad Chriftum. matt.19 b

manuum Moyfi impofitione Tofue repletur fpiritu,deu. 34 c manuum impofitione replentur Spiritu fan�lo chriftiani,nbsp;a�l.19 a: i.timo.4 d

manum non cito imponat cuiquamTimotheus,i.timo.� d manus Domini fa�la fuper Eliam,3 reg.i8 gnbsp;manum Domini nemo euadit,amos.9 a: deut. 31 fnbsp;manus Dei fuper aliqu�,quum ilium percutit,vt de lud�isnbsp;Iegimus,iudic.i c: i.reg.7 d

inMaraveniuntfilij llracl,exod.is d Marcus confobrinus Barnab�,coloff.4 bnbsp;Mardoch�i adla,efth.4.6.i3nbsp;mare diuidit Moyfes,exod.i4 dnbsp;maria funtcongregationesaquarum,genc.i bnbsp;maris fufilis fabricatio,3 .reg.7 d:i.paral.4 anbsp;maris vitrei vifio,apoc.is a

Margarit�lapidispretiof� parabola, matt. 13 f Mariae Virginis a�la,luG.i.2:iohan.� a

Mari� fororis Moyfi alt;Sa,exo.iS emum.ii.c.d.io a:deu.24 b Mariae fororis Marth� afta,iohan.n a.12 aduc.io gimat.i� anbsp;Maria Magdalene currit ad monumentum ividet Chriftum :nbsp;annuntiat furrexifle,matt.i7 g- 28 aiiohan.zonbsp;maritumvocat Sara dominum,gene.18 b; i.pet.3 anbsp;de maritorum pnncipatu,efth.i d

Martha hofpi�o Chriftum fufcipit,luc.i gdohan. il a Marthae fides,luc.ii c.dnbsp;ma: tyrum f�licitaSjfapien.3 a

NOVI TESTAMENT!.

Mafeuli amp; f�min� creatio,gene.i.d. s a mafculorum concubitores,3.reg.i4f.is b.iif.i.corint.fibnbsp;in Mafpha congregati Ifraelit�,iudic.2o anbsp;Matrem qui non honorat,maledidus,deut. 27 cnbsp;matres amp; fratres Chrifti qui fint,matth.i2 dnbsp;matrem fuam commendat Chriftus Ioh3nni,iohan.i9 enbsp;Matrimonij inftitutio,gene.2 dnbsp;matrimonij cafti exemplum in SaraTobi� vxore,tob. 3 cnbsp;matrirnonium quomodo fit fufeipiendum. tob,6 dnbsp;matrimonij commendatio,prou.i8 d:heb.i3 anbsp;matrirnonium violantes arguuntur, mala, 2 cnbsp;de Matrimonio,i.corint. 7

Mathan l�cerdos Baal,4,reg.ii d

Matthanias qui amp; Sedecias,4.reg,24 d

Mathathi� afta, 1. macha.2

Mathias eledus in locum Iudae,3d.i d Matth�us voc3tur � Chrifto,matt. 9 anbsp;Mathufa�l nafcitur.gene.4 dnbsp;Mathufale �tas.9(�9.anni,gene.� dnbsp;Maxilla afini occiduntur Philifth2Ei,iudic. ij cnbsp;Maxillam percutienti altera danda,matt.$ fnbsp;^Medad amp; Eldad prophetant,nume.ii.f

Mediator inter Ifraelitas amp; Deum, deut.j a.c mediator nofter Chriftus, i.timot.2 anbsp;Medicina � Deo creata,eccli. 383nbsp;Meditandum verbum Dei,deut.ii c.iof.i bnbsp;Mel in cadauere leonis,iudic. 14 bnbsp;Melchifedech offert Abraham munef3,gene,i4 d: gen,7 anbsp;Mello�dificatur�Salomone,3.reg.9 d

Membrorum vnione Paulus adeoncordiam nos hortatur, i.corint.i2 c

membra noftra feruiant Deo,roma.6 d

membra noftra templum Spiritus fandi,i.corint.tf d membra corporis peccari mortificanda,colof.3 anbsp;memor�dat�poraantiqua amp; Dei opera c�fider�da, d.jx.dnbsp;Mendax omnishomo,if3.9 d;pfal.iiy. vcr.xnbsp;mendax Giezi,4.reg.y f

mendaces Spiritui fando Ananias cum vxore,3d. y a mendacium non fufeipiendum � iudice,exod. 23 anbsp;mendacij pater diabolus,ioan.8 f: i.ioan.x Cnbsp;mendacium fugiendum,ephe.4fnbsp;mendax qui negat Chriftum,i.ioan.x cnbsp;mendax fpiritus in prophetis,3.reg.2x cnbsp;Mendici nulU futuri,fi obediatur Dco,deut.ij anbsp;Mcnf� tabernaculi form3,exod. 25 cnbsp;menftruofa mu]ier,leuit.iy cnbsp;menfur� �cquitas,leuit.i9 gnbsp;menfuraqua rnenfifuerimus,remetieturnobis,marc.4 �nbsp;non mentitur Deus,fed pr�ftat promifl3,tit.t a:hcbr.6 dnbsp;Meraritarum fors amp; vrbes,iof.2i a. b.cnbsp;mercatores terrx flent Babylonem deftrudam, amp; quarc,nbsp;apoca.18 a

Mercenariorum merces non dcneganda,lcuit. 19 c: deute, 24c;i3co.y3

mercenarius paftor,ioan.io b mercesperfecutionem paffis,matt. y bnbsp;merces vinitoribus ex �quo datiirimatt.xo anbsp;merces fecundum opus,i.corint.3 b -.nbsp;merCes Abfah�jDtus^geneay anbsp;Meretrix fugienda,prouer. 23 � .

meretrix flefcortator non fint in populo Ilrael,deuf. 23 c meretricis magnat vifio,apoc.i7 a

meretrici adh�rdns efficitur cum ea vnum corpus.:.cor. tfd meretrices ingrediuntur regnum Dei,matt. x: cnbsp;Mergulum nonlt;omedunt ludaei,deute. 14 bnbsp;Merob Dauidi promifla vxor,i, reg.18 dnbsp;Mefa rex Moab tributarius regi Ifrael, 4.regd �nbsp;Mefsix tempus defyderat fidel:s,ifa. 45 bnbsp;de Meffe lex,leuit.i9 bnbsp;meflis abundans obedielntibus Deo,leuIt.2� 2nbsp;meflern loab fuccendi iubet Abfalom.x. reg. 14 g �nbsp;mefsis multa populi pr�d:cat:one cuangebj coUi^^nd�,nbsp;matt,9 diioan. 4 e

metens fegetes relinquat pauperibusjeuit.i� b .......noa nbsp;�


-ocr page 37-

INDEX VETERIS AC

non Metuendum fideli in afflidionibus ,deute.7 c cum Metu operemur opera falutis,philip.i b

�pMicha filius Miphibofeth,i.reg, 9 d Mich�x prophctse Deiada, 3.reg. zxnbsp;Michas de Ephraim, iiidic.17 a.b.fnbsp;Michaelis pugna cum dracone.apoca; ix b: iud� cnbsp;Micholvxoris Dauidisada,!. reg. 18.19. g�. reg.3 g.^ cnbsp;Milirat nemo fuis ftipendijs,i.corinth. 9 anbsp;Militibus dat lohanncs pr�cepta, lue. 3 cnbsp;Militia eft vita horn inis,lob,7 a

Miluum non comeduntliid�i,deute.i4 b

Minima terrs quatuor,qua: funtfapientibus fapientiora, prouer.3od

minimus in regno Dei,matth.� c MiniftriDeiqualeSjleuit.xi cnbsp;contraminiftros Dei murmuranSjContraDeum murmur�t,nbsp;exod.16 b

minifterium reconciliationis accepit Paulus, euangelium nuntians,x. corinth.s d

minifterium verbi prsdicatio euangelij,aft.29 c minifter nofter Chriftus,matth.xo d. hebr.8 inbsp;miniftcria varia chriftianis data,eph.4 bnbsp;miniftriDei pr�dicatores,i.corinth.2.a.4 anbsp;miniftris verbi viftus debetur,matth.io bnbsp;miniftri verbi � Deo petendi,matth.9 dnbsp;minifter fit qui primatum qu�rit,matth:xo dnbsp;Miniftrationes fpiritus diuerl�,i.corin.i2 anbsp;Miphibofeth a�i:a,x reg.4 b.9 c.i6 a. 19 enbsp;Mirabile nomen Dei,iudic.i3.c

Miracula, confirmatio verbi,marc. 16 d miraculis Chrifti glorificaturpater,matth.i$ cnbsp;miracula per fe fieri in gloria Chrifti,orant Apoftoli,ad. 4 fnbsp;miraculis probatus eft Chriftus � patre miffus,aift.x dnbsp;miraculis indu�li multi credunt Chrifto,iohan.2 d.4gnbsp;miraculis potuit cognofei Chriftus,iohan3io enbsp;miraculis mentientes fe Chriftum,matth. 24 bnbsp;miracula pfeudoprophetarum,ierem.23 fnbsp;miraculis pfeudoprophetarum tent�t Deus an diligamus e�nbsp;deute. 133

miraculis � fide �bducens occidendus,deute.i3 a ' Miferationis multx Deus,ex�d.34 anbsp;MifereturDcus cuius vult,exod.3 3

miferetur Deus propter promifsiones fuas,4.reg.i3 d vtmifereaturnoftriDeus,orandum,nume. 6dnbsp;mifereatur tui Deus,benedi�l:io cr3t,gene.43 fnbsp;Miferi fimus,vtf�lices efficiamur,iaco.4 dnbsp;Mifeticors Deus diligentibus fe,exod.2o.34 a: deute.J anbsp;mifericorsDeus ncminem derelinquit,deut,4 Cnbsp;in Mifericordia deus diues,ephe.2 anbsp;mifericordia dei sterna fuper timentes eum, luc.i enbsp;mifericordis dei debentur diuiti� c�teraque corpori necefnbsp;faria,deute. 8 d

mifericordia deip�nitenti promittitur,deut. 30 a mifericordia dei liberamur per Chiiftum,ifa.�2 anbsp;mifericordia motus venir Chriftus, tit.3 bnbsp;miferanti deo attiibuenda falus rom.g.cnbsp;mifericordiam dei ergal'e confitetur Paulus,nc delperemusnbsp;r.tim.i c

mifericordiam confequut� Gentes,roma.ii d mifericordia potior facrificio,matth.9 b; ofee,6 cnbsp;mifericordeS fimus exemple dei, luc.6 fnbsp;miferendum hilaritate,roma.ix bnbsp;mifericordibus mifericordia promittitur, matth,5 anbsp;mifericordibus benedicit deus,prouer.n d.22 bnbsp;mifericordia purgantur peccata,prouer.i5 dnbsp;mifericordia oauidis ergaSaui,i.reg.24.b.2(S bnbsp;mifericordi� laus, prouer.14c.19 cnbsp;mifericordi� opera quanti faciat Chriftus,matth.i2 a.xj cnbsp;Mifphat alias cades,gen.i4 bnbsp;Milf�s � deo Chriftus,iohan.8 e

Mites amp; ^umiles corde efle difeamus � Ghrifto,matt.n d mites amp; manftieti quid � deo accepturi,matth.$ anbsp;mitifsimus.Moyfes,nume.i2 a

^Mna,ezech.45 d: lue. 19 c

Moab filius Lot ex filia maiore,gene. l�.g

NOVI TESTAMENTI.

de Moabitis multa,numc.2i f; deute.x b:iudic.3 b:3.reg.ii b 4.reg.3.23

Modefti fimus,i.pct.3 b; philip.4 a Modius�qualis, deute.25 dnbsp;non M�chandum,cxod.2o cnbsp;M�rore confumitur inobedicns,deute.28 gnbsp;M ola inferior amp; fuperior,deut.24 bnbsp;Molles non pofsident regnum Dei,i.corint.6 bnbsp;Moloch idolum Ammoi3itarum,3.reg.ii b:leuit. 20 anbsp;M oneamus alter alterum, rom.i$ cnbsp;moneamus nos hymnis �ec.colofif. 3 enbsp;monet Paulus cum lachrimis,aft.2o fnbsp;Montem Sinai qui tetigif�ct,lapidandus erat,exod. 19 bnbsp;Mons Gelbo�,i.reg.3i a;c.x .reg.i b.cnbsp;monumenta apeita in morte chrifti,matth.27 enbsp;Morbos corporis amp; animi fanat Chriftus,matth.8 bnbsp;morbos ob peccata immitti,matth.9 a: iohan. 5 bnbsp;ne Mordeamusinuicem,galat.5 b

Mores bono.s corrumpunt colloquia praua.i.corint.is e Mors exinobedientia,gene.3 c:deute.3o bnbsp;Moriendum femel ommbus,hebr.9 gnbsp;mortem optant ifraelit�,exod.i(Sa;num. 14 a;item Moyfesnbsp;nume.2i c:rurfum Iob,iob,6 b:item Elias,3.reg.i9 anbsp;mortis dies incertus,luc. ix enbsp;mortuam Saram plangit Abraham,gene.23 anbsp;mortuiin tabernaculo lex,nume. 19 cnbsp;mortui vngebantur,gen,$o a.dnbsp;mortui lauabanrur,a�l.9 gnbsp;moixuorum exequiis non interfit facerdos,leuic.2i anbsp;� Mortuis nihil qu�rendum,if�i.8 dnbsp;.mortuos confulit Saul,i. reg.28 a.bnbsp;mortuo apparent! non credet,qui feripturx

non credit,luc.i6 g ftiper mortuo non incidend� carnes, deut.14 anbsp;in Mortuis tibicines,matth.9 cnbsp;de Mortuis non multum,lugendum,i.theff.4 d�ccli.zx bnbsp;mors abforpta per Chriftum,i.corinth.i; gnbsp;mori Chriftus vocat dormire,matth.9 cnbsp;morte Petri amp; aliorum martyrum glorificabatur Chriftusnbsp;iohan.21 f-philip. I d

mortem fibi propinquam dicit Paulus, 2.timo.4 b mori optabat Paulus fi expediret,philip. i cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

mortis fu�pr�monec Chriftus ApoftoJos, m3.tt.i6 c. 17 d

20 c: iohan.7 e.14 a.i6 c mori cupit Chriftus pro nobis,luc.i2 fnbsp;mortem deprecatur Chriftus,matth. 26 dnbsp;moritur Chriftus,matth.27 fnohan. 19 fnbsp;mortuus Chriftus pro peccatis noftris,rom.4 d: hebr.9 dnbsp;mors ftipendiuin peccati,rom.5 bnbsp;ex mortuis primus refurrexit Chriftus,i.corint.i$ dnbsp;in mortem Chrifti baptizari,rom.6 anbsp;mortem amp; refurre�tionem Chrifti pr�dicat Petrus,a�l.2 dnbsp;mori debemus pro fratribus, i.iohan.3 cnbsp;mors fecunda,apoc.2o d. 21.cnbsp;moriuntur non credentes.i.iraDeimanetfuper eos,ioh.3 dnbsp;mortem non vident credentes, iohan.$ dnbsp;mortui audientes Chriftum viuent,iohan.5' dnbsp;Morticinium non comedendum,leui.i7 d: imo nec tangen-dum,nume. 19 c

Mortificanda membra corporis peccati,coloff. 3 a mortificataDauidis voluntas,2 reg. ijfnbsp;mortificantur Chriftiani propter Chriftum, rom.8 gnbsp;Moyfi natiuitatem amp; a�ta habes ab initio Exodi vfque ad fi-nem deuteronomij

Moyfi laus,eccli. 43 a Moyfifides,heb. II enbsp;Moyfes quare amp; quando tegebat faciem,exo.34 lt;l:x.cor. 5 cnbsp;Moyfi locutum effeDeum credunt ludsi, Chriftum autemnbsp;nefeire fe dicunt,iohan.9 c

Moyfes lud�os accufaturus,iohan.$ g

Moyfes amp; prophet� feriptura veteris teftamenti,Iuc.i^ S Moyfen repulerunt lud�i, a�t.7 enbsp;per Moyfen lex data,iohan.i b

Moyfes aduentum c hrifti pr�dixit, ai�. 3 d

Moyfes


-ocr page 38-

INDEX VETERIS AC

Moyfes amp; Elias in transfiguratione,matth.!7 a ^MuIxDaiiidis imponitur Salomon,3 reg.i e

Mulicr creatur c cofta Ad�,gene.i d millier feducitur � ferpente,gene.3 anbsp;mujiergloriaviri,i cor.ii b; amp; adiutorium eins,gene.icnbsp;miilierem non.tangere bonum eft,i,coiint. i anbsp;de Miiliere multa,i.corinc.ii b,i4f;amp; in prouerbijs amp;Eccle-fiaftico.

mulieni ornatiis amp; mores qui efle debeant,eph.$.e; C0I0.3 c mulier familiam curet,prouer.ii a:tit.i anbsp;mulieri non dandus primatus,i timo. z dnbsp;mulier vefte virili ne vtatur,deute.zz anbsp;� Muliere initium peccati,eccl.z5 dnbsp;mulicr litigiofa cui comparanda,prouer.i7 enbsp;mulier bona,eccl.3 6 bnbsp;mulier adultera,prouer.zz bnbsp;de Muliere forti,prouer.v bnbsp;mulieris ira amp; nequitia,eccl.z$ cnbsp;muliei'vouens,nume.3o b.cnbsp;mulier captiua,deute.zi bnbsp;mulier formofa amp; fatua,prouer.ii dnbsp;mulier litigiofa fugienda,prouer.zi b.17 cnbsp;mulieres coh�redes gratis,i pet.z bnbsp;mulieribiis legendum deuteronomium,dent.3i c;iof.8 gnbsp;mulieres cantant canticum cum Maria,exod.is enbsp;mulieres referuentur in expugnatione vrbium,deut.zo 3.nbsp;mulicr pulchra amp;prudens Abigail,! reg.2$ a,nbsp;mulieris prudentis conlilium,z rcg.zo fnbsp;mulierem Chriftusin fide inftruit,iolian.4b.cnbsp;mulier fanguinis flux� patiens fanatur � Chrifto,matth.9 cnbsp;mulieres Chrifhim lurrexiife pr�dicant,matth.ilt;{ bnbsp;mulieribus prsdicat Paulus,alt;S.ilt;5 a

mulieres faluantur per liberorumgenerationcm, 1 timo.zd mulier fedcns fuper beftiam coccineam,apoc.i7 anbsp;Mulo infidet Aofalom, z reg.18 b. cnbsp;Mundus nemo coram Deo, iob.zs a.b.c

Mundi (eu mundati Apoftoli per fidem,iohan.i; a mundi corde Deum videbunt,matth.s anbsp;Muudus per Chriftum ta�lus,iohan.i anbsp;mundus in maligno pofitus,! iohan.z c.s dnbsp;mundi figura tranfit,! cor.7 e:i iohan.z cnbsp;mundum non diligamus,! lohan.z bnbsp;mundi amicitia eft inimicitia apiidDei!m,iaco.4 anbsp;mundus Deu non cognouit,iohan.17 d:nec lefum eflc Chri-ftum verum lumen,iohan.i a

pro Mundo non orat Chriftus,iohan.i7 b mundi vltima eft h�c �tas,i cor.9 cnbsp;mundum iudicabunt fideles,! cor.6 anbsp;Muneracxcscantoculos,deut.i6 d:exo.z3 a�cccl.zo dnbsp;munera accipiunt filij Samuel indices,amp; male indicant,! regum 8 a:non autem Samuel,1 reg.iz a

munera non accipit Deus,deut.io d munera non accipit Elifeus � Naaman : quat Giezi accipiensnbsp;leprofus effic!tur.4 reg.$ c.f. g

Mures aurei Philiflhinorum,! reg.6 a

Murmurant lfra�lit�,nume.!! a�xo.i�.ifi.ir murmuiatMoyfcs,nume.!i cnbsp;murmUrans populus interficitur,nume.i^ fnbsp;fine Murmiirationibus omnia fiant, philip.z bnbsp;non Murmurandum contra Dcum,i cor.io bnbsp;Mutatur Saul in alium virum �SpiiituDei,! reg.iobnbsp;Mutuilex,exo.zzc

mutuum dandum omnibus,deut.!$ a.b-matth.s f.eccl.z9 a mutuat ali)s quia diues,qui feruat Dei pr�cepta,deut.z8 bnbsp;Mutum fecit Deus,exod.4Cnbsp;mutus fanatur � Chrifto,matth.9 d

^Myftenum abfeonditum falus noftra,roma.i6 d myileriorum Dei difpenfator Paulus,! cor.4 2

N

Naaman leprofus fanatur,4 reg.i C Naas obfidet labes Galaad,! reg.11 anbsp;Nabal impius moritur,i reg.zj gnbsp;Naboth iuflu impi� lezabel lapidatur,} reg.zi c.dnbsp;Nabuchodonoior afta,4 reg.z4 3.-dania.x.j.4: if3.j4: �ere.17nbsp;NOVI TESTAMENT!.

b:iudith. i. z � Nachorauus Abrah�.gene.n c.d.zz dnbsp;Nadab amp; Abiu combu?untur,leui.io anbsp;Nadab filius leroboam rex Ifrael,3 reg.i4.!$nbsp;Nahaflbn filius Aminadab,nume.! bnbsp;Nahum vaticinatur Dei vindi�tam in Aflyrios, nahum i.anbsp;Natalis lui c�nam c�l�br�t Herodes,marc.6 cnbsp;Nathan prophet� afta,z reg.7 3:3 reg.i cnbsp;Nathanael verus Ifraelita,iohan.! gnbsp;Natur�impuritas,iob.z$ anbsp;Natus ex Deo qui Chrifto credit,iohan.i b:i iohan.j anbsp;Natus ex ueo peccatum non facit,! ioh3n.3 bnbsp;Naufragium Pauli,aft. g

Nazareth educatur Chriftus,matth.z d;luc.4 c Nazareni non honor�t Chriftum matth.13 gtfed magis prx-cipitare conantur de monte,luc.4 C

Nazar�orum lex,numc.6 a

^Nebo mons,deut.3z g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

nebula impletur tempium,3 reg.8 b I non ex N ecefsitate ant triftitia,icd ipopte amp; hilariter fubue-niendum eft pauperibus,! cor.9 b ,nbsp;necefsitate coaftus comcdit oauid panes propofitionis, i.nbsp;Negat Chriftum Petrus,matth.z6 gnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(reg, xi b

negabit nos Chriftus fi negauerimus cum, z timo.z b Nehcmi� afta,2 libro Efdi'�,qui amp; Nehemi� diciturnbsp;Nehemi� laus,eccl.49 d

Nemrod robuftus venator,gen.!o b nemus plantar Abraham ,gene.zi dnbsp;Nephthali,gene.3o b.46 c.49 c:iof.i9 Cnbsp;neruum femoris non comedunt Iud�i,gene.3x gnbsp;lt;Nicanoris afta, i.machab.z d:z mach.15 a.f.gnbsp;Nicodemus magifter in Ifra�l, occultus Chrifti difcipulus,nbsp;iohan. z.a.!9.g

de Nido inuento lex,deute.ix a Niniue a;dificatur,gene. lo bnbsp;Niniueeuertenda pr�dicitur,nahum.3 anbsp;Niniuitarum refipifcentia,iona;,3 b:quiludioslniudicionbsp;condemnabunt,matt.ii d

nobe ciuitatem deftruit Saul, i. Reg, xx d Noftuam non comedunt Iuda�i,deute.i4 bnbsp;Noe natiuitas amp; a�ta,gene.5 d.6.7.8.9nbsp;Noe area,!.pet.3 d.nbsp;Noe fides jhebr. !i bnbsp;noe laus, eccli.44 cnbsp;noe iuftitia; prxco feruatus,x.pet.x dnbsp;noemivxor Elimelech,ruth,!,4nbsp;Nomina imponit Adam cun�tis anlmantibus,gcnc.x dnbsp;nomina imponebant matres,gene.29.3o.iudic.i3 dnbsp;nomina patrum inuocata fuper Ephraim amp; Manaflen,nbsp;gene.48 c

nominis boni habendi ratio,eccli. 41 c nomen Dei tempore Henoch c�ptum inuocari,gene.4dnbsp;nomen Dei,Sum qui fum,exod.3 dnbsp;nomen fuum iehouah non indicauit Deus patribus ludjto-rum,exod.6 a

nomen Dei proteclio noftr3,prouer, 18 b nomen Dei auditum vbique, 3.reg.8 enbsp;in nomine Domini benedicit Dauid populo,x.reg.�nbsp;in nomine Domini maledicit Ehleus pueris ipfum irriden-tibus,4.rcg.z d

nomen Dei non atfumendum fruftra cxod.xo a nomen Dei inuocare liiper aliquem,nume.6 dnbsp;nomen Dei poUuitur periurio, leuit.19 cnbsp;nouacula non raduntur pih Na2arxorum,numc.6 3:iudiCinbsp;i3.a.i.reg.i b

nouifsimaprxuidenda,deute.3x d nouifsima tempora,!, tirao.4 anbsp;nouifsimi primi, matth.xo dnbsp;noua creatura in Chrifto,galat. 6 dnbsp;in nouitate vit� ambulandum,in nouitatc IpirituJ Deo fcf�nbsp;uiendum,roma.6.a.7 bnbsp;nouus homo,ephe.4 e

nouum teftamentum,gene.3 c.hcb.S.diio c ta peccatontot reinilsionem,matth.x6 c

Nos


-ocr page 39-

INDEX VETERIS AC

Nox verbo Dei creatur^gene.r a ^NubesdifcurrenteSjdeute.jj dnbsp;ad Nubis motuni mouebantur caftra Ifra�litarum, ex�d.40nbsp;d:nume.9 c.d

in Nube loquitur Deus Moyfi,exod.33 b.i6 c nubes in occafu orta,pluuia,luc.ix gnbsp;Nubant qui non polfuntcontinere,i corint.7 bnbsp;nubere qui prohibentjx timo.4 anbsp;nubebant filise maiores �tate ante tninoresjgene.x9 cnbsp;Nudi Adam amp; Heua,gene.i dnbsp;nudus Ifrael inter hofteSjexod.31 fnbsp;nuditas inobedientibuSjdeute.xS e

Numerantur filij Ifraelapti ad pugnamjnume.i a Nuptias c�l�br�t Laban filia:,gene.x9 enbsp;nnpti� Rebecca: in timor� Dei5gene.x4Egnbsp;nuptiarumfan�itas,tob.6 cnbsp;nuptijs interfuit Chriftus,iohan.x 2nbsp;in Nuptijs poftremus locus accipiendus,5cquare,luc.l4 bnbsp;nuptialem veftem non habens,matth.xx bnbsp;vt Nutrix fouet filios fuos,fic Paulus Theffalonicenfes, nihilnbsp;ab eis exigens,i thefla.x b

^Nifticoracem non coraedunt Iud�i,deutu4 b Onbsp;Obed filius Ruth,ruth.4 dnbsp;Obededom benedicitDeus,x.reg.6 bnbsp;Obediendum voci Dei,deute.30 d:i pet.i cnbsp;obedientibus verbo Dei,benedi�fio,deute.ii dnbsp;non Obediens Saul Deo reijcitur,i rcg.xS cnbsp;obedientia viftimis potior,i reg.i$ cnbsp;obediens Chriftus patri vfque ad mortem, hebr. $ e : cuiusnbsp;obedientia faluamur,roma.$ c

obedientia parentibus exhibenda,exod.xo bdeuit. 19 a:deu-te.5b:tob.4a

obediendum Deo potius qu�m hominibus,a�l.$ e obediendum magiftratibus ac prxpofitis,roma.i3 a ; deute.

17 b.c:heb.i3 c

obedit Chriftus patri putatiuo,luc.x g obedit Chriftus voci Iofue,iof.io cnbsp;de Oblationibus varijs,leuit.x.3.6.9:nume.715.x8.x9nbsp;qui ObliuifcunturDei peribunt,deut.8 dnbsp;ne ObliuifcamurDei in diuitijs,deute.6 b.8 cnbsp;�blitus Deilfrael,percutitur,deut.3x c:iudic.3 a.bnbsp;Obfecrat Ephefios Paulus,ephe.4 aiRomanos.rom.ix anbsp;Corinthios,x.cor.5 d:Galatas,galat.4 b

Obftetricum Aegytiarum pietas,exod.i d Obftinatorum interitus,ezech.6 cnbsp;r Occidit Deus quem vHlt,deut.3 x e.fnbsp;occidere vult Dominus Moylen,exod,4 fnbsp;occidens hominem moriatur,leuit.x4 bideute.xy dnbsp;occidaturgladio,qui gladio occidit,gene.9 a;matth.x6 cnbsp;de Occifi cadauerc,deute.XI anbsp;in Occulto auditum euangeUum prxdicauerunt palam Ap-ftoli,matth.io c

Ochozix filij Achab a�la,3 rcg.xx f;4 reggt;i s.c Ochozi� filij loram a�a,4 reg.8 Eg.9 fnbsp;Ochozi� filius loas abfconditur,4 reg.ii anbsp;Ocuhs Dei omnia aperta,hebr.4 dnbsp;oculum eruenti eruitur oculus,exod.xi enbsp;oculi eruunturSamfoni,iudic.6enbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

oculieffodiuntur Sedeci3e,4reg.x5 b oculos excelfos humili�t Deus,x reg.xx cnbsp;oculi d�ficientes in obedientibus Deo, deute.18 gnbsp;de Oculi eruitione,matth.5 dnbsp;oculos videntes datDeus obedientibus fibi,deute.x9 anbsp;oculus bonus, aut nequam feu malignus, matth.6 c ; deutnbsp;rono.isb

^Obed propheta arguit Ifraelitas,x paral.xS b Odientesipfum punit Deus,dcute.5 anbsp;odium cordis prohibetur,leuit.i9 dnbsp;odio habitus Chriftus � mundo fine caufa,iohan.7 a.ij dnbsp;odio funt^�hriftiani mundo,matth.io cdohan.i� cnbsp;obedientibus nos benefaciendum, luc.6'Cnbsp;odientes ipfum diligebatDauid,x reg.19 anbsp;odiens fratrem homicida eft,J iohan^x b

NOVI TESTAMENT!.

ab Odientibus libcratDeus inuocantes fe,x reg.xx b OdoraturDeusfacrificium pij,gene.8 d

lt; Offcndiculum fratri non obijciendum,roma.i4 b fine Offendiculo fit Chriftianus,! cor.9 gnbsp;Offerendarum pecudum,armentorum amp;c.ritus,leuit.inbsp;offerendum Deo non d�monibus,leuit.i7 bnbsp;non Offerenda hoftia vitiofa,deut.i7 a

^Og rex Bafan percutitur,nume.xi g:deut.3 a.b

^Olda prophetiffa, x paral.34 �

Oleribus vefcitur infirmus,roma.i4 a

OleumdatDeusdiligentibusfe,deute.x8 d oleo fuo non vngentur inobedientes, deut.ii bnbsp;oleum fundit lacob fuper lapidem quem erexerat in titiilunbsp;gene.x8d.35c

olei fan�li confeiftio,exod.3o c

Olea Chriftus,roma.ii c

Oleafter populus Gentium,roma.ii c oleo vnifti ab Apoftolis fanantur,marc.6 bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

oleo vngaturinfirmus � presbyteris,iaco. 5 d oleo vngitur rex Saul,i reg.10 a

Oliuarum reliqui�,aduenis amp;c.deutejX4 d

Olla liquefalt;Sa,ezech.x4 a

^Omnipotens Deus, gene.17 a.35 b.48 a ; exod.15 a ; nu-me.ii e

^Onan filius lud� percutitur � DeO;gene.3 8 a.b

Onefimus feruUs Philt'monis,phile.b

Onefiphori domui mifericordia,x timo.i d Onias fummus facerdos,x macha.4 3.enbsp;Onocrotalum non comedunt Iudxi,deute.i4 bnbsp;Onus Chriftileue ferendum,matth.ii dnbsp;onus graue imponunt populo Scrib� Si Pharrf�i,matth.x3 i .nbsp;onus importabile lex Moyfi,a�l:.i5 cnbsp;onerati amp; laborantes acc�dant ad Chriftum,matth.n dnbsp;onus amp; infirmitas fratris ferenda,galat.6 anbsp;onus fuum quifque portabit,galat.6 a

lt;[Ooliabartifex,exod.3i a.35 d

Oolla amp; Ooliba,ezech.x3 a

Operimentum tabernaculi,exod.xtf c.36 b

Ophni amp; Phinees filij Heli,i reg.t a.x c.4 b

in Ophir mittit Salomon claffem,3 ieg.9 d:item lof�phat

3 reg- il g

non Opprimendus frater,leuit.i9 c opprimeturinobediens DeOjdcute.xS d

Opus Dei credere in Chriftum,iohan.6 d

opera Dei perfe�la,deute.3x a

opera Dei non fcnitandacuriofius,iob.33 b

opera Dei imperueftigabilia,eccle.8 d

opera Dei reuocanda in memoriam,deute.4 b.7 c

opera legis qui non facit maledi(ftus,deute.x7 d

vt Opera fanfta Si iuftafaceremus eledi fumus � Deo Si r�-dempti,luc.i giephe.i a.x bitit.i d

5 ante Opera bona mundemur oportetper Chriftum, iohan;

9 a.15 aitit.x d

opus bonum Deus incipit amp; perficit in nobis,philipp.i a; prouer.16 a.xo d

Opera teftantur fidem,phfte.a:hebr.6 c:matt�i.7 cixpct.i b

opera lucis,cphe.5 b

ad Opera bona prouocemus inuicem, hebr.10 d operibus bonis prxfint credentes,tit.3 c

opera bona no facies abfcindetur de vite Chrifto,ioH�.i5 i' opera charitatis non habend non prodeftfides,iaco.x cnbsp;ad Opera fidei prouocat Chriftus, matth.5 b; �c Si Paul'iiS,nbsp;opera miferieordix,matth.x5 dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(aft.x� C

non propter Opera liberad fumus,dt.3 biephe.xb c- �perum bonorum exemplum epifcopus,dc.x b

opera mala operatur diabolus,cphe.x a

opera coinquinantia hominem,marc.7 c

opera tenebrarum abneganda,tit.x c.d:roma.i3 d

Opera Gentium non imitanda,cphe.4 d.leuit.i 8 d vt Operarios extrudat orandus Deus, matth.9 dnbsp;Operarius cibo dignus, matth.io d

Operarij iniquitads,matth.7 4 Operandum manibus,! theffa.4 c

. Operatur mai�bu$Paulus,a�.i3 a .

Opera


-ocr page 40-

INDEX VETERIS AC NOVI TESTAMENTI.

Opera manuum Ifra�l benedicit DcuSjdeute.x b:amp; frudifi-care facit, deut.18 3.30 b

operatus cum Deo Ionathas,i reg.18 g

^Orat Chriftus pro nobis,iohan.i6 f. n b orat Chriftus pro Petro,luc.xi cnbsp;orat Chriftus apud pattern pro nobis, heb.7 d.9 fnbsp;ad Orandum fpe exorandi exhortacur Chriftus, propofitisnbsp;exertiplis,matth.7 bduc.iS a

orando cum fiducia,accipiemus quod petimus,marc,ii c orandum fpiiitu amp; mente, i corint. 14 c

Orationibus noftris adeft Deus,deute.4 a orandi modum docet Chriftus,matth.6 anbsp;orandum continue,matth.7 a:luc.iia.i8 amom.ixc! eph.6 cnbsp;colofl'.4 a:i thefla.� d

in Oratione perno�lat Chriftus,luc,6 b

oratio fine intermifsione ab ecclefia pro liberationc Petri, adl.ix 2

Oratio iufti afsidua multum valet,iaco.$ d

in Orationibus vnanimiter perfeuerant Apoftoli, aft.i c orat Paulus fine intermifsione, i thefla.i anbsp;oratione afsidua viftus Deus,iudic.io d.ii.fnbsp;orat Chriftus ter eundem fermonem, niatth.16 dnbsp;Orans Chriftus prociditin f3ciem,oculos in c�lum attollit,nbsp;genua ponit,matth.26 d;iohan.i7 a.-luc.xx d. Sic Paulusnbsp;orat cum fratribus pofitis in terram genibus, aft.10 g:nbsp;ephe.j c. lt� Moyfes extenfis in mote manibus,exo.i7 c.dnbsp;Oraturus Chriftus iuccedit in deferta,aut in m0tem,luc.j c.

9 d.xi g;matth.i4 cunarc.i d

orat Petrus in fuperiori parte domus,aft.io b

orentin omni loco viri leuantes puras manus,i timo.xc orat Paulus in litore maris,aft.xi a:item in templo.ix anbsp;oratione fidelium cupit Paidus iuuari,rom3. b:x corin.i bnbsp;hebr.tj c

orandum pro inuicem,iaco.lt; c

orandum pro regibus amp; fimilibus,i timo.x 2 orat Abraham pro Sodomius,genc.i8 cnbsp;orat Moyfes proftratus coram Deo. 40. diebus amp; 40- nofti-

buSjObijciens illi fuas promifsiones,dcute.9 dtexod.ji c orat qui benefacit Si recedit ab iniuftitia,cccl.35 anbsp;orct in triftitia conftitutus,iaco.s c

Oratio amp; iciunium,aft.13 a.14 d: matth.i7C �raculi fiue propitiatorij forma.cxod.37 2nbsp;Orbis totius defolatio,ifa.i4 anbsp;orbis dcfcnptio edifto C�faris,luc.x 2nbsp;Oreb occiditur,iudic.7 gnbsp;Or�anorum inue'ntor Iubal,gene.4 dnbsp;Ornatus Aaron amp; filiorum,cxod.i8 f.39 anbsp;Orphanos rton reliquit Apoftolos Chriftus,fed mifit cis Spi-ritum fanftum,iohan.i4 d

Orygemcomeduut Ind�i,deute.i4 a

rOs hominis fecit Deus,exod.4 c oris amp; oculorum cuftodia,prouer.4dnbsp;Ofculatur Rachaelem Iacob,genc.i9 b.nbsp;ofculatur Efau fratrem fuum Iacob,genc.33 anbsp;ofculanturalterutrum lonathas 8c Dauid,i reg.10 gnbsp;in Ofculo fanfto falutentfe Chriftiani,roma.i6 c;x cor. 13 dnbsp;ofculantur Paulum fratres,aft.xo g.

ofculatur pedes lefii peccatrix,luc.7 f ofculum Chriftum prodit Iudas,matth.i6 enbsp;Ofee qui amp; Iofue,nume.i3 bnbsp;Ofee r�gis Ifra�l afta.4 reg.ij f.17 anbsp;Ofeepropheti3,Dfee.i a

Ofsium Elifei contaftu refufcitatur mon:uus,4 reg.13 d OlTalofeph fecum effert Moyfes,�xod.13 c

ofla prophetxfcruatur � lofia c�teris combuftis, 4-i'eg. 23 d ofla arida filij Ifrael,ezec.37 a.c

Oftium Chriftus,iohah.io b

^Othoniel iudex Ifraeljiudic.i c.3 b Otium YitandUm,prouer. xo b.xi d

^in Ouium tonfionefiebantconuiuia,! reg.xjf;xreg.i3 e ouem comedebant Iudxi,dcut.i4 a

ouium parabolam proponitMichaeas,3 reg.xx cdtem Chri-ftus,matth.9 d

Ouis perdit� inuentx fiinilitudOjtnatth,i6 b

ouium cauls multiplicantur obedientibus Deo,deut,x8 a de Ouibus oblatio,leuit.3 bnbsp;oues errantes eramus ante conuerfionem,i pet. x dnbsp;cues errantes Iudsi,matth.i$ cnbsp;oues Chrifti vocem eins audiunt,iohan.io cnbsp;oues benediftiDei,matth.x$ c

Ouile ecclefia Chrifti ex lud�is amp; Gentibus,iohan.io c ^Oza amp; Ahio filij Abinadab,x reg.6 a

Gzi� regis luds 3�ta,4 reg.i4 e:x paral.zd a.b.c

P

Pacificus Salomon,! paralip, xx b pacificorum hoftiae,leuit.3 a.7 bnbsp;paftum Deicum Noc,gene.9 bnbsp;pafti Deicommemoratio, ierem.14 dnbsp;pafti fui memor Deus non deferit populum fuum,4 rcg.13 dnbsp;paftum lofis amp; populi cum Deo,4 reg.x3 anbsp;paftum Deus vocat circuncifionem,gene.i7 bnbsp;P�dagogus erat lex,galat.3 d

Pallium Elis 8c Elifei,3 reg.19 d:4 reg.x b.c Palmas dantin faciem Chrifti,matth.i6 gnbsp;palpatin meridic,inobediens Deo,deut.x8 cnbsp;Pane fulcitur cor,gene.i8 a:iudic.i9 b:pfal 103 cnbsp;panis in fudorc vultus comedendus,gene.3 dnbsp;non in Pane folo viuit homo,deut.8 3:matth.4 anbsp;panes pluit Deus de cslo,exod.i6 a.cnbsp;panibus obedientium fibi benedicit Deus, comcduntquc innbsp;13turitate,Ieuit.x6 3

pane Sc carnibus per coiuum pafcitur Elias,3 reg.17 a pane Sc aqua cibatur Eli3s,3 reg.19 anbsp;panibus feptem.4ooo.hominum fatiati,matt.i5 d:item quinque panibus latiantur.$ooo. iohan.6 b

panis laicus,! reg. xi a

panis primitiarum fub Elifeo multiplicati, 4 rcg.4 g panum oblatio,leuit.x anbsp;panes propofitionis, leuit.x4 3

panis eu3ngelij,ludsorum primum crat,m3tth.!$ c panis vitsjcaro Chrifti,iohan.6 e

panis vnius Sc calicisparticipatio,! corint.9 d

Parabola: S31omonis,3 reg.4 d

fine Parabolis non loquebatur Chriftus turbis,matth.i3 b parabolas feorfum interpretatur Chriftus fuis Apoftolis,nbsp;marc.4dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r gt;

Parabola Iignorum,iudic.9 b

parabola duarum aquilarum,ezech. 17 a paracletus promittitur,iohan.!4 b.ij d. 16 bnbsp;e Paradifo voluptatis eieftus Adam,gene.3 dnbsp;Paralyticus lanatur � Chrifto, matth.9 anbsp;Parentes honorandi 8c timendi,cxod.xo btleuit. 19 anbsp;parentes honorare eftillis henefacere,matth.iy a:marc.7 bnbsp;parentes percutiens aut maledicens occidatur,exod.ii bnbsp;ob Parentum inhonorationem mittitur populusin exilium,nbsp;czech.XX a

parentes doceant filios verbum Dei, deut.n c parentes non plus diligendi quam Chriftus,matth.io dnbsp;Pars Dei Ifra�l,deut.3x bnbsp;Parfimonia opes auget,prouer.i3 bnbsp;participes Chrifti fafti,hebr.3 c

Paruulis legendum deuteronomium,dcute.31 c

Paruuliin Chrifto,! corint.3 a

Pafcha quid fignificabat,exod. i x d

Pafch� myfterium doceantur filij,exod.ix d pafchalis agnus quo modo edendus,exod.!x a.bnbsp;pafcha manducat Chriftus cum difcipulis,matth.xlt;S cnbsp;Pafcha noftrum Chriftus,! corint.5 c

Pafcit Dauid vnftus iam in regem oues patri$,i rcg.17 b Pafcit Dauid populum Ifra�l,x reg.j a.7 anbsp;pafcant greges epifcopi,! petr.j a

Pafcens gregem edit de laft;e,i corint.9 a Paflerculus non occiditur fine Dei Yoluntate,matth.io dnbsp;Pafsioneshuius vit�,roma.8 d

Pafsionibus Chrifti communicare,! pet.4C in Pafsionibus exultandum,i pet.i bxololT.i d *nbsp;Pafsiones Sc effeftus peccati,roma.7 bnbsp;Paftoresouium^filij Ia�ob;gene.4d d

Paftorcs

-ocr page 41-

INDEX VETERIS AC paftores ouium dctefiabantur Aegyptij,gene.46 dnbsp;paftor Chriftus pi'omittitur,ezech.34 fnbsp;paftoribiis nuntiatur Chriftus n3tus,luc.z bnbsp;Paftor bonuSjChriftuSjiohan.io b c:i pet.j 3nbsp;paftores nui intrant per oftiiim Chriftum, iohan.to anbsp;paftores popnli l�du�loreSjierem.ix cnbsp;paftores gregem lac�rantes, ierem.23 anbsp;paftores qu� fua funt qu�rentes,ezech.j4 anbsp;paftoris non corripientis popiilum,p�na,ezeeh.3nbsp;paftoris euangelici officium,ezech.33 anbsp;Patrum officium erga filios,ephe.6 anbsp;patri non maledicendum,prouer.io cnbsp;patres pro filijs non occidentur,dcute.24 cnbsp;pater chriftianorum Deus,i corint.6 dnbsp;pater Chrifti,pater nofter,iohan.20 enbsp;pattern inuocemus Deum,galat.4.anbsp;pater nofter,Deus,deute.32 a:matth.23 anbsp;pattern quum inuocemus Deum,in timor� conucrfemur

I pet.i c pacer Corinthiorum Paulus, i corint.4 dnbsp;patiens Deus,exod.34 a:roma.is bnbsp;patientia fua prouocat Deus ad poenitentia,rOm.i a.2pe.3 cnbsp;patientia Dei erga Paulum,i rimo.i dnbsp;patientia: exemplum propheta:,iaco.j cnbsp;patientia Iob,iob i.amp; 2;item Tobi�,tob.2 bnbsp;patientix commendatio,prouer.i6 d.nbsp;patientes fimus,i thelfa.j cnbsp;in patientia fruftum referentes,luc.8 bnbsp;patientia neceftaria in tribulationibus, hebr.io gnbsp;vtpatiamur exemplo Chrifti vocati fumus,i pet.2 d,4 anbsp;pati propter iuftitiam,beatum,i pct.3 cnbsp;Patria Chrifti,Nazareth,matth,i3 gnbsp;pauidum cor inobedientibus,deute. 28 gnbsp;Pauli a�ta fcribunturin Adis Apoftolorum,amp; in cpiftolisnbsp;ip/ius.

in Pauli epiftolis quxdam difficiliaintellcdu,! pet.3 d Paulus hortatur ad p�nitentiam amp; fidem in Chriftum, ad.

17 g.26e. 13 d.e.f.iSb pauor cordibus inobedientiura Deo, lenit.2fifnbsp;pauperes femp�r futuri,deute.i$ b:matth. 26 bnbsp;pauperi mutuo data pecunia,exod.22 dnbsp;pauperes curandi in charitate,deute.i$ bccccle.q �nbsp;pauper Chriftus fadus pro nobis,2 corint.8 bnbsp;pauperibus quod fit, Chrifto fit,matth.2$ dnbsp;pauperibus abund�largiendum,luc.i6 anbsp;pauperes ad conuiuium vocandj,luc.i4 cnbsp;paupcrum curam habuit Paulus,galat.2 b.i corint.itf anbsp;pauperis perfona non confyderanda in iHdiGio,leuit.i4 cnbsp;pauperinon exprobrandum,piouer.i4d.i7 anbsp;pauperesIpiritu,match. anbsp;pauper probus diuiri improbo prxferendus,prou.28 anbsp;pauperem fuperbum odit dominus,eccle.2j anbsp;pauperibus annuntiatur Chriftus,match.n anbsp;paupertas vbiquc contempta,prouer.i4 d.19 cnbsp;paupertas cum timor� Dei, prouer.ij bnbsp;paupertatis author Deus,prouer.i4 dnbsp;in paupertate nafcitur Chriftus,luc.2 anbsp;paupertatem fuam obijcic Chriftus fcribx cupienti eum fe-qui, matth.8 a

pax vobis,falutatio Hebrxorum,gefle.43 C pacis author Deus,i theffa.$ d;i.corint.i4fnbsp;pax cum omnibus habenda,roma.i2 d:hebr.i2 dnbsp;pacific! fili) Dei,matth.� anbsp;pax � domefHcis non expedanda chriftiano,matth.to dnbsp;paxab inimicis,obedientibus Deo,leuit.2�anbsp;pax fub Salomone,3 reg.4 c.s a.b.cnbsp;paxecclefix Dei in Galilxajudxa 8c Samari3,ad.9 cnbsp;pax Dei incomprxhenfibilis,philip,4 bnbsp;pax in ecclefia, ifa.z� c.66 dnbsp;pax fada � Deo per Chriftum,coloff.i cnbsp;pax Gentibus 8c ludxis, ephc.2 c.dnbsp;pax confcientix per fidem,rom3.$ anbsp;cum pacem amp; fecuritatem putarint eflc homines, aderit iu-dicij dies,! thefla.j a

NOVI TESTAMENTI.

pacem Chriftus Apoftolis imprccatur, luCi 24 f; iohan. 14 d 16 f.20 e

ad Pacem vocati fumuSjCoiofT.j c

pacem erga De�m dat fides in Chriftum, rom�.j � ^Peccatum Adxin omnes,gcne.3 bnoma.s bnbsp;peceatum qui facit,ex diabolo eft,i iohan.3. bnbsp;peccatum Itimulus mortis,! corint.15 g 'nbsp;peccatum eftjquod ex fide uon ficiroma.4 dnbsp;peccatum Ad� quod in omiies dimanauit, gene.5 {jnbsp;peccatum no indiicit quicquid extra hominem eft,m3tt.i5 bnbsp;peccatum faciens fcruus eft peccati,iohan.8 d:2 pctr.2 dnbsp;peccatores omnes funt,amp; omnibus Chrifto Opus eft, 3 reg.

8 c.ifa.4i.g:;3 c:iiohan.ic.d peccator 8c impius,quifquis noft credit eUangelio,i pet. 4 dnbsp;peccati p�ua,mors,roma.s bnbsp;peccatum per legem cognofcitur,roma.7 bnbsp;peccati proprijp�nacuiq;portaad3,ieiem.2i.� ; ezcch.18 3nbsp;deuce. 24 c

peccatorum variorum expiatio,leuit.4 � 6:nume.i$ c d. �Peccatis expiatio,leuit.23 emume.ipnbsp;peccatorum antiqiia confeftio,leuit.i� enbsp;peccata aufert Deus,numc.i4 c

� peccatis conuerti,Dei donum,ierem.21 d ad Peccati agnitionem timor amp; metus,i reg.12 c dnbsp;peccata agnofcentibus,remilsio,ezech.33 c:leuit.2� gnbsp;peccata fide amp; milericordia purgancur,prouer.i5 dnbsp;peccatum confitentur Ifra�lit�,i reg.7 b:i2 dnbsp;peccati confefsio exigitur antequam dimittacur,nume.v anbsp;ob Peccatum populi contra naturam puniuncur etiam quinbsp;non peccauerunt,gene.i9 e;iudic.2o e.

peccatum nullum in Chrifto,! pet. � d peccatum fa�tus Chriftus pro nobis,i corint.5 d:roma.8.�nbsp;i.petr.2.d

peccatores venit Chriftus vocarc,matth.9 b peccatorum remifsio ex abundant! mifericordia, luc.i g:nbsp;matth.rc:a(S.!3 gnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

peccatrici condonatur peccatajqubd multu dilex�rit,luc.7 f peccatum in fpiritumfan�tumiiremi{sibilc,mar.7 d: match.

12 cniphan.j d

peccato mortui iuftitix viuamus,i pet.2 d.3 c peccatorum noftrum non recordabitur amplius Deiis, heb.nbsp;sd.ioc

peccantes volunrarie amp;recedentes� Chrifto , nulla h�ftia purgantur,heb.6 b

� peccatorum fomno furgendum,roma.6 b peccatorum multitudinem operit charitas,i p�t.4bnbsp;peccata confitentibus remittentur,matth.!8 enbsp;peccantes arguendi coram omnibus ab epifeopis,! timo.j dnbsp;peccanti fratrifemper remittendum,matth.!S cnbsp;erga Peccatores refipifeentes oftenditurDci benignitasiiinbsp;filio prodigOjluc.ij c

fuper Peccatore vno refipifeente quantum lit in cxlis gaii-dium,luc.i$a

pecudum offerendarum ritus,leuit.i c pcculiaris Dei populus,Hracl,deute.7 bnbsp;de Pecunia depofita apudamicum,exod.22 bnbsp;nec Pecunia ncc alia res ad vfuram fratri dand3,deut.i3 dnbsp;pecunijs conftitutifacerdotes � Ieroboam,3 reg.13 gnbsp;pecunijs confidentes,difficile regnum beiingredientuf,nbsp;marc.to c

pecunia donum fpiritus non pofsidetur,a�.8 d pediculi in hominibus,exod. 8 dnbsp;pedes hofpitibus lauabantur,gene.i8 a.19 anbsp;pedes fanftorum feruat Deus.i rcg.2 bnbsp;pedes dolet Afa,3 reg. 1$ enbsp;pedes Chrifti vngit peccatrix,iuc.7nbsp;pedes difdpulorum lauat Chriftus,iohan.i3 bnbsp;ad pedes Chrifti fedet Maria, luc.ro gnbsp;pedes calccati ad prxdicandum euangelium,ephe.tf cnbsp;pedibus nudis 8c flens ac operto capitc fugit Dauid � facienbsp;filij Abfalom, 2 reg.ij f

pedibus Dei appropinquantes docentimab eo, 2reg. 7 a deute.33 a

telicanum non comedebant ludxi, deute.i4 d

teflte�


-ocr page 42-

INDEX VETERIS AC NOVI TESTAMENTE


Pentecoftes feftum,exod.23 c Penuiiarerum,inobedientibus,deute.�8 enbsp;Percutiens hominem moriaturdeuit.24 d�x�d.�ibnbsp;Percutiens parenteSjaut mulierem pr�pugnantem moriaturnbsp;deute.zi b c

de Perdito boue, oue, aut alia re proximi quid agendum, deute.22a.

Peregrinari � corpore,fidelibus optabile,2 corint.j b peregrinamur nunc � Domino,? corint.j bnbsp;peregrinatio,vita Iacob,gene.i4 bnbsp;peregrinos amat Deusjdeute.io dnbsp;Peregrinifufcipiendijexod.tj a;deute.i4 cnbsp;peregrini decimis tertij anni alebantur,deuce.14 dnbsp;Perfe�li fimus cum Deo,deuce.18 b:macch.$ gnbsp;TcPerfe�lus fichorcacurDeus Abraham,gene.i7 a -perfedus eft,qui eft ficuc magifter fuus Chriftus,luc.6 �nbsp;perfedorum,omnibus vendicis amp; dacis pauperibus fequinbsp;Chriftum, match.19 c

ad Perfedionem exhorcacio,i corinr.i b:i4 d perfedus qui verbo non labicur,iaco.; anbsp;in Periculo Deus adeft fuis,exod.i4 c dnbsp;VC Peripfema omnium ,Paulus,i corint.4 cnbsp;non Periurandum,leuic.i9 cnbsp;de Perlarum regibus vacicinium,danie.ii anbsp;Perlecuciones � Deo,pfal.3 8 .ver.12nbsp;dePerfecucionibus incer pr�dicandum, pr�moncc Chriftus

Apoftolos,macch.io b c perfecucionem paciencurpie viuentes, 2 cimo.3 cnbsp;perfecuciones fcandalizanc infirmos,marc.4 bnbsp;ft Perfequancur nos,fugiendum,march,10 cnbsp;perfecucores non cimendi, march.10 dnbsp;perfequurionem parientes,beaci,macrh.$ anbsp;proPerfequencibus orandum,march.$ g:ioma.i2 cnbsp;ad Perfeueranriam hortacur Chriftus,iohan.i$ anbsp;pei-feiierans faluabicur,matth.i(? c: 24 bnbsp;perfeuerantiam dar Chriftus fidelibus, 1 corint.i anbsp;Perfona iudici no lpe�iada,leui.i9 c.deuc.i c.id d:prou.24 cnbsp;perfonam Deus non accipir,deure.i� dnbsp;Peftilencia inobedienribus pr�ceptis Dei, leuit.26 dnbsp;peftem eligicDauid,2 reg.24 c

�quicquid P�tierimfts � Deo Ibcundum voluntac� ipfius dabic nobis,iiohan.3 d:$ c

Pecenribus in fide nihil depegatur,marc.ii c petences in nomine Chrifti obtinebimus,iohan.r4 bnbsp;in Petra flat Moyfes ad videndum Deum,cxod.33 dnbsp;� Petra datur aqua,exod.i7 bnbsp;petra fcandali Chriftus,i petr.2 bnbsp;petraChriftus de qua hauferunt fideles ludai, i corint.i o anbsp;fuper Petram Chriftum fundata ecclefia,math.i6 gnbsp;Petr� Icifi� in morte Chrifti,matth.27 f

Petrus duciturad Chriftum ab Andrea,ioh3n.i f Petrus amp; Andreas vocantur,matth.4 cnbsp;Petrus amp;iohannesidiotae,a�t.4Cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Petri a�la leguntur apud Euangeliftas amp; afta Apoftolorum,

^Phaceia rex Ifr3�l,4 reg. i^ e f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(amp; galat.i d

Phalegfilius Hebei, gene.io d.ij c Ph3nuelit� immifericordes,iudi.3 bnbsp;Pharaonisa(fta,gene.i2 d.40 a.41.45 c:cxod.t,j.9.t2.i4nbsp;Phares amp; eins filij,gene.38 g.4d bnbsp;Pharifeus Paulus,a�i.23 bnbsp;Pharifiei afleiunt refurre�lionem, 361.23 bnbsp;de Pharif�is multa in euangelijs.

Phafe rituperpetuo celebrandum,exod.i2 c Phafe Domini pr�cipitur, deute.16 anbsp;Pheltias moritur,ezech.ii cnbsp;Phenenna vxor Hclcan� altera, i reg. i anbsp;Phcref�os penitus excidiiubet Deus,deute.2o dfiudic.i anbsp;phialarum rempli fabricatio,2 paral.4 cnbsp;Philetus excidit � Chrifto,2 timo.i c

Philippi vocatio,iohan,i f:de hoc plura,iohan.i2 C.14 a Philippus diaconus, aft.8 e:2i b

Philifthijm �quibus egrefsi,gene,io b:i paral. i a de Philifthatis iuulta,iudic.3.10.13.14.13.16:1 reg.4,$.^.7.i3-i4nbsp;77.i3.z8.3r:iieg-�8-M-�3

ne per Philofophiam feducamur,coloir. 2 b Phinees filius Eleazari,exod.6 d: iudic.20 dnbsp;Phinecs occidit Zambri amp; Cozbi,nume,25 b: amp; huius laus,nbsp;eccl.4S d

Phinees filius alter Heli,i reg.i a

Phifon fluuius,gene.2 b

Phitom vrbs �dificatur,exod.i b

Phygellus defecit � Chrifto, 2 timo.i c

^Pi� volentes viuere in Chrifto lefu perfecutioncm pa-tientur, 2 timo.3 c:aft.i4 d

Pietas reges facit foelices,prouer.2$ a pietasfpcratvitam,tit.i.a �nbsp;in Pietatibus fimus alsidui,2 pet.3 cnbsp;piger excitatur ad laborem,prouer.6 anbsp;piger laborem fugiens in �geftate erit, prouer.20 3:21 anbsp;pigriti� incommoda,prouer. 24 dnbsp;in Pigrum,prouer.2i d;22 b:26 cnbsp;pigrorum iter quale,prouer.i5 cnbsp;Pignoraquando reddenda,exod.22 dnbsp;de pignoribus,vide,deute.24 bednbsp;pignus amp; arrabo promiir� nobis falutis Spiritus fanftus,nbsp;I corint.i d: 3 a

Pilatiafta,iohan.i8 c.g.i�a.c

Pilati vxor nititur Chriftum � morte liberate,matth.27 b . Pilatus minus peccauit qu�m Iud3ti,iohan.i9 bnbsp;Philofus Elias,4 reg.i b

Pignus Ilrael derelinquit Deum,deut. 32 c

Pifeina in lerufalem, iohan.3 a Pifees verbo Dei creantur,gene.i cnbsp;pilces raiundi amp; immundi,leuit.ii bnbsp;' Pius folus Deus,apoc.i3 b

pios de tentatione amp; affliftione eripitDeus,t pet.xb ^Placatur Deus oratione Moyfi,exod.3 2 dnbsp;vtPlaceamus Deo orat Paulus,heb.i3 dnbsp;non vtPlacerethominibus pr�dicauit Paulus fed Deo,nbsp;i.thefla.zaigalat.ib

non Placere nobis debemus fed proximo ad aedificationein, roma.13 2

Plagarum modus,deute.23 a

qui plagis multis vapulabunt �Deo,luc.i2 f plag� Aegyptiorum,exod.7.8.9.10.12nbsp;plag� corporis Chrifti,pfal.2i.ver.i8:Zacha,i3 cnbsp;Plangiturlacob ab Aegyptijs, 7o.diebus,gene.3o 3nbsp;plangitur Moyfes, 3 o.diebus ab Ifra�litis, deute.34 cnbsp;plangiturpropheta raortims ab altero propheta�3 reg.13 fnbsp;planftus fuper mortuumjX reg.3 fnbsp;Plagt;rtauitDeusIlra�lera,exodj3 c: 2 reg.7 bnbsp;plantauit Paulus Corinthios inChrifto,i corint.3 bnbsp;plantans amp;rigans nihil fi.int,fed qui incrementum datDeusnbsp;ibidem

plantans vineam de fruftu eius edit, i corint.9 a plantatio non plantar � Deo eradicabitur,matth.is bnbsp;Plebs Dei,Ifra�l,non eft ab co repulfa,rom3. u anbsp;Plenitudo amp; corpus Chrifti ecclefi3,ephe.i dnbsp;Plorandum in hac vita peccatoribus, iaco. 4 cnbsp;plorat populus agnofeens peccatum,deute.i gnbsp;Pluit coturnices amp; man Deus,exod.i6 cnbsp;pluitl3pides,iof.io cnbsp;pluuiade c�lo danda terr� promifsionis,deute.n bnbsp;pluui� temporane� amp; ferotin� obedientibus, ibidemnbsp;pluui� interdum propter peccata non dantur, 3 reg.8 d. 7 anbsp;fine Pluuia promittit Deus aquas r�gi Ioram,4 reg.3 cnbsp;Po?nahomicidij,exod.2i bdtcmfuris amp; d�nifafti, 0x0.223nbsp;p�na talionis,gene.9 a:exod.2i c:leuit.24 c:deute.i9 dnbsp;Poenitet Deum,quando immutat quod fecerat,i reg.13 c:nbsp;alio modo dicitur p�nitudine non flefti,i reg.13 fnbsp;poenitet Deum fecifle hominem,gene.6 bnbsp;poenit�tipeccatorivita,ezech.i8 0:33 c:deute.3oa:3 reg.iignbsp;poenicentia ad Deum vera,ierem.4 anbsp;p�nitentiam datDeus,aft.3 c: 110:2 timo.2 dnbsp;ad p�nitentiam hortaturlohannes,matth.3 a cnbsp;p�nitentiam, amp;regnum c�lorum appropinquafie, Iohangt;nbsp;n�s, Ghnftus amp; Apoftoli pr�dicauerunt, match. 3 a. 4cnbsp;10 a: marc.6 b.Sic Paulus cumlachrymis, aft.19 d. Sic amp;

Petrus

-ocr page 43-

INDEX VETERIS AC NOVI TESTAMENTE

20 f.tit.i btphilip. I a presbyteros quales efle oporteat,tit.i bnbsp;ad presbyteros exhortatio,aft.2o d:i.pet.y anbsp;pretio mortis Chriftiredemptiji.corinth. 6 d.7 dnbsp;Primatum tenet Chriftus,cololf.i cnbsp;de primatu contendunt Apoftoli,matth.i8 anbsp;primitiarum lex,nume. s a. bnbsp;primiti� reddend� folicit�,exod.22 d.34 d: leuit.23 bnbsp;primiti�,facerdotum erant,nume.5 b.i8 bnbsp;de Primitijs.ezech. 45 dnbsp;primitias (piritus habentes Apoftoli.i oma.S dnbsp;primiti� refurgentium Chriftus,i.corint.i; c:coloff. i Cnbsp;Primogenita fua paruipendit Efau,gcne.2� dnbsp;prirnogenita,Dei erant,exod.i3 a. b: amp; f�pius alibinbsp;promigenita AEgyptiorum moriuntur,exod.i2 dnbsp;primogenitur� ius n� dandum filijs ex afFe(ftibus,deute.2i Cnbsp;primogenitus Chriftus inter fratres,ro.8 f:i.col.3 C.i.co.is cnbsp;principes,Dei miniftri,roma.i3 a:tit.3 anbsp;principum ftatus mut�t Deus,iob.i2 cnbsp;principes quales elfe oportet,deut.i bnbsp;ad principes Ifrael exhortatio,ezech.4$ cnbsp;in principes pauperum opprelfores,amos.4.a.6 3:fopho. 3 anbsp;principis impij,liintamp; miniftriimpij,prouer. 29 bnbsp;principinon maledicendum,exod.22 dnbsp;principes ex lud�is multi credunt in Chriftum,non auden-tes eum confiteri propter Pharif�os,iohan.i2 fnbsp;principis in terra promifsionis portio,ezech. 45 c. 48 Cnbsp;principis holocauftum fpontaneum, ezech. 46 dnbsp;principes lud�orum ignorantes crucifixerunt Chriftum,nbsp;i.corint.2 b:a�l.3 c

princeps 3�ris,diabolus,ephe.2 a:coloir.2 c�ohan. 12 c principatus omnis caput,Chriftus,colofl'. 2 bnbsp;Prifca amp; Aquila,rom.i(5 a: alt;ft.i8 anbsp;Probanda omnia,i.theira.$ dnbsp;Probatio fpem auget,roma.$ anbsp;probemus an fimus in fide, i.corinth.ii fnbsp;prodigalitas prohibecur,proucr. 5 bnbsp;Prodigiain morte Chrifti,matth.i7fnbsp;proditores 2iph�i,i.reg.23 cnbsp;non prohibendi quomodocunque verbum Dei ver� annun-tiantes,marc.9 f;philip.i b.cnbsp;Proijcere fermones Dei,i.reg.is fnbsp;promilsionis terra qualis,deut.8 bnbsp;promilsiones omnes adimpleuit Deus lud�is, iof. 21 d.23 dnbsp;promifsiones etiam indignis complet Deus,leuit.2iS gnbsp;promifsiones oeidignis dantur,i.reg.2 fnbsp;propter promifsiones Dci ad Abraham amp;c.omnia egit dc-us erga Iud�os,exod.2 d.6 a:i.reg.i2 dnbsp;promifsionum Dei memor lacob orat,gene.32 cnbsp;promifsiones Deo obijcitoransMoyfes pro peccato Ifrael,nbsp;exod.32C-deute.9 d

quodPromif�musDeo, reddendum,deut.23 d promifsionis verbum Abrah� factum,rom.� a.cnbsp;promifsionis filij, roma.9 bnbsp;promifsiones fuas impleuit Deus milfo filio fuo Chrifto,nbsp;a6t.3 b.13 d

promifsio patris Spiritus fan(ftus,a�l.i a. 4 c Prophana vitet epifcopus,2.timo.2 cnbsp;Propheta olim dicebaturvidcns,i.reg.9 bnbsp;per Prophetas refpondebat Deus,i.reg.28. anbsp;Prophetis in vifione amp; per fomnium loquebatur Deus ; fol�nbsp;Moyf� facie ad faciem, num.12 b

propheta Deiloquiturquodilliponitin os,3.reg.22,c:num, 22 d. f. g.23 b. 24 c

prophet� Dei authoritas,mich.3 c:4.reg.5 c propheta corripit �eroboam,3 U'eg.i3 anbsp;prophet�centum abfconl�, 3.reg.i8 anbsp;prophetainobediens verbo Dei occiditur �leone,3.reg.i3 dnbsp;Prophet� de falute noftra per Chriftum, amp; de remifsioncnbsp;peccatorum prophetauerunt,i.pet.i.b:a(S:. 10 gnbsp;prophet� cupierunt videre Chriftum,matth. 13 cnbsp;prophet� exemplum patienti�, iaco.jcnbsp;propheta Abraham,gene.20 b

Petrus,ad.i f.j c p�nitenti fratri remittendum,matth.i 8 C

^Polluebant nomen Dei facrificantes idolo Moloch. Ieuit.i8c

polluitur nomen oei periurio, leuit.iQ c pollutionis no�turn� expiatiojdeut.ij bnbsp;Ponderis �quitaSjdeut.ij d: iniquitas,ofee.n bnbsp;Pontifex non adfit exequijs,Ieuit.2i b.cnbsp;pontifex ad quid conftitutus,hebr.$ a.8 anbsp;pontifex nofter Chriftus,hebr.2 dj a.8 anbsp;in populos feparati hominesjdeute.ji anbsp;populos diligit Deus,deut.33 anbsp;in populum oei afliimpti filij Ifrael,exod.tf a.19 a:deut.4 a

3.reg.8f populis omnibus mifliis Chriftus,luc. xi enbsp;populus Dei Chriftianiji.pet.i bnbsp;in Porcos abeuncd�mones,matth.8 dnbsp;ante Porcos margarit� non mittend�,matth.7 anbsp;Porphyrionem non comedunt Iud�i,deut.i4 bnbsp;in Porta ciuitatis fedebant iudices,deut.22 bnbsp;port� inimicorum,pro potentia,gene.22 d, 24 gnbsp;port� inferi non pratualebunt aduerfus ecclefiam,matt.i6 cnbsp;Portauit Deus filios lfrael,exod.i9 anbsp;Poflefsio Leuitarum Deus,deut.io bnbsp;Pofteriora Dei videt Moyfes,exod.33 dnbsp;PotentiaDei non minuitiir,ifa.$o �nbsp;potentiaDeiin vafairat,rom.9 cnbsp;poteftas omnis fubdatur Deo,pfal.23nbsp;poteftas omnis �Deo,roma.i3 anbsp;poteftatibus parendum,roma.i3 a:i. pet.2 cnbsp;Potus immundus,leuit. 11 fnbsp;potus fpiritualiSji.corint.io a

^Pr�cepta decalogi, exod.20 a:deut.$ c pr�cepta diuina fcrutanda,prouer.3 anbsp;pr�cepta implenda,dcut.6 a.8 anbsp;pr�cepta fiant in charitate,2.iohan. bnbsp;pr�cepta cullodientibus Deus mifericors,deut.7 bnbsp;pr�cepta feruantibus benedidtio,non feruantibus maledi-dio,exod.23 a

pr�cepta Deiinculcanda filijs, deut.� d adpr�ceptorum Dei obferuationem exhortaturMoyfes be-neficiorum commemoratione, deut. 4a.2o a : idem facitnbsp;Iof�e,iof.24 a.b.c: Dauid item Salomonern ad idem hor-tatur,3.reg. 2 a

Pr�curfor nofter Chriftus,hebr.6 d

Pr�da ex �quo diuidenda,deut.2o cn.reg.jo f:ioC 22 b Pr�deftinauerat nos Deus ante conftitutum mundum,eph.

I atx.timo.i c pr�deftinati,Paulo dicuntur etiam pr�fciti,rom. 8 fnbsp;ob pr�deftinationem non difceptandum cum Deo,rom.9 dnbsp;pr�dicat Chriftus in naui,matth.i3 a:marc.4anbsp;pr�dicauitChriftusfemper palam,iohan.18 dnbsp;pr�dicare non poffunt nifi mifsi,roma. 10 cnbsp;qui pr�dicat fermones Dei pr�dicct.i.pet.4 cnbsp;pr�dicantibus Apoftolis dabat Deus incrementum,alt;S:. 2 gnbsp;pr�dicatoribus iusconceditur,vt ab eis alanturquibus pr�nbsp;dicant,i.corinc.9a

pr�dicatores promittit Deus,ifa. 30 e pr�dicatores mendaces,2.pet.2 a. b;cnbsp;Pr�do vendens hominem moriatur,deut.24 cnbsp;Pr�fecliSalomonis.$so.3.reg. 9 dnbsp;pr�gnantem percutiens rixando,exod.2i dnbsp;pr�gnantes fcinduntur � Manahem,4.reg. 15 dnbsp;ad Pr�lium docet Deus, x.reg. 22 cnbsp;Pr�par�da corda Deo, foli illi fidendo amp; ferui�do, i.reg. 7 anbsp;pr�pof�tis obediendum,hebr. 13 c

pr�puti� nihil prodeft chriftiano,aut circuncifio.i.corin.y d pr�putia ligno turn auferenda, leuic.9 cnbsp;pr�fciti Paulo dicuntur qui amp; pr�deftinati, rom.8 fnbsp;in pr�fepio natus Chriftus,luc.2 anbsp;pr�fidenc��im in folicitudine,roma.i2 bnbsp;ad Prandium inuitatur Chriftus � Pharif�o, luc.ii fnbsp;Presbyteriin fingulis ciuitatibus,a�t.i4 d.tit. i bnbsp;presbyteros Sf epifcopospro eifdem accipit Paulus.a�t.

propheta

AE

-ocr page 44-

INDEX VETERIS

propheta Moyfi erat Aaron, exod.7 a vt prophctet omnis Populus oprat Moyfes,nume.ii fnbsp;in prophetarum contemptores ludatos, ierem. j c:a�t.7 Egnbsp;prophetat Elifeus pfalte canente34.rcg.3 b.cnbsp;prophet� in Ecclefia interpretentur, i .corinth.ix dnbsp;prophetarmn fpiritiis prophetis fubieftus eft,i.corinth. I4fnbsp;prophetarum fill) pauperes amp; efurientes,4.reg.4 g.6 anbsp;prophetis Debora,iuQic.4a:item Holda.4.rcg.zi cnbsp;propheta falfus vnde dignofcitur,deute.i8 d: ierem.i8 bnbsp;propheta, poft euentum fu� proph�tis� abducens � Deo,nbsp;occidatur, deute.i^ a

prophet� falfi,8�o:folus E�as Dei propheta,j.reg.iS c de prophetis falfis conqueritur Ieremias,ierem.i4 bnbsp;prophetas Baal occidit Elias,).reg.18 gnbsp;ad prophetiam ex agricultura vocatur Elifeus,) .reg, 19 dnbsp;propheta nofter Chriftus, deut.i8 cnbsp;prophetia,Dei donum,roma, ix bnbsp;propheti� donum optandum,i.corinth.i4 anbsp;propheti� interpentatio,� Deo,i.pet.i dnbsp;Propinquitatis iuri quomodo cedebant lud�i,ruth.4 a.bnbsp;Propitiacorij forma,exod.x5 b

Propitiatio pro peccatis Chriftus,i.iohan.2 a, 4 c Propofitionis panes,leuit. 14 a

Propofitionis panes comedicDauid,i.reg. xi bduc.tf a Prolelytosfaciebant Iud�i,matth.xL bnbsp;Profpera Si aduerl�a � Deo,prouer. 3 bnbsp;profperitas impiorum. iob. xi a

Proftibuli mercesnon ofFerenda,deut.i3 c Protestor nofter Deus,pfal,i7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a.30 a. amp;c,

Proteftor Abrah� Dcus,gene.io b Prouerbium,Num,amp; Saul inter prophetas? i.reg. lo c. 19 dnbsp;in Prouerbium fa�li Iud�i,deute.x8 d

Prouidentia Dei erga feruos fuos,pfal.i44 b.146 b;proucrb. ij a.19 c:eciam ab vtero matris,pfal.i38.ver.ixnbsp;prouidentia Deiergaingratos,3.reg,i8 anbsp;prouidenti� Dei omnia committenda,eccli.ii bnbsp;prouidentia Dei fuper Eli3,3.reg.i7 a.bnbsp;prouidentiam Dei negantes,ifa. 40 gnbsp;Proximorum contemptores,malach.xbnbsp;proximus omnis indigens ope noftra,luc.io cnbsp;proximo placendum ad �dificationem,roma.i$ anbsp;proximi diledio eft legis impletio,roma. 13 cnbsp;proximi cura cuique commiira,eccli.i7 bnbsp;proximi rex perdita non negligenda,deut.x� anbsp;proximo dandum mutuum, eccli. 29 anbsp;Prudentes amp; fimplicesfimus,matth.io bnbsp;pruderitiafpiritus amp;carnis,roma.3 anbsp;prudens Dauidin omnibus,i.reg.i8 b.cnbsp;prudenti� carnis non innitendum, abdix,! cnbsp;Prurigine percutiunturinobedientes, deute.28 c

^Pfallendum Deo fpiritu Si mente,eique grati� agcnd�, i.corinth. 14 c

Pfalmis hymnis amp; canticis Deo canendum,ephe. j d pfallente Dauide recedit fpiritus malus � Saule,i.reg.dnbsp;pfaltes egregius Dauid,x.reg.23 anbsp;a Pfeudapoftolis C3uendum,philip.3 dnbsp;pfeudapoftoli operarij fubdoli,2.c�rinth,ii cnbsp;Pfeudopropheta quomodo dignolcendus,deut.i8 dnbsp;de Pfeudoprophetarum dodrina, ezech.13 a. 22 enbsp;Pfeudoprophetarum miracula,ierem.23 fnbsp;Pfcudoprophet� furreduri,matth,24 2

^Ptolemxus rex AEgypti,i.m3chab.io e.ir a.b

� Publican! euangelio credunt,matth. 21 c publican! Deum laudant,luc.7 enbsp;publicani non plus exigant quam conftitutum eft cis,nbsp;luc.3 c

Publicani amp; Pharifxi parabola,matth.i8 b puella voucns an teneatur voto,nume.3o 3nbsp;Pueris angelicuftodes,match,iS bnbsp;pueri adducuntur ad Chriftum,m3tth. 19 bnbsp;puerum ampleditur Chriftus,marc.9 Eio bnbsp;puercificiatur qui vult ingredi regnum Dei,matth.i8 inbsp;puerorum cftrcgnum c�lorum,m3tth.i9 b

AC NO VI TESTAMENT!.

pueri non ft:andalizandi,m3tth.i8.a pueri laudant Chriftum,match.21 bnbsp;pueritiavirgis coerccnda,prouer.i3 d.22 c. 23 dnbsp;pueri irridentes Elifeum deuoranturab vrfis, 4.reg.i dnbsp;Pugnator nofter Deus, exod.ij anbsp;pugnat pro Ifraelitis Deus,exod. 14 dnbsp;Pulcherrima Sarai, gene.12 c.d

pulcherrima Rcbecca.gene.24 biitem Rachel,gene. 29 b pulchra Abigail,i.reg.2$ aiit� Bethl3bec,2.reg.i2 a;amp;. Tha-mar foror Abfalom,2.reg. 13 a

Pulchri,Dauid amp; Ablalom,i.reg.itf b; 2.reg. 14 f Pulicem fe dicit Dauid pr� Saule,i,reg.26 dnbsp;Puluis homojgene.) d.i8 d

puluere caput a(pergebantlud�idolentes.iof.7 bii.reg. 4c puluis pedum excutiendusin contemptores cuangelii.nbsp;matth.io b

vt pupilia oculi cuftoditus Ifraeljdeut.x) b

pupillam oculi Dei tangit,qui Chriftos fuos tangit,zach,2 b pupillo iudicium facit Deus,deut.io dnbsp;pupilli decimis tertij anni alendi,deut. 14 dnbsp;depupillis,deut.24 d.26 3.27c:prouer.i3 a:eccli,4bnbsp;purgatio peccatoriim per Chriftum, hebr.i anbsp;purificatio leuitarum,nume.8 bnbsp;Pufillanimes confolandi,i.thefla.$ c

Puteos Abraham obturant philifth�i,genc.2tf c puteos �Philifthijm obftrudos refodit Ifaac,gcne.26 d. c. gnbsp;rPygargum comedunt Iudxi,dcut.i4a

Pythones non confulendi,deut. 18 b pychones habences,moriantur,leuit.2o dnbsp;pythonem habentem mulierem confulitSaul, i.reg. 28, a. bnbsp;pythones aufert Iofias,4.reg.23 c

Quxrendus Deus toto corde,amp; fic inuenictur,deut.4 d Qu�ftiones vicand�,2.timo.2, d:tit. 3 cnbsp;in Quxftionarios, i.timo.6a

Quxllus magnus pium efle,i.timo.6 b line Querela viuendum,philip.2 ba.their.) dnbsp;tjjiieti fimus,i.theira. 4 c

Quinquagenarios conftituitMoyfes fuper Ifrael�, exo.18 d Quinquagenarij duo cum fibi fubditis ad verbum Eli� igninbsp;c�lefti abforpti,4.reg. i c

Qui ftat,videat ne cadat,i.corinth.io c

R.

Rabba obfidetur � Ioab,2,reg.n a

Rabbath vrbs Ammonit3rum,2.reg. 12 g

Rabbi cupiebant vocari Scribx amp; Pharifxi,matth.23 a Rachelis alt;fta,gene.29.3o, 31.3Inbsp;ficut Rachel f�cunda,ruth.4 c

RadixDauid chriftus, roma.i$c:apoca.22 C Radix �ud�orum fan�ti Patres,roma.ii bnbsp;Raguelfacerdos Madian,exod. 2 c

Raguelfocer Tobix iunioris,tob.4 c.8 b.d.io C Ranab meretrix aut potius C3upona,iof.2 6nbsp;Rama xdificatur ac deftruitur,3.reg. ly c.enbsp;Ramefles terra datur filijs Ifrael,genc.47 Cnbsp;Ramefles xdific3tur,exod. i b

Rami naturales olex,Tudxi,roma.ii c R�moth- oalaad obfidetur,) .reg.22 anbsp;Ranx fuper terram AECTpti,exod.8 anbsp;Rapiuntur bona non ooediendum Deo, deut.28 dnbsp;Raptores alienarum rerum, i.corinth.6 bnbsp;Rapha�l deducens Tobiam iuniorem,tob.3.tf.9.12nbsp;Rationale iudicij quale,exod.28 c.39 bnbsp;Radoniproprix non fidendum,deut.i2 aiprouer.) anbsp;radonem redder vuufquifque Deo,roma, 14 bnbsp;rado omnibus reddenda de Ipe noftra fi interrogauerint,

I. pet.) c

Razin rcxSyrix,4.reg. 16 b Razix mors,2.mach. 4 f

Rafon aduei-farius Salomonis,3.reg. ii a

Rebeccx vxoris Ifaac 3�b,gcne. 22 d.24.2f.2^.27 C roma..9 c

Rebelles inMoyfen combufti,nume.i6 c

rebelles

-ocr page 45-

INDEX VETERIS

rebelles llraelitae,deut.9 d.31 g rebellio Coie,nume. 16 anbsp;recalcitrauit Ifrael,deut.31 cnbsp;non recedendum � DeOjdeut.ii bnbsp;recedere � cergo Domini,i.reg.11 dnbsp;Rechab occ�dit regem Isbof�th,i.reg.4.b.cnbsp;Rechabitarum obedientia erga patrem,ierem,3$ 1nbsp;Reciperc Chriftum fine in cum credere,iohan.i bnbsp;rcconciliauit nos fibiDeus per Chriftum, roma.5 bnbsp;reconcilicmur cum fratre, matth.$,d.io dnbsp;recordatur noftri Deus cum nos liberat,aut aliquid donat,nbsp;i.reg.ic:gene.3ob

vt recordemur beneficiorumDei exhortati�,deut. 8 a Re�loiis officium,eecli.3i anbsp;re�lum coram Deo faciendum,exod.iy gnbsp;re�lus Deus,deut.31 a:pfal.9i. ver.vltimonbsp;redemptio perfanguinem Chrifti,i.pet.i dnbsp;redemptio qu�,ephe.i(�:hebr.9 cnbsp;redemptor nofter Chiiftus,i.corinth.i d-marc. 10 cnbsp;redemptionem percipiemus in die iudicijjluc.ii fnbsp;Redu�lio populi � Babylone,ierem. 30 anbsp;refugij vrbes.iof.i9.a:nume.3� a:deut.4,g.i9 2nbsp;refugium noftrum Deus,i.reg.zi a:pfal.9 b:ierem.i6 dnbsp;regeneratio fpiritum per Chriftum,ifa.65 cnbsp;Regina Saba audit Salomonern,3.reg.10 a.dnbsp;Regiones �filijs filiorum No� primum diuife, gene.io anbsp;regiopes.alb� ad melfem,iohan. 4 enbsp;regnabit Deus in perpetuum ,exod.is cnbsp;regnabat Deus fuper Ifraelem, antequam regem petercnt.nbsp;i.reg.iz cnbsp;regni lex,i.reg. 8 c.iodnbsp;regnorum mutatio � Deo,iob.34 bnbsp;de Rcgnis quatuor mundi,danie.7 e:zacha, 6 3nbsp;regnum Dci facerdotale,Ifrael,exod. 19 anbsp;regni Chrifti defcriptio,ifa. 31anbsp;regnum Chrifti�ternum,ifa,9 b;danie.7.g; luc.i enbsp;regnare nolentes Chriftum iubet corara le occidi, lue. 19 dnbsp;regnum Dei gratis datum, luc.ix dnbsp;regnum Chriftus difponit fuis,lue.ii enbsp;regnum Dei paratum elc�lis,matth.i� enbsp;in regnum Dei per multas tribulationes intratur,a�l. 14 dnbsp;regnum c�lorum ecclefia,matth.i3 gnbsp;de regno Dei multa apud euangeliftasnbsp;regnum Dei intra nds,luc. 17 enbsp;regnum Dei primum qu�rendum,matth.iS dnbsp;regnum oeiquandont venturuin intevrogabant Pharif�i,nbsp;regnum Dau�dis Chriftum reftituturum credebant ludaci,nbsp;marc.ii b:a�l.i a

ne regnet peccatum in nobis, roma.6 b r�gula �qiia,leuit.i9 gnbsp;regulam Chrifti fequentes,galat.lt;� dnbsp;in r�gula ead�m permaneamus,philip.3 dnbsp;Religio munda,qu� iaco.i dnbsp;non relinquit nos Deus,deut.4 cnbsp;relinquentes oeum affliguntur,iof.i4c:iudic. 10 bnbsp;relinquere pattern Sfc.propter Chriftum,matt.19 d:luc.i4 enbsp;reliqui� populi Ifrael feruand�,ierem.�i.g.i3 a:rom.9.f.ii.anbsp;remifsio iubil3eus,leuit. 1$ bnbsp;remifsio debiti anno feptimo,deute.i$ anbsp;remilsiopeccatorum gratuita,a�l. i.fxololLi cnbsp;remittendum ex corde fratribus,colof. 3 bnbsp;renafeimur per verbum Dei,i.pet. i.d.x anbsp;renatus ex aqua amp; fpiritu fan�lo,iohan.3 anbsp;Renes accin�li in �lu agni Pafchalis,exod.ix bnbsp;vt renouaremur venit Chriftus,tit.3 bnbsp;renuntiandum omnibus qu� pofsidemus,luc.i4 fnbsp;de rcprobis,matth. 13 bnbsp;reprobum fe non elfe dicit Paulus, x.corint.i3 cnbsp;Reptilia terr� creantur verbo Dei,gene.t cnbsp;reptile im,�uundum,leuit.ii fnbsp;repndium permittit Moyfes, deut. 14 a: matth. 19 anbsp;rcpulerunt Deum Ilraclit�, nume. nd

AC NOVI TESTAME-NTl.

re quies nulla inobedientibus,deute. 28 g requies ferentibus iugum Cnrilli, matth.ii dnbsp;in requiem Dei ingrefliiri credentcs,hcbr. 4a�nbsp;requies tribulatis,2.thelfa.i cnbsp;requieuit Deus die feptimo, gene.i anbsp;renpifeere omnes defiderat Deus,2.pet. 3 cnbsp;refipifcerttia donum Dei,thren. 5 dnbsp;refipifeentia Ifraelis.ierem.3 gnbsp;Relph� a�ta,2.reg.3 b:2i bnbsp;refpicerc dicitur Deus populum,quando � quouis mal�nbsp;libcrat,ruth.i b

refpicit Deus fuper obedientes,leui.26 b vt refpiciat ipfum Deus, orat lfrael,deut. xd dnbsp;Refpublic�quando florent,prouer. 28.b:29 anbsp;refurre�lionenl Chrifti pr�dixit Dauid, acl.2 enbsp;refurgunt in morte Chrifti corpora f�n�torum,matth.27 (nbsp;refurrexit Chriftus,matth.28 a: a�l. 2.d.enbsp;refurre�lionis Chrifti virtus,ofee.6 anbsp;refurrexit Chriftus propter iuftificationcm noftram,nbsp;roma.4 d

de refurre�tione Chrifti,i.corinth. 1$ a refurrexifle Chriftum teftantur Apoftoli,a�l.4 gnbsp;refurre�lio amp; vita Chriftus,iohan.ii Cnbsp;refurgere cum Chrifto,roma.6 anbsp;refufeitat Chriftus in fe credentes,iohan. 6 dnbsp;derefurre�lioneprophetia,iob.i4b;danie. 12 anbsp;refurgent omnes,2.corint.4cnbsp;de remrre�lione mortuorum,i.corinth. 1$ bnbsp;in refurre�tione non contrahent matrimonium, mattli. 22 cnbsp;retribuitDeuscuiqueiuxtaiuftitiam,i.reg. 2,6 dnbsp;rctribuit Deus obedientibus fe,dcut. 32.fnbsp;Rcu nafciturjgene.ii cnbsp;reuclat Deus aurem alicuius,cum aliquid illi prxnuntiat,nbsp;i.reg.20 c:2.rcg.7d

Rex adquidconftituitur,3.reg. 10 b rex iuftus,prouer.29 a.bnbsp;rex qualis elfe debet,dcute.i7 dnbsp;regibus ebrietas fugicnda,prouerb, 313nbsp;regis iusji.reg. 8 dnbsp;regis cor in manu Dci, prouer. 21 anbsp;� regis indignationecauendum,pro�er.i6. bzxoanbsp;fub'rege puero inf�licitas, ecclef. 10 dnbsp;rex l�gat deuteron�mium, deut.17 lt;1nbsp;regem honorificemus,i.pet.2 cnbsp;pro regibus orandum,!. timo.2 3nbsp;regem petuntlfraelit�,i.reg. S.a.io cnbsp;rex Saul conftituitur inuitus, x.reg. 10 dnbsp;rex Salomon petit � Deo fapientiam,3.rcg.3 bnbsp;rex feculorum immortalisjinuifibilisji.timo.i dnbsp;regem volunt Chriftum conftituere,io.(S bnbsp;reges amp; facerdotes Dei chriftiani,apoG.i.b.5 c:i. pet. a bnbsp;^Rh�mni parabola,iudic. 9 b

Rhode puell3,a�t. 12 c dentibus vx,amp; quare,luc.6 dnbsp;rigauit Apollo,i.corinth.3 bnbsp;RixajOpus carnis,galat. $ dnbsp;de rixantibus lex,exod.2i cnbsp;de rixarum fufcitatione,prouer.io.b: bnbsp;^Roboam a�la,3.reg.ii.g.i2.i4

non roboratur homo in fortitudine fua,fcd ex folo Deo, rreg.xb

Rogat Paulus eos quibus euangelizatjx.thcfla.x 2 Roma concubina Nahor,gene.22 dnbsp;de Romano imperio vaticinium Balaam,num.24 dnbsp;Romanos venturos riment Iud�i,iohan. ii fnbsp;Romanum fe dicit Paulus,a�l.i6. g.22 fnbsp;Romani neminem condemnant indi�la caufi,a�t.i5 enbsp;Romanis pr�dicandum euangelium,a�l.23 cnbsp;Romam appulitPaulus,a�t.28 dnbsp;Romani non prohibent Paulo prxdicare omnibus euange-lium,a�t. 28.e.g

ros in folitudine,qui amp; m3n,fiuc manna, exod. 16 c rori caligantes cxli,deut.35 d

AS. �J ros amp;

-ocr page 46-

INDEX VETERIS AC NOVI TESTAMENT L

ros amp; pl�Juia non data eft tribus annis, temporibus Achabj j.ieg.ira

ros amp; pluuia non defendant fuper motes Gelbo�, i.reg.i c Rotarum vifio,ezech.i.d.e.io b. c

^Ruben natiuitas amp; eius 3lt;Sa, gen.19 g.35; d.4i a: 41 d deute.53 a

Rubenit�interficiunt Agarenos,!.paral.$ b

Rubenitarum habitatiojiol.ij b

Rubus ardens non combuiitur,cxod.3 a

Ruin�m pr�cedif exaltatio, Sc gloriain deie(ftio,proucr.i8 c in Ruinam lud�is re'iquitDeus Chanan�os,iudic.2 anbsp;Ruituros per Chrift�m multos lud�os prasdicit Symeon,nbsp;lue.2 c

Ruth a�ta vide in fuo libro.

S.

iSaba reginainuifitSalomonent,3.reg.to atmatth.n d

Sabbathum benedicit Deus, gene.3 a

Sabbathum pra:cipitur,exod.i(5 s.10 b Sabbathi fan�lificatiOjierem.i? cnbsp;fabbathum qiiare inftitutum,exod.2o b.23 b;deut.sbnbsp;fabbathum,cuius lignum,exod.3! d:ezcch.2o bnbsp;fabbathi viol�tores iiicrep5tur,exo.i6 fmum.ij d. x.cfd.ij dnbsp;fabbathum terr�,exod.23 b;leuit.2� anbsp;fabbatho legit Chriftus prophetas,luc.3 cnbsp;fabbathum propter hominem faiftum,amp; non ediuerfo,nbsp;marc.2 d

fabbathi Dominus Chriftus, matth.12 a fabbathis benefaciendum, matth.12 anbsp;fabbatho Chriftus mulierem incuruatamfanat,luc. 13 cnbsp;de fabbatho violato reprehenditur Chriftus,iohan. 5 c.d e.nbsp;7C. 9c:luc.i3 c

fabbath,aj�erpetua,ifa.66 g fabbathilmus,ceflatio ab operibus mortuis,ifa.�6 a: $8 dnbsp;de fabbatho amp; requie chriftianorum poft tnbulationes,nbsp;hebr.4b

Saccus in lumbis lignum doloris,3.reg.2o c.21 g Sacerdoti Leuitico obferuand�deuit.io b.c.i6 a.2tf inbsp;ad Sacerdotis officia qui non fufeipiebantur, leuit. 21 dnbsp;facerdotum confecrandorum modus ,exod.29 hnbsp;facerdos virginem ducat,leuit.21 cnbsp;facerdotum h�reditas Deus,dent.12 anbsp;facerdotum officium pr�cipuum,malach.2 anbsp;� Sacerdotibus legem accipiat rex,deut.i7 dnbsp;facerdotis fiha fornicans,leuit. 21bnbsp;facerdotes- Baalocciduntur,3.reg.i8 g;4.reg.iof.23 bnbsp;in facerdotesjofee.� aiierem.x bnbsp;facerdotum auaritia,ifa:.3 b:malach.2 anbsp;facerdotum principes fueruntcaufa mortis Chrifti, matth,nbsp;2^ a.27 b.luc.i9f.20 c

facerdotes prohibent Chrift�m annunti3ri,a�t.4 d facerdotum turba obedit fidei,a�l 6 bnbsp;facerdotium Leui translatum,liebr.s b.7 3.8 a; pfalm. 109nbsp;facerdotes Chriftiani fpirituales, qui hoftias Ipirituales offe-runtperChrirtum, i.'pet.2 atapoc.i b.$ c

f�cerdotale Deiregnum,lfraelitx,cxod. 19 a Sacramentum,Chriftus natus,i. timo.3 dnbsp;facramentum Dei reuclatum Paulo,colof.i dnbsp;Sacrificij lcx,lcuit.6 b.deut.18 anbsp;facrificia carnalium fubfannantur,ofec.j bnbsp;facrificia ludxorum polluta,agg. 2 bnbsp;facrificia veteris legis reijeit Deus,pfal.49 ver. 8 ; ierem. 6 c;nbsp;malach.2 c

facrificia qu� requirit Dominus, mich.6 b facrificio mifericordia potior, matth.9 b.-ofec. 6 bnbsp;facrificijs maior dile(ftio,marc.i2 cnbsp;facrificia Deoaccepta,mal3ch.3 a;pfal.$o.vcr.i8. pfalm.49.nbsp;ver.24

Sacras hteras noucrat Timotheus ab infantia, i.timo. 3 d facrorum vaforum forma, exod.ij cnbsp;Sadduc�i negant refiirre�tionem, ad.23 bnbsp;Sadoc facerdos,i.reg.2 g:3.reg.2 f

Sagena* par3bola,matth.i3 f

Saga tabernaculi,exod.26 b

Sagittis fuis minatur Deus Ifraeli,deute.32 d in Salis ftatuam verfa vxor Lot,gene.i9 fnbsp;Salfeminauit Abimelech fuper lolum vrbis Sichern � fe ya-ftat�,iudic.9 f

falis ardore comb�rendi inobedientcs,detit. 29 d fale conditum facriftcium,leuit.2 dnbsp;falecond�ta vidim3,marc.9 g .nbsp;fal terras Apoftoli, matth.5 bnbsp;fale cond�tUs fit fermo,coloff.4,anbsp;Sale nafcitur,gene. n cnbsp;Salmana occiditur.iudic.8 e

Salmanaffar transfert Ifraelem in Afl�rios,4. reg. 18 b Salomonis natiuitas amp;ada,2.reg.i2f. vfque 3.rcg.12 dnbsp;Salomonis oratio pro fapientia habenda,fapi.9 anbsp;Salomonis commendatio,eccli.47 bnbsp;qu� Salomon � Deo expetiuit,3.rug.3 b:prouer.3oanbsp;Salphaadfilia:,nume.27a. 36 a

Saltantem Dauidem ridet Micholja. reg. 6 c Salutare in pacc,i.reg.io anbsp;falutatio,Dominus tecum,iudic.6 b: ruth.2anbsp;falutatio angeli ad Mariam,lue. i cnbsp;ad falutationemMari� exult�t lohannesirtvtcro,lue. i dnbsp;falutare in ofeulo fando,philip.4 dnbsp;falutationes in foro3matth.23 anbsp;falutare neminem per viam,luG.io 3:4.rcg. 4 enbsp;faluatornofter Deus,2.reg..�2 anbsp;faluat Deus abfque gl3dio,i.reg.i7 fnbsp;Salutem feciffe dicitur Deus,quando d�ditvidorianj,

2.reg.23 b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Saluus fieri � morte petit Chriftus, iohan.11 d faluarc animam fuam, matth.ro dnbsp;faluator f�ue liberator Ifraelis Othoniel,iudic.3 bnbsp;faluator omnium Deus,i.timo.4 cnbsp;falutare Dei Chriftus,gene.49 c:luc.2 dnbsp;falutem habemus per Chrift�m, i.theffa.s bnbsp;vtfaluosfaceretpeccatores,venitChriftus,i,timd. : dnbsp;falus � Deo,pfal.3.ver.8.amp; 64.ver.6nbsp;falus vera .� Deo petenda,ierem.i7 bnbsp;falus ex lud�is,iohan.4 cnbsp;falutis author Chriftus, hebr.2 cnbsp;falui fadi ex gratia Dei,ephe.2 bnbsp;falutis dies,dies Chrifti,2.corinth.tf anbsp;falus nufquam nil� in Chrifto,ad.4 bnbsp;faluos nos omnes vult Deus,i.timo. 2 anbsp;faluandorum numerus paruus,luc,i3 onbsp;Samari�mons,3.reg.i6 cnbsp;Samari� mala,ofce.i4 anbsp;Samaria obfidetur,3.reg.20 a:4.reg.tf enbsp;Samarit� neo amp; d�monibus feruiunt,4.rcg. 17 fnbsp;Samaritani parabola,luc. ro cnbsp;Samaritan! chrift�m nolunt recipere, luc.8 fnbsp;Samaritan� hiftoria,iohan .4 anbsp;ex Samaritanis Chnfto credunt,iohan.4 enbsp;Samaritanum effe Chrift�m blafphemant lud�i, iohan. 8 fnbsp;Samaritanis annuntiat Philippus Chrift�m,ad.S a:quo5 Simon magus multis annis dementauerat,30t8 bnbsp;Samgar percutitPhilifth�os vomere, iudic.3 bnbsp;Saml�i lcriba, i.efdr.4 bnbsp;Samfonis ada,iudic. 13.14. r ynbsp;Samuelis natiuitas amp; acta,i.reg. i.vfqueadca. aynbsp;Samuelis laudes,eccli.46 cnbsp;San�lificarc pro confecrare, leuit.27 f�piusnbsp;� Sandificatorum efu quibus f�t abftinendum.Icuit. ztnbsp;fandificare feftum hoc eft celebrate, leuit.iy bnbsp;fandificari vult Deus, leuit. to anbsp;fandificare Dominum coram populo, nume.20 b:dcut.3i gnbsp;fandificemus Chrift�m in cordiDus,i.pet.3 cnbsp;vt fandificet pater Apoftolos orat Chriftus,iohan. 17 cnbsp;f�ndificat feipfum patri Chriftus pro nobis amp; immol�t,nbsp;ibidemnbsp;fandificatio noftra Chriftus,i.corinth.i.dnbsp;fandificati chriftiani per Chrift�m,i.corinth.tf c

f�nftifi-


-ocr page 47-

INDEX VETERIS A

l'an�lificemus nos,i.iohan. j a fanftificator nofter DeusJeuitjio bnbsp;fan�lusjfolus DcuSji.reg.i.anbsp;fan�ti fumus DeOjdeute.14 �nbsp;vtfancti fiinus exhortatio,numc.ij dnbsp;fan�lus Dei populus IfraelitXjdeute. 14 cnbsp;�n�los Vocat Paulus ChriftianaSjr�ma. 16 a:b.�phe.i a:nbsp;philip. 4 d

vt landlos nds faceretamp;mundos militDeus filiitmfuum cololT. I c

fanfti fiinus in omni conuerfatione,i.pct. i.c

pro fandlis fine chrillianisfemperorandum.ephe.tf c Sandia fandloruin in qu� intrauic lefus^c�lum eft, hebr.9 fnbsp;fandliinmanuDeifunt,deute. 53 a

fandlus panis,i.reg.ii a: item locus,exod.3 bjofj d Sandluari) forma,exod,15 anbsp;fandluari) expiatio,leuit.i(5 cnbsp;fandluarium Dei metuendum,leuit. 19 fnbsp;fandluarium Dei terra Chanaan,exod.is dnbsp;fandlum non dandum canibus, matth.7 anbsp;adfandlitatem hortatur nos Deus, quod ipfe fandlus fit,nbsp;leuit.ir.g.i�.a.io.b.d. 21.b

fandlimonium fedlemur,heb. 12 d

Sanguis anima eft omnis carnis ,leui.i7 c fanguis prohibetur Iud�is,dcut.i2.b.c.d.i$.d. gen.9 anbsp;ftnguinem comedens populus peccat. i.reg. i4.enbsp;fanguine fiebat expiatio pcccatorum, leui.17 cnbsp;fanguine holocaufti alpergitur populus, exod.24 bnbsp;fine fanguine nihil pene expiabatur in veteri teftamento,nbsp;hebr.9 f

fapguis Chrifti petit remi{sionem,hebr.T2 g fanguine Chrifti redemptio,matth.26 c:hebr.9 cii.pet.i anbsp;fanguinem Chrifti poUutum ducentes,hebr. 10 enbsp;fanguis amp; aqua exeunt de latere Chrillijiohan. 19 fnbsp;fanguis pro homine occifo,iudic. 10 bnbsp;fanguis vu�,deute.23 b; 2.macha. 6 dnbsp;fanatifumus � peccatis per Chriftum,i.pet.i dnbsp;fanator nofter Deus,exod.i$ gnbsp;Saph gigas occiditur,2.reg.2i dnbsp;vtfapiant ludati opt�t Deus,deute.32 d

Sapientia lud�orumjveibuni amp;pr�ceptaDci,dcut.4 a lapienti� timor domini,iob.28 dnbsp;fapientia oei diues amp; profunda,roma.ii dnbsp;fapientia Dei Chriftus,luc.n g: matth. 23 dnbsp;fapienti� thefauri in Chrifto,colofl�.2 a

fapientia Dei abfcondita,euangelium quod nunc reuelatii eft,i.corinth. 2 b

fapientiam docetfpiritus Dei,3.rcg.3 b fapientia S:corintelligens,idem, 3.reg. 5 bnbsp;fapienti� laudes amp; commoda,proucr,i.2.3.4: Sein libro fapienti�.

fapientiam petit Salomon,3 .reg. 3 b

fapientia Salomonis, quanta,3.reg.3 d. 4d.io a

fapientia � Deo poftulanda,iaco.i.a fapientes in bono,roma.i6 cnbsp;fapiendum quomodo,roma.i2 anbsp;ne fapiamus alta,roma.ii cnbsp;fapientia mundi,ftultitia apud Deum, i.corinth.i. c.3 dnbsp;fapientia carnis non poteftfubijcilegi Dei,roma.8.b:nbsp;i.corinth.3 d

�piens audit confilia, amp; gaudet argui,prouer.i3 b fapientes fui amantes vix corrigurttur,prouer.26 bnbsp;fapientis amp; ftulti.diff�rentia,eccles. 10 anbsp;fapiens vir,artificiofus,exod.28.a.35 bnbsp;fapientia replentur artifices.exod. 31 anbsp;fapienter ambulandum,coloff.4 a

Sarai fine Sar� vxoris Abraham �dla,gene. ii. 16. i7.18.20

Sara: fides,hebr.ii c

Sara obediens Abrahx,amp; dominum Vocans,i.pet.3 a

Sara vxo�JjTobi� iunioris,t�b,3.7.10 Sarepthaha mulief,;3.regn7 bnbsp;Saruia: foxoris Dauidfilijji.paralip.x b

: NOVI TESTAMENT!.

Saruix filios timet Dauid, 2. reg. 3. g: vnius tarnen eorunl confiliiim refpuit,2.reg.i6.b.i9 d

Satan Deus huius leculi, 2.corint. 4 3

Satan impetrata a Deofacultate,percutit fubftanti� amp; corpus Iob,iobii.b. 2C

Satan Apoftolos appetiuerat,luc.22 c

Satanx rraditurfornicator,i.corint.$ b � Satana impediturPaulus,i.thefla. 2 dnbsp;fatanas in arigelum lucis transfiguratur,2.corint.n tnbsp;fatanas ligatus foliietur, apoc.2o.a.bnbsp;fatanam vocat Chriftus Petrum,marc.8.dnbsp;Satiatine obliuifeamur Dei,deute.8 cnbsp;faturat Deus obedientes fibi,dcut.ii bnbsp;faturati ne obliuilcamur Dei,deute. 6. b.c-faturatus Ifrael relinquit Deum,deut.32 cnbsp;laturis vx,amp; quare,luc.6 d .

Saulis acla.i.reg.9.vfquc ad. 3i.caput

Saulis mors nuntiatur Dauidi,2.reg. i.a Saulis regnum decrefsit, 2. reg.3 anbsp;Saulis feptem filij fufpenfi, 2.reg. 21 bnbsp;Saulis amp; lonathx ofta fepelit Dauid,2.reg. 21 cnbsp;Saulus qui amp; Paulus,3ifl.7.g.i3 b

^Scabie percutiuntur inobedientes,deut. 28 c nefcandalo fint,prxcipit Deusidololatras occidi^nbsp;deuter. 7 c

Scandala funt impij,matth.i3 f fcandalum pafsi Ap�ftoli,matt.26 cnbsp;fcandalizantUr difeipuli aliquot,� Chrifto feccd�tes,ioh.� gnbsp;ne Scandalo fint ludxi firmi infirmis, vefeendo qUoslibetnbsp;cibos,i.corint.; 8 c

fcandalizati Pharifxi,matth. i$ b

� Scandalis dehortatur Chriftus,matth. 18 a fcandalizantUr ciues Nazareth in Chrifto,matth.13 gnbsp;Scenofa�loriam artemexercetPauIus,ad.i8 anbsp;Scenopegix oblationes, Czech.4� gnbsp;Schifmaticus arguitur,prouer.6.bnbsp;fehifmata Corinthiorumvitanda,i.corinth.3 bnbsp;Scientia falutisjluc.i g

fcien�a lefu Chrifti,prx qu� Paulus exteta arbitratur ve ftercora, phijip.3 b

arboris feientix boni amp; mali interdi�lio, gene�2 c feientia veritatis,2.timo.3 bnbsp;qux feientia inflet,i.corint.8 anbsp;Icientiarum dominus eft neus, i.reg.2 anbsp;Scintillam fuam voCat vidua filium fuum vnic�m,�.reg.i4 bnbsp;Scortatores ne fint in Ifrael,deute, 23 gnbsp;feortatio vitanda,vtprouer, 5.3.7 a

Scribx cuidam obijcit Chriftus fuam paupertatem. matth. 8 c

feribarum opera repr�hendit Chriftus,matth.23 a Scribit Deus legem ac mandata,exo.24 cnbsp;feribatur verbum Dei in oftijs,deute. �.b.iixnbsp;fcripturis noncreduntludxi,iohan.5 fnbsp;feripturis vtitur Chriftus contra diabolum,matth.4 anbsp;fcripturis probat Chriftus fe � p�tre mifl'um,iohan.s fnbsp;vtfcripturasimpleret venit Chtiftus,luc. 14 gnbsp;fcripturis reuincit Apollo Iudxos,a�l. i S gnbsp;feripturas ferutantur viri nobiles Thelfalonicenfium,nbsp;a�l.i7C

feripturarum vtilitas,2.timo.3.d:roma.i5 a fcripturis prophetarum attcndendumjt.pet.i.dnbsp;Scrutator cordium neus, r�ma.8 e;ierem.i7 bnbsp;Sculptile qui facit vt 3doretur,maledi�lus,deut.27 cnbsp;Scurrilitas vitanda, ephe.5 a

Scutum auxilij Deus,dcute.35.d:2,reg.22 c fcutaaureaSalomonis,3.rega4 g

^Sebx a�ta,2.reg.2o.a.d.g

Se�tx,opus carnis, galat.5 d fefta Chriftianorum,a�l. 28 enbsp;in fedarum introdu�lores,2.pet. 2 bnbsp;fecuritas populo promittitur, exod.34 cnbsp;Scdecias falfus propheta,3.rcg. �2 b

AE �j Scdecijj


-ocr page 48-

INDEX VETERIS

�edeci� regis Iud�,qui amp; Mathanias a�la,4.reg.i4 d. xj ierem.v.?9.5x:ezech..ix c.xi fnbsp;fedentes in dotno meditenlur verbum Deijdeut. nenbsp;feditiofi damnantur5Proiier.x4 cnbsp;feduftorcs proficiuntin peius,x.tirfio.^ enbsp;v� fedudor habitus Chriftus,matth. 27 gnbsp;faduftorquis dicendus,x.iohan cnbsp;fedulitas patrisfamiliaSjprouerb.xo bnbsp;defegete proximi,deut.23 dnbsp;Segor ciuitas feruatur,gene.i4 a. 19 enbsp;Sehon occiditur,deut.x gnbsp;Seis mons,deut.x.3.33nbsp;Sela filins lud� tertius, gene.3 8 anbsp;SelJum interficitZachariam,4.reg. cnbsp;Sem generatio,gene.�.d.io.d.u bnbsp;Semei aaa,x.reg.i6 b.i9.d:3.reg.x.b,f.gnbsp;de Semeia propneta,3.reg.ix fnbsp;fementis amp; mefsis non ceflent,gen.8 dnbsp;femini datDeus corpus,i.corint.i$ cnbsp;fernen paucum inobedientibus,deu. 28 dnbsp;feminis fracri fufeitandi lex,deute.2$ bnbsp;fernen Abrah�,qui ex ifaac nati funt.gcnc.21 bnbsp;fernen Dauidis Chriftus.x.reg. 7 cnbsp;fernen ex lud�is Apolloli,roma.9 fnbsp;fernen verbum Dei,matth.i3 cnbsp;fernen tacite frudificans,marc.4 cnbsp;feminantis parabola, matth. 13 anbsp;qu� ieminamus,metemus,gal3t,6 bnbsp;fcminifluus vir,leuit.i�.anbsp;Semer ciuitas �difica�ur,3.reg. 16 fnbsp;Semma per�u titPlulifth�os, 2.reg. X3 bnbsp;Senum confilium,3,reg.i2 bnbsp;feniores.7o.fuper Ifraelem,nume.ii d.e.fnbsp;fenioribus traditurdeuteronomium, deut.31 bnbsp;l�nes quales elfe debeant,tit.2 anbsp;fenes honorandi,Ieuit.i9 fnbsp;fenes fenfibus florebunt,ifa. 6$ dnbsp;fenedutis commendatio,prouer. 16 dnbsp;fennacherib exercitus occiditur,4.rcg,i9 gnbsp;in fenfum reprobum tradi,ifa. $7 dnbsp;fenfum Dei nemo nGuit,roma. ii d.i.corint.x dnbsp;fenfum Chrifti tenet Paulus,i.corint.2 dnbsp;non fenfu fed malitia pueri fimusji.corint.14 dnbsp;in fenfu fuo abundet quifquc,roma.i4 anbsp;l�paratur populus Ifrael � catteris populis.leuit.20 gnbsp;fepelitur Moyfes �Dco,fed ignoratur eius fepuIchrUiUjnbsp;deut.34b

qubd fepeliflent Saulem viri labes, bencdicuntur � Dauidc

fepeliri vult propheta in fcpulchro altcrius prophet�.

fepelitur lonannes Baptifta,matth.i4 b fepelitur Chriftus,m3tth.27 gnbsp;Seph0ravx0rM0yfi.ex0d.4tnbsp;Septuaginta duo difcipuli pr�dicant,luc.io. a cnbsp;Sepulcnr�m Moyfi ignoratur, deut.3 4 bnbsp;l�pulchra conciipifcenti�,nume.n gnbsp;fepulchtum Chrifti, niatth.27.g.28 anbsp;fepulchra dealbata Pharif�i Sc qu3re,matth.i3 cnbsp;fepulchra prophetarum extruentes,matth.23 dnbsp;fequendus Dcus,deut. i3.a:i.reg.i2 cnbsp;fequitur Caleth Deum,deute.i,e;iof.i4 cnbsp;fequi veftigia Chrifti,!. pet.2 dnbsp;fequi volens Chriftum feriba propter temporalia,nbsp;matth.s c

fequi volens Chriftum tollat crucem fuam,matth. 10 d fequentibus Chriftum nihil deeft, vtpatetin multiplicatio-ne quinque panum,matth. 14 bnbsp;fequens Chriftum,animo fit immobilis,matth.8 cnbsp;Sergius Paulus, ad.13 b

Scrmonem Dei,qu�rere.i.eius voluntatem inueftigare, i.rcg.�� 2nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

fer^nes Dei proijcere.i. inobedientem cire,i.rcg. f

AC NOVI TESTAMENT!.

,.b: fermones oei loquatur qui loquitur populo, i.pet.4 c fermo Chriftianorum,eft eft,non non,matth.$ f;iaco.$ c,nbsp;in fermone confirmer nos Deus,x.thefla.2 dnbsp;Serit Ifrael Sc perdit omnlajSc quare,iudic.6 inbsp;Serpens dcducit mulierem maledicitur,gene.3.a.cnbsp;ferpentes igniti immittuntur in populum,nume.2r anbsp;ferpens �neus erigitur,nume.2i c;iohan.3 b: amp; confringi-tur,4.reg.i8 a

ferpentes,pharif�i, matth.23 d feruiamus inuicem,galat.5 bnbsp;feruire Deo,iof.22 tnbsp;feruiendum foli Deo,exod.23 eihebr.ix g: deut.28 c;

iof.24 a feruire dco amp; d�monibus,4.reg.i7 fnbsp;vt feruiremus ei, redemit nos Chriftus,i.tliefla.i dnbsp;feruitus, circuncidi,galat.x anbsp;� feruitute legis liberati, hebr.2 dnbsp;ferui Iud�orum,peregrini,leiiit.2� fnbsp;de leruis emendis amp; hberandis,exod.2i aideute.i� Cnbsp;feruus quomodo tr3iftandus,prouer. 19 cnbsp;ferui quales effe debeant,ephef.6 anbsp;feruus probiis Iacob,gene. 31 enbsp;feruus fidelis erat feruus Abraham,gene. 24 anbsp;ferui regis,omnes fubditi,i.reg.8 c. dnbsp;feruus Dei Moyfes fidehfsimuS3nume.11 b: deut.34 b:nbsp;hebt. 3 a

feruus Deilfraelit�,leuit. 25 g ferui Deifumus,liberati �pecc3to,iohan.8 d:rom3.6 dnbsp;feruifumusiuftiti�,roma.6 cnbsp;ferui Dei,omnes nos,quibus data talenta,luc.i2 c.17 bnbsp;feruus noneft maior Domino,iohan.i$cnbsp;feruus Chrifti elfe non poteft, qui qu�rit hominibus place-re,galat. i c

feruus omnium PaHlus,i.corint. 9 c ferui pcccati,iohan.8.d:2.pct.x dnbsp;Sefacrex AEgypti,3.reg. 14 gnbsp;Seth nafcitur,gene. 4 dnbsp;Seueritas Dei in lud�os reie�los,roma. ri cnbsp;f Sibx ferui Miphibofeth a�ta,2.reg.9 a.c.d.i^ 2nbsp;Siccitas in Iud�a,iere.i4a �nbsp;Siceleg ciuitas Dauidis,i.reg. 17 b.30 anbsp;Siceram non biberunt lud�i. 4o.annis,deut. 29 anbsp;Sihem occiditur,gene.34dnbsp;Sichimit� deftruuntur,iudic.9 fnbsp;Sichern �dificat Ieroboam,3 .rcg. 12 fnbsp;siclus, exod.30 b:ezech.45 dnbsp;in Sid�nem fermo Domini,ezech. x8 enbsp;Sidrach cum fociis mittitur in fornacem,danic. 3 bnbsp;fignati Dei,apoca.7 anbsp;in ligna conftituitDeus Solem amp; Lun3m,gcnc.i bnbsp;fignum peut Abraham,gene.is.b.i7 bnbsp;fignum petit Gedeon,iudic.6 dnbsp;fignis confirmaturSaul.t.reg.io a.nbsp;figno certificatur Ionathas,i. reg.14 bnbsp;fignum Ezechi� datum in horologio,4.reg,2o bnbsp;figna petunt Iud�i,matth.i2 cnbsp;figna fequentia credentes,marc.itf dnbsp;figna pr�cedentia indicium in foie amp; luna,m3tth.x4C:nbsp;marc.13 c:luc.2i e

filentium feruand um in tempore,prouer.$ d in filo domus Dei.iof.i8 dnbsp;in filo celTat apparere Deus,i.reg. 3 anbsp;Siluanus,i.pet. yd

Simeonis 30l:3,gene.i9.34.42.4tf.49 :iof.i9 a Simeon fufeipit Chriftum in vlnas,luc.2 dnbsp;fimiIe0Wati0.leuit.2anbsp;fimile fimili coniungitur, eccli. 13 cnbsp;Simon frater Iud�,i.machab.i3.c. i4.a.i6 enbsp;Simon dicitur Petrus,marc.3 bnbsp;apud Simonem Pharifxum manducat Chriftus,Iuc7 fnbsp;Simon'magus,a�t.8 bnbsp;fimplex vir lacob erat,gene. 2$ dnbsp;ad fimplicitatem hortatur Chnftus, matth.ia b

infim-

-ocr page 49-

INDEX VETERIS AC NOVI TESTAMENTE


infimpbcitatem tribuendum,roma. nb in fimplicitateconuerfatus Paulus, i.corint.i.cnbsp;fimplici corde diligendum,i.pet. i dnbsp;limplices in nialo,roina.i6 cnbsp;fimulachrorum leruitus,auaritia,colof.3 anbsp;fimulachiroruru cultus fugiendus, ad. l� enbsp;fimulat Dauid infaniaiUji.ieg. zi dnbsp;fiiuulationes abfint � chriftianis,i.pet.i.anbsp;Sinai mons,exod.i9 a:galat.4 dnbsp;Sinapis parabola,matth.i3 enbsp;Sion arx qii� amp; ciuitas Dauid,i.paral. ii bnbsp;Sifara occidirur,iudic.4.c.dnbsp;Sitiens Dauid non vult bibere allatam aquauiji.reg.ij cnbsp;fitiens Chriftus potatur aceto,iohan. 19 fnbsp;fitis inobedientibusjdeuter, i8 enbsp;fitientss inuitat Chriftus,iohan.7 f

^Sobach occiditur,i.reg.io d Sobna pr�fedus Ezechi3;,ifa.ii enbsp;ad fobrietatem exbortatio,i.theflaj $ anbsp;ad Ibbrietatem lapiendum,roma.u a

focietate habere cum Deo amp; eius filio,eft credere iri Chri-ftuiUji.iohan.i a

Socothit� occ�duntur,iudic.8 d Socrus Petri ianatur,matth.8 bnbsp;deSodoniitis,gene.i3.i4.i8.ilt;):ezech.i6.f.i. pet.ibnbsp;Sodomitx�fubuerfijiuatth.io b;deut. 19 dnbsp;Sol verbo Dei crcatur,gene.i.bnbsp;Solobedit loliiejiol.io cnbsp;iir Sole amp; Luna ligna, luc.ii cnbsp;lolis amp; lun� equi,4,reg, 13 cnbsp;Solennitates ludxorum,exod.i3 bnbsp;Solicitudines huius leculi,luc.3 b.14 d. it fnbsp;.� folicitudine tetuporalium cauendura, matth.6 dnbsp;iolicitudo Paub pro ecclefia,i.corint.7 c.ti fnbsp;fqliciti leruare vnitatcm,ephe, 4 anbsp;lolicitus Deus pro Abraham,gene. 11 dnbsp;Solitarij moleftia vana,ecclef. 4 bnbsp;Solus eft Deus,Deus nofter,deut. 310nbsp;Solus Deus faluat � malis amp; tribulationibuSji.reg. 10 cnbsp;loliDeo feruiendum,deuter. 10 dnbsp;in Somnis videt lacob fcalam,gene. 28 cnbsp;per fomnium loquitur Deus Abimelech,gene,io anbsp;per iomnium loquebatur Deus prophetis,nume.ix bnbsp;ibmnia loleph,gene. 37 bnbsp;fomnium Madianit�,iudic. 7 dnbsp;fomniorum interpretatio Dei eft,gene.4o bnbsp;fomnianon obfcruanda,leuit.i9 fnbsp;Soror Abrahx erat Sara,amp; vxor.gcne.no c

Sortem mittit lofuc in ditiidenda terra coram Deo,ioC 18 b fortem facit cadere Deus, protier.i� d

in fortem Chrifti fideles,ephe.i b fortem mittunt Apoftoli pro Mathia, ad.t dnbsp;Sofipater cornes Paub,ad. 20 anbsp;Softhenes princeps fynagogx,ad. 18 d

lt;[ab omni Specie mala abftinendum3i.thefla.$ d Spedaciilum fadi mundo Apoftobji.corinth. 4 bnbsp;in Speculo fideiDeum intuemur,i. corint. 13 dnbsp;de fpccubs miiberum fadumlabrum xneum,exod.38 a

Speluncam latronum fecerant dom� Dei lud�i, raatth. 11 b Spes �DeOjX.thefla. 2 d

fpes non eft de eo quod videtur,rom. 8 e

Ipes in Chrifto,i.pet.i.d:matth.ix b

fperans in Deum Abia,vidor cft,2.paralip. 13 d

fpes noftra,quafperamus vitam �ternam,hebrxo.9 d: ephe.4 a

fpes,galea noftra,i.theff. s b

fpe gaudendum,roma.i2 c

fpes impiorum vana,fapien.$ b

fpe falui Chriftiani,roina.8.d

fpem augentfcriptur�,roma.t� a

fpes non confundit,roma.5 a

Spicas bc�bat manu decerperc de fegete proximij deuter. 23 d

Spin� amp; tribuli,propter peccatum, gene.3 d fpina;,fallacia diuitiarum jmarc.4 bnbsp;fpinea corona cOronatur Chriftus, matth.x7 cnbsp;Spiritus, ventuSigene.8 cnbsp;perSpiritum fanclum fanftificatio,i.pet. i anbsp;Spiritus fandi mifsio,ioel.x.g. ad.x anbsp;fpiritum fandum promittit Chriftiis Apoftolis,luc. 24 gnbsp;iohan.14 d:ad.i b:datillum,ad.2a

Spiritus fandus datur obedientibus euangelio,galat.2.a. b Spiritus fandus datus fidelibus,fignum eft eos elle ex Chri-*nbsp;fti ouibus,ephe.i.c. eft Sr arrabo ac pignus falutis, 1.nbsp;corint.i.d.3 a

Spiritum Dei non habens non eft citls,rom.8 b Spiritus fandi templum membra noftra,i.corinth. 6 dnbsp;Spiritum fandum ne contriftemus,ephe.4 gnbsp;fpiritus Sr caro inuicem aduerfantur,galat.5 Cnbsp;� Spiritu fando innoUamur,iohan.3.a:i.corint. iz bnbsp;Spiritus Deidatfapientiam,iob.32 b

Spiritus Dei omnia fcrutatur, i.corinth.2 c Spiritus fandus facit credere Chrifto,iohan.3 anbsp;Spiritus fandus teftatur confeientijs noftris quod ftmus fill jnbsp;Dei,roma.8 c

� Spiritu fando diffunditur charitas in vifeera noftra. rom.5 a

Spiritus fandi opera,gala. 3 d

Spiritu Deifadacarnis mortificantur, r�ma.8 c Spiritus fandus oratin nobis,roma.8 e

Spiritus fandus dat quod fideles refpondcant adiierfarijs, matth. 10 c

Spiritus fandi grati� funt vari�,!. corinth. 12 a

in Spiritum fandum blafphemia no remittitur,matth.t2 c in Spiritu adorandus Deus,iohan.4 cnbsp;foiritus bonus petendus.luc. ii.bnbsp;4gt;iritu fimus ferucntes,roma.i2 c

Spiritualis omnia dijudicat,prouer.i8 � fpiritui omni non credendum,i. iohan.4 anbsp;fpiritu amp; mente pfallendum,t.corinth. 14 cnbsp;fpiritus mendacij in ore prophetarum,3,reg.2i cnbsp;fpiritus odi'j inter Abimelech 8r Sichimitas,iudiCi 9 cnbsp;fpiritus mendaces,ifa. 19 c

Spoba hoftium ex xquo diuldenda,deute.20 c Sponfa Chrifti,ecclefia,pfal.44

Sponlorem inftruit S�lomon,prouer. 6 a q Stans videat ne cadat,i.corint.9 c

Statera �qua,leuit.i 9 g

Statuas ficut apud Gentes fieri,prohib�e Dcus,deuter.i6 d ftatu� Gentium confringend�,exod.23.e.34 b'.deut. 7 anbsp;Stell� verbo Deicreat�,gene.i cnbsp;ftellarum feptem facramentum,apoc.i.dnbsp;Stephani eledio,acGufatio,defen(io amp; lapidati�,ad.6.7nbsp;Stephanx familia,i.corint.i c

Steribs nulla inter obedientes Deo Iud�os,exod.2; e fteribtas opprobrio lud�is,luc.i c

Stigmata Chrifti circunfcrtPaulus,galat.6 d ftipendium peccati mors,roma.6 dnbsp;Stoici amp; Epicur�i cum Paulo difputant,ad. 17 dnbsp;Stolis albis amidi in confpedu Agni qui fint,apoca. 7 dnbsp;Struthionem non comedunt Iud�i.deut.14 bnbsp;Stulti virga caftigandi,p rouer.26 anbsp;de ftultis ,prouer.i2.i3 .i4.i�.ilt;S.i7.i8 .23.26nbsp;ftulta mundi elegit Deus,i.corinth.i dnbsp;ftulam fecit Deus fapientiam mundiji.corint.i.c.s dnbsp;^Suavxor Iud�,gene.38 c

Sua rex AEgyp�,4.rcg.i7 a

Subeineritij panes ,exod.i2 f fubditi fimus inuicem, ephe. $ enbsp;fubiedi fimus regibus amp; ducibus,i.pet.2 cnbsp;in fudore vultus acquirendus Yidus,gene.3 dnbsp;fufficientiam didiccratPaulus,phibp.4,c:2,corinth.3 bnbsp;fuffocatum prohibetur, gene.9 anbsp;fulphur fuper terram inobedientium,deute. 19 dnbsp;Sum quifum,eft nomen Dei,exod.3 enbsp;Sunamitis hofpit3Elifei,4.reg.4

AE 4 Sunarai

-ocr page 50-

INDEX VETERIS AC NOVI TESTAMENT!.


Sunatnitis peregrinatiir tempore fiimis,4 reg.8 a

* Superbi deiefti � DeOjifa.29 f

fuperbus, non credens euangelio,i.timo.6 a fuperbis refiftit Deus,i.pet. 5 bnbsp;non fuperbe de f� fentiendum,philip. 2 anbsp;fuper humerale quale,exod,28 bnbsp;fiiperftitio Athenienfium taxaturjad.iy cnbsp;fupportemus inuicem,ephe. 4 anbsp;furdtim facit Deus,exod.4 cnbsp;furdo non maledicendum,Ieuit. 19 cnbsp;furdus ��natur,marc. 7 (L

furgentes verbum Dei meditemur,deute, ii c Sus,immundum animal,leuit.n anbsp;Sufann� hiftoria,danie.i3nbsp;fufcitabit nos Deus,i.corinth.6 cnbsp;fufcitandi feminis fi atri lex,deute. 25; bnbsp;fufpenfuSjipfa die fepeliebatur,deute. 21 dnbsp;fiifurroin populo,leuit.i9 d; prouer.26 c

CSynagoga impia vocatur ad poenitentiam,ofec,2 a de igt;yris,2.reg. 8.g.io;4.reg. ^.6.7.

T.

in Tabernaculis habitat Abraham,gene.i2 b'heb. n b tabernaculi forma,exo. 2(S.a:3 6.a.3 9.f.gnbsp;tabernaculorumfeftum,exod.23 cnbsp;tabernaculum corpus noftrum,2.corint.$ anbsp;Tabitha fufcitatur,a6i:.9 gnbsp;tabula: teftimonij,ex�d.3 2 d

tabulas frangit Moyfes,exod.32 draliasquc parat,cxod.34 a taciturnitas laudatur,prouer.i7 d

talenta auri 42o.allata ex Ophir ad S31omoncm,3.reg.4 d talentorum parabola,matth. 23 b

Talionis lex,gene.9 a:exo.2i c

^Te�tum domus muro muniendum,dcuter.22 b temeritas inf�lix,prouer.i3 cnbsp;Templum Salomonis, 3.reg.6 a.8 gnbsp;ad Templum qui admittendi, ezech. 44 c

Templum Salomonis fe reiedurum minatur Deus, fi idola colucrint,3.reg. 9 b

templum diripitur,4.reg. i4.c.g. 25 b.c rempli refl:auratio,agg.i.b: t.efd.4anbsp;rempli fecundi gloria , agg.2 anbsp;rempli euerfio pr�dicitur,amos.9 a:zacha. 11 anbsp;templum lpoliatur,2r.machab.3 c;violatur,2. machafa:lt;S anbsp;eTemploeiedi vendentes,matth.2i bnbsp;in Templo orant Apoftoli,a��:.2 g

in Templis manufailis non habitat Deus,ail.7 f. in quibus h3bitet,ifa. 66 a

templum Dei membra noftra, i.corintlr. 3.C.6 d templumpro corpore,iohan.2 dnbsp;Tempora dilhn�:a,gene.i.b.8 dnbsp;temporibus fuis omnia fiunt,eccles.3 anbsp;tempora n,ofle non eft noftrum,a(ft.i bnbsp;tempus vit� breue,i.corint.7 enbsp;tempus redimendum,colofi�. 4 anbsp;Tenebr� fuper Abyffum, gene.i.anbsp;Tenebr� AEg)'pti,exod.io cnbsp;tenebr� non funt in Deo,i.iohan.I cnbsp;tenebr� gentes,ephe.3 bnbsp;tenebrarum opera,roma.i3 dnbsp;in tenebris eft qui odit fratrem, i.iohan.2 bnbsp;tenebras Deumilluminat,2.reg.22 cnbsp;Tent�t Deus populum fuum,exo.i5.f.i^ anbsp;tent�t Deus Abraham, gene.22 cnbsp;tent�t nos Deus miraculis pfeudoprophetarum, deutcr.13 anbsp;in tentationibus orandum,pfal.33nbsp;tentandus non eft Deus,deufe.6 c:m3tth.4 bri.corint.io bnbsp;tentant Deum Ifraelit� petentes aquam, exod.17 anbsp;rentauerunt decies Deum Ifraelit� in folitudine, nume.14 dnbsp;tantatio perp�tua vita noftra, iob.7 a.

tentatur Chriftus,matth.4 a: hebr. 2 d in tentationibus Chrifti manfer�tcum eo ApoftoEjluc.ti enbsp;tentari non finit nos Deus vitra viresji.corint. 9 cnbsp;Tentorij forma,exod. 26 g

Tepidus euomendus,apoca. 3 c

Termini non transferendi,deuter.29 d: 27 c

Terr� creatio, gene.i a terra maledid:a,gene.3 cnbsp;terr� � quibus primum diuif�, gene.io anbsp;tetra omnis Dei eft,exo.9 fnbsp;terr�'fru�tus maledi�lus inobedientibus3deut.n.b:28.b:29.nbsp;d:leuit.26 c

terr� venditio,leuit. 23 d

terra bibens imbrem,amp; non prof�rons fru�lus,reproba eft, hebr. 6b

in terram reuertetur homo,gene.3 d

terr� motus in morte amp; refurre�tione Chrifti,matt.27 f.r�a terra, amp;qu�inipl�funtopera, exurenturin die iudicij,nbsp;2.pet.3 c

Terrenus primus homo,i.corint. 15 f

Terribilis Deus nofter,deut. 10 d

Teftamentumvetus dedicat Moyfesfanguine, exod. 24 c: hebr.9 e

Teftamcnti veteris repetitio,iof.24. hebr.9 teftamentum nouum,hebr.io c;matth.26 cnbsp;de Teftamento nouo,hebr.8 b; galat.3 c:i cor.9 c:2.cor.3 bnbsp;Teftimoniumfalfum,exod.2o c.23 anbsp;teftimonium Dei defilio,i.iohan.3 c

Tefte vno nemo occidebatur,nume.33 d teftium duorum teftimonium,deute.i7anbsp;teftis falfi p�na,deut.i9 d: prouer. 19 anbsp;teftes Chrifti Apoftoli,luc.24 gnbsp;Tefticuli attriti vel amputati, deut.23 anbsp;q�Thamar vidu� alt;fta,gene.3 8

Thamarforor Amnon,2.reg.i3 a Thamar filia Abfalom,2.reg. 14 fnbsp;Thare generatio,gene.ii dnbsp;Thebes ciuitalt;oppugnatur,iudic. 9 gnbsp;Thefauri rempli diripiuntur,3 j eg.7 g : 14 g

Thefauri in terra non recondendi,fed in c�lo, matth. 6 c Thefaurus cordis,matth.i2 c

Thefauri abfconditi parabol3,matth.i3 f

in Thefaurizantes,Iuc 12 c

Thefauri fapienti� in Chrifto,coloff.2 a Theflalonicenfibus pr�dicat Paulus,a(ft4i7 a .nbsp;Thola iudex Ifrael,iudic.io anbsp;de Thoma, iohan.ii.b:i4 3:20 fnbsp;Topheth deftruitur,4.reg.23 cnbsp;Thou rex Emath,3. reg. 8 cnbsp;Thuris oblatio, Ieuit.2 anbsp;Thymiamatis confe(ftio,exod.3o d

'qTibicines in mortuis3matth.9 c

Tigris fluuius,gene.2 c

Timendus DeuS,leuiti.i9 g:deut.6 3: matth. 10 c:aft.io e timendi parentes,leui.'i9 anbsp;timentibusDcum mifericordia,luc.i cnbsp;de timor� Dei,deute.4.b.i4.d.i7 d.3i.c;exod.33 a:proue. 28nbsp;c:mal3ch.i a

timor� Dei reuocamur � peccatis,leuit.i9 c-

abfque timore,feruantes pr��epta Dei,leuit.26 3 omebunt hoftes obedientium Deo,deut.n cnbsp;vt timerentur Ifraelit� fecit Deus, deut.2 enbsp;timor tribuenduscui debetur,rom3.i3 cnbsp;in timor� dominari populo,2 reg.23 anbsp;vt fine timor� Deo feruiremus,redempti fumus, luc.i gnbsp;ne timeamus non datum iri nobis regnum �tern�, lue. 12 gnbsp;de Tim�theo epifcopo,i.corint.4 d.i6 b;philip.2c:a�l. ii� anbsp;Tintinnabula in tunica Aaronis,exod.28 fnbsp;Titus gentiiis non circuncifus,g31at. 2 anbsp;Titulus criicis Chrifti,matth.27 e

qTobi�fenioris aciunioris3lt;fta,inlibroTobi� Tonitruis percutiuntur AEgyptij,exo.9 enbsp;tonitrua quum lex datur.exod. 19 cnbsp;tonanteDeo conteruntur Philifth�i ad preces Samuclis,

i.reg.7 c

in Tonfione ouium celebrabantur conuiuia,i. reg. 23 f q Tradit Deus idololatras ludxos in manus diripienti-


-ocr page 51-

INDEX VETERIS AC Novi TESTAMEl^TL

unijiucliCii.b.j a.4 a. 6 3

tradicDeus hoftes in manuslfr3elitai-um,nume.ii.g. deufS. 2.f.g:iof.i.8.io.it:iudic.i.3.74ii.io

Tragclaphum comedebant Iud�ijdcut.14 3.

Trahuntur � Deo patre ad Chriftum credcntes.iohan.tf e transferuntur Henoch amp; Elias,gene.; d;4.reg.i bnbsp;trans figuratur Chriftiis,inatth, v anbsp;trinsgrefsione Ad� omnes c�ftituimur peccatores, gen. 3 bnbsp;transgrefsioniim expiatio,nume.; anbsp;tranfic Deus ante populum.i.deducit eum,dcute.3i anbsp;tranfire ad numerum.i.recenferi,exod.3o bnbsp;tranfitus viilim3,agnus pafchalis,exod.i2 dnbsp;tria qu� bene gradiuntur,prouer,3o dnbsp;pc r tria tnouetur terra,prouer. 30cnbsp;tribulationes credentibus Chrifto, i.Pet.i bnbsp;tribulationcs prxdicatoribus,i.thelf.3 bnbsp;tribulationes pati, donum Dei,philip.i dnbsp;per tribulationes opotrct intrare regnum,a�l.14 dnbsp;tribulationes ad probationem,i.petr. 4 cnbsp;tribulatio patientiam parit.roma.s a.n cnbsp;tribulationibus conuertit nos Deus ad fe, deute.4 cnfa.i� enbsp;ad tribulationes perferendas cxhortatio,iohan.i; c. 16 g:nbsp;hcbr.ii a

tribulationem patientibus,requies,i.thefla. i c

3 tribulationibus eripitfolusDeus,i.reg. 10 c in tribulatione fidendum S: canendum,ifa.8 c:pfal.4i,ver.iinbsp;exemplo lob,Pauli amp; Sil�,iob.i d:a�l.i6 e

tribulationes non patiantur fideles ob homicidia amp; huiuf-modi,i.pet.4 d

tribulatio non feparat nos � dile�tionc Dci,roma.8 g tiibulationisDies,4.reg.i9 3nbsp;tribulati oratio ad Deum,pfal. 4i.ver.inbsp;tribulatoribus piorum,p�na �terna,2.thefla. i cnbsp;ad Tribunal Chrifti oportet omnes fifti,i.corinth.j Cnbsp;tribuniconftitutifuper Ifraelem,exod. 18 cnbsp;tribuendum in fimplicitate,roma.ii bnbsp;tribuumfortes,ezech.48 a.cnbsp;tributaria ciuitas,deuter,2o c

tributa reddenda amp; cenfus,matth. 26 b:roma. 13 c tributum foluit Chriftus,matth.i7 d

Trinitatis myfterium in verbo,faciamus,gen. i d.2 c: in ver-bo,Nobis,gene.3 d:item in tribus illisjquos Abraha cx-cepit hofpitio,gene. 18 a

�Triiiitiamors,matth.26 d triftitia falutaris,amp; qu� mortem adfert,2.corint.7 cnbsp;in triftitia conftitutus,�ret.iaco. ; cnbsp;triftis Chriftus ob c�citatem Iud�orum,marc.3 anbsp;non ex triftitia aut necefsitate pauperibus fubucnicndum,nbsp;2.corinth.9 b

Trnll� c�mentarij yifio,amos.7 b

Tryphon dux cxercitus Antiochi,i.machab.i3 c ^Tub� argente� 8c earum o.fticia,nLime. 10 3nbsp;tubarum feftum,leuit.23 dnbsp;Tubalcain �rarius,gene.4 dnbsp;tunica Aaron,amp;Tunica: line� filiorum cius,exod.28 gnbsp;tunica Chrifti,iohan.19 enbsp;turbator terr� Achab,3,reg. 18 cnbsp;turpiloquium abijciendum, ephe.; 3nbsp;nbsp;nbsp;,

cum Tympanis canunt Deo mulieres, exod. e: iud.ii f tyrranni imago,proucr. 28 cnbsp;Tyrus euertcnda,ezech. 1.6.

V.

Vacca rufa,nume.i9 g

vaccx laftantes reducunt arcam Dei,i.reg.5 C

Vagao cunuchus,iudith.i2 c vaniloquia vitanda,2.timoth.2 cnbsp;vanitati fubiefta creatura,roma.8 dnbsp;vanitates idola,i.reg.ii d:3.reg. 16 fnbsp;vala ad vfum tabernaculi,exod.2$ c. 37 bnbsp;vafa pro corporibus hominum, i.reg. m bnbsp;vafa fi�tilia,corpora noftra,2.corinth.4 bnbsp;vafthi regina repudiatur, efth.i bnbsp;^Ve�ligalpendendum,roma.r3 c

ve�lium tabernaculi forma,exod. 25 velum tabernaculi quale,exod. 25 fnbsp;velum rempli fciftum,m3tth. 27 enbsp;velamen fuperfaciem Moyfi,exod.34d:2.corinth. 3 6nbsp;velamen fuper cor ludxorum, 2.corinth.3 dnbsp;velamen tabernaculi,h�br.i dnbsp;veile amp; perficere operaturDeus,philip. 1 bnbsp;vellus Gcdeonis,iudic.5 gnbsp;VenatorrobuftusNemrod,gene. lo bnbsp;Venator Elau,gcne. 25 dnbsp;de venditionibus,leuit.

de venditore,eccli. 26 d vendere amp; darep3uperibus,iudic. 12 d.iS d: matth.19 c:nbsp;ad.2g.4g

venduntur hoftibus inobedientes, iudic.2 b:deute.32 e venire ad Chriftum,iohan.6 d

ventris frudus multiplicatur obedientibus, deut.28 a venter leuandus extra caftra,deut.23 b.cnbsp;venuiidatus Achab vt faceret malum,3.reg.2i fnbsp;verax Deus,exod.34 a:iohan.3 dnbsp;verberibus c�dunturimpi),deut. 2$ 3nbsp;verbo Deicreatur lux,gene.i anbsp;verbum Dei fapientia noftra,deute.4 anbsp;ex verbo Deivit� ratio petenda, ifa. 8 dnbsp;verbo Dei pr�dicato conuerturttur corda, ieretn. 23 enbsp;verbo Dei fcortatio vitatur,prouer. 2 cnbsp;de verbo Dei viuo ex ecclefia minante, zacha. 14 bnbsp;verbo Dei pafcimur,matth.4 a: ficut patet in Elia.4.rcg.2 ainbsp;item in Moyfc,deutc.9 b.c

verbum Dei quomodo tradandum,deute. 6 b verbo Dei obediendum,i.reg. i; enbsp;verbo Dei obedientibus benedidio, deute, ii dnbsp;verbi Dei contemptoribus p�n3,if3.x8 a.cnbsp;verbi Dei commendatio,prouer. 303nbsp;verbo Dei nihil 3ddendum,deuter. 4 a.ii dnbsp;verbum Dei fit in corde ,deute.5 b.ii cnbsp;verbum Dei fequendum,deut.$ dnbsp;verbum Dei filij docendi,deut.ii Cnbsp;verbum Dei Chriftus,iohan. 13nbsp;verbum Dei �ternum,euangelium,i.pet.i dnbsp;verbum veritatis,euangcEum,ephe. i cnbsp;verbum Dei audiens amp; faciens cui firnilis,matth.7 dnbsp;verbum Dei habitet in nobis,coJoiT. 3 cnbsp;vt verbum Dei currat,orandum,2.thefl�.2 anbsp;verbi miniftris vicTus dandus,roma.i$ fnbsp;verbum Dei red� trader epifcopus,2.timo. z cnbsp;verbi Dei fames,amos.j d

verbum oportun� didum,laudibilc,proucr.2j b verba bona de corde bono,matth.i2 cnbsp;verbo non ofFendens,perfedus,iaco.3 znbsp;de Omni verbo otiofo reddenda ratio,m3tth.i* cnbsp;verborum pugn� vitand�,i.timo.5. anbsp;verbis non contendendum,2.timo.2 bnbsp;verccundi3Sar�,gene.i8 bnbsp;veritas Dei in promifsionibus,gene.32 cnbsp;in veritat� ambulandum,3.reg.2 3nbsp;in veritate feruiendum Deo,iof.24 cnbsp;veritas tandem vincit,prouer.28 dnbsp;contra veritatem non acquiefcendum,mich.7 bnbsp;veritas in iudicibus, exod. i3 cnbsp;veritas cindorium renuin,ephe.5 cnbsp;veritatem loquamur, ephe.4 fnbsp;veritas, Chriftus, iohan. 14 fnbsp;veritas, euangclium,2.pet. i c

in refillentes veritati euangelij,2.timo. 2 d. 3 b veritatis dodrina a Deo petenda,zach. 10 3nbsp;�vero non deuiet iudex,exo.23 anbsp;vermis moer�ris cor rodens,marc.9 gnbsp;vefiex in hominibus,exo.9 bnbsp;velpertilionem non comedunt Iud3ei,deut.i4 bnbsp;veftimenti textura non fit ex lana amp; lino,deut. 22 bnbsp;veftimentis fimbri�faciend�, deut.22 bnbsp;veftimentum vidux loco pignoris n� accipiend�, deut.x4 dnbsp;' AE s vefti-

-ocr page 52-

AC NOVI TESTAMENTE

in vinum aqua mutatur3iohan.2 a vino non inebriemur,ephe.$ dnbsp;viperarum genimina,matth. 3 bnbsp;� vipera morfus Paulus.aft. 28 bnbsp;vir ne vtatur verte muliebri,nec ediuerfo, deut.22 cnbsp;vir vxorem fuam habeat,i.cor. 7 anbsp;deviris mult3,i.cor.7.ii;ephe.$.e:colofl�.3 cnbsp;virorum raritas in excidio Ierufalem,ifa. 4 anbsp;virDei,propheta,i.reg.7.e.9.a:3.reg.i2.fnbsp;viriliteragamus,deut.3i.a:pfal.26.ver. vit.nbsp;virago aut vira feu virifla dicitur mulier,qubd de viro fum-pta fit,gene.2 d

vires tribuit Deus, deut.8 d

de viribus diffidit Gedeon,iudic.lt;? C vim patitur regnum cxlorum, matth.n bnbsp;virga Moyfi verfa in colubrum,exo.4 �nbsp;virga Aaronis gerrhinat,num. 17 bnbsp;virga perciitit petram Moyfes,exod.i7 cnbsp;virga Pauli erga Coriuthios,i.corint.4 dnbsp;virgis ter cxfus PauluSjZ.corinth. ii fnbsp;Virginis conrtupratx lex,exo.22 c: deut.22 dnbsp;virgines.iaptx in choreis,iudic.2r dnbsp;virgines in bello captx,num.3i cnbsp;de virginibus confilium Pauli,i.corinth.7.e.f.gnbsp;virginum par3bola,m3tth.2$ anbsp;virginitatem filix qiiomodo tertabantur parentes apud lu^nbsp;dxoSjdeut. 22 c

viridi ligno Chrirto non parcitur,luc.23 d virtus Dei qua faluat euangelium,rom. i.bnbsp;virtute Dei curtodimur in fide,i.pct. i anbsp;virtute indui exalto,luc.24 gnbsp;virtus in infirmitate perficitur,2.cor.i2 cnbsp;virtutes operatur Deus in nobis,gala.3 anbsp;vifcera mifericordix Dei,luc.i.gnbsp;per vifionem loquitur Deus Abrahxjgene.ij anbsp;in vifione rarb manifertabatfe Deus temporibus Heli in Si-lo,i.rcg.3 a

vifio calathorum ficuum,iere.24 a

vifio quatuor animalium amp; rotarumjczech. i.b.d

. vifitat Deus peccata,cum punit.exod.32 g vita hominis,vapor,iaco. 4 dnbsp;vitx huius tempus breue,i.corinth.7 enbsp;vita hominis,malitia, iob.7 anbsp;vita hominis,vanitas,pfaL 3 8.verf.6nbsp;vitx huius-breuitas amp; miferia per peccatum, pfal.89nbsp;vita longior obedientibus parcntibus,ephe.6.a

- vita longiorobedientibus Deo,deut.3od vitxfux non credit inobediens,deut. 28 gnbsp;vita xterna,Chrirtus,iohan.i4.a. colof.3 dnbsp;vita per Chriftum datur,iohan.i anbsp;vita xterna cognofeere Deum folum, amp; quem mific lefuntnbsp;Chrirtumjiohan.17 a

vita xterna reuelata nortris temporibusjephef.i.a

vita xterna datur gratia Dei,rom.6 d

vita xterna datur ex obferuatione mandatorum,mattha9. c vita chrirtianorum abfeondita in Chrirto,coloff.3 anbsp;vitx arbor,gene. 2 bnbsp;vitis Chrirtus,iohan.i$ anbsp;qiios yitare debeamus,2. timoth. 3 anbsp;vitulum aureum adorant Ifraelitx,exo.32 anbsp;vitulus aureus dicitur peccatum,deut. 9 cnbsp;vitulus aureus comminuitur,exod.32.e. deut.9 cnbsp;vituli aurei,3.reg.i2.gt4.reg.i7 cnbsp;vitulam fuam vocat �amfon vxorem fuam3iudic.i4 dnbsp;viuens Deus,iof. 3 cnbsp;viuere facit Deus amp; occidit,dcut.32 fnbsp;viuit anima tua,aireueratio,i.reg.i.dnbsp;vt viuamus, mand3taferUanda.deut.4.a:32 gnbsp;viuit homo in verbo -Dei etiamin fame,deut.8 anbsp;viuendum in lxtitia,eccles.8.c.9 b

. viuo egOjiuramentum Dei,deut.32f

viuit DominuSjiurantis vox. ruth. 3 .ctiudic. 8 .d: 1.� viuat

INDEX' VETERIS vcftimentornmfcifsicsludxis fign� triftitiseamp; indignatio-nisjiof.yb�iud.ii.f.matth.zd f:i. reg.i.a

veftimentum auferenti danda tunica.luc.6 e veftimenta Chrifti partita,matth.17 dnbsp;verte virili non vtattir mulier,nec ediuerfo,deut.x2 anbsp;vertem non habentibus demus,luc.3 cnbsp;vertitum amp; vi�ilm habentes fimiis contend ,1. timot.6 bnbsp;vertitum amp; viaticum petit lacob � Deo,gen.i8 dnbsp;vertis nuptialis,matth.22 bnbsp;v�tus teftamentum,vide teftamentumnbsp;v�tus homo exuendus amp; crucifigendus,roma.^ arcolof.J bnbsp;^vi� Dei refl� amp; iudicia,deut.3i arroma.ii.dnbsp;de via Dei recedentibus maledirt;io,deur.ii.dnbsp;viam Dei deferunt Ifr3elit�,cxod.31 b.cnbsp;via diir3,adinuentiones amp; id�la adorata,iudic.i dnbsp;via regia,nume.zienbsp;via, Cliriftus,iohan.i4anbsp;via veritatis,z.pet.z.dnbsp;viaar�la,matth.7 cnbsp;vi� lacob cuftos Deus,gene.i8 cnbsp;viam nortram dirigit Deus.zreg.iz cnbsp;vias fuas non dirigit inobcdiens Deo,deut. 18 cnbsp;iiixta vias cuiufque leddit Deus,3.reg. 8 dnbsp;viam vniuerf� terr� ingredi,pro mori,iof.23.d:3 reg.2 anbsp;vicinuS-�bonus,prouer. 27 bnbsp;vi�lima falc falitur,marc. 9 gnbsp;vi�imas ruftiti� iramolare,deut.33 cnbsp;v�ctim� amp; ieiunia obftinatis non profunt,ierc.r4 b .nbsp;vi�toria Dei ell,i,reg. 14 a:gene,i4. dnbsp;vidlor Dauid Deo pugnante, 2.reg4 dnbsp;viftus parandus in fudore,gene.3.dnbsp;viftum prouidet neus omnibus,gene.i.dnbsp;viftum ac vertitum dat ueus pupillojvidua: amp; percgrino,nbsp;deut.io.d

vi�lusjvide vertitiis videre Deum nemo poteft,exo. 33 dnbsp;viditDeum Moyfes,exo. 24 cnbsp;vidit lacob Deum,gene.3 2 gnbsp;videos pro propheta,i.reg.9 bnbsp;videntes oculi,otiedientibus,dcuter.29 anbsp;de viduis pr�cepta,exo .2i d: deut,i4 d.24 d. c. 27 cnbsp;vidu�iu�iciiim facit Deus,deut.10 dnbsp;vidu�qii�abiniquo mdice crebris interpellationibus indicium habuit parabola,luc.i8 a

viduarum minirterium,att.6 a de viduis iuntonbus amp; ijs qu� vci� vidu� funt, i.

timo.? a.b vidux filitisfufcitatur,luc.7 bnbsp;viduarum domos deuorant Pharif�i, luc.2ognbsp;vigilandum omnibus,matth, 24 d.2$ anbsp;vigilemus amp; fobrij fimus,i.thefla.5 anbsp;vigilemus in orationibiis,colofl'. 4 anbsp;villici parabola,luc.i6 anbsp;vinirtorum meminerimus, hebr.io g,i3 anbsp;vindemiaabundans obedientibus,leuiti.26 anbsp;vindemix legcs,leuit.i9 b:deuter.24 dnbsp;vindex Deus,i.the(ra. 4 bnbsp;vindilt;rta,Dei eft,roma.i2 dnbsp;vindicla proliibetur,prouer.20 c:i.reg .ndnbsp;vindi�tam referuatDauidDeo,i.reg.24 cnbsp;vinea plantata inebriatur:Noe,gen.9 cnbsp;vinearum leges exod.22.b:deut,2o.b.22.b.23 dnbsp;vinex fux racemos non comedit-inobedienSjdeut.28 cnbsp;vinex Dei frudliis mali,ifa.$ bnbsp;vinum lxtificaccof,iudic.9 b:pfal,io3 bnbsp;vinum dat Deus abcdientibus,deut.ix.b:non autem inobe-dientibus,deut.28 e

vinum quare creatum,eccli.3 d vinum felle mirtum propinatur Chrifto, matth.27 dnbsp;vinum ludxorum,fel draconum,deut.32 enbsp;vino interdicitur facerdotibusjleuit.io bnbsp;vinum non biberunt ludxi 40 annis,deut.29 bnbsp;vita potorem c hriftum criminantur ludxi,matth.ii c

-ocr page 53-

INDEX VE TE RI S ' A G N O Vl T E S-T A MEN TI...

viuatrcx,i.reg,io,d _ viuitchjiftusinchriftianisjgala.id . �nbsp;viuimus ac morimur in gloi�ain Deiprom.4 Bnbsp;viuere Deo operaDeifacereji�om.�bnbsp;viuunt omnes Deo,luc.2o f

^Vlcerain hominibus,exo.9 b* vlceiepercutiiinturinobedienteSjdeut. 18 dnbsp;vltio non qu�renda,leiii.i9.d:luc.9gnbsp;vittonem caperCjDei eftjdeut.^i.enbsp;quot;Vlcifcicur Dauid iniiiriam feruis fuis fadaniji.reg.ionbsp;vlulam non comedunt Iud�i,deut!.i4 b

Vmbw v�tus teftainentum, hebr.8 a ^vnanimitascominendatur,philip.i.d. 1 anbsp;vn�ionis oleum,exo.30 dnbsp;'vnftio Chrifti,Spiritus fanifhus,!. iohan. 2 dnbsp;vn�tio Chiifti,dani.9 gnbsp;��vngebanturreges,i.reg.9.c.io.a.i6 cnbsp;vngebantur corpora mortuorum,gene.$o a -non vngunturoleofuo inobedientes,deut.i8 d , . 'nbsp;vnitas fidei chriftianorum,iohan.i7. d:a�t.4 fnbsp;vnitas fpiritus commendacur,ephe.4 anbsp;vnum fumus in Chrifto,gala.3 dnbsp;vo�at Adam Deus vt ollendat ci peccatum ftium,gen.3 bnbsp;vocaturSamuel�DeOji.ieg. 3 anbsp;vt vocaret peccatores venir Chriftus, matth.9 bnbsp;�juos vocauitDeus,credunt,a�t.2.f:matth.2o a �nbsp;vo�ati multi,matth. 2o.b:roin. 9 cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

vo�atio Gentium amp; Iud�ornm,rom.i�c r yo�ationem noftram certain faciamus operibus,2.pet.i bnbsp;Voeationis noftr� brauium,vita �terna,philip.3 cnbsp;Volarilibus c�li dauturcadauerainobedientium, deut.28 cnbsp;voluntate fua creauit Deus omnia,ephe.i.b;3poci4dnbsp;Volunrati oei omnia tribuit Dauid, 2.re^.7 cnbsp;voluntati Dei nemo rel�ftit,gen.5o cnbsp;voluntas Deiimmutabilis,prouer.i9 c � . . . .nbsp;voluntate Dei venditus eft Iofeph,gen.4�.b.cnbsp;voluntate oei diuifum regnuro Roboam,2.para.ii anbsp;non volentis eft,fed oei miferentis,rom.9 c

V�luntas Dei eft vt qui Chrifto �r.�dit habeat vitam alterna, ' iofian.�d

voluntatcm partis implere dclyderat Chriftusjiohan. 4 d voliintatem Dei feiens et non faciens,V3pulabit planis mul-

� tis,luc.i2f

yoluntatem pei faciens,mater,frater,foror, amp;c. Chrifti eft, matth.12 d

voluntas quidem bona adeft Chriftiano, qiiam tarnen ex le non poteft perficere, rom.7 d

voluntate Dei excxcati Iud�i,fap.2d volunrati Dei committendum quod agimus, iaco.4 dnbsp;voluntari Dei committit iterfu�in Paulus, rdm.ij gnbsp;voluntas propriailit�nda,eccli. 18 d ?nbsp;volupfasesfeculiimpediuntfru�lum verbi,lue. 8 b �nbsp;vomere pereufsi Philifth�i,iudic.3 dnbsp;vota Deo reddenda,nume.3o.aident. 23 dnbsp;vota varia amp; redemptio eorundem,leuit. 27 a

Y,ota I3cob,�fraelit3i-um.leph�e,adiei^a conditioricjgcn.iS; ,d:num.i2i.3:iucjic.ii f .

5^0'tum Annie,!.reg.'i b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

v�llere Deo,pro confecrare Deo,leuit. 27 frequenter, V�k Deiaudienda,exo.i5.g;deut. 30 dnbsp;VOX non audiebatur cum Anna oraret, i.reg. i.'b. cnbsp;vo�emfuam vt audiamus,conuertit nos Deus,deut.4 enbsp;yo�em Dation audient^atpuniuil(tur.nume..3-.g: deut, 9 dnbsp;um rKgt;ujtateS;.yitjqd�^imo3i(S.b d - '

� yVpup�m n�ii comedur�tlud�ijdeut.H b

' jVrbesrefugijjdeut. 35 b

vrbiumpr�teiftor i^eus,4.reg.'19 g

Vrias maritus Bethfabee,2.reg. ii b.c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/�

Vrias facerdos,4.reg. 16 c

Vrfum occ�dit Dauid,i.reg. 17 b

^Vfuram capiantab extrdneis Iudxi,non � fratribus, deut.23d

ad vtilitatem datur Spiritus,i.cor. 12 a q'Vua lud�orum vua feilis,deut. 32e

vulpes Samfonis,iudic. 13 a

Vulpes foueashabent,matth.8.c.9.g vulpes Herodes,luc.i3 gnbsp;vulturem non comedunt Iuda:i,deut. 14 bnbsp;vt vultum conuertat ad nos Deus,orandum, num.6 dnbsp;Viiluam Ann� concluferat Deus,i. reg. i.a .

� vxor prudens,Dei donumqirouer. 19 b vxores adolefcentes qiiales elfe debeant,tit.2 anbsp;vxores viris fubdit� fint,ephe. 3 cnbsp;de vxorum obedientia ediftum Airueri,efth.3 dnbsp;V�r diligend3,ephe.3.d; prouer.3 dnbsp;vxor,parentes aut filij non amenturfupra Chrift�,matt.io dnbsp;ab vxore non licet feparari nif� ob folam fornieationem,nbsp;matth.3.e. 19 b

vxores de filiabus Chan�am non licebat lud�is accipere, exo.34c

vxores alienigenas accipientes arguuniiur,malach.2 b vxorem ducentes immunes primo anno,deut.24 bnbsp;de yxore non inuenta virgine, deut. 22 bnbsp;vxoris adulterium quo modo depr�hendi pofsit,;num. 3 Cnbsp;�urn vxore inobedientis Deo dormit alienus, deut. 28 enbsp;vxor abducens � fide occidenda,deut. 13 bnbsp;vxor Pilati matth. 27 bnbsp;vxor Lot fit nobis exmplo, lue. 9 gnbsp;vxo�'cs Dauidis captiu�,i.reg. 30 a

vxores amp; concubinas accipit Dauid in Ierufalem,2.reg.3 c yxores Salomonis.7oo.amp; concubin�.3oq.3.regiii�

Zab'ulonis natiuitas et genealogia,gene.3o.c.4� b.49 b'deu-tcro.33 c

de Zaechxo publicano,luc..i9 a -

Zacharias filius leroboam rex Ifrael,4.reg.r4 g Zacharias pater Iohannis baptift�,amp; eins canticum,luc.rnbsp;Zacharias filius Barachi�,zach.i.a:mattfa.23 d:2.p3ral.24 fnbsp;Zacharias propheta filius loiadatjz. para.24fnbsp;Zambri r�gis Ifrael a�la, 3. reg. 16

Zara filius Iud�,gene. 38g

'^Zeb �cciditur,iudic.7 g

Zebee occiditur,iudic, 8 e de Zebed�ifiliis,matth. 20 c

Zcbel princeps ciuitatis Sichem,iudic. 9 d Zelotes nomen Dei,exo.2o.a:34'b 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

Zelotypix lex, nume.3 c

Zelphaancilla Li�,gene.29 c.30 b

Zelus Dei impios,deut. 29 c

Zelus Moyfi amp; Phinees, exo.32.f;nume.23 b

Zelus Eli�,3.reg.io d

Zelus IehHiproDeo,4,rcg.io.d.e ' �^Ziph�iprodunt�3uiJetn,i.reg.23 c

Zizaniorum par3bola,matth.i3 d i^Zomzommim gigantes,deut.2 d

Z�napelliceaaccinclusf Eiias,4.regii,b:itcn� lohannesBa y tifta.matth, 3 a

Zorobabel filius S3lathiel,agg� rd

� zo\obabet^ lolue �edifteant altare.i.efdr. J.3 ZoKobabeftypus Chrifti.agg.z.d

FINIS.

-ocr page 54-

ORDO LIBRORVM

V eteris teftamenti.

Genefis

Exodus

Lcuiticus

Numeri Dcuteronomiuranbsp;iof�e

Eiber ludicum


Folio 1 Ecclefiaftes

20 Canticum canticorura

34 LiberSapienri�

44 Ecclefiafticus Ifai�prophctia

72 leremi�

81 Baruch

90 Ezcchielis

^z Daniclis

104 Olee

11^ loelis

I z-/ Amos

IJ 9 Abdias

I ^c) lon�

163 Mich��

167 Nahum

172 Habacuc

177 Sophoni�

187 Agg�i

19 X Zacharix

196 Malachix

201 Machabxorum I

213 Machabxorum 11

240


i49 *5^

^59

453

316

5J8

347

350 3P

333

3J4

333

336

360

561

364

366

378


f I L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Regarni quot;^*'1 hit-f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Regum 11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kht~t

Regum Ilt

Regum IIII gt;.7

Paralipom�nlt;.n 1


raraiipomeUiin i Paralipom�n�n II


Eidr�


Eidra: II

Efdr� III

Efdr� IIII

Tobias ludithnbsp;�fthernbsp;lob

Liber Pialmorum Pf ouerbia Salomonis


Hos Veteris teftamenti librox Chriftus lefias in Lcgem,Prophetas,et Pf�lmos,fimplicifsim� partitas eft, Matthxileptimo, vndecimo amp; vigefimofccundo, amp; Luex vltimo. Hxcfunt, inquit verba, qux loquutusnbsp;fum ad VOS ciim adhuc eflem vobifcum : quoniam neceftc eft impleri omnia qux fcripta funt in lege Moyfi, amp;nbsp;Prophetis,amp; P/almis, deme. Qiuimdiftindioncm fecutifunt Apoftoli, patresque noftri Latini . Necnbsp;ab hac ali�na eft Hebrxorum diftimftiOjVocantium Legem,Prophetas, Hagiographa, inter qux amp; PfalmiDa-uid numerantur ; author eft Hieronymus in Prologo quern prxpofuit libris Regum.

2,

Ordo li brorum N oui teftamenti.

Euangelium fccundum Matthxum nbsp;nbsp;nbsp;Folio

Euangelium fccundum Marcum

Euangelium fecundum Lucam

Euangelium fecundum lohaimem

Ada Apoftolorum

Pauli epiftola ad Romanos

AdCorinthios 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4 II

Ad Galatas

AdEphefios

Ad Philippenfts

Ad Colofknfts

z Ad Thefl�lonicenfe�

14 AdTim�theum

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;78nbsp;nbsp;nbsp;n

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;80nbsp;nbsp;nbsp;II

79

81

22 Ad Titum

8x

35 AdPhilcmoncm

83

44 Ad Hebrxos

85

58 lacobi epiftola

88

68 Petri cpiftoix.

�!�

91

J z Iohannis epiftoix.

1 95 n III

96

74 I udx epiftola

97

76 Apocalypfis

99

n

HIERO-

-ocr page 55-

HIERONYMI PROLO-


gus Galeatus.


IGIN TI amp; duas literas e�e apud Hebr�os, Syrorumquoqiie lingua amp; Cliald�orum tedatur^ qu� Hebr�� magna ex parte confinis c�.nam amp;nbsp;ipfi viginti duo elementa habeteodem fbno, l�d diuerfis charafteribus.nbsp;Samaritani etiam Pcntateuchum Moyfi totidem literis fcriptitant, figunbsp;ris tantum amp; apicibus difcrepantes.Certumque eft Eldram {cribam,legisq; do�lo-i-cm,po� captam lerololymam amp; iri�au ration cm rempli fub Zorobabel, alias literas reperi�e quibus nunc vtimur : cum ad illud vlque tempus ijdcm Samaritanorunbsp;amp; Hebr�orumchara�lercs fuerint. Inlibro quoq; Numerorum h�c eadem fuppunbsp;tatio,fub Leuitarum ac f�cerdotum cenfu, my�ice o�enditur. Et nomen Domininbsp;tetragrammaton inquibuldamGr�cisvoluminibus, vfq; hodieantiquis expref-fumliterisinuenimus. Sedamp;pf�lmi tricefimu�extus,amp; cente�musdecimus, amp;cennbsp;tefimusvndecimus, amp; centefimuso�lauus, �tcentefimusquadragefimulquartus,nbsp;quanquam diuerfo Icribantur metro,tarnen eiufdem numeri texuntur alphabeto.nbsp;Et leremi� lamentationes, amp; oratio eius:Salomonis quoqtle in fine prouerbia, abnbsp;eoloco in quoait.-Mulierem fortcmquisinucnict? ijfdcm alphabctis vel incifioni-bus fupputantur. Porrb quinque liter� duplices apud Hebr�osfimt; Caph, Mem,nbsp;Nun,Pc, Sade, aliter enim lcribunturper nasprincipia, medietat�iqueverboruirij.nbsp;aliter fines. Vnde amp; quinque � plerilque libri,duplicesexi�imantur, Samuel,Mela=nbsp;chim,Dibrehaiamim, Efdras, Ieremias,cum Cinoth, ide�lamentationibusfuis.nbsp;Quomodoigitur viginti duo elementa funt, per qu�fcribimusHebraiccomnenbsp;quod loquimur,amp;eorum initijs vox humana compr�henditur.ntaviginti duo vonbsp;lumina fupputantur,quibus quafi literis amp; exordijs in Dei doehrina, tenera adhucnbsp;amp;la�hens viri iu�i eruditur infantia.

Primus apud eos liber vocatur Berefith:quein nosGencfin dicimus. Secundus,Veelielcmoth: qui Exodus appellatur.

Tertius, Vaijera, id e� Leuiticus.

Quartus, Vaiedabber,quem Num�ros vocamus.

Quintus,Ellehaddebarim,quiDeuteronomium pr�notatur.

Hi funt quinque libri Moyfi,quos proprie Thora,id e�. Legem appellant.

Secundum prophetarum ordinemfaciuntramp;incipiuntab lefiifilio Naue: qui apudeos lehofuabin Nun dicitur. Deinde fubtexuntSophetirn, id c�,Iudicumnbsp;librum. Etin eundemcompinguntRuth: quia in diebus ludicum fa�taeiusnar-ratur hi�oria.

Tertius �quitur Samuefquem nos Regum primum amp; lecundum dicimus.

Quartus Melachim, id e� regura, qui tertio amp; quarto Regum volumine conti-netur.

Meliu/quc

-ocr page 56-

Meliufque multo eft Mclachim, id eft regum, qu�m Melachoth, id eft regnoru dicere:Non enim multarum gentium deftribit r�gna, fed vnius Iftaelitici populi,nbsp;quitribubusduodecim continetur.

Quintus, eft Ifaias.

Sextus, leremias.

Septimus, Ezechiel.

Odauus, liber duodecim Prophetarum:qui apud illos vocatur There afar.

T ertius ordo,Hagiographa pofsidet.

Et primus liber incipit � lob.

Secundus � Dauid:quem quinque incifionibus amp; vno pfalmorum volumine com-pr�hendunt.

Tertius eft Salomon,tres libros habens: prouerbia, que illi Misle, id eft Parabolas appellant.

Quartus,Ecclefiaften, id eft Coheleth.

Quintus, Canticum Ganticorum,quem titulo Sir hafsirim pr�notant.

Sextus, eft Daniel.

Septimus,Dibr�haiamim, ideft verba dierum: quod fignificantius Chronicon to-� tius diuin� hiftori� poftumus appellate, qui liber apud nos paralipomenonnbsp;primus amp; fecundus infcribitur.

Olt;ftauus,Efdras:qui amp; ipfe fimiliter apud Gr�cos amp; Latinos,in duos libros diuifiis Nonus, Efther.

Atque ita hunt pariter veteris legis libri viginti duo:id eft Moy ft quinq;, amp; Prophetarum oclojHagiographorum nouem. Quanquam nonnulli Ruth amp; Cin�th, , inter Hagiographa fcriptitent,amp; hos libros in fuo putent numero fupputandos:acnbsp;per hoc elTe prifc� legis libros vigintiquatuor:quos ftib numero vigintiquatuor f�-niorum Apocalypfts Iohannisinducit adorantes Agnum,amp; coronas fuasproftratisnbsp;vultibus ofFerentes:ftantibus coram quatuor animalibus oculatis ante amp; retro, idnbsp;eft in pr�terit� amp; in futuru refpicientibus, amp; indefefta voce clamantibus, Sandtus,nbsp;f�ndluSjf�ndlus Dominus Deus omnipotens,qui erat,amp; qui eft, amp; qui venturus eft.nbsp;Hicprologus,Scripturarum quaft galeatu principium,omnibus libris quos de He-br�o vertimus in Latinu,conuenire poteft: vt feirevaleamus, quicquid extra hosnbsp;eft,inter apocrypha efte ponendum.Igitur Sapientia,quac vulgo Salomonis infcribitur, amp; lefti filij Syrach liber,amp; ludith, amp; Tobias, amp; Paftor;non ftmtin canone.nbsp;Machab�orum primu librum, Hebraicum reperi. Secundus, Gr�cus eft.-quod exnbsp;ipfa quoque phraft probari poteft. Qu� cu itafe habeant, obfecro te Ledtor, ne la-Dorem meu,repr�henftonem exiftimes antiquoru.In templo Dei offert vnufquifq;nbsp;quod poteft:alij aurum,argentu amp; lapides pretiofos,alij byffum amp; purpura amp; coc-cum offerunt amp;hyacinthum : nobifeu bene agitur,ft obtulerimus pelles amp; capra-rum pilos.Et tame Apoft olusconteptibiliora noftra magis neceflaria iudicat. Vndcnbsp;.amp; tota ilia tabernaculi pulchritudo,amp; per ftngulas fpecies,ecclcft� pr�f�ntis futu-r�q�e diftindtio,pellibus tegitur amp; cilicijs:ardoremque fblis amp; iniuriam imbriumnbsp;caqu�viliora flint prohibent.

-ocr page 57-

EPISTOLA SANCTI HIERONYMI


ad Paulinum presbycerum de omnibus


diuin� hiilori� libris.



RATER Ambrofius tua mihi munufcula pcrfcrcns, detulit fimul Sc fuauiisimaS literas, qu� � principio amicitiarum, fidem probat� iam fidei amp; veteris amicitiaenbsp;pr�ferebant.Vera enim illa necelsitudo eft,amp; Chriftiglutinocopulata, quam nonnbsp;vtilitasrei familiaris : non pr�f�ntia tantum corporum, non fubdolaamp; palpansnbsp;adulau� :f�d Dei timor,amp; Diuinarum icripturarum ftudia conciliant. Legimus in


veteribus hiftorijs quo�damluftraf�eprouincias j nouos adii�e populos, maria tranfilTe : vt eos quos ex libris nouerant,cor�m quoque vid�rent. Sic Pythagoras Memphiticos vates, fie Plato AEgyptum amp; Architam Tarentinum, eamqueoram Itali�, qu� quondam magna Gr�tianbsp;dicebatur, laboriofiSime peragrauit;vt qui Athenis magifter erat,amp; potens, cuifque doftrinamnbsp;Academi� gymnafia perlbnabant, fieret peregrinus atque difcipulus : malens ali�na verecund�nbsp;difeere, qa�m fixa impudenteringerere.Deniq; cum literas quafi toto fugientes orbeperf�qui-tur, captus � piratis amp; venundatus,etiam tyranno crudeli�imo paruit, captiuus, vin�ius amp; l�r-uus,tarnen quiaphilofi)phus,maior emente fc fuit. Ad Titum l.iuium ladeo eloquentie fontenbsp;manantem, de vltimis Hilpani� Galliarumque finibus quolHam venifie nobiles legimus : amp;nbsp;ad contemplationem fiii Roma non traxerat, vnius hominis fiima perduxit. Habuit ilia �tas in-auditum omnibus f�culis, celebrandumque miraculum, vt vrbem tantam ingre�i, aliud extranbsp;vrbern quererent. Apollonius,fiueillem.igus(v� vulgus loquitur) fiuephiloibphus, vt Pytha-gorici traduntjintrauit Perlas,pertranfiuit Caucafum, Albanos, Scythas, Mafiagetas, opulentif-fima Indi� r�gna penetrauit: amp; ad extremum, latifi�mo Philbn amne transmiifo, peruenit adnbsp;Rrachmanas,vt Hiarcham in thfono l�dentem aureo, amp; de Tantali fonte potantem, inter pau-cos dilcipulos de natura, de motibus fyderum,acdierumcurfitaudiretdocehtem. Inde pernbsp;AElaiuitaSjBabylonioSjChaldeoSjMedos, Adyrios,Parthos, Syros,Ph�nices, Arabes, Pale-fthinos, reuerfiis AIexandriam,perrexit AErhiopiam,vt Gymnolbphiftas, amp; famofifiimam Solisnbsp;menfiimvideretinl�bulo.Inu�nitillevirvbique quod diiceret,amp; lemper proficiens, f�mper/�


melior fieret. Scripfit fiiper hoe pleni�ime o�lo voluminibus Philoftratus.


AU.j.c


quide confiientia tanti in fc hofjxitis loquebatur. An experimentum queritis eius,qui in me lo- gJ�. i.d quitur Chrifi:us?poft Damafcuin Arabiamej; luftratam afcenderit lerof�lymam, vt videret Petrum, amp; manferit apud euin diebus quindecim. Hoe enim myfierio hebdomadis amp; ogdoadisnbsp;futurus gentium pr�dicator inftruendus erat. Rurfumque poft annos quatuordecim, a�umptonbsp;Barnaba amp; Tito expofuerit Apoftolis Euangelium,ne fort� in vacuum curreret, aut cucurriffet.nbsp;Habet enim nelcio quidlatentisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;viua vox, amp;in aures diieipuli de authoris ore transfufi,

fortius fonat.Vndect AEfchines cum Rodi exularet, et legereturillaDemofthenis oratio,quam aduerfiis eum habuerat,mirantibus cundlis atque laudantibus, fufpirans ait, Qjid fi ipfam au-

III r exhortariin dodrina fana, amp; contra dicentesrcuincere. Sandiaquipperufticitasfblum fibipfo-deft:amp; quantum �dificat ex vit� m�rito Ecclefiam Chrifti, tantum nocet fi deftruentibus non


refiftat.


-ocr page 58-

EPISTOLA SAWCTl ��I�RONYMI refiftat. Malachias propheta^imo per Malachiam Dominus interrogauit ��cerdotes Legem: intantum facerdotis officium eft interrrogatum relponderedelege.Etin Deuteronomio legimus,nbsp;Interroga patrem tuum5amp; annuntiabit tibi.l�niores tuos^�c dicent tibi.In Pf�lmo quoque cen-tefimo decimoo�auo. Cantabiles mihi erant iuftificationes tu� in loco peregrinationis mer.nbsp;Etindeferiptione iufti viri,cum e� Dauid arborivit�,qult;e cft in paradifb,compararet, inter erreras virtutes amp; hoc intulit.In lege Domini voluntas eius,amp; in lege eins meditabitur die ac node. Daniclin fineiacrariisimr viiionis aitiuftosfulgereficut ftellas;amp;intelligetes,id eft,dodos,nbsp;quafi firmamentum.Vides quantum inter le diftentiuftarufticitas,amp; dodaiuftitia? Alij ftellis,nbsp;alij crlo comparantur. Qipanquam iuxta Hebraicam veritatem vtrunque de eruditis po�it in-telligi. Ita cnimapud eos legimus. Qui ante dodi fuerint, fulgebunt quafi fplendor firmamen-ti:amp; qui ad iuftitiam crudiunt multos,quafi ftell� in perp�tuas �ternitates. Cur dicitur Paulusnbsp;apollolus vas eledionis ? Nempe quia legis amp; fcr ip tu rar um erat fandarum armarium. Phariamp;inbsp;ftupent in dodrina Domini :amp; mirantur in Petro amp; lohanne quomodo Legem fciant,cum li-teras non didicerint. Qi^icquid cnim alijsexcrcitatio,amp; quotidianain Lege meditatio tribucrcnbsp;folctjillis hoc Spiritus landus fiiggerebat,amp; erant iuxta quod fcriptum eft,.9-uJ'i7�Kr�. Duodecimnbsp;annos Saluator impleuerat, �c in tcmplo fenes de qurfiionibus legis interrogans, magis docetnbsp;dumprudenterinterrogat.Nififorterufticum Petrum, rufticumdicimus lohannem; quorum v-terquedicerepoterat,Etfi imperitus {ermone,non tarnen Icicntia. lohanncs rufticiis, pifeator,nbsp;indodus? Sc vnde ilia vox oblecro,In principio erat verbfpet verbum erat apud Deum,et Deusnbsp;erat verbum? enim Gr�ce multafignificat.nam amp; verb� efi:,et ratio,amp; fupputatio.et caul�nbsp;vniulcuiulq; rei,per quamfuntfingulaqu�fubfiftunt:qurvniuerl�,red�intelligimusin Chri-fto. Hoc dodus Plato nelciuit,hocDcmoftheneseloqucnsignorauit.Perdam('inquit) i�pien- Vnbsp;tiam f�pientium,amp; prudentiam prudentium reprobabo. Vera fiipientia perdet fall�m f�pienti�.nbsp;amp;quanquamftultitiapr�dicationisincrucefit:tamenPaulus fitpientiamloquitur interperfe-dos:l�pientiara autera n� lcculihuius,necprincipura f�culi iftius,qui deftruuntur, fed loquitur


Malach. t.b

Dent. ,i.a


pr�i.i. Daniel, t i.b


A�.4.c


Ifa.�4.a lohan. 6 .enbsp;Luc.i.fnbsp;a.Cor. SI.b

lohan.I a


Abd.t.c.i�.ij e.i.Cor.i.cnbsp;l.Coc, i b


Coloir.t.a

lohan.8.g �zech.I .anbsp;PfahiiS.nbsp;Rom.y.enbsp;i.Cor.j.dnbsp;Apoc.5 anbsp;lfa.i9.(inbsp;Apoc.j.bnbsp;Aft.�.

Dei f�pientiam in myfterio ablconditum,quam pr�dcftinauit Deus ante l�cula. Dei iapientia, Ghriftus eft.Chriftus enim,Dei virtus,etDei fapientia-h�cfapientiain myfterio ablcondita eft:nbsp;de qua et noni pl�lmi titulus pr�notatur,Pro occultis filij: in quofimtomnes thel�uril�pienti�nbsp;amp; leienti� Dei ablconditi.Et qui in myfterio ablconditus erat, pr�deftinatus eft ante fecula :pre-deftinatus autem et pr�figuratus in Lege et Prophetis. Vnde amp; Ptophet� appellabantur viden-tes : quia videbant eum,quem c�teri non videbant. Abraham vidit diem eius, amp; l�tatus eft.nbsp;Aperiebanturc�liEzechieli, quipopulopeccatoriclaufierant.Reuela (inquit Dauid) Oculosnbsp;meos,et conlyderabo mirabilia de lege tua.Lex enim lpiritualiseft,etreuelatione opus cft,vtin-telligaturac reuelata facie Dei gloriam contemplemur. ��berin Apocalypfi l�ptem figillisfi-gnatusoftenditur:quernfidederis hominifeienti literasvtlegat,rclpondebit tibi,Non poftiim:nbsp;fignatus eftcnim. Quanti hodieputant fe nofle literas, ettencnt fignatum librum,nec aperirenbsp;poirunt,nifi ille referauerit qui habet clau� Dauid:qui aperit,et nemo claudit.-claudit, et nemonbsp;aperit. In Adibus apoftolorum fandusEunuchus,im� vir(ficenim eum fcripturacognominat)nbsp;cumlcgeret Ifaiamprophetam,interrogatus �Philippo,Putafite intelligis qu� legis? relf�ondit,nbsp;Quomodo poftum,nifi aliquis me docuerit? Ego (vt de me loquar interim) nec fandior lum hocnbsp;Eunucho,nec ftudiofior,qui de AEthiopia,id eft de extremis mundi finibus venitad templum,nbsp;reliquit aulam regiam : amp; tantus amator legis diuin�quc Icienti� fuit, vt etiam in vehiculo legerer literas l�cras. Et tarnen cum librum tcneret,et verba Domini cogitatione conciperet,linguanbsp;voluerct,labijs perf�naret,ignorabat eum,quemin libro nefeiens venerabatur.Venit Philippus,nbsp;oftendit Iefiim,quiclaufiis latcbat in litera. O miradodoris virtus. Eadem hora credit Eunu-chus,baptizatur,amp; fidelis et landus f�dus eft, ac magifter de dilcipulo,plus in del�rto fonte Ec-clefixjquam in aurato l�nagog� templo reperit. H�c � me perftridafiint breuiterf neque enitnnbsp;epiftolarisanguftiaeuagari longius patiebatur ) vt intelligeres te inlcripturis l�cris fine pr�uio,nbsp;et monftrante l�mitam non poft� ingredi.

Taceo de gr�maticis,rhetoribus,philolbphis,geometris,dialedicis,muficis,aftronomis,aftro-VI logis,mcdicis:quor� Icientia mort^ibus vcl vtililfima eft,et in tres partes lcinditur,To�r03//lt;^6,'nbnbsp;ovyTiw IfXTreiptcuf. Ad minores artes veniam,et qu� non ta lingua,qu�m manu adminiftratur.nbsp;Agricol�,c�mentarij,fabri metallorum,lignorumq; c�fores,lanarij quoq; et fullones, et c�terinbsp;qui variam fiippelledilem,et vilia opufcula fabricantuTjabfiij dodore elfe non polTunt quod cu-piunt.

-ocr page 59-

AD PAVL�NVM.

piunt. Quod medicorum eft^promittunt medici ; tra�lant fabrilia fabri.Sola �cripturar�m ars eftj quamfibipafsim omncsvcndicant,Scribimusindodi,dodiq�e po�mata pa�im. Hancgarrulanbsp;anus,hanc dclirus f�nex,hanc ibphifta verbofus,hanc vniuern pr�'f�muntjlaceraht, docent arit�nbsp;quam dilcant. Alij addudo fjpercilio,grandia verba trutinantes inter inulierciilas de ��cris lite^nbsp;ris philofophantur. Alij dilcnnt,proh pndor,� foeminis,quod viros doceant.amp; ne parum hoc ht,nbsp;q�adam facilitate verborum,im� audaciaediflernnt alijs, quod ipfi non intelligunt. Taceo denbsp;meifiinilibus,qui fi forte ad fcripttiras l�n-flaspofl l�culares literasvenerint, amp;l�rmone com-pofito aures populi mulfcrinpqiiicqiiid dixcrint,hoc leg� Dei putant.nec fcire dignantnr quidnbsp;Prophetie,quid Apoftoli l�nfcrint,fed ad i�nfum fu� mcongrua aptant teftimonia^quafi grandenbsp;fit,amp; non vitioli�imum docendi genus,deprauare f�ntentias, �c ad voluntatem fuam, Icripturanbsp;trahere repugnantem.Quafi non legerimus Homerocentonas, amp; Vergiliocentonas : ac non fienbsp;etiam Maronem fine Chrifto po�imus dicerc Chriftianum, quia fcripl�rit, lam redit amp; virgo,nbsp;redeunt Saturnia regna,Iam noua progenies c�lo demittitur alto.Et patrein loquentem ad fili-um,Nat� mex vires,mea magna potentia iblus.Et poft verba Saluatoris in cruce,Talia pr�ftabatnbsp;memoranSjfixulq, maiiebat. Puerilia finit h�c,amp; circulator� ludo f�milia,docere quod ignores;nbsp;im�jVt cum ftomacho loquar, ne hoc quidem fcire quod nefeias.

VIL Videlicet manifefti�ima eft Gcnefo,in qua decreaturamundi,deexordio generis humani, j de diuifioneterr�jdcconfufionc linguarum amp; gentium, vlque ad exitum icribitur Hebr�orum.

Paret Exodus cum decern piagis,cuni decalogo,cum myfticis diuinilque pr�ceptis.

�n promptu eft Leuiticusliber,in quo fingula f�crif�cia, imo fingul� pen� lyllab�, amp; veftes Aaron, amp; totus ordo Leuiticus Ijiirant c�leftia facramen ta.

Numeri veto, nonne totius Arithmetic�, amp; propheti� Balaam,amp; quadraginta duarum per Numen eremum manfionum myfteria continent?

Deuteronomium quoquefecUndalex, amp; Euangelic� Icgis pr�f�guratio, nonne fie ea habet DeutnonS. qu� pr�orafimt,vt tarnennouafmtomnia deveteribus?Hucufque Moyfes, hucufque Penta-�co�.�i4.anbsp;teuchus.-quibusquinqueverbisloquil�velleApoftolusin Ecclefia gloriatur.

lob exemplar patienti�, qu� non myfteria fiio l�rmone compleftitur?Prol� incipit, verfir la- lob bitur, pedeftfi l�rmone finitur:omnesquelcges diale(ftic�,propofitione,aftumptione,confirma-tione,concluf�one, d�termin�t.Singula in eo verba,plena fiint lenfibus.Et (vt de c�teris fileam)nbsp;refurredionem corpor� fie prophetat, vt nullu^ de ea vel manifeftius,vcl cautius feripferit. Scionbsp;(inquit)q��d redemptor meus Viuit,amp;in noui�imo die de terra f�rredurus fum.amp; rurfum cir- cap -s-Jnbsp;cundabor pelle mca,amp; in cmie meavidebo Deum,quem vifurusfum egoipl�,amp; oculi mciconnbsp;Ipeduri lunt,amp; non alius.Repofita eft h�c Ipes mea in finu meo.

Veniam ad lefum Naue, qui ti^pum Domini non fblum geftis, verumetiam nomine pr�fert. ioru.,riue le-. tranfit Iordancm,hoftium r�gna i(�buertit,diuidit terram vidori populo, amp; per f�ngulas vrbes,nbsp;vicul�s,montes,flumina,torrentcs atq�e confini�, Ecclefi� c�leftilque lerufalem fpiritualia re-ga delcribit.

In ludicum libro,quot principes populi,tot figura? fimt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lib iudicum

Ruth Moabithis,Ilaie explet vaticiniurri,dicentis3Emitte agnum Domine dominatorem ter-r�,de Petra del�rti, admontem fili� Sion.

Samuelin Heli mortuo,amp;in occilb Saul,veterem legem abolitam monftrat. Porro in Sadoc Reg i ^ i'� �tqueDauid,noui fiicerdotijqiouique imperij lacramenta teftatur.

Malachim,ideft tertius amp;quartus regum liber,� Salomone vlquc ad Iechoniam,amp; � lerobo� Rcs.in.amp; mi fil�olSlabar vfiinearl Df�pnnt dndnseftin Aflvrin� reo-nniTi TnHa amp; rep-nnmdelcribitIfi�ael. Si

amp; h�reticorum contra Ecclefiam bclla narrantur.

D uodecim prophete in vnius voluminis anguftias coartati,mult� aliud qu�m Ibnant in litera, pr�figurant.

Ol�e crebro nominat Ephraim,Samariam,Iol�ph,Iezrahel,amp; vxorem fornicariam, amp; forni- ocee cationis filios,amp; adulteram cubiculo claul�m mariti, multo tempore federe viduam,amp; lub vefte

lugubri viriadfereditumpr�ftolari.

loel filius Phathuel delcribit terram duodecim tribuum,eruca,brucho, l�cufta, rubigine va-iod ftante confumptam : amp; poft euerfionem prioris populi,effufum iri Spiritum fanduih l�per l�ruosnbsp;Dei amp; mcillas,id eftfupercentum viginticredentium nomina,amp;effufum iri in c�naculo Sion.nbsp;Qui centum viginti ab vno vfque ad quindecim paulatim,amp; per incrementa l�i'gentes, quinde-

Cim

-ocr page 60-

Amo*

AWlas

lon.i?

Michxas

Nahum�

Hahacuc

Cap. 3 a

Sophoniai

Agg�ui

Cap lib

Zacharias

Malachias

Cap.i.c

Jfaias

lercmiat

%

Ezechiel

Daniel

Dauirl

Prouerhia Ecclel�adeanbsp;Caniicumnbsp;Efthec

Patalipotn^-

(imn

Ef.lras Nehemiaa

EP�STOLA SANCTl HIERONYMI

decim graduum numerum cfficiuntjqui in pfalterio myftice continentur.

Amos paftor amp; rufticus,amp; ruborum mora diftringens,paucis verbis explicari non potefl. Quis enim digne exprim�t tria amp; quatuor feel era Damafci, amp;Gaz�, amp; Ty ri, amp; Idum��, amp; filiorumnbsp;Ammon,amp; Moab:amp;in l�ptimo o�lauo gradu lud� amp;Iirael?Hic lolt;^uitur ad vaccas pingnes,nbsp;qu�l�ntin Samari� monte, amp; ruituram domum maiorem, minoremque teftatur. �pfe cernitnbsp;hdorem locuft�,amp; ftantem dominum fuper murum litum vel adamantinum, amp; vncinum po-morum attrahentem fuppliciapeccatoribus: et famem in terra, n� f�mem panis,nec fitim aque,nbsp;f�d audiendi verbum Dei.

Abdias,qui interpretatur fcruus Dei,p�rtonat contraEdom f�nguinem terrenumque hominem 3 fratris quoquelacob f�mper �mulum,hafta percutit fpiritali.

lonas pulcherrima columba naufragio fuo pafsionem Domini pr�f�gurans, mundum ad p�-nitentiamrcuocat:amp; fub nomine Niniue,Gentibus falutem nuntiat.

Mich�as de Morafthi coh�res Chrifti, vaftationem annuntiat fili�latroniSjamp;obfidionem ponit contra eam:quia maxillam pereuflerit iudicis lirael.

Nahum confolator orbis,increpat ciuitacem i�nguinum, Sc poft euerfionem illius loquitur, Eccefuper montes pedes euangelizantis, amp; annuntiantis pacem.

Habacuc ludator fortis amp; rigidus,ftat fuper euftodiam fuam,amp; f�git gradum fuper munitio-riem,vt Chriftum in crucc contempletur3amp; dicat,Operuit c�los gloria eius, amp; l�udis eius plena eft terra.Splendor eins vt lux erit;cornua in manibuscius:ibiablcondita eft fortitudo eius.

Sophonias lpeculator,amp; arcanorum Dei cognitor, audit clamorem � Porta pilcium,amp; eiula-tum � Secunda, amp;contritionem � collibus.Indicit quoq; vlulatum habitatoribus Pil�,quia con ticuitomnis populus Chanaan,di(perieruntvniuerh qui inuoluti erant argento.

Agg�us f�ftiuus �Scl�tus,qui f�minauitinlachrymis,vt in gaudio meteret: deftru�lum tem-plum �dif�cat,Deumq; pattern inducit loquentem,Adhuc vnum modicum, amp; ego c�mouebo c�lu amp; terr'i,amp; marc,amp; arida, amp; mouebo omnes genres, amp; veniet defyderatus cundis gentib?.

Zacharias memor Domini fiii,multiplex in prophetia,Ielum veftibus Ibrdidis indutu m,amp; la-pidem oculorum l�ptem:candelabrumq;aureum cum totidem lucernis quot oculis: duas quo-que oliuas � finiftris lampadis cernit amp; � dextris:vt poft equos nigros,rufos,albos, amp;varios, amp; diftipatas quadrigas ex Ephr;�m,amp;equurn de Ierufaiem,pauperem regem vaticinetur amp; pr�di-cctjledentem fuper pullum filium Afin� fubiugalis.

Malachias apert�,amp;in fine omnium prophetarum,de abiedione Iftael, amp; vocatione Gcnti-um,Noncft mihi,ait,voluntas invobis, dicit Dominusexercituum:amp; munus non fulcipiam de manu veftra. Ab ortuenim folis vlque ad occafum,magnum eft nomen meum in Gentibus ; amp;nbsp;in Omni loco lacrificatur,amp; offerturnomini meo oblatio munda.

E�iam,Ieremiam,Ezechielem, amp; Danielem quis poteft vel inteUigcrc, vel exponcrc? Quor� primus nonprophetiam mihi videtur texere,{�dEuangelium.

Secundus virgam nuceam,amp; ollam fuccenfam � facie Aquilonis,amp; pardum fpoliatum fuis co-loribus amp; quadruplex diuerfis metris nedit alphabetum.

Tertius principiaamp; finem tantis habet oblcuritatibus inuoluta,vt apud Hebr�os ift� partes cum exordio Genefeos ante annos triginta non legantur.

Quartusvcr�,quiamp; extremus inter quatuor prophet�s,tcmporum con{cius,amp; totius mundi philoiftor, lapidempr�cifum de monte fine manibus,amp; r�gna omnia fubucrtentem,claro f�r-monepronuntiat.

Dauid Simonides noftcr,Pindarus amp; Alc�us,Flaccus quoque,Catullus,atq; Serenus, Chriftum lyra pcrfbnat,amp;in decaebordo pl�lterio,ab inferis excit�t refurgentem.

Salomon pacificus,amp; amabilis Domini, mores corrigit,naturamdocet, Ecclef�am iung�t, amp; Chriftum landarumqjuuptiarum dulce canit epithalamium.

Efth�r in Ecclefi� typo populum lib�r�t depericulo, amp;interfedo Aman, qui interpretatur iniquitas3partes conuiuij,amp; diem celebrem mittit in pofteros.

Paralipom�non liber, id eft inftrum�ti veteris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantus ac talis eft,vt abfque illo f�quis

feientiam feripturarum fibivoluerit arrogare,f�ipfum irrideat. Per fingula quippe nomina iu-ndurasqueverborum,amp; pr�tcrmifl�in Regum libris tanhuntur hiftori�,amp; innumerabiles e.x-plicantur Euangelij qu�ftiones.

Efdras amp; Nehemias,adiutorvidelicet,amp; confolator � Domino,in vnum volume coaij|fantur, inftaurant templum,muros extruunt ciuitatis :omnifque ilia turba populi redeuntis in patriam,nbsp;amp; de-

-ocr page 61-

AD PAVLINVM.

fcriptio f�cerdotumjleu�tahimjl�raelisjprof�lytor�injacper fingulas fainiliasmurorum,ac tiirri-um opera diuif�jaliud in cortice pr�ferunt,aliud in medulla retin�nt. Cernis me icripturarum amore return,excel�ifle modum epifl:ol�,amp; tarnen non implef�equod volui. Audiuimus tantfinbsp;quid nofle^quid cupere debeamus, vt amp; nos quoque poflimus dicere. Concupiuit anima meanbsp;delyderare iuftificationes tuas in omni tempore. C�tcrum illud Socraticum impleturin nobis^ rfaim.us.enbsp;Hoe tantum lcio,quod nelcio. Tangam amp; nouum breuiterteftamentum.

Matth�us,Marcus3Lucas,amp; lohanes quadriga Domini,amp;verum Cherubim,quod interpre- ^�^7� tatur fcienti� multitudo,pcrtotuin corpus oculati Rint,lcintill�emicant,difcurrut fulgura, pe-deshabentredoSjamp;inlublimetendenteSjterga pennataamp;vbique volitantia, tenent ie mutuo,nbsp;fibique perplex!iunt,amp; quafi rota in rotavoluuntur, amp; pergunt qu�cunquc eos flatus Spiritusnbsp;ian�ti perduxerit.

Paulus Apoftolus adi�ptemicribitEcclefias, odauaenImadHebr�os, � pleriique extra nu- Apo-merum ponitur.Tim�theum inftruit acTitum,amp;Phil�monempro fugitiuo famulo deprecatur. Super quo melius tacere putOjqu�m pauca icribere.

Adus Apoftolorum nudam quidem videntur ibnare hiftoriam,amp;naicentis ecclefi�infantiam texere:icd fi nouerimus iciptorem eorum Lucam efle medicum,cuius laus eft in Euangelio, a-nimaduertemus pariter omnia verba illius, anim� langucntis efle medicinam.

IacobuSjPetrus,Iohannes,Iudas,ieptem epiftolasediderunt tarnmyfticas quam fuccindas, amp;breues pariter ac longas:breucs in verbis, longas in iententijs : vtrarus fit, qui non in earumnbsp;cascutiat ledione.

Apocalypfis Iohannis tot habet fiicramenta, quot verba. Parum dixi pro merito volumin is, ApooiypSs laus omnis inferior eft.In verbis fingulis multipli�es latent intelligenti�. Oro te frater charifli-me, inter h�cviuere,ifta meditari,nihil aliud nofl�,nihil qu�rerem�nne tibi videtur iam hic innbsp;terris regni c�leftis habitaculum?Nolo offendaris in Icripturis landis fimplicitate, amp; quafi vtili-tate verborum,qu� velvitio interpretum,vel deinduftria fic prolata funt,vt rufticam concionemnbsp;facilius inftruerent,amp; invna eademque iententia aliter dodus,aliter audiret indodus.Non fiimnbsp;tarn petulans amp; hebes ,vt h�c me nofte pollicear,amp; eorum frudus capere,quoru radices in c�lonbsp;fix� fiint�icdveile fateor.Sedentime pr�fero, magiftrum renuens, comitem Ipondeo. Petenti watth.- anbsp;datur,pulfanti aperitur,qu�rcns inuenit. Diftamus in terris, quorum fcientia nobis pcrl�ueretnbsp;in c�lo.Obuijs te manibus excipiam,amp;(vt inepte aliquid,ac de Hermagor� tumiditate effutia)nbsp;quiequid qu�fieris,tccum fcireconabor. Habes hic amanti�imum tuifratremEulebium,qui literarum tuarum mihigratiam duplicauit,referens honeftatemmorum tuorui-n,cqntemptumi�-culi,fidcmamiciti�,amorem Chrifti.Nam prudentiam amp; eloquij venuftatem; etiamabfquc illonbsp;ipla epiftola pr�ferebat.Feftina,qu�fo tc, amp; h�rentis in falo nauicul� funcm magis pr�fcindc,nbsp;quam (blue. Nemo renuntiaturus ftculo benepoteftvendere,qu�contempfit vt v�deret. Quiequid in fumptus de tuo tuleris,prolucro computa. Antiquum didum eft,Auarotamdeeft quodnbsp;habet, quam quod pon habet. Credent! totus mundus diuitiarum eftfinfidelis autem, etiam o-bolo indiget.Sic viuamustanqua nihil habcntes,amp; omniapolfidentes. Vidus amp; veftitus diuiti� i.cor.�.bnbsp;Chriftianorum fiint.Si habes in poteftate rem tuam,vende: Si non habes,proijee. Tollenti tu-nicam, amp; pallium relinquendum eft.Scilicet nifi tu femper recraftinans, amp; diem de die trahens, M,�h.s.snbsp;caut� amp; pedetentim tuas poftefliunculas vendideris,n� habet Chriftus vnde alat pauperes fiios.nbsp;Totum Deo dedit, qui leipfum obtulit. Apoftoli nauem tant�m amp;reda rcliquerunt. vidua duonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

�ra mifit in gazophylacium3amp; pr�fcrtur Cr�fi diuitijs. Facile contemnit omnia,qui Ic iemper waix.,i.a cogitat elfe moriturura

PRAE-

-ocr page 62-

PRAEFATIO SANCTI HIERONYMI

presbyteri in PentateuchumMoyfi.

ESYDERII mei defyderatas accepi epiftolas,qui quodam pr�i�gio futurorum, cum Daniele ibrtitus eft nomen :ob{ecrantis,vt translatum in Latinam linguam denbsp;Hebr�o fermonc Pentateuchum, no�rorum auribus traderem. Periculofum opus

ccrt�3amp; obtredatorum meoruni latratibus patens .-qui me afTerunt in Septuaginta intprnr.-rMiiTi �ioaill-irinnpin nniri iirn vpreribn�; rndere ira in^eninm nna� vintim

� f interpr�tum fuggillationem nouapro veteribus cudere, ita ingenium quafi vinum probantes: c� ego fepi�imeteftatusfim meproviriliportionein Tabernaculo Dei otferre qua;nbsp;poflim,nec opes altcrius aliorum paupertate foedari. Quod vt anderem,Origenis meftudi� pro-uocauit,qui edition! antiqua? translationem Theodotionis mifcuit,afteriico amp; obelo omne opusnbsp;diftinguens:dumaut illuceflere facit qu� minus ant�fuerant:aut Riperflua qu�que iugulat amp;nbsp;confodit, maxime qu� Euangeliftarum amp; Apoftolorum authoritas promulgauit. In quibusnbsp;multa de vetere teftamento legimus,qu�in noftris codicibus non habentur:vt eft illud.Ex AE-gyptovocaui filium meum: amp;,QuoniamNazar�usvocabitur:amp;,Vidcbuntin quem compun-xerunfamp;, Flumina de ventre eins fluent aqu� viu�:amp;, Qu� nee oculus vidit,nee auris audiuit,nbsp;nee in cor hominis alcenderunt qu� pr�parauit Deus diligentibus le � amp; multa alia qu� propri�nbsp;owraydel�derant.Interrogemus ergo eosvbih�clcripta fintcum dicerenon potuerint,nbsp;delibris Hebraicisproferamus.Primum teftimonium eft in Ol�e:Sccundum in Ifiua : Tertiumnbsp;in Zacharia: Quartum in Prouerbijs: Quintum �qu�in Ilaia. Qupdmulti ignorantes,apocry-phorum deliramenta l�dantur: amp;Hiberas n�nias libris authenticis pr�ferunt. Gaulas errorisnbsp;non eft meum exponere.Iud�i prudenti fa�fum dicuntelTeconfiliocne Ptolem�us vnius Deinbsp;cultor,ctiam apud Hebr�os duplicem diuinitatem deprehenderet. Qupd maxime idcirco faci-cbant,quia in Platonis dogma cadere videbatur.Denique vbicunque l�cratum aliquid lcripturanbsp;teftatur de P�tre amp;Filio amp; Spiritu fando,autaliter interpr�t�t! liintjaut omnino tacuerunt:vtamp;nbsp;r�gi l�tisfacerent,amp; arcanum fide! non vulgarent. Et nefeio quis primus author l�ptuaginta cel-lulas Alexandri� mendacio fuo extruxerit:quibus diuifieadem lcriptitar!nt:cum Arifteus ciufi-dem Ptolem�! �^wipetcrTn�i�j amp; multo poft tempore lolephus nihil tale retuler!nt:l�d in vna bal�-lica congregatoSjContulifle lcr!bant,non prophetaflc.AJiud eftenim eirevatem;al!ud eft elfe !n-terpretem. Ib! Spiritus venturapr�dicit:hic eruditio amp; verborum copia, ea qu� intelligit transfert. Nifi fort�putandus eftTullius OEconomicum Xenophontis, amp; Platonis Protagoram, amp;nbsp;Demofthenis pro Ctefiphonte, afflatus rethorico Ipiritu tranftulilTe. Aut aliter de eildem librisnbsp;per Septuaginta interpretes,aliter per Apoftolos Spiritus landus teftimonia texuit : vt quod illinbsp;tacueruntjhi lcriptum elfe mentit! fint. Quid igitur� Damnamus veteres? Minim�.Sed poft pri-orumftudia,in domo Domini quodpolTumuslaboramus. Illi interpretati funtante aduentumnbsp;Chrifti,amp; quod nelciebant,dubijs protulere l�ntentijs:nos veto poftpalsionem amp; rel�rredion�nbsp;eius,non tam prophetiam qu�m hiftoriam feribimus. Aliter enim audita : aliter vil�narrantur.nbsp;Qupd melius intelligimus,melius amp; proferimus. Audi igitur �mule, obtre�tator aulculta : nonnbsp;damno,nonrepr�hcndo Septuaginta :l�d confidentercun�lis illis Apoftolos prsef�ro.Per iftor�nbsp;os Chriftus mihi Ibnat, quos ante prophetas inter Ipiritalia charifmata pofitos lego : in quibusnbsp;vltimumpen�graduin interpr�t�s tenent. Quid liuore torqueris? quidimperitor� animos contra me concitas?Sicubi intranslatione tibivideor errare�nterroga Hebr�os,diuerl�rumvrbiuinnbsp;magiftrosconfule.Qupd illihabentde Chrifto,tui codices no habent. Aliud eft fi contra le po-ftea ab Apoftolis vfurpata teftimonia probauerunfamp; em�datiorafimt exemplaria Latina quantnbsp;Gr�ca,amp; Gr�ca qu�m Hebraica. Verum h�c contra inuidos. Nunc te deprecor Delyderi cha-riflime,vt quia me tantum opus fubirefecifti, amp; � Genefi exordium capere, orationibus iuucs;nbsp;quo pofsiipeodem Spiritu quo lcripti fiint librijin Latinum eos transferre l�rraonem.

-ocr page 63-

I.


Creatio until.


Liber Genefis, Hebraice Berefith.

minent terram. Et fadum eft ita. Fecitque Deus duo luminaria magna:luminare maius,nbsp;vt pr�efl�t diei:amp; luminare minus^vt pr�ef-f�t nodi:8c ftellas. amp; pofuiteas*in firmame- *deus.nbsp;to c�lRvt lucerent fuper terram_,amp; pr�efl�ntnbsp;diei ac nodi amp; diuideret lucem ac tenebras.nbsp;Et vidit Deus qu�d eflet bonum. Et fadum Cnbsp;eft vefpere amp; mane dies quartus.Dixit etiamnbsp;DeuSjProducant aqu� reptile anim� viuen-tis J amp; volatile fiiper terram fiib firmamentonbsp;c�li.Creauitque Deus cetegrandia^Sc omnenbsp;animam viuentem atque motabilem, quamnbsp;produxer�t aqu� in fpecies fuaSjamp; omne volatile fecundum genus fuum. Et vidit Deusnbsp;qu�d eflet bonum, benedixitque eisj dicens,nbsp;Crefcite amp; multiplicamini, amp; replete aquas,nbsp;maris : auefque multiplicentur fuper terram.nbsp;Etfadumeft vefpere amp; mane dies quintus.nbsp;Dixit quoque Deus, Producat terra animaip.nbsp;viuentem in genere fuo , iumenta amp; reptilianbsp;amp; beftias terr� f�cund� fpecies fuas. Faduq;nbsp;eft ita. Et fecit Deus beftias terr� iuxta fpecies fuas,amp; iumenta amp; omne reptile terr� innbsp;genere fuo . Et vidit Deus qu�d eflet bond,nbsp;amp; ait,Faciamus homine adilimagine amp; fimi- Col.j.b,nbsp;litudinem noftram amp; pr�f�t pifcibus maris^nbsp;amp; volatilibus c�li, amp; beftijs, *vniuerf�que Matt.ip.a.nbsp;quot;terr�,�omnique reptili quod mouetur in ternbsp;ra . Et creaiiit Deus hominem ad imaginem pnbsp;oamp; f�militudinem�f�am ,ad imaginem Dei *ier/,e.8.nbsp;creauit ilium, llmafculu amp; f�minam creauitnbsp;eos.Benedixitque illis Deus,amp; ait,llCrefcite,nbsp;amp; niultiplicamini, amp; replete terram, amp; fubij-cite earn, amp; dominamini pifcibus maris, 8cnbsp;volatilibus c�li,8c vniuerfis animatibus qu�nbsp;mouentur fuper terram. Dixitque Deus,Ec-ce dedi vobis omneni herbam afferentem fernen f�iper terram, amp;c vniuerf� ligna qu� ha-bent in f�metipf�s f�mentem generis fui, livt infr.p.a*nbsp;fint vobis in efcam, 8c cundis animantibusnbsp;terr�,omniq; volucri c�li, 15c vniuerfis qu�nbsp;mouentur in terra , 8c in quibus eft animanbsp;viuens,vt habeant ad vefcendum. Etfadumnbsp;eft ita.liViditque Deus cunda qu� fecerat:8c Inbsp;erant valde bona. Et fad� eft vefpere 8c ma- Mar�^ y.d^nbsp;ne dies f�xtus.

S. Deus comfletoj�x diebu^ opificio, �ftim� be~ nedixit: bominem in paraddfum yarijs arbori-btis fruB:i�r� ac fluminibtts in�gnitumfo-��t, tui Euam ex ip�ia co�a in adiutoriufunbsp;. formauit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. 11.

IGitur perfedi funt c�li 8c terra, 8c om- A nis ornatus eorum. CompleuitqueDeusnbsp;( die feptimo opus fuum quod fecerat : 8cnbsp;A llrequie-



�S. De mundt ireatione, rerum treMurum di�in-^ione amp; ornutUjd�quehomin�jormatwntiCui �ibiecit Deui omnia qua creauerat.

Ck-p. I.



creauit


N PRIN CIPIO

Deus c�lum amp; terram. Terra autem erat inanis amp; vacua amp; tenebr� erat liipcr fa-ciem aby�i:amp; Ipiritus domi-ni ferebatur Riper aquas.Di-


xitq; Deus^IlFiatlux.Et fa�la eft lux.Et vidit Deus luce quod eflet bona ; amp; diuiftt*lucemnbsp;a tenebris. appellauitquelucem diem , amp; te-nebras no�lemifaAuniqueeft velpere amp;ma-�3$.a. ne dies vnus.Dixit quoque Deus^Fiat firma-I'faT mentum in medio aquarum: amp; diuidat aquasnbsp;b. amp; ab aquis.Et fecit Deus firmamentum.diuifit-firmamento, ab hisnbsp;ilqu� erat fuper firmamentum. Et fatftum eftnbsp;ita. Vocauitque Deus firniamentumjC�lum:nbsp;amp;c faftum eft velpere amp; mane dies ftcundus.nbsp;Dixit vero Deus, Congregentur aqu� qu�nbsp;ftib c�lo funt, in locum vn�:amp; appareatari-B da. Et fadt� eft ita. Et vocauit Deus aridamnbsp;terram : congregationefque aquarum appcl-lauit maria.Et vidit Deus qu�d eflet bonumjnbsp;amp; aitjGerminct terra herbam virentem amp; fa-cientem {emen^Sc lignum pomiferum faciesnbsp;ffudum iuxta genus fiium, cuius.l�m� in f�-metipfo f�t fuper terram.Et fa�tum eft ita.Etnbsp;protulit terra herbam virentemjamp; facientemnbsp;fernen iuxta genus fuum, lignumque faciensnbsp;fru�tum J amp; habens vnumquodq; f�mentemnbsp;f��uivlum fpeciem f�iam.Et vidit Deus qu�dnbsp;eflet bonum. Et fadum eft vefpere amp; manenbsp;dies tertius. Dixit autem Deus, Fiant lumi-naria in firmamcto c�li amp; diuidant diem acnbsp;Pfil. no�em:8c f�ntilin f�gna amp; temporajSc dies amp;nbsp;annosivtluceant in firmamento c�lij�c illu-


-ocr page 64-

Adam.

*

feptimo ab vni�erf� op�r� � quodpatrarat.Et benedixit diei ��ptinio, Scnbsp;fanftificauit ilium: quia in ipfo cel��uerat abnbsp;omni op�r� f�o quod creauit Deus Vt face-ret. Ift� Hint generationes c�li Sc terrai^ qua^-do crcat� funt, in die quo fecit Dominusnbsp;Deus c�lum, Sc terram Sc omne virgultumnbsp;agri anteqiiam oriretur in terra omnemqucnbsp;herbamregionis priufquam germinaret: nonnbsp;enim pluerat Dominus Deus fuper terram^Scnbsp;homo no eratqui operareturquot;terram: fedfonsnbsp;alcendebat � terra j irrigans vniuerfam luper-' B ficiemterr�.FormauitigiturDominusDeusnbsp;hominetn de limo terrae,, Sc inlpirauit in facienbsp;i.Cor.ij.feius Ipiraculum vit� Scllfadus eft homo innbsp;animam viuentem . Plantauerat autem Do-minus Deus paradifiim voluptatisa princi-pio:in quo pofuit hominem quem formaue-rat. Produxitque Dominus Deus dehumonbsp;omne lignum pulchrum viluj amp;c ad velcendunbsp;fuauc: lignum etiam vitx in medio paradifi,nbsp;lignumquelcientix boni Scmali. Et fluuiusnbsp;egrediebatur de loco voluptatis ad irrigandunbsp;paradifiim, qui inde diuiditur in quatuor ca-Eccle.i^.c pita, nomen vnillPhifbn : iple eft qui circuitnbsp;omne terram Heuilath. vbi nafcitur aurum.nbsp;Sc aurum terrae illius optimumeft,ibiquein-uenitur bdellium,Sc lapis onychinus . Et nomen fluuij fecundi Gehon. ipft eft qui cir-C cumit omnem terra Aethiopix. Nomen vetonbsp;fluminis tertij, Tigrisnpfevadit contra Allynbsp;rios .Fluuius autem quartusjpf� eft Euphrates. Tulit ergo Dominus Deus hominem. Scnbsp;pofiiit eum in paradifiim voluptatis, vtope-raretur. Sc cuftodiret illum-.prxcepitq; ei, dicens , Ex omni ligno paradifi comede: de lignbsp;no autem Icientix boni Sc mali ne comedas.nbsp;In quocunq; enim diecomedcris ex eo,mor-temorireris. Dixit quoqueDominus Deus,nbsp;Non eft bonura hominem efle folum : facia-mus ci adiutorium flmile fibi. Formatis igi-tur Dominus Deus dehumo cumftis anima-tibusterrae,SCYniuerfls volatilibusc�li, ad-duxit ea ad Adam,Vt videret quid vocaret ea.nbsp;omne enim quod vocauitAdam anim� vi-j) uentis,ipfum eft nomen eius. Appellauitquenbsp;Adam nominibus fuis cundaanimantia. Scnbsp;vniucrla volatilia c�li, Sc omnes beftias ter-r�;Ad� veto non inueniebatur adiutor flmi-lis eius. Immifit ergo Dominus Deus fopo-rem in Adam : cunlque obdormiflet, tulit v-nam de coftis eius. Sc repleuit carnem pro ea.nbsp;Et�dificauit Dominus Deus coftaitt quamnbsp;tulcrat de Adam,in mulieremzScadduxit earnnbsp;i.Cor. tt.b ad Adam. Dixit^ue Adam,IIHoc nunc, os exnbsp;Matt. 19.a. ofsibug mcisj 8c caro de carne mea:h�c voca-Mar. 10.a. ...nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;� rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

F.phef.$.g. ultur Virago , quoniam de viro lumpta eft. i.Cor.tf.d llQ^mobrem relinquet homo pattern fuum

Genefis.

Sc matrein, Sc adhxrebit vxori fti�:amp;: erunt duo in carn� vna . Erat autem vterque nu-dus,Adam fcilicet Sc vxor eius; Sc non erube-fcebant.

Ed Sc ferpens erat callidior cundis ani- A mantibus terr�, qu� fecerat Dominusnbsp;Deus.Qui dixit ad mulierem, Cur pr�-


cepit vobis Deus vt non comederetis ex omni ligno paradifi.^ Cui refpondit millier, De frudu lignorum qux funt in paradifb vefei-munde frudu veto ligni quod eft in medionbsp;paradifl, prxcepit nobis Deus ne comedere-mus, Sc ne tang eremus illud,ne forte moria-mur.Dixit autem f�rpens ad mulierem, llNe- x.Cor.udnbsp;quaquam morte moriemini. feit enim Deusnbsp;qu�d in quocunque die comederitis ex eo,a-perientur oculi veftri:Sc eritis fient dij feien-tes bonum Sc mal�. Vidit igitur mulier qu�dnbsp;bonum eflet lignum ad velcendum, 6c pulchrum Qculis,alpeduq J deledabile:Sc tulit denbsp;frudu illius,Scllconicdit:deditq; viro fuo,qui Eecl.xj.^jnbsp;com�dit.Et aperti funt oculi amborum:cum-que cognouiflent le efle nudos, confiieruntnbsp;folia ficus, Sc fecefut fibi perizomata.Et cumnbsp;audifl�ntvocem Domini Deideambulantisnbsp;in paradifb ad auram poft meridiem,abfcon-dit f� Adam Sc vxor eius � facie Domini Deinbsp;in medio ligni paradifi. Vocauitq; Dominusnbsp;Deus Adam,Sc dixit ei, Vbi es ? QmaitjVocenbsp;tiiam *audiui in paradifb : Sc timui, eo qu�dnbsp;nudus efl'em. Sc abfeondi me.Cui dixittgt;Do-minus�,, Qms enim indicauit tibi qu�d nudusnbsp;effes, nifi qu�d ex ligno de quo prxeeperamnbsp;tibi ne comederes, comedifti ? Dixitque A-dam, Mulier quam dedifti mihi fbciam, de-dit mihi de ligno,Sc comedi. Et dixit Domi- Cnbsp;nus Deus ad mulierem, Quare hoc fecifti?nbsp;Qu� refpoditjSerpens decepit me,, Sc comedi.

Et ait


-ocr page 65-

Adam.


Genefis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x.



?�}� EtaitDominusigt;Deus�adlerpentem, Qma fecifti hoc^maledidus es inter omnia anim�-tiajamp; beftias terr�:fuper pe�tus tuum gradi�-ris i Sc terram comedes cun�tis diebus vit�nbsp;tu�. Inimicitias ponam inter te amp; mulieremjnbsp;'iKe.i. amp; l�men tuum S� fernen illius:quot;ipf��conteretnbsp;caput tuum amp;. tu infidiaberis calcaneo eius.nbsp;Mulieri quoq; dixit, Multiplicabo �rumnasnbsp;tuas, amp; conceptus tuos : in dolore paries fi-�.Cor.i4.f lios inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poteftate eris, amp; Ilipfe domi-

nabitur tui. Ad� vero dixit, audifti vo-cem vxoris tu�, amp; comedifti de ligno ex quo pr�ceperam tibi ne coraederes,maledida terra in op�r� tuo : in laboribus comedes exeanbsp;cundis diebus vit� tu�, fpinas amp; tribulos gernbsp;JJ minabit tibi, amp; comedes herbas terr�. In f�-dorevultus tui vefc�ris panotuo�, donee re-uertaris in terram de qua fumptus es:quia pulnbsp;uis es, amp; in puluerem reuert�ris. Et vocauitnbsp;Adam nomen vxoris fu�,Heua;eo qu�d mater effet cun�orum viuentium.Fecit quoquenbsp;Dominus Deus Ad� amp; vxori eius tunicasnbsp;pelhceas,amp; induit eos.Et ait,Ecce Adam quanbsp;11 vnus ex nobis faftus eft, feiens bonum amp;nbsp;tur terram de qua fumptus eft. �lecitque A-dam: amp; collocauit ante paradiftim voluptatisnbsp;cherubinjSc flamrneum gladium atque verU-tilem_,ad cuftodiendam viam ligni vita;.

J'

malum , nunc ergo ne forte mittat manum fuam, amp; f�mat etiam de ligno vit�, amp; come-emi/�t. dat,amp; viuat in �ternum.quot;Emif�t�eum Domi-*��*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus Deus deparadilo voluptatis,vt operare-

5. ImpitPs Cainpium Ahelfratrem occtdit, � Tfeo funitus acJirofugus 'vitamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E-

nochgenuit :fed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dam Sethgensramt, cui

narusefiEnos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ckv. 1111.

Dam vero cognouit Vxorem fiiam A Heuam:qu� concepit amp;peperit Ca- Hebr.n.8,nbsp;in^dicens^Pofledi hominem perDeum.Rurfumcj; peperit fratrem eius Ahel.Fuitnbsp;autem Abel paftor ouium amp; Cain agricola.nbsp;Fadum eft autem poft multos dies vt offer-ret Cain de frudibus tcrr� muneraDomino.

Abel quoque obtulit de primogenitis gregis fui, amp; de adipibus eorum; Et refpexit Dominus ad Abel, S� ad munera eius. Ad Cain autem , amp; ad munera illius non refpexif.Iratuf-queeft Cain vehementer, amp; c�neidit vultus ,nbsp;eius . Dixitque Dominus ad eum , Q^arenbsp;iratus es? amp; cur c�neidit faci�s tua? Nonne finbsp;ben� egerisjrecipies�.fin autem mal�,ftatim innbsp;foribus peccatum gt; tuum�aderit?Sedfubtenbsp;erit appetitus eius, 8ctudominaberis illius. gnbsp;Dixitque Cain ad Abel fratrem fiium, Egre-diamur foras. �umque effent in agro,confurnbsp;rexit Cain aduerfus fratrem fuum Abel, 8cnbsp;Ilinterfecit e�. Et ait Dominus ad Cain, Vbinbsp;eft Abel frater tuus ? Qui refpondit ,Nefcio: Matt.ij.Xnbsp;nunquid euftos fratris mei fum ego ? Dixit-q ue ad eum. Quid fecifti ? vox fanguinis ffa-tris tui clamat ad me de terra.Nunc igitur manbsp;ledi�tus eris Riper terra: qu� aperuit os fuum,nbsp;8c fufeepit f�nguin� fratris tui de manu tua.nbsp;Cum operatus fueris earn, non dabit tibi fru-(ftus fuos : vagus 8c profugus eris fuper terra.nbsp;Dixitque Cain ad Dominum,Maior eft ini-quitas mea, qu�m vtveniam merear . Eccenbsp;eijcis me hodie � facie terr�, 8c � facie tua ab-feondar, 8c ero vagus 8c profugus in terra:nbsp;omnis igitur quiinuenerit me,occidet me,nbsp;Dixitq; eiDominus, Nequaquam ita fietif�d Cnbsp;omnis qui occiderit Cain, f�ptuplum punie-tur.Pofuitqu� Dominus in Cain fignum, vtnbsp;non interficeret eum omnis qui inueniffetnbsp;eum,Egrefrusque Cain � facie Domini,habinbsp;tauit profugus in terra ad orientalem plagamnbsp;Eden. Cognouit autem Cain vxorem fuam,nbsp;qu� concepit, 8c peperit Henoch:8c �difica-uit ciuitatem,vocauitque nomen eius ex nomine f�lij f�i,Henoch.Porr� Henoch genuitnbsp;Irad,8cIradgenuitM.a�iael; 8c Ma�iael genuit Mathufael 8c Matuf�el genuit Lamech.nbsp;Qui accepit duas vxores, nomen vni Ada,8cnbsp;nomen alteri Sella.Genuitque Ada Iabel,quinbsp;fuit pater habitantium in tentorijs,atque pa-ftorum,- 8( nomen fratris eius lubal, ipfe hiit

A i pater


-ocr page 66-

Noe.

D pater can�tium cithara Sc organo. Sella quo-que genuit Tubal-cain, qui fuit malleator Sc l�ber in cunda oper.a xris Sc ferri. Soror vero Tubal-cain, Noema. Dixitque Lamechnbsp;vxoribus fuis Ad� Sc Sell�, Audite vocemnbsp;meam vxores Lamech, aulcultate fermonemnbsp;meum:quoniam occ�di virum in vulnus me-um, Sc ad�lelcent�lum in liuorem meum.nbsp;leptuplum vltio dabitur de Cain:dc Lamechnbsp;vero leptuagies lepties . Cognouit quoque tis odoginta duobus annis, Sc genuit filiosnbsp;adhuc Adam vxorem luam:Sc peperit filium. Sc filias. Et fadi funt omnes dies Mathulalxnbsp;vocauitque nomen eins Seth-.dicens, Pofuit nongenti l�xagintanouem anni. Sc mortuusnbsp;mihi Deus lernen aliud pro Abel, quem oc-cidit Cain. Sed Sc Seth natus eft filius quemnbsp;vocauit Enos . iftc c�pit inuocare nomennbsp;Domini.

5. �Propagatio Ada ac fo�erorutn anniqus quot;^i-�X if Jorum yfque ad 'Mo�.

CAP. V.

ATquot; Tic eft libergenerationisAdam.In die Sapi. i.d. Tquot; I quacreauit Deus hominem. Hadfiminbsp;Supra.'Zd?^ litudinem Dci fccit illum.Malculumnbsp;lnha.5gt;. a. Sc f�minam creauit eos:8c benedixit illis ; Scnbsp;vocauit nomen eorum Adam,in die quo cr�anbsp;ti Hint. Vixit autem Adam centum trigintanbsp;annis:8cgenuitofilium�ad imaginem Sc fiminbsp;litudinem fuam , vocauitque nomen einsnbsp;�.Para.t.a. ggfE. Et fadi funt diesHAdam poftquam genuit Seth,odingenti anni;genuitque filios Scnbsp;filias. Et fadum eft omne tempus quo vixitnbsp;Adam, anni nongenti triginta, Sc mortuusnbsp;eft.Vixit quoqj Seth centum quinque annis,nbsp;B Sc genuit Enos.VixitqueSeth poftquam genuit Enos, odingentis leptem annis,genuit-que filios Sc filias. Et fadi fiint omnes diesnbsp;Seth nongentorum duodecim annorum, 8cnbsp;mortuus eft. Vixit vero Enos nonaginta an-nis,8c genuit Cainan . Poft cuius ortum vixit odingentis quindecim annis,Sc genuit filios Sc filias. Fadique funt omnes dies Enosnbsp;nongenti quinque anni. Sc mortuus eft . Vi-xitquoque Cainan feptuaginta annis,8c genuit Malaleel. Et vixit Cainan poftquam genbsp;nuit Malaleel, odingentis quadringenta an-nis,genuitquc filios Sc filias. Et fadi fiint o-mnes dies Cainan nongenti dccem anni. Scnbsp;mortuus eft. Vixit autem Malaleel l�xagintanbsp;quinque annis,8c genuit larcd.Et vixit Ma-l�leel poftquam genuit lared, odingentis trinbsp;gintaannis: Scgenuit filios Sc filias .Et fadinbsp;funt omnes dies Malaleel odingenti nona-C ginta quiflq; anni,Scmortuus eft.Vixitqj la-rcd cetum fexaginta duobus annis, Sc genuitnbsp;Hen�ch. Et vixit lared poftqua genuit Henoch odingentis annis. Sc genuit filios Sc fi-lias.Et fadi funt o�s dies lared nongeti l�xa-ECCI.44.C gl�ta duo anni, Scmortuuseft. PorroHe-

Geftefis.

Matliu���.EtambuIauif Henoch cum'Dco: Sc vixit Henoch poftquam genuit Mathula-lanij trecentis annis. Sc genuit fili�s Sc filias.nbsp;Et fa�ti Hint omnes dies Henoch trecentinbsp;lexaginta quinque anni. ambulauitque cumnbsp;DeOj Scnon apparuit : quia tuliteum Deus.nbsp;Vixit quoque Mathulala centum oftogintanbsp;leptem annis.Sc genuit Lamech.Et vixit Manbsp;thulala poftquam genuit Lamech^l�ptingen.

eft. Visit autemLamech centum oAoginta duobus annis , Sc genuit filium : vocauitquenbsp;nomcneiusNoe^dicenSj Ifte conlblabiturnbsp;nos ab opcribus Sc laboribus manuura no-ftrarum in terra cui maledixit Dominus. Vi-xitque Lamechj poftquam genuit Noe^quinnbsp;gentis nonaginta quinque annis, Sc genuitnbsp;filios Sc filias. Et fadi fiint omnes dies La-mech, ftptingcnti leptuaginta leptcm anni.nbsp;Sc mortuus eft.Noe vero cum quingentorumnbsp;eflet annoru, genuit Sem,Cham,Sc lapheth.

5. HomiiWpeccatafuere diluuij caufa,idoe tA~ men iuflies inuentu^ efl, cui area fahricandanbsp;mandatur,in qua ipflamp; cun^orum animan--tium generafleruentur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. v i.

CVmque c�pi flent homines multipli- A cari fuper terra, Sc filias procreaflent,nbsp;videntes filij Dei filias hominu quodnbsp;client pulchr�, acceperunt fibi vxores ex. o-mnibus quas elegerant.DixitqueDeuSjNonnbsp;permanebit Ipiritus meus in homine in zternbsp;num, quia caro eft:eruntquc dies illius centum viginti annorum.Gigantes autem erantnbsp;fiiper terram in diebus illis . poftquam, enimnbsp;ingrelsi funt filij Dei ad filias hominum, il-l�que genUerunt, ifti funt potentes � l�culonbsp;viri famofi. Videns autem Deus quod multanbsp;malitia hominum eflet in terra, 8c cunda conbsp;gitatio cordis intenta eflet ad malum omninbsp;tempore,p�nituiteum quod hominem fecif-let in terra.oEt pr�cauens in futurum�. Sc ta- Bnbsp;dus dolore cordis intrinlccus, IIDelebo, in- . .nbsp;quit, hominem quem creaqi,a racie terr�, abnbsp;homine vlqucad animantia, � reptili vlqucnbsp;ad volucres c�li.p�nitet enim me fecifle eos.nbsp;Noe verd inuenit gratiamcoram Deo . Hxnbsp;fimt generationes Noe: ilNoe vir iuftus atq; Eed.44-*nbsp;perfedus fuit in generationibus fiiis,cfi Deonbsp;ambulauit.Et genuit tres filios,Scm, Cham,nbsp;Sc lapheth. Corrupta eft autem terra coramnbsp;Deo , Screpleta eft iniquitate. Cumque vi-difl�t Deus terra efle corruptam(omnis quipnbsp;pe caro corruperat viam fuam fiiper terram)nbsp;dixit ad Noe,Finis vniuerfie carnis venit coram me:repleta eft terra iniquitate eorumjScnbsp;Hebr.u.a. fioch vixit l�xaginta quinqj annis, Sc genuit ego dilperdam cos cum terra, Fac tibi arcam Cnbsp;delignis


-ocr page 67-

Noe.

delignis l�uigatis : manf�unculas in area facies , Sebitumine linies intrinfecus amp;extrin-fecus.Et He facies eam^Trecentorum cubito^ rum erit longitudo arcae, quinquaginta cubi-torum latitudOj amp; triginta cubitorum altitu-do illius.Feneftram in area facies amp; in cubitonbsp;confiiramabis fummitatem eius oftium au-tem arex pones ex latere de�rfum c�nacul�jnbsp;amp; triftega facies in ea. Ecce ego adducam a-quas diluuij fuper terram^vt interficiam om-nem carnem in qua fpiritus vit� �ft fubternbsp;c�lum J Slt;. vniuer/a qu� in terra fiint^confu-mentur. Ponamq; f�dus meum tecum :amp;nbsp;ingredieries arcam tu amp; filij tui, vxor tua^Scnbsp;vxores filiorum tuorum tecum.Et ex cundisnbsp;animantibus vniuer�e carnis bina inducesnbsp;in arcam J vtviuant tecum : malculini fexusnbsp;amp; f�minini. De volucribus iuxta genus fuii,nbsp;amp; de iumentis in genere fuo,amp; ex omni rep-tili terrx fecuridum genus fi.ium;bina de omnibus ingredientur tecum vt pofsint viuere.nbsp;Tolles igitur tecu ex omnibus efeis qu� marinbsp;di poflunt 3 comportabis apud te : amp; eruntnbsp;tarn tibi_, quam illis in elcam.Fecit igitur Noenbsp;omnia qu� pr�cep�rat illi Deus.

J. Ingreffo 2^o� cumjuii in arca^flatim aqua om n�um mon�� cacuminal xijQ.dtehus fuperauit^renbsp;liquaq^animantiafubmer�t. cap. vii.

A Ixitque Dominus ad eum, Ingredere tu amp; omnis Domus tua in arcam;litenbsp;enirri vidiiuftum Coram me in gene-rationebac .Ex omnibus ariimantibus mun-dis toiles leptena amp; leptena mafculum 8i quaginta diebus^nbsp;f�minam : de animantibus vero immundisnbsp;duo amp; duo^malculum Sc f�minam.Sed amp; d�nbsp;volatilibus c�li leptena SC leptena mafculum Sc f�minam; vt faluetur fernen fiiper fa-ciem vniuerf� terr�, Adhuceninij Sc poftnbsp;dies feptern ego pluani fuper terrani quadra-ginta diebus Sc quadraginta no�libus;Sc dele-bo ornnem fub ftantiam quam feci, de fliper-ficie terrx. Fecit ergo Noe omnia qute man-dauerat �i Deus. Eratque f�xcentorum an-norum quarido diluuij aqri� inundaueruntnbsp;fuper tcrram.EtllingrifTus eft Noe Sc filij eius.

kPet.i.b.

Genefisi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

vxoreius Sc vxores filiorum eius cumeoin^�^'�7-C arcam J propter aquas diluuij .De animanti-*�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

bus quoquemundis Scimmundis^Sc de volucribus J amp; ex omni quod m�uetur fuper terram J duo Sc duo ingrefla funt ad Noe in arcam mafculus Sc f�mina, ficat prxeeperat Deus Noe. Cumque tranftflent feptem dies,nbsp;aqu� diluuij inundauerunt fuper terra.Annonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

fexcentefimo vit� Noe, menfe fecundo, fep-timo decimo die menfis, rupti funt omnes fontes aby�i magn�, Sc cataraft� c�li apert�nbsp;flint ; Sc fada eft pluuia fiiper terram quadraginta diebus Sc quadraginta nodibus. In ar- cnbsp;ticulo diei illius ingreflus eft Noe, Sc Sem,Scnbsp;Cham, Sc lapheth filij eius ; Sc vxor illius,5cnbsp;*vxores filiorum eius cum eis in arcam : ipfinbsp;Sc omne animal fecundum genus fuum,vni-tierfaq ue iumeta in genere fuo,Sc omne quodnbsp;mouetur fiiper terram in genere fiiOjCun-duriique volatile fecundil genus fuum, vniuerf� aues, omnesque volucres ingreff� furitnbsp;ad Noe in arcarii, bina Sc bina ex omni carne,nbsp;in qua erat fpiritus vit�.Et qu� ingrefla funt,nbsp;mafculus Sc f�mina ex omni carne introie-runt,ficut pr�ceperat ei Deus;Scinclufit eurrinbsp;Dominus deforis. Fadumque eft diluuiumnbsp;quadraginta diebus*fliper terram; Sc multi-plicat� funtaqu�. Sc cleuauerunt arcamin.nbsp;fliblime � terra. Vehementer enim inunda-uerunt,Sc omnia repleuerut in fuperficie tef-r�iporr� area ferebatur fiiper aquas.EtaqusDnbsp;pr�ualiierunt nimis fuper terrain : operriqucnbsp;funt omnes montes excelfi fiib vniuerfb cre-lo. Quindecim cubitis altior fuit aqua fupernbsp;montes quos operuerat.llConfumptaque eftnbsp;oriinis caro qu� mouebatur fuperrerram,vo- ''nbsp;lucrum, animantium, beftiarum, ofnnium-ique reptilium qu� reptant fuper terrain. Vni-uerfi homines Sc cunda in quibus fpiracu-lum vit� eft in terra,mortua funt. Et deleuitnbsp;�ornnem fubftantiam qu� erat fuper terram,nbsp;ab homine vfque �d pecus, tam reptile quamnbsp;volucres c�liiSc deleta funt de terra;remanfitnbsp;autem folus Noe Sc qui cum eo erant in area.nbsp;Obtinueruntque aqU� terram centum quin-

Si Imminutiipaulatim aquis diluuij,pofl corui ac columbx emi�ienem, '�^o�c�m �^niuerfiinbsp;qux in area continebantur egreditur,amp; altarinbsp;extru^o offert holocaufla. CAP. v 111.

REcordatus autem Deus Noe cundo-A rumque animantium Sc omniumiu-mentOrum qu� erant cum eo in area,nbsp;adduxit fpiritum, fuper terram. Sc imminuta:nbsp;funt aqu�.Et claufi flint fontes aby�i, ca-. tarad� c�li : Sc prohibit� flint pluui� de c�-: lo.Reuei�eq j funt aqu� de terra euntes Sc re-, deuntes; Sc c�perunt minui p�ft cent� quin-

A 3 quagint�

-ocr page 68-

Genefis*

CAP. I X.

BEftcdixitque Deus Noe 8cfilijs eius.j^ Et dixit ad cos,llCrelcite , 8c multipli- Su.bC.nbsp;camini,8c replete terram. Et terror vc-fter ac tremor fit fiiper cunda animalia ter*nbsp;r�, 8c fiiper omnes volucres c�li, cum vniuerfis qu� mouentur fiiper terram : omnesnbsp;pilces maris manui veftr� traditi fiint. Etnbsp;omne quod mouetur 8c viuit, erit vobis in cinbsp;bumiquafi olera viretia tradidi vobis omnia.nbsp;Excepto quod carnem cum languine no co -medeti s. Sanguinem enim animarum veftra-rum requiram de manu cundarumbeftiarG:nbsp;8c de manu hominis,de manu viri 8ccgt;de ma- gt;.io.nbsp;nu�fratris eius requiram animam hominis.

Apoc.ij.q Su^.i.c.o�nbsp;multiplicamini,8cingredimini fiiper terram, *nbsp;8c impi�t� earn. H�c quoque dixit Deus adnbsp;Noe,8c ad filios eius cum eo, Ecce ego ftatuanbsp;padum meum vobiftum, 8c cum lemine ve-ftropoft vos:8cadomnem animam viuentem qu� eft vobilcH , t� in volucribus quamnbsp;gt; iniumentis 8cpecudibus terr�, cundisi^ue

, portons ramum fundetur f�nguis illius:lladimaginem quippc orc Hio.intellexit Dei fadus eft homo. IIVos autemcrelcite amp;

Noe.

�^uaginta dies.Reqiiieuit^�� �rca menfefepti mojvicef�mof�ptimo die menf�s fiiper montes Armenia.At veto �qn� ibant amp; decrefce-*(�/ew.4.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad decimu menicm: decimoquot; enim�

menf�jprirna die menfis apparueruntcacumi B na montium.Cumq; tranfifi�nt quadragintanbsp;dies^aperiens Noe feneftram arc� quam fece-gt;quot;4' ratjdifflifitconium:quiegrediebatur, amp;gt;n5�nbsp;reuertebatur, donee ficcarentur aqu�fupernbsp;terram.Emifit quoque columbam poft eum,nbsp;vt videret fi iam ceftaflent aqus fuper faciemnbsp;terr�. Qux cum noninuenifl�t vbi requiefcenbsp;ret pes eius^reuerfa eft ad eum in area : aquxnbsp;enim erant fiiper vniuerfiim terra:extenditq;nbsp;manumgt;fuam�jamp; apprehcnfiimintulit inar-cam.Expedatisautemvltr�f�ptemdiebusa-lijSjturfiimdimifit columbam ex. area. At ilia Quicunque llefFuderit humanum fanguin�, Matt,nbsp;venit ad eum ad velperam ;

oliu� virentibus folijsinore fiio. intellexit C ei^D Noe qu�d ceflafl�nt aqu� fiiper terram.

Expedauitqj nihilom�nus f�ptem alios dies: amp; emifit columbam, qu� non eft reuerfa vitra ad eum.Igitur f�xcentefimo primo anno,nbsp;primo menie, prima die menfis imminutaenbsp;fiint aqu� fiiper terram:Scaperiens Noe tcd�nbsp;arc� afpexic, viditque qu�dexiccataefl�t fii-perfides terr�.Menl� l�cundo,l�ptimo amp; vi- qu� egrefl� funt de area, 6c vniuerfis beftijsnbsp;cefimo die menfis arefada eft terra. Locutus terr�. 11 Statuam padum meum vobifeum, amp; If�. H**�nbsp;eft autem Deus ad Noe, dicens, Egredere de nequaquam vitra interficietur omnis caro a-

[ipans terram.Dixitque Deus, Hoc eft fi�gnu f�derisjquod do inter me amp; vos, 8c ad omnenbsp;animam viuentem qu� eft vobiftum in ge-nerationes lempiternas: Arcum meum ponjnbsp;in nubibus,8c erit fignum f�deris inter me 8c EceL lt;}�*nbsp;inter terram. IlCumq; obduxero nubibus cce* Cnbsp;lum, apparebit arcus meus in nubibus : 8c re- ''nbsp;cordabor f�deris mei vobilc� 8c cum omninbsp;anima viuente qu� carnem vegetat : 8c non.nbsp;erunt vitra aqu� diluuij ad del�dam vniuer-lam carnem. Eritque arcus omeus� in nubi- t�.f.nbsp;bus J 8c videbo ilium, 8c recordabor f�derisnbsp;l�mpiterni quod padum eft inter Deum 8cnbsp;*omnem animam viuentem vniuerf� carnisnbsp;qu� eft fiiper terram. Dixitq; Deus ad Noe,nbsp;Hocquot;eft�figuum f�deris quod conftitui in-*#�t.�. ,nbsp;terme 8cquot;omnem carnem�fiiper terram. Eratnbsp;ergo filij Noe qui egrefii fiint de area, Sem, �nttm, }�nbsp;Chamjetlaphethiporro Cham ipleeft paternbsp;Chan�aan. Tres ifti, filij fiint Noe : 8c ab hisnbsp;difl�minat� eft omne genus hominum fiipernbsp;vniuerlam terram.C�pitq; Noe vir agricola Dnbsp;exercere terra, 8c plantauit vineam. Bibens�^;nbsp;vinG inebriatus eft, 8cnudatus*in tabernacu

area tu 8c vxor tua,filij tui 8c vxores filiorum quis di�uuij,neq; erit deinceps diluuium difi-tuorum tecum. Cundaanimantia qu� fiint fipans terram.DixitqueDeus,Hoccft fi�gnu apud te, ex omni carne tam in volatilibusnbsp;quam in beftijs 8c vniuerfis reptilibus qu�nbsp;reptant fuper terram,educ tecum 8c ingredi-mini fiiper terram: Hcreftite 8c multiplicami-D ni fiiper e�.Egrefl�is eft ergo Noe 8c filij eius:nbsp;Supr.i.c.d illius amp; vxores filiorum eius cumeo.nbsp;Infra, p.a. amp; omnia animantia,iumenta, 8c reptilianbsp;qu� reptant fiiper terram lecundum genusnbsp;fuum,egrefla fiint de area. Aedificauit autemnbsp;Noe altare Domino:8c tollens decundis pe-coribus 8c volucribus mundis : obtulit holo-caufta fiiper altare. Odoratusq'ue eft Dominus odorem fiiauitatis,8c ait ad eum,Nequa-quam vltr� maledicam terr� propter homi-Supratfa nesJil�nfiisenim 8ccogitatio humani cordisnbsp;in malum prona fiint ab adoleftentia fiia:nonbsp;tgt;.6. igitur vitra percutiam omnem animam tgt;vi-uentem�ficut feci. Cundis diebus terr�, f�-mentis 8c mefiis , frigus 8c �ftus, �ftas 8cnbsp;hyems,nox 8c dies non requiefeent.

*S. �Deus^oiacfilijt eiusberKdicit^cun^aqjani manna yn� ettm fi�ibusin cibum tribuit^nbsp;frobibito tarnen ilbs fanguine : feedus internbsp;quot;Deum amp; homines de non inducendis amplius lo fiio. Qiiod cG vidiflet Cham pater Cha-aauis diluuij,iridefirmatur: �lgt;lo� ebrium ri- naan, verenda fcilicet paths fui elle nudata,nbsp;J^�lius Cam in Chandanfilio malediatur, nutiauit duobus fratribus fiiis foras. At verdnbsp;Stm lero amp; la^heth bsntd�untur�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sem �c lapheth palliG impofiierunt humeris

fuis.

-ocr page 69-

Noe.

l�is,amp; incedentes retrorfiim, operuerunt ve-renda patris fui: faciesq ue eorum auerl� er�t, amp; patris virilia non viderunt. Euigilans autenbsp;Noe ex vino, cum didiciflet qu� fecerat ei fi-*/*'��-'lius f�us minor,ait, MalediAus *Ch�n�.an,nbsp;lcruus l�ruorumeritfratribus fuis.Dixitque,nbsp;BenediAus Dominus Deus Sem , fit Cha-n�an leruuseius .Dilater Deus Iapheth,amp;nbsp;habiter in tabernaculis Sem, fitque Chan�annbsp;l�ruus eius . Vixit autem Noe poft diluuiumnbsp;trecentis quinquaginta annis. amp; impleti funtnbsp;omnes dies eius nongentorum quinquaginta annorum:amp; mortuus eft.

S, Genealogia�tiorum Tdio� � ^utbui diut�x�ent gentespojl diluuium.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c A p. x.

y Y Aofunt� generationestgt;filior�� Noe, ��Para.i.a. Iquot; 1 Sem,Cham, amp;laphethmatiquefuntnbsp;egt;.6. gt;.3. X- J-ejg �iy pQ�. diluuium. Filij lapheth:

Gomer,amp;Magog,et Madai,et Iauan,amp;Thu raSennaar, et habitauerunt in eo. Dixitque bal,amp;M�loch,etThiras. Porto filij Gomer: alter ad pro ximumfiium, Venite, faciaqiusnbsp;Alcenez et Riphath et Th�gorma . Filij autem lauan : Elilaet Tharfis, Cethim et Do- !nbsp;danim. Ab his diuil� fiint infiil� gentium in .nbsp;regionibus fuis, vnufquilque l�cundum lin-guam ofiiam� amp; familias fiias in nationibus lt;nbsp;fuis.Filij autem Cham: Chus, et Mefi�im, etnbsp;Phut, et Chan�an. Filij autem Chus: Saba,nbsp;���*.!!. *Heuila,et Sabatha,etRegma,et Sabathacha.

g Filij Regma:Saba,et Dadan.Porto Chus genuit Nemrod : iplec�pit eflepotens in terra, Am.$. et erat robuftus Venator coram Domino.quot;abnbsp;hoc�exiuit prouerbium,Quafi Nemrod robunbsp;ftus Venator coram Domino.Fuit aut� prin-�jpjy regni eius Babylon et Aiach,et Achad,nbsp;amp; C halanne,in terra Sennaar.D e terra ilia e-greflus eft Airur,et �dificauit Niniuen,et planbsp;teas ciuitatis,8c Chale.Rel�n quoq- interNi-niuen et Chale:h�c eft ciuitas magna. At ve-r� Mefi�im genuit Ludim, et Anamiip^ amp;nbsp;Laabim,amp; Nephthuim,etPhetruf�m,et Chanbsp;fluim ; de quibus egrefiifunt Philiftijm, 5cnbsp;�, Caphtorim . Chan�an autem genuit Sid�n�nbsp;primogenitum fiium,Heth�um et lebul�umnbsp;8c Amorrh�um et Gergel�eum 8cHeu�umnbsp;8cArac�um,Sin�um et Aradium,Samar�umnbsp;8c Hamath�um : et per hos dilfeminati funtnbsp;populi Chanan�orum. FaAique fiinttermi-ni Chan�an venientibus �Sid�ne Geraramnbsp;vlque ad Gazam, donee ingrediaris Sodom�nbsp;8c Gomorrham,et Adamam et Seboim vlquenbsp;Lafi.Hi funt filij Cham in cognationibus etnbsp;ling�is et generationibus, terrifque et genti-bus fuis.De Sem quoque nati fiint,patre omnium filiorum Heber,fratre lapheth maiore. triginta annis : et genuit filios et filias. Vixitnbsp;Filij Sem:Aelam et Affur etArphaxad et Lud quoque Phaleg triginta annis,et genuit Re�.nbsp;et Aram.Filij Aram: Hus et Hul et Gether et Vixitque Phaleg poftquam genuit Reu, du-Mes. At ver� Arphaxad genuit Sale, de quo centis nouem annis, et genuit filios et filias.

A 4. Vixit

Genefis.

ortus eft Heber.Natique funt Heber filij duo. D nomen vni Phaleg, eo qudd in diebus eius dinbsp;uilafit terra: et nomen fratris eius TeAan,nbsp;Qui leAa genuit Elmodad et SalephjCt Alar-moth,Iare et Adoram et Vzal et Decla et Henbsp;balet Abimael,Saba et Ophir etHeuilaetnbsp;lobab.omnes ifti, filij leAan.Et faAa eft ha-bitatio eorum de Mefla pergentibus vlquenbsp;Sephar montem orientalem . Ifti fiint filijnbsp;Sem lecundum cognationes et linguas et regiones in getibus luis. H� famili� Noeiuxtanbsp;populos etnationes fiias. Ab his diuil� luntnbsp;genres in terra poft diluuium.

5. In turr�s quot;Babel eedi�cAtionlt;ie,�{perloriim fa-fiusac lingua conjunditur, Sem genealo�a yfque ad A braham texhur. CAP. x i.nbsp;ERat a�t terra labij vnius,et l�rmonumnbsp;eorundem . Cumqueproficilcerenturnbsp;de oriente,inuenerunt campum in ter-

�latereSjCt coquamus eos igni. Habucruntq- *ntbi(,f, lateres pro GxisjCt bitumen pro c�mento ; etnbsp;dixeruntj VenitCj facinius nobis ciuitatem etnbsp;turrim_, cuius culmen pertingat ad c�kim:etnbsp;celebremus nomen noftrum antequam diui-damur in vniuerfas terras.

Defcendit autem Dominus vt videretciuitatem et turrem quam �dificabant filij A-dam^et dixit_,Ecce,vnusefl populuSjCtvnum eft labium omnibus : c�peruntque hoc face-re^nec def�ftent� cogitationibus fuis , doneenbsp;eas operecompleant.Veniteigiturjdefcenda- �nbsp;musket confundamus ibi linguam eorum, vtnbsp;non audiat vnulquilque vocem proximi lui.nbsp;Atqueita diuifit eos Dominus ex illo loco innbsp;vniuerfas terras, et ceflauerunt �dificare ciutnbsp;tatem.Et idcirco vocatum eft nomen eius Banbsp;bel,quiaibi confufumeft labium vniuerfienbsp;terr�:etinde difperfiteos Dominus fuper fa-ciem cunAarum regionum. H�gt;funt�generanbsp;tiones Sem,IISem erat centum annorfi qiian- i.Para,i.b�nbsp;do genuit Arphaxad, biennio poftdiluuiiiinbsp;Vixitque Sem poftquam genuit Arphaxad,nbsp;quingentis annis:et genuit filios et filias.P�rnbsp;r� Arphaxad vixit triginta quinque annis, etnbsp;genuit Sale. VixitqueArphaxad poftquam genbsp;nuit Salej�trecentis�tribus annis,et genuit n-lios et filias.Salequoque vixittriginta annis,nbsp;amp; genuit Heber.Vixitqj Sale poftqua genuitnbsp;Heber, quadringentis tribus annis ,et genuit.nbsp;filios et filias. Vixit autem Heber tringintanbsp;quatuor annis,et genuit Phaleg.Et vixit He-

� ber poftquam genuit Phaleg, quadringentis

a**

-ocr page 70-

Abraham. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Genefis.

Vixlt autem Reu triginta duobusatiftis^efge admofttetn qui erat contra oricntemBetKel, nuit Sarug. VixitquoqueReu poftquam ge- tetenditibi tabernaculumfuum, ab occiden-nuit Sarugjducentis feptem annis : amp; genuit te habens Bethehet ab orienteHai;�dificauit Cnbsp;filioset filias.Vixitvero Sarugtrigintaannis^ quoqiieibi altarc Domino,�ciniiocauit no-amp;genuit Nachor. Vixitque Sarug poftquam men eius.Perrexitque Abram vadens amp; vitranbsp;genuit Nachor_,duc�tis annis: 8c genuit filios � - -8c filias. Vixit autem Nachor viginti nouemnbsp;annis,et genuit Thare.Vixitqj Nachor poftquam genuit Thare^ centum decemetno-D uem annis:et genuit filios et filias. Vixitque

lofu.iA.a. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� A TT r

ham et Nachor et Aran.H� lunt autem gene-rationesThare, Thare genuit Abram, Nachor et Aran. Porro Aran genuit Lot, Mor-tuufqueeft Aran ante Thare pattern fiium, in terra natiuitatis fii� in Vr Chald�orum.nbsp;Duxerunt autem Abram 8c Nachor vxores:nbsp;nomen vxoris Abram, Sarai:et nomen vxo-ris Nachor, Melcha filia Aran patris Melch�nbsp;8c patris lelch�.Erat autem Sarai fterilis, necnbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liberos. llTulit itaque Thare Abram

Judith.5.a filium fiium,et Lot filiumAranfilium filij fi-iijCt Sarai nurum ftiam, vxorem Abram filijnbsp;^'tret.6. cJuxit eos deVr Chald�orum,vtquot;irent�nbsp;interram Chan�an:veneruntquevlqueHa-ran, 8c habitauerunt ibi. Et fadi funt diesnbsp;Thare ducentorum quinque annorum , 8cnbsp;mortuus eft in Haran.

. 5. lt;Abram Dei mandatafarens,promijja^ac-cipiens,patriareliUa, comitante Lot, �Domino in �S ichemjacrijicauit, Indepropter famem ^gyptum ingre�'it^ 'vxorem fuam 'vocatfo-rorcm,quam indomum regit fublatampo-�eaditatmrecipit.

c A P. XI I.

'T'^k Ixitautem Dominus ad Abram, E-AA./.a. nbsp;nbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;1 gredere de terra tua, 8c de cognatione

tua, 8c de domo patris tui, et veni in terram quam monftrauero tibi. Faciamqj tcnbsp;ingentem magnam, 8c bcnedicam tibi, 8c ma-gnificabo nomen tuum, erilque benedidus.nbsp;� Benedicam benedicentibus tibi, 8cmaledicanbsp;Gaht.j.b. maledicentibus tibi,atquellinrebenediceturnbsp;Infra.iS.c, vniuer�g cognationes terr�.EgrelTus cft ita-

Heb.ii.b, qiis Abram heut pr�cepcrat ei Doramus, 8c

iuit cum eo Lot :feptuagintaquinque annorum erat Abram cum egrederetur de Daran.

. fratris.fui, vniucrlamque fubftantiamquam poflederant j 8c animas quas fecerant inHa-ran-.8c'egrcfti flint vt irent in terram Chana-an.. Cumque venilTcnt in eam, pertranfiuitnbsp;Abram terram vfque ad locum Sichern, 8c vfi-que adconuallem illuftrem: Chananaeus autem tunc,eratinterra. Apparu it autem Do-Infv�.i j.d. minus; Abram, et dixit ei ,JlSemini tuo dabonbsp;ivd.ii�.i. t�rram hanc.Qi� �dificauitibi altarcDomi-Deu.54.b. -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�- � �nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

progredi�s ad meridi�. Fada eft autem fames in terra:defcenditque Abram in Aegyptum,nbsp;vt peregrinaretur ibi : pr�ualuerat onim fames in terra.Cumqueprop� eftet vt ingrede-tur Aegyptum, dixit Sarai vxori fii� , Nouinbsp;qu�d pulchra fis mulier ; et qu�d c� viderintnbsp;te Aegiptij,diduri funtjVxor illius eft.et in-terficientme,8cterel�ruab�t. IIDicergo ob-inf.io.c..nbsp;f�cro te, qu�d loror mea fis : vt bene fit mihinbsp;propter te, 8c viuat anima mea ob gratia tui.nbsp;Cum itaque ingrefliis eflet Abram Aegyptum, viderunt Aegyptij mulierem qu�d efletnbsp;pulchra nimis . Et nuntiauerunt priheipesnbsp;Pharaoni, etlaudauerunt eam apud ilium: 8cnbsp;fublata eft mulier in domum Pharaonis, A-bram ver� bene vfi fiint propter illam. Fue- Dnbsp;runtque ei ones et boues 8c quot;afini�8c lerui, 8cnbsp;quot;famul�Scoafin� et cameli, Flagellauit au- *�lt;����/�lt;� �*nbsp;tem Dominus Pharaonem plagis maximis,nbsp;et domum eins propter Sarai vxorem Abram,nbsp;Vocauitque Pharao Abram, 8c dixit ei,Quidnbsp;nam eft hoc quod fecifti mihi.^quare non in-dicafti mihi quod vxor tua elTet ? Quam ohnbsp;caulam dixifti efle fororem tuam, vt tollerenbsp;eam mihi in vxorem? Nunc igitur ecce con-iunx tuajaccipe eam,8c vade.Pr�cepitq ; Phanbsp;rao fiiper Abram viris:8c deduxerunt eum 8cnbsp;vxorem illius,et omnia qu� habebat.

5. tAhram amp; Lot �gyptum egre�iprte nimia opulentia feparantur, amp; Lot lorhnis fineinbsp;eligente, [Airam habitat tn terra Clandan^nbsp;ybi rurfum Deipromi�iones de multiplcandonbsp;�emine terra^ue po�idenda ac�pit.

C A p. X 111.

AScendit ergo Abram de Aegypto, ip- A le 8c vxor eins, et omnia quae habe-bat,et Lot cum eo ad Auftralem pla-gam.Erat aut diues valde�in pofle�ioneau-ri et argent!.Rcuerl�fque eft per iter quo v�n�r�t,� meridie in Bethel, vlque ad locum v-bi prius fixerat tabernaculum inter Bethel 8cnbsp;Hai:inloco altrisllquodfeceratprius,8c inuo Sup.t*.��nbsp;cauitibi nomen Domini. Sedet Lot qui eratnbsp;cum Abr�, fuerunt greges ouium 8c armentanbsp;et tabernacula. Neepoterateos capere terra,nbsp;vt habitarent fimul : ilerat quippe fubftantia inf.jnbsp;eorum multa, �cnequibanthabitare conimu Bnbsp;niter. Vnde*fada cft rixa interpaftores gre- *nbsp;gum Abram et Lot.Eo autem tempore Cha-nan�us et Ph�rezaeus habitabant in terra il-la.Dixitergo Abraad Lot, Ne qu�l� f�t iur-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;giumintermeette, etinterpaftores meos 8c

no,qui apparuerat ei*. Et inde tranlgrediens paftores tuos; ffatres enim fumus, Ecce vni-uerl�

v. B T�litque Sarai vxorcm fuam amp; Lot filium \ fratj-is fui, vniucrlamque fubftantiam quam


-ocr page 71-

Abraham.

uerG terra coram te eft : recede � me obftcro. fi ad finiftram ieris, ego dexteram tenebo ; finbsp;tu dexteram elegeris, ego ad finiftram perga.nbsp;Eleuatis itaque Lot oculis^vidit omnem circa regionem lordanis^qux vniuerG irrigaba-tur antequamlubuerteret Dominus Sodo-C mam amp; Gomorrham, ficutparadiftis Domini J et lient Aegyptus venientibus in Segor.nbsp;Elegitqiie fibi Lot regionem circa lordane,nbsp;amp;recelsitab oriente: diuil�que fiint altcru-trum � fratre fiio . Abram habitauit in terranbsp;Cban�an : Lot verd moratns eft in oppidisnbsp;qu� erant circa Iordancm,amp; habitauit in Sonbsp;domis.Homines autem Sodomit� pe�imi e-rat,8c peccatores coram Domino nimis. Di-xi tq ne Dominus ad Abram poftquam diui-ftis eft abeo Lot J IILeua oculos tuosgt;in di-16.7.*^* redtum�Sc vide � loco in quo nunc esadaquinbsp;lonem amp;*meridiemjad orientem Scocciden-tem.Omnem terrainquam confpicis^tibi da-D boj et l�mini tuo vlque in l�mpiternum. Fa-ciamque lemen tuum fient puluerem terr�:nbsp;fi quis poteft hominum numerate pulueremnbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;t�-?- tgt;terr�\ lemen quoqne tuumquot;numerare�po-

�nianewi. - � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 i � i-

j, tent.Surgegt;crgo, amp; perambnla terrain in lo gt;��0� gitudine amp; in latitndine fua: quia tibi datums film earn . Mouens igitur tabcrnaculumnbsp;fuum Abrain, venit, amp; habitauit iuxta con-uallem Mambre^ qu� eft in Hebroni�difica-iiitq ne ibi altare Domino.

5. T)ei�Bii quinque regilies ac �gt;oliatis Sodo-Lot cumplerifque alijs captiuue ducitur � quatuor regibus quot;ynEloribtts, quos Abramnbsp;per�quutus, omnes captiuosf^olta/L reduxit,nbsp;atque benedi^iione � quot;ivle�fchijedec accepta,nbsp;cun^a r�gi Sodomorum reddidit.

Cfi-V. XI III.

Al2?Alt;ftum eft autem in illo tempore^ vt M Amraphel rex Sennaar, amp; Arioch rex

PontijSc Chodorlah�morrex Aelami-tarumjamp; T hadal rex gentium inirent bellum contra Bara regem Sodomornm , 8c contranbsp;BerG regem Gomorrh� j amp; c�tra Senaabregem Adam�, Se contra Sem�ber regem Se-boiin, contraque regem Bal�hpGeft Segor.nbsp;Oinncs hi c�uenerunt in vallem Sylueftremnbsp;qu� nunc eft mare l�lis.D uodecim enim an-nis Gruierant Chodorlahomor, 8c tertio denbsp;cimo anno receflerunt ab eo. Igitur quarto-decimoanno venit Chodorlahomor, 8creges qui erant cum eo.-percul��runtque Ra-gt;-iJ- phaim in Aftarothamp;Sc� Carnaim, ScZuzimnbsp;cumuls, 8c Emiin in Saue Cariath�im, 8cnbsp;Corrh�osin montibus Seir, vlque ad cam-peftria Pharan,qu� eft in lolitudine. Reuer-f�que funt, 8c venerunt igt; vlque�ad fontemnbsp;Milphat, ipG eft Cades: 8cpereuflerunt omnem region� Amalecitar� j�� Amorrh�or�

Genel�s.

qui habitabant in AGlonthamar. �tegrefii B fiint rex Sodomor�, 8c rex Gomorrh�jtexq;nbsp;Adam�,8crexSeboim,necnon8c rex Bal�,nbsp;qu� eft Segor: et direxerunt aci� contra eosnbsp;in valle Sylueftri, Gilicet aduerGs Chodor-lah�morregem Aelamitarum, et Thadalre-gem gentium, et Amraphel regem Sennaar,nbsp;et Arioch regem Ponti:quatuor reges aduer-fiis quinque.Vallis autem Sylueftris habebatnbsp;puteos multos bituminis. Itaquerex Sodo-morum,8ctgt;rex, Gomorrh� terga verterunt,nbsp;cecideruntqueibi; 8c qui remanGrant, fuge-runt ad montem. Tulerunt autem omnemnbsp;Gbftantiam Sodomor� 8c Gomorrh�orum,nbsp;8c vniuerfii qu� ad cibum pertinent, 8c abie-runt:necnon 8c Lot 8c Gbftantiam eius, fili- qnbsp;umfratris Abram, qui habitabatin Sodomis.nbsp;Et ecce vnus qui euaGrat, nuntiauit Abramnbsp;Hebr�o, qui habitabatin conualle Mambrenbsp;Amorrh�i fratris EGhol, 8c fratris Aner ; hinbsp;enim pepigerant f�dus cum Abram. Qimdnbsp;cum audilGt Abram, captum videlicet Lotnbsp;fratrem Gum,numerauit expeditos vernacu-los fuos trecentos decem 8c o�to : 8c perGcu-tus eft eos vlque Dan. Et diuifis Gcijs,irruitnbsp;fuper eos node;percu�itque eos, 8c pcrGcu-tus eft eos vlque HobaoSc Ph�nicen�, qu�nbsp;eftadleuam DamaGi. Reduxitque omnemnbsp;fubftantiam, 8c Lot fratrem fuum cumfubr-ftantia illius, mulieres quoque 8c populum.nbsp;Egrell�is eft aut� rex Sodomorum in oecurr �*-'nbsp;fum eins poftquam reuerfiis eft � c�deCh�-dorlah�mor, amp; regum qui cum eo erant innbsp;valle Saue,qu� eft vallis regis. 1! At ver� Mel- Dnbsp;chiGdecrex Salem, proferens panem 8c vin� Hebr. y.a.nbsp;(erat enim Geerdos Dei alti�imi ) ben�dixitnbsp;ei, 8c ait, Benedi�tus Abram Deo excelfo quinbsp;creauit c�lum 8c terram: 8c benedi�tus Deusnbsp;excelGs, quo protegente hoftes in manibusnbsp;tuis funt.Et d�dit ei d�cimas ex omnibus.Di-xit autem rex Sodomorum ad Abram,Da mihi animas,c�tera toile tibi. Qm relpondit ei,nbsp;Leuo manum meam ad Dominum D�fi ex-celfum polGl�orem e�li 8c terr�, qu�d � filonbsp;fubtegminis vlque ad corrigiam calig�, nonnbsp;accipiam ex omnibus qu� tua fiint, ne dicas.nbsp;Ego ditaui Abram:exceptis his qu� comede-runt iuuenes, 8c partibus viror� qui veneruntnbsp;mecum, Aner, EGhol, 8c Mambre; ifti acci-

pient partes fiias.

S. Veus �bradepofleritate de�/eranti �lium promittitjCui credens A bram iufli�tatur, amp;nbsp;in�gnumpromijpe terr te prtejeriptum aVo-miiw offertfacrij��um,auditq^ jutepo�erita-tisfuturampercgrinationcm. cap- XV.nbsp;His itaq; tr�Glt;ftis,fac�us eft GrmoDo-mini ad Abram per vifion� diceSjNolinbsp;timer� Abr� ego protedor tuusfiim,nbsp;8c mcrces


-ocr page 72-

Abraham.

Getiefis.

tnerces tua magna nimis.Dixitque Abram^ Domine Deus quid dabis mihi ? ego vadamnbsp;ablque liberis : amp; films procuratoris domusnbsp;me�ifte Damafcus Eli�zer. AddiditqueA-bram. Mihi autem non dedifti fernen: amp; cccQnbsp;vernaculus meus^h�res meus erit. Statimquenbsp;fermo Domini fa�fus eft ad eum dicenSjNonnbsp;erithic h�res tuus:f�d quiegredieturdevteronbsp;tuOjipfum habebis h�redem. Eduxitq; e� fo-g raSjamp; ait illi^llSufpice c�lumjamp; numera ftel-Roma. 4.3 fi potes. Et dixit ei Sic erit fernen tuum.nbsp;Galat.j.a. HCrcdidit AbramDCOScreputatum eft illinbsp;Supra. �ud^diuftitiam.Dixitq; ad eum^ Ego Dominusnbsp;qui eduxit te de Vr Chald�orn, vt darem tibinbsp;terram iftam^Sc pofsideres earn. At ille aitjDonbsp;mineDeuSjVndelcirepoftum qu�dpoflefiu-rus fim eam?Et refpondens Dominus^Sume,nbsp;inquit_,mihi vaccam triennem^ 5c capram tri-, mam 5c arietem annorum trium, turturemnbsp;quoque 5c columbam. Qm tollens vniuerf�nbsp;t�.s �h�c_,lldiuifitgt;ea�per medium, 5c vtrafqueparnbsp;�t�s contra f�altrinfecus pofiiit : aues autemnbsp;C nondiuifit.Defcenderuntque Yolucres fiipernbsp;cadauera,5c abigebat eas Abram.Cumque folnbsp;quot;oKubuif- quot;occumberet�, lopor irruit fuper Abram, 5cnbsp;horror magnus 6c tenebrofiis inuafit eum.nbsp;Didtumq;eftadeum,Scito pr�nofcens qu�dnbsp;Adu./.a. iiperegrinum futurum fit fernen tuum in terra non fua;6c fubijcient eos feruituti, 5c affligent quadringentis annis. Veruntamen gen-tem cui feruituri funt, ego iudicabo : et poftnbsp;h�c egredientur cum magna fubftantia. Tunbsp;autem ibis ad patres tuos in pace, f�pultus innbsp;fenc�hute bona. IlGeneratione autem quartanbsp;Exod.n.f. reuert�tur huc:necdumenimcomplet� funtnbsp;iniquitates Amorrh�orum vfque ad pr�l�nsnbsp;tempus .Cum ergo occubuif��t fol, fada eftnbsp;caligo tenebrof�j et apparuit clibanus fumas,nbsp;6c lampas ignis tranfiens inter diuifiones il-Su.ii.b.ij las. Inillodiellpepigit Dominus f�duscumnbsp;Igt;�ut.j4^b Abram,dicens, Semini tuo dabo terram hancnbsp;� fluuio Aegypti vfque ad fluuium magnumnbsp;Euphr�ten,Cin�os, 6c Genez�os, Cedmo-n�os, 6c Heth�os, 6c Ph�rez�os, Raphaimnbsp;quoque, et Amorrh�os, et Chanan�os, 6cnbsp;Gergef�os,et lebuf�os.

.S, AgAT A dominA Sardi tradttur � br� '^xor, qux 'vhi concefijjet, attjue ol id dom�nAm connbsp;temneret, aI UIa Affl�^afugAm init, �d tujjitnbsp;angeli eidem j'uhmi�ApArit I�nAhelem.

CAP. XVI.

quot;Tquot; Gitur Sarai vxor Abram non genuerat � tgt;.8. I liberos : fed habens ancillam Aegy-

-^ptiam nomine Agar, dixit marito fuo^ Ecce, conclufitme Dominus , neparerem:nbsp;ingredere adancillam meam,fiforte Gltemnbsp;ex ilia fufcipiam filios, Cumque ille acquiefi-ceret deprecanti gt; tulit Agar Aegyptiam ancillam fiiam poft annos decern quam habitarc c�perant in terra Chanaan ; et d�dit earnnbsp;viro fiio vxorem.Qui ingreflus eft ad earn.Atnbsp;ilia concepifTe fevidens, defpexit dominamnbsp;fuam. Dixitque Sarai ad Abram. Inique agis gnbsp;contra me:ego dedi ancillam meam in finumnbsp;tuum,qu� videns quod conceperitjdefpeduinbsp;me habet, iudicet Dominus inter me et te.nbsp;Cui refpondens Abram, Ecce,ait, ancilla tuanbsp;in manu tua eft, vtere ea vt libet. Affligentenbsp;igitur earn Sarai,fugam inijt. Cumque inue-nilfiet earn angelus Domini iuxta fontemnbsp;aqu� in folitudinequ�eftinvia Surin def�r-to,dixit �d illam, Agar ancilla Sarai vnde ve-nis?et quo vadis ? refp�dit,A facie Sarainbsp;domin� me� ego fugio . Dixitqueei angelusnbsp;D omini'.Reuertere ad dominam tuam,et hu-miliare fub manu illius.Et rurfum, Multipli-cans,inquit,multiplicabo fernen tuum, et nonbsp;numerabitur pr� multitudine. Ac deinceps,nbsp;Ecce,ait,concepifti,6c paries filium;vocabis-que nomen eius Ilhiahel, eo qu�d audieritnbsp;Dominus affli�tionem tuam. Hic erit f�rusnbsp;homo ; man us eius contra omnes, 5c manusnbsp;omnium contra eum:et eregione vniuerfo-rum fratrum fuorum figet tabernacula. Vo-cauit autem*nomen Domini qui loqueba-tur ad earn, Tu Dcus qui vidifti me. Dixitnbsp;enim, Profe�to hic vidi pofteriora viden-tis me. Propterea appellauit puteum ilium,nbsp;Puteum viuentis et videntis me. Ipf�eft inter CadesetBarad. Peperitque Agar Abra:nbsp;fili�:qui vocauitnomen eius Ifinahel. Odo- GiI�. lt;�*nbsp;ginta 6c fex annorum erat Abram quando pc-perit ei Agar Ifinahelem.

5. A Irx repaunturpromi�ionesdp�us ^^Ardi nominA tmmutantur, circuncijio pracipimr,nbsp;fihttsex Sata promtuiiur yn� cum �tccejjunbsp;I�nAhelis,amp; AlrAhAm circund�onisprace-ptum exiquitur.

c A p. X V 11.

Oftqua verononaginta �cnoircman-A norum efle c�pcrat,apparuit ei Domi-nus:dixitq;adeum,Ego dominus omni

potens : ambula coram me, et efto perfedus. Ponamq ; f�dus meum inter me 6C te:6c mul-tiplicabo te vehemeter nimis.Cecidit Abramnbsp;pronus in faciem.Dixitq j ei Deus,Ego fiim,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.�

6c*palt;ftum meumtecum,!lerisquepatermul-tarum gentium. Nec vitra vocabitur nomen tuum Abramifed appellaberis Abraham,:quianbsp;pattern multarum gentium conftitui te. Fa-ciamquetecrefeere vehementifsime , 6c po-namtgt;te�in gentibus, regefq; ex te egredien- gt;.lt;� �nbsp;tur.Et ftatuam padum meum inter me 8c te,nbsp;�C inter feme tuum poft teingencrationibus

Tuis


-ocr page 73-

Genefis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6

APparuitaut�eiDominus iri con�al- A leMambre l�dcnti in oftio taberna-culi fui in iplb feruOre diei.C�mlt;juenbsp;eleuallet oculos, apparu erunt ei tres viri ftannbsp;tes propeeum: quos cum vidiiret,oucurji-it irtnbsp;occurfum eOriim de oftio tabernaculigt;fin�j gt;.lt;�,nbsp;8c adorauit in terram.Et dixit,Domine,fi in-ueni gr�tiam in oculis tuis, ne tranleas l�ru�nbsp;t�um: l�d alFeram pauxillum aqu�, 8c lauen-tur pedes veftri,et requielcite fub arbore.Po-namq; buccellam panis,8c c�fortcturcor ve-ftrum,poftea trafibitis: idcirco enim dcclina-ftisad lerun veftrum. Quidixerunt,FaCvtlonbsp;cutus es. Feftinauit Abraham in tabernacul�nbsp;ad Saram, dixitq; ei,Accelera,tria l�tagt;fimi- gt;.4.nbsp;l�comilce,et fac fiibcinericios panes.Ipl� venbsp;r� adarment� cucurritjSc tulit inde vitulumnbsp;tenerrimum 8c optimumideditq; pucro, quinbsp;feftinauit 8c coxitillum.Tulit quoque buty-r�l 8c lac,8c vitulum que coxerat,8c pofiiit c� �nbsp;ram eis: ipl� ver� ftabat iuxta eos fiib arbore.

Cumque comedill�nt,dixeruntad eu, Vbi eft Sara vxor tuatllle relpondit,Eccein tabernbsp;naculo eft.Cui dixit, ilReueftes veniam ad te Infra.ii.a�nbsp;temporeifto vitacomite, 8chabcbit filium^�'�'^�nbsp;Sara vxor tua.Q^o audito Sara rifit poft oftinbsp;um tahernaculi. Erat autem ambo lenes pro-ued�que �tatis,8c defierant Sar� fieri mulienbsp;bria.�^� rifit occulte dicens,Poftquam co-l�nui,8c dominus meus vetulus eft,volupta-ti operam dabo? Dixit aut� Dominus ad A-brahani,Qnare rifit Sara,dicenSjNum ver� panbsp;ritura lum anusrNunquid Deo quicquam eftnbsp;difficile?Iuxta condidum reuertar ad te hoc

,6

Abraham.

fuis f�dere l�mpiterno ; vt firn Deus tuns 8c B l�minis tui poft te. Daboque tibi 8c l�mininbsp;W �.4. tuo*terram peregrinationis tu�,omnem ter-ram Chanaan in poflefiionem �ternam, e-roque Deuscorum. Dixit iterum Deus adnbsp;A�u. 7.a. Abraham,IIEt tu ergo cuftodies pa�tum me-um,et fernen tuum poft te in generationibusnbsp;fiiis.Hoc eft pac(�umgt;meum�quod oblerua-bitis interme 8c vos et lernen tuum poft te.nbsp;Circuncidctur ex vobis omne malculinum:nbsp;8c circuncidetis carnem pr�putij veftri,vt fitnbsp;Rom.4.b. Kinfignum f�derisinter me8cvos. Illnfansnbsp;o�to dierum circuncidetur in vobis, omnenbsp;malculinum in generationibus veftris : tarnnbsp;vernaculus quaniemptitius circuncidctur, 8cnbsp;quicunque non f�erit de ftirpe veftra; eritq;nbsp;paftum meum in carne veftra in f�dus aeter-num.Malculus cuius pr�putij caro circunci-la non fuerit, delebitur anima ilia de populonbsp;fuo : quia paftuni meum irritum fecit. Dixitnbsp;C quoque Deus ad Abraham,Sar�i vxorem tuanbsp;non vocabis Sar�i, l�d Sarara. Et benedicamnbsp;ei,8c ex ilia dabo tibi filium,cui benedi�turusnbsp;lum,eritque in nationes, 8c reges populorumnbsp;orientur ex eo. Cecidit Abraham in facicmnbsp;luam,8c rifitdn corde fuo dicens,Put�lhc c�-tenario nalcetur filius ? 8c Sara nonagenarianbsp;pariet?Dixitque ad Deum, V tinam Ilmahelnbsp;b, amp; viuat coram te.Et ait Deus ad Abraham,IISa-ra vxor tua pariet tibi filium,vocabisque nomen eius Il�ac,et conftituam pa�lum men ilnbsp;li in f�dus l�mpiternum, et l�mini eius poftnbsp;eum.Super Ilmahel quoque �xaudini te.eccenbsp;benedicam ei,8c augebo,et multiplicabo eumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_____

valde:duodecim duces generabit, et faciam il eodem tempore vita comit�, 8c habebit Sara lum in gentemmagnam.Padumver� meumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

ftatuam ad I�ac quem pariet tibi Sara, tempore ifto in anno alt^ero. Cumque finitus ef-ftt fermo loquentis cum eo, afeendit Deus ab Abraham.Tulit autem Abraham Ilmahelnbsp;fili� fuum, 8c omnes vcrnaculos domus fu�:nbsp;vniuerlblque quos emerat,cun(ftos mares exnbsp;omnibus viris domus fine: et circunciditc�r-nem pr�putij eorum ftatimin ipl�die, ficutnbsp;pr�ceperat ei Deus. Abraham nonagint� 8cnbsp;nouemeratannor� quando eircuncidit carnem pr�putij lui. Et Ifmahel filiusfiius tre-decirnannos impleuerat tempore circunci-fionisfu�.Eademdiecircuncifus eft Abra-h�ni et Ilmahel filius eius.Et omnes viri domus illius, tam vernaculi, qu�m emp�tij 8cnbsp;alienigen� pari ter circuncifi lunt.

lt;S. ^^ngeliab�brahaMhof^ino ex Sara promittunt, oh id ridens corripi-tur^ Sodontorum euer�opradicit�r, � ro qui-itii � brahamJ�epiiti deprecat�r.

CAP. XVIII,

�i.a.

filium.Negauit Sara_, dicens. Non rifi.timore perterrita. Dominus autem jNoneft^nquit^nbsp;ita:f�drififti. Cum ergo furrexifl�ntindevi-ri,direxerunt oculos c�tra Sodom�: amp; Abraham f�mul gradiebatur deducens eos. Dixit-que DominuSj Nurn celarepotero Abrahamnbsp;qu� gefturus {lim:cum futurus fit in gentem cnbsp;magnam ac robufti�imam Sii. benedicendxnbsp;fint in illo omnes nationes terr� ? Scio enimnbsp;qu�dpr�cepturus fit filijs fiiis , amp; domui fii�nbsp;poft le-vt cuftodiant viam Domini, amp; faciatnbsp;indicium 8c iuftitiam : vt adducat Dominusnbsp;propter Abraham omnia qu� locutus eft adnbsp;eum. Dixit itaque Dominus^Clamor Sodo-morum 8c Gomorrh�or� multiplicatus eft,nbsp;8c peccatum eor� aggratiatumeft nimis.De-fcendam 8c videbo vtrum clamorcm qui venir ad me, op�r� compleuerintian non eft i-ta,vt fcia.Gonuertertintq; fe inde, 8c abierutnbsp;S�domam: Abraham ver� adhuc ftabatcoranbsp;Domino.Et appropinquas ait, Nfiquid perdes iuftum cum impio?Si fuerint quinqu^,nbsp;gint� iufti in ciuitatCjpei-ibunt fimuk 8c nonnbsp;parces

-ocr page 74-

Dixitque Dominus ad eii. Si inuencro Sodo mis quinquaginta iuftos in medio ciuitatis,nbsp;p dimittam omni loco propter eos. Reljjon-denfque Abraham, ait, (^ia ftmel c�pi,lo-quar ad Dominum meum, cum fim puluisnbsp;amp; cinis, Quid fi minus quinquaginta iuftisnbsp;quinquefuerint.^delebis propterquot;quadragin-taquinque�vniuerftm vrbem.^ Et ait,Non de-lebo, fi inuenero ibi quadragintaquinque,nbsp;Rurfumque locutus eft adeum , Sinautemnbsp;quadragintagt;ibi�inuenti fuerint,quid facies.^nbsp;Ait,Non percutiam propter quadraginta.Ncnbsp;qu�fo inquit,indigneris Domine, h loquar.nbsp;Quid fi ibi inuenti fuerint triginta.^ Relpon-ditjNo faciamjfi inuenero ibi trigin ta. Qmanbsp;ftmel,ait,c�pi4oquar ad Dominum meum.nbsp;Quid fi ibi inuenti fuerint viginti ? Ait, Nonnbsp;interficiam propter viginti.Obftcro, inquit,nbsp;neiraftaris Do mine, fi loquar adhuc ftmel.

Qmd fi inuenti fuerint ibi decern? Et dixit,, nusilli. ||Eduxeruntqueeum,amp;pofuerfitex-Sap. Non delebo propter dccem.Abijtque Dominus poftquam ceflauit loqui ad Abraham : amp;nbsp;iilc reueruis eft in locum fiium.

5. Lof angel� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�ifceft� � SoiomttM

fatitur:cumyxore ^ytraque filia� Sodo-mitico ere^tM incendio, yxoretn in quot;via ami-�titandemtjue inebriatutcumytraque jilia inee�um ignorant commi�t, 'Vnde ortum ha-ltterunt'Moabitieamp; j^mmonita,

CAP. XIX.

A T�Eneruntq; duo angeli Sodomam vc-\ / Ipere, ftd�te Lot in foribus ciuitatis. Heb.ij.a.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qmcum vidifietgt;eos�,fiirrexit, amp;i-

O.4' uitabiam eis : adorauitquepronus in terram, amp; dixit, Obftcro domini, declinate in do-mum pueri veftri, amp; maneteibi:lauate pedesnbsp;vcftros, amp; mane proficiftemini in viam ve-ftram. Qm dixerunt, Minime, ftd in plateanbsp;manebimus.Compulit illos oppid� vt diuer-terent ad eum�ngreftifque domum illius, fecit conuiuium, amp; coxitazyma, �teomede-runt. Prius autem qu�m irent cubitum, virinbsp;ciuitatis vallauerunt domum � puero vlq; adnbsp;ftnemjOmnis populus fimul. Vocaueruntquenbsp;Lot,amp; dixerunt ei, Vbi funt viri qui introie-runt ad te nodePeduc illos hue, vt cognofta-mus eos.Egrefius ad eos Lot,poft tergum ac-B eludes oftiH,ait,Nolite qu�fij fratres mei,no-lite malum hoc facere.Habco duas filias, qu�nbsp;necdu cognouerunt virfueduc� eas ad vos,amp;nbsp;aburimini eis ficut vobis placuerit, dt�modonbsp;vins iftis nihil mali faciatis,quia ingrefii fiintnbsp;fub vmbraculminismex.Atilli dixerunt,Re-

Abraham. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Genefis.

parces loco illi propter quinquaginta iuftosj cede illuc. Et rur�iSjIngreflus es, inquiunt, fi fuerint in eo? Abfit � te vt rem hanc facias, vt aduenajuunquid vt ludices ? te ergo ipfiimnbsp;amp;occidas iuftum cumimpio, fiatqueiuftus magis quamhosaffiigemus.ilVimquefacibati.Pet.t.b.nbsp;ficutimpius.noneft hoc tu�,quiiudicas om- Lot vehementifiime : iamque prop� erat vtnbsp;nem terrammequaqua facies iudiciumtgt;hoc\ eftringerentfores.Et ecce milerunt manu vi-

, oftium : amp;C eos qui foris erant, llpercufierunt Sapi.i^.c.

� eduede vrbe hac:deJcbimus enim locum ifi�, eo quod increuerit clamor eorum coram Donbsp;mino,qui mifit nos vt perdamus illos.Egrefinbsp;fus itaq; Lot, locutus eft ad gener�s fiios quinbsp;accepturi erant filias ei us, amp; dixit, Surgite,nbsp;oamp;�egrediminideloco ifto.quia delebitDo-minus ciuitate hanc. Et vifiis eft eis quafi lu-dens loqui.Cumqueefiet mane, cogebant eiinbsp;angeli, dicentes. Surge, *tolle vxorem tua amp;nbsp;nbsp;nbsp;.tf.

duas filias quas habes : ne amp; tu pari ter pereas in ftelere ciuitatis.Difiimulante illo, appre-hcnder�f manum ciuSjSc manum vxoris,*acnbsp;duarum filiarum eius,eo quddparceretDomi

.10.3*

tra ciuitatem:Ibitgt;que�locutifuntadeum,di-c�teSjSahiaanimam tuammoli relpicerepoft tergum,nec ftes in omni circ� regioneil�d innbsp;monte ftluum tefac, ne amp;tu fimul pereas.nbsp;DixitqueLotad eos , Qu�lo Dominemi,nbsp;quia inu�nit l�ruus tuus gratiam coram te,amp;nbsp;magnificafti mil�ricordiam tuam quam feci-fti mccum vtfiduares^nimam me�, nec pofinbsp;fiim in monte l�luari, ne forte appr�hend�tnbsp;me malum, amp; moriar ; Eft ciuitas harc iuxt�,nbsp;ad quam poftiim fugerejparua, amp; l�luabor innbsp;ea: nunquid non modica eft, amp; viuet animanbsp;mea.� Dixitq; ad eum, Ecce etiam in hoc fii- �nbsp;feepi preces tuas, vtnon iubuertam vrbemnbsp;pro qua locutus es . IIFeftina, amp; ftluare ibi; Sapi.io.*nbsp;quia non potero facere quicquam, donee in-grediaris illuc.Idcirco vocatum eft nomen vrnbsp;bisillius Segor. Sol egrefius eft fiiper terram,nbsp;amp; Lot ingreflus eft Segor.

Illgitur Dominus pluit fiipcr Sodomam irj�.tjJy Gomorrham fuJphuramp;ignem � Domino denbsp;c�lo: amp;c fubuertit ciuitatcs has amp; omnem cir Ofee.u.f^nbsp;c� regionem, vniuerl�s habitatores vrbium,nbsp;amp; cun�ta terra? virentia. lIRefpicienfque v-lud.i.c- ,nbsp;Xor �lus poft ft, verft eft in ftatuam ftlis. A.-rnbsp;braharn autem confiirgens mane vbi fteteratnbsp;prius cu Domino, intuitus eft Sodomam amp;nbsp;Gomorrham, amp; vniuerftm terram regionisnbsp;illius ; viditqueaftendcntem fauiJJam de terra quafi fornacis fumum.Cumenim fiibuer-pnbsp;teret Deus ciuitates regionis illius, recorda-tus eft Abrah�, amp; liberauit Lot de fiibuer-fione vrbiii in quibus habitauerat.Aftcnditqjnbsp;Lot de

-ocr page 75-

Abraham. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Genefis.

Lot de Segor, amp; manfit in monte, duae quo- fuperregnum meum peccatum grande? qujc quefih�eins cumeo, (timueratcnimmane- ���-�-'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.....

re in Segor) Sc manfit in ipelunca ip{�,8c du� filix eiusocum eo�.Dixitque maior ad mino-rem,Pater nofter l�nex eft,8c nullus virorumnbsp;remanfit in terra qui po�it ingredi ad nos iu-Xta morem vniuerfie terr� . Venijinebriemusnbsp;eum vino, dormiamusquecum eo-.vt f�ruarenbsp;po�imusexpatre noftrolemen. Dederuntnbsp;itaque patri fiio bibcre vinum node illa.Etnbsp;ingrefl'a eft maior,dormiuitque cum patre; atnbsp;ille non lenfit, nee quando accubuit filia,necnbsp;G quando fiirrexit.Altera quoque die dixit maior ad minorem, Ecce dormi ui beri cum patre meOj demus ei bibere vinu etiam hac no-�te , Sc dormies cum eo,vt laluemus lemennbsp;gt;�4-depatre noftro. Dederuntque gt; etiam Sc�illa

node patri fuo bibere vinum, ingreflaque boccrit tibi in velamen oculorumad omnes minorFiba,dormiuit cumeo ; Sc nee tunenbsp;quidem l�nfit quando conbuerit, vel quando illa furrexit. Conceperuntergo dux fili�nbsp;Lot de patre fuo.Peperitque maior filium, Scnbsp;vocauit nomen eius Moab ; iple eft paternbsp;Moabirarum vfque in prxl�ntem diem. Minor quoque peperit filium,8c vocauitnomen eius Ammon,id eft filius populi mei:ip-l� eft pater Ammonitarum vlque bodie.

5. jibrahain G�rardpere^rinanti yxorare-gc tollitur j qwe ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iulJum cum mag-

nif don� inta^a redditur, amp; Alrabam ciranteptlus domui r�gis re�ituitur.

CAP. XX.

A T^Rofedus inde Abraham in terram au-I ftralem,babitauit inter Cades amp; SuriSc peregrinatus eft in Geraris. Dixitq 5 denbsp;Sara vxore fiia,Soror mea eft.Mifit ergo Abi-melech rex Gerarx, Sc tulit earn. Venit au-temDeusad Abi-melechper fomni� node,nbsp;amp; ait illi. En mori�ns propter mulierem

7'

non debuifti facere,fecifti nobis.Rurlumquc expoftulans ait,Quid vidifti, vt hoc faceres?nbsp;Relpondit Abraham, Cogitaui mecum di-cens,Forfitan non eft timor Dei in loco ifto.nbsp;Sc intcrficient me propter yxorem me�:ali�snbsp;autemgt;8c�vere Ibror mea eft,fiba patris mei, ,nbsp;Sc non filia matris mex, Sc duxi earn in vxo-rem. Poftquam autem eduxitme Deus denbsp;domo patris mei, dixi ad eam.Hanc mileri-cordia facies mecum, In omni loco ad quernnbsp;ingrediemur,dices quod ftater tuus fim.T ulitnbsp;igifur Abi-m�lech ones Sc boues Sc �ru�s Scnbsp;ancillas, Sc dedit Abraham : reddiditque illinbsp;Sara vxorem fiiam. Sc ait. Terra coram vobisnbsp;eft ,vbicunque tibi placueiit habita. Sarx autem dixit,Ecce mille arg�teos dedi fratri tuo,nbsp;qui tecum funt;Sc quocunqueperrexcris,me-mento tc deprehen�m . Orante autem A-braham , lanauitDeus Abi-melech Scvxo-rem,ancillalque cius:Sc pepererunt, conclu-lerat cnim Dominus omnem vuluam domus Abi-melech propter Saram vxorem A-brahx.

�S. �i^a�itur I�tacamp; allocatur, Ipna��'^er^ cum matre domo pellitur in dej�rtis quot;vi^urui..nbsp;Ali-melec1) cum Abraham ftedw medio iu-ramentojiercu�it, cap., xxi.

VIfitauit autem Dominus Saram ficut A llpromilcranScimpleuit qux locutus Su.i/.c.i*nbsp;eft. Concepitque, ScHpepcrit filium Gala.4.c.

in lenedute fua, tempore quo pr�dixerat ei Hcbr.n.c. ; Deus. Vocauitque Abraham nomen filij fui Mataa'**nbsp;� quern genuit ei Sara,Ilaac,8c circuncidit cumnbsp;odauo die,ficut llprxccperateiDeus, cumnbsp;centum elTet annorum: hac quippe xtate pa-tris,natus eft Ilaac.Dixitque Sara,R.ifiim fc-

bit mihi.Rurlumque ait,Qms'auditurus�cre quot;MilitorS-i deret Abraham quod Sara ladaret filium quenbsp;peperit ei iam l�ni.� Creuit igitur puer,Sc ab-ladatus eft fecitque Abraham grande con-uiuium in die abladationis eius . Cumquenbsp;vidiflet Sara filium Agar Ae^'ptix ludentemnbsp;gt;cum I�acfilio fuo�,dixitad Abraham,llEij-ce ancillam hanc. Sc filium eius;non enim e- *nbsp;rith�res filius ancilla� cum filio meollaac.nbsp;accepithoc Abrahapro filio fiio . Cui �

ro Sc fuper ancilla tua : omnia qux dixerit tibi Sara,audi vocem eius:quiallin I�ac vocabi tur tibi lemen . Sed Sc filium ancillx faciam � * �*

quam tullfti: habet enim virum. Abi-m�lech cit mihi Deus, quicunque audierit, corride-veronontetigeratcam,8cait,Domine, num � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� � -j:---------5-^-

gentem ignorantem �C iuftam interficies? Nonne iplc dixit mihi,Soror mea eft: Sc iplanbsp;ait, Frater meus eft? in fimplicitate cordisnbsp;mei, Sc munditia manuum mearum feci hoc.

B Dixitq; ad eum Deus, Et ego ftio quod fim-plici corde feccris : Sc ideo cuftodiui te ne pcccares in me, Sc no dimifi vt tangeres earn.nbsp;Nunc ergo redde viro fuo vxorem, Sc orabitnbsp;pro te : quia propheta eft , Sc vines. fi autem Dure ;nbsp;nolueris redderc, feito quod morte morieris dixit Deus,N5 tibi vidcatur alperu fuper puenbsp;tu Sc omnia qux tUafunt. Statimque de no-(fte cofurgens Abi-m�lech, vocauit omnesnbsp;feruo? fuos ; 5c loquutus eft vniuerla verbanbsp;hxc in auribus eorum,timucruntque omnes in gentem magnam, quia lemen tu� eft.Sur-virivalde, Vocauit autem Abi-m�lech ctiam 1

C Abraham,8c dixit ei,Quid fecifti nobis?quid vtrem aqux, imj^ peccauimus in te, quia induxifti fuper me Sc que*puerum. Sc dimifit earn, QH.� cu abij Ifet,


rexit itaq; Abraham mane. Scrollens pane 8c ipofuit Icapulx eius,tradidit-

errabat

-ocr page 76-

Abraham.

Genefis.

errabat in folituJine Ber-fabec.Cuniq; con-fumpta eflet aqua in vtre, abiecit pueru fub-tervnam arborum qux ibi erant. Et abijtjf�-ditque eregion� procul quantum poteft arcus i�cerc, dixit enim^ Non videbo morient� puerum,Sc l�d�ns contra leuauit vocem fua,nbsp;amp; fleuit.Exaudiuit autem Deus vocem pue-ri: vocauitq; angelus Dei Agar de c�lo^ di-C cenSj Qmd agis Agar ? noli timere:exaudiuitnbsp;enim Deus vocem pueri de loco in quo eft.nbsp;SurgCj toile puerum amp; tene manu illius:quianbsp;in gentem magnam faciam eum. Aperuitquenbsp;oculos eius Deus: qu� videns puteum aqu�,nbsp;abi) tjamp; impleuit vtrem^deditque puero bibe-re.Et fuit*cum eo:qui creuit amp; moratus eftnbsp;in folitudine, fa�tufq; eft iuuenis lagittarius.nbsp;Habitauitque in delerto Pharan^Sc accepit il-li mater fua vxorem de terra Aegy'pti.Eodemnbsp;tcpore dixit Abi-melech j Sc Phigol princepsnbsp;exercitus eius ad Abraham j Deus tecum eftnbsp;in vniuerfis qu� agis. Iura ergo per De�, nenbsp;noceas mihi amp; pofteris meis, ftirpique me�:nbsp;Sup.xo.d. lediuxta milericordiam llqua feci tibij, faciesnbsp;mihi 5c terr� in qua verfatus es aduena. Di-D xitque Abraham, Ego iurabo. Et increpauit

Abi-melech propter puteum aqu� quemvi abftulerant lerui eius. Refpoditque Abi-mc -lech, Neftiui quis fecetit hancrem:fed 6c tunbsp;non indicafti mihi,8c ego non audiui pr�ternbsp;hodic. Tulit itaque Abraham ones 6c boues,nbsp;6c dedit Abi-m�lech : percufleruntque ambonbsp;f�dus.Et ftatuit Abraham leptem agnas gre-gis leorfum.Cui dixit Abi-melech, Quid fibinbsp;voluntftptem agn� iftae,quas ftarefecifti le-orlum^At ille,Septem, inquit, agnas accipiesnbsp;de manu mea : vt fint mihi in teftimoniumnbsp;quoniamegofodi puteum iftum.Idcirco vo-, catus eft locus ille Ber-fabee:quia ibi vterquenbsp;iurauit.Et inierunt f�dus pro puteo iurame-ti.Surrexit ante Abi-melech,6c Phichol prinnbsp;ceps exercitus eius,reuerfique fiint in terramnbsp;Palefthinorum. Abraham veto plantauitne-musin Ber-labce, 6c inuocauit ibi nomennbsp;Domini Dei �terni.Et fuit colonus terr� Panbsp;lefthinorum diebus multis.

S. Fides amp; obedientia �braljx in filij/uifrxce-pta,immolationeprobatu,r,fedAbipfiUiimmo-latione frobibetur , iromi�iones^ ei eonfir-mantur:amp;�lij Haehorfratris ^brah� numerantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. XXII.

A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poftquageftafuntjiltentauitDeus

Abraham, 8c dixit ad eum, Abraham ' *gt;.*8. ^^gt;Abraham�.Atillere{pondit, Adfum.

Ait illijtolle filium tuum vnigenitum quern diligis Ilaac, 6c vadein Tcrram vifionis : at-que ibi oficr eum holocauftum fiiper vnuranbsp;monti� quem monftrauero tibi.Igitur Abra

ham de node confiirgens ftrauit afinum fiifi: ducens lecum duos iuuenes , 6c Ifaac filiumnbsp;fiium:Cunique concidiflet ligna in holocau-ftumjabijt adlocu quern pr�ceperat ei Deus,nbsp;Die autem tertio, eleuatis oculis, vidit locunbsp;procul,dixitq; ad pueros fuos, Expedate hienbsp;cum afino:ego autem 8c puer illuc vfque pro-perantes, poftquam adorauerimus reuerte-murad VOS. Tulit quoque ligna holocaufti,nbsp;8c impofuit fuper Ifiiac filium fiium : iple veto portabat in manibus fiiis ignem 8c gladifi.nbsp;Cumque duo pergerent fimuljdixit Ilaac patri fiio,Pater mi. At ille refpondit, Quid visnbsp;fili? Ecce, inquit, ignis 8c ligna:vbi eft vidi-ma holocauftitDixitoautem�Araham, Deusnbsp;prouidebit fibi vidimam holocaufti, fili mi.nbsp;Pergebant ergo pariter : 8c venerfit ad locum lacob.i.^�nbsp;quern oftenderat ei Deus, in quo �dificauitnbsp;altare, 8c defiiper ligna compofiiit : cumquenbsp;collig^flet Ifaac filium fiium, pofiiit cum innbsp;altare fiiper ftruem lignorum. Extendirquenbsp;manum,8c arripuit gladium vt immolaret filium fiium. Et ecceangelus Domini de c�lonbsp;clamauit,dic�s, Abraham, Abraham. Qui re-Ipondit, Adfiim. Dixitque ei, non extendasnbsp;manum tuam fuper puerum, neque fiicias illinbsp;quicquammuc cognoui qudd timeas Deum,nbsp;Sc non pepercifti vnigenito filio tuo propternbsp;me. Leuauit Abraham oculos fiios, viditquenbsp;poft tergum arietem inter vepres, h�rentemnbsp;cornibus ; quern afliimens obtulit holocauftum pro filio. Appellauitque nomen locinbsp;illius,Dominus-videt. Vnde vlque hodie di-citur, In monte Dominus-videbit. Vocauitnbsp;autem angelus Domini Abraham l�cund� de EccL ^4-^nbsp;c�lo,dicens : 11 Per memetipfiim iuraui, dicit D

D ominus : q uia fecifti hanc rem, 8c non pc- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

percifti nlio tuo vnigenitocgt;propterme, be- gt;.,1. nedicam tibi,8c multiplicabo fimen tuum fi- J,nbsp;cut ftellas cceli, 8c velut arenam qu� eft in litnbsp;tore marismofiidebit lemen tuum portas ini�Jnbsp;micorum fiiorum, 8cllBenedicentur in Icmi-Ecjj .^4^nbsp;ne tuo omnes genres terr�, quia obedifti vo-ci me�. Reuerfiis eft Abrah� ad pueros fiios,nbsp;abier�tquc Ber-l�bee fimul, Sc habitauit ibi,

Hisita


-ocr page 77-

s.

Abraham.

His ita geftis nunciatiim eft �brah� qu�d � Melcha quoque genuiflet filios Nachor fra-tri fno J Hus primogenitum j amp; Buz fratretn 'nbsp;cius J amp; Camuel patrem Syroriim St Cafed^ 'nbsp;St Azau^ Pheldas^ quoque St ledlaphj ac Ba- 1nbsp;thuelj de quo nata eil Rebecca.o�to iftos ge- ,nbsp;nuit MelchajNachor fratri Abrah�. Con�u- :nbsp;bina verb iilius nomine Roma peperit Tabee St Ganam St Thaas St Maacha.

5. Sara mortuaj^langitur at^ue infpeluncadu-plici qiiam Abraham ab Ephron cum agro prafenti emu pecunia,jcpelitur.

CAP. XX II I.

A. 'V T^lxit autem Sara centum vigintil�pt� annis . Et mortua eft in ciuitate Ar-� bee^qux eft Hebron in Terra- C banaan venitque Abraham vt plangeret Stfle-ret eam.Cumque furrexiflet ab officio func-risjlocutus eft ad filios Heth^dicens, Aduenanbsp;fum St percgrinus apud vos ; date mihi ius fe-pulchri vobilcum^vt ftpeliani mortuiiin me-. um.Relponderunt filij Hetb^gt;dicetes�j Audinbsp;nos domine^princeps dei es apud nos ; in ele-ctis iepulchris noftris lepeli mortuum tuum_,nbsp;nullusque teprohibere poterit quin in mo-numentoeiusfepelias mortuu tuum.Surrexitnbsp;Abraham^St adorauit populvi terr� j filios vi-

B delicet Heth:dixitquead eos^Si placet anim� veftr� vt Icpeliam mortuu meum^audite me,nbsp;� St intercedite tgt;pro me� apud Epbron filiumnbsp;Seor : vt det mihi Ipcluncam duplicem quamnbsp;habet in extrema parte agri fui:pecuiiia dignanbsp;tradat earn mihi coram vobis in pofle�ionSnbsp;fepulchri.Habitabat autem Ephron in medionbsp;filior� Heth. Refponditq; Ephron ad Abraham cun�lis audientibus qui ingrediebanturnbsp;portam ciuitatis iilius, dicens_,Nequaquam itanbsp;fiet domine mi, fed tumagis aufculta quodnbsp;loquor.Agrum trado tibi, St Ijieluncam qu�nbsp;in eo eft, pr�l�ntibus filij s populi mei, lepelinbsp;mortuum tuum. Adorauit Abraham coramnbsp;populo terr� . Etl�cutus eft ad Ephron cir-C cumftantc plcbocius�, Qu�fo vt audias me,nbsp;gt; .8. Dabo pecuniam pro agro:fu{cipe earn, St ficnbsp;fff.7- lepeliam mortuum meum in quot;agro�. Relpon-tgt;.j. ditqueEphronjDomincmi,audigt;me� -.terranbsp;quam poftulas, quadringentos ficlos argent!nbsp;valet-.iftud eft pretium inter me St te-.fed qua-tum eft hoctlepeli mortuu tuum. Quodciimnbsp;audiilet Abraham appendit pecuniam quamnbsp;Ephron poftulauerat, audi�tibus filij s Heth,nbsp;ui-4-quadrjiigcntos ficlos argcnti'^robatx�monc-tx public�. Confirmatufquceftager quondam Ephronis in quo crat Ipelunca duplexnbsp;refpiciens Mambrc-.tam iple quam Ipelunca,nbsp;St omnes arbores cius in cun�tis terminis

�gt;.7. tgt;eius� per circuit�, Abrah� in pofl�efsionem, (� verba compleuerat, St ccce Reoeeea egre-diebatur

8.

Genefis.

videntibus filijs Heth, St cunftis qui intrabat portam ciuitatis iilius. Atque ita fepeliuit A-braham Saram vxorem fiiam in Ipelunca agrinbsp;quot;duplici�, qu� relpiciebat Mahre, h�c eft He- ^du/licii.6,nbsp;bron in Terra-Chan�an. Et confirmatus eftnbsp;ager St antr� quod eratin eo, Abrah� in po-fe�ionem monumenti � filij s Heth.

5 er Mes A brahee ab ipfo adiuratiis in ^M-e-J�^otami�m ad queerendam yxorem Ifaac mi�ies^�gno � T)ominopetito l^beccam in-uenit, eir habito parentum ac fratr�s ip�uf-que cen�en�i adducit ad I�aac, quam die du-cit in yxorem, amp; itafuper matr�s morte ac-cipit con�olationem.

CAP. XXIII1.

ERatautem Abraham l�nex dierumque Aquot; multorum : St Dominus in cun�lis be-nedixerat ei. Dixitque ad feruum lenionbsp;rem domus fii�, qui pr�erat omnibus qu�nbsp;habebat, llPonemanumtuamfubter femur Infr.47-g-meum: vtadiurcmtcperDominum Deuninbsp;c�li St terr�, vt non accipias vxorem fihonbsp;meode filiabus Chanan�orum, inter quosnbsp;habito: fed ad terram, St cognationem meamnbsp;proficil�aris, St inde accipias vxorem filionbsp;meo Ifiac. Relpondit lcruus,Si noluerit muller venire mecum in terram hanc, num redunbsp;cere debeo filium tuum ad locum de quo t�nbsp;egref�iis es? Dixitqj Abraham, Cauenequannbsp;do reducas filium me� illuc. Dominus Deusnbsp;c�li*, qui tulit me de domo paths mei , amp;de*��=Krrlt;.nbsp;terra natiuitatis me�,qui locutus eft mihi, Stnbsp;iurauit mihi,dicens,llSemini tuo dabo terram Supr.n.b.nbsp;hanc; ipfemittet angelum fuum coram tc, Stnbsp;accipies inde vxore filio meo, fin autem muller noluerit fcqui te,non teneberis iuramen-to-.filiuinme� tantum ne rcducas illuc.Pofuitnbsp;ergo feruus manu fub femore Abraham dominbsp;ni �n,St iurauit illiftiper lermonehoc.Tulit-Bnbsp;que decem camelos de grege domini fiii,8ta-bijt,ex omnibus bonis eius portans lecum,nbsp;profedufque perrexit in Alefbpotamiam adnbsp;vrbem Nachor. Cumque camelos fecifiet ac-cumbere extra oppidum iuxta puteum aqu�nbsp;ve{pere,eo tempore quo Iblent mulieres egrenbsp;di ad hauriend� aquam,quot;dixit�DomiueDeus quot;orMifD�nbsp;domini mei Abraham, occure obftcro mihinbsp;hodie, St fac mifericordia cum domino meonbsp;Abraham. Ecce ego fto prope fontem aqu�,nbsp;St fili� habitatorum huius ciuitatis egredien-tur ad hauriend� aqua. Igitur puell� cui egonbsp;dixero,Inclina hydriam tuam vtbibam:St illanbsp;refponderit j Bibe, quin Stcamelis tuis d.abonbsp;p�tum; ipfii eft quam pr�parafti l�ru� tuo I-fiac, St per hoc intelligam quod feccris mile-ricordiam cum domino meo. Needum intra

-ocr page 78-

Abraham.

Genefis.

diebatur filia Bathuel filij Melchx vxoris Na chor fratris Abrahani^habens bydriani in fcanbsp;pula lua-.puella decora ninus, virgoque pul-cherrimaj amp; incognita viro.delcenderat antenbsp;ad fontein, amp; impleuerat bydriam,ac reuertenbsp;batur.Occurritq; ei leruus 8c aitiPauxilluninbsp;aqux mihi ad quot;bibend�� pr�be de bydria tua.

C Qiy� relponditjBibe domine mi.Celeriterq; depofuit bydriam Hiper vlnam fuam, 8c de-dit ei potum . Cumqqe ille bibiflet adiecit,nbsp;Quin 8c camelis tuis bauriam aquam, doneenbsp;cun�ti bibant. EfFundenfquc bydriam in ca-nalibus,recurrit ad puteum vt bauriret aqua:nbsp;Sebauftam omnibus camelis dedit. Ipl�aut�nbsp;contemplabatur cam tacitus , Icire volens v-trum prolperum iter Hium feciflet Deus annbsp;non.Poftquam aut biberunt cameli,protulitnbsp;vir inaures aureas, appendentes lidos duos;nbsp;Scarmillas totidempondo liclorum decem.nbsp;Dixitque ad eam_,C�ius es filia?indica mibi.nbsp;eft in domo patristui locus admanendum?nbsp;^Mekhttqu� Qu� relp�dit, Filia fum Batbuelis l�lijquot;Na-ebor^quem peperit ei Melcba�.Et addidit^di-cens, Palearum quoque 8c f�ni plurim� eftnbsp;apudnos_,Sc locus Ipatiofus eft ad man�dum.nbsp;Inclinauit le bomo, �c. adorauit Dominum,nbsp;dicens, Benedidus Dominus Deus domininbsp;mei Abraham, qui non abftulit mil�ricordianbsp;8c veritatem fuam � domino meo,8c redo itinbsp;nere meperduxit in domum fratris domininbsp;mei. Cucurrititaquepuella, 8c nuntiauit in

P domum matris fu� omnia qu� audierat.Ha-bebat autem Rebecca fratrem nomine Laba: qui feftinus egreflus eft ad bomin� vbi cratnbsp;fons. Cumquevidilfet maures Sc armillas innbsp;manibus lororis fuXjSc audiflet cunda verbanbsp;referentiSjH�c locutus eft mibi bomoiv�nitnbsp;ad virum qui ftabat iuxta camelos 8c propenbsp;fontem aqu�,dixitq ue ad eum,Ingredere be-nedide domini:cur foris ftas? pr�paraui domum 8c locum camelis. Et introduxit eumnbsp;in bolpitiuraiac deftrauit camelos, deditquenbsp;paleas 8c f�num, 8c aquam ad lauandos pedes camelorum, 8c virorum qui v�n�rant c�nbsp;eo . Et appofitus eft in conlpedu eins panis.nbsp;Qm ait,Non comedam,donecloquarl�rmo-nes meos.Relpondit ei,Loquere.AtilIejSer-uus,inquit,Abrabam liim. Et Dominus be-nedixit domino meo valde,magnificatufquenbsp;eft:8cdedit ei oues 8c boues,argentum 8cau-i'um,l�ruos 8c ancillaSjCamelos 8c afinos. Etnbsp;peperit Sara vxor domini mei filium dominonbsp;meo in fenedute fua,deditqueilli omnia qu�nbsp;babuerat.Et adiurauit me dominus meus di-cenSjNon accipies vxorem filio meo de f�lia-bus Cbanan�orum, in quorum terra babito:nbsp;l�d ad domum patris mei perges, 8c de cognanbsp;tionemea accipies vxor�filio meo.Ego veronbsp;relpondi domino meo , Quid fi noluerit venire mecum mulier ? Dorninus ait, in cuius �nbsp;conlpedu ambulo, mittet angelum fuum tecum , 8c diriger viam tuam:accipiefque vxorem filio meo de cognatione mea, 8C de domo patris mei. Innocens eris � maledidioncnbsp;mea,cum veneris ad proximos meos, 8c nonnbsp;dederint tibi. V�ni ergo bodie ad fontemigt;a- tgt;,,.nbsp;qu�,8c dixi, Domine,Deus domini mei A-brabam, fi direxifti viam meam in qua nuncnbsp;ambulo,ccce fto iuxta fontem aqu�,8c virgonbsp;qu� egredietur ad bauriendam aquam audienbsp;rit � me, Da mibi pauxillum aqu� ad biben-dum de bydria tua:8c dixerit mihi,Et tu bibe,nbsp;8c camelis tuis bauriam;ipl� eft mulier quamnbsp;pr�parauit Dominus filio domini mei. Dtique b�c tacitus mecum voluerem,apparuitnbsp;Rebecca veniens cum bydria,quam portabatnbsp;in Icbapula; delcenditque ad fontem,8c bau-fit aquam.Et aio ad earn. Da mibi paululumnbsp;bibcre.Qu�fcftinas depofuit bydriam de bunbsp;mero,8c dixit mibi,Et tu bibe,8c camelis tuisnbsp;tribuam potum. Bibi, 8c adaquauit camleos.nbsp;Interrogauique eam, 8c dixi, Cuius es filia?nbsp;Qu� relpondit, Filia Batbu�lis lum filij Na-cbor,quem peperitei Melcba.Sulpcndi itaq;nbsp;inaures ad ornandum faciem eius,8c armillasnbsp;pofui in manibusoeius�. Pronulque adoraui Fnbsp;dominum,benedicens Domino Deo domininbsp;mei Abrabam, qui perduxit me re�o itinere,nbsp;vt fumerem filiam fratris domini mei filio e-ius . Quamobrem fi facitis mil�ricordiam 8cnbsp;veritatem cum domino meo, indicate mibi.nbsp;fin autem aliud placet:8c boc dicite mibi, vtnbsp;vadam ad dexteramjfiue ad f�niftram.Relpo-deruntque Laban 8c Batbucl, A domino e-grelfus eft l�rmo : non pol�umus extra placi-t� eius quicquam aliud loqui tecura.En Rebecca coram te eft, toile eam,8c proficilccre,nbsp;8c f�t vxor f�lij Domini tui, licut locutus eftnbsp;Dominus. Quod cum audill�t puer Abraha,nbsp;igt;pr�cidens : adorauit in terram Dominum,nbsp;Prolatilque vaf�s argenteis, 8c aureis,ac veftinbsp;bus , d�dit ea Rebecc� pro munere:fratribusnbsp;quoque eius,8c matri dona obtulit.Inito co-uiuio velcentes pariter 8c bibentes,manl�r�tnbsp;ibi.Surgens autem mane,locUtus eft pucr,Dinbsp;mitte me,vt vadam ad dominum meum.Rc-Iponderuntque'fratres�eius 8c mater,Maneat quot;frtttMfnbsp;puella l�ltem deeem dies apud nos, 8c pofteanbsp;prof�cilcetunNolitejait,me retinere,quia Donbsp;minus direxit viam mea: dimittite me vt per-gam ad dominifm meum.Et dixerunt,. Voce-mus puellam, 8cqu�ramus ipf�us voluntat�.nbsp;Cumque vocata venil��t, Icilcitati lunt. Vis Gnbsp;ire cum homine iftoPQu� ait,Vadam.Dimi-l�runt ergo eam, 8cnutricem illius*l�ruum-que Abraham, 8c comit�s eiusjimprccantesnbsp;prolpcra


-ocr page 79-

Abraham. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Genefis.

profperafororifu� atque diccntes^Soror no- decim principes tribun fiiaru.Etfadi funt an ftra es,crefcas in mille milli�, Sc pofsideat f�- ni vit�lfmaelis cent� tringinta f�pt�, defici-mentuum portas inimicorum fuorum. Igi- enfq; mortuus eft 8c appofitus adpopuluninbsp;t�rRebecca, Sc puell�illius afcenfis came-lis f�cut� funt viruin ; qui feftinus reuerte-b�t�r ad dominum fuum. Eo autem tempore deambulabat If�ac per viam qu� ducit �dnbsp;Snpr.is.d. puteum, llcuius nomen eft viuentis Sc vidennbsp;tis'.habitabat enim in terra auftrali. Et egref-fus fuerat ad meditandum in agro j inclinatanbsp;iam die;cumqueeleuafletoculos_,viditcame- precatusqueeft If�ac Dominum pro vxorenbsp;los venientes procul. Rebecca quoq; COI ~nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

do If�ac, defcendit de camelo, 8c ait ad pue-rum, Quis eft ille homo qui venit per agruih in occurfiimnobis? Dixitque ei, Ipf� eft do-minus meus .At ilia tollens cito pallium f��,nbsp;operuit f�.Seruus autem cunda qu� gef�erat.

?.5. narrauitodomino fuo� If�ac. Qui introduxit e� in tabernacul� Sar� matris fii�, 8c accepitnbsp;e� vxor�;8c in tant� dilexit earn, vt doloremnbsp;qui ex morte matris eius acciderat, t�peraret.

S. jibraham multii ex Cetura �tjceptii mortuus efl: I�nMlquoquepo�quaduoaetimnbsp;genuit duces moritur. Ifaac pro yxore�ta�e~nbsp;rdi precatus,geminos gent�t Efau amp; lacol,nbsp;quorum mator yendtdtt minori printogenita.

CAP. XXV.

A A Braham ver� aliam duxit vxorem nO ��Para.i. c. AA mine Cet�ram; qu� peperit eiZani-

-^ram_,8c l�cf�n, 8c Madan, 8c Madian, 8c Iesboc,8c Sue.Iecf�n quoq; genuit Saba 8cnbsp;Dadan.Filij Dadan fuerunt �fTurim, 8c La-tufsim, 8c La�mim. At ver� ex Madian or-tus eft Epha,8c Epher, 8c Henoch, 8c Abida,nbsp;8c Eldaa.omnes hi filij Cetur�. Deditque A-braham cundaqu� pof�ederat,If��c:filijs au-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

tem concubinarum largitus eft munera,8c le- nita tua.Ille r�fpondit,En morior, quid mi parauiteos abIf�clc filio frio dum adhucipf� hiproder_.-_-nbsp;Viueret, ad plagam orientalem. Fueruntaute gomihi.IurauiteiEfiiu,8cv�didjtprimogeninbsp;dies vit� Abrah� centum f�ptuagintaquinq* ta. Etficaccepto pane 8clentis edulio come-, anni. Etdeficiens mortuuseft in f�nedute dit,8�bibit,8c�bijtparuipendensqu�dprimonbsp;bona, proued�que �tatis, 8c plenus dierum: genita vendidifi�t.

~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5, I�iacobfameminGerarisperegrinatus^po�

acceptam terns promi�ionem amp; feminis bene-dt�wnsm,reprebendttur ab Abt-m�lech qubd ^beccamdixerttfudeffefororem'.tir pa�ori-bus ipforum pro puteis i�rgantibus, Abi-mi-tecb tum Ifaacf�duspercu�it,

CAP. XXVIi '

ORta aut� fame fuper terram poft earn A fterilitatem qu� acciderat in diebusnbsp;Abrah�,�bijt If�ac ad Abi-m�lech re-geni Palefthinor� in Ger�ra. Apparuitque cinbsp;Dom'inus,8C ait,Ne def�endas in Aegypt�*^jnbsp;fed qui�fce in terra quarri dixerO tibi. Et pe-regririare in ea, croque tecurn, amp; benedi-dicam tibi : tibi enim 8c femini tuo dabo^^^nbsp;vniuerfasregiones has,lleomplens iuranien-,j.d.i$.d^nbsp;B tuffl

fiiu.Habitauitautem ab Heuila vlq; Surjqu� refpicit Aegyptum introeutibus Aflyrios.co-ram cfidis fratribus fiiis obijt. H� quoq; func ,nbsp;generationes Ifaac filij Abraham. Abrahamnbsp;geiiuit If�ac: qui curii quadragin ta eftetannonbsp;r�m.d�xit vxorem Rebeccam filiam Bathue-

I

lis Syri de Mefopotamia^fororem Laban.De-

mfpe- fiia eO quod eflet fterilis:qui exaudiuit eum. Sc dedit conceptum Rebecc�. Sed collidebannbsp;tur in vtero eius paruuli : qu� ait Si fic mi- *nbsp;hi futurum erat^quidnecefle fuit�concipere?nbsp;Perrexitq; vt confiileretDominum. Qmrc-fpondens aitjl D u� genres funt in vtero tuo, Rom.p.c.nbsp;amp; duo populi ex ventre tuo diuidentur^popunbsp;lusque populum fuperabit, Scmai�rferuietnbsp;minori.Iam tempus pariendi aduenerat, 8C ecnbsp;ce gemini in vtero eius reperti fuiit.IlQui pri-

� fT a c o � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ofe�.i�.t.

mus egrellus elt^rurus erat^Sc totus in morem pellis hifpidus : vocatunique eft nomen eiusnbsp;Efau.llProtinus alter egrediens, plantam fra- Matth.i.a.nbsp;tris tenebatmanu ; Scidcirco appellauiteumnbsp;lacob. Sexagenarius erat Ifaac quando natinbsp;fiint ei paruuli.Quibus adultis factus eft Efaunbsp;vir gnarus venandi^Sc homo agricola : lacobnbsp;autem vir fimplex habitabat in tabernaculis.nbsp;Ifaacamabat Efau , eo qii�d de venationibusnbsp;illius vefccretur; amp; Rebecca diligebat lacob.nbsp;Coxit autein Tacob pulnientum: ad quern C�nbsp;Veniflet Efau de agro l�f�us , aitj Da mihi denbsp;codione hac rufa j quiaoppido lafTusfuny.nbsp;Q^am ob cauf�m vocatum �ft nomen eiusnbsp;HEdom^ Cui dixit lacob,Vede mihi primoge Hebr. t,i.

� nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�-j^-_Abdix.�ai

runt priniogenita.� Ait lacobjura er

ta. Etficaccepto pane Sc lends edulio come-

congregatufque eft ad populum fuum.Et fe-pelierunt eu Ifaac Sc Imiael filij ftii in fpelurt ca duplici, qu� fita eft in agro Ephro filij Se-Supr.tj.d. or Heth�ijeregioeM�brejqu�llemerat �filijsnbsp;B Heth.ibi lepultus eft iple amp; Sara vxor eius.Etnbsp;poft obitura illius benedixitDeus quot;faac filionbsp;Supr.is.d. eius^qui habitabatIliuxtaPuteum nomine vinbsp;uentis amp; videntis. H� fiiht generationes If-mael filij Abrah� quern peperit ci Agar Ae-gyptia^famula Sar�:amp; h�c nomina filiorumnbsp;. i.Pari.i.b. eius l� vocabulis Scgeneratiohibus fuis.HPri-niogenitus IfmaelisNabaioth, deinde Cedarnbsp;amp; Adbeeljamp; Mablam, Mafina quoqj amp;Du-majamp;Maflaj Sc Hadad^Sc Tbema^Ietur^Scnbsp;Naphis, amp; Cedma .ifti lunt filij Ifinaelis : etnbsp;h�c nomina per caftella etoppida eorn^duo-

-ocr page 80-

nbsp;

Ifaac.

Genefis.

turn quodfpOpondiAbrahapatri tuOjEtmul to nomine Domini extendit tabernaeulum; tiplicabo ftmen tuum ficut ftellas c�li: dabo pr�cepitque ftruis luis vt fod�rentputeum,nbsp;quepofteris tuis vniuerl�sregiones has: Sc Ad quem locum cum veniflent de Gcrarisnbsp;Sup.n.a. Ilbenedicentur in femine tuo omnes gentes Abi-melechj Sc Ochozath amicus illiusj Scnbsp;is.c.ii.d. terr�j eo quod obedierit Abraham vpci meaCj rlf-f 'nbsp;nbsp;nbsp;fl1f-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� amp;c cuftodierit pr�cepta amp;C mandata mea^ Sc ce Qmd veniftis ad me hominem quem odiftis.

remonias legesqueftruauerit. Manlititaque � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Ilaac in Geraris . Qui cum interrogaretur a vins loci illius fuper vxoreluaj relpondit,nbsp;Soror mea eft. timuerat enim confiteri quodnbsp;ftbiefletlbciataconiugio; reputans, ne forte interficerent eum propter illius pulchritu-dinem.Cumque pertranfilftnt dies plurimi.nbsp;Sc ibidem raoraretur, prolpicies Abi-melechnbsp;rex Palefthinorum per feneftram, vidit eumnbsp;iocantem cum Rebecca vxore lua.Et accerfi-to eo aitjPerlpicuumeft quod vxor tuafit:curnbsp;mentitus es eamlororem tuam elftPRelpon-dit, Timui ne morerer propter earn. Di-C xitque Abi-m�lech,Q^reimpoluifti nobis?nbsp;potuit coire quilpiam de populo cum vxorenbsp;tua , induxeras luper nos grande pecca-tum.Pr�cepitque omni populo, dicens. Quinbsp;tetigerit hominis huius vxorem, morte mo-rietur. Seuit autem Iftac in terra ilia. Sc in-uenit in iplo anno centuplum : benedixit-que ei Dominus. Etlocupletatus eft homo.nbsp;Sc ibat proficiens atque luccreftens : doneenbsp;magnusvehementerelFe�lus eft, habuitquenbsp;poflelsiones ouium Sc armentorurn. Sc fami-li� plurimum. Ob hoc inuidentesei Palefthinbsp;ni, omnes puteos quos foderant ftrui patrisnbsp;D illius Abraham, illo tempore obftruxerunt,nbsp;implentes humoiin tant� vt ipft Abi-melechnbsp;diceret ad Il�aCjRecede� nobisjquoniam po-tentior nobis fa�lus es valde. Et ille diftedes,nbsp;vt veniret ad Torrentem-Gerar�, habitaret-que ibi'.rurlum fodit alios puteos,quos foderant ftrui patris fiii Abraha,Scquos illo mor-tuo olim obftruxerat Philifthijm:appellauit-que eos eildem nominibus quibus ante paternbsp;vocauerat.FoderuntqueinTorrente,Screpc-rerunt aquara viuam.Sed Sc ibi iurgium fuitnbsp;paftorum Gerarxaduerftis paftores Ilaac,di-centium, Noftra eft aqua. quam ob rem nomen putei ex eo quod acciderat, vocauit Ca-E lumniam.Foderunt autem Scalium:Sc pro il-

Phichol dux militum, locutus eft eis Ifiac, �c expuliftis � vobis? Qm relponderunt Vidimus tecum elle Dominum: amp;idcircoquot;nos* *���. ��'nbsp;diximus. Sit iuramentum inter nos amp; inea-mus f�dus:vt non facias nobis quicquam manbsp;li^ficut amp; nos nihil tuorum attigimus, ncc fenbsp;cimus quod tel�deretjf�d c� pace dimifimusnbsp;au�tum benedi�tione Domini. Fecit ergo eisnbsp;conuiuium. amp;. poft cibum amp; potum (urgentes manCjiurauerunt fibi mutuo : dimifitque Gnbsp;eos Ilaacpacific� in quot;locum fiium�. Ecce au-tem vener�tin ipfo die f�rui Ilaac annuntian^nbsp;tes ei dcputeo quem foderant j atq; dicentes,nbsp;Inuenimus aquam . Vnde appellauit cumnbsp;Abundantiam:amp;nomen vrbi impofitum eftnbsp;Ber-fabeejvlquc in pr�i�ntem diem. Efau'venbsp;ro quadragenarius duxit quot;vxores duas� lu-dith filiam Beeri Heth�ijSc Baftmath filiamnbsp;Eloneiuflemloci; llquse amb� olFenderantnbsp;animum Ifaac amp; Rebeccae.

5. Iacol matris cofilio ienediSionemloco E�iu aaejpit, adcuiusodinm fugiendum moneturnbsp;� matre yt in Haran ad Laban (oncedat,

CAP. XXVII.

SEnuitautem IlaaCjSccaligaueruntocu-li eius. Sc videfe non poterat ; vocauitq; Elau filium luum maiorem, Sc dixit ei,nbsp;lo quoq; rixati funt, appellauitque eum Ini- pili mi?Qui relpondit, Adfiim, Cui patcr,Vinbsp;micitias. Profedus inde fodit aliu pute�,pro dcs,inquit,qu�d ftnuerim, Sc ignorem diemnbsp;quo non contenderunf.itaq; vocauit nomennbsp;eius Latitudo:dicenSjNunc dilatauit nos Donbsp;minus. Sc fecit creftere luper terram. Aften-autem*ex illo loco in Ber-labee,vbi appa-ruit ei Dominus in iplano�e,dices,Egolumnbsp;Deus Abrahampatris tui, noli timere, quianbsp;ego tecum lum; benedicam tibi, Sc multipli-F cabo ftmen tuum propter ftruum men Abranbsp;ham.Itaque �dificauit ibi altai-e ; Sc inuoca-


mortis meas.Sumearma tua^p hare tram nbsp;ar-

cum, amp; egredere foras. Cumqiie venatu ali-quidapprehenderis^fac mihi inde pulmen-tum j ficut veile me nofti amp; affer vt c�me-dam : amp; benedicat tibi anima mea antequam moriar. Quod cum audifl�t Rebecca j amp; illenbsp;abijflet in agr� vt iu�ione patris implerct, dinbsp;xitfilio fiio lacobjAudiui p�tre tun loquentcnbsp;c� E�u fratre tuo,et dicent� ei,Alfer mihi denbsp;ve�

-ocr page 81-

iiiumjQuc potuifti nli mi?Q^ reiponditj Voluntas Deinbsp;fuit vt cito occurreret mihi quod volebam.nbsp;Dixitque Ifaac, Accede ad me, vt tangam tenbsp;filimij Scprobem vtrum tu fis filius meusnbsp;El�ujan non.Acce�it ille ad patrem:amp; palpanbsp;to eOjdixit Ifaac^Vox quidem^ vox lacob eft:nbsp;fed manuSjtnanus fiint Ef�u . Et non cogno-

D ris expreflerant.Benedic�s ergo illi,ait,Tu es filius meus Ef�uPRcfpondit^Ego fum. At ille , Affer mihi.inquit, cibos de venatione tuanbsp;fili mijVtbenedicat dbi anima mea.Q^os c�nbsp;oblatos comedifTet obtulit ei etia vin�. quonbsp;bauftojdixit ad eum,Accede ad me, amp; da mi-biofcul� fili mi. Acce�itjamp; ofculatus eftcu.nbsp;Statimq; vt f�nfit veftimentor� illius fragrannbsp;o.io- tia,benedicensgt;illi,�ait, Ecce odor filij mei finbsp;eut odor agriigt;pleni,� cui benedixit Domin�.nbsp;Det tibi Deus de rore c�li, amp; de pinguedinenbsp;*et ekt. tcrr�,abundantiam frumenti amp; vini*.Et fermant tibi populi,8c adorent te tribuszefto do-minus fratrum tuor�, 8c incuruentur ante tenbsp;filil matris tu�.qui maledixerit tibi,fit ille manbsp;ledi(ftus:8c qui benedixerit tibi,benedi�tioni-E bus repleatur, Vix Ifaac f�rmonem impleue-raf.Et� egreiTo lacob foras ,venitEf�u,colt;ftof-que de venatione cibos intulit patri , di-cens, Surge pater mi, 8c comedo de venatione filij tui : vt benedicaf mihi anima tua.

��7� Dixitquoilli�If�ac . Q^s enim es tu ? Qm refponditjEgo fum filius tuus primogenitus

ifaac.

venatione tua, 8c fac cibos vt comedam, 8c benedicam tibi coram Domino antequamnbsp;B moriar . Nunc ergo fili mi acquiefee conf�lijsnbsp;meis:8c pergens ad gregem,affer mihi duosnbsp;h�dos optimos, vt faciam ex eis efeas patrinbsp;tuo,quibus libenter vefcitur:quas cum intulenbsp;ris,8c comederit, benedicat tibi priufquamnbsp;moriatur.Cui ille refpodit, Nofti qu�d Ef�unbsp;frater meus homo pilofus f�t, 8c ego lenis : f�nbsp;attre�tauerit me pater meus, 8c f�nferit, timeonbsp;fuper me maledi�tionem pro benedi�Hone.nbsp;Ad quera mater,In me f�t, ait, ifta maledi�lionbsp;f�li mi'.tantum audi vocem meam, 8c pergensnbsp;afterqu� dixi. Abijt, 8c attulit, deditquemarri . Parauit illa cibos f�cut veile nouerat pa-trem illius.Et veftibus Ef�u valde bonis,quasnbsp;apud fehabebat domi, induit eum:pclliculaf-que h�dorum circundedit manibus, 8c collinbsp;nuda protexit.Deditq; pulmentum,8c panesnbsp;quos coxcratjtradidit.Qmbusillatis dixit,Panbsp;ter mi?Atille refpondit. Audio; quis es tu filinbsp;mi?Dixitque lacob, Ego fum primogenitusnbsp;tuus Ef�imfeci f�cut pr�cepifti mihi;furge,f�-de,8c comede de venatione mea,vt benedicatnbsp;mihi anima tua. Rurfumque I�ac ad f�lium venict cum excutias 8c foluas iugum eius denbsp;f�.ium,Quomodo , inquit, tam cito inuenire ceruicibus tuis. Oderat ergo femper Ef�u la- q

'' nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;quot; 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ ' cob pro benedidione qua benedixerat ci pa

ter: dixitq; in corde f�io,llVenient dies ludus Abd.i.c. patris mei,quot;8c�occidamlacob fratremmeum.nbsp;Nuntiata fiint h�c*Rebecc�:qu� mittens,8c *-veri^.4.nbsp;vocans lacob filium fiiunijdixit ad eum, Ecce Ef�u frater tuus minatur vt occidat te.N�cnbsp;ergo fili mi, audi voce meam, 8c confurgensnbsp;tabisque c� eo dies paucos, donee requiefeatnbsp;furor fratris tui, 8c cefiet indignatio eius ,nbsp;obliuifeaturque eorum qu� fecifti in eum;nbsp;poftea mittam, 8c adducam te inde hue. curnbsp;vtroque orbabor filio in vno die.'Dixitq ; Re-beccaad Ifaac, T�det me vit� me� propter finbsp;lias Heth: fi acceperit lacob vxorcmde ftirpenbsp;huius terr�,nolo viuere.

5. Ittcob in �l\de�^otamiam tran�ens, '^idet in �omnif�alam cui innitebatur �Dominui ; amp;nbsp;accepta de terra ac �eminM multiplicationenbsp;promi�iom, experrenus yotum Deo youet.

CAP. XXVIII.

VOcauit itaque Ifiiac lacob, 8c bene-dixit eumjpr�ccpitque ei dicens,No-li accipere coniugem de genere Cha naan; fed vade, 8c proficifeere in Mefopota-miam Syri�,ad domum Bathuel patris matrisnbsp;tu�, 8c accipe tibi inde vxorgm de filiabus Lanbsp;ba auunculi tui. Deus aut� ommpo^�^� benenbsp;dicat tibi, 8c crefeere te faciat atq ; multiplicct:nbsp;vt fis in turbas populor� . Et det tibi benedi-Bl dio-

Genefis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;to

Ef�U�Expauit Ifaac ftupore vehem�nti : 8c vltr.� quam credi poteft admirans, ait, Quisnbsp;igitur ille eft qui dudum capta venationemnbsp;attulit mihi,8c comedi ex omnibus priufquanbsp;tu venires ? benedixique ei, 8c erit benedi-�ftus.Auditis Ef�u fermonibus patris,irrugijtnbsp;clamore magno:8c confternatus,aitjBenedicnbsp;etiam 8c mihi,pater mi,Qm ait,Vcnit germanbsp;nus tuus fraudulenter, 8c accepit benedidio-nem tuam . At ille fubiunxit, luft� vocatum Fnbsp;ne putet me fibi voluif�� illudere, 8c inducat eft nomen eins lacob ; fiipplantauit enim menbsp;r.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;en altera vice: Ilprimogenita mea ante tulit, Sup.xjj.

8c nunc fecundo furripuit benedidionem meam.Rurfumque ad patrem,Nunquid nonnbsp;referuafti,ait, 8c mihi benedidionem ? Refpondit If�ac, dominum tuum ilium confti-tui,8comnesfratreseius feruituti illius fub-iugaui-.frumento 8c vino*ftabiliuieura,8cti-bi poft h�c fili mi vitra quid faciam ? Cuinbsp;Ef�u,Num vnam,inquit, tantum benedi�lio-nem habcs pater?mihi quoque obfecro vtbe-nedicas. Cumqueeiulatu magno fleret, motus If�ac dixit ad eum. Hin pinguedine terr�, Hebr.ii.d.nbsp;8c in rore c�li d�fiiper erit benedidio tua.Vinbsp;ues in gladio,8c fratri tuo feruies:tempusque

uit eu, quia pil o fr manus f�militudin� ruaio- fuge ad Laban fratrem meum in Haran:habi-


-ocr page 82-

lacob.

diones Abrah�,8cl�mini tuo poft te-.vtpof-fideas ferrai�� peregrinationis tu�, quam pol-Oft�.ii.dficitus efta�o tuo . IlCumquedimififleteum �f�ac, profedus peruenit in MefopOtamiamnbsp;Syrt� ad Laban fili�m Bathuel Syri, fratremnbsp;Rebecc� matris fiia�. Vid�s autem El�� quodnbsp;benedixiflet pater fuus Iacob,8c mifilfet eumnbsp;in Melbpatamiam Syrix, vt inde vxorem du-ceret; 8c qu�d poft benedidionem pr�cepifnbsp;let ei j dicens, Non accipies vxorem de filia-bns Chanaan:quodqueobediens lacob parennbsp;�*���tibusgt;fuis�iiret inSyriam .-probans quoquenbsp;quod non libenter alpiceret filias Chanaannbsp;pater fuus : iuit ad Ifinahelem, 8c duxit vxorem abfque ijs quas prius habebat, Mahelethnbsp;filiara Ifinahelfilij Abraham, Ibrorem Na-baioth.

Igitur egreffus lacob de Berfibee,pergebat Haran. Cumi^ue vcnilfet ad quendam locum,nbsp;Scvelletineo requielcerepoft folisoccubi-tum,tulit de lapidibus qui iacebant,8cfiippo-nens capiti fiio,dormiuit in eodem loco .Vi-dieque in Ibmnis Icalam ftantem fiiper terra,nbsp;8c cacumen illius tangens c�lum : angelosnbsp;quoque Dei alcendentes 8c delcendentes pernbsp;earn : 8c Dominum innixum Ical� dicentemnbsp;fibi. Ego film Dominus Deus Abraham patris tui,8c Deus Ilaac,Terram in qua dormis,nbsp;tibi dabo 8c f�mini tuo. Eritque lemen tuumnbsp;Deu.ii.c. quafi puluis terr� ; lldilataberis ad Orientem,nbsp;Sc Occidentem,8c Sept�trionem, ScMeridi�;nbsp;Sup.xlt;j.3. amp; llbenedicentur in te 8c in l�mine tuocun-d� tribus terr� . Et ero euftos tuus quocun-que perrexcris, 8c reducam te in terram hanc;nbsp;nee dimittam nifi compleuero vniuerla qu�nbsp;j) dixi.Cumq; euigilalfetlacobde Ibmno, ait,nbsp;Vcr� Dominus eft-in loco ifto,8c ego nelcie-bam,Pauenfque, Quam terribilis eft,inquit,nbsp;locus ifte ? non eft hic aliud nifi domus Dei,nbsp;8c porta c�li.Surgens ergo lacob mane, tulitnbsp;lapidem, quem luppoluerat capiti fuo, 8c ere-xit in titulumjfund^ns oleum d�fuper.Appelnbsp;lauitque nomen vrbis Beth-el,qu� prius Lu-za vocabatur. Vouit etiam A^otura, dicens,Sinbsp;fucrit Dominus mecum,8c euftodierit me innbsp;via per quam ego ambulo,8c dederit mihi pan� ad velcendum, 8c veftimentum ad induennbsp;dum reuerlufque fuero prolper� ad domum nuptias. Et velpere Liam filiam fiiamintro-patris mei;erit mihi Dominus in Deum, 8cla duxitadeum, dansancillam fili�, Zelphamnbsp;pis ifte quem erexiintitulum, vocabiturDonbsp;mus-Dei; cundorumque qu� dederismihi,nbsp;d�cimas offeram tibi.

5. lamb � Laba,n fufee^tu!, feptem annh pro l^chelferuiuit, lui cum �tppo�ta e�et Lia,nbsp;�eptem alios annos pro eadem implere toalluinbsp;autem�erilt,Lia quatuor pepentnbsp;filios,

CAP. XXIX,

Genefis.

PRofe�lus ergo lacob venit in. terram 0- A rientalem.Et viditputeum in agrOj trcsnbsp;quoque greges ouiumaccubantes iuxtanbsp;eum:nam ex illo adaquabantur pecora, 8c osnbsp;cius grandi lapide claudebatur. Morifq; eratnbsp;Ytcundlis ouibus congrcgatis deuoluerunt lanbsp;pide_, 8c refedis grcgibus rurfiim �iper os putei ponerent.DixitqueadpaftoreSjFratres vnnbsp;de eftistQm relponderuntjDe Haran. Quosnbsp;interroganSj Nunquid^ait^ noftis Laban filiGnbsp;Nacbor?Dixerunt,Nouimus.Sanufiieeft?in-quit.Valetjinquiunt:8c ecce Rachel filia eiusnbsp;venit cum grege fuo. Dixitq ue lacob. Adhucnbsp;multum diei Ripercftjnec eft tempus vt redu-cantur ad caulas greges; date ante potum ouinbsp;buSj8c fie eas ad paftum reducite.Qm relpo-derunt, Non pofliimuSj donee omnia pecoranbsp;congregenturj8c amoueamus lapidem de orenbsp;puteijVtadaquemus greges.Adhuc loqueban Bnbsp;tur_,8c ecce Rachel veniebat cG ouibus patrisnbsp;fiiimam gregem ipla palcebat.Q^am cum vi-diflet lacob 8c Iciret conlobrinam fiiam, o-uefque Laban auunculi fui: amouitlapidemnbsp;quo puteus claudebatur. Et adaquato gregenbsp;oftulatuseft earn; 8c eleuatavocefleuit^Scin-dicauit ei quod frater effet patris fiii 8c filiusnbsp;Rebecc�:at ilia feftinans nuntiauit patri fuo.nbsp;C^i cum audiflet venifle lacob filium fbro-ris fii�jOccurrit obuiam ei^coplexulqueeum,nbsp;8cinolculamensduxitindomumfiia. Au-ditis aut caiifis itinerisj reipondit, Os meumnbsp;es^8ccaromea. Etpoftquam impleti funtnbsp;dies menfis vnius , dixit ei, Num quia fraternbsp;meus es, gratis l�ruies mihi ? die quid mercc-dis accipias.Habebat vero duas filias, nomennbsp;maioris Lia : minor vero appellabatur Rachel.Sed Lia,lippis erat oculis : Rachel decora facie,8c A^enufto alpe�tu.Quam diliges la- Cnbsp;cob,aitjSeruiam tibi pro Rachel filia tua minore, f�ptem annis. Rclpondit Laban, Melius eft vt tibi earn d� quam altri viro: manenbsp;apud me. Seruiuitergo lacob pro Rachel le-ptem annis : 8c videbantur illi pauci dies pr�nbsp;amoris magnitudine.Dixitque ad'Laban,Danbsp;mihi vxorem meam:quia iam tempus implc-tum eft, vt ingrediar ad illam . Qmvocatisnbsp;multis amicorum turbis ad conuiuium, fecit

l�, Z/Clpham nomine.Ad quam cum ex more,Iacob fuifletnbsp;ingrelTus, fado mane vidit Liam : 8c dixit adnbsp;focerumt-fiium�. Quid eft*quod facercA'o-luifti ? nonne pro Rachel leruiui tibi ? quarcnbsp;*impofuifti mihi.^Relpondit Laban,Non eftnbsp;in loco noftro confiietudinis,vt minores an-t� tradaraus ad nuptias .Impie hebdomadamnbsp;dierumhuius copul� : 8chanc quoque dabonbsp;prooperequo feruituruses mihi f�ptem annis alijs.

-ocr page 83-

l�cob. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Geriefis.

nis alijs.Acquieijit pl�eito:8c hebdomad� tra goris filij tui. Redeuntique ad velperam la-

D l�dajRachelduxit vxorem .�ui paterl�ruam nbsp;nbsp;' 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Balamtradiderat. Tandemq; potitus optatis nuptijs^amorem f�quentis priori pr�tulit, fernbsp;�iensapudeum f�ptem annis alijs.Videns aunbsp;temDominus qudd dclpiceret Liamaperuitnbsp;Vuluam ejusjlbrore fterili permanente. Q^�nbsp;conc�pt� genuit filium j vocauitque nomennbsp;eiusRuben J dicenSjVidit Dominus bumili-tatem meam^nunc amabit me vir meus.Rur-ftimque concepit 8c peperit filium 8c ait,

E Q^oniam audiuit me Dominus haberi con-temptui, d�dit etiam iftum mihi.vocauitqu� nomen eius Simeon.Concepitque tertio, 8cnbsp;genuit alium filium;dixitq�e, Nunc quoquenbsp;copulabitur mihi maritus meus, co qu�d pe-pererim ei tres filios_,8c ideir�o app�llauit nomen eius Leui. Quarto concepit, 8c peperitnbsp;filium,8cait,Modo confiteborDomino, 8�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_____________________________________

ob boc vocauit eum ludam ; ceftauitque p�- lium alter� . Nato autem lofepb, dixit lacob rere.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

�S. Rachelfierilii amp; Lia par�re ceffarts ancilla nneam�,8cadterrammeam.Damibi vxores fvfcipiuntjilws:pr�ter ^uos Lia duos altos e�' beam : tuover��nofti feruitutem qua i�ruiui gt;.5.nbsp;filiatnparitdK^chelyero lo�pLquibui natif tibi. Ait illi Laban,Inueniam gratiam in co -Lahande m^rcedepa�f�turcum laiolt, ^ui ipe�z� tuo : experimentO didici quia benedi-

dem tuam, quam dem tibi. At ille relpondit.

il


cob de agrOjCgrefla eft in occurfum eius Lia, 8c ait. Ad me, inquit, intrabis : quiamercedcnbsp;conduxi tepro mandragoris filij mei.Dormi-uitquecumca,no�teilla .Et exaudiuit Deusnbsp;prcces eius:concepitquej8c peperit filiu quinnbsp;turn,8c ait,D.edit Deus mercedem mihi,quianbsp;dedi ancillam meam viro mco . appellauitqjnbsp;nomen eius Iflachar. Rurfum Lia cocipiensnbsp;pepetit fextu filium,8c ait, Dotauit me Deusnbsp;.ftotebona, etiam bac vice mecitm erit maritus , rneus eo quod genuerim ei lex filios, �cnbsp;idcirco app�llauit nomen eius Zabulon.Poft Dnbsp;quern peperit filiam nomine Dinam.

Recordatus quoque Dominus Racbelis, exaudiuit earn, 8c aperuit vuluameius . Quxnbsp;concepit, 8cpeperit filium, dicens, Abftulitnbsp;Deus opprobrium meum.Et vocauitnomennbsp;eius Iolepb,dicens, AddatraibiDominus fi-focero fuo, Dimitte me vt reuertar in patrianbsp;�M -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b gt;.10�

�tasmaritotradunt^exquibuf fingultebinos 8cliberos meos,pro quibusI�ruiui tibi, vta-

0.7. ues efFe�tus es: benedixitque tibi Deus ad. in-

�liamparitpK^chelyerb lo�pLquibui natif tibi. Ait illi Laban,Inueniam gratiam in co -bocmodoplurimumdttatuse�. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xeritmibiDeuspropterte:conftituemerce-

C AP. XXX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;........ quot;

A gt; Ernens autem Racbel quod inf�cun Tu nofti quomodo leruierim tibi 8c quanta �, .da eflet,inuidit lbrorilu�,8c ait mari- in manibus meis fuerit pofle�io tua.Modic�nbsp;�^to fuOjDamibi liberos,alioquin mo- babuiftiantequa veniremgt;ad te�,8cnunc di- gt;.�.nbsp;jiar.Cui iratus relpodit Iac�b,Num pro Deo ues efi��tus es: benedixitque tibi Deus ad in-ego lum,qui priuauit te fru�u ventris tui.''At tr�itummeum: iuftum eft igiturvt aliquadonbsp;ill�,Habeo,inquit,famulani Balam: ingrede- prouideam�domuime� . Dixitque Laban, * efi�W. y.nbsp;read illam,vtpariatfuper genua mea, 8c ba- e � � � ' � �nbsp;beam ex illafilios.Dqditque illiBalamin cd- inbsp;iugiumiquxingrel�� ad le viro, concepit, 8c ,nbsp;peperit filium. DixitqueRachel,Iudicauit :nbsp;mihi Dominus, 5c exaudiuit vocem meam,nbsp;das mihi filium. 8c idcirco app�llauit nomennbsp;eius Dan . RurfumqueBala concipiens, pe-

B p�rit alterum; pro quo ait Rachel ,Compa-rauit meDominuscum lorore mea, 8c inu�-lui:vocauitq ue eum Nephthali. Sentiens Lia qu�d par�re defijflet, Zelpbam ancillam lu-am mariro tradidit. Qua poft conceptum e-dente filiumjdixit.F�licitcr,8c idcirco vocauit nomen eius Gad.Peperit quoque Zelpbanbsp;alterum. Dixitque Lia, Hoc pro beatitudinenbsp;*�mnes. mea�beatani quippemedicent�mulieres.pro-pterera app�llauit eum Afer. Egr�lTus autemnbsp;Ruben tempore mefsis tritice� in agrum, re-periu mandragoras : quas matri Lix detulit.nbsp;Dixitq; RaGhel,Da mibi partem de mandragoris filij tui.Illa relpondit,Par�mne tibi vi-detur qu�d pr�ripueris maritum mihi,nifi e-tiam mandragoras filij mei tuleris ? AitRa-chel,Dormiat tecum bac no�te pro mandra-

2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*rt�*uV .1�aclMciIXj C*Iw777'

Quid tibi dabofAt ille ait,Nihil volo:led fi fe ceris quod poftulo^iterum pafcam amp;c cufto-diam pecora tua. Gyraomnes greges tuos_,amp;nbsp;fepara cundas oues variasjamp; {parfo vellere:etnbsp;quodcunque furufinbsp;nbsp;maculofum, varium-

que fueritjtamin ouibus quam incapris^ent merces iriea.Reip�ndebitque mibi eras lufti-tia mea^quando placiti tempus aducnerit^co-ram te:8c omnia qu� non fucrint varia^et manbsp;culofa j amp; furua, tam in ouibus quam inca-prisjfurti mequot;argues�.Dixitque Laban^ Gra- pnbsp;turn babeo quod petis.Et l�parauit in die illanbsp;capraSj 8c oues^ 8c bircos et arietes varioSjat-que maculofos;cun(ftum autem gregem vni-coloremj id eft albi 8c nigri vellens tradiditnbsp;in manu filiorum fuorum.Et pofuit Ipatiumnbsp;itineris trium dierum inter le 5c gener�, quinbsp;pafcebat reliquos greges eius. Tollens ergonbsp;lacob Virgas populeas virides , 8c amygdab-rtas , 8c ex platanis, ex parte decorticauit eas:

B J in cana-

-ocr page 84-

lacob.

in canalibuSjvbi effuiidebaturaqua:vt cuve-niflent greges ad bibendum j ante oculo� ha-berent virgaSj 8c in afpe�bu caruni conciper�t, �^Fadumque eft vt inipf�caiore coitus onesnbsp;intuerentur virgas, 8c parer�t maculoia^Sc vanbsp;riaj8c diuerf� colore reiperfa.Diuifitque gre-gem Iacobj8c pofiiit virgas in canalibus antenbsp;oculos arietum:erant aut�alba 8c nigra qu�-quOjLabanicaetera ver�j�acobjl�paratis internbsp;fegregibus.Igitur quando primo tempore a-ftendebantur oues, ponebat lacob virgas innbsp;canalibus aquarumante oculos arietum j 8cnbsp;ouium^vtin earum contemplatione concipenbsp;rent^quando vero l�rotinaadniiflura erat, 8cnbsp;conceptus extremus_,non ponebat eas.Fada-qite funteaqu� erant f�rotina^Laban:8cqu�nbsp;primi temporis^Iacob. Ditatufque efthomonbsp;vitra modum,8chabuit greges multosjancil-las 8cl�ruos,camelos 8c af�nos.

5. lacol iuhente Domino ad patrem cum omnl-but fuit ta�tus reuertitur^^uem Laban inf�-^uitur:�l{achelaMempatrK idolii ahlaw, i^-Jiim ^uarentem afiu decibit : tandem^ lacob c� Laban inito ftsdere^adfropria ^utjijue di-fcedit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ChV. XXXI.

Oftquamautem audiuitverba filiorum

I Labandicentium, Tulit lacobomnia qu� fuerunt patris noftri, 8c de illius fanbsp;cultate ditatuSj fa��us eft inclytus;animaduernbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tit qu oque faciem Laban quod non eft�t erga

le l�cut heri 8c nudiuftertius, maxime dicente ftbi Domino^Reuertere in terram patr� tuo-rum, 8c ad generationem tuam, eroq; tecum.nbsp;Mifit*,8cvocauit Rachel amp;c Liaminagrumjnbsp;vbi paftebat greges_,dixitq; eis, Video Uciemnbsp;patris veftri, quod non fit erga me ficutherinbsp;amp; nudiuftertius : Deus autempatris mei fuitnbsp;mecumjEt ipf� noftis quod totis viribus fej-uierim patri veftro.Sed 8c pater vefter circ�-ucnit mejCtmutauit mercedem meam decemnbsp;vicibus: 8c tarnen non dimifit e� Deus vt no-ceret mihi.Si quado dixit^ Varia: erunt mercenbsp;des tu� : pariebantomnes oues varios f�tus,nbsp;quando ver� econtrario ait^Alba qu�que ac-cipies pro mercede:omries greges alba peperenbsp;runt. TulitqjDeusfiibftantiampatrisveftrinbsp;B 8c d�dit mihi. Poftquamenim conceptus o-uium tempus adueneratjeuaui oculos meos,nbsp;8c vidi in �bmnis aftendentes mares fuper f�nbsp;minas,varios 8cmaculofi)s, 8c diuerl�rumconbsp;lorum. Dixitqueangelus Dei adme inl�m-niSjIacob?Et ego relpondi, Adfiim. Qm ait,nbsp;Lena oculos tuos, 8c vide vniuerfos mafcu-los aftendentes fijper fceminas,varios,macu-lofos,atque relperlos. Vidi enim omnia quanbsp;Supr.iS.d fecittibi Laban.Ego fiim DeusBeth-el, (Ivbinbsp;vnxifti lapidem,8c votum vouifti mihi. Nucnbsp;ergo fiirge,8i egredere de terra Hac^reuertens

Genefis.

in terrani natiuitatis tu�. Relponderuntque Rachel 8c Lia, Nuquidhabemus refidui quicnbsp;quamin facultatibuSj8c h�reditate domus panbsp;tris noftri ? None quafi ali�nas reputauit nos,nbsp;8c vendidic,comeditque pretium noftr�? Sednbsp;Deus tulitopes patris noftri, 8c eastradiditnbsp;nobis, aC filijs noftris:vnde omnia qu� pr�-cepit tibi Deus,fac.Surrexit itaque lacob: 8c Cnbsp;impofitis liberisjac coniugibus fiiis fiiper ca-melos, abijt. Tulitqueomnemfiibftantiamnbsp;fuam 8c greges, 8c quicquid in Melopotamianbsp;acquifierat, pergens ad liaac pattern fiium innbsp;Terram-Chanaan. Eo tempore ierat Labannbsp;ad tondendas oues, 8cRachel furata eft iddlanbsp;patris fui. Noluitque lacob confiteri Ibceronbsp;fiio qudd fugeret. Cumque abijfl�t tamiplenbsp;qua omnia qu� iuris fui erant,8c amne tranf-milTo pergeretcontra Montem-Galaadmunnbsp;tiatum eft Laban die tertio quod fugeret lacob. Qui afTumptis fratribus fiiis, perftcutusnbsp;eft eum diebus ftptem:et comprehendit eumnbsp;in Monte-Galaad.Viditq ue in fbmnis dicen- Dnbsp;tern fibi D ominum,Caue ne quicquam alpe-re loquaris contra lacob, lamq; lacob exten-derat in mote tabernaculum: cumq; ille con-lecutus fuiflet eum cum fratribus fuis, in eo-dem Monte-Galaad fixit tentorium. Et dixitnbsp;ad lacob�, Q^areita egifti, vtcla me abigeresnbsp;filias meas quafi captiuas gladio ? Cur ignorante me fugere voluifti, nec indicate mihi:nbsp;vtprolequerer te cum gaudio, 8c canticis, 8cnbsp;tympanis 8c citharis ? Non es pafl'us vtoftu-larer filios meos 8c filias:ftult� operatus es 8cnbsp;nuncquidem. Valet manusmearedderetibinbsp;malum : fed Deus patris quot;tui� heri dixit mihi,nbsp;Cauene loquaris quot;contra�Iacob quicquam dunbsp;rius,Efto,ad tuos irecupiebas,8c delyderio c-rat tibi domus patris tui : cur furatus es deosnbsp;meos?Refpodit lacob. Quod inftio teprofe-�US fum,timui ne violeter auferres filias tuas.nbsp;Qm�d autem furti me arguis:apud quemcun-queinueneris deos tuos, necetur coram fratrinbsp;bus noftris. ftrutare, quicquid tuorum apudnbsp;me inueneris *aufer.h�c dicens, ignorabat *nbsp;quod Rachel furata eflet idola. Ingreflus ita- Enbsp;que Laban tabernaculum lacob, 8c Li�, 8cnbsp;vtriufq; famul�,non inuenit.Cumq;intraf-let tentorium Rachelis,ina feftinans abfton-dit idola fiibter ftramenta camelij8c ledit d�-lupenlcrutantique omne tentorium, 8c nihilnbsp;inuenienti, ait, Ne iralcatur dominus meus,nbsp;quod coram te alTurgere nequco : quia iu-xta confiietudinem f�minaruni nunc acciditnbsp;mihfficdelulalolicitudo qu�rentiseft. Tu-menl^uelacob,cumiurgio ait, Quam obculnbsp;pammeam,8c ob quodpeccatum meum ficnbsp;exarfifti poft me, 8clcrutatus esomnemlu-pelle��iem meam ? Quidinucnifti de cun-

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dafub-


-ocr page 85-

4�

't

lacob. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Genefis�

da fubftantia domustu� ? pone hic coram Ef�u fratrem fuum in Terram-Seir, in regio-fratribus meis,8cfratribus tuis, 8ciudic�t in- i----- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;----------i- i

ter me 8c te. Idcirco viginti annis fui tecum? lt; oues tu� 8c c�pre fteriles non fuerunt, arie-tes gtegis tui n� com�dimec captum � beftianbsp;oftendi tibi, ego damnum omne reddebam;

E quicquid furtimpenbat, �meexigebas: die noduque �ftu vrebar, 8cgelu, fugiebatquenbsp;fbmnus ab oculis meis.Sicquc per viginti an-nos in dqmo tua f�ruiui tibi, quatuordecimnbsp;pro filiabus,8c f�x pro gregibus tuis�mmuta-fti quoque mercedem meam decem vicibus.nbsp;Nifi Deus patris mei Abraham 8c timor If�acnbsp;affuifl�t mihi, forfitan modo nudum me di-mififles : afflidionem meam 8c laborem ma-nuum mearum refpexit Deus,8c arguit te fieri .Refpondit ei Laban,Eili� me� 8cfilij, 8cnbsp;greges tui, 8c omnia qu� cernis, mea fiint:nbsp;*SeJ.7. *quidpoirumfacerefilijs 8cncpotibus meis?

Veni brgo , 8c ineamus f�dus : vt fit in tefti-moniuminter me 8cte.Tulititaq; lacob lapi dem,8c erexit ilium in titulum.Dixitq j fratrinbsp;bus fuis,AfFerte lapides.Qui congregantes fenbsp;cerunt tumulum,comederuntqj fupereum.nbsp;Quem vocauitLaban Tumulum-teftis;8c lanbsp;cob,Aceruum-teftimonij,vtcrque iuxta pro-G prietatemlingu� fu�.DixitqueLaban, Tumulus ifte erit teftis inter me 8c te hodie, 8cnbsp;idcirco appellatum eft nomen eius Galaad,nbsp;^deft Tumulus-teftis, *Intueatur 8ciudicetnbsp;Dominus inter nos quando recefferimus �nbsp;nobis,fi afflixeris filias meas, 8c fi introduxe-ris alias vxores fuper easmullus fermonis nq-ftri teftis eft abfque Deo ,qui pr�fens refpi-cit.Dixitq; rurfus ad lacob, En tumulus hic,nbsp;8c lapis quem erexi inter me 8c te, teftis erif.nbsp;tumulus,inquam,ifte 8c lapis fint in teftimo-nium,fi aut ego tranfiero ilium pergens ad te:nbsp;aut tu pr�tcrieris,malummihi cogitas. Deusnbsp;Abraham 8c Deus Nachor iudicet inter nos,nbsp;Deus patris eorum.Iurauit ergo Tacob per ti-morem patris fui If�ac : immolatifq ; vidimisnbsp;in Monte, vocauit fratres fuos vt ederent pa-nem.Qui cfi comedif�ent manferunt ibi. La-ban ver� de node confurgens, ofculatus eftnbsp;filios 8c filias fi.ias,8c bcnedixit illis:reuerfufq jnbsp;eft in locumfuum.

yi�s angel�:,nunttos amp; munera ad fr a tremfuum Efau territu^ mutit, interea lumnbsp;angelo lu^ans, amp; benedi^ionem ai nominiinbsp;mutationem ta^ofemom neruo aicepit.

CAP. XXXlI.

A 'P Acob 'autcm� abijt in itincre quod c�pe-quot;ifutque. 7. I rat-.fueruntque ei obiii� angeli Dei.Qaos cum vidif�et,ait, CaftraDei f�nt h�c. 8cnbsp;�ppellauit nomen lociillius Mahan�im,idnbsp;eft Caftra. Mifit autem 8c nuatios ante f� ad tetigit neruum femoris cius, amp; ftatim cmar-

it

nem-Edom : pr�ccpitquc cis^ dicens, Sic lo-quimini Domino meo EfauJI�c dicit frater tuns lacobjApud Laban peregrinatus fumjScnbsp;fui vlque in pr�f�ntem dieni.Habeo boues etnbsp;afinos amp; oucsjamp;l�ruos amp;ancillas:mittoqusnbsp;nunc legationem adDominum meum^vt in-ueniam gratiam in confp��lu tuo. Reucrliq; Bnbsp;jfiint niintij ad lacob, dicentes Venimus adnbsp;Efau fratrera tuum_,amp;ecce properat in occurnbsp;film tuum cum quadringentis viris. Timuitnbsp;lacob valde:amp; perterritus diuifit populuquinbsp;f�cum eratjgreges quoque 8c oues amp; boues ecnbsp;camelosin duas turmas^dicensj Si veneritE-fau ad vnam turmam j8c percuflerit earn, alianbsp;turma qu� reliqua eft, f�luabitur. Dixitqucnbsp;lacobjDeus patris mei Abraham^ amp; Deus panbsp;tris mei If�ac: D omine qui dixifti mihi j Re- C /nbsp;uertere in terram tuam^ Sein locum natiuitaris tu�^8c benefaciam tibi:minor fiirn cundisnbsp;miferationibus tuis 8c veritate tua quam ex-pleuifti feruo tuo.In baculo meo tranfiui lornbsp;danem iftum; 8c nunc cum duabus turmis re-gredior . Eruemedemanu fratris mei Efau,nbsp;quia valde eum timeome forte vcniens per�unbsp;tiat matrem C� filijs.Tulocutus es quodbenenbsp;faceresmihi, 8cdilatares fernen meumftcutnbsp;arenam maris^quas pr� multitudine numera-ri nonpotcft.Cumquedormifletibi node il Dnbsp;la^f�parauit de his qu� habebat^munera Ef�unbsp;fratri fiiOjCapras duc�taSj hircos vigintL ouesnbsp;duc�tasj8c arietes vigintij camelos f�tas cumnbsp;pullis fuis triginta^vaccas quadragintaj8c taunbsp;ros viginti.ahnas viginti^Sc pullos earum de-cem.Et mifit per manus feruorum fuoru fin-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

gulos feorfum greges.dixitquepueris fuis. An tec�dite me, 8c fit fpatium inter greg� 8c gre-gem.Et pr�cepit priori,dicens,Si obuiura ha �nbsp;bueris fratrem meum Ef�u, 8c interrogaueritnbsp;te,Cuius es?aut. Quo vadistaut, Cuius funtnbsp;ifta qu� f�queris?relpddebis,Serui tui Tacob,nbsp;munera mifit domino f�o Ef�u ; ipf� quoquenbsp;poft nos venir. Similiter d�dit madataf�cun-do 8c tertio, 8c cundis qui f�quebantur gre*nbsp;ges ,dicens, lifdem verbis loquimini ad Ef�unbsp;cum inueneritis eum.8c addetis,Ipfe quoquenbsp;feruus tuus lacob iternoftrum infequitur,di-xit enim,Placabo ill� muneribus qu� pr�ce-dunt,8c poftea videbo ilium, forfitan propi-tiabitur mihi.Pr�ceflerunt itaque munera annbsp;te eum, ipf� ver� manfit node ilia in caftris.nbsp;Cumque�mature�furrexif�et, tulit duas vxo- Fnbsp;res fuas Sc totidem famulas cum vndecimnbsp;lijs,8c tranfiuit Vadum-iaboc, Tradudif^ucnbsp;omnibus qu� ad f� pertinebant, manfit fblus:nbsp;8c ecce vir ludabatur cum eo vfq; mane. Q^nbsp;cum videret quod eum fuperare non pofTct,

B 4 cuit.

-ocr page 86-

lacob.

Genefis.

cuit.�)ixitque ad eum^Dimitte me^ianieftim afcendit aurora. Refpondit^Non dimittam tenbsp;liif� benedixeris mihi.Aitergo^Quod nomennbsp;eft tibi?Relp�ditjIacob.At ille, Nequaquam,nbsp;inquit, lacob appellabitur nomen tuum, fednbsp;Iftaehquoniamncontra Deura fortis fuifti,nbsp;quanto magis contra homines pra�ualebis?

G Interrogauit eum lacob^Dicmihi^quo appel laris nomine? Relpondit^Cur quxris nomennbsp;^Irdiilenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^t benedixit ei in eodem loco.Voca

uitque lacob nomen loci illius Phanuel, dicens, Yidi Dominum facie ad faciem, Sclalua fada eft anima mea.

Ortulque eft ei ftatim fol poftquam tranP grelTus eft Phanuel : ipfe vero claudicabat penbsp;de.Quam ob caul�m non comedunt neruumnbsp;filij Iftael qui emarcuit in femore lacob vf-que in pr�l�ntem diem:eo quod tetigerit nernbsp;uum femor� eius,amp; obftupuerit.

5. Iacoii algt; E�iu occurrente benigne ex�pitur^ �grequs adigii yt tnunera auipiat, domum-que reuertntur : amp;�c lacob in Salem profe-agri partem emit ,fixifque tabernacul�nbsp;altare erexit.

___ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. XXXIII.

A H Leuans autem lacob oculos fuos,vidit �' venientem Elau, amp; cum eo quadrin-quot;^-^gentos viros'.diuifitq; filios Liae et Ra-chel,ambarumq;famularum: 8c pofuit vtra-que ancillam 8c liberos earum in principio:nbsp;Liam ver�,amp; filios eius in lecundo loco;Ra-chelaute,amp; loleph nouifsimos. Etipfepro-grediens adorauit pronus in terram lepties,nbsp;donee appropinquaretfrater eius. Gurrens i-taque Elau obuiam fratri fuo,amplexatus eftnbsp;cum:ftringenfquecollumeius, 8c olculansnbsp;fleuit.Leuatifque oculis vidit mulicrcs 8c parnbsp;uulos earum,5c ait. Quid fibi volunt ifti?et finbsp;B ad te pertinent?Relpondit,paruuli funt quosnbsp;donauit mihi Deus leruo tuo. Et appropin-quantes ancill� 8c filij earum,incuruati lunt.nbsp;Acee�it quoque Lia cum pueris fuis: 8c cumnbsp;fimiliteradoraflent, extremi lofeph Sc Rachel adorauerunt. Dixitque Efiu, Qu� namnbsp;Hint ift� turm� quas obuiam habui?Refponnbsp;dit,Vtinueniremgratiam coradomino meo.nbsp;Alt ille ait, Habeo plurima frater mi, fint tuanbsp;tibi.Dixitq; lacob. Noli ita oblccro:ledf� in-ueni gratiam in oculis tuis,accipe munulcu-li� de manibus meis. fie enim vidi facie tuam,

C quaf� viderim vult� Dei;efto mihi propitius, �cfulcipebenedi�tioncmquamattuli tibi, 8cnbsp;qua donauit mihi Deus tribuens omnia. Vixnbsp;fratre compellente fiilcipiens ait,Gradiamurnbsp;fimul, croque fbcius itineris tui .Dixitq; la-cob,Nofti domine mi quod paruulos habeamnbsp;teneros, 8c eues 8c boues f�tas mecum: quasnbsp;fi plus in ambulado fecero laborarc, morien-tur vna diecunfti greges. Pr�cedat dominusnbsp;meus ante l�ruum fiium:8c ego l�quar paula-tim veftigia cius, ficut videro paruulos meosnbsp;pofle, donee veniam ad dominum meum innbsp;Seir. Relpondit Ef�u, Oro te, vt de populonbsp;qui mecum eft, l�ltem focij remaneant vixnbsp;tu�.Non eft,inquit,necefl�:hoc vno tantumnbsp;indigeo, vt inueniam gratia in conlpcdu tuonbsp;domine mi. Reuerfus eft itaque illo die E(�unbsp;itinerc quo veneratin Seir.Et lacob venir innbsp;Socoth: vbi �dificata domo 8c fixis tentorijsnbsp;appellauit nomen loci illius Socoth,ideft ta-bernacula.Tranfiuitquein Salem vrbem Si-chimorum,qux eft in Terra-Chan.ian,poft-quamreuerfiis eft deMelbpotamia Syrix : �Cnbsp;habitauit iuxta oppidum.Emitqucpatrcma-gri in qua fixerat tabernacula, a filijs Hemornbsp;patris Sichern centum agnis. Et eredoibi al-tari, inuocauit fuper illud forti�imil Dcumnbsp;Iftael.

5. Ob T)ina raptum ac�upru, Siclnmitapriue circunei�j � Simeone (ff Leui Dinnefratribittnbsp;perimuntur, at que � reliqu�s lacob filijs T� rbfnbsp;eorum'^afiatur : quapropter Simeon amp; Levinbsp;�patrearguuntur. CAP. xxxiiii.

EGrefla eft autem Dina filia Lix vt vi- A derer mulicres regionis illius.C^acumnbsp;vidift�t Sichern filius Hemor Heuxi,nbsp;princeps terrx illius,adamauitcgt;e�: 8crapuit,nbsp;et dormiuit cum ilia, vi opprimens virgincm.nbsp;Et conglutinata eft animacius c� ea,triftem-que deliniuit blanditijs. Et perg�s ad Hemornbsp;pattern fiium, Accipe, inquit, mihi pucUamnbsp;hancediugem. Quod cumaudiflet lacob ab-Icntibus filijs,ct in paftu pecorum occupatis,nbsp;filuit donee redirent. Egrefio autem Hemornbsp;p�tre Sichern vt loqueretnr ad lacob,ecee filij eius veniebant de agro: auditoq; quod ac-cidcrat,irati fiint valde, eo quod f�dam remnbsp;operatus efl�t in Ilrael, Sc violata filia lacobnbsp;remillicitam perpetrafl�t.Locutus eft itaquenbsp;Hemor ad cos,Sichem filij mei adh�fit animanbsp;filix veftr�: date earn illi vxorem . Et iunga-mus viei�im connubia, filins veftras traditcnbsp;nobis,et filias noftras accipite.Ethabitateno Bnbsp;bilcum: terrain poteftate veftra eft,cxerccte,nbsp;negotiamini,8c po�idete cam,Sed 8c Sichernnbsp;ad pattern 8c ad fratres eius ait,Inueniam granbsp;tiam coram vobis : 8c qu�cunquc ftatueritisnbsp;dabo.augete dotem, 8c munera poftulate, amp;nbsp;libehter tribuam quod petieritis:tantum datenbsp;mihi puellam hanc vxorem. Refjjonderuntnbsp;filij lacob Siehe 8c patri eius in dolo,fx�ien-tes ob ftuprum {broris,Non polTumus faccrenbsp;quod petitis, nec dare fororem noftram ho-mini incircuncilb : quod illicitum Senepha-rium eft apud nos.Sed in hoc valebimus f�-derari,f� volucritis cfi� fimilcs noftri, amp; cir-cunci-


-ocr page 87-

lacob.

cuncidatur in vobis omnis inafctilini f�xus. T�C dabimus amp; accipiehius mutuo filias ve-ftras ac noftras:amp; habitabimus vobifcumjCrinbsp;C niufq; vnus populus. Si autem circuncidi nonbsp;lucritisjtollemus filiam noftra^Sc recedemus.nbsp;Placuit oblatio eor� Hemor, amp;. Sichern filionbsp;cius.Nec diftulit adolefc�s quin ftatim quodnbsp;petebatur expleret; amabat enim puellain valnbsp;dc_, amp;ip{� crat inclytus in omni domo pathsnbsp;fui. Ingre�ique portam vrbis j locuti funt adnbsp;populum^Viri ifti pacifici funtjSc volunt ha-bitare nobifcummegotientur in terra_,amp; exernbsp;ceant eam^quae fpatiofa amp; lata cultoribus in-diget:filias eorum accipicmus vxores j amp; no-ftrasillis dabimus.Vnu eft quo differtur tantum bonum, Si circuncidamus maftulos no-ftros J htum gentis imitantes. Et fubftantianbsp;corumjamp; pecora_,amp; cuda quae po�ident^no-ftra erunt : tantum in hoc acquieftamus, amp;nbsp;habitantes fimul,vnum cfficiamus populum.nbsp;Aflenfiq; ftintomnes^ circuncifis cundis manbsp;ribus. Etecce, die tertio quando graui�imusnbsp;vulnerem dolor eft^ arrcptis, duo filij lacob,nbsp;D Simeon amp; LeuifratresDinae, gladijs,ingref-11 Hint vrbem confidenter:interfelt;ftifque omnibus mafculis,Hcmor amp; Sichern paritcrnc-cauerunt, tollentes Dinam de domo Sichernnbsp;Ibrorcm'luam. Quibus egre�is irruerunt l�i-pcr occilbs c�teri filij lacob : amp; depopulatinbsp;liint vrbem in vltionem ftupri.Oues eorum,nbsp;amp; armenta,amp; afinos,cunlt;ftaq; vaftantes quaenbsp;in domibus amp; in agris erant, paruulos quoq;nbsp;corum amp; vxores duxerunt captiuas. C^ibusnbsp;perpetratis auda�her, lacob dixit ad Simeonnbsp;amp; Leui.Turbaftis me,amp; odiofum feciftis menbsp;Chananxis 5c Pherezseis habitatoribus terrsnbsp;huius.nos pauci lumus: illi congregati per�unbsp;tient me, 6c delebor ego amp; domus mea. Re-Iponderunc. Nunquid vt Icorto abuti debue-relbrorenoftra?

5. p'lt laioi idola fuorum iuxtm Siclem dtfo-, iubente T)omtno ^i�endn in �Beth-el, '^ii �Delora moritur : naf�tur �Bsn-iaminnbsp;turn morte matrii lethel: Ti^iben cum 'Balanbsp;dormif.numerantwr filij lacoh, cuiu^paternbsp;Jfiaacmoritur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CKV. XXXV.

�T� Ntcrcalocutus eft Deus ad Iacob,Surge, I amp; afccndeBeth-el, 8c habitaibi, facq; al-Sup. t j.e. tare Deo quillapparuittibi quando fugie-bas Elaufratremtuum.Iacob vcro conuoca-ta omni domo fua, ait, Abijcite deos alienosnbsp;qui A medio veftri lunt,6c mfidamini, ac munbsp;t�te veftimentaveftra,Surgite,etaftendamusnbsp;inBeth-eljVt faciamus ibi altareDeo,qui ex-audiuit me in die thbulationis mes,8c Ibciusnbsp;fuit itineris mei. Dederunt ergo ei omnesnbsp;deos alienos quos habebant, �cinaures quae

Genefis.

�rat in aurlbus�'eorum�: at illeinfodit eas lub-ter terebinthumjqux eft poft vrbem Sichern. Cumqueprofedticlient,terror Dei inuafitnbsp;omnes per circuitum ciuitatis,8c no liint au-fi perlequi recedentes.Venitigitur lacob Lu- ��nbsp;zam,qux eft in Terra-Chanaan, cognomen-to Berh-el;iple 8c omnis populus cum co.nbsp;Aedificauitq ; ibi altare, 8c appellauit nomennbsp;loci illius Domus-Dei: ibi enimllapparuit ei Sup. it.c�nbsp;Deus cum fugcret fratrem luum.Eodem temnbsp;porcmortua eft Debora nutrix Rebecc�, 8cnbsp;lepulta eft ad radices Beth-el fiibter quercfi:nbsp;vocatumq; eft nomen loci illius Quercus-fianbsp;tus.Apparuit autem iterumDeus lacob poft-quam rcuerlus eft deMelbpotamia Syri�,be-nedixitq; ei dicens, IINon vocaberis vitra la- Sup.ji.f.,nbsp;cob, led ifi-ael eritnom� tuum.Et appellauitnbsp;cum Ilrael,dixitq; ei,Ego Deus omnipotens,nbsp;crelcc 8c multiplicare:gcntes ct populi natio-nfi ex te erunt, reges de lumbis tuis egredien-tur. Terramq; quam dedi Abraham 8c Ilaac,nbsp;dabo tibi 8c lemini tuo poft te. Et rece�it ab Cnbsp;eo ; illcvero erexit titulumlapidcum in loconbsp;quo locutus fuerat ei Deus: libans fupereumnbsp;libamina,8c elFundens oleum; vocanfque nomen loci illius Beth-cl.Egreflusoautem�indenbsp;venit verno tempore ad terram qux ducit E-phratham; in qua cum parturiret Rachel, obnbsp;difficul ta tem partus periclitari c�pit. Dixit-qucei obftetrix,Noli timere,quia 8c hunc hanbsp;bebis filium.Egrediente autem anima pr� donbsp;lare, 8c immin�te iam morte,vocauit nomennbsp;filij fui Ben-oni, id eft filius doloris mei ; pater vcr� appellauit eum Ben-iamin, id eft fi-*nbsp;lius dextr�.Mortua eft ergo Rachel,8c fepul-ta eft in via qu� ducit Ephrat�,h�c eft Bethlehem. Erexitque lacob titulum l�per l�pul-chrum eius : hic eft titul�s monumenti Rachel , vlque in pr�l�ntem diem. Egreflus inde fixit tabernaculum trans Turrem-gregis.nbsp;Cumquehabitaret in ilia regione, abijtRu-j)nbsp;ben, 8c dormiuitcum Bala concubina patrisnbsp;liii : quod ilium minime latuit. Erant autemnbsp;filij lacob duodecim.Filij Li�-.primogenitusnbsp;Ruben,8c Simeo 8c Leui 8c ludas 8c Iflacharnbsp;BcZabulo.Filij Rachel:lol�ph 8c Beniamin.nbsp;Filij Balxancill� Rachelis: Dan 8cNephthanbsp;li. Filij Zelph� ancill� Lis : Gad 8c Aler. hinbsp;funt filij lacob qui nati funt ei in Mefopota-mia Syriae.

Venit etiam ad Ilaac patr� fuum in Mam-bre, Ciuitatem-Arbee, h�c eft Hebron: in qua peregrinatus eft Abraha 8c I�ac. Et comnbsp;pleti l�ntdies Il�ac centum o�teginta anno-rum. Conlumptufque �tate mortuus eft :8cnbsp;appof�tus eft populo fiio l�nex 8c plenus dictum : Sclcpelier�nt eum El�u lacob filijnbsp;fui*

-ocr page 88-

�s. Efau cum yxoribui amp; filiji jrMre laco�f obnimiam �Vtriufqus opulentiam feparatur:nbsp;filiorum Efaugenealo^a cum habitations de-fcribitur. Ckv. xxxvi.

A y I Ae fiint autem generationes �fau^ip-r~| f�eftEdo .Ef�uaccepitvxorcsdefilia '��busChan�an: AdanliaraElonHet-h�ij 8c Oolibamafiliam An� fili�SebeoiiHenbsp;u�i:B�/�mathquoque f�liam Ifrnah�l foro-i.Parai,i.cj-em Nabaiotb.dPeperit autem Ada^ Eliphaz:nbsp;Baf�math genuitRahiiel: Oolibama genuitnbsp;lehus 8c Ihelom 8c Core, hi f�lij Ef�u quinbsp;nati Hint ei in. Terra-Chan�an.

Tulitaut� Ef�u vxores fuas Scfilios 8c ��-liaSj8c omnem animam domus fu�, 8cEibft�-tiam^ 8c pecora^ 8c cun�ta qu� habere poterat in Terra-Chan�an; 8c abijt in alteram regio-Sup.ij.a. nem, recefsitque�fratrefuolacob. llDiuitesnbsp;enim erant valde,8c f�mul habitare non pote-rant: nec fuftinebat eos terra peregrinationisnbsp;eorumpr� multitudine gregum.Habitauitq;

� El�u in Monte Seir^ipl� eft Edom.H� autem funt generationes El�u patris Edom in Mon-I. Para.i.e. j.g_ ggjp^gj- nomina filiorum eiuszEliphaznbsp;filins Adavxoris El�u: Rahuel quoquefiliusnbsp;Baf�math vxoriseius .Fueruntque Eliphaznbsp;filij:ThemanjOmarjSephoj8c Gatha^ 8c Ce-nez ..*Erat autem Thamna j concubinaEli-pbaz filij Ef�urqu� peperit ei Amalec.hi funtnbsp;filij Ada vxoris Ef�u.Filij autem Rahuel.-Na-hath 8cZaraj Sama8c Meza.hi filij Baf�mathnbsp;vxoris Efau. Ifti quoq; erant filij Oolibamanbsp;fili� An� fili� Sebeon^ vxoris Efau^quos genuit eij lehus 8c Ihelom 8c Core.Hi duces fi-lior� Ef�u. Filij Eliphaz primogeniti Ef�u;nbsp;dux Theman^diix Omar^dux Sepho^dux Ce-nez^dux Core, diix Gatha, dux Amalec.hi filij Eliphaz in Terra-Edom,6c hi filij Ada. Hinbsp;quoq; filij Rahuel filij Ef�u.'duxNahathjduxnbsp;Zara,dux Samma; dux Meza. hi autem ducesnbsp;!gt;.}. Rahuel in Terra-Edom : tgt;iftifilij Baf�math

C vxoris Ef�u�.Hi autem filij Oolibama vxoris Ef�u:dux Iehus_,duxlhelom,dux Core.hi duces Oolibama fili� An� vxoris Ef�u. Ifiinbsp;funt filij Ef�u,8c hi duces eorum : ipf� eft E-dom. Ifti funt filij Seir Horr�i ; habitatoresnbsp;i.Para.t.c. Terr�: Lotan 8c Sobal 6c Sebeon 8cAna 8cnbsp;Difon 8c Af�r 8c Dif�n.hi duces horr�i, filijnbsp;Seir in Terra-EdomTadi funt autem filij Lonbsp;tan ; Hori 8c Hernam. erat autem foror Lotan Thamna.Et ifti filij Sobal.Aluan 8c Ma-n�hath 8c Ebalj8c Sepho 8c Onam.Et hi filijnbsp;Sebe�.-Aia 8c Ana.Ifte eft Anaqui inuenit a-quas calidas in folitudine, c� pafeeret af�nasnbsp;Sebeo patris fui.Habuitq; filin Difon, 8c fili�nbsp;Oolibama.Et ifti filij Difon: Hamda 8c Ef�-bam 8c lethran �c Char�. Hi quoq; filij Efer;.nbsp;Balaan 8c Zauan amp; Acan, Habuit aut� fifios

Getiefis.

Dif�n; Hus, 8c Aran.Hi duces Horr�orum: dux Lotan,dux Sobal, dux Sebcon,dux Ana,nbsp;dux Difon, dux Ef�r, dux Dif�n : Ifti ducesnbsp;Horr�orum qui imperauer�t in Terra-Seir.nbsp;Reges autem qui regnauer�t in Terra-Edom Dnbsp;antequamhaberent regem filij Ifrael,fueruntnbsp;hi:Bela filius Beor,nomenquevrbis eius De-n�ba.Mortuus eft aut� B�la, 8c regnauit pronbsp;eo lobabfilius Zar�deBofra.Cumqucmor-tuus efl�t lobab, regnauit pro eo Huf�m denbsp;terra Themanorum.Hoc quoq; mortuo reg-nauitpro eo Adadfilius Badad, quipereufsitnbsp;Madian in Regione-Moab : 8c nomen vrbisnbsp;eius Auith.Cumquemortuus efl�t Adad, re-rnbsp;gnauitpro eo Semla de Mafi-eca. Hoc quoq;nbsp;mortuo regnauit pro eo Saul de fluuio Rohonbsp;both. Cumque 8chic obijf��t,f�ccefiit in rc-gnum Balanan filius Achobor. Iftoquoqucnbsp;mortuo regnauit pro eo Adar, nomenq; vrbis eius Phau:8c appellabaturvxoreius Mec-tabel,filia Matred fili� Mezaab. H�c ergo nonbsp;mina duc� Ef�u incognationibus,8clocis,8cnbsp;vocabulis fuis: dux Thamna, dux Alua, duxnbsp;Ietheth,dux Oolibama, dux Ela,dux Phino,nbsp;dux Cenez, dux Thenian,dux Mapf�r,duxnbsp;Magdiefdux Hiram:hi duces Edom habitantes in terra imperij fui ipf� eft Ef�u pater Idu-m�orum.

S. Jofe^h fratres apudfatrem aceufans, 'vifdque �)mnia narr ans,fratrum odium in� concitat:nbsp;quareprimum dolentes ilium oe�aere, confilionbsp;Judxyendunt Ifnahelitis in/cio i^ubentinbsp;fatre autem lugeturnbsp;nbsp;nbsp;in ^gypto quot;Phuti-

phariyenditur. CAp. xxxvii.

Abitauit autem lacob in Terra-Cha- A n.�an, in qua pater fiius peregrinatusnbsp;eft. Et h� fiintgenerationes eius : lo-

f�ph curaf�decim effet annoru,pafceb3t gre-gem c� fratribus fuis ad hue puer:8c crat/turn filijs Balt�,8c Zelph�-vxorum patris fuiiaccunbsp;f�uitque fratres fuos apud patr� crimine pef-fl mo.Ifrahel autem diligebat lof�ph fupernbsp;mnes filios, eoquodin f�nedutegenuif�ctnbsp;eum; fecitqueei tunica polymitam:Videntcsnbsp;autem


-ocr page 89-

s.

�irtter�cii-mas. ^effundti-ttlKS.

^ietercm.

?.8.

lofephi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Genefis.

14

autem fratres eins quod a p�tre plus cunftis l�nguinem ipf�us ? Melius eft vt venundetut filijs amaretur^oderanteum i neepoterant ei Ifmabelitis, Sc manus noftr� nori polluan-quicquam pacificeloqui. Accidit quoque vt turifrater enim^Sccaro rioftra eft. Acquicue-vifum fbmniii referret fratribus fiiis^qua: cau turit fratres fertrionibus illius.IlEt pr�tereun- p^�j*nbsp;B �maioris odijfeminariumfuit.Dixitqueadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

toSjAuditefbmniummeum quod vidi.Puta- i bam nos ligare manipules in agro : Sc quafi 'nbsp;confurgeremanipul� meum,Scftareveftro�nbsp;que manipules circunftantes adorare mani- �nbsp;pulum me�.Refpondcruntfratres eius^Nuri-quid rex nofter eris aut fubijciemur ditioninbsp;tu�?Ha:c ergo cau� lb mniorum atque l�rmonbsp;num inuidi�e Sc odij fomitem miniftrauit.nbsp;Aliud quoque vidit fomnium quod narransnbsp;fratribus,ait, Vidi per fomnium quafi fbletrijnbsp;C Sc luna. Sc ftellas vndecim adorare me.Qi^dnbsp;cum patri fuo,Sc fratribus retuliflet, increpa-uit eum pater fuus,et dixit^Qirid fibi vult hocnbsp;fbmniii quod vidifti ? nuin ego Sc mater tlia^nbsp;Sc fratres tui adorabimus tefiiper terrain? In-uidebanteiigitur fratres fui ; pater Vero remnbsp;tacitus confyderabat. Cumque fratres illiusnbsp;in pafeendis gregibus patris morarentUr innbsp;Sichern, dixit ad eum Tfrael, Fratres tui pa�nbsp;cuntoues in Sichimis:veni,mittam te ad eos;nbsp;Quo re{pondcnte,Pr;rft� fiimiait ei,Vade_, Scnbsp;vide fi cun�fa profpera fint erga fratres tuos;

D ScpecorazScrenuntiamihiquidag�tur.Mi� fus de Valle-Hebron v�nit in Sichem�nue-ftitque eum vir erraritem in agro Sc interrO-gauit quid qu�reret. At ille refponditTratresnbsp;meos qu�rOj indica mihi vbi palcantgreges.nbsp;DixitqueeivitjReceflerunt de loco ifto: .lU-diui autem eos dicentesj �amus in Dothain.nbsp;Perrexit itaque loleph poft fratres fuos, 8cnbsp;inuenit eos in Dotbain. Qui cum vidifTentnbsp;eum pr�cul,antequam acccderet ad eos/coginbsp;tauerunt ilium occidere. Et mutuo loquebannbsp;tur,Ecce fbmniator venit, venite occidamusnbsp;eum,8c mittamus in cifternam veterem-.dice-mufque,Fera pe�ima deuorauit eum.Sc tuncnbsp;E apparebitquid illiprofintfbmnia fua. Audi-ens autem hocRuben,nitebatur liberate eumnbsp;. demanibus eorum,Sc dicebat,Nonquot;interficianbsp;tis�animam eius, nec^effundatis� �nguinem: fratris tui, amp; fbciare illi,vt fuftites fernen fi-a-fedproijeite eum in cifternainquot;hanc�,qu� eft tri tub. Ille fcicris non nafti fibi filios, intro-in folitudine,manufqueveftrasferuateinno- iens ad VXOrem fratris fbi, fernen fundebat innbsp;xias. hoe autem dicebat, volens eripereeu de terram.-ne liberi, fratri� nomine riafeerentur.nbsp;manibus eorum. Sc reddere patri fuo. Confe- Et idcirco pereu�it eum Doininus, eb quodnbsp;ftim igitur vt peruenit ad fratres fuos , nuda-uerunteum tunica talari, Sc polymita: mif�-runtq; eum in cifternamoveterem, qu� nonnbsp;babesbataquam.Et fedentes vt comederetpa-nemjViderunt If�nab�litas viatbres venire denbsp;Galaad, Sceamelbs eorum portantes aroma-ta,8c refinamjSc fta�t�n in Aegyptum. Dixitnbsp;F ludas fratribus fuis, Qmd nobis prodeftnbsp;fi oecideriinus fr�tremnbftr�^Sccclauerimus

n,to.c* tibus quot;Madianitis� negotiatorib�s, extraberi-tes eum de cifterna, vendid�runt eumlf�nab�nbsp;litis quot;viginti� argenteis : qui duxctui�t e�i innbsp;jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad cifternam,

non inuenit piuerum: amp; (ei�is veftibus per-gens adfratres �ios ait^ Puer non comparetj Sc ego quo ibo ? Tuier tint �utem tiinicam e-ius j amp;c in �ng�inem b�di quem occiderantjnbsp;tinxerunt:mitterites qui ferrent ad patrcmjSc _nbsp;diceretj H�ric inuenimus; vide vtrum tunicanbsp;filij tui f�t^an non. Quam cum agnouiflet pa-ter^aitjT unica filij mei eft,fera pe�ima com�nbsp;dit eum, beftia deuorauit lo�pb. Sci�ifqu�nbsp;veftibuSjindutiis eft cilicio,lugens filiu fuunlnbsp;multo tempore. Congregatis autem cunlt;ftisnbsp;liberis eius vt lenireht dolorem patriSjUoluitnbsp;confolationem accipere: fed ait �efeendaninbsp;ad filium meum lugens in infernum. Et illonbsp;perf�uer�nte in fletu^Madianit� vendideruntnbsp;lofepb in Aegypto Pbutipbari euriuebo Pbanbsp;rabnis magiftro militum.

, ludoi ex yxore Chananiea triluf cept^j^rimum amp; dei�de �cundum Thamarnbsp;io^ulau�t^qutiusmortuM, earn mf�ui ^ro fewnbsp;to eognoutt, quo coneulitu quot;Phares �quot; ^^r�mnbsp;gen�ii. CAP. xxxvili.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

E Odern t�pbre defeendens ludas � fra tri A bus fuis , diuertitad virum Odollami-tcri,nomineHiram . (lViditq;ibi filiam j.piri.i.anbsp;bomiriis Cbanan�i, vocabul� Sua.-Sc acceptanbsp;vxore/ngfefTus eft ad earn. Q^�concepit,amp;:nbsp;peperit filiuni, Sc vocauit nomen eius Her.nbsp;R urfumq ; concepto f�tu, natum filium vocauit Onan.Tertium quoque peperit : qhemnbsp;appellauit Sela.quo nato, p�fere vitra cel�a-uit.Dedit �utem l�das vxoremprimogenitonbsp;fuo Her,nomine Thamar. IIFuit quoque Her ,nbsp;primogenitus Iud�_, nequam in cofpeftu Domini ; Sc ab e� occifus eft . Dixit ergo ludasnbsp;ad Onan filium fuum, Ingredere ad vxorem

fern deteftabilem faceret. Qnam ob rem dixit ludas Tbaiiiar nuruifu�j Eft� vidua in domo patris tui donee crefcat Sela filius meus:nbsp;timebat enim n� Sc ipf� moreret�f �cut filtres eius. Qu� abijtjSc babitauit in domo pa^ Qnbsp;tris fui.Euolutisautem multis diebus mortuanbsp;eIl:quot;Sua� vxor Iudx;qui poft lu��um confbla- quot;fiU�nbsp;tione fufceptajaicedebat ad toniores oui� fuaquot;^*�*'^*nbsp;rum/pls ScHirasopiliogregis Odollamites,nbsp;xnThara-

-ocr page 90-

GenefiSe

IGitur lof�ph du�lus �ftin Aegyptum^ e- A

Phutiphar eunuchus Pha-raonisj princeps exercitus fiii, vir Aegy-ptius de manu Ifmahelitarum, � quibus per-dudus erat. Fuitq; Dominus cum eo,Scerat vir in cun�tis pro/pere agens:habitauitque innbsp;domo dominifiii, qui optimenoueratDominbsp;num eflec� eOj amp; omnia qu� quot;gereret ab eo*nbsp;dirigiin manuillius. Inuenitqueloi�phgra-tiam coram domino EiOj amp; miniftrabatei; anbsp;quo pr�pofitus omnibus gubernabat credi-tamf�didomfb amp;vniuerf�qu�eitraditafue-rant; benedixitq; Dominus domui Aegyptij Bnbsp;propter lol�ph j amp;multiplicauit tain aedibus

dics*8cmulier moleftaerat adolel�enti, 8cil- �leqiiti*' le recufabat ftuprum . AcCidit autem qua-dam die vt intraret lol�ph domum, 8c opcrisnbsp;quippiam ablque arbitris faceret : 8c ilia, ap-prehenla lacinia veftimenti eius,diceret,Dornbsp;mi mecum . Qm r�li�to in manu eius pallio,nbsp;fugit,8c egrelTus eft foras. Cumque vidil��tnbsp;mulier veftem in manibus luis: 8c l� elfe connbsp;tempta, vocauitoad l� homines domus lux,nbsp;amp; ait ad cos,En introduxit virum Hebr��,vtnbsp;ccns,De*viro cuius hrec funt,concepi:cogno- illuderet nobis : ingreflus eft ad me, vt coirct

1 _ O ---^11.� �t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X* W 1 � �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. X% � � IL � * /** 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 *

lofeph.

in Thamnas.Nuntiatuque eft Thamar quod locer illius alccnderet in Thamnas ad tund�-das oues. Qi^ depof�tis viduitatis veftibus,nbsp;airumpl�ttheriftrir.8c mutato habitufcdit innbsp;biuio itineris, quod ducit Thamn� : eo qu�dnbsp;creuift�t Sela, 8c no eum accepifl�t maritum.

D Qiwm cum vidil��t ludas , fulpicatus eft eli� merctricem;operueret enim vultum l��m,nenbsp;agnolceretur. Ingredienfquead eam,aitjDi-mitteme vt coeam tec�melciebat enim qu�dnbsp;nurus lua elTet. Qmrelpondente, Qmd da-bis mihi,vt fruaiis concubitu meoPdixit, Mitnbsp;tam tibi h�dum degregibus.Rurfumqueillanbsp;dicente,Patiar quod vis,l� dederis mihi arrha- propter lol�ph, 8c multiplicauit ta in aedibusnbsp;b�nem,donec mittas qu�d polliceris.Ait lu- qu�m in agris cun�tam eius lubftantiam. necnbsp;das,Quid tibi vis pro arrhab�ne dari? Relpo- quicquam aliud nouerat,nil� pan� quo vclce-dit. Annul um tuum,8c armillam, 8c baculum batur. Erat autem lol�ph pulchra facie, 8c de-quem manu tenes. Ad vnum igitur coitum c�rus �lpe�tu. Poft multos itaque dies iniecitnbsp;mulier concepit.8cfurgensabijt: depol�toq; dominafuaoculosl�iosinlol�ph, 8cait, Dornbsp;habitu quem ftimpferat,induta eft viduitatis mi mecum. Qm nequaquam acquielccns ope

E veftibus. Mifit autem ludas h�dum per pa- ri nephario,dixit ad eam,Ecce dominus meus ftorem l�ium Odolamiten, vt reciperet pig- omnibus mihi traditis ignor�t quid habeat innbsp;nus quod dederatmulieri: qui cum non inue domo l�a:nec quicquam eft quod non innbsp;nill�t earn, interrogauit homines loci illius, mea lit poteftate,vel non tradiderit mihi,pra�nbsp;Vbi eft mulier qu� ledebat in biuio?Relpon- ter te, qu� vxor eius es : quomodo ergo pof-dentibus cun�tis, Non fuit in loco ifto me- lum hoc malum facere, 8c peccare in quot;Domi- quot;DtviO'f'nbsp;rctrix: reuerlus eft ad Iudam,8c dixit ei, Non n� meum�?Huiulcemodi verbis per l�ngulosnbsp;inueni earn : l�d 8c homines loci illius dixe-runtmihinunquaml�difle ibi Icortum . Aitnbsp;E Iudas,Habeat ubi,certe m�dacij arguere nosnbsp;nonpoteft-.ego mil� h�dum quem promil�-ram, 8c tunoinuenifti earn. Ecce autem poftnbsp;tres menl�s nuntiauerunt Iud�jdicentes,Fornbsp;nicata eft Thamar nurus tua, 8c videtur vtc-rus illius intumefcerc. Dixitque ludas, Pro-duciteeamvt comburatur. Qu�cumduce-retur ad p�nam, mifit ad locerum fuum, di-

* - .

Ice cuius fit annulus, 8carmilla, amp; baculus. Qui agnitis muneribus ait, luftior meeft:nbsp;G quia non tradidi earn Selafilio raeo.Attamennbsp;Manh.i.a. ^on cognouit e�. Ilinftante autem par-tu,apparuerunt gemini in vtero: atque in ip-la effufione infanti� vnus protulit manum,nbsp;in qua obftetrixligauit coccinum, dicens, I-fte egredietur prior. Illo ver� retrahente manum egrelTus eft altendixitque mulier, Qj^a-re diuil� eft propter te maceria ? 8c ob hancnbsp;i.Para.i.a. caul�m vocauit nomen eius Phares. Pofteanbsp;cgrelTus eft frater eius, in cuius manu eratnbsp;coccinum:quem appellaui't Zara.

S. pro�er'e ageret lofeph apud herum 7 hu�pharem^cotemnens her amfapiiifde con-cuhitu interpellantem, aaufatUr apud dominum, amp;vncareeremtoritjettur,^hi cujloditnbsp;gra�am tiaSut, ow�mzmot yinUorum curamnbsp;bahet� CAP. xxxix*

mecumxumqueego fucclamafl�m, Scaudif-�ct vocem meam^reliquit pallium quod tcnc-bam, amp; fugit foras. In argumentum ergo fi-deiretentum pallium oftendit marito rcuer-tenti domum, amp;ait, Ingreflus cft ad me 1�r-uus Hebr�us qucmadduxiftijVt illuderetmi- D hixumq; audil��tmeclamarej reliquit palli�inbsp;quod tenebam^Sc fugit foras. His auditis do-minuSj 8c nimium credulus verbis coniugis,nbsp;iratus eft valdejltradiditquelol�ph in carcc- pfj.io^'nbsp;rem , vbi vin�� regis cuftodiebantur, amp; eratnbsp;ibi cl�ufus.Fuit a�tem D ominus cum lol�ph,nbsp;8c niil�rt�s eft illius : 8c d�dit ei gratiam innbsp;conlpedu principis carceris . Qui tradidit innbsp;manu illius vniuerlos vin�tos qui in cuf�'odianbsp;tcncbantur: 8c quicquid fiebat, lub iplb erat.nbsp;Nec nouerat aliquid cun�tis ei creditis;Do-winus enim erat cum illo, 8c omnia opera c-ius dirigebat.

Eunttchirum Tharaon�s tn Mrcere lo�fh

-ocr page 91-

lofephi,

fomnia interpretaties,alterum of�ao re�ituen-duin, alterum �ifpendio �niendumpreedixit: ^ux omnia in Tharaonis natalitio eusnerunt.

CAP. XL.

A T T Is itaque geftis accidit vt peccarent

I ' I duo eunuchfpincerna r�gis Aegypti^ �*� 8c piftor^domino fiio^Iratulquc cotranbsp;eos Pharao (nam alter pincernis pr�eratraiter lt;nbsp;piftoribus) mil�t eos in carcerem principisnbsp;militum J in quo erat vin�tus 8c l�l�ph. At :nbsp;cuftos carceris tradidit eos lol�ph^qui 8c mi-niftrabat eis: aliquatulum temporis fluxerat,nbsp;Scilliincuftodiatenebantur. Vidcruntque 1nbsp;ambo fomnium nofte vna, iuxta interpreta-tionem congruam fibi. ad quos cum introif-let lol�ph manCjSc vidilTet eos triftes^ Icifci-tatus eft eoSjdicens. Cur triftior eft hodie lonbsp;g hto facies veftra'Qui relp onderunt^ So mniunbsp;vidimus, 8c non eft qui interpretetur nobis.nbsp;Dixitque ad eos lol�ph . Nunquid non Deinbsp;eft interpretatio ? referte mihi quid videri-tis J Narrauit prior : pr�politus pincernarumnbsp;fomnium fuum J Videbam coram me vitem^nbsp;in qua erant tres propagines, crelcere paula-tgt;,p. timgt;in�gemmas, 8c poft flores vuas maturef-cerezcalicemque Pharaonis in manu mea.tu-li ergo vuas:8c exprefti in calicem quern tene-bam_,8c tradidi poculuni Pharaoni.Relponditnbsp;lol�phjH�c eft interpretio lomnij,Tres pro-paginesjtres adhuc dies funt_,poft quos recor-dabitur Pharao minifterij tui, reftituettenbsp;in gradum priftinum-.dabifq; ei calicem iuxtanbsp;officium tuumjf�cutant� facereconfueueras.

(2 Tant� memento meh cum tibi benefueritjSe facies mecu milericordiam : vtfuggeras Pharaoni vt educat mede ifto carcere;quiafurtimnbsp;fubiatus fum de terra Hebr�orura,8c hic innonbsp;cens in lacum milTus fum.

vixens piftorum magifter quod prudemter fomnium difloluifl�t^ait. Et ego vidi fomnium, Quod tria caniftra farin� habercm fupernbsp;caput meum:8c in vno caniftro quod erat ex-ccil�usportare meomnes cibos qui fiunt artenbsp;piftoria, auesque comedere ex eo,Relponditnbsp;D lol�phjH�c eft interpretatio fomnij,Tria canbsp;niftra,tres adhuc dies liint; poft quos auferetnbsp;Pharao caput tuum,ac lulpendet te in cruce,nbsp;etlacerabutvolucres carnes tuas.Exindediesnbsp;tertius natalitius Pharaonis erat : qui faciensnbsp;grande conuiuium pueris fuis; recordatus eftnbsp;interepulas magiftri pincernarum, 8cpiftorum principis. Reftituitque alterum in lo-cumjuiiiTi^vtporrigeretquot;ei�poculum:alterumnbsp;fufpendit in patibulo, vt conielt;ftoris veritasnbsp;probaretur. Et tam� fticcedentibus prolperisnbsp;pr�politus pincernarum oblitus eft interpre-tis lui.

�S. 5omnia �Pharaonis de bolus cjz �ieis ynicus

Genefis.

�?

lofc^h inte^retatitsjoti �gypto pr^�atufi ex jifj�tK�h data fibi� Tharaornyxorinbsp;duos��ulitplos antefestemfam� annos.

CW. Wl.

P Oft duos annos vidit Pharao fbmni�. Putabat le ftarc luper fluuitim, de quonbsp;alcendebant l�ptem boues pulchr� amp;nbsp;cral�� niinis:amp; palccbantur in locis paluftri-bus.Ali� quoque l�ptem emerge bant de flu-mine,f�de_,confelt;ft�que macie : �c palceban-turinipl�amnis ripa in locis virentibus de-uoraueruntque eas quarum miralpecies 8c hanbsp;bitudo corporum erat.

Expergefaftus PharaOjrurftim dormiult, 8c vidit alterum Ibmnium.Septem Ipic� pullu-labant in culmo vno plen� atq; formol�:alia�nbsp;quoque totidem Ipic� tenues, 8c pereufl� vrenbsp;dine oriebanturjdeuorantes omnem priorumnbsp;pulchritudinem. Euigilans Pharao poft quienbsp;t�jScfa�lo mane, pauore perterritus^ mil�tadnbsp;tgt;omnes�conie�:ores Aegypti^cunftolquela- gt;.io.nbsp;pientcs:amp; accerfitis narrauit Ibmniumjnec e-rat qui interpretaretur. Tune dem� remini- Bnbsp;Icens pincernarum magifter_,ait, Confiterornbsp;pcccatum me�jratus rex l�ritis fuis^me et manbsp;giftrum piftorum retrudi iufsit in carceremnbsp;principis militum: vbi yna no�te vterque vidimus foinnium;,pr�l�gium futuror�.Erat i-bi puer Hebrceus^eiuldem ducis milit� famu-lus-.cui narr�tes Ibmnia^audiuimus quicquidnbsp;poftea rei probauit euentus. ego enim reddi-tus filin officio meo : amp; ille fiilpenftis eft innbsp;cruce. Pi otinus ad regis imperium edu�l� denbsp;carcerc Tof�ph totonderunt; aeveftemutatanbsp;obtuler�t ei.Cui illeait^Vidi fomnia^neceftnbsp;qui edifl�ranqu� audiui tel�pientifsimeco-ijcere.Relpondit lofeph^Abfq; me Deus ref-pondebitprolperaPharaoni. Narrauit ergo qnbsp;Pharao quod viderat : Putaba me ftare fupernbsp;ripam fluminis^Sc l�ptem boues de amne c�-l�endere^pulchras nimis, 8c obefis carnibus,nbsp;qu� in paftu paludis virefta carpebant. 8c ec-ce^has lequebantur ali� lept� boues^in tant�nbsp;deformes 8cmacilente jVtnunquam taies innbsp;Terra-Aegypti viderim. qu� deuoratis 8c co-fumptis prioribus, nullum l�turitatis ded�renbsp;veftigi� : fed l�mili macie Scfqualore torpe-bant. Euigilans^rurfus Ibpore deprelTus, vidinbsp;fomni�, Septem fpic� pullulabant inculmanbsp;vno plen� atq; pulcherrim�. ali� quoque l�ptem tenues amp; percul�� vredine oriebanturnbsp;� ftipula; qu� priorum pulchritudinem deuonbsp;rauerunt. Narraui coniedoribus quot;fomnium\ �'/imn�a,nbsp;�c nemo eft qui ediflerat. Relponditnbsp;l�ph, Somnium regis vnum eft;qu� falt;3:urusnbsp;eft Deus, oftendit Pharaoni. Septem bouesnbsp;pulchr�_,8cl�ptc Ipic� plen� : l�ptem huber-tatis anni lunt^eandemque vim f�mni com-prehen-

-ocr page 92-

eptemanniveni �faTerra-Aegyp

� lofeph.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Geft�fis.

D prehendunt. Septem quoq; boues tenues at- Af�neth filia Phutipbaris f�cerdotis Helio-que macilent�,qux afcenderunt port: eas, nbsp;nbsp;nbsp;polcos.Vocauitq; nomen prornogenitijMa-

�eptemlj?ic�tenues^amp;ventovr�tepercufl�: naflesjdic�SjObliuifcimefecitDeusomni� f�ptcm anni ventur� font famis.Qui hoc or- laborum meorumjamp; domus patris mei. No-dinecomplebuntur.Eccejleptemanniveniet men quoque ��cundi appellauit Ephraim,nbsp;fertilitatis magn� in vniuerfaTerra-Aegypti: dicens , Crefcere me fecit Deus in terra pau-quos lequentur l�pt� anni alij tant� fterilita pertatis me�.Igitur tranfa�tis ��ptem huber-tis, vt obliuioni tradatur c��ta retro abiidan- tatis annis, qui fuerant in Aegypto, c�per�tnbsp;tia ; confiimptura ert: enim f�mes omn� ter- venire f�ptem anni inopi� : quos pr�dixeratnbsp;ram amp; hubertatis magnitudin� perditura eft Iol�ph:amp; in vniuerlo orbe fames pr�ualuit,nbsp;inopi� magnitudo.C^dd aut�vidifti f�cun- in cundaautem Terra-Aegyptiquot;panis� erat. quot;fumthnbsp;do ad eandem rem pertinens fbmnium:firmi Qm eluriente clamauit populus ad Pharao-tatis indicium eft, eo qu�d fiat f�rmo Dei.etnbsp;velocius impleatur.Nuncergo prouideatrexnbsp;virum f�pientem amp; induftrium , amp; pr�ficiatnbsp;eum Tcrr�-Aegypti. Qm conftituat pr�po-fitos per c�das regiones: amp;quintam partemnbsp;fruduum per f�pt�annos fertilitatis, qui iamnbsp;nunc futuri funt,congreget in horrea:8c om-nefrumentum fubPharaonis poteftatecon-datur,{�rueturquein vrbibus. Et pr�pareturnbsp;futur� l�ptem annorum fami que opprelTura

E eft Aegypt�,amp; noncofiimetur terra inopia. Placuit Pharaoniconfilium amp; cundis minbsp;niftris eius-.locutufque eft ad eos,Num inue-nire poterimus talem virum, qui Ipiritu Dcinbsp;plenus fitrDixit ergo ad lofeph, �^ia often-dit tibi Deus omnia qu� locutus es,nunquidnbsp;f�pientiorem amp; connmilem tui inucnire po-Pfa.io4.b teroPHTueris fiiper domum meam, amp; ad tuinbsp;A�u'^7 V imperium cundus populus obediet:vnonbsp;tantum regni folio te pr�cedam.Dixitqjrurnbsp;fiim Pharao ad Io{�ph,Eccej conftitui tefii-per vniuerlam Terram-Aegj'^pti. quot;tulitqj�an-nulum de manu fua,amp; d�dit eum in manu c-ius:veftiuitq; eum ftolaby�ina,8c collo tor-quem auream circumpofiiit. Fecitq; eum af-quot;fieum.o, eendere fupercurrumfuum''I�cundum�, clamante pr�cone,vt omnes coram eo genu fle-p derent, amp; pr�pofitum elfe feirent vniuerfcnbsp;gt;.io. Terr�-Acgypti. Dixit quoquerexoAegypti�nbsp;ad Iof�ph,Ego fum Pharao:ab{que tuoimpenbsp;rio non mouebitquilquam manu aut pedemnbsp;in Omni Terra-Aegypti. Vertitque nomennbsp;cius,5c vocauit eu lingua Aegyptiaca, Salua-torem-mundi.Deditqucilli vxorem Al�nethnbsp;filiam Phutipharis l�cerdotis Heliopoleos.nbsp;Egrelfus eft itaque lol�ph ad Terram-Aegy-pti(triginta autem annorum erat quando ftenbsp;tit in conlpedu regis Pharaonis) amp; circuiuitnbsp;omnes regiones Aegypti. Venitquefertilitas,nbsp;l�ptem annorum: amp; in manipulos redad� lenbsp;getes congregat� fiint in horrea Aegypti.O-mnis etiam frugum ab�dantia in fingulis vrbibus condita eft. Tantaq ue fuit abundantianbsp;tritici,vt aren� maris co�quarctur, amp; copianbsp;G menfuramexcederet. Natiq; funt lol�ph filij

nem alimenta petens. Quibus illerelpondit, Ite ad Tol�ph; amp; quicquid iple vobis dixerit,nbsp;facite. Crelcebat autem quotidie fames in o-mni terra : aperuitq; lol�ph vniuerl� horrea,nbsp;amp; vendebat Aegyptijs:nam amp; illos opprelle-ratfames. Omnesqueprouinci� veniebantnbsp;in Aegyptum,vt emerent elcas,amp; mal� inopi� temperarent.

J. Fratres lofeph in �^yptum fro emendif frumentis � p�tre mi�i ah eo cognofuntttr^Mnbsp;dtirttis tra^antur, amp; in tarceretn conijtiun-turStandern Simeone tn'vinculi4 reltSoreutrnbsp;ttintur,pecuniam infacets y na cum jrumentonbsp;infij refer entes,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. XLi i.

AVdiensautem lacob quod alimenta A x^enderentur in Aegypto, dixit filijsnbsp;fuis. Quare negligitis ? audiui quodnbsp;triticum v�nundetur in Aegypto: delcedite.nbsp;Sc emite nobis neceflaha, vt po�imus viue-rc,amp;non confiimatur inopia. Delcendcntesnbsp;jgiturfratres lol�ph decern,vt emerentfru-menta in Aegypto , Ben-iamin domi reten-to alacob,qui dixerat fratribus eius,Ne fortenbsp;in itinere quicquam patiatur mali:ingre�inbsp;fiint Terram-Egypti cum alijs qui pergebantnbsp;ad cmendum. Erat autem fames in Terra-Chanaan.Et lol�ph quot;erat princepsin '�rra-Aegypti�,atque ad eins nutum frumentapo-pulis vendebantur. C umq ue adorafl�nt eum �nbsp;fratres fui, Scagnouift�teos, quafi adalic-nos duriusloquebatur, interrogans eos, Vn-de veniftis ? Qm relponderunt, De Terra-Chan�an,vtemamus vidui necel��ria.Et tarnen fratres ipl� cognolcens, non eft cogni-tus abeis.Recordatulqj Ibmniorum qu�ali-qu�do viderat,ait ad eos, Exploratores eftis:nbsp;vt videatis infirmiora terr� veniftis.Qm di-xerunt,Non eft ita domine,l�d l�rui tui venenbsp;runt vt emerent cibos.Omnes filij vnius viri ,nbsp;fiimus:pacifici venimus, nec quicqua famuli Cnbsp;tui machinantur mali.Qmbus illerelpq^dit.nbsp;Aliter eft:immunita terr� huius conlyderarcnbsp;veniftis,At illi dixerunt,Duodecim,inqui�t,nbsp;l�rui tui fratres fumus,filij viri vnius in Ter-ra-Chanaan: minimus cum p�tre noftro eft,nbsp;Inf. 45, c. duo antequani veniretfames:quos peperit ei alius non eft fuper.Hoc eft,ait,quod locutusnbsp;fum.


-ocr page 93-

lofeph. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Genelis.

ftim,Exploratores eftis. lam hunc experime- feretis:lh me h�c omnia mala reciderut. Cui turn veftri capiam:per faluteth Pharaonis no refpondit Ruben^Duos filios nleos ihterfice,nbsp;egrediemini hihc, donee veniat frater veftef fi non reduXero ill� tibi : trade ilium in maniinbsp;minimus.Mittite ex vobis vnum, amp; adducafnbsp;eum:v�s autem eritis in vinculiSjdonec pro-bentur quae dixiftis vtrum vera an falfa fint;nbsp;alioquin perfalutem Pharaonis explOratoresnbsp;eftis . Tradidit ergo illos cuftodiae tribusnbsp;diebus. Die autem tertio edu�tis de carcere,nbsp;D �ait,Facite quae dixi^Se viuetis:Deum enim ti-meo. Sipacifici eftis frater veftervhus lige-tur in carcere ; vos autem abite, amp; ferte fru-menta qux emiftis, in domos veftras ; amp;fra-trem veftrum minimum ad me adducite, vtnbsp;po�im veftros probare fermohes^Sc nonmo-riamini.Fecerunt vt dixerat^amp;locuti funt adnbsp;inuicem, Merito h�c patimur, quia peccaui-mus in fratrem noftrum,videntes anguftiamnbsp;anim� illius dum deprecareturnos, amp;nonnbsp;audiuimusfidcirco venit fuper nos ifta tribunbsp;latiOjE quibus vnuSjRuben_,ait, Nunquid nonbsp;E dixi vobis�.llNolite peccarein pueruni:amp;; noh

�?� jz.i audiftis me? en languis eins exquiritur. Ne-feibant ��t qu�d intelligeret lof�ph: eo quod per Interpretern loqueretur ad eos. Auertitq;nbsp;f�parumper, 8cfl�uit; Screuerfuslocutus eftnbsp;adeos.Tollenfque Simeon,8c ligans illis pr�nbsp;l�htibusjufsit mihiftris vt implerent eoriimnbsp;f�ccos tritico, amp; reponerent peeuhias fingu-lorum in f�cculis fiiis, datis fupr� cibarijs. innbsp;via:qui fecetuntifa. At illi portantes frumennbsp;ta in afinis fuis^profe�lif�ntj Apertoq; vnusnbsp;l�ceo vt daretiumento pabulum in diuerfb-^nbsp;riOjCOhtemplatus pecuniam in ore iacculhdi-xit fratribus fuis, Reddita eft mihi pecunianbsp;���w.7. *en habeturiiifacco. Et obftupefa�li, turba-tiq j mutuo dixer�nt, Quidnam eft hoc quod. quoque dixit patri fu�,Mitte puer

P fecit nobis Deus? Veneruntque ad lacob pa-trem luum in Terrain-Chanaan, 8c narraue- riamurnos amp; paruulinoftri . Eg�fufcipio runt ei omnia qux accidifient fibi, dicente^jnbsp;Locutus eft nobis dominus terr�e*dur�,8c pUnbsp;tauit nos explorato,resgt;cfie prouinci�. Cuinbsp;refpondimus ; Paeifici fiimuSjhec vllas moli-mur infidiaSiD�odecirh fratres vno patre ge^jnbsp;niti fumustvnus non eft fuperiminimus cumnbsp;patre hoftro eft inTerra-Chahaan. Q^iaitnbsp;nobisj Sic probabo quod pacificifitis, Fratrenbsp;veftru vnum dimiftite apud me;8� cibari� donbsp;mibUs veftris n�cefiaria fumite^ Sc abite, fra-treihq;veftrum minimum adducitead mCjVt niftis inf�ceulis,reportate,ne fort�errorefa-tenetur in vineulisjtecip�re pofiitis, ac dein-

�-11

diiftisCUfr�menta effunder�t,fihguli repere- tremveftrum qu�tenetoin vinculis�,8�hunc runtihor�faccorumligatas pecuni�s: exterrt. Ben-iamimeg� autem quafiorbatusabfquelinbsp;tifq � fimul omnibus,dixit patei lacob, Abfqj. beris ero .Tuletunt ergo viri muiiera, amp; pecunbsp;liberis me efie feciftis, lof�phhon eft fuper, niaduplicem,8c Ben-iamin : delc^^f^^^i�hntqjnbsp;Sirae� tenetur in vinculis, amp; B en-iamin au^ in.Aegypt�mi�s ftcterunt cora lof�ph. Quosnbsp;cuin

16

mea, amp;ego eunitibi reftituain. AtiIlc^Noii defcendetj inquit^ fililis meus vobifcum: frater eius mortuus eftj amp; ipfr folus remanfit. finbsp;quid ei aduerfitatis acciderit in terra ad quardnbsp;p�rgitisjdeducetis eanos meos cum dolore adnbsp;iiifer�s.

5. Cogente fame eegre im^etrarunt fratres Io~ fe^h ap�tre,yt in �gyptum reuertentes atmnbsp;m�neribns ac dupUcipeamiaj �Ben-ta.minfe-aim diicerent:^tii, edu^o Simeone de car cerenbsp;fmul epiilatifiint cum lofepb,

CAP. X tin.

INterim fames omnem terram vebenieter A preniebat. Confiimtifque cibis quos exnbsp;AegyptO detulerantj dixit lacob ad filio�nbsp;frioSjReuertiminijet emite nobis pauxill� ef-carum.Relponditludas, Denuntiauit nobisnbsp;vir ills fub atteftatione iurifiurandi_,diceSjNonbsp;videbitis facie meam hifi fratferti vefrr� minimum adduxeritis vobifrum. Si ergo vis eunbsp;niittere nobilcum^pergemus pariter amp; eme-irtus tibi neceflaria.Si aiitem non visj non ibi-niits; vit enim (vt fiepe diximus) denuriti��itnbsp;nobiSjdic�sJlNoh videbitis facicm rneaih abfr Sup.4iJinbsp;quefratreveftrO mihirriO.Dixiteis.Ifrael^ln �nbsp;meam hoc feciftis mileriarh vt indicaretis einbsp;Scaliumhaberevosfratrcm. At illi refponde-runt J Iilterrogauit nos homo per ordinetn,nbsp;noftiiam progeniemrfipatdr viueret : fi habe-fenius fratrcmiSc n�s reipondiihuseicohfe-qitenter iuxta id quodfucrat frilcitatus ; nhn-quid fcire poteramus quod didiirus effet,nbsp;Adducitefratrcm veftrum vobifcum ? luda�

�ummecuni vt proficifcaraur, amp; pofsimus viuereme mo-tnbsp;puerum;de manu mea require illum.nifi redunbsp;xero amp; reddidero eum tibfero peccati reus in.nbsp;te omni tempore.Si non intercefsiflet dilatio,nbsp;� iam vice altera veniflemus.Igitur Ifiael paternbsp;eorum dixit ad eos . Si fic necefle eft, facite qnbsp;quod vultis:fiinaitede optirhis terr� frugibusnbsp;in vafis veftriSjSc deferte virO munera,modi-cum refin2e,amp; niellis,amp; ft�raGis,ftaaeSjamp; te-rebinthi,8caihigdalarum. Pecuniarh quoqu.enbsp;duplicem ferte vobifcum: amp; illam quam inuc

fciam quod noh fitis exploratorestSc ift� qui. �fc� fit. Sed amp; fratrerrt veftrum tollite amp; ite ad tenetur in vineulis,recip�re pofsitis, ac dein- virum, Deus a�t meus omnipotes faciat vo-G cepS;qu�vultis,emehdihabea'ti51iccnti�.Hisi biseumplacabilemtamp;remittatvobifcuhifra-

-ocr page 94-

cum illevidifl�t, ScBeiviaminlitnuIpnece* pit difpenf�tori domus fux^ dicens Introdu�nbsp;viros domum, occide viftimas 8c inftrucnbsp;conuiuium-.quoniam mecum funt comefturinbsp;meridie. Fecit illeficutfueratimperatum,,nbsp;introduxit viros domum. Ibiqueexterriti_,di-xerunt mutuo^Propter pecuniam quam retunbsp;limusprius infaccis noftris^ introduchi fu-mus ; vt deuoluat in nos calumniam, 8c violenter fuEijciatferuituti 8cnoSj8c afinos no-ftros.Q^m ob rem inipfis foribus acceden-tes ad dupenlatorem locuti funt, Oramus donbsp;Sup.41.3. minevtaudiasnos, lllamant� defcendimus

E vt emeremus elcas. Qmbus emptis,cum -vq-niflemus ad diuerfori� aperuimus faccos no-ftros, Si. inuenimus pecuniam in ore l�cco-rum ; quam nunc eodem pond�r� reportaui-mus.Sed 8c aliud attulimus argentum,vt ema *gt;� F mus qu�gt;nobis�neceflaria f�ntmon ell in nonbsp;lira conlcientia quis poluerit earn in marfir-pijs noftris.At ille relpondit. Pax vobilcum,nbsp;nolite timere:Deus vefter, 8c Deus patrisnbsp;veftri dedit vobis thelauros in laccis veftris.nbsp;nam pecuniam quam dediftis mihi proba-tam J ego habeo . Eduxitqqeadeos Simeon.

F Et introduftis domum,attulit aquam,8c laue runt pedes luoSjdeditque pabulum afinis eo-rum. Illi vero parabant munera,donec ingre-deretur loleph meridie.audierantenim quodnbsp;ibi comefturi eflentpanem. Igitur ingreflusnbsp;eft loleph domum ftiam, obtuleruntque einbsp;munerajtenentes in manibus fuis :8c adorauenbsp;runt proni in terram. At ille dementer refalunbsp;tatis eis,interrogauit eoSjdicens, Sanulheeftnbsp;pater vefter lenex, de quo dixeratis mihi,ad-'' hue viuit.�Quirelponderunt, Solpeseftler-uus tuns pater nofter _,�adhuc viuit.Et incur-uati, adorauerunt eum. Attollens autem lo-feph oculoSjvidit Bcn-iamin fratremluumnbsp;vterinumjCt ait,Ifteeft fratervefter paruulus,nbsp;de quo dixeratis mihi ? Et rurliim. Deus, in-quit,milereatur tui fili mi.Feftinauitq;,quianbsp;comota fuerantvilceraeiusfuperfratrefuo,nbsp;' 8c erumpebant lachryma:: 8c introiens cubi-(3 culiim flcuit.Rurfumque lota facie egrelTus,nbsp;continuit le,8c ait,Ponitepanes. Quibus ap-pofitis,leorfum loleph, 8cleorlum ftatribus,.nbsp;Aegyptijs quoque qui velcebantur l�mul,nbsp;leorfum(illicitum eft enim Aegy'ptijscomc-dere cum Hebr�is, 8^ prophan� putat huiuf-cemodi conuiuum) ledern t coram eo primo-genitus iuxtaprimogenitafua , 8c minimusnbsp;iuxta �tatem luam.Et mirabSturnimis,lum-ptis partibus quas ab eo acceperant : maior-quepars venit Ben-iarain,ita vt quinque parnbsp;tibus excederet.Biberuntq j. Sc inebriati fiintnbsp;cum eo.

�S. lofej^h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuQ infaccu'Ben-M-

Genefis.

min, reuocatosab innere fratresfnrti arguit^ Judas autem^rlt;}�Ben-iaminfeinferttitutemnbsp;offert.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. XL 1 III�

PR�cepit autem loleph dilpenlatori domus lu�, dicens , Impie l�ccos eorum A frumento, quantum polTunt capere; 8cnbsp;pone pecuniam fingulorum in lummitate lacnbsp;ci. Scyphum autem meum argenteumjSc pretium quod dedit ti�itici, pone in ore lacci iu-nioris.fa�lumque eft ita . Et orto mane, di-mi�ifunt cumafinis luis,Iamque vrbem ex-ierant,8c procelleratpaululum :quot;tunc�Iolephnbsp;accerfito dilpenlatore domus, ait. Surge, in- quot;o�,./.nbsp;quit, 8c perlequere viros:8c apprehenfis dici-to, Q^re reddidiftis malum pro bono Scy-phus quern furati eftis, iple eft in quo bibit Bnbsp;dominus meus. Sein quo augurari lolet : pef*nbsp;limam rem feciftis.Fecitillevt iullerat.Etap-prehenlis per ordinem locutus eft. Qui ref-ponderunt, Quare fic loquitur dominus nofter, vt lerui tui tantum flagitij commilerint?nbsp;Pecunia quam inuenimusin fummitate lac-cofum, reportauimus adtede Terra-Cha-naan:et quomodo conlcquens eft vt furati fi-mus dedomodomini tui aurum vel argentum? Apud quencunque fuerit inuentum lernbsp;uorum tuorum quodqu�ris,moriatur,8c nos Cnbsp;erimus lerui domini�noftri. Qui dixit eis,Fi-at iuxta veftram lententiam : apud quencunque fuerit inuentum,iplefit leruus meus, vosnbsp;autem eritisinnoxij. Itaque feftinato deponentes in terram l�ccos, aperuerunt linguli.nbsp;Quos Icrutatus, incipiens � maiore vlque adnbsp;minimum,inuenit Icyphum in lacco Ben-ia-min. Atilli lei�is veftibus, oneratisquerur-�im afinis,reuerfi luntinoppidum,Primufq;nbsp;ludas cum fratribus ingreflus eft ad lolephnbsp;(necdum enim de loco abierat)omnesque ante eum pariter in terram corruerunt. Quibusnbsp;ille ait. Cur fle agere voluiftis ? an ignoratis Dnbsp;quod non fit fimilis mei in augurandi ftien-tia? Cui ludas. Qmd relpondebimus , inquitnbsp;domino meo ? vel quid loquemur, auciuft�nbsp;poterimus obtendcre? Deus inuenit iniquitanbsp;tern leruorum tuorum;en omnes lerui fumusnbsp;domini mei, 8c nos, 8c apud quern inuentusnbsp;eft Icyphus. Relponditq; loleph,Abfit � rilenbsp;vt fic agam:qui furatus eft Icyphum, iple fitnbsp;leruus meus, vos au t� abiteliberi ad patr� ve-ftr�.Accedenstgt;a�t�propius ludas,confid�ternbsp;ait,Oro domine mfloquatur leruus tuus ver-b� in auribus tuis, 8c ne iralcaris famulo tuo: 'nbsp;tu es enim poft Pharaonem dominus meus.nbsp;Interrogafti II prius l�ruos tuos, Habetis pa-trenx aut fratrem?et nos relpondimus tibi do- Sup.4*�**nbsp;mino meo, Eft nobis pater l�nex,8c puer parnbsp;uulus, qui in l�nedute illius natus eft, cuiusnbsp;vterinus frater mortuus eft : 8c ipfum lolum

habet


-ocr page 95-

�7

Genefis.

vt ref�rueminifuper terram^Sc efcas ad viu�-dum habere pofsitis.Noii veftro confilio, fed Dei voluntatc hue milTus fum : qui fecit me Gnbsp;quafi patrem Pharaonis, amp; dominum vniuernbsp;fe domus eins, acprincipem in omniTerra-Aegypti.Feftinate^Scalc�dite ad patrem me�nbsp;8c dicetis ei, l��c mandat filins tuus �ofeph^nbsp;Deus fecit me dominum vniucrl� Terr�-Ae

in Terra-GeiTen-.eriSqueiuxtame tu j amp; filij Igt; tui^ amp; filij filiorum tuorum, oues tu�, amp; ar-menta tua^Sc vniucrla qu� po�ides.lbique tenbsp;pa{cam(adhuc cnim quinqj anni refidui funtnbsp;farnis)ne amp;: tu pereas,amp; domus tua^Sc omni�nbsp;qu� pofiides . En oculi veftri amp;oculi fratrisnbsp;meiBen-iamin vid�tquod os meu loquatur

� 7'

plexatus rccidiiiet inc�llumBen-iaminfra-

i.*

lofeph.

habet mater fua, pater ver� tencr� diligit c�. Dixiftiqj f�ruis tuis, Adduciteeum ad mc,8c

P pon�oculos meos fuper ilium. Suggefsimus domino mcOjN� poteft puer relinquere p�tre

Supr.4j,� fuum.�

enim ill� dimif�rit, morietur. IlEt di-xifti f�ruis tuiSjNif� venerit frater vefter mini mus vobifcum,nonvidebitis amplius faciemnbsp;meam.Cumergo afeendiffemus ad famulumnbsp;tuum patrem noftrum, narrauimus ei omnia gvpcr.dcfc�de ad me, ne mor�ris, 8c habitabisnbsp;qu� locutus efl dominus meus . Et dixit pa- 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*'

ter nofter, Reuertimini, 8c emite nobis parti tritici.Cui diximus,Irenon pofTumus; fi frater nofter minimus defeenderit nobifeum,nbsp;proficilcemur fimul; alioquin ill o abfente,n�nbsp;audemus viderc faciem viri. Ad qux illc ref-Snpr.p.�. pondit, llVosfcitisquod duos genueritmihi

G vxormea.Egreffuseft vnus,8cdixiftis,Beftia ad vos . Nuntiate patri meo vniuerf�m gloid� deuorauit eum:8c hucufqj non comparer. Si meam, 8c cun�ta qu� vidiftis in Aeg^^pto; fc-tuleritis Sciftum, 8c aliquideiinviacontige ftinatc,8cadduciteeum ad me.Cumque am-rit,deducetis canos meos cum m�rore ad in- plexatus recidii�et in collum Ben-iamin fra-feros.Igitur fi intrauero ad f�ruum tuum pa- tris fui,fleuit ; illo quoque fimiliter flente fu-trem noftrum,8c puerdefuerit, ( cum anima per collum eius.Ofculatusque eft lof�ph omnbsp;illius ex huius anima dependeat ) videritquc n�s fratres fuos,8c plorauit fuper fingulostnbsp;eum non elfe nobifeum, morietur, 8c dedu- poft qu� aufi funt loqui ad eum. Audit�mq;nbsp;cent famuli tui canos eins c� dolore adinfe- eft 8c celebrif�rmonevulgatum in aula regis,nbsp;tgt;.�. ros.Ego propri� feruus tuus gt; fim�qui in mea Venerunt fratres lofeph, 8c gauifus eft Pha-Supr.^j.b huncrecepifid�,8cfpopondi,dicens,llNifi re 'raoatqueomnis familiaeius.DixitqueadIonbsp;duxero eum, pcccati reus ero in patrem me� feph vt imperarct fratribus fuis, dieens,One-omnitempore.Manebo itaq; f�ruus tuus pro rantes ium�ta,ite in Terram-Chan�an:8c toinbsp;pueroin minifter�o dominimei,8c puer afc�- lire inde patr� veftrum 8c cognationem, 8cnbsp;dat.c� fratribus fuis. N� enim pofTum redire venitcadme : amp; ego dabo vobis omnia bonanbsp;ad patrem me� abf�nte puero; ne calamitatis Aegypti, vt comedatis medullam terr�. Pr�-qu� opprelTura eft patrem meu,teftis afsift�. cipeetia vttollant plauftra de Terra-Aeg^'ptinbsp;5. Jofephfe fratribtn manifeflat, eos^ territos^ adfubue�tioncm paruulorum fuorum ac connbsp;cumofciilo amplcxatur: quare TlMrao yn� iugum; �C dicito, Tollite patrem veftrum, 8cnbsp;(um fota domo fila exultans^praceft yt aduo properate quantocyus venientes. Nec dimit-ceturpatercum '\iniusrfa domofua in ^egy- tatis quicquam de fupelleftili veftra;quia omnbsp;ptumddemmultis'Verbis denunciat Iofph,fa n�s opes Aegypti,veftr� crunt. Feceruntqusnbsp;trefque multMdonatot muneribw adpatrem filij Ifiael vt eis mSdatum fuerat. Quibus de-remittit. cap. xlv.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ditIof�phplauftra,f�cundumPharaonisim-

A�T^'TOnf� poter at vitra cohibere lof�ph perium;8c cibaria in itinere. Singulis quoque multis cor�m aftantibus-.vnde prxce- proferri iufsit binas ftolas : Ben-iamin verdnbsp;�A*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pit vt egrederctur cun�li foras , 8c nul d�dit trecentos argenteos cum quinque fto-

lus intereffet alienus agnitioni mutu�.Eleua lis optimis : tantundem pecuni� 8c veftium uitq; vocem cum fletu;quam audier�t Aegy- mittens patri f�o, addens quot;eis� afinos decem **'���*nbsp;ptij,omnisq; domus Pharaonis.Et dixit fratri qui fubueher�t ex omnibus diuitijs Aegypti,nbsp;bus fuis,Ego fum lofeph ; adhuc pater meus amp; totidem afinas,triticuih in itinere,pat�esq;nbsp;viuittNon poterant refpondere fratres nimio portantes.Dimifit ergo fratres fiios; 8c profi-terrore perterriti. Ad quos ille dementer,Ac- eifeentibus ait, Ne irafeamini in via. Qui af- G

B cedite,inquitjad me. Et cum accefsiffent pro- cendentes ex Aegypto, venerunt in Terram-

Aau.7.b. p�JlEgo fum, ait, lof�ph frater Vefter, quem Chan�an ad patrem fuum lacob. Et nuntia-vendidiftis in Aegyptum.Nolitepau�rc, neq; ueruntei, dieentes, lofephofilius tuus�viuit: vobif�durum effe videatur qu�d vehdidiftis 8c ipf� dominatur in omni Terra-Aegypfi�nbsp;�ufr. $ o.c. me in bis regionibus ; llpro f�lute enim veftra Qt�o audito lacobjqu�fi de graui fbmno eui-^nbsp;luifit me Deus ante vostgt;in Aegyptum�. Bi�- lans,tamenn� credebat eis.Illi econtra r�f�r�nbsp;niumeft enim qu�d e�epit fames effe in ter- bantomnem ordineni rei.C unique vidiffetnbsp;ra;8c adhuc quinque anni reftant.* quibus nec plauftra 8c vniuerfa qu� mif�rat, reuixit fpirinbsp;atari poterit,nec meti, Prxmif�tque meDeus tus eius.�c ait, Sufficitmihi fi adhuc lof�phnbsp;G filiua

-ocr page 96-

lacob. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Genefis.

fi�ius meus viuit; vadam 8cvidcboilium an- Cob.omnes an�mx f�ptem. Cundsqu� an�-tequam moriar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m� qu� ingrefl�e funt cum lacob in Aegy-

S. Jacob renouata quot;Deifromt�ione cum yniuer ptum, 8c egrefl�e funt de f�more illius, abfq; �sfilijsac nefotibus, quorum nomina recen- vxoribus filiorum cius:f�xaginta f�x.Filij au-fenturftn }�gyftum defeendit: cui occur- tem lof�ph qui nati funt ei in Terra-Aegy-rens Jofefb fuadefvtJ^haraonifepaftoreso- pti,animxdu�.llOmnesanim� domus lacob Deut.��'nbsp;ttium �icant.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qu� ingrefl�e funt in Aegyptumjfu�re f�ptua

CAP. XL VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ginta. Mifit aut� ludam ante f� ad Iof�ph,vt

A �pVRofeeftusq; Ifrael cum omnibus qu� ha nuntiaretei,8cilleoccurreretin Gef��n.QmS D bebat, v�nit ad Putcum-iuramenti: 8c cumperuenifl�t,iunAo lof�ph curru fiio, af-*** madatis ibi vidimis Deo patris fui If� cendit obuiam patri f�o ad eundem locum:nbsp;ac, audiuit eum per vifionem node voe�tem videnfq; eum,irruit fuper collum eius, 8c in-f�,8c dicentem fibi,Iacob,Iacob.Cuirefpon- ter amplexus f�euit. Dixitq; pater ad lof�ph,nbsp;dit,Ecccadf�m.Ait illi Deus,Ego fum fortif lam l�tus moriar, quia vidi raciem tuam , 8c


^gyptum dejcendit: cui occur- tem lofeph qui nati funt ei in Terra-Aegy-� l�Moet'vt^harMnirepalloreso- p�.animxdu�.llOmnesanim� domus lacob


i�mus Deus paths tuimoli timerCj dei�ede in q^dain gentem magnam faciamnbsp;te ibi. Ego defcendam tecum ill uc, amp; ego inde add ucam te reucrtentem: lo��phquoquenbsp;A�u.7 b manus f�as fuper oculos tuos.Surrcxitnbsp;autem lacob � Puteo-iuramenti : tuleruntq;nbsp;eum f�lij c� paruulis Sc vxoribus fuis in plaunbsp;ftris quJC mif�rat Pharao ad portandum f�-nem^Sc omnia qu� poff�derat in Terra-Chanbsp;n�an ; venitque in Aegyptum cum omni f�-mine fuo,filij eius^�c nepoteSjfiiixjSc cundanbsp;l�mul progenies .Hxc funt autem nomina fi-B Jiorum Ifrael qui ingre�i funt in Aegyptum,nbsp;Exo.�.ar.4. ipf� cum liberis fuis. llPrimogenitus Ruben.

