Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn innbsp;volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order ofnbsp;appearance:

VIANI PON TAN I, V I R I C L A RI S fimi,qui unus ex nniltis fcculis ueram pr�dennbsp;dam cum fumma eioquenda iunxifle uidetur,nbsp;opera qu� Ibkitaoradone compo-'nbsp;fuifjOmniaunTomosnbsp;tres digefta.

CONTINET LIBROS VARIJ GENE-iis multijuga eruditione refcnos, pr�cipu� ucro earum rerum, quarum cognitie ad totius reipubhc� feientiam imprinbsp;mis eft neceflaria,

NOM I N A . I B R : O B- V M O M N I V M lt;t tfrgo fcwKJnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rfperiuHfMr.

DePrindpe PieLtberalitdtenbsp;DeBencficent�nbsp;DeUiagnificentianbsp;�gt;eSp[cndorenbsp;P)eConuiuetttiit

V B I V M F V I T OLIM A P V D P L E* ro[gi,cr nuncfummit contcntionequieritur^trunbsp;f�.VtirronK,duii Komani clari�imhUudemG'nbsp;gloriam i�uflriorent rcddant iura populi Roma-ni, monimeijtd maioru, omnis fapientite ratiogt;o'nbsp;' mnisqi doilrma, qui litcris, mcntorid^ mandd'nbsp;uif.dn Afiniuf 'Po�Uo,fingulari iudido,

fwmmdq; literdturii uir,duiucnti�omnium uni po�tit in bihliothecd,qult;e prima in urbc Roma ex hofliu manubijs cof�da efl. H^c quid� dubitationbsp;refie fufcepta uideri poteft. Libri enim quos iUe copo�ut, quanqu� rc rui�nbsp;fcriptaru dignitate, et autoris fludio ac diligentia ad omniuߑculoru poftenbsp;ritatem peruenire debebant, tarnen multos iam annos interciderut. quoinbsp;propterea contigiffe arbitror,qu!a �iperiorunt fcculoru homincs(quie il-lorum erat bnperitia) propter obfeuritatem tanti autoris ftripta no�itisnbsp;ledu dignaexiftimauerint. AtftatUcememori0,qudlift:Miq} cft,nu[la ust'nbsp;qua temporis obliuio ddcbit,nu�auetuftas obruet, tiulla imperitoru iniunbsp;ria ex animis do�oru/m cueHet. �ioftrlt;e etiam tetatis homines poft multanbsp;feculanondiftimilisoftidjexemplumin ioviano pontanonbsp;prodiuiderunt. Alphon�ts enim iuniorNeapolitanus rex gt; cu pruetoriunbsp;prope iJeapolim extruxifftt, ornntii qua: in Italia uidemus, call teperie,nbsp;regionis opportunitate,lod amoenitate, cr operas magnificentia clarifti'nbsp;mum:cuMq;iliud omnibus rebus exornaftet, qua or fuas ipftus opes, eynbsp;uirtut� declararcnt, per�ia�im habuit eiu�nodi apparatus ftlendorc nul-laremagispoftecomendariiqu�mf� ioviani pontani wkiXnbsp;gftiem ex are in ea quoq^ locaftet.iiec dubitabat Rex illclapictiftimus,renbsp;gibus omnibus ct principibus ad fe uenientibus,poftciua armatequos^gemnbsp;mastouru rude,(yfignatum,monimenta priftiieris,copioft�imam biblionbsp;thecam, magntftc�, lautamq; fupelleflilem, zx complura alia oftendiftet.nbsp;Wide pads ornamenta,nbsp;nbsp;nbsp;belli�ibfidia peti poftent, i�am ipfam imagb

ncm ad extremum I�cfiandam proponere, ut rem omnium puleherrim� cr pretioft�imam ; atq^ ut erat ali�na laudisfiaitorftudioft�imus gt; indu^nbsp;ftriaq;, zr uirtutis pradicator oftidofi�imus, bis uerbis utebatur : b eft,nbsp;quem in omnigenereampli�imum eftiztr uolimus, ziT iudicamus. If efl,nbsp;quem praceptorem habuifte loco�immi beneficijztr honoris ponimtis. Isnbsp;eft, cuif imma omnia tribuimus : hunc unumex omnibus Italia dofii�i'

misuiris�itdp�umhabereuoluimus, ddno�r(ig;femtd ddmittere fo�e-i�uf,tum propter excellentes literdturdm,tiitteq-, mte^itdtem,^ morti fdn�limonidm �gt; turn etidm propter incredibilem conftdntidm e:^ grduitd-tern, dtq; f�nguldres �� rebia gerendis induftriam amp;fideni. ��xc res efl,nbsp;qudmpoflrenw j^eildnddm omnibus exhibcmus,ut omnium honorificnbsp;centi�imdm,zr cdri�imdm. Dignd prof��o uerbd eo Rfgc, qui Ardgonitnbsp;imperium duxerit,nomen ornsucritgt; gloridm dinplificduerit. Qudmob-rem cum midta prtecldre domi c^firis db eo gefld legimus, tdmen ad tudnbsp;lum bonorum frudum illd redundaj�e dj�rmdrcpoj�umus. Qtiid enir�nbsp;corn muni hominum utilitati conducerepotuitt i�um ddolefcentem in Br�nbsp;tijs ex alieni�imis populis amiei�imos, ex in�deli�imis firmt�imos red'nbsp;didi�fi, dnimosqi noudrum rerum expc^latione fujjjcnfos ad paterni int'nbsp;perij beneuolentiamtraduxij�e,cum idcoailus prtefliti�euideatur,qudn-'nbsp;doquidem CT tanti regni moderatorhieres pdternlt;e, duitte'queglorilt;enbsp;erat�iturus : qute omnino cecidi�et,ni� patrem de fummd rerum pericli'nbsp;tant em iuui�et,nbsp;nbsp;feipfum proba�et non indignum adquemtantarum re

rum h^reditas pcrt'meret.Ciuid uerlt;e laudis nanei�ei potuittcum iuuenif in Hetruriam mdifimiexercitus dux uenit,multitsq; urbes in deditionemnbsp;dccepit, cum betto per�queretur illos, qui iufliorem eo haberent edu�ant,nbsp;Crdequorumuidloriamdiorein luHu�iturus erat uiilor,qudmuiilusquot;-quod ne ita dccideretjrepentinus Turcarum motus 'm extrema italise par'nbsp;te ejfecit. J^am cum in Hetruria bellum prop� con�eiffet, � patre accitiKnbsp;'m Salentinos mouere e� iu�us, ut qute � Titrcis occupata crant reciperet:nbsp;pdcatumq; regnum,crabomn!bus exterarum nationum armis tutuntnbsp;redderet. H^c quanquam mira celeritate confi�t, peropportuna tarnennbsp;mors T�ahometi, Turcarit r�gis, magnum adiument� HU attuli�e ui�a efl,nbsp;Crddumcendum,zxad t'riumphandum. nuiiisigittirclari�imi Regisnbsp;memoriam cotamus, propterea quod primus poft tot �ecula intermi�amnbsp;confuctudinem ornandorum hom'inum reuocauit : ey tale f��lum omni'nbsp;bus iUius uiilorijs, cz triumphis, prlt;eclari�imisq; geftis dnteponamus,nbsp;cum praifirtim honorem cont�meat, quem immortalem nos etiam ipfinbsp;P O N T A M o haberedebemus�.quos Ule tarn reite non uiuus infiholisnbsp;'tnftituit,fid inlibris mortuus. Quis enim mitte ab hinc annos omneis phinbsp;lofophite partes cultiuSiG^ elegantius traHauit,illuftrauit,nbsp;nbsp;nbsp;'m ittis dige

nem e�e, qui commertium habeat cum iJlufis, id eft, cum humanitate do�rindjqui ei non mirabiliterapplaudat, eum non celebret,colat,ddmi'nbsp;rctur,fuftgt;icidt, er laudes tanti ingenij non immortalitatis memoria pro-fequendat

fc^uen^�ifputet,ciimt-amMria,diuerfaq; iHiniopertittvmfoIutdortitio' ne,tum carmine copo�ta euoluit. Age uer� ciuii t�e,cuiw uita ab honorenbsp;fopularhCt' ab i�u�ri gratia mmim� remotafitf�tura,� eyubui �mtibt�nbsp;uberiii'S poterit haurire omnium rcrum Oquot; uirtutum uimi omnium ojjicionbsp;rum rationemiomnis� naturlt;�,�^ua mores homitiiingenerantur, mv.tanbsp;tioncmiPriCterea ex cuius monimentis intclligere melius licet omnium renbsp;rumpublicarumadmmiflrationcs,gencra,flatus,mutationes,leges,inftinbsp;tuta i Ab hoc enim cruditi�imouiro,nbsp;nbsp;ad communcm hominum utilita~

temnato,h�comnialt;ftiefita,obflruata,deflripta-.et prteceptaflint. Omit to t^u�d nonnuUas philofophia: partes, deca loquor,^U� ad mores perti'nbsp;net,cum maiore flrtaflis hominum utilitate tra�andas flufleepit, qu�m uelnbsp;Seneca apud Latinos tarn uerbofls cpiftolis, tamq; multis commentarijsnbsp;obfeure cr iUeptde fl:ripti5,uel Plutarchus apud Griecos dura iHa flua,?j'nbsp;�nimis ambitiofla oratione. Quid enim unquam maiore iudicio cf elcgan-tia de Obedientia, de utraq^ Fortitud ine,heroica gt domeflica,prieccptunbsp;efliquie adfltgiendam auaritiam,Gr liberalitatcm colendam magis flalutanbsp;ria priecepta dari poterant I qu� ad prudentem uirum ab imprudentifle-ccrnendum,cr magnanimitatem fleruandam, amp; �rttim�uim mteUigcit'nbsp;dam,Zi^immanitatcmdeteflaiidam maiore copia, ingenio,acummeexco'nbsp;gitata unquam f�eruntiQUte uel potioraadlegendum,ueladimitan-dum a cebmodatiora inferiptis relinqui poterant, qu�m ilia principis editnbsp;candi priecepta,quie ad Alphonflum turn Calabrilt;e,ut inquiunt,ducem minbsp;fitl Adde tot dialogos,e^ de rebus graui�imii diflutationest in quibus cpnbsp;gnofleendis maioremflrtaffe utilitatem capcre poflumus, qu�m eum Lu-cianum bonos omneis inflilantem,^^ dignitati cuiuflq; generis hominumnbsp;iUudentem legimut, ubimultum fleurrilitatis, urbanitatis parum deprc'nbsp;hendimiis.Quad uetcresiteminAriflophaneannotarunt,quem propte'nbsp;rca etiam multo inflriorem Menandroftatuereuifi flunt. Quid de hiflo'nbsp;ria dicamftam ornat�, copiof�,Gr prudentcr fcripta,ut lUa flolafl extaret,nbsp;er reliqua iHius opera defyderarentur, autoris flui nomen in perp�tuantnbsp;memoriampropagare poflct.Q^ieexantiquitatc monimenta ampliorisnbsp;do�rinie habemus, qu�m expofltiones Centumflententiarum Latin� lo'nbsp;quentis Ftolcmiei, ey illa cmni laude cumulata rerumcoeleflium uoluminbsp;nalAtque horum quidem libroru/m leilione omnino defl-audati fuiflemus,nbsp;nifl PETRvs svMMONTivs, uirturningcnio,tumetiamdonbsp;�rina excellens,omnes flr� ab intcritu,zy hominu obliuione uindica�et,nbsp;ditigenti�imeqj reco^jitos primus diuulga�et. Qua inretantouironotnbsp;etiam operam noflram nauareuoluimus.itaq; ordinem lUuw indigerett'

AD LECTOREil PRAEFATIOgt; dw Itbris /cruMteSi^uem ipfc dutor uel M�ui�e ui�if eft, uel do�i�iminbsp;fiiriprobdjJ'e,omnideiu[d�ipfiiK pont a ni Operlt;t,fo/ufdordt(o-nc compofttddntres dtuif�miuTanoi. Neccjuicquammhii immutdndunbsp;duximmdb eo,quod dnt� legebdtur, nifiubi Typogrctphos fttperioref fto~nbsp;ntntculoftoijZ?' pdrt� diligentes deprchendimus. Prteterea libroru ponnbsp;T A N I omnium nomina hicrecenftere,Qrtdngudmtheftdurosquoftddm,nbsp;dd jfteciem, atq; ad animi oble�lationem ftepius uoluere, non ab re omni'nbsp;nofiierit. Scriptt quidem ftolutd oratione hiftunf.de A/ftiratione Itbri duo,nbsp;de obedientia quinq;,duo de Portitudinc^de Principe unus, quinq^ de Linbsp;berdlitdte-.Didlogi item quinq;,Charon,Antonius,A{iius,Aegidiui, cui([;nbsp;db Aftno nomen eft inditumide Prudcntia libri qninq; ,de Magnanimitatenbsp;duo,units de �mmdniti�e,ftex de Sermone, de Portuna tres, hiftorite lied-politdna; libriftex, Ubri duo Commentationum ftuper centuftententijs Ptonbsp;lemlt;ei,ijsqiipftsinLitinumftermonemdbeodem p o n t a n o coHcrnbsp;fis,GrdeRebusc�leflibus'ltbriqudtuordccim. Carmine autemftcripti hinbsp;funtiParthenopici libriduo,de Amore coiugali tr�, duodeTumulis, Erinbsp;daniitem duo,tmus deDiuinis laudtbus,atqi hiquidem EtegiaciiHende-cafty�dborumkbriduocu/mldmbicis,SdpphicorMnunus, Hcroico uerftsnbsp;quinq; Vrani(eltbri,Meteororum units, deHortis He/fteridSduo, cum^nbsp;his EclogiC ftex. An non perutilemftefte hominu generi prieftitit i o v i anbsp;N V s nofteriQuiftquisuerotantamhanclibrorwnturncopiam,turnuanbsp;rietdtem ddmiraberis,id etiam uelim conftyderes,qudnto his plura iUe ftcrinbsp;ptunis fi�ftftet,nifti publica negocid,quibus ftuos dpud reges occupati�immnbsp;ftemperuixit,dMu�seumproculauoca(ftent. i�is ipfisigiturclari�imiuinbsp;ri libris,candide Le�or,no modo exquifitd Latiniftermonisnbsp;munditie orndtis,fted er omnium rert^ bonbsp;ndrum copia rejvrtis ,�liciternbsp;frucre, vale.

DiLioENTioR hocuiropdTMda Haud ^t�fciuamfiiit 'm foddlitutetnbsp;Nfc teifdcior ulliK 'm parata.nbsp;Quos 'mceperat hic amare B.egesnbsp;Tam mira coluit fidelitate,nbsp;Vt fuum patrimonium excolendo innbsp;Rcgno crcderct effe coUocatum,nbsp;TAufof �c coluit potente amore,nbsp;VI nee Regia,nee dome flicarumnbsp;Rerum per gr auis uUd curauatemnbsp;lilu�arum � placidoflnu auocaret,

Aequum 'mpertijt acfibi ip[e amoreitr. t�ale � regibuf efl in ip[o amorenbsp;Reflgt;onfum,male me hercule ac maligne..nbsp;� t/iuflsnihilhiepopofeittmquam.nbsp;ip�eflonte�uauiro obtulcrenbsp;Qwequid ijsfalls acfliit leporis.nbsp;Hec quamuis celeber,bonus^ pi�ornbsp;Colores habetobfequentiores.nbsp;Quam ttiro huic numerifliere,�uenbsp;Carmen pangere ueUet ac poeflm,nbsp;�Lautes addere feu pedes foltitlt;enbsp;Qrator bonus elocutioninbsp;'VeUet,dicer�tut uenufle er apte..nbsp;Kufarum � focijs ita efl benignenbsp;'R.efljonfum,uelutia deabus ipfls.nbsp;Rn Summontius 'tmmemor fuarumnbsp;Vf rerum pius atq^ comnwdorumnbsp;Pr^flatomnia,nilq; poflulanti,nbsp;'Fatis eripere utfludet fodalem,nbsp;Rtferipta omnia coUigit�j;,�r acrinbsp;Cura,peruigil hnprimenda curaLnbsp;Uoc efl Threicia lyra euocarenbsp;'Rurfusadfuperosfuum fodalem.nbsp;Hoc efl Orpheareddereonnulandoi

P O M T A NI �jii/�WjCr f�criMufd Po�tlt;e, Cui fiuncElyfimn conc�nit omnc nemui.nbsp;En tu4 iam uoliut do��di po��td per duresnbsp;Fdmd,nec � loiigd pofteritdte timet.

Hof tibipo/l obitum prceftdt Summontiutiuni DtiW! curd c�cmeri te juperelj� tuo.

yt ciud! peitd duces uicit mors,�ud tyrdnnoSr �u te ttnum dolcdt iuris bdbere nihil.

Ipfd lieetgelidocon[iimpferitolfdfepulcro, Non terereingenij totmonimentd pote�.

QU� non longd dies,rdpidus non U�rit ignis, Nu�dq; dbirdto �lmind mi�d tone.

N f cpf J� hoc,n!dius nomen tihi crefcit in hords, A^ird^i �ublimi uertice fummd �rit.

R V M, Q_V AE IN OMNIBVS PON T A N I folut� oiationis libris fubobfcura occurs�nbsp;runt,quam Petrus Summontius,uirdonbsp;(ftiffimus, in fuaeditionenbsp;propofutt�

Aififaii/tiKLeondrduiAretinufiUerndculdmzy'plcbddmuocemfecU' tui,refni�ioncm interpretdtur,Argyropylui Udcuitdtem appctitionis ho'nbsp;norKiPontdHM dbie�ioncm.Scd qui tui�um honorii ftudiim,dut cotcm-ptumhonoriimterpretdreturyf�rtdffecommodiusetymondidionis ex-primeretiG^ u�tdtiuiloqueretur.

Tt^Sorbinid,tumiAontonicd.)vminomindindgrol^edpolitdno;re tiqudq; Cdmpdnidnoti�imi.

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pdg.�i4-uer.34-

Nncer expefldto. ) Dre qult;e �tcrd. eft diuo Ldwentio, nuees edi, nota �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;huius temporif confuetudo.

Kedid etidm hyeme perfloreft:entei.)Librum Plorentmo in dureo eX' cudi folitum inte�igit�cut per nduiculte itndginem Pontificioi quaq^ dlhnbsp;reoideftgtidt.

CiiiiGriec�,quiCorfK�,quiUguftic�ftidMidmnuquiCretic�.')Opti md locorum ipforum umdfignificat ; qudmuK umwm quod Graecum di-

Cn^oridnam, Centurefium,Ptilltmdnu/m. ) Locctbdudproculdburbt lieapoli^i'nigenero�ttitenolfilid.

Roberfmis � lilidtis.)Jn drgcnteis Robcrti Nc4politlt;tnon�w regis,li' Hum de more generis illtus excufum dppdret.

Alphon�norum. )Ab Alphonfo Ardgonio Nedpolitdnorum Kge editt auretfunhquicrhodieabeoAlpbon�mdicHntHr.

RVM O M N I VM I O, lOVIANI PON T A N I, qui in hoe primo Tomo con=nbsp;tinentur, INDEX.

pRooEMtvM inhbrosdeObedicntia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pag, t

Laudes obedimtite. Cap. i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pdg. 24

Anobediendtvm�tpatriuetantinematrinwsgeratur. x. si Divmalteripar�reuolumuf,alterinccendumnonefie. xi.

QU�fertidnddfintdpr�fili5proumcidruin. xiiir. 70 An pdrendum fit d�cr�ta, quod i niuftumuidedtur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xv.. 7*

new. X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;to7

Quoufq-debeiituirfirtisconfidere. xt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�o?

Vi rttwj in metu,an in fiducid moderdndd uir �rtis mdgis perfigt;i ~

cidtur. XU.

Ciuinihiltimednt,eosdutinldnosiduttorpidosejfe. xiii. Ciudles,eirquifiintquitimidi,dutdudaccsdicuntur. xiiii.nbsp;FortewjKrczwfdiHmtenerctntcrtiwjduwerrfwddCfW. xv. �jnbsp;Detimidis. xvr.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�14.

DfdH(fdcM,erlt;lt;�Jdciamp;��. XVI f.

Auddcidtnminuiqudmtimiditatemrecedered medio, xviii. iii Defirtitudineheroicd,deq-uiris�rtibm.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xix.

Deuirtutibuequte�rtitudmi�muldntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xx.

Quiobedi{iwm,dutpoen�met(vmpugndnt,�rteiinonelft. xxi. u6 Clddidtores�rtesnoneffe. xxn.

Quod fit uiri�rtispropofitum. xxni.

Forteww'riwMWfXXMnc�� repenti� wcnite/cere. xxiiii. 127

Forff w nihil fimuldtum,dut infidtum hdb�re,f:d tequdbilem dc tempent-tunteffedebere. xxv.

Fortesnon e�e quiprtetcritis uidorijseonfifi pugnent.. x x v,n'i. De�rtitudine ciuili,G7 ijs qui ob honorem pugnent. x x i x.nbsp;Dcwz/ititi�. XXX.

DE liberal

P R O OE M I V M.

I� eroganda pccunid liberdlitdtem uerfdri, ViberdUtdiemuirtutemcfJe. ii.nbsp;l^iberdlem i� mediocritdteuerfari. i ii.nbsp;Pecunidm effc dc gcnm bononmt utilium.nbsp;Pecunidtnufitsgrdtid compdrdri.nbsp;PiedUdritidjC^cUidrK. vi.nbsp;Complurd effe dudrorumgenerd.

Complurd ejje dudrorumgenerd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v 11.

�4ri�'�nejdM predigt� tttdgK receddt d medio. De liberdlttdte,uiroq; Itberdli. ix.nbsp;De liberdlis uiri officiojeqi deledu hdbendo.nbsp;Dehdbendodelc�ucuiddndumfit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xi.

In hdbendo dele�u quid ddndum pt.

De bdfccndo dcledu quantum fit dandum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x 111.

In exfrcendd liberalitate tempm quoq^ obferudndum effe. x 1111. Prlt;e fefirenddm e�e in dando hildritatem.

Liberalem dlieniinece�itdtibuicommoueridcbere. xvi. Idberalemddandonondimoueripropteringrdtitudinem. xvn.nbsp;LiberalitdtK �nem gratuitum efjedebere.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x v 111.

Diuifio liberalitdtii.

De liberdlitdte in deof,in agrotos, in deftitutOL LiberalisoPiciumeffeprteuenire. xxi.

Qglt;e ratio importune petentium habenda fit. nbsp;nbsp;x x 11.

Likfd/� uiri officium effedonare quamfiepi�ime. x xiu.

Dona ipfia gratis uerbis exornanda effi. x x 1111. Ep^pJdPbrfUndwddnJfdic�)�, xxv,

180 , 181
181

18s i8�nbsp;i8�

184

186

^89

19s *94nbsp;19�

� ^97 1^8nbsp;193

200

200 20a

204

204 20J

Q�lt;

^(efirudndd,quieetidmuitdnddfintmddndo. xxvi. 206 Interdumfemt�guoci^dandameJJ'e. xxvii.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;207

Itberdl�dcberedlior�inopi�fdlcitariMi�liifubuenidt. xx vi 11. 207 Idberdlitdtem mdxim� cxcrccnddm crgd lUos cffe, qui elt;t digni uidean-tur. XXIX.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;208

Idberdlitdtedliqudndo etidtn ergd Mgnos cxerccndum e�e. x x x. 208 Efwm ergd hoflcs liberdUter dgendum efje.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxxi. 209

lE.rgdbenemeritosliberdUtdteo�iciofiiKexercenddme�e. xxxti. 209 Ergd benemeritormn Itberos de fuperftites liberdlitdtc utendum e�e.

Afgrcfirendu e�edliberdli,ubi munerd fud jjierni�en�erit. x x x v 11.21 j Videndwme�enepriudtdUberdlittispubliceob�t. xxxviii. 21Jnbsp;Hdndtmtetidmliberdliuse�eubimunerddliqudndodildtdfuermt.

utdte. Cdp. I.

Tgt;ebeneficentid,cr eiut extretnii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11.

Duo e�e mo�icioforivmgcnerd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;111.

Demdleficii. 11 ii.

Beneficium honeftumdc iuftiim effidebere. Exempldquteddmbeneficentite. vi.nbsp;Non expe�ldndum e�e dum petdtur beneficium,nbsp;quot;^urpe e�e^bi operd cxigiturgt;confilio iuudre ueUe.

Exmeuddm clJe, ctim dckdiu tdmeft,erglt;i omne hom'mum genus benefi' centicim. x.

AccajdtiirFericleie:T�icolaus'Pont.Wdximus. xiiit. zzS inopcrdcon�rcnddignotoinotiiquandoi^iprie�rcndose�c. XV.nbsp;LMdMturquipublicebenc�cmtt. xve.

LdtidMturleguni,di�cipl'm.ir�,bondrumq; artiu 'mflitutores.x v 11. zz? DE MAGHIFICENTIA.

In quibus mdgnificentid cum liberdlitate conuenidt, in quibui etium ub elt;t di�vrdt. Cdp. t.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijt

Definitiomagni�ccntilt;�iZi^qMfit^eius�nis. tr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zjz

QUiefintmdgnificcntiieextretnd. iii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijx

Mdgnificentid mediocritdt� ejje in mdgnis fumptibus �ciendii. 1111.134 auibusm�umptibMmdgnificcntiduer�etur. y.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i3f

Mdgnis fumptibus operdipfdrefjionderedebere. vi. xj6 In�ciendisetidmfumptibushonefldteinfequenddme�e. vii. 136nbsp;In �ciendis fumptibus fequenddtnej�eutilitdtem ctidm publicdm,Grorndnbsp;tum retmendum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v 111.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z37

CiUdlcme�edecedtuiyi/flendidifupeUe^ilcm. ib 257 jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De or

R R O OE M I V M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pag. 174.

�4� f�t dijfercntia inter fcientidm er prudentUm.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vr. j4lt;�

Qutef�t di^erentid inter artem er prudentiam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vii. j4�

De prudettti5uiriof�icio,erqualtsipfe e�e debeat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xir. j�y

Df differentiafdenti�,opinionis^c conf�lij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x v 111.

Qttidifferentiacftmterfententiamer confilium. xix. 36t �CiKod munut menti} fit,quod etiamrationts.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xx. 36}

Prudentiam cum bonitate coniundam e�e.

LIBER Q.VAR

P R O OE M I V M.

Treis e�e prudentixfpedes. Cap. i. lieconfideratione. n.

Dcpro�/(/f�fM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;111.

Deapparationeermeditatione. in;. Deperfpicadtate. v.nbsp;Dedrcunfpedione. vt.nbsp;Decundlationeerceleritate. vn.

Decautis. vm.

Deuerfatilitate. ix. Deuerfutia. x.

Defimulatione^di�imulatione. xi. Dediligentia. xif.

Deieftimatione. xiii.

xiin.

De'mduftr�.^ xvn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�8�

virtutes morales e�e inter fecomplicat^t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. i. 393

P-ROOEMIVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Piig- 4^^

QuidAndXdgordi^Stoicide�rtun��enferint. xiii. jo3 Quibu^mrcbuidcncgotijs�nu'ndticrjctur. xini. $o8nbsp;Vortundminijslblumucrfiirijciuieddhom'meml^cilent. xv.

Qudmumbond�rttmdcon�rdtddfilicitdtem. xxiiii. yi^ Portu'ndmz^rrdttonem'muicctndduerfdri. xxv.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fzt

'Bondexternddd�rtundmre�rendd,nondduirtutem. xxvi. yzi Tortundtnnonnunqudm rdtiondlibmerebus mdteridm fibi compardre.

xxvn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fzi

Portundmcrbondm,crntdldmdbcff��}ibtisuocdtdm. xxvin. p* Fortundm/�ruaretnoremuentoruntj xxix.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yij

cdrere modo dc men�trd. x x x. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fz3

QuidicdntureJJe�rttmdti. xxxi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pj

SimilitudodeSibyllis,udticindntibusqi,dcdepo�tK, xxxvin. yjo biuerfde�egenerd�rtundtorumhominum. xxxix. atnbsp;tortundm interdum conuenire cum rdtione,nihilominus inuicent dduer'nbsp;� fdri. XL.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$31

liber secvndvs. fortuttdtosdicid�rtu�d,nondbhoneftKa�iionibus. Cdp.i, Prfg. �4nbsp;Beudrijigcneribuf�rtundtortvm.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ir.

Ouif/i�t hominis bond,dt(^ in eius turi[ditione po�td. tortunteiurifditio'nem nulldm effe in bonis dnimifi rdtionipdredtur.

Tehatatem ciiiilcmabfqi bonis externiiper�ihtttt non e�e, vi. ;j7 Bonacxternaparamcon�rrcad�licitatcmcontemplatricem. vii. $38nbsp;FortWKrtJ� zy prudentiain interdum conuenire.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vni.

^nam�rt^namduphceme�e. ix. Anadperficiendam�UcitatemdiMnafitopuibeneficentia.nbsp;An�rtnna�taddewmri��renda. xi.nbsp;Fortunam ad natur � impetum re�rcndam e�e.nbsp;Fortimatoi, in�rtu/natosq; 4 natura e�e in�itutor.nbsp;Fortun� uircs e�e amph�imof.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x 1111.

AflWjiidKfrfendiwn Dcttm e�e pritnatn cau�ant. Artem atc^�cientidm cum �rtuna non conuenire.nbsp;.Fortunatos anaturain�itutos e�e.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xvii.

De impetuuoluntario. xxiiii. Rationem dupliciter e�e conftderandam.nbsp;Qu��gna�ntnaturaliter�rtunatorivm.nbsp;CurmUtabilis�t �rtuna.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxvir.

Forttwirfw aliquando uerfari etiam circa impetus rationaleis.xx v t n.jyj D.Tfcora�� Aquinatis di�a de Fortuna. x x i x.nbsp;Df �rtuna diuina Gf euentitia.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxx.

* � ~ De �rtunatis quifint rudi GT cra�o Ingenio.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x x x 111.

De�nfio�rtun�ac natur�aduerfiis earum accu�tores. x x x 1111.56'0 liber. TER.TIVS.

P R o OE M I V M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P4g.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^4

Primos quafdamcommotiones ambiente ab a�re excitari. Cap. i. 08 Vanetatesinaerecontingentes,a�etlisprofici�i.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ir.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;08

VI.

vin.

T E.

Crfp. n.

	n�
'2-	lt;86
U	�87 lt;90
in.	�9*
�iib	^9? 59^

Immaniiatis /jjeciem quandam uerfari circa religionem. rie immanitate (piie exiflit ex occupata patrite hbertate,nbsp;in ijuo dig�rant inter�e crudelitas immanitos.nbsp;T)emulierum immanitate area f�tus proprios.

Hcimmanitatequteuerfaturcircaexpof�tionemliberorum. vu. $^7 Proditoresquoij; habendes e�c'mterimmaneis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v 111.

QKf /�Mt propri(e immanium homiwmt uoiuptates feu dolores, ix. f^3 immanitatem ab miu�itia profiafei, neenon aliquando � ninuo renwM f�nbsp;turarummetu. x.

Deimmanitatcmquaminciditurpoflui�oriam. xi. 601 Df immanitate m quaminciditur wj diripiendis urbibus.

Irdw.HiciJccndig; appetitum e�e cohibendum gt; ne mcidanuts �1 tem. xiii,

Df immanitate in quam incidimt prtetoresj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;umdicandis ertmini-

buspr�fdent. xiiii.

Auaritiam maximum e�e�mitemimmanit�tis. xv. ^of Hommes duplicinwdo mmaneis fieri,nbsp;nbsp;abimpetu'Ventreo,^ abim-

pf tM fangu'molento. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x v i.

Igt;eimmanitatequ^uerfaturcircaVenereamuoluptdtem. xvi i. De iwmiimtdte qute uer/atur circa paflum,cr c�nas.nbsp;De immanitate quif uenenis grafiatur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x i x.

Dcimwdni�dfedfjoldWiidrttwurfcittWdcrigionJwM. De FomeutK, diuerfis caufis immanitatis.nbsp;Corqueriturfiue de temportbusqutbufdam,fiuede natura, x x 11.nbsp;Dequibufdamimmantbus ducibus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x x 111.

immanitatem ubiip execrabilem e�e. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x x i u 1.

Humanitati�udendume�e. xxv. laudes literarum acftui�orum humanitatis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x x v i.

Pi�gmd 8j �crf� n.G�lienm. 40;. z�.uilioriitomn'mopcnefRa rnnnoi�^uracjl,

�) ab.c.defghiklmn opgrftuxyz� ABCDEFGHIKLMNOP ctR ST VXnbsp;Y Z. Alt;t Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hfc It Kfe Ll Mm Nrtnbsp;Oo Pp'ojj'Rr Tgt; Vu Xx Yy Zz. AA BB CCnbsp;pD EE;�F GG HH. � Om��d�mKO�M,

FO N TAN I ad R OBERT VH sah fcucrinium,Princip�m Salernitanum,nbsp;inLibros Obedientiae

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uoluntati. V.tpiidem edendii hii �bfiinebam, non quoi

non libenter ultimam eif manum imponerem, fed quia mteUigebam qui-but ipfeme obtre�ationib. exponerem,fciebam^ tutiusapudneminem� qu�minqua nati domo eJfent,habitaturos.Etenim conftderabam eos,quinbsp;nuncphilofophantur,genui hoc chcendi (quanquam peruetus ipfum qui-dem,(^ philofophorum proprium)omnino improbare^ridat quafdanf�nbsp;nimis^ieiun�s,acparumiucundas auditordiui di�ertiones f��anteis:

gt; quas autipfifolilegant,autpauciadmodumeorum�miles:utm�hiqui' dem uideantur non tam docere uelle,qu�m litigare:nec ita ftudere, ut ob'

. fcuras, atq,- abditof res aperiant, qu�m inculcare atq; deijcere degradu tte�e fuo philofjphiam. Sed decet pen� a� tu uindicare conantem i�d, mi'nbsp;niineprodirctimendo,hortantete ro b k rt e WftximejCKiu�twge-nium turn fujpiciant omnes, ego certe admirari nunquam fatis i�ud pof-fum,quod unus pen� omniiim,qui uiuunt,Principim y�udijs his deleHa'nbsp;re.Ham hi�oria nunquam tibi cadit � manibus,Gr philofophiam ita fenbsp;lt;5�cris, ut dubium fit an fiudendo i�i cognitionenbsp;nbsp;nbsp;doihriua, an agenda

prlt;ecipit,uirtute ac moribus plut proficiat. Cuius prudens iudicium� etfi ubiq^ probandum efi,iUa certe cum primis me mouitfententia, qua iunbsp;dtcalii nec philof)phiam infintem effe debere, nec eloquentiam fine rerunbsp;ubertatecxponderCiquarum effet philofophia inuentrix GT magiftra.Senbsp;quendamq; er m hoc,ut in pl^erifmaxime natur am elfe,quie in omni'nbsp;bus procreandis magnam habuifiet ornatus, decorisq^ rationem. QttoJnbsp;fiqua in re utilis ac necefiaria e�et eloquentia ut certe c� in rebut pluri'nbsp;mis,tune earn maxime requiri debere, cum de uirtute ageretur, compri'nbsp;mendisq; affedibus,quandoquidem hoc opus,hic labor ejfet, ut Po�ta mj-Et uero fi duobus his ratione atq^ oratione � brutis maxime differi'nbsp;mus,feiungendie crfi nunquam ali�s,tuncnMlto minus uidentureife,ctinbsp;atiimi infirmantur, Grquibuspotifiimumtnodis compefeaturappetitu^

rem egregiam iftam tiMtn dcnuxime ueritm fententiam probantes, turc ' �los contenmimus,lt;jaibus nos aliof�rtaff� in tempore re^ondebmus.Acnbsp;eipe igitur Itbros hos,non ut munus � me aiiijuod te putes acdpere, �ed utnbsp;^gui debts iudicium fisl�turus.Q^em enimtuflioremacfan�ioremiudi'nbsp;cemdenwibuSide^ hominumuitadicentimihidaripcillulem, qu�mte?nbsp;qui cum diuerfos populos fumma cum tequabiUtate ntodererc, at^ iufti-tiatibiipfeficimperes,Htcuinalios omne liberalitdtis genus exerceohnbsp;minime tute tibi indulgeas: qui^ in bencficentia primus cum�s,autnetMnbsp;ni certefecundus, temperantia ,continentia^ �cileexuperesomneis.Etenbsp;nim�eius,inqua uerfatus diu qui�^ e� arte,optimus iudex e�,acfi rc'nbsp;�emoratosjjene^ 'tnftitutosnoneosdicimus,quiqualis,qui^ue�t uir'nbsp;tusnouerint,uerumqui [ecundumeamuiuant: quiscertioremacuerio'nbsp;rem de moribus �rre potc�fententiam,qu�m quidiutius in illis exercitanbsp;tus cum fummaetiam laude at q^ admirationepierit, qui^ no dicendoautnbsp;itttelligendo magis,quam prud�ter, �rtiter,iu�e,moderate^ agendo uirnbsp;tutem�icrit affecutusiDe bis igitur iudicabis non tdiaratione,qu�mcumnbsp;inter populareis tuos ist dicen^ iure �^es : atq; eoaccuratius, quad tuanbsp;ifla iuris dicendi ratio quanquam ad multos pertinet, ad paucos tarnennbsp;pertincre uidebitHr,� cum bis contuleris, quorum ad omnes�e�et utHi'nbsp;tos. De re enim omnium agitur, ow� de rede inflituendis ciuibus, de^nbsp;animorum infirmatione agitur. �^uos � probaueris, dignosq; iudicauc'nbsp;riS} qui mlucemueniant, tantum'ne grauere cum alijs,nbsp;tum uel in primis AntoneUo optimte�einbsp;filioprtebere legendos.

PE OBEDIENT� LIB, I� J

LIBER PR I MVS.

