Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell

Huybert van Buchell (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn innbsp;volgorde waarop ze getoond worden:

• de rug van het boek

• • de kopsnede

• • de frontsnede

• • de staartsnede

• • het achterplat

This book is part of the Van Buchell Collection

Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order ofnbsp;appearance:

• the spine

• • the head edge

• • the fore edge

• the bottom edge

• • the back board

wrt)

apifartb^t~ßst^tr^*^

r^rc^ûrf^^i^aÀ

ftß4 * /7‘^ iMf/pr ûi^csÿn^

• /Ykgt;we»

îâ^/vp^ru 6t *^^SÿrI pfl»uquot;-e^ftHMifttn^ * Ï

1

/

TROPORVM, SCHEMATVM, IDIOMATVMQVEnbsp;COHMVNIVM LIBER? EX OMNIBVS ORgt;nbsp;thodoxisEcdefîæpatribus fingulan fnduftria tam co]]edus,quam innbsp;ordinem conucnjcriflimum,hoceft Alphabetfcum,difpofitus:ut finenbsp;omni fcrupulo ftudiofus rerum diuinarum,ueteris SCnouiTefiamêtinbsp;kripta,quæphrafimpeculiarem amp;lQquendiModos hebraiconbsp;more propnos habere,amp; nodos pn'us etiam Theologynbsp;fummis incognitos.difibluere queat.

BARPTOLEMÆO VVESTHEMERO

PHORZENSI colledore.

Adieéia cETroporum nomendaturaalphabctica.unJcum Indice Senten-* narum tropicarum extra alphabetum hincinde pofitarum.

loanncs Sapidiis L,c^ori Thcolo^Ot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

H9C Leâor libro,nolis Stutiiofecitrere, Si tangit facne te pû cura rei.

Hic difces nucleum fraâa difcludere teHa ’ Et ifgere c filiquif abJita grana cauii,nbsp;yt qui je profert aliéna teâift amiHunbsp;Non fubito cuiuif eognitiu effe poteß:nbsp;Sic cr faera fub impropres mySleria uerbifnbsp;Elicere,ingeni/ non mediocrif erit.nbsp;In tenebrat non inteUeüa uocabula ducunt:nbsp;Hac eadem lucem,funtubinota,ferunt.nbsp;Hinc uideoi magnat perfepe errare magifirot,nbsp;Dum dubitant triuij quad capiatur iter.nbsp;Qgapropter nunc hac duce cognitione Troporum,nbsp;A bfque omni nodo,myflica facra leges,nbsp;?ac eme:fed quid Radies profer,cy‘ accipe tibrumnbsp;Qgi tibi,panioempttK,cammodamagna dabit.

B A. s I L E ANNO J/ii Dgt; I-I.

NICOLAVS QERBELITS S4craruitt literarum dmutoriiia

Sed quis tam ftupidus.ud duro pedorcjquem non Detïneat fummi regfa magna Deiï

Tot lucent tlltcftellæ,tot fydera fulgent,

Haud fecus ac fi fit gemmea tota domus,

Hic fol ingreditur puro pulcherrimus ore, Hic aliéna ferens lumina Luna nftet.

Non coelo abfimilis genitrix rerum optima teflus Fert uarios flores,lilia cana,rofas.

Quinetiam teretes profert,fua fydera,gemmas, Qua fol Eoos impiger urget equos.

Ergo iubar cocli,feu terra: muncra fpcdes. Omnia fuccindus continet ifte Liber.

Saipturæ fenfus fol efi.fiellx^ figura:.

Ad folem uerfi caetera figna Tropi.

At tibi fint bacca:,toto^ uolumine gemmas Authorum fumma uerba citata fide.

His ducibus fretus tenebris loca fqualida cxds, Scriptutatfandse tutus adirc potei^

INVICTISSIMO AC POTENTIS-

fcribercói nuncupate,ut minore inuidia,quicquid in publicum exit, à maleuolis,qui exiftimationem nominis hacin re fibi quærunt,degranbsp;ueturtquiep nihil norunt,nec cogitant,quam aliorum uigilias, multonbsp;(ut dicitur)oleo conquifitas,reprehendere,calumniari,profcribere)fa-ftire,confpuere prius quam legerintMerito autem hic Liber Schemanbsp;turn tuæ Maieftati regiæ offerri debet,quum iam in regno ipfius palam amp; Euangelium lESV CHRISTI unici feruatoris noftri,quodnbsp;CHRISTI eft potentia ad falutem omni eredcnti,profligato Antichri-fto fuis cum fedu(ftlt;onibus,annuncictur,abfque omni humanac fali-uæadmixtione.Editus ante multos annos fuit àmcTroporum opus,nbsp;fed fine dedicatione aliqua ,rude adhuc exiguum amp; mancum.Iam talenbsp;tantumcp damus,ut cum illo altero collatum,non illud ipfum,fed pla*nbsp;nè alterum iudicaripoftit.Nam quicquid perhumanaminduftriamnbsp;fieri potuit,à me fadum eft,ut plenum atqjperfedS fub tui feliciffiminbsp;nominis aufpicio in uulgus prodiret. Per multos enim annos undiqjnbsp;ea omnia conquifiui,amp; notaufquæad id exornandum amp; amplifican^nbsp;dum quouis modo facere uiderêtur. Arbitrabar enim hacratione nonnbsp;folùm opus ipfum,fed etiam open's utilitatem augeri.Vfui erit hic Tronbsp;porum liber omnibus modis,Theologiæcandidatis,amp;Hebræae lite-laturæ in Regno tuo operam nauantibus,quum Hebræis ante aliosnbsp;confuetudo fit creberrimis utiTropis.Eft enim lingua eorum ut angunbsp;fta,itaTroporumHebraifmorumcp denfitateaugufta,uelut enimco-gitlinguæparfimoniaad Schematumufum lumen^ conuerti.Adeonbsp;magno fudore amp; multis ad lu cernas uigilqs ex probatiffimis amp; ortho-doxis amp; claflicis Scriptoribus,non triuialibus SC monafticac facflionisnbsp;hominibus, quos nec Romana quantumuis fæuiat fedes,improbarenbsp;poteft,bonafideexcerptus eft. Vfui,inquam,erit omnibutEcclefiafti-cisuiris,utobfcuritas omnis facrofandæ Scripturae profligetur,diffi-cultas explicetur,quac hadenus per fexcentos annos noftra focordia ènbsp;nobis profedaîdeinde ex Schematifmorum amp; modorum negledu dinbsp;uinorum enataeft.Nam quam fœdiftimè hallucinati fint recentioresnbsp;Theologi,quis non uidete’Etfiquis adhucnon obferuare ftudueritnbsp;Modos loquendijis infeliciter in Autoribus cum profanis,tum maxime facris,uerfabitur, quum Scriptura lacra fuos ubique habere Tro-pos amp; IoquutioneHi'guratas,metaphoraSjpcriphrafcs inueniatur.Et

E P I s T o L A

Hebraica magnas Inbent emphafes,amp; plus cnergiæ,quàm fi fermo fine figura amp; fimpliciter proponeretur,quæ apud inexerdtatos nonnbsp;modicatnpartunt obfcuritatem,tmmo non raroperuerfam Scripturacnbsp;interpfetationem adferunt.Etquodmaiuscft,uniuerfos facrofandxnbsp;Scripturæ libros huius generis loquutionibus omnino featere Si abSnbsp;dare uidcmus,adeô ut præcipua atque potiffima Chriftianx fidei capinbsp;ta falutis^ noftræjransJatisIoquendi modis formulisep pleruncp cxlt;nbsp;plfcentur Adeô fummac resTropis inuolutae,diuinis etiam oraculisnbsp;produntur. Nam ut Fabius amp; Cicero monuerunt,fingulis rebus,ma-ior quardamuenuftas adeo^maieftas accedit,fi nonnudae,fed fi'gu-ris huiufinodi inuolutæ proponantur. Vnde Deus Opt.Max.innbsp;quæquoque preciofiffîma nobis propofiturus erat.hisuticonfueuit.nbsp;Pofieaquàm enim humanum os cœpit modis,figurisac loquutionibus orationcm uelut ftellulis,floribus aut pigmentis condire,amp; uarie^nbsp;gare,Diuinam quoqt benignitatem(quae ubique parentum inftar no-bifeum baibutit,lingua noftra loquitur) hucfefe demififlejUt ipiano-bifeum Ioquens,idiotifmis ac fchematifmis noftris uteretur. Adhæc,nbsp;Hebracam linguam ilîud ferè proprium ac fingulare habere confiât; utnbsp;Tropos,id efi,modos uerborum,SC quafi mutuationes translatas^ dinbsp;cendi formulas crebriusadmifceat.Vndefadumefi,ut christvsnbsp;quoque îjs ubique fere ufus fit.Ex quibus ifiud indubitatum difeimusnbsp;Troporum,idiotifmorû^ cognitionem (utamp;D.Auguftinusfàtetur)nbsp;quibus utuntur Hebræi ante omnia fummopere necefiariam efle omnibus tjs,qui in facris uerfari literis confiituerût. Pofiremo nullam efiênbsp;in facrofandis literis,rem tamarduam,quæ non fit Schematum,quafinbsp;coloribus ornata SC exprefia. His cognitis ÔC perfpcdis,fic tua Rcgianbsp;Maiefias confiant!SC inconeufib animo ÔC timorem Dei Sc uerbumnbsp;Euangelij iàcratiflîmum iam renafeens atep reuiuifeens colat,atcp re-uereatur,omnia uerbo Dci(quod confolatio unica efilangucntiç ani-mæ)pofihabcat. Sola nanque fide ex uerbo Dei concepta uiuacp,co-litur DeustôChanc tantum infpirat,amp; ex auditu uerbi fui prodidit ipfcnbsp;nobis Scripturis fandis : haec excutienda, hinc ( ut Conftantinus innbsp;magna Niceæ fynodo pic côcionabatur Epifeopis) petenda funt quænbsp;nosin CHRISTI religionefequioporteat.HabesEzechiam.Iofiam,nbsp;Theodofiumlmpcratoremlaudatiflîm5,quos tibi proponas imitan*nbsp;dos.NamTheodofius,ut deeopotifltmùmdicam,iamiam moriturusnbsp;adfcfilios ArcadiumôCHonoriS(interquos quum Imperia efletpar-titus)aduocatos,pofiremo hortatur ut pietatem d^diuinam dodrinamnbsp;tueri SC propagate fiudeant.Necp enim fas efie arbitrabatur plus SC fannbsp;dus Imperator,Régi pietatem profitent!,quicquam aduerfus res diui-nas fiatuere,fed potius inuiolatasconferuare. Hacenim pietatepax,nbsp;inquit, conferuatur, 5C Bella conficiuntur,6C hofies uertuntur in fu^nbsp;gam,8C trophæa fiatuuntunSCparaturuidoria.Hunctu Sereniflïmenbsp;Rex,SC alios Reges imitandoabfque ullo refpedu cuiufuis perlonæ,nbsp;Regum regem christVM Dominum illufir«lbis,ei^ hac laudis

SC gloriac

DEDICATORIA.

gîoriæuidima facfifîcabis,qua nihil gratins ei,nihil utilius tuis,nihil glorioGus tibi facerepoteris.Debentenim Reges,ut Eiaias dixit,Ec*nbsp;deGïeChriftieGenutritrj.Quod tu quum cœperis,optime Rex,fperonbsp;hos Iabores,quaIefcunqueGnt,ob tenuitatcm ingenij mei à tua Maic-ftatc minime reiedum aut eliminatum iri : quin potius uolunratem,nbsp;quam pro republica Chriftiana propeniâm gero,te fpedaturum eGcnbsp;conGdo. Pergat igitur Maieftas tua,in emendanda Chrifti ecdeGa 0£.nbsp;purganda.euerGs menGs numulariorum uendentium columbas:hocnbsp;eft,quicquid inuenerit uerbo Dei manifeftè adüerfum,hoccqciat : acnbsp;fumma moderatione citra^ tumultum in priflinum nitorem fplen-dorem^ reftituanà Deo Opt.Max mercedem amplifïïmam in extre-mo iudicij dieaccepiura,quum repiobi,at^ offi'ciorum fuorum con-tcmptores in ignem aeternum conqcientur. Deum patrem Domininbsp;noftri lESV CHRISTI precor,ut tuam Maieftatcm EcdeGac adfli-dac incolumem diu conferueqSpiritu lando fuo augeat,ut fub Regenbsp;uerè Chriftiano indies magis ac magis uigeat floreat«^ ueritasnbsp;Euangelica,quæ iam coepit fant^is initqs pullulafcere.

BaGleæ, menfe Martio,Anno fefquimil-Icfimo quinquageGmo primo.

PRÆFATIO IN LIBRVM SE/ Q,VENTEM, Q.VA IS TROPOR.VHnbsp;fit ufus.at^ adcö nece(fnas,pau

CIS indicatur.

Vandoquidcm nemo Iiodicueritatis ucl mediocris indagatoreft. Le-6lorcandidi(îime,qui non fponte fuafetcatur,facrarum literarü baud poftiemamintelligcntiæpartcmjpofitamefTcinipfisTropisamp; formanbsp;lis loqucndicuiq;linguxfamiliaribus,adeô,urhisignoraiis,non pof-fintnon nebulæ,eæ(^ denfi(fimæ,nicntibus circumFundi imprudentnbsp;riunruoluimusôC nos hacnoftraqualicunqiopera Theologtæ candi-datosiiel a Itqua ex parte iuuare,quo deinde in oifenfius in ûripturarum abditis uer^nbsp;fantes.frudum.ut fperamus.non pcenitendum,minimo(p cum tædio ferant.Scimus e-nifnnononiniumfortunastameirefplendidas,utfibiomnesôi pnfcorum amp; reccn-riutnTlico’.ogorum lucubrationes.quibusfua ftudiaiuuent,emere poffinr.Qitare ifti»nbsp;utconfuleremus.laborem hunciterum atq; iterum fubire uoluimus.idtp hoclibenrins,nbsp;quo magisin ftudiapietatis promouenda totis animis propendemus.Tu.quifquis esnbsp;Leilor,liane noftramoperamboni confulas quæfo,fauorelt;p digno nos perfequi nenbsp;celfes.

Sed utadinftitutum nosaccingamus,fciasquodH»brxiipfi,præcunflis gentibus qux fub cœio funt.morcm hune tantum non perpetuum habcnt.ut in fua lingua cre-berrimis.iifdemtÿadmodum fignificantibus fîguris 6iTropis,liaud ita commode in-alicnam linguam transfundendis.elegantiiTimè utuntur.Habent enim linguam ut uonbsp;cabulis anguftam.ita defifîtateTroporum amp;Schematum cum primisaugurtâid quodnbsp;fatebuntur quotquot huic addifeendæ uel pufillum operæ impenderunt.Ea autemnbsp;iftis fuæ linguae curta fupellex eft,ut non mirum fit,fi ad crebriorem ufum Troporum,nbsp;non conuertantur dico.fed ueluticogantur.Qiiiaautem fieferes habet,nô luferit openbsp;ram,quifquisuelipfi linguæaddifeendæfededat,uel ex aliorumeeu manududionefanbsp;piat,amp; ad fanum Troporum ufumpaulatim ipiie ie adfuefeciat amp; communiât. lamnbsp;quid Tropus fitdiccndûerarfed quia hoc abinitto libeiii noftri de Tropis rcélius nosnbsp;fadluros credebamus.in præfentia relinquimus.

Cæterum Tropi Si figurae peculiarem quâdam in fe naturam habent utnemo non faitem mediocritercrudituSjillos fub uerbis latere facile per fe deprchendai. Si intelli*nbsp;gaqadeôfc minime occultant. Verum in nullo fcripturælocoadmittendus cft Tropus,nbsp;nifiid urgcatcircunftantiauerborumeuidens.Si abfurditas rei,manifeftc in aliquemnbsp;fideiarticulumpeccatïs.Nam ubit^inhærendum elf fimplici.purac'q; Si genuinæ figninbsp;ficationi uerborum.quam Grammatica Si ufus loquendi docet.atcp intelledlui offert.nbsp;Non autem cuiuis licet,pro fua libidinc.Tropos in feripturis fingerc.Alioqui quid eritnbsp;feriptura tora,nifi'arundo uentis agitata.aut Vertumnus aliquistlmè nihil certi neqj ftanbsp;tuercrur,ne(p probaretur in ullo fidei articulo,quod non polTctahquoTropi commennbsp;to cauillariTicc^ uniuerfa facralcriptura,haclicentiafimul Si femel inuerteretur.Vita-ri ergo debet omnis Ttopus tanquam prtefentiffimum uenenum,quem non ipfiiïi-ma feripturæ fententia euincit.

Porrdmyfticasintelligentias.quia mirum in modum periculofæfunt,magnopôre fugiendasfuadebitfynceriifimusquifcp Theologus,qualis Allegoria,aut huic fimilesnbsp;funt,(nimirum ne fimplicttate genuini fenfus amifra,in mortuis fomnijs noftris uagenbsp;mur)nifi al qs feripturæ locis apertis euincatur Allegoria efie utendum.Id quod fict,uelnbsp;cuidenticircunftantia dilt;ftorum,uel manifefto aliquo feripuræ teftimonio Si autoriranbsp;te urgente.Cæterum ad quid fana Troporum confidcratio conférât, AuguftinuS denbsp;doânna Chrifiiana in hæc ucrbafcriptum reliquit.

D. A V G V S T I N V S DE VSV Troporum.

TRoporumcognitiopropterea fcripturarum ambiguitatibus difloluendiscftn«-cefTaria.quiacum fenfus ad proprietärem uerborum fi acàpiatur,ablurdus elf, quærendum eft uticp,ne forte illouelilloTropodi(ffumfn,quodnon intctiigi-nius:âlt; ticpleratp inucntalùntquælatebant.

Nam loquutiones l'ropicæ,ur idem de Ciuitate Dei adferit.propriis prophetico moremircentur.utad intelleiffum fpiritualcm inteiirio lobria.cum quodam utili amp; la-lubrilaboreperueniar.Pigritiaucrdcarnalis, uelineruditx,uel inexcrcitaix ,tarditasnbsp;Rientis.contenta literæ fupertücie, nihti purat interius requirendum.Hæc die.

Idem dedoflrina Chnftiana Icribit : Tichonius quidJ fecit librum, quem Regula-rum uocault,quia in eoquafdam feptem régulas exequutus eif,quibus quafi clauibus diuinarumfcripturarumaperirenturocculta: Quarumprimam ponit de Domino,ôfnbsp;cius corpore Secundam de Domini corpore bipartito Tcrtiam de promiiTis dClcge:nbsp;Quartamdefpecicamp;genere QuintamdetemporibuS:Sexiam de recapitulationetSe-ptimam de diabolo,amp; de eius corpore.Quæ quidem confiderata,ficur ab illo apenun-tur,nonparumadiuuantadpenetranda,quætelt;fla funr.diuinorum eloquiorü Quodnbsp;ideù dicendum puraui.ut liber ipfe legatur à ftudiofis,quia plurimum adiuuat ad fcri-pturas intelligendas.Haólcnus illc.

Sed quia,eodem tefte,non omnia cpiæira fcripta funt,urnon facile intelligantiir, poffunt lus regiilis inueniri,fedaliis modis plunbus,quo.lt; hoc numero feptenano uf-queadednon eft corn plexus,ut idem ipfemulta exponatobfcura,!n quibusbarum renbsp;gularumadhibet nullam loperæpreciument hifcegenerabbus amp; communioribus aliquot magisfpeciales,ut itadicam,adderc,quibus medioctiterdotfli non paruum pro-fecfum fe faAuros fciant,maximeubi tniinguiseruditionis ftudiofi fiierint Neqjenimnbsp;fâtis curiofi in feruanda uocumfinceritatepofl’umusefl'e.Quodfimulatqjilleà tigni-ficationc fpiritus detortx fuerint *in peregnna etiam fenla prolabamur neceife eft.nbsp;Qiiodautem Hebrxa omnium prima amp; communis fuerit lingua,leftatur Aiiguftinusnbsp;deCiuitateDel,libro decimofexto capite undecimo.Nam liuic fi credimus,amp; Latinænbsp;qiiidcm linguaf hommes,duabus alijs ad fcnpturarum cognitionem opus habenr,Hc-bræa fcilicet amp; Græca.quod adexemplaria piæcedentia recurratur,fi quam dubitatio-ncm attulerit Larinorum interpretum infinita uarietas.ld quod amp; Rabanus ille,de uninbsp;uerfo fcribens,arteftaturin hæc uerbaPropter obfcuriratem faniftariim fcnpurarum,nbsp;trium linguarum cognirio neceifana eft, ut ad alteram rccurratur, fi aliquam dubita-tionem nominis uel inrerpretationislermo unius linguæ attulerit. Hxcille.Cxterumnbsp;ncninitumhisimmoremur,præfationis locoiftafuificianr.

Q.VID LIN G V A R V M NOTITIA, ET N O H IN V M Hcbrxorum interpretationcs conférant.

aVidautcm linguarum notitia,amp; nomtnum Hebræorum interpretarionescon-ferant,diuus Auguftinus libro dedoftrina Chriftianai cap.tô.boc modoedif-, ferit.In translatis uerô fignis (ait)fi' qua forte ignora cogfit liærere letfforcm, parrim linguarum notiria.parrimreruminueftiganda funr.Aliquidcnimad fimilitucÛnbsp;nem ualet,dlt; proculdubio fecretum quiddam infinuar.SiIoa pifcina.ubi lauare faciemnbsp;iuifus eft,cui oculos dominus,luro de fpuro fa(fio,inunxerat.Qitod rame nomë linguænbsp;incognitænifi Euangelifta inrerpretatus efiet,tam magnus intelleéius lareret.Sic etiamnbsp;multa.quæabautoribuseorundemlibrorum interpretata non iunt nomma Hcbiæa,nbsp;non eft dubitandum habere non paruam uim,at(^ adiutorium ad foluenda ænigmatanbsp;fcripturarum,fîquis polTit ea interpretariquodnonnulheiufdclinguæ uiri periri nonnbsp;fane paruum beneficium pofteris contulerunr,qiii feparata de fcripturis eadem uerbanbsp;omnia inrcrpretati funt,amp; quid fit Adam, quid Eua, quid Abraham, quid Mofes, fiuenbsp;etiam locorum nomina,quid fit Hietufalem.uel Syon.uel Hicricho.uel S:na, uel Libanbsp;nus,uel Iordanis,uel quætp alia in ilia lingua.

' t

INDEX

SCHEMATVM SEV FÎGVRARVM

tróporvm;

TROPORVM.

O R V W,

igne fahre

igniti carbones

ignorareChriftum

inhabitare excelfa

iiluminari uultum

ihuforesqui imbueregladium

im'peratiua pro futurisdf contrd

implere legem

implere,prö cónfecrare Htfarxis 377 implerifaciemignominia

implere dies,pro facere dinturnos 469 impleri faciem ignominia

implere numerumdierum

implere manusfacerdotis

imponereonushumeris

imponere nomina Hebrxis bmiliarc 330 impofitto manuum

impofitio nominum

imponere manumfccmori impropcri) fimilirudo

impuiariiufticiam

in prxpofitionem Hebrxi Ablatiuis appo nnnt

incedercpedenon reflo

inccndereluccrna

inxquitare Cherubim

inclaftiaie

inclinare indicium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t6t.z6z

increparirenibusperdiem

incuruaridorfum

indicaiiuis prxfentis temporis carent He* , brxi

inducerepeccatuni fuper aliquem 266 iuderarc ceruice,eft recufare domino obie

indumentumcalceorum quid adutnbrec pag.

induere Chriftum

induere faccum

inebriari

infïnitusprofïnito

infirmari,procrucifi'gi

ingredi amp; ledere cum mails

ingredi,proconuerrari

ingredrpro rem habere

ingredinubibus

ingredi amp; Egredi coram populo.eftdigne prxelfe fubditis

ingredi 8i ire uiam^idem funt

ingredi uelatam ecclefiam quid fît

ingredi antepopuliim

ingredi Egredi non polfum ingredi regnum dei

ingredi facrarium dei

ingredi in ecclefia eft magiftratu fungit77 A

TROPORVM.

INDEX

pr!edeftinatio,amp; Propofitum differunr. pag.

prxterita mixta futuris

prxtoria uia,pro iinperatoria Si regia uia pag.

prxputii nomen,probrofum 120 praeputiatum cor

prxputium.progentili populo 12» prxputium cordis, duricies Si excitas eft.nbsp;pag-

prxteritum fecundaperrona,pro impera-tiuisinterdumponitur

premere carnem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tti

P’-ijnitix,amp;pnmogenitus.differunt inter fe

pnlt;nitix,feparationesappellantur 437 pnir/ogenitus quis dicatur

probroovm eft prxputtj nomen Hebrxis.

te! Iigat promdfio Si ’cftamentü pro eodem ufur-paticnptu'a

prophanare,^P^lt;^quot;ct'n’pl“'quot;

prophanarc«'n«am

proplianatc'^^s

prophetaic,qu' abdita fcripturx norunr.

pag.

prophet» Sifacerdotesdifferunt

prudentes qui dicantur

prudentia Si fapientia

prouerljia

runt

ptolernxus nomen commune Ægyptio-rumregibus

pueK T nomine iiirgo intelligitur sof puelix appellatione nubes delîgnantur.

pag.

pucllx appellatione uirgo ucnit

pulu'»,pro terra

puluirem pafcerc

puluerem lingerc

puluerem è pedibusexcutere

fuper puluerem ftarc

èpulucrecxaltari

pupilli nomine defolatus Si pauper uc-nit

pupillxdidione fides infinuatur 34t puteus Si lacus Hebrxis

Q,

Vàm,quaIisuoxSieiusufus infacris pag- ,

quam malefaciet

à quatuor uentis dtci(ur,pro à quatuor plagis

*

TROPORVM.

TROPORVM CO-

GNITIO NEM ESSE

NECESSARIAH.

D.Aiiguflin.dt DoHrianChrifiianUflilro

^^Roporum cognidonem effe necefTariam fcribit D, Auguft.Iib.}. ; dcdodt.Chriftiana,cap.ï 9. Sdant (inquit) litcrad modis omnibusnbsp;locutionis,quos Grammatici Grarco nomine Tropos uocac,autO'nbsp;^gt;jRyjrcsnoftrosufos fuiffe amp; multiplicatiusatçpcopiofiusquàmpof-funt cxiftimare,uei credere, qui nefciunt cos, iC in alqs ifta didice-Quos tarnen Tropos quinouerunt,agnorcuntin literis fangt;nbsp;dis, eorumi:p fcientia ad eas intelligendas aliquantü adiuuantur.nbsp;Sed biceos ignaris tradere non decet, ne artcm Grammaticam do-ccrc uideamur.Extra fanc,ut difcanturadmoneo, quamuis iam fuperius id admonue-nm, id eft, in fecundo Iibro,ubi de Linguarum necefTaria cognitione düTerui.Nam litenbsp;ræ,â quibus ipfa Grämatica nomen accepit(grämataenim Græciliteras uocant) fignanbsp;utif^ fonorum funt ad articulatam uocc, qua loquimur, pertinentium. Iftorum autemnbsp;Troporum,non folum cxempla ficut omnium, fed quorundam etiam nomina in diui-nislibrisleguntur,fîcutancgoria,arnigma,parabola.Quamuis penèomnesTropi,quinbsp;liherali dicunturartecognofci, etiam in eorum reperianturloquelis, qui nuüos gram-maticos audierunt.öi co quo uulgus utitur fermone,contenti funt.Quis enim non di-cit,Sic floreas^ Qui tropus metaphora uocatur.Quis non dicit pifcinam etiam,qua?n3nbsp;habet pifces ; neefada eft propter pifces,Sf tarnen à pifcibus nomen accepit i Qui tro-pus.caiachrefis dicitur.Longum eft ifto modo cæteros profequi.Nam ufqj ad illosper»nbsp;uenit uulgi locutio, quipropterea mirabiliores funt, quia contra quam dicitur fignifi-cant; ficuticft,qua;appellaturlronia,uel AntiphrafiS:fedIronia pronunciatiöncindi-cat quid uelitintelligi: ut quumdicimushomini mala facienti. Res bonas facts. Anti-phraftsucro,utcontrariafignifïcet,non uocepronunciantisefficitur, fed autuerba habet fua, quorum origo cötraria cft.fïcut appcllatur lucus, quod minime luccat. Aut connbsp;fucuitaliquid ita dici, quamuis dicatur enam non ècontrario, ucluti quum quærimusnbsp;accipere, quod ibi nó eft,amp; refpondetur nobis, Abundat. Autadiundis uerbis facimusnbsp;ut à contrario intclligatur quod loquimur, uelutifidicamus: Caue ilium, quia bonusnbsp;homo eft. Et qiiis talia non dicit indodus, nee omnino feiens qui Ent, uel quid uocen-rurhitropi. Quorumcognitiopropterea fcripturarura ambiguitatibusdiftbluendisnbsp;«ft neceflaria, quia quum fenfusadproprietatem uerborum, fiaccipiaturabfurduseft,nbsp;quærcndum eft utiep ne forte illo, uelillo tropo didum fit, quod noninteiligimus, 8i.nbsp;1ÎC plerat]^ inuenta funt, qua: latebant.

T ropos non tffe mendacia, curfiguris oltegiintur Scriptunt,

TRopos autem non eiTe mendacia, idem Auguftinus libro unïco, contra menda cium,hocpado fcribit ; Quæ (inquit) fi mendacia dixerimus.omnes etiam paranbsp;bola:,acfiguræfignifîcandarum quarum^rerum,qua:non ad proprietatem ac-cipiendae funt, fed in eis aliud exalio eft intelligcndnm, dicentur efle mendacia. quodnbsp;abfi t omnino.Nam qui hoeputat tropicis etiam tam multis locutionibus,omnibus po-teft hanc importarecalumniam,ita ut hare ipfa quac appellatur metaphora,hoc eft,dercnbsp;propria,ad rem nö propriam uerbi alicuius ufurpata translatio, poffitiftarationemennbsp;dacium nuncupari. Quum enim dicimusfluduare fegetes, gemmare uites, floridamnbsp;luuentutem, niueam caniciem: proculdubio fludus, gemmas, florem,niuem, quia innbsp;his rebus non inuenimus,in quas hæc uerba aliundetrâftulimus,ab iftis mendacia pu-tabuntur. Et petra Chriftus, amp; cor lapidcum Iuda:orum ; item leo Chriftus,amp; leo diabolus, amp; innumerabilia talia dicentur efle mendacia. Quid quod hare tropica locutionbsp;uflj adeam peruenit, quæ appcllatur Antiphrafls, ut dicaturabundare quod non eft.

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROPORVM IN SACB.IS

dicatur duke.quod acidum eft lucus, qued non luccat,Parcæ,quod non parcantVnde illudeftinfcripturisfanóits : Sinonin fadembenedixerit tibitquod diabolus air do-*nbsp;mino de fan dl o Iob,8d intclligitur.malcdixerit. Quo uerbo amp; Nabuthxi fiétum crimënbsp;à calumniantibus nominatum eft.Didtum eft enim. quod benedixerit regi,hoc eft,ina-kdixenrHiomnesmodi locutionum mendacia putabuntur,iï locutio,ueladliofiguranbsp;ta,in mendado depucabitur. Si autem non efi mendadum, quando ad intelligentiamnbsp;ucritaris aüud cx alio fignificantia referuntur,profcóló non folum id quodfedr,aut dinbsp;xit larob patri,ut benediceretur,fed nc^ illud quod lofepli uelut illudendis locucus eftnbsp;fratribus, nee quod Dauid fimulauit infaniam, necextera huiufmodi mendada iudi-canda fun t, fed locutioncs acftioncsép prophéties ad ea qus ucre funt intelligenda,refenbsp;rends. Qus propterea figuratis uelut arntdlibusobteguntur, utfenfum piè qusrentisnbsp;cxereeant,Sd nenud3,ae prompta uilefeant, quatnuisalqs loeis aperte,aemanifeftèdi^nbsp;«Tta dididtnus : quum ea ipfa de abditis eruuntur, in noftra quodammodo eognitionenbsp;renouantur, 8(. renouata duleefeunt. Nee uidentur difeentibus quod his modisobiëu*-ranrur,fed eotnmendantur magis.ut quafi fubtraóla, defiderentur ardentius, amp;inuc-niantur defiderata iueundius : tarnen uera non falfa dieuntur,quoniatn uera non falf*nbsp;fignificantur,fcu uerbo,feu fafto.

De ir«ig»t.-tfe,Ç7frDpidî locutionihus.

E snigmate autem amp;Tropieis loeutionibusrurfus Auguftinuslibrode Trilt; nitate ij.capite p.hoepxflo feribit.enarrans illud Apoftolicum : Videmus nücnbsp;perfpeeulum in snigmate. Quia ucró, inquit, addir, in snigmate,multis hoenbsp;ineognitum eft,qui eas literas nefdunqin quibus efi doc^rina qusdam delocutionumnbsp;modis.quos Grafiï Ti opos uoeant,eolt;p Grjeo uoeabulo ctiam nos utimui pro Latino.nbsp;Sicut enim Schemata ufitatius didmus, quam figuras, ira ufiiatius dicimus iropos,nbsp;quam modos. Singulorum autem modorum fiue Troporum nomina, ut fingula fin-gulis referantur, diffieillimum eft Si infolentiiTimum Latinè enunciare. Vnde quidamnbsp;interprètes noftri.quod ait Apoftolus,qus funt in allegoria, nolentes Grseum uocabunbsp;lum ponere,eircumloquendointcrprctatifunt, dicentes, qus funt aliud ex aliofigniff-eantia. Huius autë Tropi, id efi,ailegoris,plures funt fpeeies,in quibus efi etiamquodnbsp;dicitursnigma. Diffinitio autem ipfius tiomin is generalis, omnes etiam fpedescom-ple(flatur,necefie efi:ac per hoe fieut omnis equus animal efi.non omne animal equusnbsp;eft ; ita omnesnigma allegoria eft,non omnis allegoria snigma eft.Quid ergo eft allenbsp;goria,nifitropus,ubiexalioaliudintelligiturl (^ialeilludeftad Theffalonieenfes:nbsp;Itaquenon dormiatnus fieut amp; csteri, led uigilemus,amp;e.ufque fobrij fimus.Sed hscalnbsp;kgoria noneftsnigma. Nam nifimultum tardis iftefenfusin promptueft. Ænigmanbsp;¦ utem eft( ut breuiter explieem ) obiêura allegoria ficut eftiSanguifugs erant dus fills,nbsp;amp; quscunqi fimilia. Nomincigitur snigmatis fimilitudo obfcura.K ad perfpieicndünbsp;diffteilisinielligicur.Hieronymusautem enarransillud Apoftolicum, Qus funtperalnbsp;kgoriam didla,hoc modo fcribit :allegoria propriè de arte Grammatica eft 8C quo à menbsp;taphora,uelcsteris tropis différât, in fcholis paruulidifdmus. Aliud prsienditin uer^nbsp;bis,aliud fignificatin fenfu.Pkni funtoratorum amp; poetarum libri.Seriptura quoiydi-iiina per liane non modiea ex parte contexra eft.Quod intelligens Paulus Apoftolus ipnbsp;fo uerbo figurs ufus eft,ut allegoi iä,ficut apud fuos didtur,appellarct,quo fcilicet fen-fumagis loei huiuS Grscifermonisabufionem monftraret.

tigurAlum fermonem fi txtellig^tuii’, illuflrare fcriftur4ni,Q' non ejjic nccipienJum ad literam,

Erborum translatorumfutidem ait Auguft.lib.j.dedolt;flr.Chrift.cap./.)ambi-guitates.non medioerem curam induftriamep defiderar. Nam in'principio ea-uedum eft,nefiguratain locutionem ad literam accipias. Ad hoe enim pertinet

BITE RI s VS VS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

¦em ; fed fi fabbarum audierit.uerbi gracia, no intelligicniiï unutn diem de fepcem,qu^ continuo uoluminerepetuntur.Etquumaudieritfacrifîcium, non excedit cogita tionenbsp;illud.quod fieri de uiâimis pecorum, terrenis^ fruftibus folet. Ea demum eft mifera-bilis animæ feruitus, figna pro rebus accipere, amp; fupra creaturam corpoream ocuiutnnbsp;mentis ad bauriendum æternum lumen leuare non pofTe.Etcapite io,Huicaurem(in-quit) obferuarioni, qua cauemus figuratâ locutionem, id eft,translata quafï propriamnbsp;fequi,adiungendaetiamillaeft,nepropriam, quafi figuratam uelimus accipere. De-monrtrandus eftigitur prius modus inueniendælocutionis, propria nean figurata fit.nbsp;Et ifte omnino modus eft,ut quicquid in fermonc diuino.neq; ad morum honeftatem,nbsp;id eft,ad diligendum Deum,amp; proximum, necpadfïdei ueritarem,id eft,ad cognoliennbsp;dum Deum 8( proximum, propriè referri poteft, figuratum efle cognoicas. Et cap.ii,nbsp;Quicquidergoafperü, SC quafï fæuum faóiudiduijpinfamflis fcripturislegitm expcrnbsp;fona Dei.uel fanftorum eius,adcupiditatisrcgnum deftruendum ualet. Quôd fi per-fpicuc fonat,non eft ad aliud referendum, quafïfi'guratèdidlum fi t.fïcuteftillud Apo-ftoli •• Thefaurizas tibi iram in die iræ,SC reiielationis iufti iudictj Dei,quireddet unicui-que fecundum opéra fua,8fc. Illudautem : Qui autem lefu Chrifti funt, carnem fuamnbsp;crucifixeruntcum uitijSjSf concupifcentqs. quanquamin eoquædam uerba translatanbsp;tra(fi:antur,ficuti eft,iraDei,amp; crucifixerunt.Non tarnen tam multa funt.uelita pofïta,nbsp;ut obtegant fenfum, amp; allcgoriam.uel ænigma faciant.quam propriè figuratam locutionem uoco.Quodautem Hieremiiïdicitur,Ecceconftirui tehodiefupergenres,amp;renbsp;gna,ôic.non diibium quin figurata locutio tota fît. Etcap.tz.Quæautem quafi flagitionbsp;13 imperitis uidenrur,fine tantum dièla.fiuectiam fadîa funr.uel exDei peribna,uelexnbsp;bominum,quorum nobis fanâitas commendatur,tota figurata funt, quorum ad clia-ritatis paftü,enucleanda fecreta funt. Alia quippe in perditis moribus, alia in Ofesc pronbsp;phetæ uaticinationeconiumflio meretricis,quiemagnæcuiufdam rei,fïgnum eft.

fuhfitlocutio,^ uli no».

Et cap.iî. amp; ifi.eiufdem libri : Seruabitur (inquit) in locutionibus fîguratis régula huiufmodi, ut tamdiuuerfeturdiligenti confïderatione quodlegitur, donee ad regn um charitatis interpreratio perducatur. Si autem hoc iam propriè fonar,nbsp;nulla putetur figurata locutio. Si præceptiua locutio eft, aut flagitium, aiu facinus ue-rans,aut utilitatem,autbcncfîcentiam iubcns,non eft figurata. Siautem fiagitium autnbsp;facinus uideturiubere,aut utiütarêautbeneficentiam uetare,figurata eft: Nifïmandu-caueritis (inquit) carnem filij hominis,amp;c.facinus,uel flagitium uideturiubere. Figura eft ergo præcipiens paftîonidomini ertccommunicandum,amp;fuauiter atque utiliternbsp;recondendum in memoha.quod pro nobis caro eius crucifîxa,8f uulnerata fit. Ait feri-ptiira;Siefurieritinimicus tuus,cibailfum:fïfitit,potum dailli.HicnulIo dubitantebenbsp;neficentiam praccipit: fed quod fequitur,Hoc enim faciens,carbones ignis congères fu-ptrcapurcius,mala?uolentiæfacinusputesiuberi.Neigiturdubitauerisfiguratèdiifln.nbsp;Et quum poftït dupliciter interpretari.uno modo ad noccdum,altero ad præftandum,nbsp;ad beneficentiam te potiuscharitasreuocet,utintelligas carbones ignis efle uren tes pœnbsp;liitentiæ gemitus.quibus fuperbia fanatur eius qui dolet fe inimicum fuilTe hominis,ànbsp;cnoe'us miferiæ fubuenitur. Item quum ait dominus: Qui amatanimam fuam, permet earn: non utilitatem uetareputandus eft,qua debetquifque conferuare animamnbsp;fuam ; fed figuratèdi(ftum,perdetanimam,ideft,perimetatqjamittetufum eius.quemnbsp;nunc habet peruerfum fcilicct,atcp præpofterum, quo inclinatur temporalibus.ut æter-tia non quærat Scriptumeft: Damifericordiam ,8inefufcipiaspeccatorem. Pofteriornbsp;i'ars huiiis fententiæ uidetur uetare beneficentiam.Aitenim : Ne fufeipias pcccatorem.nbsp;3nreîligas enim figuratè pofitum pro peccato peccatorem, ut peccatum eius non fufei-pias.Sæpe autem accidit.ut quifquis in meliori gradu fpiritalis uitç,uel eft.uel efle fe punbsp;tat,figur3tèdilt;fla eflearbitretur.quac inferioribus gradibus præcipiuntur, ut uerbi gra-ria: Si coclibem amplexus eft uitam.S^ le caftrauit propter regnum cœlorum, quicquidnbsp;de uxore diligenda,amp; regenda fan^ libri præcipiunt: non propriè,fed translaté accipinbsp;oporterecontendat.Etquifquisftatuitferuareinnuptam uirginem fuam,tanquam figuratam locutionem conetur interpretari.qua diâum eft:Tradefiliam flf grande opusnbsp;B 2

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T R O P O R V M I N • $ A C R 1 r

perfeceris. Erit igirur ctiam hoc in obferuationibus intclügendarum fcripturarutn, ut iciamps alia omnibus,communiter prxcipi, alia lînguhs quibuf^ gencribus pcrfona-rum,ut non folum ad uniuerfum ftatum ualetudinis, fed eiiam ad fuam cuiufcp mtm-bri propnam infirmitatc medicina pcrtineat.In fuo quippe generecurandum eft,quodnbsp;ad melius genus non poteirerigi. Et cap.îz.Ergoquanquam omnia uel pene omnia,nbsp;qua;in ucteristeftamenti librisgefta continencur,non folum proprie, fed etiam figuranbsp;tè accipienda fint : tarnen ctiam ilia,qua; proprie leftor acceperit, fi laudati lunt illi,quinbsp;ea fecerunt,fed ea tarnen abhorrent à confuetudincbonorum, qui poft aducntum do-mini diuina prçcepta cuftodiunt,figurâ ad intelligentie référât faólum.quü ueró ipfumnbsp;ad mores non transférât. Multa enim funt, quæillo tempore officiofèfaófafunt, quaenbsp;modo,nifi libidinofèfieri non pofTunt. Si qua uerd pcccata magnorum uirorum lege-rir, ta me: fl aliquam in eis figuram rerum futurarum animaduertereatque indagare pc»nbsp;tucrir,rei tarnen geft{ pro priera tern ad hunc ufum afl‘umat,utfe nequaquam redfc fuisnbsp;fac'lisiaófarcaudeat.amp;prxfua iuftitiacxieros tanquam peccatores contemnarquuninbsp;uideat tantorum uirorum amp; cauendas tempcftates,amp;: flenda naufragia. Ad hoc enimnbsp;ctiam peceata illorum hominû fcripta funr,ut Apoftolica ilia fententia,ubiqj tremendanbsp;fit,qua; ait; Qiiapropter qui uideturftare, uideat necadar. Nulla enim fere pagina eftnbsp;fanélorum librorum,in qua non fonct,quod Deus fuperbis refiftit, humilibus auiemnbsp;datgratiain,

Ante omnia genus, locutionis conßderandum,^^- idem uerLum noM idemubiquefignificarti

MAximc (inquit) inueftigandum eft,utrii propria fir, an figuratalocutio.quam intelligercconamur. Nam compel to, quod figurata fit, adhibitis regulis rc-rum, quasin primolibro digefTimus,facileeftcam uerfareomnibus modus,nbsp;donee periieniamusad fenrentiam ueriratis, prxfertim cum ufusaccefieritpietaris cxernbsp;citarioneroboratus. Inuenimus autem utrum propria fir, aut figurata locurio ilia in«nbsp;tuentes,qua; fupradiâa funt. Qiiod quum apparuerir, uerba quibus continetur, autdnbsp;fimilibusrebusduflainuenientur,autab aliquauicinitarcattiiigentibus. SedquoniSnbsp;m ultis modis res fimiles rebus apparent,non putemus elfe prxfcriptum,id quod in allnbsp;quo locoresaliquaperfimilitudinem fignificauent,hoceam femper fignificarecrcda-mus.Nam Si in uituperationefermenrum pofuit dominus , quum diccret: Caueteànbsp;fermento pharificoruin. Si in laudc, quum diceret; Simileeftregnum cœlorum mulie-ri, quseabfconditfeimentum in tribus meiifurisfarinæ,donee fermentareturtotum.nbsp;Hums igitur uarietatis obferuatio duas habet formas.Sic enim aliud,atcp aliud res quaenbsp;que fignificant.ut aut contraria,aut tantummodo diuerfafignificar. Contraria fcilicet,nbsp;quum alias in bono, alias in malo, res eadem perfimilitudincm ponitur, ficuthoceft,nbsp;quod de fermento fupràdiximus.Talceft etiam quod leofignificat Chriftum.ubi dici-tur. Vielt leo de tribu luda. Signifi'eat Si diabolum,ubi fcriptum eft, Aduerfarius ueftcrnbsp;diabolus tanquam leo rugiens circumic,quxrcs quem deuoret.Ita ferpens in bono eft,nbsp;Aftuti, ut ferpenres : in malo autem, ferpens Euam feduxit aftutia fua. In bono, panis.nbsp;Ego film panis uiuus,qui decœlo defcendi.In malo autem,panis,Pancs occultos libennbsp;ter edite.Sic Si alia plurima.Et hxc quidcm,qux commemoraut minime dubiam figninbsp;fi'cationcm gcrunt,quia exempli gratia.commemorari non nifi mantfeftiffima debue-runt. Sunt au tern qux incertum fitin quam partem acciptdebeant,ficut Calix in manunbsp;domini uini meri plen us mixto.Incertum eft enim,utrum iram Dei fignificet, non ufe^nbsp;ad nouilfimam pcrnam,id eft, ufi^ ad feccm, an potius gratiam fcripturarum,a ludxisnbsp;ad genres iranfeunt ; Quia inelinauitex hocin hoc,rcmanentibusapud ludxos obfer-uarionibus,quas carnaliter fapiunt, quia fex eius no eft exinanita ; Quum uerd res eadem non in cötraria,fed tantum in diuerfafignificationeponitur,illudeftin exemplo,nbsp;quod aqua. Si populum fignificat ficutin Apocalypfilegimus, Etfpiritumfandlum,nbsp;undeeft illud.Flumina aquxuiux fluent de uentre eius. Et fi quid ahud,at^ aliud pronbsp;lotis in quibus ponitur,aqua fignificarcintelligitur. SicSialixres.non fingulx, fed u-naqiixcp earum, non ibium duo aliqua diuerfa, fed etiam nonnunquam multa fignificat pro loco lententix,ficutpof)Carcperitur.

ubilegitur,Domineutfcuto bonæuoluntatistuæ coronaftinos.Hçc tarnen ita.utiam ubicun^ fcutum pro aliquo munimento legerimus pofïtum, non accipiaraus nifi bo^nbsp;nam uoluntatem Dei.Diólum eftcnim.Et fcutum fïdei,in quopofitis (inquiQ omnesnbsp;fagittas maligni ignitas extinguere : Nee rurfum ideo dcbemus in armis huiufccmodtnbsp;fpiritalibus fcuto tan tummodo fïdem tnbuere, quum alio loco etiam lorica diâa fît fî-dei.Induti,inquit,Ioricam fidei.Quando autem exeiufdem feripturæ uetbis, nô unumnbsp;aliquid, fed duo, uel plura fentiuntur, etiam filatet quid fenferit ille qui feripferit,nihilnbsp;periculi eft,fi quodlibet eorumcongruerc ueritati ex alrjs locis fantflarum feripturarumnbsp;doceri poteft : id tarnen co conante qui diuina ferutatur eloquia,ut ad uoluntatem per-ueniatur autoris,per quem feripturam illam fandlus operatus eft fpiritus, fine hoc affenbsp;quatur, fiuealiam fententiam de illis uerbis, quæ fidei reflænon refragatur, cxculpat,nbsp;teftimonium habens ä quocun^ alio loco diuinorumcloquiorum.Illcquippeautornbsp;in eifdem uerbis, quæintelligere uolumus, amp; ipfam fententiam forfitan uidit, amp; certenbsp;Dei fpiritus,quipereum hæc operatus eft, ctiam ipiam occurfuram leélori, uclaudito-ri.finedubirarionepraruidit : imd ut occurreret, quia amp; ipfa è ueritate fubnixa, proui*nbsp;dit. Nam quid in diuinis eloquijs largius,dlt; uberius potuit diuinitus prouideri, quantnbsp;ut eadem uerba plunbus inrelliganrur modis, quos alia non minus diuina conteftan*-tia faciant,approbatif Vbiautem talisfenfuseruitur, cuius incertum, certisfandlarumnbsp;fcripturarum teftimonijs non poftiraperiri •. reftat,ut rationereddita manifeftus appa-rcat,eriam(i ille,cuius uerba intelligereciuaeiimus, cum forte non fenfit.Scdhæccon-fuetudo periculofa eft.Per fcripturasenim diuinas multo tutius ambulatur, quas uerbis translatis occupatas,quum (crutari uolum uS: aut hoc inde exeat, quod non habcatnbsp;controuerfianuaut fi habet,exeadem Icriptura ubicunqueinuentis, atq; adhibitis eiusnbsp;teftibus,terminetur.

DE SCHEMATIBVS ET FIGVRIS

EX O P T I M I S Cty 1 B V S QJV E AVTORIBVS

Liver,f O'Bi«rptoleratr«w 'Vueßhemerum colleflws.

Chema, quod nos habitum,uelformam, uel figurant non inepte a p-pellamus.eftcofi'rmatio quædam uel diiiionis,uel orationis,ucl fcii-tcnciæ,uulgarisfermonisconfuecudincm exccdens.Inuenimusnan-quein diuinis literis, prarcipue in lingua fancla,omnes uocum adfe-éiiones; quomodo apudGræcos,putaProthcfcs,Epenthcfes,Parago ________^'gas,Aph!crefes,Syn«creres,Apocopas,Crafes.Hoccft,præfîxiones,in-terpofitiones,adpofitiones,ablationes,fublationes,cötra(fliones, rcfedîioncs,amp; his fi-inilia. Cæierdm nos hie principaliores tantum figuras amp; troposindicate inftituimus: cxaóliorë ordincm Leiftor è Ciccronc,Fabio,Rutilio Lupo.Iulio Ruffiniano,Sulpitionbsp;Vidorc,aut aliundepeterefi uelit,poteft.Schematum autem ôi Troporum fpccies priitnbsp;cipalioresfunt,quæordinefequuntur.

Prolepfis,Latine pracfumptio,anticipatio,fcu præoccupatîo rcrum fummaria,qilç deincepsparticulatius cnarrantur.Velquandocaquæfequi debcr,antcponuntur. Velnbsp;cum ante numerus redditur uerbis, quam res perfonæ afficiantur : ut Eclo.6. Nec tantum Rhodope miratur 8( Ifmarus Orphæa.Et,Interea reges,ingenti mole Latinus.Æ-Ueid.iî. Quadrijugouehiturcurru. Et:BigisitTurnusinalbis. EtiuxtaAfca-niusmagnæ fpcs altera Romæ, Proceduntcaftris. Reges dimicant, hie pro gloria,nbsp;ille pro falute. Tercnt.in Hcau.Nam fi femel tuum animum intellcxerir.prius te per-diturum te tuam uitam,amp; prius pccuniam omnem,quam abs teamittasfilium,Sóc. Innbsp;facrisliteris fimileeft illud Pfal.86. Fundamenta eius in montibus fandis, diligit Dominus portas Zion. Ante pofuit eius,8i poftea cuius,id eft,Domini.EtaIibi Pfal.zi.Di-B J

T R o P o R V M IN S AC RIS

uiferuni (îbi ueftimenra mca, Si fuper ucftcm tneatn miferunt fortem.pro diuident SC miitent.Sedplacet hanc figurant fufius traôîare. Hanc figurant Hebrxi admodunt familiärem habenr.qua fubieclum illud de quo aliquid prædicaturi funtjn nontinatiuonbsp;prarponunt: deinde nouam orationent attexunt,in qua pro codem fubiedo relatiuumnbsp;ponunt,ut : Fil ri hontinunt dentes eorum arma Si fagittæ.En tibt fubieéfiim.filios ho-miniim.Dehocfubieifîo prædicaturuscftpropheta,quôd dentes eorum magisfmtnonbsp;xq quàm arma iC fagittæ.Qiiam fententiam Latinis fie efferret.Dentes filiorum hominbsp;num arma funt Si fagittæ. At Hebr.fubie«ffum in nominatiuo præponit : ac mox quodnbsp;deillo difturus eft, cum relatiuo in obliquo adijcit. Quem modum, fineidiotifmum,nbsp;Prolepfim.hoceft,prxfumptionemuocamus Hebraicam. Q2.ialisapudEfaiam 7.eft.nbsp;Totum enim hoc:Etomnesmontes quifarculo farriebantur : præfumptû fubieutumnbsp;cft.Porrô quod de eis montibus didlurus eft, fubiungit : Non uenies illo,Vbi illô ad-uerbium uice obüqui eft.Q.uum ergo in Latinam linguam ha:c fentetia traducenda eft,nbsp;non aliterdicerelicebir.quàm, Ad montes autc.Sic.nonuenics.Huiufmodi uerd pro-lepfes multas.præfertim in Pfalmis inuenias.ubi uox altera ante prçpofitionem poni-tur.qux tarnen eiperindefêruit.atcp ci qitæ fequitur. Q^io modo Cicero crcbcrrimc lonbsp;quitur.Qjia de re : pro,De qua re : Et,Re qua de agitur, Vbi præpofitio poft uf ranquénbsp;uocem.relatiui Si antecedentis,ponitur.

Zeugma,Latinècôiuniflio,difùin6lio,Iigat{ô,adnexio,figuraquandomultapen dentia.autunouerbo,unafententiaconcluduntur. Vclcum diuerfæclaufulæ uniuernbsp;bo tribuuntur.Vel cum unum ucibum communitcrmultis fententqs lungitur ad omnes pan fignificationepertinensSiadnexum. Vno ucrbo,ut Æneid.?.Æncasiube8inbsp;focnsSiclaiîercliôla.Si, Troiugertainterpresdiuum.qui numina Phoebi, Quitri-podas,Clarii,lauros,qut fydera fentis, Et uolucn'i linguas Si præpetis omnia pennae.nbsp;Huie fimiie eft illud in Paulo Epher.4. Omnis amaritudo. Si ira. Si indignatio. Si clamor, Slt; blafphemia tollatur à uobis.Et Pfal.n.uerfu S.ad ueibumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, id eft,confi-

dit uel nititur, refertur. Sententia autem, ut Pfal. 14. præmittit cnim, Qiii ingreditur fine macula,Si operaturiuftitiam. Qui loquitur ucritatem in corde fuo. Qui non egitnbsp;dolum in lingua fua,Sic. Ad ultimum ita concludit : Q^ii facit hæc, non commouebi-tur tn ætcrnum.Hæc figura familiarior eft,quàm ur opus pluribus exemplis fit. Et triplex eft,uidclicct,Proxeiigma, Mefozeugma,8i Hypozeugma.

lt;|[ Prozeugma,Latine praciumflio, quoties uerbum claufulis praeponitur,ut CtcerO; Vicitpudorem libido, timorem audacia,ranonem amentia.Exempla paftimtn facris Itnbsp;terisobuiafunt.

Mefozeugma,Latine coniuniflio, quuminclaufularu medio uerbumcollocatur. Cuius fpeciofum exemplum exrat apud Maroncm Æneid.;. ut in priori figura patuir,nbsp;Hypozcugma,Latinc fubiundfio, adiunilio, quum uerbum fubiungiturin fine.nbsp;Cic.in Car.Nil netenoefurnum præfidium palatq, nihilurbis uigihat.nihil tittiorpo*nbsp;puli, nihil cöeurfus bonorum omnium, nihil hie munitiffimus feitatus habendi locus,nbsp;nihil horum ora uulrusep mouerunt Haud illud Efaiæ dilTimile eft j.cap. Quoniamnbsp;cadet Ierufalem,amp; ludali corruet,amp;c.nihil aliud intelligit quàm regnum ludah.

^Hypozeuxis, Latine fubiunlt;flio,fubnexio,figurafuperioricontraria, ubifingula uerba uelfententix,fingulis quibufep claufulis fubiunguntur. Velefteiim fingulis renbsp;bus fen tenths^ fingula débita uerba iunguntur,ut Vergil.to.Æn.Procumbunt pieeæ,nbsp;fonatidafecuribusilex, Fraxineacq; trabes cuneis,8f fiifilerobur, Seinditur,aduol-uuntingentes montibusornos. Et: Regem adit, Sf régi memoratnomentpgenusep.nbsp;Qiiid'ue pctat,quid'ueipfe ferat,Mezcntius arma : Quæ fibi coneiliar,uiolentacp pedfonbsp;raTurn,Edocet,humaniscpquæfitfiducia rebus Admonet,immifeetlt;ç preees,haud fitnbsp;moraTarchon, lungitopes.fœduslpferit. TaieeftSCilludin uerbo: ut in Pfal.t44.nbsp;Virtutemterribilium tuorum dicent, amp; magnitudinem tuam narrabunt; Memoriamnbsp;abundantixfuauitatis tuxeruifbbunt, Sfiuftitiâ tuamexultabunt.Et Apoft.i.Cor.tÿ.nbsp;Siueprophetiæ,inquir,euacuabuntur,fiuelinguxccflabunt,fiue feiêtia deftruitur.Sennbsp;rentiæ,nt Pfal.zô.Sicôlîftantaduerfum mecaftra,nô timebit cor meü. Si exurgataduernbsp;fum me prîElium,tn hoc ego fperabo.Et Plal.i.Beatus uir,qui non ambulauit in confi-lioimpiorum, Sf in uta peccatorum non ftetit, 8i in cathedra deriforum non fedit.