Filij Ruben Henoch amp; Phallu amp; Hefron amp; Num.KS.a Charmi.llFilij Simeon; lamuel amp; lamin* SiCnbsp;ttiamt. J lachin 8c Sohar,8c Saul f�lius Cha-�.Para.j.a nanitidis. (IFilij Leui ; Gerfbn 8c Cahath 8cnbsp;i.Para.4.e Merari. HFilij luda :Her 8c Onan 8c Sela 8cnbsp;phares 8c Zara.mortui funt autem Her 8c O-nan in Terra-Chan�an.Natiq; funt filij Phanbsp;i.Para.tf.3 resiHefron 8cHamul.llFilij If�chanTholaScnbsp;vUr. i.a. gj JqIj g^ Simeron. Filij Zabulon: Sa-Sup.jS.a. red 8cElon 8clahelel. hifilij Li� quos ge-i.Par./.a.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mefbpotamia Syrix cumDinafilia

fua.omnes anim� filiorum eius 8c filiarum, triginta tres.Filij Gad:Sephon 8c Aggi 8c Efenbsp;i.Para.7.f. bon 8c Suni 8c Heri 8c Arodi 8c Areli. (IFilij

Af�r : lamna 8c lef�a 8c leffui 8c Beria, Sara quoq; fbror eorum.Filij Beha: Heber 8cMel-chiel.hi filij Zelph�, quam d�dit Laba Li� fi-lix fiix. et hos genuit lacob f�decim animas.

C Filij Rachel vxoris Iacob;Iof�ph et Ben-ia Sup. gt;4.f. min.IlNatiquefiint lof�ph filij in Terra-Ae-gypti, quos genuit ei Afeneth filia Phutiphanbsp;ris facerdotis Heliopoleos : Manafl�s et E-phr�im.

i.Par.7.b. HFilij Ben-iamin : Belaet Bechor et Asbel amp;.8.a.nbsp;nbsp;gf G�ra et Naaman et Echi et Ros et Mo-

phim et Ophim et Ared.hi filij Rachel quos genuit Iacob;omnes animx, quatuordecim.nbsp;Filij Dan: Huf�m. Filij Nephthali : lafiel etnbsp;Guni et lef�r et Sallem.hi filij Bal�, qua d�dit Laban Racheli fill � fuxxt hos genuit la-m�qu� ingrefl�e funt cum lacob in Aegy-

fuperflitem te relinquo.At ille locutus efl ad fratres fuos, 8c ad omnem domum patris fui,nbsp;Afcendam,8cnuntiabo Pharaoni : dicamquenbsp;ei, Fratres mei 8c domus patris mei qui erantnbsp;in Terra-Chan.aan venerunt ad me : 8c funtnbsp;viri paftores ouium, curamque habent alen-dorum gregum: pecoraf�a, 8c armenta^Sc o-mnia qu� habere potuerunt, adduxerunt f�-cum.Cumq; vocauerit vos,8c dixerit. Quodnbsp;eft opus vefirum? refpondebitis, Viri pafio-res fumus f�rui tui, ab infantia noftra vfqucnbsp;inpr�fenSj8c nos Sc patres noftri.Hxc autemnbsp;dicetis, vt habitare po�itis in Terra-Gef��n:nbsp;quia deteftantur Aegyptij omnes paftoresnbsp;ouium.

Introdti^Q lacol cum filijs ad Tharaonem terra GeJJin conced�ur: fames tantumpren�tnbsp;/�^ptum, �fVeditMpecoribuiterram lt;^uo~nbsp;que 'Venderefnt coaBi:quo faBuefiyt quintanbsp;farsfru�uum regilu^ �gyftiferfetuo ce-dat,fraterquam infojje�ionibw facerdotum,nbsp;Tojlannos feftendeam Jacobflurim�dita-tus adiurat lofttfh de�ta fefultura.

CAP. XL VII.

INgreflus ergo lof�ph nuntiauitPharao-nfdicens, Pater meus 8c fratres, oues co-rum 8c armenta Sccunda qu� po�ident, venerunt de Terra-Chan�an : Sc ecce confi-ftunt in Terra-Gef��n. Extremes quoq; fra-trum fuorum quinque viros coflituit coramnbsp;rege: quos ille interrogauit. Quid habetis o-peris? Refponderunt, Paftores ouium f�musnbsp;f�rui tui, 8c nos 8c patres noftri. Ad peregri-nandum in terram tuam venimus : quoniamnbsp;non eft herbagregibusf�ruor� tuorum,ingranbsp;uefeente fame in Terra-Chan.aan;pctimufq;nbsp;vt ef�� nos iubeasof�ruos tuos�in Terra-Gef- gt;.�.nbsp;f�n.Dixititaqucrex ad lof�ph, Pater tuus 8c Bnbsp;fratres tui venerunt ad te. Terra-Aegyjgt;ti innbsp;cofpedu tup eft:in optimo loco fac eos habi-tarCjSc trade eis Terra-Gef��n. Quod fi noftinbsp;in eis ef�� viros induftrios,c�nftitue illos manbsp;giftros pecorum meorum.Poft h�c introdu-xit lof�ph patr�fuum adreg�, 8c ftatuit eumnbsp;coram


-ocr page 97-

Mors lacob. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Genefis.

corameo:qui benedicens illi^ amp;interrogatus diem mortis fu�jVocauitfiliumf�unilol�pb.

� ab eOjQu�t funt dies annorum vit� tu�? Re- amp; dixit ad eum. Si inueni gratiam in confpe-^onditj Dies peregrinationis vit� m�� een- f

turn triginta annorum funt,parui amp; mali, amp; amp; facies mibi mif�ricordiam amp; veritatem^vt non pcruenerunt vfquead dies patrum meo-� Crumquibus peregrinati funt. Et benedidonbsp;rege egrelTus efl: foras. lof�ph ver� patri Senbsp;fratribus fuis d�dit pofle�ionem in Aegyptonbsp;in optimo Terrx locOjRamefles, vt pr�ccpe-rat Pharao.Et alebat e�SjOmnemquedomumnbsp;patrisfui^prxbens cibariafingulis. In toto e-nim orbepanis deerat, amp; oppreflerat famesnbsp;terram.maxime Aegypti SeChanaan. E qui-bus oranem pecuniam congregauitpro ven-ditionefrument�Seintuliteam in �rarium renbsp;gis. Cumquedefeciflet emptoribus pretium,nbsp;v�nit cun�aAegyptus ad Iofepb,dicens_,Danbsp;nobisquot;panes�: quare morimurcoramte, defi-D eiente pecunia?Qmbus ille relpondit,Addu-cite pecora veflra^Se dabo vobis pro eis cibos,nbsp;fi pretium non habetis. c� adduxiflent,nbsp;d�dit eis alimenta pro cquis,8e ouibus,amp;bo-bus,8e a�nis : fuftentauitq; eos illo anno pronbsp;commutatione pecorum. Veneruntquoquenbsp;anno l�cundojamp; dixer�t ei,Non celamus domino noflro qu�d defeiente pecunia,pecoranbsp;' fimul defecerunt: nec cl�m te eft qu�d ablquenbsp;corporibus Se terra nihilbabeamus.Cur ergonbsp;moriemur te vid�te?Se nos. Se terra noftra tuinbsp;erimus:eme nos in l�ruitutcm regiam. Se pr�nbsp;be f�mina, ne pereunte cultore redigatur ter-;E-ra in fblitudin�. Emit igitur lofeph omnemnbsp;Terram-Aegypti, vendentibus fingulis pof-le�iones filas pr� magnitudinefamis. Subie- _nbsp;citq;eamPharaoni, Se cunftos populos eius Se nomine fratrum fuorum vocabuntur innbsp;�nouifsimisterminisAegypti vfquead extre .nbsp;mos fines eius:pr�ter tcrram l�cerdotum qu�nbsp;� � ... J..rege tradita fuerat'eis:quibus Se ftat�ta cibanbsp;ria ex horreis publicis pr�bcbantur,8eidcirConbsp;non fiint copulfi vendere pofie�iones fuas.nbsp;Dixit ergo lol�phad populos,En vt cernitis.nbsp;Se vos Se terram veftrarn Pharao po�idet:ac-cipite femina,Se fente agros,vt fruges haberenbsp;F po�itis ? Quintam partem r�gi dabitis : quatuor reliquas permitto vobis in fementemjSenbsp;in cib� familijs Sc liberis veftris.Qmrefpon-deruntjSalus noftra in manu tua eft-.refpiciatnbsp;nos t�tum dominus nofter; Sel�ti f�ruiemusnbsp;r�gi. Exeo tempore vfq; in pr�f�ntem diem

. invniuer� Terra-Aegypti, regibus quinta pars foluitur,Se fa�tum eft quaf� in leg� abfqjnbsp;terra f�cerdo tali, qu� libera ab hacconditio-ne fu� . Habitauit ergo Ifiael in Aegypt�, idnbsp;cft inTerra-GeffenjSe pofTediteam ; auftu�nbsp;que eft Se multiplicatus nimis. Et vixit in eanbsp;G decem Se f�ptem annis ; fadiq uefunt omnesnbsp;dies vit� illius, centum quadraginta f�ptemnbsp;annorum. Cumqueappropinquare cerneret^

i8

quot;G

du tuo,llpone manum tua fiib f�more meo: Sup. 14.3.

non f�pelias me in Aegypto:fed dormi� cura patribus meis,Seauferas me de terrahac,connbsp;dasque in f�pulchro maiorum meorum.Cuinbsp;refpondit lof�ph, Ego faciam quod iu�ifti.nbsp;Et ille,Iura ergo, inquit, mihi. Quo iurantc,nbsp;adorauit Ifi�ael Dominum , conuerfusad le-duli caput.

5. lacob xgrotantem inui�t lofepb, cwuf filios '^ana�enamp; Ephraim lacob�bi adopt�tnbsp;acbeneaicit ^minorem contradietnte lo�phnbsp;maioriprtsponens, amp; �upra �atres partemnbsp;'^nam lo�tph tribusns.

CAP. XL VI I I.

Is itaque tran�dis nuntiatum eft Io-feph quod �grotarct pater finis :qui afTumptis duobus filijs Manafl� 6cnbsp;Ephraim,ireperrexit.Didumq; eft f�ni,Eccenbsp;filius tuus lof�ph venitadte.Quiconfortatuinbsp;f�ditinledulo. Et ingrelTo ad f�olof�ph�ait, tgt;.io.nbsp;Deus omnipotes llapparuit mihi in Luza,qu� Sup. xS.cinbsp;eft in Tcrra-Chanaan:benedixitque mihijSenbsp;aitjEgo te augebo 8e multiplicabo, Se faciamnbsp;te in turbas populorum.- daboque tibi terramnbsp;hanc, Sefeminituopoftte inpofl�fsionemnbsp;f�mpiternam.Duoergo filij tuiquillnati fiint sup.41.f-tibi in Terra-Aegypti antequam hue veniremnbsp;ad te,mci erunt.-llEphraim amp; Manafles, ficut loiue.ij.bnbsp;Ruben Se Simeon reputabuntur mihi. Reli-quos autem quos genueris poft eos,tuierunt

I pofTe�ionibus fuis. Mihi enim qu�do venie- �nbsp;bamdeMefbpotamia, Hmortua eft Rachel in Sup.jy.�.nbsp;Terra- Chanaan in ipfo itinere, eratque ver-nil tempus; Se ingrediebar Ephrarham,Se l�penbsp;liui earniuxtavia Ephrath�, qu� alio nomi-neapp�llaturBeth-l�hem. Vides autem filiosnbsp;eius dixit ad eum. Qui funt ifti.� Refp�dit,Fi-lij mei fiint quos donauit mihi Deus in hocnbsp;loco.Adduc, inquit,eos ad me,vt beriedicamnbsp;illis . Oculi enim Ifi'ael caligabant pr� nimianbsp;f�nedute, Se dare videre non poterat.Applicinbsp;tosque ad f� deofculatus Se circumplexus eos,nbsp;dixit adfilium fuum,Non fum fraudatusafpcnbsp;du tuo : infiiper oftendit mihi Deus f�rnennbsp;tuum.Cumquetuliffeteos lofeph de gremionbsp;patris adorauitpromis interram. Etpofiiitnbsp;Ephraim ad dexteram fua, id eft ad finiftramnbsp;Ifrae�ManafTen vero in finiftra fua ad dexte Cnbsp;ram fcilicet patrisjapplicuitq; ambos ad eumnbsp;Qm extendens manum dexteram, pofuit fu-per caput Ephraim minoris. fratris: finiftramnbsp;autem fuper caput Manaffe qui maior natunbsp;crat^commutans mantis.IlBenedixitqjTacob I'lafefhfiUtnbsp;C � filijs A*'

-ocr page 98-

MorsIacoK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GenefisJ

f�lijs Tof�pb�,8cait, D�usiii c�ius-conlp�du :lantla. Inconftlium �orum non veniat an�-ambulauerunt patres mci Abr�bam, Sc- Ifiac, Deus qui pafeit me ab adolefcentia mea vlq;nbsp;Su.ij.a.jt inpr�fentemdiem : llang�lus quieruitmedenbsp;Mat iS b lundis malis,benedicatpuerisiftis:5cinuoee

tur fuper eos nomen meum, nomina quoque patrum meor� Abrabam Sc Ifiac, Sc creftantnbsp;in multitudinem fuper terram.Videns autemnbsp;D lol�pbqu�dpofuiflet pater f�us dextrama-num fuper caput Ephraim, grauiter accepit:nbsp;Sc apprebenlam manu patris leuare conatusnbsp;eft de capite Epbr�im, Sc transferre fuper caput Manalfe.Dixitq; ad patrem. Non ita connbsp;uenit pater-.quia bic eft primogenitus, ponenbsp;dexteram tuam fuper caput eius.Qm renuensnbsp;ait,Scio fill mi,lcio: Sc ifte quid�entin popunbsp;los Scmultiplicabitur : led frater eius minor,nbsp;maior eritillo ,8c fernen illius crefeet in gen-tes.Bcnedixitquc''cis�in tempore illo,dicens.nbsp;In te benedicetur Ifr�el atque dieetur, Faciatnbsp;tibi D�us f�cut Epbr�im Sc ficut Manaft�.nbsp;Conftituitque Epbr�im anteManaflen. Etnbsp;ait ad lofepb filiumfuum, En ego morior,8cnbsp;erit Deus vobifcum,reducetq; vos ad terramnbsp;lor.ij'.a.i� veftrorum. Do tibi 11 partem vnamnbsp;a.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

rb�i ingladio Scarcumeo.

ma mea, amp; in c�tu illor� non fitgloria mea: Sup.j4' � llquia in furore fuo occiderunt virum, amp; innbsp;voluntate fua fulfoderunt murum . Maledi-dus furor eorum, quia pertinax : Scindigna-tio eorum,quia dura : lldiuidam eos in Jacob,nbsp;amp; difpergam eos inllrael.

luda, te laudabunt fratres tui : manus tua B in ceruicibus inimicorum tuorum, adorab�tnbsp;te f�lij patris tui.HCatulus leonis luda, ad prxnbsp;damf�limi afeendifti ; requielcens aj�cubui-ftivcleo, amp;qual�le�na, quisJuicitabit eum?nbsp;lINon auferetur (ceptrum de luda , amp; dux denbsp;f�moreeius:donecveniat qui mittendus eft,nbsp;amp; ipl� erit expedatio gentium. Ligans ad vi-neara pullum fuum, amp; ad vitem � fili mi afi-nam niam. Lauabit in vino ftolani f�am, 8cnbsp;in f�nguine vu� pallium fuum. Pulchriorcsnbsp;funt oculi eius vino,amp; dentes eins lade can-didiores. �

Zabulon in littore maris babitabit, amp; in ftatione nauium perting�s vlq; ad Sid�nem.nbsp;Iflachar afinus fortis accubans inter terminbsp;nos.Vidit requiem qu�d efl�t bona,Sc terramnbsp;qu�d optima �. Sc fuppofuit bumerum (bumnbsp;extra fratres tuos,quam tuli de manullAmor- ad portandum, fadufq; eft tributis f�ruiens.

Daniudicabitpopulumfuumf�cut Scalia C tribus in Ifi-ael.Fiat Dan coluber.in via, cera-ftes in{�mita,mordens vngulas equi,vt cadatnbsp;alcenfor eius r�tro. Salutare tuum expedabonbsp;Domine.

Gadjaccindus pr�liabitur ante eum;8c ip-fe accingetur,retrorfum.

Al�r pinguis panis eius, Sc praebebit dcli-cias regibus.

Nephtbali ceruus emiflus, 8c dans eloquia pulcbritudinis.

llFilius accreftens Iofcpb,filius accrefeens i.Pari. i* Sc dec�rus alpedu : fili� dilcurrerunt ftipernbsp;murum. Sed exaljierauerunt eum, Sc iurgatinbsp;funt, inuideruntque illi babentes iacula.. Sc-dit in forti arcus eius, Sc diftbluta funt vincula braebiorum Sc manuum illius per manusnbsp;potentis lacob�ndellpaftoregreftus eft, lapis,Sup,4r�nbsp;IftaeLDeus patris tui eritadiutortuus, Sc 0-^�^'nbsp;mnipot�s benedicet tibi benedidionibus c�-li d�fuper, benedidionibus aby�i iac�tis de-

� Benedidiones patris tui confortat� funt be- Dnbsp;nedidionibus patrum eius : donee quot;venirct*nbsp;defyderium colli� �ternorum. fiantin capitenbsp;lolepb etin verticenazar�i inter fratres ftios.nbsp;Ben-iamin lupus rapax-, mane comedetnbsp;pr�dam,8c velpere diuidet Ipolia. Omnes binbsp;in tribus Iftaelduodecim : b�clocutus eft eisnbsp;i, pater ftius,benedixitq;l�ngubs,benedidioninbsp;bus proprijs.Et pr�ccpiteis, dices. Ego con-

A 'Xquot; Ocauit aute Jacob filios fuos j amp; ait orfiim, benedidionibiis huberum amp; vulux. neat.3j.a. \/ eis/Congregamini^vtannutiem quacnbsp;venturafuntvobisindiebusnouifsi-mis.Gongregamini amp; audite filij lacob^audi-te Ifrael patrem veftrum.

Ruben primogenitus meus, tu fortitudo me� amp;principiuin doloris mei ; priorin do-f Pannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ficut aqua,

non crefcasdlquia alcendifti cubilepatris tui amp; maculafti ftratum eins.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i i .

Simeon Sc Leui fratresjvaf�iniquitatis bel gregor ad populum meum : fepelite me cum patri-

-ocr page 99-

1�


4 .v


Mors lacob. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Genefis.

patribus meis in fpelunca duplici quae eft in leptem dies. Qimdcum vidiflent habitatore� agro Ephron Heth�i contra Mambre in Ter Terr�-Chan�anjdixeruntj Plan�us magnusnbsp;Sup. ij.d. ra-Chanaan , Ilquam emit Abraham cu agro eft ifte Aegyptijs.Et idcirco vocatum eft no-


�9


agro Ephron Heth�i contra Mambre in Ter Terr�-Chan�anjdixeruntj Plan�us magnus ab Ephron H�th�o in poffe�ione l�pulchri. men loci illius , Plan�tus-Aegypti. Feceruntnbsp;Ibi lepclierunt eum^Sc Sarain vxorem eins; i- ergo filij lacob ficut pr�ceperateis: Sc portannbsp;bi fepultus eft Ilaac cum Rebecca coniuge tes eum in Terrani-Chanaanj Hlepelierunt Aftu.j.lj.nbsp;fuadbiScLiaconditaiacet.Finitifquemanda etiminquot;nbsp;tis quitus filios inftruetatjCollegir pedes fi�osnbsp;fiiperle�tulum Sc otijt: appofituique eft adnbsp;populumftium.

5. (or^ui patris curans turn �moribw

i yt in terra Chan�an �feliattquo magna�lennitate pera^o,fratresnbsp;eb irrogatam illi iniuriam �bi timentes, benigne �i�i�t con�olaturiqui ybi mandatum aedi�et de �iso�ibui in terra Cbanaannbsp;deferend�^dnpace quieuit,

C A P. L.


ergo filij lacob f�cut pr�ceperat eis: Sc portan � � � :: � '�nbsp;fpelunca duplici, Ilquam emerat Abra Supr.ij.d.nbsp;ham cum agro in pofle�ionem (epulchri abnbsp;Ephron Heth�o contra faciem Mambre.Re- Cnbsp;uerfufqueeft lolephin Aegyptum cumfra-tribusfuis Sc omni comitatu, fepulto patre.nbsp;Q1�O mortuOjtimentes Fratres eius,Sc mutu�nbsp;colloquenteSjNeforte niemorfit iniurix quanbsp;paiTus eft,Sc reddat nobis omne malum quodnbsp;fecimus,mandauer�tei[gt;dicentes�,Fatertuus cgt;..L �nbsp;pr�cepit nobis antequam moreretur, vt hxcnbsp;tibi verbis illius dicercmus, Oblecro vt obli-uilcaris fceleris fratrum tuorum,8c peccati atque maliti� quam exercuer�t in te.nos quo-que oramus vt �fcruo Dei patri tuo �dimittasnbsp;A. A^Vodcernes lofeph, ruit fuper facichi iniquitatemhanc. Qmbus auditis fleuitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

patris flens Sc deofculans eum. Prxce- feph. Veneruntq; ad eum Fratres fui:amp; proni pitq; ferais.fuis mejhcis,vt aroma- adorantes in terra,dixerunt. Serui tui fumus.nbsp;tibus condirent patrem.Quitus ififla expl�ti- Quitus ille relp�dit,Nolite timere:num Deinbsp;bus,tranfieruntquadragintadies;iftequippe pol�nmusrefiftere voluntati? tl Vos cogita-4nbsp;mos crat cadauerum conditorum , fleuitquenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de me maluni,{cd Deus verrit illud in bo-

cum Aegyptusl�ptuagintadiebus.Etexpleto num ; vt exaltaret me ficut impr�fentiarum plan�tus temporejocutus eft lofeph ad fami cernitis,Scfaluos faceret multos populos.Nonbsp;liam Pharaonis, Si inueni gratiam in colpe- lite timere : ego llpafcam vos Sc paruulos ve- Sup.4j.nbsp;�lu vcftro, loquimini in auribus Pharaonis: ftros.confolatufqueeft eos,8cbland� acleni-eo quod pater meus adiurauerit me, dicens, ter eft locutus. Et habitauit in Aegypto cumnbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;. -nbsp;nbsp;. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omrii domo patris fui:vixitqj cent�m decem

_______________________ Afcendam annis.Et viditEphraim filiosvfq; adtertiam igitur,Sc fepeliam patremmeum, ac reuertar. generationem. llFilij quoque Machir filij Ma Num.si.gnbsp;Dixtiq; ei Pharao, Afcende, Sc fepeli patrem nalTenati funt in genibus lofeph. Quitusnbsp;tuum ficut adiuratus es. Q^o afcendente, ie- tranfadislllocutus eft fratribus fuis. Poft rnor Heb. u.d.nbsp;runt cum eo omnes fenes domus Pharaonis, tem meara Deus vifitabit vos, Sc afcenderenbsp;cun�lique maiores natu Terrx-Aegypti:do- vos faciet de terra ifta ad terram quam iurauicnbsp;mus lol�ph cum fratribus fuis,abfque paruu- Abraham,Ifaac,Sc lacob.CumqucadiuralTetnbsp;lis Sc gregibus, atque armentis qu� dereliquenbsp;nbsp;nbsp;eoSjatque dixiflet,Deus vifitabit vos,lla� Exod.ij.d

portate olfa mea vobilcum de loco iftq: mortuus eft explctis centumnbsp;decern vit� fu� annis. Et co-

ditus aromaribus,repo-fituseft in loculo in Aegypto.


^�P*47-g. Enmorior_,in lepulchro meo llquod fodi mihi itiTerra-Chanaan^lepelies me. .*


tJ'


Quitus ille refp�ditjNolite timereinum Dei


lis amp; gregibuSj atque armentis qu� derelique runt in Terra-Geflen.Habuit quoq; in cominbsp;tatn currus Sc �quit�s ; Sc fa�ta eft turba nonnbsp;modica.Veneruntque ad Aream-atad^qiix fi-taeft trans lordanemjvbi celebrates exequiasnbsp;plan�u magno atqj vehementi implcuerunt


Liber


x.


-ocr page 100-

.'V

J�

Liber Exodus, Hebraic� Veelle fe-

tncth, id e�. Et h�cfint nomina.

ccrunt iuxta praeceptum regis Aegypti, fed con�ruabantmares. Qmbus accerfitis ad � Dnbsp;rex ait, Quidnam eft hoc quod facere volui*nbsp;ftis,vt pueros �ruaretis? refponderunt.nbsp;Non funt Hebr�� f�cut Aegypti� mulieres;nbsp;ipf�c enim obftetricandi habent �iei^iam, Scnbsp;priufqu� veniamus adeas,pariunt.Bcnc ergonbsp;fecit Deus obftetricibus : amp; creuit populus,nbsp;confortatusque eft nimis. Et quiatimucruntnbsp;obftetrices Dcum aedificauit eis domos.Prae-cepit ergo Pharao omni populo fuo, dicens,nbsp;Quicquid ma�ulini �xus nat� fuerit, in flumen proijeite : quicquid f�minini,reftruatc,

5. ^oyfes aquis ex^e�tus amp; inde extraQw, M � matre fua nutritus iuffu �lia Tharaonitnbsp;�^ua if�tm adojitauitjfroqiter yiegyptijpedemnbsp;in �Madian metu r�gisfugit/vli attesta 'VXfl-re �lia�tcerdotis duos genuitfilios.

CAP. II.

EGre�useftpofthaeevirdedomoLeui. A Et accepit vxorem ftirpis �x;quae con-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

cepit amp; peperit filium ; amp; videns eum elegantem abfeodit tribus menfibus. Cumq;

peam,amp; liniuit earn bitumineacpicc:pofuit-^ue intus infantulum, amp;expo�it eum in ca-re�lo rip3efluminis,ftanteprocul fororc eius, amp;conf)'deranteeuetumrei. IIEcce autem de-�endebat filia Pharaonis: vt lauaretur in flu-mine: amp; pucllae eius gradiebantur per crepidinbsp;nemaluei. Q^� cum vidi�et fi�ellam in pa-pyrione,mifit vnam c famulabus �is:amp; alla-ta aperiens, cernenfq; in eaparuulum vagiennbsp;tem,mi�rtaeius,ait,De infan tibus.Hebraeo-rum eft hie.Cui �ror pueri,Vis,inquit,vt vanbsp;dam,amp; vocem tibi mulierem Hebr�am, quaenbsp;nutrire po�it infantulum? Refpondit,nbsp;Perrexit puella,amp; vocauit matrem fuam. Ad Bnbsp;quamlocuta filia Pharaonis,Accipe,ait,pue-rum iftum,amp; nutri mihi:egodabo tibi mcrccnbsp;dem tua.Su�epitmulier.et nutriuit puerum:nbsp;adultumque tradiJn fili� Pharaonis. Quernnbsp;ilia adoptauit in locum filij,vocauitq; nomennbsp;cius Moy�s, dicensj Qma de aqua tuli cum.

In diebus illis poftquam creuerat Moy�s, llegrc�us eft ad �atresfuos:viditque affli�tio HeV-**'nbsp;ncm eorum,amp;virum Aegyptium percutien-tem quedam de Hebrxis �atribus fuis, tum-que circun�exiflethue atq; illuc, 8cnullumnbsp;adefle vidiflet,percuftum Aegyptium ab�onnbsp;dit �bulo. Et egre�us die altcro confjjcxitnbsp;duos Hebr�os rixante8:dixitq5 ei qui faciebat


Jt ^ominn filiorani I�raelqui �gy^tum in~ gre�i�tnt, quorum multiflicationem nouMnbsp;quot;PharM juflraimpedireniwur onerumimj^o-fttmne, mafculorum cxde ac fubmerfione � denbsp;�bfletricum miferatione amp; earum � Deo^r^-tniatione,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fc A P. i.

Aecfunt nomina filiorum lfgt; raelquiingre�i�intin Acgynbsp;ptum cum Iacob:f�nguli cumnbsp;domibus fuis introierunt: Runbsp;ben^Simeon^LeuijIudaSjIfla-ch�rjZab�lonjamp; Ben-iamin^Dan, 8c Neph- iam celare non poflct^ flimpf�t fifcellam fcir-thali,Gad^amp; Af�r.Erant igituromnes animaenbsp;corumquiegre�i funtdef�more lacob^fe-ptuaginta:Io�ph aute in Aegypto erat.nbsp;mortuo^Sc vniuerfis fratribus eius, omn^

Aft�,7,c, cognatione fua:llfilij I�ael creuer�tj Sc quafi germinates multiplicati Hint : ac roborati ni-misj impleiierunt Tcrram. Surrexit intereanbsp;tcx nouus �iper Aegyptu qui ignorabatlo-� feph : Si ait ad populum �ium,EccCjpopulusnbsp;filiorum I�ael multus , amp; fortior nobis eft.nbsp;Venitej �pienter opprimamus eum:nc fordnbsp;multiplicetur : amp; fi ingrueritcontra nos bellum, addatur inimicis noftris, expugnatisq;nbsp;nobis cgrediat�rde terra. Pr�pofuit itaq; cisnbsp;magiftros operum vt afflig�rent eos oneri-bus:�dificaueruntq tie vrbes tabernaculorumnbsp;Pharaoni, Phitbom,8� Rame�es. Quantoq;nbsp;opprimebat eos, tanto magis multiplicaban-tur,amp;: crc�ebant:oderantque filios I�ael Ae-C gyptij, amp; affligebant illudentes cis. *�tquenbsp;�o* iituiileii ad amaritudinem perduccbant vitam rorumnbsp;operibus duris luti,amp;lateris,oniniqucfamu-Sapi.i 8.b. latu,quo in terr� operibus premebantur.Di-xit autem rex Aegypti obftetneibus Hebr�o-rum: quarum vna vocabatur Sephora, alteranbsp;Phua, pr�cipiens eis, Qiiando obftetricabitisnbsp;Hebr��S , amp; partus t�pus aduenerit:f� ma�u-lusfuerit,interficitc cum:fi f�mina,rcftruate.nbsp;Timuerunta�tobftctricesDeum^amp;nonfe- iniuriam,Q^epercutis proximuln tuum? Cnbsp;Qui

-ocr page 101-

Moyfes.

Qui relpondit, Qms conftituitteprincipem 8c iudicem fuper nos ? num occidere me tunbsp;vis, ficut beri occidifti Aegyptium ? Timuitnbsp;Moyl�s , Scait, Qimmodo pal�mfaaum eftnbsp;verbum iftudPAudiuitquePbarao l�rmonemnbsp;hune, Sc qu�rebat occidere Moyl�n : qui fu-giens de conlpeAu eius , moratus eft in Ter-ra-Madian, Scl�ditiuxtapute�. Erant autemnbsp;Geerdoti Madian l�ptem fili�, qu� v�n�rantnbsp;ad hauriendam aquam-.Sc impletis canalibusnbsp;$� adaqu�^'e cupiebantquot;greges�patris fi-ii. Super-uen�fe paftores Sceiecerunt eas : furrexitquenbsp;Moyl�s, 8c defenfis puellis , adaquauit ouesnbsp;�lethre. earum. Qme cum reuertiflent adquot;Rachuel�panbsp;prem luum, dixitad eas,Cur velocius veniftinbsp;Iblito.''Relpoderunt ; Vir Aegyptius liberauit terram bonam,et Ipatiolam, in terra qu� fluitnbsp;nosdemanu paftorum:inluper �cbaufita- la�e etmelle,adlocaCbanan�i,etHeth�i,etnbsp;P quam nobilcum,potumque d�dit ouibus. At Amorrb�i,etPberez�i,etHeu�i,*etIebuf�i.nbsp;ille, Vbi eft, inquit?quare dimififtis bomin�? Clamor ergo filiorum Ilrael venir ad me:vidi-vocate eum vt comedatpanem, lurauitergo ~nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i �

Moyl�s quod babitaret cum eo.

Infra.�8.a. nbsp;nbsp;liAccepitque Sepboram filiam eius vxo-

i.l�ar.ij.b. rejij. qu� peperit ei filium, que vocauit Ger-o. i. Gm,dicens, Aduena fui in terra ali�na. tgt; Alte rum verb peperit: quem vocauit Eliczer, di-P-.4. cens , Deus enim patris meioadiutor meus,nbsp;Sc�eripuit me de manu Pbaraonis�.Poft mul-turn verb temporis mortuus eft rex Aegypti:nbsp;�C in gemilcentes filij Ilrael,propter opera vonbsp;ciferatifunt :alcenditque clamor eorum adnbsp;Deum ab operibus . Et audiuit gemitum eorum , ac recordatus eft feederis quod pepigitnbsp;cum Abrabam,lGac,8c lacob.Et relpexit Donbsp;filios Ilrael,�C quot;liberauit�eos.

Exodus.

vif�onem hancmagnam^quare non cuttibur� tur rubus.Cernes autem Dominus qu�d pcr-geret ad videndum^vocauit eum de medio ru-bi^et ait ^Nloyfes Moyfes? Qm refpondit_,Ad- �nbsp;fum. At illcj Ne appropieSj inquit^buc: foluenbsp;calceamentum de pedibus tuis.locus enim innbsp;quo ftaSjterrafan�aeft.EtaitjIlEgofum De- Matt.�.cnbsp;uspatris tui^Deus Abrabamjamp;Dcus Ilaac^etnbsp;Deus lacob.Abfcondit Moylesfaciem fi.iam: Luuio.hnbsp;non enimaudebatalpicere conttaDeum.Cuinbsp;ait D ominuSj V idi affli�tionem populi mei in.

audiui propter du ritiameorum qui pr�lunt operibus : et leiensnbsp;dolorem eius^delcendi vtljbercm eum dema-nibus Aegyptiorum^ eteducam de terra ilia in C

10

queaffli�tionem eorumqua ab Aegyptijs op-primuntur. Sedveni, et mittamteadPharao-nem vt educas populum meum filios Ilrael de Aegypto.Dixitq-Moyl�s ad Deum,Qms fumnbsp;egOj vt vadam ad Pharaonem , et educamo fi - gt;�*�nbsp;lios� Ifrael de Aegypto? Qmdixit ei^Ego eronbsp;tecum:et boebabebis fignum quod mil�rimnbsp;te^Cum eduxerispopulumc-meum�de Aegy- t=*-*gt;*nbsp;ptOj immolabis Deo fuper motem iftum.Aitnbsp;Moyles ad Deum Ecce ego vadam ad filiosnbsp;Ilraelet dicam cis , Deus patrum veftrorumnbsp;mi�t me ad vos.Si dixerint mihi_,Q^od eft nonbsp;men eius.�quid dicam eis? Dixit Dominus adnbsp;Moyl�n_,Ego lum qui Him.Ait, Sic dices filijsnbsp;Ilrael, Qm eft, mifitmead vos.Dixitqueite-rum Deus ad Moylen, H�cdices filijs Ifrael,nbsp;Dominus Deus patrum veftrorum, Deus A- Enbsp;brabam, amp; Deus Ifiiac, amp; Deus lacob mifitnbsp;me ad vos; boe nomen mibi eft in �ternura,�Cnbsp;boe memoriale meum in generatione amp; ge-nerationem . Vade, amp; congrega l�niores Ifrael, amp; dices adeos, Dominus Deuspatrumnbsp;veftrorum apparuit mibi, Deus Abraham amp;nbsp;Deus IlaacSc Deuslacob, dicens ,Vifitansnbsp;vifitaui vos: Sc vidi omnia qu� acciderunt vo-bis in Aegypto : Sc dixi vt educam vos de af-fliaione Aegyptiin Terram Cbanan�i Sc Henbsp;tb�iSc Amorb�i Sc Pberez�i ScHeu�i Scie- pnbsp;, bul�ei,ad terram fluentem lafte Sc melle.Etaunbsp;dient vocemtuam; ingredierisqj tu Sc l�niores Ilrael ad reg� Acg5'pti,Sc dices ad eum,Donbsp;minus Deus Hebratorum vocauitnosabimusnbsp;viam trium dierum in Iblitudinem, vt immolenbsp;mus Domino Deo noftro . Sedego lcioquddnbsp;non dimittet vos rex Aegypti vt eatis; nin pernbsp;manum validam.Ext�dam''q;�manum meam, Gnbsp;Scpercutiam Aegyptum in cunais mirabili-bus meis, qu�fadurus lum in medio eorum:

5� �Deminut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ones lethrcfoceripafcenti^

inruio apparens, mittit eum etiam renitentem adfilios Ifa�l de manu ^haraonis lihe-randos,lfoliatis �gyptijs. CAP. Hi. TL � Oyles autem palcebatoues letrbo fbnbsp;j\/T ceriftii l�cerdotis Madian:cumquenbsp;�*'minal�et gregem ad interioradel�rti,nbsp;A�u.r.d. ad montem Dei Horeb. IIApparuitquenbsp;ci Dominus in flamma ignis de medio rubi:nbsp;amp; videbat quod rubus arderet,Scno combu-rcrctur.Dixit ergo Moyl�s,Vadam,8c videbo poft hoc dimittet vos.Daboq; gratiam popu-C 4 lohuic

J

-ocr page 102-

Moyfes.


Exodus.


Inf.ii.a.ik lohuiccoratn Aegyptijs: llamp;cumegrediemi-nijHon exibitis vacui, led poftulabit mulier � vicina iua amp; ab hofpita Gaa vafa argentea amp;.nbsp;aurea ac veftes^ponetifcjuecas Riper filios 8cnbsp;filias YeftraSj8c fpoliabitis Aeg)'ptum.

quot;MoyfestrihJU�gna� �Deo accepta,in�gy-ptum cttm quot;vxorepro�ci�cttur^ yxor ctrcunct-dufilui. Aann�atri '^oy� occurrit�m�l-eijteyenerunt ad�ltos I�rael.

Ch.v. iin.

I A Efpondens Moyfes ait^Non credet mi 1^ hRneque audient vocem meam : fed dinbsp;^cent.Nonapparuic tibiDominus.Di-xit ergo ad eum^Q^id eft quod tenes in manunbsp;tua? Rclponditj Virga. Dixitque Dominus,nbsp;Proijceearn in terram.Proiecit_,8c verfa eft innbsp;colubrum, ita vt fugeretMoyfes.Dixitq; Donbsp;rainuSjExtende manum tuam, 8c appr�hend�nbsp;caudam eius.Extendit_,et tenuitjVerfaq; eft innbsp;virga. V t credant,inqnit,qu�d apparuerit tibinbsp;'/�orww.t. Dominus Deus patrumquot;tuorum�,Deus Abranbsp;ham 8c Deus Ifaac 8c Deus lacob . Dixitquenbsp;Dominus rurfum,Mitte manum tuaminfi-B num tun.Quam cum mi�flet infinum,protunbsp;litleprofaminftarniuis.Retrahe, ait,manumnbsp;tuam in Rnum tuum. Retraxit, 8c protulititenbsp;rum, 8c erat fimilis carni reliqu�.Si non credinbsp;derint,inquit,tibi,neque audierint fermonemnbsp;figni prioris, credent verbo Rgni f�quentis.nbsp;Quod fi nee duobus quidem his fignis credi-dennt, neque audierint vocem tuamifume a-quam fluminis, 8cefFundeearn fuperaridam,nbsp;�C quiequid hauf�ris de fluuio,vertetur in fannbsp;C giiinem.Ait Moyfes, ObfccroDomine,nonnbsp;lum eloquens ab heri 8cnudiuftertius : 8c exnbsp;quo locutus es ad f�ruum tu�jimpeditioris 8cnbsp;tardions lingu�fum. Dixit Dominus ade�,nbsp;Quis fecit os hominis? aut quis fiibricatus eftnbsp;mtitutn amp;;furdum,videntem 8cc�cum?n�n-Matt.io.c. ne ego.� Perge igitur, 118c ego ero in ore tuo:nbsp;doceboque te quidloquaris.At ille, Obfecronbsp;Domine,inquit,mittequem mifTurus es,Ira-tus Dominus inMoyfen, ait, Aaron fraternbsp;tuns Leuites,fcio quod eloquens fit:ecce ipfenbsp;egredietur in occurfum tuum,videnfq; tel�^nbsp;Eccl.45.�. tabitur corde.llLoqueread eum,8cpone verba mea in ore eius;8c ego ero in ore tuo,8c innbsp;D oreillius. il8c oftendam vobis quidagere dc-Infr.y.a. beatis.Etipfe loquetur pro teadpopulum,8cnbsp;etit OS tuil ; tu a�t eris er in his qu� adDeumnbsp;pertinent. Virgain quoq; hanc fume in manunbsp;tua,in qua fatfturus es fi^na.Abijt Moyfes, 8cnbsp;reiierfiis eft ad Iethroquot;foccrum�fuum;dixitq;nbsp;ei, Vadam 8c reuertar ad fratres meos in Ae-gyptuni, vt videam fi adhuc viuant. Cui aitnbsp;Iethro,Vadein pace.Dixit ergo Dominus adnbsp;E MoyfeninMadian,Vade,reuerterein Aegy-ptum:mortui funt enim oranes qui querebat


�nimam tuam. Tulit ergo Moyfes vxorem fiiam,8c filios Rios, 8c impoRiit eos Riper afi-num:reuerRifq;cft in Aegyptum,portans virnbsp;gam Deiin manuRia.Dixitque ei Dominusnbsp;reuertenti in Aegytum, Vide vt omnia oftennbsp;ta qu�poRii in manu tua facias coram Pha-raone:ego indurabo cor eins,8c non dimittetnbsp;populum. Dicefq; ad eum,H�cdicit Domi-nus,Filius meus primogenitus,lRael.Dixi tinbsp;bi,Dimitte filium me� vt feruiat mihi�.8c no- pnbsp;1 ni ft i dimittere eum, ecce ego interfitiam filium tuum primogcnitum. Cumqueeffet innbsp;itinerCjin diuerforio occurrir ci Dominus,5Cnbsp;volebat occidereeum.Tulitilic� Sephoraac-utifiimam petram, 8c circunc�dit pr�putiumnbsp;filij fui,tetigitque pedes eius,8c ait, Sponfiisnbsp;f�nguinum tumihies. Et dimifit eumpoft-quam dixerat, SpoRis f�nguinum tu mihi es:nbsp;ob circ�cifionem. Dixit autem Dominus adnbsp;Aaron, Vadein occurRim Moyfi indef�rt�.nbsp;Qmperrexit obuiam eiinMontem-Dci, 8c Gnbsp;ofculatus eft eum. Narrauitq; Moyf�s Aaronnbsp;omnia verba Domini pro quibus mif�rate�,nbsp;8c figna qu� mandauerat. Veneruntq; fimul,nbsp;8c congrcgaueruntcun�tos f�niores filiorumnbsp;iRael. Locutufque eft Aaron omnia verbanbsp;qu� dixerat Dominus adMoyfen:8cfecit fignbsp;na coram populo,8c credidit populus. Audie-runtque quod vifitafietamp;Dominus� filios If-rael,8c quod refpexiffet afflixionem illorum:



5, �^oyfesamp; j4aron7haraoni Dei mandata referunt, qux ille contemnens ,graujus I�rae-litaspremit negat�pale�, quod audies 'iAoy-�ei oratpro ea Dominum.

CAP. V.

Oft h�c ingrefsi funt Moyfes ct Aaro, A 8c dixerunt Pharaoni, H�c dicit Dominbsp;nus Deus IfiaefDimitte populum rae-



um vt facrificet mihi in deferto . At nie re-fpodit, Quis eft Dominus, vtaudiam vocem elus,8c dimittam Iffael?nefcioDominum,8cnbsp;iRael non dimittam.Dixeruntque,Deus Hc-br�orum vocauit nos, vteamus viara triumnbsp;dierum in folitudinem, �c f�crif�cemus Domino


-ocr page 103-

M�yf�s.


ExoduS�

mino D eo hoftro; ne forte accidat nobis pe- manu robufta eijciet illos de terrafua.Locu-* ftis aut gladius. Ait ad eos rex Aegypti, Qj^a- tusque eft Dominus ad Moyf�n,dicens, Egonbsp;re Moyfes 8c Aaron folicitatis populum ab Dominus qui apparui Abraham, If�ac 8c la-operibus fuis ? ite ad onera veftra. Dixitque cob in Deo omnipotente; 8c nomen meumnbsp;Pharao, Multus eft populus terr� ; videtis Adonai no indicauieis.Pepigiquef�dus cumnbsp;qu�d turba fuccreuerit : qu�to magis fi dede- eis,vt darem eis Terram-Cbanaan, terram pe-� ritis eis requiem ab operibus ? Pr�cepit ergo reginationis eorum, in qua fuerunt aduen�*nbsp;in die illo pr�fe�tis oper� 8c exa�loribus po- Ego audiui gemitum filiorum Ifrael quo Ae-puli, dicens, Nequaquam vitra dabitis paleas gyptij oppref�erunteos:8crecordatusf�mpa-populo adc�ficiendoslateres,ficut prius; f�d ---nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

ipfi vadant, Sccolligant ftipulas . Etmenfii-ram laterum,quam prius faciebant,imponetis fiiper eos,nec minuetis quicquam . vacant e-nim,8cidcirco vociferantur, dic�tes, Eamus,nbsp;8c f�crificemus Deo noftro.Opprimantur o-peribus,8c expleant ea;vt no acquiefeant ver-bis mendacibus .Igitur egrefsipr�fe�tiope-rum 8cexa6lores,ad popi 'nbsp;cit Pharao, Non do vob:

Il


morum der familias fuas. Filij Ruben primo- Gen,4tf. geniti Ifraelis; Henocb 8c Pballu, Hefron 8cnbsp;Charmi. Hx cognationes Ruben ; llFilij Si- j,gnbsp;meon ;lamuel 8clamin^8c Abod8c lacbinj i.Par�$, a.nbsp;8c SohaFjScSaul filius Chananiddis. b� pro-genies Simeon.

Et h�c nomina filiorum Leui per cognatio

�ti mei. �deo dicfilijs Ifrael, Ego Dominus qui educam vos de ergaftulo Aegvptior� 8cnbsp;eruam de f�ruitute;acredimam inbrachio excel fo 8c iudicijs magnis.Eta{rumam vos mibinbsp;in popul�, 8c ero vefter Deus; 8cfeietis quodnbsp;ego fiim D ominus Deus vefter qui eduxerimnbsp;vos de ergaftulo Aegyptiorum: Scinduxerim Bnbsp;vos in terram_,fuper quam leuaui manu meamnbsp;rum 8c exa�tores^ad populum dixerut^Sic di- vt darem eam AbrabamJfaac 8c Tacob: dabo-cit PharaOj Non do vobis paleas.itCj 8ccolli- queillampoftidendam vobis^ ego Dominus,nbsp;gite ficubi inuenire poteritis ; nec minuetur Narrauit ergo Moyf�s omnia filijs Ifi'ael : quinbsp;quicquam de opereveftro . Difperfufque eft non acquieuerunt eipropter anguftiam Ipi-populus per omnem Terram-Aegypti ad col ritus, 8c opus durifsimum . Loc�tufque eftnbsp;C ligendas paleas.Pr�fedi quoqueoperum in- D ominus ad Moyfen j dicens ^Ingrederc, 8cnbsp;ftabantjdicenteSjComplcteopus veftr� quo- loquere ad Pbaraonem regem Aeg)quot;pti vt di-tidiCjVt prius facere (blebatis quando daban- mittat filios Ifrael de terra fua . Refponditnbsp;tur vobis pale�. Flagcllatique funt qui pr�e- Moyfes coram Domino ^Ecce filij Ifrael nonnbsp;rant operibus filiorum Ifrael ab exa�roribus audiunt me:8c quomodo audiet Pharao^prx-Pbaraonis dicentibus^ Quare non impleftis fertim cum in circuncifus fim labijs ? Locu-menfuram lateru ficut prius^necberi neebo- tusque eft Dominus adMoyfen 8c Aaron:8cnbsp;die.Veneruntquepr�pofiti filiorumIfiaefi8c d�dit mandatum^adfilios Ifiaefi 8cadPbaiaonbsp;vociferatifunt ad Pbaraonem dicentes, Cur nemregemAegyptivteducerent filios Ifraelnbsp;ita agis c�traf�ruos tuos ? Pale� non dantur de Terra-Aegypti. Ilifti finit principes do-� Cnbsp;nobisj8c lateres fimiliter imper�tur:en famu-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� r inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-i-, t. inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n.

11 tui flao-ellis c�dimur^ 8c iniufte agitur contra populum tuum. Qui ait, Vacatis otio , 8c egt;-4- oidcirco�diciris,Eamus,8cfacrificemus Do-

D mino. IteergOj 8c operamini : pale� non da-bunturvobis, 8c reddetis confuet� numerum laterum. Videbantej; f�pr�pofiti filiorum If-raeV'in malum�eo qu�ddiceretur eis,Non mi n�s fuas:Gerfon8c Caatb 8cMerari.Anni au-nueturquicqu�delateribus per fingulos dies, tem vit� Leui fuerunt centum triginta fepte.nbsp;Occurreruntq; Moyfi 8c Aaron, qui ftabant llFilij Gerfbn; Lobni 8c Semei, per cognatio- t.Par.g.j,nbsp;exaducrfo;egredi�tes �Pbaraone:8cdixerunt n�s fuas.HFilij Caatb;Amram,8cIfiiarj8c He-ad eos,VideatDominus 8ciudicet, quoniam bron 8cOziel.Anni quoque vit� Caatb,cen- Numl's.gnbsp;f�tcrefeciftisodor�noftrum coramPbarao- turn triginta tres.Filij Merari-.Moholi 8cMu � Para.i�.nbsp;neet feruiseius,etpr�buiftis ei gladium vt oc fi.b� cognationes Leui per familias fiias. Ac-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

cideret nos.Reuerfufq; eft Moyf�s adDomi- cepit autem Amram vxorem locbabed patrue D num,8cait,Domine,cfirafflixifti populum lemfuam: qu�peperit ei Aaron 8c Moyfen*.nbsp;ift�?quaremififtime?Exeo enim quo ingref Fuernntqueanni vit� Amram , centum trifus film ad Pbaraonem vtloquerer in nomine gintaf�ptem. Filij quoqueIf�ar:Core,8cNe-tuo,afflixitpopul�tuum,8cnonliberaftieos. pbeg, 8cZeebri,Filij quoqueOziel: Mifa-

5. Confolatur�Deiit Ifradi�asper^oyfin, terres elj8c Elif�pban, 8c Setbri. Accepit autem Aa-'^Chetnaan promi�iom, recenfet�rtjue gensalo- ron vxorem Elizabeth filiam Aminadab, fb-gtaT^uherijSirneonii e^L.eu�yfejuead'^loy- roremNabafon, qu�peperiteiNadab, 8c A-fenamp;�aron. cap. vi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;biu,8cEleazar,8cItbamar.!iFili) quoque Co-Num.j.a,

A 'T�XIxitq;Dominus ad Moyfen,Nuncvi re: Afer, 8cElcana,etAbiafaph- h�funtco-

I 1 debis qu� fa�lurus fum Pbaraoni; per gnationes Coritarum. At ver� Eleazar filius nian�enimfortemdiraitteteosj Sein Aaron accepit vxorem de filiabus Pbutiel:nbsp;qu�

-ocr page 104-

Moyfes.

qu� peperit ei P Inn�es.hi funt principes fami liarum Leuiticar� per cognationcs fnas. Iftenbsp;eft Aaron amp; Moyfes quibiis pr�cepit Dominus vteducerent filios Ifrael de Terra-Aegy-pti per turmas fiias.Hi funt qui loquuntur adnbsp;Pharaonem regem Aegyptij vteducant filiosnbsp;Ifi-ael deAegypto : ifteeftMoyf�s ScAaron^nbsp;in die qua locutus eft Dominus ad Moyfen^nbsp;in Terra-Aegypti. Et locutus eft Dominusnbsp;ad Moyfen^dicenSjEgo Dominusdoquereadnbsp;Pharaonem reg� Aegypti_, omnia queloquornbsp;tibi.Et aitMoyfes cora Domino^En incircunnbsp;cifus labijs fumjquomodo audietme Pharao.

tnfangutnem, quaetiamja-

5. �Moj�s ^arm ai 'Pharaonem loquuntur, yirgam yertunt tnfer^entem, aquam �virgapercuff^amnbsp;dunt magi Pharaonis�iif tncantat�on�hu^:nbsp;quam ob cau�am Pharao mag� iniuratur-CAP. VII.

A I quot;V IxitqueDominus ad Moyfen,Ecce Supr, 4.d. I Iconftituitede� Pharaonis Aaronnbsp;�'nbsp;nbsp;nbsp;frater tuus eritpropheta tuus. Tu lo-

queris ei omnia qu� mando tibi: Stille loque tur ad Pharaonem, vt dimittat filios Ifrael denbsp;terra fiia.Sedego indurabo cor eius, amp; multi-plicabo figna Sc oftenta meain Terra-Aegy-ptij Sc non audiet vos : immittamque manumnbsp;meamftiperAegyp turntet educam exercitumnbsp;Sc populum meum filios Ifrael de Terra-Aegypti per iudicia maxima. Et feient Aegyptijnbsp;quia egofum Dominus qui extenderim manum meam fuper Aegyptii^et eduxerim filiosnbsp;Ifrael de medio eorum. Fecit itaq; Moyfes 8cnbsp;Aaron f�cutpr�ceperat Dominus: itaeger�t.nbsp;Erat aut Moyfes odogintaannorum. Sc Aaron odogintatrii^quandolocuti funtadPhanbsp;raonem.Dixtq; Dominus ad Moyfen Sc Aa-

B roHj C� dixerit vobis PharaOjOftendite fig-na:dices ad Aaron^Tolle virgam tua^Sc proij ce earn coram Pharaone^ ac vertaturin colu-brum . Ingre�i itaque Moyfes Sc Aaron adnbsp;Pharaonem jfecerunt ficut pr�ceperat Dominbsp;nus. Tulitque Aaron virgam coram Pharao-ne Sc feruis eius, qu� verf� eft in colubrum.nbsp;i.Tim.j.b. (IVocamt autem Pharao fapientes Scmalefi-cos : Sc fecerunt etiam ipfi per incantationesnbsp;Aegyptiacas Sc arcana qu�dam fimiliter. Pronbsp;ieceruntq; finguli virgas fuas^que verf� funtnbsp;in dracones:fed deuorauit virga Aaron virgasnbsp;eorum. Induratumqueeft cor Pharaonis, Scnbsp;nonaudiuit eos^ ficut pr�ceperat Dominus.nbsp;Dixitautem Dominus ad Moyfen, Ingraua-tum eft cor PharaoniSjUon vult dimittere ponbsp;pulfi . Vade ad eum manc:ecce, egredieturadnbsp;aquas: Sc ftabisin occurfiim eius ftiper ripam

C fluminis;8c virgam qu� c�uerf� eft in draco-nem, tolles in manu tua^dicefq; ad eum^Do-minus Duus Hebr�orum mifit me'ad te, di-

Exodus.

ccnSjDimitte populum nieu vt f�crificct mihi in deferto : Sc vfque ad pr�f�ns audire no-luifti.H�c igitur dicit Dominus^In hoc feies quod fim Dominus : ecce percutia virga qu�nbsp;in manu mea eft,aquam fluminiSjSc verteturnbsp;in fanguinem^Pifees quoque qui funt in flu-uio morientutjSc computrefeent aqu�^Scaf-fligentur Aegyptij bibentes aquam fluminis.nbsp;DixitquoqueDominus ad Moyfen, Die adnbsp;Aaron^Tolle virgam tuam^et ext�de manumnbsp;tuaftiperaquas Aegyptij Scfuper fluuios eorum,, Sc riuos acpaludeSjSc omnes lacus aqua-rum^vt vert�tur in fanguinem: Sc fit cruor innbsp;omni Terra-Aegyptijta in ligneis vafis quamnbsp;in fiixeis. Feccruntq; Moyfes Sc Aaron ficut pnbsp;pr�ceperat Dominus:lleteleuans virgam per-cufiit aquam fluminis coram Pharaone et fernbsp;uis eius:qu� verf�eft infanguinem. Et pifeesnbsp;lt;^ui erat in flumine^mortui funt:computruit-que fluuius^Sc non poterant Aegyptij bibercnbsp;aqua fluminis, Sc fuit f�nguis in tota Terra-Aegypti.llFeceruntquefimiliter malefici Ae- Sap.�7*nbsp;gyptioruminc�tationibusftiisj Sc induratumnbsp;eft cor Pharaonis,,nec audiuit eos,, ficut pr�ceperat Dominus. Auertitque fe^Sc ingreffusnbsp;eft domum fuam,nec appoftiit cor etiam hacnbsp;vice.Foderunt autem omnes Aegyptij percirnbsp;cuitum fluminis aquam vtbiberet: nonenimnbsp;poterant biberede aqua fluminis . Impletiqjnbsp;funt feptem dies^poftquam percufsit Dominus fluuium.

5. �Secuda �gyptiplaga efl ranarum, pro qua-rum ablatiortepromittir Pharao populum dimittere necfaiit'.quare additur tertia ciniphum amp; quarta mu�arum, propter quas rur�umnbsp;promittit Pharao Je filios Ifrdeldimi��trumfnbsp;quod non facit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. VIII.

DIxit quoq; Dominus adMoyfen^ In- A gredere ad Pharaonem, Sc dices ade�,nbsp;H�cdicitDominus,Dimitte populum meum,vtfacrificet mihi.Si autem noluenbsp;ris dimittere, ecce ego percutiam omnes termines tuos ranis. Etebuliet fluuius ranas:nbsp;qu� afeendent. Sc ingredietur domum tuam.nbsp;Sc cubicul um le�tuli tui, Sc fuper ft rat� tu um,nbsp;Sc in domos f�ruorum tuorum, Sein populum tuum. Sc in furnos tuos,Sc in reliquias cinbsp;borum tuorum:Sc ad*tcSc�dpopulum tuum.nbsp;Sc ad omnes feruos tuos intrabunt ran�. Di-xitq ue D ominus ad Moyfen, Die ad Aaron,nbsp;Extende manum tuam fuper flnuios ac fupernbsp;riuos Sc paludes,Sceduc ranas fuper Terram-Aegypti. Et extendit Aaron manum fuper a- Bnbsp;quas Aegypti, Sc afeenderunt ran�, operuc-runtqueTerram-Aeg)^pti. IIFecerunt autem Sap***^nbsp;Sc malefici per incantationes fuas fimiliter;nbsp;eduxeruntque ranas fuperTerram-Aegypti.nbsp;Vocauit autem Pharao Moyfen Sc Aaron, Scnbsp;dixit



-ocr page 105-

Exodus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zz

mino Deo noftro ? qu�d fi ma�lauerimusea qu� colunt Aegyptij coram eis,lapidibus nosnbsp;obruent.Viam trium dierum pergemus inlb-litudin�;8c l�crificabimusDomino Deono-ftro,llficut pr�cepit nobis. DixitquePharaOj Supr.j.f.nbsp;Ego dimitt�vosvtl�crihcetis Domino Deonbsp;veftro in del�rtorveruntamen longius ne ab-eatis,rogatepro me. Et ait Moyl�s,Egrel�us �nbsp;te,orabo Domin�: 8crecedet mulca � Pharaonbsp;ne 8c � l�ruisfuis,8c .� populo eius eras; ver�t�nbsp;men noli vitra l�llerc, vtn�dimittas popul�nbsp;lacrificare Domino.EgrelfusqjMoyl�s � Phanbsp;raone,orauit Dominum. Qui fecit iuxta ver-b� illius:8cabftulitmulcas � Pharaone 8c � 1�rnbsp;uis fi.iis,8c �populo eius : no fuperfuit ne vnanbsp;quidem.Et ingrauatum eft cor Pharaonis,itanbsp;vtnec hacquidem vice dimitterct populum.

5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plaga e� pe�is in iument�,fixM ylce

rum ,feptima grandm�, ad quam promuiit �Pharao�idimi��urum populumfice�fet, ye~nbsp;rum nec id complet: nullus autem�liorum I�-rael in his malis 'vllum patitur damnum.

C A P. I x.

DIxit autem Dominus ad Moyleri, In-A gredere ad Pharaonem, Scloquereadnbsp;eu,H�c dicit Dominus Deus Hebr�onbsp;rum, Dihiitte populum meumvt lacrificernbsp;mihi.Quqd fi adhuc renuis, 8c retines oosrec-ce manus mea erit fiiper agros tuos , 8c fitpernbsp;equos 8cafinos, amp; c�melos,8c oues, 8c bouesnbsp;peftis valdegrauis.Etfaciet Dominus mirabinbsp;le inter pofte�iones lftael,amp; pofle/siones Aenbsp;gjrptiorUjVtnil omnino pereatex his qu� p�rnbsp;tinentadfilios Ilrael. Conftituitq- Dominusnbsp;tethpus,dicens,Cras faciet Dominus verbumnbsp;iftudin terra.Fecit ergo Dominus verb� hoc Bnbsp;altera dei : mortuaque funt omnia animantianbsp;Aegyptiorum : de animalibus vero filiorumnbsp;; Ifrael nihil omnino perijt.Etmifit Pharao ad

Pkg��gypti.

dixit eis, Orate D ominum vt auferat ranas � meamp;� populo meo: �c dimittam popul�vtnbsp;f�crificctDomino. Dixitque Moyl�s adPhanbsp;raoncnij Conftituc mihi �juado deprecer pronbsp;te amp; pro feruis tuis, 8c pro populo tuo^ vt a-gt;.�1. Ijigantur ran� � te 8c � domo tua^ tgt;8c � feruisnbsp;tuis 8c �populo tuo;� 8c tantum in fluminenbsp;C remaneant. Qui relpondit^ Cras.At ille lu-xta^inquitj verbum tuum faciam:vc Icias quonbsp;niaranoneft f�cut Dominus Deus nofler.Etnbsp;rec�dent ran� � te 8c � domo tua, 8c � l�ruisnbsp;tuiSjSc .� populo tuo.-8c tantum in flumine re-manebunt. Egre�iq j funt Moylen 6c Aatonnbsp;� Pharaonc; 8c clamauit Moyfes ad Dominum pro Iponf�one ranarum quam condixe-rat Pharaoni. Fecitque Dominus iuxta verbum Moyf� : 8c mortu� lunt ran� de domi-D buSjSc de villis^Sc de agris. Congregauerunt-que eas in immenlos aggeres, computruitnbsp;terra. Videns autem Pharao qu�d data efletnbsp;requies J ingrauauit corluunij 8c non audiuitnbsp;cos, ficut pr�ceperat Dominus.Dixitq j Do-minus ad Moyl�n,Loquere ad Aaron,Exten-dc virgam tuam, 8c percute puluerem terr�:nbsp;amp; l�ntciniphes in vniuerl� Terra-Egypti.Fe-ceruntq; ita.Et extendit Aaron manum, virgam tenens ; percu�itque puluerem terr�, 8cnbsp;fadi liint ciniphes in hominibus 8c in iumennbsp;tis, omnis puluis terr� verliis eft iii ciniphesnbsp;per totam Terram-Aegypti. Feceruntque fi-militer raalefici incantationibus fuis,vt edu-cerent ciniphes, 8c non potuerunt:erantquenbsp;ciniphes tam in hominibus qu�m in iumen-F tis Et dixerunt malcficiad Pharaonem, Igt;iginbsp;tus Dcicft hic. ind�ratumq; eft cor Pharao-nis, 8cnon audiuit eos ficut pr�ceperatDo-minus. DixitquoqueDominus ad Moyfen,nbsp;Conlurge diluculo, 6c fta coram Pharaone,nbsp;egredietur enimad aquas;8cdices adeu, H�cnbsp;dicitDominus,Dimitte populum me� vt fa vid�dummec er�t quicquam mortuum de hisnbsp;crificet mihi. Quod fi nondimil�ris eum,ec- qu� pofsidebat �lrael.Ingrauatumque eft cornbsp;ce ego immittam in t�,8c in l�ru�s tuos,8c in Pharaonis, 6c non dimifit populum. Et dixitnbsp;populum tuu, 8c in domos tuas ot�ihe genus Dominus ad Moyfen, 8c Aaron,Tollite ple-mulcarum:8c implebuntur domus Aegyptlo- nas ilianus cineris de camino, 8c fpargat iliumnbsp;r� mufeis diuerfi generis, 8c vniuerfa terra in Moyfes in c�lum coram Pharaone. Sitquenbsp;F quafuerint. Faciamque mirabilem indie ilia puluis fuper omnem Terram-Aegypti;eruntnbsp;Terram-GelTen, inqua populus meus eft, vt enim in hominibus, 6c iumentis quot;vlcer��, 8c 'lyulami.�nbsp;nonfintibi mulc�: amp;lcias quoniaegoDomi vefic� turgentes in vniuerl� Terra-Aegypti.nbsp;nus in medio terr�.Ponamq; diuifionem in- Tuleruntq; cinerem de camino, 6c fteteruntnbsp;ter populum meum; 8c populum tuum : eras coram Pharaone, 6c Ipaif�t ilium Moyfes in qnbsp;Sapi.iC.b. erit fign� iftud.FecitqueDominus ita.llEt venbsp;nit mufea grauifiima in domos Pharaonis 6cnbsp;feru^ rum eins, 6C in omrie Terram-Aegypti;nbsp;corruptaqj eft terra ab huiulcemodi mufeis.nbsp;Vocauitque Pharao Moyfen 8c Aaron, 8c aitnbsp;cis,Tte, 8c lacrificate*Deo veftro in terra hac.nbsp;Et ait Moyles, Nonpoteft ita fieri;abomina-

G tionesenim Aegyptiorumimmolabimus Do

cor

has ilianus einens de camino^amp;lpargat ilium

Tuleruntq; cinerem de caminOj amp; fleterunt

c�lum;fadalt;^;funt''vlccra�vef�carum turgen tium in hominibus,8ciurnentis.-neepoterantnbsp;malefici ftare Coram Moyle propter quot;vlcera� quot;yulHtrn.^nbsp;qu� in illis �raht, 8c in omni Terra-Aegyp�*nbsp;Indufa�itq; Dominus cor Phafaonisj^nonnbsp;audiuit eos, ficut locutus eft Dominus adnbsp;Moyfen.Dixitq; Dominus ad Moyfen, Malte conlurge, 8c fta eoram Pharaone, 8cdi-�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c�s ad

-ocr page 106-

Plag��gypti.

CCS ad eum, H�c dicit Dominus Deus He-br�orumjDimittepopulum meum vt l�crifi cetmihi. Quia in hac vicemittam omnes planbsp;gas meas f�iper cor tu�, St f�iper l�ruos tuos,nbsp;St fuper populum tuum : vt Icias qu�d n� f�tnbsp;fimilis mei in omni terra. Nunc enim exten-�wMw.i. dens manum*percutiam te, St populu tuumnbsp;Jlom.p.d. peftCjperibisquede terra. Ilidcirco autem po-fui te,vt oftendam in tefortitudinemmeam,nbsp;St narreturnomen meum in omni terra;Ad-huc ret�nes populum me�; St non vis dimit-tereeum? En pluam eras hacipl� hora gran-dinem multam nimis.-qualis non fuit in Ae-gypto � die qua fundata eft,vlque in pr�l�nsnbsp;tempus.Mitte ergo iam nunc,8t congrega iunbsp;menta tua,St omnia qu� habes in agro ; ho- tui,et nepotum tuorum,quoties contriuerjmnbsp;mines enim, St iumenta, St vniuerl� qu� in- Aegyptios,St lignamea fecerim in eisiSt Icia-uenta fuerintforis, neccongregata dcagris, tis quia ego Dominus.Introier�tergo Moy-cecideritq; f�iper ea grando, morientur. Qui l�s St Aaron ad Pharaonem, St dixerunt ei,nbsp;timuit verbum Domini del�ruis Pharaonis, H�c dicit Dominus Deus Hebr�orfi,Vlque-fecit confugerc l�ruos fuos,St iumenta in do quo non vis fubijci mihi ? dimitte populum ri*'nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;� meum,vtl�crificetmihi*. IlSinautcref�ftis, jj

St non vis dimittereeum : ecce ego inducam eras locuftam in fines tuosiqu� operiet f�ipernbsp;ficicm terr�, ne quicquam eius appareat, l�dnbsp;comedatur quodrefidu� fueritgrandini.cor-rodetenim omnialigna qu� germinantin a-gris. Et implcbunt domos tuas, Stl�ruorumnbsp;tuorum,8t omnium Aegyptiorum:quantamnbsp;non videront patres tui,8taui,cx quo orti

mos : quiautem neglexit lermonemDomi-ni,dimifit f�ruos fii�s,amp; iumenta in agris.Et dixit Dominus ad Moyl�n,Extcnde manumnbsp;tuam in c�l�, vt fiat grando in vniuerl� Ter-ra-Aegypti fuper homines,amp; fuper iumenta,nbsp;Stfiiperomnem herbam agri in Terra-Ac-Sapatf.c. gypti. �Extenditque Moyles virgam in c�-l�m, St Dorninus d�dit tonitrua , St grandi-nem, ac dilcurrentia fulgura fuper Terram;

pluitqueDominus grandin� fiiper Terrain- funt fuperterrain, vfgiie inpr�f�ntem diem. Aegjfpti. Et grando amp; ignis mifta panter fc- Auertitcj; f�, �tegreflus eft � Pharaone. Dixe


tebantur: tant�^uefuit magnitudinis, quanta ante nunquam apparuit in vniuerf�Terra-Aegypti ex quo gens ilia c�dita eft.Et pereuf-fit grando in omni Terra-Acgypti cunlt;fta qux fuerunt in agris,ab homine vfq; ad iumetum:nbsp;cundamque herbam agri percu�itgrando,amp;nbsp;omne lignum regionis confregit. Tantum innbsp;Terra-GefleUjVbi erant filij Ifiael,gr�do nonnbsp;cecidit.Mif�tq;Pharao,amp;vocauit Moyl�n amp;nbsp;Aaron,dicens ad eos, Peccaui etiam nunc,Donbsp;minus iuftus : amp; ego amp; populiismeus, impij.nbsp;Orate Dominum vt definant tonitruaDei,amp;nbsp;grandoivtdimittamvoSjamp;nequaquamhicvl-tr� maneatis.Ait Moyl�s, Cum egreflus fueronbsp;de vrbe,extendamp4mas meas adDomin�,8cnbsp;ceflabunt tonitrua,amp; grando non erit:vt feiasnbsp;quia Domini eft terra.noui autem qu�d amp; tu,nbsp;ftrui tui needum timeatis Domin� Deum.nbsp;Linum ergo,amp; hord�� l�fum eft,eo qu�d hornbsp;daeum effet virens,amp; linum iam folliculos ger-minaret : triticum autem, amp; far non funt l�-fii, quia f�rotina erant. Egreflusque Moyl�s �nbsp;Pharaone exvrbe, retendit manus ad Domi-num;amp;ceflaueruut tonitruaetgrando,nec vitra ftillauit pluuia fuper Terram. Vid�s autemnbsp;Pharao qu�d �efl�fl�t pluuia, amp; grando fie to-

Exodus.

n�truaj�uxitp�ccatiim: St ingrauatum eft cor eius, St l�ruorum illius, St induratumnimis:nbsp;needimif�t filos Ilrael,f�cutpr�ceperat Dominbsp;nus per manum Moyf�.

5. �^auum�gnum efl locu�arum,qttibui abla-t� obdurattts �Pharao nt �c quiaem iuxta ta-di^um dimittitpopulum, quaprofter nonum additur ,nem^e ttnebrarum den��imarumjnbsp;fropter quaspermittit Pharao 'vt exeant,fednbsp;protinus idem denegatj�M.oy�^ minatur,

CAP. X.

Et dixit Dominus adMoyfen;Ingredc- A rc ad Pharaonem : ego enim indurauinbsp;cor eius, St l�ruorum illius : vt faciamnbsp;ligna mea h�c in eo, St narres in auribus filij

i Aegyptios,St ligna mea fecerim in eisiSt Icia-rut autem l�rui Pharaonis adeumjVlquequonbsp;pa�cmur hoclcandalum ? dimitte homines,nbsp;vt �crificent Domino Deo luo.n�nnc vides Cnbsp;qu�d perierit Aegyptus ? Rcuocaueruntqutnbsp;Moylen, St Aaron ad Pharaonem : qui dixitnbsp;cis, Ite,l�crificate Domino Deo veftro: quinbsp;nam fiint qui ituri funt.�Ait Moyl�s,C� par-uulis noftris,8t l�nioribus pergemus,c� nlijsnbsp;amp; filiabus,cum ouibus amp; armentis : cft enimnbsp;l�lennitas Dominigt;Dei�noftri.Etrelp�dit ���Pnbsp;Pharao,Sic Dominus f�t vobilc� , quomodonbsp;ego dimittam vos,Sc paruulos veftros.cui dunbsp;bium eft qu�d pefiim� cogitetis?Non f�et ita,nbsp;l�d ite t�tum viri, amp; l�crincate Domino:hocnbsp;enim St ipfi petiftis. Statimque eiedi f�int denbsp;conlpeftuPharaonis.Dixitautem Dominus Dnbsp;ad Moyl�n,Extende manum tuam f�iper Ternbsp;ram-Acgypti ad locuftam, vt alcendat f�ipernbsp;terram, Stdeuoret otanem herbam qu� refi-duafueritgrandini.Et extendit Moyl�s virgam f�iper Terra-Aegypti:8t Dominus^ndu-xit ventum vrentem to ta die ilia, St node: Stnbsp;mane fado,v�tusvrens leuauit locuftas.Qi^nbsp;alcenderunt f�iper vniuerl�m Terram-Aegy-pti: Stl�deruntincundis finibus Aegy^ptio-rum innumerabiles, quales ante illud tenwusnbsp;non fuc-


-ocr page 107-

Plagie �gypt�. Exodus. nonfuerant,necpofteafutur3� funt.Operue vlque ad primogenitum ancill� qu� eft ad Cnbsp;runtque vniuerl�mluperficiem terr�,vaftan m�lamjSc omnia primogenita iumentorum.nbsp;tes omnia.Deuorataeftigitur herba terr�,8c 7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- _nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

quicqiud pomorum in arboribus fuit, qu� ; grando dimil�rat : nihil quoque omnino vi- 1nbsp;rens rehdum eft in lignis,8c in herbis terr�, 1nbsp;in cunda Aegypto . Q^am ob rem feftinus 1nbsp;Pharao voca�it Moyl�n 5c Aaron, 8c dixitnbsp;eis,Pcccaui in Dominum Deum veftrum,5cnbsp;in v�s.Sed n�c dimittite peccat� mihi etiamnbsp;hac vice, 8c rogate Dominum De� veftrum,nbsp;vt auferat � me mortem iftam.EgrelTusq; eftnbsp;cgt;Moyl�s�dcconlpedu Pharaonis, 5corauitnbsp;Dominum. Qui flare fecit ventum ab occi-dente vchemcntifsimum, 8c arreptam locu-

F ftamproiecit in Mare-rubrum:noriremanfit nevna quidem in cundis finibus Aegypti.nbsp;Etindurauit Dominus corPharaonis,nec dinbsp;mifit filios llrael. Dixit autem Dominus adnbsp;Moyl�n rExtende manum tuaminc�lum:5cnbsp;fint tenebr� fuper Terram-Aegypti tam dennbsp;fie , vt palpari queant. Extenditque Moyl�snbsp;manu in c�lum:8cfad� fiint tenebr� horri-biles in vniuerla Terra-Aegypti tribus die-Sapi.ir.a. bus.IlNemo vidit fratrem fuum,nccmouit l�nbsp;Sapi.ig.a. de loco in quo eraf.Ilvbicunquc autem habitanbsp;G bantfilij Ifiacfilux erat. Vocauitque Pharao

Moyl�n 8c Aaron,8c dixit eis, Ite, lacrificate Domino'.oues tant�l veftr�,8carmenta remanbsp;neant,paruuli veftri cant vobil�um. Ait Moynbsp;l�s,HoJl:ias quoq; 8c holocaufta dabis nobis,nbsp;qu�olferamusDominoDeonoftro. Cun-dl greges pergent nobilcum: nonremanebitnbsp;ex eis vnoula: qu� necel��ria ftint in cultumnbsp;Domini^ei noftri.-pr�fertim c� ignoremusnbsp;quid debeat immolari, donee ad ipfum loc�nbsp;perueniamus . Indurauit autc Dominus cornbsp;Pharaonis, 8cnoluit dimittere eos. Dixitquenbsp;Pharao ad Moyfen, Recede � me, 8c caue nenbsp;vitra videas facie meam: quocunq; die appartiens mihi, mori�ris. RclponditMoyl�s,Itanbsp;fiat vt locutus es, no videbo vltr� faci� tuam.

5. �nte denmttm�gnum ^�iodpradtcitDomi nwjhortatur ad sgypti �oliationem,

CAP. XI.

A ?'1 gt; T dixit Dominus ad Moyl�n, Ad-f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hue vnaplaga tanga Pharaone 8c Ae

^gyt�jSc poft h�c dimittet vos,8c exi iX�* rec�pellet.llDices ergo Omni plebivtpoftu-' ' let vir ab amico fuo,8c mulicr � vicina fua vanbsp;fa argentea,8c aurea.Dabit autem Dominusnbsp;'' B populo fuo coram Aegyptijs.IlFuit-que Moyl�s vir magnus val de in Terra-Aegypti coram l�ruis Pharaonis, 5c omni popunbsp;., g ait,H�c di'cit Dominus, Media node

S� i4r. quot;ingrediar�in Aegyptum : 8c morietur omne pnmogenitum in T?erra-Aegyptiorum,� prinbsp;mogenito Pharaonis qui fcdet in folio eius.

Eritqj clamor magnus in vniuerla Terra-Ae-g)fptijqualis nec ante fuit, nccpoftca futurus eft. Apud omnes autem filios llrael non mutier canis ab Iiomine vlqucad pecus: vtfciatisnbsp;qu�tomiraculodiuidat Dominus Aegyptiosnbsp;�c*llrael.Delcendentqucomnes{�rui tuiiftinbsp;ad me,amp;quot;adorabunt�me, dic�tes, Egrederetunbsp;8c oinnis populus qui fubie�us eft tibi ; poftnbsp;h�cegredicmur. Etexiuit �Pharaoneiratusnbsp;nimis.Dixit aut� Dominus ad Moyl�n, Nonnbsp;audiet vos Pharao vt multa ligna fiat inTerra-Aegypti.Moyl�s autem 8c Aaron feceruntnbsp;omnia fignagt;8coftenta�qu3p lcripta funt,co- ^,,3.nbsp;r� Pharaone: 8c indurauit Dominus corPha-raonis,nec dimifit filios llrael de terra lua.

5. �Pajlhitlif agnirttu declarato ac celcl�ato, e~ domorumfuperliminanbtKi�li-to^cajisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�gyptiprimogeni�td, Ifra�

lita cum diuitijs �gyti egrediuntur ; de ritit �PJM�ace�ta'^m(jrum,amp; tempore habita.nbsp;tionii Ifra�lin�gypto. c A P. x 11.

DIxitquoque Dominus ad Moyl�n 8c Aaron in Terra-Aegypti,Menfis ifte,nbsp;vobisprincipium menfium:primus e-ritinmenfibus anni, Loquimini advniuer-fum ccetum filiorum llrael,8c diciteis. D�cima die menfishuius tollat vnulquilqjagnuntnbsp;perfamilias 8c domos fuas. Sin autem minornbsp;eft numerus vt f�fficere poEit ad velcendumnbsp;agnum :aflumet vicinum liiiim qui coniun-�aus eft domui lu�, iuxta numer� animarumnbsp;qu� ftifficere polTunt ad efum agni. Erit a�tnbsp;agnus ablq; macula,malculus,anniculus : iu-Xtaquemritum tollens 8c h�dum.Etl�ruabinbsp;tis eum vlque ad quartam decimam die men-fis huius : immolabitqueeum vniuerla mul-titudo filiorum If�'ael ad velperam.Et filment �nbsp;de l�nguinc eius,ac ponent fuper vtrunq; po-ftem, 8cinfuperliminaribusdomor� inqui-bus comedent ilium. Et edent carnes node ilnbsp;la aflas igni,8c azymos panes, cum laducis a-greftibus.Noncomedetis ex eo crudum quid,nbsp;neccodum aqua, led alTum tatum igni-.caputnbsp;cum pedibus eius 8c inteftinis vorab^itis .Necnbsp;remanebit quicquam ex eo vlq; mane.fi quidnbsp;refiduum fuerit, igne combur�tis. Sic autemnbsp;comedetis illum,Renes veftros accingetis,8cnbsp;calceameta*habebitis in pedibus,tenentes banbsp;culos in manibus,8c comedetis feftinates: eftnbsp;enimPhafefideft trafitus)Domini.Et tranf-ibo per Terram-Aegypti node ilia, percu-tiamq; omne primogenitum in Terra-Aegy*nbsp;pti ab homincvfqj ad pecus: 8c in cundis dijsnbsp;Aegypti facia iudicia,ego D ominus.Entau-- tern languis vobis in fign� in a:dibus in qui-i, buseritis:��videbol�nguin�,8ctranf�bovos:nbsp;nec erit

-ocr page 108-

Pafch�. Exodus. Exitus Ifracl.

nee erit in vobis plaga difperdcs quando per-C cufTero Terram-Aegypti.Habebitis a�t hunc diem in hionumentum : amp; celebrabitis camnbsp;�blennem Domino in generationibus veftrisnbsp;cultu f�mpiterno. Septem diebus azyma co-medetis; in die primo non erit fermentum innbsp;domibus veftris : quicunque co meden t fer-mentum^ peribit anima illa de Ifrael,� primonbsp;die vftjue ad diem f�ptimum. Dies prima eritnbsp;(�n�a atque folennis, 8e dies f�ptima eademnbsp;feftiuitate venerabilis: nihil operis facietis innbsp;eis^exceptis his qu� ad veftendum pertinent.nbsp;Et obf�ruabitis azyma : in ead� enim ipla dienbsp;educam exercitum veftr� de Terra-Aegypti^nbsp;8e euftodietis diem iftum in generationes ve-Leui.ij.a. ftras rituperpetuo. llPrimo menl�^quartade-jjg j^ej^�sadvefperam comedetis azyma vfque ad di� vicefimamprimam ciufdemnbsp;'�fermeutitA Hienfis ad vefperam. Septem diebus quot;fermen-tatum�no inuenietur in domibus veftris; quinbsp;comederit fermentatum j peribit anima ciusnbsp;de c�tu Ifraelj tam de aduenis qu�m de indi-p genis terrae. Omnefermentatumnon come-detis;in cun�tis habitaculis veftris edetis azyma . Vocauit au tem Moyf�s omhesfenioresnbsp;filiorum Iftaet8e dixit ad eosjte tollen tes a-nimal per familias veftras, 8eimmolate Pha-Hebr.n.e. f�.llFalciculumquchyflopi tingite in (anguine qui eft in liminejamp;afpergitc ex eo fuperli-minare,8c vtrunq; poftem-.nullus veftrum e-grediaturoftiu domus fuae vlq; mane.Tranl^nbsp;ibit enim Dominus percutiens Aegj'ptios;nbsp;cumq; viderit (anguinem in fuperliminari etnbsp;invtroq; poftc^tranlccndet oftiumgt;domus\nbsp;8e non finet pcrcuflorem ingredi domos ve-'�cujlodite. ftras 8e l�dere.�C uftodi�verbum iftud legiti-muquot;tibi�8e filijs'tuis�vftjj in �ternum. Cum-q ue introieritis terraniquamDominus*datunbsp;rus eft vobis vt pollicitus eft^obleruabitis cc-remonias iftas.Et cum dixerintvobis filij ve-

� ftri^ Qu� eft iftareligio? dicetis eis, Vidima tranfttus Domini eft, quando tranftuit fupernbsp;domos filiorum Ifrael in Aegypto percutiensnbsp;AegyptioSj8e domos noftras liberans.Incur-uatufquepopulus adorauit.Et egre�i filij I(^nbsp;rael fecerut (icut pr�ccperat Dominus Moynbsp;fi 8e Aaron. Fa�tum eft aute in no�lis medio,nbsp;pereu�it Dominus omne primogenitum innbsp;Terra-Aegypti,aprimogenito Pharaonis quinbsp;Sjpi.iS.b. in (olio eius ftdebat, llvlq; ad primogenitumnbsp;captiu� qu� eratin carcere, 8comneprimogenitum iumetorum. Surrexitq; Pharao node 8c omnes (eruieius, cundaque Aegyptus:nbsp;amp; ortus eft clamor magnus in Aegypto : nc-que enim erat domus in qua noniac�retmornbsp;tuus. VocatifquePharao, MoyfcSc Aatonnbsp;node, ait. Surgite 8c egredimini � populonbsp;meojvos �C filij iftaehite,immolate Domino

ficut dicitis.Oues veftras:8carmentaaflumi tevtpetiefatis, Scabeuntes benedicite mihi.nbsp;Vrgebantque Aegyptij populum de terra ex-ire velociter,dicentes. Omnes moriemur.Tu-litigitur populus conlper�m farinam ante-quam fermetaretur: 8c ligans in pallijs pofuitnbsp;(uper humeros ftios. Feceruntque filij Kraelnbsp;ilficut pr�ceperat Dominus Moyfi: 8c petic- Supr.u.��nbsp;runt ab Aegyptij s va(a argentea amp; aurea, ve-ftemque plurimam. Dominus a�tdeditgra-tiam populo coram Aegyptijsvt commoda-^nbsp;renteiszetlpoliaueruntAegyptios.Profediq;nbsp;funt filij Ifi-ael de Rameflein Socoth,(excen-ta fere millia peditumvirorum,ab(q;paruulisnbsp;gt;8c mulieribus�. Sed 8c vulgus promiftuum gt;.11.nbsp;innumerabilealcenditcum eis,oues 8c armennbsp;ta 8c animantia di uerfi generis multa nimis.nbsp;Coxeruntq; farinam quam dudum de Aegypto conlper�m tulerant; 8c fecerunt fubcincnbsp;ricios panes azymos: neque enim poterat fer-mentari cogetibus exire Aegyptijs, 8c nullamnbsp;facerefinentibus moram;necpulmenti quic-quam occurrerat pr�parare.Habitatio autemnbsp;filiorum Ifta�l qua manlerunt in Aegypto,nbsp;fuit quadringentorum triginta annor�.Qui-bus expletis,eade die egrefl'us eft omnis exer-citus Domini de Terra-Aegy^pti. Nox ifta eftnbsp;obleruabilis Domini,quando eduxitcosdenbsp;Terra-Aegypti: hanc obleruare debet omnesnbsp;filij Ilfaelingenerationibus(uis.Dixitq; Donbsp;minus ad Moylen Sc Aaron, H�c eft religionbsp;Pha(�, O mnis alienigena non comedet ex eo.nbsp;Omnis autem (eruus emptitius circ�cidetur, Gnbsp;8c fie comedet. Aduena 8c mercenarius nonnbsp;edent exeo.llln vnadomo comedctur,neccf- Num-s�-��*nbsp;feretis de carnibus eius foras, llnec os illius co- Iohin.*9quot;^nbsp;fringetis. Omnis c�tus filiorum Iftael facietnbsp;illud. Qimd fi quis peregrinorum in veftramnbsp;volucrit tranfire coloniam, 8c facere Pha(cnbsp;Domini, circuncidetur prius omne malculi-numeius,8c tunc rite celebrabitzeritque ficutnbsp;indigcnaterr�.fi quis autem circuncifus nonnbsp;fuerit,non v�lcetui- ex eo. Eadem lex erit in-digen� 8c colono qui peregrinatur apud vos.nbsp;Feceruntque omnes filij Iftael ficutpr�ccpcnbsp;rat Dominus Moyfi ScAaron. Et eadenj dienbsp;eduxit Dominus filios Iftael de Terra-Aegypti per turmas fuas.

5. LiberAtwntt ab �gypto �Dominw religione Tbafeac primogenitorum tonfetratione me-minijje iubet. Inde 1 fr delper defertum egre-diemofa lofepbfecum defert,amp; columns ig-nts ac nubM aueatum accipic. *

CAP. XIII.,

LOcutufque eft Dominus ad Moylcn, diccns,[iSan�tifica mihi omneprimo- NJa.V��nbsp;genitum quod aperit vuluaminfilijs Luc.i.d-Iftael �

-ocr page 109-

Exitus Ifrae�.

Ifrael i tam de hominibus qu�m deiumentis; meafiiiit enim omnia.Et ait Moyf�s ad popunbsp;luiri^Mem�tote diei huius in q�aegre�i eftisnbsp;de Aegy'pt'o amp; de domo f�ruitiitis : quoniamnbsp;in manu forti eduxit vos Dominus de loconbsp;ifto : vt noncomedatis fermentatum panem.nbsp;Hodieegredimiiiimenf� nouarum f�mgum.nbsp;Cumque introduxerit quot;te�Dominus in Ter-ram Ghanan�i et Heth�i et Amorrh�i et Henbsp;u�i amp; lebufxi, quam iurauit patribus tuis vtnbsp;K�tbtiim daret tibi terram fluentemla�te amp; melle/'cc-lebrabitis�buncmorem f�crorum mcnf�ifto.nbsp;Septem dieb�s vefc�rii azymis: amp; in diel�ptinbsp;mo erit f�lennitas Domini.Azymacomede-tis l�ptem diebu5 : non apparebit apud te ali-quid fermentatumjnec in c�ftis finibus tuis.

B Narrabifque filio tuo in die illo_,dicens, Hoc cft quod fecit mihi Dominus quando egref-HisfumdeAegypto.Eteritquafi lignum innbsp;manu tua j amp; quafi monumentum ante ocu-los tuos:amp;vtlex Domini l�mper fit in orenbsp;tuOj in manu enim forti eduxit te Dominusnbsp;de Aegypto. Cuftodies huiulcemodi cultumnbsp;ftatuto tempore � diebusindies.Cumquein-troduxerit te Dominiis in Terr�-Ghanan�i,nbsp;fient iurauit tibi amp; patribus tuis, amp; dederit tinbsp;bi earn : l�parabis omn� quod aperit vuluamnbsp;Domino, amp; quodprimitiu� el� inp�coribusnbsp;tuis:quicquid habueris malculini fexuSjCon-l�crabis Domino.Primogenitumafini muta-bis ou�,qu�dfinonredemeris,interficies. O-mne autem primogenitum hominis de filijs

C tuis,pretio redimes i, G unique interrogauerit te filius tuus eras, dicens, Qoid eft hoc ? re-fpondebis eijin manu forti eduxit nos Dominbsp;nus de Terra-Aegypti, de domo l�ruitutis.nbsp;Nam cum induratus eflet Pharao , amp; nolletnbsp;nos dimittere,occidit Domiiius omneprimonbsp;genitum in Terra-Aegypti a primogenito honbsp;minis vlque ad primogenitum iumentorum;nbsp;idcirco immolo.Domino omne quod aperitnbsp;vuluam malculini l�xus, amp; omnia primoge-nita filiorum nieor� redimo.Erit igitur quafi fign� in manu tua,5� quafi appenlum quid,nbsp;ob reco.rdation�, �ante�oculos tuos : co quodnbsp;in manu forti eduxit nos Dominus de Aegypto . Igitur cumemififl�t Pharao populum,nbsp;non cos duxit Dominus per viam Terra*-Phinbsp;liftijm qu� viefi^^ eftneputans ne forte p�ninbsp;teret eum , fi vidifietaduerfiim l� bella con-fi.lrgerc,amp;: reuerteretur in Aegyptum.Sed cir-cunduxitp�r viam delerti,qu�cfi;iuxta Ma-re-rul�'um ; amp; armati alcenderiint filij Ilfaelnbsp;de Terra-Aeg)'pti.T ulit qnoque Moyies ol�anbsp;lofeph Iccum.-eo quod adiurafiet f�lios Ilfael,nbsp;^en.5o.d dicens,1lVihtabi-t vos Deus, eiferte ol�a moanbsp;hincvobilcum.-Profelt;^iquede Socoth ca-ftra metati funt uiEtham in extremis finibus

Exodus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24

l�lutudinis. IIDominus autem pr�cedebat i.Cor.io.a cos ad olfendendam viam per diem incolum^�^��^'*^nbsp;na nubis, amp;per nociem in columna ignis : vtnbsp;duxel��t itineris vtroq; tempore. Nunquamnbsp;defuitcolumnanubis per diettijiiec columnanbsp;ignis per nodem,coram populo.

CAP. X111 n

Oc�tus elf autem Dominus ad Moy l�n,dicenSjLoquere filijs Ilfael,Reuernbsp;fi caftra metentur eregione Phi-hahi-

roth qua: elf inter Magdalum amp; mare contra Beel-lephon ; in con^e�lu eius calfra pone-tis fiipermare. Didurufqueelf Pharao fiipernbsp;filijs Ifi-ael,Goar�:ati lunt ih terra, conclulitnbsp;eos del�rtum. Et indurabo cor eius, ac perle-q�etur vos:amp; glorificabor irt Pharaone amp;irtnbsp;Omni exercitu eius ? fcientque Aegyptij quianbsp;ego fumDominus.Feeeruntqueita.Etnun-Bnbsp;tiatumelf r�gi Aegiptyorum quod fugill�tnbsp;populusrimmutatumque elf cor Pharaonisnbsp;amp; l�ruorum eiusluperpopulum,etdixerunt.nbsp;Quid voluimus faccrevtdimitreremusTlfael;nbsp;nel�ruiret nobis?iunxit ergo cuir um,amp; om-nem popul� fiiumalTumpfitl�cum. Tulitq;nbsp;l�xc�tos currus elc�os, amp;quicquidin Aegypto curru� fuit:amp; duces totius eXercitus. In-durauitq;Dominus cor Pharaonis regis Ae-gypti,amp;perl�cutus elf filios Ilraeh.atilliegrefnbsp;11 erantin manu �xcella.llCumq; perfequere- i.Mac. 4.�nbsp;tur Aegyptij velfigi� pr�cedentium, repere-r,�t eos in calf ris fuper mare:omnis equitatusnbsp;Sc currus Pharaonis,amp; vniuerlus exercitus e-rant in Phi-hahiroth coma Beel-lephon.GG- qnbsp;queappropinquafl�t Pharao, leu�tes filij If-rael oculoSjviderunt Aegyptios polf l�:amp; ti-muerGt valde, elamaueruntq; ad Dominum,nbsp;Sidixerunt ad Moyl�n, Forlitan non erat l�-pulchra in Aegypto, ideo tulilfi nos vt morenbsp;romur in lolitudine.-quid hocfacere voluilfi^nbsp;vt educeres nos ex Aegypto? None ilfe eft 1�rnbsp;mo que loquebarnur ad te inAegypto,dic�tes, �nbsp;nbsp;nbsp;�

Recede


-ocr page 110-

Exitus Ifrael.

Exodus.

Recede � nobis^vt/�ruiamus AegyptijsPmuI-t� enim melius erat feriurc cisj quam moriin f�litudine.Etait Moyfes adpopulum^Nolitcnbsp;timere:ftate^amp; videte magnalia Domini quxnbsp;fadurus eft Eodie: Aegyptios enim quos nucnbsp;videtis j nequaquam vitra videbitis vlque innbsp;D lempiternum.Dominus pugnabit pro vobis,

amp; VOS tacebitis. Dixitque Dominus ad Moy l�n^Quid clamas ad me ? Loquere filijs Ifraelnbsp;vt proficifrantur. Tu auteleuavirgamtuam,nbsp;S)C extende manum tuam fuper mare, amp; diui-de illud:vt gradiantur filij Ifrael in medio manbsp;ri per f�ccum.Ego autem indurabo cor Aegy-ptiorum vt perfequantur vos; amp; glorificabofnbsp;in Pharaone , Sc in omni exercitu eins j Sc innbsp;curribus amp; in equitibus illius . Et feiet Aegy-ptij quia ego fum Dominus:cum glorificatusnbsp;fuero inPharaone, Seincurribus atqueine-?.4. quitibus eius.Tollenfquofr�angelusDomi-E ni qui pr�cedebat caftra Ifracl_,abijt poft eos:

amp; cum eo pariter columna nubis^, priora di-mittens poft tcrgum,ftetit inter caftra Aegy-ptiorum Sc caftra Ifrael;5e eratnubes tenebro fr, Scilluminans nodem, itavtadfrinuicemnbsp;toto nodis tempore accederc non valercnt.nbsp;Cumque extendiflet Moyfrs manum fupernbsp;mare,abftulit illud Dominus,flantc vento vcnbsp;hementi Sc vrentc to ta node, Sc vertit in f�c-cum;lldiuifrqueeftaqua.llEt ingrefri frintfi-,04 lij Ifraelpermediumncci maris ; erat enim a-Heb.ii.c. qua quan murus a dextra corum Scl�ua.Per-l�quente�que Aegyptij ingrefrifiintpoft eos.nbsp;Sc omnis equitatus Pharaonis, currus cius 8cnbsp;Sc �quit�s permedium maris.Iamqueaduencnbsp;Sipt. i8.b. vigiliamatutina I15cgt;ecce�rclpiciens Do-p minus friper caftra Aegyptiorum per colum-gt;.1. nam ignis Senubis, interfecit exercitum eo-rum,amp; fribuertit rotas curruum,ferebanturq;nbsp;in profundum. Dixerunt ergo Aegyptij, Fu-giamus Ifraelem: Dominus enim pugnat pro,nbsp;eis contra nos. Et ait Dominus ad Moyfrn,nbsp;Extende manum tuam friper mare, vt reucr-tatur aquae ad Aegyptios friper currus Sc equinbsp;tes eorum. Cumqueextendiflet Moyfrs manum contra mare,reuerfrim eft primo dilucunbsp;lo ad priorem locum : fugientibufque Aegy-prijs occurrerunt aquae,Sc inuoluit eos Dominbsp;G nus inmedijs fludibus.Rcuerfrq- frintaqua?.

Sc operuerunt currus Sc �quit�s cundi excrci-tus Pharaonis, qui frquentes ingrefri fuerant mare; nec vnus quidem friperfuit ex eis. Filijnbsp;autem Ifrael perrexerunt per mediii frcci mans. Sc aqn� eis erant quafl pro muro � dextrisnbsp;Sc � finiftris;liberauitque Dominus in die il-^nbsp;la Ifrael de manu Aegyptiorum. Et viderunCnbsp;Aegyptios mortuos fuper littus maris. Sc manum magnam quam exercuerat Dominusnbsp;contra cosjtirauitquepopulus Dominum, Scnbsp;crediderunt Domino, ScMoyfifrruoelus.

5. Ifra�lhagra�js �Deowmcantupera�it�^t� nerut in �Mdrath, 'vii amantudine a^uammnbsp;�verfa in dulcedinem 'venerunt in Helint�nbsp;CAP. XV.

Vne cccinit Moyfrs Sc filij Ifrael car- A men hoc Domino,Sc dixerunt.

Cantemus Domino ; gloriofr enim

magnificatus eft, equum Sc afrelbrem de-iecit in marc.

ilFortitudo mea,5c laus mea Dominus, Sc fa- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�''*�

dus eft mihi in frlutem: ifteDeus meus, pfAiiy*�* Scglorificabo eum,Deus patris mei Scex-altabo eum.

Dominus quafi virpugnator, omnipotens nomen eius.

Currus Pharaonis Sc exercitum eiusproiccit inmare;eledi principes eius fribmerfi funtnbsp;in Mari-ru bro.

Abyfri operuerunt eos, defrenderunt in profundum quafi lapis.

Dextera tua Domine magnificata eft infor-titudine;dextera tua Domine percufritin-imicum.

Etinmultitudinegloriztuz depofuifti ad-uerfrriosquot;meos�: mififti iram tuam quz de uorauit eos ficut ftipulam.

Etinfpiritufuroris tui congretz frint aquz: B ftetit vnda fluens, congregatz frint abyfrinbsp;in medio mari.

Dixit inimicus, Perfrquar Sccomprchedam, diuidam fpolia,implcbitur anima mea:euanbsp;ginabo gladium mcumjinterficiet eos minus mea.

Flauit fpiritus tuus,8c operuit eos mare : frib-mern frint quafi plumbum inaquisvehe-mentibus.

Quis fimilis tui infortibus Domine ? quis fi-milis tui,magnificus in frnftitate, terribi-lis atquelaudabilis,*faciens mirabilia? * Extendifti manum tuam, Sc dcuorauit eosnbsp;terra.

Dux friifti in mifrricordia tua populo quern redemifti: �eportafti eum in fortitudinenbsp;tua,adhabitaculumfrndum tuum.

AfeenderuntpopulijSe iraa funt;dolores ob-rinuerunt habitatorcs Philiftijm.

Tune conturbati frint principes Edom, ro-buftos Moab obtinuittremonobrigucrut omnes habitatores Chanaan.

Irruat friper eos formido Sepauor: in magni- C tudine brachij tui;fiant immobiles quafinbsp;lapiszdonec pertranfrat populus tuus Do-mine,doneGpertranfrat pop ulus tuus iftenbsp;quem pofledifti.

introduces eos, Scplantabis in monte hzredi fatis tuz, firmilsimo habitaculo tuo quodnbsp;operatus es Domine: i�nduarium tuumnbsp;Domi-


-ocr page 111-

Exodus.

nis.congregatio filiorum Ilfael contra Moylen amp; Aaron in folitudine. Dixeruntque filij Ilfael ad eos,Vtinam mortui el��mus per ma-num Domini in Terra-Aegypti, quando le-debamus fiiper ollascarnium, amp; comedeba-mus paneminlaturitate:curinduxiftisnosinnbsp;delertum iftud,vt occideretis omnemmulti-tudinem fame ? Dixit autem Dominus adnbsp;Moylen, Ecce ego pluam vobis panes de c�- Bnbsp;lo : egrediaturpopulus, amp; colligat qua: fiiffi-eiunt per fingulos dies:vt tentemeum vtrumnbsp;ambulet in lege mea, an non. Die aute lextonbsp;parent quod inferat:8c fit dupluni quam col-ligere lolebant per fingulos dies. Dixeruntq;nbsp;Moyles amp; Aaron ad omnes filios Ilfael, Ve-fpere Icietis quod Dominus eduxerit vos denbsp;Terra-Aegypti, amp; mane vidcbitis gloriamnbsp;Dominiiaudiui enim murmur veftrum contra Dominu:nos vero quid fuinus, quia muf-fitaftis contra nos.^Et ait Moyles, Dabit vobis Dominus velpere carnes edere , amp; manenbsp;panes in laturitateieo quod audierit murmu-rationes veftras,quibus murmurati eftis contra eum:nos enimquid fumus?neccontra nosnbsp;eft murmur veftrum, fed contra Dominum.nbsp;Dixit quoqueMoyles ad Aaron,Dic vniuer- Cnbsp;fie congregation! filiorum Ilfael, Acceditenbsp;coram D omino-.audiuit enim murmur veftrum . Cumq J loqucretur Aaron ad omncmnbsp;c�tum filiorum Ilf ael,refpexerunt ad lolitu-dinem : amp;eccegloria Domini apparuit in

Icn,dicens,IIAudiuimurmurationes filiorum Ilfael,loquere ad eos, Vefpere comedetis car-nes,amp; mane faturabimini panibus: fcietisquenbsp;quod ego fum Dominus Deus vefter.Fatftumnbsp;eft ergo velpere, amp; alcendens coturnix, coo-peruit caftra:mane quoque ros iacuit percir-cuitum caftrorum. Cumque operuilTet fii-Dnbsp;perficicmterrx, flapparuitin Iblitudine mi-� j,,nbsp;nutum, amp; quafi pilo tulum in fimilitudinem Pfal. 77.C.nbsp;pruinaefiiperterram.Quqdcumvidillent filijnbsp;Ilfael, dixerunt adinuicem, Man hu. (quodnbsp;fignificat, Quid eft hoc.� ) ignorabant enimnbsp;quid eilet. C^ibus ait Moy/cs,rHfte eft panis i.Co. lo.anbsp;quepiDominus deditvobis ad vefcendfi.Hicnbsp;eft lermo quern pr�cepit Dominus,Colligatnbsp;vnufquifq; exeo quantum fufficit ad vefcen-dum:gomor per fingula capita,iuxta numerunbsp;animarum veftrarum qu� habitant in taber-naculofic tolletis.Fcceruntqueita filij Ifrael:nbsp;amp;collegerut,alius plus,alius minus.Etmenfi Enbsp;liintad menfuram gomor : llnec qui plus col- i.Co.8.4.nbsp;legerat, habuit amplius : nec qui minus para-uerat, reperit minus;led finguli iuxtaid quodnbsp;edere poterant congregauerunt . Dixitquenbsp;Moyles ad eos,Nullus relinquat ex eo in ma-

' nbsp;nbsp;nbsp;� Qlii audierunt eum, led dimilerunt

D quidam

Manna.

DominSjquod firmaucrunt manus tux. Dominus regnabit in �ternum amp; vitra.

S. �ngrcfl�is eft enim�oeques�j Pharao cum cur-ribus amp; equitibus cius in mare ; amp; reduxit fiipereos Dominus aquas maris : filij au-tem Ifrael ambulau�r�t per ficcum in medio cius.nbsp;Sumpf�t ergo Maria prophetifl� fbror Aaron tympanum in manu �iia: egrefl�quefiintnbsp;omhes mulieres poft earn cuni tympanis amp;nbsp;choris^quibus pr�cinebatjdicenSj Cantemusnbsp;D omino :gloriofe enim magnificatus eft e-quum amp; alccnforemeius deiecitin mare.T u-litautem Moyles Iftacl de Mari-rubro amp; e-grefsi flint in delertum Sur: ambulaueruntq;nbsp;tribus diebus per fblitudinemjamp; non inucnienbsp;D bant aquam.Et venerunt in Mara, nec potc-rantbibere aquas de Mara, eo quodeflent a-maraf. vnde amp; congruum loco nomen imponbsp;f�it:v�cans ilium Mara,id eft amaritudinem.nbsp;Et murmurauit populus contra Moylen, dicens, Quid bibemus?At ille clamauit ad Dominum qui oftendit ei lignum: quod cum minbsp;�udit. s-e. fiflet in aquas, in dulcedinem verlx funt. llibinbsp;^�1. jS.a. conftituiteipr�cepta,atq; indicia. Sc ibi ten-tauit eum,dicens. Si audieris vocem Domininbsp;Dei tui, amp; quod redum eft corameo feceris,nbsp;amp;obedieris mandatis cius,cuftodierifq; omnia pr�cepta illius : cun�um languorem quenbsp;pofui in Aegypto, noh inducam fuper te. egonbsp;Num. jj.b enim fum Dominus Deus lanator tuus.llVe-

^�Sgt;- nerunt autem in Elim ofilij Iftael�, vbi crant nube. Locutus eft autem Dominus ad Moy-duodecim fontes aquar�, amp;t Icptuaginta pal-m�:amp; caftrametati funtiuxta aquas.


C A P. X V1.

AT^Rofediq; ftintdeElim,amp;; venitoninis S*pi.ii,a. I multitudo filiorum Tfrael indelertumnbsp;Sin,quod eft inter Elim amp; Sinai:quin�^nbsp;todecimo die menlis lecundi,poftqua egrelsinbsp;funt de Terra-Aegypti, Et murmurauit om-

-ocr page 112-

Manna. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exodus.

quidam ex eis vlq; mane,amp;lcaterec�pit ver- relpondit Moyl�s, Qmdiurgamini co tra me? mibus,atquccomputruit. Sciratus eft contra cur tentatis Dominum? Sitiuitergo ibipopunbsp;eos Moyl�s.CoUigebant autem mane l�ngu- lus pr� aqu� penuria, amp; murmurauit contranbsp;li, quantum lufl� cere poterat �dvel�endum: �nbsp;cumque inc�luill�tlcgt;lj liquel�cbat.In dieautnbsp;fexta collegerunteibos dupliccs,idcftduo gonbsp;mor�per l�ngulos homines: venerunt autem,nbsp;omnes principes multitudinis, Senarrauer�tnbsp;Moyf�. Qm ait eis , Hoc cft quod locutus cftnbsp;Dominus: requies l�bbathi l�ndif�cata,eftnbsp;Domino eras, quodeunq; operandum cft fa-ci te:amp;quae coquenda funt coquite: quicquidnbsp;autem reliquum fuerit, reponite vlque in manbsp;ne. Feceruntque ita vt pr�eceperat Moyl�s,amp;nbsp;non computruit, neque vermis inuentus eft

F in eo. DixitqueMoyl�s,Comediteillud ho-6 die,quial�bbathumcft 'Dominibn�inuenie tur hodie in agro. Sex diebus colligite: in dienbsp;autem l�ptimo l�bbathum eftoDomini�, id-circo non inuenietur.Venitque l�ptimadies:nbsp;amp; egre�i de populo vt colligerent,non inue-nerunt. Dixit aut� Dominus ad Moyl�n.Vf- in vertice collis, habens virgam Dei in manunbsp;quequo non vultis euftodire mandata mca,nbsp;amp;legem meam?Vidctc quodDominus dede-rit vobis l�bbathum , 8c propter hoc die l�xtanbsp;tribuit vobis cibos duplicesimaneat vnulquifnbsp;que apud l�metiplum,nullus egrediatur delonbsp;co liio die l�ptimo. Etlabbathizauit populusnbsp;die l�ptimo. Appellauitque domus Ilfael nomen eius Man:quod erat quafi l�men corian-dri album, guftufque eius quafi fimile cum

G melle.Dixitaut�Moyl�s,Ifteeft l�rmo quem prxcepit Dominus,Imple gomor ex eo,8c cunbsp;ftodiatur in futuras retro generationes:vt nonbsp;iierint pan� quo alui vos in folitudine,quan-do edu�ti eftis de Terra-Aegypti. Dixitquenbsp;Moyl�s ad Aaron. Sume vas vnum, 8c mittenbsp;ibi man,quantum poteft caperegomor: 8c rcnbsp;�'/uturaf i�e pone coram Domino ad l�ruandum in * ge-*''*'�* nerationes veftras, ficut pr�cepit Dominus mini,8c bellum Domini erit contra AmalcCj�nbsp;Moy�. Poluitque illud Aaron in tabernacu- generatione in generationcm.

S. lethrofocer 'Moy�yxorem cumfilijs aieum reduxit^amp; auditts T)eioperibui, ^uum Dorm,nbsp;no facrificajjet,Janum con�lium ^oy� d�ditnbsp;in con�ituendif iudiciorum magi�ratibut,

CAP. xviiTr.

CVmque audill�t lethro laccrdos Ma-y^ dian,cognatus Moy�,omnia qux feccnbsp;rat Deus Moyfi,8c Ilraeli populo l�o,nbsp;8c quod eduxil��t Dominus Ilrael deAegy-pto:tulit Sephoram vxorcmMoyfi quam re-mil�rat:8c duos filios eius, quorum vais vo-cabatur Ger�m, dicente patre, IIAduena fui Sup.Jiii�nbsp;in terra ali�na. Al ter vero Eli�zer,Deus cnim,nbsp;ait,patris mei adiutor meus,8c eruit me deglanbsp;dioPharaonis.V�nitergo lethfo cognatusnbsp;Moy�, amp; filij eius Sc vxor eius ad Moyl�n innbsp;deftrtum,

I ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Moyfen, dicens. Cur fecifti nos exire de Ac-vt occideres nosjamp; liberos noftros, ac ium�ta f�ti? Clamauit autemMoyles adDo-minum dicens^Qind faciam populo huic?ad- Bnbsp;hue paululu, Sclapidabit me.Etait Dominusnbsp;ad Moyl�n, Antecede populum, amp; l�ime tecum del�n'ioribus Ifi-ael ; amp; virgam quallper- Supr.i4|e�nbsp;eu�ifti fluui�,tolle in manu tua^Sc vade.llEn f cVio.�nbsp;ego ftabo ibi coram te lupra petram Horeb:nbsp;percutielq; petram^amp;exibitexea aqua, vtbi-bat populus. Fecit Moyles ita coram l�niori-bus Ifrael.Et vocauit nomen loci illius Tent�t! o,propter iurgium filiorum IlraeljSc quianbsp;tentauerunt Dominum,dicentes,EftneDo- Gnbsp;minus in nobis, an non? llVenit autem Ami-lec*amp;pugnabat contra Ilrael in Raphidim. Deutui;*!nbsp;Dixitque Moyl�s adl�l�e, Elige viros^nbsp;cgrel�us pugna cotra Amalec : eras ego ftabo

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

mea . Fecit l�lue vt locutus crat Moyfes, amp; pugnauit contra Amalec: Moylcs a�tj�c Aaron amp; Hur,alcender�t fuper verticem collis.nbsp;Cumque Icuaret Moyl�s manus,vincebat If-raebl�n autem paululum remif�iret,luperabatnbsp;Amalec. Manus aut� Moyl� erant graues: lamentes igitur lapidcm,poluerunt fubter eum^nbsp;in quo fedit : Aaron autem , amp; Hur luftenta-bant manus eius ex vtraque parte. Et faftum Dnbsp;cft vt manus illius non lal��rentur vlq; ad oc-cal�m l�lis.Fugauitque l�lue Amalec, amp; ponbsp;pulum eius in orcgladij. Dixit a�t Dominusnbsp;ad Moyl�n,Scribe hoc ob monimentum inlinbsp;bro, amp; trade auribus l�lue: delebo enim memoria Amalec lubc�lo, Aedil�cauitq; Moyl�s altare: amp; vocauit nomen eius , Dominus-exaltatio-mea, dicens. Quia manus Toli�Do-

Neh.p.d. lo rel�ruandum. fIFilij autem Ilrael comede-ludit. 5 .c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Man quadraginta annis :donec venirent

in terram habitabilera :hoc cibo aliti funt, vlquequo tangerent fines Terrse-Chan�an.nbsp;Gomor autem d�cima pars eft ephi.

5. ^^r�m murmurantibm in T^pbidim pro aqua filijs I�dil, dat Dominus aquam depenbsp;tra : amp; in monte J^/loy�t exten�s manibus tirante pvincuntip� tAmal�chitas.

CAP. XVII.

A Gitur profeda omnis multitudo filio-I rum Ilrael de del�rto Sin, per manfiones �^fiias, iuxta l�rmonem Domini,caftramc-tati fiint in Raphidim , vbi non erat aqua adnbsp;Na.io.a. bibendu populo. llQmiufgatus contraMoy-fen^aitjDa nobis aquain,vt bibamus.Quibus

-ocr page 113-

Petra. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exodus.


x6


�el�rt�, vbi erat caftrametatus iuxta Motem- quid autem grauius erat, referebant ad euni Dei.Et mandauit Moyfi_, dicens^ Ego lethronbsp;cognatus tuus venio ad te^amp; vxor tua_,amp; duonbsp;filij tui cum ea.Qm egrelTus in occurlum co-gnati luijadorauitjamp;olculatus elf eum: lalu-B taueruntquelemutuo verbis pacificis.Cum-quemtraflct tabernaculumj narrauit Moylesnbsp;cognato fuo cuda qu� fecerat Dominus Phanbsp;raoni amp; Aegyptijs propter IlfaehvniuerliTm-quclaborem qui accidilTet eis in itinere^ amp;nbsp;quodliberauerat eos Dominus. L�tatufquenbsp;eft lethro fuper omnibus bonis qu� feceratnbsp;Dominus Ilfaeli^eo quoderuifl'et eum de manbsp;nu Aegyptioru, amp;ait Benedidus Dominusnbsp;qui liberauit vos de manu Aegyptiorum, �cnbsp;de manu Pharaonis^qui eruit populum luumnbsp;de manu Aegypti.N�c cognoui quiamagnusnbsp;Su.i.b.c.d Dominus luperomnesdeos:eo quodllfuper-|�t�.c.d.l4 beegerintcontra illos, Obtulit ergo lethronbsp;cognatus Moyfi holocaufto SchoftiasDo-mino:veneruntque Aaron amp; omnes l�nioresnbsp;IlfaeljVtcomeder�t panem cum eo cora Deo.

C Altera autem die ledit Moyl�s vt iudicaret populum,, qui afiiftebat Moyfi �manevlquenbsp;ad velperam. Q^odcum vidil�et cognatus e-ius, omnia Icilicct qu� agebat in populo^ ait,nbsp;Qmdeft hocquod facis inplebe?cur lolus lenbsp;des, amp;C omnis populus pr�ftolatur de manenbsp;vlqueadvelperam? Cur relponditMoyl�s,nbsp;Venitad me populus qu�rens l�ntentia Dei.nbsp;Cumqueaccident eis aliqua dilceptatio, ve-ni�tadme vt iudicem intereos, amp; oftendamnbsp;pr�cepta Dei,amp; leges eius. At ille, Non bo- ftis qu� fecerim Aegyptijs,quomodo porta-nam, inquit, rem facis:ftulro labore confu- uerim vos l�per alas aquilarumjSc alTumpfe-meris 8e tu,8e pop^dus ifte qui tecu eft : vitra rim mihi.llSi ergo audieritis vocem meam, 8cnbsp;vires tuas eft negotium, ilfolus illud non po- cuftodieritis padum meum,eritis mihi in penbsp;tcris fiiftinerc. Sedaudi verba mea atqucco- culiumdecundis populis; llmea eft enim om pra.i^.a.

quot;quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� nisten-a. IIEtvoseritismihiinrcgnumlacer I.Pet.i.u

dotale,8c gens l�nda,h�c lunt verba qu� lo-qu�ris ad filios Ifi�ael.V�nitMoyl�s:8ccouo- � catis maioribus natu populfiexpoliiit omnesnbsp;l�rmoncs quos mandaiierat Dominus. Ref-ponditq; omnis populus fimul. Cunda qu�nbsp;locutus eft Dominus,faciemus.Cumq; retu-lil�et Moyfes verba populi ad Dominum, aitnbsp;ei Dominus, lam nuncveniamadtein caliginbsp;ne nubis,vt audiat me populus loquentem adnbsp;te,8c credattibi in perpetu� .Nuntiauitergonbsp;Moyl�s verba populi ad Dominum. Qui dixit ei,Vade ad populum,8cl�ndifica illos ho-die,8ccras,lauentque veftimenta fiia^ Et fintnbsp;parati in diem tcrtium:in die enim tertia def-cendet Dominus coram omni plebe fupernbsp;montem Sinai. Conftituelque termines po- Cnbsp;pulo per circuit�m, 8cdicestgt;ad eos, Caucte gt;.8.nbsp;ne alcendatis in montem, llnec tangatis fines Hcbr.u,�.nbsp;illitis:omnis qui tetigeritm�tenijmorte mo-rietur, Manus non quot;tangen t�eum, fedlapidi- *tanget.r,nbsp;D i busoppri-


^eut.ub

filia_,amp;eritDominus tecum. Efto tu populo in his qu� ad Deum pertinent^vt referas qu�nbsp;dicuntur ad eum:oftendafq; populo ceremo-nias Scritum colendi_, viamqueperquam in-gredi debeant, amp;opus quod facere debeant.nbsp;Prouide autem deomni plebe virosquot;lapien-quot;/otFw.ij tes�Sctimentes Deum^in quibusfit veritaSjScnbsp;qui oderintauaritiam^ amp; conftitue ex eis tri-bunoSjamp;centurionesjamp;quinquagenarioSjamp;Lnbsp;decanoSj qui iudicent populum omni temponbsp;re:quicquidautem maius fuerit^ r�f�r�t adte^nbsp;amp; ipfi minora tantummodo iudicentdeuiuf-que fit tibi^partito in alios onere. Si hoc fecenbsp;risjimplebis imperium Dei^ amp;pr�cepta eiusnbsp;poteris fiiftentare : Sc omnis hicpopulusre-uerteouradlocafiia cum pace. Quibus audi-tis Moyles fecit omnia qu� ille fiiggeflerat.nbsp;Et eledis vins ftrenuis decundo Ilfael^con-ftituiteos principes populi^tribunoSj amp; cen-turiones amp; quinquagenarios, dccanos.nbsp;Qm ludicabant plebem^omni tempore: quic-


faciliora tantummodo iudicantes . Dimifit-que cognarum fuum;qui reuerlus abijt in ter ram fuam.



s.



Enle tertio egre�ionis*Ifi'ael de Ter ra-Aegyptijin die hac venerunt in fo Num.jj.c,nbsp;litudineSinai.Nam profe�ri deRha-


phidim Scperuenientes vlq; in defertum Si-naij caftrametati Eint in eodem loco, ibiquc Ifrael fixit tentoria eregione montis. IlMoy- Adu.r.c^nbsp;les autem alcendit ad Deum : vocauitq; eumnbsp;Dominus de monte, amp; ait^ H�c dices domuinbsp;lacobjSc annutiabis filijs lirael. Vofipfi vidi-

fiiper alas aquilarumjSc alTumpfe-

Deu.2.5^,8.


-ocr page 114-

Lex.

bus opprimetur, �ut confodietur iaciilis; fi-tiei�ment� fucrit fiue homojnonviuet.cum c�perit clangere bucciria, tunc afcendantinnbsp;montera . Defcenditquc Moyfes de montenbsp;ad populum, f�ndificauit eum.Cumcjj la-uiflent veftimenta fua_, ait ad eos, Eftote pa-riti in diem tertium ne appropinquetis x-xoribus veftris.Iamqj aduenerattertius dies^nbsp;amp; raane inclaruerat : amp; ecce c�perunt audi-ri tonitrua j ac micare fulgura^ amp; nubes den-fi�ima operire montenijclangorq ue buccinxnbsp;*����/. 2.. vehem�tius perftrepebat: amp; timuit *populusnbsp;qui erat in caftris.Cumq; eduxiflet eos Moynbsp;fes in occurHim Dei de loco caft rorum^ ftetenbsp;D runt ad radices montis. IITotus autem monsnbsp;Deu,4, b. fumabat ; eo quod delcendiflet Dominus Deus fuper eum in igne^ Scafcenderet funbsp;mus ex eoquafi de fornace:eratque omnisnbsp;mons terribilis .Et Ibnitus buccinx paulatimnbsp;crelcebat in maius, amp;prolixius tendebatur:nbsp;Moyles loquebatur j 8c Deus relpondebat ei.nbsp;Defcenditque Dominus fiiper montera Sinai in iplb montis vertice^Sc vocauit Moylennbsp;in cacumeneius. Qiyd cum alcendilTet dixitnbsp;ad eumjDefcendej8c conteftare populumraenbsp;forte velit tranlcendere terminos ad viden-4umDomin�,8cpereat ex eis plurima multi-tudo. Sacerdotes quoq; qui acceduntadDo-minum^l�ndif�c�tur ne percutiat eos.Dixit-que Moyles ad Dominum^ Non poterit vulgus alcendere in monte Sinai : tu enim tefti-ficatus es amp; iu�ifli, dicens Pone terminosnbsp;circa mont�e 8c landifica illum.Cui ait Do-minusjVadejdelcendc:alcendesque tu,8c Aaron tecum : lacerdotes autem 8c populus nenbsp;tranl��nt terminos^ nec afcendant ad Domi-num^ne forte interficiatillos. Delcenditquenbsp;Moyles ad populumA omnia narrauiteis.

S. �}�oyfss decalogwn � Domino auditum terri-tofopulo narrat, ac terreum aat laptdeum de infe�lts la^idihtts altare fieri iubet, ad ^uodnbsp;nonf�tper gr adits a�endendum^

CAP. XX.

A /y Ocutusquee�: Dominuscundosl�r-Deut.$.a. I .mones bos,EgoliimDominus Deus Pfa.So. c.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.quot;�S.,�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

j)6.b.iij.b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuusj qraeduxitede Terra-Aegypti,

Leui. 16.a dedomo l�ruitutis.Non habebis deosalienos I^d^6.b.''nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;me.HNon facies tibilculptilcj neque

Iof.i4.c.d omnem fimilitudinem qux eft in c�lo d�lii-Deu. 14.c pgj.^ 8c qux in terra deorftim, neceorum qux funtin aquis fubterra.Non adorabisea^ne-que coles: ego fum Dominus Deus tuus for-tiSjZelotes^vifttas iniquitatem patni in filios^nbsp;in tertiam 8c quartam generationem eorumnbsp;qui oderunt me : 8c faciens milericordiam innbsp;millia his qui diliguntme^8ccuftodiuntprx-B cepta mea. Non aft�umes nom� Domini Deinbsp;tui in vanum ? n9C enim habebit infontem

Exodus. ludicia.

Dominus eum quialTumplerit nomen D omi ni Dei fui fruftra.Memento vt diem �bbathinbsp;�infti�ces.Sex diebus operaberis^Sc facies omnbsp;nia opera tua. Septimo autem die labbathumnbsp;Domini Dei tui eft:non facies omneopuscgt;in gt;.8.nbsp;eo\tu �C �lius tuus 8c filia tua_, leruus tuus �cnbsp;ancilla tuajiumentum tuum 8c aducna qui eftnbsp;intra portas tuas. IlSex enim diebus fecit Do- Infr.ji.*��nbsp;minus c�lum Sc terra 8c mare^ 8c omnia qux ^ienc.i.i.nbsp;in eis funt^Sc requieuitin dieleptimOjidcirconbsp;benedixitDominusdiei�ibbathi. Scl�ntftifi-T, ,nbsp;TTnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deu.lt;;.b,

caulteum. Honorapatrem tuum 8cmatrem M3tt.i5.i. tuam.vtfis lonsrxuusluper terraquamDomi Ephe.6.**nbsp;t4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j l- l-xtnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i IT M�tt.j.e.

nus Deus tuus dabit tibi. Non occides, Non q M�chaberiSjNo furtum facies.Non loqu�risnbsp;c�traproximumtuum fallTim teftimonium.nbsp;Non concupilces domum proxirai tui .� necnbsp;defyderabis vxorem eius^non l�ruumjuon annbsp;cillam^ non bouem non afinum, nec omnianbsp;qux illin s Hint. Cun�lus autem populus quot;vi- Roma./.b.nbsp;debat�voces 8clampadeSj8clbnitumbuccinXjnbsp;montemq^ fumantem; �c perterriti ac pauorenbsp;coeu�ij, fteterunt procufdicentes Moyfi^Lonbsp;quere tu nobis_,8c audiemus:non loquatur nonbsp;bis DominuSjUe forte moriamur.Et ait Moynbsp;l�s ad populum_,Nolite timerezvt enim probanbsp;retvos v�nit Deus, 8c vt terror illius elTet innbsp;vobis, 8cnon peccaretis . Stetitq; populusde Hcb.n.e�,nbsp;longe.Moyl�s autem acee�itad caliginem innbsp;qua erat Deus. Dixit pr�terea Dominus adnbsp;Moyl�n Hxc dices filijs Ifi-ael, Vos vidiftisnbsp;q uod de ccelo locutus fim vobis. Non l�cictis pnbsp;*deos argenteoSj nec deos aureos ficietis vo-bis. (I Altare de terra facietis mih� 8c olferctis infra-iz-b��nbsp;lupereo holocauftaScpacifica veftra, oues^^quot;�*nbsp;veftras 8c boues in omni loco in quo memoria fuerit nominis mei; veniam ad te^Sc benc-dicamtibi. IlC^od li altare lapideum feceris Deu.�/.�.nbsp;mih� nonxdificabis illud dcle�lis lapidibus; lofu.S.f.nbsp;fi enimleuaueriscultrum*ftipereumjpolluc- **��*�.�*^*nbsp;tur.Non alcendes per gradus altare meumj nenbsp;reueletur turpitudo tua.

�S. �Pracepta iudicialia ^uo ademptitios�ruos amp; ant illasjiirta, homicidia,pArricidia,paretumnbsp;waledi^a^rixas^ �* talionisposnas^ at^ue corr-nupetam bouem.

CAP, XXI.

HAec fiint iudicia qux propones eis^Si A emerisl�ruum Hebr��jl�x annisl�r- Deu.if.e�nbsp;uiettibi: inl�ptimo egredietur libernbsp;gratis. Cum quali vefteintrauerit cum talinbsp;exeatjf� habens vxorem:8c x'Xorcgredietur f�-mul.Sin ante dominus dederit illi vxoB.�.m,8cnbsp;pepererit ftlios 8c filias : mulier 8c liberi eiu�nbsp;erunt domini luijplc ver� exhibuit cum ve-ftitu luo.Qiwd fi dixerit l�ruuSjDiligo dominbsp;nummeum 8c vxorem ac liberos j nonegre-diar libcnolFeret eum don�nus dijs, 6c appli-cabitur

-ocr page 115-

Lex.

Exodus.

�uni ancillamqueinuaf�rit, triginta f�clos ar G genti domino dabit,bos verb lapidibus opprinbsp;metur.Si quis aperuerit cirternam,8cfoderit,nbsp;8c non operuerite�, cecideritque bos aut afi-nus in e�, reddet Domin us cirtern� pretiumnbsp;ium�torum;quod autem mortuum ert,ipfiusnbsp;erit. Si bos alienus bouem alterius vulneraue-rit,8c ille mortuus fuerit:vendent bouem vi-uum,8c diuid�t prctium,cadauer autem mortui inter f� difperti'^nt. Si autem feiebat quodnbsp;bos cornupeta effet ab heri 8c nudiurtertius,nbsp;8cnon curtodiuiteum Dominus finis : reddet bouem pro boue,8c cadauer integrum ac-cipiet.

5. Furn dammque illatip�na, depo�ti, comtno-datiatq^ue fluprilex �tdololatrix �ufplimtm: aduenx, yidtix amp;pupillo nocentiUm pxnx�.nbsp;mu�ui, '^furx, amp;pt^aoris lex, ac oledientixnbsp;amp; decim^rum.

C A P. X XI I.

I quis furatus fuerit bouem aut ouem,8c occiderir,vel vendiderit: quinque bouesnbsp;pro vno boue rertituet.ll8c quatuor ones i.Re.u.V;

pro vnaoue. Si effringens fur domum fiue fiiffodiens fuerit inuentus,8caccepto vulnere mortuus fuerit:percuf�or no erit reus f�n-guinis. Qu�d fi orto foie hoc fecerit,homici-

Cabituradoftium amp; portes, pcrforabitq; au-rem eius rtibula,amp; erit ei fern us in fcculum.

Si quis vendiderit filiam rtiam in famulam, non egredietur ficiit ancill� exire confueue-rnnt.Si difplicuerit oculis doniini rtii cui tra-dita fuerat,dimittct earn : populo autem alie-no vendendi non habebit potertatem fi ipre-uerit earn. Sin autc filio rtio delpond�rit earn,nbsp;teui.�4.e. iuxta morcm filiarum faciet illi.Quod fi alteram ei acceperit,prouidebitpiiell� nuptias, amp;nbsp;vertimenta, amp; pretium pudiciti� non nega-bit. Si tria irtanonfccerit, egredietur gratisnbsp;abfq; pecunia. Qui per�u fieri t hominem vo-C lens occidere,morte moriatur. Qui autem nonbsp;ertinfidiatus, fed Deusill� tradiditin manusnbsp;DeuMj.a cius: llconflituam tibilocum in quem fug�renbsp;debeat. Si.quis per indurtriani occident pro-ximum fuum,amp; pcrinfidias ; abaltari meoe-Leui.io.b nelles eu vt moriatur.Qui per�uf�erit patremnbsp;Prou.xo.c rtium''aut�matremjmorte moriatur.Qui malenbsp;dixerit patri fuo vel matri, morte moriatur.nbsp;Qui furatus fuerit hominem, 8c vendideritnbsp;cum, conuidtus nox�, morte moriatur.

D Si rixati fuerint vin,8cpercuflerit alterpro-ximum rtium lapide vcl pugna, 8c ille mortuus no fuerit, fed iacuerit in ledtulo; fi furrexerit,nbsp;8c arabulauerit foris fuper baculum fuumjin-nocens ent quipercuflerit, ita tarnen vt ope- dium perpetrauit,8c ipfemorietur.Si nonsha-ras cius,8c imp�f�s in medicos,rertituat. Qui buerit quod pro furto reddat, ipfe venunda-percufTerit feruum fuum, vel ancillam virga, bitur.fi inuentum fuerit apud eum quod fu-8cmorrui fuenntin manibuseius, enminis ratus ert,viu�s,fiuebos,fiueafinus,fiueouis:nbsp;reuserit.Sinautem vno dievelduobus fiiper- duplumreftituet. Sil�f�ritquifj�iani agrumnbsp;uixerit,non fubiacebit p�na�,quia pecunia il vel vineam , 8c dimifent iumentum fiium vtnbsp;liusert.Sirixarifuerintviri,8cpcrcufleritquis depafcaturali�na; quicquid optimumhabue-mulierem pr�gnantem,8c abortiuum quidem rit in agro fuo vel in vinea,pro damni �ftimanbsp;feceritjf�d ipfa vixerit; fubiacebit dano quan- tione reftituet. Si egreffus ignis inuencrit�fpi ���ffinis.nbsp;turn maritus mulieris expetierit,8c arbitri lu- cas,�8c comprehenderit aceruos frugum, fiuenbsp;dicauerint. Sm autem mors eius fuerit fubfe- rtantes f�getes in agris : reddet damnum qui

Mwt $ f cuta,reddet animampro anima, lloculum pro ignem fuccenderit.Si quis coinmendauerit a- B �.�ui.i4.d oculo, dentem pro dente, manum pro manu, mico pecuniam aut vas in curtodiam : Sc abnbsp;ppo pede, adurtioiicm pro adurtione, eo qui fufceperat,furto ablata fuerint;fi inue-vulnus pro vulnere, liuorem pro liuore. Si nitur fur,duplumreddet:fi latetfur,dominusnbsp;perculfent quifpiam oculum ferui.fui aut an- domus applicabitur ad deos, 8ciurabit quodnbsp;cill� , 8c lufcos eos fecerit, dimittet eos libe - non extenderit manum in rem proximi fui,nbsp;ros pro oculo quem eruit. Dentem quoque fi ad perpetrandam fraudem,tam in boue qu�mnbsp;exeufferit f�ruo vel ancill�fu� , fimiliterdi- in afino,8coucac vertimento , 8c quicquidnbsp;mittet cos liberos. Si bos cornu percuf�erit vi damnum inferre potertrad deos vtriufq; cau-.rum aut mulierem, Sc niortui fuerint, lapidi- fa peruenief.Sc fi illi iudicauerint, duplum rcnbsp;bus obruetur:8cnon comedentur carnes eius, rtituet proximo Rio.Si quis commendaueritnbsp;dominus quoque bonis innocens erit. Qu�d proximo fuo afinum,bouem,ouem,8c omnenbsp;fi boscornupeta fuerit ab heri Sc nudiufter- iitmentumadcurtodiam, 8cmortuumfueritnbsp;aut debilitarum,vel captum ab hortibus,nul-lufq; hoeviderit: iufiurandum erit in medionbsp;qii�d non extenderit manum ad rem proximinbsp;fiii:fufcipietqueDominus iuramcntum,8c ille redderc nori cog�tur. 11 Qm�d fi furto abla- Gen. ji.finbsp;turn fuerit,rertituet damnum Domino. Si conbsp;mert� � bertia, d�f�r�t ad eum quod occifum

D 5 eft,8c

tius j8c contertati f tint dominum eius,nec re-cluf�rit eum, occidcritque virumautmulie-rem:8c bos lapidibus obruetur, Scdominurti cius occident. Quod fi pretium fuerit ei im-pofitum, dabit pro animafiia quicquid fueritnbsp;portulatus. Filium quoque 8c filiam fi cornunbsp;percuf��rit,fimili fententix fubiacebit. Si f�r-

-ocr page 116-

Exodus.

dentes,8cftjbuertunt verba iuftorum.Peregri B no moleftus noneris. feitis enim aduenarumnbsp;animas : quia amp;ipfl HperesTrini fuiftis in Ter- Deu.itf.d.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� y � 1 �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eccl.xo.lt;i

ra-Aeg)�^pti. Sex annis leminabis terram tuam, q44,^. amp; congregabis fruges eius.Anno autem feptinbsp;mo dimittes cara,amp; requiefeere facies, vt co-medant pauperes populi tui:amp; quicquid reli-quum fuerit edant befti� agri.ita facies in vi-nea,amp; in oliueto tuo. Sex diebus operaberis:nbsp;feptimo die ceflabis, vt requielcat bos amp; afi-nus tuus, amp; refrigeretur filius ancill� tux, amp;nbsp;aduena.Omnia qux dixi vobis cuftodite. Etnbsp;pernomenexternorum deorumnon iurabi-tis, neque audietur ex ore veftro. Tribus vi-cibus per fingulos annos mihi fefta celebrabinbsp;tis. Solennitatem azymorum cuftodies. Septem diebus comedes azyma, ilftcut prxeepi Supr.ij.a.nbsp;r, .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II J lDfr.J4.c.

tibi, tempore menus nouorum, llquando e- Deu.i6.lt;l� greffus es de Aegypto: non apparebis in con- � **nbsp;fpedu meo vacuus. Et folennitatem me�isnbsp;primitiuorum operis tui,quxcunq; feminauenbsp;ris in agrocfolennitatem quoquein exitu an-

de agro. Ter in anno apparebit omne maf-culinumtuum coram Domino Deo gt;tuo�. Non immolabisfuper fermento fanguinemnbsp;vidimx quot;tux�, nec remanebit adeps folcnni-tatis mex vfque mane.Primitias frugum terrxnbsp;tux deferes in domum Domini Dei tui.

Non coques h�dum in lade matris fux.Ec-ce ego mittam angelum gt;meum�, qui prxee- gt;.6* dat te,amp; cuftodiat in via, amp; introducat in locum quern prxparaui. Obferua eum, amp; audinbsp;vocem eins,neccontemnendumputes : quia enbsp;non dimittet cum '�peccaueris�, amp; eft nomen �feccuutriiitnbsp;meum in illo . Qimd ft audieris vocem eius,nbsp;Sc. feceris omnia qux loquor, inimicus eronbsp;inimicis tuis, amp; affligam affligentes te.liPrx-cedetqucte angelus meus,amp;introducct tead De�.'nbsp;Amorrhxum, amp; Hethxum, amp; Pherezxum,nbsp;Chananxumque,amp;Heuxum, Sclebulxum,nbsp;quos ego contera.Non adorabis deos eorum,nbsp;nec coles cos:non facies opera eorum,fed dc-ftrues eos, amp; cofringes ftatuas eorum. Seruienbsp;tisq; Domino Deo veftro,vtbenedicampani Fnbsp;bus tuis Scaquis, amp; auferaminfirmitatem denbsp;medio tui. Non eritinf�c�da, nec fterilisgt;in� ^-7�nbsp;terra tua:numcrum dierum tuorum implebo,nbsp;Terrorem meum mitt� in prxeurfumtuum,nbsp;amp; occidam omnem populum,ad quern ingre Deut.;.*�nbsp;di�ris:cundorumq; inimicorum tuorum coram te terga vertam: emittes crabrones prius,nbsp;qui fugabunt Heuxum, amp; Chananxvm, amp;nbsp;Hethxum,antequa introeas.Non eijeiam eosnbsp;� facie tua anno vno: ne terra in folitudinemnbsp;redigatur, amp;crcfcant contratebeftix.Pau-latim expellam eos de conlpcdu tuo, doneenbsp;Tu augcaris, �cpo�ideasTerrain.Ponam autemnbsp;terminas

ludicia.

non reftituet.Qm � proximo fiio quic-quain horummutuopoftulaucrit, amp; d�bilita tu autmortuum fuerit domino non prxl�nte:nbsp;rcddercc�pelletur. Qu�d fi imprxlcntiarumnbsp;dominus fueritjnon reftitu�tj maxime f� con-De�.ii.d. du�tum vcnerat pro mcrccdc operisfui.IlSif�nbsp;duxerit quis virgincm necdumdefponlatam,nbsp;dormicritquc cum ea; dotabit eam^�c habebitnbsp;earn vxorem. Si pater virginis dare noluerit,nbsp;reddet pccuniam iuxta modum dotis, quamnbsp;virgines accipere confueuerunt. Maleficosnbsp;non patieris viuere. Qm coierit cumium�to,nbsp;Leuit.ip.g mortemoriatur. ilQuiimmolatdijs,occide-turjpra�terquamDomino Idli.Aduenamnonnbsp;contriftabis, neq; affliges eum: aduen� enimnbsp;p amp;ipfl fuiftis in Terra-Aegypti.Vidu� amp; pu-Z�ch. 7.C. pillo nonnocebitis.Si l�leritis eos, vocifera-buntur ad mc, amp; ego audiam clamorem eo-rum:amp;indignabitur furor meus, percutiam-que vos gladio,amp; erunt vxores veftr� vidu�,nbsp;amp;filij veftri pupilli. Sipecuniam mutuade-deris populo mcogt;pauperiqui habitat tecum,nbsp;non vrgebis eum quafi cxador,nec vfuris op- ni, quando congregaueris omnes fruges tuasnbsp;primes.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

Si pignus � proximo tuo acceperis vefti-mentum,ante folis occafiim reddes ei. Iplum cnim eft Iblum quo operitur, indumentumnbsp;camis cius,nec habet aliud in quo dormiat: ftnbsp;clamauerit ad mejCxaudiam eum, quia mile-A�u.ij.�. ricors fum.Dijs non detrahes, amp;llprincipiponbsp;Leuit.ii.bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maledices. D�cimas tuas amp; pri-

���,44.g. mitias tuas non tardabis reddere: llprimogeni turn filiorum tuorum dabis mihi. De bobusnbsp;quoque,amp; ouibus fimiliter facieszfeptem diebus nt cum matre fua,die o�taua reddes iliumnbsp;mihi.Viri lan�li eritis mihixarnem qu� � be-ftijs fuerit pr�guftatajUo comedetis,{�dproijnbsp;cietis canibus.

S, Legesprtefixie iudicilw, los a�njis inimi-(Iferuanau^s, non accipienda iudiciluf mune-ra,de anntamp; dietqniete, trilufqj�-flpspnedpuisjdeangelo in ducem itiner�pra-mittendo^ amp; pratnijsferuantiumpracepta.

CAP. XXIII.

A nbsp;nbsp;nbsp;quot;TOnfulcipiesvoce mendacij:nec iun-

I ges manum tuam vt pro impio dicas ^Ifiim teftimonium.Nonl�qu�ris turnbsp;bam ad faciendum malum: neciniudicio plunbsp;rimorum acquieftes ^ntenti�, vt � vero de-uies.Pauperis quoq; non miftrebcris in'ludi-cio�. ftSi occurreris bouiinimici tui,autafinonbsp;Deut.ii.a. errantijreduc ad eu. Si videris aftnum odien-tis te iacere fiib onere, non pertranfibis, fednbsp;�'iuiitiaA}. fubleuabis cum eo . Non declinabis in'iudi-ci urn �pa uperi s .Men dacium fugies. Infontemnbsp;amp;iuftumnon occides:quiaauerfbrimpium.nbsp;Dam.jj.f, liNccaccipiesmunera, qu�etiaexc�cantpi

-ocr page 117-

Indicia.


Exodus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18


tcrminos tuos � Mari-rubro v�que ad Mare Pal�fthinorum^ amp; � dei�rto vlquead Flnui-irm : tradam in manibus veftris habitatoresnbsp;Terr� Sceijciam eos de confpe�tu veftro .nbsp;llNon inibis cum eis f�dus, nec cum dijs eo-FF'quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habitent in terra tna^ne forte pecca-

'^4- � retefaciantin nie^fiferuierisdijseorum.-quod tibi cert�erit in icandalum.

5. OUatis Tyomint) lacri�djs,f(sdsnsqjjangv�ne inpopulum refjjerfo, �i\doyres, carterii ad radi-cemmontiimanenrihis^�iiasinmontem afcen-ditgvbi cum �Dommo.^o.diebicsjgermanfi�.

CAP. XXIIII.

A k � Oyfi quoqtie dixit, Afcendead Do-V/1 minuni tu amp; Aaron^ Nadab amp; Abiu, igt;. 1. �^�c f�ptuaginta {�nesgt;ex�I{raelj 8c ad-orabitis procul. Solusque Moyf�s afcendct adnbsp;Dominum, 8c illi non appropinquabunt:necnbsp;populus alcendet cum eo. Venit ergo Moylesnbsp;8c narauit plebi omnia verba Domini, atquenbsp;iudicia : relponditque omnis populus vnanbsp;voce,Omnia verba Domini qu� locutus eft,nbsp;faciemus.Scripfit autem Moyl�s vniuerlbs fernbsp;monesDomini:8c mane conftirgens�difica-uit al tare ad radices monris, 8c duodecim titu-B los per duodecim tribus Iftael.Mifitqueiuuc-nesde filijs Ilfael, 8c obtulerunt holocaufta,nbsp;immolaueruntque viftimas pacificas Domi-�^�4- no, vitulosgt;duodecim�.TulititaqueMoyl�snbsp;dimidiam patrem l�nguinis,8c mi�t in crate-rasmartem autem rel�iduam fudit f�per al tare.nbsp;Allumensq ue volumen f�densjlegit audien-te populo. qui dixerunt. Omnia qu� locutusnbsp;cft Dominus faciemus, 8c enmus obedientes.nbsp;Ille vero , fumptum fanguinem refperf�t innbsp;populura, 8c ait. Hic eft languis f�deris quodnbsp;Heb.p.e, pepigitDominus vobi^cumfupercun�;isler-C monibus his. Alcenderuntque Moyl�s 8c Aa-roUjNadab 8c Abiu,8c leptuaginta de l�niori'-bus IlfaehSc videruntDeum Ilfael:8c fub pe-dibus eius qual� opus lapidis l�pphirini, 8cnbsp;quaf� c�lum cuml�renum eft .Nec fuper eosnbsp;qui procul recel�erant de filijs Ilfael,mifit ma-num luam ; videruntque Deum, 8c comede-runt, acbiberunt. Dixit autem Dominus adnbsp;Moyl�n, Alcende ad me in montem, 8c eftonbsp;ibi: daboque tibi tabulas lapideas, 8clegem,acnbsp;mandata qu� fcripfi, vt doceas�eos�. Surre-xerunt Moyl�s,8c lofue minifter eiuszafcen-densque Moyl�s in montem Dei, l�nioribus

J) ait, Expedtate hic donee reueramur ad vos. habeas Aaron ; 8c Hur vobilcum : liquid na-tum fuerit qu�ftionis, referetis adeos.Cum-que al�endifiet Moyl�s, operuit nubes montem 8c habitauit gloria Domini fiiper Sinai,nbsp;fegens ilium nubcl�x diebus : l�ptimo au-*Dominus. tem die vocauit eum*de medio caliginis.Erat

CAP. XXV.

LOcutusqueeft Dominus ad Moyl�n, A dicens,Loquere filijs Ifi-ael, vt tollantnbsp;mihi primitias abllomni homine qui Infra.jj.�.nbsp;offert vltroncus, accipieris eas. H�c fiint autem qu� accipere debetis, Aurum, 8cargentfi,nbsp;8c �s,hyacinthum 8c purpuram, coccumquenbsp;bis tindtumjSc byirum,pilos caprarum, 8c pelles arietum rubricatas, pellesqueiantliinaSj8cnbsp;ligna letim. oleum adluminaria concinnan-da, aromata in vnguentum, 8c thymiamatanbsp;boni odoris : lapides onychinos, 8c gemmasnbsp;ad ornandum ephod, ac rationale. Facientq;nbsp;mihi landtuarium, 8c habitabo in medio eo-rum: Iliuxta omnem fimilitudinem taberna- Hebr. sgt;.a.nbsp;culi quod oftedam tibi, 8c omnium valbrumnbsp;in cultum eius:ficque facietis illud,Arcam denbsp;lignis l�tim compingitCjCuius longitudo ha-beat duos 8c lemis cubitos, latitudo cubitumnbsp;8cdimidium, altitudo cubitum fimiliter acnbsp;l�miflem.Etdeaurabis earn auro mundi�imonbsp;intus 8c forisifaciesqj fupra coronam aureamnbsp;per circuitum : 8c quatuor circulos aureos,nbsp;quos pones per quatuor arc� angulos. duonbsp;circuli fint in latere vno,8c duo in altero. Fa- �nbsp;cies quoque vedtes de lignis l�tim, 8c operiesnbsp;eos auro.Inducesqucpercirculos qui Hint innbsp;arc� lateribus, vtportetur in eis : quilem-per erunt in circulis, nec vnquam extrahen-tur ab eis . Ponesque in area teftificatio-nem quam dabo tibi. Facies 8c propitiatori-urn de auro mundi�imo : duos cubitos 8c di-midium tenebit longitudo cius, 8c cubitu acnbsp;l�mil�emlatitudo.Duos quoq; cherubim au-reos,8c produdliles facies,ex vtraq; parte ora-

D 4. culi.


-ocr page 118-

Sinai, fiue Horeb.

culi.cherub vnus ht in latere vno, amp; alter in altero. Vtrunque latus propitiatorij tegantnbsp;expandentes alaSjamp; operientes oraculum^ref-piciantque Cs mutuo verhs vultibus in propinbsp;tiatorium quo operienda eft arca^ in qua pones teftimonium quod dabo tibi.Inde prarci-piain, Stloquaradte hipra propitiatorium,nbsp;aede medio duortlm cherubim^ qui erunt fu-perarcam teftimonij cunclaqu� mandabonbsp;C per te hlijs Ihael. Facies amp; menfam de lignisnbsp;f�timj habentem duos cubitos longitudinis,nbsp;amp; inlatitudinccubitum amp;in altitudinc cu-bitumacf�mi��em.Etinaurabis eamauro pu-ri�imo: facielque illi labium aureum per cir-cuitum^amp;iph labio coronam interrafilem al-tam quatuor digitis:8c hiper illam_,alteram conbsp;ronam aureolam . Quatuor quoque circulosnbsp;aureos pr�parabis �c pones eos in quatuornbsp;angulis eiuldem meni� per fingulos pedes.nbsp;Subter coronam erunt circuli aurcij vtmit-tantur ved�s per eos^Sc po�it menfa portari.nbsp;Ipfbs quoque ve�les facies de lignis f�tim^nbsp;amp; circundabis auro ad fubuehenda menfam.nbsp;Parabis Scacctabula, ac phialas^thuribula, Scnbsp;j) cyathos, inquibus offerenda funt libaminaj

ex auro puriftimo.Et pones fiiper m�fam panes propofitionis in confpedu meo f�mper. Facies amp; candelabrum dudile de auro mun-di�imo j haflile eius^ amp; calamos fcyphos amp;nbsp;fph�rulas_,ac lilia ex ipf� procedentia.Sex calami egredientur de lateribus,tresex vno latenbsp;re^Sc tres ex altero.Tres fcyphi quah innucisnbsp;modum per calamos f�ngulos_,fph�rul�q; f�-muEamp; lilia; amp; tres fimiliter fcyphi infbarnu-cis in calamo altero^fph�rul�que fimul amp; li-iia.hoc erit opus f�x calamorum, qui produ-cendi fufit dc haftili. Inipfo autem cadelabronbsp;erunt quatuor fcyphi in nucis modum^fjjh�-rulxque per l�ngulos, Sc lilia.Sph�rulx fubnbsp;duobus calamis per tria loca^ qui �mul f�x filmt procedentes dehaflili vno. Etfph�rul�nbsp;igitur Sc calami ex ipfo erunt.vniuerfa duAi-ha dcauro puri�imo. Facies Sc lucernas fep-tciUjSc pones eas fuper candclabrum^vt luce-ant ex aduerfb.Emundoria quoq^Sc vbi quxnbsp;emunaafuntextinguanrur, fiant auro puri�nbsp;fimo.Omne pondus candelabri cum vniuer-Hebr. 8.b. fis vafis fuis habebittalentumauri puri�imi.nbsp;Adu./.t.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scfacfecundum exemplar quod ti

bi in monte monftratum cft.

*S. Forma ac coftm�to tabernaoilt Wopiici,y!-li.arcx.propmatorjj, menfx,candelabriilt;�i' ten tortj^iuxtafuas quxqtie mcn�iras.

CAP. XXVI.

A I �Abernaculum vero ita facies _,Dccem I cortinas de byflo retorta, hyacin-tho^acpurpura^coccoq j bis tincto, va

� riatas operepluraario facies. Longitudo cor-

Exodus.

tin� vnius habebit vigintio�o cubitos : lati-tudo_, quatuor cubitorum crit. vnius menfu-r� fient vniuer� tentoria. Quinquecortinx fibi iungentur mutuo. Sc ahx quinquenexunbsp;fimili coh�rebunt. Anfiilas hyacinthinas innbsp;lateribus ac furamitatibus facies cortinarum,nbsp;vt po�intinuicemcopulari. Qmnquagcnasnbsp;anfulas cortina habebit in vtraque parte Jtanbsp;in�rtaSj vt an� contra an�m veniat^Sc altera alteri po�it adaptari. Facies Sc quinquagin �nbsp;ta circulos aureos quibus cortinar� velaiun-genda funtj vt vnum tabernaculum fiat. Facies Sc faga cilieina vndecim^ �d operiendumnbsp;teAum tabernaculi.Longitudo fagi vnius hanbsp;bebittrigintacubitoSj Sclatitudo^quatuGr.-x-qua erit menfiira �gorum omnium.E quibusnbsp;quinque iunges �orfiim_,Sc �xfibi mutuo conbsp;pulabisjita vtf�xtumfagum in frote te�li du-plices.Facies Sc quinquaginta an�s in ora f�-gi vniuSjVt c�iungi cum altcro queat;Sc quinnbsp;quaginta anfas in ora f�gi alterius vt c� altenbsp;ro copuletur. Facies Sc quinquaginta fibulas Cnbsp;�neas quibus iungantur anf�j vt vn� ex omnibus operiinentum fiat. Quod autem fuper-fueritin �gisquxparanturtc�Ojidefl vnumnbsp;fagum quod amplius eft^ ex medietatc eins o-

peries pofteriora tabernaculi.Et cubitus^ ex v-na parte pendebit Sc alter ex altera qui plus eft in �gorum longitudinCj vtrunque latusnbsp;tabernaculi protegens. Facies Sc operimen-tum aliud tedo depellibus arietum rubrica-tis:Sc


-ocr page 119-

Ceremoni�.


Exodus.



tis : amp; fupcr hoc rurfum aliud operimentum J) dequot;iaiithinis�pellibus. Faci�s amp; tabulas ftan-quot;^Sicinthi- tes tabernaculi delignis fetim^qu� fingul�nbsp;denos cubitos in longitudine habeant j amp; innbsp;latitudinefin�ulos ac f�miflem. In lateribusnbsp;tabul�.du�incaftratur� fient, ouibus tabulanbsp;alten tabul� connedatur:atque in hune mo-dum cunft� tabul� parabuntur. Quaruin vi-gintierunt in latere niendiano quodvergitnbsp;ad Aulbrum.Quibus quadraginta baies argennbsp;teas Fundes, vt bins bales fingulis tabulis pernbsp;duos angulos fubijciatur. In latere quoquelenbsp;cundo tabernaculi quod vergit ad Aquilone,nbsp;viginti tabul� erunt, quadraginta habentesnbsp;bales argeteas; bin� bales fingulis tabulis fupnbsp;E ponentur. Ad occidentalem veto plagam tabernaculi facies lex tabulas, 6c rurfum aliasnbsp;duas qu� in angulis eriganturpoft tergum tanbsp;bernaculi. Eruntq; coniund� � dcorfum vf-que fiirlum, 8c vna omnes compago retinebit.nbsp;Duabus quoq; tabulis qu� in angulis ponennbsp;d� fi.int,fimilis iun�tura l�ruabitur. Et eruntnbsp;fimul tabul� o6to,bal�s earumargcnte� l�denbsp;cim, duabus bafibus per vnara tabulam fiippunbsp;tatis.Facies 8c vedtes delignis fetim quinquenbsp;ad continendas tabulas in vno latere tabernanbsp;culi,8c quinq; alios in altero, 8c eiufdcmnu-meri ad occidentalem plagam: qui mittenturnbsp;per medias tabulas � fummo vlque ad fum-F mum. Ipl�s quoq; tabulas deaurabis, 8c Fundes in eis annulos aureos per quos ve�tes ta-bulata contineant, quos operies laminis au-reis. Et �rig�s tabernaculum iuxta exemplarnbsp;Sup, J quod tibi in llMonte monftratum eft . Faciesnbsp;' � 8c veluih de hyacinthe,8c purpura,coccoquenbsp;bis tin�lOj 8c byf�o retortajOpere plumario 8cnbsp;pulchra varietate contextum;quod appendesnbsp;ante quatuor columnas delignis letim, qu�nbsp;ipl� quidem deaurat� erunt, 8c habebunt ca-G pitaaurea,l�d baies argenteas.Inl�returaut�nbsp;velum per circules, intra quod pones arcamnbsp;teftimonij quo 8c San�tuariumjSc Sanftuarijnbsp;l�ntSluaria diuidentur.Pones etpropitiatori�nbsp;luper arcam teftimonij in Sanlt;fta l�n�orum:nbsp;menl�mque extra v�lum : 8c contra menl�mnbsp;candelabrum in latere tabernaculi meridia-no�.menl� enim ftabit in parte Aquilonis.Fa-cies 8c tentorium in introitu tabernaculi denbsp;hyacintho, 8c purpura, coccoque bis tin�lo,nbsp;8c bylTo retorta, op�r�plumarij. Et quinquenbsp;columnas deaurabis lignor� letim ante quasnbsp;ducetur tentorium, quarura erunt capita au-reaj8c^ljal�s �ne�.

y^ltare amp; atrium talfernaculi,ten�ortum,co~ oleum luesrnarumparari iubentur.

CAP. XX vu.

FAcies 8c altare delignis letim, quod ha- A bebit quinque cubitos in longitudine,nbsp;- 8c totidem in latitudine,id eft quadrum,nbsp;8c tres cubitos in altitudine. Cornua autemnbsp;per quatuor angulos exiplo erunt: 8c operiesnbsp;illud �re. Facielq; in vlus eius lebetes ad fiif-cipiendos cineres, 8c f�rcipes atque fulcinu-las,8c ignium reccptacula. Omnia val� ex x-re frabricabis. Craticulamque in modum refis �neam : per cuius quatuor angulos eruntnbsp;quatuor annuli �nei, quos ponesquot;fubter�aru- '�fitfer.7.nbsp;lam altaris. eritque craticula vlqueadaltarisnbsp;medium . Faci�s 8c veftes altaris delignis le- Bnbsp;timduos,quos operieslaminis �neis;8cindunbsp;ces percirculos,eruntq;exvtroq; latere altaris adportandum.lINon lolidum,l�d inane 8c Sup.io.d.nbsp;cauumintrinl�cus faci�s illud, ficuttibi innbsp;Monte monftratum eft.Faci�s 8c atri� tabernaculi, in cuius auftrali plaga contra meridicnbsp;erunt tentoria de byflo retorta: centum cubitos vnum latus tenebit inlongitudine.Etconbsp;lumnas viginti cum bafibus totidem �neis,nbsp;qu� capita cum c�laturis fuis habeb�t argennbsp;tea. Similiter 8c in latere aquilonisperlong�nbsp;erunt tentoria centum cubitorum, columnxnbsp;viginti,8c baies �ne� eiufdem numeri,8c capita earum cum c�laturis ft�s argentca.In la- qnbsp;titudine ver� atrij quod relpicit ad occident�nbsp;erunt tentoria per quinquaginta cubitos, 8cnbsp;column�decem, bal�fq; totidem.In ca quo-,que atrij latitudine qu� relpicit ad orientem,nbsp;quinquaginta cubitieruntjin quibus quindc-cim cubitor� tentoria lateri vno deputabun-tur,column�que tres 8cbaies totidem : 8c innbsp;latere altero erunt tentoria cubitos obtinen-tia quindecim, column� tres, 8c bales totid�.

In introitu ver� atrij fict tentorium cubitorum viginti ex hyacintho 8c purpura,cocco-quebis tin�lo, 8c byfto retorta,op�r� plumarij :columnas habebit quatuor, eu bafibus totidem . Omnes column� atrij percircuitum vcftit� erunt argenteis laminis, capitibus ar-genteis, 8c bafibus �neis. In longitudine oc- -jjnbsp;cupabit atrium cubitos centum,in latitudinenbsp;quinquagintaj alfitudo quinq; cubitqr� erit.

fictquc


-ocr page 120-

Indicia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exodus.

fictcj; debyHoretort.%ScHabebitbales �ne�s. eorum coram Domino Riper vtrnnquc bu-Cundavafatabernaculi in omncs vfus amp; ce-, merum^ob recordationem. Facies amp; vncinos C remoniaSjtam paxillos eins quam atrij^cx �re ex auro^ amp;c duas catenulas auri purifsimi fibinbsp;facies.Pr�cipe filjjs Ifrael vt afFerant tibi oleiinbsp;de arboribus oliuarum puri�imum j piloquenbsp;contuRim: vt ardeat liicerna iemper in taber-naculo teftimonijj extra velum quod oppan-fum eft teftimonio. Et coilocabunt earn Aaron amp; filij eius, Yt vique mane luceat coramnbsp;Domino.Perpetuus erit cultus per fuccefsio-nes eorum coram filij s Ifi-ael.


,S. Tonti�caliaindnmenta. jiaronlsi^s^filwrum tiusaefcriiuntur.

CAP. XX VI11.

A � Pplica quoque ad te Aaron fratrcm tuumcumfilijs fuis de medio filioriinbsp;�^Ilraelj vt facerdotio fungantur mihi:nbsp;Aaron_,Nadab8cAbiujEleazarjamp;Itliamar.Fanbsp;ciesqj veftem fiinda Aaron fratri tuo in glo-riam 8c decorem. Etloqueris cundis l�pi�ti-bus cordcj quosrepleui Ipiritu prudentix, vtnbsp;faciant veftes Aaron in quibus fan�lificatusnbsp;miniftret mihi. H�c autemerunt vcftimentanbsp;qu� facientjRationale 8c fuperhumeralej tu-nicam Sclineam ftrilt;ftam,cidarim 8cbalteum.nbsp;Facient veftimcnta fanda fratri tuo Aaron 8cnbsp;filij s ciuSjVtlacerdotio fungantur mihi. Acci-pientq; aurum 8c hyacinthura 8c purpuram,

B coccumq; bis tin(ftum,8c bylTum. Faciet au-tem fuperhumeralc de auro 8c hyacintho 8c purpura, coccoq; bis tindo, 8c byflo retorta,nbsp;opercpolymito.Duas orasiuntftas habebit innbsp;Vtroqj latere fiimmitatum^vt in vnum redeat.nbsp;�pfa quoque textura 8ccunda operis varierasnbsp;erit ex auro 8c hyacintho Scpurpura^coccoq;nbsp;bis tindo, 8c byflo retorta. Suniesq; duos lapides onychinos, 8c ftulpes in eis nomina fi-liorum Iffael, ftx nomina in lapide vno,nbsp;fex reliqua in altero, iuxta ordinem natiuita-Sipi.iS.d. tis corum.llOperelculptoris8cc3elaturagem-marij, fculpes eos nominibus filiorum If-

1 _ nes in vtroque latere fuperhumeraliSjmemo-

inuicem coh�rentes, quas inf�res vncinis. Rationale quoque iudicij facies opere poly-mito iuxta texturam fiiperhumeralis ex auro,nbsp;hyacintho, 8c purpura, coccoque bis tindo,nbsp;8c byflo retorta. Quadrangulum erit 5c duplex : menfuram palmi habebit tarn in longi-tudine quam in latitudine. Pojiesquein conbsp;quatuor ordineslapidum. in primo verfii eritnbsp;lapis lardius, 8c topazius, 8c fmaragdus.in fc-cundo : carbunculus, lapphirus, 8c iafpis. innbsp;tertio : ligurius, achates, 8c amethyftus.innbsp;quarto-.chryfolithuSj onychinus, 8c berydlus.nbsp;inclufi auro erunt per ordines fiios. Habc-buntque nqraina filiorum Ifiael : duodecimnbsp;nominibus c�labuntur, finguli lapides nominibus fingulorum per duodecim tribus.nbsp;Facies in rational! catenas fibi inuicem co-Dnbsp;hxrentes ex auro puri�imo: 8c duos annulosnbsp;aureos quos pones in vtraq; rationalis fum-mitatexatenasque aureas iunges annulis quinbsp;funt in marginibus eius : 8cip{arum catenarum extrema duobus copulabis vncinis innbsp;vtroq; latere fiiperhumeralis quod rationalenbsp;rclpicit. Facies 8c duos annulos aureos quosnbsp;pones in fiimmitatibus rationaliSjin oris quxnbsp;� regione flint fiiperhumeralis, 8c poftcrioranbsp;eius alpiciunt. Necnon 8c alios duos annulosnbsp;aureos qui ponendi flint in vtroq; latere fli-perhumeralis deorfum, quod relpicit contranbsp;faciem iundur� inferioris_,vtaptari pofsit c�nbsp;fuperhumcrali, 8c ftringatur rationale annu-iis fuis cum annulisfliperhumeralis vitta hyanbsp;cinthina,vt maneat iun�tura fabrefada. Sc � Icnbsp;inuicem rationale 8c fliperhumeralenequant

Ifrael inpedorefuo, inconfpedu Domini' femper. Facies 8c tunica fiiperhumeralis to-tum hyacinthinam, in cuius medio flipr� eritnbsp;capitium,8c ora pergyrum eius textilis, flcutnbsp;fieri folet in extremis veftium partibus,ne facile rumpatur. Deorfum vero ad pedes eiufllc F

rael, inclufos auro atqueefleundatos, 8cpo- lu punicum.llEt veftieturea Aaron in officio Eccli.4('^

Domini,

-ocr page 121-

Cere mon i�.

Dominij^Sr non moiiatur. Facies amp; laminam deauro punfsimo : in qua Iculpes op�r�c�la-toriSj Sanduin Domino.Ligabifqj earn vittanbsp;hyacinthina Se erit fuper tiaram imminensnbsp;fronti pontificis. Portabitq; Aaroniniquita-tes corum^ qu� obtulcrunt amp; f�nftificauer�tnbsp;filij Ifrael^in cun�lis muneribus amp; donarijsnbsp;fil JS. Elit a�t lamina l�mper in fronte eiiis^vt

G placatus fitei Dominns. Stringefq; tunicara byflojSc tiaram by�inam/acieSj amp; balte� openbsp;re plumarij. Porto filijs Aaron tunicas lineasnbsp;parabis amp; balteos ac tiaras in gloriam amp; d�conbsp;rem : ve�iclquehis omnibus Aaron fratremnbsp;tuum amp; filios eius cum eo.Et eundorum c5-{�crabis manuSjl�n�tif�cabifqiieillos/vt lacernbsp;dotio fungantur mihi.Facies amp; f�minalia li-nea^vt operiantcarnem turpitudinis fuKj� rcnbsp;nibus vlq; ad f�mora:amp; vtentur eis Aaron amp;nbsp;filijcius quando ingredientur tabernaculumnbsp;teftiraonij J vel quando appropinquant ad al-tare vt miniftrent in fan�uario^ ne iniquita-tis rei moriantur . Legitimuin lempiternurnnbsp;erit Aaron_,amp; l�mini eius poft eum.

5. fuerit [aierdcituin tortfecratio, rituf^a: ebUttonii fn ill� bit oblatiombuinbsp;yefeentur: ac de dwbui agn� ann�cul� ^�o-tidie �ffermdis. CW. x x i x.

A. C? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facies , vt mihi in l�ccrdotio

^^conl�crentur . Toile vitulum de armen ^^to,8carietes duos immaculatos^ panefq;nbsp;azymosj Sccruftulam ablque fermento quxnbsp;conlpcrl� fit oleo^lagana quoque azyma oleonbsp;lita�.defimilatriticeacun�a faci�s. Etpof�tanbsp;in caniftro olferes: vitulum autem amp; duos a-rietes.Et Aaron^ac filios eius applicabis ado-ftium tabcrnaculi teftimonij. Cumquelaue-ris pattern cum filijs fuis aqua j indues Aaronnbsp;tgt;. 4. veftimentis fuis j id eftlinea amp; tunicatgt; 8e�nbsp;luperhumerali 8e rational!, quod conftrin-ges balteo. Et pones tiaram in capite eius, amp;cnbsp;laminaml�n�tamfiipertiaramj 8� oleum vn-ftionis fundes fiiper caput eius^ atque hoc ri-tu conlecrabitur.Fiiios quoque illius applicanbsp;bis^amp;inducs tunicis lineiSjCingefquebalteo,nbsp;Aaron Icilicet 8e liberos eins, Seimponcs eisnbsp;initraSjCruntq ; lacerdotes mihi religione per-B petua.Poftqu�initiaueris manus eorum, Hapnbsp;i.b, plicabis amp; vitulum coram tabernaculo teftimonij.Imponentq; Aaron 8e filij eius manusnbsp;fuper caputillius, amp; ma�tabis eum in conlpenbsp;�tu Domini iuxta oftium tabernaculi teftimonij. Sumptumq; de languinevituli, ponesnbsp;fuper^ornua altaris digito tuo, reliquum a�tnbsp;l�nguinemfundes iuxta bafim eius. IlSumesnbsp;amp; adipsna totum qui operit inteftina,8c reticulum iecoris,ac duos renes,�eadipem qui fiinbsp;per eos eft amp; �fteres incenfum fiiper altare,nbsp;Carnes ver� vituli �tcorium amp; firaura com-

Exodus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;30

Eures foris extra caftra, eo qudd pro peceato fit.Vnum quoque arictem lumes,fiiper cuiusnbsp;caput pon�t Aaron 8c filij eius manus.Quem qnbsp;C� madauerisjtolles de languine eius,8c fundes circa altare. ipfiim autem arietem lecabisnbsp;infrufta; lotaqjinteftina eius aepedes ponesnbsp;fiiper concifiis carnes, 8c fiiper caput illius. Etnbsp;�fteres totum arieteni inincenlum fuper altare ; �blatio eft Domino, odor fiiauilsimusnbsp;vi�tim� Domini. Tolles quoque arietem altern, fupercuins eaput Aaron 8c filij eius po-nent manus. Qi^em cum immolaueris,fiimesnbsp;delanguine eius,8cpones fiiper extremumnbsp;auricul� dex�r� Aaron 8c filiorum eius,8c fuper polliccs manus eor� ac pedis dextri, fun-delquelanguinem fiiper altare per circuitum.nbsp;Cumqne tuleris de languine qui eft fiiper altare 8c de oleo vnftionis, alperges Aaron 8cnbsp;veftes eiusjfilios 8c veftirnenta eorum.Con- �nbsp;lecratifqusiplis 8c veftibus, tolles adipem denbsp;ariete,8c caudam 8c aruinam qu� operit vita-lia, ac reticulum iecoris, 8c duos rencs, atquenbsp;adipem qui fiiper eos eft, armumq; dextrum,nbsp;eo quod fitaries conlecrationis ; tortamquenbsp;panis vnius, cruftulara conlperlara oleo , la-ganum decaniftroazymorum,quodpofitumnbsp;eft in conlpeftu Domini: ponefqj omniafii-per manus Aaron 8c filiorum eius, 8c l�n�ti-ficabis eos cleuans coram Domino, Sulci-pief^ue vniuerla de manibus eorumiScincert. .nbsp;des fiiper altare in holocauftum,odorem fiia-ui�imumin conlpeAti Domini,qina oblati�nbsp;eius eft . S�mes quoqj pe�lulculum dearietenbsp;quo inltiatus eft Aaron ,l�naificabifq; illudnbsp;eleuatumcoramDomin�,8c cedetin partemnbsp;tuam . Samftificabilq* 8c pe�lulculum conl�-cratum, Scarmum quem deariete feparafti,nbsp;quoinitiatus eft Aaron8cfilij eius,cedentq;nbsp;in partem Aaron 8c filiorum eius iure perpe-tuo � filijs Ifi-ael, quiaprimitiua funt 8c initianbsp;de vidtimis corumpacificis qu� ofteruntDonbsp;mino.Veftema�t landtam qua ytetiir Aaron,nbsp;habebunt filij eius poft cum, vt vngantur innbsp;eajSc conlecrentur manus eor�. Septern die-bus vtetur illa qui pontifex pro eo fucrit con-ftitutus de filijs eius, 8c qui ingredietur tabernbsp;naculum teftimonij vtminiftret in Sandlua-rio.Arietem a�tquot;conl�crationis�tolles, 8c c�- feenfeo-Ati�nbsp;ques carnes eius in loco l�in(fto,quibus velce- �����7.nbsp;tur Aaron 8c filij eius. �Panes quoqj qui fiint Leu��.fcnbsp;in caniftro, in veftibulo tabernaculi teftimonbsp;nij comedent, vt fit placabilelacrificium, 8cnbsp;landificentur.offerentium manus. Alienige-nano velcetur ex eis,quiaquot;l�ndti�funt. Qudd Fnbsp;firemanlcrit de carnibus conlecratis fiuede quot;frfxffrf.pnbsp;panibus vlque manc, combures reliquias ig-ni:no comedentur,quia landiificatalunt. O-mnia qu�pr�cepi tibi, facies fiiper Aaron 8cnbsp;filiji


-ocr page 122-

Ceretnoni�.

Exodus.

f�iijs eins. Septem dicbus confccrabis manns eor�: Sc vitulum pro peccato ofFeres per fin-gulos dies ad cxpiandum.Mundabifquealta-rc cum immolaueris expiationis hoftianij amp;nbsp;vnges illud in fandificationcm. Septem die-bus expiabis al tare amp; /�nlt;3:ificabisjamp; erit lan-�tumfan�or�. omnis qui tetigerit illudjGn-Num.iS.a dificabitur.Hoceft quod facies in altare_,llAgnbsp;nos anniculos duos per fingulos dies iugiter,nbsp;vnum agnum mane^Sc alterum velpere^deci-mam parte f�mil� conlper�e oleo tufo, quodnbsp;habeat menfuram quartam partem hin^Sc vi-num ad libandum eiufdem menflirae in agnonbsp;vno . Alterum vero agnum offeres advelpe-ramiuxtaritum matutin�oblationis amp;i. iu-xta caqu� diximusjn odorem fiiauitatis. la-crificiumeft DominOjoblatione perp�tua innbsp;generationes veilras , ad oftium tabernaculinbsp;G teftimonij coram Domino vbi conftituamnbsp;vtloquaradtc.Ibique pr�cipiam filijs Ilrael,nbsp;amp; �ndificabitur altare in gloria mea.S��tifi-cabo Sc tabernaculum teftimonij cum altari.nbsp;Sc Aaron cum filijs fuis, vt facerdotio fungannbsp;tur mihi. Et habitabo in medio filiorum If-raeferoque eis Deus, Sc (cient quia ego Dominus Deus eorum, qui eduxi eos de Terra-Aegypti,vt manerem inter illos, ego Dominus Deus ipforum.

S. Infiitutio altaris thimiamatii,amp;pecunixin y fits tabernaculi exigendee, labijxnei con�ruennbsp;ai,yn^ionis thymiamatus, amp; reliquorum quttnbsp;adtabernaculumJjie�ant. CAP. xxx.nbsp;Acies quoque al tare ad adolendum thynbsp;miamajdelignis fttim, habens cubitumnbsp;longitudinis,8calterum latitudinis, id


eft quadrangulum, Sc duos cubitos inaltitu-dinc. Cornuacxipfo proc�dent. Veftiefque illud auro puri�imo, tarn craticulam cius,nbsp;quam parietes per circuitum. Sc cornua. Fa-cielq ue ei coronam aureolam per gyrum, 8cnbsp;duos annulos aureos ftib corona per fingulanbsp;latcra,Yt mittantur in eos ve�tes,Sc altare pornbsp;tetur.Ipfbs quoque ve�es facies delignisle-inaurabis, Ponefque altare contra velum, quod ante arcam pendet teftimonij co^nbsp;ram propitiatorio quo tegitur teftimonium,nbsp;vbi loquar tibi. Etadolebit incenfiim ftipcrnbsp;eo Aaron,fi.;auefragras mane. Q^ando com-ponet lucernas, incendet illud: Sc quando colnbsp;locabit eas ad ve{perum,vret thymiamafem-piternum coram Domino in gen�rationcsnbsp;veftras.Non ofteretis ftiper eo thymiama c5-pofitionis altcrius, nec oblationem Sc vidi- .nbsp;maneclibabitis gt;libamina�. Etdeprecabitur gt;.8.nbsp;Aaron ftiper cornua eius lemelper annum,in Bnbsp;�nguine quod oblatii eft pro peccatOjSc pla-cabit ftiper eo in generationibus veftris. ��n-dumlandorum erit Domino.Locutuftj; eftnbsp;Dominus adMoyftn,dicens, llQ^ndo tule-ris ftimmam filiorum Iftael iuxtanumerum,nbsp;dabunt finguli pretium pro animabis fiais Dbnbsp;mino,8c non erit plaga in eiSjCum fuerint re-cenfiti.Hoc autem dabit omnis qui tranfit adnbsp;�'nomen�,dimidium ficli iuxta menfuram temnbsp;pli.HSicluSjViginti obolos habet. Media pars Leui.�r.**nbsp;ficli olFerctur Domino. Qtii habetur innu- ff�nbsp;mero,a vinginti annis Sclupra, dabit prctiu.nbsp;Diucs non addet ad medium ficli, Sc paupernbsp;nihil minuet.Sufteptamquepecuniara, quxnbsp;collataeft � filijs Iftael,trades in vfus tabernanbsp;culi teftimonij, vt fit monimentum eorumnbsp;coram DominOjSepropitietur animabus eorum . Locutufqueeft Dominus ad Moylcn, qnbsp;dlcens,Facies �c labium �neum cum ball f�anbsp;adlauandumzponefque illudinter tabernacunbsp;lum teftimonij Sc altare. Et mifla aqua laua-buntineaAaro,8cfilij eiusmanusfuas aepe-des,quando ingrefluri funt tabernaculum teftimonij , Sc quando accefluri funt ad altare,nbsp;vt offerant in eo thymiama Domino, nc forte moriantur. legitimum ftmpiternum critnbsp;ij)fi,Sc lemini eius per fticce�iones .Locutuf-queeft Dominus ad Moylen,dicens,Sumetinbsp;bi aromata, prim� myrrh� Sc ele�t� quingennbsp;tos ficlos, Sc cinnamomi medium, id eft du-centosquinquagintaficlos, calami fimiliternbsp;ducentos qUinquaginta, cafi� aut� quingen-tos ficlos in pond�r� ftnduarij,olei de oliue-tis menftiram hin: facielque vndionis oleumnbsp;ftnd:um,vnguentum compofitum opere vn-guentarij, Sc vnges ex eo tabernaculum teftimonij,Scarcam teftamenti, menftmque cumnbsp;vafis ftiis,candclabrum,Sc vtenfilia eius,alta-ria thymiamatis Scholocaufti, Sc vniucrftmnbsp;fupelledilem qu�adcultum eorum pertinet.nbsp;Sandificabifque omnia, Sc erunt fanda ftn-dorum:qui tetigeritea,ftndificabitur. ^aron Dnbsp;Sc filios eius vnges, ftndifibifque cos, vtG-cerdotio fungantur mihi. Filijs quoque I�nbsp;rael dices,Hoc oleum vndionis fandum critnbsp;mihi in generationes veftras. Caro hominisnbsp;non vngetur cx eo, Sc iuxta compofitionem

eitu


-ocr page 123-

Sinai,fiue Horeb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exodus.

eius non facietis aliud^quia f�nftificafufflcft^ tis! quia fignuni eft inter me amp; vos in genera Sc f�n�tum erit vobis. Homo quicunque tale tionibus veftris: vt Iciatis quia ego Dominusnbsp;compofueritjamp; dederit ex eo alieno^exterrai-nabiturde populo luo.Dixitque Dominusnbsp;ad Moyfen^ Sume tibi aromataj fta�ten amp; o-nic]ia_,galbanum boni odoriSjamp; thus lucidif-fimum^xqualis ponderis erunt omnia;facief-que thymiamacompoiitiim operc vnguentanbsp;rij_,mii'iumdiligcnterjamp; purum, amp;fan6tificanbsp;tionc digni�imum. Cumq;in tenui�imumnbsp;puluerem vniuerfa cotudsris, pones�ex eo conbsp;ram tabernaculo tcftimonij, in quo loco ap-parebo tibi.ianctum �nctorum erit vobis thynbsp;miama .Talem copofitionem non facietis innbsp;vfiis veifroSjquiaianctum eft Domino . Homo quicunque fecerit ftinile, vt odoreiliiusnbsp;perfruatur,peribitde populis ftiis.

qui lan�tifico vos. Cuftodite f�bbath�gt;me-um�j fan�tum eft enim vobis: qui polluerit il-lud, morte morietur ; qui fecerit in co opus, peribit anima illius de medio populi ftii. Sexnbsp;diebusquot;facietis�opus;in diei�ptimoi�bbath�nbsp;eft,requics fan�taDomino.omnis qui feceritnbsp;opus in hac diejmorietur.Cuftodiant filij I�-rael labbathum, amp; celebrent illud in gene-rationibus fuis. Paftum eft lempiternum in- J),nbsp;termeamp;filios Ilrael,ftgnumque perpetuum.

Iliex enim diebus fecit Dominus c�l� 8cter- Gcnef.i.d. ram,amp; in leptimo ab opere ceflauit. Deditq;nbsp;Dominus Moyli,completis huiulcemodi ftrnbsp;monibus in monte Sinai, duas tabulas tefti- Deut, p.b�nbsp;monij lapideas,lcriptas digito Dei.

S. Oh y��iilum aaoratiim '^loyjes quot;Deumffeca-tur,tabulas frAng�f^n�ul�tm cohKrit,amp; tarons chsurga�o idolalatrasccads�uhet rjfr^ yeniam impstr at.

CAP. XXXII.

VIdens autem populus quod mora f�- A. ceret delcendendi de monte Moyles,nbsp;congregatus aduerfus Aaron, dixit,nbsp;IISurge,fac nobis deos qui nos pr�cedat:Moy Ai�.7.3.nbsp;ft enimhuic viro qui nos eduxit de Terra-Aegypti,ignoramus quid accident. *Dixitq5nbsp;ad eos Aaron . Tollite inaures aureas de vxo-rum,filiorumq;, amp; filiaru veftrarum auribus,nbsp;amp;afte rteadme.Fecitq; populus qu�iui�erat^nbsp;deferens inaures ad Aaron. IIQuas cum illeac P�-ioj-b.nbsp;cepiflet,formauit operc fulbrio,amp; fecit ex eisnbsp;vitulum conflatilem.Dixeruntq;.Hi ftint dijnbsp;tui Ilfacl,qui teedtixeruntde Terra-Aegypti.nbsp;Q^od cum vidiflet Aaron, sedificauit altarenbsp;cOrameOjamp; prxconis voce clamauit,edicts,� gt;.j.


5. DeputanttiraDcmmo�Bcfsleels'j' Ooliah ad cxtrudtionsm tahsrnaculi ac (esterorura qzitsnbsp;diclafrintfre /ahbathi ohfrruations^ zir de ta-lul� � �Domino '�K'loyfi datts.

CAP. XXXI.

y- Ocutufque eft Dominus ad Moylen, I dicens,Eccc, vocaui ex nomine Bele-

Hel filium Vn hlij Hur de tribu luda, Cras Iblennitas Domini eft . Surgentefquc B 5c impieui eum Ipiritu Dei,lapientia,amp; intel mane,obtulerunt holocaufta,amp; hoftias paci-iigeiltia,amp; Icicntia in omni opere, ad ex cogi ftcas,amp;llledit populus maducarc,amp; bibere, amp; �-Co. lo.fcnbsp;tandum quicquid fabrefieri poteft ex auro,amp; furrexeruntludere. Locutus eft ante Dorni-argento,amp; �re,amp; marmore,amp; gemmis,amp; di- nus ad Moylen,gt;dicens,�(IVade delcendc.'pecnbsp;3 uerft t�te lignorum. Dedi que ci Ibcium Oo- cauitpopulustuusqueeduxiftideTerra-Ae-liab filium Achiftimech de tribu Dan . Etinnbsp;cordeomnis eruditi poftii lapientiam : vt fa-ciant cuncta qu� pr�cepi tibi, tabernaculumnbsp;f�deris,amp; area teftimonij,amp; propitiatoriumnbsp;quod ftiper earn cft,amp; cundta vafa tabernacu-li,menlamque,amp; vala eius, candelabrum pu-

3. riftimu cum valis ftiis, St'altaria� thymiama-tis amp; holocaufti, amp; omnia vala eoril, labium cum baft fua, veftes lamftas in minifterio Aaron facerdoti,5c filijs eius,vtfungantur officio ftio in lacris,oleum vn�ionis,8t thymia-tna aromatum in lanftuario.omnia qu� pr�-Sup.�. b. fibi,facient. Etlocutus eft Dominus adnbsp;^�ec.io.b Moyl�n dicens, loquere filijs Ifi'ael, amp; dicesnbsp;C ad eosll.Videte vt l�bbathummeum cuftodia

gt;� 7-Deut, gypti. Receft'erunt cito de via,quam oftendi-fti eis-.feceruntq; fibi vitulum conflatiiem,amp;nbsp;adorauerunt,atqj immolantes ei hoftias,dixenbsp;runtjl Ifti funt dij tui Iftael,qui te eduxerunt J-Reg.ti.gnbsp;de Terra-Aegypti. Rurfumqueait Dominusnbsp;ad MoyfenJICerno quod populusifte, dur� Infra, jj.a,nbsp;ceruicis fit,dimitte me,vt irafcatur furor meus contra eos,amp; deleam eos,*faciamque te in Cnbsp;gentem magnam.Moyles auteorabat Domi- tnbsp;numDeurafuumjdicens.fICurDomineiraf-pfai.,QJnbsp;citur furortuus cotrapopulum tuum: quernnbsp;eduxifti de terra-Aegyptijinfortitudine magnbsp;na,amp;inmanu robufta.�IlNequ�fb dicant Ae- Nunj.t4.�nbsp;gyptij, Callide eduxit eos, vt interficcret iftnbsp;modbus, �c deleret � terra:quieicat ira tua,5cnbsp;efto pli-

-ocr page 124-

Gen, 11.b. ilMultiplicabof�menveRrumficut Relias c� 15,b. 48.cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vniuerf�m terram hanc^ de qua locutus

furuj dabo f�mini veftro^ amp;. po�idebitis earn J) f�mper. Placatufqueeft Dominus ne faceretnbsp;mal� quod locutus fuerataduerhis populumnbsp;fuum.Et reuerf�s eR Moyf�s de monte^ por-tans duas tabulas teRimonij in manu fua^ferinbsp;ptas ex vtraq; parte^ amp; fadas op�r� Domini:nbsp;�criptura quoque Dei erat fculpta in tabulis.nbsp;Audiens aut� l�fue tumultumpopuli vo-ciferantis, dixit ad Moyf�n, Vlulatus pugn�nbsp;auditur in caRris.Qm refpondit^Non eR clamor adhortantium adpugnam^ neque vocifenbsp;ratio compellentium ad fugam:f�d voce can-tantiumego audio. Cumqueappropinquaf-f�t ad caRra, vidit vitulum_,amp; choros^ iratuPnbsp;que valde^proiecit de manu tabulas^Se cofre-E git eas ad radicem montis.Arripicnfquevitu-lum quem fecerantjcombu�itjamp; cotriuit vf-queadpuluerem, quem (parfit in aquam , 8cnbsp;^Moyfes.6. d�dit ex eo potum filijs Ifiael. Dixitquc*adnbsp;Aaron.Quid tibi fecit hic populus^vt inducenbsp;res fuper eum peccatum maximum .^Cui illenbsp;relponditjNeindignetur Dominus meus ; tunbsp;cnimnoRi populum iRum quod pronus fitnbsp;ad malum, dixerunt mihi^ Fac nobis deos^quinbsp;nos pr�cedant ; huic enim Moyfi, qui nos e-duxit deTerra-Aegypti, nefeimus quid acci-derit. Quibus ego dixi.Qws veRru habet au-rum? T uleriint amp; dederunt mihi;8c proieci ilnbsp;ludinign�^egrefTufq; eRhic vitulus. Vidensnbsp;ergo Moyfes popul� quod effet nudatus(fponbsp;liauerat enim eum Aaron propter ignomi-niam fordis^Sc inter ho Res nudum conRituenbsp;F rat) 8c Rans in porta caRrorum^ait^Si quis eRnbsp;D ominidungatur mihi.Congregatiq ue funtnbsp;ad eum oranes filij Leui; quibus ait^ H�c di-cit Dominus Deus Ifrael^Ponat vir gladiumnbsp;fuper f�mur fuum ; ite_, 8c redite de porta vf-que ad portam per medium caRrorum^8c oc-cidatvnufquifquefi'atrcmj8camicumj8cpro-ximum fuum.Feceruntqj filij Leui iuxta f�r-monem Moyfi cecideruntq j in die ilia quahnbsp;0.8. tgt;quot;triginta�tria millia homin�.Et ait Moyf�s,nbsp;ConfecraRis manus veRras-hodie Domino,nbsp;vnufquifquein filio,8c in fratre fuo, vt deturnbsp;vobis benedidio.Fado autaltero diejlocutusnbsp;eR Moyf�s ad populum, PeccaRis peccatumnbsp;maxim�:af�endam adDominum,fi quo modo quiueroeum deprecari pro f�elere veRro.nbsp;*Dtiniae, Reuerfufq; ad Dominum,ait,Obf�cro,*pec-cauit populus iRe peccatum maximuin,fece-runtqj fibi deos aureos : aut dimitte eis hancnbsp;noxam ; aut fi non facis, dele me de libro tuonbsp;quemfcripfiRi,Cuirefp�dit Dominus, Qm

Sinai. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exodus. �

eRoplacabilis fupernequitiapoluli tui .Re- peccaucrit mihi, delebo eum de libromeo: cordare Abraham, Ifiiac, 8c Ifi'ael f�ruorum tu autem vade, 8c duc populum iRum quo lonbsp;tuor�,quibus iuraRi per temetipfum, dicens, cutus fum tibi,angelus meus pr�cedet te.Egonbsp;autem in die vltionis vifitabo 8chocpecca-tum eorum. Pereu�it ergo Dominus popu -.nbsp;lum pro reatu vituli quem fecerat Aaron.

5. '^in� T)ei in fopulumJ�dat� � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^fo-

pubtf luget del�Elum : loquitur �Dominnt cum �}vloy� facie ad fadem qui cupit yidere fadem amp;gloriam Domini.

C A P. X X x 1 11.

LOcutusque eR Dominus ad Moyf�n, A odicens,�Vade, af�ende deloco iRo tunbsp;8c populus tuus quem eduxiRi de T ernbsp;ra-Aegypti,in terram quam iuraui Abraham,nbsp;I�ac,8c Iacobjdicens,IISemini tuodaboearn. Gene.n^nbsp;8c mittam pr�curfbrem tui angelum, vt eij-ciam Chanan�um, 8c Amorrhxum , 8c He-th�um, 8cPherez�um,8c Heu�um, 8clebu-fEum,8c intres in terra fluentem ladte 8c melle. llNon enim af�endarti tecum,quia populus Deu.7.c^nbsp;dur�ceruicisquot;eR:�neforte difperdamtein via.nbsp;Audiensq ; populus f�rmon� hune pe�imum,nbsp;luxit: 8c nullus ex moreindutus eR cultu fuo.nbsp;Dixitq; Dominus ad Moyf�n,Loquere filijsnbsp;Ifiael, Populus dur� ceruicis es, f�mel afeen-dam in medio tui,8c delebo te. lam nunc depone ornatum tuum,vt f�iam quid faciam tibi.Depofuerunt ergo filij Ifiael ornat� fuum Bnbsp;� monte Horeb. Moyf�s quoque tollens ta-bernaculum, retendit extra caRra procul, vo-cauitq; nomen eins Tabernaculum f�deris.nbsp;Et omnis populus qui habebat aliquam qu�-Rionem, egrediebatur ad tabernaculum f�denbsp;ris extra caRra. Cumq; egrederetur Moyf�snbsp;ad tabernaculum , fiirgebat vniuerf� plebs, 8cnbsp;Rabat vnufquifq; in oRio papillionis fui, af-piciebantque tergum Moyfi, donee ingrede-retur tentorium.Ingreffo autemillo Tabernanbsp;culum f�deris,defc�dcbat columnanubis, 8cnbsp;Rabat ad oRium, *loquebaturq; *cum Moy-f�, cernentibus vniuerfis quod columna nu-bis Raretad oRiu Tabernaeuh. Stabantq; ip-fi, 8c adorabat perfores tabernaculorum Riorum. Loquebatur autem Dominus ad Moyf�n facie ad faciem,ficut folet loqui homo adnbsp;amicum fimm. Cumqj illercuerteretur inca Cnbsp;Rra,miniRer eius l�fue filius Nun,pucr,nonnbsp;recedebat de Tabernaculo.Dixit autem Moynbsp;f�s ad Dominum,Pr�cipis vt educam populum iRum;8c non indicas mihi quem mil�u-rus es mecum,pr�f�rtim cum dixeris,Noui tenbsp;ex nomine,8c inueniRi gratiam coram me.Sinbsp;ergo inueni gratia in confpe�tu tuo, oRendcnbsp;mihi quot;faciem� tuam, vt (ciam te 8cinueniamnbsp;gratiam anteoculos tuos ,� refpice populumnbsp;tuum gentein hanc Dixitq j D ominus,Facics

mca,

-ocr page 125-

Lex.

mca pr�ccdet te^ amp; requiem dabo tibi. Et dit

MoyleSjSi no tuipic pr�cedaSj ne educas nos de loco ifto.In quo enim fcire poterimus egonbsp;�cpopulus tuusinuenifl�n�s gratiaminconnbsp;(pe�tu tuo^nii� ambulaueris nobiicum^yt glonbsp;rif�cemur ab omnibus populis qui habitantnbsp;D Juper terram.'Dixit autem Dominus ad Moynbsp;f�iijEt verbum iftud quod locutus es^f�ciam:nbsp;inuenifti enimgratiam coram me^Sc teipfiimnbsp;noui ex nomime. Qm ait, oftende mihi glo-riam tuam. Refpondit, Ego often dam omnenbsp;�quot;�����r. bonu tibijamp;�vocabo�in nomine Domini co-ram te:Si:llmif�rebor cui voluero, Scclemensnbsp;ero inquem mihi placuerit. Rurfumque ait,nbsp;Nonpoteris viderefaciem meam:n� enim vinbsp;debit me homo, amp;viuet.Et iteriim, Ecce,in-quit,eft locus apud me, amp; ftabis fiipra petra.nbsp;Cumque tranfibitgloria mca,ponara te in fonbsp;raminepetrx, amp; protegam dextera mea, donee tranl�am: tollamq; manum mcam, amp; vi-debis pofteriora meajfaciem autem meam vi-derenon poteris.

A edeinceps, Pr�c�de,ait, tibiduasta' biilaslapideasinftarpriorum,amp;fcri-

-^bamlupercas verba qii� habuerunt tabul�quas fregifti.Efto paratus mane,vt af-cendas ftatim in montem Sinai, ftabifq; me-cumlupcr veivicem montis . Nullus alcendatnbsp;tecum, ncc videatur quilpiam per totu montem , boues quoque Sc oues non palcantur e-cotra.Exc�dit ergo duas tabulas lapideas,qua itmiuius mv.. �unu� jiiiin.unMii.vu vmho, ma.,nbsp;les antea fuerant : amp; de nodte conf�rgehs af- afeendente te amp; apparente in confpc�lu Do-cendicin montem Sinai, ftqut pr�ceper�t ei mini Deitui ter in anno.nbsp;I^orninus,portanslecUm*tabulas . Cumque liNon immolabis ftiper fermento l�nguine pnbsp;defeediflet Dominus per nubem,ftetit Moy- hoftix mexmeque reiidebit mane de viftima Supr. i).cnbsp;les cutn eo, in uocans no men Domini. Quo lolennitatis Phale. Primitias frugum terr�nbsp;.tranl�unte cor�eoj ait, Dominator Domine tu� �fteres in domo Domini Dei tui. lINon Deu.i4.c.nbsp;Deus, Giil�ricorsnbsp;nbsp;�l�m�s, patiens �C mult� coques h�dum in lade matris fux. Dixitque

Domi-


Exodus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jx

mif�rationis,ac verax,quitlcuftodis mil�ricor Pfal.i4x.a diam in millia: quiauferas iniquitatem,amp; feenbsp;lera,atq; peccata,nullusq; apudteperf�innonbsp;c�seft. (IQmreddisiniquitatempatrumfilijs, Icre.p.�nbsp;acnepotibusin tertiam amp; qu�rtaprogeniem.nbsp;Feftinusque Moyles, curuatus eft pronus innbsp;terram, amp; adoras ait,Si inueni gratiam in. connbsp;Ipedu tuo Domine, oblecro vtgradiaris no-bilcum: populus enim durx ceruicis eft, amp; aunbsp;feras iniquitates noftras atq;peccata,nosquenbsp;po�ideas . RelponditDominus, Egoinibo Bnbsp;padum videntibus cundis,ligna faciam qu�nbsp;nunquam vila limt liiper terram, nee in vllisnbsp;gentibus; vt cern�t populusgt;iftej�in cuius csnbsp;medio, opus Domini terribilequod fadurusnbsp;liim. Oblerua cunda qux hodie mandaui tibi ; ego iple eijeiam antefaciem tuam Araor-rhxum,amp; Chanan�um,amp; H�thx�um,Pherc *nbsp;z�um quoq;,amp; Heu�um,amp;Iebul�um.*Ca-y;^^^�'^^^'nbsp;uenevnquam cum habitatoribus terr� illiusnbsp;iungas amicitias, qu� lint tibi inruinam : fednbsp;aras eorumdeftruej*G�fringeftaruas,lucolqjnbsp;luccide.Noli adorare de� alienum. Dominusnbsp;zel�tes nomen eins, Deus eft �.mulator. HNenbsp;ineas padum cum hominibus illarum regionum : ne cum fornicati fuerint cum dijs fuis,nbsp;amp; adoratierint limulachra eorum,yocet tenbsp;quilpiamquot;vt�comedasdeimmolatisJ!Necvxo ,nbsp;ar-.,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .nbsp;nbsp;nbsp;p,..nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j.Re.ii.��

remdehli�bus eorum ^ccipies hlijstuis:nc poftquam ipl� fuerint fornicatXjfornicari fanbsp;ciant amp; filios tuos in deos ftios.Deos confia- Gnbsp;tiles non facies tibi. Solennitat� azymorumnbsp;cuftodies. Septem diebus velc�ris azymis, li-cut pr�cepi tibi, in tempore m�lis nouorunl.nbsp;m�le enim verni temporis egrelTus es de Ae-gypt�. �Omne quod aperit vuluam generis sup.ij.�*nbsp;malculini, meum erit .Decundis animanti-_�3tam de bobus, qu�m deouibus, meume-rit. Primogenitum afini redimes oue. fin autem nec pretium pro eo dederis,occidetuf.Prinbsp;mogenitum filiorum tuorum redimes.mcc apnbsp;parebis inconlpedii meo vacuus. IlSexdie-Sup.ij.binbsp;bus operaberis, die leptimo cefiabis arare amp; Dea.itf.d.nbsp;metere.llSolennitatcmhebdomadarum facies Eccl. J5.a.nbsp;tibi in primitijsfrugum meftistu� tritiee�,amp;nbsp;Iblennitatem quando redeunte anni tempore cundaconduntur.Tribus temponbus an-ni apparebit omne malculinum tuum in con-Ipedu omnipotentis Domini Dei Ifiael. C�nbsp;enim tulero genres � facie tua, amp;dilataueronbsp;termines tuos : nullus infidiabitur terr� tux.


-ocr page 126-

Lex.

Dominus adMoyl�n, Scribe tibi verba bxc, Sup.t4.d. quibusSc tecum 8c cum Ifrael�pepigi fc�diis.nbsp;*Moyfes. Fuit ergoibi cum Domino*quadragintadiesnbsp;8c quadraginta nodes :panem noncomedit,nbsp;8c aquam non bibit , 8c fcripfit in tabulisnbsp;Deut. 4 .b Uverbaf�derisj decem. Cumque delcenderetnbsp;Moyf�s de monte Sinaij tenebat duas tabulasnbsp;teftimonijj 8cignorabatqu�dcornuta efletnbsp;facies fua ex confbrtio f�rmonis Domini.Vi-dentes aiitem Aaron 8c filij Ilrael cornutamnbsp;Moyfifaciem^timueruntprop� accedere^Vo-* catique ab eo^reuerfi funt tam Aaron qu�mnbsp;principes fynagog�.Et poftquam locutus eftnbsp;ad coSjVeneruntadeum etiamomnes f�lij II-rael : quibus pr�cepit cund� qu� audierat �nbsp;Domino in monte Sinai.Impletisq; f�rmoninbsp;velamen fuperfacie fuam.quot;Quod�nbsp;ingreflus ad Dominum, 8c loquens cumeonbsp;auferebat doneeexiret, 8c tuncloquebaturadnbsp;f�lios lirael omnia qu� l�bi fuerantimperata.nbsp;Qui videbant faciem egredientis Moyfieflenbsp;��velamiiie. cornutam fcd operiebat illcrurfus * faciemnbsp;l�iam fi quando loquebatur ad cos.

5. Yrx�f itur fabbathum ^fetunttirprimitix amp; donaria ac artifices ad con�ruenda omnianbsp;di^apint, quibut d�putait � quot;Domino dicun-turXsfieleelamp; Ooliab.

CAP. XXXV.

A. T Gitur c�gregata omni turba filiorumifi-I raeljdixit ad eos.H�cfiintqu� iufsit Do �^minus fieri. Sex diebus facietis opus.-I�pti-mus dies erit vobis l�ndus, f�bbathum 8c re-quies Domini :qui fec�ritopus in eo, occide-tur.Non fuccendetis ignem in omnibus habi-taculis veftris per dicm fabbathi. EtaitMoy-f�s ad omnem cateruam filiorum Ifrael, Iftcnbsp;eftf�rmoquempr�cepit Dominus, dicens,nbsp;Sup.�$.3. Separate apud vos primitias Domino. llOm-nis vol�tarius 8c prono animo offerateasDonbsp;mino:aurum 8c argentum,8c�s,hyacinthumnbsp;8cp�rpur�, coccumqjbis tindumScbyfiiim,nbsp;pilos caprarum, pellesq; arietum rubricatas,nbsp;8c ianthinas, ligna l�tim, 8c oleum adluminanbsp;riaconcinnanda,8cvtconficiaturvngucn�-tum,8cthymiamafiiaui�imum, lapides ony-chinos, 8c gemmas adornat� fiiperhumeralisnbsp;8c rationalis.Qmfquis veftrum �piens ert,ve

B niat,8cfaciat quodDominusimperauit, Ta-bernaculum fcilicct, 8c tedum eius,atq; ope-rimentum,annulos 8C tabulatacum vedibus, paxillos 8c bal�s.Arcam 8c vedes,propitiato-rium J 8c velum quod ante illud oppanditur:nbsp;Menl�mcum vedibus 8c vafis 8c propofitionbsp;nis panibus: Candelabr� ad luminaria f�llennbsp;tanda, vaGillius8cluce^nas,8coleumadnu-t^imenta ignium:Alt�re thymiamatis, 8c ventes 8c oleum vndionis 8c tbymiama ex aro-matibus : Tentorium ad oftiumtabernaculi;

Exodus.

Altrae bolocaufti, 8c craticularn eius aeneam cuni vedibus 8c vafis fuis : Labrum 8c*'bal�s�,nbsp;eius:Cortinas atrij cum columnis 8cbafibus,nbsp;tentorium inforib us veflibuli, paxillos tabernbsp;naculi 8c atrij cum funiculis fuis ; Vellimentanbsp;quorum vfus ell in minillerio fanduarij, velles Aaron pontificis ac filiorum eius vt fa-cerdotio funganturmihi. Egrel��queomnisnbsp;multitudo filiorum Ifiael de eonlpedu Moynbsp;fi,obtulerunt mente prompti�ima atqj deuonbsp;ta primitias D omino, ad faciendum opus ta-bernaculi teflimonij. Quicquid ad cultum etnbsp;ad veftes fandas necelfarium erat, viri cumnbsp;mulieribus pr�buerunt, armillas 8c inaures,nbsp;annulos 8c dextralia:omne vas aureum in donbsp;naria Domini leparatum ell. Si quis habebatnbsp;hyacinthum,8c purpuram,coccumq5 bis tin-dum, byflum 8c pilos caprar�, pelles arietumnbsp;rubricatas, 8chyacinthinas, argenti*�rilqucnbsp;metalla obtulerunt D omino, lignaque letimnbsp;in varios vfus.Sed 8c mulieres dod�,qu� ne-uerant dederunt, hyacinthum, purpuram, 8cnbsp;vermiculum ac bylfum,8cpilos caprarum,nbsp;fponte propria cunda tribuentes. Principesnbsp;verb obtulerunt lapides onychinos, 8c gemmas adfuperbumerale 8c rationale, aromata-que, 8c oleum ad luminaria concinnanda, 8cnbsp;ad pr�parandum vnguentum, ac thymiamanbsp;odoris fiiaui�imicomponendum. Omnes vinbsp;ri 8c mulieres mente deuota obtulerunt donaria, vt fierent opera qu� iul��rat Dominusnbsp;per manum Moyfi.Cundi filij Ifiael volun-taria Domino dedicauerunt.DixitqueMoy-fes ad filios Ifiael, IIEcce, vocauit Dominusnbsp;ex nomine Beleleel filium Vri filij Hur de trinbsp;buludadmpleuitque eum fpiritu Dei,fapierinbsp;tia 8cintelligcntia 8c Icientia,8c omni dodri-na ad excogitandum, 8c faciedum opus in annbsp;ro 8c argento,8c �re,fculpendifque lapidibus,nbsp;8c opere carpen tario. quicquid fabr� ad inue-niri potell,dedit*in corde eius: Ooliab quo-que filium Achilamcch de tribu Dan:ambos s.nbsp;erudiuit lapientia, vt faciant opera abictarij,nbsp;polymitarij, ac plumarij debyacinto ac pur-pura,coccoque bis tindo, 8c bylTo, 8c texantnbsp;omnia,ac noua qu�que reperiant.

5. Oblatisplus tjuam opus effet donarijs, parjigt;-tur tabernaculum iuxta omnes partes fitas^ nemp� cortinas,fiaga,opertortat tabulata/ve-Hes,'velum,amp; tentorium.

CAP. XXXVI.

FEcit ergo Bel�lecfSc Ooliab, 8c omnis A virlapiens, quibus dedit Dominus l�- W^****'nbsp;pientiam 8c intelledum,vt Icirent fabrinbsp;operari qu�in vfiilanduarij neceflariaflint,nbsp;8cqu�pr�cepit Dominus. Cumque vocafinbsp;l�teos Moyfes, 8c omnem eruditum vfiuranbsp;cui dederat Dominus lapientia,8c qui Ipontenbsp;lua ob-


-ocr page 127-

Cercmoni�.

fuacbtulcrantf� ad faciendum opuSj tradidit CIS vniuerf�donaria filiorum Tlfael.Qui cumnbsp;inftarent operi^ quotidie mane vota populusnbsp;o�erebat. Vnde artifices venire compulfi^di-xeruntMoyfijPlus offert populus qua nec'ef-f�num eft. lu�it ergo Moyf�s pr�conis vocznbsp;cantarf Nec vir nec millier quicquam offeratnbsp;vitra in op�re f�nduarij. Sicqueccflatumeftnbsp;� muneribus offerendis^eo qu�d oblata fuffi-cerent amp; fuperabundarent.

Feceruntqne omnes corde f�pientes adex-plendumopus tabernaculi^cortinas decem de byffo retorta^Sc hyacintho^Sc purpura, coc-coquebis tin�to^opere variOj amp; arte polymi-ta.quarum vna habebat in longitudine viginnbsp;tiodo cubitos Sein latitudine quatuor, vnanbsp;menfura erat omnium cortinarum.Coniun-xitquecortinas quinquCjalteram alteri ^Scalias quinquefibi inuicem copulauit. Fecit amp;nbsp;anfas hyacintbinas in ora cortin� vnius exnbsp;vtroquelatere^Sc in oracortin� alterius fimi-liter^vt cotraf� inuicem venirentanfiejamp; munbsp;tu� iungerentur. vnde Se quinquagintafuditnbsp;circules aureos^ qui mordetet cortinarum annbsp;Gsj amp; fieret vnum tabernaculum.Fecit amp; l�ganbsp;vndecim de pilis caprarum ad operiend� te-dum tabernaculi : vmi f�gum in longitudinenbsp;babebatcubitos triginta , �c in latitudine cubitos quatuor, vnius menfur� erant omnia lanbsp;ga;quorum quinqjiunxitf�orfiinij amp; l�xalianbsp;leparatim.Fccitque anfiis quinquaginta in o-ra {agi vniuSj�c quinquaginta in ora f�gi alterius , vt fibi inuicem iungerentur. Et fibulasnbsp;�neas quinquaginta^quibus nc�teretur te��,nbsp;C vt vnum pallium ex omnibus l�gis ficret. Fecit amp; opertorium tabernaculi de pellibus arienbsp;turn rubricatis : aliudqj d�fiiper velamcntumnbsp;depcllibusquot;ianthinis� .Fecit amp; tabulas taber-naculi de lignis fetim liantes. Decem cubito-rum erat longitudo tabul� vnius:amp; vnum acnbsp;l�miscubitum latitudo retinebat.Bin� inca-ftratur� erant per lingulas tabulas^vt alteri alnbsp;tera lungeretur. Sicfecit in omnibus fabernanbsp;culi tabulis.E quibus viginti adplagam meri-dianam erant contra auftrum cum quadraginnbsp;ta bafibus argenteis.Du� baies fub vna tabula ponebantur ex vtraqueparte angulorum,nbsp;vbi incaftratur� laterum in angulis termina-tur. Ad plagam quoque tabernaculi qu� ref-picit ad aquilonem, fecit viginti tabulas cumnbsp;quadraginta bafibus argenteis, duas baies pernbsp;fingulas tabulas. Contra occidentem ver�jdnbsp;cft a^ earn partem tabernaculi qu� mareref-picitjfec�t Icx tabulas,amp; duas alias per fingu-los angulos tabernaculi r�tro : qu�iun�t� e-rant � deorfiim vlqj fiirfiim^amp; in vnam com-paginem pari ter ferebantur. Ita fecit ex vtraque parte per angulos:vt o�to client fimul ta-

Exodus.

bul�jSc haberent baies argenteas l�decim,, binas Icilicet baies fiib fingulis tabulis.

FecitScve�les delignis l�tim^quinque, ad D continendas tabulas vnius lateris tabernacu-li_,amp; quinque alios ad alterius lateris coaptannbsp;das tabulas:amp; extra hosjquinquealiosvedesnbsp;adoccidentalem plagam tabernaculi contranbsp;mare.Fecit quoque vedem alium^qui per menbsp;dias tabulas ab angulo vfque adangulum pernbsp;uenirct. Ipl� autem tabulata deaurauit ^fufisnbsp;bafibus earum argenteis. Et circulos eorumnbsp;fecit aureos, per quos ve�res inducipol��nt:nbsp;quos amp; iplos laminis aureis operuit. Fecit 8cnbsp;velum dehyacintho, ScpurpurajVermiculo,nbsp;ac byl�o retorta op�r� polymitario, variumnbsp;atquediftinftuin;amp; quatuor columnas delignbsp;nis l�tim_,quas cum capitibusdeaurauit; fufisnbsp;bafibus earum argenteis. Fecit 8c tentoriumnbsp;in introitu tabernaculi ex hyacintho_,purpu-rajVCrmiculOjbyl�oque retorta_,opere pluma-rij;8c columnas quinque cum capitibus fiiisjnbsp;quas operuit aurOjbalelq; earum fudit �neas.

5. Formutur area,p�o^��atorium^mmpi,candelabrum, Iticernie, altare thymiamadsjpjtim-^ue tbymiama. CAP. x x X v 11.

FEcitaut� Bel�leel 8carcam delignisf�-tim^habent� duos l�mis cubitos in lon-gitudinCj 8c cubitum ac l�milfem in lati tudine, altitudo quoque vnius cubiti fuit 8cnbsp;dimidij : veftiuitquecamauropuri�imo intus ac foris . Et fecit illi coronam aiircam pernbsp;gyrum^conflans quatuor annulos aureos pernbsp;quatuorangulos eius:duos annulos inlatercnbsp;vno_,8c duos in altero.Ve�les quoque fecit denbsp;lignis l�tim^quos veftiuit aurOj 8c quosmifitnbsp;in annulos qui erant in latenbus arc�^ad pornbsp;tandum earn. Fecit 8c propitiatorium, id elfnbsp;oraculum^ de auro mundi�imOj duorum cu-bitor� 8c dimidij in longitudine^8c cubfii acnbsp;l�mis inlatitudine.Duos etiam cherubim ex �nbsp;auro du�tili quos poluit ex vtraq; partepro-pitiatorij, cherub vnum in fummitate vniusnbsp;partisj 8c cherub alterum in lummitate partisnbsp;alterius;duos cherubim in fingulis fummita-tibus propitiatorij^extendentesalas^ 8c tegennbsp;tes propitiatorium^l�que mutu� 8c illtid re�nbsp;picientes .Fecit SemenGm delignisletiminnbsp;longitudine duorum cubitorum,8c in latitu-dine vnius cubiti, qu� habebat in altitudinenbsp;cubitum ac l�mil�em.circundeditque earn aunbsp;ro mudi�imOj 8c fecit illi labium aureum pernbsp;gyrumjipfiqtielabio coronam auream inter-rafilem quatuor digitorum, 8c fuper eandemnbsp;alteram cofonam auream . Fudit 8c quatuornbsp;circulos aureos,quos poliiit in quatuor angunbsp;lis per fingulos pedes menl�cotra coronam,nbsp;mifitq ue in eos veftes,vt po�it menf� porta-ri . Iplos quoque vedes fecit de lignis l�tim,nbsp;E �c circun-

-ocr page 128-

Ceremoni^e.

C amp; circuftdedit cos auro . Et vafa ad diucffbs vfus mcnfxj�cetabula^phialas^ Sc cyathoSj Scnbsp;thuribula, ex aurp puro^in quibus ofFercndanbsp;lunt libamina. Fecit Sc candelabrum dudilenbsp;de auro mundi�imo. De cuius vedecalami,nbsp;lcyphi,{ph�rul�q; ac lilia procedebant:l�xinnbsp;vtroq; latere, tres calami ex parte vna, Sc tresnbsp;ex altera,tres fcypbi in nucis modum per calanbsp;mos fiAgulos j fph�rul�quefimul Sclilia : Scnbsp;tres Icyphi inftar nucis in calamo altero,fph�nbsp;rul�quef�mul Sc lilia.Aequ� erat opus l�xcanbsp;lamorum, qui procedebant de ftipite cande-labri. In ipfo autem ve�e erant quatuor Icyphi in nucis modum, Iph�ntl�q uc per fingunbsp;los fimul Sclilia: Sc Iph�rul� lub duobus calanbsp;mis per loca tria,qui l�mull�x hunt calaminbsp;procedentes de vede vno.Sc Iph�rul� igitur,nbsp;amp; calami ex ipio erant, vniuerla dudtilia exnbsp;auro puri�imo.

D Fecit Sc lucernas leptem cum emundorijs Ibis J Sc vala vbi ea qu� emunda funt, extin-guatuijde auro mundi�imo. Talent� auri apnbsp;pendebat candelabr� cum omnibus vafis luis.nbsp;Fecit Sc altare thymiamatis de lignis fetim,nbsp;per quadr� �ngulos habens cubitos,Sc in altinbsp;tudincduos; c cuius angulis procedebant cornbsp;nua.Veftiuitq; illudauro puri�imo c� crati-cula ac parietibus Sc cornibus.Fecitq; ci coronbsp;nam aureolam per gyrum,Sc duos annulos aunbsp;reos �ib corona per fingula latera, vt mittan-turin eos vedcs,Sc po�italtare portari.Iplbsnbsp;autem vedes fecit de lignis letim, Sc operuitnbsp;laminis aureis. Compofuit Sc ole� ad �indi-quot;tfymlama. ficationis vngucntum,8c''thyniiamata�dcaronbsp;matibus mundifiimis opere pigmentarij.

S, Formatur altare holocaujii cum laiio ceneo lt;amp;� atriG^oblatacf^ donaria recen�ntur.

CAP. XXXVIII.

Al 'Ecit Scaltareholocauftidelignisletim, 1^ quinq; cubitorumper quadrumjSc triiinbsp;in altitudine : cuius cornua de angulisnbsp;procedebat, operuitq; illud laminis asneis.Etnbsp;in v�is eins parauit ex �re va� diuerl�, lebe-tes,forcipes,fulcinulas,vncinos,Sc ignium renbsp;ceptacula. Craticulamque eius in modum renbsp;tis fecitasneam,Sclubter earn inaltaris medionbsp;arulam,fufis quatuor annulis per totidem re-tiaculi lummitates, ad immittendos vedes adnbsp;portadum. quos Sc iplbs fecit de lignis letim.nbsp;Sc operuit laminis �neis:induxitquein circunbsp;los qui inlateribus altaris eminebant. Iplumnbsp;Exo.io.d, autemaltarenon eratfolidum,!lled cauum exnbsp;tabulatis,Sc intus vacuum.

B Fecit Sc labrum �ne� cum bafi fua de Ipe-culis mulierumqu� excubabantin oftio ta-bcrnaculi.Fecit Sc atrium,in cuius auftrali pla ga erant tcntoria de bylTo retorta,cubitorumnbsp;centum, columns snes viginti cum balibus

Exodus.

luiSjCapita columnarum, Sc to ta opens c�la-tura, argentea. Aeque ad feptentrionale pla-gam tentoria, column�jbafi:fq;,8c capita columnarum eiuldemmenlur�,8c opens ac me talli,crant. In eavero plaga qu� ad occiden-tem relpicit, fueriit tcntoria cubitorum quinnbsp;quaginta, columns deccm cu bafibus�iis �-neae,Sc capita columnar�. Sc tota operis c�lanbsp;tura,argentea. Porro contra orient� quinquanbsp;ginta cubitorumparaUit tentoria,� quibus,nbsp;quindecimcubitos,columnarum trium,cumnbsp;bafibus Illis vnum tenebant latus : Sein partenbsp;alteraquot;(quia inter vtraque�introitum tabernanbsp;culi fecit) quindecim arque cubitorum erantnbsp;tentoria,columneq; tres,Sc bales totide.Cun Cnbsp;daatrij tentoria bylTus retortatexuerat.Balesnbsp;columnarum fuere �ne�,capita autem carumnbsp;C� cundis c�laturis �iis argenteajl�d Sc ipl�snbsp;columnas atrij velliuit arg�to.Etinintroitunbsp;eius opercplumario fecit tentorium ex hyacinthe, purpura, vermiculo,ac bylTo rctorta,nbsp;quod habebat viginti cubitosinlongitudine,nbsp;altitude vero quinq; cubitor� erat iuxta mennbsp;furam quacundaatrij tentoriahabebant.Conbsp;lumn� a�t in ingrelTu fuere quatuor cum bafibus �neis,capitaq; earum Sc c�latur� argennbsp;te�.Paxillos quoq; tabernaculi 5c atrij pergynbsp;rum fecit �neos.H�c funt inftrumenta tab�rnbsp;naculi teftimonij, qu� enumerata fiint iuxtanbsp;pr�ceptum Moyfi in c�remonijs Leuitarumnbsp;per man�lthamarfilij Aaron l�cerdotisiqu�nbsp;Bal�leel films Vri filij Hur de tribu Iuda,Donbsp;mino per Moyl�n iubente,c�plcuerat,iundonbsp;fibilocio Ooliab filio Achilamcch de tribunbsp;Danrqui Scipl�artifexlignor� egregius fuit,nbsp;8c polymitarius atq; plumarius ex hyacintho,nbsp;purpura, vermiculo , 8c byflo.Omneaurum Dnbsp;quod exp�fiim eft in opere l�nduarij,et quodnbsp;oblatum eft in donarijs, viginti nouem talennbsp;torum fuit,8c Icptingentorum triginta ficlo-rum ad menfiiram l�nduarij. Oblatum eft aunbsp;tem ab bis qui tranfierunt ad numerum � viginti annis 8c fupr�, del�xcentis tribus mil-libus , Sequingentis quinquaginta, armato-�nbsp;rum.Fueruntpr�tereacentum talenta arg�ti,nbsp;� quibus conflat� Hint bales l�nduarij, Scin-troitus vbi velum p�det. Centum baies fadxnbsp;fiint de ralentis centum, fingulis ralentis pernbsp;baies fingulas fiipputatis. De mill�autem Icpnbsp;tingentis,Scl�ptuagintaquinque*fecit capitanbsp;columnarum, quas Sc ip�s veftiuit argento.nbsp;Aeris quoque oblata fiint talenta leptuagintanbsp;duo milliajSc quadringenti fiipr� ficlfiewqui-bus fu�e fiint bales in introitu tabemaculi te-ftimonij,8c altare�ne� cum craticula fiia, o-mniaq ; vaG qux ad vfiim eius pertinct. Sc bales atrij tarn in circuitu, qua in ingrelTu eius.nbsp;Sc paxilli tabernaculi atq iie atrij, per gyrum.

S, Tontu

-ocr page 129-

Exodus.

byfsina:cingulum vcr� dcbyflb retortajiya-cintbojpurpura,ac vcrmiculo diftinclum arte plumariaj ficutprxcepcrat Dominus Moy fi.Fecerunt amp; laminam i�cr� vcnerationis denbsp;auropuri�imo^feripferuntq; in ea operege-mario.Sandum Domini ; amp; ftrinxerunt earnnbsp;cum mitra vitta hyacin china, ficut pr�ccpc-rat Dominus Moyf�. Perfedum eft igitur o-mneopus tabcrnaculi amp;telt;fti teftimonij.Fe-ceruntquefilij Iftacl cundaqu� pr�ccperatnbsp;Dominus Moyfi.Etobtuleruttabernaculumnbsp;amp; ted� Sc vniuerfam fiipelledilemjannulos,nbsp;tabulaSjVed�Sj columnar ac bafts opertoriunbsp;de.pellibus arietum rubricatiSj Sc aliud operi-mentum de hyacinthinis pcllibuSj velum:ar-cam^vedes^propitiatorium^menftm cum va-�s ftiis amp; propofitionis panibus:candelabru,nbsp;lucernaSj amp; vten�lia earum cum oleo : altarenbsp;aureum,Sc vnguentumjamp; thymiama ex aro-matibuSjamp;tentorium in introitu tabernacu-li:altare xncum^retiaculum, veftes_,amp; vaft c- Qnbsp;ius omniadabrum cum baft fuaitentoria atrij.nbsp;Sc columnas cum bafibus ftiis, tentorium innbsp;introitu atrij funiculofque illius Sc paxillos.nbsp;Nihil ex vafts defuit quae in minifterium tabcrnaculi, Sc in tedum f�deris iuflaftint fic-

Ceremoni�.

5. *Ponti�caliaJacerdotalia^confi�unturorna-mcnta^totum^ iniun^um opusperficitur.

CAP. XXXIX.

A quot;1 E hyacintho vero Sc purpura, vermi-up.cj.18. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;byflo fecit veftes,quibus indue

retur Aaron quado miniftrabat in ftn-

lt;^s,ficut prxeepit Dominus Moyfi. Fecit igi tur ftiperhumerale de auro, hyacintho,Sc pu-pura,coccoqj bis tindo,Sc byflo retorta,operenbsp;polymitario.inciditque braftcas aureas,8c ex-tenuauit in fila, vt poflent torqueri cum prionbsp;rum colorum ftibtegmine, duasque oras fibinbsp;inuicem copulatas in vtroque latere ftimita-tum,Sc balteu ex eifdem coloribus, ficut pr�-ccpcrat Dominus Moyfi.Parauit Sc duos lapinbsp;des onychinos, aftri�tos Sc inclufos auro , Scnbsp;ftulptos arte gemmaria nominibus filiorumnbsp;�/MBWjjj. Ifi'acl, *Poftntque eos inlatcribus fuper hu-meralis in monimentum filiorum Ilfaeljftcutnbsp;pr�ccperat Dominus Moyfi.

xttordinem nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

tutiuitMis nbsp;nbsp;nbsp;Fecit Sc rationale opere polymito luxta o-

�rxw. nbsp;nbsp;pus fuperhumcralis,ex auro, hyacintho, pur-

pura,coccoq; bis tinfto,Sc byflo retortaiqua-

C drangulum,duplex,mcnftirx palmi.Et pofiiit in co gemmarum ordines quatuor. in primonbsp;vcrfii cratftrdius, topazius, fmaragdus.in ft-


cundojcarbunculus, ftpphirus Scialpis.in ter ri. Veftes quoque quibus ftcerdotes vtuntur tio,ligyrius,achatcs Sc amethyftus. in quarto, in ftnduario,Aaron ftilicet Sc filij eius obtu-'chryfolithus,onychinus. Sc berillus,circunda lerunt filij Ifiael, ficut praeceperat Dominus,nbsp;ti amp;inclufi auro per ordines fuos.Ipfiqj lapi- QuxpoftquamMoyfescunda viditcomplc-ta,bcnedixit eis.

5. ^rimo menje talernaculum erigendu �ir cen-fecrandumprxcipitur,quofa^om(�e�Ate Dei repletur^nule tahernaculum continue operien-te,ni�dume�etpro�cifcendum. cap. xl.

LOcutufque eft Dominus ad Moyftn, A dicens,Menft primo, prima die menfis eriges tabernaculum teftimonij. Scnbsp;pones in co arcam, demittcfque ante illam ve �nbsp;lum : Sc illata mcnfii pones fiipcr earn qu� rite pr�cepta funt.Candelabrum ftabit cum lunbsp;cernis fuis -, Sc altare aureum in quo adoleturnbsp;inccnftim,coram area teftimonij .Tentoriumnbsp;in introitu tabernaculioteftimonij�pones, 8c egt;.8,nbsp;ante illud altareholocaufti: labrum inter altanbsp;re Sc tabernaculum,quod implcbis aqua. Cirnbsp;cundabifque atrium tentorijs,Sc ingrelTum e-ius. Et aflumpto vmftionis oleo vnges tabernaculum cii vafts ftiis,vt ftndiftcentur; altare holocaufti Sc omnia vaft eius:labrum cumnbsp;bafi fuaiomnia vndionis oleo conftcrabis, vtnbsp;fint fanda ftn�torum. Applicabifq; Aaron Sc Bnbsp;filios eius ad fores tabcrnaculi teftimonij, Scnbsp;lotos aqua indues ftndis veftibus, vt mini-ftrent mihi, Sc vndio eorum in ftcerdotiumnbsp;ftmpiternum proficiat. Fecitq; Moyfts omnia qu� pr�ccperat Dominus. Igitur menft

des duodecim J ftulpti erant nominibus duo-decim tribuum Ifrae�ftnguli pet nomina ftn-gulorum. Fecerunt in rationali Sccatcnulas ftbi inuicem coh�rcntes , de auro purifsimo:nbsp;amp; duos vneinos, totidemq; annulos aureos.nbsp;Porro annulos pofueruntin vtroque latere ranbsp;tionalis, � quibus penderent du� catenae au-rcx,quas inftruerunt vneinis qui in fuperhu-meralis angulis eminebant.H�c Sc ante Sc retro ita conueniebant ftbi, vt ftiperhumeralenbsp;amp; rationale mutuo nelt;fterentur,ftrilt;fta ad bal-teum amp; annulis fortius copulata, quos iungenbsp;bat vitta hyacinthina, nelaxa fluerent. Sc �nbsp;ftinuieem mouerentur, ftcut prxeepitDominbsp;nus Moyft. Fecerunt quoque tunicam fuper-hunaeralis totam hyacinthinam ; 5c capitiumnbsp;inftipcriori parte contra medium, oramquenbsp;per gyrumcapitij textile : Deorfum autemadnbsp;pedes mala punica ex, hyacintho,purpura,vernbsp;miculo, ac bil�o retorta; Sc tintinabula de auro purifsimo, quae pofuerunt inter malogra-E nata in extrema patre tunic� per gyrum: tintinbsp;nabul.^m autem aureum,Sc malum punicum,nbsp;quibus ornatus incedebat pontifex quandonbsp;minifterio fungebatur, ficutprxeeperat Do-minus Moyfi.Fecerunt Sc tunicas by�inas o-perctextili Aaron Sefilijs eius:8cmitras C� conbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ronulis fuis ex bylTo ; feeminalia quoq; linea, primo anni ftcundi, prima die menfis collo-E a catum

-ocr page 130-

Ceremoni�.

Num.7.a. catutti eft tabernaculum.�IErexitqueMoyfcs illud, 8c pofuit tabulas ac baies 8c vc�tes, fta-tuitque columnasexpandittcclumlupernbsp;tabcrnaculum j impofito d�luperoperimen-tOjficut Dominus imperauerat. Pofuit amp;te-ftimonium in arca^�ibditis infra vedibus, 8cnbsp;oraculumd�l�per. Cumqucintuliflct arcamnbsp;*tt�inn�ilj. in tabernaculum *appendit ante cam vclumjnbsp;C vt explcret Domini iu�ioncm.Pofuit amp; mennbsp;fam in tabernaculo teftimonij ad plagam lepnbsp;tentrionalem extra velum, ordinatis coramnbsp;propolitionis panibus, ficut prceceperat Do-minus Moyfi.Poluit 8c candelabrum in tabernbsp;naculo teftimonij eregione me�e in parte au-ftralijlocatis per ordinem lucernis,iuxtapr�-ceptum Domini.Pofuit 8c altare aureum fubnbsp;tedo teftimonij contra velum, 8c adoleuitfu-pereo incenlumaromarum,ficutiuirerat Donbsp;minus Moyft.Pofuit 8c tentorium in introitunbsp;tabernaculi teftimonij, 8c altare holocaufti innbsp;veftibulo teftimonij, olFerens ineo holocau-

Leuiticus.

ftum 8cGcrificia, vt Dominus imperauerat. Labrum quoque ftatuit inter tabernaculumnbsp;teftimonij,6c altare,implens illud aqua.LaueDnbsp;runtque�Moyles 8c Aaron, acfilij eiusma- *�*'��** .nbsp;nus fuas 8c pedes, cum ingrederentur tedumnbsp;frederis,8c accederentad altare, ficut prxeepenbsp;rat Dominus Moyfi.Erexit 8c atrium per gy-rum tabernaculi 8caltaris,dildo inintroitunbsp;eius tentorio.Poftquam omnia perfeda Hint,nbsp;lloperuit nubes tabernaculum teftimonij, 8cnbsp;gloriaDomini impleuitillud . Nec poterat��nbsp;Moyles ingredi tedum f�deris,nube operiere omnia, 8c maieftate Domini corulcantc,nbsp;quia cunda nubes operuerat. Si quando nubes tabernaculum delerebat,proficilccbanturnbsp;filij Ilrael per turmas fuas : fi pendebat d�lu-perjmanebant in eodem loco. Nubes quippenbsp;D omini incubabat per diem tabernaculo, 8cnbsp;ignis in iiode,videntibus cundis populis Ifrnbsp;rael per cundas manfiones fuas.


Liter Leuiticus, HebraiceVaicra,

yocauit.

CAP. I.


Ocauit autem Moyfrn, 8c lo-cutus eft ei Dominus de taber naculo teftimonij,dicens, Lonbsp;quere filijs Ifrael, 8c dices adnbsp;eos,Homo qui obtulerit exnbsp;vobishoftiam Domino:depccoribus,id eft

Exo.i^.b, debobus 8couibusolFerens vidimas,IISiho-locauftum fueriteiusoblatio,ac dearmento, rnalculum immaculatum olFeretad oftiumnbsp;tabernaculi teftimonij, ad placadum fibi Do-minum-.ponetq ue manus fuper caput hofti�,nbsp;quot; 8c acceptabilis erit,atque inexpiationcm eiusnbsp;proficiens. Immolabitq; vitulum coram Donbsp;mino, 8c olFerent filij Aaron quot;l�cerdotis�l�n- ��fiuritttttnbsp;guinem eius,fundentes per altaris circuitum,nbsp;quod eft ante oftium tabernaculi: detradaq;nbsp;pelle hofti�,artus in fruftra c5cidenc,8c fub-ijeient in altariignem, ftrue lignorum ant�nbsp;compofita:8c membra qu� funt C3ela,dcfupernbsp;ordinantes,caput videlicet, 8c cunda qu� ad- Cnbsp;b�r�t iecori,inteftinis 8c pedibus lotis aqua:nbsp;adolebitque ea facerdos fuper altare in holo-cauftum 8c fiiauem odor� Domino. Quod ftnbsp;de pecoribus oblatio eft,de ouibus fine de ca-pris holocauftum:'�agnum anniculum 8c�abf-que macula olFeret: immolabitq; ad latus altanbsp;ris quod relpicit Aquilonem, cora Domino:nbsp;languinem vero illius fundent luper altare finbsp;lij Aaron per circuitum; diuidentq; membra,nbsp;caput 8c omnia qu� adh�rent iecori:8c impo Dnbsp;nent fuper ligna, quibus fiibijciendus eft ig-nis:inteftina vero 8c pedes lauabuntaqua.Etnbsp;oblata omnia adolebit laccrdos luper alrarenbsp;in holocauftum 8c odorem luaui�imum Donbsp;mino. Si autemde auibus, holocaufti oblatio fuerit Domino:de turturibus 8c pullis co-lumb� olFeret earn �cerdos ad altare ,\8c rc-torto ad collum capite, ac rupto vulneris lo-co,decurrere faciet l�guin� lupei' crepidincranbsp;altaris:veficul� vero gutturis 8c plumas proijnbsp;ciet prope altare ad orientalem plagam , innbsp;loco in quo cinercs effundi lolent : confrin-


-ocr page 131-

Ceremonie. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Leuiticus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;35

get^ucafcelUs eius^Sc nonfecabit^nequc fcr- Aaronquot;f�cerdotis�jf�nguinem per altaris cir-�.Ill/- nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 cuitum.Etofferentdehoftiapacificorumin

oblationemDominOj lladipem qui opcrit vi- Exo.ip.U talia^Sc quicquidpinguedinis eft intrinfecus;nbsp;duos renes crim adipe quo teguntur ilia^ Serenbsp;ticulum iecoris cum renunculis.adolebuntq; �nbsp;ea. fuper altare in holocauft�^ lignis igne fupnbsp;pofitodnoblationcmfuauiftimi odoris Domino. Si vero deouibus fuerit eins oblatio Scnbsp;paciHcorum hoftia^ fiuemafculum obtulcritnbsp;fine fceminamjmmaculata erunt.

Si agnum obtulerit coram Domino, po-net manum fiiam fiiper caput vidim� fu�: qu� immolabitur in vcftibulo tabernaculi teftimonij ffundetq ue filij Aaron fanguinem e-ius per circuitum altaris.Et offerentdepaci- Cnbsp;ficorum hoftia facrificium Domino: adipemnbsp;Sc caudam totani crim renibus, Sc pinguedi-nem q u� operit ventrem atque vniuerfa vira-lia^Sc vtrunq; renunculum cum adipc qui eftnbsp;iuxta ilia^reticulumque iecoriscum renuncunbsp;lis. Sc adolebit ea ficerdos fiiper altare in pabulum ignis Sc oblationis Domini. Sicapranbsp;fuerit eius oblatio. ScobtuleriteamDomi-no,ponet manum fiiam fiiper caput eius,im-molabitque cam in introitu tabernaculi teftinbsp;quam offer ens Domino-, trades manibus fa- monij .Et fundent filij Aaron f�nguin� eius

morialc de facrificio. Sc adolebit fuper alta-

ro dinidet cam, amp; adolebit fiiper altare, lignis igne fuppofito . Holocauftum eft Sc oblationbsp;fuauifsimi odoris Domino.

lt;S. oilationi/sfacrfciorum �mtheolcocon-J�erfe^thuris,panum, laganorurA^atqueprimi ttarum^ additoincmmbwfale, nufquam au-tem fermento nec melle.

CK'P.

A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mima cum obtuleritoblationem facri

ficij Domino,fimilaerit eius oblatio. fundetq; fiiper earn oleum , Sc ponetnbsp;*d�n�D- thus,acdefcretadfilios Aaroquot;facerdotis�:quo-rum. vnus toilet pugillum plenum fimil� Scnbsp;olei,ac totum thus,Sc ponet memoriale fupernbsp;quot; -T.d. altarein odorem fuauifsimu Domino, llquodnbsp;�Utemreliq num fuerit de facrificiOjCritjVaronnbsp;Sefiliorum eius, fanclum fiindorum de obla-B tionibus Domini.Cumautem obtulerisfierinbsp;ficium cotftum inclibano : de fimila, panesnbsp;fcilicetabfquc fermento confperfo oleo,8cla-gana azyma oleo lita. Si oblatio tua fuerit denbsp;fartagine; fimil� confpcrf� oleo Sc abfque fermento, diuides earn minutatim, Sefundes fii-f er earn oleum. Sinautem decraticula fueritnbsp;facrificiiim, xque fimila oleo confpergetur;

cerdotis. Qm cum obtulerit earn, toilet me-�, moriale de facrificio. Scadolebit fuper altare in. odorem fiiauitatis Domino .quicquid autemreliquum eft, erit Aaron Sc filiorumnbsp;eiuSjf�ntftumf�ndorum de oblationibus D o-mini.

Omnis oblatio qu� offertur DominOjabf-que fermento fiet, necquicquamfermenti ac mellis adolebitur infacrificio Domini. Pri-mitias tantum eorum offeretis ac muneraifu-per altare vero non imponentur in odoremnbsp;fiiauitatis. Quicquid obtuleris facrificij, filenbsp;condies, nec offeres fil f�deris Dei tui de fa-crificio tuo.In omni oblatione offeres fil. Sinbsp;�autem obtuleris munus primitiarum frugumnbsp;tuarum Domino, defpicis adbuc virentibusnbsp;torrebis igni, Sc confringes in morem farris,nbsp;amp; fic offeres primitias tuas Domino,fundensnbsp;fbper ea oleum.�Sc thus imponcns, quia oblatio Domini eft. de qua adolebit ficerdos innbsp;menaoriam muneris partem farris fra�ti Sc o-leiac totum thus.

Qmpa^o offerantur boffttepacif corum,nem pe dehobui,ombite,agnti,amp; capr^.

CAP. III.

,V�d fi hoftia pacificorum fuerit eius / oblat io,8c de bobus voluerit offerre,manbsp;re fiuefoeminamquot;immaculata� offenbsp;retcorana Domino. Ponetque manum fupernbsp;caputvi�tini�fu�,qu�immolabiturinintroi ___________

tu tabernaculi teftimonij . fundentque filij tifsimi Domino,quod eft

quot;per�altaris circuituni. Tollentq j ex ea in pa- quot;fu^er.u ftum ignis dominici^ adipem qui opcrit ven-trenijSc qui regit vniuerfa vitalia:duos renunnbsp;culos cum reticulo, quod eft fuper eos iuxtanbsp;ilia^Sc aruinamiecoris cum renunculiSjadolenbsp;bitqus ea ftiper altars iacerdos in alimoniamnbsp;ignisjamp;fuaiufsimi odoris.OiTinis adeps^Do-niinierit iureperpetiio in generationibuSjScnbsp;cunftis habitaculis veftrismcc Gnguineni liecnbsp;adipem omnino comedetis.

5. ^lodus (t�'erendi ho�tasfacerdoas,pr�n�p�s, amp; multitudinisper ignorantiam peccarUts.

CA.P. 11 11.

LOcutusque eft Dominas ad Moylen^ A dicens, Loquere filijs Iftael, Animanbsp;quum peccauerit per ignorantiam, Scnbsp;de vniuerfis mandatis Domini qu� pr�ccpitnbsp;Yt non fierent quippiam fecerit : Si lacerdosnbsp;qui vn�us eft peccauerit j delinqucre faciensnbsp;populum, offerer pro peccato fiio vitulil im-maculatum^DominOj Sc adducet ilium ad o-ftium tabernaculi teftimonij coram Domi-no_,ponetque manum fuper caput eius^Sc im-molabit eum Domino. Hauriet quoq; de fannbsp;guinc vitulij inferens ilium in tabernaculuinnbsp;teftimonij.Cumq; intinxcrit digitum in ffn �nbsp;guincm, afpcrget quot;eum�fepties cora Domin� quot;coj.i.nbsp;contravelii fimdtuarij: ponetq; deeodcm fannbsp;guine friper cornua altaris thymiamatis gra-

� in tabernaculo te-E 3 ftimonij*

5.

-ocr page 132-

Cercmoni�.

ftimonij. onmcni ante rcliquum l�nguinem fundet inbahni al taris holocaufti in introitunbsp;tabernaculi. Et adip� vituliquot; ol��ret�pro pec-cato^tam cum qui vitalia operit^qu�m omnianbsp;qu� intrinfecus f�nt : duos renunculos amp; r�ticulum quod eft f�per eos iuxta ilia, Sc adi-' '^aufirtur.'S pent iecoris cum renunculis^ficut�ofFertur�denbsp;vitulo hofti� pacificorum : amp; adolebit ea lu-C per altare holocaufti. Pellem ver� Sc omnesnbsp;carnes cum capitc amp; pedibus amp; inteftinis amp;nbsp;fimo_,amp; reliquo corpore eiferet extra caftra innbsp;locum mundum, vbi cineres elFundi lolent:nbsp;inccndetqj ea ftiper lignorum ftruemjqux innbsp;loco effuiorum cincrum cremab�tur. Quodnbsp;*�li�rttm. fi omnis turba*Ifi-aelignorauerit, amp; per im-peritiam fecerit quod contra mandatum Do-mini eftjamp;s poftea intellexerit pcccatu fiium,nbsp;eiferet pro peccato fuo vitulum^adducetqucnbsp;eum ad oftium tabernaculi.Etponent l�nio-res populi manus fupercaput eins coram Donbsp;J) mino. Immolatoq; vitulo in conlpeduDomini J inferer l�cerdos qui vniftus cft j de l�n^nbsp;guine eius in tabernaculum teftimonij,tinlt;5tonbsp;digito alpergens l�pties contra velum.ponet-que de eodem l�nguine in cornibus altarisjnbsp;quod eft coram Domino in tabernaculo tc-ftimonij.reliquum autem l�nguinem fundetnbsp;iuxta bafim altaris holocauftorum, quodcftnbsp;inoftio tabernaculi teftimonij. Omnemquenbsp;eius adipem tollet, amp; adolebit fiiper altarezf�cnbsp;faciens 6c de hoc vitulo quomodo fecit 6cnbsp;pnus : 6croganteproeisl�cerdotejpropitiusnbsp;eriteis Dominus.Ipfiim autem vitulum eff�-ret extra caftta^atque comburetf�cut 8c pno-rcm vitulum:quia cft pro peccato multitudi-

E nis. Si peccaucrit princeps^ 8c feccritviiumc pluribus perignorantiam^quodDomini legenbsp;prohibetur ; 6c poftea intellexerit peccatumnbsp;luum, olF�ret hoftiam Domino^hircu de ca-pris immaculatum.Ponetq j manum fuamlu-per caput eius;Cumq; immolauerit eum in lonbsp;co vbi l�let madlari holocauftum coram Donbsp;mino^quia pro peccato eft^tinget l�cerdos dinbsp;gitum in l�nguine hofti�pro peccato tangens cornua altaris holocaufti^ 8creliquumnbsp;*fa�gu�ne.} *fundens ad balim eius. Adipem veto adolc-bit^jficut in viaimis pacificoru f�eii folct:ronbsp;gabitque pro eo l�cerdoSj 8c pro peccato ciusj

F 8c dimittetur ei.Quod fi peccauerit anima per ignorantiam^ depopulo terr�.vt Eiciat quic-quam de his qu� Domini lege prohibentur,nbsp;atq;delinquat,et cognouerit peccatum fiiunijnbsp;olferctcapra immaculatam. Ponetq^ manusnbsp;fupercaput hofti� qu� pro peccato eft^Sc imnbsp;molabit earn in loco holocaufti. Tolletquenbsp;l�cerdos de fiinguine in digito fuo; 8c tangensnbsp;cornua altaris holocaufti,reliquum fundetnbsp;ad bafim �ius, Omnein autem adipem aufe-

Leuiticus.

rens ficut auferri l�let de vidimis pacifico-rum^adolebit luper altare in odorem fiiauita-tis Domino :rogabirquepro eo, 8c dimittetur ei.Sin autem de pecoribus obtulerit vidlimamnbsp;pro peccatOjOuem Icilicet immaculatam:po-net manum fiiper caput eius, 8c immolabitnbsp;earn in loco vbi lolent c�di holocauftorumnbsp;hofti� . Sumetque l�cerdos de l�nguine eiusnbsp;digito fuo, 8c tangens cornua altaris holocaufti , reliquum fundet ad bafim eius. Om-nem quoque adipem auferens, ficut auferrinbsp;l�let adeps arictis q ui immolatur pro pacif�-cis,cremabit luper altare incenfiim Domini:nbsp;rogabitque pro eo 8c pro peccato eius 8c dimittetur ci.

5. De ho�ijs pro peccatis ex ft�entw yeriiat�, immnndi�a,errore,iuramento,�itroriimAiti^nbsp;�t^atque ignorantia.

C A P. V.

SI peccauerit anima, 8c audierit voeem A 'iurantis�, teftisq; fueritqu�d autipl�vinbsp;dit,aut conlcius eft:nifi indicauent,por-tabit iniquitatem luam. Anima qu� tetigeritnbsp;aliquidimmundum, fiuequod occifiim � be-ftia eft,aut per le mortu�, aut quodlibet aliudnbsp;reptile: 8c oblita fuerit immunditi� fu�, reanbsp;eft, 8cdeliquit. 8c fi tetigerit quicquam de imnbsp;m�ditia hominis iuxta omnem impuritatemnbsp;qua pollui l�let, oblitaqj cognouerit poftea,nbsp;fiibiacebit delido. Anima qu� iurauerit, 8c �nbsp;pro tulerit labijs luis vt vel male quid facerct,nbsp;vel bene,8c idipfum iuram�to 8c fermone fir-mauerityoblitaq; poftea intellexerit delidumnbsp;fuuin, agat p�nitentiam pro peccato,8c olfe-rat de gregibus agnam fiuecapram,orabitqucnbsp;pro ca l�cerdos 8cpro peccato cius:l�n autemnbsp;non potuerit olferre pccus, ol��rat duos tur-tures, vel duos pullos columbarum Domino, vnum pro peccato,6c alterum in holocaunbsp;ftum,dabitque cos l�cerdoti. Qui primumnbsp;olferens pro peccato, retorquebit caput eiusnbsp;ad pennulas,ita vt collo adh�reat,8c non pc-nitus abri�patur.Et alperget de fm guine eiusnbsp;parietem altaris . quiequid a�t reliquum fue-rit, faciet diftillaread fundam�tum eius, quianbsp;pro peccato eft. Alter� vero in holocauftumnbsp;adolebit, vt fieri l�let:rogabitq;pro eo l�cerdos 8c pro peccato eius,8cdimitteturei.Qimd Cnbsp;fi non quiuerit manus eius duos olferre tur-tures,aut duos pullos columbar�, olferetpronbsp;peccato fuo fimil� parte ephi decimam . nonnbsp;mittet in earn olefi, nee thuris aliquid impo-net,quia pro peccato cft.tradetq; earn �aeerdonbsp;ti:qui plenum ex ea pugilium hauriens cremanbsp;bit fuperaltare in monimcntumcius qui obtulerit, rogans pro illo 8c expians, reliquamnbsp;vero parte iple habebitinmunere.Locutusq; Dnbsp;eft Dominus adMoyl�n,dices,Anima fi pr�-uaricans

-ocr page 133-

A Tquot; Ocutus eft I I ceSjAnimaqi

* Domino negauerit proximo fuo depo fit�^quodfidei eius creditum fuerat, velvialinbsp;quid extorl�ritj autcalumnia fecerit^fiue remnbsp;perditaminueneritjamp;inficiansinfiiperpeieranbsp;uerit, amp; quodlibet aliud ex pluribus fecerit innbsp;quibus lolentpeccare homines J conuida de-lidijteddet omnia qu� per fraudem voluit ob-tinerejintegra^�c quintam infiiper partem domino cui damnum intulerat.Pro peccato autem fiio offererarietem immaculatum degre-ge^ amp; dabit en l�cerdoti, iuxta �ftimationemnbsp;menfuramqj delidi:qui rogabit pro eo coramnbsp;Dominoj 8c dimittetur illi pro fingulis qu� fanbsp;ciendo pcccauit.Locutusqueeft Dominus adnbsp;B Moyl�n^ dicenSj Pr�cipe Aaron 8c filijs eius,nbsp;H�ceftlex halocaufti. Cremabitur in altarinbsp;tota node vique mane : ignis in eodem altarinbsp;erit : veftietur tunica fiicerdos 8cf�minalibusnbsp;lineis:tolletquecineres,quos vorans ignis ex-ufsitjSc ponens iuxta altare, Ipoliabitur prio-ribus veftimentis,indutusquealijs,efferet cosnbsp;extracaftra, gt; 8c�inlocomundi�imogt; vlquenbsp;ad fauillam confiimi faciet� . Ignis autem innbsp;altari l�mperardebit, quem nutriet l�cerdosnbsp;fubijciens ligna maneper fingulos dies,amp; im-pofito bolocaufto, d�luper adolebit adipes panbsp;cificorum. ignis eft ifte perpetuus, qui nun-quam deficict in altari. H�c eft lex l�crificijnbsp;amp; libamentorum, qu� offerent filij Aaron conbsp;r� Dopiino, 8c coram altari, Tollet l�cerdosnbsp;pugillum fimil�,qu� conlperl� eft oleo, 8c tonbsp;tum thus quodfiiper limilam pofitumeft:adonbsp;lebitq � illud in altari in monimentum odorisnbsp;C ^^^aui�imi Domino ireliquam autem partemnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;__________________,

fimil� comedet Aaron cum filijs luis, ablque ticula,vcl in l�rtaginc pr�paratur,eius erit l�-

Ceremoni�.

uaric�s cercmonias^ per crrore in bis qua� Domino f�nt iandificata pcccaueritjofferet pro

D delicfto fuo arietem immaculat� de gregibus, qui emi poteft duobus ficlis_,iuxta pondus fannbsp;�uarij-.ipfumq; quod intulit damni reftituetjnbsp;amp;quintam parte ponet fupr�_, tradens l�ccrdonbsp;ti^ qui rogabit pro eo off�rens ariet�_,amp; dimit-tctur ei. Anima fi peccauerit per ignorantiam,nbsp;feceritqj vniini ex bis qu� Domini legcpro-bibentur, amp;peccatirea intellexerit iniquita-ternfiiam^ ofFerret arietem immaculatum denbsp;gregibus f�cerdoti, iuxta menfiiram �ftima-tionemquepeccati;qui orabit pro eo^quia ne-fciens fecerit : amp; dimittetur ei, quia per erro-rem deliquitquot;in Domino�.

5. OhlattopropeccatQcxcerta�ien�a commiffo: leges hoiocaufl�, ign� perpetui^�ngulorumfa-crificwrum amp; o�laticnnm facerdotls in die yn-Bionis�iiie:e�f in generedehoflia pro peccato:nbsp;^uiue amp; quandohisye�ci po�int.

CAP. VI.

T Ocutus eft Dominus ad Moylen, di- fti� pro peccato , In loco vbi oftertur bolo-I ceSjAnimaqu�peccaueritjamp;cont�pto cauftum, immolabitur^coram Domino, fiin-~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Aumfandorumeft. SacerdosquioftertjComc

det earn in loco fanfto , in atrio tabernacu-li . Quicquid tetigerit carnes eius, fandifi-cabitur. Si delanguine illius veftis fiieritaf-perl�j lauabitur in loco l�n�to. Vas autem fi-lt;�ilc in quocoftaeftjConFririgetur. quodfi vas �neum Fueritj defi�icabitur,amp; lauabitur a-qua. Omnis mafculus d�g�n�r� f�cerdotalinbsp;vefcetur de carnibus eins j quia i�n�lum i�n-lt;aorumeft.Hoftiaquot;enim�qu� c�diturpro pec quot;atuem.i.nbsp;catOjIlcuius �nguis inFertur in tabernaculum Heb.ij.k,nbsp;teftimonij ad expiandum in fanduario, nonnbsp;comedetutjf�d combureturigni.

5. �E�ui ollationis hoflixpro deli�o amp; ho�ix ae yi^imapaci�corum: adeps amp;�inguis in yni-uer�im eomediproJnientur,

C AP. V 11.

HAecquoqueeftlexbofti�prodelidOj A l�nda l�ndorum eft : idcirco vbi im-molabitur holocauftum j madabiturnbsp;amp; vidima pro delido: languis eius per g^Tumnbsp;altaris Fundetur. OlFercnt ex ca caudam Si a-dipem qui operitvitalia.Duosrenunculos^Scnbsp;pinguedinem qu� iuxta ilia eft^reticulumquenbsp;iecoris cum renunculisjamp; adolebit ea l�cerdosnbsp;fiiper altare : incenfiim eft Domini pro delido.Omnis mafculus de l�cerdotali g�n�r�^ innbsp;loco l�ndo velc�tur bis carnibus_,quia l�nd�nbsp;l�ndorum eft. Sicutpro peccato olFerturbo-ftia, ita amp; pro delido: vtriulq; bofti� lex vnanbsp;erit.adl�cerdotem qui cam obtulerit^pertine-bit. Saccrdos qui offert bolocaufti vidima^hanbsp;bebit pellem cius.Et omnc l�crificium fimilatj,nbsp;quod coquitur in clibano^ amp; quicquid in cra-

E 4 ccrdotis

Leuiticus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;56

fermento ; amp; comedet in locoquot;��n6luar�j�ta-bernaculi.idco autemno fermentabitur , quia ** parseius indomini oiFertur incenf�im. f�n-�tum l�ndorura erit j ficut pro pcccaro atqucnbsp;deliiSto . Mares tantum ftirpis Aaron come-dentillud. Legitimum ac^mpiternumeritnbsp;in generationibus veftris de Gcrificijs Domini.omnis qui tetigerit illa^fandificabitur. Lonbsp;cutusque eft Dominus adMoyl�n^ diccns,nbsp;H�c eft oblatio Aaron^Sc filiorum eius_,quamnbsp;ofFerre debent Domino in die vn�tionis fu�.nbsp;Decimam partemephi ofterent fimil� ini�-crif�cio f�mpiterno mcdi� eius mane j amp; medium eins vefperejqua: in f�rtagincoleo con-iperi�frigetur. OfFeret autem earn calidam innbsp;odoremfiiaui�imum Domino f�cerdos, quinbsp;�urepatri fuccefleritj amp; tota cremabitur in al-tari.Omne enim i�crif�cium i�cerdotum igncnbsp;conftimetur^nec quijfquam comedet ex eo.Lo Dnbsp;eutuseft autemDominus adMoyfen^dicens,nbsp;Loquere Aaron amp; filijs eius Ifta eft lex ho-

-ocr page 134-

Ceremoni�.

Leuit�cus.

cerdotis � quo ofFertunf�ue olco coftfperG, fi uearida fuerint^curuftis filijs Aaron mcnfuranbsp;�quaper fingulos diuidetur.

B nbsp;nbsp;n�ceft lex hoftix pacificor� qux ofFertur

Domino. Si pro gratiarum alt;Stione oblatio fuerit,offercnt panes abfqj fermen to confpcrnbsp;fos oleoj amp; lagana azyma vn�la olco,co6tam-quef�mil�jamp; collyridas olei admiftionecon-fperf�sj panes quoq; fermentatos cum hoftianbsp;gratiar�^qu� immolatur pro pacificis .-ex qui-bus vnuspro primitijs ofFerturDomino, amp;nbsp;crit f�cerdotis qui fundethofti� f�nguineni.nbsp;cuius carnes c�dem comedentur die, nec rc-manebit ex eis quicquam vfque mane. Si vo-to,vel �pontequilpiam obtulerit hoftiam,e�-dem fimilitcr cdctur die: i�d amp; fi quid in cra-ftinum remanfcritjVeici licitum eft-.quicquidnbsp;�^,1, aut�tcrtiusinueneritdies, ignis abfumet, *fi-quis decarnibus viAimx pacificorum die ternbsp;*��(�. tio comederitjirrita fiet*oblatio nec prode-rit oiFerenti : quin potius quatcunquc animanbsp;�li f� edulio cotaminauerit, pr�uaricationisnbsp;c rea erit.Caroqu� aliquid tetigeritimmund�,nbsp;non comdetur, f�d combureturigni:quifue-rit m�dusvcfcctur exea.Anima polluta,quxnbsp;ederit de carnibus bofti� pacificorum, qu�nbsp;oblataeft Domino,peribitdepopulisfuis.Etnbsp;lt;ju� tetigerit immunditiam hominis, vel iu-mentijfiue omnis rei qu� pollucrc poteft, amp;nbsp;comederit de huiulcemodi carnibus jintcribitnbsp;depopulis fiiis.Locutufqueeft Dominus adnbsp;Moyfcn,dicens,Loquere filijs Ifrael,Adipemnbsp;cuis, amp; bouis,amp; capr� non comcdetis. Adi-p� cadaueris morticini,amp;; eius animalis quodnbsp;� beftia captum cft, habebitis in varies vfus.nbsp;Si quis Adipem, qui ofFerri debet in incen-Fum Domini, comederit, peribit de populonbsp;iiiO.Sanguinemquoque omnisanimalis nonnbsp;fumetis in cibo,tam de auibus, qu�m de peconbsp;ribus. Omnis anima qu� ederit l�nguinem,nbsp;peribit de populis fuis. Locutufque cftDo-minus ad Moyl�n, dicens, Loquere filijs If-

�) racl,dic�s, Qui offert vidimam pacificorum Domino, ol�eratfiraul 8cfiicrificium , id eftnbsp;libamenta eius. tenebit manibus adipem ho-fti�, amp;pelt;5tulculum:cumq5 ambo oblataDonbsp;mino conl�crauerit, trader Geerdoti, qui a-dolebit adipem fuper al tare, pedulculum au-tem erit Aaron, amp; filiorum eius. armus quo-�[uedexter de pacificorum hoftijs cedet in prinbsp;mitias Geerdotis. Qi� obtulerit Gnguinem,nbsp;amp; adipem, filiorum Aaron,ipG habebit amp; arnbsp;mura dextrum in portione fua. Peftulculumnbsp;enim eleuationis, amp; arraum Gparationis tu-li� filijs Ifi-ael de hoftijs eorum pacificis, amp;nbsp;dedi Aaron Gcerdoti,amp; filijs eius lege perp�tua, ab omni populo Ilrael. H�c cft vn�ionbsp;Aaron amp; filiorum eiusin ceremonijs Domini in die quo obtulit eos Moyles, vt Gcerdo-tio fungerentur,amp; qu� pr�cepit eis dari Do-minus � filijs Ilrael rcligione perp�tua in ge-nerationibus fuis. Ifta eft lex holocaufti, amp;nbsp;Gcrificij pro pcccato atq; delido, amp; pro connbsp;l�cratione amp; pacificorum vidimis:quam connbsp;ftituit Dominus Moyfi in monte Sinai qu�-do mandauit filijs Ilrael vt offerrent oblatio-nes fuas Domino in deftrto Sinai.

CAP. vni.

Ocutufque eft Dominus ad Moyl�n, A dicens,T olle Aaron cum fil ij s luis,vc-fteseorum,amp;vndionis oleum,vitu-


lum pro peccato,duos arietes,caniftrum cura azymis, amp; congregabis omnem c�tum ad o-ftiumgt;tabernaculi�.Fccitquc Moyl�s vtDo-minus imperauerat. Congregataq; omni turnbsp;ba ante fores tabernaculi, ait, Iftecft Grmonbsp;quem iuGit Dominus fieri. Statimque obtulit Aaron Scfilioscius. Cumquelauifi�tcos,nbsp;veftiuit pontificem fubucula linca,accingensnbsp;cum baltco,amp;induens eura tunica hyacinthinbsp;na,amp;d�fiiper humerale impoliiit, quod a-ftringens cingulo aptauit rationali, in quonbsp;�tat dodrina amp; veritas. Cidari quoqu� texit Bnbsp;caput:amp; fiiper eam,contra frontcm,poluit lanbsp;minam auream cunfecratam in l�ndificatio-ne,ficut prxceperat ei Dominus.Tulit amp;vnnbsp;dionis oleum, quo liniuit tabernacul� cumnbsp;omnilupelledili fua. Cumqj Gndificans aGnbsp;perfiffctaltare Gptem vicibus, vnxitillud, 5Cnbsp;omnia vaG eius, labrumq; cum bafi lua Gn-dificauit oleo. IIQuodfundens lupcr caput ^'^�4 'nbsp;Aaron,vnxit eum, amp; c�Gcrauit. filios quoq;nbsp;cius oblatos veftiuit tunicis lineis, amp; cinxitnbsp;balteis,impofuitque mitras,vt iullerat Dominbsp;nus.Obtulit amp; vitulum pro peccato.cumqucnbsp;fuper caput eius pofuilFet Aaron amp; filij eiusnbsp;nianus liias,immolauiteum;hauricns Gnguinbsp;n�, amp; tindo digito, tctigit cornua altaris pernbsp;gyrum.quo cxpiato Sc Gndificato ,fudit reh


-ocr page 135-

Ceremoni�.

quum/�nguineni ad fundamenta eins. Adi-pem vcro qui crat fuper vitalia, amp;, reticulum iecoris, duosquc renunculos cum aruinulisnbsp;fuis adoleuit luper al tare : vitulum cum pelle,nbsp;amp;carnifcgt;uSjamp;nmo,cremans extra caftrajficutnbsp;pr�ceperat Domin�s. Obtulit amp; arietem innbsp;holocauftum : luper cuius caput cum impo-fuil��nt Aaron amp; filij eius manus �lias, immonbsp;lauit cum, amp; fudit l�nguinem eius per circui-D turn altaris. Ipfumq ; arietem in frufta conci-denSj caput eius, amp;artus, St. adipem adoleuitnbsp;igni,lotis priusinteftinis amp; pedibus.totumq;nbsp;nmul arietem incendit fuperaltare, co qu�dnbsp;cflet holocauftum fuaui�imi odoris Domino, f�cut pr�ceperat ei. Obtulit amp; arietem l�-cundumjin conlecrationcm lacerdotum; po-lueruntq; fupercaput eius Aaron amp;filij eiusnbsp;manus f�ias. quem cum immolaflet Moyf�s,nbsp;lumens de f�nguinc eius, tetigit extremum aunbsp;ricul� dextr� Ka.ron., amp; pollicem manus eiusnbsp;E dextr�,f�militcr amp; pedis. Obtulit amp;filiosAa-ron,cumq; de fanguine arietis immolati teti-gifl�t extremum auricul� fingulorum dextrae,nbsp;amp;quot;pollices�manusacpedis dextri,reliquumfunbsp;dit fuper altare per circuitum:adipem ver�,8cnbsp;caudara, omnemquepinguedinem qua: opc-rit intcftina,reticulumquc iecoris,8cduos ren�s cum adipibus fuis, amp; armo dextro f�para-uit,Tollensa�tdecaniftro azymorum, quodnbsp;crat coram Domino, panem abfque fermen-*Wm, to,*amp; collyridam confperl�m oleo,Iaganum-que pofuit f�per adipes, amp; armum dextrum,nbsp;tradens fimul omnia Aaron amp; filijs eius. Quinbsp;poftquam leuauerunt ea coram Domino,rur

P fum fufeepta demanibus cor um, adoleuit fuper altare holocaufti, eo quod conf�crationis effet oblatio in odorem ftiauitatis f�crificijnbsp;Domini.T ulitque pedufculum eleuans illudnbsp;coram Domino, de ariete conf�crationis innbsp;patrem fuam , ficutpr�ceperat ci Dominus.nbsp;Aflumensq; vngucntum,amp; f�nguinem quie-rat in altari,afperf�t fuper Aaro amp; veftimentxnbsp;eius,amp;; fuper nlios illius ac veftes eor�.Cum-, quef�n�tificaft�t eos in veftitu fuo, pr�cepitnbsp;eis,diccns, C oquitc carnes ante fores tabernanbsp;Q culij8c ibi comeditecas. panes quoque conl�-crationis editc,qui pof�ti funtin caniftro, fi-Eio(l,ip jcut pr�cepitmihiDominus, dic�s,llAaron amp;nbsp;filij eius comedent eos: quicquid autem reli-quumfuerit de carne amp;panibus, ignis abf�-met.De oftio quoque tabcrnaculi non exibi-tis fept�m diebus, vfque ad diem quo complenbsp;bitur i^empus conf�crationis veftr�. f�ptemnbsp;cnim diebus finitur conf�cratio:ficut impr�-f�ntiarum faitum eft, vtritus f�crificij com-pleretur.Die ac no�te manebitis in tarnaculonbsp;obf�ruantes euftodias Domini : ne moria-mini:fic cnimmihi pr�ccptum eft.Fcccrunt-

Leuiticus.

4 UC Aaron amp; filij eius cunda qu� locutus cft Dominus per manum Moyf�.

J, Trimitijspurifi�orum pro Jaierdote 4cpopulo Deo redaitis^ ^aronpopulo benedixit, glananbsp;quot;Domini apparuitjign�^ holocat^um deuora-uit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. IX.

37

F Ado autem odauo die, vocauit Moyf�s A Aaron amp; filios eius, acmaiores natu If-rael,dixitq; ad Aaron, IIToIle dearmen- Ezod.��.anbsp;to vitulum propeccato,amp; arietem in holocaunbsp;ft um, vtrunque immaculatum, amp;of��r illosnbsp;coram Domino. Et ad filios Ifrael loqu�ris,nbsp;Tollite hircum pro peccato, amp; vitulum atq;nbsp;agnum quot;anniculum,� amp; fine macula in holo- quot;amicitltt,nbsp;cauftumjbou� amp;arictcm pro pacificis:amp;im- �*nbsp;molata eos coram Domino, in f�crificio fingulorum f�milam confpcrf�m oleo off�ren-tcs.hodieenim Dominus apparebitvobis.Tunbsp;lerunt ergo cunda qu� iuf��rat Moyf�s ad o-fti� tabernaculi : vbi cum omnis multitudo a-ftaret,ait Moyf�s, Ifte eft f�rmo quem pr�cenbsp;pit Dominus:facite,amp; apparebit vobis glorianbsp;eius.Et dixitaej Aaro,Accede ad altare, amp; immola pro peccato tuo.of��r holocauftum, 8cnbsp;deprecate pro te 8c pro populo.cumq; mada-ueris hoftiapopulijOra pro eis, f�cut pr�cepitnbsp;Dominus. Statimq; Aaronaccedens adalta-re, immolauit vitulum pro peccato fi.io:cuiusnbsp;f�nguinem obtuleruntci filij fui : in quo tin-gens digitum,tetigit cornua altaris,8c fuditrenbsp;f�duum 8c bafim eius.Adipcrnqj, 8c renuncu-los,ac r�ticulum iecoris, qu� funt pro pccca-to,adoleuit fuperaltarc,ficut pr�ceperat Do-minus Moyfi: carnes ver� 8c pellem eius, cx-tra caftra combufsit igni.Immolaui 18c holocaufti vidimam: obtuleruntqj ei filij fui f�nguinem eius, quemfudit per altaris circui-tum. ipf�m etiam hoftiam in frufta conci-f�m, cum capite 8c membris fingulis obtule-runt:qu� omnia fuper altare cremauit igni,lonbsp;tis aqua prius inteftinis 8cpedibus. Et pronbsp;peccato populi oft�renSjmadauit hircum:cx-piatoquealtari, fecit holocauftum, addens innbsp;Gcrificio libamenta, qu� pariter ofFcruntur,nbsp;8cadolcns ea fuper altare, abfque c�remonijsnbsp;holocaufti matutini. Immolauit 8c bouemnbsp;atquc arietem hoftias pacificas populi : obtu-leruntquc ei filij fui f�nguinem , quemfuditnbsp;fuper altare in circuitum : Adipem autem bo-uis,8c caudam arietis, renunculosq; cum adipibus fiiis, 8c reticulum iecori^ofuerunt fuper pedora:cumquecrematief�ent adipes fuper altare,pedora eorum,8c armos dextros f�-parauit Aaron, eleuanscoramDomino, fient pr�ceperat Moyf�s.Et extendens manumnbsp;ad populum, benedixit ci. Sicque comple-tis hoftijs propeccato ,8c holocauftis, 8c pa-cif�cis , defeendit * ingre�i autem Moyf�s

�aron


-ocr page 136-

Ceremoni�,

Leuiticus.

amp; Aaron in tabernacul� tcftimonij^ amp; dein- propKanum , inter pollutum mundum ; i.Mac.x.c ceps cgrefsi benedixerunt populo. 11 Apparuit- doceatisque filios Ifrael omnia l�gitima meanbsp;que gloria Domini omni multitudini-.amp; c�ce qu� locutuseft Dominus adeos per m�numnbsp;cgreuusignis�DominOjdcuorauitholocau- Moyfi. Locutusque eft Moyles ad Aaron^ Cnbsp;llum,amp; adipes qui erant fuper altare. Quod Sc ad Eleazar Sc Ithamar filios eius, qui erantnbsp;cum vidiflent turb� , laudauerunt Domi- refiduij Tollitclacrificium quodremanlitdenbsp;num^ruentes in l�cies luas.

oblatione D omini j Sc comedite ill ud abfquc fermento iuxta altare, quia lan�tum l�n�o-rum eft.Comcdetis aute in loco lando:qu�dnbsp;datum eft tibi Sc filijs tuis de oblationibus Donbsp;minijficut pr�ceptum cfl mihi. Pcdulculumnbsp;quoq; quodoblatum eft,Scarmum qui Icpa-ratu� eft edetis in loco mundiftimo tu Sc nlijnbsp;tui,Scfili� tu� tecum.tibi enim acliberis tuisnbsp;rcpolita funt de hoftijs falutaribus filiorumnbsp;Ifi�aeheo quod armum Scpc�tus,Scadipes quinbsp;cremantur in altari, eleuauerunt coram Domino, amp; pertineantad te. Sc ad filios tuos le- pnbsp;ge perpetuajf�cutpr�cepitDominus. Hinter i.Mic.i.enbsp;h�c hircum qui oblatus fuerat pro peccatonbsp;cum quzreretMoyl�s,exuft�reperit:iratusq;nbsp;contra Eleazar Sc Ithamar filios Aaron qui renbsp;manlcrant,ait. Cur non comediftis hoftiamnbsp;pro peccato in loco l�nlt;fto,qu� l�n�ta fanftonbsp;rum eft. Sc data yobis vtportctis iniquitatemnbsp;multitudinis. Sc rogetis pro ea in conipedunbsp;Domini,pra:fertim cumdelanguineilliusno *nbsp;fitillatum Ultra lancta* ,amp; comedere debue-ratiseamin fanlt;9:uario,ficutprasceptum eftnbsp;mihi?Refpondit Aaron, Oblata eft hodie vi-�tima pro peccato,amp; holocauft� coram Do- ,nbsp;njino : mihi autem accidit quod vides. quo-modo potui comedereearn, aut placerc Domino in ceremonijs m�telugubri.� Quodcumnbsp;audiflecMoyl�s,reccpitlatisfalt;ftionem.

5. ^mtnalium mundorum ab immundis�pA-ratw, eorumjj y�ts, ytJan�ifintfilij ijrael fiicut amp; Dominus.

CAP. XI.

LOcutusqueeft Dominus adMoyfen Sc Aaron, dicens, Dicite filijs Ilrael,nbsp;*11 H�c funt animalia qu� comederenbsp;debetis de cun�lis animantibus terr�, Omne omnUlt;i�anbsp;quod habet diuilam vngulam Sc rumin�t innbsp;peconbus,comedctis. Qmequid autem rurai- Demytfitrtnbsp;nat quidem,Sc habet vngulam, led non diui- .nbsp;di� eam,ficutcameliis Sc c�tera, non comedcnbsp;tis illud,8c inter immundareputabitis. Ch�-rogiydlus qui rumin�t, vngulamq; non diui-dit,immundus eft. Lepus quoquemam Scip-leruminat,led vngulamnondiuidit. Etllfus; i.Mac.i�.�!nbsp;qui cum vngulam'non diuidat, rumin�t, herum carnibus non velcemini, nec ca^aueranbsp;contingetis,quia imraunda lunt vobis.

H�c lunt qu� gignuntur in aquis,8c velci g licitum eft. Omne quod habet pinnulas amp;nbsp;Iquamas, tarn in mari quam in fluminibus Scnbsp;ftagnis, comedetis, Qmequid autem pinnulas amp;


A A Rreptifq; Nadab, amp; Abiu filij Aaron Num.j.a. /-� thuribulis,llimpol�er�tignem,8cin-�.pfr.x4.gt; cenlum defuper, olferetes coram Donbsp;mino ignem alienum, quod eis pr�ceptumnbsp;non erat.EgrelTufque ignis � Domino, deuonbsp;rauit eos,8c mortui Eint coram Domino.Dinbsp;xitque Moyles ad Aaron, Hoc eft quodlocunbsp;tuseft Dominus, Sanftificabor in.ijs quiap-propinquant mihi,Sc in conlpedu omnis ponbsp;puli glorificabor. Quod audi�s,tacuit Aaron.nbsp;Vocatis autem Moyles Mil�ele,Sc Elil�phannbsp;filijs Oziel,patruiAaron,ait ad cos,Ite,Sc tolnbsp;lite fratres veftros de conlpeftu lan�luarij. Scnbsp;alportate extra caftra.Confeftimq ue pergen .nbsp;tes,tulerunt eos ficut iacebant,veftitos lineisnbsp;tunicis,8c eiccerunt foras, vt fibi fuerat impenbsp;ratum. Locutufq; eft Moyles ad Aaron,8cadnbsp;g Eleazar,Sc Ithamar filios eins, Capita veftranbsp;nolite nudarc,5cveftimenta nolite Icindere,nbsp;ne forte moriamini. Sc fiiper omnem c�tumnbsp;oriatur indignatio. Fratres*veftri, amp; omnisnbsp;domus Ilrael plangantincendium quod Dominus fulcitauit;vos autem nonegrediemininbsp;fores tabcrnaculi, alioquin peribitis : oleumnbsp;tjuippe l�nd� vndionis eft fuper vos. Qm fe-cerunt omnia iuxta pr�cept� Moyfi.Dixitq;nbsp;Dominus ad Aaron, Vinum, Sc omne quodnbsp;inebriate poteft , non bibetis tuScfilij tui,nbsp;quando intrabitis in tabcrnaculum teftimo-nij, ne moriamirii:quia pr�ceptum l�mpiter-num eftin generationes veftras:Etvthabea-tis Icientiam dilcernendi inter lan�um Sc

-ocr page 137-

Ceremoni�.

las Sc fqllamas non habet eorum qu� in aquis mouentur amp; viuunt, abominabilc vobis exc-cranduniqueerit. carnes eorum non comcdenbsp;tiSj morticina vitabitis. Cnn�a qu� nonha-bent pinnulas Sclquainas inaqiiis, pollutae-rut. H�c funtqux deauibus comcdercno de-betiSjamp;s vitanda fiint vobis^ Aquilara, amp; gry-phcm^ Sc hali�et�m, amp; niiiuum ac vultpreinnbsp;iuxta genus fuum_,amp; omnc cor�ini generis innbsp;fimilitudinem fuanijftrutliion�j amp;. noduam,nbsp;�claruni^ Sc accipitrein iuxta genus fuumibu-bonem ,8cmergulumj Sc ibin^ Sc cygnuin Scnbsp;ono cro tal um amp; po rphy ri � nem^ hcrodionemnbsp;Sc charadrio iuxta genus fuum, vpupam quo-que Sc velpertilionem . Oninede volucribusnbsp;quod graditur fiiper quatuor pedes, abominanbsp;bile crit vobis. Quicquid autem ambulat qui-dem fiiper quatuor pedcs fed habet longioranbsp;retro crura,per qu� i�lit fupcr terrain , conie-deredebetis, vt efl brucus in gencrc Rio, 5cnbsp;attacus atque ophiomachus, ac locufta,fingunbsp;la iuxta genus fuum . Quicquidautcm ex xo-lucribus quatuor tantum habet pedes,execra-bileent vobis ; Scquicunq; morticina eorumnbsp;tetigerit, polluetur Sceritimmundus vlquenbsp;ad vefjicr�; Sc fi necefle fuerit vt portet quip-piam horum mortuum, la�abit veftimentanbsp;iuajScimrnundus erit vfijuead occafum Ibhs.nbsp;Omnc animal quod habet quidem vngulara,nbsp;f�dnondiuiditeam,necruminat_,immundumnbsp;erit :5c quicquid tetigerit illud,contaminabi-tur. Quod ambulat fup�r manus ex cundtis a-nimantibuSj qu� incedunt quadrupcdia, im-inundum erit:qui tetigerit morticina cor�im,nbsp;polluetur vlque ad velperum . Et qui porta-iierit huiulcemodi cadauera lauabit veftimenta fixa, 8c inimundiis erit vfque advefpe-rum : quia omnia h�c iinmunda funt vobis.

� H�c quoque inter polluta rcputabiintur de his qu� tnouentur in terra, muftela Sc mus 8cnbsp;crocodilus J fingula iuxta genus fuumpnyga-ICjSc cham�leon,8c ftellio,8claccrta,8c talpa:nbsp;omnia h�c immunda fiint.C^i tetigerit morticina eorum, immundus crit vlque ad velpe-rum:5cfuper quod ceciderit quicq uam de niornbsp;ticinis eorum, polluetur tara vas ligneura Scnbsp;vcftim�tum,qu�ra pelles Sccilicia:amp;in quo-cunque fit opus,tingentur aqua, Sc polluta e-runt vlque ad velperum, Sc fie poftca munda-biintur.Vasautem fi�bileinquod horum quicnbsp;quaintro ceciderit,polluetur,8c ideirco fran-gendumeft . Omnis cibus quem comedetis,nbsp;il fu{^ fuerit fuper cum aqua, immundus erit;nbsp;8c omne liquens quod bibiturde vniucrfo va-p l�,immundumerit.Et quicquid de morticinisnbsp;huiulcemodi ceciderit fiiper illud, immun-dum erit : fiueclibani, fiuechytropodes, de-ftruentur, amp; immundi erunt, Fontes ver� Sc

Leuiticus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;58

ciftern�,8c omnis aquarumeogregatio mun-da erit, Qm morticinum eorum tetigerit,pol luctur.Si ceciderit fiiper l�mentem, non polluer earn . Si autem quilpiam aqua l�iiienteinnbsp;perfuderit, Sc poftca morticinis taclahiGrit,ilinbsp;CO polluetur. Si mortuum fuerit animal quodnbsp;licet vobis coinedere, qui cadauereius tetige-rit,immundus erit vlque ad vcfperum. Sc quinbsp;comederit ex eo quippiam,fiueportauerit: la-uabit veftimenta fua, Sc immundus erit vlquenbsp;ad velperum. Omncquodreptat fiiper terra,nbsp;abominabile erit, nec alTumetur in cibum.nbsp;Qmcquidluperpe�lusquadi-upesgraditiir, Sc Gnbsp;multos habetpedcs,fiueperhiimum trahitur,nbsp;non comedetis, quia abominabile eft. Nolitenbsp;conraminare animas veftras , nec tangatisnbsp;quicquameorum, ne immundi litis. Ego e-nim fum Dominus Deus vefter.lllan�fiefto- i.Pet. to.nbsp;te, quia ego l�ndtus fiim. Ne polluatis animasnbsp;veftras in omni reptili, quod mouctur fiipernbsp;terrain. Ego cnim fiim Dominus, qui eduxinbsp;vos de Tcrra-Acgypti,vt el�em vobis in Ded�nbsp;Samfti eritis, quia ego l�mftus fum. Ifta eftlexnbsp;animantium ac volucrum, Sc omnis animxnbsp;viuentis,qu� mouetur in aqua,8c reptat in ternbsp;ra, vt dilferentias noueritis mundi Sc immunnbsp;di, Sclciatisquidcomedere Sc quidrelpucrenbsp;debeatis.

5. �Puer�erts immundnia �f mundatw cam oi-lations. CAP. XII.

LOcutusque eft Dominus ad Moyl�n, A dicens, Loquere filijs IfiaefiScdices adnbsp;cos, liMuIier fifiilccpto l�minepepere Luc.i.d.nbsp;ritmalculum,immundacritl�ptem diebus iu gnbsp;xtadies l�parationis menftru�. 11 Etdieotfta- mce.i.e�nbsp;uo circ�cidetur infantulus; ipl� vero trigintanbsp;tribus diebus manebit inl�nguine purihea-tionisfii�.Omne�mftumnon tanget,necin-gredietur in l�mftuarium donee impleantur,nbsp;dies purificationis fii�. Sin autem f�minamnbsp;pepererit,imm�daerit duabus hebdomadibusnbsp;iuxtaritum fluxiis menftrui, Sc l�xaginta Icxnbsp;diebus manebit in l�nguine purificationis Gnbsp;fii�.Cumqueexplcti fuerint dies purificationis fii�,pro filio,fiue pro filia, dereret agnumnbsp;anniculuminholocauftum,8c pullum columnbsp;b� fine turturem pro pcccato ad oftiura taber-naculi teftimonij,8c trader l�cerdoti qui olfe-ret ilia coram Domino,8c orabit pro ea,8c fienbsp;mundabitur � profluuiol�nguinis lui. iftaeft Dnbsp;lex parientis malculum aut f�minam.llQu�d Luc.i.d.nbsp;fi no inuenerit manus eius,ncc potuerit olfernbsp;reagnum, fiimet duos turtures vel duos pullos columbai�um,vnum in holocauftum, Sealnbsp;terum pro peccato. orabitq; pro ea l�cerdos,nbsp;Sc fie mundabitur.

S. Lex e!}� {o^nitio lefra in homine amp; tOinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. XI11.

Locu-


-ocr page 138-

Ceremoni�.

A 'T� Ocutufq; eft Dominus ad Moyfcin. amp; Inbsp;nbsp;nbsp;. Aaron^dicenSj Homo in cuius cute 8c

quot;*�^carne ortusfuerit diuerfus color fiue puftula_,aut (^uafi lucens quippiam^id eft pla-galepriCjadduceturad Aaron faccrdotemjVelnbsp;advnum quemlibct filiorumeius . Qui cumnbsp;viderit lepram in cute^Sc pilos in album mu-tatos colorem J ipfamq;fpeciemlepr� humi-liorem cute 8c carne reliqua, plaga Icpr� eft,nbsp;�c ad arbitri� eius feparabitur. Sin autem lucens candor fuerit in cute, nec humilior car-nereliqua, 8c pili coloris priftini, recludct e-um (acerdos feptem diebus_,8c cofyderabit dienbsp;feptimo .8c liquid� lepra vitra non creuerit,nbsp;nectranfierit in cute priores termines, rur-B film recludeteum ftptem diebusalijs .Etdienbsp;feptimo conteplabitur: ft obfcurior fuerit lepra , 8c non creuerit in cute, mundabit eum,nbsp;quia (cables eftdauabitque homo veftimentanbsp;fua, 8c mundus crit. Qm�d ft poftquam � (a-cerdote viftis eftj8c redditus muditix, iterumnbsp;lepra creuerit:adducctur ad eum, 8c immun-diti� cond�mnabitur. Plaga leprx ft fuerit innbsp;homine, adducetur ad (acerdotem, 8cvide-bi t cum. C urnq uc color albus in cute fuerit,nbsp;8c capillorum mutauerit afpedum, ip(a quo-que caro viua apparucrit : lepra vetufti�imanbsp;iudicabitur atqueinolita cuti.Contaminabitnbsp;itaqj eum (accrdos,8c non recludet, quia pcr-(picux immunditix eft. Sin autem efflorucritnbsp;difcurres lepra in cute, 8c opcruerit omne carnbsp;nemacapitcvfqueadpedes,quicquid fub af-pedum oculorura cadit,con(yderabit cum (�nbsp;cerdos,8c teneri lepra mundi�ima iudicabit:nbsp;eo quod omnis in candorem veria litj8c idcirnbsp;co homo mundus erit.Quando vcro caro vi-ucns in eo apparuerit,tunc lacerdotis iudicionbsp;polluetur, 8c inter immundos reputabitur.ca-. ro enim viua ft lepra alpergitur, immiida eft.

C Quod ft rurfum veria fuerit in alborcm, 8c to turn hominem operuerit,confyderabit eii la-cerdos, 8c mundum cftcdccernet. Caro autem 8c cutis in qua hulcus natum eft, 8c fananbsp;tum,8c in loco hulceris cicatrix alba apparue-fit fiue fubrufa, adducetur homo ad lacerdo-tem : qui cum viderit locum leprx humilio-rcm carne reliqua, 8c pilos verlos in cando-rem,contaminabit euramlaga enimleprx or-ta eft in hulcere. Quod li pilus,coloris eft prinbsp;ftini, 8c cicatrix fuboblcura, 8c vicina carnenbsp;no eft humiliorre,cludet cum feptem diebus.nbsp;8c fi quidem creuerit, adiudicabiteum leprx:nbsp;fin autem fteterit in loco fuo, hulceris eft cicatrix, 8chomo mundus crit. Caro autem 8cnbsp;cutis quam ignis exuirerit,8c lanata albam fi-ucrufam habuerit cicatricem, confyderabitnbsp;V-7. cam lacerdos, cccc*vcrlaeft in alborem,8clonbsp;eus eius reliqua cute eft humilior : contami-

Leuiticus.

nabit eum, quia plaga leprx in cicatrice orta eft.Quod fi pilorum color non fucritimmu- Dnbsp;tatus, nechumiliorplaga came reliqua, 8cnbsp;ipla lepr� Ipecies fuerit fuboblcura, recludetnbsp;cum feptem diebus, 8c die feptimo contem-plabitur.fi creuerit in cute lepra, contamina-bit eum.finautem in loco fiio candor fteteritnbsp;nonlatis clarus,plaga combuftionis cft,8cidnbsp;circo mundabitur,quia cicatrix eft combuftunbsp;r� . Vir fiue millier in cuius capite vel barbanbsp;germinauerit lepra,vidcbit eos lacerdos. 8c liquidem humilior fuerit locus carne reliqua,nbsp;8c capillus flau us lolitoq; fiibtilior: contaminbsp;nabit eos, quia lepra capitis ac barb� eft. Sinnbsp;autem viderit locum maculae �qualcmvici-nx carni. Sc capilium nigrum; recludet quot;eo�� �'eum.Stnbsp;leptem diebus, Scdicleptimointuebitur. Si Enbsp;no creuerit macula,8c capillus fiii coloris eft,nbsp;8c locus plagx carni reliquae acqualis: radeturnbsp;homo ablquc loco maculx, 8c includeturlepnbsp;tem diebus alijs:Si die leptimo vila fuerit fte-tifleplaga in loco fuo,nec humilior came rc-liqua, mundabiteum, lotilque veftibus luisnbsp;mundus erit.Sin autem poft emendationemnbsp;rurfus creuerit macula in cute, no quaeret amnbsp;plius vtrum capillus in flauum colorem fitnbsp;commutatus,quia aperte immundus eft. Pornbsp;ro fi fteterit macula, 8c capilli nigri fuerint,nbsp;nouerithominemlanatum elle, Scconfiden-ter eum pronuntiet mundum . Virfiue mu-lierin cuius cute candor apparuerit, intuc-bitur eos lacerdos. fideprehenderit fiibob-Icurum alborera lucere in cute, Iciat non cf-le lepram, led maculam coloris candidi 8c honbsp;minem mundum. Vir de cuius capite capilli fluunt, caluus 8c mundus eft : 8c fi � frontenbsp;ceciderint pili,recaluaftcr8c mundus eft.Sin Fnbsp;autem in caluitio fiue in recaluatione albusnbsp;vel rufus color fuerit exortus, Sc hoc lacerdos viderit, condemnabit eum baud dubi�nbsp;leprx, quxorta eft in caluitio. Qmeunquenbsp;ergo maculatus fucritlepra,8cleparatus eftnbsp;ad arbitrium lacerdotis, habebit veftimentanbsp;diiTuta,caput nudum, os vefte contedum,nbsp;contaminatum aefordidum Icclamabit. O-mni tempore quo leprofus eft,8c immundus,nbsp;folus habitabit extra caftra. Veftis lanea fi-uelinca, quxlepram habuerit in ftamine at-quefubtegmine,aut certe pcllis,vel quicquidnbsp;ex pelle confedum eft, fi alba vel rula macula fuerit, infeda lepra reputabitur, oftende-turquelacerdoti. qui conly'deratam recludetnbsp;leptem diebus;8c dieleptimo rnrfiis alpicicnsnbsp;fi deprehenderit creuiHe,lepra perleucransnbsp;eft�.pollutum iudicabit veftimentum. Sc omne in quo fuerit inuenta. Sc idcirco comburcnbsp;tur flammis. Quod fi earn videritnon creuifi-fe,prxcipict, �c lauabunt id in quo lepra eft,nbsp;recludet-


-ocr page 139-

Ceremoni�.

recludetquct illudf�ptem diebus alijs. Et cum viderit faciem quidem priftinam non reuer-f�m, ncc tarnen creuiflelepram, immundumnbsp;iudicabit,8c ign� comburet,eo qu�dinfufa fitnbsp;in fiiperficie veftimenti vel per totum, lepra.nbsp;Sin autemobfcurior fuerit locus lepr�poft-quam veftis eft lotajabrumpet eum, Sc� fbli-do diuidet.Qm3d fi vitra apparuerit in his lo-cis,qu� prius Immaculata erantdepra volatilisnbsp;8c vaga:debet ignecomburi.fi ceflauerit,laua-bit aqua ea qu� pura funt,f�cund�, Sc mundanbsp;crunt.Ifta eft lex leprx veftimenti lanei Sc li- nem vtrogetpro eof�cerdos, decimamq^ parnbsp;neijftaminis atquefiibtegminis, omnisq; fil-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� r r

pelle�tis pellice�, quomodo mundari debeat velcontaminari.

. Leprx expianda�tcrtfi�a � ro homine, domo acye�imento,

CAP. XI 11 I.

A 'T� nbsp;Ocutusqueeft Dominus ad Moyfen,

I nbsp;nbsp;nbsp;dicens,Hiceft ritus leprofi quadomun

MarcTd� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' * dandus eft:ll Adduceturadfacerdotem:

qui egreffus decaftris cum inueneritlepram effe mundatam,pr�cipietei qui purificatur vtnbsp;offerat duos pafleres viuos pro fe, quos vefeinbsp;licitum eft,Sc lignum cedrinu,vermiculumq;nbsp;Schyffopura. 8c vnum ex pafferibus iramo-lari iubebit in vafe fidili fiiper aquas viuen-tes : alium autem viuum cum ligno cedrino,nbsp;8c COCCO Sc hyfiopo tinget infanguine paffens immolati,quo afperget ilium qui mundannbsp;dus eft, fepties, vt iure purgetur, 8c dimittetnbsp;paflerem viu�, vtin agrum auolet.Cumq; la-ucrit homo veftimenta fua,radet omnes pilosnbsp;corporis, 8c lauabitur aqua:purificatusq ue in-gredietur caftra,ita duntaxatvtmaneat extranbsp;tabernaculum fuum feptem diebus, Sc die f�-ptimo radet capillos capitis,barbamque 8c full percilia, ac totius corporis pilos . Et lotis rur-fiimveftibus 8c corpore, dei o�tauo affumetnbsp;duos agnos immaculatoSjSc ouem anniculamnbsp;abfque macula, 8c tres d�cimas fimilx in facrificium qu� confperfa fit oleo, 8c feorfumnbsp;olei fextarium . Cumque facer dos purificansnbsp;hominem ftatuerit eum, 8c h�c omnia coramnbsp;Domino in oftio tabernaculi teftimonij, toilet agnum, 8c offerer eum pro delido, olei-q ue fextarium.Et oblatis ante D ominum omnbsp;nibus, immolabit agnum vbi folet immolari liores fiiperficiereliqua,egredietur oftium donbsp;hoftia pro peccato 8c holocauftum, id eft in mus , 8c ftatim claudet illam feptem diebus, �nbsp;locofando.Sicutcnimpropeccato,!ta8cpro �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

delido ad facerdotem pertinet hoftia ifanda fandorum eft. Afluinensque f�cerdos def�n-guine bofti� qu� immolata eft pro delido,nbsp;ponet fiiper extremum aiiricul� dextr� eiusnbsp;qui mundatur. Sc fiipcr pollices manus dextr�nbsp;8cpedis J Scdcolei fextariomittet inmanum

� fiiam finiftram , tingetque digitum dextrum

Leuiticus.

quodautem rcliquum eft olei inlxiiaman�j fundet fuper extremum auricular dextr�eiusnbsp;qui mundaturjSe fuper pollices manus ac pedis dcxrri, Sc fuper fanguinera qui eftufus eftnbsp;pro delido Sc fiiper eaput eius. Rogabitquenbsp;pro co coram Domino Sc facict facrificiumnbsp;propeccatotune immolabit holocauftum,nbsp;Sc ponet illud in altaricum libamentis fuis^Scnbsp;homo rite.mundabitur. Quodfi paupercft^nbsp;Senon poteft raanus eiusinuenirc qu�didanbsp;funt, pro dclido aflumetagnum adoblatio-/'llnbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;,

temfimil�confpcrf� oleoin facrificium, SC olei f�xtarium,duo'fq; turrures fiue duos pullos columb�, quorum vnus fit propeccato,nbsp;Sc alter in holocauftum ; offeretqueea die o-��auo purificationis fu� f�cerdoti, ad oftiumnbsp;tabernaculi teftimonij coramDomino . quiDnbsp;fufeipiens agnum pro delido Sc f�xtarium o-Icijleuabit fimul:immolatoque agno,de fan-guineeius ponetfiiper extrem u auricular de-xtr�illius,qui m�datur, Sc fuper pollices manus eius acpedis dextrimlciver� partem mittet in manum fiiam finiftram,in quo tingensnbsp;digitn dextr� manus alperget fepties coramnbsp;Domino : tangetqueextremumdextrae auricula: illius qui m�datur, Sc pollices manus acnbsp;pedes dextri in loco fanguinis qui�fFufuseftnbsp;pro delido; rcliquam autem partem olei quaenbsp;eft in finiftra manu, mittet fuper caput purifinbsp;cati,vt placetpro eo Domin�:8c turturem fiue pull� columb� ofFeret, vnum pro deli�to,nbsp;Scalterum in. holocauftum cum libamentisnbsp;fiiis.hoc eft f�cnfici�leprofi, qui habere nonnbsp;poteft omnia in emundation� fui. Locutuf- �nbsp;que eft Dominus adMoyf�n ScAaron,dic�s,nbsp;C� ingrefsi fueritisterram-Chan�an, quamnbsp;ego dabo vobis in pof�efiionem,fi fuerit pla-ga leprar in �dibuSjibit cuius eft domus,nun-tians f�cerdoti,Sc dieet, Quafi plaga leprae vi-detur mihi efle in domo mea. At illepr�cipietnbsp;vt efferant vniucrf� de domo priufquam in-grediatur eam, Sc videat vtrum leprof� fit,nenbsp;immunda fiant omnia qu� in domo fimt.Tn-trabitq; poftea vt confyderet lepram domus:nbsp;8c cum videritinparietibus illius quafi valli-culas pallorefiue rubore deformes, 8c humi-

??

Reuerfufque die f�ptimo^ confyderabit eam. p fi inuenerit creuifi� lcpram,iubebit erui lapi- 'nbsp;des in quibus lepra cft^ amp; proijci cos extra ci-uitatem in locum imra�duin; domumautemnbsp;ipGmradiintrinf�cus per circuitum^ Sclpar-gi puluerem raftir� extra vrbem in locum imnbsp;mund�jlapidcfq; alios reponi pro bis qui abnbsp;lati fucrint, amp; luto alio liniri doinu. Sin abtnbsp;in co , Sc alperget coram Domino l�pties, poftquamcrutifuntlapides^ScpuIuis elatus,nbsp;Scalia

-ocr page 140-

Ceremoni�.

amp; alia terra lirlt;% ingrefTus Gccrdos vidcritrc-uerGiti Icpram �cparietes refperl�s maculis, lepra eft perleuerans j amp; immunda domus:nbsp;quam ftatim deftruent^ Sc lapides eins ac lig-na^atquc vniuerfum pulueremproijcient extra oppidum in locum immundum. Qm in-trauerit domum quando claufa eft, immun-dus erit vfque ad vefperum : 8c qui dormieritnbsp;in caj 8c comederit quippi�jauabit veftimen-G ta lua. Quod H introiens f�cerdos viderit le-pram non creuifte in domo^poftquam denuonbsp;lita fuerit^purificabiteam reddita f�nitate: 8cnbsp;in purificatione cius ftimet duos pafleres^ lig-numque cedrinum8c vermiculum atq;hyf-fopum: 8c immolato vno paflere in val� fidi-li fuper aquas vinas^tollet lignum cedrinum,nbsp;8c hyflopum 8c coccum 8c paflerem viuum,nbsp;8c ringet omnia in f�nguinepafleris immola-ti, atq^ucinaquis viuentibus : 8c afperget domum {�pties,pnrificabitq; earn tam in fanguinbsp;ne pafleris:qu� in aquis viucntibus,8c in paffere vi�o, lignoq; cedrino 8chyflopo atq; vernbsp;miculo.Cumq; dimif�rit'paff�rem auolare innbsp;agr� lib�r�, orabit pro domo,8c iure munda-bitur. Ifta eft lex omnis lepraj 8c percufliirje,lenbsp;prx veftium 8c do mo ru,cica tricis 8c erumpennbsp;tium papularum,lucentis maculae 8c in variasnbsp;fpeciescoloribusimmutatisjVtpo�itfciriquonbsp;tempore mundum quid, vel immundum eft.

5. Seminifluiy�mamp;mcnjlruo�etnttlieris exfia-tio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. XV.

A quot;Tquot; Ocutufquc eft Dominus ad Moyfen I 8c Aaron, dicenSj Loquimini filijslf-�^rael,8c dicitc cis, Virqui patitur fluxunbsp;feminis,immundus crit. Et tunc iudicabiturnbsp;huic vitio fubiaccre, cum per lingula momennbsp;ta adh�l�rit carni eius, atque concreucrit f�-dus humor.Omne ftratum in quo dormierit,nbsp;immundum erit,8c vbicunque federit. Si quisnbsp;bominum tetigerit ledum eius,lauabitvefti-mentafua : 8c ipfe lotus aquajimmundus eritnbsp;vfque ad vefperum. Si federit vbi ille f�d�r�t,nbsp;Scipfelauabit veftimetafua: 8c lotus aquaimnbsp;mundus crit vfque ad vefperum.Qm tetigeritnbsp;carnc cius,lauabit veftimentafiiacet ipfelotusnbsp;aqua,immundus crit vfq; ad vefperum. Si falinbsp;uam huiufeemodi homo iecerit fuper cfi quinbsp;mundus eft,lauabit veftimeta fua, 8c lotus a-B qua,immundus eritvfq; advcfpcrti.Sagmaftinbsp;per quod fcderit,imm�dum erit ; 8c quicquidnbsp;fub eo fuerit qui fluxum feminis patitur,pol-lutum erit vfque ad vefperum. C^i portaue-rit horum aliquid, lauabit veftimenta fua : 8cnbsp;ipfelotus aqua, immundus erit vfque ad vefperum. Omnis quern tetigerit qui talis eft,n�nbsp;lotis ante manibus,lauabit veftimenta fua:8cnbsp;lotus aquajimmundus erit vfq; ad vefperum.nbsp;Vas fiafte quod tetigerit, confrmgetur : vas

Leuiticus.

autemligneumlauabitur aqua.Si fanat'us fue lit qui huiufeemodi fuftinetpafsioncm, nu-mcrabit feptem dies poft emundationcm fui,nbsp;8clotis veftibus, 8c toto corpore in aquis vi- �nbsp;uentibusjerit mundus.Die autc odauo fumet Cnbsp;duos turtures,aut duos pullos columb�,8c vcnbsp;niet in confpedum Domini ad oftium tabcrnbsp;naculi tcftimonij,dabitqueeos faccrdoti.quinbsp;faciet vnum pro peccato,8c alterum in holo-cauftumjrogabitquepro co coram Domino,nbsp;vt emundetur � fluxu feminis fui. Vir de quonbsp;egreditur feme coituSjlauabit aqua omne cornbsp;pus fuum: 8c immundus erit vfque ad vefpe-rum.Veftem 8c pellem quam habucrit,lauabitnbsp;aqua, 8c immunda erit vfq; ad vefperum.Mu-lier C� qua coierit,lauabitur aqua,8c immunda erit vfq; ad vefperum. Mulierqu� redcun-te menf� patitur fluxum fanguinis, f�pt� diebus feparabitur. Omnis qui tetigcriteam,im-mundus erit vfq; ad vefperum: 8c*inquo dor */����'�nbsp;mierit vel federit diebus feparationis fux, polnbsp;luetur. Qui tetigeritleaumeiuSjlauabit veftinbsp;mentafiia, 8c ipfe lotus aqua,immundus critnbsp;vfquead vefperum.Omne vasfuper quod ilia Dnbsp;lederit,quifquis attigerit, lauabit veftimentanbsp;fua: 8c ipfelotus aqua, pollutus crit vfque adnbsp;vefperum. Si coierit cum ea vir tempore f�n-guinis menftrualis,immundus erit fepte dic-bus:8c omne ftratum in quo dormient, pol-luetur.Mulier qux patitur multis diebus flu- Enbsp;xumfanguinis non in tempore menftruali,nbsp;vel qux poft menftru� f�nguinem fluerenon.nbsp;ccffatjquandiu fubiacet huicpafiioni,imra�-da erit quaf� fit in tempore menftruo. omnenbsp;ftratum in quo dormierit, 8c vas in quo federit, poUutum erit . quicunquctetigcrit�eam�,nbsp;lauabit veftimenta uia:8c ipfelotus aqua,im-mundus erit vfque ad vefperil .Si fteterit f�n-guis,8c fluerc ceir�uerit,numerabit fept� diesnbsp;purificationis fux,8c de odauo offerer pro fcnbsp;facerdoti duos turtures, aut duos pullos co-lumbarum ad oftium tabernaculi teftimonij:nbsp;qui vn� faciet pro peccato, 8c alterum inho-locauftum, rogabitque pro eacoram Domi-no,8c pro fluxu immunditix eius. Docebitisnbsp;ergo filios Ifrael vt caueant imm�tias,8c nonnbsp;moriantur in fordibus fuis,cum pollucrinttanbsp;bernaculum mcum quod eft inter eos.Ifta cftnbsp;lex eius qui patitur fluxum f�minis,8c qui polnbsp;luitur coitu,8cqux menftruis temporibus fc-paraturjVel qux iugi fluft fanguinc,8c hominis qui dormierit cum ea.

5. Quando amp; quomodo facerdos ingreat debeat fan^uaritimd^fum^ ex^are yna cum taber-naculo dr altari, emiffarium cafrum abigere^nbsp;amp;fe�utn exfiationum celeb�are.

CAP. XVI.

Locu-

z

-ocr page 141-

Leuiticus.

�a'

imprecahs capiti eins emittet ilium per bo-minem parat�^in del�rtum. Cunique porta- E uerit hircus omnes iniquitates eorum in terram folitariamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dimifiiis hi ent in delertOj

reuertetur Aaron in tabernaculn teftimonij, �C depofitis veftibus quibus prius indutus e-ratcum intraret lancluariumjrelidisquc ibfinbsp;lauabit came fiiam in loco lanclo_, inductur-que veftibus fuis. Et poftquamegre�iis obtulerit holocauflum fiium ac plebis j rogabitnbsp;tarn pro fe qu�m pro populo : amp;adipem quinbsp;oblatus ell pro peccatis^adolcbit fiiper altare.nbsp;uabit veflimentafiia amp;corpusaquajamp;ficin-gredictur in caflra . Vitulu autem amp; hircum Fnbsp;qui pro peccato fuerant immolatijamp; quorumnbsp;languis Hiatus eft in l�n�uarium vt expiationbsp;complereturj alportabunt foras caflra H amp; Hcbr.ij.banbsp;comburenr igni tarn pelles qu�m carnes eorum ac fimum: amp; quicunque combuficrit ea,nbsp;lauabit veflimenta fiia amp; carnem aqua, amp; ficnbsp;ingredieturcaflra.Eritq; vobisboclegitim�nbsp;l�mpitern�iMenl�f�ptimOjdecima die menfis affligetis animas veflras ^nullumque opusnbsp;facietisjfiue indigena fiue aduena qui peregrinbsp;natur intervos. lilnhacdie expiatio erit ve- Gnbsp;ftri atque mundatio ab omnibus peccatis ve- lnfra.xj.e.nbsp;flris : coram Domino mundabimini. labbathum enim requietionis ell_, amp; affligetis animas veflras religioneperpetuo. Expiabit autem facerdos qui vm�us fuerit amp; cuius mantis quot;iniriat� fiint�vt faccrdotio fungaturpro *initj4t4nbsp;patreluoiinducturque flola linea Sc Veftibusnbsp;l�n(flis,amp;expiabit f�nduariura amp; tabernacu-lum teflimoni) atquealtarelacerdotes qtio-queamp; vniuerfiimpopulum. Eritque vobisnbsp;hoclegitimumfempiternumjVtorctis pro fi-lijs Ifi-ael, �c pro c�dlis peccatis eorum femelnbsp;in anno. Fecit igiturficutpr�ccperat Dominus Moyfi.

S. �Mufquamni� ad o�ium tabernaculi�icrifi-landtim^atque a�anguine amp; morti�na abjli-mndum. c a p. x v i i.

ET locutus eft Dominus ad Moyfen^di ceSjLoqnere Aaron amp; filijs eins amp; cunnbsp;dis filij s Ifraefidicens ad eos^Ifle eft fcr

Indicia.

Oeutusqueeft Dominus ad M�yf�n poll flmortem duorum filiorumAaro,nbsp;quando olFerentes ignem alien urn in-terfedi funt: Sc pr�cepit ei, dicens, Loquerenbsp;fratrem tuumquot;ne omni tempore in-grediatur landuarium, quod eft intra velumnbsp;corampropitiatorioquotegiturarea, vtnonnbsp;moriatur(quia in nube apparebo liipcr oracu-lumjnifi h�c ante feceritjVitulum pro peccato olFeretjSc arietcni in holocauftiim.T unicanbsp;linea vellietur, fceminalibus lineis verendanbsp;c�labit;accingcturzonalineajcidarnnlineamnbsp;imponet capiti: h�c enim vellimenta funt fin lUe verb qui dimiferit caprum. emilfariibla-da: quibus cundisjcum lotus fueritpnduettir.nbsp;Sulcipietque ab vniuerla multitudine filiorunbsp;Ifrael duos hircos pro peccato, Sc vnum arie-

B tem in holocauftum.C itmq ue obtulerit vitu-lum J Sc orauerit pro le Sc pro domo fiia^ duos hircos ftarefiiciet coram Domino in ollio tabernaculi teftimonij :mittenfq ue fiiper vtrun-qiie lortera^vnam Domino^ Sc alteram capronbsp;emiflario: cuius cxierit fbrs Domino olferetnbsp;ilium pro peccato : cuius autem in caprum e-milTanum, llatuet eum viuum coram Domi-nOjVtfundatpreces fiipereum. Sc emittateumnbsp;infolitudinem.His rite celebratis, ofFerct vi-tulum Sc rogans pro le Sc pro domo fua^im-molabiteiim : alTumptoque thuribulo quodnbsp;de prtinis altaris impleuerit^Sc hauriens manunbsp;compofitum thymiamain incenfum^ vitra ve-C lum intrabit in Sanda:vt pofitis fiiper ignemnbsp;aromatibus, nebula eorum Sc vapor operiatnbsp;oraculum quod ellfiipra teftimonium^ Sc no

J. moriatur. IlTolletqiioq; delanguine vitul^S� * alperget digito lepties contrapropitiatorifi aunbsp;orientem . Cumquemadauerit hircum pro-peccato populi, inferet languinem eius intranbsp;velum;, ficutpr�ceptum eft defanguine vitu-li;,vt alpergat eregione oraculi \ Sc expiet fan-duarium ab immunditijs fillorum Ifiael;,amp; �nbsp;pr�uaricationibus eorum, cundisque peccatis.luxta htinc ritum facict tabernaculo tefti-jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D raonij^quod fixum eft inter cos in medio for-

quot;'�.ba. dium habitationis eorum. liNullus hominum fit in tabernaculo quando pontifex fandua-rium ingreditur J yt roget pro le Sc pro domo .�nbsp;fuajScpro vniuerfo ceetulfraefidonecegredia moquem mandauitDominuSjtgt;dicensbHo- gt;.4�nbsp;tur. Cum autem exierit ad altare quod coram mo quilibet de domo Ilfael, fi occident bouenbsp;Domino efljOret pro f�, Sc fiimptum langui- aut oue,fiue capram in callris vel extra caflra,nbsp;nem vituli atque hirci fundatfiiper cornuae-iiispergyrum; alpergensque digito lepties,nbsp;expiet, Sc fiindifieet illudab immunditijs fi-liorum^fiael.

Poflq uam emundauerit landuarium Sc ta bernaculum Sc altare,-tunc olFerat hircum vi-uentein : Sc pohta vtraq; manufiiper caput c-ius, confiteattir omnes iniquitates filioru Ifrael, Sc vniuerfa delida atqj peceata eoru: qu�

40

amp; non. obtulerit ad oftiu tabernacnh oblatio nemDomino^languinis retis .erit;qiufi fi fannbsp;guinein fuderit 3, fie peribit de medio populinbsp;fiii.Ideo facerdoti ol�erre. debet filij Ifi-ael lio-flias fuas quas occidunt in agro vtf�n�tif�-eeptur Domino ante oftifi tabernaeuli tefti-monjj^ amp; immolent cas hoftias pacificas Donbsp;mino. Fundetq facerdos fanguincm fupsr al gnbsp;tareDomini ad oftium tabernaculi teftimo-nij,8�

-ocr page 142-

ludicia.

nij, 8c adolebitadipem inodorem f�iauitat�s Domino , Scnequaquam vitraimmolabuntnbsp;hoftiasfuas d�monibus cum quibus fornicatinbsp;fiint.Legitimum l�mpiternum erit illis 8c ponbsp;fteris eorii. Et ad ipfos dices. Homo de domonbsp;Ilrael 8c de aduenis qui peregrinantur apudnbsp;VOS qui obtulerit holocauft� fiuevidtimam,

� 8c ad oftium tabernaculi teftimonij non ad- nee accedes ad vxorem eins qu�tibi affinitate duxeritc5_,vt''ofFeratur�Domino,intci'ibit de

C populo fiio . Homo quilibet de domo Ilrael, 8cde aduenis qui peregrinantur inter vos, finbsp;comederit l�nguin�,obfirmabo Eiciem meamnbsp;contra animamillius, 8c dilperdam earn deponbsp;pulo fuo,quia anima carnis in languine eft:.-8cnbsp;'�eftw.to,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilium vobis,vt fuperaltare'ln eo�ex-

pietis pro animabus veftris , 8c languis pro anim�piaculo fit.Idcirco dixi filij,Omnis a-nima ex vobis non comedetlanguinem, necnbsp;ex aduenis qui peregrin�tur apud vos. Homonbsp;quiconque defilijs Ilrael 8cdeaduenis quipe qua: patitur menllruanon accedes, nec rcue-regrinantur apud vos,fi venatione atq; aucu- labis f�ditatem eius. C urn vxore proximi tuinbsp;pio ceperitferam vel auem, quibus vclcilici-tum eft,fundat languinem eius, 8c operiat il-Gene.p.b. lum terra. Ilanima enim omnis carnis in languine eft. Vnde dixi filijs Ilrael, Sanguinemnbsp;vniuerl�e carnis non comedetis, quiaanimanbsp;carnis in languine eft;8c quicunque comederit illum,interibit. Anima qu� comederit mornbsp;ticinum vel captum � beftia, tarn de indige-nisqu�m deaduenis,lauabit veftimentaluanbsp;amp; lemetipfum aqua, 8c contaminatus erit vf-que ad velperum: 8c hoc ordinemundus het.nbsp;Qm)d fi non lauerit veftimenta lua vel cor-pus,portabit iniquitatem liiam.

5. Gradtti coniugij illiciti, ac gentium operafu-gienda in quot;ytaria earnali turpitudine.

C A P. XVI11.

quot;yquot; Ocutus eft Dominus ad Moylcn, di-I cens , Loquerefilijs Ilrael, 8c dices ad �'*�'eos,Ego Dominus Deus vefteniuxtanbsp;conluetudinem Terra:-Aegypti inquahabi-taftis, non facictis: 8c iuxta moremRegio-nis-Chanaaadquam ego introdufturusfumnbsp;vo5,nonagetisjnec in legitimus eorumambunbsp;labitis. Facietis indicia mea, 8c pr�cepta meanbsp;leruabitis, 8c ambulabitis in eis. ego Domi-kom.io.a nus Deus vefter.llCuftoditeleges measatquenbsp;Ezec.ao.b iudicia,qua: facieshomo, viuetin eis.ego Donbsp;Gab.j.b. minus.Omnis homoadproximamlanguinisnbsp;fui non accedet,vtreueletturpitudinem eius.nbsp;B ego Dominus. Turpitudinem paths tui 8cnbsp;turpitudinem maths tux non dilcooperies.nbsp;mater tua eft, non reuelabis turpitudinem e-ius. Turpitudinem vxoris paths tui non dif-cooperies: turpitudo enimpaths tui eft.Tur-pitudin�l�rohstu�expatrefiueexmatrequ� deoseonflatiles faciatis vobis. ego Dominusnbsp;domi vel foris genita eft,n�n reuelabis. Tur- Deus vefter. Si immolaueritis hoftiam paci-pitudinemtuivelneptiscxfilianon ficorumDominovtfitplacabilis;eodiequonbsp;fuerit

Leuiticus.

reuelabis : quia turpitudo tua eft. Turpitudi- -nem filix vxoris patris tui, quam peperit path tuo,8c eft loror tuajUon reuelabis. Turpi-tudinem lororis patris tui non dilcooperies: quiacaro eft patris tui.Tupitudinefororis manbsp;tris tux non reuelabis,co quod caro fit mathsnbsp;tux. Turpitudinem patrui tui non reuelabis,nbsp;coniungitur. Turpitudinem nurus tux nonnbsp;reuelabis , quia vxor filij tui eftmec dilcoo- Cnbsp;peries i�nominiameius. �Turpitudinem vxonbsp;ns tratris tui non reuelabis : quia turpitudo �uIIhsm�*nbsp;fraths tui eft. Turpitudinem vxoris tux 8c fi-lix eius non reuclabis.Filiam filij eius, 8c fili-am filixilliusnonfiimes, vt reueles ignomi-niam eius: quia caro illius funt, 8c tails coitusnbsp;inceftus eft . Sororem vxoris tux in pellica-tum illius non accipies,nec reuelabis turpitudinem eius adhuc ilia viuente. Ad mulierem

non coibis,nec leminis commiftione macula beris.De lemine tuo non dabis vt conlecretur

II id�loMoloch, necpollues nomen Dei tui. 4.Re.i5 � ego Dominus. Cum malculo noncommif- Dnbsp;cearis coitu f�minco, quia abominatio eft.nbsp;Cum omni pecorenon coibis, necmacula-bcris cum eo. Mulier non fuccumbetiumcn-to,nec milcebitur ei:quia Icclus eft. Nec pol-luamini in omnibus his quibus contaminatxnbsp;lunt vniuerlx gentes, quasego eijeiam antenbsp;colpeftum veftrum,8c quit us polluta eft ter-ra.-cuius ego Icelera vifitabo,vtcuomat habi-tatores fuos. Cuftoditelegitima mea atq; indicia, 8c non faciatis ex omnibus abominationbsp;nibus iftis, tamindigena, qu.�m colonus quinbsp;peregrinaturapudvos. Omnes enim cxecra-tionesiftas fccernntaccolx terrXjqui fueruntnbsp;antevos,8cpolluerunteam.Cauete ergo ne 8cnbsp;VOS fimilitereuomat, cum paria fecehtis, fi-cut euomuitgetem qux fuitantc vos.Omnisnbsp;anima qux feccrit de abominationibus hisnbsp;quippiam, pehbit de medio populi fui. Cu-ftodite mandata mea. Nolite facere qux fecc-runt hi qui fuerunt antevos,8cnepolluami-ni in eis.ego Dominus Deus vefter.

S. Vartapracepta mor alia ac iudicialia, CAP. XIX.

Ocutus eft Dominus ad Moylen, di-c�s, Loquere ad omnem c�tum filio-rum Ilrael,8c dices ad eos,IISandi efto t.pet.j.�� tc, quia ego l�n�tus fiim Dominus Deus ve-fter.Vnulqpilq; patremfiium 8cmatrCni fuamnbsp;timeat. Sabbatha mea cuftodite:ego Dominus Deus vefter.Noliteconuerti ad idolajUCC

-ocr page 143-

fuerit immolat�, comedetis earn, amp; die alt�-B ro : quicquidautemref�duum fuerit in diem tertiumjgnecomburctis.fi quis poft biduumnbsp;comederit ex ea^prophanus erit Scimpietatisnbsp;reus:portabitque iniquitatem fiiam^ quia fannbsp;dum D omini polluit^Scperibit anima ilia denbsp;'MtJiofof� quot;populo fiio�. Cumque mefiiieris fcgetes terrnbsp;r� tu�^non tondebis vfquead folum fuperfi-ciem tcrr�mec remanentes fpicas colliges. Nenbsp;que in vinea tua racemos Sc grana deciden-tiacongregabis J f�dpauperibus amp;peregrinisnbsp;carp�dadimittes. ego Dominus Deus vcfter.nbsp;Exo.io.b. Nonfacietis furtum.Non m�tiemini_,ncc de-Deu.5.^^ Qpiej. vnufijuifq;^^proxim� fuum.Non periu-Ecck 10 a nominemeo necpolluesnom� Deinbsp;I)eu.i4,c. tui.ego Dominus. Non facies calumniapro-rob.4.c. ximo tuo^nec vi opprimes eum. Non morabinbsp;tur opus mercenarij tui apud te vfque manc.nbsp;Non maledices fiirdoj nec coram c�co ponesnbsp;ofFendiculum;f�d timebis Dominum Deumnbsp;tuum J quia ego film Dominus. Non faciesnbsp;Deut.i.c, quodiniquumeft^neciniufleiudicabis.IlNonbsp;con�'deres pcrfonam pauperisj nec honoresnbsp;Er�u. 1'4,0 vultumpotentis .luft�iudica proximo tuo.

10 Non eris criminator^ncc fufurro inquot;populo�. i� Non flabis contra f�nguinem proximi tui.e-D go Dominus .Non oderis fratrem tuum innbsp;Mccl.ij.b. corde tuo, fed publice argue eum, ne habeasnbsp;^���psr illo peccatum. Il Non qu�ras vltionem,nbsp;W�t. 5. g. nec memor erisiniurix ciuium tuorum.llDi-Rom .ij.c. amicum tuum ficut tcipfum. egoDominbsp;quot;lumenta nus.Leges meas cuflodite.quot;Iumentum tuum�nbsp;GiiV.'$.c. freies coire cumaltcrius generis anim�-hcob.i.b. tibus.Agrum tuum non f�res diuerfo f�minCinbsp;Vcfle qux ex duobus texta efl^non inud�ris.nbsp;Homo fi dormierit cum mulicrc coitu f�mi-nis^qu� fit ancilla ctiamnobilisjamp; tam� pre-tio non redempta^neclibertate donata; vapunbsp;labunt ambojamp; non morientur ^quia no fuitnbsp;E libera �pro delido autem fuo offerer Domino ad oftium tabernaculi teflimonij ariet�:nbsp;orabitqj pi-o co f�cerdos amp;. pro peccato ci usnbsp;coram Domino^Sc repropitiabitur ci dimittenbsp;turque peccat�.Qi^ando ingre�ifueritis ter-ram, Sc plantaueritis inea lignapomifera,au-

Leuitic�s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41

cabitur laudabilis Domino. Qrfinto aut�an-, no comedetis frudus,cogregantes poma qu� proferunt. ego Dominus Deus vefter. Nonnbsp;comedetis*cum f�nguine. Non aug�rabimi- ?nbsp;ni^decobf�ruabitis fomnia. Nequein rotun-dum artondebitis comam: nec radetis barba.nbsp;Etfiipermortuono incidetis carnes veftras,nbsp;neque figuras aliquas^ aut figmata facietis vonbsp;bis. ego Dominus. Neproftituas fili�tuam,nbsp;ne contaminetur terra,amp; impleatur piaculo.nbsp;Sabbatha mea cufloditejamp; f�nduari� meumnbsp;metuite.ego Dominus.Non declinctis ad manbsp;goSj nec ab ariolis aliquid fcifciremini,Yt polnbsp;luamini per eos. ego Dominus Deus vefter.nbsp;Coram cano capite confurgejSc honora per-fonam f�nis : amp; time Donnn� Deum tuum.

feretis pr�putia eorum : poma qux germinat immunda erunt vobis,nec edetis ex eis. Quarnbsp;to autem anno omnis frudus eorum f�ndifinbsp;ego fum Dominus. Sihabitaueritaduena in Gnbsp;terra veflrajamp; moratus fuerit inter vos, non Exo.xi.�.nbsp;exprobretis ci:fed fit inter vos quafi indige-na:amp;diligetis eum quafi vofinetipfos .fuiftisnbsp;enim amp; vos aduen� in terra-Aegyti. ego Donbsp;minus Deus vefter.Nolitc facereiniquum alinbsp;quid in iudicio,in regulafin pondere_,in men-fiira.Stat�raiufta^amp; �quafintpodera^ iuftusnbsp;modius J �quufque f�xtarius. ego Dominusnbsp;Deusvefter,qui eduxi vos deTerra-Aegypti.nbsp;Cuflodite omnia pr�cepta mea, Scvniuerf�nbsp;iudieia,amp; facite ea.ego Dominus.

5. ^4orte p�eElendi Junt^uide Jimine �to�^�o-loch o�erunt, qui magos yel ariolos cohjulunt, qui faren�bus maledicunt, qui Marios exercent coitus illi�tos.

CAP. XX.

Ocutufque efl Dominus ad Moyf�n, A dicens, H�cloqueris filijs IfiaefiHo-Sup.iS.c*nbsp;mo de filijs Iffael Scdeaduenis qui hanbsp;bitant in Ifrael, fi quis dederit def�mine fuonbsp;id�lo Molochj morte moriatur: populus ter-r� lapidabit eum. Et ego pona faciem meamnbsp;contra illum^fuccidarnquceum de medio ponbsp;pulifiii, co quod dederit defemine fuo Moloch, amp;contaminauerit f�nduari� meum, aenbsp;pollueritnomen fandum me�.Quod fi neg-ligens populus terr�, amp; quafi paruipendensnbsp;imperium me�,dimif�rit hominem qui d�ditnbsp;de f�mine fuo Moloch,nec voluerit cum oc-ciderc : ponam faciem meam fuper hominemnbsp;ilium, amp; cognationem eius, fiiccidamque amp;nbsp;ipfum J amp; omnes qui conf�nf�runt ei vt for-nicaretur cum Moloch,de medio populi fui.

Anima qu� declinauerit ad magos amp; ario- g los,amp; fornicata fuerit cum eis,ponam faciemnbsp;meam c�tra earn, amp; interficiam illam de medio populi fui. Sandificamini,eteftotef�ndigt;nbsp;quia ego fum Dominus D��s vefter. Cuft�-F dite pr�-


-ocr page 144-

ludic�a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Leuiticus.

B dite pr�cepta mea, amp;. facite ca : Ego Dom�- �nguis eorum fit fiipcr illos. nusquilandifico VOS. Quimaledixcritpatrinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Mat.H.a' fiio_,autmatri^morte moriaturpatrimatriq; loan^g maledixeritlanguiseius fitfuper eum. Sinbsp;Deut.ix.d ni�chatus quis fuerit cum vxore alterius, 6cnbsp;ad�lterium perpetrauerit cum coniugepro-ximi fui, morte moriantur 8c m�chus 8c ad-ultera.Qui dormieritcumnoucr�afua, 8c re-uelauerit ignominiam patris fui, mortemoriantur ambo:l�nguis eorum fit fuper eos . Sinbsp;quis dormierit cum nuru lua, Vterq; moria-tur,quialcelus operatifiinti^nguis eorum fitnbsp;fuper eos. Qm dormierit cum mafculo coitunbsp;f�mineo, vterque operatus eft nefas, mortenbsp;moriantur; fit languis eorum luper eos. Quinbsp;fiipra vxorem filia, duxerit matrem eius, Icc-lus operatus eft�vi�us ardebit cn eis,ncc per-manebit tantlim nefas in medio veftri. Qmnbsp;cum iumento 8cpecorc coierit,morte moria-tur:pecus qu�quc occiditc.Mulierqux fuccunbsp;bucritcuilibetiumento, fimul interficiaturnbsp;cum e�:linguis eorum fitfuper eos.Qui accenbsp;p�rit l�rorem fiiam filiampatris fui, vel filiamnbsp;matris fii�, 8c vident turpitudinem cius,illaq ;nbsp;c�lpexerit fratris ignominiam.-nefariam remnbsp;operati fimt.-occidentur in conlpedu populinbsp;fuij��qu�d turpitudinem fuam mutuo rcue-�auerint,8c portabunt iniquitatem fiiam.Quinbsp;coierit cum mulicre in fluxu menllruo,8c re-uelauerit turpitudinem eius,iplaqueaperue-ritfontem languinis fui,intcrhcientur ambonbsp;de medio populi fui.Turpitudin� matcrtcrac,nbsp;amp; amit� tu� non dilcooperies. qui hoc fece-rit,ignominiam carnislu�nudauit,portab�t

D ambo iniquitatem fuam.Qm coierit cum vxo re patrui, vel auunculi fui, 8c reuelaucrit ignominiam cognationis fua:,portabunt ambonbsp;peccatumfuum:abfqjliberis morientur. Quinbsp;duxerit vxorem fratris fui, rem facit illicitam,nbsp;turpitudinem fratris fui reuelauit:ablq; liberisnbsp;crtit.Cuftodite leges mcas,atq;iudicia,8c facinbsp;te ea:ne 8c vos euomat terra qua intraturi e-ftisSchabitaturi.Noliteambulareinlegitimisnbsp;nationti, quas ego expulfurus fum ante vos.nbsp;Omnia enim hate feccrut,Sc abominatus fumnbsp;cas.Vobis autem loquor,Polsidet6 terram eo-rum,quam dabo vobis in haErcditatcm,tcrramnbsp;fluentelade8cmellc,egoDominusDcusvc-fter,qui leparaui VOS � exteris populis.S�para nis qui habuerit maculam delcmine Aaronnbsp;te ergo 8c vos iumentum mudum ab immun l�cerdotis , non accedet olferre hoftias Do-do,8cauem mundamabimmundamc pollua mino,necpanes Deo luo.-velceturtarnen paris animas veftras in pccore 8c auibus, 8c cun_ nibus qui olFeruntur in fiinduario, ita duta-lt;Stis qu� mouentur in terra, 8cqux vobis oft�nbsp;di efiepolluta. * Eritis mihi lan�ti, quial�n-_ dusfiimegoDominus,8cl�parauivosdcxtenbsp;populiSjVt cfletis mei.llVir fiue mulier, innbsp;quibus pythonicus,vel diuinationis fuerit Ipinbsp;ritus,morte moriantur, lapidibus obru�t cos;

J. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funerihus interejjefo�tttt JacerHotei,

quaks dttcere *vxores, quiue ine^ti�nt ad Jacerdotium, de�lia�uerdotisfornicante�nbsp;CAP. XXI.

Dixitquoq; Dominus ad Moylen,Lo- A queread lacerdotes filios Aaron, 8c dices ad eos. Ne cotaminetur lacerdos innbsp;mortibus ciui�m fiiorum, nifi tant� in con-languineis,acpropinquis,id eft fuper patternnbsp;8c matr� Sefilium 8c filiam,ffatrem quoq;, 8Cnbsp;l�rorem virginem qux no eft nupta viro.-l�dnbsp;nee in principe populi fui contaminabitur.nbsp;IlNec radent caput,necbarbam,neq; in carni-bus fuis facient incifiiras. Sandi erunt Deonbsp;luo, 8cnon polluent nomen eius : incenfumnbsp;enim Domini, 8c panes Dei fui offerunt, 8Cnbsp;idco landi erunt.Scortum, 8c vile proftibu-lum non ducet vxorem , nec earn qux repu-diata eft � marito : quia conlecratus eft Deonbsp;fuo, 8c panes propofitionis olFert. Sit ergonbsp;landus, quia 8c egolandus film Dominus, �nbsp;qui lan�ifico vos. Sacerdotis filia fi deprehenbsp;la fuerit in ftupro,8c violauerit nomen pathsnbsp;lui, flammis exuretur. Pontifex, id eft lacerdos maximus inter Iratres fuos,fuper cuius canbsp;putfulum eft vndionis oleum, 8c cuius ma-nusin lacerdotio conlecratxfunt,veftitusq;nbsp;eft lanftis veftibus, caput fiiil non dilcoope-riet, veftimenta*non Icindet, 8c ad omnemnbsp;mortu� no ingredietur omnino. fiiper patrenbsp;quoq; luo,8c matre non contaminabitur.Necnbsp;egredietur de landiSjUe pollu�t fanduariumnbsp;'Domini�quia oleum landx vmftionis Deinbsp;fui fiiper cum eft. ego Dominus. 11 Virginem qnbsp;ducet vxor�;viduam autem 8crcpudiatam,8cnbsp;l�rdidam,atquc mcretricem non accipiet,lednbsp;puellam de populo fiiome comilceat ftirpemnbsp;generis fui vulgo gentis fux:quia ego Dominus qui l�ndif�coeum. Locutusq;eft Dominus ad Moyl�n, dic�s,Loquere ad Aaron,nbsp;Homo del�mine tuo perfamilias*qui habue- *fi*�'**nbsp;rit maculam,non �fterer panes Deo fuo, nccnbsp;accedet ad minifterium cius.-fi cxcus fuerit,finbsp;clauduSjfi vel paruo vel grandi vel rorto nalo,nbsp;fi fra�:o pede, fi manu, fi gibbus, fi lippus, finbsp;albugincm hab�s in oculo, fi itigem feabiem, Dnbsp;fi impetigin� in corpore,vel herniofiis.Om-

xat vt intra velum noningrediatur,n�t acc�d�t ad altarCj quot; qui� maculam habet amp; conta-minare non debets fanduariuin meum. Ego Dominus qui �an�tifico cos. Locutuseft ergo Moyi�s ad Aaron, amp; ad filios eius , amp; adnbsp;omn� Ifrael cunda qua: fuer�t fibi iroperata.

-ocr page 145-

Leuiticus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41

fponte of��rcns, tam de bobus quam de oui-bus_,immaculatum offerer, ytacceptabile fit: omnis macula no erit in eo. Si caecum fuerit,nbsp;fi fradum,fi cicatricem hab�s,fi papulas, autnbsp;fcabiem, aut impetiginem : non ofteretis eanbsp;Domino, necadolebitis ex eis fiiper altarenbsp;Domini. Bouem amp; ou� aure amp; cauda ampu- Dnbsp;tatis,Yoluntari� ofFerrc potes, votum autemnbsp;ex ijs f�lui nonpoteft, Omne animal quodnbsp;vel contritis, vel tunfis,vel fe�iis ablatifq; te-fticulis eftjUon ofFeretis Domine, amp;in terranbsp;veftra hoc omnino nefaciatis.De manualie-nigen� non ofFeretis panes Deo veftro, amp;nbsp;quicq uid aliud dare volueritiquia corrupta,Scnbsp;maculata funt omnia:non fufcipietis ea. Lo-cutufq; eft Dominus ad Moyf�n,dicens,Bosnbsp;ouis,amp; capra cum genita fuerint,l�ptem diebus er�t fub hubere matris fu�: die autem o-cfauo, amp;deinceps ofFerripoteruntDomino.nbsp;Siue ilia bos,fiue ouis,non immolabuntur v-na die cumf�tibusfiiis.Siimmolaueritis ho-ftiam pro gratiar� adione Domino, vt poF-fiteffeplacabilis, eodem die comedetis earn,nbsp;non remanebit quicquam in mane alteriusnbsp;diei.ego Dominus. Cuftodite mandata mea,nbsp;Scfaciteea: ego Dominus. Ne polluatisnomen meum fandiim, vtf�ndificer'in medio

Ceremoni�

5. Ab e�ifan^ificatorum qui abjlinere debeant^

amp; qua debeant offerri. CAP. XXII.

A Ocutus quoq; eft Dominus ad Moy-f�n,dicens,Loquere ad Aaron 5c ad fi-lios eius vt caueant ab his qu� conf�-cratafuntfiliorum Ifrael, 6c non c�taminent nomen f�ndificatorum mihi, qu� ipfi ofFe-runtur.ego Dominus. Die ad eoSjSc ad poftenbsp;ros eorum.Omnis homo qui acceficrit de ftirnbsp;pe veftra ad ea qu� cof�crata fiint, 8c qu� ob-tulerunt f�lij Ifrael Domino, in quo eft im-munditia, peribitcoram Domino. ego fumnbsp;Dominus. Homo de f�mine Aaro qui fueritnbsp;leprofus, autpatiens fluxum f�minis,no vef-cetur dehis qu� f�ndificata fiint mihi,donecnbsp;fimetur.Qm teti gerit immundum luper mor-tuo, 8c ex quo egreditur feigen quafi coitus,nbsp;amp; qui tangitreptile,8c quodlibet imm�dum,nbsp;cuius tadus eft fordidus, immundus erit vfq;nbsp;ad vefperum, 8c non vefeetur his qu� l�ndi-ficata fiint :f�d cum lauerit quot;carn� fiiam�aqua,nbsp;8c occubuerit fol tune mundatus vefeetur denbsp;txod.ii.d findificatis, quia cibus illius eft.llMorticin�nbsp;^^'�44-g 8c captum � beftia non comed�t,nec polluennbsp;� tur incis.ego fum Dominus.Cuftodiantpn�nbsp;cepra mea,vt non fiibiaceant peccato, 5c mo-rianturin f�nduariojCumpolluerintillud.e- filiorum Ifrael. Ego Dominus qui f�ndificonbsp;go Dominus qui f�ndifico eos. Omnis alie- vos,8c eduxi de Terra-Aegypti, vtefFemvo-nigenanoncomedetde f�ndificatisjinquili- ��nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

nus f�cerdotis, 8c mercenarius non venfeen-tur ex eis.Quem autem f�cerdos enrerit,8c qui vernaculus domus eius fuerit, hicomedentnbsp;ex eis.Si filia f�cerdotis cuilibct ex populo nunbsp;pta fuerit : de his qu� f�ndificata fiint, 8c denbsp;primitijs non vefeetur, fin autemvidua, velnbsp;repudiata, 8cabfq; liberis reuerf� fuerit ad donbsp;mum patris fui.-ficut puella confueuerat, ale-turcibispatris fui. Omnisalienigenacome-dendi ex eis non habet poteftatem.Qui cornenbsp;derit de f�ndificatis per ignorantiam, addernbsp;quintam partem cum eo quod comedit,5c danbsp;bit f�cerdoti in f�nduarium.Nec Contamina-bunt f�ndificata filiorum Ifrael, qu� off�r�t

C I^omino:ne forte fiiftineantiniquitatem de-liri;i fiii,cum f�ndificata comederint.ego Do minus qui f�ndifico eos .Locutusq; eft Do-minus ad Moyf�n,dic�s, Loqueread Aaron,nbsp;5c filios eius,8c ad omnes filios Iffael,dicesq;nbsp;ad eos, Homo de domo Ifiael, 8c deaduenisnbsp;qui habitant apud vos, qui obtuleritoblatio-nem fuam vel vota foluens, vel fponte ofFe-r�s, quicquid illud obtulerit in holocauftumnbsp;Domini vt of��ratur per vos,mafculus inimanbsp;culatus erit ex bobus,8c ouibus,8c ex capris,finbsp;maculam habuerit, non ofFeretis, neque erit tis terram quam ego dabo vobis, 8c mefFueri-bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;llHomo qui obtulerit vidimam tis f�getem, feretis manipulos fpicar� primi-

� pacificorumDomino, velvotafoluens, vel tias mefsis veftr�adf�cerdorera.quieleuabit Fl fafciculum

bis in Deum.ego Dominus.

J. 5olennitat� Sabbatln,'Pafih(e,'Primitiarutny Hebdomad^rum^�Kde�is,'Tubaram^Exfia-tionis ac tabernaculoru,(amp; quibus ritibusgeragt debeant.

Ckv. XXIII.

LOcutusque eft Dominus ad Moyfen, A dicenSjLoquere filijs Ifi'aetamp;dices adnbsp;eoSjH� ftint feri� Domini_,quas vocanbsp;bitis landas.Sex diebus facietis opus:dies lep-timus^quia fabbathi requies eft^vocabitur fannbsp;�tus. omne opus non facietis in eo. �bbatbunbsp;Domini eft: in'cun�tis habitationibus veftris.

H� fiint ergo feria: Domini Gn�t�^quas cele Exo. u.s. braredebetis temporibus fuis. Menf� primo^ Num.iS.cnbsp;quartadecima die menfts ad vefjierumj Phaf�nbsp;Domini eft : amp; quincadecima die menfis hu-iuSj fblcnnitas azymorum Domini eft. Septem diebus azyma comedetis. dies primus e-ritvobis celeberrimus, fanlt;3:ufq;;omne opusnbsp;f�ruile non facietis in eo: f�d ofFeretis facrifi-cium in igne D omino f�ptem diebus. dies au gnbsp;t� f�ptimus erit celebrior amp; fan�tionnullum-que f�ruile opus facietisgt;in eo�. Locutufquenbsp;eft Dominus ad Moyfen^dicens^Loquere fi-lijs IfraefSc dices adeos^ Cum ingrefsi fueri-

-ocr page 146-

Ceremoni�,

Leuiticus.

fiifciculum CO ram Domino^ vt acccptabilc fit pro vobiSj altero die Sabbathijamp;f�ii�tificabitnbsp;illura.Atq; in eodem die quo manipulus connbsp;f�cratur, c�detur agnus immaculatus anni-culus in bolocauftum Domini. Etlibamen-ta offeren tu r cumeo^du� decim� f�mil� co-foerfe oleo inincenf�m Domini, odorcmqjnbsp;fiiauifiimumdiba quoq; vini,quarta pars hin.nbsp;Panem, amp; polentam, amp; piiltes noncomede-tis ex f�getCjvfque ad diem qua offerans ex eanbsp;�, Deo veftro. Pr�ceptum eft f�mpiternum innbsp;Deut ts b g�nerationibuSjCundisq; habitaculis veftris.

Numerabitis ergo ab altero die Sabbathi in quo obtuliftis manipul�primitiarumf�ptemnbsp;hebdomadas plenas, vlquead alt�ra diem ex-pletionis hebdomad� feptim�, id eft', quin-quaginta dies:amp; fie offerer!s l�crifici� nouumnbsp;Domino ex omnibus habitaculis veftris, panes primitiar� duos de duabus decimis fimil�nbsp;ferm�tatx, quos coquetis in primitias Dominbsp;ni.Offeretisq; cumpanibus leptem agnosimnbsp;maculatos anniculos, Scvitulum dearmentonbsp;.ynum, amp;arietes duos,amp; eruntin holocau-ftum cumlibamentis fiiis, in odorem fuauifi-fimum Domino. Facietis amp;hircum pro pec-cato, duosqueagnosanniculos hoftias paci-D ficorum . C um que clcuauerit eos f�cerdosnbsp;cumpanibus primitiarum coram Domino,nbsp;cedent in vfum eius .Etvocabitis hune diemnbsp;celeberrimum,atq; f�ndifiiniumzomneopusnbsp;l�ruile non facietis in eo. Legitimum l�mpi-ternum erit in cundis habitaculis, amp; genera-Sup.ip.b. tiombus veftris.llPoftquam autem mefiueri-tis fegetem terr� veftr�, non Iccabitis eamnbsp;eut.i4.b folum : llnec remanentes (picas colli-getis , (ed pauperibus amp; peregrinis dimittetisnbsp;eas.ero fum Dominus Deus vcfter.Locutuf^nbsp;que eft Dominus ad Moyfen,dices, Loquercnbsp;Num.19.3 filijs Ilrael, |IM�(e(�ptimo, prima diemenfisnbsp;erit vobisfabbathum, memoriale, clangenti-bus tubis, amp;vocabitur (andum; omneopusnbsp;(cruilenon facietis in eo,amp; ofteretis holocaunbsp;� ftum Domino. Locutusque eft Dominus adnbsp;Sup.i(S;g. Moy(en,diccns, IIDecimo die menfis huiusnbsp;.Num.�p.bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jigs expiationum erit celebcrrimus,

amp; vocabitur landuszafHigetisque animas ve-ftras ineo, Scoiferetis holocauftum Domino. Omneopus (eruile non facietis in tempo re diei huius : quia dies propitiationis eft, vtnbsp;propitietur vobis Dominus Deus veftcr.Omnbsp;nis anima qu� afHida no fuerit die hac, peri-bit de populis fuis:amp; qu� operis quippiam fenbsp;cerit, delebo eam de populo fuo. Nihil ergonbsp;opens facietis in co ; legitimum (empiter-num erit vobis in cundis generationibus, amp;nbsp;habitationibusveftris.fiibbathumrequictio-niseft,amp;affligctisanimas veftras dienononbsp;nienfis.A velpera vfquead velperam cclebra-bitis (abbatha veftra. Etlocutuseft Domi-Fnbsp;nus ad Moylen, dicens,Loquerefilijs I(rael,nbsp;A quintodecimo die menfis huius (eptimi,e-runt feri� tabernaculor� (�ptem diebus Domino. Dies primus vocabitur celeberrimusnbsp;atque (andifiimus; omne opus (eruile no facietis in eo. Et (�ptem diebus olferetis holo-cauftaDomino.lidiesquoqueodauuseritce- lohan.;-**nbsp;leberrimus atque(andi�imus,amp; offeretis holocauftum Dommo:eft eniin c�tus atqj col-led�:omne opus (eruile no facietis in eo. Hxnbsp;(untferi� Domini, quasvocabitiscelebcrri-mas atq; (andi�imas,offeretisqj in eis obla-tiones Domino,holocaufta Sclibameta iuxtanbsp;ritum vniulcuiufque diei:cxceptis (abbathisnbsp;Domini, donisq; veftris, amp;qu� oiferetis exnbsp;voto,vel qu�(ponte tribuetisDomino. Aqnbsp;quintodecimo ergo die menfis (eptimi,quan-do congregaueritis omnes frudus terr� vc-ftr�, cclebrabitis ferias Domini (epte diebus.nbsp;die primo amp; die odauo erit (abbathum,id eftnbsp;requies. Sumetisque vobis die primo frudusnbsp;arboris pulcherrim�,(patulasq; palmarum,8cnbsp;ramos ligni deniarum frondium, amp; (alices denbsp;torrente, amp;l�tabimjni coram Domino Deonbsp;veftro. Celebrabitisqj (blennitatem eius (�ptem diebus per annum, legitimum (�mpiter-n� erit in generationibus veftris. Men(� (�ptinbsp;mo fefta cclebrabitis,amp;habitabitis in vmbra-culis (�ptem diebus. omnis qui de genere eftnbsp;Kraeljmancbit in tabernaculis: vt dil�ant po-fteriveftri quod in tabernaculis habitarc fe-cerim filios Ilrael, cum educerem cos de Terra-A egypti. ego Dominus Deus vefter. Lo-cutusq; eft Moy(�s fuper (olennitatibus Domini ad filios Ifi-ael.

gt;S. con�nnandarum Inicrnariitn panwn propo�tionis, pcena bla�hemorum ac talionis.

c A p. xxi I I I.

Tlocutus eft Dominus ad Moy(en,di-cens,Pr�cipe filijs I(rael, vt alferant ti-bi oleum'de oliuis puri�imum ac luci-

dum,ad concinnandas lucernas iugiter, extra velum teftimonij in tabernaculo f�deris.Po-netquc cas Aaron a velpere v(qj in mane coram Domino, cuitu rituque perpetuo in generationibus veftris. Super candclabrii mun-difsimumponenturl�mperin colpcdu Do-mini.Accipies quoq; fimilam,amp; coques ex exnbsp;duodecimpanes, qui finguli habebunt duasnbsp;d�cimas : quorii l�nos altrinl�cus (iiper men-lam puri�imam coram Domino ftatues. Scnbsp;pones fuper eos thus lucidi�imum, vtj�t px-nis in monimentum oblationis Domini. Per Bnbsp;fingula (abbatha mutabuntur coram Domino fuicepti � filijS Kraelf�derc Icmpiterno:nbsp;Ilcruntque Aaron Sc filiorumeius, vtcome- M��.�*-��nbsp;dant eos in loco (ando:quia (andum (ando-

rum eft


-ocr page 147-

ludici�.

rum eft de f�crificijs Domini iure perpetuo.

Ecce autem egreftus filius mulieris Iftacliti-dis,quem pepererat de viro Aegypti� inter fi-lios Iftaeljiurgatus eft in caftris cum viro If-raclite. Cumque blaiphemaflet nomen Domini, Scmaledixifl�t ei, addu�us eft adMoy-f�n . ( Vocabatur aurem mater eius Salumith filia Dabri de tribu Dan.)Mif�runtq; eum innbsp;carcerem,donec no (lent quid iuberet Domi-C nus.Qui locutus eft ad Moylen,dicenSjEducnbsp;blafphemum extra caftra, amp; ponant omnesnbsp;qui audierunt,manus fuas fuper caput eius,�cnbsp;lapidet eum populus vniuerfus. Etadfiliosnbsp;Ifraelloqueris, Homo qui maledixeritDeonbsp;fuo,portabitpeccatum fiium : Sequi blafphe-mauerit nomen Do mini, morte moriatur.-la-pidibusopprimeteumomnisniultitudoopo-puli�,nue illeciuis,ftueperegrinus fucrit.Quinbsp;blafphemauerit nomen Domini, morte mo-riatur. II QuipercufleritSe occident homine,nbsp;morte mo riatur. Qu^i percuflerit animal, redder vicarium, id eft animam pro anima. Qmnbsp;j) irrogauerit maculam cuilibctciuiu fuorum;

Hficut fecit, fie fiet ei, fraduram pro fradura, d oculum pro oculo, dentem pro dente refti-tuet.qualcminflixcritmaculam, talemfufti-nere cogetur.Qm percuflerit iumentum,red-detaliud. Qm percuflerit hominem punie-tur.Aequum ludicium fit inter vos,fiue pere-grinus,fiueciuis peccauerit:quiaego fiim Donbsp;� minus Deus vefter. Locutusque eft Moyfesnbsp;ad filios Ilrael, 8c eduxerunt cum quiblalphcnbsp;mauerat, extra caftra, aclapidibus opprellh-runt.F�ceruntquefilij Ilrael ficutpr�ceperatnbsp;Dominus Moyfi.

S. Septimi amp; quinqungefimi annilex'.nfm�i-tnend^i �fratribus yfurA,mc tp�f�ru�tutepcr fefua ofgrimendifunt ,fed magzs ah aducnisnbsp;^otenttbtts redtmendt.

CAP. X X V.

'Tquot; nbsp;Ocutusque eft Dominus ad Moylen

I nbsp;nbsp;nbsp;in monte Sinai,dicens, Loquercfilijs

�'ifrael. Sc dices ad eos, Quando ingref-fi fueritis terram quam ego dabo vobis,lllab-bathizet*labbathum Domini.Sex annis Ihres agrum tuum , Sc lex annis putabis vinearanbsp;tuani,colligesquefrudus eius;leptimoautemnbsp;anno Gbbathumerit terr�, requietionisDo-mini.-agrum non Ihres, Sc vineam non putabis.Qua; Ipontcgignet humus, non metes.-Scnbsp;Yuas primitiarum tuarura non colliges quafinbsp;videmiam;annus enimrequietionis terrae eft.nbsp;Ihderu^tvobis in cibum, tibi Sc leruo tuo,nbsp;AnciU�gcinej-cenario tuo,Scaduena;qui pe-regrinatur apud tenumentis tuis Sepecoribusnbsp;oninia qu� nalcuntur pr�bebuntcibum. Nunbsp;jnerabisquQquetflji leptemhebdomadas an-norum, idOptiesIhptcm, quaefimulfa-

Leuitie�s.

ciuntannos quadraginta nouem : Sc clanges �buccina mcnlh Ihptimo, d�cima diemenfis,nbsp;propitiationis tempore in vniuerla terra vc-ftra.Sandificabisq; annum quinquagefim�, �nbsp;Sc vocabis remilsionem cundis habitatori-bus terrae tuae,iplheft enim iubileus.Reuertc-tur homo ad poflh�ione fuam,8c vnulquilq;nbsp;redietad familiam priftinam : quia iubileusnbsp;eft Sc quinquagefimus annus. N� Ihretis atq;nbsp;metetis Ipontein agro nalcentia,Sc primitiasnbsp;vindcmi�noncolligetis,obl�ndificationemnbsp;iubilei,lhd ftatim oblatacomedetis.Anno iu-bilei redient omnes ad poflhfsiones fuas.qu�-do vendes quippiam ciui tuo,vel emes ab eo,nbsp;necontriftes fratrem tuum, Ihdiuxtanumc-rum annoru iubilei eines ab eo,8c iuxta lup-putationem frugum vender tibi. Quato pluies anni remahlhrint poft iubileiim , tantonbsp;crelhet Sc pretium:Scquanto minus temporisnbsp;numeraueris, tanto minoris Sc emptio con-ftabit. tempus enim frugum vender tibi. No-litc affligere contribules veftros, Ihd timeatnbsp;vnulquilque Deumluiun,�quia ego Dominus Deus vefter. Facite pr�cepta mea, Sc iu- cnbsp;dicia cuftodite,Sc impi�t� ea,vc habitarepof-fitis in terra ablque vllo pauore,Sc gignat vo-bis humus frudus liios, quibus velcamini vl-que ad fiituritatem, nullius impetum formi-dantes. Quod fi dixeritis, Quid comedemusnbsp;anno lhptimo,fi non lhuerimus,neq5 collcge-rimus fruges noftras.'Dabo benedidione rae-am vobis anno Ihxto, Scfaciet frudus triumnbsp;annorura:feretisq; anno odauo, Sc comede-tis veteres fruges vfqj ad nonum annum: donee noua nalhantur,edetis vetera.Terra quo-que non vendetur in perpetuum : quia meanbsp;eft, Sevosaduen� Sccoloni meieftis. vndenbsp;cunda regio poflh�ionis veftrae ftib redem-ptionis condition� vendetur. Si attenuatusQnbsp;frater tuus vendiderit poflh�iunculani fuam.nbsp;Sc volucrit propinquus eius, poteft redimerenbsp;quodille vendiderat.finautem non habueritnbsp;proximum. Sc iplh pretium ad redimenduntnbsp;potuerit inuenire:computabuntur frudus exnbsp;CO tempore quo vendidit : Sc quodreliquumnbsp;eft,reddet emptori, ficq ue recipiet poflh�io-nem fuam.quod fi non inuenerit manus eiusnbsp;vt rcddatpretium,habebit emptor quod eme-rat vlque ad annum iubileum . In ipfoenimnbsp;omnis venditio redibit ad dominu,Sc ad po�nbsp;IhlTorem priftinum. Qui vendiderit domumnbsp;intr� vrbis muros, habebit licetiam redimen-di, donee vnus impleatur annus, fi non rede-merit, Sc anni circul�s fuerit euolutus, emptor pofsidebit earn, Sepofterieius in perpetuum, Scredimi nonpoterit jCtiaminiu-bileo. Sinautemin villa fuerit domus, quaenbsp;muros non habet,agrorum iurevendetur.fi

t 3 ante

43


-ocr page 148-

ludicia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Leuiticus.

Eant� redemptanonfuerit,iniubileoreuerte- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Go Dominus Deus vcft:er,liNo facietis A

tur ad dominum. Aedes Leuitarum q u� in vr- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vobis id�lum 8c �culptile nec titulos c-

bibus fiintj lemper poflunt redemi ; fi redem- �rige.tis, nec infignem lapidem ponctis pfsk^i pt� non fucrint, in iubileo reuertentur ad do in terra veftra,vt adoretis eu m.�go enim fiimnbsp;minos, quia domusvrbium Leuitarum pro Dominus Deus vefter. Cuftoditel�bbathanbsp;polTe�ionibus funt inter filios Ilrael. Subur- mea, 8c pauetc l�n�ruarium meum.ego Dominbsp;bana autemeorumnon veneant, quiapol��fi- nus. Il Si in pr�ceptis meis ambulauentis, 8c Deut,i�.anbsp;fio f�mpiterna eft . Si attenuatus fuerit frater mandata mea cuftodieritis,8c feceritis ea, da-tnbsp;tuus 8c infirmus manu , 8c fiifcepcris eum bovobispluuiastemporibusfijis,8cterragi-quafi aduenam 8c peregrinum, 8c vixeritte- gnctgcrmenfiium,8cpomisarboresreplebunnbsp;cum, ne accipias vfiiras ab eo , nec amplius tur. Apprehendet mefsi� tritura vindemiam,nbsp;qu�m dedifti. time Deum tuuni, vt viuere 8c vindemia occupabit l�mentem:8ccomcdc-pofiit frater tuus apud te. Pecuniam tuam n�nbsp;dabis ei ad vfiiram, 8c frugum fuperabundan-tiam non exiges.Ego Dominus Deus vefter,

F qui eduxi vos de Terra-Aegypti,vtdaremvo bis Terrarh-Chan�an, 8c eflem vefter Deus.nbsp;Si paupertate compulfiis vendiderit le tibi franbsp;ter tuuSjHon eum opprimes f�ruitute famulonbsp;rum, frd quafi mercenarius 8c colonus erit.nbsp;vlque ad annum iubileum operabitur apudnbsp;te, 8cpoftea egredieturcumliberisfiiis 8cre-uertetur ad cognationem 8c ad pofl�fiionemnbsp;patrum fuorum. mei enim f�rui fiint, 8c egonbsp;eduxi eps de Terra-Aegypti. no veneant connbsp;ditionel�ruorum: ne affiigas eumper poten-tiam,{�d metuito Deum tuum. SeruusScan- abijciet vos anima mea.llAmbulabo inter vos,nbsp;cilla fint vobis de nationibus qu� in circuitunbsp;veftrofunt. Etdeaduenis qui peregrinanturnbsp;apud vos, vel qui ex his nati fuerint in terranbsp;veftra,hos habebitis famulos, 8c h�reditarionbsp;iure tranfinittetis ad poftcros,acpo�idebitisnbsp;in �ternum.Fratres autem veftros filios Ilrael

G ne opprimatis perpotentiam. Siinualuerita-pud vos manus aduen� atque pcregrini,8c attenuatus frater tuus vendiderit le ei, aut cui-quam dcftirpeeius:poft venditionem poteft redemi.Qm volueritex fratribus fuis,redimetnbsp;eum , 8c patruus, 8cpatruelis, 8c confrngui-neus,8caffinis.Sin autem etipl�potuerit,redinbsp;met Ce, fupputatis duntaxat annis � temporenbsp;venditionis f�� vlque in annum iubileum:�cnbsp;pecunia qua venditus fuerat, iuxta annorumnbsp;numerum 8crationem mcrcenarij fiipputata.nbsp;Siplures fuerint anniqui remanent vlq; adnbsp;iubileum,l�cundum hos redder 8c pretium, finbsp;pauci, ponet rationem cum eo iuxta annorum numerum, 8creddetemptori quodreli-quum eft annorum, quibus ante f�ruiuit mernbsp;cedibus imputatis : non affliget cum violenter in confpeAu tuo. Qm�d fi per h�c redeminbsp;non potuerit,anno iubileo egredietur cum li-beris fiiis.Mei enimfiint ferai filij Ifracl,quosnbsp;eduxi de Terra-Aeg)'pti.

S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;frxce�tafiruantibus bona promittuntur,

non�ruannbus �verbplurima Mala,

CAP, XXVI.

tis panem veftrum in �tunrat:e^amp; llabfquepa Iob.ii.4� uore habitabitis in terra veftra. Dabo paccmnbsp;in f�nibus veftris:dorniictisj amp; no erit qui ex-terreat.Auferam malas beftias:amp; gladius non.nbsp;tranfibit terminos veftros. Perl�quemini ini- g .nbsp;micos veftrosj amp;. corruent co ram vobis.peri�nbsp;quentur quinqj de vcftris centum alienoSj Scnbsp;centum de vobis decem millia: cadent inimi-ci veftri gladio in conlpcdu veftro . Rclpi-ciamvos,6c crefcerc faciam: multiplicabimi-nij Sc firmabo pa�tum meum vobifcum. Co-medetis vetufti�ima veterum Sc vetera no-uis fiiperuenientibus proijcietis . Ponamta-bernaculum meum in medio veftri, Sc non

i.Cor.tf.�

SceroDcus vefter,vosq;eritis populusmeus. Ego dominus Deus vefter, qui eduxivos denbsp;Terra-Aegyptiorum, nef�ruiretis eis,8cquinbsp;confregi catenas ceruicum veftrar�,vt incede Cnbsp;retis eredi.llQuod ft non audieritis me, necfcnbsp;ceritis �mnia mandata mea,ft Ipreueritis legesnbsp;meas, Sc iudicia mca c� tempf�ritis, vt non fa-ciatis ea qu� � me c�ftituta funtjSc ad irritumnbsp;pcrducatis pa�l� me�,ego quoq; haec faciamnbsp;vobis, Vifttabo vos velociterinegeftate Scarnbsp;dore, qui conficiat oculos veftros , SCconfu-mat animas veftras.Fruftra l�retis l�mentem,nbsp;qu� ab hoftibus deuorabitur. Ponam faciemnbsp;meam contra vos, Sc corruetis corS hoftibusnbsp;veftris, Sc fubijcicmini bis qui oder�t vos funbsp;gietis nemine perl�quente. Sin autem necficnbsp;obedieritis mini, addam correptiones vcftrasnbsp;f�ptuplu propter peccata veftra, Sc conteramnbsp;fuperbia duriti� veftr�.Daboq; vobis c�lum Dnbsp;d�lupcr ficut ferrumjSc terram�neam.Confunbsp;metur incaflum labor veftcr,non proferet ternbsp;ra germen,nec arbores poma pr�beb�t.Si amnbsp;bulaueritis ex aduerfo mihi, nee volueritis aunbsp;dire me, addam plagas vcftras vlquein l�ptu-plum propter peccata veftranmmittamq ue innbsp;vos beftias agri,qu� confumat vos, 8e�)ecoranbsp;veftra. Scadpaucitat� cun�taredigant, del�r-t�q; fiant vi� veftr�.Q^od finecfie volueritis recipere dilciplina, fed 8c ambulaueritis exnbsp;aduerfo mihi : ego quoq; contra vos aduerfii*nbsp;incedam, �c per�uti� vos l�ptics propter pec-cau YC-

-ocr page 149-

Leuiticus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-4.

eorum.ego Dominusgt;Deus�. Hxclunt iudi- gt;.1. cia atque prxeepta Sc leges,quas dedit Dominus inter le Sc inter filios Ilael in monte Sinainbsp;per manum Moyfi.

5. Vanorumgenerum yota, c� illorum uc Jea-marumperjolutio.

CAP. XX VIT.

LOcutusq; eft Dominus adMoyl�n, A diccns,Loquere filijs Ilfael,8c dices adnbsp;eos,Homo qui votum fecerit, Sc Ipo-ponderit Deo aiiimam luam,lub xftimationenbsp;dabit pretium. Si fuerit malculus � vicefimonbsp;anno vlqj ad l�xagcfim� annum, dabit quin-quaginta ficlos argentiad menfiiram ��nftuanbsp;rij:fi millier, triginta. A quinto autem annonbsp;vfquc ad vicefimum , malculus dabit vigintinbsp;ficlos:f�mina,decem.Ab vno menie vlque ad 'nbsp;ann� quintum,pro malculo dabuntur quinq;nbsp;ficli : pro f�mina tres. Sexagenarius Sc vitranbsp;malculus dabit quindccim ficlos: f�mina,de-cem. Si pauper fuerit, Sc�xftimationemred- **lt;!�*'nbsp;dere non valebit, ftabit coram lacerdote : Scnbsp;quatum illea:ftimauerit,8c viderit eum poflenbsp;reddere, tantum dabit. Animal autem quodnbsp;immolari poteft Domino, fiquis voucrit*, *nbsp;laniftum erit,Sc mutari nonpotcrit,id eft nccnbsp;melius malo , necpcius bono. quodfi muta-ucrit:Sc ipfiim quodmutatum eft. Sc illud pronbsp;quomutatumeft,c�l�cratum eritDomino. Bnbsp;Aniraal*immundum quod immolari Domi-no non poteft,fiquis vouerit,adduceturantcnbsp;lacerdotem: qui dijudicans vtrum bonum annbsp;malum fir, ftatuet pretium, quod fi dare vo-luerit is qui olfert,addet luper �ftimationemnbsp;quintam partem. Homo fi vouerit domumnbsp;fuam. Sc lamftificauerit Domino, conlydcra-iuxta pretium quodab eo fuerit conftitutum,nbsp;vcnundabitur.finautem ille qui vouerat, vo-luerit redimereeam, dabit quintain partemnbsp;�ftiraationis fupra,8c habebit domii.Quodfinbsp;agrum pofle�ionis lux vouerit. Sc conlecra-uerit Domino; iuxtamcnfiiramlemetisxfti-mabitur prctium.fi trigintamodijs hordei Ic-riturterra, quinquaginta ficlis venundeturnbsp;argcnti.Si ftatim ab anno incipietis iubilei vonbsp;uerit agrum,quanto valere poteft,tanto xfti-mabitur. finautem poft aliquantum temporis: fiipputabit lacerdos pecuniam iuxta annonbsp;rum quireliqui funtnumeruni vlq; adiubi-leum. Sc detrahetur ex pretio.Quod fi volue- Cnbsp;rit redimerc agri! ille qui vouerat,addet quintam partem xftimatx pecunix. Sc po�idebitnbsp;eum . Sinautemnolueritredimere, led alterinbsp;cuilibet fuerit venundatus, vitra eum qui vouerat redimerc non potcrit : quia cum iubileinbsp;veneritdies, lamftificatus erit Domino, 8cnbsp;pofle�io conl�crataadiuspcrtinetl�ccrdot�.

F nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si ager

Sinai,flue Horeb.

cata veftra. indu cam q; fupervosgladin vlto-rcmfcederis mci.Cumq; cofugcritisin vrbes^ mitt� peftilentiam in medio veftri_,amp; trademinbsp;ni in manibus hoftium^ poftquam cofregeronbsp;baculum panis veftri;ita vtdecem mulieres innbsp;Vno clibano coquantpanes^Sc reddant eos adnbsp;pondus, Sc comedetis Sc non laturabimini.

E Sin autem ncc per b�c audieritis me, led am-Ijulaueritis contra me: Scego incedam adiier-lus VOS in furore contrario Sc corripiam vos l�ptem plagis propter pcccata vcftra,ira vt conbsp;medatis carnes filiorum veftror� Sc filiarumnbsp;veftrarum. deftruam excel�i vcftra_,8c �mula-*ytflra.6. chra�confringam.Cadetis inter ruinas idolo-rum veftrorum, Sc abominabitur vos animanbsp;mca, in tantum vt vrbes veftras redigam in lonbsp;litudinem,Scdelerta faciaml�n�luariavcllra,nbsp;ncc rccipiam vitra odorcm fuaui�imum.Dif-perdamq; terram veftram,Sc ftupebuntfupernbsp;ca inimici veftri, cum habitatores illius fue-rint.Vos autem diljjergam in Gentes, Sc eua-ginabo poft vos gladium^erirque terra veftranbsp;del�rta, Sc ciuitates veftrx dirut�. Tunc placebunt Terrx l�bbatha lua cun�lis diebus lonbsp;litudinis liix; quando fucritis in terra hoftili,

F labbathizabit, Sc requielcet in labbathis foli-tudinis fux, eo quod nonrequieuerit in labbathis veftris quando habitabatis in ca.Et qui devobis remanlerint, dabo pauorem in cor-dibus corum in regionibus hoftium, terrebitnbsp;cos Ibnitusfolij volantis,8c itafugient qual�nbsp;gladium:cadent nullo perl�qu �re, amp; corruentnbsp;linguli luper fratres fuos qual� bclla fugien-tes, nemo veftrum inimicis audebit refillere.nbsp;Peribitis inter Gentes , 8c hoftilis vos terranbsp;confumct. Quod fi Sc de ijs aliqui remanfe-rint, tabelcent in iniquitatibus fuis, in terra bit cam lacerdos vtrum bona an mala fit, Scnbsp;inimicorum fuorum, Sc propter peccata pa-trum fiiorum Sc fiia affligcntur; donee confi-�mtbr�fM teatur iniquitatcsfuas,8cquot;maiorum fuorum�,nbsp;lt;v.8 � quibus prxuaricati funt in me, Sc ambulaue-runt ex aduerlo mihi. Ambulabo igitur Sc e-go contra eos,Sc inducam illos in terra hoftinbsp;lem, donee erubelcat incircuncila mens co-

(5 rum: tuncorabunt pro impietatibus luis. Et recordabor f�deris mei quod pepegi cum la-cob,8c Ilaac,8c Abraham. Terrx quoqueme-mor cro.-qux cum relida fuerit ab eis,compla-cebit fibi in labbathis fuis, patiens Iblitudi-nem propter illos. Ipfi vero rogabunt pro pecnbsp;catis luis eo quod abiecerint iudicia mea,amp;lcnbsp;ges meas delpexerint. Attam� etiacum eflentnbsp;in terra hoftili,non penitus abieci eos,nequcnbsp;ficdelpexi vt confi.imerentur,5c irritum face-i'etn padum meum cum eis. Ego enim fumnbsp;Dominus Deus corum, Sc recordabor f�deris mei priftini, quando eduxi eos deTerra-Acgypti in colpedu Gentium,vt efl�m Deus

-ocr page 150-

� \ Ceremotii�.

.!. �� Siag�remptuscft,amp;non dcpofl�fsi�ne ma-iorum �ndificatus fueritDomino.fupputa-bit facerdos iuxta annorum niimerum vlquc ad iubiIeunijpretiuiTi;amp; dabit illequi voueratnbsp;ciitn j Domino, in iubileo autem feuerteturnbsp;ad priorem dominum qui vendiderat eum^Scnbsp;habuerat in forte poi�efsionis fu�. Omnisnbsp;�ftimatio f�clo f�nduarij ponderabitur. Si-Exo. jo.b dus viginti obolos habet. HPrimogenita qu�nbsp;?zequot;4V3'pertinent, nemo f�ndincare pote-j) rit amp; vouere,f�ue bos fiue ouis fuerit ; Domini funt. Quod fi immundum eft animal, re-quot;tuttiH.z. dimct qui obtulit iuxta �fi:imationemquot;fuam�,nbsp;amp; addet quintam partem pretij. fi redimerenbsp;noluerit , vcndetur alten quantumcunquenbsp;fuerit ante xftimatum . Omne quod Domino conf�cratur, fiue homo fuerit , fiueani-mal, fiue ager, non veniet, nec rcdimi pote-

Numeri. :

riri Quicquid fcmelfucrit conf�cratum, f�i�^ dum f�ndorumeritDomino.Et omnis conr-f�cratio qux offerturab homine^nonredimc-tur,f�d morte morietur. Omnes decimx ter-r�fiue defrugibus, fiuedepomis arborum,nbsp;Domini fiint, amp;illi �ndificantur. Siqnisnbsp;autem voluerit redimere d�cimas fuas, addetnbsp;quintam partem earum. Omnium d�cima-rum bouis amp; ouisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;capr�, qu� fub pafto- gt;.i.

ris virga tranf�unt,quicquid decimum vene-rir,f�ndificabiturDomino.Noneligetur nec bonum necmalum, necaltero commutabi-tur.fiquis mutauerit:amp; quod mutatum eft,amp;;nbsp;proquomutatumeft,�nlt;ftificabiturDomi- gt;nbsp;. no,amp; non redimetur.H�c funt pr�cepta qu�nbsp;mandauit Dominus Moyfi ad filios Ifiael innbsp;monte Sinai.


Liber Numeri Hebraic�

V^aiedahber,i(le^^lt;(^'y)ocauit,

CAP. I.

Ocutusq'uc eft Dominus ad Moyf�nin def�rto Sinai in ta-bernaculo f�deris, prima dienbsp;menfis f�cundi, anno alteronbsp;egre�ionis eorum ex Aegy-pto,dicens, IITollite fiimmam

7


�xo.i

o.b.

yniuerf� congregationis filiorum Iriael per cognationes amp; domos fuas,amp; nomina fingu-lorum, quicquid f�xus eft mafeulini � vicefi-rao anno Scuipra, omniumvirorumfortiumnbsp;ex Ifrael, amp;numerabitis eos per turmasfuas,nbsp;tu amp; Aaron. Eruntque vobifeum principesnbsp;tribuum ac domorum in cognationibus fuis,nbsp;quorum ifta funt nomina,De Ruben, Elifurnbsp;filius Sedeur. De Simeon, Salamiel filius Su-rifaddai.de luda, Nahaffon, filius Aminadab.nbsp;de Il�achar, Nathana�l filius Suar. de Zabu- Bnbsp;Ion, Eliab filius Helon. Filiorum autem lo-feph, de ^hr�im, Eli�ma filius Ammiud.nbsp;de Manafic, Gamaliel filius Phadafleur. Denbsp;Ben-iamin, Abidan filius Gede�nis.de Dan,nbsp;Ahi-ezer filius Ammi-�ddai, de Af�r, Phe-giel filius Ochran. de Gad , Eliafiph filiusnbsp;Duel. DeNephthali, Ahirafilius Enan . Hinbsp;nobilifsimi principes multitudinis per tribus amp; cognationes fuas, amp; capita exercitusnbsp;Ifi ael ,� quos tulerunt Moyf�s amp; Aaron cumnbsp;omni vulgi multitudine, amp; congregaueruntnbsp;primo die menfis fccundi , recenfentes cosnbsp;per cognationes 5c domos ac familias 8c capita 8c nomina fingulorum � vicefimo annonbsp;8c fupra, ficut pr�ceperat Dominus Moyfi. Cnbsp;Numeratique funt in def�rto Sinai, De Ruben primogenito Ifraclis per generationes 8cnbsp;familias ac domos fuas, 8c nomina capitumnbsp;fingulorum, omne quod f�xus eft mafeulini ..nbsp;� vicefimo anno 8c fupra, procedentium ad 'nbsp;bellum , quadraginta f�x millia quingenti.nbsp;Defilijs Simeon per generationes 8c familias ac domos cognationum fuarum recenfi-ti funt per nomina 8c capita fingulorum,om-ne quod f�xus eft mafeulini � vicefimo annonbsp;8c fupra, procedentium ad bellum , quinr-quagintanouem millia treccnti.De filijs Gadnbsp;per generationes 8c familias ac doirfts cognationum fuarum recenfiti funt per nomina fingulorum � viginti annis 8c fupra,nbsp;omnes qui ad bella proc�d�rent , quadra-gintaquinque millia f�xcenti quinquaginta.

Defibjs


z

-ocr page 151-

Ceremoni�.

��filijs luda per gcnerationes Scfamilias ac domos cognationfl fuariim^ per nomina f�n-gulorum�viceJ�noannoamp;liipr.i,onines quinbsp;poterant ad Bella procedcre, reccnfiti liint Ic-ptuagintaquatuor millia l�xcenti.De filijs If-fachar per gcnerationes Eamilias ac domosnbsp;lt;ognationum Eiarumjper nomina fingulorunbsp;� vicel�mo anno amp; fupr�j omnes qui ad Bellanbsp;proccder�t jrecenl�ti lunt quinquaginraqua-tuor millia quadringenti. De filijs ZaB�lonnbsp;per generati ones Scfamiliasac domos cogna-tionum fuarum rec�fiti font per nomina fin-gulor� � vicefimoanno amp;fupr�_, omnes quinbsp;poterat ad Bella procedere^quinquagintal�p-tem milliaquadringenti. De filijs lol�phjfi-lior� Ephraim per generationes familias^acnbsp;domoscognationum fiiarum rec�fiti Rintpernbsp;nomina fingulor� � vicefimo anno amp; fupr�,nbsp;omnes qui poterant ad Bella procsdere^ qua-draginta millia quingenti.PoiTO filiorum Manbsp;nafl�per generationes amp; f�milias ac domosnbsp;cognationum fuarum rec�fiti funt per nomina fingulor� � viginti annis amp; fiipr� j omnesnbsp;qui poterant ad Bella procedere j trigintaduonbsp;millia ducenri.De filijs Ben-iamin per gene^nbsp;rationes amp; familias ac domos cognationumnbsp;fuarum recenfiti fiint nominiBus fingulor� �nbsp;vicefimo anno amp;fupr�jOmnesquipoterat ad'nbsp;Bella procedere, trigintaquinquemillia qua-dringenti.De filijs Dan per generationes, 8cnbsp;familias ac domos cognationum fuar� recennbsp;fiti funt nominiBus fingulor� � vicefimo anno 8c f�pr�jOmnes qui poterant ad Bella pro-cedere^lexagintaduo millia Icptingenri. Denbsp;filijs Al�r per generationes 8c familias ac domos colt;�nationum fiiarum recenfiti funt pernbsp;nomina fingulor� � vicefimoanno 8c fupr�,nbsp;omnes qui poterant ac Bella procedere, qua-draginta millia 8c mille quingenti. De filijsnbsp;Nephthali per generationes 8c familias ac donbsp;moscognation� fuarum recenfiti funt nominiBus fingulorum � vicefimo anno 8c fupr�,nbsp;omnes qui poterant ad Bella procedere^quin-quagintatria millia quadring�ti.Hi funt quosnbsp;numerauer�t Moyi�s 8c Aaron, 8c duodecimnbsp;principes llrael fingulos per domos cognationbsp;c nunifuar�. Fueruntq; omnis numerus filiorum Ilrael per domos 8c familias fiias � vicefimo anno amp;fupr�, quipoterantadBellapro-eederCjlexcentatria millia virorum quingentinbsp;G quinquaginta.Leuit� autem intriBu familianbsp;rura fuarum non funt numerati cum eis. Lo-cutusque eft Dominus ad Moyl�n, dicens ,nbsp;TriBiihi Leui noli numerate , neque ponesnbsp;furnmam eorum cum filijs Tfrael, Icdconfti-tueeosfiipertaBernacul� teftimonij 8ccun-Aa vala eius,8c q uicq uid ad ceremonias perti-net. Ipfi portabunt; tabernaculum 8c omnia

Numeri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4)

vtenfilia cius 8c erunt in minifterio,acper gy rfi taBernaculi metaBuntur. Cum proficifeennbsp;d� fueritjdeponcnt Leuit� taBernaculfucumnbsp;caftra metanda,erigent. quilquis externorumnbsp;accefierit, occidetur. MetaBuntur ante caftranbsp;filij Ifrael vnulquilque per turmas 8c cuneosnbsp;atque exercitum fiium. Porro Leuit� perg)'-rum taBernaculi figent tentoria, ne fiatindi-gnatio fiiper raultitudinem filiorum Ifrael,nbsp;amp; excuBaBunt in cuftodijs taBernaculi tefti- gt;nbsp;monij .Fecerunt ergo filij Ifrael iuxta omnianbsp;qu� pr�ceperat Dominus Moy fi.

CAP. I I.

Ocutusq; eft Dominus ad Moyl�n 8c A Aaron,dic�s,Singuli per turmas,fignanbsp;atque vexilla 8c domos cognationumnbsp;fiiarum caftrarnetabuntur filiorum Iftael pernbsp;gyrum taBernaculi f�deris.Ad Orientem lu-das figet tentoria per turmas cxercitus fui :nbsp;efitque princeps filiorum eius Nahalfon fi-lius AminadaB. 8c omnis deftirpe ciusfiim-ma pugnantium, f�ptuagintaquatuor millianbsp;l�xccntorum. luxta eum caftrametati funt denbsp;triBu Ifl�char, quorum princeps fuit Nathanael filius Suar. 8c omnis numerus pugnato-rum eius quinquaginta quatuor millia quadringenti.In tribu ZaB�lon princeps fuit E-liaB filius Heloniomnisq; deftirpeeiuscxcr-citus pugnatorum,quinquagintal�ptcm millia quadringenti. Vniuerfi qui in caftris ludae-annumerati fiintjfucrunt cent� o�toginta fcxnbsp;millia quadringenti:8c per turmas fuas priminbsp;egredientur.In caftris filiorum Ruben ad me-ridianam plagam cric princeps Elif�r filius �nbsp;Sedeur.Sccundusexercituspugnatorumeiusnbsp;qui numerati funt,q uadragintaf�x millia quianbsp;g�ti.Iuxta eum caftrametati fiint de tribu Simeon : quorum princeps fuit Salamiel filiusnbsp;Suri-laddai.8ccund:us exercitus pugnatorumnbsp;eius qui numerati funt_,quinquagintanouemnbsp;millia trccenti. In tribu Gad princeps fuitnbsp;Eliaf�ph filius Duel. 8c cundus exercitus.

pugnato-


-ocr page 152-

Ceremo�ii�. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Numeri.

ptignatorum eius qui numerati funt,quadra- Hxc nomina filiorum Aaron l�cerdoturti qtti gintaquinque millia l�xcenti quinquaginta. vn�ti funt, 8c quorum repletx 8c conl�cra-Omnes qui recenfiti lunt in caftris Ruben, tx manus vt lacerdotio fungerentur. llMor- jnbsp;centi� quinquaginta millia 8c mille quadrin- tuifunt enim Nadab 5c Abiucum olFerrentnbsp;genti quinquagintaper turmas fuas.inl�cun-, ignem alienumin conlpedu Domini in de-do loco proficilcentur. Leuabitur autem ta- l�rto Sinai,ablq; liberis;funlt;�iq; l�nt l�ccrdonbsp;bernaculum teftimonij per officia Leuitar� tio Eleazar 8c Ithamar coram Aaro patreluo.nbsp;8cturmaseor�.quomodoerigeturjita8cde-ponetur.Singuliper loca 8cordines fuos pro-

C ficilcentur. Ad occid�talem plagam erunt ca-ftra filiorum Ephr�imjquorum princeps fuit Elil�ma filius Ammiud. c��tus exercitus pu-gnator� eius,qui numerati funtjquadragintanbsp;millia quingenti. Et cum eis tribus filiorumnbsp;Manafie, quorum princeps fuit Gamaliel filius Phadaflur.cun�usqj exercitus pugnato-rum eius,qui numerati liint,trigintaduo millia duc�ti. In tribu filiorum Ben-iamin princeps fuit Abidan filius Gede�nis ; 8c cun�tusnbsp;exercitus pugnatorum eius, qui rec�fiti lunt,nbsp;trigintaquinque millia quadringenti.Omnesnbsp;qui numerati funt in caftris Ephraim, c�tumnbsp;otfto millia c�tum per turmas liias. tertij pro-D ficilc�tur. Ad Aquilonispartem caftrametatinbsp;funt filij Dan.-quorum princeps fuit Ahi-czernbsp;filius Ammi-faddai.cun�tus exercitus pugnatorum eius, qui numerati lunt, l�xagintaduonbsp;millia l�ptingenti. luxta eum fixere tentorianbsp;de tribu Azer, quorum princeps fuit Phegielnbsp;filius Ochran.cunclus exercitus pugnatorumnbsp;eius qui numerati funt, quadraginta millia 5cnbsp;mille quingenti.De tribu filiorum Nephthalinbsp;princeps fuit Ahira filius Enan.cundus exercitus pugnator� eius quinquagintatria millianbsp;quadring�ti.Omncs qui numerati fiint in caftris Dan,fuerunt centum quinquagintal�p-tem millia l�xcenti. 8c nouifiimi proficilcen-tur.Hic numerus filiorum Ilfael, per domosnbsp;cognationum fuarum 8c turmas diuifi exercitus, fexcentatria millia quingenti quinqua-ginta.Leuitx autem non funt numerati internbsp;filios Ilrael ; fie cnim prxccperat Dominusnbsp;Moyfi . Feccruntque filij Ilrael iuxta omnianbsp;qu� m�daueratDominus. Caftrametati luntnbsp;per turmas filas, 8cprofedi per familias acdo-mos patrum fuorum.

5. Leunxintalernaculi mmiflerium ajjumpti nttmerantur, cumfuispriniifilus acminifle-riji, amp; locoprimogenitorum I�raelfufcipiun-tur, reliquaprimogen�a numerum Lcu�a-rum excedeniiapretio redimuntur.

CAP. III.

A Tquot; TT A.e lunt generationes Aaron 8c Moyfi 1' J in die qua locutus eft Dominus adnbsp;-^Moyfen in monte Sinai. Et hxc no-Exod.i�.d.minafiliorum Aaron, Il primogenitus eiusnbsp;Nadab , deinde AbiuSc Eleazar 8c Ithamar.

Locutusq; eft Dominus ad Moyf�n, dicens, Applica tribum Lcui, amp; f�c ftarc in confpc-ctu Aaron facerdotis vt mi m ft rent ei j amp; cx-cubent,amp;; obfcruent quicquid ad cultum per-tinet multitudinis coram tabernaculo tefti-monijjamp; cuftodiant vafa tabernaculi,fcruiennbsp;tes in minifterio eius .Dabisquedono Leui- Bnbsp;tas Aaron amp; filijs eins, quibus traditi ftint �nbsp;filijs Ilrael.Aaron autem amp; filios eius confti-tues fuper cultum facerdotij.Externus qui adnbsp;miniftradum acceflerit^morietur. Locutusq;nbsp;eft Dominus adMoylen^diccnSjEgo tuliLe-uitas � filijs Ifrael pro omni primogenito quinbsp;aperit vuluam in filijs Ilraeleruntq; Lcuitxnbsp;mei.Meum eft enim omne primogenitum exnbsp;quo percu�i Ilprimogenitos in Terra- Aegy- Infr�.nbsp;ptiifandificaui mihi quicquidprimum nalci-turinllrael abhomine vlqueadpecus ^mcinbsp;funt ; ego Dominus. Locutusque eft Domi- Cnbsp;nus ad Moyl�n in del�rto Sinai^ diccns, Nu-mera filios Leui per domos patrumluorumnbsp;amp; familias omnem malculum ab vno menienbsp;amp;. lupra . llNumerauit Moyl�s vt praeceperat Exod.^-*nbsp;Dominusj amp; inueti fiint filij Leui per nomina fua, Gerlbn amp; Caath Sc Merari.Filij Ger-fon: Lebni, 5c Semei. Filij Caath;Amram, 8cnbsp;Ielaar,Hcbron,8c Oziel.Filij Merari:Moho-li, 8cMufi . De Gerlbn fuerefamili� dux,nbsp;Lebnitica, 8c Semeitica, quarum numeratusnbsp;eft populus l�xus malculini ab vno menie 5cnbsp;lupr�jlcptem millia quingentoru.Hi poft ta-bernaculum metabuntur adoccidentem lubnbsp;principe Helialaph fifio Lael. Et habcbuntnbsp;excubias in tabernaculo f�dcrisjipfum taber-naculum Scoperiment� cius,tentorium quodnbsp;trahitur ante fores tefti f�deris , 8c cortinasnbsp;atrij ; tentorium quoque quod appenditur innbsp;introitu atrij tabernaculi, 8c quiequid ad rit�nbsp;altaris pertinet, funcs tabernaculi 8c omnianbsp;vtenfilia eius.Cognatio Caath habebit popu Dnbsp;los Amramitas 8c Iclaaritas 8c Hebronitas 8cnbsp;Ozielitas.Hx lunt familix Caathitarum, re-cenfitx per nomina fuaiomnes generis malcunbsp;lini ab vno mcl� 8cftipra,olt;fto millia l�xcenti.nbsp;habebunt excubias lanftuarij, 8c caftrameta-b�turad meridianam plagam.Princepsq; cornmerit Elilaphanfilius Oziel:8c culftdicntnbsp;arcam, menlamq; 8c candelabrum, altaria 8Cnbsp;vala lan�tuarij, in quibus miniftratur, 5c velum , cun�amq j huiulccmodi fupellct�ilem-Princeps autem principum Leuitaru Eleazarnbsp;filius

-ocr page 153-

Cer�moni�.

fill us Aaron f�cerdotis^erit fiip�rcxcubitores � cuftodix f�nduarij. At vcr� deMerari eruntnbsp;populi Moholit� Sc Mufitx recenfiti per no-mina fua : omnes generis mafeulini ab vnonbsp;menie amp; lupr�, l�x millia ducenti. Princepsnbsp;eorum Suriel filius Abih�iel: in plaga leptcn-trionali caftramerabuntur. Erunt fub eufto-dia eorum tabulx tabernacul� amp;. vedes^Sc c�-lumn� ac baies earum, amp; omnia qux ad cul-tum huiul�emodi pertinent:coliimnxq; atrijnbsp;per circuitum ciim bal�bus luis^Sc paxilli cumnbsp;funibus . Caftrametabuntur ante tabernacu-lum f�derisjid cft ad orientale plagam^Moy-l�s amp;c Aaron cum filijs luis babentes eufto-diam l�nduarij in medio filiorum Ilrael.quif-F quiialienus a�ceflerit^morietur. Omnes Le-uit� quos numerauerunt Moyles amp; Aaronnbsp;iuxta prxceptum Domini per familias fiias innbsp;gencre malculino � menie vno 5c fiipr� fue-runtvigintiduo millia.

Et ait Dominus ad Moyfen Numera pri-mogenitos l�xus malculini de filijs Ilrael ab vno menl� amp; lupr�, habebis fiimmam eo-rum.Tollesqj Leiiitas mihipro omni primo-genito filiorum Ifi-aeb ego fum Dominus:amp;nbsp;pecora eorum pro vniuerfis primogenitis pe-corum filiorum �lrael. Recenfuit Moyles fi-cutprxceperat Dominus primogenitos filiorum Ifi:ael.5c fuerunt malculi pernominafiianbsp;� menie vno 5t^ fupr�, vigintiduo millia ducenti l�p.tu�gintatres. Locutusq; ellDomi-Q nus ad Moylenj dices. Tolle Leuitas pro primogenitis filiorum Ifiael, amp; pecora Lcuita-rum propecoribus eorum : cruntquc Leirit�nbsp;mei.cgo fiim Dominus. In pretio autem du-centorum l�ptuagintatrium quiexced�tnu-merum Leuitarum de primogenitis filiorumnbsp;Ilrael, accipies quinque ficlos per fingula ca-pitaadmenfuraml�ncluarij.llSiclushabet vi-ginti obolos . Dabisque pecuniam Aaron Scnbsp;* filijs eins pretium eorum qui fupr� funt. Tu-lit igitur Moyl�s pecuniam eorum qui fuer�tnbsp;araplius,amp; quos redemerat � Leuiris pro primogenitis filiorum Ifi-ael, mille trecentorumnbsp;lexagintaquinq; ficlorum iuxta pondus l�n-�^uarijjSc dcdit earn Aaron Sc filijs eins iuxtanbsp;verbum quod prxeeperat fibi Dominus.

�S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o�ida LeuuArum iuxta cuiuf^ue

familiam dcflribuuntur.

CAP. nu.

A quot;Tquot; Ocutusq; ell Dominus ad Moyfen Sc I . Aaron, dicens, Tolle fummam filior�nbsp;^^Caath de medio Leuitar� per domosnbsp;amp; fam'ilias fuas, � tricefinio anno Sc fupr� vf-S^iead quinquagefimum annum, omniu quinbsp;mgrediunturvt lient Sc minillrent intaber-naculo fte4eris . Hic ell cultus filior� Caath,nbsp;Tabernaculiini fisderis Sc Sandum lando-

Numeri.

46

rum ingredientur Aaron Sc filij cius, quando mouenda Hint callra,8c deponent vein quodnbsp;pendetante fores,inuoluentque eo aream tc-llimonij,8coperientrurfiimvelamcn'ianthn '�^gt;lt;��1^/-narum�pcllium,extendentq; d�fiiperpalliumnbsp;totum hyacinthin�,8c inducent vectes.Men-lam quoq; propofitionis inuoluent byacifirnbsp;tbinopallio, Scponentcum ea tburibula Sinbsp;mortariola , cyatbos Sccrateras adliba fun-denda-.panes lemper in ea erunt. extendentq;nbsp;defuper pallium coccineum,quod rurfiim 0-perient velamcnto quot;iantbinarura�pellium. Ss �hyamtbi�nbsp;inducent vedes. Sument Sc pallium byacin- �lt;��lt;�lt;�.nbsp;tbinum quo operient candelabrum cum lu-cernis Sc forcipibus fuis Sc em�dorijs Sc cun-dis valis olci, qux ad concinnandas lucernasnbsp;necellaria funt. Sc fiiper omnia ponentope-rimentum�iantbinarum�pellium,Scinducent �byatinthi-vedes. NecnonSc akare aureum. inuoluentnbsp;byacinthino vefrimento, Sc extendent d�lai- gnbsp;per operimentumquot;iantbinarum�pcllium, in- �hyMntbt-ducentque vedes. Omnia valaquibus mini- ��gt;�����nbsp;llratur in fiinduario inuoluent hyacintbinonbsp;pallio , Scextendent defuper operimentumnbsp;quot;iantbinarum� pcllium ,.inducentque vedes. quot;byttintbi^nbsp;Sed Sc altare mundabuntcincre,5c inuoluentnbsp;illud purpureo vellimento, ponentque cumnbsp;co omnia vala quibusin minillcrio eius v-tuntur, id ell ignium receptacula, fulcinulasnbsp;ac tridentes, vneinos Sc batilla. Cund.a valanbsp;altaris operier fimul velamine quot;iantbinarum� ''byMutbi-pellium. Sc inducent vedes . Cumqiic iniiol-uerint Aaron Sc filij cius landuarium Sc omnia vala eius in commotione callrorumjtuncnbsp;intrabunt filij Caath vt portent inuoluta: 8cnbsp;non tangent vala landuarij , ne m�riantur.nbsp;Illa funt onera filiorum Caath in taberna-culo f�deris : fuperquos erit Eleazar filiusnbsp;Aaron lacerdotis, ad cuius curam percinet o-leum ad concinnandas lucernas. Sc compofi-tionis incenfiim, Sclacrificium quod lempernbsp;offertur. Sc oleum vndionis : Sc quicquid adnbsp;cultum tabernaculi pertinet, omniumq; va-forum qux in landuario fiint. Locutusq; eftnbsp;D ominus ad Moylen Sc Aaron,dicens,Nolitenbsp;perdere populum Caath de medio Leuitar�:nbsp;led hoc facite eis,vt viuat,8cnon moriantur,nbsp;fi tetigerint Sanda l�n�lorum. Aaron Sc filijnbsp;eius intrabunt, ipfique dilponent quot;opera�fin-gulorum,8cdiuid�tquid portare qiiis debeat.nbsp;Alij nulla curiofitate videantqux funt in landuario priulquam inuoluatur, alioquin mo-rientur.Locutusq; eft Dominus ad Moylen,nbsp;dices, Tolle fummam etiam filiorum Gerlbn Gnbsp;per domos ac familias Sc cognationes fiias �nbsp;trigintaannis Sc fupr�, vlque ad annos quin-quaginta . Numera omnes qui ingrediuntur

amp; miniftrant in tabernaeulo f�deris. Hog eft offi-


-ocr page 154-

Numeri.

fuit e�s MoyfcSj vnumqucmquciuxtaofi�ci� amp; oncraf�a, fient prxccperat ci Dominus.nbsp;immundi extra ca�ra arcendi, fatisfa��onbsp;tranjgre�ionisper negligentiam, de/nmitijinbsp;a( oolationibus amp; lege ^^lotypia,

CK'P. V.

LOcutusque eft Dominus adMoyftn, A dicensj Prxeipe filijs lirael vt eijeiantnbsp;de eaftris omnem leprofiim, amp; qui femme fl ui t^pollu tusq ue eft i iipcr mortuo.-tamnbsp;maftulum quam f�minam cijcite de caftris,nbsp;nc contaminent ea, cum haBitaucrint vobif-cum.Fecerunt^ue ita filij Ifrael, 8c eicccrixntnbsp;cos extracaftra, ficutlocutus crat Dominusnbsp;Moyfi.Locutusqueeft Dominus ad Moy-fen^dicens, Loqueread filios Ifiaefi Vir fiuenbsp;mulier cum fecerint ex omnibus peccatis quxnbsp;fblent hominibusacciderc^amp; per negligentianbsp;tranf^e�i fuerint mandatum Dominfiatquenbsp;deliquerint^confitebuntur pcccatum fuum^�cnbsp;redder ipfiim caput, quintamq; partem d�fu-perciin qucm peccaucrint.Sinautem n� fuc-ritqui recipiat,dabunt Domino,amp;erit Gccr-dotisjcxccpto ariete qui offenur pro cxpiationbsp;ne,vt fit placabilis hoftia. Omncs quoq; primitif quas oft�runt filij Ifrael, ad f�ccrdoteninbsp;pcrtin�eamp;quicquidin f�nduarium ofFcnurnbsp;� fingulis, 8c traditurmanibus f�ccrdotis, ip-fius crit. Locutuslt;^ue cft Dominus ad Moy- Bnbsp;lcn,diccnSjLoquereadfilios Ifrael,8cdices ad.nbsp;coSjVir cuius vxor erraucric,maritumq; con-temnens dormicritcum alteroviro, amp; hocnbsp;maritus dcprehcnderc non quiuerit, fed latctnbsp;adulterium,8c teftibus argui non poteft,quianbsp;non cft inu�ta in ftupro : �piritus zclotypiaenbsp;concitaucrit virum contra vxorem fuam,quxnbsp;vel polluta eft, vel falf� fufpitione appetitur:nbsp;adducct cam ad f�cerdotcm, amp; ofFeret obla-tionem pro ilia dccimam partem f�ti farinxnbsp;hordcace�.non fundet fuper eam oleum, nccnbsp;imponet thus:quia Gcrificiumzclotvpi� eft,nbsp;8c oblatio inueftigans adulreriu. OfFeret igi-tur eam f�cerdos, 8c ftatuct coram D omino,nbsp;aflumetque aquam f�ndam in vaf� fidili, 8cnbsp;pauxillum terrae dej)auimento tabernaculinbsp;mittet in eam. Cumq; fteterit mulier in con- C

Ceremonial.

cft officium famili�eGcrfonitarunij vt porter cortinas tabernaculi 8c tedum f�deris operi-quot;hyMMtbi- mentum aliud, 8c fuper omnia velamenquot;ian-��*�� thinum�,tcntoriumq; quodpendetinintroi-tu tabernaculi f�deris,cortinas atrij, 8c velumnbsp;inintroitu quod eft ante tabernaculum.Om-nia qu� ad altare pertinent, funiculos 8c vaf�nbsp;minifterij, iubente Aaron 8c filijs eius, por-tabunt filij Gerfon : 8c feient finguli cuidc-bcant oneri mancipari.Hic cft cultus familixnbsp;Gerfbnitarum in tabernaculo f�deris, crunt-quefiib manu Ithamar filij Aaronf�cerdotis.

Filios quoque Merari per familias 8c domos patrum fiiorum rccenf�bis � triginta an-nis8cfupr�, vfqueadannos quinquaginta, omnes qui ingrediuntur ad officium minifterij fui 8ccultum f�deris teftimonij. Hxcnbsp;funt onera eorum, Portabunt tabulas tabernaculi 8c vc�tes eius, columnas ac baf�s ear�,nbsp;columnas quoque atrij per circuitum cumnbsp;bafibus 8c paxillis 8c funibus fuis. Omnia vaf� 8c fupelledilem ad numerum accipient,fic-que portabunt.Hoc eft officium famili� Mc-raritarum 8c minifterium in tabernaculo f�-deris:eruntquc fub manu Ithamar filij Aaronnbsp;Xgt; f�ccrdotis. Reccnfucrunt igitur Moyf�s 8c

Aaron 8c principes fynag�g� filios Caath per cognationes 8c domos patrum fuorum �nbsp;triginta annis 8c fupr�, vfq; ad annum quin-quagefimum,omnes qui ingrediuntur ad minifterium tabernaculi f�dcris;8c inuenti funtnbsp;duo millia f�ptingenti quinquaginta. Hic eftnbsp;numerus populi Caath qui intrant t�berna-culum f�deris:hos numerauit Moyf�s 8c Aaron iuxta f�rmonem Domini per manumnbsp;Moyfi. Numerati funt 8c filij Gerfon per cognationes, 8c domos patr� f�orum � trigintanbsp;annis 8c fupr�, vfq; ad quinquagefimum annum , omnes qui ingrediuntur vt miniftrentnbsp;intabernaculo f�deris: 8cinuenti funtduonbsp;millia fcxcenti triginta.Hic cft populus Gerfbnitarum , quos numerauerunt Moyf�s 8cnbsp;Aaron iuxta verbum Domini.Numcrati funtnbsp;8c filij Merari per cognationes 8c domos patrum fuorum � triginta annis 8c fupr�, vfquenbsp;ad annum quinquagefimum, omnes qui ingrediuntur ad explendos ritus tabernaculinbsp;f�deri�'.Scinuentifunttriamilliaducenti.hic fpcdu Domini, difcooperict caputeius,8cnbsp;cft numerus filiorum Merari,quos reccnf�e- ponet fuper manus illius f�crificium recorda-runt Moyf�s 8c Aaron iuxta imperium Do- tionis , 8c oblationem zelotypi�:ipfc autc te-mini per manumMoyfi.Omnes quirccenfiti nebit aquas amari�imas,in quibus cum exe- -*rn�iri. �. f�int dc Leuitis,8c quos*fecit adnom� Moy- crationc malediifta coge�it, adiurabitqjcam,

fes 8c Aaron, 8c principes Ifiacl per cognatio- 8c dicet,Si non dormiuit vir alien us te^um,8c n�s 8c domos patrum fiiorum � triginta annis fi non polluta es def�rto mariti thoro,non tenbsp;8c fupr�, vfque ad annum quinquagefimum, nocebunt aqu� iftx amari�imx,in quas ma-ingredientes ad minifterium tabernaculi, 8c ledida conge�i. Sinautem declinafti� vironbsp;onera porc�da,fucrGt f�mul o�to milliaquin- tuo,atquepolluraes,8cconcubuifticumal-gentiodoginU� Iuxtaverb� Domini recen- tero viro ; his maledidionibus fubiacebis.nbsp;Dette

-ocr page 155-

Sinai,flue Horeb.

Det te Dominus in maledidionem, exem-'�lt;��.1. plumque cunlt;ftoruminpopuloquot;fiio�. putre-�cere faciat femur tuum,amp; tumens vterus tu-us dilf umpatur.ingrediantur aqu� maledid� in ventrem ruura,amp;; vtero tumefiente putters Icatfemur.Et relpondebitmulicr,Amen,a-men. Scribetqjl�cerdosinlibello ifta maledinbsp;�ta,amp; delebit ea aquis amarifiimis,in quas manbsp;leditfta congeftit,amp; dabit ci bibcre.Quas cumnbsp;exhaul�rit,tollet l�cerdos de manu eius fiicri-ficium zelotypi�, Sceleuabit illud cor� Domino, imponetque illud fiiper altare: ita dunnbsp;taxat vt prius, pugillum l�crificij tollat de eonbsp;quod oft�rtur, amp; incendat fiiper altare: amp; fienbsp;potum det mulicri aquas amarifiimas. Q^asnbsp;cum biberit,fi poUuta eft, amp; contempto vironbsp;adulterij rea, pertranfibunt eamaqux male-didionis, amp; inflato ventre computrelcet f�mur : eritque mulier in maledi�tionem, amp; innbsp;cxempluni omni populo. Quod fi polluta ,nbsp;n� fuerit,critinnoxia,amp;faciet liberos.Ifta eftnbsp;lex zelotypi�. Si declinauerit � viro fiio, amp; fi 1nbsp;pollutafuerit,maritusque zelotypi� Ipiritu inbsp;concitatus adduxeriteamin conlpedu Do- lt;nbsp;mini, amp; fecerit ei l�cerdos iuxta omnia qu�nbsp;lcripta fiint, maritiis ablque culpa erit, amp; ilianbsp;recipiet iniquitatem fiiam.

S. Tda^araorum con�eratio amp; oblatto, quibus^ 'verbisfaierdotespopulo benedicerent.

CAP. VI.

A T* Ocutusque eft Dominus ad Moyl�n, I dicens, Loquere ad filios Ifiael, amp; di-* ces ad eos, Vir fine mulier c� fecerintnbsp;votum vt l�ndificentur, amp; fe voluerint Domino confecrare : � vino, amp; omni quod ine-briarepoteft,abftinebunt.Acetum ex vino,amp;nbsp;ex qualibet ali.a potione, amp; quicquid de vuanbsp;exprimitur,non bibent ; vuas rec�tes ficcasq-n� comedent efin�tis diebus quibus ex votonbsp;D omino conlccrantunquicquid ex vinea cflenbsp;porcft,ab vua pal�� vlque ad acinum non co-medent.Omni temporel�parationis fu�lln�-�� uacula nonquot;tranfibit per� caput eius vlque adnbsp;c�plctum dicm quo Domino col�cratur.San fuper filios lfiael,amp; ego benedicam eis.nbsp;�ftus erit,crelcente c�l�rie capitis eius. Omninbsp;tempore confecrationis fii� fuper mortuuranbsp;non ingredictur,nec fiiper patris quid� amp; ma-tris^amp; fratris Ibrorisq; ninere cotaininabitur,nbsp;quia conl�cratio Dei lui fiiper caput eius eft.

B Omnibus diebus l�parationis fu� fiin�lus erit Domino.Sinaut� mortuus fuerit fiibit� quif-piam coram eo, polluctur caput conl�crationis eiusy|uod radet ilico in eadem die purga- Obtulerunt principes Ifiaclgt; amp;� capita fami-tionis fii� rurfiim l�ptima. in odaua au- liarum qui eraiit per fingulas tribus, pr�fe�tinbsp;tem die oft�ret duos turtures,vel duos pullos eorum qui numerati fuerant, munera coramnbsp;columb� l�cerdoti in introitu f�deris tefti- Domino l�x plauftra teda cum duodecimnbsp;monij :facietque l�cerdos vnum pro peccato, bobus. Vnum plauftrum obtulcreduo du-amp; alterum in holocauftum, amp; deprecabitur ces, amp; vnum bouem finguli, obtulcruntquenbsp;cain.

Numeri.

pro eo,quia peccauit fiiper mortuo : fandifi-cabitque caput eins in die illo, amp; coniecrabit Domino dies leparationis illius , offerensnbsp;agnum anniculum pro peccato : ita tarnen vtnbsp;dies priores irriti fiant, quoniam pollutaeftnbsp;fiinftificatio eins. Ifta eft lex conlecrationisjnbsp;Cum dies quos ex voto decreuerat, comple- Cnbsp;buntur : adducct euni ad oftium tabernaculinbsp;f�deris, amp; �fterer oblationem eins Domino,nbsp;agnum anniculum immaculatum , in holo-cauftum, amp;ouemanniculam immaculatamnbsp;pro peccato, arietem immaculatum, ho-ftiam pacificam, caniftriim quoque panumnbsp;azymorum qui conlperfi fint oleo, Sclagananbsp;ablque fermento vncla oleo,ac libamina fin-gulorum: qu� oft�ret l�cerdos coram Domino, fiiciet tam pro peccato, qu�m in holo-cauftum. Arictemvero immolabit hoftiamnbsp;pacificam Domino, �fteres fimul caniftrumnbsp;azymorum, amp; libamenta qu� ex more deben-tur.ll Tuncradeturnazar�us ante oftium ta- Aft.ii.d.anbsp;bernaculi f�deris c�fiirie conl�crationis fii�;nbsp;tolletq ue capillos eius,amp; ponet fuper igncm,nbsp;qui eft fuppofitus l�crificio pacificorum. Et Dnbsp;annum co�um arietis, tortamq; ablque fer-meto vnam decaniftro,amp; laganum azymumnbsp;vnum,amp; trader in manus nazar�i, poftquamnbsp;rafum fuerit caputeius. Sufceptaque rurfiimnbsp;ab eo,eleuabit incolpedu Domini: amp; l�n�ti-ficatal�cerdotis er�t,ficutpe(ftulculum quodnbsp;l�parariiuflum eft, amp; femur, poft h�c poteftnbsp;bibcrenazar�us vinum . Ifta eft Icx nazar�i,nbsp;ciim vouerit oblationem fiiam Domino tempore conl�crationis fii�, exceptis his qu� in-uenerit manus eins, iuxta quod mente deuo-uerat,ita faciet ad perfedionem l�ndificatio-nisfii�. Locutusqueeft Dominus ad Moy-l�n, dicens, Loquere Aaron amp; filijs eius, �iSic t�nbsp;benedicetis filijs Ifiael, amp; dicetis eis, Bencdi-cat tibi Dominus, amp; euftodiat te. Oftendatnbsp;Dominus faciem fiiam tibi, amp; mil�reatur tui.nbsp;Conuertat Dominus vultum fiium ad te, Scnbsp;det tibi pacem. Inuocabuntq; nomen meum

5. Oblationes frin�pum duode�m tribuum in dedkatiommtahernMuli amp; altam : loqt��urnbsp;T)omintts defropitiatorio.

CAP. Vn.

FA�tum eftautem in die qua compleuit Moyl�s tabernaculum, amp; erexit illud;nbsp;llvnxitqueamp;l�n�tificauitcumomnibus Exo.4�*t�nbsp;vafis fiiis, altare fimiliter amp; omnia val� eius:

� gt;.�.

47

-ocr page 156-

Ceremoni�.

Numeri.

ea in eofpedhi tabernacnli. Ait autem Dominus ad Moyf�n, Sufcipe ab eis vt leruiant in minifterio tabernaculi *amp;. trades ea Leuitisnbsp;*� iuxta ordinem niinifterij fui. Itaq; cum fufccnbsp;pilletMoyf�s plauftra,8c boues^tradiditnbsp;Leuitis.Duo plauftra amp; quatuorboues deditnbsp;filijs Gcrfoiij iuxta id quod habebant neceflanbsp;rium.quatuor alia plauftra J amp;O(fto boues dedit filijs Merari lecundum officia amp; cultumnbsp;luum^fiib manu Ithamai� filij Aaron lacerdo-tis, filijs autem Caath non dedit plauftra amp;nbsp;boues : quia inlanftuario feruiunt, amp;. oneranbsp;proprijs portant humeris. Igitur obtuleruntnbsp;duces in dedicatione altaris j die qua vn�tumnbsp;eft^oblationem luara antealtare.DixitqjDonbsp;minus ad Moylen^Singuli duces per fingulosnbsp;dies olFerant munera in dedicationem altaris.nbsp;� Primo die obtulit oblationem fuam Nabaf-Ibn filius Aminadab de tribu luda: fueruntq jnbsp;in ea acetabulum argeiiteum pondo centumnbsp;triginta ficlorum^phiala argentea habens l�p-tuaginta ficlos iuxta pondus fiinftuarijjVtrunnbsp;que plenum fimila conlperla oleo in lacrifi-cium-.mortariolum ex decern ficlis aureis plenum incenloibouem de armento^Scarietem,nbsp;amp;agn� anniculumin holocauftum-.hircum-que pro peccato ; amp;in lacrificio pacificorumnbsp;boues duoSjarietes quinq;^hircos quinq;,ag-nos anniculos quinqj.h�c eft oblatio Nahaf-fon filij Aminadab. Secundo die obtulit Nathanael filius Suatjdux de tribu Ifiacharjace-tabulumargente� appendens centum triginta ficlos J phialam argenteam habentem fep-tuaginta ficlos,iuxta pondus lanlt;ftuarij,vtrn-que plenum fimila conlperla, oleo inlacrifi-ciumrmortarioluni aureum habens decern ficlos plenum incenfi) :bouem de armento 8cnbsp;arietem^Sc agnum anniculum in holocauftir.nbsp;hircumquepro peccato : 8cm lacrificio pacificorum boues duoSj arietes quinque^ hircosnbsp;quinque^agnos anniculos quinque, hxc fuitnbsp;oblatio Nathanael filij Suar. Tertio die prin-ceps filiorum Zabulon Eliab filius Helon,nbsp;obtulit acetabulum argenteu appendens cennbsp;C turn triginta ficlos^phialam arg�team habentem.l�ptuaginta ficlos ad pondus lamStuarij,nbsp;vtrunque plenum fimila conlperla oleo in lanbsp;crificium : mortariolum aureum appendensnbsp;decern ficlos plenum incenfo : bouem de ar-meto,8c arictenij 8c agnum anniculum in honbsp;, locauftum:hircumq; propeccato:8c inlacri-ficio pacificorum boues duos^arietes quinq;,nbsp;hircos quinq;,agnos anniculos quinque.hxcnbsp;eft oblatio Eliab filij Helon.Dic quarto prinnbsp;ceps filioru Ruben^ Elifiir filius Sedeurobtunbsp;lit acetabulum argenteum appedens centumnbsp;triginta ficlos^phialara argenteam habentemnbsp;Isptuaginta ficlos ad poduslandluarij^ytrun-que plenum fimila conlperla oleo in lacrifi-ciu: mortariolum aureum appendens dece ficlos plenu incenlb:bouem de armento,, 8c arienbsp;tenij 8c agnum anniculumin holocauftli:hirnbsp;cumq; pro peccato:et in hoftias pacificoru bonbsp;ues duos,, arietes quinq;,hircos quoq;, agnosnbsp;anniculos quinq;.h�c fuit oblatio Elifur filijnbsp;Sedeur. Die quinto princeps filioru Simeonnbsp;Salamiel filius Suri-faddaf obtulit acetabulfinbsp;argenteum appedens centum triginta ficlos,nbsp;phialam arg�team habentem l�ptuaginta ficlos adpondus lanftuarij^vtrunque plenum fimila conlperla oleo in lacrificium: mortariolum aureum appendens decern ficlos plenumnbsp;incenlb:bouem de armento, 8c arietem,8c agnbsp;num anniculum in holocauftum:hircumq ucnbsp;pro peccato: 8c in hoftias pacificorum bouesnbsp;duos,arieres quinque^hircos quinque, agnosnbsp;anniculos quinque.h�cfiiit oblatio Salamielnbsp;filij Suri-fiiddai. Die lexto princeps filiorumnbsp;Gad Eliafaph filius Duel, obtulit acetabul�nbsp;argenteum appendens centum triginta ficlos,nbsp;phialam argenteam habente l�ptuaginta ficlos ad pondus lan�tuarij,vtrunque plenum finbsp;mila conlperla oleo in lacrificium: anortarionbsp;lum aureum appendens decern ficlos plenumnbsp;incenfo:bouem dearmento,8carietem, 8c agnbsp;num anniculumin holocauftumrhircumquenbsp;pro peccato: 8cin hoftias pacificorum bouesnbsp;duos,aritcs quinque, hircos quinque, agnosnbsp;anniculos quinque.h�c fuit oblatio Elialaph ,nbsp;filij Duel. Dieleptimo princepsfiliorum E-phraim Elilama filius Ammiud,obtulit acetanbsp;biilum argenteum appendens centum triginnbsp;ta ficlos,phialam argenteam hab�tem l�ptuaginta ficlos ad pondus lan�tuarij, vtrunquenbsp;plenum fimila conlper� oleum in l�crifici�:nbsp;mortariolum aureum appedens decern ficlosnbsp;plenum incenlo : bouem de armento,8c arie-tem, 8c agnum anniculum in holocauftum:nbsp;hircumquepro peccato: 8c in hoftiaspacificorum, boues duos, arietes quinque, hircosnbsp;quinque,agnos anniculos quinque.h�c fuitnbsp;oblatio Elilama filij Animiud. Die o�lauo �nbsp;princeps filioru Manalfe Gamaliel filius Phanbsp;dairur,obtulit acetabulum argenteum appennbsp;dens centum triginta ficlos, phialam argenteam habentem l�ptuaginta ficlos ad pondusnbsp;lanftuarij, vtrunque plenum fimila conlpcr-la oleo in lacrificium : mortariolum aureumnbsp;appendens decern ficlos plenum incenlb:bo-uem de armento,8c arietem, 8c agnum anniculum in holocauftum: hircumque pro pec-cato;8cin hoftias pacificorum boues duos,a-rietes quinque,hircos quinque,agnos annicunbsp;los quinque, h�c fuit oblatio Gamaliel filijnbsp;PhadalTur.Dienono princeps filiorum Beniamin Abidan filius Gedconis, obtulit acetabulum


-ocr page 157-

Sinai,flue Horeb.

b ul um argenteum appendens centum trigin-ta ficlos j phial�m argenteam habenc���ptua-ginta ficlos ad pondus �an�luarij, vtrunq; ple niim fimila confperfa oleo in f�crif�cium :nbsp;mortariolum aureum appendens decem f�-clos plenum incenlb : bouem de armento, 6cnbsp;arietcm^amp;agnumanniculum in holocauft�nbsp;hircumquepro peccato : �cinhoftias pacifi-corum boues duos, arietes quinque hircosnbsp;quinque^agnos anniculos quinque. h�e fuitnbsp;oblatio Abidan filij Gedeonis. Die decimonbsp;princeps filiorum Dan Ahi-ez�r filius Am-mi-l�ddai obtulit acetabulum argenteum apnbsp;pendens centum triginta ficlos, phialanl argenteam babentem feptuaginta ficlos,ad po-dus l�n�tuarij, vtrunqueplenum fimila con-Iperl�ol�oin l�crificium : mortariolum au-*nbsp;re� appendens decem �clos plenum incenlb:nbsp;bouem de armento, amp; arietemjamp; agnum an-niculum in holocauftumihircumq; pro peccato: amp; in hoftias pacificorum boues duos^a-rietes quinque^hircos quinque^agnos annicunbsp;los quinque.h�cfuit oblatio Ahi-�zer filijnbsp;Ammi-l�ddai. Die vndecimo princeps filiorum Afer^Phegiel filius OchrS, obtulit acctanbsp;bulum argenteum appendens centum triginnbsp;ta ficlos, phialam argenteam babentem lep-tuaginta ficlos ad pondus lan�tuarij, vtrunque plenum fimila conlperl� oleo in lacrifi-cium: mortariolum aureum appendes decemnbsp;ficlos plenum incenlb.-bouem de armento^�cnbsp;arietem, amp; agnum anniculum inholocauft�:nbsp;bircumquepro peccato : amp;inboftias pacificorum boues duos ^arictes quinque, hircosnbsp;quinque,agnosanniculos quinque, h�cfuitnbsp;oblatio Phegiel filij Ochra. Die duodecimonbsp;princeps filiorum Nepbthali Ahira filius E-nan, obtulit acetabulum argenteum appendens centum triginta ficlos , pbialam argenteam babentem l�ptuaginta ficlos ad pondusnbsp;l�n�tuarijjVtrunqueplenum fimila oleo connbsp;Iperlain lacrificium:mortariolum aureum apnbsp;pendens decem ficlos plenu incenlb : bouemnbsp;dearmentOjamp; arietem,amp; agnum anniculumnbsp;inbolocauftum: hircumque pro peccato, amp;nbsp;in hoftias pacificorum boues duos,arietesnbsp;quinque,bircos quinque, agnos anniculosnbsp;quinque. b�c fuit oblatio Ahira filij Enan.

Q H�c in dedicatione al taris oblata funt � prin cipibus Ifiael,in die qua c�l�cratum eft:acetanbsp;bula argetea duodecim;phial� argente� duo-decim:mortariola aurea duodccim: ita vt cennbsp;turn ti'jointa ficlos arsenti haberct vnum acenbsp;tabulum, amp; l�ptuaginta ficlos baberet vnanbsp;pbiala-.ideft in commune valbrura omniumnbsp;exargento ficli duo millia quadringenti, ponnbsp;dere l�n�iuarij. mortariola aurea duodecimnbsp;plena incenfo^denos ficlos appendentia pon-

Numeri

dere lanctuarij. id eft fimul auri ficli centum viginti,boues de armento inholoeauftfi duonbsp;decim,arietes duodecim,agni anniculi duodcnbsp;eim,amp; libamenta eorum. bird duodecim pronbsp;peccato.in hoftias pacificorum, boues vigin-ti quatuor, arietes lexaginta, bird lexaginta,nbsp;agni anniculi fexaginta. H�e oblata funt innbsp;dedieationem altaris, quando vnclum eft.nbsp;Gumq; ingrederetur Moyles tabernaculumnbsp;f�deris, vt cofuleret oraculum, audicbat vo-eem loquentis ad le de propitiatorio quod e-rat fuper arcam teftimonij inter duos cherubim, vnde �cloquebatur eii

Canddabri amp; lucernarurn�tus ac forma'.x-t�- confscratio Lettitarum.

CAP. V I U

48

LOe�tufque eft Dominus ad Moylen, A dicens,Loquere Aaron,amp; dices ad eugt;nbsp;Cumpofuerisfeptemlucernas, quot;ocannbsp;delabrum in auftrab parte erigatur�. Hoc igi- tfH.inau-tur pr�cipe vt lacern� contra boream eregionbsp;ne relpiciant ad menlam panum propofitio-nis,c5tra earn partem quam candelabrum re*-lpicitlucercdebebuntigt;Fecitq j Aaron,amp; im-pofuit lucernas fiiper candelabrum, vt pr�cenbsp;pcrat Dominus Moyfi.H�c autem erat fadunbsp;racandelabri,Exauro dudili, tarn m�dius ftinbsp;pes quam cunda qu� ex vtroque calamorumnbsp;laterenalcebantur. iuxta exemplum quod o-ftendit Dominus Moyfi, ita operatus eft cannbsp;delabr�.Etlocutus eft Dominus ad Moylen,nbsp;dicens,ToIlc Leuitas ex medio filioru Ilfael,nbsp;amp;purificabis eos iuxta hucritum,Afpergan-tur aqualuftrationis, amp; radant omnes pilosnbsp;Garnis fu�.Cumq;lauerintveftimentafua,amp; �nbsp;mundati fuerint, tollent bouem de armetis,8�nbsp;libamentum eins fimilam oleo confperlam,nbsp;bouem autem alterum de arm�to tuaccipiesnbsp;pro peccato, amp; applicabis Leuitas coram ta-bernaculo f�deris, c�uocata omni multitu-dine filiorum Ifiael. C umq ue Leuit� fuerintnbsp;coramDomino,pon�t filij Ilfael manusluasnbsp;luper cos,amp; olFeret Aaron Leuitas,munus in�nbsp;colpedii Domini � filijs Ilfael, vt Icruiant innbsp;minifterio eins.Leuit� quoq; ponent manusnbsp;luas fiiper capita boum,� quibus vnum faciesnbsp;pro peccato,amp; alterum in bolocauftumDo-mini,vt depreceris pro eis. Statuefq; Leuitasnbsp;in conlpedu Aaron amp; filiorum eius,amp; conlbnbsp;crabis oblatos D omino,ac leparabis de medionbsp;filior� Ilfael vt fint mei;amp; poftea ingredian-tur tabernacul� f�deris vt leruiat mihi.Sicq jnbsp;purificabis amp; colecrabis eos in oblatione Donbsp;mini,quoniam dono donati luntmihi � fibjsnbsp;Ifi-ael.llPro primogenitis qu� aperi�t omnemnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j*'*�*^*

vul uam in Ilfael, accepi eos. Mea funt enim luc�� omnia primogenita filior� Ilfaebtam ex ho-niinibu�


-ocr page 158-

Numeri.

minabitur anima ilia de populis fiiis, quia la-crificiumDomino non obtulit tempore luo; peccatum luum iplc portabit.Peregrinus quonbsp;que Scaduena fi fuerintapud vos,facient Phanbsp;le Domino iuxta ceremonias amp; iuftificatio-nesluas. Pr�ceptum idem eritapud vos tamnbsp;aduen�,qu�m indigin�.lllgitur die qua eredunbsp;eft tabernaculum,operuit illud nubes. A ve�nbsp;pere autem luper tentorium erat quafi Ipeciesnbsp;ignis vlque mane. fic fiebat iugiter. per diemnbsp;operiebat illud nubes, amp; per nodem quafi Ipcnbsp;cies ignis . Cumque ablata fuiflet nubes quasnbsp;tabernaculum protegebat, tunc proficilcebannbsp;tur filij Ilfael,amp;in loco vbi ftetiflet nubes,ibinbsp;caftrametabatur. Ad imperium Domini pro-ficilcebantur, amp; ad imperium illius figebantnbsp;tabernaculum. HCundis diebus quibus ftabat i.Co.��'*nbsp;nubes luper tabernaculum, manebant in codem loco : amp;fi eueniflet vt multo teporc ma-neretluperillud,erant filij Ifraelin excubijs p

Ceremoniae.

minibus qu�m exiumentis.Ex diequo perc�� fi omneprimogenitum in Terra-Aegypti,lan-dificaui eos mihi : amp; tuli Lcuitas pro cundisnbsp;primogenitis filiorum Ifrael:tradidique eosnbsp;quot;�liarutn dono Aaron amp; filijs eius de medio quot;populi^vtnbsp;jfrael. 1. l�ruiant mihi pro Ifrael in tabern�culo f�de-ris,amp; oret pro eis ne fit in populo plaga,fi au-fi fuerint accedcreadlanduarium. Fecerutq;nbsp;Moyles amp; Aaro amp; omnis multitudo filiorumnbsp;Ifrael luper Leuitis qu� pr�ceperat Dominusnbsp;Moyfi:purificatique funt, amp; laucrunt vefti-menta lua. Elcuauitq; eos Aaron in conlpe-du Domini,amp; orauit pro eis,vtpurificati in-grederetur ad officia lua in tabernaculum f�-deris coram Aaron amp; filijs eius.Sicutpr�cepenbsp;rat Dominus Moyfi de Leuitis,ita fadueft.nbsp;Locutusque eft D ominus ad Moylen,dicens,nbsp;Haec eft lex Lcuitarum,A vigintiquirique an-nis,amp;lupr�,ingredientur vt miniftr�t in tabernbsp;naculo f�deris. Cumque quinquagefimumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

annum �tatis impleucrint, leruireceflabunt, Domini, amp;non proficilccbantur quotquot eruntque miniftri fratrum fiiorum in taber- diebus fuiflet nubes fiiper tabernaculum. Adnbsp;naculo f�deris,vt cuftodiant qu� fibi fuerint imperium Domini erigebant tentoria, amp; adnbsp;commendata, opera autem iplanonfaciant. imperiumillius deponebant.Si fuifletnubesnbsp;fic dilpones Leuitis incuftodijs fuis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.� velpcrevlq; mane, amp; ftatim diluculo tabcr-

S. Qm temporedebeantmundi 7ha�e celebrare, naculum reliquiflet,proficilcebatur:amp;fipoft

amp; quo immundi: nubes tabernaeulumoperiens diem amp; nodem recelsiflet,di�ipabant tento-level longiori

ducit exercitum.

CAP.

TT Ocutus eft Dominus ad Moyfen in , Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deferto Sinai anno fecundojpoftquam

�'egre�i ftintde Terra-Aegypti menfe primo, dicens, Faciant filij Ifrael Phafein te-porefuo, quartadecima die menfis huius adnbsp;velperam,iuxta omnes ccremonias iuftifi-cationes eius. Prxcepitq; Moyles filijs Ifraelnbsp;vt facerent Phale. Qui fecerunt tempore luo:nbsp;quartadecima die menfis ad velperam in monnbsp;te Sinai.Iuxta omnia qu� mandauerat Dominus M.oyfi,fecerunt filij Ifrael.

Ecce autem quidam immundi fuper anima hominis,qui non poterant facere Phale in dienbsp;illo,accedentes ad Moylen amp; Aaron,dixeruhtnbsp;eis,ImmHdi lumus luper anima hominis: quanbsp;refraudamur vt no valeamus oblationem of-g ferre Domino in tempore luo inter filios I�nbsp;rael?Quibus rclpondit Moyles, State vt con-liilam quid pr�cipiat Dominus de vobis.Lo-cutusq; eft Dominus ad Moylen, dicens,Lo-querefilijs Ifrael,Homo quifuerit immundusnbsp;fiiper anima fiue in via procul in g�teveftra,nbsp;iaciat Phafe Domino in menie fccundo,quarnbsp;tadecimo die menfis ad vefpera:cum azymis amp;nbsp;laducis agreftibus comedent illud. non relin-Exod.u.g quent ex eoquippiam vfque mane,llamp; os eiusnbsp;loin. 19. f, confringent, omnem ritum Phafe obler-

IX.

ria.Si ver� biduo aut vno menie vel longiori temporefuiflet fuper tabernaculum_,manebatnbsp;filijlfrael ineodemlocoj amp; non proficifce-bantur:ftatim autem vt rece�iflet, mouebantnbsp;caftra. Perverbum Domini figebant tento-ria, amp; per verbum illius proficifccbantur , c-rantquein excubijs Domimi iuxta imperiumnbsp;eius per manum Moyfi.

3. PTw tubarum: quo or dine mota �nt c^�ra de de�rto SinM:orat ^oy�es tognatum Hobabnbsp;quot;Vt cum ip�s pro�d�atur : e� quot;Verba qua lo-quebatur '\loy�s quum eleuaretur quot;vel depct-neretw area.

CAP. X.

Ocutusque eft Dominus ad Moyfen, diccns j Fac tibi duas tubas argenteasnbsp;dudiles^quibus conuocarepo�ismul-titudine quando mouenda funt caftra. Cum-queincrepueris tubis^ congregabitur adte omnbsp;riis turba ad oftium tabernaculi foederis. Si femel clanguerisjVcnientad te principes, amp;c. capita multitudinis Iftael. Si autem prolixior \nbsp;atque concifus clangor increpuerit moue-bunt caftra primi qui ftintad orientalem pla-gam. in fecundo autem fonitu amp; pari vlulatunbsp;tubxjleuabunt tentoria qui habitant afd meridiem. amp; iuxta hunc modum reliqui facientnbsp;vlulantibus tubis in profedionem. Quandonbsp;autem congregandus eft populus, fimplex tu-uabunt.Siquis autem amp; mundus eft, amp; in iti- barum clangor erit, amp; no conlcife vlulabunt.nbsp;nere non fuit,amp; tamcn no fecit Phafe_, exter- Filij autem Aaron facerdotis clangent tubis;

crit-

-ocr page 159-

Pharan.

eritquc Eoclegitimum f�mpiternum in gene rationibus veftns.Si exieritis ad bellum de ter

ra veftra c�tra lioftcs qui dimicant aduerfiim vosjclagetis vlulantibus tubis^ amp;eritrecordanbsp;tio vcftri coram Domino Deo veftrOjVt cruanbsp;nnm demanibus inimicorum veftrorum. Si-

quando habebitis epulunij amp;; dies feftoSj amp; ca lendaSjCanetis tubis fiiper holocauftis^ amp; pa-cif�cis.victimis,Ytfintvobisinrecordationemnbsp;Dei veftri.ego Dominus Deus ycfter. Annonbsp;f�cundojnenfe fccundo^ vicefima die menfisnbsp;eleuata eft. nubes de tabcrnaculo f�deris.-pro-fe�fcicj; Hint filij I�-ael per turmas Rias de delernbsp;to Sinaijamp;rccubuit nubes inlolitudinePha-ran,. Mou�runtquecaftraprimi iuxta impe-riumDomini per manum Moyfi. (IFilij ludanbsp;per turmas fuas,quorum princeps cratNabaf-lonf�lnis Aminadab . In tribu filiorumlfla-char fuitprinceps Nathanael f�lius Suar.In trinbsp;bu Zabulon erat princeps Eliab hlius I-�elon.nbsp;Depofitumq; eft tabcrnaculum_,quod portannbsp;tes egre�i luntfilij Gerlbn amp; Merari.ProfcAinbsp;^ueltint amp; filij RubeUjper turmas Scordincmnbsp;f2 luum_,quorumprinceps erat Helifiir films Se-deur.In tribu afitem nlior� Simcon;,princcpsnbsp;fuitSalamiel filius Suri-l�ddai.P�orro intribunbsp;Gaderatprinceps Elial�ph filius Duel. Pro-fe�tiquefunt amp; Caathit� portantes lan�ua-rium. Tamdiu tabernaculum portabatur^do-neevenirentad eredionis locum . Moueruntnbsp;caftra amp; filij Ephraim per turmas fiia�^in quonbsp;rum exercitu princeps erat Elil�ma filius Amnbsp;miud. In tribu autem'filiorum Manafl� princeps fuit Gamaliel filius PhadalTur.amp;in tribunbsp;Ben-iamin erat duxAbidan filius Gede�his.nbsp;Nouilsimi caftrorum omnium profedi funtnbsp;filij Dan per turmas fuas, in quorum exercitunbsp;princeps fiiitAhi-�zer filius �mmi-fiddai.Innbsp;tribu autem filiorum Aler erat principes Phenbsp;giel filius Ochran.Et in tribu filiorum Neph-thali princeps fuit Ahirafilius Ena. H�c fiintnbsp;caftra_,amp; profediohes filiorum Ilrael per turmas fuasquando cgi'ediebantur.Dixitq; M�ynbsp;D les Hobab filio Raguel Madianit� c�gnatonbsp;fuo_,Proficilcimur ad locum quem Dominusnbsp;datums eft nobis: veni nobilcumj vt benefa-eiamus tibi:quia Dominus bona pr�mifit If-raeli. Cui ille relpondit, Non vadam tecum^nbsp;led reuertar in terrain raea in qua natiis liim.nbsp;Et ille, Noli,inquitjnos reli'nquere : tu enimnbsp;- noftiinqiiibus locis per delertum caftra po-nere debeamus,8c eris ductor nofter. Cumq;nbsp;nobilciJm veneris quicquid optimum fueritnbsp;ex opibus quas nobis traditurus cftrDomi-nuSjdabimus tibi.Profe�li flint ergo de Monte Domini viam triuin dierumjarcaq; federisnbsp;Domini pr�cedebat eos, per dies tres proui-dens caftrorum locum .Nubes quoqiie Domi

Numeri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49

ni fuper eos erat per diem cum incederent. Cumq; eleuareturarcajdicebatMoyles, ItSurnbsp;geDomine, amp; di�ipentur inimici tui, amp; fu-giant qui oderunttc � facie tua. Cum autemnbsp;deponcretur, aiebat, Reuertere Domine adnbsp;multitudinem exercitus Ilrael.

5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;urmurts foinaplexi Jud�i loturnicum cat

ms impetrantuuriatoqj �miu^ Dein illius onus in feptUAgintA femorespartuur,ejuinbsp;ontnesprophetant�unitur^populuspropter carnbsp;nium loncup�ccntiam.

CAP. XI.

INterea or'tuin eft murmur populi, quafi A. dolentium pro labore,contra Dominum.nbsp;Quod cum audificDtominus iratuseft.