M NIS �ftWjWOMd^ philo/bphititCro' mnisdiuinaati^ humana lexinhocunomti'nbsp;xinte labordt,ey totanititur,utniotnfaniminbsp;rationi pdreant,ne ueluti incufloditi,nbsp;nbsp;nbsp;pdf'

fim Udgdntes libcriui exultent. vbi enim dp' petititf d rdtione digrejjia logitts d fi�iis pronbsp;ce�erit,imperij, nwderdtionii^ eius oblituinbsp;dtq^ impdtient, prtecept eo firtur unde rc'

grediendi rdr��tpotefldt.iidmcumuoluntdtemfccum ipferdpidt,ne' cejjie efl ut turpid dttj; iniqud GT dgdntur,z^ eligdiriur d nobis. Decldr�tnbsp;hoc dffc�ius ipfl noflri,ubi uehementioresflierint, Cf d� tones db honeftitnbsp;Precedentes, duodfiphilo�ophiieprieceptis, legibus^; obtemp�rantesnbsp;sotimi motus inordinatos dtlt;J; mcompofltos cohi^ent homines, crfubnbsp;rationis iugum mitterent,nec libido prcft��, necfirtuna in rebus domi'nbsp;ttaretur humanis,nbsp;nbsp;nbsp;mortale genus liberum magis at^s quietum ageret,

�iudmobrem magna qutedam uirtus, ZX priecipuum hominis bonum efl �bedtentia.Cuius utilitas oc uis torn late quidem pateat,ut nuUum no modo grduius uitiegcnus,fld neminimlt;e quidem a�iones,qute tomen hoae-fidttmfelt;piantur,eius uaeentoffic^Siflne qua nec flore hominumfocietaenbsp;fo�it,necdmicitia,autc0niun�ioulla. Ndtn cumnaturaipfaiufl�ritho-mincmcoetuscolerecr conferuare ,ne�oliudgus cr ueluti bel�a pa�mnbsp;errdret,nulllt;e fine obedi�tia coire ciuitates initio poterant : CT poftqudmnbsp;eoiere,fruflrd quid� leges latte,creati^ mdgi�ratus eflint,fl i�is minimenbsp;fi�flet obtemperidum. Et quanquam participes rationis ipf�flmus,malenbsp;4dmen nobifctvm agereturfi rotionem contemnentes oppetituwfequerc'nbsp;mur,obedientia abie�a, cuius pr^cipitti memus efl rationis colcndo, uo-tuntatisq; concitiando. Qu� res eflicit, ut cum maxime utilis f�t morta-U�generi,omnif�t fludio ampleHendasd quae^ doceantur hominesqu�-admodum cum uirtute,cum natura, cum Deo agi oporteat ,crf�nccao'nbsp;mnino nefeiant quomodo pdrentibusmagiflrattbus,regibusq; parettduMnbsp;fit,dut qudtenusobfequendu.Qjiodf�huiust�eximiieuirtutisexcellen'nbsp;ti� intueri altius uelimus,et cSt�plari, prof�tlo uideb'mus ipforu eti� elenbsp;inentorucopagem,etclt;xliinerr�tiu^�cRdrucur�usacm�tusuarios,nifinbsp;fuis par�rent legibus,coflaref�binequaqu�poffe:cunefenfusquid�ocranbsp;tionis expert ia(ut eoru propriaf�t obedientia,qu� ratione utanturyabf�^nbsp;eius po�int cof�flere benef�cio et muncre.Bflen�m obt�peradi uis qult;ed�nbsp;eebus in�ta,quaf�ngtld quid�f�bi inuic� ced^,ac naturdUtcrparc�t.lidxnbsp;tamp;itur t�tiis obedi�ltieHireis cof�der�ti mihi digna res uift efl,qult;e mado-a i

4 to* I o VIAN I PONTANI

retur Uteris, ZS' iUuflrdretur � i�e oriitiane:ne ([Ute t� primis uti�is Gquot; m (ejjarid philofophiie pdrftfl, negle�ld c4 ati^; inculta iaceret. De qud et�nbsp;quidiimnonignobilesautores clt;irptim,acp�uc(( qucedamfcriptareUquc'nbsp;re,t�tdm tttmen complexus e� nemo. Atq; Uh quidem,qui de hac re pricctnbsp;pere,uifi fuut aut ignoraffe quantum Uirtus h�cpo0et,aut ea folum atti-giffe,qu� cum populo erant coingt;nunia.Placet igiturprimum o�endere�nbsp;quce fit eins definitio,zr qute partes, quo apertius intelUgatur quid fit denbsp;quo dijpMctur. ziuod ante quant priefiem, paulo altius repetenda qunC'.nbsp;danifunt,nealiquid 'm obfcuro relinquatur.Quibus explicatiSi aditum�nbsp;bi ad Cictera�ciet oratio.

Obcdientiam fo�ius hominis e�e proprium.

Cap. I.

'iJintaliuAn duofunt omnino generatunum iUorum,qu� licetfentianbGfuos habeantappetitus, ratione tarnennbsp;carent. Eoruw alteru, qult;e quod ratione priedita funt�nbsp;rationalia dicuntur � noflris. HoriwM duorum generumnbsp;priuf iUud obedientia caret: quippe qu� ini/s, qu^e ra-

tionis fint expert ia, non magis e�, qiwn iuflitia, beneficentia, pietas, fi' d�. Quanquam Mdro na�er dicitznbsp;Wundit humo uidum ficilem iu�i�ima teUui.

Sed conce�iim fit Poetis zy iocari^ tafciuire,quod eorum e�ficul^ tatis.lisat{tem,quiueritatemdutfolum,dutmaxime�quuntur,eademli'nbsp;centia non e�.Kuta enim anintaUa,zx quibus nec mens, nec cofiUum e߻nbsp;humanis carent ztr uirtutibus cr uitijs. Sed quid agasiuocabulorum 'mo�nbsp;pia Idboratur.Deu irafciimi�rerhanghturbarh�rere,^^ quod langtten'nbsp;thac de�di lObore corporis e�, z:r ce�are, Ztr quie�eredicimus. QMO-circa minus admirari debemus, cum iratummare, c��um clemens, apesnbsp;Rempub. habere, zr �turis cafibus pro�icere, dixi�eprijcos legimus�nbsp;dut cum iuram�giflratusqi legunt,fan�umqi Senatum. 'Kam etfi 'm bel'nbsp;iuis quiedam fintfimilitudines ,ZX quafi uefligia bumanorum a�edtfii,nbsp;virtutestamenz^uitiapropriafuntbominum.obedienttaigitur,dequ(inbsp;his mihi libris explicandum e�(nam quf de angelis, dtemombus^ difiit'nbsp;runtur,eaconfideranda Theologis relinquo)propriaell hominis :qult;tnbsp;quoniam duplex efl,curitafit, o�endendumefi, dicendum^ deiu�itiinbsp;4liquid,ex qua obedientia ipfa deriuat.

Stautemiu�itiahabitusanimi,perquemG�agimus, zruoht Kmusqult;�iu�afunt.P.tcivmiu�usisfit,quinihilplus,minus''nbsp;ue appetat,quam oportet aut decet,fit^ idem G'iequicr le-�vm

5 gut� obltriMftti�imui, ii^ium ^uolt;^ eand� hMC rtttiowmfequetur.iJdntnbsp;amp; ^lt;^i�ciuiv)n,eritii^um,c^ ijuod fecuftdumleges.Etenim omniti quanbsp;legibus aut iubmtur, aut uctantur, licet ea tum ad continentiam, tum ainbsp;�rtitudinem 4C uirtutes aliat nos inflituant^ceantq- � uitijs,tainen quianbsp;legibus pr�cipiuntur,iufta dicenda funt.Uoftem nanq; � populatione pronbsp;htbere, murum de�ndere,uerfari in (tcie,nondeferere locum, non uerte~nbsp;re terga,no abijcere arma, fortis quidem funt. Ali�na autem thalamo ini�nbsp;riant non frcere, neminem conuitijs inceffcre, minimeqi elfe petulantem,nbsp;temperati funt hec cr continentis hominis,qu� tarnen ut iufla iubentur lanbsp;gibus,uetanturutiniufia.'Vtenim�uitijsacturpitudine quacunc^ ciueisnbsp;contineant, ita quidem pnecipiunt ac flatuunt, ut uirtutum omnium ra^nbsp;tionem babeant,prolficiantqi communi omnium utilitati,e^re��e in�r-mandis animismirum quidem in modum con�rentes,e^ ad adipifcendinbsp;cr ad conferuandam �licitatem,Cf quie fantpartes eitts ac muncraiitnbsp;ipfo hominum caetu,ciuiliqs focietate.B� igitur iu/iitia quidam,non uif'nbsp;tutis quidem pars, fed qu� turn uirtutes cateras turnfibi cognominem iunbsp;�itiant contineaf.per�da quidem,atqiMt Peripatetici diciit, tota CX i�'nbsp;tegra Uirtus:quam qui fit afj�cutus, is non modo utatur ea infeipfunkfeinbsp;erga cteteros omnes:nec in rebus tantum proprijs, uerum eti� alienis crnbsp;publicis.Qttippequi aget ea,quje turn ciuibus atq^ uni�erfe Reipub.cottnbsp;ducantdum Principi cuius arbitrio ipfa Reffub.gubernetur, iure quidentnbsp;cruirey�ciuisoptimus,(^nd� uirtus,afiiones^ eius ,quodmaximuaenbsp;pulcherrimum e�,ad communem ciuium cr Reipub. utilitatem l^e�e^nbsp;{lent .Pxhac maxima cr uirtutum omnium exce�enti�ima iuftitia ortHnbsp;ducit obedientia illa,ad quam pertinetobferuatiopr^eceptorum cr in�itunbsp;torum omnium,quibus legesnitunturiGT uirtutes ipfe cotinent�r. Ndmnbsp;df (pMcunc^ uitie in�itutione ac uirtute pracipiatur aliquid, id ipfa dm�nbsp;ple�itur ac curat.E�o;'altera iu�itia huic,de qua dixi,cognominis,parsnbsp;quidem eius'.cuius proprium munus efi, cuiqs quadfuum �treddere, nonnbsp;inpecunijsmod�,fedinhonoribus,mdff�ratibus,prtemijS.Adhancedn~nbsp;dem q�ot^ pertinet tu mon�rare quidlequi,acferuare teneamur in emennbsp;iisatendcndis.cr mutandis rebus : turn docere quid Deo acpatriie,quiinbsp;parentibus,cognatis,amicis,ciuibus, peregrinisqi debeamus, cr � qutbtttnbsp;m uita cauere,nelkrta,rapintts,incendia,paricidi�ue patremus:tieu quemnbsp;eantumelijsuerberibus^ afficiamus, neminiq; uim a�eramus. Ndm nonnbsp;nudoquod fuume�euiqs reddit,fed cauet,ne quid omninofiat, quod �tnbsp;contra fan�dm focietatem. Ex hac item iu�itia trahit originem altera il-la. Qbedientia,cuius ojficia feruanda funt ab iHis, qui eorumpar�re impe^nbsp;**1^ Holunt, quibus ip�fubie�i atq^ obnoxijfunt, Ac prioris quidem geutnbsp;d i

ris definiiio hlt;eceSt : oiedientU eUhtibitus parendi pneceptis omni^ui quied ratione proficif :i(ntur.H�c dutem, de qua poflerius dixi, huilenusnbsp;definitur,ut fit habitus parendi prteceptis illoru at^ imperijs, gtdbus Ic'nbsp;gf iKrc^ par�re teueamur,cr ut pareamus re�ia di�et ratio .Uarupar~nbsp;teis cr reiie firtaffe cj^uifiiiam effc dixerit pietatem,cultum,obferuartti�tnbsp;reuerentiant,fitbmi�ionem:his^ aduerfari ea,(pi� fub htobcdientia con-ftitutafiint�mpietatem,conternptum,contumaciam,irrifionem,elation�,nbsp;Scd mihi placuit alia potiits dijj�rendis his fquot;cpii ration�,ne autnouxfir-mand�fijntuoces: autfiutarcomunib. paru proprie locutus e�e uidear.

Vw autem �bedienti�origo ciu�r�dafit,z^magnietii u philofophi tradant�trflili� quanda effe hontinis ergafenbsp;I ipfum,ex quofinte iuflitilt;� man�t ciuilis of�cia: nimirunbsp;obedi�tia quieda efi cuiufc^ i�fe,qua: appetendi uiMnbsp;rationi fubijciat, atlt;^ ex hoc initio profi��i fitcilc pofieanbsp;fuadeat CT' legibus,et principibus parendu efi'e.'t�i�et amoriUe,p qu� natura duce qfyifeipfum amdt, amadi alterius cau�a efi,amicititeqi ineud^.

^il�hocdut�obedientiauerfatur,ut praceptis obediat, il^fiiciatq^ imperata. Prlt;ecepta funt aut natur alia, aut hu'nbsp;mana, ut leges ipfie. His accedunt er diuina, qua; internbsp;naturalid numerare quidam malunt:qu� uero imperan-tur, proficifeuntur ijs, quorum ius potefiasq^ in nobis efl.Verum ne magis,qu�m ret exigat,foliciti de uerbis uidedmur^CTnbsp;pra;cepta,CT iuffd,?^ inftitutd,CT ubi quid aliud fimile ceciderit, ufurpanbsp;renondubitdbimus,dum res eademfit,licctuerbafintdiuer�a.Contingitnbsp;tarnen ftcpi�ime nuUa pr^cepti ratione habita id agere quempia^ quodnbsp;re�e quidenhCT cum laude ag^ur, licet ailiones ete, in quibus ratio im-perat,appetitus obt�perdt: etfi aperta uaeSt obedi�tia,tain� occulta nuUonbsp;modo udcetd. His igitur explicatis ad ea quic fcquufOur, tranfeamut.

Rincipi� natura ipfageneri horninum confulens, alte-rum cociliauit alteri ad uit� inter ip�os �ocietdtem,e3� ccetuscekbrationem.Et ewminitio inagris agerent,nbsp;pauldtim ratione ipfa impeRente domos fibificerut adnbsp;(eliuS}ddfrigora,�T alia mcomoda arcenda,donee op-piiU

f iJ� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habere cceperunt.Q�ibut conditis, m en qu� inter ipfos eri(t

uitlt;e comunitOiS, nec liare diu,nec crcfcere poffe uideretur dbfi^ conuo�' fc'� in-�itutisjeges fanxerunt^ciuibut par�re nniuer�t ciuitoi aeberet. Acnbsp;^fpetenti mihi, animo inquir�ti condttaru legu cau[am,uidenturpr�ttnbsp;leges latte no tam nece�itate (qu� enim illis temporibns, CT t� t�tanbsp;rer� imopia improbitas,mal{tia^ efjepoterat hominibas,pro uidu uenbsp;fiitUiZ^ ijs qutdem � glande ac firaru tergoribu^ [ol� laborantibm) qjit'nbsp;turam rerwm pro�iicientia quad�,quo uidelicet humanui animm par�renbsp;kgibus ajfuetiK,crefcente reru copia cupiditati modi� ftatueret,qu�eg)V'nbsp;di ne�s putasret.Vnde poeuie pe^ea adieihejtt quos ratio non pofjit^'nbsp;tut cotineret.^t cu antiqHi�imte legu �nt,lt;iu� latte dicuntur � Koje,nbsp;tomen poft humanartirer�i prinapia multis etiafeculis fidjj� coftatyqu^nbsp;dam ab iUo�cftatuunturjUt�cile�t iudicata, tiotam comentatu eftcMonbsp;fetiiC/uaks ej^entleges qutu ftrret,^ qaemadmodu uteretur ciaitatenbsp;xime�bedi�te.Filiu,inquit,noaudientemparentibuf,populuslapidibus DfW,�nbsp;Cicdito. Htec quid� pcena eti� ft manu in parentes inieciffet, iniquior aidenbsp;ri potuit.lnanimaduertendis en'm criminibui, inftiiciendu in primis eft,nbsp;ne poena maior fit culpaa�ta^ qui^� poena afftctendui eft,quanta te^inbsp;tas hamanitasc� patitur.Quod tarnen ab iUoftatutueft,qiio er maW, (utnbsp;ipfeait) � medio peUeretur ( iudicauit enim inobedienti� ciuitatis peftemnbsp;tffe)Qr'cteterideterrerenturexeplo.Alibiquoq;: Qu,ielatuffuperbiafa CT 17nbsp;cerdotis imperio,iudicis'uedecretopar�recont�pferit, is morte poenaluinbsp;to.Suntcr talianudtainilliustabulis.Quidillalegedto�ius,noabarianbsp;ris,fed i Komanis humani�imagentenbsp;nbsp;nbsp;lata,za' feruata conftantertl^-

les,qui extra ordin� cum bofte manu coferuerit,fecuri percutiatur.Qwid ftigienti f�cere peius hoftis potuilfet,q utgladio eu enecaretlQi^ortt qui-dem omniu caufafitit out fola,aut maxima hlt;ec,de qua diftuto, obedi�tia:nbsp;cuius magnitudinemoftilitatem, addo �r decus, nemo unqua admirari fa-tis queat.Sobmon ludaorum rex, qui ex ijs qua reliquit fcripta,fapiensnbsp;agnominatus eft,quanqu0 incultioribus uerbis, re�le tarnen ac magnifi�enbsp;deobedientiafentiens,'Vir,inquit,obediensloqueturui�lorias:zy',melior Proiierb.itnbsp;eft obedientia,qu�m ui�liwte: e:r,aufcultare mains, qu�m offerrc adipem Eccf.4nbsp;arietu/m.Qtiid,qu�d tanlt;^ dux eafit adfapientiamaftequendamiCon-eupifti,inquit,fapientiam ,feraa mandata.Couet cti�Dms apud Kofen, Gen.znbsp;ne primi itti hominesligno uef :antur : non quodnoxi� iUudeffet, nullamnbsp;enimnocent�ipfe ftirpemgcnuerat,feduthaberefe domina mteUiger�t,nbsp;demerercq; ftuderent i�u prteceptis eius obtempcrando, cr ab eo quod linbsp;�t nec malum quidem per fe,nec natura nocens effet, tarnen quiauetitumnbsp;^flinendo gt; benwolcntidm domini o�fequiofibi compar�rent. Chr^us

t/uo^�ut ad hatte ttot poti�imumuirtutem inuitaret gt; E ctrlc^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ie^

fiendijttotf ut meam ip�e uoluntatem �cidm,fed aus, qui mi�t me pdtris. �Quamobremalfirmdrenon dubitem,in quo uerd Hdbilis e� ebedien-�nbsp;, tididdefji eiplurimUiO' ad hatte er dd�tw� uita benejtedte^ degendSt

culpa contra edi��um agcntiwgt;n.Pra:dones quotj^tZJquot; (pu piratte dicuntur� ^uanquani iniufti�tmi funt ipfi quidcm, ab omni�rc uirtute longe abnbsp;nbsp;cos fiudium eft,ut�gnis agant plcraq^iatc^ f x ipfofibilo remigcs intc�i'

ffftus efi rationis particeps, qua fequi, et ad quam fr ad-iungcreincundis debet: diccndtcmctiam de ijsuidetur.

ficile nimirum eft,fola hunc mentif agitatione contentim effr,ut no ^ope * offre ra perficiat, quod longa efl: cogitatione meditatus. t^am etfr confrntiuntnbsp;cmnes motus primos,e:x titiUaticnes iUat,quic turn ui�s, turn auditif ex-citantur,non effr iurif noftri, tarnen ft motus eos,cr in primis dulciafett-fuum delinimenta fi-equens ac blanda comitetur mentif agitatio,non nwnnbsp;do noflri non erunt iuris frd quod deteftabilifrimum eft,fui nos iuris effr-cient,FmprobitatiSiimpictatis,e^fcelerumplurimorureos Quodfrda-mnati 'm iudieijs etiam leuis cotumaciee poenas luimus, plcdlimurqi � prlt;enbsp;toribufnbsp;nbsp;nbsp;magiftratibus:quibuf nos affe�urus eft fupplicijs Deus,quic(�

gitationum quoq^ noftraru rationem eft exadlurus � ubi legtbus fuis, quie perpetUiC quidem funt,repu^antesfriffe conuiceritiEt quonia duo plu'nbsp;rimum in nobis poftunt, ratio, cr appetittes, atq; altera nos doceat quidnbsp;Kerum autfrlfumfrt,G' quid probare aut improbarc debcamus: alter uenbsp;TO quod quifqifequatur,cr � quo dcclinet: re�e etiam pracipitur, ut ra-tio imperct,appetituffe obedientem prabcat. Cut pracepto quiparuericnbsp;(par�re autem omnes d(bent)eafrbi eliget ate^ proponet, quie prudent isnbsp;uiriejjepropriaintcll^xerit.

Vfft Mtem pnidentise mutierli� ut turn nohii, tuM titin-cis, ciuibus^ zx Cieteris tdijs reile confulere, utiliter^ debc�mus,ea^ quteutilidfiitura�nt,publice priut^

gU4 Rep�b. dut moder ari populos, cr in paruis tameri oppidis ,crmre f�miltdrh�r i � ijs in quibus ipfi uerfdmur,(iuiiec^ ingemj no�ri�ierint,linbsp;citum fit prudentioferudre pr(eceptd,quod cr uillici d/Jequuntur, nedSnbsp;mercdtorcs.J^uUd cnim res�ue pdrud cr dnguftd,�ue mdgna cr dmphtnbsp;abfqi prudetitid non modo non dugeri zr cre�:ere,�:d ne breuc quide temnbsp;pusfalua e�epotefl,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igitur in ijs fe exercuerit, qu� ad fe pcrti-

nere �uMi cur� ZT officij ejfe mteUexerit, db inftitutis pr�den tite mini' me rccc�i�e cen�endus cfl. Nlt;tm cum prudentis inter�t rebus fuis projetnbsp;cerc,�biq; G� bene, zx ex ufu confulere, hoc ej�cere nequdqudtn poterit,nbsp;qui dd ed qu�fui offtcij non erunt,opcrdm fudm con�ret. qu� pr^ceptitnbsp;qui ferudre Gquot; pdrere eis contempfcrit, is ncc ciuis bonus,nec pdter�mi-lidsfi-ugi effe poterit:�bi,pdtri�,liberis, ciuibusq; inutilis, nihil fdn� neenbsp;acute pro�gt;iciens,ncc cum rationefequens, dut dcltberans cu co�lio: fronnbsp;dibits hominum,zr firtuno iifiibusfemper expo�tus,quiq} G mcognitetnbsp;pro cognitis habeat, G iUis�caffentidtur, ut tdnquam c�cus, Uddens^nbsp;per itinera falcbrofa G ignota,ad paffus�ngutos erret, labatur, offen'nbsp;ddt,cocidat in omni re G frmiliari,G ciuili. Quod � ridcrc folemus eos,nbsp;quiincompertiialiquidpro comperto affirunt'.dut�fx ijs qute iecerint,nbsp;principijs Rrucre aliquid tentent, quod ex i�is oririminime po�it,qui'nbsp;bus iUum �bilis cijciemits � prudentitvm ciuiuM numero, qui�c peccauc'nbsp;riw non folum i^orct quid dgendum�t, uerum id probet dc fequatur^nbsp;quod �t uel maxime improbandum, tanquam dgendis rebus omnino coanbsp;trdrium. Sunt tarnen nonnulli, quiacute quidem perfficiant, g quid innbsp;agendo �t aut tencndum,dut abijciendum plane g mte�igant G difftt-tcnt.Vbi uero ufus uenerit,defiituti con�lio, G tanquam mand inconful

ne con�flit. Cum autem adiones ipfas no�ras qua� ma�flra qult;eda pru dentia prtemonflret g corrigat,docedtc^ quid in agendo feruare ip� dc'nbsp;Icdmus,GaqHO cauere(quod e� uirtutishuius proprium).Ilecnbsp;a�emabitur G audire parum uolet,is non modo prudens non er it,fed nenbsp;w/�Kjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wj (ttf tempcratus ullo eJfe modo poterit, Ver� df iu�ttia G

tentptrantiapoftea. Nwnc brcuiter, quid ht conferuandif �rtitudinis,^ fB^Mtuimuneribuirtftioipfcipriecipidtjexplicabo.

2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f�turdfit,non modo ne timedmiMjuerum l�'

ti ade� diacres^ acccdamui, anono mdgno ej res hu-munas contemnente, adcuntes pericula, qu� tUam ui-____deantur dlldturii.^dm cum f�rtibusuiris propofitum decuf djjequdntur,pt(^ hic quidam fortitudini conflitittus finis. Ainbsp;h�c cum dbie�ifiimus quifq; turpifiimam uitdm, honeft� morti antepo-ttdt^uis dubitet mdgnum i�ud quidem,cr ddmirdtionis plcn� /�re^quoinbsp;� mortis contemptione compdreturiquam mortalesdrbitrentur efie, md-lorum omnium maxime firmidolofum. Fdttiturdutem quifquis pr^cla-^nbsp;rw�) �rtis nomen uindtcaffe ccnfidt dut hune, quem nec territmotus ex'nbsp;terreat, nec item alia, qu� Ingenium hominis,uires^ exced�f.aut iHum�nbsp;qui ante qudm periculum adeat,crtuba�gnumdederit,nihilnonminitanbsp;bundusacfiroxdudedt.'i�dmcum firtisfit uiri mortem magis conte'nbsp;tnncre,qu4m uitdm odifie, firtem eumejfi fidtuo, qui qua hominem feefi�nbsp;memineritjtimeat quidem: tarnen non uthomuntioaliquis, aut muliercu'nbsp;la,fid qu�m uiro conueniat. Qtiippe qui in ftbeundis periculis neq^ defenbsp;retur � rationc, ncq; abijcict animum, minimeq; cedet laboribus, dutfuc'nbsp;cunAet lerumnis.Civin ubi in diferimen uentumfiierit,ita in dcie,pericitnbsp;lis�^ uerf�bitur, ut mortem oppetat ante qu�m deftituatur dnimo. ciui'nbsp;bus uero laudibus efferenda firtitudo fit, ZiT qudntis profiquenda meri'nbsp;tis,Chri^idni maxime d�clarant. Eumenim qui pro religione, pro Deonbsp;etc fdcris uitdm amifirit, inter diuos refirunt, cr iUius tdnquam numininbsp;tras dc templa dedicant. Huicenim ipfi Chrijlianoprodris dcficis in punbsp;gnam eunti, miru cfl qu�m nihilomnino d�fit, immo qu�m plene ddfintnbsp;omnid,qu� ad firtitudmem pertineant. Ne cnim autpudore, aut metisnbsp;aliquo pu^m ciet, ncquefibi aut defiicrat fubitis, improuifisq- cafibu�nbsp;perturbatus:aut itafidtt, ut perfuafumhabcat nihilomnino fibitimendunbsp;elfi'.non hic dolose commotus,aut cffcnf�onealiqua in hofton firtur,nonnbsp;fiel us uiribus,aut militari dtfciplina aduerfarium prouocat: non utprt'nbsp;da onuftusredcdt,uit� obie�at periculis:fcd animo fidato uolens,fii�sq^:nbsp;t^,ut ait }ioratius,�m fiipfi totus teres atq^ rotundas cei-tamcn init, mornbsp;tis ade� feciaWiHt n(gt;l} modo fummum deeusjfcdfimmam,ueramqi beatinbsp;b X

fruiturlcmpiterno.Ke�� ctiMt monemur,utnninio ntdgno or eUto externa dej^iciamiK^ciduerfaeii ita �ratnas, cr ea quiC laboris atiji acerbi� tis plena f�pemu�tacontin�int in hontinumuita, ut non modo non fuc-cumbatnui idiifid uiribui eti�m mdioribm contra ea nitamu.r.Vr�ftan-diimquolt;ji,utinui�os nos aduerfui corporis uoluptatesgeramm. Ete-nim qui dominandum eisfe permiferiti�cet ho/�em f�pius uicerit, er al-iis cquis capitolium afcendcrit,in magitis tarnen uiris non e� habenduf.nbsp;Qua in re illud iudicandum e� turpi�imum, quod nonnuUi ut cm adipi-fcantur:,imperitte nudtitudinis errore du�li, non tantum graui�imos la-ioresfufeipere�ed uitam etiam ipfam o��rre parati�nt : qui mihi nihilonbsp;plus agere uidentur, quant ut cum laboreac periculo turpi�imi euadant.nbsp;QHod in primis ratioip�auetatiZr tanquamexeminenti fugge�unos alnbsp;loquens cohortatur atq^ confirmatait contra inhone�a/mdecoraqs �rti-^dimicemus^erita�emusinacie^ut difeedamus� pugna fuperiores:nbsp;qu�dhis armisactelisalJ'ecuturi�mus,�quceuulgus maxime admira-turcr expetit,eatanquam momentanea de�gt;iciamus,erqua�uenetMnbsp;tmbutarepeUamus�nobis. ilcuincamini,inquit, cupiditatediuitiarum,nbsp;quie �rteis uosficere minime pofjunt : atiinprobos,flagitio[os, dete�a-iiles poffunt.iiet^ certabitis ut pecunias quammaximas po�ideatisfoliinbsp;arc� expkndie intenti,fed ut ne egeatis, ijsq; abundetis, qu� uobis libe-risq^ ueflrisfimilite,cogpatis,amicis ad ui{lum,ad cultum, er t�ts uitlt;�nbsp;t�iosnecelfariaui�a�(erint,fcientesiUiimeffediuitiis�nemconfiitutum,nbsp;utre{leeisdtq;honeftepoJJ'e�orutatur.Cduebitisetiam,neopespoten-tiamqi conuertatis ad uim dff�rendam,iniuriamq; �eiendam. Nfqi f�iWnbsp;qui fiu:iunt,fed qui propulfant iniuriam,magni er prte�antis funtanimi,nbsp;Nec pro hononbus, magi�ratib!lt;s,imperijsitd contendere uelitis er di-gladiari,ut aut honefias deferatnr, aut non interdum deponendi plus ua-teat,quam accipiendi ratio,quod uiri �rtis e�,uereqi magnanimi : non i�nbsp;honoribus aut magi�ratibus decus i�udpo�tum iudicantis, pro quo prlt;gnbsp;fiantibtis uiris omnis folet effe contcntio,fed in hone�ate er pulchritudinbsp;tie animi,qui non ad opinionemuulgi�edad confcientidm,�e^,fua^ ipfenbsp;re�rens,non uideri quidem,fed effe talis uult. Seit enim nihil ��umatihilnbsp;�icatumpoj�e cum �rtitudine conuenirejn qua �nt fldbiliaer �rmao-tnnia,contra in iHis l^euia er caduca.Cauere etiamfiudio��ime oportet�nbsp;ncfccundis elati,er rerum copia e�iuentes,in luxuriam,fuperbiam, im-potentiamq; lUlabamini, qu� uitia �rtibus uiris omni funt �udio�tgien-darquippe qtiibus iUudpropo�tum effel�mper debet, utnul�s animi pernbsp;turbi-

f^f^uift�rtundfi-Mgerei eumfrangdt [ecundd faut qui morti, qu� cum decore�itura�t,non ceff�ritycedat irtedibidmidnclementice) crudelinbsp;fgt;r�ceptdferudntemUcet �rtitcr, uiriliterq;nbsp;nbsp;nbsp;uiuere, cj mo-

�rtitudinis inflitutis,quibus purere nbsp;nbsp;quteferudredebec(nt,qui excelle^

reinterhominesuolunt,(pidmexc�ttenti(im�neh(iCidequddiljgt;uto,obe-4ientilt;(, a�cqui nu�ui poterit, fatis hic di�um �t,

V�c de temperdntid, qudm pro��o in uoluptdtibusc^ doloribuse�e�dtuo,qi(dnqudm nec omnibusquidetn,nbsp;nec cod� modo,utPeripdteticis re�epldcet. Nc(j; enhnnbsp;intemperans dut is e�, qui publice, priudtim'ue detri-mento daepto do!et,dutdmicorum leg^re firt orbitdtes.nbsp;Qtto dolore qui�t djfe�ius, longi�ime db�t � turpitudine dtq; intempe'

runtid-Sed nec i�e qui bene deP.epub.meritus,tdnqudin uirtutum�drum pytcmium�t aliquod confecutus, uoluptatcm capit ex honoribus,nbsp;flrdtibus,dlqs^ publicis fungendis muneribus: ete mtnq; uoluptdtes nonnbsp;corpus/edanimum potiiM d�iciunt.C^ocircd cum ini/s,qiue corporis fonbsp;Ium uoluptdtes funt, uerfdri temperantidtn uelint, uideturtemperdtusisnbsp;e�e,qui in uo luptdtibus,qu� tdlt;�ionepoti�imumgignuuir,ipfc �bi tent'nbsp;peret:nccfolumtemperct,fedubiuelcdrcndumi�is,ucldbflincndumfi{enbsp;rit,�quo id fir at animo, cut etiam abftmentia ipfa iucunda.fit.At intempenbsp;Tdto CT uoluptdtem hdrum ab�inentidgrauis e�,e:r cartt carentia xgri-tudinem aff^t,atlt;^ in cdpiendis illi� nudus nec modus dde^, nec menfu'nbsp;rd. Qttod intemperdnti� uitium cum abie�linbsp;nbsp;nbsp;degcnerantis fit dnimit

rede pr�cipitur nobis, ut eas omnino uoluptdtes figiamus : quas qui fi-qudtttr,is,ut dit Cicero,nontine tantum homo,re dut� belua fit: cuius pro' efl corpori inferuire,e^ ifsfolum uohtptdtibus, quas turn � paflu,nbsp;turn � Veneris querit rebus. Turpi�imum cnimgenus efl hominum iUo'nbsp;rum,qui inuentrem proie�iaclibidinemjtelutifues, coeno fordibusq; uonbsp;lutantur. Licet dutem difficile admodumfit contemnere uoluptdtem natunbsp;rd nobis infitam, cuius etiam uis tarn late patedt,ut a�ionu, aff��luum^nbsp;noflrorum fit comes,fiquaturq; uel iUa qult;� agenda eligimus ( euw honenbsp;fid cy' utilia iucundi fleciem prte fifirant^eo tomen magis contemni � nonbsp;fcis debet, ^�o laudabilius efl rew natura 'infitam,e^,ut ait Arifloteles,nonbsp;lifciwn 4 pueri� �t� educatam,reprimere coittinere. Nrfw qui cam fie

eceritM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rodicitut euulferit, k ntiTji n�turx hominis uidetur ohli

tM,aut humitna ejji conditione ntMor, ut qui aqua CT herbis in folitudine vitam ducunt,rerum Veneris omnino Mtfcij^quales �iiffe Anachoritas phtnbsp;rimoSiCT ipfum ilium loannem Baptiflam menwriee proditum efl.vcrunbsp;sum uoluptatis cofTtwtequidem nonunfit, cT uoluptat ipfia neefemper,nbsp;nec ubiqfifit turpis,non omneis corporis,fenfuum^ uoluptates intempe^nbsp;rantes nos cfficient,ut dum lyra delinimur,laborem^ folamur cantu,aiitnbsp;naribus admouemus flo}culos,feu in lo�i a�iquits,G�tilis'ue piiluras fgr�nbsp;gios conuerfitin j^itandis iUis oculos pafeimus, CT tdnquam ipfi refici-owr.Qtiis autem quamuis durus,cTacer uoluptatis contemptornontonbsp;tteatur,ubiinaliquem f�cetum er urbanu hominem incideritt vide qu�mnbsp;non fit hoc uitiofium,quod urbanitas uirtus efl, CT iocus nuUinonhomintinbsp;sliquando conceffilt;s, cum etiam uideamus de Deo ac religione differentesnbsp;tn tempUs^iti eo, que tarnen neqi multam, neq; petulantem oportet effe�nbsp;f-d libero homine dignum. Age quern fuaui�imi Poe tar im uerfis mmc-rint,huncne nos intemperantae accu�abimiistAn earn potiiis, que cogno'nbsp;tterintus Veneris refolutum iUecebris, aut palato feruientem f Hunc enimnbsp;quod uoluptates h� communes fimtcu�mbcluis,illarum fimilem dicemiis,nbsp;Komcr�fecuthquivly�is �oeios Circes carminibusjdefl,�adi�imis UO'nbsp;tuptatis delinimentis in porcos dixitffiffe conuerfos. Quanquam uchc'nbsp;menter etiam reprehendendifunt, qui turn unguentorum, turn epularumnbsp;capiuntur odor�^us,quod his earum rerum numoria rcuocemur,quarumnbsp;ipfi cupiditate nimia teneantur. Qwbus enim intemper�ti� fiimulis erenbsp;dibile efl i�um agi, qui inter odorespofitus, totum�e fieri na�umoptetinbsp;ut e�l apud CatuUum, tametfi iocetur die, ae fiicetus uideri/ludcat, quiq^nbsp;adhibitits in ccenam obftupef��us potu atque paHu queratur de natura,nbsp;quod tarn breue homini guttur dedcrit.Satis compertum h^eo BareeUo'nbsp;ne in Hiffania, paueis ante annis Beltrandum cognomine Perreriu in venbsp;nere expiraffe. Legi cT GaUum equitem Romanum eodem intemperitt-tilt;e ac mortis genere�uita exce�iffe.