Syllepfis.LatinèconglutinatacôceptiOjCorreptio,quoties diuerfinumcriclaufulç,

uno

LITERISVSVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

unodaudunturueibo.VelSyllepfisfir.quii uerbû duobus fubiecflisquidcfêruit, utcu akero taiitû légitimecôucnit. Vel cumduabus diuerfisip ftntcntijs amp; rebus unûdrturnbsp;uerbiqminimèutrif^’conueniens.utÆn.z.Inclufos utero Danaosamp;pinça furtim. Lanbsp;xatclauftraSinon.Laxatenim amp;adDanaos referrinô poteft,ficutadclauftra,ut Verg.nbsp;ini.Hicilliusarma.hiccurrus fuit.Adk1puIaturilIudEfa.22. cap.Iifhic moricris,ikl)icnbsp;quotp pompa quadrigarû tuarü, fupple morief, hoc eft, pro,finictur. Hoc Schema latenbsp;patet,amp;f fieri folet.non foiû per partes orationis, fcdamp;pcr accidentia partiü orationü.nbsp;Item Syllepfi's cft,cum fi'ngularis didlio plurali uerboadiungitur : Eclog.2.Sunt nobisnbsp;mitia poma, Caftaneae molles, S£prelTi copia laélis. Et Terent.in Andr. Quàm pri-dem pater mihi mater morruiefient,Slt;c. Simile eft illud : Qiiücafusdifcrepantes innbsp;unam fignifîcationccongrcgamus, ut Pfal.77. Attendite populus meus lege meam.Etnbsp;Pfal.t49. Ad facienda uindidam in nationibus, increpationesin populis. Qiiodcnimnbsp;ait.ad faciendJ.numeri fingularis eft.Quod addiditincrepationes,pluralis eft.Etiâ Sylnbsp;Icpfis in fenfu.id eft.ubi pro multisunus.uel pro uno multi ponütur.Pro mukis unus,nbsp;ut Pfil. 77.Immifît in eis mufcä canins,ôi comcdit os,rana,amp; extermtnauit eos.Quumnbsp;non unä ad exterminandos Ægyptios mufeâ uel ranâ,fed innumeras immittcret.Itemnbsp;pro uno muIti,utPfal.2. Adftiterüt reges terrae, amp; principes cöuencrunt in unü aduer-fus Dominä,amp; aduerfus Chriftum eins. Reges enim proHcrode : Principes pro Pila-topofitos Apoftoli intellexcrunqquemadmodum contineturin Atflibus Äpoftolicis.

lt;[[ Epenthefis.Latine interporitio,quü inter prima amp; ultimä ditfiionis fyliabä adijei t l!tera,ut relligio.pro religio,apud Vcrg.Syllaba, ut induperator pro imperator, luuen,nbsp;Schematcepenthefi Pfal.j.uerf.2. ufuseft uates, quumaitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft, meditationem

meam,media litera 3, duplicata.quo uim intentionemtp atfeäus uoluit exprimere. Et Pfal.io.uerf. S.Oculi eins in pauperem intenti funt.Illud A. Ezra idem efte pu-tat,quod , 3 per Epenthelin interieófa : nam alioqui abfcondent.uel la-tcbunt,non iiidebunt fignificat, fiquidcconfidcrare,amp;'t^y abfcondi,amp; latere eft,nbsp;•[ Anadiplofis,Latincreduplicatio/onduplicatio,feu congeminatioditffionis, quaenbsp;in ultima parte præcedentis uerrus,fl^ in prima fequent'S iteratur. Vcl eft eiufdem uernbsp;bifontinuatim rcpctitio.utEcIog.z. Longum formofe ua!e,ua!einquir,Io!a. Et: O'nbsp;Corydon Corydon,quxtedementiacœpit. Sequitur pukherrimus Aftur.Æneid.io.nbsp;Afturequofidens, amp; ucrficoloribusarmis. Simile eft illud Pfalm.149. Stan tes erantnbsp;pedes noftriin atrifs tuis Hierufalem, Hierufalem quæa-dificaturutciuitas. Et Hier.2.nbsp;Medercliqucruntfontemaquæuiuac.amp;foderunt fibicifternas,cifternasdifripatas,qna:nbsp;continercjamp;c. Hæc figura interdum SC Latinis SC Hebracis uehementiam SC certitudinbsp;nem adfcrt,Efa.2.Tunctuncabijciet homo idola.Hier.ir.Pofuit earn in uaftitaicm.de-ftruxitcontra me uaftitatcm.Deuaftata eft omnis terra, quia non eft ponens fuper cor.nbsp;Item alibi 43.eiufdem prophctaf,EgolbIus pracdixi,egofolus quocpuocabo,amp;addu-lt;am cum,profperamlt;p faciamprofedîionemeius.Vimexcludendi habet Efa.28.Inter-di^um ad interdiefium.

q Anaphora,Latinè repetitio.eft rclatio eiufdem uerbi aut fimilis,uidelicct per prin cipiaplurimorum uerfuum. Aut,cfteiufdempartisorationisperdiuerfa membra, utnbsp;Hor.Odc.t6.1ib.2. Ociumdiuesrogatin patenti,OtiumbellofuriofaThracc,Ociumnbsp;Medi pharetra decori,amp;c.Et Ver.t.Natemeæ uircs,mea magna potentia folus,Natc panbsp;iris fummi qui teTiphea temnis. Simileeftillud Pfalm.26.8C t8.Dominus illuminationbsp;’ttcaamp;falus mca quem timebo. Dominus protcéfor uitæmeæ, à quo trepidabo.Et, finbsp;5®nfiftantaduerfum mccaftra.non timebitcormeum.Siexurgataduerfum me præliünbsp;•n hoc ego fperabo. Pfalm.i7.Dicànt nunc domus Aaron quoniam in feculum miferi-lt;ordia eius.Dicant nunc qui timentdominum,8Cc.Et paulô inferius,MeIius eft fpcrarcnbsp;lt;n domino, quàm fperare in homme. Melius eft fperarein Domino, quàm fperare innbsp;Priiicipibus.

Fitautem Anaphora amp; in eodem uerfuper principiafenfuum, ut: Vox Domini intnagnificentia, uox Domini confringentis cedrost’ Qua: figura Pfalmisufitatilfiinanbsp;cft.hanc nonnulli Epanaphoram adpellant.

Epanalepfis,Latine refumptio, repetitio, autore Donato : nam DiomedeS réclamât, cumeadem didhouerfumamp;incipir,8CcIaudit. Vel:Eftuerbiinprmeipiouerfus polîtiin eiufdem finerepetitio.Interdum autem fituno uerbo.interdum plurium uer-B 4

s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROPORVH IN SACRIS

borumconiunftionc. VerbumficiteraturPythiæ, Quidconnatotrcs tam'queeui-dentes dkere potes Demofthenes i Cognitum cnim eft rempublicam uenalem habu-iffe, cognition eft. ut Vergil.u. MultafuperPriamorogitans.fuperHeiftore multa. Anteetiam Iceptrum Diélxi regis,8( ante. Simile eft illud Phil.4. Gaudetcin Domino femper,iterum dico gaudetc.Et in Pfal.82. Deus quis fimilis erit tibi netaceas,netpnbsp;eompeiiaris Deus.Et Era.78.8i 64.Defcendas inquam,cum admirandis 8i inexpeôia-tis.Sic 8i principium cap.i.Efaiç, quod fermonis titulus eft,fine refumptio.uerbû quodnbsp;reuclatum eft,Efa.i8.In uidcndo errant,ôic.

Epizeuxis.Latinè fubiunéiio.combinatio uelconiugatio.eiufdem fcilicetuerbi fine aliquainrerftitione, maiorisuehementiægratia. Qiia rationcfermèamp; fupenorcs fiunt replication es. Velbreuius. Eft eiufdem uerbi in eodem uerfu fine aliqua dila-lionecongeminatio.ut Vergil.9. Me me, adfum qui feci, in me conuertite ferrum.nbsp;O' Kutuli,meafrausomnis. HuicEmüecftilludEfaiæ4o.8iy;. Confolaminicon-fblamini popule meus.dicit Dominus uefter.Et iterum : Eleuareeleuare,confurgc Hienbsp;rufalem.Et iterum : Viuens uiucns ipfe confirebitur tibi. Et in Pfalm. Dies diei cruftatnbsp;uerbum,8i nox nodfi indicat fcientiam. Pfal. loS.Et tu Domine domine fac mecum. SC.nbsp;tjp.Domine uirtus fâlutis mcæ.

I(J Paronomafîa, Latineagnominatio,adfiôlio.denominatiodicitur,cum iucunda quædam uocum fitcollufio, (ïgnifîcatu tarnen diuerfo. Vel : Qiiotics diélio penè ß-milis ponitur ßgnificatione diuerfa, muta ta uideltcet litera uel fyllaba, ut Terentius innbsp;Atidr.Nam incœptioeftamcntium.haudamantium. Ettibi partauerbahuichomi-ni uerbera. Et Cicero ; Qiiifuit locus foe!iciirimus,nunceritlocusdefertifrimus. Er,nbsp;Cuftodiafacrorumnonhonoris.fedonerisefTeexiftimabitur.Talequoqueillud.utinnbsp;Pfalmo 2i.iuxta Hebraicam ueritatem.In tccôfifi funt,8i non funt confuß.Et Apofto-lus Philipp.?. Vidctc malos operarios, uideteconcifioncm, nosautemfumuscircumci-fio.qui fpiritu Deo feruimus.Pfalm.i44.Miferator amp; mifcricors Dominus.8i 118. Bonus es tu. Qyam Efaia propheta figuram elegantiffimc in fua lingua con fecit, ubi aitnbsp;capitey.Expcólauiutfaccretiudicium, Siecceiniquitas,Siiuftitiam,amp; ecce clamor.nbsp;Hebraicè enim indicium , iniquitas iuftitia , clamor appel-latur ji^ftjyy.Pulchreitaqueuna ucladdita, uelmutata litera fic uerborum fimilitudi-ncm temperauit,utpro ^.diccret

Similiter amp; iucunda quædam Hebraicarii uocuin collufio, Genefis SC Sic mox fequentibusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qu^m cæter.T linguae adfequi non poftunt. Efaiæ

quinto:Æquitatemeccequerimoniam,iudicium 8C ecce caluitium,Genefis uigefimo-feptimo.Dotauitme Dominus dote bona. EtEfaiærz. Fiducialiter agam autfidam eo,SC non firmabo.

HI Schefisonomaton, Latine nominum habitus quidam,quotics uerborum multitu do eodem copulandi habitu coaceruatur. Vel eft multitudo contundlorum diuerfb fo-no,unam rem fignificantium,ut hoc apud Poetam: Marfa manus,Peligna cohors,fe-ftina uirum uis. Simile illud quoep Efa.i. Vac genti peccatrici, populo graui iniquita-te,femini nequam, filfis fceleratis. Et in Pfalm.loy. Peccauimus cum patribus noftris,nbsp;iniuftc egimus,iniquiratem fecimuS.

HI Pai œmion,Latinè alfimile, quoties multa uerba abeodem incipientia elemento ex ordine coliocantur.Breuius,Cum ab eifdem lireris diuerfa uerba fumuntur. O' Tinbsp;te tute tanti tanta tyrannetulifti.Ennius,citantePrifcianalibro duodecimo. SicHier.i,nbsp;cap. liabentHebræiiucundumparœmion, ut:^351'5 SC extirpesmoliaris.nbsp;Quæ nimirum figura,quia ad pofîtionem lirerarum pertinet, melius in ea lingua, quanbsp;fcriptaeftæditacprequiretur.Habemus tarnen SC in noftra translationc,unde demuse-xemplum,diä:umeftenimin Pfalm. 126. SC î7.BcnediximusuobisdedomoDominî,nbsp;Dcus Dominus SC illuxit nobis. Et in alio : Ira illius fecundum fimilitudinem ferpen-hs,ficutafpidisfurdac,8robdurantisauresfuas.

HI Homocotclcuton, Latine fimilis terminatio, feufimiliterdefinésdicîtur,cumlî-militer uel dilt;ftiones,ueifcntentiæfiniunf. Vel, Quoties mcdica amp; poftrema uerfusfiue fentetiæ fimili fyllaba finiunf,id eft,huiufmodi.Nam refpub.noftra ad hiie ftatü glorignbsp;peruenit.nömultitudinehominfbfed fjueritatelegü.Ennius citante Diomcde,Eos re-duci q relinqui, reuehi q deferi malui. Qya figura apud Grxeos infignis eft liberates.nbsp;Simil«

L I T E R I s V s y s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9

Simile eft in Ecdefïafte ; Melius eft uidcre quod cupias, quam dcfîderare quod nefdas. £t iterum : Melius eft à iapiente corripi, quam ftultorum adul^ione decipi. Pialm. S4.nbsp;Benedixifti domine ter.tu.Remififti iniquitatemjamp;c.Mitigafti,amp;c, HacfiguraPoetacnbsp;amp; Oratoresfaepe ucuntur.Poetx hoc modo: Pcruiadiuifi patuerûtcœrula ponti.nbsp;ratores ueró ua.Beatus Hiob : Deo foliagnitus in tranquillitate,admaiorem notitiamnbsp;perducendus,tadus eft uerbere.utodorem fuarum uirium tanto latius fpargçrer,quannbsp;to maiore aromatum incenfione flagraret : Quo fchematc ipfe qui hæc dixir,fxpi(rimcnbsp;ulus fuifte reperitur,amp;; huiufmodi orationes eife earum, quas Hieron.cachinnas rheconbsp;rum declamationes appellat.

Homoeoptoton.QuumeodemcaruumtenoreclaufuIaUrminatur. VebQuum infimiles foaosexeunt diéîa plurima,uel fimilium cafuum autfimilitcr cadens, ut : Ennbsp;nius, Mccrentes,ftentes,Iachrymanies,commiferantes.Et Sal.Maximis ductfcus.forti-bus ftrenuisq; miniftris. Talc eft etiain illud Pial. 97. Cantate, exultate amp; pfalljte. Etnbsp;Ezech.i.Qiiod figcnuerit fihum latronein, eifundentem fanguinem. amp; paulopdft, Innbsp;niontibus comcdcntcm,Clt; uxorem proximi fui polluentem.egcnum Si pauperem connbsp;triftantem rapientem,pig;;us non rcadcntem.et ad idola leuancem oculos fuos,abominbsp;naiionem iacientem.ad ufuram dantem,nunquid uita uiuetï

Iji Poiyptoton.Eftcum diuerfiscafibus uariaturoratio. Vel, Multitudo (iuxta Petrum Moi'ciianum) cafuum uarictare diftinifla,utÆneid.4.Littora Iittoribus,côtraria fluéhbus uiidas. Imprecor.armaarmis,pugnentipfilpncpotes. VfuscftSC Apofto-liis hac figina.Ro.-ji.ji. Qiioniam exipib,dt peripfum,amp;iniplofunromnia, ipfihonor Si gloi ia,in fecula feculorum. Et in Pfal.97.Niuc dcalbabuntur in Selmon, monsnbsp;Dei.mons coagulatus, mons pinguis : ut quid fufpicamini montes coagulaios, Monsnbsp;in quobcneplacitumeftDeohabitareineo.

eg Irmos, Lanneconuenientia, uinculum dicitur. Series eft orarionis eodem filo ad claufulam ufpprotenfa. Vcl, eftieries orationis quçtcnorcfuum ufcjf ad ultimfi fer-uat.nulla uidclicet alia uel caufa, uel perfona mutata,ut Vergil. 7.Æneid. Principio cœ-lum ac terram, camposcp liquentes, Luccntemç globum lunæ, titaniatjj aftra Spiritusnbsp;intus alir. Simile eft iiiud,ut in Pfal.sj.Deus in nomine 1110 faluum mefac,Scc. iifquenbsp;diun ait.Non propofueruntDeumanteconfpcdlum fuum.Oratenim propheta,utaunbsp;xiiio Domini faiiiatoris ablioftium infeifiatione liberctur. P/alm.^j. Deus in nominenbsp;tuo,Slt;lc.Et ijr. Efccquain bonum.

Polyfindcton,Oratio amp; ftruólura multis nexaconiumflionibus. Velcum fenten-t'xmiiitorum articulorumconucnienticopiacontinentur,ut Æneid.i. Athamaslÿ 'Tlioa'cp, Peiidescg, Ncoprolemus.primusip Machaon. Simile eft illud in Pfal.40.nbsp;Do.miiius con;eruet cum, amp; uiuificet cum, amp; beatum faciet eum, Si emundet in terranbsp;annnam ciusbC non tradatcum in manus inimicorumeius.

at Afyndeton.uel dialyton.Articulusdifiblutum Latine dicitur. Eftautem figura fu penoricontraiia,carcns coniunftionibus. Vcl quum multa fineconiunólione cohæ-reii:,ut:Veni,uidi,uici.Æneid.4.Itc,ferte,citifiammas,datetela,impelIitercmos.Abiir,nbsp;ex fiut,ei'.afit,crupit.Terent.in Phorm.Perfuafîthomini,fadïum eft.uentum eft, uincinbsp;tn.ir,duxii.Q;iicoIor,nitor,ucftitus,quæhabitudo eftcorporis,Terent.in Eunuth.Ta-le eft f ind 111 Pfal.iJj. lubilate Deo omnis terra, pfalmum dicite nomini eius,dateglo-iiam laudi eius,dicireDeo, quam terribilia funt opera tua Domine. Et hac figura uixnbsp;alia crebrius occurrit,uc Rom.i.Vt faceret qux non conueniebant, repletiomni iniqut-tarc,maltfia,fornicatione,auariti3,ncquicia,plcnosinuidia,amp;c.

EthopcEia,Noratio,interpreteTullio,eft,cü alicuius natura certis defcribitur fignis, qux ficuti notæ quxdam.naturæ funt attributa. Vel,reftelulio Rufiniano,eftalienonbsp;rum afte^luü quarûhbet dicflorütjj mutatio, non finereprehenfionc.Vcl fit quoties in-troJucimusaliquëadloquendû,utPfal.go.In tribulationcinuocaftime. Latinèdiciturnbsp;fignificatio uel exprefTio.Cicpro Quint. Quod Sext.Naru.ridet noftrâ amentia, fcilicetnbsp;cum ab co officia boni uiridcfi'deramus,amp; quemadmodû natus,inquit, quemadmonbsp;duin educatus fum.memini. Vetus eft,de feurra diuitë fâcilius,quàm patrefamilias fierinbsp;poffe.ôic.Et Pfal.y.uerf j.Erhopœia eft. Quem enim quis aliquid, anxius orat, in eumnbsp;intentos perperud oculos habet.Hüc habitû.uehementiore cû affeélu expreffit Pfal.69,nbsp;Defecerun t oculi inei,prx expedatione ad Deü meumjioc eft,prx nimia fufpeiflione.

lt;5 Ampli-

!• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TILOPORVM !N SACRIS

Amplifîotîocft.cmum uerbts aut fententijsplus dicimus,quam res îpfâ utdeani^ poRere. Verbis amplifîcamus,cum grauior figniHcantta minor ernphafîseligitur.utnbsp;plus eft raptor quàm fur. Cicero tn Verrem : Non enim furcm, fed raptorem : non fa-crilcgum,ô(c, Verba incremento, interpretatione,correlt;fiione, denominatione.defini-rione.translatione augcmus.Minuimus iifdem form ulis, ut Paulus transferri dicit Ga-gt;nbsp;]aias,ab eo qui uocanr.amp;c.Deinde alio ait loco ; Quis uos fafcinauit non obedire ueri-tati i In minore uerbo minor eft emphafïs.quàm in pofteriore, cæterdm res eft eadcm.nbsp;I.Ioan.4. In hoc eft charitas,non quod nos dilexerimus Deum,filt;c.

fl MetaftaftSjTransIatio uel tranfmutatio Latine: quum alicuius rei caula confertuF in locum digniorem.aut magis profuturum dicenti. Vel dum culpam noftrâ in aliumnbsp;träsferre conamur, ut Pfal.140. Non declines cor meum in uerba ma.ad excu.in pecca.nbsp;ut: Cicero pro Marcello hortatur Cæfarem, ut tueaturuitam :non tanrum fuacauft,nbsp;fed reipub.caufa.quia maxime expédiât reipub.ipfum uiuei e. EteftapudPauiumtr3fgt;nbsp;latio cap.y.ad Rom.Quum dixilfetlege augeri pcccatum.Poftea conferturcaufain nanbsp;turam peccatricem,non in legem,quia lex bona eft.

Paralepfis, Latine præteritio, regreffio, quum fimulamus nos aliquid relinquere aut omittere, quod maximeobqcimus. Vel eft ubi quafi prtttcrmittentes (Romanonbsp;Aquila dehnirore) quxdam nihilominus dicimus.ut : Non dicam pro quantis benefit-cijs talem mihi gratiam reddideiis Sic i.Ioan.z.cap.Quodl^ omne mendacium ex ueri-rate non eft,amp;c.

Merifmus,Latine diftributio.quum totum in partes aut membra partimur,ut:To tarefpub.periclitatur. Principumautoritas labefaólatur.Optimatü confiliarepudian-rur. Sine feientia literarum non polfunt tenet i refpublicæ. Facile eft infinita liuius forma: exempla in (acris reperire.

i[l Erorema,ideft,interrogatio,eftper quam nosipfîànobisrationëpofcîmus.qua-re quidtp dicamu.s, Si crebro nofmet à nobis petimus uniulcutufiç propofitionis expia n3tionem,Vt Cic.pro Lig. Apud quern igitur hæcdko,nempe,apud eura qui cum hxcnbsp;feiretanrequam mcuidir,reipub.reddidit,amp;c.PfaI.2.Vtquicquid congregaucrütfîgennbsp;tes Et j.Dominequid multiplicati funt.Sic amp; illud in Dauide Pfalm.j.amplificationisnbsp;fpccies uidetur elfe. Si etiam me innumera millia plane obfîderct, ac iam undicp cinxif-fcnt,non timerem tarnen, Dei nimirum præfenti nixus præfidio : quanto magis nuncnbsp;fccurum elfe me puratis, quem nondum ira obuallatum conclufiftis^

fl Climax,interprète Tullio,gradatio. CJuoties ab eo uerbo quo fen fus fuperior clau dcbatur,inferiorincipit,ac deinceps hoc modo quafi pergradusafeendit. Vel quumnbsp;pergradus iturabaliisad alia, ita ut femper proximum uerbum repetatur, ut : Cicero,nbsp;Secuiidç res pariunt negligen tiam,negligentia temeritatem.temeritas euertit homines.nbsp;Itemaptilfimum exemplum extatapud Homer. Iliad.z.defceptroablouein Agamemnbsp;nonem ufep deduëlo. SedSC Vergil, in Bucol. Torua leæna lupum fequitur,lupus ipfenbsp;capellam. Cicero : (^læreliquafpes eft Iibertatis,fi illis SC quod liber lieer, dfquod licetnbsp;poifuntjquod polfunt audent.Nam forma quidam augendi eft, qua præcedens uerbünbsp;repetitur in hune modum : Tribulario cfticit patientiam, patientia uerd probarionem,nbsp;probatioautem fpem.Pfal.ioy.Eteffuderunt fanguineminnocentem, fanguinem filionbsp;rum fuorum.fi^filiarumfuarum.Et i;4.Non eftdiuifio,nelt;pegrediens,nc(p clamor innbsp;plateis eorum.

fl Synathrœfmos, SC epitrochafmos, congeries, frequentatio Latinis, figura prope-modum fuperioriaftinis. Eftautem quandocoaceruanturdiuerfxres, autpluresfpe-cies. Vel, eftqui fingulis uerbis SCplurium uerborum coniunéfionefieri poteft, aurore Rurilo Lupo,ur Terentius Eunucho, Cætartÿ, lanij, coqui, fartores, pifeatores, aucupes,cupediarii,concurruntlætimihiobuiam. EtinHeau. Meaeftpotens,pro-cax,magnifïca,fumptuofa,nobtlis.Tum quod dem ci,redlèeft:nam nihil eflemihi.reli-gio eft dicere.ideft.metus. Saluft.de Catil. Animutaudax,fubdolus,uarius,cuiuslibetnbsp;rei fimulator ac difrimulator,alieniappetens.

fl Taleeft illud Rom.t.Repletiomniiuftitia,fcortarione,uerfutia,auaritia,màlitta, plent tnuidia,cide,contentione, dolo,fifc. Altj Incrementum uocanr, utinffà parebir.nbsp;Sic z.Timoch.;.Erunt homines fuiamantes,auari, amp;ftuofî,fupcrbi, maledici,â(c.Nan«nbsp;moles diuerfx uitiorum formxcongeruntur.

Anthi-

LITE R IS VS VSquot;,

Antitliefîs.Contentio feucontrarium Latine. Quum per contraria amplifîcamas. Fit autem fingulis lier bis, ut : fci uaui,non cxrinxi, ut integris orationibus.ut ; Si fe-ïundutn carné uixeritis,inorieniini:fi fpintu fadla carnis mortificaucritis.uiueiis.Item:nbsp;Adfcélus carnis, mors eft-.adfeéîus fpiritus,uita ÔC pax.Itcm literaoccidit,fpiritus uiui-ficar.Rom.S.Qiii fecundum carnem funt.quæcarnis funt,curât, amp; qui fecundum fpi-ritum,quæ fpiritus funt,amp;c.Et loan.i.Non qui excarne,fcd qui ex ipiritu,amp;c. Cicero :nbsp;In pace bellum quxritas.in bello pacem defidcras. Hue pernnet illa in Corintliijs collanbsp;tiofapientiç carnis Si fpiritus.Item fpintualisl10minisSianimalis.ItaSiEia.43.Tu uenbsp;rdoppreffiftiin peccatis tU!S,Sic. Venufta Antitliefi.Nonobruifti memuneribus, fednbsp;fceleribus.Reges Si principes uidebunt Si confurgentad adorandum,qui contempfe-rant,opprefferunt,admirabunturSicolenr. Obferuabis hocfcheniaaccura;«, qua uixnbsp;alia in uarieganda locuplciandacp orationecrebrius utimur.

Antimetabole,Latinè Commutatio, Fabio autore,Si inuerfio.Sulpitio Vidîori me tatiiciîSjLatinè uerô translatie.Eft cum inuertitur aliqua fententia per contraham,ut :nbsp;Efi‘eoporret,utîiiuas,non uiuere uredas. Cuiufmodi poëmata uolcbS,faccrenon pof-fum, cuiufmodi poiTum.nolo. Si poema loqiieiis picluræ eft.pnftura tacitü poema debet effe. Vel fitcontrarijs tranfpofitis,ut : inimicis teplacabilefn,amicis exorabilem pra;nbsp;beS.Lïbor eft etiam ipia uoktptas.Alijs Anaclifïs dicitur.Simileeft illud Rom.i.Non i)nbsp;qui legem faciunt iufti funt, fed qui tufti funt legem faciunt. Et Hier. 28. Ecce ego mit-tam tc,fcd è terra. Prius dixeratpropheta. Dominus non mifitme.Nunceodem uerbonbsp;utitur.fcd in malo. Non es miifus ad proplietandü,fcd mitteris ad pcreundum.Rom.2.nbsp;Sicircumciiïo præuaricatoris præputium fit, confequitur, ut prarputium obferuans legis fiatciicuincifio.Ariftot.Beati quorum fortunæfapientia : Si quorum fapicntiæ for-tunafuppeditat.Pfal.s. Verba meaauribuspercipe domine,intelligcclamorem meum.nbsp;Intende uoci,8ic.Qiiod totum adunam refpicit petitionem. Ac fi dicat Exaudi oratio-nem meam.Et 68.Non medemergat.

Epanodos,Latinè regrclîio, reditus.id eft,repetirio rerum quç iiinélim diilæ funt, Pfalm.113. Qiiidefttibimare,quod fugifti. A' Græcisautoiibusdicitur perprolc-Pfin diuerfum quiddâ in partibus fignifîcare.ut; Vicerunt Romani,mari Cartbaginennbsp;fes,terra Gallos, Eft aptiiTima hæc in Paulo cpanodos, Chrifti bon us odor fumus dco,nbsp;alijsquidem odor mortis in morrcm,aliis autem uitæ in uttam.Eti.Corintli.2. Porto fanbsp;pientiam loquimurinrcrperfeftos : fapicntiam autc non feculi liuius,Sic.Fabtus multas Epanodi formas recéfcr, quacadrepetitioncm fehema lexeos pertinent, ut Magnusnbsp;eft labor dicendi,magna res eft. Vcltraduôlio,tefte Cicerone, quæ facit, ut quum idemnbsp;uerbum crebrius ponatur,non modooffendatanimum,fed etiam communiorem ora-tionem reddat. Iiocpaiffo: Qiri nihil habet in uita,iucundius uita.is cum uirtutc uitamnbsp;non pofcftcolere.

ig Anthypophora, Latine obieftio, anteoccupatio, oppofïtio, qua uelut concedimus quiddam ab aduerfario propofîtum, fed fubqcimus aliud, quodad nos detorquemusnbsp;^duciiarrj obicéiionem.ut : Incredibilceft,quoddico,fed uerri.Vergilius: Sed perfifTenbsp;Frmel fatis eft, peccarefuiffeantefatis. Difficilis eft labordocendi linguas, fed nccefla-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

tius. Namalrerum eft uelut abaduerfariooppofitü, in alteroopponimusrurfusquid-lt;îîm aduerfario. Fit item quü quxftio quæftioni opponitur.Sic t.Ioan.4.tacitæ quæftio tiioccurrit.Perhoccognofcitc fpiritü Dei,omnis qui confiteî lefum Chriftü in carne ucnbsp;^iffe,cxdeo eft, Sfc.Talcm anthypophora reperisapudEzech.cap.x.uer.j.Sic Efa.S.Vçnbsp;P^'bi,cuia tacui,quod uir pollutus labijs ego fum. Reputabatenim Efaia fuam fecumnbsp;quot;’firmitatem. Qiiumip iam occurreret cogita tio quæ diceret : Populi caufa, nô propternbsp;te.oftenditur tibi facramentum. Refpondet : At populus non minus pollutus eft quàmnbsp;^8®Qiiod occupationis genus Vlpianus in Demofthene Antipipton, id eft.obiter oc-turrens uocat. Neque aliterdiffertab Antypophoras quam Fabius anteoccupationemnbsp;interpretatus, quàm quod hæc eft apertior 8i dignioràllud autem obfcurius.Sé nô tamnbsp;tiecetTarium.Item Efaiæ 4x.Dicit Dominü quidem propenfumeffeadignofeendum,nbsp;id autem natura.Iuftus.æquus ac mitts fit, quo lex eius quàm latüTimè propagetur. Atnbsp;populum iftum perditum effe, hinc ultima experturum. Et eftanteoccupatio, ne quisnbsp;quærat,quurabdicatpopulum fuum t.Corinth,4.Sicnosexiftimethomo,Mthipronbsp;^inimOjSf cSimile eft illud in Romanis:Si iniquitas noftra iultitiaro Dei commendar,nbsp;quid

ti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T K o P o K V H IN î A C R I î

quid dkcremus lt; Nunquid iniquus eft Deus ?abfit. Alioquiquomodo iudicabitDeuS hune mundum^Porrô hancfîguram,tuni antbypophoran,tum antifagogen uocaruntnbsp;Hx forma: refpondendi maxime augentorationem. Sic Paul.Corinth.n.rerpondit eisnbsp;dicens: Omnes quidem feientiam habemus.Egonondeciborumgencreloquor,fcdnbsp;idolorum epulas cum inHrmorum offenfione edere, quod uos liberum facilis, hoc de*nbsp;mum damno.Etî.Connth.t.Non quoddominemur.

Piocatalepfis,Latine præfumptio,anticipatio,coaffumptio, occupatio,prarceptfo. Quum id quod ob ij ci poteft cogitation! uel iudicis, uel aduerfarij, pi lufquam obijeianbsp;tur.occupamus. Vel quum refpondemus tacite obieftioni, ut uulgo dici foler, hoc eft.nbsp;quum ipfi animaduertentes quod obfit nobis, prius iddiluimus, quam obijci poflir.nbsp;NxcelTaria figura omnibus fcriptonbus : nempe qua admonentur, ut confilia, cogita-tionesqjhominumapud fefedifpiciant. Suntautem creberrin^. In Milonianacauiâ,nbsp;cum uideret Cic, armadifpofita cfTein foroaduerfus uim,cum ^fletnouü illudexem-plum effe terror! populo/allidèac tacite pro Milonedetorquet.quodaducrfari uidebanbsp;tur.Sic pro Archia : Quarret quifpiam.qu id illi ipfi fummi uiri, ciuoruro mrtutes liter isnbsp;proditæ funr,ifta nedoólnna.quarn tu laudibus effers.eruditi fuerunt^ VergtI.Nec uosnbsp;argucrim Teucri. ncc fcrderi.nec quas lunximus hofpitio dcxtras,fors ifta feneft j Debinbsp;ta erat noftrat.Dan.j.Non'neproiecimusin ignem tres uiros.aiebatrcx.utaifirman-tes, poftea miraculumcalumniarinon pofliiit. Sic SC Dominus prius quarit.-i Mofc:nbsp;Qliid hoc eft in manu tua.amp;c.Sic illud ad Rom.Quid igitur intercft in ludæos amp; genres Ptal ƒ 3.Q2.ioniaminiquitatem meam egoagnofco,amp;.’c Quaff enim in uenturoiunbsp;dicio conftitutus dclidlorû fuorum aCpedu teterrimos pertimefcit.Natr. fupra rum gennbsp;tes,tumIudarosaccufaueratpariterpeccati.Fitcuemendamus,mitigamus,5lt;c.ut:Nonnbsp;imputo hre tibi,fcd qs àquibus tibiimpofitum eft.SjcPauIus in Galatis. Nififuntali-qui.qui uosconturbant.amp;c.

Metancca,Latinecorrelt;flio, appellaturquoqjEpanorthoffs, tollitquoddiflii eft, fupponens aliudidoneum, ut : Theologus, imo nugator. Crudclis homo,imó ne homo quidem. Ruffinianus elegantiffimam fermonisfiguram quandam uocataphorif-mon,qua: corrigit uim fcntentiæ.ut fi dicam : Punitus eft, quanquam ilia no pœna, fednbsp;prohibitio fceleris fuit.Qttanquam fireóiè æftimes,philofophari non eft fapere,(ed de-fiperc.Cicero pro Milone: Quasillas leges,fi modd leges nominand» funt,ac non faces urbis Si peftes rcipublicx. Etahbi : O' uirtutiscommunisinuidia, quae bonos infe-quensplerunrpatque aded infediaris. Hac figura ufi funt amp; prophetar.ut Efa.4.pro-miferat futurum,ut ciuitas iuftitiar Siurbs fidelis uocaretur Zion,fed per metancean.idnbsp;eft.corredlionem addit : Modd æquitati amp; iiiftitise poftliminio ftudeat.Nam fcelerarietnbsp;impii,qut non redeunt ad bonam mente,à Domino perduntur.Item er r.cap.Scd quidnbsp;te in ut to d domus lacob, uenite, uel adefte quæfo,amp; 3mbulemus,amp;c. Corredfio, uelutnbsp;emendarfeipfum, quafi circumfpedîè iiocet ad huius lucis communionem cum qui uanbsp;nis mundi rebus,run] idolorum cultu fit addidlus. ».Corinth.d.Corpus no ftupro.Sfc.nbsp;Qyum enim dixiflet fe non magnoperclaborare, fi quis uidlum pro Euangelio prædinbsp;cato accipcreqnecj; rurfus uehementcr extollere parffmoniam fuam,quod à Corinthiisnbsp;non recepiffet.nôenim digladiandum effeadedacriter pro rebus fi iuolis,quæin dictnnbsp;perircnt.t.Toan.z.Quoniamomnequod eft in mundo,amp;c.Probatio eft cius quod dixenbsp;rat.Et I Per.î.In quoetiam abiit,amp; fpiritibusqui erant,Kc.

Ætiologia,Larinècaufa.Caufçredditio,cüpropofitiaIicuiusftatim caufamfubif-cimus ucl rccitamus,ut Cicero pro Archia, Si quid eft in me ingenij,8dc.uendicabit iurc Aichia,artiologia. Fuitcnimmihiprinccpsad fufeipiendam rationemhorumftudio-rum.amp;c. Terenr in Eunuch.Sed ipfa egreditur noftri fundi calamitas. Nam quod nosnbsp;capcre,oportet,harcintercipit,amp;c.' Confentaneumefthuicillud Roman. 8.Caro nonnbsp;implet legem.Nam qui fecundum carnem funt,quæ carnis funt,affedfant.Nofafiguranbsp;eft, uel hoc nomine quod familiaris PfaI,tj.Propterhoclætatumeftcormeum,amp;c.quonbsp;niam non derelinquesanimammeaminfepulchro,uelininferno.

Hue Sf Dicxologia, quum aliquam officii rationem exponimus,aut excufationc, qudd uidelicet.honcftefaciamuSjUt:Quanquam eft amicus,ramen decet amicitiac ucrinbsp;rarem antefrrre,

Profopopoeia, Latine perfonarum fidlio : nimiru cum rebus mutis fermo tribui-tur,.

LI TERIS VS vs; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IÏ

Wr« LîtifTimè patet, ut famis,pacis,ftultitiæ. Gratiofæ funt, cumadhibentur in loco.

Dialogifmus hue pertinet, Cicuocat fermocinationë, cum apreperfonâ aliquam loquentem fingimus. In qua figura quanquam Poetæ multum fibi permittunr,tamennbsp;amp; Oratores ufurpant,ut Cicero in Catil.patriç fermonem accommodat.Terenr.Quodnbsp;ego per hanc re dexträ oro, 8i genium tuum. Sic Efa.4t.Abominationi eledionem tribuit,ac ft de feipfo loqueretur,cuius libera eft rerum Omnium eledlio et conftitutio. Ab-ominatio elegit uos.Gen.j.Quid feciftir’uox fanguinis.Sfc. Noui quid feceris.noui in-nocentiam fiatris tui. Efa.t. Filia Zion derelinquetur ficut umbraculum in uinea, Sic,nbsp;Efa.yt. Omnia ligna agri manibusplaudent. Ptofopoprriaeft.quuminanimis tri-buitur,quod eft animatorum.Item 6o,cap. eiufdem prophetar,Et adorabût plantas pedum tuorum.Ecclefia non habet plantas. Plena autem eft hac figura fcriptura, praefer-tim Pfalmi.EtEfa.47.Quum uiduitas amp;orbitas properantes ac Babylonem petentes,nbsp;fiunt.Pfalpz.Eleuauerunt flumina uocem fuam.

Epiphonema,Latine acclamatio, eftamplifi'catio præpofiti cuiufuis adpofita ad fi nem.fitip per particulas tantum. Vel : Hæc fententia,tcfte luliano Rufino.in fine ex-pofitærei cumadfeéiu enunciatur. Cicero in Verr. Non uitam liberam.fed mortis ccle-ritatem precabantur. Vcl eft amplificatio honeftatis, feu dignitatis, utilitatis.facultaris,nbsp;difticultatis, in fine addita ad augendam admirationem. Fiunt autem Epiphonematanbsp;per particulas comparatiuasamp; demonftratiuas, ut : Hoc eft uere regem effe.confulercnbsp;utilitatibus populi. Adeó nihil eft fatis tutumaduerfuscalumnias. Adeo a teneris con-fuefcerc multum cft.Et per exclamationes unde nomen uidentur initio accepiftc.utpronbsp;Ligario.O’ clementiam admirabilem atrp omnium laude,pracdicatione,literis,monu-mentistp decorandam. Æneid.i. Tantæ molis erat Romanâ conderegentem. Plinius:nbsp;Aded intereife debuit inter eum Imperatorem quern drj dediffentjSf qui per fortunamnbsp;contigiffet.Et OuidiTanra eftdifeordia fratrum. Et Tcrent.Pauldm intereflecenfes exnbsp;animo omnia,utfertnatura.an de induftriar’ Pfalm. «.Dominus regit me,amp;c. in quonbsp;breuiterdixit.quod in fubfequentibus latius enumerauit. Er 69. Deusinadiutoriumnbsp;n’euni,Sfc.in quo uerfu quælatius fentienda funt, breuiter explicantur. Efa.jj.Populus ille qui habi rat in ea.auferetur ab eo iniquitas,amp;c. Pfalm. j. Beati quicunqj illo con-fidunt. Et alibi,Domini eft feruare,Sf populi tui, ut beneficentia tua iuuerur.

Synonymia,intcrpretatioLatine.Fabius uocatuerboriicongeriem.Eftcum mul-ta uerba eiufdem penefignificationis eidem tnbuuntur.Hoc modo,Rcmpublicam radiatus euertifti,ciuitatem funditus deiecifti. Idem diciturad Corinth. In timore SC tre-moremulto uerfatus fum apud uos. Vides orationisaugmentum elTeillam uerborum congenem. Satis enim erat dixific : Verfatus fum apud uos cum magna formidine. Etnbsp;Efa.lacob feme mi,SC Ifrael elede mi,cum tarnen eundem populum uelit intelligi.

Incrementum,cftcum non eiufdem fignificationis uerba congerimus,fed per gra dusab infimis ad fumma afcendimus,ut percufrit,fauciauit,occidic.Scipio apud Liui ü :nbsp;Fudi,fugaui.Hifpaniacxpuli.Terent.in Adelph, Quernnetpfides,ne(5iufiurandum,nbsp;neep ilium milericordia,5Cc. SicSCillud Pfal.Incrementi fiueamplificationis fpecies eft.nbsp;Non ire in uia peccatorum,non ftare in uia impiorum,non federe in fede deriforü pro-peidemfignificant ; confenfum fcilicet ÔC confuetudinemeumimprobis. Nam ftarenbsp;plus eft quam ire,amp; federe plus quam ftare,8Cc.

Tapinofis,id cft,humiliatio,per hanc figuram extenuamus, eft uitium quo rci di-gnitas uerbi humilitate deprimitur,ut quod Catofautore Gellio)uerrucammentis pro ^alt;umine dixit,perftringere pro uulnerare. Aut fi pro effeeminato rege dicas Sardana-P^lum.pro uolup,tuario,animal uentris : qua Tapinofi Paulus ufus eft. Ita Pfalmogranbsp;phus Pfalm.j.uidetureos gutturappellare.Sepulchrum patens eftguttureorum.qua-fi dicat, Vos toti guttur eftis amp; nihil aliud, idlç uelut fepulchrum patens in aliud nonnbsp;•ncumbatis, quam ut uoretis hominum fubftantias. Germanice,Es ift nur frefien vndnbsp;fauffen mit dir. Eodem tropodicimus non malus, fed malitia, Sic guttur, pro gutturisnbsp;ftudiofo. Pfal .îi.Ego autem fum uermis 8i non homo.

Miofis,Latine diminutio,figura eft quum minus dicimus,quamuelimHSintcIli-gi- Sicdicimus:Nonfernereexpugnari mœnia;quumuolumus inexpugnabiliaeffe demonftrare. Aut cum dicimus : læfirte,qui uulnerauit. Simile eft illud Efa.23. Vt quinbsp;*0 fidat.non labatur temerc. Nam hie lapis Chriftus eft, de qua re palTim ih fcripturis

C

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T R o P o R V H IN SACRIS

utriufîp teftamenti. Hic enim in lucem protraxit liypocrifim, 8C fefcfîdcntibus fïrmura cft refugium.

Exclamatio.familiariifima eft.tum Poeris turn Oratoribus: Quale iHud cft,O tem pora,Ó mores,ócapita. Vergil.Heimihiqualiserat.quantummutatusabilio Heéio-re, Qui redit exuuias indutus Achillei. Ita amp; apud Paulum, ) nfœlix ego homo, quisnbsp;me liberabit de corpore mortis huius '! Iob.i8.0 dilcerpens animam fuam .quidcon-cipit tecum cor tuum 'î amp;c. Sic amp; illas Poencas exclamationcs in proplietis frequentiusnbsp;inuenire lieer,quàm pro opinione,Eia.49.Lçteminicœli,exulta terra,amp;;c.Exo.ijr.Qnisnbsp;fimilis tuiin fortibus^ uidelicctin magnificentia amp; faniftitare. Rom.n. O altitude diitinbsp;tiarum,6lt;;c.Huc pertinent imprecationes,ut : V a? uobis feriba: amp; pharifæi.amp;'c.Grçci uonbsp;cant areian.Hue intérim refer deifin,obteftationcm ; Per ego liaslaclirymasdexteramcpnbsp;tuam te,etc.[tem ominationes.Turno tempus ent,magno cum optaueritemptum,In-tadiumPallanta.Hisetiam cognataeftadhortatio.

fl Subietftio,figura eft cum ipfirefpondemus noftræ interrogationi.utquü dicit Pau lus ad Rom.7.Quid igitur^ peccabimus,quia non fumus fub legcf Non,Sfe,Item Ronbsp;man.g.Quiddicam Lexpeccatum Abfit.fedpeccatumnon.amp;c. Ergoquod bonumnbsp;crat mihi, failum eft mors i Abfit.Quid igitur dicam ad hoc i Et Rom.jj.Num iniufti-tia eft apud Deum Abfit.

fl Paradoxum,Latincfufrentatio,inopinatum,aîfincdubirationieft,cum negamus nos putaffe uel opinari. Hoc fehema fufpendit fenfum, deinde fubiieit aliquid eo con«nbsp;tra expedtationemauditoris fine magnum,fiuc minus,amp; idco fufteniaiio uelinopina-turn dicitur.Cicero pro Ligario,Hinc prohibirus nos ad Cxiarem ne irarus,non ad donbsp;mum ne iners,nô aliquam in regionem non concauill.amp;c. Et : Nunquam credidi forenbsp;iudices,ut rco Scauro, ne quid in eius iudicio gratia ualeret, precarer. Eiufmodi funt innbsp;quibiis mirandi uerbis utimur.Libenterautcm, utàreliquisadfedfum ucrbis,ita à paradoxe feu dubitationeordimur. Terct.in Heau.In ilium nil potcft,nam exuperatefusnbsp;ftultitiahæcomnia,Simile eft illud Pauli ad Galar.Mirorquod fictam dro transfereminbsp;ni ab eo qui uos uocauit in gratiam Chrifti.Pfal.17.Deus meus impolluta uia eius.Ag-greffusdiccrequidexoratiuum, fubiunxiteiexitum inopinariim. Impolluta uia eiuS.nbsp;Piâl. Sj.Domine Deus uirtutum beatus homo qui fperat in te.

fl Parrhifia,Latincliccntia. Huius multæformxfunt.Signifïcatautem orationem, in quauelut abutentes libertäre, nobis autoritärem ôi fïdem concihamus. Quale eftnbsp;illud pro Ligario : Sufeepto belle Cæfar, gefto etiam ex parte magna,nulla ui coadlus,nbsp;confilioacuoluntatemcaad ea arma profedfus fum, quæ erantcontra tefumpta, amp;c.nbsp;Item Lycurgi, Sed uos indices, uoshæc faccredebetis.Nam cum in fenrentiis ferundisnbsp;nocentibusremilfeparatis, uos in forum ftudiumadfpedlandum exci taris. Taie Roman. i jr. Audacius fcripfi uobis fratres ex parte,tanquâ in memoriam uos reducens,ôdc.nbsp;Gal.4.Ergoinimicus uobis fadius fum, uerü dicens uobis s’Æmulanturnô bene,8dc.

fl Apoftrophe, Latinèauerfio, feuauerfario.Cum ad aliquem conuertimus fermo-nem,præterreliquamnarrationiscompofitionem.VtScipiadasduros bello,amp; te maxi me Cæfar.Nam fine figura dixilTet,amp; Cæfarem. Auertimur amp; ad Profopopœias,ut:Onbsp;leges Portiæ. Vel,cum interrupta oratione fermonem ad aliam perfonam côuertimus,nbsp;utcum iudici dico,amp; relidlo indice inuado aduerfarium, ut ; Qitid enim tuus ille Tubenbsp;ro gladius,amp;c.pro Ligario Cicero, Nultiplex eft amp; maximam uim habet,quum perfonam imitatur in oratione,ueluti compeliandialicuius caufa, ut : Vos enim iam ego AInbsp;bani tumuli atep luci,amp;c.

fl Efaias quotp ufus efthocfcliemate.Nam Apoftrophis Hebræifamiliatius utuntur ' quàmalij, ut Efa.t.cap.liquet: Dixeratenim propheta,DeferueriitDominum,fandIünbsp;Ifraeltsirritauerunt,poft tergumaufugerunt.Etiam fubito mutât perfonam,Sdprçfennbsp;tes arguit,cpiphonemate mire defperabili. Cuius caufa uos ultra corrigerem, ne quic-quam omnia fadfurus i Quum fubito aliquod nouum crimen defignaretis. Et eodemnbsp;cap. Audite ergo principes Sodomorum uerba Domini. Pfal.ip.Tribuat tibi,8fc, Læta-bimurin lalutantuo,amp;c.Impleat Dominus,Sdc. Nunccognoui,5Cc.Apoftrophafæpcnbsp;cum profopopœiaconiungitur, ut Pfal.4.Flq uiriquoufiÿgloriam meam adignomi-niam,di!igitis inane,inquiretis mendacium '1

fl Permiflio uelconcefTio, Cumaliqua iudicibus æftimanda relinquimus,aliqua 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonnun«

0

LITERIS VS V S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tf

nonnunquam aduerfarifs.Efto ægram nulli quondam flexere mariti,Sflt;;. Placito nc «iam pugnabisamori i Item perfricafrontem SC die te digniorem quifieres praetor,nbsp;quam Caton?. Tale eft: Vobis iudicescogicandum relinquo,quidhincrefpublkade'-trimenti acceperit. Eft autem aftinis communicationt. De qua Egura fuprà.Tali congt;nbsp;ceftioneamarain operecontrario, Abac.t.ufus eft. Sane, inquit,tu Domine iuftuses,nbsp;itade te communis iama pronunciat. At ubi nunc iuftitia tua uti nos de quodam bo^-ninominis.licetidfadlisparum teftetur, dtcerepoflemus. Aftentioragiss'Hocneboninbsp;uiri officium eftc'

Tautologia,Iteratio,tradu(flio,fi'ue repetitie Latine. Eiufdem uerbi aut fermonis iteratio.Vel,Cum idem uerbum aliquotiesrepetitur diuerfocafu,cui uitioetiam Cice-*nbsp;ronem obnoxium notât Fabius.quod dixit. Non folum igitur illud iudicium iudici}nbsp;mileiudices non fuit,quamuiscatudiuerfo.Item,Qui nihil habetin uita,iuciindius ui'nbsp;ta,i$cum uirtutcuitam nonpoteft colere. Suntqui plocen uocent,Ezech.7.Nunceprönbsp;ximo effun dam iram mcam fuper te, SC confumabo iram meam in te,amp; iudicabo te fe-cundum uias tuas,amp; dabo fuper teabominationes,BattoIogir genus eft.Hæc inquamnbsp;figura,quam Graeci tautologian adpellant, in facris literis fiequens eft firmitatis indi—nbsp;cium,autorc fandlo patriarcha lofepfi. Gen.41. ubi uifibnes Pharaonis interpretatus,nbsp;dixit,Quod autem uidifti fecundó,adcandem rem pertinensfomnium,firmitatis indi«nbsp;eiumeft.eo quddfermo Dei fiat,amp; uelocius implcatur. Sic Pfalm. x. Qui habitat in cœ-lis irridebit cos,amp; Dominus fubfannabit eos.Pftlm.Non ficimpii,non (ic.Benedicen-do bcnedicam.MuItipIicando multiphcabo fernen ruum.Scriptura tautologias fuas,etnbsp;eas quidem crebras habet. Qiiamuis plura huiufeemodi,aliter in Hcbraicis.aliter in grçnbsp;cis leguntur. Sic fententiæ farpius rcpetitæin Pfâlmis non funt fupentacaneæ, fed éiuf-dem rei repetitæorationes, ad quam fatis hortari amp; impelli non pofTumus : continudnbsp;nanqj timor carnis recurfat, ideo tories hortamenta fpintus ingeminari necefTe eft. '

Anranacla(îs,uel Anriftafis,eiufdem uerbi contrariafîgnifïcatio.Aut eft orationis genus,quumfdlicet idem uerbuminconrrarium fenfumrapitur. Qiiemadmodumnbsp;Plauci £uclio,Araneas, inquir, mihi ego illas feruari uolo. Loquuta erat anus de inaninbsp;prorfus, præteraraneas, domo. At fencx.araneas intelligit thefaurum, qui anum late-bat.SicrexEïechiasEfaiacfg.Scio.inquit.omnem uitam unam eiTeamaritudinem. Tunbsp;autem non ingratam rem miht feceris.fiamariiTimam donaueris amàritudinem, id eft,nbsp;uitam,ut iam amaritudtnem pro uita ponat. Item,Amari iucundum eft,fi curetur nénbsp;quidinfit amari.Efaiæ illud fimile cap.y9.eft : Vnde a' uobis defécit æquitas,8fc. Quadnbsp;dicat.Nos defecimus à Deo noftro.iure igitur deferit nosacquitas.FitSf in talibus.Op-pugnari pecunia potert uir bonus,expugnari non poteft,Paulus ad Corinth.4.

«Ax’ in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Talia funtjcx oratore arator,ex theologo matarologus.Scd ra-

rior iftius figuræ ufus eft.

Eliipfis, Latinèdefeétio.cumdeeftcafusaliquis fermoni qud minus plenus fit, ut Vcrgil.i. Italiamfatoprofiigus, deeftad. Terentius in Eunuch. Ego neillam.qusknbsp;illam.quæ me,qu!cnon lt; Etalibi.Tügnatum non,deeft,obiurgafti'! Grarci uoeât anannbsp;patodot3,hoeeft,nonreddita. Velcum non redditur uerbum,utGalat.j.Libcrtatemnbsp;ncinoccafionem carni,fcilicctdctis. Vel quum non redditurfententia fentenriæ.qua-lehocad Roman.S. Qiiod fi Deus uolensoftendereiram.amp;notam facerepotentiamnbsp;fuam.pertulitmultaanimilenitatc uafairæ adparataininteritum, amp; ut notas fàccretnbsp;^‘uitiasgloria: fuæerga uafa mifericordix,qua: præparatin gloriam. Deeft enim.quidnbsp;diuiniconfihi caufam quæris'; quafidiceret, Siquidemita uoluitglorificari.amp;c.quidnbsp;®dte, quidcxaducrforcfpondesDeo^Nifiquis particulam in co loco apud Paulum malitenanriomaticos,quàm fynapticos exponere. Item Exo.14. Mitte,quem mif-furuscs. Qitafidicerct Mofes,quandoquidem (quod fcio) miiTuruses.quem promifi-^*(bencdtftumfcilicetfemen)iam cundem mittc,in illiusmanu rem perfice.is idoneusnbsp;fatis potens erit.Hacc figura Hebraica nantp ffequens eft,ut in Pfalmis uidere licet.Etnbsp;lob zt.NunquidDeum docebit: deficit enim homo, uelaliquis.Et Dan. y.Tu rexaudi.nbsp;8udi non eft in rextu : intelligitur autem uel audi,uel feias.

. Apofiopefis, Latine reticentia, obticenria, cum per iram uel indignationcm ora-^onis parte reticcmus. Autcum intra nos fupprimimus ca,quæ diéf un uidemuriquod ‘*nurplt;3,autinuidiofa,aut alioquinnobisgrauia diâurifint, ut Vergiliusprimd,nbsp;C z

TROPORVM IN SACRIS

Qiiosego, fed motos præftatcomponerc fluftus: tacetcnim, puniam. Hancfîguram fæpenumeroin facris literis uidemus Pfal.S3.Si Dauidmcntiar, fernen eins in çternumnbsp;manebir. Quafidicat uideatur 11 Dautd mentiar, uel non côtnittam utDauidi unquanbsp;tnentitusuidear.Itaô^alibi,Quibus iuraui in ira mea fi introibuntin requiem meam.nbsp;Et Efa.y.Nifi domus multædcferta:fuerinr,6ic. Hier.21.Sed nifiin defertum redegero,nbsp;Ethunccolorem uides in Holca 21.amp; adgrauitatereprehenfionis facere. Si Gilead monbsp;leftiamjS^c. hoced.indubnatofentiunt res adueifas. Item Gen.is. Et Dominus ait adnbsp;eum,Sufpicc ccelmn.numera fi potes.Pukhra eft lixc Apolîopelîs,Sequi euim mox denbsp;beiet. Et numerauit Abraham ftellas eœli.dixitip ad Dominum:Non polfum nuraera-re.Hacc omnia reticet liiftoriæfcriptor,amp; refponfum Domini fubii£it24.eap.eiufdcm 11nbsp;bri.Et alibi.Qiiid fi mecum ire noIueritÆt Pfal.4. Quoufqj gloriam meam ad ignomi-niam'ïreticuit enim peiducereconamini.aut quidfimile.

Hypa!lage,ideft,fubinutatio,Eft quoiiesoratioordincreruconuerfocffertur, Poc tis familiaris, utapud Vergil.Dare claliibus auftros, pro dare clafTcs auftris. Et Cicero:nbsp;Non uidimus In urbegladium uaginauacuum. SiniileeftilludEfaiæyj.PollutuSnonnbsp;tr5fibitpeream:pro,Qj,»iin hac uita incedit,non polluetur,Hypallage SC Allegorlaeft.nbsp;Similiter amp; illud Efa.24.Lugebit uindemia uel muftum.Non enim !ugetmuftum,fednbsp;homines qui illo gaudeut.quum pcrit.luget. Et alibi, Anguftior enim ent lelt;flu$,quainnbsp;utfcei quifquam aptare po(fit:pro,Non dabitur,utquifqu3m fefe quieti, autocioim-pendat.Item «ïo.ciufdem prophetæ: Laegentiû fuges,pro,Exgentibusadolefccs.Iteninbsp;cap.iiî.Rigebam lachrymis meis lazer Si uincta Sabinæ, Poetice rigauiffe laclirymislcnbsp;dicat,qua: dedebat.Per hypallage uites ftetu rigat,qui fe lachrymis humeâabat.Pfal.Sj.nbsp;uerfij.EtPfal.21.Pones eosficutignem qui comburitfyluam,ficutflammam quaein-cendit montes.Intelligcndum tantum,igncm ponam,uel mittam in cos.Et alibi,Sol ponbsp;nit pro umbra quxfolefiebat. Efa.jg.Nuila enim fieri poteft Flypallage fine Synecdo-iha.quareftTroporum ferine omnium fons.

Aniphibologia,Quando firucluræ uitic, utro uerbum fit referendum dubitatur, quemadmoefum Pyrrho oraculum refpondit,ut Vergil. Ato teÆacida Romanos uin-cefepolfe.Hicutri uiifloria proniirtatur,incertum.Hçcfigurafæpenuroero reperiturinnbsp;facris literis. Vt Efa.jy. AmphiboluseftfermoHebr.Quo^’^*’’ uentus,autlpiritusàmenbsp;prouolat Si flatum ego faci0.Efa.j7.Sed abeft à me ftomachus.

Enantiofis,Contrarium Latine dici poteft.eft figura,qua membra fententiæ inter fe difiidenqut Efa.p.Hicproferendi imperq,feruandj tarnen pacis finem no facict.Di-fparata enim fun t proferre imperium,et feruare pacem.Terent.in Phorm. Quod diflü,nbsp;Indiâum eft.Cic.Nam qui fuis rationib us inimicus fuerit fcmper,cum quomodo alie-nis rebus amicum fore fperes.

Liptote,Larini diminutionem uocant,cum plus fiquidem intelligendum offertur, quamdicatur,ut Pfal.22.uerf.2j.Dicicur tantum Deum Chriftifui afflidionem nöcofinbsp;tempfiffe,Sic.fcd intelligendum qudm gloriofc,quam magnifice,ab eaipfum adferuir,nbsp;acin quantam dignitatem ea liberatum fuftulit.EtPfal.up.Non eft(inquit)celatum tenbsp;os meum.Plus enim Vates fignificatqudm dicit.Signifïcarenant^ uult, nonpolfenonnbsp;omnia in nobis fumme Deo nota e(fe, ut cuius uirtutefunt omnia formata. Osdicit,nbsp;fed uirtutemintelligit, quae maxima in olTibuseft.