Et acc�fus in eos ignis Domini deuorauit cx-tremam caftrorum partem.Cumq; clamailet populus ad Moylen, orauit Moyles ad Dominbsp;num,amp;ablbrptus eft ignis. Vocaiiitq; nomennbsp;loci illius Incenfio: eo quod luccenfus fuifletnbsp;contra eos ignis Domini. Vulgus quippe pronbsp;mifturi quodaftenderat cum eis,fiagrauitde-l)'derio*,ledens amp;fiens,iunctis libi pariter fi-lijs Iftael,amp; ait, llQuis dabitnobis ad velcen- x.Co.io.�nbsp;dumcarnes.'Recordamur pilciumquos comenbsp;debamus in Aegypto gratis: in mentem nobis Bnbsp;veniuntcucumeres, amp;pcpones,porrique, amp;nbsp;cepe, amp; allia. Anima noftra arida eft , nihilnbsp;aliud relpiciunt oculi noftri nifi Man. llErat Exo.td.c. 'nbsp;autemMan quafi lemen coriadri coloris bdel Sap'.t(S.c.nbsp;lij . Circuibatque populus amp; colhgcns iJJud, loan.d.d.nbsp;frangebat rrtola ,'fine terebat in mortaho,nbsp;coquensin olla, amp; faciensex eo tortillas fa-poris quafi panis olcati.C unique defcenderetnbsp;nodefuper caftra ros, defeendebat pariter amp;nbsp;Man. Audiuitergo Moyles fientem popu-lumperfamilias, fingulosper oftia tentorijnbsp;fui . Iratusquecft furor Domini valdeiled amp;nbsp;Moyfi intoleranda res vila eft , ait ad Do-minum,Curafdixitleruum tuura.'quarcnon 'nbsp;imienio gratiam coram te.* amp; cur impofliiftinbsp;pondus vniuerfi populi huius luperme.^Niihnbsp;quid ego concepi oranem hanc multitudinem , vel genui earn vt dicasinihi^ Porta eosnbsp;in finu tuo ficut portare Iblet lititrix infantu-ltim,8� defer in Terrain pro qua iurafti patrinbsp;bus eorum ? Vnde mihi carnes vt dem tantxnbsp;multitudini.�fleht contra me,dicentes,Da nonbsp;bis Carnes vt comedamus. Non pofiumlolusnbsp;ftiftinereomneni hunc popul�mVciuiagrauisnbsp;eft mihi.Sin aliter tibi vid�t�rj oblecro vt'in-t�ffici�s me, Stinueniam gratiam' inoculisnbsp;tuis,'ne tantis afficiar malls'. EtdixitDomi-niis ad Moylbn, Congrega mihtfeptuagintdnbsp;viros de fenibus Ilfaefq��st�lio'fti quod le-n0 p�pulifintacmagiftri; Seduceseosado-ftiiirn tabernaculi f�deris faciesqua ibi ftarenbsp;tecu'm vtdelcenda �c loquar-tibi : amp;-aufe^ram

G de Spiritn


-ocr page 160-

Sepul.co�cupifc.

�e Spiritu tuOjtradam^q ; eis^ vt fiiftentent te* cum onus populij amp; non tu folus grauens .Fonbsp;�O'.!, pulo quotjuedices, San�tificamini eras; *co-medetis carnes. ego cnim audiui vos dicerc.nbsp;Quis dabit nobis cicas carnium?benc nobis e-rat in Aegypto. Vtdetvobis Dominus car-^nbsp;n�s, 5c comedatis: non vno die j nec d�obus,nbsp;vel quinque autdeeem J nec viginti quidem^nbsp;f�d vfque ad menfcni dierum^donec exeat pefnbsp;nares veftras,6c vertatur in nauf�am, eo qu�dnbsp;repuleritis D ominum qui in medio vcftri cft,nbsp;6c fleueritis coram eo^diccnteSj Quare egre�inbsp;fcgt;.4� fumus ex AegyptoPEt aitMoyf�stgt;adDomi-E num� J Sexcenta millia peditum huius populinbsp;funt.amp; tu diciSjDabo cis cf�im carnium men-

Numeri. Haferoth.

S. Aaron ^uria, in miti�imum ^oyftn murmurant, apudquos quot;Detu %loy�n laudatnbsp;�familiaritateergo Dominum: 'Marialepranbsp;pcriu�a, amp;feptem diebus � populofiparata^nbsp;fitnitati refiituitur.

CAP. XII.

Ocutaqueeft Maria 8c Aaron contra Moylen propter vxorem eius Aethio-pil��m,8c dixerunt,Num per folu Moy

lenlocutus eft Dominus ? nonne 8cnobis fi-militereft locutus?Qijod cum audifict Domi nuSj iratus eft. Erat enim Moyles vir miti�i-mus liiper omnes homines qui morabanturnbsp;in tcrra.Statim locutus eft Dominus ad eum,nbsp;8c ad Aaron 8c Mariam, Egredimini vos tan-


loh.tf.b. feintegro?ll Nunquid ouium 8c bouium mul tum tres ad tabernaculum f�deris. Cumlt;^ue B titudo c�detur,vtpofiitfufficereadcibH? vel fuilTentegre�i,delcendit Dominus in coln-omnes pilces maris in vnum congregab�tur, na nubis 8c ftetitintroitu tabernaculi vocansnbsp;Efai.yp.a. vt eos Gticnt?Cui relponditDominus,llNun Aaron 8cMariam. Qui c�il�ent,dixitadco5,nbsp;quid manus Domini inualida eft ? lam nunc Audite lermonesmeos. Si quis fuerit intervosnbsp;videbis vtrum meus l�rmo op�r� complcatur.nbsp;Venit igituf Moyles, 8c narrauit populo verba Domini, congregans leptuaginta viros denbsp;*� I. lenibus quot;Ilrael�, quos ftarc fecit circa taberna-culum.Delcenditq; Dominus per nubem, 8cnbsp;locutus eft ad eum auferens de Ipiritu qui eratnbsp;in Moyle, 8c dans leptuaginta viris.C umq ; renbsp;quieuiflet in eis Spiritus,prophetaucrunt,necnbsp;j? vitra ceflauerunt. Rcmanlerant autem in ca-ftris duo viri,quorum vnus vocabatur Eldad,nbsp;amp; alter Medad,lupcrquos requieuit Spiritus,nbsp;nam 8cipfi delcripti fucrant, 8c non exierantnbsp;ad tabernaculum. Cumq j prophetarent in canbsp;ftris cucurritpuer, 8c nuntiauitMoyfi, dices,nbsp;Eldad 8c Medad prophetant incaftris. Statimnbsp;lof�c filius Nun, minifter Moyfi, 8c eledusnbsp;d pluribus, ait, Domine mi Moyles prohibenbsp;cos.Atille. Quid,inquit, �mularis pro me?nbsp;quis tribuat vt omnis populus prophetet, 8c

G det eis Dominus SpiritumlufriReuerlusq; eft rfal.77��� Moyles,8c maiorcs natu Iftaelincaftra.IIVennbsp;tus aut� egrediens � Domino arreptas tras manbsp;re coturnices detulit, 8c demifit in caftra iti -nere quantum vno die confici poteft, ex omni parte caftrorum per circuitumjVolabantq;nbsp;in acre duobus cubitis altitudine luper terra.nbsp;Surgens ergo populus toto die illo, 8c node,nbsp;ac die altcro, congregauit coturnicum multi-tudinem:qui parum,decemcoros; 8c ficcaue-Pfal.77.f' runteas per gyrum caftrorum. II Adhuc camesnbsp;erant in dentibus eorura,nec defecerat huiuf.nbsp;cemodi cibus: 8c ecce furor Domini concita-tus inpopulum, pereu�it cum plaga magna

propheta Domini^in vifione apparebo ei^ vcl per /omnium loquar ad ilium. At non talisnbsp;f�ruus meus Moyf�sjlqui inomni domo meanbsp;fideli�imus cft.oreenim ad os loquor eitSc panbsp;l�m,6cnon per enigmata 6c figuras Domin�nbsp;videt. Quare ergo non timyiftis dctraherc fernbsp;uo mco Moyf�?Iratusq; contra cos^abijttnu-bes quoqucrece�it qu� crat fuper tabernacu-lum:8c ecee Maria apparuit cand�s lepra quafinbsp;nix. C umq 5 relpexifi�t eam Aaron^ amp; vidifletnbsp;perfu�m lepra^ ait ad Moy/�n, Ob/�cro Domine mi, ne imponas nobis hocpcccat� quod Dnbsp;ftultd commifimus,ne fiat bate quafi mortua,nbsp;5c vtabortiu� quodproijciturde vuluamatritnbsp;fu�. ecce iam medium carnis eius deuoratumnbsp;eft�lepra. �lamauitqueMoyf�sad Domi-num^cficens^Deusob/�cro Gnacam. Cui re-Ipondit Dominus, Si pater eius Ipuiflet in fa-ciemillius, nonne debuerat Gltcm l�pt� die-bus ruborefu/Fundi.^Separetur f�ptcm diebusnbsp;extra caftra,8c poftea reuocabitur.ExcluG cftnbsp;itaque Maria extra caftra l�ptcra diebus:6cponbsp;pulus non eft motus de loco illo donee reuo-cata eft Maria.

ex^�aratwei lonfyderandam ttrtJim j^romi�ionis^almitetn cum iotronbsp;iiH in fertilitatie�gnum referunt, qui tumennbsp;yniuerfi prater Calebnbsp;nbsp;nbsp;lofue murmur inp�

pulo concitant.

CAP. XIII. Rofedusqueeft populus de Ha/croth Anbsp;i tentorijs in deferto Pharan.Ibi^uenbsp;locutus eft Dominus ad Moyfln, di-nimis . Vocatusque eft illelocus Sepulcbra- cens, Mitte viros qui con/�derent Terram-�nbsp;nbsp;nbsp;. concupi/centia��bienimf�pelicr�tpopulum Chan�an, quamdaturusf�mfilijsI�ael,fin-

���/f a���;- quot;qui de/yderauerat�. Egrc�i autem de Sepul- gul�s de fingulis tribubus, ex principibu�. ^^ris-concupifcenti�jVcncruntinHal�roth, Fecit Moyles quod Dominus imperaucrat,nbsp;�cmanfcruntibi.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de deferto Pharan mittens principes viros ,

quorum


s.

P Ro� fixisnbsp;Irir�n

concupilcentiat: ibi enim l�pdicr�t populum Chanaan, quam daturus fiim filijs Iftael, fin-

-ocr page 161-

Pharan.

jB quorum ifta fimt nomina. De tribu Rnbenj Samm�a filium Zechur. De tribu Simeon';nbsp;Sap hat filium Huri. De tribu luda, Caleb firnbsp;lium lephonc.De tribu Ifiachar, Igal filiumnbsp;loleph.De tribu Ephraim^ Ofeeirlium Nun.nbsp;Detnbu Bcn-iamin, Phalti filium Raphu.nbsp;De tribu Zabulon, Geddiel filium Sodi. Denbsp;tribu lol�ph Iceptri Manafle, Gaddi filiumnbsp;Sufi.De tribu Dan, Ammiel filium Gcmalli.nbsp;De tribu Al�r, Sthur filium Michael.De tribu Nephthali, Nahabi filium Vapfi.De tribunbsp;Gad, Guel filium Machi. h�cf�ntnominanbsp;virorum quos mifit Moyles ad conlyderan-dam Terram:vocauitq; OleefiliumNun. lo-f�e.Mifit ergo eos Moyles ad conlj'derandaranbsp;Terram-Chanaan,amp; eduxit ad eos, Alceditenbsp;per meridianam plagam. Cumq; veneritis adnbsp;montes, confyderate Tertara, qualis fit;amp; ponbsp;pulum qui habitator eft eius, vtrum fortis fitnbsp;an infirmus,pauci numero an plur-es: inbsp;ra,bona an mala:vrbes quales,raurat� an abfi-que muris:humus,pinguis an fterilis,nemoro

D la an ablq; arboribus.Cofortamini, amp;alFerte nobis defrudtibus Terrx. Erat autem tempusnbsp;quando iaprascoqux vu� velci polTunt.C�q;nbsp;alcendil��nt,explorauerunt Terrani � del�rtonbsp;Sin, vlque Rohob intrantibus Emath. Alcennbsp;deruntque ad meridiem, amp; venerunt in Hebron, vbi erant Achiman amp; Silai ScTholmainbsp;filij enac. nam Hebron leptem annis ante Tanbsp;'wt.i.i. niin vrbemAegypti condita eft.ilPergentefq;nbsp;vlque ad Torrentem-botri, abfeiderunt pal-mitem cum vua lua,quem portaucruntin ve-lt;ftc duo viri. De malis quoque granatis amp; denbsp;ficis loci illius tulerunt,qui appellatus eft Nebel-elcol,id eft torrens-botri, eo quod botrunbsp;portalTent indo filij Ifi-ael.Reuerfiq; explora-tores Terr� poft quadraginta dies omnirc-gione circuita venerunt ad Moylen 8c Aaronnbsp;8c ad omnem c�tum filiorum Ilrael in delcr-turn Pharan, quod eft in Cades.Locutiq; eisnbsp;8c omni multitudini oftenderunt frudus Ternbsp;r�:8c narraueruntjdic�tes, Venimus in Terranbsp;ad qua mififti nos qu�rc vera fluit lade 8cmelnbsp;le,vtcxhis frudibus cognolci poteft:led cul-tores fortilsimos habet, 8c vrbes grandes*at-.que muratas.Stirpem enac vidimus ibi;Ama-lec habitat in meridie,Heth�us 8c lebufieus 8cnbsp;Amorrh�us in montanis. Chananxus vetonbsp;moratur iuxta mare 8c circa fluenta lordanis.nbsp;Inter h�c Caleb compelcens murmur populinbsp;quioriebaturc5traMoyltn,ait,Alcendamus,nbsp;8c po�Meamus Terram, quoniam poterimusnbsp;obtinere earn.Alij veto qui fuerant cum eo,di

Q cebant, Nequaquam ad hunc populum vale-mus alcendere, quia fortior nobis eft. Detra-xeruntq; Terrx quaminlpexer�t, apud filios Ilrael,diccntcs,Terraquam luftrauimus, de-

Numeri. Murmuratio. 50 uorat habitatores luos. populus quem alpexinbsp;musprocera^ftatur� eft: ibi vidimus monftranbsp;qu�dam filiorum enac de generegiganteo,nbsp;quibus comparati, quafi locuft� videbamur.

5. �MurrHurpopuli fru�ra �edare conantur Io~ �iie amp; Caleb^iratum �Dominumplacat�^oy-�s:omnes mortiinde�rto addicuntnr greeternbsp;Caleb ac Io�ue:amp;pugnantes I�aelitx contranbsp;Domtni yoluntatem caduntur ab bo�ibu^.

CAP. XII11.

IGitur vociferans omnis turba fleuitnode A. ilia, 8c murmurati Hint contra Moylen 8cnbsp;Aaron cundi filij Iftacl,dicentes. Vtinamnbsp;mortui eflemus in Aegypto, 8c non in hac vanbsp;fta Iblitudine. Vtinam pereamus, 8c non inducat nos Doihinus in Terram iftam, ne ca-damus gladio,8c vxores acliberi noftri ducannbsp;tur captiui. Nonne melius eft reuerti in Ae-plater- gyptum.^Dixerfitq; alter ad alterum,Confti-tuamus nobis duccm,Screuertamur in Aegy-ptum. Quo audito Moyles 8c Aaron cecide-runt proni in terram coram omni multitudi-ne filior� Ilrael.[1 At vero lofue filius Nun, 8c Eccl.4lt;�.bnbsp;Caleb filius lephone, qui �� ipfi luftrauerant g �nbsp;Terram,fciderunt veftimeifta fua, 8c ad omnem multitudine filiorum Ifi-ael locuti funt.nbsp;Terra quam circuiuimus, valde bona eft . finbsp;propitius fuerit Dominus, inducetnosinea,nbsp;8c trader humum lade 8c melle manantem.

Nolite rebelles elle contra Dominum : neque timeatis populum Terr�huius,quia ficutpanbsp;nemita eos polTumus deuorare.rece�it ab eisnbsp;omnepr�fidium,Dominus nobifeum eft,nonbsp;lire metuere.Cumque clamaret omnis multi-tudo,8c lapidibus eos vellet opprimere, appa-ruit gloria D omini fuper tedum f�deris cunnbsp;dis O videntibus� filijs Iftael. Et dixit Domi-nusad Moyl�n, Vlquequodetrahetmihi po-pulus ifte?Ququlq; non credent mihi in omnibus fignis qu� feci coram eisPFeriam igiturnbsp;eos peftilentiaatque conlumam:te autemfa-ciam principemfijpergentem magnam,8cfornbsp;tiorem qu�m h�c eft.Et ait Moyf�s ad Domi Cnbsp;num, Vt audiant Aegyptij de quorum medionbsp;eduxifti populum ift�, 8c habitatores Terr�nbsp;huius qui audier�tquodtuDomine in popunbsp;lo ifto fis,8c facie videaris ad faciem. Il 8c nu- Exod.ij.d,nbsp;bcs tuaprotegat illos,8c in col�ba nubis prx-cedas eos per diem, 8c in columna ignis pernbsp;nodem : quod occideris t�tam multitudinemnbsp;quaf� vnum hominem, 8c dicant,Non poteratnbsp;introducerepopul� in Terram pro quaiura-uerat;idcirco occ�diteos in folitudine.Magninbsp;ficeturergo fortitudo Domini ficutiurafti,nbsp;dicens,IIDominus patiens 8c mult� mil�ricor Pfal.iox.fcnbsp;di�,aufer�s iniquitatem 8c Icclcra, nullumq;nbsp;innoxi� derelinquens, qui vifitas peccata pa-

G 2 trum

-ocr page 162-

Pharan. Numeri. Murmuratio.

trum in filios in tcrtiam amp; quarta gcneratio-nem. Dimitte oblecro peccatum populiamp;tui� huius fecund um magnitudincm miiericordi�nbsp;tu�^f�cut propi tius niifti egredientibus de Aenbsp;U gyptovfq; ad locum iftum. DixitqueDomi-nuSjDimifi iuxta verbum tu um. Viuo cgo;8cnbsp;implebitur gloria Domini vniuerl� terra .At-tamen omnes homines qui videruiit maieftanbsp;tern mcam^Sc ligna qu� feci in Acgypto innbsp;fblitudine J amp;tentauerunt me iam per decernnbsp;viccSjUec obedierunt voci me�, no videbuntnbsp;terram pro qua iuraui parribus coru^nec quif-quam cxillis qui derraxit mihi, intuebitur ea.

V b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meum Caleb qui plenus alio Ipiri-

tu l�cutus eft me, inducam in Terram hanc quam circuiuitj8c lemen cius po�idcbiteam.nbsp;Quoniam Amalecites 8c Chanan�us habitatnbsp;in vallibuSjCras mouetecaftra, 8c rcuertimininbsp;E in lolitudinem per viam Maris-rubri. Locu-tusque eft Dominus ad Moylen 8c Aaron^di-Pfal.ioj.c cens_, IlVlquequo multitudohxcpe�imamurnbsp;mur�t contra me?qucrelas filiorum Iftael au-diui.Dicergo eis^Viuo ego, ait Dominus: fient locuti eftis audiente me, fic faciam vobis.nbsp;In Iblitudinc hac iacebunt cadauera veftra.nbsp;Dsut.i.f. iiOmnes qui numerati eftis � viginti annis 8cnbsp;fiipra, 8c murmuraftis cotra me, no intrabitisnbsp;Terra luperquam leuaui manum me� vt habinbsp;Iofu.j,c,d tare VOS facer�,llpr�ter Caleb fili� I�pho'ne,8cnbsp;lolue filium Nun. Paruulos autem veftros denbsp;quibus dixiftis quod pr�dehoftibus fbret,in-troduca: vt videant 'Terram qu� vobis difpli-F cuit. Veftra cadauera iacebunt in folitudine.

Filij veftri erunt vagi in delcrto annis quadra ginta , 8c portabunt fornicationcm veftram,nbsp;donee conlumantur cadauera patrum in de-lerto,iuxta numerum quadraginta dier� quibus confyderaftis Terram: annus pro die im-Pfil.p .d.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiEt quadraginta annis rccipietis

iniquitates vcftras,8c Icictis vltionem meam: quoniam ficut locutus fum, ita faciam omninbsp;multitudini huicpe�imx qu� cofurrexitad-uerfiim me : in lolitudinehac deficict 8c mo-

rietur.Igitur omnes viri quos milerat Moyles adcontemplandam Terra, Sequi reuerfi murnbsp;murarc fecerant contra eum omnem multitu

i.Co.io.b

Hebr.j.d. ludx.i.b .

dinem, detrahentes Terr� quod eilet mala, llmortui limt atq; pereu�i in conlpedtu Do-mini.Iofue aut� films Nun,8c Caleb filius le-G phone vixerunt ex omnibus qui perrexerantnbsp;ad confyderandam Terram. Locutusque eftnbsp;Moyles vniuer� verba h�c ad omnes filiosnbsp;Ilrael,8c luxit populus nimis.Et ccce mane prinbsp;mo rurgentes,alcendcrunt vertic� montis,at-que dixerunt, Parati fumus alccndere ad locum de quo Dominus locutus eft: quia pcccanbsp;uimus. Quibus Moyles,Cur, inquit,tralgredinbsp;miniverbu Domini,quod vobis noncedetinnbsp;prolpcr�?Nolitealcenderc:non cnim ell Dominus vobilcum:ne corruatis coram inimicisnbsp;veftris. Amalecites 8c CJianan�us ante vosnbsp;lunt, quorum gladio corruetis, co quodno-lucritis acquieftere Domino,ncc erit Dominus vobilcum. At illi contenebrati aftende-runt in vertieem montis. Area autem tefta-menti Domini 8c Moyles non recellcrunt denbsp;caftris,Delc�ditq; Amalecites 8c Chanan�usnbsp;qui habitabat in monte:8c percutiens cos atqjnbsp;concidens,perlecutus eft eos vlqueHorma.

J. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lib amenta ingre�is terra o�-erendafint^

acprimitinefeparande :panapeaatiper igno-rantiamaut �tperbiam ctttnmi�i t la^iaatnr qui fubbatho ligna collegit tfimbrite ai yitttenbsp;fer quatuor angulospalliorum fonend^e.

CAP. XV.

Ocutus eft Dominus ad Moylen, di- A cens,Loqucre ad filios Ilfacl, 8c dicesnbsp;ad eos. Cum ingre�i fueritis Terramnbsp;habitationis veftr� quam ego dabo vobis. 8cnbsp;feceritis oblationcm Domino inholocauftunbsp;aut vidtimam pacificam vota loluentes, vclnbsp;Ipote ofterentes munera, aut in lol�nitatibusnbsp;veftris adoleptes odorefiiauitatis Domino,nbsp;debobus fiuede ouibus:olFerctquicunq; im-molauerit vidtimamjlacrificium fimil�,dcci-mam parte ephi conlpcrfam oleo,quod mcn-furam habebit quartam partem hin : 8c vinfinbsp;8cliba fundenda ciulHem menlur�dabit innbsp;holocauftum fiuein vidimam.Pcragnos fin-gulos 8c arietes crit lacrificium fimil� dua-rum decimarum qu� conlperfa fit olco tertixnbsp;partis hin,8c vinum ad libament� terti� partis eiuldem menl�r� ofteret in odorcm liia-uitatis Domino. Qiundo vero de bobus fe-�nbsp;ceris holocauft� aut hoftiam, vtimpleas votum vel pacificas vidimas, dabis per fingulosnbsp;boues fimil� tres d�cimas con^erl� olco ,nbsp;q uod habcat medi � menlur� hin, 8c vinum adnbsp;liba fundenda ciuldem menfur� inoblatio-nem fuaui�imiodoris Domino.Sic faci�s pernbsp;fingulos boues 8c arictes 8c agnos 8c h�dos.nbsp;Tarn indigen� qu�m peregrini cod� ritu of-ferent l�crificia. vnum pr�ceptum erit atquenbsp;indicium ta vobis qu�m aduenis Terr�. Locutus eft Dominus ad Moyl�n, dicens, Lo-quere filijs Tlfaelj8c dices ad eos, Cum vcnc-ritis in terram quam dabo vobis,8c comederi-tis depanibus rcgionisillius, l�parabitis pri-mitias Domino decibis veftris. Sicut de arcisnbsp;primitias l�parabitis, ita 8c de pulmcntis da-bitis primitiua Domino.

Quodfi per ignoranti� pr�tcricritis quic-C quam horum qu� locutus cft Dominus adnbsp;Moyl�n,8c mandauit per c� ad vos,� die quanbsp;ccepit iubere 8c vltr�, oblitaq uc fuerit l�cerenbsp;multitudojolFcrct vitulum de arniento, holonbsp;cauftuOT


-ocr page 163-

nbsp;

Core. Dathan.

cecidit pronus in faciem : locutufqucad Core 6c ad omnem multitudin�, Manc, inquit, notum faciet Dominus quiad le pertineant,nbsp;6cl�ndos applicabit fibij�c quos elcgerit,ap-propinquabunt ei. Hocigitur facile. Tollatnbsp;vnulquilquethuribulafua, tu Core 8c omnenbsp;concilium tuum : 8c haufto eras ign� ponitenbsp;d�fiiper thymiamacoram Domino, 6c quemnbsp;eunque elegeritjipl�erit l�ndus.multum eri-gimini filij Leui. Dixitquerurfiimad Core, Bnbsp;Audite filij Lcui,Num parum vobis eft: quodnbsp;l�parauit vos Deus I�ael ab omni populo,6cnbsp;iunxit fibi,vt leruiretis ei in cultu tabernaculi, 8c ftaretis coram frequentia populi,8c mi-niftraretis ei.�idcirco ad le fecit accedere te 6cnbsp;omnes fratres tuos filios Leui,vt vobis etiam

Anima ver� qu� per fuperbiam aliquid l�ritjfiue ciuis fit ille, fine peregrinus;qnbsp;aduerfus Dominum rebellis fuit,peribit de ponbsp;P pulo luo.verb� enim Domini contempfit, 8cnbsp;pr�ceptum illius fecit irritum-.idcirco delebi-tur, 8c portabit iniquitatem fiiam.Fa�tum eftnbsp;autem: cumefl'ent filij ifi'ael in l�litudine, 6cnbsp;inuenilTenthominemcolligent� ligna indienbsp;Sabbathij obtulerunt�uin Moyfi 6c Aaron 8cnbsp;vniuerf� multit�dini. Qui reclul�r�t eum innbsp;carcerem^nelcientes quidfiipereo fiiccredebenbsp;r�t.Dixitq; Dominus ad Moyl�n,Morte mo-riatur homo ifte,obruat eum lapidibus omnisnbsp;� � turbaextracaftra.Cumq^ eduxiflentcumfo-.ras,obruerunt eum lapidibus, 8c mortuus eftnbsp;ficutpr�ceperat Dominus. Dixitquoq; Do-minus ad Moyl�n: Loq uere filij s Ifi-ael, 8c di-CCS ad eosllvt faciant fibi fimbrias perangulosnbsp;palliorum, ponetes in eis vittas hyacinthinas:nbsp;quas cum viderint,recordentur omnium mannbsp;datorum Domini, nec fequantur cogitatio-nesfuas 6c oculospcr rcs varias fornicantes,nbsp;fcdmagisnieinores pr�ceptorumDomini fanbsp;ciant ea,fintq; lan�ti Deo luo.Ego Dominusnbsp;Deus vefter, quieduxi vos de Terra-Acgy-ptijVtelTem Deus vefter.

5. Core T)athAn Ahtronf�ditwnem, mouent, hos^ yi�os terra abforbet, ilium yero tu J��jinbsp;deuorat ignis,fed amp; 4/101.14700. murmurantes tonjum^ft incendwm.

CAP. XV I.

T22 Ccc a�t� Core filius Il�ar, filij Caath, I� filij Leui, 8c Dathan atque Ab�ron filijnbsp;��^�^Eliab , Hon quoque filius Pheleth denbsp;filijs Ruben,furrexerunt contra Moyl�n, alij-que filiorum Ilracl ducenti quinquaginta vi-ri procures l)'nagcgt;g�,8c qui tempore confilijnbsp;domina vocab�tur.HCumq; ftetill�ntad-'�Co.io.i) uerfumMoyl�n8c Aaron,dixcrunt, Sufficiatnbsp;vobis,quia omnis multi tudo fan�korum efl:,6cnbsp;in ipfis eft Dominus: cur eleuamini fuper ponbsp;pulumDoraini?Qi�odcunvaudill�t Moyles,

Pharan. Numeri.

cauftum in odorcm fuaui�imum Domino, amp; f�crif�ciuum cius ac liba vtcercmoni� po-ftulant, hircuniq; pro peccato, 6c rogabitla-ccrdos pro omni multitiidincfiliorum lirael;nbsp;amp; dimittctur cis_,qnoniara non fponte pecca-ueruntjnihilominus ofFeretes inccnfum Do-niino pro fe 6c. pro peccato atque errore liio:nbsp;�C dimittetur vniuer�e plcbi filiorum I{raelj6cnbsp;aduenis quiperegrinanturinterquot;eos�, quoni�nbsp;culpa eft omnis populi perignorantia.Q^odnbsp;fi animavna nciciens peccauerit, ofFeretca-pramanniculam pro peccato liio, 6cdcpreca-bitur pro ea facerdos, qu�d infcia peccauerit,nbsp;coram Domino-.impctrabitq; ei veniamj6cdinbsp;mittetur illi. Ta indigents quam aduenis vnanbsp;lex erit omnium qui peccauerint ignorantes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

Anima vero qu� perfuperbiamaliquidcomi- l�cerdoti�m vendicetis,8c omnis globus tuns l�ritjl�ue ciuis fit ille, fiue peregrinuszquonia ftet contra Dominum ? quis eft enim Aaronnbsp;~nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vtmurmuretis contra eum?Mifit ergo Moy

les vt vocaret Dathan 8c Abiron filios Eliab. QinreljjonderuntjNo venimus.nunquidpa-*nbsp;ruefttibi quodeduxiftinos deterraqu�la-�le 8c melle manabat, vt occideres in delerto,nbsp;nifi 6c dominatus Fueris noftri? Reuera indu- Cnbsp;xifti nos in terram qux fluit riuis ladis 8c melnbsp;lis, 8c dedifti nobis pofle�iones agrorum 8cnbsp;vinearum?an Scoculos noftros vis cruereinonbsp;veniraus.Iratufque Moyles valde^ait ad Dominum. Ne relpicias lacrificia eorum : tu leisnbsp;quodnec alellum quidem vnquam accepe-rim ab eis, nec afflixerim quempiam eorum.nbsp;Dixitque ad CorCjTUj�c omnis congregationbsp;rua Rate leorliim coram Domino, amp; Aaronnbsp;die craftino feparatim.Tollitefinguli thuri-bula veftraj8cponitefupereainccnfum, of-,nbsp;ferentes Domino,ducenta quinquagintathunbsp;ribula, Aaron quoque teneat thuribulum fu-um.Quod cum fecil��nt, ftantibus Moyle 8cnbsp;Aaron, 8c coaceruaflent aduerfiim eos om-nem multitudinemad oFtiu tabernaculi, ap-paruit-cum�isgloria Domini . Locutufquenbsp;Dominus ad Moylen 8c Aaron_,ait,Separaminbsp;ni de medio congregationis huius, vt eos repente dilperdam.Qm ceciderunt proni in fa- �gt;nbsp;ciem,atque dixerunt, Forti�imeDeus fpiri-rituum vniuerfse carnis, num vno peccante^nbsp;contra omnes ira tuadel�uiet? Et ait Dominus ad Moylen, Prxeipe vniuerlo populo vtnbsp;leparetur � tabernaculis Core 8c Dathan 8cnbsp;Abiron.Surrexitque Moyles ,'8cabijtad Dathan 8c Ab�ron : �cl�quentibus eum l�niori-bus Ifiaeljdixit ad turbam,Rccedite � tabernanbsp;culis h�minum*impiorum,8cnolitetangerenbsp;qu� ad eos pertinent^neinuoluamini in pec-catis eorum. Cumquerece�illent � tentorijsnbsp;eoi'umptr circuit�,Dathan 8c Abiron egref-fi ftabant in introitu papilionum fiior� cumnbsp;vxoribus 8e liberis, omniq; fi-equentia. Etaitnbsp;G 5 Moyles,

gt;� .

-ocr page 164-

Core. Dathan.

Moyles, In hoc fcietis quod Dominus mif�'� rit me vt facerem vniuerla quecernitis,amp; nonbsp;ex proprio ea corde protulerim:Si cofueta honbsp;mind morteinterierintjamp; vifitaucrit eos pla-ga, qua amp;c�teri vifitaii Iolent:non mi�t menbsp;Dominus.fin autcm nouam rem feccrit Do-minuSjVt aperies terra os fiium deglutiat eosnbsp;amp; omniaquae adillos pcrtin�t,defcenderint-viuentes in infernum, fcietis quod blaf-E phemauerintDominum. IlConfeftimigiturnbsp;Pfal.i oj.b vt ceflauit loqui,diruptaeft terra fub pedibusnbsp;Deut.II. a. eoru.�amp;aperiens os fiium deuorauitillos cumnbsp;tabernaculis fiiis amp; vniuerla fubftantia eoru,nbsp;defcenderuntque viui in infernum opertihunbsp;mojamp;perierunt de medio multitudinis.At xcnbsp;ro omnis Iffael qui ftabat per gyrum, fugit znbsp;clamore pereuntium,dicens. Ne forte amp; nosnbsp;terra deglutiat.Sed amp; ignis egreflus aDomi-no interfecit ducentos quinquaginta virosnbsp;qui olferebant incenfum. Locutufq; eft Do-minus adMoyfen, dicens, Praecipe Eleazaronbsp;fiho Aaron iacerdoti vt tollat thuribula quaenbsp;iacent in iiicendio, amp; ignem hue illucq; dif-pergat ; quonia (�n�tif�cata fiint in mortibusnbsp;peccatorum: producatq; ea in Iaminas,amp; af-figat altari,eo quod oblatum fit in cis incenfum Domino,amp; Gndificata fint, vt cern�t eanbsp;profigno Semonimento filij Ilfael.Tulit ergo Eleazar facerdos thuribula �nea in quibusnbsp;obtuleranthi quos incendium deuorauit, Scnbsp;produxit ea in laminas,affigens altari: vt ha-berentpoftea filij Ilrael quibus commonere-tur,nequis accedatalienigena,Sc qui non eftnbsp;dei�mine Aaron ad offerend� incenfum Donbsp;inino,nepatiatur ficut pafl�is eft Core , amp; o-jiis congregatio eius, loquente Domino adnbsp;Moy�n. Murmurauit autem omnis multitunbsp;do filiorum Ifrael fequenti die contra Moy-fen Sc Aaron,dicens,Vos interfeciftis popu-lum Domini. Cumq; orireturfeditio. Sc tu-multus incrcfceretjMoyfes Sc Aaron fuger�tnbsp;ad tabernaculum f�deris. Quod poftqua in-*/4�er�rffa grefii fiint operuit nubes, * Sc apparuit glorianbsp;/�w.io. Domini.Dixitq; Dominus adMoyf�n,Rc-ceditc de medio huius multitudinis, etia nucnbsp;delebo eos.Cumq; iac�r�tin terra,dixit Moynbsp;fes ad Aaron, Tolle thuribulum,8c haufto ignbsp;Sapi.iS.d. altari mitteincenfum dcfupcr,llpcrgensnbsp;cito ad populum vtroges pro eis-.iam enimnbsp;egieffa eft ira � Domino, amp; plaga defieuit.nbsp;Quodeti feciflet Aaron,Sccucurriflet adme-diam multitudine,quam iam vaftabat incen-dium, obtulit thymiama, Sc ftans inter mor-tuos ac viuetes, pro populo deprecatus eft. Scnbsp;plaga ceflauit. Fuerunt aut qui percufii funtnbsp;quatuordecitn milli� ho� m Sc feptin�enti*,abfnbsp;que his quiperierantinfeditioneCorc. Re-uerfufq; eft Aarofl ad Moyfen ad oftium ta-

Numeri. Pharan;

bernaculi f�deris poftqua quieuit interims.

5. Sumptis yirgis � duodeiim tribuum ^rinct-pibi(s,fola Aaronis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flsruit ac Jruamp;wn

froduxitj Jeriiataj^ efi in tabernaculis te�i-wonij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. XVII.

T locutus eft Dominus adMoyfen, di A cens,Loquere ad filios Ifrael, Scaccipcnbsp;ab eis virgas fingulas per cognationes



fuas,.� cunftis principibus tribu�,virgas duo-decim. Sc vniufeuiulque nomen fiiperfcribes virg� fu�momen autem Aaron erit in tribunbsp;Leui,8c vna virga cundas eora familias con-tinebit: ponefque eas in tabernaculo f�deris Bnbsp;coram teftimonio vbi loquar ad te. quern exnbsp;his elegero,germinabit virga eius: Sc cohibe-bo � me querimonias filiorum Ifi-ael, quibusnbsp;contra vos murmurant.Locutufq'uc eft Moynbsp;fes ad filios Ifiaeb Sedederunt ei omnes prinnbsp;cipes virgas per fingidas tribus;fueruntq; virga: duodccim abfquevirga Aaron.Quas cumnbsp;pofiiifTetMoyfcs coram Domino in tabernanbsp;culo teftimonij, fequenti die regreflus inuc-nit germinafle virgam Aaron in domo Leui; qnbsp;amp;C. turgentibus gemmis eruperant flores, quinbsp;folijs dilatatis, in amygdalas deformati fiint.nbsp;Protulit ergo Moyfes omnes virgas de con-fpedu Domini ad cundos filios Iffael : vide-runtque,Sc receperunt finguli virgas fuas.Di Dnbsp;xitqueDominusad Moyfen, Refer virgamnbsp;Aaronin tabernaculum teftimonij,llvt f�rue-Hetr�?'nbsp;turibi in fignum rebcllium filiorum Iffael,nbsp;Sc quiefcant querel� eorum � mc,ne morian-tur. Fecitq; Moyfes ficut prxeeperat Dominus. Dixerunt autem filij Iffael ad Moyfen,nbsp;Ecce cdfiimpti fiimus,omncs peribimus:qui-cunq; accedit ad tabernaculumDomini mo-ritur.num vfqueadinternecionem cundide-lendi fumus?

5. �De onereJacerdotum cif excubijs Leuitarum: Jnimitia (if ablationu ac facrificia facerdoti-bus,detim(e autem Leuitis afignantur,nbsp;earum decimam rurfum dabant �aron�

CAP. XVIII.

Ixitq; Dominus ad Aaron,Tu, Sc filij tui,8c domus patris tui tecum portabinbsp;tis iniquitatem fanduarijiSc tu Sc filij

tui fimul fuftinebiris peccata facerdotij ve-ftri, fed Sc fratres tuos de tribu Leui, Sefeep-trum patris tui fiime tccum,prjeftoq; fint, 5C miniftrenttibi:tu aut Sc filij tui miniftrabitisnbsp;in tabernaculo teftimonij.Excubabuntq; Lenbsp;uit�eadpra:ceptatua,Scadcundaopera tabernbsp;naculi:ita duntaxat vt ad vafa fanduafeij Sc alnbsp;tare nonaccedant,nc Sc illi moriantur,Sc vosnbsp;pcreatis fimul.fint autem tecum. Sc excubentnbsp;in cuftodijs tabernaculi, Sc in omnibus ce-remonijs eius . Alienigena non mifeebiturnbsp;vobis, Excubate in cuftodia fanduarij,8c innbsp;miniftC�


-ocr page 165-

Numeri.

ftr�s.Nihil aliud pofsideb�t,decimar� oblatio ne contenti,quas in vfus eorum Sc necefi�rianbsp;l�paraui.Locutusqueeft Dominos ad Moy-l�n,dicens,Pr�cipe Leuitis, atque denontia,nbsp;Cumacceperitis � filijs Ifiael d�cimas quasnbsp;dedi vobis,primitias earum offerte Domino,nbsp;id eft decimam partem decim�, vt reputeturnbsp;vobis in oblationem primitiuorum tam denbsp;areis qua de toreularibus : 8c vniuerfis quoriinbsp;accipitis primitias, offerte Domino, amp;datenbsp;ca Aaro lacerdoti.Omnia qu� offeretis ex de-cimis. Sein donaria Domini l�parabitis,optinbsp;ma 8c eleda erunt cunda. Dicefque ad eos.nbsp;Si pr�clara 8c meliora qu�que obtuleritis exnbsp;decimis,reputabitur vobis quafi de area 8c tornbsp;culari dederitis primitias: 8c comedetis cas innbsp;omnibus locis veftris,tam vos qu�mfamili�nbsp;veftr� : quia pretium eft pro minifterio quonbsp;leruitis in tabernaculo teftimonij.Etno pec-cabitis fuper hoc, egregia vobis 8c pinguiarenbsp;leruantes:nepolluatis oblationes filiorum If-rael,8cmoriamini.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

5. Ex cinere yaccte rufafiebat aqua exjjiationis^ qua yaria immundmx abluebantur : de mo-riente in tabernaculo, amp; yafe non habente 0-^erculum, ac tangente cadauer hommis.

CAP. XIX.

LOcutufqueeft Dominos adMoylen A 8c Aaron,dicens, Ifta eft religio vidi-m�,quam conftituit Dominus.Pr�ci

Pharaii.

minifterio altaris : ne oriatur indignatio fu-per filios Hfael. Ego dedi vobis fiatres ve-ftros Leuitas de medio filiorum Ilrael, 8c tra-didi donum Domino, vtf�ruiantin minifte-rijs tabernaculi eius.Tu aut� 8c filij tui eufto-dite l�cerdotium veftrum : 8c omnia qu� ad cultum altaris pertinent, 8cintra velum fiint,nbsp;g per f�cerdotes adminiftrabuntur. fiquis externbsp;nus accefierit,occidetur.Locutusqueefi;Do-minus ad Aaron,Ecce dedi tibi euftodiam prinbsp;mitiarum mearum.Omnia qu� f�n�tificanturnbsp;� filijs Ilrael, tradidi tibi 8c filijs tuis pro officio f�cerdotali l�gitima (�mpiterna.H�c ergonbsp;accipies de his qu�l�n�tificantur , 8c oblatanbsp;fiint Domino.Omnis oblatio,8cf�crificium,nbsp;8c quicquid pro peccato atque delido reddi-tur mihi, 8c cedit in Sanda fiandorum, tuumnbsp;erit, 8c filiorum tuorum. Inl�nduario cornenbsp;des illud;mares tantum edent ex eo, quia connbsp;^Oow�'ao.�. l�cratum efi: quot;tibi�. Primitias autem quas vo-uerint 8cobtulcrintfilij Ifiael, tibi dedi, 8cnbsp;filijs tuis, ac filiabus tuis iure perpetuo . quinbsp;m�dus eft in domo tua,ve{cetur cis.Omnemnbsp;medullam olei,8cvini,acfrumenti, quicquidnbsp;ofi�runt pnmitiarum Domino, tibi dedi.v-niuerfa frugum initia, qu� gignit humus, 8cnbsp;Domino deportatur, cedent in vfus tuos.quinbsp;mundus eft in domo tua, velcetur eis. Omnenbsp;quod ex voto reddiderint filij Ifiael, tuu erit.

(2 Quicquid primum erumpit � vulua cund� carnis,quamofFeruntDomino,fiueex homi- pefilijs Ifiael vtadducatadte vaccam rufamnbsp;nibus,fiuedepecoribusfuerit,tuiiuriserit:ita �tatisintegr�, inquanulLa fit macula,necnbsp;d�ntaxat,vt pro hominis primogenito preti� portaueritiugiim ; tradetifijue cam Eleazaronbsp;accipias, amp;omne animal quod immundum l�ccrdoti.quiedudamextracaftra,immolabitnbsp;cft redimi facias,cnius redemptio erit poft v- inconfpedu omnium;8ciltingens digitum in Hebr.j.b.nbsp;Supr.j.g, num raenl�m,ficlisargent! quinque,ponderenbsp;fanduarij.liSiclus viginti obolos habet.primonbsp;genitum autem bonis 8c ouis 8c capr� non fanbsp;ciesredimi, quia l�ndificata fiint Domino,nbsp;fiinguinem t�t�m eorum fondes fiiper altare,nbsp;8c adipes adolebis in fuauifiim� odorcm Do-mino.Carnesver� invfumtuum cedent, fi-cut pedufiulum conl�cratum , 8c armus de-xter,tua cr�t. Omnes primitias l�nduarij quasnbsp;offerunt filij ifiael Domino,tibi dedi 8c filijs,nbsp;gt;lt;�.4. ac filiabus tuis iure perpetuo. Padum quot;falls�

cft fempiternum coram Domino, tibiaefi-,, filijs tuis.Dixitq; Dominus ad Aaron,Inter-Keh�ieih.i corum nihil quot;pofiidebis, nec habebitis�par-�eut.iS.a tem inter eos : Il ego pars 8c h�reditas tua in medio filiorum Ifi'ael. Filij s autem Leui dedinbsp;omnes d�cimas Ifi-aelis in pofte�ionem pronbsp;miniljjerio quo f�ruiunt mihi in tabernaculonbsp;P f�deris'.vt non acc�dant vitra filij Ifiael ad ta-bernaculum, nec committant peccatum mornbsp;tifer�, Ibiis filijs Leui mihi in tabernaculo 1ernbsp;uientibus,8c portatibus peccata populi. legitinbsp;mum iempiternumeritingenerationibus vc-

f�nguine eius^alperget contra fores taberna-culi l�ptem vicibus, comburecque earn cun-�lis videntibus,ta pelle amp; carnibus eins qu�m languinc amp; fimo flamm� traditis .Lignumnbsp;quoq; cedrinumjamp;byfiopumj coccumq; bisnbsp;tin�tum l�cerdos mittet in flammam qu� vacnbsp;cam vorat. Et tune demum lotis veftibus amp; Bnbsp;corpore fiio ingredieturincaftra,, c�macula-tufqueerit vfquead velperum. Sed amp;illequinbsp;combuflerit eamjauabit veftim�ta ftia amp; cornbsp;puSjamp; immundus erit vlq; ad velperum.Col-liget autem vir mundus cineres vacc� amp; ef-fundet eos extra caftrain loco puri�imo , vtnbsp;fintmultidini filiorum Ilraelin euftodiam,nbsp;Bc in aquam alperfionis.-quiapro peceato vacnbsp;ca combufta eft. C um que lauerit qui vacc�nbsp;portaucrat cineres veftim�ta fua immundusnbsp;erit vfq; ad vefperum. Habebunt hoc filij If-rael 8c aduenx^qui habitat inter eos^l�n�tumnbsp;iurcperpetuo. Qui tetigerit cadauer hominis, amp; propter hoc f�ptem diebusfuerit immundus ; alpergetur ex hac aqua die tertio 8cnbsp;f�ptimOjSc fie m�dabitur. Si die tertio alper-

G 4 fus non

-ocr page 166-

Pharan.

Numeri.

fus non fueritj f�ptimo non poterit cinudari. C Omnis qui tetigerit human� anim� morticinbsp;nunijamp;aiperfus haccominiftionen� fucrit,nbsp;poUuet tabernaculu Domini,amp; peribit ex If-raehquia aqua expiationisn� eft aiperfuSjininbsp;munduseritj amp;nianebit{purcitiaeius fipcrnbsp;cum . lila eft lex hominis qui inontur in ta-bernaculo Omnes qiii ingrediunrur tentorium illiusjamp;vniuerla vafaquxibi funt^pol-luta erunt feptem diebus. Vas quod non ha-buerit operculum_,nec ligaturam deftiper, imnbsp;mndum erit. Siquis in agro tetigerit cadauernbsp;occifi hominis, aut per fe mortui, fiue os il-liuSjVei i�pulchrunijimmundus erit f�pt� die-bus.Tollentq; decineribus cobuftionis atq;nbsp;P peccati, amp; mitcent aquas viuas fiiper cosinnbsp;vas.-in quibus cu homo mundus tinxerithyf-�op�,aiperget ex eo omne tentonum,amp; cun-�am ftjpelledilem, amp; homines huiuftemodinbsp;contagione pollutos; atque hoc modo mundus luftrabitimmund� tertio amp; f�ptimo die.nbsp;expiatufque die f�ptimo, lauabit amp; f� amp; veftinbsp;menta ftia,amp; immundus erit vfque ad vefpe-rum.Si quis hoc ritu non fuerit expiatus, peribit anima illius de medio ecclef��:quia fan-lt;auarium Domini polluit,amp;noneft aqualu-ftrationis afperfus. erit hoc pr�ceptum legitinbsp;mum f�mpiternum.Ipf� quoque qui afpergitnbsp;aquas,lauabit veftimentafiia. Omnis qui tetinbsp;gerit aquas expiationis, immundus erit vfq;nbsp;ad vefper�.Quicquid tetigerit immundus,imnbsp;mundum faciet : amp;aninia qu� horum quip-piatetigerit,immundaerit vfq; ad vefperum.

5. �Maria mor hur'.murmurati^ofulo aqua, con-trad�^tonis � peira fluif.neganteq^ tranfitum Edom^difeedunt ad montem Hor^ ''tii con�-trato in �trnmum �acerdotem Elea^ro mo-rhur .gt;4ar(in pater ip�us.

Eneruntq; ftlij IftacI, amp; omnis mul-titudo in defertum Sin,menfc primo; amp;m�ftt populus in Cades. Mortua-a�diclamorehuiuspopuli,amp; aperi eis thefaunbsp;rum tun fontem aqu� viu� , vt f�tiati ceff�tnbsp;murmuratio eor��.Etapparuit gloria Domi Bnbsp;niftipcr eos.Locutufqjeft Dominus ad Moynbsp;fen, dicens, Tolle virgam,amp; congregapopu-lum tu amp; Aaron frater tuus, �cloquimini adnbsp;petram coram eis, amp; ilia dabit aquas.Cumq;nbsp;eduxeris aqua de pctra, bibet omnis multitu-do Scium�taeius.HTulitigiturMoyf�s'virga, Sapi, u.�*nbsp;qu� erat in confpedu Domini, ficut pr�ce-perateijCongregata multitudine ante petram,nbsp;dixitq: eis. Audite rebelles amp;increduli,JlNum

queeftibi Maria,amp; fepulta in eodem loco. Cumqueindigeretaqua populus ,conucne-runt aduerfum Moyf�n amp; Aaron, amp; verfi innbsp;f�ditionem,dixcrunt,Vtinam perijfl�mus in-Exod.i/.b terfratres noftros coram Domino.IlCurcdunbsp;xiftis ccclefiarn Domini in f�litudincm, vtnbsp;amp; nos amp; noftra iumenta moriamur ? Quarenbsp;nos feciftis afeendere de Aegypto,amp; adduxi-flis in locum iftum pc�im�,qui feri non po-tcft,qui nec ficum gignit^nec vineas,nec ma-logranata,infuper amp; aquam non habet ad bi-bendum IngrefTufque Moyfes amp; Aarondi-mi.n� multitudine in tabernaculum f�deris,nbsp;corruerunt proni in terramgt;clamaueruntq;nbsp;ad Dominum atque dixerunt,Domine Deus

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;��nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 I.Co.lO�*

oe petra hac vobis aquam poterimus eijccrer Cumque eleuaflet Moyfes manum,pcrcutiesnbsp;virga bis, f�lic� egrefl� funt aqu� largiftim�,nbsp;ita vt populus biberet amp;;iumenta*.Dixitque *���.lt;.nbsp;Dominus ad Moyf�n amp; Aaron,llQman� ere Deu.i.f�nbsp;diftis mihi, Vt f�ndif�caretis me coram filijsnbsp;Iffael, non introducctis hos populos in terranbsp;quam dabo eis.H�ceft aqua contradi�ionis,nbsp;vbi iurgati ftint filij Iffael contra Dominum,nbsp;amp; fandificatus eft in eis. Mifitintereanun-tios Moyf�s de Cades ad Regem Edom, quinbsp;dicerentjH�c mandat frater tuus Iffael,Nofti Cnbsp;omnem laborem qui apprehendit nos, quo-modo defeenderint patres noftri in Aegyptu,nbsp;amp; habitauerimus ibi multo tempore.- afflixe-rintq; nos Acgyptij,amp;patres noftros;amp; quonbsp;modo clamauerimusad Dominum, amp; exau-dieritnos, mif�ritque angelum qui eduxeritnbsp;nos deAegypto.*Eccein vrbe Cades,qu�cftnbsp;in extremis hnibus tuis,pof�ti,obf��ramus vtnbsp;nobis tranffreliceat per terram tuam.Non ibinbsp;mus per agroSjUec per vineas,non bibemus a-quas de puteis tuis fed gradiemur via publica,nbsp;nec ad dexteram, nec ad finiftram d�clin�tes,nbsp;donee tranfeamus terminos tuos.Cui refpo-dit Edom,Non tranfibis per me,alioquin ar-matus occurram tibi. Dixeruntq; filij Iffael,nbsp;Per tri tarn gradiemur viam;amp; fi biberimus a-quas tuas nos amp; pecora noftradabimus quodnbsp;iuftum eftmullaerit in pretio difficultas, tannbsp;turn velociter tranfeamiis. At ille refpondit,nbsp;Non*trafibitis�. StatimqjcgrefTuseftobuius,nbsp;cum infinita multitudine, amp; manu forti, nccnbsp;voluit acquiefeere deprecanti, vt concederctnbsp;tranfitum per fines fuos.quam ob rem diucr-tit ab eo Iffael. Cumque caftra mouiflent denbsp;Cades, venerunt in montem Hor, qui eft innbsp;finibus terr�Edom .-vbilocutus eft Dominus ad Moyf�n, Pergat,inquit, Aaron ad populos fuos: non enim intrabit terrain qua dedi filijs Iffael, eo quod incredulus fuqpit orinbsp;meo ad Aquas contradiftionis.IITolle Aaronnbsp;amp;filiumeius cum eo. Seduces cos in motemnbsp;Hor.Cumqucnudaucris pattern veftc fua, innbsp;dues ea Elcazarum filium eius,6e Aaron collinbsp;getur,0c morictur ibi.Fccit Moyf�s vtprxce-


-ocr page 167-

Campeftfia Moab.


Numeri. Balaam. $3


perat Dominus, amp; afcenderunt in montera Deu.io.b. Horcoramorani raultitudine. IlCuraq; Aaron fpoliaflct veftibus �iisjinduiteis Elcaza-rum fili� eius. lllo mortuo in montis fupercinbsp;lio,defccnditcum Eleazaro.Omnis a�tmul-titiido videns occiibuifle Aaron, fleuit fupernbsp;CO trigintadiebus percuncras familias fuas.

CAP. XXI.

A Z�^VodcumaudifletChanana;us rexA.-rad^quihabitabat ad meridiera^venifle icilicet Ifraelper exploratorum vi-^^�gt;pugnauit contra illumjSc vidor exiftens,nbsp;duxit ex CO prxdara. At Iftael voto le Domino obligans,ait, Si tradideris populum iftumnbsp;inraanuraea delebo vrbes eius. Exaudiuitq;nbsp;Dominuspreces Ifrael^Sc tradidit Chananae-nm, quem ille interfecit fiibucr�s vrbibus e-ius;amp; vocauit nome loci illius, Horma id eftnbsp;anathema. Profedi funt autem amp; de monte

H�ruper viam quae ducit ad Mare-rubrumj vt jj circumirent Terram-Edom. Et txdere c�pitnbsp;poplum itineris ac laborisdocutufq ue contranbsp;Dominum ScMoylenj ait, Cureduxifti nosnbsp;de Aeg^'p to,Yt moreremur in lblitudine?D e-�ft panis, nonfiint aquae : anima noftra iamnbsp;5 naufcat ftipcr cibo ifto leui�imo . Q^amob-Dominus in populum ignitos ler-pentesjad quorum plagas,8c mortes plurimonbsp;rum, venerunt ad Moyfen, atque dixerunt,nbsp;Peccauimus,quia locuti fumus contra Dominbsp;num 8c tc;ora vt tollat � nobis f�rpentes.Oranbsp;uitque Moyles pro populo,8ciocutus eft Donbsp;minus gd eum.Fac lerpentem �neura , 8c pone eum pro ligno. qui percuflusalpexerite�,nbsp;C viuet.llFecit ergo Moyles lerpentem �ne�,8cnbsp;^�h�n.j.b. poluit eum pro ligno:quem c� perculsi alpiccnbsp;rcnt,l�nab�tur,Profediq; filij Iftacl caftramenbsp;tati funt in Oboth.Vnde egrelsi fixere tetorianbsp;in le-abarimjin lolitudine q�� relpicit Moabnbsp;contra orientalem plagam. Et inde raouen-tes, veneruntadTorrentem-Zared. Quere-linqentes caftrametati fiint cotra Arnon,quaenbsp;eft in delerto, 8c prominet in finibus Amor-rh�i.llfiquid� Arnon terminus eft Moabjdiuiiud�.u.�'�nbsp;dens Moabitas 8c Amorrhxos . Vnde diciturnbsp;in libro bellorum Domini, Sicut fecit in MaUnbsp;ri-rubro,ficfacietin torrentibus Arnon. Sco-puli torrentium inclinatifunt, vt requielce-rent in Arnon,8c recuberent in finibus Moa-bitarum.Et ex eo loco apparuit puteus, fupernbsp;quo locutus eft Dominus ad Moylen, Con-grega populum, 8c dabo ei aquam.Tunc cecinbsp;nit Ilrae] carmen iftud,Alcendat puteus.C5-cinebant,Puteus quem foderunt principcs,8cnbsp;parauer�t duces multitudinis in datorelegis,nbsp;8c in baculis luis.gt;profediq; lunt�delblitudinbsp;ne Mathana:de Mathana in Nahaliel: de Na-haliel inBamoth.*Bamoth,valliseftinregionbsp;ne Moab, in verticePhalga, *quod relpicitnbsp;contra def�rtum.HMif�t autem Ifi-ael nuntios Deut.i.f�nbsp;ad Sehon regem Amorrha2orum,dicenSj Ob-lecro vt tranfire mihi liceat per terram tuaranbsp;nondeclinabimus in agros 8cvineas,non bibemus aquas ex puteis. via regia gradiemur,nbsp;donee tranleamus terminos tuos.Qui conce-dere noluit vt tranfiret Ilrael per fines fiios:nbsp;quin potius exercitu congregate, egrefluseftnbsp;obuia in del�rt�, 8c venit in Iala,pugnauitq jnbsp;cotra cum. HA quo perculTus eft in oregladij, Amos.i.e,nbsp;Sc pollella eft terra eius ab Arnon vlq; leboc, P�l.ij4 �nbsp;amp; filios Ammon:quia forti pr�fidio teneban-tur termini Ammonitarura. Tulitergo Iftaclnbsp;omncsciuitateseius, Schabitauit invrbibusnbsp;Amorrh�i,in Hel�b� lcilicet, 8c viculis eius.nbsp;Vrbs Helebon fuit Seho r�gis Amorrh�i,quinbsp;pugnauit cotra regem Moab;8c tulit omnemnbsp;terram qu� ditionis illius fuerat,vfq; Arnon,nbsp;Idcirco dicitur in prouerbio, Venice in Hele-bon xdificetur,8c conftruatur ciuitas Sehon.nbsp;Ignis egreflus eft de Helebon,flamma de op-pido Sehon, 8c deuorauit Ar Moabitarum, 8cnbsp;nabitatores excellbru Arnon.H Vx tibi Moab, ludi.n.c,nbsp;llperifti popule Chamos. Dedit filios eius in j.Re.n.t;nbsp;fugam, 8c filias in captiuitatem regi Amor-rhxorum Sehon. lugum iplorum dilperijt abnbsp;Helebon vlq; Dib�,lalsi peruenerunt in No-phe,8c vlq; Medaba. Habitauit itaq; Ifrael innbsp;Terra-Amorrh�i. Mifitq; Moyles qui cxplonbsp;rarent Iazer:cuius ceperunt viculos, 8c polsc-derunt habitatorcs.HVcrteruntq; le,8c alcen- Dcut.j.a,nbsp;derunt perviam Balan,8c occurrit eis Og rexnbsp;Balan cum omni populo fuo, pugnaturus innbsp;Edrai.Dixitquc Dominus ad Moylcn, Ncti-meas eum,quia in manu tua tradidi ilium. Scnbsp;omn� populum,ac terram eiuszfaciesq; illi fi-cut fccifti Seho regi Amorrh�or� habitatori

Hefebpn.


-ocr page 168-

Campeftria Moab.

Heicbon. Per�u flerunt igitiir amp; hunc cum fi iijs fuis^vniuerRimqiie populumeius vfc[; adnbsp;internecionem, amp;poflederunt terram illius.

S. ^isyocatur�Balaam � rege �Balacvt Ifra�-lith malediceret, ^uem angelus a�na loauen-te corripu.

___ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. XXII.

A II nbsp;nbsp;Rofelt;3:ilt;^ue caftrametati funt in campe

I ftribus Moab^vbi trans lordanem Jcri-cho fitaeft . Vidcns aufem Balacfilius Sephor omnia qu� fecerat Ilrael Amorrhxo,nbsp;8c quod pertimuiflent eum Moabit� j amp; im-petum eius ferre nd poflent, dixit ad maioresnbsp;natu Madian^Ita delebit hie populus omnesnbsp;qui in fioftris finibus commorantur^ quomonbsp;do lolet bos herbas vfque ad radices carperc.nbsp;lofu. i4.t Ipf� autem erat eo teporerex in Moab. IIMi-fit ergo nuntios ad Balaam filium Beorario-lum^qui habitabat luper flumen terr� filiorft

B Ammon^vtx^ocarenteum_, ScdicerentjEccc egrefliis eft populus ex Aegypto^ qui operuitnbsp;ftiperficiem terrx^ ledens contra me.Veni iginbsp;tur J amp; maledic populo huic J quiafortior menbsp;eft: fl quomodo po�im percutere amp; eijeerenbsp;eum de terragt;mea�jnoui enim^ quod benedi-ftus fltcui benedixeriSjSe maledi�hus in quernnbsp;malediffta congefleris. Petrexeruntq; fenio-res MoabjSc maiores natu Madian, habentesnbsp;diuinationis pretium in manibus.Cumqjve-niflent ad Balaam^Sc narraflent ei omnia verba BalaCjille refpondit^ Manetc hie node^ 8cnbsp;relpodebo quicquid mihi dixerit Dominus.nbsp;Manentibus autem illis apud Balaamj venitnbsp;Deusj 8c ait ad eum, Quid flbi volunt homi-

C nes ifti apudte?Re{p�dit,Balac filius Sephor rex Moabitarum mifit ad me^dices, Ecce populus qui egrelTus eft de Aeg5'pto_,operuit lu-perfici� terrae :veni, 8c maledic ei,flquo modonbsp;pofsimpugnans abigereeum. Dixitq; Deusnbsp;ad Balaam,Noli ire cum eis, neque maledicasnbsp;populo^ quia benedidus eft. Qm manecon-itirgens dixit ad principes, Ite in terram ve-ftram J quiaprohibuit me Dominus venirenbsp;vobilcum.Reuerfl principes dixeruntad Ba-laCjNoluit Balaam venire nobilcum.Rurfumnbsp;ille multo plures 8c nobiliores quam ante minbsp;ferat, miflt.Qui cum veniflent ad Balaam^di-xeruntjSic dicit Balac filius Sephor^Ne cun-deris venire ad me:paratus lum honorare te,nbsp;8c quicquid volueris dabo tibf;veni,8c male-p die populo ifti.Refpondit Balaam, IlSi dede-Ihfr.14.c- nt mihiBalacplenam domumfliam argentinbsp;8c auri,non potero immutare verbum Dominbsp;ni Dei mei,vt vel plus,vel minus loquar. Obnbsp;fecro vthic maneatisetiam hac node,8clcirenbsp;queam quidmihi rurfum refpondeat Dominus. Venit ergo Deus ad Balaam node,8c aitnbsp;ei,Si vocare te venerint homines ifti,furge, 8c

Numeri. Balaam.

vade cum eistita duntaxat,vt quod tibi prxee pero,facias. Surrexit Balaam mane, 8c ftratanbsp;afina fua profedus eft cum eis. Etiratus eftnbsp;Deus.Stetitque angelus Domini in via contra Balaam,qui infidebat afinx, 8c duos pue-ros habebat lecum . II Cernens afina angelum Enbsp;*ftantem in via euaginato gladio, auertitlenbsp;de itinere,8c ibat per agrum.Qiyam cum ver-beratet Balaam, 8c vellet ad lemitam reduce-re,ftctirangelus in anguftijs duarum macerianbsp;rum,quibus vincx cingebantur. Quern vid�snbsp;afina,iunxit fe parieti, 8c attriuit ledentis pe-dem.At illeiterum verberabat earn: 8c nihilonbsp;minus angelus ad locum anguftum tranfi�s,nbsp;vbi nec ad dexteram ncc ad finiftram potcratnbsp;deuiari,obuius ftetit. Cumque vidilTet afinanbsp;ftantem angelum,c�ncidit flib pedibus fed�-tis.Qui iratus, vehementius cxdebat fufte latera eins. Apcruitq; Dominus os afinx,8clo-cuta eft, Qnid feci tibi ? cur percutis me eccenbsp;i� tertio? Rel^odit Balaam,Quia comeruifti Fnbsp;8cillufifti mihi: vtinam haberem gladium vtnbsp;te pcrcutere.Dixit afina,N�nne animal tuumnbsp;fum , cui lemper ledere conl�uifti vlque innbsp;prxlentem diem.� die quid flmile vnquam l�-ccrim tibi.At illeait,Nunquam.Protinus apenbsp;ruit Dominus,oculos Balaam,8cviditangel�nbsp;ftantem in via euaginato gladio, adorauitq;nbsp;eum promis in terram.Cui angelus, Cur,in-quit,tertio verberas afinamtuam .� Ego veninbsp;vtaduerlarertibi,quia peruerla cft via tua,minbsp;hiq; contraria;8c nifi afina declinaflet de via,nbsp;dans locum refiftenti,te occidilTem, 8c ilia vinbsp;ueret.Dixit Balaam, Peccaui, neftiens quodnbsp;tu ftares contra me:8c nunc fl dilplicct tibi vtnbsp;vlt;�dam,reuertar.Ait angelus, Vade cum iftis,nbsp;8c caue ne aliudquamprxcepero tibi loqua-ris. luit igitur cum principibus. Quod cum qnbsp;audiflet Balac, egreflus eft in occutfiim eiusnbsp;in oppido Moabitarum, quod fltum eft in exnbsp;tremis finibusArno,Dixitq; ad Balaam,Mifinbsp;nuntios vtquot;vocarent�te,curnon ftatim veni- *voe4K.r.nbsp;ftiad me ?an quiamercedem adu�tui tuo rednbsp;derenequeo? Cui illerelpondit,Ecceadfiim:nbsp;nunquid loqui potero aliud, nifi quod Deusnbsp;pofueritin oremeo.�Perrexerunt ergo flmul,nbsp;8c venerunt in vrbem quxin extremis regninbsp;eius finibus erat.Cumqjoccidiflet Balac bo-ues,8c oues,mifltad Balaam, 8c principes quinbsp;cum eo erant,munera.Mane autem fa�o du-xit eum ad excella Baal, 8c intuitus eft extrema m partem populi.

5. �Balaam loio maledi^ionis bensdi�ttfM^^ iterumpopulo Ifra�l, multa de Ulo yatie�M-tus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c A p. X X 11 I.

Ixitque Balaam ad Balac,Aedifica mi A hi hic Icptem aras, 8c para t�tidem vinbsp;tulos , ei�ldcmque numcri arietes.

Cumque


-ocr page 169-

Deus imperaret,hocfacercm ? Et ait Balacad eum.Veni, Scducamtc ad alium locum: fi fornbsp;t�.plac�atDeovtinde malcdicas eis. Cum-queduxifieteum fuperverticem montis Plionbsp;gor,qui rclpicit Iblitudinen�jdixit ei Balaam^nbsp;Aedifica mihi hic feptem aras^ Scparatoti-dcm vituloSjCiiifdeniq de iiunieri arietes. *Fe-cit Balac vt Balaam dixerat: imp�fuitquc vi-tulos amp; arietes per fingulasaras.

S. 'Balaam tertio benediiit amp;proQgt;era yatt�n� tur de JfraeldeChriflo, item de ^malechinbsp;lts Cimsis amp; l^omanis.

GAP. XXI ii u

CVnlq u� vidiflet Balaam quod pl^iceret A Domino vtbenediceret llraeli^ ncq�anbsp;quamabijt vtantc perrexcratjVtaugunbsp;fium qu�rerct : led dirigens contra del�rturrinbsp;vultum fiium^ St eleu�s oculos vidir Ilrael innbsp;tentorijs comm�r�nternper tribus fuas; Stir-ru�tc in l�lpiritu Deiafliimpta parabola aitjnbsp;Dixit Balaa filius Beor^dixit homo cuius ob-thuratus eft oculus j dixit audito fermonumnbsp;Dei, qui vifioncm Omnipotentis intuitus

CampeftriaMoab. ' Numeri. Balaam.

Cumquc fcciffet iuxta i�rm�ncm Balaam, lofumlanguinem bibat. DixitqueBalacad irapoluerunt firaul vitulum St arietem ftiper Balaam, Nec maledicas ei, nee bcnedicas. Ecnbsp;aram. DixitqueBalaam ad Balac, Stapaulif- illealt,Nonnedixi tibi quod quicquid mihinbsp;periuxtaholocauftumtuumdoneevadam,linbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

�ftirtcoccurrat rnAhi DominuSjSt quodcunq;

iinpcrauerit,loquar tibi.

Cumqile abijflet vclociter, �ccurfit illi Deus. Loeutuf^deadeumBalaam, Septem,nbsp;inquit,aras crexi,St impofiii vitulum Sc arietem d�lupcr.Dominus autem poftiit verbumnbsp;in orc eius. Sc ait, Reuertcre ad Balac, Sc h�cnbsp;loqu�ris.Rcuerfusinuenit ftantem Balaciu-xta holocauftum fuuill, Scomnes principesnbsp;Moabitarum: afTumptac^ue parabola fua, di-

B xitjDeJlramadduxit me Balacrex Moabita-rum;deraonubusorientis.Veni,inquit,8cma ledic Iacob:propera Sc deteftare Ilfael. Qdo-modo maledicam, cui nonmaledixit Deus?nbsp;Quarationedctefter,que Dominus non de-teftatur.'De fummis filicibiis videbo eum, Scnbsp;de collibus confyderabo illurn. Populus folusnbsp;Jiabitabit, Sc inter Gentes non reputabitur.nbsp;Quis dinumerare po�it puluerem lacob, Scnbsp;noftenumer� ftirpis Iftael ? Moriatur animanbsp;mca morteiuftorum. Sc fiant noui�ima meanbsp;hor� fimilia.Dixitq; Balacad Balaam, Q^idnbsp;eft hocquod agis ? Vt malediceres inimicisnbsp;meis, vocaui te:Sc tu econtrario benedicis e- cft,qui cadit Sc ficaperi�nttir oculi eius,Quanbsp;is. Cui illerelpondit, Num aliud pofliim lo- pulchra tabernacula tua lacob,Sc tentoria tuanbsp;qui nifiquodiuflerit Dominus ? Dixit ergo Ift�el/vt vallesnemoro{�,vt horti iuxtaHu- .nbsp;Balac, Veni mecumin alterumlocum vnde uios irriguij vt tabernacula qu�fixitDomi-partera Iftael videas,8c totum videren� po� nus, quafi cedri propeaquas.Fluctaqua de fi-*egt;.7. fis,*inde maledicito ei. Cumq; duxifleteiim tula eins. Sc ieraertillius erit inquot;aquas�multaslt; quot;gentei.i,nbsp;in locum fublimem , fuperverticem montis Tolletur propter Agagj rex eius, Scauferetur:

C Phalga,xdificauit Balaam leptcm aras,Sc im-pofitis fupr� vitulis atq; arietibus,dixit ad Ba lac, Sta hiciuxta holocauft� tuum, donee e-go obuiuspcrgam.CuicumDominus occurnbsp;nfl'et,pofuifletq' verbum in ore �ius,ait, Re-uertereadBalac,5ch�cloqu�ris ei .Reuerfusnbsp;inuenite� ftantem iuxta holocauftum ftium.nbsp;Sc principes Moabit�rum cum eo.Adquc Banbsp;lac,Qtnd,inquit,locutus eft Dominus? At ilnbsp;le alTumpta parabola fua,ait, Sta Balac Sc anbsp;lculta,audi fili Sephor,N� eft Deus quafi.

regnum illius.Deus eduxitillum de Aegypto, llcuiusfortitudofimilis eftrhinocerotis. De- Sup.ij.i�*nbsp;uorabunt Gentes hoftes illius, ofiaq;corumnbsp;confringent,5c perforabunt lagittis.Accubasnbsp;dormiuit vt olco,8c quali le�na, quam lufci-tare nullus audebit. Qm benedixerit tibi eritnbsp;Sciple benedi�lus: qui maledixerit*,in male- *�K}.nbsp;difftione reputabitur . Itiratusq; Balaccoritranbsp;Balaam,G�plofismanibusait,Admaledieen-le aftumpta parabola fua,ait, Sta Balac Sc au- dum inimicis meis vocaui tc,quibusccontra-�nbsp;lculta,audi fili Sephor,N� eft Deus quafi ho rio tertio benedixifti: rcuertereadlocfi tuum,nbsp;mo vtmentiatur,nec vtfilius hominis vtmu Dccreueramquidem magnificc honorare tCjnbsp;tetur.Dixit ergOj8c;ionfaciet?locutus eft. Sc led Dominus priuauit te honore dilpofit�.nbsp;nonimplebitcAdb�nedicend� addiuftus Him, Relpondit Balaam adBalac, Nonnenuntijsnbsp;benedidionem prohibcrenon valeo.Non eft tuis,quos mififtiad me,dixi, JlSi dederitmihi Sup.t*.�!�nbsp;id�lum in Iacob,ncc videtur limulachrumin Balac plenam domum fuam argent! Sc auri,nbsp;Ilfael.Dominus Deus eius C� eo eft,8c clan- nonpotero pr�terire l�rfflon� Domini Deinbsp;, -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gorvidoriae Regis in illo. Deus eduxitillum mei,vtvel boni quid, velmaliprofcra ex cor-

de Aeg^'pto,ilcuius fortitudo fimilis eft rhino de meo : led quicquid Dominus dixerit, hoc ccrSt�.Non eft augilri� in lacob,nec diuina- loquar? Veruntamcn pergens ad populumnbsp;tio in Ilfael. Ternporibus fuis dicctur lacob meu,dabo *conlilium quidpOpulus tuuspo-*'�^�-'^*nbsp;amp; Ifraeliquid opcratus fit Deus.Eccepopu- pulo huic Etciat extrerno tempore. Sumptai-lus vt le�naconliuget, Sc quafi leo erigetur; gitur parabola, rurfum ait, Dixit Balaa filiusnbsp;no accubabit donee deuoretpr�dam Sc occi- Beor, dixit homo cuiuspbturatus eft oculus,nbsp;dixi�


-ocr page 170-

Campeftria Moab, dixit auditor lermonum Dei, qui nouit do-drinam Alti�imi, Sevifiones Omnipotentisnbsp;videt^qui cadens aperto's habet oculos, Vide-bo eiijftdnon mododntuebor illum^f�d nonnbsp;Mitt. 1.1. prope.llOrietur ftella ex lacob, Sc confurgetnbsp;D virgadelftael-.Sc percutietduces Moab_,vaftanbsp;bitq; omnes filios Seth. Ec erit Idum�a po�nbsp;f�fsio eius:hxreditas Seit cedet inimicis fuis;nbsp;I�ael ver� fortiterageuDe lacob erit qui donbsp;minetur,8c perdat reliquias ciuitatis . Cumq;nbsp;Vidiflet AmaleCjaflum�sparabolamjaitj Prinnbsp;cipium gentium Amalec, cuius extrema per-dentur. Viditq�oque Cin�um : Sc alTumptanbsp;parabola,ait,Robuftum quidem eft habitacu-lum tuum:lcd fi in petra pofueris nidum tuu,nbsp;Sc fueris eledus de ftirpeCin, quandiu pote-ris permanere ? Aflur enim capiet te. Aflum-ptaque parabola iterum locutus eft,Heu quisnbsp;vidurus eft quando ifta faciet Deus ? Veni�tnbsp;in trieribus de Italia,fuperabunt AfiyTios,va-ftabuntqueHcbr�os, Sc ad extremum ctiamnbsp;ipfi peribunt. Surrexitq ue Balaam, reuer-fus eft in locum fiium: Balac quoque via lt;|uanbsp;veherat redijt.

J. Ohfornkationem I�aelcum^adianitisiu-bet Tgt;eus ^rinnfesfit�endi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;Phinees dat

perpetuum faceraotium eo ^uoa diuirto ^mbri amp; Co^bipugione confodiffet.

CAP. XXV.

quot;W J Orabatiir autem co tempore Ilracl in -| Y/| Setiin,8cfornicatuscftpopulus cumnbsp;� -^filiabus Moab, qua: vocauerunt eosnbsp;ad lacrificia lua. At illicomcdcrunt Sc adora-ueruntdeos earfi, Initiatulq; cftlftaelBeel-Phegor, Sciratus Dominus ait ad Moyl�n,nbsp;�ofue.ii.d llTollecundos principes populi, Scfulpendenbsp;D�ut.4.a. contra Iblem in patibulis:vt auertatur fu-B ror meus ab I�acl. Dixitq ; Moyfes ad Indicesnbsp;IfraefOccid�t Vnulquifqj proximos fuos,quinbsp;initiati lunt Becl-Phegor.Et ccce vnus de fi- rimis,quando combu�it ignis duc�tos quin-lijs I�ael intrauit cora fratribus fuis ad �or-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

turn Madianitidcm vidente Moy�, Zc omni f�rba filiorum I�ael, qui flebant ante fores

quot;'c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;llQupd CU vidilfet Phinees filius

i.c�.io.b Elc�zarifilij Aaron�cerdotis,�trrexit deme-dio multitudinis, Sc arrepto pugione ingre�

C �is eft poft virum I�aclitem in lupanar, Sc perfodit ambos fimul, virum �ilicct Sc mulie-rem inlocis genitalibus. Ceflauitqueplaga �nbsp;filijs I�ael,Scoccifi fiintvigintiquatuor millia hominum.Dixitq; Dominus ad Moy�n,nbsp;phinees filius Elcazari filij Aaron �cerdotisnbsp;auertit iram me� � filijs I�ael : ^uia zelo meonbsp;commotus eft contra eos, vt no ip�dclcremnbsp;filios I�ael in zelo meo . Idcirco loquere ad ditarum : Ariel, ab hoc familia Arielitarum.nbsp;IIEccec�o eipacem f�deris mei, Sc erit ift� funt famili� Gad, quarum omnis numc-

�) tarnipfi qiianl�mini cius padum facerdotij rus fuit quadraginta milliaquingcntoru.llFi- ^*d*�*� fempitcrnura:q[uia *zclatus eft pro Deo fuo, lij Iuda,Her Sc 0nan,_qui ambo mortui funtnbsp;iftTerra-

Numeri. Balaam.

Sc expi�uit Icclus filiorum Ilracl. Erat aut'em nomen viri Ilraelit� qui occifus eft cum Ma-dianitidCjZambri filius Salujdux de cognationbsp;ne Sc tribu Simconis. Porro mulicr Madiani-tis_,qux pariter interfefta eft^vocabaturCoz-bi filia Surprincipis nobili�imi Madianita-rum.Locutufq; eft; Dominus ad Moyf�n, di-ccns^llHoftcs vos f�ntiant Madianit�^Sc per- Inf�- P-�*nbsp;cutite cos :quia Sc ipfi hoftiliter egerunt contra vos,quot;8c decep�rc�infidijs per idolum Pho- ''ytittift'nbsp;gor Sc Cozbi filiam ducis Madian ibroremnbsp;fuam^qua: pcrcufla eft in die plagx pro facri-legioPhogor.

J. 7lt;[umer^ntur Ifra�liu ^er�ngulas tribus, ^ui bello apti�unt terr am promi�ionis ingref-furi.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c A p. X X V I.

POftquam noxioru �nguis effufus eftj A dixit Dominus adMoyf�n ScEleazar�nbsp;filium Aaron f�cerdot�^ Numerate om-nem �immam filiornm I�-ael � vi�inti annisnbsp;Sc ftipr�^per domos Sc cognationes f�aSjCun-dos qui poftiint ad bella procederc . Locutinbsp;funt itaqj Moyfes Sc Eleazar �cerdoSjin cam-peftribus Moab fuper lordanem contra Icri-cho ad eos qui erant � viginti annis Sc �ipra,nbsp;ficut D ominus imperauerat, quorum ifte eftnbsp;numcrusJIRuben primogenitus I�acl. huiusnbsp;filiuSjHcnochj� quo familia Hcnochitarum: ,,part.jgt;nbsp;Sc Phalluj � quo familia Phalluitaru : Sc He�nbsp;ron^� quo familiaHeftonitarum:Sc Charmi,nbsp;� quo familia Cbarmitarum. h� funt familia:nbsp;de ftirpe Ruben : quarum numerus inuentusnbsp;eft quadragintatria millia Sc ftptingenti tri-ginta.Filius PhalkbEliab.huius filij Namuelnbsp;Sc Dathan Sc Ab�ron. ifti funt Dathan Sc A-biron principes populi qui llfiirrcxerut cotra Sup,itf.�-8nbsp;Moyftn Sc Aaron in feditionc Core^quandonbsp;aduerfus Dominti rcbellaucrunt: ScapcricnsBnbsp;terra os fu� deuorauit Core morientibus plu

quaginta viros.Et fadum eft grande miracu-lumjVt Core pcreunte^filij illius non periret. Filij Simeon per cognationes fuas ; Namuel,nbsp;ab hoc familia Namuelitarum : Sc lamin , abnbsp;hoc familia laminitarum : lachin, ab hoc familia Iachinitarum:Zar�jab hoc familia Za-reitarum:Sauljab hoc familia Saulitarum.hxnbsp;fiint famili� de ftirpe Simeon, quaru omnisnbsp;numerus fuit vigintiduo millia ducentorum.nbsp;Filij Gad per cognationes fuas : Sephon, abnbsp;hoc familia Sephonitar�: Aggi^ab hoc familia Aggitarum;Suni,ab hoc familia Sunitaru;nbsp;Ozni,ab hoc familia Oznitartim;Her*ib hocnbsp;familia Heritarum;Arodjab hoc familia Aro-

-ocr page 171-

Numeri,

lia le�TuitarunltBriej� quo familia Brieirarn. Filij BriezHeber^� quo familia Ileberitarum:nbsp;Sz Melchi-el; � quo familia MelcEielitarum.nbsp;Nomen autem f�li� Af�rjfuit Sara, h� cognanbsp;ciones filiorum A{�rjamp; numerus eorum quinnbsp;quagintatria millia quadringentorum. Filij pnbsp;Nephthali per cognationes fuas:Iefiel_, � quonbsp;familia Iefielitarum:Gunij � quo familia Gu

quorum numerus quadragintaquinquc millia qiiadringetorum. Ifta eft fiimma nliorum Ifrael qui rccciiti funtj fexcenta milliajSc milnbsp;le f�ptingenti triginta.Locutufq; eft Dominus ad Moyf�n^dicenSj Iftis diuidetur Terranbsp;iuxtanumerum vocabulor�in poflefsioncsnbsp;fiias.Pluribus maiorem partem dabisj amp; pau-cioribus minorem^fingulis f�cutnuncrecen-fiti funt tradetur poffe�io; ita duntaxat Ytnbsp;fbrs Terra tribubusdiuidat amp;familijs.Quic-quid forte contigerit,hoc vcl plures accipiatjnbsp;vel pauciores. llHic quoq; eft nilmerus ftlio- Exod.ff.a*nbsp;rum Leui per familias fuas;Gerf�n,a quo familia Gcrfonitanr.Caathj� quo familia Caa-thitarum; Merarij � quo familia Meraritaru. Gnbsp;hcE funt famili� Leui.FamiliaLobni,, familianbsp;Hebronijfamilia Moholi^ familia Mufi ^faminbsp;:pher pater Sal- lia Core.At vero Caath genuit AmramJIquinbsp;,fed tantfi filias, habuit vxoremlochabed filiam Lcui.quznanbsp;ta eft ei in Aegypto. hxcgenuit Amram vironbsp;fuo filioSjAaron amp; Moy/cn^ amp; Mariam Coronbsp;rem eorum. De Aaron orti funt Nadab amp; A-biu amp; Eleazar amp; Ithamar : llquorfi Nadab amp; Supr�.j.aunbsp;Abiu mortui Hint, cum obtuliffent ignem a-lienum coram Domino .Fueruntqueomnes *'nbsp;qui numerati funt, viginti tria millia generisnbsp;mafeulini abvno menfe amp;fupra;''qui�n� funtnbsp;recefttiinter filiosIfrael,neceis cumc�terisnbsp;nationes filiorum Ephraim : quarum nume- data poflefiio eft . Hie eft numerus filiorum

1

P funt filij lofephper familias fuas. Filij Beniamin in cognationibus fins;Bela � quo fami liaBelaitarumrAsbelj� quo familia Asbclita-rum:Achiram_,a quo familia Achiramitarum;nbsp;Supham, � quo familia Suphamitarum ; Hu-pham,^ quo familia Huphamitarum.Filij Benbsp;la,Hered amp; Noeman.De Hered,familia Herenbsp;ditaru m :de Noeman,familia Nocmani taruminbsp;hi flint filij Ben-iamin per cognationes flias,nbsp;quorum numerus fuit quadragintaquinquenbsp;millia f�xc�ti.Filij Dan per cognationes flias:nbsp;Suhamji quo familia Suhamitarum. h�funtnbsp;cognationes Dan per familias fuas. omnesnbsp;fuere Suhamitae,quorum numerus eratf�xa-gi ntaquatuor millia q uadringentorum.

Filij Azer per cognationes fuasJemna, �


Campeftria Moab, in Terra-Chanaan.Fueruntq ue filij luda pernbsp;cognationes fuas:Sela, � quo familia Selaita-C rum:Phares,a quo familia Pharefitarum;Za-re,� quo familia Zareitarum.Porro filij Phares, Hefion, � quo familia Hefronitarum ; amp;nbsp;Hamul,a quo familia Hamulitarum,ift� flintnbsp;f�mili� Iuda,quar� omnis numerus fuitf�p-tuagintaf�x millia quingentorum.

55

Filij Iflachar per cognationes f�as : Tho- nitarum:Ief�r,� quo familia lef�ritarum; Sella, � quo fiimilia Tholaitarum:Phua,� quo fa lcm,� quo familia Scllemitarum.hx funt cog milia Phuaitarum:Iafub,� quo familia lafubi nationes filior� Nephthali per familias fuas;nbsp;tarum:Semran, � quo familia Semranitarum.nbsp;h� fiint cognationes Ifl�char,quarum numenbsp;rus fuit f�xaginta quatuor millia trecentor�.nbsp;Filij Zabulon per cognationes fuas: Sared, �nbsp;quo familia Sareditarum; Elonj� quo familianbsp;Elonitarum:IaleI, � quofamilia lalelitarum.nbsp;h� funt cognationes Zab�lon, quarum numerus fuit f�xaginta millia quingentorum.nbsp;Filij lof�ph per cognationes fuas, ManafTc 5cnbsp;Ephraim . De Manafle omis cft Machir, �nbsp;quo familia Machiritar�.Machir genuit Ga-laad,� quo familia Galaaditarum.Galaad habuit filios;Iezer,� quo familia Iezeritarum:6cnbsp;Helec,� quo familia Helecitarum:8c Afriel, �nbsp;quo familia Afrielitarum ; amp; Sechem, � quonbsp;familia Sechemitariim;6c Sem�da,� quo faminbsp;lia Semidaitarum : amp; llHepher, � quo familianbsp;Hepheritarum.Fuit autem Henbsp;phaad,qui filios non habebat,fed tantfi filias, habuit vxorem lochabed filiam Lcuijquz nanbsp;quarum ifta flint nomina, Maala, �c Noa, 8cnbsp;Hegla,8c Melcha, 8c Therf�.h� funt famili�nbsp;Manaf�e, 8cnumerus carum quinquaginta-duo millia f�ptingentorum.Filij ante Ephraim per cognationes f�as fuerunt hi : Suthala,nbsp;quo familia Suthalaitarum:Becher,� quo fanbsp;milia Becheritarum: Thehen, � quo familianbsp;Thehenitarum.Porro filius Suth^a fuitHe-raUj� quo familia Heranit�rum.h� funt cog-

rus fuit triginta duo millia quingentor�. Ifti Ifracl,qui deferipti funt � Moyf� 8c Eleazaro .. f�cerdote,in campeftribus Moab f�pra lordanbsp;nem contra lericho : Hinter quos nullus fuit i.Co.io.t.nbsp;cor� qui ante numerati flint � Moyf� 8c Aaron in def�rto Sinai.IlPrxdixeratcnimDomi Sup.14.4nbsp;nus qu�d omnes morerentur in folitudine.nbsp;Nullufqjremanfitex eis, nifi Calebfilius l�-phone,8c lof�e filius Nun.

5. Filits �S�lphaadpatri fuccedunt in huereditate: dicitjne �Dominus ^Aoyfen moriturum 'viinbsp;tx monte terram promi�ionis con�exerit.nbsp;CAP. X X V11.

ACcefl�runtautemllfili� Salphaad, fi-A lij Hepher,filij Galaad,filij Machir,fi Suo.id.d.nbsp;�lij Manaf��,qui fuitfilius Iol�ph:quanbsp;rum funt nomina, Maala 8c Noa 8c Hcgla 8c

,, I a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Melcha 8c Therfa.Steteruntque coram Moy

quofamilialemnaitarumJcfTui,� quo fami- fc�cEleazaro facerdot�, amp; cundis princi-pibuft

-ocr page 172-

Campeftria Moab. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Numeri.

pibuspopuli ad oftium tabemaculi fcederls,i nos anniculos immaculatos duos quotidic in atque dixer�tyPaternoftermortuus eft inde-Su.tiS.a.e. l�rto, necfuitinleditione qu�llconcitataeftnbsp;contra Dominum fiib Core, led in peccatonbsp;fuo mortuus eft:hicnon habuit mares filios.

Cur tollitur nomen illius de familia fua,quia non habet filium ? Date nobis polle�ipnemnbsp;g inter cognatos patris noftri. Retulitq; Moyles caulam earum ad indicium Domini. Quinbsp;dixit ad eumjiuftarn rem poftulant fili� Sal-phaad: da eis polfe�ionem inter cognatos pa omnem ijtum lacrificij matutini, 8c libamennbsp;trisfui,8cei in h�reditat�fuccedant.Adfilios. torum eiuSjoblationcmluaui�imi odoris Donbsp;aute Ilraelloqueris h�c,Homo cum mortuus mino.HDieautem Sabbathi offeretis duos agnbsp;fuerit ablque filio,ad filiameius tranfibit h�- nos anniculos immaculatos, 8c duas d�cimasnbsp;reditas.fi filiam non habuerir,habebit fucceff fimila: oleo colperl� in lacrificio, 8c liba quatnbsp;lores fratres fuos. quod fi 8c fratres non fue- rite funduntur per fingula Sabbatha in holo-rint,dabitis hxreditatem fratribus patris eius. cauftum lempiternum.In calendis autem,idnbsp;fin autem neepatruos habuerit,dabitur hxre eft in menfiii exordijsjofferetis holocauftumnbsp;ditashis qui ei proximi Hint. eritq; hoefilijs Domino, vitulosdearmento duos , arietemnbsp;Ifrael l�n�tum lege perp�tua, ficut pr�ccpit vnum, agnos anniculos lepte immaculatos,nbsp;C Dominus Moyfi.DixitquoqueDominusad 8c tres d�cimas fimil� oleo conlperl� in lacrinbsp;M�yl�n,Alcende in montem iftum Abarim,nbsp;8c cotemplare inde terram quam datums filmnbsp;filijs IfiaeLcumque videris earn, ibis 8c tu adnbsp;populum tuutn, ficut iuit frater ti^us Aaron,nbsp;Deu.jt.g. quiailoffendiftis meindelerto Sinincontra-Sup.io.b. dilt;aione multitudinis, nec landificare me vonbsp;luiftis cora ea fiiper aquas.h� funt aqu� con-tradiAionis in Cades delerti Sin. Cui relponnbsp;dit Moyles, ProuideatDominusDeus fpiri-tuum omnis carnis, hominem qui fit fupernbsp;multitudinem hanc: 8c pofsitexire 8c intrarenbsp;ante eos,8c educere eos vel introducere,ne fit

P populus Domini ficut ones ablque paftore. �'Mojiyf�.s. l^i�^i�:q)^o�i�ausad''eum�,IITolleIof�cfili�nbsp;Deut. j.d. Nun virum in quo eft Spiritusamp;Dei�, 8c po-ne manum tua fuper eum . Qui ftabit coramnbsp;Eleazaro ficerdote 8c omni multitudine, 8cnbsp;dabis ci prxeepta cundis videntibus , 8c partem glori� tux,vt audiat eum omnis Synagonbsp;ga filiorum Ifiael.Pro hoc liquid agendum e-nt,Eleazar facerdos confulet Dominym. Adnbsp;e verbum eius egredietur 8c ingredietur iple,8cnbsp;omnes filij Ifiael cti eo, 8c c�tera multitudo.nbsp;Fecit Moyles vt prasceperat Dominus.Cum-que tuliflet Iofue,ftatuiteum co ram Eleaza-ro facerdote 8c omni frequentia populi. Etnbsp;impofitis capiti eius manibus cunda replica-uit qux mandauerat Dominus.

5. Sacri�na quotidiana. amp; diet�ptimt ai calendar um, (ir de duabui�olennitatibu^ rum Hebdomadarum.

___ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. XXVIII.nbsp;T'^Ixit quoque Dominus ad Moylen,nbsp;I 1 Praecipe filijs Ifrael, 8c dices ad eos,nbsp;Oblationem meam 8c panes,8c ineennbsp;fum odoris fuaui�imi offerte per t�pora lua.nbsp;H�c funt lacrificia quae offerre debetis. Ag-

/

holocauftum l�mpiterrium : vnutn offeree is mane^Sc alterum ad velperum; decimam par- �nbsp;tern ephi f�mil�^qu� confperl� fit oleo purifi-fimOjSe habeat quartam partem hin.holocaunbsp;ftum iuge eft quod obtuiiftisin monte Sinainbsp;in odorem fuauifiimumincenfi Domini. amp;nbsp;libabitis vini quartam partem bin per agnosnbsp;fingulos in fanduario Domini.Alterumqucnbsp;agnum fimiliter offeretis ad vefperam iuxta

Matt. 11.*

ficio per fingulos vitulos:amp; duas d�cimas fi-mil� oleo conlperfie per fingulos arietes : 8c decimam decimx fimil� ex oleo*in lacrificio * ��i?*�'/'''nbsp;per agnos fingulos. holocauftum fuauifiirainbsp;odoris atque incenfi eft Domino. Libamen-taautemvini qu�per fingulas fundeda funtnbsp;vidimas,ifta erunt. Media pars hinperfingunbsp;los vitulos, tertia per arietem j quarta perag-num.hoc crit holocauftii per omnes menles,nbsp;qui fibi anno ver tente fuccedut.Hircus quo- Qnbsp;queofferetur Domino pro peccatis in holocauftum fempiternum cum libamentis fuis.nbsp;IIMcnl�autem primo^quartadecimadiemen- zuo. '*�*nbsp;fis, Phafe Domini erit, amp; quintadecima die Leui-M-lolennitas : feptem diebus velcentur azymis.nbsp;Quarum dies prima venerabilis amp; fanfta erit:nbsp;omne opus feruilenon facictis in ea. Offere-tifqueincenfiim holocauftum Domino vitunbsp;los de armento duos j arietem vnum, agnosnbsp;anniculos immaculatos ftptem : 8c lacrificianbsp;fingulorumexfimila qu� confperlafit oleo,nbsp;tres d�cimas per fingulos vitulos, 8c duas d�cimas per arietem, 8c decimam decim� per agnbsp;nos fingulos,id eft per feptem agnos. Et hir-cum pro peccato vnum, vt cxpietur pro vo-bis pr�ter holocauftum matutin� quodl�mnbsp;per offeretis. Ita facietis per fingulos dies (c- pnbsp;ptem dierum in fomitem ignis, 8c in odoremnbsp;fuauifiimum Domino,qui furget de holocaunbsp;fto 8c delibationibus fingulorum.Dies quo-que ftptimus celeberrimus 8c fandus erit vonbsp;bis.omne opus leruile no facictis in etgt;. Diesnbsp;ctiampriraitiuorumquando offeretis nouasnbsp;fruges Domino,expletis hebdomadibus, ve-ncrabilis 8c fanefta erit: omne opus ftruile nonbsp;facietisinea. Offeretifq; holocauftum in o-dorem fiiaui�imu Domino, vitulos armento duos.

-ocr page 173-

los immaculatos quatuordecimJacrificiaquc �clibamina J�nguloriim pervitul�s amp; ancres

amp; agnos rite celcBrabitis; Schircum pro pec-cato.abfqj holocaufto fempiternOjfacrifieio-q uc eius �c libamine.Die o�lauo q ui eft eelc-berrihiuSjOmnc opus f�ruilenon facietisjof-ferentes holocauft� in od�r�m fuaui�imuin Dominojvitulum Ynum^arietem vnuin, agnos anniculos immaculatos i�ptem;(�crif�cianbsp;que amp;libaminafinguloruin pervitul�s amp;a-rietes amp; agnos rite cclebrabiris: amp;. hircum pronbsp;pcccato,abiqueliolocaufto f�mpiterno, lacrinbsp;ficioque eius amp; libatnine. H�c ofFeretis Domino in fblcnnitatibus veftris.pr�tervota amp;nbsp;oblationes ip�ntaneas in bolocaufto^in (acrinbsp;ficio,inlibannne,amp; inhoftijs pacificis.

J. �DeyotoachiramentQ �\nroruin, t� qua'ttd9 puellarum amp; yxorum 'iotafeu iuramenta r�.nbsp;ta funtyel irrita.

Qkv. XXX.

NArrauitque Moy/�s filijs �frae� omnia A qu� ei Dominus imperarat, �c locu-tus eft ad principes tribuiitri filiorum

Numeri. Madi�i�. 56 nos anniculos immaculatos quatuordecim:nbsp;iacrificiaq�e amp;libaminaftngulorumpervitul�s 8c arietes 8c agnos rite celebrabitis, 8cnbsp;bircum pr� peccato. ablque holocaufto iem-piternOjlacriftcioqj 8clibamine eius.Die tertio oft�retis vitulos vndecim^arietes duos^agnbsp;nos anniculos immaculatos quatuordecim;nbsp;lacrif�ciaque �clibaminafingulorumpervitul�s 8c arietes 8c agnos rite celebrabitis : 8cnbsp;hircum pro peccato. abfque holocaufto f�m-ti�nis^amp;tabernaculorum^uxo^odiebusya piterno jlacrificioque 8c libamineeius. Dienbsp;quarto off�retis vitulos dec�^arietes duos^ agnos anniculos immaculatos qUatuordecim;lanbsp;crificiaque 8clibamina fingulorum pervftu-l�s 8c arietes 8cagnos ritecelebrabitis: 8chircum pro peccato.ablqueh�locauftol�mpitcrnbsp;no_,f�crificioquc eius 8c hbamine, Die quinto oft�retis vitulos noue^ arietes duos^ agnosnbsp;anniculos immaculatos quatuordecimdacri-f�ciaqHe8c libamina fingulorum per vitulosnbsp;8carietes ScagnosritecelebrabitiS; 8chircumnbsp;pro peccato. abfque holocaufto Icmpiterno,nbsp;facrificioqueeius �clibamine. Diefexto oftenbsp;retis vitulos o�io^arietes duos^agnos annicu-

Camp eftria Moab.

to duos^arictem vn�,8c agnos anniculos im-inaculatos fsptem : atquein facrificijs eorum f�mil� oleo confperfie tres d�cimas per fingunbsp;los vitul�s^per arietes duaSj per agnos d�cimanbsp;decim�, qui fimul funt agni f�ptem . hircumnbsp;quoque*qui madaturpro expiati�nc: pr�ternbsp;holocauftum f�mpiternumamp;liba eius. Immaculata ofFeretis omnia c� libationibus fuis.

S, 5olennitates mmfts feptimi amp; quid in eis offerendum fit: nemfefolennitas tubarum,exffia-

j rias habet oblatiottes.

CAP. XXIX.

MEnfis etiam f�ptimi prima dies vehe-rabihs 8cf�n�:aeritvobis.omneopus f�ruile non facietis in ea, quia diesnbsp;clangoris eft 8c tubarum.OfFeretisquc holocauftum in odorem fuauifsimum Domino^nbsp;vitulum dearraento vnumjarietem vnum^�cnbsp;agnos anniculos immaculatos feptem : 8c innbsp;lacrificijs eorum f�mil� oleo confperfx tresnbsp;d�cimas per fiagulos vitulos, duas d�cimasnbsp;per arietenij vnam decimam per agnum, quinbsp;fimul funt agni f�ptem: 8c hircum pro pecca-to^qui ofFcrturin expiationem populi ; pr�- los immaculatos quatuordecim.-ficrificiaquenbsp;ter holocauftum calcndarum cura ficrihcijs 8clibamina fingulorum per vitulos 8c arietesnbsp;fuis, 8c holocauftum fempiternum cum hba- 8c agnos ritecelebrabitis: 8c hircum pro pec-tionibus fbliris. Eifiiem ceremonijs ofFeretis cato. abfque holocaufto fempiterno^f�crifi-inodoremfuaui�imum incenfumDomino, cioq;eius �clibamine . Dief�ptimo ofFeretisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;llDecima quoqj dies menfis huius f�ptimi e- vitulos f�ptemjfic arietes duoSj agnos annicu

l(^�j'^�8'ritvobisfan(ftaatquevenerabilisj8caffligetis animas veftras: omne opus f�ruile n� fiicietis

5 inea.Oft�retisque-holocauftum Domino in odorem fuaui�imum^ vitulum dearmento v-num^arictem vnumgt;agnos anniculos imma-culatos f�ptem ; amp; in facrificijs eorum fimil�nbsp;oleo confperfar tres d�cimas per fingulos vitunbsp;losjduas d�cimas per arietem^d�cima d�cima:nbsp;per agnos fingulos quifunt fimul agni fe-ptem;8c hircum pro peccato.abfq; his quae ofnbsp;ferri pro deli�lo folet in expiatione : 8c holocauftum f�mpiternumj 8c facrificio 8cjibaminbsp;nibus eorum.Qmnta decimaver� die menfisnbsp;feptimij qux vobisf�n�faerit atqj venerabi-lisjomne opus f�ruile no facietis in ea^f�d celenbsp;brabitis fbl�nitatem Domino f�ptem diebus.nbsp;ofFeretifque holocauftum in odorem fuaui�inbsp;mum Domino, vitulos dearmento tfedecim.nbsp;arietes duos, agnos anniculos immaculatosnbsp;quatuordecim: 8c in libamentis eorumfimil�nbsp;olcoc�fperf�e tres d�cimas per vitulos fingu-los,qui funt fimul vituli tredccim:8c duas dc-' cima.samp;ieti vno, id eft fimul arietibus duo-bus,8c d�cima decimx agnis fingulis,qui funtnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

fimulagni quatuordecim;8c hirc� pro pecca- Tfrael,Ifte eft f�rmo qu�pr��cepit Dominus, to.abfque holocaufto f�mpiterno, �cfiicrifi- Si quis viroruffl votum Domino voucrit,nbsp;�, cio,8c libamine eius.ln die altcro ofFeretis vi aut f�conftringerit iuramento.-non facietir-tulos de armento duodecim, arietes duos, ag- ritum verbum fuum,f�d onuiequodpro'mifitnbsp;impie-

-ocr page 174-

CampeftriaMoab.

implebit.M ulier fi quippia vo uer; t, amp;, l� cotl-ftrinxerit iuramentOj quar eft in domo patris fuij amp;in�tatc adhuc puellari : fi cognoueritnbsp;5 p^ter votum quod pollicita eft^ amp; iuramentnnbsp;quo obligauit animam fuam^ Sc tacuerit^votinbsp;rea erit;quicquid pollicita eft Sc iurauit, op�r� complebit. iniaut� ftatim vt audierit^ con-tradixerit pater : Sc vota Sc iuramenta eius irrita erunt nee obnoxia tenebitur Iponftoni,nbsp;eo qu�d contradixerit pater. Si maritum ha-bueritjSc voucrit aliquidj Sc lemel de ore eiusnbsp;verbum egredi�s animam eins obligaucrit iu-ramcnto:quo die audierit vir, Sc non contra-ftixerit j voti rea erit redder que quodcunquenbsp;promil�rat. finautem audiens ftatim contradixerit J Sc irritas fccerit pollicitationcs eiuSjnbsp;verbaque quibus obftrinxeratanimam fuam:nbsp;C propitius erit ci Dominus. Vidua Sc repudia-ta quicquid vouerint^reddent. Vxor in domonbsp;viri cum le voto conftrinxerit 8c iuramento,nbsp;fi audierit vir, 8c tacuerit^ nec contradixeritnbsp;fponfionij redder quodeunq; promiierat.f�n-autem �xtemplo contradixerit^ non tenebiturnbsp;promifsionisrea:quia maritus contradixitj 8cnbsp;Dominus ei propitius erit.Si vouerit^Sciura-mento Ce e�ftrinxerit vt per iciunium vel c�-terarum rerum abftinentiam affligat animamnbsp;fuam�n arbitrio viri erit fiuefaciat^fiue nonnbsp;faciat. quod fi audiens vir tacucritj Sc in alteram diem diftulerit l�ntentiamcquicquid vo-uerat atquc promil�rat^reddetcquia ftatim vtnbsp;audiuitj tacuit. finautem contradixerit poft-quam reftiuitjportabit ipl� iniquitatem eius.nbsp;Iftae fiint leges quas coftituit Dominus Moy-fi inter virum Sc vxorem , inter patrem Sc fi-liam qua: in puellari adh�c �tate eft vel qu�nbsp;manet in parentis domo.

A

Sup.ij.d.

LOcutusq; eft Dominus ad Moyftn, diccns, (IVlcifcereprius filios Iftael de

Numeri. Madian. madianitis, Scfic colligeris adpopulu tuum.nbsp;Statimq; Moy{eSjArniate_,inquitjex vobis virus ad pugnam, qui pofiint vltionem Domini expetere de Madianitis.mille viri de fingu^nbsp;lis tribubus eligantur ex Iftael qui mittanturnbsp;ad bellum.Dederuntque millenos de fingulisnbsp;tribubuSjid eft duodecim milliaexpeditorumnbsp;adpugnam : quos mifitMoyles cum Phineesnbsp;filio Eleazari lacerdotis^ valaqj lanftaj Sc tubas ad clangendum tradiditei. Cumquepu-gnaflent contra Madianitas atque viciflent,nbsp;onines mares occiderunt_,8c llreges eorum Euinbsp;Sc Recem Sc Sur Sc Hur Sc Rebcj quinq; prinnbsp;cipesgentis:Balaam quoq; filiumBeor inter- Bnbsp;feceruntgladio.Ceperuntqj mulieres eorumnbsp;Sc paruuloSjOmniaquepecora Sc cundaralu-pelle�tilem:quicquid habere potuerantjdepo-pulati ftint:tam vrbes^qu�m viculos 8c caftcl-la flammaconfumpfit. Et tulerunt prxdam,nbsp;8c vniuerla qu� ceperant tarn ex hominibusnbsp;qu�m ex iumentis,8c adduxerunt ad Moylennbsp;amp; Eleazarum lacerdotem^Sc ad omnem mul-titudine filiorum Iftael. reliqua autem vten-filia portauerunt ad caftra in campeftribusnbsp;Moab_, iuxta lordanem cotra lericho.Egre�inbsp;fiint aute Moyles Sc Eleazar lacerdos^ Sc om-nes principes l�nag�g� in occurlum eorumnbsp;extra caftra. Iratusq; Moyles principibus ex-ercitusjtribunis 8c centurionibus qui v�n�r�tnbsp;debellOjaitjCurf�minasrclcruaftis.�Nonne Cnbsp;ift� funt qu�lldeceperunt filios Iftael ad lug- Sup.nbsp;geftionem Balaara^Sc pr�uaricari vos l�cer�tnbsp;in Dominum fiiper peccato Phogor^vndc Scnbsp;perculTus eft populus ? Ergo cundos interfi-cite quicquid eft generis malculini etiaminnbsp;paruulis : Sc mulieres qu� nouerunt viros innbsp;coitu J iugulate : pnellas autem Sc omnes f�-minas virgines rel�ruate vobis^Sc manctc extra caftraleptem diebus.Qui occiderit homi-nem^vel occilum tetigeritjluftrabitur die tertio Sc l�ptimo. Etdeomnipr�da^ fine v�fti-mentumfueritjfiue vas_,8c aliquidin vtenfilianbsp;pr�paratumj de caprarum pellibus 8c pilis Scnbsp;ligno cxpiabitur.Eleazar quoque l�cerdos adnbsp;viros exercitus, qui pugnailcrant fie locutusnbsp;eftjHoc eft pr�ceptum legis quodilmandauitnbsp;Dominus Moyfi, Aurum Sc argentum Sc �snbsp;Sc ferrum Sc plumbum Sc ftannum, omnenbsp;quodpoteft tranfire per flammas, ignepur-gabitur. quicquid autem ignem non poteftnbsp;fuftinereyaqua expiationis l�ndificabitur; Scnbsp;laudabitis veftimenta veftradiel�ptimo, amp;nbsp;purificati poftea caftra intrabitis.Dixft quo-que Dominus ad Moyl�nJITollite�lummamnbsp;eorum qu� capta fiint ab homine vlq; ad pc-eus, tu Sc Eleazar l�cerdos Sc principes vulgi:nbsp;diuidesq; ex �quo pr�dam inter eos qui pu**nbsp;gnaueruntjCgrelsiq ticfiint ad bellum,Sc internbsp;omnem

-ocr page 175-

Campeftria Moab.

omnera reliqu�inmultitudincmjamp; {�parabis partem Domino ab his qui pugnaucrunt amp;nbsp;fuerunt in bcllo, vnam animatn de quingen-kis, tarn ex hominibus qu�m ex bobus amp; afi-nis amp;ouibus,amp;dabis earn Eleazaro iacerdo-E ti^quiaprimiria: Domini funt. Ex media quonbsp;que parte filiorum Ilrael accipies quinquagenbsp;nnum caput honiinum amp; boum amp; afinorumnbsp;Sc ouiumjCunlt;florumqueanimantium:amp;da-bisca Leuitis^qui excubant in culiodijs tabernbsp;naculi Domini.Feccruntque Moyfes amp; Eleanbsp;zar, *f�cutpr�ceperatDominus. Fuitautemnbsp;pra�da, quam exercitus cepcratjOuium Icxcennbsp;taleptuagintaquinque miliia, boum feptua-gintaduo millia_,afinorum fexaginta miliia amp;nbsp;mille; anim�homin�lcxus foeminci^qu�ndnbsp;cognouerantviroSjtrigntaduo miliia . Dataitue eft media pars his qui in prxlio fuerat^o-uium trecenta triginta��ptem miliia quinge-t�xquibus in parte Domini fupputatac funtnbsp;F oues l�xcent� l�ptuagintaquinque.Et de bobus triginta lex millibus boues l�ptuagintanbsp;amp; duo:de aftnis triginta millibus quingentis^nbsp;afini lexaginta vnus: de animabus hominumnbsp;ledecim millibus^ccfleiunt in partem Domini trigintadux animx. Tradiditque Moylesnbsp;numerumprimitiarum Domini Eleazaro la-cerdoti, ftcutfueratei imperatumex medianbsp;parte filiorum Ilrael_,quam leparauerat hisnbsp;qui in prxlio fuerant. De media veto partenbsp;qux contigerat reliqux multitudini ,id eftnbsp;de ouibus trecentis triginta feptem millibusnbsp;quingetiSj amp;de bobus trigintalexmillibus^Scnbsp;de afinis triginta millibus quing�tiSj amp; de honbsp;minibus ledecim millibus, tulit Moyfes quinnbsp;quagefimum caput, amp; dedit Lcuitis qui excunbsp;babantintabernaculo Domini,ficutprxcepenbsp;rat Dominus.Cumqueacce�iffent principesnbsp;exercitus ad Moylen,amp; tribuni,centurionef-que, dixerunt, Nos ferui tui recenfuimus nu-mcrum pugnatorum, quos habuimus fiib manbsp;nu noftra:amp; ne vnus quidem defuit. Ob h�cnbsp;caul�molFerimus indonarijs Domini fingu-li quod in prxda auri potui mus inuenirc, pe-rilcelides amp; armillas, annulos amp; dextralia acnbsp;niurenulas,vt depreccris pro nobisDomin�.nbsp;Sulccpcruntque Moyles amp; Eleazar lacerdosnbsp;yonJere omne aurfi in diuerfis lpeciebus,quot;pondo� ledenbsp;leptingentos quinquaginta ficlos,nbsp;� tribunis amp; centurionibus. Vnulquilque e-nim quod in prxda rapuerat, luum erat. Etnbsp;fulccptum intulerunt in tabernaculum tefti-monip,in monimentum filiorum Ifrael coram Domino.

�5� Filijs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gad amp; dimidia mbui quot;Kianap-

fefortiodatur trans lordancm^modo fratres fi*os tn terrampromi�ionisarmati ^rtecedantt

CAP. XXXI b

Numeri. Ruben.

Fllij auterrt Ruben amp; Gad habebant pc- A cora multajSc eratillis iniumentis infi-nita lubftantia . Cuihq; vidiftent laz�rnbsp;amp; Galaad aptas animalibus alendis terras,ve-neruntadMoylen amp; adEleazarum lacerdo-tem,amp; principes multitudinisjatque dixer�t,nbsp;Ataroth,amp; Dibon,amp; Iazer,amp; Nemra, Hcle-bon,amp;Eleale,amp; Sabam, amp;Nebo, amp; Beon,nbsp;terra quam pereu�it Dominus in conlpedunbsp;filiorum Ifrael, regionis huberrimx eft ad panbsp;ftum animalium; amp;nos lerui tui habemusiunbsp;menta plurinia : precamurque fi inuenimusnbsp;gratiam coram te, vt des nobis famulis tuis e-am in pofie�ionem, nec facias nos tranlirenbsp;lordanem. Qmbus relpondit Moyles, Nunquid fratres veftri ibuntad pugna, amp; vos hicnbsp;ledebitis?Curlubucrtitis mentes filiorum If- Bnbsp;rael,ne tranfireaudeant in locum que eis datums eft Dominustn�nne ira egerunt patresnbsp;veftri,quando mifi de Cadef-barne ad explo-randam TerramPIICumqucvenifient vlq; ad Supr.ij.e.nbsp;Vallera-botrij luftrataomni regione,fiibucr-tcrunt cor filiorum Ilrael, vt non intraret fines quos eis Dominus d�dit.Qui iratusiura-uit, dicens,llSi videbunt homines ifti qui af- Sup.i4.c.nbsp;cenderunt ex Aegypto .� viginti annis amp;lu-pr�. Terram quamfub iuramento pollicitusnbsp;fum Abraham,Il�ac,amp; Iacob;8c noluerunt Icnbsp;qui me,prxter Caleb filium lephane Cenezxnbsp;um,8c lofue filium Nun:ifti impleucrunt vonbsp;luntatem meam . IratufqueDominus aduer- Cnbsp;ftimlftael, circ��duxiteum perdelcrtumquanbsp;draginta annis,donec confumeretur vniuer-la generatio quxfecerat malum in conlpeftunbsp;eius.Et ecce,inquit, vos furrexiftis pro patri-busveftris, incrementa, amp; alumni hominumnbsp;peccator�,vt augerctisfurorem Domini connbsp;tra Ilrael. Q^od fi nolueritis lequi eum,in l�nbsp;litudine populum derelinquetjamp; voscaulae-ritis necis omnium. At illi propc accedences,nbsp;dixeruntjCaulas ouium fabricabimus,amp; fta-bulaiumentorumjparuulis quoq; noftris vr-bes munitasmos autem ipfi armati amp; accindinbsp;pergemus ad prxlium ante filios Ilrael,donecnbsp;introducamus eos ad loca fua. Paruuli noftri Dnbsp;amp; quicquid habere poirumus,erutin vrbibusnbsp;muratiszpropterhabitatoruminfidias.Nonrenbsp;uertemur in domos noftras,vlque-dum po�inbsp;deantfilij Ilrael hxreditatem luaramec quic-quamquxrcmus trans Iordanem,quiaiaha-bemus noftram polTe�ione in oriental! eiusnbsp;plaga.Qmbus Moyfes ait,ilSifacitisquod pro lofue.i. a.nbsp;mittitis, expeditipergite coram Domino adnbsp;pugna; 8c omnis virbellatorarmatus lordanenbsp;tranleat, donee fubuertat D ominus inimicosnbsp;fuos,8cfubijeiatureiomnisTerra: tuncentisnbsp;inculpabiles apud Dominum amp;apud Ilrael,nbsp;8c �btinebitis regiones quas vultis cora Doll mine.


-ocr page 176-

Gampeftria Moab.

E miiio.Sin aiitem quoddicitisnonfeceritis, nulli duEin eft quin. peccetis in Deum:5c icinbsp;tote qnoniam pcccat� veftrum apprehendetnbsp;vos. Aedificate ergo vrbes paruulis vcftris,nbsp;amp;caulas ftabula ouibiis ac iumentis; Scnbsp;quod pollicitieftis impi�t�. Dixeruntq; filijnbsp;Gad amp; Ruben ad Moyi�n Serui tui f�imus,nbsp;faciemus quod iubet Dominus nofter.Paruunbsp;los noftros �c mulieres,amp; pecora_,ac iumentanbsp;rclinquemusin vrbibus Galaadmosautemfanbsp;muli tui omnes expediti pergemus ad belln,nbsp;�ofue. 4,c. �cut tu Domine l�queris. JlPr�cepit ergonbsp;Moyf�s Eleazaro �icerdoti, 8c Iofue filionbsp;Nun,8cprincipibus familiarum per tribus If-E raelj 8c dixit �d eoSjSi tranfierint filij Gad^ 8cnbsp;filij Ruben vobifeumiordanem omnes armanbsp;tiad bellum coram Domino J 8c vobis fueritnbsp;Terra fubieda: date eisGalaad in polTe�io-tiem.Sin autem noluerint tranfire armati vo-bilcum in Terram-Chan�anj inter vos habi-tandi accipiantloca. Relponderuntquefilijnbsp;Gadj8c filij Ruben^ Sicutiocutus cft Domi-'iitts.u nus feruis�fuis�jita faciemusnpfi armati pergenbsp;mus coram Domino in Terram-Cbanaan,nbsp;�c poflefsionem iam fulcepifle nos confite-tofu.ij.b. murtrans lordanem. fIDedititaqueMoyl�snbsp;t��ut b

eut.J. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Schon regis Amorrh�i,

P,,,, amp;regnum Ogr�gis!Ba{�n,gt;5c�terram eorum cum vrbibus fuis percircuitum.Igiturextru-xerunt filij Gad,Dibon,8c Ataroth,8c Aroer,nbsp;G 8c Roth, 8c Sophan, 8c lazer, 8c legbaa, 8cnbsp;Beth-nemra, amp;c Bcth-aran,vrbes munitas, �cnbsp;caulas pecoribus fuis. Filij ver� Rub� �dificanbsp;uer�t Hel�bon, 8c Eleale, 8c Chariath�im,8cnbsp;Nabo,8c Baal-meon verf�s nominibus, Saba-ma quoqp.imponentes vocabula vrbibus quasnbsp;Gen. �o.d extruxerat. (iPorro filij Machir, filij ManalTenbsp;perrexerunt in Galaad,et vaftaucrunt ca internbsp;fedo Amorrh�o habitatorecius .D�dit ergonbsp;Moyfcs Tcrra-Galaad Machir filio Mananc,nbsp;qui habitauitinea, lair autem filins Manaffenbsp;abijt,8coccupauit vicos eiuSjquos appellauitnbsp;Hauoth-Iair,id eft Villas-Iair. Nobequoquenbsp;perrexit, 8c apprehendit Canath cum viculisnbsp;I�is:vocauitqueeam ex nominefiioNobe.

S. �Manfionibus.^i.fi�iorum I�-aelper 'Varia Iota in deferto reeen�tis, Chanamei � �Domino iubentur interimi. CAP. x x x 111.

A TJT Ae funt manfioncs filior�l Iftael, qui I' quot;quot;I egre�i ftint de Aegypto per turmasnbsp;-^fiias in manuMoyfi 8cAaron, quasnbsp;delcripfit Moyf�s iuxta caftrorum loca, qu�nbsp;Domini iufiione mutabant.

Exod. ii.f llProfedi igitur de Rameflc menf�primo, quintadecima die menfis primi, gt;fecerunt�

� altera die Phaf� filij Ifrael in manu excella, videritibus cundis Aegyptijs^ �cfepelienti-

Numeri.Maftfiones.

bus primogenitos quos pereufleratDomi-nus(n�m 8c in dijs eorum exercuerat vltio-nemjcaftrametati funt in Socoth .Et de So-coth venerunt in Ethamjqu� eft in extremis finibusfblitudinis.ilinde egre�i venerunt cd E^tod.i}-tra Phi-hahiroth, qu� refpicit Becl-f�phon, Bnbsp;�ccaftrarnetati fiintanteMagdalum. llProfe-dique de Phi-hahiroth, tranfierunt per medium mareinf�litudinem; 8cambulantes trinbsp;bus diebus per defertum Etham,caftramcta-ti fiintin Mara.ilProfe�ique de Mara, vene- Exo.i�-runt in Elim, vbi erant duodecim fontes a-quarum, 8c palmx f�ptuaginta,ibique caftra-raetatifunt. Sed 8c inde egre�i, fixerunt ten-toria fuperMare-rubru.llProfecriqj de Mari-Exo.�^gt;nbsp;rubro, caftrametati funt in deferto Sin. Vndenbsp;egre�i, venerunt in Daphea. Profediquenbsp;de Daphea, caftrametati l�intin Alus .nbsp;gre�ique de Alus,in Raphidim fixere tento-ria,vbi populo defuit aqua ad bibend�.�Pro- Exo.�?-^nbsp;fediquede Raphidim, caftrametatifuntinnbsp;deferto Sinai. Sed 8c de folitudine Sinai c- Cnbsp;gre�i, venerunt ad Sepulchra-concupifcen-tix.ll Profediq; de Sepulchris-concupifcen- Supra.�-^nbsp;ti�, caftrametati f�ntinHaf�roh.llEt de Ha- Supr.n-'^�nbsp;f�roth venerunt in Rethma. Profediq ue denbsp;Rethma, caftrametati fiint in Remmon-phanbsp;res. llVnde egre�i vener�t in Lcbna.De Leb Supr.tj-�*nbsp;na caftrametati fiint in Ref�a. Egre�ique denbsp;Rafla, vener�t in Ceelatha.Vndeprofedi,canbsp;ftrametati funt in monte Sepher. Egre�i denbsp;monte Sepher,venerunt in Harada.Inde pronbsp;ficife�tes caftrametati funt in Maceloth.Pro-fediq; de Meceloth, vener�t in Thahath.Dcnbsp;Thahath caftrametati fiintinThare. Vndenbsp;egre�ijfixcre tentoriain Methca.EtdeMeth Dnbsp;ca caftrametati fiint in Hefmona, liProfedi- Deut.!�***nbsp;que de Hefmona, venerunt in Mof�roth.Etnbsp;deMof�roth caftrametati funt inBene-iaa-can. Profediq;de Bene-iaacanveneruntinnbsp;mont� Gadgad. Vndeprofedi, caftrametatinbsp;funt in leteb�tha.Et de ictebatha vener�t innbsp;Hebrona.Egre�iq; de Hcbrona,caftramcta-ti fiintin Afio-g�ber.lnde profedijVencr�tinnbsp;def�rt� Sin,h�c eft Cades. IIEgre�iq; de Ca Supr.io-�*nbsp;des, caftrametati fiint in monte Hor inextrenbsp;mis finibus Terr�-Edo. IIAfcenditq; Aaron Supr.io.dnbsp;o�cerdos�in mont�Hor iubenteDomino:8cnbsp;ibi mortuus eft anno quadragefimo egre�io p,nbsp;nis fiiiorum Ifrael ex Aegypto, m�fe quinto,nbsp;prima die m�f�sjCum efl�t annor� centum vinbsp;gintitri�. IIAudiuitq; Chanan�us rex Arad, Supr.xi.�*nbsp;qui habitabat ad meridiem, in TerranBCha-n�an venifl� filios If�acl.Et prof�di de motenbsp;Hor, caftrametati funt in Salmona. Vnde c-gre�ij veneruntin Phunon.ilProf�dique denbsp;Phunon, caftrametati funt in Oboth. Et denbsp;Oboth vener�t in Ic-abarim,qu� eft in finibus


-ocr page 177-

Numeri. Manfiones. 58 habebitis Terrain per fines fuos in circuitu.nbsp;Prxcepitque Moyl�s filijs Ifi'ael,dicens,H�cnbsp;erit Terra quara po�idebitis l�rte, amp; quamnbsp;iu�it Dominus dari nouem tribubus, amp; di-midiz tribui. Tribus enim filiorum Rubennbsp;per familias luas,amp; tribus filiorum Gad iuxtanbsp;cognationum numerum,media quoq; tribusnbsp;ManalTe, ideft du� l�mis tribus ,acceperuntnbsp;partem fuam trans lordanem contra lerichonbsp;ad orientalem plagam. Et ait Dominus adDnbsp;M.oyl�n,IIH�cliintnominavirorumqui Teriofu. 14.3nbsp;ram vobis diuident, Eleazar l�cerdos, amp; lof-�e filius Nun,8c f�nguli principes de tribubusnbsp;fingulis,quorum ifta lunt vocabula. De tribu Tuda,Caleph filius lephone. De tribu Si-meon,Samuel filius Ammiud.De tribu Ben-iamin,Elidad filius Chal�lon.De tribu filiorum Dan,Bocci filius logli.Filiorum lol�phnbsp;de tribu Manal�e, Haniel filius Ephod. Denbsp;tribu Ephr�im,Camuel filius Sephthan. Denbsp;tribu Zabulon, Eli�phan filius Pharnach.nbsp;De tribu Il��chardux Phaltiel filius Ozan.nbsp;De tribu Al�r,Ahiud filius Salomi. De tribunbsp;Ncphthali, Phedael filius Ammiud. Hi funtnbsp;quibus pr�ceperatDominus vt diuiderent finbsp;lij s Ilrael T erram-Chan�an.

uA�ignari iubentur yrbes amp;fuburbana Le-uitis', amp; quot;Vrbes r^gij pro^homicidio non Tpo-luntario: lex bomiiidij'^oluntarij amp; non 70-luntari�'fnius te�imonio nemo puniendus,

CAP. XXXV. ^Aecquoquelocutus eft Dominus ad Anbsp;in campeftribus Moab lupranbsp;~Iordanem,contra lericho ,'l!Pr3ecipe fi lofu. n.�.nbsp;lijs Ilrael vt dent Leuitis de polTe�ionibusnbsp;fuis vrbcs ad habit�dum, amp; fuburbanaearumnbsp;per circuitum: vt ipfi in oppidis maneant, amp;nbsp;fuburbana fint pecoribus ac iumentis : qu� �nbsp;m�ris ciuitatum forinl�cus, per circuitum,nbsp;mille palfuum Ipatio tendentur.contra oriennbsp;tem duo millia crunt cubiti, amp; contra meridiem fimiliter erunt duo millia:ad mare quo-que quod relpicit ad occidentem,eadem mennbsp;fiira erit, amp; leptentrionalis plaga zquali ter-mino finietur.eruntque vrbes in medio, 8c,fonbsp;ris liiburbana. IlDeipfis autem oppidis, qux lofu. u. a.nbsp;Leuitis dabitis, lex erunt in fugitiuorum au- Deut.4.g.nbsp;xilia feparata, vt fugiatad ea qui fuderit lan-guinem : amp; exceptis his alia quadragintaduonbsp;oppida, id eft fimul quadragintaodo eil lub-urbanis luis. Ip�eque vrbcs qux dabuntur de gnbsp;pofle�ionibus filiorum lfi'ael,ab his qui plusnbsp;habent,plures auferentunSe qui minus, pau-ciores. nnguli iuxta menfurahxreditatis lu�nbsp;dabunt oppida Leuitis.Ait Dominus ad Moynbsp;lenjLoq^uere filijs Ilrael,amp;dices adeos,llQua Deu.jp.a.nbsp;do tranlgre�i fueritis lordanem in Tcrram-^�^�-�-�***'

s.

Camp eftria Moab.

F bus Moabitarum.Profe�tiq; de Ic-abarim/fixere tentoria in Dibon-gad.Vnde cgrcfsi^ca-ftramctati �unt in Helmon-deblath�im. E-gre�ique de Helmon-deblath�im, venerunt ad montes Abarim contra Nabo.Profe�tiquenbsp;de montibus Abarim, tranfierunt ad campe-ftriaMoab ,{upra lordanem contra Icricho.nbsp;Ibique caftrametati f�nt de Bcth-fimoth vf-que ad Abel-l�tim in planioribus locis Moa-bitarum^vbilocutuseft Dominus adMoy-G l�n^Praecipe filijs llrael,amp; die ad eos Q^an-do tranf�eritis lordanem, intrantes Terram-Chan�anjdilperdite cun�tos habitatorcs terrae illius-.confringite titulos, amp; ftatuas com-minuite, atque omnia excella vallate, mandantes Terram,amp; habitantes inea. ego enimnbsp;dedi vobis illam in polle�ionem,quam diui-detis vobis lorte.Pluribus dabitis lati�rem_,amp;nbsp;paucioribus anguftiorem.Singulis vt lors ce-cideritjita tribuetur h�reditas.Pertribus amp;fanbsp;miliaspofle�io diuidetur. Sin autem nolue-riris interficere habitatores Terr�:qui remannbsp;l�rint, enint vobis quafi claui in oculis, icnbsp;lancez in lateribus, amp; aduerl�buntur vobisnbsp;in terra habitationis veftr�: amp; quicquid illisnbsp;cogitaueram facere, vobis faciam.

Terra promi�ionis fitus limites iuxta ya-rias oriisflagas^ea^�orte eliuiJenJafracipi-tur^additisillorttm nommibus qui earn diui-dant. CAP. XXXI l�i.

A TT Ocutufque eft Dominus ad Moyl�n, I dicenSjPr�cipe filijs Ilrael_,amp; dices adnbsp;�^eos,Cum ingre�i fucritis Terr�-Chanbsp;, h�arii amp; in polTelsionem vobis forte cecide-ht,his finibus terminabitur, llPars meridiananbsp;incip�et � folitudine Sin,qu� eft iuxtaEdom:nbsp;amp; habebit termin�s contra orient� mare l�l-fi�imum : qui circuibunt auftralem plagamnbsp;per Alcenfum-feorpionis, ita vttranl�antinnbsp;Senna, amp; perueniant ad meridiem vfque adnbsp;Cadef-barne, vnde egredientur confiniaadnbsp;villam nomine Adar, amp; tendent vfque ad A-l�mona.ibitquepergyrum terminus ab Al�-inona vlquc ad torrentem Aegypti,amp; magninbsp;� maris littore finietur. Plaga autem occidentanbsp;lis � mari magno irtcipiet,amp;. iplo fine claude-tur.Porr� ad l�ptentrionalem plagam � marinbsp;magno termini incipi�t, peruenientes vlqucnbsp;admontcmalti�imum, �quoquot;venicnt�inE-math vlque ad terminos Sed�da, ibuntq; co-finia vlque ad Zephrona,amp;; villam Enan. hinbsp;crunt termini in parte Aquilonis.Inde meta-buntul�fines contra orientalem plagam de vilnbsp;la Enan vfq; Seph�ma,amp; de Seph�ma delcennbsp;dent termini in Rebl�tha contra fonte Daphnbsp;nim�ndeperucnicnt contra Orientem ad manbsp;G re Cen�rcth, amp; tendent vfque ad lordanem,nbsp;etadvltim�l�lfifsimoclaudenturmari.Haac C'han�an^dccernite qu�v�cs cd�� debeantnbsp;in prx-

HAeclt;]uoc Moyf�n i

-ocr page 178-

Campeftria Moab.

in prsf�diafugitiuorunij qui nolentcs^fingui ncm fuderint.'in quibus c� fuerit pr�fuguSjCOnbsp;gnatus occili no potcrit eum occidercjclonecnbsp;ftctin confpe�ru multitudinis^ Sc cauf�illiusnbsp;iudicetur.De ipfis autc vrbibus qu� ad fugitinbsp;uorum fubfidia f�parantur, tres erunt transnbsp;Iordancmjamp; tres in Terra-Chanaan_, tain h-lijs lirael^qu�m aduenis atque peregrinis vtnbsp;confugiat ad eas qui nolens, fanguinem fu-derit.Si quis ferro pcrcufleritj amp; mortuus fucnbsp;rit qui perculfus efhreus erit homicidijj Sc ipnbsp;f�monctiir.Si lapidem ieccrit^ 8c idus occu-buerit; f�militer punietur. Si ligno pcrculTusnbsp;interierit : percufl oris f�nguine vindicabitur.nbsp;Propinquus occifijbomicidamintcrficiet:ftanbsp;'*htterficiet. yj appr�hendent eum, quot;interf�cietur�.IISinbsp;Dcu. Ip.c. per odium quis hominem impuleritj vel iecenbsp;rit quippiam in eum per infidias : autcum effet inimicus_,manu pereufleritjet illc mortuusnbsp;fucritipercuflor, homicidij reus erit. cogna-tus occili ftatim vt inuenerit eum^ ingulabit.nbsp;egt;.i. Qmgt;dli fortuitu^ gt;amp;�ablqueodio, 8cinimi-citijs^quicquam horumfcceritjSchoc audiennbsp;te populo fuerit comprobatum , atque internbsp;pereuflorem 8c propinquum l�nguinis qu�-ftio ventilata: liberabitur innocens de vltorisnbsp;manu 8c reducetur per l�ntentiam in vrbcmnbsp;ad quamconfugeratjmanebitq; ibi^donecl�-cerdos magnusj quioleo l�n�o vnAuseft,

D moriatur. Si interfe�tor extra fines vrbi� quat exulibus deputat� funt�^e^itinuentu3J8cpernbsp;euflusabeo quivltoreftl�nguinis;ablq;no-xa erit qui eum occiderit. debuerat enim pro-fugus vlqucad mortem Pontificis in vrbere-fidere.poftquam autem ille obieritjhomicidanbsp;reuertetur in terram fuam . Hatc fempiternanbsp;crunt, 8c l�gitima incun�is habitationibusnbsp;veftris.Homicida fub teftibus punietur:ad v-nius teftimoni� nullus condemnabitur.Nonnbsp;accipietis pretium ab eo qui reus eft l�ngui--nisj ftatim 8c ipl� morietur.Exules 8c profuginbsp;antemortem Pontificis nullo modo in vrbesnbsp;fuasreuerti poteruntme polluatis terram ha-hitationis veftr� qua; infonti� cruorc macu-

Numeri. Manfion�s.

latur.ncc aliter expiaripotcft,nifi per ei�s fait guinem qui alterius l�nguinem fuderit. Atq;,nbsp;ita emundabitur veftra polle�io me commonbsp;rantcvobilcum:cgo enimfum Dominus quinbsp;habito inter filios Ilrael.

5. Tribm per connubu non m�e.mtv^r nepo� ��iones confundantur.

CAP. XXXVI.

ACcefierunt ant 5c principes familia- \ rum Galaad filij Machir^ filij Manaf- ,nbsp;ledeftirpe filiorum loleph: locutiq;nbsp;funt Moyfi coram principibus Ilrael, atquenbsp;dixer�t,, IITibi Domino noftroprxeepit Do SupM?-�*nbsp;minus vt Terram forte diuideres filij s Ilrael,nbsp;8c vt filiabus Salphaad fratris noftri dares pofnbsp;le�ionein debitam patri : quas fi alterius tribus homines vxores acceperint, lequetur pofnbsp;Icfsio fua,8c tranllata ad aliam tribum de no-ftra h�reditatc minuetur,atq; ita fiet; vt cumnbsp;iubileus , id eft quinquagefimus annus re-mi�ionis aduenerit,confundatur lortium di-ftributio,8c alior� polle�io ad alios tranlcat�nbsp;Relpondit Moyles filijs Ilrael, 8c Dominonbsp;praecipiente ait, Relt;ftc tribus filiorum lolcpfinbsp;locutacft, 8chxc lex fiipcr filiabus Salphaadnbsp;aDomino promulgata eft, ilNubant quibusnbsp;volunt, tantum vt fu� tribus hominibus : nenbsp;comifeeatur polle�io filiorum Ilrael de tribunbsp;in tribum. Omnes enim viri ducet vxores de qnbsp;tribu 8c cognatione lua: 8c c�d� f�minx de �nbsp;eadem tribu maritos accipient: vt h�reditasnbsp;permaneat in familijs,nec fibi milceantur trinbsp;bus, led ita maneant vt � Domino Icparatae jnbsp;lunt.Feceruntq ue fili� Salphaad vt fucrat imnbsp;peratu:8c nuplerunt Maalaj8c Therla,8c He-gla,8c Melcha, 8cNoa filijs patrui fui de faminbsp;lia Manafte, qui fuit filius loleph ; 8c pol��f- Dnbsp;fio qu� illis fueratattributa, mafit in tribu 5cnbsp;familia patris earum.H�c lunt mandata atquenbsp;indicia qu� mandauit Dominus permanumnbsp;Moyfi ad filios Ilrael, in campeftribus Moabnbsp;fiipra lordanera contra Icncho,

Liber '


-ocr page 179-

Liber DeuteronomikHebraice

Elle haddebarim^ id e�ljj^cj�nt yerba-.

trans lordanem infblitudine campeftri, contra Mare-ru-brum, inter Pharan amp; Tho-phel amp; Laban 8c Haleroth, vbi auri eft plu-riniura : vndecim diebus de Horcb pervianinbsp;montis Seir vfquead Cadef barnc.Qi^adragenbsp;ftmo anno, vndecimo menlc,prirna die meii-fts locutus eft Moyles ad ftlios Iftacl omnianbsp;qu� pr�ccperat illi Dominus vt dicerct cis;

rh�or�, qui habitauitiii Hcfebon;5c Og regem Bafin, quimanfttin Aftaroth, �cin E-drai trans lordanem in Tcrra-Moab.C�pit-que Moyles expia nare legem 8c dicerc. Dominus Deus nofter locutus eft ad nos in Ho reb,dicens, Sufficit vobis quod in hoc montenbsp;manliftis : reuertimini Sc venire ad montemnbsp;Amorrhxorum, 8c ad extera qux ei proximanbsp;funt campeftria atque montana 8c humilio-raloca contra meridiem,Sc iuxta littus mans,nbsp;Tefreyn-Chananxorum, Sc Libani vfqueadnbsp;flumen magnum Euphratem.En,inquit, tra-didi vobis : ingredimini Sc poftidetc earn, fu-per quaiurauit Dominus patribus veftris A-braham,lfaac,8clacob,vrdaretillam eis. Sc f�nbsp;mini eorumpoft eos.Dixiq; vobis illo in ternnbsp;pore,�Non polTum fblus fiiftinere vos : quianbsp;Dominus Deus vefter multiplicauit vos, Scnbsp;eftis hodie ficut ftellx c�li,plurimi. Dominus Deus patrum veftr�rum addat ad hunenbsp;numerum mult�millia,8c bencdicat vobis fient locutus eft , Non valeo fblus negotia ve- ipfi vidiftis.Porta�it te Doniinus Deus tuus.

ii.e ilpoftquam pefciusit Schon rcgenl Amor- alcenderejamp;adquaspergereciuitates. Ciim-


ftra fiiftincrCjamp; pondus �ciurgia.Datcex v� bis vifos �pientcs amp; gnaros,amp; quorum con-ucfl�tio/�cprobata in triBubus veftris^vtpo-nam eos vobis principes. Tunc relp�ridiftisnbsp;mibijB�ri�res eft quam vis f�cere. TuJiq; denbsp;tribubus veftris viros /�pientcs amp;nobiles,nbsp;conftitui eos principes^ tn bunos_,amp; centurionbsp;ncs,amp;quinquagenariosac decanoSjqui docenbsp;rent vos l�nguJa.Pr�cepiq; eis^dieens^Auditcnbsp;ilI�Sjamp; (IquOdiuft�eftiudicate: ftueciuis ��c Toban. r.dnbsp;ille, ftue peregrin�s. llNulla erit diftantia per-

P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� Leutt.ifi.e

lonaru itaparuum audietis yt magnum: nec Pro. 14,^. accipietisciiiu/quam per/�nam, quiaDeiiu-^*^'-*^-�*nbsp;dicium eft. Quod ft difficile vobis viftim ali-quidfuerit,refcrtead me_,amp; ego audiam.Prx-cepique omnia qu� facerc deberetis. Profe�ii �gt;nbsp;a�tem deHoreb^tranftuimus per eremiim ternbsp;ribilem amp;maximamgt;lolitudinem� quam vi- gt;.8,nbsp;diftis^perviam montis Amorrh^ei^ ftcutprx-ccperat Dominus Deus nofter nobis. Cum-lt;^ue veniftcmus in Cadef-barne dixi vobis,nbsp;Veniftis ad raotem Amorrh�ijquem Dominus Deus nofterdatums eft nobis. Vide Ternbsp;ram quam Dominus Deus tuus dat cibi:a{ce~nbsp;de amp; polside eam,ftcutlocutus e/l Dominusnbsp;Deus nofter patribus tuis :noli tiinere, tiecnbsp;quicquamp.aueas.Etaccelsiftisadmeonines, Nam.ij.a,nbsp;atq; dixiftiSjMittamus vir�s quicori�'derentnbsp;Tcrram;amp; renuntietper qu�diterdebeamusnbsp;que mihi Icrmo placuift�t, mift ex vobis duonbsp;decim viros, ftngulos de tribubus ftiis.Qm c�nbsp;perrexiflcnt,amp; alcendift�nt in Uioncana, ye-nerunt vlquead Vallcm-botri:8c confyderatanbsp;tcrr.1 ftimentes de fructibus eius, vr oftende-rent huberratem,atrulerunr ad nos:atq; dixe-runt,Bona ell Terra qua Dominus Deus no- Enbsp;fter daturus eft nobis.

Etnoluiftis alcendere ledincreduli �d fer mon�m Domini Dei^noftn�miirmuraftis innbsp;tabernaculis veftris,atque dixiftis . Odit riosnbsp;Dominus,amp;idcirco eduxitnos de Terra-Ae-gyptijVt traderet nos in manu Amorrhaei, at-qucdclerct. Qjmalcendemus.^nuntij terrue-runt cornoftrum,dicenteSj Maxima multitunbsp;do eftjamp; nobis ftatura procerior; vrbes magnat, amp; ad ccelum vfq; niunitat,fiJios enacim vinbsp;di-mus ibi.Etdixi vobis, Nolite metuere, necnbsp;timeatis eOs : Dominus Deus qui du�lorellnbsp;vefter, pro vobis iple pugnabit, iic�tf�citirinbsp;ci�n�is videntibus, amp; in iolitudinC

H 3 vt fblet

-ocr page 180-

Edom. Deuteronomium. Moab.

vt folct homo geftare parimlum filiuni fiiumj in Omni via per quam ambulaftis^ donee ve-niretis ad locum iftum.Etnecfic quidem erenbsp;didiftis Domino Deo veftro, qui pracee�itnbsp;VOS in via, amp; metatus eft locum in quo ten-^xod.ij.d toriafigercdeberetisjinocteoftendens vobisnbsp;um.j4.dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gj. p�j, columnam nubis.

Cumqueaudiflet Dominus vocem ierrao-num veftro rum^iratus iurauit amp;; ait^No vide bit quifpiam de hominibus generationis hu-ius pe�imx terram bonam, quam ftib iura-mento pollicitus fum patribus veftris; pr�ternbsp;Caleb nlium lephonc.ipfeenim videbiteam,nbsp;amp; ipfi dabo terram quam calcauit, amp; filijs e-iuSjquia fteutus eft Dominum.Nec mirandanbsp;indignatio in populunijCum mihi quoq; ira-Nu.io.b. tus Dominus propter vos dixcrit JI Nectunbsp;ingredierisilluc; ftdlofiieftlius Nti minifternbsp;tuuSjipfe intrabit pro te. hue exhortare amp; ro-bora^Sc iple forte Terrain diuidet Iftaeli. Parnbsp;uuliveftrij dequibus dixiftis quod captiuinbsp;ducerentnrjamp; filij qui hodie boni ac mali ignorant diftantiamjpfi ingredientur ; amp; ipfis

� G dabo Terram_,amp;;po�idebunt earn.Vos autem reuertimini amp; abitc in fblitudincm per viamnbsp;Num.14.f Maris-rubri.llEt refpondiftismihij Pcccaui-mus Domino : afeendemus amp;pugnabimus,nbsp;ficutprxcepit Dominus Deus nofter.Cum-que inftrudti armis pergcretis in motem, aitnbsp;mihi Dominus.Die ad eos,Noliteafcenderenbsp;nequepugnetis^non enim fum vobifcunr.nenbsp;cadatis coram inimicis veftris.Locutus fum,nbsp;amp; non audiftis, fed aduerfantes imperio Do -minfSc tumetes fuperbia afcendiftis,in monnbsp;tem.ItaqueegrefTus Amorrh�us,qui habita-bat in montibus, amp; obuiam veniens perfecu-tuseftvos, ficutfblent apes perfequi:amp;ceci-dit de Seir vfq; Horma, Cumq; reuerfi ploranbsp;retis coram DominOjiion audiuit vos,nec vonbsp;ci vcftr� voluit acquiefcere. Sediftis ergo innbsp;Cadef barne multo tempore.

S. quot;Beneficiorumpofulo exhibitomm repetuo^pu gna contra t^Lmmon lt;amp; �Moabfro�nbitio^re-S eon �* terra ip�m exftignatio.

C A P. 11.

1quot;^ Rofediq; inde venimus in folitudine, I qu� ducit ad Mare-rubrum, ficut mihinbsp;dixerat D ominus ; amp; circuiuimus monnbsp;tem Seir longo tempore.Dixitque Dominusnbsp;ad me,Sufficit vobis circuire montem iftum:nbsp;ite contra aquiionem: amp; populo pr�cipedi-.cens, Tranfibitis per terminos fratrum vc-ftrorum filiorum Efiu, qui habitant in Seir,nbsp;.amp; timebunt vos. Videtc ergo diligenter nenbsp;moueamini contra cos. neque enim dabo vonbsp;bis de terra eorum quantum poteft vnius penbsp;dis calcare veftigium : quia in pofle�ionemnbsp;Ef�u dedi montcm Seir � Cibos emetis ab cisnbsp;pecunia,amp; comedetiszaquamemptam hauricnbsp;tisjamp;bibetis. Dominus Deus tuus benedixit Bnbsp;tibiin omni operemanuii tuarum : nouititernbsp;tuum, quomodo tranfieris folitudinem hancnbsp;magnam_,per quadragintaannos habitans te-C� Dominus Deus tuus, amp; nihil tibi defuit.nbsp;Cumq; tranfiflemus fratres noftros filiosE-fau,qui habitab�t in Seir, per viacampeftremnbsp;de Elat, amp; de Afon-gaber, venimus ad iternbsp;quod ducit in defertum Moab.DixitqueDonbsp;minus ad me, Nonpugnes contra Moabitas,nbsp;nee ineas aduerfum eos prxlium : non enimnbsp;dabo tibi quicquam de terra eor�, quia filijsnbsp;Loth tiadidi Aarin pofte�ionem.Emimpri-!nbsp;mi fuerut habitatorcs eius, populus magnus,nbsp;amp; yalidus, Sc tarn excclfiis vt de enacim ftir-pe,quafi gigantes,crcdcrentur,amp;eflentftmi-les filiorum enacim . Denique Moabitae appellant eos Eraim. In Seir autem prius habi- ^^nbsp;tauerunt quot;Horrim�:quibus expulfis atquedc-letis habitauerunt filij Efiu, ficut fecit Iftaelnbsp;in terra pofte�ionis fijac, quam dedit illiDo-minus, Surgentes ergo vt tranfiremus torre-tem Zared, venimus adeum.Tempus autemnbsp;quoambulauimusdc Cade�barnc vfque adnbsp;tranfitum torretis Zared,triginta amp; odo an-norum fuit:doncc confumeretur omnis genenbsp;ratio hominum bellatorum de caftris, hcutnbsp;iuraucratDominus; cuius manus fuitaduer-fumeos,vtintcrirentdecaftror� medio. Po- pnbsp;ftquam aut vniuerfi ceciderunt pugnatores,nbsp;locutus eft D ominus ad mc,dicens,Tu tran-fibis hodie terminos Moab, Vrb� nomine Ar;nbsp;amp; acccdens in vicina filiorum Ammon, caucnbsp;nepugnes contra eos,necmouearis ad prxli�;nbsp;non enim dabo tibi de terra filioru Ammon,nbsp;quia filijs Loth dedi earn inpofie�ione.Ter-ra gigantum reputata eft; amp; in ipfa olim habinbsp;tauerunt gigantes : quos Ammonitae vocantnbsp;Zomzommim, populus magnus, amp; proccr�nbsp;longitudiniSjficut enacim, quos deleuit Do-minus � facie corn : amp; fecit illos habitarc pronbsp;eis,ficut fecerat filijs Ef�u,quihabit�tinScir,nbsp;dclens Horrhxos,amp; terram eor� illis tradens,nbsp;quampo�ident vfq; in pr�f�ns.Heu�os quo gnbsp;que qui habitabant in Haf�rim vfq; Gazam,nbsp;Cappadoces expulcrunt: qui egre�id^Cap-padocia deleuerunt eos, amp; habitauerunt pronbsp;illis. Surgite, amp; tranfite torrentem Arnon:nbsp;ecce tradidi in manu tua Schon regem Hef�-bon Amorrh�um, amp; terram eius incipe po�inbsp;dere,amp; committe aducrfiis cum prxli�. Hodie incipi�mittere terrorem atq; form�dinernnbsp;tuam in populos qui habit�t fub omni c�lo,nbsp;vt audito nomine tuo paueant, 8c in moremnbsp;paturientium c�tremifcant,8c dolore tencannbsp;tur. IIMifi ergo nuntios de folitudine Cade- *'nbsp;mothad Schonrege Hefebon verbis pacificisnbsp;diccoSj


-ocr page 181-

Schon amp; Og.

' �^cenSj�Tranfibimus�pcr terram tuam^publi-y�.in)iiJe- ca. quot;gradiemur via:non declinabimus� ncq; ad. dcxteram^neque ad finiftram. Alimenta pr�-

*nihi ft

ftfttr.t,

*biklt;un.

tio vendequot;nobisj vt vefcamur�: aquam pecunia tribuCjSc fie bibemus. Tantum eft vt no-. bis�eoncedas tranfitum.ficutfecerunt filij E-TmtKm tfl f. � , , � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z- oi. 1-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

lau^qui habitant in Seir^amp;Moabit� qui mo-in Ar:donec quot;veniamus ad lordanem, CftrMfiS.i tranfcamus�ad terram qua Dominus Deusnbsp;nofter daturus eft nobis .Noluitque Schonnbsp;rex Heiebon dare nobis tranfitum: quia indunbsp;rauerat Dominus Deus tuus Ipiritum eius^Scnbsp;obfirmauerat cor illius, vt tradereturin ma-nus tuaSjficutnunc vides. Dixitq; Dominusnbsp;Asio.i. c. rncj ilEcce c�pi tibi tradere Schon amp; terranbsp;eiusjincipe po�idere cam . Egrefiufq; eft Schon obuiam nobis cum omni populo fiio adnbsp;pr�lium in lala. Ettradiditeum Dominusnbsp;Deus nofternobis : percufsimufq; cum cumnbsp;G filijs fiiis amp; omni populo fiio. Cunftalq; vr-bes in tempore illo cepimus_,interfeftis habi-tatoribus earum,viris ac mulieribus 8c paruunbsp;lis.non reliquimus in eis quicquam. Ablq; iunbsp;mentis,qu� in partem venere pr�dantium;8cnbsp;Ipolijsvrbium, quascepimusab Aroer, qu�nbsp;h-ipcr ripam torrentis Arnon , *oppidonbsp;quodin vallefitum eft,vfi}; Galaad.Non fuitnbsp;vicuSjSc ciuitas qu�noftras cfFugerct manus:nbsp;omnes tradidit Dominus Deus nofter nobis.nbsp;Abfq; terra filiorum Ammon, ad quam nonnbsp;acceisimus : 8c cundis qu� adiacent torrentinbsp;Ieboc,8c vrbibus montaftis,vniuerfiique lo-cis, � quibus nos prohibuit Dominus Deusnbsp;nofter.

5. 7ugna contra Og regent �Bafan amp; le^tuse-iui,atquefors duarum mhuum e�femu citra lordanem, precatur ^oyj�t yt liceat ei ter-ram^rontijjamingredi,

CAP. III.

Taq; conuerfi aftendimus per iter Balan; Infr 19 b I egrefiufq;eft Og rexBafan, inoccurfumnbsp;Num. xi.g-^nobis cum populo luoad bellandum innbsp;Edrai.Dixitque Dominus ad me. Ne timeasnbsp;cum:quia in manu tua traditus eft cum omninbsp;Num.xt.c. populo acterra fua: faciefqueci Hficut feciftinbsp;Seh on r�gi Amorrh�orum, qui habitauit innbsp;Num.xi.g Helebpn. IlTradidit ergo Dominus Deus nonbsp;fter in manibus noftris etiam Og regem Ba-fitn,8c vniucrfiim populu eius : pereu�imuf-queeosvfquead internecionem, vaftantesnbsp;cundas ciuitates illius vno tempore, no fuitnbsp;oppidum quod nos elFugeretilexaginta vrbes,nbsp;omnem regionem Argobregni Og in Balan.nbsp;Cund� vrbes erant munit� m�ris alti�imis,nbsp;portifque 8c vedibus., ablq; oppidisinnume-g ris qu� non habebant muros . Et delcuimusnbsp;cos,ficut fcccramus Schon regi Helebon,dif-perdentes omnem ciuitatcm_, virofq; ac mu-

Deutcronomium.

liercs 8cparuulos�umenta autem 8c Ipolia vr bium diripuimus. Tulimufque illo in temponbsp;reterramde manu duoru regum Amorrh�o-rum,qui erant trans Iordanem:a torrente Arnon vlque ad montem Hermon,quem Sido-nij Sarion vocant, 8c Amorr�hei Sanir; omnes ciuitates qu� fit�fiintin planifie,8c vni-ucrlam Terram-Galaad 8c Balan vlq; ad Sel-cha,8cEdr�i ciuitates regni Ogin Balan.So-lus quippe Og rex Balan r�ftiterat de ftirpenbsp;gig�tum. Monftratur ledus eius ferreus, quinbsp;eft in Rabbath filiorum Ammon,nouemcu-bitos habens longitudinis, 8c quatuorlatitu-dinis ad menluram cubiti virilis manus.Ter-ramquepofiedimus tempore illo ab Aroer,nbsp;qu� eft fiiper ripam torrentis Arnon,vlq; adnbsp;mediam partem montis Galaad:8c ciuitates ilnbsp;lius dedi Ruben 8c Gad.Reliquam autem parnbsp;tem Gal�ad, 8comnem Balan regni Og, tra-didi medi� tribui Manafle,omnem regionemnbsp;Argob:cundaq; Balan vocatur Terra-gigannbsp;tum. lair filius Manafiepofiedit omnem regionem Argob vfque ad termines GelTuri 8cnbsp;Machati. Vocauitqueexnominel�o BaGn, qnbsp;Hauoth-Iair,ideft Villas-Iair, vfquein pr�-l�ntem diem.Machir quoquededi Galaad.Etnbsp;tribubus Ruben 8c GaddedideTerra-Galaadnbsp;vlque ad torrentem Arnon medium torrentis , 8c confinium vlque ad torrentem leboc,nbsp;qui eft terminus filiorum Ammon: 8cplani-tiem lolitudinis atque lordanem,8c terminesnbsp;Ccncreth vlque ad mare rfcl�rfi, quod eft lalnbsp;fi�imum ad radices montis Phalga contranbsp;orientem.

Pr�cepiq; vobis in tempore illo, dicens. Dominus Deus vefter dat vobis terram hacnbsp;in h�reditatem, expediti pr�cedite Ifatres venbsp;ftros filios Ifiael omnes viri robufti : ablquenbsp;vxoribus,8c paruulis atque iumentis.Noui c-nim quod pl�ra habeatis pecora, Sc in vrbibus rcmaneredebebfit,quas tradidi vobis donee requiem tribuatDominus ffatribus vc-ftris ficut vobis tribuit:8c po�ideant ipfi etianbsp;terram quam daturas eft eis trans lordanem:nbsp;tunc reuertetur vnulquilq; in polTe�ionemnbsp;luam quam dedivobis.lllofuequoque intern Dnbsp;pore illo pr�cepi, diccns, Oculi tui videruntnbsp;qu� fecit Dominus Deus vefter duobushisnbsp;regibuszfic faciet omnibus regnis ad qu� tr�-f�turuses . Ne timeas eos : Dominus enimnbsp;Deus vefterpugnabit pro vobis.Precatufqucnbsp;film Dominum in tempore illo,dicens, Do-mincDeustuc�pifti oft�derel�ruo tuoma-gnitudin� tuam, manumq; forti�imam. ne-que enim eft alius Deus vel in c�lo,vel in ternbsp;ra,qui po�it facere opera tua, 8c c�parari fornbsp;titudini tu�. Tr�fibo imtur 8c videbo terramnbsp;hanc optimam trans lordanem, 8c mohtem

H 4 iftum

6o


-ocr page 182-

Schon amp; Og.

Infr.ji. amp; iftutn egregi�jamp; Libannm. Illratufq; cft Do minus mihi propter vos, ncc cxaudiuit mc,nbsp;fed dixit mihi, Suff�cit tibi ncquaquam vitranbsp;loquaris de hac re ad me. Alcende cacumennbsp;PhalgCjSc oculos tuos circumfer ad occiden-tcm,amp; ad aquilonem,auftrumquc, amp; orien-tem, amp; alpice.nec enim tranfibis lordane i-ftum,Prxcipe Iof�c,amp;corrobora cum atquenbsp;conforta:quia iplc prxcedetpopulum iftum.nbsp;Sc diuidet eis terrain quam vifurus cs. Man-/imufq ue in vallc contra phanum Phogor.

5. Exhortatnr �^oyjes ndliruitnda Det prace-fta^cominando tranfgrejJoribui^froJnbet om-nemimagimm quxad idMatr�m induce-ret,fuam�radi�t mortem^tresq^yrbesrefugij fefarat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A p. 1111.

T ' T nunc Ifracl audi prxccpta amp; indicia ego doceo te:vt faci�s ea, viuas, Scnbsp;�^~^ingrediens pofsideas terram quam Donbsp;minus Deus patrum veftror� datums eft vo-bis. No addetis ad verb� quod vobis loquor,nbsp;ncc auferetis ex eo : euftodite mandata Do-Num/t�.a mini Dei veftri quae ego pr�cipio vobis. ! lO -culi veftri viderunt omnia qu� fecit Dominus contraBeel-phcgor,quomodo contriuenbsp;lit omnes cultorcs cius de medio veftri. Vosnbsp;autem qui adhxretis Domino Deo vcftrojvinbsp;�itis vniuerf� vlqucih prxfcntem diem. Sci-tis qu�d docuerim vospr�cepta atque iufti-tiaSj ficut madauit mihi Dominus Deus meus : f�c facictis eain terra qua pol��fluri cftis,nbsp;Scobl�ruabitis, amp; implebitis op�re. H�c cftnbsp;enim veftra l�picntia,8c intclledus coram ponbsp;pulis, vt audientes vniuerf� pr�cepta hxc di-cant,En populus fapiens amp; intelligens, gensnbsp;magna. Ncc cft alia natio tam grandis, qu�nbsp;habeat deos appropinquates f�bi,f�cut*Deusnbsp;nofteradefteundis oblccrationibusnoftris.

� Qu� cft enim alia gens f�c inclyta vt habeat ceremoniaSjiuftaquc iudiciajSc vniuerl�m lenbsp;gem,quam ego proponam hodic ante oculosnbsp;veftros? Cuftodi igiturtemetpifum, amp;ani-mam tuam Iblicitc.Nc obliuilcaris verborumnbsp;qu� viderunt oculi tui, amp; ne excidant de cornbsp;Exod.t�.e de tuo cuneftis diebus vit� tux. llDocebis canbsp;filios ac nepotes tuos, diem inquoftetiftinbsp;coram Domino Deo tuo in Horeb, quandonbsp;Dominus locutus eft mihi,dicens,Congrcganbsp;ad me populum, vt audiant l�rmones meos,nbsp;amp;difcant timere mc omni tempore quo vi-uunt in tcrra,doccantq; filios fuos. Et accef-f�ftisadradices montis quiardebat vlque adnbsp;c�lum:crantquein eo tenebrx, Senubes, amp;nbsp;caligo. Locutulque eft Dominus ad vos denbsp;medio ignis. Vocem verborum cius audiftis,nbsp;amp; formam penitus non vidiftis. Et oftenditnbsp;�vobis padum f�ium quod pr�ccpit vt facere-tis, �c dec� verba qux lcripf�t in duabus tabu-

Deutefono.P�cep. lis lapidcis.Mihiq; mandauitin illo tempor�nbsp;vt docerem vos ccremonias amp;iudicia qu� f�nbsp;cere deberetis in terra quam poflef�uri eftis.nbsp;Cuftoditeigitur folicit� animas veftras. N�nbsp;vidiftis aliquam f�militudinem in die qua lonbsp;cutus eft vobis Dominus in Horeb de medionbsp;ignis.-ne forte decepti faciatis vobis Iculptamnbsp;f�militudinem, autimaginem malculi vcl f�nbsp;min�, f�militudinem omnium iumentorumnbsp;qu� funt fuper terram, vcl aui� f�ib c�lo vo-lantium,atq; reptilium qu� mouentur in ternbsp;ra, f�uepilcium quifub terra moranturin a-quis : ne forte cleuatis oculis ad c�lum vide-as folem amp; lunam, 5c omnia aftra c�li,6c cr-rore dcceptus adores ea 5c colas, qu� creauitnbsp;Dominus Deus tuus in minifterium cun�disnbsp;gentibus qu� fub c�lo funt.

Vos aute tulit Dorninus,5c eduxit de for-nace ferrea Aegypti vt haberct populum hx-reditarium f�cut eftinpr�l�ntidic. lilratulq; Suprlt;���^ cft Dominus co trame propter l�rmones vc- Dnbsp;ftros, 5ciurauitvtnon tranf�rem lordancm,nbsp;nec ingrederer terram optimam quam datums eft vobis. Ecce moriarin hac humo, nonnbsp;tranf�bo lordanem: vos tranf�bitis 5c pofsidenbsp;bitis terram egregiam. Caue ne quando oblinbsp;uilcaris padi Domini Dei tui, quod pepigitnbsp;tecum : �c facias tibi Iculptam f�militudinemnbsp;eorum qu� fieri Dominus prohibuit. llquia Het�-Dominus Deus tuusignis cofumcnscft.De-us�mulator. Si genucritis filios ac nepotes,,nbsp;Semorati fueritis in Terra,deceptiq; fcceritisnbsp;vobis aliquam f�militudinem, patrantes malum coram Domino Deo veftro, vt eum adnbsp;iracundiam prouocctis : telles inuoco hodicnbsp;c�lum 8c terr�,citd perituros vos elfe de terra quam tranf�to lordanc polTelTuri eftis. nonbsp;habitabitis in ea longo tempore, led delebitnbsp;vos Dominus,atque dilpcrgetin omnes gennbsp;tes, 8c rcmanebitis pauci in nationibus adnbsp;quas vos dudurus cft Dominus. ibiq; l�ruicnbsp;tis dijs qui homin� manufabricati lunt, ligno 8c lapidi,qui non vident,nec audiunt,nccnbsp;comedunt,necodorantur. Cumq; qu�f�cris gnbsp;ibi DominumDeumtuum,inuenicseum: f�nbsp;tarnen toto corde qu�f�cris,8c tota tribulationbsp;ne anim� tu�. Poftqu� te inuencrint omnianbsp;qu� prxdidaf�int,nouif�imo autem temporenbsp;rcucrt�ris ad Dominum Deum tuum, 5c au-dies voeem cius. Quia Deus mil�ricors Do-minus Deus tuus cftmon dimittet te ,nec o-mnino delebit,neq; obliuilcetur padi in quonbsp;iurauit patribus tuis, interroga de die��s an-tiquis, qui fueruntante te ex die quo creauitnbsp;Deus hominem f�ipcr terram,� fommo c�lonbsp;vlque ad fummum eius,f� fada eft aliquandonbsp;huiulcemodi res, aut vnquam cognitum cft,nbsp;vtaudirctpopulus vocem Dei loquentisdenbsp;medio


-ocr page 183-

Pr�cep.amp; iud. Deuteronomium.

ff. medio ignis,ficut tu audifti, ScMdifti�ifi fc- lioftris inijt paclum : f�d nobifcum qui itn-* eit Deus vt ingrederetur,8c tolleret fibi Gen- prxf�ntiarum fiimus 8c viuimus. Facie ad fa-tem de medio nationfi, per tentationes,figna ciemlocutus eft nobis in monte de medionbsp;atque portentajper pugnam 8c robuftam ma- ignis. Ego l�qucfter 8c m�dius fui inter Do-iium,extentumqj brachium, 8c horribiles vi- minum 8c vos int�poreillo,vtannuntiaremnbsp;fionesiuxta omnia qux fecit pro vobisDo-p minus Deus vefter in Aegy'pto , videntibusnbsp;oculis tuis: vt lcires quoniam Dominus ipl�nbsp;*���.4. eft Deus, 8cnon eft alius pra:tcrquot;vn��.De c�

lo te fecit audirc voce fiiam vt doccret tc : 8c interra oftendittibiignemfuum maximu,Sc le, neefimilitudinem omniumqu� inc�lonbsp;audifti verba illius de medio ignis, quia dile- fiunt defuper,8c qu� in terra deorfiim,amp; quznbsp;xit patres tuos,Sc elegit fernen eorfi poft cos.

ij.d IIEduxitqj tc pr�cedensin virtute fiia magna ex Aegypto, vt delcret nationcs maximas Scnbsp;fortiores tein introitu tuo.-ctintroducerct tc,nbsp;daretq; tibi terram carum in poflefsioncm, finbsp;cutcernis in pr�f�nti dic.Scito ergo hodie,8cnbsp;cogitate in corde tuo quod Dominus ipf�nbsp;eft Deusinc�lofiirfumjScin terradcorfum,nbsp;8c non fit alius. Cuftodi prxeepta eius atquenbsp;mandata qu� ego pr�cipio tibi:vt bene fit ti-bijScfilijs tuis poft te,8cpcrmaneas multo t�nbsp;porc fuper terram qua Dominus Deus tuusnbsp;G daturus eft tibi.T�c f�parauit Moyfes tres ci-uitates trans lordanem ad orietalem plagam,nbsp;vt cofugiat ad eas qui occident nolens proxinbsp;mum fu�,nec fibi fuerit inimicus ante vnii Scnbsp;alterum diem,Sc ad haru aliquam vrbium pof turn tuum,8c peregrinus qui eft intra portasnbsp;fiteuadere : IIBofbr infblitudinequ� fita eftnbsp;in terra capeftri de tribu Ruben : ScRamothnbsp;in Galaad,qu� eft in tribu Gad:8c Gola in Banbsp;fan,quje eft in tribu Manaftc. Ifta eft lex quanbsp;propofiiit Moyfes coram filij s iffael, 8c h�cnbsp;teftimonia 8c ceremoni� atque indicia qu�nbsp;locutus eft ad filios Iffael, quado egrefsi funtnbsp;de Aegypto trans lordanem in valle contranbsp;phanum Phogor in terra Schon regis Amor-rh�bqifi habirauit inHefebon,quem percuf-fit Moyfes. Filij quoq; Iffael egrefsi ex Aegy- Nec loqueris contra proximum tuum fallum Cnbsp;pto pofiederunt terram eius,8c terram Ogrenbsp;gis Bafan duorum regu Amorrh�orum, quinbsp;crant trans lordanem ad fobs ort� : ab Aroernbsp;qu� fita eft fuper ripam rorrentis Arnon, vf-que ad montem Sion,qui eft Sc Hermon, o-mnen planitiem trans lordanem ad orientalem plagam, vfqucad mare folitudinis, 8c vf-que ad radices montis Phafga.

S, Trlt;etefgt;torum decalogi repetitio expiant-tio : de tttnore �liorum IJrael^ quum T)ei yocem audi�ent, amp; montem ardere y'ldiffent,

CAP. V.

A 'V Tf ^Ocauitq; Moyfes omnem Iffaelem, dixit ad eum, Audi Iffael ceremo-nias atqueindicia que ego loquor innbsp;auribus veftris hodie: difeite ea,amp; opere comnbsp;plctc. II Dominus Deus nofter pepigit no-bifeum f�dus in Horeb, Non cum patribus

�t

ignis. Ego l�qucfter 8c m�dius fui inter Do-

t vobisverba eius.timuiftis enim ignem,8cnonbsp;afcendiftis in montem . Etait, IIEgo Domi- Leu.Ks.��?nbsp;nus Deus tuus, qui eduxitedeTerra-Aeg}�^- P�bjxs.h.nbsp;pti de domo f�ruitutis.Non habebis deos alienbsp;nos in conlpe�tu meo.Non faci�s tibi Iculpti

vcrlantur in aquis fiib terra.Non adorabis ea, 8c no coles : IIEgo cnim fum Dominus Deus �nbsp;tuus, Deus �mulator, reddens iniquitatem EX0.J4.�.nbsp;patrumfuperfilios intertiam8cquartamge-nerationem his qui oder�tme, 8cfiiciens mi- Matth.5.c.nbsp;ftricordiam in multamillia diligentibus me,nbsp;8c cuftodientibus pr�cepta mea. Non vfiirpanbsp;bis nomen Domini Dei tui fruftra; quia nonnbsp;erit impunitus,qui fiiper re vana nomen ciusnbsp;aftumplerit.Obftrua diem Sabbathi, vtlan-ctifices e� ficutllpr�cepit tibi Dominus Deus Exo.io.b,nbsp;tuus. Scxdiebus operaberis, 8c facies omnianbsp;opera tua. Septimus dies Sabbathi eft, id eftnbsp;llrequics Domini Dei tui. Non facies in eonbsp;quicquamopcris,tu Scfilius tuus 8c filiajl�r- 'nbsp;us 8canc-illa,8cbos 8c afinus,8c omneiumen

tuas : vtrequiefcat l�ruus tuns amp; ancil�a tua, ficut amp; tu.Memento qu�d amp; jpf� l�ruicris innbsp;AcgyptOjamp; eduxcrit te inde Dominus Deusnbsp;tuus in manu fertig amp; brachio extcto.Idcirconbsp;pr�ccpit tibi vt obieruares diem Sabbathi.nbsp;IlHonorapatremtuum amp; matrem,ficutpr�-j^nbsp;cepit tibi Dominus Deus tuus, vtlogo viuas EcceLj.b.nbsp;tempore, amp; bene fit tibi in Terra quam Do-minus Deus tuus daturus eft tibi.llNon occi-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

des.Neq; m�chaberis. Furtumq; non racics. Ephe.6.�;.

jueris contra proximum tuum fallum C teftimonium.

IINon concupifccs vxorem proximi tui. Matt.j.e.d Nondomum,n� agrum,non i�ruum,n� an- E-o�n-7-b.nbsp;cillam,non bouem, nonafinum, amp; vniuerfanbsp;qu�illiusfunt.H�c verba locutuseft Dominbsp;nus ad omnem multitudin� veftram in monnbsp;te de medio ignis amp; nubis, amp; calignis, vocenbsp;magna nihil addens amplius, amp; fenpfit ea innbsp;duabus tabulis lapideis quas tradidit mihi.Vosnbsp;autem poftquamaudiftis voce de medio tenenbsp;brarum,amp; montem ardere vidiftisjacee�iftisnbsp;ad me omnes principes tribuum amp; maioresnbsp;natu,atq; dixiftis,Ecce often dit nobis Dominbsp;nus Deus nofter maieftat� amp; magnitudinemnbsp;fiiam. vocem enim eius audiuimus de medionbsp;igiiis, Seprobauimus hodie quod loquentenbsp;Deo C� hominc,vixerit homo.Cur ergo mo Dnbsp;riemur, 8c deuorabit nos ignis hic maximus?

Si enim

-ocr page 184-

Pr�cep.amp; iud.

Siehim audieriraus vitra voce Domini Dei noftrijmoriemur.Quid eft omnis caro, vt aunbsp;diat vocem Dci viuencis, qui de medio ignisnbsp;loquitur f�cut nos audiuimuSjamp; po�it viue-re?T U magis accede: amp; audi cunfta qu� dixe-ritDominus-Deus noftertibizloqucrisq; adnbsp;iios,8c nos audiences faciemus ea.Quod cumnbsp;audift�t Dominus, ait ad me, Audiui vocemnbsp;verborum populi huius qu� locuti fiint tibi:nbsp;bene omnia Hint locuti. Qms det talem eosnbsp;habere mentem vt timeant me,amp; cuftodiantnbsp;vniuerla mandata mea in omni t�pore,vt bene ht eis amp; filijs corum in l�mpitern�? Vadenbsp;amp; die eis, Reuerti mini in retoria veftra.Tu venbsp;r� hiefta mecum, amp;loquar tibi omnia mandata mea, amp; ceremonias atq; iudicia : qu� donbsp;cebis eos vt faciant ea in terra quam dabo illisnbsp;in pofleftion�.Cuftoditc igitur Sefacitequ�nbsp;pr�cepit Dominus Deus vobis:non dcclina-bitis neq5addexteram,neq; ad finiftram : f�dnbsp;per viam quam pr�cepit Dominus Deus ve-fter ambulabitis, vt viuatis amp; bene fit vobis,nbsp;amp; protel�tur dies in terra pofiefiionis veftr�.

5. T)ommitgt;s ex toto corde diligendus^ eiwj^ man datafilicite�ruanda amp; po�eris inculcanda.nbsp;CAP. VI.

Aecfuntpr�cepta amp; ceremoni� atq; iudicia qu� madauit Dominus Deusnbsp;vefter vt docerem vos, amp; faciatis ea

in terra ad qua tranlgredimini po�idendam, Vt timeas Dominum Deum tuum,8c eufto-dias omnia m�data amp;prxcepta eius,qu� egonbsp;pr�cipio tibi amp; filijs acnepotibus tuis cun-�tis diebus vit� tu�,vt prolongentur dies tui,nbsp;tgt;.7. Audi Ifrael amp; obftrua vt faciascgt; qu� pr�cc-pittibiDominus�:amp;benefit tibi,amp; inultiplinbsp;ceris amplius, ficutpollicitus cft Dominusnbsp;Deus patrum tuorum tibi,terram lade amp; meinbsp;Matt.ix.d le,manantem. II Audi Ifiael Dominus Deusnbsp;Marei.ii.c nofter, Deus vnus eft. * Diliges Dominumnbsp;Deum tuum ex toto corde tuo,amp;extotaaninbsp;Lucs.io.c nia tua, amp; ex totafortitudine tua.llEruntquenbsp;Infr.u.c. Yei-ba h�c qu� ego pr�cipio tibi hodie,in cornbsp;� detuo-.amp;L narrabis ca filijs tuis,amp; meditaberisnbsp;Icdens in domo tua,�c amblans in itincre,dornbsp;miens, atque confiirgens. Et ligabis ca quafinbsp;fignum in manu tua,eruntque 8c mouebun-tur inter oculos tuos, Icribesque ca in limine 8c oftijs domus tu�. Cumqj introduxeritnbsp;tc Dominus D�us tuus in terram pro quaiunbsp;rauit patribus tuis Abraha, Il�ac 8c Iacob:8cnbsp;dederittibi ciuitates magnas 8coptimas quasnbsp;non �dificafti,domos plenas cun�tar� opumnbsp;quas non extruxifti,cifternas quas non fodi-fti,vineta 8c oliueta qu� non plantafti, 8c conbsp;C mederis, 8c laturatus fueris : caue diligenternbsp;Matt.4.b. neobliuifcaris Domini qui eduxit te de Ternbsp;Luc.4,b. ra-Acgypti,dedonio Icruitutis.IIDominum

Deuteronomium.

Deum tuil timebis,8c illi gt;loli l�ruics, aeper nomen illus iurabis.Non ibitis poft deos alienbsp;nos cundar� gentium,qu� in circuitu veftronbsp;fiint.-quonia Deus �mulatorDominus Deusnbsp;tuus in medio tui : nequando iralcatur furornbsp;Domini Dci tui contra te^ 8c auferat tc dc fitnbsp;perficic terr�.liNon tentabis Dominum Dc- Matt.4.Igt;�nbsp;um tuum, fiput tentafti in loco tentationis.nbsp;Cuftodi pr�cepta Domini Dei tui, ac tefti-monia8cceremonias ,quas pr�cepit tibi: 8cnbsp;fac quodplacitumeft 8c bonum in conlpedunbsp;D o mini, vt bene fit tibi: 8cingreflus po�i-deas terram optim�,dequa iurauit Dominusnbsp;patribus tuis, vt delcret omnes inimicos tuosnbsp;coram te,ficutlocutuseft.Cuminterrogauc- pnbsp;rit tc filius tuus cras,dicens,Quid fibi voluntnbsp;teftimoniah�c, 8c ceremoni�, atque iudicianbsp;qu� pr�cepit Dominus Deus noftcr''nobis� ? quot;ytbic.t.nbsp;dices ei,Scrui eramus Pharaonis in Aegypto,nbsp;8c eduxit nos Dominus de Aegypto in manunbsp;forti: fecitque figna atque prodigia magna 8cnbsp;pe�imain AegyptOjCotra Pharaonem, 8c o-nem domfi illius in confpedu noftro,8c eduxit nos inde, vt introduftis daret terram fu-per quaiurauitpatribusnoftris . Pr�cepitq;nbsp;nobis Dominus vt faciamus omnia l�gitimanbsp;h�c,8c timeamus. Dominum Deum noftr�,nbsp;vt bene fit nobis cundis diebus vit� noftr�,nbsp;ficut eft hodie,Eritq J noftri mif�ricors, fi cu-ftodierimus 8c fecerimus omnia pr�ccpt.a c-ius coram Domino Deo noftro, ficut man-dauit nobis.

S.

cum Gentibits fo�etas contrahendat fed earum arte, lud ac�mulacra deltnda^me-moratd Dei beneficijs promittit in omnibusnbsp;auxilium ybertatem modo eius pracepanbsp;ob�ruent.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. VII.

CVm introduxerit te Dominus Deus A tuus in Terram qua pofleflurus ingre Infr.ji.��nbsp;deris,8c dcleuerit G �tes multas coramnbsp;te,Heth�um 8c Gergez�um 8c Amorrh�um,nbsp;Chanan�um 8c Pherez�um 8c H�ucum 8cnbsp;lebuf�um, l�ptem genres multo maioris nu-meri qu�m tu es,8crobuftiorcs te:tradidcrit-que eas Dominus Deus tuus tibi, percutiesnbsp;cas vfque adinrernecionem.HNon inibis cumnbsp;eis f�dus,nec mil�reberis earum,nequcfocianbsp;bis cum eisconiugia. Filiam tuam non dabisnbsp;filio eius,nec fili� illius accipics filio tuo.-quianbsp;feducet filium ruum ne l�quatur mc,8c vt manbsp;gis feruiat dijsalienis,irafi:eturque furor Donbsp;mini,8c delebit te cito.Quin potius h�c facienbsp;tis eis,Aras eorum fubuertite, 8c confringitenbsp;ftatuas,lucofque fiiccidite,8c Iculptiliacom-burite . llQuiapopulus l�nduses Domino�nbsp;-i-.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.-P;� 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Infra.i4.�

Deo tuo. Teelegit Dominus Deus tuus, vt fis ei populus peculiaris de c�dis populis quinbsp;fiint ��pcr terram, Non quia cundas genresnbsp;numero


-ocr page 185-

Pr�cep.amp;iud.

numero vincebatisjvobis inn A us eft Domi-nuSj amp; elegit vos_, cum omnibus fitis populis pauciorcs : fed quia dilexit vos Dominus amp;nbsp;euftodiuit iuramentum quod iurauit patri-busveftris. Eduxitquevos in manu forti, amp;nbsp;redemit dedomo feruitutis^de manu Pharao-nis regis Aegypti. Et fcics quia Dominusnbsp;Deus tuuSj ipfe eft Deus fortis amp;c fidelis cu-ftodicns pat�um 5c mifericordiam diligenti-bus fe,amp; bis qui cuftodiunt prazeepta cius_,innbsp;mille gencrationes : �c reddens odientibus f�nbsp;ftatim^ita vt difperdat cos^Sc vltr� non diff�r�t, protinus eis reftituens quod merentur.

C Cuftodi ergo pr�ccpta 5c ceremonias atque indicia qu� ego mando tibi hodie,vt facias.nbsp;Si poftquam audicris h�c indicia ,cuftodic-ris ea 5c feccris, euftodiet 6cDominus Deusnbsp;tuns paclum tibi Sc mifericordiam quam iurauit patribus tuis:5c diliget te ac multiplica-bit, bcncdicetq; fru�lui ventris tui, 6c fru�fuinbsp;terra: tua:,frumento tuo atq; vindemia:,oleo,nbsp;6c armentis, gregibus oui� tuarum fitper terra, pro qua iurauitpatribus tuis vt daret camnbsp;tibi. Benedidus eris inter oninis populos.nbsp;�INonerit apud te fterilis vtriufq; fexus , tarnnbsp;inbominibusquam ingregibus tuis. Auferetnbsp;Dominus � te omnem languorcm:8c infirminbsp;tates Aegypti pe�imas quas nouifti, non in-feret tibijfedcuftis boftibus tuis . Dcuorabisnbsp;onines populos quos Dominus Deus tuns danbsp;turns eft tibi. Non pareet eis oculus tuus,necnbsp;f�ruies dijs cor�,nef�ntin ruinam tui.Si dixenbsp;ris in corde tuo,Plurcs f�int genres ift� quamnbsp;. eo-o,quomodo potero delete eas?no]i metue-re fed recordarequx fecerit Dommis Deusnbsp;tuns Pbaraoni �cc�clis Aegyptijs plagas ma-ximas quas viderunt oculi tui, 6c bgna atquenbsp;portenta, manumq; robufta,5cextentum branbsp;chin Vt educeret te Dominus Deus tuus. fienbsp;facietc��ris populisquos metuis. Infuper 8cnbsp;crabrones mittet Dominus Deus tuus in cos,nbsp;donee deleat omnes atq; difpcrdat,qui te fuge

X) rint,6claterepotuerint.llN� timebis cos,quia Dominus Deus tuus in medio tui cft, Deusnbsp;cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8c terribilis; ipfc confumet nationes

bas in confpeiftu tuo paulatim atque per partes. N� poteriseas delete pari terme forte mul tiplicenturcontrate beftijc terra:. Dabitquenbsp;eosDominus Deus tuus inconfpe�tutuo;8cnbsp;interficiet illos donee penitus del�antur. Tranbsp;detqueregeseorumin manustuas, 8cdifpcr-des nomina eor� flib c�lo, nulluspoteritre-VMaeh .11 f�ftereuibijdoileccoteras cos. IlSculptiliaco-rum ignecombures; non conc�pifces argentum 8c aurum de q�ibus fr�ta funt,ncquc af-fumes ex eis tibi quicquam,neofFendas,pro-ptereaquiaabominatio eft Domini Dei tui.nbsp;Ncc inf�res quippiam ex id�lo in domum

Deuteronomium. 6x

tua, ne fias an�tbcmajficut 8c illud eft.Quafi fpurcitiam deteftaberis, 8c velut inquinamennbsp;turn ac fbrdes abominationi babebis, quia a-n.atbcma eft.

J. CommemorMur beneficia amp; afj�ii�icnes qui

T)on�nu5 eis in deferto iminiferat, ne illorum . . . c� quot;Deifuifiant immemores.

CAP. VIII.

OMne mandatum quod ego pr�cipio A tibi bodie caue diligenter vt facias: vtnbsp;pofiitis viuere, 8c multiplicemini,nbsp;ingrefiique po�ideatis Terram, pro qua iurauit Dominus patribus vcftris . Et rccorda-beris cun�li itineris per quod adduxit te Do-minus Deus tuus quadragintaannis per defernbsp;tum,Yt afdigeret te,atquetentaret,8cnota fienbsp;rent qu� in tuo animo verf�bant, vtrum cu-ftodircs mandata illius, an non. Affiixit te penbsp;nuria, 8c dcdit tibi cibum Manna,quod igno-rabas tu 6c patres tui : vt oftenderet tibi quodnbsp;linon in fblo pane viuat bomo, fed in onini Mate. 4.3.nbsp;verbo quod egrediturdeoreDomini, Vefti-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B

mentum tuum quoopencbaris, nequaquam vetuftatedcfecit, 8c pes tuus no eft fubtritusnbsp;en quadragefimus annus cft: llVr rccogites in Infra.iis.anbsp;corde tuo quia f�cut �rudit fili� fiium homo,nbsp;fie Dominus Deus tuus crudiuit te, vt euftonbsp;dias mandata Domini Dei tui, 8c ambulcs innbsp;vijseius,8c timeaseum.Dominus enimDeusnbsp;tuus introducer te in terram bonain , terramnbsp;riuoruin aquaruinq;, 8cfontium:in cuius c�-pis �emonribus crumpunc fluuiortim aby�i:nbsp;terram ffumenti, bordei,ac vinear�,in qua finbsp;eus 8c malogranata 8c oliueta nafeuntur: terram olei ac mellis.Vbi abfque vHa penur�� co qnbsp;medes pancm tuum,amp; rerum omnium abunnbsp;dantia perfrucris:cuius lapides ferrum funt,�cnbsp;de montibus eins �ris metalla fodiuntur ; vtnbsp;c� comcderis,8c f�tiatus fueris,benedicas Donbsp;mino Deo tuo pro terra optima qua d�dit tibi. Obferu.a 8c cauenequado obliuiicaris Donbsp;mini Dei tui,8c negligas mandataeius atq; iunbsp;dicia 8c ceremonias quas ego pr�cipio tibi honbsp;die:ne poftquam comederis 8c f�tiatus fueris,nbsp;domos pulcbras �dificaueris, 8c babitauerjsnbsp;ineis,babuerifq; armetaboum, 8c ouiumgrenbsp;geSjargenti 8c �urfcun�larumque rerum co-piam,eleuetur cor tuum, 8c non reminifearisnbsp;Domini Dei tui,qui cduxit te de tcrra-Aegy-pti,de domo f�ruitutis:8c du�tor tuus fuit innbsp;folitudine magna atque terribili, in qua eratnbsp;f�rpcns flatu adurens,8c feorpio ac dipf�s, 8cnbsp;null� omnino aqua;:llqui cduxit riuos de pe- Num.io.l�nbsp;tra duri�ima,ll8c cibauit te Manna in folitu-dinc,quodncfcicr�t patres tui. Et poftquamnbsp;afdixitacprobauit*,ad extrem� mif�rtuscft lt;7.3.nbsp;tui, hc diceres in corde tuo, Fortitudo mea,nbsp;Scrobur manus meat, b�c mibi omnia pr�-ftiterunt.


-ocr page 186-

Pr�cep.amp;iud.

fticerutit. Sed rccordcris Domini Dei tui, tjix�d iplc vires tibi prajbuerit,vt implerct pactum fuum, fupcr quoiurauit patribus tuis,nbsp;f�cut pr�fens indicat dies, Sinautem oblitusnbsp;Domini Dei tui,(ecutus fueris deos ali�nes,nbsp;coluerisq ; illos Sc ador�ueris; ecce nunt pr�-dico tibi qudd omnino difpereas. SicutGetesnbsp;quasdelcuit Dominus in introitu tuo, ita amp;nbsp;Vos peribitis,fi inobedientes fueritis voci Donbsp;mini Dei veftri.

3^frimitur elatio, ne futur as *'vi^oriasfibi f�dJoliDominoa�ribant, qut0n�m^eri)e9nbsp;aauer�itifint.

Ck'P. IX.

A A Vdi Ifrael, Tu tranlgredieris bodic /�A Iordanem,vt po�ideas nationes ma-^^ximas amp; fortiores te,ciuitates ingen-ad c�lum vfque muratas,populum manbsp;gnuttt atq; fiiblimem, filios enaeim quos ipfenbsp;vidifti Scaudifti, quibus null�s poteft ex ad-�erlo rc�ftere. Scies ergo hodie quodDominus Deus tuns ipfetranfibitante tCjignis de-�orans atq; conlumens, qui conterat eos amp;nbsp;dcleatatq; difperdatante facicm tuamvelo-citer, ficut locutus eft tibi. Ne dicas in cordenbsp;tuocumdelcucritcos Dominus Deus tunsnbsp;in confpe�tu tuOjPropter iuftitiam mcam in-troduxit me Dominus vt terram banc po�i-dcrem,c� propter impietates fiias iftx delct�nbsp;fintnarioncs .Nequeenim propter iuftitiasnbsp;tuas, amp; �quitat� cordis tui ingrederis vtpo�-fideas terras carum: l�d quia ill� egeruntim-pi�jintroeunte te deletxfunt .� amp; vt cdpleret.nbsp;verbum fuum DominuSjquodfub iuram�tonbsp;pollicitus eft patribus tuis Abrabam,Ifaac amp;nbsp;lacob. Scito ergo quod non propter iuftitiasnbsp;tuas Dominus Deus tuus dederittibi terramnbsp;bancoptimamin poflelsionem,cum durifsi-B me ceruicis fis populus.Memento, amp;ne oblinbsp;uifcaris quomodo adiracundia prouocauerisnbsp;lxo.i7.ijgt; Dominum Deum tuuminlblitudinc.JlExeonbsp;die quo egreflus es ex Aegypto vfq; ad locumnbsp;iftum lemper aduerfiim Dominum conten-difti.Nam amp; in Horeb prouocafti eum, amp;iranbsp;tus delete te voluit, quando alcendi in mon-tem,vt acejperem tabulas lapideas padi quodnbsp;pepigit vobife� Deus: amp; perleueraui in monnbsp;te quandraginta diebus ac nodibus,pane nonnbsp;comedens,amp; aquam non bibens. Dcditq; minbsp;bi Dominus duas tabulas lapideas Icriptas dinbsp;giro Dei,amp; cotinentes omnia verba qux vo-bis locutus eft in mote de medio ignis,quannbsp;doconcio populicongregata eft. Cumquenbsp;tranfifient quadragin ta dies,amp; to tide nodes,nbsp;dedit mibi Dominus duas tabulas lapideas,tanbsp;bulas f�deris, dixitq; mibi,Surgc, amp; deftedenbsp;bine cito : quia populus tuus que cduxifti denbsp;Aegypto,dcleruerunt vclocitcr via,quam de-

Deuteronomium.

monftrafti eis,feccruntq; fibi conflatile. RurC fiimq; ait Dominus ad mCjCerno quodpopunbsp;lus ifte durae ceruicis fit:dimittc me vt conte-ram eum, amp; deleam nomen eius de fub c�lo,nbsp;amp; cOnftituam te fiipergentem quae bacma-ior amp; fortior fit. C umque de monte ardentenbsp;dcftcndcrem,amp; duas tabulas f�deris vtraquenbsp;tcncrem manu,vidiffemquevos peccaflcDonbsp;mino Deo veftro, amp; fecifle vobisvitulu connbsp;flatilem,ac deferuifle velociter via eins quamnbsp;vobis oftenderat: proieci'tabulas de manibusnbsp;meis,confregique eas in confpedu veftro.Etnbsp;procidi ante Dominum ficut prius, quadra-ginta diebus amp; nodibus panem non come-dens,amp; aquam no bibens,propteromnia pccnbsp;cata veftra quae ge�iftis contra Dominum,amp;nbsp;eumadiracundiam prouocaftis . timui enimnbsp;indignationem Sc iram illius, qua aduerfumnbsp;VOS concitatus , delete vos voluit. Et exaudi-uit me Dominus etiam bac vice . Aduer-fiim Aaron quoque vehementer iratus , voluit cum conterere,amp;pro illo fimiliter deprenbsp;catusfiim.Peccatum a�tem veftrum quodfenbsp;ccratis,id cft vitulum,arripicns, ign� combufnbsp;fi, amp; in frufta comminuens, omninoque innbsp;puluerem redigens,proieci in torrentem quinbsp;d�mont� deftendit.In Incendio quoq;,amp;in Dnbsp;Tentationc,Scin Scpulchris-concupiftentix Nuta.��-�'nbsp;prouocaftis Dominum : amp;quandomifit vosnbsp;de Cadef-barne,dicens,Afcendite,amp; po�ide-te terram quam dedi vobis . amp; contempfiftisnbsp;imperium Domini Dei veftri , amp; non credi-diftiseiinequc vocem cius audire voluiftis,nbsp;l�d l�mper fuiftis rebelles � die qua nofle vosnbsp;c�pi.Etiacui coram Domino quadragintanbsp;diebus ac nodibus,quibus eum fiippliciter denbsp;precabar, nedcleretvos vtfuerat commina-tus : ficorans dixi, Domine Deus, ne dilpernbsp;das populum tuum, amp; h�reditatem tuam,nbsp;quam redemifti in magnitudine tua, quos c-duxifti de Aegypto irtmanu forti. Rccorda-re f�ruorum tuorum Abraham, I�ac, amp; la-cob:nc alpicias duritiam populi huius,amp;im-pietatem atquc peccatum:ne forte dicant ha-bitatores tcrrac,de qua eduxifti nos, Non po-terat Dominus introducere cos in terramnbsp;quam pollicitus cftcis,5c oderat illos:idcirconbsp;cduxit, vt intcrficcret cos in Iblitudinc. quinbsp;funt populus tuus Schaereditas tua, quose-duxifti in fortitudinc tua magna ,amp; in bra-chio tuoextento.

�S. Tabularumficundoiruminfiauratio^Leuita-rum officia: timor amp; dileBio quot;Dei adferuan-dafracepta mouere debetu, fraputium cordis circuncidendum,peregrini amandi^^ per Vtinbsp;nomen �uratidum.

CAP. X.

intem-



-ocr page 187-

Pr�cep.amp;iud.

A quot;IpN tempore illo dixit Dominus adirie^Do I jjfj- tabulas lapideas j f�cutprioresnbsp;�^fuerunt amp;C alcendead mein montera : fa-cicl^uearcamligneam j amp; fcribara in tabulisnbsp;verba qu� fuerunt in bis quas ante confregi-fti,ponefque easin area.Feciigitur arcam denbsp;lignisf�tira. Cumquedolal��raduas tabulasnbsp;lapidcas inftar priorunij alcendi in montera,nbsp;habens easin manibus.Scripf�tquein tabulisnbsp;iuxtaidquod prius Icriplerat, verba decem,nbsp;qux locutus eft D ominus ad vos in raonte denbsp;medio ignis,quando populus c�grcgatus eft,nbsp;�cdet�teas mihi.Reuerlulque demonte,dcf-cendi,amp; polui tabulas in arcam quam fecera,nbsp;qu� hucufqueibifuntjficut mihi pr�cepit

B Dominus. lIFilij autemllracl mouer�t caftra Berotb-filior�-IacaninMol�ra, llvbi Aaron mortuus 8c eft l�pultus,pro quo (�cerdonbsp;tio fundus eft Eleazar filius eins. Inde vene-r�tin Gadgad:dequoloco profedijCaftramenbsp;tati fiinf in Ietebatha,in T erra-aquarum atq;nbsp;torren tium.Eo tempore feparauit tribum Lenbsp;ui,vt portaret arcam f�deris Domini,amp; fta-ret coram eo inminifterio, ac benedicerct innbsp;nomine illus vlque in pr�l�ntem die. Quamnbsp;ob rem non habuit Leui partem, ncque pof-�cftionem cura fratribus fuis:quia ipleDorainbsp;nuspoife�io eius eft,ficut promifitei Dorainbsp;� nus Deus tuus.Ego autera fteti in raontc,fi-cut prius,quadraginta diebus ac nodibus:ex-audiuitque mcDorainus etiara bac vice, 8cnbsp;tepcrderenoluit. Dixitq; raibi, Vade,8cpr�nbsp;cede populUjVt ingrediatur, 8c po�ideat ter-ram quam iuraui patribus eorum vt traderemnbsp;eis.Et nunc Iftael quid Dominus Deus tuusnbsp;petit � tc,nifi vt timeas Dominum Deum tu-um, 8c ambules in vijs eius,8c diligas eum, acnbsp;Icruias Domino Deo tuo in toto corde tuo,nbsp;amp; in tota anima tua; euftodiasque mandatanbsp;Domini, amp;ceremonias eius quas egohodienbsp;pr�cipio tibi,vt bene fit tibi? En D omini Deinbsp;tui c�lum eft,8cc�lumc�b, terra, 8c omnianbsp;qu� in ea funt: 8c tarnen patribus tuis conglunbsp;tinatus eft Dominus, 8c amauit eos, elegitq;nbsp;l�men eorum poft eos, id eft vos, de cundisnbsp;D gentibus,ficut hodie comprobatur. Circun^nbsp;ciditc igitur pr�putium cordis veftri, 8c cer-uicem veftramneindurctisamplius;quia Donbsp;minus Deus vefter ipl� eft Deus deorum, Scnbsp;Dominus dominantium, Deus magnus 8cnbsp;terribilisjllqui perfbnamnonacci-

� p�L^ecniiunera.Facitiudiciumpupillo 8cvi-du�,amat peregrinum, 8cdat ei vidum atq; GX.i.b^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vos ergo amate peregrinos,quia

Sup. 6.c. amp; ipfi fuiftis aduen� in Terra-Aegypti. IIDo ���//. minum Deum tu� timebis, 8c ei*ftruies:ipfinbsp;adhairebisjiurabjlq; in nomine illius.lpl� eftnbsp;laus tua, 8c Deus tuus^ qui fecit tibi h�� ma-

Deuteronomitiin.

gnali� 8c terribilia qux vider�t oculi tuiJIIn^*��*j^^* �eptuaginta animabus dclcenderunt patresGen.4�.�enbsp;tui in Aegyptum:8c e�ce nuncmultiplicauitnbsp;te Dominus Deus tuus ficutaftrac�li. ,

S, ^cenj�ntur'Varia quot;Dei benefi�a, multa^ la-na fromitttintur �rtMntihus eius fnecebta,, tnalaaut�innonferuantiiusj}oceflbeneaiamp;ianbsp;�� ma�ediifio.

CAP. XI.

Ma itaqueDominum Deum tuum,j^^ 8c obl�rua pr�cepta eius 8c ceremonias, iudicia atq; mandata omni temnbsp;pore.Cognolcite hodie qu� ignorant filij ycnbsp;ftri, qui non viderunt diftiplinam Domininbsp;Dei veftri,magnalia eius 8crobuftamanum,nbsp;extentumque brachium, figna 8c opera quxnbsp;fecit in medio Aegypti Pharaoni r�gi, 8c vninbsp;uerl� terr� eius,omniq; excrcitui Aegyptio-rum,8c equis ac curribus: quomodo operuc-rint eos aquae maris-rubri,cum vos perlequc-,nbsp;rentur,8c deleuerit eos Dominus vlq; in pracnbsp;l�ntem diem: vobilq; qu� fecerit in fblitudi-ne,donec venirctis ad bunclocumrScIlDatbaNum.itf.cnbsp;atq; Abir� filij s Eli�b,qui fuit filius Ruben:nbsp;quos aperto ore fiio terra obfbrbuit cum do-mibus Sctabernaculis, 8cvniuerl�fiibftantianbsp;eorum,qu� babebant in medio Ilrael. Oculinbsp;veftri videruntomnia opera Domini magnanbsp;qu� fecit,vt euftodiatis vniuerla mandata il-lius,qu� ego hodiepraecipio vobis,'Sc�pofii-^�^ .nbsp;tis introire, 8c po�idere terram adquam in--�nbsp;gredimini,multoq;in ea viuatis t�pore:quamnbsp;hib iuramento pollicitus eft Dominus patribus veftris, 8c l�mini eorum, lade 8c mcUcnbsp;manantem. Terra enimad quam ingrederisnbsp;po�idendam, non eftficut Terra-Aegyptinbsp;de qua exifti, vbi iado l�mine in hortorumnbsp;morem aqu� ducunturirrigu� : f�d motuol�nbsp;eft 8c campeftris, de c�lo expedans pluuias,nbsp;quam Dominus Deus tuus lemper inuifit,8cnbsp;oculi illius in ea funt � principio anni vlquenbsp;adfinemeius . Si ergo obedicritis mandatisnbsp;meis,qua: ego hodie pr�cipio vobis,vt diliga-tisDominum Deum veftr�,8c{�ruiatis eiinnbsp;toto corde veftro,8cin tota anima veftrazda-bit pluuia terr� veftr� temporaneam 8c f�ronbsp;tinam, vtcolligatis frumentum, 8c vinum,8cnbsp;oleum,f�numq ; ex agris ad paftenda iumen-ta, 8cvtipfi comedaris acl�turemini.Cauetenbsp;ne forte decipiatur cor veftrum, 8c recedadsnbsp;� Domino,l�ruiatisq; dijs alienis,8c adoretisnbsp;eos�ratusq; Dominus claudat c�lum, 8c plunbsp;ui� n� de{ccndant,nec terra detgermen fii�,nbsp;pcreatisquevelociter de terra optimo quamnbsp;Dominus daturus eft vobis. IlPonitehxc ver Sup.tf.1�.nbsp;ba mea in cordibus 8c in animis veftris, 8c fu-Ipenditc ea pro figno in manibus, 8c inter o-culos veftros collocate,Docete filios veftros,

' - quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt ilia


-ocr page 188-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pr�cep.amp;iud.

ft ilia ft�edit�ntur, q�iando fcderis in domo t�a,8� amkul�-ueris in via, amp; accubiieris atq;nbsp;l�rr�xeris , Scribes eafiip�rpoftes amp; ianuasnbsp;domus tu�:vt multiplic�tiir dies tui,amp; filio-rum tuorum in terra quam iurauit Dominusnbsp;patribus tuis,vt d�ret eis quandiu c�lumim-p minet terr�. Sienim cuftodieritis mandatanbsp;qu� ego pr�cipio vobis,amp; feceritis ea,vtdilinbsp;gatis Domin� Deum veftrum_,amp; ambuletisnbsp;in omnibus vijseius,adh�rentes ei,difpcrdetnbsp;D ominus omnes genres i ftas ante faciem vc-ftram,amp; po�idebitis eas qu� maiores amp;for-lofue.i.j. ti ^res vobis funtJlOmnis locus quem calca-uerit pes vefter,vefter erit .A def�rto, Sc � li-bano, � flumine magno Euphrate vlqueadnbsp;mare occidentale erunt termini veftri. Nullus ftabit contra vos;terrorem veftrum amp; fornbsp;midinemdabitDominus Deus vefterfiipernbsp;omnem terram quam calcaturi eftis_,�cut lo-cutus eft vobis. En propono in colpedu ve-ftro hodie benedidionem amp; maledidionem:nbsp;bcnedi�tionem, fi obedieritis mandatis Do-mini Dei veftri_,qua: ego hodie pr�cipio vo-bis:maledilt;Stionemjfi non obedieritis mandanbsp;tis Domini Dei veftri, f�d rccefl�fitis devi�nbsp;quam ego nunc oftendo vobis,amp; �mbulau�-ritis poft deos alienos, quos ignoratis. Cumnbsp;vcr� introduxerit te Dominus Deus tuusinnbsp;terram, ad quam pergis habitandam , llponesnbsp;��d. benedi�tionem fuper montem Garizim,ma-

Icdidionem fiiper monrem Hebal : qui funt trans lordanem poft -viam qu� vergit ad Polis occubitum in Terra-Chanan�i, qui habinbsp;tat in campeftribus cotra Galgalam, qu� eftnbsp;iuxta vallem t�ndentem 8c intr�tem procul.nbsp;V os enim tranfibitis lordanem, vt poftideatisnbsp;terra quam D ominus Deus vefter daturus eftnbsp;vobis,vt habeatis amp; polsideatis illam.Yidctcnbsp;ergo vt impleatis cer�morias atq; indicia quaenbsp;ego hodie ponam in conlpe�lu veftro.

5. �Preec�pit exterminari idololatrtain, de�mas acjtrimitias reddi ^facri�cia ^ert� loco exoluinbsp;coniedi,fanguincm^

CA P. XII.

A Tquot; TT Aecfunt pr�cepta atque indicia qu� 1'1 facer� debetis in terra qu�m Domi-quot;*�nus Deus patrum tu�rum daturus eftnbsp;tibi, vt po�ideas earn cundis diebus quibusnbsp;fitper humum gradieris.Subuertite omnia lonbsp;ca in quibus coluerunt gentes quas pofleflu-ri,eftis,de�s fiios fuper motes cxcell�s, amp;colnbsp;les,8c fiibter omne lignum frondofum.Di�inbsp;pate aras earum, 8c confringite ftatuas,luc�snbsp;igne comburite, 8c idola comminuite; dilpcrnbsp;dite nomina earum de locis illis.

Non facietis ita Domino Deo veftro: fed ad locum quemelegerit Dominus Deus vefter de cundis tribubus veftris, vtponat no-

Deuteronomium.

men fuum ibi,8c habiter in eo,venietis:amp;.of-feretis in loco illo holocaufta 8c vidiraa� ve ftras,decimas 8cprimitias manuuveftrarum,nbsp;8c vota atque donaria,primogenita bourn 8cnbsp;ouium. Etcomedetisibi inconlpedu Dominbsp;ni Dei veftri:acl�tabiminiincundis adqu�nbsp;mil�ritis manu vos 8c domus veftrx, in quibus benedixerit vobis Dominus Deus vefter.nbsp;Non facictis ibi qu� nos hic facimus hodie,nbsp;finguli quod fibi redum videtur. Neq; enimnbsp;vlq; in pr�ftns tempus veniftis ad requiem,nbsp;Sepofle�ionem quam Dominus Deusvefter daturus eft vobis.Tranfibitis lordanem, Bnbsp;8c habitabiris in terra quam Dominus Deusnbsp;vefter daturus eft vobis, vt requieftatis � cunnbsp;dis hoftibusper circuit�:8cabfqucvllo timonbsp;rehabitetis in loco quem elegerit Dominusnbsp;Deus vefter,vt fit nomen eins in eo. Illuco-mnia qu� pr�cipio, conferetis, holocaufta,nbsp;* 8c hoftias,ac d�cimas,8c primitias manuumnbsp;veftrarum:8c quicquid pr�cipuura eft in munbsp;neribus qu�vouiftisDomino.Ibi epulabiminbsp;ni c�ram Domino Deo veftro,vos 8c filij acnbsp;fili� vcftr�, famuli Scfamul� atque Leuites,nbsp;qui in vrbibus veftris quot;commorantur�. neque quot;commtr�rnbsp;enim habet aliam parte 8c pofle�ionemin-**�^quot;^�nbsp;ter vos . Cauene offeras holocaufta tua innbsp;Omni loco quem videris: f�d in co quem elegerit Dominus, in vna tribuum tuarum of-feres hoftias, 8c facies qu�cunque pr�cipionbsp;tibi.Si autem comedere volueris,8c te cfiis carnbsp;nium dcledauerit,occide,8ccomedc iuxta bcnbsp;nedidion� Domini Dei tui, quam d�dit tibinbsp;in vrbibus tuisrfiueimmudum fucrit,hoccftnbsp;maCulatum 8c debile :fiuemundum, hoc eftnbsp;integr� 8c fine macula, quod offerri licet, fient capre� amp;ceruum,comedes,ab{q; efu dunnbsp;taxat �angninis,quem fuper terra quafi aquanbsp;elfundes.N� poteris comedere in oppidis tuis Cnbsp;decimam frumenti, 8c vini, 8c olei tui,primonbsp;genita armentorum 8c pccor�,8c omnia qu�nbsp;voueris,8c Iponte ofFerre volueris, 8c primitias manu� tuarum:l�d coram Domino Deonbsp;tuo comedes ea in loco que elegerit Dominus Deus tuus,tu 8cfilius tuus 8cfilia tua, 8cnbsp;f�ruus 8cfamula, atq; Leuites, quimanetinnbsp;vrbibus tuis:8c l�taberis 8c reficieris cor�Donbsp;mino Deo tuoin cundis ad qu� extenderisnbsp;manum tua.Cauc ne derelinquas Leuiten innbsp;Omni t�pOrequo verl�ris in tcrra.Quando dinbsp;latauerit Dominus Deus tuus terminos tuos,nbsp;fificut locutus eft tibi,8c volueris vefti carni- Gen.�*-^nbsp;bus quas defiderat anima tua:locus a^Aquemnbsp;elegerit Dominus Deus tuus, vtfit nomennbsp;eius ibi, fi procul fucrit, occides de armetis 8cnbsp;pecoribus qu� habucris,ficut pr�ccpi tibi, 8cnbsp;cOmedes in oppidis tuis, vt tibi placet. Sicutnbsp;comediturcaprea 8� ccruus,itavclc�ris cis.-amp;nbsp;mund us


-ocr page 189-

Deuteronomium.

(Jux iuxt� vel procul funt ab initio v�q; ad fi nem terr�;non acquiclcas ei,n�c audias, ncq;nbsp;parcat ci oculus tuns vt mil�rearis amp; occultesnbsp;c�jl�d ftatim interficies. Hfitprimum inanus inlt;nbsp;tua luper eum^amp;poft te oninis populus mit-tatnian�.Lapidibus obrutus necabitur : quia Gnbsp;voluit t� ab/�rahere � Domino Deo tuo^quinbsp;eduxit te de Tcrra-Aegypti de domo f�ruitu-tisivt omnis Ifrael audiens timeat, amp; ncqua-quam vitra faciatquippiam huius rei �milc.nbsp;Si audieris in vna vrbium tuarum,quasDominbsp;nus Deus tuns dabit tibi ad Habitand�j diccnnbsp;tes aliq�os, Egre�i funt fiJij Belial de medionbsp;tui,8cauerterunt habitatores vrbis fuaE^arquenbsp;dixer�tjEamuSjamp;l�ruiamus dijs alienis quosnbsp;ignoratisiqu�re folicit�^ Se diligenter rei verinbsp;t�te perfpedajl� inueneris cert� elle quod di-cituijSf abominationem banc op�r� perp�tranbsp;tam, ftatim percuties habitatores vrbis illius Dnbsp;in ore gladij amp; delebis earn, omniaque quxnbsp;in ilia funt vlque ad pecora. quicquid etiamnbsp;ftipelle�tilis fuerit^cpngregabis in medio pla-tearum eins j amp; cuni ipl� ciuitate fticcendesjnbsp;ita vt vniuerl� confumas Domino Deo tuo,nbsp;amp; fit tumulus l�mpiternus. non�dificabiturnbsp;ampliuSjamp; non adh�rebit d� illo anathcma-te quicquam in manu tua^ vt auertatur Dominus ab ira furorisfui,amp; mil�reatur tui_,mulnbsp;tiplicetquc tejicuti�rauitpatribus tuis,quannbsp;omnia pr�cepta eius qu� ego pr�cipio tibinbsp;hodicj vt facias quodplacitum eft inconfpe-lt;flu Domini Dei tui.

S. Gentium ritus fu^er mortuo fugtertdus : ani-maltum mundorum amp; immundorum difcre^ tiottir detimas effefoluendas,

C A P. X 111 I.

F Hij eftote Domini Dei veftri: non vos incidetis, nee facietis caluitium fuper Supinbsp;mortuo.quoniapopulus fiin�tus es Do-mino Deo ruo : amp; te elegit vt fis ei in popu-lum peculiarem de cun�lis gentibus quse funtnbsp;fuper terram. llNe comedatis quacimmunda Leu:nbsp;funt .Hoeeftanimal quodcomedere debc-tis3ouem,amp;; ouem,amp; capram.ceruum amp; ca-pream, bubalum, tragelaphum, pygargum,nbsp;oryg�jCamelopardalum. Omne animal quodnbsp;in duas partes finditvngulam amp; rumin�t, conbsp;medetis.De his autem qu� ruminant, amp;vn-gulam non finduntjh�c comederenon debc-tis, camelum, l�porem, chcerogrjllum : quianbsp;ruminant, 6c lion diuidunt vngulam, im-munda erunt vobis. Sus quoque quoniam di Bnbsp;uidit vngulam, 8c non rumin�t, immundae-rit.carnibus eorum non vclcemini, 6c cadaucnbsp;ra non tangetis. H�c comedetis ex omnibus

~ �cfquamas.

Pr�cep.amp; iud. mund�s 8c imraundus in commune'vclcen-tur.Hoclolum caue,ne{anguinem comedas.nbsp;languis enim eorum pro anima eft:8c idcirconbsp;nomdebesanimam comedere cum carnibus;nbsp;l�dfijper terram fundes quafi aquam,vtbenenbsp;fit ribi 8c filijs tuis poft te, cum feccris quod

D placet inconlpeclu Domini.Qu� autem fan �hficaueris 8c voueris Domino,tollss, 8c ve-nies adlocum quemeleg�ritDominus,8c of-feres oblationcs tuas carnem 8c languin� fii-peraltare Domini Dei tuiilanguinem Iioftianbsp;��w.i. rum�fundes in altari : carnibus aut�ipic vef-ceris. Obl�rua 8c audi omnia qu� ego pr�ci-pio tibi, vt bene fit tibi 8c filijs tuis poft te innbsp;l�mpiternumjCum feccris quod bon lieft 8cnbsp;placitum inconipe�tu Domini Dei tui.Qua-do difperdiderit Dominus Deus tuns ante f�nbsp;eiem tuam getes ad quas ingrederis po�idennbsp;das,6c pofl�deris eas, atque habitaueris in ternbsp;ra earum ; cauc ne imiteris cas, poftquam tenbsp;fuenntintroeuntefiibuerfic,8c requiras cere-monias earum, dicens, Sicut ccAuerunt gen-tesiftat deos fiios, ita 8c ego colam . Non facies fimiliterDorriino Deo tuo . Omnes c-nim abominationes quas auerfatur Dominus , fecerunt dijs fuis, offeren tes filios 8c fi-lias, 8c comburentes igni. Q^od prxcipi� ti-bi,hoc tatumfacito Domino: neeaddas quicnbsp;quam,nec minuas.

iS. �P�udopropheta � Deo auertens occidi de�st do audieris voc� Domini Dei tui,cuftodiens qudtumutspro�inti^uiis�t'felamicfiijiino amp;nbsp;yrls yei�ari funditui^cui'us halitatores tdfa-cere toneiti fuerint.

CAP. XIII.

A I furrexeritin medio tui proph�tes , aut ^Squi {omnium vidiffe fe di cat, 8c pr�dixenbsp;^^rit fignumatqueportentum, 8ceueneritnbsp;quodlocutus eft,amp; dixerit tibi,Eamus 8c fe-quamur deos alienos quos ignoras, 8c {eruia-mus cis:non audies verba prophet� illius autnbsp;fomniatoris: quia tent�t vos Dominus Deusnbsp;vefter, vt palam fiat vtrum diligatis eum annbsp;n�,in toto corde, 8c in to ta anima veftra. Donbsp;minumDeum veftrum {�quimini, 8c ipfumnbsp;titnete, 8c mandata illius euftodite, 8c auditenbsp;vocem eius: ipfi {cruietis, Scipfi adh�rebitis.nbsp;Propheta autem illc aut fidor {bmniorum innbsp;tcrficieturiquia locutus eft vt vos auerteret �nbsp;Domino Deo vcftrOjqui eduxit vos de Ter-B ra-Aegypti, 8c redemit vos dedomo f�ruitu-tisivterrare te faceret de via quarn tibi prxce-pit Dominus Deus tuns : 8c auferes malumnbsp;de medm tui. Si tibi voluerit perfuaderc frater tuus filius matris tux, aut filius tuns vel finbsp;lia, fiue vxorquac eft in linu tuo, aut amicusnbsp;quera diligis vtanimara tua, clamdieens,Ea-mus,Sc fcruiamusdijs alienis, quosignorasnbsp;tu 8c patres tui cu�larura in cii'cuitu gentium qu� moratur in aquis. Qua: habent pinnulas

64

.�/.b

�.7. a.

-ocr page 190-

Pr3ecep.amp; iud. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deuteronomium.

8c lquamas,comeditc ; qu� abfq; pinnulis 8C bis poteftatem.Et omnino indigens amp; m�n Iquamislunt, nccomedatis, quiaimmunda dicus non erit inter vos:vt benedicattibi Donbsp;funt.Omnes auesmundas commedite. Im- minusgt;Deus tuus�in terra quam traditurusnbsp;mundasne comedatis:aquilamfcilicet,8c gry eft tibi-in polTe�ionem.Si tarnen audieris vonbsp;phem,8c hali�etum,ix�,8c Vulturem,ac mil- cem Domini Dei tui, 8c cuftodicris vniuerlanbsp;uum iuxta genus liium : 8c omne coruini ge-neris,8c ftruthionem, ac noduam, 8clarum,nbsp;atque accipitrem iuxta genus l�i� : herodiumnbsp;ac cygnum,8c ibin,ac mergulum,prophyri�-iiem,8c nydicoracem onocrotalum, 8c charanbsp;drium, fingula in gehere fuo : vpupam quo-

C que, 8c vefpertilioriem.Et omne quod reptat

8c pennulas habet,immundum erit,8cn� co-medetur.Omnequod mundum eft, comedi-te. Qmequid autem morticinum eft, ne vef-e�mini ex eo.Peregrino qui intra portas tuas eft,da vt comedatj aut v�de ei. quia tu popu-lus l�ndus Domini Dei tui es. Non coquesnbsp;Exo^ij.e. h�dum in lade matris fu�.llDecima partem

* l�parabisdecundisfrudibustuisqu�nalcun tur in terra per annos fingulos, 8c comedes innbsp;conlpcdu Domini Dei tui in loco quem eienbsp;gerit vt in eo nomen illius inuocetur, deci-mam frumenti tui, 8c vini, 8c olei,8c primo-���/fw. 4. genita de armentis 8couibus tuis : * vtdilcasnbsp;timereDominu Deum tuum omni t�pore.nbsp;Cum autem longior fueritvia, 8clocus

quem elegerit Dominus Deus tuns, tibi que vt apcrias manumfratri tuoegeno amp; paupe-benedixcritj nccpotuerisadcum h�ccunda ri, qui tcc� verf�turinTcrra.llCumtibi vcn-


portare,vendes omnia, 8c in pretium r�diges, portabisque manu tua, 8c proficilc�ris adlo-p cum quem clegeritDominus Deus tuus: 8cnbsp;ernes ex cadem pecunia quicquid tibi placue-rit, liue ex Armentis, liuc ex ouibus, vinumnbsp;quoque, 8c ficeram,8c omne quod defyderatnbsp;anima tua: 8ccomedcs coram Domino Deonbsp;tuo,8cepulaberis tu 8cdomus tua, 8cLeuitanbsp;qui intra portas tuas cft.caucncderclinquasnbsp;eum,quia non habet aliam partem in pollef-fione tua. Anno tertio Icparabis aliam decimam ex omnibus qu� nalcuntur tibi eo ternnbsp;pore:0c repones intra ianuas tuas.Vcnictquenbsp;Leuites q ui aliam non habet partem nec pof-lelsionem tecum, 8c peregrinus ac pupillusnbsp;8c vidua, qui intra portas tuas lunt, 8c comedent, 8c laturabuntur: vt benedicat tibi Do-minus Deus tuus in cundis opcribus ma-ftuum tuarum qu� f�cens.

S. Lex remi�ionisfiptimi anni in quos exercea turfdefiruo Hebrteonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noluerit manutrdt-

ti, deprimogenitis Domino fanHificMtdis amp; tomedendis. cap. xV.

A ^'Eprimoanno facies remi�ionem, qu� ^^hoc ordine celebrabitur.Cui debetur altnbsp;^^quid ab amico vel proximo ac fratre fuo,nbsp;rcpetercnonpotcrit,quia annus remi�ionisnbsp;eft Domini. A peregrino 8c aduena exiges:nbsp;ciuem amp;propinquum repetendi nonhabe-qu� iufsit, amp; quz ego hodie prxcipio tibi,nbsp;benedicct tibi,yt pollicitus eft.

F�nerabis Gentibus multis, Sc ipl� � nul-lo accipies mutuum. Dominaberis nationi-B bus plurimis, amp; tui nem o dominabitur. Si v-nus de fratribus tuis qui morantur intra portas ciuitatis tu� in terra qua Dominus Deusnbsp;tuus daturus eft tibi, ad paupertatem deuc-neritmon obdurabis cor tuum, nee cotrahesnbsp;manum,l�d aperies ea pauperi, amp;ildabis mu-tuum quo eum indigere perfpexeris.Caue nenbsp;forte fubrepat tibi impiacogitatio, Scdicasnbsp;incordetuo,Appropinquat feptimus annusnbsp;remi�ionis, amp; auertas oculos tuos apauperenbsp;fratre tuo , nolens ei quod poftulat mutuumnbsp;commodarc : ne clamet contra te ad Dominum, amp; fiat tibi in peccatum.Sed dabis ei:necnbsp;ages quippiam callide in eins necefsitatibusnbsp;fubleuadisivt benedicat tibi Dominus Deusnbsp;tuus in omni quot;tempore*, amp; in cunclis ad quxnbsp;manu miftris.IINon deerunt pauperes in ter-ra habitationis tu�fidcircoego prxeipio tibinbsp;ditus fuerit frater tuus Hcbr�us,aut Hebrxa,nbsp;amp; lex annis f�ruicrit tibi,in f�ptimo anno dimi ttes cum liber �;Sc que libertate donaueris,nbsp;nequaquam vacuum abire patieris: led dabisnbsp;viaticum degregibus, amp; de area amp; torcularinbsp;tuo,quibus DomniusDeus tuus benedixe-rit tibi.Memeto qudd amp; iplc feruieris in Ternbsp;ra-Acgypti, amp; liberauerit te Dominus Deusnbsp;tuus, Scidcirco ego nunc praecipio tibi. Sin-autem dixcrit,Nolo egrediieo quod diligat te,nbsp;amp; dom� tua, 8c bene fibi apud te efle Icntiat:nbsp;alTumcs lubula,8c perforabis aurem cius in ianbsp;nua domus tuae, 8c Icruiet tibi vlque in stcr-num.ancillx quoque l�militcr facies. Non a-ucrtasabcis oculos tuos quando dimilcrisnbsp;cos liberos zquoniam iuxta mercedem mcr-cenarijper lex annos leruiuit tibi : vt benedicat tibi Dominus Deus tuus in cundis o-Dnbsp;.peribus qu� agis. De primogenitis qu� naf-cuntur in armentis, Scouibus tuis, quicquidnbsp;eft lexus malculini, landificabis Dominonbsp;Deo tuo. Non operaberis in primogenito bonbsp;uis,8c non tondebis primogenitaouium.lHnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b.

conlpedu Domini Dei tui comedet ca per ' annos lingulos in loco quern clcgeritDominbsp;nus,tu 8C domus tua. Sinautem habuerit manbsp;culam, 8c vel claudum fuerit vel ccecum, autnbsp;in aliqua parte deforme vel debile, non im-molabitur D oraino Deo tuo,led intra portasnbsp;vrbis


-ocr page 191-

Pr�cep.amp; iud.

VrBis tu� comedes illuc� : tam mundus quam imraundus f�militer velcenrur eis quafi ca-prea, amp; ccruo. Hoc fblum obf�ruabis vtf�n-guinem eorum non comedas^l�d elFundes innbsp;tciram quafi aqiiam.

5. 'Tr�spraci^uxttnmfolenn�tAies, HebdcniAdArum, amp; �Ta^ernAculorum:de lunbsp;�is iudi�hus conj��uendtinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de CAuendo ai

oiCAfiombw idololAtr'�A.

CAP. XVI.

A Z��quot;X Bf�ruamcnl�mnouarum frugum, Sc �nbsp;nbsp;nbsp;a verni primum temporiSjVt facias Pha

i�DominoDeo tuo:quoniaminifto menie cduxit te Dominus Deus tuusdcAe-gypto no�le. Immolabisque Phal� Dominonbsp;Deo tuOjdeouibuSjamp; debobus in loco quemnbsp;clegerit Dominus Deus tu us, vt babitet nomen cius ibi. Non comedcs in co panem fer-mentatum.Septem diebus comedes abfq; fer-meto afflidlionis panem, q�oniam in pau�renbsp;cgreflus cs de Aegj^pto : vt memineris diei e-grclsionis tu� de Aegypto omnibus diebus vinbsp;t� tu�.Non apparebit fermcntatum in omnibus terminis tuis lepte diebus,amp; nonremane-bit de carnibus eius qu�d immolatum eft ve-Iperc in die primo vlq; mane.Non potcris imnbsp;molare Phale in qualibet vrbium tuar�, quasnbsp;Dominus Deus tuus daturus eft tibi : l�din

loco qucm clegerit Dominus Deus tuus, vc babitet nomeneius ibi ; immolabis Pbal� vc-Ipcrcadlolis occafum, quando egrelTus es denbsp;Aeg^'pto. Et coques, 8c comedes in loco quenbsp;clegerit Dominus Deus tuus,manequecon-furgcns vadcs in tabernacula tua, Sex diebusnbsp;comedes azymatSc in diefeptima, quia collc-fta eft Domini Dei tui, non facies opus Septem bebdomadas numerabis tibi ab ea dienbsp;quafalcemin fegetem miferis, 8c cclebrabisnbsp;diem feftum babdomadarum Domino Deonbsp;tuo,oblation� Ipontaneam manus tu�,quamnbsp;olFercs iuxta benedidionem Domini Deinbsp;tui;8c epulabcris corara DominoDeo tuo,tunbsp;8c filius tuus,8c filia tua,8c l�ruus tuus,8c an-C cillatua, 8c Leuites qui eft intra portas tuas,

amp; aduena ac pipullus 8c vidua,qui morantur vobilcum : in loco quem clegerit Dominu^nbsp;Deus tuus,vt babitet nomen eius ibi: 8c rccornbsp;daberis quoniam l�ruus fueris in Aegyptotcunbsp;ftodiesqueac facies qu� pr�ceptalunt.Solennbsp;nitatcm quoque tabernaculorum celebrabisnbsp;per l�pcm dies quando collegeris de area 8cnbsp;torcularifruges tuas: Scepulaberisin feftiui-tate tu�?tu 8c filius tuus 8c filia,8c l�ruus tuusnbsp;5c ancilla,Leuites quoque, 8c aduena, 8c pupillus ac vidua qui intra portas tuas lunt. Septem diebus Domino Deo tuofeftacclebrabis in loco quemclegerit Dominus : benedi-cetque tibi Do minus-Deus tuus in c�ldis fru

Deuteronomium. 6^ gibus tuis, 8c in omni opere manu�i tuarum,nbsp;erisque in l�titi�. Tribus vicibus per annum Dnbsp;appafebit omne mal�ulinum tuum inconlpenbsp;du Domini Dei tui in loco quem clegerit,innbsp;Iblcnnitate azymorum,8c in Iblennitate heb-domadarum,amp; in Iblennitate tabernaculorfi.nbsp;II Nonapparebit ante Dominum vacuus : l�dnbsp;ofi�retvnulquilqucl�cundum quod babue- Et�utf.d.nbsp;ritiuxta benedidione DominiDei fui,quamnbsp;dederitei. Indices 8c magiftros conftitues innbsp;omnibus portistuis, quas Dominus Deusnbsp;tuus dederittibi,perfingulas tribus tuaszvtiunbsp;dicent populum iuftq iudicionec in alteramnbsp;partcmdeclinent.il Non accipies perfonam, Shpra.i.c.nbsp;ncc munera:quia munera exc�cant oculos la Exo.ij.a.nbsp;pientum, 8c mutant verba iuftorum . lufte Ecd.io.d.nbsp;quod iuftum eft perl�qucris.-vt viuas,8c pofi-lideas terram quam Dominus Deus tuus de-derit tibi. Non plantabislucum 8c omnem arnbsp;borem iuxta altare Domini Dei tui. Nec facies tibi atque conftitues ftatuam: quot;qu�oditnbsp;Dominus Deus tuus.

5. HoJUa deligendA,idololAtriAfuniendA:ingrA ui difficultAte Ad fummum I'Atcrdotem eiusdnbsp;tonc'dium recurrendum, amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eligendo

fint objiruAndA.

CA P. XV II.

Onimmolabis Domino Deo tuo bo A uem 8couem in quo eft macula autnbsp;quippiam vitij ; quia abominatio eft

Domino Deo tuo.Cum repertifuerintapud teintra vnam portarum tuarum, quas Dominbsp;nus Deus tuus dabittibi,vir aut mulier qui fanbsp;ciant malum in conlpcdu Domini Dei tui,nbsp;8c tranlgrediantur padum illius vt vadant 8cnbsp;l�ruiantdijs alienis, 8cadorent cos, folemnbsp;8c lunam, 8c omnem militiam c�li,qu� nonnbsp;prxcepi:�c boc tibi fuerit nuntiat�,audienfq ;nbsp;inquifieris diligenter, 8c verum clTerepcreris,nbsp;8c abominatio fada eft in Ilraebeduces virumnbsp;acmuliererp qui rem Iceleratiftimam perpe-trarunt, ad portas ciuitatis tu�, 8c lapidibus Bnbsp;obruenturllln ore duorum aut trium teftium Iwfr.tp.d.

... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r � XTnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M�tt.iS.b,

pcnbitqui interncietur. Nemo occidatur, v- i.Cor.ij.* no contra l� dicente teftimonium.Manus tc- Sup.ij.c.nbsp;ftium prima interficiet eum, 8c manus rcliquinbsp;populi extrema mittetur : vt auferas main denbsp;medio tui.Si difficile 8c ambiguumapudteiunbsp;dicium cl�� prolpexeris inter languine,8c Iannbsp;guinem,caulam 8c caulam,lepram 8cnonlc-pram, 8c iudicum inter portas tuas viderisnbsp;verba variari:fiirgc 8c al��de ad locum quemnbsp;elegerit Dominus Deus tuus, llVeniesqueadnbsp;lacerdotes Leuitici generis,8c adiudicem quinbsp;fueritillo tempore: qu�resque ab eis, qui in-dicabunt tibi iudicij veritat�. Et faci�s quod-cunque dixerint qui pr�lunt loco quem ele- qnbsp;gerit Dominus, 8c docuerint te iuxta Icgcm

I cius.


-ocr page 192-

Pr�cep.amp; iud.

c�us,(�quensq;{�ntentiam corum.Necdccli-nabis ad dexteratn^nec ad finiftram. Qui au-lem fuperbieritjnolcns obedire i�cerdotis im perio, qui eo t�pore miniftrat Domino Deonbsp;tuo:ex decreto iudicis morietur homo ille_,amp;nbsp;auferes malum dellraelxuniftusque populusnbsp;audi�s tirnebit^vt nullus deincepsintumclcatnbsp;fiiperbia.Cum ingrefliis fueris tcrrram quamnbsp;Dominus Deus tuus dabit tibi, pofl'cdcrisnbsp;cam, habitauerisque in ilia, amp;dixei-is, Con-ftituamfuper me regem, ficuthabentomnesnbsp;pcrcircuitum nationes:eum conftitucs quernnbsp;Dominus Deus tuus clegerit de numero fra-D trum tuorum,Non potcris altcrius gentis honbsp;minem regem facere, qui non fit frater tuus.nbsp;CumqucHieritconftitutus,non multiplicabit fibi equos, ncc reducet populum in Acgynbsp;pram, equitatus numero fiibleuatus, pr�/�r-timeum Dominus pr�ceperit vobis vtnequanbsp;lt;|uam amplius per eadein viam rcuertamini.nbsp;Non habebit vxores plurimas qux alliciantnbsp;animum eius, nequeargenti amp;auri immenfanbsp;pondera. Poftquam autem lederit in folio renbsp;gnifui, delcribet fibi Deuteronomium legisnbsp;huius in volumine, accipiens exemplar .� la-cerdotibus Leuiticx tribus,amp; habebit Iccum,nbsp;legctque illud omnibus diebus vitxfux, vtnbsp;difcattimcre Dominum Deum fuum, amp; cu-ftodire verba Scceremonias ci us, qu�in legenbsp;pratcepta funt.Nec eleuetur cor eius in fuper-biam fiiper fratres fuos, neque declinet in parnbsp;tern dexteram velfinifiram,vt longo tempo-��filij.s. re regnet ipf� amp;quot;filius� eius f�per l�rael.

CAP. XYIII.

- �vT Onhabebuntlacerdotes ScLeuit�, amp; 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oranes qui de cade tribu funt,partem

amp; heCreditatem cum reliquo Ilfael, SapM�.b.Ifquia lacrificia Domini, amp;oblationes ciusnbsp;comedent, Scnihil aliud accipient depofief-Nu.is.c.d fiojjg fratrurn fijorum; HDominus enim ipfcnbsp;i.Lo.s.�.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Deuteronomium.

eft h�rcditas eor�: ficutlocutus eft illis.Hoc er it indicium f�cerdotum � populo, amp; ab hisnbsp;qui ofirGruntviclimas:fiueboucm,liueouemnbsp;immolaueriht, dabuntf�ccrdoti armum acnbsp;ventriculum;primitiasfrumenti,vini amp; olei,nbsp;amp;lanar�m partem cx ouium t�fionc.Ipfiimnbsp;enim elegit Dominus Deus tuus decundisnbsp;tribubus tuis, vt ftet, amp; miniftret nomininbsp;Domini iplc amp; filij cius in Icmpiternum . Sinbsp;exicrit Lcuites cxvnavrbium tuarum exo-B

mni Ifraelin qua habitat,amp; voluerit venire, defydcrans locum quem elegerit Dominus,nbsp;miniftrabit in nomine Domini Dei fui,ficutnbsp;omnes fratreseius Leuir�,qui ftab�t co tempore coram Domino. Partem ciborumean-dem accipiet, qua amp; c�teri: excepto eo quodnbsp;in vrbe fua cx paterna ei fiiccefsione debetur.nbsp;Qiiandoingrefius fueris terram quam Do-minus Deus tuns dabit tibi, cane ne imitarinbsp;velis abominationes illarum gentium . I! ncc Leu�.*�'^nbsp;inueniatur in te qui luftret filium fuum , autnbsp;filiam,ducens per ignem : aut qui ariolos fei-Icitetur, amp; obi�ruet Ibmnia atqj auguria.necnbsp;fit maleficus nec incantator, ncq; qui pyth�-n�s confulat, neediuinos, llamp;qu�rat� mor-tuis veritatem. omnia enim h�c abominaturnbsp;Dominus,amp; propter iftiufmodi Icelcra dele-bit eos in introitu tuo:perfcdus cris,amp; abfqjnbsp;macula cumDomino Deo tuo. Gentes iftxnbsp;quarum pofiidebis terram, augures 5c diui-nos audiunt : tu autem � Domino Deo tuo,nbsp;aliter inftitutus es . llProphetam de genre tuanbsp;amp; de fratribus tuis ficut mc,fufcitabit tibi Do y.c.nbsp;minus Deus tuus :ipfijmaudies vtpetifti �nbsp;Domino Deo tuo in Horeb, quando concionbsp;congregata eft atquc dixifti, 11 Vltr� non au-diamvocem Domini Dcimei, Scignemhuenbsp;maximum amplius nonvidebo,nemoriar.Etnbsp;ait Dominus mihi, Bene omnia fiint locut�,nbsp;llProphet�fiilcitabo eis de medio fratrumfiionbsp;rum nmilem tui : 5c ponam verba mca in orcnbsp;eius , loquet�rquc ad eos omnia qu� prxee- pnbsp;pero illi. qui autem verba eius qux loqueturnbsp;in nomine meo,audire nolucrit,ego vltor cx-iftam.Propheta autem qui arrogantia depra-uatus voluerit loqui in nomine meb,qux egonbsp;no prxeepi illi vt diceretjaut ex nominealie-norum dcorum, intcrficietur. Quod fi tacitanbsp;cogitationc relponderis, Quomodo poftuntnbsp;intclligereverbum quod Dominus non eftnbsp;locutus?hoc habebis fignum,Qimd in nomine Domini propheta ille prxdixcrit, Sc nonnbsp;cucncrit; hoc Dominus non eftlocu#as, fednbsp;pertumoremanimifui propheta confinxit,nbsp;amp; idcirco non timebis eum.

S. Separandteyrbes nfugij, amp; adeat^ fttti confu^ient ��� non:deymsfal�sinbsp;te�t~


-ocr page 193-

Ium de medio tui : vt audiences caeteri timo-rem habeantjSc nequaquam ralia audeant i�-ccrc.* Non niifereberis eins, II fedanimam pro anima , oculum pro ocul� j dentem pronbsp;dente j manum pro manu, pedem pro pcde Leuit.�4.�nbsp;exiges.

5.

temfore fgt;ugna �nt tlomum remittendi, iura belli qwmodo feruanda , Arbores cA~nbsp;dendee ad machinas in�ruendas,^ ^nee relin-'nbsp;quendee^

CAP. XX.

SI cxicris ad bellum contra hoftes tuos, Sevideris cquitatuS ficcurrus, 8c maio-rem quam tu habeas^aduerlarij exercitusnbsp;miiltitudinem^nontimebiseos: quia Dominus Deus tuu^ tecum eft qui cduxit te denbsp;Terra-Aegypti. Appropinquante autem iamnbsp;pr�lioj ftabit lacerdosanteaciemjScficIo-quetur ad populum, Audi Ifiael, vos hodie

Pr�cep.amp;iud. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deuteronomium.

66

tefiibns, amp; de terminis non trans�rendis. nbsp;nbsp;nbsp;fuerint in diebus illis. Cum^jdiligentifiim�

CAP. XIX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perlcrutates inucncrintfalfiimteftemdixifle

VmdilperdideritDominusDeustuus contrafratremfuummendaciumJIreddentciDmi.ipg.' jGenteSj quarum tibi traditurus eft ter ficut fratrifuofaccrecogitauitj8cauferesma-rara^ 8c poflederis eam^ habitauerisq;

in vrbibus''eius�8c in a:dibus:tres ciuitates fe-parabis tibi in medio terrae, quam Dominus Deus tuns dabit tibi in pofl�lsionemjftern�snbsp;diligenter viam;8c in tres xqnaliter partes to-tam terr� tu� prouinciam diuides: vt habeatnbsp;c vicino qui propter homicidium profugusnbsp;eft,quo pofiit euadcr�. Ha:c erit lex homici-dae fugicntis,cuius vitalcruanda eft,Qui per-euflent proximum fuumnelcienSjSc qui herinbsp;Sc nudiuftertius nullum contra ciim odiumnbsp;habuifle comprobatur: f�dabijfle cum eo firnnbsp;pliciter in lyluam ad ligna c�denda, 8c in fiicnbsp;cifionelignorum f�curis fugeritmanu, fer-rumque lapfum de manubrio amicum ciusnbsp;percufrerit,8coccidcrit:hicadvnam fupradi-durum vrbium confugiet, 8c viuet : ne for-fitan proximus eius, cuius effufus eft fan-guis, dolore ftimulatus, perftquatur, 8c appr�hend�t eumfilongior via fuerit, 8c per�u- contra inimicos veftros pugnam commit-tiat animam eius qui no eft reus mortis: quia titis , non pertimclcat cor veftrum , noli-nullum contra cum qui occifus eft, odium te metuere,nolitc cedere, nee formidetis e-prius habuifie monftratur. Idcirco prxcipio os:quia Dominus Deus vefter in medio vc-tibi,vt tres ciuitates �qualis inter le Ipatij di- ftri eft,8c pro vobis contra aduerfiirios dimi-uidas. Cum aut�dilatauerit Dominus Deus �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

tuus terminos tuos , ficut iurauit patribus 'ifis,8c dedcrit tibi cun�am terram llquam cisnbsp;pollicitus eft ( fi tarnen euftodieris mandatanbsp;eius, 8c feccris qu�hodic prxcipio tibi,vtdi-ligas Dominum Dcum tuum, 8cambulcs innbsp;vijseius omni tempore) addes tibi II tres aliasnbsp;ciuitates j 8c fupradidarum trium vrbium nunbsp;merum duplicabis.�vt non elfundatur languis

P innoxius in medio terr�,quaDominus Deus tuus dabit tibi pofsidendam , nc fis fangui-enbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem odio habensproxim�

fuum infidiatus fuerit vitse eius, furgensque pereuflerit ilium, 8c mortuus fucrit,fugeritq;nbsp;ad vnam defiipradi�ris vrbibus,mittcntl�nionbsp;res ciuitatis illius,8c arripienteum de loco ef-fugij,tradcntq; in manu proximi, cuius fan-guis elFufus cft,8c morietur.Non mil�reberisnbsp;eius, 8c aufercs*innoxium� languinem delf-racl,vt bene fit tibi.N� aftiimes, 8c transf�r�snbsp;terminos proximi tui quos fixerv.t priores innbsp;polTefsione tua, quam Dominus Deus tuusnbsp;dabit tibi in terra quam acccpcns po�iden-^pr.ir.b. dam.llNon ftabit teftis vnus contra aliquem,nbsp;ft�^cqi�id illud peccatij8cfacinoris fuerit: lednbsp;duorum aut trium teftium ftabit om-quot;�Dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Si fteterit teftis mendax contra

hominem , acculans eum prxuaricationis, Aabunt ambo, quor� caula eft, ante Dominum inconlpcdu l�cerdotum�ciudicum qui

cabit^vt eruat vos de periculo.D uces quoque g per fingulas turmas audience exercitu proclanbsp;mabunt, lIQuiseft homo qui �dif�cauit do-mum nouamjamp; non dedicauitcamPvadatj amp;nbsp;reuertaturindomum luam_,nefortemoriatupnbsp;in bellOjSc alius dedicet cam, Qms eft homonbsp;qui plantauit vineam, 11 Sc needum fecit cam Leui.i^.e.nbsp;effecommun�jdequa vefei omnibus liccat?nbsp;vadatj amp; reuertatur in domum fuam :ne fortenbsp;moriatur in bello, amp; alius homo cius funga-tur officio.Quis eft homo qui defpondit vxonbsp;remj amp; non accepit eamPvadat 8c reuertaturnbsp;in domum fiiam, ne forte moriatur in bello,nbsp;amp; alius homo accipiat earn.His di�tis addentnbsp;rcliqua^�cloquenturad populum, ilQuis eftnbsp;homo formidolofiiSj amp; corde pauido? vadat, �nbsp;nbsp;nbsp;*

amp; reuertatur in domum fuam ne pauerc faciat corda fratrum fuorum, ficut ipfe timor� per-territus eft. Cumq; filuerint duces exercitus,nbsp;8c finem loquendi fi�ccrint,vnufquifi]uc fiiosnbsp;ad bellandum cuneos prxparabit. Si quandonbsp;accefleris adexpugnandam ciuitatcmjoftcresnbsp;ei primum pacem.Si receperitj Sc aperucrit tinbsp;bi portaSjCunAus populus qui in eacft^laluanbsp;bicur^Sc feruict tibi fub tributo.Sin autem f�nbsp;dus inire nolueriCj Sceoeperit contra te bellu,nbsp;oppugnabis eam.Cumque tradiderit Dominus Deus tuusillam in manutua, pcrcuticsnbsp;omiie quod in ea generis mafculini eft, in o-re gladij , ab/que mulieribus 8c infantibus iu-

I a mentis

-ocr page 194-

Deut�fonotniuth. �n numero captiuorum multerem pulchram,nbsp;6c adamaucris eam, voluerisquehabere vxo-rcm,introduces eam in domum tuami'quxja ,nbsp;det cx�riem,8c circuncidct vngues, �c depo--^nbsp;net veftem �n qua capta eft,f�dcnsquemf domo tua, flebit patrem 8c matrem fliamvnonbsp;menf�,6c poftca intrabis ad eam,donn�csqucnbsp;cum illa,amp; erit vxor tua. Siautem poftea nonnbsp;federit animo tuo,dimittes eam liberam, necnbsp;vendere poteris pecunia, ncc opprimere pernbsp;�iotentiam: quiahumiliafti cam. Si habueritnbsp;lomo vxores duas, vnam diledam, 5c alte-

Pr�cep.amp;iud..

mentis Scca�teris quae inciuitatcfunt. Om-nem pr�dam cxcrcitui diuides, amp; comedes de {polijs hoftium tnorum , qux Dominusnbsp;Deus tuus dederit tibi. Sic facies cundis ciuinbsp;tatibus qux � te procul valde flint, amp; no flintnbsp;D de his vrbibus q uas in pofTe�ionc accepturusnbsp;es.De his aiitem ciuitatibus quae dabuntur tinbsp;bi, null� omnino permitccs viuere,fcd intcrfinbsp;cics inoregladij,Hethx� videlicet, amp;Amor-rhxum,amp; Chanan�uni,Phcrcz�um, amp; Hc-ii�um,amp;Iebul�eum, flcut pr�cepit tibi Do-niinus ,D�us.tuus:nefort� doceant VOS face-re cunlt;Stas abominationes quas ipfloperati ramodiofa,''gnueritqucexeis�liberos,amp;fuc-quot;^f��rptf'nbsp;flintdijsfuis,amp;pcccetisinDoniinumDeum rit fllius odiof� primogcnitus, volueritquc�***���^'nbsp;veftrum. Quando obfedcris ciuitatem mul- flibftantiam inter fllios fuos diuidereino po-to tempore, amp; munitionibus circundcderis teritfilium dilcdx facerc primogenituni, amp;nbsp;vt cxpugnes eara,n� fuccides arbores de qui- prsferre fili� odiof�cjfed filium odiof�eagno-bus vefcipoteft,necfccuribuspcrcircuituni cetprimogenitum, 11 dabitque ei de his quaenbsp;debes vaftareregionem : quoniam lign�eft, habueritcunda duplicia. ifteeftenimprin-amp;non homo, nccpoteflbellantiumcontra cipiumliberorumeius, Schuicdebentur pri-teaugere numcrum. Si qua autem ligna non mogenita.Si genucrit homo filium conturaanbsp;funt pomifera, fedagreflia, amp;in cxterosapta ccm amp; proteruum,qui non audicrit patris acnbsp;vfuSjfuccide,amp;ini1;ruemachinas, doneeca- matris imperium, amp;coercitusobedirecon-pias ciuitatem quae contra te dimicat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tcmpfcrit : appr�hendenteum, amp; ducent ad

5. Cautiofugerl}omiddioocculto,muliereinlel f�nioresciuitatis illius amp;ad portam iudicij,

lo ca�t�jfil�o contumace nbsp;nbsp;nbsp;eo jui �tJ^enfM dicentq; ad eos, Filius noftcr ifte proteruus

tcmpfcrit : appr�hendenteum, amp; ducent ad

efi in ligno.

CAP. XXI.

A Vandoinuentum fueritin terra quam Dominus Deus tuus daturus eft tibi,nbsp;hQminis cadauer occifl,Scignora-bitur cxdis reus, egredientur maiores natu,nbsp;amp; indices tui, amp; metientur � loco cadausrisnbsp;fingularum percircuicum fpaciaciuitatu : 8cnbsp;quam viciniorcm cseteris efle perfpexerint,nbsp;feniorcs ciuitatis illius tollet vitulam de ar-mento,qux non traxit iugum,nec terram feinbsp;dit vomcrc, 5c ducetcam advallcm afperam tuamquam Dominus Deus tuus dederit tibinbsp;atque faxofam, qux nunquam arata eft, ncc in poflefsioncm.

fernen tern recepit, 5c cxden tin eaceruices vi tulx.accedentque facerdotes filij Lcui, quosnbsp;clcgerit Dominus Deus tuus vt miniftrentnbsp;ei,8c bencdicat in nomine eius. Sc ad verbumnbsp;tgt;.7. corum omne negotiumgt;pendet�:6cquicquidnbsp;B mundum vel immundum eft, iudicctur. Etnbsp;�����.I. venient*maiorcsnatu ciuitatisilliusadinternbsp;fedum, lauabuntque manusfuas fliper vitu-� lam qux in vallepercufTa eft , 5c dicent. Manus noftrx nonefFudcruntfanguincm hunc,nbsp;ncc oculi viderfit. propitius efto populo tuonbsp;Ifrael,quem redemifti Domine, 6c ne reputesnbsp;fanguincm innocentem in medio populi tuinbsp;Ifrael.Etaufereturab eisreatus fanguinis: tunbsp;aut� alienus eris ab Innocentis cruorc qui fu-fus eft,cum fecerisquodprxeepitDominus.nbsp;Siegrefsi fuerisadpugnam contra inimi-cos tuos,amp; tradiderit eos Dominus Deus tunbsp;us in manu tua,captiuofqj duxeris,8c videris

Secontumax eft, monita nollra audire con-temnit, commeflationibus vacat, amp; luxurix atque conuiuijs.- lapidibus cum obruet popunbsp;lus ciuitatiSjamp;morietur, vtauferatis malumnbsp;de medio veftri, 5c vniuerfus Ifrael audicnsnbsp;pertimcfcat.Qi^ando pcccauerit homo quodnbsp;mortepledendumeft, 5c adiudicatusmortinbsp;appenflis fueritinpatibulo: non permanebitnbsp;cadauer cius in ligno,fed in eadem die fpclie-tur: quiallmaledidus � Deo eft qui pendet innbsp;ligno, Senequaquam contaminabis Tcrraranbsp;5. Tiet as in rentgroxitni exercenda^ de �^e�e al-teriue�xue, de inutnto mdo^ de dreundandunbsp;te^odomin, de non comifeendis relue diuer�nbsp;generis,de�mlnijs, de�gnis yirginitatis, denbsp;adulterio, decorrMtain �Vriendinagro,denbsp;�vxoregatris non aucenda,

Ckt. XXII.

NOn videbis boue fratris tui,aut ouera A errantem, 6c prxteribis: fed reduces ixed.*}**nbsp;fratri tuo,etiamfi non eft propinquusnbsp;fratertuus,necnoftieumiduces in domumnbsp;tuam,6c cr�t apud te qu�mdiu quxrat ca frater tuus, 6c re�ipiat. Similiter facies de a�no,nbsp;6c de veftim�to, 8c de orani rc fratrisVui quxnbsp;perierit : h inueneris earn, ne negligas quaf� 'nbsp;alienam . Si videris af�num fratris tui autbo-uem cccidif�c in via, non defpicies , f�d f�b-leuabis cum eo.Non induetur muliervcftcv*nbsp;rili, ncc vir vtetur vefte f�minca, abomi-nabil�

f

-ocr page 195-

s per quatuor 'T Siduxcritvir j ]

Pr�cep.amp; iud. Deuteronomium. 67 habilis enimapudDeum eft qui facit h�c. ciumvencrit: lldabit qui dormiuit cum ea^p�nbsp;Si ambulans per viam , in arbore vel in ter- tri puell� quinquaginta ficlos argentf 8c ha-ranidumauis inuencrisj8c matrem pullis vel bebit eam vxorem, quiahumiliauitillam: n�nbsp;puis d�fuper incubantem : non tenebis earn poteritdimittereeamcudis diebus vit� fu�.nbsp;cum filijsjl�dabire patieris, captos tenens fi- Non accipiet homo vxorem paths fui,nec renbsp;uclabit operimentum eius.

5. �Dehif^uiab Eccle�a T)ei arcendi�tnt yel admittendi : Jdumxiu amp; �egyptiui nonnbsp;�tnt alijciendi,depollutione no^urna, amp; loconbsp;^d neceffitria natura deputando�c�ruo fugi-tiuo,de mercedepro�ihuli�ugienda y�ira er-ga �atres�c yoto, de yinea amp;�egete j^roximi.

CAP. XXIII.

~~ On intrabit eun�chus attritis vel am A pufatis tefticulis, 8c ablcifio veretronbsp;� � ecclefiam Domini. Non ingredieturnbsp;mamzer,hoceft de lcorto natus,in ecclefiamnbsp;Domini vlq j ad decimam gencrationem. Amnbsp;monites 8c Moabites etiam poft decimam genbsp;nerationem non intrabunt ecclefiam Domi-ni,in �ternum: quia noluerunt vobis occur-rerecum pane 8c aqua in via quando egre�inbsp;eftis de Aegypto; amp; quia c�duxerunt contranbsp;te Balaam filium Beorde Mcfbpotamia Sy-riae,vtmaledicerettibi: II 8cnoluitDominusnbsp;DeustuusaudireBalaam,vertitq;maledilt;ftio -nem eius in benedi�tionem tu'am,eo quoddinbsp;ligerctte.Non fiicies cum eis pacem , necnbsp;quxras eis bona cundis diebus vit� tu�, innbsp;lempiternum.Non abominaberis Idum�um, jjnbsp;quia frater tuus eft:nec Aegyptium, quiaad-uena fuifti in terra eius . Qui nati fuerint exnbsp;eis,tertia generationc intrabunt in ecclefiamnbsp;D o mini. Quando egrelfus fuerisaduerfus honbsp;ftes tuos in pugnam, cuftodies te ab omni renbsp;mala. Sifuerit inter vos homo quino�turnonbsp;pollutus fit fbmnio, egredietur extra caftra,nbsp;8c non reuertetur priuiquam ad vefperam la-uetur aqua, 8c poftfolisoccafiimregredie-tur in caftra . Habebis locum extra caftra adnbsp;quern egrediaris ad requifita natur�, gerensnbsp;paxilium inbalteo. cumq; federis, fodies pernbsp;circuitu, 8cegeftahumo operies quoreleua-tus es(Dominus enimDeus tuus ambulat in Cnbsp;mediocaftrorum, * vteruat te, 8c tradattibi

puis d�fuper incubantem : non tenebis eam lios, vt bene f�t tibi^ amp; longo viuas tempore.

� Cum xdificaueris domiim nouam^facies mu rum tedi per circuit�me efFundatur Finguisnbsp;in domo tua_, 6c fis reus labente alio^�c in prxnbsp;ceps ruente.Non leres vincamtuamalteronbsp;f�mineme 5c l�mentis qua {�uiftij8c qu� na-fcunturex vinea^ pariterfandificentur .Nonnbsp;arabis in boue fimul 6c alino . Non indu�risnbsp;veftimentoquodex lanalinoque contextumnbsp;eft. Funiculos in fimbrijs Facies per quatuornbsp;angulos pallij tui quo operiris. f 'nbsp;vxorenij�c poftea odio habuerit eam^qiixfie-ritqueoccai�oncs quibusdimittateam^ obij-ciensei nomen pefiimumj�c dixerit^ Vxoremnbsp;banc accepi, 6c ingrelTus ad eam non inueninbsp;virginem: tollent eam pater 6c matereius 6cnbsp;Fercnt��cum figna virginitatis eiusadfenio-res vrbis qui in porta funt: 8c dicet pater. Fi-liam meam dedi huic vxorcm : quam quia o-ditjimponit ei nomen pefiimumjVtdicat-^Nonbsp;inueni filiam tuam virgin� ; 8c eccehaccf�ntnbsp;C fignavirginitatis fili�me�. Expandent veftinbsp;mentum coram l�nioribus ciuitatis:appreh�-dcntque lenes vrbis illius^virum^ 6c verbera-bunt ilium, condemnantes inf�per centumnbsp;ficlis argenti^quos dabit patri puell�^quonianbsp;dilFamauit nomen pe�imum luper virginemnbsp;Ifiaehhabebitque eam vxorem j 8c non pote-rit dimittere eam omnibus dicbus vit�fii�.nbsp;Quod fi verum eft q uod obijcitj8c non eft innbsp;puella inuenta virginitas ; eijcienteam extranbsp;fores domus paths fui 8c lapidibus obruentnbsp;viri ciuitatis illius^8c morietur : quoniam fecit nefas in Ifi-ael,vt Fornicarctiir in domo panbsp;lo.b tris fui:8c auferes malum de medio tui.ttSi dornbsp;mierit vir cum vxore alteriuSjVterque morie-tur^ideft adulter 8c adult�ra : 8c auferes malunbsp;D delfrael.Si puellam virginem delpodcrit vir_,nbsp;amp; inuenerit eam aliquis in ciuitatej8c concunbsp;bueritcumea:educes vtrumq; ad portam ciuinbsp;tatisillius^8clapidibus obru�tur;puella,quianbsp;non clamauit cum eflet in ciuit�te : vir, quia inimicos tuos) 8c fint caftra tua fiinda, 8c ni-humiliauit vxorem proximifui. 8c auferes hilineisappareatfeditatis^nederelinquatte.nbsp;malum de medio tui.Sin autem in agro repe- Non trades Icruu domino fiio^qui ad te con-rcrit vir puellam q u� delponlata eft^5c apprenbsp;hendens c�cubueritcum eajipl� morietur Ibnbsp;l�s ; puella nihil patietur, nec eft rea mortis;nbsp;quoni?5nficut latro confurgit contra fratremnbsp;fuum^Sc occ�dit anima eius^ita 8c puella per-pclFaeft.fola eratin agro-.clamauit, 6c nullusnbsp;affuit qui liberarete�.Si inuenerit vir puellamnbsp;virgincinjqu� non habet Iponfum^ amp; appre-hcndcns concubuerit cum illa^ 8c res ad iudi-

fugerit. Habitabit t�c� in loco qui ei placue-rit,amp;in vna vrbium tuar� requiefcet: ne con triftes euin. Nonerit meretrix de filiabus If-rael^ncc Icortator defilijs IfraeLNon ofFeresnbsp;mercedemproftibulijnecpreti� canis in domo DominiDei tui^quicquid illudeft quodnbsp;'�voucrint*:quiaabominatioeft vtrunq;apudnbsp;D ominum Dcum tuum. Non f�ncrabis fra-tri tuo ad vfurain pccuniam^ nec fruges nccnbsp;I 5 quam-

-ocr page 196-

Pr�cep.amp; iud.

D quamlibet aliam rcm;led�alieno.Fratri autem tuo ablque vliiraid quoindiget, commoda-bis:Yt benedicat tibi Dominus Deus tuus innbsp;omni operetuo in terra ad quam�ingredieris�nbsp;*� po�idendam.Cum votum voueris Domino

Deo tuo,non tardabis reddere; quia requirct illud Dominus Deus tuus.8c li moratus fue-ris,reputabitur tibi in peccatum. Si noluerisnbsp;polliccri,ablque pcccato eris. Quod autem lenbsp;mel egrelfura eft de labijs tuiSjObleruabis, 6cnbsp;facies licut promififti Domino Deo tuo, 8cnbsp;propria voluntatc8coretuolocutus es.In-grelTus vineaproximi tui, comede vuas quannbsp;turn tibi placuerit : foras autem nc clferas tc-cum.Si intraucris legetem amici tui, frangesnbsp;lpicas,8c manu conteres:falce a�t non metes.

5. Libellus rejgt;udijfrermittitur, mifericordia in debitores pauferes,non neganda msrces�e tu~nbsp;ditioaduenet fttfilli ^ae reliquijs me�is acnbsp;'vindemia.

CAP. X X � 111.

SI acceperit bomo vxore,8c babucrit cam, 8c non inuenerit gratiam ante oculos e-ius propter aliquam f�ditatem;lcribet linbsp;bellum rcpudij,8c dabitin manu illius, 8c di-mittet cam de domo fua.Cumq; egrefla altc-rum maritum duxerit, 8c ille quoque oderitnbsp;cam,dedcritqueei libellum repudij,6c dimilcnbsp;ritdedomo fria, vel certe mortuus fuerit:nonbsp;potcrit prior maritus recipere earn in vxore:nbsp;quiapolluu cft,8cabominabilis fadaeft coranbsp;Domino : ne pcccare facias terram tua quamnbsp;Dominus Deus tuus tradiderit tibi po�idendam. Cum acceperit homo nuper vxore nonnbsp;procedet ad bellum,uec ei quippiam neee�i-tatis iniungetur publicz,led vacabit ablq; culnbsp;pa domui friz,vt vno anno Izteturcum vxo-� re liia.Non accipies loco pignoris inferioremnbsp;6c fuperiorem molam : quia animam fuam apnbsp;poluittibi. Si deprehenfus fuerit homo folicinbsp;tans fratrem fuum de filijs Ifracl, 8c venditonbsp;eo acceperit pretium:interficietur, 8c auferesnbsp;malum de medio tui. Oblerua diligenter nenbsp;incurrasplagam leprz, ledfacies quzcunquenbsp;docucrint te ficerdotes Leuitici generis iu-quodprzeepi cis,6cimplelblicitc.llquot;Menbsp;^uafecerit mcntote quz feccrit Dominus Deus vefter�nbsp;Of�Mw.inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cgredcrcmini de Aegypto.

�C� r�p�t�s � proximo tuo rem aliqua, quam debet tibi, non ingredieris domum cius vt pi-gnus auferas:lcd ftabisforis,6cille tibi prof�rer quod habucrit. fin autem pauper eft, nonnbsp;pernodabit apud tepignus, led ftatim reddesnbsp;ci ante lobs occafum:vt dormi�s in veftimennbsp;to fuo,benedicat tibi, 8c habeas iuftitiam co-Leuit.i�.c ram DominoDeo tuo.lINon negabis merce-dem indigentis, 8c pauperis fratris tui bue ad

A

Matth.5.e. S�.ip.a.nbsp;Marc. IO, a

Deuteronomium.

tas tuas efl:��d eadem die reddcs ei pretium la Boris (ui ante folis occafiim^ quia paupereft,nbsp;6c ex eo fiiftentat animam hiam ; neclametnbsp;contra te ad Dominum, 6c reputetur tibi innbsp;pcccatum. Non occidentur patres pro filijs,nbsp;nec filij propatribus:led vnulquifq; pro pec- ixec.iS.e.nbsp;cato fuo morietur.No peruertes iudicium ad-uen� 6cpupilli,necauferes pignoris loco vidua� veftimentum. Memento qu�df�ruieris Dnbsp;in AegyptOj�c eruerit te D ominus Deus tuusnbsp;inde.ldcirco pr�cipio tibi vt facias banc rem,nbsp;Quando meflucris fegetem in agro tuo, 6cnbsp;oblitus manipulum reliqueris, non reuerte-ris vt tollas illum:fed aduenam, 6c pupillum,nbsp;6c viduam auferre patieris, vt benedicat dbinbsp;Dominus Deus tuus inomni operc manu�nbsp;tuarum;Sifriiges collegeris oliuarum, quic-quid remanient in arboribus, non reuerterisnbsp;vtcolligas: led rclinques aduen�, pupillo,acnbsp;vidu�. Si vindcraiaueris vineam tuam, nonnbsp;colliges remanentes racemos, led cedent innbsp;vlus aduenz pupiUi,acviduz.Memeto quodnbsp;6ctuferuierisin Aegypto, 6cidcirco przei-pio tibi vt ficias banc rem.

5. Qwitplagis ran cxdenJut, bout trituranti oi non iilligandum,�nKnfratri�t�itandum,fctnbsp;na mulieris yennda apprehendtntn, non tomnbsp;mittenda in Rondere men�nra iniu�itiafnbsp;�^dmalcutie delendi.

CAP. XXV.

SI fucrit caula inter aliquos, 6c interpella A uerint iudices:quem iuftum efic perlpe-xcrintjilli iuftitizpalmam dabuntzquemnbsp;impium, condemnabunt impietatis . Sin au-tem eum qui peccauit, dignum viderint pla-gis: prollernent, 8c coram Ic faciet verberari.nbsp;Pro menllira peccati,erit 8c plagarum modus:nbsp;ita duntaxat vt !1 quadragenarium numcrumnbsp;non cxcedant:ne f�d� laceratus ante oculosnbsp;tuos abeat frater tuus. No lieabis os bouis t�-

� � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Msr.ii.b.

rentis in area rruges tuas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lue.io.^�

Quando babitauerintfratres limul,8c vnus B exeisablqueliberis mortuusfuerit, vxorde-fundi non nubet alteri : led accipiet earn frater eius, 8c fufritabit lemen fratris lui: 8c pri-mogenitum ex ea lilium nomine illius appel-labit, vt non deleatur nomen eius exllfacl.nbsp;Sin autem nolucrit accipcrc vxorcm fratrisnbsp;fui quz ei lege debetur, perget mulicr ad portam ciuitatis, 8c interpcllabit maiorcs natu,nbsp;dicetq;JINon vult frater viri mei lulcitarequot;l�- Ruth. 4.^nbsp;mcn�fratris luiinllfaebnecmeinconiugiumnbsp;Ibmerc. Statimq; accerliri cum facici^r, 8c in-terrogabunt. Si relponderit, Nolocam vxorcm accipere : accedet mulicr ad eum coramnbsp;lenioribus, 8c tollet calceamentum dc pede c-ius,lpuetque in faciem illius, 6c dicct,Sic fictnbsp;uenz qui tccum moraturin tcrra,8c intra por bomini qui non zdificac domum fratris fui.

Etvo-

-ocr page 197-

J?r�cep.amp;iud.

Et vocabitur nomen illius in Ifrael, Domus difcalceati. Si habucrint inter f� iurgium virinbsp;���J. tgt;duo\ amp; vnus contra alterum rixari c�perit;nbsp;volensque vxor alterius cruerevirum fiiumnbsp;quot;demanu fortioris^mir�ritque nianum, amp; ap-prehenderit verend� eius : abfcindes manumnbsp;�lius, nceflcA�ris lupeream vlla mii�ricor-dia. Non habebis in f�cculo diuerl� pond�ra,nbsp;maius amp; minusmcc erit in domo tua modiusnbsp;maior Sciftinor. pondus habebis luft� amp; verum , amp; modius �qualis amp; verus erit tibi ; vtnbsp;multo viuas temporeftiper terram quam Donbsp;D minus Deus tuus dederit tibi.abominatur e-nim Dominus tuus eu qui facit h�c, amp; auer-J7.e f�tur omnem iniuftitiam. Memento qu� fe-ccrittibi Amalecin via quandoegrediebarisnbsp;ex Aegypto; quomodo occurrerit tibi, amp; ex-tremos agminis tuijqui lafsi refideb�t,cecidenbsp;rit, quando tu eras fame Sclabore confeftus,nbsp;amp; non timuerit Deum.Cum ergo Dominusnbsp;Deus tuusdederit tibi requiem, amp;fubieccritnbsp;c�das per circuitum nationes in terra quamnbsp;tibi pollicitus eft; delcbis nomen eius fubc�nbsp;lo, Caueneobliuifearis.

J. �Primititt ac deamis ybt amp; qw�gt;us (xoluen-da, amp;fub qua yerboritmforma.

CAP. XXVI.

A. �^Vmqueintraueris terram quamDo-

1 .minus Deus tuus tibi daturus eft: po�-�^hdendam,amp; obtinueris earn, atqj ha-bitaueris in ea,tolles decun�tis frugibus tuis primitias, amp; pones in cartallo , pergefque adnbsp;locum quem Dominus Deus tuus clegerit,nbsp;Vt ibi inuocetur nomen eius:accedefq; adf�-cerdotein qui fueritindiebus illis, amp; dices adnbsp;cum , Profiteer hodie coram Domino Deonbsp;tuo,quod ingrefliis fum in terram pro qua iunbsp;rauit*patribus noftris vt daret earn nobis.Su-fcipienfqj facerdos cartallumde manu�cius*,nbsp;ponet antcaltare Domini Dei tui, amp;loqu�-ris in conlpedu Domini Dei tui, Syrus per-l�qucbatur pattern mefi,qui delcendit in Ae-gyptum,8c ibi peregrinatus eft in paucifiimonbsp;num�ro: creuitque in gentem magnamacro-B buftamamp;infinit�B multitudinis.Afflixerunt-quenos Acgyptij,amp; perlccuti funtimponennbsp;tes oneragfauifiima, amp;. claraauimus ad Dominum Deum patrum noftrorum:qui exau-diuitnos,amp;re{pexit humilitatem noftram,amp;nbsp;laborem atq; anguftiam;amp;eduxitnos de Aegypto in manu forti,amp; brachio extento,in innbsp;genti pauore,in fignis atque p�rtentis, amp; in-trodux.-t ad loc� iftum, amp; tradidit nobis tef-ram lade amp; melle manantem. Et idcirco n�cnbsp;offero primitias frugum terra: quamDonii-^nbsp;nus d�dit mihi . Et dimittes ��s in conlpcd�nbsp;Domini Deitui : amp; adorato Domino Deonbsp;tuo,epulaberis in omnibus bonis qu� Domi

Deuteronomium. 68

nus Deus tuus dederit tibi, amp; domui tua:, tu amp; Leuites,amp; aduena qui tecum eft. Quando Cnbsp;compleucris decimam cundarum frug� tua-rum,anno decimarum tertio dabis Leuit� amp;nbsp;aduenx, amp; pupillo amp; vidu�, vt comedant intra portas tuasjamp;f�turenturi: loqu�rifque iiinbsp;conlpedu Domini Dei tui, Attuli quod l�n-dificatum eft de domo mea, amp; dedi illud Le-uit� amp; aduen�,amp;pupillo ac vidu�,ficut iuf-fifti mihi.-no pr�teriui mandata tua,necfi.imnbsp;oblitus imperij tui. N� comedi ex cis in lud�nbsp;naeo ,necfeperauieainqualibetimmunditia,nbsp;nec expendi ex bis quicqu� in re funebri. O-bediuivoci DominiDeimei, amp; feci omnianbsp;ficutpr�cepifti mihi. lIRelpice de l�nduario Ifai�.ifj.d.nbsp;tuo,amp;: de excclfb c�lorum habitaculo, amp; be-nedic populo tuo Ilfael, amp; terr� quam dedi-fti nobis, ficut iurafti patribus noftris, terr� j)nbsp;lade amp; melle rriananti.Hodie Dominus De-us tuus pr�cepit tibi vt facias mandata h�catnbsp;que indicia ; vt euftodias amp; impleas ex totonbsp;corde tuo,8c ex tota anima tua. IIDomin�elc ,nbsp;gifti hodie,vt fit tibi Deus,amp; ambules in vijsnbsp;eius, vt euftodias ceremonias illas, amp; mandata atque iudicia,5cobedias eius impeiio.'En� quot;Et. 4.nbsp;Doniirtus elegit te hodie vt fis ei populuspe-culiaris, ficutlocutus eft tibi, Sc euftodiaso-mnia pr�cepta illius: amp; faciet te excelfioremnbsp;cun�lis gentibus quas creauit in laud�,amp; nomen, amp;gloriamfuam;vt fis populus l�ndusnbsp;Domini Dei tuijf�cut locutus eft.

S. Alt�re lapideumerigendumbenedexf^lapidi-bin injcribsnda : bensdii�ionesf ioru amp; malt-di^iones impiorum. CAP. x x V 11.

PR�cepit autem Moyfes amp; feniores If-rael populo dicentes, Cuftodite pmne madatum quod pr�cipio vobis hodie.

Cumq; tranfieritis lordanem in terra quam Dominus Deus tuus dabit tibi, �rig�s ingen-tes lapides,amp;calce leuigabis eos, vtpolsisinnbsp;eis fcriberc omnia verba legis huius, Tordanenbsp;trafinifio:vtintroeas terram quam Dominusnbsp;Deus tuus dabit tibi, terram lade amp; melle manbsp;nantenijficut iurauit patribus tuis. IlQuando jnbsp;ergo tranfieritis lordan�, erigite lapides quos lofue. s.'f.nbsp;ego hodie pr�cipio vobis in monte Hebal, amp;nbsp;leuigabis eos calce:amp;�dificabis ibi altareDonbsp;mino Deo tuo de lapidibus quos ferrum nonnbsp;tetigit,S� de fa�cis informibus amp; impolitis : 8cnbsp;olferes fuper eo holocaufta Domino Deonbsp;fuo,amp; immolabis hoftias pacificas,comedef- �nbsp;que ibi, amp;epulaberiscoram DominoDeonbsp;tuo, Et lcribes fuper lapides omnia verba legis huius plane 8c lucidc.Dixeruntquc Moyfes amp; f�cerdotes Leuitici generis ad orrinerrinbsp;Iffaelerri, Attende, 8c audi Ifrael.Hodic fadusnbsp;�s popuIusDominiDeitui.audies vocetn c-ius, amp; facies mandata atq; iuftitias quas ego

I 4 pr�ci-


-ocr page 198-

Pr�cep.amp;iud. Deuteronomium, prxcipio tibi. *PrxcepitqueMoyles populo benedicetque tibi in terra quam acceperis.nbsp;in die illoj diccns j Hi fiabunt ab benedicen- Sufeitabit te D ominus fibi in populum fan-*p9/�Za.i. duni'Domino�fupermontem Garizim^ lor-dane tranfinilTo: Simeon Leui, ludas^ IlTa-charJoleph, 8c Ben-iamin. Et � regione iftinbsp;ftabuntad maledicendum in monte Hcbabnbsp;C RubeUjGadjSc Alcr_,ScZabul0,Danj 8cNc-Dani.p.c. phthali.llEtpronuntiabunt LeuitXjdicent^;

ad omnes viros Ifiael exccllb voce Maledi-^faciet.s, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homo qui''facit�lculptile8c cdflatilc,abo

minationem D omini,opus manu � artifieum, '^onltjue. *ponetq ; iHud in ablcondito. 8c refpondebitnbsp;omnis populuSj8cdicitjAm�.Maledi�:us quinbsp;non honor�t pattern finimj 8c matrem. * 8c dinbsp;cct omnis populus , Amen. Maledidtus quinbsp;transfert terminos proximi fiii. 8c dieet omnis populus^Amen. Maledidtus qui errate facit c�cum in itinere. 8c dieet omnis populus,nbsp;Amen.Maledif�us qui peruertit iudicium ad-ucnx,pupilli 8c vidu�.Sc dieet omnis popu-luSjAmen.Maledidlus qui dormitcumvxorcnbsp;patris lui, 6c rcuelat operimentum leduli e-ius. 8c dieet omnis populus, Amen.Maledi-�us qui dormit cum omniium�to.8c dieet o-mnis populuSjAmen.Maledidlus qui dorrhitnbsp;cum fororefua filia patris fui, vel matris fux.nbsp;8c dicet omnis populus, Amen. Maledi�iusnbsp;4^^ dormit cum focru fiia.8c dicet omnis po-qaidarmit pulus,Amen. Malcdictus qui cl�m percul��-c�OT i-itpj-oximum fiium. 8cdicet omnis populus,nbsp;0-dicetom Amcn. *Maledidus qui accipit munera,vtnbsp;percutiatanimamfinguinisinnocentis. 8c dinbsp;Gaht.j.b. cct omnis populus , Amen. IIMaledi�us quinbsp;non permanet in lermonib us legis huius,necnbsp;eos op�re perficit. 8c dicet omnis populus.nbsp;Amen.

5. *^Lultiplex fromitt'ttur olj�ruantibus Ugem bensdi^io, tranfgredieniibits makdi^io.

CAP. XXV III.

A I autem-audieris voce Domini Dei tui,

Yt facias atque euftodias omnia mandata �^^eius qux ego pr�eipio tibi hodie, facietnbsp;.te Dominus Deus tuus excelfiorem cundisnbsp;gentibus qu� vcrl�ntur in term. Venientquenbsp;fuper te vniuer�e benedidiones iftx,8c apprenbsp;hendent te ; .fi tarnen pr�cepta eius audieris,nbsp;Benedi�tus tu in ciuitate, 8c benedi�tus ina-gro . Benedi�us fruAus ventris tui, 8cfru-d:us terr� tu�, fru�lusque iumentorum tuorum, greges armentorum tuorum, Sccaulxnbsp;�ouium tuarum.Benedictahorrea tua,8cbcne-.didx reliqui� tu�.Bencdi�tus cris�ngrediensnbsp;.8c egrcdiens.DabitDominus inimicos tuosnbsp;qui confiirguntaduerfiim te, corruentes innbsp;conlpcdlii � per vnam viam venient contra te, 8c per l�ptem fugient .� facie tua.Emit-tet Dominus bcnedidionem fuper.cellarianbsp;tua,8cfiiper oninia opera nianuum tuarum:

aum^ficutiurauit tibi: li cuftoderis iiiandata Domini Dei tui amp; ambulaueris in vijs eins.nbsp;Videbuntq; omnes terrarum populiquod nonbsp;men Domini iniiocatum fit fuper te^ 8c timenbsp;bunt te. Abundare tefaciet Dominus omni-�nbsp;bus boniSjfruau vteri tuijamp;fruau iumento-rum tuorum fruftu terr� tux quam iurauitnbsp;Dominus patribus tuis Yt darct t.fii. Apenetnbsp;Dominus thefaurumfiium optini�, c�lum,nbsp;Yt tribuat pluuiam terrx tux in tempore fuo:nbsp;bencdicetquccunaisoperibus manuum tua-rum. Etf�nerabisgcntibus multis , Scipieanbsp;nullo f�nus accipes.Conftituet teDominusnbsp;in caputjamp; non in caudam:8c eris iemper fii^nbsp;pr�,amp; non fiibter ; fi tarnen audieris mandatanbsp;Domini Dei tui qux ego prxcipio tibi bodicjnbsp;amp; cullodieris 8c fecens, ac non declinauerisnbsp;ab eis nee ad dextram nee ad iiniftram^ nee f�nbsp;cutus fueris deos ali�nes^ neque eolueris eos-ilQuodfi audire nolueris Yoc� Domini Dei Leu'-�Ynbsp;tuijYt euftodias 8c facias omnia mandata einsnbsp;8c eeremonias quas ego prxcipio tibi hodie^Barueb*�*nbsp;Yenient fiiper te omnes maledidiones iftx^Scnbsp;appr�hendent te. Maledi�tus eris in eiuitate,nbsp;maledidus in agro . Malediftum horreumnbsp;tuum,8c maledidx reliquix tux . Maledjdusnbsp;frueftus v�tris tiiij8c frudus terrx tiix^armen-taboum tuorum , 8c gregres ouium tuaruin.nbsp;Maledidus cris ingrediens^Sc maledidus egrenbsp;diens. Mittet Dominus fuper tefamem 8c e-furiem^8c increpationem in omnia opera tuanbsp;qux tu facies:donec conterat te amp; perdat ve- qnbsp;lociter*jpropteradinucntioncs tuas pefiimasnbsp;in quibus reliquifti me. Adiungat tibi Donunbsp;nus pcftilentianijdonec confumat te de terranbsp;ad quamquot;ingredcris�po{sidedamj Pcrciitiat tenbsp;Dominus egeftate^febri 8c frigorCj ardore 8cnbsp;xftu j 8c aerc corrupto ac.rubigine,nbsp;nbsp;nbsp;peri�-

quatur donee per�as. Sit c�l� quod fupra te eftj �neum: 8c terra quam caleas^ ferrea. Detnbsp;Dominus imbrem terr� tu� puluerem, 8c denbsp;c�lo deicendatfiiper te cinis^donec contera-ris. Tradat te Dominus corruentem ante ho-ftes tuoSj per Ynam viam egrediaris contr.a e-os,8c per f�ptem fugias^Sc difpergariamp;per oninbsp;nia r�gna terrx.fitq ue cadauer tuum in ef�amnbsp;cun�lis Yolatilibus c�li 8c beftijs terrxjSc nonbsp;fit qui abigat. Percutiat te Dominus huleerenbsp;Aegyptf 8c partem corporis per quam fterco'nbsp;ra egeruntur^ feabie quoque 8c prurigine : �tanbsp;vt curaii nequeas. Percutiat te Don inus a-mentia �c c�citate ac furore mentis^ 8c palpesnbsp;in mcridieficutpalpare folet cxcus in tene-bris_, 8c non dirigas Yias tuas.Omniq5.tempo'nbsp;rc C�lumniam fufl:ineas,8c ppprimaris violennbsp;tiajuec habeas qui liberet te.Vxorcm ac�ipias,

8c alius

-ocr page 199-

Benedi�.amp; maledi�.

D amp; alius dormiat cum ea.Domum �dificcSj amp; i�on habites in c.i.Plantes vineam,amp; non vinnbsp;demies eam. Bos mus inimoleturcoramte,nbsp;non comcdas ex co.Ahniis tuus r�pia-tur in conlpedu mo_,amp; non reddacuf tibi.O-ues tutc dcntur inimicis tuis^ amp;; non fit qui tenbsp;adiuuet. Filij tui amp; filix tuas tradantur alteri

� populojvidentibus oculis tuis^Sc defici�tibus ad confpeAum eorum tota die^Sc non fitfor-titudo in manu tua. Fru�us terr� tu�^�c omnbsp;ncs labores tuos coraedat pop�lus que igno-ras;5� fis fempcr calumniara fi.iftincns:amp; op-prefTus cunlt;�is diebuSjamp;ftupens ad terroremnbsp;cor� qu� vidcbuntoculi tui. Percutiat te Donbsp;* minus hulcere pefiimo in gsnibus Sc in furiSjnbsp;f�nariq; non po�is � planta pedis vit}; ad vernbsp;ticem tu� . D ucctte Doi�linus^amp;rcg� quemnbsp;conftitucsluper te, in gentem quain ignorasnbsp;tu 5c patres tui:amp;fcruies ibi dijs alicnis,lignonbsp;amp;lapidi.Et crisperdirus,in prouerbium acfanbsp;bul� omnibus populis,ad quos te introduxc-��it Dominus.llScni�tcm multam iacies in ternbsp;^Sge.i.b. ram, Sc modicum congregabis : quia lo�uftenbsp;deuorabuntomnia.Vincam plantabis Scfodinbsp;eSjamp; vinum non bibes,neccolliges ex ea quipnbsp;piam:quoniam vafiabitur vcrmibus. Oliu.isnbsp;habebis in omnibus terminis tuis,Sc non vn-g�ris oleo: quiadeHuent 5c dcperib�t. Filiosnbsp;generabis Sefilias, Sc no fru�ris cis; quoniamnbsp;ducctur in captiuitatem.Omncs arbores tuasnbsp;Sc fruges terrx tin-c rubigo e�fumet. Adu.Cnanbsp;qui tecum ver��tur in terrajafeendet fuper te,nbsp;critq; fublimior.-tu a�tdefccndes,Sc cris infcnbsp;rior.lpf�f�ncrabit tibi,Sc tu ii� fc�nerabis ei.nbsp;Ipleerit in caput, Sc tiicris in caudam.�t vc-ni�t fiipcr te omnes maledidiones ifta:,8c pernbsp;f�quentes apprehed�tte,donccintcreas: qiiianbsp;ncS audifti vocem Domini Dei tui, nee feruanbsp;fti mandata cius Sc ccrcmonias quasprxce-pit tibi.Ec cr�t in te figna atq; prodigia,Sc innbsp;femine tuo vlq; in f�mpiternum: eo quod nonbsp;feruieris Domino Deo tuo ingaudio,cordif-que l�titia,propter rcrum omnium abundannbsp;tiam.Seruies inimico tuo qucmiramittct tibinbsp;' Dominus,in fame, Sc fiti,ct nuditate,Sc omninbsp;penuria, Sc ponet jugum terreum fuper ceruinbsp;cera tua,doncc te.cotcrat.AdducctDominusnbsp;fuper te gentera de longinquo,8c deextremisnbsp;terrx finibus in fimilitudinam aquilx volannbsp;tis cum iinpetu: cuius linguamintelligcre n�nbsp;po�is, gentcni procaci�imam, qu� ndn defenbsp;rat l�ni,ncc milcrcatur paruuli,8c dcuorct frunbsp;ctumir^nentoruin tuor�,ac fruges tcrr.i� tii�:nbsp;donee intereas^ Scn�relinquat tibi triticum,nbsp;vinum St oleum, armentaboum Scgregeso-ui U ra.-donee te dilperdat,6cc�tcrat in cun�lisnbsp;vroibustuis, S�deftruantur muri tuifirmiat-.nbsp;que fiiblimes in quibus hajaebas fiduciain in

Deuteronomium. 6^ omni terra tua.Obfideberis intra portas tuas pnbsp;in omni terra tua quam dabit tibi Dominusnbsp;Deus ruuS:8c comedes frud� vteri tui. Sc carnbsp;nes filior�m tuorum amp; filiarum tuar�, quasnbsp;dederit tibi Dominus Deus tuuSjinanguftianbsp;Sc vaftitatc qua opprimer rc hoftis tuis. l��-modelicatus in tc. Sc luxuriofiisyaldeinui-debitfratri fuo, Scvxori qu� cub�t in finunbsp;fu�, ne det cis dc carnibus filior�m fiiorumnbsp;quascomedet, eoquod nihilaliudhabeatinnbsp;obfidione Sc penuria qua vaftauerint teinimi�nbsp;ci tui intra omnes portas tuas. Tenera mu-lier Sc delicata qu� fuper terra ingredi non vanbsp;lebar,hec pedis veftigi� figere propter molli-tiem Sc teneritudinem nimiam, inuidebit vi-ro f�o qui cub�t in finu eins, fuper filij Sc fi-li� carnibus, Sc illume l�cundinarum qu�c-grediuntur de medio f�minum eins, Sc fiipcrnbsp;liberis qui eadeni hora nati finit. comedentnbsp;cnim eos cl�in propter rcrum omnium penunbsp;riam, in obfidione Sc vafiitatequaopprimetnbsp;teinimieus tuus intra portas tuas.Nifi eufto-dieris,5cfeceris omnia verba legis huius qu�nbsp;fcripta funt in hoe voluminc,8c timueris nonbsp;men eins gloriofum 8c tcrribile, hoceft Dominum Deum tuUm; �ugebit Dominus pla-gas tuas, Scplagasfiminis tufplagas magnas-8c perleucrantes, infirmitat�s pc�imas Sc pernbsp;petuas, Sc conu�rtet in te omnes afilidionesnbsp;Aegypti,quas tir�uiftfScadh�rebunttibi.In Gnbsp;fiiper Sc viiiuerlos languores, Sc plagas qu�nbsp;non fiintfcript� in voluniine legis huius, in - �nbsp;ducet D ominus fiiper te, donee te conterat:nbsp;Scremanebitis pauci numero,quiprius eratisnbsp;fient aftra c�li pr� multitudine.quonia nonnbsp;audifii vocem Domini Dei tui..Et fient antenbsp;l�tatus eft Dominus fuper Yos,benev�bis fiinbsp;ciens,vofque multiplicans : ficl�tabitur dil-perdens vos atque lubiicrtcns, vt auferarni-ni de. terra ad quam Ingrediens po�iden-dam.Difperget tcDominus in omnes popu-los� fiimmirate terr�vfqucadterminoseius;nbsp;Sc f�ruies ibi dfis alicnis quos Sc tu ignoras Scnbsp;patres tui,lignis Sclapidibus.Ingentibus quonbsp;que illis non quielces, neque erit requics ve-ftigio pedis tui. Dabit enim tibi Dominus i-bi corpauidum,8c d�ficientes oculos, Scani-mam confumptam m.�rore, Sc erit vita tuanbsp;quafi pendens ante te. Timebis node Sc die,nbsp;Sc non �redes vit� tu�.Mane dices, Quis minbsp;hi det velper�?8c Ye{pere,Quis mihi det ma-ne.^propter cordis tui formidincm:qua terre-beris:8c propter ea qu� tuis vidcbis. oculis-Rcnbsp;ducet te Dominus cla�ibus in Aegypt� pernbsp;viam de qua dixit tibi vt cam amplius non vinbsp;dcres. Ibi vendcris -inimicis tuis inferuos 8cnbsp;ancillas,Sc non crit qui emat.

Fxdtis^iuranKntH JfraelitarumcumTyo-mino


-ocr page 200-

Bcncdi�:.amp;: maledid:. Deuteronomium.

mino iuxta quot;Deilenefian^ tomminatio ad~ eum omnia maledida quas Icriptafunt in hoc iterfusfttdifrdgos.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' voluminc: Sc deleatDominusnomeeius fub

CAP. xxix. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c�lo. Sc confumateumin perditionemexo-

mnibus tribubus Ifiael, iuxta malediftiones qux in libro legis huius ac f�deris continen-tur.Dicetqjlequens generatio,Sc filij qui nafnbsp;centurdeinceps. Sc peregrin! qui d�longe vc-nerint, videntes plagas terr� illiuSjScinfirminbsp;tatesquibus earn afflixerit Dominusftilphu-Dnbsp;re. Sc folis ardore comburens,ita vt vltr� nonnbsp;feratur, nec virens quippiamgerminetinex-cmpl�Hfubucrfionis Sodomas Sc Gomorrhx,nbsp;Adamae Sc Seboim, quas fiibuertit Dominus Gen.�^-*�nbsp;in ira Sc in furore fuo . Et dicent omnes gen-tes,Quare fic fecit Dominus teiTX huiePquasnbsp;eft hxcira furoris eius immenla ? Et refpon-debunt. Quiadereliquerunt palt;ftumDomininbsp;quod pepegit cum patribus eorum, quado e-duxitcos de Terra-Aegypti: Sc Icruierdt dijsnbsp;alicnis,Sc adorauerunt eos quos nelciebatjScnbsp;quibus non fuerat attributi:idcirco iratus eftnbsp;furor Domini contra terram iftam, vt indu-ceret fiiper cam omnia maledi�ta,quat in hocnbsp;volumine ftripta fiint, 8ceiecit cos de terranbsp;fiia in ira Sc in furore,Sc in indignatione ma-xima,proiecitque in terram alienam ficut honbsp;diecomprobatur.Abfcondita, Domino Deonbsp;noftro:qu� manifefta fiint, nobis Sc filijs nonbsp;ftris vfquein fempiternum, vt faciamus vni-

....... *yerit.igt;

J^erafatnitentia �DeumpldCdC�rdctptum ns~ Ins datum non longe � nobis fefaratur,profo-nitur bonum amp; malum : yltro bonum eli~nbsp;genteSj�^iuamus^t^st nonfereamus, malo adbanbsp;rentes.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. x xx.

CVm ergo venerint fiiper te omnes fer- A mones ifti,benedilt;ftio fine malediiftionbsp;quampropofiii in confpedutuo .� Scnbsp;duftus p�nitudine cordis tui in vniuerfis g�nbsp;tibus, in quas difperferit te Dominus Deusnbsp;tuus,8creuerfus fueris ad eum,Sc obedieris c-ius imperijs, ficutego hodieprxeipio tibi, cunbsp;filijs tuis, in toto corde tuo. Sc in tota animanbsp;tua:rcducctquot;tc Dominus Deus tuus de capti- */gt;����**nbsp;uitatctua�,ac milerebitur tui. Sc rurfiim con-gregabit te decun^is populis in quos teant� I���.}-dilperfit'Si adcardincs c�li fueris difsipatus,nbsp;mct,atque introducer in terram quam pofle-derunt patres tui. Sc obtinebis eam:8c benedinbsp;cens tibi maioris numeri teefle faciet, qu�mnbsp;fuerint patres tui. CircucidetDominus De- �nbsp;ustuuscortu�, Sccorf�minis tui : vWiligasnbsp;Dominum Deum tuum in toto corde tuo,8cnbsp;in tota anima tua, vtpo�is viucre. Omnesnbsp;autem maledidioncs has conuertet fiiper ini-micos tuos, Sc e�s qui odcrunt te , Sc perf�-quutur.Tu autem reuct�ris, Sc audies voeemnbsp;�omini*

Supra. 8.a. prsfciitem diem . IIA^

Supr-S-a.

s.

Exo � T* T� verba foederis quod prxeepit

o.ip .3. � nbsp;nbsp;� pQ�ijjjjg ^oyfi vt feriret cum filijs

���Ilraelin. Tcrr�-Moab:pra�tcrillud f� dus quod cum eis pepigit in Horeb. Vocauit-que Moyles omnellraeljSc dixit ad eos, Vosnbsp;vidiftis vniuerf�qu� fecit Dominus coramnbsp;vobisin Terra-Aegypti Pbaraoni j amp; omnibus leruis eius, vniuerl�eque terr� illius,tcn-tationes magnas quas viderunt oculi tui, fi-gnailla portentaque ingentia, amp;nondeditnbsp;vobis Dominus cor intelligcnSjamp;oculos yi-dentes j amp; aures qu� pofsint audire vlque innbsp;prtelentem diem . IIAdduxit vos quadragintanbsp;annis per def�rt�.- non fiint attrita veftimcn-taveftra, nec calccameta pedum 'veftrorum*nbsp;vetuftatcconfumptalunt. Panem non comenbsp;diftisjvinum amp; ficeram non bibiftis:vt Icire-tis quia quot;ipfe eft� Dominus Deus vefter. IIEtnbsp;veniftis ad hunc locum : egreflusqueeft Schon rex Hc{ebon,amp; Og rex Baftn^occurren-tes nobis ad pugnam. Et pcrcufsimus eos,amp;nbsp;tulimus terram corum, ac tradidimus pofsi-B dendam Ruben amp; Gadjamp;dimidia: tribui Manbsp;nafte.Cuftoditeergo verba pafti huiuSjamp;imnbsp;pletc ca : vt intelligatis vniuerlaqux facitis.nbsp;Vos ftatis hodiccundi coram Domino Deonbsp;veftrOjprincipes veftri^ amp; tribus, ac maiorcs ucrla�legis huius.nbsp;natu, atque dodorcs, omnis populus Ifrael,nbsp;hberi amp; vxores veftrar, 8c quot;aduenae qui tecumnbsp;lt;�gt;�. morantur�in caftris,exceptis lignorum c�l�-ribus,amp;his qui comport�t aquas: vt tranfeasnbsp;in f�dere Domini Dei tui,amp; in iureiurandonbsp;quod hodie Dominus Deus tuus pcrcutit te-cum:vt fuftitet te ftbi in populum, amp; iplc fitnbsp;Deus tuusftcut locutus eft tibi, Scftcutiura-uit patribus tuis Abraham, Ilaac, Sc lacob.nbsp;Nec vobis folis ego hoc f�dus ferio, amp;. h�cnbsp;iuramentaconfirmo, fed cundis pr�l�ntibusnbsp;amp;ablcnribus.

Vos enimnoftis quomodo habitauerimus in Terra-Aegypti, amp; quomodo tranfierimusnbsp;per medium nationum, quas tranftuntes vi-diftis, abominationes amp;ft)rdes,ideftid�lanbsp;C eorum, lignum amp; lapidem, argentum amp; au-rum qux colebant. Ne forte fit inter vos vir inde terCtrahetDominus Deus tuus,llamp;aflu i.Mach.ilt;nbsp;autmulier, familiaaut tribus cuius cor auer-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f*-�p t

film eft hodie � Domino Deo noftro : vt va-dat 8c ftruiatdijs illarum gentium,amp; fit inter VOS radix germinas fel 8c amaritudine.Cum-q uc audierit verba iuramenti huius, benedi-cat fibi in corde {uo,diccns. Pax erit mihi, 8cnbsp;arabulabo in prauitate cordis mei: amp; aflumatnbsp;ebria fitientem, amp; Dominus nd ignoftatei:nbsp;led tunc quam maxime furor cius fumet amp;zenbsp;lus contra hominem ilium, Sc ledeant fiiper

I

-ocr page 201-

Moyfcs mo ri cur.

D om ini D ei tui: Faciefq ue vniucrfa mandata qu� ego pr�cipio tibi hodie, amp;abundarc tenbsp;facietDominus Deus tuns in cundis operi-bus manu� tuarum^ in lobole vteri tui, amp;innbsp;frudu iumentorum tuorunijin hubcrtate ternbsp;r� tu�jamp; in rerum omniumlargitate.Reuer-tetur enim Dominus, vt gaudcat fupcr te innbsp;omnibus bonis, fient gauifiis eft in patribusnbsp;C tuis:fi tarnen audicris voce Domini Dei tui,

amp; cuftodieris pr�ccpta eins amp; ceremoniaSj qu� in lue lege conferiptafiint: Screuertarisnbsp;ad Doroinnm Denin tuii in toto corde tuo_,nbsp;^��ra.io.b amp;in rota anima tua. IlMandatum hoc quodnbsp;ego prxcipio tibi hodiejUon fiipra te eft^ ne-queprocul pofitum^nec inc�lo fitum^vtpofnbsp;fis dicere^ Qinsnoftr� valet ad c�lumafcen-dere^vt d�f�r�t illud ad nos^vtaudiamnSjatq;nbsp;op�r� compleamns ? Neq; rrans mare pofit�i:nbsp;vtcaul�riSj8c dicas, � nobis poterittr�f-fretare marCj amp; illud ad nos vlqne deferre: vtnbsp;po�imus audirCjamp;faccrequod pr�ceptumnbsp;cft?Sed iuxta te eft lcrmo valde^ in ore tuo amp;nbsp;in corde tuOjVtfacias ilium.Conlydera qu�dnbsp;hodiepropofiicrim in c�fpedu tuo vitara amp;nbsp;bonum^ amp; econtrario mortem amp; malum : vtnbsp;diligas Dominum Denm tuii, 5c ambulcs innbsp;vijs eiuSjSc cuftodias madatailliusa.c ceremonbsp;nias atqueiudicia.-8c viuas,atque multiplicetnbsp;. D te, benedicatq; tibi in terra ad quamquot;ingredenbsp;ris�po�idendam.Si autem auerfum fuerit cornbsp;tuumjamp;audirenolueris, atq; crroredeceptusnbsp;adoraueris deos alienos 8clcruieriscis;pr�di-co tibi hodie quddpereas, 5c paruo temporenbsp;moreris in terra ad qnam lordane tranftnifldnbsp;ingredieris po�idenda. Teftes inuoco hodienbsp;ccelum 8c terram,qn�dpropofuerim vobis vi

6 tam 8cquot;bonum,�benedi�fionem 8c maledidio nem.Elige ergo vita,vt 8c tn viuas, 5c lemennbsp;tuum:8c diligas Dominum Deum tuum, arque obedias voci eius,8c illi adha�reas(iple eftnbsp;enim vita tua, 8c longitude diernm tuorum)nbsp;vt habites in terra pro qua iurauit Dominusnbsp;patnbus tuis Abraham,Il�ac,8c lacob, vtda-rctcamillis.

. �\loyfes lefue�bi fuj�cit in ducem,T)eutero-nomium fcribi iubst amp; in area feruari.

CAP. XXXI.

A A Bijt itaque Moyles, 8c locutus eft o-mnia verba h�c ad vniuerfum Ilfael, 8c dixit ad eos,Centum viginti annonbsp;rum lum hodie, non poflum vltr� egrcdiScnbsp;ingredi, pr�l�rtim cum 8cDominus dixeritnbsp;mihi,llN,� tranfibis lordanem iftii.Dominusnbsp;ergo Deus tuus tranfibit ante te, ipl� delebitnbsp;Omnes genres has incolpe�lu tuo,8cpofside-bis cas:8c lof�e ifte tranfibit ante te, fient locutus eft Dominus.Facictquc Dominus eisnbsp;it.� lificut fecit Schon 8c Og regibus Amorrhato-� O

Deuteronomium.



rum,8c terr� eorum,quot;delebitq; eos. Cum er-go 8chos tradideritvobisjfimiliterfacietis eis �� licut pr�cepi vobis.llViriliter agite, 8c confor Supra.7.a.nbsp;tamini.-nolite timere, neepaueatis adconfpenbsp;dum eorum : quia Dominus Deus tuus ipl� B 'nbsp;eft du�lor tuus, �c non dimittet, nec derelin-quet te.Vocauitque Moyl�s lof�e, 8c dixit einbsp;coram omni Ilfael.ConfortarCjScefto robu-ftus: tu enim introduces popul� iftum in ternbsp;rara quam daturum le patribus eorum iurauitnbsp;Dominus,8c tu eam l�rte diuides. Et Dominus qui dudor eft vefter,ipl� erir tecum:nonnbsp;dimittet, neederelinquet temoli timere,necnbsp;paueas.Scripfit itaque Moyfes legem hanc,8cnbsp;tradiditeara l�cerdotibus filijs Leui,qui por-tabant arcam f�deris Domini, 8c cun�tis l�-nioribus Ilfael. Pr�cepitqueeis,dicens, Poft qnbsp;l�ptem annos anno rcmi�ionis,jn folenniranbsp;te tabernaculorum, conuenientibus cun�lisnbsp;ex Ilfael, vtappareant inconlpe�lu Domininbsp;Dei tui in loco quem clegcrit Dominus : leges verba legis huius corarn omni llraeLaudi-entibus eis, 8c invnum omni populo congrenbsp;gato, tam viris quam mulieribus, paruulis 8cnbsp;8c aduenis qui funt intra portas tuas; vt audi-entesdilcant,5c timeant Dominum Den ve-ftr�,8c cuftodiant:impleantq; oranes lermo-nes legis huius. filij quoque corum qui nuncnbsp;ignorantzvt audirepo�int, 8c timeant Dominbsp;num Deuraquot;fiium�cunlt;ftis diebus quibus vernbsp;fiintur in terra ad qua vos lordane tranlmi�nbsp;lo pergitisobtinendam . Et ait Dominus adnbsp;Moyfcn.Ecceprop� lunt dies mortis tu�:vonbsp;calof�e,8c ftateintabernaculo teftimonij,vtnbsp;prxeipiam ei. Abierunt ergo Moyl�s 8c Io- Dnbsp;f�e,'8c fteter�t in tabernaculo teftimonij: apnbsp;paruitq; Dominus ibiin columnaiiubis,qua:nbsp;ftetit in introitu tabernaculi. Dixirque Dominus ad Moyl�n,Ecce tu dormies cu m patrinbsp;bus tuis, 8c populus ifte coftirgens fornicabi-tur poft dcos alienos in terra ad quam ingi'e-ditur vt habitet in ea:ibi derelinquct me, 8c rrnbsp;ritum facietf�dus quodpepigicume�. Eti-ralcetur furor meus contra eum in die illo; 8cnbsp;dcrelinquam cum, 8cablcondam faciem me-am ab eo,8c erit in deuorationem ; inuenientnbsp;eum omnia mala 5c afflidiones : ita vt dicatnbsp;in illodie,Vercqu�anon eft Deus mecum,in �nbsp;ucnerunt mc ha:c mala.Ego aute ablcondam,nbsp;8c celabo faciem meam in die illo propter o-mnia mala qux fecit, quia l�cutus eft deos a-lienos. Nunc itaque Icribite vobis canticumnbsp;iftud, 8cdocetcfilios Iftaehvtmemoriter te-neant,8c ore decantent, 8c fit mihi carmen i-ftud pro teftimonio inter filios Ilfael. Intro-ducam enim cum in terram pro qua iurauipanbsp;tribus cius, lade 8c melle manantem. Cum-que comcderint;8c laturati,cra�iquc fuerint,

auerten-

z

-ocr page 202-

Cant�cumMoyfi. Deutefonomium.

auert�tur ad deos alienosv Sef�ruient �is: de- f�parabatf�lios Adani, conftiuit terminos po pulorum iuxta niimerum filiorum Ifi-a�l.nbsp;Pars autem Domini^populus eius:Iacob funinbsp;culus h�reditatis eius.

Inuenit euni in terra dei�rta, in loco horro-risjamp;vaft� folitudinis :circunduxit cum, 8c docuit : Si. euftodiuit quaf� pupillam o-culi fui.

ignorabant: noui recentefque venerunt, quos non coluerunt patres eorum.

trahentque mihi, Scirritum facient padum meum. Poftquam inucnerint eum mala mulnbsp;ta 8c afflidiones, relpondebit ei canticum i-ftud pro teftimonio, quod nulla delebit ohlinbsp;''fiti.z. uio exoreleminis '�ui�. Seid enim cogitatio-^nes eius,qu�fadurus fit,hodieantequaminnbsp;troducam euip in terram quam ei pollicitusnbsp;fiim.Scripfit ergo Moyfes caticum,8c docuit Sicut aquila prouocans ad volandum pullosnbsp;filios ifiael.Pr�cepitquoDominus�Iof�e finbsp;lio Nun,8c ait, Confortare,8c efto robuftus:nbsp;tu enim introduces filios Ifiael in terra quamnbsp;pollicitus Ium, 8c ego ero tecum. Poftquamnbsp;ergo Icripfit Moyles verba legis huius in vo-lumine,atq; compleuit, prxcepit Leuitis quinbsp;portabant arcam f�deris Domini,diccs,Tol-litelibrum iftum, 8c ponitc eum in latere ar-c� f�deris Domini Dei veftri: vtfitibi con-

G tr�te in teftimonium. Ego enim Icio conten tionem tuam,8cceruicem tuam durilsimam.nbsp;Adhueviuente me 8c ingrediente vobifeum,nbsp;lemper contentiofe egiltis contra Doinin�:nbsp;quanto magis cum mortuus fuero?C0grega-teadmeomnes raaiores natu per tribus vc-ftras, atque dodores, 8c loquar audientibusnbsp;eis l�rmonesiftos,8cinuocabo contraeos c�nbsp;Ium 8c terram.Noui enim quod poft mortem

1 quam praecepi vobis : 8c occurrent vobis mal'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

lumin confpeduDomini, vt irritetis eu per Deum quitegenuit dereliquifti, 8c oblitus � es Domini creatoris tui.

es Domini creatoris tui.

Moyles audiente vniuerlb c�tu Ilfael verba Vidit Dominus,8c adiracundiam concitatus eft:quiaprouocauerunteu filij fui 8cfili�.nbsp;Et ait, Ablcond�facicm meam ab eis,8ccon-fyderabo nouilsima eor� : generatio enimnbsp;peruerlaeft,8c infideles filij.

Ipfi meprouocauer�tineoquinon erat De- j US,8c irritauerunt in vanitatibus luis : II 8cnbsp;ego prouocabo eos in eo qui no eft popu-lus,8c in geilte ftulta irritabo illos.

Ignis fuccenfus eft in furore meo, 8c ardebit vlque ad inferni nouifsima:deuorabitqucnbsp;terram cum germine fuOj8c montium funnbsp;damenta comburet.

Congregabo fiiper eos mala, 8cl�gittas mc�s complebo in eis.

dicia-.Dcus fidelis,8c ablque vlla iniquita- Confumentur fame, 8c deuorabunt cos aucs morfix amarilsimo : dentes beftiarum im-mittam in cos,cum furore trahentium lu-per terram,-atque Icrpentium.

uenem fimul ac virginem, ladcnjpm cum homine lene.

Et dixi,Vbinam fiint.�ceflare faciamex homi nibus memoriam eorum.

fuos, 8c fiiper eos volitans, expandit alas f�as ; 8c afliimpf�t eum, atque portauit innbsp;humeris fuis.

Dominus lolus duxeius fuit: 8c no cratcum eo Deusalicnus.

Conftituit eum f�per exccKam terram:vt co mederetfrudus agrorum, 'vt� fugcrctmclnbsp;dcpetra,oleumquc def�xo durifsimo:

Butyrum de armento, 8c lac de ouibus c� adi C peagnorum,8c arietum filiorum Ba�n,8cnbsp;hircos cum medulla tritici, 8c fangum cmnbsp;vu� biberet meracifsimum.

Incraflatus eft dilelt;�us,8c recalcitrauit�ncraf l�tus, impinguatus, dilatatus, dereliquitnbsp;Deum fadorem fiuim, 8c recefsit � Deolanbsp;lutariluo.

Prouocauerunteu in dijs alienis,8c in abomi nationibus ad iracundiam concitauerunt.nbsp;me�inique agetis J 8cdeclinabitis cito d�via Immolauer5td�monijs'8c.n�DcOjdijs quosnbsp;quam pr�cepi vobis : 8c occurrent vobis mala in extremo tempore, quando feceritis ma-I �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; quot; quot;.....

op�ra manuum veftrarum . Locutus eft ergo carminis huius, 8c ad finem vlq; complcuit.

J. Cantic�m '^oy�'quo �Deirej-ertbeneficiA,fo ingratitudinem�eptus � ^Domino ca�i-gatam:jubetur �^loy�es montem ^barim a�-cendere'ftpromijjam terram contemgletur.

CAP. XXXII.

Vditec�li qux loquor, audiat terra verba oris mei,

Concrelc�t in pluuia do�trinamea, fiuat vt ros eloquium meum, quafi imbernbsp;fiiper herba, 8c quafi ftill� fiiper gramina:nbsp;Quia nomen Domini inuocabo; datemagninbsp;ficentiam Deo noftro.nbsp;Dei pcrfe�ta funt opera, 8c omnes vix eius in

te,iuftus Scred�s. Peccauerunt eiigt;8c�n�n filij eius in fordibus,nbsp;generatio praua atque peruerfii.

H�ccine reddis Domino populc ftulte 8c in Poris vaftabit eos gladius,8c intus pauor, iu-fipiens ? nunquidnon ipfe eft pater tuns, qui polfedit te,8c fecit, 8c creauit te?

Memeto dicru antiquorum,cogita generatio nes f�ngiilas:intterogapatrem tuum,8cannbsp;nunti�bit tibi;maiores tuos,8c dicent tibi. Sed propter iram inimicorumdiftuliinefor-

� Quando diuidebatAltifsimus genres; qu�do , ~ nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

te luperbirent hoftes eorum 8c dicerent,

Manus

-ocr page 203-

Gan�cumMoyfilt;

Manus fioftra eXcclfa gt; amp; nOn D ominus, fecit bate omnia.

Gens abfque conRlio eft,amp; Rne prudentia.

ma prouiderent.

Qu�''perf�qu�batur�vnus mille,amp; duo Rlga-�-n Jetdee� milli�? n�nncid�o,quia Deus ftt-.-I US'v�didit eos, amp; Dominus c�elufit illos? Non- enim eft D�us nofter vt dij eorum ; amp;nbsp;ur�nimicinoftri funt indices.nbsp;E Deyinca Sodomorum, vinca cor�,amp;; de fub-. urbanis Gomorrh� vua corum vua fellis,nbsp;amp; quot;botri amariftimi�.

Feldraconum vinum eorum,5^.vcnenumaR� p^dumin^�nablle.

Nonne bicc condita Rmt apud me, 8c Rgnata inthefauris mcis?

eftvltiQ,Ac ego retribuamamp;cis�in tepo-re,vtlabatur pcs eor�: iuxt� eft dies perdi-tionis, Scaddeflefeftinant tempora. � ludicabit Dominus populum Riuiri, 8cin 1ernbsp;ids Riis milcrebitur: videbit quod infirmanbsp;ta fit manus , 8cclaufi quoque defeccrunt^nbsp;Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;refiduiquecohfumptifunt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Et�dicet�Vbifu'ntdij eorum, inquibusbabc^ bant fiduciam?

De quor� vidimis comedebat adipcs,8c bibc bantvinfl lib�aminum;Rirgant,8c opitulennbsp;tur vobis, 8c in neee�itate vos protegant.nbsp;F liVidetequod egofinil�lus,8chon fit aliusnbsp;��k. Deus prxter mc:cgo occidarii, 8c ego viuenbsp;i�.b'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faciam .�percutiam, 8c ego fanabo, 8c no

eft qui de manu mea poRiterucre.

Lcuabo adc�lummanum meam,0c dicam,

Viuo ego inxternum.

Si acucro vt fulgur gladiir meu, 8c arripuerit iudici� manus mea:rcddam vltione hofti-busmeis, 8c his qui oderunt me r�tribua.nbsp;Incbriabo fagittas meas fanguine. Sc gladiusnbsp;meus deuorabitcarnes,de cruorcoccifbrfi,nbsp;8c de captiuitate,nudati inimicorfi capitis, thymiama in furore tuo: 8c holocauft urn fu-

nem leruorum fuorum vlcifcetur; �c vindi eius,8c opera manuum illius fulcipe.Pcrcutc dam retribuet in hofteseorum, 8c propi-tius erit terrx populi fui.

Venir ergo Moyles,8c locutus eft omnia verba cantici huiusinauribus populi,ipleSc lo-f�efiliusNun.Complcuitquc omnesl�rmo-nesiftos, loquens ad vniuerRim iRacl; 8cdixit ad cos.Ponite corda veftra in omnia verba lt;jux ego teftificor.vobis hodie; vt m�detis eanbsp;filijs veftris cuftodire Sc facere, 8c implere v-niuerG'quxlcripta funt legis huius:quianonnbsp;incalfumpr�ccpta funt vobis, led vtfingulinbsp;in eis viuerent:qux facientes longo pcrl�uercnbsp;tis tempore in terra ad quam lordanc tranf.nbsp;mifibquot;ingredimini�polsidendam. Locutulq;nbsp;eft Dominus adMoylcn in eadem die, dices.

Deuteronom�urii.

Alcefide in'hl o tem iftum AEarinii id cft traft /�tuunijin mont� Nebo, qui eft in terra-Mo-ab epntralerichp:amp;yidc Terram-.Gbanaao,nbsp;Vtinam �percnt,amp; intclligerent, ac nouifti- quam ego tradam filijs Iftacl obtinendam,ߣnbsp;.v,� ��...J��.,*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mor�rein rtionce. Quemc�nf^hdcns iung�

fis populis tuis,ltficut ni�rtuus eft Aaron na-^quot;�p^ tertuus in niontcHor, amp;apppft,tus populis-fuis:quiallpr�uaricatiefti.scptfa mein raedi.lt;gt;Nuin. lo,nbsp;f�lior� Iftael adAquas-cotradifftipnis innbsp;des deferti Sin:amp; non. �ndiftcaflis me internbsp;ftlios Ifracl.Econtrayidebis;tcrra,�c non in-gredi�ris in earn quam ego dabo.ftlijs Iftael.;

iS. �Bsnedi�t^ey�s moriturutdufidietimtriitk^ bii^ I frail. �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA p. x X XIJ bgt;

Aec eft bcnedidio qua benediXifA Moyies homo Dei filijs Iftael ante .nbsp;mortem ftiam.Et ait,Dominus de Si-;nbsp;nai vcnit,amp; de Seir ortus eft nobis : apparuicnbsp;de monte Pharan,amp; cumeo �n�;or� millia-In dextera eius ignea lex . Dftexit populos,nbsp;omnes fandi in manu iilius ftint: liamp; qui ap- Sspi.j.fc�nbsp;propinquant pedibus eins, accipient de'fior;nbsp;�tnna illius. Legem pr�cepit nobis Moyles,nbsp;hxreditatem multitudinis Iaco,b,�Erit apudnbsp;redi�imura rex,c,o,ngregatis principibus po.*'nbsp;puli cum tribubifs Ifrael.

ViuatRubeh,amp; non moriaturi p^r-uus in numero. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i - �jfr �

H�ccftiud� bencdi�io � Audi Domine �' vocem l�dx, amp;adpopulum ��um introdiicnbsp;eummianus eius pugnabuntproco, amp; adiu-torillius contra aduerfarios eius crit.

Leui quoqu� ait, Perfedio tua, amp; dodri- B na tua viro iando tuOjqucm probafti in ten-tatione, amp; iudicafti ad Aquas-contradidio-nis.Qui dixit patri Rio, amp; matri fti�, Neftionbsp;v�s,amp; fratribus fins. Ignoro illos : amp; nelcie-runt filios fuos. Hi cuftodierunt eloquiumnbsp;tuum, amp; padum tuum fcruauerunt. iudicianbsp;tua o lacob, amp; legem tuam A Iftacl : ponentnbsp;liLaudate gentcspopulura eius, quia fangui- per altaretuum.Bcnedic Dominefortitudini

dorfa inimicorum eius : amp; qui oderunt cum, ' nonconfurgant.

Et Ben-iamin ait,Amanti�imus Domini habitabit confidentcr in eo:quaf� in thalamonbsp;tota die morabiturjamp; inter humeros illius renbsp;quielcet.

lofcph quoqueait. De benedidioncDo- G mini terraeius,depomisc�li, amp; rore,atquenbsp;abyflo fubiacentc. De pomis fruduum folisnbsp;aclun�,dc vertice antiquorum monriura,denbsp;pomis collium �ternorum, amp; de frugibus ternbsp;r�, amp; de plenitudine eius . Benedidio illiusnbsp;llqui apparuit in rubojVeniatfuper caput Io- Exod.j.�*nbsp;fepli, amp; Riper verticem nazar�i inter fratresnbsp;Rios � Q^aR primogeniti wuri pulchritudonbsp;' eius.

-ocr page 204-

Moyfesmorituf.

e�uSjCornuarhinocer�tis Cornua illius: in ip-fis Ventikbit Gentes vfij; adterminos terr�, b� funt mul dtudines Ephraim, 8c h�c milli�nbsp;Maftafi�.'

Et Zabul�n ait, L�tareZabulon in exit� tuo,8c Il�aeharin tabernaculis tuis . Populosnbsp;vocabunt ad mDntcm:ibi immolab�nt vidi-mas iuftid�. Qm inundationem maris quaf�nbsp;iacl�gcnt, 8c thcGur�s ableonditos arenar�.

Et Gad ait,Bencdilt;ftus in latitudine Gad: quafilco rcquieuitjccpitquc brachium 8c vernbsp;ticem.Et vidit principat� fiium,qu�d in parte fua dodor cfl�t repofitus:qui fuit c� prin-eipibuspopuli : Sc fecitiuftitias Domini, 8cnbsp;iudicium lu�m cum Ifiacl.

D Dan quoque ait,Dan Catulus leonis, fluet largiter de B al�n.

- Et Ncphthali dixit.Nephthali abundantia perfructur, 8c plenus crit benedidionibusD onbsp;mini;marc 8c meridiem po�idebit.

Aler quoque ait, Benedidus in filijs Alcr, fit pla�ons fratribus fuis,8c tingat in olco pc-dem luum.Ferriim 8c �s calccamentum eius.nbsp;Sicutdies iuuentutis tu�, ita 8c Icnedus tua.

�*�4� Non eft gt;Deus� alius vtDcus redi�imi : a� cenlbr c�li auxiliator tuus.Magnificcntia e-ius dilcurrunt nubcs-.habitaculu eius furfum.nbsp;Ce fub ter brachia Icmpitcrna: cijcict� facienbsp;��CMtere.i. tua inimicum,dicct^ue,quot;Contercre*.ltHabitanbsp;Xcre. jj.b, J confidenter 8c Iblus. Oculus lacobnbsp;in terrafrumenti 8c vini, c�lique caligabuntnbsp;rore.Bcatus es tullracl.quis fimilistuipopu-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

le, qui l�luaris in Domino ? feutum auxilij tends, qu� mifit per eum, vt faccret in Ter-tui,8c gladius glori� tux. negabunt teinimi- ra-Aegypti Pharaoni,8c omnibus feruis eius, ci tui,8c tu eorum colla calcabis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vniuerl�eque terr� illius, 8c cundam manuro

robuftam,magnaq; mirabilia,qu� fecit Moy iS. Contemflata terra moritur *^gt;d6y�ej^ rif ocenl- l�s coram vniucrlb Ifrael.

ti�T)eo�ptlttts fietur�jgt;ofuTo, illi^ Iojue

De�t�fon�mium.

r �ih�itunur'.ccntmendattff^i^itta 4 T)eifamiliaritAte,amp;faH�sf^ iffum�^nii,

.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� ,\O^^ ..nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cxi? gt;

C AP. XXXI I � I. gt;

Sccnditcrgo Moyf�sHecampcflribus Moab fuper montem Nebo, in vcrti-ccm Pha^a contra Icricho: lloft�idit- x.Malt;.

q�c ei Dominus omnetn terrain Galaad vfijj SupM.}4� Dan, Scvniuerfiim Nephthali,tcrramlt;^ue�-phraim amp; Manaf�c, amp; omnem terram*vfqucnbsp;ad mare noui�imumjamp;auftralem partem. Be ��nbsp;latitudinc campi lericho ciifitatis palmaruranbsp;vfquc Scgor.Dixitq; Dominus ad eum. Hxcgnbsp;eft terra,pro cjuaiuraui Abraham,Tfaac, amp; Ianbsp;cob,dicens,ilScmini tuo dabo ea. Vidifti earn Gen. i*.b*nbsp;oculis tujs,amp; no tranfibisadillam. Mortuu�nbsp;que eft ibi Moyles Icruus Domini in terranbsp;Moabjiubente Domino ; 8c lepeliuit eum innbsp;vail� terr� Moab contra Phogor; 118c non co M�-*'nbsp;gnouit bomol�pulchr� eius vftj; in pr�ftn-tem di�. Moyfes centum 8c viginti annorumnbsp;cratquando mortuus eft: no caligauit oculus Cnbsp;ciusj nccdentcs illius moti funt.Flciierunt^Jnbsp;cum filij Iftacl in campeftribus Moab trigin-ta diebus : 8c completi funt dies planftus iu-gentium Moyfen. lofue verd filius Nun re-plctus eft Spiritu f�pienti�, quia Moyles po-luit luper cum manus fuas. Et obedierunt cinbsp;filij Ilracljfeccfunt^uc ficut przeepit Dominus Moyl�. Et non lurrexit vitra prophetain Dnbsp;Ilracl ficut Moyles, quern nolTct Dominusnbsp;facie ad faciem in omnibus fignis atque por-

Hyeroni-

V

-ocr page 205-

Hieronymi in lofue

T � N D X U finito Pentateucbo Moy fi, velu t grandi f�nore Iiberati,ad lefum filium Naue manum mitti-' musiquem Hebr�i ,ixhosva ben NVN,ideft, lofiie filium Nun,vocant; amp;. ad ludicum librum,nbsp;quem sophetim appellant:ad Ruth quoque amp; Efther,quos eifdem nomiriibu� efferuut. Monem�squenbsp;leftorem vt fyluam Hebraicorum nominum,lt;Sc di ftinftiones per membra diuifas, diligens icriptor confer-uetme tSc nofter labor,amp; illius ftudium pereat.Et vt in primi$,quodf�pe tcftatus fum,fciat me non in reprenbsp;henfionem vcterum noua cudere, ficutinimicimeicriminantur : fed pro virili parte ofFerre lingux mexnbsp;hominibus,quos tarnen noftradeleftant,vt pro Grxcorum tfair7rX�'�qux amp;fumptu �c labore maximo indigent, �ditionem noftram habeant.Et ficubi in antiquorum voluminum leftione diibitarintdi�c illis confenbsp;rentes inueniant quod requiruut:maxim� cum apud Latinos tot fint exemplaria,quot codices.amp; vnufquif-3ue pro arbitrio Rio vel addiderit vel fubtraxerit quod ei vifum eft : amp; vtique non pofsit ver�m efle quodnbsp;iflbnat. Vnde ceflet arcuaco vulnere c�tra nos infurgere fcorpius,amp; f�nftiim opus venenata carpere linguanbsp;defiftat:vel fulcipienSjfi placet:vel contemncns,fi dilplicet:nemineritque illorum verfuum,Os tuum abun-dauit malitia:amp; lingua tua concinnabat dolos. Sedens aduerRis fratr� tu�loquebaris:dc aduerfus filium manbsp;tris tuxponebas Icandalum-.h�cfecifti,amp; tacui. Exiftimafti inique quod ero tui fimilis�argu�te,amp; ftatuaranbsp;contra faciem tuam. Quxenimaudientis vellegentisvtilitaseft, nos laborando fudare, amp; alios detra-hendolabor.ire:dolereludxosqu�dca!umniandi eis amp; irridendi ChriRianos fit ablata occafio,amp; ecclcfix honbsp;mines id defpicere, im� lacerare vnde aduerlarij torqueantur ? Quod fi v�tus eis tantum interpretatio placet,qu� amp; raihi non difplicet,amp; nihil extra recipiendum putant: cur ea qu� fub afterifcis amp; obelis vel additanbsp;funt vel amputata,lcgunt,d: negligunt?Cluare Daniclem iuxtaTheodotionistranflationem,eccle(i� fufcc-pcrunt.^Cur Origenem mirantur, amp; Eufebium Pamphili, cunftas xditiones fimiliterdill�rentes ? Aut quxnbsp;Fuit ftultitia,poftquam veradiexrint.proferrequx falla funt ? Vnde autem in nouo teftamento probare po-teruntaflumptateftimoniaquxinlibris veteribusnonhabentur.fHxcdicimiis,neomnino calumniantibusnbsp;tacere videamur.Cxterum poftfanftx Paul�dormitionem,cuius vita virtutisexemplum eft: amp; hos libresnbsp;quos Euftochio virgin! c hr isti negate non potui: decreuimus dum fpiritus hos regit artus, prophetarum explanationi incumberedc omilTum iam diu opus:quafi quodam poftliminio,repetere:prxfertim cumnbsp;amp;. admirabilis,fanft�fque vir Pammachius,hoc idem litcris flagitet; nos ad patriam feftinantcs mortife-ros firenarum cantus furdadebeamus aure tranfire.

Argumentum in lihrum lof�e,

IE s V s filius Naue,typum Domini non folumin geftis,verumetiam in nomine gerens , tranfit lorda-Bem,hoftium r�gna fubuertit,diuidit terram vi�lori populo : amp; perfingulas vrbes, viculos, montes, flu-mina,torrentes,atqueconfinia ecclefix,c�leftisque krufalem fpintalia r�gna defcribit.

Liber lof�e, Hebraic� I ebof�a.

.t.


a.

B


S. Cinforutui loflie � �Domino monitfofulum yt�ad Jor�anis tranfitumpr^tparent^trihwnbsp;autem 7{uhen G ad li^dimidiam '\tanajjenbsp;yt�atres adpromiffam terram deduiant.



CAP .1.


T Fadum eft poft mortem Moyfi l�rui Domini, vt lo-queretur Dominus ad lof�enbsp;filium Nun, miniftrum Moynbsp;fi,amp; diceret ei,Moyf�s Icruusnbsp;ineusniortuus eft:fiirge, Setranfi lordancra


iftum tu amp;omnis populus tecura,in terram quam ego dabo filijs Ilrael. llOmnem locumnbsp;quem calcauerit veftigium pedis veftri,vobisnbsp;tradam,f�cutlocutus lum Moyfi.A del�rto amp;nbsp;Libano vfqueadfluuium magnum Euphra-ten, offAis terra Heth�orum vlque ad marcnbsp;magnum contra folis occaftim erit terminusnbsp;vefter. Nullus poterit vobis refiftere cundisnbsp;diebus vit� tu�:ficut fui cum Moyle, ira cronbsp;tccum: linon dimittam , nec derclinquam te.nbsp;Confortare amp; cfto robuftus : tu enim forte


diuides populo fiuic terram pro quaiurau� pa tribus''tuis�vt traderem earn illis. Confortarenbsp;igitur,amp;eftorobuftus valde;vtcuftodias , amp;nbsp;facias omnem Icg� quampr�cepit tibi Moy-f�sl�ruus meus:nc declines ab ea ad dexteramnbsp;vel ad finiftram, vt intelligas c�da qu� agis.nbsp;Non recedat volumen legis huiusab ore tuo:nbsp;f�dmcditabcris ineodiebus acnodibus,vtnbsp;cuftodias amp; facias omnia quxlcriptafuntinnbsp;co;tunc diriges via tua, amp; intelliges eam.Ec-cepr�cipio tibi,confortare, amp;efto robuftus.nbsp;Noli mctuere,amp; nolitimere: quoniam cecum eft Dominus Deus tuus in omnibus adnbsp;qu�cunqjperrexeris.Pr�cepitq; lof�eprin- Cnbsp;cipibus populi, dicens,Tranfitc per mediumnbsp;caftrorum, amp; imperate populo, ac dicite,nbsp;Pr�parate vobis cibaria:quoniam poft diemnbsp;tertium tranfibiris lordanem, Scintrabitisadnbsp;po�idendam terram quam Dominus Deusnbsp;vefter daturus eft vobis. Rubenitis quoque,nbsp;amp; Gadditis,amp; di midice tribui Manaflc ait,nbsp;Mementote formonis llquem prcecepit vobis Num.js.inbsp;Moyles famulus Domini,dicens. Dominus

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deus


-ocr page 206-

lericho. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lofue.

Deusvefterdeditvobisrequiem,8coihfiem bisIpiritusadintroitumveftrum:Dominus terram. Vxores veftrx, 8c filij,ac�iumenta ma-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

nebunt in terra quam tradidit vobis Moyles trans Iordanem:vos autem tranfite armati annbsp;te fratres veftros, omnes fortes manu, 8c pu-gnate pro eis, doneedet Dominus requiemnbsp;fratribus veftris ficut 8c vobis dedit, 8c po�i-deant ipfi quoque terram quam Dominusnbsp;Deus vefter daturus eft eis. 8c fic'reuertimi-ni�in terram polTe�ionis veftrx, 8c habitabi-tis in ca qua vobis dedit Moyles famulus Donbsp;mini trans lordanem contra foils ortum. Re-(ponderuntquead Iofue,atquedixerunt, O-mniaqux prxcepiftinobis,faciemus;8c quo-cunquemileris, ibimus. Sicut obediuimusinnbsp;cunftis Moyfi,ita obcdlemus 8c tibi : tantumnbsp;fit Dornins Deus tuus tecum, ficut fuit cumnbsp;Moyfe. Qm contradixerit ori tuo, 8c non o-bedierit cun�lis Icrmonibus quos prxcepcrisnbsp;ci,moriatur. tu tantum confortare, 8c virili-ter age.

5. quot;hdipi exploratores in yriem lericho, � 7^-hab meretrice,^romiffii illi mi�ricordia,a mor - te liberantur.

CAP. II.

AA igiturlofuc filiusNun deSetim I \/1 duos viros cxploratores in abfeondi-'^to;8c dixitcis,Itc, 8ccon�'^dcrateter-lacob.i.d. ram, vrbemque lericho . HQui pergentes in*nbsp;Hebr.u.C .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r amp; .

enim Deus vefter iplc eft Deus in c�lo liir-fiirh,8c in terra deorlum.Nunc ergo iurate mi hi perDominum_,vtquomodo egomilericornbsp;diam feci vobilcumjita 6c vos faciatis cu do-mo patris mei; detilque mihi verum fignum:nbsp;'vt� laluetis pattern men 6c matrem, fratres acnbsp;Ibrores meas, 6c omnia quae illorum ftint, amp;nbsp;eruatis animas noftras � morte. Qui relpon-derunt ei,Anima noftra fit pro vobis in mofnbsp;tern: fi tarnen non prodidcris nos.cumq; tra-diderit nobis Dominus terram : faciemus innbsp;te milericordiam 6cveritatem. Demifitergonbsp;cos per funem de feneftra : domus enim eiusnbsp;h�rebat muro.Dixitquead eos,Ad montananbsp;conicendite J ne forte occurrant vobis reucr-tcntes:ibiquelatitate tribus diebus donee rc^nbsp;deant, 6c ficibitisperviam veftram.Qui dixenbsp;runt ad eam,Innoxij erimus � iuramento hocnbsp;quo adiurafti noSjfi ingredientibus nobis ternbsp;ram,fignum*fucrit funiculus iftecoccincus,nbsp;8c ligaueris euminfeneftra,pcr quam dimifi-fti nos:8c pattern tuum ac matrem, fratrefq;,nbsp;8c omnemcognationcm tuam congregaue-ris in domum tuam. Qui oftium domus tux Dnbsp;egrelTus fuerit, languis ipfius crit in caput c-ius,8c nos erimus�alieni�.Cundorum autcninbsp;languis qui tecum in domo fuerint, redundanbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bitincaputnoftrum,ficosaliquistetigcrit.

grefsi funt domum mulieris mcrctricis,nomi Q^d fi nos prodere volueris , 8c lermoncm ne Rahab, 8c quieuerunt apud earn, Nuntia- iftum proferre in medium, erimus mundi abnbsp;tumq ue eft r�gi lericho, 8c diclum, Eccevirinbsp;ingre�i funt hue per noftem de filijsllrael,nbsp;vt cxplorarcnt terrain. Mifitquc rex lerichonbsp;ad Rahab dicens, Educ viros qui venerunt adnbsp;te, 8c ingre�i lunt domum tuam; explorato-res quippe luntj8c omnem terram conlydera-re venerunt.T ollenfq uc mulicr viroSjablconnbsp;dit,8c ait,Fateor venerunt ad me, led nelcie-bam vndeelicnt. cumqueporta claudereturnbsp;in tenebris,8cilli pari ter exicrunt,nclcio quonbsp;abierunt: perlequimini cito, 8c comprehendcnbsp;tis cos.Ipiaautem fecit alccnderc viros in lo-larium domus fiix, opcruitquccos ftipulali-B ni,qu�ibi erat.Hi autem qui mi�i fuerant,l�nbsp;cuti funt cos per viam qux ducit adquot;vadum�nbsp;lordanis; illilquccgre�is ftatim porta claul�nbsp;eft.Necdum obdormierant qui latebant,8cecnbsp;ec mulicr alcedit ad eos, 8c ait,Noui quod Donbsp;?/J�4W.S. minus tradiderit vobis terram*:etenimirruitnbsp;in nos terror vcftcr,8c clanguerunt omnes hanbsp;bitatores terrx . Audiuimus qudd ficcaueritnbsp;Dominus aquas Maris-rubri ad veftrum in-Nub.ii.c. troitum,quando egre�i eftis ex Aegypto:!!8cnbsp;qux feceritis duobus Amorrhxorum regibusnbsp;qui erant tras lordancm. Schon 8c Og, quosnbsp;interfeciftis. Et hxc audientes pertimuimus,

amp; elansuit cor noftrum, ncc remanfit in no-

0

hoc iuramento quo adiurafti nos. Et ilia re-fponditjSicut locuti cftispta fiat.Dimittcnf-que eos vt pergerent_,appenlt;ii�funicul� coc-cineum in feneftra.Illi vero ambulantes pcr-ucncruntadmontana, Scmanicrunt ibi tres dies, donee reuerteretur qui fuer�tpcrf�cuti:nbsp;qu�rentes enim per omnem viam_,nonrepe-rerunt eos . Qmbus vrbcm ingre�is ,rcuerf�nbsp;funt,amp; defeenderunt cxploratores de monte:nbsp;amp; tranfiniflo lordanevencruntad lofue filinnbsp;Nun, narraueruntque ei omnia qu� accide- *nbsp;rantfibi_,atque dixerunt, Tradidit Dominusnbsp;omnem terram hancin manusnoftras_,8c timor� proftrati fiint cundi habitatores eius.

S. Siccatum �Dei miraculo Jord^nsm tranfit. C Kv. 111.

IGiturlofucdc node confurgens mouitA caftraiegrcdicntcslquede Setim, vencriitnbsp;ad lordancm iple, 8c omnes filij Ilrael, amp;nbsp;morati fimt ibi per tres dies. Qmbus euolutisnbsp;trafieruntpr�cones percaftrorum medium,nbsp;Se clamare c�per�t, Quando viderilis arcamnbsp;f�deris Domini Dei veftri_,amp;fiiccrdotes ftirnbsp;pis Leuitic� portantes earn, vos quoque connbsp;fiirgite, amp; fequimini pr�cedentes : fitque inter vos amp; arcam fpatium cubitorum duumnbsp;millium; vt procul videre po�itis, 6c nolle

-ocr page 207-

lordanis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lofue.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yj

per quatn viam ingrediamini, quia prius lion danis tnedium, amp;portateinde finguli fingu-ambulaRis per earn, caueteneappropinque- los lapides in humeris veRris , iuxta numeru tisadarcam.Dixitqjlofueadpopulum,San- filiorumIfi�ael,vtfitfigniiintervos.Etquannbsp;dificamini : eras cnim faciet Dominus internbsp;VOS mirabilia.Et ait ad lacerdotes,T�llite,ar-cam f�deris,amp;pr�ccditepopulum.Qm iuflanbsp;complentcs, tulerunt, Scambulaucruntantenbsp;cos.Dixitq j Dominus adlofiie, Hodie inci-piam ex altare te coram omni Ifi-acl: vt Riantnbsp;quod ficutcum Moyle fui, ita amp; tecum fim.nbsp;Tu autem pr�cipe l�cerdotibus qui portantnbsp;arcam f�deris, amp; die eis, C�m ingrelsi fue-ritis partem aqu� lordanis, Rate in ea. Di-xitqy lof�e ad filios Ilfael, Accedite Hue, amp;nbsp;auditequot;verb��Domini Dei veRri.Et rurfum.nbsp;In Hoc, inquit, Icictis qu�d Dominus Deusnbsp;viucns in medio veRri eR,amp; dilperdet in connbsp;Ipedu veRro Chanan�um ScHetH�umjHe-u�um amp; PHerez�um , Gergef�um quoq; amp;nbsp;Iebul�um,amp;AmorrH�um.Ecce area f�derisnbsp;Domini omnis terr� antecedet vos per lor-danem.Parateduodecimviros de* tribubusnbsp;Ifiael, fingulos per fingulas tribus.Et c�m ponbsp;fuerint veRigia pedum fiior� l�cerdotes quinbsp;portant arcam * Domini Dei vniuerl� terr�nbsp;in aquis lordanis, aqu� qu� inferiores funt,nbsp;decurrent atq j deficient : qu� autem d�fuper


vcniunt. Hin vna mole c�fiftent.Igitur egref-fus cR populus de tabernaculis lins,vt tml�ret

lordanem, amp; lacerd�tes qui portabant arcam f�deris pergebat ante eum.Ingrelsisqjeis lornbsp;j D danem j amp; pedibus �or� inparte aqu� tin�lisnbsp;((llordanisautem,ripasalueifuitcporemefiisnbsp;iitipleuerat) Reter�t aqu� delcendentes in lonbsp;J! co vno,amp;ad inRar montis intumclcentes apnbsp;P�'irebant procul ab vrbe qu� vocatur quot;Edom�nbsp;vfq; ad quot;locum� Sarthan. qu� autem inferiores erantjin Mare-lblitudinis(quod nunc vonbsp;catur mortuum)delcenderunt,vlquequo omnbsp;* . nino dcficeret.Populus autem incedebat connbsp;� traquot;Iordanem�:amp; facerdotes qui portabantarnbsp;camf�deris Domini, Rabant fupcr ficcamnbsp;biimum in medio lordanis accin�i, omnif-que populus per arentem alueum tranfibat.

Tiuodecim la�tdes de lordane�ccato adpojle rorummemoriam colliguneur^alijijj duodecimnbsp;in ip� Jordanit alueoflatuuntur.

CAP. I III.

A Vibus tranlgre�is dixit Dominus ad lofiie, Elige duodecim viros fingulosnbsp;per fingulas tribus, amp;;pr�cipe eisnbsp;vttollant de medio lordanis alueo, vbiRe-terunt pedes lacerdotum, duodecim duri�i-mos lapides, quos ponetis in loco caRrorumnbsp;vbi fixentis hacnodetentoria. Vocauitq'j Ionbsp;fue duodecim viros, quos elegerat de filij s Ifrael fingulos de fingulis tribubus, amp; ait adnbsp;cos.Itc ante arcam Domini Dei veRri ad lornbsp;do intcrrogauerint vos filij veftri eras j dicennbsp;ces Quid fibi volunt ifti lapides? refpondebi-tis eiSjDefecerunt aqu� lordanis ante arcamnbsp;fcederis Dominij cum tranfreceum : idcirconbsp;p�l�ti funt lapides ifti in monimentum filionbsp;rum Ifraef vfqueinxternum. Feceruntergo gnbsp;filij Ifrael feut prarcepit eis lofue, portantesnbsp;de medio lordanis alueo duodecim lapides^nbsp;vtDominus ei iraperarat^iuxtanumerum fi-liorum Iffacl vlque adlocum in quo caftra-metati funt_, ibiq ue pofucrunt cos.Alios quonbsp;queduodecim lapides poftiit lofueinmedionbsp;lordanis alueo, vbi Reterunt l�ccrdotes j quinbsp;portabant arcam f�derisgt;Domini�amp; Rmt i-bi vlq�iein pr�l�ntem di�. Sacerdotes autemnbsp;qui portabant arcam Rabantin lordanis menbsp;dio donee omnia complercntur qu�lof�ejnbsp;vt loquereturad populum^prarceperat Dorainbsp;nus/amp;.�dixerat ei Moyl�s. FeRinauitq; popunbsp;luSjamp;tranf�jt.Cumqj tranfil�entomneSjtr�-Ruit amp;. arcaDominijl�cerdotes quoque per-gebant ante populum. Filij quoque Ruben,nbsp;amp; Gad,amp; dimidia tribus ManaRe,armati prxnbsp;cedebantfratres Riosfilios Ifrael ficuteis prxnbsp;ceperac Moyl�s: amp; quadragintapugnatorumnbsp;millia per turmas, amp; cuneos, incedebant pernbsp;plana atque campeRria vrbis lericho. In die Num.jx.dnbsp;illo magnif�cauitDominus lof�e coram omnbsp;ni Ilrac�,vt timerent e�, ficut timuerat Moynbsp;Icn dum adhuc viueret.Dixitq j adeum,Pr�-cipe l�cerdotibus qui portant arcam f�derisnbsp;vt alcendant de lordane, Qm pr�cepit eis,dinbsp;cenSjAlcendite de lordane.Cumq; alcendif-lent portantes arcam f�deris Domini,amp; l�c-cam liumum calcare c�pil�ent, reuer�efunt'nbsp;aqu� inalueum fuum , amp; fluebant l�cut antenbsp;conRieuerat. Populus autem alccndit de lornbsp;dane decimo die menl�s primijamp; caRramera-ti funt in Galgalis contra orientalem plagamnbsp;vrbis lericho.Duodecim quoq;lapides,quosnbsp;delordanis alueo fumpferat, pofuit lofueinnbsp;GalgaliSjamp;dixitad filios Ifrael, Qtudo inter-rogauerint filij veRri eras patres fuos,amp;dixenbsp;rint eis,Quid fibi volunt lapides iRi? docebi-

J- r. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' 1

tis eos,atque dicetis. Per arente alueum tran- ^utsdut in finit Ifrael lordanem iRum , l�ccanteDomi eonffcatt-renbsp;no Deo quot;noRro aquas eius in conlpecRunbsp;Rro�,donecquot;tranfiretis;llficut fecerat prius in ���y.io.nbsp;Mari-rubrogt; quodficcauitdonec tr�liremus:nbsp;vt dilcant omnes terrar� populi fortilsimamnbsp;Domini manuni, vt amp; vos timeatis Dominum Deum veRrum omni tempore.

S. Terrentur Chaname�, tircun��o �t in Ga�ga lis^�- ^ha�e celehratur^ de�eit manna dtnbsp;K fru�ihus


-ocr page 208-

lericho.

terrx edunt , amp; angd�iu 7)0fmtd Italie i^paret.

X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. V.

Poftquam ergoaudierunt omnesreges Amorrh3eorum,qui habitabat trans lornbsp;danem ad occidentale plagam, 5c cundinbsp;reges Cban�an, qui propinqua pofsidebantnbsp;magni maris loca, qu�dficcafl�t Dominusnbsp;flu�ta lordaniscorara filijs I(rael donee trannbsp;firent,di(�'oiutum eft cor eorum,5c n� remannbsp;fit in eis (piritus,timeiiti � introitum filiorumnbsp;Krael.Eo tempore ait Dominus ad Io(uc,Facnbsp;tibi cultros lapideos, 8c circuncide (�cundonbsp;filios I(rael. Fecit quoque quod iuff�rat Do-minus , 8c circuncidit filios I(racl inColle-pr�putiorum. Hxc autem cau(� eft (�cund�nbsp;� circuncifionis, Omnis populus qui egreflusnbsp;cftdeAcgypto generis ma(culini , vniucrfinbsp;bellatores viri, mortui funt in del�rto per lo-gilsimos viae circuitus, qui omnes circuncifinbsp;crant.Populus autem qui natus eft in del�rto,nbsp;per quadraginta annos itincris latifsim� (oli-tudinis incircocifiis fuitidoncc confitmeren-tur qui no audierant voce Domini, 6cquibusnbsp;ante iurauerat'vt�oftcndercteis tcrramladenbsp;6c melle manantem.Hor� filij in locum fuc-cefTerunt patrum, �c circuncifi funt � lof�e:nbsp;quia ficut nati fuerant, in pr�putio erant,necnbsp;(3 cos in viaaliquis circunciderat.Poftquam aunbsp;tem omnes circuncifi funt, manl�runt in co-dem caftror� loco,donec (�narentur.Dixitqjnbsp;Dominus ad lolue , Hodie abftuli opprobrium Aegypti� vobis.Vocatumqjeft nomenbsp;loci illius Galgala,v(que in pr�l�ntem diem.nbsp;Manl�runtquc filij Ifrael in Galgalis,8cnbsp;fecerunt Phale quartadecima diemenfis adnbsp;vclpcrum in campeftribus lericho ; 8c come-derunt de frugibus terr�t die altero, azymosnbsp;panes,8c polentam eiuldem anni.Defecitq uenbsp;manna poftquam comederunt de frugibus ternbsp;rat, nec vfi (unt vltr� cibo illo filij Kracl, (�dnbsp;comederunt de frugibus prael�ntis anni terra:nbsp;C banaan.

P C�m autem efl�tlolue in agro vrbis lericho , leuauit oculos, 8c vidit virum ftantem contra (�,euaginatum ten�tein gladium, per-lexitque ad eum,8c ait,Nofter es, an aduerl�-riorum?Qui re(pondit,Nequaquam,(�dfumnbsp;princeps exercitus Domini, 8c nunevenio.nbsp;Cecidit lof�epronus in terrain. Et adoransnbsp;ait. Quid Dominus meus loquitur ad (�ruuninbsp;txod.j.b. fiiuin?IISolue,inquit,calceamentum tuum denbsp;pedibus tuisdocus cnim in quo ftas, (�ndusnbsp;eft.Fecitque lof�e vt fibi fuerat imperatum.

5. To� yariosfeptem dierum circuits, ler�ho captafunditusdeUtur ,firuata T^ha�xutnnbsp;�iii^retedifiMtoriyrbismakdintw,

CAP. VI.

lof�e.�

IEnckoauteni chul�efat atque muniu, A timor�f�liorumifrael J amp; nullus egredinbsp;audebatautingredi. Dixitque Dominusnbsp;ad �oluCjEcce dedi inquot;manu3 tuas�Iericho,amp; to**nbsp;regem eius^omnesque fortes viros. CircuiteJ*nbsp;vrbem cun�tibellatores femel per dicm:l�c f�nbsp;cictis l�x diebus.Septimo autem diel�cerdo-tes tollent feptem buccinas j quarum vfiis eftnbsp;in iubileOj amp; pr�ced�t arcam f�deris:l�ptieP-que circuibitis duitatem^ amp; (�cerdotes clan-gent buccinis. C�mquc inl�nuerit vox tubxnbsp;longior atqueconcif�or, amp; in auribus veftrisnbsp;increpuerit,conclamabit omnis populus vo-ciferatione maxima, amp; muri funditus cor-ruent ciuitatis, ingredienturque knguli pernbsp;locum contra quem fteterint. Vocauitergonbsp;lof�e filius Nun (�cerdotes, amp; dixit ad eos,nbsp;Tollite arcam f�deris : amp;. (�ptem alij (�cerdotes tollant (cptem iubileorum buccinas, amp;nbsp;incedant ante arcamDomini. Adpopulum Bnbsp;quoque ait, Itc, amp; circuiteciuitatem, armatinbsp;praccedentes area Domini.C �m q ; lof�e verba finifl�t, amp; (�ptem (�cerdotes (�ptem buccinbsp;nis clangerent antcarcam f�deris Domini,nbsp;omnisque pr�cederet armatus exercitus,reli-quum vulgus arcam (�quebatur, ac buccinisnbsp;omniaconcrepabant. Pr�ceperat aut� lof�enbsp;populo, dicens,Non clamabitis, nec audieturnbsp;vox veftra, ncquevllusf�rmo ex ore veftronbsp;egredietur; donee veniat dies in quo dic� vo-bis,Clamate amp; vociferamini.Cricuiuit ergonbsp;area Domini ciuitat� (�mel per diem,8c reuernbsp;(� in caftra, man(�tibi. Igitur lof�e de nodenbsp;confurgenre,tulcrunt(�cerdotes arcam Do-mini,amp; (�ptem ex eis (�pt� buccinas, quarumnbsp;in iubleo vfiis eft : praccedebantq; arcam Donbsp;mini ambulantes atque clangentes : amp; armatus populus ibat ante cos, vulgus autemnbsp;reliquum (�quebatur arcam, amp; buccinis per-(bnabat. Circuieruntqucciuitatem (�cundonbsp;die (�mel,amp; reuerf� funt in caftra. Sic fccer�tnbsp;(�x diebus.Die autem (�ptimo diluculo con-furgcntes,circuier�t vrbem, ficutdilpofitiimnbsp;erat (�pties.C�mquel�ptimo circuitu clange Cnbsp;rent buccinis (�cerdotes, dixit lof�e ad om-nem I(rael,Vociferamini:tradiditenim vobisnbsp;Dominus ciuitatem: fitq; ciuitas hxcan�thenbsp;ma : amp; omniaqu� in ea (unt. Domino, (olanbsp;Rahab meretrixviuatcum vniuerfis quicumnbsp;ea in domo fiint: llab(coditcnimn�tios quosnbsp;direximus . Vos autem cauctene dehis mi�nbsp;pr�cepta funtquippiam contingatis, 5c (irisnbsp;pr�uaricationis rei,8c omnia caftra Ifiael fubnbsp;peccato fint atque turbentur, Quicquid au*nbsp;tem auri,aut argenti fuerit, amp; valbrum �neonbsp;rum aeferri. Domino co(�cretur, repofitumnbsp;in thc(�uris eius.Igitur omni populo vocif�rante, amp; clangentibus tubis, poftquam innbsp;aures


-ocr page 209-

lericho.

auresmultitudinis vox �bnitusq; incrcpnir, muri ilico corruerunt;amp; afcendit vnufquifq;nbsp;per locum qui contra l� erat: II ceperuntq; ci-uitatem,amp;interfecerunt omnia qu�erantinnbsp;ca,� viro vfquc ad m ulierem^ab infante vfq uenbsp;adl�ncm.Boucs quoque Scoues^amp;afinosinnbsp;oregladij percuflerunt.Duobusautem viris,nbsp;exploratores mifsi fuerant, dixit lof�e,nbsp;Ingredimini domum mulieris meretricis,nbsp;producite eam^Sc omnia qu� illius funtjficutnbsp;illiiuramento firmaftis. Illngrc�iq; iuuenes,nbsp;eduxerunt Rahab, parentes eius fratresnbsp;quoque, amp;cundam ipelledtilem ac cogna-tion� illius , 8c extra caftra Ilfael manere fe-cerunt.Vrbem autera,8c omnia qux quot;inuen-tafunt�inea,fticccnderunt:abfqueauro SiC 2r-gento^8c vafis xneis^ac ferrOjqu�in �rariumnbsp;Domini conl�crarunt. Rahab vero meretri-cem^8c domum patris eiuSj8c omnia quxha-bebat, fecit lof�e viuere, 8c habitaueruntinnbsp;medio Ilrael vlque in pr�i�ntem diem : eonbsp;quod ablconderit n�tiosquos mil�rat vtex-plorarent lericho. In tempore illo impreca-tuseft lof�e,diccns,IIMaledictus vir coramnbsp;DominOj quifiifcitauerit, 8c �dif�cauerit ci-uitatem lericho. In primogenito fuo funda-m�ta illius iaciat, 8c in noui�imoliberorumnbsp;ponat portas eis.Fuitergo Dominus cum lo-f�e, amp; nomen eius vulgatum cft in omninbsp;terra.

3 Explorata Hai ce^hpofulus IJracl lo�ilus pref ter furtum de anathemate lericho, qua-�ropterfo� lo��elamentationem, mijfafirttnbsp;^chanli�tdaturiuffuDomini.

CAP. VII.

A. Ilij autem Ifrael prxuaricati funt man-IH datumj8cvfurpauerunt de anathemate.

Nam Achan filius Charmi, filij Zabdi, filij Zare de tribu luda, tulit aliquid de ana-thematenratusqueeft Dominus contra filiosnbsp;Ifrael. Cumque mitteretlof�e delericho vires contra Hai, qu� eft iuxtaBeth-auen, adnbsp;orientalem plagam oppidi Beth-el, dixiteis,nbsp;Afcenditejamp; explorate tefram.Qui pr�ceptanbsp;complentes explorauerunt Hai.Et reuerf� di-xerunt ei. Non alcendat omnis populus, fednbsp;duo vel tria milia virorum pergant,8c deleantnbsp;ciuitatem; quare omnis populus fruftravexanbsp;biturcontra hoftes paucifsimos?Afcender�tnbsp;ergo tria millia pugnatorum. Qm ftatim ter-ga vertentcSjpercu�i funt � viris vrbis Haij8cnbsp;corrucr�t ex eis triginta 8c lex homines; per-f�cutiq^c funt eos aduerfarij de porta vlqucnbsp;ad Sabarim, 8c cccidcrunt per pronafugien-tes ; pcrtimuitquc corpopuli, 8cadinftar a-qu� liquefadum eft. loftie vetofeiditvc-ftimentaftiaj8c pronus c�cidit in terram coram area Domini vfquc ad velperam, tam

lof�e.

iplequ�m omnes l�nes Iftael : mil�runtquc puluer� ftiper capita �ia, 8c dixit lof�e, Heu Bnbsp;DomineDeus^ quid voluifti traducerepopiinbsp;lum iftum lordan� fluuium, vttraderes nosnbsp;in manus Amorrh�i, 8c perdercs? vtinatnnbsp;vt c�pimus^ manftfl�mus trans lordan�. Minbsp;Domine Deus, quid dicam^ videns Iftaelemnbsp;hoftibus fuis tergavertentem? Audient Chanbsp;nan�ij8c omnes habitatores terrae^ 8c panternbsp;conglobati circ�ndabunt nos, atqucdelebutnbsp;nomen noftrum de terra : 8c quid faci�s magno nomini tuo? DixitqueDominus ad lo-l�e. Surge, curiaces pronus in terra: Pecca-uit Iftael, 8c pr�uaricatus eft padummeum:nbsp;tuleruntqucdc anathemate, 8c furati funtat-que mentiti, 8cablconderunt intervalfua.nbsp;Ncc poterit Iftael ftare ante hoftes fuoSjCoftnbsp;quefugiet: quiapollutus eftanathemate.nonbsp;ero vitra vobifeum, doneeconteratis e� quinbsp;huius fteleris reus eft.Surge,ftndifica popu-lum,8c die eis, Sandif�camini in craftinum:nbsp;h�cenimdicit Dominus Deus Iftaef. Anathema in medio tui eft Iftaehno poteris ftarcnbsp;coram hoftibus tuis,donec deleatur ex te quinbsp;hoc contaminatus eft ftelere. Accedetifque Cnbsp;mane finguliper tribus veftras: 8cquamcun-que tribum fors inuenerit,accedet per cognanbsp;tiones fuas,8ccognatio per domos, domufq;nbsp;per viros. Et quicunqueillequot;in�hoc facinorc *e�nbsp;fuerit deprehenfus,comburet igni cum omninbsp;fubftantia fua:quoniam pr�uaiicatus eft pa-dum Domini, 8c fecit nephasinIftael. Sur-gens itaque lolue mane, applicuit Iftael pernbsp;tribus fuas, 8cinuenta eft tribus luda. lt;^�nbsp;cum iuxta familias fuas effet oblata, inuentanbsp;eft familia Zare.Illam quoque per domos of-ferens,repcrit Zabdi:cuius domum in fingu-los diuidens viros, inuenit Achan filiu Charnbsp;mffilij Zabdi,filij Zare de tribu luda. Et aitnbsp;lof�ead Achan,Fili mfdagloriam Dominonbsp;Deo Ifiael,8cconfitere,atq; indicamihi quidnbsp;feceris, nc abftondas. Reiponditque Achannbsp;lof�e, 8c dixit ei, Vere ego peccaui Dominonbsp;Deo Iftael, 8cfic 8c ficfeci, vidi enim inter,nbsp;fpolia pallium coccincum valde bonum ,8cnbsp;ducentos ficlos argenti, regulamque aureamnbsp;quinquaginta ficlorum: 8c concupifeens ab-ftuli, 8c abfeondi in terra contra medium ta-bernaculi mei,argentumque foffa humo openbsp;rui. Mi�t ergo lof�e miniftros:q ui currentes Dnbsp;ad tabernaculum illius,repererunt cunda ab-ftonditain eodem loco, 8c argentum fimul.nbsp;Auferentefque de tentorio tulerunt ea ad Ionbsp;f�c,8c ad omnes filios Iftaefproieceruntquenbsp;anteDominum.Tollens itaque lof�e Achannbsp;filium Zare, argentumque 8c pallium, 8c auream regulam,filios quoque 8c filias eius,bo-ues 8c afinos 8c oues, ipfumque tabernacu-

K z lum 8c

-ocr page 210-

Hai.

lof�e.

'I

lam J 5c cufi�ram Hipe�leftilem�.famp;omnis If. rad cum eo) duxerunt cos ad Valicm-achorjnbsp;vbi dixit lofije, Quia turbafti nos, cxturbetnbsp;te Dominus in die hac. Lapidauitque cumnbsp;omnis IfraelzSc cunda qu� illius erant, ignenbsp;confiimpta lunt. Congregaueruntq ue fupcrnbsp;eum aceruum magnum lapidum,qui pcrraa-net vfque in pr�fentem diem . Etauerfus eftnbsp;furor Domini ab cis. Vocatumq; eft nomennbsp;loci illius^Vallis-achor^vftjuc hodie.

5. Expugnata, Hai rex �us�i^enditur,ere�o altart lapideo, Deuteronomium�i^er lapidesnbsp;Jiribitur populo benedi�tur.

CAP. VIII.

A I 'quot;V Ixit autem Dominus ad lofuCj Neti-I nbsp;1 meas, neque formides; toile tecum o-

mnem multitudinempugnatorum,5c confiirgens alcende in oppidum Hai.ecce tranbsp;didi in manum tuam rege eiuSj amp; populum,nbsp;vrbernquCjSc terram. Faciesquc vrbi Haij8cnbsp;Supr.tf.d. regieius, II ftcutfeciftilcrichoj Scregi illius:nbsp;pr�dam vero, omnia animantia diripictisnbsp;vobis:pone infidias vrbi poft eam.Surrexitq;nbsp;lofuCjSt omnis excrcitusbellatorum cumeo,nbsp;vtaftenderentinHai: Sceletfta trigintamil-lia virorum fortium mi�t node^ pr�cepitq;nbsp;eisjdicens, Poniteinftdias poft ciuitatem:nbsp;neclongiusreccdatisj Sceritis omnes parati.nbsp;ego autem^�creliqua multi tudo^qua� mecumnbsp;'�ffto�/. e�. J quot;afcendemus� ex aduerlb contra vrbem.

g Cum que exierint contra nos, �cut ante fc-cimuSjfugiemus, amp; tcrga vertemus : donee perfequentesab vrbe longius protrahantur:nbsp;putabunt enim nos fugere �cut prius, Nobisnbsp;ergo fugientibus, St illis perlequentibuSj connbsp;furgetis de infidijs.amp;vaftabitis ciuitatem:tranbsp;detq ue earn Dominus Deus vefter in manusnbsp;*yfl)em,\. veftras.CumqueceperitiSj *{ucccndite earn,nbsp;amp; �c omnia ficieris vtiu�i.Dimi�tq; cos^Scnbsp;perrexeruntad locum infidiarum^lederuntq;nbsp;in Beth-el amp; Hai. ad occidentale plagam vr-bis Hai; lofueaute node ilia in medio ma�tnbsp;populij�irgensq; diliculo rcce�iit fiicios, amp;nbsp;aftenditcum lenioribus in fronte excrcitus,nbsp;vallatus auxilio pugnatorum . Cumquevc-niflent, amp; aftendifl�nt ex aduer�j ciuitatis,nbsp;fteterunt ad feptentrionalem vrbis plagam,nbsp;inter quam Sceos erat vallis media.Qmnque

C ante milliaviroselegeratjamp;po�ierat inin�-Hijs inter *�ethauen�amp; Hai ex occidetali par te eiu�lcm ciuitatis: omnis vero reliquus ex-ercitus adaquilone aciem dirigebatjita vtnonbsp;ui�imi multitudinis occidentaleplag� vrbisnbsp;attingerent.Abijt ergo lofuc nodeilla,amp;: fte-tit in vallis medio, Quod cS vidiflet rex Hai,nbsp;feftinauit mane amp; egreftus eft cum omni cx-ercitu ciuitatis,direxitque aciem contrade-fertum, ignorans quod poft tergum laterentnbsp;infidix'.Iofue vero, amp; omnis Ifrael ce�'eruntnbsp;locOj�mulantcs metum, amp; fugientes per fo-litudinis viam.At illi vocif�rantes pariter, amp;nbsp;le mutuo cohortantes, perlecuti funt eos.nbsp;Cumq; reee�iflent � ciuitate, amp; ne vnus quinbsp;dem in vrbc Hai, amp; Beth-el reman��et quinbsp;nonperf�queretur I�ael (�cut eruperant a-Dnbsp;perta oppida rclinqucntes,) dixit Dominusnbsp;adlof�e, Leuaclypeumquiinmanutua eftnbsp;contra vrbem Haijquoniam tibi tradam earn.nbsp;Cumque eleua�et clypeum ex aducr�) ciui-tatis,in�dioe qu� latebant,furrexerunt confenbsp;ftim: amp; pergentes ad ciuitatem, ceperunt, 8cnbsp;fuccenderunt earn. Viri autem ciuitatis quinbsp;perf�quebantur lofiie, refpici�tes Sc videntesnbsp;fumum vrbis ad cmlumv�iue conftenderc,nbsp;nonpotuerunt vitra hueillucquediffugcrc:nbsp;pr�l�rtim cum hi qui �mulauerantfugam,8cnbsp;tendebant ad folitudinem, cotra perftquen-tes forti�ime reftitiflent. Videnfquclof�c Scnbsp;omnis Ifrael quod capta e�et ciuitas, Sc fu-mus vrbis a�:cnderct,reuer�is pereu�it virosnbsp;Hai. Siquidem Sc illi qui ceperant Sc fuccen-derant ciuitatem, egre�i ex vrbe contra fuos,nbsp;medios hoftium ferire c�perunt. Cum ergo Enbsp;ex vtraq; parte aduerl�rij c�der�tur,ita vt nulnbsp;lus de t�ta multitudine f�luaretur, reg� quo-que vrbis Hai apprehenderunt viuentcm, 8cnbsp;obtulerunt lof�e. Igitur omnibus interfedisnbsp;qui Iftaelem ad del�rta tendent� fuerant pernbsp;fccuti,8c in eodem loco gladiocorruentibus,nbsp;reuer��lij I�aelpercufleruntciuitat�.Erantnbsp;autem qui in eodem die concider�t � viro v�nbsp;que admulierem, duodecim millia hominu,nbsp;omnes vrbis Hai.lof�e ver� no contraxitma

num,quam in fublime porrexcrat, tenens cly peum,donec inter�eerentur omnes habitatonbsp;res Hai.Ium�taautem 8c pr�dam ciuitatis di- pnbsp;uil�runt fibi filij I�ael, �cut pr�ceperat Dominus lof�e. Qui �iccendit vrbem , Sc fecitnbsp;cam tumulum �mpiternum : regem quoquenbsp;eius fulpenditinpatibulo vfque ad velpcramnbsp;Sc folis occafum.Pr�ccpitque lof�e, 8c depo-fucrunt cadauer eius de cruce; proieceruntq;nbsp;in ipfo introitu ciuitatis.congefto ftipcr cumnbsp;magno aceruo lapidum, qui permanet v�juenbsp;in pref�ntem diem.T une atdi�cauit lof�e al-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

tareDomino Deo I�ael in monte Hcbafllfi-p�^f, eut pr�ceperat Moyf�s famulus Domini fi-lijs I�ael, Se�riptum eft in voluminc legisnbsp;jMoy�,AltaredeIapidjbus impolitis quos fernbsp;rum non tetigit: Sc obtulit fuper co holocau-fta DominOjimmolauitq; pacificasxjidimas.nbsp;Et �rip�t fuper lapides Deuteronomium le- Gnbsp;gis Moy�,quod ille digeflerat coram filijs I�nbsp;racl.Omnis autem populus, 8cgt;omnes�maionbsp;rcs natu, ducefq; ac indices ftabant ex vtraq;nbsp;parte arc�, in c�fpedu �icerdotum qui por-taoant


-ocr page 211-

lof�e.

amp;lbluti.ven:es,amp;calceamenta quibus ihdui-� mur,amp;quat habemus in pedibus,ob longitu-din� longioris vi� trita nint,amp; pene c�l�m-pta. Suf�eper�tigiturdecibarijseorum,amp;os Cnbsp;Domini no interrogauerunt.HFecitq; lofue �.Reg-*!.*nbsp;C� eis paccm, 8c inito f�derepollicitus eft vtnbsp;non occiderentur: principesquoq ; multitudinbsp;nis iurauerunt eis. Poft dies aut� tres initi f�


Gabaoii.

tabant �rcam f�deris Domini, vt aducha ita amp; indigcna. Media pars eorum iuxta motcmnbsp;G arizim, 8c media iuxta montem Hebal,ficutnbsp;praeceperat Moyfes famulus Domini.Et primuni quidcm benedixit populo Iffael. Poftnbsp;haec legit omnia verba bcnedictionis 8cmale-didionis, 8c cunda qux fcripta erant in legisnbsp;volumine. Nihil ex his qux Moyfes iuffcrat


filij Ifi-aeljamp;veneruntin ciuitates eorum die tertio,quarum h�c vocabulafunt, Gabaonnbsp;S)C Caphira amp; Beroth amp; Cariath-iarim.Etnonbsp;percuflerunt eos, eo quod iurafl�nt eis princinbsp;pes multitudinis irl nomine Domini Dei If-rael.Murmurauit itaque omne vulgus contranbsp;principes. Qin refponderunteis,Iurauimusnbsp;eis in nomine Domini Dei I�-acl, amp;idcirco

re Magni-maris,hiquoque qui habitabant iuxta Libanii, Hethxus 8c Amorrh�us^Cha-nanaeus, Pherez�us, 8c Hcuaeus 8c lebufteusnbsp;congrcgati funt pariter, vtpugnarent contranbsp;lof�e 8c Iftael vno an^mo,eademquc fentcn-tia.At hi qui habitabant in Gabaon, audien-tcs cunifta quae fecerat lof�e, Tcricho 8c Kai:nbsp;�callid� cogitantes tulerunt fibi cibaria, fac-cos veteres aftnis imponentes, 8c vtres vina-rios fciflos atquc confutes, calceamentaquenbsp;pcrantiqua quae ad indicium vetuftatis pitta-cijs confuta erant, induti vcteribus veftimennbsp;tis:panes quoque,quos portabant ob viatic�,nbsp;duri erant, 8c in frufta comminuti : perrcxc-runtque ad lof�e qui tunc morabatur inca-ftris Galgalac,8cdixcrunteijatquefimul omni Iftaeli, De terraloginqua venimus,pacemnbsp;vobifcum facere cupientes . Refponderunt-que viri Iftacl ad eos,atque dixerunt,Ne forte in terra qu� nobis forte debctur,habitetis,nbsp;8c non pofsimus fcedus inirevobilcum.At il-li ad lofiie, Serui, inquiunt, tui fumus, Qm-bus lof�e ait,Quinamcftis vos.�aut vndc ve-B niftis?Refponderunt,De terra longinquavalnbsp;de jVenerunt ferui tui in nomine Domininbsp;Dei tui.Audiuimus enim famam potentix e-Num. ii.e ius, cundta qua: fecit in Aegypto, II 8c duobusnbsp;regibus Amorrhaeorum qui fuerunt trans lornbsp;dancm, Sehon regi Helebon, 8c Og regi Ba-�n, qui crant in Aftaroth : dixeruntque nobis feniorcs, Scoranes habitatores terrae no-��f�w.7. ftrae, Tollite in manibus* cibaria ob longifsi-mam �i(iam,8c occurrite eis,8c dicitc, Serui vcnbsp;ftri fumus, f�dus inite nobifcum. En,panesnbsp;quando egrefti fumus de domibusnoftris vtnbsp;venn-emus ad vos, calidosfumpfimus : nuncnbsp;ficci fafti funt,8c vetuftatenimia cominuti,nbsp;vtres Yini nouosimpleuimus, n�crupti funt

reliquit intadum, fed vniuerfareplicauitco- deris,audierunt quodinvicino habitarent,8c ram omni multitudinelfracl, mulieribus ac inter eos futuri eflent. Moueruntque caftranbsp;paruulis 8caduenis,qui inter eos morabatur.

5. Gaiaonit� �mula�one long� ittneris imponentes lofiie amp; principihus I�ailitarum^mt dio iuramento falaantur�n�euto tarnen murnbsp;mt{rej,perpetuofamuhtie a�ringuntur.

CAP. IX.

A Vibus auditis,cundi reges trans lorda nemqui verfabantur in montanis 8c nortpoffumuseoscontingere.Sedhocfacie-campeftribus,ininaritimisaclitto museis, Referuentur quidem vt viuant,nenbsp;contra nos ira Domini concitetur, ft peiera-iierimus*: fed ftc viuant, vt in vf'us vniuerfxnbsp;multitudinis ligna cxdant,aquafq ue compornbsp;tent. Quibus hxc loquentibus, vocauit Ga-baonitas lof�e,8c dixit eis. Cur nos dcciperenbsp;fraude voluiftis vt diceretis,Procul valde ha-bitamus � vobis : c�m in medio noftri litis ?nbsp;Itaque fub maledidione critis, 8c non defi-ciet deftirpe veftra ligna cxdens :aquafquenbsp;comportans indomum Dei mei. Qm refponnbsp;derunt,Nuntiatum eft nobis fcruis tuis quodnbsp;promiftflet Dominus Deus tuusMoyfi fcr-uofuo vt traderec vobis oranem terram, 8cnbsp;difperderet cundos habitatores eius.Timui-mus igitur Valde,8c prouidimus animabus nonbsp;ftris,veftrotcrrorecompulfi; 8c hoc confili-uminiuimus.nunc aut� in manu tua fiimus:nbsp;quod tibi bonum 8c red� videtur, facnobis.nbsp;Fecit ergo lofue vt dixerat/Sc liberauit cos denbsp;manu hliorum Ifiael, vt non occiderentur.nbsp;Dccreuitqueinillo dieeoseflein miniftcrionbsp;cundi populi 8c altaris DominijCxdentes lignbsp;na J8c aquas comportantes, vfque in prxfensnbsp;tempus,inloco quern Dominus elegiflet.

Quinque regesoppugnantes Gabaonjmtnoto fo��ynius diei ffatio, quot;^lincuntur, amp; ex jfelunnbsp;ca extra^ifufpenduntur, pluresq^ alite liuita-tes capiuntur.

CAP. X.

Vx cum audiflet Adoni-fedec rex leru lalem,quod feilicet cepiftet lofue Hai,nbsp;8c fubuertiffet eam(Sicut enim fecerat Icricho 8cregi eius, fic fecit Hai, 8c reginbsp;illius) 8c quod transfugiflent Gabaonitx adnbsp;Iffael,8c client f�derati corum,timuit valde.nbsp;Vrbs enim magna erat Gabaon,8c vna ciuitanbsp;turn regalium,0c maior oppido Hai,omnefq-K J Bella-

s.

-ocr page 212-

Gabaon. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lof�e-

hellatores eius fortifllmi. Mifit ergo Adoni- ciuitates munitas.Reuerfiifque eft omnis ex-l�dcc rex lerul�lem ad Oham regem Hebron, creitus ad lof�e in Maceda,vbi tune erant ca-amp; ad Pharam regem Ierimoth,ad laphia quo que regem Laclns, 8c ad Dabir regem Eglon,nbsp;dicens,Admeafcendite,8c fcrtepr�fidium,vtnbsp;expugnemus Gabaon, quare transfugerit ad

B I�f�e,6cad filios Ifiael.Congregati igituraf-cenderunt quinque reges Amorrh�orum: rex Ieru{�l�,rex Hebro,rcx Ierimoth,rex Lachis,nbsp;rex Eglon, fimul cum exercitibus fuis, 5c ca-ftrametati funt circa Gabaon, oppugnantesnbsp;earn. Habitatoresautem Gabao vrbis obicfl�nbsp;mif�runt ad Iof�e,qui tune morabatur in ca-ftris apud Galgalam, 6c dixerunt ei,Ne retra-has manus tuas ab auxilio leruorum tuorum:nbsp;alcende cito, 8c libera nos,ferq ue pr�fidium:nbsp;conueneruntenim aduerfiimnos omnes reges Amorrhxorum,qui habitant in m�tanis.nbsp;Afc�ditque lolue de Galgalis, 8c omnis exer-

I. citus bellatorura cum eo''viri�forti�imi. Di-xitquc Dominus ad lofue,Netimeas cos:in manus eniin tuas tradidi illos-.nullus ex eis tibi refiftere poterit.Irruit itaq�e lofue fiipcrnbsp;eosr�p�t�, totanodeafeendensdeGalgalis,nbsp;Et conturbauit eos Dominus � facie I�ael:nbsp;contriuitqucplaga magna in Gabaon, aeper-f�cutus eft eos per viam alcenfus Beth-ho-�,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pereu�it vlquc Az�ca 8c Maceda.Cum-

que fugerent filios Ifrael, 8c eflent indefeen-fuBeth-horon, Dominus mifit fuper eos lapides magnos de c�lo vfquead Azcca:8cmor tui funt multo plures lapidibus grandinis,nbsp;qu�m quosgladiopereufi�r�t filij Ifrael.T�cnbsp;locutus eft lof�eDomino in die qua tradiditnbsp;Amorrh�um in confpcdu filiorum Ifiael,di-If�. iS.f, xitque cora eis , IlSol contra Gabaonne mo-tccl, 4�,a uearis,8cluna cotra Vall�-Aialon.Steterunt-que fol 8c luna, donee vlcifceretur fe gens denbsp;inimicis fuis. Nonne feript� eft hocinlibronbsp;iuftorum? Stetit itaque fol in medio c�li, 8cnbsp;non feftinauit occumbere fpatio vnius Diei.nbsp;Non fuit antea 8c poftca tam longa dies,obe-diente Domino voci hominis,amp; pugnantenbsp;pro Ifrael. Reuerfusqueeft lof�c cum omninbsp;Ifrael in caftra Galgal�.Fugerant enim quinnbsp;que reges, 8c fe abfcondcratin fpelunca vrbisnbsp;Maceda. Nuntiatumq ; eft lof�e quod inu�tinbsp;efi�nt quinque reges lat�tes in fpcluncagt; vr-

� bis,Maceda.Qm pr�cepit focijs,8c ait,Volui-tefaxa ingentia ad os fpelunc�, 8c ponite vi-ros induftrios qui ciaufoseuftodiant; vos au tem nolite ftare, f�d perf�quimini hoftes, 8cnbsp;extremos quoique fugientium c�dite:nec di-mittatis eos vrbiumfuarum intrare pr�fidia,nbsp;quos tradidit Dominus Deus inmanus ve-ftras. C�fis ergo aduerf�rijs plaga magna,8cnbsp;vfque ad internecionem pen� confumptis,nbsp;hi qui Ifrael efFugerc potuerunt,ingrefli funt fus in Dabir,cepit eam,atque vaftauit: regen�nbsp;quoque

ftra^�ni, amp; intcgro numero;null�s^uecontra filios Ifiael mutireaufiis cft�Prxcepitque lofuCjclicenSjAperiteos {pel�ca:jamp; producitenbsp;ad me quinque reges qui in ea la tirant. Fece-runtque miniftri vt fibi fuerat imper�tum:amp;nbsp;quot;add�xerunt ad eum quinque reges denbsp;lunca^regem leruGl�^regcm Hebron, regemnbsp;lerimothjregem Lachis^regem Eglon.Cumnbsp;queWdufti�eAentad eum�vocauit omnes vi �'eduSi-*^nbsp;ros Krael^Sc ait ad principes exercitus qui l�-cum erantjIte^Sc ponite pedes Atper colla re-�nbsp;gum iftorum^ Qui c�m perrexiflentjamp; fiibie-dorum colla pedibus calcarentjrurlum ait adnbsp;eoSjNolite timere_, nec paueatisjconfortarni-ni amp;eftoterobufti:f�cenimfaciet Dominusnbsp;cundishoftibusveftrisaduerlum quos dimi-catis.PercufsitqueIof�ejamp; interfecit cosjat-q ue fulp�ditfuper quinque ftipitesrfueruntq ;nbsp;fulpen il vfque ad vefper�. Cumque occum-bcrct''fbl J pr�cepit (bcijs vtdeponer�t cos denbsp;patibulis.Quidepofitos proiecer�t in Ipelunnbsp;caminqua latucrant, Sepofuerunt fiiperosnbsp;eius l�xaingentia�qu�perman�t vfqjinpr�-f�ns.Eodem die Maceda quoque cepit lofue^nbsp;6c pereu�it in oregladijjregemq; illius inter-fecit,6c omnes habitatores eiusino dimif�t innbsp;ea l�ltem paruas reliqtiias. Fecitque rcgi Ma- gt;nbsp;c�da Acut fecerat r�gi lericho . Tranf�uitau-tem cum omni lAaelde Maceda in Lebna^8cnbsp;pugnabat contra cam : quam tradidit D omi-nus cum rege fuoin manus lAael, perciifi�-runtque vrb� in ore gladijs amp; omnes habitatonbsp;rcs eius.non dimif�r�tin ea vllas rcliquias.Fcnbsp;ceruntq; regi Lebnall ficut fecerant r�gi leri- Supr�-^�nbsp;cho.DeLebna tranAuitin Lachiscum omninbsp;Ifrael: 6cexcercitupcrgyr� dilpofito oppug-nabat ca.Tradiditq; Dominus Lachis in ma-nus lAaslj 6c cepit cam die alteroarqueper-eu�it in ore gladij, omnemque animam quxnbsp;fuerat in ca ncut feccrat Lebna. Eo temporenbsp;alcendit Hora rex Gazer^vt auxiliaretur Lachis: quem pereu�it lofue cum omni populonbsp;eius vfquead internecionem. Trannuitqucnbsp;de Lachis in Eglon, 8c circundedit atqueex-pugnauit earn in eadem dieipercu�itq j in orenbsp;gladij omnes animas quxerant inca iuxtao-mni� qux fecerat Lachis.

Alcendit quoq; cum omni lAael de Eglon in Hebron , 8c pugnauit contra eam.'cepitq;,nbsp;8c pereu�it in ore gladijj regem quoque eius,nbsp;8comnia oppida regionisillius, vn�uerf�f-que animas qu� in ea fuerant commoratx:nbsp;non reliauit in ea vllas reliquias.ficut feccratnbsp;Eglon, fie fecit 8c Hebron , cunda qux innbsp;ca reperit, confiimens gladio, Inde reuer-

-ocr page 213-

Gabaon. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lofue,

quoque eius atquc omnia per circuitum op- rat ei Moyf�s famulus Domini.Abique vrbi-pida pereu�it in ore gladij; non dimif�t in ea vllas reliquiaszficutfecerat Hebron 8c Lebnanbsp;8cregibus earum,ficfecit Dabir 8c r�gi illius.nbsp;Pereu�it itaque lof�e omnem terram raon-tanam 8c meridianam,atq�e campeftrem,nbsp;Af�doth cum regibus fuisznon dimifit ineanbsp;vllas reliquiaSj led omne quod fpirare poteratnbsp;interfecitjficut pr�ceperat ei Dominus Deusnbsp;Ilrael �Cades-barne vlquc Gazam, Omnemnbsp;terram Geflen vlquc Gabaon, vniuerfolqj renbsp;ges 8c regiones eorum vno impetu cepit atq;nbsp;vaftauitzDominus enim Deus Ifiael pugnauit pro eo. Reuerfufque eft cum omni Ilraelnbsp;ad locum caftrorum in Galgala.

lt;S. Exfugnat Io�,e lahin cum alijsflurimis re gehus acpoful�, omnia�ruans quee �Dominusnbsp;�Moyfigrceceperat.

CAP. XI.

A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V� c�m audiflet labin rex Alor, mifit

ad lobab regem Mado, 8c ad regem Se-meron,atquead regem Ach�phz ad reges quoque Aquilonis, qui babitabantnbsp;in montanis 8c in planifie contra Meridiemnbsp;Cenerotbjin campeftribus quoque 8c regio-nibus Doriuxta marez Chanan�um quoquenbsp;ab Oriente 8c OccidentCjSc Amorrb�umat-queHeth�um acPherez��Sc lebul�um innbsp;montaniszHeu�um quoque qui habitabat adnbsp;radices Hermon in terra Malpha,Egre�iquenbsp;fiint omnes cum turmis fuis, populus multusnbsp;nimis ficutarena qu�efi: inlittoremafis,equinbsp;quoq; 8c currus immenfe multitudinis. Connbsp;ueneruntque omnesreges ifti invnumadA-quas-merom,vt pugnarent contra Ifrael.Di-B xitque Dominus adIofi'ie,Ne timeas eoszcrasnbsp;enim bac ead� bora ego tradam omnes iftosnbsp;vulnerandos in confpedu Ifiael .� equos eor�nbsp;fubneruabis,8c currus ign� combures. Venit-quelof�e j 8c omnis exercitus cum eo aduer-fus illosad Aquas-raerom fubit�, 8c irruer�tnbsp;fuper eos, tradiditque illos Dominus in raa-nus Ifrael. Qui percuflerunt eos, 8c perficutinbsp;funtvfque ad Sid�nem magnam 8c Aquas-luafirepbptb, campumque Malpbe, qui eftnbsp;'adorientalem illius partem . Itaque pereu�itnbsp;omneSjVtnullas dimitteret ex eis reliq uiasz fenbsp;citq;ficut pr�ceperat ei Dominus,equos eorum fubneruauit, currusquecombu�itigni.nbsp;Reuerfusque ftatim cepit Afbrz8cregem eiusnbsp;percufsitgladio. Afor enim antiquitus internbsp;omnia r�gna h�c,principarum tenebat. Per-cu�itqweomnes animas qu� ibidem mora-C banturz non dimifitinea vllasreliquias,fednbsp;vlq; ad internctionem vniuerfa vaftauit, ip-famc^ue vrbem�peremit�incendio . Et omnesnbsp;per circuitum ciuitates, reges quoque earum Sebonrex�morrb�orumz qui habitauit innbsp;7�3. cepit,percu�it atque deleuit^ Uncut pr�cepe^ Hel�bonzdominatus eft ab Aroerqu� fita eftnbsp;K 4 fuper

bus qu� erant in collibus amp; in tumulis fitx, c�teras f�ccendit lirael : vnam tantum Afbrnbsp;muniti�imam flammacofumpfit. Omnem-quepr�dam iftarum vrbiura ac iiimenta diuinbsp;l�runt fibi filij I�aeljCundis hominibus internbsp;fe�tis. IlSicutpr�ceperat Dominus Aloyfi fer Exo.j4-ﻑnbsp;uo fuOjilita pr�cepit Moyf�s lof�e, 8c ille x- Deut. 7,�.nbsp;niuerl� compleuitmon pr�terijt de vniuerfisnbsp;mandatis jUec vnum quidem verbum quodnbsp;iul�erat Dominus Moyfi.Cepititaque lof�enbsp;omnem terram montanam : 8c meridianam:nbsp;terramquc Gefl�n^Sc planitiem^8c occidentanbsp;lem plagamjinontemque Ilraelj8c campeftrianbsp;eius : amp;c partem montis qu� afcendit Seir vf-que Baal-gad per planifi� Libani fubter monnbsp;tem Hermonzomnes reges eorum cepit, per-cu�itj 8c occidit. Multo tempore pugnauitnbsp;lol�e contra reges iftos.Non fuit ciuitas qu�nbsp;lonon�traderet flijs I�ael, pr�terHeu�um gt;.�.nbsp;qui habitabatin Gabaonzomnes enim bellannbsp;do cepit. Domini enim i�ntentia fuerat, vtnbsp;indurarentur corda eor�_, 8c pugnarent cotranbsp;I�aelj 8c caderentz 8c no niererentur vllam denbsp;mentiam^acperirentj ficut pr�ceperat Dominbsp;nus Moy�, In illot�porevenit lof�e 8c in-terfecit Enacim demontanis Hebron_,8cDa-bir,8c Anab,8c de omni monte luda 8c I�ael,nbsp;vrbelq ; eorum deleuit.Non reliquit vllum denbsp;ftirpe Enacim jn terra i^liorum I�ael : abfq;nbsp;ciuitatibus Gaza^ 8c Geth^Sc Azoto in qui-bus l�l�m relidtifunt, Cepitergo lof�e omnem terram J ficut locutus eft Dominus adnbsp;Moyl�nj8c tradiditeam in poflefsionem filijsnbsp;Ilfael fec�dum partes 8c tnbus fuas. quieuit-queterraapr�lijs.

HI funt reges quos percuflerunt filij If- A raelj8c poflederunt terram eor� transnbsp;lordanem ad folis ortum^� T orrente-Arnon vique ad m�tem Hermon,8c omnemnbsp;orientalem plagam qu� refpici t folitudinem.

-ocr page 214-

Terr� diuifio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lofue.

fuper ripam Torrentis-Arnonj Simedi� par rh�bciusque conf�nia. Libani quoqueregio tis in valle^dimidi�q; G al aadj vlque ad Tor- contra Orientem a Baal-gadfub monte H�rnbsp;rentem-Ieboc qui eft terminus filiorum Am mon^ donee ingrediaris Emath . Omniumnbsp;mon.Si � Iblitudine vlq; ad Mare-Cenerothnbsp;contra Orientemj Si vlque ad Mare-del�rtijnbsp;/X'4r*** quodeft marefalfi�imum,adquot;orientalem�pla

B gara per viam qu�ducit Beth-fimoth : Si ab auftrali parte^qu� fiibiacet Al�doth; Phalga.nbsp;Terminus Og regis Bafan , de reliquijs Ra-. phaim^qui habitauit in Aftaroth^Si in Edrai.nbsp;Si dominatus eft in monte HermoUjSi in Sa-lechaj atque in vniuerl� Ba�n^ vlque ad ter-minos Gefluri^ Si Machati^Sidimidi� partisnbsp;�'termin�.?. Galaad;quot;terminos�Sehon regis Hel�b�.Moynbsp;l�sfamulus Domini^Sifilij IftaclperculTer�tnbsp;eos J tradiditque Terram corum Moyl�s innbsp;pofl�fiionem Rubenitis^Si Gaditis, Si dimi-C di� tribui Manafle. Hi funt reges terr�_,quosnbsp;percu�it lolue Si filij Ifiael trans lordanemnbsp;ad occidentalem plagam^� Baal-gad in cam-po Libani, vlquead montem * cuius pars a�nbsp;cenditin Seirztradiditque earn lof�c in po�nbsp;Ic�ionem tribubus Ilrael,fingulis partes luas,nbsp;tam in montanis qu�m in planis atque cam-^^fedoth.i peftribus. Inquot;Aferoth�, Si infolitudine,acinnbsp;meridieHeth�us fuit 8iAmorrh�us,Chana-n�us SiPherez�uSjHeu�usSilebul�us. Rexnbsp;lericho vnus,rcx Hai,qu� eft cxlatereBeth-el J vnus,rexleru�lem vnus,rexHebro vnus,nbsp;P rex lerimoth vnus,rex Lachis vnus, rex Eglonbsp;vnus,rex Gazer vnus,rex Dabir vnus,rex Ga-der vnus,rex Herma vnus,rex Hercd vnus,rexnbsp;Lebna vnus, rex Adullam vnus, rex Macedanbsp;vnus,rexBeth-el vnus,rexTaph�a vnus, rexnbsp;i '�C)pber�vnus,rex Aphecvnus,rexquot;Sard�vnus,nbsp;*Maron,i.' rexMadonvnus,rexAforvnus,rex*Semer�,nbsp;vnus, rex Ae�ph vnus,rexThenac vnus,rexnbsp;Mageddo vnuSjtex Cedes vnus, rex lachananbsp;CharmelivnuSji-ex Dor, Siprouinci� Dornbsp;vnus, rex gentiu m G algal vnus, rex Therlanbsp;vnuszomnes reges triginta vnus.

5. lubet Dominus lofue 'Vt terram diuidat, a�-�gnatispartilugt;s ^hen Gad dimidia tri hui''\lanajje trans lordanem.

CAP. XIII.

A Ofiie lenex proued�que �tatis erat. Si I dixit Dominus ad eum,Senuifti, Si lon-g�uus es, terraquelatilsima dereli�ta eft,nbsp;qu� needura Ibrte diui� eftzomnis videlicetnbsp;Galil�a,Philifthijm, Si vniuer� Gefluri. Anbsp;fluuio turbido quiirrigat Aegypt�,vlq;adtcrnbsp;minos Accaron c�tra Aquilon�, Terra-Chanbsp;n�a: qu�in quinq; RegulosPhilifthijmdiuinbsp;ditur,Gaz�os, Si Azotios, Alcalonitas, Ge- Ai-oer qu� eft contra Rabba . Si ab Hel�lionnbsp;th�os,8iAccaronitas. AdMeridi�ver�lunt vlque quot;Ramoth�, MalpheSi BetonimiSi�nbsp;Heu�i,omnis Terra-Chan�an, SiMaara Si- Man�im vlque ad terminos Dabir. �n vallenbsp;doniorum, vlqj AphecaSiterminos Amor- quoq;Bcth-ara,�tBeth-nemra,8iSocoth,Scnbsp;Saphon

qui habitant in monte � Libano, vlque ad A-quas-mai�rephothjVniiiei'fique Sidonij.Ego fora qui delebo eos � facie filioriim Il�ael. Venbsp;niatetgo in partem h�reditatis Ifrael^ ficutnbsp;pr�cepi tibi.Et nunc diuide terram in polTef- gnbsp;��onem nouem tribubus Si. dimidi� tribuinbsp;Manafle^cum qua Ruben amp; Gad pofleder�itnbsp;terram llquam tradidit cis Moyl�s famulus Num-p-f*nbsp;Domini trans Huenta lordanis ad orientalem plagam^ab Arocr qu� fitaeft in ripa tor-.nbsp;rends Arnon_, in vallis medio^ vniuerfaq;nbsp;carapeftriaMedaba,vlque Dibon. Sicundasnbsp;ciuit�tes Schon regis Amorrh�i qui regna-uit in Hef�bon vlque ad termines filiorumnbsp;Ammon. 8i Galaad, ac terminum Gefliiri Sinbsp;Machati, omnem montem Hermon, Sinbsp;vninerl�m BafanjViqueadSalecha;,omne re-gnum Og inBal�n^quiregnanitin Aftarothnbsp;Si Edraijipl� fuit de reliquijs raphaim:percuf-fitque eos Moyfes^atque deleuitzNoluerunt-quedilperdere filij Ilrael Gefluri Si Machati:nbsp;Si habitauerunt in medio Ilrael vfq;inpr�-f�ntem diem. Il Tribui autem Leni non d�ditnbsp;pofle�ione;{ed l�crificia 8i vidim� Domininbsp;Dei Ilraeljipl�eft ei us h�rcditas, ficut locu-tus eft illi. D�dit ergo Moyf�s pofl�fsionemnbsp;tribui filiorum Rube iuxtacomaationes fiias.nbsp;Fuitque terminus eorumab Aroer, qu� fitanbsp;eft in ripa torrentis Arnon, Si in valle eiuf-dem torrentis media : vniuerfiam planitiem,nbsp;qu� ducitMedaba.amp;Si�Hel�bonjCun�rosquenbsp;vicuios''earum�qui fiint in carapeftribus:Di- *���lt;*nbsp;bonquoquCj Si Bamoth-baal^ Si oppidumnbsp;Baal-meon. Silafi�, Si Ccdimoth, Si Me-phaathjSi Cariath�im,8c Sabaraa^Si Sarathanbsp;lar in monteconuallis. Beth-phogor Si A��-dothjPhalga Si Beth-iefimoth^Si omnesvr-bescampeftreSjVniuerlaque r�gna Schon r�gis Amorrh�i^qui rcgnauitin Helebonjique N��'}*�**nbsp;percu�it Moyf�s cum principibus Madian:nbsp;Heu�um, Si Recem^Si Sur^Si Hur^St'Rebc�nbsp;duces Schon habitatores terr�. Et Balaam fi-lium Beorariolum occiderunt filij Iftael gla-dio cum c�teris interfedis. Fadusque eft terminus filiorum Ruben lordanis fluuius.H�cnbsp;eftpofl�fsio Rubenitarum per cognationcsnbsp;fuas vrbium Si viculorum . Deditque Moyles tribui Gad Si filijs cius per cognationcsnbsp;fuaspofle�ionem,cuius h�cdiuifio eftzTer-minus lal�tjSi omnes ciuit�tes Gala^^Sidimidiapartem terr� filiorum Ammon; vlq; ad

X� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ lt;� nbsp;nbsp;nbsp;_�__/*�

D

-ocr page 215-

Terr� diuifio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lofue.

S�phonreliquam partem regni Sehon r�gis �ftudad Moylcn, quando ambulabat Ilrael Hclebon. huius quoq; finis, lordanis eft vlq; per lblitudinem:hodie oAogintaquinque annbsp;ad extremam partem maris Cen�reth trans norum film fie valens,vt eo valebam tempo-Dnbsp;lordanem ad orientalem plagam.hxc eft pof re quando ad explorandum mifius fiim.-liillius Ecd, 46.bnbsp;lelsio filiorum Gad per familias fuas, ciuita-teSjamp; villx earum.

Dedit amp; dimidix tribui Manafle,filijfque cius iuxta cognationes fuas polTefiion�jCuiusnbsp;hoc principium eft:a Manaim vnitierlam Banbsp;lan,amp; cunfta r�gna Ogregis Balan, omnef-que vicos lair qui luntinBal�n;l�xaginta opnbsp;pida.amp;dimidiam parte Galaad, amp; Aftaroth,nbsp;amp; Edrai vrbesregni Og in Balan : filijs Ma-chir, filij Manafie dimidixparti filiorum Manbsp;chir iuxta cognationes fuas. Hanc pofle�io-nem diuilit Moyles in campeftribus Moab,nbsp;trans lordanem contra lericho ad orietalemnbsp;plagam. Tribui autem Leui non dedit pol�cf cel��uit � prxlijs.

Sors tribus ludx, �uitates amp; yilla ear um. Othonielaccipit j4xam �liam Caleb eb quodnbsp;obtinuerit Cariat-�pher additur^ ei terranbsp;irrigua.

CAP. XV.

IGitur lots filiorum ludx per cognatio- A nes fuas ifta fuit; A termino Edom gt;vlq; Num. 34.1nbsp;ad�dclertum Sin contra raeridiem,amp; vfq;

I eius .a lummitate maris lalfi�imi,amp; � Linguanbsp;eins qux relpicitmeridiem.Egrediturqj contra Alcenfum-lcorpionis,amp; pertranfit in Si-na:alcenditque in Cades -barne, amp; peruenitnbsp;in Elfon,alcendes ad AddatjSe circuiens Carnbsp;c.ia,atq; indepertr�fiens in Al�mona, amp; per-ueniens ad Torrentem-Aegypti:eruntq; termini eius Mare-magnum.hic erit finis meii-dianx plagx.Ab Oriente veto critiniti� ma-

77


in me temporis fortitudo vfquehodieperf�-ueratjtam ad bellandumjqu�m ad gradiend�. Da ergo mihi montera iftura quem pollici-tus eft Dominus te quoque audientcjn quonbsp;enacim fiint amp; vrbes magn�atque munit�:nbsp;fi forte fit Dominus mecum, amp; potuero delenbsp;re eos:ficutpromifitmihi.Benedixitq; ei lo-fue:Hamp; tradiditei Hebron in poflefiionemj i.Mac.i.f,nbsp;atque ex eo fuit Hebron Caleb filio Icphonenbsp;Cenez�o vlque in pr�l�ntem diem : quia le- �nbsp;cutus eft Dominum Deum Ifi-ael. Nomennbsp;Hebron ante vocabatur Cariath-Arbe:adamnbsp;maximus ibi inter enacim fitus eft : amp; terra


s.

fionem:quoniam Dominus Deus Tfi-ael iple eft poflelsio eiusjivt locutus eft illi.

5. Caleb Mci^itHelronin bxreditatem�bipro~ tni�am,eo quod alijs enplorator'tbus detrahen-tibia terra promijjx,ipf��equutus�t Dominu.

CAP. x IIII.

A T TOc eft quod poflederunt filij Ifiael in Tcrra-Chanaan,quamdederiint

�*'eis Eleazar lacerdos, amp; lofue filius ad extremam partem auftralis plagx.initium Nun J amp; principes farailiarn per tribus Ilfael:nbsp;forte omixia diuidentesJIficutpr�ceperatDonbsp;minus in manu Moyfi_,nouem tribubuSjamp;dinbsp;midi� tribui.Duabus enim tribubus,amp; dimi-dix dederat Moyles trans lordanem poflef-fionem:ablque Leuitis qui nihil terrx accepenbsp;runtinterfratres fuos^ledin eorum fuccelra-runt locum filij loleph in duas diuifi tribus,nbsp;� Manafle amp; Ephraimmec acceperunt Leuitx

dum, amp; fuburbana earum adalenda iumenta gc pecora fua. Sicut prxeeperat Dominusnbsp;Moyfi, ita fecerunt filij Ifrael, amp; diuiferuntnbsp;terram. Accefieruntitaque filij ludaad lof�enbsp;in Galgala, locutulq; eft ad eum Caleb filiusnbsp;lephone Cenezxus, IINofti quid locutus fitnbsp;Dominus adMoyl�n hominem Dei de menbsp;amp; teil! Cades-barne.Q^adraginta annorumnbsp;eram quando mifit me Moyles famulus Domini de Cades-barne, vt confiderarem terra,nbsp;nuntia�iqueei quod mihi verum videbatur.

C Fratres autemmeiqui alccnderant mecum, dill'oluerunt cor populi; amp; nihilominus egonbsp;Supra.i.a l�cutusfiimDominum Deummeum.lllura-uitq ue Moyles in die illo,dicens,Terra quamnbsp;calcaujtpestuus.eritpofielsio tua, Scfilior�nbsp;tuorutn in xtejpum ; quia lecutus es Domi-

'/�aaj. num Deum quot;raeum�. Concefsitergo Domi- Ephrondnclinaturq; in Baala:qu� eft Cari-nus vitam mihi, ficut pollicitus eft vlque in ath-iarim, ideft,vrbsfyluarum. amp; circuitdc prxfentem diem, Qiyadraginta amp; quinq; an- Baala contra Occidentera,vfquead monteranbsp;ni funtex quo locutus eft Dominus verbum Seir : tranfitque iuxta latus raontis larim adnbsp;Aquilo-

aliam in wrra ]p^artem, nifi vrbes ad habitan- re lalfilsimum vlque ad extrema lordanis�: amp; ea qux relpiciunt ad Aquilonem .� Linguanbsp;maris vfqueadeundem lordanis fluuium.af-cenditque terminus in Beth-hagla, amp; tranfit gnbsp;ab Aquilone in Beth-araba;alcendes ad Lapinbsp;dem-Boen filij Ruben: amp; tendens vlq; ad ternbsp;minos Debera de Valle-achor,cotra Aquilone reljjiciens Galgala, qux eft ex aduerlb Af-cenfionis-adommim, ab auftrali parte torrennbsp;tis: tranfitq; aquas qux vocantur Fons-lblis:nbsp;amp; erunt exitus eius ad Fontem-rogel. alcen-ditqneper 'conuallem� filij Ennon ex latere w/w�. ��nbsp;lebul�ei ad Meridie, hxceft lerulalem: amp; inde leerigens ad verticem montis qui eft con-tra Ge-Ennom ad Occid�tem in fummitatenbsp;Vallis-raphaim contra Aquilonem. pertran-fitq; a vertice montis vlque ad fontemaquxnbsp;Nephthoa; amp; peruenit vlque advicos motis

-ocr page 216-

Tefr�diuifio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lof�e.

AquiloneminChenon; amp; c^cfc�dit inBcth- na, h�ceftDabin AnabSelfteraoSc Anim, G f�nieSjtran/�tqjin Thainna. amp;peruenitcon- Gofcn amp; Olon amp; Gilo:ciuitatcs vndecim 8c.nbsp;tra Aquilonein partis Accaron ex latere; inch villa; ear�.Arab Sc Ruma 8c El�an^Sc lan� 8cnbsp;naturq* Sechrona 8c tranfit montem Baala; Beth-thaphua 8c AphecajAthmatha 8c Carianbsp;peruenitquein lebneelj 8c magni maris contra Occidentem fineconcluditur.hi Emt termini filiorum luda per circuitum in cognais tionibus fiiis. Caleb vero filio Icphone deditnbsp;partem in medio filiorum Tudajficutprarcepenbsp;lud I d Dotninus:Cariath-Arbe paths Enac^i-pla eft Hebron. HD eleuitc| ; ex ea Caleb tres finbsp;lios Enac, Selai 8c Ahima 8cTholmai de ftirnbsp;pc Enac. Atque inde c�fcendens venit ad ha-bitatores Dabir qu� prius yocabatur Cari-ath-lepheijid eft ciuitas literarum.Dixitquenbsp;Calebs Qui percuflerit Cariat-lepberjSc cepenbsp;fit earn, dabo ei Axam filiam meam vxorem.nbsp;Cepitquc earn Othoniel filiusCenez fraternbsp;Calebiunior : deditqueei Axam filiamfuamnbsp;vxorem. Qm cum pergerent fimul fuala eft �nbsp;viro fuo vt petereta patre fiio agrum^ fiilpiranbsp;uitque vtledebatinafino . Cui Calebs C^idnbsp;babes? inquit^At ilia relpondit, Da mihi be-nedi�lionem : terram auftralem 8c arentemnbsp;dediftimihi, iunge 8c irriguam . Dedit ita-queei Caleb irriguum fuperius 8c inferius.

E H;ec eftpoflefiio tribus filiorum luda per co gnationcs fuas. Erantque ciuitates ab extremis partibus filiorum luda iuxta tcrminosnbsp;Edom � Meridie;Cabled 8c Eder 8c Iagur,8cnbsp;Cina 8c Dimona 8c Adada^ 8c Cedes 8c Afornbsp;8c lethnan, Ziph 8c Telem 8c Baloth, Albrnbsp;noua 8c Carioth^Hefionjh�c eft Albr.Ama,nbsp;Samaj8c Molada^Sc Aler-gadda 8c Haflemonnbsp;8c Betb-phelet 8c Haler-lual 8c Ber-fabee 8cnbsp;Baziothia 8c Baala 8c Im 8c Ef�m, 8c Eltho-lad 8c Cefil 8c Harma,8c Siceleg 8c Medemc-na 8c Senlennaj Lebaoth 8c Sclim 8c Acn 8cnbsp;Remon.omnes ciuitates vigintinoucm, 8c vilnbsp;l�earum.In campcftribus vcr�:Eftaol 8c Sa-p rea 8c Alena 8c Zanoe 8c En-gannim 8c Ta-pbua 8cEnaimj 8c lerimot ScAdulla, Sochonbsp;8c Azeci 8c Saraim Adithaim 8c Gedera 8cnbsp;Gederot�im:vrbes quatuordecim^Sc vill� ea-r�.Sanan ScHadalTa 8c Magdal-gad, Deleannbsp;8c Malepha 8c ledhel, Lachis 8c Balchath 8cnbsp;Eglon, Chebbon 8c Leheman 8c CcthliSj 8cnbsp;Gideroth 8cBeth-dagon etNaamaet Mace-datciuirates l�decim^ et vill� earum. Labananbsp;et Ether et Alan Jephtha et Elba et Nefib, ctnbsp;Ceila et Achzib et Marel�; ciuitates nou�, etnbsp;vill� earum.Accar� cum vicis et villulisfuis;nbsp;Ab Accaron vlqueadmare: omnia qux vergunt ad Azotum et viculos eius.Azotus cumnbsp;vicis et villulis luis.Gaza cum vicis et villulisnbsp;fuis, vlquead Torrentem-Aegypti etMare-magnum terminus eius. Et in monte; Samirnbsp;Ct letheret Socoth et Danna et Cariath-lcn-

th-arbe,h�ceft Hebron,8c Sionciuitates no-uem 8c vill� ear�.Maon 8c CharmelSc Zipb 8c Iota, lezrael 8c lucad� 8c Zanoe, Accain,nbsp;Gabaa 8c Thamna : ciuitates decern 8c vill�nbsp;ear�.Halhul,8c Beth-fur,8c Gedor, Mareth,nbsp;8c Beth-anot,8c Elthecon: ciuitates l�x 8c vilnbsp;l�earum. Cariarh-baal, h�ceft Cariath-ia-rim vrbs lj'luarum,et Arebba:ciuirates du� etnbsp;vill� earum. In del�rto : Bcth-araba, Mcd-din, et Sachacha et Nebl�n, et Ciuitas-l�lis,nbsp;et En-gaddi;ciui tares l�x et vill� earum. *Ie-bul�um autem babitatorem lerufalem non de��,nbsp;potuerunt filij luda delete ; habitauitquc Ic-bul�us cum filijs luda in lerul�lem vlque innbsp;pr�l�ntem diem.

S. Sors Ephraim yrles amp;� yiculi earum, manquot; inter hos Chananxvs tributariia.

CAP. XVI.

CEcidit quoque lors filiorum lol�ph ab lordane contra lericho 8c aquas e- .nbsp;ius,ab Oriente: folitudo qii�alccnditnbsp;de lericbo ad montem Beth-el, et egrediturnbsp;deBeth-el Luzametrafitq; terminum Archi,nbsp;Atarotb . etdelcendit ad Occidentem iuxtanbsp;terminum lephleti, vlq; ad terminos Bcth-boroninferioris, et Gazer.-finiunturq; regionbsp;nes eiusMari-magno,pol��deruntq; filij lol�ph Manall�s ct Epr.aim. Et fadus eft termi gnbsp;nus filiorum Ephraim per cognationes fuas:nbsp;ct polTelsio eorum contra Orientera Ata-roth-addar vlque Beth-horon,fuperior�. E-gredi�turq; confinia in mare;Machmetbath Cnbsp;veto Aquiloncm refpicit, et circuit terminosnbsp;contra Orientera in Thanath-l�lo : etper-tranfitab Oriente lanoe. delcenditq; de la-noe in Atarotb etNaar�tha: etperuenitinicnbsp;richo,egrediturq; ad lordanem. De Taph�anbsp;pertranl�t contra mare in Vallem-arundine-ri, funtq; egrel�useius in mare l�lfifiimura.nbsp;h�c eft pol��fiio tribus filior� Ephraim pernbsp;familias fuas.Vrbesque l�parat� funt filijs E- Dnbsp;phr�im in medio pol�efiionis filiorum Ma-naffe,et vill�earum.Et non interfeccrunt fi-lij Ephraim Chanan�um qui habitabat innbsp;Gazer: habitauitque Chanan�us in medionbsp;Ephraim vlque in diem hanctributarius.

S. 'Redite trihui '\lanafie amp; filiabus Saphaod fortes a�ignantur, amp; augetur fors filiorumnbsp;lofeph.

CAP. XVII.

CEcidit autem fors tribui Manalle(iplc cnim eft primogenitus lol�ph ) Ma-ebir primogenito Majtial�e patri Ga-laad^

-ocr page 217-

bis ad montem, et filccides tibi, atque purga-bis ad habitandum fpatia.-et poteris vltr� pro-cedere c�m fiibuerteris Chanan�um, quem dicis ferreos habere currus et efl� fortifsimu.

J. �lvlittuntur qui deferibant terram reliqua-rum festem trtbuutn, c�r a�ignatur (ors �Beniamin,

CAP. xV�ii.

C�ngregatique fiint omnes filij Iffael in Siio,ibique fixerunt tabernaculumnbsp;teftimonij, ct fuit eis terra fiibieda.'

amp; Hegla amp;Molcha amp; Ther/�. Veneruntqiie lij Nun, Scprincipum, dicentes. Dominusnbsp;prarcepit per manum Moy�, vt daretur noms poiTe�io in medio fratrum noftrorum.nbsp;Deditqueeis iuxta imperium Domini pof-fe�ionem in medio fratrum patris earum. Etnbsp;ceciderunt fuiliculi Manafle, decern, abfquenbsp;g terra Galaad 8c Bafan trans lordaaem. Fili�nbsp;enim Alanal�e poflederuilt h�reditatem innbsp;medio filiorum eius. Terra au tern Galaad ccnbsp;ciditin fortem filiorum Manaflc qui reliquinbsp;erant.Fuitq; terminus Manafleab Afer, Ma-chmathath,qux refpicit Sichem:8cegrediturnbsp;addextramiuxta habitatoresF�tis-Taph��.nbsp;Etenira in forte Manal�� ceciderat terra Ta-phua;,qux eft iuxta terminos Manafle filiorum Ephraim. Defcenditque terminus Val-lis-arundineti in Meridiem torrentis, ciuita-tumEphraim, quae in medio funt vrbiumnbsp;Manafle: terminus Manafleab Aquilone tornbsp;rentis, 8cexitus eiuspergit ad mare: itavtnbsp;polle�io Ephraim fit ab Auftro,8c ab Aquilone Manafle, 8c vtranq; claudat mare, 8c co-iungantur fibi in tribu Aferab Aquilone, 8cnbsp;in tribu Ifl�charab Oriente.Fuitque h�redi-tas Manafle in Iflachar 8cin Afer, Beth�n 8cnbsp;viculi eins , 8c leblaam cum viculis fuis, 8cnbsp;habitatores D or cum oppidis fuis, habitatorcs quoque Endor cum viculis fuis.-firaili-terque habitatores Tenac cum viculis fuis, 8cnbsp;habitatores Mageddocum viculis fuis, 8c ter-tia pars vrbis Nopheth . Nec potuerunt filijnbsp;Manafle has ciuitatesfiibuertere, fedc�pitnbsp;Chanan�us habitarein terra ipf�.Poftqu�mnbsp;�utem conualuerunc filij Iffael, fubieceruntnbsp;Chanan�os Scfeceruntfibi tributarios,necnbsp;interfccerunteos . Locutique funt filij lo-feph ad lofiie, 8c dixerunt, Quare dedifti mihi pofle�ioneni fortis 8c funiculi vnius,cumnbsp;fim tant� multitudinis, benedixerit mihinbsp;Dominus ? Ad quos lofue ait. Sipopulusnbsp;multus es, afeende in fyluam, 8c fiiccide tibinbsp;fpatiain,terra Pherez�i etRaphaim; quiaan-gufta cA tibi poflelsio montis Ephnaim. Cuinbsp;refponderunt filij Iofeph,Non poterimus adnbsp;montanaconfeendere,cum ferreis curribusnbsp;vtantur Chananxi qui habitant in terra camnbsp;peftri, in qua fit� fimt Bsth-fan cum viculis

Terr�diuifio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lofue.

l�ad,qui fuit vir pugnator, habuitq; pofl�f- fins,et lezrael mediam pofiidens v�llem. Di* fion� Galaad 8c Bafan. I! 8creliquis filiorum xitquelofue ad domumlofeph, Ephraim etnbsp;Manafle iuxta familias fuas, filijs Abi-�zer, Manafl�,Populus multus es,et magna: forti-filijs Helech, 8c filijs Effiel, 6c filijs Sechem, tudinis,non habebis fbrtem vnam,fed tranf�-8c filijs Hepher, 8c filijs Semida.ifti funt filijnbsp;Manafle filij lof�ph, mares, per cognationes

^7.* filas. Salphaad vero filio Hepher filij Galaad filij Machir filij Manafle no erant filij,f�d fonbsp;Ix filix:quar� ifta fiintnomina,Maala 8cNoanbsp;in confpedu Eleazari f�cerdotis, 8c lof�e filij Nun, Scprincipum, dicentes, Dominusnbsp;prxcepit per manum Moyfi, vt daretur noms polTefsio in medio ffatrum noftrorum.nbsp;Dcditqueeis iuxta imperium Domini pof-f�fiionem in medio fratrum patris earum. Et Remanf�runtautem filiorum Ilfael f�ptemnbsp;tribus, quxneedum acceperantpofle�ioncsnbsp;filas. Ad quos lofiie ait,Vfqueq�o marcetis ignbsp;nauia, etnonintratisadpo�idedam terram,nbsp;quam Dominus Deus patrum veftrorum de-dit vobis? Eligire de fingulis tribubus ternosnbsp;virosivt mittanteos, etpergat atque cireum-eant terram , et deferibanteam iuxtaquot;nume-rum�vniufcuiufque multitudinis : referantqjnbsp;ad me quoddef�ripf�rint. Diuiditcv�bis ternbsp;ram in Icptem partes : ludas fit in terminisnbsp;fuis ab auftrali plaga, et domus lof�ph ab A -quilone: mediam inter hos terram in f�ptemnbsp;partes defcribite:et hue venietis ad me,vt coram Domino Deo veftro mittam vobis h�cnbsp;fortem : quia non eft inter vos pars Leuita-runijf�d facerdotium Domini eftcor� hxrc-!.nbsp;lt;litas,Gad autem et Ruben , et dimidia tribusnbsp;Manaff� iaacceperantpoflb�ioiles fiias transnbsp;lordanem adori�talem plagam:quas d�dit eisnbsp;Moyf�s famulus Domini.Cumque fiirrexif- Bnbsp;f�nt viri vt pergerent ad deferibendam terra,nbsp;Sit eis Iofue,dicens,Circuite terram, etnbsp;ite e�,ac reuertimini ad meivt hic coram Domino, in Silo mittam vobis fortem.nbsp;Itaque perrexerunt : et luftrantes earn, in f�ptem partes diuif�runt,fcribentes in volumi-ne. Reuerfique fiint ad lofue in caftra Silo.nbsp;Qui mifit fortes coram Domino in Silo, di-uif�tque terram filijs Ifiael inf�ptem partes.nbsp;Etafcendit fors prima filiorum Ben-ia-min per familias fuas, vt po�iderent terramnbsp;inter filios ludaet filios lof�ph. Fuitque terminus eorum contra Aquilonem � lordane:nbsp;pergens iuxta latus lericho f�ptentrionalisnbsp;plagx,et indecontra Occidentem ad monta-na confeendens, et perueni�s ad folitudinemnbsp;Beth-�uen, atquepertranfiens iuxta Luzamnbsp;ad Meridiem, ipfa eft Beth -el : defeenditq; innbsp;Ataroth-addar in montem qui eft ad Meridiem Beth-horon inferioris : Et inclina-turcircuiens contra mare ad Meridiem mon Cnbsp;tis qui refpicit Beth-horon contra Africum:nbsp;funtque

-ocr page 218-

Tcrr�diuifio.


l�fuc.


fu�c^ueexitus eius in Gariath-b�aljtjua*vo.- lt; caturSc Canath-iarim,vrbcmfiliorumlujda. inbsp;�lt;gt;�.4. hsccft plaga contra marCj^ad� Occidentem. 1nbsp;AMeridieaut�expartc Cariath-iarimegre- 1nbsp;ditur terminus contra mare,amp; peruenit vfq;nbsp;ad fontem aquarum Nepht�a.Defcenditqucnbsp;in partem montis qui reipicit Vallem - filio-rum- Ennom:amp;cft contra Icptentrionalemnbsp;plaga in extrema parte Vallis- raphaim.Def-cenditqueinGe-Ennom (ideft Vallis-En-nom , )'iuxta latus lebul�i ad Auftrum : Scnbsp;peruenit ad Fontem-rogel^tranliens ad Aquinbsp;lonem,amp; egredicns ad En-lemcs, id eft fonte fblis: amp;pertranf�tvfq; ad timulosqui luntnbsp;�� regione Afcenlus-adommim:defcenditquenbsp;Aben-Boehjideftlapidem Bo�nfilij Ruben.

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp; pertranfit ex latere Aquilonis ad campc-

ftria:de(cenditqueinplaniticmjamp;pr�tergre-D ditur C�ntra AquiloncmBet-hagla:funtquc exitus eius contra linguarn-maris-lalfi�iminbsp;ab Aquilone in fine lordanis ad au ft rale pla-gam : quieft terminus illiusab Oriente, nxcnbsp;eft poflc�io filiorum Ben-iaminper termi-nos fiios in circuitUjamp; familias fuas. Fuerutrnbsp;que ciuitateseius, lericho 5c Bctb-hagla Scnbsp;Vallis-cafis,Bctharabaamp; Samaraim �c Bcth-elSc Auim ScAphara amp;Ophcra,Villa-bcraonbsp;na amp; OphniSc G�bec:ciuitates duodecim,8cnbsp;villx earum . Gabaon amp; Rama amp; Beroth 8cnbsp;Melphe^Sc Capbara 8c Amola 8c Recem ja-rephel 8c Tharela 8c Sela^Eleph 8c Iebus,quxnbsp;cft lerulalem, Gabaath 8c Chariat; ciuitatesnbsp;quatuordecim,8c villx earum. *Hxceftpof-filioru Ben-iamin iuxta familias fuas.

5. t^i�ignanturfortesfextribubw Simeon,2^ b�i�onjljfachar, jil'er^^ephthalim, quot;Dan amp;nbsp;lof�t

CAP. XIX.

T egrefi�eft fors l�cunda filiorum Simeon per cognationes fuas:fuitque h� rediras eorum in medio pofle�ionis filiorum ludazBer-l�bee 8c Sabee 8c Molada 8cnbsp;Hafcr-fualj Bala8cAl�m8cEltholad, Bet-hul 8c Harma 8c Sicelc� Bet-marchabothnbsp;O

8c Hafcr-fufa 8c Bet-lebaoth 8c Sarobenzciui tares tredccim^Sc villx earum. Ain 8c Rem-mon 8c Athar 8cAf�n: ciuitates quatuor, 8cnbsp;vill� earum . omnes viculi per circuitum vr-bi� iftarum vlque ad Baalath, Beer, Ramathnbsp;t?s�'cMtatts auftralemplagam.�Hxc eft h�reditasnbsp;filiorum Simeon iuxta cognation�s f�as, innbsp;pofl'e�ioneSc funiculo filiorum luda : quianbsp;maior erat. 8cidcirco filij Simeon poft�derutnbsp;in medio hxreditatis eorum. Ceciditque lorsnbsp;tertia filiorum Zab�lon, per cognationesnbsp;fuas:8c fadus eft terminus pofle�ionis eonlnbsp;vfque Sar�d.Afccnditqj demari 8cquot;Medalaa�,nbsp;8c peruenit in Debb�f�th: vfque ad torrent�.

qui cft contra Icconam. Et reuertitur de Sa-rid contra Oriente in finem Chel�letb^-Tha bor:8c egreditur ad Dab�reth,afcenditq; connbsp;tra laphie.Etindepertranf�t vfqueadorien-gnbsp;talem plagam Geth-bepher 8c Tacafin:8c e-greditur in Remmon,Amthar 8c Noa.Et'circuit ad Aquilonem Hahatbon: funtq; egref-fiis eius Vallis-iephtabel 8c Cateth ScNaalolnbsp;8c Semeron 8c ledala 8c Beth-lchem : ciuitates duodecim,8c vill� earum. H�c eft h�reditas tribus filiorum Zab�lon per cognationes ftias,vrbes 8c viculi earum.

IlTachar egreflaeft fors quarta per cognationes fixas zfuitque eius h�reditas lezrael 8c Ca�loth 8c Sunem 8c Haphar�im 8c Seo 8cnbsp;Anaharath 8c Rabboth 8c Cefion, Abes , Scnbsp;Rameth 8c En-ganim 8c En-habda 8c Beth-phel�s.Et peruenit terminus eius vfque Tha.nbsp;bor 8c Sehefima 8c Beth-femes: eruntq;exitus eius lordanis : ciuitates f�decim, 8c vill�nbsp;ear� .H�ceftpoflefiio filiorum Ifl�char pernbsp;cognationes fuas,vrbcs, 8c viculi earum. Ce-ciditq; fors quinta tribui filiorum Af�r per conbsp;gnationes fixas : fuitq; terminus eorum Hal-cath 8c Chah 8c Bet� 8c Axaph 8c Elm�lechnbsp;8c Amaad 8c Mcfl�l:8c peruenit vlq; ad Car-mel� maris 8c Sihor 8c Labanath.Acreuertitur c�tra Orientem Beth-dagon : pertranfitnbsp;vfq; Zab�lon Vallem-Iephtael c�tra Aquilo,nbsp;nem in Beth-�mec 8c Nchiel. Egrediturq j ad Cnbsp;leuam Cabul,8c Abran 8c Rohob 8c Hamonnbsp;8c Cana, vfque ad Sid�nem magnam: reuertinbsp;turq; inHormavfqueadciuitatcm munitifinbsp;fimam Tyrum, 8c vfque HoG: cruntque exitus eius in mare de funiculo Achziba: 8c Am-ma8c Aphec 8c Rohob:ciuitates vigintidu�,nbsp;8c vill� earum.H�c eft pofle�io filior� Afernbsp;percognationesfixas, vrbesque8c viculiea-

danem contra ortumfolis. ciuitates munitif-fim�, Afledim, Ser 8c Emath 8c Reccath 8c Cen�reth 8c Edema 8c AramajAfbr 8c Cedesnbsp;8c Edrai,Enhafor 8c leron 8c Magdalel, H�rern 8c Beth-anath 8cBct-Gmes:ciuitatcs decern 8c nouem,8c vill� ear�.H�c eft aoflefsionbsp;tribus filiorum Ncphtali per cognationesnbsp;fixas, vrbes 8c viculi earum.Tribui filior� Danbsp;per familias fixas egrefla eft fors f�ptima : 8Cnbsp;fuit terminus pofle�ionis eius Saraa, 8c Eft-Dnbsp;baolj8cHir-femes,id cft ciuitas fblis.Se-Iebinnbsp;ficAialoa

-ocr page 219-

Terr�diuifio.

amp; Aialon amp; Icthela, Elon amp; Themna amp; A-croiij ElthscCj Gebbethon amp; Balaath 8c lud amp; Bane 8c Barac 8c Geth-rcmmozSc Mcaiar-con 8c AreconjCum tcrmino qui relpicitlopnbsp;pen,8c ipib fine concluditur. Alcendernntq;nbsp;filij Danj8cpugnauerunt contra LefcnijCepenbsp;runtqueeamzamp;psfcufler�tcam in oregladij,nbsp;amp; pof��dcruntjSc habitauerunt in ea, vocan-tcs nomen eius Lef�m-Dan^ex nomine Dannbsp;partis fui.Hxc cftpofle�io tribus filiorumnbsp;DaUjper cognationcs fuas^vrbes 8c viculi ea-rum.Cumq ue compleflet forte diuidere Ternbsp;ram f�ngulis per tribus fitas, dederunt filij Isra�l poue�ionem lof�e filioNun in medionbsp;fui Juxta pr�ceptum Domini^ vrbem quamnbsp;poftulauit^Thamnath-l�raain m�te Ephraim: 8c �dificauit ciuitatcm j habitauitqueinnbsp;ea. H� funt pofle�iones quas fortediuif�r�tnbsp;Eleazar f�cerdoSjSc lof�c filius Nun,Sc principes familiarum,, ac tribuum filiorum Ilrael,nbsp;in SilOjCoram Domino ad oftium tabcrnacunbsp;liteftimonij^partitiquefuntTerram.

S. Sex ref�gij �uitates nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad caspo�int con

fusere: amp; quamdiu ibi remancre debeat, Ckp. w.

quot;1 T locutus eft Dominus adlofue,di-ccnSjLoquerefilijsI�ael_,8cdiceis,Se-^parate vrbes fugitiuorum, lldequibus � � locutus fum ad vos per manum Moyfi^vt connbsp;fiigiatadcas quicunque animam percufleritnbsp;nefcius:8c po�iteuaderc iram proximi qui vlnbsp;tor eft f�nguinisjc� m ad vnam harum confunbsp;gerit ciuitatum: ftabitque ante portam ciuitanbsp;tis, 8c loquetur (�nioribus vrbis illius ea qu�nbsp;f� comprobent innocentem : ficq; fufi;ipientnbsp;B eum.Scdabunteilocum adhabitand�.Cum-que vltorf�nguiniseum fueritperfccutus^n�nbsp;trad�tin manus eius; quia ignorans percu�itnbsp;proximum eius, necante biduum tridu�mvenbsp;eius probatur inimicus.Et habitabit in ciuitanbsp;te ilia, donee ftet ante iudicium caufiim reddens Eadi fui, 8c moriatur f�cerdos magnusnbsp;qui fucrit in illo tempore.-tunc reuertetur honbsp;micida, 8c ingredietur ciuitatem 8cdomumnbsp;fuam de qua fugerat.Dccreueruntquc Cedesnbsp;in Galil�a montis Nephthali, 8c Sichern innbsp;monte Ephr�im,8c Cariath-Arbejpla eft Henbsp;bron in monte luda.Et trans lordanem con-****�4.8. tra orientalem plagam Icricho, llftatueruntnbsp;Bofor,qux fita eft in campeftri fblitudine denbsp;tribu Ruben, 8c Ramoth iiiGalaad de tribunbsp;Gad, 8c Gaulon in Ba�n de tribu Manafie.

j) Ha:ciu.i5atesconftitut.T: fiintcun�fis filijs I� rael.Sc aduenis qui habitabant inter eos-.vt funbsp;gcret ad eas qui anima nefcius pcrcu�ifiet,8cnbsp;nd moreretur in manu proximi efFufiim fan-guinem vindicate cupientis, donee ftaret ante populum expofiturus cauGm fitarn.

lof�e.

5. Ltuitkis a�ignantur ciuitates quodragjnta oSo cumfuburhanis:amp;compl�ta quot;Deiprontif-fionepax amp; refutes datur filijs Ifra�l.

CAP. XXI.

ACcefleruntq; principes familiarum A

Leui ad Eleazarum �cerdotemj8c lo fue filiuni Nun,8c ad duces cognationbsp;num per fingulas tribus filiorum Ifi'aeblocu-tique funtadeos in Silo Tcrr�-Chan�an, atnbsp;que dixerunt, llDominus prxcepit per man� Num.jj.anbsp;Moyfi vtdar�tur nobis vrbes ad habitand�,nbsp;8c fiiburbana earum ad alenda iumenta. De-

7?

deruntq ; filij Iftael de pofie�ionibus ftiis iu-xtaimperium Domini, ciuitates 8c fuburba-na earum, Egreflaque eft fors infamilia Ca-ath filiorum Aaron f�cerdotis de tribu luda 8c Simeon 8c Ben-iamin, ciuitates tredecim.nbsp;Et reliquis filiorum Caath,id eft Leuitis quinbsp;fupcrfuerantj detribubus Ephraim, 8c Dan,nbsp;8c dimidia tribu Manafie ciuitates dec�. Porto filijs Gerfbn egrefia eft fors vt acciperentnbsp;de tribubus Ifl�char 8c Af�r 8c Nephthali, di-midiaq; tribu Manafie in Bal�n ciuitates numero tredecim.Et filijs Merari per cognatio- Bnbsp;n�s fuas de tribubus Ruben 8c Gad 8c Zabulon vrbes duodecim.Dedcruntque filij Ifiaelnbsp;Leuitis ciuitates 8c f�burbana ear�, ficut prxnbsp;cepit Dominus per manum Moyf�, fingulisnbsp;fortetribuentes .Detribubus filior� luda 8cnbsp;Simeon d�dit lofueciuitateszdquar� ifta funt �.Par. ^.d.nbsp;nomina,filijs Aaron perfamilias Caath Leuinbsp;tici generis (prima enim fors illis egrefia eft)nbsp;Cariath-Arbe patris enac, qua: vocatur Hebron,in monte Iudaj8c fiiburbana eius per cirnbsp;cuit�. IlAgros veto, 8c villas eius dederat Ca- Supr.�4.�nbsp;leb filio lephone ad po�idendum.Deditergonbsp;filijs Aaron f�cerdotis Hebron cofugij ciuitanbsp;tem,ac fiiburbana eius : 8c Lobnameum fub-urbanis fuis:8c Icther,8cEftemo,8c Holo, 8cnbsp;Dabir,8c Ain,Sc Ieta,8c Beth-fames,cum fubnbsp;urbanis fiiiszciuitates nouem detribubus, vtnbsp;dii�um eft, duabus. De tribu autem filiorumnbsp;Ben-iamin, Gabaon 8c Gabae 8c Anathothnbsp;8c Almon,cum fuburbanis fuiszciuitates quanbsp;tuor. Omnes fimul ciuitates filiorum Aaronnbsp;f�cerdotis tredecim,cum fuburbanis fuis.Re-liquis Veto per familias filiorum Caath Le-uitici generis h�c eft datapofie�io. De tribu Ephraim vrbes confugij Sichern cum fiib-urbanis fuis in monte Ephraim, 8c Gazer 8cnbsp;Cibf�im 8cBeth-horon,c� fuburbanisfuis,nbsp;ciuitates quatuor.De tribu quoqueDanzEl- qnbsp;theco 8c Gabathon 8c Aialon 8c Geth-rem-mon,cum fuburbanis fuis, ciuitates quatuor.nbsp;Porr� de dimidia tribu Manafie, Thanach 8cnbsp;Geth-remmo,cum fuburbanis fuis, ciuitatesnbsp;dus. Omnes ciuitates decc, 8c fiiburbana ea-x�um,data� funt filijs Caath inferioris gradus,

Filijs


-ocr page 220-

Terr�diuifio.

lof�e.

Fllljs quoq; Gerfbn Leuitici generis d�dit de dimidia tribu ManafTecofugij ciuitates. Gaunbsp;Ion in BaGn,amp;Bo{ran,cuni fuburbanis fuis,nbsp;ciuitates duas.Porr�de tribu Iflachar.-Cefi�,nbsp;amp; Dabereth,amp; Iaramoth,Sc En-gannim, c�nbsp;fuburbanis fuis, ciuitates quatuor .De tribunbsp;autem Azer, Maftl amp; Abdon, amp; Helcath amp;,nbsp;Rohob,c�fuburbanis fuis,ciuitates quatuor.nbsp;De tribu quoqueNephthali ciuitates confu-gij. Cedes in Galil�a, amp; Hammoth-dor , 8cnbsp;Carthan, cum fuburbanis fuis, ciuitates tr�s.nbsp;Omnes vrbes familiarum Gerfbn, trcdecim,nbsp;cum fuburbanis fuis.Filijs autem Merari Lc-uitis inferioris gradus perEimilias fuas datanbsp;eft de tribu Zab�lon, lecnan, 8c Cartba 8cnbsp;Damna 8c Naalol, ciuitates quatuoren fub-p urbanis fuis.De tribu Gadciuitatesconfugij,nbsp;Ramoth in Galaad, 8cMan�im 8c Hefebonnbsp;amp; lazer,ciuitates quatuor,c� fuburbanis fuis.nbsp;tgt;.�. De tribu Ruben Yltr�gt;Iordanem contra Icrinbsp;cho�ciuitates refugij,Bofbr in fblitudine. Minbsp;for 8c lazer 8c lethfbn 8c Mephaarh,ciuitatesnbsp;quatuorcum fuburbanis fuis.Omhcs vrbes finbsp;liorum Merari per familias , 8c cognationesnbsp;fuas duodecim. Iraq; ciuitates vniuerf� Lcui-tarum in medio poffe�ionis filiorum I�aelnbsp;fuerunt quadragintaodo c� fuburbanis fuis,nbsp;fingul� per familias diftribut�.Deditq; Do-minus Deus I�aeli omnem terram,quam tranbsp;diturum f� patribus eorum iuraucrat : 8c po�nbsp;f�derunt illamjatque habitauerunt in ea. Da-taque eft ab eopaxin omnes per circuitumnbsp;nationesmullufque eis hoftium refiftere au-fus eft, f�d cun�ti ineorum ditionem redadinbsp;funt.Ne vnum quidem verbumjquod illis pr�nbsp;ftiturum fc cft� promif�rat , irritum fuit, fednbsp;rebus expiera funt omnia.

J. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad fuampoffe�ionem trans lorda-

nsm tribus ��^be Gad amp; dimidta^Mana�sy �t�)itionem tnouent cateris tribubus projeternbsp;extru^um altare�d tni�tlegati�t�i�iunt tunbsp;�am eorum exeu�ationsm.

CAP. XXII.

A I 2 Odem tempore vocauit lofueRubcni ^tas,8c Gaditas, 8c dimidiam tribu Ma-nafre,dixitquead eos. Feciftis omnianbsp;qua: pr�cepit vobis Moyles fiimulus Domini: mihiquoquein omnibus obcdiftis,necrcnbsp;liquiftis fatres veftros longo tempore, vfque.nbsp;in pr�f�ntem diem,cuftodientes imperi� Donbsp;mini Dei veftri. Quia igiturdedit Dominusnbsp;Deus vefterfratribus veftris quictem 8c pace,nbsp;ficutpollicitus eft : reuertimini, 8citein ta-bernacula veftra, 8c in terram pofiefsionis,nbsp;^�gt;n. ji.f (Iquam tradidit vobis Moyfesfamulus Dominbsp;ni trans Iordanem,ita dunraxat, vt cuftodia-tis attente, 8c opcrecompleatis mandatum 8cnbsp;legem quarapra�cepit vobis Moyfes famulus.

Domini, Vtdiligatis DominumDcum ve-i ftrum, 8c ambuletis in omnibus vijs eius , Sc Bnbsp;obferuetis mandataillius, adh�reatisqueei,nbsp;acferuiatis in omni corde, 8cin omni anima.nbsp;veftra.Benedixitqueeis Iofue,8c dimifitcos.nbsp;Qm reuerfi funt in tabcrnacula fua.Dimidixnbsp;autem tribui Manaffe pofle�ionem Moyfesnbsp;dederat in Balan:8c idcirco mediae quae fupcrnbsp;fuit, dedit lof�elortem intercaeteros fratresnbsp;fuos trans lordanem ad occidentalcm plaga.nbsp;Cumquedimittcret cos in tabcrnacula fua,nbsp;8cbenedixfleteis,dixit ad eos, Inmultafub-ftantia atque diuitijs reuertimini adledes vc-ftras,cum argento 8c auro,�re acferro,Sc vc-fte multiplici;diuidite pr�dam hoftium cumnbsp;faratribus veftris.Reuerliq ue funt,8c abierutnbsp;filij Rubcn,8cfilij Gad,8c dimidia tribus Ma-.nbsp;nal�c,� filijs Ifi ael de Silo,quaefitaeft in Chanbsp;naan,vt intrarent Galaad terram pofie�ionisnbsp;fu�, quam obtinuerantiuxta imperium Domini in manuMoyli.

Cumque venifient adtumulos lordanis, C in Terram-Chanaan, �dificauer�t iuxtalornbsp;danemaltare infinitae magnitudinis. Quodnbsp;cum audiflent filij Iftael, 8c ad eoscerti nutijnbsp;detulillentaedificaflc filios Ruben, 8c Gad,5C

dimidix tribus Manal�ealtarc in Terra-Cha naan,fuper lordanis tumulos, contra filios ifnbsp;raehconuenerunt omnes in Silo, vtafeende-rent 8c dimicarent contra eos.Et interim mi-feruntadillosin Terram-GalaadPhineesfi-,nbsp;lium Eleazari quot;facerdotem�, 8c decern princi-pes c� eo,fingulos de fingulis tribubus. Quinbsp;venerunt ad filios Ruben,8c Gad,8c dimidixnbsp;tribus Manallc in Terra-Galaad, dixeruntq;nbsp;ad eos,Hxc mandat omnis populus D Qmini,nbsp;Qu� eft ifta tranlgre�io.�Cur reliquiftis Donbsp;minum Dcum Ilfaefxdificantes altare facri-legum,8c � cultu illius recedentes? An parum Dnbsp;vobis eft quod llpeccaftis inBcel-phegor, 8c Num.tf*nbsp;vfq; in pr�lcntem diem macula huius fcelcrnbsp;ris in�vobis�permanet,multiq; de populo cor W�.tf.nbsp;ruerunriEt VOS hodie reliquiftisDominum,nbsp;Sc eras in vniuerfum I�ael ira eius defxuiet.nbsp;Qm�dli putatis imundam efle terram pofle�nbsp;fionis veftr�,tranfite ad terra in qua taberna-culum Domini eft,8c habitate inter nos: tannbsp;turn vt � Domino, 8c � noftro confbrtio nonbsp;rccedaris,xdificato altari pr�ter altare Dominbsp;ni Dei noftri. liN�nne Achan filius Zare prx Supr.;.��nbsp;terijt mandatum Domini,8c fiiper omn� po-pulum I�ael ira eius incubuit ? Etilleeratv-nus homo,atq; vtinam fblus perijfie|in fcele .nbsp;refiio. Relponderuntq; filijRuben, 8c Gad,nbsp;8c dimidix tribus Manafic principibus Icga-tionis I�ael, Forti�imus Deus Dominus,nbsp;*ip�nouit,8cI�ael fimulintclliget, fi prxua Rnbsp;ricationis animo hoc altare coftruximus,n�.

cuftodiat


-ocr page 221-

lofue.

vefter cundis per circuitum nationibus, quo modo pro vobis iplepugnauerit:8c nuc quianbsp;vobis lort�Miuif�t� omnem terram,ab oricn- '�diui�.t,nbsp;tali parte lordanis vlquc ad Mare-magnum,nbsp;mult�queadhucfiipcrfunt nationes-.Domi- gnbsp;nus Deus vefter difperdet cas,amp; auferet a facie veftra,8c pofidebitis Terram,ficut vobisnbsp;pollicitus eft tantum confortamini, 8c efto-te foliciti vt cuftodiatis cunda qu� Icriptanbsp;funt in voluminelegis Mo�f�:8c non declinenbsp;tis ab eis neque ad dexteram neq; ad finiftra:nbsp;ne poftquam intraueritis ad Gentes: qux inter vos futur�. finit, iuretis in nomine deo-rum carum ,.8c l�ruiatis eis, 8c adoretis illos:nbsp;Sed adh�re�tis Doniino DcO veftro, quodnbsp;feciftis vlque in diem banc . Et tune auferet Dominus Deus in conlpedu veftro genres magnas 8c robuftifiimas, 8c nullus vobisnbsp;refiftere poterit. Vnus c vobis perlequetur Gnbsp;hoftium mille viros:quiaDominus Deus venbsp;fter pro vobis ipl� pugnabit, f�cut pollicitusnbsp;eft.Hoc tantum diligentifiimc pr�cauete, vtnbsp;diligatis Dominum Deum veftrum.Quodf�nbsp;volueritis gentium harum qu� inter vos ha-bitant,erroribus adh�rere,ScGumeis milccrenbsp;connubia,atqueamicitias copulare: iam n�cnbsp;Icitote quod Dominus vefter non cas deleat

aclaqueumjamp; ofFendiculum ex latere vcftro, amp; finies in oculis veftrisjdonecvosauferat atnbsp;que dilpcrdat de terra hac optima quam tra-didit vobis.En e�o hodjc inarrediorviam vninbsp;ucrl� terr�j St toto animo cognolcetis qu�dnbsp;de omnibus verbis qu� le Dominus pr�lli- Dnbsp;turum vobis elfe pollicitus eft^vn� non pr�-ferierit incalTuni. Sicutergoimpleiiit op�r�nbsp;quod promif�tj amp; prolpera euncia venerunt:nbsp;lie adducetfuper vos quicquid inalorum c�-minatus cft, donee vos auferatatquedifpei'nbsp;dat de terra hae optima quam tradidit vobis,nbsp;eo quodpr�terieritis pa�tum Domini Deinbsp;vellri, qu�dpcpigit vobilcum, St leruieritisnbsp;dijs alienis,8c adoraueritis eos.-eito atque ve-lociter eonfurget in vos furor DominijSc aunbsp;rcquodextruxerantjTeftimonium noftr�, fercmini ab hae terra optima quam tradi-*'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dit vobis.