Gitur ut ab ijs eauere uitijs po�imus, in qua fiicile proU bimur,ip�a nos ad ea rapiente natura, rede pr�cipiun'nbsp;tur h�C,ut eupiditates itlas,quas � nofir is quidam concunbsp;pi�centias uoeare maluerut, co�reeamus. Co�rceiitur aunbsp;temabfiinendoCTtemperando.Ctuippe quarumnatU'

pli� ifffpfndituy, hoc tiittplini titittiintis itUm uolupt�tK appetitio crefdt infinit/inbsp;nbsp;nbsp;infdtiabilif.Et qt�ii nihil eft tam feruile,cr(ibie�u,^Mi� uo-

bipttitibui eff� dediti�, iUdt maxime uoluptdtesco'�rcm conabimur, qu� partim comunehpartim proprite dicutur 4 philolbphii,lt;jttM ft eruere nenbsp;lt;lliiwmnis (eptod enim firmiM hteret, cr radices naturaleis habet, eue�inbsp;uix poteft)puttul�tes certe,^ in proctrioresramos excuntes amputabi-mies,boni agricola ex�plo,lt;p� ramos inutileis,nimiscp la�inientes depu-tatiOtej^utMarohiquit,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Luxuri�fegetit tenera depafeitinherba.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Quamobrem ciboe:trpotuftcutemur,utreftciamurquidcntiUis,n0m' pleamur,deq^ ftatu hominis eijciamw.ne dic�d�fttquod Terctianus iUe,nbsp;Vicitmeuin(im,([i(odbibi.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;c

Sed hic,(juod ebrium fe eft�fmtiebat, minus ftrtalJ� uituperandus eft^ lUos uero quis ftrat,lt;pti inter ipfss epulas ea agi�t, (pue di��u (ptidem turnbsp;pia at(p obft�na funtiQuofdam non deleilant nift exquifttiftimi crnbsp;fiti trans maria cibi,ac�magno empti : quorum ftlicitas hicceft, potandotnbsp;fcortando,epulando,rem cenfum^; abl�mere,qudlesfi�jJ'eViontanuinnbsp;atq; ApiciS legimus. Qiiid iUe quam ftudiofus palati f�iffe cred�dus eftinbsp;gube ftmperftrui�s,ut quid� fuit, Qt^i ftmel afpe��i littus dicebat echinbsp;niiHuiufmodi homines necefj� eft i-n dies isitemperatioresfieri, cum quo^nbsp;tidianalibidiniftu�irritamentis his ftgt;mentaprlt;ebeat. Quid dcufuvenenbsp;ris loquarcr�appetitu,quitantas ftbiuirescapereinterd�foleat,utneqi;nbsp;fexus, neep cognationis difcriitten haberi uUum permittat ? Biblis, inquitnbsp;Fo�ta Sulmonenfts, in exemplo eft, ut ament concefta puelhe,nbsp;Biblis Apottinei correpta cupidinefratris,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t�

Bt quoniam non tantum efl autoritatis in �bHla,nuper'loannes Arme niacenfts,exGalliarum replis ,fororem fuam iffdem orta parentibus dunbsp;xit uxorem, Feritt Brutios pc^lores pccudibus,equabus^ mifteriftolitos.nbsp;Sedhtecnon(dgt;ftpruborereftrripoftunt:Grlicetreprehendanturaneminbsp;ne, perfeipfa oftendunt quam ftnt turpia er flagitiofd,declarantq- quanta fit intemp�rant^ uis ad poftremam etiam immanitatem. Veru ut quiisnbsp;dixi cupiditates co�rcere poftimus, prteceptis ijs parendu nobis eft, qu�nbsp;quidem iubentaitneq^ turpibus,obfc(]eniscpgaudeamus:ne(pfthonefta f�tnbsp;letandi clt;aiftt,ita cjferamurgdudio, utgeftire uideamur. I� rf/fcro enimnbsp;pTieftribenda lex in altero modus retinendus, ut non modo non capia -nuiruoluptatereruearum,qu(e inhoneftieftnt,ZT mdignx homine, fednbsp;W modum quo^ in iUis retineamus,quarum dek��atione honefta moueanbsp;tHur,(^gaudio t^ci liceat: rurftaq; ut oblatis uoluptatibus abftineamustnbsp;lt;0$ ubiftdxhida: ilfie ftterint, cequo idftramus animo, Voluptas enim tS

abfens^tum erepta per uim mcredibileii folet dolores excitdre.videre U' eet lt;tpud Honterum (^uo dnimil�rore,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impotentia ob erept�fibi uir

^inem Achi�es rapidtur. Aleefimdr chus iUe Pldutinus de nitnio dolore. In Ci�eUdrid, nmorisq; impdti�tid,dudi quibus eldmoribus cdueam impledt. Credo egonbsp;dmoremprimwmdpudhominescdmuficindmcommcntu. Hdncdemenbsp;� cSieflurdmdomi�cio,neforisquicr�, Quiomneis homines�eperodtlt;^nbsp;� antidcOicruciabilitatibus lciaor,crucior, dgitor,flimulor,uerfor 'm amo'nbsp;rtsrotdl�ifer.crquiefcquutur. 'E.ttdnqudmpdra/mhoccjfct^ubiciuitnbsp;qudm dtndbdt, copiam fierifibi dejfierdt,gldditim ilringens, in quem in-� cuMberet,Accipeme,dit,ddtemorsamicumcs�beneuolum. �nteUc'nbsp;xit Po�td folere dolores hos qudm proxhne ad infidniam progredi,ubi pdnbsp;ruMfiiifient compre�i. Ex his igitur fittis dppdret dppetitum libidinis,finbsp;dolori 'mdulgedtur, dugeri dde�,ut mentem ipfidm � fuo ftdtu perfiepe deifnbsp;tidt.Qudmobrem fii temperdntes efie uolumus, obedientU monores hu'nbsp;iufinodi appetitus fubijcidmus rdtioni,nec(,quod puerorum eflfimperdrenbsp;ttobit illosfindmus. �pfisq^ uoluptatibus cum ofi�rentur, dut abftinebi-tuns,dutmcdpiendisiUismodumcerte retinebimus. Turpibusucrocrnbsp;quAus minime debemusmullo pdilo deleildbimur : necfi honeftd Utabi'nbsp;mur C(aifid,modum abijciemus, neq^ etidmfi-dngemur dolore, ubi quibusnbsp;fi-ui confueuerimus uoluptatibus cdrendum nobis fiterit, fed illorum pO'nbsp;fius uicem,quificdfji{lifiierint,mifierdbimur. Cupiditdtibus uer� hdde'nbsp;tins dfficiemur, ut cum mdxime, turn mediocriter mouednwr, dtq; dd ednbsp;tdntum cupiendd,quie cur cupidntur,rdtio nos docuerit.Temporis quo^;nbsp;tnemores e�e oportet, CT perfon^e qudmgermtus. Demum muo�uptdti-t)US cuniiis iUud mdxime obfcrudbimus,ut ncq; udletudini nocednt, neq;nbsp;dduerfentur hone�dthhabedturq; fdcultdtum rdtio. Q�lt;f pr�ceptdfier'nbsp;vdntesxy' intrd pr^efiriptu obedtcntilt;e perfiiftenteSinimiru temperdti erinbsp;musfiuemurq; uoluptdtibus ijs,quiie tcperdntis fiuntproprite,e� dutfiuntnbsp;turn mediocritdte cX rdr�,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uoluptdtem comenddt rdrior ufius.

Emperdntitc finitimdeftContinentid: Mtn cr ipfid'tn etfidem exiftit uoluptdtibus, Idtior tdmen efl continen-ti� cdmpus,cui ird mdteridfuppeditdt, peainitenbsp;honoris^ Jlitdium. Qui enim uehementius irdti excditnbsp;dcfi:unt,dutdere dmplidndd,md�ftrdtu^ j�ngendo

perato ^continent, quod iUecurn iudicct uoluptalibm indulgcudumfem per effc,eiis^ fibi cr propo/uit, eligat fequendM, necfentent�tm mi'nbsp;tat iudicio flo fdfut,nec incepti panitet. Hie uero nec i^orat fada fe�,-cere,necele�ionepeccattfed nimi4cupiditateprlt;eceps rapiturtUtcumnbsp;tit apud Hafonem Kedca:

Vndecrpoenitudinisplena incontinentid dicitur.lgiturcentinentid cum redo utatur iudiciojuec in turpium cog^itione��atur, quie quidemnbsp;tpfa improbet dc ddmnet,�li rdtioni intendens,ad eaniq; ufj; fe dccomtnonbsp;dans,re�}e nobis ab hdcipfa ratione pnecipituraitrerum earum, queeuo-luptatem gigmmt, prinw deledum habeamui, deinde uitemus exceffum.nbsp;'Deleduioutem tu probehabebitur^cuea�quibusuoluptdtesprocrean-tur, fecernemus:quoru,ut Ariftoteles tradit,alid neceffaria funt, ut cibut,nbsp;potw,Venus,qult;e^ dd corpw tlt;mtu pertin�t,de quibusfupra dijferui,cunbsp;de temperantid dicerem:Alid, qua tametfi neceffarid ipfd non funtaxpe-tenda tanien uidentur, ut domuf magnified, coined fupeUex egregia, utnbsp;prlt;edia,tum rufiica,tumurbdna,utmultitudoclientium,utopes in ciuitdnbsp;te,ut honores,ut tituli,cr qua alia uel numerdntur in bonis, uel certe menbsp;dia funt.Hocigitur deleduhdbito,dandd eft in primis operd,necoparan-dis atq; utendis lUis modum deferamus. lJam,ut Horatiui ait,nbsp;Infani fapiens nomenfirdt,aquui iniquinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Kor um igitur omnium,quoru excejftu tantiim improbantur,una bac r�gula efi,llt;l e quid nimis. �ure autem Sabnoneui �lmine idui � Poet is dinbsp;atHr,diuum fibi dum pof:it honores. QuidiUo dido improbiusi lucribonbsp;nui odor �re qualibet. Alexioider t�t regunbsp;nbsp;nbsp;ndtionum uidor, a foedif-

fima incontinentianon uno modo uincitur.�am dum � dcorum uultfe na turn femine,matrem olympiadem ut impudicam aceufdt, Philippi patrisnbsp;ueluti abiedi homuntionis pudetpCr louem libidine captwn de nitidifti-mo cali loco in immundiff mds terrarumfordes trahitihoc ipfo inconti-nentior ac detcflabtlior, quad dum louis fefiliu nuntitur,fcortis ac uinonbsp;infra inquinatifiimos d�fiitur.Pft cr a�iacontinentia buts, qu�d c� pro'nbsp;prium conftantta nwnusftt,dolori refiftere,e:^ aquo animo lUum firre:nbsp;quafi parum hoc fit, contenta non eft doloris ifta tolcrantia, ni finbsp;nbsp;nbsp;cum

uincat,ut eo magis conftantia praftrenda fit, quo pulchrius cft uidorent i pugita diftederc,qu�m non uidum.Quamobrem ut continentes tpfifi'nbsp;inus^uoluptatescohibendafunhdolores^fuperdndi; in primis exeutietinbsp;c

dimoUitiesgt;(luMncrpdnnuibo)hbycinusurit.(iuoiiutf�c�itiSdffc(^ nMr, CicerodudicndiM eR, d quo quid multd de temperdniid, contineit-tidq;diff'erutttur,pldcuiteddeinilldpdu�sre�rre.'Pr�cipiunturdut�t�nbsp;h�cmdxi)tK,ut in omnibus diilis,�i(Usc^ dftimunt i perturbationibiu Urnbsp;iertim h^bedmui, ne Ubidine, dut me tu dUquo comnouednuur, dut uolurnbsp;� ptdte nmidge�idmut,neue in fennombut dut cupidit� dut pigritid, dutnbsp;quot; ignduid,dutdliquidtdledppdredt,inpritnis^ne�lfdpr�fertimdena'nbsp;bispredicemus : iMdoquoi^^cioco�c utendum,fcd tumcunt girdui-bus �rijscji rebus fdtis�cenmus, ut illiberdlitdS, petuldtriid, obfc�nitdtnbsp;omnis db�t iocdntibusAn ludis etidm is modus retinedturi ne nimis pro'nbsp;fundentes omnid,dut eldti,in turpitudinem aliqudm dilctbdmur. in ornd-tu quoq;, ZT corporis motu^cftdtuftudendume(fe,utdb omni,quod db-borrct db oculoru/m dpprobdtione�igidtnustfequendumqi effe tndximenbsp;rerum ordinemzTtemporum opportunitdtem.Ab ijsq; drtificifs ZT ifteenbsp;ftibus cduendum, qui improbentur, ZT illiberdks hdbedntur dc fordidi.nbsp;Ddnddm etidm in primis operdm,ne contrd uniuerfdm ndturdm conten-ditmuSiCd tdmen conferudtdpropridm fequdmur,exquirdmusq; in omnibus quid�t iUud quod dccedt. Atq; hec quidem d Cicerone in hdnc�renbsp;fcntcntidm pr^ccpta trdduntur. Chr�idtii uero omnem etidm ufumye-neris, pr^terqudm � cumlegitmd uxore res hdbcatur, ddmndnt. Toronbsp;^noq; genidU modum�dtuuntiCteteros coitus itd condemttdnt,ut inter fe-ptcm lUdpeccdtd, qu�)nortdlid dicuntur,numerentresycneris. A uitionbsp;quoq^ pdldtidcuentris, quodnuncguldmnomindnt,tdntoperedbhorrettnbsp;utnonmodotcmpcrdnteruefci iubednt-, prohibedntq;comeffdtiones ZTnbsp;inteinperdtd conuiuid,�dnec omnccibi genus utendum permittdnt, ue-lintq^ diebus dc tcmporibus Adtis idgt;flineri cdrne,dc �mel quidem die ZJquot;nbsp;pdrcc e�e. Omnis etidm fcrmoni5,q!ii dut inoUitiem-,dUt cupiditdtentMnbsp;turpitudinem hdbcdt dliqudm,rdtioncm reddendum, poenumq; luenddmnbsp;cenfent.Verum ego dum plurd perf�quor,longius pro^ef�tsfumdjudntnbsp;promiferdm.Qudrnobrem �item hisfidtuo,dd dlid diuertens,qu� dicen-ddrelinquuntur.

^ptimisdutemuerfdri obedientidm inferudndis le^ bus ittud pldn� docct,quod initio dixi,leges i^ds eo pernbsp;tincre dc re�gt;e�drc,ut �cundum omnem uirtutem uiuinbsp;tur�ciuibus.�iudmobremcumde uirtutum ipfdruntnbsp;pr�ceptis,� non pbirimd, quod di�utdtionis hunts na

�� O B E b I E N T; L I B/ b 1? erat/cdpauca qutedam ex Ma copid,tairf)tim, atq; ut tnagii nece/Jarianbsp;nifa ftint,dixerim:quia GT res ipfa, cr ordo prlt;eceptionis huius poftulat,nbsp;i^gibus quoqi aliquid dicam.Sunt autem leges alilt;enaturales,alitehu'nbsp;fnante,qutedam gt diuin�. IJaturales eiedemfemperfunt, GT ubic^ gett'nbsp;tium.iiunquam enim naturale illud mutatur pra-fcriptum,ut uitam, cornbsp;pw�; tueamuromnes, acclinentuiq; ea, quauideanturnocitura, autntnbsp;proiem appctamus, �ue ut nunquam manum ipfi nobis confci�amusinbsp;Kamer Cato^qui libertatis,ut dicunt,caufa, GT nwrtales alij, in quormnnbsp;numero er philofopht, qui ex uitlt;e eoMcmptione mortem fibiattuli�inbsp;memorantur, natura legibus param mihi uidentur obtempera�e, quan'nbsp;qua GT Cato,gt quos dtxi,non carent definforibus. tubet etiam hece ipfanbsp;natura,utuitam,corpusqi tueri �cneminemoffctidcre,immoetiamcamnbsp;po�isprodeffe, mocrentemconfolari, qui �ratur � torrente, ubipo�isnbsp;Opern �rrejtiam percontanti mon� rare, non prohibere lumen accendi denbsp;himinc,nonarcerefitientem� profluente.Hacquoq; naturalilegehomi'nbsp;numgeneripraferipta funt, qua feruareomnes debent, quorum qui con-temptor�eerit^ confeientiamfuom iudicem � ficerit: hauduereor, quittnbsp;ea iudiee�ipfem damnet,timeatq; illiusflagellum,quem ne cogitationesnbsp;quidem uRa no�ra latere po�unt. QUierere item qua fit naturafumminbsp;boni,qua rerum aliarum,undenafcanturfingula,quis ccelimotuSiGr �elnbsp;larum,quis ordo in rebus, Gr qua menfura, quid uirtusfit, er an alia fitnbsp;maior alia, hac quoq; � natura iubenuir. Quifli tarnen pro captu atquenbsp;ingenio fuo.K�m primis natura ipfa hominis hoc pracipit, quippe quanbsp;infixitanimisnoftris,utfcirecrno�ecupiamus.Cuiusreimaxim�hocnbsp;er certi�imum indicium e�, quod etiam iUa, qua nihil neq- uoluptatis,nbsp;neq; utilitatis fint allatura,fcire ipfi cupin: us, laboramus^ ut intelliga'nbsp;mus,acfciamus iRa quafciriMe�igiq; po�e dif�dimus, quaq; omnibutnbsp;ante nos feculis incoffiita latuerint. Atq^ libicognita�erint,aut omninonbsp;nthihaut cert�parumfimt laudi additura. Sunt tarnen ex ijs, qua naturanbsp;continenturlegibus,quadamhominicumbeluis communia, utprolcmcunbsp;pere,ut pa�um quarere.tempe�atesq; uitare GT a�us.Sed nos metiri nonbsp;decct,quid,aut quoufq; comttiunefit homini cum b^iis,fed quidfit,quoinbsp;natura ipfa pracipit.Kam er itta, qua communia funt, aliter nobis atqinbsp;i�isprafcriptafunt.BeluananquepeccarenonpoffuntJtonbsp;minet uero po�untiatq^ utinam po�ent,nbsp;dwmne^onteucUent,

XO IO, I o VI A N I PONTANI

DeLegibiudiuinis. Cap. XIIII.

iMWdrow leguw alia ad Bcum ,aliie ad homintt refir�' tur .AdDeum^ut ea quie iubentur 4 Chriflo, (ptieq; pernbsp;Nlofencredutur�. Deo ludicis pr^ecepta:^ualid funt,qn!enbsp;deccm mandata dicuntur, Heu/m unum colito, Sabbatumnbsp;aboperecel]ato,etrfanilu,m habeto,Parentes uenerd'

tor:c^ quie reli(iua f�nt.Sunt tarnen apud tliofen permulta, tjuibus no ma do Chriftianoruan, uerumetiam Romanortim leges aduerfentur. Scd illdnbsp;Inducts pr^cepta fmtmosnoflris legibus pareamus, iiuorum Chrifius e�nbsp;�tutor. Alia itafanciuntur,ut lt;jui fecus egerit,reus�t.Aliamagis uidenturnbsp;admonerenbsp;nbsp;nbsp;hortari,^u�m cog�r�, �piale i�ud efl: Vendito que haies O'

mnia,zy largitor pauperibus. Precepta igitur eofludio, dilig�tia,ztx ope ra feruanda funt,ut ne digitu quidemait dici folet,ab eis exccdatur. Q�*nbsp;uero admonentycon�lijcji rationem hab�t,caitaflquenMr, ut fliamus nonbsp;flri efl�arbitrij^quoufyi placeatobfequi. Adhominesautem reflrunturilnbsp;la,�lue � facerdotibuscrpontificibus d�cr�ta fltnt. Quoru nonnullaprenbsp;cipiuntur omnibustut confiteripeccata faccrdoti, gt piacultvm p�niten'nbsp;do agere:quedam quibufddm,utqu�facerdotibus tantum. Sunt eti� quenbsp;credere iubeamur,ut Dewwt � Dcogenitunt,Gr virgtne incorrupta nat�.nbsp;Alia que pro certo/perareatq; expe�aredebeamus,utdnimiU rediturMnbsp;in fuacorpora,Grdiefuo De�� i�at ad tribunal citaturum.Alia,que agenbsp;re,ut templa adire,facrificiis adefle,facerdotibus ey egenis flipem offer-re:� plurimis non modo iubeiTwr continere,fed co�rcemur eti� p�na pronbsp;poflta Ham quifaccrdotem percuff�rit ,hunc� templis atcp homin� con-fuetudine leges eijciunt, ey facris arcent, quod^ aqua ey igni interdiil�inbsp;i�iflt, uetant ferinoncm cum eo feri, aliquidq; omnino controhi. Ad heecnbsp;cogimur ad uenerationem,ad cultum. Sunt etiam que etf�lex credi attfeenbsp;expe�ari iubeat, tarnen non interf�t dum credantur, quomado ea crcdannbsp;tur. Cogimur enim credere animasatbifolutefiierint corp�gt;ribus,fuo quonbsp;dam tempore ad ilia rcuerfuras,fDre^ ut tune reuiuifeamus omnes.Reui-uiflamus autem adoleflentes'ne, an �tat is qua quifip mortuus efl, de quonbsp;queftio,arbitrij noflri efl,in alterutram uelimus opinionem cocedere: hanbsp;bent enim opinionesheautores fuos, graues cert�Gferuditos homines.nbsp;Suntcyaliaqueconf�antif�imequidemteneri,omniqi�partecrediopornbsp;teat,acf�quis feeuff�bi perfuaferit, deq; ifs modo �diquo dubitauerit, ha-beatur inhereticonvmacperditonmhominimnumero, atey ea necefjenbsp;f�tM zy prof�tearis: zy ubi ufus cuenerit, afferendis itUs digladiere, atq^nbsp;emoriareprius qu�mabneges.

Vindnie leget diShefunt, qu�d edrum Mtoret hontinet i MicommunemiHmutilitdtem,acredeuiuendiufumtunbsp;i lerint, e�^ fcriptofandunt, quanqu�m interdantnbsp;confuetudouimhabet legis.hit duikiutemanauitt ,nbsp;quo populiMtionesq^ teniperdntur. Eflcrmunidpa

Ie itu t quod/tngul� duitates pritMtim fibi fldtuerunt nbsp;nbsp;nbsp;item gentium,

mdedidum,quodgentiuniiniduoluntdtescofenferint.Qudmobremamp; iurd ipfdferudndd funde:^ le�bus pdrendum eft,ut cum dd ccetus colcft'nbsp;dos,fodetdtemqi retinenddm ndti pmus, munus impledmus noftrum. Etnbsp;quonidtnh�comnidnontdmdifcendd priedpimus,qudm ftdtuimusfer'nbsp;Udndd, pldcuit quod in bene conftitutis fit urbtbus, �tds leges confcribe^nbsp;re,eds refirre 'm tdbulis: quod nec Pldto 'm Kepublicd illdfitd fiicere du-bitduidnec qui eum 'mitdtus eft Cicero.

Qudrunddmlegumconfiitutio. Cdp. XV I.

Ppetitum rMoni��bijdunto, ed^crduxe:;rmoderd' trix efto, ritus pdtrios pie ferudnto, legibus pdrento,nbsp;temporibut obftquuntor,perfondm locum^ obfirudn-to,dniminu)tuscohibento,dbhoneftdteneficejjdnt.lu~nbsp;ftd expetunto dtq; agunto, mentem d prduis cogitdtio~

ntbus cobibentchconfuluntore��.Projfiiciuntocdut�. Notisdrtibus ope rdm ddnto. virds, 'mgenium�} metiuntor. Mortem dccori pofthabento.nbsp;Delpiduntoextemd,aduerldfiruntoconftdnter,ac ftrendo fuperdntonbsp;ed.Turpid dtq^ mdecord omnid cduento. Diuitidt, mdgiftratus, honoresnbsp;neddmirdntor,n�ueillorumcrgofixdddgunto.lniuridm ne 'mfirunto,nbsp;fed propellunto edm.Superbidm dbijciunto. Goloribus ne cedunto, neuenbsp;uobiptdtibus corporisfinunto capi ,fed i�ds temperdntonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cohibento.

. retinentomodum.Siquisaduerfushlt;ecficerit'ue,fenfe' rit'ue, huicDeus irdtus efto, ne tUiusnbsp;mdnes quiefcunto.

�i, i O, I O V T A N r P � N T A N-T liber s E C V N D V s.

I � V E, jH^wtSocrdtfj'dpudP/^owWjpfc� ; lofophifunt zx regei,nuhi quidem i loue, id e/i,nbsp;� deo:nouregef:in{gt;d� cr philofophi,fed optintinbsp;: quiq^ uiri uidentur elJe. Ham cum ttb itto, qui e�nbsp;j CT maximum,cruerum,O�per�^limib(mum,nbsp;1 cieteraem(inentboniiomnia,nec iuflitia pro�-�l�,necuirtui uUii,quieuerlt;iaiiimibona funt,

abfq^ iRo fummo cr confummato bono in cuiufpi� uenire po�e�ione po� funt. Ac tctmetfi malorum �re omnium ipfi nobii etr caufam prabeamui,nbsp;Gquot; inateriam,nuUtus^ nec maior, nec pernitio�or nobis �t hoflis, quamnbsp;appetitioiG' opinio no�ra,qu^ fepenuntero obliqua cf�lfaefldgt;onorttnbsp;tarnen origo gquot; caufae�4 Dfo,4 quo G' ratio,bonumautem feiungi � mnbsp;tione nequit. At malum cum fit tum auerfio,tum �ce�io,dcflcxusc� � ra-tione,�quaturqi opinionem, qu� duxe�cr autor incerta, lt;t Deo utiquenbsp;non erit.E t cum ratio�cundum naturam fit,malum autem a ratione fernnbsp;per abhorredt,G� ab i�itts �acio,curricuk)qi longe deflc�at, erit er malum cotra naturam. Quocirca cu uirtutes, ut dixhucra animi bona fint,nbsp;Cf firma po�c�io,qu�quam ne ip�e quidem natura nobis infunt,fed ufu,nbsp;ailione^ comparantur noflra uitia,quie bis aduerfantur, Cf tnala erunt,nbsp;Cf quodammodocontranaturam erunt. Omnium uero uitiorumpe�i'nbsp;tnumac deterrimum e� illud,quod aduerfus naturam maxime nititur,Cfnbsp;i ratione quamlongi�ime abit. b�ititur autem aduerfus naturam iRud manbsp;xim�jquod eft contra uniuerfam humanigeneric comnutnitatem, ac re-�orem eins, id autem e� iniufiitia. IMni�flum e� igitur iuflitiam, qu�nbsp;buic aduerfatur,maximam effe uirtutum omnium,Cf humanogeiteri manbsp;ximeconducentem.t�am cum fit uniuerftmt genus hominum quafiunanbsp;quidam ciuitas, cuiushee, quas mcolimus urbeis, fint ueluti partes qu�'nbsp;datn, ip�eq; confient domibus ac�milijs : domus uero homintbus primunbsp;docet iufiitia,quales ipfi erga parentes, uxores, liberos, nepotes e�e de-beamus,deinde in cateros cognatosac nece�arios,qui domos fibi alias conbsp;ftituerunt,Cf cum una,ut Cicero ait,domus eos non caperet, tanquam innbsp;colonias exierunt,tum erga uicinos,tribules,Cf ciueis alios,item^ er honbsp;lfites,Cf peregrinos,admonens nos hominum non modo eiufdem gentis.nbsp;nationis,lingu�,ucrum cf illorum, qui extremas quoq; terras incolant..nbsp;Et quoniam huitts, quem dixi,uniuerfi coetus bominureHorefi Cf mode-rator 'Deus,in primis iubet, ut eins memores, primos i�i ac maximos honores tribuamus,pietatemqi colatnus ac religionem. Sed nos Roberte denbsp;�fiitia

foy�trid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tot�m effe uirtutem diximiii, fuperiorc libra fdtii expii

ctownut^zr iju�nttmt uifumeftiKcejJ�rium, diffcruimus:re�lt;anuncdt-cendwm de iuftitia. hic^ute ptirs e� eim. CuitK cum proprium�t, cuique ^uodfuumefl reddere, decUrt�ur nobis, eins officia ad alios poti�itn umnbsp;peri mere, ip�amili in commune aiti ,aclatead plurim�rum res con�r -rcNdw guiuoluptates contem[fcrit, aut Uberorum orbitatem lequa aninbsp;mo tulerit gt; i� guidem�bi ip� temperatus ZT confions efi. Hoc^; eins file-�umadaliosminimepertinet, nibilf�r�autpublicam,aut priuatorumnbsp;cmumutilitatemadiuuansjprieterquantfiexemplo ipfo pro�icrit. tAnbsp;^necopumin ciuitates,necdutoritatis mfinatu,nec agri interuici-nos,nec pecuniarum inter eoj, efuibus cumcotrahit uindicarefibi plus uonbsp;luerit, quam quodfitfium i is zr erga alios uirtute utitur, atque in com'nbsp;tnwiecon�ulit,quandociuibusalijs, c^fuus cuiiiuc locus efi integrumnbsp;relinquit, eadem trutina, pariff; menlura,ZTfibi,ZTdlijs metiens, ut rc'nbsp;�le mihi dixifie uideatur, quicunque dixerit cateras uirtutes fir� omneisnbsp;Mentis proprios effe�ufiitiam autem communem zr publicam. QjtrfW-obrcmiufiiti�huiusuidetur propria e�e ea inenfura^qu^ plus cr mi'nbsp;nus dlfiinguit inter homines, ut ex aquo cuique dijlribuatur, cauC�turc�nbsp;ab iniquo. Cum autem non in honoribus out pecunijs folum, uerumnbsp;etiam in e mendis, uendendis, O' commutandis rebus, qua quidem fiton'nbsp;teipfinofira ficimus,hocipfumpluscr minus quieratur. Quinetiamnbsp;inillis,quie inuitis nobis fiunt,ut cum out furripiuntur nobis noHra,nbsp;out uis aff�rtur aliqua,uidetur iufiitiie huius duplex e�e diuifio.nbsp;enimunaeiusfitecies, cuius proprium e� curare, cr cauerencincrean'nbsp;dis magifiratibus, confirendis honoribus, reddendis prlt;emifi, ciuili'nbsp;bus'ue muneribus partiendis, n�ue in difienfandis �rari/ pecunijs, re-bus'queitcmalijs,qu�diuidendteac difiribuenda: funt interciueis,ali'nbsp;quidplus,minus'uefiat,qu�mquod lequum, iuflu�^ uideatur. Bfinbsp;enim eorum omnium dij�enfatrix optima. Alterauero,qutein fielen'nbsp;dis commercijs,0� contrahendis rebus,ijfdemq; o metiendis, o' corri-gendis ueiffatur, quales funt emptiones, uenditiones, mutua, depofita,nbsp;O' qua funt generis eiufdem, qua uoluntaria dicuntur,O' in quibus p.-t'nbsp;Aoconuenitur. Adhanequoquepertinentzr ea,qti� ininuitos partimnbsp;clam, partim aperta ui pdtrantur,ut ft{rtum,compitatio, nerberatio, ro'nbsp;pina,qu� iuris prudentes maleficiauocant.�gitur cum horum omniumnbsp;44 iufiitiam cura pertineat,uidetur proprium eins muniis e�e, metiri �fi'�nbsp;amp;ila,o tanquom appenfa infcapulo examinare,ut iufii, eeqaiqi,itemqinbsp;C7 iuris,O'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�.c boni partes in ciuitate tueatur,reijciatq; ac ca�iget

qult;e uideantur his contraria. NdW iniifia iniquaq; prohibebit, repellet 'wiuriaSyCr in co� qui nocentes funt, animaduertet, ncquid omnino cStranbsp;legef,contrd^ bonum fiat uel � ciuibus,ucl � peregrinis.Ver�m cum nonnbsp;fit praccpfionis huius fubtilius h�cnunc quarere ad alia fiflinet oranbsp;tio,refldt enim illo degenere obedienti� dicendum �qutetA hac ducit orinbsp;ginetn�nam de principe,maximaq; obedientia ftperiore hbrofinon pie-ne,pro re tarnen faits di�um efi) ta�is fiindamentis, qua operi huic con-ftruendontcc(fariauifafunt,tandemadnollraueniamus. Perittdeigiturnbsp;Ut iu(iitilt;e cfficia confirri debent � parentibuf in liberos, � maritis in uxonbsp;res,eds heris in feruot, item^ � regibus in fubicdos homincs,�niagiliratinbsp;bus qiioq; in priuatos ciueis,etaducibus in militet,necno zsquot; i potifiabusnbsp;aduerfus facerdotes, it a et ab his omnibus exhtbeda efl in illos obferuatianbsp;Cr obedi�tia.De qua ordine quide,ac pro fufcepta materia dijfutabimus.

Iberosparentibusobtemperare debere quineget,cert� arbitroreffeneminem.Cum enim nosgenuerint, educa-uerint,inftruxerint,confirant^ quantum in ipfis e^l,o�nbsp;mnia ad ui�lum,cultumqs, os' alios uitaiufus neceflfaria�nbsp;innumerabilcisqi laboresjfonte fufcipiantad rcscom-parandas'.non modo ne egeamus in uita ipforu, fedpofl mortem,ut ijs eti�nbsp;affluamus:quam pro tot tantisq^ beneficijs refrrre eis gratiam pojfemus�nbsp;non haberemus, nifi nobis obedientia ittam fufficeret. Quis igitur dignenbsp;iaudare earn poteritiqu� ne erga illos,quibus maxime debemus, ingratinbsp;fimus,fola e/ficit,pr�ilatq; uti exfefe, quafi perenni quodam �nte perpenbsp;tua manent officia: qua qui non hauriat, is indignus uita hac, ut certe efl,nbsp;merit� uideripoteft.

I Vanquam autem qtueri folet, malri'ne, an patri plura debeamus :prim� tarnen partes patri conceduntur, crnbsp;propter naturiO excedentiam, cr proptermagnitudi-nem atq; ubertatem beneflcioru.Nam quod matres filiosnbsp;!' decimu ftrantmenfem}Crcum uitte enitantur pericu-lo, nature thocefl, propagationi confulentis, non mufiebris eleflionis,nbsp;quod in beftijs apparet.Pt tomen licet primie partes iure patri c�d�t, hocnbsp;�I primis exigere ipfe � natis debet, ut lUam qu�mfe magis reuereantur�nbsp;^i^odilliusnutMnprieft�fintfemptr.Btquoniianmo�esfuntearuani-�.nbsp;mi

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;if�m ac doloretn ficilioreS}dtlt;J}jtit Ter�t�nis ut�r uer�gt;i5,grd'

. uitcr aduertunt, qu� non veris,danda cfl � liberis opera, ut uellibentiui earum obire iu/fa uidcantur,zx reuerentius cum cis agere.Sunt enim ojjinbsp;da/JUiedam, gult;e optandum fit � patribus, ut in matres prius acjludio'nbsp;fius conferantur � liberis.

j Tquoniamobedientia hasfectim habere debet comit�s i diligentiam ztr attentionem, duo in primis obfieruandanbsp;^^.^ funt � liberis: unum, ut or fiatimcrfludiofe imperatlt;tnbsp;�cianf.alterum, ut nonfemper expedient, dum � parennbsp;tibus, quod�dluopusfit,iubeatur,fediUudanimo(:y'conbsp;gitatione pnecipiant. Qutedam enimfiatis non �erit, fi confifiim ubi inbsp;parentibiu luffia funt, libcri exeguantur .Ham nee femper expedlandumnbsp;hoe eflyZSquot; ubi tempus poflulare uifumfi{erit,fijonte efiiciundafuntab eis.,nbsp;ferdinandum Ncapolitanorumregem (quemobedientite inpatremuc'nbsp;rum exemplum effeomnes quidem confentiunt)narrantem audiui fiepiusnbsp;nu�am fie p�tre uiuo neq^ maiorem illis,neq^ parem cepiffie uoluptatibus,nbsp;quasipfiecaperct,cumpatris confiliumcogitationeprlt;euifium operaan'nbsp;ticipafifief.contra nihil fiibi neq^ grauius,neq; exifiimatione fiua indigniutnbsp;fiohtum accidere,qu�m cum maiorum reritm occupatione impeditus,pa~nbsp;tri adefifie non poterat,etiam ad minima queeq; minifieria,fingulisci- mo'nbsp;mentis. Tertiumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animo uolente,cr uultu ipfio lubentiam(ut Plauti-

noutar uerbo)prtefi�rente pareatur.cauendumq; in primis,ne out negli gentes, aut inuiti �cerealiquid uidcamurad imperata�ciendaueluti hienbsp;fitantes, quiq- nu�am prius cogitationem aut cura adhibuififie iudicemur,nbsp;Pariunt hiecodium, redduntq; operam ingratam. Horum trium fiinda-nicntum efl amor,pr�fiat enim amor turn h^ec, turn alia multa : qute nonnbsp;mod� negligenda nonfiunt ,fied uel fiummacura fieruanda ab i�is qui obe-dientes,officiofiq; inparentesfilij effieuolunt. Ham ubiuerusamorabfttenbsp;rit, neceffic efi abfiit etiam reuerentia, pietas, cultus : quibus remotis lieranbsp;effie cbedieniia nu�onwdopotefl. oportet in cundiis quoq; officijs pru'nbsp;dentiam adhibere-firdinem ficruare,crmod� retinere. 't^ani^um fit pru-dentia dux quadam adiionum nofirarum, ac fine ca nihil neq; re��, net^nbsp;cum confilio uideri pofiit �dlum, fitq; ordo O' rerum O' temporis di-ߒenfator optimits,remota prudentia,ordineq; contemptofrufira nititurnbsp;filiWtoliud nihil ugens ,quam ut patri imprudens, minime^ compofituinbsp;d

16 �O� lOrrANl PONTANI appamt-Gratum Mtem patri uix aliquid effe potejl, quad proficifcdttttnbsp;ifilio dbfyue prudentia ordine. Porro quod gratum non eft, gi��t exnbsp;fe�,ftidium,contentptivm, odium. Pdflidiodutemzy' odioejjeatquecon-temptui, uidctur obcdientite ipfi uel muUum aduerfari, aum fludium e�nbsp;tteUe pdtri quamaxime ptacerejnirificecji ab i�o amarhcr in prctio e/fe,nbsp;N rftw modum dbijcere ,qu�efl ntenfura tenens r�gulant inter par un GTnbsp;nitnium, hominis e� aut deficientis in cundis,aut gaudentis exceffu,nbsp;Vtmneji autem maxime uitiofum e�. Et de nimio cpiidcm nunc uerba�-cimusmon quod peccare quis po�it nimium parent patri, nemo cnim innbsp;hoc excedit,immo ut efl apud Plautum:

Sed de eo dicimus nimio, cjftod modum in agendo deflrit,quod cauen-duminprimisefl,quamuisnonnunquam eyinc^uibufllamexceffiisip� fit mediumSunt ey parentes ipfi morofi ali(iuando,ut tjui nthilnifi (pcodnbsp;imperatumfit,fieri�liberisuelint,nullamq; ipfimpr^edpiendolegemnbsp;feruent out temporis,out loci,quod durum cr difficile admodum efl. Tlt;t-men (fuoniam in difficilibus(quod etiam prouerbio docemar') uirtus per-/}gt;icitur,erit filij o^ium patris ingenium probe no�e^ caUere illius tnanbsp;res,ad quienoflendaadhibebitliudiueydiligcntiam, obferuabitc^ iUiusnbsp;uultum tanquamdari expeilansfignum.PaterncC quoi� intempe�iui-tati,uthoc utar uerbo,paticntia medcbitur,nihil out durum,aut intempe-ftiuum ducens,^uod pater iubeat : er quamuis ita fit, tequo tarnen animanbsp;ty uolenti agetillud.P.e{l�igitur hoc,atlt;ji ex ufu,fed ey aliamaltafiepenbsp;dicere te Roberte memini,fidelifiimam obedientilt;e miniftram e�e patiennbsp;tiam.Contra uero fiunt, cpios dele�ct ante occupatum o�icium, eptin ipfinbsp;utfilios habeant parentiores arte quadam adhibita, cum maxime impe-rant,turn minime uideri uolunt imperare: quodubifilim norit ( no�e autem plan� debet,nifiomnino ignauus GT hebesflerit) numjuam commit-tet,ut officium fitum 4 patre dcfideretur .Ouo tarnen maxime cauendanbsp;fiunt: alterum ne nimis flflinet ,eyquafi priecipitet operam ; alter urn nenbsp;quid agat,licetflgt;edareuideaturad obedientiam, quod itlius offiendat aninbsp;tnum:quodneaccidatcomaioreattentioneprocurandumefl,quodhuiupnbsp;modi homines doleregrcOtiusfolent, Cf offienfionem animinon modo uernbsp;bis non declarare,fed uultuetiam tegere.Et tarnen quia nece�e efl aliquaitnbsp;do accidereinemo enim tarn prudens ey cautus eft,ut non interdum laba-tur zy peccet:fludebitfilius,aut ipfe cor�m fupplex, aut peralium impe-trarc�patre ueniam ,fitebiturq} pecca�efe quidem, �y dieet admi�ivmnbsp;fton o�endendifludio,fed imprudentiacy opinionefuafee�e deceptum.

dB obedient, lib� ii� 27 yerdtnlm�bedientiii etidm in peccdto perf}gt;icitur, cuim Mauis e�tnbsp;ut pro magno peccato paululumfupplicij fi�tsfit patri, ut ait Terentius:nbsp;ac tum nuilto magis,cum preces fequctur opera, qua; declaret animi p�-nitentiam. Sunt etiam qui amoremin�liosdi�tmulent:z^quamuKgra~nbsp;tafintqueeabi�ism�econfirantur, minin id oilendant,id^ eo conf�~nbsp;lio,nefilij reddantur aut n�gligentiores,dwm amari fe nimium � patribusnbsp;inte�igunt, aut in�olentiores,dum fua omnia grata i�is e�e fentiunt.nbsp;Quamobrem oportet non deterreripropterea ab officio,aut animo mi-nitslibcralimorcmgerere:Sed confulct[eipfum�lius, CiT ubireilez^nbsp;CUM ratione � fefrUum inteUiget, iudicio fuo contentus non expc�abit anbsp;p�tre laudem,quam feit ab ido non inuideri fibi alicuius peccaticau-fa,fedcon�liocf arte prlt;eteriri.Quinimmo magis acmagisanimuntnbsp;tune eriget, er contendet opera � ut obtemperantis omni � parte munusnbsp;impleat�lij. Quamobrem iure magna obedientMuidetur e�e pars, plt;(-tris ingemumno�e. Et quoniamnbsp;nbsp;nimia mdulgentia nafei folet con-

temptuf, ut quotidie uidemus, in primis cauere oportet , ne patris leni' tos,er probatafemperiUi�udianoflra reuerentiam minuant: imitait-diq^ funt �renui e^�rtes milites, qui quanto magis laudari ab ImpC'nbsp;ratore operam fuam uident,tanto olacrius imperata/�ciunt ,feq; pericu-lis obie�ant. Hiflrio quo magis probarife mte�igit ��e�atoribus, hocnbsp;amplius populo ut placeat contendit.Ergo quod milesduci,nonpr�'nbsp;ftabit fibus patri i es� quod Ui�rio in re ludicra omni arte fludet, id nC'nbsp;gliget�liusmremaxime ^auit Incredibilcis enim excitare iras foletnbsp;lenitas ifla,ubife contemptuie�euidet,hinc ilbegraues iaHura in td'nbsp;bulis er in kgando er in inflituendo. Debet igitur tanto propenfior innbsp;patrem e�efilij uoluntaseo acrius moris gerendi�udiwm,quan'nbsp;to i�ius in fe �cilitatem ac beneuolentiam experitur indies maiorem.nbsp;Efl etiam magnopere uitanda ineptitude, plurimum enim detrahit gra~nbsp;tiie�.atqueubimaiorfiierit,paritetiam de�eilum.Sunt tarnen quidamnbsp;partim ita in loquedo infulfi, partim adeo in ag�do inepti � ut nuda pof-�nt arte corrigi. Horwrn fludium idud erit, ut ne appareant inepti�imi,nbsp;erinquonatura de�ituti crmancifunt, faltemuoluntate id penfare ui-deantur. T4�f ��i enim in uoluntate ipfa �lete�e po�tum ,utquod ine~nbsp;ptum �t,ef�ciatfepenumero non ineptum,pr�fietq; utnbsp;non femper exigatur � nobis idud,in quonbsp;dnatmdeferitnur.

quot; T CU duo maxime liberos uideri po�int impellere,air ob[equdnturpdrcntibusgt;mctUiZJ�utilitiK:ittumego�nbsp;liummirumin tnodumprobduerim,quipdtri�t�fe~nbsp;(iuensnonmetuscdufa,uelutilitdtisfpe,fedquidpdtr�

I dmet,Grofficiumfuum�cerefgt;erleftudedt:qudlesno ui dliqiios, qui patres hdbcnt tum fumma�cilitatepratditos, tum extre'nbsp;ma ret�milidris tnopia laboranteis,quos nec timeant, cumfciarit i�os nenbsp;fcire irafci,ncc ab eis expe�ent quippidm,cum nihilpo�ideant.Scd tarnenbsp;cum dificile diiluf�t liberos pdtrem non dcbere metuere,eum libcris me-�nbsp;tum cocedemus,qui f�t minime �ruilis,ducdtqi ortu ab amore er reuerennbsp;tid,qu�qud ex pueri et adolefc�tes neceff� eft utflageUu aliqu�do timeat�nbsp;er padagogifentidntf�rulas.Ejl etiam t�tas iUa meticulofa, er probat�nbsp;in puerof�gnum metus. Quod uero ad utilitatem attinet � nolim ego darinbsp;mihif�lium, quem obfequendi mihi moueat utilitas, fed qui turn cumpd'nbsp;redt, intclligatfeipfummaximefibiprodef��,er rebus fuis optimecon'nbsp;fultum ire.Debet enim utilitos fequiojf�cium, non officium feruire utilitanbsp;t�quamuis nonnunquam er perentes ipf�, ut natos habeant ad audiendSnbsp;f�Lciliores,mercedcm proponant aliquam. Etenim 'm parentes officiofumnbsp;effie utilitdtis tantum gratia,merccnarij c ft magis quam filij,nec expeti-tte mortis fuffiieione caret. Siculiillif�'atres Amphmomus etAnapius eudnbsp;dere pedum pernicitateftammas poterant,reltilis parentibus,er fuccedenbsp;re duitis bonis, adepturi ex illorum morte fine 'mf�mia u�a patrimoniu,nbsp;immo cum utilitate etiam multa,quie nu�a quidem er at � uita. Er at enitnnbsp;parentes ipfi in ultima fenedute conftituti, er annis g;raucs dtq- 'mutiles.nbsp;Qups tarnen ceruicibus impof�tos per medios feuientis Aetnie igneis tu�enbsp;runt adolcfccntuli: non utilitatis ffie aliqua, uerum cum maximo uita- di�nbsp;ferimine, erfummi 'm parentes ipis amoris, pietatisq^ tefiimonio. Etnbsp;quanqiiam minus efl autoritatis 'mf�bula,Aeneas tarnen i'ile,quiapud Virnbsp;gilium Anchifen patrem humeris fuis per hoftium tela,confldg^antium^nbsp;domorum incendia,er ruinas portat,docet amandos effe parentes: no utinbsp;iitatisprtecipuecaufa,fedutnaturieparedtur,hocipfitmiubenti,erDeoinbsp;in primis,cuius iufju dant tela locumflammxq; recedunt. Paucis ante annbsp;nis iuuenis quidam,cuius nomen excidit, l�pare tJeapolim prof��us, utnbsp;patrem � pradone redimerct,f�gt;ontcfein ferUitutem dedidit,patre^ in linbsp;bertatem reftituto, qui crat iam fenior,ipfe remo addi�lus manfit 'm pote'nbsp;fiatepradonis.Qua:'nambiceratiuueniutilitasiimmoquodnon petit�nbsp;damnum^

pE OBEDIENT, LIB� II, XJ� ^nH?iwmoquiditdhdncpiet�tem�ddifo�it,pr(^ii�nihilefi.QUdtnnbsp;obrem ucnerdndi,colettdiq^ pdrcntcs funMonut lucremur, quod mercc'nbsp;ndriorum�^foencratorumefl(quamt(iinuUim�thoc ipfolucroubc'nbsp;riui)fed ut cir ndturte, er Deo pdredmm, po� quem exceptd pdtrid pri-ttttii bonos er prtecipuus cultus debuut efl parentibut.

Idendu/m quoq;sut crefldt c�w lt;etdteflmtd cr dugedtur obedientid.Ndm ut �t inobedientidfemper dete�dbiliftnbsp;detefldbilior tarnen efl in iuuene, qudm in dd�leflente:nbsp;eS� inhoc,qudminpuerO}inquoproptertetdtemnodtlnbsp;tur tantum loei contu/mdci�, er peccdtwnipfumfr�'

Egrw quoq; qudm ualentibut, erfenio confl��K qu�m inmediaatateconflitutis oblequendumfludioflusefl,nbsp;Qttotempore non ipfls modo parentibus,fld morbonbsp;quoq; er eetatimultdtribuendd�unt. I^dmcrlt;etdf,ernbsp;morbus multa per fe iubent, er turn prdcipue pietas o-

portet uimfudm ut oflendat,qult;e quidem bnperet gt; ut liberi perfudfum bd beantfibifl plan� nonfdtisflcilJe,quamuis fatisfleerint parentibus. Adonbsp;lef:ens dpprime nobilis, cum �graui quodam uiro qu^reret, qua potifli'nbsp;mum rdtione er pdtri,crfibi pdrendo dtq; obfequendo l'dtisfrceref.'Vir'nbsp;tutem, inquit-, fl co!ds,cui qui deditus effet, ilium er parent^us, CT pbi�nbsp;cr cieteris omnibus mirifice fdtisfleere.

I Dmonuit locus bic quatri debere ,flci�dane fint omnid qu�eparentesiubeant.QuisautemdubitetfleiendanSnbsp;' ' eff'e,fifi(erintturpiafcumetiamqu�contrahone�a-temnonfiintfierialiquandononoporteat:neefieanSnbsp;' fleer itfiliuffmobediensfit. Nanq^ utincoelibatui�-uat,autut)nondchumprofitedtur,hortdriquidemfiliiimpdterpotefl:,co�nbsp;gOT �0� potefl:qu�fi ab inuito fieri ueliti iufla effi definunt, cum inbisnbsp;bumanoetiagenerifiatiniuria. Qu^resefficit,ut ciuiimpub�res paren-d i

JO to. IO VIANI PONTANI turn fuafu initMtij�ilfenMiijui iuris ��ifinbGT per oetitem licet, fepenbsp;numero religioni renuncient, quod efi lege permijjiim, cMtum^. Irt b/�nbsp;enim,ut 'm mukis alijs naturte iura paternis anteponenda funt. �giturfi-qua: fieri cum honeftate pojj�nt,aliquando ficienda non funt ,quienecabnbsp;inuitisexigereparentes debent,quanto miniis i�a, qu�autturpiaipfanbsp;funt,autfine turpitudinefieri nequeuntt CiUc^enti aliquando mihi � Feznbsp;dinando,num patri fiuffetobtemperatur us, turpealiquid CSquot; impium imnbsp;pcranti,Alphonftm nihil tale fiiijfe unquam mperaturum rej^ondit. Vide quam prudenter, quod patrem nihil 'mdecorumfidffe iuffurum cu di-ceret, declarauite^fe minime fiiiffefiilurimi : quidninon ficijfetimpro-la,quiquodfitcerefine turpitudine poffet,aliquando tarnen recufarit?nbsp;Erat Alphonfo 'mpr'mis chants Petrus quida cognometo Cafes, is quodnbsp;Kgf er fitcillimo,^^ mdulgentifiimo utebatur,elatior j�(lus,c�pit ob le-ui�'imas caufas irafciPerdinando,cl�m primo,pc)fl ueronbsp;nbsp;nbsp;pal�m,doncc

eflillum 'mceffere,nu�isqi tandemcontumelijsparcere,e^adultimade~ Uramentafirri.Perdinandus ea aquo animo firre, mgenium hominisnbsp;tnagis miferari, lt;^m maledi�a curare. Hac Aphonfo renuciata cum ef-fent,Petrusq; quanquam fepe tnonitus, nihilo m'mus lingua nihiltempe-raret,uocato adfefilio,iu�itid de Petro fitpplicium fu)n�ret,quodcx pernbsp;legem liceret,cr ipfe ucllet. Huie patemo imperio quanquam honefto 0�nbsp;legitimo,tantu tarnen abfidt ut pareretFerdinandus,ut ira lenita,m gra-tiam patris Petrum fiterit reuocare conatus. Quid autem Alphonfo hacnbsp;imper anti rejjionderit, dignum efi quod prodatur pofieris, mandeturq;nbsp;memoria.Ego,'mquit,pateroptimenihilunquamneq;plurisfici,nequenbsp;mefiliotuodigniusejfeduxi,qu�m ut tua Jemper obfequar uoluntati,nbsp;iu�isq; tuis ita paream,ut nihil requiri 'm me ipfo � tepo�it,quodad ueranbsp;pertineat obedient iam. Qitam quidem laudem tantopere affequi cupio,nbsp;-, utpietatisergate mea hoc pracipuum teftimonium traditumirimoni-mentis uelim.Sed, quod pace di�um fit tua,^:^ quale hocf�turu efi exemnbsp;plum,f� quanquam per leges licet,CT � te iuffum efi, iram 'm iUos exercuenbsp;ro,qttos tibi char�imos effe feiam iAbfit� Perdinandi pietate culpa hac,nbsp;quin mea partes funt,fimiliares at^ alumnos tuos cx beneficentiapro-fequ�cr amorecomple�li. Quod ut opera comprobaret, commendatimtnbsp;aphonfo Petrum ipfe 'm amicitiam fuam recepit,cr ex eo fitmiliari�tmenbsp;. ufus efi,atqinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utitur. Hoc igitur exemplo docemur, etiam fi hone fia

�[�j4 �c ��gitiofum filio imperdt,in eo p�ter non efi. Qucmuis dut� PldU' tus ut perfonlt;e feruiat in�,bul(i,moneat�ciundum ideff�� liber is, quodnbsp;parentes impcrdnt: tarnen ne oberrare nos �ueropateretur,haudnudt�nbsp;p�fl aliom inducitperfonam-.qute cwm patrem initio aduerfantem, 'm fuinbsp;tandem traduxi�etfententiam,dicit:nbsp;nbsp;Nmc places, cum re�e mon/lras�

nunctibi aufcultabimus. Q�o di�o declarauit,patri mique,improbe^ monjlranti non effe aufcultandimKcum fiobedientia ipfa loqi� poffet, il-ludanteomniauetituraeffct,nequidinbonefttim unquant fuicdu/afice^nbsp;remus.Quamobrcmobedientis eflfilij,inhis obedientemnonelfe.At:Uonbsp;rHW qult;e hobentur fordidd,alia lex e�. Tanta enim obedientiit uis e�Mnbsp;tadem i�a perpepe e�iciat liberalia ^pr^efertim cum qutc 'inter fordida nunbsp;merantur,non omnia �nt contra hone�atem, i^arn cum�rdidumacfer'nbsp;uileminiiierium�t,equum dc�icdre,�lldch 'm�emerernepdtricio qut'nbsp;dem adole�tenti turpe �ierit,ubi aut iuffimgt;�crit,aut tempus id,res^ ttt-lerit 3 patri equum exomare, cum apud Homer um Andromacha Cf pa'nbsp;uiffe,cr pexuij�e mariti equum legotur.Ad htec pne^abit 'm fordidis quinbsp;bufdam ob�qui, quam detreilando ittapric��rretnobedientis�ieciem,nbsp;Aetatis etiam ratiohabenda e�.c^ttiedam enim � ej�ciantur ab adolefcennbsp;tulo qualia imperatd funt,non debet id ei ectctti uerti uitio, quamuis tur'nbsp;pe�rtal�ee�et,� eadem iUa fierent ab eo,quiej�etiam natugrandior.Atnbsp;quied� licet �ordida ipfa �nt,ante tarnen q imperentur aggrediundaf�nf,nbsp;ut officia eaa}Uie in �grotos ac languenteis parentes, uel diligeti�'me connbsp;firenda funt� Uber is. Qu� quide cu ualentes tUU�ueq; ffiontis funt, mininbsp;�erio �olu anciUaru ac �ruuloru eg�t. Atq; ut locus hicfieret aliquot o il'nbsp;lu�rior, placuit etuetcru bac eadc de re philofopbor� opiniones ponere.

Viericnimabijspolitumefi, nunquidomniapatruiulfit fiiciendaeffient. Quamuisnonnu�inihilneceffeeffiepa--WAinbsp;nbsp;nbsp;obfequi arbitratifunt, quo dqute pater 'mtperaret, ea

dut lt;equaeffent, aut 'iniqud.Sitequa,non quodiUe Unpe-rarct,�cdquod eafieriius cffetfiicienda effe.Sin iniquoi fieri no oportere,quia nequaqua liccret.Scd hlt;ec,qui affeuerent,ij mihi uinbsp;dentur nullum rerum hiimanarum dele�um, nu�am ortus, educationistnbsp;in�itutionis fiuehabercrationem. A quibus diffentientesalij contrariantnbsp;protulerc�ententidm,uidelicctomnia, qu�pater 'miperaffet, eafierio-portere. Sedhlt;ecfententia�nonueriore�, quantfuperior,longecert�nbsp;intprobior ac deteflabilior uidetw, nullum pdtriie,nullum religionit.

^utho�efldtiiiurelinlt;iueni. Quippeubipdtt^ip/e iu(ferit,pdtrUprO' tdliumftdtimdetrdhenddtempUs�int.'E.oru/migituruerdfententid e�,nbsp;dcrebtahominuim mdxim� dccoininoddtd, qui nunc pdrendum pdtrii bnnbsp;pcrio, nunc nihil omnino pdrendum e�e cenfent : nec in ijsfolum quie iu-�d,dut biiujld per fe lunt,uerutn zx in ijs qu^e tnedid dicutu'-. Tltenim CdUnbsp;fdtn ordre,uxoran ducere,licet nec in bonii^c in ntdlis numerentur,ne'nbsp;que ipfd per � dut honefld �nt,dut turpid, efficiuntur tdmen �dtbn bdrO'nbsp;ne�d,fi dut Cdtilin� pdtrocinium fufcipidtur, dut Thdis ducdtur inmdtrinbsp;monium.Qudmobrem necfi pdter imperet-, defindendui uidetur, qui rc'nbsp;gnuminliberdciuitdteoccupdrecondtui e�,necuxor ducenddinfimis.nbsp;Qjite qudnqudtn itd fe hdbent,in!ficiendu tdmen efl,quid �rdnt reru ud~nbsp;rietdtcs de t�pord, quoru mdgnd uis e�, dd res in omni uit� pdrtedg�dtis.

derefiliusunqudm debedf.dtq- utuerecundi,tnoderdnttsq; proprium e�e uidedtur,nihil omnino relfonderej:dmen fdlud etidm lege uerecundice o'nbsp;modcrdtioniifpldcet quterere,dnfit cotrd. �bcdientidm re/fondere iSi.GTnbsp;mdledi�iddiluere. 'tiimirumquigrdmmdticifirul�nonirdfcitur,crin-crepdntem prlt;eccptorcm �rt: gt quonium mdgnd e� pr�ceptoris autorinbsp;tdf,qui einem dliquem,de quo mdgnd �t opinio grduitdtis dc continentilt;e,nbsp;Teile, merito'q; cd�igdntem moleflenon�rt, is dut non firet irdtum pd-trem,dUtcorripientemgrdUdbiturlQKidfi'miufi�dcfilso,pr�terqi mo-dum,dut cordm quibus pdrum decuerit, pdter eum dccufduerit, dcrius^;nbsp;filccenfuerit,nunquid tdccbit,cum uideri pofiit non pro fe,fcd pro ueritdtenbsp;diilurus,cr iu�itidm quimfede�nfurus^Mdgndfunt pdrentum iurd, dcnbsp;mdiord multo, qudm ut ipfi uideri debednt in obiurgdndis liberis madumnbsp;dbieei�e. Ndmz^fi corum qui dudiunt, er in quoru con�eilu htcc dgdn-iudicium liberorum.At iniuriffuntpdtres,^^ uehementiores etidm qudmnbsp;r� po�uldt. Po�ulet dutem resut libet, uerecundid cert�, er in pdrentesnbsp;reuerentid uuU,iubet^, ut ne quippidm liberi dut miurium e�educdt, dut

i parentibm in fe dicatur, prtefcrtim ubi ad optima fpcHetanimorumin�itutiouem,rc(ieq; uiuendiufum. i^amquodtumi'nbsp;hiaMlocwmparumidoneum,autteliesminmteadhibendosobifcij,ubi,nbsp;out qutenam obcdicntiai/lanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caritura eftteflibus, necomneis ei lo

men ip fa betatur teftibutiG' in aperto cjje officium fuum, quam in obfcu ro mauult.Poteff tomen aut locijout temporis,aut nece�itatis uit effe tannbsp;taChumatue enim res uices habent)quin etiam continget liberos ipfos ge-rcre perfonam aliquam, ut licitum fit aliquid refirre contra: ac nihilo minbsp;nut quoniam obedicntia plurimas habet cautiones, out no idcirco dcbe�tnbsp;^ia liceat:autfi Gquot; debuerintdUud cert� aider int, ne modo aliquo prtefenbsp;firantgrauarife,atq; lt;egrefirrepaternam reprehenfionem,fed autrem�nbsp;auttempus, out perfonam tueri, qu�m feipfosoftei^nt autnecefiitatitnbsp;Menturpatrocinio.Valfa uero qu� obijcientur,refiitare liberiut poterut,nbsp;Vbiq; tamenuidendumnepietatiStobedientiaq; prlt;etereantur fines, quinbsp;angufli quidemfunbdiligentifiimecj; cuRodiendi. Bt quamuis Itberiipfinbsp;nbsp;restameneffedebent,filioseffefe,illosuer� parentes,nulliutq; reimaio'nbsp;res fe atq; acriores patronos effe debere, qu�m in patres obcdient�e, ni-hilq; magis ab Ulis defiderari, qu�m utfilios habeant quamreuerenti�i-Mos.Excandefcunt tarnen ipfi nonnunquam,G'ade� incenduntur ira,utnbsp;inclamitationibui partvm contentiaterbera expediant.Quo cafu taciturnnbsp;decet filium � patemo conffedu abire,nu�um priefefirentem doloris in-dicium,utquinonpdtremfiigiat,fedpatri5excandefcentiam,uereatur^nbsp;non l�ius flagellum, fed nequid uidut ira pater prater modum agat tfu'nbsp;praq; qu�m deceat. Poterit tamen ira tali � caufa concepta effe,ut obuol-uendum fit iUius genibut, quamuis irati,G�flageUum uibrantis, ne dumnbsp;fecedcndo placare i�tvm credit, magis magisq^ incendat. V tinton aut� nenbsp;uelregnaipfaGnoftris, G�patrum noftrorum temporibuseuerfaG�nbsp;proftrata effent filioru impatientia, dum parentu ferre iracundia nolut.nbsp;Hecenimpeftis intra regios penatespemiciofius debacchariconfueuit.

54 IO- IO VIAN I PONTAN� pt.Actametf�ex ijs,qua di�id funt,�cile po�it 'mteUigi quot/lt;^ purent^nbsp;fit, placet tarnen adhuc quarere, audiendui'ne paterfit, �bi K uetueritfnbsp;quamuis honefta pracipientts matris imperatafier�qui locus eft fan� difnbsp;ficilisnbsp;nbsp;nbsp;lubricus,egetq; 'mftedione non parua,z^ w utranq; partem di-

ci multa pojfunt .Namc^ boneftum matris imperiumfiiciend� uidetur� er pater contemnendus, out prouocandus in iram non efl,� quo tam midnbsp;ta er acctpianturquottdie,cr expe�entur beneficia.QUflcircacum fatisnbsp;conftet patri,qu�m mairi Itberos magis effe obnoxios-,patris potius iuffonbsp;uidetur obfequendum.Batrfusamt pater iniuftusfit,fi quod matri debe-tur � filio,reddi prohibeat,mater uero er iufta,e^ honefta imperet, quisnbsp;non ftreta imuftitiaofticiofuo ftmgatur in matremt cumuideripo�itpa-tri,qui tniuriusfit,fine turpitudine er it^mia obt�perari nequire. Hacnbsp;igitur er alia huiufmodi reddunt animu incertu/m, hafitantem^ in utr�nbsp;potiusfententiam eundum fit.Quamobrem multafimulconfiderare,menbsp;tiriq^ oportet. TSSametfi qute�matreimperantur,honeftaperfefunt,ta-rnbsp;menfi pater aliam fequatur rationem,quc)d uideantur iUa cognatis, necefnbsp;fariftq; ualdenocitura,quod fint ceffuramalo exemplo in ciuitatedmultanbsp;enim honefta nunc uidentur, quorum alias aliud erit iudicium) nimirumnbsp;mater audienda non erit,non tarnen aperte contemnenda, fed blandis potins uerbis,ac comiteraierecundecy adeunda � filio,nbsp;nbsp;nbsp;quoad poteft fine

acerbitatc diffuadenda, idne exigat, quod iure non placeat patri ,cuier ipfa more gerere in eo debeat: oftend�dum^ non tanta iUi cura effe debenbsp;re,utftbi pareatur,quanta ut ne pater utrifque irafeiiure po�it. Sin ueronbsp;aut h�c,aut bis fimilia non �bftiterint,ad matrem declinabit, ad quam ernbsp;honeftas,er iuftitia ipfa eum hortentur, quoad tarnen fieri poterit mode-ftc,fineqideteftatione patrem conabitur traducere infuamfententiam:nbsp;quodfi minus aftiquetur,idfaltem cauebit-,ne /fireuifte iBum uideatur�einbsp;tum maternapietatc ,tumreiboneftate ui�lumcederefe,cr illius imperia obfequi. 'iJamfi omnino iniuftus, er rationis honeftattsqi inimicuitnbsp;pater non fiterit,tametfi initio agre id firat, ubt tarnen rede illudreputa-Merit,non modo non iraf :eturfilio,fed commendabit iBum, er re�e ab eonbsp;f��um dieet. Poteft etiamcad�re,ut quodiuffum eft,non tarn fit attende�nbsp;dum,qu�m uertenda cogitatio ad utriufmores,adannos,dd ualetudi�nbsp;nemfi mater mitis fit,er longe natu minor,pater difticilis,morofus,gra'nbsp;vis anni5,aut morbis confi�lus. �taq^ non tam aliquando habenda eft pranbsp;ceptiratio,qu�m morumiatatis,ualetudinis, futura^ in domo autrixa,nbsp;autconcordia. Qtiocircalocusbiccircunifieftioneacpenfitatione multanbsp;indiget. At non dabitur ad confiderandwm tempus,nec erit circunftgt;icien'nbsp;di locius.

DE OBEDIENT. LIB. II. 5$ ifi loctu.Velox e� mens,^ lt;J�i prudent eftftudiofutq; obedientU filiiK,nbsp;raro offendetur^deo imp4rdtut,ut opprtmdtur inter incautot. Atnofucnbsp;turret aliquidtCfddrem repentintim tdiiquam ad tutnulttmaliquem pernbsp;turbdbiturdnimut, utfni compos non �t. Quod cum accidcrit,neuter panbsp;rentum quifibi obtemp�r�t urn non uidcrit,grauiter id firre debebtt,quodnbsp;itttellexerit d �lio pro��um fine eledione dtlt;^ confilio,

Ojj� dutem in pritnis oportet, ndtos e�e nos conditions pdr�tibus prode�: debectmits femper, obe�e nunnbsp;qudm. Quocircd minime committendum eil, ut dum dl-terius obfequi iufiis uolumm, nocedmus dkeri ; dd quodnbsp;ut nuUd cogere nos uis poterit,fi noflro nuinere fitnginbsp;uoluerimut,itd nunqudm ipfi�onte in hoc Idbemur dc peccdbimus, utfitnbsp;cinorofi,impqq; ^cidmur obediendigrdtid.iJdm ctfi quod fiilu bonumnbsp;e� prteteriri obedientiie cdufd,dtc^ intermitti conee�um fit uliqudndo,uenbsp;titum tdmen�mper efl,quod mdlum fit parendigrdtid fieri, nifi �rte innbsp;id di�rimen uentum �erit, ut duobus propofitis ntdlis minus fit eligen-dum,de quo dlids.An etidm pdrentibus iusjpote�dsq^ e� impcrdndilibe'nbsp;riSjUtcontrdpdtridmbeUumnwlidnturiMinimehocquidem. Itdq; pro-de�e iRis debemus femper, obe�e nunqudm: cduendumq; nequid iRorumnbsp;fudfudu�uue quod contrd pdtridm, dut contrd fiimmi Dei cultum fit, fi-cidmui, quibus quid� ipfi dr�i�imis nece�itdtis uinculis ob�riilifumus,nbsp;quorum etidm ius dntiqui�imu,mdximumq; in utrifqi e� er m Uberis,etnbsp;in pdrentibus.Curdut�dudiendifint,ubicontrdDeum,contrdq; pdtridmnbsp;quid imperent,rdtio nuRd e�,cum pdr�re illis neee�e non fit, ctidfi iRudnbsp;tu�erint,ut pro pdtri� fdlute morti fe liberi o�erdnt, pr^eterqudm ubilc'nbsp;ges pdtri�� hoc iu�erint.^emo enim nifi �onte fud,dut ubi lex id�dtudt,nbsp;dd tdlem proficifei mortem debef.cu omnis Ruis eoru,dddo er merces,quinbsp;pro pdtrid,pro dris dc Deo ceciderint, ex mortis contemptione ndf :dtur:nbsp;qud contemnere nuUus pote�mfi qui �onte fud uelit. N J cor� multi,quinbsp;ad morte �runtur,non turn uidentur iO�c�temnere,qudm rio fentire quidnbsp;ipfi molidntur^t qui uino,dut�rore perciti in ho�isglddiu mcurrut.Venbsp;runtdmen fieri po�etdtt pdrendu iRis e�et, eundum^ in diferimen nwr-tis, pdtrid uidelicet, dut religione po�uldnte. Cui quidem pdterno mpe~nbsp;rio,qui purere^ noluerit ,notdm uideri pote� ergd pdrefes inobedies,^nbsp;frgd pdtriihdtft Df KW fwpii�. Seddd rem r cde o .^et�dl id confiderd-

tio, quod GT regirni Gr tnuximorum principumfilij pdtres folosintueit' tur, ntdtrum uix uliqud jnentio eft, qult;e g!quot; ipfimperid prindpum ob'nbsp;ferudnt,nec quetndpud priudtos homittct loctiM obtinent.Colendd td�unnbsp;ftnt edrum monitd ,ftmi^ ittis hdbendus eft honor. Ingrduibui item GTnbsp;mdgni'S rebus pdtris potituftntentite 'tnb�rendum,dliuiq; pdrendum di'nbsp;do.is enim plus fdpere iudicdndus eft,Gr dcutius fiiturd perfpicere,qudnnbsp;qudm h(ec,dequibusfuprd didum eft, mutdri nonnunqudm ftknt. �:�dmnbsp;GT locus GT tempus,GT uft(s,conftietudoq;, cuius mdgnd uiseft,Gr legesnbsp;pdtrice,nonnunqudm Gf negocid ipfd,ftepeq; fiiturorum pro/pedio, dutnbsp;pr^fcntiu reru ftdtus, interdu quod tu ftmuldre, tu di�imuldre opusftdnbsp;tdntdm uim hdbent,ut obediendi rdtio mutdndd fitiGr or do uertcndus.

V E RENT EM diutneRoberte,dephilo' fophiie conditione,quod pritno d Grtecis excultdynbsp;deindedueteribus ldtinis honordtd, pofted ueronbsp;dpud Gdllos^ritdnosq;,dc noftrdteis quofdd honbsp;mines,tdntimdeuetericultu,dignitdteq}perdi'nbsp;dtftct,conft)ldtur tdndcm lodnnes Adaldus nobi'nbsp;lis Peripdteticus,mdgnouiringenio,mdgnd^ do

drind,G^ iucUcio uel inter pduciftimos exquifito. I s enim Ariftotelicd o-ntnid,noncontentustdmmultis interpretibus, quosG^uiditddoleftens, GT didicit,dlid rdtione perftrutdtus, nee tdm ftphiftdneds hds drgutids, 5nbsp;res ipfts querens, ftem dttulitftreidmut philofophid cldrior dppdredt,nbsp;nec in tdm udrios dc diuerftos trddd fenftsftitigdndimdgis qudm redefennbsp;tiendimdteriamftudioftsfuifnrtebeat. Philoftophosenim gr^cetoquen'nbsp;teis fud lingua GT audit er inteHigit,ueteres noftros dUtorcs trdddt,grtenbsp;cis ueteribus uetera latina compar�t. Et quonicon Gra:cis qui in italia no.nbsp;didicerint,philofophidparumnunccognitdeft,abill!S traditd per fidosnbsp;dc uctercs turn Griecosdtvm noftros dutores nofcitat.ltdq; dumnec igno'nbsp;r.itgrteca,necu�teresfcriptoresnegligit,innoudiftaphilofophidnodc'nbsp;quiefcit,necinerrorespaftim multos incidit. Sed deingenio, iudicio, do-

Jientia didurus coniugali, omamenti aliquid dffirrem,^uo materiam ep ficcrem legcntibui iucundioran:id^ non inuitu^ �ci, ut quoni� rem uxonbsp;ridm omnesdccufdntyomnesfequuntur,cdu[di ipfedperirem,crcurfe'nbsp;qudntur,z^ cur dccufentiUdm:dd quorum dlterumndturdrdtio^ impel'nbsp;Idt homines,dd �lter um peruer� mores, er animi muUebris imbecillitdsnbsp;dtqueinconftdntid.

Tdppetitm proprium efl dppetere, inde enitn nomen dudum efl,�c rdtionis efl iUum corrigere et coernbsp;cere. Hoc enim pdilo�olum er qute honefld uidedntur,nbsp;expetemus: er qutendture mfltnt nobts, ed certo acre'nbsp;j �o modo temperdbmut�.medium i�ud retinentes,quo renbsp;motofiuflrd omnisnoflerdduirtutemcondtusefl, Quocircdcumpro'nbsp;creandi naturalis nobis�t dppetitus, tsq^ cum beluis communis, ne pro-miflue,ut i�te, coiremus,rdtio uetuit, qud duce dc mdgiftrd coniugiorumnbsp;leges principio lotie funt, quibus communis gentium notionum^ confeu'nbsp;lies dcce�it. Nttm et� non opud omnes notiones eademfit coniugiorti lex,nbsp;cum hic undm tdntum uxorem, alibi plureis habere�t permiflum, nuUanbsp;tdmengens dde� bdrbdrd er flrd efl, dpud quom omnis cocubitusfit per-miflus.Quo mdgis ddmndn dd efl lUorivm opinio, qui optimum efj� drbi-triuifunt,dcctuttdtibusm�ximeconducere,fimulieres communes effent:nbsp;quimthinthildlMduid�turfudfifJ�,qu�mutpromiflue define uUodifcrinbsp;minenbsp;nbsp;nbsp;in propotulo co�'omus omnes, fublato dc rebus humdnis pudici'

tid,ldbef��emusq; arilt�im um retindculum �oeietdtis humante, coniuga lern fidem. Nam cum prim um dc maximum ciuitatis uinculum fit dorne'�nbsp;flicd coniuniiio,ipfd autem exiflat ex uiro,uxore,eir liberis-.qutendm�ienbsp;rit ifld coniun�io,fifocidm pignorum,qudm ey auescertamhabcnt,fi li'nbsp;beros,progeniemq; nemo�u�noueritf Nam ut appetitus propria efl pronbsp;creatio,ficrationis proprium efl prolem nofle,illdmqi tollereatq; infir-marc. At melius flrtaj�e ciuitdtes ip�efibi cofldrent,fldbilioresqi earumnbsp;res cffient,fi quicunq; nd�c�ntur,noflros eos hberos opinemur:aut fi quicnbsp;^d l�d pcpererit,qudm primi co�iouerimus,noflrum ef�e ducamus.fdlnbsp;fam hdne efle opinionem in primis neceffe efl, naturtehominis pror'nbsp;fits repugnantem, cuius cum aflio omnis eo refliciat ,utbonum adipifett'nbsp;tur dliquod,no quidem alienum,fed quodpertinere ad fc inteUigatfnanqinbsp;ut bona qutedam tanquam communia expctantur,principium tarnen i�onbsp;nmexpetendoruminde efl, quod�y- communia nobisipfisperinde Kt

c�tcrK alijs ufui fitturaf�nt^male cum genere humano ��u/in fuerit, J� do meflictc pr�fertim coniunilioni^, lt;juod mitiui'm ciuitdtis eftdn�,lfis opi'nbsp;nionibuf id�a fmt �indatnentd : nihd^ nee certum untlu�m, nee propruinbsp;finguli hdberemiis, quegt;dappetitioitef,a�iones^ djjequerentur noftree.nbsp;Sed non e� nutte neceff�plurihK lt;iduerfumh�cdtjjerere,cum er legibutnbsp;cdutum hoePlatonis ifid tam pridem �t explofd�ententid.