Anthropopathia.eftfigura.qua uetcreshumanosaffeélusDeo.dum propria eius nobis incomprehenfibilia funt,tribuerunt. Non quod ille habeat in fe, fed quia noftronbsp;hoc more loquitur fcripturatneq; aliter nos capere po(Tumus,nifi fignis imaginibusnbsp;noftro more utamur.Sic propheta Dauid.Deum fedentem,uidentem,animam fubfannbsp;nantem.in ira Iioftibus loquentcm facit: quae fidliopafonx dici potcft,quohumaniternbsp;dnfla penitus fenfibusinfiJerent. Tails uero profopopœiae habetur Pfalm.2S. Ridebilnbsp;cum .quoniam uidet quod aduenerit tempus ultionis.Eo fenfu dicit alibi : lurauitDo-minus in dextera fua.Iratus eft Dominus in populum fuum,Etex£itatuseft,tanquaninbsp;dortnicns Dominus, tanquam potenscrapulatus à uino.Itadum Deus permittit per-ditos pro libidine fua ferri.Si bonos diuexare,dicitur flare procul,auerti(refe,dormirc,nbsp;SC fimilia.Ethuiufmpdifexcenta reperirelicet. Nulquam enim fimileslocutionesnonnbsp;funt obuiæ.Sic uetercs hanc figuram uocarunt, perlbnae fiifttoncm.

lt;1 Vitanda Macrologia, id eft, Iongior(ut ait Fabius Jquam oportcat fermo,ut

LITERIS VSVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»7

apud Liuium ; Legati non impetrata pace retro domum, unde ueneranr,abierunt. Pro Prium autem amp; peculiareeftHebræis eadem feperepetere,fedeleganter,necpfuperua-caneè, neque abfqj caufa; fed ideo,ne alió referatur fententia, ut Gen.ij.Sed amp; ipfi Lotnbsp;fueruntgreges ouium,ólt; armen ta 8i. tabernaciila,necpoterateoscapere terra, utbabi-tarentfimul. Caufaratamfubneftit.Eratquippefubftantiaeorummulta.lamitcrumnbsp;repctit,quæ fuperius dixcrat. Et nequibant habirare fimul. Macrologia,nö tautologta.nbsp;Itauiuere,proferuareettueri,Efa.t.Econfpeélu oculorum meorum:propriè eft macronbsp;logia Hebr. quum Latinus tantummodo diceret; Econfpeftumeo. Item proreficifiinbsp;bonæ ualctudinireftitui. Gen.4z.Vt uiuamus K nö monamur. Efa.g.Et ftribein eamnbsp;ftilo.Eftfermoiieifte MacrologiæautPleonafmigeneris.Satis enim eraf dixifte; Audi-ui.Sedquu perMacro'.ogiamdicimus, Audiui liifceauribus:aut,Oculis meis uidi.iainnbsp;crefcit Macrologia Si cpidexei.id eft eft,commonftratióne oratio.

i]} Epiclifïs.quum duo membra fïccomparata funt,utprius uerbum habeat à fronte, pofterius autem à tergo, ut : Perdam fapientiä fapientium, Si intelledlum prudentiumnbsp;rcprobabOjEfa.tj.Etimpiorum fcelerauifitabo,6ic.

lt;il Paragmenon.quumin eadem diélione, fedaffeflunonfïgnifïcatione, immuta-t31uditur,ut; liber itbereagit,feruitutem feruitferuus-, was das, vvatdat.Efa.14.Q11a fcruitumeft in tedicit Hebr.Diuus Hieron.uertit,Qiiaantefcruiuifti.Sic enim pollcntnbsp;Hebr.qufi tu dicas ; Qiia feruituti coaólus es fubiacere.

Cataftrophe.Latincconuerfio. Eft poftcontentioriem conuerfïo ad propofîtum, Efa.4g.Q1ii cognomento uocamini Ifrael, Si deaquis luda exiftis,qui iuratus in nominbsp;ncDomini. ld eratomnipotentiam Si prouidentiam diuinamadferere,idolaludibrionbsp;exponere,quo cömodius ab eis auelleretur gens Ifraelitica,Si Deo fuo reddei etur.Itemnbsp;Efa.i. Poft liacdabitur tibi nomen ciuitati iuftitiae,urbi fideli.Propheta illorum animosnbsp;iterum ad fpem erigir,quos ui increpationis deiecerat.Ifte enim fpei cardo eft,ut fi mores peifimos mutauerimus in aliquantulum tolerabiles, muteturira iudicisin gratia:nbsp;fin ueró pergamus eife fceleftifTimi,nibil quam ultimum excidium nos maneat.

ijj Epiftroplie,Latinc dicitur teuerfio, eft figura quum duæorationes idem uei bo ui timo loco repetunt,ut Efaix jg.Neque admirantur fidem tuam,Si ilico •• O rem admi-randam,6ic. Efaiæ 00. Proh filios dégénérés. Item alibi jy.cap. Tu uetó ó rex:epiftro-pha eftad Aflyrium regem.EfaiæsS.Tu ergo quifquis es uerus prophéta,exomni gut-ture clama. Prophctas alloquitur, quos fingulari numero compellat, Efaiæ y4.Exalianbsp;igitur fterilis, quænon paris. Totum caputEpiftropha eftad nafcituram aliquando exnbsp;gentibus ecclefiam. Vel quum in eadem uerba plures fententiacdefinunt. Tune quocjtnbsp;fas nobis Teucros armarefuiircr,8ilmpiusantearas atqueauri.carcusamorc. Hæclu-liusRuftinianus.

Hyperoche,Latinc elatio fermonis,eft uehementia,aut fumma fermonis ac ftili e-lano,autexaltatio,quæmodumexcedis,Efa.34.Namomnis cœlorum exercitus tabe-fcet. Vult enim U3tes,iram Dei inceniam tanta elfe efficacia, utnefuperi qiiidem nô ta-bcfcant. Item Efaiæ 2X.Qiiicuntp adperiet,nemo claudit. Secundum poft regem imperium ««lt;gt;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defcribit. Vel typum Chrifti fuifiepermittimus. Efa.j.Caliginem, tri

ftitiam.acdefperationem iuxta Hebr.uel Caligo cum defperattone fua.

I([ Epitafis,Figura eft.quum uerbum uehementius pro minus uehementi pofitü eftquot;, üt Gen.z^.Videns autem Dominus quódiacob defpiceret Liam. Verbum,defpiciendi,nbsp;hic nimis uehemens eft : nam non odiuit nee defpexit Liam lacob, fed dilcXit earn, fednbsp;neglexit,Er har ir nit fo vil achr,als der andern. Gen.27. Malach.t. Efau odio habui.O-dire,pro negligere. Nam nihil odit Deus eorum quæ fecit. Sic in Euangelio Qiti ciditnbsp;animam fuam,id eft, qui negligit, qui contemnit feipfum propter Deum.Et Pfalm.gc».nbsp;uerfu jo.Epitafis eft in eo,quoddicit,Vnfti tui.

Gnome,Sententia Latine,didlum ad mores communes pertinens,eftfp uelutiOra tionis ætiologia, qiialeeft illudapud Teren tium, Obfequium amicos, ueritas odiumnbsp;parit. Vel continens præceptum demoribus,aut diétum aliquo uitæcafii,utapud Cice-’¦onê,Vultu fæpelæditurpictas.Itcm,Poftcriorescogitationesfapientiores.Huic fîmilcnbsp;eft Gen.J. Non'nefibeneegeris,recipieS: fin autem male,ftatim inforibus peccatumnbsp;, aderit.Eftgeneralis fententia,amp;apud omnes confefla,fed uehementiordum pernbsp;’nterrogationem profertur. Efaiæ j, Alienatio uultus eorum prodit cos : Propheta nort

i8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROPORVM IN SACRiS

tam pvofpicientcm calamitaté uideturdemonftrarc.quam Chria.boc eft,u(ïtata,8i uul garifententia, uti: Omiiescnim uultu prodi prædicant, id quodPoeia qua:ritur,Hcunbsp;quàm difficile eft cnmen no prodei euulru.Et limilia multa.Huc pertinent apophthe-gmata, Si qualiacunqj uetei ü didfa.quæ iiocant crifeis, quale eft didtum Catonis: Radices uirtutum atnaras efTeJruâus dulces.

«[ AuxefiSjid eftaugmentum, eftquum uerbo utimur.quodrci magnitudinemfu-perareuidetur : utproconuiuari, debacchari.pro enato,lcelus. Terentius ; Senifidelis dum fum, fcapnlas pci didi. Et Adel. Con trim in quærcndo iiitam atc^ artatem meam.nbsp;Nuncexadtaætate,amp;c.Sici.Ioan.5.Etfcitis,qMC)domnishomicidanon habet ui tam ar--tcrnam.Nam hoc fcliemate dicimus occifuni.qm hf larfus exanimatus,qui fit dolore afnbsp;fccius,8dreuixilTe,qui fpem recepcrit. Item Pfalm.ij.ucrf.ó.Infignisauxefiseftin uerbo profequentur.i.Cor.S.Si efca offendit fratrcin nieum.amp;c.Senfuseft; Siidolothyto-rum efus fratrum quoqiio modo oftenderet.aiitad cultum idolorum pclliccret,non fonbsp;lum non edcreuellem idolothyta, fedomninonullascarnes,Sdc. Veleftcatachrefis. Etnbsp;Efa.^.Ipfo fpiritu labiorum fuorum interficiet impium, id eft,halitu,uiriute.Pfal.j.Tttnbsp;domine clypeus pro me gloria mea.exalraiis caput meum. Et ig.Iudicia Domini ueri-tas.iuftifiiara finit pariter,amp; defiderabiliora auro,8lt;c.

Pleonafmosjdeft.fiiperabundantia.fit quoties {inquit Fabius) fupcruacuisuer-bis oneraturoratiOjUt: uidimcisoculi.s: fatiseftenimuidi.Sicorclocutaeft.Æneid.Tc-rent.in Adelph. Hifccoculis cgomrt uidi.Pfal.j. Vocemea inuocabo,ue! ciamabo,euin fatisuidcri poiTittnuocabo.Scripruratadmodum familiaris eft, fed nequaquamfifan-diorumaffedfum confideres.uitium ei.quia minimèociofus.Ioan.t.Omnta peripfumnbsp;fac'ta funtjSe fineipfo fadfum eft nihil,Pfal.73. Incenderunt igni faiidtuarium tuum âCnbsp;i4i.Vocemeaad Dominum clamaui.

ijf Energia, id eft euidentia, manifeftatio ab agendo finquit Fabius) duiHa, 8dcuius propria fit uirtus non cfTe quæ dicantur ociofa. Hanc uirtutem Grxei qui lucem quatnnbsp;rebus addir, fpedtant, energeian : quiuero mouendi efticaciam, ab opcreenergian appellate confucuerut. Figura eft qaum res ita defcnbitur.ut cerni iiideatur,ut: Pfalm.jj.nbsp;MagnificateDominum mecum, amp; exaltemus nomen eius in idipfum. Et jö.Vidi impium fupcrexaltatum, utGenefij. Mihi autem non dedirti fernen, amp; ecceuernaculusnbsp;meus erithartes meus. EtEfaias, Carncm tuam non auerfcris. Interna uisorationis.nbsp;Qpafi dtcat.eum qui un um ex membris corporis tui eft. Sic Syntomia quoep nihil dif-fert à fuperiori.

•f Comparatio.nec alia eft qua crebrius aut cömodius utimur in ampIificando.Nam quid non crefeit aut m inuitur cum alio collatum lt; Fit comparatio uel funilium,uel dif-fimilium.ubi maiora minoribus,uel minora maioribus conferuntur, ut ; Cic. An uercinbsp;uir ampltffimus Publicus Scipio pontifex maximiis.Tyberium Gracchum mcdiocriternbsp;labefadiantemftatumrcipublicæpriuatus inrerficit.Catilinam orbem terrse carde atquenbsp;incendio uaftarecupientem, nosconfules perferemusï Ad fimilia pertinent Apologi,nbsp;parabolæ,qualesfuntEuangelica:eicones.

Profapodofis, Latine caufatredditio.oppofitio. Hæc figura fit quando fententtfs duabus.autpluribus propofitis, fuacuiep ratio.uel pofterius reddef, uel ftatim fub unanbsp;qua^ fententia fubiungetur,quibus pofterior ratio fubinfertur. Vide Rutiltü Lupumnbsp;de figuris.Cicero.Quarro igitur,unde ifte tarn pecuniofus fadlus fit i amplum patrimonbsp;nium relidfum eft: At patris bona uenierunt. Hxrcditas aliquaobucnir: non poteftdinbsp;ci,fedetiam neceifarps omnibus exhxreditatus eft,ôlt;c.Cicero in Iib.4.Rhetor.dcSub-iedlione.Ela.37.Tum enim fcciiti cerium amp; teiTam,amp;c. Elegans Profapodofis, cur fo-lus fit Deus corli amp; terrxmempe quod folus ea condidcrit.Et ió.Mortui ergo tui uiuut.nbsp;Qiiafi dicat qui fiat, ut qui moriuntur in Domino uiuant : quia inquit, tu irroras rorenbsp;uitx. Poniturenim lux pro uita,quomodoamp;; Latinis,quum dicun t, Tumihihaclucenbsp;chariores. Item Efa.i. Nullusexaudiam. Quiamanuscnim ueftrxfanguinemadenr.nbsp;Caufxredditio eftquurnô fitafpcdfu amp; cxauditiodignaturus.Manus ueftrx,8lt;c.Hocnbsp;eft, Obruti eftisomniflagitio. Sanguincm euim Hebrx.capiuntprocrimine. Rapinxnbsp;trgo,circumuentioni,prxdæopprertioni,homicidio,acomniuiolentiægcncriftuc!ere,nbsp;adferitpropheta.Item Efaix ji.cap.Hine eft ut omni tempore metuas,Profapodofis eftnbsp;ualde elegans. Mortales reuereris,qui aliquando homines fuerunt : hinc eft ut monalianbsp;metuas

LI T E R I s V s V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^9

tnttuasomnia.ItemGcn.cap.g.Rcdditrationemquurperditurusfùmundiim. Quia torrupcratomniscaro uiamfuam.

Hypotypo fis,Eftpropofita quædam forma rerum ira cxprelTa uerbis.utcerni po-ïius uideatur quàm audiri, Vel fit quum diligenterperfequimur,arcumftantias,amp;c. Ci teropro Milone: Si uideretis hxc pidIa.amp;c.Pingitenim Milonemin rheda penulatum,nbsp;lt;um uxorcamp; paruis liberis.Clodium uerô armatum.lêdentem in equo,pugnantem exnbsp;lolt;o fuperiore.amp;cipfeinflammatusfcelereacfurorein forum uenit,ardebantoculi,tonbsp;to ex oreerudelitas emicabat.amp;c.Mirè traélat fixe Cicero pro Milone,qux faólurus fucnbsp;tit Clodius,fi' prxturam inuafiïfet. Vide Fabium.Huic fimile eftEzech.cap. j7.Et ponânbsp;fuper uos neruos,amp; afeendere faciam fuper nos carnem,amp; obducam fuper uos cutem,nbsp;amp; ponam in uobis fpiritum,8lt;c.Efa.;4.Diduc q longiffimè funes tuos amp; clauis,amp;c.S6nbsp;eodem cap.eiufdem proplietx,Ecce ego condo fabriim iftum.His uerbisnon uidetiira-Jiud uelle.quantumuis diuturna armorum fabrica, quàm amp; uiolentos SCarmacorumnbsp;à 1Certe. Pocticc uerô, armorum hypotypofim, quomodo fcilicet fabrefiant pro armisnbsp;ponit. Quibus probat in ruaefiepoteftate, utuim uelarcear,uelaicifcat. Etjj. Vosc-nim concipietis palcam,amp;c. mirabiliquadamhypotypofi adumbratincendiüludah,nbsp;Coacipietis paleain,amp;: ftipulam parturietis,ait,pro. Similes eritis ftipulx.Siue perallc-goriam,EritisftipuIa,fpiriiuS uefter,ÔCc.eIatusillcamp; contumax ignis uiceefl. Deuoratnbsp;en im uox ac perdit fuperbiam, z. Cor.j. Quoniam Deus eft, Si lulfit è tenebris lucetnnbsp;eliiccfcere.Species eft Hypotypofis.Et Dauid multis Pfalm. more fuo per banc figurantnbsp;canir.Pfalmooifbuo.

lt;{[ Enallage fiue eterofîs, quum uoce eadem modice deflexa uarietatis nonnibil con-titiarur.Enallagc numeri eft Plalm.8. Inimicum Si ultorem, idem ualet quod inimicos Si ultores.Itein Pfal.Sy.uerf.î.dKnum pro dilt;fia,ct,in te,idem eftatepde te.Eia.îî.Parienbsp;tes clypeis nudari.SCc.Pcripbrafis amp; Enallage eft.Parietis nudari,pro,clypeos de pariere auferri , Enallageeft : Clypeosautem de parieteauferri, Pcripbrafis eit.pro Clypcosnbsp;fumi.Etalibi.Eritin combuftionemSCcibum ignis.pro.incendcturautcomburetur.Etnbsp;»•loan.j.cap.Mendacium promendacejesproperfona.

Paragogc.adieôlio eft fyllabarum.Illa quo^ frequens in fcripturis.Vt in nomine fakitis apud Hcbr.nam cumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fignificat.ponitur. Pfal.j.

^a una fyllaba.SC Dauid Kimhi fignificationem intendi putat.SC buius aliquot exem-plaadducit.SicÔC Pfalm.iio.Tu es facerdos in xternum.In nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcdundat,ficut amp; in

iftx Paragogx non inffequentes funt in fcripturis.Inuenimus cnim omnes uo cum adfetflioncs apud HebrxosqnomodoSC apud Grxcos, ut in initio Libclli buiusnbsp;admonuimus.

1(1 Paromologia,Latine confelTiOjCummultaaduerfario permifimus,unum tandem aceufantes faé'tum.Vfurpaturin côiedluralibus, amp; potiusargumentum quàm febemanbsp;eft.Nam congeftis conieéluris docemus non eifici abaduerfario quod uolebar,uf:Eftonbsp;fané fueris abquandoamicus, unà militaucris,fintaliqua tua in eum beneficia, quidnbsp;tum : An non potuit düTibre grana C Vel bocfit,inquit Rutilius,quum aliquot rcs aduerfario concedimus ; deindcaliquidinferimus, quodautmaius fit quàm fuperiora,nbsp;autetiamomniaquxpoffumusinfirmet.Huicfi'mileillud Efaixty.elTe uidetur. Eftonbsp;cnim populi (iuxta linguam fandlam) xque ac multx Si enormes aqux inundent: at-tamen protinus ut eos Dominus tncrepat,qui longiiTimèaufugiuntjamp;c.Alii Epidodonbsp;fin.hoc cft.concelTionem adpellanr.

HancGrçci uocantErotema,notioraurem eft,quàm qux prolixe defcribi debear. Vergil. Quisnouushicnoftris fuccelTitfedibus hofpes t' Hicperfequifcpobferuabit,nbsp;quàm multiplicem uim admirationis, inftandi, indignationis Si fimilium adfîétuuinnbsp;habet intcrrogatio,uocantGrxciPyfma,quoties multarogant; feriptura plena eft hu-iufmodi intcrrogationibiis.

Copulatio. Repetendiforma, Vbicumquadam fîgnificantiarepetituruerbum hoc modo,Sed tandem ad ilium diem Memmius crat Memmius. Pofterius enim notâtnbsp;eiusiam antecognitos mores,utfidicam.In fumma,Paulus eratapudAnaniampon-tificem Paulus,quafidicerem, eratfui fimiIis,Grxci uocant Ploccn. Similis eft Anti-ftafis. De qua figura fuprà, Vna falus uidis nullam fperarc falutem. SeddePlocenbsp;biulta Fabius.

TROPORVH IN SACRIS

i(f Dicæologia eft,cum caufamur aequitatcm,ut ; Lapfus fum, fed adolefccs, amp; inter tales uerfatuSjinter quosnon potuitnon corrumpi. Talc eft,Furor arma miniftrar. Vonbsp;cant altj Dianian, hoc fchema. Et tale eft ttrxyitcätifi apud Rutilium, ut : Amicum defe-rui,fed coaâus legibus,cöferuaui amicitiæ fidem, dum per leges licuir,nunc ab illoalienbsp;name me, non uoluntas,fed legum uis. Huie figuraraftipulari Paulus uidetur.t.Tim.i.nbsp;Qui prius blafphcmus fui,amp; perfecutor Kcontumeliofus.fed mifericordiam Dei con-fccutus fum,quia ignorans feci in incredulitate,amp;c.

«U Mctamorphofis,Latinètransformatiodicit,quandofïttransformario rei,ufîfunt hac creberrima prophetæ, Efa.i.Et erubefeetis fuper hortis quos elcgeratis, cum fueritisnbsp;ueluti hortus abfç aqua. Eterit fortitudo ueftra ut fauilla ftuppæ,amp; opes ueftræ quaffnbsp;fcintilla : amp; fuccendentur utrunqj fimul : no ent qui extinguat.Perpendcautem quamnbsp;elcgan ti metamorphofi utatur,quum lucos, hortos amp; delubra,ftuppam facit : 8i aurores atep cultores eorum.fcintillam. Quæ ubi coniundla erunt,quid aliud quàm ingensnbsp;incendium dabunt Item 34, eiufdeni prophetoe. Et conuertentur torren tes tui in pieë.nbsp;Quàm elegansautem eft Vatis metamorphofîs.FIumina in picem mutât ; Humum aunbsp;tem in fulphur : quoinextinguibile urbis ac populi incendium maius faciat.

Mimifis,Latineimitatio,Eftquum altenusgeftum reprçfentamus,autrecitamu5 uerba. Et ferè in eludendo pofita eft uerfaturep amp; in fadis öi in didis.In faólis fic^ eftnbsp;^ypo'ypoft* admodum uicina. In di(flis,quale apud Teren t. At ego nefcicbam quor-fum tu ires.paruula. Hinc eft abrepta,eduxi t mater pro fua. Soror didla eft,cupio ab-ducere ut reddam. Et alibi. Qiiis tues^ quid mihi es cur meam tibi heus proximusnbsp;fum egomet mihi.Huic fimile eft illud Dauidis Pfalm.3.Multi qui dicunt animae meat:nbsp;non eft falus ipfi in Deo eius.Et Exo. j.Ne forte nobis peftis aut gladius ¦ eft ad moremnbsp;Ægyptiorum fermo. Etapud Paulum, Ne artingitc neguftatCjnecontreflate.Hier.jrt.nbsp;uocat Dominus Babylonem,montem, non quafi humana quicquam firmi habeat,feclnbsp;quodipfa fe Babylon tutamaefïrmam inftarmontis propter opes exiftimaret.E(aiaeanbsp;dem ratione ipfam,monicm editum adpellauit,à faftu fcilicet amp; opulentia.Et Pfalm.u.nbsp;Labia noftra à nobis,quis nofter Dominus.

Metathefis,Latine träfpoßtio uel tranfmutario quaedam literarum, uel translatio fut inquit Fabius) temporum, ut quod timbre dixit Poeta in decimo, pro timber, innbsp;quo metaplafmo mirum quomodo fint audaces Poetae Græci.Ita amp; Efaiæ46.Simulatnbsp;que iuftt induco,adduco,amp;c. Vide ut hæc tria metaftaticos lepide pofuit, Vt iufli,«nbsp;adduco, fitut,Vt utdi,ut perii:pro,Vtuidiprotinus perq : uel,Protinus utuidi perq.

Antiftrophc,Latinèconuerfio. Quoties argumentum uelorationemin adueriâ-rium retorquemus.Vfus eft Mofes hac figura, Gen.39.Cumcpaudiffetmeclamare,reli quit pallium penes me,amp; fugit,antiftrophon in lofcph rétorquer uerfutiftima mulier.nbsp;Nam quæprodefenfionefuaadducere potuitlofeph.uertitipfaeiin accufationem.Si-miliantiftrophonte feritlofeph fratres fuos eiufdem libri cap.4z.H0ceftquod dixi,exnbsp;ploratores uos elfe : Quafi dicerer,Hoc idem quo uos fufpicionem repellitis,mihi maxime fufpicionem auget.uos elTecxploratorcs ; namhocdolo ufi eftis.ut fimul tot fratres ucniretis,nequis fufpicaretur uos e(Teexploratores.

f Ephexegefîs.Latincinterpretatio, expofîtio priorisdifli. Eft repetttio probatio-nis eiufdem, 8i cumulus ex abundanti,ut Pfal.7. Domine Deus mi,fi feci tftud,fi eft in i quitas in manibus meis.amp; zo.Magna eft gloria eius in falutari.Et zp.Dominus fiiiflusnbsp;eft adiutor meus.36.1. Cor.4.Nc fupra quàm fcriptft eft fen tiatis, hoc eft, ne plus quàmnbsp;par eft fen tiatis de uobisipfis,8ic. Vfus eft autem feribendi uerbo Paulus, pro, exaltan-di,aut inflandi. Id quod fequens ephexegefis docet, qua fe ad hûc modum déclarât. Nenbsp;alius aduerfus fupra alium infletur.Vide Fabium.

Antiprofoponeft, quandoprohomineingratoperfonaponiturgratiffima, ut Pfalm.78. Quia comederunt lacob, amp; locum eius defolauerunt: pro gente enimnbsp;quæ peccauerat,reuerendifiimi patriarchæ nomen obieëlum eft. Com-pofitum nomen ex anti contra, âC profopon perfona.

DE

LI TERIS VS VS.

DE TRO PISgt;-

Ropus, Eft uerbi uel’fermonis à propria fignifi’catione in aliam cum uirtutemutatio. Vel eft didlio translata à propria fignificatione adnbsp;non propriam fimilitudinem,ornatus,nece(firatis'ue caufa. ClariiTi.-mi Latinorum modum appcllarunt.Vndetropi Latine,madi,uel)nonbsp;res nominari pofTunt.In tropo mutatur ftgnifi’catio,ut : progenies uinbsp;perarum : nam hie uiperænon ftgnificant propriè (quod folent) fer-pentes, fed per tropum tranfumuntur. Sic cum Apoftoli piicatores uocantur. lam co.-gnatum quiddam pifeatores (ignifi'eant, non id quod antca propriè iolebant. Tate eftnbsp;hocapudElaiam prophet, capite Beatiquifeminatis fuperomnesaquas, mitten-tes pedem bouis amp; afini. Quod fi de propria fignificatione, feminandi,aquarum,bo-uis,afïni,Ioquaris,quid erit abfurdiuss' Nam per tropum loquitur de Apoftolis Euangenbsp;lium docentibus.

Metaphora.cft rerum uerborumip translatio. In primis iltuftris longé pulcher rim us trop us eft,Sf uel Cicerone tefte, uelut ftella in oratione lucens. Transfertur ue-rd nomen aut uerbum ex eo loco in quo proprium eft, in eum, in quo aut propriü decft,aut translatum proprio melius eft. Crux pro mortificationc.Item cribrarc : Satanai;nbsp;expetiuit uos.utcribraret Pfalra.Vcrumtamen in diluuio aquarum multarum,ad eumnbsp;non appropinquabunt. Et i4ö.Qui alligat contritiones eorum,amp;c.Metaphora ab ar-tificibusmedendi. Et Pfalm.x.Qui exarferit.Haee autem multis modis traóïatur. Pri-mum deflexione, quotics uox è propinquo ad rem proximam deflevlitur, ut uideo pronbsp;intelligo, Audircpro obtemperare, Sentirepro intelligcre, Concoquere pro perfenc,nbsp;Defpicere pro contemnerc. Vide Erafmum in Copia Verborum. Idem quotpin faertsnbsp;fitlitcris.ut: loan.d. lefus autem uiditcogitationes eorum,id eft,intellexit aut fenfit.Etnbsp;alibi,Vidensautem Icfus ltem fcntireprocognofeere.Gen.zp.Sic etiam uidcrepro cogitate. Quid uidifti,ideft,eogitafti ¦¦ eft enim uidereoculorumjGen.zo.S^ audirepro erenbsp;dcre,Deut.6.Sf inte!ligere,Gen.ii.amp;2x,

AÈ ammali ad iMnimAlé.

AshlantiscinólumalÏidu^cum nubibusatris, Vergil. PinniferumepcaputuentO quaifaturamp;imbri, Nixhumerosinfufatcgit,turn tluminamento. Pratcipitantfe«nbsp;nis,2fglacièrigethorrida barba. Nam ut hæc animati$funr,itamon$ animant hon banbsp;bet,cui membra hominisadlcribuntur. Huie fïmileeft illud Ainosi. Exiccatus eft uer-texCarmelis.Homines enim non montes ueniccm habent. Et Pfal.77.Äquarparturie-runt,commotæ funt abyifi.

AlanimaliKdnnimale.

Secunda fpccies eft, quoties à bruto animante ad animal batione præditû,fTttrâf-latio, ut; Typhin aurigam celeres feccrecarinat. Nam amp; auriga, amp;' gubernatorani-mam habenr. SimileeftPfaI.x. Qyarefrcmucruntgenres. Et. Dominus quieripuit mc,8fc.EtPfaI.i58.Si fumpfero pennas ante lucem. Nam SC homines, amp;beftiæ,ôC uo-lucres animam habent,

innnimAli ad inanimale.

Pelagustcnuererates,ncciamampliusulla. NamSfpelagus amp; raresanimanl non habent.Aut iî quis fyluam featere dicat,quod eftfontium. Aut odium fuppullu-lafcere, quod eft fruticum. Si quis oràtionem fluere dicat, ut ftudius âf undas negotio-tum.Eiufdem generis eft,fi quis collem uerrucâ dicat,quemadmodum Cato. Vide Gelnbsp;lium lib.j.cap.j.Nam inanimato ad inanimatum transfertur.Simile eft il lud Zacha. 11.nbsp;Aperi Libane portas tuas. Et : Qui paambulat femitas maris.Translatio eft enim à ci-uitate ad montem,£f à terra ad mare, quorum nullum animam habet.

Ah tnanimali ad animale.

Autlîlamamouet,!) tantum pcélorcrobur Concipis. Nam utroburanimam non habet,itaTurnus,cuihæcdicuntur,animâhabet.Huic Emileeft illud:Auferâà uonbsp;®*scorlapideum;.non enim lapis, fed populus anima habet* Metaphoraautem.autnbsp;partis

i» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROPORVMINSACRIS

partis uniuseft,quasanacoluthasappe!lant,ut;Fluduarefegetes,nonpoteAetiiindid fegetare fluftus.Et ut uerticein recïè transfers ab hominc ad monteni,ita non reóf è ca-cumen ad hominem traduxeris.Aut anriftrophe,uel quas etiam acoluthas uocäi, id eftnbsp;redprocx, (îuc communes, ut : pro gubernatoreaurigam.ita proauriga gubematorZnbsp;reâè dixens,amp; remigtum alarum,Nam amp; alxauium,amp; alarum remigia dicuntur. Hienbsp;tropus amp;adDeumfitmultipliciter: A uolucribus, ut; Sub umbra alarum tuarû pro**nbsp;tege me.Pfalm.i^.A feris,ut: Dornin us de Zion rugiet. Amembri$humani$,ut : Qui*nbsp;menfus eft pugillo aquas, amp; cœlos ponderauit lt;: Ab homtncinteriorc, ut ; Inueni Da«nbsp;uid filium Icffe uirum fecundum cor meura. A motibus mentis humanx, ut Pfal.r.Tücnbsp;loquetur ad eosin ira fua. EtGener.tS.PœnitetmefcciiTc. EtZach.S.Zelatusfumillud.nbsp;Draco tftequern formafti ad illudendumei:per draconc diabolus,per diabolum bonu*nbsp;angelus intelligenduS eft, qualis à Deo formatus eft. Item Exo.;.cap. Fcrtere feciftiso-*nbsp;dorem noftrum coram Pharaonc amp; fefuis eius, id eft,uilcs reddidiftis 8(. abominabiles,nbsp;hoc eft Pharao abominarur nos, dó irafeitur nobis. Paulus in Epiftola ad Corinthtos,nbsp;hacMetalepftin contrario fenfu ufuseft, quum dixit nos CliriftibonumodoremelTe:nbsp;odorem aurcm profama pofui(Ïeuidetur,Sóc.

*[[.Meconomia,Latinèdenominaiio,tranfnominatio,Qiix eft nominis pro nomine po lino,cuius nis eft,pro eo quod dicitur,caufam per quam dicitur,penere. Veleft qux-dam tieluti trâfnominatio.ab alia fïgnifîcarioncad atiam proximitaté translata.Ptal.a.nbsp;Qpihabitatin ccriisirridebiteos, amp;c. Et Gen.19. Nunccognoui,id eftcognofeerefecinbsp;te.quod timeas dominü.Huius multx funt fpecies : Per id quod continet.id quod con-tinetur.ut; Nunc pareras libare loui. Er : Thcatra plaudunt, prata mugiunr : dum illicnbsp;homines plaudunt : hie boues mugiunt. Aut contra,per id quod cötinetur.id quod connbsp;hnet,ut : Ciateras Ixti ftatuunt, amp; uina coronanr,pro pocuIis.Et Vergilius ; lam proxinbsp;musardet Vcalcgon. Dum nöille, fed domus eius arderct.Pfal.46.Etuocauit terram,nbsp;id efthomines terrx. Et 6;. lubilate Deo omnis terra Si io4.Lxtata eft Ægyptus. Aulnbsp;perinuentorem,id quodinuentumeft,ut;Tercnt,Sine CerereSl Libero fnget Venus.nbsp;Et,Commixtam Vukanusmittitadaftra fauillam. Vultenim per Cererem,frumentinbsp;inuenrricem,intelligerepanem : per Ltberum,inuentorem uitis.uinum: per Venerem,nbsp;Iibidinem:per Vulcanum.ignem. Aut contra, per in uentum inuentorem demonftrar,nbsp;ut ; Vinum precamur, pro Libero,qui uinum apud Grxeos inuenit. Item per efficien-tem id quod efficitur ; ficut pigrum frigus, quod pigros homines fadat, Etnmorpalli-dus, eo quod pallidos homines reddar, ut : Pallida mors xquo pul fat pede pauperuninbsp;tabernas.Regumip rurrcs,8óc, Aut contra id quod efficitur efficiens, ut : lungit equosnbsp;aurigcnitor,fpumantialt;^addit,Frenaferis. Et fpumantiafrena dixit, cum utiquenonnbsp;ipfa fadant fpumas, fed equus, qui ea gentfpumus confpergat infufrs. His Emiliafuntnbsp;ilia facrxlcripturx,ut:Per inuentorem id quod inuentum eft, utfiquisin facris literi*nbsp;pro lege ponat Mofen a.Corinth.i. Quamdiu legit Mofes, uelamen poEtum eft fupernbsp;toreorum,ideft,lexquxperMofen dataeft,8óc.VelcumefTc(ffum proefficienteponi-mus:aut contra,ut cruenta lex,l$tum Euangeltum.Item cum contentum continente E-gniEcamus,ut:cados epotos,litera prolege. i,Corinth.5.Litera ocddit.Autperid quodnbsp;continet, id quod continetur ,oftendit ut : Gcnef x4.Effundcns hydriam in canalibus.nbsp;Aur contrà,ut : Accipeliteras tuas.Neq; enim hydria effundebatur,fed quod in ea con-tinctur:necliterxinmanus,fcd charta quxIiteriscontinetur,adfumitur.Etitcrum,Ecnbsp;dimitteeam,amp;uadar, dóafpicientes.Non enim area, fedplauftrum qui continebatur,nbsp;uel boues qui ducebat plauftrum ire poterant.Hxc Si per efticenrem id quod Et, dó connbsp;trà per hoc quodfir,effidcnfem defignat.Frequcns eft in Iitcris facris hxc figura. Genc-fis 4x.Et uos ite Si adducite fradfionem famis domum. Per Metonymiam,fames uoca-tur ftumentum, quo femi fuccurrirur. Abducite uobifeum in patriam ueftram anno-nam quam emiftis.Et apud Hier.Omnis ciuiras exitobuiam.

AntonomaE3,Latinepronomin3tio,Ea eft nominis permutatio. Vel, quum dc-finitionem.3nt etymologiam, aut defcriprione proaliquo nomineponimus,uc pro In none,$aturnia : pro Homero, Poeta : pro Chrifto.Saluatoraut Dominus : pro Paulo,nbsp;Apoftolus : pro Satana.princeps mundi : pro ira,bilem efferuefeentem ; pro ambition«nbsp;dixit Ouid. Ncf leuis ambitio perfufa^ gloria fuco.Pro auaritia:Magnaruue fames folnbsp;lidtantopum.Diuumpaterattjhominum rex. Etexfadlisquibusperfona Egnatur.nbsp;Thalatno

LITERISVSVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X}

Thalamo qux ffxa reliquit Impius.His fïmilia funt hæc,Gen.xj.Ef fepeliam mottuum Weum. Et Luc. x.Annuncio uobis gaudium magnum, id eft, Euangeliû.Ioan.tx. lamnbsp;Princeps huius mundi eieftus eft foras, id eft. Satan. i.Pet.j. Aduerfarius uefter diabolus circumif, ficutleo rugiens.Ioan.xi. Dixit difcipulusillc quem diligebat lefus, Do-Win us eft,id eft, lefus. Diciteis lefus : Pucri,num quidobfonii habetis, Etflumenafe-fter.Flumen ponifurpro Nilo,amp; Nilus arefcet. Quum Hebræi Humen nominär, Eu-phratemintelliguiit.Efa.Aquafluup.Hier.x. Pro Euphrate. Item,Domum proxde5lt;nbsp;templo,Efa.44.Vtindomomearedeat.SicMar.iy.RexIfrael,Chriftum fignificat.So-let nanq; lingua facra fubindehacfigura uti, ut epitheta fola ponat, fuppreffis nomi-nibus: forti tudinem pro uiris fortitudinepræditis, quos fuo moreDauid uiros foi titunbsp;dinis uocat.Iniquitatem pro iniquis,ut fcriptura loquitur pro uiris iniquitatis Pfal. i 89.nbsp;Pro eo quöd düigebam cos illi odio me profequebaaturego autem oratio eram,id eil,nbsp;uir orationis.hoceft.orabam. Tropum huncBeda in hunc modum diffinit.quod An-tonomafiæfignificatioin uicenominis pofitafit,amp;accidentibus uidelicer,propriam fi-gnificatperfonam, quae tribus fit modis. Ab animo,à corpore,extrinfecus. Ab animo,nbsp;ut ; MagnanimuslpAnchifi'ades Acorpore,ut.Ipfearduus,altaq5pulfatfidera. Verg.j.nbsp;Extrinfecus,ur,Infclix puer,atcp impar congreffus Achilli.His fimile eft illud Efa.yt. Abnbsp;animo,ut;Nunquidnon tuperculfifti fiiperbum'; Acorpore,utt.Reg.i7.Virfpuriusnbsp;altitudinis fex cubitorum 8C palmo. Ab elatione enim animi diabolus lue intelligitur funbsp;Perbus.A quantitate corporis Goliat gigas fignificatur. Extrinfecus qux fumuntur.innbsp;plures fpecies diuiduntur.Defccndunt enim à genere.ut : Nunquid omnib. uobis da-bit filius Ifai agrum ; A loco.ut Matth.xö.Autorcm feditionis feftae Nazarxorum. Abnbsp;acquot;tu Ioan.19.Qjji autem tradiditeum.dedit cis fignum dicens.Ab euentu,Matth.2i.Dinbsp;fcipulus i 1 le quem diligebat Icfus.Per hunc tropum aliquoties 8i Dominus ipfe demonnbsp;ftratur.A gencre.ut: Osannafilio Dauid.Aloco,ut: Quifedesfuper Chérubin appâte. Ab a6tu,ut lob.y.Peccaui.quid läciam ó cuftos hominum lt;ƒ Hacc ille.

Synecdoche,Latine comprehenfio, intelledio dicitur.quoties ex uno plura intel-ligimus,Roman us prælians. Aut à parte totü oftendim us, Vt cum pro gladii uocc.utor mucronisadpellatione. pro belli nomine, gladij. Animam pro animante feu homine.nbsp;Vergilius.Haud aliter puppesep tuac.puppesfp tuorum. Taleeft illud. Si quis percuf-ferittein dexteram maxillam,porrigc ei amp;finiftram.Quoutilt;pmonet Dominus, ut tonbsp;ti fimus parati ad fuftinendam.Mortui peccato,quicœperunt mori.Sic dicimus exerci-tum efTe cæfum,quia plurimi interfefti funt. Et populum famflum effe,quia aliqui fannbsp;dli funt. Aut contrà,ut: Et ingens à uerticepontus.In puppim ferit,excutiturpronuscpnbsp;magifter. Et, Gramincas, aliifontcmtpmagifterignemqj ferebartt. Similiter in facranbsp;fcriptura. Aut contra,ut: Tulerunt Dominum dixit,cum Domini corpus quæreret,amp;c.nbsp;Aut enim totum à parteoftendit,ut: Verbum caro fadum eft. Et in Aólis,Eramus ue-ro in naue uuiuerfeanimæ ducenræ fexaginta fex. Aut contra, ut ibi ; Ergo propternbsp;parafeeuen ludæorum quia iuxta erat, monumentum ubi pofuerunt Iefum,Ioann.i9.nbsp;uelquum continens procenten to fumitur : Epotoscados, pro uino epoto : uel prius,nbsp;autpofteriusexquoexteri intelligipolTunt; utconcuteremuros, prooppugnatione.nbsp;Oculi Domini fuper iuftos. Vultus Domini fuper facientes mala. Sic Gen.27. Curreadnbsp;boues,amp;accipe inde mihi duos hædos,fîmul pafeebantur oues amp; hædi,fed quiapotio-*'esfuntoues8fhitdi,etiamcaprinum pecuscomplexus. Item jj.Hifuntfilij Iacob,quinbsp;''atifuntei.in Mefoporamia.Manifeftum enim eft, longépoftea natu Beniamin, cumnbsp;•rinfiftet Bethel amp;C appropinquaret Bethlehem.Sed quia potior erat numerus undecimnbsp;filioruni Iacob,qui nati fuerant ei in Mefopotamia, ipforum commemorationem feri-P'nra complexa eft etiam Beniamin, qui non erat ibi natus.Dani.7.Rotæ eius ut ignisnbsp;^’¦flens.id cftjn curru igneo. pars pro toto. Sic unum pro multis dicere, omnis feriptu-n frequens ufurpat. Promifeue numero plurali flCfingulari utitur, Pfalmo decimo,nbsp;“«ffu tertio 8C quarto- Similiter Hebræi in numerum non recenfentmulier?s amp; filias ;nbsp;quum tarnen intereosSdmulieres amp; filiæfmt. Siceft Synecdoche,quumPauluspri-wæCorinthiorum decimo, patres mare tranfificdicit, utiquemulieres amp; pucri quoc^nbsp;ftanfierunt, fed in potiore parte intelliguntur. Matthæi tertio : Omnes uenerunt adnbsp;^oannem, utbaptizarentur ab eo. Synecdocheeft,harum autemlocutionum plenanbsp;‘Il fcriptura.

x4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T R O P O R V H IN S A C R I S

Epitlieton,Latinc appofnu(n,quoties proprium nomen adieâo aliquo quatîue^ ftitur. Veleftpropofita diélio proprio nomini.Nam Anronomafîa uicem nominis fu-ftinct. Epitheton nunquam eft fine nomine.ut: Turpis egeftas.SiTriftis fcnedlus. Onbsp;fcelus abominandum, O deformem libidinem.ut, Pius Æneas,fæuus Hedfor.formonbsp;fus Alexis. Apud Poetam,Dira Cxleno, Diua Camilla, Et,Alma Ceres.Et,Obfcœni^nbsp;canes importunæl^ uolucres.Tale eft in Biblfj S, ut Ecclef 4J. Dilelt;fîüs Deo ôi homini-bus Mofes. Et : Mifericors amp; miferator Dominus.Et : luftum Lot oppreflum.Fit etiamnbsp;Epitheton modis tribus, Ab animo, A corpore,Extrinfecus. His duobus tropis autui-tuperamusaliquem,ueloftendimus,uelornamus.

Onomatopoeia, Latine nominis confidio foni imitatione. Clangortj tubarum. Vergil.Tinnire,balare,mugire,Tarantara, pro cantu tubæ,8C reliqua qux fignifïcandinbsp;gratia pro tempore fingimiis,ut ftridor ualuarum.rugitus leonü.lairatus canum. Inuenbsp;niuntur hæ amp; in fcripturis,uti.Cor.ij.Cymbalum tinniens.Et Efa.4i.amp; jiS.Quafî tuba exalta uocem tuam.Et : Canite tuba.Et Hier. Nunquid circüdabis collum equi hin-nitum t’Et; Rugitus leouis. Et lob 4. Vox leenæ.Efa.jô. Canes mûri non ualentes latrare. Ad hune tropum pertinere quidam exiftimantfibilos (crpentum.porcorum grunnbsp;nitus, cæterorum!^ uocem eonfufam animantium, quæSi ipfa in feripturis fan dis fx«nbsp;pms reperitur.

lt;1 Periphrafis,Circumloquutioncm fiuecircuitionem nominâtautores.Quaf fîtaut ornandærei caufa quç pulchra eft.aut uitandæ qux turpis eft,ut Vcrg.z.Æneid.Et iamnbsp;primafpargebat lumineterras. Tithoni eroceum linquens Auroracubile. Et:Ni-mio neluxuobtufior ufus. Sicgenitali aruo fukos oblimerincrres,Tempuserat,quonbsp;prima quies mortalibus xgris Incipit, amp; nox diuum gratiifima ferpir. Auttegendxnbsp;rei turpis,ut ; Placidumi^ petiuit : Coniugis effufus gremio per membra foporem. Autnbsp;fi quis euerforem Carthaginis amp; Numantiæ pro Scipionedicat.utTroiani belli feriptonbsp;rem dixit Horatius pro Homero. Item fi Mantuanus uates ponatur pro Vergiüo, Ve-nufinus poeta pro Horatio.Peripateticæfcholæ princeps,pro Ariftotele ; Stoicæfamiliænbsp;pater pro Zenone, Voluptatis a(Ter!or,pro Epicuro. Hæc figura amp; in facris literis nô eftnbsp;rara. Sic Iudic.;.Qiii afeendetis fuper nitetes afinas.id eft.patrictj amp; optimates eftis. lté.nbsp;Qui fedetis in iudicio, id eft, nos iudices. Et qui ambulati.s in uia.id cft,proletarq,uul-gus et plebei,Gen.49.In uiderunt ei habentes lacula.id eft,ba!iftarq.Sie etiam Pfalm.20.nbsp;Pofuiftiin capite eius coronam de lapide preciofo, id eft,conftituifti eum regem amp; dominum dominantium. Efaiæ 2i.amp; 27. Vallis uifionis eft periphrafis urbis Hierufalem.nbsp;Omnis uallis uifionls,uallis opima,Efa.28.Ephraim,Tribunali præfiderc,pacis eft. Honbsp;ftem uerd àmuroarcere.belli.Item, Væ Ariel Aricl,id eft,Hierofolyma.Puluerë pedumnbsp;tuorum lingent.periphrafts eftfummæ humiliationisaededitionis.Hoftes tuos cibabonbsp;tuis carnibus ; circumloquutio crudelifTimx ultionis. Item Paulus ueritatem fplendidenbsp;producit,cumaic:Seimusquoniâ fiterreftris domus noftrahuiushabitarionis diffoluanbsp;tur,quod ædifîcationem habemus exDeo, domum non manufadam æternam in cœ-hs. Fœditatcmeuitans,ut:Nam focminæcorum immutauerunt naturalem ufum quinbsp;eft contra naturam,Rom.i.cap.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

AIIegoria,Latinc permutatio.Tropus orationis eft.quam inuerfîonem interpre-tantur ,cum aliud uerbis, aliud fenfu oftenditur, acetiam nonnunquam contrarium. Prius,uts Oquot; nauis referent in mare te noui. Fludus,ô quid agis fortiter occupa por-tum.Tofuslp etiam ille Horatij locus, quo nauim pro republica.fluduum tempeftatesnbsp;pro bellis ciuilibus ; portum pro paceatcp concordia dicit. Tale Lucretius, Inuia Pieri-dum peragro loca. V ergil.Sed nos immen fum fpacqs con fecimus æquor. Er.iam tem-pusaequum fpumantia foluere colla.Hoc eft carmen hniri.Sine translatione uerd Vér-gil.in Buco. Certè equidem audieram,qua fe fubduccre colles,Incipiunt molliip iugumnbsp;demittere diuo,Vfep ad aquam amp; ueteris confrada cacumina fagi. Hoe enim loco pracnbsp;ter nomen cartera proprijs decifa funt uerbis. Verum non paftor Menalcas,fed Vergi-liuseftintelligendus. Huiefimileeft illud Matth.;. Ventilabrumeiusin manüerit, 8Cnbsp;purgabit aream fuam,d^ congregabittriticum in horreum fuum ; paleas autem combunbsp;ret igni incxtinguibili.Hic totus locus eft Allegoria quxdam:nam aliud intelligi debet,nbsp;quam quod propria uerborum fïgnificatiopofcit: nempeChriftumiudicaturumeife,nbsp;éc fan dos feruaturum,pcrditurum^ fontes.Item Ioan,4.Lcuateoculo$ ueftros,âf ui-dete

LI TERI s VS VS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iS

dere regio nes,quia albæ funtiam ad mcfsë.Hoceft,inteIIigire,quia popult funriam pa i^tiadercdendum.Efa.x.Pat'abitur mons domus Domini,pro, in(Iaurabtturamp; fubli-jnabitur, populus Ifraeliticus in Chrifto. Non ut ipfe populus magnus fit futurus,f«dnbsp;*s qui de illo populo fecundum carnem eft. Item amp; dicatur Zion.populus meus es tu:nbsp;2ion hicecclefia eft,quod in Pfalmis paffim obuiam fit. Item Efaias Allegoriam à tor-tulari Sf uindemia traólat,quód bumiliationis,crudsamp; mortis Chrifiigloriam deno^nbsp;tat.Talium in facris libris funtinnumera.Spedes eius nominanturhæ, Æ.nigma,Parœnbsp;Biia,Ironia,Sar£afmus,Aftyfmus,Myflerifmus,Antiphrafi$,Charientifmus.

IJ Ænigma.Obfcura quædam allegoria uel quæftio magis uitium Fabio,quam uir tus,cum diluddedicere uirtutis nominecommendetur. Hinc, opinor, motus Diome-des,S^ uirqs ÔC uirtunbus conn umerat. Cuius exemplum aptifTimum exrulit Hefiodusnbsp;Georg.?,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ftm TUKvlai. Dimidium plus toto. Quod Plato libro de Leg.?, exponit

multis uerbis, Qiiæ omnia hue tendunt.Satius eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoe eft,In*

iuriam pati.quam inferre. Eft enim eiufmodi oratio.è qua propterobfcuriratem nihil tertieft colligere.Vel eft obfcura (ententia peroccultam fimilitudinem. Vergil. Die quinbsp;bus in rerris,ik eris mihi magnus ApoIlo.Tris pateat cœli fpadum non amplius ulnas.nbsp;Mater me genuit, eadem roox gignitur ex me. Gum fignificat aquam in glaciem con-uerti, Sé ex eadem rurfus efHuere. Tale eft illud in facris liter is, ut : Pen nac columbænbsp;deargentatac, Sé pofteriora dorfi eius in fpecieauri. Cum fignificet eloquia fcripturj fpinbsp;ritalis diuino lumine plena,fenfum ueró eius interiorem maioricccleftis fapientiægratia refulgentem. Velcertc uitam fanlt;flæecclefîæpræfcntcm,uirtutum pennisgauden-tcm:futuram autem, quacin cœliseftætcrnacum Dominoclaritatefuturä, In librislu-dicum ænigraa Samfonis eft de fubafto lcone.Decomedenteexiuitcibus,Sé delorti c-greflaeftdulcedo.Etin Euangelqs: Vbicuntp fuerit corpus,illiccongregabuntur Sé a-quilac : fignificans aduolaturos ad (c eleiflos Chriftus,tempore aduentiis fui.Ezcch.iy.nbsp;Item fïli hominis poneænigma, Sé narra parabolam. Aquila grandis, magnarum ala-rum,Séc. Et Iudic.9. Veneruntlignafyluarum. Etineodemlib.Decomedentecxiuitnbsp;cibus,6éc. pertinet ad allegoriam, quia aliud dicit,aliud fignifi'cat.Item Ezedi.ij. Duænbsp;mulieres filiae matris fuæ fuerunt, quxfornicata funtin Æ.gypto,6éc. 4.Reg.t4.Car-duusLibani mißt,Séc.Hoc genus fimiliainfcripturisobferua.

IJ Parccmia.Latinè adagium,diólum eftcelebrc aliqua nouitateinfïgnè. Vel accö-modatum rebus, temporibusep prouerbium, ut: Lupus eftin fabula.Terent.quum fi-lentium moneat.De cuius rattcnequidattinetdicerecum in omnium manibus fincE-rafmicæ Chiliades,obferua in facris libris,fi qua occurrerinr.Qualia funt i.Regum to. Num Saul inter prophetas '! Modicum fermentum totam maftam inficit.z.Pet. 2 Canisnbsp;aduomitumredicns.Cecinimus uobis,Sé nö faltaftis.Item unde exitprouerb Gen.io.nbsp;QiiafiNimrod robuftus uenator coram Domino.Idcirco dicitur in prouerbio : Venirenbsp;in Efebon.xdifïcetur Sé cóftruatur ci uitas Seon,8éc.t.Reg.27. Ab impfis egredietiir im-pietas.Sermodicebaturin ueteri prouerbio 2.Reg.20.Qiiiinterrogant,interrogcnt innbsp;Abela.Ezech.ió.Ecceomnis.quidicit uulgóprouerbiumin teafrumetillud,dicens:Si-cutita6éfïliaeius.Etcap.i2.Fiiihominis,quod eft hoe prouerbium in terra Ifrael dicennbsp;tium : In longum differentur dies, ideo peribitomnis uifio. A quibus exitprouerbiumnbsp;maledi(fIionis.Hier.2i. Ponat re Dominus ficut Acham Sé Sedechiam : quos rexBaby-lonis frixitinigne.Pialm.iij.Omnis homo mendax.Aólo.9.Durum eft tibi contra fti-’’'ulum,8éc. Hts parœmijs feripturarefertiftiima eft, nonnullain Tropis communibusnbsp;us explicauimus.

Ironia, Illufionem,fimulationem,irrifi^onem uocant, quae non ex uerbis, fed uel Ptonunciatione, uelperfona,uelrei natura intelligitur. Vel,eft trop u sper co ntrari urnnbsp;S^od conatur,oftendens:ut Vergil.Æneid.4.Egregiam ueró laudem, Sé fpolia amplanbsp;tefertis.Tuqjpucrlp tuus,magnum Sé memorabile iiomc. Vnadolodiuum,fi feeminanbsp;Widia duorii eft. Terent.Ileus tu bone utr,curafti probe. Huiefimile eft illud.?.Reg. 18.nbsp;Glamate uoce maiore.Deus eft enim BaaI,Sé forfitan loquitur,autin diuerforio eft.autnbsp;in itinerc,aut dormit,ut excitetur.Et Amos 4. Venite in Bethel,impie agire ad Galgala,nbsp;«émultiplicatepræuaricarionem.Matth.it.Etiuftiftcata eftfapientia äfilijshominum.nbsp;J^^at.p.Dormire iam Sé requielcite.Et Hier.40.Qii ta (acrift'eium erit Domino,Séc. Intelnbsp;‘‘Sit magnam cædem foreiuxta EuphratcmdepidilT.ironia Hebr.quod cadem uox quj

D

î6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROPORVHINSACRIS

facrifilt;ium, fignificat €tiam maflationë.Ecce duo gladij hic. Et refpondit : Satis eft.Io-an.io.Si dlos dixit Dcos,ad quos fcrmo Dei fadus eft.uos dicitis me blafphemare,quia dixifilius Dei fum. loan.ô.Eccerexuefter. Adlor.ty.Nefdcbamfratres,quodpontifexnbsp;etTet.Geii.j.Eccc Adam quafi unuscxnobis.Efajy.Quiniuftitiam tuam,8i opéra pronbsp;dam.Pfal.pi.Sperauitin Domino.eripiateum.

®[ Sarcafmus,iocusamarulentus,arlt;p hoftilis derif]O,amp; plena odio :aut quü uiftor uiftum irridet.ut Vcrgil.to.En agros,amp;; quàm belloTroianepetifti.Hefperiam metircnbsp;iacenSjhxcpræmiaqui me.Et in facris Matth,27. Alios faluos fecit, feipfum non poteftnbsp;faluum facere ; Si filius Dei eftjdefcendat nuncdecruce.ôCcredamus ei.Et : Auerexlu^nbsp;dæorü.Pfal.xi.Spcrauirin Domino,eripiateum, faluum faciateum, quoniâ uulteum.nbsp;Hicr.ij. Ecce ego reputabo uos onus elfe : quafi diceret Dominus ; Onus eftis ideo, amp;nbsp;abijciam uos,quia plané onus mihi amp; moleftiä adfertis.Et alibi : Vbi funt dq tui : ufcp,nbsp;furgant Si libèrent te in die afflidionis. Et ; Qu is ex omnibus dqs regionum, qui eri-pueritdemanumeaterram fuamt;EtfcilicetDominus,Iiberabitdemanu meaHicru-falcm^Forma nancpeftlioniæ. Genef.4j.Eccemagifter illefomniorumuenit:cutnnbsp;acerbitate.Etille,emphafïm habet,ille peruerfus fcilicct.

Aftyfmus.Vrbanitasorationis,quafi feftiuitas.Vel longepetirusiocuseft,adeo'(5 inexpedatuSjde realiqua abfurda,ut : Vergil.Eclog.j.Qiii Bauium non odit,amettuanbsp;carrnina Meui, Atcp idem iungat uulpes amp;: mulgeat hircos.Tale eft,amp; illud Gal.y.Vti»nbsp;nam Si abùindantur qui uos conturbant.Necabeftab Aftyfmo,idquodapudloanncnbsp;eft ;.Sicæcieflctis,peccatum non haberetis.Pofituseftin fcommate hic Tropus.

Mydeiifmus.SimuIatus rifus,fed tarnen non latens,quôd Pcrfius nafo fufpende-re uocat,in geftu magis eft quàm in uerbis.Nam myder fignificat nafum, fitcp cum na fum fufpendit.qui faftidit aliquid. Tale eft illud Exo. !4.Forfitan nö erant fcpukhra innbsp;Ægypto.Subfannatio ualde amara amp; 3ceiba,cum indignatione in Deü iaciunt.Efa.io.nbsp;Vifitabo fuper fruciü magnifici cordis régis, uel iftum magnificum dicit Hebr.Exo.to,nbsp;Sic fier, Dominus fituobifcum,eftfermocum nafoamp; fanna: fic fiat,Dominus'uobi-fcum,quemadmodum dimiffurus fum uos cum paruulis ueftris.Et t.cap.ln hoccognonbsp;fceS,quód ego fum Dominus,eft fermo minax Si feuerus.

«U Antiphrafis,eftunius uerbiironia, ut quumftolidumacpinguem,acutum dici-mus. Si bellum dicitur,hoc eft minime bel 1 ü : Lucus,quod minime îuceat ; Parca,quod minime parcant.Item in facra feriptura, ut : Amicè ad quid uenifti Et Gen.jS. Vbi eftnbsp;fanda lt; meretricem per Aniiphrafim fandâ uocat.Sic benedicere,pro maledicere.Iob 2.nbsp;Si 3. Inter Ironîam Si Antiphrafim hoediftat, quod Ironia pronunciatione fola indi-cat,quodintclligi uult. Antiphrafis uerô,non uocepronunciantis fignificat contrariü,nbsp;fed fuis tarnen uerbis,quorum origo contraria.

Charien tifmus eft tropus,quo dura reipfa.gratiofis uerbis molliütur.Terent.Bo-na uerba quæ(b,quum piftrinum deprecaretur Dauus.Quod Plato de Repub. primo, euphemin dicit. Non admodû abfimilis eft antiphrafi,nempe cum dura molliorib. uerbis per ioeü notantur. Vt cü interrogantibus nobis ; num uos quæficrit aliquis^Refponnbsp;detur,Bonafortuna.Exindeintelligitur, neminenosquatfiife.Simileeft illud Gen.y^.nbsp;Nonne pro Rachel feruiui tibi, quare impofuifti mihi. Vnoenim uerbo iniuriâ quodnbsp;patiebaturgrauifTimam temperantiusloquensfignifi'cauir.

ijj Homccofis.idcftfimilitudo.Eftminus notærei,perfimilitudinemeius,quæma-gis nota eft,demonftratio, utPfal.i22.Ecceficutoculiferuorum,Slt;c. Etfîcutoculi an-cilla:. Huiusfpeciesfunt tres,Icon,Parabolc,Paradigma.

Icon,Imago uelcomparatio.cum quippiamad imaginéalterius rei quafi delcrî-bimus.Vclperfonarum inter fe,uel eorum quæperfonisaccidunt,comparatio:ut Vergil. i.Æneid.Os humerosqj Deo fîm ilis.Hic enim ad Dei imaginem,Æneam compara uit pocta.Similccft illud in facra feriptura loan.1. Vidimus gloriam eius,gloriam quafinbsp;unigeiiiti à pâtre. Et Matth.22.Ne(3p nubenr,neç ducent uxorcs,neç enim ultra morinbsp;poterunt,a:quales enim angelis erunt.