5. Commemorantur iene�aa I�raelitis d T)eo exhibita,fxil�spopulitum Domino,mors lo-f�e,�puht(ra o�jum lo�fh, mors Elea�^nbsp;rifacer do tis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c x x 1111.

COngrega�itq; lolue omnes tribus If - A rael in Siebern, Sc voeauit maiores nanbsp;tu, ac principes, St indices, Semagi-

lofue moritur.

8�

cullodlat nos,fcd puniatnos in pr�lenthScl� ca mente feeiraus vtholocaufta,8c i�crificiu,nbsp;Sepacif�cas vi�imas fiiper eo imponeremus,nbsp;iplcq��rat 8c iudicetiSc nonca raagis cogitanbsp;tioneatq; tra�:atu,vt diceremus,Cras dieentnbsp;filij veftri filijs noftris. Quid vobis 8c D ominbsp;no Deo Ilrael�terminu pofiit Dominus inter nos amp; vos � f�lij Ruben,8c f�lij Gad lord�nbsp;nem fluuium; 8c idcirco parte non habetis innbsp;Domino. Et per hae occafion� auertent filijnbsp;vcftri filios noftros � timor� Domini. Puta-uimus itaq; melius,etdiximus,Extruamus nonbsp;bis altare,non in holocaufta, nequeadvidi-F mas olFercndas,lcd in teftimonium inter nos

amp; vos, 8c Ibbolem noftram veftraraque pro-geni�, vt l�ruiaraus Domino , 8ciuris noftri fit olFcrre 8c holocaufta,8c vilt;�imas,8c pacifinbsp;cas holl:ias:Sc nequaquam dicai�t eras filij vernbsp;ftri filijs noftris,Non cft vobis pars in Dominbsp;no. Quod fi voluerint dieere, relpondebuntnbsp;cis,EccealtareDomini quod fecerunt patresnbsp;noftri, non in holocaufta, neque in facrifi-cium,l�d in teftimonium noftrum ac v�ftr�.nbsp;Abfit � nobis hoC'l�elus vt recedamus .� Domino , 8c eius veftigiarelinquamus extrudonbsp;altari ad holocaufta, Scl�crificia, 8c vidimasnbsp;ofterendas, prxter altare Domini Dei noftrinbsp;quod extruduai.eft ante tabernaculum eius.- antefaciem vcftra, l�dquot;finc� vobis in foueam quot;eruitt.t.

Quibus auditis,Phinecs fiiccrdoSjSc princi pes legationis Ilrael,qui erant cum co, placa-ti funt:8c verba filiorum Ruben,8c Gad,8c dinbsp;midi� tribus Manal�e, libentilsimc fulcepe-runt. Dixitque Phinees filins Elcazari l�cer-Q dos ad eos, Nunc feimus quod nobilcum f�tnbsp;Dominus, quoniara alieni eftis � pr�uarica-tione hac, 8c libcraftis filios Ifrael de manunbsp;Domini.Reuerfusque eft cum principibus �nbsp;filijs Ruben St Gad deTerra-Galaad, �fini��nbsp;Chan�an ad filios Ifi-ael, 8c retulit eis.Placuitnbsp;q ue fermo cundis audientibus.Et laudauer�tnbsp;Deum filij If�ael, 8c nequaquam vltr� dixe-runt vtalcendcrent contra eos atque pugna-rent, 8c delerent terrain poflelsionis coinim.nbsp;Vocaueruntquo filij Ruben,8cfihj Gadalta-] �nbsp;quod Dominus iplef�t Deus.

�S- lo�te finexiamjjmonbundiisexhortatur �^ lios J frail ad �ruanda Dei frxeepta, amp; ta-uendam�iietatem cum Gentibus.

CAP. XXIII.

A Volutoautcmulto tempore,poftquani pacem dederatDominus Ilraeli,fubic-�ds in gyro nationibus vniuerf�s, 8c Ionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

lue iamlong�uo,8cperl�nilis a:tatis,vocauit ftros:fteterunt(j;inconlpedu Domirn,8cad �fi^�omn� I{raelem,maiorelq;natu,8c prin populCi f�clocutuSjHxcdicitDominusDcusnbsp;�'�P�^^^^�^�'^^shS^''niagiftros�, dixitq; ad cos, Ifi-ael, lITrans fluuium habitauerunt patres Gene, n.dnbsp;���4.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp; progrelsioris �tatis fumivofqj veftri ab initio , Thare pater Abraham 8c.

cernitis omnia qu� fecerit Dominus Deus Nachor �l�ruieruntqiic dijs alienis. Tuli er

go pa-

-ocr page 222-

lofuemoritur.

go patrem Ycftrum Abraham de Me�jpota-mix finibus: Scadduxi cumin Terram-Cha-

Gen. ii.a. naanzmultiplicauiquclcmen cius,llamp; dedi ei Gen '' 1� anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turfirm dedi lacob amp; Efau. HE

Gen.46.a quibus, E�u dedimontem Seiradpofsiden-Exod.j.c. dum : lllacob vero, 8c filij eius de�enderunt Exod.ii.f, in Aegyptum. IlMifique Moy�n 8c Aaron,nbsp;8c pereu�i Aegyptum multis fignis atq; pOr-

B tcntis.Eduxiquc VOS 8c patres veftros de Ac- Gndus 8c fortis emulator eft, ncc i Exod.gt;4,a gyptOj8c veniftisHad mare:per�cu tique funt

Aegyptij patres veftros cum curribus 8cequi tatu , vlqueadMare-rubrum. Clamaucruntnbsp;autemad Dominum filij IfraehquipofuittCr-nebras inter vos 8c Aegyptios �. adduxit fu-per eos mare, 8c operuiteos. Videruntoculinbsp;veftri cun�ta qux in Aegypto fecerim, 8c ha-bitaftis in folitudine multo teinpore;8c intronbsp;duxi VOS in terram Amorrhxi ,qui habitabatnbsp;Num. xi.a trans lordanem . HCumquepugnarentcotranbsp;vos,tradidi eos in manus veftras, 8c pofledi-Num.xi.aftis terrameorumjatq;interfeciftis cos.HSur-rexit autemBalac filius SephorrcxMoab,8cnbsp;C pugnauit contra Ifi-aelem.Mifitque, 8c vocanbsp;uit Balaam filium Beor^vt malediceret vobisnbsp;amp; ego nolni audire cum, fed � contrario pernbsp;ilium benedixi vobis, 8c liberaui vos de ma-Supr.j.d. nueius. HTranfiftisq;lordanem, 8cveniftisnbsp;4S.a.ii.a. ad lericho . Pugnaueruntq ue contra vos virinbsp;ciuitatis eius, Amorrh�us 8c Pherezxus 8cnbsp;Chananxus ScHethxus 8c Gerefxus 8c He-uxus 8c Iebufxus:8c tradidi illos in manus vcnbsp;Supr.u.d. ftras. IIMifiq ue ante vos crabrones;8c eicci Cros de locis fuisjduos reges Amorrha�or�,nonnbsp;in gladio 8c in arcu tuo . Dedique vobis terram in qua non laboraftis8cvrbes quas nonnbsp;xdificaftiSjVt habitarctis in eis,vineas 8c oli-ucta quxnon plantaftis. Nunc ergo timetenbsp;Dominum, 8c ftruiteei perfe�lo cordeatquenbsp;veri�imo : 8c auferte deos quibus ftruieruntnbsp;patres veftri in Mcfopotamia, 8c in Aegypto, loluc 8c leniorum,qui longo vixerant tempo

J) ac ftruite Domino,Sinaute malum vobis vi- re poft lolue, 8c qui noucrant omnia opera detur vt Domino �ruiatis, optio vobisdar- Domini quz feceratin Ilfacl. Oflaquoquenbsp;turzeligite hodie quod placet, cui �ruirc po-� lo�ph, llquz tulerant filij Ilfael de Aegypto,nbsp;ti�imum dcbcatis ,vtrum dijs quibus ftruic-runt patres veftri in Melopotamiagt;an dijs A-morrh�orum,in quorum terra habitatis:cgonbsp;autera 8c domus mea ftruiemus Domino.nbsp;Rcfponditque populus, 8cait,Abfit anobisnbsp;vt rclinquamus Dominum,8c �ruiamus dijsnbsp;alienis.D ominus Dcus�noftcr ip� cduxit nosnbsp;8c patres noftros dcTerra-Acgypti,dcdomo

lof�c.

{cruitutis:fecitque videntibu� nobis figna in-gentia, 8c cuftodiuit nos in omni via per qua ambulauimus, 8c in cundis populis per quosnbsp;tranfiuimus.Eteiecit vniuer�s g�tes,Amor-rhxum habitatorem terrx quam nos intraui-mus.Seruiemus igitur Domino,quiaipft eftnbsp;Deus noftcr. Dixitquc lofucad populum,^nbsp;Nonpotcritis ftruire Domino ; Deus cnimnbsp;ignoftetnbsp;fteleribus veftris atque pcccatis. Si dimiftri-tis Dominum,8c ftruicritis dijs alienis,con--uertet ft, 8c affliger vos, atque fubuertet poftnbsp;quam vobis pr�ftitcrit bona.Dixit^uc popunbsp;lus ad lofue, Nequaquam ita vtloqucris, lednbsp;Domino ftruicmus.Et loluc ad populu,Tc-ftes, inquit, vos eftis, quia ipfi elegeritis vobis Dominum vt ftruiatis ci.Rclponderunt-quc,Tcftes,Nunccrgo,ait, auferte deos alic-nos de medio veftri,8cinclinate corda veftranbsp;ad Dominfi Deum Ifi-acl, Dixitque populus Fnbsp;ad Iofu6,Domino Deo noftro ftruiemus, 8cnbsp;obedientes erimus prxeeptis eius. Pereu�itnbsp;ergo lofue in die illo f�dus, 8c propoluit ponbsp;pulo prxeepta atque iudicia in Sichern.

Scripfit quoque omnia verba hxc in volu mine legis D omini: 8c tulit lapidcm pergran-dem, poftiitq; cum lubter qucrcum qu� eratnbsp;in lanftuario Domini,8c dixit ad omnera ponbsp;pulum,En lapis ifte erit vobis in teftimoniunbsp;quod quot;audieritis� omnia verba Domini quznbsp;locutus eft vobisme fort� poftca negate velinbsp;tis,8cmentiri DominoDeo veftro. Dimifit-quepopulum, fingulos in polft�ionem lua.nbsp;Et poft h�c mortuus eft lofue filius Nun ftr Gnbsp;uus Domini, centum 8cdecern annorum:ft-pelieruntquceum in finibus polft�ionis luznbsp;in Thamnath-lare, quxcft lita in monte E-phraim, � ftptentrionali parte montis Gaas.nbsp;Seruiuitque Ilracl Domino cundis diebus

�pelierunt in Sichern, in parte agri que erne-rat lacobll� filijs Hemor patris Sichem,ccntii noucllis ouibus,amp; fuit inpofle�ionem filio-rum loftph. Eleazar quoque filius Aaronnbsp;mortuus eft : amp; Icpclicrunt cum in Gabaathnbsp;Phinecs filij cius, quz data eft ci in montenbsp;Ephraim.

Liber

-ocr page 223-

Si


Liber Iuclicum,Hebrai�

S op he tim.


bir, cuius nomen v�tus erat Cariath-f�pher, id eft ciuitas literarum. Dixitque Caleb,Qmnbsp;percuflerit Cariath-fepher, Sc vaftaueritea,nbsp;dabo ei Axam filiam meam vxorem. Cumq;nbsp;cepiflet ca Othoniel filius Cenez frater Caleb minor, dcditeiAxam filiamluamcon-iugem. Quam pergentem in itinere monuitnbsp;vir finis vtpeteretapatrefuo agr�iQu� cumnbsp;fiifpirafiet fedens in afino , dixit ei Caleb,nbsp;Qmd habes.�Atilla refpondit,Da mihi bene- Dnbsp;didionem, quia terram arentem dedifti mihi: da �cirriguam aquis. Deditergo ei Calebnbsp;irriguumfuperius8c irriguuminferius.Filijnbsp;autem Cin�i cognati Moyfi afcenderunt denbsp;Ciuitatc-pa]marum,cumfilijs iuda indefcr-tum Ibrtis eius quod eft ad meridiem Arad,nbsp;Sc habitaueruntcum eo . Abijt autem ludasnbsp;C� Simeone fratre fuo, 8c pcrcuflerunt fimulnbsp;Chanan�um qui habitabat in Sephath,8cin-terfecerunteum.


Ck P. I.

oft mortem lofue conftilue runt filij Iftael Dominumjnbsp;dicentes^ Quis aftendet antenbsp;nos contra Chanan�um amp;cnbsp;eritdux bellirDixitqueDo-


minuSjIudas afcendet:ecce tradidi terram in manus eins. Et ait ludas Simc�ni fratri fiio,nbsp;Alcende mecum in fortem meani amp; pugnanbsp;contra Chanan�um^ vt amp;c ego pergam tecumnbsp;in fortem tuam.Et abijt cum eo Simeon. Af-cenditque ludas, amp; tradidit Dominus Cha-nan�um,ac Pberez�um in manus eorum; amp;nbsp;B percuftcruntinBezecdecem milliavirorum,nbsp;Inueneruntque Adoni-bezecin Bezec,amp; punbsp;gnauerunt contraeum, acper�uflerunt Chanbsp;nan�um amp; Pherez�ura.Fugit autcm Adoni-�bezcc:quem perfecuti comprehenderunt,c�-fis fbmmitatibus manuum eins ac pedum.Dinbsp;xitque Adoni-b�zec, Septuaginta reges am-putatis manuum ac pedum fummitatibus,colnbsp;ligebant fub menfa meaciborum reliquias:linbsp;cut fecijita reddidit mihi Deus.Adduxerunt-que eum in Ierufalem,amp; jbi mortuus eft.

luda Ierufalem,ce perunt eam,amp;;percufteruntin oregladij,tra-C dentes cunftam incendio ciuitatem. Et po-ftea defcendentes pugnauerunt contra Cha-nan�uiA qui habitabat in montanis,amp; ad menbsp;ridiem in capeftribus. Pergensque ludas connbsp;tra Chanan�um qui habitabat in Hebron,nbsp;dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nomen fuit antiquitus Cariath-arbe)

llpercufsit Sefai, 8c Ahimam,amp; Tholmahat-queindeprofeftus abijt ad habitatores Da-

Vocatumquc eft nomen vrbis, Horma, id eft anathema. Cepitque ludas Gazam cumnbsp;finibus fins, 8c Afcal�nem,atque Accaron cunbsp;terminis fuis. Fuitque Dominus cum Iuda,nbsp;8c montana poffedit: nec potuit delete habitatores vallis, quia falcatis curribus abunda-bant. Dederuntque Caleb Hebronjilficut di-xerat Moyles, qui deleuitex catres filios-c-nac.lebuf�um autem habitatorem lerufalemnbsp;non deleuerunt filij Ben-iamin: habitauitq;nbsp;lebuf�uscum filijs Ben-iamin in lerufalemnbsp;vfqueinpr�l�ntemdiem.Domus quoquelonbsp;feph afcendit inBeth-el, fuitqueDominusnbsp;cum eis.Nam cum obfiderent vrb�,qu� priusnbsp;Luza vocabatur, viderunthomine egredien-tcm deciuitatCjdixeruntque ad eum, Ortende nobis introitum ciuitatis, 8c faciemus tecum mifericordiam.Qm cum ortendirteteis,nbsp;percuflerunt vrbem in ore gladij : hominemnbsp;aut� ilium, 8c omiiem cognationem eius di-miferunt.Qui dimilTus ,abijtin Terram-He-thim,8c �difit^uit ibi ciuitatem, vocauitquenbsp;earn Luzam : qu� ita appellatur vfq; in pr�-f�ntem diem . Manafles quoque non deleuit pnbsp;Beth-f�n,8c Tanach cum viculis luis,8c habinbsp;tatores Dor,8c Ieblaam,8cMageddo cum viculis fuis, c�pitq; Chanan�us habitare cumnbsp;cis. Poftquam ante confortatus eft Iffacffc-cit eos tributarios, 8cdeletenoluit.Ephraimnbsp;etiam non intcrfecit Chanan�umqui habitanbsp;batin Gazer,f�dhabitauitcum eo. Zabulonnbsp;non deleuit habitatores Cetton,8cquot;Naalon�:nbsp;fed habitauit Chanan�us in medio eius, fa-L dufque


-ocr page 224-

lof�e. Lib.Iudicum. Othoniel.

�usqueeft ei tributarius. Afcr quoque non deleuit babitatores Accho amp; Sid�nis^ Aha-

Q labjamp; Achazib, amp; Helba, amp; Aphec, 8c R.o-bob. habitauitque in medio Cbanan�i ha-bitatoris illius terr�jnec interfecit e�. Ncph-'*�4- thalioquoque�nondeleuit babitatores Betb-�meSj8c Beth-anath;amp; habitauitinter Cba-nan�um babit�torem terr�, fueruntqueei Betbfcmit.Tj8c Bethanit� tributarij.

Ardauitque Amorrb�us filios Dan in ffl�te^ nec d�dit cis locum vt ad planiora de-icenderent. babitauitque in monte Hares,nbsp;1 quodinterpretatur'teftatio�jin Aialo ScSalc-bim. Etaggrauataeft manns domus lol�ph,nbsp;fadusq; el� ei tributarius. Fuitautem terminus Amorrh�i ab Afcenlu-lcorpionis,Petra,nbsp;fiiperiora loca.

S. Angeltn D'et beneficiarefiert, quo audito flet fopttbn: pofi mortem tarnen lojue amp; coatio-rum^ Ifiaelfrequeter liberatit!, fimper in Reiota reci�it. c kv. 11.

A Scenditq; angelus Domini de Gal-galis ad Locum-Hentium, 8c ait, E-duxi vos de Egypto, 8c introduxi in terrampro qua iuraui patribus veftris.-Scpobnbsp;licitus ium vtnon faccrem irritum pa�tumnbsp;meum vobilcum in lempiternum.- ita dunta-xat vtnon feriretisf�dus cum babitatoribusnbsp;terr� huius,8c aras eor� fubuerteretis : 8c no-luiftis audire vocem meam, cur hocfeciftis?nbsp;Quam ob rem nolui delete eos � facieveftra:nbsp;vthabeatisboftes,8cdij eorum i�ntvobisinnbsp;ruinam. Cumque loqueretur angelus Dominbsp;ni h�c verbaad omnes filios Tf�ael, eleuaue-B runtvocem fuam, Sc fleuerunt. � Et vocatumnbsp;eft nomenloci illius,Locus flentium fiuela-cbrymarum : immolaueruntque ibi hoftiasnbsp;Iofu.i4.g Domino . IIDimif�t ergo lof�e populum, 8cnbsp;abierunt f�lij Ifraelvnufquifquein poHefsio-nem fiiam,vtobtinerent eam:f�ruieruntquenbsp;Domino c�disdiebus eius,8cf�niorum, quinbsp;longo poft eum vixerunt tempore j8c noue-rant omnia opera Domini qu� fecerat cumnbsp;Iftael.Mortuus eft autem lofiie f�lius Nun,fanbsp;mulus Domini, centum 8c decern annorum,nbsp;8c f�pelieriinte� in finibuspofle�ionisftiacnbsp;in Thamnath-f�re in monte Epbraim,� f�p-tentrionali plaga montis Gaas. Omnisq;illanbsp;generatio congregata cft ad patres fuos : 8cnbsp;fiirrexerunt alij^q ui no nouerant Dominum,nbsp;8copera qu� fecerat cum Iftael.Feceruntquenbsp;f�lij �ftael malum in confpedu Domini 8cnbsp;f�ruierunt Baalim. Ac dimif�r�t Dominumnbsp;Dcum patrum fuorum, qui eduxerat eos denbsp;Terra-Aegypti ; 8cfecuti funtdeosalienos,nbsp;dcosque populorum qui habitabant in cir-cuitu eorum, 5c adorauerunt eos;8c adiracunnbsp;diamconcitauerunt Dominum , dimittcn-tes eum,8cf�ruientes B�al 8c Aftharot. Ira-tusqj Dominus contra �ftael, tradidit eos innbsp;manus diripientiura:qui ceper�ceos,8c ven-diderunthoftibus qui babitabantpergyrum:nbsp;nec potueruntrefiftere aduerf�rijs fuis , f�dnbsp;quocunq; pergere voluiflcntjmanus Domininbsp;fuper eos erat, ftcutlocutus eftj8c iurauit eis:nbsp;8c vehementer afflidi funt.Sufcitauitq; Do-minus iudices qui liberarent eos de vaftantiunbsp;manibus:f�d nec eos audire voluerunt,forni-cantes cum dijs alienis,8c ador�tes eos. Citonbsp;delerueruntviam per quam ingrefsi fuerantnbsp;patres eorum : 8c�udi�tes mandata Domini,nbsp;omniafec�recontraria. CumqueDominus Dnbsp;iudices fulcitaret, in diebus eorum flefteba-tur mif�ricordia, 8caudiebat afflidorum gc-mitus, 8cliberabat eos dec�de vaftantium.nbsp;Poftqu�m autem mortuus efl�t iudex,reucr-tebantur, 8c multo facicbant quot;maiora� qu�m'f'quot;*^*�nbsp;fecerant patres eorum, f�quentes deos alie-nos,f�ruientes eis,8c adorantes illos.Non di-mif�runt adinuentiones f�as, 8cviam duriftinbsp;mam per qu� ambulare conf�euerant.Iratus-queeft furor Domini in Ift'ael, 8c ait. Quia irnbsp;rit� fecit gens ifta padum meum quod pepi-geramcum patribus eorum, 8c vocem meamnbsp;audirecontempfit. 8c ego non delebo genresnbsp;quas dimiftt lofiie, 8c mortuus eft: vtin ipftsnbsp;experiar �ftael, vtr�m cuftodiant viam Do-mini,8cambulent in ea,ficut cuftodicrunt panbsp;tres eorum,an non. Dimiftt ergo Dominusnbsp;omnes nationeshas, 8c cito fubuertere no-luit,nec tradidit in manus lof�e.

5. IJiraelfiodatur Gentibtts � T)omino dereliElii adij^fiits exer�tationemfidtoj�tpius per extranbsp;neos reges affligitur, �d refip�ficesper Othoniel,nbsp;Aodamp;Sanzar liberatur.

O CAP. II I.

Aefiintgentes quas Dominus dcreli-A quit,vt erudiret in eis Iftaelem, 8c o-mnes qui non nouerant bel la Chana-

n�orum : 8c poftea difter�t ftlij eorum certa-re cum hoftibus, 8c habere confuetudin� pr�-liandi�.quinq; f�trapasPbilifthinorura, om-nemq; Chanan�um, 8c Sidoniumatq; He-u�umqui quot;habitabat�in monte Libano, de monte Baal-hermon vfq; adintroit� Emath.nbsp;Dimifttq; eos,vt in ipfts experiretur Iftaelemnbsp;vtr� m audirent mandata Domini qu� pr�ccnbsp;perat patribus eorum permanum Moyf�, annbsp;non. Iraq; ftlij �ftael habitauerunt in medionbsp;Chanan�i,8c Heth�i,8c Amorrh�i, 8c Pberenbsp;z�i,8c Heu�i,Iebuf�i:8c duxer�tvxlt;fres ftliasnbsp;eorum, ipftque ftlias fiias ftlijs eorum tradi-derunt, 8c f�ru�erunt dijseorum,Feceruntq;nbsp;malum in confpedu Domini, Sc obli�i funtnbsp;Dei ftlijf�ruientes Baalim 8c Aftharoth. Im-tusquecontra �ftael Dominus, tradiditeosnbsp;in ma-


-ocr page 225-

i�th-gentium. Clam�ucruntq; f�lij Ifraelad Dominiun.nongentos enim habcbat falcatosnbsp;currus, oc per viginti annos vehementer op-prel�erateos.Erata�t Debora proph�tis vxornbsp;Lapidoth, qu�iudicabatpopuluminillo t�-pore.Et l�debat fub palma,qu� nomine il litisnbsp;vocabatur, inter Rama amp; Beth-el in montenbsp;Ephraim, alcendebantq; ad earn filij Ifi-ael innbsp;omne iudicium. Qu� mifit, amp; vocauit Baracnbsp;fili� Abi-no� de Cedes Nepthali : dixitq; ad

Othon�eL Lib. ludic�. Aod, Debora.

�n manus Chul�n-ral�th�im regis�Melbpo- Icenderuntq; poft eum amp; occupauerunt va-B tami�,l�ruierunt4; ei o�oannis.Et clamaue da lordanis qu� tranfmittunt in Moab:Sc .

runtad Dominumequi lufeitauit eis filuato- non dimil�runt tranfire quenquam, jf�d per-rem, amp;iiberauiteos, Othoniefvidelicet fili� cufl�runt Moabitas in temporeillo, circiter Cenez,fratrem Caleb minorem: fuitq; in eo decem millia,omnes robuftos amp; fortes viros.nbsp;Spiritus Domini,amp;iudicauit Ifi'ael.egreifus- nullus eorum euaderepotuit.Humiliatusquenbsp;queeftad pugnam, amp; tradidit Dominus innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t j:- m- r.k to . _i o

manus eius Chuian-rafath�im regem Sy-ri�, Scopprelsiteum. Quieuitq�e terra qua-draginta annis, amp; mortuus eft Othoniel fi-lius Cenez. Addiderunt autem filij Ifi-aelfa-cere malum in conlpet�u Domini : qui con-fortauit aduerfumeos Eglonregem Moab: quia fccerunt malum in conlpedu eius.Et conbsp;pulauiteifilios Ammon, amp;Amalec:abijtquenbsp;amp; pereufiit Ilraefatque poff�dit Vrbem-pal-marum. Seruieruntquefilij IlraelEglonr�ginbsp;Moab decem amp; oclo annis : Sc poftea clama-ueruntadDominum: quifiilcitauit eisl�luar inmanus labin regis Chanaan ,quiregnauitnbsp;torem vocabuloAod, filium G�ra filij lemi- in Albrihabuitqjducemexercitusfiiinomi-ni, qui vtraque manu pro dextera vtebatur. ne Sil�ram , ipl� autem habitabat in Haro-�,Mil�runtq; filij Ifrael per ilium muneraEglonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;znbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

r�gi Moab.Qui fecit fibi gladium ancipitem, habentem in medio capul� longitudinis pal-m� manus, amp; accimftus eft eo fiibter f�gumnbsp;in dextro femore.Obtulitque muneraEglonnbsp;r�gi Moab. Erat autem Eglon craflus nimis.

Cumque obtulilfet ei munera,pro{�cutus eft Ibcios qui c� eo venerant.Et reuerfiis de Gal-galis, vbi crant id�la,dixit ad regem,Verbumnbsp;fecretum habeo adteo rex. Etille impera-uit filentium : egre�isque omnibus qui circa e�,Pr�cepictibi Dominus Deus Ilfael, vadenbsp;eumerant, ingreifus eft Aodad eum. i�debat amp; duc exercit� in montem Thabor, tollesq;nbsp;aut� in �ftiuo c�naculo fblus,dixitq;,Verb�nbsp;Dei habeo ad te. Qui ftatim furrexitde thro-no.Extenditq; Aod finiftram manum, amp; tu-litficam de dextero femore fuo,infixitqucnbsp;earn in ventrem eius tam valide vt capulus l�-queretur ferrum in vulnere, aepingui�imonbsp;adipe ftringeretur.Nec eduxit gladium,l�d itanbsp;vtperculTerat, r��iquit incorpore, ftatimquenbsp;per l�creta natur� alui ftercora proruperunt.nbsp;Aod autem claufis diligenti�imc oftijs c�-naculi,amp; obfirmatis fcra,per pofticum egref-fus eft. Seruiqueregisingrefsi videruntclaufis fores c�naculi, atque dixerunt,Forfitannbsp;purgataluum in �ftiuo c�naculo. Expeiftan-tesq�e diu donee erubefierent, amp; videntesnbsp;quod nullus aperirGt,tulerunt dauern; amp; apenbsp;rientes inuenerunt dominum fuum in terranbsp;iacentem mortuum.Aod autem dumilli tur-barentur, elFugit, amp; pertranfijtLocum-ido-lorum vnde reuerius fiierat. Venitquein Sei-rath : amp; ftatim inionuit buccina in monte E-phraim: delcendsruntque cuni eo filij Ilrael,nbsp;iplb in fronte gradiente. Qui dixit ad eos,Se-quimini me : tradidit enim Dominus inimi-cos noftros Moabitas in manus noftras. De-

eft Moab in die illo fub manu Iftael: amp; quie-uit terra odoginta annis.

Poft hune fuit Samgar filiusAnath jqui pereufsit de Philifthijm l�xcentos viros vo-mere:amp; ipl�quoque d�fendit Ilrael.

S. Deboraprophetiffa amp; quot;Barac aduer�u Si�i-ram principem regis labin dimicant, qtiem pro/ugum oct�dit Iabely^or �ber Cintei.

CAP. 11 11.

ADdideruntque filij Ilfael facerema-A lum in conlpedu Domini poft mornbsp;tem Aod, amp; tradidit ilios Dominus

tec� decern millia pugnatorn de filljs Neph-thali,amp; de filijs Zab�lo; ego a�t adducam ad te in loco torrentis Cifbn. Sif�ra principemnbsp;cxercitus labin, amp; currus eius, atque omnem Bnbsp;multitudinenij amp; trad� eosin manu tua. Di-xitq; ad earn Barac^Si venis mecum^vadainifinbsp;nolueris veniromec�jnonpergam.Q^� di- gt;.lt;j.nbsp;xit ad eum, Ibo quidem tecum, i�din bac vice vi�oria non reputabitur tibi j quia in manu mulieris tradetur Sifara. Jurrexit itaq; Debora, amp; perrexit cum Barac in Cedes. �^i ac-citis Zab�lon amp;Nephthali,afcenditcum decern millibus pugnatorum, habens Deboramnbsp;in comitatu fuo. Haber autem Cin�us recef-l�rat quondam � c�teris Cin�is fratribus fuis filijs Hobab,cognati Moyfi : 8c tetenderatnbsp;tabernacula vlq; ad vallem qu� vocatur Sen-nim,amp;eratiuxtaCedes.Nuntiatumq; eft Si-far� quod afcendifl�t Barac filius Abi-noem,nbsp;in monteiri Thabor : amp; congregauit non-gentos falcatos currus, amp; omnem exercitumnbsp;de Harofcth-gentiumad Torrentem-ciion.nbsp;Dixitque Debora ad Barac, Surge h�c eft e-nim dies in qua tradidit Dominus Sifiram innbsp;manus tuas;en ipf� du�tor eft tuus.Delcendit

L a itaquc

-ocr page 226-

Debora.

itaq; Baracd�mont� Thabor, 8c decem mil-Pi�l.Si.c, lia pugnatorumcum'CoJlPertefruitq; Domi nus SiGram,8c omnes currus eius^vniueriam-lt;]ue multitudinemin orcgladij ad conlpediinbsp;Baraczintatum vt Sifaradecurru defiliens^penbsp;dibus fugerctjSc Barac perf�queret�r fugientes c�frus,8c exercitumvfq; ad Haroicth-gc-tium, 8c omnis hoftium multitudo vfqueadnbsp;internecionem caderef. Sifaraautemfugiensnbsp;peruenitad tentori� label 'vxoris Haber Ci-n�i. Erat autem pax inter labin regem Azor,nbsp;amp; domum Haber Cin�i.Egrefl� igitur labelnbsp;in occurfuni SifaraSjdixit ad eumjintra ad menbsp;Domine mi^intra ne timeas. Qui ingrclTusnbsp;tabernaculum eius, 8c Opertus ab ea paliio^di-xit ad eam^Da mibi obfecro paululum aqu�_,nbsp;D quia fitio valde. Qjj� aperuit vtrem ladiSj8cnbsp;deditei bibere,8c operuitillum.Dixitque Si-lara ad earn, Sta ante oftiura tabcrnaculi : 8cnbsp;cum veneritaliquis interrogans te, Scdicens,nbsp;Nunquid hie eft aliquis?R.efpondebis,Nullusnbsp;eft. Tulititaque label vxor Haber,clauurnnbsp;tabernaculi, alTumens pariter 8c malleum; 8cnbsp;ingrefla abfcondit�,8ccum ftlentio pofuit funbsp;t pra tempus capitis eius clauum,percufrumq;

inalleo defixitin cerebrum vlque ad terram: qui fbporem morti focians defecit, 8c mor-tuuseft. Et ecce Barac fequens Silaramvenienbsp;bat:cgreflaq; label in occurfum eius, dixit ei,nbsp;Veni, 8c oftendam tibi virum quern qu�ris.nbsp;Qui dim intrafl�tad eam,'vidit Sif�ram iace-tem mortufi, 8cclauum infixumin temporenbsp;eius. Humiliauit ergo Deus in dieillo labinnbsp;regem Chanaan coram filijs Iftael: qui creftenbsp;bant quotidie, 8c forti manu opprimebant lanbsp;bin regem Cban.aan donee delercnt cum.

5. Canticumgratiarum a^wnisDeborx^'Ba rac fo�.'ViBoriam.

CAP. V.

Z�^^Ecincruntque Debora 8c Barac filius 1 J Abin�eminillodie,dicentes.

^^^Qm Iponte obtuliftis de Iftael animas veftrasadpericulu,benedicite Domino.

Audite reges, auribus percipitc principes : E-go (urn, ego ftim qu� Domino canam, plallam Domino Deo Iftael.

Domine cum exires de Seir, 8c tranfires per regiones Edom,terra mota eft,co;liqucacnbsp;nubes diftillaueruntaquis.

Montes fluxerunt.� facieDomini, 8c Sinai � facie Domini Dei Iftael.

In diebus Samgar filij Anath, in diebus label quieuerunt ftmit� : 8c qui ingredie-bantur per cas , ambulaucrunt per calles deuios.

Ceflauerunt fortes in Iftael, 8cquieuerunt; donee furgeret Debora, furgeret mater innbsp;Iftael,

Lib.Iudicum.

Noua bella elegit Dominus, 8c portas bofti� ipl�fubuertitxlypeus 8c bafta ft apparuc-runt in quadraginta millibus IftaeL

Cor raeum diligit principes Iftael : qui propria voluntate obtuliftis vos' dilcrimini B bcnedicite Domino.

Quialcenditisfijpernitctcs�aftnos^Sc ftdetis iniudicio 8c ambulatis in via, loquimini.

Vbi collifi ftint currus, 8c hoftium ftiffbca-tus eft exercitus,ibinarrenturiuftitia:Do-mini,8cdementia in fortes Iftaebtunc de-ftendit populus Domini ad portas, 8c ob-tinuit principatum.

Surge,furge Debora, ftirge,ftirgc, 8c loquere canticum:furge Barac,8capprehcnde cap-tiuos tuos filij Abin�em.

Saluat� funtreliqui�populi,Dominus in for tibus dimicauit.

Ex Ephraim deleuit eos in Amalcc, 8c poft eum ex Ben-iamin in populos tuos d Amanbsp;lec:de Machir principes deftenderunt, 8cnbsp;de Zabulon qui exercitum duccrent ad belnbsp;landum.

Duces Iftachar fuerc cum Debora, 8c Barac veftigia funt ftcuti,quiquafi inpraecepsnbsp;ac barathrum ft diftrimini dedit: diuilonbsp;contra ft Ruben, magnanimorumrcpcr-taeftcontentio.

Quare habitas inter duos termines, vt audias C ftbilos gregum ? diuilo contra ft Ruben,nbsp;magnanimorum reporta eft contentio.

Galaad trans lordanem quieftebat. 8c Dan vacabat nauibus: Aftr habitabat in littorenbsp;maris,8c in portubus morabatur.

Zabulon vero 8c Nephthali obtulerunt animas fuas morti inregione Meromc.

Venerunt reges 8c pugnauerunt, pugnaue-runt reges Chanaan in Tanach, iuxtaa-quas Mageddo, 8c tarnen nihil tulerc pr�-dantes.

Deccelo dimicatum eft contra coscftellxma nentes in ordine 8c curfti fuOjaduerfiis Siftram pugnauerunt.

Torrens Cifbn traxit cadauera comm, Torrens cadumim,Torrcns cilonxonculcaa-nima mea robuftos.

Vngulae equorum cecidcrunt,fugientibus im petu,8c per pr�ceps ruentibus fortiftinftsnbsp;hoftium.

Maledicite Terr�-Meroz, dixit angelus Domini, malcdicit�habitatoribus eius,quia non venerunt ad ^uxilium D omiy,in ad-iutorium fortiftitjiorumeius.

Bencdida inter miilieres label vxor Haber Cinci, �C benedicatur in tabernaculonbsp;ofuo*.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^***

Aquam petenti lac dedit, 8c inpbiala princi-pum obtulit butyrum.

Sini-


I

-ocr page 227-

ad fahr or um malleos , percu�itq; Sifaram quaerens incapite vulneri locum, amp; tempus valide perforans.

Interpedes eins ruit^ dcfecit^Sc raortuus eft; voluebatur ante pedes eius^ amp; iacebat exa-nimis 8c milcrabilis.

Perfeneftram relpiciens^vlulabat mater eiu5: 8c de c�naculo loquebatur^ Cur moraturnbsp;regredi currus eius?quaretardauerunt pedes quadrigarum illius?

Vnal�pientior c�teris vxoribus eiusj hxc fo-

criii verba relpondit.

Forfitan nuncdiuiditlpolia, 8cpulcherriiTia f�minarum eligitur ei; veftes diuerlbrumnbsp;colorum Sil�r� traduntur inpr�dam^Scfunbsp;pellex varia ad ornanda colla congcritur.

Sic pereant omnesinimici tui Domine; qui autem dilig�t te^f�cut fol in ortufuo Iplennbsp;detjita rutilent.

�Qmeuitque Terra per quadraginta annos.

J. Ifraelitis � �Madian ofpre�is Gedeon multis �gnisauxiliodefignatur t qui pojljacrificiumnbsp;altare T)eo ere�ium de�ruxit aram' �Bdal,nbsp;rur�um datur�gnum in^ellere.

CAP. V I.

A �1 �c�runt autem filij Ilrael malum in co- carnes 8c azymos panes^ 8c pone fupra petrani 1^ fpedu Domini: qui tradidit illos in ma-nu Madian lepte annis^ 8c oppre�i funtnbsp;valde ab eis.Feceruntque fibi antra 8c Ipelun-cas in montibusj8c muniti�ima ad rcpugnannbsp;dumloca. Cumque�euiflet Ifi-aef alccndc-bat Madian 8c Amalec, cxreriq; orientaliumnbsp;nationum:8capud eosfigentes tentoriajficutnbsp;erant in herbis^cunda vaftabant vlque ad in-troitum Gaz�:nihilq; omnino ad vitam per-tinens relinquebant in I�ae� non oues_, nonnbsp;boues, non afinos. Ipfi enim 8c \�'niuerfi gre-ges eorum veniebant cum tabernaculis luis,nbsp;amp; inftar locuftarum vniucr� coinplebant,nbsp;innumera multitudo hominum,8ccamelo-rum,quicquid tetigerant deuaftantes. Humi-

� liatusque eft I�ael valdein conlpe�tu Madian. Etclamauitad Dominumpoihllansau-xilium contraMadianitas.Qin mifitad eosvi arameft,fuccide;8c�dificabisaltareDomino rum prophetam,8c locutus elt,H�c dicit Donbsp;minus Deus I�ael, Ego vos feci conlcenderenbsp;de Aegypto, 8c eduxi vos de domo l�ruirutis,nbsp;Sclioerauide manu Aegyptiorum 8c omnium inimicorum qui afUigebant vos : eieciq;nbsp;eos adintroitum veftru,Sctradidi vobis Ter-ram eorum.Etdixi, Ego Dominus Deus ve-fter,neXmeatis Deos Amorrh�or� , in quorum Terra habitatis. Et noluiftis audite vo-cem meam. Venir autem angelus Domini,8cnbsp;l�ditfub quercu qu� eratin Ephra, 8c perd-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p

nebatad loas patremfamili�Ezri. Cumque fitumfuperaltarequodtune�dificatum�tat.

Gedeon. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lib. ludic�m.

Siriiftram manuin mi�t adclauH,Sc dextram frumenta in torculari, vt fugeret Madian, ap paruitei angelusDomini,8cait,Dominus tc^ Cnbsp;cum virorum forti�ime.Dixitq; ei Gedeon,nbsp;Obl�cro mi domine J fi Dominus nobilcumnbsp;eft, cur apprehenderuntnos h�c omnia ? vbinbsp;funrmirabilia eius que narrauerunt patres nonbsp;ftri, atque dixerunt. De Aegj^pto eduxit nosnbsp;Dominus.'Nunc autem dereliquitnos Dominbsp;nus, 8c tradidit in manus Madi�.Relpexitquenbsp;ad cum Dominus,8c ait, Vade in bac fortitu-dine tua, 8cliberabis Ilrael de manu Madian;nbsp;Icito quod mil�rimte. Qm relpondensait,nbsp;Obl�cro nii domine in quo liberabo Ilfaei?nbsp;ecce familia mea infima eft in Manal�e, 8c egonbsp;minimus in domo partis mei.Dixitque ei do-minus , Ego ero tecum, 8c percuties Madiannbsp;quafi vnum virum . Et ille. Si inueni,inquit,nbsp;gratiam coram te, da mihi fignum quod tu fisnbsp;qui loqueris ad me. Nec rec�das hinc, donee Dnbsp;reuertar ad te,portans l�crificium,8c oft�rensnbsp;tibi.Qui relpondit. Ego pr�ftolaboraduen-tum tuum.ingreirus eft itaq; Gedeon 8ccoxitnbsp;h�dum, 8c de farin� modio azymos panes:nbsp;carnesqueponens in caniftro,8c ius carniumnbsp;mittens in ollam,tulitomniafub quercu , 8cnbsp;obtulitei. Gui dixit angelus Domini, Tollenbsp;illam. Seins defiiperfunde. Cumquefeciftetnbsp;ita, cxtendit angelus Domini fummitat� vir-g� quam tenebat in manu,8c tetigit carnes 8cnbsp;panes azymos : alcenditque ignis de petra, 8cnbsp;carne5,azymosq; panes con�impfit : angelusnbsp;autem Domini euanuitex oculis eius. Vid�s-que Gedeon quod eli'et angelus Domini,ait,nbsp;Heu mi Domine Deus:quia vidiangelumnbsp;Domini facie ad faciem. Dixitqueei Domi-nus,Pax tecum:ne timeaSjOon rnorieris.

Aedificauitergoibi Gedeon altare Domi-no,vocauitq; illud,Dornini-pax,vfq; in prx- E Icntemdiem. Cumqueadhucefiet in Ephranbsp;quxeft familix Ezri, no�le illa dixit Dominus ad eumjTolle taurii patris tui,8c alterumnbsp;taurum annorum leptem, deftruesq ue aramnbsp;Baal qu� eft patris tui : 8c nemus quod circa

gt; Deo tuo in fummitate petr� huius,luper quanbsp;ante �crificium pofuifti: tolles^; taurum le-cundum,8c�fteres holocauftum fuperftruemnbsp;lignorum qu� de nemore fiiccideris. Aftum-ptis ergo Gedeon decem viris de leruis fuis^nbsp;fecit fient pr�ceperatei Dominus. Timensnbsp;autem domum patris lui,8c homines illius chnbsp;uitatiSjper diemnoluit facere, led omnia n�de compleuit. Cumq; furrexiflentviri oppi-Fnbsp;di eius mane,vidcrunt deftrudam aram Baal,nbsp;lucumcj; luccifiim, 8c taurum alterum impo-

Gedeon filius eius excuteret atque purgaret Dixeruntque adinuicem , Qujs hoc fccit? L j Cumque

-ocr page 228-

Gedeon.

Cumq; perquircrcntauthoremfadi ,diiftum eftjGedeon films loas fecit haec omnia.Et di-xerunt ad loas, Produc filium tuum hue, vcnbsp;xnoriatur.quia deftruxitaram Baaljamp;iucciditnbsp;nemus.Qmbus illc refpondit. Nunquid vlto-res eftis Baal,vt pugnetis pro eo?qui aducrfii-rius eft eius, moriaturantcqu�tn lux craftinanbsp;veniat. ft deus eft, vindicet ie deeo qui fuftb-dit aram eius.Ex illo die vocatus eftGedeon,nbsp;lerobaal, eo quod dixiflet loas, Vlciftaturfenbsp;de eo Baal, qui fodit aram eius.Igitur omnisnbsp;Madian ScAmalec, amp; orientales populi con-gregati funt fimul. Sc tranlcuntcs lordanem,nbsp;caftrametati funt in valle-Iezrael. Spiritus aunbsp;(5 tem D omini induit Gedeon, qui clang�s buenbsp;cina conuocauitdomum Abi-�zer,Ytl�que-retur le. Mifitq�e nuntios in vniuerfum Ma-iiaflem,qui 8c ipl� l�cutus eft e�. 8c alios nunnbsp;tios in Azer 8c Zabulon 8cNephthali,qui oc-curreruntei. Dixitq; Gedeon ad Dominum,nbsp;Si Gluura facis per manum meam Ilf�cl,f�cutnbsp;locutus es, ponam hoc velluslan� inareatf�nbsp;ros in Iblo vellere fuerit, 8c in omni terra f�c-citas,(ciam qu�d per manum mea,ficut locutus cSjliberabis iftaeLFadumq; eft ita.Et denbsp;node confurgens expreflb vellere, conchamnbsp;roreimplcuit. Dixitq^rurfus ad Dominum,nbsp;Ne iraftatur furor tuus c�tra me fi adhuc l�-mel tentauero, fignum qu�rens in vellere.nbsp;Oro Yt lolum vellus ficcum fit, 8c omnis terra rore madens.Fecitque Dorainus node ilianbsp;vt poftulauerat : amp; fuit ficcitas in Iblo velle-re,8c ros inomni terra.

S. Trobatis ad a/juas lis ijui ad lellum eff�nt ^rogrejjurifiedeon aud�o ynius � c^^ris^anbsp;dianitarumJ�mnio, in eosirru�:tubis, lagtnisnbsp;aclucernis armatus, quos cum Oreb amp;nbsp;^rincipibus eorum deui�t,

CAP. VII.

A quot;T Gitur lerob�al qui 8c Gedeon, de nolt;fte I confurgens,8c omnis populus cum eo, venbsp;�^nitadfontemqui vocatur Harad.�tantnbsp;autera caftra Madian in vallcadl�ptentrio-nalcm plagam collis excelfi. Dixitque Dominbsp;nus ad Gedeon, Multus tecum eft populus,nbsp;nec tradetur Madian in manus eiusme glorienbsp;tur contra meIfrael, 8c dicat, Meis viribus li-beratus fum.Loquereadpopulum,8ccunlt;�isnbsp;/g audientibus pr�dica,IIQui formidolofits 8c tinbsp;midus eft�reuertatur. Recefleruntq; de monte Galaad, 8c reuerfi funt ex populo viginti-duo millia virorum, 8c tantum decem millianbsp;remanl�runt. Dixitq; Dominus ad Gedeon,nbsp;Adhuc populus multus eft:duc eos ad aquas,nbsp;�c ibi probabo illos : 8c de quo dixero tibi vtnbsp;tccum vadat,ipfe pergat: quem ir^rohibue-ro,*reuertatur. Cumq; delcendiflet populusnbsp;adaquasjdixit Dominus ad Gedeon^Qui lin-

Lib.Iudicum.

gualamb��rint aquas,ficutfi)lent canes �at�-bere, l�parabis eos l�orfiim: qui autem curua tis genibus bibennt,in alteraparte crunt.Fuitnbsp;itaq; numerus eorum qui manu ad os proij-ciente,lambuerant aquas, trccenti viri: omnisnbsp;autc rcliqua multitudo flexopoplitcbiberat.nbsp;Et ait Dominus ad Gedeon,In trecentis virisnbsp;qui lambuerunt aquas, liberabo vos , 8c tra-dam in manu tua Madian : omnis autem reli-qua multitudo reuertaturin loc� fuum.Sum-ptis itaque pro numero cibarijs 8c tubis, om-nem reliquam multitudincabirepr�cepitadnbsp;tabcrnacula fiia:8c ipl� cum trecentis viris lenbsp;certamini d�dit. Caftra autem Madian erantnbsp;fiibter in valle. Eadem nolt;fte dixit Dominusnbsp;ad eum. Surge,8c dclcende in caftratquia tra-didi eos in martu tua. fin autem Iblus ire for-midas, delcendat tecum Phara puer tuus. Etnbsp;c�niaudieris quid loquantur, tuncconforta-buntur manus tua;,8c l�eurior ad hoftium caftra deftendes. Deftendit ergo ipl�. 8c Pharanbsp;puer eius in parte caftrorum,vbi erant arma-tor� vigili�.Madianaut� 8c Amalec,8comnesnbsp;orientales populi fufi iacebant in valle, vt lo-euftarum multitudo : cameli quoq; innume-rabiles erant,ficut arena qu� iacebat in littorcnbsp;maris. Cumq; venifl�t Gedeon, narrabat ali-quislbmni�proximofuo:8cin hune modumnbsp;referebat quod viderat, Vidi l�mnium, 8c vi-debatur mihi quafi fubeineritius panis ex hornbsp;deo volui, 8c in caftra Madian delcendere;nbsp;cumq; peruenifl�t ad tabernaculum,percu�itnbsp;illud atque l�buertit, 8cterr� funditus coac-quauit. Relponditis cui loqucbatur,Non eftnbsp;hoc aliud, nifi gladius Gedeonis filij loas viri Ilfaelita�. tradiditenim Dominus in manusnbsp;eius Madian,8comniacaftra eius. Cumq; aunbsp;dilTet Gedeon fomnium, 8cintcrpretationemnbsp;eius, adorauit:8c reuerfus eft ad caftra Ilfael,nbsp;8c ait,Surgite,tradidit enim Dominus in manus noftras caftra Madian. Diuifitq; trecen-tos viros in tres partes, 8c d�dit tubas in ma-nibus eorum, lagenasq; vacuas ,aciampadesnbsp;in medio lagenarum. Et dixit ad eos, Quodnbsp;me facere videritis, hoc facite: ingrediar partem caftror�,8c quod fecero l�damini.Quannbsp;do perlbnuerit tuba in manu mea, vos quoq;nbsp;per caftrorum circuitum clangite, 8c concla-matc,Domino 8c Gedeoni. Ingreflusque eftnbsp;Gedeon, 8c trecenti viri qui erant cum eo innbsp;partem caftrorum, incipientibus vigilijsno-dis mediae, 8c euftodibus fulcitatis,c�peruntnbsp;buccinis clangere,8c complodere intCr l�lagcnbsp;nas. Cumq ue per gyrum caftrorum in tribusnbsp;perlbnar�t locis,8c hydrias confregifi�nt, te-nuerunt finiftris manibus l�pades, 8c dextrisnbsp;''lbn�tcs�tubas,clamaueruntq;. Gladius Domini 8c Gedeonis: liantes finguli in loco fuo


-ocr page 229-

Gedeort. '

per circuirnm caftrorum hoftiliiim . Omnia itaq; caftra turbatafuntjamp;vociferantesjvlu-lantesqjfugerunf.amp;nihilominusinfiftebantnbsp;�'�81.C. trecenti viribuccinisperfbnantes.lllmmihtq;nbsp;Dominus gladium in omnibus caftrisj amp;. munbsp;tua (e c�de truncabant J fugientes viqiie adnbsp;quot;Beth-f�ca�crcpidinem Abel-mehula innbsp;Q Tabbath.Conclamantes autem viri Ilrael denbsp;Nephthali amp;cA{ei', amp;c omni Manafle perie-quebantur Madian.Mihtq; Gedeon nuntiosnbsp;in omnem montem Ephraim^dicens^ Delce-ditein occurfum Madian, amp; occupate aquasnbsp;vfq; Beth-bera atq; lordane.Clamauitq; omnbsp;If,; nis Ephraim^ Scpr�occupauitaquas atq; lornbsp;danem viqj Beth-bera.IlAppreheniosq; duosnbsp;viros Madian Orcb Sc Zebnnterfecit Orebnbsp;in Petra-Oreb , Zeb veroin Torculari-Zeb.nbsp;Et perlecuti funt Madian^capita Oreb amp; Zebnbsp;portantes ad Gedeon trans fluenta lordanis.

lt;S. Ephraim in�trgitaduerfum Gedeo, qui deui-�iis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp; 5 almana, yiros Socoth^ Eha-

nuelperdidit, ex inaurihus alijs^populi do nisfeat Ephod^quod domuifue amp; Ifraelifnitnbsp;in ruinamipojlquam autem quadragmta an-nis pnefuit^generatis.yo.filijs ex yxorthus,amp;

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yno ex concuhina^mortuus e�^ redipfj I�ael

ad Idololatriam.

CAP. VIII.

A 'PX Ixeruntq; adeum viri Ephraim^Qmd I lefthocquod facere voluifti^vt nosnbsp;no vocareSjC�rnadpugnampergeresnbsp;contra Madian iurgantes fortiterj Scpropenbsp;vim inferentes. Quibus ille refpondit. Quidnbsp;enim tale facere potuEquale vos feciftis?no-nemelioreft racemus Ephraim , vindemijsnbsp;Abi-�zer i� In manus veftras Dominus tradi-dit principes Madian^ Oreb amp;Zeb:quid talenbsp;facere potui^quale vosfeciftis.^ Qimdcum lonbsp;cutuseilet, requieuitfpintuseorum, quo tu-mebant contraeum.Cumq; venilTet Gede�nnbsp;ad lordanem/ranfiuit eumcum trecentis vi-ris qui l�cum eranr:amp; pr� la�itudine,fugiennbsp;tes perl�qui non poterant. Dixitque ad virosnbsp;Socoth,Date,obl�cro,panes populo qui me-cuiTieft^quia valde defecerunt:vt pofsimusnbsp;perl�qui Z�bee amp; Salmanareges Madian.Renbsp;Iponder�tprincipes Socoth,Forfitanpalma:nbsp;manu� Z�bee amp; Salmana in manu tua funt,nbsp;amp; idcirco poftulas vt demus exercitui tuo panes.Qj�bus illeaitjC�m ergo tradiderit Do-minus Z�bee amp; Salmana in manus meas, gt;amp;nbsp;cum reuerfus fuei'o vi�lor in pace�,conteramnbsp;carnes veftras cum lpinis,tribulisquedel�rti.nbsp;Et inde conlcendcnSjVenit in Phanuehlocu-tusque eftad viros loci illius fimilia. C�i amp;nbsp;illi relponderunt licut relponderant viri So-^nbsp;Coth. Dixit itaque cis, C�m rcuerlus fiieronbsp;vi�tor in pace, deftruam turrim hanc, Z�bee

Lib. ludicum. 84 autem amp; Salmana requielcebant cum omn�nbsp;exercituluo. Qmndecim enim millia virire- qnbsp;manl�rant ex omnibus turmis orientaliumnbsp;populorum,c�lis centum viginti millibus belnbsp;latorum,amp;educentium gladium.Alcendens- Ofee.io.dnbsp;que Gedeon per vi�m eorum qui in taberna-ciilis morabantur ad orientalem partem No-be;amp; legbaa,pcrcu�it caftra hoftium, qui l�-curi erant,amp; nihil aduerf� lulpicabantur. Fu-geruntque Z�bee amp; Salmana,quos perl�qu�snbsp;Gedeon comprehendit, turbato omni exer-citu eorum. Reucrtens^uede bello antelolisnbsp;ortum, apprehenditpuerum de viris Socoth;nbsp;interrogauitq ue eum nomina principum 8cnbsp;leniorum Socoth, amp; delcripfit l�ptuagintanbsp;l�ptein viros. Venitqjad Socoth,amp;dlxiteis,nbsp;En Z�bee amp; Salmana liiper quibus exprobra-ftis mihi,dicentes, Forntan manus Z�bee amp;nbsp;Salmana in manibus tuis funt, amp; idcirco poftulas vt demus viris qui la�ilunt amp;defece-runt, panes . Tulit ergo l�niores ciu�tatis,amp; Dnbsp;Ipinas del�rti ac tribulos, amp; contriuit c� eis,nbsp;atq; comminuit viros Socoth.Turrim quoq;nbsp;Phanuel fubuertit,occills habitatoribus ciui-tatis. Dixitquead Z�beeamp; Salmana. Qualesnbsp;fuerunt viri quos occidiftisin Thabor ? Qmnbsp;relponderunt. Similes tui,amp; vnus ex cis qua-fi filins regis. Quibus ille rclpondit, Fratresnbsp;mei fuerunt,filij marris me�.viuit Dominus,nbsp;quia fi l�ruafietis eos , no vos occiderem.Di-xitque Tether primogenito fiio, Surge amp; in-terficeeos. Q^i non eduxit gladium: timebatnbsp;enim, quia adhuc puer erat. Dixeruntq; Z�bee amp; Salmana,Tufi.irge,8cirruein nos:quianbsp;iuxta�tatem robureft hominis. IlSurrexitGepfj.gj.c.nbsp;deon, amp; interfecit Z�bee amp; Salmana: amp; tulitnbsp;ornamenta ac bullas quibus colla regaliumnbsp;Camelorum decorari Iblent.Dixeruntque omnbsp;n�s viri Ilrael ad Gedeo, Dominate noftri tunbsp;amp; filius tuns, amp; filius filij tui : quia libcraftinbsp;nos de manu Madian, Quibus illeait,Non donbsp;minaborveftri,nec dominabiturin vos filiusnbsp;mens, fed dominabitnrvobis Dominus. Di-xitq; ad eos, vnam petitioneni poftnlo � vo-bis. Date mihi inaures ex pr�daveftra. Inan-res enim aureas Ifmaelit� habere confueue-rant. Qm relponderunt, Libentiftim� dabi*nbsp;mus. Expandentesquefnperterram pallium,nbsp;proiecerunt in eo inaures depr�da:amp; fuit p�nbsp;dus poftulatarum inauriu, mille l�ptingentinbsp;auri ficli,ablque ornamentis,amp; monilibus,amp;:nbsp;vefte purpurea,q uibus reges Madian vti foli^nbsp;ti erant,amp;pr�ter torques aureas camelorum^nbsp;Fecitque ex eo Gedeon ephod,amp; pofuit illudnbsp;in ciuitate fua Ephra.Fornicatnsq; eft omnisnbsp;Ilrael in eo, amp; faftum eft Gedeoni amp; omninbsp;domui eins in ruin�m.Humiliatus eft autemnbsp;Madian coram filijs Ilfael, nec pqtuerunt vl-

L 4 ti��cerui-

-ocr page 230-

Abi-m�lech.

tri cemices e�euare: {�d quieuit terra perqua-dragintaannos quibus Gedeon pr�fuit.Abijt itaque lerobaal filius loas, 8c habitauit in donbsp;CTO f�azhabuitq; {�ptuaginta filios^qui egrc�nbsp;fi funt de femore eius^eo quod plures haberetnbsp;vxores. Concubinaautem illius^quam habc-bat in SicheiUj genuitci filium nomine Abi-m�lech. Mortuusq; eft Gedeon filius loasinnbsp;{�nednte bona_, 8c {epultus eft in {�pulchronbsp;loas patris lui inEpbra defiimiliaEzri.Poft-qu�ma�tmortuuseft Gedeojauerfi funt filijnbsp;Ifrael, 8c fornicati funt in Baalim . Percuife-runtq; cum Baalfodus j vtefl�t eis indcum:nbsp;nec recordati funt Domini Dei fui, qui eruitnbsp;cos de manibus inimicorum fiior� omniumnbsp;per circuitum : nec fecerunt mifericordiamnbsp;cum domo lerobaal Gedeon iuxtaomniabonbsp;na q u� fecerat Iftael i.

5 � Abi-m�lech oaci�s. 70. fratribas fuis : imperiumfibi tjrannic� 'tfurpat^ quipofiparabolA loatham fratris dus qui feruatus er at exerd-tum Gaal deuidt, turrimq^ 5 ichem exufit^ ei!'nbsp;� muliere tandem fragmine mol� opprejfus efi.

CAP. IX.

A A Bijt autem Abi-m�lech filius lero-/-A b�alin Sichern ad fratrcs matris fu�,

8c locutus eft ad eos J 8c ad.omnem cognationem domus patris matris fiix dices,nbsp;Loquimini ad omnes viros Sichern, Qmd vonbsp;biseft melinSjVt domin�tur veftri {�ptuaginta viri omnes filij lerobaal, an vt domin�turnbsp;vobis vnus vir? fimulq; confiderate qu�d osnbsp;veftrum, 8c caroveftra fum.Locutique fiintnbsp;fratres matris eius de eo, ad omnes viros Sichern vniuerfos {�rmones iftos,8cinclinaue-runtcor eor� poft Abi-m�lech,dicentes,Fra-ternoftereft. Dederuntqueilli {�ptuagintanbsp;pondera argent! dephano B�al-berith. Quinbsp;conduxit fibi ex eo viros inopes 8cYagos,fe-,cutiq;funteum.Etvenitin domum patris fuinbsp;in Ephra,8c occidit fratres fiios filios lerobaalnbsp;{�ptuaginta viroSjfuper lapid� vnumireman-fitq; loatham filius lerobaalminimus, 8c ab-fconditus eft.Congrcgati funt autem omnesnbsp;viri Sichern, 8c vniuerlx familix vrbis Mel-loiabieruntque, amp;conftituerunt regem Abi-m�lecfijiuxta quercum qu� ftabat in Sichern.

B Quod c�m nunciatum elfet loatham, iuit,8c ftetit in vertice montis Garizim : eleuataquenbsp;voce, clamauit 8c dixit. Audite me viri 5ich�, bi-m�lech, 8c qu� eft Sichern, vt l�ruiamiisnbsp;it.a vt audiat vos Deus. lerunt ligna,vt vnge- ei ? nunquid non eft filius lerobaal, 8c content fuper l�regemidixeruntq; oliu�,Imp�ra ftituitprincipem Zebul {�ruum fuum fiipcrnbsp;nobis.Q^�,re{pondit,Nunquidpoirumde{�- �nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

rere pinguedinem meam,qua 8c Dij vtuntur, 8c hommes, 8c venire vt inter ligna promouear? Dixeruntlt;^ue ligna adarborernficum,nbsp;Veni, 8c fiiper nos regnum accipe. Qu� re-{ponditeis, NunquidpolT�m d���rere dulcc-

Lib. ludicum.

dinern meam^frudusq; fuaui�imoSj amp; ireYt inter c�teralignapromouear? Locutaqjfuntnbsp;ligna ad YitemjVenijamp; impcra nobis. Qux renbsp;{pondit eiSjNunquid poflum delererevinumnbsp;meumjquod IxtificatDefi 8c homines^�c inter ligna c�terapromoucri? Dixeruntqj omnia ligna ad fhan�,Veni 8c imperalupernos.nbsp;Qu�relponditeiSjSiverc mereg� vobis con-ftitiiitis,venitej8c fiib vmbra raea requiefcite.nbsp;fi aut�nontgt;vultis\cgrediaturignisderhano,nbsp;�c deuoretcedros Libani.Nuncigitur fired�,nbsp;�cabfque peccato conftituiftis fuper vos regem Abi-m�lechj8c bene egiftis c� lerob�al,nbsp;8c c� domo eiuSj 8c reddidiftis vice beneficijsnbsp;eins qui pugnauit pro vobis, 8c anima fuamnbsp;d�dit periculis vterueret vos de manu Ma-dian,qui nunciurrexiftis contra domum pa-tris raeijSc interfeciftis filios eins {�ptuagintanbsp;viros fuper vniim lapidem_,8c conftituil�is renbsp;gern Abi-m�lech filium ancill� eius fuper hanbsp;bitatores Sichern jc� qu�d frater veftcrfitifinbsp;ergo redt�, Si abique vitio egiftis cum lero-b�af 8cdomo eiusjiodiel�tcminiin Abi-mc 'nbsp;lechjSc illel�tetur in vobis, Sin a�tperuerfc,nbsp;egrediaturignisoex eo�, Scconfumat habita-1gt;-tores Sichcm^8c oppidum Mello:egrediatur-queignis de viris Sichem^ Sc de oppido Mel-lo^8c deuoret Abi-m�lech.Q^� c�m dixilfet,nbsp;fugit,8cabijtinBera:habitauitqueibi ob me-tum Abi-m�lich fratns fui. Regnauit itaquenbsp;Abi-m�lech fiiper Ilrael tribus annis. Mil�t-queDorainus fpiritum pe�imuminter Abi-m�lechj 8c habitatores Sichem:qui c�peruntnbsp;eum deteftarij 8c {ceins interfe�lionis leptua-gintafiliorum lerob�alj�c effufion� �nguinisnbsp;eorum conferrein Abi-m�lechfratrem fiium,nbsp;8c in c�teros Sichimorum principes qui eumnbsp;adiuuerant. Pofiieruntque infidias aduerfum Dnbsp;eum in fummitate montium : 8c dum illiusnbsp;pr�-ftolabantur aduentum, exerc.ebant latro-ciniajagentes pr�das de pr�tereuntibus.nun-tiatumq; eft Abi-m�lech , Venit autem Gaalnbsp;filius Obedcum fratribus fuis^Sc tranfiuitinnbsp;Sichimam. Ad cuius aduentum eredi habitatores Sichern , egre�i fiint in agros vaftantesnbsp;vineaSj vuasque calcantes ; 8c fadis cantan-tium choris ingre�i funt phanum dei fui, 8cnbsp;inter epulas Scpocula maledicebantAbi-mc-lechj clamante Gaal filio Obedj Quis efi: A-

viros � mor pa tris Sichern ? Cur ergo l�ruie-mus ei ? vtinam daret aliquis populum iftum Hih manu mea.vt auferrera de medio Abi-mcnbsp;lech. Didumque efl: Abi-m�lechj Congreganbsp;cxercitus multitudinemj 8c veni.Zebul enimnbsp;princeps ciuitatis auditis l�rmonibus Gaalnbsp;filij

-ocr page 231-

Abi-melecli. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lib ludicum

filij Obed, iratus eft valde, amp; mifitclamad pidfi Thebes,quod circundans obfidebatex-Abi-melech nuntios,dicens,Ecce,Gaal filius crcitu. Erat aut� turris excel/� in media ciui-Obed venitin Sichimam cum fratribus fuis, t�te, ad quam confugcrantfimul viri ac mu-amp; oppugnat aduerfiim te ciuitat�. Surge ita-quenodecum populo qui tecumeft,amp;latita F, in agro: amp; primo mane oriente /ble, irrue fu-

crcitu. Erat aut� turns excel/� in media ciui-

per ciuitatem.illo autem egredi�teaduerfum te ciim populo fijo,fac ei quodpotueris.Sur-rexititaquc Abi-m�lech cum omni exercitunbsp;fiio node,amp; retendit infidias iuxta Sichimanbsp;in quatuor locis .Egre/Tusqueeft Gaal filiusnbsp;Obed,amp;; ftetit in introitu ports ciuitatis.Surnbsp;rexirautem Abi-m�lech, amp; omnis exercitusnbsp;cumeo deinfidiarura loco.Cumque vidifletnbsp;populum Gaal,dixitad Zebul,Eccedemon-tibus multitudo de/cendit.Cui illere/pondit,nbsp;Vmbras montium vides quafi capita homi-num,Sc hoc errore deciperis.Rurlumq; Gaalnbsp;ait, Ecce populus de vmbilico terr� deft�dit,nbsp;amp;vnus cuneus venir per viam qu� relpicitnbsp;quercum. Cui dixit Zebul, Vbi eft nunc osnbsp;tuum quoloquebaris, Quis eft Abi-m�lechnbsp;vt/�ruiamusei? Nonne hic populus eft quenbsp;defpiciebas? Egredere, amp; pugna contra eum.nbsp;Abijtergo Gaal,/ped�te Sichimor� populo,nbsp;amp; pugnauit contra Abi-m�lech, qui per/�cu-tus eft eum fugicntem,amp; in vrbem compulit:nbsp;cecideruntque ex parte eius plurimi,vlque adnbsp;portam ciuiratis, amp; Abi-m�lech ftditinRu-E ma. Zebul autem, Gaal,Sc fbcios eius expulitnbsp;de vrbe, nec in ea pa/Tus eft commorari. Se-quenti ergo die egre/Tus eft populus in cam-pum.Q^d c�m n�tiatum cfiet Abi-m�lech,nbsp;tulit exercitum fiium,amp; diuifit in tres turmas,nbsp;tendens infidias in agris. Vidensque qu�de-grederetur populus de ciuitate , furrexit amp;nbsp;irruitin eos, cum cuneo fuo, oppugnans amp;nbsp;obfidens ciuitatem : dus autc turm� palantesnbsp;per carap�, aduerl�rios perl�quebantur.Por-r� Abi-m�lech omni dicillo oppugnabat vr-bem.-quam cepit, interfedis habitatoribus e-ius,ip/�que deftruda,ita vt fill in ea dilpergenbsp;ret. Quodc�m audifientqui habitabantinnbsp;, turre Sichimorum,ingre�i fiint phanum deinbsp;fui Berith, vbi f�dus cum eo pepigerat, amp; exnbsp;co locus nomen acceperat, qui erat munitusnbsp;valde. Abi-m�lech quoque audiens viros turnbsp;ris Sichimorum pariter coglobatos, alcenditnbsp;in montem Selmon cum omni populo fiio:nbsp;amp; arrepta /�curi,pr�cidit arboris ramum, imnbsp;pofitumque ferons humero , dixit adfocios,nbsp;Qimdmevidiftis facere, citofacite. Igiturnbsp;certatim ramos de arboribus pr�cidentes, l�-queb�tur ducem.Qmcircundantes pr�f�diu,nbsp;Q fucc�deruntzatqueita fadum eft, vt fumo amp;nbsp;igne mille hominum necarenrur,viri pariternbsp;amp; mulieres,habitatorum turris Sichern. Abi-melech autem inde proficilceris venir ad op-

licresjamp; omnes principes ciuitatis, clauf� fii-mi�ime ianua^ ScHiperturris tedum ftantes per propugnacuJa. Accedensq; Abi-m�lechnbsp;iuxta tiirrimjpugnabatfortiter;amp; appropin-quans oftio^ ignemf�pponcrenircbatur;flamp;nbsp;ecce vna mulier fragm� mol� d�fuper iaci�s,nbsp;illif�t capiti Abi-m�lech, amp;confregitcerebri�nbsp;cius.Qui vocauit cito armigeriim luum,amp; aitnbsp;ad cum, Euagina gladium tuum, amp; percutenbsp;memefortedicaturqu�d � f�mina interfe�nbsp;�lus fira.Qui iufl� perficiens, interfecit eum.nbsp;illoq; mortuo, omnes qui cum eo crat de I�nbsp;rae�reucrfi liint inl�des fuas: amp; reddidit De-us malum quod fecerat Abi-m�lech contranbsp;pattern luum,interfe�lis l�ptuaginta fratribusnbsp;fuis. Sichimitis quoque qnod operati �tant,nbsp;retributum eft, Scvenitluper eos maledidionbsp;loatham filij,Ierob�al.

S, Thola yua fun�lo lair dux�iccedit: IJra�li tteyeroinidololatriamlapfi traduntur Thi-��hueu amp; Ammomiii, quilw piemtentihusnbsp;Dommji^ ingratitudinetn im^operat, tan-quot;nbsp;demj^ eorum mij�retttr.

CAP. X.

Poft Abi-m�lech furrexit dux inIftael Tholafilius Phua patrui Abi-m�lech,nbsp;vir delflachar, qui habitauit in Samirnbsp;quot;montis�Ephr�im:amp;iudicauitIlraeI� viginti '����.j.nbsp;amp; tribus annis,morcuusq; cft, .aclcpultus innbsp;Samir.Huicfiicce�itlair Galaadites, qui in-dicauit Iftaelem per viginti amp; duos anrios,nbsp;habens triginta filios fedentes fupcrtrigintanbsp;pullos afinar�, amp; principes triginta ciuitatu,nbsp;qu� ex nomine eins funt appellate Auoth-lair, ideft oppidalair, vlquein pr�l�ntemnbsp;diemin Terra-Galaad.Mortuusq;eft lair lac�nbsp;l�pultus in loco, cui eft vocabulum Camon.nbsp;Frlij autem Iftael peccatis veteribus iungen-tes noua,fecerunt malum in c�lpedu Donii-ni,amp; l�ruierunt id�lis,B�alim amp; Aftaroth, 8cnbsp;dijs Syri� ac Sid�nis amp; Moab amp; filior� Ammon amp; Philifthijm : dimileruntque Domi-num,amp; non coluerunt e�.Contra quos Do-minus iratus , tradidit eos in manus Philifthijm amp; filior� Ammo. Afdidiq; runt,amp;vehementer oppre�i per annos decem amp; o do,nbsp;omnes quihabitabat trans lordan� in Terra-Amorrh�i,qua: cft in Galaad: intant� vt filijnbsp;Ammon lordane'tranfiniflo vaftarent ludanbsp;amp; Ben-iamin amp; Ephraimzafflidusque eft I�nbsp;rael nimis.Et clamantes ad Dominum,dixe-r�t,Peccauimus tibi,quiadereliquimusigt;Donbsp;minum�Deumnoftr�,amp;l�ruiuiraus Baalim.nbsp;Quibuslocutus eft Dominus,Nunquid nonnbsp;Aegyptij �cAmorrhsei,filij4j Ammo amp; Ph�nbsp;lifthijm.

-ocr page 232-

lephte.

lifthijnij Sidonij : quoq; amp; Amalech Chaman opprefferunt vos nbsp;nbsp;clamaftis ad me,amp;

erui vos de manu corum ? Et tam� reliquiftis me^Sc coluiftis deos alicnos ; idcirco nonad-4am vt vitra vosliberem.itejamp; inuocate deosnbsp;quos elegiftis : ipfi vos lib�rent in t�pore an-gnfti�.Dixeruntq; filij Ilrael ad Dominum,nbsp;Peccauimus,redde tu nobis quicquid tibi planbsp;cetrtant�m nunc libera nos.Qti� dicentes,o-mnia de finibus fuis alienorum deorumid�lanbsp;proieceTunt,amp;; f�ruierunt Domino Deo:quinbsp;doluitfupermil�rijseorum. Itaque filij Ammon conclamantes, in Galaad fixere tento-ria: contra quos cogrcgati filij Ifrael_,in Maf-D pba cafirametati fiint. Dixeruntq^ principesnbsp;Galaad finguli adproximos fuos,Q�i primusnbsp;ex nobis contra filios Ammon c�peritdimi-carCjCrit dux populi Galaad.

5. �ephte iudex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DeiJ^iritu accenfits^pri

mum ratione agit cum rege jimmonitarfim, deinde ybieos yici�et, ob '^otu temer�fa^umnbsp;�ham �iam facrijicauit.

CAP. X I.

A T ^Vit itaq;illo in tempore lepbte Galaa-I� dites vir forti�imus atque pugnator, fi-lius mulieris meretricis,qui natus eft de Galaad.Habuit autem Galaad vxorem,de quanbsp;fiifcepit filios;qui poftquamcreuerat, eiece-runt lephte, dicentes, H�res in domo patrisnbsp;noftri efie non poteris , quia de altera matrenbsp;iiatus es. Quos illefugiensatq; deuitans, ha-hitauitin Terra-Tobxongregatique funt adnbsp;eum viri inopes,amp; latrocinates, amp; quafi prinnbsp;cipera fcquebantur.

In illis diebus pugnabant filij Ammo contra! ilrael. Q^ibus acriter inftatibus perrexe-nint maiores natu de Galaad, vt tollerent in auxilium fui dephte de Terra-T ob:dixerunt-queadeum,Veni,amp;efto princeps nofter, amp;nbsp;pugna contra filios Ammon.Qmbus ille ref-B ponV it, Nonne vos eftis qui odiftis me, amp; e-icciftis dedomopatris mei, amp; nuncveniftisnbsp;ad me nece�itate compulfi ? Dixeruntquenbsp;principes Galaadad lephte, Ob hanc igirurnbsp;caulamnuncadte venimils, vt proficilcarisnbsp;nobifcum, amp; pugrles contra filios Ammon,nbsp;fisque dux om'nium qui habitant in Galaad.nbsp;lephte quoquedixit eis , Siver� veniftisadnbsp;me , vt pugnem pro vobis contra filios Ammon , tradideritque eos Dorainus in manusnbsp;rBeas,ego ero vefter princeps.^ Qui refpOnde-riintei, Dominus qui h�caudit,ipl� mediator ac teftis eft quod noftra promifla facie-rniis. Abijtitaq; lephtecum principibus Ga-kadjfecitqueeum omnis populus principemnbsp;fui. Locutusqueeft lephte omnes Icrmonesnbsp;fuos coram Domino in Malpha . Et mifitnbsp;nuntios ad regem filioru^ Ammon, qui ex

Lib.Iudicutn.

perlona fua dicerent. Quid mihi amp; tibi eft, quia venifti contra me, vtvaftares terramnbsp;me�PQmbus illerefpondit, llQuia tulitlirael Num.n.f.nbsp;terram meam,quando alcendit de Aegypto �nbsp;finibus Arnon vlq; leboc atq; lordanem.-nficnbsp;ergo cum pace redde mihi eam.Per quos rur-fum mandauit lephte, amp; imperauit eis vt dicerent regi Ammon, H�c dicit lephte, Nonnbsp;tulit Ifrael Tcrram-Moab, nec Terram filio-rum Ammon: led quado de Aegypto colcen-derunt, ambulauit per folitudinem vfque adnbsp;Mare-rubrum, amp; venit in Cades. JI Mifitquenbsp;nuntios ad regem Edom,dicens,Dimitte menbsp;vt tranleara terram tuam.Quinoluit acquie-Icereprecibus eins . Mi�t quoque ad regemnbsp;Moab,' qui amp; ipletranfitum pi�bere c�tem-pfif. M�fit itaq; in Cades amp; circuiuit ex latere TerramrEdom,^ Terram-Moab: venitq;nbsp;contra orientalem plagam Terr�-Moab, amp;nbsp;caftrametatus eft trans Arn o: llnec voluit in-trareterminos Moab : Arnoquippe confiniu �gt;nbsp;eft Terr�-Moab. Mifit itaque lirael nuntiosnbsp;ad Sehon regcin Amorrh�orum, qui,habita-bat in Hefcbon,amp; dixeruntei, Dimittevt tranbsp;learn per terram tuam vlq; ad fluuium . Quinbsp;amp; ipfe Ilrael verba delpiciens,non dimifit eunbsp;tranfireperterminos fuos;ledinfinita multi-tudinecongregata egrelTus eft contra eum innbsp;lala, amp; fortiter refiftebat. Tradiditquceumnbsp;Dominus in manus Ilrael cum omni exerci-tufuo, amp;percufsiteum, amp; polledit omnemnbsp;Terra Amorrh�i habitatoris regionis illius,nbsp;amp; vniuerlos fines eins de Arnon vfq; leboc,nbsp;amp; de lolitudine vlq; ad lordanem .Dominus Enbsp;ergo Deus IlraelfubuertitAmorrh�umjpu-gnante contra ilium populo fuo Ilrael, amp; tunbsp;n�c vis pofsidere terram eius.^ Nonne ea quxnbsp;pofledit Chamos deus tuus,tibiiure deb�tur?nbsp;Qu� aut� Dominus Deus nofter viAor ob-obtinuit,in noftra cedent poflefsionem: llnifinbsp;forte melior es Balac filio Sephor rege Moab:nbsp;aut docere potes, quod iurgatus fitcontralf-rael,amp; pugnaucntcontraeum,quandohabinbsp;tauit in Helebon,amp; viculis eius,amp; in Aroer,nbsp;amp; villis illius,vel in cundis ciuitatibus iuxtanbsp;'lordancm�, per trecentos annos.Quare tan-to tempore nihil fiiper hac repetitione tenta-ftis?Igitur non egopeccoin te, led tu contranbsp;me male agis, indicens mihi bella non iufta.nbsp;ludicct Dominus arbiter huius diei inter 11-rael,^ inter filios Ammon, Noluitq; acqui-elcererex filior� Ammon verbis Iephte,qu3t Fnbsp;per nuntios mandauerat. Fadtus eft ergo fu-per lephte Spiritus Domini,amp;circuiens Galaad amp; Manalie, Malpha quoque Galaad, SCnbsp;indetranfiens ad filios Ammo, votum vouitnbsp;Domino,dicens.Si tradideris filios Ammonnbsp;inmanus measiquicunq; primus fueritegref-


X

-ocr page 233-

tranlire permittaszrtxcebat ci vralaadita�, IM un quid Ephrata?us es?Q�o dic�te^Non fum.'in-

lephte. Abef�n. Abdo��. El on. Lib. ludic. Samfon. f�s de forihus domus meae^mihiq ue occune- tranfire permittaSzdiceb�t ei Galaaditac, Nunnbsp;ritreucrtcnti �um pace�filijs Ammon^ cum quidEphrata?us es?Q�o dic�te^Non fum�n-h�locauft� ofFeram Domino.tranf�uitq; le- terrogabateum,DicergoSchibb�leth, quod Cnbsp;phteadfili�s Ammon, Vrpugnaret contra interpretatur/pica.Quirefp5debat,Schibb�-cos ,� qiM�s tradidit Dominus in manus eius. Jeth : eadem litera fpicam exprimere non va-Percufsitqueab Aroer vlquedum venias in lens. Statimqueapprehenfum iugulabantinnbsp;Mennith,viginti ciuitatcs, amp; vfque ad Abel, ipfb lordanis tranfitu . Et cecideruntin illonbsp;qua eft vineis cofita,plaga magna nimis.hu-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. - . �

miliatiq; funt filij Ammon � ftlijs Ilracl.Re-uertente autcm lephte in Mafpha domum fuam,occurrit ei vnigenita hliafuacurti tym-panis amp; choris. non enim h�bebat ali�s liberos. Qua vila Icidit veftim�ta lua, amp; ait, Heunbsp;me filia mi, decepifti me, amp; ipla decepta es.nbsp;aperui enim os meum ad Dominum,amp; aliudnbsp;�facerenonpotero. Cui iliarcljjondit, Paternbsp;mijft aperuifti os tu5 ad Dominum, fac mihi quodcunquepollicitus es,concefla tibi vl-tione atque victoria de hoftibus tuis. Dixit-queadpatremjHoclolum mihi pr�ftaquodnbsp;deprecor, Dimittc nievt duobus menfibusnbsp;circumcam montes,amp; plangam vitginitaternnbsp;mcam cum Ibdalibus meis. Cui ille relpodit,nbsp;Vade.Et dimifit earn duobus menlibuS.Curti-que abi�fletcum focijs ac fodalibus fuis, flc-bat virginitatem luamin montibus. Explc-tisque duobus mefibus, rcuerla eft ad patremnbsp;fuum,amp; fecit ei ficut vouerat, qua? ignorabatnbsp;virum.Exinde raos increuit in Iftael, amp; con-fuetudo feruata eft,vtpoft anni circul� con-ueniant in vn� filij Ifrael, amp; plangant filiamnbsp;lephte Galaadita: diebus quatuor.

S. Efhratai aduerpa lephte infurgentes ai quot;^a-ia lordanis occiduntur, quutn 'vocemSchib-bolethproferre ndpoffent,quo quot;vitaptnUo�ic~ cedunt duces Abe�in Elon amp; Abdon,

CAP. XII.

Cce aute in Ephraim orta eft leditio.

� nam tranleuntes contra aquilonem, di �*~-*xerunt ad lephte. Qwre vadcns ad pu-gnam contra nlios Ammon, vocarcnos no-j luiftijVtpcrgeremus tecum ? Igitur incende-�fcr.i. mus'domum tua.Qmbus ille refpondit,Dif-ccptatio erat mihi amp; populo meo cotra filiosnbsp;Ammon vehemens-.vocauique vos vtpr�be-retis mihi auxilium,amp; facerenoluiftis.Q^odnbsp;cernens,pofui animam mea in manibus meis,nbsp;tranfiuique ad filios Ammon , amp; tradidit eosnbsp;g Dominus in manus meas. C^id commerui,nbsp;vtaduerlum me confiirgatis in pr�lium? Vo-catis itaquead le cun�lis viris Galaad,pugna-bat contra Ephraim: percufieruntq; viri Ga-laad Ej.gt;hraim,quia dixeratjFugitiuus eft Ga- tris fu�,vlquead diem mortis fii�.Orauit ita-*nbsp;laadde Ephraim, amp; habitat in medio Ephra- que ManueDominurnjamp;ait,Obl�cro Dominbsp;im ScManafi'e.Occupaueruntque Galaaditx ne,vt virDei quern mififti, veniatiterum,amp;nbsp;vada lordanis, per qua: Ephraim reuerfurus doceat nos quid debeamus facere de pueranbsp;crat. Cumq;venifiet ad ea de Ephraim nu-mero,fugiens,atqucdixiiretj Obfecro vt me

86

tempore de Ephraim quadraginta duo millia. ludicattit itaque lephteGalaaditesIlfaellexnbsp;annis: amp; mortuus eft, aclepultus in ciuitatenbsp;fua Galaad. Poft hue iudicauit Ifi�ael Abel�nnbsp;deBeth-l�hem:qui habuittriginta filios,amp; tonbsp;tidem filias: quas emittes foras, marins d�dit,nbsp;amp;ei�ld�numeri filijs luis aceepit vxores, introduc�s in domum luam. Qm l�ptem annisnbsp;iudicauit Ifi'aelj mortuusqueeft ,acl�pultusnbsp;inBeth-l�hem.Gui fuccefiit 'Ahialon�Zabu- quot;tlan�,nbsp;lonites:amp; iudicauit Ifiael decem anriis : nior-tuusqueeft ac l�pultus in Zabulon.Poft h�cnbsp;iudicauit Ifrael Abd�n,filiusElel Pharatho-nires:qui habuir quadraginta filios, amp; trigin-t.a ex eisnepotes, alcend�tesfuperl�pruagin-ta pullos aiinarum,amp; iudicauit Ifrael odlo annis : mortuusq; eft acf�pultus inPharathonnbsp;terr� Ephr�im,in monte Amelech.

5. Ifra'�litx rur�tm in idololatriam lap� T hili-' Jihteds traduntur. Samfon nAciturw ab anpenbsp;lopradiciturmatri amp; deinde patri) nattnq^�nbsp;Domino benedicitur.

CAP. XIII.

RVrfumquefilij Ilrael fecerunt malum A in confpe�lu Domini:qui tradidiceosnbsp;in manus Philifthinorum quadraginta annis. Eratautem quidam vir de Saraa,amp;nbsp;deftirpe Dan,nomine Manue, habens vxo-rcm fterilem.Cui apparuit angelus Domini,nbsp;amp; dixit ad earn, Sterilis es amp; ablq; liberis: fednbsp;cocipics amp; paries filium i caue ergo ne bibasnbsp;virium ac ficeram, nec imm�dum quicq uamnbsp;comedas: quia concipies, amp; paries filium,nbsp;cuius non tanget caputnouacula:eritenininbsp;nazarxus Deiabinf�ntia fua,amp; ex matris vtanbsp;ro , amp; ipf� incipiet liberate Ifrael de manunbsp;Philifthinorum. Qu� c�m venifTet ad mari-tum fuum,dixit ei,Vir Dei venir ad me,hab�snbsp;vultumangelicum, terribilisnimis . Queinnbsp;c�m interrogaf�em quis eilet, amp; vnde venif-l�t, amp; quo nomine vocaretur,noluit mihi dinbsp;cere:f�d hoc refpondit,Ecce concipies amp; pa- Bnbsp;ries filium;caue ne vinum bibas nec ficeram,nbsp;amp; ne aliquo vefearis imm�do:erit cnim puernbsp;nazar�us Dei ab infantia fua,amp; ex vtero ma-

qui nalcituruseft .Exaudiuitque Dominus deprecantem Manue,amp;apparuit rurfiim angelus

-ocr page 234-

Samfon.

gekisDei vxoriei�s fedenti in agro. Ma nue autcm maritus eius n� erat cum ca.Qu� c�mnbsp;vidifl�t angelum/eftinauitj amp; cucurnt ad vinbsp;rum kium�.nuntiauitque eijdiccnSjEcce appanbsp;ruit mihi vir quem ante videram. furre-xitjSc f�cutus eft vxorem fuam; veniensq; adnbsp;Q virunijdixit ei. Tu es qui locutus es mulieri?

Et ill�refpodit,Ego fum.Cui Manue,Qiun do, inq�it, ferm o tuusfueritexplctus, quidnbsp;vis vt faciat puer.�aut � quo f� obi�ruare debenbsp;bitPDixitq; angelus Domini ad Manue , Abnbsp;omnibus qux locutus fum vxori tu�, abfti-neat f�:amp; quicquid ex vinei nafcituFjnon conbsp;medat: vinum 8c ficeram n� bibat, nullo ve-Icatur immundo:amp; quod ei pr�cepi ,impleatnbsp;atqjcuftodiat.Dixitque Manue ad angelumnbsp;Domini, Obl�cro tcvt acquielcas precibusnbsp;meis,8c faciamus tibi h�dumde capris. Cuinbsp;refpondit angelus,Si me cogis,n� comedamnbsp;panes tuos; fi autem vis holocauftum facere,nbsp;offer illud Domino . Et nefciebat Manuenbsp;quodangelus Dominieflet.Dixitq;adeum,nbsp;Qjiod eft tibi nomen, vt fif�rmo tuns fueritnbsp;expletus. Honoremus te ? Cui ille refpondit,nbsp;Cur qu�ris nomen meum, quod eft mirabi-D le.�Tulit itaque Manue h�dum de capris, amp;nbsp;libamenta,amp; pofuit fuper petr�,offerens Donbsp;mino qui facit mirabilianpf� autem amp; vxor e-ius intuebantur. Cumq; afcenderer flammanbsp;altaris in c�l��,angelus Domini pari ter in dama afcendit. Quod c�m vidiffent Manue amp;nbsp;VKor eius, proniceciderunt irt terram, amp; vitra eis n O apparuit angelus D o mini.S tatim q ;nbsp;intellexit Manue angel� Domini ef�e, amp; dixit ad vxorem fu�,Morte moriemur,quiavidinbsp;mus Domin�. Cui refpodit mulier. Si Dominbsp;nus nos vellet occidere, de manibus noftrisnbsp;Holocauft� amp;libamenta non fufcepift�t,necnbsp;oft�diflet nobis H�comnia,neq; ea qu�funtnbsp;v�tura,dixif�et. Peperititaq; fili�, amp;vocauitnbsp;nomeei�s S�fbn.Creuitq; puer, amp; benedixitnbsp;ciDominus,C�pitque Spiritus Domini ef�enbsp;cumeo in caftris Dan inter Saraa amp; Efthaol.

lt;S'. Sam�in'vxorem ductiThiUjlheam, quam chm yj�ret komm lacerauit,in cuius ore fo�-modu rebertomelk �ump�t ab eoparabolam:nbsp;qua foaalibuspro^o�ita^ iUi interfretatiommnbsp;^erSam�onis quot;^xorem intelkxerunt.

c A p. x 11 11.

T*^Efceditcrgo Sarafonin Thamn�tHa. I Ividensque ibi mulierem de filiabusnbsp;Philifthijm,alcendit, amp; nunciauit panbsp;tri fuo,amp; matri fua:,dicens, Vidi raulierem innbsp;Thamnatha amp; de filiabus Philifthinorum:nbsp;quant quarfovtmihi accipiatisvxorem. Cuinbsp;dixerunt pater amp; mater fua, nunquid n� eftnbsp;mulier in filiabus fratrum tuorutn,amp; in omni populo tuo f quia vis accipere vxorem de

Lib.Iudicum.

PHiliftHijm,qui incircuncifi funt? Dixitqu� Samfon ad pattern fuum, Hanc mihi accipe:nbsp;quia placuitoculis meis.Parentes autem eiusnbsp;nefciebat quod res � Domino fieret, amp; qu�renbsp;rctoccafionemc�traPhilifthijm.eo enim te-pore Philifthijtn dominabantur Iffaeli. De-fcendititaque Samfon cum patrefi.10 amp;ma-tre in Thamnatha. Cumque veniflent ad vi-neas oppidi apparuit catuhis leonis f�euus, amp;nbsp;rugiens, amp; occurrit ei. Irruit autem Spiritusnbsp;Domini in Samfon, amp; dilacerauit leonem, Bnbsp;quafi h�d�in fruftra decerperet,nihil omni-no habens in manu : amp; hoc patri amp; matri nonbsp;luit indicate. Defcenditq; amp; locutus eft mulieri qu� placuerat oculis eius.Et poft aliquotnbsp;dies rcuertens vtaccipereream, declinauit ytnbsp;videret cadauer leonis, amp; ecce examen apumnbsp;in ore leonis erat ac fauus mellis. Qu^cm c�mnbsp;fumpfifl�t in manibus, comedebatin via:ve-niensque ad pattern fuum, amp; matrem, d�ditnbsp;eis partem,qui Scipficomederuncnec tarnennbsp;eis voluit indicate quod mel de�corpore�leo- '����mo�nbsp;nis affumpferat, Defcendititaque pater eiusnbsp;admulierem,amp; fecit filio fuo Samfon conui-uium,fic enim iuuenes faccre confueuerant.nbsp;C�m ergo ciues loci illius vidiflent eum,de- Qnbsp;derunteifbdales trigintaqui effent cumeo.nbsp;Quibuslocutuseft Samfon, Proponavobisnbsp;problema : quod fi folueritis mihi intra feptenbsp;dies conuiuij,dabo vobis triginta findones,8cnbsp;totidem tunicas. fin autem non potueritisnbsp;foluerejVos dabitis mihi triginta findones,8cnbsp;eiufdem numeri tunicas. Qui refponderuntnbsp;ei,Proponeproblema,vt audiamus.Dixitquenbsp;cis. De comedente exiuit cibus, amp; de forti e-grefla eft dulcedo.necpotueruntper tres diesnbsp;propofitionemfoluere. Cumq; adefletdiesnbsp;feptimus,dixerunt ad vxorem Samfon,Blan-dire viro tuo, amp; fuade ei vt indicet tibi quidnbsp;fignificet problema. quod fi faccrenolueris,nbsp;incendemus te,amp; domum patris tui.an idcir-co vocaftis nos ad nuptias vtlpoliaretis?Quxnbsp;fundebat apud Samfon lachrymas, amp; qu�re-baturdicens, Odifti me, amp;non diligis, id-circo problema quod propofiiifti filijs popu-^nbsp;li mei,non vis mihi exponere.At ille refpon-ditj Patri meo, amp; matri nolui dicere : amp; tibinbsp;indicate potero ? Septem igitur diebus con-uiuij flebatante eum:tandemque die feptimonbsp;c�m ei eflet moleft.a, expofhit. Q^� ftatimnbsp;indicauit ciuibus fuis . Et illi dixerunt ei dienbsp;feptimo ante folis occubitum. Qmd dulciusnbsp;melle,amp; quid fortius leone?Qui ait acf eos. Sinbsp;nonarafiefisinvitulamea, non inueniffetisnbsp;propofitionem meam.Irruit itaq; ineum Spinbsp;ritus Domini, defcenditque Afcalonem, 8cnbsp;percufiit ibi triginta viros : quorum ablatas veftes dedit ijs qui problema foluerant.

Ira-

-ocr page 235-

S�mfon.

Iratusq�je ti�mis afcendit in domum patris fui .�YXorautem eius accepit maritum vnumnbsp;deamiciseius amp;pronubis.

Ter yuipium mrdtitudinem Samjon Thili-�haorum �getesincewlit, amp; fraiHf funihM ^uibut ligatM erat^milleThil�htsos a�ni manbsp;xillapro�rauit, ecuift^ dente molariaquxnbsp;fitientiflttxerunt. CAP. xv.

2^ T^Oftaliqu�tulumautetn temporis,c�m I dies tritice� me�is inftarent,A�^enit Samnbsp;�*� f�ninui{erevolensvxoremfiiam,amp;at-tulitei h�dumde capris . Gumquec��bicu-lum eius lolita v�lletintrare,pi'ohibuitillutnnbsp;pater illi�s,dicens, Putaui qu�d odifl�s earn,nbsp;amp; ideo rradidi iilam amico tuo; l�d habetfo-rorem,qu� iunior amp; pulchrior ilia eft,f�t tibinbsp;pro ea vxor. Cui Samfon relpondit. Ab hacnbsp;die non erit culpa in me contra Philifth�os:nbsp;faciam enim vobis mala.

Pcrrexitq ue, amp; cepit trecentas vulpes, eau dasque earum iunxit adeaudas, amp; faces liga-uitin medio .-quas ign� fuccendens dimifitvtnbsp;hucillucquedilcurrerent. Q^� ftatim perre-xeruntin f�getes Philifthinorum. �^ibusnbsp;fuccenf�s, 8c comportat� iara frugeSj8c adhucnbsp;ftantes in ftipula, concremat� lunt, intantum vt vineas quoque,8c oliueta,flamma connbsp;B lumeret.Dixeruntque Philifthijm j Qms fecit hanc rem.�Quibus dictum eft, Samfon ge-ner Thamiiath�iiquiatulit vxorem eius, 8cnbsp;alteri tradidit, h�c operatus eft. Alcender�t-quePhilifthijm, 8c combuf��ruttam mulie-rem qu�m patrem eius . Quibus ait Samfon,nbsp;Licet h�c receritisjtamen adhuc ex vobis ex-petam vltionem,8c tune quiefcam.Percu�it-que eos ingennplaga,ita vt ftupentes furamnbsp;femori imponerent. Et defeendens habitauitnbsp;in fpelunca petr� Etam. Igitur afeendentesnbsp;Philifthijm in Terra-Iuda caftrametati funtnbsp;in loco , qui pofte� vocatus eft Lechi, id eftnbsp;maxilla:vbi eorumfufus eft exercitus. Dixe-runtque ad eos de tribu Iuda,Cur afeendiftisnbsp;(2 aduerfum nos ? Qui refponderunt, Vtli-gemus Samfon venimus, 8creddamusei qu�nbsp;in nos operatus eft. Defeenderunt ergo trianbsp;millia virorum de Iud�,ad fp�cum filicis Eta,nbsp;dixeruntquead Samfon , Nefeis qu�dPhi-*��{#,1. lifthijmimperentnobis? quare*hoc facercnbsp;voIuifti?Qmbus illeait,Sicut fecerunt mihi,nbsp;fie feci eis. Ligare,inqui�t,te venimuSj8c tra-derc in manus Philifthinoru. Quibus Sam-fon,Iurate,ait,8c fpondete mihi qu�dnonocnbsp;cidatis me. Dixcrunt,Non te occidemus ,f�dnbsp;vinftum trademus . Ligaueruntq; eum duo-bus nouisfunibus, Sc tulerunteum depetranbsp;Etam. Qui c�m venif��tad locum Maxill�,nbsp;8c Philifthijm vocif�rantes occurrif�cnt eijirnbsp;ruit Spiritus Domini in eum ; Scficutfblent

87


Lib; ludic�m.


ad*odorem�ignis quot;ligna�confiimi, ita vincula ��tr/or��. j quibus ligatuserat, di�ipata funt 8cf�lut�.nbsp;Inuentamq; maxiliam, id eft mandibul�m a-firii, qu� iacebat, arripiens, iflterfecitin eanbsp;mille viros, 8c ait,In maxilla afini,in mandi- Dnbsp;bula pulli afinarum deleui eos , �c pereu�inbsp;mille viros. Cumq; h�cverba canens com-plefl�t, proiecitmandibulam de manu,8c vonbsp;cauit nomen lociillius Ramath-lechi, quodnbsp;inrerpretatur eleuatio maxill�.Sitiensqj val-de,clamauit ad Dominum, 8c ait. Tu d�diftinbsp;in manu f�rui tui f�lutem hanc maxiraam at-que vilt;ftoriam:8c en fiti morior,incidamq; i tinbsp;manus incircuncif�rum. Aperuititaq; Dominus molarem dentem in maxilla af�ni, 8c,nbsp;egrefl� fiint ex eo aqu�. Quibus hauftis refonbsp;cillauitfpirit� 8c vires recepit.Idcirco appel-latum eft nomen loci illius, Fons-inuoeStis-de-maxilla,vfquein pr�f�ntem diem.Iudica- rnbsp;uitque Ifiael in diebus Philifthijm viginti�nbsp;annis.

, Sam�in obferttantilw eum eu�odibu^ port�t Ga^ yr bit in fnontem detulit: � quot;Dalila au-tetn^cui�pius illu�ratjCOgmta caufa fortitu-dtn��eton�ts^ exctecaturab bo�ibus^^uostannbsp;dem yn��eutn interemit.

CAP. XVI.

A Bijt quoqjin Gazam, Sc vidit ibi mu A licrem merctricem, ingrefius^; eft ad:nbsp;eam.Quod c� audifient Philifthijm,nbsp;Scpcrcrebuifletapud eosintraflevrbem Samnbsp;fbn,circundederunt eumjpofitis in porta ci-uitatis cuftodibu s : 8c ibi tota no�te cum fi-len tio pr�ftolantes, vt fado raane exeuntemnbsp;occiderent. Dormiuitaute Samfon vfqueadnbsp;medium noctis:8c inde confiirgens apprehennbsp;dit ambas port� fores c� poftibus fiiis 8cfera,nbsp;impofitasq; humeris fuis portauitadverticenbsp;montis qui refpicit Hebr�. Poft h�c amauitnbsp;mulier�,qu� habitabat in Valle-forec, 8c vo- �nbsp;cabatur Dalila.Veneruntq; ad earn principes^nbsp;Philifthinorum, atq; dixerunt, Decipeeum,nbsp;8c difce ab illo,in quo habeat tantam fortitu-dinem, 8c quomodo eum fuperare valeamus,nbsp;8c vindum affligereiquod fi feceris, dabimusnbsp;tibi finguli mille 8c centu argenteos. Locutanbsp;eft ergo Dalila ad Samfbn,Dic mihi,obf�cro,nbsp;in quo fit tua maxima fortitudo, 8c quid fitnbsp;quo ligatus erumpere nequeas.Cui refponditnbsp;Samfon, Si f�ptem neruiccis funibus necd�nbsp;ficcis,8c adhuchumentibusligatus fuero,in-firmus ero vt c�teri homines. Attuleruntquenbsp;ad earn f�trap� Philifthinorum f�ptem f�mes,nbsp;vt dixeratiquibus vinxit eum, lat�tibus apudnbsp;f�inf�dijs, 8cincubiculo f�nem reiexpedan-tibusiclamauitque ad eum,Philifthij m fupernbsp;teSamfon. Quirupit vincula quomodo finbsp;rumpatquis filumdcftupa tortufputamine,nbsp;cum


-ocr page 236-

LiUIudicum.

fumptis iam epulis, pr�ceperfit vt vocaretur Samfon, 8canteeosluderct.Qin addudus d�nbsp;carcere ludebat anteeos,feceruntq; eum flare inter duas columnas. Qm dixit puero.re-genti greflus fiios,Dimitte me,vt tangam columnas quibus omnis imminet domus,8c recliner fuper eas, 8c paululu� requiefcam.Donbsp;mus autem erat plena virorum ac mulierum,nbsp;8c erant ibi omnes principes PhilifthinOr�,nbsp;acdetedo Scfolario circitertria milliavtn-ufquefexusfpedaqtes ludentem Samfon. Atnbsp;ille inuocato Dom.ino ait,DomineDeus memento mei, 8c redde mihi nunc forti tudinemnbsp;priftinam Deus meus, vt vlcifcar medeho-ftibus meisj Sc pro ami�ione duorum lumi-num vnam vltionem recipiam.Et apprehen-dens ambas columnas, quibus innitebaturdonbsp;muSjalteramqueearum dextera,8calteramle-ua tenens, ait, Moriatur anima mea cum Phinbsp;Iifthijm.Concu�isquefortitercolumnis,ce-cidit domusfuper omnes principes, Scc�te-ram multitudinem qu� ibi erat : multoquenbsp;plures interfecit moriens,qu�m ante viuus ocnbsp;ciderap.Defcendentes autem fratreseius, 8cnbsp;vniuerfa cognatio tulerunt corpus eius , Scnbsp;f�pelierunt inter SaraaSc Efthaol in fepul-chro paths fui Manue.- iudicauitque Iftaelnbsp;viginti annis.

5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Muhx conflauitipfide feruato argen

to idolum, cm tileprimofilium �tum, deinde Lernten �Bethlehemiten prcefecitjacerdotem.nbsp;CAP. XVII.

FVitqueeo tempore vir qtiidam de mote A Ephraim nomine Michas, qui dixit manbsp;tri fu�E, Mille 8c cetum argenteos quosnbsp;feparaueras tibi,8c fuper quibus me audientcnbsp;iuraueras, ecce ego habeo, 8c apud mefiint.nbsp;Cui iliarefpodir, Benedidus filius meus Donbsp;mino.Reddidit ergo eos matri fu�, qu� dixe-rat eijConfecraui, Sc void hoc argentum Donbsp;mino, vt de manu mea fufeipiat filius meus,nbsp;8c faciat fculptileatq; conflatile:8c nuc tradonbsp;illud tibi. Reddidit igitur cos matri fu�: qu� Bnbsp;tulit ducentos argenteos, 8c dediteos argen-tario, vt faceret ex eis fculptile atque confla-tile, quod fuit in domo Mich�. Qui�dicu-1am quoqueineaDcof�parauit, 8c fecit e-phod, 8c theraphim, id eft veftem facerdota-lem,8c idola: impleuitq; vnius filiorum fiio-rum manum,8c fadus eft ei facerdos. In die-bus illis non erat rex in Ifrael, fed vnufquifq;nbsp;quod fibi red� videbatur, hoc faciebat. Fuitnbsp;quoque alter adolefcensde Beth-lehem lu-da,ex cognatione eius'.eratq; ipfe Leuites, 8Cnbsp;habitabat ibi. Egreffusquedeciuitate Beth-lehem,peregrinari voluit vbicunque fibi co-modum reperiffet. Cumque venifl'et in monnbsp;tem Ephraim iterfaciens, 8c declinaffet pa-,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rumper

Samfon.

e�m�ot�or�fn�ighis acceperitsamp;noneftcog-Cnknii�quoefl�tforitudosius, Dixitq;ade� � DalilaEcce illu�fti mihij, amp; falfiim locutusnbsp;es ��iltemnunc indicamihi quo ligari deb�as.nbsp;Cut ille refpddit;S�ligatus fuero nouis funi-bus^qui nunq-uamfuerunt in opere^infirmusnbsp;ero, amp;aliorunjJbominu fimilis. (^ibus rur-fum Dalila vinxiteuntj 8lt;,clamauitjPhiliftli7nbsp;ij� fuper teSa'mfondn cubiculo infidijs pr�-paratis. Qui ita rupit vincula quafi fila tda-ru� .Dixitque Dalila rurfiim ad eumjVlque-quo decipis nie, amp; falfiiinloqueris ? oftcndenbsp;qiiovinciridpbeas.igt;Cuirefpondit Sarnfon�,nbsp;Sijinquit,l�ptem crines capitis mei cum licionbsp;plexueris, amp; clauum bis eircunligatum terrxnbsp;fixens,infirnius ero.Quod cum feciflet Dali-la,dixitad eum,Pliilifthijm fiiper te Samlon.nbsp;Qvu confiirgens de Ibmno cxtraxit clauumnbsp;j) cumcrinibus amp;licio.Dixitque ad eumDalila, Q^omodo dicis quod amas me, cum animus tuus non fit mecum? Per tres vices men-titus es mifii,amp; noluifti dicerein quo fit maxnbsp;ima fortitudo tua. Curaque molefta effetei,nbsp;amp; per multos dies iugiter adh�reret, Ipatiumnbsp;adquietemnon tribuens,defccit animaeius,nbsp;amp; ad mortem vlquelaflata eft . Tunc aperi-ens veritatem rei, dixit ad earn, Ferrum nun-quam aftendit fuper caput meum, quia naza-rxuSjid eft, c�l�cratus Deo fiim de vtero matris me�:fi raf�m fuerit caput meum, recedetnbsp;� mefortitudo mea,amp; deficiam, eroque ficutnbsp;c�teri homines. Vidensqueilla quod confef-fus ei effetomn,emanimumfuum, mifit adnbsp;principes Philifthinorum ac mandauit, Af-cendite adhuc femel, quia nunc mihi aperuitnbsp;cor fuum.Qui afeenderunt affumpta pecunianbsp;quam promif�rant. At ilia dormirc eum fecitnbsp;fuper genua fua , amp; in finu fuo reclinare ca-put.Vocauitquetonforem ,amp;rafitf�pt� crines eius,amp; c�pit abigere efi. Sc ft fe repellere:nbsp;ftatim enim ab eo fortitudo difeeffit : dixitq;,nbsp;Philifthijm fuper te Samfon. Qm de fomnonbsp;conftirgens,dixit in animo fuo, Egrediar ficut ante feci, amp; me excutiam: nefeiens quodnbsp;recefsiftet ab eo Dominus.Q^em cum appre-hendiffentPhilifthijmjftatim crueruntocu-ioseius, Seduxerunt Gazamvindt�catenis,nbsp;8c claufiim incarc�r� molere fecerunt. lam-quccapillieius renafei cceperant, amp; principes Philifthinorum conuenerunt in vnumnbsp;vt immolarent hoftias magnificas Dagonnbsp;jp deo fuo, amp; epularentur, dicentes, Tradiditnbsp;deus noftcr inimicum noftrum Samfon innbsp;manus noftras.Q^odetiam populus videos,nbsp;laudabat deuni fuum,eademq; dicebat, Tradidit deus nofteraduerfarium noftru in manus noftras, qui deleuit terram noftram, 8cnbsp;oecidit plurimos, Letantesque per conuiuia.

-ocr page 237-

Lib. Tudicum.

88

rumpcr in Mich�, intcrrogatus eft ab co vndcveniflet. Qm rcfpondit, Leuitanbsp;futn de Beth-i�hein Iuda,amp; vado vc hxibitcmnbsp;vbi potuero, amp; vtile mihi ei�� profpexero.nbsp;Dixicquc Micbas, maneapudmejSc eftomi-bi parens ac l�cerdos; dabo q ue tibi per annosnbsp;fingulos ftecem argcnreos ac vefteni diipli-cem^Sc qu� ad vidum fiint ncceflaria. Acquinbsp;euit^Scmanfttapitd hominem jfiiitqj illiqua-' fi vnusd�ftlijs.IinpleuitqueMichas mariumnbsp;eins, amp; habuit pncrum �ccrdotcm apud fe.nbsp;Nunc fcio, dicens^quod bcnefacietmihi Deus habenti Leuicici generis iacerdotem.

J. Jvl i�is ^nmian exploraiOTihus,�quuii po�ea �ff/U �xcenti yiri di inhu 'Dan , ^Hxrentesnbsp;�hipof��ione'm,^ ablaml\dichx td�locumnbsp;�aceralt;ite,'Virbcni Lavyiia�ienus inhabita-U�Tunt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

C � P. X V I 11.

A diebus �lis non erat rex in Iftaelj amp; tri-

I bus Dan quxrebat pofl�lsion� fibi^vt ha-�^biraret in ca, vfq; ad ilium cnim di� inter c�tcras tribus ibrtera no acceperat. Mil�runtnbsp;ergo filij Dan/ftirpis Sc Familix fiix quinquenbsp;viros forti�imos deSaraaamp;EfthaoljVt cxplonbsp;Tarent terranij8c diligent�f inlpicerentj dixe-runtque eisj Ite, amp; confiderate terram. Quinbsp;c�m pergentes veniftentin mont� Ephraim,nbsp;�cintra�ent domum Michx, rcquieueruntnbsp;ibi: amp; agnolcentcs vocem adoleftentis Leui-t�,vtentesq; illius diuerlbriOjdixerunt ad e�,nbsp;Qms tchuc adduxit.^quid hicagis.�quamobnbsp;� caul�mhuc venire voluifti.^ Qui reiponditnbsp;ciSjl�xc h�c prxftitit mihi Michas, amp; menbsp;mercede conduxit vt fimei i�ccrdos. Roga-iierunt autem eum vtconfuleret Dominum,nbsp;amp; ftire poiTent an prolpero itinere perge-rent, amp;res habereteftedum. Qui refponditnbsp;eis,Irecum pace. Dominus relpicit viamve-ftranij�c iter quo pergitis.Euntcs igiturquinnbsp;que viri veneriint Lais: vidcruntq; populumnbsp;habitantem ineaabfque vllo timor�, iuxtanbsp;confuetudinem Sidoniorum,fecurum Sequienbsp;tvun,nullo eipenitus reliftente,magnarumq;nbsp;opum, amp; procul � Sidone atq; � cundis ho-minibus feparatum.Rcuerftlt;^; ad Fratres fuosnbsp;in Saraa ScEfthaoljSe quid egil�ent fcilcitannbsp;tibus relponderuntjSurgite Sealcendamus adnbsp;eos.vidimus enim terrain valdeopulentam Scnbsp;hubercminolitc negligere, nolitc ceflare. ea-nius,amp; po�ideamusearn, nullus eritlabor.nbsp;Intrabimus ad lecuros, in fegionem latifsi-mam, tiWetquenobis Dominus locum, innbsp;quo nullius rei eft penuria, eorum qu� gig-nuntur in terra . ProFcdi igitur funt deco-gnationc Dan,id eft,de Saraa amp; Efth�ol ftx-ccnti viri accindi armis bcllicis,alcendentes-que manleruntin Cariath-iarim Iud�:qui

locus ex eo tempore Caftrorum-Dan,hom� acccpit,amp;eftpoft tergii Cariath-iarim,*Indenbsp;tranfierunt in nioritem Ephraim. CumqueDnbsp;veniflentad domuih Michx, dixerunt quinque viri, quipiius mi�i Fucrantad conlide-randam Terram Lais, exteris Fratribus fuis,nbsp;Noftis quod in domibus iftis nt ephod, amp;:nbsp;theraphim, amp; Iculptile, atque conflatile: Vi-detc'quidvobisplaceat. Etcumpaululum de 'nbsp;clinaflent, ingre�i fiintdomum adoleftentisnbsp;Leuitx, qui erat in domo Michx : lalutaue- .nbsp;runtq ue cum verbis pacificis.Sexccnti autemnbsp;viri ita vt erant armati, ftabant ante oftium.nbsp;Atilli qui ingre�i Fuerant domum iuuenis,nbsp;Iculptile amp; ephod amp; tcraphim, atq; coHatilenbsp;tollere nitebantur, amp; �cerdos ftabat ante o-ftium, ftxcentis viris forti�imis hand proculnbsp;expedantibus.Tuleruntigitur qui intraucrat Enbsp;iculptile,ephod,amp;id�la, atque conflatile.nbsp;Qmbus dixit ficerdos,QiiidFacitis.'Cuirelp�nbsp;derunt, Tace, amp; pone digitum liiperostu-um : veniq ue'nobilcum, vt habeamus te pa-trem ac ftcerdotem . Quid tibi melius eft, vtnbsp;fis ficcrdos in domo vniuS viri, an in vna tribu amp; Etmilia in Iftael ? Quod c�m audiflet,nbsp;acquieuit fermonibus eorum , amp; tulit ephod ,nbsp;amp;id�laaclculpfile, amp;profeduseft cum eis.nbsp;Qm c�m pergercnt,amp;: ante fe ire Feciflent parnbsp;uulos ac lumen ta, amp; omne quod eratpretio*nbsp;lumjiamq; � domo Michxeflent procul, virinbsp;qui habitabantin�dibusMichx conclaman-tes lecutiflint, amp;poft tergum clamarcc�pe-runt. Qui c�m reipexifl�ntdixeruntad Mi-Fnbsp;cham, Qmd tibi vis.�cur clamas? Qm refpon-dit, DeOs meos quos mihi Feci, tuliftis amp; fa-cerdote, amp; omnia qu� habeo;amp; dicitis,Quidnbsp;tibi eft?Dixeruntque ei fllij Dan, Caucnc vlnbsp;tr.� loquaris �d nos, amp; veniant ad te viri animo concitati,amp; iple cum omni domo tua pe-reas.Et fle c�pto itinere perrexerunt. Videosnbsp;autem Michas quod Fortiores Ic eflent,reuer-fus eft in doinil fuam.Sexcenti autem viri tulerunt ficerdotem, amp; qu� flipr� diximusiA^e-neruntquein Laisad populum quielcentemnbsp;atque lecurum,amp; percuflerunt eos in ore gla-dijivrbemq; incendio tradidernnt, nullo pe-nitus Ferentepr�fldium, eo quod procul ha-bitarent � Sidone, amp; cum nullo hominum hanbsp;berent quicquam focietatis ac negotij . Erat Gnbsp;autem ciuitas flt� in regione R ohobiqua rur-flimextruentes habitauer untin ea,voe�to nonbsp;mineciuitatis Dan , iuxta vocabulum patrisnbsp;flii quem genuerat Ifracfqu� prius Lais dice-batur. Pofu�runtq ue flbi Iculptile, amp; lona-than filium Gerlain filij Moyfi, ac filioseiusnbsp;flicerdotes in tribu Dan, vfque ad diem cap-tiuitatis fli�. Manfitque apud eos id�lumnbsp;Mich� omni tempore quo fuitdomus Dei innbsp;Silo.

-ocr page 238-

Lib.Iudicium.

ruit homo l�ncx,reuertens de agro 8c de op�r� fuo velperi, qui Scipl� de mote erat Ephr� im,8cpereghnushabitabatin Gabaa. homines autem regionis illius erant filij gemini.nbsp;Eleuatifque oculis, vidit l�nex l�dentem hominem cum f�rcinulis fuis inplatea ciuitatis:nbsp;8c dixit ad eum, Vnde venis ? amp; quo vadis ? Qmnbsp;refponditei, Profe�hfumus deBeth-l�hemnbsp;Iuda,amp;pergimus ad locum noftrum, qui eftnbsp;in latere montis Ephraim , vndeieramus innbsp;Bcth-l�hem; amp; nunc vadimus addom� Dei,Enbsp;nullufque fub tectum fuum nos vult recipere, habentes paleas 8c f�num inafinorum panbsp;bulum, 8c panem ac vinum in meos amp; ancil-l� tu� vfus, amp; pueri qui mecum eftmulla renbsp;indigemus,nif� hofpitio.Cui refpodit l�nex,nbsp;Pax tecum fit, ego pr�bebo omnia qu� ne-celTaha funt:tantum,qu�fo,ne in platca maneas. Introduxitq ue eum in domum fuam,8cnbsp;pabulum afinis pr�buit:ac poftqu�m lauer�tnbsp;pedes fuos,recepit eos in conuiui�. Illis epu-lantibus,'amp; poft laborem itineris,cibo 8c po-tu reficientibus corpora, venerunt viri ciuitatis illius filij beliafid eft,ablque iugo,amp; cirnbsp;cundantes domum l�nis,fores pulfiircc�pe-runt,clamantes ad dominum domus, atqj di-centes,Educvirum qui ingrelTus eft domumnbsp;tuam,vt abutamur eo.EgrelTufqueeft ad eosnbsp;l�nex, amp; ait,Nolitefratres, nolite Eicere malum hoc;quiaingrelTus eft homo holpitiumnbsp;meum,amp;cefiateab hac ftultitia:habeo filiamnbsp;virginem,amp; hic homo habet concubinam,e-ducaeas ad vos,vt humilietis eas, amp; vcftramnbsp;libidincm compleatis:tantum obfecro,ne fccnbsp;lus hoc contra naturam,operemini in virum.nbsp;Noleb�t acquiel�ere l�rmonibus illius: quodnbsp;cernens homo, eduxit ad eos concubinamnbsp;iuam,amp; eis tradidit illudendam: qua c�m to-ta node abufi el��nt, dimil�runt earn mane.nbsp;At mulierrecedentibus tenebris, venit ad o-ftiumdomus, vbimanebatdominusfuus, 8cnbsp;ibicorruit. Mane fa�lo,lurrexit homo, 8c a.''nbsp;peruitoftium ,vt c�ptam expleretviam :8Cnbsp;ecce concubina eius iacebat ante oftium Iparnbsp;fis in limine manibus. Cuiille, pu tans earnnbsp;quiclcere, loquebatur. Surge amp; ambulemus. Gnbsp;Qiia nihil relpondente,intelligens qu�d eratnbsp;mortua,tulit earn, amp;impoluitafino,reuerfiiTnbsp;q ue eft in domum fiiam. Qimm c�m el��t in-greirus,arripuitgladium, 8c cadaucr vxorisnbsp;cum o�ibus fuis in duodecim partes aefruftanbsp;concidens, mifitinomnes termines Ilfael.nbsp;Quod c�m vidil��nt finguli, concl^nabant,nbsp;Nunquam res talis fada eft in Ilfael ex eo dienbsp;quo al�enderunt patres noftri de Aegypto,nbsp;vlque in pr�l�ns tempus:fertel�ntentiamj8cnbsp;in commune decernitc quid fado opus fit.

5. Ob

Sila, in diebus illis non erat rex in Ifrael. �S.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Leuita /uam yxorem �farentum do

mo reduceret, ip�i � Gabaonins ^u� tribus e-rant �Ben-iaminprodigiopilibidine extin^a, amp; � marito in duodedm partes corporeJed:o,nbsp;ad fingulas tribws �ngula portiones mij]�nbsp;flint.

____ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c A xr X.

A1 'Vit quidam vir Leuites,habitans in la-terc moiitis Ephraim, qui accepit vxo-remde Beth-l�hemluda.-qu�rcliquit e�, amp; rcucrf'icft in dom� paths fui in Bethlehem, manfitqucapudeum quatuor menf�-bus, Secutusque eft earn vir fuus, volens re-conciliari ei,atqueblandiri, Sc l�cum reduce-re, habens in comitatu puer� amp; duos afinos:nbsp;qu�fulccpiteum , amp; introduxit in domumnbsp;paths fui.Quod c�maudifTet Ibcer eiu5,eum-que vidifl�t,occurrit ei l�tus, amp; amplexatusnbsp;eft hominem. Manf�tque gener in domo Ib-ceri tribus diebus,comedens cum eo,amp;; bibesnbsp;familiariter. Die autem quarto de node connbsp;lurgcnSjproficilci voluit.Quem tenuit fbcer,nbsp;B amp; ait ad eum, Gnfta prius pufillum panis, 8cnbsp;conforta ftomachum,amp; ficprof�cilc�ris. Se-der�ntquehmul,ac comederunt amp;biberunt.nbsp;Dixitque pater puellx ad generum fuum,nbsp;Q^�fo te vt hodie hic maneas, pariterque l�nbsp;temur.At illc confurgens, c�pit veile proficinbsp;Ici.Et nihilominus obnix� eum focer tenuit,nbsp;amp; apud le fecit raanere. Mane autem fado,nbsp;parabatLeuitesiter. Cui focerrurfura,Oblenbsp;cro,inquit,vt paululum cibi capias,amp; afluni-ptis viribus, donee increfcat dies,pqftea pro-ficilcahs.Comederunt ergo fimul. Surrexit-que adolelcens, vtpergeretcum vxore ftiaamp;nbsp;puero .Cui rurfura locutus eft locer,Confi.-deraqu�ddies ad occafum decliuior fit, S�nbsp;propinquatadvelperum: mane apud mee-tiam hodie, amp; duc l�tum diem, amp; eras profi-cifc�ris vt vadasin domum tuam. Noluir gener acquielcere l�rmonibus eius : fed ftatimnbsp;quot;frrrtxitii, quot;perrexit�, amp;venitcontralebus, quaralteronbsp;nomine vocatur lerui�lem, ducens fecumnbsp;duos afinos onuftos,amp; concubinam,Iamquenbsp;aderant iuxta lebus, 8c dies mutabatur in no-dem : dixitq; puer ad dominum fuum, Veni,nbsp;obf�cro,declinemus advrbem lebu�eor�, amp;nbsp;maneamusinea.Cuirelpondit dominus,N�nbsp;ingrediar oppidum gentis alien�, qu� no eftnbsp;defilijs Ifracl, led tranfibo vlqueGabaa, amp;nbsp;c�millucperucnero, mariebimus inea,autnbsp;cert� in vrbe Rama. Tranfierunt ergo lebus,nbsp;8c c�ptum carpebantiter, occubuitq; eis fol

D iuxta Gabaa,qu� eft in tribu Ben-iamin : di-nerteriintq; ad e�, vt manerent ibi. Quo c�m intrafl'ent,fedebant in platca ciuitatisiamp; nullus eos recipere voluit holpitio.Etecce,appa

-ocr page 239-

Lib.Iudicum.

89

quot; � 01 JjocJcelus fugnantes teliqua tribus aduer-fus �Ben-iamin^emelatque iteru bello inferiores,tertio^ lommittentes iuf[u T)omim prte�i-um,tribum illam,praterfixcentos quiinfoli-tudinem fugerantpenitus deleuerunt.

c w. X X.

A quot;Tp Grefliitaq;jfuntomnes filij Ifraeljamp;pa ��� riter congregatiquafivirvnuSjdeDannbsp;BerfabeCjScTerra-Galaafl ad Dominum in Maipha : omnefq; anguli populo-r�, amp; cundae tribus Ifrael in ecclefiam popu-li Dei conuenerunt quadringeta millia pedi-tum pugnatorum. Nec latuit filios Ben-ia-min quod afcendiflent filij Ilrael in Mafpha,nbsp;Interrogatufque Leuita maritus mulieris in-terfeftxj quomodo tantu Icelus perpetratumnbsp;eflet, refpondit, Veni in Gabaa Ben-iaminnbsp;cum vxore mea,illucq; diuerti.-amp; ecce, homines ciuitatis illius circundederunt no�le do-mum in qua manebam^volentes me occidere,nbsp;Scvxorem meam incredibili furorelibidinisnbsp;vexantesjdeniq; mortua eft.Quam arreptam,nbsp;in frufta concidi, mifique partes in omnesnbsp;terminos pofl'e�ionis veftr�zquia nunquamnbsp;tantum nefaSj amp;tam grade piaculumfadumnbsp;eft in inlffael.Adeftis omnes filij Ifraeljdecernbsp;nitequidfacere debeatis.Stansque omnis po-puluSj quafi vnius homiuisfermonerclpon-ditjNonrecedemus in tabernacula noftraj necnbsp;fuamquifquamintrabitdomum:(ed hoc connbsp;B tra Gabaa in commune faciemus^Decem virinbsp;eligantur � centum, ex omnibus tribubus If-raelj amp; centum de mille^ amp; mille de dec� niil-libus, vtcomportentexercitui cibariaamp;pof-fimus pugnare cotra Gabaa Ben-iamin^Sc rednbsp;dereei pro fcelere quod meretur. Conuenit-que vniuerfus Ifrael ad ciuitatem , quafi homo vnus eadem mente vnoque confilio, amp;nbsp;mifcrunt nuntios ad omnem tribum Ben-ia-min^qui dicerent^ Cur tantum nefas in vobisnbsp;repertum eft? Tradite homines de Gabaa^quinbsp;hoc flagitium perpetrarunt, vt moriantur amp;nbsp;auferatur malum de Ifrael. Qui noluer�t fra-trutn fuorum filiorum Ifiael audire mandatum , led ex cunftis vrbibus qu� lortis fu� e-rant^conuenerunt in Gabaa^vt illis ferrent aunbsp;xiliUm_, amp; contra vniuerfiim populum Ifraelnbsp;dimicarent. Inuentiquefunt vigintiquinquenbsp;millia de Ben-iamin educentium gladium^nbsp;pr�ter habitatores Gabaa, qui l�ptingenti e-rant virifortifsimi, ita finiftra vt dextrapr�-liantes-.S^ficfundis lapides adeertum iacien-teSjVt capillum quoque poifent percutere, amp;nbsp;nequaquam in alteram partem iftus lapidisnbsp;deferretur. Virorum quoq; Iffaelj�bfque filijsnbsp;Ben-iamin^inuenta funt quadringenta millianbsp;educentium gladios, amp; parator� ad pugnam.nbsp;Qm furgentes veneruntin domum Dei,hocnbsp;eft in Silo: confiilueruntq; Dominum, atqjnbsp;dixerunt, Quis erit in cxercitu noftro prin-ceps certaminis cotra filios Ben-iamin? Qui-bus rclpondit Dominus,Iudasfitdux vefter.nbsp;Statimque filij Iffaelfurgentes man�jCaftra-metati funtiuxta Gabaa.-amp;indeprocedentesnbsp;ad pugnam contraBen-iamin, vrbem oppu-gnarec�perunt. Egre�ique filij Ben-iaminnbsp;de Gabaa, occideruntde filijs Ifrael die illonbsp;vigintiduo millia virorum.Rurfum filij Iffaelnbsp;amp; fortitudine,amp; numero confidenteSjin co-dem loco in quo prius certauerantjaciem di-rexerunt.�ita tam� vt prius afcenderent,amp; fienbsp;rent coram Domino vfq; ad nodem: confu- Dnbsp;lerentq; eum,amp; dicerent.Debeo vitra procenbsp;dere ad dimicadum contra filios Ben-iaminnbsp;fratres meos,an non? Quibus ille refpondit,nbsp;Afcenditead eos,amp; inite certamen.Cumquenbsp;filij Iffael altera die contra filios Ben-iaminnbsp;ad pr�li� proce�iflent, eruperunt filij Ben-iamin de portis Gabaa:amp; occurr�tes eis tanta in illos c�de bacchati funt, vt dec� amp; o�lonbsp;milliavirorum educentiumgladium profternbsp;nerent.Quam obrem omnes filij Iffaelvenenbsp;runt in domum Dei, amp; f�dentes flebant coram Domino, ieiunaueruntquedie illo vfq;nbsp;advefperam,amp; obtuler�tei holocaufta, atq;nbsp;pacificas vidimas, amp; fuper ftatu fuo interronbsp;gauerunt.Eo t�pore ibi erat area f�derisDonbsp;mini, SePhinees filius Eleazari filij Aaronnbsp;pr�pofitus domus.Confuhieriint igitur Donbsp;minum, atq; dixerunt, Exire vitra debemusnbsp;ad pugnamcotra filios Ben-iamin fratres nonbsp;ftros,an quiefcere?Quibus ait Dominus,Af-cendite : eras enim tradam eos in manusve-ftras.Pofucruntq; filij Iffael infidias per cir-cuit� vrbis Gabaa: amp; tertia vice, ficut femelnbsp;amp;bis,c�tra Ben-iamin exercituumproduxenbsp;runt. Sed amp; filij Ben-iamin audadererupe- Enbsp;runt de ciuitate, amp; fugientes aduerf�rios Ionnbsp;gius perf�cuti funt:ita vt vulnerarent ex eisnbsp;ficut primo die amp; fec�do,amp;: c�der�t per duasnbsp;f�mitas vertentes terga, quarum vna fereba-tur in Beth-el,amp; altera in Gabaa, atque pro-fternerent triginta circiterviros.putaueruntnbsp;enim folito eos more cedere. Qui fugam artenbsp;fimulantes inierunt confilium vt abftraher�tnbsp;eos de ciuitate,amp; quafi fugientes ad fiipradi-lt;5fas f�mitasperducerent. Omnes itaque filijnbsp;Iffael furgentes de f�dibus fuis, tetenderuntnbsp;aciem in loco qui vocatur Baal-thamar. �nf�nbsp;di� quoq; qu� circa vrbemerant,paulatim f�nbsp;aperire c�perunt, amp; ab occidentali vrbis parnbsp;te procedere. Sed amp; alia dec� millia virorumnbsp;de vniuerf� Iffael,habitatores vrbis ad certanbsp;m�naprouocabant .Ingrauatumqueeft bellum contra filios Ben-iamin: amp; non intel-lexer�t qu�d ex omni parte illis inftaret in-

M teritus


-ocr page 240-

Lib.Iudicum.

teritus. Percufsitq; eos Dominus in con-fpedu filiorum Ifrael, amp; interfecerunt ex eis in illo die viginti quinque millia, amp; centumnbsp;viros^omncs bellatores Sc educ�tes gladium.nbsp;Filij autem Ben-iamin cura feinferiorcs eflenbsp;F vidiflentj c�perunt fugere. Quod cernentesnbsp;filij Ilraeljdederunt eis ad fugiendum locumnbsp;vtadpr�paratas infidias deuenir�nt^quasiu-xta vrbem pofuerant.Qra c�m r�p�t� de La-tibulis furrexiflentj B�-iamin tergac�dennbsp;tibus daret,ingrefsi funt ciuitatem^Sc percufi-f�runt eam in oregladij. Signum autem dedenbsp;rant filij Ifiael his quos in infidijs collocauenbsp;rant, vt poftqu�m vrbem cepiflent, ignemnbsp;accenderent: vtalcendente inaltum fumo,nbsp;captam vrbem demon ftrarent.Qu^od c�m cernbsp;nerent filij Ilrael inipfo certamine pofiti(punbsp;taueruntenim filij Ben-iamin eos fugere, 8cnbsp;inftantius perfequebantur, c�fis de exercitunbsp;eorum triginta viris) Sc viderunt quafi columnbsp;nam fumi de ciuirate cofcendere,Ben-iaminnbsp;quoquerefpicicns retro, c�m captamcerne-ret ciuitatem,8c flammas in fublime ferri:quinbsp;prius fimulauerant fugam, veria facie fortiusnbsp;refiftebant.Quod c�m vidifient filij Ben-ia-rain,in fugam vcrfi funt. Sc ad viam delertinbsp;ire c�perunt, illuc quoq; eosaducrlarijs per-lequentibus . led Sc hi qui vrbem fuccende-rant,occurrerunteis.Atqueitafadum eft,vtnbsp;ex vtraque parte abhoftibus c�derentur,necnbsp;G erat vlla requiesmorientium.Ceciderunt at-que proftrati funt ad orientalem plagam vr-bis Gabaa.Fuerunt autem qui in eodem loconbsp;interfedi funt,decem Sc octo millia virorum,nbsp;omnes robuftifsimi pugnatores . Quod c�mnbsp;vidilTentjqui remanlerant de Ben-iamin,fu-geruntin folitudinem ; Sc pergebant ad petram , cuius vocabulum eft Remmon.ln ilianbsp;quoqj fuga palantes, Sc in diuerfa tendentes,nbsp;occiderunt qninque millia viros. Et c�m vl-' tr� tenderent,perl�cuti funt eos, amp; interfecerunt etiam alia duo millia. Et fie fadum eft,nbsp;vt omnes qui ceciderant de Ben-iamin in di-uerfis locis,eirent viginti quinque millia,pu-gnatores ad bella promptifiimi.Remanl�r�tnbsp;itaque de omni numero Ben-iamin, qui eua-dere potuerunt,8c fugere in folitudinem fex-centi viriilederuntq; in Petra-remmon mennbsp;Jibus quatuor . Regre�! autem filij Ilrael,nbsp;omnes reliquias ciuitatis � viris vlqueadiu-menta gladio percullcrunt, cunAasque vr-bes Sc viculos Ben-iamin vorax flamma connbsp;fumpfit.

5. Inflauratu� trilw �Ben-iamtn ex.xoo.'vir-gtnthui incgde habitatorum labes-Galaad refiruatts, amp;exraptts ducentium cho�oiinnbsp;Stilo yirginibus.

CAP. XXI.

IVrauerunt quoq; filij Ifiael in Malpha,A Sc dixerunt, Nullus noftrum dabit filijsnbsp;Ben-iamin de filiabus fuis vxorem, Venenbsp;runtlt;^ue omnes ad domum Dei in Silo : Sc innbsp;confpeAu eius ledentes vlque ad velperam,nbsp;leuauerunt vocem. Sc magno vlulatu c�perunt fiere dicentes,Quare Domine Deus if-rael faAum eft hoc malum in populo tuo, vtnbsp;hodie vna tribus auferretur ex nobis ? Altera autem diediluculo conlurgentes,extruxe-runt altare.obtuleruntq; ibi holocaufta,8cpanbsp;cificas viAimaSjScdixerunt,Quis non alcen-dit in exercitu Domini de vniuerfis tribubusnbsp;Ilrael ? Grandi enim iuramento fe conftrin-xerant, c�m eflent in Mafpha, interfici eosnbsp;qui defuilTent. DuAiquep�nitentia filij If-rael fuper fratrefiio Ben-iamin, c�peruntnbsp;dicere, Ablata eft tribus vna de Ifrael, vndenbsp;vxores accipientPOmnes enim in communenbsp;iurauimus non daturos nos his filiasnoftras.nbsp;Idcirco dixerunt, Quiseft de vniuerfis tribu- Bnbsp;bus Ifraefqui non alcenditad Dominum innbsp;MafphaPEt ecce inuenti funt habitatores la-bes-Galaad in illoexercitu nofuifle.Eo quoque tempore c�meflentin Silo,nullusex eisnbsp;ibi repertus eft.Milerunt itaque dejem millianbsp;vi ros robu fti fsi mos. Sc pr�ceperunt eis,T te,S�nbsp;percutitehabitatores labes-Galaad in oreglanbsp;dij, tam vxores qu�m paruulos eor�. Et hocnbsp;erit quod obleruare debebitis. Omne generisnbsp;malculini,8c mulieres qu� cognouerunt viros , interficite, gt; virgines autem referuate.�nbsp;Inuent�quefunt de labes-Galaad quadrin-gent� virgines, qu� nefeierunt viri thorum.nbsp;Sc adduxerunt eas ad caftra in Silo, in Ter-ram-Chanaan. Mileruntq; nuntios ad filiosnbsp;Ben-iamin qui erant in Petra-remmon, ScCnbsp;pr�ceperunt eis vt''eas � fulciperent in pace.nbsp;Veneruntque filij Ben-iamin in illo tempore, Scdat� funt eis vxores de filiabus labes-Galaad.-alias autem non repererunc, quas fi-mili modo traderent. Vniuerfusq; Ifrael val-dedoluit, Scegit p�nitentiam fuper interfe-Aione vnius tribus ex Ifrael. Dixeruntq; manbsp;iores natu,Quid faciemus reliquis,qui no acnbsp;ceperunt vxores ? omnes in Ben-iamin f�-min� conciderunt, Sc magna nobis curain-gentiq; Audio prouidendfieft,nevna tribusnbsp;deleatur ex IfiaehFilias enim noftras eis darenbsp;non polTuraus, coftriAi iuramento Sc male-diAione qua diximus.MalediAus qui dederitnbsp;defiliabus fuis vxorem Ben-iami^. Cepe-runtq ue confilium,atque dixerunt, Ecce fo-l�nitas Domini eft in Silo anniuerfaria, quxnbsp;fitaeft ad leptentrionem vrbis Beth-el, adnbsp;orientalem plagam vi� qu� deBeth-el t�ditnbsp;ad Sichima, Sc ad meridiem oppidi Lebona.nbsp;Pr�ceperuntque filijs Ben-iamin, atque dixenbsp;runt.

-ocr page 241-

Ruth.


90


J) runt,Tte,8i latitate in vineis. Cum que vide-ritis filias Silo ad ducendos chorosexmore procedere^ exite repente de vineis j amp;rapitenbsp;ex eis finguli vxores fingiilaSjamp; pergite in ternbsp;ram-Ben-iamin . Cumqjvenerintpatres ea-rum_,ac fratres, aduerfum vos queri c�pe-rint^atq; iurgari^dicemus eis ^Mil�remini eo-rum : no enim rapuerunt eas iure bellantiumnbsp;atque vi�torum , fed rogantibus vt acciperetjnbsp;non dediflis amp; .� veftra partepeccatum eft.


Feceruntq; filij Ben-iamin vtfibi fueratim-pefatum: SiC iuxta numerum fiium rapuerunt libi de his qu� ducebantchoroSjVXores fingiinbsp;las'.abieruntque in pofle�ionem ftiam^�difi-cantes vrbes amp; habitantes in eis.Filij quoquenbsp;Iftaelreuer� f�ntper tribus^ amp; familiasin tanbsp;bernaculafiia. In diebus illis non erat rex innbsp;Ifraehl�d vnulquifquequod �bi redum vide-batur^hoc faciebat.


Liber Ruth,




N diebus vnius iudicis, quan do indices pr�erantj fada eftnbsp;fames in Terra.Abijtquehomo db Beth-l�hem luda^ vtnbsp;peregrinaretur in regione


Moabitide cum vxore fua, ac duobus liberis. iple vocabatur Eli-m�lechjamp;vxor eins Noe-mi;amp;duo filij^ alter Mahalon, amp; alter Che-lion,Ephrath�i de Beth-lchem luda.Ingre�nbsp;fique regionem. Moabitidem , morabanturnbsp;ibi. Etmortuus eftEli-melechmaritusNoe-rni:remanfitqueip� cum filijs . Qui accepe-runt vxores MoabitidaSj quarum vna vocabanbsp;tur Orpha^alteraque Ruth . Manleruntq; ibinbsp;decern annis,amp; ambo mortui ftintj Mahalonnbsp;videlicet amp; Chelion:remanfitque raulier or-bata duobus liberis ac marito .Etfurrexit vtnbsp;in patriam pergeret cum vtraque nuru fua denbsp;rcgione^Moabitide:audierat enim quod refpenbsp;xiflet Dominus populum fuum^ Scdedifletnbsp;?�J- gt;eis�elcas. Egrelhi itaque de loco peregrina-��lt;*.$. tionis fti� cum vtraque nuru* : amp; iam in vianbsp;rcuertendi pohta in Terram-Iuda,amp; dixit adnbsp;cas_, Ite in domum marris veftr�jfaciat vobifnbsp;cum Dominus milericordiam, ficut feciftis


cumnrortuisamp;mecum . Detvobisinueni-rerequiem in domibus virorum, quosforti-tur�eftis.Et ofculata eft eas.QmE eleuata vo ' ce Herecceperuntjamp; dicere^Tecum pergemusnbsp;adpopulum tuum.Qmbus illarelponditjRenbsp;uertimini ftli� mi_, cur venitis mecum ? numnbsp;vitra habebo Elios in vtero ineo, vt viros exnbsp;melperarepo�itis.'Reuerrimini fili� mi amp;a- Qnbsp;bitenam enim lenedute confelt;�:a fum^nec a-pta vinculo coiugali.etiam fi poflem hac node concipercj amp; par�re filios^� eosexpedarenbsp;velitis donee cre{cantjamp; annos pubertatis imnbsp;pleantj ante eritis vetul� quam nubatis. No-lite qu�lo fili� mi; quia veftra anguftia ma-gis me promit J amp; egreft� eft manus Domininbsp;contra me. Eleuata igitur voce, rurfiim Herenbsp;c�perunt. Orpha olculata eft ibcrum, acre-ueria eft:RutIiadh�f�t locrui fii�. Cui dixitnbsp;Noemi, En reucr� eft cognata tua ad populum fuum,amp; ad deos ftios, vade cum ea.Q^acnbsp;relpondit, Ne aduerferis mihi vt relinquamnbsp;te amp; abeam;quocunque enim perrexeris_,per-gam:amp;. vbi moratafuerisjamp; ego pariter moranbsp;bor. Populus tuus populus meus, amp; Deusnbsp;tuns Deus meus. Qu� te terra morient�fiifcel^nbsp;perit,in ea morianib�que locum accipiam le-pultur�.H�c mihi faciat Deus,amp; h�c addat,nbsp;fi non Iola mors me amp; te ieparauerit. Vidensnbsp;ergo Noemi,qu�d obftinato animo Ruth denbsp;creuiflei lecum pergere_,aduerfari noluit,necnbsp;ad fuos vitra reditum perfuadere: profed�q;nbsp;funt fimul,amp; venerunt in Beth-l�hem.Qui-bus vrbem ingre�is, velox apud cundos fa-ma percrebuit,dicebantq; raulieres, H�c eftnbsp;ilia Noemi.Qmbus ait_,Ne vocctis me Noemi,nbsp;id eft pulchram: led vocate me Mara_,id eft a-maram, quia amaritudine valde repleuit menbsp;Omnipotens. Egrefla lum plena, amp; vacuamnbsp;reduxitme Dominus. Cur er^ovocatis menbsp;Noemi,quam Dominus humiliauit, amp; affli-xit Omnipotens ? Venir ergo Noemi cumnbsp;Ruth Moabitide nuru fua,de terra peregrinanbsp;tionis fu�:acreuerl� eft in Beth-lchem,qua-do primiim hordea metebantur.


'I


-ocr page 242-

Ruth.

5. J^icas in agro af�nM lo��gens, gratiam a^udeum inuemti amp;lata 'fej^erinbsp;adfocrtmt retierfa,multum frumenti amp; dect-lorum reli^mjseiadfm.

CAP. II-

A 1 R�^t aatem viro Eli-melech cofangui-neuSjhomo potens^amp; magnarum op�, ftomine Booz. Dixitque Ruth Moabinbsp;tis ad focrum ftiam. Si iubes^vadain in agr�jnbsp;amp;colligam fpicas qu� fugerinf manus me-tentium, vbicunque dementis in mcpatris-familiiis rcpcrero gratiam.C ui illa reipondit.nbsp;Vadefilia mi.AbijtitaquCj amp; colli gebat fpicas poft terga metentium . Accidit autern vcnbsp;agerillehaberetdomin�nomineBooz, quinbsp;erat de cognatione Eli-nielech.Et ccce, ipfcnbsp;vcnicbat de Beth-lehem, dixitque meflori-bus,Dominus vobifcum. Qui refpondcruntnbsp;ei, Benedicat tibi Dominus.DixitqueBooznbsp;iuueni qui mefloribus prxerat,Cuius eft h�cnbsp;g pucllaPCui refpondit,Ha�c eft Moabitis qu�nbsp;vcnit cum Noemi, de regione Moabitide, amp;nbsp;rogauit vt fpicas colligeret remanentes, fe-quens meflorum veftigia : Scde marie vfqucnbsp;nunc ftat in agro : amp; ne ad momentum qui-dedomum reuerfa eft. Et ait Booz ad Ruth,nbsp;Audi filia,ne yadas in alterum agrum ad colligendum, nec rec�das ab hoc loco : fed iun-gcrepuellis meis,amp;vbi mefluerint, fequere.nbsp;Mandaui enimpueris meis vt nemo mole-ftus fit tibi:fed etiam fitieris, vade ad f'arci-nulas,amp;bibeaquas dequibus �cpueri bib�t.nbsp;Qi^� cadens in faciera fuam Sc adoransfii-per terram,dixitadeum, Vnde mihi hoc, vtnbsp;inucnirem gratiam anteoculos tuos, amp; no�-fe me dignareris peregrinam mulierem? Cuinbsp;ille refpondit,Nuntiata funt mihi omnia quxnbsp;feceris fbcrui tu�poft mortem viri tui: amp;nbsp;quod reliqueris parentes tuos, Siterram innbsp;qua nata es,amp; veneris ad populum quem an-tea ncfciebas.Reddat ti bi Dominus pro op�r� tuo, amp;plenam mercedem recipias � Domino Deo Ifrael,ad quem venifti,amp; fub cu-inueniam. i Jus confugifti alas. Qu�ait,quot;Inueni�gratiaranbsp;apudoculos tuos Dominerai, quiconfola-tuses me,amp;locutus es adcor ancillx tu�,nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;qu� no fum fimilis vnius puellarum tuarum.

Dixitq; ad earn Booz, Quado hora vcfcendi fuerit, veni hue, amp; comede panera, intin-gebuccellamtuam in aceto. Sedititaqueadnbsp;meftbrura latus, amp;congefsitpolentarafibi,nbsp;coraeditque,amp;; faturata eft, amp; tulitreliquias.nbsp;Atque inde furrexit, vt fpicas ex more colligeret. Prxcepit autemBooz puerisfuis di-cens, Etiam fi vobifcum meterc voluerit, nenbsp;prohibeatis earn : Sc de veftris quoque mani-pulis proijcitedeinduftria, Scremanereper-niitrite,vt abfq; ruborecolligat, 8c colligcn-temnemo corripiat. Colleglt ergo in agronbsp;vfque ad vefperam ; 8c qux collegerat virganbsp;c�dens 8c excutiens, inueriit hordei quafi c-phi menfuram, id eft tres modios:quos por-tansreuerfaeft in ciuitatem, 8c oftendit fo-crui fu�, infuper protulit, 8c dedit ei de reli-quijs cibi fui quo faturata fuerat.Dixitlt;^ue ei pnbsp;focrus fua,Vbi hodie collegifti, 8c vbi feciftinbsp;opusrfit benediefus qui mif�rtus eft tui.Indi-cauitq; ei apud quem effet operata.8c nomen ,nbsp;dixitviri,qu�d Boozvocaretur. Cuirefpon-dit Noemi,BenediAus fit � Domino;quonianbsp;e.adem gratiam quam pr�buerat viuis, ferua-uit8c mortuis. Rurfumqueait, Propinquusnbsp;nofter eft homo.Et Ruth, Hoc quoque, in-qiiit, prxeepit mihi, vt tamdiu mefforibus e-iusiungerer , donee omnes fegetes meteren-tur. Cui dixit focrus, Melius eft filia mi, vtnbsp;cum puellis eiusexeas ad metendura, ne innbsp;alienoagro quifpiam refiftat tibi, iunbta eftnbsp;itaque puellis Booz : 8c tamdiu cum eis mef-fuitjdonechordea 8c triticuminhorreiscon-derentur.

5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;focrui lon�lio adfedes dormien-

iisrecumbes, acc^ro lato ref^onf� multas hordei menfuras ad�crum de/ert.

CAP. III.

Oftqu�mautemreuerfaeft adfberumA fuam,audiuit ab ea,Filia mi, quaram tinbsp;bi requiem, 8c prouidebo vtbene fit ti

bi.Boozifte , cuius puellis in agro iunbfa cs, propinquus nofter eft,8c haenode area hordei v�tilat.Lauare igitur,8c vngere,�c induc-rc cultioribus veftimentis, 8c defeende in a-ream . non te videat homo, donee efum po-tumque finierit. Quando autem ieritaddor-miendnm, nota locum in quo dormiat ; vc-niefque, 8cdifcooperies pallium qno operi-tur .� parte pedum, 8c proijeies te, 8c ibi iace-bisnpfea�t dieet tibi quid agere debeas. Quxnbsp;refpondit, Qmequid pr�ceperis,faciam.Def-cenditq; in aream,8c fecit omnia qu� fibi imnbsp;peraueratfbcrus.CnmquecomediffetBooz, Bnbsp;8c bibiflet,8c fadfus effet hilarior, ifietque adnbsp;dormiendum iuxtaaceruum manipulorum,nbsp;venitabfcondite,8c difcooperto pallio � pedinbsp;bus eius fe proiecit. Et cccCjnofteiam medianbsp;expauit homo, 8c conturbatus eft:viditq; munbsp;lierem iacentem ad pedes fiios,8c ait illi,Qu�nbsp;es? Iliaquerefpondit, Ego fum Ruth ancillanbsp;tua:expande pallium tu� fiiper famul�tuam,nbsp;quia propinquus es.Et ille,Benedilt;fta^inquit,nbsp;es� Domino filia,8cpriorem mif�ricordiamnbsp;pofteviore fuperafti;quia non es f�cuta iuuc-nes pauperes,fiue diuites.Noliergo metuere,nbsp;f�dquicquid dixeris mihi, faciam tibi. Scitc-nim omnis populus qui habitat intra portasnbsp;vrbis mc�,mulierem te effe virtutis. Necnbsp;abnuQ


-ocr page 243-

Ruth. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9t

delete debe�.tu me� vtere priuilegio,quo me lib�ter carerc proftteor. II Hic autem erat mos Dcu.xj.Wnbsp;antiquitus in Ilraelinter propinquos , vtftnbsp;quado alter alteri fuo iuri cedebacvt efl�t firma c�cefiiOjlbluebat homo calceamehtfi fti-um, amp; dabatproximo fito. hoe erat teftimo-ni� celsionis in Ifiael. Dixit ergo proqinquonbsp;fuo Booz,Tollecalceament� tu�.Quod fta-tim lol uit de pede fuo. At ille maioribus natu,nbsp;amp;vniuerlopopulo, T�ftes vos,inquit,cft�s qnbsp;hodie,qu�dpofi�dcrim om.niaquatfueruntnbsp;Eli-m�lech amp; C helion amp; Mahal on, tradentenbsp;Noemi : amp; Ruth Moabitidem, vxprem Ma-halon,in coniugium fumplerim, vt fulcitemnbsp;nomen defundi in h�rcditatc fua.ne voca-bulum eius de familia fua, ac fratribus amp; populo deleatur.Vos, inquam, huiusrei tellesnbsp;eftis.relpoditomnis populus qui erat in porta, amp; maiores natu, Nos telles fumus;faciatnbsp;Dominus hancmulier�,lt;qu�ingreditur do-mum tuam, ficut Rachel, amp; Liam,qu� �di-ficauerunt domum Ifiael: vt fit exemplumnbsp;virtutis in Ephrata, amp;habeat celebfe nomeiinbsp;in Beth-lehem: fiatque domus tua, ficut domus Phares,llquem Thamarpeperit Iud�,de Gen. j8,nbsp;leminequod tibi dederit Dominus ex hacnbsp;puella.Tulititaq; BoozRuth,amp;accepit vxo j)nbsp;rem:ingrcirufq; eft ade�,amp;: dedit illi Dominus vtconciperet amp;parererfili�.Dixeruntq;nbsp;mulieres ad Noemi, Benedidus Dominusnbsp;qui non eft palTus vt deficeret fiiccefior faminbsp;li� tu�, amp; vocareturnomen eius in Ifiael; Scnbsp;habeas quiconlbletur animam tuam, amp; enu-triat lenedutem. de nuru enim tua natus eft,nbsp;qui tediligenamp;multo tibimelior eft, quamnbsp;fi feptem haberes filios. Sulceptumque Noemi puerum pofiiit in finu fiio , amp; nutricis acnbsp;gerul� fungebatur officio. Vicin� autem munbsp;lieres congratulantes ei,amp; dicentes,Natus eftnbsp;filius Noemi:vocaueruntnomen eius Obed;nbsp;hic eft pater Il�i,patris Dauid. H� Hint genenbsp;rationes Phares:liPhares genuit Efi-onjEfion Matth, x.*nbsp;genuitAram,Aram genuit Aminadab,A- �nbsp;minadab genuit NahalTon, Nahaf-fon genuit Salmon,Salmon ge-nuitBooz,Booz genuit O-bed, Obed genuit liai,nbsp;liai genuit Dauid*.

abnuo me propinquum, fed eft alius me pro-pinquior. Qmeice hac nolt;fte�: amp; fado mane, ft te voluerit propinquitatis iureretinere^bc-nercs ada eft: fin autem illenoluerit j ego tenbsp;abfque vlladubitatione fuicipiamjviuit Do-ininus.dormi vftjuemane. Dormiuit itaquenbsp;ad pedes eiuSjVfquead nodis abfeeflum.

D Surrexit itaque antequam homines fe cog-nofcerct mutuo_,amp;dixit BooZj Caue ne quis houerit quod hue veneris.Et rurfimijExpan-dcjinquitjpallium tuum^quo operins amp; tc-nevtraque manu.Qua extendente^ St tenen-te^menlus eft ftx modios hordei^ amp; pofui t funbsp;per eam.Qu� portans ingrefla eft ciuitatem,nbsp;amp;. venit ad locrum fiiara. dixit ei. Quidnbsp;cgifti filia?Narrauitqueei omnia qu� fibi fe-ciflet homo. Et ait^ Ecce lex modios hordeinbsp;-d�dit mihi, amp; ait. Nolo vacuam tereuerti adnbsp;locrum tuam.Dixitque Noemi,Expeda filianbsp;donee videamus quern res^xitum habeat.ncnbsp;que enim ccflabit homo nift copleuerit quodnbsp;locutuseft.

'Boo'^ coram �nior 'tbta �uitatis accipit po�-��ionem E-li-m�lech-amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defunci'i

m�^xorem^ cedente aliojiro�n^uioreiurifro-finqu�atu, ex qua genuit Obed auum T)a-uid reg�. C A p. 1111.

A \ ScenditergoBoozadportam, amp;l�-/-A dit ibi. C�mque vidiflet propinquu �^pr�tcrire,de quoprius l�rmo habitusnbsp;cft,dixit ade�,Declina paulifper,amp;; lede hic;nbsp;vocans eum nomine fuo, Qmdiuertit,amp;.ledit . Tollens autem Booz decem viros de l�-uioribus ciuitatis, dixit ad eos, Sedete hic.nbsp;�M', Qid�i�S ref�dentibus locutus eft ad propin-qu�,Part� agji fratrisnoftri Eli-m�lechquot;ven-'nbsp;det�Noemi,qu� reuerl� eft de regione Moabinbsp;tide.quod audire te volui,amp; tibi dicere coramnbsp;cundis l�d�tibus amp; maioribus natu de populonbsp;meo.Si vis po�idereiurepropinquitatisteme,nbsp;amp; poftide.hnaut� dilplicet tibi hoc iplum,in-dica mihi, vt Iciam quid facerc debe�. nullusnbsp;enim eft propinquus excepto te, qui priores:

� Scine,quil�cundus fum.Atillerelp�dit,Eg� Agrum emam.Cuidixit Booz, Quado emerisnbsp;Agrum de manumulieris,Ruth quoq;Moa-bitidem,qu� vxor defundi fuit,debcs accipc-re:vt fulcites nomen propinqui tui in h�re-ditatelua. Qmrelpondit, Cedo iuri prppin-*nbsp;quitatis:neque enim pofteritat� famili� mex

*re^em.

ilicro-


I

-ocr page 244-

Hieronym�inlibros^egumprafat��,

V'I QI N TI amp; duas literas eff�apud Hebrxos,Syrorum quoq; amp;. Chaldxornm lingua teftatur,qu�He brx� magna ex parte confinis eft.nam amp; ipfi,vigintiduo elementa liabent,eodem fono,ied diuerf�s chanbsp;raderibiis. Sariiaritanietiam pcntateucbu Moyfi totidem literis fcviptitant;figuris tantum,�amp; apicibus dif-crepantes.cert�mqueeft Efdramfcribam , legisqjdoftorem , poftcaptam lerofolymam amp;. inftaurationemnbsp;templi fub Zorobabcl,alias literas reperifl� quibus nunc vtimurxum ad illud vfquc tempus ijdem Samarinbsp;tanorura amp; Hsbr�orum charadteresfuerint.In libre quoque Numerorum hajc eadem fupputatio,fub Leuinbsp;tarum acl�cerdotum cenfu,myftic� oftenditur.Et nomen Domini tetragrammaton, in quibufdam Grx�cisnbsp;voluminibus vfq; hodie antiquis exprelTum literis inucnimus.Scd amp; pfalmi, tricefimulTextus , amp; centef�-mufdecimus,lt;Sc centeiinlufvndecimus,amp; cctelimufdecimufoitauus, amp;. centefimufquadragefimufquartus,nbsp;quanquam diucrfo ferib�tur metro, tarnen eiiifdem numeritexuntur alphabeto. Et leremia: lam�tationesnbsp;amp; oratio eius.-Salomonis quoq-, in fine prouerbia, ab eo loco in quo ait, Mulier� fbrtem quis inueniet?ijC- -dem alphabets vel incifionibus fupputantur.Porr� quinq^ liter� duplices apud Hebr�os funt:Caph,Mem,nbsp;Nun,Pe, Sade.aliterenimlcribunturperhas principiamedietat�sque verborum, aliter fines. Vndeamp;quinnbsp;que � plerirquelibrij'duplicesxftimantur,Samuel,Malachim , Dibrehaiamim , Efdras, Ieremias,cum Ci- �nbsp;notb,id eft,(amentationibus fuis.Quomodo igitur vigintiduoelementafuntperqu� feribimus Hebraic�nbsp;omnequodloquimur, �feeoruminitijsvox humana comprehenditur; ita vigintidiio voluminafuppu-tantur,quibus quali literis �Stexordijsin Deidoftrina, teneraadhncamp; laftens viriiufti eruditurinfantia.nbsp;Primus apud eos liber, vocatur � eresit H,quem nos Genefim dicimus.Sec�dus,v eelle semoth,nbsp;qui E.xodus appelIatur.Tertius, v a i c a a,id eft Leuiticus . Quartus ,vaiedabber, quem Numerosnbsp;vocamus . Qyintus,E l lehaddebar in,qui Deuteronomium prxnotatur. Hi funtquinq;IibriMoynbsp;fi:quos propri� thora h,id eft legem appellant.Secundum prophetarum ordinem faciunt: amp; incipi�tat�nbsp;lefn filio Naue,qui apud eos iehosva benmvm dicitur. Deinde fubtexunt s o p h e t i M,id eft,Iudic�nbsp;librum.Et in eundem compingunt r vt H:quiain diebus Iudicum,fa�ta eius narratur hiftoria. Tertius le-quituT s AM VE L,quemnos Regumprimumamp;fecundumdicimus.Quartus,m a l a c him, ideftreg�:nbsp;qui tertio amp; quarto Regum volumine continetur.Meli�sque multoe�M a t A c hi M,id eftregum,qu�mnbsp;M A L A c H o T H,id eft rcgnorum dicere.Non enim multarum gentium defcribit regna:fed vnius Ifraeliticinbsp;populi,qui tribubus duodecim continetur. Quintus eft i s a i a s. Sextus ieremias. Septimus e z e-c H IE L.OiftauuSjliberduodecimprophetarumquiapudillosvocaturTHERE a s a r. Tertiusordo,hanbsp;giographapofsidet. Et primus liber incipit ab i o b. Secundus � D a viD,qu� quinque incifionibus, amp; vnonbsp;pfalmorumvolumine comprehendunt.Tertius,eft s alomo N,treslibroshabens,Prouerbia,qu�il!ipa-rabolas,id eft,M is e E appellant, Quartus, Ecclefiafi�,id eft cokelet h Quintus, Cantic�canticorum,nbsp;quem titulo sir hass ir iMpraenotant.Sextus,eft igt; a n i e l .Septimus dibrehaiamim, id eftnbsp;verbadierum: quod fignificatius Chronicontotiusdiuinxhiftorix pcffumusappeilare,quiliber,apudnosnbsp;Paralipomenon primus dtfecundus inferibitur. Oftauus, e s d r a s : qui amp; iefe fimiliter apud Gratcos amp;nbsp;Latinos,in duos libres diuifus eft.Nonus,ESTHER. Atqueitafiuntpariter veteris legis libri vigintiduo:nbsp;id eft,Moyfi quinque, amp; prophetarum ofta,hagiographorum nouem. Qiianquam nonnulli r v t h amp; c i-NOT H inter nagiographafcriptitent, hoslibrosin fuoputent numero fupputandosiac per hoc elle priftasnbsp;legis hbros vigintiquatuor-.quos fub numero vigintiquatuorfeniorum Apocalipfis loanis inducitador�tesnbsp;agn�,amp; coronas fuas proftratis vultibus ofFer�tes,ft�tibuscor�quatuor animalibusoculatis retro amp; ante,nbsp;id eft,in pr�terit� amp; in futurum refpjcientibus,iamp; indefelTi voce clamantibus, Sanftus,Sanaus,San�tus Donbsp;minus Deus omnipotens.qui er3t,amp; qui eft,amp; qui venturus eft.Hicprologus,fcripturarum quafi galeatumnbsp;principunijonnubus libris quos de Hebrseo vertimus in Latinum,conucnire poteft: vt ftire valeamm qui�nbsp;�^uidextrahoseft, inter apocryphaefl�ponendum.Igitur Sapientia,qua: vulgo Salomonis inftribitur amp; le-u filij Sirach liber,amp;ludithjiS: Tobias,amp; Paftor,nonfuntincanone.Machabxorum primum librum,He-braicum reperi. Sec�dus Gr�cus eft: quod ex ipfa quoq-, phrafi probari poteft. Qux c�ita le habeant,obfecronbsp;te Ie�ior,ne laborem meum, reprehenfionem exiftimes antiquorum. In templo Dei offert vnufquifq; quodnbsp;potcft:aiij aurum amp; arg�tum amp; lapides pretiofos,alij biflum amp; purpuram amp; cocc�ofFer�t amp; hyacinthum:nbsp;nobifciim ben� agetur,fi obtulerimus pelles �Sc caprarum pilos . Et tarnen Apoftolis c�temptibilioranoftranbsp;magis neceflaria iudicat.Vnde amp;. tota illa tabernaculipulchritudo, amp; per fingulas fpecies Ecclefix prxfentisnbsp;futiirxquediftin(ftio,pellibus tegitur lt;amp; cilicijs: ardor�mque folis �S: iniuriam imbriumeaqux viliorafuntnbsp;prohibent. Lege ergo primum Samuel Sc Malachim meum.mcum inquam,meum.quicquidenim crebriusnbsp;vertendo amp; emedando folicitius ife didicimus �Sc tenemus, noftrumeft.Etcum intellexcris quodanteane-feiebas: vel interpretem me exiftimato, fi gratus es.-vel paraphraften, fi ingratus. quanquam mihi omninonbsp;conicius non fim mutafleme quippiam de Hebraica veritate. Cert� fi incredulus es,lege Grxeos codices amp;nbsp;Latinos: �fc confer cum his opufculis: Sc ybicunq-,dilcrepare inter ft videris, interroga^uemlibet Hebrxo-rum,cui magis acommodare debeas fidem- Et fi noftra firmauerit, puto quod eum no exiftimes coniefto-rem, vt in eodem loco mecum fimiliter diuinarit. Sed amp; vos famulas CJirifti rqgo, qux Domini diftum-bentis pretiofifsimo fidei myrrha vngitis caput, qux nequaqu� Saluator� quxritisin lepulchfo,quibus iamnbsp;ad pattern Chriftus afcendit:vt c�tra latrantes canes qui aduerfum me rabido ore defxuiunt,nbsp;nbsp;nbsp;circume�t

rfai.js.

ciuitatem,atque in eo ft doftos arbitrantur fi aUjs detrahanr,orationum veftrarum clypeqs opponatis. Ego feiens humilitatem meam, illius ftmper fententix recordabor, Dixi, cuftodiam viasraeas ; vt non delin-quam in lingua mea. Pofuiorimeo cuftodiam.cum �onfifteretpeccator aduerfum mejObmutuijamp;humiquot;nbsp;liatus fum : Sc filui � bonis.

t

-ocr page 245-

Liber Primus Samuelis,�uem nos

T^rtmumT^gumclicimus.

CAP. I.

duas vxoreSjnomen vniAnna_, 8cnomen le-

Vit vir vnus de Ramath�im-fophin�jde monte ElFr�imj 8c nomen eins Elcanajfiliusleronbsp;ham^filij Eliu^filij Thohu_, fi-lij SuphjEphrat�us:8chabuitnbsp;ciind� Phenenna.FueruntquePhenenn� fi-lij:Ann� autem non erant liberi. Et alcendc-bat virille deciuitate fua ftatutis diebus, vt

adoraret 8c facrificaretDomino exercituum in Silo.Erant autem ibi duo filij Heli^ Oph�nbsp;ni 8c Phinees,f�cerdotes Domini. Venit ergo dies, 8c immolauit Elcana, deditque Phe-nenn� vxori fua:, 8c cunAis filijs eins, 8c filia-bus partes : Anna: autem dedit partem vnamnbsp;triftis^quia Annatn diligebat.Dominus autcnbsp;� concluferat vuluameius. Affligebat quoquenbsp;catn aemula eius,8c vehementer angebat in-tantum vtexprobraret qudd Dominus con-clufiflct vuluam eius : ficque faciebatper fin-gulos annos, cum redeunte tempore afcendenbsp;rent ad templum Domini : 8cfic prouocabatnbsp;cam.Porro ill a debat, 8c non capiebat cibum.nbsp;Dixit ergo ci Elcana vir fuus, Anna cur fles?

�C quare noncomedis?8c quam obrem affli-gitur cor tuum? nunq uid-non ego melior tibi fum,^u�m decern filij ?Surrexit autem Anna poftquam comederet. Sc biberatin Silo. EtHelilaccrdote fedente fuper fellam antenbsp;poftes domus DominijCum eflet Anna ama-ro animo,orauit ad Dominum flens largitcr.nbsp;Sc votum vouitjdicensjDomine exercituum.nbsp;fi refpiciens videris affliAionem famul� tu�,nbsp;8c recordatus mei fueris -, nec oblitus ancillaenbsp;tu�,dederifque l�ru� tu� f�xum virilem:da-bo eum Domino omnibus diebus vit� eius,nbsp;Scnouacula no afcendet f�per caput eius.Fa-�tum efl:autem cum ilia multiplicaret precesnbsp;coram Domino, vtHeliobf�ruaret os eius.nbsp;Porro Anna loquebatur in corde f�o,t�tum-que labia illius mouebantur, 8c vox penitusnbsp;non audiebatur.Aeftimauit ergo earn Heli tenbsp;mulentam,dixitqueei, Vfquequoebriaeris? lt;nbsp;dig�r� paulifper vinum quo mades. Refpon-dens Anna,Nequaquam,inqiiit,Dominemi:nbsp;nam mulier infelix nimis ego fum, vinumqjnbsp;8c omne quod inebriare pofefl:,non bibi, f�dnbsp;eflaidi animam meam in confpeAu Domini.nbsp;Ne reputes ancillam tuam quafi vnam de filianbsp;bus Belial:quiaexmultitudinedoloris,8cm�nbsp;roris mei locuta fum vfquein pr�f�ns.Tuncnbsp;Heli ait ei, Vade in pace,8c Deus Ifrael det tibi petitioncm tuam,quam rogafti eum. At ilnbsp;la dixit. Vtinam inueniat ancilla tua gratiamnbsp;in oculis tuis.Etabijtmulier in viam fuam,8cnbsp;comedit, vultufque illiusnon f�ntampliusnbsp;in diuerf� mutati.Et furrexerunt manc, �C a-dorauerunt coram Domino:reuerfique funt,nbsp;8c venerunt in domtun liiam in Ram�tha.nbsp;Cognoit autem Elcana Annam vxoremnbsp;fuam:8c recordatus efl eius Dominus. Et fa-Aum efl poft circulum dierum, concepit Annbsp;na, �C peperit filium,vocauitqucnomeneiusnbsp;Samuel : eo qu�d � Domino poftulaflct e�.nbsp;Afcendit autem vir eius Elcana, �comnis do 'nbsp;mus eius,.vt immolaret Domino hoftiam fonbsp;lenncm,Sc votum fuum,8c Anna non afeen-dit.-dixit enim viro f�o, Non vadam,doneenbsp;ablaAeturinfans,^8cducam eum, vtappareatnbsp;anteconfpeAum Domini,�c maneatibi iuginbsp;ter.E t ait ei Elcana vir f�us,Fac quod bonumnbsp;tibi videtur, 8c mane donee ablaAes eumzpr�nbsp;corque vtimplcat Dominus verbum fuum.nbsp;Manfit ergo raulier, 8c laAauit filium fuum,nbsp;doneeamoueret eum alaAe. Etadduxit eumnbsp;f�cumjpoftqua ablaAauerat,in vitulis tribus,nbsp;Sc�^ibus modijs�farin�,8camphora vini, �cnbsp;adduxiteumad dom� Domini in Sflo. Puernbsp;a�t erat adhuc infantulus ; 8c immolaueruntnbsp;vitulum, 8c obtuleruilt puerum Heli, Et aitnbsp;igt;Anna�,Obf�cro mi domine,viuit anima tuanbsp;domine: ego fum ilia mulier qu� fteti cor� tenbsp;h�coransDominum.Propuero iftooraui,8cnbsp;dedit mihi Dominus petition�meam, quamnbsp;poftulauieum.Idcirco 8c ego comodauieum

M 4 Domino


-ocr page 246-

Heli.

Domino cumftis diebus^quibus fneritaccom niodatus Domino. Et adoraueruntibiDominum. Et orauit Anna^amp; ait.

gt; Annus lAn�ium 'm gmtiarum aBicnem, qua rurfum tres filios amp; duas filiasgeneramt �. ohnbsp;feccata autem filiorum Heli, amp; nimiampa-tris indulgentiam fit Uli amp; demui eius comminbsp;nativ jAC morsfiliorum pradicitur.nbsp;CkP.STi.

A T~^ Xultauitcor meumin Domino^St ex-ultatum eft cornu mcii in Deoomeo�.-�'dilatatum eft os meum ftiper inimicos meos:quiai�tataftim inialutari tuo.

Non eftfandus vteftDominuszneque enim eft alius extra tCjSc non eftfortis licut Dens nofter.

Nolitemultiplicarcloqui fubliraia, glorian-tes:recedant vetera de,ore veftro: quia Deus fcientiarum Dominus eft, 8i ipfi pr�pa rantur cogitationes.

Arcus fortium fuperatus eftjamp;infirmiaccin-lt;fti funt robore.

'J���)'�- *Repleti�prius, pro panibus fe locauerunt;8c famelicijfaturatifunt: donecfterilis peperitnbsp;plurinios:amp; qu� multos habebat filios^in-firmataeft.

B IIDominus mortificat 5c viuificat, deducit ad inferos 5creducit.

Sapi.i�.b. Dominuspauperem facit 5c ditat^bumiliat 5c fubleuat.

Sulci tat de pulucre egenib de ftercore ele-uatpauperem : vt i�deatcu principibus^Sc folium glorix teneat^ Domini enim funtnbsp;cardines terr�, pofiiit fuper eos orbem.nbsp;Pedes f�n�fcorum fuorumferuabitjScimpij innbsp;tenebris conticefcent: quia non in fortitu-dinegt;fua� roborabitur vir.

Dominum formidabut aduerf�rij eiusj fuper ipfbs inc�lis tonabit;Dominus iudicabit fines terrx,6c dabit imperium regi fiiOj5c fubli-C mabit cornu Chriftifui. Et abijt Elcana innbsp;Ram�tbajn domum fuam ; puer autem eratnbsp;minifterin conlpe�u Domini antefaciemnbsp;Heli facerdotis. Porro filij Heli, filij Belial,nbsp;nefcientes Domin�jneq; officium l�cerdot�nbsp;ad populum:fcd quicunque immolaflet vidi-niam, vcniebatpuer f�cerdotis dumcoque-rentur carnes, 8c habebat fufcinula tridentemnbsp;in manu fua,8c mittebat earn in lebetem, velnbsp;in caldariam,aut in ollam,fiue in cacabum:8cnbsp;omne quod Icuabat fufcinula, tollebat f�cer-dos fibi.fic faciebant vniuerfb Iffaeli venien-tium in Silo. Etiam antequam adolerent adi-pem,vcniebat puer �cerdotis, amp; dicebat immolant, Da mihi carnem, vt coquam faccr-doti:non enim accipiama te te carn� codam,nbsp;fed crudam.Dicebatqj illi immolans, Incen-datur primum iuxta morem hodie adeps�, 8c

Regum L

tolle tibi quantucunque defiderat anima tua. Qui refpondens aiebat ei,'Nequaquam: nuncnbsp;enim dabis,alioquin tollam vi. Erat ergo pecnbsp;catum puerofum grandenimis coram Dominbsp;no;quia detrahebant homines fiicrificio Donbsp;mini. Samuel autem miniftrabatantefaciemnbsp;Domini: puer, accindus cphod lineo. Et tu-nicam paruam faciebatei mater fua,q uam af-fcrebat ftatutis diebus, afcendens cum vironbsp;fuo,vt immolaret hoftiam folenncm.*Etbe- �����.nbsp;nedixitHeli Elcanx 5c vxorieius dixitqjei,nbsp;Reddat tibi Dominus fernen de mulicre hac,nbsp;pro f�nore quod commodafti Domino . Etnbsp;abicrunt in locum fuum. VifitauitergoDo-�nbsp;minus Annam,5c concepit,8c peperit tres filios , 5c duas filias : 8c magnificatus eft puernbsp;Samuel apud Dominum, Heli autem erat f�-nex valde,5c audiuit omnia qu�facieb�t filijnbsp;fuivniucrf� Ifraeli:8cquomodo dormiebantnbsp;cum mulieribus qux obferuabant adoftiumnbsp;tabernaculijSc dixit eis, Quarefacitis reshu-iufcemodi, q�as ego audio, res pc�imas, abnbsp;omni populo ? N�lite filij mei:non enim eftnbsp;bona fama quam ego audio, vt tranfgredi fa-ciatispopulum Domini. Si peccauerit virnbsp;in virum, placari eipoteft Deus:fi autem innbsp;Dominum peccauerit vir,quisorabit pro eo?nbsp;Et non audierunt vocem patris fui:quia voluit Dominus occidereeos. Pueraut� Samuel proficiebat,atquecrcfcebat. 8c placebat tamnbsp;Deo quam hominibus. Venit autem vir Dei pnbsp;ad Heli, 8c ait ad eum ,H�cdicit Dominus,nbsp;Nunquid non aperte reuelatus fum domuinbsp;patris tui, cu client in Aegypto in domo Pha-raonis.' Etelegi cum ex omnibus tribubus Tfgt;nbsp;rael mihi in lacerdotem,vtalcenderct ad alta-re meum,8c adoleret mihi incenfum, 8c por-taret ephod coram me : 8c dedi domui patrisnbsp;tui omniadelacrificijs filiorumlfiael.Q^arenbsp;calceabieciftis vidimam meam , 8c muneranbsp;mea qu� pr�cepi vt offerrentur in templo.-8cnbsp;magis honorafti filios tuos, quam me,vt co-mederetis primitias omnis facrificij Ifi-ael ponbsp;puli mcitPropterea aitDominus Deus Ilfael,nbsp;IlLoquenslocutus fumjVt domus tua, 5c do-mus patris tui miniftraret in conlpecftu meo,nbsp;vfq; in fempiternum. Nuncautem dicitDo-minus,abfit hoc� me:l�d quicunque honori-ficauerit mc, glorificabo eum;qui autem co- qnbsp;temnuntme,eruntignobiles. Ecccdies ve-niunt ; 8c pr�cidam brachium tuum, 8c brachium domus patris tui, vtnon fitlenexinnbsp;domo tua.Et videbis �mulum tuura*in tem-plo, in vniuerfis prolperis Iffael : 8c noneritnbsp;lenex in domo tua omnibus diebus. Veruntanbsp;men non auferam penitus virum ex teabal-tari meo:led vt deficiant oculi tui, 8c tabelcatnbsp;anima tua,8cpars magna domus tu� mor�eturnbsp;c�m


-ocr page 247-

Heli.

c�m ad virilem �tatem venerit.IToc aute erit tibi fignum quod venturum cft duobus filijsnbsp;Ophni 8c PhiiiecSj In die vno morietur am-bo.Etfiifcitabomihi lacerdotem fidelenl^quinbsp;iuxta cor meum j �c animam meam faciet : 5cnbsp;�dificabo ei domn fidelem, 8c ambulabit co-ram chrifto meo cundis diebus.Futurum eftnbsp;autem, vt quicunq; remanlcrir in domo tua,nbsp;veniatvcoreturpro eo, 8c ofFerat nummiimnbsp;argenteum,8c tortam panis,dicatq;, Dimictenbsp;meoblecro ad vnam partem f�cerdotalemjVtnbsp;comedam buccellam panis.

S. Samuel quater � �Domino yocatm reucla-tionem�biaduerfum He� failam, refert� CW. III.

AT^Vcrautem Samuel miniftrabatDomi-l^no coram Heli, (8c lermo Domini erat pretiofus in diebus illis, non erat vifionbsp;manirefta. ) Fadum cft ergo in die quadam.nbsp;Heli iacebat in loco fuo, 8c oculi eins caliga-ucrant, ncc potcrat vidcre lucernam Dei an-tequam extingueretur. Samuel autera dor-miebat in temploDominijVbi erat area Dei.nbsp;Et vocauit Dominus Samuel. Qm refpon-dens ait, Ecce ego.Et cucurrit ad Heli,8c di-B xitjEcceego.-vocafti enim nie. Qm dixit,N�nbsp;vocaui:*reuertere, 8c dormi. Etabijt,8cdor-miuit.Et adiecit Dominus rurfum vocarc Sanbsp;rauclem.Confiirg�nfq; Samuel abijt adHeli,nbsp;amp; dixit j Ecce ego ; quia vocafti me. Qui re-Ipondit, Non vocaui te fili mi : reuertere amp;nbsp;dormi.Porro Samuel needum feiebat Domi-numjOeque reuelatus fiierat ei lermo Domi-ni.Etadiecit Dominus, Scvocauit adhuc Sa-muelem tertio.Quiconfurgens abijt ad Heli,nbsp;amp; ait, Ecce ego : quia vocafti me. Intellexitnbsp;ergo Heli quia Dominus vocaret puerum;8cnbsp;ait ad Samuelem, Vadc, 8cdormi:8cfi dein-ceps vocauerit te, dices, Loquere D omine,nbsp;quia audit f�ruus tuus.Abijt ergo Samuel, 8cnbsp;dormiuit in loco fuo. Et venit Dominus, 8cnbsp;ftetit:8c vocauit ficut vocauerat lccund�,Sa-muelj Samuel. Et ait Samuel, LoqueroDo-mine�, quia audit l�ruus tuns. Et dixit Do-C minus ad Samuelem, Ecce ego facio verbumnbsp;inIlrael,quod quiconque audierit, tinnientnbsp;amb� aures eins. In die illa ftilcitabo aducr-fum Heli j omnia qu� locutus Ium fuper do-mum eius:incipiam 8c complcbo. Prxdixi e-nim ei quod iudicaturus eflera domum einsnbsp;in�ternum, propter iniquitat�,eoqu�d no-uerat indigne agere filios fiios, 8c non corri-puerit eos.Idcirco iuraui domui Heli, quodnbsp;no expietur iniquitas domus cius vi�timis 8cnbsp;muneribus vlq; in�ternum. Dormiuitaut�nbsp;Samuel vlq;mane,aperuitq;oftia domus Donbsp;mini. Et Samuel timebat indicate vifionemnbsp;Heli. Vocauit ergo Heli Samuelem, 5c dixit.

Regum I.

Samuel fill mi ! Qmrefpondsns,ait, Pr�ftd fum. Etinterrogauiteum , Qmseft l�rrii�nbsp;gt;quem Jocutus eft Dominus�ad te.^Oro te nenbsp;celaueris me h�c fiiciat tibi Deus, 8c h�c ad^nbsp;dat,fi ablconderis � me l�rm�nem, ex orani^nbsp;bus verbis qu� diifta fiint tibi, Irtdicauit itaq;nbsp;ei Samuel vniuerl�s {�rmones,8c nonablconnbsp;ditab eo.Et ille relp�dit. Dominus eft:quodnbsp;bonum eft in oculis fiiis faciat.Creuit autemnbsp;Samuel,8c Dominus eratcumeOj8c noil ceci-dit ex omnibus verbis eius in terra. Et cognonbsp;uit vniuerfus Ilrael � Dan, vlque Ber-fibee,nbsp;quod fidelis Samuel prophetaeflet Domini.

Etaddidit Dominus vt appareret in Silo; quoniam reuelatus fuerat Dominus Samuelinbsp;in Silo,iuxta verbum Domini. Eteuenit l�r-mo Samuelis vniuerfo Ilraeli.

5. Cadiintur Ifraelitie � �Philifilixii ,rurfum^ adcluSla in ca�ra area eaduntur, capta^ areanbsp;duo�lij Heli oeeiduntur,quihusaudit� Helinbsp;corruens oecumbit^nuru eiu^ inpartu morien-�C.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P. 11 11.

T falt;ftum eft in diebus illis,conucne-

P rilt Philifthijm in puguam�. Egreftus A eft nanque Ilrael obuiam Philifthijmnbsp;in prxlium, 8c caftrametatus eft iuXta Lapi-dem-adiutorij, Porto Philifthijm veneruntnbsp;in Aphec, 8cinftruxerunt aciem cdtra Ilrael.nbsp;Inito ante certamine, terga vertit Ilrael Phi-lifthxis.�8c c�l� funt in illo certamine palsimnbsp;per agr�s,quafi quatuor millia viror�. Et re-uerlus eft populus ad caftra:dixeruntq ue majores natu de Ifi�acljQuare percufiit nos Do-minus hodie coram Philifthijm ? Alferamusnbsp;ad nos de Silo arcam foderis Domini, 8c ve-niat in medium noftri, vt laluet nos de manunbsp;inimicorum noftrorum. Mifit ergo populusnbsp;in Silo J 8c tulerunt inde arcam f�deris Domini exercituum ledentis fuper cherubim;nbsp;erantque duo filij Heli cum area f�deris Domini, Ophni 8c Phinees. Cumquevenifletnbsp;area f�deris Domini in caftra , vocif�ra- Bnbsp;tus eft omnis Ilrael clamore grandi,8c perlo-nuitrerra. Etaudierunt Philifthijm vocemnbsp;clamorisjdixeruntque, Qu^xnam eft hsc vox �nbsp;clamoris magni in caftris Hebr�orum ? Etnbsp;cognouerunt quod area Domini venillet innbsp;caftra. Timueruntq ue Philifthij m, dicentes,nbsp;Venit Deus incaftra.Etingemucrunt,dicen-tes, V� nobis : non enim fuit tanta exultationbsp;heri 8c nudiuftertius:v� nobis. Quis nos ler-uabitde manu Deorum fublimium iftorurn?nbsp;hi lunt Dij qui perculferunt Aegyptum omni plaga, in deferto.Confortamini, 8c eftotenbsp;viri,Philifthijm:nelcruiatis Hebr�is, ficut Scnbsp;illileruierunt nobis : confortamini , Scbel-late. Pugnauerunt ergo Philifthijm, 8cc�-fus eft Ilrael, 8c fugit vnufijuilque in taber-naculum


-ocr page 248-

Heli.

jl�culum fil um : amp; fada eft plaga magna ni-mis:amp; cecidcrunt de Iftael triginta milliape-ditum.Et area Dci capta eft:duo quoque filij Heli mortui fiintjOphni SePhinees. Curr�snbsp;autem vir de Ben-iamin ex acie/lt;enit in Silonbsp;in die illa_, Icil�a vefte, amp; conlperfus puluer�nbsp;caput. CumqueilIevenilTetjHeli l�debat fu-per l�llam contraviamquot;expedans. Erat enirnnbsp;cor cius pauens pro area Dei, Vir autem illenbsp;poftquam ingrcfliis eft_,nuntiauitvrbi:amp; vlunbsp;lauit omnis ciuitas . Et audiuit Heli Ibnitumnbsp;clamoris^dixitq;^ Qms eft hiefonitus tumul-tus huius.Atillefeftinauit/ amp; venit,amp;nun-tiauit Heli. Heli aut� erat Yionaginta amp; odonbsp;annorum, 8c oculi eius caligaucrantjamp; A'iderenbsp;non poterat. Et dixit ad Heli, Ego fum quinbsp;venidepr�lio, amp;ego quideaciefugihodie.nbsp;Cuiilleait, Quid adum eft fili mi.^Refpon-d�s autem ille qui nuntiabat,Fugit_,inquit_,If-rael coram-Philiftliijm, amp; ruina magna fadanbsp;eft in populo : inf�per amp;duo filij tui mortuinbsp;funtjOphni amp;Phinees;amp;arca Dei capta eft.

D GumqueillenominafletarcamDei, cecidit de ��lla retrorfum iuxta oftium, amp; fradis cernbsp;uicibusmortuuseft . Senex enim erat vir amp;nbsp;grandxuus: amp;ipl� iudicauit Ilfael quadraginnbsp;taannis. Nurus autem eius yxorPhinees^pr�nbsp;gnans erat, vicinaquepartui: Scaudito nun-tio qu�d capta eflet areaDei, amp; mortuuseffet focerfuus,amp; vir fuuSjincuruauit le amp;pepenbsp;rit. irruerant enim in earn dolores lu bi ti. Innbsp;iplb autem momento mortis eius,dixerunt cinbsp;qux ftabant circaeam,Ne tiraeas,quia f�liumnbsp;peperifti. Qij�non relpondit eis, neque ani-maduertit.Et vocauit pucrumj-chabod, di-*zgt;ow��;. cens, Tranflata eft gloria *de Ilrael, quia ca-,pta eft area Dei,amp;pro focero fuo, amp; pro vironbsp;fuo,*Ait.Tr�{lata eft gloria ab lfrael,eo quodnbsp;capta eflet area D ei.

5. 2)ago� coram areaJemel ac iterum corruit, abfei�ii in limine ca�te amp; manil)W, Thili-fihen quoque mari�� amp; muribw^ereu�ij arnbsp;cam a�e repellunt.

c A P. V.

A T^Hilifthijm autem tulei'unt arcam Dei, I amp; alportauerunt earn � Lapide-adiuto-rijinAz�tum .Tuleruntq; Philifthijmnbsp;arcam Dei,amp; intulerunt cam in templum Danbsp;gon,amp;ftatuerunt earn iuxta Dagon. Cum-que furrexiflent diluculo Azotij alt�ra die,ecnbsp;ceDagon iacebat promis in terra ante arcamnbsp;Domini; 8c tulerunt Dagon, Screftitueruntnbsp;eum in locum lu�.Rurfumq; manediealteranbsp;confiirgcntes ,inuenerunt Dagon iacentemnbsp;fuper faciem luam in terra coram area Dominbsp;ni,caputa�t Dagon, 8c du� palm� manuumnbsp;eiusablcilT�erantfuper limemporr� Dagonnbsp;B folus truncusremanleratinloco fuo.Propter

Regum I.

banc cauGm non calcant l�cerdotes Dagon, 8c omnes qui ingrediuntur templum cius, l�i-perlimen Dagon in AzotOjVlque in hodier-nuni diem. Aggrauata eft autem manus Do-mini l�iper Azotios, 8c demolitus eft cos: Il 8cnbsp;percu�itin l�cretiori parte natium Az�tum,nbsp;8cf�nes eius. oEtebullieruntvill� Scagriin ' -iriedio regionis illius , 8^ nati Hint mures, 8cnbsp;fada eft confufio mortis magn� inciuitate�.nbsp;Videntes autem viri Azotij huiulcemodi pla-gam,dixerunt,Non maneat area Dei Iftael a-pud nos : quoniam duraeft manus eius fupernbsp;nos,8cfuper Dagon deumnoftrum. Et mit-tentes congregauerunt omnes latrapas Phi-lifthinorum ad le, 8c dixerun t,Qind f�ciemusnbsp;de area Dei Ilrael.^ Relponder�tque Gethaei,nbsp;Circunducaturarea Dei Iftael.Etcircundu-xerunt arcam Dei Iftael. Illis autem circun-ducentibus earn, fiebat manus Domini pernbsp;fingulas ciuitates interfedionis magn� ni-rais : amp; percutiebar viros vniulcuiulq; vrbis,nbsp;�paruo vlquead maiorem, 8c computrelce-bantprominentes cxtales eorum. tgt;Inier�nt-que Geth�i confilium, 8c fecerunt fibi l�desnbsp;pelliceas�.Mil�runt ergo area Dei iri Accar�.nbsp;Cumquevenil�et area Dei in Accaron,excla Dnbsp;mauerunt Accaronit�,dicentes, Adduxeruntnbsp;adnos arcamDciIftael, vtinterficiat nos 8cnbsp;populum noftrum . Mil�runt itaque 8c congregauerunt omnes latrapas Philiftinorum:nbsp;quidixer�t,Dimittite area Dci Iftael, 'Sc�re-uertatur in locum fuum, 8c non interficiatnbsp;nos cum populo noftro. Fiebat enim pauornbsp;mortis in l�ngulis vrbibus, 8c grauilsima val-de manus Dei.viri quoq; qui mortui non fuenbsp;rant, percutiebantur in l�cretiori partenati�:nbsp;8c alcendebat vlulatus vniulcuiulque ciuitarnbsp;tis in c�lum.

5. Thilijlheei arcam cum muribin amp; an� aureM �forum �acerdotum con�lio � � rcmitiunt�ernbsp;'vaccas lapantes nouum platt�rum y�quenbsp;�Beth�amci : �vbi yaccas fuper ligna plaujlrinbsp;�Beth�amitee immolatierunt^ plurim� depopulo ac pleebe aT)omino interempt�, quod aroomnbsp;�Dei con�exif�nt.

CAP. VI.

Vit ergo area Domini in regione Phi- A lifthinorum leptem menfibus. Et*vocanbsp;uerunt Philifthijm ftcerdotes 8cdiui-noSjdicetes, Qmd faciemus de area Domini?nbsp;indicate nobis quomodo remittamus earn innbsp;locum fuum.Qm dixerunt. Si remittitis areanbsp;Dei Ifrael,nolite dimitterecam vacifam, lednbsp;quod debetis,reddite ei pro pcccato , 8c tuncnbsp;curabimini:8clcietis quareno recedat manusnbsp;eius avobis. Qui dixer�t. Quid eft quod pronbsp;delido redderedebeamus ei ? Relponderunt-que illi,Iuxta numerum prouinciarum Phili-fthinorum


-ocr page 249-

h

Regum I.

ginta viros,8c quinquaginta millia plebis.L� xitquepopulus,eoqu�d Dominus percufsif�nbsp;let plebem plaga magna.Et dixerunt viri Be-thf�mit�,�wis potent ftarein colpedu Domini D ei l�ntfti huius.^8c ad quem alcendet�nbsp;nobis ? Mil�runtquenuntios ad habitatoresnbsp;Cariath-iarim, diccntes ,Rcduxerunt Philifthijm arcam Domini,defccndite, 6cquot;'educi-te�cam ad vos.

J^ducinir arcam domum Abinadabw G a baa^amp; Samuel� hortata Ifraehtce adT)omi^nbsp;num conuer�jTlnli�haos yiccrunt orante^ronbsp;ip�s Samuele. '

CAP. VII.

VEneruntergo viri Cariath-iarim , 8c A reduxerunt arcam Domini,8cintulcnbsp;runtcamindomum Abinadabin Ganbsp;baa; Eleazarum autem hlium eius l�n�ifica-uerunt,vtcuftodiret arcamDomini. Etfa-Bcth-l�mes,iple fecit nobis hoc malum gran ftum eft,ex qua die manlit arcagt;Domini� in gt;�*-Cariath-iarim, multiplicati liint dies, eratnbsp;quippeiainannus vicelimus ; 8c requieuic o-mnis domus Ili�ael poft Domin�. Ait autem 'nbsp;Samuel ad vniuerfim domum Ifirael, dicens.nbsp;Si in toto corde veftro reuertimini adDo-minum,auferre deos ali�nes de medio veftri,nbsp;c-Baalim�Sc Aftaroth; 8c pr�paratccorda ve- ^*-1'nbsp;ftra Domino, I18cleruiteeifoli, Sc erbet vosnbsp;de manu Philifthijm. Abftulerunt ergo iilij Bnbsp;Ilrael Baalim 8c Aftaroth, Sc leruicrunt Domino l�li.Dixita�t SamneljC�gregate vni-uerfuni Ilrael in Malphath, vt or� pro vobis .nbsp;Dojninum.Etcoueneruntin Malphathdiaunbsp;feruntque aquam,8celFuderunt in confpedunbsp;Domini;8c ieiunauerunt in dieilla,atque dixerunt ibi,Peccauimus Domino. ludicauit-que Samuel filios Ilrael in Malphath. Et au-dierunt Philifthijm quod congregati clientnbsp;filij-Ilrael in Malphath, 8c alcenderunt fitra-p� Philifthinor� ad Ilrael. Quod cum audif�nbsp;fent filij Ilrael, timuerunt � facie Philifthinonbsp;rum.Dixcruntq J ad Samuelem,Ne ceiTes pronbsp;nobis clamare ad Dominum Deum noftru,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

vt f�llet nos de manu Philifthinorum.Tulit G autem Samuel agnumlaftctem vnum, 8c ob-tulit ilium holocauftum integrum Domi-no;8cclamauit Samuel ad Dominum pro If-

5.

mures aurcos lecundum numerum vrbium Philifthijfh,quinque prouinciarum, ab yrbenbsp;niurata,vlque ad villam qu� erat ablque mu-vlquead Abel-magnum, fiiperqu�po-fuerunt arcamDomini, qu�orat vlq; in dienbsp;*X) .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lolue Bcthlaraitis ..Perculsit au-

te*de vins Bethlamitibus, eo qu�dvidilf�nt accam DominiiSc pcrcufsit dcpopulo feptua

Samuel.

94

fthinorum quinque anos aureos facieti5,amp; quinque imures aurcos :quia plaga vnafuitnbsp;omnibus vobis,amp; fatrapis veltris. Facietilq;nbsp;fimulicudines anorum vcftrorum amp; fimili-tudines murium qui demoliti lunt terrarnjScnbsp;dabitis Deo Ifraelgioriamrii forte rcleuet manbsp;tium fiiam � vobis, amp; � dijs veftris^ 6c � terranbsp;veftra. Quare aggrauatis corda veftra ficutnbsp;aggrauauit Aegyptus, amp; Pharao cor fuum?nbsp;Iln�nnepoftquam percuflus eft^tunedimifitnbsp;cos, amp; abler un t ? Nuncergo arripite amp; facitenbsp;plauftrum nouum vnum: amp;c duas vaccas fee-tas,quibus non eft impofitura? iugum^iungi-tein plauftro, Se reel iidite vitulos earum do-mi.Tollctilqusarcam Domini, amp;ponctis innbsp;plauftro J amp; vafa aurea qux exoluiftis ei pronbsp;delii�p, ponetisincaplellam ad latus cius ; 8cnbsp;dimittitc earn Aquot;t vadat.Et alpicietis;5cli qui-dem per viam fini� fiiorum alc�derit contranbsp;de.finautc minimc,lciemus quia nequaquamnbsp;manus eius tetigitnoSjledcaiu accidit. Fece-runtergo illihocmodo:8c.tollcntes duas vacnbsp;cas qu� la�abant vitulos, iunxeruntad plannbsp;ftrum,vitulofque earum concluferunt do mi.nbsp;Etpofucruntarcam Dei fupcr plauftrum, 6cnbsp;caplellam qu� habebat mures aurcos Sefimi-litudinem anorum � Ibant autem in diredumnbsp;xaccs per viam qu� ducit Beth -l� mes, 8c innere vno gradiebantur, pergentes 8c mugiennbsp;tes: 8c non declinabant neque ad dextram nc-quead liniftram : led 8c l�trap� Philifth�jninbsp;Icquebantur vlquead terminos Beth-lames.nbsp;Porro Bethl�mit� metebant triticum in val-le: Sceleuantes oculos fuos,viderunt arcam,nbsp;amp; gauili funt cum vidillent.Et plauftrum venbsp;nitinagrum loluc Bethl�mit�,,8cftetitibi.nbsp;Erat autem ibi lapis magnus, 8c concideruntnbsp;ligna plauftri, vaccafqueimpofuerunt fupernbsp;ea holocauftum Domino. Leuit�autem dc-pofuerunt arcam Dei, 8ccaplellam qu� eratnbsp;iuxta eam,in qu.a erant vala aurea, 8c pofuc-runt fiiperlapidem grandem. Viri ante Beth-famit� obtulerunt holocaufta, 8c immolauenbsp;runtviftimas in dieilia Domino.Et quinquenbsp;l�trap� PhilifthinoMim videront, 8c reuerfinbsp;funt in Accaron in die illa.Hi funt autem ani

I aurei,qnos reddiderunt Philifthijmpro deli- rael,8cexaudiuit eum Dominus. Faftum eft' �o,Domino:Az�tus vnum,Gaza vnum, Af autem, cum Samuelolferret holocauftum,nbsp;calon vnum, Geth vnum, Accaron vnum;8c Philifthijm ini�re pr�lium cotra Ifrael : intonbsp;nuit autem Dominus fragore magno in dienbsp;ilialuper Philifthijm,Sc exterruiceos,8c c�linbsp;funt � filijs Ifrael. liEgre�ique viri Ifi-ael de ecc, 4�s'. 4nbsp;Malphath perlccuti funt Philifth�os, Sc per-cullerunteos vlque ad locum qui erat fubtej;nbsp;Beth-char.Tulita�t Samuellapidemvnum,nbsp;6c pofuiten inter Malphath 8c inter Sen ; 8cnbsp;Y�cauirriomenquot;l�ci illius�, Lapis-adiutorij. 'quot;�'���-

Dixitque

-ocr page 250-

Saul.

Dixitt^uSjHucufque auxiliatus eft nobis Do minus.Ethumiliatifunt Pbilifthijmjnec ap-pofijerunt vitra vt venirent in termines If-raehfafta eft itaq; manus Domini fuper Phi-Iifth�os,cun�:isdiebus Samuelis. Etreddit�nbsp;funt vrbes quas tulerant Pbilifthijm ab If-raei,Ifraeli,ab Accaron vfque Ceth, 8c terminbsp;nos fiiQs : liberauitque Ifrael de manu Pbili-ftinorum, eratcjuepax inter Ifrael ScAmor-rbaeum. ludicabat quoque Samuel Ifraelemnbsp;cun�tis diebus vit� fu� : 8c ibat per fingulosnbsp;annos curcuiens Beth-el 8c Galgala 8c Maf-phat,Sc iudicabat Ifraelem in fupradidis lo-cis. Reuertebaturquein Ram�tha . ibienimnbsp;erat domus eius,8cibi iudicabat Ifraelemt�dinbsp;ficauit etiam ibialtare Domino.

5. Filljs Samuelis ad auaritiam declinantilus petitpopulusfibi regem, quibus Samuel iubennbsp;te Domino ius re^spr�diiit,{ed non auditur,nbsp;C A P. V I I �.

AT^Aiftumcft aut� c�m f�nuifiet Samuel, g' pofiiit filios fuos indices Ifrael.Fuitq UCnbsp;nomen filij eius primogeniti loehSc nonbsp;men f�cundi Abia, iudicum in Ber-f�bee. Etnbsp;nonambulauerunt filij illius in vijs eius : f�d

nonambulauerunt hlij illius in vijs eins : fed nbsp;nbsp;�^*filij Aphia j filij viri lemini, fortis ro-

declinaueruntpoftauaritianijacccpcruntquc bore. EterateifiliusvocabuIoSaul^ eleclus munera, 8c periierteruntiudicium. Congre- Sc bonus:8c non eratvirdefilijs Ifrael meliornbsp;gati ergo vniuerfi maiores natu Ifrael, vene- illo. ab humcro 8c fiirfum eminebat fuper o-runtad Samuelemin Ramatha .Dixeruntq; mnem populum. Perierantautem afinsc Cisnbsp;ei, Ecce tu f�nuifti�, 8c filij tui non ambulantnbsp;in vijs tuis.-ilconftitue nobis regem,vt iudicetnbsp;nos,f�cut 8cvniuerf� habentnationes.Dif-plicuitq ; f�rmo in oculis Samuelis, eo qu�dnbsp;dixif�ent,Da nobis regem,vt iudicet nos. Etnbsp;ora�it Samuel ad Dominum . Dixit autemnbsp;g Dominus ad SamuelemjAudi vocem populinbsp;in omnibus qii� loquuntur tibi, nonenim tenbsp;abiecerunt, fed me, ne regnem fupereos. lunbsp;xta omnia opera fua , qu� fecerunt .� die quanbsp;eduxi eos de Aegypto vfquead diem banc: fi-cut dereliqueruntme, 8c f�ruierunt dijs alie-nisjf�cfaciunt etiam tibi. Nuncergo vocemnbsp;eorum audi : veruntamcn conteftare e�s, 8cnbsp;pr�dic eis ius regis qui regnaturus eft fiipernbsp;eos.Dixit itaque Samuel omnia verba Dominbsp;ni ad populum qui petierat � fe regem, 8c ait.nbsp;Hoc erit ius regis qui imperaturus eft vobis,nbsp;Filiosveftrostollet,8cponetincurribus fuis,nbsp;facietq; fibi �quit�s 8cpr�curfbres quadriga-rum fuar�,8cconftituet f�bi tribunes 8ccen-turiones, 8c aratores agrorum fuor�, 8c mef�onbsp;res f�getum,8c fabros armorum 8c curru� f�ionbsp;rum. Filins quoq; veftras faciet fibi vnguen-tarias, 8c focarias,8c panif�cas.Agros quoquenbsp;veftros,8c vineas,8c oliueta optima tollet 8cnbsp;dabit feruisfuis.Sed Scfegetcs veftras, 8c vi-nearu reditus addecimabit^vt dete�nuchis 8c

o fcc,

23 .c. Ado.


i.b.


Regum I.

famulis fuis.Seruos etiam veftros,8canclll�s, 8ciuuenes optim�s, 8c afinos auferet,8cpo-Dnbsp;net in op�r� fuo . Greges gt; quoque� veftrosnbsp;addecimabit, vos q ue eritis ei ferui. Et clama-bitis in die ilia, � facie regis veftri quem ele-giftis vobis : 8c non exaudiet vos Dominusnbsp;in dieilla,c�quia petiftis vobis regem�.Noluitnbsp;autem populus audire voce Samuelis, fed di-xerunt,Nequaquam.rex enim erit fuper nos,nbsp;8c erimus nos quoque ficut omnes gentes.*nbsp;8c iudicabit nos rex nofter, 8c egrcdietur antenbsp;nos , 8c pugnabit bella noftra pro nobis. Etnbsp;audiuit Samuel omnia verba populi,8c locu-tus efteain auribus Domini. Dixit autemnbsp;Dominus adSamuelem,Audi vocem(eorum,nbsp;8c conftitue fuper eos regem. Et ait Samuelnbsp;ad viros Ifrael, Vadat vnufquifquc in ciuita-tem fuam

S. Saul ptarendo ^atrtf a�nas peruenit ad Samuelem, cumquofran�uie�aenoSlebo�itio recejxui.

C A P. I X.

Et erat virde Ben-iamin nomine Cis, A filius Abi-el,filij Seor, filij Bechorath, anbsp;* filij Aphia, filij viri lemini, fortis ro-patris Saul; 8c dixit Cis ad Saul filium fuum.nbsp;Toile tecum vnum de pueris, 8c confurgensnbsp;vade, 8c qu�re afinas. Qui c�m tr�fiffent pernbsp;montem Ephraim, 8c per Terram-Salif�, 8cnbsp;non inuenif�ent, tranfierunt etiam per Ter-ram-Salim,8c non erant : f�d 8c perTerram-lemini, 8c minimerepererunt. C�m autemnbsp;veniffentin Terr�-Suph, *dixit Saul ad pue-rum*qui erat cum eo,Veni,8c reuertamurjnenbsp;forte dimif�rit pater meus afinas, 8c folici-Bnbsp;tus fit pro nobis. Qui aitei, Ecce virDeieftnbsp;inciuitatehac,virnobilis: omnequodloquinbsp;tur,fine ambiguitate venir, nuncergo eamusnbsp;illuc,fi forte indicet nobis de via noftra propter quam venimus.Dixitq; Saul ad puerumnbsp;fuum,Ecce ibimuszquid feremus ad vir� D ei?nbsp;panis defecit in ciftartijs noftris : 8c fportulanbsp;no habemus,vt demus homini Dei, nec quicnbsp;quam aliud.Rurfum puer refpondit Sauli, 8cnbsp;aitjEcceinuenta eft in manu meaquarfa parsnbsp;ftat�ris argentijdemus homini Dei, vt indicet nobis viam noftra, (Olim in Ifiaelficlo-quebatur vnufquilq;,vadens confulere D�fi,nbsp;Venite, 8c eamus ad Vident�m. Q�i enitnnbsp;propheta diciturhodie,vocabatup.o�im Vi'nbsp;dens.)Et dixit Saul ad puerfi f�ium. Optimusnbsp;f�rmotuus:venijeamus.Etierunr inciuitatenbsp;in qua erat vir Dei, Gumque afeenderentnbsp;diuum


I

-ocr page 251-

Saul. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Regum I.


cliuumciuitatisj inucnerunt puellas egredi� tes ad hauriendam aquam, amp; dixerunt eis.nbsp;Num hie eft Videns? Quae refpondenteSj dixerunt ilbs^Hic eft ecce ante te.f�ftina nunc:nbsp;hodieenim venit in ciuitatem^quia facrificiiinbsp;eft hodiequot;populi�in excelfo.Ingredientes vr-bemjftatim inuenietis cum antequam afeennbsp;datexcelfumad veleend um. ne que enim co-niefturus eft populus donee ille veniat. quianbsp;ipl� benedicet hoftixj Scdeinceps comedentnbsp;qui vocati luntjNunc ergo conlcendite^ quianbsp;hodicreperietis eum.Et alcenderunt in ciui-tatem. Cum que illi ambularet in medio vr-bis^apparuit Samuel egrediens obuiam eis^vtnbsp;alcenderct in excelfiim. IIDominus autem re

uelaueratauriculam Samuelis antevnadiem


quam veniret Saul^dicens^Hacipla hora,quat nunceftjcras mittam virum ad te de Terra-C Ben-iaminjamp; vnges eum ducem fuper popunbsp;lummeum Iftael; amp;laluabitpopiilum meuninbsp;de'manu Philifthinorum: quia relpexi popunbsp;lum meum,venit enim clamor eorum ad me.nbsp;' CumquealpexifletSamuel SaulemJ Dominus dixit ei, Ecce vir quern dixeram tibi, iftenbsp;dominabitur populo meo. Acee�it autemnbsp;Saul ad Samuelem in medio port�, amp; ait^In-dica, oroj mihi, vbi eft domus Videntis. Etnbsp;relpondit Samuel Sauli^diccns^ Ego fum Vi-dens.afcende ante me in excelfiim, vt come-datis mecum hodie,8c dimittam te man� : 5cnbsp;omniaqu� fiint in corde tuo indicabo tibi.nbsp;Et de afinis quas nudiuftertius perdidifti nenbsp;fblicitus f�sjquia inuent� funt.Et cuius eruntnbsp;optima qu�que Iftael ? nonne tibi Sc omninbsp;domui paths tui.'Refpondens autem Saul.ait^nbsp;Nunquid non filius lemini ego fum de minima tribu Iftael, Sc cognatio mea nouiftimanbsp;inter omnes familias de tribu Ben-iamin?nbsp;jj quare ergolocutuses mihi fermonem iftum?

Aflumens itaque Samuel Saulem Sc puerum eiuspntroduxit eos in triciiniunij 8c dedit eisnbsp;locum in capite eorum qui fuer�t inuitati. e-rant enim quafi triginta viri. Dixitq; Samuel coco.Da partem quam dedi tibi. Sc pr�cepinbsp;quot;Vtreponeres feorfum apud te.Leuauitautemnbsp;cocus armum, 8c pofuit ante Saul.Dixitq; Sanbsp;niuef Ecce quod remanfit,pone ante te,^ conbsp;mcde:quia de induftria f�ruat� eft tibi, quan-do populum vocaui. Et comedit Saul cumnbsp;Samuele in die ilia. Et defeendcrunt de excelnbsp;fb in oppidum, 8clocutuseft cum Saule innbsp;gt;.5- fblario.-oftrauitque Saul in fblario, 8cdorminbsp;I uit�.Cumq; mane ftirrexiftent, 8ciamclucef-feretj vocauit Samuel Saulem infblario,dicens jSurge,quot;vt�dimittam te.Et furrexit Saul:nbsp;egrefsiquefunt ambo,ipfe videlicet 8c Samunbsp;cl.Cumquc defeenderent in extrema parte cinbsp;uitatis, Samuel dixit ad Saul, Diepuerovenbsp;ante cedat nos, amp; tranleat: tu autem fiibftftenbsp;paulilpcr, vt indicem tibi verbum Domini.

95


Vlit autem Samuel lenticulamolei,8c effudit fuper capiit eins, �C dcofcula-tus eft eum,8c ait,IIEccCjVnxit teDo-minus fuper h�reditatem ftiam in principe,nbsp;gt;8cliberabispopulum fuum demanibus ini-micorii eius qui in circuitu eius funt.Et hocnbsp;tibi fignum, quia vnxit teDeusin principe�.nbsp;C�mabieris hodie�nie,inuenies duos vi-ros iuxta f�pulchrum Rachel in finibus Ben-iamin,in meridicjdicentq; tibi, inuent� fimtnbsp;aftn�,ad quas ieras perquirendas;8c intermif-fts pater tuus af�nis, folicitus eft pro vobis,8cnbsp;dicit,Quidfaciam defilio meo.^ Cumqjabie-ris inde, 8c vitra trafieris, 8c veneris ad quer-cum Thabor, inuenient teibi tres viri afeen-dentes ad Deum in Beth-el, vnus portans tresnbsp;h�dos,5c alius tres tortaspanis, 8c alius portans lagenam vini . Cumquetefilutauerint,nbsp;dabunt tibi duos panes , 8c accipies de manunbsp;corum . Poft h�c venies in collcm Dei, vbinbsp;eft ftatio Philifthinorum : 8cc�m ingreffusnbsp;fueris ibivrbem,obuium habebis gregem pro-phetarum defeendentium de excelfb, 8c antenbsp;cos pf�lterium 8c tympanum,8ctibiam,8cci-tharam;ipfosqueprophetantes. Et inf�liet in gnbsp;te Spiritus Domini, 8c prophetabis cum eis,nbsp;8c mutaberis invirum alium.Quando ergo e- .nbsp;uenerint lignah�comnia tibi, fie qu�cunq;nbsp;inuenerit manus tua : quia Dominus tecumnbsp;eft.Et defe�des ante mein Galgala:(ego quip-pe delcendam ad te ) vt ofFeras oblatio-nem, 8c immoles vidimas pacif�cas : f�ptemnbsp;diebus cxpelt;ftabis:donec veniam ad te, 8c o-ftendam tibi quid facias. Itaque c�ni auertif-fet huraerum fuum vt abiret � Samuele, im-mutauit


-ocr page 252-

Saul.

tnut�uit'ei Deus cor aliud Sivcner�t omnia ligna h�c in die ilia. Veneruntque ad pr2;dictum collem ?gt;(. e�ce cuneus prophetarumnbsp;obuius ei; amp; infiluit Hiper eum Spiritus Do-minijamp; prophetauit in medio eorum.Viden-tes autem omnesquinouerantetiheri 8c nu-C diuftertiiis^qu�delTetcumprophetiSjScprotnbsp;Supr.to.d phetaret/dixeriint ad inuicem 11 Qn�nam resnbsp;accidit filio Cis? Num amp;: Saul inter prophe-tas�Refponditq ue alius ad alterum^diccns,Etnbsp;'cispater quot;quis pater quot;eius� i Propterea verfumeft innbsp;'ean^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.Num 8cSaul inter Prophetas?

Ceflauit autem prophetare, 8c venit ad excel fum.Dixitque patriius Saul ad eumj8c ad puenbsp;rumeius^ Quo abiftis ? Qui relponderuntjnbsp;Q^�rere afinas; quas cum non reperifleraus,nbsp;venimus ad Samuelem . Et dixit ei patruusnbsp;luuSjIndica mihi quiddixerit tibi Samuel.Etnbsp;ait Saul ad patruum fuum, Indicauit nobisnbsp;quiainuent� eflent al�n� . Del�rmoneautem regni non indicauit ei quern locutus fuenbsp;rat ei Samuel. Et conuocauit Samuel popu-lum ad Dominum in Mafphat, 8c ait ad fi-lios Ilrael, H�c dicit Dominus Deus llrael.nbsp;Ego eduxi Ilrael de Aegypto, erui vos denbsp;nianu Aegyptiorum , de manu omniumnbsp;regum qui affligebant vos. Vos autem hodienbsp;proieciftis Dcum veftrum, qui lolus laluauitnbsp;VOS devniuerfls malis 8c tribulationibus ve-ftris:8c dixiftis, Nequaquam^ led regem con-ftitue fliper nos. Nunc ergo ftate coram Do-p mino per tribus vefl:ras,8cperfamilias.Etap-

plicui Samuel ojnnes tribus Ilrael, 8ccecidit fors tribus Ben-iamin . Et applicuit tribumnbsp;Ben-iamin 8c cognationes eius,8c cccidit co-gnatio Metrij 8c pcruenit vlq; ad Saul filiumnbsp;Cis . Q^�fleruntergo eum, 8c non eft in-��illic. uentus. * Er confuluerunt poft h�c Dominum vtr�mnam venturus efl�t illuc . Ref-ponditque Dominus, Ecceablconditus ellnbsp;domi. Cucurreruntitaque, 8c tulerunt eiimnbsp;indeilletitquein medio popiili : 8c altior fuitnbsp;vniucrfo populo ab humero 8c lurlum. Etaitnbsp;Samuel ad omnem populum , Certevidetisnbsp;quem elegit Dominus,quoniam non fit fiminbsp;lis illi in omni populo.Et clamauiromnis ponbsp;Supr.s.e. pulus,8caitjllViuatrex.Locutus eft autem Sanbsp;muel ad populum legem regni, 8c lcripfit innbsp;librOj8crepofuitcoramDomino : 8cdimifitnbsp;Samuel omnem popul�,fingulos in domumnbsp;liiam.Sed 8c Saul abijtin domum fuamin Ganbsp;baa: 8c abijt cum eo pars exercitus, quor� te-tigerat Deus corda , Filij ver� Belial dixer�t.nbsp;Num l�luare nos poterit iftePEt deljiexeruntnbsp;eum, 8c non attulerunr ei munera :ille ver�nbsp;difsimulabatfeaudire.

5. Saul irruente'in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Domini, diui-

�sjj�iisboius populum ad bellum conuocat.

Regum I.

'vincit^ 'Haas regem Ammonharum, lober ratis'rsiris labes Galaade�^ regnum eius in-�auratur in Galgala.

CAP. XI.

ETol�dum eft quafi poft menl�m, af-A cendit Naas Ammonites , 8c pugnarenbsp;c�pit aduerfura labes Galaad. Dixe-runtque omnes viri labes ad Naas, Habetonbsp;nos f�deratos,8cl�ruiemus tibi.Etrelponditnbsp;ad eosNaas Ammonites, In hoc feri� vobifi-cum f�dus, vt eruam omnium veftrum ocunbsp;los dextros,ponamq; vos opprobrium in vninbsp;uerlo Ilrael. Et dixeruntad eum l�niores labes, Concede nobis l�ptemdies,vtmittamusnbsp;nuntios advniuerlos terminos Ilrael:8cfi nonbsp;fuerit qui defendat nos,egrediemur ad tc.Vc-nerunt ergo nuntij in Gabaa Saulis .�8c locuti Bnbsp;funtverbaoh�c�audiente populo; 8cleuauitnbsp;omnis populus vocemfuam,8c fleuit. Et ecce Saul veniebat,l�qu�s boues de agro, 8c ait,.nbsp;Quid habet populus quod plorat?Et narrauenbsp;runtei verba virorfi labes.Et infiliuit Ipiritusnbsp;Domini in Saul, cum audiflet verba h�c, 8cnbsp;iratus eft furor eius nimis.Etalfumens vtriirnbsp;quebouem, concidit infrufta, mifirqueinnbsp;omnes terminos Ifi'ael per manum nuntio-rum,dicens, Qu^icunque non exierit, 8clecu-tus fuerit Saul Sc Samuel, fiefiet bobuseius.nbsp;Inuafit ergo timorDominipopulum, 8ce-rnbsp;grefii Hint quafi vir vnus. Et recenftiit eos innbsp;Bezec: fueruntqj filiorum Ifrael trecenta milnbsp;lia: viror� autem Iud.i triginta millia. Et di-xerunt nuntijs qui venerartt. Sic dicetis virisnbsp;qui funt in labes Galaad, Cras erit vobis la-lus,c�m incalueritfol. Venerunt ergo nuntij , 8c annuntiauerunt viris labes ; qui l�ta-ti funt.Et dixerunt.Man� exibimus ad vos.-Scnbsp;Eacietis nobis omnequod placuerit vobis. Etnbsp;fa�tum eft,cum dies caftrinus venilletjConftinbsp;tuit Saul populum in tres partes : 8c ingreflus 'nbsp;eft media caftrain vigilia matutina, 8c per-eu�it Ammon vlquedum incalelccretdies:nbsp;reliqui autem dilperfi funt, ita vt non relin- Dnbsp;querenturin eis duo pariter. II Et ait populus Sup���quot;'nbsp;ad Samuelem,Qms eft ifte qui dixit, Saul nunbsp;regnabitfupcr nosPDate viros, 8c interficie-mus eos.Etait Saul,No occideturquifquamnbsp;in die hac,quia hodiefecit Dominus l�lutemnbsp;in Ifi'ael. Dixit autem Samuel ad populum,nbsp;Venite, 8ceamus in Galgala , 8cinnouemus.nbsp;ibi regnfi.Etperrexit otpnis populus in Galgala, 8c feceruntibi regem Saulcoram Dominoin Galgala,8c immolauerunt ibi vi�limasnbsp;pacificas coram Domino . Et l�tatus eft ibinbsp;Saul,8c cundti viri Ifrael nimis.

lt;S. Samuelpopuli iudieiogrobatm innoces, Ifrae lem ingratitudinis arguit, datii � ceelofign�,nbsp;hortatur^ yt Domino adhsfreant, non ceffansnbsp;�ro


-ocr page 253-

Deum tuum, vt non moriamur. addidimus enim vniuerfis peecatis noftris malum, vtnbsp;peteremus nobis regem.Dixit au tem Samuelnbsp;ad populum,Nolite timere, vos feciftis vni-uerfum malum hoc: veruntamen nolite recenbsp;dere� tergo Domini, l�dleruiteDomino innbsp;Omni corde veftro . Et nolite declinarepoftnbsp;vana, qu� non proderunt vobis^neqj cruentnbsp;vos, quia vana f�nt. Et non derelinquet Donbsp;minus popiilum fuum,propter nomen fuumnbsp;magnum : quia iurauit Dominus facere.vosnbsp;fibipopulum , Abi�tautem � mehocpecca-tum in Domino , vteeflem orare pro vobis,nbsp;amp; docebo vos viam bonam amp; reAam. Igiturnbsp;timete Domin�, amp; feruite ei in veritateo amp;�nbsp;ex toto corde veftro. vidiftis enim magnifi-ca J qu� in vobis geflerit,Qu�d f� perl�uera-ueritis in malitia : amp; vos amp; rex vefter pari ternbsp;peribitis.

5. � Saule ThiWxid maximo abparatu

Saul. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Regum I. ^6

froip�sorarei CA Pi xii, bo Domirtu, Sedabit voces 8c pluuias:amp;fcie 'T'^Ixit autem Samuel ad vniuerfiimlA tis, 8c videbitis quia grande malum feceritisnbsp;I Brael, Ecce audiui vocem veftram iu- vobis in conlpeftii Domini j petentes ftipernbsp;xta omnia quae locuti eftis ad me, 8c v�sreg�. Et clamauit Samuel ad Dominum,nbsp;conftitui fijper vos regem.Et nunc rex gradi Sc dedit Dominus voces 8c pluuias in ilia die.nbsp;tur ante vos.-ego autem lenui,8cincanui:por Et timuitomnis populus nimis Dominumnbsp;rdfilij mei vobilcum funt. itaque conuerla- 8c Samuelem. Et dixit vniuerfus populus adnbsp;tus coram vobis ab adolefcentia mea vfq; ad Samuelem,Ora pro f�r�is tuisad Dominumnbsp;hanc diem, eccepr�fto fiim. lILoquimini denbsp;me coram Domino, 8c corara Chrifto eius,nbsp;vtrum bouem cuiufqua tulerim,au t afinum:nbsp;fi quempiam calumniatus fum,fi oprefsi ali-quem,fi de manucuiufquam munus accepi;

amp; contemnam illud hodie,reftituamque vo bis.Etdixerunt,Nones calumniatus nosne-que opprefsifti,neque tulifti de manu alieu-ius quippiam.Dixitq; adeOszTeftis eft Do-minus aduerfum vos, 8c teftis Chriftus eiusnbsp;in die hac, quia no inueneritis in manu meanbsp;quippiam.EtdixeruntzTeftis. ^tait Samuelnbsp;ad populum.Dominus qui fecit Moyfen, 8cnbsp;B Aaro, Sc eduxit patres noftros de Terra-Ae-gypti,gt;adeft�.Nuncergo ftate,vtiudicio co-tendam'aduerfam vos cor� Domino de om-nibus mifericordijs Domini, quas fecit vo-quot;�4^.3. bifcuni,8c cvi patribus veftriszilquomodo la-cob ingrefTus eft in Aegyptum , 8c clamaue-runt patres veftri ad Dominum;8c mifit Donbsp;minus Moyfen 8c Aaron, 8c eduxit patres vcnbsp;ftros de Aegypto, 8c collocauit eos in loconbsp;hoc.llQuiobliti funtDominiDeifui,8ctra-didit eosin manus Sif�r� magiftri militi�nbsp;*Hafor,8c in manu Philifthinor�, amp; in manu regis Moab,8c pugnauer�t aduerfum eos.nbsp;Poftea autem clamauerunt ad Dominum,8cnbsp;dixerunt,Peccauimus quia dereliquimus Donbsp;minum, 8c feruiuimus Baalim 8c Aftaroth:nbsp;nunc ergo eruenos de manu inimicorum nonbsp;ftror�,amp; feruiemus tibi. Et mifit Dominus

� SauleThilifilM maximo apparatu aduer�^ Ifra�lem armantur^terrm Helrtsinbsp;in antris la�tant. Et Saul quia uon expe�la~nbsp;to Samuclis aduentu oltulit holocauflu, repronbsp;battu � Dito di�tur, de cautela 'Phili�haorunbsp;�Vt I�a'elita armis�oliarentur. CAP. Xlll.nbsp;FIlius vnius anni erat Saul c�m regnare Anbsp;c�pi (Tet, duobus autem annis regnauitnbsp;fuper Ifi-ael.Etelegit fibi Saul tria mil-lia de Ifrael, amp; erant cum Saul duo millia innbsp;Machmas, amp;in monte Beth-el; milleautemnbsp;cum lonathainGabaaBen-iamin. porro c�

� lephte amp; Samuel, amp; eruit vos de manuini- bernacula fua.Etpercufsit lonarhas ftation� micor� veftrorum per circuitum, amp; habita- Philifthinorum , qu� erat in Gabaa. Quodnbsp;ftis confidenter.Videntes a�tqu�dNaas,rex c�maudiflentPhilifthijm, Saulcecinitbuc-hlior� Ammon,venifletaduerf�m vos,dixi- cinain omni terra, dicens, Audiant Hebr�i.nbsp;ftis mihijNequaqua,f�d rex imperabitnobis: Et vniuerfus Iftael audiuit huiufcemodi fa-c�m Dominus Deus vefter regnaret in vo- ma,Percuftit Saul ftationem Philifthinor�;nbsp;bis.Nunc ergo pr�fto eft rex vefter,quemelQ Scerexitf�Ifrael aduerfus Philifthijm. Cla-giftisamp;petiftis:ecce d�dit vobis Dominus re mauit�ergo�populuspoft Saul in Galgala.nbsp;gem.Si timueritis Do�nin�, Sc feruieritis ei. Et Philifthijm congregati funt ad pr�liannbsp;amp; audieritis voce eius, amp; n� exafperaueritis dum entra Iftaeftriginta millia curruum, Bcnbsp;os Domini,eritisamp;VOS, amp;rex quiimperat f�xmilliaequitum,amp;reliquum vulgus,fientnbsp;vobis f�qp�tes Dominum Deum veftrum.fi arena'qu� eft in littore maris plurima.Et af-autem non audieritis vocemDomini,led ex- cendentes caftrametati funt in Machmas ad jjnbsp;alperaueritis fermones eius, erit manus Do- orient� Beth-auen.Quod c�vidilfent viri �f-mini fuper vos,amp; fuper patres veftros.Sed 8c rael le in ar�lo pofitos(afflilt;ftus enim erat ponbsp;nunc ftate,8c videte rem iftam grand�,quam pulus)abfcoderunt le in Ipeluncis, Sein abdinbsp;fadurus eft Dominus in confpe�tu veftro. tis,in p�tris quoq;,8c in antis,Sein cifternis.nbsp;Nunquid no mefiis tridei eft hodie? inuoca Hebr�ia�t tranf�eruntlordancm�in�terramnbsp;Gad Sc


*�^�'^**- lerobaal amp; ^'Badan[gt;amp;:Samfbnjamp;Barac�, amp; terura populumremil�tvnumquenqueinta

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 1 Y 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9* fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A I 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a* AAnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� A 1 Anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A Anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AA y*^ AA AA A Anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anbsp;nbsp;nbsp;^T AA AA lt;A Ab �a anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A A AA AA AA


-ocr page 254-

Saul.

Gad8cGalaad. Cumqueadhuccflet Saul in Galgala jVniiierfiis populus perterritus eft,nbsp;qui fequebatur eutn. Et expeftauit f�pt� die-bus iuxta placitum Satnuelis, amp; non venir Sanbsp;muelin Galgala, dilapfusqueeft populus abnbsp;eo. Ait ergo Saul,Afterte mihi holocauftum,nbsp;amp; pacifica. Er obtulit holocauftum. Cumq;nbsp;complefletofFerens holocauftum, ecce Samuel veniebat .� amp; egrelTus eft Saul obuiamnbsp;eijVt falutareteum.Locutusq; eft ad eum Sa-mucl,Quid feciftirRelpondir Saul, Quia vidinbsp;quod populus dilaberetur � me,amp; tu non v�n�ras iuxta placitos dies, porro Philifthijmnbsp;congregrati fuerant in Machmas;dixi, Nuncnbsp;C delcendent Philifthijm ad me in Galgala, amp;nbsp;faciem Domini non placaui. Necelsitatenbsp;compulfus,obtuli holocauftum. Dixitq; Samuel ad SauljStulte egifti,nec cuftodifti m�-data Domini Dei tui, qu� pr�cepit tibi:nbsp;Quod fi non feci lies, iamnunc pr�parafletnbsp;Dominus regnum tuum fuper Ifi-ael in lem-piternum, led nequaquam regnum tu� vitranbsp;confurget, Qu�fiuit Dominus fibi vir� iuxta corfuum;amp;; pr�cepitei Dominus vtefletnbsp;Afto.ij.d. fuper populum fuum, eo quod non ler-uaueris qu� pr�cepit Dominus.Surrexitau-tem Samueljamp;afcenditde Galgalisin Gabaanbsp;tgt;.6. Ben-iamin. tgt; Et reliqui populi afeenderuntnbsp;poft Saul obuiam populo ,qui expugnabantnbsp;eos venientes de Galgala in Gabaa , in collenbsp;Ben-iamin�. Etrecenfuit Saul populum,quinbsp;inuenti fuerStcura eo,quafi lexcentos viros.nbsp;Et Saul amp; lonathas filius eius, populusqucnbsp;qui inu�tus fuerat c� eis, erat in Gabaa Ben-D iarain : porro Philifthijm cSfederant in Ma-chmas.Etegre�ifuntad�pr�liand��de caftrisnbsp;Philifthinorum tres cunei, vnus cuneus per-gebat cotravia Ephra ad Terram-Saul. porro alius ingrediebatur per viam Beth-horon.nbsp;tertius autem verterat le ad iter termini gt; innbsp;Terra-Sabaa�imminentis valli Seboim cotranbsp;delertum.Porro faberferrarius non inuenie-baturinomni Terra-Ilrael. cauerant enimnbsp;Philifthijm, ne forte facerent Hebr�i gladiiinbsp;aut lanceam, Delcendebat ergo omnis Ifraelnbsp;ad P hili ft hij m, V t exacueret vn ulq uifq u e vonbsp;*e^ triden- merem fuum,amp; ligonem, amp; fecurim*amp; far-culum. Retul�itaqueerantacies vomerum,nbsp;amp; ligonumjtridentum , amp; fecurium, vfq;adnbsp;ftimulum corrigendum . Cumque venifletnbsp;dies pr�lij, non eft inuentus enfis amp; lanceanbsp;in manu totius populi qui erat cum Saule 8cnbsp;Ionatha,excepto Saul 8c lonatha filius eius.nbsp;Egrefla oft autem ftatio Philifthijm,vt tran-feenderetin Machmas.

S, lonathas Domino fidens, cam armigero�to Thilifihxos di^er�t.yeriim pofi 'gt;Di�orid,,melnbsp;legu�atOfCl)ptrii ittramentum mortem com

Regum L

ntinatam,populi auxilio 'vixeua�t.

CAP. X 1111.

Et accidit in quadam die vt diceret To-nathas filius Saul ad adolelcentem ar-migerum fiium.Veni 8c tranfeamus ad ftationem Philifthinorum, qu� eft trans lo-cumillum . Patri autem fuo hoc ipfum nonnbsp;indicauit. Porro Saulmorabatur in extremanbsp;parte Gabaa lub malogranato, qu� erat inquot;a-gro Gabaa.-�8c erat populus cum eo quafilex-centorum virorura.Et Achias filius Achitobnbsp;fratris I-chabodfilij Phinees, ilqui ortus fue- Supr.4.lt;l-rat ex Heli l�cerdote Domini in Silo, porta-bat ephod.Sed 8c populus ignorabat quoi iTetnbsp;lonathas. Erantaute interalcentus,perquosnbsp;nitebatur lonathas tranfiread ftationem Phi /nbsp;lifthinorum, emin�tes petr� ex vtraqj parte,nbsp;8c quafi in modum denti� Icopuli hinc indenbsp;pr�rupti nomen vni Boles, amp; nomen alterinbsp;Sene.-vnus f�opulus promin�s ad aquilonemnbsp;exaduerfo Machmas, 8c alter ad meridiemnbsp;contra Gabaa.Dixitautem lonathasad adolelcentem armigerum fuum , Veni, tranl�a- gnbsp;mus ad ftationem incircuncilorum horum,nbsp;fi forte faciat Dominus pro nobis ; quia nonnbsp;cftDominodifficilelaluarevclin multis,velnbsp;in paucis.Dixitqueei armiger fuus,Facomnia qu� placent animo tuo:perge quo cupis,nbsp;igt;8c�erotecum vbicunquevolueris. Etait lonbsp;nathas, Eccenos tranlimus ad virosiftos.nbsp;Cumqueapparuerimuseis, fi taliter locutinbsp;fuerint ad nos, Manete, donee veniamus adnbsp;vos:ftemus in loco noftro, nec alcendamusnbsp;ad eos.fi autem dixerint,Afcendite ad nos:af-ceildamus quia tradidit eos Dominus inmanbsp;nibusnoftris,*hoceritnobis fignum.

Apparuitigiturvterq; ftationi Philifthi-norum: dixeruntqj Philifthijm,En Hebr�i egrediuntur decauernis, in quibusablcondi-ti fuer�t. Et locuti funt viri de ftatione ad lonbsp;nathan, 8cadarmigerum eins, dixeruntque,nbsp;Alc�ditead nos 8c oftendemus vobis rem.Etnbsp;ait lonathas ad armigerum fuum , Alcenda-mus,l�quereme.-tradiditenim Dominuseosnbsp;in manus Ifrael.Alcendit autem lonathas manbsp;nibus 8c pedibus reptas, 8c armiger eins poft *nbsp;eum.ltaque*alij cadebantante lonathan, a-lios armigereius interficiebat l�quens eum.nbsp;Et fada eft plaga prima, qua perculsit lona-thas 8c armiger eius,quafi viginti virorum innbsp;media parte iugeris,qu� par boum in die ara-reconlueuit.Et fadum eft miraculpm in caftris, igt;8c�peragros:l�d 8comnis populus ftanbsp;tionis eor�,qui ierant ad pr�dandum,obftu-puit,8cc�turbata�funtcaftra�,8cacciditqua- quot;efiiern-Anbsp;fi miracul� � Deo. Etrelpexerunt lj?eculatonbsp;res Saul,qui erStin Gabaa B�-iamin, 8c eccenbsp;multitudo poftrata,8chuc illucqj dilFugiens.

Etait


-ocr page 255-

Saul.

Et ait Saul populo qui crat cum co^kequiri-te, amp; videtequisabierit ex nobis. C�mque requifii��nt, rcpertum eft non adei��lona-tban^Sc armiger� eius.Et ait Saul ad AchiarUjnbsp;Applicaarcam Domini.Eratenimibi areanbsp;Dei in die ilia cum filijs Ilrael. C�nlque lo-querctur Saul ad l�cerdotem , tumultus ma^nbsp;gnusexortus eftin caftris Philifthinor�:cre-loeb�tq; paulatimj amp;clari�srefc)nabat.Etaitnbsp;Sauladl�cerdotem^Contrahemanum tuam,nbsp;Conclamauit ergo Saul, 8c omnis populusnbsp;qui erat cum eo^ 8c veneruntvlquc ad locumnbsp;certaminis: 8c ecce verfus fuerat gladius vni-ulcuiulque ad proximum fuum^Sc c�des ma-gnanirais. Sed 8c Hebr�i qui fueratcum Phinbsp;lifthijm heri Sc nudiuftertius, alcenderantq;

D cum eis in caftris, reuer� funt vt client cum

Ilrael* quierantcum Saul 8c lonatha. Om-nes quoque Ilraclit�E qui l� ablcondcrantin monte Ephraim, audientes qu�d higi lientnbsp;Philifth�i, fociauerunt le cum fuis in pr�-c�.5. lio . gt; Et erant cum Saul, quaf� decem mil-liavirorum�. Etl�luauitDominus indieil-lallrael. pugna autem peruenit vfqucadBe-tha-uen . Et viri Ilrael fociati funt fibiinnbsp;dieilla;adiurauit autem Saulpopulum^dic�s.nbsp;Maledidus vir qui comederit pancni vlqucnbsp;sd vel{)erara,doncc vlcilcar de inimicis meis.nbsp;Et non manducauit vniuerlus populus pa-nem; omneque terr� vulgus venitin l�ltum,nbsp;in quo ^'at mel fuper faciem agri. IngrelTusnbsp;eft itaque populus l�ltum, 8c apparuit Iluensnbsp;mel, nullusq; applicuit man um ad os luum,nbsp;timebat enim populus iuramentum , Porronbsp;lonathas nonaudierat c�madiuraret paternbsp;eiuspopul�: extenditq; lummitatem virg�,nbsp;quam habebat in manu, 8c intinxit in fauumnbsp;niellis: 8c conuertitmanumfuam'adosfu�,nbsp;6c illuminati funt oculi eius.Refpondenfquenbsp;vnus de populo,ait, lureiurando conftrinxitnbsp;pater tuuspopul�,dicens ,Maledilt;ftus vit quinbsp;comederit panem hodie,defecerat autem po-pulus. Dixitque lonathas, Turbauitpaternbsp;meusterram-.vidiftis ipl� quia illuminati funtnbsp;oculi mei;e� qu�d guftauerim paululiimdenbsp;nielle ifto:quanto magis fi comedilfet populus depr�dainimicorumfuorum, quam repenbsp;rit? nonne maior plaga fa�:a fui�etin Phili-fthijm ? Perculferunt ergo in die ilia Phili-fth�os�Machmis vlquead Aialon. Defati-gatus eft autem populus nimis, 8c verfus adnbsp;pr�dan^ tulitoues, 8c boucs, 8cvitulos, 8cnbsp;raa�fcauerunt in terra :comeditque populusnbsp;cum Gnguine.Nuntiauerunt autem Sauli di-centes qu�d populus peccal�et Domino,co-medens cum l�nguine .'Qui ait, Pr�uaricatinbsp;cftis: voluitead meiam n�cl�xuin grande.Etnbsp;dixit Saul, Dilpergimini in vulgus, 8c dicite

Regum I.

eis vt adducat ad me vnulquilq; boue fuum ' 8carietem, 8cocciditefiiperiftud, 8cvelci-mini, 8cnonpeccabitis Dominocomed�tesnbsp;cum fanguine. Adduxititaq; omnispopulusnbsp;vnulquilq; bouem in manu lua vlque ad no-�tem,Et occideruntibi.Aedificauit aut�Saulnbsp;altare Domino:tuncqueprim�m c�pit�di-ficarealtare Domino.Et dixit Saufirruamusnbsp;fuperPhililfh�os node, 8cvaftemus eos vf-quedum illucelcat mane,nec relinquamus exnbsp;eis virum.Dixitq; populus, Omne quod bo- pnbsp;num videtur in oculis tuis, fac. Et ait lacer-dos, Accedamus hue ad Deum . Et confuluitnbsp;Saul Domin�,Num perlequar PhilifthijmPfi *nbsp;tradeseosin manusIlrael? Etnonrelpohditnbsp;ci indieilla.Dixitq; Saul,Applicate hue vni-uerfos angulos populi:8clcitote,8cvidetepernbsp;quem acciderltpeccat� hoc hodie.Viuit Do-minus l�luator Ifi�aefquia fi per Jonathan fi-lium me� fadum eft,ablq; rctradatione mo-rietur.Ad quod nullus contradixitei de omninbsp;populo.Et ait ad vniuerfum Ilrael.Separami-ni vos in partem.vnam, 8c ego c� lonatha f�-lio meo ero in parte altera . Refponditq; populus ad Saul,Quod bonum videtur in oculisnbsp;tuis, fac. Et dixit S�ul ad Dominum De�lf-rael,cgt; DomineDeus Ifrael daindiciu, quidnbsp;ell qu�d non relponderis l�ruo tuo hodie. Sinbsp;in me autin lonatha filio meo eftiniquitasnbsp;h�c, daoftenfionem.autfi h�ciniquitas eftnbsp;in populo tuo�dal�nditatem.Et deprehenfiisnbsp;eft lonathas 8c Saul , populus autem exiuit.nbsp;Etait Saul, Mittitefortem inter me, 8c internbsp;Jonathan filium meum.Etcaptus eft lonathas, Dixit autem Saul ad lonathan, Indicanbsp;mihi quidfeceris. Et indicauitei lonathas,nbsp;8c ait, Guftans guftaui in fiimmitate virgx,nbsp;qu� erat in manu mea,paulul� mellis 8c eccenbsp;ego morior.^ Etait SaufH�c faciat mihi Deus, 8c h�caddat, quia morte mori�ris lonatha. Dixitq; populus ad Saul, Erg�ne lona- qnbsp;thas morietur,qui fecit l�lutem h�c magnamnbsp;in Ifrael? hocnefaseftiviuit Dominus, fi ce-ciderit capillus de capite eius in terram, quianbsp;c� Deo operatus eft hodie.Liberauitergo ponbsp;pulus lonathan, vtn� moreretur.Recefsitq;nbsp;Saul, nec perl�cutus eft Philifthijm : porr�nbsp;Philifthijmabieruntinlocafua.Et Saul con-firmato regno fuper Ifrael, pugnabat per cir-cuitumaduerfiim omnesinimicos eius,c�tranbsp;Moab,8c filios Ammon,8cEdom,8c reges Sonbsp;baj8cPhilifth�os:8c quocunq; le verterat,fiinbsp;perabat.Congregatoq; exercitu pereu�it A-malec, 8c eruit Ilrael de manu vaftator� eius.nbsp;Fueruntautem filij Saul, lonathas, 8c lelTui,nbsp;8c Melchi-fua: Senomina duarum filfirumnbsp;eius,nomen primogepit� Merob, 8c nomennbsp;fflinoris Michol.Et nomen vxoris Saul,Achi

N noam


-ocr page 256-

Regum. I.

auribuS meis, amp; armen torn ra quam ego au-dio?Et aitjSauljDeAmelecaddukerut ea; p� percit enim populus melioribus oiiibus �c ar-mentis vt immolarentur Domino Deo tuOjnbsp;reliqua verb oecidimus. Ait autem Samuel adnbsp;Saulj SinemCj amp;indicabo tibi qu� locwtusnbsp;fit Dominus ad me node. Dixitque ci j Lo-quere. EtaitSamueb IIN�nne cum paruulusnbsp;elles in oculis tuiSjCaputin tribubus Ilraelnbsp;dus es? vnxitque te Dominus in regem fiipcrnbsp;Ilraelnbsp;nbsp;nbsp;mifit teDomihus in viam^Sc aitjVa-

interfeilo^ �gag^Saulre^obatHsaSamus- de, interfice peccatores Amalec amp; pug� nabis contra eos vlque ad internecionem eo-rum . Quareergo non audifti vocem Domi-ni'.led verlus ad pr�dam es , amp; fecifli malumnbsp;in oculis Domini? Et ait Saul ad Samuelem.nbsp;Imo audiui vocem Domini, amp;ambulauiingnbsp;via per quam mifitme Dominus, �Cadduxinbsp;Sc Amclecinterfeci. Tu-lit autem depr�da populus oues amp; boues pri-mitias eorum qu� c�l� funt, vt im molet D onbsp;minoDco quot;fuo�in Galgalis. Et ait Samuel,nbsp;Nunquid vult Dominus bolocaufta amp; vidinbsp;mas,amp;non potius vt obediaturvoci Do mini? Meliorcftenimobedientia quam vidi-pcde.^.Jnbsp;m�:amp;autcultarejmagisquamolFerreadipcmnbsp;arietum. quoniam quafi peccatum ariolandinbsp;eft,repugnare: quafi Icelus idololatri�,nolle acquielccre.Pro eo ergo quodabieciftil�r-monem Domini,abiccit tegt;Dominus�nc gt;4.nbsp;fis rex. Dixitq; Saulad Samuelem /�Peccaui,nbsp;quia pr�uaricatus fum l�rmonem Domini,nbsp;amp; verba tua, timens populum, Sc obediensnbsp;voci eorum.Sed nunc porta qu�lb peccatumnbsp;meum , Sc reuerteremecum vt ador� Dominum. Et ait Samuel ad Saul,Non reuertar te- Pnbsp;cura, quia proiecifti l�rmonem Domini, 5c

A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�*

Et conuerlus eft Samuel vtabiret: ille autem apprehenditfummitatem pallij cius , qu� Stnbsp;fcill�eft.Etaitadeum Samuel, Scidit Dominus regnum Ifiael .� tchodie, 8c tradiditil-lud proximo tuo meliori te. Porr� Trium-non fiedetur ; neque enim homo eft vt agat

Saul.

noam filia Achimaasiamp;nomen princip�s mill ti� cius Abner,filius Ner,patruelis Saul.Por r� Cis fuit pater Saul, 8c Ner pater Abner,fi-lius Abiel. Erat autem bellum potens aduer-fiim Philifth�os omnibus diebus Saul. Namnbsp;quemeunque viderat Saul virum fortem, 8cnbsp;aptum ad pr�lium, lociabat eum fibi.

iS. Saul miffus � Domin� ad delendum funditus ^malec,Agageorttmrzgemmultamqj frte-dam referuani , inoied�ntia argunur com-mendataobedientia, ideo^ �regno reij�tur,

Is lugetur. C A P. X V.

* T dixit Samuel ad Saul, Me mifit Do-l' minus, vt vngerem te in regem luper �*populum eius Ilraebnunc ergo audi vonbsp;cem Doraini,H�cdicit Dominus exercitu�,nbsp;Recenfui qu�cunque fecit Amalcc Ilraeli.nbsp;�xod.i7.e llquomodo reftitit ei in via c�m alc�deret denbsp;Aegypto. Nunc ergo vade , 8c percute Amalec, 8c demolire vniuerla cius : non parcas ei,nbsp;tgt;Sc non concupilcas ex rebus ipfius aliquid�:nbsp;l�d interfice � viro vlquead muliercm,8c par-uulum atqueladantembouem 8c ouem , ca-melum Scafinum. Pr�cepit itaque Saul populo , 8c recenfuit eos quafi agnos : ducentanbsp;millia peditum, 8c decem millia viror� luda.nbsp;Cumq; veniiret Saul vfq; adciuitatem Ama-lec,tetenditinfidias in torrente.Dixitq; Saulnbsp;B Cin�o,Abite,recedire,atq; difeedite ab Amanbsp;lec:neforte inuoluam te cum eo. tu enim fe-cifti mil�ricordiam cum omnibusfilijs Ilrael,nbsp;' c�malcenderentde Aegypto.Etrecefiit Ci-n�us de medio Amalec.Percu�itque Saul A-malec ab Heuila,donec venias ad Sur,qu� eftnbsp;� regione Aegypti. Et apprehendit Agag re-�2em Amalec viuum: omne autem vulgus in-

Q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-J.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;---- ------

terfecit in ore gladij. Et pcpercit Saul 8c po- proiecit te Dominus ne fis rex fuper Ilrael, pulus,Agag,8c oprimisgregibusouium8c ar- �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;

mentorum,8c veftibus,amp; arietibus,8c vniuer lis qu�pulchraerant,nec voluerunt dilper-dere ea. q uicquid ver� vile fuit 8c reprobum,nbsp;hoc demoliti fiint.Fadum eft autem verbum

C Domini ad Samuel,dicens,P�nitet mequ�d phatorin Ilrael non pareet, 8c p�nitudine conftituerim Saul regem;quia dereliquitme, non fledetui- ; neque enim homo eft vt agatnbsp;8c verba mea op�r� non impleuit.Contrifta- p�nitenti�.At ille ait, Peccaui: l�d nuncho-tusqueeft Samuelj8c elamauitad Dominum nora me coram l�nioribus populi mei, 8c co-totanode.Cumquedcnodefurrexilfet Sa- ramifrael, 8creuertcrcmecum , vtadoreranbsp;muel,vt iret ad Saul mane, nunciat� eft Sa- Dominum Deumtuum . Reuerfus ergo Sa-mueli,e� qu�d venilTet Saul in Carmel�, 8c muel l�cutus eft Saule: 8c adorauit Saul Do- qnbsp;erexil�et fibi fornicem triumphalem, 8creuer minum. Dixitque Samuel, Adducite ad menbsp;?.�.fus tranfil��t:dclcendiiretq;in Galgala.gt; Ve- Agagregem Amalec. Et oblatus eft^ei Ag�gnbsp;nit ergo Samuel ad SauljSc Saul offerebat ho pinguifsimus^tremens�.Et dixit Agag.Sicci-iocauft� Domino de initijspr�darum qu� nel�paratamara mors? Et ait Samuel, Sicutnbsp;attuleratexAmalec�.Et c�m venil��t Samuel fecit ablqueliberis mulieres gladius tuus, fienbsp;ad Saul,dixitei Saul,Benedidus tu Domino, abfq; libcris erit inter mulieres mater tua. Etnbsp;impleui verbum Domini. Dixitque Samuel, in frufta concidit eum Samuel cora Domi-Etqu� eft harc vox gregum qu� rclonat in no in Galgalis.Abijt au t Samuel in Ram�tha,nbsp;Saul

-ocr page 257-

Regum I.

mini malus^pGllat manu fua^ amp; leuius feras. Et ait Saul �d f�ruos fuos, Prouidete ergonbsp;mihi aliquem benepGlIentcmj�c adducite eunbsp;ad me.Etrefpondens vnus depueris^ait^Ecce j)nbsp;vidi filium iGi Bethlehemitcm fcient� pf�l-lerCjamp;fortifiimum roborCj amp; virum bellico-fum , amp; prudentcm in verbis, amp; virum pul-chrum; amp; Dominus eftcumeo. Mii�rergonbsp;Saul nuncios ad liai dicens,M.itte ad me Da-uid filium tuum,quieftinpalcuis.Tulititaq;nbsp;liai afinum plen� panibus, Si. lagenam vini,nbsp;amp; h�dum de capris vnum, amp; mifit per ma-num Dauid filij fiii Sauli. Et venir Dauid adnbsp;Saul,amp; ftetit coram eo:at ille dilexit e� nimis,nbsp;nbsp;nbsp;*

amp; fadus eft eius armiger . Mifitque Saul ad Il�ijdicenSjStet Dauid in confpedu meo:in-nenit enim gratia in oculis meis.Igitur quan-docunquefpiritus'Domini malus arripiebat� quot;Jet^rrifitnbsp;SaufDauid tollebat cirharam,amp; percutiebatnbsp;manu fua,amp;refocillabatur Saul,amp; leuius ha-bebat. recedebat enim ab eo fpiritus malus.

J. �htlifihte� contra I�-aelem adpugnam con~ gregatii. Goliath gigantem in armt^ amp; forti-tuaineconfdentem, inerm� T)au,id occidit^nbsp;prtecifumj^ caput diffu�s �Philifihxil ad Sau-Umtulit. cKP. XVII.

a�t Philifthijm agmina A fuain pr�lium, couencrunt in Sochonbsp;Iud�;amp; caftrametati fiint inter Sochonbsp;amp; Azeca in finibus Dommim. Porro Saul amp;nbsp;filij Ifrael congregati venerunt in Vallem-te-rcbinthi, Scdirexerunt acicm ad pugnandumnbsp;contra Philifthijm. EtPhilifthijm ftabatfu-per montem ex parte hac, amp; Ifrael ftabat fu-pra montem ex altera parte;vallifq� erat internbsp;eos.Etegrefluseft virfpurius decaftris Philift hiivo rnm nomine Goliath,de Geth, altitu-dinis fex cubitor� amp; palmi : amp; ca�is �rea fu-per caput eius amp; lorica hamata induebatur.nbsp;porro pondusloric�eius,quinq;millia ficlo-rum �ris erat. amp; ocreas xr�as habebat in cru-ribus: amp; clypeus �rcus tcgebat humeros cius.nbsp;haftilc autem hafta� eius erat quafi liciator�nbsp;tcxentium.ipfum autem ferru haft� eius fcx-c�tos ficlos habebat ferri:8c armiger eius an*nbsp;tecedebat e�. Stanfq; clamabataduerfum phanbsp;langas lfi-ael,amp; dicebat eis, Q^are veniftis panbsp;rati ad prxlium?Nunquid ego non fum Phi-

i quiuerit pugnarc mecum, amp; perculTerit me,nbsp;erimus vobis f�rui ; fi autem ego pr�ualuero,nbsp;amp; percuftero cum ,vos ferui eritis, amp; feruietisnbsp;nobis.Et aiebat Philifth�us,Ego exprobraninbsp;agminibus Ifrael hodie, Date mihi virum, 8cnbsp;ineat mecum fingulare certamen. Audiensnbsp;autem Saul, 8c omnes Ifraelitx f�rmonesPhinbsp;lifth�i huiufcemodi, ftupebant, 8c metue-N a bantni-

SauL

Saul Ycrd afcedit in domum fiiam in Gabaa. *Et non vidit Samuel vitra Saul vfq; ad diemnbsp;mortis fu�: veruntamenlugebat Samuel Saunbsp;lern, quoniam Dominum p�nitebat quodnbsp;conftituiflet regem Saul fuper Ifrael.

��. T^rohatoSaulpDauid interfratres in regem quot;^ngitur'.quo cithara pfallente cor am Saule a-gitato ffiritu malo^ die leuttn hahehat.

CAP. XVI.

A IxitqueDominusadSamuelem, Vf-qucquo tu luges Saufc�ra ego proic-cerim e� ne regnet fuper IfraelPimple cornu tun oleo, 8c veni, vt mittam te ad Ifainbsp;Bethlehemiten : prouidi enim infilijs eiusnbsp;mihi reg�.Et ait Samuel. Quomodo vadam?nbsp;audietenini Saul,8c interficietme.Et ait Donbsp;minus, Vitulum dearmento tolles in manunbsp;tua,8c di ces. Ad immolandum Domino veni.nbsp;Et vocabis Hai ad vidimam, 8c ego oftcdamnbsp;tibi quid facias,8c vnges quencunq; monftranbsp;uero tibi. Fecit ergo Samuel ficut locutus eftnbsp;ei Dominus.Venitq; in Beth-lehem,8c adminbsp;rati funtfeniores ciuitatis,occurrentes ei, di-xeruntque,Pacific�fhe eft ingreffus tuus.� Etnbsp;ait, Pacificus:adimmol�dum Domino veni,nbsp;f�ndificamini, 8c venite mecn vtimmolem.nbsp;Sandificauit ergo If�i 8c filios eius, 8c voca-�it eos ad f�crificium,Cumq; ingre�i effent,nbsp;viditEliabj 8c ait. Num coram Domino eftnbsp;chriftus eius ? Et dixit Dominus ad Samue-lem. Ne refpicias vultum eius, neque altitu-dincm ftatur�eius:quoniam abieci eum, necnbsp;iuxta intuitum hominis ego iudico.homo e-nim videtea qua: parent, Dominus autc in-tueturcor.Etvocauit I�i Abinadab,8c addu-xiteum coram Samuele.Qui dixit,Nechuncnbsp;clegitDominus.Adduxit autem If�i Sam ma.nbsp;fte quo ait,Etiam hune non elegit Dominus.nbsp;Adduxit itaque If�i f�ptem filios fuos coramnbsp;Samucle:8cait Samuel ad If�i,Non elegit Donbsp;minus ex iftis. Dixitq; Samuel ad If�i, Nun-quidiam complet! funt filij? Qm refpondit,nbsp;Adhucreliquus eft paruulus, 8cpalcitoues.

C Ht ait Samuel ad If�i, Mitte, 8c adduc c�:nec enim difeumbemus prius qu�m h�c ille vc-niat.Mif�t ergo, 8cadduxit eum.Erat autemnbsp;r�fus,8cpulcherafpedu,decoraq; facie,8caitnbsp;Dominus, Surge, 8c vngeeum-.ipf�eft enim.

T�lit ergo Samuel cornu olei, 8c vnxit eum lifth�us, 8c vos f�rui SaulPEligiteex vobis vi

98

medio fratrum eius; amp;Ildirelt;�us eft fpiritus rum, amp; de ft en dat ad ftngulare certamen. fi � 8nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tv� �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y-1nbsp;nbsp;nbsp;lt; 11nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;A (Y� gt;4 Rr z4a� �-� /'c**xe � 4111quot;� ^iKiiA��*- nti/ni*!nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�Z n Adz'll /Tazi t- mzi

�j.ii; �


Domini � die ilia in Dauid, 8cdeinceps : fur-genfq; �j^muel abijtin Ram�tha.Spiritus autem Domini reee�it � Saul, 8c exagitabat e� fpiritus nequam,�Domino.Dixeruntq; f�ruinbsp;Saul ad e�, Ecce fpiritus Dei malus exagitatnbsp;�*� te. lubeat Dominus nofter, * 8cf�rui tui quinbsp;cora te f�nt, qu�rent horain� feientem pf�llenbsp;re citharaiYtqu�do arripuerit te fpiritus Do-

-ocr page 258-

Da�id. Regum I. Goliath.

bant ftimis. Daniel ant erat filins viri Ephra-

Supr.iiS. a. th�ijdc quollftpra didum eft,deBeth-l�hem Iiida^cui nomen erat Ilai^qui habebat odo fi-lioSj 8c erat vir in diebus Saul fenex, 8c gran-dxuus inter viros. Abiernnt ant tres fill) eiusnbsp;maiores poft Saul in pr�lium:8cnomina tri�nbsp;filiorum eius qui perrexer�t ad bellum^Eliabnbsp;primogenituSj 8c ��cundus Abinadab_, tertiusnbsp;quoque Samma^Dauid autem erat minimus.nbsp;Tribus ergo maioribusiecutis Saulem,abijtnbsp;Dauid, reuerfus eft � Saul, vt palceret gre-gem patris fui in Beth-l�hem.Procedebat veto Philifth�us mane 8c vefpere, 8c ftabat qua-draginta diebus. Dixit autem liai ad Dauid

C filium f��, Accipe fratribus tuis epbipol�t�, 8c decem panes iftoSj8ccurre incaftra ad fra-tres tuos,8c decem formellas cal�i bas d�f�r�snbsp;ad tribunum.'8c fratres tuos vif�tabis, fi redenbsp;agant:8ccum quibus ordinati funt_,dilce.Saulnbsp;autem,8c illi,8c omnes filij Ifiael,in Valle-te-rebinthi pugnabant aduerfum Philifthijm.nbsp;Surrexit itaq; Dauid mane, 8c commendauitnbsp;gregem euftodi : 8c onuftus abijt, ficutprx-ceperat ei Il�i.Et venit ad locum Mag�la, 8cnbsp;adexercitumqui egreflus ad pugnam vocife-ratus erat in certaminc.Direxcratenim aciemnbsp;Ifiael, l�d 8c Philifthijm exaducrlb fuerantnbsp;pr�parati. Derelinqu�s ergo Dauid val� qu�nbsp;attulerat, fub manu cuftodis ad l�rcinas, cu-currit ad locum certaminis,8c interrogabat finbsp;omni� rede ager�tur erga fratres fuos.Cum-que adhucilleloqueretur eis,apparuit vir ille

� fpuriusalcendens. Goliath nomine,Philifth�us, de Gcth,dc caftris Philiftinor�;8c lo-quenteeo h�ceadem verba audiuit Dauid-Omnes autem Ifiaelit�, c�m vidiflent vir�, fugerunt � facie eiusjtimcntes eum valde. Etnbsp;dixit vnus quilpiam de Ifiael, Numvidiftisnbsp;virum hune qui alcendit ? ad exprobrandumnbsp;enim Ifi-aeli,alcendit. Virum ergo qui pereuf-I�riteum,ditabitrex diuitijsmagnis,8c fiJiamnbsp;fuam dabitei, 8c do m� patris eius faciet ablq;

D tributo inlfrael. Etait Dauidad viros qui ftabant l�cum,dicens. Quid dabitur viro quinbsp;percuf��rit Philifth�uni�iunc, 8c tulerit opprobrium de Ifiael ? quis eft enim hic Philifth�us incircuncifiis qui exprobrauit aciesnbsp;Dei viuentistReferebat aut� ci populus eun-dem l�rmonem, dicens, H�c dabuntur vironbsp;qui percuf�erit eu . Quodc�m audifletEliabnbsp;frater eius maior,loquenteeo cum alijs, ira-tns eft contra Dauid,8c ait,Q�are venifti, 8cnbsp;quare dereliquifti pauculas oues illas in de-l�rtoPego nouifiiperbiam tuam,8cnequitiamnbsp;cordis tui:quia vt videres pr�li�, defeendifti.nbsp;Et dixit Dauid,Quid feci?nunquid non verbum eft ? Et declinauit paululum ab eo ad a-lium-.dixitqj eundem l�rrnonem. Et rcfpoditnbsp;ei populus verb� ficutprius. Audita Iunt'au4nbsp;tem verba qu� locutus eft Dauid, 8c,annun- �nbsp;tiatain conlpeftu Saul. Ad quem c�m fuifletnbsp;addu�tus, locutus eft ei, Nonconcidat cornbsp;cuiulquam in eo : ego leruus tuns vada�), 8Cnbsp;pugnabo aduerfiis Philifth��. EtaitSaul;adnbsp;Dauid,No vales refiftere Philifth�o ifti,necnbsp;pugnare aduerfus eum;quia puer es, hic autcnbsp;virbellatoreftabadolelcentiafua.HDixitque Eccl.47�nbsp;Dauid ad SaufPafiebatl�ruus tuus patris lui Enbsp;gregem,8c veniebatleo vel vrfiis, 8c tollebatnbsp;arietem de medio gregis: 8c perl�quebareos,nbsp;8c percutiebam,eruebamq; de ore eor�.8cillinbsp;confurgebant aduerfum me, 8c apprehende-bam mentum eor�,8c fiiftocabamjinterficie-bamq; eos.Nam 8cleonem 8c vrfuminterfecinbsp;ego l�ruus tuus:erit imtur 8c Philifth�us hicnbsp;incircuncifus,quafi vn�is ex eis. igt;N�c vadam gt;.8�nbsp;8c auferam opprobri� populi : quoniam quisnbsp;eft iftePhilifth�us incircuncifus?�''qui�aufusnbsp;eft maledicere exercituiDei viuentis. Et aitnbsp;Dauid, Dominus quieripuit mede manunbsp;leonis, 8c de manu vrfi, ipl� me liberabit denbsp;manu Philifth�i huius. Dixit autem Saul adnbsp;Dauid,Vade, 8c Dominus tec� fit. Et induitnbsp;SaulDauidveftimentis luis,8c impofuit ga-leam �ream fiipercaputeius, 8c veftiuiteuranbsp;lorica. Accin�tus ergo Dauid gladio eius fu-per veftem fua,c�pit t�tare fi armatus polTstnbsp;incedereznon enim habebat conluetudinem.nbsp;Dixitqj Dauid ad Saul,Non pofium fie inccnbsp;dere,quia non vfiim habeo.Et depofiiit ea,8c:nbsp;tulit baculum fiium quem l�mper habebat innbsp;manibus : 8c elegit fibi quinq; limpidifiimosnbsp;lapides de torrente, 8c mifiteos in peram pa-ftoralem quam habebat f�c�, 8c fundam manu tulit:8c procefiit aduerfum Philifth�um.nbsp;Ibat autem Philifth�us inced�s 8c appropin-quans aduerfum Dauid, 8c armiger eius antenbsp;eum.Cumq)inlpexifletPhilifth�us,8cvidif- Fnbsp;fet Dauid, defpexit eum. Erat a�t adolefiensnbsp;rufus,8c pulcheraljjedu.Et dixit Philifth�usnbsp;ad Dauid, Nunquid ego canis fiim, qu�d tunbsp;venis ad me cum baculo.� Et malcdixit Phili-*nbsp;fth�us Dauid in dijs fuis:dixitqucad Dauid,nbsp;Veni ad me, 8c dabo carnes tuas volatilibusnbsp;c�li 8c beftijs ten-�.Dixit a�t Dauid ad Phi-lifth�um,Tu venis ad mec� gladio, 8c haft�gt;nbsp;8c clypeorego a�t venio ad te in nomine Domini exercituum,Dei agmin� Ifiael, quibusnbsp;exprobrafti hodie,8c dabit te Dominus in m�nbsp;nu mea,8cpercutiam te,8c auferam cajput tuunbsp;�te;8c dabo cadauera caftrorum Philifthijmnbsp;hodie volatilibus c�li, 8c beftijs terr�:vt Iciatnbsp;omnis terra quia eft Deus in Ifiael.Et nouent vniuerl� ecclefia h�c quia non in gladio,nbsp;nec in hafta f�luat Dominus: ipfius enim eftnbsp;bellum, 8c tradet vos in manus noftras.C�m


-ocr page 259-

Regum L


Dauid.


Tergo furrexifl�t PhilifthanisA veniret_,amp;ap-propinquarec c�tra Dauidjfeftinauit Daiiidj amp;cucurritadpugnaniexaduerfb Philiftli�i.nbsp;Ecniifit man um fliam inperam tulitqj vn�nbsp;lapidem^amp;funda iecitjamp;gt;cirt;unducens�per-Cu�it Philifth�� in fronte : amp;infixus eftla-- pis in fronte eius^ amp; cecidit in faciem fua fu-terra.llPr�ualuitq; Dauid aduerfumPhi-'*� liftli�� in funda SelapidCj percuflumq; Phi-lifth�um interfecit.Curnq;gladiumnou Ha-beret in manu DauidjCucurritjamp; ftetit fupernbsp;Philin:ha:umjamp; tulit gladium eins, amp; eduxitnbsp;eum de vagina fiia:amp; interfecit e�^pr�ciditq ;nbsp;caput eins. Videntesaut�Philifthijm, quodnbsp;hiortuus effet forti�imus eorum , fugcrunt.nbsp;Et conf�irgentes viri Iffael amp; luda vociferatinbsp;funtjSe perfecuti fiint.Philiflhxos vfquedumnbsp;veniretin vallem^ amp; vfq; ad portas Accaron,nbsp;cecideruntq; vulnerati de Pnilifthijm in vianbsp;Saraim/vfq; adGcth.amp;; vfq; adAccaron.Etnbsp;rcuertetes filij Iffael poftquam perfecuti fue-rant Pbilifth�os ^inuaf�runt caflra eor�. Af-

fumeiis autem Dauid caput Philifflisi^attu-�it illud in Ieruf�lem:arma ver� eius pofuit in tabernaculo f�o. Eo autem tempore quo vident Saul D�uid egredientem contra Phili-Jtha:iim�, ait ad Abner principemmiliti�j Denbsp;�*W.io qua ftirpe defeendit hic adolefcens*?Dixitq;

�bner/Viuit anima tua^rex^f� noui.Et ait rex^ �nterrogatUjCuius f�lius fitiftepuer.Cumq;nbsp;regreffus eflet Dauid, percuf�o Philifth�o,nbsp;tulit eum Abner, 5c introduxit coram Saule,nbsp;caput Philifth�ihabentenl in manu. Etaitnbsp;ad cura Saul,De qua progenie es o adolcfc�s?nbsp;Dixitque Dauid, films ferai tui If�i Bethle-hemitae ego fum.

JnitoT^auidcum lonatlafodire^ Saulau-dttafu� nbsp;nbsp;Dauid cotnpaTatione^tnalo fj^i�ttu

apitatus nintur Dauid con�^ere, amp; jiliam ^uaerat Dauidipollicttustradit altertnbsp;^iicbolyero iuniore calltd'emediantibus ten-

tumprapUtijs 'Phili�hinorum dc�imdet Da-uid in '^xorem. cap. x v i i i.

A quot;1 T faduin eff cum complef�ct loquiad 1^ Saul, anima lonath� conglutinata eftnbsp;' quot;^anims� Dauid, 8c dilexit eum lonathasnbsp;quaf� animam fuam. Tulitq; eum Saul in dienbsp;ilia, 8cnon concefiit ei vt reuerteretur in do-mura patris fui.Inierunt autem Dauid 8c lonathas f�duscdiligebatenimeum quaf� animam f�iam.Nam expoliauitfe lonathas tunica qua e^atindutus,8c d�dit earn Dauid,8cre-liqua veftimenta f�a vfq; ad gladium 8c arc�nbsp;fuum,8c vfq; ad balthe�.�grediebatur quoq;nbsp;Dauid ad omnia qu�cunq; mif�f��t eu Saul,nbsp;amp;pradenter leagebat.- pofuitque eum Saulnbsp;f�iper viros belli, amp; acceptus erat in oculis v-B niuerf�populi, maximequcinconfpedufa-

Saul.


99



mulorum Saul. (IPorrOcum reuerteretur percuf�o Philifth�oDauid,gt;8c ferret caput eius in Ieruf�l�,egref�� funtmuliercs devniuerf�snbsp;vrbibus Iffael,cant�tes,chorofq; ducentes innbsp;occurfum Saul regis, in tympanis l�titi� 8cnbsp;in f�flris. Etpr�cinebant mulieres ludentes,nbsp;atq; diccntes,Percuf�it Saul mille, 5c Dauidnbsp;decem millia.Iratus eft aut Saul nimis, 8c di-fplicuit in oculis eius fermo ifte:dixitq;,De-derunt Dauid decem millia,8c mihi millede-derunt:quid ei fuper ef�:, nif� folum regnum?nbsp;Non r��lis ergo oculis Saul �afpiciebat Dauid Cnbsp;a die ilia,Sc deinceps. Poff dicm a�t alteram,nbsp;inuaf�tfpiritus Dei malusSaul, 8c propheta-bat in medio domus fu�;Da�id af�t pfallebatnbsp;manufua, f�cutpcr f�ngulos dies. Tenebatq;nbsp;Saul lanceam,8c mif�t eam,putans qu�d con-f�gcrepoflct Dauid cum pariete;8c declinauitnbsp;D.auid � ficie eius fccundo . Ettimuit Saulnbsp;Dauid:eo quod Dominus effet cum eo , 8c anbsp;fe recefsif�et.Amouit ergo e� Saul �fe, 8c fecit eum tribunum fuper mille viros ; 5c egre-diehatur J 8c intrabatin confpe�lu populi. In qnbsp;omnibus quoq; vijs fuis Dauid prud�ter age-bat,8c Dominus erat cum eo.Vidit itaq; Saulnbsp;�qu�d pr�dens effet nimis,8c c�pit cauerce�.

Omnis autem If�-ael 8c luda dilmebat Dauid;

C/

ipfeenim ingrediebatur 5c egrediebatur ante eos.Dixitq; SauladDauid,Ecce filiameamanbsp;iorMerob,ipf�m dabo tibi vxorem : tantum-modo eflo virfortis,8c pr�liare bella Domi-ni.Saul a�treputabat, dicens, Nonf�tmanusnbsp;mea quot;in co^f^d f�t fuper e� manus Philiflhi- quot;ineum.unbsp;norum.Ait a�t Dauid ad Saul,Quis ego f�im,E. .nbsp;aut qu� eft vita mea, aut cognatio patris meinbsp;in If�aefvt f�ani gener regiscFa�l� eft autemnbsp;tempus c� deberet dari Merob filia Saul Da-uid,dataeft HadrieliMolathit� vxor.quot; Dile- quot;oilcxitaStnbsp;xit a�t Dauid Michol filiam Saul alteram�.Etnbsp;nunciatu eft Saul,8c placuit ei,Dixitq; Saul,nbsp;Dabo earn illi, vt fiat ei infcandal� 8c f�t fuper eum manus Philifthinor� . Dixitq; Saulnbsp;ad Dauid, Induabus rebus gener meus erisnbsp;hodie. Et madauit Saul f�ruis fuis,Loquimi-niad Dauidclam me,dicetes, Ecceplaces rc-

N 3 gi,�com-


-ocr page 260-

^fieeet rex Nc in JirxKinnbsp;fiuun.i.

Dauid.

Rcgutn I.

gi, 8c omhes Icrui eins diligunt te.Nunc ergo eftogener regis. Et locuti fiintlerui Saul innbsp;auribus Dauid omnia Verba h�c: 8c ait Da-jj uid. Num partim videtur vobis generum eftenbsp;regis? ego autem fum vir pauper 8c tenuis.Etnbsp;renunciauerunt firui Saul, dicentes.Huiulcenbsp;modi verbalocutus eft Dauid . Dixitautemnbsp;Saul, Sic loquimini ad Dauid,Non habet rexnbsp;Iponfilia neceife.nifi tantum centum prxpu-tia Philifthinorum, vtfiat vltiodeinimicisnbsp;regis . Porro Saul cogitabat tradcrc Dauid innbsp;manus Philifthinorum.Cumque renuntiaf-{�ntf�rui eius Dauid verba quxdixerat Saul,nbsp;placuit fermo in oculis Da�id,vt fieretgencrnbsp;*�*�*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regis.Et poft paucos dies fiirgens Dauid,abij t

*c� viris qui fiib eo erant.Et pereu�it ex Phi lifthijmducetos viros : Scattuliteorum prx-putia, Scannumerauitearegi, vtefletgenernbsp;eius.DedititaqueSaul ei Michol filiamfiianbsp;vxorem.Etvidit Saul, Sc intcllexit quod Dominus eflet cum Dauid : Michol autem filianbsp;Saul,diligebatcum.Et Saulmagis c�pittimcnbsp;re Dauid: fadufqueeft Saulinimicus Dauidnbsp;cundis diebus.Et egrefiiprincipes Philifthinorum . � principio autem egrefsionis eo-rum, prudentius fegerebat D auid,nbsp;nes ferui Saul,8c celebrefadum eft nomen e - xitq; Saul ad Michol,Qmreficillufifti mihinbsp;jusnimis.

S. Saul Dauidoccidere yoUns�^oce Icnatla^la catur, quem coram� tithari^ntem, iterumnbsp;trans�^ere tent�t, amp; fugiintem indu�ria *}vlinbsp;chol in Tdaioth afud Samuekm^et�quutw,nbsp;pofl ternos nuntiospro^hetates etiam if�po-phetat, CAP. XIX.

A quot;F Ocutus eft autem Saul ad lonathan I filium fuum,8c adomnes feruos fuos,nbsp;- vt occiderent Dauid. Porro lonathasnbsp;filius Saul diligebat Dauid valde. Etindica-uit lonathas Dauid, dices, Qu^�ritSaul paternbsp;meus occidere te:quapropter ob/erua te qu�-fi) mane,8c manebis clam,8c abfeonderis. E-go autem egrediens, ftabo iuxta j

Vwrii.j. in agro,vbicunquequot;fucrit�:8cegoloquardete ad patrem mcum:8c quodcunq; videro, nun-tiabo tibi, Locutus eft ergo lonathas de Dauid bona ad Saul patrem fiium : dixitq; ad eG,nbsp;�peccesrexinl�ruum tuum� Dauid, quianbsp;non peccauit tibi,Sc opera eius bona fiint tibi valde. Et pofuit animam fu� in manu fua,nbsp;8cpercu�itPhilifth�um, 8c fecit Dominusnbsp;ialutcm magnam vniuerfi� Ifraeli. vidifti,8cnbsp;Iztatus es . Quarc ergo peccas in �nguincnbsp;innoxio, inteificiens Dauid, quieftabfquenbsp;culpa ? Quod C� audifiet Saul, placatus vocenbsp;lonathx iurauit,Viuit Dominus, quia no oc muele, 8c cecinit nudus tota die illa 8c node.nbsp;cidetiir.Vocauititaq; lonathas Dauid,8c in- Vnde 8c cxiuitprouerbium,IINum 8c Saulin- Sup*nbsp;dicauit ei omnia verba h�c:8c introduxit Io- ter prophetas?

nathas Dauid ad Saul,amp; fuit ante eum, ficut . lonathaspofl re^etitum cum Dauidfetdut ��-ftm

Sauh

fuerat hcri amp; nudiuftertius. Motum eft atit� rurlum bellum: amp; egrefliis Dauidpugnauitnbsp;aduerfum Philifthijmzpercu�itqueeos plaganbsp;magna Et fugcrunt � facie eius.Et faftus eftnbsp;fpiritus Domini malus in Saul : fedebat autenbsp;in domo fua, amp; tenebat lanceam : porro Dauid pf�llebat manu lua.Nifulqjeft Saul con-figerc Dauid lancea in paricte, amp; declinauitnbsp;Dauid � facie Saul : lancea autem cafTo vul-nere pcrlata eft in pariete,8c Dauid fugit j amp;nbsp;�luatus eft node illa.Mifit ergo Saul latelli-tes liios�in domum Dauid vtcuftodirente�jnbsp;8c interficerctur mane. Quod ciim annun-tiaftct Dauid Michol vxor fiia, dicens, Nifinbsp;laluaueris te node haCjCras morieris:depofuicnbsp;cum per feneftram.-porro illc abijt 8c aufugit,nbsp;atque laluatus eft. Tulit autem Michol fta-tuam, 8c pofuit cam fuper ledum, 8c pellcmnbsp;pilolam caprarii poluit ad caput eius, 8c opc-ruit earn veftimcntis.Mifit autem Saul appa-ritores qui raperent Dauid: 8c refjjonftim eftnbsp;quod �grotatet. Rurftim^ue mi�t Saul nun-tios vt vid�rent Dauid, dicens, AlFerte eumnbsp;ad meinlcdo, Vt occidatur. Cum^ue venif-lent nuntij, inuentum eft ftmulacrum fupernbsp;quam om ledum^8c pelles caprarum ad caput eius. Di-

8c dimififti inimicum meum vtfugeret ? Et refpondit Michol ad Saul, Quia ipfc locutusnbsp;eft mihi, * Dimitte me,alioquin interficiamnbsp;tc.Dauid autem fugiensjaluatus cft,8cYcnitnbsp;ad Samuel inRam�tha,8cnuntiauitei omni*nbsp;qua: fecerat fibi Saul ; 8c abierunt iplc Sc Samuel , 8c morati funtin Naioth. Nuntiaturanbsp;eft autem Sauli � dicentibus, Ecce Dauid iflnbsp;Naioth in Ramatha.Miftt ergo Saul lidores, Dnbsp;vt raper�t Dauid: qui cum vidiftent cuneumnbsp;prophetarum vaticinantium , 8c Samuclcmnbsp;ftantem fiiper eos, fadus eft etiam Spiritusnbsp;Domini*in illis�, 8c prophetarcc�pcrunt c-tiam ipfi. Quod cum nunriatum eilet Sauli,nbsp;_ o- inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k-.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem

�------------------------------------nuntios:

qui 8c ipft prophetauerut.o Etiratus iracun- gt;4� dia Saul�, abijt etiam ipfe in Ramatha, 8c venir vfq; ad cifternam magnam qu� eft in So-cho,8c interrogauit,8c dixit,In quo loco finitnbsp;Samuel 8cDauid?Didumque eft ei, Ecceiflnbsp;Naioth fiint in Ramatha. Et abijt in Naiothnbsp;in Ramatha, 8c fadus eft etiam fiiper e� Spiritus Domini,Scambulabat ingredies,8c pro-phetabat vfquedum veniret in Naiot|} in Ra-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

m�tha Et expoliauit etiam ipfe le veftimen-tis fuis,8c prophetauit cum c�teris coram Sa-

patrcra men mi�t amp; alios nuntiosmrophetauerunt aut �loquardete amp;illi. Etrurfum mint Saul tcrtios nunti

-ocr page 261-

Da�id. . Rcgum L Saut


l�o


Jum cumfaire recon�liare �ruflra conatttr, illum tarnen � mantbus �us triumfagittarumnbsp;�gno lib�r�t.

___ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. XX.

quot;T^Vgit autemDauid deNaioth eft ih 1^ Ramathavenienfq; locutus eft corainnbsp;lonath�jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� S�-�� iniquitas

mea,amp; quodpeccatummenm in patreni tii�, quia qu�ritanimam me�?Qm dixit ei_,Abfit,nbsp;fton morieris ; heque enim faciet pater meusnbsp;quicquam grande vel paruum , nifi prins in-dicauerit mihi : hune ergo celauitme paternbsp;meus i�rm'onem tantummodo ?nequaquamnbsp;crit iftud . Et iurauit rurfum Dauidi ; amp; illenbsp;aitj Seit profedo pater tuus quia inueni gra-tiam in oculis tuis^Sc dieet, Nefeiat hoc lonanbsp;thas,ne forte triftetur. Qmnimd viuit Dorainbsp;nus,amp; viuit anima tua, quia vno tantum (vtnbsp;ita dicam)gradu, ego morfque diuidimur. Etnbsp;ait lonathas ad Dauid, Quodeumque dixeritnbsp;mihi anima tua,faciam tibi. Dixit a�t Dauidnbsp;adlonathan, Eceecalend�fiint crafl:ino,amp;nbsp;ego ex more iedere foleo iuxta reg� ad veiceiinbsp;B dum:dimittc ergo me vcabfcondarin agronbsp;tgt;.$. vfq; ad veiperamdiei terti�.Sicgt;reipic�ens�re-quifierit me pater tuus,re{pondebis ei,Roga-iiit me Dauid,vt iret celeriter in Beth-l�hemnbsp;ciuitatem hiam:quia vidim� f�l�nes ibi Hintnbsp;vniucrfis contribulibus Hiis.Si dixerit. Bene:nbsp;pax erit i�ruo tuo.fi autem fuerit iratus,fcitonbsp;quia compl�taeft malitia eius.Fac ergo mil�-ricordiatn in i�ruum tuum:quia f�dus Do-minime famulum tuum tecum inire fecifti.nbsp;fi autem eft iniquitas aliqua in me, tu me in-terfice, amp;ad patrem tuum ne introducas me.nbsp;Et ait lonathas, Abfit hoe�� me�zneque enimnbsp;fieri poteft,vt fi certe cognouero completamnbsp;elle patris mei malitia contra te,non annun-tiem tibi.Relponditquc Dauidad lonathan,nbsp;Quis renuntiabit mihi, fiquid forte relpon-derit tibi pater tuus dur�odeme�PEtaitlo-gt;�(5. nathas ad Dauid, Veni, amp;egrediamurgt;foras�nbsp;in agrum.Cumq; exiflentamboinagrum,aitnbsp;lonathas ad Dauid, Domine Deus Ifiael, finbsp;inueftigauero f�ntentiam patris mei craftinonbsp;vel perendie:amp; aliquid boni fuerit fiiper Da-�id,amp;non ftatim mif�ro ad te, amp; notum tibinbsp;fecero,h�c faciat Dominus lonath�, amp; h�cnbsp;addat.Si autem perlcuerauerit patris mei malitia aduerfum te,reuelabo aurem tuam,amp;di-mittam te, vtvadasinpace, amp; fit Dominusnbsp;tecum,ficut fuit cum p�tre meo.Et fi vixero,nbsp;facies mihi mil�rico'rdiam Domini; fi ver�nbsp;mortuus fuero, non auferes mil�ricofdiamnbsp;tuam .idomo mea vfq; infempitern�, quan-do cradicauerit Dominus inimicos Dauid,nbsp;�7quot; vnuraquenque de terra : gt; auferat lonathannbsp;dedomofua, Serequirat Dominus de manunbsp;inimicorum Dauid�. Pepigit ergo lonathasnbsp;f�dus cum domo Dauid : amp; requifiuit Do-minus de manu inimicorum Dauid.Et addi- Dnbsp;dit lonathas deierare Dauid, eo qu�d dilige-ret illumific�t enimanimam f�am,ita dilige-bat eum.Dixitquead eum Ionathas,Crasca-lend� Hint,amp;requir�ris:requireturenim l�Hnbsp;fio tuavlqj perendie.Delc�des ergo feftinuSjnbsp;amp; venies in loc� vbi celandus es in die quan-do operari licet,amp; l�debis iuxta lapidera, cuinbsp;nomen eft Ezel. Et ego tres lagittas mittaninbsp;iuxM eum, amp; iaciam quafi exercens me ad fi-gnum.Mittam quoque amp; puerum,dicens ei,nbsp;Vade amp; after mihi �gittas. Sidixero puero,nbsp;Ecce l�gitt� intra te Hint,tolle eas.-tu veni adnbsp;me, quia pax tibi eft , amp; nihil eft mali, viuitnbsp;Dominus. Siautem fielocutus fuero puero,nbsp;Ecce f�gittx vitra te Hintivadein pace, quianbsp;diraifit te Dominus. De verbo autem quodnbsp;locuti fumus ego amp; tu,fitDominus intermenbsp;amp; te vlque in�empiternum.Abfcoriditus eftnbsp;ergo Dauid in agro, amp; venerunt calend�, amp;nbsp;feditrex ad comedendum panera . Cumque p�nbsp;f�diftet rex fuper cathedram Hiam(fecundumnbsp;conHietudincm)qu� erat iuxta parietem,Hir-rexit lonathas, amp; ledit Abner ex latere Saul,nbsp;vacuulqueapparuitlocus Dauid. Etnon eftnbsp;locutus Saul quicquam in die ilia : cogitabatnbsp;enim qu�d forteeueniflet ei vt no efl�t mun-dus, nccpurif�catus . Cumque illuxiftet diesnbsp;l�cundapoft calendas,rurfus apparuit vacuusnbsp;locusDauid. Dixitq; Saul adlonathan f�li�nbsp;fuum,Cur non venit filius liai ncc heri, necnbsp;hodiead velcendum.�Relponditq; lonathasnbsp;Sauli,Rogauit me obnixe, vt iret in Beth-l�-hem,amp; ait,Dimitte mCjquoniam l�crificiumnbsp;Iblenne eft in ciuitate , * vnus de fratribusnbsp;meis accerfiuit me : nunc ergo fi inueni gra-tiam in oculis tuis,vadam cito,amp; videbo fra-tres meos. ob banc caul�m n� venit ad men-l�m regis.Iratus autem Saul aduerfum lonathan, dixit ei, Fili mulieris viru vitro rapien- Fnbsp;tis, nunquidignoro quia diligis fili� liai innbsp;confufionera tuam, Scinconfufioneigno-miniol� matris tu� ? Omnibus enim diebusnbsp;quibus filius �l�i vixerit fuper terram, no fta-bilieris tu,neq; regnum tuum.itaq; iam nuncnbsp;mitte Scadduc eum ad me .-quia filius mortisnbsp;eft. Relpondens autem lonathas Sauli patrinbsp;fuo,ait,(^are morietui? quid fecit ? Et arri-puit Saul lanceam vt percuteret eu. Et intel-lexit lonathas qu�d defiriit� eilet � p�tre Hionbsp;Vt interficeret Dauid.Surrexit ergo lonathasnbsp;� menl� in ira furoris, amp; non comedit in dienbsp;calcndaruml�cundapanem.Contriftatuseftnbsp;enim Hiper Dauid, eo qu�d confudift�t eumnbsp;pater fuus.Cumq; illuxiftet mane, venit lonathas in agr� iuxta placitum Dauid,amp; puer

N 4, paruu-


-ocr page 262-

Dauid

paruulus cum eo, amp;ait ad puerum fiium, Va-G de,amp; after mihi ftigittas quas ego iacio.Cum-quepuer cucurriflct,iecit aliam i�gittam tras puerum. Venit itaque puer ad locum iaculi,nbsp;quod mil�rat lonathas �: amp; clamauit lonathasnbsp;poft tergum pueri, amp; ait, Ecce ibi eft l�gittanbsp;porro vitra te. Clamauitq; iterum lonathasnbsp;poft tergum pueri,diceSjFeftin.'i velociter,nenbsp;fteteris. Collegit aut� puer lonathx ftigittas,nbsp;amp; attulit ad dominum fu� : amp; quid ageretur,nbsp;penitus ignorabat,tantummodo enim lonathas amp; Dauidrem nouerant. D�dit ergo lonathas arma fua puero,amp; dixit ei,Vade,amp; defer in ciuitatem.Cumque abijfletpuerjfurre-xit Dauiddeloco qui vrgebatadauftrum, amp;nbsp;cadens pronus in terram, adorauit tertio : amp;nbsp;ofculanres le alterutrum , fleuerunt pariter,nbsp;Dauid autem amplius. Dixit ergo lonathasnbsp;ad Dauid, Vadein pace: qu�cunqueiuraui-musambo in nomine Domini,dicentes,Do- ftis hominem ini�numzquareadduxiftis cumnbsp;minus ftt inter me amp; tc,amp;inter fernen tuum,

amp; fernen meum vfq; in f�mpiternum.Et ftir-

� rexit Dauid,amp; abijt:l�d amp; lonathas ingreflus eft ciuitatem.

5. �Profugips quot;Dauid in quot;�dloie, fame compulfn panes�anBi�catos comedit datos ab Acbim�-lechcoramDoeg Idumxo,nbsp;nbsp;nbsp;Goliathgladio

accepta, apud^chisregem Gethdementiant pra timor��mulat.

CAP. XXI.

XEnit autem Dauid in Nobead Achi-\ / m�lech f�cerdot�:amp; obftupuit Achi-* m�lech, eo qu�d veniflet Dauid. Et dixit ci,Quare tu folus,amp; nullus eft tec� ? Etnbsp;ait Dauid ad Achi-m�lech f�cerdotem , Rexnbsp;pr�cepitmihi f�rmonem,amp; dixit,Nemo feiatnbsp;rem,propter quamiftus es � me,amp; cuiuftnodinbsp;pr�cepta tibi dederim: nam amp;pueris condixinbsp;in ilium amp; ilium locum.N�c ergo ft quid ha-bcs ad manum, vel quinque panes, da mihi,nbsp;aut quicquidinueneris.Etrefpondens f�ccr-dos ad Dauid,ait ilIi,Non habeo laicos panesnbsp;ad manum,f�d tant�pancmf�n(ftum:ftmun-B di funt pueri, maxime � mulieribus. * Et re-*mMiuc�t. fpondit Dauid f�cerdoti, amp; dixit ei, Etqui-dem fi de mulieribus agitur,continuimus nosnbsp;abheri amp;nudiuftertius, quando egredieba-mur, 8c fueruntvaf�puerorum f�n�ta. porr�nbsp;viah�c,pollutaeft, fed Scipf� hodiefandif�-Matt.ti.a. cabitur in vafts. Il D�dit ergo ei f�cerdos f�n-difteatum panem.neque enim erat ibi panis,nbsp;nift tantum panes propofttionis, qui fublatinbsp;fuerant .� facie Domini,vt poncrentur panesnbsp;calidi.Erat autem ibi vir guida deferuis Saul,nbsp;in die ilja, intus in tabernaculo Domini : 8cnbsp;nomeneius Doegidum�us, potentiftimusnbsp;* hit f�te- paftorum Saul;*Dixit autemDauid ad Achi-X�lquot; m�lech , Si habes h�c ad manum haftam aut

Regum I. Saul.

gladium?� quia gladium mcunij amp; arma mea non tuli mecum. fermo enim r�gis vrgebat.nbsp;Et dixit lacerdos, Eccohic�gladius Goliathnbsp;Philifth�ijquem perculsifti in Valle-tercbin-thij eft inuolutus pallio poft ephod : ft iftumnbsp;vis tollerejtolle.neq; enim eft alius ablq; co.nbsp;Et ait Dauid Non eft huic alter ftmilis, danbsp;mihieum.Surrexit itaq; Dauid,amp; fugit in dienbsp;ilia � facie Saul, amp; venit ad Achis reg� Geth,nbsp;dixeruntq; ferui Achis ad eum gt; cii vidiflentnbsp;Dauid�,Nunquid non ifte eft Dauid rex Ter- Dnbsp;r�Pnonne huic cantabant per choros, dicen-tes,Percuftit Saul mille,amp; Dauid decern mil-lia? Pofuit ante Dauid lermoncs iftos in corde ftio, Scextimuitvalde � facie Achis r�gisnbsp;Geth. Etimmutauit osftium coram cis, amp;Cnbsp;collabebaturinter manhs corum:amp; impinge-batin oftia portai, defluebantquel�liu� einsnbsp;in barham. Etait Achis ad (�ruosfuos, Vidi-

ad me? An deftint nobis furioft ,qu�d intro-duxiftis iftum,vt fureret me pra:{ente?hicci-ne ingredietur domum meam?

5. T)aitid cumplurim� ad� in^eluncam Odol-lam�i�eptif^ inde ad regem �^oaiiprofiei�ei^ tur , ynde con�lio Gad prepheta in terramnbsp;luda retisrtitur. Saul quot;^ero cmnes facerdoteinbsp;quot;Hohe, prater Aliathar qui ad �Dauid con~nbsp;Hoeg Idumaum iu�itinterimi.nbsp;CAP. XXII.

A Bijt ergo Dauid ihde,amp; ftigitin Ipe-luncam Odollam. Quodc�m audift-lent fratres eius,amp; omnis domus paths eins, defeenderunt ad eum illuc. Etcon-uenerunt ad eum omnes qui erat in anguftia conftituti, amp; opprefti �re alieno, Scamaronbsp;animo;amp; fadus eft eor� princeps : fueruntq;nbsp;cum eo quaf� quadhngenti viri. Et profedtusnbsp;eft Dauid inde in Malpha, qu� eft Moab ; 5cnbsp;dixit ad regem Moab,Maneat oro pater meusnbsp;amp; mater mea vobifcum,donec �ciam quid fa-ciatmihi Deus. Et reliquit eos ante facicmnbsp;regis Moab : manf�runtq; apud eum cundisnbsp;diefeus quibus Dauidfuitin pr�ftdio.Dixitq;nbsp;Gad propheta ad Dauid,Noli manere in prs-ftdio,profici{cere,amp;vade in Tcrram-Iuda.Etnbsp;profedus eft Dauid, amp; venitin Saltum-ha-reth . Et audiuit Saul quod apparuiflet Dauid, amp; viri quierantcum eo.Saul autem c�mnbsp;maneret inGabaa, Scefletin ncmorc quod gnbsp;eft in Rama,haftam manu tenens, cundiquenbsp;f�rui eius circunftarenteu, ait adi�r^ios fuosnbsp;qui aftifteb�t eijAudite me nunc ftlij Icmini�nbsp;n�quid omnibus vobis dabif ftlius liai agroinbsp;Sevineas amp; vniuerf�svos faciet tribunos, 8cnbsp;centuhones: quoniam coniuraftis Qmnes ad-uerftimme , amp;non eft qui mihi renuntiet,nbsp;maxime c�m Se ftlius meus foedus iniericnbsp;cutn

-ocr page 263-

Dauid.

tutn filio iGi ? Non eft qui vicem mcam do-leat ex vobis^nccqui annfitiet mihi-.co quod fiifcitauerit l�lius meus feruum meum aducrnbsp;fumme, infidiantem mihi vique hodie. Re-fpondens auteDoeg Idumaeus qui afsiftebat,nbsp;amp; erat primus inter f�ruos Saul^Vidi, inquit,nbsp;filium iGi in Noba apud Achi-mclcch filinnbsp;5* Achitob gt;Gcerdotem. Qui confuluit pro eonbsp;Dominum, amp; cibariadeditei-.lcd amp; gladiumnbsp;Goliath Philifth�i d�dit illi. Mi�t ergo rexnbsp;ad accerlendum Achi-melech Gcerdotem filium AchitobjSc omnem domum patris eins,nbsp;Gcerdotum,qui erantinNobe, quivniuerfinbsp;vefterunt ad regem. Etait Saulgt;ad Achi-m�-lech�,Audifili Achitob. Qui reipondit, Pr�-ft� firmDomine.Dixitq;ad eum Saul, Qi�a-reconiuraftis aduerfiim me tuamp;filius lGijamp;nbsp;dedifti ei panes amp;gladium,8c confiiluifti pronbsp;CO Dominum, vt conlurgerct aduerfiim me,nbsp;infidiator vfijue hodie permanens ? Refpon-densque Achi-melech regi,ait,Et quis in omnbsp;nibus Icruis tuis,ficut Dauid fidelis, Sc genernbsp;r�gis,8c pergens ad imperium tuum,8c glorionbsp;fus in domo tua ? N� hodie c�pipro eo con-filiere Dominum? abfit hoc � meine fulpice-turrexaducrfiis feruum fuum rem huiufce-inodi,in vniuerG domo patris mei. no enimnbsp;fciuit feruus tuus quicquam fiiper hoc nego-tio, vel modicum vel grande. Dixitque rex,nbsp;Morte morieris Achi-m�lech,tu,8c omnis donbsp;muspatris tui.Etaitrex emiflarijs quicircunnbsp;ftabanteum,Conuertimini, ScinterficiteG-cerdotes Domini:nam manus eorum curanbsp;Dauideftfcientesqu�d fugiflet,cgt;8c�nonin-dicauerunt mihi. Noluer�tautem ferui regisnbsp;cxtendere manus fuas in Gcerdotcs Domini.

D Etaitrexad Doeg,Conuerteretu,8c irrueih facerdotes.*ConuerfiifqucDoeg Idum�us,nbsp;irruitin Gcerdotes, 8c trucidauitin die ilia o-doointa quinque viros veftitos ephod lineo.nbsp;NoCeautem ciuitatem Gcerdotum percufsitnbsp;in ore gladij,viros 8c mulieres,5c paruulos,8cnbsp;ladantes, bouemq ue 8c afinuni, 8c ouem innbsp;orcgladij. Euadens autem vnus filius Achi-�^clech filij Achitob,cuius nomeneratAbia-thar, fugit ad Dauid, 8c annunciauit ei qu�dnbsp;occidifiet SaulGcerdotes Domini. Etait Danbsp;uidad AbiatharjSciebamindieilGjquod c�mnbsp;ibi efl�t Doeg Idum�iiSjproculdubio annunnbsp;tiaret Sauli : ego fum reus omnium animarnnbsp;��� *patris tui. Mane mecum, ne timeas : fiquisnbsp;quatfierit-janimam meam, qu�ret 8c animarnnbsp;tuam,mecumq ue f�ruaberis.

�5� T)auidCeila, � Thili�htsM hberajjet^ ne in manM Saul � yiris Ceila traderetur,nbsp;^ofugttsin defertum J^hfroditur �nbsp;pbx�ifisdere autem inter Tiauid amp; Jonathannbsp;renouato, Saul eum per�^uitur 3 fed J^ro^ter

Regum I* Saut

Thili�h^orum irrupticnem liberat�rt

l�l


Et annunciaucruntDauid,dicenteSjEc A cePhilifthijm oppugnant Ceilam, 8cnbsp;diripiunt areas.Confuluit ergo Dauidnbsp;Dominum, dicens. Num vadam, 8c percutianbsp;Philifth�os iflos?Et ait Dominus ad Dauid,nbsp;Vadej8c percuties Philifth�os,Sc Ceilam Gl-*nbsp;uabis. Et dixerunt viri qui erat cum Dauid,nbsp;ad eum,Eccenos hicinlud�aconfiftentcs tinbsp;memus, quanto magis fi ierimus in Ceilamnbsp;aduerfum agminaPhilifthinorura ? Rurfiimnbsp;ergo Dauid confiiluit Dominum.Qm refpo-dens, ait ei,Surge, 8c vadein Ceilam : ego e-nim tradam Philifth�os in manu tua . Abijtnbsp;ergo Dauidj8c viri eius in Ceilam, 8c pugna-uit aduerfum Philifth�os, 8c abegit iumentanbsp;eorum, 8c percufsit eos pGga magna:8c f�kia-uit Dauid habitatorcs Ceil� . Porro eo tempore, quoFugiebatAbiathar filius Achi-m�-lech ad Dauid in Ceilam, ephod Gcum habens deGenderat.Nuntiatum eft autem Sauli qu�d vcnifl�t Dauid in Ceila ; 8c ait Saul,nbsp;Tradidit eum Dominus in manus meaSjConBnbsp;clufiisq; eft introgrefl'us vrbemin qua porte ScGr�funt.Etpr�ccpitSaul omni populo vt adpugnamdeGendcret inCeilam, 8cnbsp;obfideret Dauid 8c viros eius . Quqd c�mnbsp;Dauid refcif�et quia pr�pararetci Saul cl�mnbsp;malum,dixit ad �biathar Gcerdotem,Appli-Ca ephod.EtaitDauid,DomineDcus Ilrael,nbsp;audiuit famam Gruus tuus qu�d difponatnbsp;Saul venire in Ceilam,vt euertat vrbem propter me. Si tradent me viri Ceil� in manusnbsp;eius?8c fi defiendet Saul,ficut audiuit Gruusnbsp;tuus? Domine Deus Ifrael indica f�ruo tuo.

EtaitDominus,DeGendet. Dixitque *Da- �rurfioh uid.Si tradent me viri Ceil�,8c viros qui funtnbsp;mecum,in manus Saul l Et dixit Dominus,nbsp;Trader,Surrexitergo Dauid 8c viri eius qua-f�Gxccnti,8c egrefsi de Ceila,hucatque'illucnbsp;vagabanturincerti : nuntiatumque eft Sanlinbsp;qu�d fugifiet Dauid de Ceila, 8c Gluatus effet: quamobrem difsimulauit exire.Moraba-tura�t Dauid in deGrto in locis f�rmifsimis.


-ocr page 264-

Dauid. Regum I. Saul.


manfitq; in tn�ntefolitudinis ZipKigt;inmo te opaco�^ qu�rebat eum tarnen Saul cuftdisnbsp;(3 diebus ; amp; non tradidit eum Dominus in manbsp;nus eius. Et vidit Dauid quodegrefTus efietnbsp;Saul yt qu�reret atiimam eius. Potto Dauidnbsp;erat inDcicrto-Ziph in f�l�a. Et furrexit Tonbsp;nathasfiiius Saul Scabijt ad Dauid in iylua,nbsp;amp; confortauit manus eius in Deo dixitquenbsp;ei jNe timeasmeque enim inueniet te manusnbsp;Saul patris mei, 8e tu regnabis fuper Ifi-ael,nbsp;amp; ego ero tibi f�cviduSjl�d amp; Saul pater meusnbsp;Tcit hoc. Percufsit ergo vterque f�dus coramnbsp;Domino ;manfitqiieDauidinfj'lua, Jonathas autem retierfus eft in domum fuam. Af-cenderunt autem Ziph�i ad Saul in Gabaa^nbsp;dicentes j Nonne gt;ecce� Dauid latitat apudnbsp;nos inlocis tutiftimisfylu�jn Colle-Hachinbsp;la^qti� eft �d dexteram deferti? Nunc ergo fient def�d�rauit anima tua vtdefeenderes^de-Tcendemoftrum autem erit vt trademus eumnbsp;in manus r�gis. Dixitque Saul, Bcncdidinbsp;VOS � Domino, quia doluiftis vicem meam,nbsp;Abite ergo oro,amp; diligentius pr�parate,amp;cunbsp;��ve/ot�Vfcnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agite,amp; confyderatelocum vbi fit pes

*-rW�xiAquot;i eius *,vel quis viderit cu ibi,*recogitatenim D demequddcallide infidier ei. Coly�deratejSenbsp;vidcteomnialatibula eius,in quibus abicon-ditur : �c reuertimini ad me ad rem certam,vtnbsp;vadam vobifeum . quod fi etiam in terramnbsp;Jeobftruxerit J pericrutabor eum in cun�tisnbsp;millibus Juda . Atilli furgentes abieruntinnbsp;Ziph ante Saul : Dauid autem amp; viri eius e-rantinDeftrto-maon , in campeftribus adnbsp;dexteram lefimon. luit ergo Saul amp; focijnbsp;eins ad qu�rendum eum : 8c nuntiatum eftnbsp;Dauid, ftatimque deftendit ad petram , 8cnbsp;veriabaturin Delerto-maon . quod cum au-diftet Saul, periecutus eft Dauid inDeftr-

  • - ; to-maon . Et ibat Saul * ad latus mentisnbsp;tiKs. ex parte vna, Dauid autem 8c viri eius erant

in latere montis ex parte altera : porr� Dauid defperabatfe pofTe euadere � facie Saul : ita-que Saul , 8c viri eius in modum coronx einnbsp;gebaut Dauid, 8c viros eius, vtcaperent eos.nbsp;Et nuntius venit ad Saul, di cens : Feftina, 8cnbsp;veni, quoniaminfuderuntle Philifthijm fii-per terram. Reuerfiiseft ergo Sauldefiftensnbsp;perfequi Dauid, 8c perrexit in occurfum Phi-

  • - nbsp;- lifthinorum.propter hoc vocauerunt locum

ilium Petram-diuidentem.

5. Dauid in J^elunca Engaddi latitans warn chlamyd�s 3 aulper�quentis ab�,idit, amp; ne oc-�deretur ip�im liberauit : quare Saul culpamnbsp;agnofat, amp;�ciensDauidregnaturum,fufce-ab ipfo iuramenta eireconeiliatur.

CAP. XXI III.

A Seen dit ergo Dauid inde: 8c habita- A uit in locis tutifsimis En-gaddi.Cu-que reuerfus effet Saul, poftqua per-f�cutuseftPhilifth�os, nuntiaueruntei, dicentes, Ecce, Dauid in deferto eft En^gaddi.nbsp;Affumens ergo Saul tria milliaeledorum vi-rorum ex omni Ifiael,perrexit ad inueftigannbsp;dum Dauid 8c viros eius, etiam fiiper abru-pti�imas petras , qu� folis ibicibus peruixnbsp;lunt.Et venit ad caulas ouiumjqu� fe �ftere-bant vianti.eratq ; ibi Ipelunca, qtiam ingrefi-fiis eft Saul,vt purgaret v�trem;porr� Dauidnbsp;8c viri eius ininteriore parte fpelunc� latc-bant. EtdixeruntleruiDauidadeum, Eccenbsp;dies de qua locutus eft Dominus ad te , Egonbsp;tradam tibi inimicum tuum,vtfacias ei ficutnbsp;placueritin oculis tuis.Surrexit ergo Dauid,nbsp;8c pr�ffidit ora chlamydis Saul filenter. Poftnbsp;h�c pereu�it corfiium Dauid,eo quodab�inbsp;differ oramchlamydis Saul. Dixitq; ad viros Bnbsp;fuos,Propitius fit mihi Dominus, ne faciamnbsp;hancrem domino meo Chrifto Domini, vtnbsp;mittam manummeam in �um,quia Chriftusnbsp;Domini eft.gt;Viuit Dominus, quia nifi Do-gt;.7*nbsp;minus percufferit eum,aut dies eius veneritnbsp;vt moriatuyaut defeendens in pr�lium perienbsp;rit: propitius mihi fit Dominus vtnon mittam manum meam in Chriftum Domini�.nbsp;Etconfregit Dauid viros fuos fermonibus,nbsp;*8c non permifit eos vt confurgeret in Saul:nbsp;porrd Saul exurgens de fpelunca, pergebatnbsp;c�pto itinere. Surrexit a�t Dauid poft eum:nbsp;8c egrcffiis de fpelunca,clamauit poft tergumnbsp;Saul, dicens,Domine mirex.Etrelpexit Saulnbsp;poft f� : 8c inclinans le Dauid pronus in ter-ram,adorauit,dixitq; ad Saul,Quare audis vernbsp;bahominumloquentiura,Dauid qu�rit manbsp;lum aduerfum te? Ecce hodie viderunt oculinbsp;tui quod tradiderit teDominus in manu mcanbsp;in lpelunca:8c cogitaui vt occiderem te, fednbsp;pepercit tibi oculusmeus:dixi enim,Non ex- Cnbsp;tendam manum meam in dominum meum,nbsp;qui Chriftus Domini eft. Quin potius paternbsp;mi, vide 8c cognofee oram chlamydis tu�innbsp;manu mea : quoniam cum pr�ftinderemnbsp;fummitatem chlamydis tu�, nolui extenderenbsp;manum meam in te . animaduerte, 8c videnbsp;quoniam non eft in manu mea malum, neq;nbsp;iniquitas,nequepeccaui in te:tu a�t infidia-ris anim� me� vt auferas eam.Iudicet Dominbsp;nus interme 8c te,8c vlcifcatur me Dominusnbsp;ex te manus autem mea non fit in tf, Sicut 8cnbsp;in prouerbio antiquo dicitur, Ab impijs egre-dietur impietas : manus ergo mea non fitnbsp;in te.Quem perfequeris rex Ifrael.''quem per-fequeris?canem mortuum perfequeris,8c pu-licemvnum. Sit Dominus iudex, 8c iudi-cetinter me �c te : 8c videat, Sc iudicet cau-f�m


-ocr page 265-

viris quos nelcio vrtde fint?

Regre�! fiintitaque pucri Dauid perviam fuam, 8c reuerfi venerunt,8cannuntiaueruntnbsp;ei omnia verba qu� dixerat. T une ait Dauidnbsp;quot;pueris�fuis, Accingaturvnulquifque gladio '�w�.8/nbsp;fii�.Etaccin�hi fiint linguli gladijs luisjaccin cnbsp;dufq; eft Sc Dauid enfe fuo:8c{�cuti funt Danbsp;uid quafi quadringenti viri: porro dueentinbsp;remanferunt ad l�rcinas. Abigail autem vxo-ri Nabal nuntiauit vnus de pueris luis, diecs^nbsp;Ecce Dauid mifitnuntios dedcl�rto, vtfae-nedicerent domino noftro, Scauerl�tus eftnbsp;eos.homines iftijboni l�tis fueruntnobis, amp;nbsp;non moiefti:necquicquam aliquando perijtnbsp;Omni tempore quo fuimus conuerl�ti cumnbsp;eisin deferto. pro muro erant nobis tam innbsp;node qu�m in die, omnibus diebus quibusnbsp;pauimus apudeos greges. Q^am ob rem c�-l�dera,Sc recogita quid facias;quoniam compl�ta eft maliria aduerfiim viruin tuura , 8cnbsp;aduerfum domum tuam, amp; iple eft fiiius Be-liafita vtnemopo�itei loqui.Feftinauit igi-tur Abigail, amp; tulit ducentos panes, 8c duosnbsp;vires vini,8� quinque arietes cod:os,Sc quinque fiica polcnt� , 8c centum ligaturas vua:nbsp;pal��,8c ducenras mafias caricarum,8c pofuitnbsp;luper afinos, dixitque pueris Fuis, Pr�cedite Dnbsp;me, ecce, ego poft terguml�quar vos.vironbsp;autem fuo Nabal non indicauit. C�m ergonbsp;alcendiflet afinum, �c delccndcret adradi-cem montis , Dauid 8c viri eius delcende-bantin occurfiimeius:quibus 8c ilia occurrit.nbsp;Et ait D�iuid, Ver� fruftra l�ruaui omnia quxnbsp;huius erantin del�rto , 8c non perijt quic-quam de cundis quae ad eum pertinebant:nbsp;8c reddidit mihi malum pro bono. Hxefa-ciatDeus inimieis Dauid, 8c h�caddat, fi

Dauid. Regum I. Saul. lox �mmcatn, amp; eruatme de manu tua . Cura fpondes autem Nahal pueris Dauid,ait,Quisnbsp;autem compleflet Dauid loquens lermones eft Dauid?8c quis eft fiiius liai ? hodie incre-

D huiulcemodi ad Saul, dixit Saul, Niinquid ueruntlerui qui fugiunt dominos fuos. Tol-voxh�ctuaeft fill mi Dauid?Etleuauit Saul lam ergopanes meos,8c aquas meas,Sccarnes vocem fiiam,8c fleuit,dixitque ad Dauid,Iu- pecorum qu� occidi tonlbribus meis,8cdabonbsp;ftior tu es, quam ego; tu enim tribuifti mihinbsp;bona,ego autem reddidi tibi mala.Et tu indi-cafti hodie qu�feceris mihibona;quomodonbsp;tradiderit me Dominus in manum tuam, Scnbsp;non occideris me. Quis enim c�m inueneritnbsp;inimicum fuum, dimittet cum in via bona?nbsp;Sed Dominus reddat tibi vicilsitudinem hacnbsp;pro eo quod hodie operarus cs in me. Et nficnbsp;quialcio quod certilsirnc regnaturus fis, 8cnbsp;habiturus in manu tua regnum Ifiael : iuranbsp;mihi in Domino ne deleas lernen meum poftnbsp;me, ncq; auferas nomen meum de domo patras niei. Et iurauit Dauid Sauli. Abijt ergonbsp;Saul in domum fuam : 8c Dauid, 6c viri eiusnbsp;afienderunt ad tutiora loca.

5. �^iortum Samusl�langii�r, T)aHid lgt;Ialgt;al yi�utn neganti mortem imnatm^egregia^-bigttd oration:glaiattir , quam mortuo quot;Ida-bal tn (onnubmm accipit,(tmul amp; ^cbm�en,nbsp;Saul yer 'o7lt;/lieho� Thalti tradit.

C A P. X x V. �cci A y� llOrtuus eft aur� Samuel, 8c congre-

I 1 gatus eft vniueifus Ifiael. Sc planxe-�*'runt eum, 8c lepcliernt cum in domo fuainRam�tha.Confiii-genlq; Dauid delcennbsp;ditin Defertum Pharan.Erat autem vir qui-fpiamin Solitudine-maon, Sepofle�io eiusnbsp;in Carmelo, 8chomo ille magnus nimisc-rantque ei oues tria millia,8c mille capr� : �cnbsp;accidit vt tonderetur grex eius in Carmelo.nbsp;Nomen autem viri illius erat Nabal; 8c nonicnbsp;vxoris eius,Abigail.eratq; mulicr illa pr�dennbsp;ti�ima 8c Ipeciofii ; porro vir eius duras , 8cnbsp;pe�imus, 8c malitiofus:crat autem de gencrenbsp;Caleb . C�m ergo audiHet Dauid in del�rtonbsp;quod tonderet Nabal gregem fuum,mifit de-cemiuuenes,8cdixitcis,AfcenditeinCarme-lutn, 8c venietisadNabal, Scfiilutabiris eum reliquero dc omnibus qux ad ipfiim perti-exnomine meo pacificc.Et diceti5,Sit fratri-B bus nieis,8c tibi pax,8cdomui tux pax, 8c om-nibus quxeunque habes, fit pax, gt; Ex multis

, annis faluos faciens tuos, 8c omnia tua�. Au-quodtonderent paftores tui*qui erant nobilcumin del�rto : nunquam eis moleftinbsp;fuimus, necaliquando d�faitquiequameisnbsp;de grege,omni tempore quo fuerunt nobilc�nbsp;in Carmglo. Interroga pueros tuos, 8cindi-cabuntrabi.NunccrgO inueniantpueritgt;tui�nbsp;gratiam in oculis tuis;in die enim bona veni-mus.quodcunq; inueneritmanus tua,da 1�r-uis tuis,8c filio tuo Dauid. Cumqj venifientnbsp;pucri Dauid,locuti funt ad Nabal omnia verba h�c ex nomine Dauid : 8c filuer�nt. Re-

nent vlquemane, mingentera aci panetcin. Cum aiiteq� vidiffet Abigail Dauid, fefti-nauit^ amp; delcendit de afino j procidit cq-,ram Dauid fiiper facicm fuam amp;. adorauitnbsp;fupcr tcrrani,amp; cecidit ad pedes eius, amp; dixir,nbsp;In me fit domine mi n�c iniquitas : loqiiaturnbsp;obfecro ancilla tuain aunbus tuis amp; audinbsp;verba famuli:^ tu� . Ne ponat oro dominusnbsp;meus rex cor fiium fiiper virum iftum ini-quum Nabal : quoniam l�cundum nomennbsp;fuum fiultus cfi, Sc ftultitia eft cum co:egonbsp;autem ancilla tua non vidi pueros tuos dominbsp;ne mijquos mififi:i.Nunc ergo domine rai vi-Enbsp;uitDominuSj Sc viuit anima tua, qui prohi-buit te ne venires in l�nguin�,6c l�luauit ma-quot;num

-ocr page 266-

Saul.

n�ra tuim tibi: 5c nunc fiant fient Nabal in�-mici tui, amp; qui qu�runt domino meo mal�. Q^apropter fiifcipe benedidion� hanc,quaninbsp;attulit ancilla tua tibi domino meo amp; da pue-ris qui i�quuntur te dominum meum. Aufernbsp;iniquitatem famul� tu�: faciens enim facietnbsp;Dominus tibi domino meo domum fide-lem^quia pr�lia Domini domine mi tu pr�-liaris.-malitia ergo no inueniatur in te omnibus diebus vit� tu�.Si enim fiirrexerit aliqu�nbsp;do homo perl�quens te, amp;c quatrens animamnbsp;tuam, erit anima domini meieuftodita quafinbsp;in falciculo viu�tium,apud Dominu Deumnbsp;tuumrporr� inimicorum tuorum anima ro-tabitur,quafi inimpetu 6c circulo funds. Cunbsp;ergo fecerit Dominus tibi domino meo omnia qu� locutus eft bona de te,8c conftitueritnbsp;te ducem fuper IlfaeljUon erit tibi hoc in fin-gultum, 8c in lcrupul� cordis domino meo,nbsp;qu�d efFuderis l�nguinem innoxium, aut ip-j�l�te vltus fueris; amp;c� benefeceritDominusnbsp;fuient domino meo, recordaberis ancill� tus. *Etnbsp;���� ei.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dauid ad Abigail, Benedidus Dominus

Deuslfiael, quimifithodie te in occurfiim ineum,8c benedidum eloquium tu�,8c benenbsp;dida tu, qus prohibuifti me hodie ne ir� adnbsp;fanguinem, 8c vlcifcerer me manu mea.Alio-quinviuit Dominus Deus Ifiael qui prohi-buit me ne mal� facerem tibimifi cito venil��snbsp;in occurfiim mi hi, non remafi flet Nabal vfq;nbsp;ad luc� matutinam, mingens ad pariet�.Suf-cepitergo Dauid de manu eius omnia qusnbsp;�ttulerat ei, dixitq ; ei, Vade pacifice in dom �nbsp;tuam, ecce audiui vocem tu�,8c honoraui fa-ciemtuam.Venitautem Abigail adNabal ; 8cnbsp;ecce erat ei conuiuium in domo eius quafinbsp;conuiuium regis,8c cor Nabal iucund� ; eratnbsp;enim ebrius nimis; 8c non indicauit ei verb�nbsp;pufillum aut grandevfq; mane. Diluculo au-lt;j tem cumdigefsilTet vinum Nabal, indicauitnbsp;ei vxor fiia verba hsc 8c eniortuum eft cor e-ius intrinf�cus, 8c fadus eft quafi lapis.Cum-que pertranf�flent decem dies, pereufsit Do-nus NabaljSc mort�us eft. Q^od c� audifletnbsp;Dauid mortu� Nabal, ai t,Benedidus Domi-min�s qui i�dicauit cauf�m opprobrij mei denbsp;manu Nabal, 8c f�ruum fii� euftodiuit �ma-lo,8c malitiam Nabal reddidit Dominus in canbsp;put eius.Mifit ergo Dauid, 8c locutus eft adnbsp;Abigail, vt fumeret earn fibi in vxorem. Et venbsp;nefunt pueri Dauid ad Abigail in Carmel�,nbsp;8c locuti funt ad earn dicentes , Dauid mifitnbsp;nos ad te, vt accipiat te fibi in vxorem. Q^snbsp;confurgens adorauitprona in terrram, 8cait,nbsp;Eccefamulatuaf�tinancillam, vtlauet pedes f�ruor� domini mei.Etfeftinauit,8c fiir-rexit Abigail,8c afcenditfuperafinu,8c quinque pueils ierut cum ea,pedifrcqus eius 8c fe

Regum. I.

cuta eft nunrios Dauid : Sefada eft illi vxor. Sed 8c Achi-noani accepit Dauid de lezra-hel: 8c fuit vtraque vxor eius.Saulautem d�ditnbsp;Michol filiam fharn vxorem Dauid Phalti,fi-lio Lais,qui erat de Gallim.

S. �Dauidd Siphais a^udSaulfroditui} ha�am amp; feyphum dormienti Saul abjlulit quodnbsp;agnofeens Saul, lulpamfatetur, reuocatoqutnbsp;�Dauidi�euritatem pollicetur.

CAP. XXVI.

ET venerunt Ziphsi ad Saul in Gabaa, A dicetes,Eccc, Dauid abfeonditus eft innbsp;Colle-hachila,qus eft exaduerfb foli-tudinis. Et furrexit Saul, 8c defeendit in de-fertum-Ziph 8c cum eo tria millia virorumnbsp;de eledis Ifi�ael,vt qusrerct Dauid in delertonbsp;Ziph.Etcaftrametatus eft Saul inGabaa-hanbsp;chila, qus erat exaduerfofolitudinisin via:nbsp;Dauid autem habitabat in deferto. Vid�s au-tem quod veniflet Saul poft fein def�rtum,nbsp;mifit exploratorcs,8c didicit qu�dtgt;illuc�ve- p./�nbsp;nifletcertifsime.Et furrexit Dauidcgt;clam�, 8c p.3*nbsp;venit ad locum vbi erat Sauheumque vidifletnbsp;locum in quo dormiebat Saul,8c Abner filiusnbsp;Ner,princeps militiseius, 8c Saulem dor-mientem in tentorio,8c reliquum vulgus pernbsp;circuitum eius , ait Dauid ad Achi-mclechnbsp;Hethsum, 8c Abif�i filium Saruis , fratremnbsp;loab, dicens, Quis defeendet mecum ad Saulnbsp;in caftra ? Dixitque Abif�i, Ego defeendamnbsp;tecum.Venerunt ergo Dauid 8c Abif�i ad ponbsp;pulumnode, 8cinuenerunt Saul iacentemnbsp;8c dormientem in tentorio, 8c haftara fixamnbsp;in terra ad caput eius; Abner autem 8c popu-lum dormientes in circuitu eius. Dixitque �nbsp;Abif�i ad Dauid, Concluf�tDeus inimicumnbsp;tuum hodie in manus tuas; nunc ergo perfo-diam eum lancea in terra, femel, 8c f�cundonbsp;opus no erit.Et dixit Dauid ad Abif�i,Nc in-terficias eum;quisenimextender man� fuamnbsp;inchriftum Domini,8c innoc�s erit?Et dixitnbsp;Dauid, ViuitDominus, quia nifi Dominusnbsp;percuf��rit eum, aut,dies eius vencrit vt mo-riatur, aut in prsliu defcendens pcrierit. pro-pitius fit mihi Dominus ne extend� manumnbsp;meam inchriftum Domini.nuncigitur tollenbsp;haftara quseft ad caput eius,8c fcyphuaqus,nbsp;8c abeamus.Tulif igitur Dauid haft�, 8c fcy-ph� aqus,qui erat ad caput Saul,8c abierunt:nbsp;8c non erat quifquam qui vidcret,8c intelligcnbsp;ret,8ceuigilaret,f�doranes dormie^ant, quianbsp;fopor Domini irruerat fuper eos. Cumquenbsp;trafif��t Dauid ex aduerfb, 8c ftetiffet in ver-tice montis delonge , 8c eflet grande inter-uallnm intereos, clamauit Dauidad popu-lum, 8cad Abner filium Ner, dicens, Nonnenbsp;refpondebis Abner ? Etrefpondens Abner,


-ocr page 267-

Dauid.


Regum 1.

c ait,lt;^�s es tu qui clamas,8cinqui�tas regem? rahelitis, amp; Abigail vxor Nabal Carmeli. Et Etait Dauid ad Abner ,Nunquid non virtunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

es?8c quis alius fimilis tui in Ilrael? quare ergo iwn enftodifti dominum tuum regem?in-grelTus eft enim vnus de turba vt interficeret regem dominum tuum . Non eft bonum hocnbsp;quod feciftis : viuit Dominus quoniam filijnbsp;mortiseftis vos, qui noneuftodiftis dominum veftrurn Chriftum Domini, nuncergonbsp;videvbif�t haftaregis, 8cvbi f�tfeyphus a-qu�, qui erat ad caput eius. Cognouit autemnbsp;Saul vocem Dauid,8c dixit, N�quid vox h�cnbsp;tua fili mi Dauid? Et ait Dauid,Vox mea donbsp;mine mi rex. Et ait, Q^am ob caufam domi-

]

ci?;

Saul.


103


gt;.i.

fecit Dciuid : amp; hoc erat decretum illi om-

nuntiatum eft Sauli quod fugifl�t Dauid in Gethjamp;'non addidit vitra qu�rere eum.Dixit 5nbsp;autem D auid ad Achis^ Si inueni gratiam innbsp;oculis tuisjdetur mihi locus in vna vrbium renbsp;gionis huius^vt habitem ibizcur enim manetnbsp;Icruus tuns in ciuitate r�gis tecum?Deditita-que ci Achis in die illa Siceleg : propter quanbsp;caufam fada efl Siceleg regum luda,vfqueinnbsp;diem hanc.Fuit autem numerus dierum qui-bus habitauit Dauid in regione Philifthinonbsp;rum^quatuormenfium. EtalcenditDauid^ Cnbsp;amp; viri eiuSjSc agebant prxdas de Gefluri, amp; hMttb't 8nbsp;de GerzijSc de Amalecitiszhi enim''pagiquot;habi

nus mensperl�quiturl�ruumfuum? Quidfe- bitabantur�in terra antiquitus, euntibus Sur lt;��^lt;��lt;�4 � ci?autqnodcft malum in manu meaPNunc er vfquc ad Terram-Aegypti . Et percutiebatnbsp;go audi oro domine mi rex verba f�rui tui. Si Dauid omnem terram *. nee relinquebat vinbsp;Dominus incit�t tcaduerfum me, odoretur uentem vi rum Sc mulicrem; tollens que oues,nbsp;l�crificium.l�autem f�lij hominu : maledi�ti Sc boues, Sc afinos, Sceamelos, Scveftes,nbsp;funtin conlpe�tu Domini:quot;qui�eiecerunt me reuertebatur, Sc veniebat ad Achis. Dicebatnbsp;hodie, vt nonhabiteminh�reditatcDomi- autemei Achis,In quem irruillihodie? Re-�)nbsp;ni, dicentes, Vadc, l�ruidijsalienis. Etnunc fpondebat Dauid, Contra meridiem lud�,nbsp;no elFundatur languis meus in terram coram amp; contra meridiem leramecl, 8c contra me-Domino : qui egrel�'us eft rex Ilrael vt qu�- ridiem Ceni. Virum 8c mulicrem non viui-ratpulicem vnum,l�cutperl�quiturperdixin ficabat Dauid , necadducebat in Geth, di-montibus.Et ait Saul, Peccaui, reuerterc fili cens. Ne forte loquantur aduerfum nos.H�cnbsp;mi Dauid; nequaquam enim vitra tibi male- fecit Dauid : 8c hoc erat decretum illi om-faciam, co qu�dpretiol�fuerit anima meain nibus diebus quibus habitauitin regionePhinbsp;oeuhs tuis hodie; apparet enim qu�d ftultc lifthinorum.CrediditergoAchisDauid,di-e�erim , 8c ignorauerim multanimis . Etre-Ipondens Dauid ait. Ecce haftaregisztranl�atnbsp;vnusdepueris r�gis,8c tollat earn. Dominusnbsp;autem retribuet vnicuique Iccundum iufti-tiamfuam 8c fidem:tradidit enim te Dominus hodie in manu meam, 8cnolui extende-re manum meam in ChriftumDomini. Etnbsp;l�cut magnificata eft anima tua hodie in ocunbsp;lis meis,nc magnif�cetur anima mea in oculisnbsp;Domini,amp;bberet me de omni anguftia. Aitnbsp;ergo Saul ad Dauid,Benedidus tu fili mi Danbsp;uid;8c quidem faciens faci�s, Sc potes poteris.nbsp;Abijt autem Dauid in viam fuam, 8c Saul re-uerliis eft in locum fiium.

�S. quot;Dauid apud nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prof ugus 'vrlem Skeleg

ah eo ob�nuitj aua ex eo fa�ia ej� in kteredita Tem regum Iuda,''vnde^lurimas agebat^ret-daSjim^onens r�gi Aebk.

CAP. XXV I I.

A I '' T ait Dauid in corde fuo , Aliquando I� incidam vnadieinmanus Saubnonnenbsp;melius eft vt fugia, 8c laluer in Terra-Philifthi jorum, quot;vt�delperet Saul, cefletquenbsp;me qu�rere in cunctis finibus Ilrael ? fugiamnbsp;ergo manus eius.Et fiirrexit Dauid,8cabijt i-pfe, Sefexcenti viri cumeo, ad Achis filiumnbsp;Maqch regem Geth.Et habitauit Dauid cumnbsp;.i. Achis in Geth, ipl� 8c virieius, *8c domus e-ius. DauidSedu� vxores eius_,Achino�Icz-

cens, Multa mala operatus eft contrapopu-lum luum Ilrael: crit i�itur mihi l�ruus fern-

O pirernus.

5. quot;P hili/lhai contra Saul armantur,ad quad bel lum Dauidfolliceturfidem Acbk.Saulocii-fs'MagM Tythoniffam confulit,fufcita,ri iahens Samuelem, � quofuamfuorumf^�roxi-mam mortem didicit.

CAP. xxviir.

FAdum eft autem in diebus illis,congre-gauerunt Philifthijm agmina fua , vt prepararentur ad bellum contra Ilrael:nbsp;dixitque AchisadDauid,Sciens nunclcito,nbsp;quoniammecum egredieris in caftris tu 8cnbsp;viri tui . Dixitque Dauid ad Achis , Nunc �nbsp;Icies qu� fadurus eft l�ruus tuus.Et ait Achisnbsp;ad Dauid, Et ego euftodem capitis mei po-nam te cundis diebus. IlSamuel autem mot- Supr.i5.�inbsp;tuus eft ,planxitque eura omnis Ilrael, 8c l�-pelierunt eum in Ram�tha vrbe fua. Et Saulnbsp;abftulit magoSj8c hariolos de terra:tgt;8c inter-feciteos, quipythones habebant in ventre.nbsp;Congregatiq; funtPhilifthijm,8c venerunt,nbsp;8c caftrametati lunt in Sunam ; congregauicnbsp;aut� 8c Saul vniuerfiim Ifrael,8c venit in Gelnbsp;b�e.Etvidit Saul caftra Philifthijm, 8c ti-muit.8cexpauitcoreiusniniis. Confuluitqjnbsp;Dominum,8c non relpondit ei,neq; per Ibmnbsp;nia,nequc per lacerdotes, neque per prophe-

-ocr page 268-

Regum I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Saul.

mo,feftinauit,8c occidit cum: tollensquc fi-rinamjmilcuit eam,amp; coxit azyma, amp; pofuit ante Saul_,amp; ante feruos eins. Qui cum comenbsp;diflentjfiirrexeruntj Scambulauerunt py to-tam nolt;�em illam.

.S. �Dauidcum �Phili�heii aduerfu4 Ifraelpro-ficifcens remittitur, quia metuciantfrincijiei ne infrtelio �eretif�s aduerfaritn.

CAP. XXIX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A

COngregata funt ergo Philifthijm vni uerfiagmina inAphec; led amp; I/raelnbsp;caftrametatus eftfuper fontemquic-rat iniczrahel. Eti�trap� guide Philifthijmnbsp;incedebantin centurijs amp;minibus:Dauidaunbsp;tern 5c viri eius erant in noui�imo agminenbsp;cum Achis. Dixerutq; principes Philifthijm ?�Pnbsp;gt;ad Achis�jQuidfibi voluntHebr�iifti ? Etnbsp;ait Achis ad principes Philifthijm, Nunquidnbsp;ignoratis Dauid, qui fuit l�ruus Saul regisnbsp;llfaefamp;c eft apud me raultisdiebus vel annis?nbsp;amp; non inueni in eo quicquam * ex die quanbsp;transfugitad me, vftjue ad diem hanc. Iratinbsp;funt autem aduerfus eura principes Phili-fthijm, Sc dixeruntei, (i Reuertatur vir amp;l�-�nbsp;deat in loco f�o, in quo conftituifti eum : amp;nbsp;non deftendat nobilcum in pr�lium , ne fiatnbsp;nobis aduerl�rius, c�m pr�liari c�perimus:nbsp;quomodo cnim aliter poteritplacaredomin�nbsp;fuum,nifi in capiribus noftris?N�nne ifte eftnbsp;Dauid cui cantabant in choris, dicentes. Per-eufsit Saul in millibusfuis, amp; Dauidinde-^nbsp;ce millibus fuis ? Vocauit ergo Achis Dauid,nbsp;8caitei, Viuit Dominus, quia redus es tu,amp;nbsp;bonus in colpedu meo: �c exitus tuus, amp; intro�tus tuns mecum eft in caftris ; amp; non inueni in te quicqu� mali ex die qua venifti adnbsp;ces. Reuertereergo, amp; vade in pace, amp; nonnbsp;olfendas oculos fatraparum Philifthijm. Di-xitq; Dauid ad Achis,Qmd enim feci,5c quidnbsp;inuenifti in mef�ruo tuo � die qua fui in co-fpedu tuo vfijue in diem hanc, vt non veni-am, amp; pugn� contra inimicos domini mci re-gis.�Rclp�dens autem Achis ,loquutus eft ad _nbsp;Dauid, Scio quia bonus es tu in oculis me-is, ficut angelus Dei; fed principes Philifthi-norum dixer�t, Non aftendet nobilcum innbsp;pr�li�. Igiturconfurgemane, tu amp; l�rui domini tui, qni venerunt tecum : amp; c�m de node fiirrexeriris,amp; c�perit dilucelccre, pergi- ,nbsp;te. S urrexititaque denode Dauid ^l� 5c viri eius, vt proficilcer�tur mane, 8c reucrtcrc-turad Terram-Philifthijm : Philifthijm autem alcenderunt in lezrahel.

b�ente T)auid Amale�tx Siceleg intend�-^ rant ablatafrada,quos T)auid^er�quensoednbsp;dit receptaprada, quaItngulis Jbcijs ex aquonbsp;diui�t

Dauid.

t�s.Dixitque Saul f�ruis. Qu�rite mihi mu-liercm habente py thonem, 8c vadam ad earn, amp; Icilci tabor per illam.Et dixerunt l�rui eiusnbsp;ad eum,Eft mulier pythonem habens in Endor. Mutauitergo habitum fuum,veftitusq;nbsp;eftalijs veftim�tis, amp;abijtipl�,8c duo viri c�nbsp;eo, veneruntq', ad muliercm node, 8c ait illi,nbsp;Diuina mihi inpythone,8c fulcita mihi quenbsp;dixero tibi.Et ait mulier ad eum, Ecee tu no-fti quanta fecerit Saul, 8c quomodo cral�ritnbsp;magos 8chariolos de terra : quare ergo infi-diaris anim� me�, vt occidar ? Etiurauiteinbsp;Saul in Domino,dic�s, ViuitDominus,quianbsp;noneueniettibi quicquam mali propter hacnbsp;rem. Dixitqueci mulier, Quem fulcitabo ti-bi?Qm ait,Samuelem mihifulcita. C�m autem vidifl�t mulier Samuelcm , exclamauitnbsp;voce m3gna,8c dixit ad Saul,Qi�are impofui-ftimihi ? Tu es enim Saul, Dixitqueci rex,nbsp;Nolitimere: quidvidifti? Et ait mulier adnbsp;C Saul, Deos vidi alcendentes de terra. Dixit-/ queei,Qu31iseft formaeius? Qu2ait,Virl�-nexalcendit, 8c iplcamidus eft pallio. Et in-tellexit Saul qu�d Samuel effet, inclinauit lenbsp;���1 ftiperfaciem fuam in terra, 8c adorauit. llDi-xit autem Samuel ad Saul,Q^qrc inquietaftinbsp;me vt fulcitarerj* Et ait Saul,Coardor nimis;nbsp;fiquid� Philifthijm pugn�t aduerfum me, 8cnbsp;Deusrecefiit� me, 8c exaudire me noluitne-quein manu prophetarum, neque perfom-nia:vocauiergotc,Ytoftenderes mihi quidnbsp;faciam. Etait Samuel, Qmd interrogas me,nbsp;c�mDominus receff�rit � te, 8c tranfieritadnbsp;�mulum tuum?Faciet enim tibi Dominus fi-� cutlocutus eft in manu mea, 5c 11 Icindet re-gnum tuum de manu tua, 8c dabit illud proximo tuo Dauid : quiano obedifti vociDo-mifti,neque feciftiiram furoris eius in Ama- me, vlquein diemhanc:l�dl�trapis non pla-lec-.idcirco quodpateris, fecit tibi Dominus quot;nbsp;hodic.Et dabit Dominus etiam Ifiael tecumnbsp;in manus Philifthijm : eras autem tu Sc filijnbsp;tui mecum eritis : l�d 8c caftra Ifiael trader

Dominus inmanus Philifthijm. Statimque Saul ceciditporrcdus in terram: extimueratnbsp;enim *verba Samuclis, roburnoncratineo,nbsp;quia non comederat panem tota die ilia. In-grefla eft itaque mulier ilia ad Saul, (contur-batus enim erat valdejdixitquead eum, Eceenbsp;obediuit ancillatua voci tu�, 8cpofuiani-.nbsp;mam meam in manumea; 8caudiui l�rmo-nes tuos quos locutuses ad me. Nuncigiturnbsp;audi 8c tu vocem ancill� tu�, 5c ponam cornbsp;ram te buccellam panis, vtcomedens conua-lelcas ,8c polsis iteragere. Qm renuit, 8c ait.nbsp;Non comedam. Coegerunt autem eum l�ruinbsp;fui 8c mulier, 8c tandem audita voce eorumnbsp;furrexit de terra,8c l�ditfiipcr ledum.Mulicrnbsp;*utem ilia habebat vitulum pafcualem in do-

-ocr page 269-

Saul.

diii�it, etiam ijs qui alfA�iinAi la�t reman-�rant. ck p. x x x.

Vmque veniflent Dauid amp; viri cius

1 -in Siceleg die tertia^ Amalecit� iinpe--tum fcccrant ex parte aiiRrali in Sicc-Icgj Sc percufierant Siceleg, amp; �iccenderant cam igni. Et captiuas duxer�t mulieres ex ca,nbsp;minimo vlque ad magnum: amp; non interfe-cerantqiienquamj fed fecum duxerat^ amp; per-gcbant itinere luo.Ciimergo veni�ct Dauidnbsp;Scvijieius ad ciuitatera, Scinuenif��nt earnnbsp;� fiiccen�migni^ amp; vxores fiiaSj amp;. filios ftioSjnbsp;fiiias du�as efle captiuasleuauerunt Dauid amp; populus qui erat cum eo^ voces fyas^Scnbsp;planxerunt donee deficeret in eis lachrym�.nbsp;Siquidem amp;du� vxores Dauid captiu� du-�befuerantjAchi-n�am lezrahelicis, amp; Abi-B gail vxor Nabal Carmeli. Et contriftatus eftnbsp;* Dauid valde:volebatenim eum populus lapidare, quia aniara erat anima vniufcuiulq; virinbsp;fuperfilijs fuis,amp;filiabus;'conf�rtatus eftau-tem Dauid in Domino Deo fuo. Et ait adnbsp;Abiathar facerdotem fili� Achi-m�lech, Ap-plica ad me ephod . Etapplicauit Abiatharnbsp;ephod ad Dauid, amp; confhluit Dauid Domi-u�,dicens,Perf�quarlatruncu!os hos,amp; comnbsp;prehend� eos,annon?Dixitq;eiigt;Dominus�,nbsp;Perlcquere:abfque dubio enim compreh�desnbsp;cos,Sc excuties prxdam.Abijt ergo Dauid ipf�nbsp;amp; f�xcenti viri qui erant cum co,amp; veneruntnbsp;vlqueadTorrentem-belonScla�i quidafub-C ftiterunt. Perf�cut�s eft autem Dauidipfe Scnbsp;quadringenti viri*: fubftiterant enim duccti,nbsp;qui la�itranftre nonpoterant Torrentem-befor.Et inucnerunt virum Aegyptium in a-gro,8c adduxerutcumad Dauid: dedefuntq;nbsp;ei panem vt comederet,Sc biberet aquam, lednbsp;Sc fragmen maftx caricarum 3 Sc duas ligaturas vu� paft�. Qui cum comediflet, rcuerfusnbsp;cft Ipiritus eius, Sc refocillatus eft:non enimnbsp;comederat panem, nequebiberat aquam,tribus diebus Sc tribus noAibus. Dixit itaque einbsp;Dauid, Cuius es tu ? vei vnde? tgt; Sc quo per^nbsp;D gis�tQ�i ait,Pucr Aegyptius ego fum, fcruusnbsp;�'quot;iriAmalecit�rdereliquitautem me dominusnbsp;, quiax�grotarec�pi nudiuftertius. Si-- quid�nos erupimus adauftralem plaga. Ce^nbsp;rethi,8c cotra ludam, Scad meridiem Caleb,nbsp;Sc Sicelegfuccendimus igni.Dixitque ei Da-�id,Potes meducere ad cuneuni iftum ? Quinbsp;ait. Iura mihi per Deum ,� quzid non occidasnbsp;me j Sc nj^n tradas me in manus domini mei,nbsp;8c ego ducam te adcuneum iftum.c- Et iura-uitei Dauid�. Qui cum duxiflet eum , cccenbsp;illi dilcumbebant fuper faciem vhiuerfe terrae coraedentes Sc bibentes , Sc quafi feftumnbsp;c�l�brantes diem, pro cundta prxda Sclpo-� lijs qux ceperant de Terra-Philifthijm , Sc

Regum I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;104.

de Terra-Iuda. Et pereu�it eos Dauid � ve-fpere vlquead velperam alterius diei, Sc non euafitex eis qui{quam,nifi quadringenti vjrinbsp;adolefcerttes,qui afeenderant camelos, Sefu-gerant. Eruit ergo Dauid omnia q�� tuleratnbsp;Amalecitx,8c duas vxores ftias eruit. Nec de-fuit''quifquam�aparuo vlque ad magnii, tamnbsp;de filijs quam de filiabus,amp; de fpolijs:Sc qux-cunquerapuerant,omniareduxit Dauid . Ecnbsp;tulit vniuerfos greges Sc armenta,Sc minauitnbsp;antefticiemfliam:dixernntq;, Kxceft prxdanbsp;Dauid . Venit autem Dauid ad ducerit�s vi-ros,qui la�i fubftiterant,nec i�qui p�tuerantnbsp;Dauid, Screfidere eos iuiieratin Torrente-belor:qui egre�i funt obuiam Dauid, Sc populo qui erat cum eo.Accedens autem Dauidnbsp;ad populum,�lucauit eos pacificc . Refpon-deniq; omnis vir pe�imus, Sc iniquus de vi-ri� qui ierant cum Dauid,dixic,Qma non ve-ncruntnobilcum, nondabimus eis quicquanbsp;de prxda quam eruinius:fedfufhciat vnicuiq;nbsp;vxor ftia Sc fi]i),quos ciim accepcrintjrecedat.nbsp;Dixit autem Dauid, Non ftc facietis fratresnbsp;mei de his qux tradidit nobis Dominus , Scnbsp;cuftodiuitnos. Sc deditlatrunculos qui eru-perant aduerfura nos, in manus noftras, necnbsp;audiet VOS quifquS fupcr fermone hoc. xquanbsp;enim pars erit de�eend�tis ad prxl'ium, Sc rc-manentis ad fareinas,Sc ftmiliter diuident.Etnbsp;Euftum eft hoc e�: die ilia,Sc dcinceps confti-tutum Sc pr�.Enit�,5c qua� lex in Iftael vlq;nbsp;in diem hanc.Venit ergo Dauid in Siccleg,amp; Gnbsp;mi�t dona de prxda ftnioribus ludaproxi-mis fuis, dicens, Accipite benedidionem denbsp;prxda hoftium Domini : His qui erant innbsp;Beth-el, Sc qui in Ramoth ad meridiem, Scnbsp;qui in Gether, Sc qui in Aroer, Sc qui in Se-phamoth . Sc qui in Efthamo, Sc qui in Rachal, Sc qui in vrbibus leraraeel,,Sc qui in vr-bibuS Ceni,Sc qui in Hararna, Sc qui in lacunbsp;Afin,amp; qui in Athach, 8C qui in Hebron : Scnbsp;reliquis qui eran tin his lociSjin quibus com-moratus fuerat Dauid Sc viri eius.

5. Saul cum�lijs inpugna cx�, corj)us truncaff ca�tte in muro quot;Bctl�an�uj^endttttr, arm�quenbsp;eiui in tem�o ^�anth : yiri autem lobesnbsp;ablotis Saulacfilirjrumeius corperibusiuxtonbsp;Jalssea�^elierunt.

CAP. XXXI.

PHilifthijm afutem pugnabantaduerfum A

IftaehSc fugicr�t viri I�'ael anrehiciem Philifthijm , Sc cecidcrunt interfecli innbsp;monte Gelboe. Irrlierunt^ue Philifthijm innbsp;Saul Sc in filios eius�, Sc pereu�erunt Jonathan ScAbinadabSc Melchifua filios Saul, ,,par.,o,inbsp;totumque pondus prxlij verfum eft in Saul:nbsp;Sc conlecuti funt cum viri lagittarij, Sc vul-

neratus


-ocr page 270-

Dauid. Regum. L S�ul.

neratus eft vehementer � f�gittarijs . Dixitq; rent interfeftoSjamp; inuenerunt Saul amp; tr�s fi-Saul ad armigerum fuum, Euagina gladium lios eius iacentes in monte Gelb�e.Et pr�ci-tuum, Sc percute me;ne forte veniant incir- derunt caput Saul, amp; expoliauerunt eum ar-cuncifi ifti^amp;interficiant me, illudentes mi-B hi.Et noluit armiger eius; fuerat enim nimio terrore perterntus .arrinuit itaque Saul gla-gt;.�.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diutn!gt;fuum�, amp; irruit niper eum.Q^od c�m

vidifl�t armiger eius, videlicet qu�d mortuus efl�t Saul,irruit ctiam iple Hiper gladium iu-um,8c mortuus efteum eo.Mortuus eft ergonbsp;Saul,amp; tr�s filij eius,amp;armigerillius, 8c vni-uerf� viri eius in die ilia pariter. Videntes au-�'yiri. f. tem'filij�Ilfaelqui erant trans vallem amp; transnbsp;lordanem, qu�d fugiflent viri Ilraelit�, 8cnbsp;qu�d mortuus eflet Saul, 8c filij eius,relique-runtciuitates {uas,8c fugerunt; veneruntquenbsp;C Philifthijm,8c habitaueruntibi. Fada autem

' die alt�ra, venerunt Philifthijm, vt expolia-

Secundus Liber Samuelis, quem

nos Secundum SS^umdicimus,

mis : Sc�niferunt in Terrain Philiftin�rum percircuitumjYtann�tiareturin temploido-�orum*jamp; in populis. Et pofiierunt arma e-ius in templo Aftaroth, corpus ver� eius lu- Dnbsp;fpenderunt in muro Beth-ian. Il Quod c�m 'nbsp;audiflcnthabitatores labes-galaad, qu�cun-quc fecerant Philifthijm Saui, furrexcruntnbsp;omnes vinforti�imij amp; ambulauerunt totanbsp;node,amp; tulerunt cadauer Saul,amp; cadaueranbsp;filiorum eius de Muro-bcthl�n;vene-runtque Iabes-galaad,amp; combufTe'nbsp;runt ea ibi igni: amp; tulerunt ofl�nbsp;eorum^�c lepelierunt in ne-more Iabes,amp; leiunaue-runtf�ptem diebus.

AAum eft autem poftqu�m mortuus eft Saul , vt Dauidnbsp;reuerteretur � ctsde Amalec,8cnbsp;maneretin Sicelegduos dies.nbsp;Tn die autem tertia apparuitnbsp;homo veniens de caftris Saul

veftc conlcifla, 8c puluere conlpcrfus caput. 8c vt venit ad Dauid, cecidit fiiper faciem fii-.'im,8c adorauit.Dixitque ad eil Dauid, Vndenbsp;venis? Qui ait ad cum, De caftris Ifrael fugi.nbsp;Et dixit ad eum Dauid,Quod eft verb� quodnbsp;fa�tum eftPindica mihi. Qui ait, Fugit popu-lus expr�lioj amp; multi corruentes � populonbsp;mortui funnf�d amp; Saul �clonathas filius eiusnbsp;interierunt. Dixitque Dauid ad adolcften-tem qui nuntiabat ei,Vndelcis quia mortuusnbsp;eft Saul 8c lonathas filius eius ? Et ait adole-feens qui nuntiabat ei,Caf� veni in monteranbsp;Gelb�e , 8c Saul incumbebat fiiper haftaranbsp;fiiam : porro currus 8c �quit�s appropinqua-bant ei, 8c conuerfiis poft tergum fuum, vi-denfque me vocauit.Cui c�m relpondiflem, pnbsp;Adfum:dixit mihi, Quilham es tu? Et aio adnbsp;eum, Amalecites ego fum . Et loquutus eftnbsp;mihi,Sta fiiper me, 8c interfice me : quoniamnbsp;tenent me anguftia:,8cadhuc tota anima meanbsp;in me eft . Stanfquefiiper eum, occidiilium:nbsp;Iciebam enim qu�d viuere non poterat poftnbsp;ruinam : 8c tuli diadema quod erat in capitcnbsp;eius,8carmillam de brachio illius, 8c attuli adnbsp;te dominum meumhuc. Apprehendens autem Dauid veftim�ta fiia Icidit, omnefq; virinbsp;qui erant cum eo, 8c planxerunt, �c fleucrunt,nbsp;amp; ieiunauerunt vlh; ad vefperam fiiper Saul,nbsp;8cfiiper lonathan filiura eius,8c fiiper popu-lum Domini,8c fiiper domum Ifi-ael,e� qu�dnbsp;corruiff�nt gladio.Dixitque Dauid ad iupe-nem q��nuntiauerat ei, Vnde es tu ? Qui re-Ipondit, Filius hominis aduen� Amalecitaenbsp;ego fiim. Etaitad eum Dauid, Il Quare non Gnbsp;timuifti mittere manum tuam vt occidercsnbsp;chriftum Domini? Vocanfque Dauid vnumnbsp;depueris fuis,ait,Accedens irruc in eum.Qmnbsp;pereufiitilium,8cmortuus eft. Etait ad euronbsp;Dauid,Sanguis tuus fiiper caput tuum : os e-nim tuumloquutum eft aduerfiim te,dicens.nbsp;Ego interfeci chriftum Domini. Planxit autem Da-


-ocr page 271-

Dauid.

tem Dauid plandum huiufccmodi f�iper Sa-ul,amp;fuperlonathan filium �ius:(amp; pr�ccpit vt docerent filios luda arcum, ficutfcriptumnbsp;eft in Libro iuftorum.)nbsp;?EtaiCj Coniyderaliraelpro bis qui mortuinbsp;lune fiiper excella tua vulncrati,� Inclyti,nbsp;l�rael, fuper montes tuosinterfedi funt:nbsp;quomodo ccciderunt fortes?

Nolite annuntiare in Geth^neque annuntie-tis in compitis Afcalonis.-ne forte Ixtentur filix Philifthijm,ne exultent fili� incircunnbsp;ciforum.

Montes Gelboe^ nee ros, nee pluuiaveniant fuper vos,neq; fint agri primitiarum : quianbsp;ibi abieiftus eft elypeus fortium, clypeusnbsp;Saufiquafinoneflec vnftusoleo.

A l�nguine interfedorum, abadipc fortium, l�gitta �onathx n�quamredijt retrorfum,nbsp;amp; gladius Saul non eft reuerfus inanis.

Saul amp; lonathas amabiles, amp; dec�ri in vita fua,in mortequoquenon funtdiuifi:aqui-lis velociores,leonibus fortiores.

Fili� Ilrael f�per Saul Hete, qui veiliebat vos coccino in delitijs,qui prxbebat ornamen-taaureacultui veftro.

Quomodo ceciderunt fortes in pr�lio? lona pueris Dauid. Apprehenfbq; vnufquifq; ca-thasinexcelf�stuisoccifiiseft?

Doleo fiiper te frater mi lonatha dscore ni- trarij,amp; ccciderunt fimubvocatumq j'eftno-mis, amabilis fuper amorem mulierum.

t�Sicut mater vnicum amat filium fuum, ita egote diligebam.�

Quqmodo ceciderunt robufti, amp; perierunt arma bellica?

S. �Dduid in Heiron fuper luda in regem To�-^'^iros I nbes-Galaad ob Saul fpultu-ram commen�at, Ifb�fi�h y erb in regemfuper JfasHnSiio, grauem peperit fsdttionem aepugnam.

CAP. II.

A y Gitur poft h�c confiiluit Dauid Domi-I num, dicens. Num afeendam in vnam de

�^ciuitatibusIuda?EtaitDominusad eiim,

Aftende. Dixitque Dauid, Quo afeendam? quin vrgereteum . Rurfiimque loquutuseft Et rclpodit ci,In Hebron. Alcendit ergo Da- Abner ad Al�el, Recede, amp; noli me l�qui, nenbsp;uid,amp; du� vxores eins, Achi-noam lezrahc-litis, 8c Abigail vxor Nabal Carmcli:fi;d amp; vinbsp;rosquicrantcumeo, duxitDauid fingulosnbsp;cumdomofiia: Scmanl�runtinoppidisHe-f ���f. bron. IlVeneruntque viri luda, 5c vnxerunt

ibi Dauid,vt regnaret fiiper domum luda.llEt nuntiatum cft Dauid,qu�dviri �abes-galaadnbsp;fcpclifl*e||t SauLMifitergo Dauid nuntios adnbsp;viroslaoes-galaad, dixitquead eos,Benedi-�i vos Domino, qui feciftis mif�ricordiamnbsp;banccumDomino veftro Saul, 8cl�peliftisnbsp;g cum.Et nunc r�tribuer vobis quidem Domi

nus mil�ricordi� 5c veritatcmilcd 5c ego red-

Regum IL 105

Cofortenturmanus veftr�, 8c eftote filij fof titudinis:licet enim mortuus f�t Dominus v�nbsp;fter Saul, tarnen me vnxit domus luda in regem f�bi.Abnera�t f�lius Ner princeps exercinbsp;tusSaul,tulit Ifib�fetb-fili� Saul,8c circundunbsp;xitcum perCaftra, regemq; conftituitfupernbsp;Galaad,6c fiiper Gcfluri,8c fiiper lezrahel, 8cnbsp;fiiper Epbr�im, 8c fiiper Ben-iamin,8c fupernbsp;Ifiael vniucrfum.Q^adraginta annorum craCnbsp;If-bolcth f�lius Saul, c� regnarc ccepif�et fuper Ilrael, 5c duobus annis regnauit:figt;la a�tnbsp;domus luda l�quebatur Dauid.Et fuit numenbsp;rus dierum quos commoratus eft Dauid,im- Cnbsp;per�s in Hebron fuper domum luda, l�ptemnbsp;annorum,8cl�xmenf�um.EgrelTufq; eft Abner f�lius Ner, 5cpueri Ifibofetb filij Saul denbsp;Caftrisin Gabaon. Porto loab f�lius Sarui�,nbsp;6cpueri Dauidegrefii fiint, 8c occurrerut eisnbsp;iuxta pilcinam Gabaon. Et cumin vn� con-ueniflent, eregionel�derunt: bi in vna partenbsp;pilcin�, 8c illi ex altcra.Dixitq; Abner ad lo-ab,Surgantpueri, 5cludantcoraninobis .Etnbsp;relpondit loabjSurgant.Surrexerunt crgo,8cnbsp;tranficr�t numero duodecim de Ben-iamin,nbsp;ex parte If-b�l�tb filij Saul, 8c duodecim de

pitccoparis fui, defixit gladium in latuscon-men loci illius,Ager-robuftor�, in Gabaon. Etortum eft bellum durum �tisin die ilia:nbsp;fiigatufq; eft Abner 8c viri Ilraefi� pueris Danbsp;uid.Erant autem ibi tres filij Sarui�, loab, 8cnbsp;Abil�i,8c Al�el; porr� Al�el curlbr velocilsi-musfuit, quafivnusdecapreis qu�moran-tur in Ijduis.Pcrl�quebatur autem Afael Abner, 8c non declinauit ad dextram neq; ad f�-niftram omittens perl�qui Abner. Rcljicxitnbsp;itaque Abner poft tergum fuum,8c ait,Tunenbsp;es Afiiel?Qui refi)ondit,Ego fum. Dixitq; einbsp;Abner,Vadead dextram , fiueadfiniftram,8cnbsp;apprebendcvnum deadolelcentibus,8c toilenbsp;tibi fpoliaeius. Noluit autem Al�el omitterc

compellar confodere te in terram, �cleuarc non potero facicni meam ad loab fratremnbsp;tuum.Qui audire contempfit, 5c noluit declinbsp;nare: pereufsit ergo eum Abner auerl� baftanbsp;ininguinCjSc trasfodit, 5c mortuus eft in eo-demloco:'omnefq; qui tranfibant per locumnbsp;ilium in quo ceciderat Al�el,5c mortuus erat,nbsp;fubfiftebant. Perf�quentibus autem loab 8Cnbsp;Abif�i fugientem Abner,lbl occubuit : 6c vc-nerunt vlque ad Collem-aqu�du�:us,quieft pnbsp;exaduerlb vallis, tgt;8c� itincris def�rti in Ga-baon. Congregatiq; fiint filij Ben-iamin adnbsp;Abner:8c conglobati in vnum cuneum, ftetenbsp;dam gratiam, eo qu�d feciftis verbum iftud. runt in fummitate tumuli ynius.Etexclama-O uit

-ocr page 272-

Regum I L If-b�feth. rentur, Fac mecum amicitias, Sc erit man 1rsnbsp;mea tecum Sc reducara ad te vniuerfum If-racl.Qui aitjOptimd:ego faciam tecum ami- qnbsp;citias ; led vnam rem peto � te diccns j Nonnbsp;videbis faciem meam antequam adduxerisnbsp;Michol filiam Saul : Sc fic venies, Sc videbisnbsp;me.Klifitautem Dauid nuntiosad If-b�l�thnbsp;filium SauljdicenSjRedde vxorcm meam Minbsp;chol llquaradilpondi mihicentum pr�putijs �-R'S'

Dauid.

nit Abner ad loab, Scait/Num vlq; adinter-necioncrti tuus mucro del�uict ? an ignoras quod periculola fit dclperatio ? vfquequo nonbsp;dicis populo vt omittat perlequi fratres fuos?nbsp;amp; ait loab, Viuit Dominus, filoquutus fuif-les, mane reee�iflet populus perlequens fra-trem Ilium.Infonuitergo loab buccina,Sc ftcnbsp;� tit omnis exercitus, iiecperlequuti lunt vltr.inbsp;' Ilrael, neque ini�m certamen. Abner aute Scnbsp;viriciusabierunt percampeftria, totanode Philifthijra.MifitergoIftb�l�th,8c tuliteamnbsp;illaiSc tranfieruntIordanem,Scluftrataomni � viro fuo Fhaltiel,filio Lais.Sequebaturquenbsp;Beth-horon,venerunt ad Caftra.Porro loabnbsp;reuerfus omill'o Abner,congregauit omnemnbsp;populum: Sc defuerunt de pueris Dauid decenbsp;Sc nouem viri, excepto Alaele. Scrui autemnbsp;Dauid percullerunt de Ben-iamin,Sc de virisnbsp;�yinr.i. erant cum Abner trccentos ftxaginta*,nbsp;qui Sc mortui funt.Tuleruntque Al�el,8cfe-pelier�t eum in lepulchro patris fui in Bethlehem : Sc ambulauerunt tota node loab. Scnbsp;viri qui erant cumeo, Sciniplo crepulculonbsp;peruenerunt in Hebron.

S. jilmr iratiii regi If-ho�thfailiu inttcum redtiSla dum congregaretnbsp;Ifraelitas adDauid,ouiditur� loab t cuinbsp;'Dauidiratitiamare deflet �bner. cap.in.nbsp;longa cocertatio inter do-B� mum Dauid,Sc inter domum Saulis:Danbsp;uid proficies Sc lemper leiplo robuftior,nbsp;1.Pan.J.a. domus autem Saul decrclcens quotidie. IlNa-tiquefuntfilij Dauid in Hebron.-fuitquc ptinbsp;raogenitus eius Amnon de Achi-noara lez-rahelitide. Et poft eum Cheleab de Abigailnbsp;vxore Nabal Carmeli:porr� tertius Ab�lomnbsp;filius Maacha fili� Tholmai r�gis Geffur,nbsp;Quartus autem Adonias, ftlius Haggith : Scnbsp;quintus Saphatia, filius Abital. Sextusquoq;nbsp;lethraam de Egla vxore Dauid. hi nati funtnbsp;Dauid in Hebron. Cum ergo eflet pr�liumnbsp;interdomum Saul Sc domumDauid, Abnernbsp;filius Nerregebat domum Saul.Fuerat autemnbsp;Sauli concubina nomine Relpha, filiaAia.nbsp;*Dixitq; I�boleth, ad Abner, Qiiare ingre�nbsp;Abntr. lus es ad concubinam patris mei i Qui iratusnbsp;B nimis propter verba Il-b�lcth, ait. Nunquidnbsp;caput canis ego fum aduerfum ludam hodie,nbsp;quifecerimmilericordiam luperdomu Saulnbsp;patris tui,8c fuper fratres Sc proximos eius,Scnbsp;non tradidi te in manusDauid,Sc tu requifi-ftiinme quod argueres pro muliere hodie? indolo : Sc pereu�it illumibiin inguinc, SCnbsp;H�c faciat Deus Abner, Sc h�c addat ei, nifi mortuus eft in vltionem �nguinis Alael fra-quomodo iurauit Dominus Dauid, fic facianbsp;cum eo, vt transferatur regnu de domo Saul,nbsp;Sc eleuetur thronus Dauid ftiper Ilrael, Scfunbsp;perludam,� Dan vfque Ber-ftbee.Etno po-tuitrelpondereeiquicquam ; quia metuebatnbsp;ilium, Mific ergo Abner nuntios ad Dauidnbsp;*pro ledicentes,Cuius eft terratEtvtloque-

'.It�S

earn vir fuus, plorans vfque Bahurim : Sc dixit adeum Abncr,Vade,8c reuertcre. Qui re-ucrfus eft. Sermonem quoque intulit Abncr ad l�niores Ilrael^dicenSjTam heri quam nu-diuftcrtiusqu�rebatis Dauid vt regnaret fli-pervos.N�cergo facice: quoniam Dominusnbsp;locutus eft ad Dauid dicens, In manu l�ruinbsp;mei Dauid laluabo populum mcum Ilraelnbsp;de manu Philifthijm, Sc omnium inimico-rum eius. Locutus ell autem Abncr etiam adnbsp;Ben-iamin. Etabijt vtloqueretur ad Dauidnbsp;in Hebron omnia qu� placuerant Ifraeli Scnbsp;vniuerfo Ben-iamin . Venitque ad Dauidnbsp;in Hebron cum viginti viris : Sc fecit Dauidnbsp;Abner Sc viris eius qui v�n�rant cum eo,con-uiuium.Et dixit Abner ad Dauid,Surgam,vtnbsp;congregem ad tedominum mcum regem omnem Ifrael^ Sc in earn tecum f�dus^Sc impcrcsnbsp;omnibuSj�cut defyderat anima tua. Cura ergo deduxilTetDauid Abner^Scilleiflet in pace,nbsp;ftatim pueri Dauid Sc loab vcneruntc�hs la-tronibuSjCum pr�da magna nimisiAbncr autem non erat cum Dauid in Hebron, quianbsp;iam dimil�rate�j Scprofe�tu.s fueratin pace,nbsp;hEt loab Sc omnis exercitus qui Grant cum eo,nbsp;poftea venerantmuntiatura eft itaque loab �nbsp;narrantibusjVenitAbncr filiusNerad regemj Enbsp;Sedimiftteum, Scabijtin pace. Etingrclfusnbsp;eft loab ad regem, Sc ait, Qiiid fecifti ? eccenbsp;venit Abncr ad teiquare dimiftftieum, Sca-bijt Screee�it? ignoras Abner fli� Ner_, quoniam ad hoc venit gt; ad te� vt deciperct te Scnbsp;feiret exitum tuum Sc introit� tuum j Sc nof-let omnia qu� agisEgrelTus itaque loab �nbsp;Dauid^mifttnuntios poft Abner, Screduxitnbsp;eu aCifterna-ftrajignoranteDauid. Cumq;nbsp;redij flet Abner in Hebron, feorluni adduxit.nbsp;eum loab ad medium port�,vtloquercturci.

triseius.

Quod cum audiflet Dauid rcr^ iam gc-ftam^aitjMundus ego Him,Sc regnum mcutn apud Deum vlque in lempiternum � langui-ne Abner filij Ner^Sc veniatlupercaputloab.nbsp;Sc �iper omnem domfi patris eins : ncc dcfi-ciat de domo loab flux� l�minis fuftinensj Sc Fnbsp;IcproluSj

-ocr page 273-

J

tcrfecsrunt eam;fublatoque capite eins, aSi-e

Dauid* Regum IL If-bof�th.

leprofuSj 8t tenens fufum : 8c cadens gladio, tici, 8c percufTerunt eum in inguine Rechab ficindigenspane. Igitur loab 8c AbiGi frater ScBaana fratereius^Scfugerunt.Cumautemnbsp;cius.interfeceriint Abner, eo quod �ccidiflet irigre�i fuiflentdom�, ille dormiebat fuper Cnbsp;AGel fratrem eorum in Gabao in pr.rlio.Di- ledum frium in conclaui, 8c percutientcs in-xitautcm Dauid adloab, Scadomnem po- terfecerunt eum;fublatoquecapite eins, abi�nbsp;pulum qui erat cum co, Scindite veftiraenta runt per viam dcfrrti tota nodCjSc acculeruntnbsp;veftra , 8c accingimilii Gccis , 8c plangitc caput If-b�f�th ad Dauid in Hebron : dixc-antccxequias Abner . porro rex Dauid fe- riihtque ad regem, Ecce caput Ifrb�frth filijnbsp;quebaturfrretrum. Cumque frpeliflerit Ab-ner in Hebron, leuauit rex gt; Dauid� voccmnbsp;fuam 8c fleuitfuper tumulum Abner: fleuitnbsp;^�4� autem 8c bmnis populus. Plangesquercxtgt;8cnbsp;lugcns�Abner, ait, Nequaquam vt mori f�l�tnbsp;ignaui mortuus eft Abner .Mantis tu� ligatinbsp;non frint, 8c pedes tui non fiint compcdibusnbsp;aggrauAti: frd ficut(blent cadcre coram filijs

G iniquitatis, ficcorruifti. Congeminansque omnis populus fleuit fuper eum. Cumq; vernbsp;niflct vuiuerfa multitudo cibum capere cumnbsp;Dauidjclara adhuc die,iurauit Dauid,diccn5,nbsp;H�c faciat mihi Deus, 8c base addat, fl antenbsp;occafrim lolls guftauero pan� vel aliud q�ic-quam.Omnisque populus audiuit,8c placue-runt eis cunda qux fecit rexin confpedu to-tius populi.Et cognouit omne vulgus,8c vninbsp;uerfiis Ifrael in die illa quoniam non adumnbsp;fuiflet � rege vt occideretur Abner filius Ner.nbsp;Dixit quoquerex adleruos fuos, Nurn igno-ratis quoniam princeps 8c maximus ceciditnbsp;hodie in Ifrael ? Ego autem adhuc delicatus,nbsp;8c vndus rex:pori� viri ifri filij Saruix durinbsp;frint mihi: r�tribu�t Dominus fricicntimal�nbsp;iuxta malitiam fuam.

S. quot;Saana amp; caput If-bo�th quem dor mientem oaiderant ad T)auidattulerut^quosnbsp;pro mercede iu�it interimi.

CAP. IIII.

t..7. A Vdiuit autem gt; If-b�feth�filius Saul A /A quod cecidiflet Abner in Hebron, 8cnbsp;-^diflblut� funt manus eius,omnifquenbsp;Ifrael perturbatus eft.Du� autem viri princinbsp;pes latronum crant filio Saul, riome vni Baa-na,8c nomen alteri Rechab,filij Remmo Be-rothit�dc filijs Ben-iamin : liquidem Sc Be-roth reputata eft in Ben-iamin . 8c fugeruntnbsp;Berothitac in Gethaim,fueruntq; ibi aduen�nbsp;vlque ad tempus ill �d .Erat autem loriathxnbsp;filio Saul filius debilispedibus: quinquennisnbsp;B enim fuit,quando venit nutius de Saul 8c lo-natha ex lezrahcl. tollens itaque eum nutrixnbsp;fua,fugit;cumq; fellinaret vt fugerct,cecidit,nbsp;8c claiuj^s efibdus eft : habtiitq; vocabulumnbsp;Miphi-b�l�th.Venientes igitur filij Remmonbsp;Berothit�,Rechab 8c Baanajingrefsi frint fernbsp;uetediedomum Ifrbofeth: qui dormiebat lunbsp;gt;.1. per ftrat� fuum meridie. tgt; Et oftiaria domusnbsp;purgans triticum,obdormiuit�. Ingre�i frint

to6

Saul inimici tui,quiquxrebat animam tuam: 8c dedit Dominus domino meo regi vltionSnbsp;hodie de Saul,8c delernineeius. Relpondensnbsp;autem DauidRechab, 8c Baana fratrieitis fi-lijs Renimon Berothit�, dixit ad eos, Viuitnbsp;Dominus qui eruit animam meam de omninbsp;anguftia , flquoniam-�umqui annuntiauerat Supr.i.t�,nbsp;mihi,8c dixerat, Mortuuseft Saul : qui puta- Dnbsp;bat leprolperanuntiarCjtenui, 8c occidi eumnbsp;in Siceleg, cui oportebat mercedem dare pronbsp;nuntio ; Quanto magis nuncciim hominesnbsp;impij interfeceruntvirum innoxium in domo fua,fuper ledum fuum,n�n quasram lan-guinem eins de manu veftra, Scauferam vosnbsp;de terracPrxcepit itaque Dauid pueris friis,8cnbsp;interfecerunteos:pr�cidentesq; manus 8c penbsp;des eorum, frilpenderunt eoS fuper pilcinamnbsp;in Hebron : caput autem If-b�feth tulerunt.nbsp;Sc lepelier�t in lepulchro Abner in Hebron.

5. �Dauid fuper totum Ifasl pul�s le-lufeis arcemSionceptt, ybtextru^a domo habitauit, alias �ipsrinducens 'vxores, jiliosj^nbsp;procrcans, amp; �Phili�haeos bis projhrncns.

CAP. V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

Et venerunt vniuer߻ tribus Ifrael ad Dauid in Hebron, dicentes, Ecce nosnbsp;OS tuum,8c carotua fumus.Sed 8c herinbsp;8c niidiuftertius cum eilet Saul rex friper nosnbsp;tu eras educens 8c reducens Ifrael: dixit autenbsp;Dominus ad te, Tu palccs populum meumnbsp;Ifi-acl, 8c tu eris dux fuper Ifrael. Veneruntnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

quoq; 8c leniores Ilracl ad regem in Hebron, 8c pereu�it cum cis rex Dauid fredus in Hebroh coram Domino:vnxcruntque Dauid innbsp;regem fuper Ifrael . Filius trigintaannorumnbsp;eratDauid,c�m regnare c�pifl'et,8cl|quadra-infra.i..nbsp;ginta annis regnauit.ln Hebron regnauitfu-r^S *-per ludam leptem annis, 8c lex menfibusiinnbsp;lerufalemautemregnauittriginta tribus annis fuper omnem ifrael 8c ludam.Et abijt rex,nbsp;8c omnes viri qui erantcumeo,in Icrufalcmnbsp;ad lebul�um habitatorem terr� -.didumquenbsp;eft Dauid ab eis,Non ingredieris huc,nifi ab- Bnbsp;ftuleris c�cos 8c claudos,dicentcs,Non ingrenbsp;dietur Dauid huc.Cepit autem Dauid arcemnbsp;Siojh�c eft ciuitas Dauid. Pr�pofuerat enimnbsp;Dauid in die illa pr�mi�, qui pereu�iflet H-bulrum, 8c tetigifletdomat� fiftulas, 8cab-.nbsp;nbsp; ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftulilTetc�cos 8c claudosodientcs anima Da

B..J. autem domum^latenter�alfumcnteslpicas tri uid. idcirco dicitur in prouerbio, C�cus 8c O 3 claudus

-ocr page 274-

b.c.d.

Dauid. Regum II. If-bofeth.

claudus non intrabunt in templum. Habita- cftnomenDominiexercitu�,lcdentis in ehe uitautem Dauid in arce,*Sc vocauit earn,Cinbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ �

uitatem Dauidiamp;�dificauitper gyrum�Mcl lointrinl�cus.Et ingrcdicbaturproficiensat-quc fiiccrelcens,amp; Dominus Deus cxercituunbsp;I.Par. 14.� �rat cum eo . IIMifit quoque Hiram rex Tyri

nuntios ad Dauid amp; ligna cedrina , amp; artifices lignorum, artificesquelapidumad paric-tes:amp; xdificauerunt domum Dauid. Et co-enouit Dauid quoniam confirmafiet efi Do

T1 nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

minus regem luper llrael, amp; quoniam exal-taflet regnum eius hiper populum fuum If-C racl.IlAccepitergo Dauidadhucconcubinas t.Par.j.b. Yxores de Ierufalem,poftquam veneratde

Hebroninatiqj hint Dauid Scalij filij amp; filix;

amp; hxc nomina eorum qui nati hint ei in le-rulalem, Samua amp; Sobab amp; Nathan 5c Salomo 5c iebahar Sc Elifua Sc Nepheg Sc laphia i.Para.14. ScElil�maScEliodaScEliph�lct. liAudier�tnbsp;ergo Philifthijmqu�dvnxifl�nt Dauid in rcnbsp;gem hiper Ilfael; Sc alccnderunt vniuerh vtnbsp;quxrerent Dauid. quodc�m audiflet Dauid,nbsp;delcendit in prxhdium. Philifthijm ante ve-nientes,diffuh hint in Valle-raphaim. Et connbsp;hiluit Dauid Dominfi, diccns,Si alcedam adnbsp;PhilifthijmPSch dabis eos in manu mea? Etnbsp;dixit Dominus ad Dauid, Alcende, quia tra-Ifai.iS.f. dabo Philifthijm in manu tua.IIVeniternbsp;go Dauidin Baal-pharafim, Sc pcrcufsit eosnbsp;ibi,amp; dixit,Diuiht Dominus inimicos meosnbsp;coram me,hcut diuiduntur aqux. Proptereanbsp;D vocatu eft nomen loci illius Baal-pharahm.

Et reliquerunt ibi Iculptilia hiaiqux tulit Da uid, Sc viri eius . Etaddiderunt adhuc Philifthijm vt alccnderent,8cdilFuh hint in Valle-raphaim. Coluluitautem Dauid Dominum,nbsp;(gt;.4. tgt;Sialcendam contra Philifthxos , Se tradasnbsp;eos in manus meas� ? Qm relpondit, non af-^�4- cendasgt;contraeos�, led gyra poft tergum eo-rum,8c venies ad cos exaduerlb pyrorum.Etnbsp;cumaudieris hmitum gradientis incacumi-ne pyrorum, tue inibis prxlium: quia tunc e-. gredietur Dominusantefaciemtua,'vtper-cutiatcaftra Philifthijm. Fecit itaque Dauidnbsp;hcutprxceperateiDominus,5cpercu�itPhinbsp;lifthijm De Gabaa, vlqucdum venias Gezer.

S. 2^ ducente T)auid arcam � domo Abtnadab, O':^a T)ominoocci�uc� ^ubd tliam attigt�-fet i quart tam in domo Obededom reliquit',nbsp;fo�modum quot;vtroin Itru�tlem reduces amp; antenbsp;tarn ludens^a �Kdichol yxore rideturdn cuiwnbsp;^etnam nunquam illa deinceps Repent,nbsp;c A p. V I.

A Ongregauit autem riirhim Dauid o- rael ta yiro quam mulieri hngulis collyrida

I .mnes eledos ex Ilfael, trigintamillia; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

i.Par.ij.b. ^(ISurrexitq;Dauid,8cabijt, Sc vniucr-lus populus qui erat cum eo dc viris luda, vt adducerent arcam Deij hipcr qua inuocatum

I

rubim fuper cam. Et impofueruntarcam Dei fuper plauftrum nouum : tuleruntq; cam denbsp;domo Abinadab, qui erat in Gabaa: Oza a fit,nbsp;amp; Ahio filij Abinadab,minabant plauftrii nonbsp;uum.llCumq; tuliflenteam de domo Abina- ,.Reg.7.J�nbsp;dab jqiii erat in GabaajCuftodiens arcam Deinbsp;Ahio prxeedebat arcam.Dauid afit,amp; omnisnbsp;Ifrael hl debant coram Domino in omnibusnbsp;lignis EibrcEi(�iSjamp; ci than s amp; lyris amp; tympa-nis amp; fiftris amp; cymbalis. llPoftquam a�t venenbsp;runtad Aream-'Nachor�,cxtendit Ozamaniinbsp;ad arcam Deijamp; tenuiteam: quoniam calci-trabantbouestgt;amp; declinauerunt e�. Iratusq;nbsp;eft indignationc Dominus contra Ozam, amp; Bnbsp;percu�it cum fuper temeritatc : qui mortuusnbsp;eft ibi iuxta arcam Dei. Contriftatus eft antenbsp;Dauid, eo quod percuisiftet Dominus Oza,nbsp;amp; vocatum eft nomen loci illius, Pereu�io-Ozx: vfq; in diem hanc. Et extimuit Dauidnbsp;Dominum in die ilia, diccns, Quomodo in-gredietur ad me area Domini ? Et noluit di-uertcrc ad fc arcam Domini in ciuitatem Da-uidiled diuertit earn in domu Obed-edo Gc-th�i. EthabitauitarcaDominiindomoO-bed-cdom Geth�i tribus mefibus; amp; benedi*nbsp;xit Dominus Obed-edom, Scomnemdomunbsp;cius.llNuntiatumq; eft regi Dauid quod benenbsp;dixiflet Dominus Obed-edo,,amp;omniaeiusnbsp;propter arcam Dei.cDixitq; Dauid, Ibo, amp;nbsp;reducam arcam cum benedidioncin domumnbsp;mea�. Abijtcrgo Dauid, amp; abduxit area Deinbsp;de domo Obed-edom in ciuitatem Dauid cSnbsp;gaudio:tgt;amp; eratcum Dauidleptem chori, amp; c^.7,nbsp;vidima vituli�,Cumque tranK:cndiflcnt,quinbsp;portabant arcam Domini lex paflus, immo- Cnbsp;labatbouemgt;amp;ouem�amp;arictemj amp; Dauidnbsp;tgt;percutiebat in organis armigatis amp;�laltabatnbsp;totis viribus anteDomin�iporr� Dauid eratnbsp;accindus ephod linco.Et Dauid,amp; omnis donbsp;mus Ilracl ducebant area teftam�ti Domingnbsp;in iubilo,amp; in clangore buccinx. Cumq� in-trafletarca Domini in Ciuitatem Dauid,Minbsp;cholfilia Saul prolpicies perfeneftram, viditnbsp;reg� Dauid fubfilientem, atq; faltantem coram Domino : amp; delpexitcum in corde fuo.nbsp;Etintroduxerunt area Domini, amp; impofue-r�t ea in loco fuo in medio tabernaculi,quodnbsp;tetenderat ci Dauid : amp; obtulit Dauid holo-caufta,amp;pacificacoramDomino. CumqU�nbsp;coplefl'ct olFerensquot;holocaufta� amp;pacifica,benbsp;nedixit populo in nomine Domini exercitu- j*nbsp;um. Et partitus eft vniuerlx multitudini ll-

. A . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. . ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� 1-!^

panis vna, Scaftaturam bubaLx carnis vna,Sc l�milam frixam oleo;amp;abijt omnis populus, p 'nbsp;vnulquilq; in domum fuam. Reuerfusq; eftnbsp;Dauid vt bencdiceret domui luae ;amp; cgrella

Michol

-ocr page 275-

Regum II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toy

dom� nomini meo, amp; ftabilia thronum re-gni eins vfq: inf�mpitern�.llEgo eroei in pa '-Par.ii.e. � X � � rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� rr- �� x f- Hebre.i, �

tre, amp; iplecnt mihi in nliu : qui u inique ali- q quid geft�rit, argu� eumin virga virorum, amp;nbsp;in plagis filiorumhominum.Mifericordi�aunbsp;tem meam non auferam ab eo, f�cut abftuli �nbsp;Saul, quem amoui� facie''mea�. Et fid�lisent '^^�**�*nbsp;domus tua,amp; regnum tuum vfq; in �ternumnbsp;ante fiiciem tuam,8c thronus tuuseritfirmusnbsp;iugiter.Secund�m omnia verba h�c, amp; iuxtanbsp;vniuerfiim vifionem iftam,fic locutus eft Nanbsp;than ad Dauid.Ingreffus eft aut� rex Dauid,nbsp;amp; f�dit coram Domino ,amp;dixit, Quis egonbsp;fum D omine Deus amp; qu� domus mea, quianbsp;adduxiftimehucufquetSed Sthoeparum vi-fum eft in confpedu tuo. Domine Deus,nifinbsp;loquereris etiam de domo f�rui tui in longinnbsp;qu� : iftaeft enim lex Adam Domine Deus.nbsp;Quid ergo addere poterit adhucDauid, vt lonbsp;quatur ad te?tu enim feis f�ruum tu� Domine Deus.Propter verbum tuum, amp; f�c�d�mnbsp;cor tuum fecifti omnia magnaliah�c, ita vt 'nbsp;not� faceres f�ruo tuo. Idcirco magnificatusnbsp;es Domine Deus,quia no eft fimilis tui,neq;nbsp;eft Deus extra te,inomnibusqu�audiuimusnbsp;auribus noftris. Qu� efta�tvtpopulus tuusnbsp;Ifrael, gens in terra, propter quam iuitDeusnbsp;vt redimeret earn fibiin populum, amp;ponerctnbsp;fibi nomen,faceretq; eis niagnaliajSc horribinbsp;lia fuper terrain � facie populi tui,qucm rede^nbsp;mifti tibi ex Aegypto,quot;gentem,amp; deum�eius.nbsp;Firmafti enim tibi populum tu� �fr.-iclin poquot;5��*ecamp;*nbsp;pulum f�mpiternumiEt tu Domine Deus fa *�nbsp;drus es eis in Deuni.N�c ergo Domine Deusnbsp;verbum quod locutus es fuper f�ruum tu�,amp;nbsp;fuper domum eius,f�fcita in f�mpiternum: 8cnbsp;fac f�cut locutus CS, vt magnificetur nomennbsp;tuum vfq j inf�mpiternum,atq; dicatur,Do-minus exercituum,Deus fuper Ifrael. Et domus f�rui tuiDauiderit ftabilitacoram Domino, quia tu Domine exercituum Deus Ifrael reuelafti aurem ferui tui,dicens,Domumnbsp;�dificabo tibi: proptercainuenitf�ruus tuusnbsp;cor fu� vt oraret te oratione hac.Nunc ergonbsp;DomineDeus,tu es Deus,8c verba tua eruntnbsp;vera ; locutuses enimad f�ruum tuum bonanbsp;h�c. Incipeergo,8c bcnedic domui f�rui tui,nbsp;vt fit in f�mpiternum coram te: quia tu Domine Deus locutus es, *benedilt;ftione tua be- �o-.tf.

Dauid.

Micholfilia Saul in occurfum Dauid^ait, Q^�m gloriofus fuithodic rexllrael dilco-opcriens fe ante ancillas feruorum luorum^Scnbsp;nudatus eft quafi fi nudetur vnusdefcurris.nbsp;^��^�Dixitq; Dauid ad Michol^ tgt;Viuit Dominusnbsp;quialudam�, ante Dominum qui elegit menbsp;potius^qu�m patiem tuum^Sc quam omnemnbsp;domum eins, amp; pr�ccpit mihi vt eflem duxnbsp;fuper populum Domini in Ifraelamp;ludam^nbsp;amp; viliorfiam plus quam fadus Ium: amp;eronbsp;humilis in oculis meis:amp;cum ancillis, de quitus locuta eSjgloriofior apparebo.Igitur Mi-chol filis Saul non eft natus filius vlque innbsp;diem mortis (u�.

5. �Dauidproponens tedi�care domum domino � lELatbanfrofbeta primum collaudatur,pofl-tnodum iubente T)ominobrohibetur,fcdfiliwnbsp;eipromittitur illam �di�caturuf, quot;vnde dominbsp;no gratias agit.

___ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. VII.

A A�tum eft autem c�m fcdiflet rex in do 1^ mo fua,amp; Dominus dedifletci requiemnbsp;vndique ab vniuerfts inimicis luis dixitnbsp;^�.i7.a ad Nathan prophetam, Vid�f�ie quod egonbsp;habitem in domo cedrina,amp; area Dei po-fita fit in medio pellium ? Dixitque Nathannbsp;ad regem^ Omne quod eft in corde tuo, va-def�c,quia Dominus tecum eft. Fadum eftnbsp;autem in ilia node:amp; eccclermo Domini adnbsp;Nathan, diccns, Vade amp; loquerc ad leruumnbsp;meum DauidjH�c dicitDominus^Nunquidnbsp;tu xdificabis mihi domum ad habitandum?nbsp;Neque enim habitaui in domo ex die illa^quanbsp;cduxi filios Ifrael de Terra-Aegypti,vfque innbsp;diem hanc-.led ambulabam in tabernaculo,amp;nbsp;in tentorio . Per cunda loca qu� tranfiuinbsp;cum omnibus filijs Iftael, nunquid loquensnbsp;locutus fum ad vnam dc tribubus Ifrael, cuinbsp;prxeepi vt pafeeret populum meum Ifrael, dinbsp;cens, Quare non �dificaftis mihi domum ce-

B drinam.�Et nunc h�c dices l�ruo meo Dauid, H�cdicit Dominus exercituum : II Ego tulinbsp;te de palcuis fequentem greges, vtelTes duxnbsp;fuper populum meum Ifrael :amp; fui tecum innbsp;omnibus vbicuq; ambulafti,8c interfeci vni-uerfbs inimicos tuos � facie tua: feciq; tibi nonbsp;men grande, iuxta nomen magnorfi qui funtnbsp;in terra.Etponam locum populo meo Ifrael,nbsp;Scplantabo eum, amp; habitabit flib eo, amp; non

turbabitur amplius:nec addent filij iniquita- nedicetur domus f�rui tui in f�mpiternum. tis vtafdigant eu ficutprius,ex diequacofti-tui indices f�pcr populum meum Ifrael;amp; rc-qui� d�bo tibi ab omnibus inimicis tuis.pr�-dicitq ; tibi Dominus,qu�d domum faciat tibinbsp;^�R.e.5.e. Dominus.llCumq; copied fuerint dies tui,nbsp;amp;dormieriscum patribus tuis, fufeitabof�-j men tuum poft te, quod egredietur de vteronbsp;8'�'*. tuo, amp;firmaboregnumcius,lllpfe�dificabit

J. E'iEorite'Dauidqui multos fe�ttrilutarios, ^uibus �gt;lent Ifraelitapendere tributa : icn~nbsp;gratulatio Thou r�gis Emath dc rege Adar-�'^rdeui�o^a quo multafpolia Dauidab�u-Ut;officiarij quos habebat T)auid recen�entur.

CKT.

O 3


Fadum


-ocr page 276-

Dauid.

Regum IL

omnibus ad qu�cunque profedus ek. Et reg .nauit Dauid luper omne Kraehfaciebat quo-que Dauid indicium Sciukitiam omni populo fuo.Ioab autem filius Sarui� erat fuper cx-crcitum: porr� lokphat filius Ahilnd, erat �nbsp;commencarijs;amp;; Sadoc filius Achitob, amp; A-chi-m�lech filius Abiatharj erant facerdotes:nbsp;amp; SaraiaSjkriba : Banaias autem filius loaidxnbsp;fuper cerethi, amp; phelethi : filij autem Dauid,nbsp;f �

S.

fiicerdotcs erant.

j)ietatis exhluerit quot;Dautd^diph-r bo�th�lio Jonatha claudo^ datis ommbm a-grtd Saul,ijuos colebat S iba cutn �hjs a�J'mMnbsp;JutfJ^iiphi-b�f��h admcn�tm quot;Damd reapto.nbsp;CAP. IX.

Et dixit Dauid, Put�fi�C eft aliquis qui A remanferitde domo Saul, vtfaciam c5nbsp;eo mikricordiam propter Jonathan?nbsp;Erat autem de domo Saufkruus nomine Si-ba:qucm cum vocalktrex adkjdixit ei. Tune es Siba? Etillerelpondit, Egofumkruusnbsp;tuus, Et ait rex. Nunquid fupereft aliquis denbsp;domo Saul, vtfiiciam cum eo mikricordiamnbsp;DeirDixitque Sibaregi, Supereft filius Ionanbsp;th� debil is pedibus.Vbi,inquit,eft?Et Siba adnbsp;regem, Ecce,ait,in domo eft Machir filij Amnbsp;miel in Lo-dabar.Mifit ergo rex Dauid,amp; tu �nbsp;lit eum de domo Machir filij Ammiel deLo-dabar. Cum autem venifletMiphi-b�kth filius lonath� filij Saul ad Dauid,corruit in knbsp;cicm fuam,amp; adorauit.Dixitque Dauid,Mi-

us.Et aitei Dauid.Ne timca5,quia faciens fa- C ciam in te mikricordiam propter lonathannbsp;pattern tu urn, amp; reftituam tibi omnes agrosnbsp;Saul patris tui,amp; tu comcdes panem in menfa mea kmper. Qui adorans eum,dixit, Qiiisnbsp;ego fum kruus tuus, quoniam relpexifti fuper canem raorcuum fimilem mei?Vocauit i-

A quot;I 'Adum eft autem poft h�c percufsit D.i ��Par.iS.c. 1^ uidPhilifthijm,amp;humiliauiteos,llamp;tunbsp;lit Dauid Frenum-tributi de manti Phinbsp;lifthijm.Et percukit Moab,amp; menfiis eft eosnbsp;funiculo,co�quans tcrr�:menfis eft afitduosnbsp;funiculoSjVnum ad occidendum,amp; vnum adnbsp;viuificandum ; fadufq; eft Moab Dauid fer-uiens fub tributo. Et percukit Dauid Adar-czer filium Rohob regem Soba,quando pro-feduseft vtdominaretur fuper Humen Eu-phraten . Et captis Dauid ex parte eius millenbsp;leptingentis equitibus, amp; viginti millibus penbsp;� ditum, fubneruauit omnes ingales curruum:nbsp;dereliquit autem ex eis centum currus.Venitnbsp;quoqiic Syria Damaki, vt pr�fidium ferretnbsp;Adar-�zer regi Soba:amp;percukit Dauid de Synbsp;ria viginti duo millia virorum. Et pofuit Danbsp;uid pr�fidium in Syria Damaki;fadaque eftnbsp;SyriaDauid kruicns fubtributo'.kruauitquc phi-bokth?Qui refpondit,Adfum kruus tu-Dominus Dauid in omnibus ad qu�cunquenbsp;profedus eft.Et tulit Dauid armaaurea, qu�nbsp;habebant ferui Adar-�zer, amp; detnlit ea inle-ruklem. Et de B ete, 5e de Beroth ciuitatibusnbsp;Adar-�zer tulit rex Dauid �s multum nimis,

?.C. gt;dc quo fecit Salomon omnia vak �reain tcmploiSc mare �neum,amp; columnas, amp; alta-re.�Audiuitaute Thou rcx Emath,qu�d per- taquerex Sibam puerum Saul,amp;dixit ei,om-cukilkt Dauid omnerobur Adar-�zer,amp; mi nia qu�cnnqj fuerunt Saul:amp; vniuerkm do-fit Thou loram filium fuiim ad rege Dauid, mum eius,dedi filio domini tni.Operare igi-vt klutaret eum congratulans,amp; gratias age- tur ei terram tu,amp; filij tui,amp; krui tui.-amp; infe-ret:co quod expugnalkt Adar-�zer,amp; percuf res filio Domini tui cibos, vt alatur : Miphi-filTeteu.FIoftisquippeeratThou Adar-�zer, b�kth autem filius domini tui comedet km-amp; in manu eius erant vak aurea, amp; vafa ar-gentea, amp; vak �rea ; qu� Scipk kn�lificauitnbsp;rcx Dauid Domino cum argeto amp; auro,qu�nbsp;kndificauerat de vniuerfis getibus quas fub-egerat de Syria,amp;Moab,amp; filijs Ammon, amp;nbsp;Philifthijm,amp; Amalec,amp; demanubijs Adar-D �zer filij Rohob r�gis Soba. Fecit quoque fi-bi Dauid nomen c�m reuerteretur capta Sy-ria in Valle-klinarum, c�fis quot;decern amp; odo�

gt;.(S. millibus: t5-amp;in Gebelem ad viginti tria mil-lia�:amp; pofuitin Idum�acuftodes,ftatuitque pr�fidium : amp; kda eft vniuerk Idum�a kr-uiens Dauid. Sikruauit Dominus Dauidin

ini tui cibos j vcaiacur : Mipm* I filius domini tui coniedet km-perpan� fupermenfain meam . Erantaut Si-Dnbsp;b�quindecim viginti krui. Dixitqucnbsp;Siba ad regem, Sicut iu�ifti domini mi rcxnbsp;kruo tuo, fic faciet kruus tuns ; amp; Mipbi-b�kfh comedet kiper menkm�meam * qua/�nbsp;vniis de filijs regis.HabebatantMiphi-b�kthnbsp;filin pariiuln nomine Micharomnis ver�cognbsp;natio domus Sib� feruiebat Miphi^b�kth*nbsp;Porr� Miphi-b�kth habitabat in leruk�em:nbsp;quia de menfa regis iugirer vekebatur: amp;nbsp;claudus vtroque pede.

lt;S. Hanonrex Ammon�arum fo�illatam �r^ uii Vauid itdurid^ ^uosad nnjolandn de^a--tris

-ocr page 277-

Dauid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Regum IL f Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;io8

trif morte mi�rat^ contracts quinque regwm fiuit lordanerri^venitq; in Helatn: amp; direxe-copijs'profli^aturfemelac iterum� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;runtaciem SyriexaduerfoDauid,5cpugna-

cAp. X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueruntcontraeum.Fugieruntqj Syri�ftcie

FAlt;ftu eft a�t poft h�c, vt morereturrex Ifrael, 8c occidit Dauid de Syris feptingentos filior� Aminon,8cregnauit Hano filius currus,8cquadragintaniilJia equitum: 8c So-ciuspro eo.flDixitq; Dauid,Faciani mi bach principem militi�pcrciiriit, qui ftatimnbsp;fcricordiacum Hano filio Naas,ficut fecit pa mortuus eft . Videntes autem vniuerft regesnbsp;ter eius mecum mifericordia.Mifit ergo Da- qui erant in pr�fidio Adar-�zcr,(� vidos eft�nbsp;uid,confolans eum per feruos fuos fuper pa- ab Ifrael, gt;expauerunt 8c fugeruntquinqua- **nbsp;tris intcritu. C�ma�tveniflentferui Dauid, ginta 8c odo millia coram Ifrael. Et� fecerutnbsp;in terrafiliorumAmmOjdixerut principes fi- pacemcumlfi-ael;5c/�ruierunteis,rimuer�t-liorum Ammon ad Hanon dominum fuum. due Syri auxilium pr�berc*filijs Ammon.


Putas quod propter honor� patris tui miferit '* Dauid ad tecofolatoreSjamp;nonideo vt*inuenbsp;ftigaretjamp;explorarctciuitate 5c eusrteretea,nbsp;mi�t Dauid (eruos fuos ad te ? T ulit itaq; Hanbsp;B non fcruos Dauid/afitquedimidiam partemnbsp;barb� eor�, 8c pr�fcidit veftes eoriim mediasnbsp;vfq; ad nates,8c dimifit eosi Qiiod cfi nuntianbsp;turn eflet Dauid,mifit in occurfum corum :c-ratenim viri cofufi turpitcr valdc, 5c mandavit eis DauidjManete in lericho, donee cref-cat barba veftra,5c tuncreuertimini. Videtesnbsp;a�t filij Ammon,quod iniuriam fcciflentDanbsp;uid, miferunt, 8c conduxerunt mercede Syrtinbsp;Rohob, 8c Syru Soba, vigintimilliapeditu,nbsp;amp; � rege Maacha mille viros,8c ab If-tobduoinbsp;dccim milliaviro rum.Quod cii audiflet Dauid, mifitloab 8c omnem exercitum bellato-rum.Egrelsifunt ergo filij Ammon , 8cdirc-xeruncaciem anteipfumintroitum port�.-Synbsp;rus autem Soba, 8c Rohob, 8clf-tob, 8c Maacha feorfiim erant in campo. Videos igiturnbsp;loab quod praeparatu effet aduerfum fepr�-lium, 8cex aduerfo 8c poft tergum, clegit*exnbsp;omnibus ele�tislfrael,8c inftruxitaciem contra Syrum : reliquam autem partem populinbsp;tradidit Abifai fratri fuo, qui direxit aci� ad-uerfus filios Ammon.Et ait Ioab,Si pr�ualu-crint aduerfum me Syri, eris mihiin adiuto- meridiem, 8c deambularetin Iblario domus (nbsp;rium; fi autem fill) Ammon pr�ual�erint aduerfum te, auxiliabor tibi. Efto virfortis, 8cnbsp;pugnemus pro populo noftro,8cciuitate Deinbsp;noftri�Dominus autem faciet quod bond eftnbsp;in confpe�tu fuo . Inijt itaque loab 8c populus qui erat cum eo , certamen contra Syrosnbsp;qui ftatim fugcrunt � facie eius . Filij autemnbsp;Ammon videntes quiafugiffent Syri, fuge-runt 8c ipfi � facie Abifai, 8c ingreisi funt ci-���iiw uitatem:reuerfufq;eft loab� filijs Ammon,

Sc venir Icrufalem. quot;Videntes igitur filij Am tor mon quoniam Syrus expauit, 8c quonia cor-coralfrael, congregati funt pariter.

Mifitque Adar-ez�r, 8c eduxit Syros qui erat

D trans Fluuium, 8c adduxit corumexercitum; Sobacb aute magifter militi� Adar-�zer, e-ratprinceps eorum. Qjmd cum nunciat� effet Dauid,contraxit omnem Ifraelem, 8c tr�-

Ohfeffa �J^iba�u'�tate j^mmonttarum �Dauid adiilterto �Beth-fabce adiunxit, ad�dee-landum homi�dium yiri illiw yrite, aue-ftaj^ilia in�^xorem^^ nato exeafilio,Domi num commouit ad iram.

CAP. XI.

FIlAdum eftautemjVertenteanno,co t� pore quo fblent reges ad bella proc�d�-1. Par.xo.anbsp;rc,mifitDauidIoab,5c feruos fuos cum

eo,8c vniuerfum Ifrael, 8c vaftauerunt filios J� � Ammon,8c obfederunt Rabba:Dauid a�t rc-manfit in lerufalem.Dum haec agerentur, ac-cidit * vtfurgeret Dauid de ftratu fiio poft

rcgi�:viditq; mulieremfelauantem,ex aduer fb fiipcr fblarium fuum,erat aute mulierpul-ebra valde.Mifit ergo rex, 8c requaefiuit qua:nbsp;effet mulier.N�tiatumq; eft ei quod ipf� eflecnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Beth-fabeefiliaElifam,Yxor Vri� Heth�i. Mifsis itaq; Dauidnuntijs tulitea: quae cumnbsp;ingreffa effet ad ilium ,dormiuit cum ea;flfta- L��*^�'***nbsp;timq; fandificata eft abimmunditiafua;8cr�nbsp;uerf�eftdomum fiiamconcepto f�tu. Mit-tensq; nuntiauitDauid,8cait, Cocepi.Mjfitnbsp;a�t Dauid ad loab, dic�s,Mittead me Vriamnbsp;Heth��.Mifitq; loab Vriam ad Dauid.Etvcnbsp;nit Vrias ad Dauid ; qu�fiuitqj Dauid qu�m Bnbsp;re�kc ageret loab, 8c populus , 8c quomodonbsp;adminiftrareturbellum.Et dixit D^uidad V-riam, Vadeindomum tu�,Sclaua pedes t�os.nbsp;Et egreffus eft Vrias de domo regis, f�cutuffnbsp;. queefteum cibusremus . Dormiuitautem

O 4. Vrias

-ocr page 278-

Dauid.

Vrias ante portam domus r�gis, cum a�ijsf�r uis domini fiii, amp; non defcendit ad domumnbsp;fuam.Nuntiatum^ue eft Dauid � dicentibus,nbsp;Noniuit Vrias indomum Riam.Et ait Dauidnbsp;ad VriamjNunquidnon de via venifti? quaienbsp;non deicendifti in dom� tua? Et ait Vrias adnbsp;Dauid,Arcagt; Dei� amp; Ifrael, amp; luda habitantnbsp;inpapilionibus, amp; dominus meus Ioab,amp;f�rnbsp;ui domini mei fiipcrFaciem terrs manent: amp;nbsp;bibamjamp;dormiam cumvxore mea?per Salu-tem tuam, amp;c per Salutem anims tu� non fa-ciam rem hanc. Ait ergo Dauid ad Vria,Ma-nc hiceriamhodic,amp;cras dimittamte.Mafitnbsp;��/f w. t. * Vrias in lerufalam in die illa amp; altera, amp; vonbsp;cauit eum Dauid vt comederet coram l� amp; binbsp;beretjamp;inebriauitcum: qui cgreflus vefpere,nbsp;dormiuit in ftratu ftio cum f�ruis domininbsp;G fui, St in domum fuam non defcendit. Fad�nbsp;eft ergo mand , amp; Icripfit Dauid epiftolamnbsp;ad loab: mifttquc per manum Vris, icribensnbsp;in cpiftola. Ponite Vria ex aduerfb belli, vbinbsp;forti�imu eft prxlium : amp; derelinquitc eum,nbsp;J vtpercufliisintereat.Igitur ciirn loab obfide-rec vrbem, pofuit Vriaminloco vbiftiebacnbsp;viroseffe forti�imos . Egrc�iq; viri deciui-tate,bellabat aduerfiim loab, amp; ccciderunt denbsp;populo l�ruorum Dauid, amp; mortuuus eft c-tiam Vrias Heth�us.Mifit itaque loab, amp; nS-tiauit Dauid omnia verba prxlij,prxcepitquenbsp;nuntio,dicens. Cum complcueris vniuerfosnbsp;lermoncs belli ad regem, n eum videris indi-gnari, amp; dixerit, Q^are acee�iftis ad murum,nbsp;vtprsliarcmini ? an ignorabatis quod multanbsp;Iudie.9 .g. defuper ex muro tela mittantur ? 11 Quis per-�quot;/crpiepZA.cufsit Abi-melech filium quot;lerobaal�? n�nnenbsp;** millier mi�t �iper e� fragmen mois de mu-ro, amp; interfecit eum in Thebes ? quare iuxtanbsp;murum acce�iftis?dices,Etia f�ruus tuns V-rias Heth�us occubuit.Abijtergo nuntius,amp;nbsp;venit, amp; narrauit Dauid omnia qu� ei prsccnbsp;perat loab.Et dixitnuntius ad Dauid, Pr�uanbsp;luerunt aduerfum nos viri, amp;egre�ifuntadnbsp;hos in agrummos a�t faefto impetu perlccutinbsp;�os fumus v�}; ad porta ciuitatis. Etdirexe-riint iacula �gittarij ad l�ruos tuos ex muronbsp;defupenmortuiq; funt def�ruis regis, quine-ti� �ruus tuus Vrias Heth�us mortuus eft.Etnbsp;dixit Dauid ad nuntium,Hsc dices Ioab,Nonbsp;tefrangatiftaresivarius enim cuentus eftbelnbsp;li,amp;n�chunc, amp;nuncill� cofiimit gladius;nbsp;confortabellatorestuos aducrfiis vrbem, vtnbsp;deftruas eam,amp;exhortareeos.Audiuitautemnbsp;vxor VriSjqu�d mortuus e�et Vrias vir �ius,nbsp;amp; plaxite�. Tranl�tftoq; ludu mi�tDauid,nbsp;Scintroduxit cam in domum fuam, amp; fadanbsp;fili�:amp; difplicuit ver-D auid,cor� D omino.

eftei vxor,peperitq;ei bum hoc quod fecerat

Regum II.

Z, Dauidfiti parabola � quot;i^atban fropo�taiiii �ip�tm tuinfententiam : ynde ISlatban muhanbsp;Uli minatur incommoda, quibm compunblonbsp;tulpa condonatur manentepana : amp; moriuonbsp;puero naj'citur 5 alomon,ac ciuitas l^bba cumnbsp;mapna yhione diruitur , accepta diademattnbsp;precio��imo r�gis ipfiw.

CAP. XII.

Mi�t ergo Dominus NathaadDauid: A qui cum veniflet ad e�,dixit ei,*Duonbsp;viri erant in ciuitate vna, vnus diues,nbsp;amp; alter pauper. Diues habebat ones amp; boucsnbsp;plurimos valde. Pauper autem nihil habebatnbsp;omnino,prster ouemvnam paruulam quamnbsp;emerat Senutrierat, amp;quxcreueratapudeumnbsp;cum filijs cius �mul,de pane illius comedens,nbsp;amp; de calice eins bibens, amp; in �nu illius dor-miens;eratq j illi �cut filia. Cum autem pere-grinus quidam veni�et addiuitem, parcens ilnbsp;le�imeredcouibus amp; debobus fuis, vtexhi-beretconuiuium peregrinoilli quivencratadnbsp;fe,tulit ouem viri pauperis, amp; pr�parauit ci-bos homini qui venerat ad le. Iratus aute in- gnbsp;dignatione Dauid aduerfus hominem iliumnbsp;nimis,dixit ad Nathan, ViuitDominus,quo-niam filius mortis eft virqui fecit hoc.Oucmnbsp;rcdd�tllin quadruplum, eo quodfecerit verbu ���**�*�nbsp;iftud,amp; non pepercerit. Dixit autem Nathannbsp;ad Dauid,Tuesille vir.*H�c lt;dicit Dominus �?�����/*nbsp;Deusi�ael , Ego vnxite in rege �iper I�ael,nbsp;Scegocruitedemanu�Saul,amp;'dedi tibi domnnbsp;domini tui, Sc vxores domini tui in �nu tuo,nbsp;dediq; tibi domum I�ael Sc luda: Sc� paruanbsp;funtifta,adijcia tibi muItomaiora.Quareergo contemp�fti verbum Domini vt faccresnbsp;malum in c�fpedu meoFVriam Hethsii per-cu�iftigladio, 8c vxorem illius accepifti innbsp;vxorem tibi,Sc interfecifti eumgladio filior�nbsp;Ammon. Quam ob rem non recedet gladius Qnbsp;de domo tua v�]ueinlempiternum,eo quodnbsp;delpexeris me. Sc tuleris vxorem Vri� He-thei, vteifetvxor tua. Itaquehxc dicitDominus. Ecce ego fu�itabofuper tc malum denbsp;domo tua, Sct�llam vxores tuas in oculisnbsp;tuis, lISc dabo proximo tuo. Sc dormiet cumnbsp;vxoribus tuis in oculis f�lis huius. Tu cniranbsp;fecifti abftondit�iego autem faciam verbumnbsp;iftud in confpcclu omnis I�acl,8c in conlpe-lt;ftu �)lis.*Et dixit Dauid ad Nathan, llPecca- �It�as.nbsp;ui Domino. Dixitque Nathan ad Dauid,Do 47*nbsp;minus quoq; tranftulit peccatum tuum: nonnbsp;morieris.Veruntamen quoniam Ela/phemarenbsp;fecifti inimicos�Domini propter veib� hoc, ���ms�nbsp;filius qui natus eft tibi,morte morietur. Et renbsp;uerfus eft Nathan in domum fuam. Pereu�it

quoqueDominus paruulum quem pepere-rat vxor Vri� Dauid, Sc delperatus eft.Depro catusq; eft Dauid Dominum pro paruulo:8cnbsp;ieiunauic


-ocr page 279-

Regum IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X09

Adumeft autem poft h�c vt Abf�lom A filij Dauid fbrorcm fpeciofi�imam vo-cabulo Thamar, adarnarct Amn� ftlius

Dauid, amp; deperiretin eamgt;vald�,�ra vr pro- gt;.1^

Dauid.

ieiunauit Dauid ieiunio^et ingrefTus f�orfiim, iacuit fuper terram. V'enerunt autem f�ni�resnbsp;domus eins, corentes eum vt furseret de ter-� onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

ra:qui noluit^neccomeditcumeis cibum.Ac-cidit autem diefeptima vr morerctur infans: timueruntqueferui Dauid nuntiareei (]u�dnbsp;E mortuus eflet paruulus.dixerunt enim j Eccenbsp;eum paruulus adhuc vi ueret loquebamur adnbsp;�un�jSc non audiebat vocem nofiram: quanto magis fi dixeriraus^ Morruus eft puer_,fe afnbsp;fliget?C�mcrgo Dauid quot;audiftet�l�ruos fuosnbsp;mu�itantesjintellexitquod mortuus ci�ct infantulus.dixitque ad l�ruos fuos, Num rnorynbsp;tuus eft puer.� Qui refponderunt ci, Mortuusnbsp;cft.Surrexit ergo Dauid de terra,amp; lotus vn-eft: cumque mutaft�tquot;veftern/ingrefnbsp;fuseft domum Domini;amp; adorauit, Scvenirnbsp;in domum f�amjpetiuitquc vr ponerent ei panbsp;ncm,amp;com�dit.Dixerunt autem eif�ruifui,nbsp;Quis eft fermo quem fecifti.�propter infante^nbsp;c�m adbuc viueret, ieiunafti amp;Hebas : mor-tuo autem puero furrexifti, amp;comedifti pa-nem.Qui ait,Propter infantem dum adhuc vinbsp;J? uerctjeiunaui amp; fleui : dicebam enim, Qmsnbsp;fcitfi forte donet eum rnihi Dominus, amp; vi-tiat infans.�Nunc aut� quia mortuus eft,quarenbsp;ieiuno?nunquid potero reuocare eum ampli-us.'e�ro vadam mams ad e�:ille vero non reuernbsp;Onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O

tenir ad me. Et confolatus eft Dauid Beth-f�bee vxorem fuamjingrcffnfque ad eam, dor i.j �iuit cum ea:llqu� genuit filium, amp; vocauitnbsp;nomen eius Salomon^amp;Dominusdilexite�.nbsp;Mif�tqiie*in manu Nathan prophera:,amp; vocanbsp;uit nomen eius Amabilis-Domino, co quodnbsp;��^��10.* diligerete� Dominus.illgitur pugnabat loabnbsp;c�tra Rabbath filioru.m Am mon,amp; expugna-bat vrbem regiam.Mifttqj loab n�tios ad Danbsp;ind,diccns,Dimicaui aduerfum Rabbath , amp;nbsp;Q cap�snda eft Vrbs-aquarum. Nuncigitur connbsp;grega reliquam partem populi,amp; obftdc ciui-tatem,amp; cape eam.nccum � me vaftata fueritnbsp;vrbs,nomini mcoafcribaturvicftoria. Congrenbsp;gauit itaque Dauid omn� populura, amp; profenbsp;dus eft aducrf�im Rabbath.-cumque dimicaf-fct, c�pit cam. Et tulit diadema regis eorumnbsp;d�capit� eius, pondo auri talcntum,habensnbsp;gemmas prxtiofilsimas, Scimpofitum eft funbsp;per caput Dauid. Sed amp; pr�dam ciuitatis af-portauit multam valde, populum quoq;eiusnbsp;adducens f�rrauit, amp;circumegit f�per eos fernbsp;rata carpenta;diuifitq ue cultris,amp; traduxit innbsp;typo laterum: f�c fecit vniuerf�s eiuitatibus fi-liorum 'iimmon: amp; reuerfus eft Dauid, amp; o-mnis exercitusin Icrufilem.

S. nbsp;nbsp;nbsp;h�ilom,propter ince�utn eufbrore

fratre Amnm oe�dit, irato^ p�tre profugu4 *d regem GeJJur, tribus annis ibipermanfit.

CAP. X H I.

pter amorem eius �grotaret : quia c�m efl�c virgo,difficile ei videbatur vtquippiaminhonbsp;nefte ageretcum ca. Eratautem Amnon aminbsp;eus, nomine lonadab filius S�maa fratris Danbsp;uid,virprudens valde.Qui dixitadeum, Qi^anbsp;re f�c attenuaris macie fili regis, per ftngulosnbsp;dies.�curnonindicas mihi? Dixitque ei Amnon, Thamar fijrorem fratris mciAbf�lomnbsp;amo.Cuirefponditlonadab, Cuba fiipevledum tuum , amp; languorem f�mulaicamqj VC-nerit pater tuus vtvifttet te,dicei,VeniatorOjnbsp;Thamarfbrormea, vtdetmihi cibum, amp;;fa-ciat pulmentum, vtcomedam demanueius.

Accubuit itaque Amnon,amp; quaf��grotare � c�pincumque veniftet rex ad vifirand� eum,nbsp;ait Amnon ad regem, Veniat obfecro, Thamar loror niea, vtfaciat in oculismcis duasnbsp;forbitiunculas,amp;cib�*capiam de manu eius.nbsp;Mif�t ergo Dauid ad Thamar dora� , dicens.nbsp;Veni in dem� Amn� fratris tut, amp; fac ei pulmentum. Vcnitque Thamarin domum Amnon fratris fui :illea�t iacebat: qu� tollens fanbsp;rin�comifcuit,amp; liquefici�s,in oculiseius conbsp;xit forbiti�culas. Tollensq; quod coxefac,cf-fudit,amp; pofuitcona eo,amp; noliiit comedere: dinbsp;xitq; Amnon,Eijcite vniuerfos a me.Cumq;nbsp;eiecil�ent omnes , dixit Amnon ad Thamar,nbsp;Infer cibum inc�claui,vt vefcar de manu tu.^.nbsp;Tulit ergo Thamar fbrbitiunculas quas feee-rat, Scintulitad Amn� fratrem fuurn ift con-claui,Cumq; obtulift�t ei cibum, apprehen-Cnbsp;dit eam,amp; ait,Veni, cuba mccum f�ror mea-Q^x rcfpondit ei,NoIi frater mi, noli oppri-mere me; neq; cnim hoefas eft in Iffael :nolinbsp;facerc ftultitia hanc. Ego enim ferre non potero opprobrium me� , amp; tu eris quaft vnusnbsp;deinftpientibus in Ifi'aebquin potins loquerenbsp;ad reg�, amp;non negabit me tibi.Noluit autemnbsp;*�cquiefcefc prxcibus �ius, fed pr�ual�s viri-bus oppre�iteam,amp;cubauitc� ea.Etexo�mnbsp;e� h�buit Amn� odio magno nimis; ira vt manbsp;ius effet odi� quo oderat e�:amore quo antenbsp;dilcxerat,Dixitq;ciAmnon, Surgeamp;vade.nbsp;Qi�x refponditei, Maius eft hoc main quodnbsp;n�cagis aduerfum me, qua quod anti.' fecifti,nbsp;cxpelles me.Et noluit audire earn : fed vocatonbsp;puero,qui miniftrabat ei, dixit, Eijce hanc �nbsp;me foras : amp; claude o ft in poft e�.Qu� indutanbsp;crat talari tunica:huiu�emodi eninj f�iiae regisnbsp;Virgines veftibus vteb�tur.Eiecit itadj e� mi-nifterillius foras:claufitq; fores poft e�. Qu�nbsp;afpergens cinerem capiti fuo,fcifia talari tunica, impo�tisq; manibus fuper caput fu�, ibacnbsp;Ingrediens,amp; clamas. Dixit ante ei Abf�loinnbsp;frater

-ocr page 280-

Regum II. Abfalom.

mis. Porro Abfalom fugienSjabijt adTholo-mai filium Ammiud resem Geffur. Luxit er-� � - � .........

fit itaq; Thamar contabefeens in domo Ab- lorn autem cum Fugifiet, amp; veniflet in Gefi-falomfratris fui.C�ma�taudifletrcx Dauid fur^fuitibi tribus annis.Ceflauitquerex Da-f.j. verba hxc, contriftatus eftvalde, gt;amp;noluit uidperfequi Abfalom,eoquodconfblatus effet fuper Amnon interitu.


Dauid.

frater fiiusj Nunquid Amnon frater tuns co-cubuit tecum?fed nuneforor tacc_,frater tuus cflmcque affligas cor tuum pro hac re. Man- go Dauid filium fuum*quot;multis�diebus.Abfa-fit itaq; Thamar contabefeens in domo Ab- lorn autem cum Fugifiet, amp; veniflet in Gefi-falomfratris fui.C�ma�taudifletrcx Dauid fur^Fuitibi tribus annis.Ceflauitquerex Da-

I contriflare fpiritu Amnon filij fui, quoniamnbsp;diligebat e�, quiaprimogenitus erat ci.�Por-ro non eft locutus Abf�l� ad Amnon nec manbsp;lum, necbonum:oderat enim Abfalom Amnon, eo quod violaflet Thamar fbrorem fu�.

E Fa�lum eft autem poft tempus biennij, vt tonderetur oues Abfalom inBaaI-hafc)r,qusenbsp;eft iuxta Ephraim ; 8c vocauit Abfalom om-nes filios r�gis,venitq; ad regem,8c ait ad e�,nbsp;Ecce tondentur oues ferui tui:veniat oro rexnbsp;cum feruis fuis ad feruum fuum. Dixitq; rexnbsp;ad Abfalom,Noli fili mi,noli rogare vt venianbsp;mus omncSjSc grauemus te. Cum autem co-geret eum,8c noluiflet ire,benedixit ei. Et aitnbsp;*4iDMid. Abfalom*, Si non vis venire, veniat obfecronbsp;nobifeum faltem Amnonfratcr meus.Dixit-que ad eum rex, Non eft necefie vt vadat tecum. Coegititaque Abfalom eum, 8cdimifitnbsp;?.�. cum co Amnon 8cvniuerfos filios rcgis.tgt;Fe-ceratque Abfalom conuiuium quanconui-uium regis.�Pr�ceperat autem Abfalom pue-ris fuis,dicens, Obferuate c� temulentus fue-rit Amnon vino, 8cdixero vobis, percutitenbsp;e�,8c interficitemolite timerezego enim fura

INtelligesautem loab filius Sarui�, quod A corregis verfum effet ad Abfalom,mifitnbsp;Thecuam,8c tulit inde mulierem fapien-quipraecipio vobiszroboramini,8ceftote viri tern,dixitquead eam,Lugere tefimula,8cin-fus Amnon,hcut praeceperat eisAbfalomzfur quafi mulier iara plurimo teporelugens mornbsp;tuum;8c ingredieris ad regem, 8c loqu�ris adnbsp;eum fermones huiufeemodi. Pofuit autemnbsp;loab verba in oreeius.Itaq; cum ingrefla fuifnbsp;f�t mulier Thecuitis adregem, cccidit coramnbsp;eo fuper terrS,8c adorauit, 8c dixit, Serua menbsp;rex.Et ait ad earn rex,Quid caufic habcs?Quafnbsp;rcfp�dit,Heu mulier vidua ego fiimzmortuusnbsp;eft enim vir meus.Et ancill� tux erant duo finbsp;lijzqui rixati funtaduerfumfeinagro,nulluf-q ue erat q ui cos prohibcre poflbtz 8c pereu�it

F fortes . Fecerunt ergo pueri Abfalom aduer- duere vefte lugubri,8c ne vngaris oleo, vt fis gentefqueomnes filij r�gis afeenderuntfin-guli mulas fuas,8cfugerunt. Cumqueadhucnbsp;pergeret in itinere, Fama peruenit ad Dauid,nbsp;dices, Pereu�it Abfalom omnes filios r�gis,nbsp;8c non remanfit ex cis faltem vnus. Surrexicnbsp;�Dauid, itaque rex,*8c feidit veftimenta fua.-8cceciditnbsp;fuper terram: 8comnes ferui illiusqui a�ifte-bant ei,fciderunt veftimenta fua. Refpondesnbsp;autem lonadab filius Semmaa fratris Dauid,nbsp;dixit,Ne xftimet dominus meus rex,qu�d o-mnespuerifilijr�gisoccififintzAmnon fblus alteraIterum,8cintcrFeciteum.Eteccecofur- gnbsp;mortuus eft, quoniam in ore Abfalom erat gensvniuerfa cognatio aduerfum ancillamnbsp;pofitus exilic qua oppre�it Thamar fbrorem . . � � lt;nbsp;eins. Nunc ergo ne ponat dominus meus rexnbsp;fuper cor fuum verbum iftud,dicens,Omncs

tuam, dicit. Trade eu m qui pereu�iefratrem f�um^vt occidamus cum pro anima fratris fuinbsp;queminterfecitjamp;deleamus h�redem:amp; quaenbsp;runt extinguere fcintillam meam qus relifft^nbsp;eftjVtnon fiiperfit viro meo nomen, amp;. reli-quix fuper terram.Et ait rex ad mulicrcj Va-de in domum tuam,amp; ego iubebo pro te.Di-xitquc mulier Thecuitis ad regem, 1[n me donbsp;mine mi rex fit iniquiras,amp; in domum patrisnbsp;mei : rex autem amp; thronus eins fit innocens.

G filij r�gis occifi funt: quoniam Amnon folus mortuus cft.Fugit autem Ab�lom, 8c eleua-uit puer fpeculator oculos fuos, 8cafpcxitz 8cnbsp;ecce populus multus veniebat per iter deui-u m ex latere montis.Dixit au tem lonadab adnbsp;regcm,Ecce filij r�gis adfuntziuxta verb� ferui tui fie Faktum eft.Cumqueceflaflctloqui,nbsp;apparuerunt 8c filij regisz 8cintrantcs leuaue Etaitrcx,Qui contradixerittibi ,adduceumnbsp;runt vocerii fuam, 8c fleuerunt ; fed 8c rex 8c ad me,8c vltr.� non addet vt t�gat te.Qu� ait,nbsp;omnes ferui eins fleuer�t ploratu magno ni- Rccordeturrex Domini Dei fui, vtn� mul- Cnbsp;tiplicen-

*

-ocr page 281-

Dauid. Samuel II. Abfalom. uo

bus annis,amp; faciem r�gis non vidit.Mifir itaque ad Ioab,vt mittetet eum ad regem:qui no luit venire adeum . Cumq; f�cund� mififict:nbsp;amp; ille noluiflet venire ad e�, dixit fetuis fuis,nbsp;Scitisagrum loab iuxta agrum meum,haben Gnbsp;temmefiem hordei:ite igitur, amp; fuccenditenbsp;eum igni. Succenderunt ergo ferui Abfalomnbsp;fegetemigni.oEtvenientes ferui loab, feifsis gt;.8.nbsp;veftibus fuis,dixerunt,Succenderi'itferui Ab-fiilom parte agri igni� .Surrexitq; Ioab,amp; ve-nit ad Abfalom in domum eius,amp; dixit. Quanbsp;re fucc�derunt ferui tui fegetem meam igni?nbsp;Et refpondit Abfiilom ad Ioab,Mifi ad te ob-fecrans vt venires ad me, amp; mitterem te ad renbsp;gem,amp; diceres ei, Q^are veni de Gelfur.^ melius mihierat ibi efie;obfecro er^o vt videamnbsp;faciem r�gis : quod fi memoreft iniquitatisnbsp;me�,interficiat me. IngrefTus itaque loab adnbsp;regem,n�tiauiteitgt;omnia�: vocatufq; eft Ab-falom,amp;intrauitadrcgcm, amp; adorauitfupernbsp;faciem terr� coram eo.-ofculatufque eft rexnbsp;Abfiilom.

5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;con�liato�bipofJuli fawre, adutyy-

(in patretn conturat in H:hron , quempater fiiucis cum area remi�ti, amp; inter alioinbsp;ChuJ'ai remittitur, di�ipaturus con�ltumnbsp;ebi-tophel,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. xv.

IGiturpoft h�cfecit fibi Abfalomcurrusj!^

amp; equites,amp; quinquaginta viros qui pr� cederent eum. Et man� coufurgens Abf�nbsp;Iom,ftabat iuxta introitum port3egt;in via,� amp; gt;.4.nbsp;omnem virumqui habebat negotium vt veninbsp;ret ad r�gis indicium, vocabat Abfalom ad f�,nbsp;amp; dicebat,De qua ciuitate es tu?Qui refpon-des aiebat. Ex vna tribu Iftael ego fum feruusnbsp;tuus.Refpondebatqueei Abfiilom, Videnturnbsp;mihi fermonestui boni amp;iufti,f�d n�eft quinbsp;te audiat conftitutus � rege. Dicebatque Abfalom, Quis me conftituatiudicem fuper ter-ram, vtad me veniant omnes quihabent nc-gotium,amp; iuft�iudicc.^Sed amp; c�m accederecnbsp;ad eum homo vt f�lutaret ilium , extend�batnbsp;manum fuam, amp; apprehendens, ofculabaturnbsp;eum. Faciebatque hocomni Ifiael venientiBnbsp;ad indicium vtaudiretur � rege,amp; folicitabatnbsp;corda virorum Ifrael. Poft quot;quadra gin ta� au-tem annos,dixit Abfalom ad regemgt;Dauid,�nbsp;Vadam, amp; reddam votameaqu� voui Domino in Hebron. Vouens enim vouit fer nusnbsp;tuus,c�m efictin GefTur Syri�, dicens. Si re-duxeritmeDominus in Ierufiil�,f�crificabonbsp;Domino.Dixitqueei rex Dauid,Vadein pa-ce.Etfurrexit,amp; abijtin Hebro. Mi�tautemnbsp;Abf�lom cxploratores in vniuerf�s tribus Ifrael, dicens, Statim vt audieritis clangoremnbsp;buccinaf, dicite, Regnabit Abf�lom in Hebron.Porto cum Abf�lom ierunt ducenti vi-ride leruf�lem vocati,�untes fimplici corde,

amp; eau-

triplicentur proxinii f�nguinis advlcifcen-diijSc nequaqiiam interficiant filium meum. Qui ait.Viuit Doniinus,quia n� cadet de ca-pillis filij tui fuper terram.Dixitergo mulier^nbsp;Loquatur ancilla tua ad doininuni meum renbsp;gern verbum. Et ait, Loquere. Dixitquemu-lier, Qwrecogitafti huiu/cemodi rem contra populum Dei, Sclocutus eft rex verbumnbsp;iftud vt peccet, amp; n� reducat eie�tum fiium?nbsp;g Omnes morimur, amp;quafiaqu�dilabimurinnbsp;nonreuertunturJlnec vult Deusnbsp;perire animam,fcd retradat, cogitans nepe-nitus pereat quiabiedus ell.Nunc igitur ve-nivtloquarad dominum meum regem verbum hoe pr�l�nte populo . Et dixit ancillanbsp;D tua, Loquar ad regem, fi quo modo faciat rexnbsp;verbum ancill� fux .Et audiuitrex, �vtlibe-raret ancillam fiiam de manu omni� quivo-lebant de h�redirate Domini delete me,amp; filium meum fimul.Dicat ergo ancillatua, vtnbsp;fiat verbum domini mei regisficutl�crifici�.nbsp;Sicut enim angelus Domini, fic eft dominusnbsp;meus rex,vt nec bencdi6tione,nec maledidionbsp;ne moueatur : vnde amp; Dominus Deus tuusnbsp;eft tecum. Et refpondens rex, dixit ad mulie-remjNe abftodas .� me verbum quod teinter-rogo.Dixitq; ei mulier, Loquere domine minbsp;rex.Et ait rex, Nunquid manus loab tecumnbsp;E eft in omnibus iftis ?Refpondit mulier, amp; air,nbsp;Perf�lutem anira� tu� domine mi rex,necadnbsp;finiftram, nec ad dexteraeft ex omnibus hisnbsp;qux locutus eft dominus meus rex: l�ruus e-nim tuus Ioab,iplcprxcepitmihi,amp;ipfepo-fuitin os ancill� tux omnia verba h�c. Vt vernbsp;terem figura f�rmonis huius,i�ruus tuus loabnbsp;prxcepit iftud: ruafit domine mi rex, Gpiensnbsp;cs,ficut habet lapicnti�angelus Dei, vt intelnbsp;ligas omnia fuper terra.Et ait rex ad Ioab,Ec-ccplacatus feci verbu tuu:vadeergo,amp;reuo-ca puer� Ablalo. Cadesqj loab fuper faciemnbsp;fuam in terra, adorauitjamp; benedixit regi:amp; dinbsp;xit Ioab,Hodie intellexit feruus tuus quiain-ueni gratiam in oculis tuis domine mi rex;

��ntI��. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim lermoncm*rcx ferui tui.Surrexit

ergoloab,amp;abijt in Gefiur,amp;:adduxit Abfalom in lerufiilem.Dixit autem rex, Reuerta-turin domum fuam,amp;faciem meam non videat. Rea erfiis eft itaque Ablalom indomum fuam,amp; fiiciem r�gis non vidit. Porto ficutnbsp;Ab{alom,virn� eratpulchcrin omni Ilrael,nbsp;amp; decor us nimis : .� veftigio pedis vfqueadnbsp;verticem.^ion erat in eo vlla macula.Etquannbsp;do tondebatcapillum ( femel autem in annonbsp;t�debatur, quiagrauabate� c�faries)pondc-rabat capillos capitis fui ducentis ficlis, pond�r� publico . Nati fiint autem Abfilom filijnbsp;tres: amp;filia vna, nomineThamar: elegantisnbsp;formx.Manfitq; Abfalom in lerufiilem duo

-ocr page 282-

Dauid.

C amp; caul�m penitns ignorantes.Accerf�uit quo que Abl�lom Achi-t�phel Gilonitem confi-^citimmolit liariumDau�d, de ciuitatcfua Gilo. quot;Cumq;nbsp;i�^niolaret vi�imas:fada�eft coniuratio valida, populufque concurrens augebatur cumnbsp;Ablalom.Venit igitur nuntius ad Dauid, di-ccns, Toto corde vniuerfus Ifrael f�quiturnbsp;Ablalom.Etait Dauid f�ruis fuis qui crant c�nbsp;coin Ieru{�l�,Surgite,fugiamus;ncq; enim e-rit nobis efFugium � facie Abf�lo: feftinate q-gredi,ne forte veni�s occuper nos,amp;quot;impleatnbsp;fuper nos ruinam,amp; percutiat ciuitatcm in o-re gladij.Dixeruntque l�rui regis ad eum,O-mniaqu�cunquepr�ceperit dominus nofternbsp;rex,libenterexequeraurf�rui tui.Egreifus eftnbsp;ergo rex,amp;vniuerladomus eins pedibus fuis:nbsp;. 5c reliquit rex decem mulieres cocubinas adnbsp;cuftodiendam domum.Egreffufq; rex 8c om-nis Ifrael pedibus fuis, ftetit procul � domo:nbsp;8c vniuerfif�ruieiusambulabantiuxta eum,nbsp;8c legiones ccrethi 8cphcletbi, 8c omnes Genbsp;th�iigt;pugnatores validi�l�xcentiviri qui l�cunbsp;ti eum fuerant de Geth pedites, pr�cedebantnbsp;regem. Dixit autem rex ad Ethai Geth�ura,nbsp;Curvenis nobiicum? reuerterc, 8chabita c�nbsp;rege,quia peregrinus es,8c egr�fius es de loconbsp;tuo.Heri venifti, 8c hodiecompcll�ris nobif-cum egredi? ego autem vada quo iturus fum:nbsp;reuertere,8c reduc tecum fratrcs tuos,8c Do-, minus faciet tecum mil�ricordiam 8cverita-tem,tgt;quia�oft:�diftigratiam 8c fid�.gt; quot;Et ref-pondit Ethai regi,dicenSjViuit Dominus, 8cnbsp;viuit dominus meus rex;quoniam in quocunnbsp;quelocofueris domine mi rex,fiue in morte,nbsp;fiue invita, ibieritlcruus tuus . Et ait Dauidnbsp;E Ethai,Veni,8c tranf�. Et tranhuit Ethai Ge-thaeus,8c omnes viri qui cum eo �tant, 8c relinbsp;qua multitudo.Omnelque flebant voce magnbsp;na,5c vniuerfus populus tranfibat: rex quoq;nbsp;tranlgrcdiebatur Torren tcm-cedron, 8c cun-

0.7. dus populus incedebat contra viamgt;oliu� vinum autem vtbibatfiquisdefecerit in defer qu�refpicitad def�rt�.Venitautem ScSadocnbsp;gt;.j. of�cerdos�,8cvniuerfi Leuit�cumeo,porta-tcs arcam f�deris Dei,8c depofueruntarcamnbsp;f�deris Dei:8c afcendit Abiathar, donee ex-pletus effet omnis populus qui egreffus fue-rat de ciuitate.Et dixit rex ad Sadoc, Reportanbsp;arcam Dei in vrbemzfi inuenero gratiaminnbsp;oculis Domini,reducet me,8c oftendet mihinbsp;cam 8c tabernaculum fuum . Si autem dixeritnbsp;mihi,Non placesiprxft� fum,faciat*quod bonbsp;F num eft coram fe.Et dixit rex ad Sadoc f�cer-dotem, O videns rcuertere in ciuitatem in panbsp;ce;8c Achimaas f�lius tuus,8clonathan f�liusnbsp;Abiathar duo filij veftri,fint vobifeum. Eccenbsp;ego abfcondar in campeftribus def�rti,donecnbsp;veniatfcrmo � vobis,indicas mihi. Reporta-veruntergo S�doc �C Abiathar arcamDei in

Regum IL Abfalom.

Ierufalem,8c manferunt ibi. Porto Dauid af-cendebat Cliuum-oliuar�,fca.ndens 8c flens, nudis pedibus incedens, 8c operto capite, fednbsp;8c omnis populus qui cratcum eo, operto capite afc�debat plorans. Nuntiatum eft autemnbsp;Dauid qu�d 8c Achi-t�phel eilet in coniura-tione cum Abfalom,dixitqucDauid, Infatuanbsp;quxfo Domine conf�li� Achi-t�phcl.Cum- Gnbsp;quealcenderetDauid fummitatem montis innbsp;quo adoraturus erat Dominum,ecce occurritnbsp;ei Chufai Arachites, fcifla vefte, 8c terra pic-no capite.Et dixit ei Dauid, Si veneris mec�,nbsp;eris mihi oneri; f� autem in ciuitatem reuertanbsp;ris, 8c dixeris Abfalom, Seruus tuus f�m rex,nbsp;opatere meviuere: �f�cutfui f�ruuspatris tui,nbsp;fie ero feruus tuus : difsipabisc�filium Achi-t�phel. Habes autem tec� Sadoc 8c Abiatharnbsp;f�cerdotes.-8c omne verbum quodeunque au-dieris de domo regis,indicabis Sadoc 8c Abianbsp;thar faccrdotibus.Sunt enim cum eis duo filijnbsp;eorum Achimaas filius Sadoc,8c lonathan finbsp;lius Abiathar:8c mittetis per eos ad me omnenbsp;verbum quod audieritis.Veniente ergo Chufai amico Dauid in ciuitatem, Abf�lom quo-qu� ingreffus eft leruf�lem.

5. 5 iba �bana adfercnti at detra�bri cdfirt T)A uid bona'^lipJn-bo�th, Semcimaledictntemnbsp;occidi quot;ymat. Abjaltm lerufaltm ingrcj�uinbsp;confilio �chi-to�ieladetneubinai ^atris Jitinbsp;j)ublic� �ngredittir.

c A P. X V I.