2 Oniugiumigiturnaturale^cT legitmtvm e�,ac�tfei-2' piendiC cert� prolK gratia mflitutum.Cum autem ex ui ro con�et G^uxore^ fit� uxor 'm re prtefertim dome�i-^J,ca(m ali�nant enim conce�it domum) utro fuo m�riornbsp;8^^ or propter naturie exce�entiam, Cf propter leger^qunenbsp;hoc iubent,erit mteritis ius,pote�a(q; pr^ecipiendi uxoribiu. lUarutn ue-ro pdrtes eruntuereriuiros,cf ntetuere,no tantum utuiros, fed etiam utnbsp;patrestquando apud Romano f,qult;e per coemptionem conueniebat uxor,nbsp;� quo more parumno�er hic abe�, erat uiro loco filiie. Coemptio autetnnbsp;peragebatur hoetnodo. Cicero prior Terentiam interrogabat,an �bi md'nbsp;terfrmiltas effe ue�et. Qta^e ubi uetie re�^ndiffet,Cf ipfaflipulabatur Cinbsp;ceronem, ue�et'ne fibi pdter�milidi elfe, isq^ ubi conceptii uerbis, ef fenbsp;quoqi dixiffet ueUe,tumTerentia Ciceronis coueniebat in manum.Rt htnbsp;quidem nuptilt;e per coemptionem dicebantur,qu�d uir,uxor^ mutuii fe^nbsp;fc interrogdtionibus, a�enfionibuf^ co�miffent, erant^ uxores matref-�tmilidt uirisfuisfilidrumloco.Qttt�uti�bus erhonefiisiSorumprtnbsp;ceptis par�rent [emper,er genialis tori legibtos aduerfari noUent, nuqu�nbsp;fapientea quidam uiri de ducenda uxore dubitdjfent, nec�rtunatum pu-ta�ent iUam non habere. Exinobedientia enim Cf cotumacid Utes oriunnbsp;tur,dc plerdq; coniugiorum mdla, quibut utinam ne e�ent etiam �rtuiid'nbsp;ti�imt domm opplett. Qt^�d � tion quanta uirK me� patientia toleran'nbsp;dii it��s ne pareis eof nobis �tciamus,minorfaltcm,dut cert� aliqua habe-returabuxoribusobediendiratio,uthone�t�imae�coiugaUsuita,e�etnbsp;etiam �lici�ima iudicio fapienti�imomm hominum. Quvs en'tm non bonbsp;nam �licitatis partem confecutum iudtcet, Publium Rubrium Celerem,nbsp;quiutipfe monimento infer ibiiu�it, cum Cai a Ennia uxore uixit annosnbsp;quddrdgintdtres,menfcis o�o�nc querela: cf Albutium tertiii, qui cumnbsp;Terentid Vdient iana uixit quinq; cf uiginti,etia�ne u�d querela. Cotrinbsp;*fro, quibus ilium �hnulisac doloribus agitaricredatfoUtu, cf tanquinbsp;'m

de obedient, lib. in. 59

�

tnwruo tor^ucri diesig; nbsp;nbsp;noUcK, quifepulchro fuo 'm h^c utrha fertbi

iufferit, titulum litii atq^ obiurgijplenum^Heui uidtor,ntirdculum. Hie � turO'uxornonlitigdnt.Quifinuunondico.Atipfddicdm:HicBebrintnbsp;^briiu^ ^ebridtn ebridtn nomindt. VLeu uxor itid tnortud Ittigdx r Hinenbsp;iIliegrdues,Grobiurgdtionisp�en^uoces:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;��

Certc fdnui erdf,uxorem Polihutne ducts f

At^- Mt dli� hic tdcedntur � nobis cdufa htec und fatis infe rdtionis ha bet, qudre mdgnd quiedam 'm�licitds uxor is contuntdcid fit, quodnbsp;SemperhdbetUteis,dlternd^iurgidlcilus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,lt;

In quo nupta iacet,minimum dormitur inillo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Atq^ utnoiHu minimum m ledlo dormitur, itd inter diu dcerbi /?ime ob' tdtrdtur domo tota.Antonium Pdnormitdm, cu db eo qu�reretur quibusnbsp;maxime opus ejJeiudicdretddconnubijtrdnquiUitdtem,re�gt;ondcntedU'nbsp;diMijNMlLw nee quietds,nec filices fdtis nuptias effi poJJ'e,pr�terqudm ftnbsp;uir furdus e{J�et,uxor uero clt;eca.lAemini me 'muitdtum dliquando ad dmi'nbsp;ci nuptias ab Errico Puderico eauite Ncdpolitdno : cui cum ego dicerenttnbsp;quid me focio opus effet, Cert�, inquit, nolo f dus 'm amicif�nus prodire.nbsp;Omnis igitur pen� rei uxorU mole�ia ortum habet db 'tnobedientid,quienbsp;totam fepi�ime remfimiliarem 'mteruertit, conijcitcfi ipfos patresfimi'nbsp;lias 'tnarumnasqudmgrdui�imas. Qudnquamo'altquadoutriipfifuntnbsp;inculpa, dumaut pecunia cupiditate, dut dmbitione cdpti pr�cipitanturnbsp;in nuptids, nefeientes nobilitatis o' amphe dotis duo pe�ima maldfocianbsp;effe,uxoris fuperbidm,o' uiriferuitudincm. Itaq; non iniuriaapud PldUnbsp;turn noftrum ueretur iUemdgnatem, dotatamq; mdtrondm ducere, nefi-bidicendume/fet:Argentumdccepi,doteimperiumuendidi.

Obedientiammaximeuxoribusferuandaeffe. Cap. III. P.obam igitur uxor�,coiugijq;ferudnt� leges,una md'nbsp;xime O' efficiet,O' perficiet obedientia .Utecenimo'nbsp;pudicam,o' amantem uiri fui,o rerum parcam fiimi��nbsp;liarium rcddet.Ctvmq; obedi�ti� proprium fit,memo'nbsp;res nos rationis ficere,que rationem feqitctur uxor,ea'nbsp;feet obiurgia, er animu uirific �mtrofpictet,atqi obferuanbsp;bit mores,ut neq^ couiciadi cdufam uiro pr�bedt,neq; aedpiat ab itto pr�nbsp;bitt Qtt�n� pdx in iUa effe domo potefifin qua mulieris domineturappenbsp;tituslNeq; enim out 'mduere omnes Socrate pojfunt,autduced� uxor is finbsp;nis is eft uiro,ut pdti�ti� dffuefcdt,tolcradisq^ clamortb. Ecd� ftmiliaris'nbsp;meus copdter N eapolit anus, cuab amicis grauiter accufarctur, quod tant

^andis n4tu,cr diuitijs latis bonis tdm ai re abhorreret uxorid, deeffe fibi patientiain �Mfdtus efi,lt;jud und uel nidxitneopits effe duceret.Vxo-rem enim cum dote fiiml clamores dc fuperciliimt in donwm i�dturdm,nbsp;dtftbi pdtientidm nulldm effe. omnis igitur rei uxoriie trdnquillitdf,dd'nbsp;doo' f�licitds,dut mdgnd cert� �licitdtis pdrs ,filt;iud efje in rebus homi'nbsp;num folidd dC uerd f�licitds potefigt; in ferudndis obedientiie inflitutis�tn-ddmentum hdbet : lt;juod ubi mdleidHum fiterit y �eile totum opus Idbefcetnbsp;cr corruet. obedi�tisigituruxoris efl,primis dcpukherrimispudicitienbsp;bonis illud ftatim dddere er coniungere, ut in refrmiUdri trdditdm lt;1 ui-roreguldm minime dut obliuifcdtur, autcontemndt: qudnqudmfuntqui-ddm dde� imprudentes er ingenio itd hebeti, ut eorum munerd abeundinbsp;fint db uxonbus,quibus dutoperd deeffe i�ds, dut cofilio, nimis contrd iunbsp;ftitidm e�.t^eqi enim infociam domefltcdrum rerum le�d eft uxor, ut hinbsp;boris dc pericult,/�ne quibus nu�um effe uittegem� poteft, expert uiudttnbsp;cu/m dd Idbores non minus, qudm dd uoluptdtes du�ia uideatur, qute pro-lis cdufddu�ld eft, QUdmobrem er nos retie ftrtdffc Iduddffe Adridndntnbsp;noftrdm uideri poffumus, cum diximus:

Eft enim mdgnopere in uxore commenddndum,ubi ed cum honeftdte rent duxerit, qudnqusm in nobilium domibus Idtc nunc regndt ocium er ntol-lities. N dm qu� ittuftris bdberi uult,ed praeter fua gener is cp dignitdtentnbsp;feftci/fe ludicet, ft quid operis in mdriti domo ftcerit ,dquo quidem omninbsp;' no,fcmperq} ceffdre oeio^dreentis eftfaeminte,libidin�mq; ftuentis: connbsp;trdueroprob�erfruginu�umpdtitempus fiuflrd eldbi,qu�ddmq; innbsp;ipf� propdtulo �cere^quiedam etfi minime dccednt ante oftium,eddem tdnbsp;men ft intrd cubiculum exercednlur,uel mdxime decednt.

Vanqudm dutem in hac coniuntlione,qute prima quid� focietdseft,magnam effeamoris umftttenturomncs,f�nbsp;eile tarnen amor uerteturin odium, ubi obedient ia ui-reis fuas amiferit. Handa eft igitur operd,utquce amarinbsp;________________d uiro cupit,eius pr^eceptis prafto femper ftt, er [tun dumiUiusregulamuiuat.HJdmquahocrefpucrit, baud fcioquidaliudnbsp;ipfd,qudm adultero ut pldceat,curet. obedientia igitur ut maiores indiesnbsp;�mtori cumdos ddijcit,ftc er dmor,qui legitimus er uerus eft, pudicitM.

tdntdminfeuimhabet, quantamnoneftcuradmircrtsin penelopc.ft illdi rcj})exerii,lt;judf non Homeru{,fed propria uirtui claratnbsp;dt^ iliuftrenficerit.Sed Heuer it maximo Poetie fingere, dum pudicitiantnbsp;laudet, �y Penclopen,dumuirumexpe��dtjdntfiao,tela�(ji occupatamfinbsp;Ham dccdntetMum.l.icucrit er Vaodomiam inducere,uiri imagin�e ce~nbsp;ra duHd,folantem dulci5,er caftdf anuiris jui curax. Sufijiciamus er Alcenbsp;ften maritifut�td fubeuntem, edq^ ut ab t�o auertcret infefefixante cott'nbsp;uertentem : Poetarumq; carminibuimdulgeamui, adeo utnelachrymitnbsp;temperemui, cum audimui Puadnen in mariti ardentem rogu infiluifi�,nbsp;Igiturfifi�d tdntam afferunt legentibuf �dinirdtionc,quantis profequeitnbsp;da fimt Idudibm uerdiMater mea annos nota quatuor er uiginti uiru aminbsp;fit,quem mortuum tantafide,dcfiderioqi profecuta eft:,ut rari�imu alijsnbsp;prtebuerit exemplum er obedienute in uiuos,er defiderij in ami�fos connbsp;{uges.Titntiiettamuirtutiihuiuiuisefl,utmaritosdliquandoaduo!unMnbsp;riam feruitutem computer it. In maritima Lucaniit ora uian eft jatis celenbsp;ber lxntifcofa,ubi tempefiate hac iuuenii quidam fuit, etfi media � plebe,nbsp;magnum tarnen qui uitrutii�utepriebuerit teflimoniu. Isuxoreer amoitnbsp;ti�ima, er obfequenti�ima utebatur. Cumq^ daret operam mefjoribtts,nbsp;ttnaq; adeffetuxor�eratenim ea pars dnni,qud me�ii defecdtur)declina'nbsp;uit tum i�a pdulum ardor is lt;eflu delajfittafub umbram arbor is, qu� eratnbsp;litorifinitima,atq} � piratis Afris,qui oramittam fatpius infiflat, ubipaunbsp;lulum modo quieuifj'et,e� rapta.virpoftqu�m adefje iUton non uidet,crnbsp;qu^fitam minime inuenit,ratui(_quod crdt)raptdm � prtedonibiK,dd mare decurrit, animaduertensq; triremem confiftere ad anchoram,ft:atim �nbsp;fcopulo in mare defilit, natabudusq; ad illam quam raptam inteUigebat,nbsp;peruenit,raptores obtefiatui,utfequoq; cum uxore abducerent. Uifid�nbsp;hominis atq^animumadmirati,ubiTunetaapplicuerunt,erpriedaexponbsp;fita eft:,regi rarum�cinus,er memoratu dignum refirunt : qui quanquinbsp;barbarus,er Chrifltani hoftis nominis,uirtutcm tarnen hominis fu�iiciesnbsp;i�umcumuxorelibertatedonauit,er inter cuftodes fui corporis feribinbsp;iu�it.Pt quoniam, ut dixi, maiores indies amori cunudos addit obedien-fw, contra uero inobedientia omnem amoris uim tam�cile in odium uernbsp;tit,ut quos initio uolut OS coniunxit,mutuaq; beneuolentia, paulopoftttcnbsp;dium atq^ ira f�iungdt,in graui�imasq; conijeiat Utes. Hoc efl caufe, curnbsp;quidam relidlis uxoribus,quM repudiare nunc Icgcj non finant,ad externbsp;tias urbcs dcmtgrauerint. Contra uero,fi uelimus confiderarc,cur quiedinbsp;ami�is coiugibus uidu,e ffonte manfcrint,inueniemus caufam ab obedien

olfrndere,neq; uolunt�ti eorum dduerfkri minimum quidein ueUent, bine ttirorum in ipfa amor tantas fibi cepit uires atlt;^ au�ut, ut mutuarn pO'nbsp;ftcabcncuolentiamnemorspotuerit uinceregt;aut conceptieucrbis i��nbsp;�cmdfiddaboleremetnoriam,

Dezelotypiacauendtf. Cap. vi.

Numi efl,quod catamitos qua� quteda qu� �ugem pro �ilui proxim�, at^ 'm ipfo iam�udu mtercipit, remnbsp;uxoriam maxime uexat acperdit.�d autem eH al�il�snbsp;ille,quemGrieci iK\lt;gt;Tn!�it, Ciceroobtre�ationemnbsp;uocat,quidam etiam riualitatem dixere: nam riualis ni

timeatur,nullus buiufmodi exi�et affe�us.Vulgtts quoq^ non impropric gelofiam uocat,quod animum a�iduo metu territet ade�, ut continua fu-�gt;idonum recurfationegelu quodam �angteis ip�e concrefcat: qute�olicitttnbsp;do quanquam multarum infehabeat di�cordiarum �emina,rarocp gratianbsp;'m i�a e�ߒ domo poteft,'mqua radices altiores egerit,origo tarnen eiusabnbsp;amore e�,qui metu ac �u/picione uidus, diffidensq; ac pauitans,cr nac donbsp;tore,nunc ira percitus,mentem adeo perturb�t,er an'imu concuiit,ut einsnbsp;�rri uix po�it impotentia. Quocirca �giendus e� is animi morbusnbsp;�olicitudinis plena perturbatio: quie ubi uehementior e�, quamproximenbsp;acceditad infaniam.Cui tarnetfiuis omnis non po�it eriphprie�andu tarnen e�^t �eno co�reeatur dliquo:nec permitttendum, ut ruptis babenisnbsp;�ratur 'm abruptum.vide quorum bic affeflus cau�afit 'mcommodorum,nbsp;quod no modo inter uicinos, dome�ieosq; mani��as 'i nimidtias excit�t,nbsp;fed qu� boc morbo fit ajfcda,er amicos oderit coniugis, er nonunquamnbsp;bberof ex((rdlir. Q�� licet�u�rd uidcdiitur pracipi tmlieribus,qucgt;d

dE O�EDtENT. LIB. �in 45 domtMnddi fefepermittMt�.dt^ �bimorbo cor'nbsp;ruptlt;e femel fuerinbdut nun^udm,aut cert� diffici�itne rcuocentur adfii'nbsp;nitdtem. Satis tarnen magma eft er uiroriem numerus hoc uitio laborait'nbsp;tium.Ad hlt;ec multas ipfics� legimus,Gr audiuimus, Cf cognoumus ma-tronas fingulari moderatione,fummaq; fgt;rudentia,lt;iu� non domus tantu,nbsp;dotnefticte^ concordia Hudiofe ftierint,fed magnos populos moder arennbsp;turpracipua ctvm lequabilitate cr moderatione.

I Ecetigiturproba cr continentem uxorem liteis in pri mis f�gere.Qvarumf�giendarum duplex eft ratio. Alnbsp;tera,fi non nimis magnam operam contulerit ad cogno'nbsp;d fcendas mariticonfuetudinesyurbanasq; f�miliaritates,nbsp;nec ad illiusfecretiores aHiones explorandas intettigennbsp;dasq; plus tequo intentaftierit. Altera, ft uoluntati eius minime aduerfc'nbsp;tur,mod� tarnen uoluntas talisfit, quee reprehenfwnefit uacua, careat^}nbsp;turpitudine. Aliqui enim fui,id eft,rationis, honeftatisq; immemores, fo-ciasiUas effe obliti,lt;ju�d natura funt inf�riores,anci�arum loco haberenbsp;eas uolunt,cr nonnunquam ad turpia crflagitiofa cogere. Itaq; utdcco'nbsp;rum eftjzy- obedient is fcemina proprium officium, coniugem uereri, crnbsp;'m precio habere,ita turpi�imumffierit illius Itbidini ipfam obfequi: dedenbsp;corantem fe^ ,remqi uxoriam,dum probroftsuiricupiditatibus,propU'nbsp;difs^ obtemp�r�t.Neq; enim tantum iuris eft in uxores maritis, ut in ijsnbsp;qute improbe, propudiofe^ petantur, cr contra itK,f�sq; priecipiantur�nbsp;mos eis gerendus fit.Erimu igitur obedienti� prlt;eceptum hoeftt, acpri'nbsp;inamconiugifslexhiecfanciatur,utturpibusatq; obfcoenisminime pa'nbsp;reatur, � quibus pracipiendis abftinerc omnino uiri dibent .t�te autetnnbsp;continere, nenimis magnam, ut dixi,curam adhibeant in maritorum fi-tniliaritatibus,fecretisq; cognofcendis.'iitam Cf domiquadam ftunbqucenbsp;nefcire uxoresdeceat.Aemilia Scipionis uxor non modo di�nnulanter tunbsp;tit anci�am fuam haberi � uiro in delitijs, uerum Scipione mortuo manU'nbsp;miff am e� Itbertofuo dedit uxorem.��ud quoq^ uel maxime r�pugn�t obenbsp;dientiie,coniugali^ concordia;,ueUe id uxorem,ut conftlio,arbitrioq; fuonbsp;wuatur�uiro,quodarrogantiseft,penitusq;intolerabilis.florcntinita'nbsp;tnen,Cf Genuenfes,qui rem ftmiliarem optime dicunturgcrerc,totius ft'nbsp;r�reidonxflictediffion�diecur�atqionuspermittutuxoribus.i�ieenmnbsp;eun�a,qu� ad ui�um quotidianivm,qute ad penu, qua ad comparandanitnbsp;'nftrucndam^ clt;�terdmfupeUe�lilempertinent}admiir!ftrant,uiris per-

44 I O* lOVIANl PONTANI tniUentibiti,tic tnultd eorum perfepe ignordnt�biit. Plufmtum^ lt;jno^nbsp;adurrfdtur obcdientitc cy prob!tdti,lt;luod funt no pducte, dhoqui priefiofinbsp;tesf�min.�,lt;pi�uironvinreprebenfionestegrelirdnt: idc^ eodctcAabi^nbsp;Um eft,quod Cicdein nidcri uoluntfapientes cfje, lt;0' confilij haudqiMquSnbsp;iMni,ntminimxiquidcinilloruminclcimitiunculds tequo animo laturie,nbsp;Qli�dantgcneris elatie nobilitate adeo �flid^,pr�fcrtm ubi uirot int-pareii nail^�terint, ut tamet� pudiclt;e�nt, �r remfrmiliaremdtligeihnbsp;ti�ime tucantur,iure tarnen clamet Po�ta iUe:

Alias amplitudo dotis tumidat reddit, aut�rmte raritas it^olentes�t' cit:aliasmultitHdocognatorum,nonnu!las prolis f�cunditas.Et ubi catera d�funt, ip fa interdum pudicitia, probitatisq; confcientia fupercilitinbsp;erigit^tqj animos�tcit: qu� qutd� ade� uim omnem obedientiaydome�i-c�q; quietis labe��tyUt nu�a in re dome�ica maior�t pe�is,qu'am uxonbsp;ris infolentia. Sc d ne longius progrediar ( neq; enimdere �miliari quantnbsp;philofophia partem ��KSVO/Xixt�u Grteciuocant,nuncpreecipio,his explinbsp;catis,ad tdam obedientia partem tran�o,qu� tota ad feruos pertinet.Cuinbsp;parti cy hoc accedet,ut de ij s quoq; quos tum �mulosttum �milioreis bonbsp;nefliorenunc ua-bo dicunt,pauca quadam differamus.

Dcferuitute. Cap, quot;VUl.

Vanquamautemferuitus naturalirepugnat libertad, initium tarnen dus antiqui�imu effe confi�t : quod m-dicSt res turn � lt;jrtecis,tum � bariaris bcllo geftte. Menbsp;moria; proditum eftfolitosin faturnahbiis cunt domi-nis feruos difcu/mberci quod Satumo rege nemo feruie

rit in Latio: qua res d�clarai apud prifcos tatinos,cr eos qui Aborigines didifunt,talem nullam �tfieferuitutem, q'cmdo hodie quoq^ nec in Aeminbsp;lia,nec in tran/fadan�feruitm inuenias.Apud Germanos quoq;nbsp;nbsp;nbsp;Britet

nosferuitnuncnemo.'Didiautc initio fcrui,qu�dinprielioferuatielfentt ut uideo placuiffe maioribus. Qui enim in pugna no cecidiffet,is iurc belli fuus eratuidoris rffedus,nomenq; ipfum igiominia; caufa inditu. Gr�enbsp;ce didus-�^amey idem captiuus � nobis dicitur. Ancumquoi^nbsp;Kartium bellicofum regem,funtqui�rant primum inftitui�e, ut pueUanbsp;terra hofiica abada captiu�domihabercntur,indeq; anciUas effe didos.nbsp;Et tarnenprifca i'da lingua,aiicularidiccbatur minifirare, Principio igi-tur

DE OBEDIENT. LIB. III. 4$ tur apud R.omtinos,(}ui de legitimo fuiffit hofle cdpttti,feruicbtit.Jgt;!Mt dtnbsp;nexu nihil hie dicendtvm uidce!ir,nec de duodecitn tabulif, /urem m/tnbsp;tti�flum ci cui �irtum��um efjet, in leruitutem tradebitnt. A�yr^ uerinbsp;ty Perfie,quodijifubigendttru,mnlt;itionumlt;tcrittserlt;itRudium, be�a^nbsp;ttiam non luce�iti in�rebant rnagii qu�nt indicebant knperandicupiditdnbsp;te,feruos �bi � libidiitc,qtMfn ex iufltt be�i cau�i comparabMt. Ct� mulonbsp;mxgnd GT i pirtitii acee�io ߣia eji, dum comunes omnium hofletfunt.nbsp;Et quof HcroM admiramur, uxores quoq; per rapin�m �bi compararenbsp;fol�os hifior�e tradunt,idq; prlt;ecipu� laudi datum effe. Inde ufque enimnbsp;eapit feruitui^eo^ � feculis noflrii remota funt ciuf initia,quod cr ft'nbsp;crlt;e teflificantur literie ,ut Heroum eti� temporibus pnedones habiti fintnbsp;iUu�res. Et � �teri uera uolumiK, lafon i�e Minyartvm dux ,cr qui eumnbsp;fecutifunt le�li iuuenes argiu� robora pubit uel cum primis exercuere pinbsp;raticam.Apud Turcoi Gr A�oi,etMn quibui ut a�iduum geramus beHumnbsp;diuinarum rerum opinio�cit:non modo enimdiuerfa, ucrum GT contraria pleraq; de Deo er dicunt,Gr fentiunt, nu�iK alius feruit ni� Chri�ia-nus. V�tant enim � Mahometo �tie leget quempiam religionis � cultus^nbsp;dufdemhabertferuoruminnumero.Apudnot GrChriflianiferui�t. Nlt;inbsp;ut de maioribut accephThraces quoi^ gt Griecos qui Pontit mcolerent,nbsp;uenundari mosfi�t,qui ne feruitia barbarorum e�ent, mercatores Euxi-ffum nauigantes,redemptos illos � Scythis uenaleis faciebant. Hone�iutnbsp;enhn uifum efl tantijferfcruirc eos, dum folutam pro capite fuo pecunianbsp;rependerent,qu�m priedam effe barbarorum,perpetuieq; obnoxiosfer-uituti,�( maxima eti� Chri�iani nominis opprobrio. Quod hodie quolt;^nbsp;feruaturaduerfuseosquos BurgaroscrCerca�osuocant. SoliAethio~nbsp;pes,qui d�color�s funt,omniivmfunt nationum ferui.Nam cum uiuant �-ne in�itutis aclegibusfinitimorum primo predafunhdeinde cietcrorumnbsp;mancipia. Qttin er parenlesip� bberos uendunt mercatoribus noflrifinbsp;er�umentopcrfepemi�ant.Hiecigiturtantahumani generis tniurUnbsp;tut gentium eff��um efi.Cui apud nos derogatum in hoc e�, quod puent euirare non licet,cum�t immaniti�is extremie.

Voniam autem fcruiu quidam domus part e�, atque in ipfd domo pater�miliAS dominatur, oportetferuum il-^��^primum, deinde aliorumquieiufdem funt �miliionbsp;imperijtobediretGr mandatis rebus dare opera. Qtt4nbsp;ueropoti�imum rationeherofuoferuiat �fententia,nbsp;f 9

cuf efficiet.Nitm ut inum ttmetjdijficile efl, pr^fflrttm fl gimndis nlt;itti cH' ptuf,empttis'ue f�(rit,lt;]tMmuis ucrniif,quod domi cr nlt;tfcuntur,G!' edu'nbsp;tantur,ne^ un^udm libertatein normt, atnare heros fiepenumero ufu uenbsp;nidt. QUii uero captus (it dmijflt patrid, coniuge, Itberis, pdrentibuf, outnbsp;dmdre dut rdptorem,dut emptorein poflit non uideo: cum �:idt ereptd (ibinbsp;db iUit ed,qu� primd mort dies ducunt liber td tern e:x diuitiM, zx cum ijs,nbsp;qiuos dixi,uxorem,liberos,cogndtos. Seruum igitur obedientem metus efnbsp;flciet.Ndm ut efl dpud PldutumiZ}� fl herns dbflt, ddcfle tdmen iUum drbinbsp;trdbitur,dtq; dbfentem metuetiquem qui non metuet, mdlum eum, dcnC'nbsp;qudm efle necefle edjierilis^ detreddtorcm imperij. Contrd uero metusnbsp;in quo fit, is mdnddtis rebus pr�uertet flmper :nbsp;nbsp;nbsp;ut idem Poetd inquit,

� a � ledepol iHe inultd in pe�ore coUocdbit, qu� hero pldcere flntidt pne � fenti dtq; dbfentifuo.nbsp;nbsp;nbsp;Uiultee igitur uirtutes necejj'e efl ut quafl comi'

tesqu�ddmnutumhHncfubfequdntur,diligentid,tdciturnitdsfides,flu' dium,folertid,(obrictds,pdrfimonid, curd. Ad htec, qui dominum uerebi'nbsp;tur,non rdpiet,non inflmdbit,nei^ loqudx, ne^ menddx erit : cum etidtttnbsp;fl decern hdbedt linguds, mut urn eum efle dddecedt, plusq; oportedt f:irenbsp;ferui�,qudm loqui,ne difceddmus d Plduto. Bis cr h^ec dccedunt,quod eritnbsp;tumfrugi,tu dnimo fmper dttento,hiflrui�oq; dd ed flicicdd, quibus opusnbsp;fiterit, qult;e et miufliis meditdbitur,dc demu heri feruiet drbitrdtu,no fuo.

T Romdnipollqudm rerum potiti funt,feruorum opt' rd blenter ufi dicuntur, non folum dd res ruflicdt, uc'nbsp;rumetidmurbdnds. Eofdemenimhidiuerediflienfdto'nbsp;res domeliicarum rationum,zy cuflodes corporum fuonbsp;rum, c�terisq; reiflmilidris negocijspTteficiebdnt, dd-

uerfvm quos qudntd uflfiierintflcilitdte, humdnitdte, iufiitid, ut idios O' � mittdmfldtislocuplesteflis eflSenecd,cuiusuerbdfunt: I^eifludqui'nbsp;� demuidetis qudmomnem inuididm mdiores noflridominis,omnem cott'nbsp;� tumelidmferuisdetrdxerint. Dominum pdtremflmilidsdppellduerunt,nbsp;J, feruos(quod etidm ddhuc in minimis durdt)flimilidres.'lnflituerunt diemnbsp;� flflum,nonfolum quo cum dominis flinMliucfccrentur,fed quo utiq; ho-n noresims 'mdomofudgerere,iusdicerepermiferunt, domumpufll'nbsp;� Idmrempublicdmefleiudicduerunt.nbsp;nbsp;nbsp;c^uidquodl�os inllituerunt zT

nd difciplinds liberales i SeruiuitP-omieTerentio Lucdno Comicus Cdr' thdginienfls.Seruiuitzy'SyrusiUePublius nobilis Atellanarum dutor.

quot; Ciceroquoq;iwreddiilecflqudntumindulferitLiureie ac Tiront,eru' diti�imis

PE O B E D I E N T� L I B� III* 47 tiiris. C^ciliwm, cui primus in comadia honos ab antiquis de-^nbsp;lotus efl,cognomen ipfumferuum �iiffc demon� rat. Statius cnim fcruilenbsp;nomen�dt.lamucroucterumgrammaticorimt magno porsexltberti'nbsp;norum �(it ordinc. ctutd,quod uix aUjs upfunt,Mt medicis,aut architc'nbsp;His f Qutn cr Impcratorei prouindp quaqueproficerc lUos foliti funt.nbsp;^uit^i Rom^ aliquando libcrtina conditio in precio, cum nonnuUifeno-torijsetiomornamentis donatilegantur.Etapud Grecosclariquidamnbsp;� feruis philofophi cuaferunt.ln quibus Phado, de cuius nomine Plato U'nbsp;l^um De wnnwrtdtodte animorum inferipfi/fe dicitur,?^ l^enippus,at'nbsp;ius libros Marcus Varro,quod in Satyris fuis amulatus effet,eafdcm ap'nbsp;pellduit Menippeas. liHoftra tempeftate Turcarum reges pleraq; per fer'nbsp;uosagunt,gerunt^i.Syris nueferm imperantinam cu apud eos foil feruinbsp;militent^ex lUis creatur quern ipfi Soltanum, nos dom'mum dicitnus.nbsp;Quo magis fludere bos oportetnbsp;nbsp;nbsp;contendere, ut quibus opus eft artir

bus,dominorum pbi concilient beneuolentiam, qua nuHa nec braiior, nec certioradlibertatemefluia. Sunt autemdiuerfe artes, multipli�es^ rationes, quibus heri comparari po�it indulgencia. Vbi uero cater a dc�ic-rint,nondept fides aeprobitas, quadeeffepote�nemini, mod�uolun-tas a�it bona, cum prtefertim non femper opus � fcruo exigatur, out la-bore manusatterenda fint. Paucis anteannis matrcmaTunetinacumdiunbsp;ex �gritudine iacuiffet, nec uUa humana opis relt�ia Jfes effet, adnbsp;Deumq; confiigeret,fcruam fuamfingulariprobitatefaminamhis ucr-bisaHocuta dicitur: Ego te Chriflianam effe fcio in feruitute,quant �nbsp;multos mibi annos feruifli, retinentem dignam bberalifamina probita- �nbsp;. tem,feruantem^ ritus patrij cultus, QMippe quam cr ieiunijs � pontifi- (tnbsp;cibus ueflris,ut ex tefiepe audiui,pdtis uti certis diebus animaduerto,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

quotidianas horis fuis Deogratiasagere,multis'que uenerariprecibus. � Tua ^a tMtaabflinentia,z^ inDeum pietas,cogit me,uelut teanKm,cr lt;cnbsp;neceffe e� feruam mulierem chariorem habeam : ac tarnetfi pdeli anbsp;cy'dtligentioperaquotidieutartua,nuncueroc:Xprafidioopuse�.Tu �nbsp;fi in teunquamclemensfiii,z^fcmpcrfrcilis:autfi libertatistc amor mo- �nbsp;uet, E)eum i�um, quem tanto cultu ucneraris, ora, ut me iam iam ceden- �(nbsp;tern tegritudini, benignus afficiat, morboq; hberatam liber is meis red- �nbsp;dot incolumem. �tta nunctipiUis uofis Chri�um exorat. Hera morbo �nbsp;liberata,acceptiq; beneficij non immemor, Lucanam mittit manu, cr adnbsp;fuosinpatriamcumparuulaetiamnepte, largoq^ commeatii redireiu-betiquafilici ufa nauigatione,paucos poflquam foluerat dies, in patriamnbsp;iAinuncagit,pcrlatae�.igiturnonopera tantum,uerum etiam bont

iirtes,elt;eci� 'm primis mancipid commendlt;int,dducrfm qute cr iuftitid fer^ alt;uidlt;i eftd, dominii ; ticc committcndum, ut dum timeri ipfi uolunt, effi-cidntur 'niiuftidttosc^ adulttmam cogent dc�terdtionetnMnioriccnfis�-Uli ahtide locuplcs ruri cum effet, feruumqi grMi�ime cecidiffet, tum fernbsp;tiiis iniquiui fecum a�um iudicdns,rdtionetn hanc commentuf ef!-,qud ernbsp;feruitutemfiniret, er herum ulcifceretur.�ero enhn longiiK� ui�d projinbsp;�io,doino clMtfd fiireis muntt,dc mdtrefrmiluix ariliui utn�ia,herikii libenbsp;ros in editiorem domus purtem (ecum effert, domin i i�ic reditum expc'nbsp;ildnsiqui ubi uillam mtrctuit,dom� claufam indigne firens ,feruo, qui fenbsp;de culmine oftendit,minitdri c�pit. At inquit iUe : qui nunc domum claU'nbsp;fam t� iCff'efvriU, ef�ci�ut haud multo poft teq; er lucem oderis. uix^nbsp;hoc dtdo,unum dtq; alterum filium � te�o pr^edpites iecit.Quo cafu coitnbsp;fterndtus,iic pen� exunimutus pater,ubi ddfe redift, tertio timens, mutd-toconfilio ftruum blundiortbus lenireuerbisftudet: nec f�difol�mue'nbsp;nidm,ueriimeti�liberteitempoUicens.At lAaurus:�ihil,inquit,tuis fitsnbsp;poUicitdtionibus aiiumfcito.�ares tibi excidds oportet, fi uk tertium tinbsp;biferudri. Tum pdter duobusfe liberis uno cdfu orbdtum reputdns, quonbsp;tertium,qui unus erat reliqutis,ferudret,conditione dcceptd, nufum mutinbsp;Idt : qui uixdum terdm dttigerut, cum tertius cum mutre ftmul dnte eiutnbsp;pedes exanimis i�cuit.^um feruus ubi cldmoribus dtq; eiuldtibus impie-re dgros uidet, Detim dtq^ hominumfidem implordntem: Atqui nihil tuisnbsp;iftk chanoribus egeris, neq^ feuiendi in me tibi locum relinqu�. Atq; hocnbsp;diiioftipftimdefummdtefti pdrte depulit .Timednt igitur ut oportet,nbsp;qudntumq; iuftitid pdtitur, qute dduerfus hoc genus hominu ferudndd eft,nbsp;cr q rei�miltdris ratio permittit, ut er iniuftitid abfit, et obedi�tes tllos,nbsp;inftruiiosq; habeamus ad operd,rcsq; noftrds dt^ in negotijs fidcleis,et dnbsp;fidgitijs cStinctes. N4 indignufiruifreinus, domini improbitdte dccufdt.

it Amulorum, quos er miniftros poteram dicere (fed ce-dendum eft uulgo in quibufddm)duplexgenus eft. Vnu

I eorum,qui prafenti pretioferuiutidltcrum, qutfttturo !| ri��^cprifmzortM�i. Quo/hicuoccm�mulos,omnesnbsp;inteiligunt. Suut quidem ipft liberi,ucr�m ftionte obli-gdti,dtq; dd pa�ldm nonnunquam dtemferuiitt.HorMn primd uirtus crit

de obedient, lib, nil, 49 ^7 efji debent,lt;lMtn inferitK ISIami'n eo ijuiliber e�,uirtni otnni^ maiornbsp;ac Jolidior effe debet.FiiinulMn cnimjcruire Itbemliter oportet. In fcruonbsp;uero etfi contmcndiibilc hoc Ik, tarnen fi tpfc � conditione fua non rcce�e~nbsp;t:t,no adeo dccufaridebet.Dici entm jblet:bene habet,� jert^o perinde utinbsp;tnurutferuo.QKi ueropratmumexpefiant,hosmulto magisoportetnbsp;nihil �omnicu!oleexequi,n:h:l remi�eagere, eurfieor� curaomnie inten-dere in hoc debeat,nt dominis quamaxime placeat, ac multo magii quantnbsp;illiajui prafentem eapium: mercedem,pa�!o enim conuenerur.t. Quamobnbsp;remhonoshosmitari agricolaedecet, quinihil operis in agris intermit-tunt unquam.Quippe quibttsalt;tfiaropr^ecip:t,nunquam exhaufli �atKnbsp;eft,qult;� omnia e� I�edant, ut quamuberrimos ipfifru�lut capiant � Libo-nbue,(^ qued die ait-.'Labor omnia uincit improbui:cumdetjsqult;�ad �nbsp;agrorum cultum pertinent, loqueretur,ut trans�ramuf ad �mulitium.nbsp;Vincet auaritiamdomini,leniet^�uperbiama�tdua �muliopera,e^ la-boriofum,�biq; minime parcens miniflerium,quod plerunq; cum magnonbsp;redit fcenore.Etenim magniK eft i�orum numerue, qui his artibus ad manbsp;ximof peruenerint d!uitias,�imtmosq; magiflratue.tnj�ice.� placet, et renbsp;gum,ZT pontificumdomos,nectcipfu'in Roberte pr�teri: plurimoscert�nbsp;inuenies, quosfidelis ac diligens�mulatus ad prinws honores, ampb�i-magiftratus euexerit.