«] Parabole,quam Cicero collationetn interpretatur.Ea eft (inquitBcda presbyter) rerum gcneredifTimilium côparatio, ut ; Qualis mugitus fugit cum faucius aram Taunbsp;rus,amp; incertam cxcuifit ceruice fecurim. Simile eft illud Matth. n.Simile eft regnum coenbsp;lorum grano fynapis. PfaI.t. Etericficurarborplantata,6fc. Et t^.Sub umbra alarumnbsp;tuarum.

LITERISVSVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«7

tuvum. Etloan.j. Sicut Mofes exaltauit ferpentem in dcferto, ita exaltari oportet fi-iium hominis. Skut paterfamilias finit zizaniam crefcercad mcifem ufcp, ita in ecclefîa Chriftus : nam id propriè dicitur parabola, cum in hunc modum alicuius uulgaris reinbsp;comparationc.noftrum inftitutum illufl;ramus,ut Cicero pro L.Murena, Quod fî pornbsp;tum foluenribus hi,amp;c.

Paradigma,cxemplum.Eft propofîtio,fîuc enarratio exempli hortantis aut deter« rentis. Horacius, ut Antenor potuit médius elapfus Achiuis Illyricos penetrare Enus.nbsp;atç intima tutus Deterrentis, ut. At nón fie Phrygius pénétrât Lacedæmona paftor.nbsp;Lxdeamlp Helenam Troianas uexitad urbes. Simileeftillud. Exhortantis,ut lacobi s.nbsp;Helias homo erat fimilis nobis, pa(rib(lis,Af orationem orauit,ut non plueret fuper ternbsp;ram,âc non pluit annis tribus,ôlt; menfibus fex.Ec Matth.â.Refpice uolatilia coeli,quo-niam non ferunt,ne(^mecunt,neque congregant in horrea,S{ pater uefter cœleftis pa^nbsp;feit illa.Er Pfalm.t.Et erit ficut arbor planrata,amp;c.Deterren tis,ut; In ilia hora qui fueritnbsp;in tedo,â^ uafa eius in domo,non defeendet tollere illa,S^ qui in agro fimiliter non regt;nbsp;deatretro.Memores eftote uxoris Lot.Efa, ip.Lege quxfoiÂum,amp;c. ut, Nonficimpij,nbsp;fed tanquam.

Hyperbaton,Tranfgreifio ueltranfcenfîoquædam uerborum,ordinem commu-nem perturbans, ut VergiLTresnauesabreptasNothus torquetin faxa, quæfaxa,in mediis fluéhbus iatentia, Itali uocantaras. Hæc Hyperbata in Paulo muita reperiun-tur, utinterim per digrefiionem alteram fententiam immifeeat, priufquam unam cœ-ptam abfoluat,amp; id ex affediu infigni amp; uberi frequenter fblet fieri ab Apoftolo,ut Ronbsp;man.j.oftcndit ludæos nihil meliores eflegentibus,cum per diuina cIoquia,Legem,fcinbsp;licetetprophctasnihilofinrgentibusincontaminatiores,quamuisin fpeciem iegemfi..nbsp;mulauerint. EtEfaias.Etifiarationeaufertomnemfru(humpeccatieius.Vei,Ifieom-nisfru(ftus,autauferaturpeccatum eius .Vides utaufertinterpofita fie ornatus gratia^nbsp;pro aufert germen. Pfal.só.Nexmuleris in eo qui profperaturin uia fua,amp;e, Etadhucnbsp;pufiliri,amp;c.EtfilixTyri,SCc. Alii fyncJiyfisdiciturPfal.óy.Sidormiatis inter cleros,amp;c.nbsp;Cuiu.s fpecies funt • Diaclyfis,Synchyfis,Hyfteron,Proteron.

DialyfiS,fiueParenthefis,Ordinis diflblutio perinterpofitam fententiam,ut :Æ-neas (quanquS amp; foci} dare tempus humandiPræcipitant curæ, turbabati^ funere més cfi) Vota Deum primo uiólor foluebat Eoo.Æneas (ne^ enim patriam confifieremennbsp;tem pa fills amor gt; rapidum ad naucs prxmittit Aehatem.lob itS.Etiam (fi iiceret} difpunbsp;tare uiro cum Deo, amp;’ filio hominis cum proximo fuo, per Parenthefin oeeurrit tacitgnbsp;obieôioni.Et Efa.zo.Qiti mortui funt uiolenti homines,non uiuunt,fiCc. Mortuos 8C.nbsp;uiolentosiunxitEfaias,ueiutfubieófumdf adiedum,SCc. Non uiuunt,ornatus gratianbsp;per Parenthefiminterpofuit.Taleeftillud Apoftoli ad Gal.i.Qui enim operatuseftPenbsp;tro in Apoftolatum cireiicifionis, operatus eft mihi inter genres. Et cum cognouifien tnbsp;gratiamquxmihidata eft. lacobus amp; Cephas 8C Ioannes ,dexteras dederuntmihiS£nbsp;Barnabx focietatis.Sic ad Rom.i.promiferat. Qux incipit hoc loco dC finit, ubi diciturnbsp;Omnipotentia.

Anaftrophe,reuerfionem,inuerfioncm aut peruerfionem reélè dixeris. Eftuerbo rum tantum ordo prxpofterus. Veleft quandopromimusordineconuerfo fententiâ:nbsp;utmecum,fecum:pro cum me,8i cum te.Italiam contra. Pro contra Italiam,apud Ver-gil.in t apud Oratores Si Hiftoricos,quibus te uerbis ; pro quibus uerbis.Tale eft illudnbsp;ïob y.Quamobrem ego deprecor Dominum : pro,obquam rcm.Pfalm.xj.Hicaccipietnbsp;^enediélionem à Domino Si mifericordiam à Deo falutari fua fcri^tura in ufu habetnbsp;primo mifericordiamponere,deindebenedidtionem. Pfal.6(S.Deusmifereaturnobis,nbsp;^benedicatnos.

Diacopc, DiaftoIe,fiueTmcfis, Latine feparatto, difiedlio : cum inter duo eadem *gt;crba diuerfum pohtturaliquod medium,ut : Culpatus ne Paris diuum indementi digt;nbsp;wum.Et ducage,duc ad nos.amp;: Seis Proteus,fcis ipfe. Vel,Cum fcilicet didlionis componbsp;^txiundlura loluituraliquo interpofito, ut: Tails hyperb’oreo (èptem fubiedla rrioni,nbsp;Cum feptentrioni dicendum fuifiet. Et multum nebulx circum dea fuditamidlu.Hxcnbsp;•Pccies licet in facra fcriptura facile non inueniatur, tarnen habetur in Chriftianopoe.*nbsp;*’jUt eft tHiero,quern genuitSolymis,Dauidicaproles.hoc eft Hierufalem.

S Hyfterologia.ucl Hifteron proteron, eft fententia cum ordo uerbis mutatur. Vel, D »

IS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROPORVM IN SACRIS

quum id,quodCPetro Mofellanodefinitore) fecundo loco fi't,prioréin orationis ordigt; ne pofTidet.Torrere parant flammis, OC frangcrc faxo. Et Vergil.primo :Poft altos teti-gitfluélus,amp;adæquorauenit. Priusenimfrangunturfruges, SC poftea coquuntur,nbsp;SC ante ad æqiiora ucnit,SC fïc tetigit fluélus. Taleeftillud Efa.jo.Tulerunt iumcra pernbsp;uiâ auftralem.Qyü propheta antea prodidifl'etfc fcire quomodo ufq; Zoanä Si Hanc-fam penctrauérint, iain rediit aditineris delcriptionetn, id quod Hebræis familiare. Etnbsp;P)al.2î.HicaccipietbenediéfioncàDomino,SCmifericordiamà Deo falu tari fuo:priusnbsp;enim Dominus miferandoiuftificatimptû,amp;fie benedicendocoronaciui);uin.Exio.t4.nbsp;lunxitcrgo currum fuum, Si omnem populum fuum fumpfit fecum. Eft Protyfteron,nbsp;prius pro pofteriore,p^p'p pro,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fumpfit pro duxit.er nam, hoc eft, er furt. Item 8,

Feccruntficincantatoresincantationib. fuis,SCc.Quomodo dicunturfeciflequodnon potuerunt Facere capiturpro conari SC ordiri rem,ut facerent,pofterius pro priori Hynbsp;fteron Proteion eft.Efa.j9.Sic SC populus feenum eft.

qj Hyperbole, Latine fuperieéfio uel exceffus, autore Fabio, Demen tiens eft fuperic-flio.ut quae fidem non mereatur augendi,minuendi'ue caufa. Vel eft diftio fidem excc-densaugendiminnuendi'uecaufa. Augendi, utFulminisocyor alis. Niuecandidior. OcyorEuro uitanoftra; apud Horatiumdicitur,Incœlum fcopuli.Minuendi,utTar-dior teftudine.Vix oiîibus barrent. Augendi.Hier.jt. Ad cœlum ufqj perucnit,ideft,adnbsp;cxcelfum , altum. Simileeft iliud Gen.ly.Faciamqj fernen tuum ficutpuluerem terrar.nbsp;Terram ladîc Si melle manantem, qua fertilitas SC abundan tia terra? illius demonftra-tur. Item illud PfalmiS. Lauabo per fingulas noftes leClum meum,6Cc. Ettod.Afccn-dunt ufcp ad eerlos ÔCdefeendunt uf^ ad abyifos. Sunt autem alia multa quac fecit le-fus, qua? fi fcriban tur per (îngula, ncc ipfum arbitrer mundü capere poife eos qui feri-bendi funt libros.z.Reg.t. Aquilis cœli uelociorcs.leonibus ferociorcs. Minuendi,ur Lenbsp;uit.zo.Terrebittefonitus fotij uo!antis.EtHier,Tren.4.Nigrata fupercarbonem facièsnbsp;eorum. Item,Régio Sodomorum ficut hortus Domini prædicatur. Gen.ij.Ita æneumnbsp;cœlum 8C terra ferrea : an non funt Hyperbolae i Sic in Efa.^.Ke!iôlis in terra promit-titbutyrum SC mclomnc.scomefturos.Et terram undupplenam forefpinisSC tribulis:nbsp;certc utrunqt Hyperbole eft. Etenim lingua fanéla.more ueterum fapientum,parabo-lis,all egor il s, metaphoris, aliistp tropis quo Dei iu (fu SC monita penitus in animis ru-dium figat.Iicentiofiffimè utitur. Iudic.7.Came!orri eorum non erat numerus. Abae.z.nbsp;Lapis de pariere clamabit. ludiC d.Inftar locuftarum uniuerfa complebant. Faciamusnbsp;nobis turrim, cuius culmen perringat ufcp ad cœlum.lob tfi. Faciès mea denigrata SC fanbsp;cies conturbata,8CadüftionelachrymarumfŒdata.Miramobnubilationemacfeueri»nbsp;tem, lîue maximum fletum SCiuftitiam praefe ferreoftendit.

l|fEmphafis,Latincdenotatio,(îgnifîc3tio,demonftratio,expreffio,Siuecum latens aliquidunàfîgnificatur,(îueexpre(riordenotatio. Velaltiorem prsebens (inquitFabius) intel!eôlum,quàm quæuerba per feipfa declarant. Hacc cum multis fiat modis,nbsp;hunchabetpræcipuum, quoties fîxum promobiliponitur, utfcelus profcelefto, ôCc.nbsp;Exod.S.Nechocad cor pofuit Pharao : Emphafim habet,quafidicat. Nec eum moue-batetiam tantum pericuIum.EtGen.jo.Pertranfîbo peromnemgregem tuum hodie.nbsp;IJodie.emphaiïm habet.Sed plenaeft pa(fimfcriptura,quamobremduximusomitten-da eifeexcmpIa.Pfal.ïj.DeliéiaiuuentutisSCignorantias measnememineris. Secundum mifericordiam tuam memento mei tu propter bonitatem tuam Domine, in quonbsp;fecirintelligi non propter meritum meum.

Allœolïs, Latinediuifio.feparatio. Tropus eft (Plutarchoautorc)quo confuetus ordo fine ratio commutatur :cum fcilicet propter affinitatem aliquam paflionu Gramnbsp;maticarum fit de una ad aliam faltus aut permutatio : pauld ante Theologi proprieta-tum commiinicationem uocabant. Eft ergo allorofis defultus fine permutatio, qua denbsp;altera in co naturâloquentes.altcriusuocibus urimur.Vtqùü Chrtftusperhibetfïliumnbsp;familiäs a colonierrucidandum,cum films familias diuinitatis eius nomen fît,pro hu-mana tame natura accipit: iecundü enim iftam mori potuit.fecundum diuina minime.nbsp;Qiiümcpinquamdealteranatura prædicaturquodalterius,idcademeftallœofi$,autnbsp;idioraatum cômunicatio,aut commutatio.SicIoan.i.Verbum carofaéium eft,SC Deusnbsp;homo fa(fluseft,per Allœofimdicunf.Etloan.j.Nemoafcenditin cœlum,nifi qui dépendit de ccelo,filius hominis qui eft in cœlo.Etibid.Sicut Mofes exaltauit ferpentem,nbsp;i»

LITERIS VSVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i»

ira exairariocortetfïHumhominis.utomnis qui credit in eum,habeatuitam,8fc.Bisha bemus hicfilium hominis, fed non eiufdem nacurx iïgnifïcationis.Exaltatur fiCuucifÏnbsp;gaturhlius liominis,âCeRincœlofiliushominis,qui nondum afcenderar.

Anagoge,Afcenfiis eftà uifibili ad inuifibilem, i. Cor.j.Nos autcm reteóla facie. A fpcculo ad Dei claritatem afcendens.Et z.Corinth.i.A fponfalrjs adanimæ cum Deonbsp;defponfationcmafcendir.SicEfa.jS.fubduciturprophetaaCyroad Chriftum.Sic facitnbsp;loannes anagogam ab aqua ad fpiritum. i. Corinth.j. Expurgate uetus fermctum, utnbsp;fins noua confperfio.Familiaris eft fcripturis tropus ille.

Catagoge, Deiccniïisàgcneraliadfingularem.EtCatagogæ fumpræfunîàdi-uinis hominibus: ut fi quandoaduerfus fiiftuofi fiimum effet inuehendum,iam per Ca defcenfum ei tribuerent, quod Luciferi e(fet,utEfa.i4. Adparet uulga-rem fuirteapud Hebræos fentcntiam decafu Lucifcri,etiamfïfacris de eo Ütcris nihil a-liud aperte fignificatum fit,quàm cecidilTceum æternis rudentibus alligatum, ferpen-tisperfona indutum,feduxiffepnmos parentes :atnuncinfidiari non aliter., quàm abnbsp;exordio,amp;fc. Sic inadduciocap.Efa.omniaBabylonioregitribuimtur,quxLuciferonbsp;competunt.

Antiprofiseft.quandocafusprocafu ponitur,utquum Lamed quod eft fignum dandicafus, ponitur pro Etii qiiod eft (ignum accufandi,ut Exo.cap.zy. amp; Pfalm.ii;.nbsp;Nam illudLamed redundat.aut ponitur uice Eth,quod eft dióiu, datiuus ponitur pronbsp;accufatiuo.Etin Euangciio,Sermoquem audiftis.non eft meus.

qf Catachrefis.id eft abufio.cftquotiensaliéna rerum nomina non habentibuscom modantur, utPlalmo74. Omnia cornua peccatorum confringam exaltabunturnbsp;cornuaiufti.

qt Diaphorefi's, id eft, differentia, figura eft per quam fit perfonarum differentia ut inter iuftum amp; impium.Pfalm. MutuaturpeccatorA: non foluet, iuftusautem mifere-turamp; commodat. Etrurfus: Q^toniam benedicentes poffidebuntterram : maledicen«nbsp;tesautem ei defperibunt.

qj Diatypofis,id eft, formatio,difpofitio, expreffio,figura eft ubi rebus perfonis'ue fubiec'iis.S^ formxipfx,amp; habitus cxprimuntur,ut habetur in Pfalm.to.Saluam fecirtinbsp;de neceffita.’ibus animam meam.HxcconcIufifti me in manus inimici. Stariiifti in loconbsp;fpaciofo pedes meos. Miferere mei Dominequoniam tribulor. Conturbatus eft in iranbsp;oculus meus,Ale.

qj Epexergafia, id eft, düigentis figura.qux fitquoties uni caufx duas probationes apponimus.ut Pfal.56. In diebus famis faturabuntur.quia peccatorcs peribunt, iSc mimici Domini mox uthonorificati fiint,deficient,amp;c.

q: Epicherema,id eft,conamen,ratio,approbatio,qux fit quoiies rem de qua agitur perexemplum aliquid probarecontendimus. Pfal.xö.Dominus illuminatio mea,lt;Slt;c.nbsp;dum appropiarit fuper me noc.amp;c.

CI Epidiorthofis, id eft,correiflio, fuperiorisrei cognitio, iitPfalmo 61. Salusmea, refugiü mcii,nonmouebor amplius, uelmultü : in quofignificat fealiquando motü.

Epimone,id cft,perfeuerantia,afriduitas,qux figura fit quando fiinilia ditTta cre-brarepet;rionegeminantur,ut Pfalm. iz.Vfqj quo Domine obliuifceris me in feculum, ufqjqud exaltabiturinimicuSjamp;c.EtPfal.28.Affertc Domino filii Dci.aifcrte Dominonbsp;g!onam,amp;’c. Pfal.i.Qjiihabitabitinccrlisirridebitcos,amp;Dominusfubfannabiteos.nbsp;^fal.iS.Cœli enarrant,amp;Ic.

q[ Epitrochafmos,idcft,fiipereffufio,figuraquxfnccin(fleea quxfunreffufius di-ffnda perftringir, utPfal. 22.Dominus regit me, amp;c.in quo breuiter dixit quod in fub-f^quen tibus latius cnumerauir.Etâp.Deusin adiutoriummeum,£(Ic.in quouerfu qug latiusfen tienda funt, breuiter explicantur,

q[ Exetafmos,ideft,exquifir!o,quxftio, figura quumres pluresdiuifascum inrer-’¦ogationecxquirenresfingulisquxconueniuntapplicamus, utPfal.2j. Qijisaftendet inmontcmDomini,amp;c.Innocensmanibus.Kc.Eti4.Dominequis habitabir.amp;c.Quinbsp;ambulatfine macula.

qi Hyperthefis, id eft, Superpofitio,fuperlatio, figura eft, quum aliquam rem opi-’’ioneomnium notam fententia noftrafuperarecontendimus, ut Pfal.iy.Etafcendir, tiolauir^uolauit fuper pennas uentorü. Et ;o.Lauabis me äC fuper niuem dealbabor.nbsp;D ,

TROPORVH IN SACRIS

lj[ Leptologia,id eft, fubtilis locutio.quando res fingulf minutatim 8C fubtiliterin-* dicantur,utPfal.ïi.DiIexiftimalitiam fuperbenignitatcmjiniquiiaicm magis quam lonbsp;qui acquitatem Dilexifti om nia uei ba,amp;c.

Mecriafmos,id cft,mediocritas,quæ fit quoties rem magnam mediocri relatione proferimus,utPfal.3O.Fadiusfum tanquam uasperditum.amp;34.Egoautcm quümih»nbsp;molefti cffent.induebam cilicio.Humiliabam,amp;e.6S.Ego fum pauper,^ doiens.

«5 Parifon.id eft, æquale,quâdo duarres ediuerfo ponuntur,fed una magiscligitur, utPlalm.8j Melioreftdies,una,amp;c. Et,Elegiabieófuscire,amp;c. Pfalm.pi.Virinfipiens.

«[[PeufiSjid eft,interrogatio,ubiinterrogatiofit,amp; refponf)ofubfcquitur,utPfal.4. Multi dicunt,Qiiis oftendit nobis bona i fignatum eft fuper nos lumen.S^e.

ProphonefiSjid eft,exclamatio,quæ fit quoties inter alia quæ loquimur ad Deunt fubitd, uelad quempiam uerbaconuertimus, ut Pfal.y4. Veniatmorsfuperillos,amp;e.nbsp;Ego autem ad Deum clamaui.

«IJ Hypodigma,fiueexempIum,Efa.t.cap.Cognouit bos poflcfibrem.Sf afinus prg fepe Domini (ui,buc.to.Homo defcendit ab Hicrufalcm in Iericho,amp;c.Matth. 20,Homo erat paterfamilias, quiplanta uit uincam.

Antiftatiimifiseftretributio,Pfal.i2j.Quifeminanttn laebrymis, inexultatione metent. Euntes ibant Si flebant,mittentes femina fua, Venientes autc uenient cum exulta tione portantes manipulos fuos.

Somatopa;ia,id eft,corporis faéïitio feu attributie ,qu3do rebus incorporels cor poratribuuntur, ut Pfal.S4.Mifericordiaamp;ucritasobuiaueruntfibi,iuftitiaâf paxo-fculatx funt.Num cum mifericordia,^ ueritas, 8Cpax amp; iuftitia incorporea fint,dua-bus greffum.duabus dedit amplexum,quod neep conftat eife corporeum.

Syncrifis, eft comparatio rcrum atqjperfonarum inter fecontrariarum, Pfal.19. Hi in curnbus,SC lu in equis,nos autem in nomine Domini Dei noftri magnifi'cabun-tur.Pfal.xy. Ne fimulperdas cum impijsanimâ meam, 6icum uiris fanguinum uitamnbsp;meam.In quorum manibus iniquitates funt, dexrera eorum repleta eft muneribus.E-go autem in innocentia meaingreifus fum,redimc me,6i miferere mei.Paulus ad Ga-latas Allegoriam appellat.

lt;[f Syndicaftnus, eftcollatio, quatido fibi autperfonx, autcaufar,fiueexcontrario, fiueexfimilicomparantur,Pfal.tt.EIoquia Domini,eloquia cafta. Hieenimeloquia di-uina laudantur,fuperius ueró fermo humanus arguitur, Pfalm.yö. Deus in fanéfo uianbsp;tua,quis Dciismagnus ficutDeus nofter^

Synchorefis,eftconce(rio,quotiesaliquaimportunè defiderantibuscoceduntur, quæ ad utilitatem illcrum pertinere non po(funt,ut Pfal.yy.Et manducauerunt,amp; fa-turati funt,amp;defiderium eorum attuliteis,amp;c.

«jl G:it’anti'cx!,'!,Laîincaduerbumdic3tur,Pfal.i(ï.ExurgeDomine,præuenieos,amp; fupplanta eos.eripcanimam meam,ab impio frameam meam.Vnoenimnbsp;uerbo diifiniuit quid fit anima Clirifti,id eft,framea patris,nbsp;Luc.7.cap.Fides tua te faluum fecit.

LITERIS V SV S,

PRÆFATÏO AD

LECTOREM,

I cui animus cft.facras pcrdifcere Ikcras, minime ignorarc debet, illas tribus continen generibus,præccDtiuo fciluet, hiftorico,amp;proplieti-co. In præceptiuo.formas iudiciorum ciutlium præfcribunt,in qui-busdifcendaæquitas. Itcmpurificationes ut decentiffimc cumpro-ximis ucrfemur, amp;àpurifîcationecorporali,adpurgationem animonbsp;_rum tranfeamus,amp;facrifïciisnosfilt; noftraofferamus.fif multisfacri

ficijsad unicum Chrifti facrificium, 8C à multisiacerdotibus ad unum fummum lacer-dotcm, ctiam à tabernaculo manu faélo ad cœleftia tranfeamus, ad Hebr.g, 9. lo. In propheticoquædam aperte fine typojitautfeofferuntcontemplanda. Sedfuntpliiranbsp;quæ de Clirifto Si ecclefîa dicuntur, fed mediantibus ijs, qui typum Chrifti amp; ecclefiænbsp;geflerunt. Attamen libro î. Samuelis capite7, quædam auguftiora funt, quàm ut So-lomoni quadrent,Sica Chriftoappofitè tribuuntur.In his etiam attperiam obfcruan-dum quod in hiftoria geftorum, quæ Chrifto Si ecclefiæ conueniant, fimul obfcruan-dum quæ propria iliis typis,quæ ue excedant typos,ut de perpetuitate regni non in So-lornone Si eius pofteris,fed in Chrifto impletum. In hiftorico.à minoribus ad maio-’¦aprocedendum,8i àcorporalibusad fpiritualia.Rom.i.VtÆgyptus mundum,Tcr-gt;¦3 Chenaaz.regnum cœlorumiMofche, Aharon,Dauid,Iofuæ,Adam,Noha,æneus fernbsp;pens, Chriftum exprimant, Ifaac, Gal,4. cleéios ; Si Ifmael, reprobos defignet. Trianbsp;quoq; tempora unumquodqj habere.Prçfens nempe,præteritum,amp; futurum.Præfens,nbsp;utillud HehffeiadGiezideacceptionemuneris,amp;cætera. Futurum ueró fieri uerbo,nbsp;uifioneSiopere.Ecccdies ueniuntOnquitprophcta)dicitDominus,amp; ponam domuinbsp;Ifael,amp; domui luda teftamentum nouum. Ezechiel quocp ita uaticinatur : Et faóla eftnbsp;fuper me manus Domini,amp; cærera. Prophetiza fuperoffa ifta, amp; dices eis, Oftaaridanbsp;audite uerbumamp;fc. Gen.zx.cap.dicitur Abrahamo,utunigenitum filium fuum quernnbsp;amorecöplcóleturaccipiat, uadatl^jin terram uifionis, amp; facrificet fuper unum mon-tium qui demonftratus ei fuerit. Præteritum quidem utiillud Mofche Gen t, de omnium rerum commendatione, quomodo omnia fadta funr,quæ antea dochffimis etiänbsp;philofophis erantignota,ipfccognouerit.Hocquofp fcireeum oportet,facram fcriptu-ram.Primd fecundum literam intelligendam.Secundd iuxta Allegoriam,hoceft,intcl-ligentiam fpiritualem.Tertió fecundum futurorum beatitudinem.Etiam id fummc obnbsp;feruandum quod Auguftinusin Genefiad literam admonet,quod in libris omnbsp;nibus fanctisintuerioporteat,quæilliæternaintimentur,quæfa-cta narren tur,quæ futura prænunciencur, quæ agendanbsp;præcipiantur, uelmoneantur.

D 4

zo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROPORVM IN SACRIS

CANONES CENTVM QVIN^

Q,V AGINTÄ ET VN VS,

Canon pb,imvs.

Nthropopathos, ft eft,humano affedu.feu anthropicos nuHibi n5 lo quitur Deus, facra in fcriptura, m ultifanamip id facir, uel à membro,nbsp;uel à fenfu,uel à motuantmali,amp;c. Rebus enim qua; in creatura inuenbsp;niuntur,(o!ec fcriptura diuina ueluc infantilia obleiffamenta formate,nbsp;quibus infîrmorü ad quxrenda fuperiora, dC infenora defercnda pronbsp;luomodulo,tanquampaffibusmouereruraffeótus. Quæuerdpro-pnè deDeodicuntur,quæquein nullacreatura inueniuntur pcrraró ponit,fîcutil-lud quod eil ad MofchcExodi tertio*: Ego l'um qui fumfuel ero qui ero)dlt; qui eil mißtnbsp;meaduos.

% nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A tnemhyo.

Pfal.to.Palpebrarciusfcrutantur filios hominum.EtPial.jj.OcuIiDominiadiu ftos amp; aures eins ad clamores eorum. Deut.g. Vt oftenderet tibi qudd non in folo panenbsp;uiuit homo, fed in omni uerbo quod cgredirur de ore Dei. Efa.4;. Apud memetipiumnbsp;iuraui dicit Dominus.Si cgredietur ex ore meo iuiritia.Pial.33. Vultus Dominifuper fanbsp;cicntes mala,utperdat de terra memonam eorum. Ezech.i. Fatfla eil fuper eum manusnbsp;Domini.Lucaci.Etrnanus Domini erat cum illo. Pfal.17. Inclinauitcocios Öidefcenditnbsp;fiCcaligo fub pedibuseius. Pfalm.117. Dextera Domini excella , dextera Domini fecitnbsp;fortitudinem.

Î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A fenfu.

Pfalm.jz.Decöelorefpexit Dominus, uiditomnes filios Iiominum.Item Plal.j. Voce meaad Dorninü clamauiamp;exaudiuitde mötefanólo fuo.Plàl.zt. Necauertitfanbsp;ciein fuä à me,amp; cum clamarc ad eum exaudiuit me.Gen. S.Odoratus eil Dominus o-dorefuauitatis.Iobi.Sedextendepaululum manum tuam,amp;' tangecunóiaquxpolTi-det,nifi in faciembenedixerittibi.Pfal.t4}.Tangemontes ôi fumigabunt. Et49.Nunnbsp;quid comedamcarnemtaurorum aut fanguinem hircorum potabo. Ioan.4.Meusci-buseil.utfeciam uoluntate patris mei qui inctrliseil. Item codem capite : Ego cibumnbsp;habeomanducarequem uos nefcitis. Gen.j. Audiuit Adam Deum deambulanteminnbsp;paradifo poll meridiem abfcondit fe.

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A motu animali.

Efa.öj.Gonculcaui eos in furore meo,8lt; concukaui cos in ira mea,amp;f afperfus eft fanguis eorum fuper ueilimenta mea, 8i omnia indumenta pollui. Pfal.6. Domine nenbsp;in furore tuo arguas me,neq} in ira tua comptas me.

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A motu corporuli,

Sophon.;. Propter hoc expeifla dicit Dominus in dierefurrcftionismeæ, Pfal-mo 64. Exurgat Dominus Si. diifipentur inimici tui. Pfal.j.Exurge Domine Deus in prxcepco quod mandeili.

6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A pußioniliK dnimit.

Genef.d. Pœnitetenimmefeciife hominem. Item zz.Tentauit Deus Abraham. Item eodem capite :Nunccognoui qudd timeas tuDeum.Ofex 4.OblitaesIegisDeinbsp;tui,8f obliuifcar filiorumtuorum.Sophon.i.Scrutabor Hieruiâlemcumlucerna. E-phef.4.Necontriiletis fpiritû fandlü Dei,in quo obiîgnati eilis in diem refurredionis.

•7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A päßiotubus corporii.

Pfal. 4î. Confurgc quare dormitas Domine, euigila quareprohcis nos in fempi ternum.Pral,77.Et cxcitatus eft.tanquâ dormiens Dominus, tanquam porens poilaanbsp;pulamuini. Item Pfal.uo.Nondormietnecpdormitabit,qui cuiloditIfrael.

8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AbaffcSu,

Mal.t.Nunquid frater erat Efau ipfîus lacob dicit Dominus,amp; dilexi Iacob,Eiâtt autem odiohabui.Pfal.Slt;s.Dilcxit Dominus portas Zion fuper omnia tabernacula lanbsp;cob.Zach,8.Ze!atus fum Hierufalem Si Zion zelo magno.

AcoitP

-LITERISVSVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

ÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A commiini gloria,

Ofeae î.Etdefponfabo te mihi in æternum, ôÇ defponfabo teîn iuftitia Sitniicricor diaamp;miferationibus.Et defponfabo te mihiin fîde,amp; fcies quia ego Dominus. Rur-fusip apud eundem prophetam eodcm cap.Quoniam ipfa non uxor,amp;f ego non uir e-ius.Hier.ji.Et dcdiei hbeilum repudij in manuseius. Item : Quoniam ego fodus fumnbsp;Ilraeli pater,amp;Ephraim primogenitus meus.

10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A dignitate

Pfal.^g.DominuS regnauit,cxuitet terra.Pfalm.y^.Qui fedes fuper Cherubim ma-nifcftare.Item Piàl.^.ScOiili fuper thronum qui iudicasiuhitiam,

n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Abcxerdtio,

PfaI.ioj.Qui tegis in aquis fuperiora eius.Amos 9. Qui ædificat in cœlum afcenfum cius.Gen.t. Et creauit Deus hominem adimaginem Si tîmilirudinem fuam, ad imagunbsp;nem Dei creauitillum,mafculum amp; fœminam creauiteos. Naum 2. Confummatü cftnbsp;afcenditinfuhlansin hdem tuam,Efa.49.Ecceinmanumeadepinxitmurostuos. Anbsp;Domino enim hoc dicitur ad Ifrael. Item y.cap.Et fepfït earn amp; lapides elegie ex illa,d£nbsp;plantauit uineam Soreck,amp; ædifîcauit turrim in medio eius, ôi torcularextruxit in ea.nbsp;txnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A loco,

Efa.po.Ecce Dominus afeendet fupernubéleucm.amp;ingredietiirÆgyptü. Illud^ Mich.t.Ecce Dns egredict de loco fuofac fi diceret)dc Hicrulalc. Et defeendet in furorenbsp;öfin ira magna,calcabitfuper excelfaterræ.DicitaûtSamarisc principes potentes,nbsp;tjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A ueflitu.

Pfal.9x.Indutuseft Dominus fortitudinem præcinxit. ItcmPral.44.,Accingcre gladio tuo,fuperfemur tuum potcntilTimè. Item Pfal.ioj.Amiélus lumine fi'cut uefti-mentum.Efa.ôj.Quis eft itte qui uenit de Edom.fuluis ueftibus de Bofra^ Sic,Formo-fus in ftola fua gradiens in multitudine fortitudiiiis fux.Item u.cap.Et erit iuftitia cingulum lumborum eius,SC ueritas cinlt;florium renum eius.

t4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A moribu!.

Pfalm.xp. Auertifii fecicm tuam SC faélus fum contiirbatus. Item PfaI.jo.Ego au-tem dixiin ftupore.proieâus fum àfacieoculorum tuorum. Pfalm.yj.Vt quid Domi ne repulifii animam meam.

Abhabitu.

Pfal.SC in Deuteronom. Cumfi'rmumenciuramentumquod;,iurauit,8Cperquàm ueriffima quælocutus fît,huiufcemodi locutione ufus eft. Quiaeleuabo in cœlum manbsp;num meam SC iurabo dextera mea.

16 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Interdumàtotaiiitii.

Et hoc bifariè,aliquandoenim ab anima.SCaliquando à corpore. Abanimaquidem

Vt illud Efa.t.Nouilunia ueftra.SC ftatuta tempora ueftra,odit anima mea.

A corpore

Vt Ofeas teftatur.Caro mea (inquit) exipfis. Canon 2.

«U Odireaut proiieere SC odorari quum dicitur, humana loquitur fîmilitudine, ut nosadfedlum Deicognofeamus noftrisfermonibus. Amos^. OdiSCproiecifeftiuita-tes ueftras,SC non capiam odorein cœtuum ueftrorum.

Canon j

Dum uindiélâ Deus differt filere 8C dormitare SC dormire dicif,Pfal.4j.Cönfur» ge quarc dormiras Dne,euigila quare prorj ci s nos in fempiternum. Item Pfal.txo.Nonnbsp;dormiet.nccjîdormitabit, quicuftoditIfrael.Pfal.49.Sedensaduerfusffatrem tuum lonbsp;quebaris, SC aduerfus fîlium matris tuæponebas fcandalum,ha:c fccifti SC filui.

Canon 4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

lurat etiam quod non obliuiicar in fincm operum eorum,Gen.22.Pcr memetip-fum iuraui dicit Dominus,quia fecifti hoc uerbum.SC non perpercifti filio tuo chari (Tinto. Quod quicunq; eft ille qui ad Hebræos fcripfit epiftolam difterens ait : Qiioniam neminem habuit,per quem iuraretmaiorem,iurauitper fcmetipfum.

Canon $,

Haud equidem putandum Deum diuinitatis mutarc naturam, quum pro nobis.

,4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROP ORVM IN SAC RIS

nobis, aut angelus, aut ignis, aut borith nominatur.

Canon ó,

i|f Vbi decora Si honefta funt,ac pro merito eorum qui ea fuftinent.feipfum Deus (a cere profi'tetur. Vbi autem triRia Si non digna Deo, dicitquidem fieri, fed non à fe. E-zech.j.Idco patres comedent Elios in medio tui,Si Elq comedet patres fuos. Non enimnbsp;dixit : Ego faciam.ut patres comedant filios in medio tui,6i filii comedant patres fuos.nbsp;Quod autem decorum eorum,nec Dei maieftate uidebatur indignum, feipfum dicitfanbsp;cere.Sequitur enim : Et faciam in te indicia,Si uentilabo uniuerfas reliquias tuas in omnbsp;nem uentum,tale quid Si in maledidiis Deuteronomrj inuenire po(eris,prxcipuelp ca-pire zo.GloriEcantes me gloriEcabo, qui autem me defpiciunt,aci nihilum deducentur.nbsp;Eos enim qui fe glorificant,ipfe glorificat. Qui autem cum defpiciunt, non à Dominonbsp;defpicientur, uel deducentur ad nihilum : hoc enim fequebatur ut diceret, fed abfolutc,nbsp;Deducentur ad nihilum,non à Deo,fed pro meritis fuisatep peccatis.

Canon

De orc Dei quoep procedere dicitur. Si de utero Si uulua,n 5 quod Deus hxc mem bra habcat,fed quod nos naturam Domini per noftra uerba difcamus.Efa.y;. Sicut eritnbsp;uerbum meum,quod egredietur de ore meo, non reuertetur ad me uacuum, fcdfacictnbsp;quxcunç uolui,Si p'rofperabitur in his ad qux miE illud.

C4«oî» 8.

Surgereetiam Dominusdicitur Sieuigilaredefomno,quando confurgit in uin-diâam populi fui.Iuxta illud Zach.z.Sileat omnis caro à facie Domini,quia confurre-xit de habitaculo fandlo fuo.

Canon

Ijj Furorcm, iram,obliuionem, SC pocnitudinem ira in Deo debemus accipere,quo-modo pedes, manus,oculos,aures. Si caetera membra, qux habere dicitur incorporalis Si inuifibilis Dcus.Non quo his patiatur pertuibationibus,qui eas dono gratiç fuç ex-tinguitin nobis,fed quo per noftra uerba Dei erga nos intelligamus adfeftum.Nequenbsp;enim ira quç eft ulrionis libido,ita deftnitur in Deo utin hominibus.Efa.6s.lfti fumuxnbsp;eruntin furore meo,ignis ardens tota die.

CXMO« 10.

Mala qux Deus fieri permittit.operâ eins ciTe dicuntur.quia prohibercpoteft,id^ ramen minime facit, Öfc.2. Ecce ego feducam earn Si ponam illam quafi defertum.E-fa. Quare errare nos fecifti à uia tua,indurafti,Sic.Roman.i.Ec tradidit eos Deus innbsp;reprobum fenfum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Canon 11.

Sxpeid quod Deus poteft,pro ipfo opere folent acciperc, Pfalm.ioj, Qinrefpicit rerram,Si facit earn tremere,qui tangit montes Si fumigabunt.Naum i. Increpans ma-re Si exiccans illud,Si omnia ftumina ad defertum perdikens.Iob p.Qpi dicit fob ne o.»nbsp;riatur,Si non oritur.

Canon it,

^Nonnunquam nomen Domini pro ipfo Domino ponuHt,PfaIm.Sci«nt quia no men tibi Dominus,ac ft diceret:Tu es Dominus.Efa.Ecce nomen Domini uenit de Ionnbsp;ginquo,hoc eft, Dornin us.

Canon ij.

Confueuttetiam Deus aliquando tanquam ad unum loqui, quxad populum Io quitur.Iof. S.Ecce dedi in manus tuas regem Hai Si terram ipfius, Si facies Hai,ficut fecifti lericho Si regi,Si prxdam pecoris prxdaberis tibi.

Canon 14.

ilJ Comparare iram Dei, ignt,gladio, alrjscp huiufeemodi factisUteris perqudm familiare eft, Pfalmo decimoquarto, Sagittx tuxacutx potent! (Time.Item Pfalmo 4j.Ac-cingcregladio. Abacuc tertio : laculorum tuorum ibunt in fplendore fulgurantis ha-ftxtux.

Crfno» ;i.

Hf Inuenimus quoqueproprie locutioniseflcgenus,quodquidem humanioresli-terxnon poifunt habere. Dicitentm DeuSiSicfuriero non dicam tibi. Paulo^pdft non

LITERISVSVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ti

non mutataperfonaidem ipfe dicit: Immola Deo facrificium laudis.Nos diceremus;Si efuriero, SCc, Immola miht facrifïdum laudis, undefïtutunusatqueidemdefejlo-quens, ueiut alterius perfona uideatur innerere, quod inter propria fcripturæ diuinænbsp;humeratur.

Ci«O» lâ.

” Euangeliftæinterdum præoccuparitrei geftæ tempus, pauds unolocopcrftfin-gunt,idipfum fuo in loto latius aperiunt, utMar. j.cap,intercæteros Apoftolosnomï-nans ludam Ifcarioth,mox fubiungit. Qui Si tradidit eum, cum tarnen ludas tune no tradiderat lefum. At quomodo eum tradiderit t4.£ap,demonftrat.

CfWOH 17,

QuotiesEuangcliftænarrant hiftoriam Si. de eieftis dæmonifs loquuntur, uo« lunt illorum ucrba ad literam intclligi dcbere,de uera Si fecundum rem ipfam fada dænbsp;moniorum expulfîone.

Clt;««o« tS.

Paulus ille Gifcalenfîs baud immérité ab omnibus turn furdpirur,tum etiâm ho noratur. Nam qux utiliaSi monitu fuafu'ç funt.nam Demofthenico ftilo adornareninbsp;xus eft.fed in infïpienna,quicquid faluti hominibus eifepoteft, breuibus SC fimplicibusnbsp;uerbiscomplexus. Idconfuetudinis in nonnullisfuis epiftolisferuauit. Quodquumnbsp;Pluresamp;ad plures in præfationeponit,poftca pertotum corpus epiftolæ un um difpu-tantéinducit, utilludquddad Gal.j. In Chrifti fide nihil referre gentilis fit aliquis, annbsp;Iudaeus,uir an mulier.feruus an liber.Idem ad Philem onem : Pliilemoni dilcdo SC co-operatori noftro SC Apliiæ ibrori.Si Archippo cömilitoni noftro. Sequiturcnim,Gra-tias ago Deo meo, femper memoriam tui faciens in orationibus mcis.Hæc iam non utnbsp;Paulus SC Timotheus Phi!emoni,amp;c. fed ut folus Paulus ad folum Phikmonem loquinbsp;lur ; Gratias (inquit) ago.

Canon

Perfonasquas commendat.triplicimodolaudiprofequifolct. Obfamulatum nempeamp; Chriftum amp; fanditatem.Rom.uIt.Commendo uobis Phœben. Maxima uenbsp;rd ilia lauSjCOOperatos eile in dodrina S^in tentationibus SC periculis.

Clt;t«o« 20.

IQ Furorem Paulinum ad Gal.t.perpende, non dixit ut confueuit : Diledis aut fan« dificatiSjK neqt cccleftjs Deijfcd Galatiæ.

C(t»O» 2t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Ig IlludquoqueinPauIinis epiftolis obferuatu dignum. Loqui cum nanqueali» quandoquafiperfedis.quandotp quafiperfeduris,hoceft,aliquandolaudat,aliquan'nbsp;do uituperat.

Canon a.

Animaduertendaefuntetiam ellipfes, maxime tarnen in exordqs.Roman.t.Ego Paulus feruus lefu Chrifti,Sfc.qaod qu{ fequuntur, poftremd fubinferatur, precor uelnbsp;opto multiplicetur gratia uobis, SCc,

Canon zj.

Apoftolus orationem incccptam aliquando nÖ abfoluit,eo qudd interloqui qu£' dam confueuir,moxmutata fermonis forma redit ad id quod inftituerat Gal.2.

Canon 24.

Hic mos ubiq; perquam familiaris ei eft,precationem cum admonitione St exhor lationeponcre.Deus (inquit) autem pacis cum omnibus uobis, Amen.

Canon 2j.

Ad Philippenfes quum feribi^tfon pofuit nomen Apoftoli, eo qudd ad eos feri -l’at.quifunteiufdé honoris.Paulus^inquit) amp; Timotheus ferui lefu Chrifti. Ad Thef-fal.uerd tum nomen Apoftoli,tum ferui omifit. Paulus (inquit) amp; Syluanus SC Timo-dieus eedefiæ The(ralonicenfium,etiam in fecunda facit.

Canon z6-

Conduplicatnonnunquam comparariuum ad maiörem cmphafi'm,utplurimu **celTum fignificet,tdlp inxta Idioma fermonis Hebraici,PhiIip.t.Multomagis melius.nbsp;Canon iy.

Citra dekdü in omnib.epiftolis,ct feruü Chrifti et apoftolü dci,ac c regione apofto Ium

5lt;S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROPORVH IN SACRiS

lum ChriftI el feruu Dei fefe appcllat.Tir.t.Paulus feru* Dei,apoftoIuS aüt lefu CliriftL

CitMO» 28-

Vbi(^ ferc fcriptura diuina patrem adpcllat lehouah Deum.utillud ; Dixit Domî nus Domino meo.fede à dextris meis.Etè contrario filium Adonai Dominum,ut:Pronbsp;pterea unxi^ te Deus tuus.

CrfMO« 2^.

C Varijs ex locis.confarcinare deuercri inftrumento teftimonia confueuir, uti illud eft Kom.j.Sepukhrum patens eft guttur eorum,linguis fuis doiofè agebant.Pfal.j. Venbsp;nenum afpidum fub labijs eorum. Pfal.ijp. Quorum os maledi(flioneamp; amaritudincnbsp;plénum eft. Pfal.9. Veloces pedes ad eftundendum fanguinem.contntio âC infœlicitasnbsp;in utjseorum.Et uiam pacis non cognouerunt.Efa.;^.

Clt;ΫO» JO.

IjJ Confueuit etiamdiuus Paulus cum aliqua derc fibi tradlanti, aliaoportunèdif-ferendaincideret,amp;hancipfam tranftgere. Quemadmodum i. Cor.it. quum de men fa Domini cccptus fit fermo, de myfticis turn incidentefermone etiam myftica difputat.nbsp;Cw» ji.

Ambiguitates colligit mulcas,ncc tarnen foluit.utauditorê magis urgeat,amp; fua-deat harcab hominecomprehendi non poffc,nec plané ullacognitioneteneri.Rom.9. IJices ergo mihi, Quid adhuc conquei itur. Sia

Canon j2.

15 In multis locis diuinae fcripturae 8i Apoftolicis diâis farpe comperies didtiones eC fcociófas.Rom.y.amp; 7,Itaç lex quidem fan(fla,i9dc.

Canon 33.

Hanc quot^ diuina fcriptura confuetudinem habet,ut unumquemtp uaticinatio-nis fuæSf fermonis prophetam nuncupet,ficut propherçadpellanturBaal.SC prophe-txidolorum,5C prophetæconfufionis. VudeSi Apoftolus Paulus,Poetam Grxcü pro phetam uocat.Tit.i.Dixit quidam proprius eorum propheta, Cretenfes fempermendanbsp;ces.malæbeftiæjUentrespigri.Hofe.p.Sicu propherainfanienSjhomoportansfpiritü,nbsp;fynonymos amp; malus amp; bonus propheta duitur. j.Reg.22.

Crfrtow J 4.

^ Prophetacdiuerfîs uerbis eundc fenfum explicate folent, Hofc.ii.Sicutmaretran fiit,pertranfijtrexlfracl,8lt;c. Supra enim dixir,tranfirefccitSamariaregemfuum,qua(înbsp;fpumam fuper faciem aqux,Ezech.tp.Quare mater tua Icena.amp;c.

Cano« jy.

Propheta:etiam fingulis ucrbisatij fententiis, quibus Ilraeli profpera amp; pro rerS magnitudine,pene incrcdibiliapromittunt.ftatimadfcribuntHæcdicit Dornin us omnbsp;nipotens. Ac ft dicercnt,Ne putetis noftra efle,qux fpondemus quaft hominibus minbsp;nimc cfedatis,Dei funt promifta qux diximus.

Cano« jg.

Hf Subpcrfonamulierisfornicantisidololatria amp; fornicationem delcriberc folcnt, Ezech.16.Adomnecaput uix xdiftcafti ftgnum proftitutionis tux.

Cano» J 7.

Hocconfuetudinis etiam eiseft hyfteroprota multa ponere. Inuenimus enim ui-ftoncs quafdam primo fadlas,ultimocp complétasse è regione, ultimo fadlas ôC pnmô complétas,id fpiritui fandlo baud infrequens.

Canon j 8.

Confuetudo prophetarû eft quandoloquuntur contra Babylonem, Ammonitas, Moabitas,Philifttim,amp; exteras nationes multis fermonibus iinguxeorum aburi,amp;fernbsp;uare idiomata prouinciarum.

Canon 3^.

Vfus prophetarum eft frequen ter per humanas confuetud ines Dominum fuppli cate.Hierem.in oratione fua : Recordare Domine quidaccidcrit nobis. Nam recordarcnbsp;diciturilli, qui nullius aliquandopotuitobliuifei. Atitarecordari poftulatur, utcitonbsp;auxiliumiiidigentibusconférât,SC palam faciat quodanteafuitoccultum. Hasenimnbsp;Tropologiaspaftimin fcripturisdiuinisinuenies, ut eft illud Genefisnono:Rccor-dabor fccderis mei. Exodi quoque[eiito ; Recordatus DominuspadH quod pepigeratnbsp;cum

LITE RI s VS VS» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î7

cum Abraham, Kaac 8C lacob, fiue illud quod Molche ad deum dicirur code libro,cap» Jt.Kccordare Abraham,Ifaac amp;Iacob.

Citnon 40.

Ql’od ncquaquam regum Sf temporum ordo feruetur, baud ignorandum in Prophetis,maximctp in Ezechiele amp; leremia : Nam quod iuxta hiftoriâ poftca fadumnbsp;cft.priusrefertur ; amp; quod prius geftum eft, poftea. Aliud enim cfthiftoriam fcnbere,nbsp;sliud prophetiam.

C4R0» 4t.

Ea quæfaâafunt,ranquam adhucfmt futura, aceregione, futura tanquâcom pleta appeliare,Ezech.i6.Ec conuertam reftituens eas conuerfione Sodomorum.

Canon

Inueniturquoipnonnunquamordocontrarius.In Gencfienimcapire primo; Primum fiuntanim4ntia,ôi extremus homo.Ierem.ueró capitc zy.dicitur: Ego feci ternbsp;ram SC hominem Si iumenta, hoc loci prius hominem appcllar, ÔC poftea qux fubie-Aa funt hommLEfaix 64,Ecce tu iratus es amp; peccauimus.

Canon 4?.

Nonnunquamutûtur ambiguis uocabuliSjficutilludHefaixfeptimoiAlmah, ideft,iuuencula,puella,uirgo.

Canon 44.

Ijf Idfrcquens eftapud Prophetas.utimpiiscelentmyfteriaDei, fifpijsfilutares dentconfolationes.Vide Hefaiam capite feptimo.

Canon 4s-

i[[ Aliqua in Prophetis ad amplift'cationem prophetix faciunr,qux prophetia non runt.Hof^.Da ds Domme.Quiddabis eis^Dads uuluam fterilem dC ubera ficca.

Canon 46.

Omnes Prophetx in faluatoris typum pleraip gcfferunt,lerem. it. Tu autem dcmonftrafti mihi Sic.

Canon 47.

Vfus Prophetarum eft.ut prius perfonam,tempus,locumtp defcfibant. Si poft modum dicere myfteria prophetix incipiant.Ezech.i.Et faAum eft in tricefimo anno,nbsp;tn quarto menfe,in quinta meufis.

Canon 43.

Dum perquam maximam tribulationemoftendercuolunt. Solemobtenebre-fcerc.ac ftellas decodo cadere dicunt.Chriftus quoij hoc canoiie ufus eft.

Canon 49.

Temporum enallagenullibi non utuntur, utfuturoproprxtcrito,Pfal.Laua^ “Oper lingulas noAes leAü mcumdioc eft,Laui.Pfal.In flumine pertrâfibût pede.Hc-p -^anquam hirûdo clamabo,filt; utcolumbafic méditabor. Prxterito pro futuro. Pfal.nbsp;J ?oad deum clamaui,amp; Dornin us exaudiuit me:hoc eft.exaudiet me.Sequiturenim:nbsp;**iclinaaurem tuamamp;exaudi uerbamea.Futuro pro prxfenti,Pfal.Loquenturamp; dicent iuftitiam.

Canon yo.

Hancetiam habent confuetudinem,ut perTropologiam SC Metaphoram hifto *^*5-^Pcimant ueritatem. Hof.to. Ephraim uitula doAa,diligere tritura,Si ego tranfl-atr pukhritudinc colli eius. Afcendet fuper Ephraim, Arabicludas, Confringetnbsp;coslacob.

Canon $1.

Regula fcripturarum eft ubi rnanifeftilTima prophetia de futuris texirur,per iq certa allegorix non exten uare qux fcripta funt.Malach. i.Non eft mihi uoluntas,Sic.nbsp;Canon fz,

Prophetx fi'c futurorum texunt uaticinia,utprxfens tempuS ab eis minime de ‘cratur.Malach.i.Abortu folis ufqueadoccafum.

Canon fz,

Mos prophetarum Si iuftorum omnium eft, non folum pro ijs dolere qui ïîbî funt.fed etiam pro reliquis omnibus.Ierem.9, Quis dabitcapiti meo aquamnbsp;®culis mds fontelachrymarü..Rom.9. Optabâ ego ipfeanathema elfe à Chrifto.

r

T R O P;0 R V M I N î AC RI S

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cttnon J4,

Mos prophetarum eft prophetias fuis temporibus primum proponerc.amp; ira ad ampliora credeiidaleélorisfidem alere 8i prouehere.Præmittuntenim rudiaquædamnbsp;dehneamctain quibus exerceatur.Quum enim deterrena Hierufalem quippiam uati-cinanrur,aliam nempe cœkftem expeâare iubentur.De qua Paulus ad Gal.4.amp; Heb.nbsp;ü.dilucidè difputat.

Cotton !},

Magnitudtnem gaudtorum iubilis teftari Iblent prop!ietæ,Zach. 2.Lauda amp;eK-ulta iïlia Zion,quia ecce uenio amp; habitabo in medio tui dixit Dominus.

Canon $6.

Non infrequenter folent impatientiam humanam in.fua perfbna exprimere, Habac.i.Quare non refpicis fuper iniqua agentes, ôC races deuorante impio iuftiorem,nbsp;ßC facis homines quafi pifces maris,amp; quafireptile,non habens principem. Ita quoquenbsp;fæpelegimus Apoftolum uarias hominum in ferecipere fentetias. Rom.7.Videoau-tem aliam legem in membris meis,repugnantem legi mentis meæ,amp; captiuantem menbsp;in lege peccati.quæ eft in membris meis.Et quafi infipiens fit,Pliilip.j.Fratres ego' nonnbsp;arbitror me cöprehendi(fe,8C ex parte cognofcimus,ölt; ex parte prophetamus. Acrur-fus quafi perfeótus fit.Quotquot ergo perfefti hoc fapiamus. Cum uticjj non fit uniusnbsp;at(ç eiufdem dicere,fe ex parte cogn öftere Si efle perfeftü. Acne putes forfitä non elTcnbsp;Apoitolicæconfuetudinis.fed noftræ, hoceftargumentü quodipfeioquitur.i.Cor,4.nbsp;Hæc autem fratres transfiguraui in me, amp;C Apollo propter uos, ut in nobis difcatis.

C4K0»

Mos eft eis femperaduerfis læta fubiungere,amp; poftqua'm triftia deus fueritcom-minatus,ad pœnitentiam eos quos terruit prouocat.Iuxta illud quod in Hefaia capitc primo legimus:Vægens peccatrix,populus plcnus delilt;flis,fcmen pefliimum, filij ini-quhquumcp dixi(rct,Terra iieftra deferta amp;c. Loquitur ad eos meliora ptomittens:La-uamini,mundi eftote.Quomodoergo in Efaia,quos feuera uoce terruerat,blandanbsp;oratione fuftentat, ita quo^ in Amos fecit capitequinto,Summum in prophetis con-tinetur,enunciatiofuturorum,caftigatio SC confolatio.

Canon 58.

Chriftus aliquando diuinitatis fuæ gloriæ,aliquando noftrx naturæ quam fu-fciperedignatuseft,loquituraffe(flibus,Ioan.8.Quidmeperlequiminihominem,qui ueritatem loquor uobis.

Canon

Locutio diuina diftinguitur, cum aut per fe'metipfum loquitur, aut per angeli-cam creaturäad nos uerba promuni. Qiium perfemetipfum loquitur de uerbis eius* fine uerbis 8C fyllabis cor docetur.Quum ueró per angelum,aliquädo uerbis fine ima-ginibus. Aliquando imaginibus amp; rebus fine uerbis.

Canon 60.

Sermo diuinus aliquando de terreftribus ad cocleftia mentem elcuare. Aliquando de cccleftibus ad terreftria defeendere folet, ut currus Heliæ de ccelo emilfus amp; in coe Iumiterum cum gloria eleuatus eft.

C.1K0W 6t.

ConTueuitquoep ex imitatione uel fimilitudine filios appellare,Ezech.t6. Pater tuus Amorrhaeus amp; mater tua Cethæa. Quia enim ludati imitati fuerantimpietatesnbsp;Amorrhçorutn amp; Cethxorum.inde parentes eos habuilTe dicuntur,de quibus,per feenbsp;lerum progaginem nafcerentur,amp;cumquibus pro fimilifreieredamn^irentur.Itemnbsp;pij,iufti,impii,diabolici,Chanana;i,Amorrhæi,Gentes,idola.Sodoma.amp;Amorrha.

Canon

«f Mos fcripturæfacræetiameft, utipfiquilcribunt.ficdefein iliaquafide alq» loquantur. Numeri 12. Erat Mofehe uir mitiflimus fuper omnes homines qui mora-banturinterra.I0an.19. Hiceft difcipulusillequem diligebatlefus. Hinc Lucas capitenbsp;uicefimo quarto ait,quódambufarent duo ex difcipulis in uia,Cleophas Si alius.

Canon 6}.

lt;([ Plerunqucdc uirtutibus óC uitiisagiqutdum loqucdo aliud exprimât, aliud ta-cendo innotefcat.

Cane»

LÏTEIiïS V SV S.

Canon £4.

ig R^saliquafîeridiàturfecundum alicuiusdifpolîtionis accidentalis acquifîtio-» oetn.Tcfte Rabbi Solomone.Deuter.enim cap.zt.de mulieregenrili captura apud Hc.*nbsp;brzum airutn dicitur.Si uolucriteam uxoretn habere, radetczfariem fuam amp;iâdet unnbsp;gués fuos.Ex quo liquide patct,qudd fieri unguium,ibi acdpitur pro difpofitione accûnbsp;den tali corum.Item Dan,4.

Clt;(»o» 6f.

Szpemultanonnullos dicuntur,quæde fuccefforibusbeorum ad quos ipfe fër^ inodirigitur,capiuntur.Gen.49.Item Deut.j;.

Canon 6ô.

Aliquando ex tempore,Sf aliquando ex loco caufas defignar, quasaperto fêrmo ne non iudicat.Ex temporeJoan.jo.Hyems erat.Quid caufæ fuit nomen hyemisadlêrinbsp;bere,nifî ut per qualitatem temporis, oftenderctfrigus cordis^ Exioco.Stcut carnali If-raelitico populo defeendente Mofehe de monte, lexin campreftrtbus data cft, Exod.i^*nbsp;Item Matth.;.

Ciojoi» 67.

l|[Confueuitaliqua taccrc,qusc tarnen neceifaridfubintelliguntur. z.Rcg.;. Et dixit Dauid in die ilia,qui perçu (Terit lebufxum.Non fit hic meniio de prxmto,£^ tarnen fubintelligitur.quod præmium eius forct.ut effetprincepsmilitiz. t.Paral.n. ôLz.Re-gum 9.£t Miphibofeth comedet fuper menfam meam,quafiunus de filijs regis. .