CVmq; Dauidtranfil�etpaulul�mmo-A. tis vcrtic�, apparuit Sibapuer Miphi-b�f�thjn occurfumeius, cumduobusnbsp;afinis,qui onerati �tant ducentis panibus, 8cnbsp;centum alligaturis vu� pafl�, 8c centum mafnbsp;fis palatharum,8c quot;duobus vtribus�vini.Et di �ytn.nbsp;xitrex Sib�,Quidfibi volunt h�c?Refp5dit-que Siba,*afini,domefticis regis vtledeant,5cnbsp;panes 8c palath� ad vefeendum puerisgt;tuis�, X'.u quot;

to.llEtait rex,Vbi eft filius domini tui? Ref- Infrautf.� ponditq; Siba r�gi, Remarifit in leruf�lem,nbsp;dicens,Hodie reftituet mihi domus Ifraelregnbsp;num partis mei.EtaitrexSib�,Tuafunt omnbsp;niaqu� fuerunt Miphi-b�feth.Dixitq; Siba,nbsp;Oro vt inueniamgratiam coram te dominenbsp;mi rex.IlVenit ergo rex Dauid vfq; Bahurim:nbsp;8c ecce egrediebatur inde vir de cognationenbsp;domus Saul,nomine Scmei,filius G�ra, pro-cedebatqucegredicns,8c malcdicebat.Mitte- gnbsp;batq; lapides contra Dauid, 8c conya vniucrnbsp;fos feruos regis Dauid : omnis autej)opulus,nbsp;8c vniuerfi bellatores � dextro 8c � liniftro lanbsp;tere regis incedeb�t,Ita a�t loquebatur Semcinbsp;cum maledicetetgt;regi,�Egredere,egtederc virnbsp;f�nguinumjScvirbelial.Reddidittibi Dominus vniucrfum f�nguin� domus Sauhquonianbsp;inuaf�fti

-ocr page 283-

Dauid. Regum IL Abfaloi�. ni

inu��fti r�gnumpro eo, amp; dcdit Dominus rcgn� in manu Abf�lom filij tui; amp; ccc� prc-munt te mala tua, quoniam A�r languin� es.nbsp;Dixit autem Abil�i filius Saruia:,rcgi, Quarenbsp;maledicit canis hicmoriturus domino mconbsp;regitvad�jSc amput�bo caput cius.Et ait rexjnbsp;C^idmibi amp; vobiseft inlij Sarui�? dimittitenbsp;eum vt maledicat ; Dominus cnim pr�cepitnbsp;ci vt malcdicerct Dauid:amp; quis eft qui ande-fltdicercquarel�c teccritrEt aitrcx Abilai, �cnbsp;C Vniuerl�s leruis fuis , Ecce filius meus, qui c-grefliis eft de vt�ro mco,qu�ritanimam me-����t-�. anvquanto magis�bichlius lemini*? dimittinbsp;*nitleiiicit te eum Vt maledicat iuxtapr�eept� Domini,nbsp;ii forte reipiciat Dominus afHidioncm mea,nbsp;amp;reddar mihi Dominus bon um pro maledinbsp;�ionehac,dic hodierna.Ambulabatitaq; Danbsp;uid,amp; fbcij cius per via cum eo: Semei autemnbsp;periugum moncis ex latere, contra ilium granbsp;dieb�tur,maledic�s,6c mittens lapides aduer-�Di^wijfum eum,tcrramq;{pargcns.Venititaq; rcx*,

amp; vniucrfus populus cum co lairus,amp;''refocil lati funt� ibi. Abl�lom a�t �c omnis populusnbsp;quot;eius�ingrelsi funt leruf�lem, led amp; Achi-t�-pbelcun� eo. C�m autc veniflet Chufii A-raebites amicus Dauid ad Abl�l�,locutus eftnbsp;ad c�,Saluc rcx,l�lue rex.Ad quem Abfdom,nbsp;Haeceft,inquit,gratia tua ad amic� tu�?qua-rc non iuifti c�-amico tuo.'Refponditq; Chunbsp;P Gi ad Ablalom, Nequaquam : quia illius eronbsp;' � � quemelegitDominus,amp; omnis hicpopulus

amp; vniucrfus IftaefSc cum eo manebo.Scd vt

amp; hocinferam,cui ego Gruiturus fum? nonne filio regis? l�cut parui patri tuo,ita parebo amp; tibi.Dixt afit Ablalom ad Achi-t�phcl,In-ite confilium,quid agerc debeamus.Et ait A-chi-t�phclad AbGlom,Tngrederead concu-binas patris tui, quas dirailit adeuftodiend�nbsp;domum;vtc� audierit omnis Ifrael qu�df�-dauens pattern tuum,roborentur tccum ma-nus cor� : Tetenderiint ergo Ablalom taber-O

^�pt.u.c, naculum in lolario, (lingrelTulq; eft ad con-�ubinas patris lui cora vniuerlo Iftacl. Concilium aut�Achi-t�phel , quod dabat in die-Cgt;us illis,quafi fiquis confulerct Dcum: fic e-ratomne confilium Achi-t�phel, Scciim cf-Gt cum Dauid, amp; c�m eilet cum Ablalom.

S. Chttj�i di�ipaf ccn�liim �chi-to^Kl, fernuntwsindtcat T)auid^qmcon�lw Chu�ainbsp;tran�t Iord(insm,(juare��u�endit �dn-tonbsp;phtl: tres atnid Dauid munera adferunt nenbsp;ein^populw neee�fArijs egens dt�ceret.

CAP. XVII.

T'^Ixitergo Achi-t�phel ad AbGlo, Eli I Igam mihi duodecim milli.a virorum,nbsp;amp; confurgens perGquar Dauid hacnbsp;node.Etirrucnsfiiper cum(quippequilafiusnbsp;eft^Sc Glutis manibus)percutiam eum: cum-que fugerit oihnis populus qui c� eo eft,pcr*nbsp;cutiam regem delolatum.Et reducam vniuernbsp;fum populum,quomodoquot;vnus homo�reuei tinbsp;lolcnvrtum enim viruin tu quaeris * amp; omnisnbsp;populus eritin pace.Placuitq; Grmo eius Abnbsp;lalom,amp;cundis maioribusn�tuIlrael.Aitaunbsp;tem AbGlom,Vocare*ChuGi Arachiten, amp; �{P-.-f.nbsp;audiamus quid etiam ipGdicat.Cumque vc-nifletChuiaiadAbfiilom,ait Ablalom ad e�^nbsp;HuiuGemodi fermonelocutus eftAchi-t�-phehfacere debemus an nonrquod das conh-lium?Et dixit ChuGi ad AbGlom, No eft bo Bnbsp;num confilium quod d�dit Achi-t�phel hacnbsp;vice.Et rurfum intulit ChuGi, Tu nofti pa-trem tuum,amp; viros qui cum eo funt,cl�e fornbsp;tifiimos amp; amaro animo , veluti fi vrfa rap-tis catulis in Gltu l�ui.'�t:Gd amp; pater mus virnbsp;bcllator eft,nec tnoidbitur eum populo. FOrnbsp;firan nuiic latitat in foueis, aurin vno quonbsp;voluerirloco,,amp; c�m ceciderit vnus quilibecnbsp;in principio,audietquicunqUcaudierit, amp; dinbsp;cet,Fa�ti eft plaga in populo qui fequebaturnbsp;AbGlom . Et fortilsimus�quilque�, euius cOr ''iffe.i,nbsp;eft quail leonis,-pauorefoluetur: Gitenim o-mhise-populus� Ifi-acl fOrtem elfe pattern tu- gt;.i.nbsp;um, 8c rObuftos omnes qui cum eo funt.Sednbsp;hoc mihi viderur rei�tum elle confili�, Con- (3nbsp;gregetutad teA'niuerlus *Ilfael ,�DanYlque '�fofulHt.nbsp;BetGbee,quafi arena itiaris inriumerabilis: 8cnbsp;tu cris in medio eorum.Et irruemus fiiper c�nbsp;in quocunqucloco inuentusfuerit:Scoperienbsp;mus eum,licut cadere Iblctros fiipcr terram:nbsp;amp; nonrelinquemus de viris quicum eo funt,nbsp;nevmim quidem.Qu^od fi vrbem aliqu� rue-rit ingrelTus, circundabit omnis Ifrael ciuita-ti illi funes,84 trahemuscam in torrentcm,vtnbsp;non reperiatur ne calculus quidem ex ca.Di-xitque Ablalom, 8c omnes viri IfiaefMeliusnbsp;eft confili� ChuGi Arachit�jConlilio Achi-t�phel.Dominiaut�nutudiGipatum eft e�-pnbsp;filium Achi-t�phel vtile, vtinduccret Dominbsp;nus fuper AbGlom malum.Etait ChuGi Sa-doc Sc AbiatharGcerdotibus,H,oc amp; hoemonbsp;do confilium d�dit Achi-t�phel AbGlom, 8cnbsp;Gnioribus Ifrael:Sc ego talc 8c taie dedi cofi-lium.Nunc ergomittitecito, 8cnuntiateDanbsp;uid,diccntcs,Ne moreris node hacin campe-ftribus defertfled ablq; dilatione tranlgrede-rc:ne forte abforbeaturrsx, 8c omnis populusnbsp;qui cumeo elblonathan a�t ScAchimaas ftanbsp;bant iuxta-Fontem-rogehabijt ancilla 8c nunnbsp;tiauit eis.�Sc illi prof�di finit, vt referr�t ad renbsp;gern Dauid nuntifnnon cnimpoterant vide-ti,aut inrroireciuitatem, Vidit aut� eos quidam puer, 8c indicauit AbGlom:illi veto co-cito gradu ingrefii fiint domunl cuiuldam vinbsp;ri in Bahurim,qui habebat puteum in veftibnnbsp;lo fuo,8c deGenderunt in eum. T ulit autem,nbsp;mulier


-ocr page 284-

D�uid. Regiim IL Abfalom.

n�ulicr, amp;. expandit velamen fiiper os putei, q uaf� l�ccans pti{�nas;5c fie latuit res.Gumq ;nbsp;venii��nt ferui Abf�lom in domum ad mulienbsp;rem,dixer�t, Vbi eft Achitiiaas amp;. lonathan?nbsp;Etrefponditeis mulier, Tranfieruntfeftin�-tcr,guftata paululum aqua. At hi qui quatre-bant,c�m non reperiflent, reuerfi �unt in Ic-rulalem. Cumqueabijflent, aicenderuntillinbsp;de puteo,amp; pergentes nuntiauerunt r�gi Da-uid,8c dixerunt, Surgite, amp; tranfite cito flu-uium ; quoniam huiufcemodi d�dit c�fili umnbsp;cotra vos Achi-t�phel.Surrexit ergo Dauid,nbsp;8c omnis populus qui cum eo erat, 8c tranficnbsp;� MtcqMm runt Iordan�,donec dilucelceret,* 8c ne vnusnbsp;deautUretur quidcm refiduus fuit, qui non tranfiflet flu-yerbum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Porr� Achi-tophel videns qu�dnon

fuifletfa�tum c�filium fiium,ftrauit afinum fuum,furrexitque,8c abijt in domum fuam 8cnbsp;in ciuitatem fuam:8c dilpofita doipo fua,fuf-pendio interijt, 8c f�pultus eft in f�pulchronbsp;paths fiii.Dauid aut� venir in Caftra, 8c Ab-(�lom tranfijt lordanem, ipic 8c omnes virinbsp;Ifrael cum eo. Amalam ver� conftituit Abfalom pro loab ftipcr cxercitum: Amaf� autemnbsp;erat hlius viri,qui vocabatur letrade Iczraeli,nbsp;qui ingrefius eft ad Abigail filiam Naas, foronbsp;G rem Sarui� qu� fuit mater loab. Et caftramcnbsp;tatus eft llrael eu Abl�lom inTerra-Galaad.nbsp;Cumq; venifl�t Dauid in Caftra, Sobi filiusnbsp;Naas deRabath filiorum Ammon 8c Machirnbsp;filius Amihel de Lo-dabar,8cBerzellai Gala-adites de Rogelim, obtulerunt ei ftratoria 8cnbsp;taperia,8c val� fidilia,frument� 8c hordeumnbsp;8c farinam 8c polentam 8c fabam 8c lentem,nbsp;�elft. 8c frixum *cicer8cmel8c butyrum,oues8cnbsp;pingUes vitulos.dederuntq; Dauid,8c populo qui c� eo erat,ad velcendn: fulpicati enimnbsp;fiint populum fame 8cfiti fatigari indelcrto.

S. �bfalomyiElusprttlio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fendens ab

Joabtransfoditur, ^uodaudtesi)auidansa-rieumfleuit.

CAP. XVIII.

Gitur cofyderato Dauid populo fuo con I ftituit fuper eos tribunos 8c centurioncs.nbsp;Sc dedit populi tertiam partem fiib manunbsp;Ioab,8c tertiam partem fub manu Abilai filijnbsp;Sarui� fratris Ioab,8c tertiam partem fub manbsp;iiu Ethaijqui crat de Geth:dixitquerex adponbsp;pulum.Egrediar 8c ego vobifeum. Et relponnbsp;dit populus. No exibis:fiueenim fugerimus,nbsp;non magnopere ad eos de nobis pertinebit:nbsp;fine media pars ceciderit � nobis,non latis cunbsp;*�#/��. rabuftt.-quia tu vnus*pro decern millibus c5-putaris : melius eft igitur vt fis nobis in vrbenbsp;pr�fidio. Ad quos rex ait,Qimd vobis videturnbsp;redum,hocfaciam.Stetitergo rex iuxta portam; egrediebaturq; populus per turmas fuasnbsp;centeni 8c milleni. Et pr�ccpit rex loab 8cnbsp;Abilai 8cEthai,diccns,Seruate mihi puerutnnbsp;AbGlo.Et omnis populus audiebatpr�cipic- Bnbsp;tern regem cunftis principibus pro Abl�lom*nbsp;Iraq; egrelTus eft populus iii campu.contrallrael, 8c fadum eft pr�lium inl�ltu Ephraim.nbsp;Etc�lus eftibi populus llrael ab exercitu Danbsp;uid,fadaqj eftplaga magna in die illa,vigintinbsp;millium.Fuit autibi pr�lium dilperfum lupcrnbsp;facie omnis terr�,8c mulfo plures erant quosnbsp;laltus confumplerat de populo,qu�m hi quosnbsp;voraueratgladius in die ilia. Accidit autevtnbsp;occurreret Abl�lom l�ruis Dauid, l�dens munbsp;lo: cumq; ingrefliis fuil��t mulus lubter con-rnbsp;denl�mquercum 8cmagnam, adh�fitcaputnbsp;eius quercui : 8c illo fiifpenfo inter c�lum 8cnbsp;terram,mulus cui inlederat,pertranfiuit. Vi-dit autem hoc quilpiam,8c nuntiauit loab, dinbsp;ccns,Vidi Ablalom pendere de quercu,Et ait Cnbsp;loab viro qui nuntiauerat ei,Si vidifti, quarenbsp;non confodifti eum cum terra, 8c ego dedif-1cm tibi decern argentificlos, 8c vnum bal-theumPQm dixit ad Ioab,Siappenderesinra3nbsp;nibus meis mille argcnteos,nequaquam mit-tercm manum meam in filium regis:audien-tibus enim nobis pr�cepit rex tibi, 8c Abifai,nbsp;8cEthai,dicens,Cuftodite mihipuerum Abl�lom. Sed 8c fi feciflem cottra animam mc-am audader,nequaquam hoc regem latere ponbsp;tuifietjSe tu ftares ex aduerlo. Et ait Ioab,N�nbsp;ficut tu vis,lcd aggrediar eum coram te. Tu-litergo *tres lanceas in manu fua, 8c infixitnbsp;eas in corde Abl�lomzcumqueadhucpalpitanbsp;ret h�rens in quercu, cucurrerunt decern iu-uenes armigeri loab, 8c percutientes interfc-cerunteum. Cecinit autem loab buccina, amp; pnbsp;retinuit populum, ne perlcqucrctur fugien-t� Ifrael,volens parcercmultitudini.Et tule-runt Ablalom,8cproieccrunt eum in l�ltu,innbsp;foueam grandem, 8c comportauerunt lupcrnbsp;eum aceruum lapidum magnum nirais : omnis autem llrael fugit in tabernaculalua.Pornbsp;rd Abl�lom crexerat fibi,cumadhucviueret,nbsp;titulum,qui eft in Vallc-regis : dixeratenim.nbsp;Non habeo filium,8c hoceritmonimentumnbsp;nominis mei. Vocauitque titulum nominenbsp;fuo, 8c appenatur,Manus-Abfalom;vlquc adnbsp;hancdiem.Achimaas autem filius Sadoc,ait^nbsp;CurramSc nuntiabo regi quia indicium fe-cerit ci Dominus de manu inimicorum eius.nbsp;Ad quern loab dixit,Non cris nuntius in hacnbsp;die,led nuntiabis in alia : hodie nolo te nun-tiare,filius enim regis eft mortutis.^ait loab �nbsp;Chufi,Vade,8cnuntia regi qu� vidifti. Ado-rauitChufi loab,8c cucurrit.Rurfus autemnbsp;Achimaas filius Sadoc dixit ad loab,Quid imnbsp;pedit fi etiam ego curram poft Chufi.'Dixit-que ci loab, Quid vis currcrc fili mi ? ?veni t�.4�nbsp;hue�, noneris boni nuntij baiulus . Qui ref-pondit*


-ocr page 285-

Dauid. Rcguni IL Abfalom. ux

poditjQuidcnim fi cucurrcroPEtait ei^Cur-re. Gurrens ergo Achimaas per viam comp�-dijjtranfiuit Chufi. Dauidautem fedebat inter duas portascfpeculator vero qui erat in fa ftigio port� fupsrmurum J cleuans oculos_,nbsp;vidit hominem currentem folum . Etexcla-mansindicauitregiidixirque rex^Si folus eft,nbsp;bonus eft nuntius in ore eius. Properante annbsp;tern illo,amp; accedente propius, vidit fpecula-p tor hominem alterum currentem, 8c vocife-rans in culmine, ait, Apparet mihi alter homo currens folus . Dixitq;rex, Et ifte bonusnbsp;eft nuntius,Speculatorautem,Contemplor,nbsp;ait, curfum prioris, quah curfiim Achimaasnbsp;filij Sadoc.Et ait rex, Vir bonus eft:5c nuntiilnbsp;portans bonum,venit.Clamans autem Achinbsp;niaas,dixit ad regem. Salue rex.Et adorans renbsp;gem coram eo pronus in terrain, air, Bcnedi-dus Dominus Deus tuus, qui concluftt homines qui leuauerunt manus fuas contra donbsp;G tuin uni men regem. Et ait rex, Eftne pax puenbsp;ro Abl�lom? Dixitq; Achimaas,Vidiquot;tumul-tum�magnfi, cum mitteret loab (�ruus tuus,nbsp;o rex,me leruum tuuinelcio aliud. Ad quemnbsp;rex,Tranfi,ait:8c fta h�c. Cumque ille tran-fiflet, Sc ftaret,apparuit Chufi:amp; veniens ait,nbsp;Bonum apporto nuntium domine mi rex; iunbsp;dicauitcnim pro te Dominus hodie de manu omnium qui furrexcrunr contra te. Dixitnbsp;autem rex ad Chufi , Eftne pax puero Abla-iom?Cui relpondens Chufi,Eiant,inquit,l�-cut pucr,iniinici do mini mei r�gis, Sc vniuernbsp;ft qui confurgunt aduerfus eum in inalum.nbsp;Contriftatus itaquerex,.afcenclitc�naculuinnbsp;port�,amp; fleuir.Et ftc loquebatur,vadens,Filinbsp;mi Ab�lom, Abl�lom nli mi : quis mihi tribu at vt ego moriar pro te Ahlalom fili mi,filinbsp;niiAbfilom.^

S. Vauid Ioal3y^rlisc(lmnlottl^,�i!)S(onfj)^ra-tores�bi recontilidt, amp; 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luda in leru

�alem riduatur, ac Semet ycrdamprecanti i-gno�at, amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re�p�, iuhewyta-

gros cum S iba diuidat, yaledi�r ipfi lai reimens �ecum Chamaam. Jfrael dutemnbsp;cum ludapro Dauid cantendit.

CkP. XIX.

A quot;TVntiatum eft autem loab quod rex

I fleret,5c'lugerctfilium fuum; Severfa � eft vi�oriainluftum indieilla omninbsp;populoiaudiuit enim populus in die illa dici,nbsp;Doletrex fuperfilio ftio.Etdeclinauit populus in diegla ingredi ciuitate , quomodo de-clinare f�let populus verfus,Sc fugies de pr�-lio. Porto rexoperuit caput fuum , Scclama-hat voce magna,Fiii mi Abfalom, Abfalom ftnbsp;�ItigrefTus ergo loab ad rege in dom�,nbsp;dixit, Confudifti hodievultus omniumfer-uorum tuorum qui f�luani fecerunt animam

tuam,Scanimam filiorura tuor� Sc filiarum tuarura, 8c animam vxorum tuarum, Sc animam concubinarum tuarum � Diligis odien-tes te,8c odio habes diligentes te : 8c oftendi-fti hodie quia non curas deducibus tuis,8c denbsp;f�ruis tuis:8c vere cognoui modojquiafi Abfalom viueret. Sc omnes nos occubuif��mus,nbsp;tunc placcret tibi.Nunc igitur furge , 8c pro- �nbsp;cede : Sc alloquens fatisfac feruis tuis : iuro e-nim tibi per Dominum, quodftnonexieris,nbsp;nc vnus quidem remanfurus fit tecum nodhenbsp;hac:8c peiuscrithoctibi ,qu�m omnia malanbsp;qu� venerunt fuper te ab adolefcentia tua vf-quein pr�f�ns. Suriexit ergorex, Sefeditinnbsp;porta; 8comnipopulonuntiatum eft quodnbsp;rex federet in porta:venitq ue vifi uerf� multi-tudo coram rege, Ifrael autem fugit in taber-nacula f�a. Omnis quoque populus certabatnbsp;in cundtis tribubus Ifrael,dicens, Rex libera-uitnos de manu inimicorum noftrorum, ip-f�laluauitnos de manu Philifthinorum : 8cnbsp;nunefugit de terra propter Abftl�. Abfalomnbsp;autem quem vnximus fuper nos,mortuus eftnbsp;in bello: vfquequo filetis,8c nonreducitis re-gem?cgt;Et confilium totius Ifrael venit .ad re- cgt;.i�,nbsp;g�:� Rex ver� Dauid mifit ad Sadoc 8c Abia-thar f�ccrdotes,dicens, Loquimini ad maio-res natu Iuda,diGentes,Curvenicisnouifiimi qnbsp;ad reducendum reg� in domumfuam.�Sermonbsp;a�t omnis Ifrael peruenerat ad regem in domo eius,gt;quia dixerat rcx,H�c dicetis ad po-pulum luda�jFratres mei vos,os me�,Sc caronbsp;mea vos:quarenoui�imi reducitis regem.^Ecnbsp;Amaf� dicite,Noneos meum,8ccaro mea es.^nbsp;H�cfaciat mihi Deus, amp; h�caddat,fin�manbsp;gifter militi�fueriscora me omni t�pore prO'nbsp;loab.Etinclinauitcor omnium virorum lu-da,quafi viri vniusimif�runtque ad regemjdinbsp;centes,Reuertere tu,8c omnes f�rui tui.llEt re j.Reg.ub,nbsp;uerfus eft rex:8c venit vfque ad lordanem, 8cnbsp;igt;omnis�Iuda venit vfq; in GalgalajVt occur- gt;��.nbsp;reret regi,8c traduccret eum lordanem.Fefti-nauit a�t Semer filius GerafiJij lemini deBanbsp;hurim,etdefcenditc�viris ludain occurfumnbsp;regis Dauid cum mille viris de Ben-iamin,8cnbsp;Siba puer de domo Saul: 8c quindecim filij e-iuSjac viginti f�rui erant c� eo;8c irrump�tesnbsp;lordanem, ante regem tranfierunt vada, vt �nbsp;traducerent domum regis, 8c facer�t iuxta iufnbsp;fionem eius:Semei autem filius G�ra profitanbsp;tus coram rege,c�m iam tranfifict lordanem,nbsp;dixit ad eum,IINe reputes mihi domine mi ini Sup.nbsp;quitatem, ncq; memineris iniuriaru f�rui tuinbsp;in die qua cgrefTus es domine mi rex de leru-�lem,nequeponas rex in corde tuo. Agnofeonbsp;enim f�ruus tuus peccatum raeiini : Sc ideir-co hodie primus veni de omni domo lofcph,nbsp;defeendiquein. occurfum domini mei regis.

Relpon-

-ocr page 286-

Dauid. Regum 11. Abfalom.


Refpondens vero Abif�i filins Sarui�c, dixit. Nunquid pro his verbis no occidetur Semei,nbsp;quia nialedixit Chrift� Domini? Et ait Dauid. Qmd mihi amp; vobis filij Sarui�? cur effi-cimini mihi hodie in fatan? ergonc hodie in-terficieturvirin IfraelPan ignoro hodie me fanbsp;ftum regem fiiperllracltEtaitrex Semei,N5nbsp;E raorieris.Iurauitqueei. Miphi-b�f�th quoq;

filius Sauldelcenditinoccurfum r�gis illotis pedibus, amp; intonfi barba : veftesq; fuas nonnbsp;lauerat � die qua cgreihis fuerat rex, vfqueadnbsp;diemreuernonis eius in pace. Cum que leru-filem occurrifletregi,dixitei rex, Q^are nonbsp;venifti mecum Miphi-b�f�th.� Et refpond�snbsp;ait,Domine mi rex, (cruus meus conrempfitnbsp;me; dixiqueeiego famulus tuus vt fternerctnbsp;mihi afinum , amp; afeendens abirem cum rege:nbsp;Sup.i�.a. claudusenim fumieruus tuus. IllnfiiperScnbsp;accufiuit me feruum tuum ad te dominumnbsp;meum regem ; tu autem domine mi rex ficutnbsp;angelus Dei es, fac quod placitum eft tibi.nbsp;Neque enim fuit domus patris meijnil� mor-ti obnoxia domino meo rcgi:tu autem pofui-fti me leruum tuu inter couiuas meni� tux:nbsp;quid ergo habeo iuft� qu�rel�taut quid pof-fum vitra vociferari ad regem? Ait ergo ei rex,nbsp;Supr.iU.a. Qtnd vitraloqueris?fixum eftllquodlocutusnbsp;fum:tu amp; Sibadiuiditepoftc�iones.Refpon-ditqj Miphi-b�l�th r�gi, Etiam cunfta acci-p piat,poftquam reuerfus eft dominus meus rexnbsp;j.Rc.x. b. pacified in domum fiiam. OBerzellai quoquenbsp;�/e�f*Galaadites,*defcendens deRogelim, tradu-xitregem Iordanem,paratus etiam vitra flu-Supr.i/.g. uiumproftquieum. II Erat autem Bcrzellai

Galaaditcs fenex valdc,ideft o�:ogenarius,amp;: ipfe pr�buit alimenta regi,c�m morareturinnbsp;Caftris:fuitquippe vir diues nimis. Dixit i-taq; rex ad Berzellai, Veni mecum, vt requi-efcas lecurus mecum in lerulal�.Etait Berzelnbsp;lai ad rege,Quotfuntdies annoru vita: meae,nbsp;vt aftendam cum regain lerufalem? Odoge-nariusfumhodieznunquid vigent/enfus meinbsp;ad dilcernendum fiiaue aut amarum aut de-le�tarepoteft leruum tuum cibus autpotus ?nbsp;velaudirepoflum vitra voce cantorum atq;nbsp;cantatricum?quare fcruus tuus fit oneri dominbsp;f'frtieidt.i. no meo regi?Paul�lum quot;procedam* famulusnbsp;tuusablordanc tecum:n� indigeo hacvicif-fitudine, fed oblecro v treuertar leruustuus,nbsp;egt;.*. amp; moriarin ciuitate mea, gt; amp; lepeliar� iuxtanbsp;lepulchrum patris mei amp; matris mex. Eft aunbsp;G tem l�ruus tuus Chamaam,ip{� vadat tecumnbsp;dominemi rex, amp;facciquicquid tibi bonumnbsp;videtur.Dixit itaqueeirex,Mecum tranl�atnbsp;Chamaam, Sc.egofaciam eiquicquidtibiplanbsp;cucrit;amp; oranc quod petieris � me, impetra-bis.Cumquetranfifiet vniuerfus populus amp;nbsp;��yb�nv. rex lordancnij *olculatu5 eft rex Berzellai,nbsp;Sebenedixit ei: amp;illcreuerfus eft in locumnbsp;fuum.Tranfiuitergorexin Galgal�,amp; Chamaam cum eozomnis aute populus luda tra-duxerat regem,8c media tantum pars alFueratnbsp;de populo Iftael.Itaquc omnesviri Ilrael co-currentes adregem,dixerunt ei, Quare tefu-rati ftint fratres noftri viri luda, 8c traduxe-runt regem 8c domum eius Iordanem,omnefnbsp;que viros Dauidcum eo?Et relpondit omnisnbsp;vir luda ad viros Ifiael, Quia mihi propiornbsp;eft rex�.cur iralceris fiiper hac re? nunquid conbsp;medimus aliquid ex rege, aut muncra nobisnbsp;data f�nt?Et relpondit vir Ilrael ad viros luda, 8c ait. Decern partibus maiorego lumapud regem, �magisq; ad me pertinec Dauid, *e*?quot;*^nbsp;qu.�m ad te.-curfeciftimihi iniuriam, 8cnonnbsp;mihi nuntiatum eft priori, vt rcducerem regem meum?Durius autem relponderunc virinbsp;Tuda viris Ilrael.

ACcidit quoque vtibielTet virbelial A nomine Sebafilius Boehri,vir Icmi-neus: 8ccecinitbuccina, 8c ait. Nonnbsp;eft nobis pars in Dauid,nequeh�reditas in finbsp;liollai.c-reuertere�in tabernacula'�tua�Ilrael.nbsp;Et leparatus eft omnis Ilrael � Dauid,lecutufnbsp;que eft Seba filium Bochri : viri autem ludanbsp;adh�ferunt r�gi l�io � lordanc vlquc Icrul�-lem . Cumq; venil��trexindomumfuaminnbsp;Ierul�lem,tulit deeem mulieres concubinas,nbsp;quas dereliquerat ad euftodiendam domum,nbsp;8c tradidit eas in cuftodiam,alimcnta eis prat-bens:8cnoeft ingrelTusadeas, fed erantclaanbsp;l�vlque indiem mortis fu�in vi(^itatevi-uentes.Dixit autem rex Amafic, Couoca mi- gnbsp;hi omnes viros ludain diem tertium, 8c tu a-defto pratfens.Abijt ergo Amal� vt conuoca-rctludam, 8c moratus eft extra placit� quodnbsp;ci conftitueratgt;rex.� Ait autc Dauid ad Abi- *nbsp;l�ij Nunemagis affiilt;fturus eft nos Seba filiu�

Bochri,


-ocr page 287-

l.�

*Q*wor-

Dauid. Regum II. Saul. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tij

Bochr�, qu�m Abl�lom:tolleigiturl�ruos do amp; reccfieruntahvrbe,vnuquilq; in tabernacu mini tui,amp; pcrfequere eum,ne forte inueniat la fuailoab autem rcucrfus eft lerul�lem ad renbsp;ciuitates munitas,amp;elFugiat nos.Egrefsi fiint gem.ilFuitergo loab fuperomnemexercitum Supri.S.d.nbsp;ergocumeo viriloab,cerethi quoque, amp;phenbsp;lethi: amp; omnes robufti exierunt de lerufalcmnbsp;adperfequendum Seba filium Bochri. Cum-queilli client iuxta lapidem grandem qui eftnbsp;in Gabaon, Amal� veniens occurrit eis.Porronbsp;loab veftitus erat tunica ftrida ad menfuramnbsp;habitus fui,amp;d�fuperaccindus gladiodepennbsp;dente vlque ad ilia, in vagina, qui fabricatusnbsp;leui motu egredi poterat, amp; percutere . Dixitnbsp;itaque laob ad Amal�m, Salue mi frater . IIEtnbsp;tenuit manu dextera mentum Amal�, quafinbsp;olculans eum. Porro Amal� non obfcruauitnbsp;gladium,qu� habebat loab:qui percu�iteu innbsp;latere, amp; eftudit inteftina eius in terram,*necnbsp;l�cundum vulnus appofuit.Ioab autem , amp; Anbsp;bifii frater eius perl�cuti funt Seba filium Bo-

D chri.Interea quidam viri,c�m ftctifientiuxta cadauer Amal�,delbcijs Ioab,dixerunt, eccenbsp;qui elle voluit pro loab comes Dauid, Amal�nbsp;autem conlperlus l�nguine, iacebat in medianbsp;via.Vidit hoc quidam vir qu�dlubfifteretomnbsp;nis populus ad vidend� cura,amp; amouit Amal�m de via in agrum : operuitque eumv�fti-mento , ne fubfifterent tranl�untes, propternbsp;eura.Amoto �rgoillo d�via, tranfibat omnisnbsp;K vir l�qucns loab ad perfequ�dum Seba filiumnbsp;Bochri. Porro ille tranfierat per omnes tribusnbsp;Iftael vlquein Abelam, amp; Beth-maacha:om-nesque viri eledi congregati fuerantad eum.nbsp;Venerunt itaque, amp; oppugnabanteum in A-bela � amp; in Beth-maacha, amp; circundederuntnbsp;munitionibus ciuitatem, amp; obl�fl�eft vrfis;nbsp;omnis autem turba qu� erat cum Ioab,molie-batur deftrucre muros. Et exclamauit muliernbsp;fapiensdeciuitate,Audite,audite, dicite loab,nbsp;Appropinqna hue, amp; loquar tecum. Qui c�mnbsp;acce�ilTet ad earn, ait illi, Tu es loab ? Et illenbsp;relpondit,Ego. Ad quemficlocuta eft, Audinbsp;l�rmones ancill� tu�. Qui relj?ondit. Audio.

heu Rurfumq;illa,Sermo,inquit, dicebaturinve-teri, prouerbio,llQi�i interrogantjinterrogent m Abela: amp; fie proficiebant .Nonne ego fumnbsp;qu�relpondeo veritatcminlfi-ael, amp; tu qu�-ris fubuertereciuitat� amp; eucrtercmatr�in I�nbsp;rael?Quarepr�cipitas h�reditat� domini?Re-Ipondenlq j loab, �it,Abfit,abfit hoc � me;nonbsp;pr�cipito,neq; demolior. No fie fe habet res,nbsp;l�d homo de monte Ephraim Seba, filius Bochri co^^omine , leuauit manutn fuam cotranbsp;Q regem Dauid; tradite ilium Iblum, amp;rec�de-mus �ciuitate.Etait mulier ad loab, Eccecaput eius mittetur ad te per murum. Ingrel��nbsp;eft ergo ad omneni populum,amp; locuta eft eisnbsp;l�pienter ; qui ablcifliim cap�tSeb� filij Bochri proiecerunt ad loab. Et ille cecinit tuba,

-.b /J.-

4^

�frael: Banaias autem filius loiad� luper cere-th�os amp; pheleth�os : Aduram vero luper tri-buta.-porr� lol�phatl�lius Ahilud^�commen-tarijs:Siuaautemjlcriba: Sadoc vcro amp; Abia-thar J l�cerdotes: Ira autem lairircs erat l�cer-dos Dauid.

S. ImmjJJa propter Saulis in Gahaonitos pec-catumfame menni, ad illorum peiitionent T)a uid S aulis reliquiasprater ^liphib�feth traditnbsp;yt cruci�gerentur^tjuariim o�a yn� cum Saunbsp;lu amp; lonatha o�thus iubst fepultura tradt:nbsp;narrantur quatuor bella T^anid aduer�usnbsp;ThiliUhaos.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. x x �.

F Ada eft quoquc fames in diebus Dauid tribus annis iugiter: amp; confuluit Dauidnbsp;oraculum Domini. Dixitq; Dominus,nbsp;Propter Saul ,amp; domum gt; eius � �nguinum,nbsp;quia occidit Gabaonitas. Vocatis ergo Gabaonbsp;nitis rex,dixit ad eos. (Porro Gabaonit� nonnbsp;erantde filijs Iftael, fed reliqui� Amorrb�o-rum; lll�lij quippelfraeliuraueranteis, amp; vo-luit Saul pereutereeoszelo,quafi pro filijs I�-rael amp;Iuda.) Dixit ergo Dauid ad Gabaonitas, Quid faciam vobis ? amp;c quod crit veftrinbsp;piaculum:vtbenedicatis h�reditati Domini?nbsp;Dixeruntque ei Gabaonit�, Non eft nobisnbsp;fuper argento amp; auro qu�ftio, cgt;l�d� contranbsp;Saul, amp; contra domum cius : nequevolumusnbsp;vtinterf�ciatur homo deIftael. Adquosigt;rex�nbsp;ait, Quidcrgo vultis vt faciam vobis Qmnbsp;dixerunt r�gi, Virum quiattriuitnos, amp;op-pre�it inique, ita delere debemiis ,�vt ne vnusnbsp;qindem rcl�duus fit de ftirpe eins in cundis finbsp;nibus Iftael.Dentur nobis l�ptem vin de filijs gnbsp;eius, vt crucifigamus eos Domino in Gabaa-Saul quondam eledi Domini.Et ait reXjEgonbsp;dabo. Pepercitque rex Miphi-b�l�tb filio lo-nath� f�lij Saul, llpropter iufiurandura Domi j.Re. ,g.anbsp;ni quod fuerat incerDauid,amp; interlonathannbsp;filium Saul.Tulit itaq; rex duos filios Relphanbsp;fili� Aia,quos peperit Sauli, Armoni, amp; Mi-phi-b�l�tti:amp; quinque filios Michol filiat-^i^nbsp;ul, quos genuerat Hadrieli filio Berzellai, quinbsp;fuit de Molathi,amp;d�dit eos in manus Gabaonbsp;nitarum ; qui crucifixcrunt cos in monte coram Domino : amp; ceciderunt hi l�ptem fimul �*nbsp;occifi in diebus mefiis primis,incipiente me�nbsp;fione hordei.Tollens autem Relpha filia A�i�,nbsp;cilicium,fiibftrauit fibi fiipra petram ab �nitionbsp;me�is,donec ftillaret aqua fiiper eos de c�lo:nbsp;amp; non dimifit aues lacerare eos per diem, ne-que beftias per nodem. Et nuntiatal�nt Da-uid qu� fecerat Relpha,filia Ai�, concubinanbsp;Saul.Et abijtDauid,amp; tulit oft� Saul, amp; ol�a Cnbsp;lonath� filij eius � Viris Iabes-Galaad,qui fu-

P rati

-ocr page 288-

Dauid.

.Reg. jt.c j-ati fuerantea de'platea BctK-fanJltn qiiafu-fpenderant eos Philiftbijin cum interfecif-fent Saul in Gelboe amp; afportauit inde ofla lonatlix filij eius, amp; colligentes ofla corura,nbsp;qui affixi fusrant^ fepelierunt ea cura o�ibusnbsp;SauljSc lonath� filij eins in Terra-B�iamin_,nbsp;inlaterCjin fcpulchro Cispatriseius:fecer�t-que omnia qu� pr�ceperat reXj amp;c repropitianbsp;tus eft Deus terr� poft h�c. Fa�t� eft autemnbsp;rurfum pr�lium Philifthinorum aduerfuranbsp;Ifraelj amp; defeendit Dauid amp; ferui eius c� eo.nbsp;Si pugnabant contra Philifthijm.Deficientenbsp;autem Dauidjlefbi-bcnob^qui fuit de generenbsp;arapha^cuius ferrum haft� trecentasvnciasnbsp;appendebatjSc acciiu�us eratenl�nouo^nifusnbsp;eft percuterc Dauid.Pr�fidioq ue ei fuit Abi-l�ifilius Saruixj Sipereuflum Philifth�umnbsp;D interfecit.Tuneiurauerunt viriDauid, di-centes J lam nonegredieris nobilcum inbel-i.Pa.io.e. lum^ neextinguaslucernam Ifirael . IlSccun-dum quoque bellum fuit in Gob contra Phi-lifth�os: tune pereu�it Sobochai de Hulathi,nbsp;gt;.x. Saph de ftirpe araphagt;de genere gigantum.�nbsp;Tertium quoque fuit bellum in Gob contranbsp;Philifth�os Jnquo pereu�it Adeodatus fi-lius Saltus polymitarius Beth-lehemitcs Gonbsp;liatl� GethxumjCuius haftilehaft� erat qua-11 liciatorium texentium. Quartumbellumnbsp;fuit in Gethnnquo virfuitexcelfus quii�nosnbsp;in manibus pedibu{q;habebat digitos � id eftnbsp;vigintiquatuor,amp; erat de originearapha. Etnbsp;blalphemauit I�aebpercu�it autem cum lo-. nathan filius Sama fratris Dauid.Hi quatuornbsp;nati funt de arapha in Geth,8i ceciderunt innbsp;manuDauidjSi l�ruorumeius.

5. Canttcumgratlarumii^�ionisDauid �ro �ta abommlus'tnimi�slihsrA�ione.

CAP. X XI I.

quot;T Ocuttis eft aut� Dauid Domino ver-I nbsp;nbsp;nbsp;ba carrainis huiuspn die qualiberauit

;-'�*~~^eum Dominus de manu omnium ini .micorum fuorum,amp; de manu Saul.Et ait.nbsp;Dominus petramea, amp; roburmeum,amp; l�l-uator meus.

P eus fortis meus Iperabo ineum:lcutum mc-um Si cornu l�lutis mex:eleuator meus. Si refugium meum: faluator meus, de iniqui-tate liberabis ms.

Pfal. �7. a. �Laudabilem inuocabo Domin�,8c ab inimi cis meisl�luusero.

Quia circundederunt me cotritiones mortis: torrentes belial terruerunt me.

Funes inferni circundederunt me : pr�uene-runt me laquei mortis.

In tribulatione meainuocabo Dominum,8c ad Deum me� clamabo:8i exaudiet de temnbsp;plo gt;l�nlt;fto� fuo vocem meam, �c clamornbsp;- meus veniet ad aures eius.

Regum II.

Commotaeft amp; contrerauit terra,fundame-ta montiura coneufla fimt Si conqualTata, quoniam irarus eftgt;eis.�

Alcendit fumus de naribus eius,Si ignis de o-re eius vorabit.-carbones fucc�fi funt ab eo.

Et inclinauit c�los,Si delcendit:Si caligo fub pedibus eius.

Et alcendit fuper cherubim. Si volauit: Si lap ftis eft fiiper pennas venti.

Pofuit tenebras in circuitufuo latibulumrcri brans aquas de nubibus c�lorum.

Pr� fulgore in conlpedu eius,*luccenfi funt carbones ignis.

Tonabatdec�lo Dominus , Si excellus da-bit vocem fuam.

Mifitfiigittas*8idi�ipauitcos:fulgur,8i con *�lt;quot;� fumpfiteos.

Et apparuerunt effufiones maris, Si reuclata funt fundain�ta orbisab increpationeDonbsp;mini, ab inlpirafione Ipiritus furoris eius.

Mifit de c�lojSi aflurapfit me. Si extraxit me deaquis multis,

Liberauit me ab inimico meo potenti�imo. Si ab his qui oderantme:qHoniara robufti-ores me erant.

Pr�uenit me in die affli��Eonis mc�, Si l�-lt;ftus eft Dominusfirmamentum meum.

Et cduxit me in latitud�n�diberauit me, quia complacui ci.

Retribuetmihi Dominus l�cundum iuftitia meam, Si l�cundum munditiam manuumnbsp;mearum reddet mihi.

Quia euftodiui vias Domini, Si non cgi im-pic,�Deomeo.

Omnia enim indicia eius inconlpc�lu meo.

Si pr�ccpta eius non amoui � me.

Etero perfe�us cum eo, Si euftodiam me ab iniquitate mea.

Et reftituet mihi Dominus fecundum iufti-C tiam meam;5i l�cndum munditia manuumnbsp;mearum, in conlpedu oculorum fuorum.

Cum fando l�nftus cris, Si cum robufto per fedus.

Cum cle�to cledus eris. Si cum peru�rfoper uert�ris.

Et populum pauperem l�luum faci�s, oculil-que tuis excellos humiliabis.

Quia tu lucernamea Dominc,5i tu Domine illuminabis tenebras meas.

In te enim curra accin�tus, in Deo meo tran filiam murum.

Dcus,immaculataviaeiuSjCloquiut�Domi-ni ign� examinatum : Icutum eft omnium Iperantiumin le.

Qmseft Deus prxtcr Dominum: Siquis for tis,pr�ter Deum noftrum?

Deus qui accinxitmc fortitudine,8icompla-nauit perfedam viam meam.

Coxquans


/

-ocr page 289-

ta in Valle-gigantum. Et Dauid erat in pr�-

a.

Dauid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Regum 11.

Coaequanspedes meos ceruis, amp;fijperexcel Scligno lanceato,ignequefuccenl� combti-fa mea ftatuens me.

Docens manus meas ad prxlium, amp; compo- tium Dauid. gt;Dauid� l�dens in cathedra la-nens quafi arcum �reum brachia mea.

Dedifti mihi clypeum lalntis tu�,amp; manfue-

*'�.1. tudo�mea�multiplicauit me, Dilatabis greffus meos fubtus me, amp; non deficient tali mei.

D Perl�quar inimicos meos,amp; conteram, amp; no conuertar donee confiimam eos.

Confumam eos Scconfringam, vtnon con-furgant.-cadentfub pedibus meis.

Accinxifti me fortitudinead pr�lium,incur-uafti refiftentes mihi flibtus me.

Inimicos meos dedifti mihi dorfum : odien-

tes me,amp; dilperdam eos;

Clamabunt,amp; non erit qui laluet, ad Dorai-nura,amp;nonexaudict eos.

Delebo eos vt puluere terrx : quafi lut� platearum comminuam eos atque cofringam. Saluabis medcontradidionibus populi mei:nbsp;cuftodies me incaputg�tium:p�pulus quenbsp;ignoro, l�ruiet mihi.

Filij alicni refiftent mihi,auditu auris obedi- lam: caftr.a autem Philifthinorum erant pofi ent mihi.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tain Valle-gigantum. Et Dauid erat in pr�-

Filij alieni defiuxerunt, amp; contrahentur in fidio: porro ftatio Philifthinorum tunc crat anguftijs fills.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- in Beth-lehem . Delvderauiterffo Dauidamp;a-

Viuit Dominus, lt;

amp; cxaltabitur Deusfortis falutis me�. Deus qui das vindidas mihi, Sedeijeis populos fub me.

Qui educis me ab inimicis meis,amp; � refiften-tibus mihieleuasmet.a viroiniquo libera-bis me. llPropterea confitebor tibi Domine in gen-tibus,amp;: nomini tuo cantabo.

Magnificans falutes regis fui, amp; faciens mife ricordiam chrifto fuo Dauid, amp;femini e-iusin lempiternum.nbsp;5. l^erba nour�ima �Dauid, catalogus yirorunbsp;ipfius illufirium. cap. x x i i i.nbsp;'Iquot; y Aec alitfunt verba nouifsima qu� dinbsp;I*quot;� I xit Dauid filius Ilai:Dixit vircuico-

-^ftitutfi eft de chrifto DeiIacob,egre gius pfiiltes Ifrael, Spiritus Domini locutusnbsp;eft per me, amp; lermo eius per linguam meam.nbsp;Dixit Deus Ilrael mihi, locutus eft Fortis Tf-rael,Dominator hominum , iuftus domina-torin timor� Dei. * Sicutluxauror� orientenbsp;fole,mane ablcg nubibus rutil�t, amp; ficlit pin-uijs ger�jiinat herba de terra.Nec tanta eft domus mcaapud Deum, vt padum �ternum i-niret mecum firmum in omnibus atque mu-nitum.Cunda enim lalus mea, Scomnis vo-'��** luntas;neceft quicquam exquot;ea� quod no gcr-minet. Pr�uaricatores aute quafi fpin� euel-Icntur vniuerfi-.qu� nontolluntur manibus.nbsp;Et fiquis tigere volueriteas, armabitur ferro

�I4

jenturvfqueadnihiliim. IIHscnominafor-��^^��^-quot;-^ pienti�imus princeps inter treSj ipfeeft quail tenerriraus ligni vernliculus, qui odingennbsp;tos interfscit impetu vno.Poft hunc Eleazar gnbsp;filiusPatrui-eius Ahohites inter tres fortes^nbsp;qui erant cum Dauid quando exprobraucrfitnbsp;Pliilifthijm amp;congregati funt illucin pr�-lium.Cumq; afcendiflentviri Iftaelppieftc-tit amp;, percuisit Philifth�os donee dcficerctnbsp;nianus eiuSjamp; obrigefceretcum gladio:fecit-que Dominus f�lutem magnam in die iilazScnbsp;populus qui fugeratjreuerllis eft ad cxforuninbsp;�poliadetrah�da.Et poft liunc_, Semma filiusnbsp;Agede Atari.amp;c5gregari funtPhilifthijmininbsp;ftationc;cratquippeibiager leteplenus. Clique fugifletpopulus � faciePhilifthijm,, fte-tit ille in medio agri, amp;. tutus eft eum^percufnbsp;fitquePliiliftlixos.-amp;fecitDorainus lalutcmnbsp;magnam . Nec non amp; ante delcenderat tres^nbsp;qui erant principes inter trigin ta, amp; v�n�rantnbsp;tempore mefsis ad Dauid in Ipel�cam Odol

' in Beth-lehem . Defyderauit ergo Dauid!gt;a-amp; benedidus Deus meus, quam de lacu,�amp; ait, O fi quis mihi daret po tum aqu� de cifterna qu� eft in Beth-lclicranbsp;iuxta portam. Irruperunt ergo tres fortes ca- Cnbsp;ftra Philifthinorum, amp; hau�erunt aquam denbsp;cifterna Beth-lcbenijqu� erat iuxta portam,nbsp;amp; attulerunt ad Dauid : at ille noluit bihere,nbsp;l�d libauit cam Domino,dicens,Propitius fitnbsp;mihi Dominus, ne faciam hoc: num fiingui-nem hominum iftorum qui profedi funt, amp;nbsp;animarum periculum bibam? Noluit ergo binbsp;bere,h�cfecer�t tres robufti�imi.Abifai qsonbsp;que frater loab filius Sarui�,princeps crat denbsp;tribus*:ipl�eftqui leuauithaftam fuani connbsp;tra trecentos�, quos interfecit, nominatus innbsp;*tribuSjamp;inter tres nobilior, eratque eorumnbsp;princeps, l�d vlqueadtres primos non peruenbsp;nerat.Et Banaias filius loiad� viri forti Is imi,nbsp;magnorum opcrfide Cabl�el : ipl� pereu�itnbsp;duos leones Moab, amp; ipl� defeendit, amp; percuisit leonem in media cifterna in diebus ninbsp;uis. Iple quoq; interfecit virum Aegyptium,nbsp;virum dignum Ipcdaculo, habefitem in manu haftam : itaq; cum delcendiflet adeum innbsp;virga, vi extorfit haftam de manu Aegyptij,nbsp;amp; interfecit cum hafta fua, h�c fecit Banaiasnbsp;filius loiadx.Et ipl� nominatus inter tres ro- Dnbsp;buftos,qui erant inter triginta nobiliores: venbsp;runtamcn vlq; ad tres non peruenerat: fecit-que eum fibi Dauid auricularium, � lecreto.nbsp;Alacl frater loab inter triginta,Elihana filiusnbsp;Patrui-eius de Beth-lehem, Semma de Haro-P z di,Elica

I

-ocr page 290-

Dau�d. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Regum IL

di,ElicadeHarodi,Hclcs dcPhaIti,Hirafilius Domine, vt transferas iniquitatcm f�ru� tui,quot; Acces de Thccua, Abi-ezer de Anatboth,Monbsp;bonnai de Huf�ti, Sclmon Ahohites,M.aha-r�i Netophatites, Helcd filius Baana, amp; ipfcnbsp;NetophathiteSjIthai filius Ribai de Gabaathnbsp;filiorum Bcn-iamin, Banaia Pharathonites,nbsp;Heddai de Torrente-GaaSjAbi-albon Arba-thites, Azmauetb de Beromi, Eliaba de Sala-fioni. Filij Iaften,Ionatban.Semma de'Oro-di�, Ahiam filius Sarar Ararites, Eliph�lct filius Aafbai filij Macbati, Eliam filius Achi-thophel Gelonites, Helraidecarmelo, Pha-rai de ArbijigaalfiliusNath�de Soba. quot;Bon-ni�de Gadi,Selecde Ammoni,Naharai Beronbsp;thites armigerloab filij Sarui�,lralethritcs,nbsp;Garcb amp;ipf� Iethrites,Vrias Hetbxus, Om-nes triginta f�ptcm.

S. quot;Dauidob numeratumpopulum � Gad corre-ptus, ex tribus oblatis peflem triduana elegit^ qua inpopulumpeuisnte, ac 70000. interem-ptisorat Dauid dominumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� Gadprophe-

ta admonitus, in area Areuna datopretio al^ tare erigit^ P

CAP. XXI III,

A I T addidit furor Domini iralci contra Ilrael,commouitq; Dauid in eis dicen

^aiiQ�b. �*tem*, Vade,numera Ifrael amp; ludam. Dixitq; rexad loab principem excrcitus fui,nbsp;Perambula omnes tribus Iffacl � Dan vfqucnbsp;Ber-f�bee,amp; numerate popul�,vt fcia numenbsp;rum eius. Dixitq; loabr�gi, Adaugeat Do-minus Deus tuus ad populum tu� ,quantus ei,Afcende, �cconftituealtarcDominoina-nunccft, itcrumq;centuplicetin confpedu quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

domini mei regis:f�d quid fibi dominus meus rex vult in re huiufcemodi? Obtinuit autem f�rmo regis verba Ioab,amp; principum ex-crcitusregreffusq^ tum � facie regis,vt numerarent populum if-nbsp;nbsp;nbsp;_

rael. Cumq; pertranfifTent lordancm, venc- ad f�ruum fuum?Cui Dauidait,Vtcmam � te , runtin Aroeraddexteram vrbis, qu�cftin aream,amp;�dificem altareDomino,amp;cel�ctnbsp;Valle-Gad;amp; per lazer tranfieri�t in Galaad, interfedio qu� gral��tur in populo. Et ait A-5c in tcrram inferiorem Hadfi, amp; venerunt reuna ad Dauid,Accipiat, amp; offerat dominusnbsp;in Dan �dueftria. Circumeuntesq; iuxta Si- meus rex, f�cut placet ei;habes boues in holo-d�ncm,tranfieruntpropcm�niaTyrijamp;om cauftumjamp;plauftr� amp;iugabo�invfumlig-nem terram Heu�i amp; Cbanan�i, venerunt- norum; Omnia d�dit Arcuna regi:dixitq; A-que ad meridiem IudainBer-f�bee;Scluftra- reunaad reg�. Dominus Deus tuus f�fcipiatnbsp;tavniuerf�terra afFucrunt poft nouem men- vofum tuum.Cui refpondens rcx,ait,Ncqua-

� f�s amp; viginti dies, in leruf�lem. D�dit ergo quam vt vis,fcd cmam pr�tio � te, amp; non of-loab numerum defcriptionis populi r�gi, amp; feram Domino Deo meo holocaufta gratui-inuentafuntde Iffaei�dingcnta millia viro ta.Emitcrgo Dauidaream 8c boue�, argenti rumfortium,qui educerentgladium:amp;dclu f�clisquinquaginta:8c�dificauitibi Dauid alnbsp;da quingenta millia pugnatorum. Percuf- tare Domino,8c obtulitholocaufta 8c pacifi-fitautem corDauid eum, poftquamnumc- ca:8cpropitiatuseft Dominus tcrr�,8c cohi-ratus eft populus :8c dixit Dauid ad Domi- bita eft plaga ab Iftael.

num, Peccaui valdcin hoc fado : f�dprccor

quia ftultc egi ni mis. Surrexit itaque Dailid man�, amp;. fermo Domini fadus eft �d Gadnbsp;f)rophetam amp; vident� Dauid^dices^ Vade,amp;nbsp;oquerc ad DauidjH�cdicit DominuSjTri�nbsp;tibi datur optio^clige vnum quod volueris exnbsp;his,vt faciam tibi. Cum^ue veniflet Gad ad.nbsp;Dauid,nuntiauit ci,dicens,Aut (�ptem annisnbsp;veniet tibi fames in terra tua: aut tribus inen-fibus fugies aduerfarios tuos amp; illi tcperf�-qu�tur :aucccrt� tribus diebus erit pcftilcn-tia in terra tua. Nunc ergo d�lib�ra, amp; videnbsp;quem refpodcameijq�i me mif�t^��rmoncm,nbsp;Dixit autem Dauid ad Gad^Coardor nimis:nbsp;f�d melius eft vt incidam in manus Domininbsp;(multa� enim mil�ricordi�eius fimt)qu.tminnbsp;manus hominHm.Immifitlt;^ue Dominus pc-ftilentiam in Iftaeljde man� vlquc ad tempusnbsp;c�ftitutum, amp; mortui funt ex populo � Dannbsp;vlq; ad Ber-l�bee l�ptuaginta millia virorum.nbsp;Cumque extendiftet manum fuam angelusnbsp;Domini fuper leruf�lera vt difperderet cam^nbsp;mif�rtus eft Dominus f�per afflidionem,nbsp;amp; ait angelo percutienti populum, Suft�cit:nbsp;nunc contine manum tuam, crat autem angelus Domini iuxta aream Arcuna lebul�i.nbsp;Dixitque Dauidad Dominum c�mvidiflctnbsp;angelum ca-dentem populum. Ego fum qui.nbsp;peccaui,amp;egoiniqu� egi:ifti quiouesfunt,nbsp;quid fecerunt ? vertatur obf�cro manus tuanbsp;contra me, amp; contra domum patris mei. Ve- �/r�/***nbsp;nit autem Gad* ad Dauid in die ilia , amp; dixit D

rea Areuna lebufxi. Etafcendit Dauid iuxta f�rmonem Gad, quem pr�ceperat eiDominus. Confpiciensque Arcuna, animaduertitnbsp;�^is yerba loab,�c pnncipum ex- regem 8c feruos eius tranfircadf�: 8c cgrcfTusnbsp;fiusq; eft loab,8c principes mili^ adorauit regem prono vultu in terram,8c air,nbsp;� Quid cauf�� eft vt veniat dominus meus rex

norum; Omnia d�dit Arcuna rcgi:dixitq; �-

Liber

-ocr page 291-

I

Liber Regum tertius: Secundum


Hebraos, primus (SM'alachim.


CKV. 1.


T Rex Dauid fenucrat^ habe-batque �tatis plurimos dies: cumque operiretur veftibus,nbsp;non calefiebat, Dixerimt ergonbsp;ei f�rui�ui. Q^�ramus^Domi-no noftro regi adoleicentulam virginem_, amp;

, ftetcoramrege^amp;foueateiimjdormiatquein finuquot;fuo�^amp;calefaciatdominum noftruin regem . Qi^xfierunt igitur adolefcentulam jfpe-eiofam in omnibus finibus Ifi-ael, amp;. inuene-runt Abifag Sunamitidemj �t. adduxer�t earnnbsp;ad rcgem.Erat aute puella pulchra nimis, dornbsp;miebatquecum rege, Seminiftrabat ei,rex venbsp;ronon cognouitcara.Adoniasaut filius Hagnbsp;gith eleuabaturjdicenSjEgo regnabo. Fccitq;nbsp;nbi currus-8c �quit�s, amp;c quinquaginta virosnbsp;qui currerent ante eum.Nec corripuit eiirn panbsp;ter fuus aliquandOjdicenSj Quare hoc fecifti?nbsp;Erat autem amp; ipfe pulcher valde^fecundus nanbsp;� -B to poft Abfalom . Et fermo ei cum loab filionbsp;Sarui�,amp; cum Abiathar (acerdotc, qui adiu-oabant partes Adonix.Sadoc vero facerdos^Scnbsp;Banaias filius Ioiada:,amp;Nathan propheta^ Scnbsp;Semei,Sc'cerethi Sc phelethi\8c*robur exercinbsp;� tus Dauid non erat cum Adonia. Immolatisnbsp;ergo Adonias arietibus Sc vitulis,Sc vniuerfisnbsp;pinguibi�^ iuxta Lapidera-zoheleth, qui eratnbsp;vicinusFoti-rogel, vocauit vniuerfos fratresnbsp;fuos hlios r�gis,Sc omnes viros ludaferuos renbsp;gis.Nathan autem prophetam,Sc Banaiam,5cnbsp;robuftos quofq;, amp; Salomonern fratr� fuumnbsp;non vocauit. Dixit itaque Nathan ad Bet-la-bce raatre Salomonis, Nurn audifti quod re-gnauerit Adonias filins Haggith,8c dominusnbsp;nofter Dauid hoc ignorat?Nunc ergo veni,acnbsp;cipe confilium � me. Sc ftilua animam tuara,fi *nbsp;lijquetuiSalomonis.Vade, Scingrederead renbsp;gern Dauid,8c die ei, None tu domine mi rexnbsp;iurafti mihiancill� tu�, dicens, Quqd Salomon filius tuus regnabit poft me,Scip{� f�de-bitin folio meorquare ergo r�gn�tAdonias?nbsp;Etadhuc ibi teloquentec� rege,ego veniam-poft te,8c complebo f�rmones tuos. Ingref�a Cnbsp;eft itaque Beth-fabee ad regem in cubiculo;nbsp;rex autem fenuerat nimis, amp; Abifag Sunaminbsp;tis miniftrabat ei,inclinauit f� Beth-fabee,Scnbsp;adorauit regem. Adquam rex. Quid tibi,in-quit,vis.*Qiia:refpondcns ait,Domine mi*tu *rex.nbsp;iurafti per Dominum Deum tuum ancill�nbsp;tu�,Salomon filius tuus regnabit poft me, 8cnbsp;ipf�f�debit in folio meo . Et eccenunc Adonias regnat,te domine mi rex ignorante. Ma-dauit boucs 8c pinguia qu�que,8c arietes plunbsp;rimos,Sc vocauit omnes filios regis,Abiatharnbsp;quoquefiicerdotem , 8c loabprincipem mili-ti�: Salomonern autem leruum tuumnon vo'nbsp;cauit.Veruntamcn domine mi rex,in te ocu-li refpici�ttotius Ifrael, vt indices eis quis federe debeat in folio tuo dominemi rex'poftnbsp;te.Eritque,c�m dormierit dominus meus rexnbsp;cum parribusfuis, erimus ego 8c filius meusnbsp;Salomon peccatores. Adhucilla loquentec�nbsp;rege,Nathan propheta venit.Et nunciauer�tnbsp;regi,dicentes,Adeft Nathan propheta.Cum-que introiflet in confpeftum regis^Sc adoraf-f�teumpronusin terram, dixit Nathan, Domine mi rex, tu dixifti, Adonias regnet poftnbsp;me, 8c ipfe f�deat fuper thronummeu? Quia Dnbsp;delcendit hodie, 8c immolauit boues 8c pinguia 8carietesplurimos,8cvocauit vniucrfbsnbsp;filios regis., 8c principes exercitus , Abiatharnbsp;quoquef�cerdotemnllisq; vefeentibus 8cbi-bentibus corarn eo 8c dic�tibus, Viuatrex Agt;-donias,Mef�ruum tuum 8c Sadoc f�cerdot�,nbsp;8c Banaiam filiumloiad�,8c Salomonernfa-mulum tuum nonvocauit.Nunquid� Dominbsp;no meo rege exiuit hoc verbum, 8c mihi nonnbsp;indicafti feruo tuo quis f�ffurus effet fupernbsp;thronum doraini mei regis poft eum? Et ref-p�nditrexDauid,dicens,Vocate admcBeth-fabee.Qu� c�m fuiffet ingref�a coram rege,8cnbsp;ftetifretantce�,iurauitrex,8cait,ViuitDominbsp;nus , qui eruit animam meam de omni angu-ftia,quia ficut iuraui tibi perDominu Deumnbsp;Ifrael dicens. Salomon filius tuus regnabitnbsp;poft me, 8c ipfe f�debit fuper folium raeum

P ; pro

�I


-ocr page 292-

Dauid. Regum III. Salomon.

jpro me:fic f�ciam hodic. SummifloqjBeth-labce in ter-ram Vultu^adorauit regem,dicens, Viuat Dominus meus Dauid in �ternura.Dinbsp;xitquoque rex Dauid_,Vocate mihi Sadoc fa-cerdotem,amp;Nathan prophetam^�c Banaiamnbsp;filium loiad�. Quic�mingre�i fuiflent co-ram rege, dixitadeos, Tollitc vobifcum ler-uos doraini veftri, amp; imponite Salomonernnbsp;filium raeum fiiper mulam meam : amp;ducitenbsp;eum in Gihon, amp; vngatcum ibi Sadoc facer-dos,amp; Nathan prophetainreg�fupcrlfi-ael*;nbsp;Sc canctis buccina,atque dicetis,Viuat rex Sanbsp;quot;'ftniet.i. lomon. Et alcendctis poft eum, Sc^venictis�,nbsp;fiiper folium meum,8c ipleregna-bitpro menllique prxcipiam vt fit dux fiipernbsp;Ifiael Scfuper ludam .EtrefponditBanaiasnbsp;filius loiad�, r�gi, diccns. Amen ; fic loqua-tur Dominus Deus domini mei rcgis. Qfio-modo fuit Dominus cum domino mco rege,nbsp;ficfit c�Salomone, Scfiiblimiusfaciatloli�nbsp;cius � folio domini mei r�gis Dauid. Dcfinbsp;ccndit ergo Sadoc facerdos Sc Nathan pro-pheta,8c Banaias filius loiad� , Sccerethi, Scnbsp;phelethi: Scimpoluerunt Salomonern fiipernbsp;mulam r�gis Dauid , Scadduxcrunt cuminnbsp;Gihon. Sumpfitque Sadoc fiiccrdos cornunbsp;olei de tabernaculo, Sc vnxit Salomonern; Scnbsp;cccinerunt buccina, Sc dixit omnis populus,nbsp;j7 Viuat rex Salomon.Et afiendit vniuer�� mulnbsp;titudo poft eum, Sc populus canentium ti-bijs , Sc l�tantium gaudio magno, Sc info-nuit terra � clamore eorum. Audiuit autemnbsp;Adonias, Sc omnes qui inuitati fuerat ab eo,nbsp;iamque conuiuium finicum erat;fed Sc loab,nbsp;audita voce tub�,ait,Quid fibi vult clamor cinbsp;uitatis tu.multuatis?Ad hue illoloqucnte,Ionbsp;nathan filius Abiathar laccrdotis venit:cui dinbsp;xit Adonias, Ingrederc, quia vir fortis es , Scnbsp;bonanuntians.Refponditquc Jonathan Adonbsp;' jii�,Nequaquam: Dominus enim nofter rexnbsp;Dauid regem conftituit Salomonem:mifitq;nbsp;cum eo Sadoc facerdotem,Sc Nathan prophenbsp;tarn, ScBanaiam filium loiad�, Sccerethi Scnbsp;phelethi, Sc impofuerunt eum fiiper mulamnbsp;-a^�gis. Vnxeruntqj cum Sadoc lacerdos,5c Nanbsp;than propheta regem in Gihon : Sc alcende-runt indel�tanteSjSc inl�nuitciuitas.h�c eftnbsp;vox quam audiftis. Sed Sc Salomon fidet fu-per Iblium regni.Et ingrefii lerui regisibenc-dixerunt domino noftro regi Dauid, dicen-tes, A mplificet D eus no men Salomonis fiipernbsp;nomen tuum,Sc magnificet thronum eius fitnbsp;perthronii tuum. Etadorauit rexinle�ulonbsp;fuo, infupsr Sc h�clocutus eft, Benedidusnbsp;Dominus Deus Ifiaefqui dedit hodie ledennbsp;tem in folio meo,videntibus oculis meis.Ternbsp;riti funt ergo, Sefurrexerunt omnes qui inuinbsp;tatifucrantab Adonia^amp;iuit vnufquifqueinnbsp;viamfuam. Adonias autem timens Salomo-

� nem,fiirrcxit. Sc abijtoin tabernaculum Do-mini, tenuitque cornu altaris . Et nuntiaue-runt Salomoni,dicentes,Ecce Adonias timesnbsp;regem Salomonern, tenuitcornualtaris, dicens, luretmihi rex Salomon hodie quod nonbsp;interficiat leruum fiium gladio . DixitqueSanbsp;lomon. Si fuerit vir bonus,non cadet ne vnusnbsp;quidem capillus eius in terram;finautem malum inuentum fueritineo, morietur. Mifitnbsp;ergo rex Salomon,5c eduxit eum ab altari. Scnbsp;ingreflus adorauit regem Salomonern : dixit-queei Salomon,Vade in domum tuam.

5. �Dauid datis Salomoniyarijsprxcept� nmi-tw, �^ddoniaspctens nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m yxorem oc�di

� Salomone iubetur, abiathar facerdotiofri-uatur, c2r tandem loab in tabernaculo tnterfi-atur,Scmei quocjue, quia cotraprxfcripttim e~ gre�ni efl leriifalem.oceiditur. CAP. 11.

APpropinquauerutautem dies Dauid A Vt moreretur, pr�ccpitque Salomo-ni filio fuo, di cens, * Egoingredior *Bueinbsp;viam vni uerl� rerr�: con fortarc, Sc efto vir.nbsp;*Et obferuagt;vt�cuftodiasgt;madata� Domininbsp;Dei tui, vt ambules in vijs eius, Sc cuftodiasnbsp;ceremonias eius ,8cpr�cept.a eius. Sc indicia.nbsp;Sc tcftimonia,ficut lllcriptLim eft in lege Moynbsp;fi-.vtintelhgas vniuerla qu� ficis,8c quocun-que te verteris: Vt cofirmet Dominu^ Icrmonbsp;nes fuos, quos locutus eft de me, dicens. Sinbsp;cuftodierint filij tui * vias meas�, Sc ambula-ucrintcoram mein veritatc, in omni cordenbsp;fuo. Sc in omni anima fua,non auferetur tibinbsp;vir deloho Ilrael.Tu quoquenofti qu�fecc-rit mihi loab filius Sarui�,qu� fecerit duobusnbsp;principibus exercitus Ifi�aefliAbner filij Ncr,nbsp;Sc 11 Amal� filio lether: quos occidit. Sc elfu- i-Re.io�lt;nbsp;ditfiinguinerp belli inpace J Sc pofuit cruo-�nbsp;rem pr�lij in balthco fuo, qui erat circa lum-bos eius. Sc in calceamento fuo quod erat innbsp;pedibus eius. Facies ergo iuxta lapientiamnbsp;tuam , Sc non deduces canitiem eius pacificcnbsp;adinferos. Sed Sc filijs Berzellai Galaaditisnbsp;reddes grariam,eruntq; comedentes in men-la tua:lloccurreruntenim mihi quando fugicnbsp;barna facie Ablalom fratris tui. Habes quoq;nbsp;apud te Semei filium Gera filij lemini de Ba-hurim,llqui maledixit mihi maledidfionc pel-fima,quando ibam ad Caftrailedquialldelce-dit mihi in occurfiim cum tranfirem lorda-nem,8ciurauiei per Dominu,dicens, Non tenbsp;interficiam gladio;tu noli pati eunl�tfle innonbsp;xium.Vira�tl�pienses,''vtlcias qu� facies ci, quot;a-fdtt.g,nbsp;deducesqj canos eins c� l�nguine ad inferos.nbsp;IIDormiuit igitur Dauid cura patribus fuis,8cnbsp;lepultus eft in Ciuitate-Dauid.Dies aut qui-bus regnauit Dauid fiipcr Ifiacl, quadragintanbsp;anni funtiin Hebron regnauitllfeptem annis: ��Par.��/.

in Icru-


-ocr page 293-

Dauid.

tribu�. llSalomon au-

C tem (edit fiiper thronutn Dauid paths fiii, 8c firmatum eft regnum ems nimis.Etingreflusnbsp;eft Adonias filius Haggith ad Beth-fibee manbsp;trem Salomonis.dixit ei,Pacificulhe eftnbsp;ingreflus tuusrQui re(pondit,Pacificus.Addinbsp;ditq;,Sermo mihi eft ad te. Cuiait,Loquere.nbsp;Etille, Tu, inquit, nofti quia meumerat regnum, 8cme pr�pofiierat omnis Ifiael fibi innbsp;regem:fed tranflatum eft regnum, 8c fadu eftnbsp;fraths mei :�Domino enim conftitutum eftnbsp;ci.NGc ergo petitionem vnam precor� te, nenbsp;confundas faciem meam. Q^� dixit ad eum,nbsp;Loqucre,Etille ait, Prccor vtdicas Salomon!nbsp;rcgi(neq; enim negaretibi quicquapoteft)vtnbsp;det mihi Abifag Sunamitidem vxorem.Et aitnbsp;' Beth-Gbee,Bene,ego loquarpro tcregi. Ve-nitergo Beth-fabee ad regem Salomonem,vtnbsp;loqueretur ci pro Adonia : 8c furrexit rex innbsp;occurfiim eius,adorauitq; earn, 8c (edit fupernbsp;thronu fuum:pofitusq; eft thronus matri re-gis,qux (edit ad dextera eius. Dixitqj ei,Petinbsp;tionem vnam paruulam ego deprecor � te, nenbsp;c�fundas faciem mea.Et dixit eirex, Pete manbsp;ter mea: neq; enim fas eft vtauertam faciemnbsp;tuam.Q^ae ait,Detur Abifiig Sunamitis Adonbsp;niz fratri tuo vxor.Re(ponditq; rex Salomo,nbsp;Cc dixit math fiiz, Quare poftulas Abi(ag Su-tiamitid� Adoniz ?po ftula ei 8c regn� :ip(� eftnbsp;enim frater meus maior me,8c habet Abia tharnbsp;faccrdotcm,8c loab filiu Sarui�.Iurauit itaq;nbsp;rex Salomon per Domin�,dicens,H�cfaciatnbsp;mihi Deus,8c hzc addat, quia cotra animamnbsp;fuam locutus eft Adonias verb� hoc. Et n�cnbsp;viuit Dominus qui f�rmauit me, 8c colloca-uit mefiiperfoli� Dauid paths mei,8c qui fecit mihi dom�, ficut locutus eft', quia hodicnbsp;occidetur Adonias. Mifitq; rex Salomon pernbsp;manu Banaiz filij loiad�jqui interfecit eu,8c

J^mortuuseft. Abiatharquoq; (�cerdoti dixit ris�huc8cilluc,(citotcc(�cmoriturum.� 8crc-rcx,Vade in Anathoth ad agrtim tu�, 8c qui- (podifti mihi,Bonus (�nno que audiui.Quadern virmortiscs:(cdhodictenonintcrficia, reergononcuftodiftiiuf�urand�Domini,8c quiaportaftiarcam DominiDei cora Dauid pr�ceptum quod przeepera tibi? Dixitq; rexnbsp;p�tre mco,8cfuftinuiftilaboremin omnibus ad Semei, Tu nofti omne malum : cuius tibinbsp;in quibus laborauit pater meus. Eiecit ergonbsp;Salomon Abiathar, vt non elfet (�cerdos Donbsp;�8� x.f. minijilvt irapleretur (�rmo Domini quem lonbsp;* cutuseft fiiperdom� Heli in Silo.Venitaut�nbsp;nuntiusadquot;Salomonem�qu�d loab declinaf-(ct poft Adoniam, 8c poft Salomonern nonnbsp;dcclinalTet: fugitergo loab in tabcfnaculumnbsp;DominR^capptehendit cornu altaris. Nun-tiatumq; eft regi Salomon! qu�dfugilTet loab in tabernaculuDomini, 8c el��t luxta altanbsp;rcumifitq; Salomon Banaia filiu loiad�, di-

tabernaculutn Domini,8c dixit ei, Hzcdicit

Regum III. Salomon. nd moriar . Reniinciauit Banaias regi ferm one,nbsp;dicenSjHasc locutus eft loab, amp; hxcc refpon-dit mihi.Dixitqj ei rex^Fac ficut locutus eft;nbsp;amp; interlace cfijSc fepelij amp; amouebis (anguine innocente,qui effufus eft � loab^a me, amp; �nbsp;domo paths mci.Et reddet Dominus fangui- quot;nbsp;nc eiusfupcr caput eius, quia interfecit duosnbsp;virosiuftos,melioresq; fe, 8c occidit cos gla-dio,patre meo Dauid ignoranteJIAbner filiu �-Reg.j.c.nbsp;Nerprincipem militi� Ifracl, I18c Amafam fi- i.Re.io.snbsp;lium letherprincipeexercitus Iuda:8c reucr-tetur (anguis illorfi in caput loab, 8c in caputnbsp;feminis eius in (empiternum ; Dauid ante 8cnbsp;(emini eius, 8c domui 8c throno illius fit paxnbsp;vfq; in atternum aDomino. Afcendit itaqiicnbsp;Banaias filiusToiada�,8c aggrefl'us eum interfecit J fepultusq; eft in domo fua in deftrto.nbsp;Etconftituitrex Banaiam filium loiad�pronbsp;eo fuper exercitum, 8c Sadoc laccrdotem ponbsp;ftiit pro Abiathar.Mifit quoq; rex,8c vocauitnbsp;Scmeijdixitq; ei, Aedifica tibi domumin le-rulalem, 8c habita ibi: 8c non egredieris indenbsp;huc,atque illuc.Quacunque auteni die egref-fus fueris,8c tranfieris Torrente-cedron,fcitonbsp;te interficiendum;fiinguis tuus erit fuper caput tuum.Dixitq; Semei regi,Bonusfermo: Gnbsp;ficut locutus eft dominus meus rex, fie facietnbsp;feruus tuus. Habitauititaqj Semei in Icrufa-lem diebus multis.Falt;ftumeft autem poft anno s tres vtfiigeret ftrui Se'meiad Achis filiunbsp;Maacharegem Geth:nuntiarumq; eft Semeinbsp;quod ferui eius iflentin Geth.Etftirrexit Semei, 8c ftrauit afinum fuum, iuitq; ad Achisnbsp;in Gcth ad requirendum fern os fuos,8c addu-xit eos d� Geth.Nuntiatum eft autem* Salo- ����'x�.nbsp;moni quod iffet Semei in Geth de lerufalem,nbsp;8c redijflet. Et mittens vocauit eum, dixitq;nbsp;illi,N�nnc teftificatus film tibi perDominG,nbsp;8c praedixi tibi.Quacunque dieegrcfliis quot;fuc- quot;��r�. 4.

coftium eft cor tu�, quod fecifti Dauid patri meo:reddidit Dominus malitiam tuaincaputnbsp;tuu.Etrex Salomo benediftus,8c thronus Danbsp;uid erit ftabiliscora Domino vfq; inftmpi-ternum.Iufiititaquc rex Banai� filio loiada::nbsp;quiquot;aggrefius*, percufiit eum,8cmortuuseft:.

S. Salomon �cceftA inyxortm filia TharA�nis �ip'ten�am infomno fetit, quam yn� cum di-ttitijs amp; gloria accipit, amp; ftrimum in meretri-

turn dirimendalite ofiendit. ,, -nbsp;nbsp;nbsp;--------- , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. III.

cens,Vade,interficeeG. EtvenitBanaias ad y^^^HOnfirmatum eftigitur regn�inma tabernaculutn Domini,8c dixit ei, Hxcdicitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nu Salomonis,8c affinitatecoiundus

f^�^^Egredere, Qm ait. Non egrediar, fed hie ^�^eft Pharaoni regi Aegypti:accepit na-P 4 que


C AP. II I.

-ocr page 294-

Salomon.

quefiliam eius^Scadduxit in ciuitat� Dauid, donee compleret �dif�c�s dom� fuam, amp; do-mum Domini^Sc mur�i Icrulalempcrcircui-tum� Attamen populus iramolabatin excel-fis:non enim a�dificatum erat templum nominbsp;ni Domini vlque in diem ilium. Dilexitaucnbsp;Salomon Dominum^ambulans in pr�ceptisnbsp;Dauidpatris fui, excepto quod in excclfis imnbsp;molabat, amp; accendebat thymiama.Abijtitaq;nbsp;^Salamt�.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gabaon,vt immolaret ibi.-illud quippe e-

rat excelfum maximii: milleboftias in holo-*�� Glt;iba�n cauftum obtulit Salomo fuper altarc illudquot;in Gabaon.Apparuitautem Dominus�Salomonbsp;ni per {omnium node,dicens, Poftula quodnbsp;VIS vtdem tibi.Etait Salomo, Tufecifticumnbsp;fcruotuo Dauidpatremeomilcricordiam manbsp;gnam,ficut ambulauit in confpedu tuo in ve-ritate Sc iu{litia,8credo corde tecum: cufto-difti ei mifericordiara tuam grandem. Sc dedinbsp;{li eum filium ledcntem fuper thronum eins,

U ficut eft bodie.Et nunc Domine Deus, tu re gnarefeciftileruu tuGproDauid patre meo;nbsp;ego aut film puer paruulus. Sc ignoras cgref^nbsp;fum Sc introit� me� . Et l�ruus tuns in medionbsp;eft populfquem elegifti,populi infini�, quinbsp;numerari Sefupputari non poteft pr� multi-tudine.Dabis ergo f�ruo tuo cor docile,vt ponbsp;pulum tuum iudicarepofiit, Scdifcernere inter bonum 8c raalum. quis enim poteritiudi-care populum iftum, populum tuum hunenbsp;multumPPlacuitergo l�rrno coramDomino,nbsp;qudd Salomonpoftulaflethuiufcemodirem.nbsp;Et dixit Dominus Salomon!, Quia poftula-fti verbum hoc, 5c non petifti tibi dies mul-tos,nec diuitias, aut animas inimicorum tuo-rum J led poftulafti tibi {�pientiam ad dilcer-nendum iudicium: ecce feci tibi {ecund� (�r-mones tuos, Se dedi tibicor f�piens Scintelli-gens, in tantum vt nullus ante te f�rhilis tqinbsp;Sapi-7.b. fueritjHec poft te fiirredurus fi� llSed 8c hsepnbsp;qu� non poftulafti dedi tibi, diuitias fcilicqtnbsp;Scgloriani, vtnemo fucrit fimilis tui in regVnbsp;bus cun�tis retro diebus.Si autem ambulaue^

ris in vijs meis,8c euftodieris praecepta m,ea 8� mandata meajf�cutambulauic*patcrtu�s;l�rnbsp;gos faciem dies tuas. Igiturcpigilauit Salp^nbsp;ni�,8c intellexit quod eft�t foniniura: cumq jnbsp;veaifietleruf�lem,ftetitcoram arcaf�deris ,nbsp;Dbmini,8c obtulitholocaufta, 8c fecitvixfti- nimmenlesin.annOjfingulineccflariamini-mas pacificas Scgrandeconuiuium vniuerfis ftrabant.Et h^c nomina eorum;Ben-hur, innbsp;famulisfuis.Tuncvener�tdua� muliercs ine- monteEphr�im.Ben-d�car,in Macces^ 8c innbsp;retrices ad regem, fteter�tqj �or�eojquarum S�lebim,8c in Beth-l�mes Sein Eld,�t,5cin Benbsp;vna.ait J, Obl�cro midomine, ego8c mulier th-hanan.Beth-h�{�dinAr�both:ipfius*eratnbsp;h�chabitabamusindomovna:Scpeperiapud Socho,8comnisterraEpher.Ben-abinadab,nbsp;cam in cubiculo. Tertia a�t diepoftquaego cuius omnis Nephath-dor,Tapheth fili�Sa-peperi, peperit 8c h�c: 8c e^amus fimul, nul- lomonis habebat vxorem.Banafilius Ah�udnbsp;lufq; alius nobifeum in domo^exceptis nobis regebat Thanach amp; Mageddo, 8c vniuer�mnbsp;duabus.Mortuus �ft autem.filiusmulieris hu B�th-l�n^qu� eft iuxtaS�rrhana fubter lea-rahclj

Regum II I.

i�s nolt;fte;dormiens quippe opprefiit eum.E t conf�rgens intempeft� nodis f�lentio, tulitnbsp;filium me� de latere meo ancill� tux dormi-entis,8ccollocauitin finu fuo,fijum a�t fili�,nbsp;qui erat mortuus,pofuit in finu meo.Cumq;nbsp;{urrexiflem mane vt darem lac filio meo,appanbsp;ruit mortuus:quem diligentius intuens claranbsp;luce deprehendi non efte meum que genue-ram.Refpohditq; altera niulier,N0 eft itaovtnbsp;dicis�,{�d filius tuns mortuus eft,meusautemnbsp;viuit.Econtrario ilia dicebat, Mentiris; filiusnbsp;quippe meus Yiuit,8c filius tuus mortuus eft.nbsp;Atq; in h une modum cotendebant cora rege.nbsp;Tune rex ait,H�c dicit, Filius meus viuit, 86nbsp;filius tuns mortuus eft; Et ifta relp�dit.Non,nbsp;jf�d filius tuus mortuus eft,meus au tem viuit.nbsp;Dixit ergo rex, AlFertemihi gladiu. Cumq;nbsp;attulifl�ntgladi� cora rcgc,Diuidite,inquit,nbsp;infantem viuum in duas partes, 8c diraidiamnbsp;partem vnfSedimidiam partem alteri.Dixitnbsp;autem mulier cuius filius erat viuus, adre-gemfeommota fiint quippe vilceraeius fupernbsp;filio fuOj) Obl�cro domine,date illi infantemnbsp;viuu m, 8c no] ite interficere eum. Econtrarionbsp;ilia dicebat, Nec mihi,nec tibi fit, led diuida-tur.Rclpondit rex,8c ait,Datehuic infantemnbsp;viuu, Seno occidatur.'h�c eft enim mater e-ius.Audiuit itaque omnis Iftacliudiciu quodnbsp;iudicaftet rex,8ctimuer�t regem,videntes {a-pientiam Dei efleineoadfaciendumiudiciu.nbsp;umeraturprincipes ac prafi^iSalomonif,nbsp;AppArAtM cUforum ip�iK ,pAcis^fecitritAteonbsp;regnAnteiamp; numeruspArubolArum At^ut cA/rnbsp;minumeitn.

CAP. 11II.

ERat autem rex Salomon regnansfuper omnem Ilrael: 8c hi principes quos hanbsp;bebat:Azarias filius Sadoc * l�cerdotis;nbsp;Elihoreph 8c Ahia filij Sila, {cribx : lolaphatnbsp;filius Ahilud,.�commentarijs; Banaias filiusnbsp;Ioiadx,{uper exercit�: Sadoc autem 8c Abia-.th�r,{�cerdotes: Azarias filius Nathan, fupernbsp;eos qui alsiftebantregizZabud filius Nathan,nbsp;ficerdos amicus regi : Sc Ahifar pr�pofitusnbsp;domus;6c Adoniram filius Abda luper tribu-ta. Habebat autem Salomon duodecim prx-fedos fuper omnem Ilrael qui prxbcbant an-nonam regi, 8c domui eins : per fingulos c-

5.

-ocr page 295-

Salomon. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Regum II I.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ny


raliel, � Bet-fan vfque Abel-mchula � regi�^ nelecmaan .Ben-g�ber in Ramoth-galaad:nbsp;habebat Auoth-i�ir f�lij Manaf�c in Galaad,nbsp;ipf� pr�erat in omni regione Argob^ qn� eftnbsp;in BaGnjfcxaginta ciuitatibus magnis atquenbsp;muraris^qQ� habebant feras �reas. Ahinadadnbsp;filius Addo pr�eratin Manaim.Achimaas innbsp;Nephthalizfed amp; ipf� habebat B�f�math filianbsp;Salomonis in coniugio. Baana filius l�ufijnnbsp;Af�r, amp;in Baloth. lofaphat filius P'haruc_, innbsp;IfiacbarzSemei filius ElaJnBe-iamin.Gabernbsp;�o*. filius Vrijin terra GaLiad^�in terra Sebon r�gis Araorrh�ij amp; �g regis Balan, fuper omnia quae erat in ilia terra. luda amp; Ifrael innu-merabilcs, ficut arena inaris in multitudinenbsp;C comedentes,amp;bibentes,atquelaetantes. IlSa-^�*�47.�. iomonautcmcratinditionefua, habens omnbsp;nia r�gna sgt;f�cum� � flumine Terr�-Phili-fthijm vfqueadterminum AegyptizofFeren-tium fibimunera^amp;f�ruienti�ci cun�lisdie-bus vitxeius, Erat aute cibus Salomonis pernbsp;dies fingulos triginta cori fimilx,amp; fexagin-ta c�ri farin�jdccera boues pingues,�c viginnbsp;ti boues pafcuales, amp; centum arietes,exceptanbsp;venati�ne ceruorum,caprearum, atque bubanbsp;lorum,amp; auium altilium. Ipfe enim obtine-bat omnem regionem qua: erat trans Flume,nbsp;?.I. oquafi�a Thaphfavfque ad Gazam,amp; c��tosnbsp;reges illarum regionum;amp;; habebat pacem exnbsp;omni parte in circuitu.Habitabatque luda amp;nbsp;Ifraelabfque timor� vllo,vnulquifque fub vinbsp;te fua j amp; fub ficu fua,a Dan vfque Bcr-fabeenbsp;cumftis diebus Salomonis. Er habebat S.il�-�.Par.p f mon llquadraginta millia pr�fepia cquorum

� i) currilium,amp; duodecim millia equeftri� .Nu-triebantque eos fupradidi r�gis pr�fedi : fed amp;neceflaria menf�.rcg�s Salomonis cum in-genti cura pr�bebantin tempore fuo. Hordenbsp;um quoque, amp; paleas equorum amp; lumento-rum deferebant in locum vbi erat rex, iuxtanbsp;'��47.lt;. conftitutum hbi. lIDedit quoq; Deus fapiennbsp;tiam Salomonfamp; prudetiam multam nimis,nbsp;amp; latitudincm cordis,� quafi arenam qu� eftnbsp;in littore maris.Et.prxcedebat f�pientia Salonbsp;mohis fapientiam omnium Orientalium, amp;nbsp;Aegyptiorum, Sieratfajiientiorcun�isho-minibus : fapientior Ethan Ezrahite, amp; Hernan amp; Chalcol,amp;;Dorda filijsMahol: Seerat nominatus in vniuerfis gentih�s per cir-cuitum. Locutus eft quoque Salomon trianbsp;milliaparabolas amp; fuerfit carmina eins quinque millii.Et difpurauit.fiipcr lignis .� cedro,nbsp;qux eft in Libano, vfquerad hyffbpuni que e-grediturde parietezamp;.difleruit de iumentis 8cnbsp;volucribus,8creptilibus amp; pifcibus. Et venienbsp;bahrdecun�tis populis ad audiendam lapi-cntiam Salomonis,Scab vni�erf�s regibus ternbsp;r�,qui audiebant f�pientiam eius. �

MTiit quoque Hir.-inl rex Tyri feruos fuosadSalomon�zaudiuitenimqU�dnbsp;ipfum vnxiflcncregem *pro patree-ius : quia amicus fuera'r Hiram Dauidomninbsp;tempore.Miht a�t Salomon ad Hiram;dic�s,nbsp;Tu feis voluntatem Dauid patris mei,amp; quianbsp;no potuerit xdificare domii nomini D omininbsp;Dei fui propter bella imnlirtentia per circui-tum J donee daret Dominus eos fub veftigionbsp;pedum eius.hfiicautem requiem dedit*Deus *olt;gt;mitiu,nbsp;mens mihi per cireuitum: amp;n�eftfatanjne-que occurfus malus.Quam ob rem cogito�-dificare templum nomin�lDomini Dei mei. x.Reg./.knbsp;ficutlocurus eft Dominus Dauidpatri meo,nbsp;dicens, Films tuus quem'dabo pro tefiiper lo �nbsp;lium tun, ipl��dificabit dofn� nomini meo.nbsp;Praecipe igitur vt pr�cid�tmihigt;f�r�i tui�ce- gt;.8.nbsp;dros de Libano, 8c lerui mei fint cum (eruisnbsp;tuiszraerccdcm a�t feruorum tuor� dabo tibinbsp;quameunq; petierisdeis enim quomodo^nonnbsp;eft in populo meo vir qui nouerit lign.a cxdenbsp;re ficut Sidonij. C� ergo audiflet Hiram verba Salom�nis,lxtatus eft valde, amp; ait, Bene-diCtUs Dominus Deus hodie, qui d�dit Da-tiid filium lapientilsimum fuper populumnbsp;hiinC plurimum. Et mifit Hiram ad Salomo-net�l,dicens,Audiui qu�cunque mandafti minbsp;hi ; ego faciam omnem voluntatem tuam innbsp;lignis cedrinis 8c abiegnis.Serui mei deponetnbsp;ea de Libano ad mate : 8c ego compona ea innbsp;ratibusin mari, vfquead locum quern figni-ficaiieris mihi, Sc applicabo eaibi, 8c tu tolles ea : pr�bebifque neceflaria mihi, vt deturnbsp;cibus domui mex. itaque Hiram dabat Salo- Gnbsp;moni ligna cedrina, Sc ligna abiegna, iuxtanbsp;omnem voluntatem eius.Salomon ante prx-bebat Hiram viginti millia coros tritici in cibum domui eius, 8c viginti coros puri�imi o-leizhxc tribuebat Salomon Hir�per fingulosnbsp;annos , Dedit quoque Dominus fapientiam

Salomo-


-ocr page 296-

Salomon.

STuprt.j.b. SalotnoniJI�cutlocutuseft ei:amp;erat pax inter Hiram amp; Salomonemjamp; percuflcrunt am bo fcedus . Elegitquerex Salomon operariosnbsp;de omni Ifrael^Sc crat indidio triginta millianbsp;virorum.Mittebatqjeos in Libanum^ decernnbsp;millia per m�les lingulos vicifsini^ ita vt duobus menfibus eflent in domibus fuis : Sc Ado-niram erat fuper huiulcemodi indidionem.

D Fueruntque Salomon! leptuaginta millia eo-rum qui onera portabant: amp;odoginra millia , - latomorum in monte : ablque pr�pofitis quinbsp;I pr�erant fingulis opcribus, numero tri� mil-lium,amp; treccntorum pr�cipientium populo,nbsp;amp; his qui faciebant opus.Pr�cepitque rex vtnbsp;tollcrent lapides grandes, lapides pretiolbs innbsp;fundam�tum templi,amp; quadrarent eos : quosnbsp;dolauerunt cjcmentarij Salomonis,amp; c�mennbsp;tarij Hiram: porro Giblij pr�paraucruntlin-gna amp; lapides ad a:diflcandam domum.

5. Figura amp; fabrica templi quo ad^racipuai e-iusfartes interiores amp; exteriores.

CAP. VI.

A �1 IIA�t� eft ergo quadringetcflmo amp; odo i.Par.j. a. |�5 gefimo anno egre�ionis filiorum llraelnbsp;de Terra-Aegypti, in anno quarto (mennbsp;fe Zio , iple eft menfls lecundus) rcgni Salo-monis fuperIlrael,a:dificare c�pit domii Donbsp;mino. Domus autem quam �dificabatrex Sanbsp;lomonDomino, habcbat lexaginta cubirosnbsp;in longitudine,amp; viginti cubitos in latitudi-ne,amp; triginta cubitos inaltitudine. Etporti-cus cratantetemplum viginticubitorum Ionnbsp;gitudinis,iuxta mcnfurarn latitudinis templi:nbsp;amp; habebat decern cubitos latitudinis ante fa-ciem templi. Fecitq; in templo feneftras obliquas. Et �dificauit fuper parietem templi tanbsp;bulata pergyrumjin parietibus domus percirnbsp;cuitum templi amp; oraculi,amp; fecitlatera in cir-cuitu.Tabulatum quod fubtererat, quinquenbsp;cubitos habcbat latitudinis, amp; medium tabu-latum lexcubitorum latitudinis,8c tertium tanbsp;bulatum leptem habens cubitos latitudinis.nbsp;Trabes autem poluitin domo percircuitumnbsp;forinl�cus,vtn� h�rerent m�ris templi. Donbsp;mus autem cum �dificarctur, de lapidibus donbsp;latis atque perfedis �dif�cata eft : amp; malleus,nbsp;amp; lecuris,amp; omne ferramentum non flint aunbsp;ditaindomo cum �dificarctur. O Ilium late-ris medij in�'pariete�cratdomus dextrx: amp;pcrnbsp;cochleam afeendebant in mediu c�naculum,nbsp;amp; � medio in tertium.

� Et �dificauit domum, 8c cofummauitcam: texit quoquedomum laquearibus ccdrinis.Etnbsp;�dificauit tabulatum fuper omnem domumnbsp;quinq;quot;cubitis altitudinis, Scoperuit domumnbsp;lignis ccdrinis.Et falt;ftus eft'lermo Domini adnbsp;Salomonem,dicens,Domus}i�c quam �difi-eas,fi ambulaucris inpr�ceptis meis, �ciudi-

Regum III.

tur,nec omnino lapis apparere potcrat in pariere . Oraculum autem in medio domus, in interior! parte fecerat,vt poneret !b! area foederis Domini.Porro oraculum habebat viginnbsp;t! cubitos longitudinis, 8c viginticubitoslatitudinis,8c viginti cubitos altitudinis;8copenbsp;ruitillud atque vcftiuit auro puri�imo.lcd 8cnbsp;altare vcftiuit cedro. Domum quoq; ante o-raculum operuit auro puri�imo,8c affixitla-minas clauis aurcis. Nihilque erat in templonbsp;quod non auro tegeretur: led 8c totum altarenbsp;oraculi texit auro. Et fecit in oraculo duos

cia mea feceris,8c cuftodieris omnia mandata mea, gradiens perea:firmabo l�rmon� meumnbsp;tibi, llquc locutus fum ad Dauidpatre tuum.nbsp;Et habitabo in medio filiorum Ifrael, 8c non b.e.nbsp;derelinquam populum meumlflael, Igiturnbsp;�dificauit Salomon domum, 8c confumma-uitcam. Et �dificauit parietes domus intrin-Iccus, tabulatis cedrinis : � pauimento domutnbsp;vfque adfummitatem parietum, 8c vfquc adnbsp;laqucaria, *operuit lignis cedrinis intrinle-cus;8c texit pauimentum domus tabulis abic-gnis.Aedificauitque viginti cubitorum ad ponbsp;fteriorem partem templi tabulata cedrina, �nbsp;pauimento vlque ad fuperiora:8c fecitintcri-orcmdomumoraculiinSamftumlamftorum. cnbsp;Porro quadragin ta cubitorum erat iplum t�-plum pro foribus oraculi. Et cedro omnisdonbsp;mus intrinl�cus vcftiebatur,habens tornatu-ras,8ciuntfturas fuas fabrefadas, 8c c�laturasnbsp;eminentcs:omnia cedrinis tabulis veftieban-cherubim de lignis oliuarum, decern cubitorum altitudinis.Qmnquccubitorum ala cherub vna,8c quinque cubitorum ala cherub al-tera:ideft deccm cubitos habentes, alummi-tate al� vnius vlq; ad al� altcrius fummitatc.nbsp;Decern quoq; cubitorum erat cherub Iccun-dus:in menflira pari,8c opus vnum erat in duonbsp;bus cherubim, id eft altitudin� habcbat vnusnbsp;cherub decern cubitorum, 8c fimiliter cherubnbsp;lecundus. Pofuitq; cherubim in medio templi interioris:extcndebat autem alas fuas chc-rubim,8c tangebat ala vna parietem,8c ala ehenbsp;rub lecundi tangebat parietem alterumial� aunbsp;temigt;alter��in media parte templi fe inuieem q**nbsp;contingebat.Texit quoq; cherubim auro. Etnbsp;omnes parietes templi percircuitum Iculpfltnbsp;varijs c�laturis 8c torno:8c fecit in eis cherubim, 8c palmas,8c piduras variaSjqiiafi prominbsp;nentes de pancte,8c egredientes. Sed 8c paui-mentfi domus texit auro intrinl�c�ts 8c extrinnbsp;lecus. Etin ingreflu oraculi fecit'oftiola delinbsp;gnis oliuarum,poftelq; angulorum quinque.nbsp;Et duo oftia de lignis oliuarum.-8c Iculplit innbsp;eis piduram cherubim, 8c palmarum Ipcciei,nbsp;Sc anaglypha valde prominentia, 8c texit ca a�nbsp;ro:8c operuit tarn cherubim, quaro palma$,8cnbsp;extera^


-ocr page 297-

Salomon.

caetera auro.Fecitq; in introitu tcmpli portes de lignis oliiiarum quadrangulatos:amp; duo o-ftia de lignis abiegnis altrinlecus ; amp; vtrunq;nbsp;ortium duplex erat, Stfe inuicem tenens apenbsp;riebatur. Et fculp�t cherubim, amp; palmas, amp;nbsp;c�laturas valde eminentes : operuitq; omnianbsp;laminis aureis opere quadro ad regulLEt �dinbsp;ficauit atrium interius tribus ordinibuslapi-dum politorum, amp;: vno ordinelignorum cs-dri.Anno quarto fundataert domus Domininbsp;in menie Zio ; amp; in anno vndecimo, menienbsp;Bul (ipl�ert menl�s olt;�auus) pcrfe�ta eft domus in omni opere luo,amp; in vniuerfis vtcnfinbsp;libus luis:xdificauitqueeam annis leptem.

5. Talatiu Salomonis, domusfaltus nbsp;nbsp;nbsp;quot;vxor�

eius^yaria �imptuo��ima templi�tpellcx. CAP. VII.

Omum autem fuam xdiftcauit Salo-I Binon lltredecim annis Sc adperfedum vfq; perduxit. Aedificauit quoq; do-mum laltus Libanicentfi cubitorumlongitunbsp;dinis,8c quinquaginta cubitoru ra latitudinis,nbsp;amp; trigintacubitorum altitudinis: 8c quatuornbsp;deambulacra inter columnas cedrinas: lignanbsp;quippe cedrina excideratin colfinas. Et tabunbsp;latis cedrinis veftiuit tota cameramiqu� qua-draginta quinque columnis fuftentabatur.nbsp;Vnus a�t ordo habebat columnas quindecimnbsp;contra le inuicem politas,8c eregione le relpinbsp;cicntes,xquali fpatio inter col�nas, 8c fupernbsp;colunas quadrangulata ligna in cundtis �quanbsp;lia. Et portic� columnar� fecit quinquagin-tacubitorum longitudinis,8c triginta cubitonbsp;rum latitudinis: 8calteram porticumin facienbsp;maioris porticus,8c coirinas,8cepiftiliafupernbsp;*��!gt;. columnas*.Porticum quoque folij,in qua trinbsp;bunal eft,fecit: 8c texit lignis cedrinis .� paui-mento vfq; ad fummitatem. Etdom�cula innbsp;qual�dcbatur ad iudicandum, erat in medianbsp;J B porticu l�mili opere.Domuni quoque fecit finbsp;�bj.�. ij� pharaonis (llquam vxorem duxerat Salo-mon)tali opere,quali 8c hancporticum. Omnbsp;nialapidibus prctiofis,qui ad normam quannbsp;damatque menfuram tamintrinl�cus qu�mnbsp;, cxtrinl�cus l�rrati erant:� fundamento vlquenbsp;ad lummitatem parietum j Scquot;intrinlecus�vf-que ad atrium maius. Fundamenta autem denbsp;lapidibus pretiofis, lapidibus magnis decemnbsp;fine odto cubitorum. Et d�fuper lapides prx-tiofi �qualis menfur� lecSli erant,fimiliterquenbsp;de cedro. Et atrium maius rotundum triumnbsp;ordinurtiue lapidibus l�lt;�is, 8c vnius ordinisnbsp;de dolata cedro : ncc non 8c in atrio domusnbsp;Domini interior!,8cin porticu domus.Mifitnbsp;quoq; rex Salomon, 8c tulit Hiram de Tyro,nbsp;filium mulieris vidu� de tribu Ncphthali,parnbsp;te Tyrio,artificcm �erarium, 8c plenum l�p-i-entia, �cintelligentia, �c do�trina adfacien-

Regum Iir. n8 dum omne opus ex �rc. Qui c�m venifiet adnbsp;regem Salomonem,fecit omne opus eius. Etnbsp;finxit duas columnas �reaSjdecem 8c o�locunbsp;bitorum altitudinis columnam vnam : 8c (lli-nea duodecim cubitorum ambiebat columnam vtranque. Duo quoque capitellafecit, Cnbsp;qu� ponerenturfiiper capita columnar�, fu-filia e.x �reiquinque cubitorum altitudinis canbsp;pitellum vnum,8c quinquecubitorum altitunbsp;dinis capitcllum alterum; 8c quafiin modumnbsp;retis, Sc catenarum fibi inuicem miro operenbsp;contextarum. Vtrunq; capitellum columnarum fufile erat : l�ptena verluum retiacula innbsp;capitello vno, 6c l�ptena retiacula in capitel-lo altero.Et perfecit columnas, 8c duos ordi-nes,per circuitum retiaculorum fingulorum,nbsp;vt tegerent capitella qu� erantfuper fummitatem, malogranatorum : cod� modo fecit 8cnbsp;capitellol�cundo . Capitella autem qu� eratnbsp;fupercapita columnarum, quafi opere lilij fanbsp;bricat.a crant,in porticu,quatuor cubitorum.nbsp;Et rurfiim aliacapitella in fiimmitate columnbsp;narum d�fuper iuxta menfura column� connbsp;tra retiacula:malogranatorum autem ducen-ti ordincs erant in circuitu capitclli l�cundi.nbsp;Etftatuitduas columnas in porticu rempli:nbsp;cumque ftatuiftet columnam dexteram, vo-cauit earn nomine lachim :fimiliter erexit conbsp;lumnam l�cundam, 8c vocauit nomen eiusnbsp;Booz.Et fuper capita columnarum opus innbsp;modum lilij pofuit:perfedumq; eft opusco-luronarum. Fecit quoque marc fufile decem Dnbsp;cubitorum .1 labio vfque ad labium,rot�duninbsp;in circuitu : quinq; cubitorum altitudo eins,nbsp;amp; rcfticula triginta cubitoru cingebat illudnbsp;per circuitum, Et Iculptura fubter labium cirnbsp;cuibatilluddecem cubitis ambiens mare:duonbsp;ordines Iculpturarum hiftriatarum erat fufi-les. Et'ftabant�fuper duodecim boues, � qui-bus tres refj�iciebant ad Aquilonem,Serresnbsp;ad Occidentem, 8c tres ad Meridiem, 8c tresnbsp;ad Orientem: Semare fuper cos d�luper erat.*nbsp;quorum pofteriora vniuerla intrinl�cus la-titabant.Grofiitudo autem lut�ris,trium vn-ciarum eratilabiumque eius, quafi labium ca-licis, 8c folium repandi lilij .-duo millia baros capiebat, gt; 8c tria millia metretas�. Etnbsp;fecit decem bales �neas quatuor cubitorumnbsp;longitudinis baies fingulas, 8c quatuor cubitorum latitudinis,8c trium cubitorum altitudinis . Et iplum opus bafium, interrafilcnbsp;erat :8c Iculptur� interiunduras . Et internbsp;coronulas Scpleftas, leones 8c boues 8c cherubim: 8c iniun�furis f�militer d�fiiper : 8cnbsp;fubter leones 8c boues quafi lora ex �re de-pendentia . Et quatuor rot� per bales fingu-las,8c axes �rei:8c per quatuor partes quafi hunbsp;meruli fubter lut�remfufiles, contra fe inuicem ref- ,


-ocr page 298-

Salomon.

E cem re�peft�ntcs.Os quoquelut�risintrinl�-cus erat in capitis fnmmitate:amp; quod forinfe eus apparebatjVnius cubiti erat^totiim rotunnbsp;dunijpariterque habebat vnum cubitiim 5e dinbsp;midiumnn angulis autem coiumnarum varixnbsp;c�latur� erant:amp; media inter columnia^ quanbsp;dratanon rotunda.Quatuor quoq; rot�^quaenbsp;per quatuor angulos bafis erant, cohxrebantnbsp;��bi {ubter bafim:vna rota habebat altitudinisnbsp;cubitum amp;c ferais.Tales autem rotx erant quanbsp;les lolent in curru fieri: amp; axes earum , amp; ra-dij,amp;canthi,amp; modioli, omnia fufilia. Namnbsp;amp;humeruliilli quatuorperfingulos angulosnbsp;bafis vnius,cx ipfii bafi fufiles amp; coniundi c-rant. In fiimmitateautem bafis erat quxdamnbsp;rotunditas vnius amp; dimidij cubiti, ira fabrefanbsp;lt;fta,vt luter d�fuper pofl�t imponi,habens c�nbsp;laturas fiias, variafque fculpturas e'x f�metip-j? fa. Sculpfir quoque in tabulatis illis qu� eratnbsp;ex �re,amp; in angulis, cherubim, amp; leones, Scnbsp;palmaSjquafi infimilitudinem hominis ftan-tis,vtnon cxlata,{ed appofitaper circuitn vi-derentbir.In huncmodum fecit dcccm bales,nbsp;fufura vna,8c mefura, fculpturaq; confimili.nbsp;Fecit quoque decern luteres �ncos:quadraginnbsp;ta baros capiebatluter vnus, eratquequatuornbsp;cubitorum:fingulos quoquelut�res per fingunbsp;las,id eft decem bal�s,pofuit. Et e�ftituit decern bal�sjqainquc ad dexteram partem tem-plijamp; quinqueadfiniftram : mareautem po-liiitad dexteram partem t�pli, contra Orien-tem ad Meridiem. Fecir'ergo�Hiram lebetes,nbsp;Sc lcutras,8camulas,5c perfecitomne opus renbsp;gis Salomonis in templo Domini.Columnasnbsp;duas,8cfuniculos capitellorum fuper capitel-la columnarum duos:8c retiacula duo, vt �pcnbsp;rirent duos funiculos, qui erant luper capitanbsp;columnarum. Et malogranata quadringentanbsp;in duobus retiaculis: duosverfus malograna-torum in retiaculis fingulis,ad operiendos funbsp;niculos capitellorum qui erant fuper capitanbsp;G columnarum.Et bales dec�, Sc luteres decemnbsp;fup er bales. Et mare vnum, Sebouesduode-cim fubtermare.Etlebetes,8clcutras, Sc amunbsp;laSiomnia val� qu�fecit Hiram r�gi Salomonbsp;ni in domo Domini, de aurichalco erant. Innbsp;capeftri regione lordanis fudit ca rex in argilnbsp;Iola terrajinterSpehoth ScSarthan.Etpofuitnbsp;*�� Jaw� Salomo omnia vala*; propter multitudinemnbsp;sw���. ninaiam non erat pondus �ris. Fecitq;

Salomon omnia vala in domo Domini:alta-re aureum,Sc menlam fuper quam poneren-tur panes propofitionis,auream : Sc candela-bragt;aurca�,quinquead dexteram,Scquinque adfihiftram contra oraculum exauropuro:nbsp;Sc q.uafi lilij flores, Sc lucernas defiiper aure-as:8c forcipes aureos, Sc hydrias, Scfulcinu-laSjScphialas, 6c mortariola, Sc thuribula de

Regum III.

auropurilsimo : Sc cardines oftiorum domus interioris San�ti l�ndorum , Scoftiorum domus rempli, exauroerant. llEtperfecit omnenbsp;opus quod faciebat * Salomon in domo Do-mini,8c intulitqu� landificauerat Dauid pater fuus,argentum. Sc aurum, Scvala, repo-fuitque in thelauris domus Domini.

lt;S. Temflum introduBain if�imarta dedica-tur^mhula illud implente ; Salominpo� Iongam orationem populo benediiit^ numerui bo um amp; ouium immolatarum hac celebri fefii-uitate.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

CAP. V I 11.

TVncllcongregati flint omnes maiorcs A natu Ilrael cumprincipibus tribuum,nbsp;Sc duces familiarum fiiioru Ifrael adnbsp;regem Salomonern in lerulalem.-vtdeferrentnbsp;arcam f�derisDomini, de ciuitateDauid,idnbsp;eft de Sion.Conuenitque ad regem Salomonern vniuerfus Ilrael in menie quot; Bethanim�,nbsp;in lolenni die iple eft menfis leptimus.Venc-runtquecundi lenes deIlrael,Sc tuleruntar-cam lacerdotes. Sc portauerunt arcam Dominbsp;ni. Sc tabernaculumf�deris, amp; omnia val�nbsp;lam�uarij qu�erantin tabernaculo;Scferebatnbsp;ea ficerdotes Sc Leuit�. Rex autem Salomo,nbsp;Scomnis multitudo Ilrael qu� conueneratnbsp;adeum, gradiebaturcum illo antearcam. Scnbsp;immolabant ones Sc boues ablque�ftimatio-neSc numerum. Et in tuier un t lacerdotes arcam feederis Domini in locum fuum, in oraculum templi, in Sandum fiindorum fubternbsp;alas cherubim. Siquidem cherubim expande-bantalas luper locumarc�. Sc protegebat ar-cam,8c ve�tes eins d�fuper. Cumq; emineretnbsp;vecles,8capparerentfummitates eorumforisnbsp;fanduamim ante oraculum, non apparebantnbsp;vitra extrinl�cus, qui Sefuerunt ibi yfque innbsp;pr�lentem diem. In area autem no erat aliudnbsp;Ilnili dux tabul� lapide� liguas pofuerat in eanbsp;Moyles in Horeb, quando pepigit Dominus 'nbsp;f�duscum filijslfi-ael,c�m egrederenturdenbsp;Terra-Aegypti.Fa�tum eft autem, c�m exif-lent lacerdotes de l�nduario , nebula implc-uit domum Domini, Sc non poterant lacerdotes ftare Sc miniftrare propter nebulam:nbsp;impleuerat cnim gloria Domini domum Donbsp;mini.

llTunc ait Salomon, Dominus dixit vt ha-bitaret in nebula. Aedific�s xdificaiii domum in habitaculum tuum, firmi�imu f�lium tu�nbsp;in l�mpiternum . Conuertitque rexfaciemnbsp;l�am, 8c benedixit omni ccclefi� Ilrael : om-nis enim eeelel�a Ilrael ftabat. Et ait gt; Salo-mo�,Benedi!ftus Dominus Deus Ifrael quilonbsp;cutus eft ore fiio ad Dauid pattern mc� , Sc innbsp;'manibus eius�perfecit,dices, A die quaeduxinbsp;popu-


-ocr page 299-

Salomon.

populum meumlfracl deAegyptOjnoii elegi ciuitat�iti ds vniuerfis tribubus ifraeljVt ffidi-ficareturdomus,8c effet nom�meumibi: fednbsp;clcgiDauid vt effet fuper populum meumnbsp;�^'*�lffacl. (i Voluit/^; Dauid pater meus �dificarenbsp;domum nomini Domini Dei Ilraebamp;aitDonbsp;minds ad Dauid patrem meum. Quod cogi-tafti in corde Cuo asdiffcare domum nomininbsp;mco, bene fecifti hoc ipfurti mente tra�tans.nbsp;Veruntamentunonxdificabisoinihi� dom�,nbsp;f�dfiliustuus qui egredietur derenibiis tu�s,nbsp;ipl� xdificabit dom� nomini meo.Conffrmanbsp;dit Dominus fermonemfuum, que locutusnbsp;eft:ftetiq; pro Dauid p�tre meo, amp; l�diffipernbsp;thronum Ilraeljficut locutus eft Dominus:Scnbsp;�cdif�caui do'm� nomini Domini Dei Iffael.

Et conftitui ibi loe� arc� in qua fcedus Do^ mini eft,quod percuffit�um patribus noffrisnbsp;quando egrelsi funt de Terra-Aegypri.Stetitnbsp;aut� Salomon ante altare Domini in contpe-duecclefix Ifrael, Scexpandit manus fuasinnbsp;c�lumjamp; aitjIlDomincDeus iG'ael, non eftnbsp;ffmilis tuideusin c�lo dcffipcr, amp;. fuperter-ram deorfum : qiffcuftodis paclum St mil�ri-' cordiam l�ruis tuis qui ambulant coram te innbsp;toto corde fuo.Qui cuff odiffi Icruo' tuo Da-liid patri mco qu�locutus es ei : ore locutus es,amp; manibus perfeciffi_, vt h�c dies pro-bat.Nuncigitur Domine Deus Ifraef confernbsp;�a f�mulo tuo Dauid patri meo qu� locutusnbsp;CS eij dicenSj II Nonauferetur de te vit coramnbsp;me,qui f�deat fuperthronn Iffael: ita tam� finbsp;cuftodierintfilij tui viam fuam^ vt ambidentnbsp;cor� me ficut tu ambulaff i in confps�tu meo.nbsp;Et nunoDomine�Deus Ifrael f�rmenturvernbsp;ba tua qu� locutus es f�ruotuo Dauid patrinbsp;meo. Erg�ne putandum eft qu�d ver�Deusnbsp;habiter fuper terramPf� enim coel�^amp; c�lic�nbsp;lord te caperc non poffiint^quanto magis donbsp;mus h�cquam�dificaui ? Sed refpice ad ora-tionem f�rui tui, amp;ad preces eius Dominenbsp;Deus meus : audi hymnu Scorationem quamnbsp;feruus tuusorat coram te hodie^Vt fint oculinbsp;tui apertifiiper domura hanc node ac die: fiinbsp;per dom� de qua ditifti, IIErit nomen meumnbsp;ibitvt exaudias orationc^quaorat in loco iftonbsp;ad te f�ruus tuus^ Vt exaudias deprecationemnbsp;fcrui tui amp; populi tui Ifi�ael quodcunq; ora-�erint in loco ifto, amp; exaudies in loco habi-taculi tui in c�lo: amp; c� exaudieris, propitiusnbsp;D eris. Si pec�auerit homo in proximum fuum,

amp; habuerit aliquod iurament� quoteneatur aftridus:amp; venerit propter iuramentum coram altari tuo in domum tua, tu exaudies innbsp;c�lo:amp; facies,amp; iudicabis f�ruos tuos, con-demnans impium, amp; reddens viam fuam friper caput eius, iuftificansqueiuftum, amp; r�tribu�s ei f�cundum iuftitiam fuam,Si fuge-

Regum Iir.

rit populus tuus Iffael inimfcos fiios ( qui� peccaturus eft tibi)amp; agentes p�nitenti�, amp;nbsp;confit�tes nomini tuo venerint,amp; orauerint^nbsp;amp; deprecati te fuerint in doino hac : exaudinbsp;in c�lo, amp; dimittcpeccat� populi tui ifrael,nbsp;2creduces eosin terram quamdediftipatribusnbsp;eorum. Siclaufum fuerit c�lum, amp; non pluenbsp;rit propter peccata eorum , Siorantes in loconbsp;ifto p�nitentiain cgerint nomini tuo , Sednbsp;peccatis fiiis cOnuerf� fuerint propter affli-dionem fuam: exaudi eos in c�lo, amp; dimittenbsp;peccata f�ruorum tuorum, amp; popufi tui Iffa-el: amp; oftende eis viam bonam per quant ara^nbsp;bulent, amp; da pluuiam fiiper tCrram tuara quanbsp;dedifti populo tuo in poffefsionem . Fames-fi oborta fuerit in terra,aut peftil�tia, aut cor-fuptus aer,aut �rugo, aut locufta,vel rubigo,nbsp;amp; affiixerit e� inimicuseius portasobfidens,nbsp;omnis plaga, vniuerfi infirmitas,,cunda de-iiotatio,amp;imprecatioqu�acciderit omni honbsp;mini de populo tuo Ifi-ael : fiqiris cognoueritnbsp;plagam cordisfui,Scexpanderitmanus luasiftnbsp;domo hac, tu exaudies in c�lo in loco habi-tationis tu�,amp; repropitiaberis,8c faci�s vt des.nbsp;vnicuique f�cundum omnes vias fuas,ficutnbsp;videris coreius ( quia tu noffi fol�scb'r omnium filiorumhominum) vttimeant tecun-cris diebus quibus viuunt fuper facicm terrx ,nbsp;qu� dedifti patribus noftris.Infuper amp; alieni-gena,qui n� eft de populo tu� Ifracl,c� venenbsp;rit de terra longinqua propter nomen tinimnbsp;(audieturenimnomen tu� magn�,amp; manusnbsp;tua fortis, 2cbrachium tun extentnm vbiq;)nbsp;c� venerit ergo,amp; oraucrit in hoc loco,tu exaudies in c�lo, in firmam�to habitaculi tui,nbsp;amp; faci�s omnia pro quibus �nuocauerit tealienbsp;nigena : vt difeat vniuerfi populi terrar� nomen tu� timere, ficut populus tuns Ifiael, 6cnbsp;probet quia nom�tu� inuocat� eft fuper dom� hancqu��dificaui. Si egreffusfuerit populus tuus ad bell� contra inimicos fuos, pernbsp;viam,quocunq; mif�ris eos,orabunttec�tranbsp;viam ciuitatis qua elcgifti,8c contra donjumnbsp;qu� �dificaui nomini tuo,8c exaudies in c�lo orationes eor�, 6c preces eorum , 6c faciesnbsp;iudicium eor�. Quodfipeccauerinttibi(llnQ i.Par.tf.g.nbsp;eft enim homo qui no peccct) 6c iratus tradi- Ecae^'.'c.*nbsp;deris eos inimicis fuis,amp; capriui du�ri fuerintnbsp;in terra inimicor� loge velprop�, 6cegerintnbsp;p�nitenti� in corde fuo inloco capriuitaris,nbsp;6c couerfi deprecati te fuerint in captiuitatenbsp;fua,dic�tes,Peccauimus,iniqu� egimus, impie geffimus: 8c reuerfi fuerint ad te in vniuernbsp;fb cordeliio,8c tota anima fua in terra inimicor� fiior�,ad qu� capriui du�ri fuerint;8cora 'nbsp;uerint te contra via tciv� fu� qu-a dedifti pa-tribus eor�,8cciuitatis qua clegifti,6c remplinbsp;quod �dificaui nomini tuoicxaudies in c�lo,nbsp;in firmx-


-ocr page 300-

Salomon.

infirmanientolblij tui orationes eoruna^ amp; pr�ces cor�j amp; facies luclicium cor�:amp; propinbsp;tiaberis populo tuo qui peccauit tibi,�c omninbsp;bus iniquitatibus eorum quibus pr�u�ric�-tifuntin te:amp; dabis mifericordiam coram eisnbsp;quicos captiuoshabuerint, vt mifereanturnbsp;eis.Populus enim tuus cftjSc h�reditas tua,nbsp;quos eduxifti de Terra-Aegyti, de medionbsp;fornacis ferre�.Vt f�ntoculi tui apcrti adde-precationem lerui tui,amp; populitui Ifrael, 6cnbsp;cxaudias eosin vniuerfispro quibus inuocanbsp;uerint tc.Tu enim feparafti eos tibi in h�re-ditat� devniuerfis populis terra;, ficut loculus es per Moyfen ieruum tUH,quando eduxifti patres noftros de Aegypto Dominenbsp;Deus. Fa�um eft autem, cum compleflet Sanbsp;lomonorans Domin� oninem orationem 6cnbsp;deprecationem banc, furrexit de conlp��unbsp;altaris Domini: vtrunq; enim genu in terranbsp;fixerai, 8c manus expanderat in c�l� . Stetitnbsp;ergo, 8c benedixit omni ecclefi� Ifiael vocenbsp;magna,dicens,Benedi�:us Dominus quidedit requiem populo fuo Ifrael, iuxta omnianbsp;qu�locutus eft; non cccidit ne vnus quidemnbsp;lermo ex omnibus bonis qu�locutus eft pernbsp;Moyfen l�ru� fuum.Sit Dominus Deus no-fter nobilcum ficut fuit c� patribus noftris,nbsp;non derelinquensnos neq; proijcies.Sed in-clinet cordanoftraadle, vt amb�lemusinnbsp;vniuerfis vijs eius , amp; cuftodiamus mandatanbsp;eius,8cceremonias eius, 8c indicia quxcunq;nbsp;mandauit patribus noftris. Et fint l�rmonesnbsp;meiifti quibus deprecatus fum coram Dominbsp;no,appropinquates D omino D eo noftro dienbsp;ac nolt;fte,vt faciatiudiciu leruo fijo, 8c popu-lo fuo Ifrael per fingulos dies: quot;,8c�lciant om-nes populi terr�,quia Dominus ipl� eft Deus,^ non eft vitra abfqueeo. Sit quoquecornbsp;noftr� perfe�tumc� Domino Deo noftro,nbsp;vtambulemus in decretis eius, 8c cuftodiamus m�data eiuSjficut 8c hodic. Igitur rex 8cnbsp;omnis Ifiaelcumeo, immolabant vidlimasnbsp;coram Domino.Madauitq; Salomo hoftiasnbsp;pacificas,quas immolauit Domino,bourn vinbsp;gintiduo millia,8c ouiii centu viginti millia;nbsp;8c dedicauer�t templum Domini rex 8c * filijnbsp;Ifrael.In die ilia fandtificauit rex medifi atrij,nbsp;quod erat antedomum Domini; fecit quip-pe bolocauftumibi,8cfacrificium,8c adipemnbsp;pacificorum:quoniam altare xreum quod e-rat coram Domino,mirius crat, 8c capere nonbsp;poterat bolocauftum,8cfacrificium,8c adipenbsp;pacificorum.Fecit ergo Salomon in temporenbsp;illo feftiuitate c�l�br�, 8c omnis�lfiael c� eo,nbsp;multitudo magna ab introitu Emath vfquenbsp;ad Riuum-Aegypti, coram Domino Deo nonbsp;ftro, feptem diebus 8c feptem diebus, id eft,nbsp;quatuordecim diebus.Et in die odaua dimifit

Regum III.

pOpulos: qui benedicentes regi profcAi amp;nt in tabernacula fualxf.inteSj8c alacri corde.funbsp;peromnibus bonis qux feceratDominusDanbsp;uid feruo fuo, 8c Ifiael populo fuo.

iS. Dominus Salomoni�cundo apparens, iulet fua�eruarepracefta., addita cominatione ni�nbsp;�ruoM�terint .Salomonflures �di�cat ciui~nbsp;tAtes,gentes�bi fa�t trihutarias, amp; cla�e innbsp;Ofhir mi��a pluri^um auri re��t.

c AP.I X.

F Adlum eft autem cum perfeciflet Salo-mon xdificium domus Domini,8c�dif� cium regis, 8c omne quod optauerat 8cnbsp;volueratfacere, apparuit ei Dominus f�c�donbsp;llficut apparuerat ei in Gabaon. Dixitq; Do-minus ad eum, Exaudiui orationern tuam 8cnbsp;deprecationem tua, quam deprecatus es coram me: fandlificaui domumhancqua�difi-cafti, vt ponere nomen meum ibi in fimpitcrnbsp;num,8c erunt oculi mei 8c cor meum ibi cunnbsp;dis diebus.Tu quoq; fiambulaueris cora me,nbsp;ficut ambulauit * pater tuus, in fimplicitat� *olt;�^**nbsp;cordis 8c in xquitatc: 8cfcceris omnia quxnbsp;prxcepitibi , 8c l�gitima mea 8c indicia mcanbsp;l�ruaueris,pon� thron� regni tui fiiper Ifiaelnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

in Icmpiternu, llficut locutus fiimDauidpa-tri tuo,dicens,N0 auferetur vir de generetuo de folio Ifiacl.Si aute auerfione auerfi fueri-tis VOS 8c filij veftri, non Icqu�tes me,nec cu-ftodientes mandata mca, 8c ceremonias measnbsp;quas propofui vobis, fid abieritis 8c colueri-tis deos alienoSjSc adoraucritis eos;aufera ifrael defuperficie terr� quadedi cis^ 8c teplumnbsp;quod l�ndlificaui nomini mco proijeia � con Bnbsp;Ipedlu meo,erit(j; Ifiael in prouerbium. Seinnbsp;fabulam cundtis populis . �t domus h�c eritnbsp;in exemplum:omnis quitranfieritper e�,ftu- pju.��'nbsp;pebit 8cfibilabit,8c dieet, I!Quare fecit Domi ler��*****nbsp;nus fie terr� buic 8c domui buic.�Et refp�dc-bunt. Quia dereliqueruntDominum Deuranbsp;fiium, qui eduxit patres eorum de Tcrra-Ae-gypti,8c f�cuti fiint deos alienos, 8c adoraue-runteos,8c coluer�t eos: idcirco induxitDonbsp;minus fupereos omne main boc . IlExpletisnbsp;autem annis viginti poftquam �dificaueratnbsp;Salomon duas domos,id eft domum Domininbsp;8c domum regis,(Hiram rege Tyri pr�bentcnbsp;Salomon! ligna cedrina 8c abiegna,8c aurumnbsp;iuxta omne quod opus babuerat) tune d�ditnbsp;�Salomon Hiram viginti oppidain Terra-*��'*'**nbsp;Galil��.Et egrefl'us eft Hiram de^Tyro,vt vi-deret oppida qu� dederatei Salombn, 8c nonnbsp;placuerunt ei, 8c ait, H�ccinefunt ciuitatesnbsp;quas dedifti mibi,frater?Et appellauit easTernbsp;ram-cbabul, vfq; in diem banc. Mifit quoqjnbsp;Hiram ad regemgt;Salomonern� c�tum vigin- p..|.nbsp;ti talentaauri. H�c eftfumma expenf�rum,nbsp;quam obtulit rex Salomon ad �dincand.a do-

niura


-ocr page 301-

Salomon.

Mum Domini 5c domum fiiam ScMello^Sc murum Icrufilcm^ 5c liefer, 5c Mageddo 5cnbsp;Gazer. Pharao rex Aegypti alcendit, 5c cepitnbsp;Gazer^fticceditcj; earn ignirSc Chanan�� quinbsp;habitabatin ciintate, interfecit,5c deditca innbsp;doremfili� lu� vxonSalomonis.Aedificauitnbsp;ergo Salomon Gazer, Beth-horon interiorc,nbsp;�cBaalath 5c Palmiram in terra lolitiidinis.nbsp;Etomnes vicosqui adle pertinebant, 5c eratnbsp;ablq; muro,muniuit,5c ciuitates curruuni, 5cnbsp;ciuitates equitum,5c quodcunq; ci placuit vtnbsp;�dificaret in IeruGlem,5c in Libano 5c in o-rani terra potellatis fu�. Vniuerfum populnnbsp;qui remanl�rat de Amorrhris,5c Heth�is,5cnbsp;Phereza:is,6c Heii�is, amp; Iebul�is,qui no �mtnbsp;defilijs Ilrael.-horum fiiios, qui rcmanlerantnbsp;in terra, quos Icilicet non potuerant filij If-D raelexterminate:fecit Salomon tributarios,nbsp;viq; in diem hanc.De hlijs autem Ifi-ael nonnbsp;conftituit Salomon leruire quenquam, led e-rant viri bellatores 8c miniftri cius, 5c principes 8c duces, 5c pr�fedi currufi 5c equorum.nbsp;Etant autem principes fiiper omnia opera Sanbsp;lomonis pr�pof�ti quingenti quinquaginta,nbsp;�gt;Pi s habeb�t lubiect� populum, 5c ftatutis o-

�� petibus imperabant. IFilia autem Pharaonis. alcenditde Ciuitate-Dauidindomumfuamnbsp;quam �dif�cauerat ei igt;Salomon�:t�ca:difica-nitMello. OlFerebat quoq; Salomon tribusnbsp;vicibus perannos l�ngulos holocaufta,5cpa-cificas vi�imas fuper altare quod �dificaue-ratDominOj5c adolebatthyraiama cor� Donbsp;minoiperfe�umqjefttempl�. Claflem quo-' quefecitrex Salomon in AJ�on-g�ber, qu�nbsp;cft iuxta Ailath in littorc Maris-rubri,in Ternbsp;ra-Idum��.Mifitq; Hirain clafleilla l�ruosnbsp;fuosvirosnauticos Segnaros maris,cum l�r-uis Salomonis. Qui c�m venifl�nt in Ophir,nbsp;fumptum inde aur� quadringentorn vigintinbsp;talentorum, detulerunt ad regem Salomone.

5. y�nitreginaSahaad regem Sa�omone, qtite �us mir atafapientiam^magnificentiam amp; gunbsp;hernatione, datisacceptis^^ amplis muneribtisnbsp;dijee�it'. Salomon multtim tributum ac aurunbsp;aliunde accipit, yafa amp;fcuta, magni�eum^nbsp;thronum con�ruit, multam aepreeiofam habet fupellcililem in yafis, curribus �* equii,nbsp;in abundantia argenti ac cedrorum.

CAP. X.

j A EdllSc regina Saba audita fama Salomo-nomine Domini, venit tentare e�i ��'.ii.j/ in�n'^matibus. Et ingrefla Icrufalemnbsp;multo cum comitatu,5c diuitijs,camelis por-untibus aromata,8c aur� infinitum nimis,5cnbsp;gemmas pt�ciol�s,veniradgt;reg�Salomon�,nbsp;Sclo�utaeft ei vniuerlaqu�habebatin cordenbsp;fiu�.lt;Etdocuit earn Salomon omnia verbanbsp;qu� propofuit; n� fuit l�rtno qui regem pof-

/

Regum III. 110 f�tlatere, 5c non relponderet ei. Vid�s autemnbsp;regina Saba omnem f�pienriam Salomonis,nbsp;5cdomum quam xdificauerat, 8c cibos menl�;nbsp;eius,5c habitacula l�ruorum, 8c ordines mininbsp;I�rantium,veftefq; eorum,5c pincernas,8c honbsp;locaufla qu� of��rebat in domo Domini:nonbsp;habebatvitraIpititum, dixitlt;^j adreg�. V�tusnbsp;elf l�rmo quem audiui in terra mea f�perl�rnbsp;monibus tuis,8cfuper l�pientia tua;5c n� crenbsp;debam narrantibus mihi, donee ipla veni, 8cnbsp;vidi oculis meis, �c probaui quod media parsnbsp;mihi nuntiatanon fuerit:maioreft l�pientia,nbsp;5c opera tua,quam rumor quem audiui.Bea- gnbsp;ti viri tui,8c beatilerui tui hi,qui liant coramnbsp;te l�mpetj�c audi�t fipientiam tuam.Sit Do-minus Deus tuus bencdi�lus,cui complacui-lli,5c pofiiit tefuper thronum Ifi'ael,eo quodnbsp;dilexerit DominusIlrael inl�mpiternum, 8c:nbsp;conftituit te regem, vt f�ceres indicium 8c iunbsp;ftitiam. D�dit ergo r�gi cent� viginti talen-ta auri,5caromata multanimis, 8c g�mas pr�nbsp;ciolasrnonluntallata vltr�aromata tam mut.nbsp;ta, qu�ni ea qu�dedit regina Saba r�gi Salomon!.(Sed 5c clalsis Hirara,qu� portabatau-rumde Ophir,�attulit ex Ophir ligna thyinanbsp;multanimis,8cgemmas prxciofas. Fecitqucnbsp;rex delignis thyinis fulcra domus Domini,nbsp;5c domus regi�, 8c citharas lyrafque cantori-bus:non funt allata huiulcemodi ligna thyina, nequevifii vlquc in pr�lcntem diem.)nbsp;Rex autem Salomon d�dit regin� Saba omnia qux voluit, amp; petiuitab eo:excepris his,nbsp;qua: vitro obtulcrat ei munere regio. Qu�nbsp;reuerfi eft, 8c abijt in terram fuam cum fer-uis fuis.Etat autem pondus auri quod olFere- Cnbsp;batur Salomoni perannos fingulos,l�xcen~nbsp;torum l�xaginta lex talentorum auri : excc-pto eo quod aft�rebant viri, qui fiiper vedi-galia erantj5c negotiatores vniuerfiquelcru-ta vendentes,8c omnes reges Arabix, diicefq;nbsp;terr�.Fecitquoquerex Salomon duc�talcu-ta de auro purilsimo , fexc�tos auri liclos de-dit in laminas Icuti vnius.Et trccentas peltas.nbsp;�xauro probato:treccntxq; minx auri vnamnbsp;peltam veftiebant : pofuitq; eas rex in domonbsp;laltus Libani.Fecit etiam rex Salomon thronum de ebore grandem:8c veftiuit eum auronbsp;fuluo nimis,qui habebat l�x gradus;5c fiimminbsp;tas throni rotunda erat in parte pofteriori:8cnbsp;dux manus hincatq; inde tenentes fedile : �cnbsp;duo leones ftabant iuxta manus lingulas. Et **nbsp;duodccim leunculi liantes fuper lexgradusnbsp;hincatqueinde : non eft fiidum taie opus innbsp;vniuerfis regnis. Sed 8c omnia vafa, de qui- pnbsp;bus potabatRex Salomon,erant aurea: 8c v-niucrl� fupellex domus l�ltus Libani de auro puriftimo : non crat argentum, nec alicu-ius pr�cij putabatur in diebus Salomonis,nbsp;qu�A


-ocr page 302-

Salomon. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Regum I IT.


quia clafsis regis per mare cum clafle Hiram ��mel per tres annos ibat in Tharfis^defereiisnbsp;indeaurum amp; argentum, Sc dentes elephan-torum^amp;t�mias, amp;pauos . Magnificatus eftnbsp;ergo rex Salomon fuper omnes reges terra: dinbsp;uitijs Si fapientia. Et vniuerfa terra defydera-bat vultum Salomonis j vt audiret lapictiamnbsp;eius,quam dederat Deus in corde cius. Et finnbsp;guli defereb�tei munera^vafa argen tea Si au-rea^vefteSjSi arma bellica^ aromata quoq;. Sinbsp;equos Si mulosper annos fingulos . Con-gregauitque Salomon currus Siequites^ Si fanbsp;lt;ai hint ci mille quadringenti currus^Si duo-decim millia equitum:Sidifpofi.iiteos perci-uitas munitaSjSi cum regein lerulalem. Fe-citque vttanta efiet abunduntia argenti in lenbsp;lalem^quataSilapidum; Sicedrorum pr�buitnbsp;multitudinem quali ficomoros^ qux nafeun-tur-in campeftribus.Et educebantur equi Salomon! de Aegypto Si de Coa.Negotiatoresnbsp;enim r�gis emebantde Coa^Siftatuto precionbsp;perducebat. Egrediebaturaut quadriga ex Aenbsp;gypto (excentis ficlis argenti,, amp; equus centilnbsp;quinquaginta. Atq; in huncmodu cundi reges F�eth�orum Si Syri� equos venundab�t.

S, Salomon plunmii tungitur multeribus alie-nigenis^ ah eis infatuatus ad tpfarum idola lonuertitur, in quem iratu� Dominus fitfeitatnbsp;ei aduerfarios Jidad, 7{a'^n^ amp; Ieroboa,cmnbsp;ferprophetamjihidpromittitregnum I�rael^nbsp;J�ruata 'Vna tribu Salomonisfilio, moritur Sanbsp;lomon poft quadraginta regni annos luifutee-dit filius l^boam. .

CAP. XI.

A lEx autem Salomon (ladamauitmulic-PeuM^'dquot; i \ alienigenas multas, filiam quoque ��7' � J, ^p}jai-^onis,Si MoabitidaSjSi Ammoninbsp;tidas,Idum�as,Si Sidonias,Si Ceth�as;deg�nbsp;tibus fuper quibus dixit Dominus filijs Ifrael,nbsp;Exo. J 4. b, llNon ingrediemini ad eas,neqne de illis ingrenbsp;dientur ad veftras : certifiim� enim auertentnbsp;cordaveftravt l�quamini deos carum.Hisnbsp;itaque copulatus eft Salomon ardentifiimonbsp;?.tf. amore,Fueruntq; ei vxores!gt;quafi� regin� l�-ptingent�,Sc concubin� trecent�: Siauerte-runt mulieres coreius. Cumqueiam eflet f�-nex, deprauatum eft coreius per mulieres,nbsp;vt l�querctur deos alienos ; neceratcor eiusnbsp;perfedum cum Domino Deo fiio, ficut cornbsp;Dauidpatriseius . Sedcolebat Salomon A-^,6. ftarthen deam Sidonorum , gt; Si Camos de�nbsp;,Moabitarum�,Si Moloch id�lum Ammonitanbsp;'� rfi.Fecitq; Salomon quod no placuerat coranbsp;Domino , Si non adimpleuit vt fequereturnbsp;Domin�,ficut Dauid pater eius. T�ic �dificanbsp;uit Salomo phanum Chamos id�lo Moab,innbsp;m�te qui eft cotra lerul�l�. Si Moloch idolo

� filior� Ammo.Atq; in hune mod� Fecit vni-

uerfis vxoribus fins alienigenis,qu� adoleh�t thura Si immolabant dijs fuis. Igitur iratuseftnbsp;Dominus Salomoni, quod auerl�efiet mes e-ius a Domino Deo Ifi-ael, llqui apparuerat einbsp;{�c�d�,Si prcceperat de verbo hoc ne l�querenbsp;tur deos alienos. Si non euftodiuit qu� man-dauit ci Dominus . Dixit itaq; Dominus Salomoni, Quia habuifti hoc apud te,Si non eunbsp;ftodifti padum meum, Si pr�cepta mca quxnbsp;mandaui tibi, difrumpensllftindam regnumnbsp;tuum.Sidabo illudl�ruo tuo. Veruntameninnbsp;diebus tuis nonfaciam propter Dauid patremnbsp;tuum: de manu filij tui Icindam illud, ncc to -tum regnum auferam, l�d tribum vnam dabonbsp;filio tuo propter Dauid l�ruum meum. Si IC'nbsp;rul�lemquam elcgi.Sulcitauitautem Dominus aduerfarium Salomoni Adad Idum�umnbsp;de l�mine regio,qui erat in Edom, IlC� enimnbsp;efiet Dauid in Idum�a,8iafc�diflet loab prinnbsp;ceps militix adlepelicndum eos qui fuerantnbsp;interfedi, Si occidiflet omne mafeulinum innbsp;Idura�a (f�x enim menfibus ibi moratuseftnbsp;Ioab,Si omnis Ifrael, donee interimeret ora-ne mafeulinum in Idum�a) fugit Adad ipfc.nbsp;Si viri Idum�i de f�ruis patris eius cum eo,vtnbsp;ingrederetur Aegypt� : erat autem Adad puernbsp;paruulus.Cumqj furrexiffent de Madian,ve-neruntinPharan, tuleruntlt;^; f�cum viros denbsp;Pharan, Si introicrunt Aegyptum ad Pharaonbsp;nem regem Aegypti: qui d�dit ei domum, SCnbsp;cibos conftituit,Si terram delegauit.Et inuc-nitAdadgratiam coram Pharaorte valde,innbsp;tatum vt daret ei vxorem, f�rorcm vxoris fiixnbsp;germanam Tap�mes regin�. Genuitque ei fo pnbsp;ror Taphnes Genubath filium. Si nutriuit eilnbsp;Taphnes in domo Pharaonis;eratque Genubath habitans mud pharaon� cum filijs eius.nbsp;C umq ue audiflet Adad in Acgypto,dormifl0nbsp;Dauid cum patribus fuis. Si mortu� efie loabnbsp;principe militi�, dixit Pharaoni, dimittemegt;nbsp;vt vadam in terram meam . Dixitque ei Pharao, Qua enim re apud me indiges, vt qu�rasnbsp;ire ad terram tuam.�Atillerefp5dit,Nulla; f�dnbsp;obf�cro te vt dimittas me. Sufeitanit quoque ,nbsp;ei Deus aduerfarium Razoh filium �liada,quinbsp;fugerat Adar-�zerregem Sobadomin� fuum:nbsp;Si congregauit contra eum viros,Si fadus eftnbsp;princeps latronum cum interficeret eos Dauid: abieruntque Damafeum Si habitaueruntnbsp;ibi. Si conftituerunt eumregem in Damafeo,nbsp;eratque aduerf�rius Ifrael c�n�lis^iebus Salonbsp;monis:Si hoc eft mal�m Adad, Si�odium connbsp;tra Tfrael,regnauitquein Syria.Ieroboaquoq; Enbsp;filiusNabat,Ephrat�us,de S�reda,f�ru�s S�lonbsp;monis, cuius mater erat nomine Seru�, mu-lier vidua:leuauit manum contra reg�.Et hxcnbsp;eft cauf�rebcllionisaduerfus eum, quia Salomon �dificauit Mello, Sico�quauitvoragi-nem

-ocr page 303-

Regumllr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lil

Semeiamfrophetam di�ifat. leroloMn *vtro Aweoi erexunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adorados, tonfinutufo-

lennitate,altari ac�acerdotilu!.

CAP, XII.

VEnitautemRoboamin Sichern:illuc A enim congregatus eratomnis�lftael�nbsp;adc�ftituendum eum regem. IIAtve i.Par.io.a

roboam, amp; omnis multi tudo Ilrael^ amp; locuti f�nt ad Roboam^dicenteSjPater tuus durifsi-m� iugum impofuit nobis: tu itaqjnuncim-minuepaulul� de imperio patris tui duri�i-mOjamp;deiugo graui�imo quod impofuitnonbsp;bis^amp; f�ruiemus tibi.Q^i ait cis^ Ite vfque adnbsp;tertium di�jamp;reuertimini adme. Cumqjab- Bnbsp;ijfl'etpopuluSj inijtc�filium rex Roboacuranbsp;fenioribus^qui a�iftebant co ra Salomone panbsp;tre eius^cum adhuc viueretjamp; ait^Quod datisnbsp;mihi confili�jVtrelpondea populo huic?Quinbsp;dixer�teijSi hodieobcdieris populo huic,amp;nbsp;l�ruieris^amp;petitioni eor� ceflerisjocutusq;nbsp;fueris ad eos verba lenia, cr�t tibi ferui cun-ctis diebus. Qm dereliquit confilium l�numnbsp;quod dederant ei^Sc adhibuitadolefcetes quinbsp;nutriti fuerant cum eo_,amp;a�iftebant illi, di-xitq; ad eos.Quod mihi datis confili�, vt re-Ipondea populo huic^quidixerunt mihi, Le-uius faciugum quodimpof�iit pater tuus �i-per nos? Et dixer�t ei iuuencs qui nutriti fue

Salomon.

ncm c�uitatisDauid patris lui.Eratautcm Ie roboam vir fortis 8c potens, videnfque Salo- *nbsp;monadolelcentem bon�indolis 8cinduftri�,nbsp;conftituerat eum pr�fedum fuper tributa v-niuerlx domus lol�ph . Fadum eft igitur innbsp;tempore illo,vt leroboam cgrederetur de le-ruGlem, 8c inueniret e� Ahias Silonites pro-pheta in via, opertus pallio nouo : erant au- ro leroboam f�lius Nabath cum adhuc efletnbsp;F temduo tantum in agro , Apprehendenfque in Aegyptoprofugus � facie r�gis Salomonis,nbsp;Ahias pallium fuum nouum, quo coopertus audita morte eins, reuerfus eft de Aegypto.nbsp;eratjlcidit in duodecim partes.Et ait adlero- Miler�tq;, 8c vocauerunt eum:venitergolenbsp;boara. Toile tibi decem ftifluras : h�c enimnbsp;dicitDominus Deus Iftael, Ecceego ftind�nbsp;regnum de manu Salomonis, 8c dabo tibi de-c� tribus. Porto vna tribus remanebitei propter l�ruum meum Dauid,8c lerul�lem ciui-tatem quam elegi ex omnibus tribubus Iftael;nbsp;CO quod dereliquerit me, 8c adorauit Aftar-thendeam Sidoniorum, 8c Chamos deumnbsp;Moab, 8c Moloch deum filior� Ammon: 8cnbsp;non ambulauerit in vijs meis vt faceret iufti-tiam coram me, 8c pr�ceptamea,8c indicia finbsp;eut Dauid pater eius . Nec auferam omne re-gnum de manueius, l�dducemponameumnbsp;cundis diebus vit� fii�, propter Dauid 1�r-uum meum quem elegi, qui euftodiuit mandata mea 8c pr�cepta mea.Auferam autem renbsp;gnum de manu filij eius, 8c dabo tibi decemnbsp;tribusefilio autem eius dabo tribum vnam,vtnbsp;remaneat lucerna Dauid l�ruo meo cundisnbsp;diebus coram me in lerul�lem ciuitatequamnbsp;G elegi vt eflet nomen meumibi. Te autem af-

lumam,8c regnabis luper omnia qu� defyde- rantcum eo,Sicloquerepopulo huic: qui lo- C rat anima tua,erisque rex fuper Ifrael. Si igi- cuti funt ad te,dic�tes, Pater tuus aggrauauitnbsp;turaudieris omnia qu� pr�cepero tibi,8cam iugum noftrum,tu releuanos ;llSicloqucris^lt;:^'47-�**nbsp;bulaueris in vijs meis, 8c fcceris quod redum ad eos, Minimus digitus meus gro�ior eftnbsp;eft coram me, cuftodiensm�data mea 8cpr� � -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� -

cepta mea,ficutfecit Dauid l�ruus meus : ero tecum,amp; �dificabo tibi domum fidel�, quo-modo �dificaui Dauid domum,8c tradam tibi Ilrael: 8c affligam l�men Dauid lu per hoc,nbsp;veruntamen non cundis diebus. Voluit ergonbsp;Salomon interficere leroboam iquifurrexitnbsp;amp; aufugit in Aegyptum ad Sel�c regem Ae-gypti,8c fuit in Aegypto vfijj ad mortem Salomonis , Reliquum autem verborum Salomonis, 8c omnia qu� fecit, 8cfapientia eius:nbsp;eccevniuerl� lcripta luntin libro verborumnbsp;tgt;dierum�Salomonis.Dies autem quos r�gnanbsp;uit Salomon in lerul�lem luper omnem If-rael,quadraginta anni fiint.Dormiuitque Salomon cii�h patribus luis,8c l�pultus eft in Cinbsp;uit�te Dauid patris fui', regnauitque Ro- liumNabath. Videns itaq; populus quod nonbsp;boam filius eius pro eo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luiflet eos audire rex relpodit ei,dicens, Qu�

�5gt; itiuenum fecutiu con�lium patitur nobis pars in Dauid?vel qu� h�reditas in fi-reg�i d'tuifionem, amp; leroboam rexfuper de- lio l�i?igt;Vade�in tabernacula rua Ilf.iel,nunc eew tribus confiituitur , exereitum ^uo^ue vide domum tuam Dauid.Etabijt Ilrael in tanbsp;^^04�! aduer�ts leroboam Dominus per bernaculalua.Superfiliosaut�lfiaefquicun-Q^ que

dorfo patris mei. Et nunc pater meus pofuit fuper vos iugum graue,ego aut� addam ftipernbsp;iugum veftrum:patermeus c�cidit vos flagelnbsp;lis,ego aut� c�dam vos lcorpionibus.Venit ernbsp;go leroboa, amp; omnis populus ad Roboa dienbsp;tertiajftcut locutus fueratrex,dicens, Reuer-timini ad me die tertia.Relponditq j rex popunbsp;lo dura, derelido confilio l�niorum quod einbsp;dederant, amp; locutus eft eis l�cundum confi-liumiuuen�, dicens. Pater meusaggrauauitnbsp;iugum veftrum,ego aut� addam iugo veftro;nbsp;pater meus c�cidit vos flagellis, ego aut� c�-dam vos Icorpionibus. Et non acquieiiit rexnbsp;populo;quoniaauerfatus fuerateum Dominus, vt fiilcitaretverbumfuumllquodlocutus Supr�.�.f.nbsp;fuerat in manu Ahi� Silonit�, ad leroboa fi-

-ocr page 304-

lu.Roboam. Regum. Ill IfJefoboam lt;]iie Habitabant in ciuitatlbus luda j regnauitnbsp;Roboa. Mi�t ergo rex Roboam Aduram quinbsp;erat fuper tributa: amp; lapidauit eum oninis If-E raeljamp; morruus eft.P�rro rex Roboam fefti-nus afcendit currumjamp; fugit in lerufaleni^renbsp;ce�itq; Ifrael�doino Dauidjvfq; in praefen-tein diem. Fa�uin eft autcm cum audifi�r o-ninis Iftael quod reuerfiis efletleroboanijminbsp;leruntj 8c vocauerunt eum congregato c�tu,nbsp;�cconftitucrunt eum regem f�per omn�lf-raelj nec f�cutus eft quiipiam do'aium Dauidnbsp;pr�ptertribum ludalolam.

Venit autem Roboam leruialem^ 5c cogre gauit vniuerl�m doraum Tuda^ 8c tribu Ben-iarain^centum oftoginta millia ele�torum vi

ruerat,Janitati reflituuur rediens auteinpr�-pheta � leone ocetditur^ quod T)ei 'ierbo ino-hediensjuijjet, amp; leroboam�tam auget tm-piet'atem. cap. x ill.

ET ecce vir Dei venit de luda in fei'mo ne Domini inBeth-el,leroboam ftan-te fiiper altare, 8c thus iaciente. Et ex-clamauit contra altare in ferm one Domini,nbsp;8c ait,Altare, altare, h�C dicit dominus^ IIEc-ce filius nafeetur domui Dauid, lofias nomine, 8c immolabitfuper te lacerdotes excelfo-rum,qui nuncin te thurafiicccndunt, Sc-oflanbsp;hominu fiiper te incendet.Deditq; in ilia dienbsp;fignum, dicens. Hoc erit fignum quod locutus eft Dominus,Ecce altare feindetur, 8c ef-

rorum,8cbellatorum,vtpugnarent cotrado- fundetur cinis qui in eo eft . Cumq; audillet mum Iftael j 8c reducerent regnum Roboam rex lermon� hominis Dei que inclamaueratnbsp;i.Pir. ii.a filio Salomonis.lIFactus eft autem i�rmo Do ~nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- - -

mini ad Semeiam virum Dei^dicens^Loque-p rc ad Roboam filium Salomonis regem luda, 8c ad oranem domum luda^�c Ben-iamin, 8cnbsp;reliquos de populo, dicens,H�ec dicit D omi-nuSjNon �icendetis,neq; bellabitis contra franbsp;tr�s veftros filios Iftael; reuertatur vir in domum fuam.� me enim fadtum eft verb� hoc.nbsp;Audier�t ��rmonem Domini, 8c rcuerfi funtnbsp;de itinere ftcut eis pr�ceperat Dominus. Ae-dificauit autem leroboam Sichern in montenbsp;Ephraim,8c habitauit ibi: 8c egreflus inde�-dificauit Phanuel. Dixitq; leroboam in cor-Sup.n.f. fuo,(INunc reuertetur regnum ad domum

Dauid, fi aftenderit populus ifte vt faciatfii-crificia in domo Domini in Ieru{�lem,8c c�-uertetur cor populi huius ad dominum fiium Roboam reg� luda, interfici�rq; me,8c reuernbsp;tentur ad e�.Et excogitate cofiliojfecit duosnbsp;vitulos aureos,8c dixit eis,Nolite vitra afcen-derein leruftleJlEcce dij tui Iftael,qui te edunbsp;Exod.jx.b xerunt de Terra-Aegypti. Pofuitqj vnum innbsp;Beth-el 8c altcrum in Dan: 8c fa�tum eft verbum hocinpeccatum;ibat enimpopulusad Deiilladie inBeth-cl, 8cverbaqu�locutusnbsp;adoradum vitulumjv/q; in Dan.Et fecitpha-s.Pa.tt. C. na in excelfis, (18c ftcerdotes de extremis populi, qui no erant de filijs Leui * Conftituit-quediem Iblennem in menft O(ftauo,quinta-decima diemenfis,in fimilitudinem folenni-tatis qu� celcbrabatur in luda Et alcendensnbsp;altare, fimiliter fecit in Bcth-el, vt immola-ret vitulis quos fabricatus fuerat : conftituit-

que in Beth-el lacerdotes excelforum qu� fe Ego fiim.'Dixitqfadeum, Veni mecum do-cerat. Et afcendit fuperaltare quod extruxe- mum,vtcomedas pane.Qm ait,Non pofl'ura rat in Beth-el quintadecima diemenfis oda- reuerti,neq; venire tecum, nec cori;edam pa-ui,quemfinxeratde corde fuo; 8c fecit fblen- nem,neq; bibam aquamin locoifto: quialo-nitatem filijs Iftael,8cafcenditfuperaltarevt cutus eftDominus adme in fermone Dominbsp;adoleretincenfum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ni,dicens,Noncomedespanem,5cnonbibes

5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propheta de luda ad lenboam de al aquam ibi, nec reuerteris per viam qua ieris.

iarisfubuerfione amp; natiu�ate lo�a regispro �mi ait illi, Et ego propheta fum fimiiis tui: phe(a(,^tiO arant� marnt:lenboams^iuie es�a- 8c angelus locutus eft mihi in fermone Domini,

cotraaltarein Beth-el, extenditmanfi fuam dealtari,dic�s. Apprehend! te eum. Et exaruit Bnbsp;manuseius quaextenderatcotra eum; nec vanbsp;luitretrahere earn ad fe.Altare quoq; feiffumnbsp;eft, 8cefFufus eft cinis de altari, iuxta fignumnbsp;quodpr�dixerat vir Deiinfermone Domini.Et ait rex ad vir Dei,deprecare facie Dominbsp;ni Dei tui, 8c ora pro me, vt reftituatur ma-nus�meamihi. Orauitq; vir Dei facie Domini, 8c reuerfa eft manus r�gis ad eil, 8c fada eftnbsp;ficut prius fuerat. Locutus eft autrex ad vininbsp;Dei, Veni mecum dornii vt prandcas, 8c dabonbsp;tibi munera.Refpoditq j vir Dei ad regem,Sinbsp;dederis mihi media parte domus tu�, no venia tecumjUec comedampanem, neq; bibamnbsp;aquamin locoifto : ficenim mandatum eftnbsp;mihiinfermoneDomini pr�cipicntis, NonCnbsp;comedes pane,neq; bibes aquam, nec reuertenbsp;ris per viam qua veni fti. A bijt ergo per aliamnbsp;via, 8c no eft rcuerfus per iter quo venerat innbsp;Beth-el. Proph�tes autem quidam f�nex ha- .nbsp;bitabatin Beth-el,ad quemquot;venerunt filij fui,nbsp;8c narrauerut� ei omnia opera qu� fecerat vir rnuit-j*

fueratad regem,tgt;5c�narraueruntpatri fuo.Et pgt;.4. dixit eis pater eorum , Per quam viam abijt?nbsp;*Oftenderunt ei filij fuiviam perquam abie- *Et.unbsp;rat virDei qui venerat deluda. Et ait filijsnbsp;fuis,Sternite mihi afinu.Qui cum ftrauiflent,nbsp;afcendit,8c abijt poft viru Dei,8c inuenit eu Dnbsp;f�dent� fubtus tercbinthurn;8cait illi. Tuncnbsp;es vir Dei quiveniftideludatRcfponditille,nbsp;_ z- , � . , . .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, quot;Dixit.}�

-ocr page 305-

gt;.!�

' P rtf he tlt;t (jUtiuus.i

Iu.Roboam. RegumlII. nbsp;If .leroboam.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ni

mini, dicens, Rcduc eum tecum in domum tuam,vtcomedatpanem,8c bibat aquam.Fe-fellit eum,8c reduxit l�cumzComedit ergo panbsp;nem in domo eius,8c bibit aquam.Cumqj f�d�rent admenl�m, fa�tus eft l�rmo Domininbsp;ad prophetam qui reduxerat eum.Et exclamanbsp;uit ad virum Dei, qui venerat de luda, dices,nbsp;H�c dicit Dominus,Qma non obediens fui-ftiori Domini, 8cnoncuftodifti mandatumnbsp;quod prxcepit tibi Dominus Deus tuus: 8cnbsp;reuerfus es, 8c comedifti pan� 8c bibifti aquanbsp;in loco in quo pr�cepit tibi ne comederesnbsp;paneiTijneque biberes aquam, non infereturnbsp;cadauertuum inf�pulchrum patr� tuorum.nbsp;Cumque comedifiet 8c bibifiet, ftr�uitafi-nuragt;fiium�quot;propheta� quem reduxerat. Qmnbsp;c�m abijf��tjinuenit eumleoin via, 8c occi-dit,8ceratcadauer eius proie�tum initinere:nbsp;alinusautem ftabatiuxtailium, 8cleo ftabatnbsp;iuxta cadauer. Et ecce, viri tranfeuntes vide-runt cadauer proiedum in via, 8c leone ftan-tem iuxta cadauer.Et venerunt,8c diuulgauenbsp;runt in ciuitatem in qua proph�tes illelenexnbsp;habitabat. Qimdc�m audifiet propheta illenbsp;qui reduxerateum de via,ait,Vir Dei eft,quinbsp;inobediens fuit ori Domini, 8c tradiditeumnbsp;Dominus leoni,8cconfregit eum, 8cocciditnbsp;iuxta verbum Domini quod locutus eft ei.

F Dixitq; ad filios fiios, Sternitemihi afinum. Qui c� ftrauifient,5c ille abij fi�t, inuenit cadauer eius proie�tum in via,8c afinum 8c leo-nem ftanres iuxta cadauer ; non comeditleonbsp;dccadauere,nec Ixfit afinum.Tulitergo proph�tes cadauer viri Dei, 5cpoluitilludf�pernbsp;afinum,8c reuerfus intulitin ciuitatem ''pro-/�M. phet� fcnis�,vtplangcrent eum. Et pofiiit canbsp;dauer eius in f�pulchro fuo;8c planxerunt eil.

�gt;�gt;� Heuoheu�mi frater.Cumque planxiflent eil, dixit ad filios fi.ios,Cu mortuus fuero, f�pelinbsp;te me in f�pulchro in quo vir Dei f�pultus eft;nbsp;iuxta ofia eius ponite olTa mea.Profe�to enimnbsp;veniet l�rmo quem pr�dixit in l�rmone Donbsp;mini contra altare quod eft in Beth-el,8cnbsp;contra omnia phana excelf�rum qua: funt innbsp;Vrbibus Samari�. Poft verba h�c non eft re-uerftis leroboam de via fiia pelsima,l�d econnbsp;trario fecit de noui�imis populi lacerdotesnbsp;cxcclforum:quicunquevolebat,impjebatmanbsp;numfuam,8c fiebat facerdos excelf�rum . Etnbsp;propter hanc caulam peccauit domus lero-boa,8c euerla eft,8c deleta de luperficie terrae.

�S. nbsp;nbsp;nbsp;iiiaspropheta ah yxore leroham fuper filto

A hia eegrotante interrogatus prcedi tit filium moriturum, amp; domutn lerohoam penitus e~nbsp;ttertenda, quo mortuoficceditfilius Nadah:nbsp;autemjiegypti diripit domum T)omininbsp;lerujalem^c� mortuo �J^hoam �tcceditf-lius Ahia. c A p. X1111.

IN tempore illo �grotauit Abiafiliusie-A roboani. Dixitque leroboam vxori fii�,nbsp;SurgCj�c commuta habitum^ ne cognof-caris qu�d fis vxor leroboamiamp;vadein Silo,nbsp;vbi eft Ahias propheta llquilocutuseft mihi Supra.n.f.nbsp;qu�dregnaturus efl�mfiiperpopulumbunc.nbsp;Toile quoque in manu tua decem panes, amp;nbsp;cruflulam,amp;vas mellis', amp; vadead illumiip-l� enim indicabit tibi quid euenturum fit puenbsp;ro huic.Fecit vt dixerat, vxor leroboam ; amp;nbsp;c�nfurgens abijt in Silo, amp; venitin domumnbsp;Ahi�:at ille non poterat videre, quia caliga-uerant oculi eius pr� l�nedute. Dixit autemnbsp;D ominus ad Ahiam , Ecce vxor leroboa in-greditur,vt confulat te fupcr filio fuo qui �-grotat.-h�camp;h�cl�qu�ris ei.C�m ergo ilia Bnbsp;inrraret, amp; difiimularct le efle q u� erat,audi-uit Ahias fbnitum pedum eius introeunrisnbsp;per ofi:ium,amp; ait,Ingredere vxor leroboam,nbsp;quare aliam te elle f�mulas?�go autem miirusnbsp;fum ad te durus nuntius.Vade,amp; dic leroboam,H�c dicit Dominus Deus Ilrael,Qtfia e-xaltauitedemediopopuli, amp;dedi teducemnbsp;fuperpopulum me�m Ifiael:amp; Icidi regnumnbsp;domus Dauidjamp;dedi illud tibi, amp;non luiftinbsp;ficut leruus meus Dauid,qui cuftodiuit mannbsp;data mc^amp;l�cutus eft me in toto corde fuo,nbsp;faciens quod placit� efletin conlpe�tu meo:nbsp;led operatus es male fiipcr omnes qui fuer�tnbsp;ante te, 5cfecifti tibi deosalienos 5c conflatinbsp;les, vt me ad iracundi�m prouocares, me a�tnbsp;proiecifti poft corpus tuumddcirco ecce ego Cnbsp;inducam mala luper domum leroboam, amp;nbsp;percutiam de leroboam ming�tem ad pariere, 8cclaufiim,8cnouifiira�inllrael: Semunnbsp;dabo reliquias domus leroboam, ficut mun-dari folet fimus vfquead purum. Qui mortuinbsp;fuerint de leroboam in ciuitate, comed�t eosnbsp;caneszqui autem mortui fuerint in agro, vo-rabunteos aues c�li; quia Dominus locutusnbsp;eft.T U igitur ftirge,6c vade in domum tuam:nbsp;8c in iplo introitu pedum tuorum in vrbem,nbsp;morieturpuer, 8cplangeteum omnis Ifrael,nbsp;8c l�peliet; ifte enim lolus infereturde lero-boam in l�pulchrum, quia inuentus eft fuper

3 eol�r-

-ocr page 306-

lu. Roboam. RegumlII. If.leroboam.

^u� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;Baa�in regtth J�-aelpraliatUT,

impetrato � Tien-adad rege Syrie attxtlio. �jA morienti Jiicceditfilius lojaphavat quot;Bettnbsp;�i Hadai�lium leroboam cum '^niuerfa conbsp;gnatione occidit amp; pro eo regnat�tper Ifraelnbsp;yigintiquatwor ann�^impititpojl impium.

C A P. X V.

IGiturin Oda�odccimo anno regni leroA boam filij Nabath, regnauit Abiam fupernbsp;ludam.Tribus annis regnauit in lerul�l�:nbsp;nomen matris eius Maachafilia Abef�alom.nbsp;Ambulauitqjin omnibus peccatis patris fui,nbsp;qu� fecerat ante eumrnec erat cor eius perfe-dumcum Domino Deofuo,ficut corDa-uid patris eius.Sed propter Dauid d�dit ei Donbsp;minus Deus fuus luccrnam in Ierul�l�,vt fii-fcitaret filium eius poft eum, 8c ftatueretle-ruf�lem:eo quodfecifl�t Dauid reclumino-culis Domini, 8c non declinaffet ab omnibus qu� pr�ceperat ei,cunlt;ftis dicbusvit� luxnbsp;llexcepto f�rmone Vri� Heth�i.Attamen bel ���R�'�*'*�nbsp;lum fuit inter Robo� 8c leroboam omni temnbsp;porc vit� eius. Reliqua autem f�rmonum A- Bnbsp;biam, 8c omnia qu�fecit, nonneh�clcripfanbsp;fiintllin libro verborum dierum regum luda?nbsp;Fuitq; pr�lium inter Abia Scinter leroboam.nbsp;Et dormiuit Abiam cum patribus fuis:8c f�penbsp;lierunt eum in Ciuitate-Dauid: regnauitq ucnbsp;Af� filius eius pro eo.Inanno ergo vicefimonbsp;leroboam regis Ifrael regnauit Af� rex luda: Gnbsp;8c quadraginta 8c vno anno regnauit in lerunbsp;falem. Nomen matris eius Maacha,filia Ab-ef��lom.Et fecit Af� rectum anteconfpeclun�nbsp;Domini, ficutDauid patereius; 8c abftulitnbsp;eff�minatos de terra, purgauitque vniucrf�snbsp;fordes idolorum,qu� fecerant patres eius.In-fimer 8c Maacham matrem f�am amouit, nenbsp;eff�tprinceps inf�cris Priapi, Sein lucoe-ius quemc�f�craucrat : fiibuertitque fpecumnbsp;eius,8c confregit fimulachrura turpi�imum,nbsp;8c combu�itin Torren tc-cedro; excelf� autem non abftulit. Veruntamen cor Al�per-fedum erat cum Domino cudis diebus fuis:nbsp;8c intulit ea qu� f�ndificauerat pater fuus, 8cnbsp;voueratin domumDomini,argentum 8cau-rum J 8cvaf�. Bellum autem erat inter Af�nbsp;8cBaaf� regem Ifraelcundis diebus eorum.nbsp;Afcendit quoque Baaf� rex Iftael in ludam,nbsp;6c �dificauitRama, vtnon poflet quifpiamnbsp;egredi vel ingredi de parte Af� regis ludx.nbsp;Tollens itaque Af� omne argentum 8c au-rum quod rcmanferat in thef�uiis domusnbsp;Domini, 8c theGuris domus regi� , d�ditnbsp;illudin manus f�ruorum fuorum: 8c mif�t adnbsp;Ben-adad filium Tabremon filij Hezion,re-jjnbsp;gern Syris qui habitabatin Damafeo, dicens,nbsp;F�duseft inter me 8c te , 8c inter pattern

^*'^0 bonus*!Domino Deo�Ilracljindo � mo leroEoam.Gonftituet autcm f�bi Domi*-nus regem fuper Ifraeb qui percutiet domumnbsp;leroboam in hac die, amp; in hoc tempore , Sc,nbsp;percutiet Dominus Deus I{rael_,ficut mou ennbsp;folet arundo in aqua: 8c euellet Ifracl de Terra bona hac J quam d�dit ^atribus eorum, 8cnbsp;Ventilabitcos trans Flume :quiafecerunt fibinbsp;lucos^vt irritarent Dominum. Ettradet Do-minus Ifi�ael propter peccata leroboam, quinbsp;peccauitj8c peccare fecit Ifrael. Surrexititaq;nbsp;vxor leroboam 8c ahijt, 8c venit in Therfa :nbsp;cumq UC ilia ingrederetur limen domus, puernbsp;E mortuuseft, Scl�pelierunt eum. Etplanxitnbsp;eu omnis Ifi-acl iuxtal�rmon�Dominiquemnbsp;locutus eftin manuf�rui fui Ahi� prophe-t�.Reliquaautem verbor� Ieroboam,quomonbsp;do pugnauerit, 8c quomodo regnaucrit,eccenbsp;fcriptafuntin libro verborumdierumregumnbsp;Ifrael.Dies autem quibus regnauit leroboamnbsp;vigintiduo anni funt: Scdormiuitcumpatri-bus fuis : regnauitq; Nadab filius eius proeo.nbsp;i.Par.�.d liPorr� Roboam filius Salomonis regnauit

O

in luda: Quadraginra 5c vnius anni erat Ro-boam,c�m regnarc c�piH'etzdccem 8c feptcm annos regnauit in lerufilem ciuitate, quamnbsp;clegit Dominus vtponeret nom�fiiumibi,nbsp;ex omnibus tribubus Ifrael. Nomen autemnbsp;matris eius Naama Ammanitis.Et fecitludasnbsp;malum coram Domino, 8c irritauerunt eumnbsp;fuper omnibus quae fecerantpatres eorum innbsp;peccatisfiiis qu� peccauerunt.Aedificauer�tnbsp;cnim 8c ipf� f�bi aras, 8c flatuas, 8c lucos fuper omnem collem excelfum, 8c fiibter om-nem arborem frondof�m : fed 8c efF�minatinbsp;fuerant in terra, feceruntque omnesabomi-nationes gentium, quas attiiuit Dominusnbsp;antefaciem filiorumifiael. In quinto autemnbsp;anno regni Roboam, afcendit Sefic rex Ae-gypti in leruf�lem, 8c tulit thef�uros domusnbsp;Domini, 8c thef�urosregios, 8cvniuerf�di-iup.io.c, ripuit; fcuta quoque aurea if qu� feccrat Salomon; pro quibus fecit rex Roboam fcutanbsp;�rea, Sctradiditea in manum ducum fcuta-riorum , 8c eorum qui excubabant ante o-ftium domus regis . Cumque ingredereturnbsp;rex in domum Domini,portabantca qui pr�-cundi habebant officium : �c poflea reporta-bant ad armentarium fcutariorum. Reliquanbsp;autem f�rmonum Roboam, 8c omnia qu� fenbsp;cit, eccefcripta fiantinlibro f�rmonumdie-rumregumluda. Fuitque bellum inter Roboam 8c leroboam cundis diebus.Dormiuit-que Roboam cum patribus fuis ,8cf�pultusnbsp;cfl cum eis in Ciuitate-Dauid : nome autemnbsp;matris eius Naama Ammanitis; 5c regnauitnbsp;Abiam filius eius pro eo.

lt;S. Impiojilixrcgiludx�icudif^Mfiliuf^�tf meum Sc patremtuum: ideomifittibimu-nera�

-ocr page 307-

Iu.Abiam. ^tfaphat. RegumllL IfJeroboam.

nera, argentum amp;aurum: 5(. pcto vt venias, amp; irritum facias f�dus quod habes c� Baal�nbsp;rege Ifraetamp; recedat � me. Acquielcens Ben-adad r�gi Afa mifit principes exercitus fiii innbsp;ciuitates Ifrael, amp; percufler�t Ahion amp; Dannbsp;amp; Abel-domum-Maacbaj amp; vniueri�m Gennbsp;neroth, omn� (cilicet Terr�-Nephtali.Quodnbsp;c�m audi���t Baaf� j intermifit �dificare Rama, amp; rcuerfus eft in Therf�.Rex autem Tli�nbsp;nuntium mifit in omnem ludam^dicens^Ne-mo fit excuI�tus.Et tuler�t lapides de Rama,nbsp;amp;ligoaeius, quibus xdificaueratBaal�, amp;e-xtruxit de eis rex Al�, Gabaa-Ben-iamin, Scnbsp;Mafpha. Reliqua autem omnium Icrmonumnbsp;Al�, amp; vniuerficfortitudines eius, �tcundanbsp;qu� fecit,amp; ciuitates q uas extruxit,n�ne h�cnbsp;lcriptafuntinlibro verborum dierum regumnbsp;luda.'Veruntamen in tempore l�nedutis fu�nbsp;doluit pedes.Et dormiuit�cum patribus fuis,nbsp;amp; lepultus eft cum eis in Ciuitace-Dauid panbsp;tris lui.Regnauitque lol�phat filius eius pronbsp;CO. Nadab verd filius leroboam regnauitlii-pcr Ilfael anno l�c�do Al�regis luda: regna-uitq; fuper Ilfael duobus annis.Et fecit quodnbsp;malum eft in conlpe�u Domini,amp;ambula-uitin vijs patrisfui,amp; in peccatis eius quibusnbsp;peccarefecit Ilfael. Infidiatus eft autc ei Baa-l� filius Ahiae de domo Il��char, amp;percu�itnbsp;cum in Gebbethon,qu� eft vrbs Philifthinonbsp;rum:fiquidem Nadab, Scomnis Ilfael obfidenbsp;bant Gebbethon. Interfecit ergo ilium Baal�nbsp;in anno tertio Al� r�gis Iuda,amp;regnauitpronbsp;co. Cumqucregnaflet,percu�itomnem do-mum leroboam : non dimifit ne vna quidcmnbsp;animam de leraine eius,donec deleret e�lliu-xta verbum Domini quod locutus fueratinnbsp;manu l�rui fui Ahi� Silonitis,propter pecca-ta leroboam qu� peccauerat, amp; t^uibus peccanbsp;re fecerat Ilfael; amp; propter deli�um quo irri-taueratDominum Deum Ilfael. Reliqua autem fiirmonum Nadab, amp; omniaqu�opera-tus eft : nonne h�c lcripta Ifint in libro verborum dierum regum Ifi'ael? Fuitquc bellumnbsp;inter Al� ScBaal�regem Ilfael cundis diebusnbsp;eorum. Anno tertio Al� regis luda regnauitnbsp;Baal� filius Ahi�,luper omn� Ifrael in Ther-l� vigintiquatuor annis. Et fecit malum coram Domino,ambulauitq; in vijs leroboam,nbsp;amp;in peccatis eius quibus peccare fecit Ilfael.

�S. lehufrophetat regis �Baaja nbsp;nbsp;domus ip�us

lubt^�onem, cui mortuofuccedit filius JEila, impius .^mlri oiddit^ regnum in-uadete e�egit Ifrael igt;�.mri^ quo impio regnumnbsp;obtinente, ^^mbri f cum domo regia�tccen-dit ; quot;Mortuo autem �mri fiiccedttfilius im-fjfiimus Achab, qui lest^belduxityxorem,nbsp;amp; nus tempore readificatur leritho.

CAP. XVI,

FAdus eft autem l�rrao Domini ad lebu A filium Hanani cotra Baal�, dicens,Pronbsp;eo qu�d exaltaui te de puluere, amp;pofuinbsp;teducem luper populum meum Ifracl,tu au-tcmambulafti in via Ieroboam,amp;peccare fe-cifti populum meum Ilfael,vt me irritaresinnbsp;peccatis eorum:ecce,ego demetam pofterio-raBaafa,amp; pofteriora domus eius: amp; faciamnbsp;domum tuam II f�cut domum leroboam filijnbsp;Nabat. Qiii mortuus fuerit de Baal� ciuitate,nbsp;comed�teu canes.-amp; qui mortuus fuerit�exeonbsp;in regione,comedenr eum volucres c�li. Re-liquaauteml�rmonum Baal�, amp; qu�cunqucnbsp;fecit,amp; pr�liaeius:n�nne h�c lcripta fiintllin 2- Par.itf.anbsp;Libro verborum dierum regum Ilrael i Dor- �nbsp;miuitergo Baal� eu patribus fuis, fepultusq;nbsp;eft in Therl� : amp; regnauit Ela filius eius pronbsp;eo . C�mautem in manu lehu filij Hanani,nbsp;Prophet� verbum Domini fa�lum eflet contra Baafii,^ contradomum eius, Stcontrao-mne malum quod fecerat coram dominonbsp;ad irritandum eum in operibus manuum fua-rum,vt fieret ficut domus Ieroboam:ob bancnbsp;caul�m occiditeum,cgt;hoc eft lehu filium Ha gt;. j.nbsp;nani,prophetam�. Anno vicefimol�xto Afanbsp;regis luda regnauit Ela filius Baal� fuperIfrael in Therla duobus annis. Et rebellauit c�-tra eum feruusfuus Zambri, dux medi� partis equitumieratautem Ela in Therfa bibens,nbsp;amp; temulentusin domo Arl�pr�fedti Therl�. Gnbsp;Ilirruens ergo Zambri, pereu�it, amp; occciditnbsp;eum anno vicefimo l�primo Al� regis luda,nbsp;amp; regnauit pro eo.Cumq; regnaflct,amp; l�dif-l�t fuper folium eius,percufsit omn� domumnbsp;Baafa, amp; non dereliquit exea mingentem adnbsp;parietem,amp;propinquos amp; amicos eius.Delenbsp;uitq;Zambri omnemdomum Baal�, iuxtanbsp;verbum Dominiquodlocutus fuerat ad Baal� in manu lehu prophet�, propter vniuerl�nbsp;peccata Baal�,amp; peccata Ela filij eius,qui pecnbsp;cauerunt, amp; peccare fecerunt Ilfael, prouo-cates Dominum Deum Ilfael in vanitatibusnbsp;fuis.Reliqua autem l�rmonumEla,amp; omnianbsp;qu� fecit, non ne h�c lcripta funt in Libronbsp;verborumdierum regumifi-ael.^Anno vicefi-mol�ptimo Al� regis luda, regnauit Zambrinbsp;l�ptem diebus in Therl�: porro exercitus ob-fidebat Gebbethon vrbem Philifthinorum.nbsp;Cumqj audilTet rebellalTeZambri, amp; occi-difle regem,fecit fibi regem omnis Ifrael Amnbsp;ri,qui erat princeps militi� luper Ilfael in dienbsp;illa,incaftris.Alcenditergo Amri, amp; omnisnbsp;Ifraelcumcode Gebbethon , amp; obfidebantnbsp;Therl�. Videns autem Zambri quod expu-nanda el�et ciuitas,ingreirus eft palatium, amp;nbsp;l�ccendit le cum domo regia: amp; mortuus eftnbsp;in peccatis fins qu� peccauerat faci�s malumnbsp;coram Domino,amp;ambulans in via lerobo�.

-ocr page 308-

lu.Afkp,;,,, Regum.

E amp;�n pcccaro eius quo fecit peccarcTfrael.'Re liqua autem lcrmon� Zambh^ 8c infidiarutnnbsp;cius, amp; tyrannidisj n�nne h�c Icripta funt innbsp;Libro vcrborurn dierum reg� Ifrael.^Tunc dinbsp;uifus eftpopulus Iftaelinduas partes: medianbsp;pars populi fequebatur Thebni filium Gi-TiethjVtconftituereteum rege: amp; media parsnbsp;Amri.Prxualuitautem populus qui erat cumnbsp;Amri, populo qui l�quebatur Thebni filiumnbsp;Gineth: morniusqueeft Thebni, Scregnauitnbsp;Amri. Anno tricefimoprimo Ala r�gis ludanbsp;regnauit Amri fuper Iftael, duodecim annis:nbsp;in Therla regnauit lex annis.Emitque mon-tern Samari� � Somer duobus ralentis argen-ti:amp; ardiheauit eum, amp; vocauit nomen ciui-tatis quam extruxeratjUomine Semer Domini montis Samari�.Fecit autem Amri malumnbsp;in conlpcdu Domini,amp; operatus eft nequi-terfupcr omnes quifuerunt anteeum.Ambunbsp;lauitqjinomni via Jeroboam filij Nabat, 8cnbsp;inpeccatiseiusquibuspeccarefecerat Ilfael;nbsp;vt irritaret Dominu Deum Ilrael in vanitati-bus fuis. Reliqua autem lermonum Amri, 8cnbsp;pr�lia eius quae gefsitjUonne h�c Icripta liintnbsp;in Libro verbor� dicrum regum IftaeP Dor-miuitque Amri cum patribus fuis,8c lepultusnbsp;eft in Samaria: regnauitq'ue Achab filius eiusnbsp;pro eo. Achab vero filius Amri, regnauit fii-_ per Ilrael anno tricefimoodauo Ala r�gis lu-da.Etrcgnauit Achab filius Amri fuperIlraelnbsp;in Samaria viginti amp; duobus annis. Et fecitnbsp;Achab filius Amri malum inconlpedu Domini fiiper omnes qui fuerunt ante eum. Ne�nbsp;luffecitei vtambularetinpeccatis leroboamnbsp;filij Nabat : infiiper duxit vxorem Iczabel fi-liam Eth-baal regis Sidoniorum . Et abijt,8cnbsp;leruiuit Baal, 8c adorauit eum.Et pofuit aramnbsp;Baal in templo Baal, quod �dificauerat in Sanbsp;iharia, 8c plantauit lucufn : 8c addidit Achabnbsp;in operefuOjirritans Dominum Deum Ifraelnbsp;fuper omnes reges Ifi-acl, qui fuerunt antenbsp;eum. In diebus eius �dificauit Hiel de Bethel, lericho : in Abiram primitiuo fiio funda-uit cam,8cinScgubriouiftimofuo pofiiitpornbsp;Iofue.6,lt;j. tas ejus.lliuxta verbum Domini quodlocutusnbsp;fuerat in manu lof�c filij Nuii.

S. Elias calum tnennio claudit, primum^paf'-citiir � coruis, deinde � muliere Sare^thana, cuius hydria farime amp; lethjtus olei non mi-nuuntur, �lius autem ip�us, orations Elitenbsp;re�i�,itatur.

CAP. XVII.

A quot;1 nbsp;nbsp;T dixitElias Thesbites de habitatori-

lacoVfd a nbsp;nbsp;bus GalaadadAchabjIlViuitDominus

��^Deuslfi�ael,in cuius confpedu fto, fi erit annis his ros 8c pluuia,nifi iuxta oris meinbsp;verba. Et fadum eft verbum domini ad eum.

III. If.EIa.

dicens,Recede hinc, 8c vade contra orientem, 8c ablcondere in Torrente-carith,qui eft connbsp;tra lordanem, Scibi detorrentebibes-.coruis-quepr�cepi vt palcant te ibi. Abijtergo, 8Cnbsp;fecit iuxta verbum Domini: cumque abijflet,nbsp;leditin Torrente-carith, qui eft contra lordanem. Corui quoque deferebantci panemnbsp;8c Carnes mane,limiliter panem 8c carnes ve-Iperi, 8c bibebatde torrente. Poft dies autemnbsp;ficcatus eft torrens:n� cnim pliierat fuper ternbsp;ram . Fadus eft ergo lermo Domini ad eum,nbsp;dicens,flSurgej 8c vade in Sareptha Sidonio-rum, 8c manebis ibiipr�cepienim ibi mulierinbsp;vidu� vtpalcatte. Surrexit, Scabijtin Sarep- Bnbsp;tha. Cumq5 veniflet ad porta ciuitatis, appa-ruit ei mulier vidua colligens ligna , 8c vocauit eam,dixitq; ei,Da mihi paululum aqu� innbsp;vafe,vt bibam.Cumqueilla pergeret vt alFer-ret, clamauitpoft tergum eius dicens. Afternbsp;mihioblecro Scbuccellam panls in manu tua.

Qu� relpondit, Viuit Dominus Deus tuus, Ecd.4�' quia non habeo panem, nifi quantum pugil-luscapere poteft farin� in hydria, 8c paululum olei in lecytho : en colligo duo ligna,nbsp;vtingrediar,8cfaciamillud mihiSefilio meo,nbsp;vt coraedamus, 8c moriamur. Ad quam Eliasnbsp;ait. Noli rimere, led vade, 8c fac ficut dixifti:nbsp;veruntamen mihi primiim fac de ipla farinu-la fubcinericium panem paruulum , 8c afternbsp;ad me:tibi autem, 8c filio tuo facies poftea.nbsp;H�cautem dicitDominus Deus Ilrael, Hy-Cnbsp;dria farin� non dcficiet, nee lecythus olei minbsp;nuetur vlqj ad diem in qua Dominus datumsnbsp;eft pluuiam luper faciem terr�. Qu� abijt,8cnbsp;fecit iuxta verbum Eli�;8c comedit iplc,amp; ilia, amp; domus eius : 8c ex illa die hydria farin�nbsp;non defecit, 8c lecythus olei non eftimminu-tus,iuxta verbum Domini quod locutus fuerat in manu Eh�. Fadum eft aute poft *h�c,nbsp;�grotauit filius mulieris matrisfamili�s, Se c-rat languor*forri�imus,ita vt non remaneretnbsp;in eo halitus.Dixit ergo ad Eliam,Quid mihinbsp;8c tibi vir Dei.ringreftus es ad me,vt rememonbsp;rarentur iniquitates me�, 8cinterficeres filiu pnbsp;meum ? Et ait ad eamgt;EliaSj�Da mihi filium p-.f*nbsp;tuum.Tuiitque eum de finu eius,8cportauitnbsp;in c�naculum vbi ipl� manebat,8c pofuit luper ledulum fii�, gc clamauit ad Dominum,nbsp;8c dixit. Domine Deus meus, eti�mne vidu-am �pud quam ego vtcunquefuftentor, aflli-xifti,vt interficeres filium eius.^Et expadit fe,nbsp;atq; menfus eft fuper puerum tribus vicibus,nbsp;Scclamauitad Domin�,8c ait,DomincDeusnbsp;meus reuertatur obl�cro anima pueri huius in,nbsp;vifceracius.EtexaudiuitDominus voc�Eli��nbsp;8c reuerla eft anima pueri intra e�,8c reuixit..nbsp;Tulitq; Elias pueril, 8c depofuit eu de c�na-culo in inferiore dom�, 8c tradiditmarrifu�.


-ocr page 309-

luJof�phat. RegumlII. JC Achab, amp;aitilIi,Enviuitf�liustuus. Dixitquemu-lier ad Eliam, Nunc inifto cogn.oui quoniam vir Dei es tu, amp; verbum Domini in orenbsp;tuo verum eft.

5. InirefccntcfameEliasjdbdiaherbampeco-ribusqueerentioccurrit,cui ag�'eper/uadetyt ^^s Baal quadringentos quinquaginta, pr�


nuntiet Achabje adejje^ejui recurrent Elite ab � phet�fquclucoriimquadringentos^quicome ipjo corripuurtdet Elias p�udojro- dmit de menfa lezabel. Mifit Achat ad om-

�hetas oe�di lubet dato de ctslo ign� ad con�tm matione bolocau�i, plumam � deo im^etr�t.

CAP. XVIII.

Oft dies multos fadtum eft verb�i Do-I mini ad Eliam, in anno tertio dicens,

Vade, amp;oftende te Achab, vt dem plu-uiam fuper faciem terr�.Iuitergo Elias vt o-ftenderet f� Achab : erat a�t fames vehemens in Samaria . Vocauitque Achab Abdiam dif-penf�torem domus fu�: Abdias autem time-bat Dominum valde . Nam c�m interficcretnbsp;lezabel prophetas Domini, tulit ille centumnbsp;prophetas, amp; abfcondit eos quinquagenos 5cnbsp;quinquagenos in fpeluncis, amp; pauit eos panenbsp;amp; aqua. Dixit ergo Achab ad Abdiam, Vadenbsp;in terram ad vniuerfos fontes aquarum,amp; innbsp;cun�as valles; fi forte pofsimus inuenire hernbsp;bam, amp; faluare equos amp; mulos,amp;: non peni-tus iumentaintereant.Diuif�runtquefibi re-giones,vtcircuirenteas: Achab ibatper viamnbsp;vnam,amp; Abdias perviam alteram f�orfiim.nbsp;Cuinqueefiet Abdias in via,Elias occurritei:nbsp;qui c�m cognouifl'eteum, cccidit fuper faci-g era fuam,amp; ait.Non tu es,domine mi, Elias?nbsp;Cui ille refpondit,Ego.*Vade,amp; dic dominonbsp;tuo,Adeft Elias.Et ille. Quid peccaui,inquirynbsp;quoniam tradis meferuum tuuminmanu A-chab,vt interficiat me.�Viuit Dominus Deusnbsp;tuns,quianon eft gens autregnum, quo nonnbsp;raif�rit ct^minus meus te requirens;amp; refponnbsp;dentibus cun(ftis,Non eft h�c; adiurauit r�gnanbsp;fingula amp; gentes,eo quod minim� reperireris.nbsp;Et nunc tu dicis mihi, Vade , amp; dic dominonbsp;tuo,Adeft Elias. Cumque recefiero � tCjSpi-ntus Doraini afportabit te in locum quemnbsp;ego ignoro ; ScingrelTus nuntiabo Achab, amp;nbsp;non inueniens te,interficietme:f�ruus autem

9 ..

tuus timet Do min uni ah infantiaf�a. Nui�-quid non indicatu eft tibi domino meo quid fecerim c�m interficeret lezabel prophetasnbsp;Dominijqu�d abfconderimdeprophetis Donbsp;mini centum viros, quinquagenos amp; quin- -quagenos in ipeluncis amp; pauerim eOs panenbsp;amp;aqua? Et mine tu dicis^ Vadc,amp; dic domino tuOjAdeft Elias:vt interficiat mc.Et dixitnbsp;Elias_,Viuit Dominus exercituunijante cuiusnbsp;vultum fto^quia hodieapparebo ci.Abijt ergo Abdias in occurfum Achab^amp;indicauit ei;nbsp;venitque Achab in occurlum Eli�; Et c�mnbsp;vidii�et eum , ait. Tune es illequi conturbasnbsp;Ifrael? Et ille ait, Non ego turbaui Ilrael, l�dnbsp;tii_,amp; domus patris tui,qin dereliquiftis mandata Domini, �c (�cuti eftis Baalim . Verun-tamen mine mitte, amp;congrega ad me vni-uerfum Ifrael in monte Carmeli, amp; prophe-

nes filios Ifrael, amp; congregauir prophetas in monte Carmeli.Accedes autem Elias ad om-nem populum, ait, Vfquequo claudicatis innbsp;duas partes.� h Dominus eft Deus, f�quimininbsp;eum:li autem Baal,l�quimini illuni.Et no re-fpodit ei populus verbum. Et ait rurfus Elias D*nbsp;ad populum,Ego remanfi propheta Domininbsp;folusiprophet� autem Baal, quadringenti amp; *nbsp;quinquaginta * viri funt. Dentur nobis duonbsp;nbsp;nbsp;Lcorum

boues, amp; illi eligant fibi bouem vnum, amp; in ^u^rin^�i. ffufta cxdentes ponant Eiperligna,ignem aunbsp;tem non �ipponant;amp; ego faciam bouem al-terum,amp;: imponam fuper ligna,ignem autemnbsp;nonfupponam. Inuocate nomina deor� ve-ftrorum , amp; inuocabo nomen Domini mei:nbsp;amp; De�s qui exaudierit per ign�,ipf� f�t Deus,nbsp;Refp�dens omnis populus ait. Optima pro-pofitio*.Dixit ergo Elias prophetis Baal.Eli *^�4� lee�nbsp;gitc vobis bouem vnum,8c faciteprimi, quianbsp;vos plures eftisamp; inuocate nomina deorumnbsp;veftrorum,ignemquenon fupponatis. Quinbsp;c�m tuliflent bouem quem dederat eis , fece-runt;amp; inuocabant nomen Baal de manc vPnbsp;que ad meridiem, dicentes, Baal exaudi nos.nbsp;Et non crat vox,necquirefponderet: tranf�-liebantq�e altare quodfecerant.Cumqueef-f�t iam meridies,illudebat illis Elias, dicens,nbsp;Clamate vocemaiore:deus enim, amp; forfitannbsp;loquitur, aut in diuerforio eft ,aut in innere, auteerte dormit, vt excitctur.Clamabantnbsp;ergo voce magna, amp; incidebant feiuxta ri-tum fuum cultris,amp; lanceolis,donec perfun-derenturf�nguine. Poftqu�m autem tran/�jtnbsp;meridies, amp; illis prophetatibus vencrat tempus quo facrificium ofTerrifolet, necaudie-baturvox, nec aliquis refpondebat, nec at-tendebat orantes ; dixit Elias omni populo:

4 Yenite


-ocr page 310-

Regum in. If. Achab. lezaiwii

, Iebu in regem Ifrael, Et Elifiwn prephetam.

CAP. XIX.

NVntiauit autem Achab lezabel omnia qu� fecerat Elias, 8c quomodo occidifnbsp;RtvniuerRsprophetas*gladio.Mifit- *stuLnbsp;que lezabel nuntium ad Eliam,dicens, Hscnbsp;tgt;mihi�faciant dij,8c h�caddat, nifi hachoranbsp;eras pofiiero animam tua ficut animam vniusnbsp;ex illis.Timuit ergo Elias,8cRrges abijt quo-cumqueeum ferebat voluntas : venitqueinnbsp;Berl�beeluda,8c dimifitibi puerum fuum,8cnbsp;perrexit in deRrtum viam vnius diei.Cumq;nbsp;venil��t, �cRderet fubter vnamiuniperum,nbsp;petiuitanim�fu� vt raorcretur,8cair, Sufli-cit mihi DominCjtolleanima meam: neq; c-nim melior Rim quam patres mei.Proiecitq;nbsp;R, 8c obdormiuit in vmbra iuniperi: 8c eccenbsp;angeluscgt;Domini�tetigit e�, 8c dixit illi, Surnbsp;ge,8c comede. *Re{pexit,8c ecce ad caput Ri� 1^*'^**nbsp;Ribcincritius panis,8c vas aqiue : comedit cr-go,8cbibit,8c rurfum obdormiuit. Reuerfus-

lu. lofaphat, f,;�.

Vcnitcad mc.Etaccedentc ad l� populo, cu-l�auit altare Domini quoddcftrudum fuerat. Et tulit duodecim lapides iuxta numerumnbsp;tribuum filiorum lacob, adquem fadus cftnbsp;Gen.jx,. Domini, dicens, Il �frael erit nomennbsp;tuum.Aedif�cauitdcIapidibus altarein nominbsp;ne Domini : fecitquc aquxdud:um,quafi pernbsp;duas aratiunculas in circuitu altaris, amp; com-pofuit ligna : diuif�tquc per membra bouem,nbsp;amp; pofuit Riper ligna,amp; ait. Impi�t� quatuornbsp;hydrias aqua, amp; fundite Riper holocau ftum,nbsp;amp; Riper ligna.RurRimque dixit, Eti� f�cun-d� hocfacite. Qui c�m fecifl�nt{�cund�,ait,nbsp;Etiam tertio idipfiim facite. Feceruntquc ternbsp;ti�,�C currebant aqux circum altare , �c foflanbsp;aqu�dudus repletaeft. Cumqueiam tempusnbsp;eflet vt ofi*erreturholocauftum,acced�s Eliasnbsp;propheta, ait, DomincDeus Abraham, amp;nbsp;Ilaac, amp; iRael, oRendc hodie quia tu esnbsp;Deus iRael, amp; ego l�ruus tuus, amp; iuxta pr�-ceptum tuum feci omnia verba h�c. Exaudinbsp;me Domine,exaudi mcivt diRat populusiftenbsp;quia tu es Dominus Deus ,amp;tu conuertifti queeft angelus Domini Rcund�, �etetigitnbsp;cor eorum iterum . Ceciditautem ignis Do- eum,dixitque illi,Surge, comede : grandis e-mini,amp;: vorauit holocauftum,8c ligna,amp; la-, nim tibi reftat via.Qm c�m furrcxifl�t,comenbsp;pides, pulueremquoq; amp;aquamqua:erat in ditamp;bibit,amp;ambulauitinfortitudinecibiil-lius quadraginta diebus amp; quadraginta nodinbsp;bu5,vfque ad montem Dei Horeb.

Cumque veniiRt ill uc, ma�t in fpelunca� ScecceRrmo Domini ad eum, dixitque illi.nbsp;Quid hic agis Elia?Et ille rcfpondit,llZelo t�nbsp;lattis Rim pro Domino Deo exercicu�, quianbsp;dereliquerunt pad�''Domini�filij iRaehalta- *�*�*'**nbsp;ria tua deftruxerunt,amp; prophetas tuos occidcnbsp;r��t gladio,amp; derelidus Rim ego folus,amp;qua:-runt animam meam vt auferant earn . Et aitnbsp;ci,Egredere, amp;fta in monte coram Domino.- amp;ecce Dominus tranfit,amp;Ipiritus gran-dis,Sc fortis fubuertens montes, amp; conterensnbsp;petras anteDominummonin fpirituDominbsp;nus,amp; poft Ipiritum c�motio; no in commo

V

pides, puluerem quoq; amp; aquam qua: erat in aqux�dudu lambens.C^od c�m vidiflet om-nis populus,ceciditin faciem fuam;amp;ait,Donbsp;minus ipReft Deus,Dominus ipReft Deus.

G Dixitque Elias adeos, Apprehenditeprophe tas Baal, amp;nevnus qiiidem elFugiat exeis.nbsp;Quos c�m apprehendilRnt, duxit cos Eliasnbsp;adTorrentcm-cifon, Scinterfcciteos ibi. Etnbsp;ait Elias ad Achab, ARende,comede, amp; bibe:nbsp;quia fonus mult� pluui� cft. AR�dit Achab,nbsp;vt comederet amp; biberet: Elias autem aRenditnbsp;in verticem Carmsli,5c pronus in terram ponbsp;Riit faciem fuam inter genua fua, 8c dixit adnbsp;puerum fuum, Afcende, 8c profpice contranbsp;mare.Qui c�maRendilRt, 8c contemplatusnbsp;eiRt,ait,Non eft quicquam. Etrurfum aitil-lijReuerterc Rptem vicibus. In Rptima autc tioneDominus,8c poftcommotioncmignis:nbsp;vice, Eccenubecula parua quafi veftigium non in ign� Dominus, amp; poft ignem fibilusnbsp;hominis afeendebatdemari.Qui ait, ARen-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. -nbsp;nbsp;nbsp;. -nbsp;nbsp;nbsp;.

de,8c die Achab,lungegt;currum tuum�Scdefi-cende,neoccupet tepluuia. Cumq; R verte-ret hue atque illuc, eccec�li contenebrati funt, 8c nubes, 8c ventus , 8c fada cft pluuianbsp;grandis. ARendens itaque Achab abijtin leznbsp;rael,8c manus Domini fada eft fuper Eliam,nbsp;accindisquelumbiscurrebat ante Achab, donbsp;nec veniret in lezrahel.

S. E.liasfugtens le's^bel in de�rtOja�mno ex� tatw,panem diuinitM miyum edit, aquam^nbsp;bibit,amp; ita ad montem Orebpcruenit,ibi^ innbsp;�eluncu querens �e �olum domini propbetamnbsp;relt�um,auditfeptemmilliaeffereliUa,mit- __________ ______

titurqwad'^ngendum Hu'^^lin regemSy- ges propheta pro te.llEt crit,quiconque fuge-

aura: ten ui s. Quod c� audi���t Elias, operuit vultum fiium pallio,amp; egreflus ftetit in oftionbsp;fpelunc�,amp; ccce vox ad eutn^dic�s, Qmd hicnbsp;agis EliaPEtillerelpondit j Zelo zelatus fumnbsp;pro Domino Deo exercituum, quia dereli-querunt padum tuum filij lirael : altaria tuanbsp;deftruxerunt, amp; prophetas tuos occideruntnbsp;gladio,amp;derelilt;�usfuni ego i�lusj quser�tnbsp;animam meam vt auferant �am. Et ait Dominbsp;minus ad eum, Vade amp; reuertere in via tuamnbsp;perdel�rt� inDamafeum; cumq; peruenerisnbsp;illuc,vnges Hazael regem fuper Syriam^ amp; lenbsp;hu fili � Namfi vnges rege fuper Ifracl; Elile�nbsp;a�tfili� Saphat,qui eft deAbel-meula, vn-

rit gla-

-ocr page 311-

diftindus. Fa�lum eft autem cum audiftcc tgt;Ben-adad�verEiim iftud, bibebat ipf� amp; re- '��4�nbsp;ges in vmbraculis J amp; ait feruis J Circundatenbsp;ciiiiratem. Et circundederunt earn .Et eccenbsp;prophet.! vnusaccedens adAchab regem lE-raeJ, aitehH�c dicit Dominus^ Certc vidifti Cnbsp;omnem rriultitudinem hanc nimiam? eccenbsp;ego tradam earn in man� tuam hodie.-vt ftiasnbsp;quia egofumDominus. Et aitAchab, Pernbsp;quem.^ Dixitqusci^H�c dicit Dominus,Pernbsp;pedillequos principum prouinciarfi. Et ait,nbsp;Qms incipiet pr�liari ?Etilledixit,Tu . Re-cenftiit ergo pueros princip� prouinciarum,nbsp;Streperitnumerum ducetorum trigintaduo-rum ; St recenfuit poft e�s popnium, omnesnbsp;filios Iftael, ftptcm minia:amp; egrefti funt mc-ridie.Ben-adad autem bibebat temulentus innbsp;vmbraculo ftio, reges trigintaduo cumeo,nbsp;qui ad auxiliiini eius A^enerant.Egrefsi funtnbsp;autem pueri principum prouinciarum in prima fr�te.Milicitaque Ben-adad.Qui nuntia-ueruntefdiccntcsj Viri egre�i funt de Samaria. At illeaitjSiue pro pace Yeniunt,apprehe-dite eos viuos:fiue vt pr�lientupviuos eos canbsp;pite. Egre�i funt ergo pueri pnncipum pro-uinciarunijacreliquusexercitus fcquebatur'';

amp; percu�itvnufquifque virum qui contra fc vcniebat: fugeruntq ue Sy ri, amp; perfccntus eftnbsp;eos Iftael. Fugit quoqtieBen-adadrex Syri� p

Iu.rofaphat. Hi�. Regumlll. KAcliab.,;�w. �^5

Tit gladium Hazael,occidetcum iehu;amp; qui-cunqjfugerit gladium lehu, interficiet eum Eliftus. JIEtderelinquam mihiin Iftaelftptenbsp;ininia''virorum,�quorum genua non funt in-curuata ante Baal, amp; omne os quod non adonbsp;raueriteum oftulans manum.Profe�us ergonbsp;indc Elias,repcrit Eliftum filium Saphat, a-ranteinduodecimiugis boum,amp;ipftin duo-� dccimgt;iugis boum,arantibus vnus erat:cum-queveniflet Elias adeum,mifitpalliumfuumnbsp;fuper ilium. Qui ftatim relidis bobus cucur-rit poft Eliam,amp;ait,Oftiiler,oro,patrem me-um,amp; matrem meara,amp; ftclequarte.Dixitq;nbsp;ci , Vade,amp;rencrtere:quod enim raeum erat,nbsp;feci tibi. Reuerfus autem ab co,tulitparbo�,nbsp;amp; ma�auit illud, �c in aratro boum coxit carnbsp;nes. Sc dedit populo, amp; comederunt:confurnbsp;gensque abijt, Sc ftcutus eft Eliam, Sc mini-ftrabat ei.

S. SyriSamariam olfidentescadunturapu^rii jfrincjfum pr�t�n�artim,rurfumj^ anno altere in cam^e�rihus cxduntur, rex autem A-thab afropheta reprehenditur, ^uodfadus titnbsp;'Ben-adaarege Syriainieritjilluinq^yitiumnbsp;dimi�rit,

CAP. XX.

POrro Ben-adad rex Syri�, congreg���t omnem exercitu fuum, Sc trigin taduosnbsp;reges fecum,Scequos,5c currus;8c aftennbsp;d�ns pugnabat contra Samariam,Sc obfidebat in equo cum equitibus ftiis. Necnon egreflusnbsp;cam.Mittenfqucnuntios adAchab regem If-rael in ciuitatemjait,H�cdicit Ben-adad, Arnbsp;gcntiim tuum Scaurum tuum meumeflzamp;tv-xores tu�,8c filij tui optimi,mci fiint.Refpo-ditquerexIftael, luxta verbum tuum domine mi rex, tuns film ego,Sc omnia mea.Reuernbsp;tentefq; nuntij, dixerfit, H�c dicit Ben-adad,nbsp;qui mi�t nos ad te,Arg�tum tuunl,amp; aurumnbsp;tuum,amp; vxores tuas,8c filios tuosdabis mihi.nbsp;Cras igitur hac e�dem hora mitta feruos me-os ad te,8c ftrutabuntur domum tuam,8c do-mumftruorum tuor�: 8c omne quod eis pla-cuerit, ponent in manibus fuis, 8c auferent.nbsp;Vocauit autem rex Iftael omnes ftniores ternbsp;r�,8cait, Animaduertite Sc videte quonianlnbsp;inf�dietur nobis.milit enim ad me pro vxori-bus meis, 8c filijs, 8c pro argento Scauro ; 8cnbsp;non abnui. Dixiernntqueomnes maiores na-tu,8CYniuerftis populus ad eum,Nonaudias,nbsp;neqj acquieftas illi.Refpondititaque nuntijsnbsp;Ben-adacj,Dicite domino meo r�gi, Omnianbsp;propter qua: mififti ad mcftru� tuum in ini-rio,faciam: hanc afit rem facere non pofliim.nbsp;Reuerfiq; nuntij retuleruntei.Qui remifit,8cnbsp;ait,H�c faciant mihi dij,8c h�c addant, fi fufnbsp;fecerit piiluis Samari.� pugillis omnis popu-^nbsp;li qui ftquitur me. Et relpondehs rex Iftael,nbsp;ait,Dicitcei,iqeglori6turaccin�Ius �que vt nu tua, 8cftietisquia ego fumDominus. )

Dirige-

rex Iftael percu�it equos amp; currus;amp;per-cu�it Syriam plaga magna.fAccedcns autem prophetaad regc lftaefdixit,ei,Vade_,amp; con-fortare, amp; feito, amp; vide quid facias : fequentinbsp;enini anno rex Syria: afeendet contra te.)Ser-ui vero regis Syri� dixerunteiiDij montiumnbsp;flint dij eorumjdeo fuperauerunt nos.-fed menbsp;litis eft vt pugnemus contm eos in campe-ftribuSj amp; obtinebimiis eos.Tii ergo verbumnbsp;hoc Etc,Arnone reges Engulos ab exercitunbsp;tuOjamp; pone principes pro eis:amp; inftaura nu-mcriini militum qui cecideruncdctuis, amp;c-quos fecundum equos priftinos, amp; currusnbsp;fecundum currusqUos ante habuifti:amp;pu-gnabimuscontra eos incampeftribus,amp; videnbsp;bis quod obtinebimiis eos. Crcdidit confilionbsp;eoruiti J amp;fecirita. Tgitur poftquam annusnbsp;tranfierat,recenfiiit Bcn-adad Syros, amp; aftennbsp;dit in Aphec,vtplignarct contra Iftacl. Por- Enbsp;r� filij Iftael recenfiti ftint,amp; acceptis cibarijsnbsp;profecli ex aduerfo, caftraq; metati funtcontra eos, qua� duo parui greges caprarumiSyrinbsp;atitereplcucrunt terram.(Et accedensc-vnus� o.i,nbsp;vir Defdixit ad regem Iftael, Haec dicit Do-minus, Quiadixerunt Syri, Deus montiumnbsp;eft Dominus,amp; non eft Deus valhum: dabonbsp;omnem multitudinem hanegrandem in ma-

-ocr page 312-

.� rf�A-CHab. lejjab��,

q�o ip� �ihab ad occupandatn yineafn froperatui Elias plurima comminatur mala,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tagten Achab fehumiliando euadit�

CAP. XXI.

Oft verba autem h�c,gt; tempore illo�vi nea erat Naboth lezrahelit�, qu� eratnbsp;in Iczrahel iuxta palatium Achab r�gisnbsp;Samariae.Locutus eft ergo Achab adNaboth,nbsp;wnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

dicens,Da mihi vineam tuam,vt faciam mihi

rantin Apliec jnciui *1^ fuperviginti f�ptem |

k .A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M A Aa 1 1 �A ��

mum mea, daboq; tibi procavineam mclio-remcauth commodius tibi putas^argenti pre-

lu. lofaphat. Regumlll

Dirigebantqueleptemdicbus ex aduerfo hi, atq; illi acics, leptima autem diecommiflumnbsp;eft bellum: percufleruntquefilij Ilfael de Sy-ris centum millia peditum,in die vna. Fuge- -runt autem qui remanl�rantinnbsp;tatem : 8c cecidit murusJnbsp;milliahominum quiremalerant. PorroBen-adadfugicns ingrell'us eft ciuitatem, incubi-cu'um quoderat intracubiculum,dixeruntq5 ujivilt;iis,xyii umi�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ludiu, vt iduidiu luntx

F ei lerui fui, Ecce, audiuimus quod reges do- hortura olerum,quia vicina eft, 8c prope dor musIlfael dementes fint , ponamus itaque mum mea, daboq; tibi procavineam mclio-laccos in lumbis noftris,8c funiculos in capi- remiaut fi commodius tibi putas,argenti pre-tibus noftris, 8c egrediamur ad regem Ilfael: tium quantum digna eft. Cuirelpondit Na-forfiranlaluabitanimas noftras. Accinxer�t both ,Propirius fit mihi Dominus, nedemnbsp;faccis lumbos fuos,8c pofucruntfuniculos in h�reditatcm patrum mcorum tibi. Veniter-capitibus fiiis, veneruntquead regem Ilfael, go Achab in domum fuam indignas, 8c fren-8c dixerunt ei,Seruus tuns Ben-adad,dicit,Vinbsp;uat, oro te,anima mca.Et illcait. Si adhuc vinbsp;uit, frater meuseft. Quqd acccpcrunt virinbsp;pro omine: 5c feftinantes rapuerunt verbumnbsp;ex orc eius,atquedixerunt,' Frater tuns Ben-

�v�w7, adad.*Et dixit eis, Ite, 8c adducitc eum ad me. EgrelTus eft ergo ad eum Bcn-adad, 8c leua-uiteum in currumfuum.Qui dixit ci,Ciuita-tes quas tulit pater meus � p�tre tuo, reddam:nbsp;8c plateas fac tibi in Damafco, ficut fecit pater meus in Samaria, 8c ego f�deratus recedanbsp;� tc.Pepigitergo f�dus,amp;dimifit eum.Tunenbsp;vir quidam de filijs prophetarum dixit ad fo-cium fuum in l�rmone Domini, Percute me.nbsp;At illc noluit percutere.C ui ait,Quia noluiftinbsp;audire vocem Domini, ecce, recedes � me, 8cnbsp;C percutiette leo.Cumqjpaululumrecelsifi�tnbsp;abeo, inueniteumleo, atque perc�lsit. Sednbsp;8c alt�rum inueniens virum, dixit ad eum.nbsp;Percute me. Qui pereufsit eum, 8c vulnera- habitabant cum Naboth. Litcrarum autemnbsp;uit. Abijtergopropheta, 8coccurric regi innbsp;via, 8c mutauit afperfione pulueristgt;os 8c�ocu

*�**'* losfuos.Cumq; rextranfihet,clamauit ad rege, 8c ait,Seruus tuus egrelTus eftadpr�lian-dum cominus:cumq ue fugiflet vir vnus, ad-duxiteumquidamadmc, 8cait, Cuftodi virum iftum: qui filapfus fuerit,crit anima tua pro anima eiuSjaut talentum argenti appen-des . Dum autem ego turbatus hucillucqucnbsp;me verterem, fubito non comparuit. Et aitnbsp;rex Ilfael ad eum , Hoc cft iudicium tuum,nbsp;qu�d ipl� decreuifti. Atille ftatim abfterfitnbsp;puluerem de facie fiia , 8ccognouit eumrcxnbsp;Ilfael qu�d eflet de prophetis.Qmaitad eum,nbsp;Infr.xx.f, HxcdicitD�minus, II Quiadimififti virumnbsp;dignum morte de manu tua, erit anima tuanbsp;pro animaeius, 8cpopulus tuus pro populonbsp;eius. Reuerfus cft igitur rcx Ifrael in domumnbsp;fuam,audire contemnens, 8c furibundus ve-nitin Samariam.

. Tsf abotb ob negata regs A cbab 'vineam �

d�s fiiper verbo quod locutus fueratadeum Naboth Iezrahelites,dic�SjNon dabo tibi h�nbsp;reditatem patrum meorum . Etproijciens {� Bnbsp;in le�lulum fiiumjauertit f�ciem fuam ad pa-rietem, amp; non comeditpanem. Ingref�aeftnbsp;autem ad e� lezabelvxor fiia,dixitq;ei,Quidinbsp;cft hoe, vnde anima tua contriftataeft ? amp;Cnbsp;quarcnon comcdis panem?Qui refponditci,nbsp;Locutus film Naboth lezrahclit�, amp; dixi ei.nbsp;Da mihi vineam tuam, accepta pecunia: autnbsp;fi tibi placeatjdabo tibi vincagt; meliorem�pronbsp;ca.Etilleait, Non dabo tibi vineam meatn.nbsp;Dixit ergo adeum lezabel vxoreius,Grandisnbsp;authoritatis cs, 5c. bene r�gis regnum Ifrael;nbsp;f�rge,6c comedepanem,Sc equoanimo efto,nbsp;ego dabo tibi vineam Naboth lezrahelitz,nbsp;Scrip�titaquelitcras ex nomine Achab,6cfi-gnauit eas annulo eins,6c mi�t ad maiores nanbsp;tu j S)C optimates qui erant in ciuitate eius, 8c

i hacc erat fentcntia,Prxdicate ieiuni�, 8c ledere facite Naboth inter prim os populi, 8c fub-mittite duos viros hlios belial contra eum,8cnbsp;falfum teftimoniumdicant,BcnedixitDeumnbsp;8c regem. 8c educite cum, 8c lapidate, �cquenbsp;moriatur. Fecerunt ergo ciues eius maioresnbsp;natu 8c optimates qui habitabant cum eo innbsp;vrbe,ficut pr�ceperat eis Tezabel, 8c�cut lcrinbsp;ptumeratinliteris quas mif�ratadeos: pr�dinbsp;cauerunt ieiunium, 8c ledere fecer�t Naboth Dnbsp;inter primos populi.Etaddu�lis duobus virisnbsp;filijs diaboli, fecerunt eos ledere contra eum:nbsp;at illi,Icilicet vt viri diabolici, dixerunt contra eum teftimonium coram multitudinc,.Bcnbsp;nedixit Naboth Deum 8creg� : quam ob remnbsp;eduxerunt eum extra ciuitatem, 8c^iapidibu8nbsp;interfecerunt.Mil�runtq; ad lezabel, dicen-tcs,Lapidatus eft Naboth, 8c mortuus cft.Fanbsp;dum cft autem, c�m audillet lezabel lapida-tum Naboth,8c mortu�,locuta eft ad Achab,nbsp;\fal- Surge,8cpofsidevineam Naboth lezrahelirx,nbsp;ftsteflibsn iujjtt Je^elMcufAtm lapidatuTt qui noluit tibi acquiclccrc, 8c dare earn acce^nbsp;pta

V

-ocr page 313-

Ihn t; 8c �quit�s meij�quit�s tui�. Dixitq;Iof�^Jo^7Xx' phat ad regem lirael.Qn�rc^oro te^hodie�cr- tuusjetj�utnbsp;. monem Domini. Cogregauit ergo rex Ifraelnbsp;prophetas_,quadringentos circiterviros^Scaitnbsp;adeoSj Ire debeo in Ramoth-Galaad ad bel-landum^an quiefcere?Qui refponderunt, Af-ccndCjSc dabiteam Dominus in manu regis.nbsp;Dixitautcm loiaphatNon eft hic prophetanbsp;Domini quifpiam^vtinterrogemus pereum?nbsp;Etait rex Ifraelad loi�phat , Remanfit virnbsp;vnus^per quem polTumus interrogate Dominum: led ego odio cumyquia non prophetatnbsp;mihi bonum, led malumjMich�as filius lemnbsp;la. Cuilo�phatait^Neloquaris ita rex.Vo-gnbsp;c.iuitergo rex Ilraeleunuchum quendam^ 8cnbsp;dixit ci J Feftina adducere Mich�ara filiumnbsp;lemla.Rcx autem Ifrael^Sc lol�phat rex ludanbsp;t� ad parietem,8c clauliimj�c vltimum in lira l�debant vnufquilq; in folio fuo veftiti cul-tu regio_,inarcaiuxtaoftiumport� Samari�,nbsp;8c vniuerfi prophet� prophetabant in cofj�e-(ftu eor�.Fecirquoq; libi Sedecias filins Chanbsp;naana cornua ferrea^Sc ait^ H�c dicit Domi-nuSjHis ventilabis Syriam^donec deleas earn.nbsp;Omnesqueprophet� f�militer prophetabat,nbsp;dicentes^Afcendein Ramoth-Galaadj 8c va-de profj?er�,Sc tradetDominus in manus r�gis . Nuntius ver� qui ierat vt vocaret Mi-ch�am, locutus eft adeum dicens j Ecce f�r-mories prophetarum ore vnor�gi bona pr�-dicant: fitergo*l�rmo tuus l�miliseornmjScnbsp;loquerebona.Cui Mich�.is aitj VinitDominbsp;nus J quia quodcumque dixerit mihi Domi-

Iu.Iofaphat. eb,,. RegumIII. If.Achab.,,n6 ptapecuniamon enim viuitNaboth,fcd mor ita 8c tu^populus meus, 8cpopulus tous vn�nbsp;Tuuseft. Quod c�m audiflet Achab, mortu�nbsp;F videlicet Naboth, furrexit, 8c delcendebat innbsp;vine�Naboth Iczraheiit�, vtpo�idereteam.nbsp;Faftus eft igitur f�rmo Domini ad Elia Thef-bitenjdicens. Surge, 8c delccndein occiirfumnbsp;Achab regis Ifrael,qui eft inSamaria:ecce adnbsp;vineam Naboth defcendir, vt polsideat earn:nbsp;Scloqu�risad eum,dicens, H�cdicitDomi-nus,Occidifti,infuper 8cpol�edifti. Etpolinbsp;h�caddes,H�c dicit Dominus, In loco hocnbsp;in quo Imxerunt canes .f�nguinem Naboth,nbsp;lambent quoq; f�nguinem tu�. Etait Achabnbsp;*���(����. adEliam.Num inuenifti mc'inimicum tibi?�

P Qm dixit,Inueni,eoqu�dvenundatus f�s,vt ^^^�tes mal� inconlpectuDomini.*llEcce e-^ominus, go inducam ftiper te malum,8c demetam po-�gt;�^.�.5.1). fteriora tua,8c interficiam de Achab mingen-r �

^�p.ij.g. el,Et dabo domum tu�hftcut domum lerobo ^�Pr.10,1 amfilij Nabat,ll8cftcut domu Baaf�filij Ahia:nbsp;quiaegifti, vt me ad iracundiara prouocares,nbsp;�(. peccare fecifti Ifrael. iIScd 8cde Iczabel locutus eft Dominus, dicens,Canes comedentnbsp;lezabelinagro lezrahel.Si mortuus fuerit A-chab in ciuitate, comedent eum canes : fi autem mortuus fuerit in agro , comedent eumnbsp;volucres c�li. Igitur non fuit alter talis ficutnbsp;Achab, qui venundatus eft vt faceret malumnbsp;in confpcctu Domini : concitauit enim eumnbsp;lezabelvxor fiia, 8c abominabilis f��tus eft,nbsp;in tantum vt lequeretur idola qu� fecerantnbsp;Amorrh�i, quos conftimpfit Dominus � facie filiorum Ilfael. Itaq;cum audiflct Achab nus, hoc loquar. Venititaquead regem, 8cnbsp;lermones iftos,fcidit veftimenta fua, Scope- ait illi rex,Mich�a, iredebemusin Ramoth-

xniuit in facco , 8c ambulauit demilTo capite. Et fa�us eft f�rmo Domini ad Eliam Thef-bircn,dicens, Nonne vidifti humiliatum A-chab cora me : quia igitur humiliatus eft metnbsp;caula,no inducam malum in diebus eius^, lednbsp;Ilin diebus filij fui inferam main domui eius.-lt;S. Achab amp; lofaphat reges,f�udoprof hetarumnbsp;�Vandnio decepti ad jtugnam frocedunt innbsp;l^moth Galaai, acyincuntur, occifo A- .domum fuam in pace. (Dixit ergo rex Ifraelnbsp;'ihab,qui�^ichaamyerafrofhetantem ear-cere inelu�rar.im�o A ehab�tetedu�lius im-fiui 0choyas, pio autem lo�aphat�ueeeditnbsp;im�wfilittsIbram. CAP. xxil.

A �Tanficruntigitur tres anni ablq;bel-I lo inter Syriam 8c Ifrael. In anno au-tefii tertiOjdefcendit lofaphat rex luda ad regent Ifrael.(Dixitq; rex Ifrael ad fer-uos fuos,Ignoratis quod noftra fit Ramoth-Gakad, Scnegligimus tollere earn de manu regis Syri�)Et ait ad lof�phat, Veni�fheme-i pt�liandum in Ramoth-Galaad? Di-�* xitq; lofaphat ad regemIfrael,Sicut ego fum.

'ruitciliciocarnemf�am,ieiunauitq;, 8c dor- Galaadadpr�liandumjancef��re.^Cuiillere-fpondit. Afcende^ 8cvadcprofper�, 8ctrader Dominus in manus regis. Dixit autem rexadeumjterum atqueiterumadiuro te,vtnbsp;non loquaris mihi nili quod verfi eft, in no-mineDomini. Etilleait, Vidi ciindutn Ifrael dilperfum in montibus quafi oues nonnbsp;haben tes paftorem;8c ait Dominus^Nonha-bent ifti dominum : reuertatur vnufquifq- innbsp;ad lof�phatj Nunquid non dixi tibi quia nonnbsp;prophetat mihi bonum^ f�d l�mper malum.^)nbsp;Illevero addens^ait^ Proptereaaudif�rmon�nbsp;DominijVidi Dominum f�dentem ftiper folium fuum� 8c omnem exercitum c�li a�i-ftentem ei � dcxtris 8c� f�niftris ; 8c air Do-minuSjQuis decipiet Achab regem Ifiael^ vtnbsp;afcendat, 8c cadatinRamoth-GalaadrEt dixitnbsp;vnus verba huiufcemodi,8c alius aliter.Egref-fus eft autem lpiritus_, 8c ftetit cor� Domino,nbsp;8cait,Ego decipi�ilium.Cui locutus eft Donbsp;minus,Inquo.�Etilleait,Egrediar, 8c ero fpinbsp;ritus mendaxin ore omnium prophetarumnbsp;cius.Et

-ocr page 314-

lu.�ofaphat. efus. Regum.Ill IfAcliab.

D eius.Et dixit DominuSjDecipieSjSc pr�uale-bis�grederCj amp; fac ita. Nunc igitur cccededit Dominus Ipiritum mendacij in ore omniumnbsp;prophetaru tuorum, qui hicftint, Zc Dominus locutus eft contra te malum. Acceftitau-tem Sedecias films Chanaana,amp; percuftit Minbsp;ch�am in maxillam,amp; dixit^Menc ergo diminbsp;�t Spiritus DominijSe locutus eft tibi�Et aitnbsp;Mich�aSj Vifurus cs in die ilia quando ingre-dieris in cubiculum intra cubiculum^vtablconbsp;daris.Et ait rex IftaebTollite Micbxa,amp; ma-neatapud Amo principem ciuitatis, Sc apudnbsp;loas filium Am�lech diciteeis, H�c dicitnbsp;rex^ Mittite virum iftum in carccrem Sc fu-ftentate eum pane tribulationis j Sc aqua an-gufti�, donee reuertar in pace. Dixitq; Mi-cb�aSjSi reuerftis fueris in pace^non eft locutus in me Dominus. Etait, Audite populio-mnes. Alc�dit itaq; rex Ifrael, lolapbat rexnbsp;luda in Ramoth-Galaad.Dixititaqj rex Ifta-el ad lolapbat, Sumearma, Scingredcre prae-lium,Sc induere veftibus tuis.porro rex Iftaelnbsp;mutauit babitum luum, Sc ingreftus eft bellum. Rex autem Syri� pr�ceperat principi-bus curruum trigintaduobus,dicens,Non pu-gnabitis contra minorem Semaiorem quern-piam, nifi contra regem Iftael, ftjum. Cumnbsp;ergo vidiflent principes curruum Iolapbat,funbsp;Ipicati funt quodiple eflet rex Iftael, Scimpe-tu fado pugnabant cotra eum; Sc exclamauitnbsp;loGpbat. Intcllexeruntq; principes curruumnbsp;qudd no eflet rex Iftael, Sc ceflaueruntab eo.nbsp;'-���.8. quot;Vir�autem quid�retendit arc�. Inincertumnbsp;fagittam dirigens, 8c cafu pereuftit regem If-rael inter pt�monem 8c ftomaebum. Atillenbsp;dixit aurig� f�o. Verte manum tuam,8ceijcenbsp;me de exercitu,quia grauitervulneratus fum.nbsp;CommilTumeft ergopr�lium in die ilia, 8cnbsp;t�.8. rex tgt; Iftael� ftabat incurru fuocontraSy-ros,8c mortuus eft vclpere:fluebat autem languis plag� in ftnum currus, Sc pr�co infonuitnbsp;in vniuerl� exercitu antequaml�l occumbe-ret, dicens ,Vnulquilq; reuertatur inciuita-tem*, 8c in terram fuam. Mortuus eft autemnbsp;rex,8cperlatus eft in Samariara:lcpclicruntq;

regem in Samaria, 8c lauerunt currum eius ift pilcina Samari�, 8c linxerunt canes l�ngui-nemeius,8c babenas lauerunt,(liuxta Verbum Sup.nbsp;Domini quodloctitus fuerat.Reliqua autem Fnbsp;fermon� Acbab,8cvniuerl� qu� fecit, 8c domus eburnea quam�dificauit,cun(3:arumq;nbsp;vrbium quas extruxit,n�nne b�c lcripta funtnbsp;in libro lermonum dierum regum IftaelrDornbsp;miuit ergo Acbab c� m patribus luis,8c regna-uit Oebozias filius eius pro eo. lol�pbat veto filiusAl� regn are c�perat luper lud� an-no quarto Acbab regis Iftael. Trigintaquin-que annorum erat c�m regnare c�piflet, 8cnbsp;vigintiquinq; annis regnauit in lerul�lem:nbsp;nomen matris eius Azubafilia Salai.Etambunbsp;lauit in omni via Al� partis fui, 8c non decli-ijauit ex ea : fecitq; quod redum erat in con-Ipedu D omini. Veruntamen excella non ab- qnbsp;ftulit:adbuc enim populus l�crificabat, Sca-dolebat incenfuni in excclfts. Pacemque ba-buit lol�pbat cum rege Iftael. Reliqua autemnbsp;verborum lol�pbat, 8c opera eius qu� gefsit,nbsp;8c pr�lia,n�nne b�c lcripta funt in libro ver,-borum dierum regum luda ? Sed 8c reliquiasnbsp;elF�minatorum, qui remanl�rant in diebusnbsp;Al� partis eius,abftulit de terra.Nec erat tunenbsp;rexcoftitutusinEdom.Rexvero lol�pbat fenbsp;cerat dalles in mari, qu�nauigar�tinOpbirnbsp;propteraurum;8c ire non poterant, quia connbsp;fra�t�funtinAfion-g�ber. Tuncait Oebozias filius Acbab ad lol�pbat, Vadant l�ruinbsp;mei cum l�ruis tuis in nauibus. Et noluit lol�pbat. Dormi uitque lol�pbat cum patribusnbsp;fuis, 8c l�pultus eft c� eis in Ciuitatc-Dauidnbsp;partis fui:regnauitq; loram filius eius proeo.nbsp;Oebozias autem filius Acbab regnare c�perat fuper Iftael in Samaria, anno l�ptimodecinbsp;mo lol�phat regis luda , regnauitq; luper II-rael duobus annis. Et fecit malum in conlpc-�tu Domini, 8c ambulauit in via patris lui 8Cnbsp;matris rua:,8c in via leroboam filij Nabat, quinbsp;peccare fecit Iftael. Seruiuit quoque Baal, SCnbsp;adorauit eum, 8c irritauit Dominum Dcumnbsp;Iftael,iuxta omnia qux fcccrat pater eius.

Quartus

-ocr page 315-

Quartus Regumliber:Secundum

Hebraos, lt;i5\dalachim fecundus.

Oclo'^as �iper agrhttdine �(a 'Bcel-':^bub (on�ilere'volemab Eliaincrepa,tur, �cfnori-turus prxdi�tur.duos qutriquagenarios prin-�fes ad Eliam miffoi ignis cctle�is deuorat eunbsp;ipforum militibus, tertiopfincipefua mode�ianbsp;�eruato, cum quo Elias ad A chah de�:endit,nbsp;tui tnortuo�uecedit frater loram.

C A P. I4

R�uaricatus eft�uterii Moab in Ifracl, poftquana mortiiusnbsp;efl Achab.Ceciditque Ocho-Izias per cancellos c�naculinbsp;fui quod habebat in Samaria^

amp; �grotauinmil�tq; nuntios, dicens ad eos, Ice^confulite Beel-zebub deum Accaron, v-


trnm viuere queamdeinf�rmit�te mea bac. Angelus autem Domini locutuseft adEliainnbsp;ThefbitenjdicenSj SurgCjSc afeende in occurnbsp;fum n�riorum regis Samari�,amp; dices ad c�s^nbsp;Nunquid non cft Deus in Ilrael, eatis adnbsp;confulendum Bcel-zebub deum Accaron?

Quam ob rem h�cdicit D�minuSjDel�du-lo fuper quem afcendifti_, non delcendes,, l�d mortemorieris.Et abijt EliaS.Rcucrf�q; funrnbsp;niitij ad Ochozia. Qui dixit eiSjQMrereuernbsp;� l� eftis? Atilli refponderuntei, Vu� occurritnbsp;nobis,amp;; dixit adnos,Ite,amp;; reuertiminiadrenbsp;gern qui mil�t voSjamp; dicetis eijH�c dicit Donbsp;minuSjNunquid quia no erat Deus in Ifrael^nbsp;mittisvt confulatur Beel-zebub deus Acca-ron?It�circo de ledulo fuper quem afeendiftinbsp;non delcendesjf�d morte morieris. Qm dixitnbsp;eis. Cuius figur� amp; habitus eft vir ille qui ocnbsp;curritA'obis, Sclociltus eft verba h�c ? At illinbsp;dixerunt, Virpilofiis, amp;zonapelliceaaccin-�us rcnibus.Qui ait,Elias Thefbites eft.Mi-fttqueadeum quinquagenarium principem,nbsp;amp; quinquagintaqui erantfubeo. Qui afeen-ditad eum; ledentique in verticemontis,ait,nbsp;Homo Dei,rex prxcepit vt delcendas.Refpdnbsp;^ denfque Elias, dixit quinquagenario, Si homo Dei fum,defcendat ignis de c�1o,amp; deuonbsp;ret te,amp; quinquaginta tuos.Delcendit itaquenbsp;ignis de c�lo , amp; deuorauit eum amp;quinquaginta quittant eum eo. Rurfumque mil�t adnbsp;eum principem quinquagenarium alter�. Senbsp;quinquaginta en eo.Qui locutus cft illi,Ho-mo Dei.-h�c dicit rex,Feftina,defcende .Ref-pondens Erus,ait,Si homo Dei ego fum,defnbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cendat ignis de c�lo , amp; deuoret te, amp; quin-

**�� 4- quaginta tuos.Delcendit ergo ignis*dec�lo.

amp; deuorauit illum,amp; quinquaginta ei�S.Ite-ruffl mil�t principem quinquagenarium ter-tium,amp; quinquaginta qui erant cuni eo.Qui c�m veilift�t, curuauit genua contra Eliam,nbsp;amp; pr�catus eft eum, amp; ait, Homo Dei, nolinbsp;delpicereanimam meam amp; animas l�ruorum�nbsp;tuorum qui mecum funr. Ecce delcenditig- Dnbsp;nis de c�lo, amp; deuorauit duos principes quinnbsp;quagenarios primos,amp; quinquagenos qui eunbsp;eis erant; fed nunc oblecro vr mil�rearis ani-m� me�. Locutus eftautem angelus Domt-ni ad Eliam, dicens, Delcende cum eo,ne ti-meas;Surrexic igitur J amp; del�endit cum eo adnbsp;regem,Sc locutus eft ei,H�c dicit Dominus,nbsp;Quia mil�fti nuntios ad confulendum Beelzebub deum Accaron, quafi non cfiet Deusnbsp;in Ilrael � quo pol�cs interrogate lermoncm,nbsp;ideo de le�lulo fuper quem alcendifti, no defnbsp;ccdes,lcd morte morieris. Mortuus eft autem �nbsp;iuxt� fermonem Domini quem locutUs cftnbsp;Elias, amp; regnauit loram frater eins pro 60,3�nbsp;nol�cundo loram filij lol�phat regis lud�:nbsp;non enim habebat filium.Reliqua autem vernbsp;bor� Ochozi� qu� operatus eft, nonne h�cnbsp;IcriptafuntinLibro iermonum dierum re-gum Iftael.

FAiftum eft autem; c�m Icuare vellet Do minus Eliam per turbinem in co�l�m,i-bantElias amp; Elifeusde GaIgaljs,Dixit-queElias adElileu, Sedehic, quiaDominusnbsp;mifit


I

-ocr page 316-

lu. lofaphat. �quot;'s. Rcgumllll. If. loram


mi��t me v/que in Beth-el. Cui ait Elifeusj Viuit Dominus^amp; viuit anima tua, quian�nbsp;clerelinquam te. Cumq; deicendill�nt Bethel, egre�i funtfilij prophetarum,qui erantinnbsp;Beth-el,ad Elifeum,8c dixerunt ei, Nunquidnbsp;nofti quiahodie Dominus tollet dominumnbsp;tuum � te?Qin re{pondit,Et ego noui; filete,nbsp;Dixit autem Elias ad Elifeum,Sede hic, quianbsp;D ominus mi�t me in lericho .Et ille ait,Vi-uitDominus,amp;; viuit anima tua, quiano de-relinquam te.Cumque veniflent Icricho,ac-celTerunt filij prophetarum qui eraht in lericho , �dElil�unl, Scdixeruntei, Nunquidnbsp;nofti quia Dominus hodie tollet dominumnbsp;tuum � te?Et aitjEt egonoui:filete.Dixitautnbsp;B ei Elias,Sedchic quia Dominus mi�t me v�-que adlordanem.Qui ait, Viuit Dominus,8cnbsp;.viuit anima tua,quianon derelinquam te.Ic-runt igitur ambo pariter. Sc quinquaginta vinbsp;ri de filijs prophetarum fecuti�inteos,qui Scnbsp;fteterunt econtra,longe:illi autem ambo fta-bant �iper lordanem. Tulitq; Elias palliumnbsp;�ium, amp; inuoluit illud,Sc percufsit aquas qu�nbsp;diuif� funtin vtranq; partem, Sc tran�eruntnbsp;ambo per ficcum.Cumque tran��cnt, Eliasnbsp;dixit ad Elifeum, Poftula quod vis vt faciamnbsp;tibi antequatollar ate.Dixitq;Elifeus, Ob-�ero vt �at in me duplex Spiritus tuus. Qui-relpondit,Rem di�cilem poftulafti: attamennbsp;� videris me,quando tollar � te,erit tibi quodnbsp;petifti:� autem non videris,non erit.Cumq;nbsp;pcrgerent,Sc incederes �rmocinarentur, eccenbsp;currus igneus, Scequiignei diui�runtvtrunnbsp;�.Mac.i.f. quell Sc a�edit Elias per turbinem in c�lum,nbsp;Ecel.48^. �|if�us autem videbat. Sc clamabat, Pater mi,nbsp;pater mi, currus Ifrael Sc auriga eius; Et nonnbsp;viditeum amplius ; apprehenditque vefti-menta�ia,Sc feidit illa in duas partes.Etleua-uit pallium Eli�,quod ceciderat ei:reuerfuf-queftetit �iper ripa lordanis, Sc pallio Eli�nbsp;quodcecideratei,percu�itaquas,cgt;8cno �intnbsp;diui�ei�Sc dixit,Vbi eft Deus Eli�.^etia nunc.nbsp;Percu�itque aquas. Sc diui�e�inthucatquenbsp;*����.1. iiluc,8ctran�jt Eli�us. Videntes autem *�lijnbsp;prophetarum qui erant in lericho econtra,dinbsp;xerunt, Requieuit Spiritus Eli� fuper Eli-�um.Et venientes inoccurfumeius ,adora-uerunt eum proni in terram, dixeruntqueil-li.Ecce, cum �ruis tuis �int quinquaginta vinbsp;rifortes,qui poffiint ire. Sc qu�rere domin�nbsp;tuum, ne forte tulerit e� Spiritus Domini,Scnbsp;proiecerit eum in vn� motium, aut in vnamnbsp;vallium. Qui ait,Nolitemittete. Coegerunt-que eum,donecacquicfceret, Scdiceret,Mit-tite. �t mi�r�t quinquaginta viros:qui cumnbsp;qux��erit tribus diebus, noninuencrunt.Etnbsp;reuerfi funt ad eum : at ille habitabat in leri-chojSc dixit eis^Nunquid non dixi vobis,No-litc �mittete�.^Dixerunt quoque viri ciuitatisnbsp;adEli�um, Ecce habitatio ciuitatis huiusnbsp;optima eft, �cuttuip�domine perfpicis; �dnbsp;aquxpe�imx �int,Sc terra fterilis.At ille ait,nbsp;AiFcrte mihi vas nou�. Sc mittiteinillud �l. �nbsp;Qimd cum attuliflent, egreftiis ad fontem a-quarum, mi�t in ilium �l. Sc ait, H�cdicitnbsp;Dominus,Sanaui aquas has, Sc non erit vitranbsp;in eis mors,neque fterilitas.Sanat� funt ergonbsp;aqu� vfque in diem hanc,iuxta verbum Eli-�i quodlocutus eft . A�endit autem inde innbsp;Beth-el: cumquea�enderetperviam, puerinbsp;parui egre�i funt de ciuitate,Scilludebant ei,nbsp;dicentes, A�ende calue, a�ende calue. Quinbsp;dim relpexiflet, viditeos, Sc maledixit eis innbsp;nomineDomini; egre�ique�ntduo vr� denbsp;�ltu,Sc lacerauerunt ex eis quadraginta duosnbsp;pueros.Abijt autem inde in montem Carmcnbsp;lij Sc inde reuerfus eft in Samariam.

5. Ohpneuaricatum 4 rege '^ioahfoedw qued cum rege Ifiaelhaheh�t, ajeendunt adner�iinbsp;ilium rex I�-ael, rex luda, e^rrex Edo^qui-hus dominutper Elifeum apuamfine pluuianbsp;promittit, amp; quot;vi^oriam de rege 'fdoah ^uinbsp;�iumprimogenitum immol�t.

CAP. III.

I Oram veto filius Achab regnauit fupcr A Ifrael in Samaria anno decimoo�lauo lo-�phat regis lud�. Regnauitq; duodecimnbsp;annis.Et fecit malum coram Domino,fednonbsp;�eutpaterfuus Sc mater: tulitenim ftatuasnbsp;Baal quas fecerat patereius. Veruntamenmnbsp;peccatis leroboam filij Nabath , quipeccarcnbsp;fecit Iftael,adhx�t,nec reee�it ab eis. Portonbsp;Me� rex Moab, nutriebat pecora multa , SC'nbsp;foluebatregi I�ael centum millia agnorum.nbsp;Sc centum millia arietum velleribus �is;C�-q ue mortuus fuil�t Achab, pr�uaricatus eftnbsp;f�dus quodhabebat cu rege I�ael. Egre�usnbsp;eft igiturrex loram in die ilia de Samaria, Scnbsp;recenfuit vniuerfum I�ael. Mi�tqjad lo�--phat regem Iuda,dicens, Rex Moab reee�i t �nbsp;me,veni mecum contra eum adpr�lium.Quinbsp;refpondit, A�endam: qui meus eft, tuus eft:nbsp;populus meus,populus tuus:Sc equi mei,equinbsp;tui.Dixirq;,Perquam viama�endemus? Atnbsp;ille relpondit. Per de�rtum Idum��. Perre- Bnbsp;xerunt igitur rex I�ael, Sc rex luda, Sc rex E-dom, Sc circuier�t per viam �ptem dierum,nbsp;nee erat aqua excrcitui Sciumentis qu� �-queb�tureos.Dixit rexI�ael,Heucgt;heu heu�,nbsp;congregauit nos Dominus tres reges, vttra-deretin manu Moab.Etait lo�phat, Eftnenbsp;hic propheta Domini,vtdeprecemur Domirnbsp;numper e�.^Et relpondit vnus de�ruis r�gisnbsp;I�ael.Eft hic Eli�us �lius Saphat,qui fundcnbsp;bat aquam fuper manus Eli�.Et ait lo�phat,

Eft apud


-ocr page 317-

Klofaphat. Infens. RegumllIL If.Ioram. uS

Eftapud e� l�rmoDomini.Defc�ditqjade�� rcx l�raelj lofaphatorex ludaj �amp; rex Ed�.nbsp;Dixit aut� Elif�us ad regem Ifiaelj Qmd mihi amp; tibi eft? vadead prophetas patris tui Scnbsp;matris tu�.Et ait illi rex Ilrael^Quare c�gre-gauit Dominus tres reges hos^vt tradereteosnbsp;in manus Moab?Dixitq ue ad eum Elif�us^Vinbsp;uit Dominus exercituumjin cuius conip��runbsp;fto, quod fi non vultum lo�phat regis lud�nbsp;crubeiceremjnonatt�ndiftem quidem te,necnbsp;reipexift�m.Nuncautem adducite mihipfal-tem.Cumque caneret p�ltes faftacft {upernbsp;cum manus Dominijamp;ait, H�cdicic Dominbsp;nus, F�citealucum torrentis huius foftas Scnbsp;foiFas.H�cenim dicit Dominus, Non videbinbsp;tis ventum,neq; pluuiam:8c alueusiftereple-bituraquis, Scbibetis vos, 8c Eamili� veftr�,nbsp;Sciumenta veftra. Parumquecft hoc in con-Ipsftu Domini : infuper trader ctiam Moabnbsp;in manus veftras.Et percutietis omnem ciui-tatem muniram,8c omnem vrbem elelt;ftam,8cnbsp;vniuerftim lignum fru�:iferumfuccidetis,c�-dofque fontes aquarum obthurabitis,8c omnem agrum egregium operietis lapidibus. Fanbsp;dum eft igitur mane,quando f�crif�cium of-ferri folct, 8c ecce, aqu� veniebant per viamnbsp;Edom,8crepleta eft terra aquis. Vniuerfi au-tcm Moabit� audientes quod aicendiftentnbsp;reges vt pugnarentaduerftim eos,conuocauenbsp;runtomnes qui accin�li erant baltheo dcfi.1-D per,8c fteterunt interminis.Primoque manenbsp;furgentes, 8c orto iam fbleex aduerfo aquar�,nbsp;viderunt Moabit� econtra aq uas rubras,qua-.nbsp;fi fanguinem, dixeruntq;,Sanguis gladij eft:nbsp;pu^nauerunt reges contra i�, 8c csefi funt munbsp;tu�:nunc perge ad pr�da Moab.Perrexerunt-que in caftra Ifrael: porr� confurgens Ifrael,nbsp;percuisit Moab:atilli fugerunt coram eis.Venbsp;nerunt igitur qui vicerant, 8c percufleruntnbsp;Moab, 8c ciuirates deftruxerunt : 8c omnemnbsp;agrum optimum,mitt�tes finguli lapides, re-pleuerunt : 8c vniuerfbs fontes aquarum ob-thurauerunt:'8c omnia ligna frudifera fucci-derunt,ica vt m�ri tantum fidiles remancret:nbsp;amp; circ�data eft ciuitas � fundibularijs, 8c manbsp;gna ex parte percufla. Quod c�m vidiflet rexnbsp;Moab,pr�ualuifteicilicct hoftes,tulit f�cumnbsp;f�ptingentos viros educentesgladios,vtirr�-perent ad regem Edom : 8c non potuerunt.nbsp;Arripienfq; hlium fuum primogenitum, quinbsp;regnaturus erat pro eo, obtulit holocauftumnbsp;fupermui�m: 8c fada eft indignatio magnanbsp;in Ifrael, ftatimque receflerunt ab eo, 8c re-uerf�funtin terram fuam.

5 � El�feus y'idnxfaupercu�a oleum impetrat quo foluat creditoribus^S unam�idi ho/pita�tte�-, quem foflea. mortuum �ifdtat, farinanbsp;quoque pulmento infufa, aufert atna �

ritudinem, faudifanihus multos fa�at. CAP. 11 II.

MVlier aurem qu�d�devxoribuspro- A phetarum clamabat ad Elifeum , dicens , Seruus tu us vir meus moftuusnbsp;eft, Sctunofti quia feruus tuus fuit timen�nbsp;Deum: 8c ecce creditor venir vt tollat duos finbsp;lios raeos ad l�ruiend� fibi.Cui dixit Eli/�us.nbsp;Qu^id vis A^t faciam tibiPDic mihi,quid habesnbsp;in domo tua?At ilia refpondit,Non habeo annbsp;cilia tua quicquam in domo mea, nifi pammnbsp;olei quo vngar. Cui ait,Vade,pefe mutuo abnbsp;omnibus vicihis tuis va/� vacua non pauca.nbsp;Etingfedere,8cclaudeoftium tuum,cum in-rrinfccus fueris tu 8c filij tui:8c mitteinde innbsp;�mnia valah�c; 8c c�m plenafuerint, tolles,nbsp;luititaq; mulier,8c clauntoftium f�perl� 8Cnbsp;fuper filios fuos ; illi offerebant vaG, 8c ilianbsp;infundebat.Cumq; plena fuiflentvafa, dixitnbsp;ad filium fiium, Affer mihi adhuc A�^as. Et il le Bnbsp;relpondit,Non habeo.Stetitq; oleum . Venirnbsp;aut� illa,8c indicauit homini Dei.Et ille,V�-de, inquit, vende oleum, 8c redde creditorinbsp;tuo:tuautem 8cfilij tui viuitedereliquo.Fanbsp;da eft autem qu�dam dies, 8c tranfibat Eli-l�us per Sunam*: erat autem ibi mulier mag- ^�tAtue.nbsp;na qu� tenuiteum vt comederctpan� : cum-que frequenter inde tranfiret,diuertebat adnbsp;eam vtcomcderet pan�. Qii� dixit ad virumnbsp;fiium,Animaduerto quod vir Dei (�ndus eft:nbsp;ifte,qui tranfitper nos frequenter. Faciamusnbsp;ergo ei c�naculum paruum:8c ponamus ei ittnbsp;eo ledulum, Scmenl�m, Sc l�llam, 8c candelabrum , c�m venerit ad nos,maneat ibi. Fada eft ergo dies qu�dam, 8c veniens diuertitnbsp;in c�naculum,8crequieuitibi. Dixitque adnbsp;Giezipuerum fuum, Voca Sunamitidem i-ftam.Quic�m vocafleteam, Scillaftetifietnbsp;coram eo,dixit ad puerum fiium, Loquere ad Cnbsp;eam, Ecce, l�dul� in omnibus miniftrafti nonbsp;bis, quid vis vt faciam tibi?nunquid habes nenbsp;gotium,8c vis vtloquarregi,/�u�principi minbsp;liti� ? Qu� relpondit, In medio populi meinbsp;habito.Et ait,Quid ergo vult vt faciam ei?Dinbsp;xitque Giezi, Ne qu�ras:filium enim non hanbsp;bet,8c vir eius f�nex eft. Prxcepitque itaqj vtnbsp;vocaretcam:qu� c�m vocatafuiflet,8c ftetifnbsp;let ante oftium,dixit ad eam,In t�pore ifto innbsp;haceadem hora,fi vita comes fuerit, habebisnbsp;in vtero filium.At ilia relpondit. Noli qu�fonbsp;domine mi vir Dei,noli mentiri ancill� tu�.nbsp;Et concepit mulier, 8c peperit filium in tempore, 8c in hora eadem qua dixerat *Elil�us. *quot;� *�nbsp;Creuitautetnpuer. Etc�m eflecqu�d�dies,nbsp;Sc egreflus iflet ad pattern fiium ad meflb-res,aitpatri luo, Caputmeum odoleo�, ca-!gt;��.��nbsp;put meumgt;doleo�.At ille dixit puero. Toile, 'gt;4* 'nbsp;duc cum ad matrem luam. Qui cum tulilTet,nbsp;�cduxiflct

-ocr page 318-

lu.Iofaphat. Regum. III. If.Ioram.


amp; duxiflet eum ad matrem fiiamjpofuit eum ilia fiiper genua fua vfq; ad meridiemjamp;mornbsp;U tuus eft.Alcenditautemjamp;collocauiteum�.inbsp;per le�ulum hominis Dei_, amp; claufit oftium:nbsp;amp; egrefla vocauit virum fiium^ amp;; ait Mittenbsp;mecumjobl�crOjVnum depueris, Siafinam^nbsp;vt excurram vfq; ad hominem Dei, amp; reuer-tar. Qui ait illi Quam oh caufam vadis adnbsp;cum?hodie non funt Calendae,neque Sabba-�rrf/Mo. thum. Qu�relpondit/Vadam�.Strauitqjal�nbsp;nam,amp; pr�cepit puero, Mina, amp; propera, nenbsp;mihi moram facias in eundorSc hoc age quodnbsp;prxcipio tibi. Profeda eft igitur, amp; venitadnbsp;virum Dei in montera Carmeli: cunique vi-'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diflet cam vir Dei econtra, ait ad Giezi pue-

rum fuum , Ecce Sunamitis ilia . Vade ergo in occurfum eiuSj�c die ei, Re�t�ne agitur cirnbsp;cate,6c circa virum tuum, amp; circa filium tu-umPQua: refpondit. Rede. Cumq ue venif-let ad virum Dei in montera, apprehendit penbsp;des eius,amp;acce�it Giezi vt amoueretcam.Etnbsp;ait homo Dei, Dimitte illam:anima enim e-ius in amaritudine eft, amp; Dominus celauit �nbsp;me,8c no indicauit mihi.Q^ dixit illi,Nun-quid petiui filium � Domino mco? nunquidnbsp;non dixi tibi,Ne illudas me? Et ills ait ad Gienbsp;zijAccinge Ifibos tuos,amp; toile baculu meumnbsp;in manu tua,8c vade,Si occurrerit tibi homo,nbsp;no lalutes eum : amp; fi falutauerit te quiipiam,nbsp;non reljjondeas illi;amp; pones baculum meumnbsp;fuper faciem pueri.Porro mater pueri ait,Vi-uit Dominus,amp; viuit anima tua,non diniit-tam te.Surrexit ergo, 8c lecutus eft eam.Gie-zi autem pr�ceflerat ante eos, 8c pofiierat baculum ftipcr facie pueri, 8c non erat vox,ne-que Icnfusireuerlufquceft in occurfum eius,nbsp;amp;nuntiauitei,dicens,Non furrexitpuer. In-greflus eft ergo Elileus domum,�c ecce, puernbsp;mortuus iacebatinledtulo eius: ingrelTufquenbsp;claufit oftium fuper le,8c fuper puerum:8c o-F rauitadDominum. Etafcendit, 8cincubuitnbsp;fuper puerum:pofuitque os fiium fuper os c-ius, 8c oculos fuos fiiper oculos eius, 8c ma-nusfuas fiiper manus eius : 8cincuruauit fcnbsp;fuper eum, Sccalefada eft caro pueri. At illenbsp;reuerfiis,deambulabat in domo, femel hue atnbsp;que illuc:8cafcendit, 8c incubuit fuper eum:nbsp;amp; ofcitauit puer f�pties, aperuitq ue oculos.nbsp;Et ille vocauit Giezi, 8c dixit ei,Voca Sunaminbsp;tidem hanc. Qu�vocata,ingrefla eft ad eum.nbsp;Qm ait,Tolle filium tuura.Venit illa,8ccor-ruit ad pedes eius, 8c adorauit fuper terram:nbsp;tulitque filium fuum, 8c egreffa eft, 8c Eli-feus reuerfus eft in Galgala.Erat autem famesnbsp;in terra, amp; filij prophetarum habitabant co-ram eo,dixitq ue vni de pueris fuis, Pone ol-p lamgrandem, 8ccoque pulmetum filijs prophetarum .Et egrefTus eft vnus in agrum vtnbsp;colligerct herbas agreftes ; inuenitque quafinbsp;vitera fylueftrem,8c collegitex ea colocynti-das agri, 8cimpleuit pallium fiium, 8creuerfus confciditin ollam pulmcnti, nefeiebat e-nim quid eflet.Infuderunt ergo fbcijs,vt co-mederent:cumq; guftafient decolt;ftione,cla-tnaucruntdicentes,Mors in olla vir Dei. Etnbsp;nonpotueruntcomedere. Atille,AlFerte,in-quit,farinam. quot;Cumque tuliflent,mifit�in olnbsp;lam, 8c ait, Infunde turbx, vt co medant. Etnbsp;nonfuit ampliusquicquam amaritudinisinnbsp;olla. Vir autem quidavenit deBaal-falifa deferens viro Dei panesprimitiaru, igt;8c�vigin-ti panes hordeaceos, 8c frumentu noiium innbsp;pera fua.Atille dixit,Da populo,vt comedat.nbsp;Refponditque ei minifter eius. Quantum eftnbsp;hoc, vtapponam coram centum viris? Rur-fiim ille ait,Da populo,vt comedar:hxc enimnbsp;dicit Dominus,Comedent, 8c fuper erit. Po-fiiit itaque coram eis:qui comederunt, 8c fu-perfuit iuxta verbum Domini.

5. Scidit rex I�rael ye�imejitafua ^uodtu�if-fet rex Syria yt 'dgt;Iaaman leprofum curaret, ^uem E-lifeuifeptena in lordane lotione munnbsp;dat � lepra,Gie^ propter munerafufeep-tA,ab Elifeojpreta,perpetuo adhx�t.

CAP. V.

NAaman�princeps militix rex Syrix,c- A rat vir magnus apud dominum fuum, *quot;'*�** �*nbsp;8c honoratus:perill� enim dedit Do-minus falutem Syrix:erat autem vir fortis 8cnbsp;diueSjfed leprofus. Porro de Syria egrefsi fuenbsp;rant latrunculi,8c captiuam duxerant de Tcr-ra-Ifiael puellam paruulam,qux erat in obfe-quio vxoris Naaman, qux aitad dominamnbsp;fuam , Vtinam fuiflet dominus meus ad pro-phetam qui eft in Samaria : profedo curafletnbsp;eum � lepra quam habet. Ingreflus eft itaquenbsp;Naaman ad dominum fiium, 8c nuntiaujt ei,nbsp;dices,Sic 8c fic locuta eft puella de Terra- If-rael.Dixitq; ei rex Syrix,Vade,8c mittam litc-ras ad regem Ilrael. Qui cum profedus effet, Bnbsp;8c tuliffetfecum decern talenta argenti, 8c f�xnbsp;milliaaureos, 8c decern mutatoria veftimen-toriudetulit literas ad reg� Ifiael, in hxc verba, C�m acceperis epiftola hanc, feito quodnbsp;mif�rim adte Naaman feruum meum, vt cures eu � lepra fua. C umq j Icgiflet rex Ifi'ael li-tcras,fcidit veftimeta fua,8c aitjN�quid Deusnbsp;ego film, vt occidere po�im, 8c viuificarc,nbsp;quiaiftemifitadme, vt eurem hominem anbsp;lepra fua?animaduertite,8c videte i]^i�d occa-fiones quxrat aduerfum me.Q^d curaaudifnbsp;f�t Elif�us vir Deffcidilfe videlicet regem Ifnbsp;rael veftimeta fua,mifit ad eum,dicens,Qua-rc feidifti veft.imentatua ? veniatadme, 8cnbsp;feiat effc propheta in Iffael. Venit ergo Naa- cnbsp;man c� equis Securribus, 8c ftetitad oftiumnbsp;domus


-ocr page 319-

Ittc,

lu Jofaphat. Eupeus. Regum 111L If.Ioram.

domus Elifei: mifitque ad euraElif�us nun- qiiando re�erftiseft homode�urrufuoin oc tium,dicens,Vade, 8clauaref�ptiesinlorda- curfumtui.^Nuncigituraccepifiiargentum,nbsp;ne,8c recipiet f�nitatcm caro tua, atque mun 8caccepifii vefies, vt emas oliueta,8cvineas

lepra Naaman adh�rebit tibi, 8c f�mini tuo, vfque in f�mpiternum. Et egrefTus efi ab eonbsp;Icprofusquan nix.

5. Eli�wferrnmfecuriinatarefacit^regisSyria milites dtteuntur excxcati in Samaria ab Eli-Jeo,quem ob regts fuifecreta rcgi Ifraelpatefa-Eacaperenitebantur'.at po�modum Syfis ob-�dentibus Samariam, maires ob inediam fliosnbsp;�ios comedunt,propter quod Elifuf � rege lu-betur occidi.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c A p. v l.

Dlxerunt autem filij prophetarum ad A Elif�um, Ecce, locus in quo habita-mus coram te,angufius efinobis. Daraus vfqj adlordanem, 8c quot;tollant� finguli de quot;teUimus.inbsp;fj'lua raaterias fingulas: vt �dificemus nobisnbsp;ibi locum ad habitandum.Qu^i dixit , Ite. Ecnbsp;ait vnus ex illis, Veni ergo 8c tu cura feruisnbsp;tuis.Refpondit,Ego veniara.Etabijtcumeis.nbsp;Curaq; venifient ad lordanem , c�debant ligna. Accidir aut�, vt c�m vnus materiam fuc-

tium,dicens, Vade, amp; lauare f�ptiesin lorda- curfum tui.^ Nunc igituraccepifii argentum, ne,amp; recipiet f�nitatcm caro tua, atque mun amp;accepifii vefies, vt emas oliueta,amp;vineasnbsp;daberis.Iratus Naaman recedebat, dicens,Pu- amp; ones amp; boucs amp; f�ruos amp; ancillas. Sed 8cnbsp;tabam quod egrederetur adme , 8c ftans in-uocaret nomen Domini Dei fui, 8c tangeretnbsp;manu fualocumlepr�, 8ccuraretme. Nun-quid non meliores funt Abana 8c Pharpharnbsp;fluuij Damafci omnibus aquis Ifraefvt lauernbsp;ineis,8c munder?ilC�m ergovertifi�tf�,8ca-biretindignans,accefrcrunt ade� f�rui fuij8cnbsp;locuri funtei,Pater,cgt;8c�fi rem grande dixifi�tnbsp;tibi prophcta,certe facerc dcbueras:qu�to manbsp;gis quia nunc dixit ribi,Lauare,8c mundabe-ns? Def�endit, 8c lauitin lordane fepties iu-xta f�rmonem viri Dei,8c refiituta eft caro e-ius,ficut caro pueri paruuli, 8c mundatuseft.nbsp;Reuerfusqjad virum Deicum vniuerfoco-mitatu fuo,venit,8c ftetit coram eo, 8c ait,Venbsp;r� Icio quod non fitgt;alius�Deus in vniuerfanbsp;terra,nifi tantum in Ifiael. Obf�cro itaquevtnbsp;accipias benedidionem � f�ruo tuo. At filenbsp;refpondit,Viuit Dominus ante que fto, quia

� nonaccipia.Cumq; vimfdceret,penitusnon acquieuit.Dixitq; Naaman, Vtvis;f�dobfe- cidifl�t,caderet ferrum f�curisinaquam:ex-cro,concede mihi f�ruotuo, vttollam onusnbsp;duorum burdoniim de terra, non enim facietnbsp;vitraf�ruus tuus holocauftum,aut vidimamnbsp;dijs alienis, nifi Domino. Hocautem folumnbsp;eft de quo deprecerisDominu pro f�ruo tuo,nbsp;Quando ingredietur dominus meus templ�nbsp;Remmo,vt adoret: 8c illo innit�te fuper manum meam,fi adorauero in templo Rem mo,nbsp;adorante eo in eodem loco, vt ignofcat mihinbsp;Dominusf�ruo tuo pro hacre. Qmdixit ei,nbsp;Vadein pace. Abijt ergo ab eo elcdo terr� t�-f pore.Dixitque Giezipuerviri Dei,Pepercit

dominus meus Naaman Syro ifti, vt no acci-peret abeo qu� attulinviuit Dominus, quia curram poft eura, Sc accipiam ab eo aliquid.nbsp;Et fecutus eft Giezi poft rerg� Naama; quemnbsp;c� vidif��t ille currentem ad f�,defilijt de cur-ru in occurfum eius,8c ait, Red�nefuntom-nia?Et ille ai t,Red�.dominus meus mifit menbsp;adte,dicens,Mod� veneruntad me duo ado-lefcentes de monte Ephraim, ex filijs prophe

clamauitq; ille, amp; ait, Heu heu heu domine mi,amp;hocipfiim miitu�acceperam. Dixit au �nbsp;t� homoDei,Vbi cecidit.�Atillemonfirauitnbsp;ci locunupr�cidit ergo lignum,amp; mifit ill ne:nbsp;natauitq; ferrum, amp;ait,Tolle. Qui extendit^nbsp;manum amp; tulit illud � Rex autem Syri� pu-gnabat contra Ifrael, confiliumq; inijtcumnbsp;��ruis fuis J dicens, Inloco illoamp;il]opona-musinfidias. Mifit itaque virDei ad regemnbsp;Ifrael, dicens, Cauene tranl�as in locum il-lum:quia ibi Syri in infidijs funt. Mifititaq;nbsp;rex Ifrael ad locum quem dixeratei virDei,nbsp;amp; pr�occupauit eum, amp; obl�ruauit f� ibi nonbsp;femel neque bis. Conturbatumq; eft cor r�gis Syri� pro hac re:amp; conuocatis I�ruis fuis,nbsp;ait, Quare indicatis mihiquis proditor meinbsp;fit apud regem Tfi-ael?Dixitq; vnus f�ruorum Cnbsp;eius,Nequaquam domine mi rex, fed Elif�usnbsp;propheta qui eft in Ifi'ael, indicat r�gi Ifraelnbsp;omnia verba qu�cunque locutus fueris innbsp;conclaui tuo. Dixitqueeis , Ite,amp;Yidetenbsp;�tarui-n;da eis talen turn argenti, amp; vefies mu- vbi fitivt mittam,amp;capiam eum. Annuntia-

� tatoriasduplices.Dixitq;Naaman,Mcliuseft ueruntqueeidicentes,EcceinDothain.Mi--vtaccipiasduotalenta.Etcoegitcum,liga-uitqueduo talenta argenti induobus f�ccis, amp;duplicia vefiimenta, amp; impofuit duobusnbsp;pueris fui�;,qui amp; portauerunt coraeo.Cumque venifletiamvefperi, tulit de manueor�,nbsp;Screpofuit in domo,dimifitqueviros, amp; ab-�ier�t: ipf� a�t ingreffuSjfietitcoranadominonbsp;fuo.Et dixit Elif�us, Vnde venis Giezi? Quinbsp;refpondit,Non iuit f�ruus tuus qu�quam. Atnbsp;ille, ait. Nonne cor meu m in pr�f�nti erat.

fit ergo illiic cquos amp; currus^ amp; robiir exerci tus;qui c�m venifient no�te, circundcderuntnbsp;ciuitatem. Confurgens autem diluculo minifier viriDeijegreflusefi,viditqj exerci turnnbsp;in circuitu ciuiratis, amp; equos amp;currus:nun-tiauitq-ueei dicen�^ Heu heu heu domine mi,nbsp;quidfaciemus?Atillerclp�dit, Noli timere:nbsp;plures enim nobifcum funt, qu�m cum illis.nbsp;Cumque oraflet Eli{�us,ait, Domine, aperinbsp;oculos.huiuSjVtvideat.Et aperuit Dominusnbsp;R oculos

-ocr page 320-

ntj iuxta ver- |

ElifeuSjNon | 1

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m rvi i tv 1nbsp;nbsp;nbsp;�

lu.Iofaphat. E�r�,.

oculos pueri, 8c vidit;8c eccs mons plenus e-quorum, 8c curruum igneorum j in circuitu Elif�.Hoftcs ver� delcenderunt ad eum:pofnbsp;r� Elii�us orauit ad Dominum^ dicens Per-cute^obf�cro^ gentem hanc c�citate. PercuPnbsp;/�tque eos Dominus,ne vid�rent^ iuxta vernbsp;bum Elif�i. Dixit autem ad eos ;

efthxc via^nequeifta eft ciuitas ; fcquimini me^Sc oftendam vobis virum quem qu�ritis.nbsp;Duxitergo eos in Samariam.-cumque ingrefnbsp;�i fuil�entin Samariam, dixit Elif�us^Domi-ne aperi oculos iftorum^vt vidcant. Aperuit-que Dominus oculos eorum, 8c viderunt fenbsp;E eflein medio Samaris.Dixitque rexlfraeladnbsp;Elil�um, ciim vidiflet eos^Nunquidpercutianbsp;eos pater mi.�Et illeait^Non percutiesmequenbsp;enim cepiRieos gladio,8c arcu tuo^vt per�unbsp;tias:l�d pone panemj8c aquam coram eis j vtnbsp;comedantj 8c bibant, 8c vadant ad dominumnbsp;fuum.Appofitaq; eft:eis ciborum magna pracnbsp;paratioj8ccomederunt,8c biberunt^ 6c dimi-ftit eoSj abieruntque addominum {uumj8c vlnbsp;tra non venerunt latrones Syri� in Tcrram-Ift-ael.Fadumeft: autem pofth�c, congrega-uit Ben-adad, rex Syria: ,vniuerfum exercit�nbsp;fuum,8c alcendit,8cobfidebat Samariam.Fa-daqueeft:fames magnain Samaria:8c tandiunbsp;obl�fta eft, donee venundaretur caput afininbsp;odoginta argenteis, amp; quarta pars cabi fter-jj, coris columbarum,quinqucargenteis.Cum-q ue rex Ilrael tranfiret per mur�jnulier qu�nbsp;dam exclamauit ad eum,dicens,Saluame domine mirex. Qui ait,Non:tefaluct Dominus;nbsp;vndete poflum �luare?dearea, vel detorcu-laritDixitque ad earn rex,Quid tibi vis?Q^�nbsp;refpondit, Mulier ifta dixit mihi, Da filiumnbsp;tuum, vt comedamus eum hodie, amp; filiumnbsp;meumcomedemus eras. Coximus ergo fili�nbsp;meum, 8c comedimus. Dixique ei die altera,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

Da filium tuum vt comedamus eum.Qi^� ab eulum,8c inde fimiliter auferentesabfeonde-(conditfilium fuum.Quod cum audifletrex, ] leidit veftimeta fua, 8c tranfibat per murum.nbsp;Viditqj omnis populus cilicium,quo veftitusnbsp;tgt;.j, erat ad carn�intrinf�cus.Etaitigt;rex�,Haec minbsp;Q hi faciat Deus, Sch�caddat, fi fteteritcapuc

Elifei filij Saphatfuperipfum hodie. Elifeus autem fedebat in domo fua,6c lenes fedebantnbsp;cum eo.Pr�mifititaque virum, Scantequamnbsp;veniret nuntius ille, dixitad fenes ,Nunquidnbsp;fei tis quod milerit filius homicid� hic,vt pr�nbsp;cidatur caput meum? videte ergo,c�m vene-ritnuntius,claudite oftium,8c non finatis e�nbsp;introire; ecce enim fonitus pedum domini c-ius poft eum eft.Adhucillo loquentc eis,ap-paruit nuntius, qui veniebat ad eum . Et ait,nbsp;Ecce, tantum malum � Domino eft: quidnbsp;amplius expedabo � Domino.^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

Elifem in Samaria ^radiiitfrumenti aiun- cquos,qui remanferunt in vrbe (quia ipft tantuxn

Regum 1111. IfJoram. dantiam,^ualefro�qttatuw in Samaria an-nuntiantjterritis � Veo Syris, ac omniitu rt^nbsp;li�� obfidionemJbluentibta, dux auttm � �-feiyerbo inmdulw dturla coniulcaturin^ornbsp;ta Samaria.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap. vu.

Ixit autem Elif�us, Audite verbfi Do JV mini,H�cdicit Dominus, In temponbsp;rehoc eras modius fimil� vno ftat�-

re erit,8cduomodij hordei ftat�revno,inpor ta Samarix.Refpondens vnus deducibus,fii-per cuius manu rex inc�bebat, homini Dei,nbsp;ait,SiDominus fecerit etiam cataradas in c�nbsp;lo,nunquid poterit eflequodloqueris ? Quinbsp;ait,Videbis oculis tuis, 8c inde non comedes.nbsp;Quatuor ergo viri crant leprofi iuxta introi-tum port�iqui dixerunt adinuicem,Quid hicnbsp;efle volumus donee moriamui? Siue ingredinbsp;voluerimus ciuitatem,fame moriemur : finenbsp;manl�rimus hic,moriendum nobis eft: venire ergo, 8c tr�sfugiamus ad caftra Syri�.fi pe-percerintnobis, viuemus .-fiautem occiderenbsp;voluerintjoihilominus moriemur. Surrexe-runt ergo vefperi vt venirent ad caftra Syrix.nbsp;Cumquex�eni fient ad principium caftrorum Bnbsp;Syri�, nullum ibidem repererunt. Siquidemnbsp;Dominus fonitum audire fecerat in caftrisnbsp;Syri�,curru� 8c equorum,cgt;8c�exercitus plu-rimi; dixeruntque adinuicem, Ecce mercedenbsp;conduxit aduerfiim nos rex Ifi'ael reges Hc-th�orum, 8c Aegyptiorum, Seveneruntfu-per nos. Surrexerunt ergo, Sefugeruntin te-nebris,8c dereliquer�ttentoria lua,Sccquosnbsp;8c afinos in caftris,fugeruntquc, animas tantum fuas l�luarecupientes.Igitur c�m venif-f�nt leprofi illi ad principium caftrorum,in-grefii funt vnum tabernaculum, 8c eomede-runt 8c biberunt:tuleruntque inde argentum,nbsp;8c aurum,8c veftes,8c abierunt, 8c ablconde-runt:8crurfura reuerfi funt ad aliud taberna-

runt.Dixeruntqueadinuicem, Non rede fa-cimus : h�c enim dies boni nuntij eft. Si ta-cuerimus,8c noluerimus nuntiare x-^lque ma-ne,lcelensarguemur:venite,eamus,8cnuntic mus in aula regis. Cumque veni fient ad pornbsp;tam ciuitatis,narraucrunt eis, dicentes , lui-mus ad caftra Syri�, 8c nullum ibidem repe-rimus hominem,nifi equos, 8c afinos alliga-tos,8c fixa t�toria.Ier� t ergo portarij,8cnun-tiauerunt in palatio regis intrinl�cus.Qui furnbsp;rexitnode,8caitad{�ruos fuos,Dico vobisnbsp;quid fccerint nobis Syri, Sciuntqnjafamel�nbsp;boramus,8c idcirco egrefii fiint de caftris, 8Cnbsp;latitant in agris diccnteSjC�m egrefii fuerintnbsp;de ciuitate capiemus eos viuos, 8c tune ci-uitatem ingredi poterimus. Re�pondit autem vnus l�ruorum eius, Tollamus quinque

t*

-ocr page 321-

Iu.Iofani. Eiifeus.

tantum fiint invniuerfa multitudine Ifiael, alij enim confumpti fiint) amp;mittentcs,explonbsp;rarepoterimus.^dduxerut ergo duos equos,nbsp;mifitque rex in caftra Syrorum, diccns,Ite,amp;nbsp;D vidcte.Qui abicrunt pofteos vlquead lorda-nem:ecce a-utem omnis via plena erat vefti-buSjamp;vafis,qu� proiecerant Syfi cum turba-rentur ; reuerfique nuntij indicauerunt regi.nbsp;Etegreftus populus diripuit caftra Syri�: fa-�tufq; eft modius fimil� ftat�re vno , amp; duonbsp;modij hordei ftat�revno, iuxta verbum Domini. Porro rex ducem ilium, in cuius manunbsp;quot;incubuerat� conftituitad portam:quem c�'nbsp;culcauit turba in introitu portx, amp; mortuusnbsp;eft,iuxta*quod locutus fuerat vir Dei,quan-do defienderat rex ad eum.Fatftumque eft le-cundum lermoneni viri Dei,quem dixeratrenbsp;ghquando ait,Duo modij hordei ftat�re vnonbsp;erunt,amp; modius fimil� ftat�re vno, hoc eo-dem tempore eras in porta Samari� : quandonbsp;relponderat dux ille viro Dei,amp; dixcrat,E'tianbsp;fi Dominus fecerit catara�as in c�lo, nunquid poterit fieri quod loqueris Et dixit ei,nbsp;Videbis oculis tuis, amp; inde non comedes. E-uenit ergo ei ficut pr�didum eratjSe concul-cauit eum populus in porta,amp; mortuus eft.

. To� �ftennemfamem ab Eli�o Jfra^�^am, S unamttisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfius confil�o peregrinata erat,

reuer�a�uos agros cum�uBibusrecuperaf.E-li�eus �en~aaad tegrotantem re�ondet moritu rum, amp;impiumregnaturum:loramnbsp;rex ludafercu�if Idumeos qubd � �e reie�i�-�ent, cut im�o {uccedit Otbo'^asfilius im�us.nbsp;CAP. VIII.

A Lileus autem locutus eft ad mulierem M llcuius viuerefcccratfilium,dicens,Surnbsp;�^ge,vade,tu amp; domus tua, amp; peregrinate vbicunque repereris: vocauit enim Dominus famenij amp; veniet fuper terram leptem annbsp;nis.Qu� furrexit,amp;fecit iuxta verbum hominbsp;nis Dei:amp; vades cum domo fiia, peregrinatanbsp;ftp. eft in terra Philifthijmquot;diebus multis�.Cum-que finiti eflent anni{eptem,reuerlaeft muhet de terra Philifthijm : amp; egreftii eft vtin-terpellaret regem pro domo fua amp;proagrisnbsp;B fuis.Rex autem loquebatur cum Giezi pueronbsp;viri Dei,dicens, Narra mihi omnia magnalianbsp;qu� fecit Elil�us. Cumqueille narraret reginbsp;quomodo mortuum fulcitaflet,apparuit mu-licr cuius viuificauerat filium,clamans ad regem pro domo fua, amp; pro agris fiiiszdixitquenbsp;Giezi, Djimine mi rex, h�c eft mulier,amp; hicnbsp;eft filius eius que fiifcitauit Elileus. Et inter-

���Winw.l

Regum 1111. Kloram. 130 adad rex Syriac �grotabat : nuntiaueruntquenbsp;eijdiceteSjVenit vir Dei huc.EtaitrexadHanbsp;zael J Tolle tecum munera, amp; vadein occur-fiim viri Dci^amp; confide Dominum per eum,nbsp;dicenSj Si euadere potero deinfirmitate meanbsp;hac?Iint igitur Hazael in occurfiim eins, babes fecum munerajamp;oia bona DamafcijOnenbsp;ra quadraginta camelorum.CumquedetiiTetnbsp;coram eo^aitTdius tuns Ben-adad rex Syriac,nbsp;mi�t me ad te,dicens, ^i lanari potero de in-firmitate mea hacPDixitque ei Eldeus,Vade,nbsp;die ei,Sanaberis:porr� oftenditmihi Dominus quia morte morietur.Stetitq^ cum eo, 8cnbsp;conturbatus eft vlquead fulFufioncm vultus:nbsp;fleuitque vir Dei. Cui Hazael ait, Quare do-minus meus flet.�At die dixit, Qidafcioqu� Dnbsp;fa�turus fis ftlijs Iftaelmala.Ciuitateseorumnbsp;munitas ignefticcedes, amp; iuuenes eorum in-terficies gladio, amp;paruuloseorum elides, amp;nbsp;pr�gnanres diuides. DixitqucHazael, Qiiidnbsp;enim fiim feruus tuus canis, vtfaciam rem i-ftara magnam.Ttait Elifeus, Oftendit mihinbsp;Dominus te regem Syri� fore.Qui c�in recefnbsp;fiftet ab Elil�o, venitad dominum fuum; quinbsp;aitei,Quid dixit tibi Elil�us.^Atille relpodit,nbsp;Dixit mihi,Recipies fanitatem.Cumque ve-nift'et dies altera, tulit ftragulum, amp; infuditnbsp;aquam, amp; expadit ftiper fticiem eiustquo mornbsp;tuo regnauit Hazael pro eo.II Anno quinto Ionbsp;ram filij Achab regis Iftael, amp; lofaphat regisnbsp;Iuda,regnauit loram filius �ofiphat rex luda.nbsp;Triginta duoriim annoriim eratc�m r�gna- �nbsp;re c�pifl�et, amp; odto annis regnauit in lerul�-lem.Ambulauitquein vijs regum �lraeff eutnbsp;ambulauerat domus Achab; filiaenim Achabnbsp;erat vxor eius:amp; fecit quod malum eft inco-Ipeftu Domini. Noluit autem Dominus dif-perdere ludam propter Dauid leruiimftium,nbsp;lllicutpromdcrat ei, vt daret illi lucernam, amp; x.Reg. y.bnbsp;filijs eius cuneftis diebus.In diebus cius recef-fit Edom,ne eflet fiib Iuda,amp; coftituit fibi renbsp;gem.Venitq; loram Seira,amp;omnescurrus cu ,nbsp;eo:amp; furrexitno(fte,percufiitq; Idumacos quinbsp;eum circundederat,amp;principes curruum,ponbsp;pulus autem fugit in tabernacula fua. Recef- Fnbsp;fit ergo Edom neelTetlub luda, vfq; ad diemnbsp;hanc. Tunc recefiit amp; Lobnainteporeillo.nbsp;Reliqua autemlermonum loram, amp; vniuer-la qu� fecit, nonne h�c Icripta fiint in Libronbsp;verborum dierum regum luda ? Et dormiuitnbsp;loram cum patribus luis,lepultufque eft cumnbsp;eis in Ciuitate-Dauid, IIamp; regnauit quot;Qcho-zias�filius eius pro eo. Anno duodecimo Io- amp;infrnnbsp;rogauitrex mulierem:qu� narrauit ei.Dedit- r� filij Achab r�gis Ilrael regnauit Ochozias A��!quot;�'�nbsp;que ei rex eunuchum vnum, diccns,Reftitue filius loram regis ludac. Viginti duorum an-ei omnia qu�fiia fi]nt,amp; vniuerlbs reditus a- norum erat Ochoziascum regnare c�pifiet,nbsp;grorum adic quareliquitterramjvfq; ad prac- amp;vnoanno regnauit in Icrufalem : nomennbsp;lens.Venitquoq.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Damafefj, amp;Ben- matriseius AthaliafiliaAmri regis.Ifiael. Et

R z arabulauit

-ocr page 322-

lu. Ochozias. Regum 1111. If. lehu.


arobulauit in vijs domus Achab : �c fecit lt;juod malum eft; coram Domino, f�cut domus Achab : gener enim domus Achab fuit.nbsp;Abijt quoqj cum loram filio Achab, ad prx-liandum contra Hazael regem Syri� in Ra-moth-Galaadj amp; vulnerauerunt Syri loram:nbsp;qui reuerfus eft: vtcurareturjn lezrahehquianbsp;vulneraucrant eum Syri in Ramoth pr�lian-tem contra Hazael regem Syri�. Pond O-chozias ftlius loram rex luda^defccndit inui-ferc loram filium Achab^in lezra^el^quia x-grotabat ibi.

5. lehn in regem I�'oel'VnUo mandat quot;Domi-mn yt deleat demum Aehah'. oatdit ergo Io ram yna cum Ocho-^a rege Itida, amp; corpusnbsp;leghel � fenefiraipfiuiiuHit praei^itatie canes comederunt^iuxta Elie'^aticinium.

CAP. IX.

A Lif�us aut�proph�tes vocauit vnum j.Re.ip.c. ^de hlijs prophetarum,amp; ait illiJlAccinnbsp;ge lumbos tuos, amp; toile lenticulam o-lei hanc in raanu tuaj 8c vadein Ramoth-Ganbsp;. laad.Cumque veneris illuCjVidebis lehu fill urn loiaphatfilij Namfi: amp; ingreflusfufeitanbsp;bis eum de medio fratrum fiiorum, amp; introduces in interius cubiculum . Tenensquenbsp;jg lenticulamolei/undes fiiper caputeius, amp;dinbsp;ceSjH�cdicitDominuSjVnxi te regem fupernbsp;Ifi-ael. Aperiesque oftium, amp; fugies j 8c nonnbsp;.ibi fiibfiftes. Abijt ergo adolelcens puerpro-phet� in Ramoth-Galaadj8c ingremis eft il-luc: Ecceautem principes exercitus ledebant,,nbsp;8c aitjVerbum mihi ad ted princeps.Dixitq;nbsp;lehu-.Ad quem ex omnibus nobis? At ille di-xitjAd te d princeps.Et fiirrexit, amp;c. ingrelTusnbsp;eft cubiculum:at ille fudit oleum fuper caputnbsp;eius, 8c ait,H�cdicit Dominus Deus Iffael,nbsp;Vnxite rege fuper popul� Domini IfiaefScnbsp;percutics dom� Achab domini tui,8c vlcilcarnbsp;fanguinem leruorum meorum prophetarum,nbsp;8c fenguinem omnium l�ruorum Domininbsp;j.Reg.ii.f. Ilde manu lezabel. Perdamqueomnera do-mum Achab : 8c intefficiam de Achab rain-gentem ad parietem, 8c claufum, 8c noui�i-j.Re.i^.g. mum in Ifrael.Et dabo domum Achab,!lficutnbsp;j.Reg.Ki.a domumleroboam fili) Nabat, II 8c ficutdomum Baafa filij Ahia. lezabel quoque corae-dent canes in agro Iezrahel,nec crit qui Icpe-liateam.Aperuitq; oftium 8c fugit.lehu au-tem egreflus eftad Icruos domini fui:qui di-xerunt ei,Relt;�ene funt omnia?quid venitin-C lanus ifte ad te?Qui ait eis,Noftis hominem,nbsp;quidlocutus fit.Atilli refponderunt, Falfumnbsp;eft,fed magis narra nobis. Qui ait eis, H�c Scnbsp;h�c locutus eft mihi:8c ait, H�c dicit Dominbsp;nus,Vnxi te regem fuper Ifi-ael. Feftinauer�tnbsp;ita^ue, 8c vnufquifque tollens pallium fuumnbsp;poluerunt fub pedibus eius,in fimilitudinem

tribunalis, 8ccecinerunt tuba, atque dixe-runt,Regnauit lehu. IlConiurauit ergo lehn filius lol�phat filij Namfi contra�oram:por-rd loram obf�derat Ramoth-Galaad, ipfe 8Cnbsp;omnis Iftael contra Hazael regem Syri� : 8cnbsp;reuerfus fuerat vt curaretur ,in lezrahel, propter vulnera,qliiapercufterantcumSyri,pr�-liantem contra Hazael regem Syri� . Dixit-quelehu. Si placet vobis, nemo egrediaturnbsp;profugusdeciuitate, nevadat, Scnuntictinnbsp;lezrahel. Et alcendit, 8c profeftus eft in Icz-rael.-Ioram enim �grotabatibi, 8c Ochoziasnbsp;rex luda deftenderat ad vifitandum loram.nbsp;Igiturfpeculator qui ftabat fuper turrim Icz pnbsp;rahcfvidit globum lehu venientis, 8c ait,Vinbsp;deo ego globum. Dixitque loram. Toilenbsp;currum, 8c mitte in occurfum eorum, 8cdi-cat vadens, Red�ne funt omnia ? Abijt ergonbsp;quialcenderat currum,in occurfiim cius, 8cnbsp;ait,H�c dicit rex,Pacat�ne funt omnia ? Dixitque lehu. Qui tibi 8cpaci?tranfi,8c l�que-re me. Nuntiauit quoqu� {peculator, dicens,nbsp;Venit nuntius ad eos,8c non reuertitur. Mi-fitetiameurrumequorum fecundum : venit-queadeos, 8c ait,H�cdicitrcx,Nunquidpaxnbsp;eft?Et ait lehu. Quid tibi 8c paci?tranfi,8c Ic-quereme.Nuntiauit autem {peculator, di-cens, Venitvlqucadeos , 8cnonreuertitur; �nbsp;eft autem incclTus quafi incelfus lehu filijnbsp;Namfi, pr�ceps enim graditur. Etait loram,nbsp;lunge currum . Tunxeruntque�currum eins,nbsp;8c egrelTus eft loramrex Ifrael, 8c Ochoziasnbsp;rex Iuda,finguli incurribus fuis,cgre�iquenbsp;funtin occurfum Iehu,8cinuenerunteuminnbsp;agro Naboth lezrahelit�.Cumq; vidiflet loram Iehu,dixit,Pax eft lehu ? At ille rcfpon-dit,Qu^� pax?adhuc fornicationes lezabel manbsp;tris tu�, 8c venificia eins multa vigent. Con-uertit autemloram manum fuam, 8c fugiensnbsp;ait ad Ochoziam, Infidi� Ochozia.Porto lenbsp;hu tetendit arcum manu, 8c pereufsit loramnbsp;inter Icapulas; 8c egrefi� eft fagitta per cor e-iuSjftatimque corruit in curru fuo.Dixitquenbsp;lehuadBadacerducem,Toile, proijeeeum Fnbsp;in agro Naboth lezrahelit�; memini enimnbsp;quando ego 8c tu {�dentes in curru {�queba-mur Achab pattern huius,qudd Dominus o-nus hoc Icuaueritfupereuni, dicens. IlSi non j.Reg,�.fnbsp;pro {anguine Naboth, 8c pro {anguine filio-rum eius,quern vidi herfait Dominus, reddam tibi in agro ifto, dicit Dominus. Nuncnbsp;ergo toile, 8c proijee eum in agrun^uxta vernbsp;bum Domini. Ochoziasautem rex luda vi-dens hoc, fugit per viam domus horti:per{�-cutufq; efteumIehu,8cait,Etiam hunc pcr-cutitein curru fiio . gt;Et per�ufierunt eum�nbsp;in alcenfu Gaber qui eft iuxta Ieblaam:qui funbsp;git in MageddOjSc niortuus eft ibi. Et impo-fuerunt

-ocr page 323-

lu. Ocho^ias

fiieruntcum ferui eiusfupercurrumfuura,

amp; tulerunt inlerul�lem.�f�pelieruntque eura inlepulchro cum patnbus fuis in Ciuitate-Dauid . Anno vndecimo lorain filij Achab^nbsp;Ochozias ftipcr ludam j venitquenbsp;lehu in lezrahel.Porr� lezabel introitu eiusnbsp;auditOjdepinxit oculos �ios �ibio Sc orna-uit Caput fuum^Sc rcfpcxit per fenc�rnm in-gredientem lehu per portanij Sc ait^ Nunq uidnbsp;J-Rt.i�.c. paxpoteft efleZambri^ llgui interfecit Dominum fuum?Leuanirque lehu faciem fuamnbsp;ad feneftram^Sc ait,Quae eft ifta ? Et inclina-ueruntfe adeuinduovel treseunuchi . *Atnbsp;ille dixit eis j Pr�cipitate earn deorfum.Etnbsp;pr�cipitauerunt cam.afperfiisq ue eft fanguinbsp;ncparies,8c equorum vngul� conculcauer�tnbsp;e�m.Cumque introgrelTus efl'et vt comede-retjbiberetquCj aitj Ite, Sc videte maledi�tamnbsp;illam^Sc fcpelite eam-.quiafilia regis eft. Clique iftent vt f�pelircnteamjnon inuenerunt eo reliqui�.Et furrexit^Sc venitin Samariam:nbsp;nificaluariam, Sepedes^ Sefuramas manus. cumqueveniftetad Caineram-paftorum innbsp;Reuerftquenuntiauerunt ei.Et ait lehu. Ser viainuenitfratres Ochozix r�gis Iuda,dixit-j.Rt.ii.f. mo Domini eft, llquemlocutus eft perferu� queadeos,Qmnam eftis vos?Qui refponde-fuum Eliam Thesbiten,dicens,In agro lezra runt,Fratres Ochozi� fumus. Sc defeendimusnbsp;hei comedent canes carnes lezabel Sc eruntnbsp;carnes lezabel ficut ftercusfuper faciem terrain agro lezrahel, itavtpr�tereuntes dicat,

H�ccine eft ilia lezabeD

S, lehu.�^o.�liosjichal aires Ocho^a necan iubet, totamj^ �chab fropeniem delet.

amp; omnespteerdotes �Baal callid'e cenweatos

lt;

'Verp^attamenpropterpeccata lebu yehemen ter dsfut e� I�ael ab Hae^ael^mortuo autemnbsp;lebu�ucceditfiliitseiw loacha'^

CAP. X.

A 'I~' Rant autem Achab l�ptuaginta filij in |-lt; Samaria : fcripfitergo lehu literas, 8cnbsp;�^mifitiri Samariam, ad optimates ciuitanbsp;tis,8c ad maiorcs natu,8c ad nutritios Achab,nbsp;dicens, Statim vt acceperitis literas has, quinbsp;habetis filios domini veftri, 8c currus 8c c-quos,8c ciuitatcs firmas,8c arma, eligite me-horem,8c eum qui vobis placuerit de filijs donbsp;mini veftri, 8c eum ponite fuper folium pa-tris fui amp; pugnate pro domo domini veftri.nbsp;Timueruntilli vehementer,8c dixcrunt,Ec-ce duo reges non potuerunt ftare coram eo,nbsp;8c quomodo nos valebimus ref�ftere ? Mile-runt ergo pr�pofiti domus, 8c pr�fe�ti ciuitanbsp;tis, Sc maiores natu,8cnutricij,ad lehu, dicennbsp;tes,Serui lui fumus, qu�cunque iufl�ris facienbsp;mus,nec conftituemus nobis regemiqu�cunnbsp;B que tibi placet, fac. Relcripf�t autem eis literas f�cund�, dicens, Si mei eftis 8c obeditisnbsp;mihi,tollite capita filiorum domini veftri, 8cnbsp;venite ad me hac eadem hora eras, in lezra^

Regum 111L If. lehu. iji primates ciuitatis nutr�ebantur. Cumq; ve-niflentliter� ad eos,tulerunt filios reois, 8cnbsp;occiderut f�ptuaginta viros, 8c pofiierunt capita eorum in cophinis, 8c miferunt ad e� innbsp;lezrahel. Venit autem nuntius , 8c indicauitnbsp;ei,dicens, Attulerunt capita filiorum regis.nbsp;Qui refpondit,Ponite ea ad duos aceruos iu- ,nbsp;xta introitumporr�vfque mane.Cumq; di-luxifret,egrefrus eft, 8c ftans dixit ad omnemnbsp;populum, lufti eftis:fiego coniurauicontranbsp;dominum meum , Scinterfeci eum,quisper-eu�it omnes hos ? Videteergon�c quoniamnbsp;noncecidit de f�rmonibus Domini in ter-ram , liquos locutus eft Dominus fuper do-mum Achab,8c Dominus fecit quodlocutus j.Rc.u.gnbsp;eft in manu f�rui fui Elise. Pereu�it igitur le Cnbsp;hu omnes qui reliqui erant de domo Achabnbsp;in lezrahel, 8c vniuerf�s optimates eius,8c nonbsp;tos Scf�cerdotes, donee n�n remanerent ex

ad �lutandos filios regis,8c filios regin�.Qut'* ait,C5prehendite eos viuos. Quos c�m cornnbsp;prehendif��nt viuos, iugulauerunt eos in ci-fterna iuxta Cameram,quadragintaduos vi-lt;e ros,8cnonreliquitex eis quenquam.Cumq;nbsp;-, abiffetinde, inuenitlonadabnli�Rechabinnbsp;occurfum fibi,8c benedixit ei. Et ait ad eum,nbsp;oc�dit.exufia illiusfiatua, amp; templo in cloaca Nnquid eft cor tuum redum, *f�cut cor me�nbsp;ter cisfut e� I�aelab Hae^ael^mortuo autem

cum corde tuoFEt ait Ionadab,Eft.Si eft,in- *(KWrtrlt;fc quit;da manum tuam. Qm dedit ei manumnbsp;fuam.Atilleleuauiteum ad feincurrum,di-xitqueadeum, Veni mccum, 8c videzelumnbsp;meum pro Domino. Et impofttum in currunbsp;fuo,duxit in Samariam. Et pereufsit omnesnbsp;qui reliqui fucrant de Achab in Samaria,vfq;nbsp;ad vn�, iuxta verbum Domini quod locutusnbsp;eft per Eliam. llCongregauit ergo lehu om-nem popu�um,8c dixit ad eos , Achab coluit J-Re.�lt;�.gnbsp;Baalparum, ego autem colam eum ampli�s.nbsp;Nuncigitur omnes prophetas Baal, 8c vniuernbsp;los f�ruoseius, 8c cundos facerdotes ipfiusnbsp;vocate ad me : nullus fit qui non veniat, fa-crificium enim grande eft mihi Baal:qui-cunque defuerit,non viuet. Porr� lehu facienbsp;bat hocinfidio{e,vtdi{perderet cultorcs Baal, j.nbsp;Et dixit, Sandificate diem folennem Baah �^nbsp;Vocauitque, Semifitin vniuerlbs terminosnbsp;Ifiael,8c venerunt cundi f�rui Baal : non fuitnbsp;refiduus ne vnusquidem qui non veniret.nbsp;Et ingre�i fiint templum Baal : 8c repleta eftnbsp;domus Baal,� fummo vlque ad fummum.Dinbsp;xitque his qui erant fuper veftes, Proferte ve-_______________ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftimentavniuerfisl�ruisBaal.Etprotuleruntnbsp;hel.Porro filij regis, f�ptuaginta viri apud o- eis veftes, Ingreflusquc lehu, 8c lonadab fi-

R 5 lius

-ocr page 324-

Iu.Ocho5ias.Ioas. ReguniIIII. Ifleliu.

lius Rechab rempln Baaljaitcultoribus Baal, Perquirite, amp;. videte ns quis forte vobilc� fitnbsp;de l�ruis Domini, led vt fint i�rui Baalfoli.nbsp;Ingre�i fiint igitur vt faccr�t vidi mas amp; ho-locaufta : lehn autem pratparanerat fibiforisnbsp;odoginta viros,amp;dixerateisj Qmcunque funbsp;gerit de hominibns his q nos ego adduxeroinnbsp;manus veftras, anima eins erit pro anima il-F lius. Fadum eft autemxum completum effetnbsp;holocauftum,pr�cepit lehu militibus,8c du-cibus fuis, Ingredimini,amp;percutitccos, nullus cuadat. Percufleruntq; eos inorcgladij,nbsp;amp; proiccerunt, milites �c duces ; amp; ierunt innbsp;ciuitatem tcmpli Baal,Sc protulerfitftatuamnbsp;dephanoBaal, SccombufTerunt, Sccommi-nuerunt ea.Deftruxerunt quoq; adem Baal,nbsp;fecefuntpro ealatrinas,vfque in diehanc.

Deleuititaquelchu Baal de Ifraei : verunta-men � peccatis leroboam filij Nabat, qui pec care fecit Ifiaeljnon recefsit,nec dereliquit vinbsp;tulos aureos qui erant in Beth-el amp;in Dan.nbsp;Dixitautem Dominus ad lehu,Quia ftudio-� egifti quod red� erat, amp; placebat in oculisnbsp;mcis, amp; omnia qua crant in corde meofeci-I�fra.i5.a*fti contra domum Achab : lifilij tui vfquc adnbsp;quartamgenerationem fedebunt fuper thro-lt;3 num Iftael.PorroIehu non cuftodiuit vt amnbsp;bularet in lege Domini Dei Ifi-ael in totonbsp;' corde fuo; non enim rece�it � peccatis lero-boam^qui peccarefecerat Iffael.

In diebus illisc�pit Dominus t�dcre fuper Ifi-ael:percu�itquc eos Hazel in vniuerfis finibus Ifiael,� lordane cotra Qrientalem planbsp;gam,oranemTerram-Galaad amp;Gadamp;Ru-ben amp; Manafle,ab Aroer qu� eft fuper Tor-rentem-Arnon,amp; Galaad, �cBaf�n. Reliquanbsp;autem verborum lehu, Scvniucrfaqua: fecit,nbsp;amp; fortitudo eius,n�nne h�c fcripta f unt in linbsp;bro verborum dierum regum IfiaePEt dorminbsp;'uit lehu C� patribus fijis,fepe]icruntqueeumnbsp;in Saraaria;amp;regnauitloachazfilius eins pronbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� eo. Dies autem quos regnauit lehu fuper If-

rael,Yiginti amp; odo anni funt,in Samaria.

5. Athalia, omni femins regio prater loas per iffimextin^o^ regnum fibi'vjurpat^fdpra-tijgt;iete loiada finer dote occiditur,amp; loas rexnbsp;luda conjlituiturjdefiru^isaris amp; imagini-. lus 'Baal.

CAP. XI.

A � llThaliavero mater OchoziSjVidcns t.Pxii.d. /�y mortuum filitim fun, furrexit, amp; in-�^terfecit omne lemen regium.Tollensnbsp;autem lofaba filia r�gis loram, foror Ocho-zia:,Ioas filium Ochoziae,furataeft eu de menbsp;dio filiorum r�gis qui interficiebantur,amp; nu-tricem eius de triclinio.- 8c abfeondit eum � fanbsp;cie Athalia:,Vt no interficeretur. Eratq; cumnbsp;ca lex annis clam in domo Domini.-porro A-


thalia regnauit fiiper terram*. IIAnno autem feptimo mi fit loiada, 8c affumcns centurio-nes. Sc milites inrroduxitad f�in t'cmpl� Donbsp;mini, pepigitque cumeis f�dus : Sc adiuransnbsp;eos in domo Domini, oftenditeis filium re-gis,8c pr�cepit illis,dicens,Ifte eft fermo quenbsp;faccre debetis,Tertia pars veftru introeat labnbsp;batho,8c obl�ruetexcubias domus regis. Ter-Bnbsp;tia autem pars fit ad portam Seir:8c tertia pars ,nbsp;f�t ad portam qu� eft poft habitaculum leu-tariorum:8c euftodietis excubias domus Mcfnbsp;l�.Du� vero partes d vobis,omncs egredien-tes l�bbatho,cuftodiant excubias domus Donbsp;mini circa regem.Etvallabitis eum,habcntesnbsp;arma in manibus veftris:fiquis autem ingref-fus fuerit l�ptum rempli, interf�ciatur : eritif-quecumrege introeuhte 8cegrediente. Et f�nbsp;cerunt centuriones iuxta omnia qu� pr�ce-perat eis loiada l�cerdos:8c affumentes f�ngunbsp;li viros fuos:qui ingrediebanturl�bbathojcSnbsp;his qui egrediebantur � l�bbatho, vencr�t adnbsp;loiadam l�cerdotem. Qui d�dit eis haftas, 8Cnbsp;arma regis Dauid, qu� crant in domo Dominbsp;ni. Et fteterunt f�nguli habentes arma in manu fua � parte rempli dextera, vlque ad partem f�niftram al taris, 8c �dis, circum regem.

Produxitq; f�lium regis, 8c pofuit fuper cum C diadema 8c teftimonium:feceruntqueeum rcnbsp;gem,8cvnxerunt: Scplaudentes manu dixe-r�t,Viuatrex. Audiuit autem Athaliavocemnbsp;populi currentis:Sc ingref�� ad turbas in tem-plum Domini, vidit regem ftantem fuper tribunal iuxta morem,8c cantores 8c''tubas pro-pe eum, omnemq; populum terr� l�tant�jSCnbsp;canentem tubis:8clcidit veftimenta fiia, cla-mauitque,Coniuratio,coniuratio. Pr�ccpitnbsp;a�t loiada�centurionibus qui erant luper ex-ercitum, 8c ait eis,Educite ea extr�l�pta temnbsp;pli, 8c quicunqueeam l�cutus fuerit, feriaturnbsp;gladio. Dixerat cnim l�cerdos, Non occida-turin templo Domini.Impofueruntq; eim*nbsp;nus, 8c impegerunt cam per viani introitus c-quorum, iuxta palatium*, 8c interfeda cft ijnbsp;bi, P�pigit ergo loiada f�dus inter Dominfi


I

-ocr page 325-

lu.Ochoi^i�s.Ioas. Regum 1111. If. lehu*

.Ji

amp; regem, 8c interpopulum, vt eflet populus in fabris lignorura, 8c in cxmentarijs ijs qui Domini,8cinterregem8cpopulum.Ingre� operabanturindomo Domini, 8c�rtateclanbsp;fusq; cftomnispopulus terrx templum Baal, faciebant:8cin ijs qui cxdebant�xa , 8c vte-amp; deftruxerunt aras eius,8cimagines contri- merent ligna 8c lapides qui excidcbaritur : itanbsp;uerunt valide ; Alathan quoque �cerdotem vrimpleretur inftauratio domris Domini innbsp;Baal,occideruntcoramaltari.Etpofuit�cer vniuerfis quxinbsp;doscuftodias in domo Domini. Tulitquenbsp;c�turiones,8c cerethi 8c phelethi legiones, 8cnbsp;omnem populum terrx , deduxeruntque regem de domo Domini:8c venerunt per viamnbsp;portx fcrutariorum in palatium,8c �dit fupernbsp;thronum rcgum.Lxtatusqueeft omnis popunbsp;lus terrx,8c ciuitas coquieuit.Athaliaautemnbsp;ocei�efi: gladio in domo regis. Septemquenbsp;annorum erat Ioas,c�m regnare c�pifiet.

merent ligna 8c lapides qui excidcbaritur : ita ndigebant expen� ad muni-end� doraum. Veruntameri no fiebant ex ea-dem pecunia hydrix rempli DoiTiini,amp; fu�i-nulx 8c thuribula 8c tubx,8c omne vas aureunbsp;Sc argenteum, depecuniaquxinferebatur innbsp;templum Domini. Ijsenim qui�ciebanto-pus,dabatur,vt inftauraretur�templiim Do- *exei.t,nbsp;mini : 8c non fiebat ratio ijs hominibus quinbsp;accipiebant pecuniam vtdifiribuerent earnnbsp;artincibus,�d in fide tra�labateam . Pecunia

lt;S. loasga'^phylacijpscuniamadfariate^atem vero pro deli^Io,8c pecuniam pro peccatis no pli inftauranda expendit, Hn�^ieli autem i quot; 'nbsp;r�gi Syritebellum contra leruj'alcmgaranti

inferebant in templum Domini, quiaiacer-docum erat. Tunc afcendit Hazael rex Syrix, amp;pugnabat contra Getb,cepitq; eanl: amp;di-'.nbsp;rexit faciem fuara vt afcenderet in leruialem.nbsp;Quamobrem tulitloas rexluda omnia �n- Dnbsp;�lificata, qux conlecrauerant lo�phat, amp; Ionbsp;ram, amp; OcHozias patres eins reges luda, amp;nbsp;quxip�obtulerat:amp;vniuerfum quot;argentum�nbsp;quod�nueniri-potuitin the�uris rempli Donbsp;mini,amp; inpalatio regis; mifitqueHazaelir�gi Syrix,amp;rccefsitab leru�lem. Reliqua au-tcm �rmonum loas ,, amp;vniuer�qux fecit,nbsp;nonne hxc�riptafunt in libro verbor� die-,nbsp;rum rcg� luda.^Surrexeruntautem�rui eiu's,nbsp;amp;c�iurauerunt inter �,percufleruntq; loasnbsp;in Domo-raello in defceniii Sella. lo�charnbsp;nanq; Hlius Scinaath,amp;;Iozabad filius Somernbsp;�rui eins, pereufler�tcum, 8c mortuus eft:Scnbsp;�pelierunte� cum patribus fuis in Ciuitate-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mi�tit omnes templi amp;palatij Tbefauros, tan

demjj�feruisfuis otciditur,cui jucccditfilitu eiu^.^ma�as. CAP. xii.

A Nno �ptimo lehu rcgnauit loas; quadragintaannis regnauit in leru�lem . nomen matris cius Sebia, de

Ber-�bee.Fecitque loas redum coram Domino cun�tis diebus quibusdocuit eum lo-iada �cerdos. Veruntamen excel�non abllu lit : adhucenim populus immolabat,8c adolenbsp;bat in excelfis iricenfum. Dixitque loasadnbsp;�cerdotcs, Omnem pecuniam �ndor� quxnbsp;illatafuerit in templum Domini � prxtcreunnbsp;tibus,quxofFertur propretio animx, 8c quanbsp;Iponte 8c arbitrio cordis fiiiinferunt in templum Dominicaccipiantillam �cerdotes iu-xta ordinem fuum,8c mftaurentfartateda donbsp;mus, fiquid neceflanu viderint inftauratio-. Dauidjtegnauitq; Amafias filinseius pro eo.nbsp;ne. Iaiturvfq;ad vicefimumtertium annum -nbsp;nbsp;nbsp;- gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-- -

5. loacha�;^ rex Ifael propterpeccata �iagra-ui�ime afli^usa rege Syrix,conuer�is ad T)o minuliberatur,cuimortuofuccedit�ilius loas,nbsp;qui iuxta Elifei morientis yaticinium Syrosnbsp;terdeuicif.mortui autem Elifei�pulclero inie-Hus quidam mortuusfufettatur.

C AP. x I I I.

Nno vicefimo tertio loas filij Ocho zix r�gis Tudx , regnauit loachaz fi-lius lehu fuper I�ael in Samaria, de-

reais �oas,non inftaurauerunt �cerdotes l�r tate�a rempli. Vocauitquerex loas loiadain

3 pontifice 8c �cerdotes,dicens eis,Quare �r-tateda non inftauratis tepli.�nolite ergo am-plius accipcre pecuniam iuxra ordinem vc-ftrum,�dadinftaurationem rempli reddite earn. Prohibitique �int �cerdotes vltr� accinbsp;pcre pecuniam � populo, 8c inftaurare �rta- zix r�gis Tudx , regnauit loachaz fi-teftaquot;domus�. Et tulitloiada pontifex gazo-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I�., _nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;2_______1�,

petjScpofuit illud iuxtaaltareaddextramin- mino, fecutulque eft peccata leroboam filij

~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i peccare fecit Ifrael, 8c non d�clina

in eo �cerdotes qui cuftodiebant oftia,om- uitabeis. Iratufque eft furor Domini cotra


philacium vnum, aperuitque foramen-defu- cem Se�ptem annis.Et fecit malum co ra Do petjScpofuit illud iuxtaaltareaddextramin- mino, fecutulque eft peccata leroboam filijnbsp;gredientium domum Domini,mittebantque Nabat,qui peccare fecit Ifrael, 8c non d�clinanbsp;ineo �cerdotes qui cuftodiebant oftia,om- uitabeis. Iratufque eft furor Domini cotranbsp;nem pecuniam qux deferebatur ad templum Ifi-ael,8c tradidit eos in manu Hazael r�gis Synbsp;Domini.�umq; vid�rent nimiam pecuniam rix,8c in manu Ben-adad filij Hazel, cundisnbsp;efle in gazophylacio, a�endebat �riba r�gis diebus.Deprecatus eft autem loachaz faciemnbsp;amp;pontifcx,eftundebantque,8c numerabant Domini,8caudiuite� Dominus .�viditenimnbsp;pecuniam quxinueniebatur indomo Domi anguftiam I�ael, quia attriuerat eos rex Sy-ni; 8c dabant earn iuxta numerum atque men rix: 8c dedit Dominus �luatorem Ifi-aeli,8c linbsp;furam in manu eorumqui prxerant exmen- beratus eft de manup-regis�Syrix : habitaue-

C tarijsdomus Domini:qui impendebant earn r�tqj filij I�ael in tabernaculis fuis ficut he-

R 4 ri8c

-ocr page 326-

If. Amafias. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Regum tl 11.nbsp;nbsp;nbsp;If.Ioacha�

lo�s. ri 8c niidiuftcrtius.Veruntamennonrecefle- cere penitus,vfquein pr�fens tempus,Mor-runt � peccatis domus leroboam quipeccare tuns eft autem Hazael rex Syri�, 8c regnauitnbsp;fecit Ilfael, f�d in ipfis ambulauerunt.* fiqui- Ben-adad filius eius pro eo.Porto loas filiusnbsp;g d� 8c lucus permanf�t in Samaria. Et n� fiint loachaz, tulit vrbes de manu Ben-adad filijnbsp;derelifti loachazde populo, nifi quinquagin Hazael, quas tulerat de manu loachaz patrisnbsp;ta equites,8c decem currus,8c decem milliape fuiiurepr�lij : tribus vicibus pereu�it eumnbsp;ditumnnterfecerat enim eos rex Syri�,8cre-degeratquafi puluerem in tritura are�. Reli-quaautem lermonumloachaz, Scvniuerl�nbsp;qu�fccit,8c forti tudo eius,n�nneh3cc lcriptanbsp;funtinlibrofermonum dier�regum Ifrael?nbsp;Dormiuitquc loachazcumpatribus fuis, 8cnbsp;l�pelierunt eum in Samaria: regnauitq; loasnbsp;filius eius pro co . Anno tricefimo f�ptimonbsp;loas regis luda regnauit loas filius loachaznbsp;fuper Ifiael in Samaria l�dccim annis,8c fecitnbsp;quod malum eft inconlpedu Domini : nonnbsp;declinauit ab omnibus peccatis leroboa filijnbsp;Nabath , qui peccare fecit Ilrael, led in ipfisnbsp;ambulauit. Reliqua autem lermonum loas,nbsp;�C vniucrlaqux fecit,8c fortitudo eius, quo-modo pugnaueritcontra Amafiam regemlunbsp;da, none haec Icripta funt inlibro fermonumnbsp;dierum regum Ilrael ? Et dormiuit loas cumnbsp;patribus fuis; leroboam autem ledit luperfonbsp;lium eius. Porto loas lepultus eft in Samarianbsp;C cum regibus Ilrael. Elileus autem xgrotabatnbsp;infirmitate,qua 8c mortuus eft;delcenditquenbsp;ad eum loas rex Iftael, 8c flebat coram eo,di-c�batq;,Pater mi,pater mi,currus Ilrael 8c aunbsp;riga eius.Etait illi Elileus, Alfcr arcum 8c la-gittas. Cumq; attulifietad eum arcum 8cla-gittas, dixit ad regem Ilrael, Pone manumnbsp;tuam fuperarcum. Et cum pofuiffet ille manum liiam , fiiperpofiiit Elileus manus fuasnbsp;manibus regis,8cait,Aperifcncftram orientale. Cumq; aperuifiet, dixit Elifeus, lace fa-gittam.Eticcit.Etait Elileus, Sagittalalutis fitAmafiasnuntiosadloas filiumIoachaz,fi Cnbsp;DominijSc lagitta lalutis cotra Syriam:percu lij lehu r�gis Ilrael, dices, Veni, 8c videamusnbsp;tiesq; Syriam in Aphec, doneccofiimas earn.nbsp;Et ait,Tolle lagittas. Qui cum tuliflet, rur-fum dixit ei, Percute iaculo terram. Et cumnbsp;pereu�ifiet tribus vicibus, Se ftetifiet, iratusnbsp;eft vir Dei contra eum, 8c ait. Si pereu�ifiesnbsp;quinquics,aut fexies, flue lepties,percufsiiresnbsp;Syriam vlqucad confummationem: nunc au

D tern tribus vicibus percuties earn. Mortuus eft ergo Elilcus,8c fepelierunt eum. Latrun-culi autem de Moab venerunt in terram in i-pfo anno. Quidam autem lepelientes homi-n�,viderunt latrunculos,8cproieccruntcadanbsp;X�l. 48.bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Elifei.HQuod cum tetigilTet

ofla Elifei, reuixithomo,8cftetitlupcrpedes fuos. Igitur Hazael rex Syriae affiixit Ilraelnbsp;cundis diebus loachaz: 8c milertus eft Dominbsp;nus eorum, 8c reuerfus eft ad eos propter pa-

8c Iacob;8cnoluit dilperdere eos,neq; proij- cubitus.Tulitque omneaurum8c argentum.

loas, 8c reddidit ci ui tates Ilrael.

5. A mafias interfi�� oceifiribjts^atrisfiii loas^ fercutit Edom ,fiedproueeans ad bellnm loasnbsp;regem Ifirael^ab eo cajjitur, amp; lerufidsm diri-fitur:at loas r�gi Ifiaelfueeedit filim lero-ioam : qui ab angufiifi lib�r�t Ifiael^cuifiuc-ceditfdius 2^barias:porrofa^a cdiurationenbsp;aduerfiui A mafia regem luda � fiuis occiditurtnbsp;iuifucceditfilius Asi^rias impiui.

CAP. XI III.

INannol�cundo loas filij loachaz regis A

Ifrael regnauit Amafias filius loas regis luda.Vigintiquinqueannorum eratcumnbsp;regnare c�piflet:viginti autem 8cnoucm an-nis regnanit in lerul�lem: nome *matris einsnbsp;Ioadan,de lerul�lem. Et fecit rcdlum coramnbsp;Domino, veruntamen no vtDauid patere-ius.Iuxta omnia qu.!: fecit loas pater finis fe-cit;nifi hoc tantum quod excella no abftulit:nbsp;adhucenimpopulus immolabat8c adolebacnbsp;incenfum in excelfis.Cumque obtinuifl�trc-gnum,percu�itferuos fuos qui interfecerantnbsp;regem pattern luum: filios autem eorum quinbsp;occiderant, non occidit,iuxta quod Icriptumnbsp;eft in librolegis Moy�j�cut pr�cepit Domi Bnbsp;nus,dicens,IIN� mori�turpatres pro filijs,ne-que filij morictur pro patribuscl�d vnufquilq;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

in peccato fuo morietur.Ipl� pereufsit Edom in Valle-Salinarum, decem millia, 8c appre-henditPetraminpr�lio, vocauitqj nom�e-ius ledehefvlq; inprxl�ntem di�.Tuncmi- -

nos.Remif�tqj loas rex Ifrael ad Amafiarn rc gem luda^dic�s, Carduus Libani mi�t ad ce-drum, qu� eft in LibanOj dicens^ Da filiam lt;nbsp;tuam filiomeovxorem.Tranfieruntq-befti�nbsp;l�kus^qua� funt in Libano^Sc conculcaueruntnbsp;carduum. Percutiens inualuifti fuper Edom,nbsp;8c (ubleuauit te cor tuum: c�tentusefto gloria, l�de in domo tua: quare prouocas ma-lum,vr cadas tu 8cludas tec�?Et non acquicnbsp;uit Amafias ; Alcenditq.ue loas rex Ilrael,8Cnbsp;viderunt l�jpl� 8c Amaf�as rex luda in Beth-lames oppido lud�.Percuflusq; eft luda coram Uraelj 8c fugcrunt vnulquifqu|in taber-nacula fiia. Amafiam vero regem luda filiumnbsp;loas filij Ochozi� , cepit loas rex I�'acl innbsp;Beth-l�mes, 8c adduxit eum in lerul�lcm : 8Cnbsp;intcrrupitmurum lerul�lem, � porta Ephr�-��fiiumqnod habebat cum Abraba 8c Ifaac im vlque ad portam anguli, quadringcntisnbsp;8c Iacob;8c�oluit dilperdere eos,neqj proij- cubitus.Tulitque omneaurum8c argentum,nbsp;8c vniucrli

-ocr page 327-

lu. Amafias.^Sln.R^gum11II.If.loas.leroboam.

ANno vicef�mof�ptimo leroboam re- A gis Ifraelregnauit Az�rias f�lius Amanbsp;fi� regis luda. Sedecim annor� erat,nbsp;cum regnarec�piflet, amp; quinquaginta duo-bus annis res^nauit in ler�f�lem: nomen ma- �nbsp;tris eius lecheliaj delerufalem. Fecitqj quodnbsp;eratplacitum coram Domino^ iuxta omnianbsp;qu� fecit Amafias pater eius. Veruntam� excella non eft demolitus.adhuc populus f�cri-ficabatjamp;adolebatincenfuminexcclfis.HPer- Pa.ii�.dnbsp;cufiit autem Dominus regem^Scfuitleprofusnbsp;vfquein diem mortis fu�^amp; habitabatin do-moquot;libera�f�orfum:Ioatham vero filius regisnbsp;gubernabatpalatium^amp; iudicabat popul� ternbsp;r�.Reliqua autem f�rmon� Azari� amp; vniuernbsp;fa qu� fecir_,n�ne b�cfcriptafuntin libro vernbsp;borumdier� reg� Iuda?Et dormiuit Azarias Bnbsp;cum patribus fuis.-f�pclier�tq; e� cum maio-ribus fuis in Ciuitate-Dauidjamp; regnauit loanbsp;tha filius eius pro eo.Anno tricefimoo�tauonbsp;Azari� regis �udxj regnauit Zacharias filiusnbsp;lerobo� fuper Iffael in Samaria f�x m�fibus:nbsp;amp; fecit quod mal�l eft coram DominOj ficutnbsp;feccrat patres cius:n� recelsit �peccatis leroboam filij Nabat_,qui peccare fecit Ifrael.Co-iurauitaut� contra cum Sellum filius labes;nbsp;percufiitq; e� pal�ra,amp; interfecit.regnauitq;nbsp;pro eo . Reliqua autem verborum Zachari�,nbsp;nonne h�c fcripta fiint in libro f�rmon� die- qnbsp;rumregu Ifrael? Ilifte eft f�rmo Domini que Supr.io.fnbsp;locutus eft ad Ichu, dicens, Filij tui vfque adnbsp;quartam generationemf�debunodete�ffipernbsp;thron um Iffael. Fat�umqj eftita. Sell � filiusnbsp;labes regnauit tricefimonono anno Azari�nbsp;r�gis Iud�:regnauit a�t vno menfe in Saraa-ria.Et afc�dit Manahem filius Gadi deThcr-fa;venitq;in Samariam^ amp;percufsit Sellumnbsp;filium labesin Samaria^Siinterfecit eum^re-

amp; vniuerf� vaf� qu� inuenta f�ntin domo Domini amp; in thef�uris regis, amp; obfides, amp;nbsp;reuerfus eft in Samariam. Reliqua autem vernbsp;borum loas qu� fecit, amp; fortitudo eins quanbsp;pugnauit contra Amafiam regem luda^non-ne h�c fcripta funt in libro f�rmonum dier�nbsp;regum Iffael.^ Dormiuitq; loas cum patribusnbsp;fiiis, amp; l�pultus eft in Samaria cum regibusnbsp;Iffael :amp; regnauit leroboam filius eius pronbsp;eo.Vixit autem Amafias^filius loas rex luda^nbsp;poftquam mortuus eft loas filius loachaz renbsp;n, gis Ifraelquot;vigintiquinque�annis. Reliqua autem f�rmonum Amafi�j nonne h�c fcriptanbsp;f�nt inlibro f�rmonum dierum regum luda?nbsp;Fa�taqueeft contra eum coniuratio inleru-f�lem: at ille fugitin Lachis . Mil�runtquenbsp;poft eum in LachiSjamp;interfeccrunte�ibi.Etnbsp;afportauerunt in equis^f�pultusque eft in lenbsp;F ruf�lem cum patribus fuisinCiuitate-D�-uid. 11 Tulit autem vniuerf�s populus lud�nbsp;Azariam annos natum fcdecimjamp; conftitucnbsp;runt cum regem pro p�tre eius Amaf�a . Ipf�nbsp;'� �dificauit quot;Ailam�j amp; reftituit ealud�, poftquam dormiuit rex cum patribus fuis. Apnonbsp;quintodecimo Amafi� filij loas regis luda^nbsp;regnauit leroboam filius loas regis Iffael innbsp;Samaria , quadraginta amp; vno anno : amp; fecitnbsp;quodmalum eft coram Domino.Non rccef-fit ab omnibus peccatis leroboam filij Nabat^nbsp;qui peccare fecit Iffael.Ipf� reftituit terminosnbsp;Iffael ab introituEmath, vfque ad Mare-fo-litudinis, iuxta f�rmon� Domini Dei Ifiaehnbsp;G quemlocutus eft per feruumfuumionam fi-�' lium Amathi quot; prophet�m � qui erat de Gethnbsp;qu� eft in Opher . Vidit enim Dominus af-flidionem Ifrael amaram nimis, amp; qu�dconnbsp;fumpti ef��nt vfq; ad claufos carcere amp; extrcnbsp;mos,amp; non effet qui auxiliaretur Ifraeli.Necnbsp;locutus eft Dominusvtdeleret nomen Iffael gnauitque pro eo. Reliqua autem verborumnbsp;de fiib c�lojf�d faluauit eos in manu leroboa Sellumj amp; coniuratio eius per quam retenditnbsp;filij loas. Reliqua autem f�rmonum lero- infidiasinoneh�cfcriptafuntinlibrof�rmonbsp;boamjamp;vniuerfaqu�fecitj amp; fortitudo e- n� dierum reg� Iffael? Tune percu�it Mananbsp;ius qua pr�liatus eft, Sequomodo reftituit h�, Thapf�mjamp; omnesquierantinea, amp;ternbsp;Damafeum, ScEmath lud�in Ifi'ael: nonne -------j -'t'U�../'. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;------;

h�c fcripta funt inhbro f�rmonum dierum regum Iffael ? Dormiuitque leroboam cumnbsp;patribus fuis regibus Iffael regnauit Zacharias filius eius pro eo.

5. A'^^ria leprofo fuaedit �liw loatham in luda. JS^iharix autem in I�ael Jiicieditnbsp;Sellum, amp; huit �Manahem ^uifit trihutariusnbsp;reg;^�yriorum, amp; huit Thaceia, amp; huicnbsp;'Phacee,cuiw temporihus Theglath-phaldfarnbsp;deuiU;am magnam partem I�aelitarum tr�nnbsp;fiulit in AIfyrioi'. huic�iccedit Ofee: in ludanbsp;uutem moriuo loatham fuccedit filita A-tha^.

CA?, XV.

minos eins de Therf�,noluerant enim aperi-reei:amp;interfecit omnes pr�gnates eins, amp; Ici dit eas .Anno tricefimonono Azari� regis lu pnbsp;d� regnauitManahcm filius Gadi fiiper Ifra-el decemannisin Samaria. Fecitq; quoderatnbsp;malum coram Domino: non rece�it � peccanbsp;tis leroboam filij Nabat, qui peccarefecit If-rael quot;cun�tis diebuseius. VeniebatPhuP rex ''csdisdie^nbsp;Aflyrior� in quot;Therl�m� St dabat Manahemnbsp;Phul mille tal�taarg�ti/vteflet ei in auxili�, ** �nbsp;Scfirmaret regnum eius. Indixitque Mana- quot;�'������w-��nbsp;hem argentum fiiper Ihaelcn�tis potentibusnbsp;amp; diuitibuSjVt daret r�gi Aflyriorih quinquanbsp;gintaf�clos arg�tiperfingulos: rctierfusq; eftnbsp;rex Aflyrioruj amp; n� ell moratns in quot;Therla� � quot;terrn.tf

Relmua

-ocr page 328-

X**� a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JLVVguiu

E Reliqua aut�l�rmonum Manahem, amp; vni-uerl� qux fecit, n�nnehxc lcriptafuntin li-bro l�rmonum dierum regum Ilfael? Et dor-miuit Manahem cum patribus fuis:regnauit-que Phaceia filius eius pro eo.Anno qninqua gef�mo Azari� regis ludxregnauitPhaceia finbsp;lius Manahem fuper �frael in Samaria, bien-nio : amp; fecit quod erat malum coram Dbmi-no:non recelsit � peccatis leroboam filij Na-bat,quipeccarefecitIfi-ael. Coiurauit autemnbsp;aduerfus eum Phacee filius Romelix, dux e-ius, amp; pereu�it eum in Samaria in turre domus regix iuxta Argob, amp; iuxta Arie, amp; cum

eoquinquagintavirosdefilijsGalaaditarum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap. xvi.

amp; interfecit eumjtegnauitq; pro eo. Reliqua A Nno decimo Icptimo Phacee filij Ro A autem fermonumPhaceia,amp;;vniuerfa qnxfe ZA melix,regnauitAchazfiliusloatham x.P�****��nbsp;cit, nonnehxcfcriptafiintinlibro l�rmon� quot;^regis luda. Vigintiannorum erat A-dierum regum Ilrael?Anno quinquagefimo- chaz c�m regnarec�pil��t, amp; l�decimannisnbsp;fecundo Azarix regis ludx, regnauitPhacee regnauit in lerufalem : Non fecit quod eratnbsp;filius Romelix fuper Ilrael in Samaria, vigin � 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- . -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . - .

F ti annis. Et fecit quod erat malum coram Do mino : non reee�it a peccatis leroboam filijnbsp;Nabatjquipeccarc fecit Ilrael.In diebus Phacee r�gis Ilrael venit Theglath-phal�l�r rexnbsp;Alfur, Sccepit Aion, amp; Abel-domum-Maa-cha,amp; Ianoe,amp; Cedes,amp; Afor,amp; Galaad, amp;nbsp;Galilxamjamp;: vniuerfam terram Nephthali;8enbsp;tranftulit eos in Aflyrios.Coniurauit autem,nbsp;amp; retendit infidias Olee filius Ela cotra Phacee filium Romelix, amp; pereu�it eum , 8c in-terfeeit ;rcgnauitque pro eo vicefimo annonbsp;loathani filij Ozix. Reliqua autem fermonunbsp;Phacee,8c vniuerfa qux fecit,n�nne hxclcrinbsp;ptafunt inlibro fermonum dierum regfi II-a.Pa.17.^ raelPIlAnno lecundo Phacee filij Romelix renbsp;gis I�ael,regnauit loatham filius Ozix r�gisnbsp;lud�.Viginti quinque annorum erat c�m regnbsp;nare c�pil�et, 8c l�decim annis regnauit in lenbsp;rul�lemmom� matris cius,Ierula filia Sadoc.nbsp;Fecitque quod erat placitum coram Domi-no:iuxta omnia qux fecerat Ozias pater fixusnbsp;operatus eft.Veruntamen excella non abftu-� lit:adhuc populus immolabat, 8c adolebat in-cenfum in excelfis: iple xdificauit portam donbsp;mus Domini fiiblimi�imam.Reliqua autemnbsp;l�rmonum loatham, 8c vniuerla qux fecit,nbsp;nonne hxclcripta luntin libro verborumnbsp;dierum regum Iuda?In diebus illis c�pit Donbsp;minus mitterein ludam Rafin regem Syrix,nbsp;8c Phacee filium Romelix. Et dormiuit loatham cum patribus fuis, l�pultulqueeft cumnbsp;eis in Ciuitate-Dauid patris fui, 8c regnauit Damalco,ita f�cit lacerdos Vrias,dfgt;nec veninbsp;Achazfilius eius pro eo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;retrex Achaz de Damalco.Cumquevenilfet

S. �chd^^filium�iumper ignem cofecrat ,regiJgt;us rex de Damalco,viditaltare,8cveneratus eft quo^ IfiaelSyrix lerufalem ebfiderttibus, illud:alcenditque, 8c immolauit holocaufta,

I auxtlitt d,rege Afyriorumiftf muneribuiobii 8clacrificiumluum,8clibauitlibamiha,8c fu netjn cuiusgratiam ablato Vei cultu dijs.Afy dit l�nguinem pacificorum qux obtulcrat funbsp;riorufacrificatiCtiifucceditfiusfilius lEs^clnas, per altare.Porro altare xreum, quod erat corap

placitum in.conlpe�lu Domini Dei fui^ficut Dauidpater eius.fcd ambulauit in via rcgumnbsp;Ifraebinfiiper amp; filin fiium conf�cr�uit^tranfnbsp;ferens per ignem fecundiim idola gentium,nbsp;qu�dilsipauit Dominus coram filijs �frael.nbsp;Immolabat quoque vidimas,amp; adolebat in-^nbsp;cenfum in excelfis, amp; in collibus,amp; fub omni ligno frondofi). IITuncalcendic Rafin rexnbsp;Syri�, amp; Phacee filius Romelix rex Ilrael innbsp;lerulalem adpr�liandum: cumqueobf�der�cnbsp;Ach�ZjUon valuerunt luperare eum. In tempore illo reftituit Rafin rexSyrix Ailam Sy-rix,amp; eiecit ludxos de Aila:amp; Idumxi*venenbsp;runt in Ailam ,amp; habitaueruntibi vlque innbsp;diem hanc.Mifit afit Achaz nuntios ad The- gnbsp;glath-phal�l�r regem Aflyriorum,dicens,Sernbsp;uns tuus, 8c filius tunsegofumtalcendcjamp;lalnbsp;num me facdemariu regis Syrix,amp; de manunbsp;r�gis Ifrael, qui c�furrexerunt aduerfum me.

Et c�m collegiflet*argentum amp; aurum quod .4 �nueniripotuit in domo Domini, amp;inthe-fauris regis ,mifit r�gi Aflj'rior� munera. Quinbsp;amp; acquieuit voluntati eius : afeendit enimnbsp;rfix Afij^iorum in Damalcum,amp; vaftauit e�: �nbsp;Sctranilulithabitatores eius Cyrenen,Raf�nnbsp;auteminterfecit.Perrcxitq; rex Achaz in oc-curfum Theglath-phal�l�r r�gi Afiyriorumnbsp;in Damafeum, cumq; vidif�et altare Damafi-ci, mifitrexAchaz adVriam l�cerdotemc-xemplar eius,amp; fimilitudinem iuxta omne o-pus eius. Extruxitque Vrias lacerdos altare: Cnbsp;iuxta omni� qux pr�ceperat rex Achaz,de

-ocr page 329-

lu. Acha;;. Regum 1111 ram Domino, tranftulit de facie templi, amp; denbsp;loco altaris, Sc de loco templi Domini : po-fuitqueilludex latere altaris ad aquilonem.nbsp;Pr�cepitquoquerex Achaz Vri� facerdoti,nbsp;dicens,Super akaremaius offer h�locauftumnbsp;matutinum, Sc facrificium vefpertinum , Scnbsp;holocauftum regis, Sc facrificium ciuSjSc honbsp;locauftum vniucrfi populi terr�,Sc facrificianbsp;corum,Sclibaraina eorum: Sc omnem languinbsp;nem holocaufti,8c vniucrfum fiinguinem vinbsp;dim�fuperilludcftundes:altarc vero �reum eorum.-feceruntqusverbapefsima irritantesnbsp;erit paratum ad voluntatem meam.Fecit igi- Dominum,Sc coluerut immunditiasde qui-turVriasfacerdos iuxta omnia qu� pr�cepe- �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� � _nbsp;nbsp;nbsp;�

rat rex Achaz. Tulit autem rex Achaz c�la-tas bales, 8clutcrem,qui erat dcfhpenSc mare depofuit de bobus �reis, qui fiiftentabantil-lud, Scpofiiitf�perpauimentura ftraturri lapide. Mul�ch quoque l�bbathi ,quod �dificanbsp;uerat in templo;Sc ingrelTum regis exterius,nbsp;c�uertit in templum Domini propter regem

* Aflyriorum. Reliqua autem verbor� Achaz �qu�fecit, nonne h�c lcriptafiint in libronbsp;l�rmonum dierum regum luda? Dormiuitq;nbsp;Achaz cum patribus fuis, Scl�pultus eft cumnbsp;cis in Ciuitate-Dauid, Sc regnauit Ezechiasnbsp;filiuseiusproeo. *

S, To� multafiliorum Ifrael qua commemoran rurfa�nora, Salman�far�th Ofee recufantenbsp;antiquum A ffyrio p�ndere tril uturn, transfert Israelin jiffyrios : amp; quia ��yrijinnbsp;Samariam mi�i^eultum Dsi ignorantes, ds-uoraldtur � leonibus,mittttur eisfteerdos If-raeliticus quiipfos in�ituat,fichait um e�,'Vtnbsp;0 Deo amp; idolis�ruirent.

c A P. X VI r.

Nno duodecimo Achaz regis tuda, regnauit Ol�e films Elain Samaria

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuper If�-ael nouem annis.Fecitq; ma

lumcofam Domino : l�dnon ficut reges If-racl qui ante eum fuerant. Contra hune af-cendit Salmanal�rrexAl�yriorum, ScfaAus cft ci Ofee l�ruus,reddebatq ; illi tributa.C�-que deprehendilfet rex Alfyriorum Ol�e,nbsp;qudd rebellare nites, mififl�t nuntios ad Suanbsp;regem Aegypti,ne pr�ftaret trib�ta r�gi Afl�nbsp;� rior� ficut fingulis annis Iblitus erat, oblcditnbsp;CH, 5c vin�tum mifit in carcer�.Peruagatusqjnbsp;eftomnem terra:8calcendens Samariam,ob-l�diteam tribus annis .11 Anno autem nononbsp;Ol�e, c�pitrex Alfyriorum Samariam, 5cnbsp;tranftuli-'Ifraelin Al�yrios: p�fuitqueeosinnbsp;Hala,8c inHaboriuxtafluuium Gozan,incinbsp;uitatibus Medorum. Fadum eft enim, c�mnbsp;peccaffent filij Ilrael Domino Deo fuo,quinbsp;eduxerateos de Terra-Aegypti,de manu Phanbsp;B raonis regis Aegypti,coluerunt deos alienos.

�t ambulauerunt iuxta ritum Gentium quas

ICOfee.

confumplerat Dominus in confpelt;ftu filio-rum Ifrael, Sc regum Ifrael.-quia fimiliter fece rant.Et�oftenderunt�filij Ifrael verbis non re ''e^eruer�f�nbsp;�ftis Dominum Deumfiium: Sc �dificauer�t �'nbsp;fibi excella incun�tis vrbibus fuis � Turre-cunbsp;ftodum vlq ue ad Ciuitatem-munitam. Fecenbsp;runtque fibiftatuas 8c lucosin omni collenbsp;fublimi,fubter omne lignum nemorofum; 8cnbsp;adolebant ibi incenfuni fuper aras in moremnbsp;gentium quas trariftulerat Dominus � facie

bus pra�cepiteis Dominus ne fiicerent verb� hoc.Et te�bif�c�tus sft Dominus in Ifrael 8cnbsp;inlutlaper maniim omnium Prophecarum.

amp; VidentiuijnjdicensJIReuercimini � vijs ve- lerc.aj.b, ftrispelsimisj amp;cuftoclite.pfxcepta fne� �cnbsp;ceremoniaSj iuxta omncm legem quam pr�-cepi patribus vefths : amp;. iicut mih ad vo s in Cnbsp;manu leruorummcorum Prophetarum. Quinbsp;nonaudierunt, fed indurauerunt ccruicemnbsp;fuam iuxta ceruicem patrum f�orum^qui no-luerunt obedireDomino Deofiio.Etabiece-ruritl�gitimaei�s J amp;padum quod pepigitnbsp;cum patribus eorum amp; teftificationes qui-bus conteftatus eft eos: f�cutiquefunt vani-tates J amp;van� �gerunt: Scf�cuti iunt gentesnbsp;qu� erantper circuitum eorum^fiiper quibusnbsp;pr�ceperat Dominus eis vt non Eicerent fient amp; ill� faciebant.Et dereliquerunt omnianbsp;prxcepta Domini Dei fui; feccruntq; fibiconbsp;flatilesduos vitulosj amp; lucoSjamp;adoraueruntnbsp;vniueri�m militiam c�li: f�ruieruntq; Baal,nbsp;amp;conf�crauerunt filios fuoSjSc filias fuas pernbsp;ignem; Sc diuinationibus inf�ruiebant amp; au-gurijs; Sc tradideruntfe vt facerent malum conbsp;ram D�minOjVt irritarent eum. Iratusq; eft:nbsp;Dominus vehementer Ifiaeli,amp; abftulit eosnbsp;� conlpcdlufiio, Senonremanfit nifi tribusnbsp;luda tantummodo. Sed nec i pfe luda cuftodinbsp;uit mandata Domini Dei fui:veruntame amnbsp;bulauit in erroribus lEaefquos operatus fuenbsp;rat.Proiecitq; Dominus omne fernen Tfrael,nbsp;amp; afflixit eos,Sc tradidit cos in manu diripi�-tium,donec proijeeret eos � facie fua : ilex eonbsp;iam tepore, quoicifius eft Ifrael � domo Da-uid,amp;conftituerunt fibi regem leroboam fi-lium Nabat ; feparauit enim leroboam Ifraelnbsp;� Domino, Scpeccare eos fecit peccatum manbsp;gnum.Etambulauerunt filij Ifrael in vniuernbsp;fis peccatis leroboam qu� fecerat: gt;amp;�non re �-J*nbsp;cefleruntabcis, vfquequo Dominusauferretnbsp;Ifrael � facie fi.ia,llficut locutus fuerat in manunbsp;omnium f�ruor� fiiorum Prophetarum; tr�fnbsp;latusq; eft Ifi'ael de terra fua in AftjTios, vf-quein diem hanc.Adduxitautem rex Afijuionbsp;rum*deBabylone, Sc de Cutha, Sc de Auah,nbsp;Sc de Em�th , Sc de Sepharuaim, Sc collo-cauiteos

-ocr page 330-

IC Ofee.

s. E'^^cJjtas pietate ex�miui^ di�ipatu idolorttm delubris^ ac aneonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�rpente confra^o^fer

cu�t Edom,lt;amp; quum��yrijsrebellaJJet^rex ^�yriorum e�^ugnatis ciuitatibus luda,nbsp;E�s^chia yeniamprecati magno,pecunia yimnbsp;imponit, mi�a quoque manu yalida lerufalenbsp;obfidet, multis probris in Es^eebiam amp; bla�-phemijs in Deumper E^p�acen ia^atis.

CAP. XVIII.

ANno tertio Ol�e filij Ela r�gis Ilrael, A regnauit Ezechias filius Achaz r�gisnbsp;luda. Vigintiquinqueannorum eratnbsp;c�mregnarec�pilTet: 8c vigintinouem an-nis regnauit in lerulalemmomen matris eiusnbsp;Abi filia Zacharix.Fecitque quod erat bondnbsp;coram Domino,iuxta omnia quxfeceratDanbsp;uid pater eius.Iple difsipauit excella, 8c cotri-uit ftatuas,8c fi.icciditlucos,confregitq; l�rp�nbsp;tem �neum,llquem fecerat Moyl�s;fiquidem Num. xtnbsp;vlq; ad illud tepus filij Ilrael adolebant ei in-cenfum: vocauitq; nomen eius Noheftan.Innbsp;Domino Deo Ifrael fperauit; iraqj poft eumnbsp;non fuit fimilis ei de c��tis regibus luda, lednbsp;neque in his qui anteeum fuerunt : Sc adhx-. .nbsp;fit Domino,8c non reee�ita veftigijs eius,fenbsp;citque mandata eius qux prxeeperat Dominus Moyfi.Vnde 8c erat Dominus cum co,8c �nbsp;incuneftis ad qux procedebat, lapienter Ica-gebat.Rebellauit quoque contra regem Ally-riorum, 8c non leruiuit ei.Iple percufsit Phi-lifthxos vlquead Gazam,8c omnes terminos

Iu.E!5echias. Regum 1111.

cauit cos in ciuitatibus Samari� pro filijs If-raebqui poflederunt Samariam^ amp; habitaiie-runt in. vrbibiis eius.Cumqueibi habitare c� pifl�ntj non timebant Dominum:amp;iminifitnbsp;in eosDominus leones quiinterficiebat eos.nbsp;Nuntiatumqueeftregi Aflyriorum, amp;di�:�,nbsp;Gentes quas tranftulifti^Sc habitarefecifti innbsp;ciuitatibus Samari�, ignorant l�gitima Deinbsp;terr� amp; immifitin eos Dominus leones ; 8cnbsp;ecce, interficiut eos^eo quod ignorent ritumnbsp;Dei terr�^Pr�cepit autemrex Aflyriorunij dinbsp;cesj Ducite illuc vnum de facerdotibus, quosnbsp;inde captiuos adduxiftis^ 8c vadat, 8c habitetnbsp;cumeis:amp;doceat eos l�gitima Dei terrx.Igi-tur cum veniflet vnus de lacerdotibus his quinbsp;captiui du�i fuerant de Samaria^habitauit innbsp;Beth-el, Sc docebat cos quomodo colerentnbsp;Dominum.Et vnaquxque gens fabricata eftnbsp;deumfuum.- polueruntque eos in phanis cx-celfis qu� fecerant Samaritx gens Segens innbsp;vrbibus fuis in quibus habitabat.Viri enim Banbsp;bylonij fecerunt Socoth-benoth : viriautemnbsp;Cuthxi fecerunt Nergel: Sc viri deEmath fe-F cerunt Afima. Porro Heuxi fecerunt Neba-haz Sc Tharthac. Hi autem qui erant de Se-pharuaim^combureb�t filios fuos ignijAdra-melech Sc Anamelechdijs Sepharuaira^ Sc ninbsp;hilominuscolebantDominum.Fecerunt autem fibi de nouiftimis facerdotes excellorum.nbsp;Sc ponebat eos in phanis liiblimibus. Et cumnbsp;Dominum colercntjdijs quoquefuisferuie-bantiuxtaconfuetudinem gentium, de qui- eorum, � Turre-cuftodum vfquead Ciuita-bus tranflati fuerant Samariam.Vlque in prx tem-munitam . Anno quarto r�gis Ezechixnbsp;lentem diem morem lequuntur antiqu u:nonnbsp;timent D ominum,neq he cuftodiunt ceremonbsp;nias eins, atq j indicia Sc legem Sc mandatumnbsp;i-f- quodprxeeperat Dominus filijs lacob, ilquenbsp;cognominauit Ilraeb.Sc perculferat cu eis pa^nbsp;lt;aum,8c mandauerat eis,dicens,Nolite timerenbsp;deos alienos,8c non adoretis eos,nequecola-G tis eoSjSc non immoletis eis. Sed Dominumnbsp;Deumveftrum qui eduxitvos dcTerra-Aernbsp;gypti in fortitudine magna. Sc in brachio ex-tentoiipfum timete,8cillG adorate,8cipfiimnbsp;molate.Ceremonias quoque. Sc indicia Scle-gem Sc mandatum quod Icripfit vobis,cufto-dite,vt faciatis cundis diebus:8c non timeatisnbsp;deos alienos. Et padum quod percuftit vo-bilcum,nolite obliuilci.-nec colatis deos alie-nos,ledDominumDeum veftrum timete,8cnbsp;iple eruet vos de manu omnium inimicorumnbsp;veftrorum.Illi veto non audierunt, led iuxtanbsp;conluetudinem fiiam priftinam perpetrabat.nbsp;Fueruntigitur genres iftxtimentes quidemnbsp;Dominum, led nihilominus Scidolis luis l�rnbsp;uientesmam Sc filij eorum, Sc nepotes, ficutnbsp;fecerunt patres lui, ita faciunt vfque in prx-

l�ntetn diem.

qui erat annus l�ptimus Ofee filij Eia regis Ifi-ael,alcendit Salman�l�r rex Allyriorum innbsp;Samariam,8c oppugnauiteam,8c cepit.IlNamnbsp;poft an.nos tres,anno fexto Ezechix,id eft nonbsp;no anno Ol�e regis Ilrael, capta eft Samaria:nbsp;8c tranftulit rex �lTyrior� Ilrael in AlTyrios,nbsp;collocauitque eos in Hala, 8c in Habor flu-uijs Gozan,in ciuitatibus Medoru: quia nonnbsp;audier�t vocem Domini Dei fui, l�d prxtcr-grelsiluntpadum eius, omnia qu�prxcepe-r�t Moyl�s l�ruus Domini, non audierunt,nbsp;neque fecerunt. IIAnno quartodecimo regis Cnbsp;Ezcchix, alcendit Sennacherib rex Al�'yrio- jffj/.*-rum, ad vniuerl�s ciuitates luda muniras : Sc ecc�. 4Snbsp;cepiteas. Tunemil�t Ezechias rex Iuda,n�i-tios ad regem Al��'riorum in Lachis, dicens,nbsp;Peccaui,recede � me:8c omne quod impofue-ris mihi,feram.Indixititaquerex Allyriorumnbsp;Ezechi� r�gi Iud�,trecenta talenta^rg�ti, 8cnbsp;triginta talentaauri.Deditquc Ezechias omne argentum quod repertum fuerat in domonbsp;Domini, 8c in thel�uris regis. In tempore il-lo confregit Ezechias valuas templi Domini, 8c laminas auri quas iple affixerat, 8c d�dit eas r�gi Allj'riorum. Mif�t aut�rex Al�y-riorum

-ocr page 331-

lu.E^echias.

p riorum Tharthan, 8c Rab(aris,8c Rabf�c� de Lachis ad regem Ezechiam cum manu validanbsp;Isruf�lcm:qui c�m afcendiftent, venerunt Ienbsp;rufalem, 8c fteteruntiuxta aqu� duAum pif-cin� fuperioris, qu�eft in via Agri-fullo-nis.nbsp;Vocaueruntquei'egem:cgreflus eft autemadnbsp;cosEliacira ftlius Hclci� pr�pof�tusdomus,nbsp;amp;Sobna fcriba,8cloahe filins Af�ph,�com-mcntarijs.DixitqueadeosRabf�ceSj Loqui-mini Ezechix.H�c dicit rex magnus,rex Af-�'rior�,Qiix eft iftafiducia qua niteris'For-fitaninifti conidium, vtpr�parcs te ad pr�-lium. In quo confidis, vtaudeasrebellarePannbsp;fperasin baculo arundineo atque confradonbsp;Aegypto, fiiperqu�fi incubuerit homo,cornnbsp;minutus ingredietur manum eius,8c perfora-biteam.^ fie eft Pharao rex Aegypti,omnibusnbsp;g quiconfidunt inf�. Quodfi dixeriris mihi.nbsp;In Domino Deo noftro habemus fiduciam:nbsp;nonne ifte eft cuius abftulit Ezcchias cxcel-i� 8c altaria ; 8c pr�cepit ludx 8c lerul�lem.nbsp;Ante altare hocadorabitis in lerui�lem? N�cnbsp;igitur tranfite ad dominum msum regem Afnbsp;fyriorum, 8c dabo vobis duo milliaequor�,nbsp;amp; videte an haberevaleatis afcenlores eor�,nbsp;Etquomodo poteftis refiftere ante vnum ia-traparade feruis domini raei minimis.�An fiduciam habes in Aegypto propter currus8cnbsp;cquitcs.�NunquidfineDomini voluntateaf-cendi ad locum iftum,vt demolirer eum?Donbsp;minus dixit mihijAfcendead terram banc,8cnbsp;deraolire earn. Dixcr�t autem Eliacim filiusnbsp;Helcix,8c Sobna,Sc loahe Rabfiici,Precamurnbsp;vt loquaris nobis ferais tuis Syriac� ; liquid�nbsp;intelligimus hanclinguara: nonloquaris nonbsp;bisludaicc audientepopulo qui eft fuperraunbsp;F rum.Refponditqueeis Rabfaces,dicens,Nunnbsp;quid ad dominum ruum,8c ad te mifit me donbsp;minus meus,vt loquererf�rmones hos,8c nonbsp;potiusad virosqui f�dentfuper murutn, vtnbsp;comedant ftercora fua, 8c bibant vrinam fuam vobilcumPStctit itaque Rapfiices,8c exclanbsp;mauit voce magna ludaice, 8cait,Audite vernbsp;ba regis magni, regis Aftyriorum . H�c dicitnbsp;rex,Non vos lcducat Ezcchias: non enim ponbsp;terit eruere vos de manu mea. Neq; fiduciamnbsp;vobis tribuatfuper Dominum, dicens,Eru�snbsp;liberabit nos Dominus,6c rion tradetur ciui-tas h�cin manu regis Aftyriorum.Noliteau-dircEzechiam . H�cenim dicit rex Alfyrio-rum,Facite mecum quod vobis eft vtile,8c c-grediminiiRd me.-8c comedet vnulquilquc denbsp;A�nea fiia, 8cde fieu fua:8c bibetis aquas decinbsp;fternis veftris, donee veniam, 8c transferamnbsp;vos in terram qu� fimilis eft terr� veftr�,innbsp;terrain fru�:iferam,8cfertilcm vinijterram panbsp;nis 8c vinearum, terram oliuarum, 8c olei acnbsp;msllis : 8c viuetis, 6c non moriemini. Nolite

Regum UIL nbsp;nbsp;If O fee.

auJirc Ezednum^qui vos decipit, dicens,D� minus liberabitnos .Nunquid liberaueruntnbsp;dij gentium terram fuam de manu regis A��ynbsp;riorum.^ Vbi eft Deus Emath amp; Arphad.'vbinbsp;eft deus Sepharuaim, Ana amp; Aua ? nunquidnbsp;liberauer�t Samariii de manu mea? Qmnaninbsp;illi funtin vniuerfis dijs terrarum, qui crue-runt regionemfuam de manu mea, vtpofsitnbsp;aruere Dominus leruGlemdemanu mea?Tanbsp;cuit itaque populus, 8c non refponditei quicnbsp;quam: fiquidem pr�ceptum r�gis acccperantnbsp;vtnon relponderentei. Venitque Eliacim finbsp;lius Helci�,pr�pofttus domus, 8c Sobnalcrinbsp;ba,8cloahe ftlius Afaph, � comenfarijs, adnbsp;Ezechiam fti�is veftibHS,8c nuntiauerunt einbsp;verba RabGcis.

5. E^echla amp; Ifaia tcnusr�i ad T)ommum, amp; pro lib�rations prccantib us.propter E.abfanbsp;cis bla/jfsmiaSypercutitangelus T)ni, iS^ooo.nbsp;�merum, f itgiens Sennaeherib in tsm-plo idolorum�uorum ��lijs�uM ocfiditur.

CAP. xrx.

QV� c�m audiftet Ezechias rcx,lcidit veftimenta fua,8c opertus eft lacco,in-bk, greftufq; eft domum Dorriini.Etnbsp;mifit Eliacim pr�pofitum domus, 8c Sobnamnbsp;feribam,8c l�nes de ficerdotibus opertos fac-cis,ad K�iam prophetam filium Araos. Quinbsp;dixerunc*,H�c dicit Ezechias, Dies tribula- ��-inbsp;tionisj6c increpationis,8cblalphemi� dies i-fte:vcneruntfilij vlqj ad partum,8c vires nonnbsp;habet pattiri�s.Si forte audiat Dominus De-us tuus vniuerla verba Rabfiicis, quem mifitnbsp;rex Aftj'riorum dominus fuuSjVt exprobraretnbsp;Deum viuentem, 8c argueret verbis qu� au-diuit Dominus Deus tuus : 8cfac orationemnbsp;pro reliquijs qu� repertx f�nt. Vener�t ergo gnbsp;f�rui regis Ezechi� ad Il�iam. Dixitq; cis I-f�ias, H�cdicetis domino veftro, H�cdicitnbsp;Dominus,Noli timerc � facie lermon� quosnbsp;audifti, quibus blalphemaueruntpueri regisnbsp;Aft�'riorum me. Ecceego immittam ei Ipiri-tumj8caudiet nuntium, 8c reuertetur in terranbsp;fua,8c deijciam e� gladio in terra fua.Reuer-fus eftergo Rabfaces,8c inuenit regem Afty-riorura expugnatem Lobnam:audicrat enimnbsp;quodrecefsift�tdeLachis.Cumque audiftetnbsp;deTharaca rege Aethiopix ,dicentes, Ecce,nbsp;egreft'useft vrpugnetaduerfum te:8ciretc�-tra e�,mifit nuntios ad Ezechia, dicens,H�cnbsp;dicite Ezcchix r�gi Iuda,N� tel�ducatDeusnbsp;t uus,in quo habes fiduciam:ncq; dicas, Nonnbsp;tradetur lerufilem in manus regis Aftyrior�.nbsp;Tu enimipfeaudifti quxfecerunt reges A,ftynbsp;rior� vniuerfis terris, quomodo vaftaueruntnbsp;eas;quot;uum�ergo foluspoterisliberari�N�quidnbsp;liberaue-


-ocr page 332-

lu. Ei^echia�.

libcrauerunt dij gentium f�ngulosj qu�s va-ftauerunt patres mei^Gozan videlicet, amp; Ha-raUjSc Re{eph_,amp; filios Eden, qui er�t in The iaflar?Vbieft rexEmath,amp; rex Arphad,amp;rexnbsp;ciuitatis Sepharu�im,Ana Sc Aua? Itaque c�nbsp;accepifletEzechias literas de manu nuntio-rum,8c legiflet e�s, alcendit in domum Do-mini,amp; expandit eas coram DQmino,amp; ora-uitin conlpe�lu eins, diccns. Domine Deusnbsp;I{rael,quiledes fupercherubim,tu es Deus fonbsp;lus rcgum omnium terras; tu feciftic�lum Scnbsp;tcrram.inclina aurem tuam Sc audi: aperi Donbsp;mine oculos tuos. Sc vide,Sc audi omnia ver-gt;.). ba Sennacherib,quimifitvtexprobraretgt;no-D bis�Deum viuentem.Vere Domine di�ipauenbsp;runt reges Aflyriorum genres,Sc terrasigt;orh-nium.�Et mif�r�nt deos eoruminignem; nonbsp;cnim erant dij,{ed opera manuum hominumnbsp;ex ligno Sc lapide, amp; perdiderunt eos. Nuncnbsp;igitur Domine Deus nofter,l�luos nos fac denbsp;manu eius, vt Iciant omnia r�gna terr� quianbsp;tu es Dominus Deus lolus. Mifit autem Ila-ias filius Amos adEzechiam, dicens,Hxc di-cit Dominus Deus I{rael,Q�� deprecatus esnbsp;me fuper Sennacherib rege Afiyrior� , audi-ui.Ifte eft f�rmo quem locutus eft Dominusnbsp;deeo,Spreuitte, Sc fiibl�nnauittevirgo filianbsp;Sion:poft tergum tuum caput mouit,nlia le-rulalem. Cui exprobrafti , Sc quem blalphe-mafti ? contra quem exaltafti vocem tuam,nbsp;Sceleuafti in exceifum oculos tuos? contranbsp;landum Ifrael .Per manum feruorum tuo-rum exprobrafti Domino,8c dixifti, In mul-titudine curruum meorum alcendi excellanbsp;monti� , in fummitate Libani ,Sc lucc�di fu-blimes cedros eius,Sc eledtas abietes illius. Etnbsp;ingreflus fum vlquc ad terminos eius ,08c*nbsp;laltumcarmeli eius ego fucc�di.Et bibi aquasnbsp;ali�nas, Sc ficcaui veftigijs pedum meorumnbsp;omnes aquas claulas. Nunquid non audiftinbsp;quid ab initio fecerim ? Ex diebus antiquisnbsp;plalmaui illud, Sc nunc adduxi : eruntque innbsp;ruinam coIlium conp�gnanti� ciuitates mu-nit�.Et qui l�dentin eis,humiles manu;conTnbsp;tremueruut Sc c�ful� funt,fadi lunt velut f�-jium agri,Sc virens herba tedorum, qu� are-fadaeft antequam veniret ad maturitatem.nbsp;Habitaculum tuum,Sc egrelTum tuum, Scin-troitum tuum, Sc viam tuam ego pr�lciui,8cnbsp;furore tuum contra me.Inlanifti in me,Sc lu-perbia tua alcendit inaures meas:ponam ita-que circulum innaribus tuis, Sccamuminnbsp;labijs tuis, Sc reducam te in viam perquamnbsp;venifti.Tibi autem Ezechia hoc erit lignum,nbsp;Comedehoc annoqu� repereris : in lecun-.. do autem anno qu� Iponte nalcuntur : por-ro in tertio anno leminate Sc metite ; planta-*������. i. vin�as, Sc comeditc quot;frudum� earum. Et

Regum in I.

quodcunque reliquum fuerit de domo luda, mittetradicemdeorlum. Sc faciet frudumnbsp;furfum. De lerulalem quippeegredienturrenbsp;liqui�. Sc quod laiuetur de monte Sion:zelus qnbsp;Domini exercituu faciet hoc. Quam ob remnbsp;hxc dicit Dominus de rege AlIyriorum,Nonnbsp;ingredietur vrbem hanc nec mittet in earn l�nbsp;gittam,nec occu pabit earn clypeus, nec circunbsp;dabit cam munitio.Per viam qua venitjteuernbsp;tetunSc ciuitatem hanc non ingredietur, dicit Dominus.Protegamq; vrbem hanc. Sc lainbsp;uabo earn propter me, Sc propter Dauid ler- Tobu.d.nbsp;num meum. IlFadumeft igitur in node ilia,nbsp;venit angelus Domini, Sepereu�it in caftrisnbsp;Aflyriorum centum odlt;^intaquinq; millia.

Cumq; diluculo lurrexiflet,vidit omnia cor- i.Mae.S/� pora mortuorum;Sc recedensabijt, Scllreuer-fus eft Sennacherib rex Afl}Tiorum,8c manlitnbsp;in Niniue. Cum adoraret in templo Neftochnbsp;deum fuum, Adramelech Sc Saralar filij eiusnbsp;percuflerunt eum gladio , fugeruntq; in terram Armeniorum J Sc regnauit A�r-haddonnbsp;filius eius pro eo.

S. Ifaias agrotantem E^eeJnam moriturum de-nutiat,at ille�ia orationefanitatem cumpro-rogationeyita adquindetim annos � Deo im-petrat, datofanitatis �gno perJolts regrejjum: �ittnera deferentibus the�turos 0-Jlendit^amp; ob id per Ijaiam reprehen�o captiui-tas 'Babylonica denuntiatur, cut impiui �uc~nbsp;cedtt�lius�^danaj�es.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. xx.

IN diebusillis aigrotauit Ezechias vlquc A ad mortem : Sc venit ad eum I�ias filius i.Par.P'nbsp;Amos,propheta,dixitq; ei,H�c dicit Donbsp;minusigt;Deus�, Pr�cipe domui tu� ; morierisnbsp;enim tu, Senort vines. Qui conuertit faciemnbsp;fuam ad parietem,8c orauit D omin�,dicens,nbsp;Obfecro Domine, memento qu�lo quomo-do ambulauerim cor� te in veritate,8c in corde perfedo. Sc quod placitfi eft coram tefeccnbsp;rim.Fleuititaq; Ezechias flctu magno.Etan-tequa egrederctur I�ias mediam parte atrij,nbsp;fadus eft lermo Domini ad cum, di cens, Re-uertere,Sc die Ezechix duci populi mei,Ha;cnbsp;dicit Dominus Deus Dauid paths tui.Audi-uiorationem tuam,5cvidi lachrimam tuam:nbsp;tgt;8c� ecce lanaui te, die tertio alcendes tem-tgt;.iinbsp;plum Domini, Etaddam dieblis tuis quin-decim annos ; led Sc de manu regis Aflj'ho-Bnbsp;rum liberabo te,Sc ciuitatem hanc, Seprote-gam vrbem iftam propter me. Sc propter Dauid leruum meum. DixitqueHaiti, Alfertcnbsp;maflam ficorum. Quam cum attuliflent. Scnbsp;pofiiiflentluperhulcus eius,curatuscft.Dixenbsp;rat autem Ezechias ad lGia,Quod erit fignumnbsp;quia Dominus me�nabit, Sequia alcenlu-rus film die tertia templum Domini.� Cui aitnbsp;I�ias, Hoc erit fignum � Domino, quod fa-durus

-ocr page 333-

Iu.E?echias.M,�,ir�. Regum I II L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;136

�urus f�t Dominus fcrmoncmqucmlocutus rael:8cadorauit omnem militiam c�li, 8c co eft; vis vt afeendat vmbra dccemlineis, an vt luitcam.Extruxitquearas in domo Domini,nbsp;reuertatur totidem gradibus?EtaitEzechias,nbsp;Facile eft Vmbram crefeere decem lineis : necnbsp;hoc volo Vt f�at, fed vt reuertatur retrorfumnbsp;decem gradibus. Inuocauit itaque If�ias pxo-pheta Dominum, 8c rcduxit vmbram perli-

C neas, quibus iam defeenderat in horologio a. Achaz,retrorfum decem gradibus. If In temponbsp;reillo mif�rBerodach Baladan filius Baladannbsp;rex Babyloniorum,literas 8cmunera ad Eze-chiam : audiera^ enim qu�d a�grotaf�ct Eze-chias. Lxtatus eft autem in aduentu eorumnbsp;Ezechias, 8c oftendit eis domum aromatum,nbsp;8c aurum, 8c argentum, 8c pigmenta varia,vnnbsp;guenta quoque,8cdomum vaforum fuorum,nbsp;amp;omniaqux habere poteratinthefiiuris fiiis.nbsp;Non fuit�quodnon monftraret eis Ezechiasnbsp;in domo fua,8c in omni poteftatefua . Venitnbsp;autem If�ias propheta ad regem Ezechiam,nbsp;dixitque ei, Quiddixeruntviriifti?autvn-dc vencruntad te? Cui ait Ezechias,De ter-ralonginqu.! veneruntgt;adme�, deBabylo-ne.Atille refjjondit. Quid viderunt in domonbsp;tua?Ait Ezechias, Oraniaqu�cunq; funt innbsp;domo mea,viderunt:nihil eft quod non mo-ftrauerim eis in thef�uris meis. Dixit itaquenbsp;If�ias Ezechi�,Audi fermonem Domini,Ecnbsp;ce dies venient,8cauferentur omnia qu� funtnbsp;in domo tua,8cqu� condiderunt patres tuinbsp;vfque in diem hanc, in Babylonem : non re-manebit quicquam, ait Dominus. Sed 8c denbsp;filijs tuis qui cgredientnr ex te, quos genera-*'lt;w. 5. bisquot;tollentur�,8c erunt cunuchi in palatio rc-gis Babylonis.'Dixit�Ezechias ad Ifaiam,Bonbsp;�*���4��. �mj f�rmo Domini,quem locutus es: fit*paxnbsp;8c veritas in diebus meis. Reliqua autem fer-nionutn Ezechi�,8c omnis fortitudo erus,8cnbsp;quomodo fecerit pifeinam, �c aqu�duft�, 8cnbsp;introduxerit aquas in ciuitatem , nonne h�cnbsp;feripta funtiinlibro fermonum dierum regumnbsp;Iuda?Dormiuitq; Ezechias c� patribus fuis,nbsp;8cregnauit Manaf�es filius eius proeo.

5. Tropter abotninandam '^dana�if impieta-tempratlicit T)omintis� ludam ac Ierufa~ lem deleturum, cuifucced� impiuifiliui�-Ikc �feruis oc�fo^regnatju^er ludamnbsp;p�M �liu^ lofias.

CAP. xxi.

1 quot;X Vodecim annor� erat ManafTes c�m ' I �regnare c�piflet, 8c quinquaginta-qvtnqueannis regnauit in leruGlem:nbsp;nomen matris eius Haphfiba, Fecitq; malumnbsp;in confpeftu Domini, iuxta id�la gentium,nbsp;quas deleuit Dominus � facie filiorum Ifrael.nbsp;Conuerfusqueeft, 8c�dificauit excelfa qu�nbsp;difiipaueratEzechias pater eius:8cerexitarasnbsp;BaaljSc fccitlucos fient fecerat Achab rex If-

de qua dixit Dominus,IIIn leruf�lem ponam ��Reg- 7,1� nomen mcum .Etextruxit altaria vniuerf�nbsp;militi� c�liinduobus atrijs rempli Domini.nbsp;Ettraduxitf�lium fuum per ignem : amp;ario-latiiseftj amp; obferuauit auguria, amp; fecit py-thones, amp; arufpices miiltiplicauit , vt fa-ceret malum coram Domino , amp; irritaretnbsp;eum. Pofuit quoqueid�lum luci quem fece-rat, in templo Domini, Il fuper quo locutus Re 7 j,nbsp;efl Dominus ad Dauid^Sc ad Salomonern fi-3.Reg,8.bnbsp;lium ciusJn templo hoc 8c in lerufal� quamnbsp;elegi decundis tribubus llfael, ponam nomen meum in {�mpiternum.Et vitra non fa-ciam commoueri pedem Ifraelde terra quamnbsp;dcdi patribuseorum ; fi tarnen cuftodierintnbsp;op�ra omniaqu�pr�cepi eis, amp; vniuerf�mlcnbsp;gern quam mandauit eis f�ruus meus Moy-fes.Illi veto non audierunt; l�d f�du�fi funt �nbsp;ManafiCjVt facerent malum fuper g�tes quasnbsp;contriuit Dominus � facie filiorum lifael.nbsp;Locutusque eft Dominus in manu f�ruo-rum fuorum prophetarum, dicens, llQuia fe-cit Manal��s rex luda abominationes iftas *'*^'**nbsp;pefiimas,fupcr omnia qux fecer�t Amorrh�inbsp;ante eum,8c peccare fecit criam ludam in im-munditijs fuis;propfereah�cdicit Dominusnbsp;Deus Ifiael,Ecceegoinducammala fuper le- Cnbsp;rufiilem, 8c ludam, vt quicunque audierit, tinnbsp;niant amb� aures eius. Etextendam fuper lenbsp;ruf�lem funiculum Samari�, Scpondusdo-mus Achab; amp; deleboleruf�lem, ficutdelc-ri folcnttabul�: delens vertam,8c ducam crcnbsp;brins ftylum fuper faciem cius.Dimittam veto reliquias h�reditatis me�, 8c tradam eas innbsp;manus inimicorum ciuszeruntque in vaftitanbsp;tem, 8c in rapinam cun�lis aduerf�rijs fuis:eonbsp;qu�d fecerint malum coram me, 8cperfeueranbsp;uerintirritantes me, ex die qua egrefsi funtnbsp;patres eorum ex Aegypto , vfque ad hancnbsp;diem. Infiiper amp; f�nguinem innoxium fu-dit ManafTes multum nimis, donee impleretnbsp;leruf�lem vfque ad os : abfque peccatis fuisnbsp;quibus peccare fecit Iudam,vt facerat malumnbsp;coram Domino. Reliqua autem fermonumnbsp;ManafTe, 8c vniuerf� qu� fecit, 8c peccatumnbsp;eius quod peccauitm�nne h�c feripta fiint innbsp;libro fermonum dierum regum luda ? Dor-miuitque Manaf�es cum patribus fuis, 8cf�-pultuscft in horto domus fu�in horto Oza: Dnbsp;8crcgnauit Amon filius eius pro co. Viginti-duorumannorum erat Am� cum regnare c�nbsp;pif��t : duobus quoque annis regnauit innbsp;leruf�lem. nomen matris eius Meffal�methnbsp;filiaHarus de leteba.Fecitque malum in connbsp;fpedu Domini, ficut fecerat Manafles paternbsp;eius. Et ambulauitin omni via per quam

ambula�

-ocr page 334-

Ill Manaffes. ^tfiaT Regum II IL

ambulauerat pater eius : feruiuitquc immun- voluminis iftius quod inuentutneft : magni ^itijs_,quibus leruierat pater eius, Sc adorauit enim ira Domini fuccenfa eft cotra nos.quianbsp;�as,Sc dereliquit Dominum Deum patrum nonaudieruntpatresnoftriverbalibri huius,nbsp;fuorum^Sc no ambulauit in via Domini.Te- vt facer�t omne quod Icriptum eft nobis. Ic-tenderuntqueei infidiasferuifuijScinterfece runt itaqueHelcias�cerdos, Sc Ahicam, 8cnbsp;runt regem in domo fua.Percufsit autem po- AcJiobor^Sc Saphan,8c Alaia ad Holdam pronbsp;pulusterr�omnesqui coniurauerant contra phetidem vxorem Sellum filij Thecu�, filijnbsp;regem AmoUjSc conftitueruntfibi regem Io Araas cuftodis veftium,qu� habitabatin le-fiam filiumeius proeo . Reliquaaut�f�rmo- rufalemin Secundarlocutiquefiintadeam.Etnbsp;num Amon qux fecit, none h�c fcripta funtnbsp;in libro fermonum dieru regum luda ? Sepe-lieruntquc euminfepulchrofuo, in hortonbsp;Oza:Sc regnauit lofias filius eius pro eo.

5. lofiai tem^lum ac Dei cultum in�aurat, dominum fuper reperto Deuteronomij lihro con-�ilem, refponfumac�pitfinducenda fuper lu-damfcripta in eo malapropter negleBum � pa tribus Dei lultum, ip�em tarnenprius inpace moriturum.

CAP. XXII.

A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ctoannorumcratlofiascumregna-

i.P�. 34.a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rec�pifl�t,8c trigintavnoannoreg

nauit in lerufalem : nome matris eius Idida, filia Had�ia de Befecath.Fecitq; quodnbsp;placitum crat coram Domino, Sc ambulauitnbsp;peromnes vias Dauidpathsftn:non d�clina- tua,8c fleuifti cora me,Sc ego audiui,ait Do-uit addexteram,ftue ad finiftram . Anno autem odauodecimo r�gis loft�, mi�t rex, Sa-

� phan filium Aflia^filij Meffulam Icribam tern pli Doniini,dicens ei, Vade ad Helciam facernbsp;dotem magnum, vt conflcturpecunia qu�nbsp;illata eft in templum Domini,quam coll�ge-funtianitores rempli � populo, deturquefa-4 per pr�pof�tosquot;domus�Domini: qui Sc dinbsp;ftribuant earn his qui operantur intemplonbsp;Domini,ad inftauranda lartateda templi-.tignbsp;B narijs videlicet Scc�m�tarijs, Sc �js qui inter-ruptacomponunt;Sc vt emantur ligna,Sc lapides delapicidinis adinftaurandum templ�nbsp;tgt;Domini�. Veruritamen non fupputetur eisnbsp;argentum quod accipiunt,fed in poteftate hanbsp;beant,amp; in fide. Dixit autem Helcias pontifex ad Saphanfcribam,Librum legis reperi innbsp;domo Domini. Deditque Helcias volumennbsp;Sapha, qui Sc legit illud.Venit quoq; Saphannbsp;fcriba ad reg�,8c renuntiauit ei quod pr�cepcnbsp;rat,8c ait, Conflauerunt lerui tui pecuniam,nbsp;qu� reporta eft in domo Domini : Scdederfitnbsp;vt diftribuerctur fabris � prxfedis operumnbsp;rempli Domini.Narrauit quoqjSapha fcribanbsp;rcgi,diccns, Librum dedit mihi Helcias facernbsp;dos. Q^em cum legifTet Saphan coram rege,nbsp;amp; audilfet rex verba libri legis Domini,fciditnbsp;veftimentafua.Et pr�cepit Helcix faeerdoti,nbsp;amp; Ahicam filio Saphan, Sc Achobor filio Minbsp;cha,amp; Saphan fcrib�,Sc Afaix feruo r�gis, dinbsp;cens,Ite,amp;confulite Dominum fuper me,Scnbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;fuper populo,Sc fuper omni luda, de verbis

ilia refpondit eis, Hxc dicit Dominus Deus D Ifi-ael, Dicite viro qui mifit vos ad me, Hxcnbsp;dicitDominus. Ecce, ego adducam malafii-perlocum iftum,8c fiiper habitatores eius, o-mnia verba legis qu� legit rex Iuda:quia derenbsp;liquerunt me. Sc facrificauerunt dijs alienis,irnbsp;ritantes me in ciidis operibus manuum fua-r�; Scfucc�deturindignatio raea inloco hoc.nbsp;Sc non extinguetur. Regi autem luda qui mi 'nbsp;fit VOS vt confiileretis Dominum, fie dicetis.nbsp;Hxc dicit Dominus Deus Ifrael,Pro eo q uodnbsp;audifti verba voluminis, Se perterritu eft cornbsp;tuum, Schumihatus es coram Domino, au-ditis fermonibus contra locum ifturh,Sc habinbsp;tatores eius, quod videlicet fierent in ftupo-rem Sein malediAum : Sc feidifti veftimenra

ET renuntiauerunt regi quod dixerat. i Qui mifit: Sccongregatifhnt ad eum*quot;nbsp;omnes fenes ludain lerufalem. Afcen-ditqucrex templum Domini, Scomnes virinbsp;luda, vniuerfiqjquihabitabantin lerufalemnbsp;cum co facerdotes �cprophetx,Sc omnis populus

-ocr page 335-

lu. lofias.

pulus � pariio vfque ad magnum: legit^uc cundis audientibus omnia verba libri f�de-ris,qui inucntus eft in domo Domini. Stetit-que rex fupergradiim:amp; f�dus percii�it coram Domino J vt ambularent poft Domi-1., numjamp; cuftodirent pr�cepta eiuSjamp; teftimonbsp;nia, amp;ceremonias in omm corde, amp; in tola anima, amp; f�fcitarent verba fcedcris bu-ius, qu� ftriptaerant in libroillo: acquieuit-qucpopulus pado . Et pr�cepit rex Helcixnbsp;�(.^1 pontifici, amp; f�cerdotibus fecundi ordinis, amp;nbsp;ianitoribusjlvtproijcerentde temploDomi-ni omnia vaf� qu� Eida fuerant Baal, amp;gt;in'nbsp;luco, amp; vniuer�� militi� c�li : amp; combu�itnbsp;ea foris lerufalem in Conualle-cedron, amp; tunbsp;� litpuluerem eorumin Beth-el.Et deleuitarunbsp;fpices quos pofuerant reges ludaad �crific�-dum in excelfts per ciuitates Iuda,amp; in circuinbsp;tu Ierufalem:amp; eos qui adolebant incenfumnbsp;Baal,amp; Soli amp; Lun�,amp;duodecim lignis, amp;nbsp;omni militi� c�li. EtefFerri fecit lucum denbsp;domo Domini foras leru�lemin Conualle-cedro;amp; combu�it eum ibi,amp;redegitin pul-uerem,amp;proiecit fuper l�pulchra vulgi. De-ftruxitquoq; �diculas cfF�minatorum,qu�nbsp;erant in domo Dominfpro quibus mulieresnbsp;texebant quali domunculasluci. Congrega-uitq; omncs�cerdotes deciuitatibus Iuda:amp;nbsp;contaminauit excel�jvbi �acnficabant �cer-dotcsdeGabaavlq;Ber�bee:amp; deftruxitarasnbsp;portarum inintroitu oftij lofue principis cinbsp;uitatis, quod erat ad ftniftram port� ciuita-tis. Veruntamen non afcendebant �cerdotesnbsp;excelforumad altareDomini in lerufalem:nbsp;fed tantum comedebantazymain medio fra-trum fuorum . Contaminauit quoqucTlio-pheth,quod eftin Conualle-fili-Ennom:vtnbsp;nemo confecraret hlium fuum aut filiam pernbsp;ignem,M�loch.Abftulitquoqueequos quosnbsp;dedcrant reges lud�, Soli,inintroitu remplinbsp;Domini, iuxtaexedram Nathan-m�lech eu-nuchi,qui erat'inPbarurim-.currusautem Sonbsp;lis c�bu�it igni. Altaria quoq; qu� erant fuper teda c�naculi Acliaz, q u� fcc�rant regesnbsp;luda, Sialtariaqu�fecerat Manafles in duo-busatrijs rempli Domini,deftruxitrex:amp;cu-curritinde,amp; difperfitcinercm eorumin Tornbsp;rentem-cedron. Excel� quoque qu� erant innbsp;lerufalem ad dextcram parte Montis-often-D^e.n.b. �onis, llqu� �dif�cauerat Salomonrex Ifi'ael

Aftarotb idolo Sidoniorum, amp;Chamos of-fenfioni^oab , amp; Melchorn abominationi filiorum Aramon,polluit rex. Et cotriuit ftanbsp;j) tuaSjSc fticciditlucos ; repleuitqjlocaeorumnbsp;J'Re.u.g. o�ibus mortuorum. HInfuper amp; altare quodnbsp;erat in Beth-el, cgt; amp;.�excelfum quod feceratnbsp;leroboam films Nabath, qui peccare fecit If-rael; amp; altare illud excclfura deftruxitatquc

Regum 1111.

�57

combu�it, amp; comminuit in puluerem, fuc-cenditqueetiamluctim.

Etconuerftis lofias , viditibi fepulchra qu� erant in monte:mifitque, amp; tulitofia denbsp;fepulchris, amp; c�bu�it ea fuper altare, amp; polluit illud iuxta verbum Domini quod locutusnbsp;eft vir Dei, qui pr�dixerat verba h�c.Et ait,nbsp;Quis eft titulus ille quem video? Reiponde-runtq; ei cities vrbis illius, ilSepulchr� eft ho j.Re.ij.�.nbsp;minis Dei, qui venitde luda, amp; pr�dixit vernbsp;ba hxcqu�fecifti fuper altare Bet-hcl.Et ait,nbsp;Dimitte eum,nemo commoueat ofla eius.Etnbsp;intada manf�runtoflaillius ,c� o�ibus pro-phet� qui venerat de Samaria.Inftiperamp;omnbsp;niaphanaexcellorum, qu� erant in ciuitati-bus Samari�,qu� fecerant reges Iftael ad irri-taiidum Dominum, abftulit loflas : amp; fecitnbsp;eis ftcund� omniaoperaqu� feceratin Beth- Enbsp;el.Etoccidit vniuerios �cerdotes excelf�r�,nbsp;quierant ibifuperaltaria.- amp;combu�it oflanbsp;humana fuper ca: reuerfusqueeft lerufalem.

IIEt pr�cepit omni populo,diccs, Facite Pha * feDomino Dco veftro,fecundum quod fcri-ptum eft in libro f�deris huius.Nccenim fa-d� eft Phaf� taie � diebus iudicum,qui iudicanbsp;ucrunt Iftael, amp; omnium dieriim regum If-rael,amp; regum Iuda,ficut in odatiodecimo annbsp;no regis lofi� fadum eft Phaf� iftud Domino,! n lerufalem . Sed amp; pythones amp;ariolos,nbsp;amp; figuras idolorum Scimmunditias, amp; abo-minationes qu� fuerant in terra luda, amp; le-ruftlem,abftulit lof�as: vt flattieret verba legis, qu� fcripta flint in libro quem inuenitnbsp;Helcias (acerdos in templo Domini. Similisnbsp;illinon fuit ante eum rex, qui reuerterettir adnbsp;Domin� in omni cordef�o,amp; in tota animanbsp;fua, amp; in vniuerft vittite ftia iuxta omn�le-gem Moyfi :neque poft eum furrexit fimilisnbsp;illi. Veruntamen non eft auerfus Dominus pnbsp;ab ira furoris fui magni, quo iratus eft furornbsp;eius contra ludam : propter irritationes quibus prouocauerateum Manafles. Dixititaq;nbsp;Dominus, Etiam ludamaufer�.� fiicie mea,nbsp;f�cut abftuli Iftael : �cproijciam ciuitatemnbsp;hancqiiamelegilerufalem,amp;domum de quanbsp;dixi, �rit nomen metim ibi. Reliqtia auteranbsp;f�rmonum lofi�, amp; vnitierfa qu� fecit,nonne h�cfcripta fiint inlibro verborum dierumnbsp;regum Itida�llln diebus eins aftendit Pharao Inf.�4.a.nbsp;Nechao rex Aegypti contra regem AfTyrio-rum ad flumen Euphraten: amp; abijt lofias rexnbsp;in occurftim eius, amp; occifus eft in Mageddonbsp;cum vidifler eum.Et portauerunt efi ferui fuinbsp;mortuum de Mageddo: amp; pcrtulerunt in le-ru�lemjSc fepelicrunteum in fepulchro fuo.nbsp;IlTulitque populus terr� loachaz filium Io- ,nbsp;fi� : amp;vnxerunt eum, amp; conftituerunt eum sc.j�.c.nbsp;regem pro patrefuo. Vigintitrium annorum

S eratloa-

-ocr page 336-

Regum II IL

mino,iuxta omnia qu� fecerat pater eins. Hitt temporeillo afcenderunt lerui Nabuchodo-nofor r�gis Babylonis in Ieru{alcmjamp; circunnbsp;dataeftvrbs mtinitionibus . VenitqueNabu- Cnbsp;chodonofbrrex Babylonis ad ciiiitatemquot;eumnbsp;feruisfins vtoppugnarent�eam. EgrelTufque f^^unxtAnbsp;eft loachin rex luda ad regem Babylonis, ip-le amp; mater cius,amp;lerui eins,amp; principes eins,nbsp;amp; eunuchi eins: amp; fufccpiteum rex Babylonis anno oitauo regni lui.Etprotulitinde o-mnes thelauros domus Domini,amp; thelaurosnbsp;domus regi�; amp; concidit vniuerfavalaaureanbsp;qua: fecerat Salomo rexIfiacl in templo Domini iuxta verbum Domini. Et tranftulito-mnem lerufalem, amp; vniuerfos principes, amp;nbsp;omnes fortes exercitus,decem millia, in captinbsp;uitatem ; amp; omnem artificem Scinclulorera:nbsp;nihilquereli�lum eft,exceptis pauperibus ponbsp;puli terra:,HTranftulit quoque loachin in Ba pnbsp;bylonem, amp; matrem regis, amp; vxores r�gis,amp; jLfth.i.a.nbsp;eunuchos eius:amp; indices terr� duxit in capti-uitatem delerulalem inBabylonem.Et omnes viros robuftos,feptem millia, amp; artificesnbsp;amp;inclulores mille,omnes viros fortes amp;belnbsp;latores: duxitqueeos rex Babylonis captiuosnbsp;inBabylonem, HEtcoftituit Matthaniam panbsp;truumeius proeo:impofuitque nomen ei Senbsp;deciam . Vicefimum Scprimum annum �ta-tis habebat Sedecias cum regnarec�pift�tjScnbsp;vndccim annis regnauit in Ierulalem:nomennbsp;matris eius erat Amitaljfilia leremi� de Lob-na.Et fecit malum coram Domino,iuxtaoninbsp;oniSjSc fadus eft eiloachim ler nia qu�fecerat loacim.Iralcebatur cnim Donbsp;minus contra lerufalem amp; contra Iudam,donbsp;nec proijcereteos � facie fua; rece�itque Sedecias � rege Babylonis.

5. Oltfeffa � quot;�Q^abuchodonofor lerufalem,Stde~ das cxcus ac 'vin�us,necatis coramfifilijs, innbsp;quot;Babylonem ducitur cum reliquo populo : qai-bufdam tarnen ad exercendam terram relild�:nbsp;pofl exu�a yn� cum templo omnia magnificanbsp;tedifciapreefecit quot;Habuchodonofor Godoliam,nbsp;quo ab Ifma�le interempto ,fugit populus innbsp;quot;Babylonem, loachin autem in captiuitatefubnbsp;limatur � rege ^gypti.

CAP. XXV.

FAdum eft ante anno nono regni eius, A menfe decimo,decima die menfis,venit I�'nbsp;Nabuchodonofor rex Babylonis,ipfe amp;

dederunt earn; amp; extruxerunt in circuitu eius munitiones.Et claufa eft ciuitas at^; vallata,nbsp;vfq; ad vndecimum annum r�gis Sedeci�jUOnbsp;na die menfis, pr��aluitq; fames in ciuitate,nbsp;nec eratpanis populo terra:,Et intterrupta eftnbsp;ci uitas:amp;omnes viri bellatores node fugerutnbsp;per viara port�, qux eft inter duplicem mu-rum adhortura regis(porr� Chald�i obfide-banc

T|1 loachaz. loachin. Eliacim qui amp; lo�c�m.nbsp;loachaz cum regnare c�pifletjamp; tribus men-fibus regnauit in leruf�l�: nomen matris eiusnbsp;Amital, filia leremi� de Lobna. Et fecit malum coram Domino, iuxta omnia qu� fece-rant patres eius. Vinxitqueeura Pharao Nec-inquot;Reblata�, qu� eft in terra Emath, nenbsp;regnaret in lerufalem : amp; impofuit muldamnbsp;terr� centum ralentis argenti,amp; talen to auri.nbsp;Reg�mque conftituit Pharao Nechao Elia-cim filium lofi�, pro lofia patre eius, vertit-que nomen eius Ioacim:porr� loachaz tulir,nbsp;amp; duxit in Aegyptum. Argentum autem, amp;nbsp;au rum dedit loacim Pharaoni,cumindixifretnbsp;terr� per fingulos , vtconferreturiuxta pr�-ceptum Pharaonis : amp; vnumquenque iuxtanbsp;vires fuas exegit, tarn argentum quam aurumnbsp;de populo terr� ivtdaret Pharaoni Nechao,nbsp;Vigintiquinque annorum erat loacim ciimnbsp;regnare c�pif��t; amp;vndecim annis regnauitnbsp;in lerufalem: nomen matris eius Zebida filianbsp;Phadaia de Ruma. Et fecit malum coramnbsp;Domino iuxta omnia qu� fecerat patres ei us.

5. loacim triennio fruit regt quot;Babylonis deinde �Variaspatitur latrunculos, quo mortuojucce-ditfilius loacbin, quem cum thefauris templinbsp;ac domus regia yntuerlb^robore habitatorumnbsp;lerufalem ducit quot;Kabuchodonofr in quot;Babylonem, fuffeBo in regem illiuspatruo quot;Matthanbsp;nia quem yocauit Sedeciam.

CAP. XXIII I.

A TN diebus eius afeendit Nabuchodonofor

I rexBabyl uus tribus annis; amp; rurfum rebellauit connbsp;tra eum . Immifitque ei Dominus latrunculos Chald�orum Sislatrunculos Syri�, amp; latrunculos Moab, amp; latrunculos filior� Am-mon;amp; immifit eos in ludara, vt dilperderetnbsp;eumiuxta verbum Dominiquodlocutus fuenbsp;rat per feruos fuos prophetas. Fa�lum eft autem hoeperverbum Domini contra ludam,nbsp;vt auferret eum coram fe propter peccata Manbsp;naffe vniuerfa qu� fecit:amp; propter fanguinenbsp;innoxium q uem effudit, amp; impleuit lerufalem cruoreinnocentium:amp; ob hanc rem no-B luit Dominus propitiari. Reliquaautem fer-monum loacim,Sc vniuerfa qu� fecit,n�nnenbsp;h�cfcriptafuntin libro f�rmonum dierumnbsp;regumIuda?EtdormiuitIoacimcumpatri-bus fills : Scregnauit Toachin filius eius pro omnis exercitus eius in lerufalem. Sc circun-eo. Et vitra no addidit rex Aegypti vt egredenbsp;retur de terra fua:tulerat enim rex Babylonisnbsp;� riuo Aegy'pti, vfque ad fluuium Euphratennbsp;omnia qu� fuerant r�gis Aegypti. Deccm Scnbsp;odo annorum erat loachin cum regnare cce-piflet:Si tribus menfibus regnauit inlerufa-lemcnomen matris eius Noheftha filia Elna-than de lerufalem,Et fecit malum corara Do

-ocr page 337-

Nlattll�maS, quiSc Sedec�as. bantincircuituciuitaf�m ) fugititaque Se-decias per viam qu� ducit ad campeftria f�-g litudinis . Et perlecutus eft excrcitus Chal-dcorum regem , comprehenditque eum innbsp;planifie tericho : amp; omnes bellatores quie-rant cum eo dilperfi funt, 6c reliqueruntnbsp;eum. Apprehenf�m ergo regem duxeruntadnbsp;regem Babjlonisin Rebl�tha:qui locutusnbsp;eft cum eo indicium. Filios autem Scdeci�nbsp;occidit coram eoj8c oculoseius effodit : vin-xitqueeum catenis_, amp; adduxitin Babylone.nbsp;Menie quinto^l�ptinia die menfisjipl� eft annus nonuldecimus r�gis Babylonis; venir Nanbsp;buzardanprinceps exercitus^ leruus r�gis Banbsp;bylonispn lurufalem . llEt fuccenditdomumnbsp;domum r�gis: 8c *domos lerula-

RegumlllL 58 vnum qui eratpr�fedus fiiper bellatores vi-ros;amp; quinque viros de his qui fteterant coram rege^quos reperit in ciuitate : Sopher Enbsp;principem exercitus, qui probabat tyrones denbsp;populo terr�.-6cquot;lex�viros � vulgo^qui innennbsp;ti fuerant in ciuitate. Quos tollens Nabuzar-dan princeps militum^ duxitadrcgem Babylonis inReblatha. Perculsitqueeos rex Babynbsp;lonis , 8c interfecit eos in Reblathain terranbsp;Emath.-Sc tranflatus eft luda de terra fiia.IlPo le.4o.b.cnbsp;pulo ante qui reli�us erat in terra luda^quemnbsp;dimilerat Nabuchodonolor rex Babylonis,nbsp;pr�fecit Godoliam filium Ahicam filij Saphan. Qjwd cum ail dillent omnes duces mi-litumppli 8c viri qui erant cum eis, videlicetnbsp;quod conftituiflet rex Babylonis Godoliam;

� lem_,omnemquedomum*combulsit igni. Et veneruntad Godoliam in Malpha,Ilmahel fi muros lerulalem in circuitu deftruxit omnis lius Nathani�,8c lohanan filius Car�c,8c Sa-exercitus Chald�orum,qui erat cum princi- raia filius Thanehumeth Netophathites, 8c Fnbsp;pe militum.Reliquam autem populi partem, lezonias filius Maachathi, ipfi 8c Ibcij eoru.nbsp;qu�remanl�rat inciuitate, Scperfugas qui �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' '

transfugerant ad regem Babylonis , 8c reli-quum vulgus traftulit Nabuzardan princeps militix. HEt de pauperibus terr� reliquit vininbsp;tores 8cagricolas. Columnas autem �reas,nbsp;qu� erant in templo Domini, 8c bales, 8c manbsp;re �reum quod erat in domo Domini, cofrenbsp;gerunt Chald�i,8c tranftulerunt �s omneinnbsp;Babylonem.Ollas quoque �rcas,8c trullas,8cnbsp;tridentes,8clcyphos,8c mortariola, 8c omnianbsp;vala �rea,in quibus miniftrabant jtulerunt.nbsp;Necno 8cthuribula,8c phialas;qu� aurca,au-rea: 8cqu� argentea,arg�tea,tulit princeps minbsp;liti�.id eft columnas duasjmarevn�, 8c balesnbsp;quas fecerat Salomo in teplo Domini.non e-rat podus�ris omnium vaforum. liDcceraScnbsp;odocubitos altitudinishabebatcol�na vna:nbsp;Sccapitellum �reum fuper le altitudinis triunbsp;cubitorum:8c retiaculum:8c malogranata fuper capitellu column�, omnia �rea ; fimilemnbsp;amp; columna lecunda habebat ornatum. Tu- lempinbsp;I�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

temprimum,8c Sophoniam facerdotem fecu termifiione, qu� 8c dabatur ei a rege per fin-

lurauitquc Godolias ipi�s amp; f�cijs eoruiTij di cenSjNolite timeref�ruire Chald�is; manetenbsp;in terra,amp; (�ruiteregi BabyloniSj Scbeneeritnbsp;vobis.FaAum eft autem in menl�feptimo^venbsp;nit Ifraabel filius Nathani� filij Elif�ma denbsp;fcmine regi�_,amp; decem viri cura eo.-pcrcuflc-runtque Godoliam,qui amp; mortuuseft:{�d 8cnbsp;Ind�os amp; Chald�osquierantc� eoinMaf-pha.Confiirgenfque omnis populiis �paruonbsp;vfque ad magnum, Sc principes militum ve-neruntin Aegyptum timentes Chald�os.Fa Gnbsp;�lum eft ver� in anno triceftmoieptimo trafnbsp;migrationis loachin regis lud� ^menf� duodecimo^ vicef�mal�ptima diemenfis: fubleuanbsp;uit Euil-merodach rex Babylonis anno quonbsp;regnare c�perat j caput loachin regis luda denbsp;carcere. Et locutus eft ei benign� : amp; poluitnbsp;thronum eius fiiper thronum regum qui er�tnbsp;cum eo in Babylone. Et mutauit veftes eiusnbsp;quas habueratin carcere^ amp; comedebat pan�nbsp;per in confpeAu eius cun�lis diebus vitxnbsp;litquoqueprincepsmiliti� Saraiam facerdo- fu�.Annonam quoque conftituit ei fine intern primumjamp; Sophoniam facerdotem fecu termifiione, qu� amp; dabatur ei a rege per f�n-dum, amp; tres ianitores.Et de ciuitate eunuch� gulos dies omnibus diebus vit� fu�.

B.Hiero-

-ocr page 338-

B. Hier�nymi in librum Paralipo-

menon T^r�fatio.

SI SEPTVAGINT A interpretum,pura,amp; vt ab eis inGr�cum verfa eft, cditio permaneret,fuper-flu�rae, Chromati epifcoporum fan�lifsime atq; dodifsime, impelleres vt Hebrxa tibi volumina latino fermon e transferrem. Quod enim femel aures hominum occupauerat, 6c naft�tis ecclefia: roborauerat fi-dem: iuftum erat etianoftro'filentiocomprobari.Nunc ver�c�m pro varietate region� diueftaferatur ex-emplaria,amp; germana ilia antiqu�q; tr�flatio corrupta fir,atq; violata:noftri arbitrij putas,aut � pluribus iu*nbsp;dicari quid verum fit,aut nouum opus in veteri opere condere,illudentib�fq- Iudxis,cornicum (vt dicitur)nbsp;oculos configerc.Alexandria 6c �gyptus in feptuaginta fuis Hefychium laudat authorem.Conftantinopo-lis vfq; Antiochi�m Luciani martyris exemplaria probat.Medix inter has prouinci� Pal�fthinos codices le-gunt;quos ab Origine elaborates Eufebius lt;amp; Pamphilus vulgauerunt,tot�fq;orbis bac inter fe trifarianbsp;rietate compugnat. Et certe Origenes non fbl�m exemplaria compofuit quatuor editionum,eregione fingunbsp;la verba defcribens,vt vnus dillentiens,ftatimcxteris inter le c�fentientibus arguatur:led,quod maioris aunbsp;daeix eft, in editione feptuaginta Theodotionis editionem mifeuit, afterilcis defignans qux minus fuerant,nbsp;amp; virgulisqux exfuperfluo videbanturappofita.Siigitur alijs licuit non teuere quod femel fufeeperant: 6cnbsp;poft feptuagintacellulas, qux vulgo fine authore iadantur,fingulas cellulas apperuere, hocq^in ecclefijs le-gitur quod feptuaginta nelcier�t.xur me no fulcipiant Latini mei,qui inuiolata editione veteri ita noua connbsp;didi, vt laborem me� Hebr�is, amp;,quod his maius eft, Apoftolis authoribus coprobem? Scripfi nuperlibr�nbsp;de optimo genere interpretandijoftendens ilia de Eu�geIio,Ex�gypto vocaui filiummeum:amp;, Quoniamnbsp;Nazarxus vocabitur:amp;,Videbuntin quem compunxerunt: 6c illud Apoftoli,QuxocuIusnon vidit,necau quot;jnbsp;risaudiuit,nec in cor hominis afeenderunt, qux prxparauit Deus diligentibus ilium: exter�q^his fimilia innbsp;Hxbrxoruinlibrisinueniri, Cert� ApoftoIiamp;Eu5geIiftx,leptuagintainterpr�tes noiicr�t:amp; vndeeishxcnbsp;qux in feptuagintainterpretibus no habetur.^c h r i s t v s Dominus noftervtriufq;teftam�ticonditor, innbsp;Euangelio fecundum Iohannnem,Qu^i credit,inquit,in me,ficut dicit fcriptura:flumina de ventre eius flu�tnbsp;aqux viux. Vtiq; fcriptum eft,quod Saluatorfcriptum elfe teftatur. Vbi fcriptum eft ? Septuaginta non ha-bent : apocrypha nefeit ecclefia. Ad Hebrxos igitur reuertendum eft vnde 6c Dominus loquitur,amp; difei-puli cxempla prxfumunt.H�c pace veterum Ioquor. amp; obtreftatoribus meis tant�m refpondeo, qui Caninonbsp;dente me rodunt,in publico detrahentes,amp; legentes in angulis, ijdem amp; accufatores amp; defenfore?, cum innbsp;alijs probent quod in me rcprobant:quafi virtus amp; vitium non in rebus fit,fed cum authore mutetur. Cx-ter�m memini editionem feptuaginta tranflatorum, olim de Grxco emendatam, tribuiffeme noftris:neenbsp;inimicum deberc exiftimari corum quos in conuentu fratrum femper edilfero . Et quod nunc d i-B REH A IA M IM, id eft verba dierum,interpretatus fum : idcirco feci.vt inextricabiles moras, 6c fyluamnbsp;nominum,qux fcriptorum confufa funt vitio,lenfufimq; barbariem apertius, 6c per verfuum cola digere-rem,raihimetipfi 6c meis iuxta Ifmeniam canens.fi aures furdx funt exterorum.

AdT)ommonem(^^gatianuminlibrumT!^aralipomenon

Trafatio T^.Hieronymi,

Q^ O M O D O Grxeorum hiftorias magis intelligunt qui Athenas viderint ; amp; tertium Virgilij libr� qui � Troadeper Leucaten,amp; Acroceraunia,ad SiciIiam,lt;Scindead oftiaTyberis nauigauerint : itafanaanlnbsp;(cripturam lucidius intuebitur qui ludxam oculis c�templatus fit,amp; antiquarum vrbium memorias,Ioco-rfimque,veleadem vocabula,vel mutatacognouerit* Vnde amp; nobis curxfuit cum eruditifsimis Hebrxo-rumhunclaborem fubire,vt circumiremus prouinciam,quam vniuerfx c hr i sTi Ecclefixfonat.Fateornbsp;enim mi Domnion 6c Rogatianecharifsimi,nunquammein diuinis voluminibus,proprijs viribuscredi-dille:nechabuiffeopinionemmeam, fedeaetiam de quibus feire me arbitrabar, interrogate me fblitum,nbsp;quanto magis de his fuper quibus anceps eram.'� Deniq-�c�m � me nuper literis flagitafretis,vt vobis hbruntnbsp;Paralipomenon Latino fermone transferrem,de Tyberiade quendam legis do�tor�, qui apud Hebrxos ad-mirationihabebatur,aflumpfi:amp; contulicum eo� vertice(vt aiunt)vfq; ad extremum vnguem: amp; ficcon-firmatus,aufus fum facere quod iubebatis.Libere enim vobis loquor:ita in Gr�cis �c Latinis codicibus hienbsp;nominum liber vitiofus eft, vt non tarn Hebrxaquam Barbara quxdam, amp; Sarmaticanominac�ieftaarbinbsp;trandum fit.Nechoc feptuagintainterpretibus,qui Spiritu lanfto pleni,ea qux verafuerunttranftuleruiit:nbsp;fed fcriptorum culpx afcribendum,dum de emendatis inemendata fcriptitat: 6c fxpe tria no.mina,fubtrafti$nbsp;� medio fyllabis,in vnum vocabulum cogunt:vel eregione vnum nom�,propter latitudinem fuam, in duonbsp;vel tria vocabuladiuidunt.Sed amp; ipfx appellationes, non homines,vtpleriq; exiftimant:fed vrbes,amp; regionbsp;nes,amp; faltus,amp; proyinrias fonant:amp; obliqu� fub interpretatione 6c figura eorum,qu�dam narrantur hiftonbsp;rix.dequibus in Regnor� libro dicitur,N�nne eccehxc fcripta funt inlibro verbor� dierum reg� luda.^quxnbsp;vtiq-, in noftris codicibus non habetur- Hoc prim�m fciendu,qu�d apud Hxbrxos.Paralipomen� liber, v-nus fit: 6c apud illos vocatus dibre h ai ami M,id eft verba dier�; qui propter magnitudinem,apud nofnbsp;diuifus eft.quod nonnulli etiam in Bruto. Ciceronis dialogo faciunt.vt eumin tres partes fecent,c�m vnusnbsp;�fuo authore fit editus.Deinde etiam illudattendendum,qu�d frequenter nomina, non vocabula homin�,nbsp;fed rerum (vt dixi)fignificantias fonant. Ad extrem� qu�d omnis eruditio feripturar� in hoc continetur :nbsp;hiftorix qux vel prxtermiflx funt in fuis locis, vel perftridx Ieuiter,hic per quxdam verborum� ompendianbsp;explicentur. Orationum itaq; veftrarum adiutus auxilio,mifi librum beneuolis placiturum, tarnen inuidisnbsp;difpliciturumefTe non ambigo.Optima enim quxq; (vtait Plinius)maluntcontemnere pierig;, qu�mdifcenbsp;re. Si quis in hac interpretatione voluerit aliquid reprehendere, interroger Hebrxos,fuam cofeientiam rc-colat, videat ordinem textfimq-,fermonis:amp; tue noftro Iabori,fi potuerit,detrahat. Vbic�qjergo afterilco^nbsp;id eft ftellas,radiate in hoc volumine videritis tibi feiatis de Hxbrxo additum quod in Latinis codicibus nonbsp;habetur.vbi verb obelus,tranfuerlafcilicet virga prxpofita eft,illicfignatur quid feptuaginta interpr�t�sad-diderintjvcl ob dec�ris gratia, vel ob Spiritus fan�li authoritat�, licet in Hebrxis voluminibus no legatur.

LIBEI^

-ocr page 339-

�59

Liber Paralipomenon primus

Adam

Hebraic�, Tgt;ihre haiamirii^.

lij autem Abraham, Il�ac Sc Ilhiahel. Ethx generationes eorum.HPrimogenitus Ifmahe- Gen.is.bnbsp;lis,Nabaioth Sc Cedar Sc AbbeelSe Mabl�mnbsp;Sc Mafma Sc Duma,Maira,Hadad ScThema,nbsp;lachur, Naphis, Cedma.hi ftint filij Ifmahe-lis.Filij autem Cetur� concubin� Abraham,nbsp;quos genuit:Zamran,Iec�n,Madan,Madi�,nbsp;lesboc, Sc Sue.Porr� filij Iec�n:Saba,5cDa-dan. !gt;Filij autem Dadan ; Alfurim Sc Latu�nbsp;firn Sc Laomim.�IIFilij autem Madian: Ephanbsp;ScEpher Sc Henoch Sc Abida ScEldaa. om-nesni,filij Cetur�. liGenuita�tAbrah�Ifa- Gen.i^.c.nbsp;ac-.cuius fuer�t filij E�u ScI�ael.HFilij Efau;nbsp;Eliphaz,Rahuel,Iehus,Ihelom Sc Core,Filijnbsp;Eliphaz:Theraan,Omar,Sephi,Gatham, Cenbsp;nez,Thamna,Amalec.FiIij Rahuel: Nahath,nbsp;Zara,Samma, Meza. Filij SeinLotan, Sobal,nbsp;Sebeon,Aua,Dilon,Eler,Di�n.FiIij Lotan:nbsp;Hori,Homam.Soror aute Lotan fuit Tham-na. Filij SobahAIian, Sc Manahath, Sc Ebal,nbsp;Sephi Sc Onam.Filij Sebeon: Aia Sc Ana.Fi-

DAM, Seth j Enos, Cainan, Sephi Sc Onam.Filij Sebeon: Aia Sc Ana.Fi-Malaleel,Iared,Henoch,Ma- lij AnarDilon.Filij Dilon:Hamram, amp; Ele-thulale, Lamech, Noe, Sem, ban Sclethran Sc Charan, Filij Eier : Balaan Cham,ScIapheth. IlFilij la- Sc Zauan Sclacan. Filij Difon; Hus Sc Aran.nbsp;pheth : Gomer Sc Magog Sc Ifti funt reges qui imperauer�t in terra-Ed�, Dnbsp;Madai Sc Iau5,Thubal,M�lbchjThiras.Por antequamelTetrex fuper filios Ilfael. Bale fi-ro filij Gomer; Alcenez Sc Riphath Sc Tho- -lius Beor : Sc nomen ciuitatis cius, Denaba.nbsp;gorma.Filij autem iau�:Elil� Sc Tharfis, Ce :nbsp;thimScDodanim.Filij Cham:Chus ScMe� :nbsp;raim 8c Phut ScChanaan. Filij autem Chus: :

� Saba8cHcuila,Sabatha8cRegma8cSabatha �'�iD.l) cha.Porro filij Regma:SabaSc Dadan.llChusnbsp;autem genuit Nemrod: ifte c�pitefl'e po tensnbsp;in terra.Mefr�im veto genuit Ludim Sc Ana-mim Sc Laabim 8cNephtuim,Phetrufim quonbsp;que, Sc Calluim:dc quibus egre�i lunt Phili-fthijm Sc Caphtorim. Chan�an ver� genuitnbsp;Sidonem primogenitum luum.Heth�� quoque , Sc lebufeum Sc Amorrhaeum Sc Gerge-� �eum,Heuxumque,5c Arac�um,8c Sin�um,nbsp;Aradium quoq;, Sc Samar�um,8c Hamathx-iimi�Filij Sem:Aelam Sc alTur Sc Arphaxad Scnbsp;Lud Sc Aram. Hus Sc Hul Sc Gether Sc Mo-foch Arphaxad autem genuit Sale,qui Sc iplenbsp;nomen vni Phaleg, quia in diebus eius diuilanbsp;eft terra:�i: nom� fratris cius ledan.Tedan aunbsp;t� genuit Elmodad Sc Saleph,8c A�rmoth Scnbsp;lare, Adoram quoq; ScVzal Sc Decla,Hebalnbsp;cti� Sc Abim�el Sc Saba, neenon Sc Ophir Scnbsp;HeuilaScIobab.o�sifti filij le�tan.Sem, Arphaxad, Sale, Heber, Phaleg, Ragau, Scrug,nbsp;Nachor,Tharc,Abram ifte eft Abraham.llFi-


Mortuus eft autem Bale, amp; regnauit pro co lobab filius ZaredeBofra.Cumque amp;lobabnbsp;fuifletmortuus,regnauitpro eo Hulam denbsp;Terra-Themanorum. Obijtquoque �cHu-fam,amp; regnauit pro co Adad filius Badad,quinbsp;percu�it Madian in Terra-Moab : amp; nomen,nbsp;eiuitatiseius Auith . Cumque amp; Adad fuif-let mortuus, regnauit pro eo Semia de Mafi'Cnbsp;ca. Scd amp; Semia mortuus eft,amp; regnauit pronbsp;eo Saul de Rohoboth, qux iuxtaamnem fitanbsp;efl.Mortuo quoque Saufregnauit pro eoBanbsp;lanan filius Achobop.Sed amp;hie mortuus eft,nbsp;Scregnauitproeo Adad: cuius vrbis nomennbsp;fuitPhau, Scappellata eft vxor eius Meeta-bel filia Matred fili� Mezaab. Adad autemnbsp;mortuo, duces pro rcgibus in Edom elle c�^nbsp;perunt:duxThamna,dux Alua, dux letheth,nbsp;genuit Hcber.Poar� Hebernati funt duo filij dux Oolibama,dux Ela,dux Phinon,dux Cenbsp;nez,dux Theman,dux Mab�r,dux Magdiel,nbsp;dux Hiram.hi duces Edom.

5. Gentalogtn ludapatrurcha yfqw ad I�ti fatrem T)auidfrMrum^ acfororum eius.

CAP. II.

S � Filij


-ocr page 340-

lacob Dauid.

Filij autem Ilrael :IIRuben,Sime�, Leui, luda, Iftachar ScZabulo, Dan,Iofeph,nbsp;Beniamin,Nephthali, Gad 8c Aler .ilFi-

A Gen.tp.g.nbsp;amp; jo.a.Scnbsp;5$.c.d.nbsp;nbsp;..nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..

�V* Iuda:Hcr,Onan,8c Sela.hi tres nati funtei Infra.4.a. defilia Sue Chananitidis .Fuitautem Her prinbsp;Matth.i.a. mogenitus luda, mainscor�Domino,8coc-cidit e� .Thamar autem nurus eins peperit einbsp;PharesScZara. omnes ergo filij luda.quinq;.nbsp;Filij autem Phares : Flelron 8c Hamul. Filijnbsp;quoq; Zar�iZamri 8c Ethan 8cEmari,Chalnbsp;chai quoque, 8c Darda fimul quinque. Filijnbsp;lofue.z-a. Charmi;Achar.dqui turbauir Ilrael,8c pecca-uit in furto anathematis. Filij Etha Azarias.nbsp;Filij a�t Helron qui nati funt ei; lerameei 8cnbsp;Rut.4.d, Ram 8c Calubi.ilPorro Ram genuit Ainina-� dab.Aminadab autem genuit Nahaflon prin-cipem hlior� luda . Nahafion quoq; genuitnbsp;Salma, de quo ortiisefi; Booz. Booz veto ge-i.Re.i6.b. nuitObed,qui 8cipfe genuit Ifai.llllai autemnbsp;amp; 17. tgt;,nbsp;*.yibinadab.

I.

genuit primogenitum Eliab,lccundumquot;Ami nadab�,tertium Simmaa,quartum Nathanael,nbsp;quintfl Raddai,fextum Afom, feptimum Da-uid.quoru lorores fuerunt, Seruia 8c Abigail.nbsp;Filij Sarui�.-Abifai,Ioab 8c Afael,tres Abigailnbsp;autemgenuit Amala, cuius pater fuit lethernbsp;Ifmahelites.Caleb vero filiusFlelron accepitnbsp;vxore nomine Azuba, de qua genuit lerioth:nbsp;fueruntque filij eius laler 8c Sobab 8c Ardon.nbsp;Q Cumque mortua fuil��t Azuba, accepit vxo-rem Caleb,Ephrath:qu� peperit ei Hur.Por- thei 8c Maferei. Ex his egrefsi hint Saraita: amp;nbsp;rdHurgenuitVri;8cVrigcnuitBezeleel.Poft Efthaolit�.Filij Salma:Beth-l�hem,8cNetonbsp;h�c ingrefluseft Helron ad filiam Machirnbsp;patris Galaad, 8caccepit earn cumefietanno-ru lcxaginta;quae peperit ei Segub. Sed 8c Se-gub genuit lair, 8c pofiedit viginti tres ci-uitatesin Terra-Galaad.Cepitque Geflur 8cnbsp;Aram oppida lair, 8c CanathSc vieuloseiusnbsp;lexaginta ciuitatum . omnes ifti, filij Machirnbsp;patris Galaad. C�m autem mortuus effetnbsp;Hefron , ingrefiiis eft Caleb ad Ephratha.nbsp;P Flabuitquoq; Hefron vxorem Abia,qua: peperit ei Ashur patre Thecu�.Nati funtautemnbsp;filij lerameel primogeniti Hefron, Ram primogenitus eius,8cBuna 8c Aran, 8c Alom 8cnbsp;Achia.Duxit quoq; vxorem altera lerameel,nbsp;nomine Atara,qux fuit mater Ona.Sed 8c filij Ram primogeniti lerameel, fuer�t Moos,nbsp;lamin 8c Acar.Onam autem habuit filios Senbsp;mei 8c lada.Filij a�t Sem.ei:Nabad 8c Abifur.nbsp;Nomen veto vxoris Abifur, Abihail qu� pe-peritei Ahobban, ScMolid . Filij autNabad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

fuerunt Saled,8c Apphaim. Mortuus eftaute gnauit in lerul�lem.�Porr� in leruhilem nati Saled ablq;liberis.Filius vero Apphaim,lefi; funtei filij Simmaa,8cSobab,8cNatha,�c Sa- Bnbsp;qui lefi.genuit Selan.Porro Selangenuit O- lomon, quatuor dequot;Beth-labce�filia Ammielnbsp;holai.Fihj a�t Jada fratris Semei;Iethcr 8c Io lebaarquoq; 8cElil�maScEliphalet8cNogenbsp;nathan. Sed 8c lether mortuus eft ablq; libe- 8cNepheg 8c laphia, necno Elil�ma 8c Eliadanbsp;ris, Porrdlonathan genuit Phaleth 8cZiza. 8cEliph�let,nou�.omncs hi,filij Dauid,abf-Ifti fueruntfilij lerameel. Selan autem no ha que filijs cocubinar�zhabucr�tq; Ibror�Thanbsp;mar�

Verba dierum.

buit filioSjf�d f�lias:amp; ��ru� Aegyptin^notni-ne leraa. Dcditq; ei filiam (iiam vxor�: qiia� peperiteiEthei.Ethcia�t genuitNathan, 8^nbsp;Nathan genuit Zabad, Zabad quoq;genuicnbsp;Ophlal,amp; Ophlal geniiit Obed,Obed genuitnbsp;lehu, lehu genuit Azaii�,Azariasgenuit Helnbsp;les_,amp;Helles genuit Elai�, Elafa genuit Sif�-moi.Sif�moi genuit Scll�,Sellum geneuit Icanbsp;mi� Icamia a�t genuit Elil�ma . Filij a�t Caleb fratris lerameel; Mel� primogenitus eins,nbsp;�pl� eft pater Ziph : amp; filij Marela patris He- Fnbsp;bro . Porto filij Hebron, Core�c Taphuaamp;nbsp;-Recem amp; Samma.Samma a�t genuitRaham

O . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

pattern lercaam, amp;Recem genuit Sammai. Filius*Sammai, Maon.amp;Maon pater Beth-fiur.Epha autem concubina Caleb pcperitHanbsp;ran amp;Mo{aamp;Gezez . Porto Haran genuitnbsp;Gezez.Filij autem lahaddai, Regoni amp; loa-than amp; Gef�n amp; Phalet 8c Epha Sc Saaph.nbsp;Concubina Caleb Maacha, peperit Saber 8cnbsp;Tharana.Genuit autem Saaph pater �4admenbsp;na. Sue pattern Macbena, 8c pattern Gabaa.nbsp;Filia veto Calebjfuit Achfa. Hierat filij Caleb, filij Hur primogeniti Ephr�tha, Sobal qnbsp;pater Cariath-iarim, Salma pater Beth-l�-hem,Hariph pater Beth-gader. Fuerunt aut�nbsp;filij Sobal patris Cariath-iarim,Qiii-videbat-dimidium-rcquietionum. Et de cognationcnbsp;Cariath-iarim, lethrei 8c Aphuthei 8c Sema-phathi,Coron�-domus-Ioab,etDimidium-requietionis-larai.Cognationes quoqueferinbsp;barum habirantium in Iabes,Cancntcsatqucnbsp;Rcronantes,etln-tabernaculis-commoran-tes. Hi funt Cinxi, qui veneruntdc Calorcnbsp;patris domus Rechab.

5. Generationcs �Pauzd regum Itidlt;t expra^ ^enie Dau�d cum�lijs ac�ltahus corum.

CAP. III.

n T�X Auid vero hos habuit filios, qui ci na A - I ltifuntinHebron:primogenitum Amnbsp;c mon rex Achinoam Iezrahelitide:le-cundum Daniel de Abigail Carmelitide,ter-tium Ablalo filium Maacha fili� Tholmai renbsp;gis Geffur, quart� Adoniam filium Aggith,nbsp;quintum Saphatiam ex Abitaflexcum lethranbsp;ham de Egla vxore fua. Sex ergo nati lunteinbsp;in Hebron, vbi regnauit leptem annis 8c IcXnbsp;menfibus. Trigintaautem 8c tribusannis re-



-ocr page 341-

Dauid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paralip. I.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14.0

mar.FiliUS.autem Salomonis,Roboatil;cuiiis liathi genuit Ophra.Saraiaaut�genuitloab Abia filius,genuit Ala . De hoe quoq; natus pattem Vallis-artificum : ibi quippe artificesnbsp;eft lofaphat pater loram : qui loram genuit �tant. Filij veto Caleb filij Fephone, Hir Scnbsp;Ochozi�,ex quo ortus eft Ioas:5c huius Ama Eia Naham.Filij quoqj Ela,Cenez.Filij quo-fias filius,genuit Azariam.Potro Azari� filius que laleleebZiph Sc Zipha,Thiria Sc Afi�ael.nbsp;loathamjptocreauit Achaz patte Ezechi�,denbsp;quo natus eft Manafies. Sed Sc Manafi�s genuit Amon pattem lofix . Filij autem lofixnbsp;Mut 1 b fuerunt,primogenituslohan�,l�cundusloa-

Et filij Ezra; lether Sc M�red Sc Epher Sc la-lon, genuitque Mariam Sc Sairimai Sclesba pattern Efth�mo . Vxorquoqueeius ludaia,nbsp;peperit lared pattern Gedor Sc Heber patrenbsp;Socho, Sc Icuthiel pattern Zanoe . hi autemnbsp;filij Bethia� fili� Pharaonis^quamaccepitMcnbsp;red.Etfihj vxoris Odai� fororisNaha patrisnbsp;Ceila^GarmijSc Efthamo qui fuit de Macha Dnbsp;thi.Filij qiioq; Simo; Amino Sc Rinnafiliusnbsp;Hanan,Sc Thilon.Et filij Iefi:Zoheth ScBen

� cim,tertius Sedecias,quartus Sellum.llDe loa cim natus eft lechonias Sc Sedecias. Filij le-chonix fuerunt:Afir, Salathiel, Melchiram,nbsp;Phadaia,Senneler Sc lecemia, Sama Sc Nada-bia.DePhadaia orti lunt Zorobabel Sc Semei. Zorobabel genuit Molbllam , Hanani-am, Sc Salomith fororem eorum ; Halabam zoheth, IIFilij Sela, filij ludx: Her pater Le- Gen.j�.j,nbsp;quoque Sc Ohol 5cBarachiam,8c Hafadiam,nbsp;lolabhcfed, quinque. Filius autem Flananixnbsp;Phaltias pater Iel�i�,cuius filius Raphaia.hunbsp;ius quoque filius Arnan, de quo natus eftnbsp;Obdia, cuius filius fuit Sechenias. Filius Se-chenix,Semeia: cuius filij Hattus Sc legaal Scnbsp;*��7- Baria Sc Naaria Sc Saphat,tgt;Sc Sela,� lex numenbsp;ro.Filius Naari�, ElioenaiiSc Ezechias Sc Ez-ricam,tres.Filius Ehoenai, OduiaScEliafubnbsp;amp; Pheleia Sc Accub Sc lohanan Sc Dalaia Sc

cha,Sc Laada pater Marefa amp; cognationes do mus operanti� byflum in Domo-iiiramenti.nbsp;Et Qui ftare feeit folem, viriqj Mendacij, amp;nbsp;Sccurus Sc IncendenSjqui principes fucr�t innbsp;Moab,amp; Q^i reuerfiiiint in Lahem.h�cautnbsp;verba vetera. Hi funt figuli habitantes in Pla-tationibus amp; in Sepibus^apud regem in operinbsp;bus eius^commoratiq; funtibi.llFilij Sirrieori Gen.4lt;s.lgt;nbsp;NamuelSc Iarain,Iarib, Zara^Saul.Sellumfinbsp;liuseius^Mabfam filius eius^ Mafma filius c-ius.Filij Mafrna;Hamuel filius eius^ Zachurnbsp;filius eius, Semei filius eius.Filij Semei fede-cim,amp; fili� f�x:Fratres autem eius non habue

Ananijleptem,

5. po�eritas ludtsac Stmsonis amp; ha~ bitationes eorum ,fiirps Cham delstur � �lijsnbsp;Simeonis^male�tie quoqueab if�spercu- tunt filios multos. Sc vniuerla cognatio nonnbsp;ttuntur. CAP. IUI.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potuitad�quarefummamfiliorumluda. H.t

A ^r^Ilij Iuda;IIPhates,Helron Sc Charmi Sc birauerunt a�t in Ber-labee ScMolad.i Sc Ha 1^ Hur Sc Sobal.Raiavero filius Sobalge- fiir-fuhal. Sc in Bala Sc in Afon, ScinTh�-nuit lahath, de quo nati funt Ahumai lad,8c in Bathuel, Sc in Florma, Sc in Siceleg,

ftirps Et�zlezrahel Sc lelema Sc ledebos.No-nuclautem pater Gedor,8cEzer paterHofi,

rant dux VXores,Halaa Sc Naara. Peperit aute ci Naara, Oozam ScHepher Sc Themani Scnbsp;.Q Ahaflhari,ifti funt filij Naara.Porro filij Hanbsp;laa:Screth,Sc Sahar Sc Ethna.Cos autem ge*nbsp;nuit Anob et Soboba, Sc cognation� Ahare-hel filij Arum.Fuit autem labes inclytus prxnbsp;fratribus fiiis, Sc mater eius vocauit nomennbsp;illius Iabes,dices,Quia peperi eum in dolore.nbsp;Inuocauit veto labes Deum lFrael,dicens,Sinbsp;benedicens benedixeris mihi. Scdilatauerisnbsp;terminos meos,Sc fuerit manus tua mccum.nbsp;Scfeceris'me � malitian� opprimi.Etprxfti-titDeus qux precatus eft.Caleb autem Fraternbsp;Sua,genuit Mahir ,q ui fuit pater Efthon.Pornbsp;ro Efthon genuit Beth-rapha Sc Phefle Scnbsp;Tehinna pattern vrbis Naas, hi funt viri Re-C cha. Filij a�t Cenez; Othoniel Sc Saraia.Pornbsp;ro filij OthoniefHathath ScMaonathi.Mao

amp; Laad.hxcognationes Sarathi. Iftaquoq^ ScinBech-marchaboth,8cin Hal�r-fufim,Sc ftirps Et�zlezrahel Sc lelema Sc ledebos.No- inBeth-berai,8c in Saarim.H� ciuitates eorfinbsp;men quoq; Ibroris eorum, AfiilelphunfPha- vlq-ad regem Dauid. Villx quoq; eorum-.E-nuclautem pater Gedor,8c Ezer pater Hofi, ta Aen, Sc Remmo Sc Thochen Sc Afin, ciuinbsp;ifti funt filij Hur primogeniti Ephratha pa- tates quinq;. Et vniuerfi viculi eor� per cir- pnbsp;tns Beth-lehem. Alfur vero patri Thecu� e-' cuit� ciuitatum iftarum vlq; ad Baal.hxceftnbsp;habitatio eor�. Sc ledi� diftributio.Molbbabnbsp;quoq; Sclemlech , Sc lola filius Amafix, Scnbsp;loel. Sc lehu filius lol�bix filij Sarai� filij A-fiel,8c Elioenai Sc lacoba Sc Ifuhaia Sc Alaianbsp;ScAdielSc Ifmiel8cBanaia,Zizaquoq; filiusnbsp;Sephei filij Allo filij Idaia filij Semri filij Sa-maia.Ifti funt nominati principes in cogna-tionibus fui�,8c in domo affinitatum fuarumnbsp;multiplicati funt vehemeter.Et profedi funtnbsp;vtingfederetur in Gador vlq; ad orient� vallis, Sc vt qu�rer�tpalcua gregibus fuis. Inue- Qnbsp;ner�tq; pafeuashuberes Sc valde bonas,8c ternbsp;ra latifsimam et quietam Sc fertile,inqua ante habitauer�t de ftirpe Cham.Hi ergo vene-runt quos f�pr� delcripfimus nominatim,innbsp;diebus Ezechix r�gis Iuda:Scpercufierunt tanbsp;bernacula eorum. Sc habitatores qui innentinbsp;fucrant ibi, Scdeleuerunteos vlq; in pr�l�n-S 4 tem

-ocr page 342-

lacob nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vcrba dierum.

tctn Jiem. h�bitaueruntq; pro eis, quoft�atn huberrimas pafcuas ibidem repererunt. Denbsp;filijs quoque Simeon abieruntin montemnbsp;beir vin quingentijbab�ntes principes Phal-tiam amp; Naari�ctRapbaiam amp; Oziel filios lenbsp;fi: Scpercuflcrntreliquiasquaecuadcrepotucnbsp;rant Amalecitarum, amp; habitauerunt ibi pronbsp;cis vfque ad diem banc.

5. Catalogw filiorum ^len Gad amp; dimidia trihwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hahitatio eorutn, qui per-

luff�runt �garenos,�d tandem du^i�unt ad AIJjrios oh idol�latriam i^forum.

CkV. V.

A quot;�^Ilij quoque Ruben primogeniti Tfrael Gen.jjd. M ( Il ipfe quippe fuit primogenitus eius:nbsp;fed c�m violaflettbofum patris {ui_,datanbsp;funt primogenita eius filijs lof�pb filij Ifiael,nbsp;Senoneft illc reputatus in primogenitum.nbsp;Porr� ludasqui crat fortifiimus inter fratresnbsp;fuosj deftirp� eius principes germinati fiint;nbsp;Gen. 49.b pr�mogenita autereputatafunt lofcph) Hfilijnbsp;prirnogeniti Ifrael: Enoch amp;nbsp;PhallujEfron 8c Cbarmi. Filij loebSamiafi-lius eius^Gogfilius eiuSjSemcifiliusciuSjMi-cha filius eiuSjReia filius eius^Baal filius eius,nbsp;Beera filius eius,quem captiuum duxit Thel-gath-pbaln�l�r rex Afij^iorum, 8c fuit prin-ceps in tribu Rub�.Fratres autera eius,8c vni-uerf� cognatio eius quando numerabanturnbsp;per familias fuas, babuerunt principes lehielnbsp;_ 8cZachari�. Porr� Bala filius Azaz, filij Sam-ma,filijlocl,ipf�habitauitin A�oer vfque adnbsp;Nebo 8c Beelmeon.Contra orientalem quoque plagambabitauit vfque ad in troitume-r�mi 8c flumen Euphr�ten . Multum quippenbsp;iumentorum numerum pofsideb�t in Terra-Galaad. In diebus aut� Saul pr�liati funtentra AgarenoSj 8c interfecerunt illoSjbabitaue-r�ntque pro eis in tabernaculis eor�, in omni plaga qu� refpicit ad ori entern Galaad,Filij vero Gaderegi�rie eorum habitauerunt innbsp;Terra-Baf�n vfque Selcha : loel in capite, 8cnbsp;Sapham f�cundus : lanaiautem 8c Sapbatinnbsp;Baf�n. Fratres ver� eorum f�cundum domosnbsp;cognationum fuarum, Michael 8c Mofollamnbsp;8c SebeScIorai 8c lachan 8c Zie 8c Heber,nbsp;f�pt� .Hifilij Abih�il,filij Huri,filij Iara,filijnbsp;Galaad,filij Michael,filij lef�fi, filij Ieddo,fi-lij Buz . Fratres quoque filij Abdiel,filij Gu-nfiprinceps domus infamilijs fuis.Ethabita-uer�t in Galaad 8cin Baf�n 8c in viculis eius,nbsp;8c in cun�tis fuburbanis Saron, vfque ad ter-minos. Omnes hi, numerati funt in diebusnbsp;loatham regis Iuda,amp; in diebus leroboa regisnbsp;Ifrael. Filij Ruben 8cGadct dimidi� tribusnbsp;Manaf��jViri bellatores,fcuta portates,8cgla-d�oSj Sctendentesarcum, eruditiq; adpra;lia,nbsp;quadragin ta quatuor millia, 8c f�ptingenti.

fexaginta procedentes ad pugnam. Dimica-uerunt contra Agarenoszltur�i ver� , 8c Na-phis J 8c Nodab pr�buerunt eis auxili� . Tra-ditiq; funt in manus eorum Agareni, 8c vni-uerfi qui fuerant cum eis, quia Deum inuo-caueruntc�m pr�liarentur ; Seexaudiuiteos, eo qu�d credidifTent in eum. Ceperuntquenbsp;omnia qux pof�edcrant, camelorum quin-quaginta millia, 8c ouium ducenta quinqua-ginta millia, 8c afinos duo millia, 8c animasnbsp;homirium centum millia. Vulnerati autemnbsp;multi cOrrucrunt.fuit enim bellum Domini.nbsp;Habitaueruntq; pro eis vfq; ad tranfmigrationbsp;nem. Filij quoq; dimidi� tribus Manafle pof Dnbsp;feder�t terram � finibus Baf�n vfq;Baal,Hernbsp;mo 8c Sanir, 8c mont� Hermon, ingens quipnbsp;pe numerus erat.Ethi fuer�t pincipes domusnbsp;cognationis eorum,Epher, 8c Ief�,8c Eliel,8cnbsp;Ezricl,8c Ieremia,8c Odoia, Sclediel viri fornbsp;ti�imi ScpotenteSjScnominatiduces infaminbsp;lijs fiiis.Reliquerunt a�t de� patrum fuor�,etnbsp;fornicati funt poft de�s populor� terr�,quo$nbsp;abftidit Deus coram eis . 8cfufeitauitDeus'nbsp;Ifrael fpirit� Pbul regis Aftyriorum, 8c fpiri-tum Thelgath-phaln�f�r regis Afrur:8c tran-ftulit Ruben 8c Gad 8c dimidiam tribum Ma-naf�e,8cadduxiteos in Lahela,8cinHabor,8cnbsp;Ara,8c fluuium Gozan, vfque addiem banc.

J. Gsnealogia filiorum Leui, et q^os ex eis ton-fl�uerit T)auid cantores ac rmnijiros in dornt �Domini: item generatio filiorum Aaron cuntnbsp;yrhihits fitifin fingulii trihuhMnbsp;qutefiuerint tiuitatesrefiigij.

VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- y .

Ilij Leui:liGerf�n-Caath, 8c Merari.Fi A lij Caath;Amra,If�ar, Hebr�, ScOziel.nbsp;Filij Amr�:Aar�,Moyf�s 8c Maria.Filij

Aaro-.Nadab 8c Abiu, Eleazar 8c Ithamar.Elc azar genuit Phinees, 8c Phinees genuitAbi-fue,Abif�ever�genuitBocci,8cBocei genuitnbsp;Ozi,Ozi genuit Zaraia,8c Zaraias genuitMenbsp;raioth. Porr� Meraioth genuit Amari�,8c A-marias genuit Achitob , Achitob genuit Sa- tnbsp;doc,8cSadoc genuit Achimaas,Achimaas genuit Azaria, Azarias genuit Iohanan,8clohanbsp;nan genuit Azari�.ipf� eft qui f�cerdotio funnbsp;dus eft in domo, quam�dificauit Salomonnbsp;in leruf�lem. Genuit autem Azarias Amari-am, 8cAmarias genuitAchitob, Achitob genuit Sadoc,8c Sadocgenuit Sellfi,SeIlumgenuit Helciam, 8c Helcias genuit Azaria,nbsp;rias genuit Saraia, 8c Saraias genuit lofedec.nbsp;Porr� lof�dec egrelTus eft, quando tranftu-litDorainus lud� 8c leruf�l�per maniis Na-buchodonofbr.Filij ergo Leui :HGerfon,Ca- Exo4.�.c�nbsp;ath,8cMerari.Etb�c nomina filior� Gerfon:nbsp;Lobni,8c Semei.filij Caath:Amr�,8c If�argt;.8Cnbsp;Hebr�,8c Oziel.FiliJ Merari:Moholi 8cMufi.

H� autem


-ocr page 343-

laCODif^el/

H�a�tcognationes Leuif�cundum families eorum.Gerfon^Lobni filius eius^Iahath filiusnbsp;eiuSjZamma filius eius^loha filius eius^Addonbsp;filius eiuSj Zara films eius^ lethrai filius eius.nbsp;Filij Caathj Ami nadab films eius_, Core filiusnbsp;cius, Afir films eius^ Elcana filius eius, Abia-faphfiliusciuSjAfirfilius eius,Thahath filiusnbsp;ciuSjVnel filius eius^Ozias filius eius^Saul filius eius.Filij Elcana:Ama�ijamp; Achimoth,etnbsp;Elcaha.Filij Elcana^Sophai filius eius^Nabathnbsp;filius eius, Eliab filius ciuSj leroha filius eiuSjnbsp;. Elcana filius eius. Filij Samuehprimogenitusnbsp;C Vafl'cni_,amp;Abia.Filij antMerari^MoholiiLobnbsp;ni filius eiuSjSemei filius eius^Oza filius eius^nbsp;Sammaa filius eius^Haggia filius eius^Afiiia finbsp;lius eius. Ifti lunt quos conftituit Dauid fu-per cantores domus Domini,, ex quo collocanbsp;, ta eft arcaiSc miniftrabant coram tabernacu-lo teftimonij, canetcs donee �dificaret Salomon dom� Dominiinlerul�lemiftabant a�tnbsp;iuxta ordinc fuum in minifterio.Hivero funtnbsp;qui a�iftebat c� filij s fuisjde filij s Caath^He-man e�tor filius loel^filij Samuel filij Elcana^nbsp;filij leroha, filij Elie�filij Thohib filij Suph,nbsp;filij Elcana, filij Mahath, filij Arnalai, filijnbsp;Elcana,filij loheljfilij Azarix,filij Sophonix,nbsp;fill) Thaharh,filij Afir,filij Abialaph, filij Conbsp;re,filij Ifiar;, filij Caath, filij Leui, filij Ifta el.nbsp;Et frater eius Aftph^qui ftabatadexteris eius,nbsp;�l�ph filius Barachix,filij Samaajfilij Micha-cl,filij Balaix, filij MelchiXjfilij Athanai,filijnbsp;Zara,filij Adaia,filij Ethan,filij Zamma,filijnbsp;Semei,filij Ieth,filij Gerfon,filij Leui.Filij aunbsp;�p. tem Merari fratres eorum, ad finiftra, Ethannbsp;filius Cufi, filij Abdi, filij Maloch,filij Hafa-bixjfili, Amafix,filij Helcix,filij Amafti,filijnbsp;Boni,fili) Somer, filij Moholi, filij Mufi,filijnbsp;Mer^i'ijfilij Leui.Fratresquoque corum Leuinbsp;tx,qui ordinati funt in cumftum minifteriumnbsp;tabernaculi domus Domini. Aaron ver�,amp;finbsp;lij eius adolebant incenfum fuper altarc holonbsp;caufti, amp; fiiper altare thymiamatis, in omnenbsp;opus Sandi landorum.- amp;vt precarentur pronbsp;Iftael iuxta omnia qux prxeeperat Moyfes lernbsp;uus Dei.Hi funt autem filij Aaron.Elcazar filius eiuSjPhinees filius eius,�bif�e filius eius,nbsp;Bocci filiuseius,Ozi filius eius,Zarahia filiusnbsp;eius,Meraioth filius eins, Amarias filius eius,nbsp;Achitob filius eius,Sadoc films eius, Achima-� as filius eius.Et hxc habitacula eorum per vi-cos atque confinia , filiorum fcilicet Aaron,nbsp;iuxta cognationes Caathitarfr.ipfis enim forte contigerant.Dederuntigitureis Hebron innbsp;b. Iuda,amp; fuburbana eius per circuitumillanbsp;gros a�t ciuiratis,8c villas,Caleb filio lepho-ne.Porro filij s Aaron dederutciuitates ad connbsp;fugiendum Hebron amp;Lobna, amp; fuburbananbsp;eius, lether quoque amp; Efthemb cum fubur-

Paralip. I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;141

banis fuis, fed amp; Helon amp; Dabir cum fub'ur-banisfiiis. Afanquoqj amp;Beth-f�mes amp;ftib-urbana earum. De tribu autem Ben-iamin: Gabce amp; fuburbana eius,amp; Alraath cum fiib-urbanis fuis, Anathoth quoque cum fubur-bariis fuis.omncs ciuitates tredecim,per cog-nationcs fuas. Filijs autem Caathreiiduis denbsp;cognatione fua dederunt ex dimidia tribu Manbsp;nafiein poffefsionem vrbes decern . Porto filijs Gerfon per cognationes fuas de tribu If.nbsp;fachar, amp; de tribu Af�r,amp;de tribu Nephthali,nbsp;amp; de tribu Manaffein Bafin, vrbes''trede-cim�. Filijs aute Merari per cognationes fuas p 'nbsp;de tribu Ruben, amp; de tribu Gad, amp; de tribunbsp;Zabulon, dederunt forte ciuitates duodecim.nbsp;Dederunt quoq; filij Iftael Leuitis ciuitates,nbsp;amp;fuburban.a earumidederuntqueperfortem,nbsp;ex tribu filiorumluda,amp; ex tribu filiorumnbsp;Simeon, amp; ex tnbu filiorum Ben-iamin, vrbes hasquas vocauerut nominibus Inis, Sc hisnbsp;qui erat de cognatione filiorum Caath , fue-runtque ciuitates in terminis eorumde tribunbsp;Ephraim. IIDederunt ergo eis vrbes adconfunbsp;giend�. Sichern cum fuburbanis fuis in monte Ephraim :amp; Gazer, cum fuburbanis fuis,nbsp;lecmaam quoque cum ftiburbanis fuis, 8cnbsp;Beth-hororri fimiliter, necnon amp; Helocumnbsp;fuburbanis ftiis,amp;Geth-remon in eunde monbsp;dum. Porto ex dimidia tribu Manaffe, Anernbsp;amp; fuburbana eius, Balaam amp; fuburbana eius:nbsp;his videlicet qui de cognatione filiorum Ca--ath reliqui erant. Filijs ante Gerfbm decognatione dimidix tribus Manaffe, Gauloninnbsp;Bafan,amp; fuburbana eius, amp; Aftaroth cum fuburbanis fuis.De tribuIffachar, Cedes amp;fu- Gnbsp;burbana eius,8cDaberethcu fuburbanis fuis,nbsp;Ramoth quoque amp; fuburbana eius, amp; Anemnbsp;cum fuburbanis fuis.De tribu vero Afer. Ma-fil cum fuburbanis fuis, 8c Abdon fimiliter,nbsp;quot;Afach�quoque amp; fuburbana eius, 8c Rohobnbsp;cum fuburbanis fuis. Forto de tribu Nephthanbsp;IfCcdes in Galilxa 8c fiiburbana eius, Hamonbsp;cuni fuburbanis fins,Sc Cariathaim, amp; fiiburnbsp;banaeius.Filijs autem Merari refiduis.- de tribu Zabulon,Remmono 8c fuburbanaeius,8cnbsp;Thabor cum fuburbanis fuis.trans lordanemnbsp;quoque ex aduerfb lericho contra orienteranbsp;lordaniSjde tribu Ruben, Bofor in fblitudi-necum ftiburbanis fuis, 8c lafia cum ftiburbanbsp;nis fuis, Cademoth quoque 8c fuburbana e-ius,8c Mephaath cum fuburbanis fuis.Necnonbsp;8c de tribu Gad, Ramoth in Galaad 8c fuburbana eius,8cManaim c� fuburbanis fuis ,fednbsp;8c Hefebon cum fuburbanis fuis, 8c lezer cumnbsp;fuburbanis fiais.