E rf(Jfmpton�gt;i�,qttor CT operarios dicimus, nihil hic uide-tur necef�trt� prtecipiendu/m effc.�i cn'm fatis pdrent,� qute condti�a eft opera,'m itta exhibenda cum labere, diligentia,

I B E T tanquam ex cditi�ma�)ecula,undc mcrtale genus infra me pofrtu defriccr,ZT quafinbsp;ab humani extus populis audiar clamarc Verginbsp;lianumiUud:

Dif:itc iu�itiam moniti,cr non temnere diuos. � Z\uan� enim ifla danentia efl,rcligione frirenbsp;ta,Tgt;eiqi cultu cotempto,abiecifrc iuftitiamtquee

ris Mfor eft ZSquot; iudex,contemMturd nobis, Gf iUi dcbiti negentur honO' res. o Meliboee,d^ud eundem Poccam, qudnqtkon dlio in opcre dicitp^'nbsp;ftorTityrus:

}gt; Nerit t�ent^hi�mper Deus,i!litts dram � S.epe tcner noftris ab outlibus imbuet agnus.

illeigitur hominem propter ab cof�bi conceffum ocium,Deum uene^ rdbatur,Grfupplex aras fanguineimbutdsmdnutangebdl.Uosucro, quinbsp;quod fcn:im�lt;s,quod mouenwr, quod inteUigimus, quod contemplamv.r,nbsp;quod agimus, quod demum quicquid fumus, 4 Deo efl, d quo ZJ-tp�fur-mus,� placet,dutorcm,pdrentcm, tnoderatoremq; noftrum, qua� nuUutnbsp;�t ufquam Mt contemndmustaut � effe�tcdinur,mimme credamus curdnbsp;re mortalia.O impias gtquot; dcteftabileis corum cog!tationes,qui de Deo, dinbsp;uinisq; rebus tarn�ntiant peruerfe. Reddit dger cultori creditum�bi ft'nbsp;men ctiam chw uberrbnoftenore. Arbor ubi putata er culta eft,quanta cinbsp;gratia GT copia ftuas tpfa ft-uges proftrtiHouit cdpella,� quofalcm delin'nbsp;gendum dccipiiyGT uocdta uenit ad multram. Canes � quo paftuntur, do'nbsp;miniftiiantur ucftigia,G^ tanquam parum�t latratu,mor�busqi domosnbsp;deftndere 4 ftribusiin ipfa tela incurruntjtt dominos ac dominorumbo'nbsp;na tueantur. Aliquando gt aquila quanquam auis rapaci�ima, tarnen nonbsp;ingratd,ut�quauirgmecdu�a ipjd/�erat,gratiam eire�rret, diebus�itnbsp;gulis uenatus,dc pried^fu�partesdggc�iftftad t�amdicitur, acceptt bt'nbsp;ne�eij qua� mercedem aliquam redderet. E t cumuirgo dicm obijftet, ro'nbsp;goq; impo�ta cremdretur,ipfd in inedios igneis alis lUata conflagrauit, cinbsp;ncres fitos cum altrice commi�ccns. Tcftata eft hoc Seftos Celebris quon'nbsp;iam urbs monimento rei condito.At homo fan�um ani'mal,Gr ex optintdnbsp;fui parteDeidonoimmortalis, quod�olus tpftex omnibus animantibutnbsp;intclligit,quod�bi cum�a feruiant in uitd : poft mortem uero er calu pd'nbsp;tcdt,perftild l�ic GT cofummata �licitatc ftuituro : tantoru immemor benbsp;nc�ciorum,Dco et� non parem � quantuU enim ip�ftvmus ) quam tarnennbsp;poteft rcftrregratiamaftgt;ernabitur?prgt;eftrtimcumpauci�imaexiglt;^ inbsp;nobis: � quibus aliud quid'nam exigit, quam ut quo �gnatus nos eft ont -mo,cum neturptbusfaedari euris, corporisq; in�ci contagione �namits!nbsp;Hoc ubi�ceris,parud etiam mica tibi tUum placaueris. Pt tarnen inuentinbsp;funt,qui in Dcum inuchantur,male�centi�imi homines,immo immaniftnbsp;�m� beluie,quibus GT hoc d�t�riores funt, quod ittie quern non norunt, einbsp;non maledicunt.Sed nos fapienti�ime RobiTtcDci caufam nunc non a^'nbsp;nnis,G^ dereligioneplura ftrtdlfedh�SiGT fuo loco,Seawdum ab hoc ito-ftit�t

�?�(/lt;lt;� cfi,(^uoutideicn:utnonin pngulos mcd�,uert'm crga to' tiMhunani generis focietatem, quant non itr.mcrito fandatn dixit anti-qu:tas Qtjippe quant uiolare/�s nonfit, ne autent uioletur iu/�itia eff�dt,nbsp;pOquot;quant cr urbesfiorentyCr gcntes,ac nationes pacefuafi-uutur, quadnbsp;iufiiti�ipfiusf^intum ac maximum nu nus eft. Magna igitur habendanbsp;efl mis gratia,qui refiublicas nwdcr�tur quorum cura, �udifqi hoc efi^nbsp;i^ant ueluti nec domus u�a, nec res fimiliaris, quantuis c.ntpla,confifterenbsp;finere�orc, atqueeogt;quipaterf�imilias dicttur,potef�: : itaeiuitatesipfosnbsp;folui ac dtlabt necclfi ejt, ubi caruerint reiloribus, qui cr inter ciueis lU'nbsp;fiitiam procurent,cr publicafalutis curant gerandpacemq; tucantur,acnbsp;pacis bond,'.r quo Dqs immorialtbus fimiles mtht uidentur ejje. l�t enitnnbsp;genert hominum omnia fuppcditandquaad uiucndum necclJariafuntthtnbsp;ciutbus omniapra�ai't.qua: ad confiruandS focietatem,quie ad amplian-dam rem turn communem, turn priuatam fite�are uideantur.Qutbus quinbsp;dem,fi uerum e�,quad mtlicribus parend� fit, ut cert�eft, ciueis omneisnbsp;obtt mperare csr obfiqui par efi: quod ni fit ,fi-ufira nimirum natura tpfanbsp;fiociabdeis nos ficttautlla nanq; con�arefibi focietas potefl, ubi d�fit obenbsp;dientia. Dequa,quoniamdedomeftica faitsdidumuidetur,fequet!ti U-brodij^uialtimus,

'Equitur fufccpti operis eapars, quaefl adniodum uti-lis nbsp;nbsp;nccejjdria,continetq; prac^ta itta, qua fauare,

CT quibus par�re debeant, qui 'm ciuitate ac fub re��ori-bus uiuunt. Exi�it autem hoc 'm loco quaflio ualde difi-ficilis,an cum Itbcrinafiamur,par�re domino cuiq�ant

debcamus, atq^ iUius itnperijs obfequi .quot;Harnfi libertas efl pcrmde ut ue-lis,uiuere, ut uideo arbttrari quofdam, quomodo qui alienum firt impC' num,ut uult,uiueti Placet igitur hoc primum quarere, cr antequ�m adnbsp;Pgt;��^�^fpta ueniam,oftcderedametfi liberi natifimus, nihilo minus �rnbsp;regu, V ntagiflrotuum imperijs parendum effe. Libertatis enim muncrinbsp;bus,cutus nomine ipfo recrearifolent homines, tum mihifi uimaxime ui^nbsp;dentur ipli,cum maxime parent. Quodcr Seneca uidetur fentire in colinbsp;bro/juiefi ab eo firiptus Dc dementia, cum ait: Idem huic urbi dominatt-difinisf^it,quiparendi.Principionatusefihomofociabilis,atqsiw �nbsp;tanta rerum naturlt;e copia,qult;e ufui funt, cum aliud animal nuUum lt;�quc

g �

Idboret inopu,nc^i mdgis alicriie opis indigent. Hac etidtn nece�itdte bn pe�entc,ut drbitrdti tjutdctin funt, ccetum dindt,zy ciuitdtcs colit, cuifolinbsp;cr ordtio ddtd eft tdngudm inftrumcntum CT uinculum quodddm ddfo-cictdtem ipfdm �cil�is incunddm,diuti'.;'.q; rctincnddn},quo rcbits ijst^uinbsp;bus egctjcommodiusproj�icidt,^ tumfibi,tum libcris ,/dmililt;eqi uten-dds compdret,tuedti(rq; compdrdtds. �t quonidm longe inelius,dtq; dbunnbsp;ddntius uicus unus qudin domus und^ oppidtmt qudm uicus, uitiefuppenbsp;ditdret necc�driddj�c in primis cdufdfiiit,cur homincs in ciuitdtcm coic'nbsp;rint:qu�pro�{lo qudnt�frequentioreftytdnt� fuppeditundis l�is dptiornbsp;inuenitur.Scd cum ciuitds domibus conflct, ipfd primum domus conftdc'nbsp;randa efl,c^u� prof��o � mdre exiftit^fccmind, ^uos no clcilio dli^ud,nbsp;fed ndtufd tp�d coiunxit,�tfcipiend� prolis grdtid.t^� homini,ut dnim�tinbsp;bus cdteris in�tus e�: procrc�di dppctitus.Quin otid ut Mdro no�cr ditrnbsp;-'Pdrnd�d'Ldurusi

Domus igitur cum ex uiro ^focmind rc�lc prim urn con�itudtur, ut dixi,dlter utdctur imperare ndturd deberc,pdrerc dlterd,z:r uelutifubienbsp;{Id e�e in oj�cio uiri. Hdc enim rat lone re�le domus guberndtur, GT comnbsp;muni indigentLf com^nodi�nne pro�tcitur. ^^aturd ucro rnarem pr�fir'nbsp;ri�xmin� c� plurinrd docent,tum iUud mdximc,quod in prole fufcipieu'nbsp;dd,cuius ip� grdtid iunguntur,uir dgitjUa patitur. Ciuid,�u�d cum ndtunbsp;rd ip�d,qu� pdrens cfl,cfdltrix omnium,dd mcliord,pcr�{liord(^ nitd-tur �emper,ubi uis illd,qudgignimur, mdncd e�, zr pdrum uegetd,ddfoenbsp;mind recidit, qu� tdn^Udm minus pcr�{td,iure minor e� marc, er pf r/�nbsp;{H�re inftrior.Apud barbdros (luocj-, qui non tarn inflitutis moribuStnbsp;qudm itAturali illo inflin�u uitam agunt^dJuslicr uiro fcruit.'tJdm �X Gd'nbsp;rdmdntes, Mdc�, er Ricciddes, er Ndfdmones ignot� nobis gentes,nbsp;quds hodie uno nomine Arabes dicimus,uxoribus perinde dc feruis utun-

tur. Cum enim nullas habednt certds fedeis, er �ub cilicijs�emper dgdnt,nbsp;ntulieres �cruiltd ubiqueminifteridfreiunt, etiam pafeendis er potandisnbsp;equis.yerumutqu�nuncqu�r!mus,mdni��iord fidnt, dltiusrepeten'nbsp;lt;J,t qu�ddm �ent. Corporis noflri partes,ut dli� ad tolerdndum,dli� ueronbsp;dd agendum�tnt accommoddt�,dtqi ut oculorum e� ui�ts, durium dudi'

tus, pedum ince�us,dl�orumc^ tnembroru alid mini�:erid,utqi m hoc ip�)nbsp;humano corpore,quod in fimilitudinem mihi ccpi,und c�,qu� cater is intnbsp;perdt pdrtibus, cuius citdtu dcnututnouentur lila, ita er ip� us ciuitdl isnbsp;pdrtes�d efl,homines. Ne^; enint aliud e� ciuitas, quam ceetus hominutnnbsp;iure congregdtoru/midHi quidem ad parendum, alij autem quod er ingc'

Wo,er uirtute fgt;rt(ficnt,{td ^perandum ndtifunt. Ndm crpiflores, o� �rtores,cuped'ma.rios,(j id gcnm,qui mfordidis uer�nturoptficijs,nbsp;amp;'lt;lnorimfcruilismenscft,crcdMiAriftotelijjaturdferuoseU'e.Contrinbsp;qu! prieflitnti ingcnio precditi funt, cr in rcrum rndgnarum eiilionibuf ocnbsp;cupdti,cosGS' liberos,cr magnos cjj��n quorum ciuitas curd, tn^crdtionbsp;nclt;j; conquiefcdt.Et pro�fi.o ndturd ipjd in �bricdndo humano corpore,nbsp;cum diucr� membra tdntum obcdi�tid fi/txi/J�t,prol}iiceretq; pcr/��ionbsp;ni tdm cxce�entis�bricx, inter tot feruientid membrd unuprodiixitge-neroj'umct'nobiie,inquopontifietd}nlldtucretdnmifedem,intelligensnbsp;rdtione hac rc�e,commodeci; fc d�urum hominem,qudf dd res iUum pronbsp;credIfet.Eddem ndturd genen hominum confulens,quos in tdntd penuridnbsp;procredtos ejje fcirct,dd diucrfa iUosfludia exdcuit, ut uarijs miniftcrijsnbsp;dpti,�ntentiq; inopiam indu�ridfuperdrent.Hitic tot dries,feruilidq; in-genid, CTquot; quie�ushominum multipli�es. Verum ne pdrumipfd prudensnbsp;uidcretur,?^ operis fui oblitd, in tdntd�multitudine mdnus exercentium,nbsp;fcruientiumq; nece�itdthpne�dntis quofddm, minimeq; populdris 'rnge-ni},qudfiluminofdf qudfdi�e�df enter minuti�imosigneis dccendit,quonbsp;rum mentes ad prtecldra ercdie,mdgnis femper rebus intenderent.Quosnbsp;idea rdrioreseffeuoluit,qu0dnecejfe�tmultomdioremcffe iHorumnu-merum,qui imperdtd �cidnt,qudm qui dlijs imperent: cu hie rdtione tunnbsp;turn opus�t, mic corporis uiribus. Atq;Uti partes ipf e corporis hu'nbsp;mam fimviomnesitinihe dtq; connexte unum hoc efficiunt corpus,�cho'nbsp;mines ipft diffu� per domos dc regiones urbis,�mul tarnenfocidti, dtquenbsp;in und conuenientes mxnid �corpus unumefficiunt, qute ciuitds uocdtur.nbsp;Vtq; in ipfo no�ro corpore pars qua dam e� qua dlijs imperet ,cx'm�nnbsp;gulis Item domibti5,eodem modo cr in ciuitdte ut�t,nece�e e�. Scd in honbsp;mine ipfo cum unus imperet animus, in domo autcm unus pater�milids.nbsp;Vnus'ne imperare,dn plures in ciuitate dcbeant,paulo poUc�tendemus,nbsp;nunc hoc agamiis. Quicquid homines agunt, id boni alicutus gratia cosnbsp;dgere cerium e�.Et cum bonum aliud alio maius ac potius�t, uidetur il~nbsp;lud e�e poti�imumac maximum, propter quod hommes�mul coicrut,nbsp;GT ciuitates con�ituta funt, cr cuius gratia omnes quidem agunt omnia.nbsp;Porro ailiones ipfe tio�ra, ut ad bonum iUud perueniant quodfcquutur,nbsp;quo diuerfd itur uid,ducc dliquo indigent. Dux autcm pcnti�imus er o-ptimuse� ratio, � qua rationales didifivmus, cuius folius du^u finis illenbsp;contingcndiis eil,cuius affequendigratia laboratur. Huie item homini,c�tnbsp;ipfe autfoliis,dut maxime omnium fit focictatis appetens, CJquot; inc�tu ui'nbsp;utnsiduce etiam dliquo opus efi,qui ciuitatem regdt,modereturq; multi'nbsp;2 �

tudincm, iTlim a�ioncs dirigens atq; component. Nlt;lt;w cS hominet ipju quibus multttudo compo�tit c�, qutfq; fibi compdrare �udcat, quod �f-ceffdrium duxcrit, in propriam dom urn infirendu,mcuret,fmlq; di-uerfa ciuiu/m�udia(rem enim qui�j;fudmdmplidrenit!tur,cf quod ufuinbsp;fibi�lt;tunm�t,qu�rit)malc cum tpfd ciuitate a�um fuerit,� m t�ta mulnbsp;titudine,dc tam dmcrfarum er arttum, er fludiorum, nemo unus �t, quinbsp;omnium�mul curant gcratyCuiiK etiamfludium�t tdjolu agrre er com--mini�d,quodadcommuneciuitatisbonumlatepateat�tni,lqiadomncisnbsp;pertineat.NamercorporibU'Sbduaruuideri po�etmaleanaturacon'nbsp;Jultum e�e, nifi lUam ipfam uim dedi�et eit, qua una cundorum�mulnbsp;3} membrorum cur am heueret, quaq; ut memini virgtlium dicere, moletnnbsp;33 dgitat, er toto �e corporemifcet. Et fan� quamuii pnuatim quifq- ae pernbsp;f : bonum expetat,quo quidem alius dtffert ab alio, i�o tarnen bot. o^quodnbsp;commune cfl�rciantur un'a,�mulq; conueniunt .Rdutrunqidutem natunbsp;ra dnee mouentur homincs,qua comparattim e�att in omni multitudine�nbsp;qute in unum corpus�ub�anttam'ue ccnfluxit�t unit aliqucd-, quod cun~nbsp;{liiprte�t. �iamermundihuiusmolem contemplantihacquaiuidenturnbsp;Ambeunt�sercontinenti'somnia,fatisclareapparcbitab illo uno ccelo,nbsp;quodfupremum eft,erextmnmt,cunda regt. In cori orc quoq; humano,nbsp;utdixi,cuiutmagnammprimisnaturatpfd uidetur habui�e rationemtnbsp;inter tot membra,parteiiq;, quibiis contextum e�, una e� qua; principa'nbsp;tum teneat.ln ip�a quoq; anima ratio prima e�, er princeps ca;terarum.nbsp;Qua; omniadeclarontnaturamipfam,qu�opcri quamoptimefuoeon'nbsp;fultum iri uellet,iam tum�atui�cyut 'm omni condliatione er ccetu unitenbsp;e�et altquie aut magi�ratue,aut rex,qui lUum regcret,er communis bo'nbsp;ni curam fufdperet,quiq; dux er moderator e�et duilium adionwn. Htnbsp;principio,qu�d p�cules regerentreges didi.A�militudineetiam patresnbsp;appellati. Qumer pa�lorescosuocauit antiquitas,quos erfacrofan-{los,cy augu�os e�e uoluit, atq; inter dittos cb m�rita retulit � Qvod�,nbsp;Utdixi,natura�ccomparatum cfl,eadem quoq; natura pra;dp:tur no'nbsp;bis,uttllistanquam ductbus,re(loribusq; no�ris pareamtts.llt;am,utnbsp;lAarciis Cicero a�erit,�ne �mpcrio nee domus uPa, nee ciuitas, nee gens,nbsp;ncc homtnunt uniuerfum genus �are,nec rer um natura omnis, nee mun-dus pote�. Ad hoe naturlt;e pr^fcriptumubi hominum acee�erit elcdio,nbsp;ttim c�iCitur, ut dum aut magiflratui,aut regi datur opera, opttmusnbsp;quifque ciuis propriorwn obliuifcatttr commodoium . Cum enim de-dioipfano�ra�ndtitrlt;e 'm�itutononrece�erit,er utraq; �muladrc'nbsp;diMnJgt;onwn^ contenderit, tum exiflunt adiones iRiC quidem perfidie�nbsp;in

pE OBEDIENT. LIB. IIII. 55 m quibui nihiltft, tjuod ampliui dcfiderctur. Qmlt;� quM^udm itd dif^U'nbsp;tMd funt d nohSidubitabit tarnen qui�iiitm cum contingat, ut aut pluref^nbsp;qui idem tarnen eyuelintiG'fentiant, aut units ciuitatis curam gerat�nbsp;tttra fit naturaliorgubernatioiad quod differendum tarnetfi maiori oputnbsp;effet ocio,Grorationelon^ore,breuiustamenrempcragam^q^inhun(nbsp;maxime modum exordiar,

B Ptimam prudenti�imamq; artificem naturam cffe quit dubitatiquippe qu� optima cr per�Ui�ima quteq^ fuonbsp;! in genere efficiat. Ars quoq; laudari tumfolet�cum adnbsp;i naturam quamproximeacccfferit : caq; qutefecundumnbsp;' naturam funt,optimefe habere dicimus, quodfibifirminbsp;ter con/lent,amiceq; conueniant. l^aturali�imum autcm ejfe regi ab unonbsp;multitudmcm fuperiorafatis quidem aperte demotiflrant.Nam, ut dixt,nbsp;17 in membris ,� quibus exiflit corpitSiUnu/m efl,quod cieteris pneefl, adnbsp;cuitts pr^fcriptum ilia moueantunid autcm cor cffe uoluerunt, e:^ in ipfanbsp;arnmarat�oncmiureprimam pofuerunt.Nlundoquoque, cuius quantafitnbsp;amplitudo atq; ambitus, ne mente quidem metiri poffumus, unus eft, quinbsp;pTcefidet Dnis,)noderator cr rcdor omnium, qute i�o continentur, ut renbsp;dcueteres dtxerint, � c�lo regium nomen uentffe. Ad haic,ft parua licetnbsp;componere magnis, ut eft apud Maronem, Apibus quoque unus eft rex,nbsp;quo incolumi mens omnibus una eft,Amiffb rupere fidem. Cumigitur naturale ftt omnem nudtitudmem ab aliquo uno regi, cr ars naturamnbsp;fequatur,ipforumque artificum opificia co perfttHiora ftnt, quo ma-lorem ftmilitudinem rcddunt eorum, quiCnatura fibricata eft ; manift-ftumeft, magis fecundum naturam effe ciuitatem, ab unotemperari,nbsp;qu�m�pluribus, cum in ciuitatibusijs, qute�pluribus reguntur,quonbsp;pax,concordia^ uigeant,neceffeftt lUorum, qui rempublicamgerunt,nbsp;fententiie ut in unum omnino conueniant: qu� ubi in diuerfatrahun-tur,tumfeditiones,cr inteftma oriuntur bella. Contra ucro optimenbsp;agiturcumlUopopulo,florentq; urbiseius opes,cuius principes idemnbsp;unumcrfentiunt, Cfuolunt, Quota cnim nauis ad ccrtumpcruehe-tur portum,ft cr gubcrnator,Grnautlt;e itd di�ideant,ut alius ali/amp;nbsp;iudicio aduerfcntur cr op�rai An non medici ita commiftent, qu�ie-grotis danbutnuiltainunumredigantlQuocircaquonidm omnis con-nenientia,omnis'qucconfenfusdtqueconcordia,tpfa'queetiamdmicitU

56 IO. I O VIAN I PONTANI unittu qu�deun efl, ntdniflflit efl id ^uod perfemet dc flntpliciter i]^u:demnbsp;unum fitydut ipfl unitdti qudtnproxmium (, id dutem e� rex quiunm efl)nbsp;multoflciliuidcmelimpofleiddfeefflcere^quod plures nequednt,nifinbsp;tdnqudmuttMfidt�multis.T^urfuicumonmiscogitatio, omnisq; 'mten-tio eonim,qui rempub.moderdntur,dc populos regunbe� fpe�ii,u: fd�uinbsp;finti�hquos�iberndndos ipfl�u�ccpermt^fdlus dutcm �ubie�orwm hornbsp;uwuer�e multitudinis boniM confiflat in ciuitdtis conferud-tione,qu!epdxeflz^trdnqui�itds ciuium,ddhdncqudfn dtcounitAtemnbsp;dfJeqHenddm,ret'menddmqi, longe potior, mdgisq; naturddppofnusiinbsp;erit,qui perfequidemunus efl,qudm qui plures.QJiippe eum cr lucis Gquot;nbsp;flgt;lendoris princeps Cdufd flt, id quod per �emet luadu, ztr fllendens efl,nbsp;Cr cdloris item,quod eflfudpte ui cdlidum. R� tdmen ipfd magis, qu�mnbsp;uUd dijputdtio re�e reputanti certum hocflciet. i^Jdm pdru� etiam ciuitdnbsp;tes,qult;� d pluribtK reguntur, dfliduis flr� Idbordnt�editionibiis, cum ld'nbsp;ti�imd rcgnd huiufinodiuix uUos, autccrt� qudmrdri�imos tumultusfennbsp;tidnt. Et cum eosiquireipub.prte�untydlfeiltbus udcuoscjji decedt,qudn'nbsp;to�cilius efl unum, qudtn multos non uinci cupiditdtenbsp;nbsp;nbsp;Itbidine mdld,

pr^flrthn c� hic neq^ cdrcdt diuitijs,ncq; indigedtglorid, quibus no mo' do�ubieilos honeftareatq; iUuflrarefolcdt,fld ZT extcros, peregri'nbsp;ttos.Ex illis uero �epenumero plures efle contingdt, qui rerum omniumnbsp;premdnturmcpid.Atq;utcurddismorbisddhiberenouos�epe medicos,nbsp;flc gubernandis popults periculofum efl nouos pdtres conferibere : ruwtnbsp;J�f pf dcciddt dut ele�lione mdld, dut fr�ione ciuiu f:ditiofos homines, dutnbsp;gerendis rebus pdru dptos dtq^ mutikis credri mdgiftrdtus. Quid? quodnbsp;u�tdti�imum efl,m qud ciuitate plures rempub. tra��t, flue� plcbe,flucnbsp;c nobilitatc ij �nt,tyrdnnidcm exoriri, ut dpud Corinthios, GT Kile�os,nbsp;er Athenienfes legimus .SuUd quoq^ er Mdrius, uel inter crudcli�imosnbsp;tyrdnnos numerandi funt. At reges qudmrdri�tmum e� in tyrdnnos eudnbsp;dere, dC dildbi, i�� cum minorifit ciuium ddmno. Quippecum non ino~nbsp;mneis feuire,fed in pducosfolednt,nifi omnino�erint immdni�imi, dc ninbsp;hilo minus pdcem tueuntur populorumer nequid tlloru rejpub. quie fult;enbsp;cur� dc temperdtionis eft,dctrmenti cdpidt,omnifludio, er drte curdnt.nbsp;Vbi uero dUt � primoribus unus dliquis, dUt � plebe aflirdrit dd lyranidc,nbsp;neceffe efl turbdriac mifeeri omnid,domcflicumq; exoriri bcUum, exhdUnbsp;fld urbe:non ijs tdntum qui publicum libcrtdtem tueri uolunt, quiq- dite'nbsp;rius funt�dionis ,fed profcrtpti5,dut truciddtis bonis plcrifq-,, er cumnbsp;ijs etidm innocenti�imis uiris.Ex quibus iudicdri potefl '.cducibilius eflenbsp;tiuitdti, mdgisq; fecundu/rnndturamdb uno regi, qudmdplur.btis. Cumnbsp;etidift

bE OBEDIENT. LIB. HIT, 57 rfZdw uidedtniif ciuitdtum, populorumq; guiertiitculit in initio penes re^nbsp;ges�iijje. �^am er KontMi, e^ Athenienfes, or Thebditi in initio regetnbsp;hdbuerunt-,ip/icj- prifei LitinbCT Aborigines^egyptij quoq- esquot; Syri. etcnbsp;t�erfefub regibia f�iffe niegt;noratur,e^,ut Cicero tradit, Omnes antilt;^Uienbsp;Rentes regibus quondim parucrimt. ^.tenim cum homines principioge-tiens humdni, dt�ierji beliMru more in agris agerent gt; i�isq- cau^ arbo-fesMt exefi jnontisj^ecns domus e�ent^mile eft: uerhunu dliquem pr�nbsp;ftantem ingenio,finitimos omneis qud� paftorem dliquem cogere c�pif-fe,pdulatimq; pepuli�ejUt inunumfimul locum conuenirent, cdfdsq; connbsp;firuerent, etr ne in dtem uiucrent,ut GT copdrdrent necejjdrid dd uidum,nbsp;Cf qu�f�tis pdreerent. Nttm quod ditVirgihus:nbsp;Hfc nemord indigeme�uni, nymph�q; tenebdnt,nbsp;Gensqs tiir�mtruncis,cr durorobore ndtd,nbsp;Ciueis,neq; tnos:dJelt;j; cultus erdt,neciungcretdurot,nbsp;Aut componere opes nordnt,dut pdreere partOjnbsp;Sed rdmi^tq; d�ier uidu uendtus dlebdt.nbsp;Primus ab tether io uenit Saturnus olympo,nbsp;Arntd louis fitgiens,e^rcgnis exul ademptis.nbsp;is genus indocile, Grdi�ter�um montibusdltisnbsp;Compofuit,legescy dedit.-

Hiec Poetd nontdtn in Sdturni Uudem dixifje uideri pote�, qudm ut l^oc ipfum nobis mnueret.His dutem principes, quicd ndturddu�d funt,nbsp;dcce�it poHed con�en�us hominum. Crefeenttbus enim urbibus, G^grdf-fdnte libidine,cum qui tenuiores er ant,premi � ditioribus timerent,confitnbsp;gere caeperitt dd Ari�idds Cdtones aliquot,quos iu�itiie, legumq; culnbsp;tores effe�eirent, inteUigerentq^ natura ei' moribus excellenteis e�e,quinbsp;fnts communi bonorum con�en�u urbis tutela permi�a, iidlitite, legumq;nbsp;patrocinium e� trdditum.�idm,ut Ciceronis utar uerbis,genus hocimpenbsp;rij primum ad homines iu�i�imos GT fdpienti�imos de�rebatur. Ade�nbsp;enim res nofiriendturamfequunturait�qudndodutuitio,dutnecc�itdtenbsp;aliqud rece�wm�t ab ed,tdmen baud multo po� ad i�dfidt reditus. Nlt;lt;��nbsp;�tp�f rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(iz4ra:

Etenim in ip�s ciuitdtibus,qu� � pluribus reguntununus�re femper e� dut � plebe,dut� nobilitate princeps,ad quem omnid re�rantur, gt c�nbsp;ius con�lio dgantur plcraq-,. Ndm cr Romdni pul�s ob fuperbiam G^li-bidinem regibus tina�eris atq; turbulentis rebus dd creandum DiilatO'nbsp;ff� (idnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prlt;e[enti�imum remediu uifum fi(erdt)con�giebdnt. Qttid

ipfie ciuitates,cwm 'm pugndtn exeunt,n�nneunwm fibi ducem conftuunt, penes quem �timperij totius fummai Quid,quod pueri quo^ decMtdrenbsp;folentfVnus efl Df�j,er unus efl rex. 'Et quonidm ndturu ip/d ubiij; u'mnbsp;oflendit fudm, mutd dnimdlid, GT beludrum greges du�lores quofidm hitnbsp;bent, quosfequdntur, mm ne gruimt quidemfine ducc uoldtus fint Ion-giores.Ex hts igitwr iudicdre licet, tdmetfi regibus pdrendufit,nihilo minus liberos cfiTe nos ; ZS' qudnqudtfj liberifivmus, pdr�re tdmen oportere,nbsp;�t diu liberi efifie udledmus. Ndm,ut Cicero dit,legumferuiftmus,ut liberinbsp;eJJepo�imus.Etenim rex cum fitdefinforlibertdtis, propulfdtor 'miuridnbsp;rum,dtq; dnimdduerfor, dux quoq^ ciuiliwm dilionu/m, legum Idtor Z:}quot;nbsp;cuftos,dcpublic�,priudtimq; modeirdtor,pdter,re�lor, quis'ndm Itbertmtnbsp;fe,dut uerdfrui Itbertate uerepo�it dicer e,nifi hic iUe/iterit, qui definfo -rem libertdtis,qui propulfdtorem 'iniuridrum,dtqi dnimdduerforcm, quinbsp;a�ionum ducem,qui legum cuftodcm,qui moderdtorem,refiorem, pdtrcnbsp;hdbere fie 'tntettigit,fibiq;,ciuibus^ dtq^ urbdnis rebus reile,utilitcrq; co-fiulentem,cundem^ uirum bonivm,regem fidpientem^Ad h�cquemddmo-dumrdtioniquipdret,d�centi quid uem,fit^umq; fit, eddemq; fieccmen-tGCr quid fiequi,dut decltndrc opus fit ttU)nftrdnti,rdtiondlis iure,dc uer�nbsp;diciturtficcr i�cre{le,meritoq;liberuoccibitur,quimoderdtori fiuoitdnbsp;pdruerit, ut 'm omniuitd,dc 'm ciuiltmdximeconfiuctudinem'mime hAd-turtimmoedmediteturdtq; dgdt, quieutdbhom'meddcommunem utilitdnbsp;tem ndto,CT rdtione utenti profi�d plurimum utiq^ dd ipfidm communi-tdtem tuenddm,rcs(fi, i�ius dmplidndds con�rdnt. Contri uero fic uti quinbsp;rdtione dbie�ddppctitioni fiemperfieruit^s quideucre,ndturdliterq; fier-uus efi,atq; 'm pecudum potius nunuro habendiis, qudm hominu. Eodentnbsp;modo qui/preto publicogubemdtore,cotemptisq; dc uioLttis kg�us connbsp;trd tus,�sq; grdffdtur.non modonequdmer fieruilis eft hdbendus,ueruinnbsp;ctidm humdUiefiocietdtis hoflis, dcndtur� ipji rebettdns : qui cum dd cactus celebrdndos ndtusfit,dtq; 'm ciuitdtegenitus, dltus, educatus, id tdm�nbsp;a�iduus dgit,quo humdnogenerificiens, uolensq; cont'mu� 'mcommodet�nbsp;CTqudfimdlusquiddmdffldtuspefttientidmmducdt. Quodfibdrbdrosnbsp;eos dic'mus, CT i� ficruorum numero hdbemus,quifine lcgibus,finc mori-busper'mdedcbeftiteuiuunt,curnonquificcundummorum,legtim,rdtio'nbsp;nis prieficriptd, d�ioites tnoderdntur fiuds, publtcieq; rei cufiodem ueren-tur colunt, optimis ipfi drtibus, dificipl'misq; mfiruili, Cur, tnqudm,nbsp;non hos Itberos dfifieremus,ut ndturdlis, ueneq; libertdtis bonum prorfiusnbsp;ajfiecutosfiJunquid'ndmfilius, quod fiub pdtrid potefbdte uiudt, feruus eflnbsp;Vt�licifndiisiQuodfi efifiet, ncquaqud mwres noflriftlios fiuos liberos dp

de obedient, l I B� lin� .59 petta�ent - Pueri ^uoc^ cT adolefcentet ttum minui liheri funt, lt;juod fuhnbsp;prtecfptoTK influutii,Z^ grammcitici erudiunturfirulx^Mihi quidem uinbsp;deturh�ceffere�azxccrtd. aduerdmgt;lbUdlt;an^ hbertatemuia. Kiksnbsp;^uod ordines feriMre,fi�td fequi, ac pugndre m dck militdrii iH^ difcinbsp;plitu iubeat, liber'ne propterea non eji i Immo hlt;ec dum feriMtxr ducisnbsp;iu/Jdexequitur,fu(tm,pdtriie^; tuetur libertaternyproq; ea f�rtifiime diminbsp;cat.dm quod libertdf �t,itd quidem uiuere ut uelis,h�C non modo liber-tMnone�,feduelmdxtme dduerfdturlibertdti. Qt�enimuiuitutuult,ifnbsp;qu�cumj; dppetieritdiolet,dgct^durd ipfd natura;, Gf humantefocietd-tk uiolans ac pro�ernem. Apud re�e uer� fentientes iUi funt, or hd-bentur liber i,qui perinde ut debent, uiuunt,�ingunturcji uiri boni, patrifnbsp;f�milids �ughz^ lu�i ciuk offtciJs.Veraq; libertas e�,ferudre kges,tuerinbsp;iura^a^ dgere,atq; a�irre in nKdium,qua: ad tuenddm,�dbilienddm^nbsp;hominwm coniunilionem quammaxme con�rant. lUisq; qui �rendk acnbsp;feruandk kgibusprtepo�ti funt, quiq; publictefalutis curamgerunt, itdnbsp;obtemperareoitdcommuni bono,ne hilum quidem,ut did fokt, recedd-tur.Po�cnt hk plura fubijci, e� enim compta hic Idti�imia, fed debemuinbsp;hk effe contenti,cum abunde probatunt uideatunlicet liberi ndti �muf,tlt;tnbsp;mennbsp;nbsp;rcgibia,z^ mdgi�ratibia porendum effe,dc tum maxime liberos

e�e nos,cum ijs maxime pdreamia. Quibus fan� rationibus ita mihi ipfe fatk�ciojit arbitrer duki�imu atq; uberrimu libertatk fute �udu eos cenbsp;pi�e maxime, qbus diuino quoda munere coce�um��t eiufmodi regi �ifnbsp;fcfubieilk,dequo merito did po�it, quod de Saturno Poetd no�er canit:nbsp;Aureaqi,utpcrhibent,illo fub rege�terenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Secula,�c placida populos in pace regebat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Ati� ut in pace,�c in omni piett�e nbsp;nbsp;iu�itia,�ne quibia ueraz^rptr

�^d pdx e�e nonpote�.'De hbertate autem locHtifumuf,no illa quidem, in quam fe a�erui�e dicunt,qui manumi�ifunt,nec dei�oferuitutk genenbsp;fe, quod e� de iure gentium introduilum, fed de Hbertate i�a, qute natu-ralis e�,Gr homine rationeutenti digna, deq; ea feruitute,fecundum qu�nbsp;naturaliterferuta quk dicitur,quanqudm qui naturdferuifunt, legum tanbsp;menacregum beneficijs d�cquuntur,ut ciidlis z^-ip� libertatk bonknbsp;continue�udntur.