CzHo» 68.

Id moris quotj ei cft,ut cum al (quid narrat, înterpofitâ alteriuS caufac fententia, ad fuperiora ilicô redeat, lob ;.Moricntur 8C non in fapientia. Suprâ reproborum per-ditjonem protuiit,dicens ; Quia nullus intelligit.Et de eledis confeftim adfcriplicQuinbsp;rcliquifuerint, ÔCc. Et hoeprotinusquod eildetneleélis nonconueniat,addit,Morien tur,amp;c.

C^MOH 6^.

•1 Hic quoep feripturæ facrz mos eft,ut in carne carnales atflusinterire,in fpiritu ue rdfpirituahs conuerfatio falua fieri demonftretur. ».Corinth.;. Tradcre huiufeemo»nbsp;diSatanx.

Canon yû.

•5 Maxime in tranfgrefTioneprzccprorum per commiftionem intclligituromifTio, ac c regionc perotniftioncm commiiTio. Leuir.4. Anima quzpcccauerit perignoran-tiam.Et de nniuerfis mandatts Domini,qu« prxceptt,ut non fièrent, quidpiam fcccrit.nbsp;Cawon ’j\.

Secundum ftimufantespaffionespIerunqueferarUmnominaimponithomini-bus,interdum canes eosadpellans,caufa procacitatis. Equos ob luXum,Afinos proprer dementiam, Leones SC Pardos caufa rapaettatis SC petulantix, Afpides caufa doli,Serpentes amp; Viperas caufa ueneni SC caliditatis.unde Lucj.Ioanncs ludæos audaâer ge-wiinina uiperarum uocat.

Canon

Cognationislegesconfueuitferiptura uocarenon cas, quxfecundum naturant confiftuor,fcdquæderiuantura'uirtuteueluitio. Quibusnancpfcquiftpconformemnbsp;ftatnit, horum filius uel frater adpellatur. Lucx ;. Et ne coepenns dicere.Patrem lube-mus Abraliam.

Canon yi.

Solenne quoep eis cft familiarium autores, nonnuttquatn promifeuè omnes ap-pellarcduobusaut tribus nominibus.VtSolomonemIdida,04iam Azariam, Matthäi» Leui,Raguel letro, Obab Cyneus.

Canon 74.

Id morts ei eft quocp,non ut iibique particulatim enarret,fed cum generalilîima, amp;ea quæplurimacompleftuntur dicerecœperit,relinquatfequentia ftudiofisauribusnbsp;perpendenda. Gen.z.Iftc eft liber generationis cccii SC terrae. Vide quomodo totum feï-monem ad cœlum SC terram conuertit, in illis omnia nobis contuenda rellnquir.

Canon 'fj.

A rebus contingentibus nomina locisimponere,ficubires contingant.côfucuir.

E Z

40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROP o R VM IN SACRIS

Gen .j.Propterea lignum hoc,uocatum eft lignum fcientiç boni et mali,quia circa illud obferuatio et tranfgreiTio mandati.Non cnim quod homini fcientiam dederit,fic uoca»nbsp;turn eft,fed quia per illud laâa eft tfanfgreftio mandati.Etexillo pofteaintrauitfdcn«nbsp;tia (rubefcentia,ea propter fie adpellatum eft.

C««oj» -J 6.

Suntmultârecondita,qux non facile prôFerriad uulguspoftiint. SicutapudE-^ zech.io.Oe Cherubim, de Dco, de ilia magnifïca uiftonecap.i. Hxcenim amp;huiufino-rnbsp;di ; Si non allegoricos in(erpretantur,uulgus percipere non poteft.

CdKOM 77.

lt;11 Per arcum,gladium,fcutum,currum,equum,aurum amp; argentum, Sf his quæ ar-* mis bellicis,ac terrenæprouidentixconueniunt,foletomneauxiliumhumanum cape-re.Pfal. 4j.Nelt;5 cnim in areu meo fperabo,⣠gladius meus non faluabitme. Item Plâlnbsp;moiÿ.Hi in curribus ôihi inequis.

Canon 78.

lt;[[ Nufquam feriptura facra catalogum m ulierum facit, nei^ omnes uiros commémorât, fuedndius nobis narrar,dicens quod generaucrint fîlios Elias, ôC fato funôi fint. Vnde Genefis quarto legitur : Cain cognouilfeuxorem,atnullibidiciturHcuaninbsp;pcpcritTefiliam,

Canon 79,

fl Aliquando in eadem figura uel gefta, ueldifla, etiam duæ res aliquid unumfi-gnific3nt,fieut fideles fignifieauerunt ligna quæin arcæ fabrica coaptata funt.Quomo do etiam in ilia Euangelica fimilitudine de ouili idem ipfe Chriftus eft amp; paftor, QC la-nua,Ioan.6. Comedere,bibcrc, credere.

Canon go.

fl Perpetuus feripturx mos eft per carnem uocare carnales.ficut Si uirtutc præftan-tes carnis expertes nominar.ut Paulus dicit: Vos autem non cftis in carne. Eo quod de-ipeiflui earnalia habebant.Gcn.^.Eo quod ipfe carnes fint.

Canon 81. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

fl Net^ hoc prætereundum,nonnunquam fecundum prxfcicntiam feripturam I0« qui,ut Rom.9. Non folum autem hoc,fed etiam Rebecca ex unoconccperat.S^piffimcnbsp;autem ufu uenire folet,ut hi qui fecundum prxfcientiam funt in numero malorum,fecundum iuftitiam prxfentem dicantur in numero bonorum, ut patet de Saule Si ludanbsp;Ifcariothe.

Canon gi.

fl Confuetudo Dei eft,ut puniturus prius iudicct qui magna fint peccata, Si quaiî cxpoftulans,etiam ipfe fatisfeciat nobis,Si tune tandem corripereincipiat. Gen.io.Eccenbsp;genus unum dC labium unum.

Canon 8j.

fl Sxpcexinxqualibuscomparationes facit, utmagis defides Si pcccatores côdem net.Matth.iî.ViriNiniuitxrefurgent,amp;c.

Canon 34.

fl Solenne eis eft uniuerlàlem perfe^am,quo magisanimis infideat,bifari3, nem-pe aftirmatiuè Si negatiuè ponere, loan.j. Qui crédit in eum non côdemnabitur.Item Mar. ult. Qui crediderit Si baptizatus fuerit. Rom.i.Iuftitia cnim Dei reuelatur,amp;c.

Canon g;.

fl Populus Ifraeltypum gerit elelt;ftorum,Rom.9.Quxilli populo contigerunt,fi« gura crant futurorum in Chrifto amp; ecclefia.

Canon 86.

fl Soient etiam nonnunqDauidem, Solomonc, exterostppios homines ’•o Chrl fto arcipere, Ela.yy.Et feriam uobifcû fœdus fempiternum,mifericordias Dau' a fideles.nbsp;Canon 87.

fl Nulla diuerfitas eft in Icxu, nam in Chrifto lefu non eft uirautmulier, fed in eo omnes unum fum us, Efa.sd.Beatus uir qui facit hoc.

Canon 88.

fl Quemadmodum Romani numerant tempus fecundum Olympiadaju ludct fecundum lubileum,

Cmo»

LITERISVSVS.

Ctmon 8^.

Nonnimquam compofîtio uerborum fit, ita non ut res poftulat, ut illud Danie- . lis fccundo ; T une Arioth fefttnus introduxit Danielem ad regem amp; dixit eiJnueni honbsp;minem defiliis tranfmigrationis ludæquifolutionemregiannundet. Nonenimfta'nbsp;tim introduxifle uidetur Danielem,acdeinde dixifiie feinuenifie uirum qui tale myfte-riurn poiTit expli(are,red poftquam nunciaiTetjtcge pra;cipiente,adduxiire.

Clt;t»o« cgt;0.

Non inuenimusquenquamfandorß quod Deum cadensadorauerit. Sed quigt; cun^ idola SC dxmones resi^ß illicitas adorauerit, cadens dicitur adorare, uti apud Da^nbsp;nielem capice t.Si quis autem non cadens adorauerit,eadem hora mittetur in fornacentnbsp;ignis ardentis. Et in Euangelio Matth.4,Diabolus loquitur ad Dominum : Hæc omnia tibi dabOjfi cadens adoraueris me.

Canon

if Vnumidolum pluralirer foletappellarejiiteftilludin Exö.ji.deuitulo :Ifiifunt dij tuilfrael,qui eduxeruntte de terra Ægypti. Et in Regum uolumine.j.Reg.iz.Iero-boam ponens aureü uitulum in Bethel j idola feciife narratur.Et ècontrario,mulra dæ-monia numero appellantur.Eläix 44.Inclinat fe amp; adorat illud SC uotum faciens dicitnbsp;Deus meus cs tu.

Canon ^Zi

ij Aliquando angelos Dcosamp; Dei filios,amp; deorum fóletdicère. Dan.j.Ecceegö ui deo uiros quatuor foiutos SC ambulantes in medio ignis,et nihil corruptionis in eis eil,nbsp;amp; Ipecies quarti fimilitudo fili, Dei. Nam mox fubiungit : ßenedidus Deus, Sedrach,nbsp;MifachjS^ Abdcnago,qui mifitangelum fuum SC eruit ftruos qui credideruntin eum.

Canon

Vbicunq;tum apud Septuaginta.tum apud Latinos fecundó ponitur,DomihuSi Dominus. PrimumnomenTetragrammatoneft,quod proprieadDeum pcrtinctnbsp;¦neffabilcdicitur.Secundum communcj quod fxpe in hominibus inueniiur.

Cimo» p4.

if Notandum ctiam in fcripcuris diuinis, quod femper mouentur pedes peccatoruj Hier.i4.Quiadilcxitmouere pedes fuos.Etiamflis diciturcum Mofche,Deut.s.Tu ue-rd hic fiamecum. Pfalm.tj4.Laudate ferui Dominum, qui ftatis in domo Domini idnbsp;atriis domus Dei nofiri.

Canon

Et hoc in omnibus feripturis fandtis obferuare debemus,übi uidettir aliqua fimili tudoeiTe fententix,non in omnibus Cadem dici.fcd uel fubtrahiueladdi,pleraq),Sf finnbsp;gulorum interfe uerborum diferepantiam habere rationem. Ezech.2.amp; tg.SC jj.Nun-quid uolens cupio morteminiqui dicit Dominus, nifi conuerti cum â uia fua mala SCnbsp;tgt;iuere.£t in fine eiufdem capitis ; Conuertimini amp; redite ab uniucrfis impictatibus uenbsp;firis,amp; non crunt uobis in tormentum iniquitates. Etjj. Iniquitates iioftrac 8C peccatanbsp;uoftra fuper nos funt.ibi enim ad cos fermo fit, qui uolunt agerc pœnitentiam,Slt; iuftinbsp;tia peccata dclcre,ut cum fiducia conuertantur, amp; pleno aftimo agât pcenitentiam. Hicnbsp;äutead eos Ioquicur,qui magnitudine peccatorum.imd impictatum fuarum defperantnbsp;falutem,amp; dicuntiniquitates noftræ.d^c.

Canon

Nonnunquam duplicate folcntdiâionem ad maiórem cmphafim,Leuit.7,Etcà to quæretigerit quameunque immundiciam non comedetur, fed ignecombitretur, SCnbsp;carnc ifiaomnis quimundus uefeetur carne.

Canon

Tails elocutio etiam repcrirur,non induifia perfona loqucniium,fcriptorem urr-ba interpofuirte, Gen, 34.Et filq Tacob uenerun t de campo,amp; cum audi ffen t comp un# ^i fun t uiri SC trifie erat illis ualde. Non enim ait. Et dixeruntifed hoc tacito uerba eo-rum dixit.

Canon 98.

Valde hæc clOcutio notafida eft, ubi aliqua fignificantia carum rermo quas figoi-’’^»ntnomcadpcllantur,Gen.4o.Tresfundi,treS diesfunt.Non dixit tres dies fignifi»-

4* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROPORVm IN S AC RI S

ont.Indeeft quod ait Apoftolus i. Corinth, lo. Petra autem erat Chriftus.Non ait : Petra (ignificabatCliHftmn.ItemloannescftHelias. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot; quot; '

CitHon

Notandum etiam eft, quod maxime neceiïarium uidetur, propter Euangelifta-tum narrationes, quomodo quum ea quædidlafuntjdiâaeiîenarrantur.non eodem modo repetuntur, cum nihil fententiæin dtuerfîtatcuerborum depereat ueritatis. Ge-nef.îî.Diiodccim fratres blij patris noftri, unus non eb, pufillus autem cum patre no-ftro hodie in terra Chenaan.Nam quod dixerunt,di(fium fibi ciTc à lofeph amp; in terramnbsp;mercamini.non inucnitur abillo didum.Sine mendacio autem dixerunt, quodexuernbsp;bis,quædixerat,in eiusuoluntateeifc cognouerant. Ne^enimuerbafunt neceiïaria,nbsp;nifi ad exprimendam äi in audientium notitiam perferendam quantum poiTumusnbsp;uoluntatcm.

Cnnon too,

Fruitionem ipfîusoperis,ipûimopusdicunt,Pfal.Audiin me exuItatioQemamp;Ix tinam.Hoccb facmihi,Pfal.Vt uideam in bonitate eledos tuos. Itcm,Notum mihifocnbsp;uia$uitar,hoc ebjruere me fac uita.

Canon tot,

Colloqucntcm populum facere interfeinuicem folet.tanquam ad ipfum alius di ccret,Pfalm.O Domme faluum me fac,ó Domine,beue proiperare, benedilt;fïus qui uenbsp;nit in nomine Domimjanquatn un u fqutfq^ ex populo ad omnem diceret populum.

Canon tOz.

Sæpe parabolis Metaphoricos utitur ad maiorcm emphafîm his quae dicuntur, Pfal.Abexcelfodicnon ttmcbo.hoceftjàprindpio.feuflww/v.idett.defuper.PfaLCon-gregatio taurorum.amp;c.Hoc eft,per quam maxima.

C4M0« 10}.

Hf ParabolasabfqjfÏmilitudineproferunt, PfaI.Deduxitmeexlacumiferiar,hocefti tanquam,uel fïcut.Pfal.Qui facit angelos fuos fpiritus ; hoe eft,tanquam fpiritus. Itemnbsp;Gen.ulr.Dan coluberin uia.

Canon 104,

Hf A membroopusdemonftrant, Pfalm. Iniquitascalcaneicircumdeditme:hoceft, opens mei. Gcn.Venitedefcendamus amp; confundimus linguas eorum.

Canon lo;.

Hf Sxpiusexuerbis adfeftum tentant abfcondere^ ut magis rnorum improbitas cori firmetur, Pfalm.7j. Dixerunt in corde fuo cognanones eorumfimul. Venttequiefcerenbsp;faclamusomnesdies. ïlludlj} Malachiæ primo in perlbna Domini ad faterdotes ; Vosnbsp;facerdotes qui dcfpicitisnomen meum,amp;dixiftis in quo defpeximus nomen tuü. Dominus quoq; hoe idiomateufusMatthxij. Qui dixerit fait) ffatri fuo racha aut fatue,nbsp;reuseritiudicio.

Canon löiS.

Hl communicationealt;flumdemonftrant,Pfal.t.Beatusuirquînonabijtinconfî-lioimpiorum. Pfal.Cum iniqueagentibus noningrediar,hoceft,noniniqueagam. Hier.ijr.Non fedi in confilto luden tiUm, hoe eft, non luiï.Gen.uh.In conlilium eorumnbsp;ncueniat anima mea.

Clt;«:o« 1Ô7.

Hf Verba fenfus,iacra in fcriptura inter feconfundi folent,Exodi lo.Etomnis popu lus uidebât uocem ôC lampadeSiSf uocem tubæ,SC monte fumantem, Gen.4x.Quumnbsp;uidiflet lacob quia funt efeæ in Ægypto.unde uticp abfens erat.Qiium uero hic breui-ter dicendum e(fer,quod populus uidebat uocem, amp; lampades amp; uocem tubæ ac monnbsp;rem fumantem. Attamen maiororiturquæftio,quumaudiebatlampadesamp;montcmnbsp;fumanteiû.quod pertinetad fenfum uidendi. Nifiquisdicatfneetambreuiterdicendum fuilfe,ièd uttotumdiecretur: Audiebatuocemamp;uidebatlampadesamp;audiebatnbsp;uocem tubæSf uidebat montem fumantem.Duoquippegenera uociserant,Slt;denu-bibus lîcut tonitrua amp; tuba, at per hoc melius in his quæ ad fenfum audiendi pertine-bantgencralisfenfuseftpofîtus.hoceft.uidendi. Qiium breuiter totum uellet feriptu-fa eompleiffi,quàm utin his,qux pertinent ad uidendi fenfum, fubinrelligeretur audinbsp;tus.Qiio more nos loqui folemu$,uidequici loner,non autem audi quid lucear.

Qanos

LI TERIS VSVS,

C4non to 3,

Q«um fermo fiitad populum fîngulariter loquitur, quemadmodum pleruncp fid Äd ipfos Deus uel ducior ipforum, lofucp. IfraeliKe refpondentes Gabaonitis dixe-runiuidenejSdc.

Clt;lt;«o« tó^.

Aliquando fingularem numerum proplurali èi è contrario,pluralem pro (îngu-lari ponunr.qücrtiädmodum deHeródemottuo legiturdit^um, Matr.22.Mortui fun t qui quxrebant aniiham pueri.Et ut Mofche de Pharaonepronunciatum eft, quia mornbsp;tuiflint qui quærcbant änimarii pueri.

Gitno» no,

Tropicos etiam ad hunc modum loquuntur.Gen.it.Nunc cognoui quoniam tu diligis Dominum Deum tuum,hoceft,cognofcere feci. Pfalm.4S.Exurgeinoccafuntnbsp;nieum ÔC uidc,lioc eft,fac uidere.

CMon III.

•H Mos eft fcripturæ fie ad partem loqui, ita ut nêc rcliquos prætermittere uideatnr, Pfal.61, Sperate in eum omnis conuentus plebis.Nam hie non prætermittit potentes.nbsp;CiOten 1(2.

Etiamhocobferuauimusut quos Dominusliberarcuult,poftic ire prxeipiat* War.8,Rediretro mefatanas,PfaI.(gt;j.Adha:fitanimameapoftle.

n;,

Ç Ad maiorem emphafim etiam italoquuntur, Pfal.104, MifitMofcheferuii fuunt di Aharon quern elegitipfum.Suffeceratenim dici. Quern elegif.fedadfcripfit,ipfuminbsp;uthocquotpeuidentiusexplanaret. Hxcelocutio perquam crebro reperitur. Sicuteftnbsp;di illud ; In quo habitauit in ipfo.

Goto» 114.

HI Huiufmodielocutio frequenter in fcripturis fanflis inuenitur, maxime uero in Pfalmographis, Pfal.nS.Fiat manus tua ut faluum me facias. Item Pfalm.ii^.Fianraunbsp;res tux in ten den tes in orationcm ferui tui.

Canon ns,

Ethocidiomaeis perquàm familiare eft, Pfal, 12^. MagniÉcauitDominus facer« nobifcum,hoccft,decreuit magnos nos facert.

Canon it6.

HI A Membro adum fed officium confpicuum iolentfaccre, Pfalm.4S.iniquitas cal catwi mei circumdcdit me,hoc eft,offlcii ,mei.Gen,27,Supplantauit me en altera uicc,nbsp;C-tnon ny.

HI Mos ifteetiam eft fcripturarum, utinterdumfUtura prxterito tempore déclinent, Pfal.2i.Fodcruntmanus meas 8C pedes meos. Efa, jj.Quifiouisad ui^imam dudiusnbsp;‘ft. Ibidem : Liuore eius nos fanati fumus. Idem cap,70. Ab iniquitatibus mei popu*nbsp;llduftuseftin mortem.

Canon ii3.

HI Scriptura facra fub uno uitio omnia comprehendere feiet, K omnia charitatis 0-perafub unafpecie bonorum operum.

Canon ti^.

Sæpeplus uideri foletquod fîngulariter.quàm qiiod pluraliter dicifur.Naro plus atcipitur quam dicitur. Eftillicmiles,quam funtillic milites. Exodi S. Et entendit Aha^nbsp;ron man urn fuam fuper aquam Ægyp ti, 8i eduxit rartas, amp; edudla eft rana di Opcruitnbsp;terram.Item Exodi lo.Ecce ego induce hac hora ffaftino dielocuftam multam. Mani-feftum eft enim plus fonare.Locuftam miiltàm,quàm fidicerec,Locuftas multas.nbsp;Canon 120,

Ethocobferuandum eft Apoftolos 8i Apoftolicos uirós,in ponendis teftimonijs de ueteri teftamento, non uerba confiderare,fedfenfum,nec eadem fermonum calcarenbsp;ueftigia,dummodo à fcntentqs non recédant.

Canon 121.

Hilniioxia tanqiiâ noxia fitpcfoletdiccre, PfaLTibifoli pe{caiii,5i malu in côfpeclà,-E 4

?

44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROPORVM IN S AC RIS

tuo feci.Ego in indicium uent in mundum,ut qui no uident, uidcanr,3^ qui uidenr, etc ci fiant. Apoftolus,Lex fubintrauit ntabundaretdeliäum.

Giko» tzz.

Iff Soletquot^aperirequodprius fub xnigmatc dixit, Amos p. VidiDominüfian» tern fuper altare amp; dixit,dlt;c.uf(^ ad medium.

Canon 12}.

Notanda breuitas eft quam admirari in Vergilio ibiemus, lonac i. Et dixerunt ad eum,Sfc. Inrerrogatur perfona,regio,iter,ciuitas,ut ex his cognofcatur caufadiferimi-nis. Vergilius : luuenes quæcaufa fubegtt ignoras tentare nias. Qyo tenditis, inquit,nbsp;qui genus,undedomopacemnehucfertisanarma.

GtKon 124.

l|Confueuitetiamhuiufcemodihaberedocutionem,Gen.j7.0cciderunthaduni caprarum. Pfal.tu.Sicutagniouium. Quafi pofieteiTehccdus, nificaprarü,autagnuSnbsp;nifiouium.HocIdiomalatius declarauimus.

Canon izf.

Nonnunquam duo fubftantiua fehabent, ut alterum uim fuam ubitp conferuet. Alterum quafiquendam obtineatadieâiui locum eius fungaturorficio. Ex0.t4.Ecnbsp;fatfia eft nubes tenebrofa.Vergil.Molemtp et montes infuper altos impofuicac fi dicat,nbsp;Moleftos montes.

Canon ttiS.

Vbicun^fermina legitur amp; fexus fragilior, ad marerixintclligentiam transferrtf oportet,unde Si Pharao non uult mafculos uihificari, fed tantum feeminas, quzmatenbsp;riz funt uicinz. Et cregione, nullus fanâorum nifi per.rard fœminas genuiftic narra.-tur. Solusiÿ Saphaat qui in peccatis mortuus eft omnes filias genuit.Iacob inter duodenbsp;cim Patriarchas,unius filix pater eft,fli ob ipfam periclitatur.

Canon tz-^^

Quod nos ibiemus abfolutefif neutraliterappellare,id eft, hoc quxfiui.illud uo-* luiinuenirc.Hebrxi famininogenere pronunciant, ficut in Pfalaâ. Vnam petij aDonbsp;rnino hancrequiram,pro eo qudd eft unumlt;

Canon txg.

lt;[[ Quxdam Uerba luntapud Hebrxos qux Si prxterîtum Si futurum tempus deiigt; gnät.ut illud Septuaginta tranfpofueruntnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cft,dormiuic Slt; requieuit,8£

i’equiefcet,£f prxteritum amp; futurum tempus fignificat. Vnde etiam Aquila amp; Theodo tio (Hieronymo tefte) quafi de futuro dicunr.

C‘UtO» t2p

Euangeliftxfolentuerba referre loqucntis.quemadmodum Latini per inquit« Matthxi i.Sicut diâum eft per prophetam dicentem,hoc eft,ficut inquit propheta.

Canon ijo.

I|| Opus ipfumretalicui adfimilarcconfueuic, Pfalm. Adfimiiabordefeendentibug in lacum,hoc eft,defccndam. Pfalm. Homo uaifitati adfimilatus eft,hoccft,uanus eft.

Canon 131,

ig Soletctiam rem properibnaacciperc. £fa.38.Nelt;ÿenimaut infer!tecanuntCa-ucte ne iuftitiam ueftram faeiatis coram hominibus.

Canon 131.

Speciem quoep pro toto generc acdpiunr,ut ebrietatem pro omni luxu, Efaiz 28. Et prz ficcra ftupen t.

Canon jjj.

Hebrzi non tantum rationales,fedferme omnes notas, ram aduerbiorum quàm coniunâionuminlocoomittunt.Hier.3.Audicturergoundilt;ÿuox,dfc.

Canon 134,

lt;1 Habent etiam hoc familiare ut indefinitaa, Si prziertim imperfonaies orationef per uoces foemininas cifcranr,Efa.27,Qiiam quçtp menfuram mifcrit,pro quam quif-qse menfuram dederir.

Corm

- UTERIS VS VS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4S

Cnnon ijy.

ld tonfuetudinis eis quoqp cft, maximecp Apoftolo,utrcs per fi'gna adpelUntjUt prxputium pro gentiliyCtrcumdfionem pro ludxo.

Canon tj6.

Nomen pluralecum pronominibusfxpecapiturprofîngulari, Gen.44.Etpo-fuitmanum fuam fub femore Abraham dominorum fuorum, id eft, DominifuLGe-nefïs 4o.Dominis fuis,id eft,régi.

Canon

fl A tertiaperfonaad primamtranftremosfcripturæpluribusin lotis eft.AmoSÿ. Conddet cos in capite uniueriôs ipfos 8C nouiftunum eorum otddam.

C(UtO» i;S.

fl Vbicuncpin prophetis uiiîo ponitur,non inferturquid uidcrint,fed tantummo-do qu( didla ftnt narrantur.Eiâ.i.Vidi Dominum fedcntcm fupcr thronum extelfum, £(cleuatü, 8C Seraphim in circuitu eius. Audi tcclum 8C auribus percipe terra. Abdix t.nbsp;Auditum audiui à Domino,SC iegatum ad gentes mißt.

Canon 139.

fl Mos etiam lingux fandlx eft patrem partis, id eft, auum uocare pattern, ficut K nepotemfilium.Exo.iS.EtueneruntadRachuel pattern fuum,id eft,auumfuum.nbsp;Canon 140.

fl Quibus à prima xtate debebat uirtus tlarefccre, ex tune nomina fufeeperunt, ut ^oah,Seth,amp;c.Quibus autem poftea debebat augeri, poftea nuncupatio pofita eft, utnbsp;Pâulo,Abraham,ôic.

Canon 141.

fl Soletfcriptura pleruni^ita nominariin trinitatcunamquam(pperfonam,ute-tiam alix illic intelhgantur.Ioan.i6.Ipfe pater amat uos.

Canon 142.

fl Pronomen in prima 8i fetunda perfona æquantur,Hier.2,Quididtis ligno,pa-’ termeusestu,Si:iapiditu peperifti me.

Cano» 143.

fl Mosfacrxicripturxadmodum frequenseft,eaqux percuentumeontigerunr, ad aliud confecuta funt exprimere, modo quodam caufalitatis, tametfi nulla ibidemnbsp;caufx ratio fubfit.Ioan.u. Cum autem tanta figna fedftet coram eis non credebantinnbsp;cum, ut fermo Elâix impleretur quem dixit ; Domine quis credidit auditui noftro^ Si.nbsp;brachium Domini tui reuelatum eft:'

Canon 144.

fl Perpetuus canon faipturx eft quotiespermutatim nuncplurali, nuncfîngulari numéro utitur, congregationis perfonamadfumit, id quod in Pfalmis frequentiifimcnbsp;fieri folet,

Canon 14;.

fl Hoc fummc obferuandum quafdam effe uirtutes, qux Chriftum diligunt, cum inalijsipfarum uirtutum fubftantiam Chriftum foleamusaccipere. Quodamp; frequenter inuenies in icripturis diuinispro locis 8Coportunitatibus aptari. Inuenimus nanc^nbsp;ipfum amp; iuftitiam did, 8ipacem, SC uirtutcro.Etrurfum feriptum eft in Pfalm.Iuftitianbsp;paxofculatx funt.Et ueritas de terra orta eft,amp; iuftitia decctlo profpexit.Qux utiq3nbsp;ntnnia Si ipfe eft, 8i rurfum ipfum dicuntur ampleäi, fed Si fponfus Si fponfa nomi-’’3tur. ut in prophetia feriptum eft : Sicut fponfo impofuit mihi mitram, Si ficut fpon-famornauitme ornamento.

Canon 146.

fl Diuinis in feripturis nihil intereft,Vtrumcharitas dicatur,an amor.ueldileflio, niß quod in tantum nomen eharitatis extollitur, ut etiam Deus eharitas adpclletur,Io-anne tefte : Deus eharitas eft (inquit) Si qui manet in eharitate, in Deo manct, SCnbsp;Deus in eo.

Canon i47-

fl Palam eft multa uel ab Apoftolis uel ab Euangeliftis exempla efle prolata,amp;no nnteftamento inferta.quj in his feripturis quascanonicas habemus nunquä Icgimus,nbsp;Apocryphis tarnen inueniuntur SC euidenter cxipfis oftendunturaffumpta.

TROPORVM IN SACRIS

Colton 143.

Morts eft facris Uteris Comcediarum ados nonnunquam Imitari quo magis te-' xtus narrationis expIeatur.Singula etenim fuo ordinc fcripcura compleditur, myftidsnbsp;cttam adutnbrateloqutjs.

Citnox *42.

qj Gen.z.Iegimus hominem ad imaginem 8C Umilitudinem Dei fadum.nimirum duos fados homines inferriuoluit. Primum,utdiximus. Secundum,a limo terne fa-dum, Dino Paulo tcftc fuis tn epiftolts, bines cfle aperte amp; euidenter fcripfit : Nam ßnbsp;is (inqutt) qui foris eft homo nofter corrumpitur, fed iUe qui intus eft renouatur de dienbsp;in diem Item condeledor enim legi Dei,amp;c.

C^nox lyo.

Mos diainæfcripturæcft.exfîne ucrborum facereeorumprindptaintelligcre,ut patet de exploratoribus quos mißtlofuc,qui dixerunr : Q^tia dedit Dominus in manunbsp;noftra omnem tcrram,d{ etiam quia dilToIuti funt omnes habitatores terrx à ädenO'nbsp;ftra.Piouerb.xS.Duxdeficiensintclligentrjs muhipltcabitrapinas,fiCodio habens amunbsp;ritiam muhipiKabitdies. Deftcithic, morietur. Vndefîcexponenduseft uerfus ¦ Duxnbsp;Garens)intelligentijs,amp; multiplicansrapinas,morie(ur(nempe in dimidio dierutnnbsp;fuorum) 8!. odio habens auarttiä, prolongabitdies. Hxc Dauid Kimht in Radkibus.

C4K0X tyi.

I{[ Cum nomen altquod ad quern pertinct non ponicur, necefte eft, uthocdiduRl de fummitatealtqua fcntiatur.Ioan.g.Si uos ßlius Itberauerit, tunc uercnbsp;liberi eritis.Non enim ibi ftriptum eft Dei,fed tantum uo-cabulum purum Une aliqua adic-

dione fuftkit.

DIVINÆ

DIVINÆ SCRL

PTVRÆ PHRASES, PER BAR.

PTOLEMÆVM VVESTHMERVM PHOR.

ZENSEM EX SANCTIS ET ORTHODOXIS SCRl-

tis:pro intus,amp; foris.Itaque ufus literæMem.feupræpofitionis A uel Ab, Coniun-«^ioniquoqj rationaliæquiualere, apparetex Pfalmo 4.A tempore frumenti amp; uini fuimultiplicati funt.EtPfalmoeg.AicmpIo tuo.quodeftin Hierufalc tibi efferent re«nbsp;ges mmiera: hoc eft,propter templum.

Ad hæc inter alia fignificata.quæ quàmplurima habet hæc prspoEtio Mem.hô feni per De,fed aliquando Ad.fignificat: ut Genefis ij.cap.Et pfofedf us eft ab oriente ( Mi-kedem tantum poteft ergo,quantum fi diceres )ad earn regionem, quæ illi unde folue-bat,orientalis erat.ut fit fenfuS:Profe(flus eft Lot à Bethel Sodomam, uerfusorientém.nbsp;Et Efaiæ 24.Et punientur ad infinites dies. Et cap.42. R efonet laus eius ad fines ter-ræ.Hic iterum Mem pro Ad,fumitur:id eft. De finibus terræ:qùîj fcilicet cognitie Deinbsp;ufque ad terræ fines perueneririam de finibus laus eius auditur.

AjMe.A Domino.prococlitusaccipitur.utGenefîsi^.Etpluitdominusfuper So-domam fulphur amp;igncm àDomino.ideft.cœlitus. Hic figura orationisconfideran-da eft:Pluit Dominus à Domino.Sic ueteres locuti funt, Ad Confulis,fcilicet domum. Ad lunonis.fcilicettemplum.Eamus ad me,id eft,ad domum meam. Etcontrlt;à, Veni-mus à Confule.à rne.pro à domo,uel Confulis,uel meà.Sic,A Domino, hoc eft, cccli-tus pluit Dominus. Similes locutiones Numeri it.cap . Ventus egrediens à Domino,nbsp;hoceft,deccclo;ut exponit AfaphPfal.yy.Tranftulit auftrum decalo.Et,Numer.2ó,nbsp;Non tranfibis per me, Exodi i6.Sub luto mancat unufquifcp apud femetipfum.Item 2.nbsp;Regum 2.Nunquid nofti quddhodie Dominus tollet dominum tuum .acapitetuo?nbsp;proàte,uel à piæfentia tua. Et Genefisji.Caueneloquariscum lacobàbonoad mà^nbsp;lum;pro,Caucnealiudquippiamloquaris cumeo.nifîquodbonumeft.

A Domino,id eft nomine Domini,Luc.i.cap.Quædifta funt tibi à Domino,quë-admodum dicimus : Die illi ex me falutem.

A uitta capitis adcalceicorrigiam,amp;c.Hebræihocfchcmateintelligunt quicquid eft à capite ad pedes ufque, totum fcilicet à maxime ad minimum.Exemplum eft.ubinbsp;Abraham régi Sodomorum dicit Genefis 14. A filo fubtegminis ufcp ad corrigiam calinbsp;gænon accipiam ex omnibus quæ tua funt. Quafi diccret:Nihil omnino capiam,fiuenbsp;magnum fit.fiue paruum,amp;c.Germanicc,Nitein faden,noch ein fchuoch riemen.

Atalien-iri, lurifperiti uocant res.quando ex proprio in alterius transferûtur do-minium.Sicamp; Apoftolus Coloflenfes exDei dominie in diaboli poteftatem per erre res amp; ignorantiarum tenebras translates intelligit.Et uos, inquit,cum quondam cra-tis abalienati,amp; inimici cogitationc,feu mente in operibus malis,amp;c. à Dco fcilicet,c-ratis inimici,n unereceptieftis in amorem:ac fi dixiftet penitusamp; toto mentis fenfu ab-alicnatos fuiffe à Deo. Item Ephef 2. Alicnati à re publica Ifraelis. Abalienati à uuluanbsp;peccato-

«

48 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROPORVM IN SACRlS

peccatorcs,hoceft;à coiiccptioneamp;ab urero matris.Pfal.jy. Vide in Alienigena.tnfrJ.

Hf Abba y filter. Ob maiorem cmphafim nonnunquam diuusille Paulus Qialdai-cum nomenGræcoconfueuit adfcribere,Rom.8.£ap.«.gt;'quot;«/‘^/lt;’Aλ',«ïi^«‘’'ar«7ÿ^,Ideft,in quodamamus Abba pater. Abba Chaldaico uocabuloamp;f Græco nominal identidemnbsp;Quo uocabulo, ut D.Erafmus ait, peculiarequiddam elTe in ipfo.quod öC patres libenteraudiunt,amp;pueri primum ibnaredifcunt,Etty.Significatergoconduplicanbsp;tioneifta,Pater pater.ardorem peóioris Chriftiani.Item i. Corinth.tó. Quum plebemnbsp;arguit,Syriaco,ölt; Græco utitur.Si quis non diligitDominü noftrum lefum Chriftum,nbsp;fit anathema,maranatha,hoce(tcondemnatus,donec Dominus redeat.

HI AfctreMMrc pro ceffare, Iiidicum lO.cap.EtferuieruntDomino cuiusanima ab-breuiata eil in laborelfrael. Abbreuiatosdies dicitChryfoilomuseire,quosdicsintelli gimus non menfura, fed numero.Sicutenim longitudinem dierumfde quadicitpro-pheta : Dornum tuam decet fan éliras in longitudine dierum) non per longos dies in-telligimus.fcd multos:Sic amp; Breuiati dics,non brcues dies funt intelligendi, fed pauci,nbsp;defitiiti,Matth.24.cap. Abbreuiabunnirdies.iiratrocitas tribulationumbreuiata comnbsp;pendio tëperetur.Hæc Chryfoftomusincap.Matthi24.Homil.49.Hinlt; Abbreuiatiiênbsp;ptenarij feptuaginta apud Marcü ij.cap.dicüturdefiniti,deftinati,certi, Syefind fdionnbsp;gefchnitten.Tametfi enim futurum erar,tamcn ut fafta recenfentur, quia apud deumnbsp;hæciam fadlaerant.SicAbbreuiati dies,hoc eil pauci,utfupra patuit.

Hf Afgt;£rcMi4tMWMc»-igt;M»j,/eHigt;reMe Apud D.Paulu Rom.p.cap. Verbum em confumans amp; abbreuians in iuftitia;quoniam uerbum abbreuiatum feciet dominus fuperterram,nbsp;hoc eft.certam amp; firmam rem,id eft,certi(rime faciet. Et iftis per metaphoram ufuS eftnbsp;Paulus de Chrifto,quód Deus breuem quidcm,fed confumatum fermonem,id eft ne-gocium falutis,ueliuftificationisin terram mittet:quod taleeft. Dum pernosiuftiflcanbsp;n non potuimus.mifit deus filium fuum, ut omnis qui credit in eiim habeat uitam ar-ternamjoan.j.öf 6. Quemadmodum Deus abbreuiatum uerbum facietde perdendonbsp;Ifraelc,itaadfaluandü breui uerbo utetur.Itade ludæis hoc loco loquitur Paulu$,qua-fi dicerct:ftatuit enim Dominus,qui luftitia eft.impietatë uefträ fut amp;apud Danielemnbsp;eft) excindereamp; cotifummare. Germa ni diccremus deindubitato excidio, kurtzumbnbsp;man wirt kurtz endtfchafft mit euch machen.

HI Rbbreuiatus animus Deniquereperitur.utNum.cap.z.EttæderccœpitpopuIuni itineris ac laboris.Hebræus autem dicit,Et abbrcuiarus autem fuit animus populi labonbsp;re itineris,fatigatuscccpitdeftituianimo,ueldefpondereanimum.

HI Abib Apud Hebrarosmenfismaturefcentis frugis,fiuetempus,quumfruges propendent ad maturitatem etiam pro fpicis aut frugibus accipitur:aliquando pro uernbsp;notempore.Nani uox Abib Hebr!ca,fignificatculmum, quando fcilicet è culmo primum prodit fpica:quod fieri folet meni'e Martio apud PaIxftinos,Exod.s4.Menfis nonbsp;uorum.pro matiir!tarcfrugum,apud Hebæos lulius eft.

HI Abtjcere, Hoc uerbum idemapud Hcbrxos quod cxponere, Genefiszt.cap.Et abiecitipfum puerum fubter unam arborem. Ita enim LatiniuspotuiiTettranfcribere,nbsp;Et expofuit puerum.Vnde infantes expofititif.qui ut pereant abijciuntur à parétibus.nbsp;Deinde Abijcereeftrelinquerc,uendercomnia,HyperbolicxIo£utionesfunt, quibusnbsp;utitur Dornin us, ut nos à terrenis auocct,8C ad cœleftia fubleuet. Ne piltemus nemincnbsp;effeChriftianum,nemincmpoireferuari, nifiuendat ómniaralioqui propheta nonnbsp;d(xiflet,Egenum uagumtp indue in domum tuam. Hie autem fermo eft cum fequenti:nbsp;Qui non oditanimam fuam : Quinonfeabnegauitamp;crucefuam tulerit6fc, Vide-re,Vendcrc,Abnegarc femetipfum. Prxterea Abijcerein terram,eftinaniterloqui.ucnbsp;t.Samuelis ;.cap.Creuitautem Samuelôf Dominus fiait cum eo, nec abiccit ullumcxnbsp;omnibus uerbis eiusin terram.Poftremd, Abijcere oculum,ut eft apud Matth.y.capite,nbsp;non eftoculos cultro externoeffodert, fed cordis cöcupifcentiam perfidem mortifica-re, quo mortificata erutus eft oculus corporalis, ne afpeâum mulierü non fcâdalizet.nbsp;Proucr.4.Et uerbum Abijciendi,apud Mat. cum quadâ emphafi pofitum eft. Non di-cit fepone,uel recondeifed, Abijce,fîcuti res noxix prorfus abijci folët. Qualceft quodnbsp;Efaixz.cap.deidolorumcultonbusprxdiëlumeft, quôd fintidola argenteaSf aureanbsp;in dietribulationis Domirti proie(fluri,abie6iuri. DeniqueAbijeerealiquem poftter-gum,cft fpernere aliquem,ut j.Regum 14 cap.Poft cergum me abiecifti,id eft, ipreuifttnbsp;me.

LITERIS VSVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49

loquendi formulx prouerbiales funtSic è puluere exaltari.j.Regum l^.cap. tK e humili ftatu 8i con ditione,in pracftantioretn cueherc.

, Aiies,3uxus,Pinus,L.ylani{!,Cypari{J'u5. Hæmeraphorxart^ figntfiotionesom* mno principes primatesfcpfignifïant,qm rebuspublicis bene prsfun^quodnon unonbsp;loco in fcripturis habet.Quomodo in Efaia 6o.cap. Gloria Lybani ad re ucniet : Abiesnbsp;amp; buxus fiCpinusfimuI ad adorandum locum fandlifîcarionismeæ. Itemt.Sf ».cap,nbsp;Nonnüquamôdimpii potenteshuiufmodimetaphoris notantur.fterilibusarbohbusnbsp;Si infrndiiferis quercubus Si abietibus,tribulis Si fpinis a(rimilarur,utfxpenumero uinbsp;dcre licet in facra icriptura.prarcipue in Pfalmismt Pialnioj7.amp; infra in tropo Arbo-rts, audiemus.ltem Abies eft pernicies gentium. Efa, 14.cap. Abietes quoque lartatinbsp;funtfuperte.

Atiwc/ecfc.Palxftinorumreges uocabantur, uti reges Ægyptiorum Pharaones, Romanorum Augufti amp; Carfares : regum funt appellattones generales. Sic Abime-lech erar apud ludxos nomen generale regum illic alienigenarum. Nam Si fub Abraham erat Abimelecli, Si fub Ifaac,amp; fub Dauide, digniftimum fcilicet nomen illorumnbsp;qui bene præfunt.Nam Abimelech interpretatur, Pater meus rex.Accômodatuihau-tem regibus nomen,quos patrum loco elfe decet populo.Sed ferè fîr,ut res nonadfîr,nbsp;ubi egregia funt nomina amp; tituli infïgniores, ut Pfalm. J4.amp; t.Rcgum »i.ubi rex,coram quo mutauir Dauid rationc fuam os fuurh Si fimulauir fc furere.dicirUr Aciiis:nbsp;hoceratregis nomen propriumâllud uercJgetieralcregumillicalienigenarum. Sunr,nbsp;utdixi,apudÆgyptios.NamfubIolcphcnim Pharaofutt,SCquafiagencrationefubnbsp;Mofea!ius,ôC fub Salomone alius £fc.

«5 Atire, Hcbræi pro furto uenereo utuntur.Genefîs ;y.cap.Abijfti.Sf ampliafti le ftum. Hoc uei bum Latinis tn ufu non eft. Germanis autem,Er gieng vnd lag bey ir.nbsp;Abire,lngredi,Cognofcere,Dormirc,funtHebraifmi,(îgnificantip apud illos rem ha-bere.Nam uerbo ingrediendi, fierè ubiq? pró concubandi utunrur Hebræi, honeftumnbsp;avlum coniugalem circumloquentes.Genefis tô.cap.IngreiTus eft ad eam,amp; concepit.nbsp;Simili tropo utunrur Hebræi.Cognofceré mulierem,pro rem honeftchabere.Gen.14.nbsp;cap. Adam cognouir eam.Gen.19. cap. Habeo duas ftlias, qux nondum cognoueruntnbsp;uirum.Dormire.GeneiiS i^.jo.jp.cap.

Abirc autem adanimam fuam, locutio Hebræa eft. nofterinterpres, Quæcunque eum ferebat uoluntas.Septuagint3,Iuxtaanimam fuam.j.Regum 19.cap.

.'Ibire deinde ad in ferorum porras, fîuedomicilia,periphrafîs eft monendi. Efa.jg; cap.de Ezechia rege xgrotante ; Ego dixi in diniidio dierum meorum,uado ad portasnbsp;inferorum.

Abire iumenra Si uolucres.Prouerbialisac fymbolicus fermeeft; nàm fîgnùm ex-tremæ uaftitatis,feu dcuaftanonisficinfinuatur. Hiere.iz.cap.Abeunt iumenra 5Cuo-^ucres,in prxdam fcilicet abigUntur iumenra ;quin amp; uolucres abeunt,quôdfignuni fxrremæ deuaftâtionis.

AWaâare Pro roborarc, confîrmare.i .Samuelis i.cap.Donecablafteturpuer; Pfal.t oj.Sicutablaéiatusfupermatre fua. Ablaéiiohincconfirmacioncm per tropumnbsp;fîgnifîcat.Sic Abraham ablaéiato ßlio Ifaac,conuiuiutn tnftruit,caufx teftifîcandx læ-titiæ,qudd fibi modo benediftionem feminis Sf pofteritatis ftabilitam uideret.Gen.2i.nbsp;cap.Sic amp; Ofex Filiam ablaiflaïquæadumbrat malum foreconfîrmatü Si diuturnum.nbsp;Simile quid Efa.^r.quoque uidere licet.

Ablaftari uero à marre,elegans admodum hoiniofîs.fîuefîmtlitudo eft,quatn ufuf pat Pfalres in Pfal.tjo.Sunt Abla^ati à matte fua,SCc.Vbi uates fibi exttium qualeab-laéfato pucllo,amp;maternaiam educationedeftituto,quam certiifimû immincr.impre-atur,fi diuina ope fpretaarrogantius de fefentiat, immodicelp fibi placeat. Qyare Sinbsp;alios ab haepeftedehortaturus ftatim adijcitSperetlfrael in DominonuncSC ufquenbsp;in feculum.

Ablaâatt funt ergo fimplices Si adfliifK.quibus fubiunxit Deus aliquantifper con-folationcm.Era.28.cap.Qijem docebitfdentiam, Si quern facietintelligereauditû uer bumpropheticum:funtenim ignari,urabladatiälaiffe,8f qui auulfi funtab uberibus.

Chriftus dicitiPauperes euangeh:antur. Euangclion non difcitur,nifi ab adfliäis ^S^citibus,quibus lac eft fubtraiHum^ut qui ftimulis confeientix mordentur.Cxterf

JO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROPORVH IN S A C R I S

ebrsi funt-.hoceft diftenti alienis opinionibus.utnon poiTint Dei uerbum accipire. ’¦

Muerc pedct. Eft confiteri pcccata, SC quotidiana delifta,coram Deo getnendd Ädeteftando agnofccre amp;confiteri,amp; fubindc poft lapfum addcum accurrereper pœnbsp;niren tiam.Ioan.ij.Nam Iotume(re,eft credere.Àblutio alias fitaqua,fpiritu iudicii,fpinbsp;ritu ardoris.fpiritu fanclo.fpiritu dei.

ijf Atwgare femetipfum. Aliud non eft.quam regcnerari.fui exiftimationë nimiam deponere,fibiipfirenuntiarc,humiliariinconfpeduDei,corruptionemagnofcerege-nuinam congenitam.mortificareAdamum ueterem, carnem nequamcumconcu-*nbsp;pifeentijs obliuifci:mundum,Slt; omnia quæ funt in mundodioceft, fua bonaitadefpi-cere,utamp;fiauFerancur,nontamen uocationem cuamamp; confclTtonemChrifti neglUnbsp;gas. De hac Abneganone loquitur Matih.iâ.cap.Sc Luc.9.cap,

Abnegare CIrriftum autem,cft fuis proprijs operibus, ÔC non Chrifti mifericordiae 8C fanguini falutem fuam tribuere.ut loannes ait.Sf abliorrere.

Abnegare dcnique alium,fiatremputa,autferuum,autaliumqucndam,eftipfuni animo ita abrjcerc.ur prorfus non requiras.aut tua negotia negligas.etiamfi uideasnbsp;pfum uellt;ædi,ueluinciri,uelconculcari,uel etiam trucidari.

«If Aholere, Prorelinquere.uti.Corinth.ij.Atubifadlus fumuir, aboleuipueritia. pofuit Paulus prorelinqui-.Obliuifcimurfenes rerum puerilium, imd quod in tuuen»nbsp;tute uolupe iucundtim erat.id ucl moleftia uel ftultitia uidetur fenibus.

Abominari, Eft detcftari.Hinc abominatio Dei,ut Deuter.iy.cap.Abominatio-nem Domini.opus manuü artifi'cuin ideft,quod deteftatur Dominus.Etcap,7.Abo-minatio eft Domini Dei tui id eft,ab hoc enim maxime abhorrer Dominus deus tuas. Item Abominatio Dei dicinir etiam in Icripturis ira Dei, amp; peccata ad mottem, reatuSnbsp;damnationis.Prouerb.thcap. Abominabile Domino cor prauum.

Abominationes.feuoffeiifionèsatquigctium.Exo.cap.s.uocatfcripturaDeosgen tium.Et Ezech.j.cap.Et in omnibus oft'enfionibus tuis, amp; in omnibus abominarioni^nbsp;bus tuis.CoIebant autcmÆgyptij arietem, Apin, feu taurum, à quoabhorrebantlu-dxi.Et AbominationeSjfeu oftenfiones amp; moleftias, fæpius per contempium fcriptu^nbsp;raidola,feu deos gentiü appellat, ut nil offendat nifi calamitacem,dolorc,iaborcm monbsp;leftiam^ ab illis referri,quum ftulti homines falutem fibi ab eis fpercnt,ut Pfal.ioö.

Abominatiohincoriturûdeft,homoabominabilis, is antediciturinfcriptura,qui relido uero Deo ad idola confugit, con ternpta ueritare, prophanas dodrinasaih.-plexatur,Efaiæt4.Ecceuos eftis è nihilo,amp; opus ueftrum ex clamore.abominatioeli.«nbsp;getuos:ideft,homo abominabilis.

Abominatio defolationisdeniqueapudMatth.cap.î4.iuxta idiomafermonis He-braici fignificaqEtintellexit dominus abominabilemSi ftupendä,tamipfius dei iram defolationemlp ,qua populum fuumreliquit,quamhonibilem terræ uaftationem,nbsp;urbisep obfidioncm grauilfimam.

Aiortiitui, Eledus quifep dicitur,ut inquit Gregorius. Vnde exponcns illud lob Aut ficut Abortiuum abfeonditum non fubfifterem.hoc modo fcribit: Abortiui qui annbsp;te tempusplenumexoritur.eXtindusprotinusoccultatur,amp;c.Item, Abortiuum foe-turn feappellat Apoftolus I. Cor.iy . Poftremd uerci omnium uelutabortiuo uifusefl:nbsp;amp; mihi;id eft,hominem proieditium,contemptum, nullius propemodum uel fru-gis uel dignitatis.Germani pari fchemate homines ignobiliores upcamus,vfz vvurf-fling.vfz fchindling. Alij expofuerunt præmaturo partu acinfelici fidere natü.Qucm-admodum amp; Germani deinfelicioribusdicerefolemus. Derift zu fruegeboren, Vera cnim uita anteconuerfionemcarens, àconuerfionedemum fcinfeliciflimum fuiiTenbsp;fenfit. Vide D.Ambrofium fuperhunc locum.

Abfconderc Varicfumitur,Hebrxisnan(peftferuare SC. cuftodire, quemadmo-dumôf German! ufurpamus, verftoflen oder verbergen, fuer Italten.Sic Paulus Co-lof j.cap.Emortui eftis,Sf uita ueftra abfeonditaeft in Chrifto in Deo id eft,feruata SC. cuftodira.Nam quæabrcôdimus,in hocabfeondimus, ut eaieruemus. Abfeonderein-terdum pro difcedere.Gen.ji.cap.Quum abfeondetur uir à proximo fuo.Septuaginta,nbsp;Qiium alter ab altero difcelTerit.Interim pro cuftodire, ut fupra auditum. Pal.jo. Ab-Icondcseosin abfeonfioneuultustui.Proprotegere.i.Reg.ig.Etabfcodideprophetisnbsp;Domini centum uiros.Pfal.iy.De abfeondkis tuis adimpktus eft ucuter eorum.Satu-ratos

LITERIS VSVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ft

Utosludæosdidtdcimmundicijs.quæ à Dominoabfconditaddcft, nofcütureflcpro hibita. Vel de abfcóditis tuisdd eft,de lege ueteris teftamètt,amp; de miracuiis,qux dominbsp;*gt;us Chnftus in eis erat gloriofa difpenfatione fadlurus, Abfcondita autë dei, SC in ma-in bono ufurpantur. Pfal.30. Quam magna multitudodukedinis tuæDomine,nbsp;^uamabkondilfi timentibus te. Similiter hoc fchemateutuntur Hebrxi, ficut Latininbsp;Græci de rebus inanimatis, pro auferreSC auelli. Auferri in infulam aut regionem,nbsp;pro recedi ab ea. Abliondcre, nonnnunquä proabolere.i.Efd.y.iuxta Hebræum.Item,nbsp;Abfcöderefe,pro dilfimulare fe uidere.Deu.ii.cap.Etprxteribis.Hebrxus dicit,Er abnbsp;kondcs teid eft,di (Timulabis te eos uidere:hoc cft.fi uideris eos errantes à uia.non dif-Emulabis teeos uidere.Abkonderefeadfugiendum.Gen.ji.cap.Abfcondifti teadfu^nbsp;giendum,amp;furatus es me.Quab dicat,Cur clam aufugifti menelciente, necindicafti.nbsp;Atqui Abfcondendoabfcondereoculosab aliquo.Leuit.zo. cap. Quod fiabfconden-doabfcöderitpopulus terræoculos fuos à uiro illo qui dederitde femine fuo Moloch,nbsp;lit non in tcrficiat eum,ponam amp;c.id eft. Si populus terræ conuixerit neglexerit oc-cidere hominem illum,qui d^c.Hebraifmus eft.Nam abfcondereoculos tuos ab ijs,quinbsp;male agunt.eftdifîimulareâC conniueread flagitiapopuli. Abfconditum abaliquo,nbsp;Leuit. quinto capite, eft nefcire, Eue quod occifum, amp;:c. amp;abfconditumfueritabea,nbsp;pro nefcierit elfe immundum.

Abfconderemanum in finum,eftcaptareociofumamp; iucundum genusuitx.Pro-

• uerb. 19. Abfcondit piger manum iuam tn finu.nec ad os fuum applicat earn.

Abfconderefaciem fuam deus,legitur,cum hominibusquibufdam,eorum exigen tibusculpiscognitionem fuamabfcondit, ftcutin populo ludæorum nuncimpletumnbsp;uidemus.quia negantes filium dei,dei fcientiam italudxt perdiderunt. Ideo Abfcondenbsp;re faciem,pro irafci SC non exaudire,fli auferre indicia bencuolentix:hoc eft,quum deus non exaudir nos,ueletiam orationes noftra$,nec ullum beneuolentix fignum exhinbsp;Igt;er,fed meras adflidiiones SC mortes ob oculos ponit.Hiob ij. cap. Quarefaciem tuamnbsp;ïbRoodistMichex? cap. Etablcondetfaciem ab cis teporeillo.Auerterefaciem, idemnbsp;ktutecontra,Oftenderefaciem.Illuminariuultum,eftdementer afpiccre,fauere dfbenbsp;Ue uelle.Item Audire SC Afpicerefaciem quoque, idem funt (Pfalm.j. Afpice in facicmnbsp;Chrifti tui, SC Numer,ö,)Si{’fufcipercamp; non fufcipere facicm,pro exaudire, autnega-.nbsp;rc,Germanicedicimus,Er hett mich nitangefehen. Hebrxi dicunt, Tuli facicm.Gen.nbsp;i9-Et iam in hoc fufcepi preccs tuas.Hincin facris, ilia uultusfui illuminatio,qua con-folamur ubi remitfxirxfentimus refrigerium ,crucis fentimus exoneraiionem.

Abfcondi uerddenique à facie del. Hebraifmus eft, Qui a dco protcguntur,a facie deiabfcondidicuntur.Gen.4.cap.Etàfacie iuaabfcondar,Pfal.aiibi,Abkondes eos ànbsp;facie tua. à con turbatione homin urn.

«If Abfit, Voxeftprohibitionis. GeneEs iS.cap. Prohibitio Ettibi:hoceft,ne fir,aut necotingat. Eue deus auertat,auc prohibeat.Eft autem abominationis fermo.frequen jnbsp;1er obuius apud diuum Paulum.Rom.j.cap.iu» j-lw/i’dd eft, ne fit;ac E diceret,non eftnbsp;fas,noncfttuftum.

^Abfoluta,- IdiotifmusHebraicorumucrborumcfl:,ut fxpius abfolutcponantur, amp;fuinominisaccufatiuumabftra(HumincIudant, uelin nomen fuum uerbalerefol-uantur,utPfal.4.In tribulationedilataftimihiudeftjlatitudincfeciftimihi.Fuiftidi-Iata(ormeus:hoceft;,confolationem mihi fecifti, quotics inuocaui in tribulanoni-bus meis.

Ijf Ab!lreiSum,pro Concreto. Tropus eftin facris,quo malitia pro malo,amp; fcclus pro fcclerato, ita etiam uenter pro uentri dedito,gutturpro gutturis ftudiofo, uorantesnbsp;pro uorare,accipitur. Sic Paulus adTitum.Impios dodorcs ,uentrcs pf^ri appellat,nbsp;raP- primo .Ita fcelera,uocantur fcelcrati homines.Gen.19.cap.Ne amp; tu paritcr perçasnbsp;in fcelereciuitatis.Sicabominatio eft,homo abominabilis. Efaix quadrageEmopri-*no capite: Abominatio eliget uos.

Abfcjueprtrcepto. Hunc in mod üloquiconfueuerunt.dum infinitum atquein-ufitatum altquid elfecxprimere uoIunt.Elaix quinto capite:Ea propter dilatauit infer quot;“s animam fuem SC aperuit os fuum abfque peccato.Septuaginta-.ullo relidio fpacio:nbsp;quot;°'eft,immantter,fupramodum.Infernusautem diciturhabereanimam,non quodnbsp;**'**UaI,iuxtacrrorem quorundam, fed qucJd uerbis humanscconfuetudinis .return 'nbsp;F I

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROPORVM IN SACRIS

In fcnflbihu exprimamus adfcâum, quod infatiabiiis, amp; nunquam mortuorum mul titudinccompkatur.

Abfqutfdmtia, Is modus loquendi Deuteronomii 4. cap. Ad fugiendum illuc interfedorcm.qui interfeccnt proximum fuum abfque fcientiadd eft, infeio . Septuaginta,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in fetus,imprudenti homieidio,cxdenon fpontc perpetrata.

Abfynthiunt, Doélrinain prauam amp; Pharifaicam dcnotar,qua purusfideifen-fus turbaturSf diikoramarefdt.Apocalypfts s.cap.