5. Genealogia I�achar,�Ben-iamin, l�s�ht�ia-lij'ManajJe,Ephraim

C A P. V I I.

Porro


-ocr page 344-

lacob S�

A Orr� f�lijIfl�char;Thola,ScPhuajIa{ub I ScSimeron^quatuor. Filij T hola: Ozi

Si. Raphaia j 8c leriel, 8c Icm�i 8c leb-f�m,8c Samuebprincipes per domos cognati-onum fliarum. De ftirpe Thola viri fortifsi-mi numerati f�ntin diebusDauid^viginti duo 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;millia l�xcenri.Filij Ozi: Izrahia, de quo nati

funt Michaelj8c Obadia^Sc loel etlefia^quin que:o�s principes. Cumq; cis per familias, 8cnbsp;populos fuos, accindiadpr�li� , viriforti�i-mij triginta l�x millia; multas enim babuer�tnbsp;vxoreSj 8c filios.Fratres quoqjeorum per omnbsp;n� cognation� Iflachatj robufti�imi ad pug-nand�j o�logintal�pt� millia numerati funt.nbsp;Gen.4p.c. ligt;Filij�Ben-iamin;Belaj8cBechorj8cIadihel,nbsp;B tres.Filij Bela:Esbon 8c Ozi 8cOziel 8c leri-'*�5- moth et Vrai^quinq; principes familiarum,8cnbsp;ad pugnandum robufti�imij numerus a�t eo

C rn^viginti duo millia 8c trigintaquatuor. Por r� filij Bechor: Zamira, 8c loas, 8c Eli�zer,8cnbsp;Elioen�i_,8c Amri,et Ierimoth,et Abia,et Ananbsp;thoth,8c Almath.omnes hi,filij Bechor. Nu-raerati funt autem per familias fuas principesnbsp;cognation� fuar� ad bella forti�imi, vigintinbsp;millia 8c ducenti. Porr� filij ladihel: Balan.nbsp;Filij a�t Balan:lehus, 8c Ben-iamin, 8c Aod,nbsp;8c Chanaana, 8c Zetham, 8c Tharfis, Ahi-{�hanomneshijfilij ladihel,principes cogna-tionum fuarum^viri forti�imi, decern 8c fep-tem millia, 8c ducenti adpr�lium proceden-tes. Sepha quoq ue 8c Haph� filij Hir : 8c ha-f�m filij Aher.Filij autem Nephthali:lafiel,8cnbsp;Guni,8c l�l�r 8c Sellum, filij Bala. Porr�'fi-lius�ManalTe, Efriehconcubinaqudeius Syranbsp;peperit Machir patr� Galaad. Machir a�t ac-cepit vxorem filijs fuis Happhim 8c Sapham:

P 8c habuitloForc nomine Maacha;nomen a�t l�cundi Salphaad, nat�que funt Salphaad fi-li�.8c peperitMaacha vxor Machir fili�, vo-� cauitqj nomen eiusPhares:porr� nomen fra-tris eius,Sares.8c filij eius,Vl�,8c Rec�, Filiusnbsp;a�t Vlam,Badan.hi funt filij Galaad,filij Ma-chir,filij Manafle.Sorora�teius Reginapepenbsp;ritVirum-dec�r�,et Abi�zer.8c Mohola,Eratnbsp;a�t filij Semida;Ahin 8c S�ch�, 8c Leci, 8c A-nia.Filij a�tEphr�im:Suth�la,Bared filius e-ius,Th�hath filius eius,Elada filius eius,Th�nbsp;hath filius eius,8c huius filius Zabat,8chuiusnbsp;filius Suth�la,8c huius filius Ezer 8c Elad:oc-ciderunt autem eos viri Geth indigen�, quianbsp;defc�derant vt inuaderent pofl�fiiones eor�.

E Luxit igitur Ephraim pater eor� multis die-bus,8cvenerunt fratres eius vt conl�larentur eum.Ingreflulque eft ad vxor�fii�; qu� con-cepit, 8c peperit filium, 8c vocauit nome eiusnbsp;Beria,eo qu�d in malis domus eius ortus efiet:nbsp;filia aut� eius fuit Sara , qu� �dificauit Beth-horon inferiore 8c luperiorem,�c Ozen-l�ra.

Verba dierum.

Porr� filius eius Raph� 8c Ref�ph, amp; Tha�e, de quo natus eft Thaan, qui genuit Laadan;nbsp;huius quoque filius Ammiud,qui genuit Eli-fiima,de quo ortus eft Nun, qui habuit filiuffl pnbsp;loluo. Pofie�io autem eorum 8c habitatio,nbsp;Beth-el cum filiabus fuis,8c contra orientemnbsp;Noran, ac occidentalem plaga Gazer 8c filixnbsp;eius,Sichem quoque cum filiabus luis, vlquenbsp;ad Al� cum filiabus eius . luxta filios quoquenbsp;Manafte Beth-lan 8c filias eius, Thanach 8Cnbsp;filias eius,Mageddo 8c filias eius,Dor 8c filiasnbsp;eius:in his habitauer�t filij Iol�ph,filij Ilfael.nbsp;llFilij Al�r.�I�na, 8c Iefua,et lelTui, 8c Baria,8cnbsp;Sara fororeor�.Filij a�t Baria.-Hebcr, 8cMelnbsp;chiel.-ipl� eft pater Barf�ith. Heber autem genuit Iephlat,8c Somer,8cHoth�, 8c Suaa lo-rorem eorum.Filij Iephlat:Phofech, 8c Cha-maal, 8c Aloth;hi filij Icphlat. Porr� filij So- qnbsp;mer:Ahi,8cRoaga,8cHaba,8cAram.Filij a�tnbsp;Hel� fratris eius:Supha,etIemna, et Selles,8cnbsp;Amal.Filij Supha:Sue, Harnapheret Suai, etnbsp;Beri,et Iamra,Bolor,et Hod,et Samma,8c Sa-lul�,Sc lethr� 8c Bera, Filij Iether:Icphonne,nbsp;8c Phalphaj8c Ara.Filij aut� Olla: Aree,8cHanbsp;niel, 8c Refia. Omneshi filij Al�r, principesnbsp;cognation�, eledi atque forti�imi duces du-cum : numerus autem eorum �tatis qu� aptanbsp;efl�t ad bellum,viginti l�x millia.

5. T^r�itngenealogia quot;Ben-iamin amp; SaulfiUo-rum^ueip�us. cap. v i 11.

BEn-iamin autem genuit Baie primoge- A nitum fuum,Asbel l�cund�,Ahara ter- Gen.49.lt;nbsp;tium, Nohaaquartum,8c Rapha quin-tum.Fueruntque filij Baie: 8c Addar,8c Ger^,nbsp;8c Abiud, Abifue quoque, 8cNaaman, 8c A-h�e,l�d 8c G�ra 8c Sephuphan,8c Huram. Hinbsp;funt filij Ahod, principes cognationum ha-bitantium in Gabaa, qui trallati funt in Ma-n�hath.Naaman autem 8c Achia,8cGcraiplcnbsp;tranftulit eos, 8c genuit Oza 8c Ahihud. Porr� Sahar�im genuit in regioneMoab , poft-qu� dimif�t Hufim 8c Bara vxores fuas . Ge-nuitaut�deHodosvxorefualobab, et Sebia,nbsp;etMol�,etMolcho, lehusquoqucet Sechia,]^nbsp;et Marma. hifunt filij eius principes in fami-lijs fuis. Mehufim ver� genuit Abitob,et El-ph�al. Porr� filij Elph�al:Heber,etMiG�,ctnbsp;Samad : hic �dificauit Ono, et Lod, et filiasnbsp;eius. Baria autem et Sama principes cognationum habitantium in Aialon:hi fugaue-r�t habitatores Geth.Et Ahio,ct Sel�c,et Icrinbsp;moth,et Zabadia,et Arod,et Hede^, Michaelnbsp;quoque et lelpha, et loha filij Baria. Et Za-badia,et Mololla,et Hezeci,ct Heber, et lel�-mari,etlezlia,et lobab filij Elph�al,et lacim,nbsp;et Zechri,et Zabdi,et Eliocnai,ct Scleth�i,ctnbsp;Eliel,et Adaia,et Baraia, et Samarath filij Se-mei.Et Ielph�,etHeber, et Eliel, et Abd�,ct Cnbsp;Zechri,


-ocr page 345-

lacob

ZechnjSc Hanan, amp; Hanania, A.Gi2L,Sz. A.-nathothia, amp; lephdaia, amp; Phanuel filij Sefac. amp; SamGri,amp; Sohoria,amp;Orholia,amp;Ieri�a,amp;nbsp;Elia,amp; Zecliri,filij Ieroham.hipatriarch�,amp;;nbsp;cognationum principes,qui habitauerunt innbsp;ff.f. leru�lem. Hin Gabaon autein habitaueruntnbsp;Abi-aabaon, amp; nomen vxoris eins Maacha;nbsp;filiulqueeius primogenitus Abdon, amp; Sur,nbsp;amp; Cis, amp; Baal,amp; Nadab,Gedor quoq; amp; A-hio,amp; Zacher, amp; Macelloth :amp; Macelloth genbsp;nuit Samaa: habitaueruntque ex aduerfo fra-, trumfuor�in lerulalem cum fratribus luis.nbsp;'INer aut� genuit Cis,et Cis genuit Saul. Pornbsp;r� Saul genuit Ionatha,amp; Melchi-fua,amp; Abinbsp;nadab amp; Efb�al.Filius autem Ionarhan,Me-rib-baal .� amp;Merib-baal gcnuit Micha.Filijnbsp;Micha, Phithon, amp; Melech,amp;Tharaa,amp;A-haz,amp; Ahaz genuit loada-.Sc loada genuit A-math, amp; Azmoth,amp; Zamri; porro Zamri genbsp;nuit Mofa, Mola genuit Banaa ,cuius filiusnbsp;Rapha, de quo ortus eft Elafii, quigenuit A-lel. Porro Alel lex filij fuerunt, his nominibus, Ezricara, Bochru,Ifmahel,Saria,Obdia,nbsp;amp; Hanan:omnes hi,filij Alael.Filij autem E-l�c fratris eius. Vlam primogenitus, amp; lehusnbsp;lecudus,amp;Eliphalet tertius.Fueruntque filijnbsp;Vlam viri robufti�imi,amp; magno robore ten-dentes arcum;amp;raultos'habentes filios acnenbsp;potes,vfquead centumquinquaginta!gt;mil-lia� .Omnes hi filij Ben-iamin.

5. primi �liorum Ifrael halitauerint in Jeriijalem amp; officiaffacerdotum ac Leuita-rum, generation?! quoque Said ac filiorumnbsp;titurepetuntur. cap. ix.

A � Yquot; 7quot;Niuerfus ergoIfraeldinumeratus eft: \/ amp; fummaeorum Icripta eft in Libronbsp;regum Ilrael,amp; Iuda:tran(latiq; funtnbsp;inBabylonem propterdelidum fuum .Qmnbsp;ante habitauerunt primi in poirefsionibus,8cnbsp;in vrbibus fuis:Ifi�acl, amp; lacerdotes, amp; Leui-t�,amp;Nathinei. Commorati Hint in lerul�l�nbsp;de filijs luda, amp; de filijs Ben-iamin, de filijsnbsp;quoqj Ephraim.amp; Manalle.Othei filiusAm-miud,fihj Amri,filij Omrai,filij Bonni,de filijs Phares filij luda.Etde Siloni:Alaia primonbsp;genitus,amp; filij eius.De filijs a�tZaraftehuel,nbsp;amp;fratreseor�,l�xc�ti nonagin ta. Porro de filijs B�-iamin:Salo filius Mololla,filij Oduia,nbsp;filij Alana: amp; lobania filius leroham : amp; Elanbsp;filius Ozi,filij Mochori : amp; Mofollam filiusnbsp;Saphati�.fili) Rahuel, filij lebani�. amp; fratresnbsp;eorum p�r familias fuas, nongenti quinqua-ginta lex.Omnes hijprincipes cognationumnbsp;per domos patrum fuorum . Defacerdotibusnbsp;autem;Iedaia,loiarib,amp; Iachin:Azarias quo-que filius Helcix,filij Molbllam, filij Sadoc,nbsp;filij Maraioth,filij Achitob, pontifex domusnbsp;Dei.Porr� Adaias filius leronam, filij Phaf-

Paralip. L

fur, filij Melchi�: amp; Maalai filius Adiel, filij Iezra,fiiij Molbllam, filij Mofollamith, filijnbsp;Emmer. fratres qitoque eorum principes pernbsp;familias fiias,milleleptingenti fexaginra;for-tifsimi robore ad faciendum opus minifterijnbsp;in domo Dei.De Leuitis autem:Semeia filiusnbsp;Halfub filij Ezricam,filij Halebia de filijs Menbsp;rari.Bacb�car quoquecarpentarius,amp; Galal^nbsp;amp; Mathania filius Micha, filij Zechri, filijnbsp;Alaph,amp; Obdia filius Semei� filij Galal, filijnbsp;Idithun : amp; Barachia filius Ala, filij Elcana,nbsp;qui habitaiiit in atrijs Netophati.Ianitorcs annbsp;tem:Sellum,amp; Accub,amp; Telmon,amp; Ahima:nbsp;amp; frater eorum Sellumprinceps. vlquead il-lud tcmpus,in porta r�gis ad orientem, obiernbsp;uabant per vices fuas de filijs Leui.Sellum venbsp;ro filius Core filij Aabialaph,filij Core, cumnbsp;fratribus fi.iis,amp; domo paths fui, hi funt Co-rit� fuper opera minifterij,cuftodes veftibu-lorum tabernaculi : amp;famili� eorum per vices caftrorum Domini cuftodientes introit�.nbsp;Phinees autem filius Eleazari, erat dux eoriinbsp;cora Domino. Porro Zacharias filius Molblnbsp;lamia, janitor port�t tabernaculi teftimonij.nbsp;Oes hi elediin oftiariosper portas, ducentinbsp;duodecim:amp;delchpti in villis proprijs: quosnbsp;conftituerunt Danid,^: Samuel Videns,in ftnbsp;deluatam iplbs, qu�m filios eorum in oftijsnbsp;domus Domini,amp;in tabernaculo vicibus fuis.Per quatuor ventos crant oftiarij ; id eft adnbsp;orient�, amp;ad occidentem, amp;adaquilonc,8cnbsp;ad auftr�.Fratres atiteorum in viculis mora-bantur,amp; veniebantin labbathis fuis de teponbsp;revlq; ad t�pus.His quatuor Leuitis creditus Enbsp;eratomnis numerus ianitorum , amp;. erat fupernbsp;cxedras,amp;thefauros domus Domini.Pergy-rumquoq; tepli Domini morabaturincuftonbsp;dijs fLiis,vt cum tempus fuil��t,ipfi man�apenbsp;rirent fores. De horum 'grege�erant amp; fuper lonbsp;val� minifterij : ad numerum enim amp; infere-b�tur val� amp; el��reb�tur.Deipf�s amp; qui credinbsp;ta habeb�t vtenfili.a l�nduarij,pr�crant fimi-l�,8i; vino, amp; oleo, amp; thuri, amp; aromatibus.nbsp;Filij aut� l�cerdotum vngu�ta ex aromatibusnbsp;conficiebant.Et Mathathias Leuites primogenitus Sell� Corrit�, pr�fedus crat eorumnbsp;qu� in l�rtagine frigeb�tur.Porr� de filijsC�nbsp;ath fratribus eorum luper panes �tant proponbsp;fiti�nis,vt l�mper nouos per fingula fibbathanbsp;pr�pararent.Hi Hint principes cantor� per fanbsp;milias Leuitar�jqui in �xedris morabatur, vtnbsp;die ac node iugi ter fuo minifteriodeleruir�t.nbsp;Capita Leuitar�, perfamilias luas principes,nbsp;manl�runtin lerul�lem . Illn Gabaonautem jup.j.c�nbsp;c�morati funt pater Gabaon lehiel, amp;nom�nbsp;vxoris eius Maacha.Filius primogenitus e�usnbsp;Abdon,amp; Sur, amp; Cis,amp; Baal, amp; Ner, amp; Nadab, Gedor quoquc,Sc Ahiojamp; Zachanas, amp;

Macelloth.

14^


-ocr page 346-

ifti habitaiierunt eregione fratrum fuorn in Sup. 8.d. lerijIaletrijCum fratribus fuis. llNer autero gc-nuitCis:amp; Cis genuit Saul:amp; Saulgenuit lonbsp;nathan^�c Melchifua.Sc Abinadab^ Sc Efba-.il.Filius autem lonathan^ Meribbaal:amp;Me-ribbaalgenuitMicha.Porro filij MichajPhi-thon Sc MelecbjSc Tharaa^Sc Ahaz. Ahaz antnbsp;genuit lara; Sclaragenuit Alamath ,nbsp;inoth, Sc Zaniri. Zamriautemgenuit Mola:nbsp;Mola veto genuit Banaa: cuius fiJius Raphanbsp;ia j genuit Elalazde quo ortus eft Afel. Portonbsp;Al�l lex filios habuithis nominibus Ezrica,nbsp;BochruJfmaheljSana^Obdia^Hanan.hifuntnbsp;filij Alael.

Verba dierum.

Macelloth . Porto Macelloth genuit Samaa: centcs in mote Gelb�e. Cumque Ipoliaflent e� Sc amputalTentcaput,armisq; nudal��nt,nbsp;mil�runt in terram fuam, vt circunferretur.nbsp;Sc oftendereturidolorum templis Sc populis:nbsp;armaautem eins c�l�crauerunt in phanoDeinbsp;fui,Sc caput affixerunt in templo Dago. Hocnbsp;cum audifient viri labes-Galaad, omnia fcilinbsp;eet qu� Philifthijm fecerant fuper Saul, co-furrexerunt finguli virorum fortium,Sc tule-runtcadauera Saul Sc filiorum eius; attule-runtqjea in labes. Sc lepelierunt oflaeorumnbsp;fubter qucrcum qu� erat in labes, Scieiuna-ueruntleptem dicbus.Mortuus eft ergo Saulnbsp;propter iniquitates fuas, eo quod prxuarica-tus fitlimandatum D�miniquod prxceperat,nbsp;Sc non CLiftodierit illud: led inl�pcr etiamnbsp;llpythonifiamconfuluerit, necIperauerit innbsp;Domino, propter quod interfcciteum. Scnbsp;tr�n ft u lit regn um eius ad Dauid filium Hai.

5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T)auidtn regem^dtut^is lebv�ttis ba

bitauit 7� leru�altm, Jlipatuspotcnti�imui ac �ernw�imi militibus, quorum hereicage�lt;tnbsp;narrantur: nolutt quot;Dauid defyderatam biberenbsp;aquam ,eo quod cum�ortium J'uorumpericu-lo allata e��t.

C A P. X I.

COngregatus eft igituromnis Hrael ad nbsp;nbsp;nbsp;j.*

Dauid in Hebron,dicens, Os tuum fii mus Sc caro tua.Heri quoque Sc nudiunbsp;ftertius cum adhuc regnaret Saul, tu eras quinbsp;educebas Sc introducebas Ifrael: tibienim dixit Dominus Deus tuus,Tu pafees populumnbsp;meurallrael, Scru erisprinceps fupereura.nbsp;Venerunt ergo omnes maiores natu Hrael adnbsp;quot;l^Hilifthijm autem pugnabant contra If regem in Hebron,ScinijtDauid cu eis f�dusnbsp;i.Re.ji.a. I rael,fugeruntq;viri Hrael Palxfthinos,nbsp;Sc ceciderunt vulnerati in monte Gelb�e. Cumque appropinquaflent Philifthxinbsp;perlequentes Saul Sc filios eius, perculTeruntnbsp;lonathan, ScAbinadab, ScMelchi-fua filiosnbsp;Saul. Etaggrauatum eft pr�lium c�tra Saul,nbsp;inueneruntque euml�gittarij, Sc vulneraue-runt iaculis.Et dixit Saul ad armigerum fu�,nbsp;Euagina gladium tuum , Sc interfice me : nenbsp;forte veniant incircuncifi ifti, Sc illudant mi-

� hi.Noluit autem armiger eins hoefacere, timor� perterritus:arripuitergo Saul cnl�m,Sc irruit in eum. Q^odciim vidifletarmigere-ius, videlicet mortuum efie Saul,irruit etiamnbsp;ipl�in gladiumfi.1 urn,Sc mortuus eft. Interijtnbsp;ergo Saul,8c tres filij eius,Sc omnis domus il-

coram Domino: vnxeruntq; eum regem lu-per Ifrael,iuxta lermonem Domini quem lo cutus eft in manu Samuel.AbijtquoqueDa- �nbsp;uidj Scomnis Ifrael in lerulalem. hxc eft Ic-buSjVbi �tant Jebul�i habitatores terr�.Dixcnbsp;runtqjqui habitabantinlebus adDauid, Nonbsp;ingredieris h uc. Porto D auid cepit arc� Sion,nbsp;qu�eft Ciuitas-Dauid, dixitq;, Omnisquinbsp;percuflerit lebufieum in ptimiSjCrit princcpsnbsp;Sc dux.Afcenditigitur primus loab filius Sarnbsp;uix,Sc fiidus eft princeps. Habitauit ante Danbsp;uidin arce, Scidcirco appellatacft Ciuitas-Dauid. Aedificauitq; vrbe in circuitu � Mello , vlq;,ad gyrum : loab autem reliqua vrbisnbsp;extruxit.Proficiebatq; Dauid vadens Sc crcf- cnbsp;cenSjSc Dominus exercituum erat cu eo. IlHi i.R�**!***

lius panter concidit.Quod cum vidil��ntvi- principes virorum forti� Dauid, qui adiuuc-ri Ifrael qui habitabantincampeftribus,fuge r�tcum vf rex fieretfiiper omne Ilraeliuxta runt:8c Saul ac filijseius foortuis, dcrelique- verbum Domini quod locutus eft ad ifiacl.nbsp;runt vrbes luas,Scbucillucq;dilperfi lunt:vc Et iftenumerusrobuftoru Dauid: lesbaafi-neruntqj Philifthijm, Sc habitaueruntineis. lius Hachamoni princeps inter triginta : iftcnbsp;� Dieigituraltero detrahetes Philifthi|m Ipo- leuauitbaftamlua fuper trecetos vulncratosnbsp;liacacforurajinuenerunt SauljSc filioseiusia- vna vice.Etpofte� Eleazarfilius Patrui-ciusnbsp;Ahohitcs,


-ocr page 347-

Paralip. T.

Nathan,Mibahar filins Agarai.Selec Ammonites Nah�rai Berothites armiger loab filij Sarui�j Ira letbr�uSj Gareb letbr�us Vriasnbsp;Heth�us^Zabadfilius Oholi^ Adina filins Sinbsp;zaRubenites princeps Rubenitarum, amp;cumnbsp;eo triginra:Hanan films Maacba^amp;Iofiipbacnbsp;Mathanites,Ozia Aftarotfiites^ Samma amp; lenbsp;hiel filij Hotham Arorites^Iedihel filins Samnbsp;rfiamp; loha frater eins Thol�ites,ElielAlahu-mites,amp;Ieribai Silolaiafilij Elna�^amp;fethmanbsp;AIoabiteSjEliel amp;c Obed^ Sc laficl de Maf�bia.

5. Qm DauidfuerantJ�quut't fugientsin Saul,

amp; ^u�po�ea ex omnibus tribubus yencrunt yt eum regem con�ituerentin Plebron.

CAP. xxr.

I quoque veneruntad Dauid in Sice-legjC�m adhuc fngeret Saul fili� Cis, qui erantfortifiimi Sgt;c egregij pugna-

Dauid;

Ahohites,qui eratinter tres pot�tes.ifte fuit cum Dauid in Phef-domim , quandoPhili-fthijm congregati funt ad locum ilium in pr�nbsp;li�:8c erat agerregionis illins plenus hordco,nbsp;fiigerati^ue populus � facie Philifthinorum.nbsp;'Hi fteterunt�in medio agri, 8c''defendcrunt�nbsp;curti'cumq; percufiifient�Philifth�os , d�ditnbsp;Dominus �lutem magn�un populo f�o.Def-�nbsp;nbsp;nbsp;cenderunt autem tres de triginta principibus

ad petram, in qua erat Dauid, ad fpelnncam Odollam, quando Philifthijm fuerant caftranbsp;metati in Valle-raphaim . Porto Dauid eratnbsp;* inpr�fidio,8c ftatio Phili/lhinor� in, Beth-*�**��- l�hem.Del�derauit igitur Dauid*8cdixit,Onbsp;fiquis daret mihi aquam de cifterna Beth-l�-hem,qu� eft in porta . Tres ergo ifti per media caftraPhilifthinor� perrexcrunt,8c hau-l�runt aquam de cifterna Beth-l�hem, qu�nbsp;cratin porta, 8c attulerunt ad Dauid vt bibe-ret:qui noluit,(ed magis libauit illam Domino, dicens. Ab fit vt in conlpedu Dei mei hocnbsp;faciam, 8c languinemiftorum virorum biba;nbsp;quia in periculo animarum fuarum attulerutnbsp;mihi aquam.Et ob hanc caulam noluit bibe-E re.h�c fecerunt tres robuftifsimi. Abil�i quonbsp;que frater loab iple erat princeps trium,8c ip-leleuauit haftam fiiam contra trecentos vul-

�4-3

tores,tcndentes arcum,amp; vtraque manu fun-dis l�xa iacienteSjSc dirigentes lagictas: defra tribus Saul ex Ben-iamin. Princeps Ahiezer,nbsp;amp; loas filij Samaa Gabaathites : Sc laziel 8cnbsp;Phalletfilij Azmothj 8cBaracha 8c lehu Ananbsp;thotites.Samaias quoque Gabaonites fortifiinbsp;mus inter triginta 8c fuper triginta . Icremiasnbsp;8c leheziel 8c lohanan 8c lezabad Gaderothinbsp;tes.8c Eluzai 8c lerimuth, 8c Baalia 8c Sama-

neratos,8c iple eratintcr tres nominatifsimus, ria 8c SaphatiaHaruphites.Elcana 8c lefiaSc Sc inter tres fecundus inclytus , 8c princeps Azarcel 8c lo�zer 8c lefbaa de Carehim;Ioe-corum ; veruntamen vlque ad tres primes laquoq; 8c Zabadia filij leroham deGedor.nbsp;?�wrroi�- non peruenerat.Banaias filius lo�ad� quot;viri ro Sed 8c Gaddi transfugernntad DauidjCum la Rnbsp;qui multa opera perpetrarat, de teretin delerto,viri robufti�imi,8c pngnato-

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..... � res optimijtenetes clypeum 8c haftam; facies

corn qnafi facies Iconis , 8c veloces quafi ca-pre� in montibus tEzer princeps, Obdias le-cudus, Eliab tertius, Malmana quartus,Iere-mias quintus,Ethi l�xtus.Eliell�ptimus . lohanan o�auus, Elzebabnonus,Ieremias deci mus, Machbanai vndecimus .hidefilijsGadnbsp;principes exercitus;noui�imus, Centn militi-buspr�erat, 8cmaximus mille. Ifti lunt quinbsp;tranfieruntlordan� menf�primo, quando innbsp;undare confiieuit fuperripas fuas:8coesfuganbsp;uerunt qui morabanturin vallibus ad orienta

Cabl�el.-ipf� percufsitduos ariel Moab; 8c ip fe defcendit 8c interfecit leonem in media ci-fterna tempore muis. Et ipi� percuisit virumnbsp;Aegyptium^cuius ftatura erat quihque cubi-torum^�c habebat lanceam Vt liciatorium te-xentium : delccndit igitur ad eum cum virga,nbsp;�c rapuit haftam quam tenebat manu, 8c in-pterfcciteum haftafua. H�c fecit Banaias fi-lius loiad�j qui erat inter tres robuftos nominbsp;natifiimuSjinter triginta primus veruntam�nbsp;ad tres vfquenon peruenerat: pofuit autemnbsp;eum Dauid ad auriculam fuam.Porto fortifsinbsp;nti viri in exercitu,Afiihel frater loab 8c El- le plagam 8c occid�talem.Venerunt a�t 8c de qnbsp;chananfilius Patrui-eiusdeBeth-l�hemj S�-moth Arorites, Helles Phalonites, Ira filiusnbsp;Acces ThecuiteSjAbi�zer AnathothiteSjSobnbsp;bochai Hulathites^ liai Ahohites Maharainbsp;NetophathiteSjHeled filiusBaana Nctopha-thites^Ethai filius Ribai de Gabaath filiorumnbsp;Bcn-iamih, Banaia Pharatonites, Hurai denbsp;Torrente-Gaas, Abiel Arbathites, Azmothnbsp;Bauramites, Eliaba Salabonites . Filij AlTemnbsp;Gezonites^ lonathan filius Sage Atari tes, A-hiam filius SacharArarites.Eliphal filius Vr,nbsp;Hepher Mecherathites,Ahia Phelonites,Hef


Ben-iamin Scdeluda adpr�fidi� in quo mo rabatur Dauid.Egrefiufq; eft Dauid obuiamnbsp;eis, et ait. Si pacifice veniftisad me vtauxi-liemini mihi,cormeum iungaturvobis. fiaunbsp;tem infidiamini mihi pro aduerlarijs meis,nbsp;cum ego iniquitatem in manibus non habea,nbsp;videat Deus patrum noftroru, et iudicet. Spi.nbsp;ritus veto induit Amafai principem inter triginta ,'et ait, Tui ftimus � Dauid,er tecum filinbsp;IlafpaXjpax tibi,er paxadiutoribus tuis, tcc-nim adiuuatDeus tuus.Sulcepit ergo eosDanbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;_ uid, etconftituit principes turma: � Porro de

ro Carmclites,Na�rai filius Azbai,Ioelfrater Manafte transfugcrunt ad Dauid, quando venicbat

-ocr page 348-

Dauid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Verba dierum.

veniebat cum Philifthijm aduerlus Saul vt veicendum:Farinamj palathaSj vuam paftani, i.Re. xtf.b pugnaret:amp; non dimicauit cum eis. Ilquia ini vinumj oleum boues,, arietes ad omnem co-to confilio remif�runt eum principes Phili- piam.gaudium qnippe erat in Ilrael.nbsp;fthinorum J dicentes J Periculo capitis noftrinbsp;reuerteturad dominum lu um Saul. Qi^andonbsp;igiturreuerfuseftin Siceleg^ transfuger�tad

D e� de Manaflcj Ednas^ScIozabad^ amp; ledihel, gt;��. amp;Michaeligt;amp;Ednas�amp;Iozabadj StEliu,, amp;cnbsp;fmtlmm.s. 5alathijprincipesquot;milit��in Manalfe. hipr�-bucruntauxilium Dauid aduerfus latruncu-los:omnes enim erant viri fortifiimi amp;faAinbsp;funtprincipes inexercitu.Sed amp; per l�ngulosnbsp;dies veniebant ad Dauid ad auxiliandum ci^nbsp;vlque dum fieret grandis numeruSjquafi exernbsp;citus Dei.Ifte quoqueeft numerusprincip�nbsp;exercitus, qui venerunt ad Dauid, c�rri eiletnbsp;in Hebron, vt transferrent regnum Saul adnbsp;eumjiuxtaverb� Domini. Filij luda portantes clypeum amp;haftam,l�x milliaoAingentinbsp;expeditiadpr�lium.De filijs Simeo virorumnbsp;forti�imorumadpugnandum, l�ptem millianbsp;E centum. De filijs Leui,quatuor millia l�xc�-ti.Ioiadaquoque princeps de ftirpe Aaron^Scnbsp;cumeo triamillialeptingenti.Sadoc eti� puernbsp;egregi� indolis^ amp; domus patris eius^princi-pes viginti duo.De filijs aut� Ben-iamin fra-tribus Saut tria millia. magna enim pars eor�nbsp;adhucl�quebaturdomum Saul.Porr� de filijsnbsp;Ephraim viginti millia oAingenttfortifsiminbsp;robore, viri nominati in cognationibus luis.nbsp;Et ex dimidia tribu Manal�e, decem amp; oAonbsp;millia^linguli per nomina fua venerunt vtc�nbsp;char viri eruditi qui nouerant fingula temponbsp;ra J ad pr�cipiend� quid facere deberet Il�'aetnbsp;principes ducenti : omnis autem reliqua tri-F bus^eorura confili� lequebatur. Porr� de Zanbsp;b�lon qui egrediebantur ad pr�lium 8c fta-bant in acie inftruAi armis bellicis,quinqua-gintamillia venerunt in auxili�.non in cor-de duplici.Et de Nephthal^principes mille amp;nbsp;cum eis inftruAi clypeo Schafta^ triginta amp;nbsp;l�ptem millia.De Dan eti� pr�parati ad pr�-lium^ vigintio�lo millia l�xcenti. Et de Al�rnbsp;egredientes ad pugnamj amp;in acie prouocan-tes quadraginta millia. Trans lordanem aut�nbsp;de filijs Ruben, amp; de Gadj amp; dimidia partenbsp;tribus ManalTeinftruAi armis bellicisj, cent�nbsp;viginti millia.Omnesifti viri bellatores expenbsp;diti ad pugnandum, cordeperfeAo venerunt muieius,amp;omnibus qu�habebat.nbsp;in Hebron jVtconftituerent regem Dauid fil *nbsp;nbsp;~

pervniuerfum Ifrael: fed amp; omnes reliqui ex ifiaeljVno corde erat vt rex fieret Dauid.Fuenbsp;runtque ibi apud Dauid tribus diebus come-dentes amp; bibentes..pr�parauer�t enim eis fianbsp;tres fui.Sed amp; qui iuxta eos erant^vlque ad Ifnbsp;l�char amp; Zab�lon amp; Nephthalf afferebat panbsp;n�s in af�nisj amp; camelis,, amp; mulisj �c bobus ad

J. A Chartath- tarim reducitur area Domim di domo tAbinadab^omm Ifrael cum �Dauidannbsp;te earn ludenttbus�d quianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;arcam lontin

gens �Tyomino pereu�use�^auertiteamDa-uidin domum Obed-edom. lui ex eo tempore benedtxit�Dominus.

CW. yi-s s s.

INijt autem confilium Dauid en tribunis amp; c�turionibuSjamp;vninerfis principibuSjnbsp;amp;aitadomn�c�tum IfiaeljSi placetvo-bis^amp;�DominoDeo noftro cgredinirfermonbsp;que loquor;mittamus ad fratres noftros reliques in vniuerl�s regiones Ilraeljamp; ad facer-dotes amp; Lenitas qui habitatinf�burbanis VFnbsp;bi�jVt congregentur ad noSjamp; reducamus arnbsp;c� Dei noftri ad nos: non enim requihuimusnbsp;ea in diebus Saul.Et relpondit vniuerl� multi tudo vt ita fieret: placuerat enim l�rmo omnbsp;ni populo. Congregauit ergo Dauid cunAunbsp;Ilrael � Sihor Aegypti^ vlq; dum ingrediaris ,nbsp;Emathjlvt adduceret arcam Dei de Cariath-iarim.Et alcenditDauid amp;quot;omnisigt;vir�Ilraelnbsp;ad collera Cariath-iarim^ qui eft in luda , vtnbsp;alFerretindearcam Domini Deil�dentis fii-percherubim,vbiinuocatum eft nomen eius.nbsp;Impofueruntquearcam Deifuper plauftrumnbsp;nou�jdedomo Abinadab:Ozaautemj amp; frater eius minabant plauftrum.Porr� Dauid amp; qnbsp;vniuerlus Ifrael, ludebant coram Deo omninbsp;ftituerent regem Dauid. De filijs quoq; IlFa- virtute^in canticis amp; in citharis^ amp; pGlterijs,

amp; tympanisjamp; cymbalis^amp; tubis. C�mautc perueniflent ad Aream-chidon/etendit Ozanbsp;raanum fuamjVtfuftentaretarcam:bos quip-pelalciuienspaululnm inchnauerat eam.Ira-tus eft itaque Dominus contra Ozam^Sc per-eufsit eumjleo quod tetigilTet arcam:amp;: mor-tuus eft ibi coram Domino . Contriftatufq; Dnbsp;eft DauidjCO quoddiuififlet Dominus Oza:nbsp;vocauitq ne locum ilium Diuif�o Oza�^vlq;nbsp;in pr�l�ntem die. Et timuit Deum tune temnbsp;porisjdicens,Quomodo polTum ad me intro-ducere arcam Dei?Et ob hanc caul�m no ad-duxit e� adfcj hoc eft in Ciuitatem-Dauid,nbsp;f�dauertitin domum Obed-edom Gethxi-Manfit ergo area Dei in domo Obed-edomnbsp;tribus menf�bus : amp; benedixit Dominusdo-

s. Dauid acceptis � regeTyri lignis amp; bus ad extruendam�bi domum,�^�asducitnbsp;xores ac multosgignit hbsros, �; con�iltonbsp;mino bis ixdit ^hilij�haos.

CW. XI11 r.

Ifitquoque Hiram rex Tyrinuntios \ ad Daui�j amp; ligna cedrina, amp; artifices parictum lignorumquc:vt �difi-carcnt

/.

-ocr page 349-

Dauid.

carent ei �ontinm. Cognouitque Dauid, e� lt;]u�d confirmafiet eum Dominus in regemnbsp;fuperlfraeljamp;lubleuatumefl rcgnum fuumnbsp;fuperpopulum eins Ifrael.

��Re 6 Acccepic quoqiie Dauid alias vxores in Ie ru�lem;genuitquefilio5 Sti�lias. IIEth�cnonbsp;minac�rum qui funt ei in lerufalem: Samuanbsp;9^^^. � amp;Sobad,Nathan 8e Salom5,lebahar, amp;Eli-f�a,* amp;Eliphalet,Nogaquoque,8eNapheg,nbsp;8c Iaphia,E]i�ima,8c Baal-iada, 8c Eliphaler.nbsp;llAudientes, autcmPliilifthijmeoqu�dvn-duseflet Dauid in regem fuper vniuerfumnbsp;Ifrael^afcenderunt omnes vt qu�rerent eum;nbsp;quodc�m audil�ct Dauid, egredus eftob-uiam eiSjPorr� Philifthijm venientes, difFu-fi funt in Valle-raphaim. Conluluitque Dauid Dominum dicens. Si alcendam ad Pnili-fth�oSjSc fi trades eos in manu mca ? Et dixitnbsp;C ei Dominus, Alcende , �ctradam eosin manu tua. Cumque illi alccndifient in Baal-pharafim,percufsic eos ibi Dauid, 8c dixit, Dinbsp;uifit Deusinimicos meospermanummeam,nbsp;ficut diuiduntur aqu�. 8c idcirco vocatumnbsp;eft nomen illius loci, Baal-pharafim. Derelinbsp;queruntqueibi deos fii�s,quos Dauid iufsitnbsp;exuri. Alia etiam vice Philifthijm irruerunt,nbsp;8c diffufi funt in valle.Confuluitquerurfumnbsp;Dauid Deum:8c dixit ei Deus,Non afcendasnbsp;poft eos, recede ab eis, 8c venies contra ill osnbsp;exaduerfo pyronim.Cumqueaudieris loni-tum gradientis in cacumine pyrorum, tunenbsp;egredieris ad bellum, egrelfuseft enim Deusnbsp;antete,vtpercutiatcaftra Philrfthijin. Fecitnbsp;ergo Dauid ficutpr�ccpcrat ci Deus, 8c per-cu�sit caftra Philifthinorum, de Gaboo vlq;nbsp;Gazera. Diuulgatumque eftnomenDauidnbsp;in vniucrfis reeionibus , 8c Dominus d�ditnbsp;pauorem eius fuper omnes gentes.

5. �Dedu�tur magno cum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;area T)si

in lerufalem comitante omn� Urael, faeer-do�iuiyero ac Leui�is iuxta juaoffeiami-nifiranttbiii, e�' ^icholde�^Kit quot;Dauid coram area Jaltantem indutum flola bif ina amp; E-____fhodlineo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ckv. xv.

A Ty ft�oq^ fibi domos in Ciuitate-Da-''�4.a.b, f� uid:8c xdificauit locum arc� Dei, teten ditqueei tabernaculum. Tune dixit Danbsp;uid, Illicitunieft vt � quocunque porteturnbsp;area Dei,nifi � Leuitis;quos elegit Dominusnbsp;ad portandum earn, 8c ad miniftrandum fibi,nbsp;vlq; instern�.Congregauitq; vniuerfum if-rael in Ier�l�l�,vt alferretur area Dei in loc�nbsp;fuum quem prxparauerat ei. Neen� 8c filiosnbsp;Aaron 8c Leuitas. de filijs Caath, Vriel prin-^�psfuit; 8cfratreseiusquot;centum�viginti. Denbsp;^lt;^rari,Afuaprinceps:8c fratres eius dunbsp;*'�**��} centi quot;viginti�. De filijs Gerfom, loelprin-ceps:8c fratres eius centum�triginta�. De fi-

Paralip. I.


144.


lijs Elif�pha,Semeias princeps:8c fratres eius ducenti.De filijs Hebron, Eliel princeps : 8cnbsp;fratres eius odhoginta.De filijs Oziel,Amin.anbsp;dab princeps ; 8c fratres eius centum duode-cim.Vocauitque Dauid SadoeSC Abiathar l�nbsp;cerdotes,8c Leuitas,Vri21,�fai�,Ioel, Seme-iam, Eliel 8c Aminadab: 8c dixit ad eos, Vosnbsp;qui eftis principes familiarum Leuiticarum,nbsp;l�n�rificamini cum fratribus veftris, 8c alfer-te arcaiTl Domini Dei llrael ad locum qui ei

n II \ nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- Supr.ij.d.

pr�paratus elt;neltvtapnncjpio,quiano era-tis pr�lcntes, pereu�irnos Dominus ; he 8c nunc fiat,illicit� quid nobis �gencibus.Sail-dtificati funt ergo lacerdotes 8c Leuita:,vt pornbsp;tarent arcam Domini Dei Ifrael.Et tuleruntnbsp;filij Leui arcam Defhcutpr�ceperat HMoy-lesiuxta verbum Dominfhumeris fuis,in vcnbsp;ctibus. Dixitque Dauid principibus Leuita-ruin, vt coftitucrent de fratribus fuis catorcsnbsp;in organis muficorum,nablis videlicet,8c ly-ris 8c cymbalis , vr relonaretin exceliis fi'ini-tus hrtitix. Conftitucruntquc Leuitas; Hemani filium Toel, 8c de fratribus eins Alaphnbsp;filium Barachi�.de nlijs verb Merari, fratribus eorum : Ethan filium Cafiix. Etcura cisnbsp;fratres corum,in lecuodo ordinCjZachariamnbsp;8cBen Sc laziel 8c Semiramoth , 6c lahiel,8cnbsp;Ani, Eliab ScBanaiam 8c Maafi� 8c Matha- Gnbsp;thiam 8c Eliphalu 6c Macenia 8c Obed-edonbsp;8c lehiefianitores, Porrocantores, Hernan,nbsp;Afiiph, 8c Ethan:in cymbalis �neis c�erepannbsp;tes.Zacharias ante 8c Ozicl, 8c Semiramothnbsp;8c lahiel 8c Ani 8c Eliab 8c Maafias 8c Bana-ias in nablis arcana cancabant. Porro Mathanbsp;thias 8c Eliphalu 8cMaceniasamp; Obed-edomnbsp;8c lehid �c Ozaziu;in citharis pro odaua canbsp;nebant epinicion, Choncnias ante princepsnbsp;Leuitarum,propheti� pr�erat, ad prX�cincn-dam me}odiam;eratquippe valdefipiens. Etnbsp;Barachias 8c Elcana�.ianitorcsarcx.Porrd Se-benias 8c lofaphat 8c Nathanael 8c Amaf�i 8c j-jnbsp;Zacharias 8c Banaias ScEliczer lacerdotes,nbsp;clangebat tubis coram area Dei;8cObed-edonbsp;8c quot;lehias�erant ianitoresarc�. il IgiturDa-uid Scoomnes�maiores natu llrael,amp; tribuni, i.Re.6.c.nbsp;iefiint ad deportandam arcam f�deris Dominbsp;ni deDoino Obed-edo cum l�titia . Cumq;nbsp;adiuuifiet Deus Leuitas qui portabatarcamnbsp;fc-f�deris�Domini, immolabatur lepte taurinbsp;Zi. lepte arietes, Porro Dauid erat indutus ftonbsp;laby�ina, Scvniucrfi Lcuit� qui portabantnbsp;arc�,cantoresq;,Sc Chonenias princeps pro-pheti� inter cantores.-Dauidauf etiam indutus eratephodlinco.Vniuerfusq; Ifrael dedunbsp;ceb�tare� f�deris Domini in iubilo. Sc loni-tu buccinae, 8c tubis, 8c cymbalis, 8c nablis 8cnbsp;citharis cocrepantes.Cumq; pcrucnidetarcanbsp;f�deris Domini vfque ad Cimtatem-Dauid,

Michol


-ocr page 350-

Dauid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Verba d�erum.

S. Cbnfluuta arcatn tabernaculo f�densobla-tisj^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;populo � T)amd bsnedi^o,

ord�namur yana Leuitarum minifieria co-ram arca^interpo�to cantico diuinx Uudii.

Ckv. XVI.

A nbsp;A Ttuleruntigiturarcam Dei^Sccon-

t.Reg. 6.d ftituerunt earn in medio tabernaculi A quodtet�derat ei Dauid:Sc obtuler�tnbsp;holocaufta Sc pacifica coram Deo. Cumquenbsp;comp'eiTetDauidolFer�s holocaufta Sc paci-fica, benedixit populo in nomine Domini.nbsp;Et diuifit vniuerfis per fingulos^� viro vfquenbsp;ad mulierem tortam panis^ Sc partem aft� carnbsp;nis bubal�, Sc frixam oleo fimilam. Confti-tuitq; coram area Domini de Leuitis^qui mi-niftrarent : Screcordarentur operum eins Scnbsp;glorificarentj atqj laudarent Dominum De-um Iftael : Al�ph principem^Sc fecund� eiusnbsp;Zachariam. Porr� lahiel 8c Semiramoth 8cnbsp;lehiel 8c Mathathiam 8c Eliab 8cBanaiam 8cnbsp;Obed-edom, 8c lehiel fuperorgana Pfalterijnbsp;8c lyras; Aiaph autem^vt cymbalis perfonaret.nbsp;Banaiam ver� 8c laziel facerdotes^ cancre tuba iugitercoramarcaf�deris Domini. Inil-lo die fecit Dauid principem ad�onfitendumnbsp;DominOjAf�phjScfratres eius.

IQDominoj 8cinuocate nomeeius: notas facite in populis adinuentiones eius.nbsp;Cantate ei^Sc pl�llite ci;Sc narrate omnia mi-rabiliaeius.

JJ Laudate nomen l�nd� eius:l�tetur cor qu�-rentium Dominum.

Qu�rite Dominum,8c virtutem eius:qu�ri-te faciem eius Temper.

Recordamini mirabilium eius qu� fecit : f�g-norum illius,8c iudiciorum oriseius.

Semen Iftael f�rui eius:filij lacobeledi eius. Iple Dominus Deus noftenin vniuerf� terranbsp;ludiciaeius.

Recordamini in (�mpiternum padi eius: f�r-monis que prxcepiyn mille generationes.

Quem pepigit cum Abraham: 8c iuramenti il lius cum Il�ac.

Et conftituit illud lacob in pr�ceptum: 8c If-rael in padum lempiternum,

Dicens,Tibidabo Terram-Chan�an,funicu lum h�reditatis veftr�.

C � efl�nt pauci numero,parui 8c coloni eius. Et tranfterunt de gente ingentem, 8c de regno ad populum alterum.

Non dimifit qu�quam calumniari eos; l�d in-crepauit pro eis reges.

IlNolite tangere chriftos meos : Sein prophe- Pfal.jT*' tis meis nolite malignari.

Cantate Domino omnis terra : annunciate ex die in diera falutare eius.

Narrate in gentibus gloriam eius : in cundis populis mirabilia eius.

Quiaraagnus Dominus, Sc laudabilisnimis: 8c horribilis fuper omnes deos.

Omnes enim dij populorum,id�la:Dominus autem c�los fecit.

Confefsio 8c magnificentia coram eo:fortitu do 8c gaudium in loco eius.

Aft'erte D omino familie populorum : afferte Domino gloriam 8c imperium.*nbsp;Dateigt;Domino�gloriamj nomini eius,leuatenbsp;l�crificium, 8c venite in confpedu eius:8cnbsp;adorate Dominum in decore lando.nbsp;Commou�atur�facie eius omnis terra: iplcnbsp;enim fundauit orbem immobilem.

L�t�tur cttli,8c exultet terra:8c dicant in na-tionibus,Dominus resnauit.

Tonet marCjSc plenitudo eius; exultent agri, Sc omnia qu� in eis funt.

Tunc laudab�tligna Taltus coram Domino: quia venir indicate terram.

Confitemini Domino,quoniam bonus;quo niam in�ternum mil�ricordia eius.

Et dicite. Salua nos Deus l�luator nofter; 8c p congrega nos,8c crue de gentibus, vt confi-tearaur nomini l�ndotuo, 8cexultemusinnbsp;carminibus tuis.

Benedidus Dominus Deus Iftael ab �terno, vlqucin �ternum; 8c dicat omnis populus.nbsp;Amen 8c hymnum Deo.

Dereliquititaq; ibi coram arcaf�deris Do mini Al�ph 8c fratres eius: vtminiftrarenfinnbsp;confpedu arc�iugiter per fingulos dies, 8c vinbsp;ces Tuas. Porr� Obed-edo, 8c fratreseius l�x-agintaodo : 8c Obed-edom filium Idithun,nbsp;8c Hol� conftituit ianitores.-Sadoc autem l�-cerdotem,8c fratres eius lacerdotes,coram ta-bernaculo Domini incxcello quod erat innbsp;Gabaon: vt olFerrent holocufta Domino lu-per altare holocautomatis iugiter,man� 8c venbsp;Tper�, iuxta omnia qu� lcripta funt in leg�nbsp;Domini, quam pr�cepitiftaeli. Etpoft eumnbsp;Hernan Sc Idithun^�c rcliquos eledos,vnum-quenqu�

-ocr page 351-

Paralip. L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14-y

tuOjideoquelocutus es ftiper dotn���rui tui eti�infutur�-.amp;fecifti me Ipet�abilem fiipernbsp;omnes homines Domine Deus. Quid vitranbsp;adderepoteft Dauid , c�mitaglorificauerisnbsp;l�ruum tuumjamp;cognoueris eum ? Dominenbsp;propter fain alum tu um iuxta cor tuum feciftinbsp;omnem magnificentiam hanc amp;. nota eflenbsp;voluifti vniuerla raagnalia.Dominenoneftnbsp;fimilis tui; amp; non eft alius Deus ablquete^exnbsp;omnibus quos audiuimus auribus noftris.nbsp;Quis'enim � eft alius, vt populus tuus Iftael,nbsp;gens vnain terra ad quam perrexitDeus, vt Dnbsp;liberaretjamp; faceret populum fibi, magnitiinbsp;dine fua^ atque terroribus eijceret nationes �nbsp;facie eius , quem de A.e^yto liberarat?Et po-fuifti populum tuum Iftael tibi in populumnbsp;vlque in �tern�jamp; tu Domine faclus es Deusnbsp;eius J Nuncigitur Domine, l�rmo quemlo-

Dauid.

quenque vocabulo fiiOjad confitendum Domino, Quoniam in �tern� mil�ricordiaeius. Heman quoque Scidithun canentes tuba�, amp;nbsp;quatientes cymbala;5c omnia muficorum organa ad canendum Domino ; filios autemnbsp;Idithun fecit elle portarios. Reuerlufqueeftnbsp;omnis populus in doraum fuam:amp; Dauid,Ytnbsp;benediceret etiam domui fu�.

�J. Co^�anti �Dauid xdificare domum Domino fromittitur qui illamfit adificaturM^nbsp;quot;^nde Dauidgratias agit, Dei ergafi honita-temextollens. cap. x v i i.

CVm autem habitaret Dauid in domo fua,dixit ad Nathan prophetam, Eccenbsp;ego habito in domo cedrina : area autem f�deris Domini fub pellibus eft. Et aitnbsp;Nathan ad Dauid, Omnia qu� in corde tuonbsp;fiint fac-.Deus enim tec� eft. Igiturno�le ilianbsp;fadus eft l�rmo Domini ad Nathan ,dicens, cutus es famulo tuo, amp; fuper domum eius,nbsp;Vade,amp; loquere Dauid l�ruo meoiH�c dicit conf�rmetur in perpetuum, amp; f�c ficutlo-Dominus,Non�dificabis tu mihi domum ad cutus es. Permaneatque,amp;magnificeturno-habitandum. Neque enim manl� in domo ex men tuum vlque in l�mpiternum: amp; dicatur.nbsp;eo tempore quo eduxilftaePvfque ad diem Dominus exercituum Deus Ilfael, amp; domusnbsp;hanc;l�d fui l�mper mutans locatabernaculi, �nbsp;amp; in tentorio manens c� omni Iftael. Nun-quid locutus fum l�ltem vni iudicum Iftael,nbsp;quibus pr�ceper� vt palcerent populum me-um, amp; dixi, Quare non �dil�caftis mihi domum cedrinam ? Nunc itaque ficloqu�ris adnbsp;l�ruum meum Dauid,H�c dicit Dominusnbsp;exercituum, Ego tuli te, c�m inpalcuisfe-quereris gregem,vt elles dux populi mei Ifta-el.Etfui tecum quocunq; perrexifti: amp; inter-feci omnes inimicos tuos coram tCjfeciqj tibinbsp;nomen qual�vnius magnorum qui celebran-tur in terra.Et dedi locum populo meo Iftael:nbsp;plantabitur, Schabitabit ineo , Scvltr� nonnbsp;commouebitur.�nec f�lij iniquitatis atterentnbsp;cos, lient � principio, ex diebus quibus dedinbsp;indices populo meo Ift'ael, amp; humiliaui vni-uerlbs inimicos tuos.Ann�tio ergo tibi,qu�dnbsp;xdificaturus lit tibi Dominusdomum.Cum-que impleueris dies tuos vt vadasad patresnbsp;tuos, lulcitabo lerne tuum poft te, quod eritnbsp;de f�lij s tuis;amp; ftabiliam regn� eius. Ipfe �di-ficabitmihi domum. amp; l�rmabo folium eiusnbsp;vlque in �ternum. Ego ero ei in patr�,amp; iplcnbsp;erit mihi in l�lium : amp; milericordiam meamnbsp;nonauferamab eo, licutabftuliabeoquian-regno meo vlque in l�mpiternum:amp; thronusnbsp;eius erit ��rmilsimus in perpetuum . Iuxtanbsp;omnia verba h�c, amp; iuxta vniuerf�m vil�o-nemiftam, l�c locutus eft Nathan ad Dauid.

; Cumque venifletrexDauid, �d�dilTetcoram Domino, dixit, Quis egofum Domine Deus, amp; qu� domus mea, vt pr�ftares mihinbsp;talia? l�d amp; hoc parum viftini eft in colpedu

Dauid 1�rui eins permanens coram eo .Tu e-nim Domine Deus meus reuelafti auriculam l�rui tui, vt �dificares ei domum : amp; idcirconbsp;inuenit feruus tuus fiduciam vt oret coramnbsp;te^Nunc ergo Domine tu es Deus: amp; locutusnbsp;es ad l�ruum tuum tanta beneficia. Et c�-pifti benedicere domui l�rui tui,vt fit l�mpernbsp;coram te:te enim Domine benedicente, benenbsp;dida erit in perpetuum.

5. Tralia Dauid �r triluta gentilui imfo/�ta atque offteiarij dw. CAP. x v 111.nbsp;FA�tum eft autem poft h�c, vt percute- A.

ret Dauid Philifthijm , amp; humiliareti.Reg.S.a. eos,amp; tolleret Geth,et filias eius de manu Philifthijm ; percuteretqueMoab, et fieret Moabit� l�rui Dauid, olfer�tes ei mimera . Eo tempore pereuftit Dauid etiam Adar-�zerregem Soba regionis Hemath,quandonbsp;perrexit vt dilataret imperium luum vlque adnbsp;Humen Euphr�ten. Cepit ergo Dauid millenbsp;quadrigas eius, amp; feptem millia equitum,nbsp;ac viginti millia virorum peditum : fubner-uauitque omnes equos curru�, exceptis centum quadrigis quas rel�ruauit fibi. Superue- Bnbsp;nit autem 8c Syrus Darmal�enus,vtauxiliumnbsp;pr�beretAdar-�zer r�gi Soba:l�d et huius perte te fuit. Et ftatuameumin domo mea.amp;in euftit Dauid vigintiduo millia virorum . Etnbsp;poluit milites in Darmal�o, vt Syria quoquenbsp;l�ruiret fibi, et offerret munera . Adiuuitquenbsp;eum Dominus in cundis ,ad quse perrexerat.nbsp;Tulit quoq^ue Dauid Pharetras aureas, quasnbsp;habuerant l�rui Adar-�zer: amp; attulit eas in le-rul�lem. Nec non de Tebath et Chun vrbi-bus Adar-�zer �ris plurimum, dequo fecitnbsp;Salomon mare �neum, amp; columnas 8c val�

-ocr page 352-

Dauid.


Verba dierum.


C �nea.Quod c�m audifiet Thou rex Ilcmith, percu�iHe videlicet Dauid oinnem exercit�nbsp;Adar-�zer r�gis Soba mi�t Adoram filiurnnbsp;fiium ad regem Dauidj vtpoflularetab eo panbsp;cem^Sc congratularetur ei quod percufsifiet,nbsp;amp; expugna�let Adar-�zer.-aduerf�rius quippenbsp;erat Thou Adar-�zer, Sed amp; omnia vala au-rea, amp;argenteaj amp; �nea confccrauit Dauidnbsp;rex Domino cura argento amp; auro quod tule-rat ex vniuerf�s gennbusjtarii deldum�aamp;nbsp;Moabjamp;s filijs Ammon^ qu�m de Philifthijmnbsp;D amp; Amalec. Abifai ver� filius Sarui�percu�itnbsp;Edom in Valle-lalinarunij decem 5c odo milnbsp;lia:8c conftituit in Edomprcefidium^vt f�rui-ret Idam�a Dauidzf�luauitque Dominus Danbsp;nid in cundis ad qux perrexerat. Regnauit ernbsp;go Dauid fuper vniuerfum Ilrae� �c faciebatnbsp;indicium atque iuftitiam cunfto populo fuo.nbsp;Porto loab filius Sarui�erat Riper exercit�^nbsp;5c lol�phat filius Ahilud � com�tarijs. Sadocnbsp;filius Achitob^ 6cquot;Ahi-m�lech�filius Abianbsp;Z�A,7, thar^lacerdotes;5c Sul�,fcriba. Banaias quoq;nbsp;filius loiadx�uper legiones cerethi 5c phele-thi:porr� filij Dauid priraiad manum regis.

5. Hanon rex Amntan,�rms �Dauid, ^ui ad co �olandum depatris morte y entrant, contume-lia affe��S,� T)auidinuaditiir ac yincttur �gt;�-na cum Syris auxiliaribus.

CAP. XIX.

A \ Cciditautemvtraorerctur Naas rex �.Rc.to.a filiorum Am mon, 6c regnaret filiusnbsp;�^eius proeo.DixitqueDauidjFaciamnbsp;mil�ricordiam c� Hanon filioNaas : preftiticnbsp;enim mihi pater eiusgratiam. Mifitq; Dauidnbsp;nuntios adconlblandum eum fuper morte panbsp;tris fui.Qm c�m peruenifient in terram filio -rum AramoiijVt confolarentur Hanon^dixe-runt principes filiorum Ammon ad Hanon,nbsp;TuforhtanputaSj qu�d Dauid honoris cau-fa in pattern tuum, mil�rit qui confolarenturnbsp;temecanimaduertisjqu�d vt explorent, 6c in-uefiigent, 8c lcrut�tut terram tuam venerintnbsp;adteierui eius.Igitur HanonpuerosDauidnbsp;decaluauit 5c rafit, 6c pr�c�dit tunicas eorumnbsp;g � natibus vfque ad pedes 8c dimifit eos . Quinbsp;c�m abijfient,5c hoc mandaflent Dauid, mi-fit in occurfiim eorum (grandem enim contunbsp;meliam fuftinuerant) 6c pr�cepit vt maneretnbsp;in Iericho,donec crelceret barba eor�,8c tunenbsp;reuerterentur.Videntes autemfilij Ammon,nbsp;quod iniuriam fecifient Dauid, tam Hanonnbsp;qu�mreliquus populus, mil�runt mille talennbsp;ta argent! vt conducerent fibi de Mefopota-mia,�cde Syria-Maacha, 8c de Soba currus 8cnbsp;�quit�s.Conduxeruntque rrigintaduo millianbsp;curruum,8cregem Ma�cha cum populo eins.nbsp;Qui c�m venifient caftrametati funt eregio-iieMedaba,Filij quoque Amraon congregatinbsp;de vrbibusfuis.veneruntad bellum. Qu^odefinbsp;alidiflet Dauid,mifit loab, 8c omnem exerci-tum virorumforcium:egre�iquefilij Amtn�nbsp;direxer�t aciem iuxta portam ciuitatis : regesnbsp;autem qui ad auxilium eius v�n�rant, i�para-tim in agro fteterunt.Igitur loab intelligensnbsp;bellum ex aduerlb , 8c poft tergura contra l�nbsp;fieri, elegit viros fortifsimos de vniuerfo I�nbsp;rael,8cperrexit cotra Syrum. reliquam autemnbsp;partem popu�i d�dit fub manu Abi�i fratrisnbsp;�uirSc perrexerunt contra filios Ammon. Di-xitque,Si vicerit mcSyrus,auxilio erismihi�inbsp;a�t fuperauerint tcfilij Arnmon, erotibiinnbsp;pra;lidium.C�fortare,8c agaraus viriliter pronbsp;populo noftro,8cpro vrbibus Dei noftri;Donbsp;minus autem quod in conipedlu fuo bonurnnbsp;eft faciet. Perrexiv ergo loab, 8c populus qui Dnbsp;cum eo erat,contra Syrum ad pr�lium: 5c fu-gauit eos.Porto filij Arnmon videntes quodnbsp;fugifiet Syrus,ipfi quoq; fugerunt Abilai fra-trem eius,8cingre�i funt ciuitatem,reuerfi.i�nbsp;queeftetiamioabin lerufilem. Vid�s autemnbsp;Syrus quod cecidilTet coram Ilracfmifit nuntios, 8cadduxir Syrumquierat tras Fltiuium:nbsp;Sophach autem princeps militi� Adar-�zer,nbsp;eratdux eorum. Quqdc�m annuntiatum e�nbsp;let Dauid, congregauit vnitierfiim Iftael, 8cnbsp;tranf�uit Iordanem,irruitq ; in eos, 8c direxitnbsp;ex aduerlb aciemjillis contra pugnantibus.Funbsp;g�t autem Syrus Ifi-ael:Sc interfecit Dauid denbsp;Syris f�ptem millia curruum, 8c quadragintanbsp;millia peditum, 8c Sophach exercitus princi-pem.Vidcntes autem lerui Adar-�zer le ab I�nbsp;tael eiramp;fuperaros,transfugerunt ad Dauid,8cnbsp;l�ruierunt ei: noluitqiie vitra Syria auxiliumnbsp;pr�bcrefilijs Ara mon.

5. �Bella � Dauidpro�ere a^a aduer�um Am-monitasac �Phili�^ljaos, 'amp;'!nhisocciditurgi~ gas�nos habens digitQS,hoc e� fimtil.tsif.,

C A P. X X.

Adum eft antem poft annicirculum,eo tempore quololent reges ad bella procenbsp;dere, congregauit loab exercitum 8c ro-bur militi�, 8c vaftauit terram filiorum Am-^nbsp;mon,perrexitque8cob�ditRabba: porro Danbsp;uid manebat inleru�lem , quando loab per-cu�itRabba, 8cdeftruxiteam.quot; Tulit autemnbsp;Dauid coronam Melchorn de capite eius, SCnbsp;inuenit in ea auri pondo talentum,8c precio-fi�imas gemmas, fecitque fibi inde diadem^nbsp;nianubias quoqj vrbis plurimas tu�it.Populu ,nbsp;a�t qui eratin eajeduxit;8c fecit fuper cos tri-bulas,8c trahas,8c ferratacarpenta tranfire,ita Bnbsp;vtdiftecarentur 8c contererentur: fie fecit Da -uid cundis vrbibus filior� Ammon:8c reuer-fuscftc�omni populo Rio in leru�le. llPoft j.Re.i����'nbsp;h�c init� eft bell� in Gazer aduerRim Phili-fthxos;


/

-ocr page 353-

Dauid.

C fth�os�i� quo pcrcu�it Sobochai HuGitbi-tes;Saph�i de genere raphaim , amp;humiliauit eos. Aliud quoque bellum geftungt;eR aduer-fus Philifth�os, in quo percu�it Adeodatusnbsp;filius Saltus''Beth-lchemites�fratrem Goliathnbsp;Geth�i ycuius haft� lignum erat quafilicia-torium texentium. Sed amp; aliud belluhi accidie in Geth , in quo fuir homo longifsimus,nbsp;(�nos habens digitos^id eft fimul vigintiqua-tuonqui amp; ipf�de Rapha fuerac ftii pe gene-ratus.Hicblalphemauit I�ael:amp; percu�it e�nbsp;Jonathan filius Samaa fratris Dauid. Hi fontnbsp;filij Raphain Geth^ quicecideruntin manunbsp;Dauid amp; l�ruorum eius.

; nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� 5. T)auidpoj)ulumnumerando T)eumoffendes,

i- nbsp;nbsp;nbsp;pe�e qua,m ex tribus elegeratpertutttur, done�

'Deum orationsplacaret, amp; altarein area Or-nan Jebufai erigeret. cap. x x i.

Onfurrexitautem Satan c�tra I�ael: *�^*.�4.3 1-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp; incitauit Dauid vt numeraret I�a-

^el.Dixitque Dauidad Ioab,amp; ad prin * -cipes populiste; amp; numerate Ilrael � Rcr-fi-bee_,v�que Dan : amp; afFerte mihi numerum^ vtnbsp;lciam.Refp�nditqjIoab J Augeat Dominusnbsp;populum iuum centuplum, qu�m furit:n�n-nedominemi rex^ omnesf�rui tui funt?qua-rc hoc qu�rit dominus meuSj quod in pecca-tura reputetur I�aeli? Sed fermo regis magisnbsp;pr�ualuit : egreflufq; eft loab, amp; circuiuit v-niuerfum Iftael ; Sc reuerftis eft lerul�lem.nbsp;Deditq'ue Dauidi numerum eorum quos cir-cuierat ; 8c inuentus eft omnis numerus Ifra-�l, mille millia^ 8c centum millia virorum c-��'�rtii.ij ducentium gladium:de ludaautem�quadrin-genta�l�ptuaginta milita bellatoru.Nam Leutnbsp;8c Ben-iaminnon numerauit : eo qu�d loabnbsp;inuitus exequeretur regis imperium . Dilpli-cuit aut� Deo quodiulTum erat; 8c percu�itnbsp;Iftael. Dittitque Dauid ad Deum^peccaui ni-mis vthoc facerem : oblecro auferiniquita-.j^ temf�rui tui^quia infipienter egi. Etlocurusnbsp;eft Dominus ad Gad VidentemDauidis , di-cens, Vade 8c loquere ad Dauid, �c dietgt;ei\nbsp;H�c dicit Dominus, Trifi tibi optionem do:nbsp;vnum quod volueris elige,Sc faciatibi.Cum-quevenifl�tGadad Dauid,dixitei, h�c dicitnbsp;, Domin�s.Elige quod volueris:aut tribus an-nis peftilentiam:*auttribus menfibus te fu-gere hoftes tuos, 8c gladium eor� non poftenbsp;euadcrc : aut tribus diebus gladium Domini,nbsp;8c morte ycrl�ri in terra, 8c angel um Domininbsp;interficere in vniuerfts finibus Iftael : nuncnbsp;igitur vide quid relpondeam ei qui mi�t me.nbsp;Et dixit Dauid ad Gad,Ex omni parte me an-gufti� premunt : led melius mihi eft,vtinci-dam in manus Domini, quia multsc funt mi-lerationes eius; qu�m in manushomihum.nbsp;Mi�t ergo Dominus peftilentiam in Iftael:

/

Paralip. I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;146

8c cecider�t de Iftael leptuaginta millia virorum.Mifttq��quean^elum in lerufalem, vt perCuteret earn : cum que percuteretur, viditnbsp;Dominus: 8c milertus eft luper magnitudinenbsp;m�li:8cimperauitangeloquipercutiebat,Sufnbsp;ficit,i�cefl�t manus tua.Porr� angelusDo-mini ftabat iuxtaaream Oman lebul�i. Le- Cnbsp;uansq; Dauid oculos fuos, vidit angclum Donbsp;mini ftantem inter c�lum 8c terrain , 8ceua-ginatumgladi� in manu etus,8c verfum co-tra lerulalem:8c cectderunt ta ipl�,qu�m ma-iores natu veftiti cilicijs,proni in terram.Di-xitq5 Dauid ad Deum . Nonne ego ftim quinbsp;iu�i vt numeraretur populus.^ Ego qui peccanbsp;uijcgo qui malum feci:ifte grex quid commenbsp;ruit i Domine Deus meus vertatur oblecr�nbsp;manus tua in me,8cin dom� patris mei:popunbsp;lus autem tuus non percutiatur. Angelus a�t 'nbsp;Dominipr�cepitGadvt diceret Dauidi, vtnbsp;afeenderet, extrueretq; altare DominoDeonbsp;in area Oman lebufei. Aicendit ergo Dauidnbsp;iuxtalermonem Gad,quem locutus ei fueratnbsp;ex nomine Domini. Porr� Oman c�m fufpenbsp;xiftet,5cvidilletarigelum, quatuorqj filij eiusnbsp;cum eo, ablcondcrunt le:nam eo tempore tc-rebat in area triti�um, Igitur c�m veniret Dauid ad Ornan,conlpexit etim Oman, 8c pro-ee�it ei obuiamdearea,8c adorauit cum pro-nusinterra . Dixitqjei Dauid, Damihiloc�nbsp;are� tu�, vt �dificem in ea alt�re D omino:itanbsp;vt quantum valet argent! accipias ,8c cefletnbsp;plaga � populo. Dixit a�t Ornam ad Dauid,nbsp;Toile, 8c faciatdominus meus rex quodc�q;nbsp;ei placet: led 8c boues doinfiolocauftiim, amp;nbsp;tribulas inligna,8c triti�um in l�crifici�,Omnia libcnspr�bebo . Dixitqueei rex Dauid,nbsp;Nequaquam ira fiet,l�d argentum dabo quannbsp;tum valet: neque enim tibi auferre debeo, 8cnbsp;ficoft�rre Domino holocaufta gratuita.De-ditergo Dauid Oman pro loco , l�closaurinbsp;iufti�imi ponderis l�xc�tos. Et�dificauit ibinbsp;altare Domino;obtulitq ue holocaufta, 8c pa-�ifica; 8c inuocauit Dominum, 8c exaudiuitnbsp;cumin ignede c�lo fuperaltare holocaufti.nbsp;Pr�cepitqueDominus angelo; amp; conuertitnbsp;gladium fuum in vagina. Protinus ergo Dauid, videns qu�d exaudift�teum Dominus innbsp;area Oman Iebuf�i,immolauit ibi vidimas.nbsp;Tabernaculum autem Domini,quod feceratnbsp;llMoyl�s indel�rto,8c altareholocauftor�,ea Exo.jtf.b.nbsp;tempeftate erat in excello Gabaon . Et nonnbsp;pr�ualuit Dauid ire ad altare,vtibi obl�craretnbsp;Deum: nimio enim fuerat in timor�perterri-tus,videns gladium angeli Domini.

S. 'Praparat Dauid neceffariaadadificandum tetnplum Domini) quod Salomoni pracipit 'vtnbsp;extruat)Deumjjlsmper fedu�o colat) exhortainbsp;principes quot;Vt illijtnt auxilio.

T i

CAP.


-ocr page 354-

Dauid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V erba dierum.

CAP. XXII.

Ixitq; Dauid , Hxc eft domus Dei_,amp; hocaltarein holocauftum Ifrael.Etnbsp;praeccpit vt cogregarentur omnes pronbsp;f�lyti de terra Ilrael, amp; conftituit ex eis lato-

mos ad cedendos lapides amp; poli en dos vt �di-ficaretur domus Dei.Ferru quoq; plurimum ad clauos ianuarum, Sc ad commifluras atq;nbsp;iun�turas praeparauit Dauid : Sc �ris pondusnbsp;innumcrabile.Ligna quoq;cedrina no pote-rant �ftimari.qua� Sidonij amp; Tyrij deportaucnbsp;rat ad Dauid.Et dixit Dauid, Salomon filiusnbsp;meus puer paruulus eft amp; delicatus ; domusnbsp;autemqua �dificarevolo Domino, taliseflcnbsp;debet vt in c��tis regionibus nominctur: pr�nbsp;parabo ergo ei neceflaria. Et obhSc caufam,nbsp;ante mortem fuamomnes prKparauitimpen-B las. Vocauitque Salomon� filium fu�;8c prae-cepiteivt �dif�caretdom� Domino Deo Israel. Dixitq; Dauidad Salomonern, Filimi,nbsp;voluntatis me� fuit vt �dificarem dom� nomini Domini Dei mei. Sed fadus eft fermo

Domini ad mejdicens, Mult� languincm ef-fudifti,8c plurima bella bellafti:n�poteris x-dificare dom� nomini meo, canto efFufofan-guine coram me.-filius qui nafcetur tibi, erit vir quieti�imus: faciam enim eu requiefcerenbsp;ab omnibus inimicis fais per circuitum:8c obnbsp;hanc caulam Pacificus vocabitur: Sc pace. Scnbsp;i.Reg.j.a. otifi dabo in Iftael cundis diebus eius. Illplenbsp;^Reg.'^'.b �dificabit domum nomini meo ; Sciple eritnbsp;mihiin filium,Scego eroilli in pattern: firmanbsp;boquefolium regnieius fupcrIlraclin �ter-C num.Nunc ergo fili mi, fit Dominus tec� Scnbsp;prolperare, Sc �dificadomum Domino Deonbsp;tuo,ficut locutus eft de te.Det quoq; tibiDonbsp;minus prudentia 8c fenfum, vt regere po�isnbsp;Ifrael,8c cuftodire leg�Domini Dei tui.T�cnbsp;enim proficerepoteris,fi cuftodieris madata,nbsp;Sciudicia qu�pr�cepit Dominus Moyfi vtnbsp;doceret Ilrael.-coforrare amp; virilitcr age, ne ti-meas,neq; paueas.Ecceego in paupertatc meanbsp;pr�paraui impenfas domus Domini, auri ta-lenta centum millia, 8c argenti mille millianbsp;talentorum:�ris veto, 8c ferri non eft p�dus:nbsp;vincitur enim numerus magnitudine ; lignanbsp;amp; lapides pr�paraui ad vniuerl� imp�dia. Hanbsp;bes quoq; plurimos artifices, latomos, 8cc�-mentanos,artificesq; lignorum, 8c omniumnbsp;artium ad faciendum opus prudenti�imos innbsp;auro Scargento 8c�re 8c ferro, cuius noneftnbsp;numerus.Surge igitur,8cfac Sc erit Dominusnbsp;tecum.Pr�cepitquoq; Dauid cundis princi-pibus Ilrael, vt adiuuaret Salomonern filiumnbsp;fiium,Cernitis,inqui�s, quod Dominus Deus vefter vobi�:� fit,8c dederit vobis requiemnbsp;per circuitum, Sctradiderit omnestgt;inimicosnbsp;?.10. gt;veftros�in manus veftras, 8c fiibieda fit terra coram Domino, 8c cor� populo eius. Prx-beteigitur corda veftra 8c animas veftras ; vtnbsp;qu�ratis Dominum Deum veftrum: Sccon-furgite 8c �dificate �nduariu Domino Deo;nbsp;vt introducatur area f�deris Domini,8c val�nbsp;Domino con{�crata,in domum qu� �difica-tur nomini Domini.

S. Dauidf�nex,Salomon� rege de�gnato,nume~ ratorum Leuitarum of�cia de�gnat^^Moyfi^nbsp;�lij Leuitis annumerantur. CAP. x x 111.

IGitur Dauid fenex 8c plcnus dierum, re- A gem conftituit Salomonern filium fiiumnbsp;fuper Ilrael.Et congregauit omnes principes, I�ael,8c �cerdotes atq; Leuitas.Numcnbsp;ratiq; funt Leuir��*viginti�annis,8clupr�;8cnbsp;inuenta fiint triginta odo millia virorum.Exnbsp;hiselefti funt, amp;diftributi in minifteri� domus Domini viginti quatuor raillia;pr�pofinbsp;torumautem 8ciudic�,l�xmillia.Porro quatuor millia ianitores: 8c totid�pl�ltcscan�tcsnbsp;Domino in organis qu� fecerat ad canendu.nbsp;IIEtdiftribuiteos Dauid per vices filior� Le-ui,Gerlon,videlicet,8c Caath,8c Merari.cgt;Finbsp;lijGerfon: Leedan, 8cSemei. Filij Lccdan;nbsp;princeps labiel Sc Zethan,8c loci, tres . Filij Bnbsp;Semei : Salomith 8c Hofiel Sc Aran, tres: iftinbsp;principes familiarum Leedan. Porto filij Semei; Leheth, Sc Ziza, Sc laus, 8cBaria.ifti filij Semei, quatuor.Erat autem Lcbetb prior,nbsp;Ziza l�c�dus.'porr� laus Sc Baria non nabucnbsp;runt plurimos filios,8c idcirco in vnafamilianbsp;vnaq; domo coputatifunt.Filij Caath.Amrinbsp;8cI�ar,Hebron Sc Oziel,quatuor.IIFilij Am g�. '**nbsp;ram,Aaron 8c Moyles. IISeparatusq;cft Aaronbsp;vtminiftraretin San(ftolandorum,ipfe Scfilij eius inlempiternum, Scadolerct incefumnbsp;Domino l�c�dum ritumlu�, acbenediceretnbsp;nominieius in perpetuum. Moyfi quoq; hominis D ei filij annumerati funt in tribu Lcui,nbsp;Filij Moyfi:Gcrfom Sc Eliezer. Filij Gerfom:nbsp;Subuel primus. liFuerunt autem filij Eliezer;nbsp;Rohobia primus: 8c no erant Eliezer filij alij.nbsp;porro filij Rohobia multiplicati funt nimis. Cnbsp;Filij Ilaar.-Salomith primus.Filij Hebron;le-riau primus,Amarias lecundus, lahaziel ter-tius,Iecmaam quartus.Filij Oziel.Michapri-mus,Iefia lecundus. Filij Merari ; Moholi 8Cnbsp;Mufi.Filij Moholi; Eleazar Sc Cis. Mortuusnbsp;eft autem Ele.azar, Sc non habuitfilios,ledfi-lias.-acceperuntquecas filij Cis fratres earum.nbsp;Filij Mufi.�Moholi Sc Eder Sclerimoth,nbsp;Hi filij Leui in cognationibus Sc familijs fins,nbsp;principes per vices, Sc numerum capit� fin-gulorum qui faciebant opera miniftcrij domus Domini � viginti annis, Sc fupr.�. Dixitnbsp;enim Dauid,Rcquiem dedit Dominus Deusnbsp;Ilfael populo fuo,Sc habitationem lerii�lcninbsp;vlq; in �tern�. Nec erit officij Leuitarum vtnbsp;vitra


-ocr page 355-

Dauid.

vitra portent tabernaculum, amp; omnia vaG e-ius ad rtiiniftrandum.Iuxtapr�cepta quoque Dauid noui�ima fupputabitur numerus fi-D liorum Leuia viginti annis amp; fupr�. Et cr�tnbsp;(ub manu-fill o rum Aaron in cultum domusnbsp;Dominijin veftibulis amp;. in exedris^amp;inloconbsp;purificationisjamp;in lan�tnario, amp;in vniuer-fisoperibus minifterij rempli Domini. Sacernbsp;dotes autemjfuper panes propolitionis^ amp; adnbsp;f�mil� facrificiu^Si ad lagana amp; azima amp; fiir-ad�earrendu�amp;fuper omne pon-� dus atq; menfurarn. Leuit� ver� vt ftent manbsp;neadconfitendumj Sccanendum Domino:nbsp;fimiliterqj ad verlperamjtam in oblationebonbsp;iocauftorum Doming qu�m inl�bbatliis amp;.nbsp;Calendis amp; Iblennitatibus reliquis iuxta nu-merum 8c ceremonias vniufcuiufquerei, iu-giter coram Domino.Eteuftodiant obl�ruanbsp;tiones tabernaculi f�deriSjSc ritum Gn�lua-rijj 8c obl�ruationemfiliorum Aaro fratrumnbsp;fiiorum, vt miniftrent in domo Domini.

5. Familiarum Ele�^r amp; Ithamar yices. 24. in mini�srio Domini � Dauid de�gnantur,nbsp;reliquorwnjj Leuitarumfamilia�militer�rnbsp;te ai�ribuuntur.

CAP. XXI II I.

A Orr� filijs Aaron h� partitiones �tant.

I Filij Aaro:Nadab amp; Abiu amp; Ele.izar 8c '�* Itbamar. Mortui funtautem Nadab 8cnbsp;Abiu ante pattern fuum abfq; liberis: Geerdonbsp;tioq;fun�lus eft Eleazar amp; Itbamar. Et diuinbsp;fit eos Dauid_,quot;id eft�Sadoc de filijs Eleazari,nbsp;amp; Ahi-m�lecb de filijs Itbamar lecundu vices fuas amp; minifterin . Inuentiq; funt multonbsp;plures fill) Ele.azarin principibus viris.qu�mnbsp;filij Ithamar.DiuifitautciSjboceft filijs Eleanbsp;zar principes per familias ledecim : amp; filijsnbsp;Ithamar per familias 8c domos fuas o�o.Pornbsp;,r� diuifit vtralq; inter Ic familias fortibus:eratnbsp;enim principesfiin�uarij^amp; principes Deltanbsp;B defilijs Eleazar^qua defilijs Ithamar^Defcri-pfitq; cos Semeias films Nathanael Icriba Le-uitesj cora rege 8c principibus., amp; Sadoc Geernbsp;dote,8c Achi-melech filio Abiathar^principinbsp;bus quoq; familiarum Geerdotaliu amp;Lcuitinbsp;Carum:vnam dom�^qu� c�teris pr�erat.,Ele�nbsp;zar:amp; alteram dom �, qu� fub G habebat c�-teros Jthamar. Exiuitautem fors prima loia-ribjGcunda ledei^tertiaHarimj quarta Seo-rim,quinta Melchia^ Gxta Maiman., Gptimanbsp;Accos^o�^u� Abia^nona lefuajd�cima Sechenbsp;nia^vndecima Eliafib^duodecima lacim, ter-tiadecima Hoppha^decimaquartaj Isbaab^de-C cimaquintaBelgajdecimafextaEmmerjdeci-maftptimaHezirjdecimao�lauaAphGsjdeci-manona Pbeteia^vicefima Hezechief vieefi-ma prima lachiiij vicefimaGcunda Gamulnbsp;vicefimatertia Dalai�ujviccfimaquartaMaa'

Paralip. L 14.7 zi�u. H�vices eorum fecundum minifterianbsp;ftia^vtingrediantur domum Domini amp;iuxtanbsp;ritum fuum fub manu Aaron patris eorum:nbsp;fient pr�ceperat Dominus Deus iGael. Porto filiorum Leufqui reliqui fuerantj de filijsnbsp;Amram crat Subael; amp; de filijs Subael, lehe-deia.Defilijs qnoqj Rohobi�princeps lefias,nbsp;iGari veto filins Salemoth:filiusq) Salemothnbsp;labath-.filiusqj eiusIeriauoprimusbAmarias igt;-9�nbsp;Gcundus^Iahaziel rertiuSjIecm�am quartus.nbsp;Filius OziefMicha-.filius Micba., Samir.Fra-terMicha4efia:filiusqj lefixjZacharias.Filijnbsp;Merari:Moboli amp; Mufi. filius Ozi�u; B �no.nbsp;Filius quoqj Merari: Ozi�u amp; Soam amp; Zac-ebur 8c Hebri.Porr� Moholi filius: Eleazar^nbsp;qui non habebat liberos.Filius veto Cisjeranbsp;meel.Filij Muf�:Moholi ^Eder amp; lerimoth.nbsp;Ifti Filij LeuiGcundum domos familiarumnbsp;luarum. MiGruntq; amp; ipfi fortes contra fra-tresfuos filios Aaron coram Dauid rege^ 8cnbsp;SadoCj�c Ahi-mclecbj 8c principibus familianbsp;rum Geerdotalium ScLeuiticarumj tam ma-iores, quamminores, omnesfors�qualicernbsp;diuidebat.

5. Ex�lijsj^�aph^Hemanamp;Iditbuncanto-rtbw^f 'altti ac cithar�dii ,yigintiqtiatuorfa milia ac 'vices�)rtc di�ribuuntur.

CAP. XXV.

IGitur Dauid 8c magiftratus exercitus G- A gregauerunt in minifterium filios AGphnbsp;8c Heman 8c Iditbun:qui prophetarentnbsp;in citharis.,8c pGlterijs, 8c cymbalis Gc�dumnbsp;niimerum fuum dcdicato fibi officio feruiennbsp;tes.Defilijs AGph:Zacchur 8cIoGph 8cNa-thania 8c AGrela^filij AGph.-fub manu AGphnbsp;quot;propbctantes�iuxta reg�.Porro Idirhun:filij ipraphetM-Idith�^GodoliaSjSorijIeGiaSj8c HaGbiaSjScnbsp;MathatbiaSjGx, fub manu patris fui Idithun,nbsp;qui in citharaprophetabat fuper confitentesnbsp;8c laudantes Domiiium. Heman quoq; ; filijnbsp;HemanjBocci�ujMathani�ujOzief Subuef Bnbsp;8c lerimothjHananias^HananhEliatha., Gednbsp;delthi ,8c Romemthi-�zerj8c lesbacalfa, Melnbsp;l�thi,Othir,Mahazioth : omnes ifti filij Heman quot;Videntes�regis in Grmonibus Dei.vt ,nbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 J- / Tx

exaltaret cornu.-dcditquc Deus Hernam nlios quatuordecim,8c filias tres. Vniuerfi fub manu patris fuiadeantandum in templo Dominbsp;ni diftributi erant in cymbalis,8c pGlterijs,8cnbsp;citharis, inminifteria domus Domini iuxtanbsp;regem: AGph videlicet Sc Idithun 8c Heman.nbsp;Fuit autem numerus eorum c� fratribus Gis,nbsp;qui erudiebant canticum Domini,cundi donbsp;doresducenti o�ogintaoclo . MiGruntquenbsp;Grtes per vices fuas, ex�quo ta maior quamnbsp;� minor, doctus pariter 8cindodus. Egrefiaq;

eft Grs prima loGph, qui eratde AGph. Se-� cunda Godoli�, ipfi 8c filijs eius, 8c fratribus

3

-ocr page 356-

Verba diefum.

in domo Domini. Mifl� funtergo fortes ex

ori� taliSj Selcmi�. Porr� Zachari� filio eius.

Dauid.

eins duodecim.Tertia Zachur^filijs 5cfratri-bus eius duodecim. Quarta Hari, filijs amp; fra- xquo^Sc paruis amp; magnis per familias fiias in tribus eius duodecim. QmntaNathanix^filijs vnamquanque portarum. Cecidit ergo lorsnbsp;amp; fratribus eius duodecim.Sexta Bocciau^fi- orietalisj Selemix. Porr� Zacharix filio eius,nbsp;, lijs amp; fratribus eius duodecim.Septima Ifree- viro prudentifiimOjamp; eruditOjlortit� obtigitnbsp;la,filijs 8c fratribus eius duodecim. Odlaua le plaga leptentrionalis.Obed-edom ver� 8c fi-l�ix, filijs 8c fratribus eius duodecim . Nona lijs eiuSjad auftrum�n qua parte domus, eratnbsp;.Mathanix, filijs 8c fratribus eius duodecim. feniorum concilium.Sephim 8c Hol� ad occi Cnbsp;Deciraa Semeix,filijs 8c fratribus eins duode lt;nbsp;cim.Vndecima Azareel,filijs 8c fratribus eiusnbsp;D duodecim.Duodecima Halabix, filijs 8c fratribus eins duodecim. Tertiadecima Subael,nbsp;filijs 8c fratribus eins duodecim.Quartadeci-ma Mathathix, filijs 8c fratribus eius duodecim. Quintadecima lerimoth, filijs 8c fratribus eius duodecim.Sextadecima Hananix, finbsp;lijs 8c fratribus eiusduodecim. Septimadeci-ma lesbacafix, filijs 8c fratribuseius duodecim.OAauadecima Hananijfilijs 8c fratribusnbsp;eius duodecim. NonadecimaMell�thi, filijsnbsp;8c fratribus eius duodecim . Vicefima Elia-thajfilijs 8c fratribus eius duodecim . Vicefima prima Othir,filijs 8c fratribus eius duodenbsp;cim.Vicefimalecunda Geddelthi,filijs 8c fratribus eius duodecim. Vicefima tertia Maha-ziothjfilijs 8cfratribus eius duodecim. Vecefinbsp;ma quarta Romemthi-ezer, filijs 8c fratribusnbsp;eius duodecim.

5. 'Tem�i taninres de�gnantur,amp;� queeporta l�urosl�ndor�, qu�l�ndificauitDauidrex, � qua fatnilia�t cuflodienda�orte di�omtur,nbsp;item qui the�auros amp; ya�a �acra eu�odiant.

CAP. XXVI.

A Tquot;*VIuifiones ante ianitorum . de Coritis I � M.elelemia,filius Core,de filijs Al�ph.

Filij Mel�lcmixzZacharias primoge-nitus,Iadihel l�c�dus,Zabadias tertius Jatha nael quartus,Aelam quintusjohanan fextus,nbsp;Elioenai leptimus.Filij aute Obed-edom.-Se-meias primogenitus,Iozabad lecundus,Ioahanbsp;tertius, Sachar quartus, Nathanael quintus,nbsp;Amniiel lextus, Ifiachar leptimus, Phollathinbsp;odauuszquia benedixitilliDominuszSemeixnbsp;autem filio eius nati funt filij, prxfe�ti fami-liarum fuarumzerantenim viri forti�imi. filij ergo Semeix.'Othni, 8cRaphael,8c Obed,nbsp;Elzabad, 8c fratres eius viri forti�imi z Eliunbsp;quoq;j8c Samachias.omnes hi,de filijs Obed-edom z ipfi 8c filij8c fratres eorum forti�iminbsp;ad miniftrandum,lexagintaduo de Obed-e-dom. Porr� Mel�lemix filij, 8c fratres eorumnbsp;� robufti�imijdecem 8c odo. De Hol� autem,nbsp;id eft de filijs MerarizSemri princeps (non e-nim habuerat primogenitum, 8cidcirco po-luerateum pater eius,in principemz) Helciasnbsp;lec�dus, Tabelias tertius,Zacharias quartus:nbsp;omnes hi filij,8cfratres Ho�jtredecim.Hi di-uifi funtinianitores,vt l�mper principes cu-ftodiarum,licut 8c fratres eorum miniftrarctnbsp;in domo

dentem iuxta portam qu� ducit ad viam aJgt; cenfionis; cuftodia contra cuftodiam. Ad o-rientemvcr�j Leuit�l�x : amp; ad aquilonem,nbsp;quatuor per diem : atque ad meridiem f�mili-terin die_,quatuor.-amp; vbi eratconcilium^ bininbsp;amp; bini. In cellulis quoque ianitorum ad occinbsp;dentem quatuor in via : binique per cellulas.nbsp;H�funtdiuif�ones ianitorum filiorum Co-rCjSc Merari. Porr� Acbias erat luper thelau-ros domus Dei^ amp; valalan�tor�. Filij quoq;nbsp;Ledan^filij Geribnni; deLedan principes fa-miliarum^Ledan amp; Gerfonni, lehicli.Filij Ienbsp;hielizZatha amp; loeP'fratres�eius fiiper thefau-ros domusDominijAmramitis amp; If�aritisjamp;nbsp;Hebronitis amp;Ozihclitis.Subael autem filiusnbsp;Gerfom^filij Moy�^pr�po�tus tbef�uris.Tranbsp;ter�q uoq ue eius EliezetjCuius filius Rababia,nbsp;amp; huius filius Ifi�as^Sc huius filius loramjhunbsp;ius quoq; filius Zechri, amp; huius filius Sele-mith. ipfe Selemith, amp; fi-atres eins fiiper the-

J amp; principes familiar�jamp; tribuni,amp; centurio-ncSjamp; duces exercitus^ de bellis, amp; manubijsnbsp;pr�liorura qux conf�crauerant ad inftaura-tionem amp; fiipelle�lilem rempli Domini.Hxcnbsp;autem vniuerfii /�ndificauir Samuel Videns,nbsp;amp; Saul filius CiSj amp; Abner filius Ner.Sc loabnbsp;filius Sarui� ; quot;omnelque�f�n�tificauerantea '�fir }�.�}�nbsp;per manum Selemith, Si. fratr� eius. Ilaaritisnbsp;veto pr�erat Chonenias^Sc filijs eius ad op�ra forinf�cus fuper Ilrael ad docendum amp; iu-dicandum eos.Porr� de Hebronitis Hafabias,nbsp;�i. fratres eius viri fortifiimi^mille f�ptihgen-ti pr�erantlfraeli trans lordanem contra oc-cidentemjncun�isoperibusDomini amp;innbsp;minifterium regis.Hebroi^itarum autem prinnbsp;ceps fuit leria iecundum familias, cogna-tiones eorum.Q^adragefimo anno regni Danbsp;uidrecenf�ti lunt; amp; inuenti funt viri fortifiinbsp;mi in lazer Galaad, fratrelque eius robuftio�nbsp;ris �tatisjduo millia f�ptingenti principes fa-miliarum . Prajpofuit autem eos Dauid rexnbsp;Rubenitis amp; Gadditis^dimidix tribuiManaf-f�jin omne minifterium Dei amp; regis.

5. T^cen�:Mur diiodeitm^rincipe^i ^ttorutn�^~ guit�io men� yigmttquatuof mtlhbusnbsp;rant, adhteiprincipes�u^riefc�i tribuum thenbsp;faurorum,reli^tt^jy lub�antia r�gis recen�tt-quot;nbsp;tur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. XXVII. .

Fihj

-ocr page 357-

Dauid.

AT^lUj �utem IGael fecundum numcrum fuurrijprincipes familiarum, tribuni 6�nbsp;centurioties 6c pr�feftij quiminiftra-bant regi iuxta turmas fuasjngredientes amp;e-gredientes per �ngulos menfes in anno : vi-gintiquatuor millibus finguli pr�erant. Pri-�n�turm�in primo menf� lesboam pr�erar finbsp;iius Zabdiel: amp; fub eo viginriquatuor millia.nbsp;Defilijs PhareSj princeps cunftorum princi-pum in escercitii m�f� primo. Secundi menfisnbsp;nabebat turmam Dudia Ahohites, amp;: poft f�nbsp;alter nomine Macellotb, qui regebat partemnbsp;exercitus viginriquatuor millium . D�xquo

' iasfilius Ioiad�'�lacerdos� : 8c in diuifioncfiia viginriquatuor millia.Ipf�eft Banaias fortif-fimus inter triginta,Sc fiiper triginta. pr�eratnbsp;aut� turmx ipfius Amizabad filius eius.Qm*�'nbsp;tus^menfe quarto, Azabel frater loab^Sc Za-badias filius eius poft e� : �c in turma eins vi-B gintiquatuor millia.QnintuSj menlcquinto^nbsp;princeps Samaoth Iczerites : Sein turmaeiusnbsp;viginriquatuormillia. SextuSjmcf�lextOjHi-ra filius Acces Thecuites: Sc in turma eius vi-gintiquatuormillia. Septimus, ra�f�f�primo.nbsp;Helles Pballonites de filijs Epbraim.-Sc in turnbsp;ma eius viginriquatuor miIlia.Olt;ftauus,m�f�nbsp;odauo, Soboebai Hufathites de ftirpe Zara-hi:8c in turma eius viginriquatuor millia.N�onbsp;nus,menf� nono, Abiezer Anathotites de filijs lemini : Sc in turma eius viginriquatuornbsp;millia.Dccimus,menl� decimo Marai, Sc ipf�nbsp;Netophathites de Jtirpe Zarahi : Sc in turmanbsp;eius vigintiquatuor millia^Vndecimus, men-fevndecimo, Banaias Pharathonites de filijsnbsp;Ephraim:amp; in turma eius viginriquatuor milnbsp;lia.Duodecimus,menfeduodecimo, Holdainbsp;NetophatiteSjde ftirpe Gothoniel : Sc in tur-

C ma eius viginriquatuor millia.Porr� tribubus pr�erant in Ifrael, Rubenitis, dux Eliezer filius Zechri: Simeonitis, duxSapbatias filiusnbsp;Maacha:Leuiris,Hafabias filius- Camuel.-Aa-ronitis, Sadoc:Iuda, Eliu frater Dauid ; Ifla-char,Amri filius Michael, Zabulonitis,Iefmanbsp;ias filius Abdi�:Nephthalitibus, lerimoth films Ozriel: filijs Ephraim, Olee filius Oza-zimdimidix tribui Manaf�e,Ioel filiusPhadanbsp;ix;8c diraidix tribui Manafle in Galaad, lad-do filius Zacharix : Ben-iamin autem , lafielnbsp;filius AbnenDan ver�, Ezrihel filiusleroha.nbsp;hi princip'bs filior� Iffael. Noluit a�t� Dauidnbsp;numerate cos � viginti annis inferius : quianbsp;dixerat Dominus vt multiplicaret Ifrael qua-fi ftellas coeli. loab filius Saruix cceperat nu-�PiXi.a, metare,llneccompleuit: quia fiiperhocirair-ruetat in Iftael : Scidcirco numerus eor�i quinbsp;fuerant rccenfiti^ non eft relatus in faftos r�gis Dauid.

Paralip.I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14.S

Super thefauros autem regis fu�t Azmoth D filius Adiel. hi s autem thefauris qui erSt in vr-bibus,8cin vicis,8c in turribusprxfidebatlo-nathan filius Ozix. Operi autem ruftico, Scnbsp;agricolis qui exereebant terram, prxerat Ezrinbsp;filius Chelub : vinearumqj cultoribus, Seme-ias Romathites:cellis autem vinarij|s,Zabdiasnbsp;Aphonites. Nam fiiper oliueta Sc ficeta, quxnbsp;erantin campeftribus,Balanan Gcdcritcs: f�-per apothecas autem olei,I�as. Porr� armen-tis qux pafcebantur in Saron,prxp�fitus fuitnbsp;Setrai Saronites,8cfiiper boues in valIibus,Sanbsp;phatfilius Adli:fupercamelosver�,Vbil Ifinanbsp;elites:Sc fuperafinoSjIadias Merona�hites: funbsp;peroues quoque�aziz Agarenus .omnes hi,nbsp;principes fubftantix regis Dauid. lonathannbsp;autem patruus Dauid,confiIiariuSjvir prud�snbsp;Sc literatus : ipf� Sc lahiel filius Hachamoni,nbsp;erant cum filijs regis. Achitophcletiamconfinbsp;liarius regis Sc Chufiii Arachites amicus r�gis . Poft Achitophel fuit loiada films Bana-ix, Sc Abiathar/Princeps autem exercitus regis eratloab.

J. Dauid�rapara�isad tsmpli adificaMn�om-nibtis necejjar ijs,Salomonern ynitterfosj^prin^ cipes conuocatos exhoriatur ad mandata T)etnbsp;Cuflodienda ipra�ribens forma tem�ixdif-candi. c�p. xxviii.

Onu�cauit igitur Dauid omnes prin- A cipes Ifrael, duces tribuum,Sc prxpofinbsp;tos turmarum, qui miniftrabant r�gi;

tribunes quoq; Sc ceturiones, Sc qui prxer�t fubft�ti� Scpolfe�ionibusregis: filiofqj fuosnbsp;cum eunuchis,6c potentes. Sc robuftifsimosnbsp;quoique in exercitu lerufajem. Cumquefur-rexiflet rex. Sc ftetift�t, ait. Audite mefratresnbsp;mei,Sc populus meus eogitaui vtxdificaremnbsp;domum in qu.! requiefeeret area f�deris Domini, Sc fcabcllum pedum Deinoftri�Sc adx-dific3ndum,omniaprxparaui. Deus a�t dixitnbsp;mihi, IlNoiixdificabis domum nomini meo: a.Reg, 7.bnbsp;eo quod fis vir bellator. Scf�nguin� fudcris.nbsp;Sedelegit Dominus Deus Ifrael me de vrii-Bnbsp;uerfadomopatris mei,vtefrem rex fuper Ifrael in fempjtfTnum: de luda enim elegit prinnbsp;cipestporrodexlomo luda, dom� partis mei:nbsp;Sedefilijs patris mei, pla�uitei vt meeligeretnbsp;regem fuper cun�ium Iffael (ISed Sc de filijs Sapi.s.b�nbsp;mcis (filios enim mihi multos d�dit Domi-nus)elegit Salomonern filium mcum,vt ftde-retin thronoregni Domini,fuperIfrael,dixicnbsp;que mihi Salomon filius tuus xdificabit domum meam , 8�quot;atria�mea : ipfuni enim elegi quot;altariA.titnbsp;mihi in fili,�,Sc �gc) ero ei in patrem�tfirma-bo regnum eins �fque in �ternum, fi perf�uenbsp;rauerit facereprxcepta meajSc iudi,cia,ficut Scnbsp;hodie.Nunc'�r�O coram vriiuerfi) ecttu Ifraelnbsp;audiente Deonoftrojcuftodite 8c perquirite

T 4 cunda

-ocr page 358-

Dauid.


Verba dierum.


cun�a mandata Domini Dei noftri; vt pof-�dcatis Terra bonam j amp; relinquatis earn fi-lijs veftris poft vos vfque in f�mpiternum. Tu autem Salomon fili mi, fcito Deum pa-tris tuijamp; ferai ei corde perfedOjSc animo vonbsp;Pfalm.7, luntariodiOmniaenim corda fcrutatur Do

minus j amp; vniuerfas mcntium cogitationes intelligit.Si qu�ficris cum^inuchies:ft autemnbsp;dereliqueris e�^ proijciet tcin �ternum. N�cnbsp;ergo quia elegit te Dominus vc xdificares donbsp;mum lan�tuarij, confortare amp;perfice. Deditnbsp;autem Dauid Salomoni filio ftio deftriptio-nem porticuSjSc remplisse cellariorum^Sc c�nbsp;naculi, Sccubiculorum in adytis, 5cdomusnbsp;propitiationis,nccn� Sc omnium qu� cogitanbsp;uerat atriorum , 5c exedrarum per circuitumnbsp;in thefauros domus Domini Sc in thefaurosnbsp;fan�torum^ diuiftonumque facerdotalium Scnbsp;Leuiticarum^in omnia opera domus Domi-nij �C in vniuerfa vaia minifterij templi Domini. Aurum in pond�re per ftngula val� minbsp;nifterijjArgenti quoq; pondus pro vaforumnbsp;�C operum diuerfttatc.Sed Sc in candelabra aunbsp;rea 5c adlucernas corum,aurum promenfuranbsp;vniufcuiufquc candelabri 8c lucernarum. Similiter amp; incandelabra argentea, Sc in lucer-nas eorum pro diuerfttate menfur�, podus arnbsp;''��Mfon.ij genti tradidit. Aurum quoq; dedit in'menlas�nbsp;propofttionis pro diuerfttate 'menfarum�;

U ftmiliter Sc argentum in alias mcnlas argen-teas. Ad fulcinulas quoq; Sc phialas,8c thuri-bula ex auro puriftimo, Sc leunculos aurcos pro qualitate menfur� pondus diftribuit, innbsp;leuncul� Scleuncul�.Simili ter Sc in leones arnbsp;genteos diuerfum arg�ti pondus l�parauit.Alnbsp;tari autem in quo adoletur incenfum,aurumnbsp;purifsimum dedit;vt ex iplb fieret fimilitudonbsp;quadrig� ch�rubin extendentium alas^Sc ve-lantium arcam f�deris Domini. Omnia (inquit) venerunt Icripta manu Domini ad me,nbsp;vt intelligerem vniuerla opera exemplaris.

Dixit quoq; Dauid Salomoni filio luo,Vi-riliter age,8c cofortarCjSc fac.-ne timeas^Sc ne paueaSjDominus enim Deus meus tec�erit,nbsp;Sc no dimittet te, nee derelinquet,donec pernbsp;ficias omne opus miniftrij domus Domini.nbsp;Ecce diuiftones lacerdotum Sc Leuitarum,innbsp;quot;�fwwiw- omne'minifteriumjdomus Dominiaftiftuntnbsp;/fenj'.ji. tibi,5c parati funt,8c nouerut tarn principes;nbsp;quam populus facereomnia pr�cepta tua.

S. ^cenfentur impen/�� �Dauidin xd^i�cium templi prxparata^quibui principes acpoptilusnbsp;plurima adijeiunt donaria: T)auid benedicensnbsp;quot;Dominum or atpro Salamone ac populonbsp;�tcri�dijs cum ingenti Ixtitia oblatis , 'V�-gitur ficundo Salomon in regem pro patrenbsp;^auid, cpui anno regni quadragefimo inpate quieuit.

CAP. XXIX.

LOcutusque eft Dauid rex ad omn'ein A ecclefiam, Salomonern filium meuwnbsp;vnum elegie Deus, adhuc puerum SCnbsp;tenellum: opus enim grande eft, nequeenimnbsp;hominipr�paraturhabitatio, led *Deo.Ego �pjwinMnbsp;autem totis viribus meis pr�paraui impenlasnbsp;domus*Dei mei.Aurum ad val� aurea, Sc ar- �puni�*nbsp;gegturn in argentea,�s in �nea, ferrum in fernbsp;rea,ligna ad lignea; Sc lapides onychinos, �Cnbsp;quafi ftibinos, Scdiuerforumcolorum , om-nemquepretiofumlapidem , Semarmorpa-rium abundantiftime.Sc fuper h�c qu� obtu-li in domum Dei mei,de peculio meo aurumnbsp;6c argentum do in templ� Dei mei, exceptisnbsp;his qu� pr�paraui in �dem fan�tam.Tria mil Bnbsp;lia talenta auri de auro Ophir:8c l�ptem mil-lia talentorum argent! probatiftimi; ad deau-randos parietes templi. quot;Et�vbicunqueopus �n-i*nbsp;eft aurum',deauro,5cvbicunque opuseftar-gentum deargento op�ra fiant permanus ar-tificCuSc ftquis lponteolFerr,impleat manuranbsp;fuam hodie, Sc ofi�rat quod voluerit Domino. Polliciti funt itaq; principes familiarum,nbsp;Scproceres tribuum Ilfael,tribuni quoque 8cnbsp;centuriones , Sc principes gt;principum� pof- p-.tf*nbsp;l�lsionumregis. Dederuntque inoperado-mus Domini auri talenta quinque millia, �Cnbsp;Iblidos decem millia ; argent! talenta decentnbsp;millia,Sc �ris talenta decem 8c odo milliaifernbsp;ri quoq; centum millia talentorum. Et apudnbsp;quencunque inuenti funt lapides, dederuntnbsp;in 'tbel�uros� domus Domini,per manum lanbsp;hiel Gerfonitis.L�tatusq; eft populus, c�m Cnbsp;vota * Ipontepromitterent: quia corde totonbsp;olFerebant ea Domino; l�d Sc Dauid rex l�tanbsp;tus eft gaudio magno. Etbenedixit Dominonbsp;coram vniuerl�multitudine;8cait, Benedic-tuses Domine Deus Ifrael patris noftriabnbsp;�terno in �ternum. Tua eft Domine magni-ficentia, 8c poten tia,8c gloria, atque vi�toria,nbsp;Sctibilaus-.cun�a enim qu� inc�lo funt, 8cnbsp;in terra, tuafuntztuumDomineregnum, �Cnbsp;tu CS fuper omnes principes. Tu� diuiti�, �Cnbsp;tua eft gloria: tu dominaris omnium : in manu tua virtus Sc potentia,in manu tua magninbsp;tudo Scimperium omnium.Nuncigitur De-us nofter confitemur tibi, amp; laudamus nomenbsp;tu� inclyt�. Qms ego, Scquispopulus meus, pnbsp;vtpo�imus h�c tibi vniuerl� promittere?tuanbsp;lunt omnia: Sc qu�de manu tuaa2:cepimus,nbsp;dedimus tibi . Peregrin! enim fumus coramnbsp;te Sc aduen�,ficut omnes patres noftri.llDies jjpi.t.b�nbsp;noftri quafi .vmbra fuper terram , Sc nullanbsp;eft mora. Domine Deus nofter, omnish�cnbsp;copia quam parauimus vt �dif�caretur domus nomini l�n�o tuo , de manu tua eft, �Cnbsp;tuafunt omnia.Scio Deus meus quodprobesnbsp;corda.

-ocr page 359-

Dauid.

eord�, amp; /�mpliciratem diligaSjVftde amp; ego in fimplicitate cordis mei l�rus obtuli vniuerf�nbsp;h�c:amp; populum tuum^qui hicrepsrtus eft^vinbsp;E di c� ingenri gaudio tibi ofFerre donaria. Donbsp;mine Deus Abraham,, amp; Il�ac^ amp; Ifi-ael patr�nbsp;noftrorumjCuftodi in sternum banc volun-tatcm cordis eorum,, Sc lemper in veneratio-nem tui mens ifta permaneat.Salomoni quonbsp;quefiliomeo da cor perfedum^ vtcuftodiatnbsp;mandata tua, teftimonia tua, amp; ceremoniasnbsp;tuasjamp; faciat vniuerf�;amp; �dif�cet �d� , cuiusnbsp;impenf�s paraui.Pr�cepitautem Dauid vni-ucrfs ecclef�s^Benedicite Domino Deoquot;no-ftro�. Et benedixit omnis ecclefia Dominonbsp;Deo patrum fuorum.- amp; inclinauerunt fe, amp;.nbsp;adoraueruntDeumjamp; deinde regem.Iinrao-plaueruntque vi�imas Domino; amp;obtuler�tnbsp;holocauftadief�quenti, taurosmillCj ari�tesnbsp;millcjagnos mille cum libaminibus fuis,amp;nbsp;niuerfo ritu abundanti�imein omnem Ifrael.nbsp;Et comederuntj amp; biberunt coram Dominonbsp;jjg jJJq �yJP grandi l�ntia. IIEt vnxerunt lenbsp;cundo Salomonernfilium Dauid. Vnxeruntnbsp;autem eum Domino in principem, amp; Sadocnbsp;inpontificem . Seditque Solomon fuperfo-

Paralip.I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14p

�ium Domini in regem pro Dauid p�tre fuo, amp; cundis placuit: 8c paruitilli omnis I�-ael.nbsp;Sed 8c vniuerfi principes 8c potentes,8c eun-di filij regis Dauid dederiint raannm, 8cfub-iedi fuerunt Salornoni r�gi. Magnificauit ergo Dominus Salomonern fuper omnem 11-rael.-8c d�dit illi gloriam regni^qualem nullusnbsp;habuit ante eum rexllrael. Igitur Dauid fi- Gnbsp;lins liai regn�uit fuper vniuerfum Ifrael. Etnbsp;dies quibus regn�uitfiiperIlraeffueruntquanbsp;dragintaanni�n Hebron regn�uit leptem annbsp;nisj 8c in lerul�lem annis trigintatribus . Et j.Reg.i.Cinbsp;mortuus eft in l�nedute bona^ plenus dieru,nbsp;8c diuitijsj8c gloria. Et regn�uit Salomon filins eiuspro eo.Geftaaut� Dauid regis prio-ra 8c nouilsima lcripta fiint in libre Samuelisnbsp;Videntis,,8c in libro Nathan Prpphet�,a*-que in volumine Gad Videntis: vni-uerfiqueregni eins 8c fortitudi-nis,8c temporum qu� tran-

fierunt fiib eo^ fiue in Ifrael , fine in cundis regnis terrarum,

Secun-


-ocr page 360-

Secundus Liber Paralipomenon

Hehraic�^ibreHaiamini-j.

5. Ollatis mille hoflifi � Salomone in Gabacn do pientiam addit� diuitifi glorianbsp;currut amp; �quit�s congregat.nbsp;nbsp;nbsp;c A P. i.

onforTAtvs eft ergo Sa lomon filius Dauid inregnonbsp;fuOj8cDominus*eratcum eo,nbsp;8c magnificauit eum in excel-lum.Pr�cepitq; Salomo vni-

ucrfo Ilraelijtnbunisjamp;centurionibuSjamp;du-cibus^ Sciudicibus omnis Ifraelj Scprincipi-bus familiarum: amp; abijt cum vniucrfa multi-tudine in Excelfum Gabaon, vbi erat taber-naculu f�deris Domini, quod fecit Moyles famulus Dei^in folitudine. Arcain autem Deinbsp;adduxeratDauid de Cariath-iarim in locumnbsp;quern pratparaueratci, amp;vbi fixcr.it illi tabernbsp;naculum^hoc eft in lerulalem. Alt�re quoq;nbsp;g �neum.ilquod fabricatus fueratBeleleel filiusnbsp;B Vri filij Hur,ibi erat coram tabernaculo Domini: quod amp; requiliuit Salomon 8c omnisnbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eccIefia.Alcenditq; Salomon ad altare �ne�,

co ram tabernaculo f�deris D omini,amp; obtu-lit in eo mille hoftias. Ecce aut in ipla nolt;fte apparuit ei Deus^dicens^Poftula quod vis,vtnbsp;demtibi.Dixitque SalomonDeo, Tufeciftinbsp;cum Dauid patre meo milericordia magnam:nbsp;amp; conftituifti me regem pro eo. Nunc ergonbsp;Domine Deus impleatur fermo tuus, quemnbsp;pollicitus es Dauid patri meo; tu enim me fenbsp;ciftiregem fuperpopulum tuum multii, quinbsp;i.Par.iS.b tainnumerabiliseft^quam puliiis terr�t, IIDanbsp;Sapi. j).l^ mihi lapientiam 8c intclligentiam, vt ingre-diar amp;cgrediar coram populo tuozquis enimnbsp;poteft huncpopulum tuumdigne, qui tamnbsp;grandis eft,iudicare.�Dixit autemDeus ad Sanbsp;lomon�,Quia hoc magisplacuit cordi tuo,5cnbsp;non poftulafti diuitias,8cfubftantiam,8cglonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i -

riam,neque animas eorum qui te oderant,led quiIciatIculperecxlaturas cum hisartificibus

hec dies vit� plurimos : petifti autem lapientiam 8c Icientiam , vt iudicarepo�is populG meum,fuperquemconftitui te regem, Sapi-entia 8c feientia data funttibi:diuitias autemnbsp;8c fubftantiani 8c gloriam dabo tibi,ita vt ntilnbsp;lus in regibus nec ante te,nec poft te fuerit fi-milistui.IlVenit ergo Salomo ab excellb Ga- j.R*���*nbsp;baon in lerulalem coram tabernaculo f�de- Pnbsp;ris,8c regnauit fiiper Ifiael. Cogregauitq; fi-bi currus 8c �quit�s, 8c fadi funtei mille qua-dring�ticurrus, 8cd�odccim milliaequitum;nbsp;8c fecit eos elle in vrbib us q uadrigaru m, 8c cunbsp;regeln�erul�lem. Praebuitquerex argentum 'nbsp;8c aurum in leru�le quafi lapides j 8c c�drosnbsp;fninusilli noBe afparens datezpetitamfa- quafi fycomoros,quaenalcunturincampeftrinbsp;bus multitudinemagna.llAdducebanturautenbsp;ei equi de Aegypto, 8c de Coa � negotiatori-bus regis,qui ibanc,8c emebant pretio,quadrinbsp;gam equorum lexcentis argeteis, 8c equitumnbsp;centum quinquaginta : fimiliterde vniuerfisnbsp;regnis Ceth�orum,8c�regibus Syri� emptionbsp;celebrabatur.

lt;S. Ordinatispro templo adificando operarzjs^Sa-lomon cum rcpe Hiram conuerzit de mittend� erudito artifice lignis^ ad templifiru^uratnnbsp;ctedendis. CAp. i i.

DEcreuit autem Salomon �dificaredo A m� nomini Domini,8c palatium fibi.nbsp;Et numerauit leptuaginta millia vironbsp;rum portantium humens,8c odoginta millianbsp;qui c�derantlapides in montibus, pr�pofi-tosqj eorumtriamillial�xcentos.Mif�tquo- .g�nbsp;que ad Hiram regem Tyri,dicenS5llSicut egi-fti cum Dauid patre meo, 8c mififti ei lignanbsp;cedrina,vt�dificaretfibi domum,in qua Schanbsp;bitauit;f�c fac mecum vt �dificsm domum nonbsp;mini Domini Del mei,vt conl�crem eam adnbsp;adolendum inc�lumcoramillo, Scfumigan-da aromata, amp; ad propof�tionem panum l�mnbsp;piternam, 8c ad holocauftomata manc 8c ve-iper�,l�bbathis quoq;,8cneomenijs,8c folen-nitatibus Domini Del noftri inlempiternibnbsp;qu�m�data funtifraeli. Domus enim quam gnbsp;�dificare cupio, magna eft;magnus eft enimnbsp;Deus nofterfuper omnes deos. Qms ergonbsp;poterit pr�ualerc , vt�dificetei d�^gnarndo-m�?fi c�lum, 8c c�li c�lorum capereeu ne-queunt:quantus ego fiim,vtporsimxdificar�nbsp;ei dom�cl�d ad hoc tantum, vt adoleatur in-cenfum cor� illo, Mitte ergo mihi vir� erudinbsp;t�, qui nouerit operari in auro 5c arg�to, �renbsp;�eferro, purpura, coccino, Schyacintho, 8c

quos

z

-ocr page 361-

Salomon. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paralip. IL 15^0

qnosmeenm habeoin lud�a amp; IcruGlem, intrinl�cus auro mundi�imo. Domum quo-B quos pr�parauit Dauid pater meus. Sed amp; li- que maiorem texit tabulis ligneis abiegnis amp;nbsp;gnacedrinamittemihi, Scarceuthina, amp;pi- laminasauri obriziaffixitpertotumi�ulp�t-nea de Libanoilcio enim qu�d l�rui tui noue que in ea palmas, amp; quafi catenulas le inuic�nbsp;tint c�dere ligna de Libano, amp;erunt lerui comple�lentes. Strauit quoque pauimentumnbsp;meicum (�ruis tuis,vtpar�tur mihi ligna plu-rima.Domus enim quam cupio �dificare,nbsp;magna eft nimis amp;inclyta.Pr�tereaopcrarijsnbsp;qui c�furi f�nt ligna,{�ruis tuis dabo in ciba-ria tritici coros viginti millia,amp;hordei corosnbsp;totidem,*olei quoq; �ta viginti millia.Dixit

quot;ctretoi.i. autem Hiram rexTyn per literas, quas mile-rat Salomoni, Quia dilexit Dominus popu-lum �ium, idcirco te regnare fecit fuper eum. Et addidit,dic�s, Benediftus Dominus Deusnbsp;I�ael, qui fecit c�lum amp; terram, qui d�ditnbsp;Dauid r�gi filium �pientem SteruditumSenbsp;len�tum atqueprudentem,vt�dificarec domum Domino amp; palatium fibi.Mifi ergo tibi virumprudentem Se�ienri�imum Hiramnbsp;pattem meum,fili� mulieris de filiabus Dan;nbsp;cuius pater fuit Tyrius, qui nouerit operarinbsp;in auro 8c argento, �re amp; ferro 5c marmore,nbsp;8c lignis,in purpura quoque 8c hyacintho 8cnbsp;byfib 8c coccino ; 8c quifeiat c�lare omnemnbsp;fculpturam, 8cadinuenire prudenter quod-cunq;in opere necefiarium eft cum artifici-bus tuis, 8c cum artificibus domini mei Dauid patris tui.Triticumergo, 8c hordeum, 8cnbsp;oleum, 8c vinum, qu� pollicitus es�ominenbsp;mi,mitte�ruis tuis .Nosautem c�demus ligna de Libano, quot neceflaria habueris 5cnbsp;applicabimus ea ratibus per mare in loppe:nbsp;tuumautem erit transferre ea in leru�lem.nbsp;Numerauit igitur Salomon omnes viros pro-felytos qui erant in terra Ifrael,poft dinume-rationem quam dinumerauit Dauid pater e-ius; 8c inuenti funt centum quinquaginta trianbsp;millia 8c �xcenti.Fecitque ex eis feptuagintanbsp;millia, qui humeris onera portarent, 5c octo-ginta millia qui lapides de monribus c�de-rent;triaautem millia, 5c fexcentos pr�pof�-tos operum populi.

� Templum extruitur eufortieu, yelo, amp; dua-____ biti colwmn� ante fores tepli. CAP. l�l. A I T c�pit Salomon �dificare domumnbsp;l� DominiinIerufalem,inMote-moria,nbsp;qui dcmonftratus fucrat Dauid patri e-ius,in loco que parauerat Dauidin areallOr-�gt;hr.\td �^^^^^bul�i. C�pit autem �dificare mefe�-cundo, av�o quarto regni fui. Et h�c funtnbsp;fundamenta qu� iecit Salomon,vt�dificaretnbsp;dom� Dei, longitudinis cubitos in men�ranbsp;prima�xaginta,latitudinis cubitos viginti.nbsp;Porticum verb ante frontem,qu� tendeba-tiir in longutn iuxta menfuram latitudinisnbsp;domus,cubnovurn viginti.-porr� altitudo cennbsp;tum viginti cubitorum erat;8c dcaurauit eam

rempli prcciofi�imo marmorejdec�re multo. Porr� aunim eratprobati�imum_, de cnius lanbsp;minis texit domnm_, amp; trabes eins, amp; poftes,nbsp;amp; parietes^�C oftia.-8c c�lauit cherubim in panbsp;rietibus. Fecit quoque domum Sandilando-ruradongitudinem iuxtalatitudinem domus,nbsp;cubitorum viginti:amp; latitudinem il militer vinbsp;ginti cubitorum; amp; laminis aureis texit eam,nbsp;quafi ralentis fexcentis. Sed amp; clauos fecitnbsp;aureos, ira vt f�nguli claui f�clos quinquage-nosappenderentic�nacula quoque texit au-ro.Fecit eriam in domo Sandi�ndorum ehe Gnbsp;rubim duos,opere ftatuario:amp;texit eos auro.nbsp;Al�cherubim viginticubitis extendebantur,nbsp;ita vt vna alahaberet cubitos quinque, amp; tannbsp;geret parictem domus ; amp; altera quinquecubitos habens, alam tangerer alterius cherub.nbsp;Similirercherubalterius ala,quinquehabebatnbsp;cubitos,Si tangebat parietemiSc ala eius alt�ra quinque cubitorum,alam cherubalteriusnbsp;contingebat. Igitur al� vtriu�jue cherubimnbsp;expanf� erant, amp; extendebanturper cubitosnbsp;viginti�pf� autem ftabanteredis pedibus, Sznbsp;facies eorum erant verfead exteriorem do-Dnbsp;mum.Fecit quoquellvelum ex hyacintho,purnbsp;purajCocco,amp;byflo: amp;intexuitci cherubim,nbsp;ante foresetiam teraplillduas columnas, qu� ler.ji.e.f*nbsp;triginta amp; quinquecubitos habebant altitudinbsp;nisiporro capita earuin, quinque cubitorum.nbsp;Neenon amp; quafi catenulas inoraculo, amp; fu-perpofuit eas capitibus columnarum : malo-granata etiam centum,qu� catenulis interponbsp;fuit.Ipfds quoque columnas pof�it in veftibunbsp;lo rempli,vnam � dextris, amp; alt�ra � finiftris;nbsp;earn qu� � dextris erat,vocauit Iachin,amp; qu�nbsp;ad l�uam,Booz.

5. Confiru^io altar'ts xnei,marisfii�lis,dece con charum^candelabrum.menfarum.phialarunt^nbsp;ac (.�terorum qM ad templum sius^ ornatumnbsp;pertinsbant.

CAP. 111r.

FEcit quoque altare �neum viginticubi A torum longitudinis, amp; viginri cubitor� j.Reg-7�e�nbsp;latitudinis,amp; deeem cubitorum altitudinbsp;nis. Mare etiam fuf�le deeem cubitis � labionbsp;vlquead labium, rotundum per circuitum:nbsp;quinq; cubitos habebat altitudinis,amp;funicunbsp;lus triginta cubitorum ambiebat gyrum eius,nbsp;Similitudo quoque boum crat Ribterillud;8Cnbsp;deeem cubitis qu�dam extrinf�cus c�latur�,nbsp;quafi duobus verhbus aluum maris circui-bant.Boues autem erantfufiles: amp; ipfum manbsp;re fuper duodecim boues impofit� erat,quo-

rum tres

-ocr page 362-

Salomon.

rum tres refpiciebant aclaquilon�,, amp;alij tres ad occidentenij porr� tres alij meridi�, amp; tresnbsp;quireliqiii erantj orientenijhabentes marefunbsp;perpofitum: pofterioraautemboum erat in-B trinf�cus fub mari. Porr� vaftitas cius habe-bat menfura palrai, amp; labium illius crat qua-filabium calicis^vel repandililijicapiebatquenbsp;tria millia metretas.Fecit quoq; conchas decern-.Se pofuit quinque � dextris^ amp; quinquenbsp;� f�niftris^vt lauarentin eis omnia qu� in honbsp;locauftum oblaturi erant : porr� in mari Ea-cerdotes lauabantur. Fecit autem Secandela-'�iuffatrSt.i bra aurea dccem^ l�cundum Ipeciem quaquot;iuf-lcrat�fieri : amp; poEiit eain templo, quinque �nbsp;dextrisjSc quinque � finiftris.Necnon Se mennbsp;fis decem: Se pofuit eas in temploj quinque �nbsp;dextriSjSe quinque � finiftris.Phialas quoquenbsp;Q aureas centum.Fecitetiam atrium lacerdot�,,

Se baf�licam grandem:8e oftia in baflica^qu� texit �re. Porr� mare pofuit in latere dextronbsp;contra orientem ad raeridiem.Fecit aut� Hiram lebctesjSe creagras, 8ephialas:Secomplenbsp;uit omneopus regis indomoDei:Hoc eft^conbsp;lumnas duas:8e epiftylia. Se capita, quaanbsp;qu�dam retiacula, qu� capita tegerent fu-'^�rfiMgw-perepiftylia. Malogranataquoquequot;quadrin-genta�j 5c retiacula duo ita vt bini ordinesnbsp;malogranatorum fngulis retiaculis iunge-rentur, qu� protegerent epiftylia, Se capitanbsp;coluranarum. Baies etiam fecit Se conchas^nbsp;quas f�iperpof�it baftbus: mare vnunij boues quoque duodecim fub mari.EtlebeteSjScnbsp;creagraSjSephialas.Omnia vaf� fecit Salomonbsp;ni Hiram pater eins in domo Domini ex�renbsp;mundi�imo. In regione lordanis fudit ea rexnbsp;inargillofa terra inter Socoth, 5e Saredatha.

D Erat autem multitudo vaforum innumerabi liSj ita Yt ignoraretur pondus �ris, Fecitquenbsp;Salomon omnia vaf� domus DeijSe altare aunbsp;reum:8e menf�sj Se fuper eas panes propofitionbsp;nis. Candelabra quoquecum lucernis fuis vtnbsp;lucerentante oraculum iuxta ritum, ex auronbsp;purifsimo.- Se Horentia qu�damj Selucernas,nbsp;Se forcipes aureos. omnia de auro mundifsi-mo fa�ta funt.Thymiateria quoque^Se thuri-bula^Sc phialaSjSe mortariola ex auro puri�i-mo. Et oftia c�lauit templi interioris, id eftnbsp;in San�of�n�lorum: Sc oftia templi forinf�-cus aurea. Sicque completum eft omne opusnbsp;quod fecit Salomonin domo Domini.

?

5. Oilatisplurimh donar'ijs area continens taiu las�gt;AQy�in oraculum iniucitur,'xndeglorianbsp;T)omini impleuit templum.

CAP V.

quot;T Ntulit igitur Salomon omnia qu� voue-j.R.eg,7.g. I rat Dauid pater fuus^ argentum 8e au-8.a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gj vniuerf� vaf� pofuit in thef�uris

Verba dierum.

domus Dei.Poftqu� congregauit maiores natu Iftael, 5e cun�os principes tribuum,nbsp;capita fiimiliarum de fili�s Tfrael, in leruf�l�:nbsp;vt adducerent arcam f�deris Domini de ci ui'nbsp;tate-Dauid,qu� eft Sion.Venerunt itaque adnbsp;regemomnes viriIfrael indie fblenni men-fis leptimi. Cumque venificnt cunlt;fti fenio-rum Ifi-aef portauerut Leuit� arcam^Se intu-lerunteanij Seomnemparatura tabernaculi.nbsp;Porr� vafifinduarij, qu� erant in tabernacunbsp;lo^portaucruntf�cerdotescumLeuitis .Rex �nbsp;autem Salomon^Se vniuerfus c�tus Ifrael, 5enbsp;omnes qui fuerunt congregati ante arcam,nbsp;immolabant arietes 5e boues abfque vllo numero; tanta enim erat multitudo vidimarum.nbsp;Etintuleruntfacerdotcs arcam f�deris Domini in locum fuumjid eft ad oraculum tem-plfin Sandafandorum fubter alas cherubim:nbsp;ita vt cherubim expanderent alas fuas fupernbsp;locum in quo pofta crat arca^Seipl�m arcamnbsp;tegerent cum vedibus ftiis.Vedium aut� qui-bus portabaturarca, quiapaululum longio-res erant, capita parebant ante oraculum ; ftnbsp;ver�quis paululum fuiffet extrinfeeus,eosnbsp;videre non poterat.Fuit itaque area ibi vfqucnbsp;in pr�f�ntem diem.Nihilq ue erat aliud in area nili du� tabul�, quas pofuerat Moyles innbsp;Horeb, quandolegem deditDominus filijsnbsp;Ifi'ael egredientibus ex Aegypto.Egreffus autem facerdotibus defanduario (omnes enimnbsp;fticerdotes qui ibi potuerant inueniri, f�ndiftnbsp;'cati func:nec adhucin illo tempore vices,, 5cnbsp;minifteriorum ordo inter eos diuifus erat) tanbsp;Leuit�,qu�m catores, id eft Sequifub Afaph pnbsp;erant, Se qui fub Hernan, Se qui fub Idithun,nbsp;filij Se fratres eorum veftiti byfsinis, cymba-lis,5e pfalterijs,Secitharis concrepabant, fi�tes ad orientalem plagam altaris, Se cum eisnbsp;facerdotes centum viginticanentis tubis.Igi-gitur cundis pariter,5e tubis,Se voce,5e cym-balis,Se organis,5ediuerft generis muficorumnbsp;concinentibus,5e vocem in fublime tollenti-buSjlonge fonitus audiebatur; ita vt cum Donbsp;minum laudarec�piffentjSe dicere,Confite-mini Domino quoniam bonus, quoniaminnbsp;�tern� milericordiaeius : impleretur domusnbsp;Dei nubcjne poflent f�ccrdotes ftare Se mininbsp;ftrare proptercaliginem. Compleuerat enimnbsp;gloria Domini domum Dei.

J. �Benedicit Salomo populo I�ael,grattas 2^^� agens de impletione promi�ionis

coram multitudine yt orantt-um eo in temployota T)euicxaudiat.

CAP. VI. ,

TVnc Salomon ait J Dominus pollici-A tus eft vt habitaret in caligine:ego au- 5�^'^nbsp;tem �dificaui domum nomini eius;

vt ha-


-ocr page 363-

Salomon.

vt habitAret ibi in perpernum . Et conucrtit gt;.4. gt;rex�faciem fuarrij amp; bencdixit vniiicHae mulnbsp;titudini Ifrael (nam otnnis turba ftabar intennbsp;ta) amp; ait, Benedi�tns Dominus Deus Ilraelgt;nbsp;qui quodlocutus eft Dauid patri meo^ op�r�nbsp;compleuitjdicens, A die qua eduxi populumnbsp;meum de Terra-Aegypti, n� elegi ciuitatemnbsp;de cun�tis tribubus Ifracl vt �dificarctur innbsp;ca domus nomini meo:nequc elegi quenquanbsp;alium virum , vt efl�t dux in populo meo I�-racb.ledelegi lerufalem vt fit nomen me� innbsp;ca,amp; elegi Daiiid^vt conftituerem eum fupernbsp;populum meum Ifrael. Cumq;fui{ret volunnbsp;tatis Dauid patris mei, vt�dificaret domumnbsp;nomini Domini Dei Ifrael, dixit Dominusnbsp;B ad eum, Quia h�c fuir vol�tas tua,vt �dificanbsp;res domum nomini meo,bene quidem feciftinbsp;huiufcemodi h�bere voluntatemil�d no tu �-dif�cabis domum, veruntamen filins tuus quinbsp;egredieturde l�bis tuis , ipl��dificabir dom�nbsp;nomini meo.Copleuit ergo Dominusl�rmonbsp;nemfuum,quem locutus fuerat: amp; ego furrenbsp;xi pro Dauid p�tre meo, amp; f�di fuper thronunbsp;Ifrael,l�cut locutus eft Dominus; amp;�difica-ui domum nomini DominiDeilfrael.Et ponbsp;fui in ea area, in qua eft palt;ft� Domini quodnbsp;pepigit cum filijs Ifrael.Stetit ergo cora alta-ri Domini ex aduerlo vniucrfc multitudinisnbsp;Ifrael,amp; extendit manus fuas.Siquidem fecc-rat Salomon bafim �neam, amp; pofuerat e� innbsp;medio bafilic�,habent� quinque cubitos Ionnbsp;gitudinis, amp; quinque cubitos latitudinis, amp;nbsp;tres cubitos altitudinis: ftetitq; ftiper earn, amp;nbsp;deinceps ftexis genibus c�tra vniuerfam mulnbsp;titudinem Ifrael, amp;palmis in c�lum leuatis,nbsp;�e.i. b (iDomineDeus Ifrael, non eft fimilis tui

Deus in egelo amp;in terra : qui cuftodis pa�t� amp; mifericordia cum feruis tuis qui ambulantnbsp;coram tein toto corde fuo.Qmpr�ftitifti fernbsp;uo tuoDauid patrimeo qu�cunquelocutusnbsp;fueras ei;amp;: qu�ore promileraSjOpcre comptenbsp;fti,ficut amp; pr�f�ns tempus probat. Nunc ergo Domine Deus Ifi'ael, impie f�ruo tuo patri meo Dauid qu�cunque locutus es, dices.

Paralip.il.

Non deficiet ex te vir coram me,qui f�deat fa per thronum Iftael : ita taaien fi euftodierintnbsp;filij tui quot;vias meas�, Scambulauerint in ]ege*^'X/�^-4*nbsp;raea,ficut amp; tu ambulafti coram me. Et nuncnbsp;Domine Deus iftael, firmetur f�rmo tuusnbsp;qu� locutus es f�ruo tuo Dauid. Erg�necre-dibile eft vt habiter Deus cum hominibus funbsp;pef rerramPSiccielum amp; c�li ccelorum non tenbsp;capi�nt;quanto magis domus ift.-i quam �difinbsp;cauiPSed ad hoe tantum fada eft, Vr refpiciasnbsp;orationem f�rui tui, amp; obf�eration�eius Donbsp;mine Deus meus:amp;audias preces quasquot;fildit�nbsp;famulus tuus cora te ; vt aperias oculos tuosnbsp;fuper domum iftam diebus ac nodibus,fiipernbsp;locum in quo pollicitus es vt inuoearetur nonbsp;men tuum:amp; exaudires orationem quam f�r-uus tuus orat in eo, amp; exaudias precesfamulinbsp;tui,�cpopuli tui Ifrael. Quicunque oraucritnbsp;in loco ifto, exaudi de habitaculo tuo , id eftnbsp;de c�hsjamp;propiriare.Si peccaucrit quifpiamnbsp;in proximum luum,amp; iurare contra eum pa-ratus venerit,leque maledidoconftfinxeritnbsp;coram altari in domo ifta; tu audies de ccelo,nbsp;amp;fiicies indicium feruorum tuorum,itavtnbsp;reddas iniquo viam fuam in caput proprium,nbsp;amp; vlcifcaris iuftum, retribuensei fecundumnbsp;iuftitiam fuam * Sifuperatus fuerit populusnbsp;tuns Ifrael abinimicis (peccabunt enim tibi)nbsp;amp; conu'erfi egerint p�niteritiam, amp; obf�cra-uennt nomen tuum, amp; fuerinr deprecati*in *lt;'�*�nbsp;loco ifto , tu exaudies de c�elo, amp; propitiatenbsp;peccato populi tui Ifrael, amp; reduc eosin tcr-ram quam dedifti eis, amp; patribus eorum . Si �nbsp;claufo c�lo pluuia non fluxeritpropter pec-cata populi, amp; deprecati te fuerint inloco i-fto,amp; confe�i nomini tuo, amp;conuerfi � pecnbsp;catis fuis,cuni eosafflixeris , exaudi de c�lonbsp;Domine,amp; dimittepeccata feruis tuis amp; populi tui Ifrael, amp; doceeos viam bonam pernbsp;quam ingrediantur, amp;d.a pluuiam terra: quanbsp;dedifti populo tuo ad pofsidendum . liFamcs Infr.io.b.nbsp;fi orta fuerit in terra, amp; pcftilentia, ariigo amp;nbsp;aurugo,amp;locufta,amp;bruchus,amp; hoftes vaftanbsp;tis regionibus,portas obfederint ciuitatis,omnbsp;nifq; plaga,amp;infirmitas preflerit.-fiquis de ponbsp;pulo tuo Ifi-acl fuerit deprecatus, cognofeensnbsp;plagam, amp;infirmitatem fuam, Scexpanderitnbsp;manus fuas in domo hac;tu exaudies de c�lonbsp;de fublimi Icilicet habitaculo tHO,amp; propitianbsp;re,amp;redde vnicuique f�cund� viasfuas quasnbsp;nofti eum habere in corde fuo:(ru enim folusnbsp;nofticorda filiorum hominum.) Vt timeantnbsp;te,amp;ambulentin vijs tuiscundis diebus qui-bus viuunt fuper faciem terrx quam dediftinbsp;patribus noftris. Externumquoquequi nonnbsp;eft de populo tuo Ifrael, fi venerit de terranbsp;longinqua, propter nomen tuum magnum,nbsp;amp; propter manum tuam robuftam , amp; brachium


-ocr page 364-

Salomon.

cRium tuum extentunij amp; adorauerit in loco iftoztu exaudies de ccelo firmifsimo habitacunbsp;lo tuOj Sc facies cunda pro quibus inuocaue-� rit te ille peregrinus' : vt Iciant oranes populinbsp;terra: nomen tuumjSc timeant tefcut populus tuus Ifrael, Sc c�gnoleant quia nomennbsp;tuum inuocatum eft fuper domum hanc quanbsp;xdificaui . Si egreftus fuerit populus tuus adnbsp;bellum contra aduerlarios fuos per viam innbsp;qua mil�ris eos, adorabuntte contra viam innbsp;qua ciuitas h�c eft quam elegifti, Sc domusnbsp;quam �dil�cauinomini tuo, tu exaudies denbsp;c�lo pr�ces eorum^Sc obfecrationem. Sc vl-cilcaris.Siautem peccauerint tibi ll(nequee-i.loh. i.d. nimeft Romo qui nonpeccet) Sciratus fiie-G ris eiSjSc tradideris hoftibus, Sc captiuos du-xerint eos in terralonginquam vel certe qu�nbsp;iuxta eft : Sc conuerft in corde liio in terra adnbsp;quam captiui dudifuerantjCgerint poeniten-tiamjSe deprecati te fuerint in terra captiuita-tis fu�jdicenteSjPeccauimuSjiniqu� fecimus,nbsp;iniufte egimus: Sc reuerfi fuerint adte in toto corde luo^Sc in to ta anima lua^ in terra capnbsp;tiuitatis lu� ad quam dudi funt, adorabut tenbsp;contra viam.terra: fu� quam dedifti patribuS'nbsp;�orura, Sevrbis quam elegifti, 8c domus quanbsp;�dif�caui nomini tuo : tu exaudies de c�lo,nbsp;Roc.eft de firmo Rabitaculo tuo preces eor�.nbsp;Sc faciasiudici�, Se dimittas populo tuo qua-uis peccatori.Tu es enim Deus meus^aperia-tur qu�lb oculi tui, Sc aures tua: intenta: lintnbsp;rfaJ.iji.c. ad orationemqu� Rt in locoifto. IINuncigi-tur confurge Domine Deus in requiem tua,nbsp;tu Sc area fortitudinis tu�.'Sacerdotes tui Donbsp;mine Deus induantu r l�lut�. Sc fandi tui la:-tentur in bonis. Domine Deus ne auerl�risnbsp;facieni chrifti tui:memento milericordiarumnbsp;Dauid lerui tui.

5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deuorata c�lefli ignepicrifi�a. �Dei maie-

�as templumimfletjamp;flurimisimmolatis ho-�ijs tem�i dedicatw�e^tem dteius ceklratUTj die^ o�atiofit colle�ti. Dominusautem Salo-. moni reuelat�iffiusorationemexaudi�e.

CAP. VII.

A X�^VraquecomplelTet Salomon fundens I. b �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pr�ces, ignis delcendit de c�lo. Sc de-

uorauitholocaufta Sc vidimastSc ma ieftas Domini impleuit domvi. Neepoterantnbsp;lacerdotesingredi templum DominReo quodnbsp;implellet maieftas Domini templum Domini. Sed Sc omnes filij Iftael videbant delcen-dentem ignem, Scglonam Domini fuper do-mum:Sc corruentes proni in terram fuper pa-uimentum ftratum lapide,adorauerut;Sc lau-dauerunt Dominum, Quqniam bonus,quo-niam inl�cul�mil�ricordiaeius. Rexautern,nbsp;Sc omnis populus immolabat vidimas eoramnbsp;3.Reg.8.g Domino. IIMa�lauitigiturrex Salomon bo

Verba di erum.

ft ias , bourn vigintiduo millia, arietum centum viginti millia : Sc dedicauit domum Dei rex Sc vniuerfus populus. Sacerdotes autemnbsp;ftab�tin offieijs fuis; Sc Leuitx in organis carnbsp;minum Domini, qu� fecit Dauid rex adlau-dandum Dominum,Quoniain �ternum mi- Bnbsp;l�ricordia eius, Rymnos Dauid canentes pernbsp;manus fuas : porro lacerdotes canebant tubisnbsp;ante eos, cundufque Ilfael ftabat.Sandifica-uitquoque Salomon medium atrij ante templum Domini:obtuleratenim ibi Rolocauftanbsp;Sc adipes pacificorum: quia altare �ne� quodnbsp;feeerat,nonpoteratfuftinere Rolocaufta Scnbsp;lacrificia Sc adipes. Fecit ergo Salomon Iblennbsp;nitatem in tempore illo leptem diebus, 8c omnbsp;nis Ifrael cum eo,ecclel�a magna Yalde,ab in-troitu Emath vlque ad Torrentem-Aegypti.nbsp;Fecitquedie odauo colledam,eo quod dedi-caftet altarefeptem diebus. Sc Iblennitatc celenbsp;brallet diebus leptem. Igitur in die vicefimo-tertio menlis leptimi dimifit populos ad ta-bernacula fua,l�tantes atque gaudentes lupernbsp;bono quod fecerat Dominus Dauidi,Sc Salonbsp;moni,ScIlraeli populofiio. IlCompleuitquenbsp;Salomon domum Domini, Sc domumr�gis.nbsp;Sc omnia qu� dilpoluerat in corde luo vt fa-ceret in domo Domini,Sc in domo fua,Scpronbsp;Iperatus eft. Apparuit autem ei Dominus no-de,Sc ait,Audiui orationem tuam. Sc elegi lonbsp;cum iftuhi mihi in domum f�crif�cij. Si clau-lero c�lum,Sc pluuianon fluxerit,Sc manda-uero Sc pr�cepero locuft� vt deuoret terram.nbsp;Sc mifero peftilentiam in populum meu: connbsp;uerfus autem populus meus,fuper quos inuocatum eft nomen meum, deprecatus me fuerit. Sc exquifierit faciem meam,Scegeritp�ninbsp;tentiam a vijs fuis pe�imis:Scego exaudi�denbsp;c�lo,Sc propitius ero peccatis eor^m, Scl�nanbsp;bo terrameorum. Oculi quoquemei erunta-perti. Sc aures me� ered� ad orationem eiusnbsp;qui in loco ifto orauerit.Elegi enim,8c fandinbsp;ficaui locum iftum,vt lit nomen meum ibi innbsp;lempiternum. Sc permaneat oculi mei. Sc cornbsp;meum ibi cundis diebus. Tu quoqueli ambunbsp;laueris coram me, l�cut ambulauit Dauid pa-


-ocr page 365-

Salomon.

� ter t�us, amp; feceris iuxta omnia qu� pr�cepi tibi^amp;iuftitias meas^iudiciaqj i�ruaueris: fii-Icitabo thron� regni tui^ ficut pollicitus fumnbsp;Dauid patri tUo^dicenS;,Non auf�retur de ftirnbsp;petua vir^quionon� fitprinceps in Ilrael. Sinbsp;autemauerf�fueritisjamp;dercliqueritisiuftitiasnbsp;meas amp; pr�cepta mea qu� pr�pofui vo-bisjamp;abeuntes l�ruieritisdijs alienis_,amp;ado-raueritis eosreuellam vos de terra mea quam

Paralip. IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttjz

uid regis Ilraef eo qu�d l�ndif�cata fit : quia ingrefi� eft in cam area Domini.Tunc obtu-lit Salomon holocaufta Domino fiiper altarenbsp;Domini J quod extruxerat anteporticumj vtnbsp;per fingulos dies oft�rreturin eo iuxta pr�ce-ptum Mofijin l�bbatbis, amp; in calendis, amp;. innbsp;feftis diebus terperannum^ideft in Solenni-t�te azymorum amp; in Solennit�te bebdomadanbsp;J rum^amp;inSolennit�te tabernaculor�.Etconnbsp;. dedi vobis, Sc domum banc quam quot;findifi- ftituitiuxta dilpofitionem Dauid patris fuinbsp;caui � nomini meo proijciam � facie mea, amp; official�cerdotum in minifterijs fuis: amp; Leuinbsp;tas in ordinefiiOjVtlaudarent J Seminiftrar�t , -coram l�cerdotibus iuxta ritum vniufcuiulqjnbsp;diei:amp;ianitores in diuifionibus fuis per portam amp; portam:fic enim pr�ceperat Dauid honbsp;mo Dei.Necpr�tergrefti fiint de mandatis re p)nbsp;gis tam l�cerdotes^qu�m Leuit�jCX omnibusnbsp;qu� pr�ceperat^ amp;in cuftodijs tbcfauror�m.nbsp;Omnes impenlas pr�paratasbabuit SalomO,

que in diem quo perfecit earn. Tune abijt Salomon in Afion-gaber Sein Ailatn ad oram Maris-rubrfqu� eft in Terra-edom.Mifitaitnbsp;temei Hiram per manus l�ruorum fuorumnbsp;naues, amp; nautas gnaros maris abieruntnbsp;cum leruis Salomonis in Ophir : tulerunt-queinde quadringenta quinquagintatalentanbsp;auri^amp;attulerunt adregem Salomonern.

5. Saha Salomonis admirata /apientia, datis acceptis^ munerihus di�ce�it.pondus au-ri quodSalcmoniquotanmsadferehatur, ha~nbsp;�as�uta^ omnia jue conuiuijya�a aurea, amp;nbsp;folium ehurneum auro ye�itum extruxit: de-fcrihi�ur quoque am�itudo diuitiarum,fa�-entix e�' pote�atis Salomonis,qui annoregni~nbsp;fui quadragefmo moriturfutcedente�lio '�p-boam.

tradameam in parabolam, amp; in exempl� cun �is populis. Et domus ifta erit in prouerbi�nbsp;vniuerf�s tranf�untibus: amp;dicent ftupentes.nbsp;Quare f�cit Dominus fie terr� huic , domui huic ? Reipondebuntquej Qraa dereli-querunt Dominum Deum patrum fiiorum^nbsp;qui eduxit eos de Terra-Aegypti^S� apprehennbsp;deruntdeos alicnos, Scadorauerunteos , Slt;.nbsp;coluerunt.-idcirco venerunt fupereos vniuer ex eo die quo fundauit domum Domini, vf-f�hxcmala.

5. y�.tli�catis � Salomow 'Vanjs �u�tattl�iSjre-liquias Gentium�bi j'acit tributarias, e�ert bolocau�a, amp;�acerdotum acleunarum rntni-�eria luxta di�gt;o�twn(m T)auid con�itmt:nbsp;mi�aj^ila��eplurimum aur�ex Ophirre�er-tur adSalomonem.

CAP. VIII.

j A Xpletis autemvigintiannispofiquam �dificauit Salomon domum Domini

amp; domum fuara.'ciuitates quas dederat Hiram Salomon!, �dificauit amp; habitai e ibinbsp;fecit filios Ifi'ael.Abijtquoq; in Ematb Suba,nbsp;amp; obtinuit e� . Et�dificauitPalmiram inde-ferto, amp; alias ciuitates munitilsimas �dificauit in Ematb. Extruxitqiie Beth-horon fu-periorem,amp;Beth-boro inferiorem^ ciuitatesnbsp;muratas habentes portas amp; vedes amp; feras.-Banbsp;laath etiani amp; omnes vrbes firmifsimas, qu�nbsp;fueruntSalomonis^cundasq; vrbes quadriga 0nbsp;��l'iie.}. rum_,amp; vrbes equitum. omnia quot;qu�cunque* �

B voluitjSalomonatq; dilpofuitj �dificauitin gnis opibus amp; camelis^qui portabant aroma leruGlem amp; in Libano j amp;invniuerfii terra taamp;auriplurimHjgeramasq; pretiolas. Cumnbsp;poteftatis fii�. Omnem popiilum qui dereli-dus fuerat de Heth�is^amp; Am�rrh�iSjamp; Phenbsp;rez�is^Sc Heu�isjSc lebul�is qui non erantnbsp;de ftirpe Ifi-aef de filijs eorum; amp; de pofterisnbsp;quos non interfcccrant filij Ilfaef fubiugauitnbsp;Salomon in tributarios^ vlque indiera banc.nbsp;Porrode filijs Ilrael non pofuit vtl�ruirentnbsp;operibus rggis; ipfi enim erant viri bellatores^

amp;duces primi amp; principes quadrigarum See- pincernas quoque amp; vefies eorum amp; vidi-quitum eius. Omnes autem principes exerci- mas quas immolabat in domo Domini : non tus regis Salomonis fueruntduc�ti quinqua- eratpr�ftupore vitra in ealpiritus.Dixitquenbsp;ginta^qui erudiebant populum . Filiam veto ad regem j Veruseft l�rmo quem audierara innbsp;Pbaraonis tranllulit de Ciuitate-Dauid in terrameadevirtutibusamp;fipientia tua. Non Bnbsp;C domum quam �dificauerat ci . Dixit enim credebamnarrantibus, donee ipfi venifiem,nbsp;tgt;rex�jNon habitabit vxormea in domoDa- amp; vidiflent oculi mei :amp; proba�em vix.me-dietatem

C A P. I X.

REginaquoque' Saba cura audiflet fa-A

raam Salomonis.venit vttentareteura j-Re-io.a. ynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matt.ii.d.

in �nigmatibuSjin leriilalem: cum ma i ^�� j,

que veni�et ad Salomonem^locuta eft ei qu� cunq^erantincordefiio.Etexpofiiit ei Salomon ornnia qu� propofucrat ; nec quicquamnbsp;fuitquodnon peripicun eifecerit.Qu� poft-quam viditjf�pientiam fcilicet Salomonis_, amp;nbsp;domum qiiam �dificauerat^necnon amp; cibarianbsp;menf� eiuSj amp; babitacuJa {�ruorum, amp; officia miniftrorum eiuSj amp;vcftimenta eorunij

-ocr page 366-

lu. Roboam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V erba dierum.

dietatem l�pienti� tu� mihi fuiflenarratam: r�tn inftabuliscetcumiumjCquitumqueduo- � vicifti fatnam virtutibus tuis.Beati viri tui^ amp; decim millia:conftituitq; eos in vrbibus qua-beati (�rui tui^bi qui a�iftunt coram te omni dngaruni.ct vbi erat rex in lerui�lem, Exer-temporCjSc audiunt f�pientiam tuam. Sit Do cuit etiam poteftatem fiiper cundos reges �nbsp;minus Deus tuus benedi�luSj qui voluit te or flumine Euphrate vfque ad terram Philifthi-dinaref�iper thronum fiium regem Domini norum etvfqueadterminosAegypti. Tan-Dei tui;Quia diligit Deus Ifrael^ amp; vult l�r-uare eum in �ternum : idcirco pofuit te ftipernbsp;eum regem,vt facias iudicia atque iuftitiam.nbsp;D�dit autem r�gi centum viginti talentaau-rijamp;aromatamulta nimis^Si gemmas pretio-fi�imas; non fuerunt aromata talia, vt h�cnbsp;qu� d�dit regina Saba r�gi Salomon!. Sed amp;nbsp;leruiHiram cum f�ruis Salomonis attuleruntnbsp;aurum de Ophir^ amp; ligna thyina Sc gemmasnbsp;pretiofi�imas. De quibus fecit rex de lignisnbsp;icilicet thyinis^gradus in domo Domini amp; innbsp;domo regiaxitharas quoque amp; pl�lteriacan-toribus:nunquam vil�funtin Terra-Iudalignbsp;na talia.Rex autem Salomon d�dit regin� Sanbsp;bacunda qu� voluit J amp;qu� poftulauitjamp;nbsp;multo plura qu�m attulerat ad eum : qu� re-jQ uerf�^abijt in terram fuamcum l�ruis fuis. E-

rat autem pondus auri quodaffercbatur Salo moni per fingulos annoSj f�xccnta l�xagintanbsp;fex talentaauri:exceptaeafiimmaquam leganbsp;ti di uerl�rum gentium j amp; negotiatores affer-reconfueuerant^ omnefque reges Arabi�, 6c audifletleroboam filiusNabat,qui cratin Ae-fatrap� terrarum J qui comportabant aurum gypto (fugerat quippe illucante Salomone)nbsp;amp; argentum Salomoni.Fecit igitur rex Salo- ftatim reuerfus eft . Vocaueruntque eum , etnbsp;m� ducentas haftas aureas de fiimma (excen- venit c� vniuerfo Ifi-ael^et locuti funt ad Ronbsp;torum aureorum qui in f�ngulis haftis Qxpen boam^dic�tes^ Pater tuus duri�imo iugo nosnbsp;debantur.Trecenta quoqj �;uta aurea trecen- prefsit: tu leuiora impera p�tre tuo^qui nobisnbsp;torum aureorum quibus tegebantur fingula impofuit grauem l�ruitutem, et pau�ulum denbsp;(cuta.-pofuitq; ea rex in armamentario, quod onere fubleua^vt leruiamus tibi.Qm ait^Poftnbsp;erat con�tum nemore. Fecit quoque rex fo- tres dies reuertimini ad me. C um que abijfletnbsp;lium eburneum grande :6c veftiuitilludau- populus^inijtconfiliumcumf�nibusquifte-E ro mundifsimo . Sex quoque gradus, quibus ter�t coram p�tre eius Salomone^dum adhucnbsp;afeendebatur adlblium-; 6c fcabellum aure�,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

�cbrachiola duo altrinl�cus^ 6c duos leones liantes iuxta brachiola:{�d 8c alios duodecimnbsp;leunculos Hantes �iperfex gradus ex vtraquenbsp;parte.non fuit taie �)lium in vniuerfis regnis.nbsp;Omniaquoque val� conuiuij regis erantaurea; 8c va�domus �ltus Libani ex auro purifnbsp;fimo.Argentum enim in diebus illis pro nihinbsp;io reputabatur.Siquidem naues regis ibant innbsp;Tharfis cum leruisHiramjl�mel in annis tribus : 8c deferebant inde aurum 8c argentum,nbsp;amp; ebur, 6c fimias, 8c pauos. Magnificatus eftnbsp;igitur Salomon �iper omnes reges terr� pr�nbsp;pdiuitijs 8cgloria. Omnefquereges terrarum

defyderabant videre faciem Salomonis: vt au dirent �pientiam quam dederat Deus in corde eius. Et deferebant ei mimera, va� argen-tea et aurea, et veftes,et arma, et aromata, e-quos et mulos , per fingulos annos. Flabuitnbsp;quoque Salomon quadraginta millia equo-

tamquccopiam pr�buitargent! in lerul�leni quafi lapidum:etcedrorum tantam multitu-dinem velut fycqmoror� qu� gignuntur innbsp;campeftribus.Adducebantur autem ei equi denbsp;AegyptOjCundifquc regionibus.Reliqua autem opera Salomonis priorum etnoui�imonbsp;rum feripta Hint in verbis Nathan prophetx,nbsp;et in libris Ahi� Silonitis, in vifione quoquenbsp;Addo Videntis, contra leroboam filium Na-bat. Regnauit autem Salomon in leru�lemnbsp;fuperomnem Ifrael quadragintaannis. Dor-miuitque cum patribus fuis:et fepelierunt eunbsp;in Ciuitate-Dauid: regnauitque Roboam fi-lius eius pro eo.

5. T^boam �reto �niorum con�lio amp; tuuenile �equutus���dit regnum in duo, elejUo in regemnbsp;lerohoam�uper decem tribus.

c'a p. X.

PRofedus eft autem Roboa in Sichern: A illuc enim cundus I�ael conuenerat, j.R�'nbsp;vt conftituerenteum regem.Quod cum

viueret_,dicens,Qmd datis confilij,vt relpon-deam populoFQui dixer�tci,Si placueris po- B pulo huic ,et linieris eos verbis clementibus,nbsp;l�ruient tibi omni tempore. Atille reiiquitnbsp;confilium fenum, et cum iuuenibus tradarcnbsp;c�pit,qui cum eo nutriti fuerant, et erant innbsp;comitatu illius. Dixitqueadeos, Qmd vobisnbsp;videtur.^vel relpondere quid debeo populonbsp;huic, qui dixit mihijSubleuaiugum quodimnbsp;pofuit nobis pater tuus? At illi refponderuntnbsp;igt;vt�iuueneSj etnutriti cum eo in delicijs, at- P�.*�nbsp;quedixerunt, Sicloqu�ris populo qui dixit tinbsp;bi, Pater tuus aggrauauit iugum noflruin, tunbsp;fubleua:et fie re�pondcbis ei,Minimus digitus.,nbsp;meus gro�ior eft 1 � bis patris mei.Pater meusnbsp;impofuit vobis graueiugum,et ego maius ponbsp;dus apponam : pater meus cec�dit vos flagel-lis,ego ver� c�dam vos Icorpionibus . Venitnbsp;ergo leroboam, et vniuerfus populus ad Roboam die tertio.ficutpr�ceperat eis.Rcfpon-ditquc

-ocr page 367-

lu. Roboam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paralip. IL

ditquerex dura, dereli�o conf�lio l�niorum, cifl�teos Ieroboam,amp;pofteri eius, ne �c�r-locutusqjeftiuxtaiuuenumvoluntat�,Pater dotio Domini fungerentur. Qm conftituit meus graue vobis impofiiitiugum, quod ego fibi f�cerdotes excelfor�,amp;d�moniorumjvi-grauius faciam.- pater meus cecidit vos flagel tulorumq; quos fecerat.Sed amp; de cun�lis tri-lis,ego veto c�dam vos ftorpionibus.Et nonnbsp;acquieuitpopuli precibus; erat enim voluntanbsp;�'Reg.ii.f, tis DeijVtcompleretur l�rmo eius,llquemlo-

bubus Ifi'ael, quicunq; dederant cor fuum vt qu�rerent Dominum Deum Ilfaefveneruntnbsp;in lerul�lem ad immoladum vi�timas f�as cOnbsp;ram DominoDeo patrum fuorum.Etrobo-rauerunt regnum luda ; amp; confirmaueruntnbsp;Roboara filium Salomonis per tres annos;aranbsp;bulauer�t enim in vijs Dauid amp; Salomonis,nbsp;annis tantum tribus. Duxit autem Roboamnbsp;vxorem Mabalath, filiam lerimoth filij Da-uid;Abih�il quoq; filiam Eliab filij liai, qu�nbsp;peperit ei filios Ieus,amp; Somoriam,amp; Zoom.nbsp;Poft hanc quoq^ accepit Maacha filiam Ab-l�lom,qu� peperit ei Abia, amp; Ethai,amp; Ziza^nbsp;amp; Salomith . Amauit autem Roboana Maa-cha filiam Abf�lom fuper omnes vxores fuas,nbsp;amp; concubinas: nam vxores deeem amp; o�to dunbsp;xerat,concubinas autem i�xaginta; amp; genuitnbsp;vigintio�o filios, amp; l�xaginta filias. Confti-

D cutus fuerat per manum Ahi� Silonitis adle roboam filium Nabat-Popt^ius autem vniuernbsp;fus rege duriora dicente,fic locutus eft ad e�.nbsp;Non eft nobis pars in Dauid, neq; h�reditasnbsp;in filio liai. Reuertere in tabernacula tua If-rael,tuautempaftedomum tuamDauid. Etnbsp;abijtifrael in tabernacula fua.Super filios autem Ifta�fqui habitabant in ciuitatibus luda,nbsp;regnauit Roboam.Mifitqjrex Roboam Adunbsp;ram,qui pr�erattributis amp;lapidauerunt eumnbsp;filij Iftael, amp; mortuus eftiporro rex Roboamnbsp;currum feftinauit aftendere, Sc fugit in lerunbsp;f�lem.Receftitq; Iftael,�domo Dauid vfquenbsp;ad diem hanc.

S. Trxcipit �Deuf nepugnet J^boam contra I�-raeLextru��s autem � I^boam multis ciuita tuit veto in capite,Abiam filium Maacha du tibus, confiuunt ad eum Leuitxacfacer dotes cem fuper omnes fratres fuos: ipfiim enim re-abieBi�Ieroboam,cxteri^^T)eicultores,�Pp~nbsp;boam autem multas duxit yxores ac concubinas.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c A P. X I.

A nbsp;nbsp;nbsp;yquot; Enit autem Roboam in Ierul�lem,amp;

�'* \/ conuocauit vriiuerf�m domum luda

* nbsp;amp; Ben-iamin,centum o�toginta mil-

lia eleclorum,atque bellantium, vt dimicaret cotra lftael,amp; conuerteret ad ft regnum fu�.nbsp;Fai�usq; eft ftrmo Domini ad Semeiam hominem Del, dicens, Loquere ad Roboam fi-lifi Salomonis reg� luda, amp; ad vniuerfum If-rael qui eft in luda amp; Ben-iamin , Hacc dicitnbsp;Dominus, No aftendetis, neque pugnabitisnbsp;t�.j. contrafratres veftros: gt;reuertaturvnufquif-que in domum fuam, quia mea hoc geftumnbsp;eft voluntate.� Qui c�m audilTent fermonemnbsp;Domini,reuerfi funt, nec perrexerunt contranbsp;Icroboam.Habitauit autem Roboain lerufa-1cm, amp;�dificauitciuitates muratas in luda.

5. �Propter peccata ^boam ac popopuli luda tradiditillosVeus r�gi ^egypti, tjuicaptisnbsp;muniti�itnis duitatibfH luda^diripit leru�tnbsp;Um�Mato regts ac tepli thefauro ��eutis quo-^ueaureis amp; argentets ,pro ^uilns xnea fecitnbsp;d^boAin,quo mortuo�tccedit�lius Abia.

Ck'P. XII.

CVmdj roboratum fuiflet regnum Ro-boam amp;. confortatUj dereliquit legem Domini,amp; omnis Iftael c� eo.HAnno 3.Re.j4.g^nbsp;autem quinto regni Roboam alcendit Se�cnbsp;rex Aegy'ptiinlerul�lem ( quia peccauerantnbsp;Domino)cum mille ducentis curribus, amp; Ce-xaginta millibus equitum: nec erat numerusnbsp;vulgi quod venerat cum eo ex Aegypto, Lv-

V bics

X Extruxitq; Beth-l�hem,ScEtam,amp;Thecue, Beth-fur quoq;,amp; Socho,amp; Odolla,necnonnbsp;amp; Geth, amp; Maref�,amp; Ziph : ftd amp; Adura,amp;nbsp;Lachis,amp; Azeca.'Saara quoque, amp; Aialon,amp;;nbsp;Hebron,qu� erant in luda amp; Ben-iamin:ciuinbsp;tares munitiftimas. Cumq; claufiflet eas munbsp;ris,pofuitin eis principes,ciborumq;horrea,nbsp;hoceft olci Sc vini.Sedamp; in fingulis vrbibusnbsp;fecit arm�^�tariaftutorum amp; haftarum: fir-mauitqueeas f�mma diligentia, amp;imperauitnbsp;C fuperludam amp;Ben-iamin.Sacerdotes autem

amp; Leuit� qui erant in vniuerfo Ifrael, vene-runtadeumdc c��lis ftdibus fiiisjtelinquen-tes fuburbana,8c pof��fsiones fuas, amp; tranft-untes ad ludam, amp; Icrufalem ; eo quod abie-

-ocr page 368-

lu. Roboam.

Verba dierum.


bies �cilicetjSc Troglodytrejamp; Aetbiopes.Ce pitque ciuirates munitifsimas in huia^ amp; ve-nit vfq; in lerufalera.Semeias autem prophc-ta ingreflus eft ad Roboam, amp; principes lu-da^qui congregatifuerant inleruialenij fugi-entes Sefac: dixitq; ad eos, H�cdicit Domi-nuSj Vos reliquiftis me^ amp; ego reliqui vos in.

� manu Sefac.Confternatiqj principes lirael, amp;rex,dixeruntjluftus�ft Dominus.Cnmqjnbsp;vidiflet Dominus quod humiliati efl'ent fa-�us eft i�rrno Domini adSemeiam, dicens.nbsp;Quia humiliati funt^ non dilperdam eos ; da-boque eis pauxillum auxilij, amp; non ftillabitnbsp;furor mens fuper Icrulalcm per manti Selac.nbsp;Veruntamen ieruicntei-.vtfciant diftantiamnbsp;feruitutis rae�,amp; f�ruitutisrcgni terrarum.nbsp;Recefsititaq; Sefac rex Aegypti ab lerufalem,nbsp;fublatisthefauris domus Domini, 8c domusnbsp;regis,oraniaq;fcciim tulit : Sc�lypeosaureosnbsp;quos fccerat Salomon, pro quibus fecit rexnbsp;�neos. Sc tradidit illos principibus ftrutario-ruin qui cuftodiebant veftibul� palatij. C�-queintroiret rex domum Domini,veniebantnbsp;fcrutarij,8c tollebanteos.nterumq j referebantnbsp;cos ad armamentarium fuum . Veruntamennbsp;quia humiliati funt,auerG eft abeis ira Domini, necdeleti hint penitus:fiquidem in lu-3.Re.i4.f, da inuenta funtoperabona.IlConfortatus eft

ergo rex Roboam in Ieru{alem,atq; regnauit: quadraginta autem �c vnius anni erat cum renbsp;gnare c�piflet ; 8c decern 8c feptem annis rc-D gnauit in lerufale, vrbe qua elegit Dominusnbsp;vt confirrftaret nomen fuum ibi, de cundisnbsp;tribubus Ifraebnomen autem matris eius Naanbsp;ma Ammanitis . Fecit autem malum, 8c nonnbsp;pr�parauitcorfuum vtqu�reret Dominum.nbsp;Opera veto Roboam prima 8c nouiftimafcrinbsp;pta funt in libris Semeix Prc^hctx, 8c Addonbsp;Videntisj 8c diligenter expofita.-pugnauer�t-que aduerfum f�Roboa 8cleroboam cundisnbsp;diebus. Etdorraiuit Roboam cum patribusnbsp;fuis.'fepultusq; eft in Ciuitate-Dauid. Et regnauit Abia filius eius pro eo.

5. AVia ad bellum contra leroloam accedens dehortatur exercitum leroboam � belle cotranbsp;fe,quum Deum baberent ducem^quem Uli ab-iecerantyC^f J^erans in T)omino '^iilor euadit^nbsp;ac diuerjas ccepit ciuitates,plurimos^ ex yarijsnbsp;yxoribusprotreatliberoi.

CAP. XIII.

A A Nno o�tauodecimo r�gis leroboam 3.Reg.j5.a regnauit Abia fuper ludam . Tribusnbsp;annis regnauit in lerufalera: nomen-qiiematris eius Michaia, filia Vriel deGabaa:nbsp;j.Reg.ij.a �j;ecat bellu inter Abiam 8cleroboa.IlCumq;nbsp;inijflet Abiacertamen, Schaberetbellicofiftinbsp;mosviros, �cele�rorura quot;quadraginta�raillia:nbsp;leroboam inftruxit econtra aciem�odogin-ta�millia viror�, qui 8c ipft eledi erant, amp; adnbsp;bella forti�imi. Stetitergo Abia ftiper mon-tem Semerom,quierat in Ephraim,8c ait,Annbsp;di Ieroboam,8c omnis Ifrael, Num ignor�tisnbsp;quod Dominus Deus Ifrael dederit regnumnbsp;Dauid fuper Ifrael in lempiternum,ipft 8c fi-lijseius inpadu filis.� (Etfurrexit leroboamnbsp;filius Nabat, feruus Salomonis filij Dauid:nbsp;ilScrebellauic coijtradominum fuum. Con-gregatiqtie funt ad eum viri vani�imi. Scfilijnbsp;Belial: 8c pr�ualuerunt contra Roboam fili�nbsp;Salomonis.Porro Roboam erat rudis, 8c corde pauido,nec potuit refiftere eis. ) Nunc er- Bnbsp;go VOS dicitis quod refiftere po�itis regnonbsp;Domini, quod po�idetper filios Dauid: ha-betisquegrandem populi multitudinem, at-que vitulos aureos quos fecit vobis leroboamnbsp;in deos'.IIEt eieciftis facerdotes Domini,filiosnbsp;Aaron,atque Leuitas ; Sc feciftis vobis facerdotes ficut omnespopuli terrarum: quicun-que venerit, 8c initiatierit manum fuaminnbsp;tauro de/bobus , 8c in arietibus feptem, fit fa-cerdos eorum qui non funtdij. Nofter autemnbsp;Dominus Deus eft, quern non relinquimus:nbsp;facerdotesque miniftrant Domino de filijsnbsp;Aaron.-8cLeuit�fiintin ordinefuo. Holo-caufta quoque offerunt Domino per fingu-los dies mane 8c vefperc : 8c thymiama iuxtanbsp;legis prxeepta confe�t�, 8c proponuntur panes in rnenfa mundi�ima,eftq;apudnos cannbsp;delabrum aureu, 8c lucernx eius, vt accedan-turfemperad vcfperam: nos quippecuftodi-muspr�cepta Domini Deinoftri, quern vosnbsp;reliquiftis.Ergoin exercitu noftro dux Deusnbsp;eft, Scfacerdotes eius, qui clangunt tubis, 8cnbsp;refonant contra vos: filij Ifiael nolitepugna-recontra Dominum Deum patrum veftro-rum,quia no vobis expedit. H.'ce illo loquen-te,Ieroboam retro moliebatur infidias.Cum-que ex aduerfo hoftium ftaret, ignorantemnbsp;ludam fuo ambiebat exercitu . Refpicienf-que ludas, vidit inftare bellum ex aduerfonbsp;8cpoft tergum , Scclamauitad Dominum:nbsp;ac facerdotes tubis canere c�perunt. Omnes que viri luda vociferati funt; Sccccc il-lis clamantibus perterruit Deus leroboam,nbsp;8c omnem Ifi�aelqui ftabat ex aduerfo Abianbsp;8c luda. Fugeruntque filij Iftael ludam gt; jjnbsp;tradidit eos Deus in manu eorum . Pereu�itnbsp;ergoeos Abia, 8c populus eius plaga magna:nbsp;8c corruerunt vulnerati ex Ifrael quot; quinqua-ginta�millia virorum fortium .Hulniliatiquenbsp;funt filij Ifrael in tempore illo .- 8c vehemen-ti�ime confort�t! filij luda, eo quod fpera�nbsp;fentin Domino Deo patrum friorum.Perfe-cutus eft autem Abia fugietem leroboam ; 8cnbsp;cepit ciuitates eius,Beth-el 8c filias eius: 8c Icnbsp;fana cum filiabusfuis:Ephronquoqj �cfiliasnbsp;eius.


-ocr page 369-

Paralip.IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;154

circuitum G�rara: : grandis qi�ippe cundos terror inuai�rat,-8c diripuerunt vrbes,8c multam pr�dam alportauerunt. Sed 8c cauLiso-uium deftruentes tulerunt pecorum infini-tam multitudinem,8c caraelorum:reuerfiquenbsp;funt in lerul�lem.

5. Avarias prophetat I�ael futurum multd tempore ab�que dco yero�acerdote amp; lege,cu-itti prophetx exbortatione confortatu^ Aja aunbsp;JertJordes idolorum�uamq^ matre idololatramnbsp;imperio priuat, popului autem iurat Je Deonbsp;feruiturum.

CAP. X V.

ilZarias autem ftlius Obed, l�do in A f�lpirituDei, egreft'useft in occur-J-^^**^�*^*nbsp;fum Ala, 8c dixit ei,Audite me Af�, 8c

Abia.Afa.

ci iis .Nee val uit vitra ref�ftere leroboam in diebus Abia: que pereu�it Dominus amp; mornbsp;tuus eft.Igitur Abia_,confortato imperio fiio,nbsp;accepit vxores quatuordecim, procreauit vi-ginti duos filiosj amp; iedccim filias.Reliqua aunbsp;tem fermonum Abia^ viarumejue amp; operuranbsp;eins, fcriptafuntdiligeti�ime inlibro Add�nbsp;Prophet�.

S. Abix �ictedit�lius Afa^a 'ipace � Deo con-ee�a iaolorum ctiltum �ibuertit, amp; ciunates luda xdi�catac munit^Z^Team^ regem Ae-thiopumcum exerettu mille millium aiuino aunbsp;x'ilio deuitit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

CAP. XIII I.

A Ormiuit autem Abia cum patribus , I �iuis, Scfepelierunt eura in Ciuitate-Dauid .� regnauitq; Afa hlius eius pronbsp;eOjin cuius diebus quieuit terra annis decem.nbsp;Fecit autem Aia quod bonum amp; placit� eratnbsp;confpe�tu�Dei fliijSc fiibuertit altaria pe-regrini cultuSjamp; excelf�_,amp; confregit ftatuas^nbsp;lucosq; fuccidit. Etpr�cepit lud� vt quxre-ret Dominum Deura patrura fuorum^Sc facenbsp;ret legem, Sevniuerfa mandata. Etabftulit denbsp;cudis vrbibus luda aras amp; phana^Se regnauitnbsp;inpace.Aedificauit quoque vrbesmunitasinnbsp;luda^quia quietus erat^Sc nulla t�poribus ciusnbsp;bella furrexerant, p'acem Domino largiente.nbsp;B Dixit aut� lud�, Aedificemus ciuitates iftas,

amp; vallemus muris^Sc robpremus turribus amp;. portis, amp;f�ris donee � bellis quietafuntom-nia,e� qu�d qua�fierimus Dominum Den panbsp;trum noftrorum, amp; dederit nobis pacem pernbsp;gyrum . Acdificauerunt igitur, amp; nullum innbsp;extruendo impedimentum fuit. Habuit aut�nbsp;Aia in exercitu fuo port�tium Icut� �chaftas^nbsp;de luda trecenta miHia.-de Ben-iamin veronbsp;ferutariorum 8c {agittariorum^ducentaquot;odonbsp;ginta�millia.-omnes ifti viri forti�imi.Egref-C fus eft autem contra eos Zara Aetbiops cumnbsp;exercitu fuo j decies centena millia, 8c eurri-bus trecentis : 8c venit vfque Marefa. Porronbsp;Aia perrexit obuiam ei 8c inftruxit aciem adnbsp;bellum in Valle-Sapbathajqu� eft iuxta Ma-refa. IlEtinuocauit Dominum Deum^Sc ait,nbsp;Dominenon eft apud te vlladiftatia, vtrumnbsp;inpaucis auxilieris_,anin pluribusiadiuuanosnbsp;Domine Deus nofter : in re enim, 8c in tuonbsp;nomine babentes fiduciam venimus contranbsp;banc multitudinem.Domine Deus nofter tunbsp;cs,non prxualeat contra te bomo . Exterruitnbsp;itaq; Doiftinus Aetbiopes coram Afi Scluda:nbsp;fugeruntq; Aetbiopes . Et perfecutus eft eosnbsp;All populus qui clim eo erat,vfque Gcra-ra;8c ruerunt Aetbiopes vfquead internecionbsp;nein, quia Domino cedente contriti funt, 8cnbsp;exercitu illius pr�liante . Tuler�t ergo fpolia _______ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_______

multa. Et percuflerunt ciuitates omnesper cham matrem Afa regis ex augufto depoluit

omnisluda 8c Ben-iaminjDominusvobifc�, quia fuiftis cum eo.Si qu�f�eritis eum, inue-nietis: ftautemdereliqueritise�, derelinquetnbsp;Vos.Tranftbunt aut� multi dies in Iftael abf-que Dco vero, 8c abiquei�cerdote dodore,Scnbsp;ablq; lege.Cumq; reuerfi fuerintinanguftianbsp;fu3,*ad Dominum Deum Ifi'ael, 8c qu�lie- *ei^c�ttma-rint e�,reperient eum.In tempore illo nonnbsp;ritpax egredienti 8c ingredient!: fed terroresnbsp;vndiq; in cundis babitatoribiis terrar� . Pu- gnbsp;gnabit enim gens contra genre, 8c ciuitas co-tr� ciuitat�;quia Dominus c�turbabit eos innbsp;omnianguftia.Vos ergo cofortamini.-Senori

�9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�9

diftoluantur manus veftr� : erit enim merces operi vcftro. Qipodc�m audiflet Af�, verbanbsp;icilicetjSc prophetiam Azari� filij Obed Proph�te, confortatuseft, 8cabftulit id�la deo-mni ferra luda,8c de B�-iamin, 8c ex vrbibus,nbsp;quas ceperat,montis Epbr�im.-8c dcdicauit alnbsp;tare Domini,quod erat ante porticum Dominbsp;ni.Congregauitq; vniuerfum ludam 8c Ben-iamin,8c aduenas c� eis de Ephr�im,8c de Manbsp;nafte, 8c Simeon: plures enim ad eum confu-ger�t ex Iftaefvidentes quod Dominus Deusnbsp;illius efletcum eo. Cunique veniflentin le-ruf�lem menie tertio, anno decimoquinto rcnbsp;gni Afi, immolauernnt Domino in die ilianbsp;demanubijs 8c pr�daquamadduxer�t, bouesnbsp;i�ptingenros,8c arietes i�ptem millia. Et in-trauitex moread corroborandumf�dus . vtnbsp;qua:rerentDominumDeum patrum fuorumnbsp;in toto corde,8c in tota anima fua. Siquis autem, inquit, non qu�fierit D ominum Deumnbsp;Ifracl, moriatur, � minimo viq; ad'maxim�,nbsp;� viro viq;ad mulierem. luraueruntque Do- pnbsp;mino voce magna in iubilo,8c in clangore tunbsp;|)�,8c in fonitu buccinarum omnes qui erantnbsp;in Iuda,cum execratione:in omni enim cordenbsp;fuo iurauerunt, 8c in tota voluntate qu�fie-runt'eum,8cinuenerunt.-pr�ftititqueeis do-minus requiem per circuitum . Sed amp; Maa-

V a imperio^

-ocr page 370-

Afa.

Verba di enim.

impcriOj eo qu�d feciflct in luco f�mulachru Priapi.-quod otnne contriuit^Sc in fruftra co-minuens combu�itin Torrente-cedron.Ex-cella autem dereli�ta fiint in Ifrael : attamennbsp;cor Afaerat perfedn cundis dicbus eiiis. Ea-quequx vouerat pater iuus, Sc ipl�, intulit innbsp;domuni Domini: Sc argentum amp; aurum, Va-forumq; diuerfam fupelle�lilem.Bellum vcronbsp;quot;triu�mum non fuit vfque ad 'tricefimum�annum reeni

5. Tugnante �Baafa. re?e Ipael contra A'^o canit A'i^ �Ben-aaad regem Syria in atixi-lium^ Hananipro�hetam i�jitm ol td tn~nbsp;cre�antem in neruu coniecit, at dolore �edumnbsp;cruciattts in medicorum arte f^em�onens^ anno regrn�ti.^\.moritur.

CAP. XVI.

IlNno autem tricefimofexto rcgni e-ius afc�dit Baafa rex ifrael in ludam. Sc muro circundabat Rama, vt nul

lus tutepofletegredi Scingredideregno Ala. Pro tulit autem Ala argentum Sc aurfi de tbe-lauris dotnus Domini, Sc de thelauris rcgijs;nbsp;mifitquc adBen-adad regem Syrix^qui habi-tabat inDarmalcOj dices, F�dus inter me Scnbsp;te eft J pater quoque meus Sc pater tuns ha-buere concordiara: quam ob rem mi� tibi argentum Sc aurum, vt rupto f�dere quod babes cum Baafa rege Iftaeffacias eum � me re-cedere. Qi�o comperto Ben-adad mi�t principes exercituum fuorum ad vrbes Ilfael: quinbsp;percuflerunt Ahion, Sc Dan, ScAbel-maim,nbsp;� Sc vniuerlas vrbes Nephthali muratas; Qimdnbsp;ciim audiflet Baala, de�jtxdificare Rama, Scnbsp;intermifit opus fuii. Porro Ala rex aflumpfitnbsp;vniuerfum ludam. Sc tulerunt lapides de Rama, Sc ligna qux �dificationi pr�paraueratnbsp;BaaGzxdificauitque ex eis Gabaa,8c Mafpha.nbsp;In tempore illo venit Han^i Propheta adnbsp;Alam regem luda, Sc dixit ei, Qina babuiftinbsp;fiduciam in rege Syri�, Sc non in Dominonbsp;Deo tuo: idcircoeua�c Syri� regis exercicusnbsp;Supr.i4.c. demanutua . II Nonne Aetbiopes Sc Libyesnbsp;plyries erant quadrigis Sc equitibus.nbsp;Sc multitudine nimia; quos cum in Domino credidilles, tradidit in manu tua ? Ocu-li enim Domini contemplantur vniuerlamnbsp;Ioan,7.f. terram. Sc praebent fortitudinem bisliquicornbsp;de perfedo credunt in eum.Stake igitur egi-fti, Sc propter bocex pr�l�nti tempore ad-uerlum te bella conlurgent. Iratusq j Ala ad-uerlus Videntem,iu�iteummitti in neruumnbsp;valde quippeluper boc fueratindignatus ; Scnbsp;interfecit de populo in tempore illo pluri-mos. Opera autem A�i prima Sc noui�imanbsp;D Icripta funt inlibro regum luda Sc I�ael.Ae-grotauit etiam Ala anno tricefimonono re-gni lui,dolore pedum vebemeti�imo. Sc nec

ininfirmitatate�ia que��it Dominum, led magis in medicorum arte confilus eft. Dor-miuitq; cum patribus fuis: Sc mortuus eft an- p. y,nbsp;no quadragenmotgt;primo�regni lui.Et lepelicnbsp;runt cum in lepulcbro luo quod foderat fibinbsp;in Ciuitate-Dauid: polueruntqueeum lupernbsp;ledum �ium plenum aromatibus Sc vnguen-tis meretricis, qux erantpigmentariorum arte confeda, Sc combuflerunt fuper eum amnbsp;bitione nimia.

5. Pitci Jo�i�lat�atriA�i �tctedens, diuitiji �otens amp;armis, mittit do�ores legtt Dei�ernbsp;�^niuer�tm ludam, cuius �rinci�es recenjen-tur cum numero�tbie^orum militum.

C�P. XVII.

Egnauit aute lolapbat filius eins pro eo , Scinualuit contra Ilrael. Confti-tuitqj militum num�ros in cundis vr-


bibus Iuda,qu� er�t vallat� m�ris. Pr�fidia-que dilpo�iit in terra luda, Scin ciuitatibus �pbr�im quas ccperat Al� pater eins. Et fuitnbsp;Dominus cum lolapbat, quia ambulauit innbsp;vijs Dauid patris lui primis : Scnon Iperauitnbsp;in Baalim,l�d in Deo patris fui, 8c perrexit innbsp;pr�ceptis illius,Scnoniuxtapeccata Ifrael.nbsp;Conhrmauitq; Dominus regnum in manunbsp;eius : 8c d�dit omnis luda mimera lol�pbat:nbsp;fadxq; luntei in finitx diuiti�, 8c multa glonbsp;ria.Cumq; fump�lletcoreius audaciam propter vias Domini,etiam excella Sclucosdenbsp;luda abftulit. Tertio autem anno regni fuinbsp;mi�t de principibus fuis Ben-bail, 8c Obdia,nbsp;Sc Zacbariam, 8c Nathana�l, 8c M.icb�am,vtnbsp;docer�t in ciuitatibus luda; Sc c� cis Leuitas,nbsp;Semeiam, 8c Nathaniam, 8c Zabadiam, A-l�el quoq; 8c Semiraraoth Sc lonathan, Ado-niamq; 8cTobiam ScThobadoniaLeuitas;nbsp;8c cum eis Elil�ma 8c loram l�cerdotes: docenbsp;bantque populum in luda, babentes librumnbsp;legis Domini.-Sc circuibantcundas vrbes lu-da,atq; erudiebantpopulum. Itaq; fidus eftnbsp;pauor Domini fiiper omnia r�gna terrarumnbsp;qux erant per gyr� Iuda,ncc audebant bella-re cotra lofaphat. Sed 8c Pbilifth�i lol�pbatnbsp;munera deferebat,8c vedigal argent!: Arabesnbsp;quoqj adducebant pecora arictum, l�pt� mil-lia l�ptingentos,8cbircos totidem.Creuit ergo lofaphat, 8c magnificatus eft vlq; in liibliquot;nbsp;me:atque �dificauit in luda domos adinftarnbsp;turri�,vrbesq; muratas.Et multa op�ra para-uit in vrbibus Iuda:viri quoque beflatores,nbsp;robuftierantinlcrulalcm,quorum�ftenumcnbsp;rus per domos atq;familias fingulor�:In lUquot;nbsp;da'princeps� exercitus. Ednas dux, Sc cum eonbsp;robufti�imiviritrecentamillia . Poft hunenbsp;lohanan princeps, 8c cum eo ducenta odo-ginta millia.Poft ilium q uoq; Ama�as filiusnbsp;Zechri,conl�cratus Domino, 8c cum e�,du-cenM


-ocr page 371-

Paralip. IL

re.�Cui ille relpondit,Alcendite:cunlt;fta enim prolpera euenient,8c tradentur holies in ma-nus veftras.Dixitque rex,Iterum,atq; iterumnbsp;te adiuro,vt mihi non loquaris,nifi quod verum eft in nomineDomini. At ille ait, Vidinbsp;vniuerfum Ilrael dilperfum in montibus, fi-cutouesablquepaftore; 8c dixit Dominus,nbsp;Non habet ifti dominos: reuertaturvnulquifnbsp;que in domum luam in pace. Et ait rex Ilraelnbsp;ad Iofaphat,N�nne dixi tibi quod no prophenbsp;tarer ifte mihi quicquam boni, led eaqu� manbsp;la fun t? At ille, Idcirco,ait,audite verbum Donbsp;mini, Vidi Dominum l�dentem in loJio ftio,nbsp;8comnemexercitum c�liafiiftentcmei .ade-xtris Scafiniftris.Etdixit Dominus,Quis de- Enbsp;cipier Achabregem Ilrael, vt afcendat8ccor-ruatinRamoth-Galaad.�Cumq;diceretvnusnbsp;hoc modo, 8c alter alio:proce�it Ipiritus, 8cnbsp;ftetitcoram Domino , Scait, Ego decipiamnbsp;eum. Cui Dominus,In quo,inquit,decipies?nbsp;At illerelpondit,Egrcdiar,8c ero Ipiritus mennbsp;dax in ore omnium prophetarum eins. Dixitque Dominus,Decipies,8c pr�ualebis: egre-dere 8cfacita.Nunc igirur, ecceDominus denbsp;dit Ipiritum medacij in ore omnium prophetarum tuorum: 8c Dominus locurus eft de tenbsp;mala. Acee�it autem Sedecias filius Chanaa-na,8c percufsitMich�� maxillam, 8c ait. Pernbsp;quam viam tranfiuit Spiritus Domini � me,nbsp;vt loqueretur tibi?Dixitq ue Mich�as, Tu ip- pnbsp;fc videbis in die illo, quando ingrelfus fuerisnbsp;cubiculnmdecubiculoj vtablcondaris.Pr�ccnbsp;pit autem rex lftael,dices, Tollite.Mich�am,nbsp;8c ducite eum ad Amon principem ciuitatis,nbsp;8c ad loas filium Amelech.Et dicetis,H�c di-cit rex,Mittite hunc in carcerem, 8c date ei panbsp;nis modicum 8c aqu�pauxillum,donecreuernbsp;tar in pice.Dixirque Mich�as,Si rcuerfus fuenbsp;ris in pace, non eft locutus Dominus in me.nbsp;Et ait. Audite omnes populi . Igitur afeende-runt rex Ilrael, 8clol�phat rexluda inRamoth-Galaad. Dixitq; rex Ilrael ad lol�phat,nbsp;Murabo habitum , 8c ficadpugnam vadam:nbsp;tu autem induere veftibus tuis. Mutatoq; rexnbsp;Ilrael habitu,venit ad bellum. Rexautem Sy-ri� pr�ceperat ducibus equitatus fui, dicens.nbsp;Ne pugnetis contra minimum,aut contra manbsp;ximum,nificontralcgt;lum regem Ilrael. Itaq; Gnbsp;c�mvidil�ent principes equitatus lol�phat,nbsp;dixer�t,Rex Ilrael eft ifte.Et circundederuntnbsp;eum dimicantes:at ille clamauit adDominn,nbsp;8cauxiliatuseft ei, atque auertit eosab illo.nbsp;C� enim vidil��nt duces �quitatus quod nonnbsp;el�etrex Ilrael,reliquerunteum. Accidit antenbsp;vtvnus� populo l�gittam in incertum iacc-rct, 8c percuteret regem Ilrael inter ceruicemnbsp;8c Icapulas�.at illeaurig� fuo ait,Conuerte manbsp;num tuam, �ceduc me de acie, quia vulnera-

V 3 tus

lofaphat.

centa tnillia virorum forti iim. Hunc f�queba tiir robuftus ad prxlia Eliada, amp; cum eo ten�nbsp;tium arcum 8c. clypeutn ducenta millia. Poftnbsp;iftutn etiam lozabad: 8c cum eo centum o�lonbsp;ginta millia expeditorum milicum.Hi omnesnbsp;erant ad manum regis,exceptis alijs quos po-fticrat in vrbibus muratis jin vniuerfo luda.nbsp;�Sk lo�ibhatimpio ^chab affimtateiunBus,apnbsp;lenatt cum eo contra T^moth- Galaad. 400.nbsp;f�udoprophetis yi�oriaprom�tentibus, ''Mi -chaos autem contrartum�rophetans incarc�ranbsp;tur,fed A chah iuxta '^ichaa fro�hettam innbsp;he�lo ocdditur. c A ?. x v 111.

A T Vit ergo lol�phat diues 8c inclytus mul t� tum_,8caffinitateconiun�tuseftAchab.

Deftenditquepoftannos ad eum in Sa mariam.-ad cuius aduentum mactauit Achabnbsp;arietes, 8cboues plurimosipfi 8c populo quinbsp;v�n�rant cum eo : pcrfuafitq ue illi vt afcendenbsp;retin Ramoth-Galaad. Dixitque Achab rexnbsp;Iftael ad lol�phat regem luda, Veni mecumnbsp;inRamoth-Galaad. Cui ille refpondit, Vt c-go J 8c tmftcut populus tuus, fie 8c populusnbsp;meus;tecumquecrimus inbello. Dixit lol�-phatad regem llrael, Conful� obl�cro in pr�nbsp;g fentiarum fermonem Domini. Congregauitnbsp;igitur rex Ilrael prophetarum quadringentosnbsp;viros, 8c dixit ad eos, In Ramoth-Galaad adnbsp;bellandum ire debemus_,an quielcere? At illi,nbsp;Alcende,inquiunt,8c trader Deus in manu renbsp;gis.Dixitque lol�phat, Nunquid non eft h�cnbsp;proph�tes Domini, vt ab illo etiam requira-mus.� Etait rex Ilrael ad lol�phat, Eft vir v-nus � quo polTumus qu�rereDomini volun-tatera: led ego odi eum , quia non prophetatnbsp;niihi bonum, fed malum omni tempore ; eftnbsp;ailt Mich�as filius lemla.Dixitque lofaphat,nbsp;rex hoc modo. Vocauit ergo rexnbsp;Ilrael vnum de eunuchis,8c dixit ei,Voca citonbsp;Mich�am filium lerala.Porro rex Ilrael,8c Ionbsp;faphat rex luda vterque fedebant in folio fuo,nbsp;veftiti culturegio. fedebant autcin area iuxranbsp;porta Samari�, omnefq; prophet� vaticina-Dantur coram eis.Sedecias vero filius Chanaanbsp;pa fecitfibi cornua ferreaj8caitjH�cdicit Donbsp;minus,His ventilabis Syriam,donec conterasnbsp;eam.Omnefque prophet� fimiliter prophetanbsp;bant,atq; dicebant, Afcende in Ramoth-Ga-laad,8cprolperaberis, 8c trader eos Dominusnbsp;in manu rcgis.Nuntius autem qui ierat ad vonbsp;candum Mich�am,aitilli,En,verba omniumnbsp;prophetaAim vno ore bona regi annuntiant:nbsp;qu�fo ergo te vt amp; lermo tuus ab eis non dif-fcntiat,loquarifque prolpera. Cui refponditnbsp;Mich�as,ViuitDominus, quia quodcunquenbsp;dixerit mihi Deus meus, hoc loquar. Venit ernbsp;^o ad reg�. Cui rex ait, Mich�a, ire debemusnbsp;in Ramoth-Galaad adbellandum,an quielce-

-ocr page 372-

lofaphat.


tus fum.Et finita eft pugna in die illo; porro rex Ifrael ftabat in curru fuo contra Syros vfi-lt;iue ad vefper�jamp; mortuus eft occidente fble.

5. lofaplat � lehu pro^heta correptu^ ileprtc-�ito auxilio con�itutosa fiiudices admonet de �eruanda lu�itia, Leuitai denbsp;fromouendo cultu dittino^pe^ulo^ re�ein�i-tuendo.

Ch.-P. XIX.

A Euerfiis eft autetn lofapfiat rex luda in domum fuam pacific�^in leruf�lem.nbsp;Cui occurrit lehu filius Hanani Vi-dens^Sc ait adeum^impio prxbes auxilium^amp;nbsp;his qui oderunt Dominum amicitiaiungeris:nbsp;amp; idcirco iram quidem Domini mercbaris;nbsp;fed bona opera inuentafiint inte, eo quodnbsp;abftuleris lucos de terra luda, amp; pr�paraue-tgt;.4. tis cor tu5 vt requireres gt;Dominum� Deumnbsp;gt;.j. tgt;patrum tuorum�. Habitauit ergo lofaphatnbsp;in lerufalem; rurfumqj egrefl'us eft ad popu-lum de Ber-fabee vfq; ad montem Ephraim^nbsp;amp; reuocauiteos ad Dominum Deum patrunbsp;� fuorum. Conftituitq; indices terrrxin cun-dis ciuitatibus luda munitis, per fingula lo-caA pr�cipiens iudicibus,Videte,ait_,quid fanbsp;ciatis.-non enim hominis exercetisiudiciumjnbsp;fed Domini: Scquodcunqueiudicaueritisjinnbsp;VOS redudabit. Sit timor Domini vobifcu:amp;nbsp;C� diligentia cunda facite:non eft enim apudnbsp;Deu.to.d. Dominum De�noftruminiquitas, llnecpernbsp;Roma.i.^ fonarum acceptio^ nec cupido munerum. Innbsp;Galat lb lerufalemquoqjconftituitloGphatLeuitasnbsp;�phe.�.b. amp; facerdotes amp; principes familiarum ex If-Afto^o'dquot; indicium amp;cauGm Domini iudica-i.ret.j.e.* rcnthabitatoribuseius. Prxcepitq; eis^dic�s,nbsp;Sicaoetis in timoreDomini fideliter,amp;cordenbsp;perfedo. Omnem caufam quae venerit ad vosnbsp;fratrum veftrorum qui habitant in vrbibusnbsp;fuisj inter cognationc Sc cognationem, vbi-cunque quacftio eft de lege, de mandato , denbsp;ceremonijsj de iuftificationibus: oftedite eis,nbsp;vt nonpeccentin Dominum, amp;nevcniatnbsp;ira fuper vos amp; fuper fratres veftros : fic ergo

D agentes no peccabitis. Amarias autem facer-dos amp; pontifex vefter, in his quxad Deum pertinent, pr�fidebit : porro Zabadias filiusnbsp;Ifmahel, qui eft dux in domo luda, fuper eanbsp;opera erit qu� ad r�gis officium pertinent: hanbsp;betisqjmagiftros Leuitas coram vobis, con-fortamini, amp; agite diligenter ; amp; eritDomi-^cSbtnis,^. nusquot;vobifcum in bonis�.

5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ac Syris contra lo�a-

phat in�trgen�buidpfi pradicato iciunio 'Vna, cum pofulo�ofupplexnbsp;nbsp;Deum confugit,�c^

ab eu!� mutuo ceedenubm liberatue�olia col ) yerum obfodut cum impio Oebo^a �nbsp;propheta corripitur.

Verba dierumgt;

CAP. XX.

Oft h�c congregati funt filij Moab, amp; A-filij Ammonjamp;cumeis de Ammonitis, ad lofaphat, vt pugnarentcontra eum.

Veneruntque nuntij, Scindicauerunt lofaphat, diccnteSjVenit contra te multitudo mag na de his locis qu� trans mare funt, amp; de Sy-ria,amp; ecce confiftunt in Afafon-thamar,quxnbsp;eft En-gaddi. lofaphat autem timor� perterrinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

tus,totumfecontulitadrogandum Domin�: amp;prxdicauit ieiunium vniuerfb luda.' Con-gregatusq; eft ludas ad deprecandum Dominum : f�d Scomnes de vrbibus fuis veneruntnbsp;ad obfecrandumeum.CumqueftetifTct lofa- Bnbsp;phat in medio c�tu lud�, amp; Ieruf�lem,in donbsp;mo Domini ante atrium nouum, ait. Domine Deus patrum noftrorum,tu es Deus incoenbsp;lo,amp;dominaris cundis regnis gentium:in manbsp;nu tua eft fortitude amp; potentia, nec quifquanbsp;tibi poteft refiftere.N�nne tuDeus nofterinnbsp;terfeciftiomnes habitatores terr� huiuscoranbsp;populo tuo Ifrael,amp;dedifti earn f�mini Abranbsp;ham amici tuiin f�mpiternum?Habitaucr�t-q ue in ea,amp;; extruerunt in ilia fiin�tuarium nonbsp;mini tuo,dicentesj IlSiirruerint fuper nos ma Sup�^'*nbsp;la,gladius iudicij,peftilentia, amp; fames, ftabi-mus coram domo hac in cofpedu tuo,in quanbsp;inuocatum eft nomen tuum ; amp; clamabimusnbsp;adte in tribulationibusnoftris,amp;exaudies,falnbsp;uofque facies.Nuncigiturccce filij Ammon,nbsp;amp;Moab,amp; mons Seir,liperquos non concef�*��*�**nbsp;fifti*Iffaelvttranfirentquando egredieban-tur de Aegyp to,led declinauerunt ab eis,amp; nonbsp;interfecerunt illos:econtrario agunt,amp; nitunnbsp;tureijeerenosdepoffe�ione quam tradidiftinbsp;nobis. Deus nofter,ergo noniudicabis eos? Cnbsp;In nobis quidem non eft tanta fortitude, vtnbsp;po�imushuicmultitudini refiftere,qu�ir-ruit fiiper nos.Sed cum ignoremus quid age-re debeam us, hocfol� habemusrefidui,vto-culos noftros dirigamus ad te.Omnis vero Innbsp;daftabatcoraDomino cu paruulis,amp; vxori-bus,amp; liberis fuis.Erat aut� lahaziel filius Zanbsp;chari�jfilij Banai�,filij lehieljfilij Math�niaf,nbsp;Leuites de filijs A�ph, f�per quem fiidus eftnbsp;Spiritus Domini in medio turb� , amp; ait, At-tendite omnis luda, amp; qui habitatis in leruf�nbsp;lcm,amp;turex loGphat.-h�cdicit Dominus vonbsp;bis,Nolite timere,nec paueatis hanc multitu-dinem ; non eft enim veftra pugna, f�d Dei.nbsp;CrasMefcendetis�contra eos : afeenfuri enim v � �nbsp;fiint per cliu� nomine Sis, amp; inueftetis illosnbsp;in fummitate torrentis,qui eft contra folitudinbsp;n� leruel. Non eritis vos qui dimicabitis, f�d Dnbsp;tantummodo confidenter ftate, amp; videbitisnbsp;auxilium Domini fuper vos,� Iuda,amp; leru-�lem:nolitetimere, necpaueatis terasegre-dieminicontraeos,ScDominus erit vobi�

cura


-ocr page 373-

Paralip. li. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;156

Deumpatrum fuorum. Reliqua autem gefto rum lolaphatpriorum 8c noui�imorura,�:rinbsp;pta fiint in verbis lehu filij Hanani,qu� digefnbsp;fit in libros regum Ifrael. Poft h�c in ij t ami-citias lolaphatrexludacum Ochozia rege I�nbsp;raefeuius opera fueruntimpijfsima,Etpart�

lofaphat.Ioram.

cum. loGphat ergo, 8c luda, 8c omnes habi-tatores leru�lerh ceciderunt proni interram coram Domino,8c adoraiierunt eum. Porronbsp;Leuit� de filij s Caath, 8c de filij s Corelaudanbsp;bant Dominum Deum Ifrael voce magna,nbsp;in excelfiim.Cumq; inane furrexifient,egref-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

f�funtperdef�rtumThecuaiprofedisqueeis, ceps fuit vtfacer�t naues qu�irentin Thar-ftans loQphatin medio eorum,dixit,Audite fis;feceruntque cia (fern in Afion-gaber. Pro-^�B�megt;viri�luda, 8coranes habitatoresleru�- ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

lern, creditein Domino De� veftro, Scfecu-rieritisicrcdite prophetis eius, 8c cunda eue-nientprofjjera. Deditqueconfilium populo, �c ftatuit cantores Domini, vt laudar�t enmnbsp;inturmisfiiis, 8cantecederentexercitum, acnbsp;voceconfbna dicerent, Confitemini Domino quoniam in �ternum miftricordia eius.nbsp;E Cumque c�pifient laud�s cancre,vertit Do-minus infidias eorum inl�rnetipf�s, filiorumnbsp;fcilicet Ammon, 8c Moab, 8c montis Seir,nbsp;quiegre�i fuerantvt pugnarent contra lu- '1 !ICnbsp;dam, 8cpereu�i ftint. nanque filij Ammon, | Bbunbsp;8c Moab conf�rrexeruntaduerfumhabitato-res montis Seir, vt interficerent, 8c delerentnbsp;eos.-cumq ue hoc op�r� perp�trafient,etiam innbsp;femetipfos verfi, mutuis concidere vulneri-bus. Porr� luda c�m venilfet ad quot; Ipeluncam�nbsp;qu� refpicit folitudinem , vidit procul om-nem lat� regionem plenam cadaueribus , necnbsp;ftiperefie quenquam qui necem potuifiet euanbsp;dere. Venit ergo lo�phat, 8c omnis populiisnbsp;cum eo ad detrahenda fpolia mortuorum:nbsp;inueneruntque inter cadauera, variam ftipel-ledilem, veftes quoque, 8c vaf�pretiofifsi-maiSc diripuerunt, ita vt omnia portarc nonnbsp;pofi�nt,nec per tres dies fjjoliaauferre pr�nbsp;P pr�d� magnitudine . Dieautem quarto con-o-regati funt in Vallc-benedidionis : etenimnbsp;quoniamibibenedixerant Domino, voca-uerunt locum ilium Vallis-bertedidionis,v�nbsp;que in pr�fentera diem.Reuerfusque eft omnis vir Iuda,8c habitatores Ieru�lcm,8c lola-phatanteeos in leru�lem c� l�titia magna,nbsp;eo quod dedifieteis Dominus gaudium denbsp;inimicis fuis. Ingrefsiqiiefunt inleru�lemnbsp;cum pfalterijs,8ccitharis, 8c tubis in domumnbsp;Domini. Irruit autem pauor Domini fupernbsp;vniuerfa r�gna terrarum,c�m audifientqiiodnbsp;pugnafiet Dominus contra inimicos ifrael.nbsp;Qmeuitque regnum lofaphat, 8c pr�buit einbsp;Deus paeem percircuitum . Regnauit igiturnbsp;lo�phat fuper ludam, 8c erat trigintaquin-queannm�um cum regnarec�piilet : vigintinbsp;autem 5c quinque annis regnauit in leru�le:nbsp;8c nomen matris eius Azubafilia Selahi. Etnbsp;ambulauit in via patris fui A�,hec declinauitnbsp;ab ea,faciens qu� placita erantcora Domino.nbsp;Veruntamen excella non abftulit , 8cadhucnbsp;populus non direxcrat cor lu� ad Dominum

phetauit autem Eliezer films Dodau de Ma-rela ad lolaphac^dicens^ habuilli f�dus cum Ochozia^percu�it Dominus opera tua,nbsp;contrit�quelunt naues, riecpotueruftt ire innbsp;Tharfis.

5. ImptM loram filiui loptplat �c�ditfratres fuos,amp; quofdatnfrin�pes Jndaicut E�as pernbsp;liter as pe�smam eegritudtne, ai mortem, amp; donbsp;muspiee ac regni direptionempnedicit^ijux tannbsp;dempibjequuta�mt.

CkV. XXI.

�Ormiuitautcm lofiipliatcuu) patri- A isfuis,amp; (�pultiis eft cumeis in Ci- j.Re.xi.g.nbsp;uitate-Dauid:regnauirq; loiam filiusnbsp;eius pro eo.Quihabuitfratres filios lof�phat,nbsp;Azariam_,amp;labiel.amp; Z�chariam amp; �zariam,nbsp;8c Michael,8c Saphatiam.�omn�s hi, filij lolanbsp;phat regis luda. Deditq; eis pater fuus multanbsp;muneraargenti,8c aiiri, 8c quot;pcnf�tiones�cumnbsp;ciuitatibus muniti�imis in Iuda,regnum a�tnbsp;tradidit lor�zeo quod eflet primogenitus. Surnbsp;rexit autem loram fuper regnum patris fui;nbsp;cumq; f� confirmaflet, occiditomnesfratresnbsp;�iosgladio,8cquofHam deprincipibus I�ael.nbsp;llTrigintadiiorum annorum erat lor�c�m renbsp;gnare c�pifi�n�c odo annis regnauit in �erunbsp;falem. Amb�lauitq; in vijs regum Tfraefficutnbsp;egerat domus Achab : fiha quippe Achab eratnbsp;vxor eius-.Sc fecit malum in confpe�lu Domi Bnbsp;ni. Noluit alit� Dominus difperdere domumnbsp;Dauid pr�pter padum quod inieratcum eo:nbsp;8c quia promif�rat vt daret ei lucernam , 8c fi-lijs eius Omni temporc.llln diebus illis rebellanbsp;l�t Edom,neefl�t fiibditus Tud�,8c coftituitnbsp;fibi regem.Cumq; tranfiflet loram cum prinnbsp;cipibus fuis,8ccundo equitatii qui erat fec�,nbsp;furrexit node, 8c pereu�it Ed� qui fe circun,.nbsp;dedera t, 8c o m n�s d U ces eq U i ta t U s �i U 3. At tarnen rebellai�t Edom,ne efi�t fiib difioneluda, vfq; ad banc diem;eo tempore ScLobna renbsp;ce�it, n� el��t �ib rn�nu illius. Dereliqueratnbsp;enimDominumDeum patrum fuor�, infu-per 8c excella fabricatus eft in vrbib�is Iudaj8cnbsp;fornicar� fecit habitatoresleru�le, 8c pr�ua-ricari lud�m. Allat� funt aut�ei lit�r� ab Elia Cnbsp;propheta, in quibus ftriptum erat, Hxc dicitnbsp;Dominus DeusDauidpatris tui, Quoniamnbsp;non ambulafti in vijs I-o�phat patris tui,nbsp;in vijsAfaregis �uda,f�d inee�ifti periter re-gum l�ael,amp;fornicari fecifti Iudam,8c habi-

V 4 tatores

-ocr page 374-

loram.Ocho^ias.Ioas.

t�tores Icru�dcm, imifatiis fornicationem domus Achab : infupcr amp; fratres tuos domunbsp;patris tui y meliores te occidifti : ecce Dominus percutiet te plaga magna c� populo tuo,nbsp;amp; filijsj amp; vxoribustuisjVniuerlaqueftibftannbsp;tia tua.tu autem �grotabis pe�imo languorenbsp;vteri tui, donee egrediantur vitalia tuapau-latim per fingulos dies.

Sulcitauit ergo Dominus contra loram fpiritum Philifthinorum,amp; Arabum,qui co-fines funt Aethiopibus.Sc alcederunt in terranbsp;Iuda,amp;; vaftauerunt earn: diripueruntq; cun-�tam fiibftantiara qu�inuenta eft in domonbsp;rcgis,infuper Scfilios eins, amp; vxores; necre-D manfit ei nlius,Nili loachaz, qui minimus nanbsp;tu erat. Et luper h�c omnia perculsite� Dominus alui languore inl�nabili.C�q; diei fiicnbsp;cederetdies, Setemporum fpaciavolueretur,nbsp;duorum annorum expletus eft circulus.-amp;ftcnbsp;longa confumptus tabe,ita vt egereret etiamnbsp;vilcera fua_,laguorepariter,amp; vita caruit.Mornbsp;tuusq; eft in infirmitate pe�ima,amp; non fecitnbsp;ei populus f�cund� morem cobuftionis exe-quias, ftcut fecerat maioribus eius. Triginta-duorura annorum fuitc�mregnarec�pifl�t:nbsp;amp; odo annis regnauitin lerulalcm. Ambulanbsp;uitq; non re�t�,amp;��pelierunt eum in Ciuitanbsp;te-Dauid: veruntamen no in fepulchro regri.

5. Impium Ocholt;^atn filium loram occidit le-]}u,�mul amp; loram regem I�aehoccidente au tem�thalia filios regu, feruauit lo�abethnbsp;Joos riatu minimum.

CAP. XXII.

A Onftituerunt autem habitatores leru 4.Re.8.f. � .falem Ochoziamfiliumeius minimu,nbsp;regem pro eo�.omnesenimmaiores nanbsp;tUj qui ante eum fuerat,interfecerant latronesnbsp;Arabum,qui irruerant incaftra; regnauitquenbsp;Ochozias filius loram r�gis luda.Quadraginnbsp;taduorum annorum erat Ochozias cum re-� ' gnarecc�piftet, amp;vnoanno regnauitinlerunbsp;ialcm:amp; aomen matris eius Athalia filia Amnbsp;ji. Sed amp; ipfeingreflus eft per vias domus A-chab ; mater enim eius impulit eum vt impienbsp;g ageret. Fecit igitur malum in confpe�lu Do-.mini,ficut domus Achab�pf� enim fuerunt einbsp;confiliarij poft mortem,patris fiiijin interit�nbsp;eius.Ambulauitq; inconfilijs eorum.Etper-rexit cum loram filio Achab rege Ilrael,in beinbsp;Ium contra Hazael regem Syri�,in Ratnoth-Galaad: vulneraueruntq; Syri loram.Qm re-uerfus eft vt curaretur in.Iczrahel ; multas e-nim plagas acceperat in fupradido certami-ne. Igitur Ochozias filius loram. rexluda,nbsp;dalcendit vt inuiferet loram filium Achab in

C lezrahel �grotantem. Voluntatis quippe fuit Dei aduerfus Ochoziam^jVtveniretadloram:nbsp;pquot;- amp; cum venilictj igt; amp;� egrederetur cum eo ad-

Verbadienitti.

uerfiim lehu filium Namfi, quem vnxitDo-minus,vt deleret domum Achab . Cum ergo euerteret lehu domum Achab,inuenitprincinbsp;pes Iuda,amp; filios fratrum Ochozi�, qui mininbsp;ftrabant ei, amp; interfecit illos . Ipfiim quoqucnbsp;perquirens Ochoziam,comprehendit latitannbsp;tem in Samaria:addHlt;ftumq; ad le, occidit, 8cnbsp;l�pelier�t eum; eo qu�d eilet filius lol�phat, pnbsp;qui qu�fierat Dominum in toto corde fiio.nbsp;ncc crat vitra Ipes aliqua vt de ftirpe quis re-gnaret Ochozi�. Illiquidem Athalia mater e-ius videns quodmortuus ell�t filius fuus,lur-rexit, 8c interfecit Omnem ftirpem regiam donbsp;mus quot; loram�. Porr� lol�beth filia regis tulit quot;lui*'**nbsp;loas filium Ochozi�, 8c furata eft eum denbsp;medio filiorum regis,c�m interficerentunab-Iconditque eum cum nutriceluaincubiculonbsp;le�lulorum: lol�beth autem qu� ablconderatnbsp;eumjCrat filia regis loram, vxor loiad�pon-tificis,foror Ochozi�.8c idcirco Athalia nonnbsp;interfecit eum. Fuit ergo c� eisindomo Deinbsp;ablconditus l�x annis, quibusregnauit Athalia luper Terram.

.S. loiadapontifex quot;^nxit loas in regem ludaj curauit^'^t �thalia octideretur, amp; cultusnbsp;T)ei reflitueretur, populus autem defiruit do-�nbsp;mum^altariaatfimulachra quot;Baal,

CAP. XXIII.

ANno autem feptimo edfortatus loia- A da, aflumpfitcenturiones, Azariara 4gt;^**�*nbsp;videlicet filium leroham, 8cllmahelnbsp;filium Iohanan,Azariam quoq; filium Obed,nbsp;6c Maafiam filium Adai�,8c Elil�phat filiumnbsp;Zechri.Sc inijtcum eis f�dus.Qm circume�-tes ludam, congregauerunt Leuitas de cun-dtis vrbibus Iuda,8c principes familiarum Ifi-raebveneruntq; inlerul�l�. Inijt ergo omnisnbsp;multitudo pa�tum in domo Dei cum rege:di-xitq; ad eos loiada, Ecce filius r�gis regnabit,nbsp;ficutlocutus eft Dominus,fuper filios Dauid,nbsp;Ifteeft ergo l�rmo quem facietis.Tertia parsnbsp;veftrumqui veniuntad Sabbathum,l�cerdo-tum, 6cLeuitarum, 8c ianitorum eritin por-tis;tertia veto pars ad domum regis : 8c tertianbsp;ad portam qu� appellatur Fundamenti:omnenbsp;ver� reliqu�m vulgus fit inatrijs domus Domini . Nee quilpiam alius ingrediatur domum Domini, nifi l�cerdotes, 8c qui mini-ftr�f de Leuitis; ipfi tantummodo ingredian-tur, quia l�ndificati funt; 8c omne reliquumnbsp;vulgus obl�ruet euftodias Domin�. Leuit� Bnbsp;autem circundentregem,habentes finguli arma fua : ( 6c fi quis alius ingrefliis fuerit tem-plum,interfieiatur) fintq; cum rege 6c intrannbsp;te 8c egrediente.Fecer�t ergo Leuit�, 8c vni-uei-fiis ludaiuxta omnia qu� pr�ceperat loianbsp;da pontifex; 8c al� umpler unt finguli virps qui


-ocr page 375-

Paralip. IL rip�untur, amp; loos � �ruis �iis oictdnur.

C. KV. X X 1111.

eratloas cum regnareA jinaannisregnauitin 4-Re-gt;i.3.nbsp;leru�lem : nomen matris eius Sebia denbsp;Ber-f�bee . Fecicqnc quod bonum eft: coramnbsp;Domino cundtis diebus loiad� �cerdotis.Acnbsp;cepirautem eiloiadavxores duas_,e quibusgenbsp;nuit filios amp;nlias.Poft: qu� placuitloas vtinnbsp;ftaurarct domum Domini. Congregauitqucnbsp;facerdotes amp;LeuitaSjamp;dixit eis^ Egredimini

dederuntque in manu eius rael pecuniam ad fartate^a templi Dei quot;no- quot;'fi�i-i. u. ftri�jper fingulos annos_, feftinatoquehoc Ei-cite.-porro Leuit� eg�re negligentius, 'Voa- � 'nbsp;uitq; rex loiadam principcmjamp; dixit eijQuanbsp;re tibi non fuit cur� vt cog�r�s I.enitas infernbsp;re de luda^Sc de lerufalem pecuniarriqu� con.nbsp;ftituta eft aMoyfeleruo Domini^vt inferretnbsp;earn omnis multitudo Iffael in tabernaculu

loas � nbsp;nbsp;nbsp;quot;

f�bf�erant, amp; veniebant per ordinem fiib-bathijCurq bis qui impleueranr l�bb3tbum,amp; quot;egrelsi�erant. fiquidem loiada pontifex non Eptem annorum er;nbsp;dimil�rat abircturmas, qu� fibiperf�ngulas ^^ccepil�et.amp;quadraginbsp;bebdomadas fuccederecofueuerant. Deditq; *�*-'nbsp;loiada l�cerdos centurionibus lanceas, clype-�lq^ amp;peltas regis Dauidquas conl�craueratnbsp;�n domo Domini. Conftituitq; omnem po-pulum tenentium pugiones � parte repli dex-trajvlq; ad partem rempli finiftram cor�alta

C ri,amp;cemplo,per circuitumregis. Et eduxer�t

'*��3-filiumregis, Scimpofueriintei diadema, gt;amp; ad ciuitatesluda, Sccolligitede vniuerfoll-^���teftimonium�, gt; lt;

tenendam legem�:amp;: conftiruerunt eum reg�; vnxitquoque ilium loiada pontifex, Scfilijnbsp;eius�mprecatiq ue funt ei,atque dixerunt^ Vi-uat rex.Quod c�m audiflet Athalia,voce fei-licetcurrentium atq;laudantium regem ,in-greftaeftadpopulumin templum Domini.nbsp;Cumq; vidiflet regem ftanterh fuper gradumnbsp;in introitu,amp; principes, turmafq; eircaeirtn, teftimonij.^AthaIiacnimimpij�ima,amp;filij e-omnemq; populum terr� gaudentem , atque ius dcftruxeruntdornum Dei, amp; de vniuerfisnbsp;clangentem rubis, Sedinerfigenerisorganisnbsp;concinentem, vocemque laudantium ,lciditnbsp;veftimeta fua,Sc ait,Infidia:,infidia:.Egrel�usnbsp;autem loiada pontifex ad centuriones amp; prinnbsp;cipes exercitus, dixit cis, Educite illam extranbsp;l�pta templi,amp; interficiaturforis gladio. Pr�nbsp;cepitq; l�cerdos ne oceideretur indomo Domini.Et impofuerunt ceruicibus.eius manus;nbsp;cumq; intral�et portam equor� domus regis,

D interfecer�t eam ibi.Pepigit autem loiada f� dus inter l�,vniuerfumquepopulum Si reg�,nbsp;vt el�et populus Domini . Iraq; ingrelEus eftnbsp;omnis populus domum Baafamp;deftruxeiuntnbsp;eam.-amp; altaria ac fimulachra illius eonfrege-runt;Mathan quoquel�cerdotem Baal inter-feceruntantearas. Conftituit autemloiadanbsp;pr�pofitos in domo Domini,fub manibus l�nbsp;cerdotum amp; Leuttarum, quos diftribuit Da-.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidindomoDomini:vtolFerrentbolocaufta

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Domino,f�cut Icriptumeftin'lege�Moyfi, in illi conducebantex ea c�lbres lapidum,amp;ar-

gaudio Sccanticis, iuxtadilpofition� Dauid. Conftituit quoq; ianitores in portis domusnbsp;Domini, vtnon ingrederetur earn immundusnbsp;in Omni re.AlTumpl�tquecenturiones amp; for-tilsimos viros ac principes populi , amp; om-ne vulgus terr�, amp; fecerunt defeendereregem de domo Domini, amp; introireper medium port� fup�rioris in domum regis, amp; colnbsp;locauerunt eum in folio regali . L�tatusque

. eft omnis'populus Tcrr�,amp; Vrbs quieuit.-por ro Athalia interfecla eft gladio.,

**

. 5. loas yiusnte loteidAbonus ai�ius, iti�it ad r fartate^a temfh congregaftpecuniam, deinde faEltts ^fl^p^t^s iubet (itc�diZ^ibariam�- _____________

Hum loiada;!uda in' leruj�dcm � Syrijs di- l�pelicruntq

�?7

qux�ndificata fuerant in templo Domini, orauerunt phanum baalim.Pr�cepit ergo rex,nbsp;Stfecernntarcam : pofueruntquc earn iuxtanbsp;portam*Domini forinlecus. Etpr�dicatumnbsp;eft in luda amp; lerufalem vt deferrent fingulinbsp;pretium Domino , quodllconftituic Movies Exo.jo.b.nbsp;icruus Dei fuper omnem I{rael,in deierto.L� Cnbsp;tatiquefuntcuncli principes, amp; omnis popunbsp;lus:amp; ingrefti contuleruntin arcarac-Domi-ni�,atqiic miierunc, ita vtimpleretur. Gum-q lie tempus �fletvt deferrent arcam coramnbsp;rege per manus Leuitarum (videbant enimnbsp;multam pecunia) ingrediebatur Icriba r�gis,nbsp;amp; quem primus l�cerdos conftituerat;effun-debantq ue pecuniam qu� erat in area : porronbsp;arcam reportabant ad locum fiium:ftcque fa-cicbant per fingulos dieSjamp; congregata eft innbsp;finita pecunia. Quam dederuntrex amp; loiadanbsp;bis qui pr�erant operibus domus Domini.-atnbsp;tifices operum fingulorum,vt inftaurar�tdonbsp;mum Domini:fabros quoque ferri amp; �ris: vtnbsp;quod cadere c�perat, fulciretur.Egeruntque Dnbsp;bi qui operabantur induftri�,amp; obducebatiirnbsp;parietum cicatrix permanus eorum;ac feule�nbsp;taiierunt domum Domini in ftatum prifti-num,amp;.firmiter eam ftarefecerunt.Cumqucnbsp;comple�flent omnia op�ra, detulerunt coramnbsp;rege Silbiadareliquam partem pccuni�; de :nbsp;quafadla funt val� templi in minifteriumadnbsp;bolocauft:a,pbial� quoque,amp; c�tera vafi au-rea amp; argentea:amp; otterebantur holocauft.ainnbsp;domo Domini iugitercundis diebus foiada�.nbsp;fartate^a temfh congregartpeciitiiam ^ dein-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Senuit aut�loiada plenus dierum,amp; mor- g

lt;/(? faEltts iulet fitcdd,iZ^chariam�~ tuns �ft c�melTet centum triginta annorum; lerttj�dcm � Syrijsdi^ l�pelicruntqueeum in Ciuitate-Da�id cumnbsp;regibus.

-ocr page 376-

loas i�-

regibus, eo quod feciflet bonum cum llfael, amp; cum domo eius. Poftquamaute obijt loia-da , ingre�i funt principes luda, amp;adoraue-runt regem.-qui delinitus oblequijs eorum,acnbsp;quieuit eis. Ecdereliquerunt templum Dominbsp;ni Dei patrum fiiorum,leruieruntquclucis amp;nbsp;Iculptilibus : amp; fada eft ira contra ludam 6cnbsp;lerulalem propter hoc peccatum.Mittebatq;nbsp;eis prophetas, vt reuerteretur ad Dominum:nbsp;quos proteftantes,illiaudirenolebant. Spiritus itaque Dei induit Zachariarh filium loia-P d� f�cerdotem, 6c ft etit in confpedu populi,nbsp;6c dixitcis,H�c dicitDominusDeus. �^arenbsp;tranlgredimini praeceptum Domini,quod vonbsp;bis nonproderit: 6cdereljquiftis Dominum,nbsp;vt derelinqueret vos ? Qui congregati aduer-fus eum,milerunt lapides iuxta regis imperiu,nbsp;in atrio domus Domini. Et non eft recorda-tus loas rex, mil�ricordi� quam feceratloia-da pater illius fecum, led interfecit filium e-MatMj.d. ^�5. llQm c�m moreretur,ait. Videat Dominus 6c requirat.

Cumq; euolutus effet annus,alcendit con tra eum exercitus Syria; :venitque in ludamnbsp;8c lerufalem, 8c intcrfecit cundos principesnbsp;populi, atque vniuer�m pr�dam mil�runt renbsp;G gi in Darmalcum. Et certe c�m permodicusnbsp;veniffet numerus Syrorum,tradiditDominus in manibus eorum infinitam multitudi-nem�.eo quod dereliquiffent Dominum Definbsp;patrum fuorum:inloas quoque ignominio-laexcrcuere indicia. Et abeuntes dimileruntnbsp;eum in languoribus magnis.fiirrexerunt antenbsp;contra eum lerui fui,in vltionem �nguinis finbsp;lij lofadae �cerdotis, 8c occiderunteum in lenbsp;dulo fuo, 8c mortiius eft : fepelieruntq; eumnbsp;in Ciuitatc-Dauid, led non in lepulchris re-gum.lnfidiati vero funt ei Zabad filius Sernanbsp;ath Ammanitidis, gclozabad filius Semarithnbsp;Moabitidis. Porro filij cius, acfumma pecu-ni� quae adunata fuerat fub eo,8c inftaurationbsp;domus Dei Icripta fiint diligentius in Libronbsp;reginregnauit aut Amafias filius eius pro eo.

5. Amafiaspatri loasfitccedens interfecit eos ^ui patrem occiderant,amp;pofi habita de Idumteisnbsp;yi^oridjodorauit deos idloru, ob id capiturnbsp;� loas rege Ifrael que adpraliumprouocauenbsp;rat^ac lerufale deripitur^tadem^ loas in Lanbsp;chisfugiensotciditur. CAP. xxv.nbsp;A 'X� Xlgintiquinque annortl erat Amafiasnbsp;4.Re,i4.a \/ c�mregnarec�piiret,8cvigintinouenbsp;annis regnauit in lerulalem : nomennbsp;quot;itadan.i. matris eius'Ioiadan�de leruGlem.Fecitq; bonum inconfpedii Domini, veruntamen nonnbsp;in cordeperfedo.Cumqueroboratumfibi vinbsp;deretimperium iugulauit leruos quioccide-rant regem pattern fuum. Sed filios eor� nonnbsp;interfecit, ficut Icriptum eft in Libro legis

Verba d�erum.

Moyf�^vbipr�ccpit Dominus, dicens, llNon occidentur patres pro filijs,neque filij\pro pa Ezec.�8.c.nbsp;tribus Riis:f�d vnufquifq; in fuo peccato rao-rictur.Congregauit igitur Amaf�as Iudam,amp; Bnbsp;conftituit eqs per familias, tribunoiq; amp;cennbsp;turiones in vniuerfb luda amp; Ben-iarain; Scnbsp;recenfuit � viginti annis furlum, inuenitquenbsp;'triginta�millia iuuenum qui egrederenturadnbsp;pugnam,amp; tenerent haftam Scclypeura.Mcrnbsp;ccdequoque conduxit deIfrael centum mil-liarobuftorum,centum ralentisargenti. Venir autem homo Dei ad ilium, amp; ait, O rcx,nbsp;neegrediatur tccumexercitus Ilrael : non eftnbsp;enim Dominus cum Ifrael amp; cundis filijs E-phr�im.Qm�d fi putas in roboreexercitus belnbsp;la confiftere, fuperari te faciet Deus ab hofti-bus:Dei quippc eft amp; adiuuafe,amp; in fuga connbsp;uertere, Dixitque Amafias ad hominem Dei,nbsp;Quid ergo fiet de centum talctis qu� dedi mi- Cnbsp;litibus I�rael?Etrefpondit ei homo Dei, Habet Dominus vnde tibi dare po�it multo hisnbsp;plura. Separauititaq; Amafias exercitum quinbsp;venerat ad eii ex Ephraim, vt reuerteretur innbsp;locum fiiumiat illi contra ludam vehem�ternbsp;irati,reuerfi fiinf in regionem fuam.Porro A-mafias confidentcreduxitpopulumfiium, 8Cnbsp;abij t in V allem-falinarum,percu�itq ue filiosnbsp;Seir,decem millia. Et alia decern millia viro- Dnbsp;rum ceperunt filij luda, amp; adduxerunt ad pracnbsp;ruptum cuiufdam petr�,pr�cipitaueruntquenbsp;eos de fummo in pr�ceps,qui vniuerfi crepucnbsp;runt. At ille exercitus quern remilerat Ama-fias,ne lecum iret ad pr�lium, dilFufus eft innbsp;ciuitatibus Iuda,a Samaria vfquead Beth-ho-ron,amp; interfedis tribus millibus,diripuitprxnbsp;dam magnam. Amafias vero poft c�dem Idiinbsp;ni�orum,amp; allatosdeosfiliorum Seir,ftatuitnbsp;illos in deos fibi,amp; adorabat eos, amp; illis ado-lebatincenfiim . Qitam ob rem iratus Dominus contra Amafiam, mifitad ilium prophe-tam,qui diceretei,Curadorafti deos qui nonnbsp;liberaucrunt populum fuum de manu tua?nbsp;Cumq; haec ille loqueretur, relpondit ei,NH �nbsp;confiliarius r�gis es ? quielce, ne interficiamnbsp;te.Dilcedenlque prophcta,Scio,inquit,qu�dnbsp;cogitauerit Deus occiderete, quiafecifti hocnbsp;malum, Scinfiiper non acquieuifti confilionbsp;meo. IgiturAmafias rex luda inito pe�imonbsp;confilio, mifit ad loas filium loachaz filij le-hu regem Ilrael, dicens, Veni, videamus nosnbsp;mutuo. At ille remifit nuntios, dicens, Carduus qui eft in Libano mifit adc^drum Li-bani,dicens. Da filiam tuam filio meo vxore:nbsp;amp; eccCjbefti�B qu� erant in lylua Libani tran-fierunt,amp;conculcauerunt carduum.Dixiftij Fnbsp;Percufii Edom ; amp; idcirco erigitur cor tuumnbsp;in fuperbia, lede in domo tuajCur malum ad-uerfum te prouocas.vt cadas amp; tu amp; ludas te-

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum?


-ocr page 377-

Paralip. IL tam vallis, Sc reliquas,in eodem muri latere,nbsp;firmauitq; eas. Extruxit etiam turrcs in foli-tudine_,8c elFodit cifternas plurimas,eo quodnbsp;haberet multa pecora tam in campeflribus,nbsp;quam in eremi vaftitate : vineas quoqueba- .nbsp;buit amp; vinitores in montibus amp; in Carmelo;nbsp;crat quippe homo agricultur� deditus. Fuitnbsp;autem excrcitus bellatorum eius, qui proce-

fiaequedodoriSjSc fub manuHananix qui e-rat de ducibus r�gis.Omnifque numerus prin cipum per familias, virorum fortium, duorunbsp;millium lexcctorum. Et fub eis vninerfus ex-ercitus trecentorum amp;l�ptem millium quinnbsp;L gentorum.-quierantaptiadbella, Scpro regenbsp;contra aduerlarios dimicabant. Pr�parauitCnbsp;quoquccis Ozias_,id eft cundo exercitui,clynbsp;peos Schaftas 8cgaleasamp;loricas,arcufque,8cnbsp;fundas ad iaciendos lapides. Et fecit in lerulanbsp;I� diuerfi generis machinas , quas in turribusnbsp;collocauit,amp; in angulis murorum, vt mitte-rent lagittaSjSc laxa grandiazegrelfumque eftnbsp;nomeneius procul,eo quod auxiliaretur einbsp;Dominus,5c corroboralTet illum.Sed cum ronbsp;boratus eflet, eleuat� eft cor eius in interitunbsp;luu , Sc neglexit Dominum Deumfuumdn-grelfufque templum Domini,adolere voluitnbsp;incenfum fuper altare thymiamatis.Statimq;nbsp;ingrelTus poft eum Azarias lacerdos,8c cri eonbsp;lacerdotes Domini 'oftoginta�, viri fortifsi-mi,reftiteruntregi,atquedixerunt,No eft tuinbsp;officij Ozia, vtadoleas incenfum Domino;nbsp;fed facerdotum^hoc eft filiorum Aaron, quinbsp;confecrati funt ad huiulcemodi minifterium:nbsp;egredere de landuariOjUe contempferis; quianbsp;non reputabitur tibi in gloriam hoc � Domino Dco.Iratufque Ozias, Sc tenens in manu Dnbsp;thuribulum vt adoleret incenfum,minabatur

lu.Amafias.

cum?Noluit*audire Amalias, eo quod Domi ni eflet voluntas vttraderetur in manus ho-fti� propter deos Edom. Alcenditigiturloasnbsp;rex Ifl'ael, Sc mutuos fibi pr�buere conlpe-�tus: Amalias autem rex luda erat in Beth-la-mes lud�.Corruitque ludas coram Ilfael, Scnbsp;fugit in tabernacula fua. Porro Amaliam regem luda filium loas filij loachaz, cepit loasnbsp;rex Ifrael in Beth-lames,Sc adduxit in lerula- debant ad proclia ftib manu lehiel fcrib�,Maanbsp;lem;deftruxitque murumeius � porta Ephra- f �nbsp;im vfque ad portam anguli, quadringentis cu inbsp;Q bitis. Omnequoqueaurum, Sc argentum, Sc inbsp;vniuerfa vafa qu� repererat in domo Dei, Scnbsp;apud Obed-edom ,in thefauris etiam domusnbsp;regi�,necnon Sc filios obfidum reduxitin Sanbsp;mariam . Vixit autem Amalias filius loas rexnbsp;Iuda,poftquam mortuuseft loasfilius loachaz rex Ilfael,quindecim annis.Rcliqua autem lermonum Amafiac priorum Sc nouifsi-morum Icriptafunt in libro regum luda Sc Ifnbsp;rael.Qtn poftquamrecefsit � Domino, tetennbsp;deruntei infidias in lerulalem . Cumquefu-gilTet in Lachis,milerunt,Sc interfecerunt c-um ibi.Reportantefq; fuper equos, fepelierfitnbsp;eum cum patribus fuis in Ciuitate-Dauid.

0-x^afilij Ama�a pietas commendatur qui miuerfius Thilifthijm Arahes amp; Ammenitoinbsp;triumphat, muhafi^ extruit ciuilates^atfofi-modum ob nitniamf�licitate elatus ^rxfium-ffitincenjum adolere, quatn ob rem ad diemnbsp;'rtfique mortis � Domino leprapercufius efi,gunbsp;bernante regnumfilio I oatham qitifitccefiitinnbsp;regnum.

CAP. XXVI.

A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mnis autem populus Iuda,filium eius

1 f Oziam annoTum ledecim, conftituit regem pro Amalia patre fuo. Iple �dinbsp;ficauit Ailath, Sc rcftituit earn ditioni lud�,nbsp;poftquamdormiuitrex cumpatribus fuis.Se- lacerdotibus.Statimq; ortaeft lepra in frontenbsp;decim anno rum erat Ozias cum regnarec�- �'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z, .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;. . z-

pilTet, Sc quinquaginta duobus annis regna-uit in lerulalem ; nomen matris eius lechelia de lerulalem.Fecitq j quod erat return in ocunbsp;lis Domini,iuxta omnia qu� fecerat Amaliasnbsp;pater eius.Etexquifiuit Dominum in diebusnbsp;TSachari� intelligentis Sc videntisDe�;cum-que requireret Dominum,di rexit eum in omnbsp;nibus.Denique egrelTus eft,Sc pugnauit contra Philiftbijm,Scdeftruxit murum Geth, Scnbsp;murum Iabni�,murumque Azoti: �dificauitnbsp;quoqueoppida in Azoto, Sein Philifthijm.nbsp;Et adiuuiireum Deus contra Philifthijm, Scnbsp;contra Arabes qui hibitabant in Gurbaal,8cnbsp;B contra Ammonitas.Appendebantq ue Ammonbsp;nit� munera Ozi�iSc diuulgatum eft nomennbsp;eiiis vfquead introitum Aegypti, propter erenbsp;bras viftorias.Aedificauitque Ozias turres innbsp;lerulalem fuper portam anguli, Sc fuper por-

eius coram lacerdotibus,indomo Domini fu-per altare thymiamatis.Cumq; refpexifiet ci� Azarias pontifex,amp; onines reliqui laccrdotcs,nbsp;viderunt lepram in fronte eius amp; feftinat�nbsp;expulerunt eum. Sed amp; ipfc perterritus acce-lerauit egredi eo quodfenfiflet ilico plagamnbsp;Domini. llFuitigitur Ozias rcxleprofusnbsp;ad diem mortis fu�^ Sc habitauit in domofe^anbsp;rata plenus lepra, ob quam eiedus fuerat denbsp;domo Domini .Porr�loathaifilius eius rexitnbsp;domum regis,8c iudicabat populum terrae.Renbsp;liqua autem f�rmonum Ozix priorura amp; nonbsp;uifsimorum fcripfit �faias filius Amos, pro-'� pheta. Dormiuitq; Ozias cum patribus fuis,

amp; fepeliernt eum in agro regalium fcpulchro rum,eo quod eilet leprofus;regnauitque loa-thamfilius eius pro eo.

iS. 1 oatham^etaj commedatur, qui dcwilo rege ^mmon

-ocr page 378-

loatham.Achai;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Verba dierutn.

�Ammon ma^Am aI eo mul^Atn Accep�t, tut �Zechri vir potens ex Ephraim, Maal�am lium reo-ilt;Sc Ezricam ducem domus eius,Elnbsp;canam quoq; lecundum �rege.Ceperuntquenbsp;filij Ilrael defratribus fuisducentamillia-m�-iierum,puerorum,8c puellarum, amp; infinitamnbsp;pr�dan� : pertuleruntq; eam in Samariam.Ea �nbsp;tempeftate erat ibi propheta Domini, nominbsp;ne Obed;qui egrelTus obuiam exercitui veni-enti in Samanam,dixit eis,Ecce iratus Dominbsp;nus Deus patr� veftrorum contra Iudam,tranbsp;diditeos in rnanibus veftris, Scoccidiftiseosnbsp;attrociter, ita vt ad c�lum pertingeret veftranbsp;crudelitas. Infuper filios luda, amp; leruf�lemnbsp;vultis vobis fubijcere in feruos, 6c ancillas,nbsp;quod nequaquam fado opus eft. peccaftis e-nim fuperhoc Domino Deo veftro. Sed audite confilium meum, 8c reducite captiuosnbsp;quosadduxiftis de fratribus veftris;quia ma-gnus furor Domini im minet vobis .Steter�tnbsp;itaq; viri deprincibus filiorum Ephraim, A-zarias filiusIohanan,Barachias filius Molbl-lamoth,Ezechias filius Sellum , 8c quot;Amafiasnbsp;filius Hadali , contra eos qui veniebant denbsp;pr�lio, 8c dixerunt eis. Non introducetis huenbsp;captiuos,ne peccemus Domino . Quare vultis adijeere fuper peccata noftra,8c vetera cumulate delida? grande quippe peccatum eft,nbsp;8c ira furorisDomini imminet fuper IlfaeLnbsp;Dimil�runtq; viri bellatores pr�dam,8c vni-uerl�qu� ceperant coram principibus 8comnbsp;nimultitudine. Steteruntq; viri quos fupr�nbsp;memorauimus:amp; apprehendentes captiuos,nbsp;omnesq; qui midi erant, veftierut de Ipolijs:nbsp;cumque veftiflent eos, 8c calceaflent,8c refe-cilfcnt cibo acpotu,vnxiflentq 5 propter labo .nbsp;rem,8c adhibuiftent eis curam.-quicunqueamnbsp;bulare non poterant, 8c erant imbecillo cor-porejimpofiierunt eos iumentis, 8c adduxe-runt * lericho Ciuitatem-palmar� ad fratresnbsp;eorum,ipfiq;reuerfi funtin Samariam.Tem-pore illo mifit rex Achaz ad regem Affyrior�,nbsp;poftulans auxilium. Veneruntq; Idum�i 8cnbsp;pereufler�t multos ex Iuda,8c ceperunt prx-dam magnam.Philifthijm quoq^ diffufi funtnbsp;per vrbes campeftres, 8c ad meridiem luda:;nbsp;ceperuntq; Beth-fames, 8c Aialon, 8c Gade-roth,Socho quoque,8c Thamnan,8c Gamzonbsp;cum vieillis fuis:amp; habitauerunt in eis.Hunn

�iaedit impius filius AthAquot;^

CAP, XXV II.

TTIgintiquinqueannorum erat loatha y/ c�m regnarec�piflet, 8c l�decim an-�nbsp;nbsp;nisregnajiit in leruf�lem: nomen ma

tris eius lerufa filia Sadoc.Fecitquequod re-dum eratcoramDomino iuxta omnia qu� fecerat Ozias pater finis, excepto qu�dnonnbsp;eftingreffustemplum Domini; 8cadhucpo-pulus delinquebat. Ipfe �dificauit portam donbsp;musDomini excelf�m.-8c in muro Ophel mulnbsp;ta conftruxit. Vrbes qnoq; �dificauit in monnbsp;(2 tibus luda.-Sein f�ltibuscaftella,8cturres.Ip-f� pugnauit contra regem filiorum Ammon,nbsp;8c viciteos'.dederuntqj ei filij �mmonin temnbsp;pore illo centum tal en ta argent!, 8c dec� mil-lia coros tritici,ac totidem coros hordei ; h�cnbsp;eipr�buerunt filij Ammonin annof�cundonbsp;8c tertio . Corroboratufque eft loatham ,eonbsp;qu�d direxifiet vias fuas cor� Domino Deonbsp;fiio.Reliquaautem f�rmonum loatham, 8c o-mnes pugn� eius, 8c opera, feripta funt in li-D bro regum ifrael Sc luda. Vigintiquinque an-norum erat c�m regnare c�piffet, 8c fedecimnbsp;annis regnauitin leruf�lem. Dormiuitq; loanbsp;tham c� patribus fuis, 8c fepelierunt eum innbsp;Ciuitate-Dauid-.Scregnauit Achaz filius e-ius pro eo.

iS. Tropter�elerA AclA^mu�tipUciter Affligitur Iu�A,primum aI) Affyrijs, deinde ��lijs I�nbsp;�Ael, qui ob id trudelitatis Arguti � ^ro�hetA,nbsp;remittunt I udaos CAptiuos cumpreedu, rur�mnbsp;ttium Ab Idumceis amp; Tbilifiteis: Acba'^ tAmenbsp;poftomnempUgAm adhuc AUget im�etatemjnbsp;cui�ius�uccedit�liui E^echias.

CAP. XXVIII.

A 'T'Iginti annorum erat Achaz ciimreg 4.Re. i5.a y / ^3^0 c�pif��t : 8c fedecim annis reg-� nauit in leruf�lem ; non fecit redumnbsp;in confpedu Domini ficut Dauid pater eius.nbsp;Sed ambulauitin vijs regum Ifraefinfuper 8cnbsp;ftatuas fudit baalim.Ipf�eft qui adoleuit inc�nbsp;fum in Valle-benenno: Scluftrauitfiliosfuosnbsp;in ign� iuxta ritum gentium, quas interfecitnbsp;Dominus in aduentu filiorum Iffael. Sacrifi-cabat quoq;,8c thymiama fuccendebat in ex-celfis,amp;in collibus, 8c fubomni ligno fron- liaueratenim Dominus ludam propter A-dofb.Tradiditquceum Dominus Deus eius chas regem luda, eo quodnudafleteumaUquot;nbsp;in manus r�gis Syri�,qui percufsiteum,mag- xilio,8ccontemptuihabuifretDomin�. Ad-namquepr�daincepitdeeiusimpcrio,8cad-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mncnoHm 'TbAlrr-..k_.-.gt;Mlr.n�rrc-

duxitin Darmafeum ; manibus quoqueregis Ifrael traditus eft 8cpercufTus plaga grandi.nbsp;Occiditq; Phacee filius Romeli�,de luda cennbsp;tum viginti milliain die vno,omnes viros beinbsp;latores: eo quodreliquiflent Dominum De-um patrumfuorum .Eodem tempore occidit

duxitq�j contra eum Thelgath-pR'�lnaf�r regem Aflyriorum^ qui amp; afflixit eum j amp; nul-lorefiftente vaftauit. Igitur Achazipoliata domo Domini, amp;domo regum, acprinci-pum,dedit r�gi Aflyriorum munera ; amp; tamenbsp;nihil ei profuit.Infuper Sc tempore angufti�nbsp;lu�auxit contemptum in Dominum, ip^nbsp;perl�

z

-ocr page 379-

E^echias.

Paralip. 11.

p�rfc rcx Achaz, immolauit dijs Darttiafci vi �imas perc�fl�ribus fuis^ Scdixit^Dij regunlnbsp;Syri� auxili�tur eis^quos ego placabo hoftij s,nbsp;amp; aderunt mihi. cum econtrario ipli fuerintnbsp;ruin�cijamp;vn�uerlblfrael. Direptis itaq; A-chazlt;3omiiiSus�vafis domus Dei j atque con-frac�iSjClaufitianuas t�ph Dei;amp;fecit f�bi altanbsp;ria in vniuerfis an oulisleru{�lem.-ln omnibusnbsp;lt;}uoquevrbibus Indaextruxitarasad cremannbsp;dumthuSj atqtiead iracundiam prouocauitnbsp;DominumDeumpatrum fuorura . Reliquanbsp;�utem f�rmonum eius J amp; omnium operumnbsp;fuorum priorumjamp;noui�imoi'� {criptaluntnbsp;in libro regum luda amp; Ifrael . Dormiuitquenbsp;Achazcum patribus fuis^ amp;: iepelierunt cumnbsp;inciuitate leruf�lem: nequeenir�receperuntnbsp;eum ini�pulchra regum Ilrael. Regnauitquenbsp;Ezechias filius eins pro eo.

5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abolitum cuhum,af)ert6 templo

reflitutif^�icsrdo�lius , Leuhis amp; c�torib�s ii^aurdu�t:oblansfgt;lurimi5 holocaufijs amp;�i-tri�cijstumingennla�tia.

CAP. XXIX.

GiturEzechias regnarec�pit,c�ni vigirt tiquinqueeflet annor�, Scvigintinouenlnbsp;annis regnauit in lerufalcmmom� matris

AT

eins Abia^filia Zachari� .Fecitquequod erat , placitum in confpcdu Domini^ iuxta omnianbsp;quae fecerat Dauid pater eins. quot;Ipfo� anno amp;nbsp;menie primo regni fui apcruit valuas domusnbsp;Dominf amp; inftaurauiteas.Adduxitqueficernbsp;8, doteSjatqueLeuitaSj amp;cogregauit eos in''planbsp;tcam�orientalem.Dixitquead eos^ Audite menbsp;Leuir�^amp; i�ndificaminijmundate dom� Donbsp;mini Del patrum veftrorum, amp; auferte om-n�immunditiam deiandtuano. Peccaiieruntnbsp;patres noftri, amp; feccrunt raalum in confpe-du Domini Deinoftrfderelinquentes eum;nbsp;auerterunt facies fiias � tabernaculo Domini^nbsp;� amp; pr�buerunt dorfum. Clauf�runt oftia qu�nbsp;crant in porticu^Scextinxerunt lucernas : in-cenfumquenon adoleueruntamp;holocauftanbsp;no obtulerunt in i�nduario Deo ifi-ael.Connbsp;citatus eft itaquefuror Domini fuper ludaninbsp;amp;Ierufalem : tradiditquecos in commotio-ncm^Sc in interitum, amp; in l�bilum f�cut ipf�nbsp;ccrnitis oculis veftris. En^ corruerunt patresnbsp;noftri gladijs-.filij noftrf amp;fili�noftr�jamp;conbsp;iugescaptiua: dud� funt propter hoc fcelus.nbsp;Nuncergo placetmihi vt ineamus f�duscurhnbsp;Domino Deo Tfi-aef amp; a�ertet � nobis furo-rem ir� fu�Filij mei nolite negligerc;vos elenbsp;gitDominus vt ftetis coram co j amp; miniftre-tis illi J colatifque eum amp;creraetis ei incen-fiim .Surrexerunt ergo Leuit�:Mahach hliusnbsp;Amalai,amp;loel filius Azari�, de filijs Caath.nbsp;Porto de filijs MerariiCis f�lius Abdf amp; Azarias filius lalaleetDe filijs autem Gerfouilo-

ah filinsZemma^amp;Eden filius loah.At veto de filijs Elil�phan : Samri amp;Iahiei. De filijsnbsp;quoque Af�ph.-Zacharias amp; MatEanias.Nec-hon de filijs Hemanjlahiel amp; Scmei.l�d amp; denbsp;filijs Idithun^S�meias amp; Oziel. Congregatienbsp;runtque fratres fuos/amp; l�ndificatifiintjamp;innbsp;grefii funt iuxta mandata regis amp; imperiumnbsp;DominijVt expiarentdomum Dei. Sacerdo-tes quoque ingre�i templum Domini vt fannbsp;dificarentillud, extuleruntomnemimmun-diriam, quam intro repererant in veftibulonbsp;domus Domini:quam tuIeruntLeuitst^ amp;afnbsp;portauerunt ad Torrctem-cedron foras. C�-perunt autem prima die menfis primi mundanbsp;rCj amp;in dieodauoeiuldem menfis ingre�inbsp;funt porticumrempli Domini; expiauerunt-que templum diebusodoj amp; in die {�xtadecinbsp;m.i menfis ei�ldemj quod c�perant impleuenbsp;riint.Ingre�i quoquefiintad Ezechiam reg�,nbsp;Stdixeruntei, Sandificauimus omnemdo-mum Dominij Scaltareholocaufii, vafiquenbsp;eius J neenon amp; rnenf�m propofitionis cumnbsp;omnibus vafis fuisj tundamque rempli fiipelnbsp;ledilem quam polluerat rexAchaz in regnonbsp;f��jpoftquampr�uaricatus eft;amp; ecceexpo-fitafiintomnia coram altari Domini. Con-furgenfque diluculo Ezechias rex, adunauitnbsp;omnes principes ciuiratis amp; afeendit in do-mum Domini : obtuleriintque fimul taurosnbsp;l�ptem J amp;; arietes fepteni, agnos feprem , amp;nbsp;hircos f�ptem propece�to^pro regno^pro l�nnbsp;duario^pro luda; dixitque facordotibus filijsnbsp;Aaron vt olferrent fuper altarc Domini.Ma- �nbsp;dau�r�t igitur tauros, amp; fulceperunt fiingui-nem facerdotes, amp; fuderunt illtim fuper alta-retmadaueruntetiam arietes ,amp; illorum fan-guinem fuper altare fuderunt; immolaueruntnbsp;queagnos, amp; fuderuntlupcr altare �ngui-nem.Applicuerunt hircos propeccato coramnbsp;rege,8c vniuerl� multitndine: impof�erunt-que manus fiias fuper eos. Et immolaueruntnbsp;illos �cerdoteSjSca/per/erunt ��nguinem eo-rumgt;coram�alrari propiaculo vniuerfi Ifiac- gt;3*nbsp;lis.-pro omni quippelfiael pr�ceperat rexvtnbsp;holoc�uftum fieret amp; pro peccato. Conlli-tuit quoqueLeuitas in domo Domini cumnbsp;cymbalis amp; pf�lterijs,amp; citharis lecundumdinbsp;Ipofitionem Dauidgt;regis�, amp; Gad Vid�tis*,nbsp;amp; Nathan prophet�: liquidem Domini pr�-ceptum fuit per manum .-prophetarum eins. Fnbsp;Steteruntq; Leuit� tenenres organa Dauid,nbsp;amp; �cetdotes tubas.Et iu�it Ezechias vt offernbsp;rentholocaufta fuper altare; cumq j offerren-tur holocaufia, c�per�t laudes cancre Dominbsp;ho,amp; clangere tubis,arqueindiuerfisorganis 'nbsp;qu� Dauid rex Ifi'aelpr�parauerat concrepanbsp;rc. Omni autem turba adorante, Gatorcs,amp; ijnbsp;qui teneb�t tubas,�tant in officio fuo, doneenbsp;corople-

-ocr page 380-

E^;ecbias.

compieretur holocauft�. C�mq;finitaeflet oblatiojincuruatus eft rex, amp; omnes qui eratnbsp;cum eo,amp; adorauerunt.Pr�cepitq; Ezechias,nbsp;amp; principes Leuitis vt laudar�t Dominu ler-monibus Dauid 8c Alaph Videntis:qui lauda-ucruteum magna l�titia, 8cincuruato genunbsp;adorauerunt.Ezechias autem etiam hxc addinbsp;dit^Impleftis manusveftras Domino^accedi-te^Sc ofFerte vi�limaSjSc laudes in domo Do-G mini.Obtulit ergo vniuerfa multitudo bofti-as J 8c laudes, 8c holocau fta mete deuo ta.P orronbsp;numerus holocauftorum qu�obtulit multi-tudo,hic fuit,Tauros leptuaginta, arietes cc-tum,agnos ducentos.San�lificauer�tque Donbsp;mino boues l�xcentos_,8c cues tria millia. Sa-cerdotes vero pauci erant, nee poterant fuffi-cere vtpelles nolocauftor� detraherent:vndcnbsp;8c Leuit� fratres eorum adiuuerut eos, doneenbsp;impleretufopus, 8c fiin�lificarentur antifti-tes : Leuit� q uippe facilio ri ritu fandificatui*,nbsp;qu�m l�cerdotcs.Fuer�t ergo holocaufta plunbsp;rima,adipes pacificor�, 8c libamina holocau^nbsp;ftorum;8ccopletus eft cultus domus Domini. L�tatulque eft Ezechias 8c omnis popu-lus,eo quod minifterium Domini effet expienbsp;tum.derepente quippe hoc fieri placuerat.

S. Ezechias mi�is inomnem Ifraelamp; ladam nuntijs.populum conuocat,amp; �iaoratione ex^nbsp;hortatur ad immolandu Thafe, quofaBo cele^nbsp;Irarunt foUnnitatea^ymorubif feptediebitinbsp;cum ingenti llt;etttia,plunm'tsoblatM'vidimus.nbsp;CAP. XXX.

A Ifit quoque Ezechias ad omnemiff. I \ /1 rael 8c Iudara;lcripfitque epiftolas adnbsp;�*�Ephr�im8cManafl�n vt venirentadnbsp;domum Domini in Ierul�l�j8c facerent Pha-fe D omino Deo Ifi-ael.Inito ergo confilio r�gis, 8c principum , 8c vniuerfi coetus lerufal�,nbsp;decreuerunt vt facerent Phale menie l�cundo.

5 Nonenimquot;occurrerant�facerein tempore fiio: quialacerdotes qui poflent fufficere, landifi-cati non fuerant,amp;popiilus nondum congre-gatus fueratin lerulalem. Placuitque lermonbsp;regij 8c omni multitudini. Et decreuerunt vtnbsp;mitteten t nfitiosin vniuerfum Ilrael de Ber-labee vlqueDan,vt venirent^ facerent Pha-le Domino Deo Ilfacl,in lerufalem; multi e-nim non fecerant ficutlege pr�lcriptum eft.nbsp;Perrexeruntque curlores cum epiftolis ex r�gis imperio, 8c principum eius in vniuerfum Ifra'el ScIudamiuxtaidquodrexiulTerat,nbsp;pr�dicantes,Filij Ilrael reuertimini adDominbsp;numDeum Abraham, 8c Ilaac,8c Ifi-ael:8cre-uerteturad reliquias qux effugerunt manusnbsp;r�gis Al�j'rior�.Nolitefieri ficut patres veftrinbsp;8c fratres qui recell�r�t �Domino Deo patrunbsp;fuorum,8ctradiditeosininteritum,vtipficernbsp;� nitis.Nolite indurare ccruices veftras,ficutpa

Verba dierum.

tres veftrijtradite manus Domino, 8c venitc ad landuarium eius quodlan�iificauitinxternbsp;num:l�ruite Domino E)eo patrum veftrorfi,nbsp;8caucrtetur�)Vobis ira furoris eius. Si enimnbsp;vos reuerfi fueritis ad Dominum, fratres veftri , 8c filij habebunt mil�ricordiam coramnbsp;dominis fuis qui illos duxerunt captiuos, 8cnbsp;reuertentur in terram hanc: pius enim 8c Clemens eft Dominus Deus vefter, 8c nonauer-tet faciem fuam � vobis , fi reuerfi fueritis adnbsp;eum .Igitur curfores pergebant vclociterdenbsp;ciuitate in ciuitatem per terri\pi Ephraim 8cnbsp;Manaffe, vfque ad Zab�lon, illis irridenti-bus 8c fublannantibus eos. Attamen quidamnbsp;viri ex Aler 8c Manafl� 8c Zabulon acquicl-centes confilio, venerunt lerulalem, In ludanbsp;vero falt;9:a eft manus Domini,vt dater eis cornbsp;vnumvt facerent iuxta pt�ceptum regis 8Cnbsp;principum,verbum Domini.Congregatiquenbsp;funtin lerulalem populi multi,vt facerent fonbsp;iennitatem azymorum in menlc l�cundo . Et Cnbsp;liirgentes deftruxerunt altatia qux erant in lenbsp;tulalem; atque vniuerla in quibus,id�lis ado-lebaturincenliim, fubuertentes, proieccruntnbsp;in Torrentem-cedron.Immolauerunt autemnbsp;Phale quartadecima die menlis lecundi.Sacernbsp;dotes quoqj atque Leuit� tandem lan�tifica-ti obtulerunt holocaufta in domo Domini. lt;nbsp;Steteruntq; in ordineluo iuxtadilpofitionenbsp;8c legem Moyfi hominis Dei:lacerdotes veronbsp;fufeipiebant elFundendum languinem de manbsp;nibus Leuitarum:eo quod multaturba l�ndinbsp;ficata noneiret:8cidcirco immolarent Leuit�nbsp;phale his qui non occurrerSt l�n�tificariDomino. Magna eti� pars populi de Ephraim 8Cnbsp;Manaffe 8c iGchar 8c Zab�lon,qu� landificanbsp;ta non fuerat,comedit phale,non iuxta quodnbsp;Icript� eft:8c orauitpro eis Ezechias, diccns.nbsp;Dominus bonus ptopitiabitur cunftis qui innbsp;toto corde requir�t Domin� Deum patrumnbsp;fuor�, 8cnonimputabiteisqu�d minus l�n-dificati funt.Qu� exaudiuit Dominus, 8c planbsp;catus eft populo. Feceruntque filij Ilrael quinbsp;inuenti lunt in lerul�lem Iblennitate azymonbsp;rum l�ptem diebus in l�titia magna, laud�tesnbsp;Dominum perfingulos dies,Leuit�quoq}2Cnbsp;l�cerdotes per organa qu� luo officio cogruenbsp;bant. Et locutus eft Ezechias ad cor omnium pnbsp;Leuitarumquihabebantintelligentiam bonanbsp;fuper Domino:8ccomederuntleptem diebusnbsp;Iblennitatis immolantes vidimas pacificor�.nbsp;8claudantes Dominum Deum pf�trum fuo-rum. Placuitq; vniuerl� multitudini vt celc- 'nbsp;brarentetiam alios dies l�ptem: quod 8c fece-runt cum ingenti gaudio.Ezechiasquot;a�it�rexIunbsp;da pr�buerat multitudinimille tauros,8cl�p- 'nbsp;tem millia ouium:principes vero dederant ponbsp;pulo tauros mille, Sc oues decem milliad�ndinbsp;ficata


-ocr page 381-

Paralip. IL i6o nus populo fuo; reliquiarum autem copia eftnbsp;ifta,quam cernis. Pr�cepitigitur Ezechias yt Cnbsp;pr�pararent horrea in domo Domini. Quodnbsp;cum fecif��nt,intulerunt tam primitias quamnbsp;d�cimas, 8c qu�cunque vouerant, fideliter.nbsp;Fuitautem pr�fe�fuseorum Chonenias Le-uita,8c Semei frater eius f�cundus,poft quemnbsp;Iahiel,8cAzazias, 8cNahath,8cAfael,8c leri-moth, lozabad quoque 8c Eliel,8c lefinachi-as, 8c Mahath, 8c Banaias, pr�pofiti fub raa-nibus Choneni� 8c Semei fratris eius, ex im-

Ezechias.

ficata eft ergo f�cerdotum pliirima multitu do. Et hilaritate pcrfuia omnis turbaluda tanbsp;�cerdotum amp;. Leuitarum,qnam vniuerl�frenbsp;quenti� qur venerat ex Iftael : profelyrorumnbsp;quoque de terraIftasl_, amp; habitantiumin lu-da.Faftaq; eft grandis celebritas in leruialeni,nbsp;qualis � diebus Salomonis f�lij Dauid regis Ifnbsp;rael in ea vrbe non fuerat.Surrexeruntautemnbsp;Gcerdotes atq- Leuit� benedicentes populo;nbsp;amp; exaudita eft vox eorum, peruenitq5 orationbsp;in habitaculum ianctum c�li.

lt;S, Topulus id��a in luda amp; Ephraim de- perio Ezechi� regis amp; Azari� pontificis do-~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus Dei^adquos oniniagt;pcrtinebant.�Core 0.1.

ver� filius lemna Leuites,amp;ianitor orientalis port�^pr�pofitus erat ijs qu� fpote ofFerebannbsp;tur DorainOjprimitijsq; amp; conlccratis in Sannbsp;da f�ndorum. Et f�b cura eius Eden amp; Ben-iamin^ lefue 8c Semeias, Amarias quoque 5cnbsp;Sechenias^ in ciuitatibus l�cerdotum.-vt fide-liter diftribuerent fratribus fiiis partes, mino-ribus atque maioribus : exceptis maribus abDnbsp;annis tribus Scftipr�, cundis qui ingrediebannbsp;turtemplurn Doraini,8c quicquid perfingu-los dies conducebatin minifterio atque ob-l�ruationibus iuxta diuif�ones fuas, f�cerdo-tibusperfamilias, 8c Leuitis � vicehmo annonbsp;8c fupr� per ordines Sc turmas fuas vniuer-

molitur,E':^chiasf�cerdotes !amp;� Leuitas compo-�it in ordinem miniflerij,populo auteabundan ti�ime offerente coflituunturffa^is horreis, quinbsp;feruarent ac di�rthuerent Leuitico generi quienbsp;oilata erant. CAP. x X X i.

Vmque h�c fuifl�nt rite celebrata, e-grefFus eft omnis Ifrael, qui inuentus fuerat in vrbibus luda, 8c fregcrunt f�-mulachra,fuccideruntq; lucos, demoliti funtnbsp;cxcelf�,8c altaria deftruxerunt: non folum denbsp;vniuerfoluda 8c Ben-iamin,fed 8c de Ephi�nbsp;im quoque 8c Manafre,donec penitus euertenbsp;rent:reuerf�que funt oranes f�lij Ifrael inpof-fcftiones 8c ciuitates fuas.

Ezechias autem conftituit turmas f�cer-dotaIes,8cLeuiticas perdiuifionesfuas. vn�- f�que multitudini tamvxoribus qu�mlibe-quenquein off�cio proprio, tara f�cerdotum ris eorum vtriufque f�xus, fideliter cibide his

pacif�ca, vt miniftrarent 8c confiterentur ca- filioru Aaron per agros,8c fuburbana vrbium nerentque in portis caftrorum Domini. Pars f�ngularuni dilpofiti erant viri, qui partes di-autem regis erat, vt de propria eius fubftantia ftribucrent vniuerfo f�xui mafculino, de f�-

5,8c Calendis,8c folcni- niuerla qu� diximus in omni �uda:operatuf-

mino Deofuo in vniuerfacultura miniftcrij domus Domini, iuxta legem 8c ceremonias,nbsp;volens requirere Deum fuum in toto cordenbsp;fuo:fecitque, 8c profperatus eft.

5. Sennacherib ludaminuadente E's^chiaspo-pulu bortaturfidere in Domino^� quo ille minis amp; blafpbemijs nititur eum auertere, oran-tibus autem E'^chia amp; Iftia angelus di�i-pat exercitum Sennacherib, quifugtens �filijs ocnditur,porro E'^chias nimiaftelicitate ela-Tus Deum offendit, eut tmpiusfilius'^lanafnbsp;fesfuccedit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. x xx 11.

Poft qu� Schuiufcemodi veritatem, ve- \ nit Sennacherib rex AfFyriorum, 8c in- 4.Re. i8.enbsp;greffus ludam, obf�dit ciuitates muni- Irii.jix.a-tas,volens eas capere. Quod c�ra vidif�et Ezenbsp;chias venif�efcilicet Sennacherib,8c tot� belli impetum verti c�tra leruf�lem: inito curanbsp;principibus confilio virisquefortilsimis,vtnbsp;obthurarent capita fonti� qui erant extra vr-bem:8c hoc omni� decernente lenten tia, connbsp;gregauitplurira�multitudinemj amp; obthura-uerunt

videlicet_,qu�m Leuitarum, ad holocaufta 8c qu� f�ndificata fuerantpr�bebantur. Sed 8c pacifica, vt miniftrarent 8c confiterentur ca- filior� Aaron per agros,8c fuburbana vrbiumnbsp;nerentque in portis caftrorum Domini. Pars f�ngularuni dilpof�ti erant viri, qui partes di-autem regis erat, vt de propria eius fubftantia ftribucrent vniuerfb f�xui mafculino, de f�-ofFerretur holocauftum man� f�mper 8c yef- cerdotibus 8c Leuitis. Fecit ergo Ezechias v-perc, Sabbathis quoq;, 8c Calendis,8c folcni- niuerla qu� diximus in omni liida:oj.________~

tatibus c�teris,ficutfcriptum eftinUgequot;Moy queeftbonum 8c redumj8c verumcora Do-l�.�Pr�cepit etiam populo habitantium leru-f�lem,vt datent partes facerdotibus 8c Leui-tis,vtpofrent vacate legiDomini.Quodc�m percrebuifFet in auribus multitudinis, pluri-B mas obtul�reprimitiasfilij Ifrael,frumenti,vinbsp;ni, 8c oleij mellis quoq;; 8c omnium qu� gi-gnit humus, d�cimas obtulerunt. Sed 8c f�lijnbsp;Ifrael 8c Iuda,qui habitabant in vrbibus luda,nbsp;obtulerunt d�cimas boum 8coui�,decimasq;nbsp;f�ndorum qu� voucrantDomino Deof�io:nbsp;atq; vniuerfa portantes, fecerunt aceruos plunbsp;rimos.Menf� tertio c�perunt aceruorum ia-cere fundamenta, 8c menf� f�ptimo comple-uerunt eos. Cumque ingrcfsi fuiflent Ezechias 8c principes eius,vider�taceruos,8c be-nedixerun^omino ac populo Ifrael. Inter-rogauitq; Ezechias f�cerdotes 8c Leuitascurnbsp;ita iacerent acerui. Refpondit illi Azarias f�-cerdos primus de ftirpe Sadoc,dicens,Ex quonbsp;c�perunt offerfiprimiti� in domo Domini,nbsp;comedimus, faturati Fumus, 8c remanf�-runt plurima.- eo qu�d benedixerit Domi-

-ocr page 382-

Verba dierum.

meorum^conf�quentcr nee Deus vefterpo-teriteruere vos de rnanu mea. Sed amp; alia mul ta locuti funt f�iui eins contra Dominumnbsp;Deumjamp; contra Ezechiam l�ruum eius. epi-ftolas quoq; Icripfit plenas blalphemi� in Donbsp;minumDeumIfi'aeljamp;locutus eft aduerfumnbsp;eum^Sicut dij gentium c�terarum nonpotuenbsp;runt liberate populum fuum de manu mea,nbsp;fic amp; Deus Ezechi� eruere non poterit popunbsp;lum fuum de manu ifta. Infuper amp; clamorsnbsp;magno^lingua Iudaica,cotra populum qui Isnbsp;debat in m�ris Ieruf�lem,perlbnabatjVt terrenbsp;ret eos,amp; caperet ciuitatem . Locutusque eft E

Deum quot;Iftael�,, ficut aduerfum deos populorum terr�, opera manuum hominum.nbsp;Orauerunt igitur Ezechias rex,amp; Ilaias filmsnbsp;Amos prophetes^aduerfiim hanc blalphemia,nbsp;ac vociferati funt vlq; in c�lum.Et mifit Donbsp;minus angelum qui pereu�it omnem virumnbsp;robuftum,amp; bellatorem,amp; principem exercinbsp;tus r�gis Aflyriorum. Reuerfusq; eft cum ig-^nbsp;nominia in terram fiiam. Cumque ingrelfusnbsp;eflet domum dei fiiffilij qui egrefsi fuerant denbsp;vtero eius, interfec�runt eu gladio. Saluauit-que Dominus Ezechiam amp; habitatores lerunbsp;falem, de manu Sennacherib r�gis Afiy'rior�,nbsp;amp;de manu omni�,amp;pr�ftitit ei qui�tem pernbsp;circuitum.Multi etiam deferebant hoftias,amp;nbsp;facrificia Domino in lerufalem, amp; muneranbsp;Ezechi� r�gi luda: qui exaltatus eft poft h�cnbsp;coram cundisgentibus. Ilindiebus illis �gro ��nbsp;tauit Ezechias vfq; ad mortem, amp; orauit Donbsp;minum:exaudiuitq; eum, amp; d�dit ei fignum.nbsp;Sed non iuxta beneficia qu� acceperat, retri- Anbsp;buitjquia eleuatu eft cor eius; amp; fada eft con ,nbsp;tra eum ira,amp; contra ludam amp; lerul�lem.Hunbsp;miliatusque eftpoftea, eo qu�d exaltatumnbsp;fuiifet cor eius,tam ip(�,qu�m habitatores lenbsp;rufiilem .� amp; idcirco non venit fijper eos iranbsp;chias diucs,amp;; inclytus valde, amp; thefauros fi-bi plurimos congregauit argent! amp;auri amp; la-pidis pretiofi, aromatum, amp; armorum vni-uerfi generis, amp; vaforum magni pr�tij. Apo-th�casquoq;frumcnti,vinijamp;oleij amp; pr�l�-piaomnium iumentorum ,caulasq; pccoru,nbsp;amp; vrbes gt;l�x� �dificauit fibi. habebat quippenbsp;gregesouium Scarmentorum innumerabilesnbsp;eo quod dedilTet ei Dominus f�bftantiamnbsp;multamnimis.Ipl� eft Ezechias qui obthuranbsp;uitfuperiorem fontem aquarum Gihon,5�nbsp;auertit eas fiibter ad occid�tem Vr�is-Dauid;nbsp;in omnibus operibus fuis fecit prolpere qu�nbsp;voluit.Attamen in legations principum Ba-bylonis,qui mifsi fuer�tad eum, vt interroga^nbsp;rent deport�to quod acciderat fuper terram,nbsp;dereliquit eum Deus vt tentaretur, amp; notanbsp;fi�rent omnia qu� erant in corde eius. Reh^

qua

Ezechias.



ueruntc�dos fontes, riuum qui fluebat in contra medio terr�,dicentes,Ne veniant reges Afl�-riorum,amp; inueniant'aquarum abundantiam.nbsp;Aedificauit quoque agens induftri� omnemnbsp;murum qui fuerat difiipatus, amp; extruxit tur-res d�fuper,amp;forin{�cusalterummurum; in-ftaurauitqueMcllo in Ciuitate-Dauid amp; fecit vniuerfi generis armaturam amp; clypeos.

B Conftituitqueprincipes bellatorum in exer-citu. Et conuocauit vniuerfos in platca portae ciuitatis, aclocutus eft adcoreorum, di-ccns,Viriliter agite,amp; confortamini,nolite,ti mere nec paueatis regem Aflyriorum, amp; vni-uerl�m multitudinem qu� eft cumeo:multonbsp;enim plures nobilcum f�nt, qu�m cum illo.nbsp;Cum illo enim eft brachium carneum,nobif-cum Dominus Deus nofter, qui auxiliatornbsp;eft nofter,pugnatq; pro nobis. Confortatuf-que eft populus huiulcemodi verbis Ezechi�nbsp;regis luda . Qu� poftquam gefta funt, mifitnbsp;Sennacherib rex Aflyriorum feruos fiios innbsp;lerulalem ( ipfe enim cum vniuerlb exercitunbsp;obfidebat Lachis ) ad Ezechiam regem luda,nbsp;amp; ad omnem populum qui erat in vrbe,dices,nbsp;H�c dicit Sennacherib rex Aftyrior�, In quonbsp;habentes fiduciam, fedetis obl�f�� in lerula-lem?Num Ezechias decepit vos, vttradat mor Domini in diebus Ezechi�. Fuit autem Eze-ti in fame amp; fiti, aftirmans quod Dominusnbsp;Deusvefter liberetvos de manu r�gis Aflyriorum ? Nunquid non ifte eft Ezechias quinbsp;deftruxit excelfaillius, amp; altaria, amp; pr�cepitnbsp;lud� amp; lerufiilem, dicens, Coram altari vnonbsp;adorabitis, amp; in �plb comburetis incenfiim?nbsp;An ignoratis qu� ego fecerim, amp; patres meinbsp;cun�is terrarum populisPnunquid pr�ualue-runt dij gentium,omniumque terrarum liberate regionem fuam de manu mea ? Quis eft

�) de vniuerfis dijs gentium, quas vaftauerunt patres mei, qui potuerit eruere populum fu�nbsp;de manu mea , vt pofiit etiam Deus vefter e-ruere vos de hac manu N� vos ergo decipiatnbsp;Ezechias,nec vana perfuafione deludat, neq;nbsp;credatis ei.Si enim nullus potuit deus cunfta-'�XW�.i. rum gentiumatquequot;regionum�liberarepopulum fuum de manu mea, amp; de manu patrum

/

-ocr page 383-

Paralip. IL i6i fetDeus. Poft h�c �dificauit murum extranbsp;C iuitatem-Dauid, ad occidentem Gihon innbsp;conualle: abintroitu port� pifeium percir-cuitum vfquead Ophel,Scexaltauit ilium venbsp;hementer: conftituitq; principes exercitus innbsp;cundis ciuitatibus luda munitis . Et abftulitnbsp;deos alienos, Sc flmulachrum de domo Do-mini:aras qUoque quas fecerat in monte domus Domini, Sc in Ierulalem:Sc proiecit omnbsp;nia extra vrbem.Porro inftaurauitaltare Domini, Sc immolauit fuper illudvidimas,Sc panbsp;cifica, Sclaudem:pr�cepitq;Iud�vtl�ruiretnbsp;Domino Deo Ifrael. Attamen adhuc populus immolabat in excelfls Domino Deo fuo.nbsp;Reliqua autem geftorum Manafl� : Scobf�-cratio eius ad Deum fuum ; verba quoquenbsp;Videntium quiloquebantur ad eum in nominbsp;ne Domini Dei Iffael , continentur in ferra onibus regum Ifi�ael. Oratio quoque eius Dnbsp;Sc exauditio , Sc cunda peccata, atque con-temptus, loca etiam in quibus �dificauit ex-


lu.Manaffes Amon.

�juaautem fermonum Ezechi�^amp;mifcricor-diarum eius fcriptajfuntin vifione l��i� filij Amos Prophet�, amp;c in libro Regum luda amp;nbsp;lirael. Dormiuitque Ezechias cum patribusnbsp;fuis, Silcpclierunt eum fuper fcpulchra blio-rum Dauid; amp; celebrauiteius exequias vniuernbsp;fus luda, amp; omnes habitatores leruial� ; reg-nauit^ue ivlanafles filius eius pro eo.

S. 'Managesu�gt; juasimpiet�tes captiuus lylonem ducittir, in qua afjliElione ad TPeumnbsp;conuerfus�to regno rejUtmtur, amp; idolis abie-�ii Dei cultum reflattrat, cui impiw filiwnbsp;A mon �tteedit:amp; hoe ��tii interfc^o regnatnbsp;pint eiw �liu^ lo�as.

___ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. XXXII1.

A 1 Vodecim annornerat Manaflescum I ^rcgn.a.TQ c�piflet : amp; quinquaginta-quinque annis regnauit in lerufalem.

Fecitautem malum coramDomino, iuxta abominationes gentiumjquas fubuertit Dominus coram filijs Ilrael.EtconuerfusJnftaunbsp;rauit excella qu� demolitus fuerat Ezechias celfa,Sc fecit lucos, amp; ftatuas antequam age-patereius,conft:ruxitque aras Baalim, amp; fecit retp�nitentiam, fcripta funtin l�rmonibusnbsp;lucos;amp; adorauit omnem militiam c�lijScco Hoz�i.Dormiuit ergo Manalfes c� patribusnbsp;luit eam . Aedificauit quoq; altaria in domo

*�^'6.7.1. Domini, de qua dixeratDominus,IIIn lerul� lemeritnomen meumin�ternum.Aedifica-uit autem ea cun�lo exercitui c�li,in duobusnbsp;atrijs domus Domini. Tranfireq; fecit filiosnbsp;fuos per ignem,in Valle-ben-ennom;obferuanbsp;bat fomnia,fcdabatur auguria, maleficis artinbsp;bus inleruiebat : habebat fecum magos amp; in-cantatores: multaq j mala operatus eft coram

� Domino,vtirritareteum.Sciilptilequoq;, Sc ius:8cmulto maiora deliquit.Cumqueconiu


conflatile flgnumpofuitin domo Domini,

T-.b. Hde qualocutus eft Dominus ad Dauid, Sc ad

Salom onem filiu eius, dicens, In domo hac. Sc in lerufalem quam elegi de cundis tribu-bus Ifrael,ponam nomen meum in fempiter-num.Et mouere non faciam pedem Ifracl denbsp;terra quam tradidi patribus eorum : ita dun-taxat fl cuftodierint facere qu� pr�cepi eis,nbsp;, cundamq; legem. Sc ceremonias atq; indicianbsp;�per manumMoyfl. Tgitur ManafTes feduxitnbsp;luda Sc habitatores lerufalem, vt facerent manbsp;Id fuper omnes getes quas fubuerterat Dominbsp;nus � face filiord Iffael. Locutusq; eft Dominbsp;nus ad eum,Sc ad populum illius:Scattenderenbsp;noluerunt.Idcirco fuperinduxit eis principesnbsp;cxercitus regis AfljTiorum; ceperuntq; Ma-naflen,Sc^indum catenis, atq;compcdibusnbsp;duxeruntin Babylonem . �^i poftquam co-anguftatus eft,orauit Dominum Deum fud;nbsp;8^ cgit p�nitenti� valde coram Deo patrumnbsp;fuorum.Deprecatusque eft eum. Sc obfecra-, uitintente.'amp;exaudiuit orationem eius,redu

Xltque eum lerufalem in regnum fuum . Sc cognouit Manafles quod Dominus ipfe ef-fiiis. Sc fepelierunt eum in domo fua : regna-uitque pro eofilius eins Amon . Vigintiduo-rumannorum erat Amon cum regnarec�-piflenSc duobus annis regnauit in lerulalem.nbsp;Fecitque malum in confpedu Domini, ficutnbsp;fecerat Manafles pater eius: Sc cundis idolis qu� Manafles fuerat fabricatus, immola-uit,atquefertnint.Et non eft reueritus faciemnbsp;Dominijflcutreueritus eft Manafles pater e-

t ralTent aduerfus eum ferui fui, interfeceruntnbsp;eum in domo flia.Porro reliquapopuli multinbsp;tudo:c�fis ijs qui Amon percufl�rant,conftinbsp;tuit regem lofiam filium eius pro eo.

5. lo�as idolorum lu�tu�ullato templum in�au rat^reperto^ legts libro conter ritus e�, amp; con-uocato populo leSlo^ libro,f�dus cum Dominesnbsp;pereu�it.

CAP. XXX II II. quot;

O Cto annorum erat loflas cum r�gna-A re c�piflet; Sc triginta Sc vno anno 4gt;Rc-�.a.nbsp;regnauit in lerulalem.Fecitque quodnbsp;erat redum in conlpedu Domini,8c ambula-uit in vijs Dauid patris fui.-non declinauit nenbsp;que ad dextram,neque ad finiftram . Odauonbsp;autem anno regnifui, cumadhuceflTet puer,nbsp;c�pit qu�rere Deum patris fui Dauid:Sc duonbsp;decimo anno poftquam c�perat, mudauit lunbsp;dam Sc lerufalemab exoelfis, Sc lucis, fimula-chrifquejScfculptilibus. Deftruxeruntqjco-rameoarasbaalim-.Scflmulachra qu� fuper-p�flta fuerant, demolitifunt; lucos etiam,Scnbsp;fculptilia fuccidit atq; cominuit; Sc fupertu-X mulos


-ocr page 384-

lu. l�fias*

mulos corum qui eis immolare confueucratj fragmenta ditperlit � Ofla prasterea lacerdot�nbsp;combufsit inalraribus idolorum, mundauit-queludamamp;Ierulalem.Scd amp;invrbibusManbsp;nafl�^Sc Ephr�imjamp; Simeon vfque Nephthanbsp;li cun�fa (ubuertit. Cumquealtaria di�ipa�-lctjamp; lucos amp; fculptilia contriuif��t in fru-fta cun�aq ue delubra d�molitus. eflet de y-niuerla terra Ifrae� reuerfus eft in lerufalem.nbsp;Igitur anno odtauodecimo regni fui^munda-taiam terrajamp;templo Domini^mifit Saphannbsp;filium Efcli�, Sgt;c Maafiam principem ciuira-tisjamp;loha filium loachaza commentarijs.-vtnbsp;inftaurarcnt domum Domini Dei fui.Qui venbsp;neruntad Helciam ficerdotem masrnum; ac-ceptamqueab eo pecuniam^ qu� ilia ta hier atnbsp;in domumDominf amp; quam congrcgauerantnbsp;Eeuit�,amp; ianitores de ManalTe^St Ephrainijnbsp;amp; vniuerfis reliquijs Ilraef abomniquoquenbsp;luda^�c Ben-iamin amp; habitatoribus leru�le,nbsp;tradiderunt in manibus eorum qui pr�erantnbsp;operarijsin dompDomini vt inftaurarent t�nbsp;plum^Si infirma qu�que farcirent. Atilli dederunteam artificibusjamp;cxmcntarijs^vt ernenbsp;rent lapides de lapicidinis, amp; ligna ad com-niifl'uras �dificij Scadcontingnationem do-jnorum quas deftruxerant reges luda.Qui fi-deliter cunda faciebant.Erantautem pr�po-fitiopcrantium,Iaharh amp; Abdias defilijs Menbsp;rari; Zacharias amp; Mofbllam de filijs Caathjnbsp;qui vrgebantopusiomncs Leuitx fcientes or-ganis canere.Supcr eos vero, qui ad diuerfosnbsp;vfus oncra portabant, erant fcrib� J amp; magi-D fti i de Leuitis, ianitores. Cum que efferrentnbsp;pecuniam quxillata fueratin templum Doming rcperit Helcias facerdos libr� legis Do-minf permanura Moyfi.Etait ad Saphan fcrinbsp;bam^ Librum legis inueniin domo Domini.nbsp;Et tradiditei. At ille intulit volumen ad regem amp; nuntiauitefdicenSjOmnia qu� dedi-fli inmanuferuorum tuorum, eccc coplen-tur. Argentum quod repertum ell in domonbsp;D omini^conflauerunt : datumque eft prxfe-dis artificum, amp; diuerfa opera fabricantium.nbsp;Pr�terca tradidit mihi Helcias facerdos huncnbsp;librum. Q^em cum rege pr�f�nte recitafl�tjnbsp;audiffctqueilletverba legis^ fcidit veftimentanbsp;fua : St praecepit Helcix, amp; Ahicam filio Sa-phan,8c Abdon filio Micha^ Saphan quoquenbsp;fcrib�^St Af��f�ruo regis^dicens^Ite,St oratenbsp;Domin� pro me^amp;pro reliquijs Ifrael Sc lu-da^fiiper vniuerfis fcrmonibus libri iftius quinbsp;repertus eft; magnus enim furor Domini ftilnbsp;lauit fupernos J eo quod non cuftodicrint panbsp;tres noftri verba Domini vt facerent omnianbsp;qu�fcripta funt inifto volumine.Abijt ergonbsp;HelciaSjSc hi qui fimularegemifiifucrat, adnbsp;Oldam prophetideinj vxorem Sellum filij

Verba dierum.

Thecuath^ filij Hafi'a cuftodis veftiiim : qua? habitabatin Icrufalem in Sccunda : Sclocutinbsp;funt ei verba qux fupr�narrauimus*Atilla refnbsp;pondit eis, ET�c dicit Dominus Deus Ifi-ael,nbsp;Dicite viro qui rnifit vosadme^Hxc dicit Donbsp;minus, Ecce^ ego inducam mala fuper locumnbsp;iftum^Scfuper habitatores eiusicundaq; ma-Icdida qu� fcriptafunt inlibro hoe, quemlenbsp;geruntcoram rege luda ; quiadercliqueruntnbsp;me,Sc facrificauerunt dijs alienis, vt me ad i-racundiam prouocarent in cundis operibusnbsp;manuum fuarum.-idcirco ftillabit furor meusnbsp;fiiper locum iftum,Sc non extinguetur.Ad re Fnbsp;gem autluda, qui mifit vos pro Domino de-precando,fic loquimini, H�c dicit Dominusnbsp;Deus Ifrael, Quqniam audifti verba volumi-nis, atq; emolhtum eft cor tuum; Sc humilia \nbsp;tus es in colpedu Domini fuper his qu� didanbsp;funt contra locum hunc,Sc habitatores lerufalem,reueritufque fiicicm mcam,{cidifti veftimenta tua. Sc fieuifti coram me : ego quoque exaudiui te,dicit Dominus.lam enim colnbsp;ligam tead patres tuos , Sc infer�ris in fepul-chrumtuum in pacemec videbunt oculi tuinbsp;omne malum quod ego indudurus fum fuper locum iftum. Scfuper habitatores eius.nbsp;llRetulerunt itaque regicundaqu� dixerat. 4�^*'nbsp;At ille conuocatis vniuerfis raaioribus natunbsp;luda ScIerufalem,afcenditindomum Domini, vnaqueomnes viri luda Sc habitatores le- Gnbsp;fuf�lem,f�cerdotes Sc Leuit�,Sc cundus po-pulus a minimo vfque ad maximum.Qmbusnbsp;audientibus in domo Domini, lernt rex om-nia verba voluminis.Et ftas in tribunal! ftio,nbsp;percufsitf�dus coram Domino, vt ambula-ret poft eura,8c cuftodiretpr�ccpta. Sc tefti-monia, Sciuftificationes eius in toto cordenbsp;fuo,5c in tota anima fua,faceretq ue qu� fcri-pta funt in volumine illo quodlegerat.Adiu-rauit quoq; fuper hoc omnes qui reperti fuenbsp;rant in lerufalem Sc Ben-iamin:5cfeceruntnbsp;habitatores lerufalem iuxta padum Domininbsp;Dei patrum fuorum.Abftulit ergo lofias cunnbsp;das abominationes de vniuerfis regionibus ,nbsp;filiorum Ifrael; Sc fecit omnes qui refidui eratnbsp;in Ifrael, feruire Domino Deo fuo. Cundisnbsp;diebus eius non recef��ruftt � Domino Deonbsp;patrum fuorum.

5. Immolatti pla� maxima, cum �olenni-tatepluftmifque yi^itmis, lo�as a^morum�ptem dielus cele�amp;rauit�eiitnbsp;de contra regem yEgy^ti pugnare tentant grauiter^ �Aulnerattu moriturcumnbsp;ingenti omnium lu^u amp; fr��rtitri le-remite.

CAP. XXXV.

Fecit


-ocr page 385-

Paralip. IL

Iu.I��ias.s��*�.

4 Re nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lof�as in leru�lem Pha�c taeftin die illa^vt facerent Phaf�,, 8c of��rrent

DominOjquodimmolat�eftquartade-cimadiem�nhs primi.Etc�ftituitf�cer dotes irt �fitcijs fuisihortatusq; eft eos vt mi-niftrar�nt in domo D�mini.Leuitis quoque^nbsp;ad quorum eruditioriem omnis Ifi ael f�n�lif�nbsp;cabatur Domino,, locutus eft, Ponite arcamnbsp;inf�nduario templi,quod �idificauit Salomonbsp;filiusDauid rex if��elmequ�quamenimeamnbsp;vitraponabitis; nunCautem miniftrateDo-rnino D�o veftro , amp; populo eius Iftael. Etnbsp;pr�paratevos per domos 8ccognationes ve-ftras in diuif�onibusl�ngulorum, fient pr�ccnbsp;pitDauid rex If�aelj8c def�ripfit Salomon filins eius.Et miniftrate in f�n�nario per faminbsp;lias tnrmasq; LeuiticaSj 8c f�n�tificati iramonbsp;late Phaf�; fratres etiam veftras^ vt pofsint innbsp;xta verba qua�locutus eft Dominus in manunbsp;Moyfifacere^ pr�parate. Deditpr�terealo-

*��1. fias omni populo quigt;ibi�fueratinuentus in lolennitatePhaf�j agnos 8c h�dos de gregi- tijf�dpr�parauitcontraenmbelluminecac-buSj8creliqui pecoris triginta mi]lia,bo� qno-B que tria millia. h�c de regis vniuerl� fubftan-

'*�^lt;�,8 tia.Duces quoq; eins Ipote quod �'vouerant�j obt�lerunt, ta populo, qu�m �cerdoribus 8cnbsp;Leuitis. Porto Helcias 8c Zacharias 8c lahi�lnbsp;principes domus Domini, dederuntfacerdo-tibus ad faciendum Phaf�. pecorae�mixtumnbsp;duo milliaf�xcenta,8c boues trecenros. Chonbsp;nenia$autem,8c Semeias etiam,8c Nathanaelnbsp;fratres'eiusinec non Ha�bias,8c lehicl, 8c lonbsp;l�bad principes Leuitarum, dederuntc�terisnbsp;Leuitis ad celebrandum Phaf� quinq; mihianbsp;pecorum,8c boues quingentos.Pr�paratum-que eft minifterium , 8c fteterunt facerdotesnbsp;in officio fuo : Lenita: quoq^in turmis iuxta f�ricordiar� eius,qu�legepr�cepta funt Do-rems imperium.Et immolat� eft Phafeiafper � �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.....

fe�untquef�cerdotes manu fuafanguinem:8c �Leuit� detraxeruntpellesholocauftorn. Etnbsp;f�parauerunt ea vt dar�t per domos 8c fami-lias fingulorum,8c ofterentur Domino, ficutnbsp;feriptum eft in libro Moyfi. de bobns quoq;nbsp;feceruntfimiliter. Et afianerunt Phaf�fupernbsp;ignem,iuxta quod in lege f�riptnm eft;paclfinbsp;cas vero hoftias coxerunt in leb�tibus, 8c ca-cabis, 8c ollis: 8c feftinato diftribnerunt vni-uerfie plebi.Sibi autem,8c f�cerdotibus poftcanbsp;parauerunt. nam in oblatione holocauftor�nbsp;8c adipum, vfq; ad noftera f�cerdotes fuerutnbsp;occupa�: vnde Leuit� fibfScf�cerdotibus fi-lijs Aaro parauerunt noui�imis. Porto cantores filij kf�pb ftabant in ordine fuo, iuxtanbsp;t % Anbsp;nbsp;nbsp;pt�cept� Dauid, 8c Af�ph, 8c Heman,8c Idi-

^^�n'prophetarum�regis. �lanitores veto per portas f�ngulas obf�ruabant, ira vt nec pnn-do quidem dif�ederent � minifterio : qu� obnbsp;rem 8c fratres eoru Leuit� parauerunt cis ci-bos.Omnis igiturcultura Domini,rite copie

i6x

holocaufta fuper altare Domini^ iuxta pr�ce ptura regis lofi�.Feceruntq; filij Ifrael qui renbsp;perti fueratibi Phaf�in t�poreillo^8ciblenninbsp;tatem azymor� l�ptem diebus. No fuitPhaf�nbsp;fimile huicin Ifi-ael^� diebus Samuelis prophcnbsp;t�:{ed nec quifquam decundis regibns iRaclnbsp;fecit Phaf� fic�t lofias,f�cerdoribusjamp; Lcui-tiSjamp; Omni lud�^amp;Ifrael qui repertus fuerat,nbsp;8c habitantibus in�eruf�l�. O�auodecimo annbsp;noregnilo�x^hocPhaiecelebrat� eft.HPoft-quam inftauraiteratlofias templunij afeenditnbsp;Nechao rex Aegypti �d pugnandum in Charnbsp;camis iuxta Euphr�ten: 8cproce�itinoccurnbsp;film eius lofias. At ille mi�is ad eum nuntijsjnbsp;ait^Quid mihi 8c tibi eft rex Iuda?non aduer-fum te hodie venio, f�d contra aliam pugnonbsp;domum_,ad quam mcDeusfeftinato irepr�-c�pif.deftnt aduerfum Deum facere^qui me-cum eft,he interficiat te. Noluit lofias reuer- D

quieuit f�rmonibus Nechao ex ore Dei : llve-Zich.�i.d.. rum perfexit vt dimicar�t in campo Maged-do.lbiq; Viilneratus � f�gittarijs j dixit puerisnbsp;fuisj Edlicite me de pr�lio^ quia oppido vul-neratus fiim.Qui tranftulerunt eum decurrunbsp;inalterum curr� , qui f�quebatureum morenbsp;regio.'amp;afportauer�teiim in leruf�lem^ motnbsp;tuusq; (�piiltusin mauf�le� patr� fuo-rum:amp; vniuerfus luda amp; leriif�lem luxeruntnbsp;e�. lercmias maxime: cuius omnescantoresnbsp;atq; cantatrices, vfq; in pr�i�ntern di�lamennbsp;rationes Riperloi�a replicant,8c quafi lex ob-tinuit in Ifrael.-Ecce l�riptum fertur in lam�tanbsp;tionibus. Reliqua a�t fermonum lofi� 8c mi

mini opera quoque illius prima amp; noui�i-ma, Icripta funt in libro rcgnm luda amp; Ifrael.

5. lo�x�fccedit ctus filiw Ioachalt;^, rex transfert in �egy^tum �fratrem^nbsp;Eliacim que loacim nominat j'ub�ituit, quonbsp;in quot;Baijlonem du^o r�gn�t�litt^ Ioachin,amp;nbsp;hunt rex ^�f�riorum yn� cum y afis tcmplinbsp;in^abylQneabducit,^atruumq^ill�Uitmf)iuinnbsp;Sede�am �ubfiuuit,qm a4�yrijs rebellant^nbsp;templo ae leru�alemincen�s^tran�rtur yn�nbsp;cumfopulo in Habyhntm propter regum amp;nbsp;�opuli ^eccata,donee per Qyrum regem Ter�anbsp;rvm redeundi datur facultas.

CW. XXXVI.

Vlitergopopulus terr�, loachaz fili� lofi�: amp;conftituitreg� pro p�tre f�o 4.Re.�j.enbsp;in leruialem. Viginrirrium annorumnbsp;erat loachaz c�m regnare c�pifl�t ; amp; tribusnbsp;menfibus regnauit in Icrui�lcm. Amoiiit au-tem eum rex Aegypti c�m veniflet in leruf�nbsp;lemj amp; condemnauit terrant centum ralentisnbsp;argenti, 8ctalento auri. (IConftituitque pro Matth.i.b.nbsp;X Z eorc-

-ocr page 386-

luIofias.lTd�S.

eo regem, Eliacim fratrem eius,f�iperludam �C lerufalem, amp; vertit nomen eius loacim.nbsp;ipfum verd loachaz tulit f�cum, amp; abduxitnbsp;in Aegyptum. Vigintiquinque annorum eratnbsp;loacim cum regnare c�piflet,amp;vndecim an-nis regnauitin lerufalem: fecitquem^um conbsp;rara Domino Deo fuo. Contra hunc afcen-dit Nabuchodonof�r rex Chald�orura : 8cnbsp;B vindum catenis duxit in Babylon�.Ad quam

amp; vafa Domini tranftulit,8c poftiit eain tem plo fuo.Reliqua autem verborum Ioacim,8cnbsp;abomination�eius quasoperatuseft, 8cqu�nbsp;*����lt; X. quot;inuenta�funt in eo, continentur in libro re-gum luda 8c Ifrael. Regnauitautem loachinnbsp;nlius eius pro eo.Odo annorum eratloachinnbsp;cum regnare c�pifTet, 8c tribus menfibus, acnbsp;decem diebus regnauit in lerufalem :fecitquenbsp;malum in confpedu Domini. Cumq ueanninbsp;circulus volueretur, mif�t Nabuchodonof�rnbsp;rex,qui 8cadduxeruteuminBabylonem,af-p�rtatis f�mulpretiof�fsimis vafis domus Donbsp;Ie�' *.!'�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IIRegem vero conftituit Sedeciam quot;pa-

^'fratrem.z. truum�eius fuper ludam 8c lerufalem. Vigin-ti 8c vnius anni erat Sedecias cum regnare c� piflet: 8c vndecim annis regnauit in leruGl�.nbsp;Itre.js.a. (IFecitque malum in oculis Domini Dei fui;

C nee erubuit facie leremi� prophet� loquentis ad f� ex ore Domini.A rege quoq; Nabuchodonof�r rec�fsit,qui adiurauerat e� per De�;nbsp;8c induraui t ceruicem f�am 8c cor, vt non renbsp;uerteretur ad Dominum Deum Ifracl.Sed 8cnbsp;vniuerf� principes f�cerdotum 8c populus,nbsp;pr�uaricati funt iniqu� iuxta vniuerf�s abo-minationes gentium ; 8c polluerunt domumnbsp;Domini, quam f�ndificaueratf�biin lerufalem. Mittebat autem DominusDeus patrum

Verba dienjm.

f�oramadillos^permanumnuntiorumfuo-runijde node confurgenSj amp; quotidie'c�tno-nens: eo quodparceret populo amp; habitaculo fiio.At illi fubfannabantnuntios Dei,amp; par-uipendebat lermones eius, illudebantq j pro-phetis;donec alcenderet furor Domini in ponbsp;pIlium eiuSjamp; eflet nulla curatio. Adduxite-nim Hiper eos regem Chald�or�jamp;interfecitnbsp;iuuenes corn gladio indomofanduarij^fiii/nbsp;non eft milertus adolefcentis, amp; virginis j amp;nbsp;feniSjUec decrepit! quidem .� fed omnes tradi-ditin manibuseius.Vniuerfaquevafa domus Dnbsp;Domini t� maiora^qu�m minora, Scthefau-ros templi,amp; r�gis amp; principum tranftulitinnbsp;Babylonem. Incenderunt hoftes domu Dei,nbsp;deftruxeruntq; murum lerufalem : vniuerfasnbsp;turres combufTerunt, amp; quicquidpretiofumnbsp;fuerat,demolitifunt. Siquis euaf�ratgladi�,nbsp;dudus in Babylonem feruiuit regi amp; filijse-ius,donec imperarct rex Perfarum.Vt cople-retur fermo Domini ex ore leremi�; �ccele-braret terra fabbatba fiiaicundis enim diebusnbsp;defbiationis egitfabbathum, vlquedum comnbsp;pleretur feptuaginta anni.llAnno autem pri-mo Cyri r�gis Perfarum, ad explendum fer-monem Domini, quem locutusfueratperosnbsp;leremi�, fiifcitauit Dominus fpiritum Cyrinbsp;r�gis Perfarum: qui iuftit pr�dicari in vniuernbsp;fo regno f�o,eti� per fcripturam,dicens,H�Cnbsp;dicit Cyrus rex Perfarum, Omnia r�gna terrae d�dit mihi Dominus Deus c�l�amp;ipf�praenbsp;cepit mihi vt aedificarem ei domum in lerufanbsp;lern, qu� eft in lud�a: quis ex vobis eft in olt;nbsp;mni populo eius? f�t Dominus Deus fuiu�nbsp;cum eo,5c afcendat.


O ratio Manaf��

captus teneretur Domineomnipotens Deus patr�no-ftrorum. Abraham, 8c T�ac, 8c lacob,nbsp;8c f�minis eorum iufti,qui fecifti c�-lum 8c tefram cum omni ornatu eorum, quinbsp;ligafti mareverbo pr�cepti tui,quic�cluf�ftinbsp;abyfTum, 8c f�gnafti earn terribili 8c laudabilinbsp;nomine tuo : quem omnia pauent, 8c trem�tnbsp;� vultu virtutis tu�: quia importabilis eft manbsp;gnificentia glori� tu�, 8c infuftentabilis iranbsp;comminationis tu�fuperpeccatores:immennbsp;�ver�8c ininueftigabilis mif�ricordiapro-mi�ionis tu�:quoniam tues DominuSjaltifnbsp;Hmus,benignus,longanimis, 8� multum mi-f�ricors,8c p�nitens f�iper malitias homin�.nbsp;Tu D Offline, f�cundum multitudinem boni-tatis tu� profflif�fti p�nitcntiam,8c remi�ionbsp;regis luda, c�m

inTSahjlone,

nem ijs quipeccauernnt tibi, 8c multitudinc mif�rationum tuarum decreuifti p�nitentianbsp;peccatoribus,in f�lutem. Tu igitur Dominenbsp;Deus iuftorum,non pofuiftip�nit�tiam iu-ftis,Abraha,8c I�aCjamp; Iacob,ijs qui tibi nonnbsp;peccauerunt; f�d pof�ifti p�nitentiam, propter me peccatorem: quoniam peccaui �iquot;nbsp;pernumerum aren� maris multiplicat� f�ntnbsp;iniquitates me� Domine, multiplicat� funtnbsp;iniquitates me�, 8cnon fum digrus intuennbsp;8c afpicere altitudinem c�li,pr� multitudincnbsp;iniquitatum mearum. incuruatus ftim mul tonbsp;vinculo ferreo,vt non po�im attoller� caputnbsp;meum,8cnon eft refpiratio mihi.- quiexcita-ui iracundiam tuam, 8c malum coram te feci:nbsp;non feci voluntatem tuam, 8c mandata tuanbsp;non eufto*


-ocr page 387-

non cuftodiuij ftatuiabpminationes Sc mul tiplicaui ofFenfiones. Et riuc fledo genu cornbsp;dis meijprecSs a te bonitatem.Peccaui Dominbsp;ne/peccaiiijSc iniqui tar�s meas agnofco.

re peto rogans te^ remitte mihiDomine, re-mitte mihi; amp; ne f�mul perdas mecum iniqui-

t�rrae loca : quia tu es Deus, Deus inqnam p�nitentium;amp;inme oft en des omn� boni-tatem tuam, quia indignum faluabis me fe-cundum magna mif�ricordiam tu�,amp; lauda-bo te (�mper omnibus diebus vit� me�: quo-liiam te laudat oinnis virtu s c�lorum, amp; tibinbsp;tatibus meis, neq; in �ternum, iratus, refer- eft gloria in f�cula f�culorum.Amen.nbsp;ues mala mihi, neque damnes me in infitxia

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l

B.Hieronymus ad Domnionem amp;

^gatianum^in E�ram nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prafatio.

V T R V M difficilius fit,facere quod ppfcitis,an negate,necdum ftat�i.Nam neq; vobis aliquid imper�-tibus abnuere,{�ntenti�eft.amp; magnitude) oneris impofiti itaceruices premit, vt ant�fub faiteruend�m fit, xju�m leuandiira. Accedunt ad hoc inuidorum ftudia, qui omne quodfcribimus reprehendendum putant:nbsp;amp; interdum contra fe confeientia r�pugnante, publice lac�rant qu� occult� legunt : intantum vt clamarenbsp;c�pellar,amp; dicere,Domine,bberaanimam meam�labijs iniquis,amp; � lingua dolola.Tertius annus eft quodnbsp;femper feribitis atq; relcribitis vt Efdr� librum, �c Efther,vobis de Hebr�o trausferam :quafi non habeatisnbsp;Grxca amp; Latina volumina:aut quicquid illudeft qUod�nobis vertitur, non ftatim ab omnibus conipuen-diim fit. Fruftra autem (vt ait quidam)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^tigandonifi odium qu�rere,extremx dementi�

' eft. Itaq-jobfecro vos mi Domni�,amp; RogatianecharifsimijVtpriuataleftionecotentidibrumnoncfferatis in publicum, neefaftidiofis cibosingeratis ; vitetisqtie eorumfupercilium quiiudicare t�tum de ali)s,amp; ipfinbsp;facere nihil.nouenint. Siquiautem tratrum funt quibus noftranon difplicent,his tribuatisexemplarzadmonbsp;neqtes Vt Hebrxa nomina,quorum grandis in hoc volumine copia eft,cliftinft� amp; per interualla tranfcribat.nbsp;Nihil ehim prod�ritemendalle librum, nifi emendatio,Iibrariorum diligentia conferuetur. Nec quenquamnbsp;�noueat quod vnus �nobis liber editus eft: nec apocryphorum tertij amp; quartilibrifomnijs delcftetur:quianbsp;apud Hebrxos Efdr� Nehemi'xq; fermones in vnunl volumen coar�tantur : amp; qu� non habentur apudnbsp;illos,nec.de vigintiquatuor (enioribus funt, procul abijcienda. Si quis autem feptuaginta vobis oppofueritnbsp;interpr�t�s, quoruexemplaria varieras ipfa lacerata amp; inuerfii demonftrat: nec poteft vtiq; ver� afleri quodnbsp;dittcTThni eft: mitite eum ad Euangelia:in quibus multa ponuntur de veteri teftamento,qu� apiid feptuaginnbsp;ta interpr�tes nonliabentur, veIutillud, Qiioniam NazarseuS voCabitur; lt;S:,Ex�gypto vocaui filiu meum,

- amp;,.VidebMnt in quern compunxerunt:multiq;alia,qu�latio�i operi referuamus: amp; qu�rite ab eo ybiferi- ] , pta fuhtjC�naqyproferr'e non pqtuerit, vos legite jle his exemplaribus qu� nuper � nobis �dita: maledicor�nbsp;� qubtidielihgths CofodiUntur. Sed Vt ad c�pendium veriiam,c�rt� qiiod illaturusfum,�quiisim� eft. Edidinbsp;aliquidiqtiod non habetur in gr�c�,aut aliter habetur qu�m � ni� verfiim eft. Quid interpretem lani�t.'�in-terrogept Hehr�os:amp; ipfis authoribus, tranflationi me� vel arrogent vel d�rogent fidem. Pon�� aliud eft finbsp;Haufis(quoddicitur)oculis mibi yolunt maledi�ere, amp; non imitantur.Grxcor� ftudium amp; beneuolenti�,nbsp;qui poft feptuag�nta tranflatores iam c hri s t i Eiiangelio corufeante, lud�os amp; Hebionitas legis veteris interpr�t�s, A quilam videlicet,amp; Symmach�m, amp; Theodotionem, amp; curiofe legunt, amp; per Origenisnbsp;laborem inhexaplisjeccltfijs dedicarunt.Quantom�gjs latinigrati elfe deber�t, quod exultantem cernerencnbsp;Grxciam � fe aliquid mutuarft Prim� enim niagnor� fumptu�eft amp; infinit� difficultatis,exemplaria polTenbsp;habere Omhia.'deiride�ti�ni q�thabueriht,Si H�brxi lermonis ign�ri funt magis eriabunt,ignorantes quis �nbsp;multis veriusdixerit. Quodetiam fapientifsimo cuidarn nuperapud Grxcos accidit,vtinterdum ftriptur�

' nbsp;nbsp;fenfum relin.quens,vniufcuiuflibet interpretis fcqueretur errorem . Nos autem qui Hcbr� lingu� l�ltem

paruambabem us f�ientiam,amp; latinus nobis vtcunque ferjno non deeft, amp; de alijs magis poflumus iudica-re,amp; fea qnx�pfi int�H�girti�s,ih n�ftra lingua promete. Itaque licet hydra fibilet,vilt;ft�rque Sinon incendia ia�fcet:nuquam ttt��m luuarite� il r i sf t 6,filebit eloquiumzetiam prxcil� lingua balbutier,Legant qui vonbsp;lunt;qui nqluBtabijcianti EuentilentajnceSjliterascalumnientunmagis veftracharitateprouocabor ad ftunbsp;�um,qu�m illorum detra��one amp; odio deterrebor.

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V, .� Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..............

'. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-v-�i

� � i, � '

� : �s

X 3.

HSDR�

�v;

Cquot;�- �.

y-

i-..

-�

��-S-v �:i. ..

-ocr page 388-

5. Cyrugt;5 dtuimtus in�iratui re�diw 'vafis.tem fli Salomonis. cajniuitatem IJraelit�nbsp;relaxat^concedcns templi readificationem.

CAP. I.

N ANNO primo Cyri r�gis Pcrl�rura,vt compleretur verbum Domini ex ore lere-mi�,fiilcitauit Dominus fpi-ritum Cyri regis Perfarum:8cnbsp;traduxit voce in omni regno


fuo,etiamper (cripturam, dicens, H�c dicit Cyrus rex Perl�rum, Omnia r�gna terr� de-dit mihi Dominus Deus c�li, Sciple pr�ce-pit mihi vt xdificarem ei domum inlerul�-B lem, qu� eft in lud�a. Quis effc in vobis denbsp;vniuerl� populo eius ? Sit Deus illius cumnbsp;iplb . Alcendat in lerul�lem qu� eft in lu-d�a,Seatdificet domum DominiDeilfiael.nbsp;ipl� eft Deus qui eft in lerul�lem. Et omnesnbsp;reliqui incundis locis vbicunque habitant,nbsp;adiuuent eum viri deloco fuo,argento Se auro, Se fubftantia, 8epecoribus,excepto quodnbsp;(2 voluntari� offerunt templo Dei, quod eft innbsp;lerufalem. Et furrexerunt principes parrumnbsp;de luda Se Ben-iamin, Se l�cerdotes amp; Leui-t�,Sc omnis cuius Deus fulcitauit Ipirit�, vtnbsp;alcenderetad �dificanduni templum D�mi-ni,quoder�tin lerul�lem.Vniuerfiq; quier�tnbsp;in circuitu,adiuueruntmanus eorum in vafisnbsp;argenteis Se aureis,in fubftantia Seiumentis,nbsp;in fupelle�:ili,exceptis hisqu� Iponteobtulenbsp;rant.Rex quoqj Cyrus protulitval� t�pliDonbsp;mini,qu� tulerat Nabuchodonol�r de lerul�nbsp;lem. Se pofuerat eain templo Dei fui. Protu-lit autem ea Cyrus rex Perlarum per manutnnbsp;Mithridatis filij Gazabar, Seannumcrauiteanbsp;SalTabal�r principi lud�. Et hic eft numerusnbsp;eorum, Phial� aureae triginta, phial� argen-teae mille, cultrivigintinouem Icyphi aureinbsp;trigintajlchyphi argentei l�cundi quadring�-ti deeem : vala alia raille. Omnia vafii aurcanbsp;Se argen tea, quinq; millia quadringenta:vni-uerl� tulit Safi�bal�r cum his qui akendebantnbsp;er primus.

de tranfinigratione Babylonis in IcrofaleiO. . umertu reuertentium ducenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eM

ftiuitate �Bahylonica in Ierufalem,at: in rtxdi�cationcm tem�li oblatwum.

c AP. 11.

HI funt autcm prouinciie filij,lt;jui �fc�-derunt de captiuitate quam tranftule rat Nabuchodonofbr rex Babylonisnbsp;in Babylonem,amp;; reuerfi funt in leruGlemnbsp;ludam^vnufquiiquein ciuitatefn fuam . Quinbsp;venerunt c5 ZorobabelJef�ajNeheniia,Saranbsp;iajRahelaia,Mardochai^Belian_, Mefphar^Bcnbsp;guai,Reh�im,Baana. Numerus viror� pop�linbsp;IfraehFilij Pharos duo millia centum leptua-gintaduo. Filij Sephatia, trec�ti f�pt�aginta-duo.Filij Area, i�pting�ti f�ptuagintaquinq;.nbsp;Filij Phahath-moab,filiorum lof�e loab duonbsp;milliaquot;��:ingenti�duodecim. Filij Aelam,milnbsp;leduc�tiquinquagintaquatuor.Filij Zethua,nbsp;nong�ti quadragintaquinq;. Filij Zachai,f�-ptingenti l�xaginta.Filij Bani,f�xccti quadranbsp;gintaduo. Filij Bebai,fexc�ti vigintitres.Filijnbsp;Azgadjmille diic�ti vigintiduo.Filij Adonica,nbsp;��xcenti f�xagintalex. Filij Beguai, duo millia quinquagintaf�x.Filij Adin,quadringentinbsp;quinquagintaquatuor . Filij Athcr qui erantnbsp;ex Ezechia/nonaginta���o. Filij Befaijtre-'aw^ftf'Mnbsp;centi vigintitres.Filij lora, cetum duode�im. �nbsp;Filij Hafum, ducenti vigintitres. Filij Geb-bar, nonagintaquinque . Filij Beth-l�hem,nbsp;centum vigintitres. Viri Netupha, quinqua-gintaf�x.Viri AnathothjCentumvigintiodo,nbsp;Filij Azmaueth , quadragintaduo. Filij Ca-riath-iarim, Cephira, amp; Beroth, leptingentinbsp;quadragintatres.Filij Rama amp; Gabaa,{�xcen-ti viginti vnus. ViriMachmas, centum vi-gintiduo.Viri Beth-el amp;Hai,ducenti vigintitres.Filij Nebo,quinquagintaduo.FilijMegnbsp;bis,centum quinquagintai�x. Filij Aetam al-terius, mille du��ti quinquagintaquatuor. Finbsp;lij Harim,trec�ti viginti.Filij Lodhadid amp;O-nOjf�ptingenti vigintiquinque.Filij lerichojnbsp;trecenti quadragintaquinque.Filij Senaa,trianbsp;millia l�xcenti triginta,Saccrdotes:Filij lada-iain domo lefuc, nong�ti ��ptuagintatres.Finbsp;lij Emmer,mille quinquagintaduo.Filij Phefnbsp;hur,milleduc�tiquadragintaf�pt�. Filij Ha-rim,mille deeem amp;f�pt�. Leuit�; Filij lefue,nbsp;amp; Cedmiel filiorum Odoui� Icpti'agintaqu�nbsp;tuor.Catores; Filij Afaph, cent� vigintio�o,nbsp;Filij lanitoru : filij Sellum,filijAter^f�lij Tel-mojfilij Accub,filij Hatita,filij Sobai-.vniuer-fi c�tum trigintanouem.Nathin�i; filij Siha, Cnbsp;filij Hafupha, filij Tabbaoth, filij Ccros,filijnbsp;Siaa^ filij Phadon, filij Lebana, filij Hagciba,

filij


-ocr page 389-

Templi �difi.

filij Accub,filij Hagab,filij Semlaijfilij Hana, filij Gaddefifilij'Gaher,filij Raaia,filij Rafim,nbsp;filij Necoda, filij Gaza, filij Aza, filij Phafea,nbsp;filij Belee,filij Af�najfilij Munimjfilij Nephunbsp;fim,filij Bacbuc, filij Hacupha,filij Harhur,finbsp;lij Belluthjfilij Mahida, filij Harla, filij Ber-coSjfilij Sifara,filij Thema,fiiij Nafia,filijNa;nbsp;tipha, filij feruoru Salomonis, filij Sotai, filijnbsp;Soph�reth, filij Pharuda, filij lala, filij Der-con,filij Geddefifilij Saphatia,filij Hatil, filijnbsp;Phocher�th, qui erant de Afebaim filij Ami.nbsp;omnes Nathin�i, Sc filij feruor� Salomonis,nbsp;trecenti nonaginta duo. Et hi qui afcender�tnbsp;deTel-mcla,Thel-harf�, Cherub,8c Adon,Scnbsp;Emer.-Et non potuerunt indicate domum pa-trum fuorum Sc fernen fijum, vtrum ex Ifraelnbsp;elTent. Filij Dalaia, filij Tobia, filij Necoda,nbsp;f�xcenti quinquagintaduo. EtdeFilijs �cer-j) dotum : Filij Hobia, filij Accos, filij Berf�l-lai qui accepit de filiabus Berzellai Galaa-ditis vxorem, Sc vocatus eft nomine eorum.nbsp;hi qu�fierunt fcripturam genealogi� fu�, Scnbsp;non inuenerunt, Sc eie�i funt de lacerdotio.nbsp;Et dixit Atherf�tha eis vt non comederentdenbsp;San�lof�n�lorum , donee fiirgeret f�cerdosnbsp;do�tus atq; perfe�tus.Omnis multitudo quafi vnus, quadragintaduo millia trecenti f�xa-ginta:exccptis f�ruis eorum Sc ancillis, quie-rant l�ptem millia trecenti trisintaf�otem : Scnbsp;m ipns cantores atque cantatrices ducenti.E-qui eorumquot;l�xcenti� trigintal�x. muli eorum,nbsp;ducenti quadragintaquinque. cameli eorum,nbsp;quadringenti trigintaquinque. afini- eorum,nbsp;fex millia f�ptingenti viginti. Etde principi-bus patrum cum ingrederentur templum Donbsp;mini quod eft m lerufalem, fponte obtule-runt in domum Deiad extruendam cam innbsp;loco fiio . Se�undum vires fuas dederuntim-j,. ^,penfasoperis,aurilolidosquot;quadraginta�millia

� Sc mille,argenti mnas quinque millia , Sc ve-ftes f�cerdotales centum. Habitaueruntergo facerdotes,Sc Leuir�,Sc de populo, Sc cantores, Sc ianitores, Sc Nathin�i in vrbibus fuis,nbsp;vniuerfusq- Ifrael in ciuitatibus fuis.

. Conuocatopopulo in lerufalem extruitur alta re f�per tjuo yiElimx of^eruntur, celebraturnbsp;^uoqus�eptem diebwfe�um tabernaculorum:nbsp;ficundo reuer�onii anno templumfundatur,nbsp;populo Vociferate partim ex gaudio partim exnbsp;fletu.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. III

AT Anque venerat menfis f�ptimus,Sc erant 'j.Efdr-s.c I filij Ifraelin ciuitatibus fuis:congregatusnbsp;eft ergo populus.quafi virvnus in lerufanbsp;lem.Et fiirrexit lof�ie filius Iof�dec,Sc fratresnbsp;cius ficerdotes, Sc Zorobabel filius Salathiel,nbsp;Sc fratres eius.- Sc �dificauerunt altareDei If-racl,vt ofFerrentineo holocautomata, fientnbsp;feriptum eft in lege Moyfi viri Dei.Colloca

Efdre. I Cyrus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;164

ueruntautem altareDei fuperbaf�s f�iaSjdc-terrentibiis eos per circuitumpopulis terra-rum : amp;obtuleriint fiiper illudholocauftum Domino mane Sc vefpere. Feceruntoyfolcninbsp;ratem tabernaculorumjficut fcriptuni eft : amp;nbsp;holocauftum diebus fingulis per ordinem (�-cundum pr�ceptiim, opus diei in die fuo. EtBnbsp;poft h�c holocauftum iuge^ tam in Cal�dis^nbsp;qua in vniuerfis folennitatibus Domini qu�nbsp;erant confecrat�^ amp; in omnibus in quibusnbsp;vitro offerebatur munus Domino. A primonbsp;die menfis feptimi cceperunt ofFerrc holocaunbsp;ftum Domino ; porro templum Deinodumnbsp;fundatum erat.Dederun^utem pecunias la-tomis amp;c�m�tarijs:cibum quoqjjSc pot�jScnbsp;oleum Sidonijs j Tyrijsq;, vt deferrent lignanbsp;cedrina de Libano ad more loppe,iuxta quodnbsp;pr�ceperat Cyrus rex Perlarum cis. Anno annbsp;tern fecundo aduentus eorum ad tempi� Deinbsp;in lerufalenij menfe fecundo^ cceperunt Zo-robabel filius Salathiel, Sclofue filius lofe-Gnbsp;deCjamp; reliquide fratribus eorum iacerdotes,nbsp;ScLeuit� amp; omnes qui venerajit de captiui-tatein Icrufalem : amp; conflituefunt Leuitas �.nbsp;viginri annis^Sc f�ipr�jVt vrgerent opus Domini. Stetitq ; lofue Sc filij eius^Sc fratres eius,nbsp;Cedmihel Sc filij eius, Scfilij luda^ quafi virnbsp;vnus^ vt inftar�t fuper eos qui faciebant opusnbsp;in t�plo Dei: filij Henadad^Sc filij corn Sc franbsp;tres eor� Leuit�.F�dato igitur� c�raentarijsnbsp;templo Dominij fteter�t l�cerdotesin ornanbsp;tu fuo c� tubis; Sc Leuit� filij Af�ph in cym-baliS;,vtlauclar�t Deum per manus Dauid r�gis Iffacl.Et concinebant in hymniSj Sc con-Fefsionc Domino, Quoniam bonus, quonianbsp;in �ternum mif�ricordiaeius fuperIfrael.O-Dnbsp;mnisquoq;populus vociferabatur clamorenbsp;magno inLaud�doDominum,eo qu�d fun-datum efiet templ�i Domini. Plurimi etjamnbsp;de f�cerdotibus Sc Leuitis 8c principes patr�,nbsp;Sc f�niores qui vidcrant templum priuscumnbsp;fundatum ef��tjSc hoc templum in oculis eo- ,nbsp;rumjflebant voce magna;5c multi vocif�rantes in l�titia, ele�abant vocem. Nec poteratnbsp;quifquam agnofcere vocem clamoris l�tan-tium,Sc vocem fletus populi : commixtira e-nim populus vociferabatur clamore magno,nbsp;Sc vox audiebatur procul.

5. I�aelis ho�es nbsp;nbsp;nbsp;ab j4J�ur mi�tfuerant ad

inhabitandas'^rbes Samarits impediut tem�i yrbis inflaura,tione^qubdnon admitteren-tur quot;vtfimtilxdificarent, amp; yfque ad�ectindttnbsp;Darij annum intermittiprocurant.

CAP. 11 11.

AVdierunt autem hoftes ludx ScBcn- A iaminquia filij captiuitatis xdifica-rent templum Domino Deo Ifrael.nbsp;Etaccedcntesad Zorobabel, Sc ad principesnbsp;X 4. patrum.

-ocr page 390-

Templi �difi. Efdre I. Cyras.


S.Efd.1,

p�trutn^dixerunteisj Acdificsmus vobifcum, quia ita vt vos quaerimus Deum veftrumcec-cenos imraolauimus vi�timas � diebus Afor-hadda r�gis Afliir^qui adduxit nos hue. Et dinbsp;xit eis Sorobabel, amp; lofue amp; reliqui principes patrum Ifrael, Non eft vobis amp; nobis vtnbsp;�dincenaus domum Deo noftro (ed nofipfinbsp;fbli �dific�bimus Domino Deo noftro^ficutnbsp;pr�cepit nobis Cyrus rex Per Gru m. Fadtumnbsp;eft igiturvt populus terr� inipediret manusnbsp;populi ludac, amp; turbaret eos in �dificando.nbsp;Conduxerunt autemaduerfus eos confilia-tores, vtdeftnierent conftlium eorum omnibus diebus Cyri r�gis PerGrum, amp;c vlq; adnbsp;regniim Darij r�gis PerGrum. Ilin regno au-tem Aflueri in principio regni eius fcripl'cr�tnbsp;accuGtionem aduerftis habitatores ludae amp;nbsp;B leruGlem.Etindiebus Artaxerxis Gripfit be-

Glam Mithridates, amp; Tabeel, Sc reliqui qui erant in confilio eorum, ad Artaxerxem regem PerGrum . epiftola autem accuGtionisnbsp;Icripta erat Syriace amp; legebatur Grmonenbsp;Syro. Reum Beel-teem^ Sc SamGi Griba Gri-plerunt epiftolam vnam de leruGlem Arta-xerxi regi huiuGemodi. Reum Beel-teemjnbsp;Sc SamGi Griba Sc reliqui confiliatores eorum, Din�i, Sc ApharGthach�i, Terphal�i,nbsp;ApharGij Erchu�i, Babylonij, SuGnech�i,nbsp;DieuijSc Aelamite:8c c�teri de gentibus quasnbsp;tranftulit AGnapharmagnus Sc gloriolus:5cnbsp;habitareeas Geit in ciuitatibus Samari�, Scnbsp;in reliquis regionibus trans Flumen in pace:nbsp;(Hoceft exemplar epiftola:, quam miGruntnbsp;ad eurn) Artaxerxi regi Grui tui viri qui fun tnbsp;trans Fluuium, Glutem dicut. Notum htreginbsp;quia lud�i qui aGenderunt � te ad nos, vene-runt in leruGlera ciuitatem rebellem 8c peGnbsp;fimam, quam �dif�cant extruentes muros e-C ius,8c parietes componentes.Nunc igitur no -t� f�t regi quia f� ciuitas ilia a:dificata fuerit,nbsp;Sc rnuri eius inftaurati,tributum , Sc vedigal,nbsp;annuos reditus non dabunt, Sc vlque ad reges h�c noxa perueniet.Nos autem memoresnbsp;Glis quodinpalatio cornedimus , Sc quia l�-fiones regis videre nefas ducimus: idcirco minbsp;fimus Sc nuntiauimus rsgi, vtrecenGas in li-bris hiftoriarum patrum tuorum, Sc inueniesnbsp;Griptum in commentarijs : ScGies quoniamnbsp;vrbs ilia, vrbs rebellis eft, Sc nocens regibusnbsp;Sc prouincijs , Sc bella concitantur in ea exnbsp;diebus antiquis,quam ob rem Sc ciuitas ipGnbsp;deftru�ta eft.Nuntiamus nos regi quoniam finbsp;ciuitas ilia �dificatafuerit Sc m�ri ipf�usin-ftauratfpofie�ionem trans Fluuiumjnon hanbsp;bebis. Verbum mi�t rex ad Reum Beel-teem,nbsp;Sc SamGi Gribam, Sc ad reliquos qui erantinnbsp;confilio eorum habitatores Samari�,8c c�te-ris trans Fluuium, Glutem dicens Scpacem.

AccuGtio quammififtisadnos,manifeft� D ledta eft coram me. Sc � me prxeeptum eft.-Senbsp;recenfuerunt,inueneruntque quoniam ciuitas ilia � diebiisantiquis aduerlum reges rebelnbsp;lat; Sc Gditiones Scpr�lia concitanturin ea.nbsp;Nam Sc reaes fortifiimi fuerut inleruGlem:nbsp;qui Sc dominati funt omni region! quae trasnbsp;Fluuium eft.Tributum quoqj,8c vedtigal. Scnbsp;reditus accipiebant. Nunc ergo audite lentennbsp;tiam, Prohibcatis viros illos, vt vrbs ilia nonnbsp;�dificetur, donee fi forte � me iulTumfuerit.nbsp;Videte ne neglig�ter hoc impleatis, Sc paula-tim crcGat malum contra reges.Itaqueexemnbsp;plum cdi�ti Artaxerxis r�gis ledlum eft coram Reum tgt; Beel-teem� Sc SamGi Griba, SC p-.j*nbsp;confiliarijs corum. Sc abierunt feftini in lerunbsp;Glem adlud�osj Sc prohibueruntcos in bra-chio Sc roborc. Tunc intermilFum eft opusnbsp;domus Domini in leruGlem, Sc nonfiebatnbsp;vfquead annum Gcundum regni Darij r�gisnbsp;PerGrum.

J. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxhorta�one �etnpli gdi-

�catio repetitur fruflra conantibtis hoc impe-direprincipihus ^ui trans flumsn in Samaria con�ittfti erant � rege jiJJyriorum.

C A P. V.

PRophetauerunt autem Aggxus prophe A ta,Sc Zacharias filius Addo proplietan^nbsp;tes ad ludxos qui erant in ludxa Sclerunbsp;Glem,in nomineDei iGael.Tunc fiirrexertit .nbsp;Zorobabcl filius Salathiel, Sc lofucfilius lo-Gdsc: Sc c�perunt �dificare templum Deinbsp;in leruGlem, Sc cum eis prophet� Dei adiu-uantescos. Iniplb autem tempore venit adnbsp;eos Thathan.ai qui erat dux trans Flumen, 8Cnbsp;Sthar-buzanai,8c confiliarij eorunufieque dinbsp;xerunt cis. Quis dedit vobis confilium vt donbsp;mum hanc �dificarctis,Sc muros eius inftau-raretis.�Ad quod relpondimus eis, qux eflentnbsp;nomina horainum authorum �dificationis JBnbsp;illius.Oculus autem Dei eoruro fii�us eft fii-per Gnes lud�orum. Sc no potuerunt inhibenbsp;re eos. Placuitque vtres adDarium referre-tur. Sc tuncGtisfacerent aduerfus accuGtio-nem illam. Exemplarepiftol� qua mifit Thanbsp;thanai dux regionis trans Flumen, Sc Sthar-buzan�i,8c cofiliatores eius ArphaGchxi qainbsp;erant trans FlHmen,ad Darium regem.Serm�nbsp;que miGr�tei,ficGriptus erat, Dario regi paxnbsp;omnis. Notu fit regi ifie nos ad ludxam pro-uinciam,ad domum Dei magni, que �dificanbsp;tur lapide impolito, Sc ligna ponuntur in pa-rietibus:opusq; illuddilig�terextruxuitur,SCnbsp;creGit in manibus corum . interrogauimusnbsp;ergo fenes illos,amp; ita diximus cis, Qms dedienbsp;vobis poteftatem vtdomum hanc xdificarc-tis, Semuros hosinftauraretis?Sed8cnommanbsp;corum


/

-ocr page 391-

Templi �difi.

C eor� quxi�uimus ab eis vt nuntiaremus tibi: fcripfimusque nomina eorum virorumquinbsp;funt principes ineis^Huiufcemodi aurem f�rnbsp;monem refponderiint nobis^ dicentes. Nos funbsp;mus f�rui Dei c�li amp; terr�jamp;�dif�camus t�-plum quod erat extrudum ante hos annosnbsp;multos; quodquerex Ifrael magnus �difica-ueratamp;extruxerat.Poftquama�t ad iracun-diarn prouocauerunt patres noftri Deum c�nbsp;lijtradidit cos in inanus Nabuchodonofor renbsp;gis BabylonisChaldxi: domumquoq; hancnbsp;deftruxitjSt populum eius tranftulitin Babynbsp;lonem. Anno autem primo Cyri r�gis Babynbsp;lonis Cyrus rex propofuit edidlum vt domusnbsp;DDei �dificaretur. Nam amp;vafa templi Dei aunbsp;rea amp;argentca,qux Nabuchodonofor ruleratnbsp;de templo quod erat in Ieruf�lera,amp; afporra-uerat ea in templum Babylonis^protulit Cyrus rex de t�plo Babylonis^Se datafunt Saflanbsp;balar vocabulo^quem amp; principe conftituit,nbsp;dixitq; ef H�c vafa tolle, amp; vade: amp; pone eanbsp;in templo quod eft in Ierufal�,amp; domus Deinbsp;xdificeturinloco fuo. Tuncitaq; Saflabafarnbsp;ille venit ; amp; pofiiit fundam�ta templi Dei innbsp;Ierulalem,amp;ex eo tempore vlquenunc �di-ficatur,amp;necdum completum eft. Nunc ergo fi videtur regi bonum, recenl�at in biblionbsp;theca regis,quac eft in Babylone,vtrumnam �nbsp;Cyro regeiulTum fuerit vt �dificaretur domus Dei in Ierufalem,amp; voluntatem r�gis fiinbsp;per hac re mittat ad nos.

S. quot;DariHt Cyridei�etum de templo extruendo in bibliotheca �ta tnuetum iubet compl�rinbsp;peditato�imptu,templum autefexto �Darijannbsp;no abfolutum cum ingentt latitia plurimuq^ ytnbsp;Sim� dedicatur,ac Tafcha /�ptem diebw telenbsp;bratur.

CAP. VI.

r |�^Vnc Darius rex pr�cepit;amp; recenfue-J'Efd.�.c I runt in bibliotheca librorum,qui erat repofiti in Babylone,amp; inuentum eftnbsp;in Ecbaranis,quod eft caftr� in Medena pro-uincia, volumen vnura talisque Icriptus eratnbsp;ineocomentarius ; Anno primo Cyri r�gis,nbsp;Cyrus rex decreuit vt domus Dei�dificare-tutjqu� eft in leruf�lem, in loco vbi immolent ho ftias, amp; vt ponant fundam�ta fuppor-tantia altitudinem cubitoru fexaginta, Sclatinbsp;tudinem cubitoru fexaginta, ordincs dclapi-dibus impolitis tres, amp;fic ordines delignisnbsp;nouis'.fumptus ante de domo regis dabuntur.nbsp;Sed amp; vafgt; tepli Dei aurea amp; arg�tea,qu� Nanbsp;buchodonofor tulerat de templo Icrufalem,nbsp;amp; attulerat ea in Babylonem,reddantur,amp; renbsp;ferantur, in templum in leruf�lem in locumnbsp;fuum, qu� amp; pofita funt in t�plo Dei.Nuncnbsp;ergo Thathan�i dux regionis qu� eft tras Flunbsp;m�,Sthar-bufan�i^ Sccofiliarij veftri Aphar-

Efdre. I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;165

Gch�i,qui eftis trans Flumen,procul recedite B ab illis, ScDimittire fieri templum Dei illud�nbsp;duce lud�orum amp; � fenioribus eoru,vt dom�nbsp;Dei illam �dific�tinlocofuo.Sed mepr�nbsp;ceptum eft quid oporteat fieri �presbyteris lunbsp;d�orum illis,vt�dificetur domus Deffcilicetnbsp;vt de area regis, id eft de tributis qu� dantur �nbsp;de regionetr�s Flumen,ftudiof�fumptus dennbsp;tur viris illis,ne impediatur opus.Quod fi ne-ceirefuerit,amp;: vitulos , amp;agnos, amp; h�dosinnbsp;holocauft� Deoc�li,frumentum,f�l,vinum,nbsp;amp; ole�,f�cundum ri turn f�cerdot� qui funt innbsp;leruf�lem, detureis perfingulos dies.-ne fitinnbsp;aliquo qu�rimonia. Et ofFerant oblationesnbsp;Deo c�li, orentq; pro vita regis, amp; filior� c-ius. A me ergo pofitum eft decretum, Vt om-nis homo qui hanc mutauerit iufsionem,tol-laturlignum de doinoipfius,amp;: erigatur,8�conbsp;ngaturineo, domus autem eius publicetur,Cnbsp;Deus aut�qui habitarefecit nomenfuumibi,nbsp;difsipet omnia r�gna, Stpopuluni quiexten-derit manum fuam vt r�pugner, amp; difsipet donbsp;mum Dei illam qu�eftin leruf�lem.Ego Danbsp;rius ftatui decretum,quod ftudiof� impleri vo j ,,nbsp;lo .Illgitur Thathan�i dux regionis trans Flu-mc,amp; Sthar-buzan�i,amp;; confiliarij esus,f�cunnbsp;dum quod pr�ceperat Darius rex,fic diligenter cxecuti fiint.Senioresautem lud�orum �-dificab�t,amp;profperabantur iuxta propheriamnbsp;Agg�i prophet�,amp; Zachari� filij Addo;amp; �-dificauerunt amp;conftruxerunt iubente Deonbsp;IfraefSt iubente Cyro amp; Dario,.amp;:Artaxerxenbsp;regibus Perf�rum : amp; c�pleueruntdom� Deinbsp;iftam,vfquead diem tertium m�f�s Adar, quinbsp;eft annus f�xtus Darij regis. Feccrunt autemnbsp;fiiij Ifrael f�cerdotes amp; Leuit�, amp; reliqui fili-orum tranfinigrationis dedicationemdomusnbsp;Dei in gaudio . Et obtulerunt in dedicatione Dnbsp;domus Dei,vitulos centum,arietes ducentos,nbsp;agnos quadringentos , hircos caprarum pronbsp;peccato totius Ifrael duodecim, iuxta nume-rum tribuum Ifrael. Et ftatuerunt f�cerdotesnbsp;in ordinibus fuis amp; Leuiras in vicibus fuis fiinbsp;per opera Dei in Ieruf�lem,ficutfcriptum eftnbsp;in 11 libro Moyfi . Fecerunt autem filij Ifraelnbsp;tranfinigrationis, Pafeha, quartadccimadie8.b.nbsp;menfis pnmi.purificati enim fuerant f�cerdonbsp;tes amp; Leuit� quafi vnus;o�s mundiad immonbsp;land� pafeha vniuerfis filijs tranfinigrationisnbsp;Scfratribus fuis f�cerdotibus amp; fibi. Et come-derunt filij Ifrael qui reuerfifuerant de trafminbsp;gratione,amp;o�s qui f�f�paraiierant�coinqui-natione Genti� terr� ad eos vt qu�rer�t Dominum De� IfraefEt fecerunt Solennitatemnbsp;azymorum f�ptem diebus in l�titia , quonianbsp;l�tificauerateosDominus,amp;conuerteratcornbsp;regis Alfur ad eos vt adiuuaret manus eorumnbsp;in op�r� domus Domini Dei Ifrael.

5. E�rai


-ocr page 392-

Templi �difi.

i. E�dras�criba a�umptis comitibiii leru�aletn a�tendit cum ediElo regts magntsq^muneribwnbsp;kgem Dei doEiuruspopidum^re^iurit5,e!i;r re-. �rtur regts xdiSum, CAP. v 11.nbsp;j Efd 8 a 1') � autem verba in regno Artaxer

quot; I xis r�gis Perl�rum,Efdr4s filius Sarai�, filij Azari�,filij Helci�,filij Sellum,fi-lij Sadoc,filij Achitob,filij Amari�,filij Aza-ri�,filij Maraiothjfilij Zarahi�, filij Ozi,filijnbsp;Boccijfilij Abifue, filij Phinecs, fihj Eleazar,nbsp;filij Aaron facerdotis ab initio.Ipfe Edrasaf-cenditde Babylone,8ciplc fcribaveloxin lege Moyfi, quam Dominus Deus dedit Ilrael:nbsp;�cdedic ei rex fecundum manum Domininbsp;Dei eius fuper cura,omnem petitionem eius.nbsp;Et afcenderunt de filijs Ifrael,8c de filijs lacernbsp;dotum,8c de filijs Leuitarum,8c de catoribus,nbsp;8c de ianitoribus, ScdeNathin�is in leruf�l�nbsp;anno'f�ptimo Artaxerxis regis.Etveneruntinnbsp;lerufalem menf� quinto, ipfe eft annus f�pti-mus regis.Quia in primo diem�lis primi c�-pit afcenderedeBabylone,8cinprimo die menbsp;fis quinti venitin Ieruf�lem,iuxta manu Deinbsp;fui bonamfuperle. Efdras autem parauit cornbsp;fuum,vt inueftigaret logera Domini,8c face-B ret 8c doceretin Ifrael pr�ceptum 8ciudiciH.nbsp;Hoc eft ante exemplar epiftol� edi�H, quodnbsp;d�dit rex Artaxerxes EfHr�f�cerdoti, fcrib�

� erudito in f�rmonibus 8c pr�ceptis Domini, 8c c�remonijs eius in Ifrael.

Artaxerxes rex regum Efclr� f�cerdoti,fcri b� legis Dei c�li dodifsimo, f�lutem. A menbsp;decretum eft:,vt cuicunque placuerit in regnonbsp;meo de populo Ilrael,8c de f�cerdotibus eius,nbsp;8c de Leuitis ire in Ierul�lem,tec� vadat, A fanbsp;cieenimregis,8cf�pt� confiliatorum eiusmifnbsp;fus es, vtvifites lud�am 8c lerufalem in legenbsp;Dei tui,qu� eft in manu tua.-8c vt feras arg�-tum 8c aurum quod rex 8c confiliatores eiusnbsp;fponte obtulerunt Deo ifrael,cuius in lerufanbsp;lem tabernaculum eft. Et omne argentum 8cnbsp;aurum quodcunqj inuenerisin vniiierf� pronbsp;uincia Babylonis, 8c populus offerte volue-rit, 8c de Gcerdotibus qui fpote obtulerint donbsp;mui Dei flii qu� eft in lerufalem,lib�r� acci-pe,8c ftudiofc eme de hac pecunia vitulos, a-rietes,aghos, 8cfacrificia 8c libamina eorum,nbsp;8c offer ea fuper altare terapli Dei veftri quodnbsp;C eft in lerufalem.Sed 8c fiquid tibi 8cfratribusnbsp;' tuis placuerit de reliquo argento 8c auro vt fanbsp;ciatis,iuxta voluntatem Dei veftri facite.Va-fa quoque qu� dantur tibi in minifterium donbsp;mus Dei tui,trade in confpeiflu Deiin leruf�nbsp;1cm. Sed 8c c�teraquibus opus fueritin do-mumDei tui quantumcunque neceffeeft vtnbsp;expendas, dabis de thef�uro, 8c de fifco regis' gad,Iohanan filius Eccetan:8c cum eo c�tumnbsp;8c� me. Ego Artaxerxesrex ftatuiatq;decre- 8c decem viri.Defilijs Adonicam,quierantnbsp;ui omnibus cuftodibus arc�public�,qui funt noui�irai, 8c h�c nomina eorum, Eliph�lct,nbsp;8c lehiel.

Efdre r.

trans Flumen^ vt quoHcunq; petierit� vobis E�ras (acerdos^lcribalegis Dei cceli, ablquenbsp;mora detis_, vlque adargenti talenta centum,nbsp;amp; vfque ad frumenti coros centum, amp; vlquenbsp;ad vini batos centum,amp; vfq; ad batos olei cenbsp;tum,l�l ver�abfque mcnfura.Omnequod adnbsp;ritum Dei c�li pertinet, tribuatur diligenternbsp;in domo Dei cceli: nefort� irafcatur contranbsp;regnum regis,amp;filiorum eius. Vobis quoquenbsp;notum facimus de vniu�rfis: lacerdotibus,nbsp;Leuitisj amp; cantoribus, 8c ianitoribus, Nathi-n�is,amp; miniftris domus Dei huius, vt vedi�nbsp;gal 8c tributum, 8c annonas non habeatis ponbsp;teftatera iraponendi fiiper eos. Tu autem E�-dra lecundumlapientiam Dei tui, qu� eft innbsp;manu tua,conftitueindices 8cprxfides, vtiunbsp;dicent omni populo qui eft trans Flumen,hisnbsp;videlicet qui noueront legem Dei tui, led 8cnbsp;imperitos docete lib�r�. Et omnis qui non fenbsp;cerit legem Dei tui,8clegem r�gis diligehter,nbsp;iudicium erit de eo,ftue in mortera,fiue in e-xilium, fine in codemnationem fubftanti� e-ius,vei certein carcerem. Benedi�lus Dominus Deus patrum noftrorum, qui d�dit hocnbsp;in corde regis vt glorificaretdomum Domini qu� eftinlerulalem,8cin meinclinauit minbsp;lericordiam fuam coram rege 8c confiliatori-bus eiuSj8c vniuerfis principibus r�gis poten-tibus : Sc ego confortatus manu Domini Deinbsp;mei qu� erat in me,congregaui deIftael principes quiaftenderent mecum.

5. J^cenfentur qui de quot;Babylonc afcenderunt cu E/'dra^qui indi^o ieiunio pro dire^ione itine-rts T)euprecantes,j)rojpereperuemuntin lerunbsp;falem^ac y a�t quxfetum attulerunt in tempi�nbsp;adjerunt cum yi^imis. CAP. v 111.

I ftint ergo principes familiar� 8c ge- yv nealogia eorum quiafcenderunt me-cumin regno Artaxerxis r�gis, deBa-

bylone.DefilijsPhinees,Gerlom. De filijs I-thamar,Daniel,Dc filijs Dauid,Hattus.De ft lijs Secheni�j8c de filijs Pharos,Zacharias;8cnbsp;cum eo nutneratiflint viricentum quinqua-ginta.Dc filijs Phahath-moab,Elieonaifiliusnbsp;Zareh�: 8c cum eo ducenti viri. De filijs Se-cheni�.filius Ezechiel: 8c cum eotrecenti viri.De filijs Adan, Abed filiuslonathan:8ccumnbsp;eo quinquagintaviri.Defilijs Alam,lfaias fi-litis Athali�:8ccum eo feptuagintaviri.Defi-lijs Saphati�, Zebedia filius Michael.-Sc cu eonbsp;odtogintaviri.Dcfilijs Ioab,Obedia filiusla- Bnbsp;hiel:8c cu eo ducenti decern 8c odocfiri, De filijs Selomithjfilius Iofphi�:8ccumeo centum,nbsp;lexaginta viri.De filijs Bebai, Zacharias filiusnbsp;Bebai;8c cumeo viginti odo viri. Defilijs Az

-ocr page 393-

tribus diebus:qua:fiuiq; in populo^amp;in l�cer-

Artaxerxes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Efdre L

�ehiel, Sc Samaias : Sc cum eis fexaginta viri. nos de manu inim�ci Sc inf�diatoris in via. Et C DefilijsBeguijVtliai, ScZacIiur.- Sccum eis venimus lerufal�^Sc manf�mus ibi tribus die-f�ptuaginta viri. Congregaui aut�eosad flu- bus.Dieautem quartaappenfum eft aigent�^ Gnbsp;uiumqui decurritad Ahaua, Semanfimus ibi ScaurumjScvaf�indomoDeinoftriperma-tribusdiebus:qua:l�uiq; inpopulo^Scinfacer- num Mereniotli filij Vriasfacerdotis , �ceumnbsp;dotibusde l�lijs Leui, Sc non inueni ibi.Ita- eo Eleazar filius Phinees,cumcj;.eis �ozabcdnbsp;quemifiEli�zer,5c z�rief 8c SemeiSj 8c Eina- filius lofuej�cNoadaiaf�lius Bennoi Leuit�,nbsp;than,8c Iarib,8calterum Elnat�i�,8c Nathan, iuxta numerum Sc pondus omnium, deferi-ScZachariamj8c Mofollam principes: 8c lo- ptumqj eft omne pondus in t�poreillo . Sed ,nbsp;iarib,8c Elnatha f�pientes.Et mif� eos ad Ed- 8c qui v�n�rant de captiuitate filij tranfini-do J qui eft primus in Cafphi� loco : 8c pofui grationis,obtuleruntholocautomata Deo If-in ore eor� verba qu�loquercntur ad Eddo, rael, vitulos duodecim pro omni populo If-�c fratres eius Natliin�os in loco Chafphi�, raefarietes nonagintafex,agnos f�ptuaginta-vt adducerent nobis niiniftros domus Dei feprem,hircos pr� pe�cato duodecim.omnianbsp;noftri. Et addaxerunt nobis per inanum Dei in lio�ocauftum Domino. Dederunt autemnbsp;noftribonara fuper nos, virumdodifsimum edida regis fitrapis quierantdeconfpedu renbsp;de filijs Moholi filij Leui filij IfraefiSc Sarabia gis amp; dticibus transflumeiijSceleuaueruntponbsp;5c filios eius, 8c fratres eius decem 8c odo: 8cnbsp;Haf�biam, 8c cum eo If�iam de filijs Merari,

D fratresque ci U s, 8c filios eius vigiiiti.Et de Na thin�is quos dederat Dauid, 8c principes adnbsp;minifteriaLeuitarum. Nathin�os ducentosnbsp;viginti.omnes hi fuis nominibus vocabantunnbsp;Etpr�dicauiibi ieiuniura iuxta fiuui� Aha- .nbsp;fc..,. ua,vtaffligeremurcoram�gt;Domino�Deo no

ftro,8cpeteremus ab CO viam redam nobis 8c Leuit�,� populis terraru,8c deabominationi filijs noftris, vniuerfequefubftanti� noftr�. bus eorum,Chanan�i videlicet,8cHeth�i,6cnbsp;Erubuienimpetere regem auxilium 5c equi- Pherezei,8c lebuf�i,8c Amtnonitar�,8cMoa-tes,quidefcnder�t nos abiniraico in via.quia bitar�,8c Aegyptiorum, 8c Ammorh�orum.nbsp;dixeramus regi,Manus Dei noftri eft fuper o- tulerunt enim de filiabus eorum fibi, 8c filijsnbsp;mriesquiqu�runte� inbonitate: Scimperi� fuis,8ccommifcueruntfemenfandumc�po-eius 8c fortitudo eius , 8c furor fuper omnes pulisterraruni.Manusetiamprincip��Scnia-E qui derelinqu�teum.Ieiunauimus autem, 8c gi.ftatuum fuir in tranfgrelsione bac prima.

rogauimusDeuni noftrum pro hoc, 8c euenit Cumq; audifi�emfermonemiftumjfcidipal-nobis profper�. Et f�paraui deprincipibus f� cerdotum duodecim,Sarabiam,8cHaf�biam,nbsp;8ccum eis de fratribus eorum decem: app�dj-que eis argentum 8c aurum, 8c vaf� conlecra-ta domus Dei noftri,qu� obtuleratrex 8c c5-filiatores eiuSj8c principes eius,vniuerfusquenbsp;. Ifrael eorum qui inuenti fuerant. 8c appendinbsp;inmanibus eorum argent! ralenta fexcenta-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IIUnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*-* 1. LI et Ll Anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lu Vit J VC U A UUllUt

quinquaginta,�c vaf� argentea centum, auri nianus meas ad Dominum Deum nieum, 8c

166

pulum amp; Homum Dei.

5. udiens Efdras ludcios matrimonia contra -xi�e atm genttbv-s Jcindit ye��mcnta /iia^ eiir popiili�eccata ccnJitctur,lugetq,coram'Domi~nbsp;tto.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c A P. i X.

Oftqium a�t hrc compl�ta finit, �ccefj\_ f�runt ad mcprincipes^dicenres_,N�cft j.Efdr.s.enbsp;feparatus populus Ilrael amp; iac�rdotes amp;

lium meum amp; tunicam, amp;eLielli capiUos. capitis mei amp; barb�^ glt; f�di moetens.Conuene-runt autem ad meonines qui tinieb�t verbum DeilGael, pro tranigre�ione corn qui deca-ptiuitate v�n�rant;amp; ego fedebam triftisjvfq;nbsp;adlacrifcium vefpertin�.Etin lacrificio vef-pertino furrexi de afflidionem ea^Sc Iciflo palnbsp;lio amp; tunicajCuruaui genua mea , amp; expandinbsp;dixi, Deus meus confundor amp;t erubeico le-uare Eiciera meam adte, quoniam iniqiiitatesnbsp;nortr� multiplicat� funt fuper caput gt;no-gt;.tf.nbsp;ftrum\8lt; delicta noflra creuerunt vfq; ad c�nbsp;lum,� divbus patrum noftrorum. Sed amp; nof--ipfi peccauimus grauiter vfq ue ad diem lianc^nbsp;amp;quot;in� iniquitatibus noftristradiri fumus ipfij fproai

centum talenta:8ccrat�res aureos viginti,qui babebantfolidos millenoSjamp;vafa�ris fulgennbsp;tis optimi duo pulclirajVtaurum.Et dixi eis^nbsp;Vos (andi Dominbamp; vaQiandajamp; argeturanbsp;amp;aurum quod {jionteoblatum eft Dominonbsp;*yefinrS.� Deo patrum''noftrorum�;vigilate;amp; cuftodinbsp;te^doneeappendatis epram principibus fa�ernbsp;dotum, amp; Leuitarum J amp; ducibus farailiarurn amp; reges noftri amp; facerdores noft ri in manu renbsp;Ifraelin^rufalera,in tbefaurum domus Do- gum terrarumjamp;ingladiu,gt;amp;�incaptiuiratC;, o.i.nbsp;minij Sufeeper�t autem facerdotes amp; Leuit� �amp;(i.in�rapinam,amp;; in cpnfulione vultus, ficut o. lt;�nbsp;pondus argentij amp; auri^ amp;vaforumjVt defer- .-gedie hac. Et nuncquafi paru amp;ad momen-rent lerufalem ittdomum Dei noftri. Pro- t� fada eft depreeatio noftri apud Dominu'^nbsp;mouimus ergo a fluraine Abaua duodecimo Deum noftr�^vt dimitter�tur nobis reliqui�,nbsp;die menfisprimijVt pergeremus lerufalem? 5cnbsp;nbsp;nbsp;darcturnobisquot;pax illius�in loco fando eiuSj

mantis Dei noftri fuit fuper noSj �cliberauit Sc illuminaret oculos noftros Deus nofter: =nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sc daret


-ocr page 394-

Artaxerxes.

8c daret nobis vitani modica in (efuifutc rto-ftr�j quia (erui fiiinus, amp; in feruitute noftra nondereliquit nos Deus nofter:8c inclinauicnbsp;fiiper nos mifericordiam coram rcge PcrGru,nbsp;vtdaret nobis vitam j Sc fublimaret domumnbsp;Dei noftrijSc extrueret folitudines eius^vt danbsp;rernobis''{pem�in luda Sc lerufalem.Et nuncnbsp;quid dicemus Deus nofter poft h�c?quia de-reliquimus mandata tua qu� pr�cepifti in manbsp;nuleruorum tuoruni propbetarumjdicens,nbsp;Dcu.z.i. IlTerra ad quam vos ingredimini vt pofsideanbsp;tis earn, terra iramunda eft iiixta iramunditianbsp;populorum_,c�terarumque terrarum^ abomi-nationibus eorum qui repleuerunt cam ab o-gt;.!� re vfque ad ostgt;in�coinquinationc fua. Nuncnbsp;ergo f�lias veftras nedetisf�lijs eorum^Sc filiasnbsp;eorum ne accipiatis filijs veftris: Scnon qu�-ratis pacem eorum^Sc profperitatem eor�^vf-que in �ternumjVt conforteminij 8c comedanbsp;tis qu� bona funt terr�, Sc h�redes habeatis finbsp;lios veftros vfque in f�euluni. Et poft omnianbsp;qu�venerunt fupernosin operibus noftrisnbsp;pe�imis 8c in delido noftro magno, quia t�nbsp;Deus nofter liberafti nos de iniquitate noftra , Scdedifti nobis l�l�tem ficut eft bodic,nbsp;vt non conuerteremur, 8c irrita faceremus manbsp;datatuajnequematrimonia iungeremus curanbsp;populis abominationumiftarum;Nunquid i-ratus CS nobis vfque adconftimmationemjnenbsp;dimitteres nobis reUquias�d f�lurera? Dominbsp;ne Deus Iftael iuftus es tivquoniam derelidinbsp;fumus, quifaluaremur ficut die bac.Ecce coram te fumus indelido noftro.nonenini fta-ri potcft coram te fuper boc.

J. Efdras conuocatisyniuer�s filijs tranfinigra tionis, pracepitrepudiari yxores alienigenas^nbsp;qiiodquumfiefaBurosfiiopondifient, recenfien-tur hu�c cpert priant,nbsp;nbsp;nbsp;qui huiufinodt

matrimmia contraxerant. C A P. X.

rT* lergo orate Efdra,8cimplorate^Denm�, quot;ea.i. 8cfiente, Sciacenteantetemplum Dei,nbsp;8-g* colledus eft afi eum de Ifiael c�tus gra^nbsp;dis nimis virorum 8c mnlierum 8c puerorum:nbsp;8c fieuitpopulus fietu multo�trefpondit Senbsp;cbcnias filius lebielde filijs Aelam, 8c dixitnbsp;Efdr� J Nos pr�uaricati fumus in Deum no-ftrum : 8c duximus vxores alienigenas de populis terr�.:8cnunc fi eft penitentia in tfraelnbsp;gt;�1. fuper boc, percutiamus f�dus cumoDomi;-no�Deo noftro,vt proijciamus vniuer�s vx-ores,8c eos qui debis nati fimt,iuxta voluntanbsp;tem Domini, 8c eorum.qui tim�tpr�ceptumnbsp;Domini Dei noftri.-f�cundum legemfiat.Surnbsp;ge,tuum eft difcernere; nosq; erimus tecum:nbsp;confortarCjSc fac.Surrexit ergo Efdras, 8c ad-iurauit principes f�cerdotum 8c Leuitarum,nbsp;8c omnem Ifrael, vt facerent l�cundum ver-j.Efdr.�.a boci�c iuraucrunt.llEtfurrexit Efdras an-

Efdre I.

te dottium Dei, 8c abijt ad cubicul� lohanatt filij Eliafib, 8cingreflus eft illuc:panem nonnbsp;comedit, 8c aquam non bibit : lugebat enit�nbsp;tranfgre�i�nem eorum qui v�n�rant d� cap-tiuitate. Et mifla eft vox in luda 8c in lerufa- Bnbsp;lem omnibus filijs tranfinigrationis,vtc�grenbsp;garentur in lerufaletri . Et omnis qui non venbsp;neritin tribus diebusiuxta confiliumprinci-pum 8c f�niorum,auferretur vniuerf� fiibfta-tiaeius,8c ipf� abijcietur dec�tu tranfinigr�-tionis. Conueneruntigitur omncs viri Iiidanbsp;8c Ben-iamin in leruf�lem tribus dicbus,ipfcnbsp;eft menf�s nonus,vicefimadiemenf�s: Scf�-dit omnis populusin plat�adomus D�i, tre-mentes pro peccato 8c pluuijs.Etfiirrexit Efdras f�cefdos,8c dixit ad eos,Vos trangrelsi e-ftiSjScduxiftis vxores alienigenas, vtadder�-tis fuper deli�lum Ifiael.Et nunc dateconfefnbsp;fionem Domino Deo patrum veftr�riim, 8cnbsp;facite placitum eiuS ; 8c f�paramini � populisnbsp;terr�,8c ab vxoribus alienigenis . Et refpoditnbsp;vniuerf� multitudojdixitque voce magna, Iiinbsp;xt� verbum tuum ad nos,fic f�at.Veruntamennbsp;quia poptilus multus eft,8c tempus plu�i�,8fnbsp;nonfuftinemps ftareforis:8copus noneftdicnbsp;ei vnius velduorum(vebementer quipp�p�c-cauimus in lermone ifto) conftituantur prinnbsp;cipes in vniuerf� multitudine:8comnes inci-uitatibus noftris quiduXcrunt vx�res alieni-genas,veniantintemporibus ftatutis, 8c eumnbsp;bisf�niores perciuitatem 8c ciuitatem;,8c'i�lt;-Cnbsp;dices eius,donecauertaturiraDei noftri� nonbsp;bis fuper peccato boc. Igitur lonatban fili��nbsp;Azabel, 8c laazia filitis Tbecu� fteterunt fuper boc,8c Mefollam 8c SebetbaiLeuites ad-iu�crunt eos;feceruntqucfiefilij tranfmigr�-tionisiEt abier�t Efdras Gcerdos,8c viri priiinbsp;cipes familiarum in domos patrum fuorum,nbsp;8c omnes per nomina fua : 8c f�derunt in dienbsp;primo menfisdecimi,vt qu�rerentrem.EtcSnbsp;fummati fimt omncs viri qui duxerant, vxores alienigenas, vfque ad diem primam menfiinbsp;primi. Et inuenti funtde filijs f�c�rdotumfnbsp;qui duxerant vxores alienigenas.De filijs Id-fue filij lof�dec, 8c fratres eiuSjMaafia 8c Eli�^nbsp;zer 8c larib 8c Godolia. Et dederunt mah�gt;nbsp;filas vt eijeerent vxores fiias , 8c pro delilt;Sdnbsp;fiioarietem de ouibus ofFerrent. Etde fibj�nbsp;Emmer, Hanani 8c Zebedia . Et de filijs 'nbsp;rimjMaafia 8c Elia 8c Semeia, 8c l�biel-Sc O-zias.Et de filijs Pbefbur,Eli�enai, Ma�fiaJ^nbsp;mael,Natbanael,Iozabed 8c Elaf�'.t�t d�nbsp;Leuitar�,Iozabed 8c Sem�i 8c C�l�i�jipfbeftnbsp;Calita.Phathaia,Iuda 8cEli�zer; Et de cantO^nbsp;ribus,Eliaf�b.Et de ianitoribusj Sel�um amp; 'f� Dnbsp;lem 8c Vri.Etex Ifi'aefdefilijs Pb�i��SjReni�-ia 8c lezia 8c 'Meicbi� 8c Miamin 8c Eb�z^nbsp;Sc Melcbia 8c Ban�ai E t de-filijs A�lSjMatb�-nia^


-ocr page 395-

nia, Zacharias ScTeEiel ScAbdi Sclerimoth amp; Elia.Etd� filijs Zethua,Elioenai, Eliafib,nbsp;Klathania amp; lerimuth amp; Zabad amp; Aziza. Etnbsp;defilijs Bebai,Iohanan,Hanania_, ZabbaijA-tbalai.Et de filijs Bani,Klofollam 8c Melluchnbsp;amp; Adaiajafub 8c Saai Sc Ramoth. Et de filijsnbsp;Phahath-moab,Edna 8c Chalal,Bananias 8cnbsp;Maafias, MathaniaSjBefeleeljBennui 8c Ma-nafl�.Et de filijs Herein, Eli�zer, lefue, Mcl-Ghias,Semeias, Simeon,Ben-iaminjMaloch,nbsp;Samarias. Etde filijs Halbm, Mathanai, Ma-tbatba,Zabad,ElipbeIetjIermai,Manal�e,Se-mei.Defilijs Bami, Maaddi, Amram 8c Vel,nbsp;Baneas et Badaias,CheIiaUjVaniajMarimuthnbsp;8c Eliafib,Mathanias,Mathanai,8cIafi,8c Banbsp;ni 8c Bennui, Seraei 8c Salmias ScNathan, 8cnbsp;Adaias,8cMechnedebai,Si{ai, Sarai,Ezrel, 8cnbsp;Selemiau, Semeria, Sellum, Amaria, lof�ph.nbsp;De filijs Nebo,Iehiel,Matliathias,Zabad,Zanbsp;bina,Ieddu,8c Ioal,8c Banaia. Omnes lii accenbsp;perant vxores alienigenas, Sc fuerunt ex eisnbsp;mulieres qu� pepererant filios.


LiberNehemi�, quiamp;Efdr�

�cundus dicitur.

ro corain te bodic, node 8c die pro filijs Ifia-el leruis tuis; Sc confiteor pro peccatis filiorti Ifracl,quibus peccauerunt tibi:amp;ego, 8c domus patrismei peccauimus, vanitate l�du�tinbsp;fiimiis. Sc non cuftodiuimus mandaturaotu-um�, Scceremonias, Sc indicia qu� pr�cepiftinbsp;Moyfi famulo tuo. Memento verbi quod ma Dnbsp;dalli Moyfi leruo tii�,dicens, Gum tranlgrefnbsp;fi fueritis, ego dilpergam vos in populos. Ecnbsp;fi reuertamini ad me. Sc cnflodiatis pr�ceptanbsp;mea. Sc faciatis ea:etiam fi abdudi fueritis adnbsp;extrema coeli,inde congregabo vos, Scredu-cam in locum quem elegi vl habitaret nomennbsp;meum ibi. Et ipfi lerui tui, Sc populus tuns,nbsp;quos redemilli in forcitudine tuamagna,�cnbsp;in manu tua Valida. Obl�cro Domine,fit au-ris tu.aatcendens ad-�rationem lerui tui, 8c adnbsp;orationem feruorum tuorum qui voluntti-mere nomen tun : 5c dirige feruum tuum bo-die j Sc da ei milericordiamante virum bunc.nbsp;ego enim eram pincerna r�gis.

5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ehemias zmfstratis � rege literie yenit /ero~

Iblymam ad mworum tri�aurattonera hortatur.

CAP. II.

FAdum eil autem in menie Nil�n, anno vicefimo Arfaxerxis regis,8c vinum erat

C A P. I.

auQ�is qui rciiiaiuciaiiL,tx. lupcitiant ut vap- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ante eilm, 8c leuaui vinum. Sc dedi regi:

B riuitate,8clerulalera. Etdixeriintmibi, Qui 8c eram quafi languidusantefaciera eius.Di-� remanlerunt, Sc derelidi funt de captiuitate xitque mibi rex,QH.^�'*2 vultus tuus tri ft is eil, ibi in prouinciaiin afflidione magna funt. Sc cum te �grotum non videam non eil bocnbsp;inopprobrio; Sc murus lerulalem di�ipatus frullra , fed malum nelcio quod in corde tuonbsp;ell,8cport�eiuscombull�funtigni.Cumq; ell.Ettimui valde,acnjmis, Scdixiregi,Rexnbsp;audiflem verba buiulcemodi,fedi, 8c fleui. Sc in �ternum viue : quare non m�reat vultusnbsp;luxidiebus multis,8c ieiunabam,8c oraba an- meus, quia ciuitas domus lepulcbrornm pa-ie.p.a. tefaciem �)ei cceli. Et dixi, flQu�lb Domine tris mei del�rta ell, Sc port� eius combuflaenbsp;C Deus c�lifortis, magne atque terribilis, qui funt igni ? Et ait mibi rex,Pro qua re pollu-cullodis padum, 8c mifericordiam cum bis las ? Et oraui Deum �li : Sc dixi ad regem,nbsp;quitediligunt, Sccuftodiunt mandata tua: Si videtur regi bonum , Sc fi placet l�ruusnbsp;fiant aures tu� aulc�ltantes,8coculi tui aper- tuus ante faciem tuam, vt mittasmeinlud�-ti,Yt audias orationem f�rui tui,quam ego o- am ad ciuitatera fepulchripatris mei, Sc .�difi-cabo

-ocr page 396-

lerufalem �difi.


Efdre IL


B cabo cam. Dixitque tnibi rex, regina qus fedebat iuxta eum, Vfque ad quod tempus e-rir iter tuumjamp; quando reuerterisPEt pla�aitnbsp;ante vnltum regis, amp; mif�t me;amp; conftitui einbsp;tempus .Et dixi regi,Si r�gi videtur bonum,nbsp;epiftolas det mihi ad duces regionis trans Flunbsp;men, vt traducant me, donee veniam in lu-daeam:amp;epiftolamad Al�pb euftodem faltusnbsp;regis, vtdetmihiligna,vttegerepofsim portas templi,turres domus,amp; muros ciuitatis,amp;;nbsp;domum quam ingrefTus fucro. Et d�dit mihinbsp;rex iuxta manum Dei mei bonam mecum.Etnbsp;veni adduces regionis trans Flumen,dediquenbsp;eis epiftolas regis. Miferat autem rex mecumnbsp;principes militum,amp; equites.Et audier�t Sa-naballat Horonites,amp; Tobias feruus Amma-nites, Secontriftati funt afftidione magna,nbsp;quod venift�t homo qui qu�reret prolperit�nbsp;C ternf�liorum Ift�el.Etvenilerul�lern, �cer�nbsp;ibi tribus diebus : amp; fiirrexi node ego, amp; virinbsp;pauci mecum, �cnonindicauicuiquamquidnbsp;Deus dedift�tin corde meo vt facerem in le-rulalem ; amp; iumentum rton erat mecum, nif�nbsp;animal cui f�debam.Et egreflus ftim per portam vallis node, Scanterontem draconis, 8cnbsp;ad portam ftercoris:8c conf�derabam murumnbsp;Ierul�lemdiftipatum,8c portas eius confumpnbsp;tas igni.Et tranfiui ad portam fontis, 8c ad a-qu�dudum regis, 8c non erat locus iumentonbsp;cuil�debam,vt tranfiret.Etafcendi per torr�-tem node,8c conl�derabam murura.-8c reuer-fus veni ad portam vallis,Sc redij .Magiftratusnbsp;autem neftiebant quo abijflem,auc quid egonbsp;facerem;l�d 8c ludxis 8cl�cerdotibus, 8c optinbsp;matibus,8c magiftratibus, 8c reliquis qui facienbsp;bant opus, vfq; ad id loci nihil indicaueram.nbsp;D Et dixi eis. Vos noftis afflidionem in qua fu-mus,qoia lerulalem del�rta cft, 8c portae eiusnbsp;conftinipt� funt igni : venite , 8c �dif�cemusnbsp;muros lerufalem , 8c non ftmus vitra opprobrium. Etindicaui eis manum Dei mei quodnbsp;eflet bona mecum,amp; verba r�gis qu�locutusnbsp;efl�t mihi,amp; aio,Surgamus,8c �dif�cemus.Etnbsp;confortatx funt manus eorum in bono . Au-dierunt autem SanaballatHoronites, amp; Tobias l�ruus Ammanites, 8c Golem Arabs : Scnbsp;fubQnnauerunt nos, 8c delpexerunt,dixeruntnbsp;que, Qux eft haec res quam facitis ? nunquidnbsp;contra regem vos rebellatisPEt reddidi eis l�rnbsp;monem,dixiquead eos,Deus c�li ipl� nos iunbsp;uat,8c nos lerui eius fumus:furgamus,8c�di-f�cemus:vobis autem non eft pars,8c iuftitia,nbsp;Sc memoria in lerulalem.

T furrexit Eliafib (acerdos magrius, amp; A fratres eins lacerdotes.-8c �dificaueruntnbsp;portam gregis; ipfi l�ndific�uerunt ea,nbsp;8c ftatuerunt valuas eius, 8c vlque ad turrimnbsp;centum cubitorum l�ndific�uerunt earn, vlque ad turrim Hananeel. Et iuxta eum �difi-cauerunt viri lericho: 8c iuxta eum �dificauitnbsp;Zacchur filius Amri. Portam autem pilciumnbsp;�dific�uerunt filij Alhaanpfi texerunt eam,8Cnbsp;ftatuerunt valuas eius, 8c feras, 8c vedes.Et iunbsp;xta eos �dificauit Marimuth filius Vriae, filijnbsp;Acciis.Etiuxta''eum�xdificauit Molollamfi-lius Barachia:,filij Mel�zebehSc iuxta eos xdinbsp;ficauit Sadocfilius Baana. Etiuxta eos �difi- Bnbsp;cauerunt Thecueni.-optimates autem eorumnbsp;nonfuppofiierunt colla lua in opereDomini ftii.Et portam veterem �dific�uerunt loianbsp;da filius Phal�a, 8c Molbllam filius Belodia:nbsp;ipfi texuerunt eam,8c ftatuerunt valuas eius.nbsp;Scieras 8c vedes. Etiuxtaeos �dific�ueruntnbsp;Meltias Gabaonites, 8c ladon Meronathites,nbsp;viri de Gabaon 8c Malpha : pro duce qui eratnbsp;in regione trans Flumen. Et iuxta eum �difi-cauit Eziel filius Araia aurifex : 8c iuxta eumnbsp;isdificauit Ananias filius pigmentarij: 8c diminbsp;l�runt lerulalem vlque ad murum plate�la-tioris. Et iuxta eum �dificauit Raphaia filius Qnbsp;Hur, princeps vici lerulalem. Et iuxta'eum*nbsp;�dificauit ledaia filius Haromaph contra dorn um fiiam;8c iuxta eum �dificauit Hattus filius Hal�boni�. Mediam partem vici �dificanbsp;uit Melchias filius Her�, amp; Hafub filius Pha-hath-moab,8c turrim furnorum. Et iuxta eunbsp;�dificauit Sellum filius Alohes princeps media partis vici Ierulalem,ipl� 8cfili� eins. Etnbsp;portam vallis �dificauit Hanun,8c habitato-res Zan�enpfi �dific�uerunt earn, 8c ftatue-r�t valuas eius,8c l�ras 8c vedes,8c mille cubinbsp;tosin muro,vlque ad portam fterquilinij.Etnbsp;portam fterquilinij �dificauit Melchias filiusnbsp;Rechabjprinceps vici Bct-acharam;iple �difinbsp;cauit eam,amp; ftatuit valuas eius,8c l�ras amp; vedes.Et portam fontis�dificauit Sellum filius D,nbsp;Chol-hoza, princeps pagi Malphanpfe �difinbsp;cauit eam,8ctexit,8c ftatuit valuas eius, 8c l�ras 8c vedes, 8c murospilcin� Sil�ein hortunbsp;r�gis, 8c vlque ad gradus qui delcendunt denbsp;Ciuitate-Dauid. Poft eum �dificauit Nehc-mias filius Azboc princeps dimidi� partis vici Bet-fiir, vfquecontral�pulchrum Dauid,nbsp;amp; vlque adpilcinam qu� grandi operecon-ftruda eft, 8c vlque ad domum fort�um. Pof^nbsp;cum �dific�uerunt Leuit�, Reh� filius Benni: poft eum �dificauitHal�bias princeps dimidi� partis vici Ceil� in vico fuo. Poli eumnbsp;�dific�uerunt fratres corum Bauai filius He-nadab,princcps dimidi� partis Ceil� .Et�di- *nbsp;fic�uit iuxta eum Azer filius lof��, princeps


-ocr page 397-

lerufalem�difi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Efdre It

Malplia mcnfiiram lecundam, contra aften- da eos in delpeiftionem in terra captiuitatis* fum firipi�imi anguli. Poft eum in montenbsp;�dif�cauit Baruch filius Zachai meluram'l�-cundam, ab angelo vfque ad portam domusnbsp;Eliafib l�cerdotis magni.Poft eum �dif�cauitnbsp;Merimuth filius Vri� filij Haccus_,menfiiramnbsp;Iccundam � porta domus Eliafib donee ex-tenderetur domus Eliafib. Et poft eum �di-ficauerunt l�cerdotes viri de c�peftribus lor-danis.Poft eum �dificauit Bcn-iamin 8c Ha-fub contra domum fuam:8c poft eum�dificanbsp;uit Azarias filius Maafi� filij: Anani� contranbsp;domum fuam . Poft eum �dificauit Bennuinbsp;filius Henadad menfuram l�cundam^� domonbsp;p Azari� vfqu� ad flexuramj8c vlque ad angu-

� Ium. * Phalel filius Ozi contra flexuram 8c ii�etmt. turrim qu� eminet de domo r�gis excella, id

168


Ne operias iniquitatem eorum, 8c peccatu m eorum coram facie tua non deleatunquia irrinbsp;lcrunt �dificantes. Itaque �dificauimus mu-rumj8c c�iunximus totum vlq; ad partem di-midiam:8c prouocatum eft cor populi ad openbsp;randum.Fa�tum eft autem^ c�m audil�et Sa- Bnbsp;naballat^8c Tobia's,8c Arabes, Ammanif�,nbsp;8c Azotij^quod obducla eflet cicatrix muri Ienbsp;rul�lem^Sc quod c�pil�'ent interrupta conclunbsp;di:irari funt nimis.Et congregati funt omnesnbsp;pari ter vt venirent^ 8c pugnarent contra leru-l�lem , 8c molirentur infidias . Et orauimusnbsp;Deum noftrum, 8c pofuimus euftodes fiipernbsp;murum die ac node contra eos. Dixit autemnbsp;�udaSjDebilitata eft fortitudo port�tis, 8c Eunbsp;mus nimia eft,8c nos non poterimus �difica-eft in atrio carceris : poft eum Phadaia filius re murum.Et dixerunt Eoftes noftri^Nefeiatnbsp;Pharos. Nathin�i autem habitabant in O- 8c ignorent, donee veniarausin medium co-phel,vlque contra portam aquarum, ad ori-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;-

cntem,8c turrim qu� prominebat. Poft eum �dificauerunt Thecueni menluram l�cundanbsp;eregione, � turre magna 8c emin�te vfque adnbsp;�iftru.n. murum tcmpli. Surfum autem quot;ad portam�e-quorum �dificauerunt l�cerdotes, vnufquifque cotra domum fuam. Poft eos xdificauitnbsp;Sadoc filius Emmer contra domum fuam.Etnbsp;� poft eum xdificauit Semaia filius Secheni�,nbsp;euftos portx orientalis. Poft eum xdificauitnbsp;Hanania filius Selemi�, 8c Hanun filius Se-leph,l�xtus menluram Iccundam : poft eumnbsp;xdificauit Molollam filius Barachi�,contranbsp;gazophylacium fuum . Poft eum xdificauitnbsp;Melchias filius aurificis , vlque ad domiunnbsp;Nathinxorum, 8c quot;fcuta�vendentium contranbsp;portam iudicialem,8cvfq; adc�naculum an-guli. Et quot;inter� c�naculum anguli in portanbsp;gregis �dificauerunt* artifices� Senegotia-

tores,

S. �duerJant�lM Sanalal�at amp; Tclfia eu cte- mo luda �dificanti� in muro,8c portantium terts gentilles, Judtei altera, manu ��'ificant, onera,8c imponentium : vna manu liia facie-alteragladium tenent,amp;T^ehemia contra il- bat opus, 8c altera tenebat gladium.�difican-lorurnj'ubfariationes amp; in�dtas Deum orante ofw perficitur.

C A P. 11 I I.

A | ^Adum eft autem, c�m audill�t Sanabal latquodxdificaremus murum,iratus eftnbsp;valde :8c motus nimis fubl�nnauit lu-dxos,8c dixit coram fratribus liiis, 8c frequennbsp;tia Samaritanorum,Qmd lud�i faciunt imbenbsp;cilles?num dimittent eos getnes? Num l�cri-ficabunt,15complebuntin vna die.^Nunquidnbsp;�dificare poterunt lapides deaceruis pulueris,nbsp;qui combufti funriSed 8c Tobias Ammanitesnbsp;proximus eius, ait, Aedificent : fi alcenderitnbsp;���ii/xif vulpes,tranf�Eet mur� eorum lapideum.*Aunbsp;f emits, Deus nofter , quiafadi fumus defpedui:nbsp;conuerte opprobrium fuper caput eorum, 8c

nim,amp; interficiamus eos^ amp; ceiiare faciamiis opus. Fa�lun� efi: autein venientibus lud�is Gnbsp;qui habitabant iuxtaeos^ amp;lt;iicentibus nobisnbsp;per dec� viccSjCX omnibus locis quibus v�n�rant ad nos J ftatuiin loco poft murum pernbsp;circuitum populumin ordinem cum gladijsnbsp;fuis, �clanceis, Scarcubus. Etperlpexiatquenbsp;furrexi: amp; aio ad optimates amp; magiftratus, Sz,nbsp;ad reliquam partem vulgij Nolite tim'erc � facie eorum. Domini magni amp; terribilis me-mentotCj amp; pugnate pro fratribus veftris^fi-lijs veftrisjSc filiabus veftris, amp; vxoribus ve-ftris J 8c domibus veftris . Fa�tum eft autem,nbsp;cum audiftent inimici noftri nuntiatum eflenbsp;nobis, dilsipauit Deus conftlium eorum . Etnbsp;reuerfi fumus omnes adrauros, vnufquifquenbsp;ad opus fuum. Et fa�tum eft � die ilia, medianbsp;pars iuuenum eorum faciebat opus^8c medianbsp;parata eratad bellura^Sclance�^ Scfcuta^Scarnbsp;cuSjScloric�j 8c principes poft eos in omni donbsp;mo luda �dificanti� in muro,8cportantiumnbsp;oneraj8c imponentium ; vna manu ftia facie-tium enim Vnulquilque gladio erat accindlusnbsp;renes. Et �dif�cabant, 8c clangebantbuccina �gt;nbsp;iuxta me.Et dixi ad optimatesj �c ad magiftranbsp;tuSj8c adreliquam partem vulgij^Opus grande eft 8c latum^Sc nos feparati fumus in muronbsp;procul alter ab altero.-in loco quocunque au-dieritis clangorem tub� iHuc concurrite adnbsp;nos. Deus nofter pugnabit pro nobis . Etnbsp;nofipfi faciamus opus.-8cmedia pars noftrumnbsp;teneat lanceas abalcenfti auror�, donee e-grediantur aftra. In tempore quoqueillo dixi populo , Vnulquilquecum puero fuo ma-neatin medio Teruf�lem, 8clint quot;vobis�vicesnbsp;pernofftem, 8c diem j adoperandum. Egonbsp;autem 8cfratres mei 8cpuerimei, 8ccufto-des qui erant poft me non deponebamus �nbsp;veftimen-

-ocr page 398-

lerufalem �difi. nbsp;nbsp;Efdr e IL Nehemias.

veftimentanoftra:vnufqui{que tantumnuda temprimi,qui fuerantante me,grauauerunt batur ad baptifinum.

S. In magna famx Nehemias liuites auaros in-crepat, 'vj'uraj'^p�ohihet,ftiaindigennhusj^on te elargiens.

C A P. V.

A y nbsp;nbsp;Tfa�us eft clamorpopuli, 8c vxorum

I' eius magnus aduerfus fratres fuos lu-��^^d�os^Et erant qui dicerentj Filij noftri 8c fili� noftr� mult� fiint nimis : accipia- degentibus qu�incircuitunoftrof�nt,inmcnbsp;mus pro pretio eorum frumentum, 8c come- {a mea erant. Parabatur autera mihi per diesnbsp;damus,8c viuaraus i Et erant qui dicerent, A-gros noftros ,�c vineas, 8cdomos noftras op-ponamus.-Scaccipiamus frumentum in fame.nbsp;Et alij dicebant,Mutuo fumamus pccunias innbsp;tributa r�gis, demusque agros noftros 8c vineas: 8c n�cf�cut carnes fratrum noftroru,ficnbsp;carnes noftr�funt:8cf�cutf�lij eorum,ita 8cfinbsp;iij noftri.eccenos fiibiugamus filios noftros,nbsp;8c filias noftras in feruitute,8c de filiabus no-ftris fiint famul�, nec habemus vnde pofsintnbsp;redimi, 8c agros noftros, 8c vineas noftras alij

B po�ident. Et iratus fum nira'is,cd m audiflem clamorem eorum fecundum vetSa h�c,cogi-tauitquecor meum mecum,8cincrepaui optinbsp;mates 8c magiftratus,8c dixi eis, Vfurafne finnbsp;guli � fratribus veftris exigitis?Et congregauinbsp;aduerfum eos concionem magnam, 8c dixi e-is,Nos,vt fcitis,redemimus fratres noftros lunbsp;d�os qui vendit! fuerantgentibus,f�cundumnbsp;po�ibilitatem noftram:Sc vos igitur vendetisnbsp;fratres veftros,8c redimemus eos? Et filuer�tnbsp;nec inuenerunt quid refponderent. Dixiq uenbsp;ad eos. Non eft bona res quam facitis : quarenbsp;non in timor� Dei noftri arabulatis,ne expronbsp;bretur nobis � gentibus inimicis noftris?Etnbsp;ego 8c fratres mei 8c pueri mei, commodaui-mus plurimis pecuniam 8c frumentum : nonnbsp;repetamusincommuneiftud,�s alienum c�-cedamus quoddebetur nobis.Redditeeis ho-die agros fuos,8c vineas fuas,8c oliueta fua,8cnbsp;domos fuas : quin potius 8c c�tefimam pecu-ni�,frumenti,vini 8colei,quamexigerefble-tis ab eis,datepro illis.Etdixcr�t,Reddemus,nbsp;8c ab eis nihil qu�remus : ficque faciemus vtnbsp;loqueris.Et vocaui l�cerdotes,8cadiuraui eosnbsp;vt facqj-ent iuxta quod dixeram.Infuper excufnbsp;fi finummeum, Scdixi,SicexcutiatDeus o-mnem virumqui non compleuerit verbumnbsp;iftud,de domo fua 8c delaboribus fuis: fie ex-cutiatur, 8c vacuus fiat.Et dixit vniuerl� mulnbsp;titudo. Amen. Et laudauerunt Deum. Fecitnbsp;ergo populus ficut erat di�tum . A die autemnbsp;ilia qua pr�ceperat rex mihivt efiemduxinnbsp;terra Iuda,abanno vicefimo vfqj adannfi trinbsp;cefimumlecundu Artaxerxis regis,per annosnbsp;duodecim,ego 8c fratres mei annonas qu� dunbsp;cibus debebanturjnoncomedimus.Duces au-

populum jamp;acceperuntabeis in pane, amp; vino , amp; pecunia quotidie ficlos quadraginta; f�d 8c miniftri eor�m deprefl�runt populutn.nbsp;Ego autem non feci ita, propter timor� Dei: Dnbsp;quin potius in opere muri �dificaui 8c agrunbsp;nonemi 8comnes pueri mei congregati adnbsp;opus erant.Iud�i quoque 8c magiftratus cen-tu quinquaginta Yirijamp; qui veniebant ad nos

fingulos bos vnus, arietes fex eledi, exceptis volatilibus, 8c inter dies decern vina diuerfa,nbsp;8c alia multa tribuebam : infijper 8c annonasnbsp;ducatus mei non qu�fiui.valde enim att�nuanbsp;tus erat populus. Memento mei Deus meusnbsp;in bonum fecundum omnia qu� feci populonbsp;huic.

S. 'Sanahallatc�Jotijsludttisadfadusin�dio^-�s Uteris inuitans, ac �c xdi�cationem impedi re nitenSj nonterret, necimmutat propo�tumnbsp;Nehemix-.completoq^muro timuerunt omnes

, �nitimx genres.

CAP. VI.

FA(ftum eft autem, cum audiflet Sanabal A lat,8c Tobias,8c Gofiem Arabs,8cc�te-ri inimici noftri, qu�d�dificaftem egonbsp;murumj8c noneftet in ipfo refidua interruptio (vfque ad tempus autem illudvaluasnonnbsp;pofueram inportis) miferunt Sanaballat, 8cnbsp;Gofiem ad me,dicentes,Veni,8c percutiamusnbsp;f�dus pariter in�vitulis�in Campo-ono. Ipfinbsp;autem cogitabant vt faceret mihi malum.Mi-fi ergo ad eos nuntios, dicens. Opus grandenbsp;ego facio,8cnon poflum defcendere:ne fortenbsp;negligatur cum venero,8c defcendero ad vos.nbsp;Miferunt autem ad me fecundum verb� hoc,nbsp;per quatuor vices: 8c refpondi eis iuxta fermonbsp;nem priorem.Et mifitad me Sanaballat iuxtanbsp;verbum prius quinta vice puerum fuum,8c e- �nbsp;piftolam habebat in manu fua fcriptam hocnbsp;modo,iN GEN TIB vs auditumeft,8cGofnbsp;fem dixit quod tu 8c lud�i togitetis rebella-re, 8c propterea �difices murum, 8c leuare tenbsp;velis fupereos regem:propterquam caufatnnbsp;8c prophetas pofueris qui pr�diccnt de te innbsp;Ierufalem,dicentes,Rexin lud�aeft.Auditunbsp;rus eft rex verba h�c:idcirco nuncveni,vtin-eamus confiliumpariter.Etmifiad eos,dic�s.nbsp;Non eft fa(3:um f�cundum verba h�c qux tunbsp;l�queris.decordeenim tuo tu com^onis h�c.

O�s enim hi terrebant nos, cogitanfes qu�d Q cefTarent manusnoftr�ab�pere,8cquiefcere ''nbsp;mus.Quam ob cauf�m magis confortaui ma-nus meas:8c ingreflus fum domum Semai� finbsp;lij Dalai� filij Metabcelf�cret�. Qui ait,Tra-dlemus nobifcuinin domo Dei in medio temnbsp;pli, 8c claudamus portas �dis:quia v�tiiri funtnbsp;vtinter-

-ocr page 399-

lerufalem �difi. � l�� hamani, Mardoch�us, Belf�n, Mefpharath,nbsp;Begoai,Nahum,Baana.Numcrus viror� po-puli iftael, Filij Pharos , duo millia centumnbsp;feptuagintaduo.Filij Saphatia,treceti feptua-gintaduo. Filij Areajfexcenti quinquaginta-duo. Filij Phahath-moab filiorum lolue 8cnbsp;loab, duo millia o�tingenti decem 8c o�fo.

� quatuor.Filij Zethua, odingenti quadragin- Cnbsp;taquinque.Filij Zachai, feptingenti fexagin-ta. Filij Bannui, fexcenti quadragintao�o.nbsp;Filij Bebai,fexcenti vigintio�lo.Fihj Azgad,nbsp;duo millia trec�ti vigintiduo. Filij Adonica,nbsp;fexcenti f�xagintaf�ptcm . Filij Beguai, duonbsp;millia fexagintafeptem . Filij Adin , fexcentinbsp;quinqtiagintaquinqj.Filij Ater,filij Hezeci�,nbsp;quot;nongentiodo�.Filij Hafem,tre�enti viginti-odo.Filij Befai,trecenti vigintiquatuor.Filijnbsp;HarephjCentum duodecim.Filij Gabaon,nonbsp;nagintaquinque. Filij Beth-lehem ScNetu-pha,centum o�togintao�to . Viri Anathoth,nbsp;centum vigintio�lo.ViriBeth-azmoth, qua-dragintaduo.Viri Cariath-iarim,Cephira, 8cnbsp;Beroth,feptingentiquadragintatrcs.ViriRa- ''nbsp;ma 8c Geba, fexcenti vigintivnus. ViriMa-chmas,centumvigintiduo. Viri Beth-el8cnbsp;Hai,ccntum vigintitres. Viri Nebo alterius,nbsp;quinquagintaduo.Viri Aclam alterius, mille Dnbsp;ducenti quinquagintaquatuor. Filij Harem,nbsp;trecenti viginti. Filij lericho, trecenti quadranbsp;gintaquinque.Filij Lod-hadid 8c Ono, fep-tingenti vinginti vnus . Filij Sen,ia, tria millia nongenti triginta. Sacerdotes : Filij Idaianbsp;in domo lefua, nongenti feptuagintatres.Fi-lij Emmer,mille quinquagintaduo.Filij Phafnbsp;hur j mille ducenti quadragintafeptem .Filijnbsp;Arem,niille decem amp; f�ptem.Leuit�iFilij Io

� fue Sc Cedmicl filiorum Odui�, leptuaginta quatuor. Cantores; Filij Afiiph,centumqua-dragintaodlo. lanitoresiFilij Sell um, filij A-ter,filij Telmon, filij Accub, filij Hatita,filijnbsp;Sobai; centum trigintao�to . Nathin�i : Filij �nbsp;Soha, filij Hafiipha,filij Tebbaoth, filij Geros,filij Siaa,filij Phado, filij Lebana,filij Hanbsp;gaba,fili| Selmai,filij Han�, filij Geddel, filijnbsp;Gahei'jfilij Raaia,filij Rafin,filij Necoda,filijnbsp;Gez�jfilij Aza,filij Phafea,filij Befai,filij Munbsp;nim,filij Nephufsim,filij Bacbuc , filij Hacu-pha,filij Harhur,filij Befloth, filij Mahida,nbsp;filij Harf� , filij Bercos, filij Sifara, filij The-ma,filij Nafia,filij Hatipha,filij feruorum Sa-lomonis .filij Sotaijfilij Soph�rethjfilij Pha-ridajfilij lahala, filij Darcon,filij leddel, filijnbsp;Saphatia,filij Hatil,filij Phocheret, qui eratnbsp;ortus ex Sabaim filio Amon. Omnes Nathi-n�i,8c filij feruorum Salomonis, trecenti nonbsp;nagintaduo. Hi fiint autem qui afcenderuntnbsp;deThelm�la,Thel-harf�, Cherub ,Addon,8cnbsp;Y Emmer.

Artaxerxes. Efdre IL

vt �nterficiant te,amp; node venturi funt ad oc cidendum te. Etdixi^ Num quifqiiam �milisnbsp;mei fugit ? 8c quis vt ego ingrediecur t ep himnbsp;8c viuet ? non ingrediar . Et intellexi quodnbsp;Deus non mififlet eum, fed quafi vaticinansnbsp;locutus effet ad me, Sc Tobias 8c Sanaballatnbsp;conduxiffentcum . acceperat enim pretium,nbsp;vt territus facerem, 8cpeccarcm, 8c haberent Filij Aelam, mille''oftingenti�quinquaginta- quot;Jucenti.i.nbsp;malum quod exprobrarent mihi. Memento inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;--nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

mei Domine pro Tobia Sc Sanaballat, iuxta i operaeor� talia : fed ScNoadi�prophet�, Sc inbsp;c�terorum prophetarum qui terrcbant me, ;

D Completus eft autem murus vicefimoquin- . to die m�fis Elul, quinquagintaduobus die- :nbsp;bus.Fadum eft ergo cum audiffent omnes ininbsp;mici noftri,vt timerent vniuerf� gentes qua inbsp;crant in circuitu noftro. Sc concidercnt intranbsp;f�meipfoSjScfcirentqu�d � Deo faftum effetnbsp;opus hoc. Sed Sc in diebus illis muh� opti-raatura ludaeorum epiftol� mittebantur adnbsp;Tobiam,Sc � Tobia veniebant ad cos. Multinbsp;cnira erant in lud�a habentes iuramentumnbsp;eins,quia gener erat Secheni� filij Area, 8cnbsp;lohanafiliuseius acceperat filiam Mofollamnbsp;filij Barachiae. fed Sclaudabant eum cora me,nbsp;amp; verba mea nuntiabant ei;Sc Tobias mitte-batepiftolas vt terreret me.

5. quot;Per �^lehemiam con�ituuntur lu�odesin Ie ru�alem : deinde conuocata populo recen�nturnbsp;hi qui primus a�enderant lerti�tlem ^n� cumnbsp;tnntentisip�rum, dancur^ munira ad opusnbsp;^di�cationis.

C A P. V 11.

j^TT^ Oftquam autem �dificatus eft murus 1-^ gj, pofui valuas, 8c recenfui ianitores,8cnbsp;cantores,8c leuitas:pr�cepi Hanani fra-tri me, oamp;c Hananix principi domus de leru-falem (ip^^ enim quafi vir verax Sc timensnbsp;� Deum plus cxteris videbatur ) Sc dixi eis,N�nbsp;aperiantur port� lerufalem vfqueadcaloremnbsp;folis. Cumque adhuc afaifterent, claufx port� funt. Sc oppilat�; Sc pofui cuftodes de ha-bitatoribus Icrufalem,fingulos per vices fuas,nbsp;vnumquenquecontra domumfuam. Ci^nbsp;uitas autem erat lata nimis Sc grandis. Sc populus paruus in medio eius, 8c non erant do-j.Efdr.i.a mus�dificatx. 11 Deus autem dedit in cordenbsp;meo,8ccongregaui optimates,8cmagiftratusnbsp;amp; vulguSjVt recenferem eos:8c inueni librumnbsp;cenfiis eorum qui afcenderant primum. Scnbsp;inuentiim eft fcripttim in eo.

B Ifti filij prouinci�,qui afcenderunt de ca-ptiuitate migrantium, quos tranftulerat Na-buchodonofor rex Babylonis, Sc reuerfi funt in Icruf�lem,8c in Iud�am,vnufquilquein cinbsp;^-reHcrXt.r uitatcmifiiam. Qui 'venerant� cum Zoroba-,bcl,lofue, Nehemias, Azarias, RaamiaSjNa-

-ocr page 400-

Nehemias.

populi erat erecft� ad �ibrum.Stet�t autcm Ef-dras icriba fuper gradiim ligneum, quem fecc rat ad loquend�; amp; fteterunt iuxta eum Ma-thatbiaSjamp; Semeia, 8c Ania, 8c Vriay ScHel-ciaj8c Maalia^ad dextra eius: 8c ad finiftram,nbsp;Phadaia, Mifael, 8cM.elchia, 8c Hafum, amp;nbsp;Hasbad�najZacharia^Sc Mofollam. Etape-ruit Eldras librum coram omni populo:fupernbsp;vniuerfura quippepopul� eminebat.Etcumnbsp;aperuiflet eum_,ftetit omnis populus. Et be-nedixit Efdras Domino Deo * voce magna�: quot;��'ff�**��nbsp;8c reipondit omnis populus ,Amen,amen;e-leuans manus fuas.amp;incuruatifunt, 8c ado-rauerut Deum proni in terram. Porro lof�e,nbsp;8cBani 8c SerebiajIaminjAccub^Sebth�i^O-dia^MaafiajCelitajAzariaSjIozabed, Hanan,nbsp;Phalaia^Leuit�, filentium faciebant in popunbsp;lo ad audiendam legem : populus autem fta-bat in gradu fuo . Et legerunt in libro legisnbsp;Dei diftinde,8c aperte ad intelligendum : 8cnbsp;intellexerunt cum legcretur . Dixit autemnbsp;Nehemias (iple eft Atherlata) 8c Eldras laccr-dos Sclcriba, 8c Leuitx interpr�tantes vni-uerlo populOjDies l�nftificatus eft Dominonbsp;Deo 'noftro�, nolitelugere, 8c nolitc Acre.nbsp;Flebatenim omnis populus^cum audiretvernbsp;ba legis.Et dixit eis,Ite comedite pinguia, 8cnbsp;bibitemulRim, 8c mittite partes *his qui nonnbsp;pr�parauerunt�fibi, quiaun�tusdies Domi-nieflj 8c nolite contriftari. gaudium etenimnbsp;Domini eft fortitudo *noftra�. Leuit� au-tem filentium faciebant in omni populo, di-ccntes,Tacete,quia dies lan�us eft, 8c nolitenbsp;dol�re.Abijt itaquc omnis populus, vt comenbsp;deret,8c biberet, 8c mitteret partes, 8cfaceretnbsp;l�titiam magnam : quia intellexerant verbanbsp;qu� docuerat eos. Et in diefecundo congre-gati funt principes familiarum vniuerfi populi j l�cerdotes 8c Leuit� ad Eldra ftribam,nbsp;vtinterpretaretureis verbalegis. Et inuene-rutlcriptum inlege,pr�cepifle Dominum in.nbsp;manu Moyft, vt habitent filij Iftael in taber-naculis, in die ftdenni, menfe ftptimo: Sc vtnbsp;pr�dicent, 8c diuulgent vocem in vniuerftsnbsp;vrbibus fuis, 8c in Ierul�lem,dicentes, Egre-T vcnerat menfis ftptimus; filij autem dimini in montem, 8c aft�rte frondes oliu�,nbsp;8c frondes lignipulcherrimi, frondes myrti,nbsp;8c ramos palmarum, 8c frondes ligni nemo-rofi, vt fiant tabernacula, ficut ftriptum eft.nbsp;Et egreftiis eft populus, 8c attulerunt. Fe-ceruntque fibi tabernacula vnufquilque ii*nbsp;domatefiio,8cinatrijs fuis,8cinatri*3domusnbsp;Dei,8c in plat�a port� aquarum, 8c in plat�a

Emmer; amp; non potuerunt indicate domum patrum fuorum,8c fernen fuum,vtrum ex If-rael eflent.Filij Dalaia,filij Tobia,filij Neco-da fexcenti quadragintaduo. Et de lacerdoti-F bus filij Habia, filij Accos, filij Berzellai,quinbsp;accepit de filiabus Berzellai Galaaditis vxo-rem:8c vocatus eft nomine eorum.hi qu�fienbsp;runt �ripturam ftiam in cenfti, 8c non inue-nerunt:8c eiedi lunt de f�cerdotio. Dixitquenbsp;Ather�tha eis vt non raanducarent de San-dis�ndorumjdonec ftaret �cerdos dodus 8cnbsp;eruditus . Omnis multitudo quafi vir vnusnbsp;quadragintaduo millia quot;(�xcenti� f�xaginta;nbsp;abfqj feruis 8c ancillis eorum , qui erant fep-tem millia trecenti triginta feptem ; Sc internbsp;eos cantores. Sc cantatrices, ducenti quadra-gintaquinquc. Equi eorum, ftptingenti tri-gintaftx.- muli eorum, duccnti quadragin-taquinque : cameli eorum, quadringenti tri-gintaquinquc : afini, fex millia leptingentinbsp;viginti.

� HVCVSQVE REFERTVR quid in commentarioftriptum fuc-rit:exin Nehemi� hifto-

Q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ria texitur.

Nonnulli autem de principibus familiarum dederunt in opus. Ather�tha dedit in the�urum,auri drachmas mille,phialas quinnbsp;quaginta, tunicas �cerdotales quingentas trinbsp;ginta.Et de principibus familiarum dederuntnbsp;in the�urum opcris, auri drachmas vigintinbsp;millia, Sc argent! mnas duo millia ducentas.nbsp;Et quod deditreliquus populus, auri drachmas viginti millia,8c argent! mnas duo millia , 8c tunicas �cerdotales �xagintafeptem.nbsp;Habitauerunt autem �cerdotes 8c Leuit�,nbsp;8c ianitores 8c cantores, 8c reliquum vulgus,nbsp;8c Nathinaei, 8c omnis Ifrael in ciuitatibusnbsp;fuis.

5. Efdras di�in^epopuloyerlalegis r�cit�t, fa Hojier Leuitas�lintw,amp; contrtfiatumpoptt-lum lgt;lehenMi con�latur,a.lUt�^frondilusnbsp;celebrant�ptetn diebuf fefium tabernaculo-rum, legente�ngulis diebuf E�dra in libronbsp;legis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. VIII.

A y? Tver

Ifrael erant in ciuitatibus fuis.Congre -*�^gatusque eft omnis populus quafi virnbsp;vnus ad plateam qu� eft ante portam aqua-rum; 8c dixerunt Efdrx feribae, vt afferret librum legis Moyfi, quam pr�ceperatDominus Iftaeli. Attulitergo Efdras �cerdos legenbsp;coram multitudine virorum 8c mulierum,nbsp;cunclisq; quipoterantintelligere,in diepri- portxEphraim. Fecitergo vniuer�ecclcfianbsp;ma mefis �ptimi. Et legit in eo aperte in pla eorum qui redierant de captiuitate tabema-tca quae erat ante portam aquarum, de manc cula, 8c habitauerunt in tabernaculis : nonnbsp;vfqj ad mediam diem in confpedu virorum, enim fecerant � diebus Tofuc filij Nun talitcrnbsp;8c mulierum, amp; �pientium : 8caures omnis filij Ifrael,vfquead diem illum.Et fuit l�tit�nbsp;magna

-ocr page 401-

Artaxerxes. Efdre II. lerufalem �difi.


magna nimis. Legit �uteiri in libro legis Dei per dies fingulos j � die primo vfque ad diemnbsp;nouisfimum. amp;fecerunt fblennitatemfeptcnbsp;diebus,amp; in die oftauo colleftam iuxta ri tum.

S. ?ofulus inieiunio amp; faccisfxenitewfsparat� ai akenigenis: Efdrascon�tetur T)ei b�n�ficianbsp;IfirAelitatumj^�elera,amp;fro populo brat atnbsp;itafcedtn cum �Domino firiunt.

IX.

AHRN die autem vicefimoquarto mehfTs hu-j.s�.p.e. I iyj conueneruntfilij Inael inieiunioj amp; '^quot;inGccis, amp; humus fupercos. Etfepara-tum eft fernen filiorum Ilr�el ab omni filio a-lienigena;8c ftetcrunt^ Scconfitebanturpec-cata fua, amp; iniquitates patr� fuorum.Et con-furrexerunt ad ftandum;amp; legerunt in volu-minelegis Domini Deifiii, quater in dieamp;nbsp;quater cofitebantur,8c adorabant Dominumnbsp;Deum fuum. Surrexcrunta�tfnpergradumnbsp;Leuitarum Iof�ejamp;Bani,amp; Cedmiel, Saba-nia^Bonni,SarebiaSjBani,amp; ChananiiSc cla-mauerunt voce magrta �dDominum Deumnbsp;fuum. EtdixeruntLeuit�lofue^ Se Cedmiefnbsp;B�nfHafcbnia,Serebia,Odaiaj Sebnia^Pha-thahiazSurgite^Bcnedieite Domino Deo'venbsp;ftro�ab �terno vfq; in �ternum : amp; benedicatnbsp;nomini glori� tu� excelfo in omni benedi-

B dione amp; laude.TuipfeDomine folus tu feci fti c�l�j amp; c�lumc�lorumjamp; omn� exerci-tum eor�: terrara, amp; vniuerl�qu�ineafunt;nbsp;maria,amp; omnia qu� in eis f�nt:Sc tu vinificasnbsp;omnia h�CjSc exercitus c�li te adorat.Tuip-Gtoe.iij, f� Domine Deus^qui elegifti Abraha, amp;!ledunbsp;xiftieum.deIgne-Ghald�orum : Sc pofuiftinbsp;nomeneius Abraham. Etinuenifti cor eiusnbsp;fidele coram te ; Sc percufsifti cum eo f�dus,nbsp;vt dares ei terram Chanan�i^Heth�i, amp; He-uxi,8cAmorrh�bamp; Pherez�i^amp;Iebul�i, �cnbsp;GergefxijVt^^^^� ��minieius: Sc implefti vernbsp;batua^quoniam iuftus es.Et vidifti afflidio-nem patrumnoftrorum in Aegypto : clamo-rcmq; eorum audiftifuper Mare-rubrum. Etnbsp;dedifti figna atq; portenta in Pharaone, amp; innbsp;vniucrfis feruis eius,amp; in omni populo terr�nbsp;ihius; cognouifti enim quia fuperb� egerantnbsp;contra eos: Scfecifti tibi nomen, ficut amp;innbsp;haedie. Et mare diuif�fti ante eos, Setranfie-runt per medium maris in f�ceo : perfecutoresnbsp;autem eorum proiecifti in profundum,quaf�

C lapid� in aquas validas. Et in columna nubis dudor eorum fuifti per diem; amp; in columnanbsp;ignis per node: vt appareretei^ via per quamnbsp;ingrediebantur. Ad montera quoque Sinainbsp;defeendifti, amp;locutus es cumeis dec�lo : amp;nbsp;dedifti eis indicia reda,8c legem veritatis,ce-remonias, Scpr�ceptabona. Etfabbathumnbsp;�ndificatuin tuum oftendifti eis, amp; mandatasse ccrcnionias,Sclege prxcepifti eis in manu Moyf� (efui tui.Pan�m quoq; dec�lo de-difti eis in fame eorum, amp; aquam de petrae-duxiftieis f�tientibus:amp;dixiftieis vtingredenbsp;rentur amp;po�iderent Terram fuper quam le-uafti manum tuam vt traderes eis. Ipfi verdnbsp;Sepatres noftri fuperb� egeruntjamp;induraue-runt ceruices fuas, amp; non audicrunt mandata tua.Et noluerunt audire:amp; non funt recornbsp;dati mirabilium tuorura qu�fcceras eis. Etnbsp;indurauerunt certiicesfuas,amp;dederunt caputnbsp;vt conuerterentur ad feruitutem fuam, quafinbsp;per c�tentionem. Tu autem Deus propitius,nbsp;clemens. amp; mif�ricors,Ionganimis, amp;multxnbsp;miferationisnonderehquifti eos, amp;quidemnbsp;cum feciffent fibi vitulum conflatilem, amp; di-xiflent,IfteeftDeus tiius,qui eduxit tede^nbsp;�egypto.- Feceruntqueblafphemias magnas,nbsp;Tua�tin mif�ricordijs tuis multis non dirainbsp;fifti eos in def�rto : columna nubis no recef-fit ab eis per diem,vt duceret eos in viam : amp;nbsp;columna ignis pernodem, vt oftendefeteisnbsp;iterperquod ingredcrentur.Etfpirit� tu� bonbsp;num dediftiqui docereteos,amp;jTianna tu� nonbsp;prohibuifti ab ore eor�, amp; aquam dedifti eisnbsp;ih l�ti. Quadraginta annis pauifti eos in de-f�rto,nihilq;eis defuit.-veftimenta eorum nonbsp;inueterauertint, amp;pcdes eorum non funtat-triti.Et dedifti eis r�gna amp; populos, amp; parti-tus es eis fortes: SepofTederunt terram Seho,nbsp;8c terram regis Hef�bon,8c terra Og regis Ba-f�n.Et multiplicafti filios eorum ficut ftellasnbsp;c�li, 8c adduxifti eos ad terra de qua dixerasnbsp;patribus eorum vt ingrederentur 8c po�ide-rent.Et venerunt filij,8c poffederunt terram, Enbsp;6c humiliafti cora eis habitatores terr� Cha-nanxos,8c dedifti eos in manu eor um,8c regesnbsp;eorum,8c populos terr�, vt facerent eis ficutnbsp;placebat illis. Ceperuntitaq; vrbes munitasnbsp;8c humum pinguem, 8c poffederunt domosnbsp;plenas c�dis bonis; cifternas ab alijs fabrica-tas, vincas,8c oliueta,8c ligna pomifera mul-ta:8c comederuntjamp; f�turati funt, 8c impin?-guati funt, 8c abundaucrunt delicijs in boni-tate tua magna. Prouocauerunt autem te adnbsp;iracundiam, 8c recefferunt .� te, 8c proiecer�tnbsp;legem tu�poft tergafua;8c prophetas tuos ocnbsp;ciderunt, qui conteftabantur eos vt reuerte-rentur ad te:feceruritq; blafbhemias grandes.nbsp;Et dedifti eos in manum hoftium fuot'um,nbsp;8cafflixerunteos. Et in tempore tribulatio-nis fu� clamauerunt ad tc,8c tu de c�lo audinbsp;fti,8cfecundum mif�rationes tuas multas dedifti cis,f�luatores,qui f�luarenteos de manunbsp;hoftium fuorum.Cumquerequieuiflcnt, re- Fnbsp;uerfi funt vt facerent malum in confpedunbsp;tuo; 8c dereliquifti eos in manu inimicorumnbsp;fuorum,8cpofIederunteos.Conuerfiqjfiint,nbsp;�C clamauerunt ad te;tu autem de c�lo exau-

Y 2 difti.

jyo



-ocr page 402-

Neheniias.

�iberafti �os in mifcr�corSijs tuisjnul tis temporibus.Et contcftatus es eos vt reuernbsp;terenturad legetn tuam. Ipfi ver�fuperb�C'nbsp;gerunCjSc no audierunt m�data tua^Sc in iu-dicijs tuis peccauerunt, qu� facict homo, Scnbsp;viuet in eis;5c dedsrunt humerum recedente,nbsp;Scceruiccm fiia induraucrunt,ncc audierunt.nbsp;Et protraxifti fupcr cos annos multos,Sc co-teftatuses eos in Spiritu tuo per manutn pronbsp;phetaruin tuorum .� Sc non audierunt. Sc tra-didiftieosin tnanura populorum terrarutn.nbsp;-In mifericordijs autem tuis pluritnisnonfe-cifti eos in confumptionem nec dereliquiftinbsp;eos:quoniam Deus miferationum. Sc demesnbsp;es tu.Nuncitaque Deus no ft er magnc,fortisnbsp;Sc tcrribilis,cuftodiens padum Scmii�ricor�nbsp;diam, ne auerfas � facie tua omnem laboremnbsp;qui inuenit nos, reges noftros, Sc principesnbsp;� noftros. Sc Qcerdotes noftros, Scprophetasnbsp;?.J. noftros_,gt;Scpatres noftros�, Scomnem popunbsp;lum tuum � dicbus r�gis Aflur, vlque injdiemnbsp;hac.Ettu iuftusesin omnibus qua� veneruntnbsp;fuper nos:quia veritatem fecifti, nos ante imnbsp;pi� egimus.Regesnoftri,principcs noftri,/a-cerdotes noftri,8c patres noftri nonfeceruntnbsp;legem tuam, Sc nonattederunt mandata tua.nbsp;Sc teftimonia tua qua: teftificatus es in eis.Etnbsp;ipfi in regnis fuis gt; bonis�. Sc in bonitate tuanbsp;multa quam dederas eis, Sc in terra latiftimanbsp;Sc pingui quam tradideras in conlpedu corum , non leruierunt tibi, nec reuerft funt �nbsp;ftudijs fuis pe�imis.Eccc nof�pfi hodie f�riiinbsp;fumus: Sc terra quam dedifti patribus noftrisnbsp;vt comederent panem cius Sc qu� bona funtnbsp;eius,Sc nofipfi ferui fumus in ea.Et fruges e-ius multiplicantur regibus, quos pofuifti fu-pernos propter peccata noftra,8ccorporibusnbsp;noftris dominatur,Sc iumentis noftris fecunnbsp;dum voluntate fuam, Sc in tribulatione magna fumus . Super omnibus ergo his noftpfinbsp;percutimus f�dus, Scfcribimus, Sc fignantnbsp;-principes noftri,Leuit� noftri. Sc Gcerdotesnbsp;noftri.

' .S. T)e�gnantur qui f�du4 initum�gnarut, quo follicentur fe�eruaturos yniuer�a T)� frace-pta,maxime de non lommi�cendo tum alienigenbsp;nis,de�eruadis�abbatho,anno�ptimo,ollationbsp;nibus^primitijsatdetimis. CAP. x.

Ignatores autem fuerunt, Nehemias,A-^^Stherfatha filius Hachelai,Sc Sedecias,Sa ^�^raias, Azarias, leremias, Pheshur, Ama-rias,Melchias,Hattus,Sebenia,Melluch,Ha-rem,Merimuth.Obdias,Daniel,Genth�,Ba-ruch,Mofollam,Abia, Miamin,Maazia, Bel-gai,Semeia: hi iacerdotes. Porr� Leuitae, lo-j�e ftlius Azani�, Bennui de filijs Henadad,nbsp;Ccdmiel: Sc Fratres eorn,Scbenia, Odaia,Ce-lita,Phalaia,Hanan,Micha,Rohob,Ha��bi3,

iZachur, Serebia, Sab�nia, Odaia,B ani,B am-nu.Capita populi, Pharos, Phahath-moab. AelamjZcthu,Bani,BonnijAzgad,Bebai,A-�nbsp;donia,Begoai,Adin,Atcr,Hezecia, Azur,O-daia,Haftim,B efai ,Hareph, Ana tho th,N ebai,nbsp;M.egphias,M.o(bllam, Hazir, Meftzabel,Sa-doc,Iedd ua,Pheltia,Hanan, A naia, O {ee,H3nbsp;nania,Hafub,Alohes,Phalea,Sobec,Rehum,nbsp;Maali a, E chaia,Hanan,Anan, Mell uch, Hara, Baana: Sc reli qui depopulojf�cerdotes,Le- Bnbsp;uit2c,ianitores, Sc cantores, Nathin3ei,8c om-nes qui le feparauerunt de populis terraruninbsp;adlegem Dci vxoreseorum,filii eorum,Scfi- ,nbsp;onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� r r *lt;S**�'

lix eorum, omnes qui poterant lapere Ipon dentes pro fratribusf�is,optimates eorum,Scnbsp;Sc qui veniebant ad pollicendum Sc iurandunbsp;vt ambularent in lege Dei, quam dederat innbsp;manu Moyfi ferui Dei, vt facerent Sc cufto-dirent vniuerfa rnadata Domini Dei noftri,nbsp;Sciudiciaeius Scceremonias eius. Sc vtnonnbsp;daremus filias noftras populo terrrae, Scfiliasnbsp;eorum non acciperemus filijs noftris,Populinbsp;quoq; terra: qui important venalia,Sc omnianbsp;ad vfum, per diem fiibbathi vt vendant, nonnbsp;accipiemus ab eis in fabbatho Sc in die (�ndi-ficato.Et demittemus annum l�ptim�,Sc exanbsp;�ionem vniuerfie manus.Et ftatucmus fupernbsp;nos pr�cepta, vtdemus tertiam partem ficlinbsp;per annum ad opus domus Dei noftri,ad panes propofitionis,8c ad l�crificium l�mpitcr-num. Sein holocaftum lempiternum infab-bathis,in calendis,in fblennitatibus. Sc in l�nnbsp;dificatis, Sc pro peccato .� vt exoretur pro if-rael, Sc in omnem vfiim domus Dei noftri.nbsp;Sortes ergo mifimus fuper oblarionem lignonbsp;rum inter lacerdotes,tgt;Sc�Leuitas,Scpopnlu, c�.*nbsp;vtinferrenturin Dornum Dei noftri per domos patrum noftrorum, per tempora,� tem-poribus anni vfquead annum;vtarderent fuper altare Domini Dei noftri, ficut ftriptum .nbsp;eft in lege Moyfi. Sc vt alferemus primogei�nbsp;ta terra: noftra:, Seprimitiua vniuerfifrudusnbsp;omnis ligni ab anno in annum,in domo Donbsp;mini. Sc primitiua filiorum noftrorum. Sc penbsp;eorum noftrorum ficut feriptum eft in lege, Pnbsp;Seprimitiua boumnoftrorum,Sc ouium no-ftrarum,vt ofl�rentur in domo Dei noftri,!^nbsp;cerdotibus qui miniftrant in domo Dei no-ftri.Et primitias ciborum noftrorH,8c libaminbsp;num noftrorum,8c poma omnis ligni, vindenbsp;miae quoq;. Sc olei afferem us l�cerdotibus adnbsp;gazophylacium Dei noftri. Sc d�cima partemnbsp;terrx noftra: Leuitis.Ipfi Leuit� d�cimas ac-cipient ex omnibus ciuitatibus operum noftrorum . Erit autem lacerdos filius Aaronnbsp;cum Leuitis in decimis Leuitarum, Sc Leuit� off�rent decimam partem decim� fu� innbsp;domo Dei noftri, ad gazophylacium in domo tfi-


-ocr page 403-

Nehemias.

too thefauri.Ad gazophylacium enitn depor-tabut filij Ifraelj amp; filij Leui primitias frume ti,vinijamp;olei:amp;ibi erunt valafandificatajScnbsp;�cerdotes, 8c cantores, amp; ianitorcs, 8c mini-ftri, Sc non diniittemus domum Dei noftri.

^cenfenturincolx Ierufalemamp; ciuitatum

I uda ^o� infiaurationem.

A �JP quot;y Abitaueruntaut� principes populi in rquot;| leruf�l�; reliquavero plebs mif�t for-tem,vt tollerent vna partem de decemnbsp;qui habitaturi eflent in lerul�l�ciuitatef�n-da,nouem vero partes in ciuitatibus. Benedinbsp;xitautempopulus omnibus viris qui le fponnbsp;, teobtulerant vt habitarentin leruf�lem.Hinbsp;funt itaque principes prouinci� qui habita-werntin Ierufalem,amp;in ciuitatibus luda. Hanbsp;bitauit autem vnufquifq^ in pofle�ioneiua,nbsp;in vrbibus fuisJ{raeI,f�cerdotes,Leuit�, Nanbsp;thin�i,8c filij l�ruorum Salomonis. Etinlenbsp;ruf�lem habitauerunt de filijs luda, amp; de fi-lijs Ben-iamin : de filijs luda, Athaias filiusnbsp;Aziam,filij Zachari�^filij Amarix,filij Saphanbsp;ti�jfilij Malaleel. de filijs Phares, Maafia fi- ________

lius Baruch, filius Chol-hoza, filius Hazia, ba,M.echmas,8c Hai,8c Beth-el,8cfiliabus e-filius Adaia, filius Ioiarib,filius Zachari�,films Silonitis.omncs hi,filij Phares,qui habitauerunt in leruGIem, quadringcnti f�xagin ta�''nouem�viri fortes. Hi funtaut� filij Ben-

5.

� iamintSellum filius Mofollam, filius Ioed,fi lius Phadaia,filius Colaia, filius Maf�a,f�liusnbsp;Etheel, filius iGia, 8c poft eum Gebb�i, Sel-l�i.-nongenti vigintiodo : 8c loel filius Ze-chripr�pof�tus eorum, 8c ludas filius Senuanbsp;fnperciuitatcm {�c�dus. Et de l�cerdotibus,nbsp;Idaia filius loarib, lachin, Saraia filius Hel-ci� filius Ivlofollam,filius Sadoc,filius Meranbsp;iot�i, filius Achitob princeps domus Dei, 8cnbsp;fratres eorum facientes opera tcmpli : odin-genti vigintiduo.Et Adaia filius Ieroham,fi-lius Phelelia,filius Amfi, filius Zachari�, filius Phcfhur, filiusMelchi�, 8cfratres eiusnbsp;principes patrum : ducenti quadragintaduo.nbsp;Et Amafsai filius Azreel, filius Ahazi, filiusnbsp;Mofollamoth,filius Emmer,8cfratres eorum bia,IudajMathanias,fuperhymnos ipf� 8c franbsp;potentes nimis�.centum viginti odo. 8c pr�- tres eorum; 8c Becbecia atque Hanni, 8c fra-pof�tus eorum Zabdiel filius potentium. Et tres eorum vnulquilque in officio fuo. lof�enbsp;de Leuitis Semeia filiusHafiib, filius Azari- autem genuit Ioacim,8cloacim genuitElia-cam, filius Hal�bia, filius Boni, 8c Sabath�i, fib, 8cEliafib genuit loaida, 8c loiada genuit

C 8cIozabed,fiiper omnia opera qu� erantfo- Ionathan,8clonathan genuitleddoa.In die-rinl�cus gi domo Dei, � principibus Leuita- bus autem loacim erant l�cerdotesgt;8c� prin- gt;. �� rum.Et Mathania filius Micha, filius Zebe- cipes familiar�:Sarai�,Maraia.-Icremia;, Ha-dei, filius Al�ph princeps adlaudand�, 8c ad nania:Eldr�,Mofbllam:Amaria;,Iohan�:Minbsp;confitendum in oratione,8c Becbecia l�cun- licho,Ionathan:Sebeni�,Iofeph;Haram, Ednbsp;dus defratribus eius, 8c Abda filius Samm�a, na; Maraioth, Held: Adai�, Zacharia: Gen-filius Galal,filius Idithun. omnies Leuit� in thon, Mofollam; Abi�, Zechri : Miamin 8cnbsp;ciuftate fanda , du^;:enti odoginta quatuor. Moadix,Phelti;Belg�,Samm�a:Scmai�, lo-Et ianitorcSjAccub,Telmon,8cfratres eor�^ nathan:Ioiarib,Mathanai:Iodai�, Azzi: Sel-Y 3 laijCc-

Efdre IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tyi

quicuftodiebant oftia: centum f�ptuaginta-duo.Et reliqui ex Ifrael l�cerdotes 8c Leuit� in vniuerf�s ciuitatibus Tuda,Ynu{quifque innbsp;pol�sione fija. EtNathin�i qui habitabSt innbsp;Ophel,8c Siaha,8c Galpha de Nathin�is. Etnbsp;epifcopus Leuitarum in leruf�lc. Azzi filiusnbsp;Bani, nlius Hal�bi�, filius Mathani�, filiusnbsp;Michae.De filijs Al�ph, cantores in minifte-rio domus Dei. Pr�ceptum quippe regis fii-pereos erat, Scordo in cantoribus per diesnbsp;f�nguloSjSc Phathahia filius Mel�zebel de filijs Zara filij luda in manu regis, iuxtaomnenbsp;verbum populi, 8c in domibus per omnes regiones eorum.Dcfilijs luda habitauerunt innbsp;Cariath-arbe Sein filiabuseius, 8cinDibonnbsp;8c in filiabus eius, 8c in Cabf�el 8c in viculisnbsp;eius,8c in Iefiie,8c in Molada,8cin Beth-phanbsp;let,8cin Haf�rfiial,8cinBer-f�bee,8cin filiabus eius:8c in Siceleg,8c in Mochona,8cin filiabus eius, ScinRemraon ,Sein Saraa,Seinnbsp;lerimuth, Zan�a. Odollam 8cin villis earn,nbsp;Lachis 8c in r�gionibus eius, Azeca 8c in filianbsp;bus eius.Et manl�runt in Ber-labee vfque adnbsp;vallem-Ennon. Filij autem Ben-iamin,��Genbsp;ius : Anathoth,Nob,Anania,Albr,Rama,Genbsp;th�im,HadidjSeboim, 8c Neballat,*8c Ono-*^�*^�**nbsp;valle-artificum.Et de Leuitis portiones lud�nbsp;8c Ben-iamin.

, omina amp; of�cia facerdotitm ac Leuitaru ^ut cum 2d^robalgt;el in Jeru�tlem a�enderut,nbsp;tir l�flodes thefaurorum . magna �lennitattnbsp;comiocatis indique Leuitis celebrant dedica-nem m�ri lerufalem.

CAP. XII.

HI funt autem f�cerdotes 8c Leuit� qui � aftenderunt cum Zorobabel filio Sa-lathiel,8c lof�e: Saraia, leremias ,Ef-dras, Amaria,Melluch,Hattus, Sebenias,Re-hum, Merimuth,Addo,Genthon, Abia,Mianbsp;min,Madia,Belga, Semeia, Scloiarib, Idaia,nbsp;Sellum, Amoc,Helcias,Idaia.Ifti principes/�nbsp;cerdotum, 8c fratres eorum in diebus lo f�e.nbsp;Porro Leuit�, Iefiia,Bennui,CedmieljSarc-

4

-ocr page 404-

Efdr� n.

lai, C elai : A m O c,Heber :I Tclci ae,Hafebia;I da-i�jNathanael.Leuit� in diebus Eliafib,8� lo-iada, amp; lohanan , 8� leddoa (cripti principes faniiliarum,amp; f�cerdotes in regno Darij Per-f�.Filij Leui principes familiaruin feriptiinnbsp;libro verbom m dicrum,amp;Yfqueaddies lona-than filij Elial�b.Et principes Leuitarum,Hanbsp;f�bia,Serebia, amp; lefue filins Gedmiel: amp; fra-.nbsp;tres eorum per vices fuas,vt laudarent Sc connbsp;fiterentur iuxta pr�ceptum Dauidviri Dei,nbsp;amp; obf�rnarent �qu� per ordinem. Mathania,nbsp;amp;Becbecia,ObediajMofi)lIam,Telmon,Ac-cub,cu{^odes portarum amp; veftibulorum antenbsp;portas.Hiin diebus loacim filij lof��^filij lonbsp;��dec, 8c in diebus Nehemi� ducis, 8c Efdr�nbsp;facerdotis Ifcrib�que. In dedicatie ne autemnbsp;m�ri leruf�lem requif�er�t Leuitas de omnibus locis fuis ,vtadducerent eosin lerul�lem,nbsp;amp; facerent dedicationem 8c l�titiam in adio

ne gratiarum,8c canti co, 8c in cymbalis, pfal-terijSj�ccitharis. Congregati fiintautem filij cantorum,de campeftribus circa lerufilem,8cnbsp;de villis Nethuphati,8c de domo Galgal,8c denbsp;regionibus Geba 8c Azmauethrquoniam villas �dificaueruntfibi cantores incircuitu le-rul�lem.Etmundatifunt l�cerdotes 8c Leui-t�, 8� mundauerunt popul�jSc portas, 8c mu- rura.Afcendere autem feci principes luda fu-

per mur�, 8cftatui duos magnos choros lau-danti�. Etieruntad dexteram fiipermur� ad portafierquilinij. Et iuit poft eos Ofiias, 8cnbsp;media pars princip� luda, 8c Azarias,E�ras,nbsp;8c Mof�ll�, luda, 8c Ben-iamin,8c Semeia,8cnbsp;leremias.Et de filijs facerdot� in tubis Zachanbsp;rias filius Ionath�,filius Semei�, filius Mathanbsp;ni�,filiusM.ichai�,f�IiusZechur,filiusAl�ph,nbsp;etfratreseiusSeraeia,etAzareel,Malalai,Galanbsp;lai,Maai,Nathanael,8c luda, 8cHanani,in vanbsp;fis canticiDauidviriDei; 8cEfdras Icribaannbsp;te eos in porta Fontis.Et contra eos afeende-runtingradibusciuitatis Dauid in afccfu munbsp;ri fiiper domum Dauid,8cvfqj ad portam A-quarum ad orientem.Etcborus f�cundusgranbsp;tias referentium ibat ex aduerlb, 8c ego poftnbsp;eum,8c media pars populi fiiper murum 8cfiinbsp;per turrim furnorum, �C vfque ad murum la-ti�imum, 8c fiiper portam Ephraim, 8c fiipernbsp;porta antiquam,8cfuper porta piftium 8c turnbsp;rim Hanan eel, 8c turrim Emath,8c vlq; ad pornbsp;ta gregis:8c fteterunt in porta euftodi�, ftetenbsp;runtq; duo chori laudanti� in domo Dei, 8cnbsp;egOj amp;dimidiapars magiftratu� mecum. Etnbsp;D f�cerdotes, Eliacim, Maafia, Miamin, Mic-

h�a,Elioenai,Zacharia, Hanania in tubis, 8c Maafia, 8c Semeia, 8c Eleazar,8c Azzi, 8c lohanan, 8c Melchia, 8c Aelam 8c Ezer. Et clar�nbsp;cecinerunt cantores, Sc lezraia pr�pof�tus; 8cnbsp;iramolauerunt in die ih� vidimas magnas, 8cnbsp;l�tati funt.'Deus enim l^tif�cauerat eos Ixt�-tia magna. Sed 8c vxores eorum 8c lib�ra gatunbsp;fi funt, 8c audita eft l�titia lerufalera procul.nbsp;Rcccnfuerurit quoquein die ilia viros fiipernbsp;gazophylacia thefauri,ad libamina, 8c adpri-mitias, 8c ad d�cimas, vt introferrent per eosnbsp;principes ciuitatis in dec�regratiarumadio-nis,{�cerdotes 8c Leuitas.-quia l�tificatus eftnbsp;Iuda,in f�cerdotibus 8c Leuitisaftantibus.Et finbsp;euftodierunt obf�ruationem Dei fui,8c obiernbsp;uationem expiationis,8c cantores, 8c ianito-rcs iuxta pr�ceptum Dauid, 8c Salomonis filij eius. quia in diebus Dauid 8c Af�ph abex-ordio erant principes conftituticantorum innbsp;carmine laudantium, 8c confitentium D,eo.nbsp;Et omnis Ifrael in diebus Zorobabel , 8cinnbsp;diebus Nehemi� dabanc partes cantoribus,nbsp;8cianit�ribusperdies fingulos , 8cfiin�:ifica-bant Leuitas, 8c Leuit� i�nclificabant filiosnbsp;Aaron. �

LeBo �Detiteronotnw eijciuntur a�ieni^enat fartes Leuitis a�ignantur, � tj^uo tarnen ga-t^fhylacio yaja aomus Tobiafroijciunturtnbsp;amp; SabbatJn yiolatores funiuntur tincrepatnbsp;*tLehemias ludaos ^ui yxores duxerat alie~nbsp;nigenas.

C A P. X111.

IN die autem illo ledum eft in volumine

Moyfi audientepopulo:II8cinuenturaeft Deu.�P* icriptum in eo,qu�d non debeant introi-reAmonites 8c Moabites in eeelefiam Dei,nbsp;vfijuein �ternum :eoqu�dnonoccurrerintnbsp;filijs Ifiael cum pane 8c aqua : 8c conduxerintnbsp;aduerfiim eos Balaam ad maledicendum eis,nbsp;8c conuertir Deusnoftermaledidioneminnbsp;benedidion�. Fadum eft autem, c�m audif-f�nt leg�, leparauerunt o�m alicnigen� ab If-rael.Et fuperhoc erat Eliafib f�ccrdos qui fuenbsp;rat pr�pof�tus in gazophylacio domus Deinbsp;noftri,8cproximusTobi�,Fecitcrgof�biga-zophylaciiim grande, 8c ibi erant ante eum renbsp;ponentes munera, 8c thus, 8c vafi, 8c decimamnbsp;frumenti,vini 8c olei,partes Leuitaru,8ccan-torura,8cianitorum,8c primitiasf�cerdotalcsnbsp;In omnibus autem his non fui in lerul�lem,nbsp;quia anno tricef�mol�cundo Artaxerxis regisnbsp;Babilonis veni ad regem:8c in fine dierum ronbsp;gaui regem.Et veni in leruf�lem, 8cintcllexinbsp;malum quod fecerat Eliafib Tobi� vtf�ceretnbsp;ei thel�urum in veftibulis domus Dei. Etma Bnbsp;lum mihi vifiim eft v�lde. Et proiepi vaf� domus Tobi� foras de gazophylacio. Pr�cepi-que,8c emundauerunt gazophylacium: Sc re-tuliibi vai� domus Dei, f�crif�cium 8c thus.nbsp;Etcognoui quod partes Leuitarum non fu-ifl�nt dat� ; 8c fugifl�t vnufquiique in re-gioncmfiiarade Leuitis, 8c cantoribus, 8c denbsp;his qui miniftrabant.*8c cgi caul�maduer-futn


-ocr page 405-

I IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jyx

ritis,manum mittam in vos.Itaque ex tempo re illo non venerunt in Sabbatho.Dixi quo-que Leuitis vt mfidarentur,8c venirent ad cunbsp;ftodiendasportas, Scfan�ificadam diem Sabnbsp;bathi ; 8c pro hoc ergo memento mei Deusnbsp;meus,8c parce mihif�cundum multitudineninbsp;inifer�tionum tuarurn.Scd 8c in diebus illis vinbsp;di ludxos ducentes vxores Azotidas, Ammonbsp;hitidas, 8c Moabitidas. Et filij corum ex media parte loquebantur Azotic�,8c riefciebantnbsp;loqui ludaic�, 8cloquebanturiuxta linguartinbsp;populi 8cpopuli.Et obiurgaui eos, 8c maledinbsp;xi.Etcecidi ex eis viros, 8c decaluaui eos, 8cnbsp;adiuraui in Eico vt nori darent filins fuas filijs eorum,8c nonacciperent de.filiabus cornnbsp;filijs fuis, 8cfibimctipfis, dicens, HNunquid j.Reg.j.Unbsp;no in huiufcemodi re peccauit Salomon rexnbsp;Iffael.-^ 8c certe in gcntibus raultis no erat rexnbsp;fimilis ei: Scdile�lus Deo fuo erat, 8c pofuitnbsp;eum Deus regem fuper omncm TffaehllScip.- J-Re- lt;!��?nbsp;fum ergo duxerunt ad peccatum miilieres a-lienigen� . Nunquid 8c nosinobedientes fa-ciemus omne malum grande hoc,vtpr�uari-cemurin Deonoftro,8c ducamus vxores pe-regrin�s ? De filijs autem loiadafilij Eliafibnbsp;facerdotis magni, genererat Sanaballat Ho-ronites,quem fugaui � me.RecordareDominbsp;ne Deus meus aduerfum eos qui polluunt fanbsp;cerdotium,iufque facerdotale 8c Leuiticum.nbsp;Igitur mundaui eos ab omnibus alienigenis:nbsp;8c conftitui ordines facerdotum, 8c Leuita-rum,vnumquejique in. miriifterio fuo : 8c irinbsp;oblatione lignorum in temporibus conftitunbsp;tis,8c in primitijs: memento mei Deus mensnbsp;in bonum. Amen.

Efdre

fam ma^ftratuSjSc (�ixijQuare dereliquinius lt;Joni�tn Dci?Etcongregaui cos : amp;feci flare in ftationibus fuis.Et omnis luda apportanbsp;bat deciniam frumenti^vini amp; olei in horrea.nbsp;Et conftituimus fuper horrea Selemia facer-idotcm,amp; Sadoc fcribam, amp; Phadaiam de Lenbsp;uitisj amp; iuxta eos Hanam filium Zachur/fi-��iuni Mathani�:quoniani fidelescomproba-ti funt^amp;ipfis cr�dita: funtpartcs fratr�i fiio-r�.Mem�to mei Deus meus pro hoc^Sc ne denbsp;leas mif�rationes meas quas feci in domo ncinbsp;meijamp; in ceremonijs eius. In diebus illis vidinbsp;inluda calcantes torcularia in Sabbatho,pornbsp;tantes aceruos^�c oner�tes fuper afinos vin�,nbsp;amp; vuas,8cficus,8comneonus.- amp; infcrentesnbsp;C in lerufalem die Sabbathi. Et cotcflatus fumnbsp;vtin diequa vendere licerct, vender�t.EtTynbsp;rij habitauerunt in ea^inferentes pifces,amp; omnbsp;niavenalia : Scvendebant in Sabbathis filijsnbsp;luda amp; leruf�lemiamp;obiurgaui optimates Tunbsp;da, amp;. dixi eis, Qu� eft h�c res mala qua vosnbsp;facitisjamp; prophanatis diem Sabbathi ? Nun-*'**M�, quid non h�c fecerunt patres''noftri,� amp; ad-duxit Deusn�fler fuper nos omne nlalumnbsp;' hoc,8c fiiper ciiiitatem hanc ? Et vos additisnbsp;iracundiam fuper Ilrael violando Sabbath�.nbsp;Fat�um eft autem,c�ra quieuiflent portx le-ruf�lem in die Sabbathi, dixi: 8c claufcrant ianbsp;nuas, Scpr�cepivtnon aperirenteas vfquenbsp;poft Sabbathum ; 8c de pueris meis conftituinbsp;liiper portas,vt nullus inferret onus in�die Sabnbsp;-bathi.Et manferunt negotiatores, 8c vendennbsp;tes vniuerfa venalia foris lerufalem femel 8cnbsp;bis.Et conteftatus fum eos, 8c dixi eisjQuarenbsp;manetis ex aduerfo mun?fi fecund� hocfece

Liber Efdre tertius.


^agnificttmThaJeqnodlofias, immolait, celehrando fe^tetn dieius fefium A^ymoru:nbsp;cui�itie�erunt in regno ludx lechoniasAo^nbsp;tim,toachin,amp;Sededai :eorumque,acpopulinbsp;captiuitas propter�ia�celera^'vrbisq^�ibuer�onbsp;dc�eribuntur. CAP. I.