Isexplicatkreucrtamurad no�raiHode obedi�ntiegenere di�erturi, cuius officia ad fubiedos pertinent, multd quo-que interim quterentes,de quibia maiores no^lri feripiumnbsp;b i

ab'quid non rehquere, aut Jiqui a1gt; ittis fkere difj^utAta, rntionibut certe KJ exemplif aliqiMntum lacupletatafunt d nobis. Qni obedientite in regent rnuniis implere fuum uokt, duo fibi ante omn�A proponat: unum, utnbsp;tudicet qute in iUmn contukrit,tn p.ttrMnt fe con�rre,qult;e poft Deu pri-mum fibi locum in nobis uindicauit : alterum, ut fibi perfuadcAt ad illiutnbsp;prieftriptum uiucndum effe,ftdtudtq; regts imperiu legem efje. Ndm ty-runnorum iuffii plerunq^ iniuridfumm� funt. Hiec duo quifibi propofuenbsp;Ytt,ficil� tertium ddiunget-,fideUsut fit. QU�dutem fidclitdtecontinen-tur,ed publicis inftitutis cdutd funt,quorum illd in primis notd.Aduerft(Snbsp;regemfiocios'ue,dmicos'ue ne coniurdto,n�ue i�iusiniuftii cl'dm paldmuenbsp;faedus ftrito. Armd ne trdlt;!ldto,n�ue tumultus excitdto. nofti, quifquis isnbsp;eft^regis cofilid ne Micdto. Siquis dduerfus regem,focios'ue, dmicos'uenbsp;molitttr 'mfidids,id tdcitum ne habeto, indicium ftcito. Htec igitur, dlidq;nbsp;item multd,qu� grduiord uifiifunt(fuut enim perducHionis crimind)legi

� bus cduentur,leuiord uero dde� non eft reftrri necefje,ut ea ne db dniculis ignorentur. M.dximumdutemejfirmi�imum. fidelitatis ftinddmentumnbsp;eftdmor.Ndm fiuertieftillud,utcert�eft,Quemquifq;odit,periftc ex-petit: critprofi�l�ejhocueri�imum. Quernquifquedmdt,fdluumeftenbsp;optdt.Qu.tmobrcm quiitd fit dffeilusdnimo,Ht regem optet'tncolumemtnbsp;is necefteeft qua fidelis et obedt�tis hominis munerdfunt, impledt.De dinbsp;ligentid uero eJ dttentione, itemq; de pr^oecupdndo ojftcio, operuq^ minime pracipitdndd, qu� dmedididfiuut,cum deliberisdgerem,licetdinbsp;h�c quoq; trdnsftire,� quibtisfibi quiftj- cdpidt, qu� huicloco neceftdrinnbsp;uifid ftierint,ne idem dicendum fitf�pius.

Vamp;ic^oriWM duo fiunt generd,eoru!'m unwn) quifimplid ter dicunturf(biedr.itlorum dlterum, qui regum liberanbsp;litdte dc uirtutis grdtid turn dgros po�ident, tum oppi-dd,urbcisq} fui iuris hdbent, pro quibusdnnudpenderenbsp;! tributd debednt,ej dd militidm cogdntur, quorum � nu

mero funt,quos hodie turn Bdrones dicimus,tiiw comites,dut duces. Horum omnium und eft reguld,fidem ut tenednt,dc pdce be�oq; imperdtd� ddnt. Q�o tempore ej dduerft conftdnter ftrcndd funt,Kj uitd ipfd fic'nbsp;plus obieildndd eft periculis .l^dmeJ tempord contingunt, quibus fidesnbsp;d populdribus,fu�, Itberorumq; uit�fit dnteponend.i : nec ueterum tdn'nbsp;tum,fed CJ noftrd memorid floreti�im� quoq- urbes, dum ferudre illdmnbsp;tio!unt,zjmofticiopermdnere,dlitedirept�ftint,dli�incenf�,qu�ddtnnbsp;etidin

de obedient, lib, un. 6i etidmf�nditu^ excife,lt;^Ute m notior efl,qudm ut excmplif indigrdt.Wulnbsp;ti tanten indubijs dtlt;^dj^eris rcbtK dd hoftem d�t declindnt, nece�itdtentnbsp;edufdntur,quiefepi�ime uoluntdt efl. Hof quis dubitet de��ionii culpinbsp;deicre luerefScd excu^dndd nece�itdt eR,dum tdlis �ierit, cui dlid obfiflinbsp;rdtione netjuedt. QUdtnuii zr neccjlitM aut �me, aut de/^crdtionea�~nbsp;qudndo ui�d ipfd�Krit,dtqi ex ui�ld uiilricem caufam f�cerit. BeUo Nc4nbsp;politdno,quod lodnnes Andegduien�s contra Ferdmanduge�it, aliquotnbsp;oppid� quanqudttt longa ob�dione,dc�gt;tK coa(ld,non priui ab ho�e co/tnbsp;ditionemdcccperunt,qu�m capiendte illiui ius poteftatqi 4 Verd'mando �nbsp;�a cffct,fidelitatis iure hoc tnodo exoluto. Sed in omni perfidilt;e atq; ino'nbsp;bedicnt�egenereplurimumBarones peccant, dumautcumregii fortunanbsp;comminicare�uamnolunt,ant ampliandorum finium^atia nouisflu-dent rebut,�ud partvm�orte contenti. Ac de hac�dei atq^ obedientiis partenbsp;fatii hic di��t,plura apud lurifcofultos, quifuas de ijs tulerefent�tidf.

ji Ximiniflrorumdcprce�dum und �re regu� efl,ea ut ! dgdnt dtq; obferuent ,qu� prccf criptit continentur,nbsp;1 �rtnulii cdutafunt. Injpiceredutanhocprimumdeb�t,nbsp;ut cui nwneri prie�ili funt,eiut teneant�rmulam, quSnbsp;fequentetpeccareuixpoterunt. Cu enim�rmulitip�snbsp;certd reguld,�rmdq; pr^e�riptd �t, illit qui paruerit, hic uel ob�ruat�inbsp;mut nece�c e� mueniatur obedient� dcfidei cultor,dt�icillimimiq; �t Idnbsp;bi ilium, aut decipi in aliquo, prlt;ctcrquam (ijponteid uelit, dut omninonbsp;inersatqueignduut�erit.

Oc loco qucerifolct,pdrendum'ne ubiq;�t�rinulit, c� fieripol?it,Gnionnunqudmcdddt,utdamno�turumnbsp;Mnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fitdomino,�ddprafcriptummitti�eregerit.Item�ex

^1 �quot;c�t��ftmrfMdtjn �rma magna �rteofferaturutilitdt,nu cowmiMcnduw�t,utillamqua��manibiu e�bi�nat.nbsp;Qli;i de re ej � uetcnbut �epe, midtu/nKj; dubitatum e�. Buerunt enim,nbsp;quicenferent aduer�tt tradita femel mandati reguldm,nihil prorfut agennbsp;dum ejfe,etidm� �rtuna, aut cdftt aliquis longe commodiut agi poffe polnbsp;liceretur. QJiippe cum � parumfucce�i�etOit poena luenda non�t)fubenbsp;unda tarnen culpa effet,qu� cui non pudenti homini,bencq; inflitutogranit Cf acerbd efliAtt^,ut bene,�liciterq; negotium ge�um e�et, cauend�nbsp;h j

tarnen exemplum,nec committendum,uta�rumpendi ntdndnti documen tum prlt;ebcretur aliji,quod effet 'm omni re adminiftrandd pemitio��i-mum.Alij iudicauerunt firtunam fequendam eff'e,((mpk�lendlt;m^ occa-fionem, lt;juam Dij immortales obtuliffent : nec timeri poenam oporterctnbsp;ubtreibenegerend�certaffietuideretur. Quod(^uomodoffnepericulonbsp;tn�mia�eripo�itjuix Mdeo,civm firtunam,lt;ju� 'meerta eft,certo im'nbsp;pertomutarineccffe fit.CiJiocircauoluerunt,dnteqiMmip[ed.ggredtlt;i-re,i�inc damnum, bine emolumentum exa�i�ime pen�tari ,z^qua� innbsp;trut'mafuffendi,initaq;rationetMnlicere,�sq^eff'eaduer�uspri!^criptunbsp;agerejibiex co reliilo mcomnwdiparu/m, utilitof uero adeo multa, ma'nbsp;gnae^�tura dpparuerit,cr ffes cju�m po�it firma,certac[i perdgendi nenbsp;gocij.Pdrum enim prudentii effe minijiri, occd�one non utt, dom�im�p- finbsp;bi ip� nimis tribuenti5,lt;jui nulla nec tempor um,nec �rtuncc rdtione habtnbsp;omnino uelit.Sed tiianliui Torcjuatits, is cpui 'm filium, (^uaquam uiflonbsp;remfecurianimdducrtit,deterrerecumprimls pote� eos,quiduri,mexonbsp;rabilisq; 'mgenij dom 'moshabent. Et Publius item Crdffu5,quanqudm minbsp;nore 'm reji enim conful A�am prouinciam tenens, cum l^ucas oppugnanbsp;re uellet,ad Architeilum quendam Athenienfem, ut b�orie meminerut,nbsp;fcrip�t,imperdns,ut ex iff mdlis,quiittic ejjent,mdior� ftdtim ad femit'nbsp;teret,ueUe en 'midrietcm ex eo �cere.Paber,ut erat mgcnio�olcrti, no manbsp;iorem,fed quem�ciendo arieti aptiorem iudicdbdt,mi�t, exiftimansconnbsp;�lium quoq^ futrni reqitiri. qmo ��o conful arbitratus, zir fuam er pO'nbsp;pu� Romani maieflatem deffe�u ir��non opera, qudlis imperata e^et,nbsp;fed con�liodtdiis fuis fdtisfaet,drce�itivmillum ad fegraui�imeq- in-crepitum uirgis c^edi iu�it. Huie Vublij Cra�i confulari iudicio ciuilesnbsp;quolt;^ leges multis 'm cau�s confentiunt,ne quibus gerendi negotifperd'nbsp;gen^^ manddti cura tradita ac permiffa efl:,eorum improbitati locus at'nbsp;que exemplum detur,�flatutam femel rem mutare lib�r� atq; impune li'nbsp;cueritlVerum cum�ntdiuerfa negotiorum generd,quieddmq; magis rC'nbsp;quirdntgerentis prudentiam, qu'am mandantis definitionem, pricjertimnbsp;ubi datte �rmula: nihil particulatim prtefcribat: quas qui tulere impo�i'nbsp;bile eff,ut qudndo,qu�ue modo �tura quteq^ res effet,aut prouider�t, autnbsp;d�finirent, Tolerdbilecerte�erit,�quod ex praferipti obferuatione�'nbsp;turum e� ddmnum,'m gerendis negocijs m'mi�erprohibedt,cum 'm adminbsp;t��randis domini rebus non debeatfides uacare prudentia, ac difficile�tnbsp;fidelem mueniri m'mi�rum,qui idem prudensnon �tatq; indufiriusApfi

Egt; � ��bl�sr, Life� �ltL 65 ft^uTomyiicol�ut Antoniut Capuitttitf, intcgrrimu^ t�r,�� iur�nbsp;Rotndtti conjuht�mtiis^i Jcrcg/o ccnl�,riitiO!i(btK(^ cognofcitur,lauddnbsp;ri dc probarifilereminiflroseosf qui qudnquciin aducrfuimunerum fuonbsp;rumdecretd,utilitertamenrem ge�i0'ent.iiam cum frrendirum �rtpu'nbsp;Idrum prdcipua�terit cdu�^t rei�e,ut utiliter, cum honeftate turnen gc'nbsp;rereturlt;erariMn,ttcnegle(leeutiUtdtii rdtioexigifokdt.Quts hocprolonbsp;CO tctmen, ac pro tempore non probet ? ubi utility mdgnu ip�i praluceattnbsp;ctim^ fpeciem prte fe�rat, quu minime uideatur f^cm frujirdturd. 1�nbsp;quo tarnen�nguldfunt circumf�iciendd. gt; metienddqi exdili�ime, ZT uti ~nbsp;litds ip�dqud� manu trddandd.^AeminijJeq- oportet in omni rationerednbsp;dendd,nonm'mu^prudentilt;e quamfidei�bedientiie^rationemhabendenbsp;effe,f�ne qua mdncte i�lt;e effe uidedntur.Bt i�ud 'mfjiiciendum efl, nequidnbsp;omnino agatur^quodf�t contrd principii ingenium, iUiutq^ offendat dni-tmvm. 'E.� enim mmime prudentis, imnw zr temerdrij dduer�tnte domi'nbsp;noaudercduttentdredliquidMcetid�turwmejJ'etperfeldudiAile.'�Jdnfnbsp;necfemp�r,necubiq;,nec apud omneis�dtif efl: rede tantum, atq^ utiliternbsp;remge�ifl'e,z^ Principum n�gocia non ex m'tniflrorum fententiaf�cd fuonbsp;ipforumarbitratugcrenddfunt. Ptenbnmiles, quamuisfirtitermdnuf�nbsp;conferuit, tarnen fl contra ducii imperium cum hofte pugnauit, nonnun-be tiidendum,nequa in re liberaliter ac magnifi�eagi�dominoiuflfumfiienbsp;rit,mea modicum fe,autfordidum,aut parum cert� f�lendidum pro i�iufnbsp;imperio minifler gerat. Pegimus �ulium Cufarem anmaduertijfe in paninbsp;cerium,quod alium quam f�bi panem appofuiffet conuiuis.Alphonfui d ninbsp;toreacmagnificentia miniflros laudare confucuit,at inodicos ac fordi-^�^fiomachari.

Vm autem pruceptum omne partim imperet,partim ue tet dtq; deterredt,atq^ altero opera extgatur,caucre alquot;nbsp;terum,cgt;'continerei�be(U,'tnilloq^pcccctur,impcra'nbsp;tum quodf�t minime fiiciendo, in hoc contra impn-iumnbsp;nitendo. Prioris uitijnon femper aperta uolunt.'if ,fed

htnt,z^ iUiiM uoluntatcm ful^icantur (quod tarnen prudentis eft alii�tan do)in eo labuntur,(iuo d parum ip� penfitant, an dom'mo talii fit ars plttnbsp;citura. Quidfquod dum uidcri folertes ftudent, improbantur, ut qui uc'nbsp;lint pro�uidere magis qu�m oportet, er fapere, atque ubi�rtafie tninimenbsp;opusfit,apparetq; co^ non tarn ad uf im domini rerum, quam adfiui opi'nbsp;nionem,qu(e agunt,refirreAnterpretari uero priecipientis imperium ptenbsp;runq; eflcalumniofiactergiuerjantis hominis. Verananqueobedientiiinbsp;apertaeft,necanfra�liK queritifed fuae:^ reilapergituia. Cato Portiutnbsp;reprehenfus eft,quod nimis ejfiraiie deftndcrct tcrarium, cuius iura tuennbsp;dafimt,remouenda tarnen dudritiiefiufticio. Petrus Bifiddunus, homo manbsp;leficentiftimui,dumregijierarijlocupletandigratia diuina G^humananbsp;promiftua habet, libcr^�imiprincipis ftma; non parum detraxit. Ita^nbsp;Alphonfomortuouitamtraduxit contumeliarum plenam,quippequeninbsp;ueluti tabidum,peftilcntemq; omnesfiigitarint.

di�ima, dedecor antibus feq;, remq; publicam, ac principis maieftatemt Ipfinouimus restlos quofdam,quos pudcat nominare,tam improbe aua-ros,ut ne ab dli)s,ciudm � tnimftris fuis etiam quiC alendts corporibus nc'nbsp;ceffaria funt,uendercntur,publico edidlo cauerint, quod quidem tyrannonbsp;rumeft.Carolus Wialatefta,princepsAriminenfis,dicitur pincernant fuunbsp;ufiqs ad excandefxntiam obiurgafje,qum etiam uerberaffe, quod poculu,nbsp;in quo nuifca defederat,pauimento eftudifftt, potuiffie enim tnufeam turnnbsp;gladiolo,tum fruftiUo pants uino eximi. Sed quid de lUo tibi perfuadeos!

mo honore habebatur � Mantuanis, deifei � militibus qttibufdam fuis iujje rit,atq; in flumen abijet, haud tnultum ipfe magno ilJi Alexandro abftmi'nbsp;Us,qui Thebana direptione parci P'mdari Poetlt;e domui, poRerisq; iu�if.nbsp;ImmoGfhoc Phalaride ipfo deterior, quodftatuam, quam Mantuani fuanbsp;inurbe tot ante ftcultsmemoriie ciuisdepatria benemerentis pofucrant�nbsp;mergi influuium iu�it, plebe,patrtbusq; inuitis,zr diuorU atq^ hominu

DE OBEDIENT, LIB, HH, lt;$5 fidemimp�ordntibus. AtPhi�aris ucl templumtedificdndum Ste�choronbsp;curduit�ud�tqi diuinos ittihonores murbepdtridhabcndos, oblituigranbsp;tKmeimtiCr'cdpitdkmolim �bi f�i�eimnicum,tdntiimcelcbrdti�iminbsp;Po�t� mufis,memori�q} indul�t. Robertum regem iJedpolitdnorum, dnbsp;^1(0 tnultd or pc�imd dudriti� exempU in no�rdm u�ji letdtem dcfluxenbsp;rcjpropter duiditdtem mgettij, pecunite ftudium, ucheinentiu'S hodienbsp;lt;ptoq; fi�cdle cognomindnt.Hor� principe miniflri,� iUoru�ccuti f�erintnbsp;dUdriti�iGr iniu�d imperid,quK dubitetpduldtim�reyut Idtronibiii �ntnbsp;pernitiofiorer^ Et re�e pro�^� q^diddm regum eos Arpy:di uocduere.

cduerefetnpcr debmt,tumuel mdxim� qui con�lidrij uocdntur, cr�fcna torio�unt ordine. A/// enim�quid�rte peccduerint,nbsp;nbsp;nbsp;�epilK qu�m hi

corrigere, ZT �cilim pof�int. At con�lidriorum culp� quMuis mediocres �iermt,tdmenquidmdgnorumfolent e��emdlorum cduߣ,cdpitdli plerunq; fupplicio puniutur. a^bus quidem,utmihi uidetur, duobus ponbsp;ti� 'mum Opus e�, tdciturnitdte in omnibus, ZT 'm diccndis�ententijs re-fiitudine.'iidmquode�dpudTerentiwm:nbsp;Ob�equium amicos,ueritds odium pdrit.

id �rtd��e locum hdbedt dpud tyrdnnos, dpud quos ueritds minime tu td e�. Regum dutcm proprid e� ueritdS, d qux cum re�d pro�ci�tdntur,nbsp;ZT certd con�lid,contrd uerofi�ld dc udnd, cum �nt par um diuturnd, ni-hilhdbcntidnec�gt;lidi,nec certi,proed de�ndendd contendcndum e�,nbsp;dumtdlis �tcontentio,qu� ueritdtismdxime�udiumindicet. Etquo-�idm�epi�ime de rebus dubijs co�tltdtur, odio,dmicitid,ird,dc mi�ericornbsp;didMt dit dpud SdUu�ium C��ar,udcuos e�e decet, qu� ubi ddermt.di�t-cilee�uerumcerneredc�cqui. QudmobremZThi,ZTc�teria�eilus, quinbsp;contrd rdtionem nituntur ZT impeUunt dnimum, longius db ijs rcpellendinbsp;�nt,ZT m confulendo,ZT m iudicdndo,quos quonidm nunc �uddcrc,nuncnbsp;d'�uddere opus e�-.dc non modofud cofirmdre, fed re�itdre qu� db dUjsnbsp;dicdntur,quo ueriord qu� dicunt, dppdrednt, mdgisq; in dperto pondnt,nbsp;tcmpord di�mguent tdm belli quiim pdcis, rerum nxturdm cotcmpl�bun

coi�fequi foledt,cr ohfcruabunt^meminer'mt.Feruntpatrtimna firorum meniorici�difeecon�ljarijs Ferdinandi regis Tarraconen�u/M,nbsp;aui huius nofiri Ferdincmdi BeU'mgeriu/m Falta�num,uint/m �ne mignanbsp;'tngcnio,�nguhiri do�rina�umma prudentia. U quoties de dubia re ali'nbsp;qua,dut mdxim�griMi negotio confultandum e�ekpo� canam iocabutt'nbsp;duf�milidreii�ios conuenire omneis iubebdt,propo�tdq; aliquanbsp;^lt;efliuncula,httud tarnen ab re,rogatisq;�ngulis fententiam dicere, pernbsp;fcrutabaturcuiufq; iudicium.Quibuspo�eafententijs coUatis interfe,nbsp;er dtu,multmn^ pen�tatis,�cile inl]piciebat,qute'nam effet fententia uenbsp;rior,magi5q; accommodata. Koc modo inflruiitK, er fiila, ludicraq^ adnbsp;uera,er feria trdns�reni,primM femper inter c^teroe co�liarios, er innbsp;regiofendtu pdrtcis tulit. Ft quonidm in con�Uarios incidimue,debent eonbsp;rum co�lid uera effe,fidelid, amicd,honefld, dccommoddtdipro��dq; twnbsp;dbaff��u dcperturbdtionealiqud.Flamdubitandumnone�:,quinprai'nbsp;tfr re�um ac bonunt confulat,qui irato, m�nfoq; lt;otimoad confulendumnbsp;accefferit.Con�liumtamenmifericorsueniddignumeffe folet. Neee�itunbsp;douero,er �inilidritds in iUis pnefertim rebus ,qult;edd ciuitdtis ffatum,nbsp;dcpublicumpertinentbonimi,nunqudm debet pluspoffe,quam rdtio,nbsp;quam iuftitid,qudm patria. �^am libido cum�tpe�imacon�liorummininbsp;{lra,nihil fuadere ni� perperam er inique potefl,

p T quid nonnunquam deutilier hone�o difeeptatio 'm-cidit,uincdtfemper hone�as. Poterit �rtdffc utilitatis jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uis effe, er tdli in cdufa, ut�t aliqudndo db honc'

! flo declitMndum, pdrumtamen, er �negraui in�mia, Ndwj� eft,qudtenus dmicitia; ucnia ddripo�it,dc�qult;tnbsp;�trtuna dcciderit ,minus iuflie uoluntdtes dmicorum adiuuandie funt, ut

Cicero nofler inquit, Cur non hceceddemuenia,er maior etidmtum pd' trii�,tivm regt,qui patrix pater e�,ddri po�itf Et cuw de amici aut capitenbsp;agitur,aut�md,� decHnandume�de uia^^nodo ne fumma fequatur turpinbsp;tudomon uideo quare cum mani�flum ptUrite excidium immineat, cuiutnbsp;iurdlonge^i��rdnturamicitiee,eademlegedeuiddeclinanduntnon�t,nbsp;er inpublicamutilitdtemconfulendum. Quod�,utTheophra�useti�nbsp;diffutat, exigua�ma; ia�ura�cienda e�, parua^ turpitudofubcundd,nbsp;dum dmici rebus uchementer id conducdt, cur non hlt;ec eddem uel turpitunbsp;do,uel in�mid,er maior�rtaffe, quam pro amici re fubcunda�t, ft Deinbsp;tdufa dgitur,� dereligione ailum iam�t, ni� hoepailo cidemfubuentunbsp;criti

(rit?Q^ eft ijta tniquitM,pro tuttinda reltgione, qute uera, ZT honeflin e�,iic pro feruanda Chrifliana repub. no�e patt �liquidnbsp;dehone�i fi)mM,cultuqi dctrahi^cam er pudiei�imK matronis ludii quinbsp;bufd-J pemtiffumfit faltare in publico � Et profi�� eadem ipfi honefidf,nbsp;quod leuiorif hic damni pu�a e� ,fibi rependit ac compenfat cu/m maiorenbsp;ulid,grauiorc^, in tiitundis drii dtq^ficii honeftdte,cum etidtn idipfum �tnbsp;inte,qifod qudfidmputdtum e�, repuHidet, er in dlios dc proceriores ra.-'nbsp;Kosexedt. Qud enim�re uel mdior,uelfirmior,uel hotnine digniortnbsp;qudm ex de�nfo Dei cultu compdrdri �md pote�f'E.rgp cumpublicd uti-Ittas plus nimiogrduidd e�,hone�dtis dutem dc f�m� lobes, dut minintd,nbsp;dut cert� perleuis �turdipermi�um �rfitdn �eritoleclindtd pdululu ho'nbsp;He�dtc,confulere 'mcommunem ciaitmtdcpdtri^e ufum. adm,utidentnbsp;Theophrd�usinquit,�td^umpondui leris pdrud Idtnindduri fit pre-tiofior .QuicumCdtil�mdconiurdrunt cdpti,coniun(liq; contrd legemnbsp;^ortidnt, dc kges dlids, qu� de condemndtis ciuibus non uitdm eripi ,�dnbsp;'m exilium mitti iubebdnt,�elerdti fiemoris tnortepoends dedere,prte'nbsp;fens enim, futuraqi utilitds, quod id erdt cejfurum exentplo minoribus,nbsp;tdntd tune uifde�, ut ad genus p�nlt;e nouum deccmendum coegerit. M.nbsp;iKrttiM di�dtor,dfiii�ld Cdnnenfi cldde re Romdnd,dd ultimum prop� dc-�erdtlt;erepub. duxilium, cum honc�d,ut inquit Liuius ,utilibus cedunt,nbsp;qui cdpitdlemfidudem dufi, quiq; pecuniae iudicati in utneulis e�'ent, quinbsp;eorum apud�militesoitipfedixerdtfiiili funt,eosnoxd,pecunidq; exol-uit,edq; ad fix miUid honimumfiiere.aic utilitds hone�dtem uicit, immonbsp;hone�dS utilitatem fecuta e�. Huiu�nodi exemplum hodie quoq; er reges, crliberipopuli in dduerfisatq; a�ieris�quuntur rebus. tiamubinbsp;Vit�gdtos exercitus premente ho�e reflituere,dut cld/fctn in�ruere connbsp;ti^d repentinos 'meurfus uoluntiqui cdpitdlid dufi funtifi drma ceperint,finbsp;nduesconfcenderintipublicoedi�onoxdeosexoluunt.Memini�'etdmennbsp;oportetfdn{li�imum uirum Pdulum�dtuere, non e�e�eiendd mold bo-norumg^dtid.

'Vdnqudtn dutem 'n�rufldm,pdrdtamq; obcdienti�eff� opor-tetiqua- prima Idus e� eins, incidunt tdmen f epe multa, qute diu quidem, multurnq; pen�tdndd fint, er prins quam fidnt,nbsp;nnperantis uoluntds iterum,tertioq} fcifcitan^^cum propter illd,quie renbsp;Pente incidunt^mutdrifepefolcdt.

Vierietiatnfolet,nivm obcdientite, id eft, reipub. regis^ fttaligu�do mcntiendum, cum in hoc uitto late renbsp;wAynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttMitiH, duo turpi�ima uit id. Li-

� J; cct autcm colcnddfempcrfit ucritds, potcrit tamen tdtt-td interdu uts effe turn rerum, turn temporu, uted prorr fiK fitobticendd.Lftonnlitdrts lcx,^U�iubedtnubilemdchoftecaptdfHnbsp;prcftituerc,nuptagt;n uero mdrito reddi intdtldm, cont'mgdtqi aliqucm cdnbsp;piipopuldtonbiis cum fororc,qud! ignorcturforor eftc. �ntcrrogdtui il-le,dnqu�ftcumdbd{�deft,nuptdftt ,nimirumnuptamejftreftoiidebit.nbsp;Quit enim non duxcrit pr�ftdre,nKnddcio uti, honefti�imte rei cdu�a, 5nbsp;uidcrefororem uirgtnem ingenuam, intcrfcorta qu^ftum agentemi cumnbsp;fapientK ftt,� duobus obiedlis malisminui�empcr eligcre. Licitum ergonbsp;fterit reipub. regisq; qui pdtrilt;e pdtereft, grdtid, aliquando O' mentiri,nbsp;qudnquam qui pro loco dc tempore,O' cum conflio uerum obeicet, pr�-fertim ubide regii dc rcgni,pdtri�cp falute dgitur, non uidetur K quidemnbsp;mentiri'.dutft menddcio utitur,non ^atim menddx uidetur, cum pruden-tis hoc fit,o utilitdtemdtece�itdtcmq^ cum uero,ftlfoq; pcnfitantis. Atnbsp;mcndacitM ingenijeft omninoudni,nugdcis,pitilis.Cluidfi coailiMner-uo,fitneuc torqucaturt violcntumhoc eft, qudnqud,ut eft apudTragiaitnbsp;�� -Cogiquipotcft,ncfcitmori.

Et qui in hoftium cdftrdurb�mueexplordtortrdnftjt,quodmilitdris iubet difciplind, patcfrciet'ne hie rem, ft ab co qu^fttii fit,ut indido ipfenbsp;fuo pcrcdtfQuift�e indicct,ne mihi uerdx ii ftierit, fed ftultut, incautm,nbsp;ac fuiK ipftiis pdricida,O imperdtoris conftliorum,acfidei proditw.Nonbsp;omni-s tamen neee�ittu tantumin bones uires habere iuris debet,utdUtnbsp;apud quofq;,aut quocunq; in periculo, dut quauis de cdufa mentiendiiftt.nbsp;Hicdici uel lureiurando adaili ab ijs,de quorum falutefolicitifunt,bonamnbsp;eis ftiem poll:centur,ac tametftgrauior, diuturniorqi udktudo appareat,nbsp;torn iam ualcturos promittunt. Lontra,quamuis leuior morbus fterit,td'nbsp;tnenft uiderint operam fuam ab �groto negligi, ncc admitti curationentinbsp;periculo�ds dcce�ioncs,0' doloresgrdui�imosanentiuntur.Quod qui-dem tentum abeft � menddcio, ut uirtitt hcceftto' laus medici ,quemnoitnbsp;modo peritum effe oportet,uerum ctiam prudentem. Ad hiecucritds ipfdnbsp;nonddc�nudccfemperinccdit,quodPo�tispldcet,utnon aliquandofeftnbsp;ipfa ueftidt. Quod O' Habraam, O' facrie docent hiftori�.Qu,ineti� nu^nbsp;ftmulare, nunc di�imulare prudentis eft,ut in r�bus dubijs atq^ dduerft^�nbsp;O'ubiftrtunduaridt.^iiuiiK reimu�ta O'indgnctextdntexempld,qi^�^nbsp;tdineit

D E obedient, lib. IIII. 69 t�mfn re�rcndd �mt ad fincm .iidmcr kgcs hominem occidunt, non utnbsp;ocaddnt,fcd utpuninnturfcclerd,?^ bonifint in ciuitdteficuri. Quid iUi,nbsp;qui tum confifiorcsjtum pr^edicdtores dicuntur�qudnqudm ex omni g�n�r� hominum nu�i turpius c ft gt;nctitiri,qu'dmldcerdoti ) ubi rdtione dlittnbsp;comprimerchoininummprobitdtcmncqucunt,n�nncmultd,c^quidemnbsp;ndmirdbilitcr finguntiGriecus olim ddoleficem, ut Hieronymus refirt, innbsp;caenobio cum cfi'et,nullo�i; qudmuii grdui Idbore d(fitigdti,quotidic corporis temperdrepo�et libidinem.Huicidin cedenthG^ uido Ccenobitdrunbsp;pdterrdtionchdctulitduxilium. Virum qucnddin unnis grauem, dcmorinbsp;bus ad fcuocdt,fuum tHi confilium dperit,id dutem erdt, ut iurgijs atq^ cunbsp;uitijsqudmpofjetyquodq- ip-eiuberet, infi�drctur ddole/cent�jC^ pofinbsp;irrogdtdm iniuriam prior iniuriarimidgeret. Quo�ilo cum dd dicendunbsp;teflimonium ttocdti � conuentu quiddm elficnt,nbsp;nbsp;nbsp;l�os pdtcriu�it contra

innocentem reu dicere,ratus ddolcfientulum hdc dn'mii folicitudine, dum plurimns dies in indicium trahitur ,crcdufi� indignitdte dngitur,rcnK -dium morbo inuenturum,Gr quod operofus corporis labor pr�fldre nonnbsp;potueratidcrcm animi dolorem praftiturum. Quis commentumhoepd-tris non pgt;robct,zx dccufatorem,teficisci; cosnon dbfoluatmod�, Herumnbsp;etiam mirifice comendetilpfif :imus,qui multos iam annos in militiaagi-tnusyqu�m fepe mdgme feditioncs, grduid�; pericula arte hdc er compri-tndntur,er duertantur in rc militari et beUica.Mor� quoq; magiflri per-nudta aut ipfifingunt, dut ab alijs audita refirunt. SeruMt hoc idem parentes, cumcrapologus er�bula conceffdfit, quee ex fequi mores, e!�nbsp;piitgere uitam nata ejl,ut inquit Horatius.

T ut ad�rmulos mandatorum redeam, dura in primis } e/loratorumprouincia.btam cttwimandataperagaidanbsp;�nt principis,primum difficile eft lUa peragere.�Dein-depotefi tanta repentefierircru commutatio, ut pera-) gl quMtquam poffunt, minime tarnen debeant, qiiod c�nbsp;iUis etiam confilium mufandum effc uideatur. quot;Et tarnen contra mandatanbsp;nitifit,nondbfq; capitis difcrimine,domimvmqi confulcrcrcsjtempiisq;nbsp;minime patiatur.Alphonfiis Fcrdinandi pater,nihil nifi ex pratferipto acnbsp;definito agere legatos fiios un quam uoluit.Filiu ego fiepi�imc audiui lau-dantem oratoresfuos,quod pro re ac tempore confiliu ccpiffent, nee pa�tnbsp;effent interim dum aniinumfcifcitarenturfuiim,bene gerende rei pratternbsp;labi occafionem, Dhx t^edioUmenfiu Philippusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maioribiis ae cepi,

70 �O, lOVIANI PONTANI errfforcj fepenumero abf^; ntcrndatM uUk � fe ditnittebat, i�ud duntaxatnbsp;fgt;r�}nonen!,tit guida�luri ejjent, fcire indics fuM per literett expe�far�t.nbsp;Qtt�rnobretn dura legdtorum, ut dixi, cr difcritnims plena prou'mcianbsp;efi. Ferdinanduf mandatis traditii illudfir�femper adijcit, ut cafus ha-beatur ac temporum ratio.ludicat enim cum multa no diebui tantum �n'nbsp;gulis, ��d pen� inomentK prlt;etcr opinionetn lucccdant,nttnquam fatis edonbsp;ceri atqi inflrui oratoreni pofje,ad extreme pne�ertim terrai pro�iht-ruw.Prftfr eiui ne minimum quidem paffm effet oratorem � mandate re~nbsp;cedere,autauderealiquidfeinconfulto.'Hic,cumdepaceageretur,foedenbsp;req; ficiendo cum Francifeo Sfbrtia,quiperid tempus Picenum tenebat,irnbsp;rita habuit omnia, qu^e Ennecus Gcuara purpuratorum maximui cum ilnbsp;locompofuerat, propter pauca,quie no erant ex �rmuld.tlle commendanbsp;uit AntoneHum Petrutium, amplt�imum uirum, quod in cociliondo Joannbsp;ne Antonio Farentino,temporum �tiffet conditionem (ecutui.Quamob-rem in�tngendo oratorio munere uix unquam peccauerit, quiprincipiinbsp;ingenium,moreiq; probe nouerit .FiamGrex pr�ffripto agem, domininbsp;morigcrabitur uoluntat�z^ubipro re ac tepore coftliu ceperit,ab officionbsp;no recedet,cu feiat domino placituru co�li�,quod Militai certa pepererit.

Orumqiiimoderandiipopulii, prouineijsq^regendis prie��ifunt, una omnium hiec efl ratio, legibus ut pa'nbsp;publice, priuatimq; iuflitiie f ruiant. in quanbsp;1 reddenda tria prtecipu� fcru�da funtab eis tPrimum,nbsp;ut infpiciant, qult;e regis flipremiuemagiftratutuolunnbsp;tas�tiSccundum, quid aut regni,aut ciuitatii priuata iura flatuant: Ter'nbsp;tium,quid iura comtmnia cr �mperatorum fanfliones d�cernant. Deerenbsp;ta enim regni, legesq; municipales, quas turn conftitutioues, turn flatutanbsp;nominant, ciuilibus legibus 'm pleri/q; prteftruntur, placitum regis illii,nbsp;cumillaiusfcriptum�nt,dominiuoluntas lex loquens. Quamobrem innbsp;cau�sgrauioribus oportet uel regem ipfum, uel fupremum magiflratumnbsp;confuleremam quialitcr egerit, is cum�biplmarroget, qu�mquod fu�nbsp;partes flrant,obedienti�fines uolens egreditur. Hoc etiam feruandum uinbsp;detur,quoties caufle dubi� ffittiGr leges ancipitcs.Alphonfui Ferdman'nbsp;difilius,Calabria cum praeffet cum imper io, paucis adrnodum in caufisnbsp;iudicauit,nifi p�tre prim per epiflolam confulto. Etenim aliquando quanbsp;priuatim ac perfe iufta apparent, ubi in commune confulitur, iniqua ui'nbsp;deri

de obedient, lib, nil, 71 deri folent. Ad hlt;ec non omnia comprehmfa funt legibus,cr temporanonnbsp;tiunqu� legibus prieualent.Quibi�omnibus rexipfemulto meUiis ac fannbsp;Huts proljpiciet,qut erfingula cautius metitur, cr pluribus finud cofulit.

Otefi tarnen 'mdubitationcmcadere,an fi decretu Pr'm cipis imuftum uideatur, parendum fit et. Multd'que Mlnbsp;utran^fententiamdici poffiunt. Hamer regis uoluu'nbsp;tas lex ell,cuius prlt;efides miniftri funt, er iujlitia uionbsp;landa non efl,cuius tuendlt;egratta cr�ait funt rcgcj.Sednbsp;ubiprinceps isfiiern,quem efje deceat,uix hoc 'm dubium ueniet. Q�ip-pe qui nihil neq; prius exiget � pratoribus, neq^ exa�itts qu�m ut iufti'nbsp;tiam colant.Tyrannorumftnt miufia imperia. Et tatnen quoniam regesnbsp;hommes funt,cx u'mci aff'e{libus,f�lli(^ ab alijs poffiunt,non debet pra�'nbsp;�i obedientia uacareprudentia, per quam er mutarc pr'mcipis animumnbsp;poterit, erfeliberare contumacia. Legimtts Imperatorem Caium quofinbsp;d� iufiifie mterfici,quos poflea ckfiderauerit.AudiuimusHicola� QMMl-tiwn Pontificem Mdx.ctMn aceufiaretur Angelus Ronconiws, Tribunus minbsp;litum,quod*fieuero ftigienti atq; undiq; claufo, iter liberum per Tyberim auerfonbsp;permififfieti'm cubiculo quiefcentemiu�tffieucfperilege 'm ittumaghmanenbsp;Mroubiexperre�us�iffietsdixi�cifsquiaderant,ue�efieAngcltcaufiamnbsp;confultius cognofeerexui cum relfiondcretur,�ijfie iam in i�um intempenbsp;ft a rto�e fiecuri an'maduerfium, 'mcredibili effie dolore permet um.