Abfynthio uerd tnebriah, eft omni dukedine cibi fif potus gulxcp folatiodeftttui, ratione fif fenfu.Threnorum 3, cap.Incbriabunt me abfyntluo.

Abyßi Et profunditatis nomine, non fol um maria, fed etiam alta flumina, art^ latius intelligit fcriptura,0C non rard prouaftitate altqua immenfa fumi folct, utPfaLnbsp;yó.SC Pfal.vi.dicunturAbylTi terne proFundinres.Etdeabyftis terneirerum reduxiftinbsp;meid eft,de uinculo ae tetra miferiarum uaftitate, Vnde lonas clamat; Abyifus ualla-uit mc.Et Pfal.t 43.Dfacones omnes abyifehoe cft,omnia monftra marina ; df onv*nbsp;ncs abyifthoc eft,cun^a aquarum receptacula.Et Pfalmo 13$. Et in omnibusabyifts.nbsp;Gen.y.cap.Fontes autc aby(ri,funtaby ili featurigines.Ideo Aby(rus,pro Hindis K al-ueis acctpitur.Eft autem fundus terr2c,qui fuftinet aquam.Et aluei,qui teguntur aquisnbsp;profundifTimis.Pfal.ioj.Deduxiteos perabynbs,id cftrerram,tanquam perdefertum.nbsp;Bafilius Magnus contra Maniehxos : Vaftiifima aqua abyifus. quae tranfmittinonnbsp;poffit.Genciïs j.cap. AbyiTi magnæ.id eft.copiofx a qux. Vide Auguftinu contraFau-ftumMankItsumlib,xx.lt;ap.io.amp; in Pfal.41.

Abyifus abyffumuerd inuocat.Pfalmo quadragefîmo fecundo, locutioeft. Abyf-fum uoeat animae ealamitatem 8i infortuniumdioc eft,calamitatem tanquam annulus annuIutnnefUtac inuitat,8f alia tentatioaliam trahit adduntcp,Germanicc,Keinvn.lt;nbsp;glkkkomptnitallein. Aquaruminundationi paffiminfaiprurisinfortuniaaifimu-.nbsp;lantur. Hine DauidPfalmo decimooifiauo raemoratfc torrentibus Belialfuiifeexaminarum Si pofteaereptum exaquis ualidis. Et Pfal. quadragefîmo, edudlumexpu-teo,aquis perftrepente.Hinc Abyifi nomine Hebrxis grams ten ratio uenit,ut fupra innbsp;addufto Pfalmo feptuagefîmoprimoiDeabyifis terne reftituifti.reuocafti me. Vÿ mala ipfaadfliiflioiies multas Sf diificilcs,3bylfos terræîd eft,^ltilfimas profunditates uo-caqquia emergercab illis humanis uiribus nunquä potuiifet.Similcs metaphorzfunr,nbsp;Pfalmo centefimo trigefimo ; Deprofundis clamaui. Et Pfal.dg. Intrauerunt aqux uf.nbsp;que ad animam ,Inftxu$ fum in Iimo profundi.Eadem ferme df lonas dixit,per totumnbsp;caput feeundum.

AyifuS prxterca amp; in bonam SC in malam partera,nonnunquam adiaphoros nfuif patur.In bonam,Pfalmo trigefimo quinto Judicia tua, abyifus multa. In malam. Pfalmo feptuageiîmo fextoiEtiam commotæ funt abyifi, adiaphoros autem ponitur.Ge-nefts (eptimoiSciffifunt omnes fontes Aby(fi,Gene(îs primo Eft autemindigeftamo-les,qux ibidem turn terra, turn aqua dicirur,amp; immenfam uaftitatem, tefte Hilario Tonbsp;mofccundo, fignificat.Itcm pro Jnferis poni folet, utRomanorum decimo capitc,8£nbsp;Ion« fccundo capite legis.Et Pfalmo decimo fcprimo.Nonnunquam pro Inferno,fiuenbsp;tartaro SC loco perditionis quo diabolum relegendum,amp; Apocalypfi's teftaturap.xo.nbsp;Et uidcre eft Origenem in cap.i.Exodi,Homilia prima,SC in cap.t.Gen.Homil.t.

Abyffus accipit pro facramctis,ac pro fundi (fimis feniîbus SC iudicqs dei, tefte Hier, ut Pfal .jj.Iudiciadomini abyifus multaiideftinfcrutabilia.EtRom.n.cap.Abylfos iu-diciorum dei inconprehenfibilcs exclamat Apoftolus.

Abyifus^ etiam myfticus faerse ftripturxfcnfus , quodEzech.infinuatcap.47. Menfus eftmillecubitos SCc.

Abyifus quoque cor hominis eft, unde Hier. ty.cap.Prauum eft cor hominis SC in fcrutabile.Et Efa.x9.cap.Vaf qui profundi eftis corde. Paulus item uoeat cor hominis,nbsp;abylfum tenebrarum.t.Corinth.4.AdftipuIaturD. Auguftinusin Pfal.4t.Siprofun-ditas eft abylfus,putamus quod SCc.

Abyifus ad hæc malirix eft. Prouer. igjmpius cum ucnerit in profundu malorum contemnir. Abyifus poftremcî inexhauftamfelicitatcm SC rerum affluentiamiîgnifï-.car,ut Ezechielis ;t. Aqux iiutrierunt cam, SC abyifus cxaltauic earn, Hxc copiofa ad^nbsp;fluentia Alfyrio eucnir.

Accedtrt

LITERIS VSVS,

Accticre, Signifïcaicredere, amp; fefedeodedicare.Sic enîm Paulus per metapho-^^^untuiaccedcndi modo ad Hebrzosundecimocapite, Oportet accedente ad drum 'f^dere-Ncquc enim pedibusad deum.fedanimo.Similirerprimz Petri fecundocapi-Ad quem acccdëtes qui lapis eft uiuus âCc.Iubct cred êtes ad Chriftum accedant:hocnbsp;jft.Chrifto fidant,fefe perfidem fandtificcr, uttemplum ac lacerdotes dei efle poffint.nbsp;HincAcceiTusfiiaditus.Ephef.fecundo capite, Quoniam autetn per ilium ha bcm usnbsp;SfeefTum utriquein uno fpiritu ad patrem:hoc eft,rcconciliationem habemus.Acccdi-*nus ad drum puritare Sl fanfumonia.Hebrzorum decimo capite,Accedimus cum ue-to corde in plenitudine fideiS^c. Accedimus denique ad deumper folum Cliriftum.nbsp;loannisdecimo quartocapite:Ego fum uta,uerita$. S( capite dccimo:Egofum oftium.nbsp;VideD.Cyprianum ad Qiiirinum lib.î.cap.iô.

Acce/er4re, Hoc uerbum reperirur apud Dauidem, Pfalmo uigefimo quinro: Multiplicatzfuntinfirmitates,poftea accelerauerunt, Dum homines perditzamp;cxtre-mximpietatis, nihilcüélari air,autdeliberarc fecum in turpi qjpofitoifed uelis rcmisl^nbsp;(quod aiunQruerein malefatfia.Nam hoc eft quod indicate uoluithis uerbis.

Accendert, Prodeficere.Hof.u.cap.ImmoIantcs homines uituliaccenfi funt.AIij, Ofculaminiin uitulos tranfpofuerunt.Septuaginta,defecerunt.

Accingere, Pro circundare Pfalmo uigefimo nono Aperuifti faccum mcum,Sf ac cinxifti me Iztitia.Septuaginta,Circundedifti,5^c.

Accingere lumbos,eft agcre omnia ftrenue,amp;( uirilianimo affiduc efTe in negotijs, domi amp; foris agendis. Accingelumbos tuosdd eft fodes,adopus accingere, paratusacnbsp;promptusefto, quodiufli utexpedias.quarri Regum nono, fecundi Regum uigc'nbsp;fimofecundo capire.Et Hiercmizprimocapite:Tu ergoaccingelumbostuos,quod eftnbsp;fottttcrSi.audafter impijs refiftcre.EtCliriftus Luczduodecimocapite:Sintlumbi ucnbsp;firi przdndli.Hebraifmus eft, fignificat accinif^um Si pararum e(rc,maximead itcr,uelnbsp;profedlionem.Periphrafis ergo eft uigilantiz Si ftrenuitatis. Gegurtet fyn,fymbolumnbsp;*i^,Geruftetfyn,vveg fertig. Item przcingere,fuccingcrclumbos,eftmortificareuolu-Pf2tcs,corpus deo offerre.Qiiid eft lum bos accingerecLibidincs coercere,quod eft connbsp;f'nentiz.Econtr.-« lumbos difibluereregum, eft eneruare,utnihildextreagatur. Sicnbsp;torporalirerfuccingerelumbos,aliud non eft quam caftitas.SicutEla.ti.Iuftitia,cingu-lum,lumborum cius Si fidcsciniflorum lumborum cius. De hac fpirituali cimftura Petrus loquitur in primaepift.cap.i.Succiniflilumbis mentis ueftrz.Vide TertuUianumnbsp;lib.4,aduerfus Marctonem.

Acetumçyfel, Significant in facris literis malediifla,iniurias amp; traditiones hu-manas.Et Pfalmo fexagefimooiflauoiEtdederuntin efcam meam fel,amp; in fiti mca po tauerunt me aceto.

^Accipcre, Frequens uerbum apud Hebrzos,utunturenimhocuerbofzpiufculc proadferre,adduccrc. Gen.iî.ïj. cap. Mittetangelum fuumantete, utaccipiasfilionbsp;meo uxorem illinc.pro adferas, adducas.Iudicum t4.cap. Accipitc mihi earn in uxo-rem:hoceft,adduciteeam ad mc,ut uxormea fit.In eum modum habes fecundi Para-lipo. 24. cap. Accepit illi duas uxores. illi, id eft.alteri dedit duas uxores. fic Nehemiznbsp;to Si 13.cap.Num.11.cap. Etaccipies eos ad tabernaculum teftimonij.Septuaginta «/«r,nbsp;Adduces.

Accipere, nonnunquamidem quod Icuare,iaftare,exalt3re, magnificarc.dilatare malum nomcn,opprobrium, conuidum, blafphcmiam contra proximum fuum, idnbsp;quodfolentinimici mutuofacere, maxime illi qui perfonati zelo deiäf amore uerita-tis.ut Pfal.ij.Et non opprobrium accepit.Et 23.Pfal.Qui non accepitinon iaólauitjle-uauitjin uano animam fuam.Pro eligere.Dcuteronomii primo capite,Et accepi capitanbsp;tribuum ueftrorum. Romanorum primo capite:Pcr quem accepimus gratiam amp; fun-^iionemmuneris Apoftoliciihoc eft,adept! fumus. Pro rapere.i. Cor. u.cap.Suftinetisnbsp;enim,fi quis deuorat,fi quis accipir. Pro adferre.Ex0d.20.Et accipiant ad te oleum. Pronbsp;cmere. 21.Samuelis.4.Veneruntufquead medium domus acceptores frumentorum.nbsp;Eft etiam contrahere nuptias Si ducerc,5f in matrimonium conuenire,Leuitici n.cap,nbsp;Deutjz. cap.Et accipererem dicimus.pro obire rem, camlp fibi fumere. Ioan, s.cap,nbsp;Nonpoteft homoaccipere quicquam.Mihiueroconceftum noncftcœlitus, utalTu-*nbsp;rriain uires Si honores MelTiX. Acciperealiquem,eftdo'o capere.i.Cor.ii.

54 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROPORVM IN SÄGRIS

Accipere atqui iniquitatem.eft ignofccre, Gcnefis quinquagefimo : Obfecro accipe nunciniquitatcm fratrum tuorum.Scptuaginta, Dimitteeis iniquicatem. Accipere minbsp;fericordiam coram rege,proaccepit,Iegit interpres Latinus inuenir. Moxibidem Acce»nbsp;pit,feuretulitgratiamcoramomnibus.Eftercap.2.amp;

Accipere fpiritum fandum, non codé (êmper modo in feripturis ufurpatur.Nam fpintum fandumaccipiuntaliquotiesquidocenturjtaacciperc fpiritum fandumnbsp;gnificatdoceri.Aliquotiesaccipiüt fpiritum fandü,quorum corda fenfucœlefti’um bonorum tangunturùta Acciperefpiritumfandum,eftcredere.Aliquoticsaccipiunt fpiritum fandctm,quorum mentes confirmantur pacanturiß .Ica accipere fpiritum fan-dumßgntficat tranquilla eifeconfeientia,utinGalat.j.cap.Scirecupio an exoperi-bus legis fpiritum acceperitis, an ex pratdicatione fidei. Kurfus Accipiunt fpiritü (àn-dü quidonalinguarum.fanationum acuirtutum fufcipiüt.i.Cor.ti.cap. ta Ador.g.nbsp;cap.Vtacciperentfpiritum fandumamp;:c.non fignificat iamprimum credere, autcoii-feientiam atfequi tratiquiliam,aut erudiri,fed äugen fpiritum, dc dono Itnguarü prx-cellere amp; uirtutes faccre.

Accipereautem uultum, pro honorareaccipitnofter Interpres .i.Reg.25.cap.amp;4. Reg.4.cap. Acceptabiliuultu.ubinofter Interpres, Honoratus.

Accipere, fiucrecipereperfonas amp; munera, eft mirari, fufpicere, ut eorum granam aliquid facias, r.Par.i^.

l|[ Dedfl/oKe ulicMiK rei capita tantum apud Hebræos commemorantur.

Hebræis fere hune efic morem, ut quum de adione alicuius rei mentionem fariür, capita tantum amp; præcipua, quæ in adione dida funt, commémorent, V t quum de di-uo Baptifta Euangeliftæfcripferunt,quod prædicarirO uiperarum proies, quis uobisnbsp;uiam oftendet,quauencuramefïugiatisiramc' Gontcntifueruntinfigneiftud pic^lie-tiscacerbitatis raemoralTe, quo rcÜqua quàm acria 8C conftantia fuerint, facile uidea-tur.PrædicauitmuItamuîtis D,Baptifta,nimirum antequàm tantus ad eum fieretpo-puli concurfds, Sed priores Euangeliftæpauca in monimentaretuierunt. loannesaunbsp;tem paulc) póft uniuerfam Euangelq fummam ab eo ptædicatam effe tradidit. Ciceronbsp;uehementius, ac folidius fcripfitorationem pro Mi[one,quàmegit.Vnde nobilis iftenbsp;Milonisin MafTiliam déporta« uox,quamedidir,cum orationem poïentius feriptaranbsp;quàm didara legerer,exiat;Si ficcgiifes 0 Tulli,non raâducaret barbaros MaiTiiiæ pi-fees Milo.

fl ASiuis uerlis, Hebræi non infrequenter,pro imperfonalibus utuntur,utEfaiæî. NonobJigant,abfoluteimperfonalitcrponatur,pro,nonobligatur.Hoceft,t3mdepIOnbsp;ratum eft uulnus.ut non fit obligandum.Obligate,pro alligari. Alligari enim Latinisnbsp;dicuntur uulnera,quum etîamconfuuntur. Hic autem negatprophetamedelammi-tem, nifi fruftra.'Sapponi pofte.

fl Aciiere, Eftaftiduemculcâre.Deut.6.cap,Etacues eafi'lpstuis.Vbicnïmquis Ic-uiterlapfus,fucceduntftatimimpiæ opiniones,qua;uel defperationem, ucl contem-ptumdeiadfierant.hancobcaufam Apoftolus,VigilareSf fobrios elfe fideles iubet. Se ptuaginta,Et fuadebis.

fl Acus foranicu, Anguftias Siadflidiones EuangeliftaLucas appellat, LuctS. faci lius eft enim camelum per foramen acus tranfirc,quàm diuitem intrare regnü ccelorü.

fl Ad, Hebræi aceufatiuis locorum crcberrimè,non apponunt praepofittones,ut uj dere licet in proplictis,præfertiminEfa.2ô,cap.Nunquidglorificatuse5C'Elongafti omnbsp;nés termines terræûd eft, ad omnes termines terræ.Romani autem in proprijs 8( ap-pellariuis paucis tantummodo feruant. Romam peruenit illiits fama quidem dicunr.nbsp;fed non dicent Omnes fines terne peruenit fama eius, fed ad omnes peruenit. Deindenbsp;Ad,illa pra;pofitio,pro fupra, ue! ultra. Leuitty. cap. Quôd fi omnino uelitredimerenbsp;ipfum,adijciatquintam eius partem ad æftimationemàd eft,fupra ,uel ultra.

Ad,iIIa præpofitio habet amp; ilium Hebraifmum. Ad coelum : id eft, in altum. Gen, 11.cap. Venire fadamus nobis ciuitatem amp; turrim, cuiusculmenpertingatad coelum.nbsp;Item ad, ualet pro De, ut Cfaix quinto capite ¦- Ad terram Ionginquam.id eft, de terranbsp;longinqua.

fl Adders uerlo dei wl detrahere (èrmontbus eius, eft alitei’ fentire de dei uoluntare quamipfetradiditin uerbo.Detrahuntigitur,quinoQ«ment quantumdebenr, feunbsp;qw»

UTERIS VSVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff

qui non crcJunt,quanrum debent, Dcur.4. Slt;i2.cap. Nec addas qüicquam« nectni^ nuas;hoc eft, ne immutes fenfum fcripturæ.Et cap.iî.Omne uerbum quod ego præ-tipio uobis.illud obferuabitis.ut faciatis;non,addes fuper illud nee minues ab eo. Nonnbsp;quod tibi bon urn uidetur facias,fed quod mihi.Traditiones hominum extra uerbumnbsp;dei prorfus declarantur inutilcs.ut tollatur præfumptio ir.cl!orum,qult;im qux Domigt;nbsp;iiusiubetamp;ftatuit. Vndeamp;noftræ confdentiæ abfoluuntur Slt;libertati donantur,utnbsp;folo uerbo dei copulatis animabus noftris,hominurn commenta negligamus.ôC quic-quid à domino nonperficitur,utnothum Si inutilerepudiemus.

Ç Adcpi, Vocabulum elegans Mofi Si Dauidi, in Pfalmis non infrequcns. Si quic quid eft optimum in qualibetre, adepsdicitur. Ideoadipeôi pinguedine, pro rerumnbsp;abundanna.luxuric.copia fumicur.Deutjz. Gumadipe granorum frumcnn,Gen.4.nbsp;De apibus eorum ; id eft, de pinguioribus ouibus. Et Num.iS-cap. MeduIIam olei SCnbsp;uinidioc eft,adipem uini.Per adipemMofes intelligit quod optimum.SimiliterDauidnbsp;perpinguia Scadipea uocare.quxintclligit optima, felicia, bonis omnibus rcferta,utnbsp;Pfal,6j.Sieuradipe (Sc pinguedine fatiabitur anima mea. Adipem dfpinguedinem,pronbsp;fummis,fed fpirirualibus deheijs dixit Pfalmifta. Pfal.ty. Adipem fuum concluferunf:nbsp;hoc eft,opes,facultatestpcopiofas fuis cömodisrepofuerunt.ErPfal. 7j.Prodijtqualînbsp;exadipeiniquitas eorum.Sic enim proopimis bonisip omnibus fortunarabunde re-fcrtisaccipiuidemus.Pro lxtitiaquoqucamp;gaud!o,quemadmodumiecurproamore,nbsp;amp;renes,pi o intimisanimæcogitationibus arque oble(flamentis,fumifolcnt.Et Pfalm,nbsp;t47.Etadipe frumenti fatiat te pro fimiiagine.pro candidiifima Si deledlabili.SC triticinbsp;meduiia pofuit. Voluit canere,tantam eius forefrumëriabundantiam, uttannimfele-ftiffimafarinx medulla uefeerentur. Similiter Pfal.81. Ercibareteum adipefrumenti,nbsp;amp; à rupe faiiarem eos melle. Per adipem enim fruiflus, id eft medullam, SldclicatifTi*nbsp;mi frum£nti,afquc mel è perra,omnis rerum delicararura abundantia fignificatur.Ma-gnam fiquidem oporret eius foli felicitate effe, ubi apes in pen is mellificanr. Simile aunbsp;eft,Deuteron jî.Siiggeret mel depetra, Si oleum de fcopulo rupis. Hyperbole eftnbsp;mcotnparabilis fcEcunditatis, aded utin faxis prouciiiant,quæalias uixin mitifolonbsp;Pfoutnire fo'ent.

Adeps, poftremd pro malitiaamp;l Ciftu.PfaL Adipem fuum concluferiint. VndeMo-f«Deut.j2.c3nit,Intrafrariiseft dilecius meus,Slrecalcitrauit:qua(i dicar, Indefuper-biuni Si faftuofacontra dcum amp; homines loquuntur.Et Pfalmo 7j.Prxadipe,inquit. cgreffi funt oculi eorü,icf eft, præ nimia pinguedine uix poifunt uidere, obtegente fa-eiei oariitudineoculos. A quo habitu præpinguis hois feliciiatis fucceifum defcribit.

•If Adiciiiuuin amp; fubftantiuum difconucniunt in generc, numero SC cafu,apHd He bræosnonnunquam.Efa.dt.Vt uocenturdij innocentiæ, feu iuftitix. Dif innocentesnbsp;tefpödet Hebraiimo : quo adiefliuum,fiue epitheton in genitiuo addunt fubie(fio,finlt;nbsp;fubftantiuo,amp; dicunt:Innocentiædii,pro innocentes dij.

Adhitrere, Hebrauo trapo,eftamare,diligerc,utPfal.6i.Adhæritanîmameapoft tc.Et Paulus ad Romanos ix fcribens.odiëtes malum.adhxrentes bono.ideft diligen-tes.Item Pfal.71.M1hi adhxreredeo.bonumeft.

Admirari, In fcripturis facrisnonnunquam prolaudareponitur.Scriptumenim «ftdedomino.Lucæ 7.cap. quodmiratus fit Centurionisfidem. Nequeenimeum retnbsp;nullius ratio potuit latere,fcd admiratio,pro laudepofitaeft, eius cuius par in populonbsp;^lebræo non adparuerat,unde ipfa admiratio fans expofita eft.quum dominus ait; Dinbsp;lt;0 uobis nec in Ilfael tantS fidem inueni.Pfal.47.Ipfi uiderunt,fic obftupuerunt.con-turbati funt,feu admirati funtdioc cft,Iaudauerunt.

Adnumtrare, Pro fatisfacereJta quidam uertit.i.Regum cap.dccimoodauo. Ad-numcrauit ; hoc eft,fatisfecit. Concludetur in manu mea : pro eo quod eft, in deditio-nem uenieqtradetur mihi.

Adolc/centia, uel pueliae nominc,uirginem fcriptura appellateconfueuit.Idfp non foluminfceminiSjUerumetiamin uiris fæpc fignatumeft,tuuenes, inquitferiptura,nbsp;amp; uirgines,fenescum iunior1bus.Pfal.148.Acrurfus dc'pucllaloquës Mofes.Deur.ii.nbsp;quæ uirginiratem corporis uiolenter oppreffa perdideratiSi inquit, proclamauent adonbsp;'fientia, id eft, uirgo. Deinde Adolefcentia, proaninta ufurpatur. Cant.i, cap. idednbsp;*®°l«fcentiædilexerunt.

4

TROPORVM IN SAC RI S

IjJ AcfoHitt, uerbum Hebræum eft,amp; interpretatur Dominus.eo modoquo (blus deus diciturlicut (atria,quod uerbum Grxcum eft,amp; interpretatur fcruitus,non quxcun que.fedilla qua tantummodo dco feruitur.Sicut Amen.interpretatur uerum,non ubi-tunque, amp; quomodocunque, fed myftica religione- Kxc Auguftinus contra Fauftumnbsp;Maniclixum.

AiiorMdi uocabulum frequenterin Biblijs facris,idem eft quod proftrato corpo re ucnerari rcuerentiam cxhibere proftratione corporis.Sic Mat .i. Et proftrati ado-rauerütillum,ut;fîthxcadoratio,feuinclinatio,proftranonecorporis exltibitareucren-tia,uti regibus amp; fummis principibus,in orientalibus rcgionibus folet ßeri.Noftrisnbsp;nim tantü genua fledlütur.Exigitnam deus in principe autem,uel rege,autalias ex fuonbsp;donoeximio hoiecoli.Qiiarein fcripturareges 8i prxftäies uirosadoratosihoceft,ex-liibcntesreuerentiam proftratione corporis fxpelegimus. SicIacobfratréfuumElâiMnbsp;feptics adorabat in terram hoceft,fepties profternebat fe coram illo in terram . Ergo a-dorarcquicquam pro deo;hoceft,uenerari tanquamautoremuitx,imptetaseft.Sicnbsp;Exod zo.Et Deut.y.cap.legitur uetitum,alienos deos,amp; ftatuas atcp imaginesadorare;nbsp;hoc eft,fe illis profternere Si inciinare,caput flcóiere. Non enim uult fe in illis deus coli, fed in qs rebus,quasipfe in hoc cömendauit,eacprarione,quam ipfe prxfcripftt.

A Jorareautem in poteftatcconftitutos.uel alias nobis à Domino fingulari digni-tatecommendaros.debito honoreprofequi, uel fleiHendo genua,uel prorternendocof pus uenerari, laudata officiofitas eft ¦ Sic Genefis i3. capitc, de Abrahamo. Et incur-uatuseftcorameis.Dicinirenimadorare,incuruoraut inclinor. Nam amp;Lor angelosnbsp;adorauitdioc eft,incuruaiiit fe ante illos,demifit fe in terram.Sic amp; in nouo Teftamen-to. Matthxiodiauo capite habetnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÂÏ7i.id eft,adorabateum. Marei capite pri

mo habet,gt;lt;’»i'3-iTi}#«i'T«.hoc eft,accidensad genua.Lucas uerd j.cap.wto-i/zùÂ' id eft,cadens,fîue proftratus in fadem. Hine namque aperte colligitur, acciderc ad genua,aut in fadem caderc,feu prociderc,eftfeincuruare,manum ofculari,inclinarereuenbsp;renrixexhibendx,fupplicandic^ caufa,utiregibus8lt; primatibusfit, QiiodHebrxisnbsp;fchaha,uel fchahah didtur,cum adorare Latiiusplus fignificet,ut patebit, imd aliud fere quod animi potius fit,quam corporis.

Adorarc,liinc quoque pro gratias agere. Genef 22.cap. gratias agere fignificat, fed tum geniculatione,autgeftudecorocorporis,ut in Samuele crebrdinuenitiir, cum granbsp;tiarumaiflione,autdeprecarione.Et Gen. 2j.cap. Ado rare populumterrx,amp;adorare COnbsp;ram populo terrx.funt Hebraifmidd eft,gratiasegitcum gcniciilatiöeamp;Tgeftu capitis,nbsp;Ägcnila’ flexis honoré impendere.Etloan.p.Etadorauiteum.Et Aéb.io.amp;in muitisnbsp;locis.Similiter pro honorare.quod ferme idem eft.Gcn jy.Et adorabät manipulü mcü.nbsp;Adorationif nomen fxpenumerd inuenies ufurpatumprocultußC tenorcin-tegraq; religione dei.id quodcircunftantixfadllime detlarabunt. Sic (anè non nifi u-nusdetisadoiari debet.Ita.i.Sam.i.deElcana Etafcédebatuirille deciuitatefua,ftatiinbsp;tis diebus,ut adorarct amp; fandiificai et domino exercituum in Silo : hoc eft,ut folennemnbsp;deo cultum exhiberet, pietatcmcpfuamteftarctur.Sic Sycharitesillamulierculadice-bat domino foan.4.PafFesnoftriin monte hoc adorauerunt, quo nihil aliud uoluitdinbsp;cere,quam in monte hoc patres noftrideumfolcnitercoluerunt.Vndeilh Chriftusre-fpondebat:Venithora,cum ueriadoratoretddeftcultores, pattern in fpirituamp;uerita-teadorabunt hoceft,celcnt.Eodem fignifi'catu fcribitLucas,ueni(feEunuchum illumnbsp;Æthiopem Hicrufalem,adoraturum.

Hicadorationis nominecultumdei fcriptura intelligit.Namfchaha Ebrxum Si Grxeum ayuiriwwiv.quod fignificat incuruatione 8i indinatione (ut fupra auditü eft)nbsp;corporis rcuerentiam pietatemlpanimifeftari.Idquoniä fierifoletin publicis precationbsp;nib’ amp; fupplicris,tocus Si omnis iile cultus externus amp; intern’ dei, Adorare dici cccpir.

Animaduertendum hic quoque eft.rariffimam efie apud Hebrxos illam differen-tiam, ut alia Adorari dicuntur fecundum Latriam.alia fecundum Hyperduliam. Licet Latriam ctiam Auguftini tempore acceperint nonnulli pro cultu dei proprio, utlegisnbsp;de Ciuitatedeilib.io.cap.i.amp; alibi.Addiderunralq Duleiamcultum cffe,quicxcclle-tibus creaturisexhibetur.fed neutradiffinitioin facrisliterisufurpariuidetur.Videin-fuper D. Auguftinum hb.uno,cap,contra fermonem Arrianorum.Quid adorareSi honbsp;norarc.Et Chryfoftomumin cap.Ioan.q-.Homil.p.

LITERIS VSVS» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f7

hdorttre poftremó in fpiritu SC ueritatc.amp;c.Io .4.cap.SpÏritus opponiï carni 8C extcrnis:comprchendit fidein,obediêtiain,dona fpiritus, animum regen eratumnbsp;^Umentem amantemqjdeum.lta^ religio nulli loco tempori'ueeritaffixaxuitus deinbsp;non uerfabirur in replis extruendis,in cibo aut ueftitu ullo. Verus del cultor erit quif-lt;iuii per fpiritum dei renatus.fide uera SC fpe firma deo in hærcr,fpiritu fuo ; id eft con-fdentia fyncera deo fupplicat,óC indiuulfèadhaeret. Neritas nutem oppofiitur umbrxnbsp;ÔC hypocrifi,comprehcdit ipfam remjpfam integritatem, innocenriam, eseterasqj ani-mi uinutes fanas.Ideo religio non erit in typis, figuns.ultiuecæremoniarum, quæ fi-gnificationem liabuerunt rerum futurarum.non erit in externa,quantumuis fpeélabtnbsp;li ipecie fandimoniæ. Vere enim religiofus eft, qui ipfis rebus coeleftibus aftixus inlixnbsp;ret,qui integer eft,innocens,fe totum deo confcerat offert.

Ethane Adorationemacccpitloan.pro ipfa fidei SCpietatis indeum cura eufto» dia^.qu urn inquit: Venit hora amp; n une eft,quum ueri adoratores.SCc.

Hf Adfirerc, Hebræihoeuerbo ferc utunturpropoff'idere.comparare.acquirere. Eo enimferèutuntur.quum loquunturdereftitutionein libertatem, quumftatutnSCnbsp;«put defendant lunfperiti.Efa.u.cap.Adfererepopulifui.

Adduarc Dicicurdeus,quodlocutuseft,quandoimplet. Gen.ig.cap.Vtadducat dominus j^pter Abraham omnia,quæ locutus eft ad eumud eft,ut impleat dominus.nbsp;Defe loquitur,in tertiaperrona.hoeeft,utimpleam quæpromifiilli.

aptilfima merapliora eft,quæcompetatinercdentes uerbi,aducna.Nam quum cunda deo committunt,animæ falutem, uitam,alimoniam,amiéium,ÓC omnianbsp;quibus neceffarió indigent ; nihil eft cur de patria fc uelit magnoperciafticarc,fed ma-gis exaltare fe fatenï à rcgnoccclefti.euius ciues fibi effe uidétur, SC domeftici dei,ut airnbsp;Apoftolus Ephef. De hoe tropo habes Gen.47.i.Par.î9.Pfal.tiS.SC 3 g.i.Pet.i.

Adultery nomine,quemlibetillieitum urumuenerisfignificandumintelligitferi ptura.Matth.j.hoc eft, SC quiequid extra matrimonq legemadmittitur. Coloff.3.cap.nbsp;Et Exodi io. Autor eft Aben Ezra. Similiter Paulus,pro omni corruptela uti cöfueuit,nbsp;^uemadmodum adulteratum, quiequid eorruptum eft,dieunr.Hincetiam adultenj SCnbsp;f®*‘nicationis,fiue fcortatióis nominelbletcreberrime faera le(flio,pro ingenti SC turpinbsp;à deo defeiiione, pro'que magna perfidia poni,ut eft uidere in omnibus prophetis.ui-tïelicetidololairiam.fiuecultum idolorum fignifieatii,utEzech.i6.SC xs.EtEfa.yy.Di-larafti cubile tuum.Nam Hier.cultum quem dqsimpendebantin montibus,fyluis,ualnbsp;Iibus, agris, fpeluncis SC ad qoercus Adulterium uocat. Sic cap.3. Per fcortationc nihilnbsp;lt;luam idololatriam intelligiuult, Adulterari SC fcortari,cuifuntfimiliora,quàm idolorum cultui luxuiqj Deferto marito, nouos eoncubitus quærit adultera.Reliâo ue-ro deo.noui quæruntur perfidis.Concukatis honeftate ac pudore omni cum omnibusnbsp;libidinis genus peruaditfeortum. Qyi iuftitiam prodidcruntperomne luxuriægenusnbsp;graftantur. Hinc pro omni fcclere fenptura, utitur ab Apoftolo auaritia SC tranfgref-impudenterfio appellatur,

Aduocare, Hebræi hocuerboutunturinterdum,proconfulere,iuuare,8Cdefena dcre, quemadmodum SC Latini Aduocâdi uerbum,in foro,pro defendendi, confulen-di.iuuandi.Efa, cap.Non eftquiaduocetiuftitiam.

HfÆdi^Mre, Proinftaurareamp;c5feruare,locupletarc,dilatareaccipiuntHebræi.Mc tïphora fumpta ab extruftionedomorum.Domus eft familia,quæ non nifi liberis æ-tlificattir SCinftauratur, ut Gen.id. Ingredereobfecro ad ancillam meam,fi forte exeanbsp;®dificer.Septuaginta,Vtfî!iosgignam.ôC Gen.so.cap.Ecceancilla meaBiltha ingrede-•’fad eam.ut pariat fuper genua mea,8C ædificet.Sic Dauid ji.PfaLVt ædificentur muri Hicrufalem,inquit, pro fcruenturacfuftineantur,reædificcntur:prius enimædifîcatanbsp;Hierufalem erat.Hine Ædificarcdomumeft,fexum augere SCfamiliam. Exodi l Etfenbsp;citcisdomos.Non enim obftetrices fecerantfibi domos, uticonfuetum eft, quemadmodum Septuaginta tranftuIcrunt.Sed deus fecit eis domos,non manu fadas,fed quanbsp;ks Dauid delcribit: Domus Ifi a el bcnedic!tedominum,donius Aharon benedicitedo-minum.Sic SC Nathan dicebat Dauidi: Annuneiat tibi Dominus, quod fit tibi fafturusnbsp;tlomum.id eft, ftabilem SC perpétua femiliä.Efaias ctiam dicitad’Achas; Audite domusnbsp;E^äuid, Affines SC cognatos pi ophetam uniufeuiufep fexus domos appellans.Familia-mim eft factæferipturæ,tribUS SC affines domos nominate.

TROPORVM IN ÎACRIS

Ædifîcare,deinde pro inftruerc Si. docere. Nam D. Paulus,ubi de pietatis inftau-ratione Sd profedu loquitur, non tllubens ufurpat, utThelTalon .f capite: Quapro-pteradhortamini uos inuicem.Sf ædifîcetis fîngulos.ficut eriam facitis.Et i.Connth.;. pro docere 6f prodeffe. Opus quod ædi ficatur, eft ecclcfia. Et Galat, fecundo capite,nbsp;Nam fiquædeftruxi rurfumædifïco.EcRomanorum decimo quarto capite:Etquernnbsp;admodum non infrequens eft in fcripturis Ædifîcare,pro docere, poni : ita Deftruere,nbsp;pro euertere.confutareSiargumentis diflbluere, in ufu habetfcnptura. Pro exaltarcnbsp;Ædifîcarecapitur.Malachiscj.cap.Etiam ædiffcari,facientem iniquitatem. primxCo^nbsp;nnth.3.Vnufquift^autem uideat quomodofuper ædifîcet.Ædifîcationem hoc loci,nbsp;opera fingulorum appellat.

Ædifîcare, poftea pro create. Gen,fecundocapite:Et ædifîcauit dominus deus,amp;(. Pro munire,fecundi Paral.decimofcxto : Et xdihcauit Ramaid eft, munitiones faciûr.nbsp;Germanicè,Dieftett buowen.Ædifîcare montemid eft, urbem ædifîcarein monte.}.nbsp;Regum decimo fexto:Ædifîcan$cp montem,quam uocauit Schxmer. Paulus Ephef.nbsp;quarto,Ædifîcationem pofuitpro profedlu undefcilicet melioresreddimuridautemnbsp;Et cum in tempore Si loco quid dicimus,fed ft quis eft bonus feruus ad ædificationem:nbsp;id eft,ad profeéîum.

Ædificareatqui fuper harenam, eft in falfîs fpebus conniti. Matthæi feptimo capi-te.Et Ezechiehs ij.cap.Ad infulfum quod cadet, ad parietem ruinofum, Vtrobique e-nimfpeófaf fpeiuanitas,fiuein arenamædifîcas,hueftruisparietem fibimale cohæ-rentem ac futilem. Obliniri parietem, eft paries infirmus Si nihtli, qui fua mole in fc fubfidet.Etiam legibus uerbotp euangelq confcientias hominum cxtruere, fiueerigc-re,ut Matthæi feptimo, deædifîcanda domo fupra petram . Prouerbialis fertpo eft, Innbsp;harena ædificans,quod in eos dicitur,qui negotium aggrediuntur inutile futurum.Si-milts parcemiaeft,Harenæ mandas femina.Signifîcatur autem his omnibus,non tantum inanis opera, fed quæ fîmulcum den-iraentoaliquofnconiunäa.

Ædifîcare autem fupra petram,eft qui per Edem Chriftonitunf,uniiitur,Siconiun guntur,ut eius uirtute crefcant in omni iuftitia. Atque ita Ædificandi uerbum expo-nuntApoftoli.i.Pet,z.Ephefz.cap.

ÆdiEcare præterea Hirrufalc in iniquitate,ut eft apud Mich.;. SigniEcat magniEce ædificare.fedexfudoreamp;fanguinepauperum.Significatqjinfupercontéptum legis SC.nbsp;cuangelii,ex quo Et ut Hierufalem, id eft populus dei, uiolentia, cædibus, Si tyran-nideadminiftretur. Quomodo autem Sion tn fanguine ædiEcata fuerit, habesregemnbsp;Achas. 4.Regum ip.cap.Siz.Paralip.zg.cap.EtMichæam confule cap.j.Ædificar«nbsp;in Zion fanguinibus.

ÆdiEcare,Si non deftruere,inrerdum eft in tarn abfolutam dignitatem prouehere, feliciteren iuuare oneratos,ne pcenitudo ulla laboris unquam inddere queat, quemadnbsp;modii Et in his, quæ infeliciter cötingunt,ubi quæ ædiEcata funt,difplicêt,Si rurfusdenbsp;ftruunrur.Hier.42.EtædiEcabo uos,8i non deftruam,8i plâtabo uos,8i non euellam.

ÆdiEcanres hincdicunt,hi qui bona Si falutart doârina populü in formât,inftruür, docentædificantq(,utt,Cor.}.8i 14.SicPfal.t17. Lapidem reprobauerunt ædiEcantes.nbsp;plebis doôlores,qui iudicabât hune lapidem,fcilicet Chriftum,ad ædiEcium inutile Sic,nbsp;EtPfalm.io.Quoniam quæperfecifti,ipE deftruxerunt. HincDeftruéîorcs,qui'prauiSnbsp;doôlnnis Si opinionibus homines corrüpunt.Efa.49. Veneruntdeftrudîores tui, de-ftruenfes te,8idiffipârcs àteexibüt.Nam deftruere,eft contra docere.Gal.t.utfuprd.

ÆdiEcari fuper Chriftum hune lapidem,aliud non eft, quàm utomnes pariterE-duciam ac fpem noftram inter nos murud connexam in Chriftû ponamus. Sic i.Pet.z, Ad quem uiuum lapidem,fdlicet Chriftum Sic. Hinc Chriftiani, uiui lapides dicuntur.nbsp;Item ÆdiEcium fpirituale,quod fcilicet Ede Si charitateconftat,dicitur.

Fuit ÆdiEcans .Genefîsquartocapitc,pro ædiEcauitciuitatem.Germanicèdici-mus,Er vvafz ein haufz bauvver.Sicetiam diligere,£r was inn heb.EtEcdealîifi confîmilibus.

Ædes populi,pro domo uulgi,ut translatio uulgaris habet, Hierem.39.Et domuffl regis Si domum populi combuEerunt Chaldæiin igné. Nos pubhcas appellamus.nbsp;QiiaE dicat propheta, utomnisredeundifpesabfcindatur, iuxca prophetias, domus,nbsp;palatia,mœnia,publica Si priuata euertuntur.

UTERIS VS VS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a?

15 ÆgyplKr, mundumin fcripturis fa£risfïgnifÏ£ari,nemonegarcpoteft,Prophe-tarum moseft.ut régna mundi opulentaper/Bgyptum.ÆtliiopiamSC Libyatn,qua: «el meridiem Ä O££identem Hicrofolymis funt.defignent.Porrô Ægypttj foliti funtnbsp;fuum magiftratum Oyaniftiam,præfe6los autem uoeare Dynaftas: fie Candace £oni'nbsp;munenomen ompibusÆthiopum reginis,amp; Pcolemæusregibus.Id ira habere tefta^nbsp;tur Plinius libro uigefimo,£apitede£imoterrio,âlt; Strabo Geographiæ libro décimaisnbsp;feptimo.

In Ægyptum uerô redire,generali fententia.eft redire ad ea,è quibus nos per gra-tiam fuam Deus cripuir.Hicremlt;4zcapite. Item Ægyptij draeones Slt;Leuiathan uo-cantur, Piiilmo 74, Confringebas eapita draccnum.riue eccrorum in aquis. hoe ed, Ægyptiorum.qui mordcbuntpopulum Dci,Et capita dra£onis;ho£eft,Prin£ipes Phanbsp;ra011is.EtEfa.cap.27. Pharaonem 8C Leuiachan SCdraconem appellat.

JS-mulari uerbum.quanquam frequenter idem fïr,quôd imitari. Apoftolus ramen familiärem cius habet ufum,pro Inuidcre,ambire,laborare zelotypja,cum amo« rcjfeu alicuius amore contendere 8i conniti. Et eft duplex. Æmulatio Dei,ideft odiumnbsp;in reamata,feuainorboni,äC odium mali.inreamatafecundum ucritatem. Altera honbsp;«ninum eft,odium mati.in reamata.fcu amorboni,amp; odium mali,in re amata.fed fc-cundum fpeciem, iit Galat. 4 cap. Æmulantur uos non bene.ideft excludere nos uo-lunt,fcilicetà Chrifto Sifiduciaetus, infiduciamlegis incaroerandos.ut iplbsacmu-icmini. Sic 2 Corinihior.n.capite, Æmuîorenim uos,Dei acmulationc. Ets capite,nbsp;2elus (îueæmulatio.inbonam partemaccipitur.Etad Romanos capite ij.appellaturnbsp;«mulatio, zelus amarus, ubi quis odium concipit contraeum,à quo propter fceleranbsp;fua corripitur.

Æmulari pond pro ultionccapitunulcifcitur enim,qui armiilatur. Numer. Deus srtnulator amp; ulcifcens Dominus.Nolens enim fuos offendi æmulatur,amp; offendenteSnbsp;ulcifcitunultusautem eft uinceiido mundum.Sic Era.42.Sicut uir belli excita bit æmu-lationem,Deut.4.cap.Ignis confumens eft, deus æmulator.ideft perdet te, non aliternbsp;quàmmagnus ignis, qui omnia uorat:eftamp; zeîotesquinon patiturriualcm, uultfo-lusfummecoli. Et cap.j. Æmulator.amp;fc.zelotes. id eft,qui in amorefocium non fero,nbsp;nccpatior confortem amoris,fed fol us uerboamari Si coli.

Ad Æmulationemdeum prouocaremtDeute.jo.cap. Adæmulationem prouoca-uerunt euin in diisalienis;ideft,dederun.toperam utinuideretDeusdqs alienismam fummo ftudio coluerunt eos:uel, non ftetitper eos quin irafeeretur dijs alien is domi-nu$,qui immutabiliseft.

Æmulatio,pro ira.Pfalm.78.Inamiulationeconcitauerunt,utHebrxush3bet:hoc eft, ad iram.

^Æmgwi«, Hebraicc Prouerbiorum primocapite,Verbafapientumamp;æ-nigmata(utSeptuaginta uertcrunOHebraicè uocatur obfcurè diftum,qualefuitillud Samfonis: De comedente exiuit £ibiis,5C de forti egrefla eft dulcedo.Iudicum decimo-quarto capite.

Ænigmata,fcripturis amp;propbetis admodum familiaria func,ed quodarcana, 8£ nulli fatis perueftigatarerum feientia in his lateat.Sic Piaimo 78.cantaturus Alâph beneficia amp; miracula,quæ Deus Ifraeli exhibuit,dicit fe aperturum os fuum parabolis,amp;nbsp;«loquuturum ænigmata temporis prifei. Vocauit idem amp; Mafcal,ideft parabo!a,quodnbsp;tontinear graues SC fapientiæ foccundas fententias, qusc Mifcle uocari foleat, idconbsp;quodferccollationibus conftent.Vocat itemDauid Pfalmo 49.parabolam amp; acnig-’^3,eo qudd cum collationibus.quæ Hebracis propriè dicuntur Mefcalim.tum terfio-fibus.præfcrtim hominibus huic feculo deditos, fententijs utarur. Sic amp; ProuerbiorSnbsp;primo cap. Parabolae, enarrationes,uerba fapientum,amp; acnigmata.pro eodem acci-piuntur,grauioribus fcilicet fentcnths,quaefci è Si reconditi,amp;coll3tionis aliquid ha-bent,atqueideocnarrationemapud imperitioresrequirunt.Efa.t4.cap.c3rmcn deçà-fu regis Babel,eo qudd audentiores translationes Si hyperbolas poematnm more,ha-bet mafcal.ideft parabola à uate nuncupatum eft.

Ænigmata intelligere, apud ipfum prophetam Danielcm reperitur hæc loc}uu' capite oiftauo,Et intelligensænigmata.Hoc loco Daniel,nonparabolarum in-oolucra Siargutias diferrè aperjre,fed acutè peruiderc qua parte,quibus ue itio-disste

tfo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROPORVM IN SACRlS

dis ac uii's incommodarealium poiTis. Videturcp prouerbialiter didum de acutis ua frisJllisenim temporibusmoserac cum depofinoncaliqua proponere xnigmaraâfnbsp;parabolas t qui autem foluebac, præmium depofitum recipiebat:dein de quidam enimnbsp;pariebatur à fapiente,audicbat à uicinis,En incelligêtem ænigmata. Vnde in adagiumnbsp;abijr.de his qui ingenij acnmonia alios circumueniunt.quod xnigmara intelligant.

Acr, Coclorÿ nomine ufurpatur.Nam raciaHebraicè,expanfum illud eft quod Gen.i.cap.legimus Deumcondidiffe die fecundo/œlos uocacum,amp;pofuine inrerfti-tium inter aquas fupernas Si infernas : ideft, raras illas 8i fubtiliores,eo^ in fübliminbsp;pendentes,amp; era (Tas graucslp.quæinfrà uel ftagnant ucl fluunt.Pfal. 14S. Sic uolucreSnbsp;tccli,uidelicet qua? in acre uolitant.Nam res fxpe uicinitatts nomina fortiuntur, ut fu-pra Gcn.i.Sf 4.Regum r.de Hclia.Et Ephef.z.cap, luxta principëcui poteftas eft aeris.nbsp;Sumitur hoe loco quoque pro infimaillaregione,utidem hoe loco polleatquod ah'*nbsp;bi mundus.

Acrem ueró ucrberare.fîuefcrire.prouerbiali fchemate diëlum eft à Paulo.pro fru-ftraamp;inaniterlaborare:uelutipugil nihil agit,nift corpus attingat. Verum hæceô ten dit parabola,ut intelligamus non efte fatis, quomodoeunque noftro fungi ofticio, niiÏnbsp;dcmusoperam,utin(ïgniterac præter cxterosgeftilTc nos uideamur. i.Cor.p.Aeremnbsp;uerberans.eft operam ludere.

UI Æt.bupiî. Perhæeinfenfîbilia,corda (ignantur.i.Cor.ij. Si linguishominum loquar.amp;angelorum, charitatem autem non habcam feóiusfum uelutæsautcymbânbsp;lum tinniens.Ezech.it.cap. Tollam à uobis corlapideum,Slt; dlt;bo uobis corcarneum.nbsp;Infacris literisin bonamamp; malam partemaccipiturlapis.Pro homilie,Efa. 44.cap.nbsp;Et portas tuas in lapides fculptos.i.Per.z.cap.

Æs Si feiTum caleiamentum tuum,Hebraifmus.Deut.jj.pro, In regióne tua erunt meralla ferriSê æns,qua(îdicatquicquidcalcaueris caleiamentis tuis,ent ferrum amp;acs,nbsp;^Æferjww, Propriè eftquod nunquam inccEpitciTc;artamenfemper fuit amp; eritjnbsp;«cftfolus benediftus Deus. Perpetuum,propriè eftquod effecœpit.fed nunquamnbsp;definetcfTeiqualesfuntangeliamp;animi.Itemcilam Hebrakc.afternum Latinè uttranfnbsp;ferrur.Tempus longum,continuum indefinirum,ufque ad naturalem rei prarfcri-ptætcrminum.fecundum Hebrarorum phrafim ponere cönfucuerunt.Exodi ea.zi.Ecnbsp;fcruietciin æternum hoceft.abiqueinteruallo fiCcitra fpem hbertatis ufquead lubi-læum.Nam ultra proferri feruitusnullo paéto potuit.Pfal.gp.Qiüa dixi in æternumnbsp;beneficia tua cumDauide parata,ftabiliscp futura fitin æternum,amp;quod fîdes mcanbsp;cum illo.ut cocli fitin æternum conftatura. Ibi abfque fine fignificat, neminerefra-'nbsp;fante,utad alterum omnino feculum referturmam ftantccœlo, ex hac uita migrauir.nbsp;idesigiturbeneft'centiæin aliud feculum translata,defuniffo fupereft, Adft pularutnbsp;amp; Rabbi Mofes ille fcribit,di(flionem hanc Æternum,non perpetuoÆtemitatem.innbsp;facris litcrisfignificare,fed durationem aliquamzquætarnen aliquando rumpaturpefnbsp;multa enim in Scripturis æterna promittuntur,quætamen breuiflima temporum fpanbsp;cta obierunt. Sic promittitur Abrahæ,tcrram quam tum peregrinaretur,ærernam pof-fefsionem femini fuo futuram i promittitur Dauidt regni feeptrum perennc,in domOnbsp;fua futurum,quod tarnen celeiiter reccptumeft,nifi fortè myfticèhæc inrerpretari ue-lis.Eodem modo Genef iS.minatur fe genus humanum in fempiternum aboliturum?nbsp;quod per Noah reparatum eft,qui eiufmodt minis non critobnoxius. Hine Ab æter-no,Hebraicè rneolam.reddit nofter Interpres interdum antiquitus. i.Reg.zy.cap.flcnbsp;profinitotempore,ut 3.Reg z.cap.Iofue i4.cap. Matth,i4.cap. In uitam æternam*nbsp;Item loan.y. Qui credit in me,haber uitam æternam.Hiccnim Æternum,non pro an-noru m numero,aut longo lem pore ( ut alias fæpc olam) capitur,fed pro Perpetuci Änbsp;æterno,quod fihem nunquam habiturum eff,

Æ.ternus.pro ueropr^icatore. Pfal.ys.Illuminanstu mirabiliter a' montibusærer his.Æterni montes quoep uel antiqui.Deutcron.33.cap.qui ab initio mundi fuerunr,nbsp;dicuntur.

Rthiopes nomine pertinacia uenit,utapud Hicr.iS.cap. licet tcmerc:Si mutare, inqiiit,poteft Æthiops pellem fuam,aut pardus uarictares fuasrdf uos poteritis benc-facere.quum didiceritis malum.ludaicum populum pertinacem cflc,amp; peruerfitatert»nbsp;fflurarenëfciéntein,intelligit.DeindcÆthiopicnoinine,regnaopuIen(adelîgnantur,nbsp;ttt fupr«

LI TE R I s V s V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ä»

ût fuprà Ægypci nomine patent.Æthiopia etiam allegorice prçfentêmundum gen-*ilitatcmdelîgnat,Pfal.ï7.amp; Abac.2.TabcrnaculaÆthiopumexpauefcent.SicÆthiops ilt;lpellatur, qui pcnitus in uitqs eft demerfus ac fuffocatus.

pro abftincrefumitur; Si affliâiOjpœnitentia.quæ maxime fît per ieitt nium,Gen.jo.cap,Perieiuniumaffligatanimam,Leuit.i6.cap.Äffligetis,proirtunabi-tis. Etîj. Affligctislp animas.EtNumer.x^.capitc, proieiunareufurpatur.Prohumi-liare.Pfal.ii; .Ego addidlus fum ualde.Septuaginta humiiiacus fum,Pfal.uj.Ego adfli-film ualde. Septuaginta : Ego humiliatus fum. Pertinet hoc uerbum Hebraicü adnbsp;omnem humiliationem mentisq; fuperbiæ deprelTionem : et nitidx ueftes deponanturnbsp;amp;deefds dematur,utomnes prxlatxacfuperbæadtiones deprimantur.Item affliger«nbsp;tor fuum,2.Rcg.i3.cap.eft femetipfum excrunare, contriftari, pedus fuum arderc, brenbsp;uiterad fummum turbari.Idem ferècum illo quodeftapudEfaiamcap.^S-uidelicetaf-fiigereanimam fuam.amp;c.Itcm adflidiones frequenter uocari morbos ÔC plagas, 8tc.

ij Afferre confUtum. Eft inireconfilium SC confultarerupernegotioaliquo. i.Re-gum lâ.cap.Dixitautem Abfalom ad Achitophel: Affcrtecôfilium, ut habet HebrxuS LatinuS: Inite confilium,quid ageredebeamus.

Affluercdiuitias, uelopesdicuntur, dum prxternoftramfolicitudinemobueni^ unt,tdqùod ferme fît hxreditatem acce(Tiorte,8^ munifîcentiaamicorum.Nam ad fumnbsp;mas diuitias citra malas artes euehi quempiam, hoc non uidetur ucrifîmile.O Hieron,nbsp;ait: Omnisdiues iniquuseft, authxresiniqui. Pfal.62.8f Pfal.t43 non reprobaropes,nbsp;fed oris uanitatcmlt;amnar,df dextram iniquitatis,quia qui hxc pofTtdent.bcatos fe pr jnbsp;dicant,amp;abftinentà malisartibus,quxalibi prohibentur^Pfal.jj.

Agere iniquecontraDominum, eftmutarecultum,amp;idololatriaminftituere, Ofeæ 7.cap.Deuaftabuntur,quoniam inique agunt centra me.

S Ag«o/cere (Hebraico fehemate) aliquë, eft eius rationc habere.operiip mercedem ’^*Pcndcre,quxIocutio8f Germanûufîtatiffimaeft. Dkimusenim.Erhats niterkenr,nbsp;pro eo quod eft ingratus futt,amp; de débita mercede fraudauit. Vfus eft D.Paulus i.Thef-*®‘ s cap.Rogamus uos fratres, utagnofeatiseos qui laborant inter uos. En. Cor.i6.nbsp;Agnofeite huiufmodi ; id eft,in honore eos habete.Sicnon tard legimus in feriptu-Deum fuos agnofcerc.qudd idem eft,atque Deum illos,8C fuos habere, eosép curarenbsp;^tueri, ut Pfalmojo.Cognoui feu agnoui omnia uûlatiliaca;li,hoccft,in meapote-^atefunt.

S nomineintelligitfcripturafemiliam,feruos,ancillas,Sfomncpatrimo-hmm amp; frudus agrorum omnis generis.ut a.Rcg.^.Etreftituä tibi omnes agros Sau-**s patris t U i,£lt; tu Amedes panes in men fa mea femper.Id eft,rcftituam omne patrimo niuih àui (nam Saul auus MephibOfethfuit) tui Saulis. Item,Ager,Campus pro regio

, Gen.j2.Tcrra Seyr in agrum Ædom. Septuaginta in regionem.Deinde Ager quo-que pro hoc mundo ufurpatur.Matth.ij.cap. Agrum denicß exterminate,Leuit.2;.dici-^nr,quandopenitus à pofleiToreabdicatur :idquodapudHebrxo$fîcrinon potuit, fedpr^dia uendebantur ufi^ ad annum lubilei, fîueis propè, Eue longe abeftet. Aggernbsp;uerd pro refugio.Pfal. i7.Domine petra,area etagger meus.Item agrum contriftari,eftnbsp;^Srum iapidibus obrui.a.Reg.j. Et omnem agrum bonum,doloreafridetislapidibus.nbsp;nomine,manfuetudoin facnslirerisdefîgnatur,cuianimalcule Chriftusnbsp;;Pfeomnium paftorprinceps.innumerisfcripturxlocis afTimilarur.Hincamp;proutrbianbsp;”1 fcriptura nafcuntur,Agnusamp;'Lupus pafcct fîmul,apudEfa.6;.cap.didonihilaliudnbsp;quàm fummam tranquillitatem pollicctur propheta : qua fruituri funt, qui Deo fîdüt;nbsp;quum hie dum con turbari aduerÈtate nulla poffiuit, qud minus in Domino fint hila-necpxftusautlaboraccedunt. Lupos effcrasgentes efie,agnosauténbsp;quot;decicuratos. VideElâiam öj.cap.

. ^gniautempafcentesiuxtaordinemfuum. Apparetprouerbialem fuiflefermoné ^PudHebrxos, quo ius qtqj ordinem cuiufcp feruandum fore fignificent, Efaix j.cap,nbsp;^S^ipafcenruriuxtaordincm uel demcnfum fuum.

- Agnus fingulariterdeChrifto tantum dicitur,Ioan.t.cap.Ecceagnus Dei. Aliase-l^rii difcipulioues didi funt Sf lex mundi, Matthxi lo.cap. Tanquam oues in medio P°rum. Matth î-cap.Vos cftis lux mundi.

Agnus, Hœdus, uteft apud Matth.2s.cap. Aenos.iuftos.hœdos uerd,iniiiftosap-G

fy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROP'O RVM JN 5 AC RIS

pelIatChriftus.Etftatuet.inquit.ouesfeu agnos quidcddextris.hoceftiuftos.credenJ tes : hoedos autem àfînifl:ris,hoc eftintuftûS,incrcdulôsdtnpioS.Agnus deniqueperfe«nbsp;lt;fius,ut eft Leuit.îj.cap.dicitur, qui abfolùtus eft, nulla fui parte initiatus, fed integer,nbsp;immaculatus maiHandus.

«J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Græ£iscertamc,(îuepericulum,aut labor SLfoUidtudo.Col.i.cap.

Namuosfeire quantam follicitudinem (agoni) habcam de uobis. Agoniam appellat Euangelifta horrorem ilium amp; adfetflionem, qua corripi folent homines iam inftantenbsp;at(^ urgente graut difcrimine.Lu.zz.ca.Et fadus in agonia, id eft,8lt; correptus angore.

IJ Ablt;«/euAb, uoxpauentiumô^lugentium fïueuerbumanguftiæ,qualis aftedus ferme omnium fanélorum eft, qui nihil defuis proprqs uiribus conßdunt, loel.t.cap.nbsp;Aha quia propc eft dies Domini.Et Hier.icap. Ah Domine Deus A quot;Oquot; nôuiloqui.