�osin t^mplo Domini: 8cdixit Leuitis f�-cris feruis Ifrael,vt f�n�lificarent fe Domino

in pof�tionef�n�l�arc� Domini, in domo, quam �dificauit Salomon filins Dauid rex.nbsp;No erit vobis tollere fuper humeros earn. Etnbsp;nunc deferuite Domino veftro, 8c curam aginbsp;te^cntisillius Iffael, ex parte fecundum pa


ges 8ctribus quot;veftras�, fecundum fcripturam Dauid r�gis Iffael,8c f�ctindum raagnificcn-tiam Salomonis filij eius, omnes in templojnbsp;Sc fecundum parriculam priricipatus paternanbsp;veftram eoru qui ftant in confpe�tu fratrumnbsp;filiorum Ifrael.Immolate Palcha,Sc facrificia

Y 4 parate


-ocr page 406-

Efdre III.

parate fratribus veftris^Sc facite (�cund� prx g ceptum D�minijquod datum �ft Moyf�. Etnbsp;donauitlofias inplebemquteintietitaeft , o-�ium^agnorunijamp;htedorunijamp;ciprarutn trinbsp;ginta millia^vituios tria millia. h�c dercgalinbsp;bus data funt f�cundum promi�ionem popunbsp;lo: amp; f�cerdotibus inPafcha, oucs numeronbsp;- duo millia, ac vituli centum.Et Icchonias,8c

Semeias,8c Nathana�l fratres, 8c Hal�bias,8c

Ozielj 8c C�rabainPhal�,oues quinque mil liajvitulos quingcntos.Ethiecc�m fi�rent e-leganter, fteterunt l�ccrdotes 8c Leuitie, ha-bentes azyma per tribus. Et f�cundu�n partesnbsp;principatus p�trum,in conlpe�lu populi offenbsp;rebant Domino, f�cundum ea qu� in libronbsp;Moyfi Icripta f�nt : 8c aflauerunt Phal� igninbsp;'�wkZ/x,*��. prout oportebat; 8c hoftiascoxeruntin'emonbsp;j.�f.7. �. �s^Sc in ollis cum bencuolentia:8c attuleruntnbsp;omnibus qu� erant ex plebe: 8c poft h�c pa-rauerunt fibi 8c f�cerdotibus. Sacerd�tese-nim ofFerebant adipes,vfque dum finita ef��tnbsp;hora: 8c Leuit� paraueruntfibi, 8c fratri-bus fuis filijs Aaron.Et facri cantorcs filij A-f�ph erant per ordinera fccund� pr�ceptumnbsp;DauidjSc Af�ph, 8cZacharias , 8cleddimus,nbsp;qui erat � rege. Et oftiarij perfingulasia-nuas, ita vtnon pr�uaricarctur vnufquifqucnbsp;fuam : fratres enim illorum parauerunt illis.nbsp;Et confummata lunt qux pcrtinebant adf�-crificium Domini.In ilia die egerunt Phafe,nbsp;8c ofFerebant hoftia fuper Domini f�crifici�,nbsp;fecundum pr�ceptum regis lofi�.Et egeruntnbsp;filij Ifraefqui inuenti funt in t�poreillo Phanbsp;fe : 8cdiem feftum azymor� per dies f�ptem:nbsp;8c non eft celebratum Phaf� taie in Ifrael, �nbsp;temporibus Samuelis prophet�:8c omnes reges Ifrael non celebrauerunt taie Pafcha,quanbsp;le egit lofias, 8c facerdotes, 8c Leuit�, 8c lu-d�ijSc omnis Ifraefqui inuenti funt in com-morationelero/blymis. Odauodecimo an-no,regnantelofia, celebratumeft Phaf�. Etnbsp;dire�a funt opera lofixinconfpedu Domi-ni fui in corde pleno'metuentis�rSc qu� circanbsp;ilium quidem confcriptafuntinpriftinis t�-poribusdecis qui peccauerunt, quiqueirrclinbsp;giofi fueruntin Dominum pr� omni genre,nbsp;amp; qui non qu�fierunt verba Domini fupernbsp;c- Ifrael.llEtpoftomnem adum hunclofi�,af-D cendit Pharao rex Aegypti,vcniens in Char-camis ab itinere fuper Euphratenj8c exijt obnbsp;uiam illi lofias. Et mifit rex Aegypti ad lo-fiam, dicens. Quid mihi 8c tibi eft rex lud�?nbsp;Non film miffus� Domino vt pugnem contra te: fuper Euphr�ten enim bellum meumnbsp;eft,feftinans defcende.Et non eft reuerfus Ionbsp;fias fuper currum : fed expugnare eum cona-batur,non attendons verbum propher� ex o-rc Domini : fed conftituit ad eum bellum innbsp;campo Mageddo. Et defcefiderunt pr�i�c�pc*nbsp;ad regem lofiani. Et dixit rex pueris^uis, A-mouete me � pr�liOjinfirmatusfumenim V�lnbsp;de. Et ftatim amouerunt eum pueri ipfiuS denbsp;acic. Et �fcendit fiiper currum f�curidari�n�nbsp;fuum.'Sc perueniens lerofolymam, vita fundus cft,8c f�pultus eft i�i paterno f�pulchroinbsp;Et in tota lud�a lugebant Iofiam;8c qui pr�nbsp;fidebant, cum vxoribus lamcntabant eumnbsp;vfque in hune diem . Et datum eft hoc fieri �nbsp;f�mper in omne genus Ifmel. Haec autemnbsp;pr�fcripta funt in libro hiftoriarum reguranbsp;lud�.-8c fingula gefta adus Iof��,8c eius glonbsp;ria, 8c intclledus cius in lege Domini : qux-que gefta fiintab co, 8c qu� nonferipta funtnbsp;in libro regum Ifrael 8c ludx . llEt affumen-tes, qui erantex genre lechoniam filium lo-fi�,conftituerunt regem pro lof�a p�tre fuo,nbsp;c�m ef��tann�rum tringintatri�. Et regna-uit fiiper Ifrael menfibus tribus .Etamouitnbsp;eum rex Aegypti,ne regnaretin lerofolymis:nbsp;8c multauitgentem argen� talcnta centumnbsp;8c auri talentum vnum.Et conftituitrex Ae-g)'pti loacim fratrem ipfius, regem lud� 8cnbsp;Ierufalem:8c alligau Jt magiftratus loacim, 8cnbsp;Zaracelem fratrem fuum,8c appr�hendons rcnbsp;duxit in Aegyptum . Annorum erat loacimnbsp;viginti quinque,c�m regnare c�pif��tin terra luda 8clerufalem : 8c fecit malum in con-fpedu Domini. Poft hunc autem afeenditnbsp;Nabuchodonoforrex Babylonis, 8c alligansnbsp;eumin �reo vinculo, perduxitin Babyloni-am:8cf�cravaf� Domini accepitNabuchodonbsp;nofor, 8ctulit, 8c conf�crauitin templo fiionbsp;in Babylonia. Nam de immunditia illius, 8cnbsp;irrcligiofitate fcriptii eft in libro tempor� renbsp;gum. Et regnauit loachin filius eius pro co. pnbsp;C�m a�t conftitutus ef��t rcx,erat annorumnbsp;*decem 8c odo�.Regnauit a�t menfes tres,8cnbsp;dies decern in leruf�lem, 8c fecit main in connbsp;fpedu t)omini;8� poft annum mittens Nabunbsp;chodonofor, tranfmigrauit euminBabylo-niam fimul cum facris vafis Domini. Er connbsp;ftituit Sedeciam regem Iuda,8c lerufalemjCUnbsp;ef��t annorum viginti vnius. regnauitaut annbsp;nis vndecim.Et fecit malum in confjsedu Do ,nbsp;mini,8c noeft veritus � verbisllqu� dida funt lere.nbsp;ab leremia propheta ex ore Domini.-8c adiu-ratus � regeNabuchodonofor, periurans dif-ce�it; 8c indurata ceruice fua, 8c corde fuo,nbsp;tranfgreffus eft l�gitima Domini Pei Ifrael,nbsp;Et duces populi Domini multa inique gef-f�runt,8c impi^ egerunt fiiper omnes immunnbsp;ditias gentium: 8c pollucrunt remplum Do-minfquod f�nd� eratin lerofolymis.Et mi- Qnbsp;fit Deus patrum ipfbrum per angelum fuumnbsp;reuocare eos,propter quod parccret illis, 8c tanbsp;bernaculo fuo, Ipfi veto fubfannabantin an-gelii


-ocr page 407-

Iw.;.

Efdre I ir.

gclis : 8c qua die locut�s eft Doifiinus, dringent�, Scalia vala mine.omnia autem va erant illudentes prophetis eius. Qi^i vfque ad la aurea 8c argentea, 'quinque millia oiftin-iracundiara concitatus eft fiiper gentera fua, genta fexagihta�. Et enumerata funt Salma- drin^�iafi-propter irreiigiofitatem luara,8cpr�cepitaf- na�ro fimulcum his qui excaptiiiitateBabynbsp;eendere reges Chald�orum*. Hi occideruhtnbsp;inuenes eorurain gladio,in circuitu laridi te-plieorunj, �cnon peperceruntiuueni, 8c le-ni,8c.virgini,8c adolefcenti; led omnes tradi-tifimtin manus iplbrum, 8c orania lacra vala Doraini, Sc regales apothecas refumentes,nbsp;tuleruntin Babyloniam, 8c incenderunt do-raum Domini,8c demolierunt muros lerul�-leracSc turres eius incenderunt igne, 6c con-furamauerunforania honorifica eius, 8cadnbsp;nihilumredegerunt,8creliquos �gladiodux-erunt in Babylonera. Et erantlerui illius vf-��.e. que dum regnarentPerl� Hin repletione verbi Domini in ore leremi� : quoulque benigne ageret terra, l�bbatha fua. omni tempore delertionis fu� labathisrauit in applicario-neannorumTeptuagintaleptem.

S. Cyrnsrex Ter�arumludecosin regnofuo cap tiuos remittitinterramjuam,eiui quum re�aunbsp;rarem leru�alcmjpnh�uifient abj/irtax-erxepropter qaorundam delationetn. 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.

CAP. II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

p A Egnante Cyro rege Perl�rum in con-iX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verbi Domini in ore le-

' ' ^remi�, fiilcitauit Dominus Ipiritum Cyri r�gis Perf�r�m,8cpr�dicauit in toto regnbsp;no fiio nmul per lcripturamjdicens,H�c dicitnbsp;Cyrus rex Perl�rum,M.e conftituit regem or-bi terrarum Dominus IfiaefDominus excel-fiiSj 8cfignificauir mihi �dificare doraum fi-bi in Ierulalem,qu�eft in lud�a.Siquis eft exnbsp;genere veftro,Dominus ipfius alcendat cumnbsp;eo in lerulalem.Q^otquot ergo circa loca hanbsp;bitant, adiuuent eos qui funt in loco ipfo, innbsp;auro 8c argento, in dationibus cum equis 8cnbsp;iumentis, cumquealijs qu�lecundum votanbsp;apponuiiturin �dem Domini qu� eft in le-rul�lem.Et liantes principes tribuum, pago-rum, 8c lud�� ex tribu Ben-iamin, 8c l�cerdonbsp;tes,8c Leuit�, quos excitauit Dominus alce-dere,8c�dificare domum Domini, qu� eft innbsp;lerul�lem, 8c qui erat in circuitu eorum, ad-iuuerunt in omni auro 8c argento eius,8ciu-mentis, 8c votiscompluribus multi,quorumnbsp;B lenlus excitatus eft.Et Cyrus rex protulit vala lacra Domini,qu� tranftulitNabuch�do-nol�r rex ^abylonis ex lerufilem,8cconfecranbsp;uit ea id�lo fuo.8c profetes ea Cyrus rex Per-farum,tradidit M.ithridato,qui erat fuper thenbsp;l�uros ipfius. Per hunc aute tradita funt Sal-raanalaro pr�fidi lud��. Horum autem hicnbsp;numerus; Libatoria argentea duo millia qua-dringenta,athilc�argcte� triginta:phial�au-rc�triginta,item argente� duo milliaqua-

�lt;?*� lonj� v�n�rant in lerofolymam.Hin Artaxer-xis anteinrogis PerGrum temporibus Icripi�-runteidehis qui Habitabaritinlud�a amp;Ie-rufalem, Balf�mus^amp; Mithridatus^ amp;c Sabel-lius,amp; Rathimus, BalthemuSj Sameliuslcri-ba,amp; reliqui habitantes in Sarnariaj�ccxrerisnbsp;locisjfiibiedtam epiftolam regi ArtaxerxiiDo Cnbsp;mine^pueri tui Rathimils ab accidentibus^ amp;nbsp;Sabellius lcriba,amp;reliqui curi� tu� indices innbsp;Ccelefyria amp; Phcenice.Et nnc notuni fir domino regi, quoniam ludxi qui afcenderunt �nbsp;vobis ad nos, venientesin leruf��em ciuita-temreftigam amp; pefsimam,�dificantfHrnosnbsp;eius,amp;.ftatuiint muros,amp;templum fufcitant.nbsp;Quod fi ciuitas iftajSc muri confummatifue-rint, rion tantum tributa non fuftinebuntnbsp;pendere, fed etiam regibus refiftent. Et quianbsp;id agitur circa tempium^re�t� haberi arbitra�nbsp;fiimus,non defpicerc hoc ipfum : led notantnbsp;facere domino regi,Yt fi videbitur,rex,qu�ra.-tur inlibris patrum tuorn , amp; inuenies in ad-monitionibus Icriptade hi s, Sc Icies quoniamnbsp;ciuitas ifta fuit refuga, amp; reges amp; ciuitatesnbsp;concutiens, amp; lud�i refngx, amp; prxlia com-mittentcs in ea ab �terno, ob quara caul�mnbsp;ciuitas ifta del�rta eft.Nunc ergo notum faci-mus domine rex, quoniam fi ciuitas h�c �di-ficatafuerit,amp;huius muri ere�ri fuerint, del-cenfiis tibi noneritin C�lefyriam amp; Phec-nicem.Tunclcripfitrex Rathimo,qui Icribe-bat accidentia,amp; Balthemo, amp; Sabellio fcri-b�, 8c c�teris conftitutis, 8c habitantibus innbsp;Syria 8c Phcenice, ea quefubiecla funt. Leginbsp;epiftolam quam mififtis mihi. Pr�cepi ergonbsp;inquiri,8c inuentum eft quoniam ciuitas ilianbsp;eft ab �uo regibus refiftens,8c homines refu-g�,8c pr�lia in ea efficientes,8c reges fortisfi-mi cranrin lerul�lem dominantes, Sc rributanbsp;exige�tes � C�lelyria 8cPh�nice.Nuncergonbsp;pr�cepi prohibere homines illos �dificare ci-uitatsm,8c prohibere nequid vitra h�c fiant:nbsp;fed nec proc�dant in plurimiim, ex quo funtnbsp;raaliti�, itavtregibus moleftia importetur.nbsp;Tune recitatis his qu� � rege Artaxcrxe lcripnbsp;tafuer�tjRathirauSj 8cSabellius lcriba,8c quinbsp;cura his conftituti erant iungentes feftinan-tervenerunt in lerufalem cumequiratu, 8cnbsp;turba, 8cagmine: c�peruntque �dificantesnbsp;prohibere, 8c vacabant ab�dificatione rempli in lerul�lem , vlque l�cundo anno regninbsp;Darij regis Perl�rum.

5. J)ario^po�Iplendidam catna omnihtti fids�r� fi^�fa�am^dormiente, tres corporis eius cu~nbsp;�t/desprahltmamouerunt, nttnc�vinum, rex,nbsp;mul�er^

-ocr page 408-

Efdre in.

lem'vt Ittite�dettir �ilertat txtru^ionem lerufalem.nbsp;CAP. 1111.

T inch�auitl�quens dicere, qui dixit de fortitudine regis: O viri, num prx-cellunt homines, qui terram 6c marc

obtincnt,6c omnia quae in eis funt? Rex autc fiiper omnia pr�cellit, Sc dominatur eorum:nbsp;6c omne quodcunque dixerit iIlis,faciunt.Etnbsp;fi mileritillos ad bcllatores,Yadunt,6cdemonbsp;liuntur montes,6c muros,6c turres. lugulan-tur,6c iugulant,8cr�gis verbum non pr�tere�nbsp;unt.nam fi viccrint,afferunt regi omnia quaenbsp;cunque pr�dati fuerint. Similiter 6calij odi-nes,8c quotquot non militant,necpugnanr.

mulier,an yentaspra�ent^ amp;primion de �noj^robatUY.

C A P. 11 I.

A Ex Darius fecit c�nam magnam om-nibus vernaculis fuis, 8c omnibus ma-^-giftratibusMedi� 6cPerfidis,5c omnibus purpuratis, 8c prxtoribus,5c cofulibus, 8c pr�fedis fub illo ab India vfque Aethiopiam,nbsp;centum viginti l^t�prouincijs.Etc�m mannbsp;ducal��nt 8c bibiflent, 8c Gtiati reuerterentur,nbsp;tunc Darius rex afeendit in cubiculum liium,nbsp;8c dormiuit, 8c expergefadus eft. T �c illi tresnbsp;iuuenes corporis cuftodes, qui cuftodiebantnbsp;corpus regis dixerunt alter alter!, Dicamusnbsp;vnufquifquenoftrum fermonem qui prxccl-lat: 8c cuiulcunque apparuerit fermb lapien- led colunt terramzrurfum cum fuerint met�-tioralterius,dabit illi rex Darius dona magna, tcs,afi�runttributa regi : 8ciple vnus Iblus finbsp;B purpura cooperiri, 8c in auro bibere, 8cfuper dixerit occidite,occidunt:dixerit remittite,renbsp;aurum dormire,8c currum aureo fr�no,8c cy- mittunt:dixerit percutite,percutiunt: dixeritnbsp;darim bysfinam,8c torquem circa colIum : 8c exterminate, exterminant : dixerit �dif�cate,nbsp;lecundo loco ledebit � Dario propter lapien-'^ �dif�cant : dixerit excidite,excidunt : dixeritnbsp;tiam fiiam,8c cognatus Darij vocabitur.Tucnbsp;fcribentes finguli luum verbum fignaucrunt,nbsp;8c pofucr�tfubtusceruical Darij regis,8cdixenbsp;runt ,C�m furrexeritrex,dabimus illiIcriptanbsp;noftra : 8c quodcunqueiudicauerit rex c tribus, 8c magiftratus Perfidis,quoniam verbumnbsp;eins l�pientius eft, ipfidabitur vidoria ficutnbsp;Icriptumeft. Vnus Icripfit,Forte eft vinum.

Alius lcripfit,Fortior eft rex. Tertius Icripfit, Fortiores funtmulieres : fuper omnia autemnbsp;C vincit veritas. Et cum furrexiflet rex,accepe-

runt Icripta fna ,8c dederunt illi, 8clegit. Et mittens vocauit omnes magiftratus Perl�r�,nbsp;8c Medos,5c purpuratos, 8c pr�tores, 8c pr�-fedos:8c lederunt in cofilio: 8cledalunt Icripta cora ipfis. Et dixit, Vocate adolelcentes,nbsp;8c ipfi indicabunt verba fua . Et vocati fiint,nbsp;8c introierunt.Et dixitillis,Indicatenobis denbsp;his qu� Icripta funt.Et c�pit prior, qui dixerat de fortitudine vini,8cdixit,Virijquarapr�nbsp;ualet vinum omnibus hominibus qui bibuntnbsp;illudrl�ducit mentem.Itemqueregis 8c orphanbsp;ni facit mentem'vanam. Item l�rui ac liberi,nbsp;pauperis ac diuitis, 8c omnem mentem con-uertitin l�curitatem 8ciucunditatem, 8c nonnbsp;meminit omnem triftitiam 8cdebitum,8comnbsp;nia pr�cordia facit honcfta, 8c non meminitnbsp;regem,nec magiftratum,8c omnia per talentanbsp;loqui facit. Et non meminerunt, cum bibe- mulieres dominantur veftri. N�nne doletis?nbsp;runt,amicitia,nec fraterniratem/l�d non mulnbsp;tum poft luraunt gladios:8c cum � vino mer-Icrint 8c furrexerint, non meminerunt qu�nbsp;geflerunt. O viri,num pr�cellit vinum?quisnbsp;fic cogitat facerc? Et tacuit hoc dido.

J. quot;�Probat�rexcellensfortitudoregis,mulieruamp; ____________ _______

'^eritatis�ddata'^er'ttanbalma, quot;Dariusad Et multi dementes fadifunt propter vxores ^etitionemZ^sbsiiitlttdait�uraya�a ,�ri~ luas:8c l�ruifadifuntpropterillas, 8c muiu

plantatCjplantant;amp;omnis plebs, amp; virtutes eum obaudiunt, amp; fupcr hoe iple recumbit, Bnbsp;amp; bibitj�c dormit.Hi a�t cu�odiurit in circunbsp;itu eum,amp;non pofl�intire finguli, amp; facer�nbsp;opera fiia,ledin dido obaudientes lunt ei. Vinbsp;ri, quomodo non pr�cellit rex, qui i�c dilfa-matur?Ettacuit.Tertius qui dixerat de mulicnbsp;ribus amp; veritatCjhiceft Zorobabel,ccepitlo-qui.Viri,nonmagnusrex, Si multi homines,nbsp;neevinum pr�cellit.Quis eft ergo,qui dorainbsp;natureorum?N�nne mulicresgenuerunt regem, �toranem populum,qui dominatur m*nbsp;ri amp; terra�:amp; ex illis nati fiint,amp; ip�s educauenbsp;runt eos qui plantauerunt vineas ex quibusnbsp;vinum fit.^Et ipl� faciuntftolas omnium honbsp;minum, 8cip{�faciuntgloriam hominibus,nbsp;5c no poflunt homines l�parari � mulieribus.nbsp;Si congregauerint aur� amp; argentum, 5com-nem rem Qieciolam, amp; viderintmuliercm v-nam bono habitu amp; bona fpecie, omnia hxcnbsp;relinquentes in earn intendunt, 5c aperto orenbsp;confpiciunt,6c earn alliciunt magis qu�m aunbsp;rum 6c argentum, 5c omnemrem pretiof�m.nbsp;Homo patrera f�um relinquit qui enutrijt ilnbsp;lum,Sc fiiam regionem,amp; ad muliercm Ce co-iungit.Et cum muliere remittit anima: 5c ne- Cnbsp;que patrera meminit,neque matremjueq; re-gionem.Et hinc oportet vos lcire, quoniau�

Et accipit homo gladiu fuum, 6c raditin via facere furta,6chomicidia,amp; marenauigare 8cnbsp;flumina,6cleonem videt,6c in tenebris ingrenbsp;ditur:5c ciim furt� fecerit,6c fraudes, 6cr3pi*�nbsp;nas,amabili fu� effert.Et iter�pdiligit homonbsp;vxorem fuam magis,quam patremautmatre.

pcrieriint

-ocr page 409-

Nehemias.

perierunt amp; iugnlati funt,amp; peccauer�t pro-pterraulieres. Etnunccredite mihi_,quia mag nus eft rex in poteftate fiia; quoniam omnesnbsp;regiones verentur tangere eum. Videbam tarnen Apemen filiam Bezacis, mirifici concu-binam r�gis f�dentem iuxta regem ad d�xte-ram^Sc auferentem diadema de capite eiusyScnbsp;imponentem fibi Sc palmis c�debatreg� denbsp;D finiftramanu.Etfuperh�caperto oreintue-batuream:5c fi arril�ritei^ridet.nam fi indignbsp;nata ei fuerit, blanditur, donee reconcilieturnbsp;in gratiam. O viri.cur non funt fortiores munbsp;terraj amp;c excelfiiin eft c�l�:nbsp;�*w.8, * 'quis ifta agit�? Ettnnc rex, amp; purpurati in-tuebantur inalterutrii.Etinchoauitloqui denbsp;veritate. O viri^n�nne fortes funt mulieres?nbsp;Magnaeft terra, amp;excelfumeftc�lum:amp;venbsp;lox curfus �olis conuertit in gyro c�l� in locum luum in vna die. Nonne magnificus eftnbsp;qui bate facit, amp; veritas magna,amp; fortior pr�nbsp;omnibus?Omnis terra veritate inuocat, c�-lum eti� ipfam benedicit,amp; omnia opera monbsp;uenturSc tremuteam,amp;noneftcum eaquicnbsp;�juam iniquum. Vinum iniqu�, iniquusrex,nbsp;iniqu� mulieres,iniqui omnes filij homin�,nbsp;Sciniquaillorum omnia opera, amp;non eft innbsp;ipfis veritas,amp; in fua iniquitate peribunt: amp;nbsp;veritas manet,8cinualelcitin atternum, amp; vinbsp;uit, amp; obtinet in (ecula feculorum.Nec eft a-pud earn accipere per{bnas,neq; difterentias;nbsp;fed quae iufta funt facit omnibus, iniuftis acnbsp;malignis,8{ omnes benignantur in operibusnbsp;eius.Et non eft in iudicio eius iniquum , fednbsp;fortitudo,amp; regn�,amp; poteftas,amp;;maieftas o-mnium aeuorum. Beneditftus Deus veritatis.nbsp;Et defijt loquedo. Et omnes populi clamaucnbsp;runt, amp; dixerunt, Magna eft veritas, amp;pr�uanbsp;let.Tunc rex ait illi,Pete,fiquid vis amplius,nbsp;quam quae ftripta fiintjamp; dabo tibi, lecudumnbsp;quod inuentus es l�pi�tior proximis, amp; pro-ximus mihi fedebis,amp; cognatus meus vocabenbsp;ris.Tuncaitregi, Memorefto voti tui, quodnbsp;vouifti,�dificare Ieru{alem,in die q ua regnfinbsp;accepifti;8c omnia vafa quae accepta funt exnbsp;Ieruf�l�,remittere,qu� f�parauit Cyrus, quanbsp;do maAauit Babyloniam, amp; voluit remitte-re ea ibi.Et tu vouifti �dificare templ�jquodnbsp;incend�runt Idum�i, quado exterminata eftnbsp;ludaea� Chald�is.Etnuncboceft quodpo-ftulo D omine,amp; quod peto,hoc eft maieftasnbsp;quod � tepoftulo, vtfacias votum quod vo-F uifti r�gi c�li ex ore tuo. Tune furgens Darius rex,oj(culatus eft ill�:8c lcripf�t epiftolasnbsp;ad omnes difp�l�tores, amp; pr3efe�tos,amp;purpunbsp;ratos,vt deducerent eum,amp; eos qui cura illonbsp;erant, omnes afeendentes �dificare lerul�l�.nbsp;Et omnibus pr�fe�tis qui �tant in Syria, amp;nbsp;Phctfnice, amp; Libano �cripfit epiftolas,vt tra-

Efdre III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;174

berent ligna cedrina � Libano in Teru�le, vt �dificarent cum eis ciuitatem. Et fcripfitoranbsp;nibus lud�is qui alcendebant � regno in lu-d�am pro libertate,o�m potentem, amp; magi-ftratum, amp; pr�fetftum non luperuenire ad ianbsp;nuasipfbrum,amp;; omnemregionem qu�obtinbsp;nuerant immune efl� eis, amp; Idum�i relinquatnbsp;caftella qu� obtinent ludaeor�, amp; in ftrudu-ram rempli dare per f�ngulosannos talentavinbsp;gintijvfq; dum per�dincaretur:8cfiiper l�cranbsp;rium holocautomata vftulare quotidie, f�cutnbsp;babent pr�ceptum : alia talenta dec� offertenbsp;per fingulos annos,amp; omnibus qui proced�tnbsp;� Babylonia condere ciuitatem: vt ef�et libernbsp;tas tam ipfis qua filijs eor�, amp; omnibus facetnbsp;dotibus qui pr�ced� t. Scripfit aut amp; quanti- qnbsp;tat�,amp; facram ftola iu�it dari in qua del�rui-rent,amp; Leuitis fcripfit dare pr�cepta, vlq; innbsp;diem qua confummabiturdomuSjamp; lerul�l�nbsp;extruetur:amp; omnibus euftodientibus ciuita-t�jfcripfit dariei fortes amp; ftip�dia.Etdimifitnbsp;omnia vafa qu�cunq; l�parauerat Cyrus �Banbsp;bylonia, amp; omnia qu�cunq; dixit Cyrus, 8cnbsp;ipl�pr�cepit fieri,amp; mitti lerul�lem.Et c�mnbsp;procefsiffetille adolefcens,eleuans faci�in lenbsp;rufalemjbenedixit regem c�li,amp; dixit,Abs tenbsp;eft vidoria, amp; abs te eft f�pientia amp; claritas.nbsp;Et ego l�ruus tuus fum. Benedidus cs,qui denbsp;difti mibi l�pientiam, amp; tibi confitebor Domine Deus patrum noftror�.Etaccepitepi-ftolas, amp; profe�us eft in Babyloniam. Et venbsp;nit,amp;nuntiauit fratribus fuis omnibus quinbsp;fuerunt in Babylonia : amp; benedixerunt De�nbsp;patrum fuorum,quoniam d�dit illis remifsionbsp;nem amp; refrigerium,vt afeenderent amp; �dificanbsp;rent leruf�lem, amp; templum vbinominatumnbsp;eft nomen eius in ipfo, Scexultauerunt cumnbsp;muficis amp; l�titiadiebus f�ptem.

5. l^deuntes � �Babylonica cap�uitate m leru-falem ludam recenfentur, amp; refiituunt T)ei cultwn,Jid tandem � c�pto op�r� ad tempus impediuntur. cap. v.

Poft b�cautem ele�ti funt, vtafeende- A rent principes pagorum per domos, amp; i.Efdr.i.a;nbsp;tribus fuas,amp;vxorcs illorum, amp; filij 8cnbsp;fili�eorum,amp;l�rui amp; ancill�iplbrum, Sepenbsp;cota eorum. Et Darius rex mifit vn� cum eisnbsp;�quit�s mille, donee deducerent eos in leruf�nbsp;l� cum pace,amp; cum muficis amp;c� tympanis Scnbsp;tybijs:amp; o�s fratres �ratlud�tes,amp;fecit eos afnbsp;c�dere fimul eu eis.Et b�c funt nomina vironbsp;r�,qui alcender�t per pagos fuos in tribus,8cnbsp;in parte principatus iplbrum.Sacerdotes:Filijnbsp;Pbinees,filij Aaro,Iefus filins Iol�dec,Ioacimnbsp;filius Zorobabel filij Salatbiel de domo Da-uid,ex progenie Phares,de tribu luda, qui lo-cutus eft fub Dario rege Perl�ru f�rmones minbsp;rifi�os in l�c�do anno regni ipfius menl� Ni-


-ocr page 410-

Efdr� III.

fan primo.Sunt autem Hi, quiafcenderunt ex ludxa de captiuitare tranfmigrationis, quosnbsp;tranlmigrauit Nabuchodonofbrrex Babylo-niaein Babylonem,amp; reuerfus eft in leruf�l�.nbsp;Etrequifiuit partem lud�� vnufquilque innbsp;ciuitatem fuam qui veneruntcum Zoroba-bel amp; leftijNehemiaSjAreoreSj Elimeo, Em-manio, Mardocbeo, Beelftiro, Mechpiato-chorjOliorOjEmonia vnns deprincipibus eonbsp;rum. Et numerus � gentilibus eorum,ex pr�-pol�tis eorum filij Phares, duo millia centumnbsp;feptuagintaduo; filij AreSjtria millia centumnbsp;quinquagintal�ptem.'f�lij Ph�mo,centn quanbsp;B dragintaduodn filijs lefti Scloabes, mille tre-centiduo:filij Demu,duo millia quagringen-tif�ptuaginta.-f�lij Choraba^ducentiquinque:nbsp;filij Banica^centu l�xagintaofto:filij Bebech,nbsp;quadringentitres: filij Archad,quadringentinbsp;vigintileptem:filij Chan, trigintafeptem.-filijnbsp;Zoroar,duo millia f�xagintaf�ptc, filij Adin,nbsp;quadringenti f�xagin�a vnus : filij Aderedis,nbsp;centumolt;fto:filij Cialo Sc Zelas, centumlep-tem: filij Azoroc, quadringenti trigintanoue;nbsp;filij Iedarbone,centum trigintaduo: filij Ananbsp;ni�, centum triginta.-filij Afbni, nonaginta;nbsp;filij Marlar,quadringentivigintiduo:filij Za-barus,nonagintaquinque: filij Sepolemon,c�nbsp;tum vigintitres�filij Nepopas, quinquaginta-quinque; filij Hechanatus, centum quinqua-gintaodo.-filij Cebethamus, centum trigintanbsp;duo;filij Crearpatros^qui Enocadies,amp; Mo-di�,quadringenti vigintitres : qui ex Gramasnbsp;amp; Gabea, centum viginti vnus; qui ex Befle-lon,amp; Ceagge,{exagintaquinque.- qui ex Ba-ftarojcent� vigintiduo. Qiiiex Bechenobes,nbsp;quinquagintaquinque: filij Liptis , centumnbsp;quinq uagintaq ui nq ue:filij Labonni,trecentinbsp;quinquagintalept�;filij:Sichem,trec�ti l�ptuanbsp;ginta:filij Suadon,amp; Cliomus, trecetil�ptuanbsp;gintaodo.filij Ericus,duo millia centum quanbsp;dragintaquinq;;filij Anaas,trcceti leptuagin-C ta.SacerdoteszFilij Ieddus_,filij Euther,filij E-liafibjtreceti leptuagintaduo; filij Emerus,dunbsp;centi quinquagintaduo: filij Phafiirij, trecetinbsp;quinquaginta�pt�:filij Caree,ducenti viginti l�pt�. Leuitae:Filij lefu in Caduhel, amp;Ba-mis,amp; SerebiaSjSc Edias,leptuagintaquatuor.nbsp;omnis numerus � duodecimo anno, trigintanbsp;millia quagringeritilexagintaduo. Filij, amp;fi-li�,amp; vxqres,omniscompu ratio, quadragin-tamillia duccnti quadragintaduo. Filij lacer-dotura,qui plallebant intemplo : filij Alaph,nbsp;cent� vigintiolt;�o.Oftiarij ver�:filij Efin�ni,nbsp;filij Azer,filij Amon, filij Accuba, Topafilijnbsp;Tobi, omnes centum trigintanoue. Sacerdo-tes l�rui�tes in t�plo: filij Sel,filij Galpha,filijnbsp;Tobloch, filij Cari�,filij Su, filij Hellu, filijnbsp;Labana, filij Armacha, filij Accub,filij Vtha^nbsp;filij Getha,filij Aggab, filij Obai, filij Ananbnbsp;filij C�najfilij Geddu,filij An,filij Radin,filijnbsp;Delan�, filij Nachobajfilij Cal�ba,filij Gaze,nbsp;filij Ozui,filij SinonCjfilij AttrCjfilij Haftem,nbsp;filij Afiana,filij Maneijfilij Naf�fiim, filij Ac-cufii,filij Agifta,filij Azui,filij Fauo, filij Phanbsp;f�lonjfilij Meedda,filij Phul�, filij Caree,filijnbsp;Barcus,filij Saree, filij Coef�,filij Naf�th, filijnbsp;Agifti,filij Pedon. Salomon filij eius filij Afonbsp;phot,filij Phazidajfilij Celi,filij Dedon, filijnbsp;Gaddaheljfilij Sephegi,filij Aggia, filij Sachanbsp;reth,filij Sabathen,filij Caroneth, filij Mal-fith,filij Am�,filij Safus,filij Addus, filij SU�-bajfilij Eura,filij Rahotis,filij Phalphat, filijnbsp;Malmon.omnes l�cro l�ruientes,amp;pueri Sa-lomonis,quadringenti o�logintaduo.Hi fiintnbsp;filij qui alcender�t� Thel-mela,Thel-harl�:nbsp;principes eorum, Carmellam , amp; Careth :SCnbsp;non poterant edicere ciuitates fuas, amp; progenies luas,quemadmodum fint ex Ilrael. Filijnbsp;Dalari,filij Tubal, filij ISlechodaici, ex ��cer-dotibus, qui fungebantur f�cerdotio ; Sc non .nbsp;funtinuentifilij Obia,filij Achifos, filij Addin , qui accepit vxorem ex filiabus Pharge-leu;8cvocatifunt nomineeius.amp; horG quae-fita eft generis fcriptura in p�datura, amp; nonnbsp;eft inu�ta, amp;prohibiti funt l�cerdotio fungi.nbsp;Et dixit illis Nehemias amp; Aftharas,Ne parti-cip�tur f�nftajdonec exurgat pontifex dewSlusnbsp;in oftenf�onem amp; veritatem. Omnis autemnbsp;Ilrael erat, exceptis feruis amp; ancillis, quadragintaduo millia trecenti quadraginta. Seruinbsp;horum amp; ancill�, f�ptem millia trecenti tri -gintal�ptem.Cantores amp;cantatrices,ducentinbsp;l�xagintaquinque.Cameli, quadringenti tri-gnbsp;gintaquinque.Equi, f�ptem millia triginta-f�x.Muli,duc�ta millia quadragintaquinque.nbsp;Subiugalia, quinque millia vigintiquinque.nbsp;Et depraepof�tis ipf�s per pagos,dum venir�tnbsp;in templum Dei, quod eratin lerul�lem, in-nouare amp;fufi;itare templum in loco fuo, l�-cundum fuam virtutem : amp; dari in templumnbsp;thel�urum operum l�crum auri mnas duode-cim millia,amp; mnas argent! quinque milia, 8Cnbsp;ftolasf�cerdotales c�tum. Et habitaueruntf�nbsp;cerdotes amp; Leuita�,amp; qui exierant de plebe innbsp;lerul�lem amp; in regione, amp; l�cri cantores, 8Cnbsp;oftiarij, amp; omnis Ilraelin regionibusluis. . .nbsp;Ilinftanteautem l�ptimo menl�, cumqueePnbsp;lent filij Ifrael vnufquilquein fuis rebuSjConnbsp;uenerunt vnanimes in atrium,quf^ erat antenbsp;ianiiam orientalem. Et liantes lefiis filius lo-l�dec, Sefratres eius l�cerdotes, amp; Zorobabelnbsp;filius Salathie�, amp; huius lratres,parauerHt al-tare,vt offerer f�perilludholocautomata,l�-cundum qu� in libro Moyfi hominis Deinbsp;lcripta funt.Et conuenerut ibi ex alijs natio-nibus terr�, amp; erexerunt l�crarium in loc�


-ocr page 411-

Efdre fiio�mnes gentes terrae^ ScofFerebathoftiaSjnbsp;amp;holocautoinata Domino matutina. Etegenbsp;runtfcenopegi�^amp;diemiolennem^f�cutpr�-ceptum eft in Iege.-amp; Gcrihcia quotidiej�cutnbsp;oportebat:amp; poft h�c oblationes inftitutas^nbsp;ic hoftias fabbatborumj amp; neortieniarui-njamp;nbsp;dicrumfbleiinium onintum iandificatoriini.nbsp;F Et quotquotvouebant Domino aneomenianbsp;f�ptimi mcfisj c�perunt hoftias ofFerre Deo,nbsp;amp; tem plum Domini nondum erat�difica-t�.Et dederunt pecuniam lapidarijs amp; fabris^nbsp;le potum amp; pabula cumgaudio.Et dederuntnbsp;carraSidonijs amp; Tyrijs.vt tranfueherent illisnbsp;de Libano trabes ccdrinas^amp; Ercerent rates innbsp;loppc portUjl�cundum decretum quod Icri-ptum erat �is � Cyro rege Perf�rum.Et in (�-cundo anno venientes in t�plum Deiinlerunbsp;�le/nenfe ��cundo inchoauit Zorobabel filins Salathiel,8clofue filius lol�dec^Sc fratresnbsp;iplbr�^Sc l�cerdotes amp; Leuita:_, 8c omnes quinbsp;v�n�rant de captiuitate in lerul�l�; Se funda-uerunt ternplum Dei nouilunio (�cundi m�-fis f�cundi anni^ cum veniflent in lud��m 8cnbsp;lerufal�. Et ftatuerunt Leuitas � viginti an-nisjfuper opera D omini : 8c ftetit lef�s 8c filius eius, 8c fratres o�s Leuit� confpirantes,nbsp;amp; executores legis , facientes opera in domonbsp;Domini.Et fteter�t facerdotes.habentes ftonbsp;las cum tubis:8c Leuit� filij Alaph^ habentesnbsp;cyrabalacollaudantes Dominum^ 8c benedi-centes fecundum Dauid regem Ifrael.Et cannbsp;tabaiit c�ticum Domino, quoniam dulcedonbsp;eiuSj 8c honor in fecula fiiper otnnem Iftael.nbsp;:G Et omnis populus tuba cecincrunt, amp; proclanbsp;mauerunt voce magna^ collaudantes Dominum infulcitatione domus Domini.Etvenenbsp;runt ex facerdotibus 8c Leuitis^ 8c pr�fid�ti-bus fecundum pagos fenioribus^qui viderantnbsp;priftinadomum : 8c�dhuius �dificationeranbsp;cum clamore 8cpla(ftu magno^ Sc multi cumnbsp;tubis 8c gaudio magnofintantum vt populusnbsp;non audiret tubas propter plandum populi.nbsp;Turba enim erat tubis canens magnifice Jtanbsp;,^,jVt longe audiretur.�Et audierunt inimici tribus lud�jScBen-iar�inj 8cvener�t feirequ�nbsp;eflet vox tubavum.Eteognouer�t quoniamnbsp;qui erant excaptiuitate �dificant t�plum Donbsp;mino Deo Ifrael.Etaccedentes ad Zorobabel 8c lefum, pr�pofitos pagorum dixeruntnbsp;ciSjAedificabimus vn� vobifeum: fimiliter e-nim audiuimus Dominum veftrum , 8c ipfinbsp;pariter iribediraus � diebus Asbazareth r�gisnbsp;AflTyriorumjqui tranfmigrauit nos huc.Et dinbsp;xit illis Zorobabeb amp; lefus^Sc principes pagonbsp;rum Ifrael, Non eft nobis 8c vobis �dificarenbsp;domutnDei noftri .nos enim foli xdificabi-mus Domino Iftael {ecundum ea qu� pr�cenbsp;pit nobis Cyrus rex Perfarum.Gentes aucem

III.

terra: incumbentes his qui funt in lud�a, leuantes opus xdificationis 8c infidias, 8c ponbsp;pulos adducentesjprohibebant eos �dificare,,nbsp;Sc aggrefiiiras e.xercentes impedierunt, ne conbsp;fumraarctur �dificium omni tempore vit�nbsp;Cyri r�gis, 8c protaxerunt ftruduram pernbsp;biennium vfque ad Darij regnum.

5. ludxi annumte Dario Dei extruut inlerujdlem,

C A P. V I.

IN fecundo autem anno regni Darij pro-phetauit Agg�us, 8cZacharias filius Ad- ij dinprophet�apud lud�am Scleruf�lemnbsp;in nomini Dei Ifi�aelfuper eos. Tunc ftansnbsp;Zorobabcl filius Salarhiel,8c lefiis filius lolcnbsp;dec, inchoauerunt �dificare domum Domini, qu� eft in lerufalem : cu adeflent eis pro-phet� Domini,8c adiuuarenteos.In ipfo t�-pore venitad il 1 os Sifennes fubregul us Syri�,nbsp;8c Ph�nicis, 8c Satrabuzanes,8clodalcs eius,nbsp;8c dixerunt eis,Quo pr�cipiente vobis dom�nbsp;hanc �dific3tis,8c te�um iftud,8c alia omnianbsp;perficitis.'Et qui funtftrudores qui h�c�di-fic�t? Et habuerunt gratiam yifitatione fadanbsp;fuper �os,qui erant ex captiuitate � Dominonbsp;l�niores lud�orum, 8c no funt impediti �dificare, donee fignificaretur, Dario de omnibus iftis,8c refponfum acciperetur.Exempl�nbsp;epiftol� quam milerunt Dario Silennes fub-regulus Syri�, 8c Ph�enicis,8cSatrabuzanes,nbsp;8c f�dales eius in Syria 8c Ph�nice pr�fides,nbsp;r�gi Dario falut�. Oinnianota fint dominonbsp;r�gi, quod cum venifiemus in regionem lu-d��,8c introiffemus inlerufalemjinuenimusnbsp;�dificantes domuniDei magnam; 8c templ� Bnbsp;ex lapidibus politis,8c magnis 8c pr�tiofis manbsp;terijs in parietibus,8c opera ilia inftanter fie-n,8c fufFragare,8c profperarein manibus eo-rum, 8c in omni gloria quam diligentifsimenbsp;pcrfici.Tunc interrogauimus feniores,dicennbsp;tes, Qjyo permitt�te vobis �dificatis domumnbsp;iftam.8c op�ra h�c fundatjs rideo autem in-terrogauinius eOs, vt notum faceremus tibinbsp;homines 8c pr�pof�tos, Senominum feriptunbsp;ram pr�pofitorum poftulauimus illos. At il-li refponderunt nobis, dicentes, nos fumusnbsp;l�rui Domini, qui fecit c�lum 8C terram, 8cnbsp;�dificabatur h�c domus ante annos iftos mulnbsp;tos � rege Ifrael magno 8c forti�imo,8c con-fummata eft. Et quoniam patres n�ftri exarnbsp;cerbantes erant 8c peccauerunt in De� Ifrael,nbsp;tradidit eos in manus Nabuchodonofor regisnbsp;Babyloni�, regis Chald�oru, 8c domii iftamnbsp;demolientes incenderunt, 8c populum capti-�um duxeruntinBabylonem.In primo annonbsp;regn�te Cyro rege Babyloni�, fcripfit Cyrusnbsp;rex dom um hanc �dificare : 8c ilia f�cra vaf�nbsp;aurea �cargentea qu� extulerat Nabuchodonofor


-ocr page 412-

Efdre in.

S. T)omus T)ei extru�a dedicatur amp; ton�erA-tur,in edque �flum A^morum ceUbratur. � A P. V 11.

TVnc Silennes fiibregulus C�lel�rix 8c Ph�nicis,8c Satrabuzanes, 8c f�da ��nbsp;les oblecuti his qu� � Dario rege eratnbsp;decfeta,infiftebant l�crol�nAis operibus dilinbsp;genti�ime, coop�rantes cum lenioribus lu-d�orum principibus Syri�, 8c prolperata fiintnbsp;l�crol�nda opera, prophetantibus Agg�'o 8Cnbsp;Zacharia prophetis.Et confummauerunt o-mnia per pr�ceptum Domini Dei Ifiael, 8cnbsp;ex confilio Cyri,8c Darij,8c Artaxerxis r�gisnbsp;Perl�rum. Etconfiimmataeft domus noftra Bnbsp;vlque ad tertiam 8c vicefim'am diem menfisnbsp;Adar,lexto anno Darij regis.Etfecerunt filijnbsp;Ifiael, 8c lacerdotes 8c Leuit�, 8c c�teri quinbsp;erant excaptiuitate, qui appofitifunt fecun-du ca qu� Icripta funtin libro Moyfi. Et ob-tuleruntin dedicationemtepli Domini,tau-ros centum,arietes duccntos,agnos quadrin-gentos, 8c h�dos pro peccatis vniuerfi Ifiaelnbsp;duodccim, lecundum numerum tribuum if-rael.Et fteterunt lacerdotes 8c Leuit� amidi C

nol�r de domo qu� eft in Teruf�lem, amp; coi� f�craueratea in fuo templo, rurfus protulitnbsp;ea Cyrus rex de templo quod erat in Babylonbsp;niajamp; tradit� fiint Zorobabetamp; Salmanal�-ro lubregulo. amp; pr�ceptum eft eis vt offerrent h�cval�jamp; reponerentin templo^quodnbsp;erat in lerul�lem^Sc ipfum templum Dei ��dinbsp;ficare in loco fuo. T une Salmanafarus fubie-citfundamenta domus Domini, qu� eftinnbsp;lerul�lem ; amp; exinde vlque nunc �dificatur,nbsp;amp;nonaccepitcon{umm�tionem. N�cergonbsp;fi iudicatur � te rex, perquiratur in regali-bus bibliothecis Cyri regis qu� fiint in Babynbsp;lonia:amp; fi inuentum fucrit confilio Cyri r�gis c�ptam elle ftrudturam domus Domini,nbsp;, qu� eft in Ieru{alem,amp; iudicatur � Dominonbsp;i.Efd.iJ.a. regenoftrOjlcribatde bis nobis . llTunc Darius rex pr�cepit inquiriin bibliothecis, amp; innbsp;uentus eft in �cbathanis oppido,quod eft innbsp;media regione locus vnus in quo lcripta e-rant ift�,Anno primo r�gnante Cyro rex Cynbsp;rus pr�cepit domum Domini qu� eft in le-rul�lem �dificare, vbi incendebant igni a�i-duo,cuius alcitudo fit cubitorum decem , amp;

latitudo cubitorum l�xaginta, quadratum la ftolis per tribus,fuper omnia opera Domini pidibus politis tribus, amp; meniano ligneo eiuf Dei Ilrael l�cund� librum Moyfi, amp; oftiarijnbsp;d� regionis, amp; meniano vno nouo,amp; impen per fingulas ianuas. Et egerut filij Ifiael cumnbsp;dia dari de domo Cyri regis: amp; l�cra vafii domus Domini tam aureaqu�m argentea, qu�nbsp;extulit Nabuchodonofor in domum Domi-ni,qu� eft in lerul�lem, vbi erant pofita, vt

D ponantur illic:amp; pr�cepit curam agere Sil�n nem fubregulum Syri�,amp; Ph�nicis,8c Satranbsp;buzanem,amp;fi)dales eiusjamp; qui ordinati erantnbsp;in Syria 8c Ph�nice pr�fides, vt abftinerent manducauerunt filij Ifi-ael,qui erant ex captinbsp;(�abeodemloco .Etego quoquepr�cepi innbsp;totum �dificare;8c profpexi,vt adiuuent eosnbsp;qui funt ex captiuitate Iud�orum,donec c�-fummetur templum �dis Domini.-8c � vexa-tione tributorum C�lefyri� 8c Phmnicis, dinbsp;ligenter quantitatem dari his hominibus adnbsp;l�crificium D omini,Zoro babel pr�fedo, adnbsp;tauros,8c arietes,8c agnos, fimiliter autem 8cnbsp;frumentum,8c l�l,8c vinum,8c oleum inftatinbsp;ter per fingulos annos, prout f�cerdotes quinbsp;fiint in lerufalemjdidauerunt confiimi quo-tidie fine vlla dilationc,vt ofFeranturlibationbsp;n�s fiiramo Deo pro rege 8c pueris eius,8c o-rentpro iplorum vita:8cdenuntictur,vtqui-cunque tranlgrefii fuerint aliquid ex his qu�nbsp;feripta funt, aut Ipreuerint, accipiatur lign�nbsp;de fuis proprijs,8cfiilpendantur J 8c bona ip-(orum r�gi afcribantiir. Propterea 8c Domi-nus,cuius nom� inuocatu eft ibi,exterminetnbsp;o�m regem Sc gent�,qui man um fiiaextendenbsp;rit prohiberejaut male tradare dom�l Domini ilia qu� eft in lerul�lem . Ego Darius rexnbsp;decreui qua diligetifiime ficund� h�c fieri, in lege Mofi^qu� data eft � Domino Deo Ifi

his qui erant ex captiuitateilludphal�q�arta decima luna menfis primi, quando landificanbsp;ti fiint lacerdotes 8c Leuit�.Omnes filij cap-tiuitatis non fiint fimul lanftificati, quia Lcnbsp;uit� omnes fimul landificati funt.Et immo-lauerunt phale vniuerfi filij captiuitatis, 8Cnbsp;fratribus fuis l�cerdotibus,8c fibimetipfis. Et Dnbsp;uitate omnes qui remanl�rant ab omnibusnbsp;exccrationibus gentium terr� qu�rentesDonbsp;minum, 8c celebrauerunt die feftum azymo-rum leptem diebus epul�tes in conlpe�u Donbsp;mini,quoniamconuertitconfili� regis Afly-riorumineos,confortaremanus eorum adnbsp;opera Domini Deillrael.

�S. A�endenti E/dree � ^Babylonia lero�lymi traduntur jirtaxerx'ulitera^ quteheneficUnbsp;ludtsif prafiita continent, reten�ntur quifi-mul a�enderunt, amp; ^ttto ac argento�tcerdo'nbsp;tibus commi��o, E�drasfaUa oratione comnf^nbsp;net populum adp(itnitentiam,quod ab a�ettig^nbsp;nii� non�epara�[ent.

CAP. VIII.

Et poft hunc r�gnante Artaxerxe Per-GriiregeaccelsitEldras filius Azari�, filij Helci�,filij Solome,filij SadoCj filij Achitob,filij Ameri, filij Azahel, filij Boc-ci,filij Abifue,filij Phinees,filij Eleazari,filijnbsp;Aaron primi l�cerdotis ; HicEldras alcenditnbsp;de Babylonia, edm eilet Icriba 8c ingeni�fi^

rad

-ocr page 413-

Efdre

rael Mocere* amp; f�cere,amp; Hedit ei rex gloriam, ^uodinueniflet gratia in omni dignitateScnbsp;de�'derio in confpcdu eins .Ec alcenderuntnbsp;limul cum ipfo cx filijs IfraelA^^cerdotibus,nbsp;Sc Leuitis, amp; iacris cancoribus tepli,amp; oftia-rijs, amp; feruis rempli in lerui�lem. Anno lep-rimo r�gnante Artaxerxein quinto rn�l�^ hicnbsp;annus fcptimus eft regni, cxeuntes de Babylonia nouilunio quinti menfis, venerunt le-rolblymam iuxta prarceptum illius (�c�dumnbsp;proljjeritatem itineris � Domino ipforumnbsp;datam eis.In his enim Eldras magnam dilci-plinam obtinebat^ne pr�termitteret quicquanbsp;eorum, qux eftent ex lege Domini amp; prxce-ptis,amp;docendo vniuerfum Ifiael oran� iuftinbsp;tiam amp; indicium.Accedentes autem,qui (cri-beb�t Icripta Artaxerxis regis^tradiderut Icri-pt� quod obuenerat ab Artaxerxe rege ad E�-dra l�cerdotem, amp; le��or� legis Domini^cuius exempl� fubie�ku eft. R ex Artaxerxes Ef-dr�l�ccrdoti amp;leftori legis Domini f�lut�.nbsp;Huinanior ego iudicas in beneficijs, pr�cepinbsp;cis qui defyderatcx gente lud�or� fua fpon-te,amp; ex {acerdotibus,amp; Leuitis,qui Hint in renbsp;gno meOjComitari tec� in lerulale. Siqui ergo cupiiit ire tecu conueniant,amp; prohcilcannbsp;tur ficut placuit mihi amp; lepte amicis meis conbsp;filiarijSjVt vil�tent ea qu� agunturfecundumnbsp;� lud�am amp; lerul�l�jObl�ru�tes ficuthabes innbsp;lege Domini,amp;ferantmuneraDomino Deonbsp;Iftael^quac voui ego amp; amici lerufal�jSc om-ne auru amp; argent�jquod inuentum fuerit innbsp;regione Babyloni� Domino in Jerul�l� cumnbsp;illo, quod eft donat� pro ipla gente in tem-plu Domini eorum quod eft in^erulalem:vtnbsp;collioatur hoc aururo amp; argentti ad tauroSjScnbsp;arietes,8c agnos,amp;hcedoSjamp; qu� his luntconbsp;gruentia, vt ofFerat hoftias Domino fuperalnbsp;tare Domini ipfor� quod eft in lerufale . Etnbsp;omnia quxcunq; volueris cum fratribus tuisnbsp;facereauro 8c argento, perfice pro voluntatenbsp;tualecundu pr�cept� Domini Dei tui:8cla-crol�n�ta vai�^qu� data lunt tibi ad opera donbsp;mus Domini Dei tui, quae eft in Terulale: 8cnbsp;caetera quaecunq; tibi fubuenerint ad opera tenbsp;pli Dei tuijdabis de regaligazophylacioxumnbsp;volueris cum fratribus tuis facere auro 8c ar-gento,perfice l�cund� voluntate Domini.Etnbsp;ego quid� rex Artaxerxes praecepi cuftodibusnbsp;thelaurorum Syri� 8c Ph�nicisj vt quaecun-que Icriplerit ElHras lacerdos , amp; ledor legisnbsp;Dominijdi^ig�rer detur ei vfq; ad argenti ta-lenta cetum^nmiliter 8c auri;8c vlq; adfrumenbsp;ti modios cetum,8c vini amphoras c�tum, 8cnbsp;alia quaecunq; abundant fine taxatione. Omnbsp;nia lecundum leg� Dei fiant Deo altifsimOjnbsp;ne forte exurgat ira in regno r�gis, 8c filij^ amp;nbsp;filiorum cius. V obis aut� dicitur^ vt omnibus


lacerdotibus ScLeuitis, 8c lacris cantoribus, 8c{eruis templi, 8c Icribis rempli huius null�inbsp;tributum, neque vllaaha indiftioirrogstur,nbsp;ncc habeatquilquam poteftatem obijcere eisnbsp;quicquam.Tu autem Eldra lecundum lapien Cnbsp;tiam Dei conftitue iudices 8c arbitres in to-ta Syria 8c Ph�nice:8c omnes qui legem Deinbsp;tui no nouerunt,doce;vt quotquot tranfgrefnbsp;fi fuerint leg�, diligenter pleftantur fine mornbsp;te,fiue cruciatu,fiue etiam pecuni� multationbsp;ne vel abdu�ione.Et dixit Eflras Icriba, Be-nedieftus Deus patrum noftrorum, qui d�ditnbsp;hanc voluntatem in cor r�gis, clarificare do-mum fuam qux eft in Ierulalem,8c mehononbsp;rificauitin c�lpe�tu r�gis,8c confiliariorum,nbsp;8c amicorum, amp; purpuratorum eins. 8c egonbsp;conftans animo fiuftus fum lecundum opitunbsp;lationem Domini Dei mei,8ccongregauiexnbsp;Ilfael viroSjVC fimul afcender�t mec�. llEt hi�-Eflt;lr.8.anbsp;funt pr�pofiti lecundum fuas patrias,8c prinnbsp;cipatus portionalcs corum qui mecum alcennbsp;derunt de Babylonia in regno Artaxerxis. Etnbsp;ex filijs Phares,Gerlomus:ex filij� Siemarith,nbsp;Amenus : filior� Dauid, Acchusfilius Sceci-li�.-cx filijs Phares,Zacharias,8c cu eo reuerfi -hint viri c�tum quinquaginta:ex filijs du�tonbsp;ris Moabilionis Zaraei,8ccum ipfo viri ducenbsp;ti quinquaginta:ex filijs Zachues, lechoniasnbsp;Zechoeli:8c cum ipfo viri duceti quinquaginnbsp;ta:ex filijs Sala,Maafias Gotholiae,Sc cum ip-lo viri Icptuaginta.-ex filijs Saphati�, Zarias,nbsp;Micheli, amp; cum ipfo viri oAoginta : ex filijsnbsp;lob, Abdias leheli, 8c cum ipfo viri ducentinbsp;duodecim:ex filijs Baniac,Salimoth, filius Ionbsp;l�phi�, 8c cum ipfo viri centum fexaginta.-exnbsp;filijs Beer, Zacharias Bcbei, 8c cum iplo virinbsp;ducentio�lo: cx filijs Ezead,Iohanes Ecceta,nbsp;8c cum ipfo viri centum decem:ex filijs Ado-nicaipfis poftremis, 8ch�cfiint nominaeo-rum,�liphal�,filius Gpbel,8c Semeias,8c cumnbsp;ipfo viri l�ptuaginta.Etc�gregaui cos ad flunbsp;Ilium qui dicitur Thia, amp; metati fuimus illicnbsp;triduo,8c recognoui eos. Et ex filijs facerdo-tum 8c Leuitarum no inueni illic.Et mifi ad qnbsp;Eleazar� ,8c Eccel5,8cMafinan,8c Maloban,nbsp;8c Enaath.a, 8c Samea, Sc Ioribum,Natha,En-uaga,Zachariam,8c Mololamum ipfos du�tonbsp;res 8c peritos: 8c dixi eis vt veniret ad Loddefi,nbsp;qui erat apud locum gazophylacij.Et mandanbsp;ui eis vtdicer�tLoddeo 8c fratribus eius,8cilnbsp;lis qui er�tin gazophylacio,vtmitter�t nobisnbsp;eos qui lacerdotio fungerentur in domo Donbsp;mini Dei noftri,8c adduxer�t nobis l�cund�nbsp;manu valida Domini Dei noftri viros peritos: ex filijs Moholi,filij Lcui,filij Ilrael, Se-bebian,8c filios 8c ffatres,qui erant dec� 8c o-do-.Asbiam 8c Amin ex filijs filiorum Ghananbsp;nxi, 8c filij corum viri viginti. Et ex his quinbsp;templo

Z

-ocr page 414-

Efdre

tcmploferuie�jant^quos d�dit Dauid principes adoperation�Leuitis templo f�ruinbsp;enri� duc�ti viginti. Omnia nominanbsp;ca ta funt in fcripturis. Et voui illic ieiuniumnbsp;iuucnibus in confpedu Dei, vt qu�rerem abnbsp;eo bonum iter nobis j amp; qui nobiicum �tant,nbsp;amp; filijs,amp; pecoribus propter inf�dias. Erubuinbsp;enim petere � regc pedites amp; �quit�s in corai-tatu, tutel� gratia contra aduerf�rios noftros.nbsp;Diximus enim r�gi, quoniam virtus Domininbsp;erit cum eis qui inquir�t eum in omni aiFedu.nbsp;Et iterum deprecati fiimus Dominum Dcumnbsp;noftrum fecudumhxc: quem Scpropitium hanbsp;buimus, 8c compotes fadifiimus Deonoftro.nbsp;Et f�paraui ex pLebis pr�pofitis, amp; f�cerdoti-bus t�pliviros duodecim,Sc Sedebi�,8c A.f�n-nam,amp; cum eis ex fratribus eorum viros dec�.nbsp;Sc appendi eis aurum amp; argent� amp; vaf�faccr-dotalia domus Dei noftri,qu� donaucrat rex,nbsp;amp; cofiliarij eius,amp; principes, amp; omnis lirael.

E Etcum appendiflem, tradidiargenti talenta centum quinquaginta,amp; vaf� argcntca talen-torum centum, amp; auri talenta centum, amp; va-forum aureorumf�ptiesviginti, Scrafa�rcanbsp;de bono �ramento fplendentia,duodccim,au-ri fpeciem reddentia:amp; dixi eis, Et vos f�ndinbsp;cftis Domino, amp; vaf� funt f�n�la, amp; aurum,nbsp;amp; argentum votum efl Domino Deopatr�nbsp;noftror�.Vigilate 8c cuftodite,donee trada-tis ex plebis pr�pofitis,8c ficerdotibus,8c Le-uitis, amp; principibus ciuitatum Ifrael in leru-f�l�, in paftophorio domus Dei noftri. Et hinbsp;qui fufceper�t f�cerdotes 8c Leuit� aurum 8cnbsp;argent� 8c vaf�,intuleruntin leruf�lem in t�-pl� Domini.Et promouimus � fluuio Thia,nbsp;die duodecima raefis primfvfquequo introiuinbsp;mus in leruf�lera. Et cum fadus fuifl�t terti-us dies,quartaautem die ponderatura aurum,nbsp;8c argentum traditum eftindomo Domininbsp;Dei noftri Marimoth filio lori facerdoti : 8cnbsp;cum ipfoerat Eleazar filius Phinees: 8cerantnbsp;cum ipfis lof�dus filius lefu , 8c Medias, 8cnbsp;Banni filius Leuitat ad numerum,8cad podusnbsp;vniuerfa.Et feriptum eft pondus ipforum ea-dem hora. Quiautem veneruntcxcaptiuita-te, obtulerunt facrifici� Domino Deo Ifrael,nbsp;tauros duodecim pro omni Ifrael, arietes oftonbsp;gintafex, agnos feptuagintaduos, hircospronbsp;peccato duodecim,8cpro l�lute vaccas duode-�im,omnia in f�crificium Domini.Et relege-runt pr�cepta regis regalibus difp�f�toribus,nbsp;8c fubregulis C�lef�ri�, 8c Ph�nicis ; 8c ho-norificaneruntgent�,8c templ� Domini. Etnbsp;confiimmatis his, accefleruntad meprxpofi-�Efdr.p.a. ri,dicentes,!INon f�gregauerunt genus Ifrael,

E 8c principes, 8c f�cerdotes, 8c Leuit�,8calieni gen� gentes, 8c nationes terr�immunditiasnbsp;fuas � Chanan�is 8c Heth�is �c Pherez�is, 8cnbsp;ni.

Icbuz�is ScMoabitis ScAegyptijsScIdumaris. coniundi enim funt filiabus eorum 8c ipf�, amp;nbsp;filij eorum .� 8cniiftum eft fernen fanduma-lienigenis gentibus terr�:8c participes erantnbsp;pr�pofiti, 8c magiftratus iniquitatis eius abnbsp;initio ipfius regni. Et mox vt audiui ifta,connbsp;feidi veftimenta 8c f�cram tunicam ; 8c lace-rans capillos capitis 8c barbam, fedi dolens 8Cnbsp;m�ftus.Et conuenerunt quotquot tune mo-uebantiir in verboDomini Deilfiael ad menbsp;lugentem fuper iniquitatem iftam, 8c f�de-bam triftis vfque ad f�crificium vefjjertinum.nbsp;Et confiirgens �ieiunio, confeif�a habens veftimenta 8cf�cram tunicam, ingeniculans,nbsp;8c extendens manus ad Dominum dicebant.nbsp;Domineconfufus fum, 8creueritus fum antenbsp;faciem tuam. Pcccata enim noftra multiplicanbsp;ta funt fuper capita noftra, 8c iniquitates no-ftr� exaltat� funt vfque ad c�lum, quoniamnbsp;� temporibus patrum noftror� fumus in ma�nbsp;gno peccato vfque ad diem hune. Et propternbsp;pcccatanoftra, 8c patrumnoftrorumfumusnbsp;traditi cum fratribus noftris,8ccum f�cerdotinbsp;bus noftris regibus terr�in gladium 8c capti-uitatem,8c deprecationem cumeonfufionenbsp;vfquein hodiernum diem.Etnuncquantumnbsp;eft hoc quod contigit nobis mif�ricordia absnbsp;teDomineDeus, 8crclinquenobisradieem, ,nbsp;Benomen in locum f�ndificationis tu�,de-tegereluminare noftrum in domo Domin�nbsp;Dei noftrijdare nobis cibum in omni tempore fer ui tu tis noftr�. Et cum f�ruiremus, nonnbsp;fuimus derelidi.� Domino Deonoftro; f�dnbsp;conftituit nos in gratia, ponens nobis regesnbsp;Perf�rum dare cibum, 8c clarificare templumnbsp;Domini Deinoftri,8c �dificare def�rta Sion,nbsp;darc nobis ftabilitatem in Iud�a8c leruf�lc.nbsp;Etnunequid dicimiis Domine habetes hiEdnbsp;Trafgrefsi enim fumus pr�cept.a tua, qu� dc-difti in manus puerorum tuorum prophetarum,dicens,Quoniam terra^ in quaintroiftisnbsp;pofiidere h�reditat� eius,terrapollutaeft co-inquinationibusalicnigenarum terr� , 8c im-munditi� illor� repleuerunt earn tot�imm�quot;nbsp;ditia fila. Etnunefilias veftras nonc�iungetisnbsp;filijseorum, 8cfilias eoru non accipietis filij�nbsp;veftris, 8c no inquiretispacem habere c� db�nbsp;omni t�pore,vt inualefcentes manducetis optima terr�, 8c h�reditat� diftribuatis filijs ve*nbsp;ftris vfq; in �uum.Et qu� contingunt nobisgt;nbsp;oninia fiunt propter opera noftra maligna, 8Cnbsp;magna peccata noftra.Et dedift� nobis talemnbsp;radic�, 8c rurfum reuerfi fumus trafgredi leginnbsp;ma tua,vti comifeeremur immunditi� aliem*nbsp;genarum genti� terr� huius. Nonne irafceri*nbsp;nobis perdere nos,quoad vfq; no relinquatig^nbsp;radix 8c nomen noftrum ? Domine Deus I '�nbsp;rael verax es. Derelida eft enim radix vfqu�nbsp;in ho-


-ocr page 415-

Efdre III.

in hodiernum diem.Ecce^nunc fiimus in co- amp; indices, vfquequo foluant ira Domini negorij huius.Ionathas ante filius Ezeli^ amp; Ozi as Thecam fnfccperuntfccundn li�c;amp;Bofbnbsp;ramiis,amp; Leuis, Sc Sabbath�us fimulcoope-rati fimtcum illis.Etfteteruntf�cundumh�cnbsp;omnia vniuerfi qui erat excaptiuitate.Et ele- Cnbsp;git fibi viros Efdras lacerdos principes mag-nos depatribus eorum fecundum nomina: Scnbsp;confederunt nouilunio menfis decimi examinbsp;nare negotium iftud.Et dcterrairtatum eftlle,nbsp;viris qui habebant vxores alienigenas, vlquenbsp;ad neomeniam primi menfis : Sc inuenti funtnbsp;ex facerdotibus permifti qui habebant alieni-genas vxores.Ex filijslefii filij loledec. Sc franbsp;tribus eius:Maf�aSj8c Eliozerus,Sc loribuSjScnbsp;loadeus, Sciniecerunt mantis vt expellerentnbsp;vxores fuas: Sc ad litandum in exor�tionearienbsp;tem pro ignorantia fua . Sc ex filijs Semmeri;nbsp;M aleas ScEfles Sc leelech Azarias. Sc ex filijsnbsp;Fofere:Limofias,Hifmaenis,8cNathanee,Iufnbsp;fio,Reddus,8c Tahas.Sc exLeuitis,Iorabdus,nbsp;Sc ScmciSjSc Colnis,8cCa]itas, 8cFa�:eas,8cnbsp;ColuaSjSc Elionas.Sc ex lacris catoribuSjElianbsp;fibjZaccarus.ScexoftiarijSjSalumuSjScTolbajjnbsp;banes.Sc ex Iffaehex filijs Foro,Ozij8c Reminbsp;as Sc Geddias Sc Melchias Sc Michelus, Elea-zarus Sc lammebias Sc Bannas-.Scex filijs Iolanbsp;m�-.Chamas Sc Zacharias Sc lezrelus. Sc lod-dius Sc Erimoth Sc Helias. Sc ex filijs Zatho-imiEliadas Sc Liafiimus,Zochias ScLarimothnbsp;Sc Zabdis Sc Tebedias.Sc ex filijs Zebes:Ioh�nbsp;nes Sc Amanias Sc Zabdias Sc Emeus. Sc ex finbsp;lijs Bani.- Olamus ScMaluchus Sc leddeus 8cnbsp;lafubSc Azabus Sc lerimoth.Scex filijs Addin;nbsp;Naathus ScMoofias Sc Galeus 8cRaanas,Maanbsp;feas, Mathathias Sc Bef�el Sc Bonnus Sc Ma-nafl'es.Sc ex filijs NuaezNoneas Sc Afeas ScMelnbsp;chias Sc Sameas Sc Sim�,Ben-iamin ScMal-chus Sc Marras. Sc ex filijs Afom ; Carianeus,nbsp;Mathathias Sc Bannus Sc Eliphalach Sc Ma-nafles Sc Semei.Sc ex filijs Banni: leremias Scnbsp;Moadias Sc Abramus Sc lohel Sc Baneas ScPe-lias Sc lonas Sc Marimoth Sc Eliafib Sc Mathanbsp;neus Sc Eliafis Sc Orizas Sc Dielus Sc Semc-dius Sc Zambris Sc lof�phus.Sc ex filijs Nobei:nbsp;Idelus Sc Mathathias Sc Sabadus 8c Zccheda,nbsp;Sedmi Sc lefl�i, Baneas : omnes ifti coniuxe-Enbsp;runt fibi vxores alienigenas,8c dimil�runt easnbsp;cum filijs.EtinhabitaueruntGcerdotes Sc Lenbsp;uita�iSc qui erant ex Iffael in lerulalem, Sc innbsp;tota vna regione nouilunio menfis leptimi.nbsp;Et erant filij Ilfael in commorationibus fuis.nbsp;Et congregata eft omnis multitudo fimul innbsp;aream,qua� eft ab oriente port� l�cr�: Sc dixenbsp;runt Efdr� potifici, Sc lelt;ftori,vt aff�rret leg�nbsp;Moyf�jqu� tradita eft � Domino Deo IlfaeL

*77

Ipcdutuoin iniquitatibus noftris. Non eft *�^Q.io.a enim adhuc ftareante te in his.llEtc�m ado-rando confiteretur Efdras flcns,humi proftranbsp;tus ante templum, congregati funt ante eumnbsp;ex leruf�lem turba magna valde, vin Sc mulienbsp;res Sciuuencs Sc iuuencul�. Flctus enim eratnbsp;magnus inipf� multitudine. Etc� clamaflet,nbsp;lecnonias leheli ex filijs Iffael, dixit Efdr�,nbsp;Nos in Dominum peccauimus, qu�d collocanbsp;uimus nobis in matrimoniura mulieres alic-nigenas ex g�tibus terr�.Et nunc es fuper omnbsp;nemlffael,lnhis ergo fitiufiurandum�Do-mino expeUere omnes vxores noftras qu� exnbsp;alienigcnis funt cum filijs earum . Sicut tibinbsp;decretum eft � maioribus f�cundum leg� D o-mini exurgcns explica.Ad te enim fpe�lat ne-gotiumjSc nos tecum fumus. viriliter fac. Etnbsp;exurgens Efdras adiurauit principes f�cerdo-tum Sc Leuitas,8c omnem Ifi-ael facere f�cunnbsp;dum hxCjSc iurauerunt.

5. Jubmtur abijcere'vxores a�icmgenas atm filijs , amp; reeenjentur qui exfiacerdotibus ac Le-uit� iun^i tilts erant. Efdras legit legem do-mini (Qram populo i quibwpera^is iubetur ad propria digrcfiijetum diem agant,nbsp;CAP. IX.

���fd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exurgens Efdras ab ante atrium tem

H pli^abijtin paftophorium lonath� filij ^Naf�bi, Sc hofpitatus illic non guftauitnbsp;panem,nec aquambibit fiiper iniquitat� mulnbsp;titudinis. Et fada eft pr�dicatio in omni lu-d�a. Sein leruf�lem omnibus qui erat ex capnbsp;tiuitatein leruf�lemc5gregati,vr qnicunquenbsp;non occurrent biduo vel triduo dieif�cundunbsp;indicium afsidentifi fcniorum,tollerentur fa-cultates fuXjScipf�alienus iudicaretur � mulnbsp;titudine captiuitatis.Et cogregati fiint omnesnbsp;qui erant ex tribu luda, Sc Ben-iamin in tribus diebus in leruf�lem. hic m�fis eft nonus,nbsp;dies menfis vicefimus. Et f�dit omnis multitudo in area rempli trementes propter hyem�nbsp;prxf�ntem. Et exurgens Efdras dixit illisVosnbsp;inique feciftis collocantes vobis in matrimo-nium vxores alienigenas,vt adderetis ad pec-B cata Iffael .Etnunc date confefsion�, Sc magnbsp;nificentiam Domino Deo patrum noftror�:nbsp;Sc perficite voluntat� ipfius, Sc difeedite� gennbsp;tibus terr�.Sca^ vxoribus alienigenis.EtcIa-mauit omnis multitudo, Sc dixer�t voce ma-gna,Sicut dixifti,faciemus.Sed quoniam mulnbsp;titudo m^gna eft, Sc tempus hybernum,Sc nonbsp;pofTumusinfubfidiati ftare: Schoc opus nonnbsp;eft nobis vnius diei,neque bidui:mult� enimnbsp;mhis peccauimus:ftentpr�pofiti multitudi-nis, 5c o�s qui nobifeum inhabitant, Sequot- nbsp;quot habent vxores apud f� alienigenas,8c af Et attulit Efdras pontifex legem omni mul-fift�taccepto t�pore exomniloco presbyteri, titudini eorum � viro vfquead mulierem, Scnbsp;Z omnibus

1^

-ocr page 416-

EfdrcIIII.

omnibus �cerdotibus audire legem nouilu-nio mcnl�sfcptimi.Eclegcbatin arca^qu� eft ante facram portam rempli, � prima luce vf-quead velperam coram viris amp; rnulieribus.nbsp;F Et dederunt omnes f�nfum ad legem. Et ftc-tit Efdras l�ccrdos, 8�lelt;�or legis fuper lig-neum tribunal quod fabricatuin erat. Etfte-terunt ade� Mathatbias, amp; Samus^Ananias,nbsp;Azarias, Vrias,Ezechias J amp; Ball�mus ad dex-teram.-�c ad finiftram Faldeus,Mi(�el, Malachias, Abu fthas ,Sabus, Nabadias, Sc Zacha-rias.Et aflumpfit Efdras librum coram omninbsp;multitudine: pr�fidebatenim in gloria in conbsp;fpe�lu omnium.Et cum abfoluiflet legem,o-nines ere�i fteterunt: 8c benedixit Efdras Donbsp;minum Deum alriftimum, Deum Sabaothnbsp;omnipotentem.Etrelponditomnispopulus,nbsp;Amen.Etcleuatis ftirfum manibus procidennbsp;tes in terram,adorauerunt Dominum. lefusnbsp;amp;Banaeus ScSarebias 8c laddimus 8c Accu-bus amp; Sabbathxus ScCalithes amp; Azarias 8cnbsp;loradus 8c Ananias 8c Philias Leu�t�,quinbsp;cebant l�gem Domini, 8c in multitudineU'nbsp;gebaut legem Domini, 8c pr�ferebant f�ngwnbsp;ii eos,qui intelligebant ledionemiEt dixitnbsp;tharathes Efdr� pontifici, 8clelt;ftori,8c Leui-tis,qui docebant multitudinem, dicens,Diesnbsp;hic l�n�lus eft Domino. Et o�s flebant, cuiunbsp;audiflentjleg�,gt;Etdixit Efdras�, Digrcfsier-go manducate pinguifsima qu�q; ,8c bibitenbsp;dulci�ima qu�q;, 8c mittite munera his quinbsp;nonhabent. Sandusenim eft hic dies Dominbsp;ni,8c nolite m�fti efl�.Dominus enim clarif�nbsp;cabit vos. Et Leuit�denuntiabatin publiconbsp;omnibus,dicenteSjDies hic fin�us eft,noli-te m�fti ef�� . Et abierunt omnes manduca-re,8c bibere,8c epulari,8c dare munera his quinbsp;non habeb�nt, vt epularentur, Magnihce e-nira ftint exaltati verbis quibus edodi funt.nbsp;Et congregati funt vniuerf� in leruf�lem celebrate l�titiamjf�cundum teftamentum Donbsp;miniDeilftael.


Liber Efdre quarru s.

5. ^ditt�tur Efdrasa T)onnno multa ingrate ludai} exhi�ta lenefi�a exprobraturM.

CAP. I.

Iber Efdr� prophete f�c� dus, hlij Sarei,hlij Azarei,l�lij Helnbsp;ci�,filij Sadani�,filij Sadoch,nbsp;filij Achitob, filij Achi�, f�lijnbsp;Phinees, filij Heli, filij Ame-

ri�, filij Af�ei, filij Marimoth, filij Arna, filij Ozi�,filij Borirh,filij Abifei,filij Phinees,fi-lij Eleazar,filij Aaron ex tribu Leui, qui fuitnbsp;captiuus in regione Medorum, in regno Artanbsp;xerxis regis Perf�rum.Et fiid� eft verbum Donbsp;mini ad me, dicens, Vade, 8cnuntiapopulonbsp;meo facinora ipfbrum, 8c filijseoru iniquita-tes, quas in me admif�runt, vt nuntient f�lijsnbsp;f�liorum.-quiapeccataparent� ipforum in illis creuer�t. Obliti enim mei f�crificaueruntnbsp;dijs alienis.None ego eduxi cos deTerra-Ae-gypti de domo f�ruitutis.�Ipf�autirritauer�tnbsp;me,8cconfiliameafpreuerunt. Tuautem exnbsp;cute comam capitis tui, 8c proijce omnia manbsp;la fuper illos: quoniam non obedierunt leginbsp;g me�.Populusautemeftindifciplinatus. V�nbsp;quequO eos fuftinebo,quibus tanta beneficianbsp;contuli? Reges multos propter eos ftibuerti.nbsp;Pharaonem cum pueris fuis,8c omnem exer-citum eius percufii. O�s genres � facie eorumnbsp;perdidi, 8c in oriente prouinciarum duarumnbsp;populos Tyri �c Sidonis di�ipaui, 8c omnes

aduerf�rios eorum interfeci. Tu veto loque-re ad eos,dicens,H�c dicit Dominus.�Nempc ego vos per mare tranfmeaui, amp; plat�as Vobis initio muniras exhibui:ducem vobis dedinbsp;Moyf�n, 8c Aaron f�cerdotem : lucem vobisnbsp;per columnam ignis pr�ftiti,8c magna mira-bilia feci in vobis:vos autem mei obliti eftis,nbsp;dicit Dominus.H�c dicit Dominus omniponbsp;tens: Coturnix vobis in f�gno fuit, caftra vobis ad tutelamdedi, 8cillicmurmuraftis: 8cnbsp;non triumphaftis in nomine meo de perdi-tione inimicorum veftrorum, f�d adhuc n�cnbsp;vfquemurmuraftis. Vbi funt beneficia, qu�nbsp;pr�ftiti vobis ? Nonne in def�rto c�m ef�ri-retis, proclamaftis ad me, dicentes, Vt quidnbsp;nos in def�rt� iftudadduxiftiinterficerenos?nbsp;melius nobis fuerat f�ruire Aegyptijs, quantnbsp;mori in def�rto hoc. Ego dolui gemitus ve-ftros,8c dedi vobis manna in efcam. Panem �nbsp;angelorum manducaftis. Nonne c�m fitire-tis, petram exc�di,8c fluxeruntaqu� in fiiturinbsp;tatc?Propter�ftus folijsarborum vos texi.Dinbsp;uifi vobis terras pingues: Chanan�os,8cPhenbsp;rez�os, 8c Philifth�os �facicveftra proieci:nbsp;quid facia vobis adhuCjdicit Dominus? H�cnbsp;dicitDominus omnipotens ; In delerto c�mnbsp;effetisinfiumine Amorrh�o fitientes,8cblafnbsp;phemantes nomen meum, non ignem vobisnbsp;pro blafj?hemijs dedi, f�d mittens lignum innbsp;aqua,dulce feci flume. Quid tibi facia lacob?nbsp;Noluifti obedire luda.Trasferam mead aliasnbsp;genres, 8c dabo eis nomen mcum, vt cufto-

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diant

-ocr page 417-

EfdrelIII.

lt;�i�nt l�gitima mea. Qiioniam medereliqui-ftis,amp; ego vos derelinqua. Petentibus vobis � me milencordiamjiion miferebor.Quandonbsp;inuocabitis me^ego nonexaudiam vos.Macunbsp;laftis enim manus veftrasfanguinCj amp; pedesnbsp;veftri impigrifiint ad committenda bomici-dia.Nonquafi medereliquiftis , f�d vofipfosnbsp;dicit Dominus.H�cdicit Dominus omniponbsp;tens/N�nne ego voi rogauijVt pater filios, �cnbsp;Vt mater filiaSj amp; vt nufrixparuulos (uos, vtnbsp;efletis mihi inpopulumj amp; ego vobisin De-um ; Sc vos mihi infilios, Scego vobis in pa-tre?Ita vos collcgi_, vt gallina pullos fuos fubnbsp;D alas fiias. Modo aute quid faciam vobisfProijnbsp;ciam VOS a facie mea. Oblationem cum mihinbsp;attuleritisjauertam facie meam � vobis.Diesnbsp;enim feftos veftros^Sc neomenias Sc cirunci-fiones repudiaui. Ego mifipueros meos pro-phetas ad voSj quos acceptes interfeciftis, Scnbsp;laniaftis corpora eorum^ quorum l�nguinemnbsp;exquiram^dicit Dominus, H�c dicit Dominus omnipotens : Domus veftra del�rta eft.nbsp;proijciam vos fient ven tus ftipulam, Sc filijnbsp;procreationem non facient.- quoniam mada-tum meumneglexerunt, 8c quod malum eftnbsp;coram me^fecerunt. Trada domos veftrasponbsp;pulo venienti^qui me non audiences credunt:nbsp;quibus f�gna non oftendij facient qu� pr�cenbsp;pi.Prophetas non vider� t^ 8c mem orabunturnbsp;iniquitatum eorum.Teftor populi venientisnbsp;gratiam,cuius paruuli exultant c� l�titia,, me plebo filios tuos. Viduam iuftif�ca pupillonbsp;non videntes oculis carnalibus^fed ipiritu crenbsp;dentes qu� dixi.Etn�c frater afjsice^ quae gionbsp;ria : Sc vide populum venientem ab oriente^nbsp;quibus dabo ducat� AbrahamjIl�aCjScIacobjnbsp;Sc Ofee, Sc Amos, Sc Mich��, Sc loei, ScAb-di� Sc Ion�iamp; Na�,8cHabacuc, Sophoni�,nbsp;AggxijZachari�, Sc Malachi�, qui Sc angelus Domini vocatus eft.

5. Synagogafuh figura matris reiiocatur A mailsfitis ad quot;^itam re^iorem.

CkV. ss.

Aec dicit Dominus. Ego eduxi popu |~| lum iftum deferuitute, quibus mada-dedi per pueros meos prophetasnbsp;quos audirenoluerunt, led irrita fecerut meanbsp;conhlia.Mater qu� cos generauit, dicit illis :nbsp;Ite filij,quia ego vidua fum Sc derelida .Edu-caui VOS cum l�titia, Sc amifi vos cum lu6tunbsp;Sc triftitia, quoniam peccaftis coram Domino Deo veftro. Sc quod malum eft coram eonbsp;feciftis.^odo autemquid faciam vobisPEgonbsp;vidua fum Sc derelidta;itefilij,5c pet�te� Domino milericordiam. Ego autem te pater te-ftem inuoco fuper matrem filiorum,qui no-luerunt teftam�tum meum leruare, vt des eisnbsp;confufionem Sc matrem eorum in direptio-nemj ne generatio eorum fiat. Dilpergantur monte Oreb, vt irem ad Ifraehad quos c�mnbsp;Z a venirem^

in gentes nomina eorum, deleantur � terra: quoniam fpreueruntlacramentum meu . V�nbsp;tibi Afliirjqui ablcddis iniquos penes te.Gensnbsp;mala,memorarequidfecerim Sodom� 8c Gonbsp;morrh�, quor� terra iacet in piceis glebis amp;nbsp;aggeribus cinerifu.fic dabo eos, qui me nonnbsp;audieruntjdicitDominus omnipotens.H�cnbsp;dicit Dominus ad EfilrS_,nuntiapopulo meo,nbsp;quoniam dabo eis regnum lerufiilem, quodnbsp;datums eram Ifiael. Et fumam mihi gloriamnbsp;illorum,Sc dabo eis tabernacula �terna, qu�nbsp;pr�paraueram illis. Lignum vit� erit illis in Bnbsp;odore vnguenti, 8c non laborabunt,neq^ fatinbsp;gabuntur.Ite,8c accipietis. Rogate vobis diesnbsp;paucos, vt immorentur. Tam paratum eft vobis regnum :vigilate. Teftare c�lum 8c terra.nbsp;Contriui enim malum,8c creaui bonum,quianbsp;viuoegodicjitDominus, Mater amplefterenbsp;filios tuoSj educa illos c� l�titia.Sicutcolumnbsp;ba confirma pedes eoruzquoniam teelegi di-citDominus.Etrefufcitabo mortuosde locisnbsp;fuiSjamp; de monumentis educam illos, quonianbsp;cognoui nomen meum in Iftael. Noli timersnbsp;materfiliorum,quoniam te elegi dicit Dominbsp;nus. Mittam tibiadiutorium pueros meos I-laiam 8c Ieremiam,ad quorum confilium fannbsp;dificauij 8c paraui tibi arbores duodecim gra-uatas varijs frult;ftibu?,8c totidem fontes fluennbsp;tes lac Sc mel-.Sc montes immenfos feptem,hanbsp;bentes rofam Sc lilium, in quibus gaudio im-

iudica,egenti da,orphanum tuere, nudum ver fti,confralt;aum 8c debilem cura,claudum irri-dere noli,turare mancum, 8c c�cum ad vifio-nem claritatis me� admitte. Senem Sc iuue-ncm intra muros tuos ferua ; mortuos vbi in-ueneris fignans commenda fepulchro. Scdabo tibi prima f�fsionem in refurrexione mea.nbsp;Paula Sc quiefee populus meus, quia venietnbsp;requies tua.Nutrix bonanutri filios tuos,connbsp;firrna pedes eorum.Seruos quos tibi dedi,ne-mo ex eis inreriet. cos ego enim requiram denbsp;numero tuo.Noli fatigari. C�m enim vene- Gnbsp;rit dies, preflur� Sc angufti�, aiij plorabuntnbsp;Sc tri ft es erunt: tu autem hilaris 8c copiof� e-ris.Zelabunt gentes, Sc nil aduerfus te pote-runt, dicitDominus. Manus me� tegeht te,nbsp;ne filij tui gehennam videant.Iucundare mater cum filijs tuis, quia ego te eripiam , dicitnbsp;Dominus.Filios tuos dormientes memorare,nbsp;quoniam egoeos educam delateribus terr�^nbsp;Sc mil�ricordiam cum illis faciam : quoniamnbsp;mifericors fum, dicit Dominus omnipotens.nbsp;Ampledere natos tuos vfque dum venio, 8cnbsp;pr�ftem illis mil�ricordiam:quoniam exuberant fontes mei,8c gratia mea non deficiet.E-go Eldras pr�ceptum accepi � Domino in

-ocr page 418-

Efdre nil.

'venir�^reprobauerunt me,amp;reipueruiit man datum Domini. Ideocjue vobis dico gentes,nbsp;lt;}U3e auditis amp; intelligitis; Ex peda te paftorcnbsp;veftrum^requiem �ternitatis dabit vobis;quonbsp;niam in proximo eft iUe qui in fine fcculi adnbsp;ueniet.Paratieftoteadpr�mia r�gni^quia luxnbsp;perp�tua lucebit vobis per �ternitateni r�pons.Fugite vmbr� fcculi huius:accipite iucun-ditatem gloria: veftr�.Ego teftor pal�m f�luanbsp;JJ toremmeum.Commendatum donum accipinbsp;te amp; iucundamini, gratias agentes ei qui vosnbsp;adc�leftia r�gna vocauit.Surgitejamp; ftate, amp;nbsp;videtenumerum fignatorum in couiuio Do-mini. Qui f� de vmbra f�culi tyanftulerunt,nbsp;Iplendidas tunicas � Domino acceperunt.Renbsp;cipe Sion numerum tuum^�c conclude candinbsp;datos tuos qui legem Domini compleuer�t.nbsp;Fiiiorum tuorum quos optabas plenus eft nunbsp;merus.Roga imperium Domini j vtfandifi-eetur populus tuus qui vocatus eft ab initip.nbsp;Ego Efdras vidi in monte Sion turbam mag-nam^quanumerare nonpotui^Scomnes can-ticis collaudabant Dominum.Et in medio e-orum eratiuuenis ftatura celfus , eminentiornbsp;omnibus illis^Sc fingulis eorum capitibus imnbsp;ponebat coronaSj amp; magis exaltabatur. Egonbsp;autemmiraculo tenebar.Tunc interrogauinbsp;angelumj amp;dixi, Qm funt hi Domine ? Qmnbsp;refpondenSjdixitmihijHifunt qui mortalemnbsp;tunicam depofueruntjamp;immortalem fump-f�runt,amp; confcfsi funt nomen Dei.Modo conbsp;ronanturjSe accipifitpalmas. Et dixi angelo,nbsp;111e iuuenis quis eft,qui eis coronas imponit,nbsp;amp; palmas in manus tradit? Etrefpondensdixit mihi.Ipf� eft filius Def quem in f�culo conbsp;fe�ilunt : ego autem magnificareeos c�pi,nbsp;qui fortiter pro nomine Domini fteterunt.nbsp;Tunc dixit mihi angelus,Vade,annuntia populo meo, qualia Sc quanta mirabilia Domini Dei vidifti.

5. In omnibus Alapo�eris maxime in genti lus infidflibus abundat mahtia.

CAP. III.

A Nno tricefimo ruin� ciuitatis cram in Babylone, amp; conturbatus fum fu-per cubiculo meo recumbens, co-gitationes me� afeendebant fupcr cor meum;nbsp;quoniam vidi defertionem Sion, amp; abundannbsp;tiam corum qui habitabant in Babylone. amp;nbsp;ventilatus eftfpiritus meus valde_,amp; c�pi lo-qui ad Alti�imum verba timorata,amp; dixi, Onbsp;dominatorDomine,tudixifti ab initio,quannbsp;do plantafti terram,amp; hoc lblus,amp; imperaftinbsp;populo,amp; dedifti Adam corpus mortufi .�fednbsp;amp; ipfum figmentum manuum tuarum erat,nbsp;amp; infufriafti in eumfpirit� vitae, Sefadus eftnbsp;vines coram te, amp; induxifti eum in paradifo,nbsp;quern platauerat dextera tua antequam terranbsp;aduentaret.Et huic maiidafti diligcrc via tu-am, Sepraeteriniteam, Seftatiminftituiftiinnbsp;'eo�morte,8cin nationibus eius,8cnatas funtnbsp;g�teSj�c tribus,8cpopuli, Sccognationesquanbsp;rum non eft numerus.Et ambulauit vnaqua�nbsp;quegens in voluntate fua,8c mira agebant conbsp;ram te,8c fpernebant prxeepta tua. Iterura aunbsp;tern in tempore induxifti diluuium fuper in-habitantesfeculum,8cperdidiftieos.Et fadfi �nbsp;eft in vnoquoque eorum,ficut Ada; mori,ficnbsp;his diluuium . Dereliquifti ante vnum ex hisnbsp;Noe cum domo fiia, 8cex eo iufti omnes. Etnbsp;fa�um eft, cum c�pifTent multiplicari, quinbsp;habitabant fuper terram,8c multiplicaueruntnbsp;filios,8c populos,8c gentes multas;8cc�perfitnbsp;iterate) impietatem facere plus quam priores.nbsp;Et faAum eft , cum iniquitatem facerent coram te, elegifti tibi virum ex his cui nomennbsp;erat Abraham. Et dilexifti eum, 8c demon-ftrafti ci foli voluntatem tuam;8c difpofuiftinbsp;ei teftamentum xternum, 8c dixifti ei vtnonnbsp;vnquam derelinqueres fernen eius.Et dediftinbsp;ei Ifaac,8clfaac dedifti lacob 8c Efau. Et fc-gregafti tibi lacob, Efau autem feparafti. Etnbsp;faAus eft lacob in multitudinemagna.Etfa-Aum eft cum educcres lemen eins ex Aegyp-to, adduxifti fuper montem Sina.Etinclina- Cnbsp;fti c�los, 8c ftatuifti terram, 8c commoiiiftinbsp;orbem,Sc tremere fecifti abyfloSjSc conturbanbsp;fti leculum, 8c tranfijt gloria tua portas quatuor ignis 8c terr�motus, 8cfpiritus 8c gelu,nbsp;vt dares lemini lacoblegem,8c generation! Ifnbsp;rael diligentiam. Et non abftulifti ab eis cornbsp;malignfi,vt facerct lex tuain eis friiAfi . Cornbsp;enim malignfi baiulans primus Adam tranf-greffus 8c viAus eft , fed 8c omnes qui de eonbsp;nati funt. Et faAa eft permanens infirmitas.nbsp;Sc lex cum corde populi, cum malignitate ranbsp;diciSj8cdifce�it quodbonfi eft,8c manfit manbsp;lignum.Et tranfierunt tempora, 8c fini ti funtnbsp;anni:8cfufcicafti tibi feruumnomineDauid,nbsp;8c dixifti ei �dificare ciuitatem nominis tui,nbsp;8c ofFerre tibiin eadem thus 8c oblationes.Etnbsp;faAum eft hoc annis multis, 8c dereliquerfitnbsp;qui habitabant ciuitatem, in omnibus facicnnbsp;tes ficut fecit Adam 8c omnes generationesnbsp;ciiis.vtebanturenim Scipficordemaligno.Etnbsp;tradidi fti ciuitatem tuam in manibus inimiconbsp;rum tuorum.Nfiquid meliora faciunt,qui hanbsp;bitant Babylonem.'Et propter hoc dominabi �gt;nbsp;tur Sicn.TaAum eft,cum venifiem hue,8c vinbsp;difiera impietates,quarum non eft'nuraerus;nbsp;8c delinquentes multos viditanima mea hocnbsp;tricefimo anno,8c excefiitcor meum:quonianbsp;vidi quomodo fuftines eos peccates,8c pepernbsp;cifti impie agentibus, 8cperdidifti populumnbsp;tuum,8cconferuaftiinimicos tuos,8c no fig-nificafti.Nihilmemini quomodo debeat dersnbsp;linqui


-ocr page 419-

vt amp; ibi confummeraus nobifmetipf�s aliam regionem.Et fa�fus eft cogitatus fylu� in va-num.venit enim igniSj8cconfumpfit eam.Similiter 8c cogitatus flu�tuum maris. ftetite-nim arenajScprohibuiteos . Si enim efTes iudex horum^quem inciperes iu ftificarCjaut quenbsp;condemnarePEt refpondi^8c dixi, Vtique va-nam cogitation�cogitauerunt.terraenim data eft fylu� 8c mari locus portarefludus fuos.nbsp;Et refpondit ad mej8c dixit^Bene tu iudicafti,nbsp;8c quare non iudicafti tibimetipfi ? Quemad-

bus fuis.-fic qui fupcr terram inhabitant j qu� funt fuper terram intelligerc folummodo pofnbsp;funt ; 8c qui fiiper c�los, qu� fuper altitudi-ncm ccelorum.Et refpondi^8c dixi', Deprecornbsp;te Domine^vt mihi detur f�nfus intellig�ndi.nbsp;non enim volui interrogate de fuperioribusnbsp;tuisjf�d dehis qu� pertranfeunt per nos quo-ticlie.propter quid Iftaeldatus in opprobriumnbsp;gentibus .� quem dilexifti populum , datlis eftnbsp;tribubus impijs , Sclex patrum noftrorum innbsp;interitum deduda eftj8c difpofitiones fcript�nbsp;nufquam funt : 8c pertranfiuimus de feculo,nbsp;vt iocuft�^ 8c vita noftra ftupor 8c pauor, 8cnbsp;nec digni fiimus mif�ricordiam conf�qui.Scdnbsp;quidfaciet nomini fuo quodinuocatum eftnbsp;fuper nosPEtde his interrogaui.Etrefjjonditnbsp;ad mej8c dixit, Si fueris plurimum fcrutatus.

Efdre IIIL

�7?

�inqui via h�c. Nunquidmeliora facit Baby-lon_,qu�m SionPautalia g�s cognouit tepr�-ter IfraelPautqu� tribus crcdider�t teftamen-tis tuis,f�cut lacobp Quarum merces non corn parauit, neq; labor frudif�cauit. Pertranfiensnbsp;enim pertranf�ui in gcntibuSj 8c vidi ab�dan-tes eaSj 8c non memorantes mandatorum tu-orum . Nunc ergo pondera in ftat�ra noftrasnbsp;iniquitates, eorum qui habitant in feculo:nbsp;8c non inuenieturnomen tuum,nifi in Iftael.nbsp;Aut quando non peccauerunt in confpedunbsp;tuo.qui habitant terramPaut qu� gens fie ob- mod� enim terra fylu� data eft,8c mare Audinbsp;f�ruauit mandata tuaPHos quidem per nominbsp;na inudhies f�ruaffe mandata tua, genres autem non inuenies.

S. ^tundztur curio��rutatortsfrx�imptw^ad-du�is yarijsfimil�udin�bM.

___ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. un.

A 1 '' T refpondit ad me angelus^ qui miffus I� eft ad mCjCui nomen Vrielj8c dixit mhnbsp;���^hbExcedens excefsit cor tuum in f�culonbsp;hoc, 8c comprehendere cogitas viam altifsi-mi. Et dixi, Ita Domine meus. Et refjsonditnbsp;mihi,8cdixit. Tres vias mif�us finn oftenderenbsp;tibi,8c tres fimilitudines proponcre coram te;nbsp;de quibus mihi fi renuntiaueris vnam ex his,nbsp;Scego tibidemonftrabo viam quam defj^de-ras videre, 8c docebo te vnde fit cor malign�.nbsp;Et dixi, Loquere Domine meus. Et dixit adnbsp;me, Vade,ponderamihiignispondus,aut me- frequentermiraberis:quoniam feftinansfefti-furamihi natum vend ,'autreuocamihidiem natf�culum pertranfire, 8c non capitportarenbsp;qu� pr�terijt.Et refpondit8c dixi,Quis nato-rurn poterit facere,vt me interroges de hisPEtnbsp;dixit ad me , Si effem interrogans te, dicens,nbsp;Qwnt� habitationes funt in corde maris,autnbsp;qu�t� ven� funt in principio aby�i,aut quannbsp;t� ven� funt fuper firmamentum, aut quinbsp;funt exitus paradifi : diceres mihi forta�isjinnbsp;�byffum non defeendi, neque in infernumnbsp;adhuc,neque in c�lum vnquam afeendi. n�cnbsp;��tcm non interrogaui te nifi deigne,8c vente, 8c die,per quem tranfifti, 8c � quibus fepa-fari non potes : 8c no refpondifti mihi de eis.

Et dixit mihi,Tu qu� tuafunt,tecum coado- turn frudum irapietatis generauit : quando lefeentia,non potes cognofcere:8c quomodo f�cat� fuerint fpic�, quarum non eft nume-poterit vas tuum caperealti�imi viam,8ciam rus, qu�m magnam aream incipient facere?nbsp;exterius corrupto feculo intelligerecorrupti- Etrefpondi, 8c dixi, quot;Quomodo, �8c quandonbsp;�nem euidentem in faciemeaPEt dixi illi,Mc h�cPQuaremodici 8c malianni noftriPEt refnbsp;lius erat nos non elfe, qu�m adhuc viuentes pondit ad me, 8c dixit mihi, Non feftines tunbsp;viuereinimpietatibus,8cpati, 8cnonintelli- fuperalfi�imum .Tuenim feftinasinaniternbsp;g�re de qua re. Et refpondit ad me, 8c dixit, effe fuper ipfum. nam exceffus tuus multus.nbsp;Proficifce�5s profee�us fum adfyduam ligno- Nonne de his interrogaueruntanim� iuftornnbsp;rurn campi,amp; cogitauerunt cogitationem,8c inpromptuarijs fiiis,dicentes,Vfquequo fpe-dixerunt,Venitc,8ceamus,8cfaciamus ad ma- ro fiePSequando venietfru�tusare� mercedisnbsp;rcbellum,vt rec�d�t coram nobis,8c faciamus noftr�PEt refpondit adea leremielarchange-

5 nc�is alias fyluas.Et fimiliter fludtus marisSc lus,8c dixit, Quado impletus fueritnumerus ipfi cogitaueruntcogitationem , 8c dixerunt, feminum in vobis, quoniam in ftat�ra pon- Hnbsp;Venite alcendentes,debellemus fyluas campi, derauit l�culum,8c menfura menfurauit tem-Z 5 pora.

qu� in futuris temporibus iuftis repromifla lunt: quoniam plenum ininftitia eft f�culuninbsp;hoc amp; infirmitatibiis.De quibus autem internbsp;rogaSjdicam; leminatum enim eft malnm 8c.nbsp;necdumvenitdeftrudio ipfius.Si ergo nonnbsp;inuerftim fuerit quod f�minatum eft 8c difcefnbsp;feritlocusvbi l�minatu eft malum^no venietnbsp;vbi feminatum eft bonum.Q^oniam gramennbsp;f�minis mali feminatum eft in corde Adam abnbsp;initio;8c quantum impietatisgenerauitvfquenbsp;nunCjSc g�n�r�tvfquec�m veniat area?Aeftinbsp;ma autem apud te gramen mali f�minis^quan

-ocr page 420-

Efdrc un

por�, 8c numero numerauit tempora, 8cnon commigrationem facient; 8cmare Sodomitf commouit, nec cxcitauit vfquedumimplea- cumpiftes reijciet,8c dabit vocem nolt;3:u,quanbsp;turpr�di�la menfura.Et refpondi,amp;dixi, Onbsp;Dominator Domine,l�d 8c nos omnes pleninbsp;fumus impictatc.Et ne forte propter nos nonnbsp;impleantur iuftorum arex, propter peccatanbsp;inh�bitantium fuper terrain. Et refpondit adnbsp;me,8cdixit, Vade, 8cinterroga pr�gnantem,nbsp;fiquando impleuerit nouem menl�s fuos,ad-huc poterie matrixeius retinere partum in le-metipl�? Et dixi,Non poteft Domine. Et dixit ad me,In inferno promptuaria animarumnbsp;matrici aftirailata fiint. Qiiemadmodum e-nim illafeftinatqu� parit,effugere neee�ita-tem partus : fie 8c h�c feftinat reddere ea qu�nbsp;commendata lunt. Ab initio tibi demonftra-bitur de his qux concupilcis videre.Et refponnbsp;fti,8cdixi.Si inuenigratiam anteoculos tiios,nbsp;8c fi po�ibileeft,8c fi idoneus fum, demon-ftra mihijfi plulquam prxteritum fit habet vcnbsp;nire,autplura pertranfieruntfupra qu�m futurum eft. Quid pertranf�uit,lcio:quid autemnbsp;futurum fitJgnoro.Et dixit ad me, Sta fupernbsp;dexteram parte, Scdemonftrabo tibi interprenbsp;tationem fimilitudinis.Etfteti,8c vidi:8ceccenbsp;fornax ard�s tranfijtcoram me. 8c fadum eft,nbsp;c�m tranfiret flamma, vidi : amp; ecce fuperauitnbsp;fumus.Poft h�c tranfijtcoram menubes ple-naaqu�,8c immif�t pluuiam impetu multam.nbsp;8cc�m tranfifl�t impetus pluui�, fuperaue-runt in ea guttx.Et dixit ad me, Cogita tibi,nbsp;ficutcreftitpluuiaamplius qu�m gutt�, 8cnbsp;igriis qu�m fumus:fic luperabundauit qu� non appropies ad me.Etaudiuit,vtdixi: 8c renbsp;tranfiuit menfiira. Superaueruntautem gut- ce�ita me.8c ego ieiunaui diebusf�ptem vlu-t�,8c fumus;8c oraui,8c dixi, Putas viuo vlq; lans 8cplorans,ficut mihi mandauit Vrielan-in diebus illisFvel quid erit in diebus illis?Ref-ponditadme, 8cdixitj Defignis,dequibusnbsp;me interrogas,ex parte polTum tibi dicere: denbsp;vita autem tua non fum mifius dicere tibi,nbsp;i�d neftio.

S. l^aria�gna de future re])us Edfra^er ange-lumofienduntur^ro ca^tiunrum/^e m lonfo-la�ione.

CAP. V.

A T\E fignisautem;ecce dies-venient,in I Bquibus apprehendentur qui inhabit�tnbsp;terram in cenfii multo: 8c abfconde-

igrationem tacient; ce mare bodomiti-feesreiieiet,8cdabit vocem nodu.qua non nouerant multi. omnes autem audientnbsp;vocem eius, 8c chaos fietper loca multa,8c i�nbsp;nis frequenter remittetur, 8c befti� agreftesnbsp;tranfmigrabunt,8c mulieres menftruat� parient monftra,�c in dulcibus aquis l�lf� inueninbsp;entur , 8c amici omnes l�metiplbs expugna-bunt; 8c abftondetur tune l�nfiis, Scintelle-dus leparabiturin promptuarium fuum : 8cnbsp;qit�retur� multis, amp; n� inuenictur:8c multinbsp;plicabiturin iuftitia, 8c incontinentiafupernbsp;terram .Etinterrogabit regio proximam fu-am,8c dieet. Nunquid per tepertr�fijt iuftitianbsp;iuftum faciens.^Et hoc negabit.Et crit in illonbsp;tempore,Sc{perabunthomines,8cnonimpe-trabunt;laborabunt,8cnon dirigenturvi�co-rum. H�c figna dicere tibi permifTum eft mi-hi:8c fi oraueris iterum 8cploraueris, fient 8Cnbsp;n�c,8c ieiunaueris l�ptem diebus, audies i terato horum maiora . Eteuigilaui, 8c corpus j�nbsp;meum horruit valde:8c anima mea laborauit,nbsp;vt deficeret : 8c tenuit me qui venit angelus,^nbsp;qui loquebatur in me, 8c confortauit me, 8Cnbsp;ftatuit me fuper pedes.Et fadum eft in nodenbsp;fccunda,8c venit ad me Salathiel dux populi,nbsp;8c dixit mihi, Vbi eras?8c quare vultus tuusnbsp;triftis? An nelcis, quonia tibi creditus eft 11^nbsp;raelin regione tranfmigrationis eorumPEx-urge ergo,8c gu fta panem,amp;; non derelinquasnbsp;nos, ficutpaftorgreg� fuum in manibus luponbsp;rum malignorum. Et dixi ei, Vade �; me, 8C

gelus. Et fadtuin eft poft dies f�ptem, amp; ite-rum cogirationes cordis mei raoleft� erant mihi valde, amp; refumpfit anima mea ipiritumnbsp;intelledus: amp; iteruni c�pi loqui coram alti�-ftmol�rmoneSjamp;dixi, Dominator Dominenbsp;ex omni �'lua terr�jamp; omnibus arboribus c-ius, elegifti vineam vnicam:amp; ex omni terranbsp;orbiSjClegifti tibifoueam vna.- amp; ex omnibusnbsp;floribus orbisjclegifti tibi lilium vnum: Scex.nbsp;omnibus aby�is maris, replefti tibi riuura V-n�:amp; ex omnibus �dificatis ciuitatibuSj fan*nbsp;dif�caftitibimetipfi Sion;amp;ex omnibus cre*nbsp;tur veritatis via:8c fterilis crit � fide regio : amp; tis volatilibus^nominafti tibi columbam vn^:nbsp;multiplicabitur iniuftitia fuper hanc quam amp; ex omnibus plafinatispecoribusjprouidiftinbsp;ipf�tuvides,amp;fuperquamaudiftiolim:amp;e- tibiouem vnam :Sccx omnibus niultiplica-ritimpofitio veftigio quam nunc'vides reg- tispopulis^ acquifiuifti tibi popnium vnum:nbsp;nare regionem,amp;videbunt earn def�rtam . Si amp; ab omnibus probatam legem denaftibuicnbsp;autem tibidederitalti�imus viuerevidebis quem defyderafti populo. EtnuncDomi-poft tertiam tubam , relucefcet fubito loi ne,vt quid tradidifti vnum pluribus? Et pr�-nodu J Scluna ter in die, amp; de ligno languis parafti fiipervnam radicem alias j amp;difper-^nbsp;ftillabitjamp; lapis dabit vocem fuam, amp;populi didiftivnicum tuum in multis:amp;con�ulca-coramouebuntur:amp;regnabit,quem nonlpc- ucruntcum, quicontradicebant fponf�oni-rant qui inhabitant fuper terram, amp; volatilia bus tuis, quiquetuis teftamentis non crede-

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bant.

-ocr page 421-

Efdre nil.

t

b�ht. Et fi odicns odifti populum tuutn, tuis manibus debet caftigari. Et fadum eft, c�tnnbsp;�ocutus eflem fcrraonesjamp; milTus eft: angelusnbsp;ad me^qui ante yenerat ad mepr�teritanodCinbsp;amp; dixit rnihijAudime,amp;inftruamte;amp;intennbsp;de mihijamp; adijciam coram te.EtdixiXoque*nbsp;reDomine meus.Et dixit ad me, Valde tu innbsp;exeeflu mentis fadus es pro Iftachan plus di-lexifti eum^qu�m qui eum fecit.�Etdixi ad e-�m J Non Domine J f�d dolens Iocutus fura.nbsp;Torqucnt enim me renes mei per omnem honbsp;ram^qu�rcntem apprehenderef�mitam Altif-fimijSc inueftigare partem iudicij eius.Et dixit ad me,Non potes.Et dixi. Quare Domine?nbsp;Ad quid nafcebar, aut quare non ficbat hia-trix matris me� mihi l�pulchrum^ vtnon vi-derem laborem lacob, 8c defatigationem ge^nbsp;neris Ifi-ael?Et dixit ad me^Numeramihiqu�nbsp;necdum yencrant, 5c collige mihi djlpeflasnbsp;guttas,8c reuirida mihi aridos ftores, 8c aperinbsp;mihi claulapromptuaria^ 8cproduc mihi in-clul�s in eis ftatus^demonftramihi vocis imanbsp;ginenj;8c tuncoftendam tibi laborem^ quemnbsp;rogas viderc . Etdixi gt; Dominator Domine.,nbsp;quis enim eftqui poteft h�clcircjnift qui c�nbsp;hominibus haGitationem non habet? Ego aunbsp;tem inftpiens ; 8c quomodo potero diceredcnbsp;his, quibus me interrogafti.� Et dixit ad me,nbsp;Quomodo non potesfacere vniim dehis.qua:nbsp;di�lafynt; ftc non poterisinuenireiudiciumnbsp;me�^autin finecharitatem^quapopulo pro-D inifi.EtdixijSed ecccDomine.tupropecs hisnbsp;qui in f�nem funt:.5c quid Eaci�t.qui ante menbsp;fucruntj aut nos, authi qui po.ft nos?Et dixitnbsp;ad me,Coron� afsimilabo indicium me�.Si-ciitnon noui�imor� tarditas,l�enecpriorumnbsp;yclocitas. Et refpopdij�c dixi, Nec poteras.fanbsp;cere eos qui fa�li funt^S�quiftint,5cqui fut�-ri funt, in ynum yvt eelerius indicium tuumnbsp;oftendas.�Etrelpqnditad me,5cdixit,Non ponbsp;tcft feftinare creatura fuper creatorem, necnbsp;fuftinere (�culum eosqui in eo.ereandi-flintynbsp;in vn�.Et dixi, Quotnodo dixifti l�ruo tuo,nbsp;quoniam viuiftenas yiuif�cafti � te creatamnbsp;creaturam in ynurngt;8c.fuftinebat creaturaiponbsp;terit 8c nuncportarepr�fentes in vnum.Etnbsp;dixit ad me.Intcrroga man icem mulieris, 8cnbsp;dices ad eanijEt fi pdris,quare per tempus.�Ronbsp;ga ergo earn, vt det d�cem ill vnum , Et dixi.nbsp;Non Ytiquepotcrit^ledl�cundum tempus.Etnbsp;dixit ad me, Et e�g� .dedi matricem terr� hisnbsp;qui l�miiftti funt f�p�r earn per tempus. Quenbsp;admodum enim'ihfanx'non parit ea, qux fe-num funt:fic ego diipofiii � me creatumfec�-lum.Et interrogaui, 8c dixi, Cura iara d�d�-ris mihi viam, loquar coram temam maternbsp;noftra,de qua dixifti mihi,adhuc iuueniscft;nbsp;iam l�neduti appropinquat. Et refpondit ad

me,8c dixit, Interroga earn quae parit,8c dieet tibi.Dices enim ei. Quare quos peperiftfn�cnbsp;non funt fimiles his qui ante te, f�d minoresnbsp;ftatura.�Et dieet tibi amp; ipf�, Alijs funt qui innbsp;iuuentiite virtutis nati funt;8c alij qui fub t�-pore i�ne�lutis d�ficiente matrice funt nati.nbsp;Coniydera ergo 8c tu,quoniam miriori ftatitnbsp;ra eftis pi � his qui ante vo5.amp; qui poft vos,nbsp;minori qu�m yos,quafi iahi f�neicentescrea-tur�, 8c fortitiidinem iuuentutis pr�tereun-tes.Et dixi,R�go Domine, fi inueni gratiamnbsp;anre;OGulostuos,demoftra l�fuo tuoper qu�nbsp;vifites creaturam tuam.

5. Dew omni�nouit antequAtnfiant nbsp;nbsp;nbsp;oninia ,

treamtpropter hominemomniumq^fines con-fiidcr�ti CAP. VI.

Et dixit ad inc , Initio terreni orbis, 8c A antequam ftarentexitus i�culi,8cante-quam Ipirarcnt conuentioncs yento-*nbsp;rum,8c antequam Ibnarentvoces tOnitruum,nbsp;8c antequam fplenderent nitores cortifcatio-rtum,8c antequam confirmarenturfundam�-taparadifi,8cantequam viderentur decoriflonbsp;res,8cantequamconfirmarenturmot�fe virtu-tes, 8c antequam colligerentur innumerabilesnbsp;militi�angelorum , amp;antequamextolleren-tur altitudines aeris,8c antequam nominarertnbsp;tur menfurx f�rmamentor�m, 8c antequamnbsp;�ftuarent camini in Sio,8c antequam inuefti-garentur pr�fentes anni,8c antequam abalic-narentur eorum qui mine peccant adinuen-tioneSjSc confignati eftentqui fidera thel�u-rizauerunt:runccogitaui,8c facta funtpermeinbsp;folum,8c non per alium-.Sc finis per me,8c nonbsp;per aliura,Etrefpondi,8c dixi,Qu� eritf�pa-ratio temporum.�autquando prioris finis, 8cnbsp;i�quentis initium?Etdixitad me, Ab Abraham vlque ad Il�ac, quando nati funt ab ednbsp;lacob .8c El�ujmanus lacoib tenebatab initionbsp;calcan�um Ei�u finis enim huius {�culiEl�ujnbsp;8c principium iequentis lacob. Hominis ma-nusinter calcan�um 8c manum. Aliud nolinbsp;qu�rere Eldra.Et refpondi,8c dixi.O Dominator Domine,fi inueni gratiam ante oculosnbsp;tuos, oro vt demonftrcs �cruo tuo finem f�g-norum tuorum,quorura partem mihi dem�-ftrafti noffte pr�cedenti.Et refpondit, 8c dixitnbsp;ad me,Surge fuper pedes tuos, Scaudi vocemnbsp;pleni�imam fonitus.Eterit ficutcommotio,nbsp;nec comraouebitur locus, in quo ftes fupernbsp;euni. Ideo c�m loquitur, tu non expaueas,nbsp;quoniam de fine verbum 8c fundamentumnbsp;terr� intelligitur,quoniam deipfis fermo tre-milcit 8c commOuetur.fcit enim quoniam f�nem eorum oportet commutaii.Et fact� eft,nbsp;cu audilTem, furrexifuperpedes meos,5cau-diui, 8c ecce vox loquens, amp; Ibnus eius fientnbsp;Z 4 fonus

-ocr page 422-

Efdre.ini.

aquas, vt pars qua�da f�rfutn recedcretjpart VC r� deorl�im maheret.Et tertia c�'ieimperafti �-quis cogregari ih (�ptima parte terr�;(cx ver�nbsp;partes ficcafti,amp; c�f�ruafti vt ex his fint coranbsp;te miniftrantiafeminata � Deo^Sc ci� ta. Verbum enim tuurn proce�it,amp; opus ftatim debit. Procc flsi t enim fiibito frudu s multitudi-nis immenfiis,amp; concupifcenti� guftus multiformes, amp; flores coloreimmutabili,amp;odo-res odoram�ti inueftigabilis. amp; die tertia hxcnbsp;fada funt. Quarta au tem dieimperafti fieri fi) Dnbsp;lis fplehdorem, luna: lumeiijftellarum difpo-fitionem:amp; imperafti eis, vt del�ruirent futunbsp;ro plafinato homini. Quinto autem die dixi-

procrearetanimali�, 6c volatilia, amp;pifces ; SiC ita fiebat. aqua muta, amp; fine anima qu� Deinbsp;nutu iubebantur,animalia faciebat, vt ex hoenbsp;mirabilia tua nationes enarrent.Ettunc con--f�ruaftiduas animas: nomen vni vocafti Henoch, amp; nomen lecundae vocafti Leuiathan,nbsp;amp; l�parafti eaab alterutro .Non enim potcratnbsp;l�prima par5,vbi erat aqua congregatajCapercnbsp;ea; Et dedifti Hen�ch vnam parcem,quae fic-cata eft tertio dic,vt habitet in ea vbi font monbsp;tes mille. Leuiathan autem dedifti l�ptimamnbsp;partem humidam,amp; f�ruafti ea, vt fiat in dc-uorationem quibus vis,amp; quando vis. Sextonbsp;aut die imperafti terr�, vt createt coram te iu-menta,amp; beftias,amp; reptilia : amp;fiiperhis Ada,nbsp;quem conftituifti ducem fuper omnibus fa-dis qu� fecifti,8� ex eoeducimurnosomnes,nbsp;quemque elegifti populum. H�c autem omnia dixi coram te Domine, quia propter nosnbsp;creafti Icculum.Ref�duas autem gentes ab A-damnatas dixiftieas nilefl�jamp;quoniam l�li-u� aftimilat� fiint, 5c quafi ftillicidium denbsp;val�fimilafti abundantiara eorum.Et nuncnbsp;Domine, ccce.ift� gentes qu� in nihilum de-putatx funt,c�peruntdominari noftri,�c.de-uorarc:nos autem pop�lus tuusquem voca-

Tonus �quarum multarum,8c dixit,�cce dies veniunt, 6c erit quando appropinquate inci-piara,vt vif�tem habitantes in terra : 5c quando inquirere incipia ab eis qui iniuft� nocue-runtiniuftitia fiia, Sc quando fiippleta fucritnbsp;humilitas Sion. 6cc�m fuperfignabicur Iccu-lum quod incipiet pertranfire, h�cfigna fa-ciam, Libri aperi�tur ante faciem firmamen--ti,6c omnes videbunt fimul,6c anniculi inf�nnbsp;tes loquentur vocibus fijis, 6c pr�gnantesimnbsp;matures parient infantes trium �c quatuornbsp;menf�um,6c viuent,�cfufcitabuntur. Etf�bi-t�apparebunt feminata loca non f�minata,nbsp;8c plena promptuaria fubit� inuenientur va-cua:8c tuba canet cum fbno, q�am c�m om- fti f�ptim� parti,vbi crat aqua congregata,vtnbsp;n�s audi�rint, fubit� expauefeent. Et erit innbsp;ill O terapore,debellabunt amici amicos Vt ininbsp;mici,8c expauefeet terra cum his:5c ven� fon-tium ftabunt, 8c non decurrent in horis tribus. 8c erit,omnis qui derelidus fuerit ex omnibus iftis quibus pricdixi tibi,ipf�f�luabitur,nbsp;8c videbit falutare meum, 8c finem fcculi ve-ftri. Et videbunt qui recepti funt homines,nbsp;qui mortem no guftauerunt �natiuitate fiia,nbsp;6c mut�bitur cor inhabitantium, 8c conuet-tetur in f�nfum aliura.Delcbitur enim mal�,nbsp;�c extinguetur dolus. Florebit autem fides,nbsp;�cvincetur corruptela, Scoftendetur veritasnbsp;qu� fine frudu fuit diebus tantis . Et fadumnbsp;eft c�m loqueretur mihi,8c ecce paulatim in-tuebar fiiper eum ante quem ftabam, 8c dixitnbsp;ad me h�c, Veni tibi oitendere tempus ven-tur� nodis. Si ergo iterum rogaueris, 8c ite-rum ieiunaueris feptem diebus , iterum tibinbsp;renuntiabo horum maiora per diem qu�m au

Q diui. Auditaeft enim voxtua apudaltifiim�. vidit enim fortis diredionem tuam , 8cpro-uiditpudicitiamjquamaiuuentutetuahabuinbsp;fti : 8c propter hoc mifit me demonftrare tibi h�c omnia,8c dicere tibizConfide, 8c nolinbsp;timere, 8c noli feftinarecum prioribus tem-poribus cogitate vana,vt n� properes � nouif fti primogenitum vnigenitum �mulatoremnbsp;fimis t�poribus.Et fadum eft poft h�c, 8c fle tuum, traditi fumus in manibus eorum.*8c finbsp;ui iter�: 8c fimiliter ieiunaui leptem diebus, propter nos creatum eft f�culum, quarc nonnbsp;vtfuppleam tres hebdomadas,qu� did� funt h�reditatem pofsidemus cum l�culo?VfquC-mihi.Et fad� eft inodauanode, �c cor me� quo h�c.nbsp;turbabaturiterat� in me, 8c c�pi loqui coramnbsp;Altifsimo.Inflammabaturenim fpiritus meusnbsp;valde,8c animameaanxiabatur,8cdixi,O Donbsp;mine, loques loquutus es ab initio creatur�nbsp;in primo die,dicens,Fiat c�l� 8c terra : 8c tuum verbum opus perfedum.Et erat tunc fpiritus, 8c tenebr� circunferebantur,�c filenti� ,nbsp;fonus vocis hominis nodum cratabs te.Tuncnbsp;dixifti de thef�uris tuis proferrilumen lumi-nofum, quo appareret opus tuum . Et diefe-cundo creafti fpirit� firmament!, 8c imperafti ei Yt diuideret amp; diuifionem faceret inter

triMatwnibtti non perttenittir ^mortaknt 'f�tam: amp; nunc quidet�profundnbsp;^rationes iuflorum^^fi tfctremum aute iudi-cium nihil immutal�ur. 'varijsyitijsfuhij^^�nbsp;unt� homines,�d �Dominus efl t^l�cricof^*nbsp;CAP. V n.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5�

Et fadum �ft,c�m finiflemloqui verba hxc, miflus eft ad me angelus qui mil-fus fuerat ad me primis nodibuSj�c dixit ad me,furgeEfilra, amp;audi fermoncsquosnbsp;veni loqui ad te.Et dixi,LoquereDcus meus.

-ocr page 423-

Efdre

Et dixit ad trie. Mate pol�t um eft in fpatio-� I�c�,vteft�caltum amp;. imraenfuin: eritau-tem ci introitus in angnfto loco pofitus, vt eflet firriilis�urninibus.Qms cnim volens vonbsp;luerit ingredi marc, amp;videreeum vcl domi-harieiusift non trarifteritanguft�m,inlatitunbsp;dindm quomodo venire poterit? Item aliud,nbsp;Ciuicas eft aidificata,amp;poftcain loco campenbsp;ftri.-eft aocem plena omnium bonorum ; introitus eins anguftus amp;iri pr�cipiti j�ofitus,nbsp;Vccflet� dextfis quidern ignis,� f�niftrisaquanbsp;alta.-f�mit�autem eft vna fbla inter eos pofi-ta, hoc cft interignem 5caqu�m , vc non capiat {�mita,ni�� Iblut�imodo veftigium hominbsp;nis . Si autem dabitur ciuitas homini inhai-reditatem, ft nunquartiantep�fitum pericu-lum pertranfterit, quomodo accipiet hairedi-tatem ftiam?Et dixi,Sic Domine. Et dixit adnbsp;me,Siceft 6c Ifrael pars.Propter eos enim feci l�c�i�;6c quando trangre�Tiis cft Adam c�-ftitutioilcs meas, iudicafum cft quod fa�tumnbsp;eft. Et fat�ifunt introitushuiusfeculiangu-fti, 8c dolentes, amp;laborioft : pauci autem 8cnbsp;niali,8c periclilorum pleni, 8c Labore magno-P�r� fulti. ft� maioris feculi introitus fpatiof�nbsp;amp; l�curijSc facientes immort�lit�tis frud�.Sinbsp;ergo ingredientes nonfueruntingrefsi qui vinbsp;u� t,ang�fta 8c vana hatcino poterunt recipenbsp;re qu� lunt repof�ta.Nunc ergO quarc tu connbsp;turbaris,c�m fis corruptibilis?8cquid mou�-ris tu,c� fis mort�lis, Et quare non aceepiftinbsp;in corde tuo quod eft futurum, fed quod innbsp;pnEf�nti?Refpondi8cdixi,DominatorDominbsp;ne,eccedifj3ofuifti I�ge tua.quoniam iufti H�nbsp;rcditabuntli�C,impij autem peribunt: iuftinbsp;autem ferentai^ufta, fperantesfpatiofii. qui

B enim impie geficrunt, 8c angufta pafsi fnnt, 8c fpatiofa rioAvidebunt.Et dixit ad me,Nonnbsp;eft iudex fuper Deum gt; neque intclligens fu-per Altifsimum. Pereuntenim multi prasfen-tes, quianegligitur qu� antepofita eft Deinbsp;lex. Mandans enim mandauit Deus venientinbsp;bus,quando vencrunt^quid facientes viueret,nbsp;8c quid obferUantes non punirentur. Hi autenbsp;non funt perfitafij SicotfadixcrurtteijScconnbsp;ftitucrunt fibicogitaftlen V�nitatiSjSc pr�ponbsp;f�cruntf�bi circuniienfiones delt�orum, 8cnbsp;fuperdixerunt Alti�imo non efl'e,8c vias eiusnbsp;non cognouerunt/8C legem eiusfpreuerunt,nbsp;8cfponfton,es eius abnegauerunt,8c in legiti-mis eius ftdem non habuenunt. Sc opera eiusnbsp;non p�rfccerunt. propter hoc Eflra vacua vanbsp;cuis, 8c plena plenis. Ecce tempus veniet, 8cnbsp;eritquando veniet fi-gnaqur pr�dixi tibi, 8cnbsp;apparebit fponfii, 8c apparelcCns oftendeturnbsp;qu� nunc fubducitur-terra: 8c omnis qui libenbsp;beratus eft de pr�diftis malis,ipfe videbit mi-rabilia meA, Reuelabiturenim filiusmeus le-

nil.

fus cum his quicutri eo funt,8c iiic�ndab{�tur quirelidi funtinannis quadringentis.Et �ritnbsp;poft arinos hos,8c morieturfiliiis meus Chrinbsp;ftus, 8coes qui fpiramentum habet homines:nbsp;8c conuertetUr feculum in antiquii filentiumnbsp;diebus feprem, ficutin prioribus iudieijs, iranbsp;vt nemo derelinquatur. Ec erit poft dies fep-tem,excitabitur quOdnonduni vigilar feculumnbsp;8c morieturcorriiptum.5c terra redder qu� innbsp;cadormiuhr,8c puluis qui in eo fil�ntio habinbsp;tant, 8c promptu�ria redder qu� eis coiflmennbsp;datx funt anim�. Et reuelabitur Alti�itnusnbsp;fuper federn iudicij,8c pertranfibunt mif�ri�,nbsp;8c l�nganimitas c�ngregabituf. l�diciura aunbsp;tem fbl�ni rertianebiti veritas ftabit, 5c fid.esnbsp;conualefcet, 8c opus fubfequetur, 8c mcrcesnbsp;oftendetur, 8� iuftiti� vigilabunt, 8c iniufti-ti� non dominabuntur.�t dixi,Primus Abra Cnbsp;ham propter Sodomitas orauit, 5C Moyf�snbsp;pro patribus qui in def�rro peccailerui�t, 8cnbsp;qui poft en piO Ifi�ael indieb�s Achaz,8c Sa-muelis, 5c Dauidpro confradtione, 8c Salomon pro eis qui vinerUnt in f�n�lif�catio-nein, 8c Elias pro his qui pluuiam accepe-runt, 8c pi �m�rttio vt viueret, 5c EzechiaSnbsp;pro populo in diebus Sennacherib , 8c multinbsp;pro multis. Si ergo modo quando Corrupti-bile increuit,8c in iuftitia multiplicara eft, 8cnbsp;oraueruntiufti pro impijs : quare 8c nunc fienbsp;noneritPEt fefponditad me,5cdixit,Pr�f�n5nbsp;f�eulumnon eft finis, gloria in eo fi-equensnbsp;maner : propter hoc orauerunt pro inu�Hdis,nbsp;Dies enim iudicij erit finis t�mp�ris huius,nbsp;Sc initium temporis futur� immortalitafis,nbsp;in quo tranftuitcorruptcla: f�ltitaeft intem-perantia,abfcifra eft increduHtas : creuit autem iuftitia,ortaeft veritas. tiinc enim nemo poterit f�luare eura quiperijc, neque de-niergere qui vicit.Et refpondi, 8c dixi,Hic eftnbsp;f�rmO meus primus 8cnouifiimus, quoniamnbsp;melius erat non dare terram Adam , vel c�mnbsp;iam dediflet J coercere eiiin vt non peecaret.nbsp;Qmd cnim prodeft hominibus in pr�fcnti vinbsp;u'ere in triftitia, 8c mortuos fperare pUriitio-nem.�Cgt; tu quid fecifti AdamtSi enim tu pec-caftijUon eft faftus folius tuus cafus,fed 8c nonbsp;fter qui ex re aduenimiis. Quid enim prodeftnbsp;nobis fi promiflum eft nobis immortale ternnbsp;pus: nos aut m�rtalia opera egimus'Etquo-nia pr�di�faeft nobis perr�nisfpesmos veronbsp;pe�imi vanifadifumus.Etquonia repofitanbsp;funt nobis habitacula fariitatis 8c Iccuritatis:nbsp;nos veto malcconuerfatifuraus.Et quoniamnbsp;repofita eft gloria Altifsimi protegereeos quinbsp;tarde eonuerfatifuntinosautem pefiimis vijsnbsp;ambulauimus.Et quoniamoftendetur para-difus, cuius frutftus incorruptus perfeuerat,nbsp;in quo eft fecuritas 8c medelamos' vero n o in-�nbsp;grediemut

-ocr page 424-

Efdre im,

grcdi�m�t. in iflgr�tis enim locis conuerf�ti D fumus.Et quoniam fuper ftellasfulgebuntfanbsp;cies eorum qui abftinentiam habuerunt: no*nbsp;ftr� autem facies fuper tenebras nigr�. no e-nim cogitauimus viuentes quando iniquita-tem faciebamus, qu�d incipiemuspoft mortem pati.Et refpondit,amp; dixit. Hoc eft cogi-tamentum cerraminis quod certabit qui fupernbsp;terram natus eft homo,vt fi vidus fuerit, pa-tiatur quod dixifti .* fi autem vicerit, recipietnbsp;q�iod dico:quoniam ha:c eft vita quam Moyles dixit c�m viueret,ad populum,dicens,Elinbsp;' g� tibi vitam,vtviuas. Non credider�ta�t ei,nbsp;led neepoft cum phrophetisifed nec mihi quinbsp;locutus film ad eos:quonia non eftet trdftitianbsp;in perditione eorum, ficut futur� eft gaudi�nbsp;fuper eos,quibus perfuafa eft lalus.Et refponnbsp;di, amp;dixi, Scio Domine, quoniam vocatusnbsp;eft Altifiimus mifericors ineo, qu�d mil�reanbsp;tut his qui hondum in feculoaduenerunt, 5cnbsp;quod miferetur illis qui conuerfionemfaci�tnbsp;in lege eiiis; amp; longanimis eft, quoniam loganbsp;Jiimitatem pr�ftat his qui pcccauerunt quafinbsp;fuis operibus:5c munificus eftjquoniam qui-dem donate vult pro cxigcntijs.-amp; mult� mi-l�ricordi�,quoniam multiplicat magis mile-ricordias his qui pr^l�ntcs lunt,8c qui pr�tc-rierunt,amp; qui futuri funt.Si enim non multi-plicaueritmifericordias fiias, non viuificabi-tur f�culum cum his qui inh�reditab�tineo.nbsp;Sc donat.-quoniam fi non donauerit de boni-t�te fua,vt alleuenturhi qui iniquitatem feccnbsp;runt, de fuis iniquitatibus nort poterit deciesnbsp;millcfima pars viuificari hominum. amp; iudexnbsp;fi no ignouerit his quicurati funt verbo eius,nbsp;amp; deleuerit multitudinem contention�.monnbsp;fortafsisderelinquerenturin numerabili mulnbsp;titudinCjnifi pauci valdc.

5. quot;Deus in hocJeculo nfi�ricors agno�eitwrpropter feccatores^f lurimi.tarnen damnantttr, at iu�is premiafunt re�ofita,

C A P. V 111.

ET rcfponditadrae,8cdixit,Hocleculu fecit Alti�imus propter multoSjfuturfinbsp;autem propter paucos.Dicara aute coram tefimilitudinem Efdra. Quomodo autenbsp;interrogabis terram,6c dieet tibi,quoniam d/inbsp;bit terram multam magis vnde fiat fidile,p^rnbsp;num autem puluerem vndeaurum fit : fic Scnbsp;adus pr�f�ntis leculi. Multi quidem creatinbsp;fimt,pauci autem faluabuntunEtrefpondi, Sinbsp;dixi, Abforbe ergo anima fenfum, Sc deuoranbsp;�^uod lapit.conuenifti enim obaudirc,5c pro-phetaFequot;volcns�.Necenim tibidatura eft fpa-tiunijnifi folummodo viuere. O Domine, finbsp;non permittes l�ruo tuo, vt oremus coramnbsp;tCj Sc des nobis lemen cordi. Sc lenfum cultu- res mifericors vocabcris.Si enim defj^deraue-ris vt

_ ____

ram^vnde frudus fiati vnlt;�e v�uere po�it ofll nis corriipt�s, qui portabjt locum hominij?nbsp;Solus enimes, amp; vna pla�natio nos f�niusnbsp;manuum tuar�jficut locutus es; amp; quotn�donbsp;n�cin.matricepla�rnat� eftcorpus^amp;praeftasnbsp;membra: conl�ruatur in ign� amp; aqua tua cr�anbsp;tio;amp; nouem menf�bus patitur tua plafinationbsp;tuacrcaturam qu� in �a creata eft .� ipfum a�tnbsp;quod fcruat amp; q uod l�ruatur, vtraque l�rua-buritunferuataque quandoque it er um redditnbsp;matrix, qu� in ea creuerunt. Imperafti enimnbsp;ex ipfis membrisjhoc eft mamillis pr�berelacnbsp;frudui mamillar�jVt nutriatur id quod plal-matum eft vlquc in tempus aliqirod, amp;po-fteadifponaseum tu� milericordi�, Enutri-ftieum tua iuftitia, amp;erudifti eum in l�ge�nbsp;tua,amp; corripuifticum tuointellelt;ftu:amp; mor-tificabis eum , vt tuam �reaturam; amp;viuifi-cabis eum vt opus tuum. Si ergo perdide-riseum qui tantis laboribusplafmat�s eft:tuonbsp;iuffii facile eft ordiipri, vt amp; id quod fiebatnbsp;l�ruaretur.Et nunc Domine dicam, de omninbsp;homine tu magis fcis : de populo autem tuo,nbsp;ob quem doleo;amp; de b�reditate tua, propternbsp;quam lugeo.-amp; propter Ilfael, propter quemnbsp;triftis fum:8c de lacob, propter quem doleo:nbsp;idco incipiam orare coram te pro me, amp; pronbsp;eis.' quoniam video lapfus noftros qui habitanbsp;mus terrara. Sed audiui ccleritatera iudicisnbsp;qui futurus eft. Ideo audi vocem meam,amp; innbsp;tellige l�rmonem meum,amp; loquar coram te,nbsp;Initium verborum Eldr� priulquam afliime-retur;amp; dixi D omine,q ui inhabitas f�culum,nbsp;cuius oculi eleuati in nip�rna amp; aere; amp; cuius thronus ina�ftimabilis, amp; gloria incom-prehenfibilis : cui aftat excrcitus angelorun�nbsp;cumtremore, quorum l�ruatio in vento 8cnbsp;igni conuertitur:cuius verbum verum , amp;di-lt;�a pcrf�uerantia: cuiusiu�io fortis,amp; difponbsp;f�tio terribilis:cuius afpedus arefacit abyflos,nbsp;amp;indignatio tabefterefacit montes, amp; veritas teftificatur:exaudior3tioneml�ruituij 8Cnbsp;auribus percipe precationem figmenti tui,nbsp;Dumenimviuo,loquar: amp;dum f�pioji-efpo-debo.Nec refpicias populi tui delida, f�d quinbsp;tibi in veritate l�ruiunt. Nec intendas impianbsp;gentium ftudia, l�d qui tua teftimonia eumnbsp;doloribus cuftodierunt.Neccogites qui in conbsp;Ipedu tuo Falle couerfati ftint, �ed memorarenbsp;quiex voluntatetuatimorem cognoucrunt,nbsp;Neque volueris perdere,qui pecudum moresnbsp;habucrunt : led refpicias eos qui Ic^em tuamnbsp;fplendid� docuerunt. Nec indigneris �is quinbsp;beftijspeiores iudicati funt.* f�d diligas cosnbsp;qui femper in tua iuftitia confidunt, amp; gloria. Quoniano� !amp;patres noftritalibus mor- Cnbsp;bis languemus:tu autem propter nos peccato

-ocr page 425-

Efdre I III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t8*

ris vt noftri miftrearis/unc mifericors voca-beris, nobis autem nonhabentibus opera iu-ftiti�.Iufti enim, quibus funt opera multa re pofita, ex proprijs operibus recipient merce-detn. Quid eft enim homo, vt eiindigneris;nbsp;aut genus corruptibile, vt ita amarus ns de ipnbsp;fo?In ven t�te enim nemo degenitis eft quinbsp;non impie gefsitjSe deconfitentibus qui nonnbsp;deliquit. In hocenim annuntiabitur iuftitianbsp;tuajamp; bonitas tua Donnne,c�m mif�rtus fuenbsp;ris eis qui non habentfubftantiam bonorumnbsp;operum.Et refpondit ad me_,amp; dixit.K�fte lonbsp;cutus es aliqua ; amp; iuxtaf�rmones tuos hc Scnbsp;fiet. quoniam non ver� cogitabo fuper plaf-ma eorum qui peccauerunt ante mortem^annbsp;te iudiciumj ante perditionem : ftd iucunda-bor fuperiuftorum f�gmentum Sememora-borperegrinationis quoque,amp; faluationis amp;nbsp;mercedis receptionis. Quo modo ergo locu-tus fum^fc amp; eft.Sjcut enim agri cola f�rit funbsp;per terram f�mina multa,amp; pl�rationes mul-titudinis plantat^f�d no in t�poreomn�a qu�nbsp;l�minata f�nt, �luantur, f�d nec omnia qu�nbsp;plant ata ftirit, radi�abunt.-fc amp;quiin feculonbsp;l�minati luntjuon oran�s f�luabuntur.Et refnbsp;pondi,amp; dixijSi inueni gratiam,loquar.Quonbsp;modofemen a^ricolx fi non afeenderit a�tnbsp;non acceperit pluuiam tuam in tempore, autnbsp;fi corruptum fuerit multitudine pluui�, fienbsp;perif.Sc fimiliter homo qui rnanibus tuis plaf-matus eft,�f tu ei imago nominatus : quoni�nbsp;fimulatus es eijproptcr quem omnia plafraa-fti,amp; fimilafti femini agricol�. Non irafearisnbsp;fuper nos, f�d parce populo tuo, amp; mifererenbsp;hareditati tu�. Tu autem creatur� tu� mil�-D reris.Et refpondit ad me, amp; dixit, Qu�funtnbsp;pr�l�ntia pta:f�ntibus,amp; qu� futura futuris.nbsp;Multum enim tibireftat, vtpofsis diligerenbsp;mcam creatur�fuper me.-tibi autem frequenter amp; ipfi proximaui,iniuftis autem nunqua.nbsp;Sedamp;inhoc mirabilis es coram Altifiimo,nbsp;quoniamhumiliafti teficut decet te:amp;; no iu-dicafti te,vt inter iuftos plurimura glorifice-ris . Propter qiiod mif�ri� mult�, amp; mil�ra-biles efficientur eis qui habitant fe�ulum innbsp;jiouifsimis-.quiain multa fuperbia ambulaue-runt.Tu autem pro teintellige, Scdefimili-bus tuis inquire gloriam. Vobis enim apertusnbsp;cft paradifus, plantata eft arbor vit�,pr�paranbsp;tum eft futurum tempus,pr�parata eft abun-datia,�dificata eft ci�itas,probata eft req uies,nbsp;perfe�ta cft bonitas amp; perfe�iafiipi�tia.Radixnbsp;Juali fignata eft � vobis : infirmitas,amp;: tinea �nbsp;vobis abfconl� eft: amp; in infern� fugit corrupnbsp;tio in obliuione.Tranfierunt dolores, amp; oft�nbsp;fus eft in fine thef�urus immortalitatis .Nolinbsp;ergoadijeere inquiredode multitudin� eorunbsp;quipereunt.Nam pfi aceipicnteslibertat�.

fpreucrunt Alti�imuni,amp;.Iegem eius cotemr p{�runt,amp;viaseius dereliquerunt.Adhuc a�enbsp;iuftos eius coculcauerunt,amp; dixerunt in corde fuo non elle DeumrSc quidefeientes qno-niam moriuntur. Sicutenim vos fufeipient gt;nbsp;qu� pr�di�lafunt : fie eos fitis amp; cruciatus,nbsp;qu� pr�parata fiint.non enim voluit hominenbsp;difperdi.Sed amp;ipfi qui creati fuhr,coinquinanbsp;uerunt nome eius qui feciteos:amp; ingrati fue-runt ei qui pr�parauit eis vitam.QMpropternbsp;iudicium ineum modo appropinquat. Qu�nbsp;non omnibus demonftraui,nif� tibi,amp; tibi fi-milibus paucis.Et relp�di,amp; dixi, Ecee nuncnbsp;Domine demonftrafti mihi multitudinemnbsp;fignorum, qu� incipies facere jn nouiisimis:nbsp;f�d non demonftrafti mihi quo tempore.

J. ludi�a Dei�eut alia eiui dpera egre^iai pneceder^t alujua�gna.

CAP. IX. �

Et relpondit ad me, amp; dixrt, Metiens A metire tempus in lemccipfoiamp; erit c�mnbsp;videris,quando tranfieritpars qu�damnbsp;fignorum qu� pr�di�a funt, tune intclligesnbsp;quoniam ipfura eft tempus, in quo incipietnbsp;Altifsimus vifitare f�culum quod ab eofaftnnbsp;eft.Et quando videbitur in feculo motiolo-corum,amp;populorum tuid^atio ,,tuncintelli-ges quoniam dehiserat Alti�imus loeutus �nbsp;diebus qui fueruntante te ab initio. Sicutenim omnequodfadum eftinf�culoinitiumnbsp;habet,pariter amp;confummationem,amp;c�fum-matio eft manifefta.- fie 5� Alciftiini temporanbsp;initia fiabent manifefta in prodigijs amp; virtu-tibus,amp; confummationes in a�lu amp; infignisinbsp;Et erit, omnis qui f�luus fa�lus fuerit, amp; quinbsp;poterit effugere per opera fua amp; per fidem,innbsp;qua credidiftis relinqueturdc pr�di�iis peri-culis, amp; videbit f�lutare meum in terra mea,nbsp;amp;in finibus meis, quoniamf�ndificaui me anbsp;feculo. Et tune mif�rebuntur qui nunc abufinbsp;funt vias meas:amp;in tormentis commorabuiinbsp;tur hi qui eas proieceruntin ccntemptu.Quinbsp;enim non cognouerunt me, viuentes beneficia conf�cuti:amp; qui faftidier�t legem meam,nbsp;c�m adhuceranthabentes libertatem, Scc�mnbsp;adhuc effet eis apertus p�nitenti� locus nonnbsp;intellexerunt,fed fpreuer�t; hos oportet poftnbsp;mortem in cruciamento cognofcere. Tu er^nbsp;go noli adhuc curiofus efle, quomodo impijnbsp;cruci�buntur; fed inquire quomodo iufti fal-uabuntutjSc quorum f�cul�, amp; propter quosnbsp;feculum,6cquando . Efrefpondi, amp; dixi, O-Bnbsp;lim loGutus film, amp; nuncdico , amp;pofteadi-cam:quoniamplures funt qui pereunt,quamnbsp;qui f�luabuntur: ficut raultiplicatur fludusnbsp;fuperguttam.Et refpondit adme, amp;: dixit.nbsp;Oralis ager, talia amp;femina: amp; quales flores^nbsp;tales �ctindur� : Sc qualis operator, talis S�nbsp;cr�a-

-ocr page 426-

Efdre un

creatio:amp;qualis agricola, tails cultura:quo-niam tempus erat f�culi. Et nunc cum eff�m parans eis his qui nuncfunt^antequam fieretnbsp;f�culum, in quo habitarcnnSc nemo mihi �onbsp;trtainr.ti tradixit.tunc enim quifque, 8cnuncquot;creator�nbsp;in mundo hoc parato, mefle indeficientigt;nbsp;�clege inueftigabili corrupt! funt mores eo-rum.Et confideraui feculum^ amp; ecce erat pe-riculum propter cogitationes qu� in co aduenbsp;nerunt.Sc vidi, amp; peperci ei valde: amp;; feruauinbsp;mihi acinum de botro,amp; plantationem de trinbsp;bumulta.Pereatergo multitudoqti� finecaunbsp;fanata eftjamp;feruetur acinus meus, Stplantanbsp;tio mea : quiacum multolaboreperfeci. Tunbsp;autem fi adhuc intromittas feptem dies alios,nbsp;fed non ieiunabis in eis: ibis in campum flo-rum, vbi domus non eft: �dificata; amp; mandu-cabisfolummodo de floribus campi, amp; carn�nbsp;non gufi:abis,amp; vinum non bibes, fed folumnbsp;modo flores.deprecare Altifsimuin fineinternbsp;Q mi�ione. Sc veniam,amp;loquar tecum.Etpronbsp;fedus film, ficut dixit mihi in campum , quinbsp;vocatur Ardath, Sc fedi ibi in floribus . Et denbsp;herbis agri manducaui,amp; fa�ta eft efca earumnbsp;mihi in f�turitatem.Et fad� eft poft dies fepnbsp;tem . Sc ego difcumbebam fupra f�n�, Sc cornbsp;me�iiterum turbabatur�cutante iEtapert�nbsp;eft os meum, Sc inchoaui dicere coram Altifi-fimOjSc dixi, O Domine, te nobis oftcndensnbsp;oftenfus es patribus noftris in def�rto, quodnbsp;non calcatunSc infruduofo,quando erant exnbsp;euntes de Aegypto;Sc dicens dixifti,Tu Ifraelnbsp;audi me, Sc lemen lacob intende l�rmonibusnbsp;meis. Ecceenim ego f�mino in vobis legemnbsp;mea,Sc faciet in vobis frud�,8c glorificabiminbsp;ni in eo per f�culri.Nam patres noftri accipiennbsp;tes legem, non feruauerunt, Sc l�gitima meanbsp;non cuftodierunt, Scfadus cftfruclus legisnbsp;non parens;nec enim poterat, quoniam tuusnbsp;erat.Nam qui acceperunt, pcrierunt, non eunbsp;ftodientes quod in eis f�minatum fuerat. Etnbsp;ecce, confiietudo eft, vtc�m acceperit terranbsp;fernen, vel nauem mare, vel vas aliquod ef-cam vel potum:c�m fuerit exterminatumid,nbsp;in quo f�minatum eft,vel in quod milTumnbsp;cft:fimul id quod f�minatum, vel mifTum eft,nbsp;vel qu� fufeepta funt,exterminantur, Sc fuf-cepta iam non manent apud nos. fed nobisnbsp;D fie non fadum eft. Nos quidem qui legem acnbsp;cepimus peccantes periuimus,8ccornoftrumnbsp;quod fufeepit eara.mam lex non perijt,f�d pernbsp;manf�t in fiio labore.Et c�m loquerer h�c innbsp;corde meo,rcfpexi oculis meis,amp; vidi mulie-rem in dextera parte. 8c ecceh�c lugebat, 8cnbsp;plorabat cum voce magna, 8c animo dolebatnbsp;valde, 8c veftimenta eius difeifla, 8c cinis fii-per caput eius. Et dimifi cogitatus,in quibusnbsp;cram cogitans, 8c conuerfus fum ad e�, 8c dixinbsp;ci,Vt quid fles?8c quid doles animo ? Et dixitnbsp;ad me,Dimitte me Domine meus,vtdefleamnbsp;me,8c adijciam dolorem:quonia valde amaronbsp;fum animo,8chumiliata fum valde.Et dixi ei.nbsp;Quid pafla es.^dic mihi. Et dixit ad rae,Steri-lis fui ego famula tua, 8c non peperi, habensnbsp;marit� annis triginta. Ego enim per fingulasnbsp;horas,8c per fingulos dies,8c annos hos triginnbsp;ta deprecor Altifsimumnode acdie.Etfadunbsp;eft,poft triginta annos exaudiuit me Deus annbsp;cilla tuam,8c vidit humilitatem mea, Scattennbsp;dit tribulationi me�,8c d�dit mihi fili�, 8c iu-c�data fum fiiper eum valde ego,8c vir meus,nbsp;8c o�s dues mei, 8c honorificabamus valdenbsp;Fortem.Etnutriui eum cumlaboremulto.Etnbsp;fadurn eft c�m creuifTet, 8c venif��tacciperenbsp;vxorem,feei diem epuli.

S. �PermulisremflentemrurfuJ^refulgeMemv^ �enditurfigurari lerujklem,nbsp;c AP. X.

Et falt;aum eft,c�m introifietfilius meus A inthalamo fuo,cecidirj8c mortuus eft;nbsp;8ceuertimus omnes lumina, 8c furre-xeruntomnesciues mei adconfolandum me,nbsp;Scquieuivfque in alium diem vfquenoftc.nbsp;Et fadum.eft, c�m omnes quieuiflent Vtmcnbsp;cofolarentur vt quiefeerem; 8c furrexi no�te,nbsp;8c fugi;8cveni ficut vides in hoccampo:8c conbsp;gito iam non reuerti in ciuitatem,f�dhic connbsp;fiftere.-8c neque manducare,neque bibere,f�dnbsp;fineintermilsione lugere, 8c ieiunare vfqucnbsp;dum moriar.Etdereliquifermones in quibusnbsp;eram,amp; refpondi cum iracundia ad eam,8c dinbsp;xi,Stuka fuper omnes mulier�s, non vides lunbsp;dum noftrum,8c qu� nobis c�tingunt.^Quonbsp;niam Sion maternoftra omni triftitia contrinbsp;ftatur,8chumilitate humiliata eft,8cluget vanbsp;lidi�ime.Et nunc quoniam omnes lugemus,nbsp;8c triftes fumus : qiioniam omnes contriftatinbsp;fLimus,tu autem contriftaris in vno filio?In-terroga enim terram , Sc dicct tibi : quoniamnbsp;h�ceft, qu� debeatlugere cafum tantorumnbsp;fuper earn germinantium.Etex ipfaab initionbsp;omnes nati,8c alij venient:8c ecce, pen� ora-nes in perditionem ambulant, Scextermini-um fit multitudo eorum. Etquis ergo debetnbsp;lugere magis, nifi h�c qu� tam magnam mulnbsp;titudinem perdidit,qu�m tu,qu� pro vno donbsp;les?Si autem dicis mihi. Qu^oniam non eftnbsp;plandus meus fimilis terr� ; quoniam frUquot;nbsp;dura ventris mei perdidi, quem cum m�ro-ribus peperi, 8c cum doloribus gelnui : terranbsp;autem f�cundumviam terr�,abijtqueinnbsp;multitudo pr�f�ns,quo modo eu�nit: 8c egonbsp;tibi dico,ficut tu c� labore peperifti,fic 8c ternbsp;radat frudum fuum homini ab initio ei qmnbsp;fecit earn.Nunc ergo r�tine apudtemetipf�ntnbsp;dolorem tuum, Sefortiter fer qui tibi con-tigerunt


-ocr page 427-

Efdre un.

t�gerunt cafus. Si enim �uftif�caueris termi-num Dei^�c confilium fuum recipies in tem-B pore,amp; in talibus collaudaberis.lngredere ergo in ciuitatem ad virum tuum. Et dixit ad me, Non faciam, neque ingrediar ciuitatem,nbsp;fed hicmoriar. Etapofuiadhucloquiadeam,nbsp;amp; dixi,Nolifacerehunc fermonem,fed cofennbsp;ti perfiiadeti. Quot enim cafus Sion.^Confo-lare propter dolorem lerufalem . Vides enimnbsp;quoni�f�ndif�catio noftra def�rta efFeda eft,nbsp;amp; altarenoftrum dcmolitum eft,amp; templumnbsp;noftrum deftru�tiimefljamp;pfalterium noftr�nbsp;hurailiatum eft,amp; hymnus conticuit,amp; exulnbsp;tatio noftra diftbluta eftjamp; lumen candelabrinbsp;noftri extinftum eft,amp; area teftamenti noftrinbsp;direptaeft,amp;fanlt;fta noftra contaminatafunt,nbsp;amp; nome quod inuocatum eft fupernos, pencnbsp;prophanatum eft:amp; liberi noftri cotumeliamnbsp;pafsi flint, amp;facerdotes noftri fuccenfi fiint,nbsp;amp; Leuit� noftri in captinitatem abierunt, amp;nbsp;Yirginesnoftra:coinquinat�funt,amp;mulieresnbsp;noftr� vim paf�� funt, amp; iiifti noftri raptinbsp;funt,amp; paruuli noftri perditi funt,amp; iuuenesnbsp;noftri f�ruier�t, amp; fortes noftri inualidi fadinbsp;funt:amp;quod omni� maius,fignaculum Sion,nbsp;quoniam rel�gnata eft de gloria fua.nara amp;nbsp;tradita eft in manibus eorum qui nos oderut.nbsp;T U ergo excute tuam triftitiam multam,amp; depone abs te multitudinem dolorum, vt tibinbsp;repropitieturFortis,amp;requiem faciet tibi Al-tifsimus requietionem laborum . Et f�dumnbsp;eft,c�m loquebaradeam, facies eius fulgebatnbsp;fiibito amp;fpecies, corufeus fiebatvif�s eiiis,vtnbsp;cf��m pauens valdead cam, amp; cogirarem quidnbsp;ef��t hoc.Et ecce,fubito emifit fonitum vocisnbsp;magnum timor� plenum, vt commouereturnbsp;terra� mulierisfono.amp; vidi:8c ecce, ampliusnbsp;mulier non comparebat mihi,f�d ciuitas �difinbsp;cabatur, amp; locus demoftrabatur de fu ndamennbsp;tis raagnis;amp; tiinui, amp; clamaui voce magna,nbsp;amp; dixi, Vbi eft Vriel angelus, qui � principionbsp;venitad me? quoniam ipf� me fecit venire innbsp;multitudine in excefiu m�tis huius, amp; fadusnbsp;eft finis meus incorruption�,amp;oratiomeainnbsp;jmproperium , Et c� ef�em loquens ego h�c,nbsp;ccce venit ad me,amp; vidit me;amp; ecce eram pofinbsp;tus vt mortuus, amp; intelledus meus alienatusnbsp;q�� non feiebam, 5c audio qu� nonfcio.Aufnbsp;nunquidf�nfus meus fallitur, amp; anima meanbsp;fbmniat ? Nunc ergo dqirecorte vt damon-ftresf�ruo tuo deexceftuhoc* Et refponditnbsp;ad me, amp; dixit, Audi me amp; doceam te , 8c di-cam tibi de quibus times:quoniam Alti�imusnbsp;reuelauit tibi myfteria multa. Vidit redamnbsp;viam tuam,qHoniara fineintermi�ione con-triftabaris pro populo tuo 8c valde lugebasnbsp;propter Sion . Hic ergo intelledus vifionisnbsp;qu� tibi aparuit antepaululum . Quam vidi-fti lugentera,inchoafti confblari eam. Nuncnbsp;autem iam fpeciera mulieris non vides,f�d ap-paruit tibi ciuitas �dificari;8c quoniam enar-rabat tibi de cafu filij fui, h�c abfblutio eft.nbsp;H�cmulierquam Yidifti,h�ccft Siort;�cquoDnbsp;niam dixit tibi quam 8c nunc confpicieSjVt cinbsp;uitatem �dificatam . Et quoniam dixit tibigt;nbsp;quia fterilis fuit triginta annis : propter quodnbsp;erantannifcilicet triginta, quandono eratinnbsp;ea adhucoblatio oblata . Etf�dum eft poftnbsp;annos triginta,�dificauit Salomon ciuitatem,nbsp;Sc.obtulit oblationes:tunc fuit qnandopepe-rit fterilis filium. Et quod tibi dixit,quoniamnbsp;nutriuit eum cum labore, hoc erat, habitationbsp;in leruf�lem.Et quoniam dixit tibi quod filins meus veniens in fuo thalamo mortuus effet, 8c contigif�et ei cafus, hoc erat, qu� fadanbsp;eft ruina lerufalem. Et ecce, vidifti fimilitu-dinem eius:8� quoniam filium lugeret,inchoanbsp;fti confblari eam : 8c de bis quae contigerunt,nbsp;h�c crant tibi aperienda.Et nunc videt Altifi-fimus, quoniam ex animo contriftatus es, 8cnbsp;quoniam ex toto corde pateris pro ea, often-dit tibi claritatem glori� ei�s, amp; pulchritudi-nemdec�ris eius.Proptereaeninidixi fibivtnbsp;maneres in campo vbi domus non eft �dificanbsp;ta. Scieb� enim ego, quoniam Alti�imus in-cipiebat tibi oft�dere h�c: propterea dixi tibinbsp;vt venires in agrumvbinon eftfundamen-tum �dif�cij. Necenim poteratopus �dificijnbsp;hominis fuftineri in Ioco,vbi incipiebatur Alnbsp;ti�imi ciuitas oftendi. Tu ergo noli timere,nbsp;neque expauefcatcor tuum,fed ingredere, 6cnbsp;vide fplendorem 8c magnitudinem �dificij,nbsp;quantum capax eft tibi vifus oculorum vide-re ; 8c poft h�c audies quantum capit auditusnbsp;aurium tuarum audire.Tu enim beatuses pr�nbsp;multis , 8c vocatus es apud Alti�imum f�cutnbsp;8c pauci.Node autem qu� in craftinum futu-ra eft, manebis hic : 8c oftendet tibi Alti�imus eas vifiones fupremorum,qu� faciet Alti�imus his qui habitant fiiper terram � no-ui�imis diebus. Et dormiui illam nodemnbsp;aliam,ficut dixerat mihi.

crat,amp; tenuit dexteram meam,amp; confortauit me, 8c ftatuit me luper pedes meos, amp; dixitnbsp;mihi, Quid tibi eft? amp; quare conturbatus eftnbsp;intelledus^tuus,amp; f�nfus cordis tui ? amp; quarenbsp;conturbaris ? Et dixi, Quoniam dereliquiftinbsp;me, amp; ego quidem feci f�cundum f�rmonesnbsp;tuos,amp;exiui in campum:amp;ecce vidi,amp; videonbsp;quod non pofTum enarrare. Et dixit ad me,nbsp;Sta vt vir,8c�'commouebo�te.Et dixi, Loque-*��*� re Domine meus tu in me, noli me derelin-querc, vt non fruftra moriarquoniam vidi

5. �Apparet E�rain^tfione aquila tum'vniuerp quot;Y/ur^ant.

CAP. XI-

Etvi-


-ocr page 428-

Efdre nil.

A quot;l' Tt vidi (omnium, Sc ecce afcendebat I� de mari aquila^ cui erant duodecim al�nbsp;* quot;^pennarumj Sc capita tria.Et vidi^Sceccenbsp;expandebat alas fiias in omnemterram^Sc omnbsp;nes venti c�li infufflabant in eam^ Sc coliige-bantur.Et vidij Sc de pennis eius nafcebanturnbsp;contraria? penna:, Sc ipfx ficbant in pennacu-lis minutis Sc modicis. Nam capita eius erantnbsp;quiefc�tia,8c dimidium caput erat maius alio-rum capitum, l�d ipla quiefcebat cum eis. Etnbsp;vidi, Sc ecce aquila volauit in pennis Riis Scnbsp;regnauit Ei per terram, Sc fuper eos qui habitant in ea.�t vidi, quoniam fubieda erant einbsp;omnia lub c�lo Se. nemo illi contradicebat,nbsp;neque vnus de creatura qu� efi fuper terram.nbsp;Et vidi, Scecce furrexit aquila Eipervnguesnbsp;fuos,8c mi�t vocem pennis luis,dic�s, Nolitenbsp;omnesl�mulvigilare,dormit6vnulquifqueinnbsp;loco fuo, Sc per tempus vigilate. Capita aut�nbsp;innouilsimol�ruentur.Etvidi, Scecce voxnbsp;non exibatde capitibus eius, led de medietatenbsp;corporis eius.Etnumeraui contrarias pennasnbsp;eius,Sc ecce iple erant octo . Et vidi, Sc ecee�nbsp;dextera parte furrexit vna penna, Sc regnauitnbsp;B luper oranem terram. Et fadtum eft c�m reg-naretjVenit ei finis, Sc no apparuit locus eius:nbsp;Sc l�quens exurrexit,Sc regnabat. Ipfa mult�nbsp;tenuit tempus. Et fa�um eft c�m regnaret,8cnbsp;veniebat finis eius,vt non appareret ficut pri-or.Et ecce vox emifla eft illi, dicens, Audi tunbsp;qu� tanto tempore tenuifti terram. h�c an-nuntio tibi antequam infipias non apparere.nbsp;Nemo poft te tenebit tempus tuum, led necnbsp;?.$. dimidium eius.Etleuauitgt; l�tertia, Sc tenuitnbsp;principatum ficut Sc priores: Sc non apparuitnbsp;Sc ipl�.Et fie contingebat omnibus alijs fingunbsp;latim principatum gerere,Sciterum nufquamnbsp;comparere.Et vidi, Sc ecce in tempore l�qu�-tes penn� erigebantur � dextera parte,vt tenenbsp;rent Sc ipl�principatum : Sc ex his erant qu�nbsp;tenebantjlcd tarnen ftatim non comparebar.nbsp;Nam Sc aliqu� ex eis erigebantur, l�dnon te-nebant principatum.Et vidi poft h�c,Sc eccenbsp;non comparuerunt duodecim penn�, Sc duonbsp;pennacula:Sc nihil fupereratin corpore aqui-l�,nifi duo capita quielcentia Sc l�x pennacunbsp;la.Et vidi, Sc ecce lex pennaculis diuil� f�ntnbsp;du�, Sc manl�runt fub capitequod eft ad de-

C xteram partem. Nam quatuor manl�runt in loco luo.Et vidijSc ecce liibalares cogitabantnbsp;3 � le erigere Sc tenere principatus.Et vidi,5C!gt;ecnbsp;ce� vna ereda eft, led ftatim non comparuit.nbsp;Etl�cund� velocius,qu�m priores non cotn-paruerunt.Et vidi,8c ecce du� qu� fiiperauc-. runt apud l�metipfas cogitabant Sc ipl� reg-nare:8cin eoe�m cogitarent,eccevnumqui-elcentium capitum quod erat mcdium,euigi-labat. hocenim erat duorum capitum maius.nbsp;Et vidi quoniam compl�ta finit duo capitalenbsp;cum:Scecceconuerfumeft caputcum hisquinbsp;cum eo erant, Sc comedit duas fubalares quatnbsp;cogitabant regnare.Hoc autem caput perconnbsp;terruit omnem terram, Sc dominabatur in eanbsp;his qui habitant terram cumlabore multo, 8Cnbsp;potentatum tenuit orbis terrarum fuper oin-nes alas qu� fuerunt.Etvidi poft h�c,Sc eccenbsp;medium caput lubito non comparuit, Sc hocnbsp;ficutal�.Superaueruntautcm duo capita,qu�nbsp;Sc ipla l�militer regnauerunt fuper terram, Scnbsp;fuper eos qui habitant in ea.Et vidi,Sc ecce denbsp;uorauit caput � dextera parte illud quod � l�-ua.Et audiui vocem dicentem mihi, Conlpi- Pnbsp;ce contra te,Sc confydera quod vides.Et vidi,nbsp;Scecceficutleo concitatusdeIjdua rugiens.*nbsp;Sc vidi quoniam emittebat vocem hominis adnbsp;aquilam.Et dixit,dicens,Audi tu,8c loquar adnbsp;te,8c dieet Alti�imus tibi, Nonne tu es qui fiinbsp;perafti de quatuor animalibus, qu� feceramnbsp;regnare in ��culo meo,8cvtper eos veniret finis temporum eorumrEtquartus venions de-�icit omnia animalia qu� tranfierunt. Sc po-tentatu tenuit leculum cum tremore multo.nbsp;Sc omnem orbem cum labore pclsimo. Scin-habitauittottemporibus orbem terrarum efinbsp;dolo . Et iudicafti terram non cum veritate,nbsp;Tribulaftienim manluetos,Scl�fifti quielc�-tes,8c dilexifti mendaces. Sc deftruxifti habi-tationes eorura qui frult;ftificabant,5c humilianbsp;ftimuros eorum quite noninocuerunt. Etnbsp;alcendit cotumelia tuagt;vlque � ad Altifsimu,nbsp;Sc fuperbia tua ad Portern. Er relpexit Altifii-mus fiiperba tempora, Sc ecce finita funt, Scnbsp;Icelera eius compl�ta funt.Propterea non ap-pareas tu aquila,Sc al� tu� horribiles. Sc pen-nacula tua pe�ima. Sc capita tua maligna, 8Cnbsp;vngues tui pe�imijSc omne corpus tuum va-num, vti refrigeretur omnis terra, Screuerta-tur liberata de tua vi,8c fperet indicium Sc minbsp;lericordiam eius qui fecit earn.

5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EJdra orationem hu�us yi�oms datur tx-

�licatio cum memhris iffius.

CAP. XII.

Et faiftil eft, dum loqueretur leo verba h�c ad aquilam:Sc vidi. Sc ecce quodlhnbsp;perauerat caput. Sc comparuerunt q��nbsp;tuor al� ill� qu� ad eum trafierunt, Sc eref^^enbsp;funt vt regnarent: Sc erat regnum eorum eXquot;nbsp;ile, Sc tumultu plenum. Et vidi, Sc ecceipl�nbsp;nonapparebant. Sc omne corpus aguil� incenbsp;debatur. Sc expauelcebat terra valde, Scego anbsp;tumultu Sc exceflu mentis,Sc�magno timor�nbsp;vigilaui, Sc dixi Ipiritui meo, Ecce tu pr�fti-tifti mihi hoc in eo,qu�d Icrutaris vias Altifinbsp;fimi. Ecce adhuc fatigatus fum animo,8c Ipi-ritu meo irtualidus fiim valde, Sc nec modicanbsp;eft in me virtus � multo timorejquam expauinbsp;no�


-ocr page 429-

Efdre UIL


�84-


Hofte Eac. Nunc ergo orabo Alti�imum, vt meconrortet vfque in finem.Etdixi, Domi-nator Domine^ fi inueni gratiam ante oculosnbsp;tuoSjSc fi iuftificatus fura apud te pr� multisjnbsp;Sc fi cert� afcendit deprecatio mea antefacienanbsp;tuamjConforta me^ Sc oftendc f�ruo tuo mininbsp;interpretationem Sc diftindionem vifiis hornbsp;ribilis huius, vtpleni�imecofbleris animamnbsp;meatn. Dignum enimme habuifti oftenderenbsp;mihi teporumnoui�ima.Et dixit ad me,H�cnbsp;eft interpretatio vilionis huius.Aquilam quanbsp;vidifti afcendenteinde mari boceft regnumnbsp;quod vifum eft in vif�one Danieli fratri tuo.nbsp;Sed non eft illi interpretatura, quoniam egonbsp;nunc tibi interpr�ter. Ecce dies veniunt, Scnbsp;exurget regnum fuper terram, Sc erit timornbsp;acrior omnium regnorum qu� fuerunt antenbsp;B eum.Regnabuntautem in ea reges duodecim,nbsp;vnus poft vnura.Nam f�cundus incipiet reg-nare,8cipf� tenebitamplius tempus pr� duo-decim . H�c eft interpretatio duodecira alarum quas vidifti.Etquam audiftivoeem qu�nbsp;locuta eft j non de capitibus eius exeuntem,nbsp;i�d de medio corporis eius^ h�c eft interpr�tanbsp;tio^quoniam poft tempus regni illius na�cen-tur contentiones non modic�^Sc periclitabi-tur vt cadat:8c non cadet tunc^f�d iterum connbsp;ftitueturinfuum initium.Et quoniam vidiftinbsp;fubalarcs odo coh�rentes alis eiuSjb�ceft in^nbsp;terpretatio,exurgent inipfbodo reges j quorum erunt tempora leuiaj Sc anni citatie Sc duonbsp;quidem ex ipfis perient. Appropinquante au-tem tempore medio quatuor f�ruabuntur innbsp;tempore,CU m incipiet appropinquate tem pusnbsp;cius vt finiatur : du� veto in finem feruabun-tur.Et quoniam vidifti tria capita quielcentia,nbsp;h�c eft interpretatio,in nouifsimis eius fufeinbsp;tabit Altifiimus tria r�gna, Screuocabit in eanbsp;�multa.Sc dominabuntur terram, Sc qui habitant in ea,cum labore multo fuper omnes quinbsp;fuerunt ante hos.propter hoe ipfi vocati funtnbsp;capita aquil�. Iftienim erunt qui recapitula-bunt impietates eius,Sc qui perficient noui�inbsp;ma cius.Et quoniam vidifti caput maius nonnbsp;apparens,h�c eft interpretatio eius.quoniamnbsp;vnus ex eis fuper le�fum fuum morietutjSc tanbsp;men cum tormentis. Nam duo qui perfcuera-� uerint,gladius eos comedet. Vnius enim gladius comedet qui cum eo : fed tarnen hic gla-dio in noui�iniis cadet. Et quoniam vidiftinbsp;duas fubalares traijcientes fuper caput quodnbsp;eft in dextera parte, h�c eft interpretatio. hinbsp;funtquosc�l�ruauit Alti�imus in finem fh-um,hoceftregnum exile. Sc turbationisple-num.Sicut vidifti Sc leonem, quem vidifti denbsp;fylua euigilantem Sc rugientem, Sc loquen-tem ad aquilam,8c arguentem earn. Sc iniuftinbsp;tjas ipfius per omnes fermones eins ficut au-

difti:hic eft ventus quem feruauit Alti�imus in finem ad eos,8c impietates ipforum : Sc ar-guct illos, Sc incutiet coram ipfis difterptio-nes eorum.Statuer enim eos iniudicio vinos:nbsp;Scerit, cum argueriteos, tunccorripiet eos.nbsp;nam refiduum populum meum liberabitcumnbsp;mif�ria, qui f�luatifiint fuper fines meos, Scnbsp;iucundabit eos quoadufque veniet finis diesnbsp;iudicij,de quo locutus fum tibiab initio.Hocnbsp;fomnium quod vidifti. Sc h� interpretationes.nbsp;Tu ergo folus dignus fuifti feire Alti�imi f�-cretum hoc. Scribe ergo omnia ifta in libronbsp;qu� vidifti,Sc pone ea inloco abfeondito: Scnbsp;docebis eafapientes de populo tuo, quorumnbsp;corda feis pofle capere Sc feruare fecreta h�c.nbsp;Tu au tem adhuc fuftine hic alios dies feptem,nbsp;vt tibi oftendatur quiequid vifum fuerit Altifnbsp;fimo oftendere tibi.Etprofedus eft � me. Etnbsp;faiftu eft, cum audifl�t omnis populusquonianbsp;pertranfierunt feptem dies, Scego no fuif�emnbsp;reuerfus in ciuitatem, amp; congregauit fe omnis.� minino vfque ad maximum : Scvenitadj^nbsp;me,Sc dixerunt mihi dicentes, Q^id peccani-mus tibi,8c quid iniuftc egimus in te, quoniam derclinquens nos f�difti inlocohoc? Tunbsp;enim nobis fiiperes folus ex omnibuspopulis,nbsp;ficut botrus de vinea, Sc ficut lucerna in loconbsp;obfturOjSc ficut porrus Sc nauis �luata � temnbsp;peftate. Aut non liifficiunt nobis mala qusnbsp;contingunt.^Si ergo tu nos dereliqueris,quannbsp;to nobis eratmeliusfiefiemusfiiccenfiScnosnbsp;cum ineendio Sion.'Nec enim nos fiimus me-liores eorum qui ibi mortui funt.Et ploraue-runt voce magna.Et refpondi ad eos. Sc dixi,nbsp;Cofidelfiael, Senolitriftari tu domus Tacob.nbsp;Eft enim memoria veftri coram Altifsimo,Scnbsp;Fortis non eft oblitus veftri in tenratione.E-go enim non dereliqui vos,neq; exce�i � vo-bis.fed veni inhunc locum,vt dcprecarer pronbsp;defolatione Sion, vt qu�rerem mifcricordianbsp;pro humilitate fanftificationis veftr�.Et n�cnbsp;ite vnufquifqueveftrum in domum fiiam. Scnbsp;ego veniaad vos poft dies iftos. Et profedusnbsp;eft populus,ficutdixi ei,inciuitatem:ego au-tem fediin campo �ptem diebus, ficut mihinbsp;mandauit:Sc manducabam defloribus folum-modo am-i.de herbis fada eft efta mihi in die-

� *

bus illis.

5. Altera yi�o E�rx o�enditur cum ijgt;�us �n-ter^reta�ione.

GAP. XIII.

Et fadum eft poft dies feptem, Sc fbm-niauifomnium node. Eteccedema-ri ventus exurgebat , vt conturbaret omnes fludus eius. Et vidi,8c ecce conualef-cebat ille homo cum millibus c�li : �c vhinbsp;vultum

-ocr page 430-

derelilt;fti,fuper cos qui mortui funt.H� inter-prctationes vif�onisjquia vidifti virum afcc-dcntem de corde mariSj ipf� eft quem confer uat Alti�imus multis temporibuSj qui per f�nbsp;metipfum liberabit creaturam fuam: amp;ipfenbsp;difponet,qui derelidi funt.Et quoniam vidi-fti de ore eius exire^vt fpiritum, amp; ignem, amp;nbsp;tempeftatem: amp; quoniam non tenebat phra-m��^neq; vas bellicofum: corrupit cnira impetus eius multitudinemj qu� veneratexpug^nbsp;nare cum.h�c e ft interpr�ta no. Ecce dies ve-niuntj quandoincipiet Alti�imus liberate c-os qui �ipel terrain �int: amp; veniet in exceflunbsp;mentis fuper eos qui inhabitant terram.Et a.-lij alios cogitabunt debellare ; ciuitas ciuita-

dierintomnes gentes vocem eius; 8c derelin-quet vnu�juifque in regione fua bellum fu�, quod habent ad alterutrum : 8c colligetur innbsp;vnum multitudo innumerabilis,f�cuc volen-tes venire,8c expugnare eum.Ipl� autem fta-bit fuper cacumenmontis Sion. Sion aut� vcnbsp;niet, oftendetur omnibus parata 8c �difi-cata,ficut vidifti motem fculpi �nemanibus.nbsp;Iple autem filius meus arguet qu� adinuencnbsp;runt GenteSjimpietates eorum has qu� tem-peftati appropinquauerunt propter mala co-gitamentaeorum 8ccruciamenta quibus incinbsp;perdeteos fine�abore per legem qu� igni a�inbsp;mulata eft. Et quoniam vidifti eum colligcnnbsp;tem adf� aliam multitudinem pacificam, hscnbsp;funt decem tribus,llqu� captiu�fad� funt denbsp;terrafuain diebus O��e r�gis, quem captiu��nbsp;duxit Salmanalarrex Afl�riorum:8c tranftu-lit eos trans flumen, 8ctranflati funt in terranbsp;aliam. Ipfl autem fibi dederunt confili� hocnbsp;vt derelinquerent multitudinem gentium, 8Cnbsp;profiei�erenturin vlteriorem regionem, vbinbsp;nunquam inhabitauit genus humanum : vcl

Efdrc lin

vultum fuum vertebat vt con�^deraret, tre-mebant omnia qu� fub eo videdantur:8c vbi cunque exibat vox de ore eius,ardelcebant o-mnes qui audiebant voces eius,f�cut quieftitnbsp;terra quando �nferit ignem . Et vidi poftnbsp;h�c, 8c ecce congregabatur multitudo homi-num, quorum non erat numerus de quatuornbsp;ventis c�li, vt debellarent hominem qui a�nbsp;cenderat de mari. Et vidi, 8c ecce fibimetipf�nbsp;fculpferat montera magnum,8cvolauit fupernbsp;eum.Ego autem qu�fiui videre regionem,vclnbsp;locum vnde fculptus eflet mons, 8cnon po-tui.Etpoft h�c vidi,8c ecce, omnes quicon-gregati ftint ad eum, vt expugnarent eum,ti-mebant valde, tarnen audebant pugnare . Etnbsp;ecce, vtvidit impetum multitudinis venien- tera,8c locus locum, 8c gens aduerftisg�tem,nbsp;tis,nonleuauitmanumftiam,nequephram� 8cregnumaduerfusregnum.Eterit,c�m fi�tnbsp;am tenebat,neque aliquod vas bellicofum ni h�c, 8c contingent figna qu� ante oftendi tinbsp;fi �lummodo vt vidi,quoniam emifitdeore bi:8c tunereuelabiturfiliusmeus,quem vidi-fuo ficutflatumignis,amp;delabijseiusfpiritus fti,vt virum afeendentem.Et erit quando aunbsp;flam m�, 8c de lingua eins emittebat �intillasnbsp;8c tempeftates,8c c�mifta funt omnia fimul,nbsp;hic flatus ignis,8c fpiritus flamm�,8cmultitunbsp;do tempeftatis ; 8c c�neidit fuper multitudinem in impetu,qu� pr�parata erat pugnare,nbsp;8c fuccendit omnes, vt fiibito nihil videreturnbsp;de innumerabili multitudine, nif� folummo-do puluis,8c fumi odor:8c vidi,8c extimui.Et

� poft h�cvidiipfijmhominem de�endentem de monte, 8c vo�antem ad�multitudinemnbsp;aliam pacificam, 8c accedebat ad eum vultusnbsp;hominum multorum quorundam gauden-tium,quorundam triftantium:aliqui ver�al- pientcruciari:qu�aftimilar�funtflamm�,8�nbsp;ligati,aliqui adducentes ex eis qui oft�reban-tur. 8c �grotaui � multitudine pauoris, 8c ex-pergefaiftus fum, 8c dixi,Tu ab initio demonnbsp;ftrafti feruo tuo mirabilia h�c,8cdignum menbsp;habuifti vt fu�iperes deprecationem meam;nbsp;8c nuncdemonftra mihi adhuc interpr�tationbsp;nem �mnij hui�s.Sicutenim exiftimoin �nnbsp;fit meo, v� qui dereli�i fuer�t in diebus illis;nbsp;8c multo plus v� his qui no funt derelidi.Quinbsp;cnim non funt derelilt;fti,triftes erant. Intelli-go nunc qu� funt repofitain nouifsimis diebus , 8c occurrent eis, fed 8c his qui dereli�ti ibi ob�ruare l�gitima fiia, qu� non fucrantnbsp;funt. Propter hoc veneruntenim inpericula �ruantes in regione fua.Per introitus autem pnbsp;magna,8cneee�itates multas, ficut oftend�t anguftos fluminisEuphr�ten introicrunt.Fenbsp;�mnia h�c.Attamen facilius eft p�riclitante cit enim eis tune Alti�imus figna, 8c ftatuitnbsp;venire in hunc,qu�m pertrafire,ficut nubem venas fluminis vlquequo tranfirent.Per camnbsp;� �culo, 8c nunc videre qu� contingunt �in enim regionem erat via multa itineris, anninbsp;nouifsirao. Et relpondit ad me,8c dixit,Et vi vnius 8c dimidij ; nam regio ilia yocatur Ar-fionis interpretationem dicam tibi:8cdequi- �reth,Tuncinhabitaueruntibi vfqueinno-buslocutus es, adaperiamtibi. Quoniam denbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* '

his dixiftiqui derelidifunt, h�c eft interpre-tatio.Quiaufertpericulum illo tempore, hic � euftodiuit. qui in periculo inciderunt, hinbsp;funt qui habet opera 8c fidem ad Fortifsim�i.nbsp;Scito ergo quoni� magis beatificati funt qui

ui�imo tempore: 8c nunc iterum c�m c�pc-rint venire, iterum Alti�imus ftatuet venas fluminis,vt po�int tranfire ; propter h�c vidifti multitudinem cum pace. Sed 8c qui deronbsp;lilt;fti funt de populo tuo,hi fiint qui inueniunnbsp;tur intra terminummeum. Fadum erit ergo,nbsp;quando

-ocr page 431-

Efdre

�juando incipietpcrderc multitudinemear�, collc��funtgentes^protcget eos qui fu-perauerunt populum: amp; tune oft�det eis mulnbsp;ta plurima portenta. Et dixi ego^Dominatornbsp;Domine^hoc mihi oftende^propter quod vidi virurn afeendentem decorde maris. Et dixit mihi:Sicat non potes h�c vcl fcrutarijV�lnbsp;Icirequa� funt in profundo maris:fic no potenbsp;nt quifque fuper terram videre f�lium meumjnbsp;veleos qui cum eo/unt^ nifi in tempore diei.nbsp;H�c eft interpretatio fotnnij quod vidifti_, 8cnbsp;propter quod illuminatuses h�cfolus.Dereli-quifti enim tuam^amp; circameam vacaftilege,nbsp;amp;qu�fifti: Vitam enim, tuam difpofuiftiinnbsp;f�pientia^Sc f�nfum tuumvocafti matrcm,-8�nbsp;propter hoc oftendi tibi merces apud Alti�i-mura. crit enim poft alios tres dies, ad te alianbsp;loquar, amp; exponam tibi grauia amp; mirabilia.nbsp;Et profeeftus fumjamp; tranfij in carnpunijrriul-tum glorificans amp; laudans Alti�imum deminbsp;rabilibus qua: per t�pus faciebat: amp; quoniamnbsp;gubsrnatipfum J amp; qu� funt in temporibusnbsp;illatajamp;i�di ibi tribus diebus.

5. K^ipparet T)ominus Efdrx in ^uxdani arcana reuelat.

CAP. X III r.

Et fa�hum eft tertio die^Sc ego ftdebam fub quercu.Etecce^voxexiuit cotra menbsp;de rubo^amp; dixit : Efdra Efdra . Et dixi,nbsp;Ecce ego Domine.Et fiirrexi ftiperpedes me-,nbsp;^�f84.3.b. os. Et dixit ad me, 0 Reuelans reuelatus ftimnbsp;fuper rubum,amp; locutus fum Moyfi, quandonbsp;populus meus f�ruiebatin Aegypto , amp; mifinbsp;eumjamp;cduxi populum meum de Acgypto,8cnbsp;adduxi eum fuper montem Sina, amp; detinebanbsp;eum apud mediebus multis; Scenarraui ei minbsp;rabilia multa,amp; oftendi ei temporum fecrctanbsp;Sc fincm:amp; pr�cepi ei, dicens ; H�c in pal�mnbsp;faci�s verbajamp; h�cabftondes.Et nuiic tibi dinbsp;co.-Signa qua: demonftraufamp;fomnia qus vinbsp;difti,amp; interpretationes qnas tu vidiftfin cornbsp;de tuo repone ea:tu enim recipieris ab omnibus , conuerteris ref�duus cum conftlio meonbsp;amp; cum f�milibus tuis, vlquequo finiantur tc-pora; quoniam i�culum perdiditiuuentutemnbsp;fuam, amp; tempora appropinquant i�nefeere,nbsp;Duodecim enimpartibus diuifumcft f�cu-lum, amp; tranf�erunt eius d�cima amp; dimidiumnbsp;JJ decim� partis:fuperftint autem eiuspoft medium decimx partis. Nuncergo difpone do-mum tu^ip,8c corripe populum tuum,amp; connbsp;folare humiles eorumjSc ren�tiaiam corrup-tel�, amp; dimitteabs te mortales cogitationes,nbsp;Scproijceabs te pondera humana, amp;exuetenbsp;�am infirmam naturam , amp; repone in vnamnbsp;partem molefti�ima tibi cogitamenta, amp; fe-ftina tranfmigrare � temporibus his ; qu� e- .nbsp;nim vidifti nunc contigifle mala,iterum ho-

un. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tSy

rum d�t�riora facient;quantum enim inuali-dum fiet f�culum � f�nedute, tantum multi-plicab��tur.fuper inhabitantes mala.Prologa-uitenim fe magis veritas, Scappr�pinquauit mendacium.Iam enim feftinat venire, quamnbsp;vidifti Vifionem.Et refpondi,amp; dixi �oram tenbsp;Domine,Ecce enim ego abibo, ficut pr��e-pifti mihi,amp; corripiam pr�i�ntem populum.nbsp;Qui autem iterum nati fuerint,quis commo-nebit i Pofitum eft ergo l�culum in tenebris,nbsp;amp; qui inhabitat in eo fine lumme. Q^oniantnbsp;lextua infenl�eft, propter quod tiemo leitnbsp;qu� � te fatlafunt,velqu�incipient�pera,Sinbsp;enim inueni in tegr�tiam,immitte in me fj?i-ritum l�n(ftum.-amp; Icribam omne quod fadturiinbsp;eft in feculo ab initio , qu� erantin lege tuanbsp;fcripta,vt po�int homines iniienire��mitam:nbsp;amp; qui voluerint viuere in noui�imisjviuant.nbsp;Etrefpondit ad me,amp;dixit: VadenS congre- Cnbsp;ga populum, 8� dices ad eos vt non qu�rantnbsp;te diebus quadragin ta. T u autem pr�para tibi buxos multos,amp; accipc tecum Saream,Da-briam,Salemiam,Echanum,amp;Af�el,quinquenbsp;hos qui parati funt ad lcribend� velociter ; amp;nbsp;venias huc,amp; ego accend� in corde tuolucernbsp;na intelledus, qu� no extinguetur quoaduiq;nbsp;finiantur qu� incipies Icribere. Et tune perfenbsp;dis qu�dam pal� facies, qu�dam i�pientibusnbsp;ablconle.trades. ih craftinum enim hac horanbsp;incipies fctibere.Et profedus fum, ficut mihinbsp;pr�eepit,amp; congregaui omnempopulum,8cnbsp;dixi, Audilftael verba h�c: Peregrinati funtnbsp;patres noftri ab initio in Aegypto,amp; liberatinbsp;funt inde : Scacceperunt legem vit�, quaranbsp;non cuftodierunt,quam amp; vos poft eo� tranfnbsp;gre�i cftis ; amp; data eft vobis terra in fortem,nbsp;amp; terra Sion, amp; patres veftri, amp; vos iniqui-tatem feciftis, amp; non i�ruaftis vias quas pr�-cepitvobis Altifsimus : �ciuftus iudex cumnbsp;fit,abftulit� vobis in tempore quod donauc-rat.Et nunc vos h�c eftis, amp; fratres veftri in-trorfum veftr� funt.Si ergoiraperaueritisf�nnbsp;fui veftro , amp; erudieritis cor veftrum , viuinbsp;conf�ruati eritis, amp; poft mortem miiericor-diam c�l�quemini. Indicium enim poft mornbsp;tem veniet, quando iterum reuiuilcemus, amp;nbsp;tunciuftorum nomina pafebunt, amp; impio-r�m fada oftendcntur.Adme igitur nemo ac �gt;nbsp;credatnunc, neq; requiratme vfq; dies qua-draginta.Et accepi quinque viroSjficut man-dauit mihi,amp; profe�ti fumus in campum, amp;nbsp;manfimus ibi.Et fadus fum in craftinum, Scnbsp;ecce vox vocauit mc,dic�s,Eldraaperios tu-�m,amp; bibe quo te potauero. Et aperui osme-um, amp; ecce calix plenus porrigebatur mthi.nbsp;Hoe erat plenum neut aqua : color auteme-, i�s vt ignis fimilis. Et accepi, amp; bibi;amp; irteonbsp;cum bibiflem, cor meum cruciabatur intelle-A a du,S:

-ocr page 432-

Efdre IIII.

ic i��pc�us toeum increfcebat Gpientia. Nam Ipiritus meus conf�ruabatur memoria�nbsp;Et apcrtum eft os meunijSc noneft claufumnbsp;amplius. AkiGimus dcditintellediim quinque viris,amp;�cripf�runt qux diceban turexcef-fioftcs nodis^quas nonfciebant.Nofte autcmnbsp;manducabant panem^ego autem per diem lonbsp;quebar , Sc pernodem non taccbam. Scriptinbsp;lunt; autem per quadraginta dieSjlibri duce�i-ti quatuor. Etfadtum eft cdmcompleuiflentnbsp;quadraginta dies, locutus eft AltiGimus, di-cens, Prioraqu� ftripfifti, in palam pone, amp;nbsp;legant digni amp; indigni ; nouiGimos autemnbsp;l�ptuaginta confcruabis,vt tradas eos fapien-tibus de populo tuo.In bis enim eft vena in-celledus, amp; fapienti� fons, 8c Gienti� flume.nbsp;Et feci fie.

5. �Prxi�untw mukx ca�amitxtts fetulo fi^er-ttentttrx.

CAP. XV.

A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ccc loquere in aures plebis me� Icrmo

ncspropbetix,quosimmi{�roinostu-^um,dicit Dominus : amp; fac vt in charta fcribantur,quoniamfldelcs amp; verifunt.Ne tinbsp;meas � cogitationibus aduerftim te, nec tur-bent te incredulitates dicentium, Quoniamnbsp;omnis incredulus in incredulitate Gia moric-tur. Ecce ego induco ,dicit Dominus , fupernbsp;orbem terrarum mala,gladium, amp;famem, amp;nbsp;mortem,amp; interitum: propter quod fuperpolnbsp;luit iniquitas omnem terram, amp; adimpletanbsp;funt opera nociuaillor�.Propterea dicit Do-minus; lam non fllebo de impietatibus eor�nbsp;qu� irreligiofcagut,ne� fuftinebo in bis qu�nbsp;inique exercent : ecce Gnguis innoxius amp; iu-ft us clamat ad me, amp; aniro� iuftorum clam�tnbsp;perleueranter. Vindicans vindicabo illos,di-cit Dominus, 8c accipiam omnem Gnguin�nbsp;innoxium ex illis ad me.Ecce populus meusnbsp;quafi grex ad occif�oncmducitur,iamnonpanbsp;tiar ilium habitarein Terra-Aegypti:l�d edu-cam eum in manu potenti 8cbrachio excellb,nbsp;percutiam plaga l�cut prius, 8c corrumpamnbsp;omnem terra eius.Lugebit �egyptus, 8c fun-damentaeius plaga verbera ta, 8c caftigationenbsp;quasinducetei Deus. Lugebunt cultorcs openbsp;rantes terram, quoniam deficient feminaeo-rum ab vredine 8c grandine, 8c a �'dcre terri-bili.V� fcculo, 8c qui habitant\in co: quia ap-propinquauit gladius 8c contritio eprum, 8cnbsp;exurget gens contra gentem ad pugnam, 8cnbsp;rhomph�a in manibus eor�.Erit enim inconnbsp;ftabilitiohominibus, gcalijalijs inualefcen-tes non curabunt regem fuum, 8c principesnbsp;B vi� geftorum fuorum in potentia fua. Con-cupilcctenim homo i�i ciuitatem ire, �c nonnbsp;potcrit.Propt�r fiipcrbi�ra enim eorutt� ciui*nbsp;tates turbabuntur, domus exterentur, homines metuciit. Non mil�rebitur homo proxi-mum fiium ad irritum faciendum domos eo-rum in gladium,ad diripiendas fiibftantias eonbsp;rum propter famcm panis 8c tribulationemnbsp;multam. Ecceego conuoco, dicit DeuSjOm-nes reges terr� ad me verendum, qui funt abnbsp;oricnte,8c�bauftro, ab euro , 8c � Libano,adnbsp;conuertendos in le, 8c reddere qu� dederuntnbsp;illis.�ficut faciunt vlque hodie cledtis meis, fienbsp;faciam 8c reddam in finu cor�.Hxc dicit Dornbsp;minus Deus, Non pareet dextera mealupernbsp;peccatorcs, nec ceflabit rhoph�.i fiipcr eftiinnbsp;dentes l�nguinem innoxium fuper terram.nbsp;Exijt ignis ab ira eius,8c deuorauit fundam�-taterr�,8c peccatores quafiftramen incen-fum.Vxeis qui peccant, 8c non obfcruantnbsp;mandata mea,dicit Dominus. n� parcam il-lis.Diftedite filij � poteftate.Nolite contamjnbsp;narefandificationem meam,quoniam nouftnbsp;Dominus omnes qui delinquunt in ilium,nbsp;propterca tradidit eos in mortcm,8cinoccifi-onem.Iam enim venerunt fuper orbem terra-rum mala,8c manebitisin.illis.nonenim libenbsp;rabit vos Deus, propter quod pcccaftis in e-um. Eccevifio horribilis, 6c facies illiusabnbsp;oriente. Etexientnationes draco num Ara-bum in curribus multis,8c ficut flatus,eoruninbsp;numerus fertur fuper terram, vt iam timeantnbsp;8c tr�pident oranes qui illos audient carmo-nij infanientes in ira,8c exict vt apri dc�'lua,nbsp;8c aduenient de virtute magna, 8c conftabuntnbsp;in pugnam cum illis,8c vaftabun t portionemnbsp;terr� Aflyriorum.Et poft h�c fuperualelccntnbsp;dracones natiuitatis fux memores,8c conuer-tent fe conlpirantcs in virtute magna ad per-fequendos eos.Ifti turbabuntur 8c filebuntinnbsp;virtute illorum, 8c conuertent pedes fuos innbsp;fugam, 8c .� territorio Aflyriorum fubfeffornbsp;obfidebit eos,8c confumet vnum ex illis,8c e-rittiraor 8c tremorin excrcituillorum,8c co-tentio in reges ipfbrum.Ecce nubes ab orien Cnbsp;te,8c � feptentrione vfijue ad mendianum,8cnbsp;facies earum horrida valde, plena ir� 8c procell�, 8c collident fe inuicem, 8c collident fy-dus copiofum fuper terram,8c fydus illor�,8cnbsp;erit Gnguis .� gladio vfq; ad ventre, 8c fimusnbsp;hominis vfq; adfubftramen cameli, 8c erittinbsp;mor 8c tremor multus fuper terram,8c horre-buntqui videb�tiram illam, 8c tremor apprenbsp;hendet illos;8cpoft h�c raoueb�tur nimbi conbsp;piofi � meridiano 8c feptetrione, 8c portio a-lia ab occid�te : 8c fuperinualefc�t vend ab �-riente, 8c reelud�t earn, 8c nubc quamfuGitanbsp;uit in ira, 8c fydus ad faciedam exterritationcnbsp;ad orientalem ventum 8c,occidentem viola-bitur: �C exaltabuntur nubes magnx Sc valid�


-ocr page 433-

T allident ciuttatemquot;occifam , 8c exterent � ali-*c�iur�im. tux exterminabunt, rurflim reuertentcs quot; ad $. - - -


Efdrelin

pl�na�ir�^Sc (yduSjVt �xterreant omncm ter-ratn^Sc inhabitantes earn, 8c infundent fiiper omnem locum altum 8c eminentem fydusternbsp;nbilCjignem 8cgrandinemj8crhomphacas volantes, 8c acjuas multas, vt etiam impleantiirnbsp;omnes campi,8c omnes riui plenitudine aquanbsp;rum multarum. 8c demolienturciuitates, 8cnbsp;muros,8cmontes,8ccolles,8clignafyluarum,nbsp;�cf�numpratorum, 8cfrumentaeorum. Etnbsp;tranfibunt confiantes vlqucBabylonem, 8cnbsp;exterent eam:conucnient ad ipfam, 8c circui-buntearn,8c efFundent �'dus 8c omnem iramnbsp;fuper eam,8c fubibitpuluis 8cfumus vfque innbsp;c�lum , 8c omnes in circuitu lugebunt earn:nbsp;amp; qui lub ea rem'anl�rint,l�rui�t his qui externbsp;ruerunt.Et tu Afia concors in fpem Babylo-nis, 8c gloria perfbnx eius�.v� tibi mif�ra propnbsp;ter quoda�imilafii ei,8c ornafii filias tuas innbsp;fornicationead placcndum 8c gloriandum innbsp;amatoribus tuis,qui tecum cupierunt (empernbsp;fornicari. Odibil�imitata es in omnibus openbsp;ribus eius,8c in adinuctionibus eius:proptere�nbsp;dicit Deus,Immitt� tibi mala,viduitate,pau-pcrtatem,8c fam� 8c gladium, 8c pefie, ad de-uafiandas domos tuas � violationc,Sc morte,nbsp;amp; gloria virtutis tu�.Sicut flos ficcabitur,c�nbsp;cxurget ardor qui cmilTus efi fuper te, infir-maberisvt paupercula plagata8c caftigataanbsp;mulieribus,vt non pofiint te fiifcipere poten lido lagittario: fic non reuertentur mala quaenbsp;tes Sc amatores. Nunquid ego fic zelaborte, miflafuerint in terram.Vxmihi,vscmihi:quisnbsp;dicitDominus,nifioccidifleselcftosmeosin me liberabit in illis diebus? Initium dolorfinbsp;omni tempore,exaltas percufiionem manu- 8c multi gemitus,initi� famis 8c multi interinbsp;iim,8c dicens fiiper mortem eorum,c�m ine- tus, initium bellorum 8c forfflidabunt pote-briata efl*es,Exornafpeciem vultus tui? Mer- fi�tes,initium malorum 8c trepidabunt om-ccs fornicationis tu�in finu tuo,propterhoc nes. In his quidfaciam cum venerint mala?nbsp;redditionem accipies.Sicut faciescledis meis, Ecce fames 8c plaga 8c tribulatio 8c angufiianbsp;dicitDominus:fic faciet tibi Deus, 8c tradet milfi funt flagella in emendatiohe, 8c in hisnbsp;teinmalum.Et natituifameinterient: 8ctu -nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;......

rhomph�a cades, 8c ciuitates tu� conteren-tur,8comnes tuiincampogladio cadent. Et qui funt in montibus,fameperibunt,8c man-ducabunt Carnes luas, 8c{anguinem bibent �nbsp;famepanis 8c fiti aqux. Infelix per maria ve-nics, 8c rurfum accipies mala. Et in tranfitunbsp;quam portionem terra: tu�, 8c partem glori�

______ nbsp;nbsp;nbsp;. - Jnbsp;Babylonem fubuerfam.�Etdemolita cris illisnbsp;pro fiipula,amp; ipfi erunt tibi ignis;8c deuora-bunt te 8c ciuitates tuas,terram tuam 8c monnbsp;tes tuos,lt;j}iines �duas tuas 8c lignum fru�tifenbsp;1 � � �

centjamp;cenfum tuuminpr�dam habebunt, n� videre,vel vocemeius audire.Relinquetur

186

VAe tibi Babylon 8c Afia,va: tibi Aegy A pte 8c Syria. Pr�cingite vos �ccis 8cnbsp;cilicijs, Sc plangite filios vefiros, Scnbsp;dolete ; quoniam appropinquauit contritionbsp;veftra.Immiflus efi vobis gladius, 8cquiseftnbsp;qui auertat illurlmmiifus efi in v�bis ignis, 8cnbsp;quis efi qui extinguatilJum?Immiflafunt�onbsp;bis mala,8c quis efi qui repellat ea.�N�quid renbsp;pellet aliquis Iconem efurientem in �dua,autnbsp;extinguet ignem in ftipula mox quando coe-pefitardere ? Nunquidrepellet aliquis fagit-tam � fagittarioforti miflam.^Dominusfortisnbsp;immittit mala,8cquis efi qui repellatea?Ex-ijt ignis ex iracundia eins, 8c quis efi qui ex-tinguat eum? Corufiabit, 8c quis non time-bit.^Tonabit,8c quis non pauebit? Dominusnbsp;comminabitur,8c quis non fundituscoiiterc-tur � facie ipfius?Terra tremuit8cfundamen-taeiusjmare fluduar de profundo, �C fludusnbsp;eius difiurbabuntur, 8c pilces eius .� facie D�nbsp;mini,8c � gloria virtutis eius: quoniam fortisnbsp;dextera eiusqu� arcum tendit.-f�gitt� eiusnbsp;acut� qu�abiplo mittuntur, noti deficientnbsp;c�m c�pcrint mitti in fines terr� . Ecce mittuntur mala, 8c non rcuert�tur, donee veni�tnbsp;fuper terram.Ignis fuccenditur,8c nonextin-guetur, donee coniumat fundamenta terr�.nbsp;Quemadmodum non reditfagitta mifla ava

omnibus lenonconuertentabiniquitatibus fuis, neque flagellorum memores erunt fem- 3nbsp;per.Ecce,eritannona: vilitas fuper terra, ficnbsp;vt purent fibi efle dire�ta paccm, 8c tunc ger-minabunt mala fiiper terra,gladius, fames, 8cnbsp;magna confufio.A fame enim plurimi qui innbsp;habitant terram in teri�t, 8c gladius perdet c�-teros qui fiTperaucrint � fame,8c mortui ficutnbsp;ftercoraproijcientur,8cnoneritqui confolenbsp;tureos. Derelinqueturenim terra delerta, 8cnbsp;ciuitates eius deijcientur. Nonderelinqueturnbsp;qui colat terram, 8c qui lemineteam . Lignanbsp;dabunt frudus, 8c quis vindemiabit illa.�Vuanbsp;matura fiet, 8c quis calcabit illa?Erit enim lorum igni comburent.Filios tuoscaptiuosdu- cis magna delcrtio.Cupietenim homohomi

8c gloriam faciei tu� exterminabunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim de ciuitatedeccm,8cduode agro quiab-

Iconderintfein denfis nemoribus,8cfcifluris

Horrende �tniuerfo ovli defolatio in fine nbsp;nbsp;nbsp;petrarum. quemadmodum derelinqunrur in

oliueto,8c fingulis arboribus tres aut quatuor CAP. XVI.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oliu�,autficutinvinea vindemiata racetni

Aa 2 relinquun--

is

-ocr page 434-

EfdrelIII.

Telifiq�nturab kis qui diUgeter vineam fcru-tatur ; fic relinqucncur in diebus illis tres aut quatuor ab fcrutatibus domos corn in rkom-phafa.Et rclinquecur terra def�rta,amp; agri eiusnbsp;inueterabunt j amp; vias eius,amp;omnesf�mit� e-ius germinabunt fpinas, eo quod non tranfi-cnt konaines per earn. Lugebunt virgines nonbsp;habcntes fponf�s; lugebunt mulieres non kanbsp;bentes viroSjlugebunt fili�earum non habites adiutorium: fponfi earum in bello conlu-mentur^Sc viri earum in fameexterentur. Audite vero ifta^amp;cogn�lciteea l�rui Domini.nbsp;Eccc verbum Domini, excipiteilludme dij snbsp;credatis dequibus dicit Dominus. Ecccap-� propinquantmala,amp;non tardant. Qj^mad-modum pr�gnans c�m parit in nono menienbsp;filium fuum,appropinquantekora partus e-ius ante horas duas vel tres, dolores circum-eunt ventrem eius,amp;prodeunte infante denbsp;ventre, non tardabunt vno pundo : fienonnbsp;morabuntur mala ad prodeundum fuper ter-ram,amp; l�culum gemetjSc dolores circumtencnbsp;bunt illud. Audite verbum, plebs mea: paratenbsp;vos in pugna, Sc in malis fic eftote,qua{� ad-uen� terr�.Qm v�dit, quak qui fugiat;amp;quinbsp;emit,quafi qui perditurus.Qm mercatur,quanbsp;k qui fruAumnon capiat:amp; qui �dikcat,quanbsp;k non kabitaturus.Q^ileminat,quak qui nonbsp;metet:kc Sc qui vineam putatjquak non vin-demiaturus.Qui nubunt, kequak klios nonnbsp;falt;�uri;amp; qui non nub�t,kc quak vidui.Pronbsp;pter quod qui laborant, kne caula laborant.nbsp;Eruftus enim illorum alienigen� metent,5cnbsp;fubkantiamillorumrapient. Sc domos euer-tent,Sc klios eorum captiuabiint,quiaincap-tiuitate Sc fame g�n�rant natos fuos. Et quinbsp;negotianturin rapina,quantum diu exornantnbsp;ciuitates 8c domos fuas^Sc pofleisiones 8c pernbsp;fonas fuas , tanto magis adzelabor eos fupernbsp;peccata fua,dicic Dominus. Quo modo zela-tur fornicaria mulierem idoneam amp; bona valnbsp;de, kc zelabitur iuftitia iniquitat� cura exor-nat le,8c accul�t ea in facie, c�m venerit quinbsp;defendat exquirent� omne peccat� liiper ternbsp;ram.Propterea nolitekmilariei,nec operibusnbsp;eius:quonia adhu�pukllum, 8c tolletur ini-quitas � terra, 8c iuftitia regnabit in vos.Nonnbsp;dicat peccator l�no peccake: quoniam carbonbsp;nes ignis comburet fuper caput eius qui dicit:nbsp;Non peccaui coramgt;Domino�Deo 8c glorianbsp;ipkus. Ecce dominus cognolcet omnia opera kominum , 8c adinuentiones illorum, 8cnbsp;cogi tationes illorum,8c corda illorum. Dixitnbsp;enim,Fiat terra, Sc falt;ftaeft:katc�lum,amp;f�*nbsp;�� eft.Et in verbo illius ftell� fundat�lunt,nbsp;8c nouit numerum ftellarum. Qm Icrutaturnbsp;Abyflum,8ctkelauros illarum .-qui mefus eftnbsp;mare,8c conceptum eius.Qui conclukt marenbsp;in medio aquarum, 8c kifpendit terram lupernbsp;aquas verbo fuo. Qui extendit c�lum quaknbsp;cameram,fuper aquas fundauit eum.Qui po-fuit in. delerto fontes aquarum, 8c kiper ver-ricem montium lacus ad emittend� fluminanbsp;abeminenti petra,vtquot;potaret�terram. Qui �nnbsp;xit hominem, Sepofuit corkium in medionbsp;corporis,8c miktei lpiritum,vitam 8c intel-leduiiijSc fpiramen Dei omnipotentisqui fcnbsp;cit omnia,8clcrutinat omnia ablconki in ab-Iconks terr�.Hic nouit adinuention� veftra,nbsp;8c qu� cogitatis in cordibus veftris , peccan-tes,8c volentes occultare peccata veftra. Propter quod Dominus lcrutinando Icrutinauitnbsp;omnia opera veftra,8c traducet vos omncs,SCnbsp;vos confuk eritis c�m procek�rint peccatanbsp;veftra coram hominibus,8c iniquitates erunt,nbsp;quae acculatores ftabunt in die illo. Quid fa-cietis ? autquoraodo ablcondetis peccata veftra coram Deo 8c angelis eius ? Eccc iudexnbsp;Deus,timetec�.Deknite�peccatisveftris,Scnbsp;obliuifcamini iniquitates veftras iam agerenbsp;eas in lempiterno,8c Deus educet vos, 8clibenbsp;rabit de omni tribulatione.Ecce enira incen-ditur ardor kiper vos turb� copiol�c,8c rapietnbsp;quoldam ex vobis,8c cibabunt idolis occilbs:nbsp;8c qui conl�nl�rint eis,erunt illis in dcrifum,nbsp;8c in improperik,8c in conculcationem. ericnbsp;enim locis locus, 8c in vicinas ciuitates exur-redio multa fuper tim�tcs Dominum. Eruntnbsp;quak inl�ni nemini parcentes: ad diripiendunbsp;8c deuaftandum adhuc timentes Dominum,nbsp;quia deuaftabunt 8cdiripient fubftantias, 8Cnbsp;de domibus fuis eos eijeient. T�c parebit pronbsp;batio elcdorum meorum,vt aurum quod pronbsp;batur ab igne.Audite dilefti mei^dicit Dominus: Ecce adkint dies tribulationis, 8c de hisnbsp;liberabo vos.Ne timeatis, neckxktetis, quoniam Deus dux veftcr eft. Et qui l�ruatmannbsp;data 8c pr�cepta mea, dicit Dominus Deus,nbsp;ne pr�ponderent VOS peccata veftra, ne lupcfnbsp;eleuent le iniquitates veftrx.V� qui conftrinnbsp;guntur � peccatis luis, 8c obteguntur ab ini-quitatibus luis,quemadmodum ager coftrinnbsp;gitur � lylua, 8c fpinis tegitur leraita eius pernbsp;quam non trankt homo,8c cxcluditur, amp;nbsp;titur ad deuorationem ignis. *'


-ocr page 435-

n�oiTtvj^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TotZ Ic�Zl�.

Kyg (% 7r�vf OKpaT�i� S �t�� 76� TTa^t� P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ASfUcifi Kj Kj Kj Tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;��^^7 3:

� 7roiiitStyplt;��e�V6p,�5�THp 7Hp,lt;r�p7r�vIlt; quot;JsijS Kocrua mr.i mJlnl�s t�p 3(xXkw�p X�rt� T TTgOfCcJ^tetjof (TK^�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;THp ��vftropjKjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�VTHp r� Jtj Ja�cPc|� ^VO|U�ff a�.

piuii �Tt� nfoff�nis dwjK^iwt (rn,oTi �S'tKT�0^�iwtr�\�7rp�.7rlt;j�7� Z�jHs �v,Kj �vvtib'-y�(^ M�pfH T^tTTf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�ttJXh�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KJ KVifexyT�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iTrayp.Xf'a� lt;rsr. trt rV M

Kupioj ��4.:$�^,^57rX�Jxv�^gt;M�gt;te��UjLt^,Kj weXvixt�^,Kj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KaKi'o/f �vfp�7rlt;i.-p. a� Kv�H

X�7�757rXMfloj7�J(gHS'0rHl�f lt;^t7rKrfiZXlt;J� ^ttf�V0|�p,Kj �CptJ'lp (^�s�jU�CgjKKOat (p(,Kj TTXhɫ! TOiKjlg, nSptrsSgiSr lufldvoi�!' aMlt;�'�Tlt;^Xc�� �.(� (ra7�e'�P-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;/ljK�tlt;i)p,cvK t� p'i]�voi�p c/lt-

Kcdot�jTa A�^ei�ia Kj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kj I�K4j6,(p!f ov}^H^�pq�K�(rinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^usfavo/ap tTt� ijuci Ta ajaaglfeXa,�?��

TlHjaagjop �7rte�gi6M�p4�^MM*6�X�{��K{,WXH6vv�p� �vojaiouM^jKUgitjl^XH�vv^pc� ftV0,u/�apb,gt;Cj0i3K �g�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�t/'^P'JO ?CVg�vS,�7r� T TTXrSoV� T �/iKt�p/^S^KK^KXfiTil�/mVCfTroMa AtTpS

ci/vgajiif 70 ��Vtuo^ th'p Ktlt;pfltXKp (UbjKj �VK (aoi �vilt;ri�,J'i�Ti 7r�g��fhir� y fivMopT� SH�op�Y�7ti�pa^t7�oiK(r�,(ax7ron!�lt;r�s-p�'.XKM�0�i$,Kj giitpuXix^aj r� TTgO�drjuaqair�jS-Htft� SAXafju�!�,nbsp;KJ TtXK��vat 7rfOlt;ro](�irjac�f�, Kj vUp kKivm y�vv Hxf/ixfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7r�p� a� ^(Phs'oth'Ic�. H,uffgTHx�

H/xag^HX�, KJ tk� �vo^iat�p� ifri nvwcrxe�, �XX� xiTooiixt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(pu, �vt� p.6t KugH, �vi� ng�

/XM riWflCTTcXtO'H� iUt To�i� xy/afitM� iagt;s, hhJ� ��.t� 70p �tSva ^uHvZcT��jTHgi�crx� t� k�x� iJ.oi,iaHj� kxtxJ�ikx^ yvToi� KKlc�lcit^i� lt;j^ y��, c/li�T� cr� t�0i��,O4c� 4^ M^7�vaouv(amp;p, �(od kl^oi T^Ktrapnbsp;Txp �r��ioO��vHp crbjOTi �v�^iop ovr� ir�(rlt;j�/^i^KC(Tx -p Tsox� tXsd� (^u,kj �(vtlt;ramp; �rt dli� 7Cxv-fgt;�,7!Klt;rx�nbsp;Tx� Rja�gflC� iuU,0T/ afc TSxd�c K dl�vx/ai� T o�g�v�p,Kj irS H (/l��lt;x �� To't� �i�v��.

,87

Hieronymus ad Chromatium amp;

Heliodorum in T^obiam Tr�fatio,

MIrari non def�no exaft�onis veftr� inflantiam.Exigitis enim vt librum Chaldxo f�rinone conferi- , ptura,ad Latinum ftylum traham,librum vtiq;Tobi�:quem Hebrxide catalogo diuinarum fert-pturarum l�cante6,his qux hagiographa memorant,manciparunt. Feci laris def�derio veftro,nortnbsp;tarnen meo ftudio. Arguant enim nosHebr�orum Iludia: amp; imputant nobis,contra luum cano-nem Latinisauribusifta transferre.Sed melius elle iudicans Pharil�orum dilplicereiudicio,amp; epil�oporumnbsp;iufsionibus deferuire inftiti vt potui. Et quia vicinaeff Chaldxorum linguafermoniHebraico, vtriufquenbsp;lingu� peritifsimum �oquacem reperiens,vnius diei laborem arripui:amp; quicquid ille mihi Hcbraicis verbisnbsp;expre�it,hoc ego accito notario fermonibus Latinis expofui. Orationibus veftris mercedem huius operisnbsp;corn penfabo,c�m gratum vobis didicero me,quod iubere eftis digtiatijComplefle.

Liber Tobi�.

1. Tobias in capti�itate confti�utus, � lege T)ei vt omnia qu� habere poterat^quotidie c�nes nonreceditj amp;fiHumTubi^m ex�nna'^- ptiuis fratribuSjqui erantex eius genere;,im-xorefufeeptum, T)etim timere docet, gratus pertiret.Cumque eflet iunior omnibus in trinbsp;r�gi Salmanafarfiergit quot�n^ueyult^tofra buNephthali^nihiltam�puerilegefsitinope .nbsp;tres.captiw)sc�nf�latur:Gabelofmitnatdecemnbsp;argenti talenta : Sennacherib, qubd mortuosnbsp;Jt^eliretjeum perfequitur,

CkV. I.

O B IA s ex tribu Sc ciuitate Nephthali, qu�tft in fuperionbsp;Galil�� fupra Naaflon,nbsp;poft viam qu� ducit ad occi-dentem^in finiftro habens ciuitate Sephet; c�m captus eflet indiebus Sal-manal�r regis AfTyriorum, in captiuitate ta- nbsp;men pof�tus,viam veritatis non deferuit, ita lium^nomcn fuum imponens ei^quem ab in-Aa 3 fantia

rc. Denique c�m irent omnes ad vitulos au-reos, llquos leroboam fecerat rex Ifrael hicj.Re� folus fugiebat confbrtia omnium : amp; perge- Bnbsp;batinlerufalem ad templum Domini, �cibinbsp;adorabat Dominum Deum Ifrael^omnia prinbsp;mitiua fua^ amp;c d�cimas fuas fideliter ofFerens,nbsp;ita Yt in tertio anno profclytis �c aduenis minbsp;niftrarct omnem decimationem, H�c amp; bisnbsp;fimilia f�cundum legem Dei puerulus obler-uabat.

C�m ver� fadus fuiflet vir, accepitvxo-rem Annam de tribu fua: genuitq�� ex ea f�-

-ocr page 436-

Tobias.

fefti veftri conuertenturin lamentationem Scludum. Cum ver�foloccubifl�tj abijt, 8Cnbsp;lepeliuit eum. Arguebantautem eum omnesnbsp;proximieiuSjdicentes Jam huius rei caufa in-terfici iufliis es^ amp; vix effugifti mortis impc-rium^ amp;iterum f�pelismortuos? SedTobiasnbsp;plus timens Deum qu�m regcm^rapiebat cornbsp;poraoccilbrum amp; occultabat in domo fiia,nbsp;amp; medijsnocftibus fcpeliebatea.Contigitaiit,nbsp;Yt quadam die fatigatus � iepultura, veniens

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k UiOnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;UV WVWXIXd JLV^UlUUlctlli lUXIVUUS VAlll�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�r*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;w wnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;------- _ _

�cc.48J^ bebat. llDenique cum reuerfus eflet rex Sen- tionem ideo permifit Dominus euenireilli f^Macfugiens � lud�a plagam , quam cir-�.,Ma.8,equot;. ca eum fecerat Deus propter blafphemiamnbsp;fiiamjamp; iratus multos occideret ex filijs Ifra-el J Tobias fepeliebat corpora eorum. At vbinbsp;nuntiatum eftregi^ iu�iteum occidi, amp; tulitnbsp;omnera fubftantiameius.Tobias verocumnbsp;filio fuOj 8c cum vxore fugiens^nudus latuitjnbsp;quia multi diligeb�tcum.Poft dies verb qua-dragintaquinque occiderunt regem filij ip-fiuSj amp; reuerfus eft Tobias in domum fuam,nbsp;omnifque facultas eins reftituta eft ei.

S. ToHas inortwrum defatigatus fepultura, hi-rundinisfiercore in J)aiientiafrobationem ex-(acatttr,amp; ab yxore ac amiwipfum irriden-tibus affatur opprobrio.

CAP. II.

A I 'J Oft h�c vcro cum effet dies feftus Do-4.Re.i9.g I mini, amp; faiftum effet prandium bonum 2gt;.Pa,j�.e. J. in domo Tobi�jdixit filio fuo^VadCjScnbsp;adduc aliquos de tribu noftra timentes De�,nbsp;vt epulentufnobifcum.�umque abijfiet, re-uerfiis nuntiauitei,vnum exfilijs Ifraeliugunbsp;latum iacercin platea. Statimque exiliens denbsp;accubitufuo, relinquens prandium, ieiunusnbsp;peruenit ad corpus:tollensque illud portauitnbsp;ad domum fuam occulte, vt dum fbl occubu-iflet,cautcfepeliret eum . Cumqueoccultaf-fet corpus, manducauit panem cum luftu amp;nbsp;B tremore, memoransilium fermonem quernnbsp;Arao�, s.c dixitDominus per Amos prophetam, IlDies-

fantiatimere Dcum docuit, Scabftinereat� omni peccato. �gitur cum per captiuitatemnbsp;deuenifiet cum vxore fua Sc filio in ciuitatenbsp;Niniuen,cum omni tribu fua ; Sc cum omnesnbsp;ederent excibis gentilium,iftecuftodiuitaninbsp;mam fuam, Scnunquam contaminatus eft in

C efcis eorum.Etquoniammemor fuit Domini in toto corde fuo , d�dit illi Deus gratiam in confpedu Salmanafar r�gis;Sc dedit illi ponbsp;teftatem quocunque vellet, ire, habens liber-tatcm quaecunque facere voluiffet. Pergebatnbsp;*����.13. *ei-go�ad omnesquierantincaptiuitate,8cmonbsp;nita falutis dabat eis. Cum autem veniflet innbsp;Rages ciuitatem Medorum , Sc ex his quibusnbsp;honoratus fuerat � reae.habuifi'et decern tal�nbsp;ta argenti ; Sccuminmulta turba generis fuinbsp;Gabelum egentem videret, qui erat ex tribunbsp;eius , fub chirographo deditilli memoratumnbsp;pondus argenti. Poft multum vero temporisnbsp;mortuo Salmanafar rege, ciim regnaret Sennacherib filius eius pro eo. Sc filios Ifraelexonbsp;gt;. 8. foj haberet in confpeftu fuo, Tobiasoquoti-die�pergebat per omnemcognationem fuam, � - t----------------o-------r.........---------

SiC confolabatur eos, diuidebatque vnicuique m domum fuam,ialt;ftaflet f� iuxta parietem,5C prout poterat, defacultatibus fuis, efurientes obdormifiet: Sc ex nido hirundinum dormi-alebat,nudisque veftimenta pr�bebat,Scmor end illi calida ftercora inciderent fuper ocu-tuisatquc occifis fepulturam fblicitus exhi- los eius,fieretque cxcus .Hanc autem tenta-bnbsp;vtpofterisdareturexemplum patienti� eius,nbsp;ficut Sc fandi lob . Nam cum abinfantiafuanbsp;femper Deum timuerit. Sc mandata eius cu-ftodierit,non eft contriftatus contm Deum^nbsp;quod plaga caecitatis eueneritei:fedimmobi-lis in Dei timorepermafir,agens gratias Deonbsp;omnibus diebus vit� f��.Naficut bcato lobnbsp;infilltabant reges : ita ifti parentes Sc cognattnbsp;eius irridebantvitam eius , diccntes, Vbieftnbsp;fpes tua,pro qua eleemofynas Scf�pulturas fanbsp;ciebas tT obias vero incrcpabat eos,dicen s,Nonbsp;litcitaloqui,quoniamfilijfandorum fumus,nbsp;amp; vitam illani expedamus, quam Deus datanbsp;rus eft his qui fidem fuam nunquam mutant _nbsp;ab eo. Anna vero vxoreius ibatad opus tex- 'nbsp;trinum quotidie: Sc delabore manuum fua-rum vidum,quem confequi poterat, defere-bat.Vnde fadum eft, vt hcedum caprarum acnbsp;cipiens detuliffetdomi.Cuius cum vocem b*nbsp;lands vir eius audiflet, dixit, Videtc ne fortenbsp;furduusfit; reddite cum dominis fins, qm^nbsp;non licet nobis aut edere ex furto aliquid,autnbsp;contingere.Ad ha:c vxoreius ira ta refpondit,nbsp;Manifeftc vana fada eft fpes tua,8�'elcemofynbsp;n� tu� modo apparuerunt.Atque his, 8c alijsnbsp;huiufcemodi verbis exprohrabat ei.

5. Tobia moripetentis ora�o ad quot;Deum, amp; Sa-rx jilix ^^guelis kumilis eum triduano ie-iunio oratio, ad analla improperium pip~ pter feptem ip�ui maritos � dxmcnie in-teremptot:

-ocr page 437-

Tobias.

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem pr�tes eicaudittn fucrif,liberabitur : 8c fi in corruptione Aient,

twr, Angelo J^pha�leadeos curandos tnif�o, ad mi^ricordiam tuam venire licebit. Non enimdeledaris in perditionibus noftris iqui�nbsp;Tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. III.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poft tempeftatem tranquillumfacis,8cpoft

Vnc Tobias ingemuit, 8c c�pit orare lachrymationem 8cfletum, exultationem in-cum }achrymis,dicens,IuftusesDomi fundis. Sit nomen tuum Deus Ifrael benedi-ne, 8c omnia iudicia tua iufta funt ; 8c oinnes vi� tUiaf,mif�ricordia,8c veritas,8ciu-dk'ium.Et nuncDomine memorefto mei,8cnbsp;ne -vindidam fumas de peccatis meis, nequenbsp;rem inifearis dejida mea, vel parentum meo-rura . Quoniam non obediuimus pr�ceptisnbsp;tuis,ideo traditifumus in direptionem,8c ca-ptiui tatem, 8c raortem,8c in fabulam,8c in imnbsp;properium omnibus nationibus, in quibusnbsp;difperfifti nos.Et nunc Domine magna iudinbsp;cia tua'.,quianon egimus f�cundum pr�ceptanbsp;tua,8c .non ambulauimus fynceriter coram te.nbsp;Et nun c Domine f�cundum voluntatem tu-

�m�ftri- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t�^ecum*, 8c pr�cipe in pace recipi fpi

uriitm.i ritum meum.Expedit enim mihi mori magis

B qu�m viwere.Eademitaque die contigitvt Sa ra filia Raguelis in Rages ciuitateMedorum,nbsp;Sc ipf� audiret improperium ab vna ex ancil-lis patris fui, quoniam tradita fuerat f�ptemnbsp;viris,8cd�cmonium nomine Afmod�us occi-derat cos,mox vt ingrefii fuifient ad eam.Er-go c�m pro culpa fua increparet puellam ,rc-fpondit ei,dicens, Amplius ex te non videa-mus fiiium,aut filia fuper terramputerfedrixnbsp;virorum tuorum.Nunquid 8c occidere me vis,nbsp;ficutiamoccidifti f�pt� virosPAdhanevoeemnbsp;perrexit infuperius cubicul� domus fu�-.Sctrinbsp;bus diebus, Sc tribus nodibus non manduca-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

uit,neq; bibit;fed in orationc perfiftens c� la efto mif�ricors. Si mult�m tibi fuerit, abun-erhymis deprecabaturDe�,vtabifto impropc � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

rio liberaret eam.Fad� eft a�t die tertia,dum compleret orationem,benedic�s Dominum,nbsp;. C dixit,Bencdidum eft nomen tuumDeus pa-trum noftrorum.-qui c�m iratus fueris, mif�-ricordiam faci�s, Sc in tempore tribiilationisnbsp;pcccata dimittis his qui inuocat te. Ad te Domine faciem mcam conuerto, ad te oculosnbsp;meos dirigo . Peto Domine, vtde vinculonbsp;improperij huius abfbluas me,aut cert� defu-perterram cripias me.Tufcis Dominc,quianbsp;nunquam concupiui virum, Sc mundam f�r-uaui animam mcam ab omni concupifeentia.nbsp;Nunquam cum ludentibus mifeui me;ne-que cum his qui in leuitate ambulant, parti-cipem m�ipraebui.Vir� autem c� timor� tuo,nbsp;nonc� libidine meacol�nfi fufeipere. Etantnbsp;ego indigna fui illis,aut illi forfitan mihi nonnbsp;fucruntdigni: quia forfitan viro alij confer-uafti me.Non eft enim in hominis poteftatc

D confiliu tuum.Hoc aut� pro certo habet omnis qui te colit,qu�d vita�ius ,fi in probatio-nc fuerit, coronabitunfi aute in tribulatione

188

�lum in fccula.In illo tempore exaudit� funt preces ainborufn in confpedu glori� fumriiinbsp;Dei;amp; mifluseft angelus Domini fandusnbsp;Raphael,vt curraret eos ambos,quorum vnonbsp;tempore fiint orationes in confpeduDomini recitataf.

Tobias quum � breui fv�aret mor�uru, �lifi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

fij�ima �ilutis monita incukat, eleemojynd yirtutem d�claras, s�'de decem artend talen ~nbsp;tis Gabelimutuo datisindicat.

CAP. 1111.

IGitur cum Tobias putaret �f�tione fua ex A audiri.vt mori potuil��t, vocauit ad fe To Ecdhj.tnbsp;biam filium fu�m,dixitqucei,Audifiliminbsp;verba oris mei,Sc ea in corde tu� quafi fundanbsp;mentum conftrue.C�m acceperit Deus ani-mam meam, corpus mc� f�peli ; Sc honoremnbsp;habebis matri tu� omnibus diebus vitae eius.nbsp;memor enim ef�� debes,quse Sc quanta peri-cu�a pafla fit propter te in vtero fuo.Cumau-tem Sc ipfa copleuerit tempus vit� fii�, f�pe-lias ea circa me.Omnibus ai�t diebus v�t� tuaenbsp;in mente habeto Deum:8c cau� ne aliquandonbsp;peccato conf�ntias, Sc pr�termittas praeccpta ,

� n � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r T n 'nbsp;nbsp;nbsp;� T Luc�.j� t

Domini Deinonri JlEx lub/tantia tua fac j,. elcemofynam , amp; noli allertere f�ciem tuam EccH,4.ainbsp;abvllopaupereritacnim fi�e vthec � te auertanbsp;tur facies Domini. Quo modo potueris, itanbsp;dantur tribuerfi exiguum tibi fuerit, etia exi-guum libenter impertiri ftude, Pratmiu enimnbsp;bonum tibi thef�urizas in die necefiitatisgt;nbsp;Jlquoni� elem-ofyna ab otririi peccatOjSc � mor EecH,�^.�nbsp;te lib�r�t, 8c non patieturanimam ire in te-nebras. Fiducia magna eritcorafummo Deonbsp;eleemof�na omnibus f�cietibus cam.Attendenbsp;tibi fili mi ab omni fornicatione : Sc pr�ternbsp;vxorem tuanxnunquam patiaris crimen feire.nbsp;Superbiam nunquam in tuo f�nfuj�u t in tuanbsp;verbo dominaripermitf�s.�iri ipf�enim initi-um fumpfit omnis perditio.flQuicunque tibi Leu�t.i�.�nbsp;aliqaid operatus fuerit, ftatini ci mercedemnbsp;reftitue,8c mcrccs merc�narij tui apud te om-nino non remaneat.llQuodab�lio oderis fieri Math.7.nbsp;tibi,vide ne tu aliquando alteri facias.Panefiinbsp;tuum cum efiirientibus 8c egenis comede:8�nbsp;de veftimentis tuis nudos tege, Panem tuuninbsp;amp; vinum tuum fuper f�pulturam iuftinbsp;ftitue,8c noli ex eo manducare Sc bibere cumnbsp;peccatoribus.

Confilium f�mper � f�pientc perquire. Omni tempore benedic Deum: 8c petc ab conbsp;Aa 4. vt vias

-ocr page 438-

Tobias;

tuo eat ? Sed ne forte folicitum te reddamj 620 fum Azarias Anani� magni filius. Etnbsp;Tobias refpodit. Ex magno gencre es tu.Sednbsp;peto neirafearis quod voluerim eugnofeerenbsp;genus tuum. Dixit autem illi angelus, Egonbsp;f�nura ducam, 8c fanum tibi reducam filiumnbsp;tuum. Refpondens autem Tobias, ait. Benenbsp;ambulcris,8cf�tDeus in itincre veftro, 8c an.-gelus eius comitetur vobifeum. Tune para-tis omnibus qu�erantin viaportanda, fecitnbsp;Tobias vale patri f�o �cmatrifux, 8c ambula Pnbsp;ueruntambo fimul.Cumque profedi cff.�nt,nbsp;c�pit mater eius flerc,8c dicere, Bacul� f.ene-ftutisnoftr� tulifti, Sc tranfmififti�nobis .nbsp;NunquamfuifTetipf�pecunia, pro qua mifi-fti eum. SufFiciebat enim nobis paupertas nonbsp;ftra,vtdiuitiascomputaremus hoc, qqodvi-debamus filium noftrum.Dixitque ei Tobi-

8c faluus rcuertetur ad nos, 8c oculi tui vidc-bunt ilium. Credo enim quod angelus Dei bonuscomiteturei, 8cbenedifponat oranianbsp;qu� circa eum geruntur, ira vt cum gaudio renbsp;uertatur ad nos. At hanc vocem ceflauit mater cius flere,8c tacuit.

S. �ngeti bortatu Tobias inuadenttmpifiem ap prhendit exentera�,cor eius,fel amp; iecur adnbsp;medicamenta referttaus,camp; ad l^guele diuernbsp;tHnt,^ iu�u at^elipetat in yxorem illius fi~nbsp;liam Saram^ cuius�ptem yiros oc�derat da^nbsp;monium di�cens ab angelo quo�nefii�cipien~nbsp;dum ae�ruandum �t coniugium,

CAP. VI.

PRofc�us eft autem Tobias,8c canis f�- X cutus eft eum,8c manfit prima manfio-nciuxt.a fluui� Tigris.Et exiuitvtlaua-ret pedes fuos, 8c ecce pifeis immanis exiuitnbsp;ad deuorandum eum.Quem expauefeens Tonbsp;bias,clamauit voce magna, dicens , Domine

vt vias tuas dirigat, 8c omnia Conf�lia tua in. ipfo permaneant.Indico ctiam tibi fili mi de-difle raedecem talentaargentbdum adhuc innbsp;fantulus efleSjGabelo, in Rages ciuitatc Me-doru m J amp; chirographum eins apud me h abeo :nbsp;amp; ideoperquirequomodo ad eum peruenias^nbsp;amp; recipias ab eo fupr� mcmoratum pondusnbsp;argenti, amp;, reftituas ei chirographum fuum.nbsp;Noli timere fili mi, paupercm quidem vitamnbsp;gerimuSj fed multa bona habcbimus fi timuenbsp;rimus De�, Screccflerimusab omnipeccato,nbsp;amp; fecerimus benc.

5. TobiteIbcittm acducem �ttnerts in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Me

dorum qu�renti ^pba�l angelus igr.otusoc-eurrit,cuipater filium lommittit, ^uibus pr(i~ fe^tis materfilij deflet ab�ntiam�

C AP. -V.

I ^Vnc refpondit Tobias patri fuo,8c as^Noli flere^ f�luus perueniet ^lius nofter,

I dixit. Omnia qua�cunque pr�cepifti mihi faciam pater. Quomodo autcmnbsp;pecuniam hanc rcquiram,ignoro.ille me nefi-cifj amp; ego eum ignoro.'quod fignum dabo ei?nbsp;Sed neque viam,per quam pergaturilluc,ali'nbsp;quando cognoui. Tune pater fiius refponditnbsp;illi,8cdixit, Chirographum quidem illius a-pud me habeo: quoddum illi oftenderis,fta-tim reftituet.Sed perge nunc, 8c inquire tibinbsp;aliquem fidelem virum, qui eat tecum f�luanbsp;mercede fua:dum adhuc viuo, vt recipias earn.nbsp;Tunc egrefi�is Tobias,inuenitiuucnem Ipl�-didum, ftantem, pr�cindum, Sc quafi para-tum ad ambulandum.Et ignorans qu�d angenbsp;lus Dei efl�t,{�lutauit e�,8c dixit, Vnde te hanbsp;heraus bone iuuenis?Atille refpondit, Ex fi-B lijs Ifrael. EtTob�as dixit ei, Nofti viam qu�nbsp;ducit in regionem Medomm?Cui refpondit,nbsp;Noui,8c omnia itineraeiusfrcouentcrambu-laui , 8c manfi apud Gabelum fratrem noftr�nbsp;quimoraturinRagcsciuitatcMedorura,qu� inuadit me. Et dixir ci angelus, Appr�hendenbsp;pofira efl in mote Ecbatanis.Cui Tobias ait, br�chiam eius,8c trahe eum ad te. C^od c�mnbsp;Suftinc me obl�cro,donec h?sc ipfa nuntie pa fecif�et,attraxit eu in ficcum, 8c palpi tare c�-'nbsp;tri meo.T�cingrefTus Tobias, indicauit vni-* pitantepedes eius.. T�cdixiteiangelus,�x-uerf� h�c patri fuo. Super qu� admiratus pa- entera hune pifcem;8c cor eius,8c fiel,8c iecurnbsp;ter,rogauit vt introiret ad cum.�ngrefTus itaq; repone tibi. funt enim h�c neceflaria ad me-f�lutauit eum,8c dixit, Gaudium tibi fit l^m- dicamenta vtiliter.Q^od c�m fecil��t, aflauitnbsp;per. Et ait Tobias, Qj^legaudium mihi erit, carnes eius,8cf�cum tulerunt in via;c�teraf�nbsp;, qui in tenebrisf�deo, 8c lumen�li non vi- lieruntqux fufFicercnteis,quoufqueperue-deo.'Cui ait iuuenis,Fortianimoefto,in proxi nirent in Rages ciuitatcm Medorum. TuncBnbsp;tno eft vt � Deo cureris. Dixit itaqueilliTo- interrogauitTobiasangelumj8cdixitei,Ob-hias,Nunquid poteris perducere filium meum f�croteAzariafratcr,vtdicasmihi,,quodre-C ad Gabelum in Rages ciiiitatem Mcdorum?8c �medium habebuntifta qu� depiiee f�ruarenbsp;c�m redieris , reftituam tibi mercedem tuara. iu�ifti.^8crefpondensangelusdixitei,Cordisnbsp;Et dixit ei angelus, Ego ducam, 8c rcducam cius particulam fi fuper carbones ponas, fu�nbsp;7. eum*ad te.Cui Tobias refpondit,Rogo te,in mus eiusextricatomnegenus d�moniorum,nbsp;dica mihi,de qua domo,aut de qua tribu es tu? fine .� viro,f�ue� muljerc, ira vt vitra non ac-Cui Raphael angelus dixit,Genus quxris mer c�d�t ad eos. vE*: ^�^ valet ad vnguendos ocunbsp;cenarij:an ipfum r�crcenarium qui cum filio losin quibusfueritalbugo,8cf�nabuntur. Et

-ocr page 439-

Tobias. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;189

nifi prius petitionemmeamc�nfirmeSjamp;pro mittas mihi dare Saram filiam tuam.Quo au-dito verbo Raguetexpauit/eiens quideuene-ritillis f�ptem viris quiingrefsi funt adeam:nbsp;amp; timere ceepit ne forte amp; huic firailiter connbsp;tingeret.Ete�m nutaretjamp;nondaretpetenti Gnbsp;vllum refponfunijdixit ei angel�SjNoli timere dare earn ifti^quoniam huictimenti Deumnbsp;debetur coniunx filia tua:propterea aliusn�nbsp;potuit habere illam.Tunc dixit Raguel, Nonnbsp;dubito qudd Deus preces amp; lachrymas mcasnbsp;in confpedu fuo admif�rit. Et credo quoni-am ideo fecit vos venire ad mejVtifta coniunnbsp;geretur cognationifii� II lecundum legem Num.ji�.enbsp;Moyfi : amp; nunc noli dubium gerere quod tibi earn tradam.Et apprehendens dext�ram fi-li� fux^dextrae Tobi� tradidit, diceils, Deusnbsp;A.brahamjamp; Deus Ifaac^Sc Deus lacob vobifpnbsp;cumfitjamp;ipf�coniungatvos^irnpleatquebe-

dixit ci T�biaSjVbi vis vt mancams? Refpoj� denfque angelus^aitjEft h�c Raguel nolnine,nbsp;vir propinquus de tribu tua, amp; hic habet filianbsp;nomine Saram, fed neque mafculum, nequ�nbsp;f�minam vllam habet aliam pr�ter earn. Ti-^bi debetur omnis fubftantia eins, amp; oportetnbsp;earn te accipere coniugem . Pete ergo earn �nbsp;p�treeius,amp; dabit tibi earn in vxorem. Tunenbsp;refpondit Tobias amp; dixit,Audio quia traditanbsp;eft f�ptem viris,Si mortui funt:fed amp; hoc au-diui,quia d�moniurn occ�dit illos.Tiraeo er-go,ne forte Si mihih�ceucniant: Scc�nafimnbsp;vnicus parentibus meis, deponam fenedtu-tem illorum cum triftitia ad inferos.Tune annbsp;gelus Raphael dixit ei,Audi me. Si �ftendamnbsp;tibi qui font quibus pr�ualere poteft d�mo-nium . Hi nanquequi coniugiumita fufei-piunt,vtDcum �f�,Sc�foamenteexcludant,nbsp;Sifoxlibidini ita vacent, ficutequus Scrau-nbsp;nbsp;nbsp;, �-j-

lus,quibus non �ft intelle�lus,habet po tefta- nedi�tionem fuam in vobis. Et accepta char-tem datmonium fuper eos. Tu autem c�m ac ta,feccruntconfcriptionem coniugij.Et poft ceperis eam,ingreirus Gubiculum,per tres dies h�c spulati funt,benedicentes Deum. Voca-continens efto ab ea, Si nihil aliud nifi ora-tionibus vacabis cum ea.Ipf� autem node,nbsp;incenfo iecore pifeis, fugabitur d�moniurn.nbsp;Secunda ver� node, in copulatione f�ndo-rum patriarcharum admict�ris. Tertiaautemnbsp;node benedidionem conf�qu�ris, vt nlij exnbsp;vobis procreentur incolumes. Tranf�da autem tertia node,acGipies virginem cum tim�nbsp;rc Domini.amore filiorum magis qu�m libidine dudus,vt in f�mine Abrah� benedidionem in filijs conf�quaris.

S, T^guel petitam � Tobia Saram �liam in �V-xorem traditcert�lio d^pha:�lis�riptis to-nuptiee celebran�ur^

CAP. VIII.

Ngrefsi font autem ad Raguelem,8c fiifoe I piteos Raguelc�rrt gaudio.�ntuensquenbsp;-^TobiamRaguel, dixit Ann� vxori fo�,nbsp;Qu�m fimilis eft iuuenis iftec�fobrin� meo.nbsp;Et c�m h�c dixifict, ait, Vnde eftis iuuenesnbsp;fratres noftri.'At illi dixerunt. Ex tribu Nephnbsp;thalifumus,ex captiuitateNiniue. Dixitquenbsp;illis Raguel, Noftis Tobiam fratrem meuifi?nbsp;Qui dixerunt,Nouimus. Gumque.multa bona loqueretur deeo j dixit angel�s ad Rague-lemjTobias dequointerrogas,patoriftiuseft.nbsp;Et mifit f�Raguel, amp;cum lachrymis ofoula-tus eft eum.amp;plorans fiipr� co]l�meiiis,dix-it,Benedi?lio f�t tibi f�li mi, quia boni St op-Btiiniviri filiuses. Et Anna vxor cius, ScSar� nitas daret�ireis. Dixitque Tobias, Domine gnbsp;ipforum filia lachrymat� funt.Poftquamautem locuti funt,pr�cepit Raguel occidi arie-tcm,�cparari conuiuium. Gumquehortare-tur eos difeumbere ad prandi�, Tobias dixit.nbsp;Hic ego hodie non manducabo neque bibara.

rntque Raguel ad f� Annara Yxorem fuamjSc pr�cepitei vt prxpararetalterum cubiculum.nbsp;Et introduxit illuc Saram filiam fuam , amp;Ia-cbryitiata eft.Dixitque eijFort'i animo efto finbsp;lia mea .� Domin�s c�li det tibi gaudium pronbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

t�dio quod p�rpefla es*

5. Tobias thalam�ingre�us partentiecorufif-tis a�at, amp; dxmonio � 'J^pha�le ligato To^ bias amp; Sara firhuloranics no�lcm tran�guntnbsp;incolumes : qua^ropter repleto quodparatumnbsp;erat �pulchro, a�lisque T)eo gratijs � Sardnbsp;parentibus j laium appararur conuiuium amp;nbsp;pro cote medietas bonorum a�gnattir/.cden-teeamp;reliqua medietate po�parentu obisum.

CAP. VIIn

POftquam vero e�naucruntj introdnxe runt iuueneni ad earn . Recordatus ita-qlie Tobias lerftionum angeli: protulitnbsp;de ca�idili �io partem iec�risjpofiiitque earnnbsp;luper carbones viuos. Tune Raphael angelusnbsp;apprehendit d�moniurrij Sc religauit illud irtnbsp;deferto fuperioris Aegypti.T une hortatus eftnbsp;virginem Tobias,dixitquc ei, Sara^ exurgCjScnbsp;deprecemur Deum hodie amp; eras amp; l�cun-dum eras : quia his tribus no�libus Deo iun-gimur;tertia auterii tranlafta node^in noftronbsp;�erimus coniugio. Filij quippe landoruni fo-muSjSc non poflumus ita eoniungi fient genres ,qu� ignorant Deum. Surgentes autemnbsp;pariter^inftariter �rabant ambo fimul, vtfa-

Deus patrumnoftrorum, benedicant te c�li amp; terr�,marcque8cfontes,amp;fiumina,5tom-^^^^nbsp;nes creatur� tit�. qu� in eis funt JlTu fecifti'nbsp;Adam de limo terr�, dediftiq; ei adiutoriumnbsp;Heua.Ec n�c Domine tu fcis quian� luxuria:nbsp;caufa

-ocr page 440-

Tobias.

adiuramentum (pernerenon pofTiiin. Tunc Raphael aflumens quatuor ex leruisRague-liSjSc duos cameloSj in Rages ciuitatem M�quot; Cnbsp;dorum perrexit:amp;: inueniens Gabeluni jdeditnbsp;ei chirographum fuum, Scrccepitab eo otn-nem pecuniam. Indicauitqueeide Tobiafi- �nbsp;lio Tobi�, omnia qu� gefta funt:fecitq ue cunbsp;lecutn venire ad nuptias . Cumque ingreflusnbsp;eflet domum Raguelis, inuenit Tobiam dif-cumbentem:amp; exiliens, ofculati funt le inui-ccm fleuit Gabelus, benedixitque Deum,nbsp;amp; dixit, Benedicat te Deus Ifrael ,quia filiusnbsp;es optimi viri, amp; iufti, amp; timentis D�um,S�nbsp;eleemolynas facientis : Sc dicatur benedidionbsp;fuper vxorem tuam,amp;fuperparentcs veftros. pnbsp;Sc videatis filios veftros,amp; filios filiorum vc-ftrorum, vlquein tertiapi Scquartam gene-rationem: amp;fit lernen veftrum benedidum xnbsp;Deo Ilraelj qui regnat in lecula leculorum.nbsp;Cumque omnes dixident Amen,acceflerun�nbsp;ad couiuium .-led amp; cum timor� Domini nu-ptiarum conuiuium exercebant.

S. Tarentes Tobix longam eius moram anxie qusrutur.ille autem ggr� obtinet, quot;vt � Ti^guenbsp;le dimittatur,accept a dote �quot; yxoreporronbsp;guel illu beneprecando^admonetfiliam de ofjinbsp;CIO matrisfamilids.

c A p. X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

CVm verd moras faceret Tobias caufa . nuptiar�j folicitus erat pater eius To-bias,dicens, Putasquare moraturfi-lius meus, autquare detentus eft ibi? Putasncnbsp;Gabelus mortuus eft, amp; nemo rcddetilli pecuniam ? C�pit autem contriftari nimis iplcnbsp;amp; anna vxor eius cum eo:amp;c�peruntambonbsp;fimul flere.-eo quod die ftatuto minime rcuernbsp;teretur filius eorum ad eos. Flebat igitur mater eius irremediabilibus lachrymis,atque di-cebatjIlHcu heu mefili nii,vt quid temifimusnbsp;peregrinari,lume oculorum noftrorum,bacu gnbsp;liim fenedutis noftr�,/blatium vit� noftr�,nbsp;Ipem pofteritatis noftr�? Omnia ftmul in tenbsp;vno habentes,te non debuinius dimittere irenbsp;anobis.Cui diccbat Tobias,Tacc,amp;noli turnbsp;bari,l�nus eft filius nofter; l�tis f�delis eft virnbsp;ille cum quo mifimus eum. Ilia autem nullenbsp;modo confolari poterat,fed quotidic exiliensnbsp;circunfpiciebat Sccircuibat vias omnes pcfnbsp;quas Ipes remcandi videbaturjVt procul videnbsp;ret eum, fi fieri poftet, venientem. At ver�nbsp;Ragueldicebat ad generum fiium, JMane h�Gnbsp;Sc ego mittam nuntium l�lutis de te ad To-

caui� accipio fbrorem meamigt;coniugcm,*lcd fola pofteritatis diledione, in qua benedica-tur nomen tu� in l�cula f�culor�. Dixit itaq;nbsp;Sara,Mil�rere nobis Domine,milererenobis,nbsp;amp; conl�nelcamus ambo pariter l�ni. Et fad�nbsp;eft circa pullorum cantumjaccerf�ri iufsit Ranbsp;guel l�ruos fuos, Sc abierunt cum co pariternbsp;vtfoderentl�pulchr�i.Dicebatenim, Ne forte f�mili modo euenerit ei,quo amp; c�teris illisnbsp;feptem viris qui funt ingrefii ad cam.Cumq;nbsp;paraftent foflam, reuerlus Raguel ad vxoremnbsp;fuam, dixt ci, Mitte vnam ex ancillis tuis, 5cnbsp;videat fi mortuus eft, vt f�peliam eum ante-quam illucelcat dies,At ilia mifit vnam ex annbsp;cillis fuis . ingrefl� cubiculum , reperitnbsp;cos l�luos Scincolumes, f�cu pariter dormiennbsp;tes.Etreucrl� nuntiauit bonum nuntium, Scnbsp;benedixerunt Dominum,Raguel videlicet �Cnbsp;Anna vxor eius,8cdixerunt, Benedicimus tenbsp;Domine Deus Ifi-ael,quia non contigit que-admodum putabamus. Fccifti enim nobif-cum mif�ricordiam tuam, 8c exclufifti � no-bis inimicum perl�quentem nos. Mil�rtus esnbsp;autem duobusvnicis. Faceos Domine ple-rnbsp;niusbenedicerete: Scl�crificium ribi laudisnbsp;tuae,5c fu� f�nitatis oft�rre,vt cognolcat vni-uerfitas gentium,quia tu es Deusf�lus in vninbsp;uerla terra. Statimq; pr�cepit feruis fuis Raguel, vt replerent foft�m quamfecerant,priufnbsp;qu�m elucefeeret. Vxori autem fiix dixit vtnbsp;inftrueret conuiuium, Sc pr�pararet omnianbsp;qu�incibos erantiteragentibus neceftaria.nbsp;Duas quoquepingues vaccas,8c quatuor arienbsp;tes occidi fecit,8c parari epulas omnibus vici-nisfuis,cundisque amicis .Etadiurauit Raguel Tobiam,vt duas hebdomadasmorarcturnbsp;apud le. De omnibus autem qu� po�idebatnbsp;Raguel, dimidiam partem d�dit Tobi� , 8cnbsp;fecit hanclcripturam,vt pars dimidia qu� fii-pererat poft obitum eorum, Tobi� dominonbsp;oeueniret.

�Raphael TobiarogatuadGabelum pergit^ ^uem recepta pecunia ad Tobi� nuptias ad-ducit,ille autem Tobi� acSar�benedicit,

CAP. IX.

TVnc vocauit Tobias angclum adle, quem quidem hominem exiftimabat:nbsp;dixitqueei, Azaria frater, peto vt au-Icultcs verba mea:Si meiplum tradam tibi fer-uum, non ero condignus prpuidenti� tu�.nbsp;Tarnen obl�cro te,vtaftumas tibi animalianbsp;fiueferuitia, Sevadasad Gabel um in Ragesnbsp;ciuitatem Medorum : reddasqueei chirogra- biam patrem tuum.CuiTobias aitjEgonouinbsp;ph� fuum, amp; recipias abeo pecuniam,Scro- quia pater meus Sc mater meamod� dies cornnbsp;ges e� venire ad nuptias meas. Scis enim ipl� putant, Sc cruciatur Ipiritus eorum in ipfis,nbsp;quonia numerat patermeusdies:8cfi tardaue- Cumque verbis multis rogarct Raguel Toro vna die plus, cotriftatur anima eius.Et cer- biam, Sc ille eum nulla ratione vellet audirc,nbsp;te vides quomodo adiurauit me Raguel,cuiu$ tradidit ci Saram, amp; dimidiam partem omnitnbsp;fubftanti�

-ocr page 441-

Tobias.

fiibft�nti�lu�inpucris,in puellisjinpccudi- videlicet amp;vxoreius,amp; omnes qui feiebant bus,incamelis,amp; in vaccis,amp;in pecunia mul �um.DicebatqueTobias, BenedicoteDomi Dnbsp;J) ta:amp;l�luum atque gaudentem dimil�t eum �

l�,dicens. Angelus Domini lan�tus fit in iti-nere veftro, perducatque vos incolumes, amp; inueniatis omnia re�f� circa par�res veftros,nbsp;amp;videant oculi raei filios veftros priulquamnbsp;moriar. Etapprehendentes parentes filiamnbsp;fiiam,olculati lunt cam,Scdimil�runt ire;mo-nentes earn Honorare l�ceros, diligere mari-tum, regere familiam, gubernaredomum, amp;nbsp;l�ipGm irreprchenfibilem exhibere.

in itinere Sara, reli^ua^ familia, Tobias amp; D^phaelj)racedcntes, lat� ��aren-tibus Tobi/e exciffuntur, quo patris oculosfelle iecoris liniente, ille 'vijiim recifit, quaprop-ter aiiis Deogratijs, po� aduentum Sara acnbsp;familiaffftem diebus lati epulantur.

C A P. X I.

quot; Vmq; reuerterentur , perueneruntad

1 Charan,qu� eft in medio itinere con-�^traNiniuen, vndecimodie. Dixitque angelus,Tobiafrater,lcis quemadmodum re-liquifti patrem tuum.Si placetitaq; tibi,pr�-cedamus,amp;lento gradu inl�quanturirer no-ftrum famili�,fimul cum coniugetua, 8cc�nbsp;animalibus.Cumquchoc placuiflet vt irent,nbsp;dixit Raphael ad Tobiam,Tolle tecum ex felle pileis; erit enimnecefiarium . Tulit itaque l�beneficijseius ? Meduxit amp;reduxitl�numnbsp;Tobias ex felle illo,amp;abierunt.

Anna autem l�debat l�cus viam quotidie in lupercilio montis, vnde relpicere poteratnbsp;de longinquo.Et dum ex eodem loco Ipeculanbsp;retur aduentum eius,vidit�long�,amp;ilico ag-nouit venientem filium fiium : currensquenbsp;nuntiauit viro f�o, dicens, Ecce venir filmsnbsp;tuus.Dixitq; Raphael ad Tobiam,At vbi in-troiens domum tuam, ftatim adora Dominum Deum tuum ; amp; gratias agens ei accedenbsp;ad patrem tuum, amp; olculare eum.Statimquenbsp;liniluper oculos eius ex felleifto pilcis,quodnbsp;portas tecum. Scias enim quoniam mox ape-rientur oculi eius, amp;. videbirpater tuus lum�nbsp;c�li,amp;in alpe�u tuo gaudebit.Tunc pr�cu-currit canis, qui fimul fucrat in via : amp; quaf�nbsp;nuntius adueniens, blandimento fu� caud�nbsp;gaudebat.Et conft�rgens c�cus pat�r eius,c�-pit offendens pedibus currcre:amp; data manunbsp;puero,occurrit obuiam filio fiio.Et fulcipi�snbsp;olculatus eft eum cum vxorc fiia, amp; c�perunt ambe^ere pr� gaudio.Cumque adoraf-l�nt Deum. amp; gratias egifl�nt, confederunt.nbsp;Tunefumens Tobias de fellepilcis, liniuitnbsp;oculos partis lui. Et fuftinuit quafi dimidiamnbsp;ferchoram : amp;c�pit albugo exoculis eiusnbsp;quafi membrana oui,egredi.Quam apprehennbsp;dens Tobias traxit ab oculis eins , ftatimquenbsp;vilumrecepit.Etglorificabant Deum ,iple mortuosablcondebasperdiemindomotua.

l�O

ne Deus Ifi-ael^quia tu caftigafti me^amp; tu {^1-uaftirrie;amp; ecce^ego video Tobiam f�liurn rneum.Ingr�i�� eft etiam poft �cpcem dies Sara Yxorfilij eius , Sc omnis fami�ia amp; pecoranbsp;f�najamp; cameli, amp; pecunia multa vxoris, ft�nbsp;amp;illa pecunia quam rec ep erat � Gabeloamp;nbsp;narrauit parentibus fuis omniabeneficia Deinbsp;qu� feciflet circa eum per hominem qui eumnbsp;duxerat. Vener�tque Achior amp; Nabath con-fbbriniTobi�jgaudentes ad Tobiam,amp;congratulantes ci de omnibus bonis qu� circa ilnbsp;lum oftenderatDeus.Etperf�ptem diesepu-l�teSjOmnes cum gaudio magno gauifi funt*nbsp;S. Tobias luwfilio de mercede T^phac�is ton�sl-tans, auditis qute�bi acfilio pra�iterat bene-��js, medietatem offert omnium quie attule-ranf. at ille�e Dei angelttm declarat, amp;po�nbsp;reuelataalia my�eria in calum fubleuaturinbsp;^uofaHo illi in terramponi ruentes Deutnnbsp;lenedicunt.

CAP. XII.

TVnc vocauit ad le Tobias fili�tn fu�, A dixitque ei, Qmd poftiimus dare vironbsp;ifti l�ndo^qui venir tecum? Relpon-dcns TobiaSjdixit patri ftio_,Pater,quam mernbsp;c�d� dabimus ei?aut quid dignum poterit ef-pecuniam � Gabelo ipl� rccepit,vxorem iplsnbsp;mehaberefecic,amp;d�monium abea ipf� comnbsp;peftuitjgaudium parentibus eius fecit, meip^nbsp;film �deuoratione pileiseripuit, te quoquenbsp;viderefecit lumen cceli,amp;bonis omnibus pernbsp;eum repleti fumus. Quid illi ad h�c poteri- �nbsp;mus dignum dare? Sed peto te pater mi, vt ronbsp;ges eum, l� fort� dignabitur medietatem de:nbsp;omnibus qu� allata lunt, l�bi alTumere.Et vonbsp;cantes eum,paterlcilicet amp; filius,tulerunte�nbsp;in partem ; amp; rogare c�perunt vt dignareturnbsp;dimidiam partem omnium qu� attuleranf,nbsp;acceptam habere.Tunc dixit eis occulte. B�n�dicit� Deum c�eli,amp; coram omnibus viu�-tibus confitemini ei,quia fecit vobilcum mi-f�ricordiaml�am.Etenim l�cramentuiii regisnbsp;ablcondere,bonum eft:operaautem Dei reuenbsp;lare amp;confiteri,honorificurn eft.Bona eft o-ratio c� ieiunio : amp; eleemo�ma magis qu�mnbsp;thel�uros auri recondere. quoniam eleemo-f�na � morte lib�r�t, amp; ipl� eft qu� purgatnbsp;peccata,amp; facitinuenire gt; mil�ricordiam� amp;nbsp;vitam �ternam.Qui autem faciuntpeccatumnbsp;amp; iniquitatem,hoftes funtanim� fu�.Maninbsp;fcfto ergo vobis veritatem, amp; non ablcon-dam � vobis occultum l�rmonem . Quan-do orabas cum lachrymis, amp; l�peliebasmor-tuos , amp; derelinquebas prandium tuum; amp;

amp;nod�

I

-ocr page 442-

Tobias.

amp; node fepcliebas cos,ego obtali orationctn tcs,adorabunt �n te Dominuraij amp; terram tua tuam Domino.Etquia acceptas eras Deo,ne in f�ndificationem habebunt. Nomen cnimnbsp;celle fuitvt tentatio probarct te.Et nunc mi- magnum inuocabunr in te . Maledi�ti eruntnbsp;i�t me Dominus vt curarem te,5c Sarani vxo- qui contempl�rint te : amp; condemnati eriintnbsp;remfilij tuiad�monio liberarem . Egocnim omnesquiblafpbemauerint te: bcnedicliqucnbsp;fum Raphael angelus vnus ex f�ptcmjquiafta erunt qui �dificauerint te. Tu auteml�tabe-l��us ante Dominum. Cumq; h�c audiflent, ris in filijs tuis, quoniam omnes benedicen- Dnbsp;turbatifunt,amp;trcmentescccideruntfupcrter tur,amp;congregabunt�rad Dominum . Beau


D raminfaciem fuam.Dixit^j cis angelus. Pax Yobis,nolite timere.Etenim cum efl�m vobifnbsp;cum,per voluntatem Dei eram : ipfum b�n�dicit�, Se cantate illi.Videbar quidem vobifc�nbsp;manducare, amp; biberezl�d ego cibo inuifibili,nbsp;amp; potu,qui ab hominibus videri non potcft,nbsp;vtor,Tempus eft ergo vtreuertar ad eum quinbsp;me mi�t:vos autem b�n�dicit� Deum,amp; narrate omnia mirabilia eius.Et c�m h�c dixifict,nbsp;abafpedu eorumablatus eft,amp; vitra eum vi-dere non potucrunt. T une proftrati per boras tres in faciemjbenedixerunt De�:amp; exurgentes narrauerunt omnia mirabilia eius.

S. Tobias fen�or bsnedicit ac confitetur domino, tt 'Vniuerfbsadidipjum horiatur,profhetat i^uonbsp;queder�ftitutione amp; magna falicitate futur a

. Jerufalem,

CAP. XIII,

Periens au tem Tobias fini oros fti�, / Anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dominum , amp; dixit, Mag-

Sip.T�.b� '^nusesDomincinxtcrnum,6�inomnia ficula regnum tuum : quoniam tu flagel-las,amp;filuas:deducisadinferos,amp; reducis: amp; non eft qui effugiat manura tuam . Confite-mini Domino filij Ifrael, amp;inconfpelt;9:u g�-tium laudate eum.-quoniam ide� difperfit vosnbsp;inter genres,qu� ignorant eum, vt vos enar-retis mirabiliaeius, amp;faciatis feireeos quianbsp;non eft alius Deus omnipotens pr�ter eum.nbsp;Ipfi caftigauitnos propter iniquitates no-3 ftraS jScipfe faluabit nos propter mifiricor-diamfuam.Alpicite ergo qu� fecit nobifium,nbsp;amp;,cum timor� amp;tremoreconfiteminiilli:re-gemqueficuloruni exaltatein operibus ve-ftris.Ego autem in terra captiuitatis mes connbsp;fiteborilii; quoniam oftenditmaieftatem fu�nbsp;in gentempeccatricem.Conuertimini itaquenbsp;peccatorcs,5c facite iuftitiam coram Deo,crenbsp;dentes qu�d faciat vobifium mifericordiamnbsp;fuam . ego autem,amp; anima mea in eo l�tabi-mur.Benedicite Dominum omnes ele�ki eius:nbsp;agite diesl�titt�^5c conf�temini illi. Icrufil�nbsp;ciuitas Dei, caftigauit te Dominus in operi-C bus manuumtuarum. Confitere Domino innbsp;bonis tuis,amp;benedic Deum ficulorum,vt rc-xdificet intetabernaculum fuum, Screuocetnbsp;ad te omnes captiuos,amp;gaudias in omnia ficula ficulorum . Lucefplendida fulgebis, �cnbsp;omnes fines terrx adorabunt tc.Nationcs exnbsp;longinquo ad te venient: amp; muncra deferen-omnesquidiliguntte, amp;quigaudent fiipernbsp;pace tua.Anima mea benedic Domin�, quoniam liberauit leruf�l� ciuitatem fuam �cunnbsp;dis tribularionibuseius Dominus Deus no-fter. Beatus ero , fi fuerint rcliqui� fiminisnbsp;mei ad videndam claritatem Ierufilcm,IIPor' Apoc**�*nbsp;tx lerulalem ex fipphiro amp; fmaragdo �dificanbsp;buntur : amp;ex lapide pretiofo omnis circuitusnbsp;murorum eius.Ex lapide candido, amp; mundonbsp;omnes platex eius fternentur; amp;pcrvicosc-ius hallelu-ia cantabirur. Benedidus Domi- _nbsp;nus, qui exaltauit earn, vt fit regnum eius innbsp;ficula ficulorum fuper earn.Amen.

S. Tobiasfeniormoriturus complet^ .iQZ.xtatis �tx annis,flium ac nepotes adpietatem horta-tur, ytg ue fcfultis farentib usnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iniue mi^

grent, quameuertendam dicit, �� lerufalcm inflaurandam, quodfilius obf ruant tandemnbsp;adfoceros reuertitur,ibique {omfletis. pp. an-nis moritur.

CAP. XI II I.

Et confummati funt firmoncs Tobix. A Etpoftquam illuminatus eft Tobias,nbsp;vixit annis quadragintaduobus, amp; vi-dit filios nepotum fuorum.Completis itaquenbsp;annis centum duobus,fipultus eft honorific�nbsp;in Niniue. Quinquaginta nanque amp; fix an-norumlumen oculorumamifit:fexagenariusnbsp;ver� recepit.Reliquum ver� vitx fux in gau-dio fuit, amp;cum bono profedu timoris Deinbsp;perrexitin pace.In hora autem mortis fux vonbsp;cauit ad fi Tobiam filium fuum,amp; fipt� iuucnbsp;n�s filios fuos nepotes fuos,dixitque eis,Pronbsp;p� erit interitus Niniue.non enim excidit vernbsp;bum Domini : amp; fratres noftri qui difperfinbsp;funt � terra Ifi-ael,reucrtcntur ad earn.Omnis .nbsp;autem defirta terra eius replebitur, amp; domusnbsp;Dei,qu�in eaincenf�eft,iterum rexdificabi- �nbsp;tur:ibiquc reuertentur omnes timentes Detijnbsp;amp; rclinquent genres id�la fua, amp; venient innbsp;Ierufilcmjamp; inhabitabunt in ea:amp;gaudcb�tnbsp;in ea omnes reges terrx,adorantes Regem ifinbsp;rael. Audite ergo filij mei pattern yeftrum:firnbsp;uite Domino in veritate, �cinquiritcvt facianbsp;tis qux placitafuntilli:amp; filijs veftris mandanbsp;te vt faciant iuftitias amp; eleemof�nas, vt fintnbsp;memores Dci,amp; bcnedicant cum in omni tc-porc in veritate, amp;in tota virtutcfiia. Nunc Cnbsp;ergo filij audite me, amp; nolitc mancre h�c : fednbsp;quacunque die fipelieritis matrem vcftramnbsp;circa


-ocr page 443-

f'


ludith.

circa tnc in vno (�puIcEro^ex co Hirigite gref-fus veftros vt cxeatis Eine. Videoenim quia iniquitas cius finem dabit ei. Fa�um eft au-tem poft obitiim matris fua;, Tobias abfcefsitnbsp;CK Niniue cum vxore fiiaj SsC filijs, Sc Eliorumnbsp;filijsjamp;reuerfiis cft ad fbceros fuos. Inuenit-^ueeos incolumes in f�neAute bona : amp; cu-ram eorum gefsit, amp;ip/� claufit oculos eor�:nbsp;amp; omnem Ezreditaccm domus Raguelis ipi�nbsp;percepit:viditquc quintain gencrationem,fi-lios filiorumftiorum.Etcompletis annis no-nagintanouem in timor� Domini cum gau-dio f�pelierunt eura.Omnis autem cognationbsp;eius,amp; omnis generatio cius in bona vita, amp;nbsp;in l�nda conuerf�tione permanf�t j ita vt ac-cepti efl�nt tarnD�o, qu�m Eominibus, amp;nbsp;cun�tis habitantibus in terra.


Hieronymi pr�fatio in libr� l�dith.

A P V D Hebrasos,liber ludith interhagiographa Iegitur:cuiu$ authoritas ad roboranda illa qux in con-teniionera veniunt,minus idoneaiudicatur.Chaldxo tarnen fermone con{criptus,inter hiftorias computa-tur.Sed quia hune librum fynodus Nicena in num�ro fan�larum feripturarum Iegitnrcomputafle,acquieui pollulationi veftrx,im� exa�lioni:amp; f�poGtis occupationibus,quibus vehementer arftabar,huicvnam lu-cubratiunculam dedi,magis fenfum � fenfu, qu�m ex verbo verbum transferens.Multorum codicum varienbsp;tatem vitiofifsimam amputaui:{bla ea, qux intelligcntia integra in verbis Chaldxis inuenire potui, latinisnbsp;exprefsi, Accipite ludith viduam caftitatis exemplum, amp; triumphali laude perpetuis earn prxconijs d�claranbsp;te. Ha ne enim non (qlum f�minis,(ed amp; virisimitabilem dcdit,qui caftitatis eius rcmuncrator,virtutemeinbsp;calem tribuit,vt inuiftum omnibus hominibus vinceret,amp; infuperabilem fuperaret.

Liber ludith.

5. ^alnihodono�r rtge 'Medorum,tun-Sis regnis imber are eugiens, nuntios ad ea mit tit,^uibus ab�ue honore remi�is, ifidignatusnbsp;iuratfeid'^lturum, CAP. i.

RpEaxad itaqj rex Medorum fubiugauerat multas g�tes im-perio fuo,amp;jpl�xdihcauit ci-uitatem potentifiiraam,quamnbsp;appcllauit Ecbatanis. Ex lapi-dibus quadratis amp; fe�is fecit muros eius in al-titudinem cubitorum feptuaginta,�cinlati-tudinem cubitorum triginta:turres vero eiusnbsp;� pofuit in altitudinem cubitorum centum. Pernbsp;quadrum veto earum latus vtrunque viceno-rumpedum (patio t�debatur.pofuitq; portasnbsp;eius in altitudinem turrium. Et gloriabaturnbsp;quaf� potens in potentia exercitus fui, amp; innbsp;C gloria quadrigarum fuar�i. Anno igitur duodecimo regni lui,NabucEodonolbr rex Afly-riorum, qui regnabat in Niniue ciuitate magna, pugnauit contra Arphaxad ; amp; obtinuitnbsp;cum in campo raagno,qui appcllatur Ragau,nbsp;circa EupEraten,amp;Tigria,amp;Iada{on in camnbsp;po Erioch r�gis Elicorum. T une exaltatu eftnbsp;rcgnum N5buchodono(br, amp; cor eius eleua-tuin eft; Semifit ad omnes qui Eabitabant innbsp;Cilicia,amp; Damafto, amp; Libano ; amp; ad gentesnbsp;quz funt in Carmelo,amp; Cedar,amp; inhabitan-D tes Galil�am in campo magno Efdrelon ; amp;nbsp;ad omnes qui erant in Samaria amp; trans flumenbsp;lordanem vfque ad Ierufalemjamp; omnem tcr-ram lefl�, quoufqueperueniatur ad terminosnbsp;AetEiopix. Ad Eos omnes mi�t nuntios Na-bucEodonolor rex A flyriorum , qui omnesnbsp;vno animo contradixeruntjSc remflerunt eosnbsp;vacuos,amp; flneEonoreabiecerunt. Tuncin-dignatus Nabuchodonolbr rex ad omnemnbsp;terram illam,iurauit per thronura amp; regnumnbsp;fuum quod def�nderet(c de omnibus regio-nibus Eis.

J, Holofernes a Hahuchodono�r mittitur, om--nia r�gna amp;fofulos ya�aturus, defcrihitur fotetia exertitus ipfus, mttltisjj Ucis per ip�imnbsp;exjiugnatis yehemens timor *^ni�erfos inuafit.nbsp;QKV.SI.

Nno tertiodecimo NabucEodonofbr regis, vicefima amp; ftcunda die menfisnbsp;primi/adu eft verbu in domo Nabu-

cEodonolbr r�gis Aflyrior�,vt defenderet le* V oca-�


ix

-ocr page 444-

ludith.

interitii noftro ipfi feruitutis noftrre damna patiamur . Omnis ciuitas noftra j omnisqiic Bnbsp;poflefsio, omnes montes^ 8c collesj8c campbnbsp;�carraenta boum^gregesqueouium �ccapra�*nbsp;rum^ equorumqj 8c, catnelorum, 8c vniucrfxnbsp;facilitates noftr� atquc familia: in conlpedunbsp;tuo funt.fint omnia no ft ra fub lege rua. Nosnbsp;etiam 8c filij noftri^l�rui tui fumus. Veni no-bis pacificus dominus, 8c vtere l�ruitio no-ftro, ftcut placuerit tibi. Tune defeendit denbsp;montibus cum equitibus in virtiite magna,8cnbsp;obtinuic omnem ciuitatem, 8c omnem inha-bitantem terram.De vniuerf�s autem vrbibus Qnbsp;alTumpftt fibi auxiliarios viros fortes, 8c elc'nbsp;�tos ad bell�. Tantusq; metus prouincijs illisnbsp;incubuit,vt vniuerfarum vrbium habitatorcsnbsp;principes,8c honorati fimul cum populis exi-rent in obiiiam venienti, excipientes e� cumnbsp;coroniSjSclampadibus du ce tes chorosintym

Vocauitque omnes maioresnatu, omnesque duces,8c bcllatores fuos,8c habuitcum cis mynbsp;fteri�co-nfilij fui.Dixitq;cogitationemfuamnbsp;in eo efle vt omnem terra fuo fubiugaret ini-perio.Quod di�tum c�m placuiflet omnibus,nbsp;vocauit Nabuchodonofor rex Holofcrnemnbsp;principem militi� fuac, 8c dixit ci, Egrederenbsp;aduerfum omne regnum occidentis ; 8c cotranbsp;eos pr�cipue qui contempl�runt imperiumnbsp;B meum.No pareet oculus tuus vlli regno,om-nemq; vrbem munitam fubiugabis mihi.Tficnbsp;Holofernes vocauit duces, 8c magiftratus vir-tutis Aflyriorum;8cdinumerauit viros in ex-peditionem, l�cut pr�cepit ei rex, centum vi-ginti millia peditum pugnatorum, 8c �quit�snbsp;�agittarios duodecim millia. Omnemque ex-peditionem ftiam fecit pr�irein multitudinenbsp;innum�rabilium camelorum ,c� bis qu� ex-ercitibus fufficerentcopiol�iboum quoq; ar-menta,gregesque ouium, quorum non erat panis 8c tibijs.Necifta tarnenfacientes,fero-C numerus.Frumentum ex omni Syria in tran- citat� eins pedoris mitigare potuerunt.N� 8cnbsp;fitu fuo parari conftituit. Aurum ver� 8c ar-gentum,dedomo regis afliimpf�t multumni-mis. Et profe�lus cft ipfe 8c omnis excrcitus,nbsp;cum quadrigis 8c equitibus, 8cl�gittarijs,quinbsp;cooperuerunt faciem terra; , ficut locuftae-Cumq; pertranftff�c fines Aflyriorum, venitnbsp;ad magnos montes Ange, qui fiint � fi ni ft ronbsp;Cilici� ; alcenditq; ontnia caftclla eorum, 8cnbsp;obrinuir omnem munitionem . ElFregit autenbsp;ciuitarem opinatifsim� Melothi, pr�dauitq;

omnes filios Tharfis 8c filios Ifinahel qui e-rant cotra faciem def�rti, 8c ad auftrum terra: D Cellon. Et tranfiuit Euphr�ten, 8c venit innbsp;Mefopotami�:8c fregit omnes ciuitates excelnbsp;f�s qu�crant ibi,� torrente M�bre,Ylquequonbsp;perueniatur ad mare : occupauit terminosnbsp;eius, � Cilicia vfq-, ad fines lapheth, qui funtnbsp;adauftrum. Abduxitq; omnes filios Madian,nbsp;8c prxdauit omnem locupl�tationem eorum,

Etpoft h�c deiccnditin campos Damalci in , tcmplo Domini, quod fecerat c�tcns ciuita-que arbores 8c vincas fecit incidi,8ccc�idit ti- Samariam percircuitum vlq; Icricho,8cprx-mor illius fuper omnes inhabitantes terram. occupauerunt omnes vertices montium. Et ��. Holoferni fe quot;^�tro dedunt 'vniuerfdrum Tir- m�ris circundederunt vicos fuos, 8c congre-libresfibi aߒumit, tarnen forum �u�atesnbsp;ac Deos dejlruit, quo folus ��^abuchodonofornbsp;Tientbabeatur. CAP. 111.

'I ^Vncmileruntlegatosf�os vniuerGr��

I vrbium, ac prouinciar� reges ac prin-C�pes, Syri� Icilicet 8c Melbpotami�^

amp; Syri� Sobal,8c Libyx,atqj Cilici�, qui Ve-ni�ntes ad Holofernem,dixcr�t:.Defin�tin-dignatio tua circa nos.Melius cft enim vt vi-uentes f�ruiamus Nabuchodonofor r�gi magno, Sefubditi firaus tibi, qua morientes cum

ciuitates eor� deftruxit,8c lucos eor� excidit. Pr�ccperat enim illi Nabuchodonolor rex, vt Pnbsp;omnes deos terr� exterminaret, videlicet vtnbsp;iplc (blus diceretur Deus ab his nationibusnbsp;qu� potuiftent Holofernis pot�tia fubiugari.nbsp;Pertranfiens autem Syriam Sobal, 8c omnemnbsp;Apameam,omncmq; Mefopotamia, venit adnbsp;Idum�os in terram Gabaa,accepitq; ciuitatesnbsp;eorum,8c fedit ibi per triginta dies, in quibusnbsp;diebus adunari pr��epit vniuerfum exerci-tum virtutisfu�.

5. Filij I�'ael'yiebementer Holofernem metuen-tesjbortatu Eliacbim facerdotii fefe ieiumjsac orationebumiliant amp; affigunt^ auxiliumq,^nbsp;Dominoimplorant.

CAP. II11. .

Vnc audientes h�c filij lirael, qui ha- A bitabantin terra luda, timueruntval-de � facie eius, Tremor etia 8c horrornbsp;omnesq; refiftentes fibi occidit in orcgladij. inuafit ftnfus eor�,ne hocfaceret leruGl� 8cnbsp;diebus ms�is, 8c fuccedit omnia Gta,omnef- tibus 8c templis ear�. Et mil�runt in omnemnbsp;que arbores 8c vincas fecit incidi,8ccc�iditti- Samariam percircuitum vlq; Icricho,8cpr�-mor illius fuper omnes inhabitantes terram. occupauerunt omnes vertices montium. Etnbsp;��. Holoferni fe quot;^Itro dedunt 'vniuerfarum 'vr- m�ris circundederunt vicos fuos, 8c congr�-Inum atprouinciaruprincipes^ex quibus aux� gauerunt frura�ta inpr�paration� pugn�.Sa-' ''nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cerdos etiam Eliachim Icripfit ad vniuerl�s

qui crat contra Efdrelon,qu� cft cotra faciem campi magni,iuxta Dothain,8cvniuerfospcr Bnbsp;quos vi� tr�fitus elle potcrat,vt o.btineret afgt;nbsp;cenfus monti� per quos via elle poterat ad le-ruGl�,8c illiccuftodir�t vbianguftn itereflenbsp;poterat inter montes. Et fecer�t filij Ilrael l�-cund� quod con ftituerat eis l�cerdos Domi-ni Eliachim. Et clamauit omnis populus adnbsp;Domin� inftantia magna, 8c humiliaucruntnbsp;animas fuas in ieiunijs gt; 8c orationibus,� ipf�nbsp;8c mu-

-ocr page 445-

ludith* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;192,

amp; ttiul�ercs eomm.Et induerunt f� Gcerdotes cilicij$,amp;infantes proftraueruntcontra facienbsp;templiDominijamp;altare Domini operueriintnbsp;cilicio. Et elamaueruntad Dominum Deumnbsp;|frael vnanimiter^ne darentur in prxda in fannbsp;tes eorum^Sc vxores eorumin diuihonenij amp;nbsp;ciuitates eortim in externiinii^amp;f�n�a e�r�nbsp;in pollutionemjamp; Herent in o^robri� Gen-.tibus. Tune Eliachim lacerdos Domini raa-gnus circuiuit omnem Ifraelj allocutusq; cflnbsp;eos, dic�s^ Scitote quonia exaudiet Dom.inusnbsp;preces vsftras^fi man�tcs permanferitis in ic-

D iunijs 8c orati�nibus in confpe�iu Domini. �Memores eftote Moyfif�rui Domini, quinbsp;Amalcc confidente in virtute fua, amp; in potennbsp;tia fua,8c in exercitu fuo,8c in clypeis fuis,8cnbsp;in curribus fins,8c in equitibus fuis, no ferronbsp;pugnado, fed precibus fandis orando deiecit.nbsp;ficerunt vniuerfi hoftes Ifraeffi perfcucrauenbsp;ritis in hocoperequodc�piftis.Ad hancigi-tur exhortationem eius deprecantes Domi-num,permanebantin confpedu Dorainfitanbsp;vtetiamhi quioffereb�t Domino holocau-fta, prsecin�i cilieijs offerrent f�crif�cia Do-mino,8c erat cinis fupra capita eorum . Et exnbsp;toto corde fuo omnes orabant Deum , vt vi-iitarct populum fuum Ifracl.

oloferne A chiot dux Artirno-mtarum ds gsnsrs IJraelitarutn, enarrat �Dsi mirabilia circapopulum Ifrd�liticum.tnonetj^nbsp;ns tsmeri cotra illospugnet, quihus auditis in-dignantur ipfi .Aclnorprinci^ss Holo/emis.

CAP. V.

AX T'^n�atumquceft Holofernl principi 1^1 militi� Aflyrior�,qu�d f�lij Ifrael prxnbsp;pararent fe ad ref�ftcndum,�cmonti�nbsp;itinera c�cluf�f�ent:-8c furore nimio exarfit innbsp;iracundia magna; voc�uitq; omnes principesnbsp;Moab Seduces Ammon, 8c dixit eis, Dicitcnbsp;mihiquis fit populus ifte,qHi montan.a obfi-det;aut qu�,8cqualeSj8c quantx fint ciuitatesnbsp;eorum ; qusc etiara fit virtus eorum, aut qu�nbsp;fit multitudo eorum,vel quis rex militi� illo-rum;8c quare pr� omnibus qui habitant in o-riente,ifti contempferunt nos,0cn5 exieruntnbsp;in obuiam nobis,yt fufciper�t nos cifm pace?nbsp;Tune Achior dux omnium filiorum Ammonnbsp;rcfpondcns,aitjSi digneris audire domine mi,nbsp;dicam veritatem in confpedu tuo de populonbsp;iftojqui inmontanis habitat, Senoegredieturnbsp;verbum Mfum ex orc mco. Populus ifte exnbsp;�n.tj.d. progenie Chald�orum eft, 11 hie primum innbsp;Mefbpotamia habitauit,quoniam nolueruntnbsp;fequi deos patrum fuorum, qui erant in terranbsp;Chald�orum. Def�rentes itaque ceremoniasnbsp;patrum fuorum, qu� in multicudinedeorumnbsp;���. Ilia. �rant, vnum Deum c�li coluerunt, qui !l 5cnbsp;pr�cepit eis vtexirent inde, 8c habitarent innbsp;Charan, Cumque operuiflet oranem terram Bnbsp;fames,lldefcenderunt in Aegyptum, illicque Gen.40.anbsp;per quadringetos annos fic multiplicati funt,nbsp;vt diniimerari eorum non pofiet exercitus.nbsp;Cumquegrauarcteos rex Aegypti , atqueinnbsp;�dificationibus vrbium fuarum in iuto 8c latere fubiugaffet eos, clamauerunt ad Dominum fuum, 5c percufsit totam terrara Aegyptinbsp;plagis varijs.liCumq; cieciflent eqs Aegyptij E50.14.C.nbsp;� fc,8c ceffafiet plaga ab eis,Sc iter� eos velletnbsp;capere. Sc adfufi feruitium reuocafe, fugien-tibus his Deus c�li mare aperuit, ita vthincnbsp;indeaqu�quafi murus f�lidar�tur,Sciftipedcnbsp;ficco fundu maris perambulado tranfirent.Innbsp;quo loco dum innumerabilis exercitus Aegy-ptiorum' eos perfeqiieretur, ita aqiiis cooper-tus eft,vtnon remaneretvel vnus qui fadumnbsp;pofteris nuntiaret. Il Egre�ietiam mareru-J^^o��^-�*nbsp;brum , deferta Sina montis occupauerunc,nbsp;jnquibus riunquam homohabitare potuit,nbsp;vcl filius hominis requieuit.lllic fontes ama- Gnbsp;ri obdulcati f�nteis�dbibendum, amp; per annos quadraginta annonam de ccelo confecu-ti funt. Vbicunque ingre�i funt fine arcu Scnbsp;fagitta,8c abfque feuto Sc gladio , Deus eorunbsp;pugnauit pro eis,8cvicit. Et non fuit qui in-ihltaretpopulo ifti,nifiquando reee�it � cu�nbsp;tu Domini Dei fui. Q^otiefeunq; aut� pr�ter ipfiira Deum fuum,alterumcoluerunt,danbsp;ri flint in pr�dani,8c in gladium. Sein opprobrium. Quotiefeunqueautem p�nitueruntnbsp;lerecs�ifle � cultura Dei fiii, dedir eis Deusnbsp;c�liviftutem refiftendi . 11 Denique Ghana-Num. �i.fnbsp;n�� regem,8c Iebuf�ura,8cPherez�rT,8c He-th�um,�c Heuseum,8c Amorr�hum, 8c omnes potentes ini�ef�bonproftrauerunt,8c ternbsp;ras eorum 8c ciuitates eorum ipfi poflcdcr�t:nbsp;8c vfq; dura non peccarent in confpclt;ftu Deinbsp;fuferantcum illis bona. Deusenim illorumnbsp;odit iniquitate. Nam Scan te hos annos cumnbsp;reee�iffent � via quam dederat illis Deas, vtnbsp;ambularent in ca, exterminati funt pr�lijs �nbsp;multis nationibus, 8c plurimi eorum captiuinbsp;abdudi funt in terram non fuam. IINupcr au- i.Efdr.�.�nbsp;tem reuerfi �d Dominum Deu fuum, ex dif- Dnbsp;perfione qu� difperfi fuerant,adunati funt,8cnbsp;afeenderunt montana h�c omnia, 8c iterumnbsp;pofsid�t IcruGlem, vbifunt Sandaf�ndor�.nbsp;Nunc ergo mi domine, perquire fi eft aliquanbsp;iniquitas eorn in confpeftu Dei eorum:8c a�nbsp;cendamus ad illos,quonia tradens trader illosnbsp;Deus eorum tibi,8c fiibiugati erunt fub iugonbsp;. potenti� tu�. Si veto non eft offenfio popuEnbsp;huius coram Deo fuo,non poterim�s refifte-.reillis, quoniam Deus eorum defender illos , 8c erimus in opprobrium vniuerf� terras . Et fadum eft cura cefiafl�tloqui Achiornbsp;verba


-ocr page 446-

I / lud�th.

verba h�icir�ti funt omnes magnates Holo- liter populus Holofernis vo�uiflet p'roptef fernis,amp;cogitabant interficcre eum,dicentesnbsp;ad alterutrum, Quis eft ifte, qui filios Ifraelnbsp;pofic dicat refifterc r�gi Nabuchodonofor 8cnbsp;exercitibus eius,homincs incrmes,8c fine vir-tute, 8c fine peritia artis pugnas ? Vt ergo ag-nofeat Achior quoniam failit nos, afeenda-mus in motana: 8cc�m capti fucrintpot�tes fah�c expofui'flct, omnis populus ceciditinnbsp;corn, tunc c� eifdem gladio trafiierberabitur: faciem,adorantes Dominum, 8c communi lanbsp;vtfeiat Omnis gens quoniaNabuchodonofor mentatione 8c fletu vnanimes precesfuas Donbsp;De�s terras eft,8c pr�ter ipfum alius non eft. mino efFuderunt,dic�t�s,Domine Deus c�linbsp;5. Ira�us Holofernesiubet �ch�ordu�in�Be- 8c tcrr�,intuerefupcrbiam eor�jScrefpice adnbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ noftram humilitatem, 8c faciem f�ndoru�n

tuorum attende, 8c oftendc quoniam non de-relinquis pr�fumuentes de te ; 8c pr�fum�tes de fe, 8c de fiia virtute gloriantes,humilias.Finbsp;nito itaque fletu, 8c per totam diem �rati�nenbsp;populorum compl�ta,corifblati funt Achior,nbsp;dicentes, Deus patrum noftroru,cu�us tu vitnbsp;tutem pr�dicafti,ip{e tibi hanc dabit vicifsitunbsp;dinem, vtccrum magis tuint�ritum videas.nbsp;Cum veto Dominus Deus nofterdederit hacnbsp;libertatc f�ruis fuis, fit 8c tecum Deus in medio noftri;vt ficut placuerit tibi, ita Cum tuisnbsp;omnibus conuerf�risnobifcum.TuncOzias,.nbsp;fini to c�filio, fiifcepit eum in do mum fuam,nbsp;8c fecit ei ccenam magnam. Et vocatis Omni-


hoc verbum intcrhccrc enm,amp; qutf madtnod� ipfe Holofernes iratus iiifl'crit euin Ifraelitisnbsp;hac de caufa tradi:vt dum vicerit filios Iftael,nbsp;tunc amp; ipfum Achior diuerfis iubeat ifiterirenbsp;fupplicijs, propter hoc quod dixiflet. Deusnbsp;c�h defenfor eoru eft.Cumq ; Achior vniuer

iS. Holofanes quot;BethnUdm olfidet acpra�j� A� quHuHu iuiet fontes omnes cuflodiri,quapr9nbsp;j^terciws�ttcruciati �tt�atetradere cn�itf,nbsp;O�as tarnenprinceps populi per�sadtt It Adnbsp;quinijue dies hoc difaeratur.

CAP. VII.

Holofernes autem altera Sic prscccpit exercitibus fuis vt afcendcrent contranbsp;B eth uliam .Era t ' a H tem pcdi tes b�lla-torum centum viginti millia, amp;c. �quit�s vi-ginti du� millia, praeter prsparatioiies virorunbsp;ill�rum quoS �ccupauerat captiuitas^ amp; abdiinbsp;di fucrantdeprouincijs, Scvrbibus vniuer�enbsp;iuucntutis. Omnes paraucruht fepariter adnbsp;pugnam contra filios Ih'ael amp;veneruntpcfnbsp;crcpidinem m�ntis vfque ad apicem^qui refpinbsp;citfuperDothain, a loco qui dicitur Bel manbsp;vlq; ad Ghelmonjqui eft contra Efdrelon.Finbsp;lij autem Ifrael,vtviderunt multitudincrri il*nbsp;lorum^proftrauerunt fe fuper tcrram, mitten

thwliam,'VteadeHi�a�mtiilpuniatttr,d4t �r ui ��undibularijs repul� eum arhori alligat,nbsp;quem folutum�lij I�ael co^nita cau�a benigne confolantur, T)eum humiliter implorantes.

c A. p. y s.

I ' Adum efb autem cum ceflafient loqui, 1^ indignatus Holofernes vehementerjdi-xit ad AchiorjQuqniam prophctafti nonbsp;bisjdices/quod gens Ifrael defendatur�Deonbsp;fuOjVtoftendam tibi quoniam non eft Deus,nbsp;nifi Nabuchodonofor: c� percuflerimus eosnbsp;omnes ficut hominem vnum,t�c amp; ipfe cumnbsp;illis Afiyriorum gladio interibis, amp; omnis Ifrael tecum perditione difperiet: amp; probabisnbsp;quoni� Nabuchodonofor dominus ht vniuernbsp;f�e terrXjtuncque gladius militias meat tranfiet bus presbyteris, fimul expleto ieiunio refece-per latera tua, amp; confixus cades inter vulnera runt. Poftea vero conuocatus eft omnis po-tos Ifrael,amp; non refpirabis vitra, donee exter pul us, amp; per totam nodem intra ccclefiamnbsp;mineris cum illis.Porro autem fi prophetiam orauerunt petentes auxilhim � Deo Ifrael.nbsp;tuam veramexiftimas, non concidat vultus:nbsp;tuus:amp; pallor qui faciera tuam obtinet, abfeenbsp;dat � te, fi verba raea base putas impleri non

B poffe. Vtautem noueris quia fimul cum illis h�c experieris, ecce ex hac hora illorum populo f�ciaberis:vt dum dignas mei gladij p�-nas exceperint, ipfe fimul vltioni fubiaceas.nbsp;Tunc Holofernes prsc�pit f�r�is fuis vtcomnbsp;prehenderent Achior, amp;perducerentcuminnbsp;Bethuliam , amp; traderenteum in manus filio-rum�frael. Etaccipientes eum f�rui Holo-fernis,profedi funt per capeftria; fed cum ap-propinquafl�nt ad montana, exierunt contranbsp;eos fundibularij. Illi autem diuert�tes � laterenbsp;montis,ligauerunt Achior ad arboremmani-bus Sepedibus, amp; fie vindum de reftibus di-mif�runt eG,6c re�erf� funt �d dominum fun.

Porto filij Iffael dcfccndentcs dcBcthulia, venerunt ad eum. Quem fbl�entes duxerunt-ad Bethuli�m,atque in medium populi iliumnbsp;ftatuentes, pcrcundati funt quid rerum effet tes cinerem fuper capita f�a, vnanimes oran-C qu�d ilium vindum Aflyrij reliquif�ent.In tes vt Deiis�fraelmif�ricordi�mfuam ofteh-diebus illis �tant illic principes, Ozias filius deret fuper populum fuum. Etaflumentesafnbsp;Micha de tribu Sime�,amp; Charmi,qui amp; Go- mafua bellica,f�derunt per loca quae adahg�*nbsp;thoniel.In medio itaq; f�niorum, amp; in cofpe fti irineris tr^amirem dirigunt inter montofa,nbsp;du omni�, Achior dixit omnia qua: locutus amp; erant euftodientes ca tota die Scnodc.Pornbsp;ipfe fucrat ab Holofcrnc interogatus : amp; qua- r� Holofernes^ duiri circuit per gyrum, repc- Bnbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rit

-ocr page 447-

ludith.

bit gloriaih nomini fuo. Si autem tran�dis quinque diebus non venerit adiutoriumj fa*nbsp;ciemus h�c verba qux locuti eftis.

5. ludith, cuiui laM de�ril/ltur i'^Millantes presbytezos, ^pneangu�iadeditioiKMnbsp;ro die m�ditantes obiurgat, (juodtempus�Domini mi�rationi prx�rip�rint ees^ borta-tur 'Vtpatru exemplopopulutn adpatientiamnbsp;animent, acpro� Deumprecetur,necfaSumnbsp;�iump.rutentur. CAP. V 111.

ET fadum eft , cum audiiTet hxc verba ludith vidua qu� erat filia Merari^filijnbsp;IdoXjfilij Ioftph, filij Ozix, filij Elai,nbsp;filij lamnor^filij Gedeon, filij Raphaim, filijnbsp;Achitob,filij Melchi�,filij Enan,filij Natha-

ritquod fons qui influebat, aquxdu�lum il-�orum � parte auftrali extra ciuitatem dirige-ret, amp; incidi pr�cepit aquxdu�tum illorum. Erant tarnen ho longe a m�ris fonteSjCx qui-bus furtim videbaritur haurire aquam .ad re-focillandum potius, quam ad portadum.Sednbsp;filij Aramon amp; Moab acceft�runt ad Holo-fernem, dicentes, Filij Iffael non in lancea,nbsp;nccin f�gitta confidunt, f�d montes defen-duntiilos, amp; muniunt illos colles in pr�cipi-tio conftituti. Vt ergo fine congrefsione pu-gnx pofsis fuperarc eos, pone euftodes fon-tium,vt n�n hauriant aqua ex eis, amp; fine gla-dio interficies cos ,vel certe fatigati trad�t ci-uitatera fuara, quam putant in montibus po-fitam fijperari non pofle.Etplacueruntverba nix,filij Salathiel,filij Simeon, filij Ruben:8cnbsp;hxccoram Hol�ferneamp;coram fiitellitibus virciusfuitManafres,quim�rtuuseftindie-cius,amp;conftituit per gyrum centenarios per bus mefiis hordeace� . inftabat enim fupernbsp;fingulos fontes.Cumq; ifta euftodiaper dies alligantes manipulosincapo, amp; venit seftusnbsp;viginti fuiflet expleta,defccerunt cifternx, amp; fuper caput eins, 5c mortuus eft in Bethulianbsp;collecriones aquarum omnibus habitantibus ciuitate fua,5c f�pultus eft illiccum patribuSnbsp;Bethuliam, ita vt nonefl�t intra ciuitatem fuis.Erat autem ludithreli�la eins viduaiamnbsp;vnde fiitiarentur vel vnadie,quonia ad men- annis tribus,6c menfibus f�x.Et in ftiperiori-furamdabaturpopulis aqua quotidie. Tunc bus domus fu� fecit fibi f�eretu Cubiculum,nbsp;ad Oziam congregati omnes viri , f�min�-qiic, iuuenes, * �eparuuli, omnes fimul vnanbsp;voce dixerunt , ludicet Deus inter nos 6cnbsp;te, quoniam fecifti in nos mala , nolens lo-qui pacificcciim Aflyrijs, 5c propter hoe vennbsp;didit nos Deus in rnanibus eorum. Etideonbsp;non eft qui adiuuet,cum profternamur antenbsp;oculos eorum in fiti 5c perditione magna.Etnbsp;n�ccogregatevni�erfbs qui inciuirate funt,nbsp;vt fponte tradamus nos omnes populo Holonbsp;fernis. Melius eft enim vt captiui Benedica-mus Dominu viuentes,quam moriamur,8c finbsp;mus opprobriu omni carni, cum vid�rim�snbsp;vxores noftras Scinfantesnoftros raori antenbsp;oculos noftros. Conteftamur hodie c�lumnbsp;5c terrain, amp; Deum patriim noftrorum, quinbsp;vlcifciturnos fec�dum peccatanoftra, vtiamnbsp;tradatis ciuitatem in manu militi� Holofer-nis, vt fit finis nofter breuis in ore gladij, quinbsp;longior efficitur in ariditate fitis. Etcum

in quo cum puellis fuis clauf� morabatur : amp; habens fuper lumbos fiios ciliciumjieiunabatnbsp;omnibus diebus vit� ftTX,prxeer�bbatha, 5cnbsp;neomenias, amp;fefta domos IlraehErat autemnbsp;eleganti afpedtu nimis, cui vir fuus reliqueratnbsp;diuitias multas,amp;familiam copiofam,acpofnbsp;fefsiones armentis boum amp;t. gregibus ouiumnbsp;plenas . Eterathxc inomibus famofi�ima,nbsp;quonia timebat Domin� valde : necerat quinbsp;loqueretur deilla verbum ma�um. Hate itaq;nbsp;cum audifletquonia Ozias promififlet quodnbsp;tranfaefto quinto dietraderet ciuitatein, mi-fit ad presbyteros Chabri amp; Gharmi. Et ve-�nbsp;nerunt ad illam, amp; dixit illis. Quod eft hocnbsp;verbunijin quo conftnfit Ozias,vt tradatci-uitatem Afiyrijs, fi intra quinque dies nonnbsp;venerit vobis adiutoriiim ? Et qui eftis vosnbsp;qui t�ntatis Dominum ? Non eft ifte fermonbsp;qui mil�ricordiam prouocet : fed p�tius quinbsp;iram excitet, amp; furorem accendat. Pofuiftis

fixe dixifrent,fa�:us eft fletus 6c vlulatus ma- vos tempus mif�rationis Dominij�c in arbi-gnus in eeelef�a omnibus,6c per multas horas trium veftr�m diem conftituiftis ei. Sed quia vna voce clamauerunt �d Deu,dicentes,llPec pari�s Dominus eft,inhoc ipfo p�niteamus,nbsp;'����* cauim.us eu patribusnoftris,iniufteegimus, Scindulgentiameiusfufislachrymispoftulc-iniquitat�fecimus. Tu quiapius es,miferere mus. non enim quafi homo,ficDeuseom-noftritautintuo flagello vindica iniq�ita- minabiturinequeficutfiliushominisadira-tes noftr,^f, 6c noli tradereconfitentes te po- �unJiam inflainmabitur . Et ideo humilie-pulo qui ignor�t te, vtnon dicant inter gen- mus illi animas noftras : in Ipiritu confti-^es, Vbieft Deus eorumtEt cum fatigati his tuti hurailiato,f�ruientesilli dicamus fientesnbsp;clamoribussCthis fietibuslafiati filuiflent,ex- Domino, vt lecundum voluntatem fuam fienbsp;urges Ozias,infufus lachrymis,dixit. Aequo faciatnobifeum cito mif�ricordiam fuamivt

- eftotefratres,8chos quinque dies ex- ficut conturbatum eft cornoftrumin fuper-pedtemus � Domino mif�ricOrdiam.Forf�tan bia eorum, ita ctfarnde noftrahumilitateglo enim indignationem fuam abfcindet �c da- riemur,quoni� non ftnnus fccuti peccata pa-r - . .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� �nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B b trum no-

-ocr page 448-

ludith.

tfum noftrorum qui dereliquerunt Dcutn fuunij Scadoraueruntdeosalicnos : pro quonbsp;lcelcre dati Hint in gladiumjamp; in rapinam^Scnbsp;in confufi�nem inimicis fuis, nos autem altenbsp;rn De� nelcimus praeter ipfum . Expedcmusnbsp;humilesconfolationem cius,amp;cxquiret �n-guinem noftrum de afriidionibus inimicorfinbsp;noftroruni:amp; humiliabit omnes getes, quae-cunqueinfurgunt contra nos, amp; facietillas finbsp;ne honore Dominus Deusnofter. Et nuncnbsp;fratrcs quoniam vos cftis prcsbyteri in populo Dci,amp;ex vobis pendet anima illorura, adnbsp;eloquium veftfum corda corum erigitc_,vtnbsp;memorcs fint quia tentati funt patres noftri,nbsp;vt probarentur fi vere colerent Deum fuum.nbsp;Gen.zi.a. Memo res efle debent, llquomodo pater no-fter Abraham tentatus cft,amp; per multas tribunbsp;lationes probatus, Dei amicus efFedus eft.Sicnbsp;I�ac,fic lacobjfic Moyles; amp; omnes qui pla-cuerUftt Deo, per multas tribulationes tran-Num.ii.b fieriint fideles.IlllJi autem qui tentationcs nonbsp;fulceperunt cum timorc Domini, Ccimpati-entiamfuam, Scimproperium murmuratio-i.Co.io.b nis fuae contra Dominumprotulcrunt,llcxtcrnbsp;D minati funt abexterminatorc, amp; � l�rp�tibusnbsp;perierunt.Et nos ergo no vicifcainur nos pronbsp;his qu� patimur ; led reputantes peccatis no-ftris hxc ip� fupplicia minora efle flagellanbsp;Domini, quibus quafi ferui corripimur,ad c-mendationc,amp; non ad perditionem noftramnbsp;cuenifle eredam us. Etdixerunt illi Ozias 5cnbsp;pres by teri. Omnia qu� locuta cs,verafunt,amp;nbsp;non eft in fermonibus tuis vlla reprehenfio.nbsp;N�C ergo ora pro nobis,quoniam mulier �n-da es,amp; timens Deum.Et dixit illis Iudith,Sinbsp;cutquod potui loqui,Deieflecognoftitis;itanbsp;quodfaccrcdilpofui, probate fi ex Deo cft:amp;nbsp;oratCjVt firmum faciat Deus cofilium meum.nbsp;Stabitis VOS ad porta node ifta,amp; ego exeamnbsp;cum abra mea:amp; oratc,vt ficut dixiftis,in diebus quinqj rclpiciat Dominus populum fufinbsp;Ifiael. Vos autem nolo vt Icrutemini adumnbsp;meum ; amp; yfijuedum renuntiem vobis, nihilnbsp;aliud fiat, nifi oratio pro me ad Dominumnbsp;Deum noftrum. Et dixit ad earn Ozias prin-ceps lud�, Vade in pace, amp; Dominus fit tecum in vltionem inimicorum noftrorum. Etnbsp;reuertentes abierunt.

S. JuditJj�� af�igens M hwni�ant ,frofofuU liierationefrofirauprecatur^ yt^bi yirtiHnbsp;detur ettertendi Holofernem�

CAP. IX.

A Z^^Vibus aftendentibus, ludithinCTcfla eft oratorium fuum: 5c inducnslecili*nbsp;cio,pofuitcineremfuper caputfuum: 6c profternens le Domino, clamabat adnbsp;Dominum,dicens, Domine Deus patris meinbsp;Simeon II qui dedifti illi gladium in defenfio-nem alienigenarum qui violatores extiterunc.nbsp;in coinquinatione fua, 6c denudauerunt femur virginis in confufionem : 8c dedifti mu-lieres illorum in praedam, 5c filias illorum innbsp;captiuitatem ; 8c omnera pratdam in diuifio-nem �ruis tuis qui zelauerunt zelum tuum:nbsp;fubueni qu�fo te Domine Deus meus mihinbsp;vidui.Tu enim fecifti priora, 6c illa poft illanbsp;cogitafti : 8c hoc fadum eft quod ip� volui-fti.Omnes enim vi�tu�parat� fi]nt,8ctuaiunbsp;diciain tuaprouidentia pofuifti. Refpiceca-^*�*^nbsp;ftra AlTyriorum nunc,ficut tune caftra Aegynbsp;ptiorum videre dignatus es,quando poft �r-uos ruos armati currebant , confidentes innbsp;quadrigis,5c in equitatu fuo, 8c in multitudi-ne bellatorum. Sed afpexifti fiipcr caftm eo-rum,8c tenebr�fatigauerunteos . Tenuit pedes corum abyflus, 8c aquae operuerunt cos.nbsp;Sic fiant 8c ifti Domine qui cofidunt in mul- Cnbsp;titudinefua,8cincurribus fuis, Scincotis, 8cnbsp;in feutis, 6c in �gittis fuis,5c in l�ceis glorian -tur,8cnelciunt quia tuip� es Deusnofter quinbsp;coteris bella ab initio, 8c Dominus nom�eftnbsp;tibi. Erige brachium tu�,ficutabinitio:8cal-lide virtutem illorum in virtute tua:cadat virnbsp;tus eorum in iracundia tua qui promittunt lenbsp;violare fanda tua, 8cpollucre tabernaculumnbsp;nominis tui, 8c deijeere gladio fuo cornu al tanbsp;ris tuj.Fac Domine, vt gladio proprio eius funbsp;perbia amputetur, capiaturlaquco oculorumnbsp;fuorum in me,8c pcrcuties eum ex labijs charinbsp;tatis mc�.Da mihi in animo conftantiam,vt Dnbsp;contemnam illum:8c virtutem,vt cuertam ilium .Erit enim hoc memoriale nominis tui,nbsp;cum manus f�min� deiecerit eum. N� enimnbsp;inmultitudinemeft virtustua Domine,ne-que in equorum viribus voluntas tua eft, neenbsp;fiiperbi ab initio placuerunt tibi : �d humi-liura,8cmanfuetorum �mper tibi placuitde-precatio. Deus c�lorum, creator aquarum,nbsp;8c Dominus totius creatur3c,exaudi me mife-ram deprecantem,8c de tuamifericordiaprx-fiimcntem . Memento Domine teftamentinbsp;tui,8c da verbum in ore meo,8c in corde mconbsp;confilium corrobora, vt domus tua, in fan-dificatione tua permaneat : 8c omnes igentesnbsp;agnolcant quia tues Deus, 8c non eft aliusnbsp;praeter te. -

5, ludithpulcherrim^apti�ime ornntoBetbuTtA �Um�ta nn�lla egreditur, �r ab'�xploratori-bus deprehenfa ^citur ad Holofernemnbsp;tnox nus capiturpulchritudine.

CAP. X.

F Adum eft autem, cum celTaflct clamare A ad Dominum, fiirrexit de loco, in quonbsp;iacuerat proftrata ad Dominum � Vo-c�uitq;


-ocr page 449-

ludith.

eius mirabantur nimis. Et dixerunt ad earn, Conf�ruafti animam tuam , eo quqd tale re-perifti confilium, vtdefcenderes ad Dominunbsp;noftrum.Hocautem fcias, quoniam c�m fte-teris in confpecftu eius,bene tibi faciet, amp; erisnbsp;grati�ima in cordeeius. Duxeruntque illamnbsp;ad tabernaculum Holofernis, annuntiantesnbsp;earn. Cumque intraffetantefaciemeius, fta-tim captus eft in fuis oculis Holofernes. Di-reruntq; ad e� fatellites eius, Quis c�temnatnbsp;populum Hebr�orum qui tam d�coras mulicnbsp;res habent,vt non pro his raerito pugnarc c�nbsp;tra eos dcbcaraus?Videns itaque ludith Holonbsp;fernem f�dentemin conop�o, quod erat exnbsp;purpura,amp; auro,et fmaragdo,amp; lapidibus prenbsp;tions intextum : amp; c�m in faciem eius inten-diftet,adorauit eum,profternens f� fuper tcr-ram.Et eleuauerunt earn ferui Holofernis, iu


cauitqueabram fuam , Scdefcendens in do-mum fuam, abftulit � f� cilicium, amp; exuit f� v�ftimentis viduitatis fu�, amp; lauit corpus fu-xim,amp; vnxit le myrto optimo, amp; difcrimina-�itcrinem capitis fui,amp;impofuit mitram fu-percaput fuum ,amp; induit f� veftimentis iu- bentedomino fuo.nbsp;cunditatis fu�,induitque fandalia pedibusnbsp;fuis, airumpfttquedextraliola,amp; lilia,amp; inaunbsp;res, Scannulos, amp; omnibus ornamerftisfuisnbsp;ornauit fc.Cui etiam Dominus c�tulit fplennbsp;dorem.-quoniam omnisifta compof�tio nonnbsp;ex libidine, f�d ex virtute pendebat; amp; ideonbsp;Dominus hanc inillam pulchritudinem am-pliauit,vtinc�parabili d�coteomni� oculisnbsp;B appareret.Impofuititaque abr� fu� afeopamnbsp;vini, amp; vas olei, amp; polentam , amp; lapates, amp;

panes,amp;caf�um,amp; profedaeft.Cumq; venif lus autem tuus fi non contempfiftetme, non f�ntad portam ciuitatis,inueneruntexpe(ftannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

tem Oziam,amp; presbyteros ciuitatis.Qui c�m vidilfent earn, ftup�tes mirati funt nimis pulnbsp;chritudinem eius. Nihil tarnen interrogantesnbsp;cam,dimiferunt tranf�re, dicentes, Deus patrum noftrorum det tibi gratiam,amp; omne conbsp;filiii tuicordis fua virtute corroboret,vt glo-rietur fuper te lerufalem, amp; ft nomen tuumnbsp;in numero f�ndorum amp; iuftorum . Et dixe-runthi qui erant omnes vna voce ; Fiatnbsp;fiat. ludith veroorans Dominum , tranfiuitnbsp;per portas ipfa amp; abra eius.Fa�tum eft autem,nbsp;c�m defeenderet montem, circa ortum diei,nbsp;occurrerunt �i exploratores Aflyrior�, amp; to-nuerunt eam,dicentes, Vnde venis ? aut quo

C vadis.^Q^s refpondir,Filiafum Hebr�orum, ideo ego fugi � facie eorum , quoniam futurum agnoui quod dentur vobis in depr�da-tionem, pro eo quod contemnentes vos,no-luerunt vitro tradere feipfos, vt inuenirentnbsp;mifericor^iam in confpe�lu veftro. Hac denbsp;caufa cogitaui mecum,dicens, Vadam ad fa*nbsp;ciem principis Holofernis, vt indieem illi fe-creta illorum, amp; oftendam illi quo aditu pof-fit obtinere eos: ita vt non cadat vir vnus denbsp;cxcrcitu eius. Et c�m audift�nt viri illi verbanbsp;cius,con�'derabant faciem eius: amp; erat in ocunbsp;lis eorum ftupor, quoniam pulchritudinem

5. litd�lj al) Holofcrne�tper catt�i fugue�tte in-terrogata imponit Uli, Jf eciofampolUiens yi-Sioriam,

CKV. XI.

Vnc Holofernes dixit ei, Aequo ani- A mo ello J Si. noli pauere in corde tuo:nbsp;quoniam ego n�q�am nocui viro quinbsp;voluit feruire NabucEodonolorregi. Popu-

I alleuaflem lanceam nieam fuper eum . Nuncnbsp;autem dicmihijquaex caularece�ifti abillis,nbsp;8c placiiit tibi vt venires ad nos ?Et dixit illisnbsp;ludith . Sume verba ancill� tu� ; quoniam f�nbsp;lecutus fueris verba ancill� tu�^ perfe�latn r�nbsp;faciet Dominus tecum. ViuitenimNabuchonbsp;donofor rex terr�, amp; viuit virtuseius qu�eilnbsp;in read correptionem omnium animarum ernbsp;rantium; quoniam non lolum homines ler-uiuntilli perte, fed amp; beftix agri obtemp�rant illi. Nuntiatur enim animi tui induftria Bnbsp;vniuerfis gcntibus,amp; indicatum eft omni fe-culo quoniam tu folus bonus amp; potens esnbsp;in omni regno eius,amp; difciplina tua omnibusnbsp;prouincijs pr�dicatur. Nec hoc latetquod Ionbsp;cutus eft Achior, necilludignoratur quod einbsp;iuftcris euenire.Conftat enim De� noftrumnbsp;fic peccatis ofFenfum,vt mandaueritper pro-phetas fuos ad populii, quod tradat eum pronbsp;peccatis fuis.Et quoniam fciuntf� ofFendift�nbsp;Deum fuum f�lij Ifiael/remortuus fuper ip-fbs eft.Infuper etiam fames inuaf�teos, amp;abnbsp;ariditate aquae iam intermortuos tomputan-tur.Denique hocordinant, vt interficiantpcnbsp;corafua,amp; bibantf�nguinem eorum, amp;nbsp;�ta Domini Dei fui qu� pr�cepit Deus non Gnbsp;contingi,in frumentOjVino, amp;oleo,h�ccoginbsp;tauerunt impenderc, amp; volunt confumcrcnbsp;Bb � qu�

-ocr page 450-

film , Vf contradicam Domino meo ? Omnfi quod eritante oculos eiusbonum Scoptimd,nbsp;faciam.Qui equid autem illi placuerir^lioc mihi ent optimum omnibus diebus vit� meje.nbsp;Et furrexic J Sc ornauit fe veftimento fuo , Sinbsp;ingrefla ftetit ante faciem eius. Cor autemnbsp;Holofernis cocuflumieR erat enim ardens innbsp;concupifeentia eius.Et dixitadcam Holofernes, Bibcnunc, Scaccumbein iucunditatc:nbsp;quoniaminucnifti gratiam coram me. Etdi-

ludith.

quae nfic manibus deberent contingcre, ergo culo,v(que dum acciperet clcam fuam invef-quoniam hatefaciunt,certum eft quod in per ~ ditionem dabuntur. Quod ego ancilla tuanbsp;cognofeens, fugi ab illis, Sc mif�t me Dominus h�c ip(� nuntiare tibi. Ego enim ancillanbsp;tua Deum colo, etiam nunc apud te: amp; exietnbsp;ancilla tua,8corabo Dcu,Sc dieet mihi quan- rideat virum agendo,vt immunis ab eo tran-do eis reddat peccatum fuum. Sc veniens nun (eat. Tunc introiuit Vagao ad ludith , Sc di-tiabo tibi, ita vtego adducam tc per mediam xit. Non vereatur bona puella introiread Donbsp;lerul�lem, Sc habebis omnem populu Ifi-ael, min urn meum, vt honorificctur ante faciemnbsp;l�cut ones quibus non eftpaftor,8cnon latra eius, vtmanducet cum eo. Sc bibat vinuminnbsp;bitvel vnuscanis contra tc, quoniam h�c mi iucunditatc.Cui ludith refpondit, Q�� egonbsp;j^hididafuntperprouidentiamDei.Etquo-

niam iratus eft illis Deus, h�c ipl�miifafum nuntiare tibi. Placucrunt autem omnia verbanbsp;h�ccoram Holofernc, Sccorapueris eius. Scnbsp;mirabantur ad (apientiameius,8c dicebant alter ad alter�,Non eft talis mulier fuper terramnbsp;in a(pelt;ftu,in pulchritudine,8cin (en(u verbonbsp;rum. Et dixit ad illam Holofernes, Benefecitnbsp;Deus qui mi�t te ante populum,vt des iliumnbsp;tuin manibus noftris. Sc quoniam bona eftnbsp;promi�iotua,fifeceritmihi hocDeustuus, xitIudith,Bibam Domine, quoniam magni-erit Sc Deus meus, Sc tu in domo Nabucho- ficata eft anima mea hodie pr� omnibus die-donofor magnaeris,5cnomen tuumnomina- bus meis. Etaccepit, Sc manducauit, Sc bibitnbsp;bitur invniuerfa terra.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coram ip(b ca qu� parauerat illi ancillaeius.

Et iucundus fadus eft Holofernes ad cam,bi-ludith in locum tlefaurortim Hokfernii in- bitquevinum multum nimis, quantum nun-troduSlaifacultatem obtinetproprijsquot;vsfeendi quam bibcrat in vita fua.

perc. Et Euflum eft in quarto die Holofernes C fecit ccenam fcruis fuis, Sc dixit ad Vagao eu-nuchum fiium, Vade, Sc fuade Hebrxam il�nbsp;lam vt (ponte conlentiat habitare mecum.nbsp;F�dum eft enim apud Aflyrios,li feeminair-

cibis, no�e^adortitioncm egrediendi : quarto autem die in conuiuium induE�a, coram Ho-loferne comedit �r bibit,qui eius concupi�entianbsp;ardens,yehementer inebriatur,

CAP. XII.

A I quot;^Vne iu(sit earn introire vbi repoliti c-

I rant thelauri eius. Sc iufsit illic mane-re earn. Sc coftituit quid daretur illi de conuiuio fuo. Cui relpondit ludith, Sc dixit,nbsp;Nuhe no potero manducare ex his qu� mihinbsp;pr�cipis tribui,nc veniatl�iper me o(Fen�o.-exnbsp;hisa�tqu� mihidetuli,m�ducabo.Cui Holonbsp;fernes ait,Si defeccrint tibi iftaqu� tec� detunbsp;lifti,quid facieraus tibi.�Et dixit Iudith,Viuitnbsp;anima tma domine meus,quoniam no expen-, detomnia h�cancilla tua, donee faciat Deusnbsp;in manu mea h�c qu�cogitaui.Etinduxer�tnbsp;illam (�rui eius in tabcrnacul� quod pr�cepenbsp;B rat.Et petijtdum introiret,vtdareturei copianbsp;node 8c antelucem egrediendi foras ad ora-tionem,8cdepr�candi Dominum. Et pr�ce-pitcubicularijs fuis, vt f�cut placeret illi, exi-ret 8c introiret ad adorandum Deum fuumnbsp;per triduum. Et exibat nodibus in vallem Benbsp;thuli�, 8c baptizabat (e in fonte aqu� . Et vtnbsp;afeendebat, orabat Dominum Deum Iftael,nbsp;vt dirigeret viam eius ad liberationem populi


VT autem (�ro fadum eft,feftinauerut A (�rui illiiis ad hofpitia fua,Sc conclu-ftt Vagao oftia cubiculi,Sc'�bijt.erantnbsp;autem omnes fatigati � vino. Eratquc ludithnbsp;(bla incubiculo.Porr� Holofernes iaccbatinnbsp;ledo,nimia ebrietate (opitus. Dixitq j ludithnbsp;puell� (�ix vt ftaretforisantecubiculum, 8cnbsp;,_________ obl�ruaret.Stctitq; ludith ante ledum,orans

fui. Et introiens.mund�manebatin taberna curalachryrais^Sclabiorum motu inftlentio, 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicens^

-ocr page 451-

ludith* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;195


dicens, Confirma me Domine Deus Ifr�el, refpice in hac hora ad opera manuum mea-rum,vt ficutpromififti, lerufalcm ciuitatemnbsp;tuam crigas;8c hoc quod credens per te poflonbsp;fieri cogitauijperficiam.Et cum h�c dixiflet,nbsp;accefsit ad columnam, quae erat ad caput le-duli eiuSj �cpugioneni cius qui in ea ligatusnbsp;pendehatjCxoIuit. Cumque euaginaflet ill�,nbsp;apprehenditcomam capitis eins,amp;ait. Confirm^ me Domine Deus in hac hora . amp; per-cufsit bis in ceruicem eius, abfcidit caputnbsp;eius, Scabftulitconop�umeius acolumnis.nbsp;Ci. euoltiit corpus eius truncum. Et poft pu-fillum exiuitjamp; tradidit caput Holofernis annbsp;cillxfux, Sciufsit vt mitteretillud in peramnbsp;fuam.Et exierunt du�, f�cundum confuetu-lt;finem fham quafi ad orationem, amp; tranfie-

B runt caftra: 5c gj�^rantes vallem , veneruntad portas ciuitatis.Et dixit ludith � long� cuftonbsp;^fifjus murorum,Apcriteporta8,quoniamnonbsp;bifcfi eft Deus qui fecit virtutcm * in Ifrael.nbsp;Et fadura eftjCum audi fient viri vocem eius,nbsp;vocauerut presbyteros ciuitatis. Et occurre-ru.ntadeamomnes,�minimo vfq;ad maxi^nbsp;mum : quoniam fperabant earn iam non efienbsp;ventura. Et accendentes luminariacogyrauenbsp;runt circa earn vniuerlnilla an t afcendens innbsp;cmincntiorem locum iuftit fieri filentium*nbsp;Cumque omnes tacuiflent, dixit Iudith,Launbsp;date Dominum Deum noftrum,qui non d�f�rait fperantes in fe;8c in me ancilla fua ad-impleuitmifericordia fuam,qua promifit donbsp;mui Ifrael: 5cinterfecit in manu mea hoftemnbsp;populi fui in hacnode. Etproferensde peranbsp;caput Holofernis, oftendit iIlis,dicens,Eccenbsp;caput Holofernis principis militia: Aftyrio-rii.Et ecceconop�umillius in quo recumbenbsp;bat in ebrietate fiia, vbi per manum fceminxnbsp;percufsitilium Dominus Deus nofter. Viuitnbsp;lt;3 a�tipf� Dominus.quoniam cuftodiuit me annbsp;geluseius Schinceinem , �cibic�morantem,nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp; inde hue reuertentem: 5c non permifit me

Dominus ancillam fuam coinquinari,fedfi-pollutione peccati reuocauit me vobis gaudentem in vidoria fua, in euafione mea,nbsp;pW.io^a liberationeveftra.IIConfitemini illi oranbsp;Sc.io�.a. nes,quoniambonus,quoniaminf�culum minbsp;fericordia eius.Vniuerfi autemadorantes Donbsp;minum,dixeruntadcam, Benedixit te Do-minus in virtutefua, quia per te ad nibilumnbsp;redegit i�micos noftros. Porro Ozias prin-ceps populi Iffael,dixitad earn, Benedidaesnbsp;tu filia � Domino Deo cxcelfb prx omnibusnbsp;mulieribus fuper terram. Benedidus Dominus qui creauitc�lum 5c terram : qui tedire-xit in vlnera capitis principis inimicorum nonbsp;ftrorum,quiahodie nomen tuum ita magi.ifinbsp;cauit,vtnorecedatlaus tuade ore hominum

qui mcmores fuerint virtutis Domini in �ter� num, pro quibusnon pepercifti animx tuxnbsp;propter anguftias 5c tribulationem generisnbsp;tui,fed fubuenifti ruinx ante cofpedum Dei -noftri.Et dixit omnis populus,Fiat fiat.For-ro Achior vocatus venit, 5c dixit ci Judith,nbsp;Deus Ifrael cui tu teftimoniumdediftiqu�dnbsp;vlcifcatur f� de inimicis fuis, ipf� caput omnium incredulorum incidit in hac node innbsp;manu mea. Et vt probes quia ita eft, ecce caput Holofernis,qui inconteptu fiiperbix fuxnbsp;Deum Ifrael contempfit, 5c tibi interituthnbsp;minabatur,dicens. Cum captus fuerit populus Ifrael, gladio perforari prxeipiam lateranbsp;tua.Videns autem Achior caput Holofernis,nbsp;anguftiatus prx pauore cccidit in faciem fuanbsp;fuperterram, Sexftuauitanimaeius. Pofteanbsp;veto qua refumptofpiriturecreatus eft pro-cidit ad pedes eius,6c adorauit earn, 6c dixit,nbsp;Benedid.1 tu � Deo tuo in omni tabernaculonbsp;lacob, quoniam in omni gente qux autjiericnbsp;nomen tuum, magnificabiturfuper teDeusnbsp;Ifrael.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A

S. Holofernis capite in Muro fujf �nfo, .Achior^ circunei�, ludxi in .Affyrios irruunt, quinbsp;Holo�rnem excitantes mortuUmque inue~nbsp;Mentes,yehementi timor� concutiuntUTi

C AP. X 1111.

Dixit autem ludith ad omnempopu-A lum,Audite me fratres: Sufpendite canbsp;put hoc fuper muros noftros.-amp; erit,nbsp;eiim exierit fol,accipiatvnufquifq; arma fua,nbsp;amp; exite cum impetu:non Vt defeendatis deor-fum, fedquafiimpetum facientes.Tuncex-ploratoresriecefiecritvtfugiant ad principenbsp;fuumcxcitandum ad pugnam. Cumque duces corum cucurrerintad tabernaculum Holofernis , Scinuenerinteum truncum infuonbsp;fanguinc volutatum,d�cidet fuper eos tirnor.inbsp;Cumqj cognOueritis fugereeos,ite poftillosnbsp;fecuri, quoniam Dominus conteret eos fub'nbsp;pedibus veftris. Tunc Achior videns virtute Bnbsp;quam fecit Deus Ilfael,relido gentilitatis ri-tu,credidit Deo, 6c circuncidit carnem prx-putij fui, 5cappofitus eft ad populum Ifrael,nbsp;�comnis fucee�iogeneriseius vfqueinho- Inbsp;diernum dierri. Mox avit vt ortus eft dies,fu-fpenderunt fuper muros caput Holofernis,nbsp;accepitq; vnufquifque vir arma fua, 5cegref.nbsp;fi flint cum grandi ftrepitu 8c vlulatu. Quodnbsp;videntes exploratores, ad tabernaculum Holofernis cucurrerunt. Porro hi qui in tabernanbsp;culo erant venientes,8canteingrefrum cubi-culiperftrepentes,cxcitandigratia,inquietu-dinem arte moliebantur,vtnon ab excitanti-bus,fed � fonantibus, Holofernes euigilaret.nbsp;Nullus cnim audebat cubiculum virtutis Afi Qnbsp;fyriorum pulfando aut intrando aperire. Sednbsp;Bbq ciimve-


-ocr page 452-

5.

TVnc can tau it can

ludithjdicens.

ludith*

cum venilTentcius duces actribunijamp; vniiicr fi maiores excrcitus r�gis Afly riorum,dixerStnbsp;cubicularijs ilntrate, amp; exci t�te ilium, quo-� niam egreisi mures de cauernis fuis, auf� f�ntnbsp;prouocare nos ad pr�lium. Tune ingreflusnbsp;cubiculumeius, ftetitante cortinam,nbsp;amp;. plaufiim fecit manibus fuis : ftilpicabaturnbsp;enim ilium cum ludith dormire.Sed cum nulnbsp;lummotum iaeentis f�nfii aurium caperet,nbsp;acceftit proximans ad cortinam, amp; eleuansnbsp;earn, vidensque cadauer abfquecapite Hologt;nbsp;fernis in fuo languine tabefa�tumiac�ret fu-per terram, exclamauit voce magna cum fle-P tu,amp; icidit veftimenta fua.Et ingreflus taber-naculum ludith, non inuenit earn, amp; exi-lijt foras ad popul�,amp; dixit,Vna mulief He-br�a fecit confuflon� in domo regis Nabiichonbsp;donofbr.ecce enim Holofernes iacet in terra,nbsp;amp; caput cius n�elHn illo. Q^odc�m audif-lent principes virtu ris Aflyriorum, feideruntnbsp;oranes veftimenta fua, amp; intolerabilis timornbsp;amp; tremor cecidit friper eos, amp; turbati f�int a-nimieorum valde. Et faduseft clamorin-comparabilis in medio caftrorum eorum.

5. AIfyrjj^erfe^uentes Hebraosomnibusreli^M fugiunt,a� �lli J^olijs cole�is fluritnum ditatinbsp;�int. ludith autem �pontifice amp;fofulo bene-dicitur,^ qua Holofernisfro^riafuerant ipnbsp;fitraduntur. cap. xv.

h Z'~^Vmque omnis excrcitus decollatum

1 .Holofernem audiflet, fugit mens amp; ^^c�fllium ab eis, amp; folo tremore amp; me-tu agitati, fug� pr�fidium fumunt,ita vt nullus loqueretur cum proximo fuo, fed inclina-to capite,relictis omnibuSjCuadere feftinabatnbsp;Hebr�os, quos armatos fuperf� venireaudienbsp;rant, fugientes per vias camporum amp; f�mitasnbsp;coUium.Vidcntes itaque fiUj �frael fugientes,nbsp;fecuti funt illos. Defcenderuntq;clangentesnbsp;tubis,amp; vlulantes poftiplbs.Etquoniam Af-�'rij nonadunati, infugamibantpra�cipites:nbsp;filij autem �frael vno agmine perf�quentes,nbsp;debilitab�t omnes quos inuenirepotuiflent.nbsp;Mif�t itaque Ozias nuntios per oranes ciuitanbsp;tes 8c regiones Ifrael.Omnis itaque regio, o-mnisque vrbs,ele�tam iuuentutem, armatamnbsp;mifit poft eos, amp; perf�cuti funt eos in ore glanbsp;dij, quoufqueperuenirent ad extremitatemnbsp;f�nium fuorum � Reliqui autem qui �tant innbsp;Bethulia, ingrefsi funt caftra Aflyriorum, 8c Exuit enim f� veftim�to viduitatis, 8c induitnbsp;pr�dam quam fugientes Af�jTij reliquerant,nbsp;nbsp;nbsp;f� veftimentol�titix in cxultatiiftie filior�

abftulerunt, 8c onuftati funt valde. Hi ver� qui vieftores reucrl� funtadBethuliam,omnianbsp;qu� erant illorutn abftulerunt fecum, ita vtnbsp;non efl�t numerus in pecoribus, 8c iumentis,nbsp;8c vniuerf�s mobilibus corum, vt� minimonbsp;vfque ad maximum omnes diuites fi�rent denbsp;pr�dationibus eorum*lo�chiniautemfum-

mus pontifex de leruf�lem, ven�t in Bethu-liam cum vniuerf�s presbyteris fuis,vtvideret ludith. Qu� c�m exifl�t ad ilium, benedixe-runteam omnes vna voce, dicentes. Tu gloria leruf�lem,tu Ixtitia Ifl'ael, tu honorificertnbsp;tia populi noftri,quia fecifti viril i ter, 8c con-fortatura eft cortuum, eo qu�d caftitatemnbsp;amaueris,8cpoft virum tuum,alterumncfcienbsp;risnde� 8c manus Domini confortauitte, 8Cnbsp;ide� eris benedi�a in xternum . Et dixir omnis populus,Fiat fiat. Per dies autem triginta*.nbsp;vix colleAa funt fpolia Aflyriorum .� populonbsp;�frael. Porto autem vniuerf� qux Holofernisnbsp;peculiaria fuifle probata funt, deder�t ludithnbsp;in auro,8c argento,8c veftibus,8c gemmis, 8Cnbsp;omni fupelle�lili, 8c tradita funt omnia illi �nbsp;populo.Et omnes populi gaudebantcum munbsp;lieribus, 8c virginibus, 8ciuuenibus, in orga-nis,8c citharis.

Cantiium ludith ob 'vi�{oriatn:'vemtfofu�ut leruf�lem holocau�a cum gratiarum aBioninbsp;bus oblaturus. tandem^j Judith plena dierutnnbsp;moritur,amp; dies huiusyi^oria perp�tua apudnbsp;ludaos in numero fanBorum dierum c�l�branbsp;tur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. XVI.

�Vnccantauitcanticum hoc Domino

Incipite Domino in tympanis,canta-te Domino in cymbalis, modulamini illi pf�lmum nouum, exultate 8cinuocacc nomen eius.

Dominus conterens bella. Dominus nomen eft illi.

Qui pofuit caftra fua in medio populi fui, vt eriperet nos de manu omniu inimicorumnbsp;noftrorum.

Venit AlTur ex montibus ab aquilone in mul titudinefortitudinis fuse : cuius raultitudonbsp;obthurauit torrentcs,8c equi eorum coopenbsp;ruerunt valles,

Dixitf�incenfurum finesmeos,8c iuucnes meos occifurum gladio, infantes meos dare in pra:dam,8c virgines in captiuitatem.

Dominus a�t omnipotens nocuiteum,8c tra didit eu in manus f�minae, 8cquot;c5fodit� eu. *gt;*nbsp;Non enim cecidit potens eorum .� iuuenibus, Bnbsp;nec filij.Titan pereuflerunt eum, nec excelnbsp;fi gigantes impofuerunt f� illi,f�d ludith finbsp;liaMerariinfpecie faciei f�� difToluite��.

Hraek

Vnxit facicm fuam vngucnto, 5c colligauic cincinnos fuos mitr�j accepit ftol� nouanxnbsp;ad dccipiendum ilium.

.Sandalia eius rapuerunt oculos eins, pulchri-tudo eius captiuam fecit animam ci us, am-putauit pugionc ccruicem eius.

Horruc-

-ocr page 453-

Horruerunt Per�e conftantiam ciusj amp; Mcdi audaciam eius.

Tuncviulaueruntcaftra Aflynorum quado apparuerunt humilcs mei^arefcentes in �ti.nbsp;Filij pucllarutn compuxei �t eos, amp; ficutpnenbsp;rosfugicntcs occiderunt eos^ perieruntinnbsp;prarlio � facie Jomini Dei mei.

Hyninum cantemus Domino ^hymnum no-uuin cantemus Deo noftro.

C Adonai Domine magnus es tu, 5c pr�clarus

  • - in'virtu te tua^ 6c que fuperare nemo poteft.nbsp;Tibi icEuiat omnis creatura tua: llquia dixifti,

amp; faAafunnmififtiipiritum tuum, 5c cr�a

  • - taluntj�Cnoneftquirefiftatvocitu�.nbsp;Montes � fundamcntis mouebuntur cum a-

  • - quis,petr� f�cut ceraliquel�entante faciemnbsp;tuam.

lt;^iautem timentte, magni erunt apudtc per omnia.

Vxgenti infurgenti fuper genus meum : Do-minus enim omnipotens vindicabit in eis, in dieiudicij vifitabit illos.

Dabitenim ignem 6c vermes in carnes eor�, Yt vrantur amp; ientiant vfq; in fcmpiternum.nbsp;Et fad� eft poft hxCjOmnis populus poftnbsp;vidoriamvenit in leruf�lemadorareDomi-

ludith.

196 num .� 6c mox vt purificati funt, obtuleruntnbsp;omnes holocaufta,8c vota^�c repromiftioncsnbsp;fuas. Porr� ludith vniuerl� vafa bellica Holonbsp;fernis qu� d�dit illi populus, conop��mnbsp;quodipl�fuftuleratode cubili ipfius^obtulit� �nbsp;in anathema obliuionis. Erat au tem populus Dnbsp;iucundus l�cundum faciem f�ndorumj�cpernbsp;tr�s menl�s gaudium huius vidori� celebra-tum eft cum ludith.Poft dies aut illos vnuf-quilque redijt in domum fuam^�cludith magna fada eft inBethulia, �cpr�clarior eratnbsp;vniuerix terr� Iftael. Erat etiam virtuti caftinbsp;tas adiundajita vt non cognofceret vir� omnibus diebus vit�fu�^ ex quo defundus eftnbsp;Manafles vir eius , Eratautcm diebus feftisnbsp;procedens cum magna gloria. Manf�tautemnbsp;in domo viri fui annoscentum quinque, 8cnbsp;dimifit Abram ftiam liberam, 6c defundacftnbsp;ac f�pulca�um virofuoinBethulia. Luxitq;nbsp;illam omnis populus diebus f�ptem. In omninbsp;autem fpatio virxeius non fuit qui perturba-ret Ifrael, 6c poft mortem eius annis multis.nbsp;Dies autem vidori� huius feftiuitatis, ab Henbsp;br�is in numero l�ndorum dierum accipitur,nbsp;6c eolitur � lud�is ex illo tempore vfque innbsp;pr�fentcm diem.


Hieronymi in librum Efther

prafatio,

T Ibrum Efthervarijs tranflatoribus conftat e�e vitiatum;quem ego dearchiuis Hebr�orum releu�s,ver JL/ bum � verbo exprefsius tr�ftuli. Quem librum editio vulgata, laciniofis bine inde verborum funibusnbsp;trahit,addens ea qu� ex tempore dici poterant, amp; audiri : ficut folitum eft fcholaribus difciplinis�, fumptonbsp;themate,excogitarequibus yerbisvti potuit qui iniuriam paflus eft, vel qui iniuriam fecit. Vos autem �nbsp;Paula amp; Euftochium,quoniam tantumbibliothecas H�brxorumftuduiftisintrare,amp; interpretumeertam�nbsp;na comprobaftiSjtenentes Efther Hebraicum librum, per fingula verba noftram tranflationem aipicire : vtnbsp;pofsitisagnofcere, me nihil etiam augmentafi� addendo, fed fideliteftimonio fimpliciter, ficut in Hebr�onbsp;babctur,hiftoriam Hebraicam Latinx lingu�tradidifle.NecafFeftamus laudes homin�,nec vitup�rations�nbsp;expauefeimus. Dco enim placere cur�tes,minashomin�penitus n� timemus:quoniam *Deus difsipat ofl� pfal.sx.b.nbsp;eorum quihominibus placeredefyderant : amp;fecundum Apoftolum * quieiufmodifunt,ierui Chriftiefl� Galat.i,lgt;�nbsp;non poflupt. Rurfum, in libro Efther alphabetum ex minio vfque ad Teth literam fccimus diuerfis in lo-cis,volentes fcilicetfeptuaginta interpretum ordinem per hoc infinuare ftudiolb leCtori.Nos enim iuxta monbsp;fern Hebraicum,ordinem profequi,etiam in feptuaginta editione maluimus.

-ocr page 454-

�.

5. ji�uero adfotentta amp; gloria Jua ttflentatM cntesquiexmorercgio f�ffipereiaderanftyfi^ 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.....- ' nbsp;nbsp;nbsp;---------- rr illofurn faciebat cunAa con�lio yrcietiduni

leges,ac iura maio^�m:(efanra�t�ni primi 5C proximi, Charfena amp; Sethar amp; 'Adt�i�tka 8Cnbsp;Tharfis amp; Mares amp; Marf��a amp; Mamucban,nbsp;��pt� duces Perlaruniyatq; Medorti qui-vi^e* '�nbsp;bant facie regis^St primi poft eu re�deralbli-ti er�t) cui l�nt�ti� Vafthi regin�vfubiaCefctinbsp;qu� Aft�eri regis imperium^ qnod per euriu-chos m�daueratjfacerenolaiften Refpohdit-que Mamuchaaj audientCTCgeparque prinXnbsp;cipibus, Non folum regenida:i�t' regina Va-fthijfcd amp; omnes populos principes quinbsp;funr in cundis prouincijs r�gis Affuen.-Egwnbsp;dietur enim f�rmo reginx ad omnes mulieres,nbsp;vc contemnant viros fuos,amp; dicantjlt;ex Al?nbsp;fuerusiuftit vt regina Vafthi in tratet ad eum,nbsp;amp;illanoluit.Atquehoc �xemplo omnes prinnbsp;cipum coniuges Perl�rum arqueMedorum,nbsp;paruipendent imperia maritorum.vnde regisnbsp;iulha eft indignario.*Si tibi placetjCgrediaturnbsp;ediAum � facie tua, amp;-fcrihaturiuxta legemnbsp;Perfarum atque Medorunijquam prxteriri ilnbsp;licitifm eftjVt nequaquam vitra' Vafthi ingrenbsp;diatur ad regem^Ied regnum illiuSjaltera quxnbsp;melioreft iIla,accipiat.Ethocin omne(quodnbsp;latilsimum eft)prouinciarum tuarum diuul-getur imperiumj amp;: cunlt;�� vxores tam maio-rum qu�m rpinorum d�f�rant maritis fuis honbsp;norem.Placuit conf�lium eius r�gi amp; princi*-pibus: fecitquerex iuxtaconfilium Mamu-chan,amp; mil�t epiftolas ad vniu�rl�s prouin-

ne ^lendidum ceUbrante conuiui�,regina Va-�hi accemta yenire reeufat, ideo^ue repudia-. i. J... tuer', tisr�aptentum confilto edtUumpromulga-t�r,yt yxores maritii d�erant honorem.

' CAP. K

N DI EB VS Affueri qui reg nauit ab Indiavlquc Aethio-piam ftiper c�tum vigintil�pnbsp;rem prouincias:quando leditnbsp;in folio regni fuiySufan ciui-.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'' tas regni eius exordium fuir.

��'ertioigitur�^anno imperij ftii fecit grande c�iiuiuium cunchs principibusjamp;pueris fuis,nbsp;f�rti�imis Perfarum,amp;Medorum inclytis,amp;nbsp;prxfe�is prouinciarum coram f�,vt oftende-ret diuitias glori� regni fui, ac magnitudine,nbsp;atque iadantiam porentix fux,multo temponbsp;re,cent� videlicet Sc o�togintadiebus.Cum-que implerenturdies conuiuij,inuitauitom-�em pppulum.quiinuentuseft in SuGn � manbsp;ximo vfquc ad minimum: amp; iufsit fepteni dienbsp;busconuiuium prxparari in veftibulo horti,nbsp;amp; nemoris, quod regio cultu amp; manu corif�-tum erat. Etpendebant ex omni parte tento-riaquot;xrei�coloris, amp; carbaf�niac hyacinthini,nbsp;fuftentata funibus byfsinis , atque purpureisnbsp;quieburneis circulisinf�rti �tant,amp;colum-jj nis marmorejsfulcieb�tur. Leduli quoq; aunbsp;rei Starg�tei, fupsr pauimentum fmaragdinonbsp;amp; pario ftratunl lapide, difpofiti erant: quodnbsp;mira varietatepidura decorabat.Bibebant aunbsp;temqui inuitatierant, aureis poculis. Stalijs cias regni fui, vt quxque gens audire amp;lege-�tquc alijs vafis cibi infereb�tur. Vinum quo re poterat,diuerf�s linguis St literis,efle virosnbsp;quejVtmagnif�centiaregiadignumerar,a-bundans amp; prxcipuum ponebatur. Neccratnbsp;qui nolentes c�ger�t ad bibendum ; fed f�cutnbsp;rex ftatuerat, prxponens menf�s f�ngulos denbsp;principibus fuis, vt fumeret vnufquiiq; quodnbsp;vellet. Vafthiquoq;regina fecitconuiuiumnbsp;f�rainarum in palatio ,vbi rex AfTuerus ma-Q nereconfueuerat.Itaque die feptimo,c�mnbsp;rex effet hilarior,5t poft nimiam potationemnbsp;incaluiflet mero, prxcepit MaumanSt Ba-zatha St Harbona St Bagatha, St Abgatha Stnbsp;Zethar St Charchas, feptem eunuchis qui innbsp;confpedu eius miniftrabant, vt introduce-rent reginam Vafthi coram rege,pof�tofupcr f�t.dixeruntque pueri regis, ac mimftri eius,nbsp;caput eius diademare, vt oftenderet cundis Quxrantur r�gi puellx virgines ac fpeciofx,nbsp;populis 8t principibus pulchritudincm il- St mittantur qui conf�derent per vniuerfasnbsp;lius:eratenimpulchravalde. Qux renuit, St prouincias puellas fpecio�s,St virgincs:5t adnbsp;ad regis imperi�, quod per eunu�hos manda- ducant eas ad ciuitatem Su�ft, St tradant casnbsp;uerat, venire contempf�t. Vnde iratus rex,' in dom� f�minar�fub manu Egxicunuchi,nbsp;amp;niiniofurorefuccenfuSjinterrogauitfapi- qui eft prxpol�tus St euftosmulier� regiar�;

Stac-

principes acmaiores in doraibus fuis : amp; hoc per cun�os populos diuulgari.

S. 'Pracateris'^irgmibus�jluero qufi�tif

' �hcrneptis oiculta�\�ardochlt;ei ludet places, regina loco raflhifaEla e�^celebrato nuptia'nbsp;rum magnifico conuiuio ac datis muneribusgt;nbsp;Torro �^lardoehaus ad o�tum palatijmanettsnbsp;etinuchos r�gi in�diantesprodit, quodnbsp;�^�lardochai annaltbw in�cribittir,

CAP. II.

Is ita geftis, poftquam regis Alfueri A indignatio deferbuerat.recordatus eftnbsp;Vafthf amp; quxfecifletjVel q�xpafl� cf

-ocr page 455-

Efther.

erant, qui cone u bi nis r�gis pr�l�debat: habebat poteftatem ad regem vitra redeundiinbsp;nifi voluiflet rex 6c eam venire iufsifl'et exnbsp;nomine.�UoIut�autera tempore perordin�jnbsp;inftabat dies quo Eftherfilia Abih�il fratrisnbsp;Mardoch�ijquam �biadoptauerat in filiam^nbsp;deberet intrare ad regem. Qu� non qu�nuitnbsp;muliebrem cultum,led qu�cunque voluit E-g�us eunuchus culbos virginu, h�c ei ad or-naturn dedit.Erat enim formof� valde^ amp;in-eredibili pulchritudine ; omnium oculis gra-tioia amp; amabilis videbatur. Duda eft itaquenbsp;ad cubiculumr�gis Afl'ueri m�f� decimo quinbsp;vocatur Tebethjleptimo anno regni eius.Ecnbsp;adamauit eam rex plus quam omnes mulie-res,habuitque gratiam 8c milericordiam co-ram cofuper omnes rauheres, 8cpofuitdia-dema regni in capiteeius, fecit^; eam regna-rein locoVafthi.Etiu�itconuiuiu pr�parari Dnbsp;permagnificum cundis principibus,8c feruisnbsp;fuis pro coniundione, �enuptijs Efther. Etnbsp;dedit requiem vniuerfis prouincijs, ac donanbsp;largituseft iuxta magnificentiam principale.nbsp;Cumq; 8c fecundo qu�rercntur virgines 8cnbsp;congregarentur, Mardoch�us manebat ad ianbsp;lt;i nuamregis. needum prodideratEftherpatri�

tre,Mardoch�usfibieamadoptauitinfiliam. quidenim ille prxcipiebat,obferuabatEft-xta mandatum illius mult� pulchr� virgines erat quo eam paruulam nutriebat. Eo igitur adducerentur Su{an,8c Eg�o traderentur eu- tempore quo Mardoch�us ad regis ianuamnbsp;nucho .�Efther quoque inter c�teras puellas morabatur,iratifuntBagathan8cTharesduonbsp;� eunuebi r�gis qui ianitores erat. Sein primonbsp;palatij limine pr�fidebant : voluer�ntq; in-furgerc in regc,8c occidere eum.Quod Mar-doch�nm non latuit:ftatimq;nuntiauitreginbsp;n� Efther; 8c illa regi ex nomine Mardoch�inbsp;qui ad l� rem detulerat. Qi^�fitum eft,8c in-uentum;Sc appenfiis eft vterque eorum innbsp;patibuIo.*Mandatumqueefthiftorijs,8can~nbsp;nalibus traditum coram rege,

, -J J. �. J., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i T oro memortt

5. jiman a regeJubUmatusindign�t�r, quodjo Hferiberetuf lu!�l\/lardochieui ludausipf�m non odoret,

y 7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, futialiquid

quapropter Omnium 1 udxorum internum ub repenfurettii ^ljueroimpetrat,mittit^ad yniuer�ispro-uineiai liter as r�gis annula�gnatas,yttertio~nbsp;decimo die men�s duodecimi yniuer�'vbiquenbsp;Jud�i occidantur.

CAP. Ill*

Poft hxc rex Aftlierusexalt�uif Aman A fili� Amadathi qui erat de ftirpe Agag,nbsp;8c pof�it folium ei�s fuper omnes prin-

amp; accipiant mundu muliebrem j amp; cetera ad vfiisnecefiaria . Etquxcunq; inter omnes o-culis r�gis placuerit, ipfa regnet pro Vafthi.nbsp;Placuitfermo regi; 8c ita vt fuggefferant,iuf-fitfieri.Erat vir lud�us in Sufanciuitate,vo-cabulo Mardocb�us,filius Iair,filij Semei, fi-lij Cis,de ftirpe lemini qui tranflatus fueratnbsp;de lerufalemlieo tempore quo lechoniam re-� gern luda, Nabuchodonofor rex Babylonisnbsp;tranftulerat, quifuitnutritius fili� fratris fuinbsp;Ediihc,qu� altero nominevocabatur Efther:nbsp;�evtrunque parente amif�rat; pulchra nimis.

amp; decora facie.Mortuifque patreeius ac ma- 8c popuirifuum,iuxtamandatum eius.Quic-1 ' * ' � � � � � ...... . . . .

B Cumquepercrebruiflet r�gis imperium,8ciu her;8c itacuneftafaciebatvt eo temporefolita adducerentur Su{an,8c Eg�o traderentur eu-eitraditaeft,vt ftruaretur in numero F�minanbsp;rum.Qu�� placuit ei,8c inuenitgratia incon-fpe�u illius. Et pr�cepit eunucho vt acc�l�ranbsp;ret mundum muliebrem, 8c traderet ei paitesnbsp;fuas, Scleptem puellas Ipeciofifsimas de domo r�gis, 8c tarn ipfam, qua pediflequas einsnbsp;ornaret atque excolcret.Qu� noluit indicarenbsp;ei populum 8c patriam fuam.Mardoch�us e-nim pr�cepcrat ei,vt de hac re omnino reticenbsp;ret; qui deambulabat quotidie ante veftibul�nbsp;lt;lomus,in quaele�� virgines feruabantur,cunbsp;ram agensfalutis Efther, 8c feire volens quidnbsp;ei accideret.

Cum aut veniflet tempus fngularum per ordinem puellarum,vt intrarent'ad regem,exnbsp;pletis omnibus qu� ad cultum muliebre per-tinebant, menfts duodecimus vertebatur : itanbsp;duntaxat.vtf�xm�l�bus oleo vngerentur mirnbsp;tino,8c alj?js ftx quibuldam pigmentis 8c aro-C niatibusvterentur. ingredientefq; ad regem,nbsp;quiequid poftulaflentadornatum pertinens, cipes quos habebat . Cunftique ierui r�gisnbsp;accipiebant; 8c vt eis placuerat, compoftta, qui in foribus palatij verfabantur, fle�ebantnbsp;de triclinio f�minarum ad r�gis cubiculum gcnua,8cadorabant Aman.'fic enim pr�cepenbsp;tranfibant.Et qu�intrauerat velpere,egredie rat eis imperator.Solus Mardoch�us non flenbsp;'�ianc, atque indein f�cundas �dcs�de- debat genu, neque adorabat eum . Cui dixe-ducebantur�qu� lub manu Sul�gazi eunuchi runtpueri regis qui ad fores palatij pr�fide-bant.

-ocr page 456-

Efther.

bant. C nr pr�tcrc� terns non obicruas mandatum regis?Cumque hoc crebrius dicerentj amp; ills noUet audire, nuntiaucrunt Aman,fcinbsp;re cupientes vtrum perfeueraret in (ententia.nbsp;dixerat enim eis fe efle lud�um. Quod cumnbsp;audiflet Aman,amp;experimero probaiTetquodnbsp;Mardoch�us non flefteret fibi genu j nec fenbsp;adoraretjiratus eft valde, St pro nihilo duxitnbsp;in vnfi Mardoch�um mietere manus fuas.aunbsp;dierat enim quod eftet gentis lud��. magif-que voluit omnem lud�orum , qui crantinnbsp;regno AlTueri perdere nationem. Menie pri-mo(cuius vocabulum eft Nilan)anno duodecimo regni Alfucri, mifla eft lots in vrna,nbsp;qu� Hebraico dicitur phur, coram Aman,nbsp;quo die amp; quo menie gens lud�orum deberet interfici:amp;exiuitmenlis duodecimus quinbsp;vocatur Adar. Dixitque Aman regi Alfuero,nbsp;Eft populus per omnes prouincias regni tuinbsp;difperlusj�c a le mutuo leparatus, nouis vt�snbsp;legibus amp; ceremonijs Jnluper amp; r�gis feitanbsp;contemnens. Et optime nofti quod non exp�di�t regno tuo vt infolelcat per licentiam.nbsp;Si tibi placec,dscerne vt pereat, amp; decern railnbsp;liatalentorura appendam arcarijsgaz� tu�.nbsp;Tii�itergo rex annul um quo vtebatur,de manbsp;nil lua,8i dedit eum Aman filio Amadathi denbsp;progenie Agag, hofti lud�orum , dixitq; adnbsp;cum. Argentum quodtu polliccris,tu� lif.denbsp;populo*age quod tibi placet.Vocatique funtnbsp;Icnbx r�gis menie primo,Nil�n, tertia d�cima die eiufdem men lis :amp; lcriptum eft, vt iufnbsp;ferat Aman,ad omnes l�trapas regis, St indices prouinciarum, diueflar�rnque gentium,nbsp;vt qu�que gens legere poterat, amp; audire pronbsp;varietate linguarum, ex nomine regis Alfue-ri:amp; literx fignat� ipl�us annulo, mifl� funcnbsp;per curlbres regis ad vniuerlas prouincias,vtnbsp;occiderent atqj delerent omnes lud�oSj� puenbsp;ro vlquead feriem, paruulos amp; mulieres, vnonbsp;die, hoc eft tertiodecimo menl�s duodeciminbsp;qui vocatur Adar, St bona eorum diriperent.nbsp;Summa autem epiftolarum h�c fuit, vt omnbsp;n�s prouinci� Icirent St pararent lead pr�-didam diem. Feftinabatcurlores qui mifsi c-rant,regisimperium explere.Statimq;in Su-l�npependitedidum, rege amp; Aman celebrannbsp;te conuiuiiirr�,amp; cundisclud�is� qui in vrbenbsp;erant,llentibus.

�S. Lu�us '^lardochai ac reliquorum ludao-rum cb paratum iffis inter�um : Efiber du-tem 'Vt itifiu ^Kdardotbcei ludxorwm neci oc~ currat, amp; wn 'Vocata. ad regem ingrediatur,nbsp;i�bet cum ieiunio ^ro� triduo orarifidtm ig�tnbsp;fadente,

C A p. 11 n.

QVat cum audiflet M�rdochaeus , nbsp;nbsp;nbsp;A

veftimenta fua, Scindutus eft ^cco, Ijiargens cinerem capiti.-amp;in pl^'nbsp;t�a medi� ciuitatis voce magna clamabat, o-ftendens amaritudinera animi fui,Si hoc eiunbsp;latu vlque ad fores palatij gradiens.Non enimnbsp;erat licitum,indutum lacco aulam r�gis intranbsp;re.In omnibus quoque prouinci|s , oppidisnbsp;ac locis,ad qu� crudele regis dogma peruenenbsp;rat,plandus Ingens erat apud lud�oSjiciuni-ura,vlulatus,amp; fletus,facco Sccinere multisnbsp;proftratu vtecibus. Ingrefl� autem funt puelnbsp;l� Efther St eunuchi , nuntiaueruntque ei.nbsp;Quod audiens confternata eft; St veftem minbsp;fir,vt ablato lacco�inducrct eam:�quam acci-pere noluit.Accitoque Athacheunucho,quc^�nbsp;rex miniftrum ei dederat, pr�cepit ei vt irec Bnbsp;ad Mardoch�um, St dilceretab eo cur hoc fanbsp;ceret.Egrelfusq; Athach,iuitad Mardoch�um ftantem in plat�a ciuitatis, ante oftiumnbsp;palatij, qui indicauitei omniaqu� acciderat,nbsp;quomodoAman promifil�ct vt in thel�urosnbsp;regis pro lud�orum nece inferret argentum,nbsp;exemplar quoque edidi quod pendebatin Sunbsp;lan,dedit ei vt reginx oftenderet,amp; moneretnbsp;earn vt intfaret ad regem, amp; deprecaretur eiinbsp;pro populo fuo.Regrelfus Athach.nuntiauit Cnbsp;EftherjOmniaqu�Mardoch�usdixerat.Quxnbsp;relpondit ei, St iu�it vt diceret Mardochxo,nbsp;Omnes lerui regis,amp;cundx qu� fub ditionenbsp;eius funt norunt prouinci�, quod flue vir,nbsp;flue mulicr non vocatus, internis atrium r�gis intrauerit,ablque vlla cundatione ftatimnbsp;interficiatur: nifl forte rex au ream virgamadnbsp;eum tetenderit pro flgnoclementix,atque itanbsp;pofsit viuere.Ego igitur quomodo ad regemnbsp;intrare porero qu� triginta iam diebusnonnbsp;fum vocat.a ad eum�Quod cum audiflet Marnbsp;dochxus , rurfum mandauit Efther, dicens, pnbsp;Ne putes quodanimam tuam tantum lib�r�s,nbsp;quia in domo regis es pr� cundis lud�is. flnbsp;enim n�c filueris, per aliam occaflonem libenbsp;rab�tur lud�i:amp; tu,amp; domus patristui peri-bitis.Et quis nouit vtrum idcirco ad regnumnbsp;veneris, vt in tali t�pore parareris.^Rurfumq;nbsp;Efther h�c Mardoch�o verba madauit, Va-de, amp; cogrega omnes lud�os, quos in Stii�nnbsp;repereris,amp; orate pro me. Non comedatis,5cnbsp;n� bibatis tribus diebus,amp; tribus nodibus:8�nbsp;ego ciim ancillis meis flmiliter ieiunabo, amp;nbsp;t�c ingrediarad regem,contra legem faciens,nbsp;non vocata , tradenfqj me morti amp; psriculo.nbsp;luit itaq; Mardoch�us,amp; fecit omnia qu� cinbsp;Efther pr�ceperat.

5. Efiher ad rege ingre��t poflulat, 'Vt eu �m* ddfiu� 'vettiat (duiuiumfinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exbilarato^ _

rege defua getitione interrogdta^rurfitm 'Vtrtt que ad�equetis diet couiuium inuitat :� interednbsp;Aman

-ocr page 457-

liiurn in cofiftorio palatij, contra oftium do tiutn. Q^od cum �udiflct rex, ait, Quid pro hae fide honoris ac prxmij Mardoch�us cq~nbsp;fcciitns efi ? Dixerunt ei feruiillius ac mini-ftrijNiliil omnino tnercedis accepit.

Statimquerex J Qifis eftpnquit, in atrio? Araan quippe interius atrium domus regi� �nbsp;intraueratjVtfiiggereret regij amp;iuberet Marnbsp;doch�um affigi patibulo quodei fueratpr�-paratum. R elponderunt pueri j Aman flat in.nbsp;arrio.Dixitqnerex,Ingrediatur.Cumqueefi!nbsp;fet ingreifus^ait illi^Qmd debet fieri viro^quenbsp;rex honorare de�'derat ? Cogitans autem innbsp;corde fiio Aman, amp; repu tansquod nullumnbsp;alium rex,nifi fe,Vcllet honorare, relpondit.nbsp;Homo quern rex honorarecupir,debet indu�nbsp;veftibus regijs : amp; iraponi fuper equfi qui denbsp;fella r�gis accipere regium diadeitia fuper caput fuum,8c primus de regijs principi-busac tyrannis teneat equurii eius:8c perplanbsp;team ciuitatis incedens,clamet 8c dicat. Si ho Cnbsp;norabitur,quenennque Yoluerit rex honora-re.Dixitqueei rex,Feftina,8�fumpta ftola 8cnbsp;cquo, facvtlocutuses, Mardoch�o ludxonbsp;qui f�detante fores palatij. Caue ne quiequanbsp;que Aman ftola 8cequuffl, indutumqj Mar-dochxurn,inplat�aciuita�is,8cimp�fitume-quo prxcedebat,atq; clamabat, Hoc honorenbsp;coiidighus eft, quencunq; rex voluerit hononbsp;rare. Reuerfufque eft Mardoch�us ad ianuanbsp;palatij: 8c Amafeftinauitircin domum fua,nbsp;lugens 5c operto capite.-narrauitq; Zaresvxonbsp;ri fu� , 5c amicis omnia quat eu�niiTent fibi.nbsp;Cui relponderut fapientes quos habebat innbsp;confilioj8c vXor eius,Si de f�mine ludacorum

�0.

Efther* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ips

man indign�t us � �^�ardocJnio nanio' �^^'T�A�m illam duxit rex infomnem, norari^crutem illiparat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iu�itlt;jue fibi afferri hyftorias 8c an- A

c A P. V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xnbsp;nbsp;nbsp;yjgjgg priofum temporum. Qu^� cum

Die autem tertio indutaeft Eftherrcga illo prxf�nte legerentur,ventum eft ad ilium libus veftimentis,8cftetitinatrio do- lo�um vbiIcriptum erarqoomodonuntiafletnbsp;tnus regir�.quod crat interius, contra Mardocha^us infidias Bagatha amp; Thares �u-bafilicam regis:atille fedebat fuper folium nuchoruttj,re�emAftuerum iugularecupi�-fiiuraincofiftoriopalatij,cc���-----

mus. Cumq; vidil�ctEftherregin�m ftant�, placuit oculis eius,5c ext�ndit co tra earn vir-gam auream quam tenebat manu.Qu� acce-d�s,ofi;ulata eft fummitat�virgr eins. �)ixit-queadeam rex,Quid vis Eftherregina? qu�nbsp;eft petitio tua.*e�iam fi dimidiam parte regninbsp;petieris,dabirur tibi.Atilla relpondit. Si reginbsp;P placet,oblccro vt venias ad me hodie,Sc Amanbsp;tectim ad conuiuium quod paraui. Statimq;nbsp;rex,Vocate,inquit,cito Aman,vr Efther obe-diat voluntati. Venerunt itaq; rex 8c Amannbsp;ad couiuium quod eis regina paraucrat.Dixitnbsp;que ei rex, poft quam vinum biberat abundanter, Qmd petis vtdetur tibi? 8c pro qua renbsp;poftulas ? etiam fi dimidiam parte regni meinbsp;peticris,impctrabis.Cui relpondit Efther,Penbsp;titio mea, Scpreces funt ift�.-Si inueni ine�-Ipedu r�gis grati5,8c fi regi placet vl det mihinbsp;quod poftulo, 8c meam impleat petitionem:nbsp;veniat rex 8c Aman ad conuiuium quod paraui eisj8c eras aperiam regi vol tin ta tem mea.

C EgrclTus eft itaq; illo die Aman l�tus 8c ala-cer.Cum q; vidilTet Mardoch�um l�dcntem ante fores palatij, 8c non aflurrexilic fibi, feft dehis qu�locutus es prsetermittas.Tulit ita-neemotum quidem delocol�fiionis fu�,in--dignatus eft valde: 8c difsitnukta ira reuerfusnbsp;in domum lua,conuocauitadl�amicos fuos,nbsp;8c Zares vxorem fuam:8c expofuit illis mag-nitudinemdiuitiarumfuarum, filjorumqucnbsp;turbam, 8c quanta eum gloria fuper omnesnbsp;principes 5c feruos fuos rex eleualTet . Etnbsp;poft h�c ait, Regina quoque Efther nullum alium vocauit ad conuiuium cum rege,nbsp;pr�ter me:apud quam etia eras cum rege pran

P furus fum.Et cum h�c omnia habeam, nihil eft Mardoch�us , ante quem cadcre c�pifti, me habere puto,quandiuvideroMardoch�� nonpoferis ei rcfiftere,fed cades in c�fpedunbsp;lud�um fedentem ante fores regias. Relpon- eius.Adhuc illis loquentibus,Yenerunt eununbsp;deruntque ei Zares vxor eius, 5c c�teri ami- chi regis, 8c cito e� ad conuiui� quod reginanbsp;ci, lube parari excell�m trabem,habentem al- parauerat,pergere eompulerunt.nbsp;titudinis quinquaginta cubitos : 8c die mane ^�her in conuiuio regem pro�a popul�nbsp;r�gi vt appendatur fuper cam Mardoch�us, �lt;? yitaprecatur, amp; j^man ludeeornm ad^nbsp;'��?nbsp;nbsp;nbsp;fie ibis cumrege l�tus ac conuiuium.quot;Pla-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'tter�artum aeeufat, ^uemrex in cruce ai ilh

cuit�ei confilium,8c iu�it cxcellam pr�para- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;parato quot;^vlardochxo�u�pendi iuiet.

ri crueem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A p. v 11.

^xinle^ts�iinoUe annahius*M.ar�ocixi �T'Ntrauitit�querex 8c Aman , vtbiberent A fidehiatem in detects aduerfus regem etinueho I cum regina. Dixitqjeirex etiam fecundanbsp;^^tnin�dijsreperient�uietip�imyt�cundu die, poftquam vino incaluerat,Qusceftnbsp;* per Aman honorari.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;petitio t�a Efther, vt detur tibi?8� qmd vis

CAP� VI� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fieri ? eti� fi dimidiam parte regni mcipetic-

ris,impetrabis.Ad que ilia relpondit. Si inueni gratiana

eius.Adhuc illis loquentibus^venerunt eunii

-ocr page 458-

Efther. quot;

ni gratiam in oculis tuis � reXj amp; fi tibi placet, dona mihi animain me� pro qua rogo,amp; po-pulum meum pro quo obfecroTraditie nimnbsp;fiinius ego amp; populus meus, vt conteramuf,nbsp;B iugulemur,amp;pereamus.Atquevtinam in fer-uos famulas venderemur,eflet tollerabilenbsp;malum,amp; gemens tacerem. Nuncaure hoftisnbsp;nofter eft, cuius credulitas red�datin regem.nbsp;Refpondensque rex Afluerus ait, Quis eftnbsp;ifte, amp;cuiuspotenti�, Vt h�c audcat facere?nbsp;DixitqueEfther, Hoftis amp;inimicus nofternbsp;pefsimus ifte eft Aman.Q^od illeaudiens,ilinbsp;coobftupuitjVultum r�gis ac regin� ferre nonbsp;Q fuftinens.Rexaucem iratusftirrexit, amp; de loco conuiuij intrauitin hortumarboribus co-fitum . Aman quoque Jurrexit, vt rogarecE-fther reainam pro anima fua . intellexitenimnbsp;� rege fibi paratum malum.Qui cum reuerlusnbsp;eflecde horto nemoribus conhto,amp;intraft�tnbsp;conuiuij locum , reperit Aman fuper leftu-lum corruil��jin quo iacebat Efther, amp; ait,E-tiam reginam vult opprimere, me pr�fente,nbsp;in domo mea. Necdii verbum de ore r�gis exienbsp;D ratjamp;ftarim operueruntfaciem eius.Dixitq;

Harbona, vnus deeunuchis qui ftabatin mi-nifterio r�gis : En lignum quod parauerat Mardoch�o,qui locutus eft pro rege, ftatinnbsp;domo Aman,habcns altirudinis quinquagin-ta cubitos. Cui dixit rex , Appendice eum innbsp;eo. Sulpenfus eft itaque Aman in paribu-lo quod parauerat Mardoch�o ; amp; regis iranbsp;quieuit.

.S. Efiher exaltato^ardochao, yctemAmun lheras noUis irritans, lude� fecuritatem im-fjtrat, r�quot;^tfe defuii inimicis ylcifcanturnbsp;de maxima ybi^ Ixcitia exoritur.

CAP. VIII.

A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ifto dedit rex Afluerus Efther regi-

I In� domum Am�aduerl�rij lud�or�, amp; Mardoch�us ingrefliis eft ante fa-ciem r�gis.Confefla eft enim ei Efthetjquodnbsp;eflet patruus fuuSiTulitqiie rex annulum quenbsp;ab Aman recipi iuflerat, amp; tradidit Mardo-chxo.Eftherautem conftituit Mardoch�umnbsp;luper domum fuam.Nec his contenta, proci-ditad pedes r�gis:fleuitque, Sclocutaadeumnbsp;orauifjVt malitiam Aman Agagit�,amp; machi-nationes eius pe�imas,quas excogitauerat conbsp;tralud�os,iuberet irritas fieri. Atille ex morenbsp;Iceptrum aureum pr�tendit manu,quo fignum dementia: monftrabatur.Illaq; confur-gens ftetit ante eum,amp; ait,Si placet regi, amp; finbsp;inueni gratiam in oculis eius, amp; deprecationbsp;mea non ei videtur contraria, obl�cro vt no-B uis epiftolis veteres Aman liters infidiatoris

amp; hoftis ludsorum, quibus eos in cun�tis re gis prouincijs perirepra:ceperat,corrigantur.

Q^omodo enim potero fuftinerenecem amp; interfedionem populimei ? Relponditqjnbsp;AlTuerus Efther regin�, amp; Mardoch�o lUquot;nbsp;d�o, Domum Aman concefsi Efther : amp; ip'nbsp;fum iufti affigi cruci, quia aufus eft rnanumnbsp;mitterein lud�os.Scribiteergo ludsis, ficutnbsp;vobis placetjCX regis nomine, fignantes lite-tas annulo meo. Haec enim confuetudo erat,nbsp;vt epiftolis qu� ex r�gis nomine mittebatur,nbsp;amp; illius annulo fignacs erant, nemo auderetnbsp;contradicerc . Accitisque Icribis amp; librarijsnbsp;r�gis ( erat autem tempus tertij fnenfis quinbsp;appellatur Siban ) vicefima amp; tertia die illiusnbsp;fcript� funtepiftol�, vtMardoch�us volue-rat.-adlud�os amp; ad principes,proeuratoresq;nbsp;amp; iudices,qui centum vigintii�ptem prouincijs ab India vfque ad Aethiopiam pr�fide-bant: prouinci� atq�e prouinci�, populo 8cnbsp;populo,iuxta linguas amp; literas fuas,amp;IudiEis,nbsp;prout legere poterant,8c audire.Ipfieq; epiftonbsp;l�,qu� ex regis nomine mittebantur, annulonbsp;ipfius obfignat� funt, 8c mifl� per vereda-rios.-qui per omnes prouincias difcurr�tes, venbsp;teres literas nouis n�cijs prtcu�nirent.Qmbusnbsp;imperauitrex, vtcoucnirentlud�os per fin-gulas ciuitates, amp; in vnum pr�ciperent con-gr3gari,vt ftarentpro animabus fuis, 8c omnes inimicos fuos cum coniugibus ac liberisnbsp;8c vniuerfis domibus interficerenc atque delenbsp;rent . Et conftituta eft per omnes prouincias vnavltionis dies^idcftxertiadecimamennbsp;fis duodecimi Adar. Summaqueepiftols h�cnbsp;fuit, vt in omnibus terris acpopulis, qui r�gis Afliieri fubiaccbantimperio,notum fieret Dnbsp;paratos efl�lud�osad capiendam vindidamnbsp;dehoftibus fuis. Egre�iq; funt veredarij celenbsp;res nuntia perferentes,8cedilt;ftum regispepennbsp;dit in Suf�n. Mardoch�us autem de pa��tio,nbsp;8c de Conlpe�tu regis egrediens, fulgebat ve-ftibus r�gijs,hyacinthinis videlicet 8c�rinis,nbsp;coronam auream portans in capite, 8c ami-dtus f�rico pallio atque purpureo.Omnisquenbsp;ciuitas exultauit,atq; l�tata eft.lud�is autemnbsp;noua lux oriri vifa eft,gaudium,honor,8c trinbsp;pudium.Apud omnes populos, vrbes, atqucnbsp;prouincias, quocunque regis pr�cepta veni�nbsp;bantjmiraexultatio,epul�atqueconuiujaj^nbsp;feftus dies: intantum vt plures alteriusnbsp;8c {�d�,eorum religion! 8c ceremonij s iunge-rentur. Grandis enimcundos ludaici nomi-nis terror in uaf�rat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

�S. Iudt^i^a�im Lo�es�tos trucidant, amp;�i�en^ �sdecernfilijsAman ,diemELurim, �te�nbsp;Sortium,ferfetuo�tlennem �iA.ardocLeus in-�ituit.

C A P. I JE.

Igitur

-ocr page 459-

Efther. lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- 199

A T Gitur^u�dccimi menfis^qucm Adar vo-I cariant^ iam diximus, tertiadecima die, quot;^�quandocunAis lud�is interfedio para-batur, amp; hoftes eorum inhiabant Gnguini,nbsp;verf� vice lud�i fupcriores e�Tc c�perunt, amp;cnbsp;fcdeaduerGrijs vindicare.Congregatiqj fiintnbsp;per f�ngulas ciuitates amp;. oppida Siloca^vt ex-tenderentmanum contra inimicoSj amp; perfe-cutores fiios.Nullusque aufus eft refiftere^eonbsp;quod omnes populos magnitudinis eorumnbsp;fon�iidoquot;pcnetraret.�Nam amp; prouinciarum iunbsp;diccs,amp; duces,amp; procuratores, omntsq j dig-nitas, qux f�ngulis locis acoperibus pr�erar,nbsp;cxtollebant lud�os timor� Mardoch�i : quenbsp;principem eflc palatij,amp;plurim� pofle cog-nouerant. fama quoquenominis eius crelce-bat quotidie^Sc per cundorum ora volitabat.

B Itaquepercufleruntlud�iinimicos fuos pla-gamagna, amp; octiderunt eos , reddentes eis quod i�bi parauerant faceredntantum vt eti�nbsp;in Sulan quingentos viros interf�cerent.extranbsp;decem filios Aman Agagit� hollis ludxor�;nbsp;quorum iftafunt nomina, Pharl�nd�tha, amp;nbsp;Dclphon,amp; Elph�tha,amp; Phor�tha, amp; Ada-lia, amp; Ari datha, amp; Pherm�fta,amp; Arilai, 5c Arinbsp;dai,Sc lezatha.Quqs c�m occidi lient ,Pr�dasnbsp;defubft�tijs eorum�gere�nolucrunt.Statim-quc numerus eorum qui occif� cr�t in Sul�n,nbsp;ad regem relatus ell.Qm dixit regin�, In vr-be Sul�n interfeceruntlud�iquingentos viros, 8c alios decem filios Aman.-quantam pu-taseos exercere catdem in vniuerl�s prouin-

C cijs? Quid vitra poftulas ? 8c quid vis vt fieri iubeam?Cui ilia relpondit.si r�gi placet, de-turpotcftas Iudzis:vt ficut fccei unt hodic iiinbsp;Sulan,fic Sccras facianr, 8c decem filij Amannbsp;in patibulis fufpendantur. Pr�cepitq ; rex vtnbsp;itafierct. Statimquc in Sul�n. pependitcdi-dum,8cdecem f�lij Amanfulpenf�funt.�onnbsp;greoatis ludxis quartadecima die menfisA-dar,interfedi l�intin Sul�n trecenti viri : necnbsp;eorum ab illis direpta fubllantia eft . Sed Scnbsp;per omnes prouincias qu� ditioni regis lub-iacebant, pro animabus fuis fteterunt lud�i,nbsp;interfedis hoftibus ac perfecutoribus fuis: innbsp;tantum vtl�ptuagintaquinque millia occifo-rum implcrcntur,5cnullus de fubftantijs eorum quicquam contingerct . Dies autemnbsp;tertiufdecimus menl�s Adarvnus apud omnes interfedionis fuit, amp; quartadecima dienbsp;P c�dere dejfierunt. Quem conftitueruntcl�enbsp;Iblcnnera, vtin eoomni temporedeincepsnbsp;vacarent epulis, gaudio atque conuiuijs . �tnbsp;hi qui in vrbe Sul�n cxdem cxercuerant, ter-tiodecimo 8c quartodecimo dieeiufdem mennbsp;fis in caide verl�ti funt:quintodecimo autemnbsp;dicpcrcuteredefierunt. Etidcirco eund� dienbsp;conftituerunt Iblennem cpularum atque l�-

titi�.Hi verdi�d�i quiitt oppidis non mura tisac villis morabantur , quartumdecimuranbsp;diem menl�s Adarconuiuiorum Segaudij de*nbsp;creucruntjita vt exultentin eOj8c roittantfi-^nbsp;bi m�tuo partes epularum 8c ciborum.Scrip-fit itaque Mardoch�us omnia h�c, 8c literisnbsp;coprehenl� mifitad lud�os qui in otnnibusnbsp;regis prouincijs m�rabatur,t� in vicino pofi Enbsp;tis qu�procul,vtqu�rt�decimam 8cquintamnbsp;decimam diem mefis Adar pro feftis lulcipe-rent,8c reuertetc l�mpcranno lolenni c�l�branbsp;r�t honorezquia in ipfis diebus le vlti funt lunbsp;d�i de inimicis fuis, 8c ludus atq; tri Ai tia ii�nbsp;hilaritat� gaudiumqj conuerfi funt, el�entq;nbsp;dies ifti epular� atq; l�titi�, 8c mitterent fibinbsp;inuicem ciborum partes, 8c pauperibus mu*nbsp;nulcula largirentur. Sulceperuntq; lud�i innbsp;folenncm ritum cundaqu� eo tempore face-re c�perSt,8c qu�Mardoch�us literis faciennbsp;da mandauerat.Aman enim, filius Amadathinbsp;ftirpis Agag, hoftis 8c aduerlarius lud�or��,nbsp;cogitauit c�tra eos malum,vt occideret illos,nbsp;atquedeleret.'ScmifitlIphur, quodnoftra lin Supra, j.cnbsp;gua vertitur infortem.Et pofte� ingrelTa eft pnbsp;Efther ad regem, obl�crans vt conatus eiusnbsp;literis regis irriti fierent:8c malum quod contra lud�os cogitaueratjreU�fterctur in capuCnbsp;eius.Denique8cipfum 8c filios eiusaffixer�tnbsp;cruci,atque ex illo tempore dies ifti appellatinbsp;funt phurim,id eft Ibrtium: eo qu�d phiir, idnbsp;eft lors, in vrnam mifl� fuerit.Et ciin�a qu�nbsp;gefta funt,epiftol�,id eft libri huius volumi-necontincntunquxque fuftinuerunt,5c qu�nbsp;deinceps immutatafunt, fulceperunt lud�inbsp;fuperfe 8c l�men fuum, 8c fuper cundos quinbsp;religione eorum voluerunt copulari,vt n�llinbsp;liceat duos hos dies ablque fidennitate tran-figere-.quos fcripturateftatur,8cquot;c�ter�expcnbsp;tunt tempora annis fibi iugiter fuccedenti-bus.Iftifunt dies, quos nulla vnquam delebitnbsp;obliuio : 8c per fingulas generationes cund� _nbsp;in toto orbe prouinci� celcbrabunt; neceftnbsp;vllaciuitasgt; in qua dies phurira , id eft lor-tium,non oblcruentur� Iudxis,8cab eorumnbsp;progenie, qu� hisc�rem�nijs obligata eft.nbsp;Scripferuntque Efther regina filia Abihail,nbsp;5c Mardoch�us lud�us etiam l�cundam epi*nbsp;ftoIamjVtorani ftudio dies ifta lolenni l�ncinbsp;retur in pofterura.Sc milefuntad omnes lud�os, qui in centum vigintifeptem prouin-eijs r�gis AlTueri verl�bantur, 8c vt haberentnbsp;pacem, 8c fulcipercnt veritatem, obleruantesnbsp;Dies fortium,amp; fuo tempore cum gaudio ce-lebrarent : ficut conftituerant Mardoch�usnbsp;5c Efther; 8c illi obleruanda fufeeperunt � le,nbsp;8c �l�mine fuo ieiunia, 8c clamores, 8c Sor-tium dies. 8c omnia qu� librihuius, qui voca*nbsp;tur Efthcr,hiftoriacontinentur.

*!


-ocr page 460-

Efther.

5. Somnij^ardo�meidetlaratiOjredu^oItidxo- beSul�s,virmagnus,amp;interprimosaulaer�-rumpopulo in libertatem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gi�.Erat a�t deeo numero captiuorom quos

CAP. X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tranfluleratNabuchodonoforrcxBabylonis

A �rgt; Ex vero AlTuerus omnem terram J amp; de lerufalem cum lechonia rege luda: amp; hoc cundas maris infulas fecit tributarias: cius fomniii fuit,Apparuerutvoces,amp;tumul Cnbsp;Vuis fortitudo amp; imperium,8c digni- tus,amp;tonitrua,8cterr�motus,amp;:conturbationbsp;tas atq; fubliraitas,qua exaltauit Mardoch�-. ruper terra^Sc ecceduo draconcsmagni,para-um, fcriptafunt in libris Medorumatqj Per-farum;8� quomodo Mardochxus ludaici generis f�c�dus�regeA{ruerofuerir.-amp;magnusnbsp;apud lud�o's, amp; acceptabilis plebi fratr� fuonbsp;rum, quaeres bona populo fuo, amp; loquens eanbsp;qu� ad pacem feminis fui pertinerent.

g Qu� habenturin Hebr�o,plenafide exprefsi. Hxc autem qu.T /equuntur,fcripta repcri in editio-ne vulgata, quae Graccorum lingua 8c literis conti-nentur ; 8c interim poft finem libri hoc capitulumnbsp;ferebatur,quodiuxtaconfuetudinemnoftramobe-lo,id eftjVeru praenotauimus,

Dixitque Mardoch�us,A Deo fada funt ifta. Recordatus fum fomnij quod.videram,nbsp;h�c eadem hgnificatismec eorum quicquamnbsp;irritum fuit.Paruus fons qui creuit in fluui�,nbsp;8cin lucem,folemque conuerfus eft, 8c in a-quas plurimas redundauit : Efthereft, quamnbsp;C rexaccepitvxor�,8cvoluiteft�r�ginam.Duonbsp;autem dracones.-egofum, 8cAman. Gentesnbsp;qua� conuenerant;hi funt qui conati funt delete nomen lud�orum. Gens autem mcaalf-rael eft,qu� clamauit ad Dominum,8c faluunbsp;fecit Dominus populum fuum : liberauitquenbsp;nos ab omnibus malis, 8c fecit figna magnanbsp;atq; portentaintergentes : 8c duas fortes eftcnbsp;pr�cepit, vnam populi Dei, 8calteram cun-rftarumgentium.vcnitque vtraque fors in ftanbsp;tutum ex illo iam tempore diem coram Deonbsp;vniuerfis gentibus : 8crecordatus eft Dominus populi ftii,ac mifertus eft h�reditatis fu�.nbsp;Etobf�ruab�turdies iftiin menfe Adar quarnbsp;tadecima,8c quintadecima dieciufdem men-fis,cum omni ftudio, 8c gaudio in vnum c�-tum populi congregatij in cundas deincepsnbsp;generationis populi Iftael.

J. 5 Omnium '^ardotbai.

CAP. X I.

A Nno quarto regnantibus Ptolemato 8c Cleopatra, attulerunt Dofitheus,nbsp;�^qui fe Geerdotem,8c Leuiticigenerisnbsp;fercbat, 8c Ptolemaeus filius eius hanc epi-ftolam phurim , quam dixerunt interpreta-tum efl'e Lyfimachum Ptolemati filium in lenbsp;rufalem.

Hoc quoq; principium erat in editione vulgata, quod nec in Hebraeo, nec apud vllum fertur inter-pretum.nbsp;Anno fccudo, r�gnante Artaxerxe maximo,nbsp; prima die menlis NiGn,vidit fomniii Mardo

tiq; c�tra leinpr�lium.Adquor� clamorem c�d� cocitat� funt nariones.vt pugnar�t eonbsp;tra gentem iuftorum.Fuitq; dies ilia tenebra-rumamp;dilcriminiSjtribalanonis,amp;angufti�gt; .r'nbsp;ingens formido fuper terram . Cont�rba-tadueefl gens iuftornmtimentium mala fua,nbsp;amp; pr�parataad mortem. Clamaueruntq� ad pnbsp;Deum ; amp; illis vociferantibuSj fons paru u'snbsp;creuit in fluuium maximum^amp; in aquas plu-rimas redundauit.Lux Sc fol ortus eft, amp; hu-miles exaltati funt^ amp; dcuoraueruntinclitos.nbsp;Quod c�m vidiflet Mardocha:uSjamp; furrexif-f�tde ftratUjCOgitabat quid Deus facere Vel-Iet;amp;fixum habebatin animo, Icirecupiensnbsp;quid fignificaret fomnium.

J. ^anifcflatw in�diarum etmuchorum �n fe^ gern � id.ardQchao^ex�cundo ca�te refetita�nbsp;CAP. xri.

MOrabatur autem co tempore in aula A regis cum Bagatba Sc Tbara eunu-chis regis,qui ianitores erantpal�tij.nbsp;Cumq-intellexiflet cogitationes eorum , amp;nbsp;curas diligentius peruidifl�t,didicitqu�d co-*nbsp;narentur in regem Artaxerxem manus mitte-rc,amp;nuntiauitfupereo r�gi. QuidevtroqUfi Bnbsp;habita qu�ftione,cofeiros iu�it duciad motnbsp;tem.Rex autem quodgeftura erat, fcripfit ittnbsp;commentarijs;f�d amp; Mardoch�us rei merrt'onbsp;riam literis tradidit.Pr�cepitque ei rex, vtinnbsp;aula palatij moraretur, datis ei pro delationsnbsp;muneribus . Aman ver� filius Amadathi bu-geus erat gloriofifsimus coram rege,8c voluitnbsp;nocere Mardoch�ojamp; populo eius pro duo-bus cunuchis regis, qui fuerant interfe�i. pnbsp;Hucufque pro�mium.

Qu�{cquuntur,ineolocopofita crant,vbi ier�-pt� elt in volumine. Et diripuerunt bona, vel fiib-ftantias eorum, qux in fola vulgata cditionc reps* rimus.

Epiftol� autem hoc exemplar fuit.

S. Exemplar, c�flolte quam mi�t Aman principesprouinciarum �upcrctede ludttorunf�nbsp;t�' '^ardothai oratio pro eorum liberation*nbsp;CAP. XIII.

REx maximus Artaxerxes afi India viq; Aetiopiam,c�tum vigintif�ptera Pro-uinciarum principibus,amp;lt;lnc�bus,quxnbsp;eins iraperio fiibiedi funt, f�lutem.Cum plunbsp;y------ ------------- --------J...... �V.,.,.....rimisgentibusimperarem,

� chxus,filius Iairi,filij Semei, filij Cis de tribu bem meae ditioni lubiugaffeni, volui nequa-B�4aniin:homo lud�us, qui habitabatin vr- quam abuti potenti� magnitudine, fed c c-


B�4aniin:homo lud�us, qui habitabatinvr-

-ocr page 461-

Either. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20G

menti� Sclen�tate �ubcrnarc fubie�:os;vtabf que vllo terrore vitam filentio tranfigentes,nbsp;optata cundis mortalibus pace ffucrentur.nbsp;Quxrenteaurem me � confiliarijs meis^quo-modo poflet hoc impleri, vnus qui f�pientianbsp;amp; fide c�teros praecellebat,amp; erat poft regemnbsp;f�cunduSj Aman nomine, indicauit mihi innbsp;toto orbe terrarum populum efle difpcrfiim,nbsp;B qui nouis vetereturlegibus,amp;contra omninnbsp;gentium confuetudinem facicns,regum iulTanbsp;eontemncret,amp; vniuer/�nim concordiam nanbsp;tionum lua diflenfione violarct. Quod c�mnbsp;didicifletnus, vidcntes vnam genre rebellemnbsp;aducrfus omnehominum genus peruerfis v-tilegibus, noftrisqueiuftionibuscontraire,nbsp;amp; turbare fubiedarum nobis prouinciarumnbsp;pacem arque concordiam : iu�imus vr quof-cunquc Aman,qui omnibus prouincijs pr�-pofituseft,amp;fecundus �rege,amp; quem patrisnbsp;lococolimus,monftrauerit:cumconiugibusnbsp;ac liberis dcleanturab inimicis fuis, nullusq;nbsp;eorum mif�reatur quartadecima die duode-C cimi menfis Adar, anni prarf�ntis : vt nefarijnbsp;homines vno die ad inferos defcendentes,rednbsp;dant imperio noftro pacem, quam tuiba-uerant.

Hucufquc exemplar epiftolsc.

Qu�fequuntur , poft eum locum feripta repe-rijvbileg�tur, Pergensque Mardochxus, fccit omnia qu.x ci rflandauerat Efthcr, Nec tarnen haben-turin Hebraico, amp;apudnuUumpenitus feruntur interpretum.

Mardochasus aurem dcprecacus eft Do-minum,memoromnium operum eius, amp; dixit,Domine Domine rex omnipotens,in di-tioneenim tua cunda funr pofita:amp; non eft qui po�it tu� refiftere voluntati, fi decreue-risuluare Ifrael.Tu fecifti c�l� amp;terram,8cnbsp;quicquid c�li ambitu continetur: Dominusnbsp;omnium �i,neceft quirefiftatmaieftati tu�.nbsp;C�da nofti, amp; (cis quia non pro fuperbia amp;nbsp;D cotumelia,amp;aliquaglorixcupiditatefecerimnbsp;hoc,vt non adorarem Amanluperbi�imum.nbsp;Libenterenim pro falute�fiael ec�am vefti-gia pedum eins deoftulari paratus eft�m : lednbsp;timui ne honorem Dei mei transferrem adnbsp;hominem,amp; ne quenquam adorarem excep-to Deo meo. Er nunc Domine rex Deus A-braham milererepopuli tui, qui volunt nosnbsp;inimici noftri perdere, amp;h�reditatem tuamnbsp;delete, Ncjlefpicias partem tuam quam redi-mifti tibi de Acgypto.Exaudi deprccationemnbsp;ineam,amp; propitius efto forti amp;funiculotuo,nbsp;�cconuertcludum noftrum in gaudium, vtnbsp;viuenteslaudemus nomen tuum Domine,0cnbsp;ncclaudas oratecanentium.Omnis quoquenbsp;Ifraelpari mente Scobfecrationeclamauit adnbsp;DominH,c� quod eis certamorsimpend�ret.

5. Ttdhg�t E�lcr^Venm �nJpiritH k��nlit⑒ tiiolt�iran!.

C A P. XI111.

Esther quoque regina confugit ad Do-A minum pauens periculum quod imminbsp;nebat. Cumque depofuilfet veftes r�glas , fleribus amp; ludui apta indumenta fufee-pit,amp; pro vnguentis varijs cinere amp; ftercorenbsp;implcuit caput,amp; corpus fu� humiliauiticiunbsp;nijs-.omniaq; loca in quibus anteaIxtari connbsp;fueucrat,crini� lacerationecompleuit.Et de-precabatur Dominum Deum Ifrael, dicens.nbsp;Domine mi, qui rex nofter es folus, adiuuanbsp;me lolitariam, amp; cuis prxter tc nullus eft aunbsp;xiliator alius. Periculum nieiim in manibusnbsp;meis eft.Audiui �patre meo quod tu Domine tulifles Ifrael de cundis gentibus,amp; patresnbsp;noftros ex omnibus retro maioribus fuis, vtnbsp;poftideres h�reditat� l�mpiternam, feciftiq;nbsp;eis fientlocucus es.Peccauimus inconfpedu �nbsp;tuo,5tidcirco tradidifti nos in manus inimi-corum noftrorum : coluimus enim deos eorum.luftus esdominc.Etnuncnon eis fuffi-citquod duri�ima nos opprimuntl�ruitute,nbsp;fed robur manuum fuarum,idolorum poten-tix d�putantes ,volunttua mutars promifia.nbsp;Sc delete fixreditatem tuS amp;, amp; claudere oranbsp;laudantium te, atq; extingueregloriam rempli 8c al taris tui, vt.aperiant ora gentium, �Cnbsp;laudentidolorum fortitudinem,8cpra�dicentnbsp;carnalem regem in fempiternum . Ne cradasnbsp;DomineIccptrum tnum his qui nonfuntjnenbsp;rideant ad ruinam noftram : led conuertenbsp;c�nfilium eorum fupereos , 8c eum qui innbsp;nos c�pitfieuirc,difperde. Memento Do-Cnbsp;mine, 8c oftende te nobis in tempore tribulanbsp;tionis noftr�, 8c da mihi fiduciam Dominenbsp;rexdeorum, 8c vniuerfxpoteftatis ; tribuelernbsp;moncm compofituminore meo in confpe-duleonis, 8c rransfercorilliusin odium ho-ftis noftri , vt 8c ipfe pcreat, 8c exteri qui einbsp;conlcntiunt. Nosautem libera in manutua,nbsp;8c adiuua me, nullum aliud auxilium haben-tem ,nifi teDomine,quihabes omnium feie-tiam, 8c nofti quia oderim gloriam iniquo-rn, 8c dcteftercubileincircunciforum, 8c o-mnisalicnigcnaf.Tulcisnece�itatem meam, Qnbsp;quod abominer fignum fuperbi� 8c glori�nbsp;mex, quod eft fuper caput meum in diebusnbsp;oftentationis mex, 8c detefterillud quafi panbsp;num menftruatx,8c non portera in diebus finbsp;lentij mei,8c quod non comederim in menlanbsp;Aman, nec mihi placuerit conuiuium r�gis,nbsp;8c non biberim vinum libaminum : 8c nun-quam Ixrata fir ancilla tua, ex quo hue rran-llata fum vfque in prxlentem diem,nifi in tenbsp;Domine Deus Abraham. Dcus fortis fupernbsp;omnes ,exaudi vocem eorum qui nullam a-liam


-ocr page 462-

aliam Ipem habcnt^Sc libera nos de manu ini-quor�mjamp; erue me � timor� mco.

5. andante �M.ardochao, intrat Efiher ad re-gcm/vultuillitisexterrita.

CAP. XV.

Haec quoq; addita reperi ih cditionc vulgata.

A quot;1 ' T mandauir ei (baud dubium quinE-1^ fther Mardoch�us )vt ingredereturad-Qr ..ZVZVAKA�* �rAnAntllA �ll/V �r

Efther.

Exemplar epifto�acreg�s Artaxerxis,quam pro lud�is ad totas regni fui prouincias mifit, quod amp;nbsp;ipfumin Hebraico volumine non habetur.nbsp;R Ex magnus ArtaxerxeSjab India vlquenbsp;Aethiopiam centum vigintifeptemnbsp;-prouinciarum ducibus ac principus,nbsp;qui noftr� iufiioni obediunt , falutem di-cit. Multi bonitate principum amp; honore quinbsp;�*reg�, amp; rogaret pro populo fuo amp; pro in eos collatus eftjabufi funt in fuperbiam:8cnbsp;patria fua.memorare(inquit) dicrum humili- non folum fubiedos regibus nituntur oppri-tatis tu�, quomodo nutrita fis in manu mea, mere^fed datam fibi gloriam non ferentes, innbsp;quia Amanl�cundus� rege locutus eft con- iplbsquidederunt,moliuntur infidias. Necnbsp;tra nos in mortem ; amp; tu inuoca Dominum, content! funt gratias non agerc beneficijs, 85nbsp;amp;lo quere r�gi pro nobis, amp; libera nos de humanitatis in le iura violate, l�d Dei quoq;nbsp;morte.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;- z' rr r

Neenon 8c ifta qu�t fubdita funt.

g Die autem tertio depofiiitveftimentaor-natus fui, amp; circundata eft gloria fua . Cum-queregio fulgeret habitu, ScinuocalTet om- . niumredorcm 8cfaluatorem Deum,alTtim-pfit duas famulas; 8c fuper vnam quidem in-nitebatur, quafi pr� delicijs 8c nimia teneritunbsp;d�ne corpus l�ium ferre non fuftinens : alteranbsp;autem famularum lequebatur dominam, dc-fluentiainhumum indum�ta fuftentans. Ip-l� autem rol�o colore vultum pcrfufa, 8c gratis ac nitentibus oculis triftem celabat ani-mum, 8cnimio timor�contraftum.Ingrefla exanimi noftri venireleuitatCjl�dpro quali-igitur eun�ta per ordincm oftia ft�tit contranbsp;regem, vbi ille refidebat fuper folium regninbsp;fiii j indutus veftibusregijs ,auroquefulgensnbsp;8cpretiofis lapidibus, eratque terribilis alpe-

C du. Cumque eleualTetfaciem, 8c ardentibus oculis furorcm pedoris indical�et, reginacornbsp;ruit,8c in pallorem colore mutato,laflum fuper ancillulam reclinauit caput. Conuertitq;nbsp;Deus Ipiritum regis in manluetudinem: 8c fenbsp;ftinus ac metuens exiliuit de folio: 8c fuften-tans eam vlnis luis,donec rediret ad l�;his vernbsp;bis bl�diebatur J Quid habes Efther?Ego furanbsp;frater tuus, noli metucre.Non morieris : nonnbsp;enim pro te,l�d pro omnibus h�c lex c�ftitu-ta eft. Accede igitur,8c tange Iceptrum.Cum-que ilia reticeret,tulit auream virgam, Sc po-fiiit fuper collum eius, 8c olculatus eft eam,

J) 8c ait, Gur mihi non loqueris ? Qu� rclpon-dit, Vidi te Domine quafi angelumDei gt; 8c conturbatum eft cor meum pr� timor� glo-ri� tu�.Valde enim mirabilis es Domine, 8cnbsp;facies tua plena eft gratiarum. Cumque lo-queretur, rurfus corruit, 8c pen� exanimatanbsp;eft. Rex autem turbabatur,8c omnesminiftrinbsp;eius confolabantur eam.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;______________ ___________________

5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;epiflola fro ludteorum falute cttm ritas.Pro quo leelere anteportas huius vrbjs,

initntcorum�torum interemptione, ad�ngu- id clbSul�n,8c ipl� qui machinatus eft ,,8^o-las regni fro�in�at �rritando e�fitilatn niif- mniscognatio eius pendet in patibulis : non famabjdrrian.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobis,lcd Dcoreddcnte eiquodmeruit.Hoc

C A P. X VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem cdidum quod nunc mittimus,in. cun-

dt4

eu da cernentis arbitr�tur fe pofle fugeref�n-tentiam. Et in tantum vef�ni� proriiperuntgt; vt eos qui cr�dita fibi officia diligenter obiernbsp;uant, �c ita cunda agunt vt omnium laudenbsp;digni l�nt, mendaciorum quot;cuniculis�conen-tur fubuertere, dum aures principum l�m-plices, amp; ex fua natura alios aeftimantes, cal-lida fraude decipiunt. Qua; res amp; ex veteri-bus probatur hiftorijs, amp;ex bis qu� gerunturnbsp;quotidiCj quomodo malis quorundam luggcnbsp;ftionibus regum ftudia deprauentur. Vndenbsp;prouidendum eft paci omnium prouincia-rum.Nec putare debetiSj fi diuerfa iubeamus^nbsp;t�te amp;ncce�itate temporum, vt reipublicacnbsp;polcit vti�itas, ferre l�ntentiam.Et Vt manifenbsp;ftius quoddicimus intelligatis. Aman filiusnbsp;Amadathi, Sc animo amp; gentc Macedo �, alie-nulque �Perfirum l�nguinejamp; pictatem no-ftram fua crudelitate commaculans, peregri-nus � nobis fulceptus eft: amp; tantam in lenbsp;pertus humanitatem vt pater nofter vocare-tur^Sc adoraretur ab omnibus^ poft regem l�-cundus : qui in tantum arroganti� tumoremnbsp;fublatus eft,vt regno priuare nosniterctur amp;nbsp;Ipiritu. Nam Mardoch�um, cuius fide amp; be-nef�cijs viuinius, �cconlbrtem regni noftrinbsp;Eftber cum omni g�te fua nouis quibufdamnbsp;atque inauditis machinis expetiuit in morte;nbsp;hoc cogitans vt illis interfedis inf�diaretuTnbsp;noftr� folitudinijamp;regnum Perl�rum tranf-ferret in Macedonas.Nos a�t � pclsimo raof'nbsp;talium,lud�os neci deftinatospn nulla peni-tus culpa reperimuSjl�decotrario iuftis vten-tes lcgibus,amp; filios altilsimi amp; maximi, l�ni-perqueviuentis Dei^cuius bcneficio amp; patrinbsp;bus noftris amp; nobis regnum eft tr^ditum , �Cnbsp;vlque hodie euftoditur. Vnde eas literas,quasnbsp;lub nomine noftro ille direxcratjlciatis el��ir

-ocr page 463-

dis vrbibus proponatur, vt liceat Tud�is vti D legibus fuis.Quibus debetisefic adminiculo,nbsp;vt cos qui fc ad necetn eorutn paraucrat^pof-fint interficere t�rtiadecima die menl�s duo-deciflii, qui vo�atur Adar.Hancenim diem,nbsp;Deus omnipotens,m�roris amp;ludus eis vertit in gaudiutn. Vnde amp; vos in ter c�teros fe-ilos dieSjhac habetote diem, amp; celebrate eaninbsp;cum omnilaetitia,vtamp;inpofteru cognofca-tur,omnes qui Jf�deliter Perl�s oLediunt, di-gnam pro fide recipere merccdem;quiautemnbsp;infidiantur regno e.orum, perire pro Icelere*nbsp;Omnis autem prouincia amp; ciuitas qu� no,,nbsp;lueritfolennitatishuiusefleparticeps^gladionbsp;amp; igne percat, 8c fic deleatur^ vt non folutnnbsp;hominibus, fed etiam beftijs ihuia fit in femnbsp;piternum,pro exemplo contemptus, 8c ino-bedientiae.


Hieronymi in librum lob pr�fati�.

COgor per fingulos fcripturde diuin� libros aduerlariorfi refp�derc ma�ediftis, qui interpretationent meant, reprehenfionem (eptuaginta interpretum criminantur ; quafi non amp; apud Gr�cos Aquila,nbsp;Symmacnus,amp; Theodotio,vel verbum � verbo, vel fenfum �f�nfu, vel exvtroque commixtum,nbsp;amp; medi� tejnperatum genus tranflationis expreflerint : amp; omnia veteris iniiium^Sti volumina O-rigenes obelis ,aiterirc�que diftinxerit, quos vel additos, vel de Theodotione fumptos traiiflationi antiquenbsp;�nferuitjprobansdefuiff� quodadditum eft. Dilcant igitiirobtre�iatores mei recipere in toto quod in partibus fufceperunt,aut interpretationem meam cum afterifcis fuis r�dere. Neque enim fieri poteft vt quos plunbsp;raintermifilTefufceperint, non eofdem etiam in quibufdam errafl� fiiteantur, pr�cipu�in job: cuifi ea quaenbsp;fubafterifcisadditafuntjfubtraxeris,pars maximadetruncabitur, amp; hocduntaxatapud Gr�cos . Cxterumnbsp;apud Latinos,ante earn tranflationem,quam fub afterifcis amp; obelis nuperedidimus, feptingfcntj ferm� autnbsp;oftingenti verfus d�funt, vtdecurtatus amp; laceratus, corrofiilque liber f�ditatem liii publice legentibusnbsp;prxbeat.Hxcautem tranflatio nullum de veteribus fequitur interpretem:fed ex ipfo Hebraico, Arabic�quenbsp;fermone,(S: interdum Syro ,nunc verba,nunc fenfus,nunc fimul vtrumq;refonabit. Obliquus enim etiamnbsp;apud Hebrxos totus liber fertur amp; lubricus : amp; quod Qr�ci rbetores vocant,llt;JX�'A'aT/ff^?i-os,dum qui aliudnbsp;loquitur,aliud agit: vt fi velis anguillam vel murenula ftriftis teuere manibus , quato fortius prefleris,tan-to citius elabitur. Memini me ob intelligentiam huiuS voluminis, Lyddxum quendam prxceptorem , quinbsp;apud Hebr�os primus haben putabatur,non paruis redcmilTe n�mis:cuius do�lrinaan aliquidprofecerim,nbsp;nefcio.Hoc vnum (cio, no potuiffemcinterpretari, nifiquodant�intellexeram.A principio itaque voluminbsp;nis, vfque ad verba Iob,apud Hebrxos prola oratio eft. Porr� � verbis lob, in quibus ait. Pereat dies in quanbsp;natusfum, lt;amp;noxinquadi(ftumeft. Conceptus eft homo; vfque ad eum locum vbi antefinem volumini�nbsp;ftriptum eft, Idcirco ipfe me reprehcndo,amp; ago p�nitentiam in fniilla amp; cinere: hexametri verfus fHnt,da-^ylo,fpondx�quecurrentes:amp; propter lingux idioma,crebrorecipientes amp; alios pedes,non eariindem fyl-Iabarum,led eorundem temporum.Interdum quoque rhytbmus ipfe dulcis amp; tinnulus fertur numeris pedum (olutis:quod metrici magis, qu�m fimplex leiftor intelligunt. A fupradi�to autem Verfu vfq^ ad finemnbsp;Jibri,paruum*comma quod remanet,proC-i oratione contexitur. Quod fi cui videtur incredulum,metra fci-licetefleapudHcbrxos,amp; in mortenoftri Flacci, Grxciq; Pindari,amp; AlcaEi,amp; Sapphus,vel Pfalterium,velnbsp;�amentationesleremi�jvel omniaferm�fcripturarumcanticacomprehendi,legat Phi!onem,lofcphum,0-rigenem, Cxfarienftm Eufebium, amp; eorum teftimonio meyerum dicerecomprobabit. Audiaut quapro-pter canes mei idcirco me in hoc volumine laborafle, nori vt interpretationem antiquam reprehendsrem,nbsp;fed vt ea quxin iliaautobfcurafunt, automifla, autcert�fcriptorum vitio deprauata, manifeftioranoftranbsp;interpretatione fi�rent, qui amp; Hebrxum fermonem ex parte didicimus, amp; in Latinis pene ab ipfis cunabilisnbsp;inter grammaticos amp; rhetores amp; philofophos detriti fumus. Quod fi apud Grxeos poft leptuaginta edirio-nem,iam c H R i s t i Euangelio corufeante, ludxus Aquila amp; Symmachus ac 1 heodotio ludaizantes h�-reticifuntrecepti, quimultamyfteriafaluatorisftibdolainterpretationecela'�unt, amp; tamenin �qa's-Xo/sha-bentur apud ecclefias, amp; explanantur ab ccclefiafticis viriszquanto magis ego Chriftianus, amp; deparentibusnbsp;Chriftianis natus, amp; vexillum crucis in mea fronte portans (cuius fttidium fuit omiftii repctere, deprauatanbsp;corrigere,amp;. facramenta ecclefix puro amp; fideli aperire fermone) vel � faftidiofis,vel � malignis leftoribus no�nbsp;debeo reprobari?Habeant qui volunt veteres Iibros,vel in membranis purpureis aiiro argent�q^ defcriptos,nbsp;vel vncialibus(vt vulgo aiunt)literis, onera magis exarata qua codices:dummodo mihi,meisqjpermittantnbsp;paupereshabere fcedulas,amp; non tarn pulchros codices qu�m emendatoS. Vtraque autem editio, amp; feptua-ginta iuxta Grxcos,�Sc mea iuxta Hebrxos, in Latinum meo labore tranllata eft. Eligat vnufquifque quodnbsp;VuItziSc ftudiofum me magis,qu�m maleuolum probet.

Aliaeiufdemfri^efati�,

SI aut fiftellam iunco texerem,aut palmarum folia complicarem, vt in fudore vultuS mei comederem pa-nem,amp; ventris opus folicita mente pcttra�larem:nullus mordetet ,.nem� reprehenderet, Nunca�tent quiaiuxta (�ntentiam Saluatotis volo operari cibunri qui non p�rit, amp; antiquam diuiriorum voluminurrinbsp;viam fentibus vjrgultisq; purgare,errormihi geminus infigitur:correftor vitiorum,falfariHS Vocor, amp; erronbsp;res n� auferre,!^ lerere.Tanta eft enim vetuftatis confuetudo, vt etiam confella plerifq; vitia placeanf.dumnbsp;magis pulvbros habere volunt codices,qu�m emendatos. Quapropter � fratres dileftifsimi, vnicum nobili-tatis amp; humilitatis exemplar,pro flabello^�lathis,fportellifque munufculis monachorum, fpiritaliahxc amp;nbsp;manfura dona fulcipite,ac beatum lob qui adhuc apud Latinos iacebat in ftercore, amp; vermibus {catebat�rgt;nbsp;rorum,integrum immaculatltmq; gaudete. Quo modo enim poft probationem atque viftoriam, dupliri*nbsp;lunt ei vniuerl� reddita:itaego in lingua noftra,vt auda�ter loquaf, l�ci eum habere quxamiferat.Tgituramp;nbsp;vos,amp; vnumquenque leftorem lolita prxfatione commoneo, lt;Sc in principijs librorum eadem l�mpet an-neiftens,rogq:vt vbicunq;l�mperprxced�tes virgulas videritis,lciatis ea qux fubie(ftafunt,in Hxbraicis vonbsp;luminibus n5 haberi. Porto vbi ftelte imago prxfull�rit,ex Hebrxo in l�rmone nofttoaddita funt. Necnoiinbsp;amp; illa qux haberi videbantUr, amp; ita corr�pta �tant vt fenfiim legentibus tollerent, orantibus vobis magnonbsp;Ubore .correxi ; magis vtile quid ex otio laeo e�clefijs CHRISTI ventur� ratus, qu.^m ex alior� negotio.nbsp;Ce

-ocr page 464-

Argumentum in Librum lob.

TN terra quidem habitaflc lob Hufitidi,in finibus ldumaeae,amp; Arabia: fcrtur:amp; erat ei antea nomen lobab. AEtaccepit vxorem Arabiflam:amp; genuit filium quem vocauit Enno. Erat autemipfe filiusquidem Zarae,nbsp;de Eamp;u filijs filiuside matre verb Boira.'ita vt fit quintus ab Abraham. Et hi funt reges qui regnauenint innbsp;�dom,in qua amp; ipfe regnauit,fed primus in ea regnauit Bela filius Beor: amp; nomen ciuitatis eiufdera Den�-ba. Poft hunc autem Bela,lobab,qui vocatur lob. Poft lob autem Hufam, qui erat dux ex Themanorum rcnbsp;gione.Et poft ilium regnauit Adad filius Badad,qui excidt Madian in campo Moab : �S: nomen ciuitatis eiusnbsp;Auith. Porro liber lob patientiam amp; reliquas virtutes ipfius commendat, difputationem quoque lob cumnbsp;amicis habitam continet,qui licet ad conlolandum veniflent,iniuriofi tarnen amp; contumeliofi in lob fuer�t.nbsp;Nam audientes qu�d lob in grauifsima affliftione conftitutus,malediceret diei natiuitatis fu�,(e quoque in-nocentem � Deo tarn acerb� affligi afl�ereret,ipfum arguunt impatienti2B,arrlt;^�tia:, blafphemix,multor�m'nbsp;que aliorum criminum:propter qux contendunt ipfurti � Deo meritb affli�:um,cum Deus {vt im-pi� volebant)hic tantum malos flagellet,ide�que vt lob le obfua peccata � Deo affligi agnofcat,

amp; ab illis refipilcens ad Deum fe conuertat, iuftitix quoque diuinx humiliter fe mbijciat, multisrationibusexhortantur. Deipotctiam,l�pientiam,iuftitiam,amp; bonitatem af-fidu� ad hoc commendantes�tem qu�d Deus in prxfenti vita tantum malis mala,amp; bonis bona dilpenlet.quamobrem lob refipilcenti liberationem � fla-gellis, lt;Sc bona quaeque promittunt. At lob fuamconftanter tuetur iu-ftitiamr* amp; in pr�fenti vita vniuerfa xqu� euenire iufto amp; impio,fednbsp;Veram iuftorum retributionem poft hanc vitam effe expeftan-dam aflerit,nempe futuram rcfurreftionem. cum demumnbsp;ipfius lob � Deo correptionem,amp; reftitutam felici-.tatem,amicos quoque per ipfius orationemnbsp;Deo reconnliatos hic liber explicat.

Liber lob.

S, lol�tnUw �* diues, frofilijs 'vici�im cenuiuia celebrantibtti �Domino fitcrifi-cat, cuiuspo�e�ionespetenti Satana Donbsp;minus diripiendas exponit,fer quem per-dita omAiillius fitbfiantia, interemptis^nbsp;filijs, ipfi cumfignis motfiitiet patiens, innbsp;Dei laudes prorumpit.

CAP. I.

IR E R A T in Tcrra-Hus, nomine lob: amp; erat vir illcnbsp;fitnplcx amp; redus, ac timensnbsp;Deum,amp; rccedens � malo.Nanbsp;tiq; ei ieptem filij amp; tresnbsp;fili�.Etfuitpoflelsio eius f�ptcm milliaou�nbsp;um , amp; tria millia camclorum , quingentanbsp;quoque iugaboum,amp; quingentaeafin�, aefanbsp;milia multa nimis : eratq'; vir ille magnus inter omnes orientales. Et ibant filij eius, amp; fb-ciebant conuiuium per domos, vnulquilquenbsp;in die fiio . Et mittentes vocabat tres f�rorcsnbsp;fuas, vt comederent amp; biberent cunr.eis.C 5-quein orbem tranfiflentdies couiuijgt; mitte-batad eos Iob,amp; Gndificabat illos.� confiir-gensq; diluculooffcrebatholocaufiaper fin-gulos,Dicebatenim,Ne forte peccauerint filij mei,amp; benedixerint Deo in cordibus fiiis.nbsp;Sicfaciebat lob cudis diebus. Q^adam autcnbsp;die.cum


-ocr page 465-

lob.

201

ftulit:gt;ficut Domino placuit^ita fadum eft:� fit nomen Domini benedit�um.In omnibusnbsp;bis non peccauit lob egt; labijs fuis/neque ftulnbsp;tum quid contra Deum locutus eft.

� lt;


O.I.

lgt;.7.

dic^c�m vcnifient'filij Dei vt a�iflerentco-ram Domino , affuit inter eos etiam Satan. Cui dixit Dominus, Vnde venisiQui refp�- ,nbsp;dens,ait, Circuiui terram, amp; perambulaui e-�m.DixitqueDominus ad eum,N�qiiid connbsp;fyderafii feruum meum lob, quod non fit cinbsp;limilis in terra,homo fimplex amp; rcdus ac timens Deum,amp;recedens � maIo?Cui rcCponnbsp;dens Satan, ait. Nunquid lob fruftr� timetnbsp;Deum?n�nnetuvallaftieum,acdomume-ius, vniueri�mq; fubftantiam per circuitum:nbsp;operibus manuum eius benedixifti,amp; poffcf-fio eius creuit in terra ? Sed extendc paululunbsp;quot;infMetut tuam, amp; range cunda qu� po�idet;nbsp;nifi 'in fiiciem�* benedixerit tibi. Dixit ergonbsp;Domin�s ad Sata,Ecce,vniuerfii qux babet,nbsp;inmanutua funt ; tantum in eum neextcn-das manum tuam.Egreffusque eft Satan � facie Domini. Crimautem quadam die rilij amp;nbsp;fili� eius comederent amp;bibcrent vinum innbsp;domofratris fiii ,nbsp;ad lob, qui dicerct, Bones arabant, amp; afin�nbsp;paicebantur luxta eos.8c irrueiunt Sab�i,tu�nbsp;Icrunqiie omnia, amp; pueros percufferunt g!a-dio ; 8c euafi ego folus , vt nuntiarem tibi.nbsp;Cumqueadhucilleloqueretur,venitalter,8cnbsp;dixit.Icnis Dei cecidit � ccelo,8c talt;ftas onesnbsp;puerosqueconfumpfit;5c cffugi ego folus,vtnbsp;nuntiarem tibi.Sed 8c illo adhucloquente,ve

- nit alius, 5c dixit, Cbaldxi fecerunt tres tur-mas, 8c inuaferunt camelos, Sc tulerunt eos, nccnon 8c pueros percufferunt gladio:8cegonbsp;fugifi)lus,vtnunciaretibi.Adbucloquebaturnbsp;quot; . ille, Sceccealius intrauit,8cdixit,FiIijstuisnbsp;Sc filiabus veffentibus 8c bibentibus vinii innbsp;doniofratris fui primogeniti,repente ventusnbsp;vehement irruit � regione delerti, 8c concuf-fit quatuor angulos domus,qu� corruens opnbsp;prefsit liberos tuos, 8c mortui funt : Sc effugi

�tMjMw��- ego folus,vt nuntiarem tibi.T�c furrexit lob, Tpv lt;)�. 10.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feidit� veftimenta fi]a,�8c tonfo capite cor-

bTimoVei) terramjadorauit, 8c dixit,llNudus e-Infu.i.c. greffus fum de vtero matris mex, 8cnudus rcucrtarilluc.Dominus dedit. Dominus ab-

� pritnogeniri, nuntius venir de ftultisgt;mulieribus�locuta cs.fi bonafufce-

SAtanas cbtentaaVeofacultats^^eramtlob ylcerepe�imo, cui etiafroprta yxor tn�iltat:nbsp;1res autem ipftus amici mm yi�tantes ,�ptemnbsp;diibus compatientes in terra cum eo taciti�-dent.

FAdtum eft autem,c�m quadam die ve-nifl'entfilij Dei, 8c ftarent coram Domino, veniflet quoque Satan inter eos, 8c ftaretin conipedtu eius, vt diceret Dominus ad Satan, Vndevenis.'� Qui refpondensnbsp;ait,Circuiui terram, 8c perambulaui earn. Etnbsp;dixit Dominus ad Satan,Nunquidconfideranbsp;fti feruum meum lod, quod nonfiteifimilisnbsp;in terra, vir fimplex 8c r��lus, ac timens De-um,8c rccedens � malo,8c adbuc rctinens in-nocentiam.''Tuautem commouifti meaduernbsp;fus eum,vt affligerem e� fruftr�. Cui refpon Bnbsp;dens Satan,ait, Pelle pro pelle,8c cundla qu�nbsp;babet bomo, dabit pro anima fua : alioquinnbsp;mitte manum tua,8c tangeos eius 8c carn�,8cnbsp;tunevidebis quodquot;in faciem �bencdicat tibi, ninf^tcittuanbsp;Dixit ergo Dominus ad Satan,Ecce,in manunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� �3gt;

tua eft,veruntamen ani mailbus fcrua.Egref-fus igitur Satan � facie Domini,percufsit lob vlccrc pe�imo � planta pedis vfque ad verti-cem eius,qui tefta faniem radebar , i�densin.nbsp;fterquilinio. Dixit autem illi vxor fua , Adbuc tu permanes in fimplicitate tua.' benedicnbsp;Deo Semorere. Qrnaitadillara, Quafi vna

1 rt 1 . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;......nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;.1,

pimus de manu Dei,mala quare no fufeipia-raustln omnibus bis non peccauit loblabijs fuis.Igitur audi�tes tres amici lob omne malum quodaccidiflet ei,venerfit finguli delo-cofuo,Elipbaz'Themanites,8c Baldat Subites, 8c SopharNaamathi tes.Condixerat enimnbsp;vt paritervenientes vifitarenteum,�ccorlfb-larentur. Cumque eleuaflentprocul oculosnbsp;fuos,non cognouerunt eum.Sc exclamantesnbsp;plorauerunt, feiffeifq; veftibus fparfer�t pulnbsp;ueremfupcrcaputfuumin c�l�.Etf�deruritnbsp;cum eo in terra feptem diebus 8lt; feptem no-lt;ftibus,8c nemo loquebatur ei verbum;vide-bant enim dolorem effe vebementem.

5. lob maiediat diei natiuitatis�ux,fralentiqj yita,o�endens � quot malis liberatur^^tiui bacnbsp;lutefiatimpriuattise�.

CAP. III.

Oft b�caperuit lob os fuum,8c male- A dixit diei fuo,8c locutus eft,nbsp;liPereat dies in quanatus fum,amp;noxnbsp;in qua di�:umeft,Conceptiis eft homo.

Diesille vertaturin tenebras ; non requirat

C c a eum

-ocr page 466-

Lib.

d�fuper, � 8cfton*illuftretur�lu- Vacillalites conf�rmaucrunt f�rmohcs tu�,^S nu ne.

Obfcurent e� tenebrae 8c vmbra mortis; occu pet cum caligo, Scinuoluaturamaritudine.

Noftem iliam tenebrofiis turbo po�ideatmo computeturin diebusanni, nec numercturnbsp;in menf�bus.

B Sit nox ilia fblitaria, neclaude digna: raaledi


5c c�tuii ieonis clifsipari fiint.

8c cjuafi furtiu� fufcepit auris mea vcnas fufurrij eins.

In horrorevif�onis nodurn�^quando folct fopor occnpare homines,

Pauorteniiitme,8ctremor,8c omnia ofl� mea perterritafunc.

Et cum fpiritus me pratf�nte tranfiret,inhor-rucruntpili carnis me�.

Sretit quidam,cuius non agnofcebam vul tu, imago coram oculis meis, amp; vocem quafinbsp;aur�lenisaudiui.

Nunquid homo, Dei comparatione iuftifica^ bitur,aut faftore fiio purioreric vir?

Eccc qui f�ruiunt ei, nonfunt ftabiles,ll8cin angelis f�iis reperitprauitatem.

Quanto magis hi qui habitant iomos lutcas, qui terrenum habent fundamentum, con-fumenturveluta tinea?

genua trementia confortafti.

Nunc autera venir fuper te plaga, 8c defecifti� tetigit te,8c cOnturhatus es.

Vbi eft timor tuus, fortitudo tua, *patientia tuaj8c perfedio viarum tuarum.�

Recordare obf�cro te, quis vnquam innoc�s perijt?aut quando redi deleti funt?

cant ci qui malcdicuntdiei, qui paratifunt Qmnpotius vidieos quioperantur iniquita-fufeitare Lcuiathan. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tem, 8c f�minant dolores,8c metunt cos,

Obtenebrentur ftcll� caligine cius : exped�t plante Deo perif�e, 8c fpiritu iras eius elle co-luc�,8c no videat, nec ort� furg�tis auror� l�mptos.

Quia non concluf�t oftia v�tris qui portauit Rugitus �eonis 8c vox Ie�n�,8c dentes catu-rae,ncc abftuiit mala ab oculis meis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lorum leonum contriti funt.

Qi^arc non in vulua mortuus fum, egrefTus Tigris perijt, eo qu�d non haberet praedam: ex vtero non ftatim perij?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SC c�tuii Ieonis di�ipati funt.

Quarc exceptus genibus ? cur ladatus bube- Porro ad me didum eft verbum abfcondit�, C ribus?

Nunc cnimdormiens f�lerem,5c fbmno mco requiefcercm.

Cum regibus 8cconfulibus terra:, qui �difi-cantfibi fblitudines;

Autcum principibus quipo�identaurumjSc repleut domos fuas argento:

Aut f�cut abortiuum abfconditum non fub-f�fterem, vel qui concepti non viderunt lucem.

Ibi impij cefl�uer�ta tumultu, 8c ibi rcquie-uerunt fe�i robore.

Etgt;quondam�vindi pariter fine moleftia,no audierunt voccra exadoris.

_ Paruus 8c magnus ibi funt, 8c fcruus liber a domino fuo.

Quare mifero data eft lux, 8c vita his qui in amaritudinc animx funt?

Quiexpedant mortem, 8c non venit ; quaf� De man� vfquead vefperam fuccidentur: 8c effodientes thefaurum,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quia nullus intelligit,in atternum peribut.

Gaudentque vehementer cum inuenerint fe Qui autem reliqui fuerint, auf�rcntur ex cisJ niorientur,5c non in f�pientia.nbsp;S. Elipha^^rurfum arguhIcbimqtthat�,^wdnbsp;w.mofine culpa�ta a TJeopumatur ; ideo^ucnbsp;bortatur Job ad quot;Deum conuertatur,amp;i(anbsp;(unBafore illipro/ferapo�icttur, ac dtuituBnbsp;prouideniiit opera tir ca creaturai extoUit.

CAP. V.

VOca ergo f� eft qui tibi rcfpondeat,amp; A� ad aliquem f�ndorum conuerterc.nbsp;'Virum�ftultum interficitiracundia,nbsp;Scparuulum occ�dit inuidia.

Ego vidi ftultum firma radicc, 8c maledixi pulchritudini eins ftatim.

pulchrum.

Viro cuius abfeonditaeft via, 8ccircundedit

eum Deus tenebris?

Antequam comedam fufpiro:5c tanqua inun-dantes aqu�,f�crugitusmeus:

Qma timor quern timebam, eucnit mihi : 8t

quod verebar accidit.

Nonne difsimulauirn�nne filui�n�nne quie ui?8c venir fuper me indignatio.

5. Elifha^ argttit Job itnpaiientite, quod^ue frojterpeaata�taflagelletur � J) to, ^uiin-noanti aduerfa non immitiit.

CkP. I II I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J-.........�........

Efpondens autem Eliphaz Thcitiani- Longe fient f�lij eins � f�lute, 8c conterentur tes,dixit,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inporta,8c non erit quicruat.

Si c�perinaus loqui tibi, forf�ta mole- Cuius mef��m famelicus comedet, 8cipfunt ft�accipies. fedconceptum fermonemte- rapietarmatus, Sebibent/�tientesdiuitiasnbsp;nere quis poterit?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cius.

Ecce,docuifti multos,8c manus lafl�srobora Nihil in.terra fine cauf� f�t, 8cde humo non fti.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;orictur dolor.

Homo


-ocr page 467-

lob.

B Homo nafeitur ad laborcm, amp; �uis ad vola- Nunquid rugiet onager c�m habueritherba.^ turn.

Quam ob rem ego deprecabor Dominum,8c

ad Dcum ponam eloquium raeum.

Qm facit magna 8c inferutabilia 8c mirabi-

liajabfque numero.

Qui datpluniam fuper faciem terr�, Sc irri-

gat aquis vniucrfii.

Qui ponit humiles in fublinie, 8c m�rentes

erigitfijfpitate.

Qui di�ipat cogitationes n�alignori�,ne pofi fint implere manus eorum quod eoeperant.nbsp;llQ^iapprehendit Gpientes in aftutiaeor�,nbsp;C Scconfilium prauorum difsipat.

Per diem incurrent tenebras, 8c quafi in no-

de,fic palpabunt in meridie.

Porrolaluumfaciet gt;egenuni �� gladio oris corum,�cdemanu violenti pauperem.

Eteritegeno (peSjiniquitas autemcontrahet

os fuum.

llBcatus homo qui corripitur aDeoiincrepa

tionem ergo Domini ne reprobes:

Quia ipl� vulnerat,8c medetunpercu tit,Sc ma

nus eins l�nabunt.

In fex tribulationibus liberabit tCjSc in f�pti-

ma non tanget te malum.

In fame,cruer te de mortc:8c in bello, de ma-

D quot;ugladij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

A flagello linguae ablcond�ris ; 8c non time- Temp�requo fuerint difiipati, peribunt: amp; bis calamitatera c�m venerit.

In vaftitate 8c fame ridebis : 8c beftias terrx

non formidabis.

Sedeum lapidibus regionum pa�tum tuum:

amp; befti� terrx pacif�cx erunt tibi:

Et fcics qu�d paeem habeat tabernaculum tuum:8c vifitans fpeciem t�am,non pecca-bis.

Scies quoque quoniam multiplex eritfernen tuum, 8c progenies tua quaf� herba terr�.nbsp;Ingrediens in abundantia l�pulchrum, ficutnbsp;infertur aceruus tritici in tempore fuo.nbsp;Ecccjhocvt inucftigauimuSjitaeftiquodau-ditum,mente pertra�a.

S. Ofiendit loiJ� longe graut�ra fati ^uame~ ritus�t, conquerens� ah ami�s d(�eri,graui-ter arguons oir hos tres qui ad�e g�n�rant, acnbsp;� qw^uepatienter audiripetit.

CAP. V �.

A *1 Efpondens autem Iob,dixit,

1^ Vtipam appenderentur peccata mea, Veruntamen quod c�piftis cxplete; pr�bctc quibusiram merui:8ccalamitas qu� aurem,8c videtean mentiar.

patior,in ftat�ra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Relpondete oblccro abfquecontentione: 8c

*^^?��.1. arena maris hxc grauior*appareret;�vn loquentes id quod iuftum eft,iudicate.-

de 8c verba meadolore funt plena, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etnoninuenietis in lingua mea iniquirat�,

Qma fagitt� Domini in me funt : quijir� in- nbsp;nbsp;nec in faucibus meis ftultitia perfpnabit,

dignatiq ebibit fpiritum meum,8c torrores 5. loh humante �ritte�uasque lalamitates 'rart~ Domini militant contra me,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;asexplieatfnec reditum�hi�re'reri�milem .

C tadprte^

aut mugietboSj cum ante pr�f�pe plenum ftcterit?

Aut potcrit comedi infullum, quod non eft fale cond�tum ? aut poteft aliquis guftarc,nbsp;quod guftatum afFert mortem?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g

gt;llAnimaeenim efurienti etiam airiara dulcia o.i.o. efle viderttur?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pto.zj.t,

Qu� prius nolebat tangere anima mca^nunc pra; anguftia^cibi mei funt.

Qins det vt veniat petitio mea;amp;: quod expe-d:Ojtribuatmihi Deu�?

Et qui c�pitppl� meconterat;fbluat raanuni fuamjamp; fucc�dat me?

Et hxcmihi fit confolatio , vtaffligensme dolore,non parcat,ne� contradftamlcrm�nbsp;nibus SamSti.

Q^ajeft enim fortitudo mea, vtf�ftineam? autquis finis meus,vt patienter agam?

Nec fortitudo lapidum fortitude mea, nec ca ro mea�neaert.

Ecce, non eft auxilium mibi in me,Sc necef- C farij quoque mei recefl�runt � me.

Qui tolli t ab amico fuo mif�ricordiarajtimo-rem Domini derelinquit.

Fratres mei pr�terierunt me, ficut torres qui raptim tranfit in coriuallibus.

Qui timentpruinam,irruet fuper eos nix.

vtincaluerint,{oluenturde locofiio.

Inuolut� funtfemit�grci�uum eoruin.ambu labunc in vacuunij�C peribunt.

Con�'derateiemitas Thema,itinera Saba,8c expedate paulilper.

Confuf� funt,quiaquot;lperaui�:vener�t quoque vlque ad me, amp; pudorc cooperti Hint.

Nunc veniftisiSc modo videntes plagam me-am timetis.

Nunquid dixi, Afferte mihi, amp; de fubftantia veftra donate mihi?

Vei,Liberate me de manu hoftis, amp; de manu robuftorum eruite me?

Docete me,amp;ego tacebo:8cfiquid forte igno raui,inftruite me.

Quare detraxiftis l�rmpnibus veritatis, cum � vobis nullus fit qui pofiit arguere gt; me?�nbsp;nbsp;nbsp;�

Ad increpandum tantum cloquia concinna-tisjamp; in ventum verba profertis.

Super pupillum irruitis,amp; fiibuertere nitimi-ni amicum veftrum.

-ocr page 468-

Lib.

itipralen�s�^txfttli�tatem ^ae^ue a T)eo libermn � mifiriji, admiram T)n erganbsp;miferum hominem prou�dentiam,

CAP. VII.

Ilitia eft vita hominis fiiper terram: ficut dies mercenarijjdics eius.

Sicutf�ruus def�derat vmbra, amp; ficut

Efp�iid�ns aut�BaWadSuhitesjdix�t, Vfquequo loqucris talia, amp; fpiritusnbsp;multiplex {�rmonis oris tui?

Nunquid Deusfupplantat iudicium? aut om nipotcns fubuertit quod iuftum eft?

Etiam fi filij tui peccauerunt ei^Sc ditni�teos in manu iniquitatis fu�:

T U tarnen fi diluculo confiirrexeris ad D�fi, SiC Omnipotentcrti fueris deprecatus;

Si mundus amp; redus incefl'eris,ftatim euigila-bit ad te, amp; pacatum reddet habitaculuni iuftitix tu�.

In tantum vt priora tua fuerintparua,amp;no-ui�ima tua multiplicentur nimis.

Interroga enim generationem priftinam, 8C diligenter inueftiga patrum memoriam:

Il (Hefterni quippefumus^Sc ignoramus quo-niam ficut vmbra dies noftri fiint fuper ter ram)

Et ipfi docebunt tedoquentu r tibi, 5c de corde fuo prof�rent eloquia.

Nunquid virerepoteft feirpus abfquc humo-re?aut crefeere caredum fine aqua?

C�madhucfit in flore, nec carpatur manu, ante omnes herbas arefeit:

Sic vi� omnium qui obliuifeuntur Deum,8C fpes hypocrit� peribit:

near ura fiducia ei us.

mercenarius pr�ftolatur finera operis fui: Sic �c ego habui menfes vacuos, 6c nodes lanbsp;quot;�' boriof�s enumeraui mihi.nbsp;Si dormiero,dicam,Quandoconfurgam ? amp;nbsp;rurfum expedabo vefperam,6creplebordonbsp;loribus vfque ad tenebras.

Induta eft caro mea putredinc 5c f�rdibus pulueris:cutis mea aruit,5c contradaeft.

B Dies mei velocius tranficrunt,qu�m �tex�te tela fiicciditur, �c confumpti funt abfquenbsp;vllafpc.

Memento quia ventus eft vita mea, Senon reuertetur oculus meus vt videat bona,nbsp;Ncc afpicietme vifus hominis .�oculi tui innbsp;me, 5c non fubfiftam.

Sicut confiimitur nubes,5c pertranfit; fie qui defeenderit ad inferos non afeendet,

Nec reuertetur vitra in domum fuam, neque cognofeeteum amplius locus eius.

C Quapropter 5c ego non parcam ori meo, lo-

quarintribulationefpiritus mei: confabu- Non ei placebit vccordiafua, 6c ficut tclaara labor cum amaritudinc anim� mea.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nearura fiducia eius.

Nunquid mare ego fum,autcetus,quiacircu- Innitetur fuper domum fuam, �c non ftabit; , dedifti me carcere.�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fulciet cam,6c non confurget:

Si dixero,Confblabitur meledulus meus,amp; Humedusvideturantequamveniatfbl,8cin releuabor loquens mecum in ftratu meo: ortu fuo germen eius egredietur.

Terrebis me per fbmnia,�c per vifiones hor- Super aceruura petrarum radices eius denf�- P rore concuties.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;buntur,�c inter lapides commorabitur.

Quam oh rem elegit fufpendium anima mea. Si abfbrbuerit eum de loco fuo, negabit cum �c mortem ofTa mea.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�c dicet,Non noui te.

Defperaui,nequaquam vltr�iam viuam: par U�ceft enim l�titia vi� eius, vtrurfiimdc ce mihi,nihil enim fiint dies mei.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tetra alij germinentur.

Quid eft homOjquia magnificas e�? aut quid Deus non proijcietfimpliccm, nec porriget apponisergaeum cortuum?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manum malignis,

Vifitas

, vfquequo no�parcis mihi, nec dimittis me

vt glutiam f�liuam meam?

Peccaui,quid faciam tibi o euftos hominum? t quare pofuifti me contrarium tibi, �c fa-dus f�m mihimetipfi grauis.�

.�.

Curnon tollis peccatum meum, 6c quarc no aufers iniquitatem meam ? ecce, nunc innbsp;pulueredormiam:5c fi mane me quaefieris,nbsp;non fubfiftam.

iS. �Baldad lob de impio fermone arguitieif eum yt adTi eum meliotem^ue 'citantJe conuertatnbsp;hortatUr, atque ita fore omnia, illi Joelicioranbsp;promittit i expl�cat etiam ^u�m fit quot;^ana fiesnbsp;hypocritaram, ajferens T) eum bonis bona^ �*nbsp;m�dis mala tribuei e

CAP. VIII.

apponis erga eum cor tuum? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manum malignis,

ntas eum diluculo, 5c fubito probas ilium: Donee impleatur rifix os tuum, 8c labia tua.

...... � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iubilo.