Alt, Hancorationemplerunt^ adfînëalicuius fermonis uel fenientixprophet« adponunt ôë ad faftidium inculcanr,fed fedulitas eft nô ofcitantia.Ait Dominus üel dUnbsp;Mt,utprxcedentibusftdemabautortta(e Domini miftentis SC mandantisconcilient.nbsp;COngruet igitur, Si huiuimodi epilogulos ita exponamus ucl intelligamus, ut pateatnbsp;propter fuperiorum fîdem polîtos.Sic inquam loquutus eft Dominüs. Hxcmandauitnbsp;Do min us. H«c pr«cepit.aut confîmili a udario.

lt;1 Kbtrwn nomineinterdumucleasqua;fubhumerislatêt,accipit{criptura:uelpro dcfcnfione,aucpropugnatione.fîc Hicr.i.cap.Et fubalis tuis inuentus eft fanguisani'nbsp;marum pauperum innoccntum,Pfal.t6.In umbra alarum tuarum ab icon de me. Hincnbsp;alas extendere, fiue alam expandere fuper aliquem.metaphora eft fumpta à uolucribùSnbsp;feu à gallina ,qu« pullos fuos fubalis fuis fouet'tuetUrcp. Eftetiamaliquem in tute.,nbsp;lam fuldperc,dcfendere amp; protegere, Ruth î.càp.Expande alam tuam fuper ancillamnbsp;tuam.Similitcr PfaI.id.Prodiuinaprotéâioneamp; tutela,utPfal.dtato. Sub umbra alarum tuarum protege me.Sic SX. Chriftus.Mat.ij.Quoties uolui congregarefilios tuos,nbsp;qucmadmodiim côngregatgallina pullos fuos,fub alis fuis. Alarum umbra uerd Detnbsp;federe.eft in mifericordia, iuftitia, fpeamp; fiducia Dei federe. Hinc fpintus ebrietas, hincnbsp;ubertas,hinc produuia emanant gratiarum.Ab umbra alarum Dei feiungi Si amoueri,nbsp;ccrtiifimum damnationis fignum eft. Alarum ITmilitudo in fcripturis immenfam Deinbsp;erga nos bonitatem demonftrat.

Alas deinde extendere, apud Ezech.cap.i.eft Dei beneficia plaufibiliter agnolcere laudarc. Alas remitiereapud cundem,eft impotentiam fuam hteri, SX humiliari fubnbsp;potentimanus Dei. Alarum extenfio nonnunquam populum SX exerdtum ipfum ft-gniftcat,ut£fa.8.cap.Eteritcxtcnfto alarum eius impies latitudincm terr«, id eft,exer-citus regis totam terram Occupabir. Ita Só Ezech.t7.cap. defcribîtur rpx per aquilam alisnbsp;grandibus.Dan.7.cap.defcribiturleo cum duabus alts, quxftgniftcant populû SC duasnbsp;prxeipuas gentes,qu« per uiccsregnaueruntChaldxós SC Aflyrios.pardo quatuor a-1« attribuunrur, celeritate SC uelocitatem in Alexandre Magno dénotant. Alarum ftrenbsp;pitus apudEzecli.;. cap. Poenam acceleranduni ftgniftcant. Alarum uolatas,difcurfusnbsp;fignatur celerrimus ad iufta Dei perftcienda,Efa.â.cap.

Alæduæprætereain Cherubim fuper propitiatoriû Icferefpicientibusaduerfouul-tu : uelduo Cherubim fefefupemecontingentibus tUm alis fuis,SC propitiatorium o-pcricntibus.in propitiatorium mutuis uultibus profpicientesi duo fiint teftamenta uel uerba utriufe^ teftamenti. Quorum alterum eft iierbum legis, alterum uerbum grati«,nbsp;qu% in ter fefe etiam aduerfa uidentur,dum lex pcccatum auget,gratiani rolltt,tamen innbsp;Chrifto conueniunt.Quia quod erat impoftibile legi. Deus mittens filium fuum,damnbsp;nauit peccatum de peccato,utiuftitia Icgis impleretur in nobis. Vmbra uercgt; ftdesipfanbsp;uerbi Dei,caligo fpiritualisanima in qua tuto laccr,a facie uulturum SC tapientium lu-porum.Cherubimdiâiliintquaftalatæaues.Num itaHebraicèdicunturaues,uel ueitnbsp;ti ! uteognofeamus ex ipfo nomine diligentiam angclici minifterii,PfaLt7. Heb.t.cap.

Ala: adh«c terræ.pro cardinc,extremitatc SC tirminis terr« feu orbiS, Efa.14. Ab ala terræ cantica audiuimus. Et lob js.cap. Vt appréhendas alas terr«, id eft^ extrema or-bis,Ezech.7.cap.Finis fuper quatuor alas, id eft,terminos terr«, hoc eft, fuper omnemnbsp;terram, Pr«tcr h«c SC in malam partem accipitur, ut Hier.49.Expander alas fuas.Itemnbsp;fubalasconfugerc, eftfub tutelam SCdcfenftonemDciconfugere, Ruth 2.cap.Vcfubnbsp;alas eius confugeres. Et ideo alas Deus didtur habere,pro co quod more auis eleflofnbsp;fuoi

LITE.RIS VSVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O

fuostanqwampullosfubfecolligit,fouet,malorum hoini-num protegit.

Albiis hoenomen Leuit.cap.t3.pr0 coloreufurpatur.Ipiâ,inquitMofes,inutauit wpilïi albedinem.Translatio uulgaris,EtcapiIlorummutaueritafpclt;fîum.

Alicnus,Mienigen4 feripturæfacræconfuetudo eft, impiosac periieribs Ifraeliras intérim aliènos,interim genres appellare,utEfa.i.ôlt; Pfal.io.Alienati (untimprobi,cr-rauerunt ab utero: hoc eft, fimul atq? nati funt, à uerô Iftaelis femine degenerauerunr.nbsp;Hincde Hierufalem Dominus per Ezech.i6. cap. dixit: Origo amp; generatio tua c terranbsp;Cenaan, pater ruus Amorræus, 8i mater tua Ccthea. Ad hune ergo modü arbitror pernbsp;conuitium uocatos genres,qui carne Ifraelitarerât, gentium autem impietatcmôiina-inantesDeum,crudelitatetnanimoôi moribusreferebant,ab Dauidein Pfaîmisiurcnbsp;alieni,alienati,alienigenænominantur. Hincfilij alienifiuealienatifuntin lcripturis,nbsp;qui de forte amp; familia Dci effedebeant, uerum potius mundani hom;nes,amp; ex open-bus iuftitiam quærentcs, qûi tarnen fefilios SL populum Dci glonantur :dequibus E-fa.2.cap,Filios enuthui amp; exalraui.tpfi antem fpreuerunt me,Slt;c.Et Pfql.143.Et ex manbsp;nu filiorum alienorum,quorum os loquutum eft uanitatë. Pfal.t7. Alieni mentiti funtnbsp;nnhi, fill] alieni inueterati funt.Efa.Sj.Sicut çftas in fiti tumultum alienorum humilia-bis. Aliquando pro impio, Efa.iy.Palatium alienorum ut non fit ciuitas. Septuagintanbsp;«‘^’Âà/rjd eft.impiorum.Significaretiam eura qui non eft ex facerdotinm genere, licet fitnbsp;«xIudseis.Num.tS.cap. A!ienigena,ideft,qui non fuerit de tribu ueftra.EtLcuir.22 ca.nbsp;Alienigenamuocat, quinonfuentdégénéréfacctdotali. Iterumcap.eod.Numcr.In-Wligitalienigenam fi uealienum aut externum,nempeeum qui non fit de femine Aaron.Item Hebræi,intcrdum Alienigenam commixtionem uocant,uidciicetquicquidexnbsp;gentibus fe Ifraelitis immifeuerat amp; cum eis è captiuitarcaicenderat,ut Efdræ cap. 13. hanbsp;betur. Adhæcalienipro hoftibus,ur Efa.Eam ipfam inquam alieni deuorât.SL cap.24.nbsp;per alicno.s hoftes populi Dei inrelligit,alienos ab inftirutis Dei.moribus amp; uita,amp; omnbsp;hcsquiàDei timoré Si reucrentia funqPfaI 34.Aiieni infurrcxeruntaduerfum me.

Â/iejww nonrarôdiciturquodnoneftinftiruiûàDeo,fie Alienusignis,dicitur îllatusefTetabcrnacuIo, diuerfus nimirü abeo quem acccndcreiuiferatDominas. A-liena dicitur mulierin Proucrbijs.quam non conceifit Dominus.

Altenos deos poftremó uocat.quæcunq; alia fibi co!cnda,ftulta hominum fuperfti-tio fing’t. Hinc primo Dccalogi cap. Non fint tibi dii alieni iuxta uel prater me. Alieni crgodi] funt quos nos ipfifingimus, quos Deus nobis non conftituittutclares ,à qui-buspendentesauxilia pofeamus. Alienus Deus crit, quod proprtc amp; naturaiiter nô eftnbsp;Deus cui confi'dimus,à quo dependemusin profpcris amp; aduerfis.

Al.w hoc uocabulum pro nouo fubinde reperitur, Efa.iSj.cap. Et feruos fuos uo rabitnomineaIio,ideftnouo.Septuaginta«lt;*lt;'«'.(',A(fl.i7.Regemdicentesaliumc(reIe-fum.hoc eft.nouurn.Pro proximo,R.om.2.cap.In hoc quod ludicasalium.

tç A/*k4 Hebræisnon quamiibetadolefcentulam ,(ëdVirgincm,quæiammarura «ftutro5Lp3rtuiapta,iedinnuptamadhuc3cuelutdomiabfconditam, ut uirgines io-l«nt,antequam nuptum elocentur, fignifîcat: qualis Rebecca eraqquum Ifaac fponlânbsp;teteretur.Ea turn aima dicebatur, ut legimus Genef 24.80 ea quæ uiolata eft in campo.nbsp;Ira uocatam Sf Mariam fororcm Mofîs legimus, cum à fîlia Pharaonis iuberetur, nu-rticemrcceptoinfantuloMofiadducere.quandoccrtèadmodum puellafuit. Sic SL E-^®.7.cap.Ecce uirgo concipiet S' pariet fihum,Hebra:usalmam uocat. Similiter amp; Mat-hacuoceufus eft cap. t. Hebræiin uno locodecorruptaexponunt. Pr0u.30.cap.

’ bi legitur de uia uiri in adolefcentula.fed his nihil obftat.

•ï A.lfiha çr Apocal.ult.cap.Ego fum alpha SL »,hoc eft,cgo fum rerum omnium fotnma.Omnia proficifeuntur ä me,ueluc à fonte,8êad eundë omnia referuntur,tan-quam ad fœlicitatisportum.Nam alpha «Graecis prima litera eft,6-magnum poftrema.nbsp;Non diflbnatab iflo adagio : Prora SL puppis, fummam confili] noftri (ïgnificamus:nbsp;propterea quod à prora amp; puppi,tanquam à capite et cake pendcat tota nauis.Er illudnbsp;Theocritiin Encomio Ptolemæi: Primus SL ultimus,ac médius. Item Vergili] illud:nbsp;Ate principîum tibi definet. Quafidicatloanncs,omnia proficifeuntur à me tanquamnbsp;^^onte,8Lc. Sic pietas, ftudiorû noftroru prora ÔL puppis SL fofia SL ualtum eße debeat.

Âhttre pro Deo fæpeaccipitur.Iudicum z.cap, Altariaeorum fubuertetis.Intciin»

C a

64 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROPORViî IN S A G R 1 S

altarc pro men fa Domini ponitur. Deniqj pro corde hominis.Matt.iî-cap. Altäre ergo (inquit Origenes in Matth. Traél. ly. ) quod uotum fanftificat, eft hominis cor, quodnbsp;principale habetur in homine.Haec ille,

lt;11 Altera contra it/teMM, proeoquodeftjMutuo.ueluiciflîmmulieremadmulierem, Amos 4.cap.Etperapturasexibitis altera contra alteram,Septuaginta contra inuicem-

lt;[[ Mtumfapere, Roman.ii.cap. Noli altum fapere; Altumfapere diftum cftfupcr-bire.Qiiod alio loco c contrario fatisoftendit,Rom.tx,cap.ubi ait: Non alta fapientes, fed humilibusconfentientes.aperuit utioj nihil aliud fe dixiffealta fapientes, quam fu«nbsp;perbientes.

Altum e(fe,eft crüce teiftum effe,Prouer.b.x4.cap.Aliioreft fapientia quam utftui» tus alTequatur.Thefauri enim Del cruce funtabfconditi. Stultus non amatciucem,fednbsp;fugit.ideo non alfequitur fapientiam.

Altum denit]^ Paulus Rom.s.ufurpat.Neq; altitudo,nelt;ß inquit,profunditas.Pro-funditatem, gehennam.AItitudinem ucro, regnum ccelorü uocat.In Altum reuerti,re-» grcdijPfal, 7. Et propterea ad Altum rcgredere,eft confcendcre tribunal,cft fuum iudi-cium.fuam poteftatem,fuumofticium,fuum minifteriumrcfufcitarijhoc eft,in altitudinbsp;ncm reponere,reuertcreapud Dauidem.

Amdrumfacere os, pro non credere,lofuæ i.cap.Omnis uirqui amarum fecerito» tuum,hoceft,qui nöcrediderittibi.Septua^nta, Quitibiinobcdiensfuerir,feupotiu8nbsp;incredulus,Numer.zo.cap.Non intrabit(fcilicct Pharao) in terram,quam dedi filijsICquot;nbsp;rael,eo quod amarum fecerit os ad aquas contradidtionis,Deuter. i.Etamarum fcciftisnbsp;OS Domini Dci ueftri. Item 9. Et amarum feciftis os Domini Dei ueftri. Ad harc Ama-«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum mihi ualde de uobis. Hebraifmus, ubi nofter interpres, ueftra anguftia magis me

premit.Septuaginta uerd ita legunt, Adflidho eft mihi ualde fuper uos.Scnfus is fueriR Veftromagis quam meo exilio crucior,Ruth t.cap. Vide Exodii.cap. Amaricareui-tam populi.

ij[ Amkkre penitiore fignifi'catu apud Hebræos eft, qui à uia reâa difccdit, in cal-lesip labitur tortuofos, PfaI.i.Beatusuir qui non ambulauit in confilio impiorü, Mat-thæi lo.cap.Inuiamgentiumneabieceritis, 4.Reg.i6.cap. Etambulauitin uiaregum Ifrael, 2.Paralip.î.cap.Etnonambulauitdcfiderab^ilis, Gen.iy.Facteipfumambularenbsp;coram me,feptuagintacum lefu Syrach, amp; D.Paulo tranfpofuerunt. Optime ages coram me.hilariter enim affeftusfum, amp;ita ut oportet egrcgiè fungi officio redtocp gerenbsp;re fignificat.Quafi ad hune modum diceret,Conuerfatio tua fit ad uoluntatem meam,nbsp;operam da,ut mihi placeas : uult enim Abraham ad nutum fuum ac uoluntatem fuatnnbsp;facere,Pfal.io4.Deambulaboin confpedu Domini in terris uiuentium.Hinc Ambu-lare ficutamp;ingredinotum eft morefcripturæmetaphoricos,idemeffe quod uiuerefeunbsp;conuerfarijUt Pfalm.14.Q11i ingreditur fine macula,id eft,qui conuerfatur abfç omnînbsp;dolo, fiueinnocenter amp; iufte uiuit. Pfal.Sj.Sicapud Ei'aiam 6. cap. conuerfationemâGnbsp;opéré Ambularcfignificat,Qui ambulant innocenter.Et Pfal.ioo.Rom.s.Nihildam-nationis his,qui non fecundum carnem ambulant, id eft,non carnaliter fecundum connbsp;cupifeentiam, iuxta pracicriptum carnis uiuunt. Hinc eft quod uiain feripturis dici-rur.quicquid legimus.quicquid uiuimus,amp; quoquo conuerfamur. Denic^ omnia quinbsp;bus ftudemus,fiuebona,fiue mala,utPfal.i.Quoniamnouit Dominus uiam luftorû,nbsp;SC impiorum iter peribit. Ambulare pro colere, Deut.4.cap. Qui ambulauit poft Baal-peor,Gen.48,cap.Ambulaueruntpatresmei,id eft,uacaueruntcultuiDei. Proeuftodinbsp;re.Ezech.j.cap.Etin præceptis mes non ambulaftis.Pro,proficere,Philipp.cap.3.Obfernbsp;uate eos qui ita ambulant.

Ambulare in mirabilibus fuper fe,hoceft, quod uulgo dicuntnimis alte uoîare,tra-éfarerem fupra uires, Si ficpericqjum incurrere, Pfalm.iyi.Dominenon eftexaltatun» cormeum.

Ambulare uero in uqs Domini.nihilaliud effie fcrihüntpatres,quàm in cunffis no ftris 8( cogitationibus,amp;aéiionibus feruare iuftitiam, quàm perfeftam mandatoruninbsp;Dei ob!eruantiam,SCcultum elfe diffiniunt.

Ambulare poft Dominum,eft abiRere fiduciam omnium operum humanorum,Sl fola Del gratia ac bonitateniti SC fïdere. Nam qui credit filium Dei, faftum uidimaianbsp;pro peccatis fuis,hic nullo fuo opéré nitetur.

LI TERIS VS.VS.

Ambuiaie Dominum in medio populi fui, eft omnium ac (Tnguloru neeeffitatibus lt;onfulere,adefie prüden tia, dirigere in agendis, grattam largiri uidifim fidelibus fuis,nbsp;amp; earn agnofci à gratis ftbi credentibus.Leuit.zâ.cap.

Ainbuiare.agere.conferuari coram fiuecum Deo,uel in confpeftu eius.eft uellcpla-lt;ereci,innocenter uiuere.ad nutum SC uoluntatë Dei agere.Et utcerto Dei fauorcgau dere,ita uiciifim flagranti eius ftudio teneri.Qtiemadmodum Enoch amp; Abraham am-bulaucrunr. Id quod folum petit Deus â nobis Gen.4S.Deu$in cuius confpcdtuam-buIaucruiK patres mei.Eftcnim elegans Hebraifmus.fignificans fcfediuintc uolunta-tiatternperare.SicGen.iy.Ambulaioram rne.ôi: cftoperfedlus,ideft,integer efto.Con-uerfatio tua fit uoluntati meæconfona.ftude ut mihi placcas.Ita uiuiroin hot mundo,nbsp;ut quæcunque egeris, mihi grata fint.daqj operam ut uiuas inculpate, Germanicc, dunbsp;vvii ft dich wol tragen vnd halten vor mir.Et cap.j. Ambulauit Enoch cum Deo : pro,nbsp;retftè.incuiparetp uixit Ôlt;C diuinam uitam egit, ftuduit ueræpietati at^ innocentiicaiamnbsp;fie homo reute coram Deo aut cum Deo ambular.

Ambuiarecum Deo exaduerfo,eftia(flaretitulum popuIiDei, corde autem amp;ani-mis longe à Deo feparatis, Leuit.ig.ca.Siambulaueritismecum exaduerfo.ambulabo amp;ego uobifcumexaducrfo.Currerecum Deo idem eft.efteum timereac iincerccole-re.ut infra patebit.

Ambularefecundum fpiritum, ut Paulus Rom.S cap. adhortatur.eftmonitis fidci obtempcrare.ölt;: carni ferocienti frenum imponcre,hoceft,uim carnis Si rationis humanbsp;abnegat e amp; mortificare,^ à folo fpiritu pendere.

Ambularefecundum carnem feu uerfari eft to turn carnis imperio fubditum.SC à fpi ritu Det aiienum cfte.hoc eft, omnino carnis cupiditates fequi, cötempto fpiritus impenbsp;rio,Gal.gt;.c3?.quodeftiuxtarationem Sf præfcriptum humanum uiuercôf uerfari.

Ambuiare adhæc toto amp; pei fcifio corde cum Domino, hoceft,uerèôure(ffèamp; fince-riter uitam fuam ad uoluntatem Dei inftituiffe, aliosautem corde duplici amp; imperfe-fto,4,Reg-xo.orat Ezechias ad Dominum.Obfecro Dominc,amp;c. Ita 4Reg lo.cap.Ic hu ad lonadab, ait; Nunquid eft cor tuumreéfum in cordemeoficut cormeumeumnbsp;corde tuo ?

Ambulate in luce, Ioan.j.cap.cft credere: Contra,in tenebrisambulare, eftin Chri-ftum non credcrc,Ioan.iz.cap.Qiii ergo in Chriftum credunt,in iuceambuiât.In Chri ftumcredunt,qui opera tenebrarumaoijciunt.Rom.ij.cap.

Ambulare cum patribus fuis,eft in aliud fcculum fequi præce(rorcs,quod fit, cum ui tarn morte commutauerimus,I.Par.ly.cap.

Ambularcante faciem,eft fibijpfi äbfentem non effe.Eze.t.cap.Et unumquodiç eo-tutn coram facie fua ambulabat.

Ambulareper uiam uenti.cft mania annunciate Sf metiri, Mich.z.cap.Si fuentquif-» piam.quiambulatper uiam uenti.Septuaginta : fpiritus ftatuitmendacium.

Ambulare in anima, hoc eft, ut Ezcch cap. t.Q.ui ambulant in uoluntate cordis fui, Ecclef.S.Melior eft afpeéliisoculorum ambulante in anima.Elégantius ucró Symma-chusftefte Hieronymo)tranftulit, Melius eft prouiderequàm ambulare ut libet, hocnbsp;eft, Melius eft iuxta fenfum cuntfra agere,qui animæ eft oculus,quam uoluntatem cordis fequi.

Ambulare ficutgentes, eft quemadmodum Apoftolus Rom.i.cap. dicit,cognofcere Deum,attamennonficutDeumglorificareautgiatiasagere,Ephef.4.cap. Non uosnbsp;amplius ambulare ficut ôf reliquæ genres.

Ambulare in uetuftate literæ; de quibus loquitur Paulus Roman.7. cap. quorum corda fpiritus fantfiusnon animauitamorelcgis: funtautemduplices, qui in uetufta-*e literæ uerfantur, Alq hypocritæ nondum onus confcientiæfcnticnres, qualis die,nbsp;bucæiS.cap. Alq fentientes onusconfeientiæ, amp; ignorantes fidei,qui operibus amp; fa-fisfadfionibus fe iuftificareconantur. Proinde literæ funtpnmû fîdiæpanitentiæ; deinde etiam dolor confeien tiæ fine fine mifericordiæ Dei.

Ambulare poft defideria carnis, eft perindeatep folent beftiæ, fecundum proprium iénfum ac libidinem uiucre.Sic enim ait Petrus,Maxime uerd ambulantes poft imputanbsp;^rnis defideria,amp; in Epift.Iudæ.

Ambularein latitudine,eft conuerfari fpiritus libertatcfif confeientiæ tranquillitate, G 3

£6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROPORVM IN SACRiS

amp; fanlt;fla quadam uoluptatecordis,amp; mentcßnedifceptationenducDauid uocat Am bularein larïtudinc,Pfal.tiS.Hebraifmusótilleobfcruandus,Anibulabantfecundumnbsp;quod ambulabant,pro quo nofter iegit, Hue atep illuc uagabantur ineerti. Sepruagin-«nbsp;ta.lbant quocuncpibanc. Item,Nona(nbulaueruntin uiaeius,lioceft,h3udquaquamnbsp;uixerunt,quemadmodum pater eorutn,i.Reg. S-eap.liem Ambulare poft peccata, pronbsp;peaare,derbieb€rey nach gehn,4,Reg.i5.£ap.

Am bulario, poftremo pro Huxu amp; abundantia,i.Sam.i4.Er uenir populus in fyluS amp; ecce ambnbcio mellis.öC nemo reducebat manum fuam ad os fuum, Hoe loei ctiamnbsp;reducere proadmouereufurpatur.

Ambularein porttsinferni.eft uerfariin latibulis fepulchri eum mortuis,Efa.}?.

Amen uoxHebraieacft,qua;apudHebrxos eum habet ufum, ut per earn eonHr^ inemus,quxantea ditfla funt. zÂmen nant^ nomen dedudtum à uerbo Aman quodfir^nbsp;mum efie ac folidum fignifieat : unde amp; Eineih, id cft, ueritas, amp; Emunah,id cft, fidesnbsp;deducitur. Approbanies amp; confirmantes auditum fermonem, ea uoce apud Hebrzosnbsp;utebantur,amp;accinebatur Amen,amen : quod lignifieat,ftrmum fit firmum : uel fiatSinbsp;fiat.Septuagincanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/tnüro uerterunt. Sic eum imprecatio efiet lefta in multereadui

tertj infamatam,lex eogcbatipfam refponderc, Amen. Num.j.cap. Item quum récita» banturdeuotionesconira tranfgreftbres legis Dei.refpondebatitem populus, Amen,nbsp;Deuc.i7,amp; t.Par.i(S.Nehem.S.amp; Pfal.yz, amp; Pfal.Sÿ.ferè eifdem uerbis.quibus PfaLjp,nbsp;finit,ficenimhabet,Laudetur Dominus in feeuktm Amëamp;amen, id eft,fiat amp; ita fiar.nbsp;Geminatio harcconfirmationem intendit. Ergo Amen uox Hebrxis peculiarispamcanbsp;la eft formula iurantis.eonfirmantis.concedentis.optantistonteftantisqjuentatc.Hirtcnbsp;toties legiturrepetita à Domino, qua libenicr ufus eft, ut eft uidereapud omnes E»nbsp;uangeliftas. Et ideo ut maxime uoluit hac uoce fign ifieare id fore certum ac efie indubtnbsp;iatum,qiioddixcrit.D.Hieronymus in Mattlixum, Ameninquit, fignaculumeftora-tionis dominicx; quod Aquila interpretaturfideliier,nos uerc,port’umus dicere.Et fané uideturEmeth Amen adijci, quo fpes noftra eonfirmct,uota(^ illa noftra omnla eernbsp;to iam impetrata efie quando Deus pater cceleftis fe nosexauditurüfände recepir, quinbsp;cum fit ueriras xcerna, fallcre poteft neminem. Vulgarem ueró quoqj fuifieuoculäcotinbsp;fîrmandi amp; obfignandi preees publicas, imprecationes fauftas Si infauftas,ut Deut.zS.nbsp;cap. Nehem.8. Hier.« cap-, SC eum fui fie morem, utadprxlegentis uerba tota eeelefîanbsp;refponderit Amen .Et Paulus afierit non poficaliquemrefpondere Amen,id eft,confienbsp;mare quz prxdicata runr,nifi intellexerit ptxdicactoncm.

Très uocesin fumma funt Hebrxis familiares.quibus precantur rebus fuisfoclicita-tem,incolumitatem,tranquillitatem,lâlutem,paccmqîacfuccefi’um.Sxlah,ideft,fem-pcr.Etfcholem.hoceft pax:8C Amen.id eft fiat. Attphx frequenter in facris literis inuc-Hiuncur,prxfertim in Pfalmis,in quorum fine aliquando eft Amcn,quodeftapud Latinos Etiam.plerunijaffirmantis fiueapprobantis eft, ApocaI.cap.t.Sxlah,tdeft,fem-per : quo dido optatut fucceffus ac omnium return perfedio, amp; adimpletio ante dida rum return.

Amiens Hebratcè Ahab, pro deceptore, Thrcn.i.cap. Verus enim amicus amp; Melis (utferiptura teftatur) protedio eftfortis,medicamentû uitx etimmorralitatis.Vnde patet quod hoc loco per Antiphrafim ifte Amicusdicatur,qui deceptor efie probetur.nbsp;Vocaui amicos meos.ipfi deceperunt me.Pio Ibcio SC altero,Exodi n.cap.Etpercufiie-ritquisamicumfuum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Amor hoc uocabulum reperiturapud prophetäm Hieremiam pro gratia SC fouo-re,Hier.i.cap.Qiiid bonam oftenderc uiam tuam ad quxrendum amorem.

An^ahentn D.Hicronymus aitludxis hanc peculiarem iiocem efie,SC extremä de-feftationem fignificarc, Er apud Hebrzos ab exrerminio SC internitione nomen habet Herem,quaridicasexcidiumSC panolcrria,autfimalisinternicio,noftricxcömunicationbsp;ncm,malcdidioncSCcxccrationcdixere.Sicin Leuit.ï7.Iegitur:Omnequod Dominonbsp;confecratur, uel omneanathema quod cöfccrabitquis Domino exomnib. qux habet.nbsp;Vox Hebrça Hcrem.pro qua Anathema tranftuiimus,locü habet quum ex pado inter-nitionis hoftiü, aut ex cöditione euerfionis alicuius urbis,homines,3ut fpolia deuoue-banrurDeo,Num.«.Iudic.u.Iof6 Deut.Herem deduciturab Haram, id eft, occidit.e-uei tit,deftruxi(.Hoc enim uotü fere (öcipiebatur ab l(raelitis,rub internitionü uel euecnbsp;fionic

fîonJs condition«, ur; Si Ammonitas deuicéro,eum qui milii primus occurrerittibi of-ftram in holocauftü, Hcrem idem uaict.quod omnis rcs.quæ deuota eft Domino Dco uel ad ufum facrum uelad internitionem, ut patet Leuit.ult. Si Deut.7, Anathema efgt;nbsp;fe.Id eft,ne fis Deo abominationi,ftcut amp; ille populus à quo idola cœperis.

Huius uerbi ufus (requenseftin Mofe. Inueniesnan^quoddidturcôtra Hiericho: Et anarlicmatizabis totam uuitatë Chrifto Dco tuo. Vocanturenim eo nomineapudnbsp;Hebrxos.quæex aliqua maxima caufa Dco deuouentur, nccç Iiccbat unquam ea congt;nbsp;tingere,Num.iS.Etinualuit apud nos omnis confuetudo.quæinhodiernumdiem dunbsp;rat,ut Anathema dicatur,quod certo loco fufpenfum, £lt; hoc pleruncp in bonum fonar,nbsp;amp; eftinterdum oblatum Deo. Sic interdum qui oblatus eft diabolo, nec ultra regionénbsp;falutis inhabitatjfed allen us à Chrifto,3fc.

D.Paulus hac uoce ufus,Rom.6,Optarim ego ipfe anathema effe à Chrifto pno fra-tribus meis,hoc eft.oprarim abdicari à Chnfto,relegari,reiici,uel alienü efte.Etenim ho mines facri.quorû capita dijs inferis deuota erant.diâi funt Anathemata.Nos dicimusnbsp;Germanicè.verbandtjVcrfchickt.verftolfen,enterbt, vcrflûcht.In Galatis pofuiteandênbsp;uocem pro deuoto amp; excuabili dcceftandoc};.Iliud (inquitcap.i.) deuotum fit,exccrabinbsp;le,deteftandum abominandum^. Docet elfe Anathema quicquid non in Euangelio,nbsp;at(ÿ fermonibus Apoftolorum contineatur. Et i. Cor.ult.Qui non diligit Domin ûnbsp;lum fit Anathema,maranatha.cxecrationis ultima; nomen. Vide Siconfule Leftor Bunbsp;datum in Comment.linguæ Gra;cæ,multa nan^ Si ea leda amp; iucunda digna de hacnbsp;uice Anathematis fcripiit uir ille dodhifimus.

Andll.e nomine minores urbes.uiculiddcaftellaapud Hebrçosueniunt,Naum 2. cap.Etancillæ dus minabantur. Vcl intelligecaptiuas mulierculas iuxta D, Hicrony-mum.Et quidam Hcbrxorum per Ancillas intelligunt principum Si nobiliorum uiro-rum uxores.in icruitutis coaiHas conditionem,atcp in exilium abdudfas, quæprius molnbsp;^ifimè uixerunt. Item Ancillx amp; Serui nominibus,fodales Sidomeftici inrelliguntur,nbsp;'--Eià.t,|_Etpolfidcbit domus Ifrael fuper tcrram Domini in fcruos Si Ancillas.

Àwgeii« commune uocabulum omnibus qui mandata Dci perfecerunt, à Deo

2PP«llantur. SuntenimmiiTià Dcooratores qui mundo Del ùoluntatemexponani, ’d Hcbr.i.EtMalach.z.deofficiofacerdorisfcribitur.Et Haggaci t.DixitHagga;us,an-gelus domini populo dixit. Ecce ego uobifcum,amp;c. Et Lucae ^.lefus mittebat angelosnbsp;ante fadem fuamin uicos Samaritahorum. Ita quicunt^ mandata Domini perfcrunt,nbsp;amp; uerbum dus annunciantes Angelieius funt, legati, miniftri publie! fiue nuiicp Dd,nbsp;ut patet t.Cor. n.Iubet muliercm uelamen habere fuper caput,propter angelos: Vel annbsp;gelum dixit Apoftolus pro iufto.

Angeli deinde nomë generaliter pro fpiritu capitur, Matth. 8. Dico enitn uobis,8fc. Et Paulus ad Hebræoscap.i.Nufpiam enimangelosaffumit.lntcllexitomnem inuifi'nbsp;bilcm,fubtilem aut fpiritualem fubftantiam. Porrd quones pij aliquêmagnoperelau-dant.uocanteum Angclum Domini z.Reg.ip. amp; 14. Vndeidem ad Gal.cap.4.Mal.2.nbsp;Contra quando quis ad extremum uituperantur, audit filius Belial. Helifeus appellatnbsp;regem Ifrael fïlium homicidæ, 4.Reg.8.Irem pro fpiritu hominis bono uidcas fæpifti-mè ufurpari hoc nomen Angeli,pro hominis cleuotione,pro fpiritu hominis fando.

Angeli fimiliter pro dxmonibus dicuntur, i.Cor.6.Angelos, dxmonesintcliigit in malam duntaxat partem perSynecdochem.Prçterea per AngelûSatanç.i.Cor.iz.Cper-lona pro re ufurpatalintelligit Paulus omnes aduerfitates,6ë omnia mala quç nobis açnbsp;cidunt ; cômune nimirû modum fequutus, quicquid aduerfitatû Si periculorü acctdit,nbsp;auxdiabolü uocant,autex diabolo eflccxiftimant.Sic Si i.Cor.d.nomine Angeli diabonbsp;lumintelligit. Et Matt.zy. Rom.g.In bonam partem uereJ uocatus eft filins Dei per E-ûiam angelus.Et Pfal.j jCircüdatangelus Domini in dreuitu timëtes eü,ôf eruet eos.

Angeli etiî dicunî fil tj Dd,iuxta Bernardü,ut diuinx gloriæ participes,^ expreffio rem imaginis Dei fimilitudinê in fe habentes, lob i. Eterat dies itenicbantqt filij Dd.nbsp;Alijreddunt.miniftri Dei.funtetiam oroDherarü miniftri.Sich;amp; uioilesaoud Danicgt;

É8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROPORVM IN SACRIS

que faciei K oculis ulm cognitiuam. Pedibus, opera eorum quibus coram Deo ambu' laut amp; conuerfantur, ac fedulum minifterium alacrem obedientiam. Alls,in cunóUnbsp;difiurfum uelodffimumcapimus.quomodo amp;poetæluo Mercurio tribuunt.VideE*nbsp;faiamcap.6.

D.IoannesCapnion.quifuitconterraneus meus.fŒliciffimæmcmoriacincompara biliseruditionis uir.talem diffinitioncmadfert.Angelus eft fuppofitum uiuum,ratio-*nbsp;naleJiytnnifonum.immortale.Hæcille.

Angeli,inquam,creaturx funr,fpiritualcs fubftanciç,miniftn,5(; utpropheta Dauid aitjflamina ignis. Nam Angeli reuera pon funt flammæ corporeæ amp; uifibiles, fed dia-*nbsp;phonia,pulchritudine,puritatc,ui,agilitateamp;:celeritate3ammam refei un t.HincÔd Seraphin nomen ,proculdubic.lt;b ardoreindepti funt.

nomine.principem feu primorepopuliintelligitHebrxa lingua, uti.Sa-muelis i^.cap. Acccdite hue omnes anguli populi.

«[ uocabulo,multain facraleólionéfïgnifïcar. Capitur enim fxpenumero pro ipfa uita feu corpore animato amp; anima ipfa quæ in fanguine eft.Si in quantü corpus uiuificatatcp negetaqut Leuitici legimus,Anima,inquit,omnis carnis in fanguinenbsp;eft.EtHiob i.Animam eius non tangas, id eft, uitam. Gen.jy.Nouinterficiamusani-mam eius,Matth.io.cap.Etillud : Qui amatanimam fuam.pro amore uitæcapi debet,nbsp;Deut.iz.Num.jj.i.Ioan.j.Geii.ip.Salua animam tuam.Germanice, fryfte oder errettenbsp;dein leben.Ideo Animæ nomine, etfi uim illain feriptura folent fignificare,qua uegeta-rnur amp; fentimus.nonnunquam tarnen ÖÓ pro uentreillud ufurpar, utEfa y.cap.Proptenbsp;readilataturinferiius animam fuam.hoceft, uentiemamp;diftenditos fuum, abfepmo-do.Etcapite i^.ln ftmili fomniantis fe edere, cuius cum euigilarit anima,id eft, uenter,nbsp;uacuus eft.

Anima infuper pro cadauere ftue mortuo, Leuit.ti. cap. Super anima nullus ueftrii contaminet fefein populo fuo. Pro uiólu,Dcut.24.cap.Qi'* animam fuam appofuit rinbsp;bi,quia animam fuam caperetin pignus,id eft.uiäum fuum.Quafi dicat,caperetid unnbsp;de fibi quxritat uitflum.

Anima uiuens pro anima uiua fiuehomineuiuo.qui morte intcrit,t.Cor.ij.cap.Fa ^lus eft primus homo in animam uiuenic. Nam fic Genefis habetur,Omncm animamnbsp;uiuentem,Hebraifmus,pro omnia animanria uiuentia Ec Gen.i. Anima uiuentisreptinbsp;le,proreptiha uiuentia.Sicly legis,ut non femper pro humano fpiritu accipiatur, fed c-tiambrutisattribuantur,quæuegetanturâ^ enutriuntur. De anima iumenti legis Le-uit.24. Qiii pcrcuiferit animal, reddet uicarium, id eft, animam pro anima, hoceft,iu-mentum eiufdem prec fj reftituat.

Anima itain facris frequenter dicitürhomO uiuens,edens,bibens,dormiens,facienJ aliquid.Hinc Animalis homo'/i/x.quot;lt;'’r,naturalis uel carnahsabanima.Nam homo,quxnbsp;ten US dei ipiritu renatus nö eft,non loiü corpore caro eft,(ed anima quotp.Caro enimnbsp;per fc nihil cogitat.Erafteiflus carnis in anima funt,nö in came. Et ut Paul.1.Cor.;.honbsp;mine uocauic animale,id eft,naturale fiuc carnalem. Hine quoep Animale corpus 8C fpinbsp;rituale corpus. Animale corpus,uiuü illud eft quod Adamo protoplafto dedit Deus, Sinbsp;qd opérante Deo nobiseöfertur per natiuitatccarnalem : fcriptumeftenim,Faduseilnbsp;Adam in animam uiuentem. Spiritualeautem corpus illud eft quod ipfeDominus le-fus pnmitix dormientium ä morte cxcitatus,ge(rit,fpirituc[j fuo omnium fidelium cornbsp;pora uiuificabit,ut amp; ipfa fine fpiritualia futura Si conformia corpori dominico,uiuennbsp;tia iam perperud in gloria,potenti3,acomnium rerum perfeftionem habita.

Animæ Si uitæ adhæc in hox mundo, comprehenduntur omnia delîderia carnis,ue funtgloria,uoluptas,quies,8i id genus alia.Item,Secundum Animam fuam,Deur.2r,nbsp;Qiiantum,inquittibiplacuerit, Hebræus legit, fecundum animam tuam faluandotc.nbsp;Id eft,pro delîderio tuo,ad laturiratë uftç.Pro cota humanæ perfonæfubftStia.Hier.jS.nbsp;Viuit Dominus qui fecit nobis anima. Seu perfona uiuente,Gen.i2.Etanimas quas fcnbsp;ceiant in Haran,ucl perfonas quasacquifiucrât,utdeferuis in domonatis,autpecunianbsp;emptisinte!ligatur,EtGen.i4.ca.Damihianimas,idcft,hominescaptiuos.EtGen.3tf.nbsp;Omnes animas domus fuæ.Id eft,omnes homines domus fu{,ocs domefticos,Leuir.y.nbsp;Pro mentereügiofa Si illuminata â Deo.t.Petz. Abftincteàcarnalibusconcupifccnttisnbsp;quæpugnant.aduerfus animam. Item, Anima de populo terræ,Leuit.4.Sipeccaueri(nbsp;anima

L I T E R 1 S V 5 V s; . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C9

anima per îgnorantîam,de populo terræ,utfaciatquicquam,8Cc.Hebi aîfinuseft,pro,fî quis è plèbe per ignorantiam peccauerit faciendo quicquam.

Animxprætci-eapercuffionepcrcuterc, Deuter.ip.Percutiatcum perculTioneani# »næ,amp;c.ld eftjlethali uulnere. Animam pro anima, Deut.t9.cap.Sed anima pro anima.nbsp;Id eft,cam pœnam ab eo exiges,qua affeóliis fuiiîet is,in quem dixit falfum teftimoniîtnbsp;fi conuiéiusfuiflet.Pro corpore humanOjliaudrarô in fCTipturis,utEfa.49.Ad côtem-ptibilem animam.Homo pollutus anima,id eft,pollute corpore. Anima mortua,ideft,nbsp;homo mortuus. Anima quoqj pro pccoribus amp; iumentis, Gcn.tî.cap. Hinc Anima ui-ua,pro animalibus uiuis acetpitur. Etgeneralirer tam ad beftias quàm ad feras atq? iu^nbsp;tnentarefertur, Gen.i.Producat terra animam uiuam,quod uiuitin fenfibu$,amp; etiainnbsp;animantia,Germanicè,Ein lebendiger leyb, quod corporaliter uiuifeum tota fubftan-tia. Anima pro fanguine, Gcn.p.cap. Verumtamen carnem cum anima fua.fuo fangutnbsp;nenon comederit.Hic uocatanimamfanguinem.quiafanguiseftfedes ipfiusanimæ.nbsp;fignificatenim fæpeapud Hebræosanimarum uitam qux fanguine SChalitucontine-tur. Anima eius ligata eftad animam iftius. EtadhæfitanimaciuscumDina.Gene-ftS34.Cui affine eft,quod Gen.44.utiam citaui,fcribitur.Vtruntp proeo,quod nosdinbsp;cimus.Habet ilium longe cliariflimum. Er hat fyne finn gar vff fy gevvorffen. Eodemnbsp;pertinet,i.Reg.iS.Congiuiinata eft anima lonathan cum anima Dauid.td eft, ipfe lo-nathan dilexiteum utanimam fuam,ideft,ut fe ipfum.

Animas autem faccre.cft gignendis liberis operam dare. Et dicitur de utroque fexu feire apimas aliorum, hoc eft, quid alqs in animo fedeat no{fe,Exodi 23. Anima meanbsp;toram te honora bilis, 4.Regum cap.i.Pro quo nofter interpres ponitjNoIi defpicerc a-nimam meam,amp;c, Honoratiortibi uidearquameui, quodpeto.dencges. Animamnbsp;non toHet,nofterinterpres.Non uultperireanimanijideft, uitam 2.Reg.t4.Tollerea-nitnam pro neci dedere, uulgatiifimumeft. Anima preciofacoram te,id eft,quod parfinbsp;uitæmcæ, t.Rcg.tÂ.SC 4,Rcgü t.cap.Sitpreciofâanima mea coram te,ôC,noli defpi«nbsp;‘^'^f'animam.amp;fc.Septuaginta Icgunt : Honoreturanima mca,amp;c,Anima mea magni-^'âtaeftinoculistuis ,t.Reg.2ô. Id cft,Magnimefccifti ; Anima mea omnisadhucinnbsp;’’’•^¦hoceft^uiuo adhuc, nondumexpiraui,2.Reg.t.cap,Animatuaeritcuftoditaincu-^°diauiQorum.Cuius Idiotifmifententia hæceft: Perirenon poteris,cuftodiente Do-uitam tuam cap.zy.Mox occurritcontrarium. Anima hoftium proqcietur in ma-fundx,hoc eft, peribit. Anima mea côturbata eft,hoc eft,omnis illa,qua uiuo,Si fennbsp;*‘ogt;cx mortis memoria, pcenarumtp horrore fumme deiedla, confternata,quemad-niodum Si illud de Chrifto intclhgi oporret,Triftis eft feu mœfta eft anima mea uftp adnbsp;niortem.Qjjo loquutionis genereextremam fignificauit animi mœftitiam.qua nô ponbsp;teft alia excogitari maior aut etiam æqualis : perinde ut cum nos in noftrate lingua di-«imus.Ich bin vff den todtvervvundt. Et animi mentis'uedolores tantofuperanteru-«atuscorporis.quanto mens carne præftantior eft.

Anima pro uoluntate Gen.ij.uel animo capitur.Si eft inquit, in animabus ueftris. ac fi diccret, fi placet uobis,fi uobiscordi eft, fi uobis eft in animo. Pfal.to;. V't erudiretnbsp;Fi’tncipés fuos in anima fua,idcft,pro uolütate fua. Et Pfal.it.Odir anima eius,pro aninbsp;miadfeifli Gen.iy.cap.Etbenedicatmihi anima tua,ideft,uttibi ex animo benedicam,nbsp;qacniadmodum tibi ex animo bene uolo ac cupio, ita tibi benefaciam Gen.jx.Salua fanbsp;C é eft anima mea. Anima Hebrxus proanimo legit, hoc eft, iam quieto 8i parato fuinnbsp;»lumo.iam omnibus curis, omnium metu liberatus eft animus meus,Germanice,Ie-bundJftmyn hertz alles vnmuts lofs. Sic Animam egredi,uelcorexire,fchema£ft He»nbsp;biaicum,proconcidere,£xaminari,Gcn.24.Et exiitcoreorû,etobftupuerunt,Germa-mcc,Imempfielhertz vnd mfir.Hinceftquodin facra fcripturatribuituranimxappetinbsp;«US amp;C naufea, iuxta illud, Num.zi. Anima noftra naufeat fupcr cibo ifto leuiffimo. Etnbsp;^euit.zö.cap. Abominabitur uos anima mea.

Anima,uita,amp;fpiritusdifferüt in hoc ; Nam Anima fignifi'eatipiam fubftantialcm «'ffï.qua corpus fubfiftit in rerü natura. Vita ueró conuerfationc,feures geftasin corponbsp;«quot;f peranimä. Quemadmodü amp; in noftra uernacula,licet code uocabulo,leben, tarnennbsp;^ultum difereto fenfu utimur, quando de naturali uita amp; operibus eiusloquimur : utnbsp;ffal.y. perfcquatur inimicus animä meä, id eft, occidat Abfalom Si Achitophel animanbsp;'^'à,lioc eft^me totum homine,n£c fit qui me faluet à perfequente. Sequitur,Et cöpre-.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hendit

7© nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROPORVM IN SACRIS

hendar 8i concuket me in terra uitam meam, id eft, uniuerfâ qua: uixi,{êu uiuendo.aut uita gcfti, conculcet in terram, id eft, deftruat amp; deijciat, conturbet,defpedluihabe3t,utnbsp;non fim ultroaliqnid in oculis amp; auribus,ac memoria hominum.

Spiritus uero hominis cft,qui poteft feparari, ôi à corpore,amp; à fanguinc.utillic; In manus tuas commendo fpiritum meum. Item animæ funr,quæ ad naturam pertinent.nbsp;Spiritus uèró ea quæfupra naturam, Efa.îô.Anima mea defiderat tcin nodle.amp;c. Sednbsp;8^ in fpiritu meo in præcordtjs meis,8^c. Et quia anima hanc uitâ ßgnificat,ß't nt non**nbsp;nunquam pro uita fpiritus accipiatur,fed metaphorice,ut utdere eft in Pfalmis.

Anima in terdum pro flatu, Hiob 41. Anima eius carbones inflammabit. Item cor** pus,penis, iumentum dénotât Efaiæ tertio. Et peéloraliaanimæ, idert, defiderij quodnbsp;crtentdefiderabiliâ. Pro uiro ac quolibet homine, Genefïs decimoquarto : Etdixitrexnbsp;Sedom ad Abraham da mihi animas,Si fiippelleélilem tu capito.Septuagint3,uiros.A*-nima mea, anima tua, locutio Hebræa eft, folent Hebræi dicerc : Anima mea, pro egonbsp;ipfe: Anima tua, pro tu ipfc, PfaI.4t,Sic, Anima mea præparata ad te Deus. Hier.ii.Etnbsp;eritei animalt;4'uain fpolium.

In animum fuam loqui, id eft.fîc loqui, ut uerba per iugulum redirecogantur.Auf, certo capitis diicrimine loqui, j.Regum i.cap. Ad animam fuam fiigere, nofter inter*nbsp;pres,fugere:animas tantum fuas faluarecupientes, hoceft.uitæ fugaconfulcre, 4.Re*nbsp;gum 6.In animalibus fuis eunreS.Item,Eûmes in animas fuas,hoc eft, animæ prodigJnbsp;magna uitæpericula fubeunt.i.Regum 13.amp; t.Paral.n. Anima mea moriatur, hoc eft,nbsp;ipfe,quantus fum mori cupiam,Sic. Num.ti5.cap. Anima amari, Interpres noft«r,ani*nbsp;mo concitati. Secus uerô i.Reg.ti.cap.ubi pro triftibus accipitur. Item 4.Rcgri4. cap.nbsp;Proiracnndis i.Reg.jo cap. Anima amara, von hertzë betriebt,Grauis fpiritu,fchvvernbsp;roietig,proquopofterioreHieron.reddir,infelixnimis t.Reg.tcap.

Anima ciusabbreuiabatur,nofter interpres reddidif,doluit.Lcgûtfeptuagintaq:io-que doluit. Senfus legitimus eft, ægrè tulitpopulum fuum tanta iaborarecalamitate, ludic.to.cap.Deo attribuitur non raro tam humanus affeôlus,quàm humanorü men»nbsp;brorum ufus, tametfi neutrum horum in ipfam diuinitatem cadit. Porrô eadem ac to*nbsp;«dem uerba habes,Iudic.i5.cap.Quo loco nofteruertit; Defccit anima eius, nimirumnbsp;Samfonis.Septuaginta legunt illic, animo defecit.

In tota anima diligerc Deum, Deut.30.cap. In toto corde tuo, amp; in tota anima tua t îd cft,exanimo,ôiextotoaffe6tu,iniegro Si fincero. Anima patris ligata efteum ani*nbsp;ma filijjGenefis 44. Ex huius anima dependeat. Hebræus, legata fit ad animam eiuS.nbsp;Id eft.quum unice eum diligit. Chaldçus paraphraftes uertit. Anima eius tam dileéia eftnbsp;illi ficut anima fua. Anima interim pro delîderio, cupiditate 8( libidine accipi folet feri*nbsp;ptura,Pfalm. Ï7.NC tradas animas tribulantium me. Et Pfalm.78.Vtpeterent efeas a*nbsp;nimabus fuis.

Animam arqui adfligere,eft ieiunare,humiliare,caftigarecorpus SC in feruitutem rc* digère, Leuit.tô. Vide fuprà Adfligere.

Super Animam li gare,eft fealiquid obftringere,id^ feuenter,ur uoto aut iuramen* t0.Num.30.cap.

Animum aduertere, eft deleflari aliqua re,Proucrb.z9.Princcps qui anima aduertît, Animam ponere Si refumere, loan.to.cap.Locutio eft.Quafi dicat Chriftus nô monbsp;riarinuitusutcæterimortales.qui quum moriuntur, non poffuntfuauirtuterefurgc*nbsp;reautreuiuifcere.Ego non mOriar, nifi uolens, amp; dum mortuusfuero,mea uirtutere*nbsp;furgatn.Solus Chnftus hanc poteftatem habet, amp; fefe Si alios iterum excitet ad uitam.nbsp;Quicun«^ excitantur mortui.per ipfum excitantur,Mar.ult.cap. Quod ultimo die om*nbsp;nés rcfurgemus.eius poten tia fiet,ipfe enim eft primiriæ dormientium.

Animus reifius in facrisdicitur.cuiundecuncpcocuntpartes, acin obtemperando di uinisiuftionibus confentiunt.Pfal.33.Namre(fios decet collaudatio.

Artimara cffundere,eft laxatis dolori habenis omnes fîmul affedlus, amp; omnem ani* mi æftum,8ë qùaii ipfum cor quærëdo effundere. Sic anima fuameffundebat Hannahnbsp;mater Samuelis.quandooppreilaægritudineobfterilitatem amp;æmulæinfultarionem,nbsp;cum lachrymis fuam miferiâ Domino queritur, eamc^ Icuari oraret.i.Sam.t.amp; Piâttf.nbsp;Hæc recordatus fum Si effudi in animam meâ, quod eft dilatare intus cor, angiiftiatnnbsp;animi depeIlere,caperetôfoIation£ni,8ëc.EtPfaI.62.Effunditecoramillocor ueftrum,nbsp;hoc

LITERISVSVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;71

hoc eft,omnem anitni ueftri xftü ipfi laxatis dolori habenis quKrïtnini.unde cern con-(olatiopetitur.

Animam fuam in uano accipere,eft apud femetipfum gloriari, amp;. fua iuftitia fïderc, re^putarealiquidefie, quum nihil fir,undePfaImou. Qui nonaccepitin uanoani-niam fuam.

Animam ampliare,eft corpus amplum habcre, amp; abfq; rerminp capax erfc, Eiâiæ i, cap. Ampliauicinfernus animam apcruitos fuum abfc^lege. Quotropo multitudinbsp;Hem indicatmOricntium.

Animus humiliare,eft ca ftigarecorpus,Efa.;^.cap.Hutniliauinius animas noihas, amp; non afpexifti. Vide fupra adfligerc.

Animam in limum deprimere,eft morti proximam e(re,ftmilirudtne mutuata ab ho mine in terram proftrato,cuius uenter terrx iam hxret.Sic Pfal.44.Deprefla eft animanbsp;noftra humi,id eft,mors in proxima,terrx affixus eft uenter noftcr.

Animuminmanumhabere.ponerc: Autin manuanimarn ferre au t portare', Hegt; braifmus eft (ignih’cans uitam in difcrimen adducere, uaria difcrimina fubire, tentarenbsp;multa,in periculis uerfari,S^ omnem mouere (ut aiunt)lapidem,Iob ij.cap.Quareantnbsp;mammeam,fi^c.

Animam fempcrin manibns geftareaut habere,eundem fenfum cum fupcriori habet, hoc eft, pro continuo illam uitx periculis eflecxpofitam,t.Samue!.î8.cap.Dixir Phi •onifla ad Saul ; Pofui animam meamin manu, id eft, propter te fubij uitxpericulum.

Pfal.ii8. Anima meain manibus mets femper,id cft,femperpericlitor,ôlt; uitam pcri-tulis expono.

Animam ex inferno exaltarc.et in foueam defcendere,uulgati admodum hi modi lo quendi funt in Pfalmis.ut i8.ix,x8 amp; x^.canit Dauid icxaltationem fui,fubduftionc(abnbsp;inferis,âc iiiuihcationem abinferis Jeu à defcendentibus in foueam, uocat : indicans fenbsp;quot;’orhfui fie uicinum, amp; iam inter fepeliendos,quos adpellat, defcendcntes in foueam^nbsp;Humtratum.

Animæ mex dicere,idem aurem eft apud Dauidem quod de anima mea. Sic Gen.ti. “P-dicebat Sara uxor Abrahä. Die mihi,frater meus eft.id eft,demeitadicis.Eteodcmnbsp;“bcap.igjntcrrogauerunt uiri uxori eius,id eft,de uxore eius.

^nitnain mori,non femperintelligit fcriptura mortalem, fedadfliâioni ferèobno-gt;tgt;ani,E2ech.iS.cap, Animam fuam in finum marrum erfunderc, id eft,uotum amp; defidc rium,Hiercm.Thren.cap.2.

Animam attollere, feu eleuare ad aliquam rcm,eft earn defiderarc. Si inhiare auide, Deut,i4,cap.AttolIit animum fuum,amp;c. Item, Animam tollere,fermè eodem fignificanbsp;tu reperitur,cft alicuius rei defiderio teneti.fibi aliquid certo poUiceri,amp; defiderarc ali-quid.Hiet.jo.cap.Ne efferatis animas ueftras.

Animam percutere.eft letale uulnus infligere,utmoriatur,hoc eft,hominem occide-rtjGen.zy.cap.Deut.i^.cap.

Animam quxrere,eft infi'diari uttx hominis (îucinfeifrâri uitam ad perdendum.Hie teKiixuiderelicetcap.il. EtMatthxiz. Qui quxrebant animampucri. Synem lebennbsp;tiachftcllen.

Animam fcruarean ocddere.dixitiuxtafihftxllnguxproprietatem Mar.z.cap.pro *0 quod eft,homincm feruare ueloccidere. Animam perdere, Mat.i6.eft uitam huius fenbsp;tuli defpicerCjSi earn calcarc, in quibushiemundus uitam Si ueram beatitudinccollo-tat.ld certc non aliud eft quam femetipfum abnegate, fibi renunciare. Si patienter fer-tfilTas calamitates, quo facilius conatus carnis noftrx confringam us. Alibi uocat a*nbsp;•ttfiatn odire.

Animam amare,eft fua quxrere,gloriam,honorem,diuitias,córdis defiderio acquic nentes.crucem fugicntes,ea qux in mundo funt fedlantas.

Animam inquirerc,interdum eft animam feruare.Pfalm.14z. Alioquiinquircreani-^“pra pro uenari ad mortem ufurpatur.

Animam Dei affumere,id efle aiun t Hcbrçi,atlt;p iurare per animam Dei,Pfal. i4.Et tn illo Dccalogi, quod uerti folct, Neaffumes nomen lehouxDei tui in uanum.Idemnbsp;tft.quod.nihilfalfr per nomen lehoux ad firmes. Exo.xo.Hier.p.Si AmoS 6.Etnbsp;”tttlchouah peranimam fuam,id eft,per feipfum.

A«(m*

TROPORVM IN SACRIS

^Hinuliunt nominedefîgnantur principes amp;potentiores, qui amp; præ foEÜcita-te huius feculi, incralTati dicuntur.ut Pfal.ït.Circumdederunt me uituli multi.taurî pin gués obfcderuntme.Etalibi Dan.g.cap. Impcratores amp; magiftratus.arietibus amp; hircisnbsp;adfimilantur.Decet enim duâores gregis,ôlt; multum refert qui'nam in acie fint. Terri-bilius cnirt eftagme ccruorum præeiinte leone, quàm agmen leonum fi ceruus ante-cédai, ut Lacedçmoniôrum rex dicebat.Facile populi,ficut arietem eues fuum ducem Cenbsp;quuntur. Ai fi illi per petras abeunt, non rarô amp; gregem præcipitant. Item animaliuninbsp;nomine homines cenfereparet. Vide Cyrillumlib.j.ThcfaurijoI.jö.iuxta Heruagrj ae-ditionem.EtDauid.Nolire.fieri ficut mulus.

Knnttt pro die amp; tempore,fed certo ac deftinato frequenter apud Hebrxos acd-pitur,quo Deus uifitat nosaut pergratiam,autperiIœnam.Luc,4.amp; Hier.ij.cap.An-nus uifitarionis.ifiud tempus confiitutuin fignificat.quo illos ultio diuinaaddigere fia tuerat.EtI0an.17.Qui eratfurnmusfacerdosanniillius.lioc eft,tune temporis.HincSinbsp;Lucas fumpfitcapite 4. Anm'i Domini uocattempus et diem.quo Deus uifitatnos autnbsp;pergrariam,autperpa;nam.Quafidicat,Iam tempus adeft quo per me homines apudnbsp;Deum gratiam inueniunt.Anniis in quo per gratiam fuam fecit Deus mortales.

Annus ideo Domini acceptabilis aut placabilis,gra(ix tempus feu nouum reft am en tum eit, luxta Efaiç uaticinium.uocatautem annum cap.61.non dicm.ut fignificctdu-raturam gratiam in perpetuum. Annus placabihs ille,ad adfliclas amp; pauidas confeien-tias pcrtinet.inquoaniio lubileo uocanturab eohi,qm creduntei.amp;acteptabilcs Huntnbsp;Deo,hoceft,omne ab aduerttu primo eius tempus ufcp ad confummarionem,tn quo utnbsp;ff uifius, eos qui faluantur acquirit. V ide Origenem in N um. cap. 16,17. Homil.p.Et IrsBnbsp;nxum aduerfus hacrefes Valent.Si fimilium lib.i.cap.zS.

Anni adhxc nomine, breuc lempus quoqj fignificarur Sf compara tur, afiimilaturlp annis mercenanj.Nam annus mercenan),eftbreue tempus fpacium. Annus cnim mernbsp;cenarp prolongationem non admittit, fed mox finito anno,ci)titur mercenarius. Itemnbsp;Anno in anno,pro quo Latinus interpres,per fingulos annos fxpe in Biblijs reperitur.nbsp;Anni dierum Genef.4lt;.Poft duos annos Hebraicè legitur, poft duos annos dierum.Idnbsp;eft,poft duos annos intcgrosamp;perfeâos.Hebraifmus annum ad annum colligereauinbsp;addere.eft obferuare certos arinos,Efaia: 29 cap. Vac qui addiiis annum ad annum.He-bræus dicitcolligitis,quafidicat,obfeiuatis adhuc certos dies.

«U Annundurc, Refipit hoc uerbum Hebraicum ingenium.Hebrxi cnim annundan diuerbo creberrimcutuntur,prodeprçdic3re,collaudarc,gratiasagcre,profiteri, agnonbsp;fcere,confi'teriatlt;pcclebrare, Deuter.i6.cap. Profiteor hodiccoram Domino Deeftuo,nbsp;quod ingrelfiis fum in terram.quam iurauit Dominus daturam patribuS.Profelfioergo eft gratiarfi aâio, agnitio amp; collaudatio pro datis benefices. Grsrci haïrentnbsp;quod eft, Annuncio ; in utraque lingua. Sic Paulus Corinth.u.cap. Mortem Domini liaTxyy'ihÄiTi (eftenim translatitium,Hebracis impcratiuis uti pro futuriS,amp; contra)nbsp;hoc eftrecoletis,agnofcetis, gratias amp; hymnosreferetis. Sic amp; i.Petri a.Vt uii tutes ciuSnbsp;annuncietis,quiextenebris,amp;c.

ÄHtccediw prorclatiuo pronomine ufurpare,hoc frequens eft Hebracis, ut Gen.t.cap. Ad imaginem Deicreauitillum.Eftrepetitio cum elcganti Hebraifmo,pro,ad fimilittfnbsp;dinem fuicreauitillos. Etcap.s.Gen.AdfimilitudinemDei,proad fimilitudinc fuamlt;nbsp;Gen.g.Vicefftnofeptimodie menfis.Etdecimofeptimodiemenfi's, Hebraifmus,Antecedens loco relatiui,pro,dccimofeptimo dieeiufdem.Sicpauld pdfi,Decimomenfeprinbsp;madieeiufdem,apparuerunt.Et£xodi 24.cap.Afcendead Dominum,pto,Afcendeadnbsp;me. Antecedens eft pro relatiuo Et Leuit.i.cap.Ofteratis oblationem ucftram,pro,oficnbsp;rar earn.eft cnim perfonx Si n umeri mutatto,d^ antecedens pro relatiuo.

ip flinticbrifli nomine,nonJiominem quendam fingularem in nouiftîmis tempori-biis.appetentedieiudicp proditurum intclligit facra fcriptura ; fed totam iHam congre gationem male docentium ac contra uerbum Dei,fub prætextu Chrifti plebem, gregcnbsp;exercitumcp Deifeducentium.Deniqjquifquis fapientiac,iuftitij,fan(flificartoni,do(flrinbsp;nxSi uerbo Chrifti refiftituerbo u€lopcre,uelutipfeDominus,Matth.i2. EtLucaritgt;nbsp;expofuit. Nihil cnim aliud eft Antichriftus quäm aduerfaiius Chrifti. Chriftus omnisnbsp;adgloriam partis facit, ueritatëampIexatur.Antichriftusfuaquæritcontemptagloria Dei,mendaciisq; fuum imperium fiatuit, poUicetur fane fpiricualia, fed tantum ex-tera*

LITERIS VSVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7f

terna docet,8^ adhypocrifim fadentia. Charaóler Antichrifti ueriiTimus eft, quærere li bertatcm carnis amp; fcótari commoda propria fub Chrifti amp;C Euangelij prætextu,

Aiiid eft efte Pfeudochriftum,ói a'iud Antkhriftum. Antichrifti multi ab initio re-gni Chrifti.uf^in huncdicmfuerencmpe quotquotunquamdocuerunt,quo abdu-. «homines ab co potucrint.Pfeudochrifti autempropncfucrunt,quifeipfospro Chri fto ucndiraruntjUt ex ludaeis aliquot ucnerunt,ca:teri qui fuerunt errorum autores, renbsp;ftius Pfcudoprophetæ.quàm Pfeudochrifti uocantur.

Anticbrifli nomencl^tur.t. Antichriftum fcriptura diuina, multis nominibiis diffa-mat.Iamcnirn abominationem defolationis appellat, utMatth,24. lam diciturApcr defylua.Plal,79. Alienus.Ioan.to. Amas fomnia.Eiâ.iiî.Aduerfarius. x.Thefî.Beftia.nbsp;Apocalyp.tî .ló.iy.cap.Pfeudo prophcta. Apoc.ip.cap.BehemothjHiob 40.Beel.H1er.nbsp;S.Belial.z. Corinth,6.Coluber.Hiob 26.Cauda.Efa.9, Cetus in mari.Efaiæ ly.Ckba-nus.Ofea:7.Culmus.Ofeac 8.Cedrus.Ezech.27.3i.Cariis nefciens iâturiratem.Efa.j6.nbsp;Canismutus,ibid.ContemptibiIis.Abdiæi.cap.Canis,Pral.2i, Draco. Apoc.u.Eze. 26.nbsp;Décoré pcrfedus.Ezech.28.Duxamp;notusjgt;ditor.PfaI.î4Diabol’incarnatus,excelfus.nbsp;Efa. z.Exaélor.Hiob j^.Exprobräs amp; obloquens. Pfal.4j Fur,Ioan.io. Filius perditionnbsp;Bis.2.Thcfs.2.Iniquus.Homo peccati,ib.Fera fingulans.Pfal.79.Filiusiâpientü.E(a:9.nbsp;Paftor ftultus,amp; Idolû,2ach.ii.Fraudulctus, Homo dolofus.Pfal.42.Herodes. Aól.s.nbsp;^ttipudens facie.Dan.8.Infipics.Pfal.ij.Inimlt;c’,manus dci.Pfal.i8.1niuftus.Pfal.3s.ininbsp;’quot;ic’ amp; p.'equens,Pfal.4î.InimicuS in fan(flo,Pfal.7î.Incircricifus,immüdus.Ef^7.LUnbsp;Pus.Ioan.io.Matth.7.Ezech,22.Irem exercitus Antichrifti defcribitur.Ezcch.39. fub nonbsp;’’limbus Gog amp;Magog,amp; Apocalyp.20. cap. quoque fub hoc nomine Efa. S3dicun-’Ur8lt;plurimi.Ety4.Faber'flarisin ignc prunam.amp; Apoc.20cap. diciturfederefupcrnbsp;Quatuor angulos terra?,amp; numerus eius effe ficut arena maris, ôC quod circiimeat ca-ftra famftorum 8C ciuitatem diletflam. Adi. 20. cap. Latro. loan.io. Hier.z. Leuiathan,nbsp;Serpens tortuofus.Efa.27.Lucifer.Efa.19. Leo rugiens i. Petriy. McretrixBabylonica.nbsp;Apocal.t7.t9.H1er. 3.Ezech.t6. Mercenarius, Mendax.Ioan.8-amp; lO.Mifer. Efa.16. Nefciens Sdindodlus, nefciens faturitatem, nefcienslatrare. Efa.î7, Perdens mulrosnbsp;in mcndacio.Efa.32.Peicufi'or.Efa.i4.Paftordifpergens.Hier.2. Puluis.Efa. tó.Rexfinbsp;liorumfuperbiæ,ibid.Superbus Äimpius.Pfalmo 9. Speculator, cæcus.Efa.36. Semennbsp;pcffimum,Efa.22.Simon. Adlorum tz.Virga dominantium uidens uana.Qiianquamnbsp;Optime Ledlor,nonnulla nomina allegorica fint amp; translatitia aliqua ctiam qua: Anti-thrifto.cum capitc fuo diabolo amp; membris eius,omnibus impps amp;iniquiscômunia.

Apchre, Genefis 3 cap,non defcnfibihbusoculis dicit.fed defenfu mentis.Quia Poftquam mandata tranfgrcffi funt,deus ea fcntirefecit,quæantc,obfingularem illiusnbsp;infe beneuolcntiam,non fentiebant igiturquum audieris,quódaperti funtoculieo-f um,hoc eft cogita,quctd fecit nos pofteanuditatefentire.amp;auferri gloriamillam, quinbsp;ante efum fruebantur.Qitod autem hæc fit fcripturæ confuetudo.audi earn dicentem,nbsp;Nam quum ancillafanc dominafugiens,erraret,8i pofito iuxt3abietempueto,a longe confidcraret illius mortem, inquit: Apcruit deusoculos Agar, non quddantehacnbsp;non uidentjfed quod mentem eius excitarit.

Aperire autem os,eft libcre 3gere,8f uelur autoritärem habere,docilem fc exhibe i^ead audiendum uerbum domini,quod deinde alijs perfuadeat, ut prior ipfiuscalc-ftat fpiritus.qui poiTct inflammare alios. Ezech. x.Iubetur propheta Aperire os:hoc eft,nbsp;obedire. Aperi os tuum,inquit,Sf comedc.quæego do tibi.

Aperireos,deinde pro petereamp;acdpere.Pfal.8i.Sicnancpait:Dilata(Hebra:us dicit Aperi)ostuum, quod idem eft,acpetequiduisamp;accipies,ôfimplcboillud;nullana.n^nbsp;“onorum poifuntinopia laborarededitideo.

Aperire os Si linguam in gutture,atqui locutio mediratam Si non tumultuanam,in ‘abqsqj natam orationem fignificar. Sapientum enim eft Aperire os, ftultorum Si im-P’ndentium os,femper patulum habere ; nam fineiudicio omnia nuganturSi eftuti-'””.Iob eft ufus hac locutione,cap.35.

, Apertio oris, eft difertc quod fentias dicerc,nihil obticere.Eft quoque extrema pe-^'’laminitari,utapudHiob tó.amp;Pfal.zi.Aperueruntos fuperme.Hinc apudlobió.

P'ftre os fuper adfliâu, quod extrema mala,feu pericula minitari. Et, Exatiari codé f tft uoluptatepropter proximi incommodum affici. Hine Exatiâtur mali,ft pij ad-H

74 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROPORVM I-H JACRIS

fligantunexaturabuntur rurfus omncs creaturæ in iudicio dornini.propter imptorum pcfdiiionem.ut Efais airErunt ad fatietatem uifionis omni carni.

Aperirclacum amp;effodcie,eftinnocentem perdeie/anguinem effundere proximi, ut ludxi Chrifto fccerunr, de his inapiis, Pial.y. Sc Piouetb.i. Apcriread liacc uuluamnbsp;membra genitalia,itaRumpeierupturä,Hebraifmi funr. eftfaceremulierem fceeüdamnbsp;amp; parère,Sic Genefis 29 Videns autemdominusquód defpiceret Liain,apeiuituuUnbsp;uam eius:id eft fecit earn grauidam,dédit ei liberos. Hine Apertura uuluæ,feu matricis,nbsp;eft primogeniûelfe.Exodi tj.Si Num.j,cap.Qui aperit uuluam, pro piimumnafei.Etnbsp;Numer.iS.Quicquidprimum crumpet è uulua.Hebrxus legit, Quiequidaperituul-uam:id eft,omnc primogenttum nafei.

Aperiendoaperiremanum pauperi. Deut.iy. neccontrahes manum tiiam à fratre tuo paupere,fed apcriendo aperies manum tuam ei:fed accepte mutuo, dabis ei fufficinbsp;entiam inopiæ eius.quo indiguerit. Apenre denique lumbos.eft fymbolicus fermo, SCnbsp;pro in firmare robur, exarmarc, ut nihil fuperfit uirium hoc cftinfirmiimSiimbellemnbsp;rcddere.Efa. 4;.Et lumbos regum aperiam Septuaginta,Fortitudinem regum eöfrin-gam. In contraria fignificationc lumbos accingcre, roburSi agilitatem dare inagen»nbsp;diS rebus, ut fupra audiuimus in uerbo Accingere.

«51 Apis nomine,omiies qui lingua blandiuntur.Si latentercxmalitia fcriunt.in-tclliguntur.Pfal.iiy.Circumdcderunt meficutapes,8icxarferunt ficutignis in fpinis, Apium prætcrea labor Si opus: hoc eft, mel S' fauus, proquacuntp re.quxuoluptatcnbsp;nobis, fiuc in cfcuctis delicaiioribus, fiuc in quauis re alia dclcâabili aftene folet,poninbsp;rur.Pfal.t^.Etduhiorafupermel Si faimm.

AppttenJi uerbo honeftc utimur,quemadmodumeius ufusin fcripturis non in-frequenseft:ncmpe,non pro ambiendi impudentia,fed pro illo animi ardorc, quo ec-clcfiædeicupimusprodeife.uti.Tim.j.cap.Item profedulain rebus facris diligentia, quafitutecclefiadcinosquicruditioni,ini!OccntixSi pictaii iierae inuigilamus ultronbsp;ad ecclefiaftica uocet ad ofticia:qux fane Apoftolus Si in (.ad Corinth. i2.capite. Si adnbsp;Ephcf.recenfuit omnia.

lt;51 Apprehcndcrcdifciplinam. Aliud non eftquàm fubderefercgcti.acquiefceremelio ra moncnti,Sic Pfal.z. Apprehendire difciplinam,eft ie fubijcercrcgi Chrifto, Si eius dinbsp;icipl nam airp caftigarionem rcciperc,

Apprehendittrituiaior uindemiatorcm. Leu.ziS. cap.fenfus eft; Tâta eritagrorum ubertas,ut homines uix fufficiant metendis frugibus Si legeiidis unis. Similiter legi-mus Numer.cap,j2.Peccatum appréhender uos;id cft,dabitis pcenas pro eo.

Apprehenfiomanus, eftadmirabihs Siterribilis prophetix ilhiftratio. Efa.8. cap. Sic dixit domin us ad me,ficuta pprehenfio manus Si erudiuit mc,iie ircm in uia popu-li huius.D, Hieron.tranfpofuit.forti manu, Septuaginta fecutus qui,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reddi-

derunt.Ezech.i.cap.Faéfa eft fupcr me manus Domini.

lt;|I Apparcrc, hoc uerbum fpei iaiiter aut de angelis aut de Deo fcriptura teuere con-fueuit, ut quod non poteft uideri, apparere dicatur. Siccnim habes, ApparuitDeus Abrahxad ilicen Mambræ.Nam qui ante non prxfentarur fed repenturo uidetur afpe-iflu,apparere memoratur.Hxc Auguftinus Paulinxde uidendo Deo.

Apparere in con fpeflu dei, Tailbus loquendi modis infirmirate noftræ confulitur, qui difficultcr admodum cccleftia capimus.Hcbr.9. cap.

Apparere deniq; Si refponderefapud lob tap.4o)ex turbiditic quid fit.uariant The oIogi.Alii turbidinem,magnam uoeem dicunt,ut uocem aquai urn multarum,quxexnbsp;J turbidineproce(ferit:Si turbinem.tempeftatcm dicüt, ficut tonitruum faitum eftChrinbsp;fto,Ioan.i2.ita Si lob uocem audiuit,cap.j^.

Apparereante faciem domiiiiautem,eft totura conuenire, dicituretiam uiderefa-ciemdomini,Exod. jj.Terinannoapparcbit ompe mafeulinum tuum antefaaem DominiDei tui.

Apparatio glorixdei poftremo.pro gloriofoaduentu iudicis Chnfti,uulgariidio** tifmo pofuit Paulus ad Titum cap.2.quern magnü dcum Si iêruatorë miindi appellat.nbsp;Appelltitiu4,pro propr^ poncre per Synechdochen frequens eft Hebrxis,uc Exodinbsp;i9.uoces protonitruispouunt. Speciale pro generali. Cundlahcrbamagripercufsilnbsp;grando,pro omni co poiiitur quod crcicir. Sic eodein cap. Lignum pro arboribusnbsp;frugifeiif.

LITERIS VSVS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7f

frugifcris.Der hagel hatt alles holtzim feld vbelzcrfchlagen.SicGen. 4y, Oslofcph, pro ipfolofephjamp;fxpealas.

^Applicure maNum«dos ,Eftlaborare.Prouev. Abfcondit pigermanum Aiamin amp;nu,adosfuuin non applicatcam. Applicarefcctorem ad naresdd eft.odorem malumnbsp;iuxta Rabbi Dauid Kimhi Ezech.8.cap.Erecceipfiapplkarentfccrorcmadnares,efl:ninbsp;hil aliud qudmidolaadorare.Septuaginta,EreKeipri exrenduntS^ramumquan (ublt;nbsp;fannances.fœtoiem malum,fuffitum idolothytum intelligir, quin graue olecphs nari-bus.i^ pudoiem ôi ignominiamincutit,non aliteratep crepitus ueiMris. VideD. Hier.nbsp;Denilt;5 ÔC Hiobcap.ji.intercçteras uirtutesSi hochabuiffcfedicit,quod nunquä afpi-ciens ccrlum folem,amp; luiiam, ôd aftra fulgentia, ofculatus fit manum fuam : hoc eft,nbsp;adoraucrit creaturas.

H Apponi, ire,colligiädpopulHmudtfdpatrt!, Hebraifmuseftperpetuus,hocenim fchc mate frequen ter utuii tur Hcbræi,non lemper pro morte corporis,aut fepuhura : Namnbsp;hoc per Mali fignihcaiit.Net^ credentium,feu fandorum corpora in unum locum femnbsp;percôportai i potucrunt: fed Apponi ad patres uelpopulum,ipfisfTgnihcat potifsimiinbsp;in fi'de,0^religioneparentü decedere, mori^ utplurimû in ea fiducia,quam patres âfnbsp;maiores ipfi habucrûr. De fide ergo ôC religionepatrü loquunturhocfchemate,in quanbsp;animæpiorum requiefcùt amp;gaudentin finu Abrahæcolleéfæ.quemadmodum Chri-ftus uocat hune locum. Lucæ i6. cap. De hac appofirione Hebrxorum, pafsim in li.*nbsp;bris Mofaicis,amp; Rcgumlibris,utGen.2y.jc. Appolîtus eft adpopulûfuum:hoceft,innbsp;f’decultuamp;religione fuorum paren turn ,fato fundus,fine mortuus cft.Scptuaginra,nbsp;Etappofitus eftad genusfuum.Populusenimaliquando pro genere ufurpaiur.Sed fenbsp;pchriin lepulturamaiorû.non idem elfe Apponi ad patres. Dauid enimi. Sam.2 cap.nbsp;non fepultus efteum Ifai patrc,fed in noua fcpultura,ß^ tarnen dormiuit cum pattibusnbsp;luis iuftis Si fan dis que) ad animam immortalem.

Appofueruntad malefaciendum, idiotifmus eft,pro penexerunt malefacere.

Apoßolt nomine feriptura ilium intelligit,qui ore negociü agit.quod in mandatis ’'^'Pit,amp; orealiquid nûciat.Nô tabellionc fed legatü Græci intelligunt.Sd qui rem uernbsp;*’*’Proponatamp;agat,Latineoratores uocamus. Qitare redè German!interprétai!tur.nbsp;Ein zvvcl£fbott,unum deduobus illîs apoftolis, fiuc legatis intelligëtes. Idcirco Petrusnbsp;•U fua Canonica i. epift.ait, Apoftolus fum lefu Chriftnd eft,in mandatis habco à lefunbsp;GîiriftOjUtde hoceodem Chrifto prædicem Apoftolus lefu Chrifti.Talemihi uidetur,nbsp;quale 11 dixilTet præfedus prætorto Augufti Cælâris,Magifterexercitus Tiberij Impe-ratoris.Hæc D.Hieron.

lt;5Î Apojîc/oriiM nomina uaria funt. Aliquando enim dieûtur Ecclelîa:principes Pfal. 44-lud!ces.Matth.cgt;.Efa.t.cap.Architediamp;lædificantes «.Cor.sSf 14.cap.Nubes.Efa.nbsp;«Qcap.Pifcatores hominum,Matth.4.cap.Hier.i6.BoueS,i.Cor.9.Prouer.i4.Sal terrç,nbsp;Matth c.Luxmundi ibid.Philip.2.Arietesgregisdominici,quorum difeipuh filij arie-tum uocantur,PfaL2S.46.Cuftodes,utEfa.42.Agricolac.unde parabolam, dehominenbsp;plantante uincam fuam.Dodi non ad mundum, fed ad regnum ccclorum, Matth.iy.nbsp;Voxdei,utloanncsde fetcftaf,Columba:,Efa.96.Columnæecciefiæ,Gal.2.cap.Scminbsp;nantes.Efa.î2.Speculatorcs,E2ech.î.Propheta:i. Cor.t4.Difpcnfatoresmyfteriorumnbsp;dei.Et miniftri.2.Cor.4.Diledi multum.Adtutores in Chrifto i.Cor.j.amp;i.Thef.j.La-borates in domino i.Tiro.j. Infignes inter Apoftolos.Probati in Chrifto i.Thef.i.Nunnbsp;«i,Clangor tubæ.Efa.Vinitores t.Cor.ci.Deuoratores, Efa.jo. Legatiud eft, mifti dei,nbsp;Pfal.j.Exodi22. iCor.8.Pedcsamp; Euangelizantes apudEfai3mamp;Paulum ,Dauidclpnbsp;Regcs,prtncipespopulorum,Pfal.67. Muftum,Efa.6j.Vidores,Anguli,Claui,Arcusnbsp;belli,Exadores, Concordesamp;Gigantes,Tauri,Calcantesin torculaii, Efa.y. Montes

Colles,Ecclefiaftes id eft,concionator,Eccle.». Apoftoli, Rom. lo amp; 2 Cor.2 Presby-^«¦.id eft,fenior.t.Timothe.s.EpilcopusadTitri i.cap.Ado.20.Angeli,Ma!ach.2.Hag-g«i.E(â. JJ. Matth.ii.Marci n.Vide AuguftinumdeCiuit.dei lib.2.cap.2i.

, Appropinlt;]Mre pro ire.Ionæ cap.i. Et appropinquatad eum gubernaror,Septuag, Item pro Coirc, Gene. 20. Appropinquantadeam.feptuaginta, Nô tetigerat lapine,non fuerat congrelTus cum ea.Appropinquans deus dicitur. Deut. 4. Appropin-quantes fibi.hoc eft,fauorabi!es.

S Apttdjhæc præpofïtio ualetinterdü quod fub.i Cor.tî.cap. ludicariapudlniuftos.

rj6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROPORVM IN SACRIS

amp;: non àpud fanâos,idcft,Clin(tianos.Latinus dkit.Sub iniuftis amp;. lub fanlt;flis.Hora-nus,Etadliuc fubiudiccliseltkc ualetetiâ öiufurpaturproai.ut loan.cap.i.Etuerbü eiatapudDcü,Mar.6.Nô'neôlt; fororeseius,hoceft,nobif£ii funt,amp; nobifcücöuerfanï.

^^7 lilt’ uocabuluin muleis alijs diuerfis fcniibusquàm pro materiali ueiekmen^ tall aqua in fcripturis ufurpaiur.Interdum uerbum,uirtu$, efficacia, conlolatio, gratianbsp;Dei/œieitis illuminatio amp; iiifufio leu afflatus fpiritus fandi,Hoc nomine Aquj denogt;nbsp;tatur.ut Efa.12. Haurietis aquas amp;c.Sicut loanj.Qiii credit in me.dicit fcriptura, flumi-naaquxuiuxdeuentreeius fluent. Euangeiiflainterpretaiur, hocauteindixitdafpirinbsp;tu quern acceptuii erant credentes in eum.Et Ioan.5.Ezech.jó.Ioan.4. Et t loan.y.cap.nbsp;Per Aquam intelligiinus ctrieftem doéirinam amp;. fapientiam, id^ ob puritatê, SCquodnbsp;rcficiar ac fluat.Efa.;r.ficcIamat,Omnes Etientes uenircadaquas.EtZach.14.In dieb.nbsp;illis exibunt de Ilierufalem aqux uiux;dolt;flrinam cuangeiicam fignificans. Aquxinterim pro facra fcientia.Ecclefiaft.i. Aqua fapientix falutaris potabis cos. Quandotÿ innbsp;fcripturis pcrfcquutiones,mala, anguftias mortis, deniqj négocia fecularia lignificanr,nbsp;ut Pfal.iy.EtaflTumpfit meexaquis multis. Etillic ,SaiuümefacDcus,quoniam intranbsp;ueruntaquç ufq; ad aniniain mcam.EtPfal.ój.Tranfiuiraus perignemamp;aquam.hocnbsp;eft, per uaria pericula mortis amp; pcccaioi um.Hincoriunrurduplices Aqux, icilicet fuf-focatioius,dcquibusPl'al.2jIn diluuioaquarum mul(arum,idert,tribuiationum,ten-tationum.Et Pfal.iv.Ä: i4j.Alierx refcâionis,undcfïtim lcuesiiepereas,quarumme-niinit,Pfal.22.amp; Efa.g.Etfunt Aquxfa!uiarcs,nimirumueibumDei, doftrinaeuaii-gelica Ôi promifsiones Chrifti.quibus animx xftuaiitcs adfliótxlp cSicientix muito denbsp;fideriorefngerantur. Efteiiim dovtrinaeiufmodi quocorhominisfimulacupiaitati-bus fcculi refrigerar, SCamorc Dei inflammant. Aqux falutarcsdictx, quia unxipix fanbsp;Intern prçftare pofl'unr. Vnde Petrus apoftolusaicbat Domine ad quern ibiraus.uerbanbsp;uiix xternx liabes:dequibus Efaias 12.cap.

Etqucmadmodum funtquxdam Aquxcuangclicxquas dat fpiritus fan(Sus,unde amp; fpiritus uel fpirituales uoccntur.Itafuntamp; Aqux turbidxÆgypti,hoc eft, feculariunbsp;diftiplinarum amp;humanxtraditionis.quarümentionzmfacitEià.cap.t^. Etdeiicientnbsp;aqux.Prxdicitenim aquarum carnis uei carnalcsceftaturas,imóperiturashominuinnbsp;dodfrinasimpias.ubi audituni fucrit uerbum Dei.

Aquxnönunquametiam populos fïgnificant.VndeEfa.t.cap, Fluentadcumom-nes gcntes.Vbiimaginari heet populum quafi fl urnen accedere. SicEfa.S. cap.Adducet Aquas multas,regem Affur, amp; omnem gloriam eins intelligit. Et Apocalypfis 17. cap.nbsp;Aqux quasuidifti.popuii fuut amp; genres. Cxterum non folum fluxusdecurrentiü po-pulorum, uerumetiam bonorum mentesfideiprxdicamentaiëquentiumcxprimun-tur, Efa.j.Beatiquifeminatis fuperomnes aquas, Pfal. 78. Vex Domini fuperaquas.nbsp;Irem, Aquç pro luftu amp; femine.Efa. Audite me domus Iacob,quide aquis luda cxiftis,nbsp;id eft,de femine uel ftirpe ludx.Aqua item fignificar copiam 8(. copix fymbolon eft, utnbsp;alibi,Scien tia dorn um opplebit tci ram Ecut Aqux amp;c. Etiam opera furtiua 8C abfeon-dita Äquxdiciintur,Proucrb.?2.Aquxfuturx melioresfunt.

Eftetiam Aquabaptifmimunda,Eiech. 56. Afpergam ueleffundam fuperuos quam mundum mundamini ab omnibus fordibus ueftris.Aquas Siloah autemnbsp;Efa. 8. cap. regem Dauidis, fccundum quodregnum Chrifti fpiritualeacxtcrnum adnbsp;umbrant. Nam iftiufmodi Aqux lento curfu fluenres, optime quadrant Chrifto, quinbsp;miiisac humilisapparuit, Matth u.cap. Etmanfuetus uenitincarnem. Zach.9.

Per AquamSf Flumina ,igncmamp;flammam,omnia tentationumgenera,omni-umtp thbiilationum feuadfliclionum magnitudincraaccipimus, Efa. 4j,locusclarif-Emus eft amp; Pfal.

Aquaruminundationi.feu Aquisinundantibus,pafsim fcripturis (äerisinfbrtunia prementia pericula afsimilantur, qux mortem Si metum hominiintentant,quü ui-deat fe non poEe ilias euadere, iam ingruentes examinant. Graphice uerd admodü eanbsp;fimilttudo defcripta legitur ab initio Pfal.ôp. Ffal.ig.Vim hoftium Dauid.quam alinbsp;bi pcrtoriciires Belial Egnificat.öf pericula quxintentabant, Aquis ampiifsimeinun-dantibus,amp;fuam ab illis liberationem aquarum dcpnlEoni Emilem facit,Ffal.tS. Memorat fe torren ri bus Belial fuiEe examinatum, SC pofteacreprum ex aquis ualidis. Etnbsp;f’fal.4o.eduftum ex puteo aquis perftrepcntc.Et «ide Aäo.z,Pfal.d^i

LITERISVSVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77

Similiter Aquae effußo decurfus, quae nihil aliud eft nift inundatio in facris litcris 3dnihtlationem,in(eritum amp; rei mlitatem fonat, ucpatet lofueiy.i.Samuelis 14, Pfal.nbsp;il amp; 57. Ad nihilumdeueniettanquam aquadccurrens.Germanicezu nichts vverdennbsp;hem hoftes per infeftam Aquarum uim fignificari, ut fupra patuit, Pfal.t7.Item Aquanbsp;rum inundationes et fluminarapidifsima pro uitiorQ profluuijs accipiuntur,Pfal.t24.

Aquçadhæc appellatiotie aerë,dlt; alia tenuia elemcta quot^ côtineri.Gen.i.cap, Con gregcnturaquae, item Aquae cœnacula Dei.Pfal. 104, Dicit Deumcccnacula fua pO'nbsp;iuilfein aqui$,intelligés nubcs.Sic Pfal.gt;8.pro den fis SC atris nubibus dixit obfcuras a«nbsp;quas. Nam ea omnia, ex quibus prçcipue diuina potentia mortalibus demonftrantur,nbsp;è nubibus ueniife.IndePfaltcsillas,Deiccenacuia,Pfal.ig.uocateaslatibulumdei,Pfal.nbsp;o4quot;Cham uehiculum. Sic alibi fcrri eum alis uen torum,nempe indicibili pernicitate.

Aquaepræterea mhdelcs,lkutdehcienres,ubi e.nim folatio hominibuseffedcberent *fiu fobs prefsis deftciunt, Hiere.i6. cap. Aqua men dax,uc eftapud Hiere.t;* hominesnbsp;mendaceS fignat.Fadta cftmihi ut aqua mendax. VideD. Auguftinum.

. Aquam turbare,eft omnia inquietareinfanis bel|^s,Ezech.;2.cap.Etconrurbabasagt; quaspedibusdCc.Hæc turbatio Aquarum bellorum motus.Aquaeabfcondi,in fcriptu^nbsp;ns dicuntur, quandoin giaciemindurefcunt,amp;' aquæamittuntliquiditatem,Iob43.

Aqua frigida lordanis.quia loannes baptizare folitus eft, dC legem amp;doóirinam Ic gis fignificat.quç legis dodirina hominum non inflammat,nec amorem cordis opera-«Mr, fed ut ilia corpus, ita lex animü facit horrere, ita plane dileélionem ac uoluptatemnbsp;Dei, Sc eoi urn quxpracipit.extinguit.facittjj manifeftum nobis,qu-im pugnet cor no-ftrum, cum omni iurc bono amp; lioiiefto. Sic loannes baptizauit aqua, amp; populo indi-«uitcor frigidum, utad mandata Dei infti ueret.

Aquafellis ucro, tribulatioiicm SCamaritudinem fignificat,Hiere.8.cap.Etpotauit »OS aqiia fellis, quia peccauimus Domino,Omnes porantur aqua fellis, quibus euan-gelij gratia non mnotuit.Hine Aqua fellis fiCAbfynthium Hiere.p.cap.fuppliciû figni-^‘^’ot.quçamaritudo in circuiiuconfcientiaecognofcitur, alias dicitur uermisSC ignis,nbsp;’»«ftantcEfaiacap. 66.

^i]uas fundcrefupermantis alicuius, periphrafts eftminiftri4Rcgumjcap. Qui ’9gt;«as fudit fuper man us Eli æ,hoc eft qui minifter fuit Eliæ iamiliarifsimus.

Aquæpeccati, Numer.g. funtexpiatoriæSC luftrales, quia immiiTus fuiteinisrufae Uaccae,quæpro peccaro facrificabatur,urNumer.i8.cap.

Aquam dimiitere,eft linguam in fluxum eloquij relaxarc,Prouerb. 17. cap. Qui di-Oiittitaquascaputeftiurgiorum.

^AquiUrum nomine in fidiatores fpiritusexprimuntur,Hiere,4.Velocioresfuntper fecutores noftri Aquilis cœli. Aliquando terrena poteftas figuratur, Ezech. 17. Aquilanbsp;grandismagnarum alarum. Interdum fubcilisfanéionimintelligentiaamp;contempla-tio,uel uolatus dominicæafcenfionis exprimitur,Apocalypfïs 4. Animal primum fimi-1« leoni.Socundum,fimile uento.Tcrtium, animal habens facie quafi hominis. Quar-tum,animal fimile Aquilae uolanri.Item in fimilitudinem Aquilæ uolantis cumimpe-tu.Deut.28.cap.Id eftcitifsime SCcclcrrime.Habent facrae literæ uarias fimilitudines abnbsp;Aquilarum natura fumptas.

Aquilæ alas accipcre,pro indefatigabili quadam 6C propemodü cœlefti uirtute, iux-tîillud.Qtii fperantin Domino mutabritfortitudinem,a(rumcnt pennas ut Aquilæ, «lolabunt Sinon dcficiunt.Et alibi in Pfal. Renouabitur ut aquilæ SCc. Aquilis iuftorünbsp;3nimæcomparantur,tcftc Ambrofto,Lucæ»7.cap. EtD. Hieron.in Matth, cap.24. Ibinbsp;aquiiæ,ideft,fanôli,ubi corpus Chrifti. Aquilæ etiam uocabulo poteftas terrena figna-tur,iuxta illud Ezech. i7.cap. Aquila grandis magnarum alàrum.id eft,Nabuchodononbsp;' forrex Babyloniæ.Et Hofeæ 8.Item, Nabuchodonofor diftus aquila,ob uelocitatem.nbsp;Quafi aquila ait propheta,fuper domum Domini.

A^m/owei« frigidum uentum amp; ficcum Si impetu quodaro acftrepitu infolentc.ac “Ogibus infeftum, perfpicuum eft malum fignificare. Ided quum fpiritus initia Eccle-hæChriftianæ turbuleutosquofdam hoftes habituraindicat,quiorientem curent op-lf’rimcrc,Hicrofolymam fiCmontcm Sion ait elfe latera Aquilonis,in quæuidelicetillenbsp;Potenter impingat,leguntur hæc Pfal.47.Hiere.cap.i. Ab Aquilone nubes magna.Pronbsp;'^aindicat fe terribileiudicium Domini aduerfus Hierufalem cognouifte.

H î O

73 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROPORVHINSACRIS

Aquilo diabolus eft,qui ut torporis frigoregentiü corda £onftringeret,dixit.Efa.i4* Scdeboin monte teftaincnti in latcribus Aquiloiits.

Aquilonaresucnticoelum ferenarefrigenstj; afperiusinuchere,lblent. Prophetic® more dkit;Eccequàm turbulenta tempora aderunt. Per Aquilonem captiuitatem.Hienbsp;le.j.cap.Ecibütfimuldeterra Aquilonts,id eft, àcaptiuitate. Aquilonares enimfuntnbsp;gentium typus generalis. Ab Aquilone fere Temper, ST non ab ortu uel occafu fobs ad-uerfa adueliilegimus,Zacha. 6.£ap.Requielcere fiecerüt fpiritü meü in terra AquiloniS*

Arwta opus admodum frequens in facris literis:fcita enim atlegoria eft.quum fpi-ritus fandtus in Araneæ tela, operenimirum laboriofo, parum^ frugifero, fpedfandu in multis lods feripturæ proponir. Atqueadeo, fi quis impiorum fudores, quos in co-gerendisopibus,ST infinita uanitatealia profiindunt,rcétè fecum contempletur: inîie-niet impium ueluti araneum, laborc inant diffluere, ST in ipfo fuoconatu totum pe-rire.SiclegisinEfaiacap.rp.Pfal.jS.Sp.IobS.cap. Aranearumtelahduciaeius. Aranexnbsp;hie hypocriras defignant.

Araneæ telam tcxere,eft in re ffiuola,nulli ufq; frugis infinitum,atqjmixtum capere iaborem. Hoc prouerbio ufus eft Efa.cap.jo. Araneæ telam texunt. Notum fuit hoc a-dagiumST Hebræis,quum fcilicetmagnificiifti fibi blandiuntur,quafirem arduaminnbsp;uenerintac perfediuri finr,deindeinfpongiam exeuntomnialiuedumfriuolaftrenuenbsp;fedfantur STc. In Aranearum telas crit uitulus Samariæ, Ofcæ S.cap, hoc eft, fragmentanbsp;ST farmenta propediem erituitulus ille uefterDeusSamariæ. Vel fecundum Hierony-mum,ut Aranearum fila dilfoluuntur,ita is uitulus redigeturinnihilum.

ÇArnies multis nominibus delcribütur in facris fcripturis prolatifsimaregionefua, ut uartjs locis dicatur Arabia felix,petrea,deferta,Ifmaelitæ, Agareni,Cedareni,Saracc-ni.Traconitidis portio urbs Afer,Nomades quoqj 0Tpafcuafedlantes,latrodniaquoq?nbsp;Gedar Aquilonaris,Themaauftralis amp;. Gebalitica.

Ig Arart in fcripturis fumit pro truce ST tnbulationes.moleftiasrerrc ST pati,ut Pfat tz^.Supci' dorfum meum arauerunt pcccatores.Eo tempore proiterbialis fermo erat,!!'nbsp;cutnuncdicitur,Fabamcudiin dorib.Iongo uulneremacerah.Et Efaias ufushac menbsp;taphoracap.zg.Nunqutd toxa diearabitdntelligitcrucem ST afflidlionesper quas homo uerbo Dei,hoc eft,fcmini ucrbi.ficut ager per arationem femini fuo parabitur. Aranbsp;reatquiintcrdii,eftadmonerc(iuxtaHofex to.cap.)populum Confringere fulcos,eftnbsp;cor aptare,Hofexio.cap.ArabitIudas,confringet fibi fulcoslacob.

Arboris parabola fn nouoac ueteri Teftamento admodum frequens.Nam uixa-ha re natura Si ingenium.fiue bonorum,fiue malorum,æque lue ulen ter atç perlpicuC exprimitur.Bonifiquidem omnibus frudfuofi funt,frudhfcrisigitur arboribus perfî-milis.Mali fibi tantum uiuunt.ST fua ferè tommoda, non nifi aliorum parant incom^nbsp;modisânterim tarnen plus alqs in hocfeculo ualcreputantur, eot]; nô modo fterilibufnbsp;uerum etiam pungen tibus fpinis: fæpe autem grandioribus quo^,fed in frugiferisar-boribus,atquercubusatcpabic(ibusaisimilantur.Malorumfugacem,STinanemfeIici'*nbsp;tatem.quæ in fpeciem multo maxima atq; diuturna uidetur. Pfal. 37. exprimit imaginenbsp;arboris altæ radicaræ atep frôndofæ.led quç ilico euanuerit.Potcntiam malorum ferip-tura pafsim fimiIitudineCedrorumexprimir,ma!iciam ueroSTnocendiftudium.Spi-*nbsp;narum atep tribulorum: fterilitatc uero, uineæ poft diligente euhum ferenti iabrufcaSgt;nbsp;Contrà,uitis, oliuæ, ST paluræ imaginibus,fandlorum fertilitatem,hoc eft,beneme-rendi de omnibus ftudium ST fucceifum, morumlp fummam fuauitarem. Cedrorungt;nbsp;altitudine,ccrtâ eorum felicitatem ST gloriam.Rofaru ST Liliorum,dodfnnâ et faluifîc^nbsp;famæ qdorem, adpellat. De liac parabola Arboris habes, Numer. Z4. Pfalm. ^x. Hie-rem.17.Ezech.47.cap.

In Genefi autem legimusDeitm créa fie lignum non arborem, et Hebræorum ton-fuetudoeft lignum pro ipfa arbore ponere,Gene.i.8T2.cap.Et in eade lingua pro fit«-' dla ponitur. Arbor uitæ,pro uitalis.Genc.x.cap,

Aren eft ecclefia Dei,quæaudit uerbum Dei,in qua funtanimantia mafeuli ST fc® min æ,ST in fuper Noha cum fuis. S un t en im illic credentcs,8T-non credentes, mundi STnbsp;immundi.Gcne.ô.cap. Arcç nomine fortitudo.robur,uirtus,magnificentia comprehé^nbsp;ditur,ST gloria Deidicebaturiproptereaquodex eaperfuamcaligincnonnunquâSTnbsp;per refponfa,uirtutcm ST magnificentiam præfentercxhibcbat,ideô fuitlÿmbolü pOquot;

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tend*

L I T E R 1 s V s V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;79

«niiæ^amp;bonitatîs a« prçfeniiç diuinx,Pfal.78.dequo PfaLj.amp; »4 8^ alibi.Area inquâ facramentum fuit prxfcntiæDci,typus eeclefîæ Dei,quæetfï lignea fïr,nthilominusnbsp;tieaurataeft.Euleria enitn nunquainàpeccatis,quoad uiuit,Iibera,ab ijfdem tarnennbsp;purgata.Hebr.p.cap.

Area fœderis Dci notnineappellata.j.Regum c),cap.Ingredietur rex «lie glonofus. iicArcam iiocauiteoquod Dominus promififfetfe intei Cherubim habitare,hoc eftjnbsp;Ptcccs orantium audircSf optata refpondere.Hincamp; Eia.j.cap.cadem uocaturDo-*tgt;inusuniuerfætcrra:.Et2.Regum i6.decafcribitur.Cuius nome uQcatur,nomen donbsp;•nini Zebaoth habitat inter Cherubim fuper earn,Numer.i.Gum Area proficifecbaturnbsp;’ii«batMofeS:ExurgeDomine,amp;deiiciantur hoftes tuijugenturabsreofores tui.Etnbsp;quumreponerctur.dieebatReucrtere Domine ad myriades millium Ifrael.Vt hic ergo Mofes Dominum uelut Areæ infidentem,eum ilia exurgeret,amp;;rurfus refiderct,al-iocutus fuit,ira DauidPfal.z4.quum inferendam templo Aream dieere ucl!er,ut ple-ninsDei beneficium exprimeret,dixitipfum Dominum illudingreifurum.Eratfiqui-dem Dominus pollieitus populo dignati'onis fux præfentiam peculiariter fuper ilia fenbsp;txhibiturum.

Area Noeautem defignat fœdus bsnarconfcientiæcuro dco;etcnim olim Deus per Areamcum Noe ferdus percufsit.feilli plaeatum Deum fore,Genefis ö.ßCi.Petri i.j.nbsp;Quando expediabant Dei patientiam in diebus Noe,quum fabricaretur Area,Sfc.Ar-tellimonq uocat Mofes Exodi jo.cap.in qua tefiimonium diuinx uoluntatis dua-“us tabulis comprehenfum ponebatur.Prxterea teftimonium pofuit pro area teftimo-«ij.Et Exodi 3 8. Area fœderis.Deut.si.Qui portabät arcam fetderis Domini,id eft quonbsp;¦^Ummunus erat portarc humeris fuis arcam in qua erani ills tabulæ continences connbsp;ditiones foederis Dominf Area fortitudinis,Plal.t3z.l u.amp; Area fortitudinis tux,hoc eftnbsp;dminacuirtutisamp;regni.ficutPfal.tio.Sceptrum uirtutisubi Deus porenrerrcgit.auxi-batur,defcndit Si cxcrcet diuinam uirtutem fuam projfalutehominum exaudiendonbsp;lt;os,remictendo peccata,confolando mundo contra hoftes.

Arc«»»)» pro confilio,Pfal.88.Deus inclytus in areano fancforumgt;nimio.Seprua» ginta »jSja»jd eft,in confilio.Pro templo,Ezech.y.cap. Violabuntareatlurn meum.Senbsp;Ptuaginta,Violabunt uiiïrationcm meam.Arcana uerba more Hebraico ftgnificant innbsp;tftabilesSi fublimcs res.uidehcet uifionesamp;rcuelationes,2.Cor.t2.cap.Etfciohuiuf-wodi hominem fine in corporc (îuè extra corpus,nefcio.Qiioniam raptus eft in parad»nbsp;Etm.Si audiuit Arcana uerba.quxnon licet homini loqui.

Arcus, pro fortitudine,robore,int2tione,uiribusc^ fæpe uftirpacur,ut apud Hofea Mp.t.Areum conteram.hoceft fortitudinem confringam Sf robur.Et Pfal,44.Non c-nitn in arcu meo fperabo. Arcus Ifracl amp; lonathas robur uirorum belli arcum nomi-nant.AdftipulatHieremias his uerbis cap.f 1, Apprehcnfi funtfortes eius,elanguit corSnbsp;®rcus,Pfal.io.Pofuifti urarcii xreum brachia mea.Et 43,4y.Pro potetia ufus eft Ezech.nbsp;3 4.Et percutiam uel confringam arcum tuum.Porrd cos qui languent,ôê dégénérantnbsp;uiribus maioribus, Arcum prauum appellat fcriptura,ceu infirmiorem quam ut poC-f'tfagittasexcurere.utPial.diciiur de Iudæis,8lt; Hierc.yi.cap.Pro cclcritate pœnaruminbsp;^fsl.7.Nifi conuerfi fucriris,gladium fuum uibrabit:Arcum fuum tetendit,ôlt; parauit ilnbsp;^utn.Pergladium enim,pœnarumacerbitatem:perarcum ueró,celeritatc intclligi uultnbsp;^utymius.

Arcus nonnunquam inEdias,fraudes,aftutiasï^maIorum exprimit dcnotatcp,PfaI. ïS'Et extenderunt arcum fuum,id eft,aperto martc,etinfidnsimpetuntpauperem.Glanbsp;dius autemapertaminuafionem ac perfecutioncm fignat.Enimuero gladiopugnar,nbsp;yiinanifeftainuadit.Secundo iudicq dieSjPfal.y^.Vt fugerent à facie arcus.Nant Arcusnbsp;’dem eft quod gladius,framea,ideft,æterniiudicnamp; æternae mortis,amp; féueritatis diuinbsp;uerbum amp; (ententiamt fuprà Pfalmo 7.addufto patet.TertiQ,faCra fcriptura.Pfal.nbsp;^•Quarto promifsio feu res promifta, Abacuc 3.cap.Sufcitans fufeitabis arcum tuum.nbsp;*’«ni Arcuspopulumfignificarfumus cnim Arcus Domini,quando incedimus puranbsp;Weamp;uerbum habemus.Quando ergo per nos pugnatcontraimpios uelinfideleSinbsp;fumus ci arcus amp; fagitta.Hofeæ 7.Fadlifunt quafi arcus dolofus,hoc eft,pror-'’^îbalienauit fe à me populus,ut non pofsim cis uti contra impiös.fed ipfi iam impijnbsp;*P‘isfacîïl,adeo ut opus effet aliis,quibus pro arcu uterer,Arcus ergo dolofus eftlt;nbsp;H 4

so nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TROPORVM IN SACRIS

qui nihil ual«,eft quafi arcus qui non fruftra intenditur,Efa.4^.Hoc eft mi-nantcmiaculum,fednon torquentcm.ut amp; Prouerb.ij.Si Hofea: y.cap.Et apudDa^ uidetn Pi'al.yg.VerfifunturarcusiacuIantis.Alii ieguncArcum eiaculantemfagirtaS:nbsp;alii,dolofum.Ethicputancdolofum fallentc Arcum dici,qui ilico uertatur,utaliudnbsp;feriat quam expeélatum fit.fic fiiios Ifrael alios quàm proniifennr,quàm ab eis expe-ftatum fit,fefeexlubuifle.

Arcum tencre amp;: legem,ut Amos i.Tenens arcum non ftabir,pro fagittario ponitur. Tenens ueró legem,pro legis perito ufurpant,Hiere.x.cap.Et tenentes legem meam nenbsp;Icierunt me.Apoftolus hoe idiomate ufus eft Tit.t.Tenacem eius qui fecundum dodUinbsp;nam eftfidclis fermonis. Arcus Iridis,mifericordiac fymboiuni.

^Ardentes fpiritus fandiusPfal.y.uocat infipicntes Sdimpios ardentesmimirum quia odio,liuorc,dlt; maleuolentia.in bonorum perniciem perpetuo ftagrant.SagittaSnbsp;fuas,inquir,ardentibusetTecit.amp;:Pfal.94.Intelligite ardentes in populo.Ezech.xt.cap.nbsp;Et dabo te in manu uirorum ardentium.

•[[Arerf ecclefiam Deifigniftcar.Matth.j.Vbi D.Chryfoftomus Homilia j.in Mar-thæum,Area,inquir,eftccclefia,horreumaurem regnü cœlefte,ager ueró hiemundus. Pei Areani intelligitpopuiumlfraelis per Horreum,regnum Dei pei uentilabrum.fernbsp;moncmregni:pertriticum,ele(flos acueros Ifraeliiastper palcas,reprobos amp; incredu-los:pcr ignem qui extingui nequeaf,fupplicium impiorum,6lt; intredulorum. itemnbsp;Areaapud Matth.non unus aliquisangulus religionis,fcd toius terrarumorbis de-noratur.

^Arw.f uocabulumnoninuenuftumeft.amp;Hebræis familianfsimum,quo quum reialicuius copiam maximam,numciofitatem amp; multitudinem oftendcre ac fignificanbsp;re uolunr,plerunque Aren;cal'siinilatitcomparantq;,uc Gen.xx.cap.patet.Benedicam,nbsp;inquit.tibuamp;multiplicabo fernen tuum ficut ftellas coeli,öf uelut Arenamquae cftnbsp;in littore maris.EtEfa io.Iudic.y.cap.Cameliautem innumeiabileserant.ficut Arenanbsp;quæiacetin littoremasis.Etcap.y.ToterantMidianitæin terra,ut Arenæ maris eflentnbsp;fimiles.Et Abacue i.cap.Captiuos ceuarenamcolliget,ideft,immenfam copiam.

Arenainterdumpro inconftantia amp; idololatïia,Matth.tô.Ædificantesfuperarenî:, nam petra conftantia fidei.redlè ói inconftantia infidelitatis Arena uocatur,id cft ido-lolatria,qua?per uarias idolorum culturas femper difperfa cft.Aut certè fuper arenamnbsp;rdificare,id eft,carnales homines ac infidèles. Ai enofxterrç cöparanturincreduli.Iteninbsp;Arena Matth.y.cap.eft hypocrifis illa,qua ex nomme Chhftiani didli.Chriftü ore qui-dem dominum uocamus,fadfis autem negamus.Arena maris,in lêripturis quoquenbsp;grauitatc Celebris. Arena denique eft,quocunque extra deum nituntur mortaleS,nbsp;Matth.7.cap.

^Arge«iM»j pro pecunia amp; poflefsione, Exodi n.cap.Qiiiaargentü eiuscft,Hiob 31. Si frudlum eius comedi abfque Argento.Efa.sj.Omnes fitientes ueniteadaquas,eftnbsp;emite abfcp Argento.Hinc Hebraei dicüt,plcnum Argentum,pro digno Argento,prOnbsp;precii pondereacmenfuraGen.ï3.cap.Pecuniadigna,ucl Plenum argentum traduninbsp;mihi coram uobis in poflefsionem fepulturæ,das es werd ift,oder vverfchafft ift.

Argen to pafsim in feripturis quoque utunturdiuini homines,pro uerboamp;nitore eloquiorum Dei,fidei,dodirinx fihceritate Si puriorc uita.Nam ficut Argentum purifnbsp;fimum,quod óf ueteres purum putum nominarunt,defecatum,probatû äi lepties pu-rificatum eft.Ita ueibum Domini omnis uanitatisexpers,purifsima imó ipfifsima ue-ritas corda credentium probat,purificat,confolidat,fibi(^confimiliareddtt,utnonni-fi purifsimaqua;cpamp; quæfuntin ccclisfapiantacdefiderent.ut Pfal.it.EloquiaDom*nbsp;ni cafta,argentum igneexaminatum,probatum terræ,purgatum fcptuplum.

Aurum ôC Argentum,8i JS.s8i ferrum régna infinuantur,utDanieliS7.cap.Nuni liæcmetalla in magna hominumaEftimationcfunt,eó feripturam potentiamregnorunbsp;lubentius huiufmodi materijs comparât ôfadfimilat.Item fub Argento interdum omquot;nbsp;nia aurea Si argentea uafa intelligimus.ôf res cæteras,Exodi 2x.cap,

Argento aliquando fignificatur gratia,Prouerb. 10.cap. Argentum eledfumlinlt; guaiufta.

Argentum in fcoriam uerterc,8f uino aquam admifcerc,eftdeprauare cœlefteuef bum,at(^eosimpoftores fignificar,quiiudicijpuntatcm auaritiae adfeduadulteranr,nbsp;Efa.

LÏTERISVSVS; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SI

Efa.t.cap.Argentum tuum eft fcoria faftum,caupones tui mifcent uinoaquam,ïd cfl-, adulterant uerbum Dei.Et qucmadmodum Argenti uocabulo pncum eorumopcri-busconflantibus fïgnificantur.Econtra etiam imprj de quibus Argentumreprobü u o-care eos.dicitur.Vide Rabanum de fermonum proprietate.

eft difertè edi£ere,oftendere,probare,conuin£ere argumentis.protr allere in lutem,K obo£ulos fi£ deniqj ftatuerepe££atum,dlt; eitra fi’guram palam cxp!anare,ucnbsp;intelligatquoeum agis quam egeritturpiter.Mattli.i8.Vadeßlt; argue eum interte.SCnbsp;ipfum.Et loan.iÊ. Arguet mundum.id eft,palàm conuincet mundurti atep protrahet innbsp;lutem.Paulus 2.Timotli.4.Argue,id eft,protrahe in lutem,tencbriones.Idem ad Hebr.nbsp;II.tap. Argumentum corum quae non uidentur. Namiiiix.“*', efttonuintereamp;f taufamnbsp;aliquam fit protrahere,utreo nihil fuperfit,quofeterreatur,fi£ loan.g.cap.Cliriftusdenbsp;femetipro,Qius ex uobis arguct uel tonutntet me pettati erroris'uc. Et Paulus ad Ti-tum (.tap.Oportet,inquit,cpifcopum itaeriiditumcirc,utpolsitcontraditentes tonuinnbsp;rere.Rcdiifsimè ergo Cliryfoftomi interpres.quod nos argumentum, ipfe tonuiélio-tiem uertit.

Arguiadh.Teamp; Corripi,haeeduo uerbain fatris fæpcdifferunt,fimulcp tomponun-tur,ut ApotalypfiSj.cap.Egoquem amo,arguOamp;;torripio,(iuetaftigo,ut torripi fit ta ftigare,fluediftiplinare.Et quod Argui,fit repreliëdi:Corripi, lit rcpreheiifum pertuti,nbsp;PatctPfal.ó. Domine ne in furore tuo arguas mc,amp;c.

Argui,in furore Dei,mini aliud eft quam erubeftcrc,cöfundi,amp;^ ream inucniri toram ^^ftrnoiuditioDeitonfcientiam hominis, Plal. 6.

Corripi in ira quoep mhil aliud eft,quàm conturbari.intentari ftilitet mortem Si in-frrnum,Pral.i.Tunc loqueturadcos in irafua,ideft,arguetSCreprehendetamp;in furore fuotonturbabiteos.id efttorriptet. Et t.Regum i.tap. Dominum formidabunt.Et mulnbsp;fifimiliain (tripturis habcmus,quibus tftauehemens tonfufioamp;contutbatio tordis,nbsp;def£ribitur,qu3m fuper impios pra:dititur,ut iili humiliati adfliganturnbsp;^‘^'Prinj3ntur.Et fit uultDeus utomnes homines falui fiant.

ftriptura interdum pro figno aliquo fumit,per quod fides fit rci alio JubiæjQt uidere licet ex Aélis Apoftolorum tap.t.Quibus amp; prxbuitfatt Lutasffe-*PluniuiuQm poftfuam palfionemin multis argumentis.id eft fignis:Hebraito morenbsp;dixit,pro per multa argumenta, Item Argumentum ad Hebræos cap.tt. non eft tale quanbsp;lefiniuitFabius.ArgumentumelTeremquaealterius probationiadhibenturfedArgu-'’’entutnjcertuminditiumcft.experimentum Sicognitio certa,amp; adeocerta.ut de to-gniti natura nihil prorfus dubitemus, quippeipfa ueritatefictonuidfi, ut nihil fuper-fitquod impediat, ein cigentlithe vvuffen vnd gruntliths ergriffennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;en im eft con

ytintcre,amp;caufam aliquam fic protrahcre,utreo nihil fuperfitquofctueatur,fic enim gt;pfe.Gliriftus hoc uerbo ufus eft,de fpiritu fandîoin Euangelio loquens.Arguetmun-dum,hoc eft, protrahet in lueem cutncet,utfuprà auditum eft.

Aridiis pro terra.lonæ cap.t.Qiii fecit mare SC aridam,hoc eft terram.Gen.i.Et uo OiiitDeus aridam tcrram.Lucæ jj.Quodfi humido ligno hæcfaciunt,inaridoquidnbsp;fiet,hoceft,fifrugifero hart faciun^infrmftuofo quid facienttExodi ly.cap.Et ent aquanbsp;quam fumes de flumine fanguinis fui per aridam,uel potius fuper aridam,id eft,fupernbsp;idquodaridum.

Ariel IJicrulalcm diciturpropter altare rempli,qilod Ezech.Aj.ficut uotatum.Eft autem apud Hebræos Ariel,idem quod leo dei. Nam ficut leoni mane SC uefperi daturnbsp;Uitulus uel agnus,iraamp; in altariHierofolymitano mane amp; uefperi offerebatur agnusnbsp;anniculus,ficut præcipitur Exodi tp.cap.

Arier pro duceSi principc,6C Arietes proprincipibus,magiftraribus8tdo(fiorib* fumi folent,qui populorum duces funt,quemadmodumilli ouium.i Regû u.cap.Etnbsp;tulitcenturionesin arietes.Ezech.ii.Ad ponendü Arietes fuper portas.Et Dauid S.cap.nbsp;adfimilat regem PerfarumacMedorum aricn.Ariesunusftabatanteflumen.Et dico,nbsp;'’•di Arietem pctentem cornu.Et uerfu 20. Aries quern uidifti habentem duo cornua,renbsp;ges Medorum amp; Perfarum funtimperatoresac magiftratus.in Arieteôi hirco figurannbsp;S'fuprà etiam auditum.

. ^fics impletioniim appellatMofes Exodi to.cap.qui immolabaturinconfecratione ^'’’^’ifatcrdotis.Arietes filii Bafan.Deut.jo.id eft,edii£ati in regione Bafanitide, comenbsp;effr

ai nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T ROP OR VM IN SACRIS