Qui oderunt te,induentur confufionc:8ct�-betnaculumimpiorumnon fitbfiftet. Homo,induit lob, comparatus quot;Deo nonpo-tefi iufiificari:diuinetpotentia acfapietiama~nbsp;gnitudo ofiedi�uf, yttumo ei refitfiere aut rt�nbsp;fipondere yaleat'.porrb quot;Deus amp; impiumpet^~nbsp;(Utit amp; innocentem :fiuam quo^ue innoten-tiam contra amicos tuetw , commemoransj�^nbsp;amaffii^ionem.

CAP. IX.

Et rcfpondens Iob,ait, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A

Ver� fcio qu�d it� fit, 6c quod non iu-ftificeturhomo compofitus Dco.

Si voluerit cont�derc cum eo, non poterie� rcfpondcrc vnum pro mille.

Sapiens

-ocr page 469-

lob.

Sapiens corde eA,Scfortisrobore,*quisrefti- turmeveftimefitatile�.

tit ei, 8c pacem habuit.� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Neque enim viro qui fimilis mei eft refpon-

Qui tranftulit montes,8c nelcierunt hi quos nbsp;nbsp;debo:necqui mecurain iudicio ex �qu�

fubuertit in furore fiio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofiit audiri.

Quicommouet terram de loco fuo, 8c colu- Non eft qui vtrumque valeat arguere, 8c po-nacciusconcutiuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ncremanum fuaminambobus.

Qui pr�cipit lbli,8cn5 oritur:8c Hellas clau- Auferat � me virgam fuam,8cpauoreiusnon dit quafi fub fignaculo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;me terreat;

Quiextendit c�losfolus, 8cgraditur fuper Loquar, 8c non timebo eum:neq; enim pofi. fluftus maris.

Qui facit Ar�turum,8c Oriona,8c Hyadas, 8c interiora auftri.

5 Qui facit magna, 8c incomprehenfibilia, 8c mirabilia,quorum non eft numerus.

Si venerit ad me, non videbo eum : fi abierit

non intelligam.*

Si r�p�t� interrog�e, quis refpondebit ei ? vel quis dicere poteft,Cur ita facis?

Deus cuius ir� nemo refifterepoteft, 8c fiib

quo curuantur qui portant orbem.

Quantus ergo fum ego,vt relpondcam ei, 8c loquar verbis meis cum co?

Quietiara fi habuero quippiam iuftum,non rclpondebo, fed raeum indic� deprecabor.

Et cum inuocantem exaudierit me,non cre

do quod audierit vocem meam.

�n turbine enim conteret me, 8c multiplica-

bit vulnera mea etiam fine caul�.

Nonconcedit requielcere fpiritum meum, 8c implet me amaritudinibus.

C Si fortitudo qu�ritur,robuftifiimus eft;fi x~

quitas iudicij,nemoaudetpro meteftimo- Et icias qui.i nihil impium fecerim, cum fit nium dicere.

Si iuftificarc me voluero,os rneum condem-nabit mc:fi innocentem oftedero, prauum mecomprobabit.

Etiam fi fimplex fuero, hoc ipfum ignorabit

anima mea,8c t�debit me vit� mex.

Vnum eft quod locutus fiim, 8c innocentem

8c impium ipl� confumit.

Si flagell�t, occidat lemel, 8c non de p�nis innocentum rideat.

Terra data eft in manus impij, vultumiudi-

cum eius operit.qu�d fi non ille eft,quis er

quot; go eft?

Dies mei vclociores fuerunt curlbre : fuge-runt,8c non vidc-unt bonum.

D Pertranfierunt quafi nauespoma portantes,

ficut aquila volans ad efeatn.

Cum dixero,Ncquaquam italoquar.comuto faciem.pieam,8c dolore torqueor.

Verebar omnia opera mea, feiens qu�d non Et propter fuperbiam quafi'le�nam � capies parcercs delinqucnti.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;me,reuerf�fquemirabiliter mecrucias.'

Si autem 8c fieimpius fum, quarc fruftra la- Inftauras teftes tuos contra me, 8c multipH-^boraui? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cas iram tuam aduerfum me, 8c p�nx mi-

Si lotus fuero quafi aquis niuis,8cfull�rint vc litant in me.

l�t mundifitmae manus mex: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q^re de vulua eduxifti mc?qui vtinam con

Tarnen fijrdibus intinges me,8cabominab�- nbsp;nbsp;fumptus efl�m,nc oeulus me videret. �

Ce 4 Fuiflens

fum metuens refpondere.

S. lob�iatn afflii�ionsm lamsntaturlait-fam � �Deo inquirens^quAm o�enditnonfujfjs fuam mal�tiam, T)ei ignorantiam, quinbsp;treatum �� hominem exa^� nouit, rur�ini -quefropter fxnarum exuierantiamplangitnbsp;Jenatum. cap. x.

Aedetanimam meamvitx me�,di-mittam aduerfiim me eloquiiim meum, loquar in amaritudine ani-m� mes.

Dicam Deo,Noli me condcmnarenndica mi hi cur me ita iudices.

Nunquid bonum tibi videtur, fi c��iurnnieris me, 8c opprimas me opus manuum tuar�,nbsp;8c conf�lium impiorum adiuues?

Nunquid oc�li carnei tibi funt:aut ficitt videt homo, 8c tu videbis?

Nunquidficut dies hominis dies tui, 8c anni . tui ficut humanafunt tempora,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;��

Vtquxras iniquitatem meam, 8cpeccatum meum fcruteris?

nemo qui de manu tua pofsiteruere.

Manus tu� fcccrunt me, amp; plafmauerunt me totqmin circuitu :nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;repente pr�cipi

tas me?

Memento qu�fb qu�d ficut lut� feceris me, amp; in puluerem reduces me.

Nonne ficut lac mulfifti me, 8c �cutcaleum mecoagulafti?

Pelle Sccarnibus veftifti me, *ofsibus Sener- G uis compegifti me.

Vitam 8c mi�ericordiam tribuifti miJii, 8c vi-fitatio tua cuftodiuitfpiritum meum.

Licet h�c celes in corde tuo, tarnen fcio quia vniuerf�rum memineris.

Si peccaui,8cadhor� p�percifti mihi ; cur ab iniquitate mea mund� me elle no pateris?

Et fi impius fuero, yx mihi eft ; 8c fi iuftus, non leuabo caput, l�turatus affli�tione 8cnbsp;miferia.

-ocr page 470-

um peribit ab eis, 8c Ipes illorum abomina-tioanim�.

5. lob yt amicortm lonfitndat iit neminem ignorare Deifotentiam acnbsp;tiam ex ereaturariim gubernationt quaruiftnbsp;flatus pro flto yariat arbitrio.

C KV. Wl, Efpondens antem lob^dixit,nbsp;Ergo VOS eftis fbli homineSj amp; vobif-cum morieturlapientia?

Et mihieft corlicut 8c vobis^nec inferior ve ftrifumz quisenimhocc qu� noftisigno-rat?

HQui deridetiir abamico fuo ficutego, inuo-cabit Deum,8c exaudiet cum : deridetur c-nimiitfti fimplicitas.

Lib.

Fuiflem quafi non eflem, de vtero tranflatus Oculi antem impiornm deficient. Si adtumulum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;--------�� nbsp;nbsp;' '�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;------�---

Nunquid non paucitas dicrum meorum finie tur breui? dimitte ergo mc, vt planga pau-lulum dolorem mcun).

Antequam vadam,8c non reiicrtar,ad terram tenebrol�m,8c opcrtam mortis caligine,nbsp;Terram milerix amp; tenebrarum , vbi vmbranbsp;mortis,8c nullus ordo,led lempiternus h�rnbsp;^inhtibitat j rorquot;inhabitans.� -

/

S. Sophar inique afferit lob pro^fter multa ip-fius peccata,qua recenflet,fluifle � quot;Deopercuf-jum, oflendens T)eum incomprehenflbilem:rs-flpiflenti tarnen lobfleltci�ima quaque pol-licstur.

C A P. X I.

A Efpondens autcm SopharNaamathi- Lampas contempta apud cogitationes diui-tes, dixit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tum,parata ad tempus ftatutum.

^Nunquidquimulta loquitur,non8c Abundant tabernaculaprxdonum, 8cauda-�er pro uocant Deum,cum iplc dcderit om nia in manus eorum.

Nimirum interroga iumenta, 8c docebuntte; � 8c volatilia c�li, 8c indicabunt tibi.

Loquere terr�,8c relpondebit tibi : �c narra� bunt pilces maris.

Quis ignor�t quod omnia harc manus Domini fecerit.

In cuius manu anima omnis viuentis, 8c Ipi-ritus vniuerixcarnis hominis?

Nonne auris verba dijudicat,8c fauces comc-dentis,fiiporem?

In antiquis eft fapicntia, amp; in multo tempore prudentia.

Apud ipfum eft fiipientia 8c fbrtitudojipleha bet confilium 8cintelligentiam.

USi deftruxerit nemo eft qui �dificct:fi indu Icrit hominem,nullus eft quiaperiat. quot;nbsp;i- Si continucritaquas,omnia ficcabuntur;8cfinbsp;emiftrit eaSjftibuertent terram.

R

audiet?aut virverbofusiuftificabitur?

Tibi loli tacebunt homines ? 8c cum cxteros

irrif�ris,� nullo ccnfutaberis?

Dixiftienim,Purus eft fcrmo meus,8c mun-

dus ftim inconfpeiftutuo.

Atquc vtinam Deus loqueretur tecum, Scu-pcrirct labia fua tibi,

B Vt oftenderet tibi lecreta Gpienti�, 8c quod

ra ul tiplex eftet lex ei us,8c intelligeres quod m ulto minora exigaris ab eo, quam mere-turiniquitas tua.

Forfiran veftigia Dei comprehendes, 8c vlq; ad perfe(ftum,Omni potentem reperies?

Excelfior c�lo eft, 8c quid facies ? profundi-

or inferno,8c vnde cognoftes?

Longior terra menftira eius,8c latior mari.

Si fubucrtcrit omnia,vel invnumcoar�auc-tereeipote� rit, quis contradicet cif* Cur tta f,i- _ z-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;-

jit� Ipfe enim nouit hominum vanitatem, amp; vi-Q dens iniquitatem,ncgt;nnecon�^derat?

Virvanusinfiiperbiara erigitur, amp; ranquam Apudipfum eftfortitudo8c(�pi�tianpl�no-pullum onagri feliberumnatum putat. uit 8c decipicntcm,8ceum quidccipitur.

Tuautem firmafti cor tuum , 8c expandifti Adducitconfiliariosinftultumfinenijamp;iu-adcum manus tuas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dices in ftuporem.

Si iniquitatem qux eft in raanu tua abftule- Baltheum regum difloluit, 8c praicingit func ris � tCj 8c non manlerit in tabernaculo tuonbsp;iniuftitia,

D Tune leuare poteris facicm tuam abfijuc ma cula,8c eris ftabilis,Sc non timebis.nbsp;Miftrix quoque obliuifccris, 8c quafi aqua-rum qu� pr�terieruntrecordabcris.nbsp;liEt quafi meridianusfulgorconfurgettibiad

VclperamzSc cum tc confuraptum putaue- Q^i reuelat profunda de tenebris, 8c produ� ris,orieris vt lucifer.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cit in lucem vmbram mortis.

Et habebis fiduciam propofita tibi fpe,8c de- Qui multiplicat gentes 8c perdit cas , Sc fiib-foflus l�curps dormies. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerl�s in integrum reftituit.

RcquiefceSjScnoneritqui tecxterrcat:8cdc� Quiimmutatcorprincipumpopuli tcrr�,8c precabuntur faciem tuam plurimi,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;decipit eos vtfruftra iucedant perinuium.

Palpa-

rencseorum.

D licit f�cerdotes inglorios^ optimatcs fiip plan tat,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

Comrautans labium vcracium,8cdolt;�frinani len um auferens.

Eftiindit dclpedione fiiper principes, co# qui oppre�i fueranc relcuans.

cit in lucem vmbram mortis.

-ocr page 471-

lob,

Palpabunt quafi in tenebris, amp; non in luce,

amp; errare eos faciet quafi ebrios.

5. loi amcos�ios ex ipforum yerlis confutans, �

� T)eQ arguendos ajjcrit,�iam quoque iu�i-tlam acpatien�am contra amtcos tuetur,^it�-rens � Deo ^ro^ter quafectata tamgrauiter affligatur.

CkV. XIII.

A I ''' Cce omnia h�c vidit oculus meus amp; l* audiuitauris mca, amp; intellexi fin-gula.

Secundum Icientia veftram amp; cgo noiii: nec inferior veftri fum.

Sed tarnen ad omnipotentem loquar, amp; dif-putareciim Deocupio:

Prius VOS oft�dens fabricatores mendacij, amp; cultoresperuerlorum dogmatum.

Atque vtinam taceretis, vt putaremini efle fa pientes.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

B Audite ergo corrcptiones mcas, Sciudicium Etdignum ducisfiiperhuiufcemodi aperire labiorum meorum attendite.

Nunquid Deus indiget veftro raendacio, vt

pro illo loquamini dolos?

Nunquid faciem einsaccipitis, amp; pro Deo iu dicare nitimini.��

Aut placebit ei quem celare nihil poteftfaut decipietur^vt homo, veftris fraudulentijsr*

Ipf� VOS arguet,quoniam inablcondito faciem eius accipitis.

Statim vtfecommouerit,turbabit vos:amp; terror eius irruet fupcr vos.

Memoria veflra comparabitur cineri, amp; re-digenturin lutum ceniices veftrac.

Tacetepaulifper,vt loquar quodcunqj mihi mens fu^geflcrit.

Quare lacero carnes mcas dentibus meis, amp; animam meam porto in manibus meis/�

C Etiam 1� occiderit ine,in iplo lperabo:verun-tamen vias meas in conlpe�u eius argua. Etipf� eric l�luator meus; non enim venietnbsp;in conlpedlu eius omnis hypocrita.

Auditel�rmonem meum,amp; aenigmataperci-

pite auribus veftris.

Si fuero iudicatus,{cio quod iuftus inueniar.

Qu�s eft qui iudicetur mecum.'�veniat: quare tacens confumor.*�

Duo tantum ne facias mihi, amp; tune � facie

tua non abicondar:

Man um tuam longe fac � me,amp; formido tua

non me terreat.

B) Voca me,*8c ego refpondebo tibi:aut certc lo quar,amp;tu reljjonde mihi.

Quantas habeo iniquitates amp; peccata,lcelera

I�

' mea amp; delilt;fta*oftendc mihi.

Cur faciem tuam ab{condis,amp; arbitraris me inimicum tiium.*^

Contra folium quodvento rapitur, often-

dis potentiam tuam, amp; ftipul� ficc�m per^ ftqueris.

Scribis enim contra me amaritudines,amp;con-lumere me vis pecc�tis adolelcenti� me�* Pofiiifti in neruo pedem mcum,amp; obferuaftinbsp;omnesl�mitas meas,amp; veftigiaped� meorum cOjnfyderafti.

Qm quaftputredo confiim�dus lum, amp; qua-

11 veftimentum quod comeditur�tinea.

5. loi confideratafragtlttate iumana admira-^ tur ^Dei in hominem^ouiden�am, qwdpofinbsp;hanc '^itam expe�iet aliam^ amp; corporum ya~nbsp;ticinatur re�trre^ionem�

GAP. X 1111.

HOmonatusde muliere, breui viucns tempore, rcpletur multis miferijs.

Qui quaf� flos egreditur amp; conteri-tur, amp; fugit velutvmbra, amp; nunquamin eodem ftatu permanet.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

I

oculos tuoSjSc adducerc eum tecum in ludicium?

llQuispoteft facerc mundurade immundo Pfal.j�.a, conceptum l�mine? nonne tu qui folus es?

Breues dies hominis lunt,numerus mcnl�um ciusapud teeft:conftituifti tcrminoseiusnbsp;qui pr�tcriri non poterunt.

Recede* paululum ab eo vt quiclcat, doncG optata veniatjficut mercenary, dies eius. B

Lignum habet Ipem: l� pr�cifum fuerit, rur-fum virelcit, amp; rami eins pullulant.

Si lenueritin terra radix eius,amp; in puluere e-mortuus fucric trunciis illius.

Ad odorem aqu� gerrainabit, amp; faciet co-mam quafi cum prim�m plantatum eft;

Homo ver� c�m raortuus fuerit, amp; nudatus atque confumptus,vbi qu�lb eft?

Quomodo l� recedant aqu� de mari,amp; fluui-us vacu� fa�us arelcat:

Sic homo cum dormierit non relurget, do- q nec atteraturc�l� non euigilabit,neccon.nbsp;furgetde lomno l�io.

Qmsmihi hoc tribuat,vt in inferno prote-gas me,amp;ablcondas me, donee pertranl�-at furor tuus, Scconftituas mini tempus in quo recorderis mei?

Putafne mortuus homorurfum viuet.-cun-lt;5tis diebus,quibus nunc milito,expedo donee veniat immutatio mea.

Vocabis me, amp; ego refpodebo tibi;operi raa-niium tuarum porriges dexterani.

lITu quidem grellus meos dinumerafti, led Pro.�.d, quot;parce� pecc�tis meis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�ptrus, j

Signafti quafi in lacculo delida mea, led cu-rafti iniquitatem mcam.

Mons cadens defluit,5claxutn transfertur de locofuo.

Lapides

-ocr page 472-

Lib.

Rapides excauantaqux, amp; alluuione paula-tim terra confumitur ; amp; homines ergo f�-militcr perdes.

Roborafti eum paululum, vt in perpetuum tranfiret ; immutabis faciem eiusj amp; emit--tes eum.

Siue nobiles fuerint filij eius, f�ue ignobilcs, non intelliget.

Attamen caro eius dum viuet^dolcbit, amp; ani ma illius f�per l�inetipfo lugebit.

S. Elipha^Iob arguit iaifantidj impatientite amp; bUj�emia in �Dettm^apHd qiiem di�t neminem mttndum inueniri, deferibens impio-rum ac Jr^poeritarum maledi�ionem.

CAP. XV.

Efpondens autem Eliphaz Themani-tes,dixit,

Nunquid fapiens refpondebit quafi in ventum loquens, amp;imnbsp;machum fuum?

Arguis verbis eum qui non eft aequalis tibi, amp; loqueris quod tibi non expedit.

Quantum in te eft,cuacuafti timorem, amp; tu lifti precescoram Deo.

Docuit enim iniquitas tua os tuum, amp; imi-taris linguam blafphcmantium.

Condemnabitteos tuum,amp;non ego; amp; labia tua refpondebunt tibi.

Nunquid primus homo tunatus cs, amp;ante colles formatus?

Nunquidconfilium Dci audifti, amp; inferior te erit eius fapientia?

Quidnofti quod ignoremus? quid intelligis quod nefeiamus?

Scci.tS.b. lIEtfenes Scantiqui funtin nobis raulto vc-B tuftiores quam patres tui.

Nunquid grande eftvt confoleturte Deus? fed verba tua praua hoc prohibent.

Quid te cleuatcortuum,amp; quaf� magna co-gitans,attonitos habes oculos.?

Qmd fumet contra Deum fpiritus tuus, vt proferas de ore tuo huiufcemodi fermo-nes?

Quidefl homo, vtimmacul�tus f�t, amp; vtiu ftusappareatnatus demuliere?

IlEcce inter l�ndos eius nemo immutabilis,

Sc c�li non funt mundi in confpeftu eius; Q^anto raagis abominabilis amp; inutilis ho-mOjqui bibit quah aquam iniquitatem?

Oftendam tibij audi me : quod vidi narrabo tibi.

Sapientcs cofitcnturjSc non abfcondunt pa-tres fuos,

Quibus folis data cft terra, amp; non tranf�uit alienus per cos.

Cun�is diebiis fuisimpius f�perbit, amp;nu-merus annorum incertus eft tyrannidis eius.

Sonitus terroris fcmper in auribus illius: amp; c� pax f�t, illcgt;f�mper� inf�dias f�ifpicatur. P'-J*nbsp;Non credit qu�d reuerti po�itdc tenebrisnbsp;lt;ad lucem,� circ�fpc�tans vndique gladi�.

C�m f� moueritad qu�r�dumpanem,nouit quodparatus f�t in manu eius tenebrarumnbsp;dies.

Terrebiteum tribulatio, amp;angufl:i� vallabit eum, f�cut regem qui praeparatur ad pr�-lium.

Tetendit enim aducrf�s Deum manu fuam, amp; contra omnipotentem roboratus eft,nbsp;Cucurrit aduerf�s eum eredo collo, amp; pjn-gui ceruicc armatus eft.

Operuit faciem eius crafsitudo, amp; de latcri-bus eius aruina dependet.

Habitauit in ciuitatibus defo�atis, amp; indomi bus def�rtis, qu2 in tumulos funt redad�.nbsp;implebit ardore fto- Nonditabitur, necperf�uerabit fubftantiac-ius,ncc mittet in terra radieem fuam.

Non recedet de tenebris.-ramos eius arefaciet flamma,amp;aufererurfpirituorisfui.

Noncredet fruftra errorc dcceptus, quoda-liquo prerio.rcdimendus f�t.

Antequam dies eius impleantur,peribit: Sc lt;-.0 manus eius'arefcent�.

Lxdetur quaf� vinca, in primo flore botrus ciuSjamp;quaf�oIiuaproijcicns florem f�ura.nbsp;edgregatioenim hypocrit� fterilis, 5c ignisnbsp;deuorabit tabernaculacorum qui muneranbsp;libcnter accipiunt.nbsp;llConcepit dolorem amp; peperit iniquitatem,nbsp;6c vterus eius prxparat dolos.nbsp;Job amicorum au�eritate commotus,do�oremnbsp;�(umpLtnpit,caiamitatis magnitudintm o-�endens,fe^pati titra iniquitatem:tutus tonquot;nbsp;�iume^e�beum a�erit.

CAP. XVI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

R Efpondens autem Iob,dixit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A

Audiui frequenter talia: confolatores onerof� onincs vos eftis-Nunquidhabebunt f�nem verba vcntof�.�utnbsp;aliquid tibi moleftum eft fi loquaris.*nbsp;Poteram 8cego fimilia veftriloquitatqucv-tinam ef��t anima veftra pro anima mca,nbsp;Con-

S.



-ocr page 473-

eius deficient.

Pofuirme quafi in prouerbium vulgi, ex-emplum fum coram eis.

Caligauitab indignatione oculus rrieus, ic membra mea quafi in nihilum redada funt.

Stupebunt iufti fiiper boe, Sc innocens con

tra bypocritam fufeitabitur.

Et tenebir iuftus viam fuamj8cquot;mundis�ma- , nibus adder fortitudinem.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Igitur omnes vos couertiinini, Sc venite, amp;c non inueniam in vobis vllum lapientem.

Dies mei tranfierunt, cogitationes me�difsi pat� funt,torquentes cormeum.

Nodem vertcrunt in diem, Sc rurfum poft te nehras fpero luccnl.

Si fiiftineOjinfernus domus mea eft,8c in te-nebris ftraui ledulum meuni.

Putredini dixi,Patermeus es:Matcrmea, Sc fororme�jVermibus. )

Vbi eftergo nunc pr�ftolatio mea, Sc patien tiam meam quis c�n�'derat?

In profundifsimum infernum defcendent o-mnia mea; putafiiefaltemibi erit requies mihi?

5. Tial�ad arguens loi laxantia amp; ianpatien-�ttideJ'cribit imgicru maledi�tiones , tj;�tatn contra loifintentiam flatwat, ntmg�igjumnbsp;tantum propterpsccata fuapunir�

CAP. X V111. E^ondensaut� BaldadSubites,dixit,nbsp;Vlquead quem finem verba iadabitis?nbsp;intelligite priuSjSc fieloquamur.

Qu^are reputati lumus vtiumcnta,8c{brduiw mus coram ^vobis?�

Qui perdis animam tuam in furore tuo, nun quid propter te dcrelinquetur terra,Sc tr�f-fcrentur rupes de loco fiio?

lob. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;206

ConfblarcrSc eg� vos fermonibus,Sc moue- Libera me, *amp;ponemeiuxtate,Sc cuiuluis �ijwwf.u rem caput meum fuper vos.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manus pugnet contra me.

B Roborarem vos orc mco : Sc moucrem labia Cor corum longe fecifti i difciplina,8c pro-mea,quafi parcens vobis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pterea non exaltabuntur.

Sed quid agam? Si Jocutus fucro, non quief- Pr�dam pollicctur foeijs, amp; oculi fiborurri B eet dolor meus ; Sc fi tacuero, non recedetnbsp;� me.

Nunc autem oppre�it me dolor meus, Sc in nibilum redadi flint omnes artus mei.

Rug� me� teftimonium dicunt contramc,Sc fulcitatur falfiloquus aduerfus faciem meanbsp;contradicens mibi.

Collegitfurorem fiium in me. Sc comminas mibi infrerauit contra me dentibus fuis:nbsp;boftis meus terribilibus oculis meintuitusnbsp;eft.

Aperu�r�t fuper me ora fua. Sc exprobrantes percuflerunc maxillam meam, f�tiati funtnbsp;p�nis meis.

Conclufit me Deus apud iniquum,Sc mani-

bus impiorum me tradidit.

C Egoillequondam opulentus repentecontri-

C�S fum:teauit ceruicem meam , confregit mc,8c pofuit me fibi quafi in fignum.

Circundedit melanceis fuis., conuulnerauit lumbos mcos, * nonpcpercit. Sc eftudit innbsp;terra vifeera mea.

Confciditmevulnerc fuper vulrius, irruit in me quafi gigas.

Saccum confui fiipercutem meam. Sc operui cinere carnem meam.

Facies mea intumuit � fletu,Sc palpebra: mea caligauerunt.

Hate paffus fum abfq; iniquitatc manus mex, cum habcrem mundas ad Deum prcces.

D Terra ne operias fanguinem mefi, neq; inue-

niat in te locum latendi clamor meus.

Ecce enim in c�lo teftis meus, Sc confeius meus in excelfis.

Verbofi ainici mei, adDeum ftillat oculus

meus.

Atque vtinam fic iudicaretur vir cum Deo,

quomodoiudicaturfibus hominis C� col- Nonne lux impij extinguetur, nee fplende-legafuo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bit flamma ignis eius?

Ecce enim breues anni tranfeuntiSc femitam per quam non reuertar ambulo.

i, I ob ex affltStionis�tx �iaghitttdinefil't Itc m

l) 'dprater mortem re�are �ontendit^ amp; urnttos prx�entem tatum remtinerationemflatuentetnbsp;in�pientia argues,ipfe futur am requiem pra~nbsp;�t�ttur,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

CAP. xv-ii?

A ^^^Piritus meusattenuabitur,diesmeibre- ________ __________

uiabuntur, Scfolummiihi fupereftfe- Vndiqueterrebunteum formidines. Scinuol Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pulchrum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uent cum pedes eius.

Non pcccaui, �cin amaritudinibus�moratur� Attenuetur fame robur eius. Sc inedia inua-oculusmeus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;datcoftas illius.

Lux obtenebrefcet in taberfiacuio illius: amp; B lucernaqua: fuper eum eft^extinguetur.

Ardabuntur grefliis virtutis eiuSjamp; prsecipi-tabiteurti confilium fuum.

Immifit cnim in rete pedes fuoSj amp; in m�cu-lis eius ambulat.

Tencbitur planta illius laqueo, exardefcet contra eum f�tis.

Abfcondita eft in terra pedic� �lus, Sc decipula illius fuper f�mitam.

Deuorct


-ocr page 474-

'-feji

Lib.

fui in oculis coruin.

Seruum meum vocaui,8cnon rclpondit,ore prdprio deprecabar ilium.

Halitum meum.exhorruit vxor mea, 8c ora-bam filios vteri niei.

Stulti quoque delpiciebant mc;8c cum ab CIS recefilTem, detrahebant mihi.

Abominati fiint mequodam confiliarij mci; 8c quem maxime diligebam, quot;auerfatus eftnbsp;me.�

Pelli me�, confumptis camibus, adhaefit os meum, 8c derelidafunt tatummodo labianbsp;circa dentes meos.

Mileremini mei, mileremini mei,Gltcm vos D amici mei, quia manus Domini tetigitnbsp;me.

Q^are perlequimini me ficut Deus,8c carni bus meis Gturamini?

Qms mihi tribuat vt fcribantur Icrmoncs mci?quis mihi det vt exarentur in libronbsp;Stylo ferreo, 8c pl urn bi lamina, vel cert� Icul-pantur in filice?

Scio cnim quod Redemptor meus viuit,5cin noui�imo die de terra lurredurus fum.

Et rurfum circundabor pelle mea, 8c in car- -ne mea videbo Deum.*

Quem vifurus fum egoiple, 8c oculi mei co-Ipeduri fiint, 8c non alius.repofitaeft hacc Ipes mea in finu meo.

Quareergo nunc dicitis, Perfequamur eum, Scradieem verbiinueniamus contra cum?

Fugite ergo � facie gladij, quoniam vltor j, *inquitatum�gladius eft, 8c Icitote efleiu-dicium.

S. Sofiur 'verbk lob motus^correftknem if�us fi di�t Auditurunii amp; quAfit Afud J) eufATSnbsp;imfij multk 'Verbisfrofie^uitur, ,

C DeuOretpuIcbritudiftem cutis eius, confu� mat brachia illius primogenita mors,nbsp;Auellatur de tabernaculo fuo fiduciaeius, amp;nbsp;calcet fhper eum,quafi rex interitus.nbsp;Habitent in tabernaculo illius focij eius quinbsp;noncftjalpergatur in tabernaculo eius ful-phur.nbsp;Deorfiim radices eius ficcentur, furfum aut�nbsp;atteratur me�is eius.nbsp;Pro.i.d. IlMemoria illius pcrcat de tcrra^ ic. non cele-gt;nbsp;bretur nomen eius in plateis.nbsp;Expellct eum de luc� in tcnebras, de orbenbsp;transf�rer eum.

Non eri t lemen eius, nequc progenies in populo liio nee vll� reliquiae in regionibus eius.

In die eius ftupebunt noui�imi, 6c primos inuadet horror.

Haec funtergo tabernacula iniqui, Seide locus eius qui ignor�t Deum.

�. loi crndelitatts amkoi tir^aenSjft � quot;De�fitt-gellari dkit iminerito,ofiendensaff,iBioms a-ceriitatem, amp;feAi Amick de�itutum, AC�t-fer futur A refurreBionefe iffum confo�AXur,

CAP. XIX.

AT^ Elpondensautem lob, dixit, 1^ Vlquequoaffligitis animam meam,8cnbsp;arteritis me fermonibus?

En,decies confunditis me, 8c non erubelcitis opprimentes me.

Nempe et�ignoraui, mecum erit ignorantia

mea.

At VOS contra me erigimini, amp;arguitis me opprobrijs meis.

Saltern nuc inteUigite quia Deus non rquo iudicio afflixerit me., �cflagellis fuis me

fx''arbori�abftulit Ipcm meam.

Iratus eft contra me Furor eius, amp; l�c me ha-buit quafi hoftem Gum.

Simul venerunt latrones cius, amp; feccrunt fi-bi viam per me,amp; obfcderuntingyro taber naculum meum.

Fratres meos l�g� fecit � mc,amp; noti mei qua-fi alieni rcceflerunt � me.

Dereliquerunt me propinqui mei: amp; qui me noueratitjobliti fiint mei.

Inquilini domus me�,amp;ancill� mc�f�cut a-lienura habjicrunt me, amp; quafi pcrcgrinus

cinxerit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c A p. x x.

g Ecce, clamabo vim patiens, amp; nemo audiet: TJ Elpondens autem Sophar Naamathi- Supr�'*�* vociferabor,8cnon eftquiiudicet. 1^ tes,dixit,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A

Semitam meam circunlepfit, amp; tranf�re non nbsp;nbsp;nbsp;^Idcirco cogitationcs me� varia: fucce

poflum, 6c in calle meo tenebras pofuit. dunt fibi,8c mens in diuerla rapitur.

Spoliauit me gloria mea, 8cabftulitcoronam Dodrinam qua me arguis audiam , 8c Ipiri-de caipite meo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tus intelligenti� me� relpondebit mihi.

Deftruxit me vndique,8cpereo,8cquafi euul Hoc Icio � principio, ex quo pofitus ed homo fit per terram,

Qmidlaus impiorumbreuis fit, 8cgaudiuni hypocrytaeadinftar pundi.

Si alcendcrit vlquead c�lum fiiperbia eius, 8c caput eius nubes tetigerit.*

Quafi fterquilinium in fine perdetur.�8c qui eum vidcrant,dicent,Vbi eft?

Velut lomniumauolansnoninucnietur, tr� B fiet ficut vifio nodurna.

Oculus qui eum viderat, non videbit: neque vitra intuebitur cum locus fiius.

Filij eius atterentur egeftatc,8c manus illius reddent

-ocr page 475-

lob. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toy

AttenJite nie,amp; �bfttipcfcitc, 8c fiiperponx-te digitum ori veftro.

Et ego quado rccordatus fuerOj pertimefco, 8c concutit carnem meam tremor.

llQuarc ergo impij viuunt^fubleuati funtjCo fortatiquediuitijs.^

Semen eorum permanet coram eis, propin-quorii turbaj8c nepotu jn confpedu corn.

Domus eorum fecut� fiint amp;c paCatXj 8c B non eft virga Dei fuper illos.

BoS eorum concepitjScnonabortiuit: vacca pcpGrir,8c non eft priuata f�tu fuo.

Egrediuntur quafi greges paruuli eorum, amp; infantes eorum exultantlufibus.

Tenent tympanumjSccitharam^ Segaudent ad fonitum organi.

Ducuntin bonis dies fuos, Scinpun�to ad inferna defcendiint.

Qm dixeruntDeOjRecedea nobis, 8c feien-tiam viarum tuarum nolumtis.

IIQuis�cft Omnipotens, Vtleruiamusei ? 8c quid nobis prodeft ft orauerimus ilium.�

I bona fua,conftli� impiorum l�ge fit � me.

Quqties lucerna impiorum extinguetur, 8c G fuperuenieteis inundatio, 8cdolores diui-det furorislui?

Erunt ficut pal ex ante facieni venti, 8c ftciit fauilla quam turbo difpergit.

Deus feruabit filijs illius dolorem patris : amp; cum reddiderit,tuncfciet.

VidebuntocuH eius interfelt;ftionem ftiam, 8c de furore Omnipotentis bibet.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Quid enim ad cti pertinet de domo fua poft fe?8c ft numerus menftum eius dimidietur?

NiiriquidDeumdocebit quifpiam ftieciamj qui excelfos iudieat?

Iftemoriturrobuftus 8clanus,diues 8c felix, Viftera eius plena ftint adipe, amp; medullis of-la illius irrigantur.

Alius vero moritur in amaritudine anima; abfquevllis opibus:

Et tarnen ftmul in puluere dormient, 8c ver- D mes operient eos.

Certenoui cogitationes veftras, 8c fenten-tias contra me iniquas.

Dicitis enim,Vbi eft domus principis?8c vbi tabernacula impiorum?

Interrogate quemlibet de viatoribus. Sc b�c eadem ilium intelligerccognolcetis.

Qma in diem perditionis leruatur malus, 8c diem furoris ducetur.

Quis arguet coram co viam eius?8c qux fecit, quis reddetilli?

Ipfe ad Icpulcbra ducetur, 8c in congerie mor tuorum vigilabit.

Dulcis fuit glarcis Cocyti,8cpoft leomnenx hominem trahet,8cante le innuraerabiles.

Quo-

reddent ei dolorem fuum.

Olla eius implebuntur vitijs adolelccntix cius,8c cum eo in puluere dormient.

Cum enim dulce fucrit in ore eius malum, ablcondetillud fub lingua ftia:

Pareet illi,8c non derelinquet illud, 8c cela-bitinguttiireluo.

Panis eius in vtero illius vertetur in fel alpi-

dum intrinlecus.

Diuitiasquas deuoraditeuomet,8c de ventre

illius extrahet eaS Deus.

C Caput alpidum fuget, 8c occideteum lingua

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;viperx.

Non�''videat�riuulos fiuminis, torrentes mcl

lis,8c butyri.

Luet qux fecit omnia, nec tarnen conftime-tur.�iuxta multitudinem adinuentionum fuarumjftc 8c fuftinebit:

Qjmniam confringens nudauitpauperc5:do mum rapuit,Sc non xdificauit earn.nbsp;lINec eft latiatus venter eius:8ccum habueritnbsp;qux concupierat,pofsidere non poterit.

Non remanfit de cibo eius, 8c propterea ni- Veruntamen quia non funt in manu eorum hil permanebit de bonis eius.

Ciim latiatus fuerit, ar�tabitur, xftuabit. Sc oranis dolor irruet fuper eura.

Vtinam impleatuf venter eius, vt emittat in eum iram furoris fui, 8c pluat fuper iliumnbsp;bellum fuum.

D Fugietarmaferreaj8c irruet inarcumxreum. �*Edudus�,8c egrediens de vagina lua, Sc ful-*���.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gurans in amaritudine fua:vadent, 8c veni-

ent fuper eum horribiles. Omnes tenebrxablcondit�funtin occultisnbsp;cius:deuorabit cum ignis qui non luccen-ditur,afriigetur reli�lus in tabernaculo fuo.nbsp;Reuelabunt c�li iniquitatem eius, Sc terranbsp;confurget aduerfus eum.

Apertum erit germen domus illius, detrahe-

turindiefurorisDei.

Hxc eft pars hominis impij � Deo, 8c hcre-ditas verborum eius � Domino.

5. lol patienter al amieis au^ire po�ulans,cau fam inquirit quare impiorum nonnulli inf-nem yfqne 'fita projperentur, alij eontrhad-uerfis ctedantur. amp; refpondetimpium in diemnbsp;perditionis � Tfeo feruari ,faljam amicorumnbsp;tonfolationemper hoc conuellens,

CAP. XXI.

A Elpondens autem lob, dixit. Audite quxlb lermones meos, 8cagite p�nitentiam.

Suftinete me,vt 8c ego loquar : 8c poft mea,

ft videbitu r,verba ridete.

Nunquid contra hominem dilputatio mea eft,vt merito non debeam contriftari?

-ocr page 476-

Lib.

Quomodoigitureonfo�amini mefruftr�., c� EritqueOmnipotens contra h�lles tuos,8c reiponfio veftra repugnare oftenla fit verinbsp;tati?

S. Eli^M':{^arguh loi imtni�ricordia in paupe-mm eplgt;re�ione,amp; a�iorum facinorumto�en-dem ij^�um de diuina preuidentia non re^��n tire,acJxenhenti lonapromittens.

CAP. XXII.

A I 'x ElpondcnsautemEliphaz Themani- lIQmenim humiliatus fuerit,eritingloria;SCPro�'*^ 1^ teSjdixit,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui inclinaueritoculos,ipfel�luabitur.

-*� ^Vnnniiid Den nnf-(*n- rnmnarari bn_ SaluabiturinnocenSjl�luabiturauteminm� ditiamanuum fuarum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;��

loi diuinum indicium lumiliter inuocans,o~ �endit� non puniripropter peccata �a,re-Se^ue�ntire de prouiden lia Dei incoprelen-�lilis,omnia pro �ta 'voluntate�adenth,

CAP. XXIII.

RElpondens autem Iob,ait, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A

Nunc quoque in amaritudineeft ler-mo meus, 8c manus plag� me� ag-grauata efl: fuper gemitum meum.

Quis mihitribuat,vt cognofea 8c inueniam ilium,8c veniam vlque ad lolium eius?

Ponam coram eoindicium, 8c os meum re-plebo increpationibus,

Vt Iciam verba qu� mihi relpondeat, 8c intel-� ligam quid loquatur mihi.

Nolo multa fortitudine contendat mecum^ ncc magnitudinis fu� mole me premat.

Proponat�quitatem contra me,8cperueniet ad vi�toriam iudi�ium mevm.

Si ad Orientem iero,non apparet:fiad Occi-dentemjUon intelligam eum.

Si ad finiftram, quid agam?non appr�henda eum.fi me vertam ad dexteram,non videbonbsp;ilium.

argentum coaceruabitur tibi.

Tunc fuper Omnipotentem delicijsafHues,

amp; eleuabis ad Deum faciem tuam.

Rogabis eumjamp;exaudiet tCj amp; vota tua rcd-des.

Decernesremjamp;vcniettibi, amp;invijs tuis fplendebit lumen.

5.

teSjdixit,

Nunquid Deo poteft comparari ho-mo_,etiam cum perfeft�fueriticienti�? QmdprodeftDeofiiuftus fueris?aut quid einbsp;confers fi immaculata fuerit via tua?

*/e.8. Nunquid timens*arguet te, 8c venict tecum

in indicium.

Et non propter malitiam tuam plurimam, 8c infinitasiniquitates tuas?

Abftulifti enim pignus Ifatrum tuorum fine caula,8cnudos fpoliafti veftibus.

� Aquamlafib non dedifl:i,8c cfurienti fubtra-

xifti panem.

Infortitudinebracbij tui pofiidebas terram,

8cpotenti�imus obtinebas earn.

Viduas dimif�fti vacuas,8claccrtos pupillo-

rum comminuifti.

Propterea circundatus es laqucis, Sccontur-

bat te formido fubita.

Et putabas te tenebras non vifurum,8c impe

ril aquar� inundanti� non oppre�Tum iri?

*An�cogitas qii�d Deus excelfior c�lo fit,8c fliper ftellarum verticcm fublimetur?

Et dicis,Quid enim nouit Deus?8c quafi per

calimnemiudicat.

O

Nubes latibulum eius,necnoftra conl�derat,

8c circa cardines c�li perambulat.

Nunquid femitam feculorum cuftodire eu- Ipfevero feit viam mea, 8c probabit me qua-pisjquam calcaueruntviri iniqui, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� aurum quod perignem tranfit.

C Qui fublati fiint ante tempus fuum, 8cflp- Veftigia eiusfecutus cft pes meus, viameins uiusfubuertitfundaraentumeonira, euftodiui , Scnondeclinaui ex ea.

Qui dicebant Deo,Reccde � nobis ; amp; quafi A mandatis labiorum cius non recefii,8c in fi nihilpofsit faccre Omnipotens, �ftima- nu mco ablcondi verbaoris eius. pnbsp;banteum,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ipfeenim(oinscft, 8cnemoauerterepoteft

C�milleimplefletdomoseorumbonis?quo cogitationemeius: 8c anima eius quodcuix ' rum fententia procul fit � me. �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;que voluit,hoc fecit.

Pfal.jo�.d llVidebuntiufti 8cl�tabuntur, 8cinnocens Cumque�cpleueritin mevoluntatemfiiaifl#

- fubfannabiteos.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8caliamulrafimiliapr�ft�f�ntci.

- Nonne luccil� eft eredio eorum,8c reliquias Et idcirco � facie eius turbatus fum:8c confi-eorum deuorauit ignis? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;derans eum,timore lolicit or.

Acquiefeeigitur ei, 8chabeto paeem, 8cper Deus molliuit cor meum, 8c Omnipotens h�chabebisfru�tus optimos.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conturbauit me, '

r � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

eius in corde tuo.

D Si reuerfiis fueris ad Omnipotente, �difica-beris, amp; longe facies iniquitatem� taberna culo tuo.

Dabit pro terra filicem , 8cpro filicc torren-

tes aureos.

Sufcipe ex oreilliuslegem^ amp;ponefcrmones Non enim perij propter imminctes tenebras^, nec faciem meam operuitcaligo*nbsp;iS. Job'VtreBeJ'e�ntireo�enJat dediulnapro-i�dcntia, dich T)co nota e/�e K�tJgt;ora: ho^nbsp;minutn varias recen�tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ip�o]^*f

nhtfdas.

CAP, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ABOm-

-ocr page 477-

lob. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;io8

Quod fi rioneft ita,quis rae poteft arguere ef fe mentituih, 8c pohere ante Deum verbanbsp;mea.�

5. Deddadex Dei�tblimitate nbsp;nbsp;bominis humi-

litate^negat hominem Deo eomparatnm iufii-ficaripojfie.

CAP. XXV.

REfpondens autem B�ldad Subites, � (fixit.

Poteftas 8c terrorapud efi eft qui facit concordiara in fublimibus luis.

Nun quid eft numerus militum eius? 8c fuper quem non quot;furget�luinenillius?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fulgtt.ti.a.

[INunquidiuftificari poteft homo compara-Sup.4-�J-tus Deo,aut apparere mundus natus de� muliere?

Ecceluna etiam non Iplendet, 6c ftell� non funt mund�in conlpe�tu eius;

f\ � Omnipotente non ftintabfcondi-/quot;A ta tempora : qui autem nouerunt cum,ignorant dies illius.

Alij termines tranftulerunt,diripuerunt greffes, 6c pauerunteos.

Ahnum pupillorum abegerunt,8cabftuler�t P^�P*Snorebouem vidu�.

Subuerterunt pauperum viam, 6c opprefle-runt pariter manfuetos terrte.

Alij quafi onagri in delerto egrediunt�r ad opus fuum, vigilantes ad pr�dam, pr�parant panem liberis.

Agrum nonfuura demetunt;Sc vineam eius, quem vi opprefterunt,vindemiant.

� Nudos dimittunt homines,induraenta tolle-tes,quibus non eft operim�tum iii frigore:

Quosimbres montium rigant: 6c non haben tes vclamen,amplexantur lapides.

Viril fecerunt depr�dantes pupillos, 8c vul- Quanto magishomo putredo,�c filius homi gum pauperem Ipoliauerunt.

Nudisigt;6c�incedentibus abfque veftitu, 6c c-furientibus tulerunt Ipicas.

Inter aceruos eorum meridiati funt, qui cal-

catis torcularibus fitiunt.

Deciuitatibus fecerunt viros gcmere,6c anima vulneratorum clamauit, 8c Deus inul-Q tumabirenonpatitur.

Ipft fuerunt rebelles lumini, nefeierunt viaS ciusmecreuerfi lunt perlemitas eius.

Mand primo confurgithomicida,interficit egenum 8cpaupcrem:perno�lem vero eritnbsp;quafi f�r.

�Oculus adulteriobleruat caliginem , dicens.

Non me videbit oculus .� 6c opcrict vultuni fuum.

Perfodit in tenebris domos, heut in die con- Nudus eft infernus coramillo, 6c nullum eft dixerant fibi,8cignoraucrunt lucem.

Si fubito apparuerit aurora, arbitrantur vm-bram mortis :8c ftc in tenebris quali in luce ambulant.

Leuiseft fuper facie aquanmaledida fit pars eius in terra, nec ambulet per viam vinea-rum.

D Ad nimi� calorem tranfeat ab aquis niui�, Terminum circundedit aquis vlquedum fi-8c vfque ad inferos peccatum illius.

Obliuilcatur eius milericordiazdulcedo illius vermes:non fit in recordatione, fed conte-inbsp;ratur quafi lignum infruduofum.

Pauit enim fterilem 8c qu� non parit, 8c vidu� bene non fecit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Detraxitf^rtes in fortitudinefua;8cc�m fte-terit,non credet vit� fu�.

�f- llDedit ei Deus locum p�nit�ti�,5cillcaburi tur eo in fuperbiam : oculi autem eius funtnbsp;in vijs illius.

Elcuati funt ad modicum, 8c non fubfiftent,

8c humiliabuntur ficut omnia, Scauferen-tur. Sc ficut fummitates fpicar� eonter�tur.

nis vermis?

S. lob dicit nullum Deo ab honiine atfxilium frx�aripoffe, Del incomprehen�bilempoten-tiam exipjius operibus demonfir ans.

Efpondens autem lob,dixit, A Cuius adiutores?nunquidjmbecillis?nbsp;6c fuftehtas brachium eius qui nonnbsp;eft fortis?

Quidedilti confilium ? forfitanilli qjiinon habet fapientiam,Scprudentiam tuam oftenbsp;difti plurimam.

*Quem docere voluifti } n�nne eum qui fe-cit ipiramentum? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B

Ecce gigantes gemunt fub aquis,6c qui habitant cum eis.

operimentum perditioni.

Quiextendit Aquilonem fnpervacuum, amp; _ appendit terram fupernihilum.

Qui ligat aquas in nubibus fuiSjVt non crum pane panter deorliim.

Qui tenet vultum fblij fui, Si expandit fiiper illudnebulam fuam.

'niantur lux 6c tenebr�.

Column� c�li contremilcunt, 5c patient ad nutum eius.

In fortitudinc illius repente maria congrega- p taf�nt, 8cprudetia eius percufsit fuperb�.

Spiritus eius ornauit c�los ; 6c obftetricantc manu eiusjcduftus eft coluber tortuofus.

Ecce, h�c ex parte di�ia funt viarum eius : 6c cumvixparuam ftillam lermoniseius au-dierimus,quis potcrit tonitruum magnitu-dinis illius intueri?

S. Jobperpetub eonfians infiui iufiificationt^re-iecla amicoTum calumnia ofiendit tpuo modo impij exprafiends yittebreui projperitate innbsp;mortem

-ocr page 478-

Lib.

HAbet argetum jvenarum fuarum nbsp;nbsp;nbsp;A

cipia; 6c auro locus eft in quO c�n-flatur.

Ferrum de terra t�llitur:5c lapis folutus calorein �s vertitur.

Tempus pofuit tenebris, 6c vniuerforum li* nem ipfe conf�derat, lapidem quoque cali-ginis,6cvmbram mortis.

Diuidit torrens � populo percgrinanre, cos quos oblitus eft pes egentis hominis 6c in-uios.

Terra de qua oriebatur panis inloco fuo,igfls fubuerfaeft.

Locus lapphiri lapides eius, 6c gleb� illius au rum.

Semitam ignorauit auis,ncc intuitus eft cam oculus vulturis.

Non calcauer�team filij inftitorum,ncc per- � tranfiuit per earn lexna.

Ad filicem extenditmanumfuam,fubuertit� radicibus montes. �

In petris riuos excidit.5comnc,prctiofum vi-dit oculus eius.

Profunda quoque fluuiorum ferutatus cft,-6c abfcondita in lucem produxit.

Sapientia vero vbi inucnitur ? 6c quis eft locus intelligentix?

Nefcit homo pretium eius, nec inucnitur in terra fiiauiter viuentium.

AbyfTus dicit, Non eft in mc : 6c mareloqui- C tur,Noneft mecum.

IINo'n dabitnr aurum obrizum pro ea,necap- Prooer.�! jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. r b.amp;.s.b.

pendetur argentum in comutatione eius. sjp,�,;.* di fardonycho pretiofifsimo, vcl fapphiro,nbsp;commutabunturproea vafaauri.

comparatione eius.- trahitur autem fapicn-tiade occultis.

Non adxquabiturci topazius de Aethiopia, ncc tindurx mundi�imx componetur.

Vnde ergo fipientia venit ? 6c quis eft locus intelligenti�?

Abfcondita eft ab oculis omnium viuentiib P volucres quoquec�li latct.

Perditio 6c mors dixerunt, Auribus noftris audiuimusfamam eius.

Deus intelligit viam eius, 8c ipfe nouit locum illius.

Ipfe enim finesmudi intuetur:8comnia qo� fub ccelo funt refpici t.

Qui fecit ventis pond us, 5c aquas appendititt menfura.

Qu�do ponebatpluuijslegem, 8c viampro-cellis fonantibus:

T une vidit i lia. Sc enarrauit, 8c przparauit,8c inueftiaauic.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� .

Etdxxu

mwtemrapiaHtura�Deoa^�tppli�a,

CAP. XXVII.

A Ddidit quoquelobj affumcris para-

AA bolam fiiam,amp; dixit,

� quot;^ViiiitDeus,(qui abftulit indicium meum, amp; Omnipotens qui ad amaritudi-nern adduxit animam meam.)

Quiad�nec fupereft halicusinmc,amp;(piri-

tus Dei in naribus mcis.

Non loquentur labia mea iniquitatcra, nec lingua mea meditabitur mendacium.nbsp;Abfit� me vciuftos vos efle iudicem: doneenbsp;deficiam, non recedam abinnocentia mea.nbsp;B luftificationemmeam quamc�pi tenercjo�nbsp;ilel�ram : nequecnim reprehendit me cornbsp;raeum in omni vita mea.

� Sit vt impius , inimicus meus: amp; aduerfarius

meus,quafi iniquus.

Q^� efl enim fpes hypocritx E auare rapiat,

amp; nonliberet Deus animam eius?

Nunquid Deusaudiet clamorem eius, cum veneritfupereum anguftia?

Aut potent in Omnipotente dele�lari,5cin-uocareDeum omni tempore?

Docebo VOS per manum Dei quae Omnipo

tens habeat,nec abfeondam.

�vi.i. Ecce, VOS omnes noftis, amp;*quid �necaufa

lt;3 vana loquimini?

H�c ejl pars hominis impij apud Deum, 5c hxrcditas violentorum, quam ab Omniponbsp;tente fufeipient.

Simultiplicatifuerintfilij eius, in gladioc-

runt, 5c nepotes eius non f�turab�tur pane.

Qui rcliqui fiicrintex eo,lepelientur in inte- No c�fereturtin�lis India; coloribus,neclapi ritu,5c vidux illius non plorabunt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;di fardonycho pretiofilsimo, vcl lapphiro.

Si comportauerit quaf� terram argentum�, 5c Non adxquabitur ei aurum vcl vicrum, ncc ficutlutUm pr�paraueritveflimenta:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;commutabunturproea val� auri.

Prxparabit quidem, fed iuflus veftietur illis; Excelfa Sc eminentia non memorabuntut 6c argentum innocens diuidet.

D Aedificauitfjeuttinea domum fuam,5c ficut

cuftos fecit vmbraculum.

Pfal.48.d. ji�iues cum dormicritjnihilfecumauferet,a-perict oculos fuos,6cnihilinucniet.

Apprehendet cum quaf� aquainopia, node

opprimet cum tempeftas.

Toilet cum ventus vrens,5c auferct,6c velut turbo rapiet cum de loco fuo.

��lt;����1.14 mittet�fuper eum,6c non pareet: de manu

eius fugiens fugiet.

Stringer fuper cum manus fuas, 5c fibilabit

fupcrillumjntuens locum eius.

5. Jobfapientiam o�enditauro longe ejjepra^ �antiorem, tum origine tum rei dignit ate,nbsp;^Deo autemper�e^a e�fe quaijue occulti�imanbsp;natur� 3 amp;fdpientiam ecalodari nonauronbsp;emu

CAP, X X v'l 11.

I

-ocr page 479-

5. quot;Plangit loifrifiinam ilUmf�l��tatem/^r famfiii ^ermitteme T)eo in fiimntam cala-mitatem.

� CW. xyiyi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Vnc�utem d�ridant meiuni�res t�-pore, quorum non dignabar patres ponere cum canibus gregis mei;

Quorurh virtus manuum mihi erat pro nihi lo,amp; vita ipfa putabantur indigni.nbsp;Egeftate 6c fame fteriles, qui rodebant in (�-litudine,(quallentes calamitate amp;C miferia.nbsp;Et mandebant herbas, amp; arborum cortiCcs,Scnbsp;radix iuniperorum erat cibus eorum.nbsp;Qui de conuallibus ifta rapientes, cum f�n-gula reperiflent, ad ea cum clamore curre-bant.

In def�rtis habitabant torrentiuln,amp; in cauer nis terr�,Yel fuper glaream.

ientibus delicias computabant.

Iob.�

^�luio b' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homini,Ecce timor t)omin-bipfa eft

f�pientia: amp; rccedere � maloi irrtelligentia.

5. loiprifiintie cx^iens refiiti� fxlicitatii m�ltis 'Verbis illam enarrat, 'vn� cum bonis�iis operinbsp;lus, quo J� de contraria amicorum calumnianbsp;'vindicet. cap. xx^rx.

A A Ddidit quoque lob, aflumens paraZD bolam fuam,�c dixit; Qi�s tnihi tribuat, vt fim iuxta mennbsp;fts priftinos , i�cundum dies quibus Deusnbsp;euftodiebatme, : j

Quando fplendebat lucerna eius fuper caput meum, 8c ad lumen eius ambuiabam in te-nebris?

Sicut fui in diebus adolefcenti� mes, quado i�creto Deus erat in tabernaculo me�.�

Quando erat Omnipotens mecumi�c in cir-cuicu meo pucri mei.'� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- i c.

Quando lauabam pedes meos butyro,amp; pe- Qu^i inter huiulceraodi l�tab�tur, Sceft� fiib B trafundcbatmihiriuosolei.'�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftntibus delicias computabant.

B Quando procedebam ad portam cluitatis 8c Filij ftultorum amp; ignobiiium, 6c in terra pein platca parabant cathedram mihi? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nitus non parentes.

Videbant me iuuenes,8c abfcondebantur; 6c Nuncin eorum canticum verfus fum, 8c fa-fenes affurgentes ftabant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�us fura eis in prouerbium.

Principes ceflabant loqui, 6c digitum fuper- Abominantur me, 8c longe fugiunt � me , 8c ponebant ori fuo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faciem meam conipuere non verentur.

Voeem fuam cohibebant duces, 8c lingua eo Pharetram eiiim fuam aperuit, 8c afdixit mC| rum gutturi fuo adh�rebat.

Auris audics beatificabat me, Scoculus vid�s teftim onium red debat mihi,

Eoqu�d liberaflem pauperem vocif�rante,

8c pupillum cui non effet adiutor.

G Benedidio perituri fuper me veniebat,amp; cor

vidu� confolatus fum.

�uftina indutus fum; 6c veftiui me, ficut ve-ftimenco 8c diademateiudicio meo.

Oculus fui cxco,6c pes claudo.

Pater erani pauperum : 8ccauf�m quamne-feiebam diligentifim� inueftigabam.

Conterebam molas iniqui,5c de dentibus il-

li,us auferebam pr�dam.

Dicebamque,Innidulo meo moriar, Sclicut palmamultiplicabo dies.

Radix mea aperta eft f�cus aquas, 8crosmo-rabitur in meftione mea.

D Gloria meaf�mperinnouabit�r,8carcus me

us in manu mea inftaurabitur.

Qui me audiebant, expedabant f�htcntiam,

8c intend tacebant ad confiliura meum.

Verbis meis addere nihil audebant,8cfuper il los ftiliabat eloquiutn meum.

Expedabant me fient pluuiam,8c os futim a-periebant quafi adimbremferotinum.

Siquandoztidebam ad eos , non credebantjSc lux vultus mei non cadebat in terrant.

Si voluift�m ire ad eos, f�debam primus;cum ^uc ftderem quafi rex circunftante exerci-tu,cram tarnen m�rentium confolator.

XO�

amp; fr�num pofuit in os meum.

Addcxteram oncntis calamitatis mc�e ilico fiirrexerunt : pedes tneos fubuerterunt, SiCnbsp;oppreffcrunt quaf� fluAibus^fcmiris fius.

Di�ipaueruntitinera meajnfidian funt mihi; prxualuefunt, amp;c non fuit qui ferret auxilium.

Quafi rupto muro^ amp; aperta ianu?. irnienint C

1 uper me^amp; ad ineas miferias deuolnti funt. Reda�hus him in nihilum: abftulitquafi vennbsp;tiis de�^derium meum; amp; velut nubes per-tranfijt�lus mea.

Nuncautem in memetipfo rriarcefcitanirn� mea^Sc pofsident me dies affli�tionis.

Not�e os meum perforatin' doloribus : amp; qui me comedunt^non dormiunt.

In multitudine eorum confumitur veflihl�-tum meu,amp; quai� capitio tunic� fuceinxe-runt me.

Comparatus fum Into, amp; a�imilatus (um fa-uillsfe amp; cinefi.

liClartio ad te,amp;:non exaudis meifto^ Sc non Sufira.jp.� reipicis me.

Mutatus es mihi in crudel�, amp; in duritia ma-nus tu� aduer��ris mihi.

�leuafti me, �c quaf� (uper ventum pon�s 6-lififti me valid�.

Scio quia morti trades me, vbi conftituta eft doitiusomrti viucnti.

Ver�tan7en no ad cofumptionemeam emit-tis man�i tua:Sc corruerint ,ip{� faluabis�

D d Flebata

Z

-ocr page 480-

. /

Lib.

plebam quondam fuper eo qui afflidus erat,

amp; compatiebatur anima mea pauperi. Expedabam bona, 8c venerunt mibi mala:nbsp;prxftolabar lucem,8c erupUerunt tenebr�?nbsp;Interiora mea efferbueruntabfqj vUarcquic,nbsp;pra�ueneruntmedies afflidionis.

Mcerens incedebam,ftnc furore,confurgcns,

in tuba clamabam.

Frater fui draconum, 5c focius ftrutbionum.

Cutis mea denigrata eft fuper me, 5c ofla meaaruerunt prx caumate.

Verfa eft in ludum citbara m�a, 8c organum meum in vocem flentium.

5. loiytdeamicorum calumtita�pnrget, fum-mum iudicem innocentia nbsp;nbsp;nbsp;teflem inuocanSf

fuas enarrat quot;virtutes.

CAP. XXXI.

T^Epigi f�duscum oculis, vtnecogita-

1�^ rem quidem de virgine.

Q^am enim parte baberct in me Deus


perem?

Sinon benedix�ruftt tnihi latera eius, amp;HeC vellcribus ouium mearum calefadus cft?

Si leuauifuper pupillum manum mea,ctiani cutn vidcrem me in porta fuperiorem?

Humerus meus �iundura fua cadati�Sc bra-ehium me� eumfuis o�ibus cofringStur. A Semper enim quafitumentes fuperme flu-dus timui Deum,amp; pondus eius ferre nonnbsp;potui.

Siputaui aurumroburmcum: amp; obrizo dixi, �iducia mea? '

Si l�tatus f�m fuper multis diuitijs meis, 8c quia plurima reperit manus mea?

Si vidi folem eum fulgeretjamp; lunam inccdcn tern dare:

Et l�tatum eft in abftondito cor meum, 8c oftulatus fum manum meam ore meo,

Qme eft iniquitas maxima,amp; negatiocontra Deum alti�imum?

defuper, 5c b�reditatcm Omnipotens de Si gauifus fum ad ruinara eius qui me oderat: excelfis?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp; exaltaui quod inueniflet eum malumf

Nunquid non perditio eft iniquo, 8c ali�na- Non enim dedi ad peccandum guttur meum, D tio operantibus iniuftitiam?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt expeterem maledicens animam eius.

Prou.$.d. N�nneipf�confyderatviasmeas, 8ccundos Sinondixerutviritabernaculimei,Qmsdet greffus meos dinumerat?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de carnibus eius, vt faturemurf

Si ambulaui in vanitate, 8c feftinauit in dolo Foris non manflt peregrinus, oftium meum pes meus;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;viatori patuit.

Appendat me in ftat�ra iufta, 5c feiat Deus Si abfeondi quafl bomo peccatum meum, 8C fimplicitatem meam.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;celaui in finumeo iniquitatem meam?

Si declinauit greflus meus de via, 8c fi * fecu- Si expaui ad multitudine nimia, 8c defpedio ecuietmets. tus eft oculus meus�cormcum,0c flin ma-

nibus meis adb�f�t macula:

Seram,8c alius comedat:8c progenies mea era dicetur.

Si deceptum eft cor meum flipcr muliere, 8c fiad oftium amici mei infidiatus fum:

B Scortum alterius fit vxor mea, 8c fiiperillam incuruenturalij.

Hocenim nefas eft, amp;: iniquitas maxima. Ignis eft vfquead perditionem deuorans, amp;nbsp;omnia eradicans genimina.

Sicotempfifubireiudicium cum feruo meo,

�C ancilla mea,c� difeeptar�t aduerfum me.

Quid enim faciam cum furrexeritadiudican-dum Deus?5ccum qu�fierit, quidrefpon-debo illi?

Nunquid non in vtero fecit me, qui 8c ilium operatus eft;8cformauit me in vulua vnus.**nbsp;Si negaui quod volebant paupcribus, 8c ocu-los vidu� expc�are f�ci.

Si comedi buccellam meam folus,8c non co-medit pupillus exea?

(Q^ia ab infantia mea creuit mccum mif�ra-tio:5c de Vtero matris me� egrefl� eft me-cum.)

Si defpexipereuntem, eo qu�d non babuerit mduraentum^ amp; abfque operimento pau-

propinquorum terruit me: 5c non magis ta cuijncc cgreflus ftim oftiumf

Qms mibi tribuat auditorem, vt de�^deriuro meum audiat Omnipotcns: Sclibrum Icri-bat ipfe qui iudicat,

Vtin numero meo portem ilium, 5c circun-dem ilium quaft coronam mibi?

Perfingulos gradus meos pronutiabo illum^ 5c quafi principi offeram cum.

Si aduerfum me terra mea clamat, amp; cum ip� fa fulci eius defl ent?

Si frudus eius comedi abfque pccunia,0c ani mam agricolarum eiusafflixi;

Pro frumento oriatur mibi tribulus, 8c pro hordeo fpina.

Ftnita funt 'verla loi.

S. loi filentio amicisimpo�to^ arguitnr cum illisin�pien�it ui Eliu, ^uifuamnbsp;�t^ien�am.

CAP. XXXII.

OMiferunt autem tres viri ifti rcfpon- A dere lob, eo quodiuftus flbi videre-tur. Et iratus, indignatufque eft Eliunbsp;filius Baracbel Buzites,dc cognatione Ram;nbsp;iratus eft autem aduerfum lob, co quod iu-ftum fe efle diceret coram Deo. Porro aduerfum amicoseius indignatus cft, co quodnbsp;non

-ocr page 481-

non �nuenifleiit relp�fioncm rationabilem, led tantummodo condcninaflentlob. Igiturnbsp;Eliu expcdauit lob loquentem : eo quod fe-tiiores*eflent qui loquebantur.

B Cum autem vidifl'et quod tres rcfpondereno potuiflentjiratus eft vehementer.Rcfpon-denfque Elm fill us BarachelBuziteSjdixit,nbsp;luniorfum tempore, vos autem antiquiores:nbsp;idcirco demiuo capite veritus fum vobisnbsp;indicate meam fententiam.

Sperabamenim qu�d�tas prolixiorloquere tur,8c annorum raultitudo doceret fapien-tiam.

Sed vt video,Spiritus eft in hominibus,amp; in-fpiratio Omnipotentis dat intelligentiam.

C Non funt longscui Gpientes,nec fenes intelli guntiudicium.

Idco dicam ,au dite me,o ftendam vobis etiam ego meam fapientiam.

Expedaui enim fermones vcftros,audiui pru dentiam veftra, donee difeeptaremini ftr-monibus:

Et donee putabam vos aliquid dicere,con�'-derabam:l�d vt video, non eft qni po�it ar guere lob, amp; refpondere ex vobis ��rmoninbsp;bus eius.

Nee forte dic�tis,Inuenimus fapietttia. Deus proiecit cum,non homo.

D Nihil locutus eft mihi , amp; ego non fcc�dum f�rmones veftros refpondebo illi.

Extimuerunt,ncc refponderuntvitra, abftu-leruntque�fccloquia.

Quoniam igitur expeftaui, amp; non funt locu ti:fteterunt,ncc vltr� refponderunt:

Refpondebo Scego partem meam. Sc often-dam feientiam meam.

Plenus fhm enimf�rmonibus,amp;coarlt;ftatme fpiritus vteri mei.

^En venter meus quafi muftum abfquc fpira-culojquod lagunculas nouas diftumpit.

Loquar,8c refpirabo paululunuaperiam labia mea,8c refpondebo.

Nonaccipiam perfonam virigt; Sc Deum ho-mini non�quabo.

Nefcio enim quadiu fubfiftam. Sc ft poft mo di cum tollat me faftor meus.

5. Eliti ex�rrnombtis lob o�en�ere nttitur eum non e�e iu�um�ocens quomodo quot;Deus homininbsp;loquatnr'Vt erudiat amp; increpet^ac re�pi�en-ti prophietur.

CAP. XXXIII.

Vdi igitur lob eloquia mea,Sc omnes fermones meos aufculta.

Ecce,aperui os meum, quot;loquatur�hn-

nica in faucibus raeis.

tntttm.i Simplici corde meo fermones mei, Sc'/enten tiam� puram labia mea loquentur.

Spiritus Dei fecit me. Sc fpiracul� Omnipo

tentis viuificauit me.

Si potes, refponde mihi, Sc aduerfus f�cieiri meamconf�fte.

Ecce, Scmeficut Sctefecit Deus, Sc de eod� luto ego quoque fbrmatus fum.

Veruntamen miraculum meum non te terre-at,Scquot;eloquentia mea non f�t tibi grauis. � quot;eloquHintii Dixifti ergo in auribus mcis.Sc vocem verbonbsp;o ...

rum tuorum audiui,

Mundus fum ego,Scabfquedelido: immacu latus,8c non eft iniquitas in me.

Quia querelas in me reperic, ideo arbitratus eft me inimicum f�bi.

Pofuitin neruo pedes meos, euftodiuit omnes femitas raeas.

Hoc eft ergo in quo non es iuftificatus.refpd-debo tibi,quia maior fit Deus homine.

Aduerfus eum contendis, quod non ad omnia verba refponderit tibi?

Semel loquitur Deus , Sc fecundd id ipfum non repetit.

Per fomnium in vifioneno(aurna,quando ir ruitfopor fupcr hominesquot;. Sc dormiuntinnbsp;ledulo;

Tuncaperit aures virorum, Sc erudiens eos, p, inftruit difciplina,

Vtauertat hominem ab his qu�*fecit,�Scli-7lt;�Ht.Sii beret eu m de fuperbia:

�ruens animam eius � corruptione: 8c vitam illius,vt non tranf�at in gladium.

increpat quoque per dolorem in le�tulo, Sc omnia ofl�cius marcefeere facit.

Abominabilis ei fit in vita fii� panis, 8c ani-m�illius cibusant� def�derabilis.

Tabefcet caro eius, 8c of�� qu� tefta fuerant,i nudabuntur,

Appropinquauit corruptioni anima eius, Sc vita illi us mortiferis.

Si fuerit pro co angelus loqucns''vnus�dcmil libus,vtannuntiet hominis �quitatem,

M if�rebitur eiuSjSc dicet,Libera eum,vt non defeendat in corruptionem : inueni in quonbsp;ei propitier.

Confumpta eft caro eius � fiipplicijs, feuer- � tatur ad dies adolefcenti� f��.

DeprecabiturDeum, Scplacabilis ei erit; 8c videbit faciera eius in iubilo, 8c redder homini iuftitiam fiiam.

Refpiciet horaines,�c dieet, Pecca�i,8c ver� deliqui:Sc vt cram dignus,non recepi.

Liberauit anima fuamne pergeretini'nteri-tum,fcd viucns lueem viderct.

Ecce, haec omnia operator Deus tribus vic�-busperfingulos:

Vtreuocet animas eorumd corruptione Se illuminer luce viuentium.

Attende lob,8c audi mc:5ctace,dum cgolo-quor*

D d t Si au-


-ocr page 482-

Lib.

Si�autem hab es quodloquans, refponde mi- Nequcenim vitra in hominis poteftate cftjVt hi,loquere.-volo enimteapparere iuftum. veniatad Deum iniudicinm.

Qiwd fi non habes ^audi me; tace^ amp; docebo Conferee multos^ inniimerabileSjamp;ftare fate i�pientiam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciet alios pro eis.

5. Eliurur�tmexyer�s loiaccujateumllaf- Nouitenim opera eoriim; amp; idcirco inducct ^hernia alwrum^ criminum, ^equitatem o�en nodem, amp;c con terentur.nbsp;densdiuiniiudicij,eius quoque fotentia amp; no Quafi impios pereu�it eos inloco videntiu.nbsp;tttix cun^afuiejje.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiu quafi de induftria receflerunt ab eo, amp;

CAP. XXXIII1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnes viaseius intelligerenoluerunt,

A T^RonuntiansitaqueEliujetiamh�clo- Vf peruenire facerent ad cum clamorcm ege-1�^ cutuseftgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ni,amp;audiret vocem pauperum.

Audite fapientes verba mea, amp; eruditi Ipfo enira concedente paceni^quis eft qui co aufcultate me.-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;damnet .'�ex quo abfeonderit vultum, quis

liAuris enim verba probat,Sc guttur efcas gu- nbsp;nbsp;eft qui contempletur eum Sc fuper gentes

Supra.ii. diiudicat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sc fuper omnes homines?

ludicium eligamus nobisjSc inter nos videa- Qui regnare facit hominem hypocrita pro-mus quid ��t melius, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pter peccata populi.

Qma dixit lobjluftusfum, ScDcusfubuertit Quia ergo egolocutus fum ad Deu, tequo-iudicium raeum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quenon prohibebo.

In iudicando enim me, mendacium eft : vio- Si erraui, tu doce me.- ii iniquitatem locutus lentalagittameaabfqucvllo peccato.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fum,vitra non addam.

Quiseft vir vteftlob,qui bibit fub�nnatio- Nunquid � te Deus expetit cam,quia difpli-nem quaf� aquara,

Quigraditur cum operantibus iniquitatem.

Sc ambulat cum viris impijs?

Dixitenim,Non placebit virDco, etiamfi

cucurreritcumeo.

Ideo viri cordati audite me, abfttaDeoim-

jj pietas,Sc ab Omnipotente iniquitas.

Opus enim hominis reddetei. Sc iuxta vias fingulorum reftituet eis.

Vere/enim Deus non condemnabitfruftra,

nec omnipotens fubuertetiudicium.

Quern conftituitalium fuper terratautquem

pofuit fuper orbem quern fabricatus eft?

Si direxeritadeum cor fuura, fpiritum illius

Sc datum ad fe trahet:

Deficiet omnis caro fimuljSc homo in ciiie-

rem reuertetur.

Si habes ergo intelle�fum, audiquod dicitur.

cuit tibi?tii enim c�pifti loqui,8c non ego; quod liquid nofti melius,loquere.

Viri intelligentes loquantur mihi, Sc vir f�-piensaudiat me.

lob autem ftulte locutus eft, 8c verba illius non fonantdifciplinam.

Pater mfprobetur lob vfqueadfinem-.nc de-finas ab homineiniquitaris.

quot;C^i�addit fuper peccata fua blafphcmiam: �w internos interim conftringatur. Sc tunc � fi'�nbsp;adiudiciu prouocctfermonibusfuis Deii. * �nbsp;5. E/iu colligens loidixi�e quot;Deo non flaarenbsp;qtiod return e�, o�endit non Deo�d homininbsp;t� �etatem prode��e amp; imfieiatem oie�^e.

CAP. XXXV.

IGitur Eliu h�c rurfum locutus eft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A

N�quid�qua tibi videtur tua cogitatio, txduicunavuvcniciuqujjnicj.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vt diceres,Iuftior fum Dco.'�

Nunquid qui non amat indicium, lanari po- Dixifti enim,N� tibi placet quod redum eft: vel quid tibi proderit,fi ego peccaucro.^nbsp;Itaque ego refpondebo fermonibus tuis, amp;nbsp;amicis tuis tecum.

Suf pice c�lum Sc intuere,Sc contemplate x-thera quodaltior teilt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

Si peccaueris, quid ei nocebis.'�8c li multipli-cats fucrint iniquitates tu�,quid facies co-traeum.*�

Porto 1� iufteegcris,quiddonabis ei,autquid de raanu rua accipiet?

Homini quilimilis tuieft,noccbit impietas tua : Sc filium hominis adiuuabit iuftitianbsp;tua.

Propter multitudinem calumniatorum cla-mabunt; Sceiulabunt propter vim braeWj C tyrannorum.

Et non

teft?Sc quomodo tu cum qui iuftus eft,in-tantum condemnas.

Qui dicit regi, apoftata: qui vocat duces impies?

Deut.io.d llQui non accipit perfonas principum; nec s 6 bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tyrannum,cum difeeptaret con-

� ' tra paupere:opus enim manuum cius funt vniuerfi.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

C Subito morientur, Sc in media node turba-Rom�i^b^ huntur populi,8c pertranfibunt, 8c aufcr�t Galat, i.b. vlolcntum abfque manu.

Ephef.tf.b Qculi enim eius fuper vias hominum, 5c om Colof.J.d.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r- ,

Aa.io. c. nes gfeii^s eorum confyderat.

�.Petr.t. e, funttenebr�. Sc non eft vmbra mortis, vt abfeoridantur ibi qui operantur iniquitatem.

-ocr page 483-

Idh.

Et non dixit, Vbi eft Deus qui fecit me, qu� Depone magnitudinem tuam ab/qne tribti-d�dit carmina in node.'� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;latione,0c omnesrobuftosfortitudine.

Qui docet nos fuperiumenta terrae, 6cfupct Ne protrahas nodem, vt afcendant populi pro eis.

- Cane ne declines adiniquitatem : hanc enim c�pifti f�qui poft mif�riam.

Ecce,Deus excelfus in fortitudine fua,amp;nul lus ei firailis inlegiflatoribus..

Quis poterit fcrutari vias eius ? aut quis po-teftci dicere,Operatus es.iniquitatem.^ Memento qu�dignores opus eius de quo cenbsp;cinerunt viri.

Ill

volucres c�li erudit nos.

Ibi ciamabunt, amp; non exaudiet, propter fu-p�rbiam rnalorum.

Non ergo fruftra audiet Deus, amp; Omnipo*

D tens caufas fingulorum intuebitun

Etiam cum dixeris,Non confyderat; iudicare coram illo,amp;expedtaeum.

Nunc cnim non infert furorem fuum, nec vl cifciturfccliisvaldc;

Ergo lobfruftra aperit osfuum,8iab{quefei �mn�s homines vident eum,vnuftjuifqx�� cntia verba multiplicat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intuetur procuL

Eliutejuitatemdiuiniiudicijtuetur^quipe^~ Ecce Delis magnusvincens .fcientiam no-cutit'vteriidiat,loquitur ad� redeant,re- ' ftram.'humerus annorii ciusin�ftimabilis. deutes � flagedis liberal: bortatur itaque lobnbsp;ad re�pi�centiam promittens cunda pro�sra.

CkP. XXXVI.

ADdens quoqueEliu,h�clocutus eft. Suftine me paululum,amp; indicabo tibi: adhuc enim habeo quod pro

Deoloquar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� � �

Repetam fcicntiam meam � principio,8c ope ratorem raeum probabo iuftura.

Vere enim abfque mendacio lermones mei,

amp;perfe�ta{cierttia probabiturtibi.

�f�w.s. Deus�potentes�non abijcit, cum amp; ipfeftt potens.

Gluatimpios, amp; indicium paupeii-bus quot;tribuit�.

g Non auferet � iufto oculos fuos, amp; reges in

'^'.1. folio collocat in perpetuum, amp; * illic� eri-guntur.

Et ft fuerint in catenis,amp; vinciantur funibus

C\P. XXXVIT

paupertatis,

Indicabit eis opera eotum amp; Icelera corum,

quia violent! fuerunt. �quot; 0 Reuelabit quoq; aurem eorum , vt corripiat:nbsp;8cloquetur,vt reucrtantur ab iniquitate.

Si audierint 8c obfernauerint, complebunt dies fuos in bono,amp; annos fuos in gloria.

Si autem non audierint,tranfibuntpergladi-um,0c confumentur'in ftultiti�.

Simulat�res 8c callidi prouocant fram Dei , neque clamabunt cum vindti fuerint. �nbsp;Morietur in tempdftate anima eorumj Sc vita eorum inter eftceminatos.

Qui aufert ftillas pluui�; Sc efFundit imbres ad inftar gUrgitum.

Quidenubibus quot;fluunt�^qu�pr�texunt cun--�ta defliper.

Si voluerit extendere nubes qnafi tentorium fuum,

Ec fulgurare lumine fuo 'dcfuper, cardines � quaquemaris'operiet.

Per h�c enim iudicat populos amp; dat efcas multis mortalibus. gt;

In manibus ablcondit lucem,amp; pr�cipit ei vt rurfus adueniat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Annuntiat deea amico' foo j qudd pofl�fsi� � �ius fit^amp; ad earn pofs-it afcendcrc. �

lt;S. JEltu ex mirabilibus T)ei pperibus dedarat T)djapienttdm,potcnttam\j ac iu�itiam, amp;nbsp;iufcrutabileiudieiwn,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^V.lbuS ^ult Jab

Ehu ex mirabilibus T)ei operibus deiUrat

detraxil�e. c;.

SVper hocexpauitcor meum,8cemotum A eft de loco fuo.

Audite auditionem �ri t�rrorevocis eius, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Sclbnuind� orcillius procedentem. � nbsp;nbsp;nbsp;.

^ubteromnesc�l�sip{econf�derat,8clum�' -�llius ftiper terminos terra�.

^fteumrUgi�t/brtitus,t�nabitvoceniag-' P n�tudinisfu2E,8c non inueftigabitur, eumnbsp;; auditafuerit voxeius.

Tonabit De�sin vocefua mirabiliter, qui fa, . cit magna Scinlcrutabilia.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' i�

Q^pr�cipit riiui ytde��endatin terram, 8c g r wkuiuiuuuviv-.^uu..a.v..nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h^emispluuijsJSciTnbrifortit�dinisftiat^

�ripietde�nguftia f�a pauperem, Screuel^- Qm�A tnah� omn��rn ho�hi'nlitn ftgn�,t,.vc bitintribulationeaurem eius.

Igitur G^abit te de �re angufto latifsimc,8c non habente fundamentum ftibt�r G; re-quies �utem merif� t-ute erit pleni' pingii�-dine.

Q CauG tua quaf� impij iudicata eft,ca�Gtri iu dicium^uerecipies. 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'.�in

No t� ergo Hiperet ira,vt aliqu�ni bpprinias:

bit in tribulationeaurem eiiis.^� * ?

nec raultitudo donoruminclinet�te. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gunt lumen ftntm. '

nouerint ftnguli oper�'f�a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� lt;

�ngfcdi��urbeftia r3tibuluiTi,-amp; in �ntro fuo morabitur. ..nbsp;'Ab�interi�ribuf�^�dietdr^i�mp�ftas, 8C �b

Arduro frigus, � �

Riante D�Of�On�refc�t gblugt;amp;fuifurn �atif-ftm�fiin'd�ht�fxqua:.�

Prttm�nfutrtdelyd�rat riub�X'S�-riubes (pa gunt lumen ftrum. � �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. *

Dd 5 Qw^

-ocr page 484-

Qux �uftrant per circuitum quocunqueeas voluntas gubcrnantis duxerit, ad omncnbsp;quod pr�ceperit illis fuper facietn orbisternbsp;rarum.

Siue in vna tribu,f�uc in terra fii�jf�uein quo cun que loco mifericordi� fux eas iufleritnbsp;inueniri.

Aulculta bxc loKfta^amp;confydera mirabilia Dei.

Nunquid leis quando prxcepit Deus plu�ijs, vr oftenderent lucetn nubium eius?

Nunquid nofti l�mitas nubium magnas, 8c perfe�as feientias^

3D Nonne vellimenta tu�calida funt, cum per-flata fuerit terra Au ftro?

Tu'for�tancum cofabricatus es c�los,qui lolidi� i mi q uafi �re fu f� fii n t� ;

ortende nobis quid dicaraus illimos quippe inuoluimur tenebris.

Quis narrabitei qua: loquor? etiam fi locu-tus fuerit homo,deuorabicur,. .

A.t nunc non vident lucem : fubito aer cogc-tut' in nubeSiSc ventus tr�ficns fugabit easi Ab Aquiloncaurum venit, Sc ad Dcutn for-midolola laudatio.

Digne euminuenirenonpolTutttus� raagnus fortitudine;amp; iudicionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuftitia , amp; enart

rari non po teil.

�Ideo timebuftt eutn' viri,5c non audebunt e� templari ��s qui f�bi videntur efle ��pi�tcs.nbsp;5; D�iis arg�it loh, o�ende^ excond'tt� d�e o-fcrihtis noii^o�s ilium dtuinatn ^otentiam acnbsp;fapi�ntiamcbm^fehendere.

CAP. XXXVII I.

.autem\Dominus lob. de

rlt; ' turbine,dixit,,,. ,,,;T..rgt;� :.,i ifteiinuoiueqs ^ptentias fernbsp;monibus imperitis?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-op,

Accinge l�cut vic lumbos tuos., interrog� ^te,amp;re�p^demibi.

Vbi eras qu�dq ponebatn fu.ndamentat�rrx^ mdica mihbf� babes inteVigpntiani.

Qms pofuit m.�nfuras cius h nolUr�yei quis tetcndit�up�reamlineam?.-,nbsp;nbsp;nbsp;, !

Super quo bales illius fol�datxl�ntfautquis demi f�t lapidera angularem cius, �

Cum me laudarent f�mul aftra matutina, iubilarent omnes filij Dei �

Qms concluf�t oftijs mare, quando erumpe-batqu�li devulua procedens.

Cum ponerem nubem veftimentum eiuSjSC caligin� illud quaf� pannis infantix obuolnbsp;uerem?

Circundedi illud terminis incis, amp; pofui ve-demamp;oftia,

�t dixi, Vlque hue venies, amp; non procedes � �mplius,S� hicconfringes tumentes fludusnbsp;tuos.

Nunquid poft orturn tUurh prxcepiftidilu-culo,amp; oftendifti auibrx locum fuum? ...

Et tenuifticoncutiens extrema terrx,amp; quot;ex-cufsiftPimpios ex cat

Reftituetur vt lutum f�gnaculum,8c ftabit cutveftimentum.

Auferetur ab impijs lux liia,amp; brachium ex-celfum confringetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Nunquid ingreftus es profunda maris, amp; in nouilsimis aby�i deambulafti?

Nunquid apertx funt tibi portx mortis, amp;

., oftia tenebrola vidifti?

Nunquid conf�derafti � latitudinem� terrx? indilt;:amihi,f�nofti,omnia, ,

In qua via lux habitet, amp; tenebrarum quis lo eus f��,;

Vtducas vnumquodquead terrtiinos fuoSjamp; intelligas lemitas domus eius.

Sciebastdne quod naftiturus eflestamp;nume- C rum dierura tuorum noueras?

Nunquid ingreftus es thel�uros niuis,auc the fauros grandiras alpexifti?

Qu� pr�paraui in tempus hollis, indiem pu gnx amp; belli?

Per quam viam Ipargitur luXjdiuidltur xftus fuper terram?

Quis dedic vehementi�imo imbri curfum,8c

. Vdamlbnantistonitruij

Vt plueret fuper terram, abfquehomine in def�rt�,.vbi nullus mortali� commoratur,nbsp;Vtimpl�ret inuiam amp; def�latam,S� producenbsp;ret herbas virentes.

-Quis eft pluuix pater? vel quis genuitftill^� roris?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: pr

Decuiu�! vtrerp egreftaeft glacies ? amp;gelu de c�loquisgenuit?

In f�militudinem lapidis, aqux durantur, amp; p fuperftcies abyfsi conftringitur.

Nunquid e�niungerevalebis naicantes ftel-las PleiadaSjaut gyrum Arduri poteris dil-�^^p�re? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:r,

Nunquid producis Luciferum in tempore f�o,amp; Velperum fuper f�lios terrx confur-gcrefacis?

Nun-


-ocr page 485-

lob.,

gt; ftralaborauitnullo timor� c�gente;

Priuauitenim eam Deus fiipientia, necdedit illi intelligentiam.

Cum tempus fuerit,in altum alas erigit:deri-G detequuih SCalcenlbremeius.

Nunquid pr�bebis equ� fortitudinem, aut circundabrs c�ll� eius hinnitum.�

Nunquid fulcitabis eum quafi locuftas? gloria nari um eius terror.

Terram vngula fodit,exultat �udaderzin �c-curfiim pergit armatis.

Contemnitpauorem,necceditgladio.

I

8c clypeus.

Nuhquidnofti ordinem c�li, amp; pones T�-tion�m eins in terra?

Nunquid eleuabis in nebula Vocem tUam, amp; impetus aquarum operiet te?

Nunquid mittes fulgurajScibunt.-Sc reuerteri

tia dicent tibijAdnimus?

Quis pofuitin vifceribus hominis Gpientia?

vel quisdedit gallo intelligentiam?

Qms enarrabit c�lorum rationem, 8c conce-tum c�li quis dormirefaciet?

Quando fundebatur puluis in terraj 8c glebx compingebantur?

Nunquid capies le�n� prsdam^ Scanimam Sllp�ripfumf�nabitpharetra,vibrabit hafta catulorum eiusimplebis,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8c clypeus.

Qwndo cubant in antrisj 8c in fpecubus infi Feruens Sc fremens forbet terram, necrepu-diantur? ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tattub�fbnareclangorem.

.i64.bllQuis pr�parat coruo efcamfuam j quando Vbiaudierit buccinam,dicit,Vah.procul odo pulli eius clamant ad Deum, vagantes, eonbsp;quod non habeantcibos?

5. T)ettsi^fi lob ofiend� miralil� o^era'fiiain ibicibia, onagro, rhinocerote, �ruthione,eqnonbsp;amp; aejmlti:argttens eum t^u'adiumipfo contendere yolueru: quibu^ lob commoties agnojcitnbsp;� temer� loquutum.

CAP. XXXIX.

Vnquidn�fti tempus partus ibicum in petrisjVel parturientes ceruas obnbsp;l�ruafti.'�

Dinumerafti menles conceptus earum,8c lei

fti tempus partus earum.'�

Incuruantur adf�tumjScpariunt, 8c rugitus Nunquid qui contendit cum Deo, tarn facile emittunt.

Separatur filij earum, 8c pergunt ad paftum: egrediuntur,8c non reuertuntur ad eas.

Quis 'dimifit onagrura liberum , 8c vincula

eins quis fbluit.quot;

Cui dedi in folitudine domum, 8c tabernacu la eius in terra lalfuginis.

BContcmnir multitudinem ciuitatis, clamo�

rem exa�toris non audit.

Circunfpicit montes palcu� fu�, Sc virentia qu�q; perquirit.

N�quid volet rhinoceros f�ruire tibi, aut mo rabitur ad pr�l�pe tuum.�

^^wnquid alligabis rhinoccrota ad arandum

loro tuo.'� aut confringet glebas vallium

poft te.'�

Nunquid fiduciam habebis in magna forti-tudine eius, 8c derelinques eilabores tuos?

Nunquid credes illi quoniam fementem red dat tibi^Sc aream tuam congreget?

Penna ftruthionis fimilis eft pennis herodij,

8c accipitris.

Qiundo derelinquit oua fua in terra, tu for-htari in puluere calefacies ea?

Obliuilcitur quod pes conculcetea,autbe-

ftia agri con terat.

D uratur ad filios fuos quafi non fint fiii,fru-

tat tub� Ibnare clangorem.

ratur bellum,exhortationem ducum,8c vlu latum exercitus.

Nunquid per fapientiam tuam plumelcit ac-Gipiter,expandens alas fuas ad Auftrum?

Niinquid ad pr�ceptum tuum eleuabitur a-quila,8c in arduis ponet nidum fuum.'�

In petris manet,8c in prxruptis filicibus com moratur,atque inaccefsis rupibus.

Inde conterriplatur efcam , 8c d�longe oculi eiusprolpiciunt.

Pulli eius lambent l�ng�inemt 8� vbicunque cadauer fucritjftatim adeft.

Etadiecit Dominus,8clocutus eft ad lob, conquiefcit.'�vtique quiarguit Deum, debet refpondere ei.

Refpondens autem lob DominOjdixit, Qui leuiterlocutus fum,refpondere quidpofnbsp;fum.'�manum meamponamfuper os men.nbsp;Vnumlocutus fiim,quod vtinam non dixif-lem;8c alterum,quibus vltr� hon addam.

5. 2)�� arguent lob quodyifies�t iuflitiaip-�w detraxtj�e^o^endit eiJuam fotentiam in 'Behemoth amp; Leuiathan ,�lentium ei im�o-nens.

CAP. XL.

RElpondens autem Dominus lob dc turbinCjdixit,

'Accinge ficut virlumbostuoszinter-rog�bote,8cindica mihi.

Nunquid irritum facies indicium meum: 8c condemn�bis me,vt tu iuftificeris?

Et fi habes brachium ficut Deus, 8c fi voce fimili tonas.��

Circunda tibi decorem, 8c in fublime erige-re,8c efto glofiofus,�c Ipeciofis induere ve ftibus.

Dilperge luperbos in furore tuo, 8c relpicies omnem arrogantem humilia.

Relpice cundos fuperbos, 8c confonde cos, Sccontcre impios in loco fuo.

D d 4 Ablcoa-

-ocr page 486-

Lib.

Ablcoadceos in pultiere fimul^.amp; feci�s eorii Vna vniconiuhgitur_, amp; ne fp�racu��m qi�-d�tnergein foueam: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dem incedit per eas;

Et ego confitebor quod {�l�are te pofiit de- quot;Vm alteri adh�rebit, amp; cenentes (� nequa- g xteratua.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quamf�parabiintur.

Ecce, Behemoth quem feci tecum, f�num Sternutatio .eius ipiendor ignis, amp; oculi eius vt palpebral diluculi,.

De ore eius lamp�des ; prpeedunt feut tedx ignis a�eeni�e. ,

De naribus eins procedit fumus ficut ollee fuc cenl� atque feruentis.

Halitus eius prunas ardere facit, Seflamma de oreeius egreditur.

In collo eius morabitur fortitudo, facieni eins prxeedit egeftas.,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Membra cafnium ciiis coh�rentia fbi; mit-tet contra cum flumina,amp;adlocumaliura nonferentur. /,

Cor eius indu rabitnr tanquam iapisr,amp; ftrin-getur quafi malleatoris incus.

Cum fublatus fuerit timebunt angcli, amp;,ter-c riti purgabuntur.

Cum apprehenderiteum gladius, fubfftere non poteritnequehafta,neque thorax:

lignum putridum,�s.

verli funt ei lapides fund�.

debit vibrantem haftamii

quafi bos comedet;

Fortitudo eiusin lurabis eius, amp;virtus illius

in vmbilico ventris eius.

Stringit caudam fuam quafi eedrum, nerui tefticulorum eius perplexi flint.

Ofl*a eius velut fiftul� �ris, cartilago illius quafi lamin� ferre�.

C Ipfeefi principium vi�r� Dei qui fecit cum,

applicabitgladium eius.

Huie montesherbas ferunt: omnes befti�a-griludent ibi.

Sub vmbra dormit in fecreto calami, amp; in lo

cishumenribus.

Protegunt vmbrae vmbra eius, circundabunt

eum lalices torrentis.

Ecce,ablorbebit fluuiii, amp; non mirabitur: amp; habet fiduciam quod influ�t lordanis innbsp;os eius.

In oculiseiusquafi hamo capieteum,amp; infu Reputabit enim quafi paleas ferrum, amp; quafi dibus perforabit nares eius.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lignum putridum,�s.

AnextraherepoterislcuiathanhamOjamp;fune Nonfugabit eum virfagittarius,in ftipulam ligabis linguam eius?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verfi funt ei lapides fund�.

D Nunquid ponescirculum in naribus eius,aut Quafi ftipulam �ftimabit malleum, amp; deri- D armilia perforabis maxillam eius.'�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;debit vibrantem haftamii

Nunquid multiplicabit ad tc preces, aut lo- Subiploerunt radij Iplis,amp; fternet fibiaurn quetur tibimollia.^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quafi lutum.

. Nunquid feriettecurnpadura, Scaccipies cfi Feruefcerefaciet quafi ollam,profundum ma feruum fempiternum.^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re:amp;ponetquafi cumnbsp;vnguenta bulliunt.

Nunq uid illuJes ei quafi aui, aut ligabis eum Poft eum lucebit femita, �ftimabit abyfliira ancillis tuis?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quafi f�nefcen rem.

Concident eum amici, diuident ilium nego- Non eft luper terram poteftas qu� c�paretur tiatores?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ei,quifalt;ftus eft vt nullum rimeret.

Nunquid implebis fagenas pelleeius,amp; gur- Omne fublime videt, ipfeeft rex fuper vni-rmii-p illmc� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerlbs filios fuperbi�

guftium pilcium capite illius.�

Pone fuperciim manum tuani;memento bel li,nec vitra addas loqui.

Eccc,fpes eius fruftrabitur eum, amp; videnti-bus cun�lis pr�cipitabitur.

5 �^dalitia Tiehemoth arguitur iuxta illiuimem Ira�uritiam amp;�iperbiam,

CAP. XL I.

quafi crudelis fiifcitabo eumtquis enim refifterepoteft vultui meo?nbsp;Quis ant� d�dit mihi, vt reddam ei.�nbsp;omnia qu� fub c�lo furtt,mea funt.

Non parcam ei,amp; verbis potentibuSjSc ad de-precandum compofitis.

Quis reuelabitfaciem indu menti eius?amp; medium oris eius quis intrabit.'�

Portas vultus eius quis apcriet.'�per gyrum d� tium eiusformido.

Corpus illius quafifeuta fufilia, compadu Iquamis f� preuientibus;


-ocr page 487-

Pfal.

tetcogit�tiof

Quiscftifte qui cel�t conf�lium abfque fcientia?ideo infipienter locut�s funij amp;C,nbsp;qu� vitra rnod�cxcsderent (cisntia rric�.nbsp;Audi,amp;ego loquar; interrogabo te^�c ortende mihi.

Audituauris audiui te, nunc autem oculus meus videt te.

B Idcircoipl� me reprehendo_,amp;ago p�niten-tiam in fauilla cinere.

Portquam autem locutusert Dominus vcrh� h�c ad lob^dixit ad EliphazThemani-ten Jratus ert furor meus in te, amp; in duos a-���f - micos tuos^quoniamnonertis locuti coramnbsp;me redunijf�cut icruus meus lob.Sumite ergo vobis feptem tauroSjamp;l�pt�arietes,8� itenbsp;adrtruum meum lob amp; offerteholocaurt5nbsp;pro vobis; lob autem f�ruus meus orabit pronbsp;*�o�'Smete. vobisffaciem eins fufcipiam^vt non vobis imnbsp;putetur rtultitia : neque enim locuti ertis'adnbsp;C mereda�rtcutfcruus meus lob . Abicrunt ergo Eliphaz Themanites, ScBaldad Subites,nbsp;amp; Sophar Naamathites: amp; fccerunt ficut lo-cutus fuerat Dominus ad eos amp; fufcepitDo-ihinus facie lob. Dominus quoq; conuerfusnbsp;ert ad p�nitenti� lob eum oraret illepro aminbsp;cis fiiis.Et addidit Dominus omnia qua:cuq;nbsp;fuerat Iob,duplicia. Venerunt autem ad eumnbsp;omnes fratres fuijamp;vniuer/� for ores fuae, amp;nbsp;cun�ti qui noueranteum prius;amp;comeder�tnbsp;cum eo pan�in domo eins : amp; mouerunt fu-p�r eum caput, amp; confolati lunt eiim fupernbsp;omni malo quodintulerat Dominus f�pcrnbsp;eum . Et dederunt ei vnufquilqj ouem vna,nbsp;amp;inaureraauream vna.Dominus autem be-nedixit noui�imis lob magis qu�ra princi-pio eius. Et fr�ta funt ei quatuordecim mil-lia ouium, amp; (ex millia camelorum, millenbsp;iuga boum, amp; mille afin�:Et fuerunteif�pt�nbsp;f�lij,amp; tres f�li�.Et vocauit nomen vnius Dinbsp;em, amp;(. nomen f�cund� Ca�iam, amp; nomennbsp;tcrti� Cornurtibij.Non fiint autem inuentxnbsp;mulieres Ipeciort� �cut filia: lobin vniuer�inbsp;terra: deditq; cis pater�uus h�reditateinternbsp;fratres earum, Vixit autem lob port h�c,cennbsp;turn quadragintaannis,8c vidit filios fuos,amp;:nbsp;filios filior� fuorum,^^]; ad quartam generanbsp;tionem,amp; mortuus ert feneXjSc plenus dier�*


Prologus B.Hieronymi in Pfal te-

riurrij quodfecundum�ptuaginta editionem Correxit.

PS A LTE RIVM Roms dudum pofitus emcndarS;amp; iiixta fiptuaginta interpr�tes, licet curf�m,m.tgx na tarnen ex pane correxeram. Quod quia rurfum videtis � Paula amp; Euftochiiirn,fcriptorum vitio depraua-tum,plHSqueantiquum errorera, qu�m nouam emendationem valere:mecogitis vt veluti quodam nouali,nbsp;feiflum iam aruiim exerceam,lt;amp; obliquisfulcisrenafcentes fpinas eradicem :xquum effedicenteSjVtquod crenbsp;bro male pullul�t crebrius fuccidatur. Vndeconfueta prxfationecomoneo t� vos quibus fon� labor ifte d�fitnbsp;dat,qu�m eosqui ex�plaria iftiufinodi babere voluerint,vt qu� diligenter emendau!,c� cura amp; diligentia tr�-fcribStur.Notet fibi vnufqudque vel iacent� line�,vel radi�tia f�gna, id eftobelos,vel afterifcos.Et vbicunquenbsp;viderit virgulam prxcedent�,ab ea vfque ad duo pun�taqu� imprelsimus, fciatinf�ptuaginta tranflatoribusnbsp;plus haben. Vbi autem perfpexerit ftell� f�militudinem, de Hebr�is voluminibus additum nouerit xqu� vC-que ad duo pun�ta,iuxta Theodotionis duntaxateditionem:qui fimplicitate (ermonis � feptuaginfa interprenbsp;tibus non difcordat.Hxc ergo amp; vobis^amp; ftudiofo cuique fecifle me feiensm� ambigo multos fore qui velin-uidia, vel fupercilio malintcontemnere videri pr�clara,qu�m difcere:amp; de turbulente magis riuo, qu�m denbsp;purifsimo fonte potare.

LiberPfalmorum.

E A T V S virqui ndabijtin confilio impiorum, amp; in vianbsp;peccatorum non rtetit, amp; innbsp;cathedra pertilenti� no ledit.nbsp;Sed in lege Domini voluntas,nbsp;eius: amp; in lege eius meditabi-

turdieac node.

�te,i7.e llEterittanquam lignum quod plantatuert fecus decurfus aquarum:quod frudum funnbsp;dabit in tempore luo.

Et folium eius non defluet;amp;omnia qu�e�-que facietjprolperabunfur.

Non lie impij ,non l�c.l�d tanquam puluis quern proijeit ventus � facie terr�.

Ideo non refurgunt impij in iudicio ; neque peccatores in conrtlio iurtorum,

Quoniam nouit Dominus viam iurtorum: amp; iter impiorum peribit. psal ii.nbsp;QllVarefremuerunt Gentes : Scpopulinbsp;meditati funt inania?

Artiterut reges terr�,amp; principes conueneruntin vnum aduerfus Domin�nbsp;amp; aduerfus Chrirtum cius.

Dirumpamus vincula eor�: amp; proijeiamus � nobis


-ocr page 488-

Lib.


nedidiotu�.

Infinem in cartniniiuSi �P�ilmus Dauid.

1111.

Vm inuocarem exaudiuit me Deus iuftitix me�:in tribulatione dilata-fti mihi:

Miftrere meij 8c exaudi orationem meam.

Filij hominu vlqucquo graui corde.^ vt quid diligitis vanitatem^ 8c qu�ritis mendaci-um?

Et ftitote quoniam mirificauit Dominus Sa dumluumzDominus exaudiet meeum clanbsp;mauero ad eum.

Wralcimini, Sc nolitc peccafe ; qu� dicitis in EpfeeC4.f. cordibus veftris^Sc in cubilibus veftris, co-pungimini.

Sacrificate �eri�eium iuftiti� j 8clperatein Domino.multi dicunt^ Quis oftendit nobisnbsp;bona.'�

Signatum eftfupernoslumevultus tui Do-mine:dedifti l�titiam in corde meo.

A fru�tu frumentijvinij 8c olei ftii multiplica-tifunt.

In pace in idipftim dormiam 8c requieftam, Quoniam tu Do mine ftngulariter in fpeco-ftituifti me.

Infinem,pro ea qttee hareditatem con�^uitur, T�tlmtis quot;Dauid.

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V.

Erbameaauribus percipe Domine^ intellige clamorem raeum.

Intede voci orationis rae�^ rex mens 8c Deus meus,

Quoniam ad te orabo ; Domine mane exau-dies voeem meam.

Maneaftabo tibi 8c videbo ; quoniam non Deus volensiniquitatem tues.

Neque habitabit iuxta te mahgnus rneqjper-manebuntiniufti anteoculos tuos.

Odifti omnes qui operantur iniquitatem: perdes oran�squi loquuntur mendacium.

Virura �nguinum 8c dolofum aborninabi-tur Dominus.

Multi dicunt anim� mc�jNoneftfalusipft Ego autem in raultitudine milcricordi� tuae in Deo eius.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;introibo in domum tuam; adorabo ad tem

Tu autem Domine lulceptormeus es,gloria plum fan�tum tuumin timor� tuo.

mea,8c exaltans caput nieura. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Domine deduc me in iuftitia tua:propterini

VocemeaadDominumclamaui; Scexaudi- micos meos dirige in confpedu'tuo viam quot;mtt-t'uM uitmedemontefandofuo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meam.�

lohan.i.d. llEgo dormiuij8cftjporatus fum ,8c exurrexi: Quoniam non eft in ore eorum veritas : cor quot;fufeifiet.t. quia Dominus,quot;fulcepit�me.

Non timebo millia populi circundantis me; exurge Domine , �luum me fac Deusnbsp;meus.

Quoniam tu pereu�ifti omnes aduerlantes mihi fine caula:dentes peccatorum contri-uifti.

Domini eft ialus;5c fuper populura tuum be



nobis iugum ipforum.

Qui habitat in c�lis irridebit eos : 8c Dominus fubl�nnabit eos.

Tune loquetur adeos inirafua: Sein furore fuo conturbabit cos.

Ego autem conftitutus f�mrexab eo ftiper Sion montera fan(ftumeius:pr�dicans pr�nbsp;ceptura eins.

Aft.ij.e. ilDominus dixitad me.Filius meus es tu.-ego Heb.i.b.Sc 1 J- �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nodie genui te.

Poftula .� me J 8c dabo tibi Gentes h�redita-tem tuanij Sepofle�ionem tuara terminos terra:.

Apo.i.g.^^ cos in virgaferrea:8c tanquam vas fi-guli confringes eos.

Et nuncreges intelligite:erudimini qui iudi-catis terram.

Seruitedomino in timore;8c exultateei cura tremore.

Apprehendite diftiplinam.nequando irafea-tur Dominus:8cpereatis d�via iufta.

Cum cxarlerit in breui iraeius, beati omnes qui conf�dunt in eo.

quot;Pfalmus �Dauideum fugeret� fade Alfd-

111.

Omine quid multipJicatifuntqui tri-bulant me ? multi infurgunt aduer-fum me.




micos m eos dirige in confpe�tu'tuo vin� meam.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�


eoriim van um eft.

IlSepulchruni parens eft guttur corn Jinguis fuis dolof� agebantjiudica illos Deus.

D�cidant � cogitationibus fuis j ftcundum multicudinem impietatum eorum expellenbsp;eos^quoniam irritauerunt te Domine.

Etl�tentur omnes quifperant in tenna�tcr-num exultabunt.Sc habitabis ineis.

Etgloru-


-ocr page 489-

PfaL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iizfi

Confumeturnequitiapeccatorum^ 6c diriges iuftum^ H Icrutans corda Serenes Deus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b

luftum adiutorium meum � Domino,, qui i7.bamp;.xlt;ie f�luos facit redos corde.

Deus Iudex iuftus,, *fortis, 6c patiens nun-quidiraftitur per fingulos dies?

Nili conuerf� fueritis^ gladium fuum quot; vibra-uitj�arcum fuum retendit, 8c parauitilluni.

Etgloriabuntur in teomnes qui diliguntno men tuum: qnoniam tu benedices iufto.

����' DominCjVt fciito bon� voluntatis gt; tu�co* ronafti nos.

�nfinemtn carminibuSjTfialiMii�Dauid^�Q

eblauai VI.

DOminc, ne in furore tu� arguas me:

nequein iratuacorripias ni�. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;,

Mil�rere mei Domine,quoniam �nfir 1^^ parauit val� mortis: fagittas luas ar-nnis lum:l�na me Doraine,quoniam con-

, turbata funtol�a mea. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

� Et anima m�.i turbata eft valde.-''8c�tu Domi

ne vfquequo?

Conuertere Domine, 8c eripe anim�m meam : faluura me fac propter rail�ricordiam tu�m,

Quoniam no eft in morte qui memor fit tui: in inferno autem quis confitebitur tibi?

Laboraui in gemitu meo , lauabo per fingu-

Iasnolt;ftes leftum meum, lachrjnnis msis ftratum meum rigabci.

Turbatus eft � furore oculus meus�nuetera-

ui inter omnes inimieos meos.

llDifceditc � me omnes qui operamini ini-quitatem : qnoniam exaudiuit Dominus voeem fietus mei.

Exaudiuit Dominus depr�catl�nemmcam:

Dominus orationem meam fulcepit.

Erubefi:ant,,8c c�nturbentur veheriienr�r om

nes inimici mei: conuertantur 8c erubefeat

valde v�locit�?.

�Pfialmus�rgt;a.uidijuem lanrautt i)omjhopro

'verbis Chufifihj lemini.z-

' VII.

DOmineDeus meus in te lperaui:Glu� me fac ex omnibus perfcquentibusnbsp;m�jScfiberame;

Nequando rapiat vt l�o animam meam, dum non eft qui redimat, neque qui f�luum Ei-ciat.

DomineD�us meys fifeei iftud,fi eftiniqui

tasin manibus meis,

^1 mddidi retribuentibus njihi mala:decidam

�Herit� ab irtimi�ts, ni�js inanis.

Perl�quatur inimi�us animam meam,8c corn y* prehend�t, Sc'C�nCulc�t in terra vit�m meam , amp; gloriam meam in puluere deducat.

Exurge Domine.inira tua:8c cxaltare in fini

bus ipimicqrnm meorumi

Et exurge Domine, Deus meus in pr�c�pt� lt;�up,d mandafti:; amp; i�nagoga populor� cir*-Cundabitte�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Etpropterfiancirt ��tuni regredere .�Donii-nus iudica t populos � , -, o CI j. '

Iudica me Domine j^qundum^uftitiam meam , amp;lccunduffl ipq�centiam, meam fuper me�

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� � � � � '� .IC - . �

dentibus cffecit.

liEcce parturit iniuftitiam, concepit dolorc:

amp; peperitiniquitatem. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�o.c,

Lacuni aperiiit amp; cffodit e�m : 6c inciditin foueam quam fecir.

Conuertetur dolor eius in caput eius ; 6c in verticem ipfius iniquicas eius delcehdet.

Confiteb�r Domino f�cundum iuftitiam

eius: 8c plallam nomini Domini aitilsimi.

Infinemtorcularibus^Tpilmui �Dawdi ,

viii.

DOmine Dominusnof�er^qu�m admi rabileeft nomen ttium in vniuerf�nbsp;terra.

Quoniam eleuata eft magnificsntia tua f�per e�elos.

llEx ore infantium 8c ia�entium perfecifti ^^��'^**�*�** laudem propter inimieos tuos : vt deftr�asnbsp;inimicum 6cvltorem.

Quoniam videbo c�los tu�s opera digitor� tuorum:lunam ft�ll�s quae tufundafti:

Quid eft h�mo,qu�d.memor es eius? aut fi-

�lins hominisj,quoniam vifitas cum?

liMinuifti eura paulominus ab angelis ; glo-ria 8c honore coronafti eum^�c conftitui-fti eum fuper opera manuum tuarum.

llOnlnia fiibiecifti fubpedibus eius .-oues 6c'�iCor.ij.d ' boues vniuerf�snnfuper 8c pccora campi,nbsp;Volucres c�li 6c pilces maris, qui perambu-lantf�mitas maris.

Domine Dominus nofter^ qu�m admirabi-r le eft homen tuum in vniuerf� terra.

in finit� ^70 oau�t�s fiHj, Tfialmui Tgt;a�idi

COafitebortibi Domine in toto cor

de roco : narrabo omnia mirabilia tua.

L�tabor�c exultabo in te , pGllam nomini

� tuo Altifiime,

�nconuertendo inimicum meum retrorfum: infirmabuntur, 8c peribunt � facie tua.

Quonidm fecifti iudiciunl meura �ccauf�m meam : f�diftifu per thron uni quiiudicasnbsp;iuftitiam.

Incrcpafti GenteSjamp;perijtimpius.-nomen eo ruifi delefti �n�ternum 8c in fecul� f�culii

Iniinici defecerunt framc� in finem; 6c ci uita

tcsgt; co-

-ocr page 490-

gt;.7. test-eorum�dcftruSifti.

Perijt memoria eorum cum fonitu, Et Dominus in�ternum permanet.

Parauitiniudicio thronum luum:amp;ipfeiu-dicabit orbemi terrae in a:quitate,iudicabit populos in iuftitia:

Et fadus eft Dominus refugium pauperi:ad-iutorinopportunitaribus, in tribulatione.

Et Iperent in te qui nouerunt nomen tuum: quonia non dereliquifti quaercntes te Domine.

Pfallite Domino qui habitat in Sion; annun tiate inter Gentes ftudia eius:

Quoniam requirens languinem eorum rec or

quot;tu

�K

Lib.

Infidiatur vt rapiat pauperem; rapcre paupe- D rem dum attrahit eum

In laqueo fuo.-humiliabitcum^ inclinabit ft, amp; cadet cum dominatus fuerit pauperiirn.nbsp;Dixit enim in corde fuo, Oblitus eft Deus:nbsp;auertit faciem fuam ne videat in finem.

Exurge Domine Deus,*exaltetur manus tua: ne obliuiftaris pauperura.

Propter quid irritauit impius Deum?dixit e-nim in corde fuo^Non requirct.

Vides, quoniam tu laborem amp; dolorem con Ij-^deras.-vt tradas eos in manus tuas.

Tibi derelidus eft pauper.-orphano tu eris ad

datus eft:non eft oblitus clamorem paupe- Co tere brachium peccatoris Sc maligni:qu3t-rum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;returpeccatumilliuSjScnoninuenietur.

MiftreremeiDomine:videhumilitatemmc Dominus regnabitin aeternum Sein ftculu am de inimicis meis,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftculizperibitis Gentes de terra ijlius.

Qui exaltas me de portis mortis, Vt annun- De�'derium pauperum exaudiuit Dominus: tiem omnes laudationes tuasin portis filiaenbsp;Sion.

Exultabo in lalutari tuo : infixae funt Gentes in interitifquem fecerunt.

In laqueo ifto quem abftonderunt, compre-henlus eft pes eorum.

Cognoftetur Dominus iudicia faciens:in o- T. peribus manuum fiiarum comprehenfus Inbsp;eft peccator.

Conuertantur pcccatores in infernum, om-nesgentes qu� obliuiftuntur Deum.

Quoniam non infinem obliuio erit paupe-ris:patientia pauperum non peribit in fine. ExurgeDominc,nonconforteturhomo;iu-dicentur Gentes in confpedu tuo.

Conftitue Domine legiflatorem fuper cos: feiant Gentes quoniam homines flint.

PS�lt;�.tO.

praeparationetn cordis eorum audiuit au-ris tua,

ludicare pupillo amp; hutnili ; vt non apponat vitra magnificare l� homo fuperterram.

In finem,T�dmus DawI.

N Domino confido : quomodo dicitis anim� mcac, Tranfmigra in montera f�nbsp;cut pafler?

Quoniam cccepeccatores intenderunt arcu: parauerunt Ggittas fuas in pharetra j vt fa-gittcnt in oblcuro redos corde.,

Quoniam quae perfccifti deftruxerunt�uftus autcm quid fecit?

IlDominus in templo fandofuQ,Dominus Absf�*quot; ' in c�lo fedes eius:

Oculi cius in pauperem refpiciunt; palpebrac eius interrogantfilios hominum.

Dominus interrogat iuftum amp;impium;qui 'nbsp;nbsp;nbsp;� opportunitatibus,in tribulatione?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autera diligit iniquitatem, odit animam

Dum fuperbitimpius,inccnditur pauper; co fuam.

prehenduntur inconfilijsquibus cogitant. Pluetfuper peccatorcs Iaqueos.-ignis,tgt;8c�ful Quoniam laudatur peccator in defyderijsani pbur,amp;fpiritusprocellarum,pars calicis eonbsp;m� fu�:8ciniquus benedicitur.

Exacerbauit Dominum peccator, ftcundum multitudinera ir� fux non qu�ret.

Non eft Deus in confpedueius : inquinat� funt viae illius in omni temporc.

Auferuntur iudicia tua .4 facie eius:omnium inimicorum fuorum dominabitur.

Dixit enim in cord�fijo,Non mouebor � gc-nerationc in generationem,fine malo.

Infra.y.b. IlCuius raalediftione os plenum eft, amp;ama- Vanalocuti funt vnufqoifqueadproximum. Rom.j.b. ritudine, Sc dolo: fub lingua eius labor Scnbsp;nbsp;nbsp;fiium:labia doloft,in corde Sc corde locuti

dolor: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt.

Sedetininfidijscumdiiiitibus:inoccultis vt Difperdat Dominus vniuerf� labia dolof� interficiat innocentera.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igt;Sc�linguammagniloquam.

�culfeius in pauperem rclpiciuntiinfidiatur Qui dixerunt. Lingua noftram magnificabi-inabfconditoqiufileoinlpeluncafua. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus, labia noftrai nobis fiint,quis ��fter

Domi-

rum.

Quoniam iuftus DominustiSc�iuftitias dile- ''*** xit:a:quitatem vidit vultus eius.

InfinemirooHaua^TfalmuiD^Md.

XI.

SAluum me facDomine, quoniam'Refecit fandus,quoniam diminuta* funt veritates � filijs hominum.,

L\

-ocr page 491-

PfaL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z15

Q^niaDotninus in generatione infta eft, confilium inopis confudiftis:lt;juoniam D onbsp;minus Ipes ciuseft.

Quis dabit ex Sion ialutarc Ifi-ael? cum auer ceric Dominus captiuitatem plebis fiiar^ex -ultabic lacobj Sc l�tabitur Ifrael.

*Pfalmus�Dauid.

X I 111.

Omine quis habitabit in tabernacu-lo tuo ? aut quis requiefcet in mon te fan�to tuo?

Dominus eft?

Propter mileriam inopum Sc gemitum pau-

. nbsp;nbsp;perum nunc exurganijdicit Dominus.

Ponam in Glutari-.fiducialiter agam in eo.

Eloquia Domini, eloquia cafta: argent� ign� examinatum,probatum terra:,purgatum f�ptuplum.

Tu Domine feruabis nos: 8c cuftodies nos � generatione hac in �ternum.

In circuitu impij ambulant: l�cundum altitu dinem tuammultiplicaftifilios hominum.

InfinemdPptlmu! Dawd,

xn.

VSquequo Domine obliuilc�ris me in finem?vfquequo auertis faciem tunbsp;am � me?

QMndiu ponam confilia in anima mea, dolorem in corde meo per dicm?

Vlquequo exaltabitur inimicus meus f�per

me ? relpice, Sc exaudi me Domine Deus

meus.

Illumina oculos meos ne vnqua obdormiam

in morte : nequando dicat inimicus meus,

Pr�ualui aduerfus eum.

Qui tribulant me exultabunt fi motus fuero:

ego autem inmifericordia tua Iperaui.

Exultabitcor meum in Glutari tuo:cantabo

Domino qui bona tribuit mihi:8c pGllam nomini Domini altifsimi.

In finmlPfalmui Dauid.

XIII.

Dixit infipicns in corde fuo. Non eft

Deus.

Corrupt! fiint. Sc abominabiles fadii

funt in ftudijs fiiis:non eft qui faciat bonii,

non eft vfijue ad vnum.

Dominus de c�lo profpexit fuper filios ho-

Xoia.j.1,. minum; IIvt videat fi eftintelligens aut re-quirens Deum.

Omnes declinauerunt, fimul inutiles fadli fiint:non eft qui faciat bonum, non eft vf- Funes ceciderunt mihi in pr�claris : etenimnbsp;Sunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;advnum.

patens eft guttur corum: linguis

f�is dolofe agebant,venenumalpidum fub

labijs eorum.

llQuorum os maledidlione Sc amaritudine

*�35.1. plenum' eft:veloces pedes eorum ad elFun-

dendum Gnguinem.

Cotritio^ infoelicitas in vijs eorum. Sc via

pacis no cognouerunt; llnon eft timor Dei ante oculos eorum.

Nonne cognolcent omnes qui operantur ini quitatem,qui deuorantplebem meam ficutnbsp;efcam panis?

Dommum non inuocauerut,illic trepidauc-

runt timore vbi non. erat timor.

Qui ingreditur fine macula,8c operatur iufti tiam;

Qm loquitur veritatem in cords fiiOj qui no eg it dolum in lingua fua;

Nec fecit proximo fuo malum, amp; opprobrin non acccpit aduerfiis proximos fuos:

Ad nihilum dedudtus eft in conlpedlu eius malignus,cimentes autem Dominum glo-rificat:

Qui ilirat proximo fuo, nbsp;nbsp;non decipit, qui

pecuniam fuam non dedit ad vfuram , Sc munera fuper innocentem non accepit:nbsp;Qm facit hxc,non mouebiturin aeternum,

Tjiuli in�rtptio ipfi Tiauid.

Xy, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HES.iC*

COnftrua me Domine, quoniam Ipe� raui in te.dixi Domino,Deus meu�nbsp;es tu , quoniam bonorum meorumnbsp;non eges.

Sandtis qui funt in terra eius mirificauit onnes voluntates meas in eis.

Multiplicatx fiint infirmitates eorum-.poftea acceleraucrunt.

Non congregabo conuenticulaeorum de Gn guinibus : nec memor ero nominum eorfinbsp;per labia mea.

Dominus,parshxreditatis mex Sc calicis mei: tues quireftitues b�reditatem meam mihi.

I hxreditas meapr�clara eft mihi.

Benedicam Dominum qui tribuit mihi intel ledl:um,infuper Sc vlqueadnodlem incre-puerunt me renes mei.

llProuidebam Dominum inconlpedtu meo^^�*'�quot;^ lemper;quoniam � dextris eft mihi,ne co-mouear.

Propter hoc laetatum eft cor meum, Sc exul-tauitlingua meannfuper Sc caro mea requi elcet in Ipc.

llQuoniamnon derclinquesanimam meam Aftu.i.�* in infernomec dabis Gndlum tuum viderc B-e.nbsp;corruptionem.

Notas mihi fecifti vias vitae : adimplebis me l�titia cum vulcu tuo ; deledlationes innbsp;dextera

-ocr page 492-

dextera tua vfqiie in fihetn.

Oratio quot;Dauid. quot;X-NI�

Pfal.

fi s s. �7.

Dolores inferni circundederunt me : praeoc-paueruht me laquci mortis.

Xaudi Domine iuftitiammeam�nten In tribulationemea inuocaui Dominum, 8c I mcam:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adDeum meiim clamaui:

Auribus percipe orationem �ieam, no Et exaudiuit de templo f�nfto f�jovocem mea; 5c clamor meus in conlpe�u cius, in-troiuitin aures eins.

Commocaeft 8c contremuit terra: * funda-menta monti� conturbata funt,8� comota lunt^quoniam iratus eft eis.

Afcenditfumus in ira eius: 8c ignis � facie c-iusexarfif.carbones fuccenfi funtab �o.

EXaudi Domine iuft de deprecationemnbsp;A ItriRlIC

in labijs dolofis.

De vultu tuo iudicium meura prodcat: ocu-

li tui videant �quitates,

Probafti cor meum , 8c vif�tafti node : ign� meexaminafti, 8cnon eftinuentain menbsp;iniquitas.

Vtnonloquatur os meum op�rahominum;

propter verba labiorum tuorum ego cufto Inclinauit c�los, 8cdelcendit:8c caligo fub pedibus eins.

Etalcenditfuper cherubim_, 8c volauit; vola-uit fuper pennas ventorum.

Etpofuit tenebras latibulum fuum , in tir- B cuitu eius tabernacul� eius:tencbro(� aquanbsp;in nubibus aeris.

Pr�fulgorein confpeftu eius nubes tranf�e-runt^grando^8c carbones ignis.


diui vias duras.

Perfice grel�us mcos in femitis tuis : vt non moueantur veftigia mea.

Ego clamaui, quoniam exaudifti me Deus; inclina aurem tuam mihi, 8c exaudi verba

mea.

Mirifica mif�ricordias tuas, qui faluos facis

Iperantes in te:

Arefiftentibus dexter� tU2:cuftodi me vtpu Et intonuit dec�lo Dominus,8c Altiftimus pillam oculi.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d�dit vocem ftia: grando 8c carbones ignis.

Sub vmbraalarum tuarum protege me:� facie Et mif�t f�gittas fuas, 8c dilsipauit cos;fulgu-impiorum qui me afflixerunt.

Inimici mei animam mcamcircundederunt; adipem fuumconcluf�runtjos eorumlocunbsp;turn eft f�perbiam.

Proijcientes me,nunccircundedcrunt me.-o-culos fiios ftatucrunt declinare in terram.

Sulceperunt me ftcut leo paratus ad pr�dam, Scficuc catulus leonis habitans inabditis.

Exurge Domine,pr�ueni eum, 8c fupplanta eum:eripeanimam meam ab impio^framc-am tuam ab inimicis manus tu�.

Domine, � paucis de terra diuide eos in vita

* eorum: * de abfconditis tuis adimpletus eft

venter eorum.

Saturati funt filijs : 8c dimif�runt reliquias

fuas paruulis fuis.

Ego autem iniuftitia apparebo confpedui tuoif�tiabor cum apparuerit gloria tua.

In fine puera Domini Dauid^ qui loiutut ejl Domino 'verba lantici huius, in die qua eri~nbsp;fuit eum Dominin de manu omnium inimi-eorum eiw^tiT de manu Saul^e^ dixit

XVII.

A V quot;^Tligam teDominefortitudomea;Do

I minus firmamentum meum, 8c rc-fugium meum,8c liberator meus.

� � Il Deus meus adiutor meus: 8cfperabo in e�: Protedor meus,8c cornu falutis me�,8c fuf-ceptormeus.

Laudans inuocabo Dominum ; 8c ab inimi

cis meis faluus ero.

Circundederunt me dolores mortis, 8c torr�

tes initjuitatis conturbauerunt me.

ra multiplicauit,8c conturbauit eos.

Et apparuerunt fontes aquarum, 8c rcuclata fiintfundamentaorbis terrarum.

Ab increpatione' tua Domine^ ab inlpiratio-ne Ipiritus ir� tu�.

Mil�t defiimmo, 8c accepit me: gt; 8c � af�um- c�.�* pfit medeaquismultis.

Eripuitmcdeinimicis meis forti�imis, 8cab bis qui oderuntme:quoni� confortatifunCnbsp;fuper ms.

Pr�uenerunt me in die afflidtionis mcae ; 8c fa�tus eft Dominus protcdor meus.

Et eduxic me in latitudinem : faluum me fc-cic^quoniam voluit me.

Et r�tribuer mihi Dominus l�cundum iufti-tiam meam, 8c l�c�dum puritatem manun mearum r�tribuer mihi:

Quiacuftodiui vias Domini, nec impie gef-fi�Deo meo:

Quoniam omnia iudicia eius in confpe�u meo.-8c iuftitias eius non repuli � me.

Etero immaculatuscum eo;amp;obferuabo me C ab iniquitate mea.

Et r�tribuer mihi Dominus l�cundum iuftitiam meam:8c f�cundum puritatem manuu mearum in confpe�u oculorum eius.

Cum l�ndto fin �lus eris, Sc cum yiro innocente innocens cris.

Et cum cledo eledus eris:5c c� peruerf� per-uert�ris.

Quoniam tu populum humilcm Gluum facies; S�ocul um ftiperborum humiliabis.

Quoniam tu illuminas lucernam meam Domine; Deus meus illumina tenebras mcas, Quoniam

-ocr page 493-

Pfal. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;216

Quon�an�in teeripf�r^t�r�tibi�cjamp;inDeo Hin omnem terramexiuitfbnuseorurn^amp;in Rom.io.d. raco tranfgrediar murum. ; i � fines orbis terr� verba corum.

Deus meus impolluta via eius : eloquia Do^ In jf�lepofiiit tabernaculum f�um:amp; ipf� tj?� mini ign� examinatac proitedor eft omni�nbsp;iperantiumin��. �

qu�m iponf�s procedens de thalamo f�o, llquot;ExuItauit�vt2isas adcurnepd�viam.�lum- quot;exultabii.tnbsp;mo c�lo egrelsio eius; ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. �

Et occurfus eius A^fque ad fiimmumeius:nec eft qui f� abfcondac a calore eius.

Lex Domini immaculatajconuertamp;aninias: teftimoniuni Domini fidele^ i�pientiamnbsp;Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pr�ftans paruulis.

BQui docetmanus meas adpr�lium:amp; p�fui luftiti�Dominired�j�tificantescord�.-prx ceptum Domini lucidum, illuminas ocu-los.

Timor Domini f�n�tUs permanens in l�cn-lum l�culi�udiciaDomini A�^erajuftificata in l�metipl�.

Delyderabi�iafiiperaurum amp;lapidem pretio fum multu .� amp; dulciora fuper mel amp; fauG.

dis illis retriburio multa. :

Quoniam quis Deus pr�ter Domihn ? quot;aut, qui� Deus pr�ter-Deum noflrum?

Deus qui praicinxitme-virtute: amp;pofuit ini-maculatam viam meam. 1.

Qui perfeci t pedes meos tanquam ceruorum;

amp; fuper excella ftatueiis m�.nr!

fti vtarcum �reuril brachia mdar

Et dedifti mi hi protedionem Glutis tu�, amp; dextera tua fufeepit me;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Et difeiplina tua correxit meinfinem, amp; diG ciplina tua ipG me docebit.

D Dilatafti grefiiis meos i�btusme:amp;: non f�nt

infirmata velligia mea:

Perfcquarinimicos meos,amp; comprehendam EtenimGruus tuuscuftoditea,in cuftodic-illos:amp; non conuertar donee deficiant,

Confringam illos ,necpoterunt ftare.-cadcnt Delida quis intelligitfab occultis meis m�n fubtus pedes meos.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;da me,amp; ab alienis parce Gruo tuo:

da me,amp; ab alienis parce f�ruo tuo:

tus ero,amp; emundabor � delido maximo.

Et eront vt complaccant eloqui� oris mei: amp; meditatio cordis msi in eonlpedu tuo f�mnbsp;per, _nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ �

Doraine adiutor meus amp; redemptor meus, Infinem^TpilmusTittuid.

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;��5.19.�

EXaudiat te Dominus in die tribulatio nis:protegat ten�meri Deil�cob.

Mittat tibi auxili� def�ndo:amp; de Sion tueatur te.

Et pr�cinxifti me virtute ad bellnm:amp; fiippl� Si mei non fuerintdomina�, tune immacula tafti inf�rgcntes in me fubtus me;

Etinimicos meos dedifti mihi dorfura,amp;o-dientesme dilperdidifti.

Clamauerunt, ncceratquiGluos Gceret :ad Dominum,neccx�udiuiteos.

Et comminuam eos vt pulucrem ante faci� venti.�Vtlutum platearum delebo eos.

Eripies me decontradidionibus populi; co-ftitues me in cap�t Gentium:

Populus quem non cognoui, feruiuit mihi:

in auditu auris obediuit mihi.

Pilijalienimentitifuntmihi,fiiij alieniinue- Mernorfitomnis Gcrificij tui'.amp;holocauft� teratifunt,amp;cIaudicaucrunt �Gmitisfuis. tuum pinguefiat.

ViuitDominuSjamp;benedidusDeusmeuSp�c Tribuat �biGcundum cortuum: amp;omnc exaltetur Deus Glutis me�.

confiliutn tuum confirm�e.

Laetabimur infalutari tuo;amp; in nomine Dei noftri magnificabimur.

Impleat Dominus omriespetitiones tiiasmiic cognoni quoniam faluum fecit Dominusnbsp;C HR � S T V M fuum.

Exaudiat ilium dec�lo i�n�lo fiionn poten-tatibus falus dekter� eius.

Deus qui das vindidas mihi, Sefubdis populos fub mCjliberator meus de inimicis meis iracundis.

Et ab infurgentibus in meexaltabis me:�vi to iniquo eripies me.nbsp;contebor tibiin Nationibus Do-

* nbsp;� inine:amp; noraini: tuo pGlmumdicam.

Magnificans Glutes regis cius,amp; faciens mi- Hi in curribus, amp; hi in equis:nos aute in no-Gricordiam Chrifto fuo Dauid, amp; femini eius vfqueinGculum.

mine Domini Dei noftn inuocabimus. Ipfi obligati funt amp; ceciderunt ; nos auteranbsp;furreximus amp; eredi fumus.

Domine l�luum fac regem, amp; exaudi nos in die qua inuocauerimus te.

In �nem.lpfalmui �bauid.

Domine in virtute tua l�tabitur rex: amp; fuper Glutare tuum exultabit venbsp;hementer;

Infinem^TfAlmusDatad.

� XVIII.

COe�i enarrat gloria Dei,amp; op�ra ma-nuum eius annuntiat firmamen-tum.

Dies diei crudat verbum : amp; nox nodi indi-cat Gientiam.

D e�'de-


-ocr page 494-

1

Pf�l.

Delyderium cordis eius tribui ft i ei:8c volun ' Fadum cftxor mcunfi ;tanquam cera liquef-t�te labiorumeius non fraudaftieum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cens in medio ventris mei.

Quoniam prjeuenifti eumin benedidioni- Aruit tanquam tefta virtus mea , Scling��^ bus dulcedinis:pofuiftiincapiteeius coro- mea adh��t faucibus meis : 8cin pulue-nam de lapide pretiolbnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rem mortis deduxifti me.

Vitam petijtd tc:5c tribuiftieilongitudinem* Quoniam circundederunt me canes multi;

� dierum in feculum Scinf�culura Icciili. confilium malignantium obfedit me. Magna eft gloria eius in fitlutari tuo ; gloria HFoderunt manus meas 8c pedes meosjdinu-iohi.

8c magnum decorem impones fuper eum. merauerunt omniaofla mea.

Quoniam dabis eum in benedidionem in fe- Ipfi vcroconlyderauerunt, Scinfpexerutme: � culum feculi ; Ixtificabis eum in gaudio C�nbsp;vultu tuo.

Quoniam rex fperat in Domino; Scinmile-

ricordia Alti�imi non commouebitur.

Inueniatur manus tua omnibus inimicis tuis;

dextera tuainueniat omnes qui te oder�t.

Pones eos vt clibanum ignis in tempore vul-tus tui:Dominus in ira fua conturbabit eos. Sc deuorabit eos Ignis.

Frudumeorum de terra perdes:8cfernen eo-

rum a filijs hominum.

Quoniam dcclinauerunt in te mala : cogita- Qui timetis Dominum laudatecum:vniucr-fum fernen lacob glorificatc eum.

Timeat eum omnefemep Ifraehquoniam no fpreuit,neque defpexit dcprecationem paanbsp;peris.

Nec auertit faciem fiiam � me, 8c c�rh clama-rem adcum,cxaudiuit me.

Apud telaus meain ecclefiamagna'.votamca reddam in confpedu timentium eum.

Edcnt paupercs Sefaturabuntur: Sclaudabut Dominum qui requirunt eum: viuent cornbsp;da eoriim in feculum feculi:

Reminifeentur 8c conuertentur ad Dornin� vniuerfi fines terra:.

diuil�runtfibi vcftimentameajamp;fuperve-ftem meani-mi��runt fortem.

Tu au tem Domine ne clongaucris auxilium tuumc-a me� ; ad defenfionem meam con-fpicc.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Erue� framea tgt; Deus�animam racara : 8cdc manu canis vnicam meam.

Salua me ex ore leonis; amp; � cornibus vnicor-nium humilitatem meam.

ilNarrabo nomen tuum fratribus meis�nme Hcb.i.c dio ecclefi� laudabo te.

uer�t confilia quaenopotuerunt ftabilire.

Quoniam pones eos doruim:inreliquiis tuis pr�parabis vultum corum. 1nbsp;Exaltare Domine in virtute tua;cantabimusnbsp;8c pfallem us virtutes tuas.

Infinem^�rofufcej^tienematutina, Tpdmui

HSS.tt. �Dauid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXI.

Eus Deus meus refpice inme; llquarc Mat.x?-�- I 1 medereliquifti ? longe�falutcmeanbsp;verba delidorum meorum.

Deus meus clamabo per diem , 8c nonexau-dies:8cnode,8c non ad infipientiam mihi. Tu autem in fando habitas, Laus Ifrael.

In te fperauerunt patres noftri; fperaucrunt. Et adorabunt in confpedu eins vniuerfie fa-8c liberafti cos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mili� Gentium.

Ad te clamauerunt, 8cfalui fadi funt:in te Quoniam Domini eft rcgnum:8c ipfedomi fperauerunt, 8c non funtconfufi.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nabitur Gentium.

Ego autem fum vermis 8c non homo; oppro Manducauerunt Sc adorauerunt omnes pin-brium hominum 8cabiedio plebis.

Omnes vid�tesme,derif�runt me:locutifunt

Mat.iT.d. - labijs,ll8c moueruntcaput.

Sperauitin Domino.eripiat eum:faluum fa-ciateum,quoniam vult eum.

B Quoniam tu es qui exrraxifti me de ventre: fpes mea ab vberibus matris mcae, in tenbsp;proiedus fum ex vtero;

De ventre matris mea: Deus meus es tu.nc di cefTeris � me;

Qi^oniara tribulatio proxima eft, quoniam

non eft qui adiuuet.

Circundederut me vituli raulti:tauri pingucs Deduxit me fuper femitas iuftitix , propter obfederunt me.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nomen fiium.

Aperueruntfiipermcos fuum, ficutleora- Nam etfi ambulauero in medio vmbrxmorpions 8c rugiens nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tis,non timebo mala:qnoniam tu meen cs.

Sicutaquaefrufus f�m : 8c difpcrf� funt om- Virga tuaSc baculus tuus ,ipf� me conf�lata aiaofl�mw.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt.

Faraiti

gues terr�:in confpcdu ciu$ cadet �mncs lt;]uidcfcenduntin ter ram.

Et anima mca illi viuct: amp; lemen mcum fer-uieripl�.

AnnuntiabiturDomino gencratio ventura, Scannuntiabuntocceli�iuftitiam ciuspopunbsp;lo lt;jui nafcetur^quem fecit Dominus.

Tfalmus Dauid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kg g.iii

DHOminus regit me,8c nihil raihi dee- ifa.40. rit:inlocopafcu�ibimccollocauit.

Super aquam refedionis educauit me: ioh�n. io.t animam meam conuertit.

-ocr page 495-

Parafti in conlpedu meo menfim aduerfus eos qui tribulant me.

�mpinguafti in oleo caput meum: 8ccalix meus inebrians qu�m pr�clarnseft?

Et milericordia tua lubl�quetur me omnibus diebus vit� me�:

, Et vtinhabitem in domoDomini,in longi-tudinem dierum.

Tfalmus Dauidfrimafallathi,

XXIII.

Pfjl�quot; Y 1 O mini SI eft terra, 8c plenitudo eins ; � 1 orbis terrar�m 8c vniuerl� qui habinbsp;tant in eo.

Quia ipl� fuper maria fundauit eum;8c fuper ftumina pr�parauit eum.

Qmsalcendetinmontem Domini? aut quis ftabit in loco l�n�lo eius?

Innocens manibus 8c mundo corde, qui non accepit in vano animam luam , nec iurauitnbsp;in dolo proximo fuo.

Hicaccipict benedi�lionem � Domino,8c mi fericordiam � Dco l�lutari fuo.

H�c eft generatio qu�rentium eum: qu�ren tium faciem Dei lacob.

Attollite portas principes veftras, 8c eleuami ni port� atternales:8c introibit rex glori�.

Qmseftifterexglorix f Dominus fortis 8c potens,Dominus potens in pr�lio.

Attollite portas principes veftras,8c eleuami niport��ternales: Scintroibit rex glori�.

Qmseft ifte rex glori�? Dominus virtutum ipfe eft rex glori�.

I nfinzm,Tfalmt(s Dauid,

XX II II.

AH A D te Domine leuaui animam mea: ZA Deus meus 3 in te conl�do nonnbsp;erubelcam.

Neque irrideant me inimici mei: Setenira v-niuerft qui fuftinent te, non confund�tur. Confundanturomnes iniqua agentes fuper-uacue.

'5 Vias tuas Domine demonftra mihi: 8c l�mi tas tuas cdoce me.

Dirige me in veritate tua, 8c doce me: quia tu es Deus faluator meus, 8c te fuftinui to-ta die.

iReminilceremiferationum tuarum Domi-ne,8cmilcricordiarum tuarum qu�.�l�cu-

��s.�4.

��Coruo.f

PfaI* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�ty

? Vniuerf�: vix Doming milericordia amp; ve- C ritas^requirentibus teftam�tum eius, amp; te-ftimoniaeius.

$ Propter nomen tiium Domine propitiabe ris peccato meo:miiltum eft enim.

ta Qnis eft homo qui �met Dominum? lege ftatuit ei in via quam elegit.

a Anima eins in bonis clemorabitur;amp; lemen eins h�reditabit terram.

�Firmamentum eft Dominus timentibus eum; amp; teftamentum ipfius vt manifefte-tur illis.

y Oculi mei lemperadDominum;quoniara iple euellet de laqueo pedes meos.

� Relpicein me amp; rriilerere mei: quiavnicus

amp; pauper fum ego. yTribulationes cordis mei miiltiplicatx funt:nbsp;de nece�itatibus meis erue me.

* Vide humilitatemeam amp; laborem meum:

amp; dimitte vniucrla delida mea. Relpice inimicos meoSjquoniam multiplinbsp;cati funt_,amp; llodio iniquo oderuntme. loan.ij.d,nbsp;ta'Cuftodi animam meam, amp; erue me: nonnbsp;erubelcam,quoniamfperaui inte.

ri Innocentes amp; refti adh�l�runt mihi: quia luftinui te.

Libera DeuSjIlrael,ex omnibus tribulatio-nibus fuis.

In finzm Tpilmus D�md,

IVdicameDominejquoniaego iftinnoce tia mea ingreftus lum ; amp; in Dominonbsp;fperans non infirmabor.

Probame DominCjSc t�tame:vre rcnes meos

amp; cor meum.

Qiioniam milericordia tua ante oculos meos eft;amp; complacui in veritate tua.

Non ledi cum conftlio vanitatis, amp; cum ini-qua gerentibus non introibo.

Odiui ecclefiam malignantium: amp; cum im-pijs non ledcbo.

Lauabo inter innocentes manus mcas;amp;cir-cundabo altare tuum Domine, . Vraudiamvocemlaudisjamp;enarretn vniuer-la mirabilia tua.

Domine dilexi decorem domus tu�. Selo-cum habitatiopisglori�tu�.

Neperdascum impijsgt;Deus�animam meam, lo funt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp; cum viris fanguinum vitam meam:

5 tj Delifftaiuu�tutis me�,amp;ignorantias meas In quorum manibus iniquitates liint.* dexte-ne memAieris.

Secundum mil�ricordiam tuam memento mei tu,propterbonitatem tuam Domine.

�Dulcis amp; r��lus Dominus: propter hoc le

gem dabit delinquentibus in via.

Dirig�e manfuetos in iudicio:docebit mites

vias fuas.

ra eorura repleta eft muneribus.

Ego autera in innocentia mea ingreftus lum: redime m�,Sc mil�reremei.

Pes meus ftetit in diredo: in ecclefijs benedi cam te Domine.

�Ppilmus Dauid prius qit�m liniretur^ ti e s,vft

'x.y.y X.

E e

Dominus


-ocr page 496-

Ominus illuminatio mea, amp; Qlus Da illislecundum opera eorum,amp;lccundunl I 1 mea:quem timebo?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nequitiam adinucntionum ipforum;

Dominus protedor vitx me�: � quo Secudum opera manuum eorum tribueilbs; trepidabo.'�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;redde retributionem eorum ipfis.

Bum appropiant fuperme nocentes,vtedat Quoniam non intellexerunt opera Domini, carnes meas:

Qm tribulant me inimici mei, ipfi infirm�t!

flint amp;ceciderunt.

Si confiftantaduerfummecaftra, non timebit cormeum.

j� Si exurgat aduerlum me pr�lium,in boc ego Iperabo.

Vnam petij � Domino,banc requiram,vt in-babitem in domo D omini omnibus diebus vit� me�,

�'yoluftitte. Yf viJeJ 'Yoluntatem�Domini,8c vifitem replum eius.

Quoniam ablcondit me in tabernaculo fuo: in die malorum protexit me in ablconditonbsp;tabernaculi fui.

In petra exaltauit me;amp; nunc exaltauit caput raeum fuper inimicos meos.

Circuiui,amp; jmmolauiin tabernaculo eius bo ftiam vociferationis: cantabo amp; plalmumnbsp;dicam Domino.

C Exaudi Dominevocem meam qua clamaui pad tc�:milerere mei,amp; exaudi me.

Tibi dixit cor me�,exquifiuit c-tc� facies mea: faciem tuam Dominerequiram.

Ne auertas facicm tuam � me: ne declines in ira � l�ruo tuo.

Adiutormeus efto:nederelinquas me,ncque defpicias me Deus filutaris meus.

Quoniam pater meus amp; mater mea dereli-queruntme;Dominus ante aifumpfitme. Legem ponemibi Domine in via tua; amp; dirige me in lemita recta propter inimicosnbsp;meos.

Ne tradideris me in animas tribulantium me: quoniam infurrexerunt in me teftes iniqui,nbsp;amp; mentitaeft iniquitas hbi.

Credo videre bona Domini in terra viuen-tium.

ExpedaDominum,viriliter age: amp;conforte Dominus virtut�m populo fuo dabit: Dom� turcortuum,amp; fuftine Dominum.

Tfalmtn huic quot;Dauid.

[lEi.ii- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXVII.

Dte Domine clamabo,Deus meus ne fileas � me.-nequando taceas �nbsp;me, amp; aftimilabor delcendentibusnbsp;in lacum.

Exaudi Domine vocem deprecationis me� dum oro ad te,dum extollo manus meas adnbsp;tempi urn landum tuum.

Ne fimul 'tradas� me cum peccatoribus:amp; c5 operantibus iniquitatem ne perdas me:nbsp;Qui loquuntur pacem cum proximo fuo,manbsp;la autem incordibus eorum.

amp; in opera manuum eius : deftrues illos 8C non �dificabis cos.

Benedidus Dominus: quoniam exaudiuit vocem deprecationis mex.

D ominus adiutornaeus, amp; proteftor meus;

gt; amp;�in ipfo Iperauit cor meum, amp; adiutus p.4� fum.

Et refloriiit caro mea ; Sc ex voluntate mea confitebor ei.

Dominus fortitudo plebis fux : Scprotedor faluationum Chrifti fui eft.

Saluum fac populum tuum Domine^ amp; be-nedic hxreditati tu�:amp; rege eos amp; extolle illos vfque in �ternum.

Tj'almui Dauid in (onfummatione tabernactdu

A Fferte Domino filij Deicaflertc Domino filios arietum.

Afferte Domino gloriam amp; bono-rem^afferte Domino gloriam nomini eius: adorate Dominum in atrio fanfto eius.

Vox Domini fuper aquas. Deus maieftatis intonuit.-Dominus fiiper aquas multas.

Vox Domini invirtute: vox Domini inma-gnificentia.

Vox Domini confringentis cedros; Sccon-fringetDominus cedros Libant.

Er comminuet eas tanquam vitulum Libani: amp; dilecftus quemadmodum filius vnic�r-nium.

Vox Domini intercidentis flammam ignis: vox Domini concutientis defertum, amp; conbsp;mouebit Dominus def�rtum Cades.

Vox Domini pr�parantis ceruos, amp; reuela-bit condenla: amp; in templo eius omnes dicent gloriam.

D o min us di 1 u uiu m inbabi tare faci t : amp; fedc-bitD ominus rex in �ternum.

nus benedicet populo fuoin pace.

�Pfalmui cantici in dedicatione domut quot;Dautd, .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXIX.

Xaltabo teDomine, quoniamfiifccpi-j^ fti me:ncc delc�afti inimicos meosnbsp;fuper me.

Domine Deus meus clamaui ad teiScGnafti me.

Domineeduxifti ab inferno animam meam� laluafti me � defcendentibus in lacum.

Pf��litc Domino Gndi eius : Scconfitemini memori� l�n�litatis eius.

Quoniam ira in indisnatione eius : amp; B in VO-

-ocr page 497-

Pfal

118

audiui vituperationem miiltorum commo rantium incircuitu.

Ineodum conuenirent fimul aduerfummCj C accipere animath meam con�liati funt.

Egoautem intefperaiii Dominezdixi^Deus mens es tiijn manibus tuis fortes mex.

Eripe me de manu inimicorum meorum^ amp; � perfequentibus me.

Illuflra faciem tuam fuper ferunm tuum^ Gl-uum mefac in milericordia tua:

Domine non confnndar_,quoniam inuocaui te.

Erubefcant impij^ amp; deducatur iiTinfernum: muta fiant labia doloia.

Qu� loquuntur aduerfus iuftum iniquita^ tern in fuperbia amp; in abufione.

Qn�m magna multitudo dulcedinis tute Do mine,quam abfcondifti timentibus te,

Perfecifti eis qui fperant in te, in confpedu D filiornm hominumi

Abfcondes eos in abfcondito faciei tu� aeon turbatione hominum.

Proteges eos in tabcrnaculo tuo � contradi-o dione linguarum.

Benedidus Dominus: quoniam mirificauit mifcricordiam fuam mihi in ciuitate munira.

Ego autem dixi in exceffu mentis meat, Pro-iedus fum .afacieoculorum tuorum.

Ideo exaudifli vocem orationis me�,dum clamarem ad te.

Diligite Dominum omnes Gndi eiuszquo-ni.im veritatem requiret Dominus,amp; retri-buct abundanter facientibus fuperbiam.

IlViriliter agite, amp; confortetur cor veftrum, omnes qui fperatis in Domino.

Jf� �Dauid intelleilus,

XXXI.

BIIEati quorum remifi� funt iniquita-tes,amp; quorum teda luntpeccara. Roma. 4.� Beatus vircui non imputauit Dominus peccatunijnec eft in fpiritu eins dolus.

Quoniam tacui jnueteraucrnnt ofia mea,d� clamarem tota die.

Quoniam die ac node grauata eft fuper me manus tuazconnerfiis fum in xrumna mca,nbsp;dnm con figitur Ipina.

Delidum meum cognitum tibi feci: amp; iniu- B ftitiam meam non abfeondi.

llDixijConfitebor aduerfum me iniuftitiam IDi.tf meam Domino;8c turemififti impietatemnbsp;peccati met.

in voluntateeius.

Advefperumderaorabiturfletus: amp;ad matu-tinuml�titiai

Ego autem dixi in abundantia mea,Non rao-.ueborin�ternura.

C Domine, in voluntate tua pr�ftitifti decori

meo virtutem;

Auerriftifaciem tuam � me,amp; fadus fum co

turbatus.

Ad te Domine clamabo, ScadDeummeum deprecabor.

Qu� vtilitasinGnguinemeo dum defeendo incorrnptionem?

D Nunquid confitebitur tibi puluis, aut annun

tiabit veritatem tuam.�

Audiuit Dominus,amp; milertus eft mei : Do-minus fadus eft adiutor meus,

Conuertifti plandum meum in gaudium mi bizconcidifti Gccum meum,amp; circundedi-fti me l�titia.

Vt cantet tibi gloria mea,amp; non compungar: Domine Deus meus in � tern um confite-bor tibi.

In�nent, Tfalmin Dauidpro exu�.

XXX.

'T�N te Domine fperaui .non confundarin a I �ternum.- in iuftitia tua libera me.

Inclina ad me aurem tuam; acc�l�ra vt e-

ruas me.

Efto mihi in Deum protedorem,8c in dornii refugijzvt Gluum me facias.

Quoniam fortitudo mea amp; refugium meum

es tuzSr propter nomen tuum deduces me

amp; enutries me.

Educes me de laqueoboc quern abGonde- ] runt mihi: quoniam tn es protedor mens.

B.fflln manus tuas commendo fpiritum meum: rederaifti me Domine Deus veritatis.

3 Odifti obferuantes vanitates fiiperuacue.

Ego autem in Domino fjjeraui : exultabo amp; l�tabor in mifericordia tua.

Quoniam refpexifti humilitatem meam, Gl-uafti de necefsitatibusanimam meam:

Nec coriclufifti mein manibus inimici:fta-tuifti in loco fpatiofb pedes meos.

, MiGrere raeiDomine quoniam tribulorzcon turbatus eft in ira oculus rneus,anima rnea,nbsp;amp; venter meus:

Quoniam defecit in dolore vita mea, amp; an-

ni mei in gemitibus.-

Infirmata eft in paupertate virtus mea, amp; oG

G mea conturbata funt.

Super omnes inimicos meos fadus fum op- Prohacorabitad te omnis Gndus in tempo re opportuno.

Veruntamen in diluuio aquarum multarum, �* ad eum non �p'proxim.abunr.

Tues refugiummeum �tnbulationequ�cif cundedit me; exultatio mea, erue me �cir-Ee a cundan-

probnum * viciriis meis valdc^ amp; timor no tis meis.

Qui videbant me, foras fugerunt � me: ob-liuioni datus fum tanqua mortuus � corde. Fadusfum tanquam vas perditum: qiioniam

-ocr page 498-

Lib.

mine �ndo eins fperau�rrtus.

Fiat mif�ticordi� tua Domine fuper nos, quemadmodum /perauimus in te.

Dauidi cum mmutauk 'bulturn fitutn toYAtn

XXXIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Enedicam Dominumih omni tenv A 1^ porezf�mper laus eius in ore meo.

In Domino laudabitur anima mea: audiant manf�ietijbc l�tentur.

amp; Magnificats Dominum mecum : amp; exalte-mus nomen eius in idipfum.

�^Exquifiui Dominum^ amp;exaudiuitme : Si. ex omnibus tribulationibus meis eripuitnbsp;me.

h Accedite ad eum^ amp; illuminamini:5c facies veftr�non confiindentur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g

� Ifte pauper clamauitj Sc Dominus exaudi-uit eum:5tde omnibus tribulationibus eius �luauiteum.

t� Immittet angelus Domini in circuitu time tium eum:amp;cripieteos.

to Guftate,amp; videte quoniam fuauis eft Do-minus;beatus vir qui iperat in eo. Timete Dominum omnes f�n�i eius: quo-niani non eft inopia timentibus eum.

SDiuites eguerunt amp;efurierunt:inquircntes autem Dominum non minuentur omninbsp;bono.

$ Venite filij,audite mc:timorem Domini do cebo VOS.

la'lQuis eft homo qui vult vitam^diligit dies vidcre bonos.'�

a Prohibe lin^uam tuam � maloj 8c labia tua ne loquanturdolum.

cundantibus me.

�ntelleftum tibi dabo, 8c inftruam te in via

hac qua gradieris: firmabo fuper te oculos

meos.

Nolite fieri ficut equus 8cmulus: quibus non

eft intelledus.

P In camo 8c fr�no maxillas eorum con firin

gs qui non approximant ad te.

Multa flagella peccatorisilperatem autem in

Domino mifericordia circundabit.

Lartamini in Domino 8c exultatc iufti:8cglo riamini omnes re�li corde.

Jn fintm, Tfalmus T)attidf

HEB.ii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXXII.

T ' Xultateiuftiin Domino:redos dccct

collaudatio.

�'Confitemini Domino in cithara: in pfalterio decern chordarum pfalliteilli.

Cantate ei canticum nouum: bene plallite ei

in vociferatione.

Quia redum eft verbum Domini, 8comnia

opera eius in fide.

Diligit milericordiam 8c iudicium-.miftricor

dia D omini plena eft terra.

p Verbo Domini c�li firmatifunt: Sefpiritu

oris eius omnis virtus eorum.

Congregansficutin vtreaquas maris:pones

in theiauris abylTos.

Timeat Dominum omnis terra;ab eo autem commoueantur omnes inhabitantes orbe.

flQuoniam ipft dixit, 8cfadafunt;ipftman-dauitjSe creata fiint.

Dominus dilsipatconfilia gentiumrreprobat

autem cogitationes populorum, 8c repro-bat confilia principum.

Q Confilium autem Domini in � tern urn ma-

net.-cogitationes cordis eius in generatio- 13 Diuerte � malo, 8c fac bonum: inquire pane 8c generationem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cem,8c perlequere earn.

Beatagens cuius eft Dominus,Deuseius:po 5?IlOculi Domini fuperiuftos: 8c aurcseius pulus quern elegit in h�rcditatem fibi. in preces eorum.

Dec�lo relpexit Dominus: vidit omnes G- tS Vultus autem Domini fuper facientes ma-iios hominum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ba:vt perdat de terra memoriam eorum.

De pr�parato habitaculo fuo relpexit fuper �Clamaueruntiufti,8c Dominus exaudiuitD omnes qui habitant terram.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eos:8c ex omnibus tribulationibus eorum

P Qm finxit figillatim corda eorum : qui intel- nbsp;nbsp;liberauit eos.

ligit omnia operaeorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pluxt� eft Dominus ijs qui tribulato funt

Non l�luaturrex per multam virtutcm;8c gi- corde;8c humiles Ipiritulaluabit.

gas non laluabitur in multitudine virtutis *) Mult� tribulationes iuftorum: 8c de omnilux. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus his liberabit eos Dominus.

Fallax equus adftlutem:inabundatia autem Cuftodit omnia ofla eorum.* vnum ex his virtutis lux non laluabitur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non conteretur.

Ecce oculi Domini fuper metuentes eum,8c h Mors peccatorum pefiima; 8c qvi oderunt in eis qui Iperant fuper milcricordia eius,nbsp;Vt eruat � morte animas eorum,8c alat eos innbsp;fame.7

Anima no ftra fuftinet Dominum, quoniam adiutor 8c protedor nofter eft.

Quiaineolsetabitur cor noftrum: Sein no�

iiiftum delinquent.

amp; Redimet Dominus animas (�ruorumfuo-rum:8c non delinquent omnes qui fperant in co.

*Pfa�mw iuk Dauid.

XXXI III.

KB tu� ludic�

-ocr page 499-

ATVSica Domine nocentes me.* expugna

I impngnantes me.

Appreh�de arma amp; icutum: amp; exurge in adiutorium mihi.

' EfFundc frameam , amp; conclude aduerf�s eos qui perf�quuntur me: die anima: me� Sa-lus tua ego fum.

reuereantur qu�rentcs animam meam.

Auertantur retrorlum amp;confundantur cogitantes mihi mala.

Fiant tanquam puluis ante faciera ventij Sc angelus Domini coardans eos.

Fiat via illorum tenebr� amp; lubricum; amp; angelus Domini perl�quenseos.

B Q^oniam gratis abiconderunt mihi interi-tum laquei lui: luperuacue exprobrauerut animam meam.

Veniatilli laqueus quem ignor�t, amp; captio quam abfcondit appr�hend�t eum: amp; in lanbsp;queum cadat in ipfum.

Anima autem mea exultabit in Domino:

gt; amp;�delelt;9:abitur fuper falutari fuo.

Omnia ofla mea dicent, Domine,quis l�mi-listibi?- ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Eripiens inopem de manu fortiorum eins:

' egenum amp; pauperem � diripientibus eum.

Surgentes telles iniquijQu� ignorabam inter rogabant me.

Retnbuebant mihi mala pro bonis: fterilita-tem anim� me�.

Ego autem cura mihi raolefti eflent, indue-barcilicio,

C Humiliabam in ieiunio animam meam: amp; oratio mea in fou meo conuertetur.

*lt;gt;'� Quafi proximum, * qual� fratrem noftrum, ne complacebam : qual� lugens amp; contri .nbsp;ftatus �c humihabar.

Et aduerf� me l�tati funt amp; couencrunt:co gregata ftint fuper me flagella,amp; ignoraui.

Dilsipati funt nee compundi, tentauerunt me,fubfannauer�t me fubfinnatione:fren �nbsp;duerunt fuper me dentibus fuis.

Domine quando relpicies? reftitue animam � meam � malignitate eorum, .� leonibusnbsp;vnicam meam.

Confitebor tibi in ecclef�a magna, in populo graui laudabo te.

Non fupergaudeant mihi qui aduerl�ntur �'�quot;.15.d mihi inique,ll qui oderunt me gratis amp; annbsp;niiunt Qculis.

Quoniam ^ipihi qiiidem pacif�cc loqueban-tur; amp; in iracundia terr�loquentes, dolos cogitabant.

Et dilatauerunt fuper me os fuum:dixerunt, .^�o�jeuge,viderunt oculi noftri.

Vidifti Domine,ne f�leas: Domine ne difcc-das � me.

PfaK

Exurge Scintende iudicio meo : Deus me�s.� amp; Dominus meus in caul�m meam.

ludica rae/�cundum iuftitiam tuam Domi-ne Deus meus,amp; non f�ipcrgaudeant mihi.

Non dicant in cordibus fuis,Euge,euge,ani-m� noftr�:nec dicant, quot;Deuorabimus�e�. quot;DenoraKi-i Erubelcant amp; reuereanturf�mul qui gratu-*��^'^'nbsp;lanturmalismeis.

Induantur conful�one amp; reuerentia qui quot;ma *�'*S*�-*� ligna�loquunturfuperme.

Exultent amp; l�tentur qui volunt iuftitiam meam:amp;dicant l�mper, Magnif�cetur Donbsp;m,inus,qui volunt pacem l�rui eius.

Et lingua mea meditabitur iuftitiam tuam, tota die laudem tuam.

I� jinsm,�ruo �Dotnini i^� Dauid,

Txitiniuftus vt delinquat in f�met-iplo, non cft timor Dei ante ocu-loseius.

Quoniam dolofe egit in conlpe�tu eius : vt inueniatur iniquitas eius ad odium.

Verba oris eius iniquitas 8c dolus: noluit in-telligere vt beneageret.

Iniquitatemmeditatus eftincubili fuo:afti-tit Omni vi� non bon�,malitiam aut� non odiuit.

Dominein c�l� mil�ricordia tua: 8cveritas tuavlque adnubes.

luftitia tua l�cut montes Dei:iudicia tua abyf fus multa.

Homines amp; ium�ta l�luabis Domine (qu�-admodum multiplicafti mil�ricordiam tuam Deus.)

Fili] autem homin� in tegmine alarum tua-rum fperabunt.

Inebriabuntur ab hubertate domus tu� : 8c to trente voluptatis tux potabis eos.

Quoniam apud teeft fons vit�;gt;8c�in lumf ne tuo videbimus lumen.

Prxtende mil�ricordiam tuam Icientibus te,

5c iuftitiam tuam his qui re�to l�int corde.

Non veniat mihi pes luperbi�: 8c raanus pec catoris non moueat me.

Ibi ceciderunt qui operantur iniquitatem.-ex pull�funt,necpotuerunt ftare.

7falmMif�T)awd.

K'I^'T�Oli �mulari in malignantibus, ne-A, quezelaueris facientes iniquitat�,nbsp;Quoniam tanquam f�num veloci-ter arelcent:8c q�emadmodum olera herbanbsp;rum cito d�cident.

5 Spera in Domino,8c fac bonitatem, 8c �n-habita terram,8c palc�ris in diuitijs eius.

Deledare in Domino; amp; dabittibi petitio-n�s cordis tui.

Ec � Reue-.

-ocr page 500-

Lib

c�usloqueturiudicium^

Lex Dei eius in corde ipfius:8c non fiipplart-tabuntur grcflus eius.

y Conߒderat peccator iuftu: amp; qu�rit mor-tificare eum.

SReuela Domino vi�m tuam, 8c fpera in eo:

amp; ipf� faciet.

Xteducetquafi lumen iuftitiam tu�m, amp; iu-dicium tuum tanquam meridiem:�',fubdi-tus efto Domino^Sc ora eum.

Noli �mulari in eo qui profperatur in via Dominus autem non derelinquet eum in ma nibus eius;nec damnabit eum cum iudica-bitur illi.

pExpeda Dominum, 8Ceuftodi viameius: Scexaltabit te vt h�reditate capias terrara:nbsp;cum perierint peccatores videbis.

*3 Vidi impium fuperexaltatum, 8c eleuatum f�cut cedros Libani.

Et tranf�ui,8c cccenon�rat gt; Sc� qu�f�uie�, 8c non eft inuentus locus eius,

Ti? Cuftodi innocentiam,8cvide �quitatem: quoniam funtreliqui� homini pacifico.

Iniufti autem difperibunt fimuhreliqui� im-piorum interibunt.

Salus autem iuftorum � Domino: 8c protc dor eorum in tempore tribulationis.

Et adiuuabit eos Dominus, Scliberabit eosj 8c eruet eos �peccatoribus, 8c f�luabiteos:nbsp;quia fperauerunt in eo.

Tfalmut T)auid in rememorationt die J�h bathi.

XXX vu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/iS�.}**

Domine, ne in furore tuo arguas me, A neq; in ira tua corripias me.

Qijoniam f�gitt� tu� inf�x� funt mi hi,8c confirmafti fuper me manum tuam.

Non eft finitas in carne mea � facie ir� tu�: non eft pax o�ibus meis � facie peccatorum meorum.

Quoniam iniquitates me� fiipergreflx funtp.,^, caput meum:igt;8c�f�cut onus graue grauat�nbsp;funt fuper me.

Putruerunt 8c corrupt� f�nt cicatrices mc�, � facieinf�pienti�me�.

Mif�r fiidusfum Securuatusfum vfq; infi-nem; tota die contriftatus ingrediebar. nbsp;nbsp;nbsp;�

Quoniam lumbi mei impleti funt illuf�oni-^ bus:8c non eft fanitas in carne mca.

Afflidus fum 8c humiliatus fum nimisiru�ie

1 � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

bam � gemitu cordis mei.

Domine,antc te omne def�derium meum:8^ gemitus meus � te non eft abfconditus.

Cor meum conturbatum eft *,dereliquic me virtus mea:8c lumen oculorum meorum 8cnbsp;ipfum non eft mecum.

fuajin hominefaciente iniuftitias. Define ab ira, Sederelinque furorem; nolinbsp;aemulari vtmaligneris.

Qi�onia qui raalignacur,extermihabuntur;fu ftinentcs autem Dominum ipfi E�redica-bunt terram.

Et adhuc pu�llum, amp; non erit peccator; amp; qu�res locum eius,amp; non inuenies.

Matth.$.a. ilManfueti autem h�reditabunt terram,amp;;de-� ledrabuntur in muititudine pacis.

3 Obf�r�abit peccator iuftum: Scftridebitfu per eum dcntibus fuis.

Dominus autem irridebiteum:quoniam pro fpicit quod veniet dies eius.

H Gladium euaginaueruntpeccatoresjnten-deruntarcum fuum,

quot;JtijciMtu Vt�decipiant�paupercm amp; inopem, vt trucident re�los corde.

Gladius eorum intret incorda ipforum: amp; ar eus eorum confringatur.

� Melius eft modicum iuftofuper diuitias peccatorum multas.

Q�mniam brachia peccatorum conterentur; confirm�t autem iuftosDominus.

�^Nouit Dominus dies immaculatorura : amp; hxreditas eorum in xternum erit.

Non confundentur in tempore malo, amp; in Q diebus famis faturabuntur:3 quiapeccato-res peribunt.

Inimici veto Domini mox vt honorificati ..nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuerint amp; exaltati: d�ficientes quemadmo-

'Mutnatur. , _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, r �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�*

I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;num rumus dehcient.

V quot;Mutuabitur/ peccator. Si non fbluet .-iu-ftus autem miferetur amp; tribuet.

ffdiri^�tnr.t Quia bcncdiccntes ei h�reditabunt terram: maledicentes autem ei difperibunt.

loApud Dominum greffus hominis 'dirige-tur.-�amp; viam eius volet.

Eecle. z.e. Cum ceciderit, non collidetur: quiaDomi-nus fupponit manum fuam.

5.IIIuniorfui,etenimfenui; amp;no vidi iuftum derelilt;aum,necfernen eius qu�rertspanem.

TOta die miferetur Sc commodat; 8c fernen il lins in benedi�lione erit.

ODeclina� malo,Sefaebonum, 8cinhabita Amicimci Seproximi mei,aducrfumme ap-propinquaucrunt8c fteterunt.q Etquiiuxtameerant, dclongc ftcterunt.-amp;nbsp;vim faciebant qui qu�rebant animam me�.nbsp;Et qui inquirebant mala mihb locuti funt vanbsp;nitates,Sc dolos tota die meditabantur.nbsp;Ego autem tanquam fiirdus non audiebam�nbsp;8c f�cut mutus non aperiens os fuura.

in (cculutnfeculi.

Quia Dominus amat iudiciu: amp; no derelin-quet�n0tos fuos.inxtcrn� c�i�ruab�tur. Iniufti punientur.-amp;fernen impior� peribit.nbsp;y iufti autem h�reditabunt terram; amp; inha-bicabuntinfeculumfeculifuper earn.

ira.5i.f. qllOsiufti meditabiturfapientiain,amp;lingua

-ocr page 501-

Pfal.

amp;peregrinuSjf�cut omnes patres mei. RemittemihijVtrefrigererprius qu�m abea,

amp;ampliusnonero.

Jn finerhj'Pfalmus ip� T)awd.

Xpe�tans expedlaui Dominum^ amp; in-� : mihi.

Et faftus f�m �cut Homo no audicnSjSc non habens in ore fuo redargutioncs.

Quoniam in te Domine fperauijtu cxaudies mcDomine Deus meus.

Quia dixijN�quando �ip�rgaudeant mihi ini mi�i mcKamp;dum commou�tur pedes mei.nbsp;f�iper me magna locuti funt.

Qt^oniam ego in flagella paratus flim:amp;do-lor meus in confpcdu meo f�mper.

Quoniam iniquitatem meamannuntiabo;amp; Et ftatuitfuper petram pedes nic�s, amp;dire-cogit�bo pro peccato meo.

D Inimici aut� mei viuunt, Sc conf�rmati fiint fuper me: amp; multiplicati lunt qui oderuntnbsp;meinique.

Qu^i retribuuntmala pro bonisj detrahebant mihi,quoniam f�quebar bonitatem.

Ne derelinquas me Domine Deus meus :ne difcefleris �. me.

*.4. Intende in adiutorium me�jDominc tgt; De-

us� f�lutis me�.

7wfinempro Idithttn canticum Dau�d.

XXXVII I.

ij 'S ' Xpe�tan

I* tendit

17 avilir

*quot;8.�5.

----Etexaudiuit preces meas^Se eduxit me delacumiferixjamp;delutof�cis. 'gt;nbsp;xit greflus meos.

Et immiflt in os meum canticu nouum,carmen Deo noftro.

Videbunt multi,amp;timebunt: amp;fper�bunt in Domino.

Beatus vir cuius efl riorilen Domihi fpes e-iu3:amp;non refpcxitin vanitaresamp; infanias fal��s.

Multafecifli tu Domine Deus metis mirabi � lia tua : Secogitati�nibus tuis non efl quinbsp;fimilis flt tibi.

Annuntiaui Sclociitus furri.multiplicati funt fuper numerum.

IxijCuflodiam vias meas;vt non de- Sacrificium amp;oblation6mholuifti:aures an linquam in lingua mea.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teni pcrfecifli mihi.

Pofui ori meo cuflodiam J cum con- Holocauflum amp; pro peccato hOnpoflula-fifteretpeccatoraduerfum me. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fli:tunc dixi,Ecce venio. .

Obmutui amp; humiliatus fum,amp; filui � bonis; |1 In capitc libri fcnptti efl de me vt facererii Heb.io.di amp; dolor mens renouatus efl.

Concaluitcor meum intra me; amp; in m�dita

tione mea exardefcet ignis.

Locutus lum in lingua mea, Notum fac mi

hi Domine finem meum.

Et numerum dierum meorum quis efl:vt ici am quid defit mihii

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; ...nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- - -

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...

flantia mea tanquam nihilum ante te.

Veruntamen vniucrfa vanitas: omnis homo

viuens.

Veruntamen inimagine pertrafit homo: fed

amp; fruftra conturbatuf.

Thefaurizat : amp; ignor�t cui congregabit ea.

Et nunc qux efl expedatio mea?n�nne Do-minus?amp; fubflantia mea apud te efl.

Ab omnibus iniquitatibus meis erue me:op-probriurrt infipienti dcdifli me.

Ob inutui,amp;non aperui os meumjqurniara

tu fecifti:amouc � me plagas tuas.

A fortitudine mantis tux ego defeci:in incre pationibus propter iniquitatem, corripui-fti hominem.

Et tabefcwre fecifli ficut araneam animam eius : veruntamen vanc cocurbatur omnisnbsp;homo.

Exaudi orationem meam Domine, amp; depre cationem mea atiribus percipe : lachrj^masnbsp;meas

Ne fileas: quoniam aduena ego fum apud te.

voiuntatem tuarn^Deusmcus volui,amp; legem tuam in medio cordis mei. Annuntiaui iuflitiam tuam in ecclefla m�-gn�jCCcelabia nieanonprohibeboj Domine tu icifli.

Iuflitiam tuam non ablc�ndi in corde iheo;

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Veritatem tuam amp; falutare tuum dixi.

Ecce menfurabiles pofiiifti dies meos .'amp;fub- Non ableondi milericordiam tuarn amp; verita tern tuahi �concilio multo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Tu autcm Domine ne longe facias mil�r�-tiones tuas � me:mifericordia rua amp; veri-^ tas tua l�mper fulccperunt me.

Quoniam circundederunt me mala quorum non eflnumcrus.-comprehederunt me ini-quitates mex^Sc non potui vt viderem.nbsp;Multiplicatx funt fuper capillos capitis mer.

amp; cor meum dereliquit me. Complaceat tibi Domine vt eruas me; Domine ad adiuuandum rrie refpice.nbsp;Confundanturamp; reuereatur fimufqui qu�-runt animam meam vt auferant eam.nbsp;Conuertanturretrorfuni amp; reuereantur qui Dnbsp;volunt mihi mala.

Eerant confcflim confufioncrii fuamjqui di-cunt mibijEugOjCuge.

Exultent amp; l�tentur fuper te omnes qu�reti tes te:amp; dicantl�mpetj MagnificeturDo-minus^qui diligunr filutare tuum.

Ego autem mendicus fum amp; pauper;Dominus (blicitus eft mei.

� e 4 Ad-

'I

-ocr page 502-

Lib.

pterea memor ero tui de terra Iordan�$,5c Hcrmonijm,� monte modico.

AbyiTus abyflum inuocatin voce catarafta-rumtuarum.

Omnia excella tua Sc fludus tui fiiperme tra l�erunt.

indie mandauitDominus milcricordia�ia, Sc node canticum eius

Apud me oratio De� vitae me�:dicam Deo, Sulceptormeus es,

Q^are oblitus es mei ? Sc quare contriftatus incedo, dum afdigit m e, inimicus?

Dum confringuntur ol�a mea, exprobrauc-runt mihi qui tribulant me inimici mei:

Dum dicuntmihiper l�ngulos dies, Vbi eft Deus tuns ? quare triftis es animamea ? amp;nbsp;quare conturbas me?

meam,quia pcccaui tibi.

Adiutor meus Sc protedor meus tu es: Deus meus ne tardaueris.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Infinem,I^falmusipfiDoMid,

BEatus vir qui inteliigit f�iper cg�num

SiC pauperem : in die mala liberabit

eum Dominus.

Dominus conl�ruet cum, Scviuiftcct cum,

Sc beatum faciateumin tcrrazScnon tradat eumin animaminimicorumeius.

D�minus opem Ferat illi fuper ledum dolo-�is eius;vniucrfumftratumeius verl�ftiin infirmitateeius.

Ego dixijDomine m�lcrerc mei; �na anima meam, quia pcccaui tibi.

Inimici mei dixerunt mala mihi, Quado mo-rietuf,Scperibit nomen eius?

Et l� ingrcdiebatur vt viderct, vana loqueba Spera in Dco,quoniam adhucconfiteboril-li; l�lutare vultus mei,Sc Deus meus. Tfia�mtts

XL II.

IVdica me Deus, 8c dilceme c�u�m raea de gcnte non Gnda,ab homine iniquonbsp;amp; dolol� eruc me.

Quia tu es Deus fortitudo mea: quare me re-pulift;i?8c quare triftis inced�,dum affligit me inimicus?

Emitte l�cem tuaift, Sc Veritatem tuam : ipl� me deduxeru�t,8cadduxerunt, in montemnbsp;landum tuum,8c in tabernacula tua.

rietur,Sc peribit nomen eins?

tur,coreiuscongregauit iniquitatem l�bi.

Egrediebaturforas,amp;loqucbatur;in idipfi�.

Aduerl�im mel�ilurrab�t omnes inimici mei:

aduerfum me cogitabant mala mihi.

Verbum iniquum conftituerunt aduer�um

me, Nunquid qui dormit non adijciet vt relurgat?

Etenim homo pacis me� in quo lperaui,qui edebat panes meos:magnificauit ftipermenbsp;fupplantationcra.

Tu autem Domine mil�rete mei, Sc relufci-

ta me; Sc retribuam eis.

In hoc cognoui quoniara voluifti me; quo- Et introibo ad altare Dci,ad Deum qui Iset�-nia non gaudebit inimicus meus fuper me.

Me autem propter innocentiam lulcepifti:5c confirmafti me inconlpedu tuoinatter-num.

Benedidus Dominus Deus Iftael � l�culo 8c

vlqj in l�culum:fiat,fiat.

In finem,intelle^nsfil�s Core.


\ meanijquoniam tranfibo in locum taber- Tu es ipl� rex meus amp; Deus meus : qui man-y naculi admirabilis, vlquead domum Dei,

In voce exultationis amp; cofe�ionis, fonus e-pulantis.

amp; Vb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anima mea?amp; quare contur

* bas mef

Spera in Deo,quoniam adbucconfitebor il-ii:�lutare vultus mei,amp; Deus meus.

Ad meipf�tn anima mea conturbata eft:pro-

ficat iuuentutem meam.

C�nl�tebor tibi in cithara Deus Deus meus: quare triftis es anima mea? Sc quare conturnbsp;bas me?

Spcra in Deo,q uoniam adhuc confitcbor illii lalutare vultusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deus meus.

In finem frofilijs Core ad intelleClum.

XL III,

Vemadmodum delydcrat ceruus ad I '^Eus auribus noftris audiuiraus ; pa-A I J fontes aquarum:ita delj^deratanima I tres noftriannuntiauerunt nobisnbsp;mea ad te Deus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Opus quod operatus es in diebus eo-

*������. 8. sitiuij.anima meaad Deum*fontcm�vi�um: nbsp;nbsp;rum,gt;8c�in diebus antiquis.

quando veniamSc apparebo antefaciera Manus tuagentesdilperdidit,Sc plataftieos: Dei?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;afflixifti populos,amp; expulifti eos.

Fuerunt mihilachryma� meaepanes dieacno Necenim in gladio fuo poflederunt terram, de; dum dicitur mihi quotidiCjVbi eft De-nbsp;nbsp;nbsp;Sc brachium eorum non laluauit eos,

ust�us? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Seddextcratua,8c brachium tuum, Scillumi

Hxc recordatus fum,8cefi*udi in me animam natio vultus tui ; quonia c�placuifti in �s.

das lalutes lacob.

In te inimicos noftros vcntilabimus cornu. Sc in nomine tuo fpernemus ihfurgcntesnbsp;quot;m nobis :

Il Non enim in arcu meo Iperabo; Sc gladius �� meus non laluabit me.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B i

liSaluafti enim nos de affligentibus nosiSc o- �.Re.i�*' dientes nosconfudifti�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

..................... In

-ocr page 503-

tu

In Deo laudabimur tota die i amp;in nothine tuo confitebimurin feculum.

Nunc autem repulifti Sc confudifti nos;Sc no egredierispgt;Deus�in virtUtibus noftris,nbsp;Auertifti nos retrorfum poft inimicQs no-ftros: 8c qui oderunt nosi,d;iripiebant ftbi.

Dedifti nos tanquam dues efcar�jScin Gen-tibus difperftfti nos. , or *-

Vendidifti popUlum tuu fine pretio : Si non fuit multitudo in commUtatiooibus eor�.

C Pofiiifti nos opprobrium vicinis noftris,fub fannationem Sc derifum his qui funt in cirnbsp;cuitunoftron

Pofuifti nos in fimilitudinem Gentibus: co-motionem capitis in populis.

Tota die yerecundia mea coptra me eft , 8c confufi.o.faciei mexcooperuitme. ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�-un..

h. voce exprobrantis 8c obloquentis , � facie Et filix Tyri, in muneribus vultufri tuum de inimici Sc peri�qu�ntis.

Hxc omnia vencrut fupernos , nec obliti fu-mus te;Sc inique non eginius in teftartien-to tuo,

Et non recefsit retro cor noftrum:8c dcclina-fti iemitas noftras � via tua.

Quoniam humiliafti nosin loco affli�ii�nis,

8c cooperuit nos vmbra mortis.

Si obliti fumus nomen Dei noftri,8c ft expa-dimus manus noftras ad Deum alienum?

N�nneDeusrcquiretifta?ipfeenimnouitab-fcondita cordis.

llQ^oniam propter te mortificamur tota die: aeftitnati fiimus ficut oues occifionis.

Exurge,quare obdormis Domine.^ exurge,8c

nerepellasinfinem:

corda iiiimicorum r�gis.

llSedes tua Deus in feculumf�culizvirga dire- Heb.l.� dtionis virgaregni tui.

Dilcxifti iuftitiam,amp;; odifti iniquitat� : pro-pterea vnxit te Deus Deus tuus oleol�ti-ti� pr� confbrtibus tuis.

Myrrha amp; gutta amp; cafia � veftiinentis tuis gt; � domibus eburneis,ex quibusdelc�aueruntnbsp;te fili� regum in honore tuo.

Aftitit rcgina � dextris tuis in vefticu deaura- C to,circundata varietate.

Audi fiiia,8c vide, �c inclina au rem tuarti : amp; . � nbsp;nbsp;-3

obliuifcere populum tuum, amp; donium pa-tris tui.

Et coneupifcet rcx decorern tuum; quoniam ipfe eft Doniinus D�us tuus,amp; adorabunt

euffl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

. precabuntur,igt;onines�diuites-plebis. �; ^�4* -Omnis gloria cius f�li� regis ab intus,in fim-brijs aureis circumami�la variecatibus.

Adducentur r�gi virgines poft eani:proxim� eins afferentur tibi.

Afterentur in l�titia Si exultatione:adducen-tur in templum regis

Pro patribus tuis nati funt tibi filij ; confti-tucs eos principes fupcr omnem terram. l'Memar 'Memorcs erunt�nominis tui*in omnigene- ers.s.nbsp;ratione amp; senerationem.

propcerea populj conntebnntur.tihi in �t�r-nurOjScinl�culum f�culi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. r

In nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Corepro arcanis ^�ilmus.

hE6.^lt;Si

Quarefaciem tuam auertis, obliuftcens ino- ��quot;quot;^Eus nofter refugiu virtus : adiutor pi�noftr� amp;ttibulationisnoftr�.�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I a in tribulationibus lt;^u� inuenerunt

Quoniamhumiliataeftinpuluereanimano nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nos nimis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: x

ftra : conglutinatus eft in terra venter no- Proptef�a non timebinius dum turhabitur

Exuro-eDomine adiiiuanos : amp;redime nos

o proptermomen tuum.

Jnfinempro ijs qui cotnmutaiuntur,filiji Co re adintelkClum^cantiium pro dileClo.

X LI I I I.

Buftauit cormeum verbum bonum: dico ego opera mearegi.

Lingua mea calamus fcrib� velociter fcribentis.

Speciofus forma pr� filijs hominum, diftiiG eft gratia in labijs tuis: propterea benedixitnbsp;te Deus in�ternum.

terra, Sctransferentur montes in cor maris.

Sonuertint 8c turbatx funt aqux eoruin: con turbati funt montes infortitudine eins.

Fluminis impetus l�tificat ciuitarem Deij fanftificauit tabernaculum fuum Altiftinbsp;mus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.,

Deus in medio eius,non commoueUtur.�ad-iuuabit earn Deus mane d^uculo.

Conturbatx funt getes , amp; inclinata funt re-gna:dedit vocem fuam,mota eft terra.

Dominus virtutum nobifcuraifufeeptor nofter Deus lacob.

Accinger^gladio tuofuper femur tuum jpo- Venite,8c videte opera Domini jqu�p tenti�ime,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prodigia fuper terra:auferens bella vfq


B Specie tua amp; pulchritudine tua intends, prof perc procede,amp; r�gna,

Bropter veritatem amp; manfuctudinem amp;iu-ftiti�; amp; deducet te mirabiliter dextera tua.

Sagitt� tU� a�ut� (populifub te) cadent in

�ofuit ^ueadnbsp;hnem terr�,

Arcumconferet,5i c�nfringet arrna: amp; Icuta comburct igni.

Vacate,8c videte quOniam ego fum Deu$:ex-altabor in gentibusgt;8c exaltabor in terra. Dominuf

-ocr page 504-

Lib.

AVditehascomnes gentes:auribus per cipiteomnes qui habitatis orbem,nbsp;Quique terrigen� 8c filij hominum:nbsp;ofimul�in vnum diues 8c pauper.

riam in plalterio propofitionem meam.

mori�tes; fimul infipi�s amp;. ftultps peribut.

eorum domus illorum in �ternum.

Tabernacula eorum in progenie SiC progenie, vocauerut nomina fua in terris fuis.

tgt;Et�homoc�in honore eflet^nonintcllexit: comparatus eft iumentis infipientibus, 8cnbsp;(�milis fadus eft illis.

M Agnus Dominus 8c lau in �iuitateDei noftrijn monte fannbsp;do eins.

Fundatur exultationc vniuerfie terras mons Sion,Iatera Aquilonisjciuitas Regis magni.

Deus in domibus cius cognofcctur^cum fuf-cipiet earn.

gt;,ij. Quonum ecce regesgt;terr��congregati funt: conuenerunt in vnum.

Ipfi videtes ficadmirati funt, coturbati ftint, commoti (unt;tremorapprehenditeos

Ibi dolores vt partunentis ; in Ipiritu vehe-menti contercs naues tharfis.

Sicut audiuimus,fic vidimus,inciuitate Domini virtutumjinciuitateDeinoftri:Deus fundauiteam in xternum.

Sulcepimus Deus railericordiam tuam in me dio templi tui.

Secundum nomen tuumDeus^fic 8claus tua in fines terr�ziuftitia plena eft dextera tua.nbsp;Laetetur mons Sion, amp; exultent filias lud�,nbsp;propter iudicia tua Domine.

Circundate Sion^Sccompledimini eammar-rate in turribus eius.

Ponite corda veftra in virtutc eius: 8c di ft ri-buite domos eius, vt enarretis in progenie altera.

Quoniam hie eft Deus^Deus nofterin�ter-num 8c in feculum ftculi : iple reget nos in lecula.

�� Core Tfalmtti,

XLV III,

Dominus virtutum nobilcum.-fufceptorno-fter Deus lacob.

Infinenijprofil�ji Core Tfahnns.

1 i OMnes gentes plaudite raanibus: iubi- Os meumloquetur lapientiam: Si meditationbsp;lateDeoin voceexultationis, cordis mei prudentiam.

Quoniam Dominus excelfuSjtcrribi- llinclinabo in parabolam aurem meam, ape-lis,Rex magnus fuperoranem terram. riam in plalterio propofitionem meam.

, Subiecit populos nobis:8c gentes fubpedibus Curtimeboindie malaf iniquitas calcanei noftris.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meicircundabitme.

mei circundabit me.

Elegit nobis h�reditatem fiiam, Ipeciem Ta- Qui confidunt in virtutefiia, 8c in multitu-cob�quam�dilexit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dinediuitiarum fiiarum gloriantur.

�.Rcg.tf.c. llAlcendit Deus in iubilo. Dominus in voce Frater non redimit,redimet homo; *non da- **'�'^* tub�.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bit Deo placationem fuam,

Pfallite Deo noftro,pf�llitezpf�llite Regi no Etpretium redemptionis anim� fii�: 8c labo

� ftro^plallite. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rabitin�ternum, 8cviuetadhucin finem,

Quoniam Rex omnis terr� Deus:p(allite fa- Non videbit interitum^cum viderit fapientes pienter. �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;morietes; fimul infipies 8c ftultus peribut.

* RegMwV. quot;Regnabit�Deus fuper genteszDeus fedetfu- Et relinqu�talienis diuitiasfuaszSc fepulchra perfedem fandamfuam.

. Principes populorum congregati funt cum Deo Abrahamzquoniatndij fortes terr�,venbsp;hementer eleuati funt.

Tfalmus canticifiliji Core�canda�ahiatln,

SSB.^3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XL VI I.

quot;X 4 Agnus Dominus 8c laudabilisnimis H�c via illorum fcandalum ipfis : 8c poftca in ore fuo complacebunt,

Sicut cues in inferno pofiti funtzmors depaf-cet eos.

Et dominabuntur eorum iufti in matutino; 8c auxilium eorum veterafeet in inferno anbsp;gloria eorum.

Veruntamen Deus redimet animam meam, de manu inferi cum acceperit me.

Nc timueris cum diues fadus fuerit homozSc cum multi plicata fuerit gloria domus eius.

il Quoniam cum interierit, non fumet omnia: neque defeendet cum eo gloria eius.

Quia anima eius in vitaipnus benedicetur: confitebitur tibi cum benefeceris ei.

introibit vfque in progenies patrum fiiorum: tgt;8c�vfque in �ternum non videbit lume.nbsp;Homo cum in honore efl�t, non intcllexit:nbsp;comparatus eft iumentis infipientibus, 8cnbsp;fimilis fadus eft illis.

Tfalmus ^faph.

XLix.

DEus deorum Dominus locutus eftz8c vocauit terram

A fblis ortu vfque ad occafum; ex Sion fpecies decoris eius.

Deus manifeft� venietzDeus nofl^r, 8c non filebit.

Ignis in'confpedu eius exardefeet : 8c in cir-cuitu eius tempeftas valida.

*Aduocauit�co:lum d�furfum ; 8cterr�m dif-cernere populum fuum.

Congregate illi fandos eius:qui ordinant te-ftamentu�

cordis mei prudentiam.

- - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pfilnj.Tr�

JSf4P*

-ocr page 505-

Pfal.

�X2

ftamentutne�ua f�per f�cr�ficia.

Et annuntiabuntc�li iuftitiam eius:quoni-am Deus index eft.

Audi populus meus amp; loquarJirael^Sc teHi-ficabor tibi:Deus Deus tuus ego fum.

Noninf�crif�cijs tuis arguam te : holocaufta autem tua in conlpedu nieo funt f�m-per.

Nonaccipiam de domo tua vitulosmeque de gregibus tuis Eircos.

Quoniam me� funt omncs ferae ߒluarumj iumenta in montibus amp; boues.

Cognoui omnia volatilia c�li; amp; pulchritu-do agri mecum eft.

Si efurierOjHon dicam tibi:meus eft enim or-bis terr�,5c plenitudo eius.

Nunquid manducabo carnes taurorum ? aut Gnguinem hircorum potabof

Immola Deo l�crificium laudis ; amp; redde Al-ti�imo vota tua.

.7. Etinuoca mein die tribulationis:!gt;8c�eruam tejamp;bonorificabis me.

Peccatori autem dixit Deus Quarc tu enar-ras iuftitias meas, amp; affiimis teftamentum raeum per os tuum?

T U ver� odifti difciplinam: amp; proiecifti f�r-mones meos retrorfum.

Si videbas furem^currcbas c� eo; amp; cum adul teris portionem tuam ponebas.

Os tuum abundauit malitia;amp; lingua tua co Onbsp;cinnabat dolos.

Sedens^aduerfiis fratrem tuumloquebaris, amp; aduerfus f�lium matris tu� ponebas fcandanbsp;lum:h�c fecifti^amp;tacui.

Exiftimaftiiniqu� quod ero tui f�milis;argu� te^amp; ftatuam contra faciem tuam.

Intclligite h�c qui obliuifcimini Deum ; ne-quando rapiat,amp; non fit qui eripiat.

Sacrificiumlaudis honorificabitme : Scillic iter,quo oftendam illi l�lutare Dei.

In jinent, Tfalmus Dawd cum nbsp;nbsp;nbsp;ad eu

Hathaprolheta^qtiando intrauitad �Beth-�t bse.z.I^gaz.

A A /I If�rere mei Deus f�cundum magna I I ^i^�ricordiam tuam,

� �^Et fecundum multitudinera mif�ra-tionum tuarum deleiniquitatem meam.

Amplius laua me ab iniquitate mea: 8c � pec-c�to meo munda me,

Quoniaq^ iniquitatem meam egocognofco: amp;peccatum meum contra me eft lemper,nbsp;Tibi loii peccauL, 8c malum coram te feci:vtnbsp;iuftific�ris in fermonibus tuis, 8c vincas eunbsp;Ecce enim veritatem dilexifti ; incerta Se oc

iudicaris.

BEcceenim in iniquitatibus conceptus fum; Scinpeccatis concepit me mater mea.

culta l�pienti� tu� manifeftafti mihi.

Afperges me* byfibpo,8c mundabonlauabis *Demint me, 8c fiiper niuem dealbabor.

Auditui meo dabis gaudium 8cletiti�.-8c exul tabunt ofla humiliata.

Auertefaciern tuam � peccatis meis : 8c om-nes iniquitates meas dele. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

Cor mundum cr�a in me De�s, 8c /piritum redum innoua in vifteribus meis.

Neproijcias me � facie tua, Sc Spirit�m fan-

�ftum tuum ne�uferas� me.

Redde mihi l�titiam lalutaris tui : 8c Spirit� principali confirma me.

Docebo iniquos vias tuas:8cimpij ad te con-uertentur.

Libera me de f�nguinibus Deus, Deus f�lu-tis me� : 8cexultabitlingua meaiuftitiam tuam.

Dominc,labia mea aperies;8c osmeumann� D tiabitlaudem tuam.

Quqniam fi voluifles Gcrificium, dedifiera vtique:holocauftis non dele�taberis.

Sacrificium Deo,fpiritus contribulatus ; cor contritum amp; humiliatum, Deus, non de-fpicies.

Benign� facDominein bona voluntatetua Sion:8c�dif�centurmuri leruf�lem.

Tune acceptabis f�crificium iuftiti�,oblatiQf n�s 8c holocaufta;tunc imponent fuper al-tare tuum vitulos.

Jnfinem�nielleEiusDauid , cumyentt Doeg Idutn�us,amp; annuntiauit Sau�i,nbsp;amp; d�xit, l^enit Dauidin domum''^bi-tn�lech.t.Ii^.zz.b,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�ech.i.

LI.

QVid gloriaris in malitia, qui potens es in iniquitate.^

Tota die iniuftitiam cogitauit lingua tua: ficut nouacula acuta fecifti do-�um.

Dilexifti malitiam fuper benignitatem ; iniquitatem magis , quam loqui �quita-

tem.

Dilexifti omnia verba pr�cipitationis, '�lin- �lingtrn guadolol��:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loftm.i,

Propterea De�s deftr�ettein finem : euel-let te, 8c emigrabit te de tabernaculo tup, 8c radicem tuam de terra viuentium.

Videbunt iufti 8c timebunt , 8c fuper eum jidebunt : 8c dicent, Ecce Homo qui nonnbsp;pofuit Deum adiutorem fuum,

Sed fperauitin multitudinediuitiarum fiia- ' rum:8c pr�ualuitin vanitate fua.

Ego autem ficut oliua fruftifera in domo Dei, fperaui in mif�ricordia Dei in xter-num,8c in f�culuml�culi.

Confite-


-ocr page 506-

Libi


In finentj pro Amaleth intelligentia Dau'id. LI I.

Ixit infipiensin corde fiiOj Noneft pfal.ij.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deus.

Corrupt! funt amp; abominabiles fadi ftint ininiquitatibusmon eft qui faciatbo-

nura.

Deus de coelo profpexit ftiper filios bominu; Yt videat fi eft intelligens , aut requirensnbsp;Deum.

Rora-J-b (lOmnes declinauerunt,ftmul inutiles fadi funtmon eft qui faciat bonumjUon eft vf-queadvnum.

Nonne ftient omnesqui operantur iniquita tem i qui deuorantplebem meam vt cibumnbsp;panis?

Deum non inuocauerunf.illic tpepidauerut *� * timor� vbi non erat timor,

Quoniam Deus diftipauit oflacor� quibo-minibus placentxonfufi funt quoniam Deus fpreuiteos.

Quis dabit ex Sion falutarc Ifrael ? cum con-uerteric Deus captiuitatem plebis fuse, ex-ultabit Iacob,8c l�tabitur Ifrael.

Infinem, in carmMus intelle^usDaui�c� '^eni�eni .^i^hai, amp; dixi�ent ad Saul,H �n-ne �Dauid^fcondituse�apudnos!^nbsp;d.amp; z6.a.

LIII.

DEus in nomine tuo laluum me fac;8c invirtutc tua iudica me.

Deus exaudi orationemmeam.-auri-bus percipe verba oris mei.

Quoniam alieni infurrexerfit aduerfum mc, ?.j. fortes qu�fierunt animam meam : gt;nbsp;non propofuerunt Deum ante confpediinbsp;fuum.

?.�. Ecce enim Deus adiuuat mc: gt;8c� Dominus fufeeptor eft anim� me�.

Auerte mala iniraicis meis ; * in veritate tua difperde illos.

Voluntaric facrificabo tibi, gt; 8c * confitehor gt;.5. nomini tuo Domine,quoniam bonum eft;

Qiwniam ex omni tribulationeeripuifti me: 8c fuper inimicos meos defpexit oculus


meus.


Infinem,in carminiiut intelleSlusDauid. L I I I I.

EXaudi Deus orationem meam, 8c ne defpexeris deprecationem meam:in--tende mibi, 8c exaudi me.

Contriftatus fum in exercitatione mea: 8cco turbatus fum � voce inimici, 8c � tribula-tione peccatoris.

Quoniam declinauerunt in me 'iniquitatcs�: 8c in ira molefti erant mibi.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Cor meum conturbatum eft in me:8c formi-do mortis cecidit fuper me.

Timor 8c tremor venerunt fupermc: 8c con-texerunt me tenebr�

Et dixi,Quis dabit mibi pennas f�cut colum-ba;;8c Yolaboj8c requiefcam?

Ecce elongaui fugies: 8c manfi in fblitudinc. � Expedabam eum qui f�luum me fecit � pufilnbsp;lanimitate fpiritus,8c tempeftate.

Pr�cipita Domine,8cdiuidelinguas corum: quoniam vidi iniquitatem 8ccontradidio-nem in ciuitate.

Die ac node circundabitea fuper muros eius iniquitas,8c labor in medio eius, 8c iniufti-tia.

Et non defecit de plateis eius vfiira 8c dolus. Quoniam ft inimicusgt;meus�maledixiflet mi-bi,fuftinuiftem vtique.

Et ft is qui oderat me, fuper me magna locu-tus fuiflef.abfcondiftem me forfttan ab eo.

Tu veto homo vnanimis, dux meus 8c notus C

meus.

Qui ftmul mecum dulces capiebas cibos : in domo Dei ambulauimus cum confenfu.

Veniat mors fuper illos: 8c defeendant in in-fernum viuentes:

Quoniam nequiti� in habitaculis eorum in medio eorum.

Ego autem ad Deum clamaui : 8c Dominus 'faluabit�me.

Vefpere,8c mane,5c meridie narrabo,8c.annft tiabo,8c exaudiet vocem meam.

Redimet in pace animam meam ab bis qui appropinquant mihi ; quoniam inter multos crant mecum.

Exaudiet Deus,8c humiliabit illos,qui eft an te fecula.

Non enim eft illis commutatio,8c no timuC� runt Deum:extendit manum fuam in retri-buendo.

Contaminaueruntteftamentum eius, diuifi funt ab ira vultus eius : 8c appropinquauitnbsp;corillius,

Molhw


-ocr page 507-

quot;BB. J5.

Pfai�?

Mollitifunticrmones �ius fupcroleum.: amp; Filij hotninum,denteseorumarma Scftigit-

^�tth.ff.d ipflftint iacula. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t�;amp; linguaeorum,gladius acutus.

Luc.ii.e.

�.Petr.s.k II ladafuper Dominum curamtuam, amp; ipf� Exaltarefupcrc�losDeus:amp;inomnemter te enutriet:*nondabit in sternum fluduanbsp;tionemiufto.

Tu vero Deus deduces eos in puteum inte-

ritUS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- �

Viri Gnguinum Sc dolofi non dimidiabunt

' diesfiios.-egoautem iperabo in teDomine.

In�nem,pro.populo qui � �in^is longe 'facits cfl,T)auid in tituli in�eriptione�u ttnue-run� eum Allophyli in (reth.

LV.

Mlfcrere mei Deus, qtioniam concul-

cauit mehomoitotadie impugnas Quoniam magnificataeft vique adccelos mi tribulauit me.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lericordia tua,amp;vfq; ad nubes veritas tua;

Conculcauer�t me inimicimei totadie:quo Exaltarefiiperc�losDeus; Sefuper omnem niam multi bellantes aduerfum me.

Ab altitudine diei tiraebo; ego veto in te fpe rabo. .

�n Deo iaudabo f�rmoncs meos,in Deo fj)e-raui:non timebo quid ficiat mihi caro.

Tota die verba mea execrabantur : aduerftim

me omnes cogitationeseorum, in malum.

Inhabitabuntamp;ablcondent: ipfi calcan�um meum obl�ruabunt.

Sicut fuftinuerunt animam meam pro nihi- Alieuati funt pcccatores .� vulua: errauerunt lo (�luos fiicies illos.'in ira populos confrinnbsp;g�-

Deus,vitam meam annuntiaui tibi ; pofuifti lachrymas meas in confpedu tuo,

Sicut 5c inpromi�ionctua: tunc conuerten turinimici mei rctrorfum.

In quacunque die inuocauero te,ecce cogno

ui quoniam Deus meus es. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;---------------

In Deo laudabo verbum, in Domino lauda- Ad nihilum deuenient tanquam aquade-bo l�rmonem:in Deo fperauijnon timebo quid faciat mihi homo.

ZIJ

ram gloria tua.

Laqucum parauerunt pedibus meis.'Sc incur-ua�erunt animam raeam.

Foderun t ante faciem meam foueam:amp; inci-deruntirieam.

llParatum eor mcum Dcus^paratuni cor me- quot; �'7�** urn cantaboj amp; pfalmum dicam*.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^omiao

UEx urge gloria mea^exurgepfalteri� amp; citba loan.i.d, ra; exiirgam diluciilo.

Confitebor tibi in populis Dominc.'amp;Sc�pfal m um dicam tibi in gentibus:

terram ^loria tua.

I n finein^ne dijjicrdas, Tiauid in titnli in�ri-^ii�ne.

'LVll. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HEB.^3.

Slver� vtiquciuftitiamloquimini/refte* indicate filij hominum.

Etenim in corde iniquitates operaraini: in terra iniuftitias manus veftrae concin-nant.

ab vrero^ocutifuntfalf�.

Furor illis fecundum firnilitudinem f�rpefl' tis:ficuta{pidis furda:,amp; obthurantis auresnbsp;fuaSj

Qu� non cxaudict vocem incantantiuni j amp; venefici incantantis lapienten

Deus conteretdenfescorum in oreipf�rum.� molasleonum confrinoet Dominus.

currens:intendit arcum fiium donee infir-

-------------- n'icntur.

In me funt Deus vota tua^qu� redd5,quot;Iauda- Sicut cera qii� fluit auferentur ; fuperc�cidit .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ignis,amp; non videruhtfblera*

Priufquam intelligerent ipin�veflraf rham-nfuficut viuetes quot;ficut �in iraabforbeteos. quot;�c.ij, Lxtabitur iuftus cum videric vindiftam.-ma-niis fuaslauabit in fanguine peccatoris.nbsp;Et dieet homo . Si vtique eft frudus iufto?nbsp;vtiqueeftDeus indicanseos in terra.nbsp;Infinsin,ne differ das,T)awd in tituli in�ri-ptione,tjuando mi�t Saul,amp; cu�udiuit domunbsp;eiusminter�tereteu.s.'^R^.s^, l v 11 bnbsp;ERipe me de inimicis meis Deus meus; Anbsp;amp; abinlurgentibus in melibera me*nbsp;Eripe me de operantibus iniquitatem:

amp; de viris ianguinum falua me. Quia ecce ceperunt animam meara, irruerfitnbsp;in me fortes:

Neque iniquitas mca, neque peccatum men Domine;fine iniquitate cucurri amp; direxi.nbsp;Exurgc in occurfum meura, amp;vide:amp;tunbsp;Domine


*�57.

tiones�tibi.

Quoniam eripuifti animam meam de morte, amp; pedes meos de lapfu, vt placeam coramnbsp;Deo inlumine viuentium,

1 nfinem , ne di�perdas, quot;Dauidin tituli in-�t�gt;'iptionc,\\tufiigeret � facie Saul, in�eluta.

CAP. L A' I.

Mllerere mei Deus, mifercre mei;qH0-niam in te confidit anima mea.

Et in vmbra alarum tuarum fperabo, donee tran/eat iniquitas.

Clamabo ad Deum alti�imum : Deum qui benefetJlt mihi.

Mifit de ccelo,5c liberauit me;dedit in oppro brium conculcantes me.

Mifit Deus milcricordiam fuam Sex^eritate fuam,�ceripuit animam meamde medionbsp;catuloruin leonum : dormiui conturba-tus.

-ocr page 508-

Domine Deus virtutum, Deus Ifracl

B Intende ad vifitandas omnes gentes;non mi-/erearis omnibus qui operantur iniquitat�.

Conuertentur ad vefperam;5c famem patien tur vt caneSjSc circuibunt ciuitatem.

Eccc loqu�tur in ore fuo_, amp; gladius in labijs eorum:quoniam quis audiuit?

Et tu Domine deridebis eos: ad nihilum de

duces omnes gentes.

Fortitudinem meam ad tecuftodiam j quia Deus fufceptor meus es:Deus meus^ mi(�-ricordia eius pr�ueniet me.

C Deus oft�dit mihi fuper iniraicos meos : ne occidas eos,nequando obliuifcantur popunbsp;li mei.

Difperge illos in virtute'tua : Sc depone eos prote�tor meus Domine:

Dclidumorise�rum , f�rmonemlabiorum ipforum, Sc comprehendanturin fuperbianbsp;fua.

Etde execratione Sc mendatioannuntiab�-

tur in confummatione:in irac�fummatio-niSjScnon erunt.

icient quia DeusMominabitur� lacob, Sc

tur.i. fini urn terr�.

D Conuertentur ad velperam^Sc famem pati�-

� tur vt canes:8c circuibunt ciuitatem.

Ipfi dilpergcntur ad manducandum :fi vero

non fuerint (�turati^Sc murmurabvit.

Ego autem cantabo fortitudinem tuam , Sc

'txnltaie.tf quot;exaltabo�mane mil�ricordiam tuam:

Quia fadus es fufceptor meus, Sc refugium meum indie tribulationis meat.

Adiutor meus tibi plallam, quia Deus fulce-ptor meus es.-Deus meusmif�ricordia mea.

Infinem,pro ijs qui immutaburitur in tituli injiriftiane ipfi Dauid in do�lrinam,cum fucnbsp;tendit '^efopotamiam Syrixnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;co-

uertit Ioab,amp;fercufsit Idumxam in yaUe Veruntamen pretium meum cogitaueruntre SalinArumduodeeimmillia.2.�^g.Z.amp;.\o.

TaralipA^. Lix.

DEus repuliftit nos,Sc deftruxifti nos: iratus es,8c mil�rtus es nobis.

Commouifti terram ; Sc conturbafti eam:fana contritiones eius, quiacommotanbsp;eft.

Oftendifti populo tuo dura:potafti nos vino compundionis.

Dedifti metucntibus te fignificationem : vt

fugiant � facie arcus:

Vtliberentur diledi tui:laluum fac dextera

tua,8c exaudi me.

Infra.io7c iiD^�^\ocutus eft in �ando fuo, Lietabor,Sc

}iei. 6o.

Lib.

In Idumieam extendam calceamentuni in�u� mihi alienigenx fubditi funt.

Quis deducet meinciuitatem munitam?qui5 deducet me vfque in Idum�am?

Nonne tu Deus qui repulifti nos:Sc non egre dieris Deus in virtutibus noftris ?

Da nobis'auxilium de tribulatione:quot;Sc� vana f�lus hominis. I gt; '

In Deo faciemus virtutem : Sc ipf� ad nihil� deducet tribulantes nos.

Infinettt,inhymnisT)attid. L x. .

EXaudi Deus deprecationem meam.-in-tcnde orationi me�.

A finibus terr� ad te-clamaui.*.dum anx iaretur cor meum in petra exaltafti me,nbsp;Deduxifti me, quiafadus es ipes mea : turrisnbsp;fortitudinis � facie inimici.

Inhabitabo in tabernaculo tuo in fccula:pro te�ar in velamento alarum tuarum.

O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P*�**

Q^oniam tu Deus gt; meus�exaudifti oratio-nem meam.-dediftih�reditatem tithentibus nomehi tuum.

Dies fuper dies regis adijcies:annos eius vlq; in diem generationis 8c generationis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

quot;Permanet�in �ternum in confpedu Dei; mi f�ricordiam 8c veritat� eius quis requiretf ,nbsp;Sicpf�lmum dicamnomini tuo in feculumnbsp;l�culi:vt reddam vota mea de die in diem.nbsp;In�nem,pro Idithun,TJdlmusT)auid.

LXI.

OnneDeo fubieda erit anima mea? ab ipfo enim f�lutare meum.

Nam 8c ipfe Deus meus, 8c l�lutaris meus:fulceptor meus , non mouebor ampli us.

Quoulque irruitisin hominem ?interficiti5 vniuerfi vos:tanquam parieti inclinato, 8Cnbsp;maccri� depulf�?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

pellerc,cucurri in fiti:ore fuo benedicebat, Sc corde fuo maledicebant.

Veruntamen Deo fiibieda efto anima mea: quoniam ab ipfo patientia mea.

Qma ipfe Deus meus Sc f�luator meus:adiu-tor meus,non emigrabo.

In deo f�lutare me�,8cgloria mea : Deus a�-xilij mei,8c fpes mea in Deo eft.

Sperate in eo omnis e�gregatio populi,ef�un dite Goram illo corda veftra; Deus adiutornbsp;nofterin �ternum.

Veruntamen vani filij hominum, mendaccs filij hominum in ftat�ris:vt decfpiant ipf�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, devanitateinidipfum.

partibor Sichimam , Scconuallem taber- Nolitcfperare in iniquitate,8c rapinas nolite naculorum metibor:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;concupifcere;diuiti� fi afduant,nolite cor

Meus eft Galaad,8c meus eft Manaf�es:8c E- apponere.

phr�im fortitudo capitis mei, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Semcl locutus eft Deus, duo h�c audioi,

ludaRex meus;Moab ollafpei mc�. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quia poteftas Deieft,8c tibi Domine mi-

fsricor�

-ocr page 509-

Pfal.


l�ricordia:Itquiatu reddes vnicuiqueiuxta opera fua.

Tpilmus quot;Dawdcum effet in de�rto Idumeex.

�� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXII.

DEuSj Deus meus ad te de luce vigilo. Sitiuitin te anima mea^quam mulci-pliciter tibi caro mea

In terra def�rta, amp; inuia, amp;inaquo�. ficin �ndo apparat tibi , vt viderem virtutcmnbsp;tuam amp; gloriam tuam.

Quoniam melior eft mif�ricordia tua fupcr vitasdabia mea laudabunt te.

Sicbenedicam te in vita mea; amp; in nomine tuo Icuabo manus meas.

Sicuc adipe amp; pinguedine repleatur anima mea:amp; labijs exultationis laudabit os me�.

quot;Sic � memor fui tui fiiper ftratum meum , in matutinis meditabor in tczquia fuifti adiu-tor meus.

Et in velamento alarum tuarum exultabo, adh�fit anima mea poft tezmefufcepit de-

xtera tua.

Ipfi ver� in vanum qu�fierunt animam mea, introibuntin inferioraterr� ztradentur in.

manus gladij,partes vulpium erunt. ver�l�tabiturinDeo/'laudabunturomnbsp;���.J. nesquiiurant�ineo, quia obftrudum eftnbsp;os loquentium iniqua.

Infinem.�P/almusVauid. ����4.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A,,,.

EXaudi Deus oration� meam cum de-precon� timor� inimici eripe anima meam.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .

Protexifti me � conuentu malignantium :a multitudine operantium iniquitatem.

Quia exacuerunt vt glaciium hnguas fuaSjin.-tenderunt arcum rem amaram : vt fagitt�t in occultis imraaculatura.

Subito fagittabunt eum,amp; non timebunt: fir mauerunt fibi f�rmonem nequamr

Narraucrunt vt abft�derent laqueos:dixer�t, Quis videbiteos.^

Scruta� funtiniquit�tes; defecerunt Icrutan *�^**'���.�4.4 tesquot;fcrutinio\

Accedet bomo''ad� cor altum : amp; exaltabitur

Deus.

Sagitt� paruulorum fad� fiintplagaseorum; amp; infirmat� funt contra eos Hngu� cor�.

Conturbati funt omnes qui videbant cos: 5c timuitqmnis homo.

Et annunhaueruntopera Dei.-5c fada eius in rellexerunt.

L�rabituriuftus in Domino, 8cfperabit in eo.-Sc laudabuntur omnes refti corde.

In ffneni,7fftlmitsT)auid, Cantitum gxi, Isremix amp; E':^chielpopido tran�nigrn-tionis^^uando incipiebant ^roficijci.

Lxn 11.

E decet Hymnus Deus in Sion:amp; tibi reddeturvotum in leruf�lem.

Exaudi orationem meam; ad te om*-nis caro veniet.

Verba iniquorum pr�ualuerunt fiipernos: amp; impietatibus noftris tu propitiaberis.

Beatus quem elegifti amp; aflijmpfifti.inbabita bit in a trijs tuis.

Replebimurin bonis domus tu�:Gnlt;Stum eft templum tiium^mirabile in �quitate.

Exaudi nos Deus l�lutaris nofter : Ipes omnium finium terr�.amp;in mari longe.

�r. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Pr�parans montes in virtutetua, accindus poten riazqui conturbas profundum maris,nbsp;�bnum flu�tuum eius.

��4


Turbabuntur Gentes, 5c timebunt qui habitant terminos � fignis tuis:exitus maturini 5c vefper� deledabis.

Vifitafti tcrram,5c inebriafti eam:multiplica fti locuplctareeam.

Plum� Dei replctumeftaquis.-parafticibum illorum ; quoniam ita eft pr�parationbsp;eius.

Riuos eius*inebria� multiplica genimina e- quot;indriiua, ius : in ftillicidijs eius l�tabitur geimi-nans.

Benedices coron� anni benignitatis tua: : 6c campi tui rcplebuntur hubertatc.

Pingueftent fpecioG del�rti : 5c exultatione colles accingentur.

Induti funt arietes ouium, 8c valles abunda-bunt frumento:clamabunr,etenim hymnii dicent.

In finem, Canticum pffilmi reffurreWianis.

LXV.

IVbilate Deo omnis terra,pf�lmum dielte A nomini eius.dategloriam laudi eius.

Dicite Deo, Qu�m terribilia funt opera tua Domine.�in multitudine virtutis tuasnbsp;mentientur tibi inimici tui.

Omnis terra adoret te, Sc pl�llat tibi zpl�lm� dicat nomini tuo.

Venite,8c videte opera Dei:terribilis in con-filijs fuperfilios hominum.

Qui conuertitmarein arida, in flumineper-tranfibunt pede.'ibi l�tabimur in ipfo.

Qui dominatur in virtute fiia in �ternum,o- B culi eius fuper Gentes refpiciuntzqui exaf-perantnon exaltenturin femetipfis.

B�n�dicit� Gentes Deum noftrum, 5c audi-tam facite vocem laudis eius.

Qui pofuit animam meam ad vitam : 8c non d�dit in commotionem pedes meos.

Qiioniam probaft� nos Deus : ign� nos exa-minafti ficut examinatur argentum.

Induxifti nos in laqueum,pofuifti tribulatioQ n�s in dorfo noftro : impofuifti hominesnbsp;fuper capita noftra,

Tran-


-ocr page 510-

Lib.

Tranfiuimus per ignem amp; aquam: amp; cduxi-fti nos in refrigerium. ,

Introibo in domum tuam in holocauftis:red dam tibi vota mea, qua: diftinxerunt labianbsp;mea.

Et locutum eft os meum in tribulations

mea.

D Holocaufta medullata ofFeram tibi cum in-cenlb arietum : ofFeram tibi boues cum

hircis.

Venite, audire:8c narrabo omnes qui timetis Deum^quanta fecit anim� me�.

Ad ipfumoremcoclamaui, Scexultaui fub lingua mea:

Iniquitatem fi afpexi in corde meo, non ex-audiet Dominus.

Propterea exaudiuitDeus, amp; attendit voci deprecationis raex.

Benedidus Deus qui nonamouit oratione meamj�c mif�ricordiam fuam � me.

Infinem^in IjmmsTfalmuscantid �Dauid.

HEB,�7, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXVI.

DEus mifereatur noftri, amp;. benedicat nobis ; illuminer vultum fuum fu-per nos,amp; mifereatur noftri;

Vt cognofcamus in terra viam tuam:in omni bus gentibus falutare tuum.

Confiteantur tibi populi Deusxonfiteantur tibi populi omnes.

L�tentur amp; exultent genres, quoniam iudi-cas populos in �quitate, amp; genres in terra dirigis.

Confiteantur tibi populi Deus, confiteantur tibi populi omnes,terra d�dit fru�lum Fu�.

Benedicat nos Deus Deus nofter, benedicat nos Deus:amp;metuante� omnes fines terr�.

Infinem,7falmus cantid if� �Dauid.

HEB. 68. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LX VII.

Xurgat Deus,amp; difiipeturinimici eius; amp;fugiantqui oderunteum, �facienbsp;eius.

Sicutdeficitfumus, def�ciant;ficut fluit cera �facie ignis , fie pereant peccatores � facienbsp;Dei.

Et iufti epulentur, amp; exultent in confpedu Dei: amp; deledentur in J�titia.

CantateDeo, pf�lmu dicitenomini eius:iter facite ei qui afeendit fiiper occafiim Dominbsp;nus nomen illi.

Exultate in confpedu eius , turbabuntur � facie eius,patris orphanorum, amp; iudicis vinbsp;duarum.

Deus in loco f�ndto fuo:Deus qui inhabitare facit vnius moris in domo;

Qui educit vin�tos in fortitudinc ,fimiliter eos qui exafperat,quibabitatinf�pulchris.

Deus cum egredereris in confpedu populi tui,cnm pertranfires in deferto:

Terra mota eft, etenim coeli diftillauerunt � facie Dei Sinai,� facie DeiIftael.

Pluuiam voluntariamfcgregabis,Deus,hxre � ditati tu�:amp;infirmataeft, tuveroperfeci-fti earn.

Animalia tuababltabunt in ea;parafti in dul-cedine tuapauperi,Deus.

D ominus dabit verbum euangelizantibus virtute multa.

Rex virtu turn diledi diledi: amp; fpeciei domus diuidere fpolia.

�i dormiatis inter medios clcros, penn� coin b� deargentat�,amp; pofteriora dorfi cius innbsp;pallore auri.

Dum difeernit c�leftis reges fiiper eam,niuc dcalbabuntur in Se]mon:mons DeijUionsnbsp;pinguis.

Mons coagulatus,mons pinguis: vt quid fiifi-picamini montes coagiilatos?

Mons in quo beneplacitum eft Deo babita-re in eoietenim Dorainus habitabit infi-nem.

Currus Dei decern millibus multiplex, millia l�t�ti�.Dominus in eis in Sinai in fando.

IIAfcendiftiin altum , cepifti captiuitatem: accepifti donain hominibus:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C

Etenimnoncredentes,inhabitare Domina Deum.

Benedidus Dominus dicquotidie.-profpera iter faciet nobis, Deus falutarium noftro-rum.

Deus nofter Deus faluos faciendi; amp; Do mini Domini exitus mortis.

Veruntamen Deus confringet capita inimi-corum fuorum; verticem capilli perambu-lantium in delidis fiiis.

Dixit Dominus,Ex Bafanconucrtam,coucr ram in profundum maris:

Vt intingatur pes tuus in fanguine ; lingua canum tuorum ex inimicis,ab ipfo.

Vjderuntingrefliis tuos Deus, ingreflus Dei mefregis mei qui eft in fando.

Prxuenerunt principes coniundi pf�llenti-buSjin medio iuuencularum tympaniftria-rum.

In ecclefij s benedicite Deo Domino,de fon-tibus Ifrael.

IbiBen-iamin adolefcentulus in mentis ex-rl^ ceu'u;

Principes Iuda,duces corum;principes Zabu lon,principes Nephthali.

Manda,Deus,virtuti tua:;cofirmanoc,Deus, quod operatus es in nobis.

A templo tuo in lerufalem, tibi offerent reges munera.

Increpa feras arundinis, congregatio tauro-rum in vaccispopulorum;vtexcludanteo� qui probati funt argento.

Di�ipa


-ocr page 511-

1*

ricordiatua; ftcundum m��titudinem mi-ftrationum tuarum refpice in me.

Et ne auertas faciem tuam � puero tuO: quoniam tribulor_,velociter exaudi me. PftlliteDeoqui aftendit fuper c�lum c�li, Intertdeanim� me�, Sclibera eam : propter Gnbsp;inimicos meos eripe me.

Tu ftis improperium meum , 8cconfufton� meam,8c reuerentiam meam:

Inconfpedu tuofunt omnes q�i tribulant me, improperium expedauit cor meum 8cnbsp;miftriam.

Et fuftinui qui ftmul contriftaZetur, 8c non fuit: 8c qui confolaretur,8c non inueni.

Et dederunt in efeam meam fel: il 8c in ftti mea potaucrunt meaceto.

Fiat mehfaeorum coram ipfts in laqueum,8c in''retributiones,�8c in feandalum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2w^l**'**^

Obfturcntur oculi eorum ne videant: 8c dor film eorum ftmper incurua.

Effundc fuper eosiram tuam:8c furor ir�tu� comprehendat eos.

IIFiat habitatio eorum d�ftrta: Sein taberna--^^-*''^* culis eorum non fit qui inhabitet.

amp; fuper dolorem vulnerum meorumaddi derunt. '

Appone iniquitatcm fuper iniquitatem eo-D rum.'amp;noninrrcnt in iuftinam tuam.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;griniis filijs mams me�.

H***'**^* llQ^oniam z�lus domus tu� com�dit me ; amp; Hopprobriaexprobrantium tibijcecideruntnbsp;l�iperrae.

Et operui in ieiunio animam meam; amp; fad� eft in opprobrium mihi.

Etpofui veftimentum meum cilicium;amp; fa-�hus fum illis in parabolam.

Adueffiim me loquebantur qui (�debant in porta :amp;in me[nbsp;num.

Ego Veto orationein meam ad te Domine; tempus bencplaciti Deus.

In multiuQidinemii�ricordiae tu� exaudi me, in veritate f�lutis tus:

Eripeme deluto^vt noii in f�gar; lib�ra meab ijs qui oderunt me,amp; de profundis aquar�.

Non me demergat tempeftas ��^us, nequeab forbeat mepr�fundumrneque vrgeat fupernbsp;meputeusosfuiim.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

-Exaudi me Domine quoni� bchigna eft mile

Pfal

Di�ipa gentesquac bclla volunt: venieht le-gati ex Aegypto; Aethiopia pr�uenietma-nuseiusDeo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

R�gna terrs cantate Deo : pf�llitc Domino,

ad orientem.

Ecce dabit Voci fus voeem virtutis, date glo riam De�,fuper Ift�el magnificentia eius,nbsp;amp; Virtus eius in nubibus.

Mirabilis Deus in ianftis f�is,Deus Ifrael ip ft dabit virtutem amp; fortitudin� plebifux:nbsp;bcnedidlus Deus.

Jn flnemjprt) tjs tjui commutaluntur, T)auid. LXVIII.

A Aluum mefac Deus, quoniam intr�ue-runtaqu� vfquead animam meam.

^^Infixus fum inlimoprofundiiamp;non eft ftibftantia.

Veni in altitudincm maris ; amp; tempeft�s d�ni erft t me.

Eaboraui damans ; rauc� fad� funt fauces me� : dcfecerunt oc�li mei, dum Ipcro innbsp;Deurameum.

Multiplicati funt fuper capillos capitis me� Quoniam quem tu percufsifti,perfecutifunt qui oderunt me gr.itis.

Conforta� funt qui pcrfecuti funt me inimi ci mei iniuft� : qu� nonrapui, tune ex-oluebam.

Deustuftis inftpientiam meam: amp; delida Deleantur de libro viuentium ; amp;cura iuftis mea � te non funt abftondita.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non ftribantur.

non fcribantur.

Non erubeftant in me qui eXpedant te Do- Ego fum pauper amp;dolcs;ftlus tua Deus f�f^ mine:Domine virtutum,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cepit me.

Nonconfundanturfuper mequi qu�runtte, Laudabo nomen Dei cum cantico: amp; niag-

Deus Ifrael: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nif�cabo eum in laude:

Quoniam propter tefuftinui opprobrium: Et placebit Deo fuper vitul� nouellum cor-operuitconfufto f�cicm meam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nua producentem 8c vngulas..

B Extraneus fadus fum fratribus meiSjSc per�- Videant pauperes amp;l�tcntur: qu�rite Deum �cviuet anima veftra:

Quoniam exaudiuit pauperes Dominus : Sd vindos ftios nondefpexit.

Landet ilium c�li amp; terra, mare J amp; omnii reptilia in eis.

Qu oniam Deus ftluam faciet Sion : amp; �difi cabiintur ciuitatcs lud�.

Etinhabitabuntibi, amp;h�reditate acquirent earn.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: x '

pftllebant qui bibebant vi- Et ftmen ftruorum eius po�idebit earn , 8c qui diligunt nomen eius habitabunt irtnbsp;ea.

InfinempPptlmus T)auid,mrememoratione quodlaluumfwrit�'eun{�DommtiSinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

LXlX.

DEusinadiutorium meumintcde:Do- fupra.34.i mine ad adiuuandum m�,feftina. *nbsp;. Confundantur 8c r�uere�tur qui qu�nbsp;runt animam meam,''nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*�

Auertantur retrorfum 6cerubeftant quivolut mihimala.

F F Auer-

-ocr page 512-

Libi.

Auertantur �atirti erubelcentes : tqui-diciinc mihi,Euge,euge.

Exultent amp; iattenturin te omnes quiiqu�rnt tc: 6c dicantf�mper, Magni ficetur Domi-nus,quidilignnt{aiutaretuum.

Ego ver�egcnus �c pauper fiim;Deusadiuua

me.

Adiutor meus 8c liberator meus es tu: Domi nenemor�ris,nbsp;�Pj'ahnus�Da�id,�i�orum lonadah, amp;prw-rum captiaorum.

LXX.

A nbsp;nbsp;N te Domine (pcraui, non confundar in

� I �ternum;iniuftitia tua libera me, 8c eri pe me.

Inclina ad meaurem tuam:5c (�lua me.

Efto mibi in Deum protedorem, 6c in loc� manitum:vc faluum me facias,

Qmoniam firmamentum meum, 8c refugiu mcumestu.

Deus meus eripe me de manu peccatoris, 8c ' de manu contra legem agenris 8c iniqui:

Quoniam tu es patientia mea Domine, Domine ipcs mea � iuuentute mea.

� In tcconfirmatus fum ex vtero:de ventre ma

tris mc� tu es protedor meus:

Intecantatio mea l�mper tanquam prodi- Etpermanebit cnm foie 8cante lunam in gc gi� fa�tns fum multis, 8c tu adiutorfortis.

Rcpleatur os meum lande .-vt cantem glori am tuam,tota die magnitudinem tuam.

Ne proijcias me in tempore f�ne�lutis : cum defecerit virtus mea,nederelinquas me:nbsp;Quia dixerunt inimici mei mihi;amp; qui cuftonbsp;diebant animam meam, confilium fecer�tnbsp;invnuriiy., '

Dicentes,Dcus dereliquiteum:perl�quimi-ni,8ccomprcbenditeeum:quia no eft qui eripiat.

Deus neelongeris � me: Deus meus iii auxi-

lium meum relpice.

C Confundantur amp; defieia�t detrabcntcs ani-

ra� me�.'opcriantur confufione Sc pudore

qui quatrunt mala mibi.

Ego autem f�mperlper�bo:8c adijciara fuper omnem laudem tuam.

Os meum annuntiabit iuftitiam tuam : tota

die (�lutare tuum. ,

Quoniam nod cognoui literaturam/introibo in'potcntiam�DominicDomine mcmora-bor iuftitiai tuae folius.

Deus docuifti me � iu�entute mea: 8c vlque

V quot;nunc pronunciabo rairabilia tua.

Etvlquein l�neftam 6c feniumjDeus,4ie de- Sif-nomeneiusbenedii�umip fccula:,antefigt; relinquasme, jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.'lempermanqt nomen eius.

Donee anriunticm brachium tuum^gcnera^ E.fJ�enedicentur in ipfo omnes tribus terrx* *' tionioniniqu�venturaeft: :,in' i-omncsgentesmagnificabunteum�^ ;nbsp;jj-P�tentiatntuam 8c iuftitiam tuam, Deus,'vf Benedid'us Dominus Deus'Iffael.,

queiaaltilsiraaquiefeciftimagnalia,Deus d tpirabilialbluSr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i � i 1-^' , '

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;':'Tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' �tbC-

s-tjuis fimilis*t�bi? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*�.

Quantas oftendifti mihi tribulati�ncs multas 5c malas:5cconuerfiis viuificafti me:6c deaby�is terr�ttteriimreduxifti me:.

Multiplicafti magnificentiam tuam; Sccon-iicrlusconfblatuses me.

Nam Sc ego confitcbor tibi invafis pfalmi veritacemtuam,Deus : Pfidlam tibiin ci-thara,fandus Ifrael.

Exultabunt Jabia mea cum cantauero tibi: 6c anima mca quam redemifti.

Sed Sc lingua mea tota die meditabitur iiifti-tiam tuam.-cum confufi 6c reueriti fuerint �qui quxruntraalamihi.

Tl'almas in SA�omonetn.

LX XI.

DEus indicium tuum regi da:5c iuftitia tuam filio r�gis.

Indicate populum tuum in iuftitia,8c pauperes tuos in iudicio.

Sufcipiant montes pacem populo,amp; colles iuftitiam.

ludicabit pauperes populi, 6c �luos faciet fi lios pauperum.' 6c humiliabitcalumniato-rem.

nerationequot;amp; generationcm�. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;�ener^'i*�

Defcendet fic�tpkiuiain velluszamp;ficutftilli cidia ftillantiafnper terram.

Orietur in diebus eiusiuftitia amp; abundantia pacis:don�c auferaturluna,

Et dominabitur� mari viqucadmare.-S�� flu mine vfque ad terminos orbis terrarum.

ll�oram illo procident Aethiopeszamp;inimici eius terramlingent.

Reges Tkarfis amp; inrulx muneraoffercnt^rc-ges Arabum amp; Saba dona adducent:

Et adorabunteum onnes reges*:omncsgcn

�tes f�ruientei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C

Quia liberabitpauperem �potentCjScpaupe-rera cui non erat adiutor.

Parcetpauperi amp; inopi:Sc animas pauperum jfaluas faciet.

Ex vfuris 5c iniquitate rediraet animas corn: �amp; honorabile, nomen corum coraniillo.

Et viuet,5c dabitur ei deaurQ;Arabi�j!Sc ado-rabuntdeipfo f�mpentota die benecii��tei.

Et-eijit firmament� in tecra�n/iimmiim.on- D tium, fuperexfolletur ^pcr Libanuin frunbsp;eius:8cfloi^b�t de ciqjtatq fic't f�nuninbsp;terr�.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

-ocr page 513-

Pfal.

ii�

Et benedidum no m� maicftatis eins in acter

num,amp; rcplebitur maieftate eins omnis ter ra.fiatjfiat.

Defecerunt laudes Dauidfilij leflc.

�Pj'iilmus j4japh.

LXXII.

Vam bonus Ifrael Deus bis qui redo y fiint corde?

Mei aut� pene motifuntpedes, pene efFufi funtgreflus mei,

Quiazelaui fuper iniquos, pacem peccator� videns.

Quia non eft refpedus rriorti eorum ; amp; fir-mamentum in plaga eorum.

In labore bominum non funt, amp; cum bomi-nibus non flagellabuntur;

ideo tenuit eos fiiperbia,operti funt iniquita te amp; impietate fiia.

Prodijt quafi ex adipe iniquitas eorum : tran fieruntinaffedum cordis.

B Cogirauerunt,Sc locutifuntnequitiam: ini-quitatem in exccllo locuti funt.

Pofuerunt in coelum os fuum:amp; lingua corn tr�n buit in terra.

Ideo coruertetur populus meus bic ; 8c dies pleni inuenientur in eis.

Etdixcrunt,Quomodo leit Deus,5c l� eft fci entia in excelfo.'�

Ecce ipfi peccatores 5c abundantes in (�culo, obtinuerunt diuitias.

Et dixi,Ergo fine cauf� iuftif��aui cor me�, 8c laui inter innocentes fnanus mcas:

Et fui flagellatus tota die, 8c caftigatio mea inmatutinis.

C Si dicebam,Narrabo /�c:ecce nationem f�lio-rum tuorum reprobaui.

Exiftimabam vtcognofeerem boc : labor eft

ante me.

Donee intrem in ftnduariumDei: Scintelli gam in nouifsimis eorum.

Veruntamen propter dolos pofuifti eis:deie-cifti eos dum alleuarentur.

modo fadi funt in defolationem? ftibi-to defecerunt.-perier�nt propter iniquita-

Velut (omnium furgentium Domine, in ci-uitatc tua imaginem ipfbrum ad nibil�ra r�dig�s.

Quiainflammatum eft cormeum , Serenes mei commutati funtrSc ego ad nibilum renbsp;dadus�fumjSc neftiui,

D Vt iumentum fadus fumapud te;5c ego f�m per tecum.

Tenuifti nianum dexteram rrieam;8c in vol� t�te tua deduxifti me, 8c cum gloria fufee-pifti me.

Quid enimmibi eft in c�lo?8c � tequid vo-, lui fuper terram?

Defecit caro mea 8c cor meum: Deus cordis mei,8c pars mea Deus in �ternum.

Quia ecce,qui elongant f�� tc,peribunt:per-didifti omnes qui fornicantur .abs te.

Mihi autem adbxrere Deo boniim eft,pone-re in Domino Deo Ipem meam:

Vt annunticm omnes pr�dicationes tuas in portis fili� Sion.

JntelleSlus ^�tph.

LXXIII.

VT quid Deus repulifti inf�nem: ira-tus eft furor tuus ftiperoues paf-cu� tu�?

Memor efto congregationis tu�, quam pof-(�difti ab initio.

UE B.7^. A

Rcdemifti yirg� b�reditatis tu�/mons^Sion in quo babirafti in co.

Lena manus tuas in fuperbias eorum in fine: quanta malignatus eft inimicus in fando?

Et gloriati funt qui oderunt re: in medio fo-lennitatis tu�.

Pofucrunt fign.a fua,figna : 8c non cognouc-runt fient in exitu fuper fnmmum.

Quafi infylua lignorum fecuribus excide- B runt ianuas eius in idipfum:in fecuri 8c af-cia deiecerunteam.

Ilincenderunt igni f�nduarium tuum.-in ter-rapolluerunt tabernaculum noministui.

Dixerunt in corde fiio cognatio eorum firn ni, Quiefccre faciam us omnes diesfeftos D ei � terra.

Signa noftra non vidimus, iam non eft pro-phcta:8c nos non cognofeet amplius.

VfquequoDensimproperabitinimicns,irri-tataduerf�rius nomen tuum in finem?

Vtqnidanertis manuni tnam, 8c dexteram tuam de medio finu tuo in finem?

llDeus autem rex nofter ante fecula : op�ra- Luc.i.g. tus eft falutem in medio terr�.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

Tu corif�rmafti in virtute tua mare.-contribu lafti capita draconum in aqnis.

Tu corifregifti capita draconis .� dedifti cum efcam popnlis Aetbiopum.

Tu dirupifti fontes 8c torrentes : tu ficcafti fluui�setbani.

Tuns eft dies, 8c tua eft nox:tu fabricatus es auro ram 8c folem.

Tufecifti omnes terminos terr� : �ftatem 8c ver tu plafmaftiea.

Memor efto buins , inimicus improperauit D Domino:8c populus innbsp;men tuum.

fipiens incitauit no


Ne tradasbeftiis''animaamp;�confifcntes'' tibi : 8c ''MtmUcofi-animas pauperum tnorum ne obliuiicaris �tojit�tiii. 4 in fincm.

Refpicein teftamentum tiium ; quia rbpleti funt,qui obfeurati funt terr� domibuS ini-tjuitatum.

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ff � Neauer-


-ocr page 514-

Lib.

Ne auertat�r Rumilis fa�lus confufus-.pauper amp; inops laudabunt nomen tuum.

Exurge Deusjudicacaufamtuamzmcmorc-fto itnproperiorum tuorum,eorum quae ab infipientc fiint tota die.

Neobliuifcaris voces inimiconim tuorum; fuperbia eorum qui te odcrunt afcenditnbsp;femper.

Jnfinem nequot;corrumpas , Tfalmut canttei KSS.j^inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lx XI III.

COnfitebimurtibi Deusx�htebimur, amp;inuocabimus nomen tuum.

Narrabimus mirabilia tua:cum acce-pero tempus,ego iuftitias iudicabo.

Liquefaftaeft terra , amp; omnes qui habitant in ea.'Cgo confirmauicolumnas ci us.

Dixiiniquisj Nolite inique agere: Sc delin-quentibuSjNolite exaltare cornu:

Nolite extollcre in alcum cornu veftrum: no liteloquiaduerfus Deum iniquitatem;

Quia neque ab oriente, nequeab occidente, neque� delertis montibus : quoniam Deusnbsp;iudex eft.

Hune humili�t,amp; hune cxaltat:quia calix in manu Domini vini msri plcnus raifto:nbsp;Etinclinauitexhocinhocrver�tam�f�x eiusnbsp;non eft exinanita : bibent omnes pcccato-res terrx.

Ego autem annuntiabo in f�culum: cantabo Deo lacob.

Et omnia cornua peccatorum confringam: amp; exaltabuntur cornua iufti.

In finem in Uudibus^Tlalmus �fAfh^canti-Bsa.js. (umad A�yrios. lxxv.

Otus in ludxa Deuszin Iftaelmagn� nomen eius.

Etfa�tus eft in pacclocuscius:amp;ha bitatio eius in Sion.

Ibi confregitpotcntias'arcum,�fcutum, gla-dium,amp; bellum.

Illuminans tu mirabiliter � montibus atter-

nisnurbati funt omnes inftpientes corde. Dormierunt fbmnum fiium: amp; nihil inuenenbsp;runt omnes viri diuitiar� in manibus fuis.

Ab increpatione tua Deus lacob dormitauc-runt qui afeenderunt equos.

Tu terribilis es , amp; quis ref�ftct tibiPcx tune ira tua.

De c�lo auditum fecifti iudicium : terra tre-muitamp;quieuic

Cum exurgeret in iudicium Deus, vt l�luos faceret omnes manfuetos terr�.

Quoniam cogitatio hominis confitebitur ti-bi:amp; reliqui� cogitationis diem feftum a-genttibi.

Vouete,amp; reddite Domino Deo vcftro;om-nes qui in circuitu eius affertis munera

Terribili �cei qui aufcrtlpiritumprincipum.

terribili apud reges terr�t.

Jn finem^ro Idithun , TJalmns jifiefib*

LXXVI

IlOce mca ad Dominum clamaui: vo infrj.Hi-� ce mea ad Dcum,amp;intcndit mihi. A

In die tribulationis meat Deum cx-

quif�ui, manibus mcis node contra cum; amp;non fum deceptus:

Renuit cofolari anima mea, memor fui Dci, amp; deledatus fum,amp; exercitatus fum; amp; dc-fecit fpiritus meus.

Anticipauerunt vigilias oculi mei : turbatus fum,amp; non fum locutus.

Cogitaui dies antiquos:amp; annos �ternosin mente habui.

Et meditatus fum node cum corde meo ; 8c � cxercirabar J amp; feopebam Ipiritum meum.

Nunquid in�ternum proijciet Deus, *aut�quot;lt;gt;*�** non apponet vt complacitior fit adhuc?

Autin finem mif�ricordiamfuam abfcindct^ � generationein generationem?

Aut obliuilcetur mil�rcre Deus?autcontine bit in ira fiia mil�ricordias fuas?

Et dixi,Nuncc�pi:ha;c mutatio dexterz Excel fi.

Memorfuioperum Domini: quia memor ero ab initio mirabilium tuorum.

Et medirabor in omnibus operibus tuis;8c in adinuentionibus tuis exercebor.

Deus in l�ndo via tua:quis Deus magnus fi eut Deus nofter? tu es Deus qui facis mirabilia.

Notam fecifti in populis virtutem tuam ; re-demifti in brachio tuo populum tuunij f�-lios lacob amp; lol�ph.

Viderunt te aqu� Deus,viderunt te aquz : amp; tim uerunt, amp; turbatz funt abyfsi.

Multitudo fonitus aquar�ivoc� deder�t nu-bes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D

E tenim l�gitt� tu� trafe� t;vox toni trui tui in rota.

llluxcrunt corufeationes tuz orbi tcrrxtcom mota eft amp; contremuit terra.

In mari via tua, amp; lemitz tuz in aquis mul-tis:amp; veftigiatuanoncognofeentur.

llDeduxifti ficut oues populum tuum in ma-nuMoyfiamp;Aaron.

JntelleUusLXXV11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

ATtenditepopuIemcusleg�mc�:incli A nate aur� veftra in verba oris mci.

IIAperiam in parabolis os meum : lo-quar propofitiones ab initio.

Quanta audiuim us Sccognouimus ea: amp; patres noftrinarrauerunt nobis.

Non funt occultata � filijs eorum in genera-tione altera.

Narrantes laudes Domini,amp; virtutes eius, amp; mirabilia eius quz fecit.

E�


-ocr page 515-

reeafilijsfuiscvtcognolcatgeneratioaltera, Etoccidit pingues eorum ,6c eledos Iffael impediuit.

In omnibus his peccauerunt adhuc: Senon crediderunt in mirabilibus eius.

Et defecerunt in vanitate dies eorum: Sc anrti eorum cum feftinatione.

Pfal.

227

Et fufcitauitteftimoniuminlacob:amp;lcgcm dad adefiderio fuo.

pofuit in Ifi-ael, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IIAdhuc cfcx eorum erant in ore ipforumiSc Nume.n.g

��Qi^anta mandauit patribus noftris nota face ira Dei afcendit fupereos,

Filij qni nafcentur,Sc exurgcnt, amp; narrabunt

� filijsfuis,

Vtponant in Deoipem fiiam,8cnon obliuif cantur operum Dei,amp; mandataeius exquinbsp;rant.

Ne fiant f�cut patres eorum, generatio praua Cum occideret eos,quxrebant eum; Sc reucr Sccxalperans,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tebantur; Scdiluculo veniebantad quot;eum�.

Generatio qu� non direxit cor fiium,amp; non Et rememorati funt quia Deus adiutor eft g eft creditus cum Deo fpiritus eius.

Filij Epbrem intendentes Sc mittentesareu, conuerfi fiint in die belli.

Non cuftodierunt teftamentum Dei: Sc in le

ge eius noluerunt ambulare.

Et obliti funt benefadorum eius , Sc mirabi-liumeius, qu� oftendit eis.

Coram patri bus eorum fecit mirabilia in ter-

j ra Aegypd,in campo Taneos.

lllnterrupit mare,8cperduxiteos:8c ftatuit a-

K 104.4 quas quafi in vtre.

i7.b llEt deduxit eos in nube diei; Sc tota node in illuminatione ignis.

Interrupit petram in eremo: Scadaquauit eos

velut in abylfo multa.

Et eduxit aquam de petra;Seededuxit�tanqua

flumina aquas.

Et appofuerunt adhuc peccare ei: in iram ex-citauerunt Excelfum in inaquold.

Et tentauerunt Deum incordibusfuis vtpe-

terent eftas animabus fiiis.

fiEt male locuti funt de Deo.-dixerunt, Nun-

quid poterit Deusparare m�f�m in delerto?

lIQuOniam percufiit petram , Sefluxerunta-

qux,8c torrentesinundauerunt;

Nunquid Sc panem poterit dare, aut parare

J menlara populo fuo?

'�����ii.i lildco audiuit Dominus, Sc di ft uli t ; Sc ignis

accenfus eft in lacob , Sc ira afcendit in If- Et tradidit grandini iumenta eorum : Sc pof-rael:

Quia non crediderunt in Deo, nec Ipcraue- Mifit in eos iram indignationis fui; indigna runt in Glutari eius.

Et mandauit nubibus defuper,Sc ianuas c�li

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aperuit,

IlEt pluitillis manna ad manducandum,Sc pa ncm coeli dedit eis.

� HPanem angelorum manducauithomoiciba riamifiteisinabundantia.

IlTranftolit Auftnim de ccelo ; Sc induxit in virtutefiia Africum.

Etpluitfupcreos ficutpuluercmearnes : Sc ficut arenam maris volatilia pennata.nbsp;Et ceciderunt in medio caftrorum eorum,nbsp;circa tabernacula eorum.

Etmanducauerunt Sc faturatifunt nimis. Sc delyderium eorfi attulit eisinon fiint frau-

corum:Sc Deus ex cel fus redemptoreorum

, eft.

Etdilexerunteum in ore fuo , Sc lingua fu�!

; mentiti fiint ei;

Cor aurem eorum non erat rcdtuni cum co: nec fideles habiri flint in teftamento eins*nbsp;Ipf�autetn eft mifericors, Scpropitius fietnbsp;peccatis eorum:amp; non difperdetCos.

Et�abundauit�vt auerteret iram fuam: amp; non ''mitltipliet� accenditomncmiram fiiam.

Et recordatus eft quia caro funt: Ipiritus va-dens^Sc non rediens.

Q^oties exacerbauerunt eum in deftrto ,in E iram concitauerunteum in inaquofb?

Etconuerfi funt, tentauerunt Deum : Sc fiin�tum Ifrael exacerbauerunt.

Non funt recordati manus eius^die qua redemit eos de manu tribulantis,

Sicut pofiiit in Aegypto figna fiia St prodi-gia fua in carapo Taneos.

llEtconuertitin fanguinem fluminacorum^ Exod.7.di Sc imbres eorum^nebiberent.

tlMifit in eos cynomyiam, amp; comedit cos:5c Exod.s.a.f ranamjSc difpcrdidit eos.

llEtdeditasrugini fru�fcuS eorum ; Sc labores eorum locuftx.

llEtocciditin grandine vineas corum.-Scmo- Exo.p.a.c ros eorum in pruina.

feftionem eorum igni.

tionem,8c iram. Sc tribulationem ; quot;immif-fiones� per angelos malos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;���.iz.

Viam fecit l�mit� irx fuae, *non pepercit � morte animabiis eorum,Sc lumenta eorumnbsp;in morte conclufit.

lIEtpercu�it omne primogenitum in ra-Aegypti : primitias''omnis laboris�eorfi pnbsp;L in tabernaculis Cham.

llEtabftulitficutoucspopulumfuumiSc per- Exod.14.� : duxit eos t^nquam gregem in deferto.

Et eduxiteosinfj5e,amp;nontirauerunt.-8cini-

, micos corum opcruit mare.

Et induxit eos in montem faneftific^ifionis

: fuae,montem quern acquifiuit dextera eius. llEtciccit � facie corum Gentcs.-amp;fortediui-iofue.ij.l�.

F f 5 fit eis

-ocr page 516-

Lib

�teis terram in funiculo diftributionis.

Et habitare fecit in tabernaculis eorum, tribus Ifrael.

Et tentauerunt,8c cxacerbauerunt Deum cx-celfum:amp; teftimoniaeiusno euftodierunt.

Et auerrerunt le, amp; non feruauerunt pad�: quemadmodum patres eor�, conuerfifuntnbsp;inarcum prauum.

In iram concitauerunt eum in collibus luis;

amp; in �culptilibus fuis ad �mulationem eu prouocaiierunt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;___.....

Audiuit Deus,amp; fpreuit:8c ad nihilum rede- Vltio Gnguihis f�ruorum tuorum qui cfFi�* git valdeiftael.

G Et repulit tabernaculum Silo, tabernac�lum fiium vbi habitauit in hominibus.

Et tradiditin captiuitatem virtutem eorum:

8c pulchritudin� eorum in manus inimici.

Et conclufit in gladio populum fuum; 8c hx reditatem fiiam Ipreuit.

luuenes eorum com�dit ignis: amp; virgines eo

rum non funtlamentatx.

Sacerdotes eorum in gladiocccidcrunt:8c vi- �n generationera �cgenerationem annuntia dux eorum non plorabantur.

Etexcitatuseft tanquamdormions Domi-nus,tanqu�m potens crapulatus � vino:

Et pereuftit inimicos fuos in pofteriora; opprobrium l�mpitcrnum d�dit illis.

Et repulit tabernaculum lol�ph: 8c tribum

Ephraim non clegit;

Sed elegit tribu Iuda,mont� Sio que dilexit.

Etxdincauitf�cut vnicornium Gmftificium fuum in terra,quam fundauit in i�cula.

�.Reg.iff.c HEt elegit Dauid l�ruum fuum, 8c fuftulit e� degregibus oui�.-depoftf�t�tes accepite�,nbsp;Palcerelacobf�ruum fuum,8c Ifrael h�redi-tatem fuam.

Etpauit eos ininnoc�tia cordis fui: amp;in in-telleftibus manuum fuarum deduxit eos.

���.79. �PfalmusAfaph. Lxxviii.

T'X Eus, vencrunt Gentes in h�reditat�

I 1 tuam, pollucrunt tcmplum f�n�r� tu um : pofuerunt lerufalem in po-morum euftodiam.

Pofuerunt morticina f�ruorura tuorum efeas volatilibus c�litcarnes f�ndorum tuorumnbsp;beftijs terrx.

Effuderunt fanguinem eorum tanquam a-quam in circuitu Ierufalem;8c non crat qui f�pelirct.

B Fadti fumus opprobrium vicinis noftriszfub-fannatio 8c illuf�o his qui in circuitu no-ftro funt.

Vfquequo Domineirafc�ris in finem,acce- Exterminauit earn aper defylua: Scfingula-detur velut ignis zelus tuus? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ris f�rus depaftus eft earn.

lauerunt.

IINe memineris iniquitattim noftrarum ant�-^****�� quarum j,c�to anticipentnos mifericordi�nbsp;tux;quia pauperes fafti fumus nimis.

Adiuua nos Deus f�lutaris nofter: gt; �c� pro ptergloriam nominis tui Domine lib�ranbsp;nos, amp; propitius eftopcccatis noftris pro-^nbsp;ptcr nomen cwum: ,

Ne forte dicantin gencibus , VbieftDcus eorum?amp; innote�eat in nationibus coramnbsp;ocu�is noftris

fils eft : introeat in confpeclu tuo gemit�s compeditorum. �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Secundum magnitudinem brachij tui pofii-dc filios mortif�catorum.

Et redde vicinis noftris f�ptupliim in f�nu co rum zimproperium iplorum quod expro-brauerunt tibi Domine.

Nos autcmpopulus tuns 6c oucs pafeux tuz conf�tebimur tibi in l�culum.

bimusiaudem tnam.

� � finem,pro ijs ^ui commutalgt;unt�r,ttfiirM~

A Vi regis lfrael,intende;qui dcducis vc A lut ouem,Tofeph.

Qui f�des fuper cherubim, mani feftarecoram Ephraim,Ben-iamin Sc Ma-nafle.

Excita potentiam tuam, amp; veni vt faluos facias nos.

Deus conuerte nos: amp; ortende faciem tuam, 8c f�lui erimus.

Domine Deus virtutum, quoufqueiraic�ris f�perorationem f�rui tuif�

Cibabis nos panelachrymarum;amp;potum da B bis nobis in lachrymis in menfura?

Pofuifti nos in contradi�lionem vicinis no-ftris:amp; inimici noftri fubl�nnaucruntnos. Deus virtutum conuerte nos ; Sc ortende faciem tuam amp; f�lui erimus.

Vineam deAegypto tranftulirti:ciecifti Gen tes,amp; plantafti earn.

Dux itineris fuirti inconlpedu eius,amp; plantafti radices eius,amp; impleuit terram.

Operuit montes vmbra eius : amp; arbufta eins C cedrosDei.

Extendit palmites fuos vfque ad mare: amp; vf-quead flumen propagines eius.

Vt quid deftruxifti maceriam eius, amp; vindc-mianteaomnes qui pr�tergredi�tur via?

ris f�rus depaftus eft earn.

lere.io.d. IIEftunde iram tuam in Gentes qu�tenon Deus virtutum conuertere; rclpiccdecoelo, nouerunt: amp; in r�gna qu� nomen tuum amp;vide,amp;vi(�ta vineam iftam.nbsp;non inuocauerunt:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etperficceamqua plantauit dexteratua;^

Quia comederunt Iacob;�{locum eius def�- nbsp;nbsp;fuper fili� gt; hominis�qu� confirmafti tibi. ?.��

Inccnw


-ocr page 517-

Efal

D incenfaigni 5c fufFofla,ab increpatione vul-tus tui peribunt.

Fiatmanus tuafupervirum dexter� tu� :8c fuper fili� hominis quem confirmafti tibi.

Et non difeedimus � tezviuificabis nos, amp; no men tuuminuocabimus.

Domine Deus virtutum conuerte nos: 8c o-ftendefaciem tuam,8c f�luierimus.

Infinempro wrcularibus Tpilmin ip� ^qu�ntajMath't.

�8�. �J. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LX XX.

A. 1 gt; Xultate Deo adiutorinoftro: iubilatc Deolacob.

�^~^Sumite fpalmum, 8c date tympanum: pfaltcrium iucundum cum cithara.

Buccinatein Neomenia tuba, ininfignidie Iblennitatis veftrx.

Quia pr�ceptura in Ifrael eft, 8c indicium Gent f �eolacob.

JlTellimonium inlof�phpoHiitillud ,cum exiret deTerra-Aegyptr.linguani quam nonbsp;nouerataudiuit.

� Diuertit ab oncribus dorfum eius: manus e-

ius in cophino feruierunt.

In tribulatione inuocafti me, 5c liberaui te, b exaudiui te in abfcondito t�peftatis: l�pro-. baui te apud aquam contradidionis.

ambu]ant;mouebuntur omnia fundamch-

ta terr�.

l|Ego dixijDij eftis^Si filij excelfi omncs. loan.io.g Vos autemf�cuthornines moriemini:amp;ficut

vnus deprincipibus cadetis.

Surge Deus^iudica terram; qu�niam tu h�re ditabis in omnibus Gencibus.

Canttium T falmi (aph. tlEB.Zt.

L X X X 11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

DEus quis fimilis erit tibi^ne taceas^ne q ue compeicaris Deus,

Q^oniam ecce iniraici tui fonuerunt:

amp; qui oderunt te,extulerunt caput.

Super populum tuum malignauerunt conf� lium : amp; cogitauerunt aduerfiis landlosnbsp;tuos.

Dixerunt,Venite,amp;; difperdamus eos de gen-te:amp; non raeraoretur nomenIfrael vitra.

Qu^oniam cogitauerunt vnanimiter .- fimul � aduerfum te teftamentum diipoiuerunt^tanbsp;bernacula Idum�orum amp;Ifinabelir�,

Moab,amp;Agareni,Gebaljamp; Ammon,amp; Ama lec:alienigen� cum habitantibus Tyrum.

Etenim AiTur venit cu iliis .� fadi funt in ad-iutoriumfilijs Lot.

IIFac illis ficut Madian 5c Si��r�: ll�cut la-

bin in torrente Ciflbn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iudi.4.d.

�xod.�o.a. ilAudi populus meus,8c conteftabor te;lfi�ael Difperierunt in Endor ; fadi f�nt vt ftercus C f�audieris me, noneritin teDeus reeens, terr�.

_ nequeadorabis Deura alienura. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;llPone principes corumi�cut Oreb Sc Zeb, 5c ludi.7-g.

Z�be�,8c Salmana,

Omncs principes �orura.-qui dixerunt,H�rc , ditate po�ideamus {�nduarium Dei.nbsp;Deus meus poneillos vtrotam , �cl�cut fti-. pulam ante faciem vent�.

Sicut ignis qui comb�rit �duam, 8c ficut fl�- D ma comburens montes:

Itaperf�qu�ris illos in tempeftate tua , 8c in ira tua turbabis eos.


Ego enim fum Dominus Deus tuus qui edu- , XI te de Terra-Aegypti : dilata os tuum,8cnbsp;implebo illud.

Et non audiuit populus mens voeem meam: 8c Ifrael non intendit mihi.

IlEtdimifieos f�cundnm defyderia cordis eo rum,ibunt in adinuentionibus fuis.

^�ruc.i b nsi populus meus audiffet me:Ifrael fi in vijs


Aftu,


*�Mu

meisambulanet;

Pro nihilo forfitaninimicos eorumbumiliaf Impie facies eorum ignominia .� 8c quxrent fem; 8cfuper tribulantes eos mifiiTem ma- nomen tuum Domine.

num mcam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Erubefeant 5c conturbentur in f�culum (�-

Inimici Domini mentit� funt ei : 5c erit tem culi;8c confundantur 8c pereant.

pus eorum in f�cula. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etcognofeant quia nomen tibi Dominus,

Eteibauit eos ex adipe frument�; �edepetra, tu foins alti�iniusquot; in omni terra�, quot;fuper�itc)� jnelie laturault eos.

Tfalmus �faph.

LXXXI.

Eus ftetit in fynagogadcorum:in me

^Hioautem dcosdiindicat.

Vfquequo iudicatis iniquitatem:8c fa

cies peccatorum fnmitis?

Indicate egeno 8c pupillo:humilern 8c paupe

^^0.1 remiuftif�catc.

IlEripite pauperem; 8c egenum de manu pec

catoris liberate.

Nefcierunt,nequeintellexerunt, in tenebris

In finem fro torcula�huifihjs Core Tfalmui.

LXXXI II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;//�S.34.

QV�m dileda tabernacula tua Domine A virtut�: concupifeit 5c deficit animanbsp;meain atria Domini.

Cor meum 8c caro mea exultauerunt in De� viuum.

�tenim pafler inu�nit fibi doinum: 8c turtur nidum fibi vbi ponat pullos fnos,

�ltaria tua Domine virtutum, rex meus 8c Deus meus.

Beati qui habitant in domo tua*; culorum laudabunt te.

Ff 4.

.�inf�cula fe

B

Beatus

-ocr page 518-

t� mif�ricordi� omnibus inuocantibus te.

Auribus percipe Domine orationem raeam: g amp; intende voci deprecationis mex.

In die tribulationis me� clamaui ad te : quia exaudifti m�.

Non eft fimilis tui in dijs Domine:amp; non eft f�cundum opera tua.

Omncs genres quafcunque fecifti, venient, amp; adorabunt coram te Domine:amp;glorifi-cabunt nomen tuum;

nocentia;Domine virtutum, beatus homo qui fperat in te.

Jn finem filijs Core TfalmUs. Lxxxini.

Enedixifti Domine�terramtuam;auet-tifti captiuitatem lacob.

Remififti iniquitatem plebis tu�;ope-ruifti omnia peccata eofum.

Mitigafti omnem iram tuam: �uertifti ab it� indignationis tua;.

Conuerte nos Deus Glutar�s n�fter:8c auer-te iram tuam � nobis.

B Nunquid in xternum ifalc�ris nobis?aut entendes iram tuam � gen�r�tioii� in g�nera-tionem?

Deus tu conuerfus viuificabis nos :8C plebis tual�tabiturin te.

Oftende nobis Domine mil�ricordiam t��; 8c lalutare tuum da nobis.

Audia quidloquatur in m� Dominus DcUsi quoniam lOquetur pacem in plebem fiiam.

C Et fuper �ndos fuos, 8c in eos qui conuer-tuntur ad cor,

Veruntamen prope timentes eum l�l�tate ip fius:vtinhabitet gloria in terra noftra.

Milericordia 8c veritas obuiaucrunt fibi: ju-ftitia 8c pax olculatx fu�t.

D Veritas de terra orta eft : 8c iuftltiade c�lo prolpexit.

Etenim Dominus dabit benignitatem: 8c ter ra noftra dabit frudum fuum.

luftitia ante eum ambulabit : 8c ponct in via greffus fuos.

Oratio ip� T)autd,

Lxxxv.

A T� Nelina Domine aurem tuam, 8c exaudi

�t

Lib.

�cat�s vir cui�s eft auxilium abs te;afcenf�o- Mif�rere mei Donline,q��niatn ad te'clama hlimiH-}* n�s in corde fuo difpofuit, in valle lacbry-nbsp;nbsp;nbsp;ui�tota died�tifica animam lcrui tuij quo-

marum in loco quem pofuit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niam ad te Domine animam meam leuaui.

�Zj��i�ff;o�e�tefjim'�benedidiones�dabitlegiflator,ibunt fiQuoni� tu Domine fuauis amp; mit�s,amp; mul- loti.*.�� de virtutein virtutenuvidebitur Deusdeonbsp;rum in Sion.

Domine Deus vir�utum exaudi orationem meamzauribus percipe Deus lacob.

Pr O tedor n O fter a (pice D eu s, amp; relpicc in f� ciemChrifti t�i;

Quia melior eft dies vna in atrijs tuis fuper millia.

Elegi abiedus elle in domo Dei mei : magis qu�mhabitare in tabernaculis peccator�.

����/���.� Q^ia mil�ricordiamSc veritat� diligit*Deus: Qu^oniam magnus es tu,8c faciens mirabilia: c gratiam Scgloriam dabit Dominus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tu es Deus folus.

Nonpriu�bit bonis eos qui ambulantinin- Deducme Dominein via tua, 8c ingrediar �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� in veritatet�aU�teturcor meum vttime-

at nomen tuum.

Confitebor tibi Domine Deus meus in toto corde mco,8c glorificabo nomen tuum innbsp;�ternum;

Qma mif�rieordia tua magna eft fuper me; 8ccruifti �himam mea ex infetno inferiori.

DeuSjin�qui inlurrexerunt fuper me, 8cfj'na D g�ga potentium quxfiefunt anim�m mea;nbsp;8c non propoluerunt te in confpedu fuo.

Et tu Domine Deus miicrator 8c mil�ri-cors,pati�s,Sc mult� mi{�ricordi�_,8cverax.

Refpice in mej�cmif�rere mei, da imperium tuum puero tuo:8c (�luuml�cfilium ancilnbsp;Ix tu�.

Fac mecum i�gnum in bonum, vt videat qui oderunt me,8c confundantur, quoniam tunbsp;Domine adiuuifti me 8c conf�l�tus es me.

Fil�s Core 'Tfa�muizanti�.

Lxxxvi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a

FVndamenta cius in montibus l�ndis: diligit DominliS portas Sion liipcrnbsp;omnia taberhacula lacob.

Gloriol� dida f�nt de te,ciuitas Dci. Memorero Raab 8c Babylonislcientium me.nbsp;Ecce alienigen�, 8c T yrus,8c populus Acthi-opum,hifueruntillic,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' '

Nunquid Sion dieet, Homo, amp; homo natus eft in ea: 8c ipfefundauiteara Altifsimus?nbsp;Dominus narrabitin feripturis populorum,nbsp;8c principumjhorum qui fuerunt in ea.nbsp;Sicut Ixtantium omnium habitatio eft in te.

Cant�um TJalmi�lijs Core pro lelethad rej^ondendum , intelle^us Emartnbsp;E^ailta:.

LXXXVlI.

Omine Deus i�lutis mex, in die clamaui 8c node coram te:

Intretin conlpcd�tuo oratio mca� inclina aurem tuam ad precem meam:nbsp;Quia

INcIina Domine aurem tuam j amp; eXa�di me;quoniam inops amp; pauper fum ego.

Cuftodi animam meam, quoniamf�n- | 1 �usfiim.' f�luumfacferuum tuum Dcusnbsp;meus Iperantem i� te.

-ocr page 519-

PfaL

es Domine, amp; veritas tua in cirenitu tuo. Tu dominaris poteftati maristmotuiUauteninbsp;flu�uum cius tu mitigas.

in brachio virtutis tu� difperfifti inimicos tiios.

ItTuj funt c�li, amp; tua eil terra, orbem terr� Geneu.�. Scplenitudinem eius-tu fundafti: aquilo-nem amp; mare tu creafti.

Thabor 8c Hermon in nomine tuo exulta-bunt:tuum brachium cum potentia.

Firmetur mantis tua,Scexaltetur dextera tua: iiiftitia 8ciudicium pr�paratio l�dis tua:.

Mii�ricordia8c veritas pr�cedentfaci�tuam: C beatus populus qui feitiubilationem.

Domine, in lumine vultus tui arabulabunt, 8c in nomine tuo exultabunt tota die, 8cnbsp;in iuftitia tua-exaltabuntur.

Qma teplet� cil malis animamca: 8c vita mea inferno appropinquauit.

Aeflimatus fumeum defeendentibus inlac�: ___________________________-

fa�tus fumi�cut homo fine adiutorio, in- Tuhumiliaili ficut vulneratum, fuperbum: ter mortuos liber.

Sicut vulneratidormientcs in f�pu]chris,quo turn non es raemor amplius : 8c ipfi de manu tuarepulfi fiint.

� Pofuerunt me inlacu inferiorizin tenebro-

fis,8c in vmbr�mortis.

Super me confirmatus cft furor tuns : 8c om-nes fludus tuos induxifli fuper me.

Longe fecifii notos meos � me: pofuerunt meabominationem fibi.

Traditus fura, 8c non egredieb�r : oculi mei languerunt pr� inopia.

Clamaui ad te Domine tota die : expandi ad

temanusmeas.

C Nunquid mortuis fiicies mirabilia: aut medi- Quoniam gloria virtutis eorum tu es,8cin be cifulcitabunt,8c confitebuntur tibi?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neplacito tuo exaltabitur cornunollrum.

Nunquid narrabit aliquis in l�pulchro mif�ri Quia Domini efi: afiumptio noftra,8c iandi cordia tuam,8c veritat� tua in perditione? -------n._:

Nunquid cognolcentur in tenebris mirabi

lia tua:8c iuftitia ttia in terra obliuionisi�

Et ego ad te Domine clamaui : 8craane oratio mea pr�ueniet te.

Vtquid Domine repellis orationem meam:

D auertis faciem tuam .� me.'�

Pauper fum ego, 8c inlaboribus �iuucntute mea: exaltatus autcm,humiliatus fum 8c c5 Nihil proficiet inimicus in eo:amp; f�lius iniquinbsp;turbatus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tatis nonapponetnocere ei.

In me tranficrunt irac tu�: 8c terrores tui con Et conc�dam � facie jpfius inimicos eius : Sc turbauerunt me.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;odientes eum in fugam conuertam.

Cireundederunt me fictif aqua; tota die cir- Et veritas mca,8cmifericordia meacum ipfo: 8c in nomine meo exaltabitur cornu eius.

Et ponam in mari manum eius:8cin flumini bus dexteram eius.

Ipf� quot; inuocauit� me, Pater meus es tu : Deus quot;inuocabin meus 8c fuf�cptor lalutis me�.

Et ego primogenitum ponam ill5 ; excelf�m pr� regibus terra:.

In �tern� l�ruabo illi milericordiam meam: 8c teftamentum meum fidele ipfi.

Et ponam in l�culum l�culi fernen eius: �c je thronum eius ficut dies c�l�.

Si autem dereliquerint filij eius legem meam, 8c in iudicijs meis non ambulauerint:

Si iuflitias meas prophanauerint, 8c mandata mea non euftodierint:

Vifitabo in virga iniquitates eorum,8cin ver beribus peccata corum.

Mifericordiamautem meam non difpergam ab e�,neque*noceb��in veritate mea,nbsp;Neqjprophanabo teflam�tum meum,8c quxnbsp;proceduntdelabijs meis nonfaciam irrita.nbsp;Semeliuraui ih f�ndo mco.fi Dauid m�tiar:nbsp;(If�men eius in �ternum manebit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lohan.u.c

Ifrael regis noftri.

Tunclocutus es in vifionel�ndis tuis ,8c dixi ili',Pof�iadiutorium quot;in potente�: gt; �c�nbsp;�ltaui ele�tum de plebe mca.

lilnueni Dauid f�ruum meum ; oleo i�nAo D mcovnxieum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.Reg.i6-.c

Manus enimme��uxiliabiturei:8c brachium � meum�confortabit�eum.

cundederunt me fimul.

Elongafti .� me amicum 8c proximum,8c no-jjj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tos meos � mif�ria.

Intel�e^^i EthanE'^ah�ta. lxxxv 1 n.

A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;if�ricordias Domini in �ternum can

tabo.

In generationem Sc gencrationem

annuntiabo veritatem tuam inoremeo.

Quoniam dixilli, In �ternum mif�ricordia �dificabitur:in c�lis pr�par�bitur veritasnbsp;tuaineis.

8�7.c. Difpofui teftamentum ele�lis meis. Il iuraui

Dauid feruo meo,Vfquc in �ternum pr�-parabo fernen tuum.

Et �dificabo in generationem 8c gencratio

nem federn tuam.

Confiteb�lntur c�li mirabilia tua Domine: etenim veritatem tua inccclefiafandoru.

Qupniam quis i'n nubibus �quabitur Domi no,fimilis crit Deo infilijs Dei?nbsp;B Deus qui glorificatuf in cocilio f�ndforUm:nbsp;magnus 8c terribilis fuper omnes qui incirnbsp;cuit� cius funr.

Domine Deus Yirtut�,quis firailis tibi?pot�s Et tbronus eius ficut fol in eonfpe�tu meo, F Seficut

-ocr page 520-

Lib.

Sc ficut luna perfeda in �eternum: Sc teftis Si autem in potentatibus,odoginta anni; Sc C in c�lo fidelis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amplius eorum,labor Sc dolor.

Tu vero repulifti 8c delpexifti: diftulifti Qlioniam (uperuenit manfuetudo, 8c corri-Chriftum tuum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;piemur.

�Suertijli.s quot;Aucrtifti�teftamentum (erui tui : prophana- Quis nouit poteftatem ir� tu�, Sc pr� timo-fti in terra (�nduarium eius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re tuo iram tuam dinumerare?

Deftruxifti omnes l�pes eius: pofuifti firma- Dexteram tu� fie tiotam fac:Sc eruditos cor-mentum eius formidinem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de in fapientia.

Diripuerunt eum omnes tranf�untes viam: ConuertereDominCjvlquequo? Scdepreca-bilis efto (uper (eruos tuos.

Repletifumusmane mi(�ric�rdia tua; Stex-^ ultauimus, Sc deledati (umus in omnibusnbsp;diebus noftris.

L�tati fumus pro diebus quibus nos humili-afti;annis quibus vidimus mala.

Refpice in feruos tuos,5c in opera tua: Sc dir� ge filios eorum.

Et fit fpl�dor Domini Dei noftri fuper nos. Sc opera manuum noftrarum dirige fupernbsp;nos;8c opus manuum noftrarum dirige.nbsp;Laut cantici DauiJ.

xc.

QVi habitat in adiutorio Alti(simi, in A protedione Dei c�li commorabi-tur.

Dieet Domino fufeeptor meus es tu. Sc refugium meum,Deus mens (perabo in eum.

Quoniam ip(eliberauit me de laqueo venan tium,8c� verboafpero.

*Scapulisfuis obumbrabittibi : Sc fub pennis eius fperabis,

Scuto circundabit te veritas eius ; non time-B bis � timor� nodurno,

A (agitta yolanre in die, � negotio perambulate in tenebrisjab incurfu Sc demonio me-ridiano.

Cadent � latere tuo mille. Sc decem millia a dextris tuis.-ad teaut� nonappropinquabit,nbsp;Veruntamen oeulis tuis conlyderabis;8c retrinbsp;butionem peccatorum videbis.

Q^oniam tu es Domine (pes mea; Alti�imu C pofuifti refugium tuum.

Nonaccedet adtemalum, Sc flagcllumnon appropinquabit tabernaculo tuo.

Quoniam !1 angelis fuis mandauit de te vt cu ftodiant tein omnibus vijs tuis.

In manibus portabunt te : ne forte oftendas ad lapidem pedem tuum.

Super afpidem Sc bafili(cum ambulabis,Sc co D culcabis leonem Sc draconem.

Quoniam in mefperauit,liberabo �um; pro-tegam eum, quoniam cognouit nomen meum.

fadus eft opprobrium vicinis fuis.

Exaltafti dexteramquot;deprimentium eum�; lae-

tiui.i. tificaftiomnesinimicos eius.

G Auertifti adiutorium gladij eius; amp; non cs au

xiliatus ei in bello.

Deftruxifti eum ab emundatione: amp; fedem eiusquot;in terra collififti.

Minorafti dies temporis eius; perfudifti eum

confufione.

Vlquequo Domine auertis in fine m ; ex ar-delcet ficut ignis ira tua?

Memorare qu� mea fubftantia; nunquid c-

nim vane conftituifti omnes filios homi* num?

Quis eft homo qui viuet, amp; non videbit mor temceruet animam fuam de manu inferi?

Vbi funt mi/�ricordi� tuxantiquae Domine: t�Reg.7.c. �ficut iurafti Dauid in veritate tua?

Memor efto Domine opprobrij (eruorum tuorum (quod continui in finu meo) multarum gentium.

Quod exprobrauerunt inimici tui Domine, quod exprobrauerunt, commutationcmnbsp;Chnfti tui.

Benedidus Dominus in �ternum:fiat fiat.

Oratio %/oy/; homin� Dei.

tiSB.�o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L X XX IX.

A Omine,refugium fadus es nobis � ge

I � nerationein gcnerationem.

Priufquam montes fi�rent, quot;aut�for-

maretur terra amp; orbis:a feculo Sc vfque in feculum tues Deus.

Neauertas hominem in humilitatcm;8c dixi-fti,Couuertimini filij hominum.

Quoniam milleanniante oculos tuos,tan-quam dies hefterna quae praeterijt. Et cuftodia in node; qux pro nihilo haben-tur,eorum anni erunt.nbsp;B Mane ficut herbatran(eat,manefloreat amp;nbsp;tran(eat:vefperc decidat,induret,8c arelcat.nbsp;Quia defecimus in ira tuajSeinfurore tuo turnbsp;bati (umus.

Pofuifti iniquitatesnoftrasin c5(j5edu tuo: f�cul� noftrum in illuminatione vultus tui.

Quoniam omnes dies noftri defecerunnamp;in Clamauitad me,8r exaudiam eum;cum ip(o ira tua defeci^mus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' fi,m in tribulatione:eripiam eum Sc glori-

ϫle.i8.a. (IAnni noftri (icut aranea meditabuntundies nbsp;nbsp;ficabo eum.

annorumnoftrorurain ipfis, (eptuaginta Longitudine dierum repicbo eum:Scoften-anni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dam illi lalutare meum.

Tfabntti

-ocr page 521-

Pfal.

fff a.9�. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TfalmiucantK�ndiefalbathL xcx. tributionem luperbis.

BOnum eft confiteri Domino, amp;plalle Vlquequo peccatores Domine, vfquequ� re noraini tuo Alti�ime:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccatoresgloriabuntur.

Ad annuntiandum mane milcricordia Elfabuntur amp; loquentur iniquitatem, loque tuam,amp; veritatem tuam per nodem.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur omnes qui operanturiniuftitiam?

In decachordoplalterioj cum cantico, in ci- populum tuum Dominehumiliauerunt; amp; thara.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h�reditatem tuam vexauerunt.

Quia deledafti me Domine in fadura tua:Sc Viduam amp;aduenam intcrfecerunt; amp;pupiL B los occiderunt.

Et dixer�ntjNon videbit Dominusinec intel liget Deus lacob.

Intelligite infipientes in populo 8c ftulti ali-quando lapite.

Qui plantauitaur�,non audiet?aut qui finxic oculum,non conl�derat?


niam van^ fiint.

Beatus homo quem tu erudieris D�mine, amp; G de lege tua docueris eum.

Vt mitiges ei adiebus malis: donee fodiatur peccatorifouea,

Qui� Jion repcilet Dominus plebem fuani,8c h�reditatem fuam non derelinquetsnbsp;Quoadufqueiuftitia conuertaturin iudici�:nbsp;qui iuxta illam omnes qui refto funt cornbsp;de.

Quis confiirgct mihi aducrfus malignantes? aut quis ftabit mecum aduerfus op�rantesnbsp;iniquitatcra?

� habitadet in inferno anima mea.

in operibus manuum tuarumexultabo.

j.�. BQuara magnificata Hint opera tua Domine? nimis profund� fad� funt cogitationesnbsp;tu�.

Virinf�piens non cognofcet, amp;ftultusnon intelliget h�c.

Cum exorti fuerint peccatores deut f�num,

amp; apparuerint omnes qui opefantur ini- Qm corripitgentes^nonargUet^qui docet ho qujtatem,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minem leien tiamf

� Vtintereant inlcculuml�culi_, (tuautem al- Dominus feit cogitationes hominum quo-ti�imus in �ternum Domine)

Quonia ecce inimici tui Domine? quoniam ccce inimici tui peribunt: amp; dilpergenturnbsp;omnes qui operantur iniquitatem.

Ecexaltabiturficut vnicornis cornu meum:

amp; l�ned�s mea in mifericordia huberi.

Et defpexitoculus meus inimicos meos: amp; * inllirgentibus in memalignantibus^audietnbsp;auris mea.

luftus vt palraa do rebit; * heut eedrus Liba-

ni multiplicabitur.

Plantatiindomo Dornini, in �trijs domus

Del noftri florebunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.........

Adhuc multiplicabunturin feneda huberi. Nid quia Dominus adiuuit me: paulominus

amp; bene patientes erunt; vt annuntient nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habitalTet in inferno anima mea.

Quoniam redus Dominus Deus nofter, amp; Si dicebam,Motus eft pes meus:mil�ricordia D non eft iniquitas in eo,

Laui canti�ip� �Damdin die antefalbatl�,

quando fundata e� terra.

XCII.

DOminiis fegnauit, dec�rem indutus eft:indutus cft Dominus fortitudinbsp;nemjamp;pr�cinxit le.

Etenim firmauit orbem terrae, qui non corrt-mouebitur.

Parata Cedes tua ex tunc:� leeuto tu es.

Eleuauerunt flumina Domine, eleuauerunt fluminavocem fuam;

Eleuauerunt flumina fludus fuos � vocibus aquarum multarum.

Xlirabiles elationes maris: mirabilis in altis Dominus.

Teftimania tua credibilia fada funt nimis; domum tuam decet l�nditudo Domine innbsp;longitudinedierum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Tfalmui if� Dauid quarta faibatht�

XCIII.

Eus vltionum DominusiDeus vltio-

num lib�r� egit.

Exaltare qui iudicas terrain:rcdde re

tua Domine adiuuabat me.

Secundum multitudinem doloruni meorum in corde meo^conlolationes tu� l�tificauenbsp;runtanimam meam.

Nunquid adh�ret tibi l�des iniquitatis: qui fingis''Iaborem�inpr�cepto?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�ilt;gt;�rttn.7a

Captabunt in animam iufti .� amp; l�nguinem innocentera condemnabunt.

Etfadus eft raihi Dominus in refugiumj amp;

Deus meus in adiutorium fpei me�..

Et redder illis iniquitatem iplorum; amp; in ma licia eorum dilperdeteos^dilperdet illos donbsp;minus Deus nofter^

Lain cantici if� Dauid, xciii�*

VEniteexultemusDomino,iubilemus Deo lalutari noftro:

Pr�occupemus faciem eius in con-fefsione;amp;in pGlmis iubilemus ei;

Quoniam DcusmagnusDominus,8crexma

gnus fuper omnes deos:

Quiain manu cius funt fines terr�;amp;altitu-mnes raontium ipfius funt.

Quoniam

� igt;4.

A

-ocr page 522-

Lib.

Quoniam ipi�us eft mare, 8c ip(� fecit illud: Ignis anteipfum prxcedet: 8c inflammabitin 8c f�ccam manus eins formauerunt.

Venite,adoremus, Scprocidamus, 8c plore-mus ante Dominum qui fecit nos:quia ip-f�eft Dominus Deus nofter.

Et nos populus palcux eius, 8c ones manus

cius.

* nbsp;nbsp;* HHodief�vocem eius audieritis,noliteobdu

rate corda veftra.

Sicut in irritarione l�cundum diem tentatio-

nisindel�rto,

Vbi tcntauerunt me patres veftri : probauc-runt,8c viderunt opera mea.

H�b.4. llQuadraginta annis ofFcnftis fui gencratio-

ni illi:amp; dixi,Semper hi errant corde.

Et ifti non cognouerunt vias meas: vt iuraui

in ira mea,Si introib�t in requiem meam.

CanMum '�pfiT)atiidquandodomuiadijica- IIQuidiligitis Dominn,odite malum; cufto-batur^oficaptiuitAtem. t.�ParAl.i�.c.

tl s s, ytS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Y c V

i.Par.i�.c.

X^lAntate Domino canticum nouum:

1 nbsp;nbsp;. cantateDominoomnis terra.

Cantate Domino, 8c b�n�dicit� nomini eiuszannuntiatc de die in diem faluta-reeius.

Annuntiateinter Getes gloriam eius: in omnibus populis mirabilia eius.

Quoniam magnus Dominus,Sclaudabilis ni mis;terribilis eft fiiper omnes Deos.

Quoniam omncs dij Gentium dxmonia :Do

minus autcm c�los fecit.

Confc�io 8c pulchritudo in conlpcdu cius: Recordatus eft milcricordi� fu�, 8c vcritatis f�ndimonia �c magnificcntia in l�ndifica fu� domui Ifrael;

tione eius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Viderunt omnes termini terrx f�lutare Dei

Afferte Domino patri� Gentium,afFerte Do noftri.

mino gloriam amp; honorem, alfertc Domi- lubilate Domino omnis terrazeantate, 5c exno gloriam nomini eius.

Tollitehoftias,5cintroitcin atria cius: ado-ratcDorainum in atrio l�ndo cius.

Commoucatur� facie eius vniucrl� tcrra:di-

cite in Gentibus quia Dominus regnauit. lubilate in conlpe�lu regis Domini : niouca-

Etenim correxit orbem terr� qui non corn- tur mare 8c plcnitudo eius : orbis terrarum mouebitur; iudicabit populos in xquitatc.nbsp;nbsp;nbsp;8c qui habitant in eo.

L�tentur c�li 8cexultet tcrra,commoueatur Flumina plaudent manu,l�mul montes cxul mare8c plenitudoeius;gaudebuntcampi, -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

8c omnia qux in eis f�nt.

T une exultabunt omnia ligna l�luarum a fa cic Domini,quia Yenit,quoniam venit iu-dicarc terra m.

ludicabit orbem terrx in xquitatc,5cpopulos

in veritate fua.

Huic �DAuidq^utundoterrAnui re�itutA

ei.

circuitu inimicos eius.

Alluxeruntfulguraeius orbi terrx:viditj8cco mota eft terra.

Montes ficut ccra fluxerunt � facie Domini: � facie Domini omnis terra.

Annuntiauerunt c�li iuftitiam eius,8c viderunt omnes populi gloriam eius.

�Confundantur omnes qui adorant Iculpti-lia,8cquiglorianturinf�mulachrisfuis. , ,

Il Adorate eum omnes angeli eius ; audiuit, 8c djui. $.i� l�tata eft Sion.

Et exultaucrunt filix ludx propter indicia tua Domine;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. -

Quoniam tu Dominus alti�imus luper om-nem terram, nimis exaltatus es fupcr omnes deos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Amoj.f.o�

dit Dominus animas fandorum fiiorum, dcmanu*peccatoris�liberabiteos.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;fecttttrf�

Lux orta eft iufto:8c redis corde Ixtitia. Lxtaminiiufti in Domino; 8c confitemininbsp;meraorix fandificationis eius.

T�tlmus iffi �DAu�d.

X c V11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ats.f^*

CAntate Domino canticumnouum;

quia mirabilia fecit. Saluauit f�bidexteracius; 8c brachiumnbsp;l�ndumeius.

lINotum fecit Dominus f�lutare fuum:in co-Ipedu Gentium rcuelauit iuftitiam luam. �� �

ultate,amp; pfallite.

Pfallite Domino in cithara^in cithara 5c voce pi�lmi�n tubis dudilibus, 5c xocq tubx cornex.

KSB, S7,

XCVI.

DOminus regnauit,exultet terradxten tur infulx multx.

Nubes amp;c caligo in circuitu cius; iufti-. tia 8c indicium corrcdio f�dis eins.

tur mare 8c plcnitudo eins : o ibis tcrraruna 8c qui habitant in eo.

tabunt�confpe�tuDomini; quoniam ve nit indicate terram.

ludicabit orbem terrarnminiuftitia, 8cpopu los in xquitatc.

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tfilmus ipfi T)auid.

XCVI II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u ff�

DOminus regnauitj irafcantir popnli; qui'l�des�fupcrcherubim, mouca- '/titt-t,nbsp;tur terra.

Dominus in Sion magnus: 8c excelfus fupcr omncs populos.

Confiteantur nomini tuo magno, quoniam tcrribilc 8cfandum cft:8c honor r�gis iudinbsp;cium diligit.

Tupa-

-ocr page 523-

Pfal

Oratio pauperif cwn anxiutfuerit, nbsp;nbsp;cor am

Domine ^uderitpreamfuam,

CI.

DOnline cxaudiorationem meam ; 8c ^^^****� clamor meus ad te veniar. �

Non auertas faciemtuam � me: in qua cunquedie tribulor^ inclina ad me aurcmnbsp;tuam.

In quacunque die inuocauero tejVelociter exaudi me.

Qma defccerunt ficut fumus dies mci;8cofla mea ficut cremium aruerunt.

PercufTus fum vtf�num, Scaruiteor meum: quiaoblitus fum comedere panem mcum.

Avoce�remitus meiadh�fit os meum carni o

me�.

Similis fa�tus fum pellican� fblitudinis ;fa-ftus fum licut ni�iicorax in domicilio.

Vigilaui 8c fadus fumficut palfer folitarius intedo.

Totadie exprobrabant mihi inimici mei: 8c quilaudabant meaduerfum me iurabanunbsp;Quia cinerem tanqua panem manducabamjnbsp;Sepotum meum cum fletu mifeebam.

A facie ir� �indignationis tu� : quia eleuans alliffti me.

Dies mei f cut vmbra declinaucrunt : amp; ego ficut foenum arui.

Tu autem Domine in �ternum permanes:amp; memoriale tuum in generatione 8c gene.*nbsp;rationem.

Tu cxnrgens �mi/ereberis Sion:quia tempus milerendi eius, quia venit tempus.

Quoniam placuerunt leruis tuis lapides eius:

amp; terr� eius miferebuntur.

Et timebunt Gentes�nomen tuum nomine/ '�o�� �c omnes reges terr� gloriam tuanK ntm.i-

Tu paralli dircdiones^udicium amp; iuftitiam inlacobtufccifti.

Exaltate Dominum Deum noftrunij amp; ado-rate (cabellum pedum eius : quoniam fan-dum eft.

Moyles amp; Aaron in lacerdotibus eius ; Sc Samuel inter eos qui inuocant nomen eius:

Inuocabant Dominum, 8c iple exaudiebat eos.-in colunina nubis loquebatur ad eos.

Cuftodiebantreftimonia eius,8c pr�ceptum quod d�dit illis.

Domine Deus nofter tu exaudiebas eos:De-us tu propitius fuifti eis^8cvlcilcens in oni nes adinuentiones eorum.

Exaltate Dominum Deumnoftrum, 8c ado-rate in monte lando eius:quoniam fandus Dominus Deus nofter.

Tfalmin in confe�ione.

XClX.

IVbilate Deo omnis terra: leruite Domi

no inl�titia:

Introite in conlpedu eius in exultatio-

ne.

Scitote quoniam DominuS iple eft Deusnp-

le fecit nos,8c non ipli nos.

Populus eius 8c ones palcu� eius. introite portas eius in confeftionc,atria eius inhymnbsp;nis.-confitemini illi.

Laudato nomen eius:quoniam fuauis eft Do minus,in �ternum mifericordia eius,8c vf-que in generationem 8c gencrationem veritas eius.

h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DfalmtuipfiDaui^.

���o*. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c.

MIfericordiam 8c indicium cantab� ti

bi Domine: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;___________ ________

pl�llam,8c intelligam in via immacu Quia �dificauit Dominus Sion: �e videbitur lata quando venies ad me.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in gloria fua.

Perambulabam in innocentia cordis mei, in Relpexit in orationem humilium : 8c non medio domus me�.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpreuit precem eorum.

Non proponebam ante oculos meos rem in- Scribantur hxcquot;in generatione altera;� 8c p�-iuftam.-facientes prxuaricationes odiui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pulusquicreabiturlaudabit Dominum,

Non adh�l�t mihi cor prauum: declinantem Qmaprolpexit deexcelfo lando fuo,Domi-� me malignum non cognolcebam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nus de coelo in terram alpexit:

Dctrahentemlecreto proximo fuo hunc per- Vt audiret quot;gemitus compeditorum.vt folue-fequebar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Superbo oculo 8c inlatiabili corde cum hoc nonedebam.

Oculi mei ad fideles terr�, vt fedeat mccum: ambulai.� in via Immaculata, hic mihi mini ft rabat.

Non habitabit in medio domus me� qui facit fuperbiara: qui loquitur iniqua,non direxit in conlpedu oculorum meorum.

In matutino interficiebam omnes peccatores terr�:vt difperdere de ciuitateDomini omnbsp;nes op�rantes iniquitatem.

ret filios interemptorum :

Vt annuntient in Sion nomen D omini J amp; laudem eins in lerufalem.

In conuenicndo populos in vnum, amp; rcgcs vtleruiant Domino.

Refpondit ei in via virtutis fuse, Paucitatem dicrum mcorum nuntia mihi.

Ne reuoces me in dimidio dierum meorum: ingencratione amp;generationcm anni tui-

Itinitio tu Domine tcrram fundafti; 5c opera manuum tuarura fiint c�li.

Ipfi pcribunt/u autem permanc$.-amp; omncs fi 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cut-

-ocr page 524-

Lib.

ni loco dominationis eius benedic anima mea Domino.

Jf� Dauid,

cm.

BEnedic anima mea Domino: Domine A. Deus meus magnificatus es vehementer

Confe�ionem Sc decorem induifti : ami-dus lumine fieut veftimento.

Extend�s c�lum ficut pellem;qui tegis aquis luperioraeius.

Qui ponis nubcm alcenlum tuum:qui am-bulas fuper pennas �ventorum.

�Quifacis angelos tuos Ipiritus.-Sc miniftros Heb.i.�� tuos ignem vrentem.

Qui fundafti terram fuper ftabilitatem liiarn;

non inclinabitur in leculum l�culi.

e�t veftimentum vctera�cent.

Et ficut opertorium mutabis, eos amp; mutab�� turitn autem idem ipl� es, 5c anni tui nonnbsp;deficient.

Fili; l�ruorum tuorum habitafcunt: 8c fernen eornm in l�culum dirigetur.

�Daui�.

CII.

Enedic anima mea Domino: 8c omnia qux intra me funt nomini f�ndonbsp;cius.

Benedic anima mea Domino: 8c noli obliuif-ci omnes retributiones eins.

Qoi propitiatur omnibus iniquitatibus tuis;

qui Gnat omnes infirmitates tuas.

Qui redimitdeintcritu vitam tuamiqui coro natte in mif�ricordia Semiferationibus.

Qui repletin bonis defy den um tuum ; reno- Abylfus fient veftimentum amidus cius; fu-uabiturvtaquilxiuucntustua. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per montes ftabuntaqux.

Faciens milericordias Dominus; Sc indicium Ab increpatione tua fugient;� voce tonitrui omnibus iniuriam patientibus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tui formidabunt.

g Notas fecit vias fu'as Moyfi:filijs Ifiael volu- Afeendunt montes, 8c delcendunt campi in t�tes fuas.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;locum quem fundafti eis.

Nuin.i4.c ��Mil�rator 8c mifericors Dominus; longani- Terminum pofiiifti quem non tranfgredien B mis 8c multum milericors.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tunneque conuertentur operire terrara.

Non in perpetuum iraftetur ; neque in xter- Qui emittis fontes in conuallibus : inter mc-num comminabitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dium montium pertranfibunt aqux.

Non lecundum peccata noftra fecit nobis; Potabunt omnes beftix agri ;expedabunt o-nequelecunduminiquitates noftras retri- nagri in fiti fua. buit nobis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Super ea volucres c�li habitabunt: de medio

Q^oniam fecundum altitudinccoelia terra: petrarum dabunt'voces.� corroborauit milericordiam ftiam fiiperti Rigans motes de fiiperioribus luis, de frudunbsp;mentes le.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;operura tuorum Gtiabitur terra;

Quantum diftatortus ab occidente: long� fe Producens f�num iumentis, 8c herbam ler-cit � nobis iniquitates noftras.

Quomodo mileretur pater filiorum ,miler-tus eft Dominus timentibus fc; quoniam iplecognouitfigmentum noftrum.

Rccordatus eft quoniam puluis fumus,homo ficut f�num dies eius�.tanquam flos agri fienbsp;efflorebit.

Quoniam Ipiritus pertranfibitin illo, 8c non lubfiftet:8c non cognolcet amplius locumnbsp;' fuum.

Milericordia autem Domini ab xterno Sevf-que in xternura fiiper timentes cum;

Etiuftitia illius in filios filiorumjhisqui 1er-

uant teftamc^tum eius,

P Etmemores lunt mandatorum ipfius adfaci endum ea.

Dominus in c�lo parauit ledern fuam: Sc re-gnum ipfius omnibus dominabitur.

Benedicite Domino oomncs�angclieius: po tentes virtute, facientes verbum illius ,adnbsp;audiendam vocem fermonum eius.

Benedicite Domino omnes virtutes cius: mi niftri eius quifacitis voluntatem eius.

Benedicite Domino omnia opera eius:in om

uituti hominum,

Vt�educas� pancm de terra: amp; vinum �lxtifi-

eet�cor hominis; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;�tiftn-

Vt exhilaret faciem in oleo;amp;: panis cor bonis confirmet.

Saturabuntur ligna cam pi, amp; cedri Libani quas plantauit�ilic pafieres nidificabunt.

Herodij domus duxcft corum, montes excel C

fi ceruis:petra refugium herinacijs.

Fecit lunain tcmpora:{blcognouit occafum (iium.

Pofuifti tenebras,amp; fada eft noxnn ipfa pcr-tranfibunt omnes beftix fyluar.

Catuli leonum rugientes vt rapiant, Sc qux-rant� Deo elcam fibi.

Ortus eft fol,amp; congregati funt^Sc in cubili-

bus fuis collocabuntur.

Exibithomo ad opus fuum: Scad operation� fuam vftjue ad velperum.

Q^�m magnificata funt opera tuaDomine? omnia in l�picntia feci/lnimpleta eft terranbsp;pofle�ione tua.

Hoc mare magnum,amp; fpatiofum manibus:il lie reptilia,quorum non eft numerus.

-ocr page 525-

PfaL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

HHumiliauerunt in coiiipedibus pedes eius, Gen. i7.f. ferrum pertranfijt animam eius, donee ve-nirct verbum eius.

Eloquium Domini inflammauit eum:llmifit Gcn.4�.b. rex,8c foluit eum: princeps populorum, Sc.nbsp;dimifireum.

llConftituit eum dominum domus fii�, glt;;Gcn.4t.e. principem omnis pol�elsionis fu�:

Vterudiret principes eius ficut fimetipfumj �c fines eius prudentiam doceret:

Anitoalia-punila cum magnis: illicfiatics per tranfibunt:

jj Draco ifte qiiem formafti ad illudend�m ei; omnia � te expe�lant vtdes illis elcam innbsp;tempore.

Dante te illis^colligent.-aperientc te manum

. tuam^omniaimplebunturbonitate.

Auertenteautem te faciem^turbabuntur; aii-

1 feres fpiritum eorum,amp; deficient^ Sc in piil

. uerem iinim rcuertentur.

Emittes fpiritum tuum, Sccreabuntur; amp;re- HEtintrauit Ifraelin Aegyptum, Sclacob ae- Gen.4lt;f.A nouabis i�ciern terr�.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cola fuit in Terra-Cham.

Sir gloriaDomini in f�cLilurnd�tabitur Do- Et aiixit popiilum fiium vehementer: Sc firminus in operibus fuis: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mauiteum fiiper inimicos eius.

Qui refpicit terram^Sc facit earn tremere: qui IIGonuertit cor eorum vt odirent populura Exod.i, b. laf? tangit montes Sc fumigant.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eius^Scdolum facerent in leruos eius. M-c.4.d.

liCatabo Domino in vita mea: pf�llam Deo IlMifit Moyfen feruum fiium: Aaron quern Exod./.a. m^o quamdiu film.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;elcgitipfum.

lucundumficei eloquium meuin; ego verd flPofuit ineis verba fignorumfiiorum Sepro-Exod.io.f dele�abor in Domino.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;digiorum in Terra-Cham.

quot;Deficiant�peccatoresaterra.Sciniquij itavt IlMifit tenebras^Sc obfeurauit: Sc no exacer- Exod./.d. non fintibenedic anima nica Domino.

Hallelu-ia.

C II I I.

CH Onfitemini Domino , Sc inuocate nomen eius: annunciate inter^ Gennbsp;tes opera eius.

Cantate ei^Sc pfillite ei:narrate omnia mira-bilia eius.

Taudamini .in nomine fiindo eius : l�tetur

cor qu�rentium Dominum.

Qu�rite DominumjScconfirmaminiiqu�ri-

- tefaciem eius f�mper.

Mementote mirabiltumeius qux fecit : pro-

digia eius Sc indicia oris eius.

Sem� Abrah�/crni ciusifilij lacob eledieius.

Ipfi Dominus Deus nofterfin vniuerfa terra indicia eius.

Metnor fuitin fcculum teftatnenti fui, verbi e �j .^�94 mandauitin mille generati�nes.


luciinJuin�rei^loquiiim meuin; egover� �lPofuit ineis verba fignorumfuorum amp;pro- Exod.io.f

bauit firmones fuos.

llConucrtit aquas eorum in fiinguinem:8coc

cidit pifies eorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exod.S.b

ir'Edid�t�terra eorum ranas in penetralibusre gumipforum.

llDixit,Sc venir cynomya,Sc cinifesin omni- Ex.8f.8c.lt;?i bus.finibus eorum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Pofuit pluuias eorum grandinem.�gnem co-burentem in terraipl�rum.

Et per�u(sit vineas eorum Sc ficulneas eor�:

6c contriuirlignum finium eorum.

IIDixit,Sc venitlOcufta Scbruchus,cuius no ��� erat numerus:

Etcom�dit omnef�numin terra eorum: Sep com�ditomnem fru�um terr� eorum.

IlEt pereufiit omne primogenitum in terra Exo. li. d. eorum,primitias omnis laboris eorum.

IlEt Eduxit Gos cum argento 8c auro: Sc non Exo'd.ij.d erat in tribubus eorum infirmus.

HQiioddifpofiiit ad Abraham: Sc iuramenti Lx�tata efi A.egyptus in profe�ioric eorum: fniadrfaac.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quia incubuit timor eorum fuper eos.

Et ft.atuitillu^Iaeob in pr�eeptum, 8c Ifrael || Expandit nubcm in protedionem eorum: Esod. ij.d in teftamefiturn �ternum,_ �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�cignerii vt lucereteis pernodem.

Dic�ns,Tibidabo Tcrram-Chanaan,funieu llPetierunt,8c venir coturnix;8c pane cceli fi-pfai.77.brf lum h�reditatis veftr�.r-.r �.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turauitcos.

Cuili clfint num�ro breufipaucifsimi, 8c in- HDirupit petramiSc fluxerunt aqu�.-abierunt Exod.n�.c Gol�eius:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inficco fl�mina.''nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nu.io.c.

B Et pertranfierunt de genre ingentem, Se de HQmjniammemor fuit verbi fiii�i fui quod ce.ii.c.d regno ad populum alterum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habuit ad Abraham puerum fuum.

,, s P Non reliquit hominem noccre eis : 8c corri- llEt eduxit populum fuum in exultatione, 8c jofue.j.d, puit pro eis ceges,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ele�tos fuos infititia.

'�d.iiNf}hte.tangefc �hriftos mcos; 8c in prophe HEt d�dit illis regiones Gentium, 8c labores

fis meisnoli�te malignari., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Populorumpofiederunt:

�� ypeauitfam,�ml�per^terr^m:8comnefir- Vt c�ftodiantiuftificatidnes eius, 8clegem 'ipi�penturnpanKcontriuit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eius requirant.

Mifitantee�svirumiinferuum venundatus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hallelu-ia. gv.

eftIlt;^pUj-,pU..:fiauo.-. .

�siuir'. � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confite-

-ocr page 526-

A rtOnfitemini Domino quonia bonus: �udith.ij.cff quoni�inf�culummifcricordiaeius.nbsp;J ^''^�iQuis loquetur potentias Domini^aunbsp;� ditas faciet omncs laudes eius?

Beat! qui cuftodiunt iudicium^Sc faciunt iu-ftiriam in omni temporc.

Memento noftri Domine in benepladtopo puli tui�vif�ta nos in Glutari tuo:

Ad videndum in bonitatc ele�orum tuorum: ad Ixtandiim in Isetitia gentistux: vtlau-deris cum bxreditatc tua.

Iiidith.y.d llPeccauimus cum patribus noftris: iniufte cgimus:iniquitatcin fecimus.

Patres noftri in Aegypto nonintellexerunt mirabilia tua: non hierunt memores mul-

titudinis milericordix tux.

jg Etinitaucruntalcendentes in marc,Marc-ru brum.

Et Gluauit eos propter nomen fuum : vt noram faceretpotentiam fuam.

Exod.�4.c HEt increpuit Mare-rubrura , amp; exiccatum eft: Scdeduxiteosiaabyftis ficucindel�r-to;

Et Gluauit eos de manu odicntium : amp; rcdc-init eos de manu iniraici.

Exo.i4.g. llEtoperuitaqua tribulantescos: tnusexeis nonremanfit.

Etcredideruftt verbis eius:8tlaudaucruntlau dem eius.

Cito f�ccrunt,obliti font operum cius: amp; no fuftinueruntconfiiiura eius.

CJlEtconcupicruntconcupilcentiam in defor-Exod.�7.a to:8c tentaucrunt Deum in inaauofo: Nuna.u.g liDeditcis pctitionem ipforura;amp; mint Gtu-ritatem in animas eorum.

Et irritauerunt Moyfen in caftris: Aaron Gn �um Domini.

Num.ttf.e fiAperta eft terra^Sc diglutiuit Datban;amp; ope ruit luper congregationcm Abiron.

Etexarfit ignis in lynagoga corum; �araraa corabuGit peccatores.

Exod.ji.e ilEf fccerunt vitulum in Horcb: Scadoraue-runtlculprile.

Et mutauerunt gloriam fuam in fimilitudi-nem vituli comedentis feenum.

Obiiti font Deum qui laiuauit cos, qui fecit magnalia in Aegypto, mirabilia in Tcr-ra-Cbam;tcrribilia in Mari-rubro.

Exod Ji c nbsp;nbsp;nbsp;lt;^�^�tvtdilperdcrcteos:fi non Moyles ele

�us eius ftetiflet in confradione in con-Ipedu eius,

Vtauerteret irameiusne dilpcrdetet eos ; 8c pro nibilo babuerunt terram del�dcrabil�;

Noncrediderunt verbo eius : 8c murmuraue-runt in tabcrnaculis fois: non exaudierunt vocetn Domini.

Num,14.6 llEtelcuauit manum foam fopereos : vtpro-ftcrnereceos indelqrto^

Et vt deijeeret lemen eorum inNationibus,

amp; dilpergerct eos in regionibus.

Etinitiati font Beei-pbegor: 8c comederunt g Gcrificia mortuorum.

Et irritauerunt cum in adinuentionibus fow-'

8c multiplicata eft in cis ruina.

HEt ftetit Pbinecs,8c placauit;8cccflauit quaf Nuia.*t.k Gtio.

Et reputatum eft ei in iuftitiam in generatio nc 8c gcnerationem,vlq; in l�mpiternum-

IIEtirritauerunteum ad Aquas-contradidio- Nua.i��� nis.-8c vexatus eft Moyles proptereos,quia �nbsp;exacerbauerunt Ipiritum eius.

Etdiftinxit inlabijs fois, nondilpcrdidcrunt gentes quas dixit Dominus illis.

Et commifti font inter gentes, 8cdidiccrunt operaeorum:8c leruierunt foulptilibus eo-rura:8cfadum eft illis in Icandalum. *

Et immolaueruat filios foos, 8c filias foas dx monijs.

Eteffuderunt Gnguinem innocentem, Gn- f guinem filiorum foorum 8c liliarum foa-rumjquas Gcrificauerunt foulptilibus Chanbsp;naan.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Et*interfeda� eft terra in Gnguinibus, 8c con taminata eft in opcribus corum:8cfornica-ti fontin adinuentionibus fois.

Et iratus eft furore Dominus in populum foum: 8c abominatus eft hxreditate fuam.

Et tradidit eos in manus gen rium;8c domina ti font eorum qui oderunt eos.

Et tribu�aucrunt eos inimici eorum,8c bumi liati font fob manibus eorum : Gpe Ubera-uiteos.

�pl� autem exacerbauerunt eum in confilio foo;8cbumiliati font in iniquitatibus fois.

Et vidit cum tribularentur; 8c audiuit orati- � onem eorum.

ilEt tnemor fuit teftamenti foi:8cp�nituiteu D��*'!*�* focundum multitudinem miforicordix fox.

Etdedit eos in raiforicordias in colpedu om ni urn qui ceperant eos.

Saluos nos fac Domine Deus nofter:8ccon-grega nos de Nationibus*

Vtconfiteamur nomini Gndo tuo:8c gloric-mur in laude tua.

Benedidus Dominus Deus Ilracia foculo vlque in foculum .�Scdicct omnis populus,nbsp;Fiat,fiat.

Hallelu

C V !� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

CllOnfitemini Domino quoniam bo- , nus;quoniam in feculum miforicornbsp;diaeius.

Dicant qui redempti font � domino,quos re demit de manu inimici:* de regionibus co- �nbsp;gregauitcos,

A fobs ortu 8c occafo,abaquilone 5c man.

Errau�-


-ocr page 527-

Pfal

Erraueruntin lolitudineininaquofo : viam ciuicatis habitaculi non inuenerunt,nbsp;Efurientes 8cfiticntes: anima eorum in ipfisnbsp;defecit.

Et clamaucrunt ad Dominum c�m trib�la-r�tur : 8c dcnecclsitatibus eor� eripuit eos.

Et deduxit eos in viam redam: vt irent in ciuitatem habitationis.

Confiteantur Domino mil�ricordi� cius: 8c mirabiliacius filijs hominum.

Quia l�tiauitanimam inanem: 8c animam e-furientem l�tiauit bonis.

Sedentes in tenebris 8c vmbra mortis.-vindos in mendicitate 8c ferro.

Quia acerbauerunteloquia nei.-Sc confilium Alti�imi irritauerunt.

Et humiliatum eft in laboribus cor eorum: infirmati funt,ncc fuit qui adiuuaret.

B Etclamaucrunt ad Dominum c�m tribula-rentur; 8c de ncce�itatibus eorum libera-uitcos.

Et eduxit eos de tenebris 8c vmbra mortis: 8c vincula eorum difrupit.

ConfiteanturDomino mil�ricordi� eius: 8c mirabilia eius filijs hominum.

Quia contriuitportas �reas: 8c vedes ferreos confregit.

Sulcepit eos de via iniquitatis eorum.-propter iniuftitias enim fiias humiliati funt.

Orancmclcamabominata eft anima eorum: diluculo.

Si appropinquauerunt vlq; ad portas raor- Confitebor tibi in populis Domine,8c p/�l-tis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lam tibi in nationibus.

Et clamaucrunt ad Dominum c�m tribula- Qma magna eft fiiper c�los mifcricordia tua: r�tur: 8c de necefiitatibus eor� libcrauit cos.

Alifit verbum fuum,Scl�nauit eos: 8c eripuit eos de interitionibus eorum.

Confiteantur Domino mifericordi� eius; 8c mirabilia eius filijs hominum:

EtGcrificcntfacrificium laudis: 8cannunti-ent opera eius in exultatione..

Qui dclcendunt marein nauibus, facientes operationem in aquis multis,

C Ipfi viderunt opera Domini, 8c mirabilia eius

in profundo.

Dixit, 8c ftetit Ipiritus procell� : 8c exaltati

funt fludus eius.

Alcendunt v^ue ad c�los,8c defeendunt vf-queadabylfos.-anima eorum inmalis ta-belcebat.

Turbati funt,8c moti funt ficut ebrius:8c om nis l�pientia eorum deuorata eft.

Et clamaucrunt ad D ominum c�m tribula-rctur:8c de necefiitatibus eor� eduxit eos.

Et ftatuit proccllam eius in auram:8c filuer�t fludus cius.

Et l�tati funt quia filuerunt: 8c deduxit eos

in portum voluntatis eorum.

Confiteantur Domino mil�ricordi� eius: 8c

m�rabilia eins filijs hom�nuni�

Et exaltent eum in ecclef�a plebis.-amp; in cathe dra f�niorum laudent eum.

Pofuit flurnin� in defcrtuni:amp; exitus aquar� inf�tim:

Terrain fruAiferam in Glfuginem, �malitia D inhabitantium in ea.

Pofuit def�rtum in ftagna aqu�ru : amp; terram fine aqua in exitus aquarum.

Et coll�cauit illic efurictes; amp; conftituctunt ciuitatem habitationis.

Et l�minauerunt agros, 8c plantaucr�nt vi-neas;8c feccrunt frudum natiuitatis.

Et benedixiteis,8c multiplicati funt nimis;8� ' iumentacorum non niinorauit.

Et pauci fadi funt, 8c vexati funt � tribula-

tione malorum 8c dolore.

El�ul� eft contentio fuper principes.* amp;crra-re fecit eos in inuio,8c non in via.

Etadiuuit pauperem de inopia: 8c pofuit fi-* eut ouesfamilias.

llVidcbunt redfSe l�tabuntur; Scomnis ini-Iob.ii^ quitas oppilabit os fiium.

Quis f�piens, 8c cuftodict ha:c? 8c intelligct mifericordias Domini?

Citwn�cKff� T�a�tniip� �Dauid. c v 11. //�s.toS Aratum cor meum Deus, p�ratum corSup.^lt;.$fnbsp;meumicStabo 8c pl�lla in gloria mea.

Exurgepfalterium 8c cithara: exurgam

8c vlquc ad nubcs veritas tua.

Exaltare fuper c�los Deus, 8c fuper omnerti terram gloria tuacvtliberentur diledi tui.

Saluum fac dextera tua, 8c exaudi me:Deus lo cutus eft in f�ndo fuo,

Exultaboj8c diuidam Sichimam:8c couallem tabernaculorum dimetiar.

Meus eft Galaad,8c meus eft Manafl�s: 8c �-phr�im f�lccptio capitis mei.

ludirex meuszMoab lebes fpei mea*.

In Idum�am extendam calcaamentum mc-um:mihi alienigen� amici fadif�nt.

Qitis deducet me in ciuitatem munitam.'�qui$ deducet me vlquc in Idum�am.'�

Nonne tu Deus qui repulifti nos,8c non exi-bis,Deus,in virtutibus noftris?

Danobis auxilium de tribulatione:quia vana falus hominis.

InD eo faciemus virt�tem : 8c ipl� ad nihil� deducet inimicos noftros.

In�nsm�P�tlmtuTiauidi

CVIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HESA69

DEusIaudem mcam ne tacueris : quia os peccatoris,8c os dolofi fup�r menbsp;apertum eftlt;

Gg

Locu�


\

-ocr page 528-

Lib.

Locutifimt aduerfijtn me lingua c�olola^ amp; ��rmonibus oc�ij circundederunt me; amp; ex-pugnauerunt me gratis.

,Pro eo vt me diligerent^detrahebat mihi: ego autera orabam.

Et pofuerunt aduerfum me mala pro bonis, amp; odium pro dilc�tionemea.

Conftituefupcreura peccatorcm: diabolus ftet � dextris eius.

Cum iudicaturjexeat condemnatus:8c oratio eius fiat in pcccatum.

lohan.i/.e Fiant dies eius paucidl�cepifcopatumciusac�. A�u. 1. d. cipiat alter.

B Fiant filij eius orphanijamp; vxor eius vidua.

Nutantes transferantur filij cius^Sc mendicet; amp; eijeianturdehabitationibus fuis.

Scrutetur f�nerator omnera fubftantiacius; Sidiripiant alicni labores eius.

Non fit illi adiutor : ncc fit qui milercatur pu pillis eius.

Fiant nati eius in interitum ; in gencratione vna deleatur nomen eius.

In memoriam redeatiniquitas patrura eius in c�fpe�lu Domini: amp; peccatura matris eiusnbsp;non deleatur.

Fiant contra Dominum f�mpcr, 5c difpcrcat de terra memoria eorum: pro eo quod nonnbsp;eft recordatus facerc milericordiam.

Et perf�quutus eft hominem inopem amp; men dicum^�c compun�tum corde mortificare.nbsp;^Etdilexitmalcdilt;ftionem,amp;vcriictei:5c no-luitbenedidionem^Sc elongabitur abeo.

Et induit maledidtionem ficut veftimentum, Scintrauit ficut aqua in interiora eius, Scnbsp;ficut oleum in ofijbus cius.

Fiat ei ficut veftimentum quo operitur:5c ficut zona qua f�mper prxcingitur.

Hoe opus eorum qui detrahunt mihi apud Dominum: Sc qui loquuntur mala aduer-fusanimam meam.

Et tu Domine, Domine, fac mccum propter nomen tuum:quiafuauis eft milericordianbsp;tua.

Libera mc,quia egenus 8c pauper ego fum:8c cor meum conturbatum eft intra me.

Sicut vmbra cumdeclinat,ablatusfum:8ccx-culTusfum ficut'locufta:�.

Genua mca infirmatafunt � ieiunio : Sc caro mea immutata eft propter oleum.

P Et ego fa�us fum opprobrium illis: vidcrunt me,8c mouerunt capita fua.

Adiuua me Domine Deus meus : faluum me fac fecundum milericordiam tuam.

Et feiant quia manus tua hxc:8c tu Domine ***���� feci fti�earn�.

Maledicent illi,Sc tu benedices: qui infiirgfit in me,confundantur:l�ruus autem tuus i�-tabitur.

Induantur,qui detrabu t mihi pudoreiSc ope-riantur ficut diploide confufione fua.

Confitebor Domino nimis in ore meo:8c in medio multorum laudabo eum;

'Qma�aftitit � dextris pauperisjvtlaluam f�-*��.'-quot;� ceret .� perfequentibus animam meam.

lllxit Dominus Domino mco,Sedc � dextris meis;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Heb.i.d.

Donee ponaminimicos tuos fcabel-lum pedum tuorum.

Virga virtutis tux emitter Dominus ex Sion: dominate in medio ini micorura tuorum.

Tecum principium in die virtutis tux in fplc doribus lanlt;ftorum;ex vteroanteluciferumnbsp;genui te.

Illurauit DominuSjSc no p�nitebitcum:Tu Heb.f-*quot; csf�cerdos in xternumjlecundum ordinemnbsp;Mclchi-Mec.

Dominus � dextris tuis, confregitin die ir� fii� reges.

ludicabitin nationibus,implebit ruinas:con-quaflabit capita in terra multorum.

De torrentc in via bibet;propterca exaltabit caput.

Hallela -ia.

ex.

K OnfitebortibiDomineintotocor-de meo : a in confilio iuftorum 8c congregationc.

jMagna opera Domini;*;exquifita in omnes voluntates eius.

t� Confeftio 8c magnificentia opus eius;ySC iuftitiacius manetin ftculum feculi.

7Memoriam fecit mirabiliura fuorumjh mi-fericors 8c miftrator Dominus efeatn dedit timentibus le.

*gt; Mcmorcritin feculum teftamenti fiifa vif tutem operum fuorum aiinuntiabit populo fiio:

Vt det illis hxrcditatem gentium : la opera manuum eius,vcritas Sc indicium.

3 Fidelia omnia mandata eius.-O cofirmata m fccu-


-ocr page 529-

PfaL

i34

��cul� {�culi_,J? fada in veritate amp; xqui- Mare viditamp;fugit:iordanisconuer/us eft f� t�te.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trorfum.

�dowimkj. �i Redemptionern mi�t*populo fuo:� mada Montes exultauer�tvtarietes: amp; colles ftcu� l�.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

uit in �ternum teftamentiim fuum. P SanAum amp; terribile nomen eins: *1 Iliniti�

agniouiiim.

Quidefttibi marcquod fugifti;5ctu lorda* nis,quia conueHus es retrorfum:

Montes exulcaftis ficut arietes^amp; colles ficut agniouiura?

A facie Domini mot� eft. terra^� facie Dei Ia cob.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

Q^i conuertit petram in ftagna aquaruni, amp; rupem in fontes aquariim,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

NO N NOBIS DOMI N^uon nobis.'l�d * noiiiinituo dagloriam.

Super mil�ricordia tua amp; veritate tua.-nequa do dicant Gentes^Vbieft Deus eorum.

Deus autem nofter inc�lozomniaquxcunq; voluit fecit.

Simulachra g�ntium^argentum amp;aur�^opera maniium hominum.

Prou.I.a.

p.c

Eccle.i. b. fapientixjtimor Domini.

Intelle�his bonus omnibus facientibus e�:

P. laudatio eius manet in f�culum l�culi.

Hallelu-ia^reuer�onis^ggtei amp; Sachante.

Eatus vir qui timet Dominum: S in mandatis eius volet nimis.

Potens in terra erit l�men eius : �� ge-nerario reAorum bcnedicetur.

h Gloria amp; diuitix in domo eius ySi iuftitia eius manet in f�culum f�culi.

I Exortum eft in tenebris lumen reAis:}^ mi-f�ricors.Scmiferator, Sciuftus. lucundus homo qui mif�retur amp; commo-darj*difponetf�rmonesfuosiniudicio: a �lOs habent amp; non loquentur: oculos habet, S3pie.i5.dnbsp;quia in �ternum noncommouebitur. amp; non videbunt.

In memoria �terna erit iuftus : quot;babaudi- Aures habent amp; non audient : n�res habeni, tione mala non timebit. 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp; non odorabunt.

3 Paratumcor eius fj-)erareinDomino,�co- Manus habent amp; non palpabunt : pedes ha-G f�rmatumeftcor eius:noncommoucbitur,nbsp;nbsp;bcnt,amp; non ambulab�t.non clamabunt in

donecdefpiciatinimicos fuos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gutture fuo,

fc Difpcrftt, d�dit pauperibus : � iuftitiaeius Similes�illis fiant qui faciunt ea:amp; omnes qui manet in f�culum f�culi;p cornu eius �xal-nbsp;nbsp;nbsp;confidunt in cis.

tabitur in gloria. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Domus Iffael fperauit in Domino : adiutor

Peccator videbit, amp; irafcctur, dentibus nbsp;nbsp;eorum amp; proteAor eorum eft.

fuis fremet amp; tabefeet: Jn defyderium pecca Domus Aaron fperauit in Domino : adiutor torum peribit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corum amp; proteAor eorum eft/

Hallelu-ia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui timent DominumJperaueruntinDomi

c X11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no: adiutor eorum Sc proteAor eorum eft.

LAudate pueri Dominum laudate no- Dominus memorfuitnoftri,8cbenedixit no men Domini.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bjg.

Sitnomen dominibenediAum ex hoc Benedixit domui Iffael , benedixit domui nunc amp; vfque in f�culum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aaron.

A folis ortu vfqueadoccafumjaudabile no- Benedixit omnibus qui timent Dominum, men Domini. �.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pufillis cum maioribus.

flExcelfus fuper omnesgenres Dominus, Sc Adijciat Dominus fupervos: fuper vos 8c fiiper c�los gloria cius.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuper filios veftros.

Quis ficut Dominus Deus nofter qui in altis BenediAi vos � Domino,qui fecit coelum 8c habitat, Sc humilia refpicit in c�lo Sc innbsp;terra?

terram.

C�lum c�li Domino:terram autem deditfi-lijs hominum.

HNon mortui laudabunt te Domine, neque omnes qui delcendunt in infernum:

Sed nosquiviuimus, bencdicimus Domino, exhocnunc Scvfquein f�culum.nbsp;HalUlu4a. C XI111.

DIlexi^quoniamexaudietjDominus vo cem orationis mex.

Quia inclinauit aurem fiiam mihi : amp; in diebus meis inuocabo.

� FaAa eft ludxa fanAificatio eius , Iffael Circundedcrunt me dolores mortis: amp; peri-poteftas eins. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cula inferni inuenerunt me.

Gg 2

Sufcitans � terra inopem, Sc de ftcrcore eri-

gens paupcrem:

Vt collocet eum cum principibus, cum prin-cipibiis populi fui.

Qui habi^are facit fterilem in domo, matrem nliorum l�tantem.

Hallelu-ia.

c X 11 I.

1.,^^ TNil exitu Iffael de Aegypto, domus lacob

I de populo barbaro:

17T__ J__P- _ A *

Tribu^


-ocr page 530-

Eib.'

rc in principibus. '

Omnes gentes circuicrunt me: amp; in nomine Domini quia vltus fum in eos.

Circundantes circundederunt me;amp; in nomi

ne Domini quia vltus fum in eos.

Circundederunt me f�cut apes, amp; exarferunt f�cut ignis in fpinis; amp; in nomine Domininbsp;quia vltus fum in eos.

Impulfus euerf�is fum vt caderem: 5c Dominus fufeepit me.

llFortitudo mcaamp;laus mca,Dominus; 5cf�-Ixod.ip� ��tus eft mihi in f�lutem.

Vox exultationis Sefalutis in tabcrnaculis iu c ftorum.

Dextera Domini fecit virtutem,dcxtera Domini eXaltauit me, dextera Domini fecit virtutem.

Non moriar,f�d viuam;8c narrabo opera Do mini.

Gaftiganscaftigauit me Dominus : 5c morti non tradidit me.

Aperite mihi portas iuftiti�, ingreffus in cas confiteborDomino;haec porta Dominijiunbsp;fti intrabunt in earn.

Conf�tebor tibi quoniam exaudifti me: 8c fi dus es mihi in f�lutem.

IlLapidem quem reprobauerunt �dif�cantes, hic fadus eft in caput anguli.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aa

ADomino fadumeft iftud:5ccft mirabile in Rom.pgt;�' oculisnoftris.

irai.

�^D

Tribulationem amp; dolorem inucni;amp; nomen

Domini inuocauij

O Domine libera animam meara;mif�ricors

Dominus Sc iuftus, nbsp;Deus nofter mil�-

retur.

Cuftodiens paruulos Dominus ; humiliatus fum,8c liberauit me,

Conucrtcre anima mea in requiem tua:quia Dominus benef�cittibi.

Quia eripuit animam meain de morte, ocu-los mcos � lachrj'mis,pedes meos � lapfu. Placebo Domino in regione viuorum.nbsp;Hallelu-id,

�.Cor. 4.e ? gt; IIRedidi, proptcr quod locutus fumi Roma.j.�. 1 ego autem humiliatus fum nimis.

^*�-^Ego dixi in exceflu meo, Omnis homo mendax.

Qiiid retribuam Domino_,pro omnibus qujc

retribuit mihi?

Calicem lalutaris accipiam; Sc nomen D omi

ni inuocabo.

Vota mea Domino reddam coram omni po

pulo eius : pretiofa inconlpc�lu Domini

mors fandorum eius:

O Domine quia ego l�ruus tuus, ego f�ruus tuuSjSc f�lius ancillae tua:.

Dirupifti vincula mea-.tibi iacrif�cabo hoftia

laudiSjSc nomen Domini inuocabo.

Vota mea Domino reddam in confpcftu om

nis populi eius.�inatrijs domus Domini, in H�c eft dies qua fecit Dominus; exuitemus medio tui lerul�lcm.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sc l�temur in ca.

Hallelu-ia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O Domine f�luum me fac, A Domine bene

�EB,u7. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex VI.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;profperare;bcnedi�tusquivenitinnomi-

Rom.i�.c.'T* llAudateDomin� omnes Gentes: lau- ne Domini.

lohao.ix.e I dateeum omnes populi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Benediximus vobis de domo Domini : Deus

��^��^Quqniam c�firmatacft fupernosmi- Dominus,8c illuxit nobis.

{ericordia cius�.Sc veritas Domini manet in Conftituitc diem lolcnncm in condcnl�s vf-�ternum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;que ad cornu altaris.

HaUelu-ia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deus meus es tu, amp; conf�tebor tibi: Deus

ex VII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meuses tu,8cexaltabo tCj.

Onfitemini Domino quon�S bonus, Conf�tebor tibi quoniam exaudifti me;amp; fa� � . quonia infccul� mifcricordia cius. �lus es mihi in f�lutem.

^��^Dicat nunc Iftael quoniam bonus, Confiteraini Domino quoniam bonus:quo� quoniam in feculum mifcricordia cius. niam in fcculum mifcricordia cius.

Dicat nnne domus Aaron; quoniam in fccu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxviir.

lum mifcricordia eius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alcph K

Dicant nunc gt; omnes* qui timent Domi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eatiimmaculati in via:quiambulant

num:quoniam infccul� mifcricordiaeius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inlcgeDomini.

Detribulationeinuocaui Dominum:amp;exau nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bcati qui ferutanturteftimonia eius;

diuit me in latitudine Dominus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in toto corde exquirunt cum.

Heb. IJ. a. ilDominus mihi adiutor.mon timebo quidf� Non enim qui operantur iniquicatem, i� ciat mihi homo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'j

g Dominus mihiadiutor;8i e^o defpiciamini-micos nieos.

B*onum eft conf�derc in Doniino,qu�m con

f�derein homine:

Bonum eft fperare in D omino^ qu�m fpera-

vijs eius ambulaucrunr.

Tu mandafti mandata tuacuftodiri nimi�. 4^ Vtinam dirigantur vi� meac ad cuftodien-das iuftif�cationcs tuas.

�K Tuncnon confundar, c�m perlpcxer*�^� omnibus mandatis tuis.

-ocr page 531-

Pfab

KConfitebortibi in c�ircclionc cordis;in co qu�d didici indicia iuftiti�tu�.

Hluftif�carioncs tuas cuft�diam:non niedc-relinquas vfqucquaque.

Beth 3

3 In quo corrigit adolefcentior vi�m fuam? in cuftodicndo f�rmones tuos.

5 In toto corde meo exquifiui te ; ne rcpellas me � mandatis tuis.

3 In corde meo abfcondi eloquia tua : vt no peccem tibi.

3 Benediftus es Domine: doce me iuftihca-tiones tuas.

3 Inlabijsmeis pronuntiaui omnia indicia oris tui.

3 In via teftimoniorum tuorum dcledatus fum^ficut in omnibus diuitijs.

3 In mandatis tuis exercebor: amp;confj'dera-bo vias tuas.

3 In iuftificationibus tuis meditabonnon ob liuiicar f�rmones tuos.

Gimel 5

� R�tribu�feruo tuo, viuifica me; amp; cufto-diam f�rmones tuos.

� Rcueia oculos meos:amp;confyderabo mira-biliadele^e tua^

Incola ego funi in terra; non abf�ondas a me mandata tua.

� Concupiuit anima mea defj'derare iuftifi-cationes tuas in omni tempore.

� Increpafti fiiperbos : maledi�ti qui d�clinant a mandatis tuis.

Aufera me opprobrium amp; contemptum: quia teftimonia tua exquifiui.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

� Etenim f�derunt principes , amp; aduerfum meloquebatur.-feruus autem tuus excrce-batur in iuftificationibus tuis.

� Nam amp; teftimonia tua.meditatio mea eft:

Sc conf�lium meum.iuftificationes tu�. Daleth

Adh�l�t pauim�to anima mea; viuificame fecundum verbum tuum.

*�, Vias mcas enuntiauijamp;exaudifti me; docc me iuftificationes tuas.

Viam iuftificationum tuarum inftruc me: Sc exercebor in mirabilibus tuis.

Dormitauit anima mea prse txdio; confirma me in verbis tuis.

Viam iniquitatis amoue � me:5c delege tua mif�rere mei.

Viam y�ritatis clegi: indicia tua non fum �blitus.

Adhxfi teftimonijs tuis Domine; noli me confundere.

Viam mandatorum tuorum cucurricumdi latafticor meum.

He n

tiLegem pone mihi Domine viam iuftificationum tuarum.-Scexquiram earn lemp�r* h Da mihi intelledum, amp; ferurabor legemnbsp;tuam: Sc cuftodiam illam in toto cordenbsp;meo.

tj Deduc mein f�mita madatorum t�orumJ quia ipfam volui.

Inclina cor meum in teftimonia tua. Sc no in auaritiam.

h Auerte oculos meos ne videant vanitatem: in via tua viuifica me.

}^ Statue f�ruo tuo eloquium tuum in timor� tuo.

t! Amputa opprobrium meum quod fufpica-tus fiimrquia indicia tuaiucunda.

tjEcceconcupiui mandata tua: inxquitatc tua viuifica me.

Vau n lEtveniatfuperme mifericordia tua Domi-^nbsp;ne,falutare tun fecundum eloquium tuuminbsp;�} Et refpondebo exprobrantibus mihi verb�,nbsp;quia fperaui in fermonibus tuis.

*5 Et ne auferas de ore meo verbum yeritatis vfquequaqp.quia in iudicijs tuis fuperfpe-raui.

'5 Et cuftodiam legem tua f�mpenin f�culum Sc in f�culum feculi.

�jEtambulabamin latitudine: quia mandata tua exquifiui.

1 Et loquebar in teftimonijs tuis in cofpedu regum. Sc non confundebar.

lEt meditabar in mandatis tuis, qu�dilexi.i �jEtleuaui manus meas ad mandata tua quxnbsp;dilcxi : amp; exercebor in iuftificationibusnbsp;tuis.

Zain

I Memor efto verbi tui f�ruo tuo, in quo mi- ' hi (pern dedifti.

I Haec me confolata eft in humilitate mea; quia eloquium tuum viuificauit me.

I Superbi inique agebant vfquequaque;a lege autem tuanon declinaui.

T Memorfui iudiciorum tuorum � feculo Do mine:8cconfolatus fum.

Defedio tenuitmc pro peccatoribus dere� linquentibus legem tuam.

t Cantabiles mihi erant iuftificationes tu� in loco peregrinationis mc�.

iMemorfui node nominis tui Domine; Sc cuftodiui legem tuam.

1 H�c fada eft mihi, quia iuftificationes tuas exquifiui.

Heth tl

h Portio mea DominCjdixi, cuftodire legem tuam.

h Deprecatus fum faciemtnam in toto corde meo: mif�rere mei fecund� eloqui� tuum.nbsp;tiCogitaui vias meas;8ceonuerti pedes meosnbsp;in teftimonia tua.

G g 3 Tl Para-


-ocr page 532-

Lib

�1 Paratus non fumturbatus; vtcufto diam mandata tua.

Funes peccatorum circumplexi funt me:5c legem tuam non fum oblitus.

h Media node fnrgcbam ad confitendutn tibi fnperiudicia iuftificationis tuae.

h Particeps ego fiim omnium timentium te: amp; cuftodicntium mandata tua.

Milericordia tua Domine plena eft terra: iuftificationes tuas doceme.

Teth D

t5 Bonitatem fecifticum fcruo tuo Domine, /�cundum verbum tuum.

Bonitatem,�c diftiplinam, Sc ftientiam do ce me:quia mandatis tuis crcdidi.

Priufqua humiliarer,ego deliquvpropter-ea eloquium tuum cuftodiui.

VBonus es tu:amp; in bonitate tua docc me iuftificationes tuas,

to Multiplicata eft fuper me iniquitas fiipcr-borum:ego autem in toto corde meo Icru-tabor mandata tua.

to Coagulatum eft ficut lac cor eorum ; ego vcro legem tuam meditatus fiini.

�Bonum mihi quiahumiliaftime: vtdifta iuftificationes tuas.

to Bonum mihi lex oris tui fuper millia auri amp; argenti.

lod n

Manus tuas fecerunt me, amp; plafmauerunt me:da mihi intelledum, vt difcam mandata tua.

Qui timentte,vidcbunt me,amp;laetabuntur.* quia in verba tua fuperlperaui.

Co^oui Domine quia �quitas indicia tua',amp; in veritate tua humiliafti me.

** Fiat mifericordia tua vt confoletur me, le-cundum eloquium tuum Icruo tuo.

h Veniant mihi miftrationes tux : amp; viuam; quia lex tua,meditatio mea eft.

*gt; Confundanturfuperbijquiainiufte iniqui tatem fecerunt in me:ego autera cxercebornbsp;in mandatis tuis.

Conuertantur mihi timen tes te: amp; qui no-uerunt teftimonia tua.

Fiat cor meura immaculatum in iuftif�ca-tionibus tuis, vt nonconfundar.

Caph

�lf Defccit in l�lutare tuum anima mea : amp; in verbum tuum fuperlperaui.

Defccerunt oculi mei in eloquium tuum: dicenteSjQuando confolabcris me?

i Quia fadus fum ficut vtcr in pruina:iufti-ficationes tuas non f�m oblitus.

5 Quot funt dies i�rui tui, quando faci�s de peri�quentibus me indicium?

a Narrauerunt mihi iniqui fabulationes ; i�d nonvtlextua�

a Omni� mandata tua veritas:''iniqui�perfe-cuti f�nt me,adiuua me.

Paulominus confijmmauerunt me intcr-ra:egoautcm nondercliqui mandata tua.

�i Secundum mil�ricordia tuam viuifica me: amp; cuftodiam teftimonia oris tui.

Lamed b

^In sternum Domine verbum tuum perma net in c�lo.

In gencratione amp;gcncration� veritas tua: fundafti terram,amp;perraanet.

^Ordinatione tua perl�ucrat dies : quoniara omnia feruiunt tibi.

b Nifi qu�dlex tua, mcditatio mea eft .� tune forte perijflcm in humilitate mea.

^Inxternum non obliuifcar iuftificationes tuas:quia inipfis viuificafti me.

qTuuS fumego,I�luum me fac:quoniam iuftificationes tuas exquifiui. �gt;Mecxpedaueruntpeccarores vt perderentnbsp;mc:teftimonia tuaintellexi.

gt; Omnis confiimmationis vidi finem: latum mandatum tuum nimis.

Mcm 13

Quomodo dilexi legera tuam Domine.*� tota diemeditatio mea eft.

  • 12 Super inimneosmeos prudente me feciftinbsp;mandate tuo;quia in �ternum mihi eft.

  • 13 Super omnes docentes me intcllexi : quianbsp;teftimonia tua,meditatio mea eft.

13 Super f�nes intellexi:quia m�data tua qux-f�ui.

Ab Omni via mala prohibui pedes meos: vt cuftodiam verba tua.

13 A iudicijs tuis no declinauizquia tu Icgem pofiiifti mihi.

13 Qu�m dulciafaucibusmeis eloquiatua,fii per mel ori meo?

13 A mandatis tuisintellexi : propterea odiui omnem viam iniquitatis.

Nun 5

3 Lucerna pedibus meis verbum tuum.*amp; lumen femitis meis.

3 luraui, amp; ftatui euftodire indicia iuftitix tu�.

3 Humiliatus fiim vlquequaque Domine:vi-uifica me Iccundum verbum tuum.

3 Voluntaria oris mei beneplacita fac Domi' nc:amp; iudicia tua doce me^

3Animameainmanibusmeisfcmper:amp; Ic-gem tuam non fum oblitus.

3 Pofuerunt pcccatores laqueum nfihi ; amp; de mandatis tuis non erraui.

3 Hxreditate acquifiui teftimonia tua in zter num:quia exultatio cOrdis mei fiint.

3Inclinauicor meum ad faciendas iuftificationes tuas in aeternu propter retribution^. Samech onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

toint-


-ocr page 533-

Pfal. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1}6

Olniq�os odi�habubamp;legem tium dil�xi. � Ignitum eloquiuhi tuutn vehementer: amp; �Adiutor Scfufceptor raeuses tmamp;in ver- feruus tuusdilexitillud.

bum tuum fuperfperaui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'y Adolefcentul�s fum ego amp; contemptusnu

D�clinate � me maligni: amp; (erntabor man ftificationes tuas non lum oblitus.

data Dei mei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s* luftitia tua.iuftitia in sternum: Sc lex tua

� Sufeipe me f�cundum eloquium tuum , Sc viuam;amp; non confundas me ab expe�tati-one mea.

O Adiuua me^Seialuus ero;amp;meditabor in iu ftificationibus tuis f�mper.

� OSpreuiftiomnes dilcedentes � quot;iudicijs� tu-is;quia iniufta cogitatio eorum.

OPrxuaricantes reputaui omnes peccatores terr��deo dilexi teftimonia tua.

tgt; Configc timor� tuo carnes meas:� iudicijs enim tuis timui.

Ain T?

5?Feci indicium amp; i�ftitiam ; non tradas me calumniantibus me.

*? Sufeipe f�ruum tuum in bonum :non ca-lumnientur me fuperbi.

3? Oculi mei d�fecerunt in falutare tuum\ amp; in eloquium iuftitix tux.

5?Faccum f�ruotuo f�cundum mif�ricordia tuam;amp; iuftificationes tuas doce me.

JP Seruus tuns fum ego; da mihi intelledum, 'vt fciam teftimonia tua.

3? Tempus faciendi Domine:difsipauerunt Ic gern tuam.

J? Ide� dilexi mandata tua fuper aurum amp; to pazion.

3?Propterea ad omnia mandata tua dirigc-bar;omncm viam iniquam odio habui.

Ph�

fa Mirabilia teftimonia tua : idco fcrutata eft ea anima mea.

b Declaratio f�rmonum tuorum illuminai amp; intelle�fum dat paruulis.

b Os meum aperuif Sc attraxi fpiritum : quid mandata tua defj'derabam.

b Afpicein rrie,amp; mif�rere mei f�cundum iii dicium diligentium nomen tuum.

bGreffus mebs dirige f�cundum eloquium tuum;amp;non d�niinetur mei �mfiis iniuftinbsp;tia.

b Redime^ca calumnijs hominum;quot; vt� cu* ftodiam mandata tua.

b Faciemtuam illumina fuper f�ruu tuum*: amp;doce me iuftificationes tuas.

b Exitus aquarum deduxer�t oculi mei:quia non cuftodierunt legem tuam.-

�'Sade y

y luftus es Domine: 8c rctft�m iudicium t�um. nc�. ;

y Mandafti i�ftitiam teftimonia tua:8c veri^ tatem tuam nimis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Tabefcere me fecitzclus meus :quiaoblKi fiint verba tua inimic� mei.'

veritas.

y Tribulatio Scanguftiainuenerunt me;ma-data tua meditatio mea eft.

y Aequitas teftimonia tua in �ternura:intel-ledum da mihi,8c viuam.

Coph P

P Clamaui in toto cordo meo�, exaudime Dominenuftificationes tuas requiram.

P Clamaui ad te^ f�luum mcfac.-quot;vt�cuftodi� mandata tua.

P Prxu�ni in maturitatej8cclamaur.gt; �'quia�, in verba tuaf�tperfperaui.

P Prxuenerunt oculi mei ad te diluculo : vt meditarer eloquia tua.

P Vocem meam audi f�cund� mif�ricordia tuam Domine : 8c f�cundum iudicium tuum viuificame.

P Appropinquauerunt perfequentes me ini-quitati:� lege autem tua longe fadi funt.

p. Prop� es tu Domine:8c omnes vix tu� veritas;

P Initio cognoui de teftimonijs tuis quia�rt �ternum fundafti ea.

Res

gt;3 Vide humilitatem meam^Secripeme: quia legem tuam non fiira oblitus.

�� ludica iudicium meum, 8c redime me.-prO-ptereloquium tuum viuificame.

*3 Longe � pcccatoribus falus; quia iuftificationes tuas non exquifierunt�

*1 Mif�ricordi� tu� mult�Domineif�cundu iudicium tuum viuifica me.

*i Multi qui perf�quuntur me, 8c tribulant me,� teftimonijs tuis non declinaui.

*3 Vide pr�uaricantes,8c tabefcebam,quia elo

- quia tua non cuftodierunt.

�3 Vide quoniam mandata tua Dilexi Domi ne:in mif�ricordia tua viuifica me.

*3 Principium verborum tuorum veritas : *

� in �ternum omnia indicia iuftiti� tu�.

Sin tl?

Principes perf�cuti funt me gratis : 8c � ver bis tuis formidauit cor meum.

tj�L�tabor ego fupereloquia tua :ficut qui inuenitfpolia mult�.

^jjlniquitatem odio babui, 8c abominatus fum.-legem autem tuam dilexi.

T�� Septies in die lau dem dixi tibi fuper i tidi-, ciaiuftiti� tu�.

fr Pax milita diligentibus legem tuam: 8c no �ft illis fcandalura.

t�7Expedabam falutare tuum Domine, amp; mandata tua dilexi.

G g 4

-ocr page 534-

Lib.


f U? Cuftodiuitanima mca teftimonia tua: Sc dilexit ea vehementer.

X�, Scruaui madata tua Sc teftimonia tua;quia orancs vise mc� in confpedu tuo.

Thau n jflAppropinquet dcprccatio mca in confpe-lt;ftutuoDomine;iuxta eloquium tuum danbsp;mihi intelleAum.

Intret poftulatio mea in confpedu tiio� iecundum eloquium tuumeripeme.nbsp;t\Eru(ftahunt labia mea hymnum, cumdo-cueris meiuftificationcs ciias.

nPronuntiabit lingua mca eloquium tuum: quia omnia mandata tua �quitas.

t*. Fiat manus tua vt laluet me.-quoniam man data tua elegi.

tlConcupiui falutarc tuum Domine : Sc lex tua meditatio meaeft.

Viuet anima mea^ Sc laudabit te: Sc indicia cuaadiuuabunt me.

flErraui ftcut ouisqu� pcrijt; quaere fcruum tuum^quia mandata tua non fum oblitus.


Aetatus ftim in his qu� dida funl mi� hi,In domum Domini ibimus,nbsp;Stantes erant pedes noftriin atrijs tuisnbsp;leruGlem.

leruGlem qux �dificatur vt ciuitas ; cuius participatio eius inidipfum.

lUuccnim alcenderunc tribus, tribus Domi-nieteftimonium Ifrael,ad confitend um no mini Domini.

Quia illic ledcrunt /cdes in iudicio, fcdcs fii-per domum Dauid.

Rogate qu� ad pacem fiint leruGlem: Sc abu dantia diligencibus tc:

Fiat pax in virtute tua:8c abundantia in turri-bus tuis.



Propter fratres meos Sc proximos meos loquebar pacem de tc:

Proptisr domum Domini Dei noftri quaefiui bona tibi;


Canticum graduum,

c X X 11.


Canticum grtiduum.

***-�*�' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exit.

D Dominum cumtribularer^clama-ui^Scexaudiuitme.

Domine libera animam meam � la-



Ad teleuaui oculos meos, qui habitas in c�lis.

Ecce, ficut oculi ftruorum in mani-bus dominorum fuorum.


Sicut oculi ancillae in manibus dominx fiix:


bijs iniquisjSc � lingua dolofa.

Quid detur tibi_, aut quid apponatur tibi ad linguam dolofam?

Sagittae potentisacutae, cum carbonibus de-folatorijs.

Heu mihi quia incolatus meus prolongatus eft:habitauicum habitatibus Cedar: mul-tum incola fuit anima mea

Cum his qui oderunt paccm^cram pacificus: C� loquebar illis , impugnabant me gratis.nbsp;CAttticum gr^iduum.


USB. ui.

a.Pai.io.e


cxx.


LliEuaui oculos meos in montes vnde Venice auxilium mihi.

Auxiliummeum d Domino qui fecit coelum Sc terram.


Non det in commotioncm pedem tuum : nc-que dormitet qui cuftodit te.

Ecce non dormiabit neque dormice qui cu-^ ftodie Tftacl,


Dominus cuftodieee. Dominus proeedio tua fuper manum dexteram tuam.

Per diem fol non vree tc:ncque luna per no-dcm.


Dominus cuftodit tcab omni raalo:cuftodiat animam tuam Dominus. '5

Dominus cuftodiatintroitum tuum Sc exi-tum tuum, ex hoc nunc amp; vfque in feculu. Canticum

BSt.azi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CXXl.


ita oculi noftri ad Domint?m Dcum no-ftrum,doncc miftreatur noftri.

Mifercrc noftri Domine, miftrere noftri; quia multumrcpleti fumus delpedionc.

Quia multum repleta eft anima noftra ; opprobrium abundantibus, Sc delpcdio fu-perbis.

Canticum graduum ip� Tiauid. ex XIII.

NIfi quia Dominus erat in nobis, dicat nunc Ifrael,nifi quia Dominus c-rat in nobis.

Cum exurger�t homines in nos, fort� viuos deglutifient nos:

Cum iralceretur furor eorum in nos,forfitan aqua abfttibuifietnos.

Torrentem pertranfiuit anima noftra: forfi-tan pertranfiflet animanoftra aquam into Icrabilcm.

Benedidus Dominus, qui non deditnos i� captioncm dentibus eorum.

Anima noftra ficut pafl'er erepta eft de U-queo venantium;

Laqueus contritus eft. Sc nos liberati fumos* Adiutorium noftrum in nomine Domini/nbsp;qui fecitcoelum Sc terram,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� �

Canticumgradunm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxxiixi�

QVi confidunt in Domino, ficut mons Sion.mon commouebitur in �ternn,nbsp;qui habitat in lerufalcm.

Motes in circuitu cius;Sc Dominus in circus tu populi fui/ ex hoc nSc Sc vfqj in Icculu.


-ocr page 535-

Pfal.


Quianon relinquet Dominus �irgam pec-catorum fuper fortem iuftorum: vt n� ex-tendantiufti ad iniqiiitatein manus fuas. Bcncfac Domine bonis amp; reAis c�rde.nbsp;D�clinantes autemin obligationes adducet

Dominus cum opcrantibus iniquitatem: pax fuper Ifrael.

C^nticHmgraJuum.

CX X V.

i?7

Cdntitumgra�uum. cxxviii*if��.i�ji* SAepe cxpugnauerunt me � iuuentutcnbsp;mea^dicat nunc Ifrael,

Sx�pe cxpugnauerunt me � iuuentutc mea:ecenim non potucrunt mihi.

Supra doifum nieum Eibricauerunt peccato-res:prolongaiieruht iniquitatem fiiain.

D ominusiuftus conc�det ccruices peccato-rum:confundantur amp;. conuertanturretror fum omnes qui oderunt Sion*

Fiant ficut f�num tedorum, quodpriufqua cuellatur exaruit:

De quo non quot;implebit�manum fuam qui me-tit^amp; finuni fuum qui manipulos colligit* Etnon dixeruntqui pr�tcribant^Benedidionbsp;Domini fupervos: benediximus vobis innbsp;nomineDomini.

Cdtiticum gra^uumi

CXXIX.

DEprofundis clama�i ad te Domine;

Domine exaudi vocem raeam:

Fiant aurcs tu� inc�dentes in vocem deprccationis mc�.

Siiniquitates obl�ruaueris Domine; Domi

ne quis fuftinebit?

Quia apud te propi tiatio cft ; amp; propter leg� tuam fiiflinui te Domine.

IN conuertendo Dominus captiuitatem

Sion ,fadi fumus (�cut confolati;

Tune repletum cftgaudioos noftrum,

5c lingua noftra cxultationc.

Tune dicentinter Gentc5_,M.agnificauit Do minus facerc cum cis.

Magnificauit Dominus facere nobi�cum; fa-

di fumus l�tanteSb

Conuerte Domine captiuitatem noftram,(i-

cut torrens in Auftro.

Qui feminant in lachrymis ,in exultationc

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;metent.

^�����, Euntes ibant 8c debant/mitt�tes�f�minafua.

Venientes autem venient cum exultationc, portantes manipulos fuos.

Cdnticum gradnum S dlomon�. c X X V I.

Nl(� Dominus �dificaucritdomum,in vanura laborauerunt qui xdificant Suftinuit anima mea in verbo eius ; (perauitnbsp;eam;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~

Nifi Dominus euftodierit ciuitatcra, fruftra vigilat qui euftodit cam.

Vanum e(i vobis ante lucem furgure: furgitc poftquam (ederitis qui manducaris panemnbsp;doloris,

Cum dederit diledis fuis fbmnum; cccc, hac-reditas Domini, filij : merces, frudus ventris.

Sicut (�gitt� in manu potentis : ita filij cx-cufTorum.

Beatus vir qui impleuitd�fidefium Kium ex ip(�s:non confundetur cumloqueturiniminbsp;cis fuis in porta.

Cdnt�cumgrddttttm�

c XX V 11.

BEati omnes qui riment Domin�, qui ambulant in vijs eius;

Labores manuum tuarum quia mandn cabis:beatuses,8cbenetibi erit.

Vxor tua (�cut vitis abundans in latcribus do

mus tuar.

Filij tui (�cut noucll� oliuarum in circuitu menf�: tua�.

Eccef�� bencdicctur homo qui timet Domi

num.

Benedicat tibi Dominus ex Sion: �evideas bona Ieru(alcm omnibus diebus vit� tu�.

Et videas filios filiorum tuorum, pacem fu

per Ifracl.

anima mea in Domino

Acuftodia matutina v�que ad nodem: (perce Ifracl in Domino.

Quia apud Dominum mif�ricordia; amp; eepi-o(� apud eum redemptio.

Et ip(c redimet Kracl ex omnibus iniquitati-buseius.

Cant�Hmgrdduum,�DduiJ4

Omine non c(t exaltatum cornieum, neque elati funt oeuli mei;

Neque ambulaui in magnis,neque in mirabilibus ftipcrmc.

Si nonhumiliter Icntiebam^fed exaltaui ani-mam meam:

Sicut abladatus cft fuper matre fua, ita retri-butio in anima mea.

Speret Ifracl in Domino, ex hoc nunc 5c v� que in (ccul�m.

Cdnticumgrddunmi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cx x 11.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,jj�

M�Emento Domine Dauid, 8c omnis manfuetudiniseius,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x.Reg.7.*

Sicut iurauit Domino, votum vouit

Dco lacob;

Si introiero in tabernaculum domus mcae, (� afeendero in ledum ftratimei.

Si dederO (omnum oeulis mois, 8c palpebris meis dormitationem, �

Et requiem temporibus meis; donee inuenia g locum Domino,tabernaculum Deo lacob. znbsp;�cce

-ocr page 536-

Lib.

Quoniam lo.cob elegit fibi. Dominus, Iftael in pofTe�ionem fibi.

Quia ego cognoui qu�d magnus eft Dominus amp; Deus nofter pr� omnibus dijs.

Omnia qu�cunquc voluit Dominus fecit in c�lo amp; in terra, in mari, amp; in omnibus a-by�is.

IIEducens nubes ab extreme terr�.�fulgura in � pluuiam fecit.

Qra producit ventos de thefauris fuis: 11 qui pereu�itprimogenita Aegypti ab hominenbsp;vfque ad pecus.

'Emifit� figna amp; prodigiain medio tui Aegy pte,in Pharaoncm,amp; in omnes feruos eius.nbsp;ilQin pereu�it genres multas:amp; occidit regesnbsp;fortes,

Sehon regem Amorrh.xorum, amp; Og regem Baf�n,amp; omnia r�gna Chan�an.

IIEt d�dit terram eorum h�reditatcm,h�redi- C tatem Ifrael populo fuo.

Domine nomen tuum in �ternum: Domine memoriale tuum in generationem amp; genenbsp;rationem.

Quiaiudicabit Dominus populum fuum, amp; in f�ruis fuis deprecabitur.

Simulachra Gentium, argentum amp; aurum, opera manuum hominum.

�H

l�*

�1

luc.i.e. A�t.i.e.

Ecceaudiuimus eam in Ephr�tha.-inueni-mus earn in campis fylu�.

�wJer���- Introibimus inquot;tabernaculum�cius: adorabi-mus in loco vbi fteterunt pedes eius.

i.Paf. tf.g. flSurgc Domine in requiem tuam, tu amp; area f�ndif�cationis tu�

Sacerdotes tui induatur iuftitia: amp; f�ndi tui

exultent.

Propter Dauidf�ruum tuum,non auertas fa-ciem CHRISTI tui.

l�rauit Dominus Dauid veritatem, amp; non fruftrabitureum,HDefru6tu ventris tui ponbsp;nam fuper f�d�ra tuam.

Si euftodierint filij tui teftamentum meum,

amp; teftimonia mea h�c qu� docebo eos: Et filij eorum vfque in fcculum fedebunt fuper f�dem tuam.

P Quoniamelegit Dominus Sion: elegiteam inhabitationem fibi.

H�c rcquies mea in f�culum f�culi: b�c habi-tabo,quoniam elegi cam.

Viduam eius bencdicens bcnedicam : paupe-reseius f�turabo panibus.

Sacerdotes eius induam f�lutari; amp;f�ndi tui cxultationc exultabunt.

quot;illic. 4. li�IIluc� producam cornu Dauid, paraui lucer

Ma�ae a nam C H R IS T O meo.

Luc.i.b^ � H�nimicos eius induam confufione;fuper ip- llOs habent amp;nonloquentur:oculos babent, fum autem efflorebit f�ndificatio mea. amp; non videbunt.

CAnt�umgraduHmTgt;auid, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aureshabent,amp;non audient.-ncqueenimcftD

ffXS.tjS.

C XXXII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpiritusin oreipf�rum.

ECee qu�m bonum amp; qu�miucundum Similes illis fiant qui f�ciuntca,amp;omnes qui habitarefratresinvnum:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confiduntineis.

Sicutvnguentumincapitc,quoddefc� Domus Ifrael b�n�dicit� Domino: domus dit in barbam Aaron.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aaron bcnedicite Domino.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Quod defeendit in oram veftimenti eius : fi- Domus Leui b�n�dicit� Domino: qui �metis Dominum,bencdicite Domino. Benedi�lus Dominusex Sion, qui habitat innbsp;lerufalem.

Halklu -ia. eXXX V.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J ���.lj �

V�S,t}4.

Onfitemini Domino quonia bonus: quoniam in �ternum mif�ricordianbsp;eius.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

cut ros Hermon^qui dcfcendit in montem Sion.

Quoniam illic mandauit Dominus b�nedi-dionem^Si vitam vffjue in {�culiim.

Can�cum graduunt. c.xxxin.

Ccenuncbenedicitc Domino, omnes

fcrui Domini,

Qui ftatis in domo Domini, in atrijs Confitemini Deo deorum: quoniamin attcf domus Dei noftri,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;num mif�ricordiaeius.

Innodibus extollite manusveftras in fan- Cofitemini Domino dominorum;quoniaiB da,amp; bcnedicitc Domino.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in atternum mii�ricordia eius.

Bencdicat te Dominus ex Sion,qui fecit c�- Qui facit rairabilia magna fblus: quonian� i� lum amp; terram.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�ternum mif�ricordiaeius.

Halldu-ta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liQuifecitc�losininteUedurquoniam inx*

cXXXIIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ternum mif�ricordiaeius.

LAudate nomen Domini, laudate f�rui II Qui firmauit terram fu per aquas: quoniaiil Dominum,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�ternum mif�ricordiaeius.

Qui ftatis in domo Domini, in atrijs llQui fecitluminaria magna:quonia in �ter- �.!gt;�' domus Dei noftri.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;num mif�ricordia eins.

, Laudate Dominum, quia bonus Dominus, Solemin poteftatem diei : quoniam in �ter-f B pf�llitcnominieius,quoniamfuauceftknbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;num mif�ricordiaeius.

Lunam

-ocr page 537-

Pfa�.

238

Eunam amp; Hellas in poteftatem nodis : quo- Qui diCunt, �xinanite, exinanite v/que ad niam in �ternum mil�ricordia eius.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fundamentum in ea.

� I'QH� psrcu�itAegyptumcum primogenitis Filia Babylonis mil�ra : beatus qui retribuet tibi retributionem tuam, quant tetribuiftinbsp;nobis.

llBeatus qui tenebit 8call�det paruulos quot;fuos�/,^�^�'^�-'^* ad petram.

IffiVauid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eXXX VI

COnf�tebor tibi Domine in toto corde meo.-quoni� audifti verba oris mei.

Inconlpedu angeloriim plallam tibi: adorabo ad templ� l�ndum tuum , 5c con-fitebornomini tuo.

Super mil�ricordia tua 5cverifate tua : qu�-niam raagnificafti fuper orane, nomen l�n dum tuunii

eorum:qu0ni5 in �tern� mif�ricordia eius.

ilQui eduxitllrael de medio corum:quoniam

in �ternum milericordiacius.

In manu potend Scbrachio excello.-quoniam

in�ternum mil�ricordiaeius.

Qui diuifitMare-rubrum in diuihones.-quo-

niam in �ternum milericordiaeius.

Etcduxitlfrael per medium eius ; quoniam

t in �ternum milericordiaeius.

� �M-g �Etcxcu�it Pharaon� amp; virtut� eius in Ma-ri-i-iibro:quonia in �tern� mil�ricordia eius. Qui traduxit populum fuum per del�rtum:nbsp;quoniam in �ternum mil�ricordia eius.nbsp;Qui pereu�it reges magnos; quoniam in �- In quacunquedi� iniiocauero te, exaudi me:nbsp;ternum milericordiaeius.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multiplicabis in anima mea virtutem.

IlEt occiditreges fortes.-quoniam in �tern� Confiteantur tibi Domineomnes reges ter-milcricordia eius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r�,quia audicrunt oomnia� verba oris tui: gt;.$.

Schon regem Amorrheorum.- quoniam in �- Et cantent in vijs Domini: quoniam magna ternum mifericordia eius.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�ft gloria Domini.

i'iEt Ogregem Balan : quoniam in �ternum Quonia excelfus Dominus:5c humilia relpi-mifericordia eius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cit,5calta � longe cognofeit.

IIEt dedit terrain eorum h�reditatem.-quonia Si ambulauero in medio tribulationis, viuifi-in �ternum mil�ricordia eius.

H�reditatem Ifrael feruo fuo: quoniam inae-

ternum milericordiaeius.

D Quia in humilitate noftra memor fuit no-llri:quoniam in �tern� mil�ricordia eius. Et redemit nos ab iniraicis noftris; quoniamnbsp;in �ternum mil�ricordia eius.nbsp;Qui dat clcam onini carni: quoniam in �ter-nura mil�ricordia eins.nbsp;Conl�temini oeo c�li.-quoniam in �ternumnbsp;milericordiaeius.

cabis me.-amp; fuper iram inimicorum mco-rum extendilli m�num tuamj8cl�luum me fecit dextera tua.

Dominus retribuet pro me.-Dominc mil�ricordia tu� in l�culum,opcra manuum tua-� rum nedelpicias.

In jinem �PJa�tnti^ Dauid.

C XXX VI II.

Domine probafti me, amp; cognouifti meitucognouifti le�ionem meatnnbsp;8c relurredioncm mcam.

C�f�cemini Domino dominorum; quoniam Intellexifti cogitationes meas dclonge.-l�mi-in �ternum mil�ricordia eius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- . -

Tfalmw Daiiidfropter lerennam.

*0.137. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxxxvi.

SVper flumina Babylonis illic ledimus 5c llcuimuSjdum rccordaremur�Sion:

In lalicibus in medio eius fufpendimus organa noftra:

Quia illic interrogauefunt nos qui captiuos duxerunt nos, verb.! cantionum.

Et qui abduxerunt nos, Hymnum cantate

nobis decanticis Sion.

Quomodo cantabimus Canticum Domini

in terra ali�na.�

Si oblitus fuero tui lerulalem, obliuioni de-turdextera mea.

Adh�reat lingua mea faucibus meis, fi non mcminero tui.

Si non propofuero Icrufalcm in principio l� titi� nic�.

Memorefto Domine filiorum Edom, in die lerulalem:

t.'.m meam amp; fiiniculum me� inueftigafti. Et omues vias meas pr�uidifti: quia non. eftnbsp;l�rrno in lingua mea.

EcceDomine tu cognouifti omnia noiii�i-ma amp; antigua ; tu formafti me, amp; pofiiifti fuper me manum tuam.

Mirabilis fada eft feientia tua ex mexonfor-tata eft,amp; non potero ad eam.

Qu�ibo �lpiritu tuo? amp; quo � facie tua fu-

IlSi afcendefo in c�lunijtu illic es:f� defeende to in infernum,ades.

Si fumpl�ro pennas meas diluculo,5c habita-ucro in extremis maris:

Etenim illuc manus tua deducet me, 8c tenc-bit me dextera tua.

Et dixi,Forl�tantenebr� conculcabuflt me: � amp; nox illuminatio meain delicijs meis.

Qiiia tenebr� non obfcurabuntur � te,8c nox ficut dies illuminabitunficut tenebr� eius^nbsp;ita 8c lumen eius.

Quia


-ocr page 538-

Lib.

Quia tupofledifti renes in cos : fufcepifti me de vtero matris meae.

C�fitebor tibi quia terribiliter magnificatus es : mirabilia opera tua.amp; anima mea * co-gnofeet�nimis. �

Non eft occultatum os meum � te quod feci-fti in occultoiSc fubftatiameain inferiori-bus terr�.

Imperfedum meum videruntoculi tui^ amp;in libro tuo onines ftribentur: dies formabunnbsp;tur_,amp;nemo ineis.

Mihi autem nimis honorificati ftint amici * cenfarttui tui Deusmimisquot;confortatus eft � principa-tuseorum.

Dinumerabo cos,8c fuper arenam multipli-cabuntur;exurrexi,8c adhuefum tecum.

Si occideris Deus peccatores:viri fanguinum declinate � me.

Quia dicitis in cogitatione, accipient in va-nitate ciuitates fuas.

Nonne qui oderunt te Domine, oderam: 8c fuper inimicos tuos tabefeebamf

Perredo odio oder�illos: * inimici fadi funt mibi.

Proba me Deus,8c feito cor meum: interroga me,8ccognofce{cmitas meas:

Et vide fi via iniquitatis in me eft : 8c deduc mein via �terna.

ZZ��.i4o InfinemjTfalmusTyauid^ cxxxix. Ripe me Domine ab hominemalo, �nbsp;viro iniquo eripe me.

Qm cogitauerunt iniquitates in cor

de, to ta die conftituebant pr�lia.

Rom.j. b. IIAcueruntlinguam fuam ficutf�rpentes: ve-upr.ij.b. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alpidum fub labijs eorum.

Cuftodi me Domine de manu peccatoris: 8c ab hominibus iniquis eripe me.

Qm cogitauerunt fupplantare greflus meos; abfconderupt fuperbi laqueum mihi:

Etfunes extctiderunt in laqueum, iuxta iter ftandalum pofuerunt mihi.

Dixi DominOjDeus meus es tu:cxaudi Domine vocem deprecationis me�.

Domine Domine virtus l�lutis me� : obum-brafti fuper caput meum in die belli.

Ne tradas me Domine � de�'^derio meo pcc-catori.-cogitauerunt contra me, ne derelin-quas me,ne forte cxaltentar.

Caputcircuitus corum,laboi*labiorum ipfb-rum operieteos.

Cadent fuper eos carbones: in ignem deijcics eos,in miferijs non fubfiftent.

Vir linguofus non dirigetur in terra : virum

� iniuftum mala captent in interitu.

Cognoui quiafaciet Dominus indicium in-opis,8c vindidtam pauperum.

Veruntameniufti confiteb�tur nomini tuo: �c babitabuntredi cum vultu tuo.

Tlalmus T)auii. CXL.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

DOmine,clamaui ad te, exaudi mc:ih-tende Yoci me�,cum clamaueroad te-

Dirigatur oratio mea fient incenfiim in con fpedu tuo:eleuatio manuum mearum (�crinbsp;ncium vefpertinum.

Pone Domineeuftodiam ori mco,8coftiurai circunftanti� labijs meis.

Non declines cor meum in verba maliti�, ad excuf�ndas excul�tiones in peccaris,

Cum hominibus operantibus iniquitatem: 8cnon communicabo cum eledis eorum.

Corripiet me iuftus in mif�ricordia, 8c incre pabit me:oleum autem peccatoris non im-pinguet caput meum.

Quoniam adhuc 8c oratio mea in beneplaci-tis eorum; abfbrptif�nt iundi petr� indices eorum.

Audient verba mea quoniam potucrunt: fient crafsitudo terr� erupta eft fuper terra.

Difiipata funt ofla noftra fecusinfernum ; quia ad te Domine Domine oculi mei, innbsp;tefperauijuon auferas aniraam meam.

Cuftodi me � laqueo quem ftatuerunt mihi; amp; � fcandalis operand um iniquitatem.

Cadent in retiaculo eins peccatores; fingula-riter fum ego donee tranf�am.

Intelle^us �Dautd, lum ejjet in^elunta oratio. t.j�^.24-

CXLI.

VOce mea ad Dominum clamaui, voce mea ad Dominum deprecatus fum:

Effundo inconfpedu eins orationem meam, 8c tribulationem meam ante ipfum pro-nuntio.

In deficiendo ex me fpiritum meum,8c tu co gnouifti f�mitas meas.

In via hac qua ambulabam,abfconderunt la- D queummihi.

Conf�derabam ad dexteram, 8c videbam ; 8c nonerat quicognofeeret me.

Perijt fuga � me; 8c non eft qui requirat ani-mam meam.

Clamaui ad te DominCjdixfTu es fpes mea, portio mea in terra viucntium.

Intende addeprecationem meam: quia huni liatus fum nimis.

Libera me � perfequentibus me:qui^ confort�t! funt fuper me.

Educ de euftodia animam meam,ad confite-dum nomini tuo : me expedant iufti, donee r�tribuas mihi.

Tfalmm Dauid, quandoperfiqueiatur ttim jibfalomfiliMeitts.

CXLl�-Domine


-ocr page 539-

Pfal.

Domine exaudi bration� ihea:auribus Qui das f�lutcmregibus : qui redemifti Da-, percipe obfccrationcm meam invcri uid f�ru� tuu de gladio maligno:eripe me.nbsp;t�te tua exaudi mein tua iuftitia. Eteruemeddmanu filior�alienorum,quo-Etn�incresiniudiciumeuml�ruo tuo;qui.a rumos locutum eft vanitatem:8cdexteranbsp;noniuftificabiturinconfpedu tuo oranisnbsp;viuens.

Quia perfccutus cft inimicus animam meam; humiliauic in terra vitam meam:

Collocauitmein oblcuris f�cut mortuos fe-culf 8c anxiatus elt fiipcr me fjjiritus meus, in me turbatum eft cor meum.

Memor fui dierum antiquorum, meditatus fumin omnibus operibus tuis ; infadismanbsp;nutim tuarummcditab�r.

Expandi manus measad te, anima mca l�cut terra aqua tibi:

Velociter exaudi me Dominc,deFe�it fpiritus

meus.

Non auertas faciem tuam � me : Sefimilisero dclcendentibus in l�cum.

Auditam fie mihi mane milcricordiam tua; quiain te fperaui.

Notam fac mihi viam in qua ambulem:quia aPerfingulosdiesbenedicamtibi: Sclauda-ad te Icuaui animam meam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bo nomen tuum in feculum, 8c inf�culum

Eripe me de inimicis meis Domine,ad te c�- f�c�li;

fugi.-docemefac�re vol�tatem tuam,quia Magnus Dominus Sclaudabilis nimis; 8c Deus meus es tu.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magnitudinis eius non cft finis.

Spiritus tuus bonus deducet me in terram re- .*3 Generatio 8c generatio laudabit opera tua^ �ftam.-propter nomen tuum Domine viuifinbsp;cabis mejn �quitate tua.

Educes de tribulatione animam meam: Sc in �*gt;��. mil�ricordi� tua difperdes* inimicos meos.

Et perdes omnes qui tribulant animam mea: quoniam ego l�ruus tuns fum.

TfalmjiS aduer�is Goliath. *^�.144nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c XL I II.

A Enedidus Dominus neus meus qui do cet manus meas ad prxlium, Sc digi-tos meos ad bcllum.

uid f�ru� tuu de gladio maligno:eripe me.

rum os locutum eft vanitatem : 8cdextera eorum dextera iniquitatis;

Quorum filij ficutnouellxplantationesiniu uentute fu�.

Filix eorum compofit�; circumornatx vtfi-militudo rempli.

Promptuaria eorum plena; eruftantia ex hoc in illud.

Oues eorum f�tofic, abundates in egrefsibus fuis.'boues eorum crafi�.

Non cft ruina maceri�,neque tranfitus, ncqj clamorin plateis eorum.

Beatuni dixerunr populum cui h�c funubea-tuspopulus cuius Dominus Deus einS� Laudatio ip� T)auidi

CXLIIIIi

Xaltabo te Deus meus ReX;Sc benedi c.im nomini tuo in feeui�, 8c in le-Culum (eculi.

amp; potentiam tuam pronuntiabunt: DMagfiihcentiam glori� fanditatis tu� lo-quentiir, amp; mirabilia tua narrabiint;

*3 Et virtutcm terribilium tuonim dicent, amp; magnitudincm t�am narrabunc.nbsp;iMemoriamabundanti� {�auitatis tuxcru-�:abunt:8c'iuftitia tua�exultabunt.

tlMif�rator �c mif�ricors Dominus ; patiens

amp; tnultum mif�ricors.

Ugt; Suauis Dominus vniuerf�s:Sc mii�rationcs eius fuper omnia opera eius.

Klif�ricordia mea amp; refugium mcum: fuicc- �1 Conf�teantur tibi Domine omnia opera ptor meuSj 8c liberator meus:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuajamp; f�n�li tui bcncdicant tibi:

Prote�lor meus Scinipfo fperaui;qui quot;fubdit� Gloriamrcgni tui dicent, 8c potentiatuam populum meum fub me.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loquentur:,

Vt notam faciantfilijsEominum potentiara tuam, Scgloriam magnificenti� regni tui.nbsp;te Regnum tiium regnum omnium feculo-rum:8cdominatio tua in omni generatio-n� 8c generatione*

3 Fidelis Dominus in omnibus verbis fuis; Sc fin�lus in omnibus operibus fuis.

O Ali�n�t Dominus onines qui eorruunt, 8c �rigit omnes clilos.

T? Oculi omnium in te fperant*:8c tu das clc� �Dm'w. illorum in tempore opportuno.

amp; Aperis tu manum tua; 8c impies orane animal bcnedidionc.

�luftus Dominus in omnibus vijs ftiis: Sc famous in omnibus operibus fuis.

P Propc

B Domine quid eft homo, quia innotuifti cii� autfilius hominisjquiareputas eum?

Homo vanitati fimilis fadus eft : dies eius fient vmbra pr�tereunt.

Domine inclina c�los tuos,8c delcendcitan-gc montes,8c fumigabunt.

Fulgura corufeatione, 8c diftipabis eos:emit-teiagittas tuas, 8c conturbabis eos.

Emitt� manum tuam de altOjCripe me, 8cli-bcr.i me deaquis multis, de manu filiorum alienorum;

C Quorum os locutum eft vanitatem:8c dexte-ra eoriim dextera iniquitatis.

Deus canticum nou�m cannibo tibitin pf�l-terio decachordo pl�llam tibi

-ocr page 540-

Lib.

P Propc eft Dominus omnibus inuocanti- coruoruminuocantibuseum.

bus eum:omnibus inuocantibus cum in VC Non in fortitudine cqui voluntatem habe-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ritate.

Voluntatem tirnentium G faciet, 8c depre-catione eor� exaudiet. Sc Gluosfaciet cos.

XyCuftodit Dominus omnes diligentesG:

Sc omnes peccatores difperdet.

tlLaudationcm Domini loqueturos meum:

Scbenedicat omnis caro nomini Gndo e-ius in feculum,8c in Gculum feculi. Hallelu-ia,�ggxi amp;

BSt.^S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eXLV.

LAuda anima mea Dominum,laudabo Dominum in vita mca,pGllam oeonbsp;meo quaradiu fuero.

���. Nolite confidere in principibus:* in filijs ho-minum,in quibus non eft Glus.

Exibit fpiritus eius. Sc reuertetur in terram fuam:in ilia dieperibunt omnes cogitatio-nes eorum.

Beatus cuius Deus Tacob adiutor eius,fpes c-ius in Domino Deo ipfius, 11 qui fecit c�-Apo.J4.b. him Sc terram, mare. Sc omnia quae in eis hint.

Quicuftodit veritateminfeculum, facit indicium iniuriam patientibus; dat eGam efu rientibus.

Dominus Gluit compeditos; Dominus illumin�t c�cos.

Dominus crigit eliGs : Dominus diligit iu-

ftos.

Dominus cuftoditaduena$,pupillum Sc vi-�'yiim.s, duam fuGipiet;Sc'vias�peccatorum difper det.

Regnabit Dominus in Gcula Deus tuns Sio, in generatione Sc generationem.

Hallelu -ia.

exLVi.

Audate Dominum, quoniam bonus eft pGlmus Deo noftro:fit iucundanbsp;decoraq; laudatio.


bit:necin tibijs viri beneplacitum erit ci; Beneplacitum eft Domino fuper �mentesnbsp;cam, amp;in cis qui fperant fuper mifcricor-dia eius.

Zf�B.!47.

Ide pfalin� j�gjturpr�nbsp;c�dentinbsp;ap'jd He-brsos.

Halklu -ia.

LAuda Icrufalem Dominum, lauda De urn tuum Sion:

Quoniam confortauit feras portarum tuarum benedixit filijs tuis in te.

Qui pofuit fines tuos pacem;8c adipe frumen ti Qtiat te.

Qui emittiteloquiura fuum terra�; vclocitcr curritfcrmoeius.

Quidatniuem ficutlanam:nebulam ficutci nerem fpargit.

Mittitcryftallum fiiam ficut buccellas; ante faciem frigoris eius quis fiiftincbit?

Emitter verbum fuum, amp; liquefacict ea : fla-bit fpiritus cius,amp; fluent aqux.

Qui annunciat verbum fuum lacob: iuftitias amp; indicia fua Ifiael.

Non fecit taliter omni nationi: amp; indicia fiia non manifeftauit eis.Hallelu-ia.

Hallein-la. CXLVIII.

LAudate Dominum de coelis; laudate cuminexcelfis.

Laudate earn omnes angeli cius.lauda te eum omnes virtutes eius.

Laudate cum fol amp; luna.daudate cum omnes ftellae amp; lumen.

IlLaudatc eumcoeli c�lorum:amp; aqux quae fu per c�los funt,laudent nomen Domini.

Quia ipfe dixit,amp; fadafunt:ipfcmandauit,8c creata flint.

Statuit ca in xternumSc in fcculum fcculi; pracccptum pofuit,amp;non prxteribit.

Aedificans lerufalem Dominus; difjjcrfiones LaudateDominum de terra, dracones amp; om Ifraelis congregabit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ncs abyfii:

Qui Gnat contritos corde;Scalligat contriti- Ignis,grando,nix,glacies, fpiritus procellaru, ones eorum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quae faciunt verbum eius;

Qui numeratmultitudinem ftellarum:8com Montes amp;omnescolies, ligna fruaifcra,8C nibus cis nomina'vocans.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnes cedri.

Magnus Dominus nofter, amp; magna virtus BcJliae,amp; vniuerG pccora, ferpentes, amp; vol� eius;amp; Gpientiae eius non eft numerus. cres pennatx;

SuGipiens manfuetos Dominus : humilians Reges terr�,amp; omnespopuli,principes,amp;om autem peccatores vfquc ad terram.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ncs iudiccs terras;

Prxcinice Domino in confe�ione : pGllite luuencs amp;virgincs,Gnei cum iunioribus,bu Deo noftro in cithara.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dent nomen Domini: quia cxaltatura eft

Qm operitc�lum nubibuSjamp; parat terras plu nomen eius folius.

uiam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confe�io eius fiipcrc�lum Sc terram;8c ex-�

Qui producit in montibus Genum, amp; herba altauit cornu populi fui.

Gruituti hominum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hymnus omnibus Gnftis eius: filijs Ifiael po

Qui datiurawitis efeam ipforum: Sc pullis puloappropinquantifibi.Hallelu-ia.

-ocr page 541-

24�

nobiles eorum in manicis ferrejs;

Vtfaciantincis indicium conicriptum .-gloria h�ceft omnibus lani�is eius.Hallelu-ia, Halleltt-ia,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C L.

Audate Dominum inlandis eiusdau-I dateeum in firmaraecovirtutiscius* **�^Laudate eum in virtutibus eius: laudanbsp;tecum fecundummultitudinemmagnitu-diniseius.

Laudate eum inlbnotub�: �audateeumin pf�lterio amp; cithara.

* - 1 � euminchordis Scorgano.

Antate Domino canticum nouum : laus eius in cccefia landorum.

L�teturlfrael ineo qui feciteum:amp;*fi

liae�Sion exultent in rege luo.

Laudent nomen eins in choro, in tympano

amp;pfalterio pl�llant ei:

Quia bene pl�eitum eft Domino in pop�lo fuojamp;exaltauitmanfuetos in falutem.

Exultabunt Gn�i in gloria;I�tabuntur in cu

bilibus fuis.

quot;Exultationes�Deiin gutturecorum, Scgla- Laudate eum in tympano amp; choro :laudate dij ancipitesin manibus eorum:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eumin chordis amp; organo.

AdfaciendamvindidaminnationibuSjincre Laudate eum in cymbalis benefonantibus, pationes in populis:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;laudate eum in cymbalis iubilationis .� om-

Ad aihgandos reges eorum in compedibus^Sc nis {piritus landet Dominum.Hallclu-ia*

Hieronymiprof at io in Ithros Satomonis,

1 VN G A T epiftoia quos iungit (�icerdotiumzim� charta no diiiidat qiios c h R i s T i nedit amor. Co mentariosin Ofee, Amos, Zachariam,Malachiam quos pofcitiSjfcripfiff�m fi licuilTetprx valetudine.Mit-titis folatia fumptuurn; notaries noftros amp;. librarios fuftentatis,vt vobispotifsimum noftriim defudet in.-genium. Et ecce ex latere frequens turba diuerfap�fcentium:quafiaut�qinim f�t,me vobis efurientibusj a-hjs laborarc:aut in ratioile dati amp; accepti,euiqiiam, prxter vos, obnoxiiis firn. Itaque longa �grotatiorienbsp;fraftus,ne penitus hoc anno reticerern,amp;: apud vos mutus elTemjtridui opus nomini veftro confecraui, in-terpretationem videlicet trium Salomonis voluininum,M i s l E,quas Hebr�i Parabolas, vulgata autemnbsp;editio Prouerbia vocat;c omelet h,quern Grxc� Ecclefiaften,Latin�concioriatorem polTumus dicere:nbsp;SIR. M A s iRi M,quod innoftramlinguam vertitur Canticum canticorum.Fertur amp; Panxretos Icfufilijnbsp;Sirach liber,amp; alius pfeudepigraphus,qui Sapientia Salomonis inferibitur, Quorum priore hebraicum re-pcrimon Eccle(iafticum, vtapud Latinos,fed Parabolas prxnotatum.cuiiunfti erant Ecclefiaftesamp; Canticum canticorum: vt fimilitudinem Salomonis,non folum librorum numero, fed etiam materiartim generenbsp;coxquaret.Secundus apud Hebraeos nufquam eft,qu'!n de ipleftylus Grxeam eloquentiam redoletzdc non-nullifcriptorum veterum hunceflelud�i Philonis affirmant. Sicut ergo ludith, amp;Tobix, amp; Machabeor�nbsp;libres legit quid�m Ecclel�a,fedeos inter canonicasfenpturas non recipit:ficamp;hxc duo volumina l�gat adnbsp;xdificationem plebis,non ad authoritatem ccclefiafticorum dogmatum confirmandam.Sicuifind Septuaginta interpretum magis editio placet.habet earn � nobis olim emandatam.Nequeenim nouaficcudimus,nbsp;yt Vetera deliruanius. Et tarnen cum diligentifsimclegerit,lciat magis noftrafcriptaintenigi,quxnon in ternbsp;tium Vas transfufi coacuerint,fed flatim de prelo purifsinixcomniendata teft^ifuum f�pore� ferUauerint�nbsp;Li ber Prouerbiorum,quem He-hra� Mt�^ appellant.

5. Taralolarttm ^tilhav.auditusppzentix cotn-mtndAtiirplius adnwnetw mJteccatorump-quatur hlandziias:papienMad�ii ampexum inuitat^ amp; ((intemptoniui minatur exhium,

CAP. I.

A R A B O L A� Salomonis fi-lij Dauid r�gis Ilraefad ftiend�


; lapienti� 6c difciplina, ad intel-ligenda verba prudenti�,amp;fuf�i piendam cruditionem do�:rin�,iuftiriam, amp;nbsp;iudicium,amp; �quitat�tvt detur paruulis aftu-tia,adole{ceftti feientia amp; intelleftus. Audi�snbsp;�piens fap�entior erit: amp;inteiligens,guber-T gratia capitiruo,amp; torques collo tuo.Filimi^nbsp;nacula pofsidebit. Animaduertet parabolam fitela�taucrintpeccatores.neacquiclcas eis.nbsp;8cinterpretationem, verba fapiencum,amp;a:ni Sidixerint, Veni nobilcum,infidiemur fan-��ata eor�. llTimor Domini principium fa- guinfabfcondamus tendiculas contra infbn-pienti�. Sapicntiam atquc dodtrinam ftulti tem fruftra:deglutiamus eum ficut infernusnbsp;defpiciunt.Audi fili mi difciplinam patris tuij viucntcm, amp; integrum quafi defcendsntetnnbsp;8cne dimittas legem matris tux: vt addatur inlacum.Omnemprctiofamftibftantiamrc^nbsp;perietnus^

viticnrcm, amp; integrum quafi delcendsntem

-ocr page 542-

Lib.

1. � viamaIa,gt;8c�abhominequ�peruerGloqui p-,7�

t per vias tenebroGs:qui l�tantur cum malcfe-cerint,5c exultant in rebus pe�imis : quorum

Vt cruaris � muliere alicna,5cab extranca qu� mollit fermones fuos,5c relinquit ducem pu-bertatis fu�. Scpafti Dei fiii oblitaeft. incli-nata eft enim ad morte domus cius, Sc ad in-feros femit� ipfius. omnes qui ingrediunturnbsp;ad ea non reuertentur,ncc apprehendet feminbsp;tas vit�.Vtambulcs in via bona .�Sc calles iu-ftorumeuftodias . Qui enim redi funt, ha-bitabunt in terra, Sc fim plices permanebuntnbsp;in ea. Ilimpij veto de terra pendentur : Sc qui lob-'*'nbsp;inique agunt,auferentur ex ea.

�S. Sa�ientia yitam frolongat: mi�rtcordia amp; Veritas non de�erenda�ducia in T)eum:timornbsp;T)ei:honorandus Dew.corre^io quot;Dei cum la-titia fcrenda�a�ientiee laut �a�entiam�equennbsp;tibtti omnia gro�er a: amico�atim danaum,nbsp;WC ei malefaciendumtnon contendendum: ini-qui non imitandi: im�orumperditio, amp;pio~nbsp;rumbenediBio.

CAP. III.

F Ili mi,nc obliui�aris legis me�. Sc prx- A ceptameacor ruumeuftodiat. Illongitunbsp;dinem enimdicrum,Scannos vit�,8cpa *nbsp;cem apponent tibi. Mifericordia Sc veritas

periemuSjimplebimus domos noftras fpolijs.

Sortent mitte nobifcum,marfupiumvn� fit tun qui rcljnquunt iter redum, Sc ambulant C omnium noftrum.Fili mi nc ambules cu cis,

Ifai�.jp.b, prohibe pedem tuum a f�mitis eorum.llPcdcs enim illorum ad malum currunt, Sc feftinant vise peruerf�e funt, Sc infames greffus eorum.nbsp;vt efFundant fanguinem. Fruftra autem iaci-tur retc ante oculos pennatorti. Ipfi quoquenbsp;contra fanguinem fuum infidiantur, Sc mo-liuntur fraudes contra animas fuas. Sic fc-mitae omnis auari, animas po�identium ra-

C piunt. Sapientiaforispr�dicat, in plateis dat vocem fuamnn capitc turbarum clamitat, innbsp;foribus portatum vrbis profert verba fua, di-cens,Vfqucquo paruuli diligitis infantiam,8cnbsp;ftulti eaquac fibi funtnoxiacupi�t,Scimpru-Ifai. tfj.b. dentes odibuntfcicntiam.^llConuertimini adnbsp;lerem.y.c. correptionem meam ; en prof�ra vobis fpiri-tummeum,8c oftenda vobis verba mca.Quianbsp;vocaui,8c rcnuiftis;extendimanum meam,8cnbsp;non fuit qui afpiceret.Defpcxiftis omne connbsp;, filiummeum, Scincrepationes meas neglexi-ftis.Ego quoque in intcritu veftro ridebo, Scnbsp;fubfannabo,cum vobis id quod timebatis ad-uenerit,C�m irruerit repentina calamitas, Scnbsp;interitus quafi tempeftas ingruerit ; quandonbsp;p venerit fuper vos tribulatio Sc anguftia. T�cnbsp;inuocabunt mCjSc non exaudiamemanc con-furgent,S� noninuenientme: co quodexo-fam habuerint difciplinam, 5c timorem Domini non fufeeperintjuee acquieuerint confi te non d�f�rant, circunda eas gutturi tuo, Scnbsp;lio raeo,amp; detraxerint vniuerf� correptioni defcribe in tabulis cordis tui; Sc inuenies gra-me�.Comedentigiturfrudus vi�fu�,fuisq; tiam Sc difciplinambonam coram Deo Schonbsp;confilijs faturabuntur. aucrfio paruulorum minibus. Habefiduciam in Domino exto-interficiet coSjSc profperitas ftultorum per- to corde tuo, Sc neinnitaris prudentia: tu�,nbsp;det illos. Qui autem me audierit, abfquc tcr-rorercquiefcetjSc abundantia perfructur , timor� malorum fublato.

S. Sa^tentite acquifitio quanta bona conjirat, tif quanta mala auertat,cum qua quot;Dei dona ye-niunt,amp;�ne quayhiqueerratur. ,

CAP II.

Ili mi, fi fiifceperis fermones meos, 5c mandatamea abfconderis penes tc,vtnbsp;audiatfapientiam auristua; inclina cornbsp;tuum ad cognofcendam prudentiam.Si cnimnbsp;fapientiaminuocaueris, Sc inclinaucris cornbsp;tuum prudenti�,fi qu�f�cris cam quafi pecu-niam,5c ficut thelauros cfFodcris illam : tune cius negotiationc'auri 8cargenti,primi Sc punbsp;anteiliges timorem Domini,Sc fci�tiam Dei ri�imi�frudus eius. |nbsp;inuenics.quia Dominus dat Gpientiam,5ccx opibustSc omnia qu� dc�'derantur,huic non '

In omnibus vijs tuis cogita illum^ amp; iple di-riget tuos. II Ne fis fapiens apud te-metipfum.'time Deum,amp;recede � malo.lani-tas quippe erit vmbilico tuOjamp; irrigatio o�ifi tuorum.llHonora Dominum de tua fubftan- B b�nbsp;tiajamp;dcprimitijs omniumfrugum tuarum*;nbsp;�c implebuntur horrea tua faturitate^ Sc vinonbsp;torcularia tua redundabunt. II Difcipfinamnbsp;Dominij fili mi^ne abijcias.-nec dcficias cumnbsp;ab co corripcris. que cnim diligit Dominus,nbsp;corripit: Scquafipaterinfilio complacet fi-bi. Beatus homo qui inucnitfapientiam, SCnbsp;qui'affluit prudentia�. melioreft acquifitio

Al tl r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�t ftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vx ��� � ft r* vx

lt;tXV'Xaa liji pretiofior eft cundisnbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� * a*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d

orecius prudentia amp;fcicntia. Cuftodietrc- valent comparari. Longitudo dierum in dc-dorumfalutcm, Scprotcgct gradicntcs firn- xtcra eins, Sc in finiftra illius diuiti� Sc glo-


inuenics.quia Dominus dat (�pientiamjamp;cx

B' � � � nbsp;nbsp;nbsp;- �

pliciter,feruans f�mitas iuftitiaejSc vias fando rum cuftodiens.Tuncintelliges iuftitiamnbsp;iudicium,amp;�quitatem Sz omnem f�mitamnbsp;bonam . Si intraucrit fapientia cor tuum, amp;nbsp;fcientiaanim� tu�placuerit,-confilium cu- c�los prudentia. Sapientia illius erupemntnbsp;ftodiettc.amp;prudentiaf�ruabit tc.vteruaris aby�i.amp;nubcsroreconcrefcunt. Fili fflijOc

� nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;effluant

ria. Vi� eins vi� pulchr�, amp; omnes f�mitx illius pacific�.Lignum vitae eft his qui apprcnbsp;hcndcrint ca;amp; qui tcnuerit eam^beatiis.Do-minus lapientia fundauit terram, ftabiliuit

-ocr page 543-

Prouef. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;241

crelcit vfquead perfedam diem iViaimpio-rum tenebrofa : nelciunt vbi corruant piH mi, a�fculta ��rmones mcos 8c �d eloquianbsp;mea inclina aurem tua. ne recedant ab oculisnbsp;tuisjcuftodi ca in medio cordis tui:vita enim qnbsp;fiintinuenientibus ca, 8c vniueri� carni �ani-tas. Omnicuftodiaf�rua cor tuum, quia esnbsp;ipfo vita procedit. Remoue � te os praiium,,nbsp;8c detrahentia labia fint procul � te.Oculi tui _nbsp;reda videant,8cpalpebr� tu� pr�cedant grefnbsp;fus tuos.Dirige femitam pedibus tuis,8com-nesvi� tu� ftabili�tur.Ne declines addeStera,nbsp;ncqj ad finiftram ; auerceped� tuum � raalo.nbsp;cgt;vias enim qu� � dextris funt, nouit Domi-nus: perucrl� verofunt qu� � finiftris funt.nbsp;Ipf�aut�reftos facietcurfus tuos, itinera au- 'nbsp;tem tua in pace producer�.

Pitare iulet meretricenr. �r ne litiores amp; an-niperJan�ur:pro^riayxQr di��gaturiamp;fugiii tur ali�na.

CKT?. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Fill mijattendead fiipientiam earn, 8c pru-denti� me� inclina aurem tua ; vt eufto dias cogitationes , 8c difciplina labia tuanbsp;conf�rucnT.*Fauusenim ftillans labia meritrinbsp;cis,8cnitidiusoleo guttureius.noui�ima aut�nbsp;illiusamara quafiabf)'nthi�,8caGuta quafi glanbsp;diusbiccps.Pedes eius defeenduntin morte,8cnbsp;ad inferos grefiuseius penetrant. Per f�mic� �nbsp;vit� non ambulant, vagi fiint grefTus eius Scnbsp;inueftigabilcs.Nunc ergo fili niiaudi me, Sc�nbsp;ne rec�das .� verbis oris mei. Longefacabeanbsp;viam tua, 8c neappropinques foribus domus

5.

effluant b�cab oeulis tu�s.Cuftodi legemat-que confilium:8c eritvita anim� tu�,8c gratia faucibus tuis.tune ambulabis fiducialirer in via tua,8c pes tu us noimpinget.fi dormie-ris,non timebis; quiefees, 8c fuauis erit fom-nus tuus. nepaueas repentino terrore, 8c ir-ruentes tibiquot;pocentias�impiorum. Dominusnbsp;enim erit in latere tuo, 8c euftodiet ped� tu-um ne capiaris. Noli prohibere benefaccre e�nbsp;qui poteft: fi vales,8c ipf� benefac. Nec dicasnbsp;amico tuo,Vade,8creuertere,8ccras dabo tibi:nbsp;cumftatim po�is dare.Ne moliaris amico tuonbsp;malH,cum illeinte habeatfiduciam.Nc con-tendas aduerfus hominem fruft:ra,cumipf�nbsp;mali fecerit. IINe �muleris homin�nbsp;iniuftum,nec imiteris viaseius : quia abomi-natio Domini eft omnis illufor, 8c cum fim-plicibus fermocinario cius.Egcftas .� Domino in domo impij :habitacula autem iuftor�nbsp;benedicentur.ipf� deludetillufores, 8c man-, fuetis dabitgratiam.

Gloriam fapientes po�idebunt.-ftultoru'exul tatioj�ignominia.

�S. Sapiesfuo exemple hortatttrquxrercfapienti-am.tuiu^explicat'Vtilitates-. yjaimpiorum de clinanda:�� itt�orum ample^cnda : de in�o-dia cord�^orM^amp;greJ�uum.

CAP. un,

A

AVdite filij dilciplinam patris,8c atten dite: vtfeiatis prudentiam. Donumnbsp;bonum tribuam vobis , legem meamnbsp;nederelinquatis. Nam 8c ego filins fui patrisnbsp;mei,tcnellus 8cvnigenitus coram matrs mea;nbsp;8cdocebatme,arquedicebac, Sufeipiat verba. eius.Ne desalienis honorem tuum, 8cannosnbsp;m�.1 cor tuum,cuftodi pr�cepta mea,8c viues. tuos crudcli.ne forte impleantur extrane� vi- -Pofside f�pientiam, po�ide prudentiam. ne ribus tuis, 8c labores tui fint in domo ali�na,nbsp;obliuifc�ris, nequedeclines a verbis oris mei. Scgemasin nouifsimisquando confumpfe-Ne dimittas eam , 8c euftodiet te.-diligeeam, f

jj 8c conf�ruabit te : Principi� f�pientix, po�i deteftatus fum difeiplinam , 8c increpationi-de {�pientia,8cin omni pofiefsionetuaacqui busnon acquieuiccor me� , rcprudentiam.arripcill�, 8c exaltabit te.-glo- docentium me, 8c magiftris non inelinaui aunbsp;rincaberis ab ea,c� eam fueris amplexatus.dar rem meam:� Pen� fui in omni malo,in medio,nbsp;bit capiti tuo augmenta gratiar�,8ccoronain-clyta protegette.Audi fili mi, 8c fufeipe verbanbsp;mea,vt multipliccrur tibi anni v�t�.Viafapicnbsp;iri� mon.ftrabo tibi,ducam te perf�mitas �quinbsp;taris :quas cum ingrelTus fueris, nonartabunnbsp;turgrelfus tui,8c currens nonhabebis olfen-diculum.Tene di{ciplinam,ne dimittas cam:

C euftodi illam, quia ipla eft via tua. Ne dele- omni tempore, in amorc eius dele�lare iugi-deris inlLVnitis impior�,nectibiplacQatma- ter.Qnarcl�duccrisfili miabaliena, 8cfouc-lorum via.Fuge ab ea, nec tranfeas per illam, risinfinualterius? 11 Refpicit Dominus vias lob.H��* d�clinafedefereeam.non enim dormiunt ni hominis, 8comnes grefiuseius con�^derat.nbsp;fi malefecerint : 8c non rapitur fomnus ab eis Iniquitates fu� capiunt impium, 8c funibusnbsp;nififiipplantauerint.comeduntpanemimpie peccatorum fuorum conftringitur.Ipfemo-taris, 8c vinuminiquitatis bibunt. luftorum rietur, quia non habuit difeiplinam ,amp;innbsp;autem feniita,quafi lux fplendens,procedit8c multitudineftultiti�fu� decipietur.

ris carnes tuas amp; corpus tuum, 8c dicas, Cur C

, ncc audiui voce docentium me, 8c magiftris non inelinaui au

J ecclel��Scfynagog�.Bibeaquamde ciftern�nbsp;tua, 8c fluenta putei tui. Deriuentur fontesnbsp;tui foraSj8c in plateis aqnastuas diuide. Ha-beto eas folus, nee fint alieni participes tui.nbsp;Sit vena tua benedi�lajSc l�tarecum muliere jjnbsp;adolefcentix tu�: cerua chari�ima, 8c gratif-fimus hinnulus . huberaeius incbrientte in

-ocr page 544-

Lib.

henfus quoqu� redder feptuplum, fc omnein fubftantiam domus fu� trader, *. Qui autemnbsp;adulter eftjpropter cordis inopiam perdet aninbsp;mam fuam .� turpitudinem amp; ignominiamnbsp;congregat fibijSt opprobrium illius non delenbsp;bitur.quiazelus amp; furor viri no pareet in dienbsp;vindid�, nec acquielcet cuiulquam precibus,nbsp;nec fulcipet pro redemptione dona plurima.

J. Hortatur adolefcentem adfafientix atnfle-xum,amp; mandator urn eu�odtam c'vtfuefcor-torum blanditias,quas late de�ribit,eultet.

C A P. V 11.

Fili mi,cuftodi lermones meos,amp; pr�ce- A pta mea rcconde tibi.oFili, honora Do-minum,amp; valebis : pr�ter eum ver� nenbsp;timueris alienum.�Serua mandata mea, amp; vi-ues;amp; legem meam quafi pupillam oculi tui.nbsp;liga�eam�in digitis tuis,lcribeillarn in tabulis ��.*�nbsp;cordis tui.Die lapientis foror mea es; amp; pru- �nbsp;dentiam vocaamicam tu am , Vtcuftodiat tenbsp;� muliere extranea,amp; ab ali�na qu� verba fuanbsp;dulcia facit. De feneftra cnim domus mexnbsp;per cancellos pro{{jexi,amp; video paru�los,c�-Ij'dero vecord� iuuen�, qui tr�n fit per plateasnbsp;iuxtaangulum,amp;prope via domus illius gra-ditur in obfcuro,aduelperafcete die, in no�lisnbsp;tenebrisamp;caliginc. Etecceoccurrit illi mulier ornatu meretricio, pr�parata ad�decipien ,nbsp;das�animas, garrula amp; vaga , quictis impa- 4'�nbsp;riens, necvalensin domo confifterepedibusnbsp;fuis,nuncforis, nunc in plateis, nunciuxtanbsp;angulosinfidians.Apprehenfumquedeolcu-laturiuuenem,amp; procaci vultu blanditur,di-cens.Vu�imas pro lalutcdeuoui,hodiercddi- Cnbsp;di vota mea. ideirco egrefia fiim in oecurfumnbsp;tuum,deߒderans te videre, amp; reperi. Intexuinbsp;funibus le(�ulum meum, ftraui rapetibuspi-Ais ex Aegypto.afpcrficubile meum myrrha,nbsp;amp;aloe,amp;cinnam�mo.vcni inebrieniurhubenbsp;ribus, amp; fruamurcupitis amplexibus, doneenbsp;illucefcat dies, non eft enim vir in domo fua,nbsp;abijt vialongi�ima.�cculum pecunije fecumnbsp;tulit : in die plenx lunx rcuerfurus eft in do-mum fiiam.Irretiuiteum multis fermonibiis,nbsp;amp; blanditijslabiorum protraxit ilium.Statininbsp;cam fequitur quafi bos duAus ad vidimam,nbsp;amp; quafi agnuslaftiuiens, amp;ignorans qu�dnbsp;ad vincula ftultustrahatur: donee transfig�^nbsp;fagittaiccur eius : velutfi auis feftinetadla-queum, amp; neftit quod de periculo anim� il-lius agitur.Nunc ergo fili mi,audi uiCjamp; artennbsp;de verbis oris mei.Ne abft rahatur in vijs illiusnbsp;mens tua,ncque decipiaris lemitis cius. multos enim vulncratos deiccit,amp; fortifsimi qui-que interfeifti fiint abca. Vix inferi domusnbsp;ciusjpenetrantes intcriora mortis.

S. Safte�-

��. 5fonfori ytfidem iaUm liieret taloran^um: figrum formica exemflo excit�t ad lahorem:nbsp;afojlatam defcribit:fex auce �Dominus oiif.nbsp;exhortaturad legis cufloaiam, ytfue ntulier^nbsp;fulchritudinemnon concufifcus^�d confortiumnbsp;^ites adult�ra.

cw. VI.

A quot;I 'Hi mi,fi fpoponderis pro araico tuo.de-I� fixifti apudextrancum manuni tuam^il-laqueacus es verbis oris tni , Sccaptus proprijs fcrmonibus. Fac ergo quod dico filinbsp;mi,amp; temeripfum libera,quia incidiftiin manbsp;num proximi tui.Difcurre.fe�ina, fulcita a.~nbsp;micum tuummc dederis fomnum oculis tuis,nbsp;nccdormirent palpebr� tu�.Eruere quaf� danbsp;quot;in�J�js.xl. mul3 de manu,amp; quafi auis de�manu aucupis.nbsp;Vade adformicam o piger, amp; conߒdcra viasnbsp;eius,amp;difcefapienriam.' qux cum non habe-at ducera , nec pr�ccptorem, nec principem,nbsp;� parat in �ftate cibuml�bijamp;c�gregatin mef-I�fr3.X4.d le quod comcdat. (IVlquequo piger dormies.�nbsp;quando conlurges elbmno tuo.'� Paululumnbsp;dormies,paululum dormitabis,paululum connbsp;leres manus vt dormias .� amp; veniet tibi quafinbsp;viator egeftas,amp; pauperies quafi vir armatus.

I. oSi vero impiger fueris,venict vt fons mefsis tua,amp; egeftas longe fugiet � te�. Homo apo-ftata,virinutilis,gradituroreperuerlb,annuicnbsp;oculisjterit pede,digitoloquitur,prauo cordenbsp;machinatur malum, amp; omni tempore iurgianbsp;feminat.huic extemplo veniet perditio fua,amp;nbsp;fubito conterctur, ncc habebit vitra medici -nam. Sex funt qux odit Dominus , amp; lepti-mum deteftatur anima eius , Oculos fubli-mcs,Linguam mcndacem,Manus elFunden-Ctesinnoxium languinem , Cor machinansnbsp;cogitationes pefiimas , Pedes veloces ad cur-rendum in malum,Proferenten-i mendaciatenbsp;ftemfellacem, Eteum qui ferainat inter Fratres dilcordias. Conlerua fili mi pr�cepra pa-tris tui,amp; ne dimittas lege matris tu�.Ligacanbsp;�M.4.in corde tuo iugiter,amp; circunda*gutruri tuo.nbsp;C� ambulaueris,gradiantur tec�.'cu dormic-ris,cuftodiant te, amp;euigilansloquerec�eis.nbsp;quia mandatum lucerna eft,amp; lex lux. amp; vianbsp;vit�increpatiodilciplin�, Vtcullodiantte�nbsp;mulieremala, amp; � blanda lingua extraneae.nbsp;Non concupifeat pulchritudincm eius cor tunbsp;um, necapiaris nutibus illius. pretium cnimnbsp;Fcorti vix eft vnius panis : mulier autem virinbsp;P prctioGim animam capit.Nunquid poteft honbsp;mo ablcondere ignemin finu fuo, vtvefti-menta illius non ardeantr�autambiilare fupernbsp;prunaSjVt non comburantur plant� eius ? ficnbsp;qui ingreditur ad muliercm proximi fui, nonnbsp;ent mnndus cum terigerit cam. Non grandisnbsp;eft culpa cum quisfuratus Fucrit, Furarur e-n ra vt efuiienteni implcat animam .-depre-

-ocr page 545-

nbsp;

A

cere eam.Beatus Homo qui audit me, qui vi-gilat ad fores meas quotidie,8cobf�ruat ad po fies oftij mei.Qm me inueneritpnuenict vi-tam,8c haurietlalutem��Domino:quiautetnnbsp;in me peccauerit, l�det animam fuam. Om-nes qui me oderunt,diligunt mortem.

5. Sapientta domofibi xdificata omms �d� alli�t,�ygt;�amprorogat,amp; � m�ltereflidtaacya . galibtrat:porro eruditionem amp; correptionemnbsp;nonfiifiipiet impiui ac derijor,jid iufias amp;/dnbsp;fient.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. IX.

SApientia a�dif�cauitfibi domum, exc�dit A columnas feptem. Immolauit vidimasnbsp;fuaSjinifcuit vinum J Sepropofuit meii-famfuam. Mifitancillas fuas vt vocarentad

8c viuite^Scambulate per vias prudentix.Qi�i

Prouerb.

5. Sap�entlaadfiiiiAmplsxuminttitat,J�^uoque difciplinamjSceftotcfapi�nt�s, Scnoliteabij mttlt� modii iommcndat,qu(idqusfit quot;Deo lO-atcrna,aim ipfio lun�la comfonens: quaque-

� reii�e^i-ha�i-.fipernentesyero ,miltri tandem

� euadent.

CK?. VIII.

V nq �id non lapientia clamitat, 8c pru dentia dat voeem fuamIn fummisnbsp;excelfis�^; verticibus fiipra via, in me^nbsp;dijs f�mitis ftansjuxta portas ciuitatis in ip-fis foribus loquitur,diccns. O viri ad vos cla-mito_,5c voxmea ad filios Iiominum, Inte��-gite paruuli aftuti�jSc infipientes animaduernbsp;tite.Audite,quoniam de rebus magnis locu-tura fum;5caperi�tur labia mea, vt reefa pr�-dicent.Veritatem meditabiturgutturme�, 5cnbsp;labia meadeteftabunturimpium. lufli funt �rcem,5c ad m�nia ciuitatis,Siquis eft paruunbsp;o�s fermoncs meijno eft in eis prauum quid, lus,vcniaradmc.Et infipientibus locuta eft,nbsp;� neqj peruerfum. redi funt intclligentibus,5c Vcnite,comeditc panem meum, 8c bibite vi- Bnbsp;�qui inuenientibus feientia.Accipite difcipli num quod mifeui vobis.Relinqtiite infanti�,nbsp;nam meam,8c nonpecuniam:dodrinam ma- 8c viuite,Scambulate pervias prudentix.Quinbsp;gis,qu�m aurum eligite. Melior eft enim f�- �rudit deriforera, ipf� iniuriam fibi facit : 5cnbsp;picntiacundisopibuspretiofifsimis.-Scomne quiarguit impium,fibimaculam geherat.Nonbsp;defyderabileei non poteft c�parari.Ego f�pi� li arguere deriforein, ne oderit te. Argue fa-^nbsp;tia habito in confilio, 8c cruditis interfum co pientem, 8c diligette. Da fapienti occafio-gitationibus.Timor Domini oditmal�; arro nem,8c addetur ei fapientia.Doce iuftum, 8cnbsp;ganti� Sefuperbiam 8c via prauam,8c os bilin feftinabit accipere. liPrincipium f�pienti�,nbsp;guedeteftor.Meum eftconfiliumSc�quitas,nbsp;meacftprudentia,meaeft fortitudo. Per menbsp;reges regnant,8c legum coditores iufta decer-nunt.Pcrme principes imperanr, 8c potentesnbsp;decernunt iuftitiam. Ego diligentes me, dili-go-.8c qui mane vigilant .id me,inuenientmc.nbsp;�lecum funt diuiti� 8c gloria , opes fuperb�nbsp;Sciuftitia.Melioreftenim frudus meus auronbsp;8c lapide pretiofo, 5c genimina mea argentonbsp;clcdo.In vijs iuftiti� ambulo,in medio femi-tarum iudicij,vt ditem diligentes me,8c tbe-

S�pi'n.p. {�ui-os eorum repleam. 11 Dominus poflcdit �nbsp;---nbsp;nbsp;nbsp;'.IX

quam faceret� principio . Ab �terno ordi- applicabitur illfdefc�det ad inferos: nam qui natalum , 8c ex antiquis antequam terra fie- abteeflerit ab ca,faluabitur?

Parabol� Salo-

5. Alternat fiermontm defitio�apiente^�ulto, iu�o amp; impio , op�rante amp; otiofio ,fimplicinbsp;prauo'.de cbaritate od�otde bono lingua e-iusq^nnalo.

CAp. X.

Fllius fapiens l�tificat patremtfilius ver� A ftultus m�ftitiaeft matris fu�.

Nil proderunt tbef�uriimpietatis'.iufti-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ tia ver�liberabit � morte.

fe cum filijs bominum. Nuncergo filij audi- Non afdiget Dominas fame animam iufti, te mc,Bcati qui euftodiunt vias meas. Auditenbsp;nbsp;nbsp;8c infidias impiorum fubuertet.

Hh a Egefta-

upra. �.i� �mor Domini: �cfcientia ��n�torum pr�- scdaX. *nbsp;dentia. Pernicenjm multiplicabuntur dies Gnbsp;tui, Sc addentur tibi anni vit� . Si f�piens fuenbsp;riSjtibimetipfi eris: fi autem illufor, �olus pornbsp;tabis malum.Millier Unira 8c clamof�_,plena-que illecebriSj 8c nibil omnino feiens f�dit innbsp;foribus domus fu� fuper fellam in excelfo vr-bislocOjVt vocaret tranfeuntes perviam 5cnbsp;pergentesititierefuo .Quiseft paruulus, de- Dnbsp;clinet ad me.Et vecordi locuta eftj Aqu� furnbsp;tiux dulcioreamp;funtj8cpanisabfconditus fua-uior.Et ignorauit cju�d ibi fint giganteSjSc innbsp;mein initio viarum fuarutn ,antequam quic- profundis inferni conuin� eius. amp; Quienim

ret. Nondum erant abyfsi^ 8c ego iam concepts eram-.needum fontes aquarum eruperant. Necdurn montes graui molc confliterant,an-**�quot;*�' te* colles ego parturiebar;adbuc terram nonnbsp;fecerat, 8c flumina, 8c cardines orbis terr�.nbsp;Qttando pr�parabat c�los,aderam;qu�docernbsp;ta lege 8c gyro vallabat aby fios: quando �thenbsp;ra firmabat furfum.Sc librabat fontes aquarn.

D quando �^rc�ndabat mari terminumfuum^Sc legem ponebat aquis, ne tr�firent fines luos:nbsp;quando appendebat fundam�nta terr�,Cumnbsp;eo eram cunda componcns;8c deledabar pernbsp;fingulos diesdudens coram eo omni tempo-re.-ludens in orbe terrarum.-Sc delici� me�,ef-

-ocr page 546-

Lib.

Egeftatem operata eft manus remift�:manus Os iufti parturiet f�p�ent�am,*lingua prati�-autem fortium, diuitias parat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum pcribir.

gt;.��. tgt;Qui nititur mcndacijs,hic pafeitvcntos,ide Labiaiufti consid�rant placita, 5c osimpio-autem ipl� l�quitur aues volantes.�

Qui congreg�t in mc(re,filius f�piens eft:qui autem ftertit �ftatc,filius confuf�onis.

tgt;.j. Bcncdid:iogt;Domini�f�percapuiiufti:os au

tem impiorum operit iniquitas.

Memoria iufti cum laudibus : 6c nomen impiorum putrcfcct.

Sapiens corde prxcepta fiilapiet : ftultus cx-

diturlabijs.

Qm ambulat fimpliciter, ambulat confiden-ter.- qui autem deprauatvias fiias, manife-ftus erit.

Eccl.17. e. llQui annuit oculOjdabit dolorem: 6c ftultus

labijs verberabitur.

Vena vitx,os iufti:8cos impiorum operit ini quit�tem.

�.Pet.4.b. llOdium fufcitatrixastSc vniucrl�deliftaope

�.Cer.ij b rit chantas.

In labijs l�picntis inuenitur f�pientia, 6c vir-ga in dorlo eius qui indiget corde.

Sapientes abfconduntfcicntiam:os aut� ftul-

ti confufioni proximum eft.

C Subftantia diuitis, vrbs fortitudinis cius : pa-

uor pauperum,egeftas eorum.

Opus iufti,ad vitam; frudus autem impij, ad pcccatum.

Via vitx, Guftodienti dilciplinam : qui autem increpationes relinquit,errat.

Abfcondunt odium labia mendacia: qui pro-fertcontumcliam,infipicns eft.

In multiloquio non d�crit pcccatum:qui ante moderatur labia ftia, prudentifsimus eft. Argentum elc�tum,linguaiufti: corautemnbsp;impiorum pro nihilo.

Labiaiufti erudiunt plurimos: qui autem in-do�ti funr,irt cordis egeftate morientur.

Benedidio Domini diuites facit, necfociabi

*�.�. tur''eis�afflidio.

D Quafiperrifiim ftultus operatur/cclus.-Gpi�-tia autem eft viro prudentia.

Quod ti met impi us, veniet fuper eum:dc(�de rium fiium iuftis dabitur.

Quafi tempeftas tranfiens non erit impius:iu

rum pcribir.

rum peruerfa.

S. ^quitatis amp;iufliti/t citterarum^'v�rtututa commoda f�' 'vitiorum ac yanarum diuitia-rum incommoda,

CAP. XI.

S T�tera dolof� abominatio eft apud De- A urrij amp; pondus aequum voluntas cius.

Vbi fuerit fiipcrbia, ibi erit amp; contumc-lia.'vbi autemeft humiliras, ibi amp;l�picntia. Simplicitas iuftorum diriger eos, amp; fupplan-ratio pcruerf�rum vaftabit illos.

lINon proderunt diuiti� in die vltionis�ufti-tia autem liberabir � morte.

luftitia l�mplicis diriger viamcius : amp;in im-pieratc fua corruct impius.

luftitia reftorum liberabir eos :amp;in inf�dijs fuis capienturiniqui.

llMortuo hominc impio nulla erit vitra fpes, amp;cxpedatio fblicitorum peribit,nbsp;luftusde anguftia liberatuseft: �Ctradetur�nbsp;impius pro co.

Simulator ore decipit araicum f�um�ufti autem liberabuntur feientia.

In bonis iuftorum'exaltabitur�ciuitas .� amp; in'***^** perditioneimpiorum eritlaudatio.

Bcnedi�tionc iuftorum exaltabitur ciuitas: ore impiorum fubuertetur.

Qiudelpicit amicura fuum,indigens corde eftzvir autem prudens tacebit.

Qui ambulat fraudulenterjrcuelatarcana.-qui autem fidelis eftj cel�t amici commiflum.

Vbi non eft gubernaror^populus corruet ; f�-lus autem,vbi multa conl�lia.

Afftigetur malo, qui fid� facit pro cxtranco: qui autem cauet laqueos,lccurus erit.nbsp;Muliergratiofti inueniet gloriam, 5c robuftinbsp;habebunt diuitias.

Benefacit animx fu� vir mif�ricors ; quiautc C crudelis eft,etiam propinquos abijcit.

Impius facit opus inftabile: feminanti auteni iuftitiam mcrces fidelis.

Clementia pratparat vitam; amp; ledatio malo-rum mortem.

ftus autem quaf� furidamentura f�mpiter- Abominabilc Domino cor prauum,amp; volurt � um.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tas cius in ijs qui fimpliciter ambulant.

Sicutacetumdcntibus,8cfumus oculis,ficpi Manus in manu non erit innocens malus:/�' i� g�r bis qui mif�runt cum*.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;men autem iuftorum f�luabitur.

Timor Domini apponct dies, Scanni impio- Circulus aureus in naribus fuis, mulier pul-rum breuiabuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;chraamp;fatua.

Expe�atio iuftorum lxtitia:{pcs autc impio- Def�derium iuftorum omncbonuni eft: pr� rum peribit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftolatio impiorum furor.

Fortitudofimplicis,viaDomini:8cpauorhis Alij diuidunt propria, Seditiores fiunt: alij quioperantur malum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rapiuntnofua,8cfempcrinegeftatcfiint.

luftusinacternumnoncommouebiturrim- Anima qux bcncdicit : impinguabitur : Sc pij autem non habitabunt fuper terrara.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui inebriat, ipfe quoqueinebriabicur.

-ocr page 547-

Pfouer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�4J

Qtjiabfcoftditfrumentajmarediceturin popu Qui quodnouit loquitur,�'iudex�iuftitiae eft,* qui autem mentitur,teftis eft fraudulentus.

Eft quipromittit,amp;quafigladio pungiturco leientixzlingua autera Gpicnti� l�nitas eft.nbsp;Labium veritatis firm� erit in perpetuu : quinbsp;a�tteftis eft repentinus , concinnat Iin-guam mendacij.

Dolus in corde cogitantium mala:qui autera pacis ineunt c�nlia,l�quitur cos gaudium.nbsp;Noncontriftabitiuftum quicquidei accidc-ritnmpij autem replebuntur malo.

Abominatio eft Domino labia mcndacia:qui D autem fideliter agunt,placentei.

Homo vcrliitus cel�t Icientiam : amp; corinft-pientium prouocat ftultitiam.

Manus fortium dominabitunqux autem rc-miflaeft,tributis lcruiet.

M�ror in corde viri humiliabit illum,amp; l�r-monc bono l�tificabitur.

Qui negligit daran� propter amicum, iuftuj eft�ter autem impiorum decipieteos.

Non inueniet fraudulentus lucrum: amp; fubfta tia hominis erit auri pretium.

s.

Iis; benedidio autem fuper caput venden-tium.

Bene confurgit diluculo qui qua�ritbona:qui autera inueftigator malorum eft,opprime-tur abeis.

Qui confidit in diuitijs fuiSjCorruetiufti autem qual� virens folium germinabunt.

Quiconturbat domum fuam, po�idebit ven tos:amp; qui ftultus eft,l�ruiet l�pienti.

'� /Frudus iufti lignum vit�;amp;-qui fulcipitani-

mas fapiens eft.

' IlSi iuftus in terra recipit, quanto magis im-

pius amp; peccator?

5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loquitur de diligente diftiplinam

earn odiente:de impie amp; iu�o, op�rante amp;o-tiofo�ulto amp; Japiente, �r de bonis ac malis lin

CAP. XII.

A Vi diligit dilciplinam, diligit Ici�tiam; qui autem odit increpationes inl�-piens eft.

quot;'pu. Qra bonuseft,hauriet�gratiam � Domino;

qui autem conhdit in cogitationibus fuis, Inl�mitaiuftiti�,vita;iter autem deuium du impie agit.

Non roborabitur homo ex impietatc;8c radix iuftorum non commouebitur.

Mulier diligens,corona eft viro fuo;amp; putre-doino�ibus eius qus confuf�one res di-gnas gerit.

Cogitationcs iuftorum,iudicia;amp; c�filia im-piorum,fraudulenta.

Verba impiorum inf�diantur l�nguini : os iuftorum liberabit eos.

Verte impios,amp;non erunt; domus autem iuftorum permanebit.

� Dodrina fua nofeiturvir; qui autem vanus amp;excors eft,patebit contemptui.

' tlMelior eft pauper Scfuff�ci�s f�bi, qu�m glo

riofus amp; indigens pane.

Nouit iuftus iumentorum fuorum animas;

vifeera autem impiorum crudelia.

llQm operatur terram fuam, l�tiabitur,pani-bus;qui autem l�datur otium, ftulti�imus eft.

* t-Qui fiiauis eft *in vini� moderationibus, in fuis munitionibus relinquit c�tumeliam.�nbsp;Defyderium impij monim�tumeftpeftimo-rum:radix autem iuftorum proficiet.

Propter pcccata labiorum ruina proximat ma lo:efFugit autem iuftus de anguftia.

� Defrudu�oris fui vnulquifqj replebitur bonis, amp; iuxta opera manuum fuarura retri-bueturei.

Via ftulti reda in oc�lis eius ; qui autem l�-

piens cft,audit conl�lia.

Fatuus ftatim indicat irarn fiiam : qui autera di�imulat iniuriam,callidus eft.

citad mortem.

quot;Defiliopipiente: de oris eu�odia, t� inconj�-derate ad loquendumtde paupere diuite amp;di uitepaupere�ueerna impiorum�ub�antia fe-�inata amp; dilationej^ei. omnia tum con�lionbsp;agenda, eix tum�tpientibusgradiendum: denbsp;parcente yirga,nbsp;nbsp;nbsp;in�nturabili 'ventre im�j�

CAP. XIII.

Filius �picns,dodrina patris: qui autem A illuforcft,non audit cum arguitur.

De frudu oristgt;fui�homo latiabitur bo- o.y, nis; animaautem prxuaricatorum iniqua.nbsp;Qui cuftoditosfuum, cuftoditanimam fua:nbsp;qui autem incon�'dcratus eftadloquen-dum,lentiet mala.

Vuk amp; non vult piger: anima autem operan-tium impinguabitur.

Verbum mendax iuftus deteftabitur: irapius autem confunditjamp; confundetur.

luftitia cuftoditinnocetis vianr.impietas autem peccatorem fupplantat.

Eft quafi diues cum nihil habeat:amp; eft quafi pauper,cum in multis diuitijs fit.

Redeptio animae viri, diuiti� lu�; qui autem g pauper cft,increpationem non fuftinet.

Lux iuftorum laetificat:lucerna autem impiorum extinguetur.

Inter fuperbos lemper iurgia fu nt: qui autcirt agunt omnia c� c�l�lio,reguntur l�pientia.

Subftantia feftinata minuetunquae au r� pau-latim colligitur manu,multiplicabitur.

Spes qu� diftertur, affligit animam : lignum vitae del��derium veniens.

Qra detrahit alicui rei, iple Ic in futuru obli-Hh 3 gat;

-ocr page 548-

Lib.

gat:qu� autem timet pratceptu^ in pace ver- Domns impioru delcbitur,tabernacula * itt-labitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftorum germinabunt. ..

o.ij. gt; Anim� dolof� errant in peccatis ; iufti au- Eft via qu� videtur homini iufta; noui�ima C tern mifericordes funt amp; iniftrantur? autem eius deducunt ad mortem. ' � -Lexfapicntis fonsvitatj vtdcclinet� ruina Rifus dolore mifcebiturj�c-extremagaudij lunbsp;mortis.

Dodrina bona dabit gratiam.-in itinere con-temptorum vorago.

Aftutus omnia agit cumconfilio: qui autem fatuus eft apcrit ftultitiam.

Niitius impij cadet in malum: legatus autem fidclis,lanitas.

Egeftas amp; ignominiaciquideftrit difcipli-nam:qui autem acquiefcitargueti, glorifi-cabitur.

J) Defyderium ft compleatur , deledat ani -mam : deteftantur ftulti cos qui f�giunt mala.

Qincum lapicntibus graditur j lapicns crit; amicus ftultorum ftrailis efficictur.

Peccatorcs perftquitur malum; amp; iuftis rctri buenturbona.

Bonus relinquit hxrcdes filios amp; ncpotes; 8c cuftoditur iufto ftibftantia peccatoris.

Multi cibiin noualibus patrura;8c quot;alijs� con gregantur abfqueiudicio.

jQui parcit virgXj* oditftlium ftium;quiau-

- tern diligit iliumjinftantercrudit. iuftus comedit,Sc replet animam fuam: venter autem impiorum inl�turabilis.

5. Sapient ja amp;flulcitia y art a con^itiones. pru-�entia quitwfiattts d�lit� reguldtttr,qua quit admifertcordiammouetuT amp;ajfe^iones mo-dera�urtyitia autem per dunt homines.

C A.P. XI I II.

A Apiens mulier xdificat domum fuam : inftpiens extru�tam quoquCjmanibusnbsp;' deftruet.

�ob.i�.a. liAmbulans re�to itinere^ 8c timens Dcum, delpiciturab co qui infami graditur via.

dus occup�t.

Vijs fuis replebitur ftultusiy '8a Euper eum erft vir bonusi'r: ; � quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

innocens credit omni verbo: aftutus conly* derargreflusiamp;os. f !nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:

tgt;Filio dolol� nihil crit boniil�ruo autem ft-pienti prolperi erunt adus_,8c dirigetur via eins.�

Sapiens timet,8c d�clin�t � malo:ftultus tran filit 8c confidir.

Impatiens operabitur ftultitiam;8c vir �verfti tus�odiofus eft, .

Po�idebuntparuuli ftu�titi� Sc expedabunt aftuti ftientiam. i - �nbsp;laccbunt maliantc bonos;amp; impij antepor Cnbsp;tasiuftorum.

Etiam proximo fuo pauper odiofus''erit;*ami�'^' * . ci ver� diuitum multi.

Qui deipicit proximum fuum, peccat:qui au tem miftreturpauperisjbeatus erit.

gt;Qui credit in DominOjraiftricordiam dili-o-it.�

O**'quot;

Errant qui opcranturmalura:miftricordia 8c veritas pr�parant bona.

In Omni operobono�erit abundantia.-vbiau t� verba funt plurima,ibi frequ�tur egeft�s.

Corona ftpientum, diuitiac eorum:fatuitas ftultorum imprudentia.

Lib�r�t animas teftis f�delis: 8c profert men-dacia verftpellis.

In timor� Domini fiduciafortitudinis, 8c f�-lijseius eritfpes.

TimorDomini fons vitXjVtdecIinctaruina mortis.

In multitudine populi dignitas regis, 8c in D paucitatc plebis ignominia principis.

In ore ftulti virga fuperbi� : labia autem ft- Quipatiens eft,multagubernaturprudcntia.� pientumeuftodiunteos.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quiautem impatiens eft, exalt�t ftultitiam

Vbi non ftint boues,praeftpc vacuum eft; vbi fuam.

autem plurimac ftgcteSjibi manifefta eft for Vita carnium,ftnitas cordis.putredo o�ium, titudo bonis.

Teftis f�delis non mcntictur: profert autem

mcndacium dolofus teftis.

Qu�rit derilbr ftpientiam, 8c non inucnit;do

lt;�rina prudentium fiicilis.

^ntfeite. 4.Vade contra virum ftultum 8c quot; neftit �la

bia prudenti�.

Sapientia callidi eft intclligcre viam fuam:8c imprudentia ftultorum errans.

Stultus illudet peccatum,8c interiuftos mo-

rabitur gratia.

fe Cor quodnouit amaritudincm anima; fu�,

in gaudio ei�s non milccbitur extrarieus*

inuidia.

IlQui calumniatur egentem, exprobrat fado-Infr�.iygt; ri eius; honor�t autem eum, qui miftreturnbsp;pauperis.

Inmalitia fuaexpelleturimpius: fperataute iuftus in morte fua.

In corde prudentis requieftit ftpichtia, 8c ift-dodos^quolque�erudiet. .

luftitia cleuat gentem; mileros autem facit populos peccatum.

Acceptus eft r�gi minifter intelligens:iracutt diar� ciusinutilisftiftinebit.

J,

-ocr page 549-

Prouefb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;144,

Semita v�tx fiipeter�dituhi, vt declinet de inferno nouifsimo.

Domum fuperborum dcmo�ictur Dominus;

8c fitmos faciet terminos vidu�i

Abominatio Domini cogitationes mal� ; 8C parus f�rmo pulcherriraus gt; firmabitur abnbsp;eo.�

Conturb�t domum fuam qui f�dat�r auari- D tiara.-qui autem odit munera,Yiuc�nbsp;l|tgt;Per mil�ricordiam Sc fidem purganturpecnbsp;cata: per timorem autem Domini d�clin�tnbsp;omnis � malo.*

Mensiufti medimbitut ''obedientiam:�osim-piorum redundat malis.

Longe eft Dominus �b impijs.� 8corationes iuftorumexaudiet.

L�xoculorum l�tificat ahimara:famabona impinguat Of��.

Aurisqu� audit increpationcs vitx, in medio �pientum commorabitur.

Qui abijcit dilciplinam, defpicit anima fiiam; qui aut�acquiefcitincrepationibus,pof��f-foreftcotdis.

mollis'.lingua�tpun�s, amp; immode-rata-.firtitudo domus iu�rmi^imx impiorum sngratx-.omnia T)eo now.corgaudsnsCdiespaunbsp;pens mali�cura m�s'.'^oetir� adolera-.'vir ira-cundin nx��uidaw pattentM : tter fgt;tgro~nbsp;tumzdomusfuperhorum : fide amp; mifiricordtanbsp;purganturpeccata, deabtj�ente dificipUnaminbsp;latu timons quot;Domini amp; humilitatis.

CkV. XV.

A. Efponfio mollis frangit iram : f�rmo durus fulcitat furorcm.

^Lingua f�pientum orn�tfcicntiam:os

Fatuorum ebullit ftultitiam.

In omni loco oc�li Domini �ontcmplantur bonos amp; malos.

Lingua placabilis, lign� vita:;qua� autem im-moderata cft,contcret Ipiritum.

Stultus irridetdifciplinam patris fuiiqui aut� cuftodit increpationes,aftutior fiet.

gt;In abundanti iuftitia vii tus maxima eft: co gitationes autem irapiorum eradicab�tur.�nbsp;Domus iuftj plurima fortitudo; 6c in frudi-bus impij conturbatio.

Labia l�pientum difleminabunt Icicntiam: TimorDomini, difciplina{�pienti�'.6cglo-cor ftultorum difiimileerit.

J B llVidim�impiorumabominabiles Domino;

5.

quot; 'M*' vota iuftorumplacabilia.

Abominatio cft Domino via impij, qui (c-quitur iuftitiam,diligiturab eo.

gt;.d. Dodrina mala def�rentium viam ovit�:� qui increpationcs odit,morictiir.

Infern us 6c perditio coram Dominoiquanto magis corda filiorum hominum?

Non amat peftilens eumquifcconipit, nec

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad lapientes graditur.

d. IlCor gaudens exhilarat faciem: in m�rorc a-nimi deijciturlpiritus.

Corfapientis qusritdodrinam:6c os ftulto-rumpafciturimperitia.

Omnes dies pauperis,mali:f�cura mens quafi

iuse conuiuium.

riam pr�cedit humilitas.

Homo amm^mpneparat, Dein fiirituutfi ponderator, linguam '^iasq^ hominum dirigit^nbsp;omnia propter fiipjum operans,cui aheminatidnbsp;efi omnis arrogans : myericor�ia redimunturnbsp;peccatapondus G!�fiat�ra Dei iudicia-.indipminbsp;tio amp; dementia regis-, laus fitpientiee^pruden-ti(e,eruditi,acdK��sin'verhojamp;patientis-.'vi-tuperatur infitpiens amp;peruerjustfirtes � Dominbsp;no temperantuTi

C � P. X VI.

HOminis eft animam pr�parare,8cDo A mini gubernare linguam.

Omnes vi�'hominis�pateiit oCu�is e-ius:fpiricuumponderatoreft Dominus. Reuela Domino opera tua, 8c dirigentur eo- 'nbsp;gitationes tu�.

Melius eft parum cum timor� Domini, qu�m VniuerG propter fcmctipfiim operatus eft thefiuri magni 8c inf�tiabiles.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Melius eft vocari ad olcra c� charitate:qu�m

ad vituluni faginatum cum odio.

(3 Vit iracundus prouocat rixas:qui patiens eft,

,, mitigatfufcitatas.

quot;*^�gt;�lt;(�1, Iterquot;pigrorum�quafi lepes fpinarumivia iu-

ftorum abfque ofFendiculo.

Filius f�piens l�tificatpattern: 8c ftultus ho

mo defpicit matrem fuam.

Stultitia gaudium ftulto: 8cvit prudens ditl-

git grelVus fuos.

Dilsipanturcogitationes vbinon cft confi-liura:vbi veto fiant pl�tes confiliarij,confir niantur.

L�tatur homo in l�ntentia oris fui : 8c f�rmo opportunus eft optimus.


Dominus�tnpium quoquc ad dicra malii. Aboniinatio Dominiert omnis arrogansjetianbsp;fi manus ad man� ftierit, non eft innoces.nbsp;gt;Initium vi� bonxjfacerciuftitiam: acceptanbsp;cft autem ap�id Detim magisjqu�m immolate hoftias?

lIMifericordia amp; veritate rcdimitur iniquitas: sapraj, d� 5c in timor� Domini declinatur � malo.

Cum placiierint Domino vi� honiinisjini-micos quoque ems conuertet ad pacem.

Melius eft parum cum iuftitiaj q��m multi g fruftus cum iniquitate.

Gor hominis dilponit viam fiiam^ fcdDomx ni eft ditigere grefl'us ei�s.

Diuinatio in labijs r�gis, in iudicio non erra bitoseius,

H h 4 Pondus


-ocr page 550-

Pondus amp; ftat�ra indicia Domini funt.-amp; o-t/Accuh. 4. pgj.^ gjyj omnes lapides�i�culi�.

Abominabiles regi qui agunt impie : quonia iuftitia firmatur (blium.

Voluntas regum labia iufta; qui rcda loqui^ quot;diligttuf.x tur/'dirigetur?

Indignatio regis^nuntij mortis: amp; vir Gpicns placabiteam.

ius quafi imber Icrotinus.

acquire prudentiamj quia pretiofior eft ar-gento.

Semita iuftorum d�clin�t mala, cuftos ani-m� fu�E l�ruat viam fuam.

Contritioncm pr�cedit fuperbia,amp; ante rui-nam exaltatur Ipiritus.

Melius eft bumiliari cum mitibus, quam di-uidere Ipolia cum ftiperbis.

Eruditus in verbo reperiet bona:amp; qui Ipcrat in DominOjbeatus eft.

Qui fapiens eft corde, appcUabitur prudens; amp; qui dulcis eloquio,maiora reperiet.

Fons vitae eruditio poftidentis:do��rina ftul-torum,fatuitas.

CorGpietis erudiet os eius, Sclabijscius ad-det gratiam.

Fauus mellis comporta verba , dulcedo ani-m�*Gnitas oftium.

P IIEft viaqu�c videtiirhominire�:a,amp;''nouifsi maciusducunt�ad mortem.

S�pr.gt;4. b Animalaboratis laborat ftbi, quiacompulit

Lib.

interfratres batreditatem diuidet.

Sicutigne probatur argentum, amp; aurum ca-mino:ita corda probat Dominus.

Malus obedit linguae iniquae: amp; fallax obtem peratlabijs mcndacibus.

II Qm defpicit pauperem, exprobrat fadori e- Supr-H* ius; amp;qui ruinalactaturaltcrius, noncritnbsp;irapunitus.

In bilaritatevukusregis,vita:amp;: dementia e- Corona Gnumjfilij filiorum :amp; gloria filio-ius quafi imber Grotinus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum,patres eorum.

CPoGideGpientiam,quiaauromelioreft .- 8c Non decent ftultum verba compofita, nccB principem labium mentiens.

Gemmagrati�ima, expedatio przftolantis: quocunque G vertit,prudenter intelligit.

Qm cclatdelilt;ftum,quaerit amicitias:qui alte-ro Grmonc repetit,Gparat f�deratos.

Plus proficitcorreptio apudprud�tem,qu�m centum plag�apud ftultum.

Semper iurgia quaerit malus : angelus autem crudelis mittetur contra eum.

Expedit magis vrfte occurrere raptis foetibus, quam fatuo confidenti fibi in ftultitia fua.

IIQm reddit mala pro bonis, non recedet ma- Rom.o.^' Ium de domo eins.

Qm dimittitaquam,caput eft iurgiorum : 8c q antequampatiaturcontumcliam,iudiciumnbsp;deGrit.

IIQui iuftificat impium, 8c qui condemnatlft-J**' iuftum, abominabilis eft vterque apudnbsp;Deum.

Quid prodeft ftulto habere diuitias, cum G-pientiam emere non po�it?

cum OS fuum : vir impius fodit malum, 8c gt;Qm altam Gcit domum Gam,quaerit ruina; in labijs eins ignis ardeGit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sc qui euitatdiGcre, incidet in mala.�

Homo peruerfus fuGitat lites, SeverboGs Omni temporediligitqui amicuseft, Sefra-Gparat principes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� ter in anguftijs comprobatur.

Viriniquus ladat amicum fuG, 8c ducitcum Stultus homo plaudet manibus,cum Ipopon per viam non bonam.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;derit pro amico fuo.

Quiattonitis oculis cogitat praua, mordens Qm meditatur diGordias,diligitrixas;8c qui labia Ga pcrficit malum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exalratquot;os Gum�,qu�rit ruinam.

Corona dignitatis Gnedus quae in vijs iufti- Qui peruer� cordis eft, no inueniet bonum: D tia* reperietur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8cquivertitlinguam,incidet in malum.

Melioreft patiens viro forti:8c qui domina- Natus eftftultusin ignominiam G�; Gd nee tur animo Go, expugnatore vrbium.

Sortes mittuntur in finum,Gd � Domino t�-perantur.

.S. 'BuccelU ficca cumgMdw:feruHsfa^iens:1gt;o~ mintu lordafrobat : dejj^icienspauperetn:g4ttnbsp;dens de alterius ruina ; corona Jenum ; celansnbsp;deliElum ; fatuus in�ultitia confidens:�ultonbsp;inutiles diuitia: altam faciens domum �iam:nbsp;omni tempore diligit amicus: animusgaudensnbsp;amp; J�iritus tr�is'�ultus tacens.

CAP. XVII.

Elior eft buccella �cca cum gaudio, IIQui modcratur Grmones Gos,dolt;ftus 8cpru iieob.i.*� qu�m domus plena vidimis cum dens eft:8c pretioft Ipiritus vir eruditus.nbsp;iurgio.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Stultus quoque ft tacucrit, Gpiens reputabi-

lo.d USeruus Gpiens dominabitur filijs ftultis, amp; tur;8� fi compreiGrit labia Ga, intellige^-

8c qui vertit linguam,incidet in malum.

pater in fatuo l�tabitur.

IIAnimusgaudens �tatem doridam facit: fpi-supr.i$-^� ritus triftis exiccatolG.

Munera de finu impius accipit, vtperuertat Gmitas iudieij.

Ilin facie prudentis lucct Gpientia ; oculi ftul Ecde.*, torum in finibus terr�.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'**

Ira patris filius ftultus,8c dolor matris qux ge nuit cum.

Non eft bonum, damnum inferre iufto, nec pcrcutere principem qui reda iudicat.

dens eft:8c pretiofi Ipiritus vir eruditus.

tur; 8c fi compreiGrit labia Ga, intellige^