Umonenwr etiam ab eo,quod nuperaccidit, nonfemper quaimpcratafunt,Ratimelfie�cienda,ab ijs prafier-tmhquiarcibusprte��ifiuntppoti�imumq^beSitemponbsp;rrjfjf dum par�re fludent domino, arcem per hnprudennbsp;tiam hofli prodant. Fridericus comes 'Vrb'm�s, cauti�i~nbsp;musdux,erbellicis rebus abunde clarus, ui�o, �gatoq; Sigifimundo Ri4

la^efla,quiplurimis oppidis inAcmilia,Piceno,'Vmbriaqfimperitc(batf CM yerruculiarce obfideret,natura er manu muniti�im�, neeexpugnannbsp;d� iSius flies e/fiet aliqua,arte pra��u aggx^/fius, nodu cl�m per idoneunbsp;hommcSigifmudinom'me,adulter'masilliliterasreddiiubetdnquibusdi�nbsp;flatuit,qua miffiurusauxilia ad eii effiet.lnterim bon� habere an'tmu iubet.nbsp;baberi litcris fldc i pra��o uidet, mi�tes ad dicm di�� mittit.

Q� �/� intra muror ctcceptii,coftflim arce potitm efl.Hoc�do Sigifmu dl r� protriuit atq; afflixit ade�,tit de iSo a�um fiterit. Quttmohrem ZXnbsp;Mtbufdatn iu�ii Itatim parendum nonnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;belli ac pacii tempora con-

Jickrandafunt.'Potefi cnim rcrum commutationefieri, utnifiperinobc' dientiam manerc fubie�lm in officio nequeat.

AC de his quidem budeniK dijfgt;utatu/m fit, etfi pluribui firtaffe qu�m res h�c exigebat. Licet autem qui ttiri dicendo prafi�tu

� cft,fi perperam quid agit,tniuftus fit atq; improbus, tam� quid kgibuf aduerfatur,c^ male obtemp�r�t, quid prohibeat 'mobediencem ilnbsp;lum contumacem dicereictvm permiffumfit eundem a�ianem diucrfbnbsp;i finefecundum diuerfiim rationem nominare.

Cioegodi�lurosaduerfushjec diiriores quofilamphilo �ophos, qui ubifiipercilium obduxere, ccepcruntq; denbsp;moribiMucrba �cere,nihiluideas ck triftiies. tcun cnimnbsp;uirtutem ip�am dj�cram,incultam, horrentem, nihil hanbsp;bentem lene, nibtl pro tempore mutantem de fintentia,

fed uno eodemq^femper uultu^affeilu, animoq- effe uolunt. Quid f quod fiUces hominem obliti,nunc^filices nos effe uolut,qui nihil omnino nwueamiir,nbsp;nunc dcos,qui labamur, er peccemus nunquam. Ego uero hominem menbsp;cfic�tcor,uiuentem in ciuitatc,coetuqi hominum,multisq; quotidie occunbsp;patum ac mctientem non a�liones ipfas modo, fed tempiii, locum, perfo'nbsp;nam,negotia:nec contentum pr^^fentibus, nifietr fitturorumrationem hanbsp;beMn,qui uirtutem ipfam lencm,manfuctam,frcilemqi pro temporeexiftinbsp;mem,dc patientem aliqu�do nos paulitm uia deficilere, er per caUeis iu-Cf dere ,haberiq; nonfdum fti rationcm,fed rerum quoq^ plurimarum eXnbsp;domeflicarum, er publicarum. �icant igitur ilU quidem aduerfus hac utnbsp;uolunt, dum ego uirtutem ita fcquar,ut non ab ea tanquam � tyranno quonbsp;damcogar, traharq-, ,fed i�am veluti manfueti�imum a�-qticm, er prudenti�imum patrem�miliasnbsp;colamerobferuem.

A R CI s s V s Thcologtif tdmtendciuirinf uctcrum tum Thcolo^^o �nbsp;rum,tumPhilofophorumiio!amna inemon'ternbsp;quidcm,nbsp;nbsp;nbsp;codem quo fcriptd fuitt ordineac tC'

nore redddt': tali Mtem ingenio, de tdnto ftud o, Mt non f�t altquod honcAiO do�rigt;t:egcnuf, quadnbsp;cum mdgnd eciam Idude ajjccutus nonf�erit. N�-

per mc,cum��eapoli in Acmiltdm dd caftrenfeii hos lahores profidfceit tem dimitteret, �bi complexiKf�iiffct,nbsp;nbsp;nbsp;de dbeuntis def�derio co�dcri-

matus dliquantum.Ego tednquit, non quod Ordtores dc Po�tee tutf�citit, dut Udlere,dutgMdere,fed tcipfum ut nofcds iubeo.Ndm neq; tibi �meudnbsp;letudo eft optdndd corporii,qudm pdree, dbftinenterq; uiuendo tute Ur-gidre tibh uix exigud medtcorum ope indtgens, nec gdudium tant dm hd'nbsp;here uim inteUego dd bene in uitd dgendum/it/dpientigdudcdum, quintnbsp;dolendamejjemdgisiudicem,cum plur'mid quotidiein hominumrebutnbsp;inciddnt,qu:e idem hic fdpiens dolere potiui dcbedtdc miferdri, quim ri-dendo ed uoluptdtem inde cdperc. audmobrem teipfum ut nofeds iubeo,nbsp;dd quod tud te Iftonte mdgis dnimdtum effe uideo,qu�m quod Delphicumnbsp;hoc rcdre,dut ddmonis dlicuiui, neq; Apo�inis tdm dutoritdte, quim rd'nbsp;tione ipfd moueri te certc fcio. Qu-tmobrem cum monitum hoc doili�iminbsp;uiri,eiufdemq; dmiei�imi mecum ipfereputem, pldn� uideof�nofcere menbsp;ipfum uclim, prim um quidem cernendum ef�e quem me ftdtudm,nbsp;nbsp;nbsp;eu-

il� muneris colendi, ef�ciendiq; cdufaf�m in lucem editui.Cum igitur di' uinutdtq; immortdlis incolentibiK hune terr� g�obumhominibuiddtuinbsp;f�t dnimui,quo iUd qu� fuprd �tnt pof�td,cotemplentur,dtq; ut in hoc cornbsp;porii domicilio cottocdtd tnens ndturdm dtq; origtncm rc/jgt;icidt fud,fen'nbsp;tio me rdtiondlem efj�idtq; ex opt'mtd pdrte diuinum. Ad m etidm perti-nerciut ab obf�quio,indulgentidq; corporis �ccedcntem (quod qudm frd'nbsp;gilf f�t cr cdducum,U!dcmui omnes)ducdt dnimus, c�lef�iumq; ad fere-rum contcmpldtio rapiat, quam rem primdm mei cognitionem ej/e duco.nbsp;Et cum corpus hocnof�rumf�tueluti templiim, in quo animus ipf r�acer'nbsp;dotio f�ngatur,fentio prim um ac maxim um muniis, cuiusf�m gratia ge-ut uencrer,hunc ut mihi propitium freiam, huic utnbsp;gratis, dcceptusq. effcftudedm. NuUumdUtemDeofdcrif�ciumeff�po-tefidcccptius,quammens�ind,innocensdnimus,uitdprobd. Sanitas ueronbsp;mentis e�r,diuindrum rerum contemplatio atq; cognitio. Animi innocen'nbsp;tidm,quidndm dhud effedicam^qu�m uoluntdtem reilam ab d:quo,hone'nbsp;h

m�ninte recedentem ? Ndm uita probd efi^ita qutdetn uiucire� ut nthil^ ag4f,cu�Mptfoftedp�nitcndivm.Cluodttvmlt;ijJclt;jucrc,cumturpeK,fotnbsp;diifg; a�lioncsprohtbensCmdeenimnomenipfumprobitcitii dudumefl')nbsp;cr patriie^zy' cognatii,^ ciu�biii,Gr clt;�tms omnibus bencficeris.^menbsp;�ctendiciutem Mn latus efl campus, ut eius materia decffe po�it nemini.nbsp;Hoc igiturbtemani�ime Roberte agamits omnes, 'm hoc Moremus, hoenbsp;fibi mortales certatnen proponant, in quo uel uincere opcr^pretium e/ltnbsp;uelumcinon 'mdecorivm.Quis igitur digne laudareillospoterit, qui nonbsp;contcnti tantum beneflciffc, dum uiuerent, monimenta quoq; nobis reli �nbsp;querunt,quibus rcile inflituti,atqi 'mflrmati �cilius id aflflequeremur,?^nbsp;contrariummeliuscaueremus.tiamquanquam nemo nifiuolens malutnbsp;eft,tarnen ne honcfti,boniq; deciperemur fflecie, uiucndi leges confcripfenbsp;re,cr quid redum aut prauum eftet,planeftriptis fuis expref�erc: nenbsp;malitiagrajfari poflct, tmproba'ue impune fi�rent, magiftratus etia connbsp;flituere^qui feruandis legibus prapopthciueis ad honcfla muitarent,pronbsp;hiberent�turpibus.Quamobrem quoni� fuperioribus libris de illis obe-dientice ojficijs dijfutatum efl,qult;� primum 'mfua cuiufq^ domo, deinde �nbsp;fubic�is �cienda ac feruanda funt, placet fequenti libro de priuatoru obenbsp;di�tia erga magiftratus, G� eos,qui publicas res traili�t,dicere,ne aliquidnbsp;pr(etermittamus,quod ad domefticas,ctuileisqi res pcrt'mereuideatur^

Vemadmoduwparendum effet regibus i ciuibusac popit lis,Qrquidfcruandumab ijsfit,fupcriorclibrofatis ex-Hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plicatum arbitror. venio nunc ad tllam obcdienti� par-

tem, epue reliqua cft,crad priuatos ciueis pert'met, ut hoc abfoluta,G' ad militarem obedientiam ori�ione tritnbsp;iata,operimodumflatuam 'meepto. Eorum qui m una cit�tate, aefub i/�nbsp;dem uiu�ft legibus,duo funt genera: alij nanq^ priuati dues, alij magi�rdnbsp;tusuocantur.Suntautemmagiftratus,quireipub.geruntmunera.Qult;tnbsp;diuerfa cumfint,diuerfos quoq^ magiftratus effe neceffe eft,atq; alios quinbsp;dem minores, mdores altos. Sed in omni repub. units aliquis maximuinbsp;eft,at(^ampli�intusmagiflratus,cuica;teri omnes pareant. �^ualis RO'nbsp;mie confulatus fiiit,autdi�latura.tpforumqi rnagiftratuum alij funt per'nbsp;petui,alij de finit! ad diem flatut�. Minores igitur magiftratus par�re mitnbsp;ioribusdebentpro cuiufq; muneris d^nitateatq^ amplitud'me.Priuati attnbsp;tem duesiUis omttibus^quipublicar� rerummoderationipratpofitifunt'.

Qj}i ^uoniam turn ciuitatis,tum regts perlbndmgerunt,uercri eos opor^ honore afficere.JShim/j,ut Po�tte inquiunt, ex honore ac reueren'nbsp;ti4 ortd ntdieftets efl,qult;e in ijs effe cernitur, qui nugiftratm dicuntur,hinbsp;uelmirificehonorandifuntdciuibus.Qtiippecumtotiusciuilisobedien'nbsp;ti�f�ndionentu incolendis mdgifiratibuf,quipublicipatres funt,fitcol'nbsp;locatum. duod � ueru/m e�, quod patriic qu�m purcntum potiora fint tunbsp;rtticum i�t tp� mugi�rattisnbsp;nbsp;nbsp;putrue, cr totius publicte mederationis cte

ri(mgcr4nt,quisdubitetuelamplioresillis,qudnipdtribushonoresh4-bendos e�cicum etiam facrofaniH cenfeimtur,�r uit� h(ibe�t,necisqi ar^ iitriumf Nrfw er Qw.Fttfojw confid patri ad fein ca�ra uenicnti,no nw'nbsp;do /ton a�urrexit,aut ebuiam pro��us e�,fed ex equodefcenderet,mclanbsp;mauit.Intelligebat enim fe confulem effe.Sed obferuantiieateneralionisqinbsp;huiiis non u/ta e� �)ecics,cumnbsp;nbsp;nbsp;infeffu, zsquot; in inceffu, ZJquot; in fernwne, j�

ludis,in iudicijs,non unafit ucnerandi magi�ratus ratio,qu� cu pro mo-fibiis gentium,nationumq; feruetur,z:r tumferipto con�ct,tu/m confuetu dine, magna pro��i bene conflituti ciuis, ZSquot; eins qui politiats dicitur,nbsp;laus �ierit, har um rerwm�udiofum e�e.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f�0M ciuilis in�itutionis

contemnen da pars hiec e�. Siquid� ignorare quo genere honoris et lt;�taSt �quot; difciplnta,z:r magi�ratttsaffidendus �t, inculti ej agre�is e�hominbsp;tiw magis,qu�in etuis. Et m� florenti�imis populis primum hoc puerorSnbsp;�udium e�efcimuSidifcere ^omodo euadant quamreuerenti�imi.

T profid� longemaxima hincemanatutilitoi: nam c� boni ciuis proprium tnunus�t,legibus,magi�rattbusc^nbsp;obedtre,uirumquoqibonumeundemhunceffeneee�enbsp;e�.Bonusautemuire�enuUuspote�,nifi hone�i�i-mis, optimisq; uirtutibtu, quar�funtmagi�ne leges,nbsp;f�erttabunde pra/ditus.Eos enim uiros bonos dicimtts,qui it^ittiam,piet4nbsp;tem,probitatem,c�tera{q; bonos artes, ad quas legibus inuitamur,col�t.nbsp;Quamobrem hoc parendi �udium ,z:rh�c ciuilis legum obferuantia, idnbsp;uel cum primis pra/�abunt,ut qu� turn uiros, turn ciueis bonos, uirtutesnbsp;effidunt,easftmtmadt[igentia complcda/nur. Quo quid e�epote�'uti'nbsp;�tiM in omni a�ione duilii QtMn tos autem�udus Militas hec a�erat,nbsp;�Ic intelligemus,�con�derabimus in qua repub. nec legtlus,necma'nbsp;ii�ratibus honor habetur,earn diu faluam e�e non po�e, quandofa-) tran^litof'que duitatis inferuandis legfbus�tae� omnis, Q�4-

7� IO. lOVIANI PONTANI mtn ^Uit oiferuMtia efj� potcft, ubi uitid in pretio funt,nbsp;nbsp;nbsp;Kdgij�rdf'

ttts contcmnimtur i� quorum contempts auilium mdlorum omnium ori-go cr �mei eft.lJdm ut rem �miliarem qudmuis dmplam,breui dildbinj ccjjc e�,ft pdterf�milidi deffe�ui �t�milidribui,itd ciuilem quoq; focie-tdtemdilfolui,euertiq;rempub.fimdgiflrdtuipeffundentur,quilcgucu-.nbsp;flodes mini�rifunt, qutq; quod medicorum eft offtau, prowdentnbsp;iegritudinesdntequdmdcceddt,condturq} drcere ecestey ubi dcccfterunt,nbsp;remcdidddhibcnt,quibuifdndret�diqucdnt. Qndmudldeetidmlumddnbsp;ctuUem decorem, tum dd publicce mdic�dtis dignitdtem conftrdnt honores, quihdbentur mdgi�rdtibus,populi Romdniinftitutd docent. No manbsp;d� enim tn�gnid db dlijs gentibus Rorndnidccepere, quo duguftiores md-giftrdtus uiderentur�ed cum httelligerentetidm nomindpur�rc dutoritdnbsp;tem qudiiddm perfe folere,dignioribus illos nominibus dppelldrunt, prienbsp;tores,confules,di�atores,imperdtores,duguftosq;.

HEd cum diuer�efint,ut dixi,uencrdtionis dc cultus fte-ciesti�a honefti�imd,Z^ utili�imd uidetur efte,quee pdrendi rdtionem habet, cieterie enim dlilt;e huius grdtidnbsp;inftitutie�unt .Etenim magiftrdtiislegu cuftodes�unt,nbsp;leges ciuilis �ocietdtis, humdneeq- coniun�ionis, dd qudnbsp;cclebrdndam,� ndturdU in�Mu moucntur homines, eadcm quoq^ ndtunbsp;rd mdgiftrd le�biis Ztr magiftratibus pdrere docentur, ut obcdiendt natunbsp;rdfts quicdam�tnece�itdS.Addequod horum ipforum mdgi�ratuum officium dc munui e�,legcs fcribere,eafdemq; dntiquare. Quippc cu nwl-ta �epe immutandaftnt m duitatibtM,tanta cftuis tempor�.igiturfimd-giftrdtusjtel autores ipft legum funt,iure�bi ciuitdtis totius obedientidtnnbsp;ttittdicdndlure boniciuis primd Idits eft,pdrere re��onbus. Contra, nthilnbsp;eo due tetrius,nihil pernitiofius,quiluperb:dm,proteruitdtemq; i�is fu�nbsp;epponat.Uincfcditionumfcmmd, labesqi rerumpub. Exmagi�rdtuumnbsp;enim cotemptu,legivm oritur deftgt;icacio,quce res ciuilem omnem trdnquilnbsp;ktdtem perturbdt,labeft��dtq; publicdm libertdtcm. Quod �qui unquamnbsp;gigdntesfiierunt,ijmihifiiifteuidentur,quilegibusrebe�dntesrcftgt;ub.ocnbsp;cupdre condti funt.Hi Cyclopes dc Lieftrygoncs. ttatc monftrd teterrimdtnbsp;CT' dine ilhe pe^es erebi, queis numitia miRe, mille noccndi dries. irtd'nbsp;gnis�; cumuladifunt lattdibus Poetle, quthiec notdmfinxere, quam funtnbsp;deteftati. idem quoq; ut decldrent qudnto in honore er pretio mdgiflrd-ktseffe debcdntjlouem in folio (idtuunhwnc Ht m redddt,nunc uthominbsp;num

DE OBEDIENT, LIB, V. 77 num rebiKpro�^iciat.tJ� quod eft tum pretor is, tum confulis,alioriim^nbsp;magiftratuum pro trtbunali federe, quo uenerabiliores cos Po�t� �eiat�nbsp;Dro id attribuunt. Apud M�ronem exorta tempe ft ate cum und,euriKq;nbsp;notui'q; ruuntftn Neptono fupremi mdgiftrdtui,qui exortdm comprimernbsp;re f�ditioijem uelit,perfond exprimitur:nbsp;�dnq- ubimetgno mifeeri murmure pontum,nbsp;Emi�cimqihyemfmfenfttNeptUfiuf,i^imi5nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**

Stdgnd re�tfd uddis^grduiter commotui^CT dito nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Eroftgt;iciens,fummd placidum cdput extulit undd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**

tisq; ubi turbari dc mifeeri uidet omnid�dtim dutores ipfotfeditionif Eurumddfc,'Zephyrumq;uocdt,dehinctdlid�tur:nbsp;Tdntdneuosgennis temut fiducidueftritnbsp;hm c�lum,terrdmq; meo fine num'mc uentinbsp;bMfccrcicr tdntdf dudetK tollere molestnbsp;Quos egofied motos prteftdtcom'ponereflui�uf.nbsp;Poft mihi non fimili p�nd commifid luetis.nbsp;Mdturate �gdm�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quo' quidem,cdidqi

- Tii�! o citius tumidd aquora pla�ai, ^olle�}d{q;figdt nubeisfiolemq; reducit.

Et quid pulfis turbulcntis ciuibui,fud traquillitdf urbi reftituiturtTum � ^i�iothoefimul,ZJ�Triton dnnixusdcuto

Detruduntndueisfcopulofteuatipfetridcntb

Etudftdsaperttfyrteis,crtempcrdtiequor�

Atq^rotisfummdsleuibusperlabiturundas.

'E.tueroPo�tienontamnoflradddcostrdnsftrunt, qudmiUos nobis, txempld proponunt,cr ucl confirmdre res hominum, uel improbdre rd-tione hac uolunt. Qui quafi rempub-aliqudm mflitudntdios be�is priefinbsp;�untMdntimis rebus illos,dlijsq- muncribus alios. Supremum autem Ionbsp;uem �ciunt,cui fendtu decernunt,e:r djfefibrcs dant deos.Et quid finenbsp;tninoribus quibufddm rndgiftratibus publics res commode tra�drine-queunt, iam Pdnes, Syluani, Pauni m horum dpud eos hdbentur numero.nbsp;Videre licet apud eofdemnafci P.riehthonium,non hominis,fedfn-pcntisnbsp;pedtbus, Cf Cdltfton 'm urfam uerti. Efloq;, ut alia �rtaffe fit�bularumnbsp;barumfignificatio,ortus cert� EriehthonifiCaliR�s^ conuerfio mani�-flam cumprintis habent,iUd fldgitiofi concubttus,hlt;ec impurifiim^ libidinbsp;nis uituperdtionem.Qjiid Aii�on i�e, licet ddhuc 'm ccruo uoeem expri-tndthumindm,cldmetqi:nbsp;A�iieon egofumidoininum cognofite uefi rum.

Nonne ut fylucftris ftru diUniutur � cctnibuifuidelicet i^uod � prlt;fter noem hominii i(tm nihil effet relic�tum, ne�eies quidem, nedum ut digninbsp;hom^nemore^,cogit^ftioncs^rece�iff'ent^^bco.Sedmiff'os�cidmuiPoc'nbsp;tiif,reuertiinuir adm�giffrittui,quorum edi�i5,decretKq; parendum efl,nbsp;�eiendiq; eorum iuffit p�cif, belli temporibui, feruonda-q; leger,nbsp;quM idem ftatuant,^^ tenendum cuiq; quid publice, priuatimq; prtcfcri'nbsp;bunt. Sunt tarnen ab alijs ad alios magiftratus prouocationes, ubi mmiMnbsp;iufte quippiam uel iudicatum f�erit, uel imperatum .l^amne ueteres ff-multates,fludiaq; partium,neue prieߣiiip�,ut funt humana i'ngenia,di{nbsp;perperam quid agunt, nocere priuatis po�int, prouocationes permifffenbsp;funt. Sed in prouocado infficiendum eft, ne accufandi magiflratus ftudio,nbsp;uexandiq; aduerfarij mtgis, qu'atn tntandi iuris gratia id fidffe uideare.nbsp;Qua: res magna fepe concitauit odia,^ Romte ex prouocationibtts fedinbsp;tiofiiis aliquatido llt;;ioratum.Atqi ut eorum quigerendis publicis tnuncrinbsp;bus pr^efuntidiutius improbitas toleranda non fit,� ciuibus,ne publica li'nbsp;bertas 'm diferimen ueniat,nonnunquagt;n tarnen eflfirendadi�imulanter,.nbsp;expe�andumq; tempus magis idoneum. Nam inmarideprehenji � tem-peflatibus prudeiiti�imifepe nautlt;e,ubi ob�ftere iUis nequeunt,uentis fenbsp;fe�rendos pcrmittuitt,dum aut portus aliquis,aut tutior�altem ftatio exnbsp;dpiat.'Etmedici nwrbis quibufdam, quam tempus prafentius remediumnbsp;mueniut nuUum. Quippequibusdiesmedeatur, qua eripfaacerbi�.monbsp;rum animi dolorum medela fola eH.Coercenda tarnen impotentia, matu-req; occurrendum tyrannid�qua ubi radices c�pit agere,dif�cilius eucl'nbsp;Utur. Natn� expe�es dum excidatur, uerendum e�,nepaulo poft ubc'nbsp;riusgerminare'mcipiat.Gracchusfub��ioru�d^ninibusoccifuse�.Ca'nbsp;t�Mue conatus periculo�ut eSpre�i. At Cafari nu�a ob��ere uis potuit)nbsp;er quanquam d paucis occifus, innumerabilcm reliquit�riem �bi fuccc'nbsp;dentiwm.Sed occupandatyrannidis diuer�e funt artes,uaria:q; rationes.nbsp;PaulusGenuen�s archiepifcopus,nuper �facerdotioadtyrannidemper'nbsp;tia�t.^ qui nuncf�edtolanen�busytnfubribusq; bnpcritant,� ioanneWnbsp;diolanen� archiepifcopo mitium dominandi �cere. ij enim Mcdiolancn'nbsp;fis ponti�x cum effet, dominatum arripuit,cuius fucceffbres duces funt �nbsp;po�erioribusuocati.Sedhiec�aanoncarentexemplo,erfupcrflitiotantnbsp;lateuagata efl^t non contenta ccelum promittere poft mortem,qucd uti'nbsp;tiant neuenderet in uita,regnu 'm nobis po�idet. Quocirca c� in re quaf;nbsp;finis maxime infficiendus�t, ad quem re�rri cun�la debeant,ciuilist�nbsp;hac obftru�tia cum eo reffgt;e�et,ut bene,�liciterq; geratur re�ub.falui!nbsp;leg!bus,libera ciuitate,publicis^ muncribus,refle, atq^ � comunifenten'

CE OBEDIENT. LIB� V� 7^ tidgeftis,iun in eos quidtcl; co�runturcrhonoref,cr tituli, qm'ppc ^uinbsp;buf zx ftlt;itutu dccerni mosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cofdcm patres patriienommarc.Plu

rJhoclocoqu^erereatq; explicare de/titimus arbitratiexifs,qu� didia fttnt,fufceptte materia; jatis effc ��um.Quocircaparte hacabfoluta,re~nbsp;liqu� ejl de militari ut explicemus^qucmadtnodufupra propofumtiu. Acnbsp;quid omilerimus^quod ad ciuilem pertineat dignitatem, uidetur de rc'nbsp;uer�tia, cultu^ illoprtecipiendualiquid, qui prlt;eceptoribuf dcbeturetfenbsp;Wibtw.Nd cr feneiius in pretio femper �(it,etr maiores nofir i fapictifiiminbsp;ttiri, pr�ceptoreS} ac doilos hommes magno femper mhonore habuerut.

V^ici autem ctr coli debere pr�ceptores c^fenes, cum uita comunis,tum natura ip/dnos docet,quafequentes,nbsp;errare uix pofiurmis. 'Etenim ft ab omnibus re�e �audanbsp;tur prudentia,cr in quibtis ffecies eius maior cerniturtnbsp;. iUos admiramurcr colimus gt; qui maiore aut laude, autnbsp;admirationedigni crunt quam fenesiQuandoquid�� uerueft,quodtnul'nbsp;tauidendo,mtdta ag�do,ad quod nati ip�fitmuf,prudcntia coparetur, f4nbsp;hecf j(Jf efi fit in fenibus multo maxima,qui diu uiucndo plurimacruide'nbsp;^unt,z^expertifunt.�t�,fifcireomnesuolumus,crdoi�ieffe,quoddifc�-cofequimur, an no coj uenerabimur,quoruofficiunbsp;nbsp;nbsp;munus efi docc'

��fjCr ad quoru difciplinas id pertmeti�gitur eu prudentia,reruq^ cogni-tio fit natur � hominis maxime e�fentanea^rit zr maxime cofentaneu ue ferieos,quoruexemplis aufibC^ dodrinis imbuti,prudentes,do�liq; effinbsp;cimur.Qjiodnifi uelutili�imu e�et, nequaqua infiorenti�imis ztr benenbsp;cofiitutisurbibustantaz^ olimfu�et,Zi^'n�ce�etfiflinotioc�'cura tranbsp;dendi pueros magi/iri^ ubi�riprimufciunt,� quibus quid aliud pr-ius lt;�nbsp;fcunt,qudm quonudo fialutare auos debe�t,et utifs, qui natu maiores funtnbsp;a�urgere,cedere^ cofuefianti Vide quam omnes ad hoc ipf im inuitet Cinbsp;cero,cit ait,ita fe � p�tre dedult;lltt ad Sc�uol�,fumpta uirili toga,ut quoadnbsp;po�etz:rliceret,�fenis lateren�quddifcederet. idem item c�aitbenem'nbsp;�rmatu animu par�re uelle ncmini,nifi aut utilia monenti, aut pr�cipictinbsp;hone fia: hortaturnos, Ut pr�ceptores, utfenes accurati�ime audiamus,inbsp;quibus er utilia ^� fint difcomus, quod monfirare er no�erc prudentitnbsp;cfi,et honefii uim,naturaq; percipiamiis: quod docerc eins efl: propriu,nbsp;ftorit,quid in re quaq; fit ueru.ld� eti� no loqu�di folu,uertt et bcneuiuennbsp;digrauifiimusmagifierpr�cipitdebereadolefc�tesuererimaioresnaiu�nbsp;ex ijsq^ deligerc oftimos er probati�imos, quoru co�lio atqi aiftor�at�

nitanturAneuntis enim letatis tn^cit�tnfenum conJlituendAm, ZT regelt' ditn ftrudentia elJe.Atq; ubt liXdre lt;inimt)s,ZT dare fe iucimd.tati uolent,nbsp;quof�ciluit caueantintetnperatttidin,maiorcs natudebcreintcrclJe.Et uenbsp;roAchiUiiprimaldUfeftin pmeeptoretn obferuantitetquamuK creuinbsp;non eliceret rifum citharcedi cauda tnagil�ritlnte�egunt Po�'f^, quid ma'nbsp;ximcconuc/iiat teneraiietati.Sed ficelJantprieceptoresiZ^ dodiuiritattnbsp;ti)^r,dum dcjcnum agitur reuerentia.

Arens urbis KomuhtsgerentUdomireipub. (citesft o' tuit,unde Senatus didus. Hi non ab autoritate mod�,u^nbsp;ruw zy ab �tate patres iiocati. Et cum in anno dij^o'nbsp;nendo primum menftm Marti,Vencrifteundum dedi'nbsp;caftet, � maiortbits, id eft, fembus, nominauit tertium-Tanti enim ducebat finedutem, ut proximu � dijs locum nominadis mennbsp;flbus �tati huic tribuerit. Quod ftqua unqu� in repub. uirtuti locus jiut,nbsp;baud ftio num qua; fit hac in re,ficuti nee in magnitudine impcrij cu Ro-mana comparanda,quod earn non oratores noui jhilti adoleftentuUast il'nbsp;le inquit,ftd fines maxime adminiftrabant, qui quod confiUonbsp;nbsp;nbsp;pruden

tia ualerent qu�mp!urimum,domi, f�risq- rem benegerebant. Etenim fi prauie cupiditates,ajfidusqs turbulenti fiiungcndifint � nobis, ut po�i'nbsp;mus rede confu[cre,zr quod uerum ac bonumfit difiernere, uidetur pronbsp;priumhocinunus finum elfe,quorum animos longadics,lt;::;r rerum mul'nbsp;tar urn ufus purgauit atq; excoluit, zr quorum multa eft obfiruatio atehnbsp;memoria rerum prateritarum. Quodfi eorusn qua manu fiunt ars eft,nbsp;eaq; confumata efji (bleat, in ifs prafertim, qui diutius exercuerunt iUO,nbsp;cum GT uiuendi df .iplina quiedamfit,in quibus ea maior inueniripotell,nbsp;qu�min ijs,qui multa gefterunt in uitafmulta ipfiaut expertifunt, aut abnbsp;alijs�ditata meminerunt. Et qui�eiendis frenis, qui ducendis metall�nbsp;deledanturjfi artis eiusperitis dantoperam,illorumq; obfiru�t mantis,nbsp;quanto eft aquius maiores natu ut uita magiftros coli^ � quibus cr doeeanbsp;requidfiquiipfidebeas,crabfterreareabijs,qu�parumufut(iiturafiidnbsp;in uita,cu in rufticatione,in mercatura, tn re militari, nedum in ciuili, ni'nbsp;fiperexercitatosraruspo�it effiprofidus, ex quorum obfiruationtbii^nbsp;profid� artes,^^ rerum gerendant pracepta funt tradita. Quid? quodnbsp;eos,quipopulis imperant,nullo aliomagishonefto nomineappellamtiffnbsp;qu�m finiorum. Poteft tarnen contingerefiue natura bonitate, Dciqs be'nbsp;neficentia zj muttere,fine ex inftitutione diligenti zir optima,ut etiam i�nbsp;tKafrt�

te uiridi ad pro��um ueniffc,taudemq; feneibitis. Qiiocirca cum omni-buf feculis, er apud omnei$ nationeshonorata er�icrit,erfitfene{luf� qu� ipfa perfe laudabilis atq; [ujpicienda e�, cuius etiam prudentia rn-dis letof conjlituendafit,iuucnta^ in�mada, merit� cokndifunt �nes,nbsp;ut quipp maxime rebusge�if clarus efl,pr�fiatqi ijs uirtutibuSi qu^ui-rosbonose�iciunt,quorumpr�ceptis qui gaudeatadolefcensmtei�eexinbsp;fiet probatiPigt;nu5,cuius pracoxfapienlia multum fibi, multum amicis�nbsp;plurtmum fit patrie utilitatis coUatura,er decoris. Scipio is,qui primmnbsp;nomen hoc meruit,� cultu er fiudio fenis patris qualis ip^e euafiter uir,nbsp;er ciuisfquales e�ts poftcr� Papyrius qui uir er quantus,puer non pueronbsp;rum iludia er inaneis ludos,fed fenum fi�abatur ueftig,ia. Et Cyrus, quinbsp;regnauit in Perfide, er apud Mum,nbsp;nbsp;nbsp;apud alios ufu rerum probati�i-

mos homines ea didicit, er meditatus e�, qu� po/lea er fici^e i�um CT ge�i�e, qua; non hifloria traduntiPleni funt er Gnecorum, er Latino'nbsp;rum libri huiufmodiexemplis.Sedabunde cum�t f me�us � Ciceronenbsp;definfa, er Liudata,ncc laudes eius die�dasfufeeperimuSipttis e�pe debet:nbsp;fi fp^uis paucioribus uerbis caufas maxime graueis, necepParias^ attunbsp;^musyquare ingrauefe�s atosfit honorada. Quamobrem reuertamur ainbsp;pri�ceptores,atq; ad eos, qui do�idicuntur, clari^ habenturinliteris,

B qu� unquam hdberi fatis magna potefi gratia? c� eo* rumoperaercuraejfe�umfitiUthumanumgenusexnbsp;coleretur moribus, in�itutis, dif:iplinis. Ei am nifi in-;nbsp;uenta: literaptiffenta�fi mandata monimentis tot [ecu-lortvnt a�a,er cogitlt;Uiones fuas excellentes uiriadpo-;nbsp;fleros tranfmifippent Ubris, tpio; efjet hominum uita in tanta obpeuritate�^

er rerum ignorantiainuUo bonorum,maloru/n^; dele�uadhibendoinul btq; cognitione ueriiminimarerum prateritarum me)noria,eaqi anili ernbsp;fibulopa � pe�imeq} cum ciuitatibus ergentibus a�um e�et, fi ufu er connbsp;PHetudine,qHamPcriptis leg�usfibi co^arent-.cum uixpauca quadam �nbsp;tanta rcrummegotiorurn^ nutltitudine er diuerfitate, qult;e inter mortanbsp;lesgeruntur, ad conpuetudinem ref�rantur. Senferunt rudes iUi agre�iitnbsp;�culorum homines, ^sq^ proximi, quai�afibi ex do�orum hominu in-uentis coUata e�ent beneficia, qui Mercuriumat^ Afekpium inter Deosnbsp;rttulerint,propter utili�imagenerihimanoexct^iMa abijs remediat

ez traditittn rerum plurimuru cognitionem ti(ij;fcientiam.i(tm uero de dcorii cultu,lt;juie de nutura proMtu funtab Orpheo,nbsp;nbsp;nbsp;prtecepta ,quti

non gentes accepta er probata habueruntfeuius memoria in tanta fint po fteritatis admiratione er lMde,ut quod incultes, er pene fylueftreis hoznbsp;mines informare, er m�fuef�cere primus c�perit, creditus fit er tigresnbsp;Ienqffe,erfyluas uocc traxiffe,morumfcilicet firitate, dicendi arte tent'nbsp;perata. QuidMino�'mtn�nneconfenfushominumiudieemanimarufta-tuit propter leges ab eo def:riptas ,Iouc, ut creditum eft, dtdante ? Qtftdnbsp;Euandri mater �iicoftrata,qu� quodfiitura priediceret, Carmenta dt^ianbsp;eft,an non Dearum eft m numero habita ? Eiter as enim apud noSiros in -uenerat: er Homero poft mortem templa funt pojita. Sed remottora fintnbsp;ifta.Athenie quamuis rebus geftis abunde clart� atq; ittuftres f�crint,Mhenbsp;nienftumtamenerGrtecorumcteterorumnomen lUuftratum eftinuen-tisnbsp;nbsp;nbsp;difciplmis dodi�imorum hominu/m. Et tffli quidemgloria Athe'

nienfesGratciq; longeinftrioresf�eremultis er populis, er nationibus.. At Greecorwm inuenta in ultimas ufq; terras penetrarunt,funtq; hodie innbsp;pretio, er erunt quandiu mentes hominum occupari in rcrum cognitionenbsp;acdo�lrina uolent. Serius hlt;ecaRomatus receptafunt ftudia, Atquosnbsp;prouentushabuerunttt^amparMncontentiGracis tantwm difciplinis�nbsp;Punicorumquoq^ fcriptorumuoluminamaioresnoftri publica impenfanbsp;transftrendacurarunt, Hodie quoq; non paucos Itbros � chaldeis, He-breisq; autoribus conuerfos habemus:effe�lumqi eft^t eo creuerint bonanbsp;rumartium apud nos ftudia,ut er gentes ceterte, Z7 Grtecimaxime La-tinorumopeindigeant.Qitotuscnim Grtecusnunc eft aliquadoilrinanbsp;prteditus,qui etiam Grecos literas in Italia non didiceriti adeo omnis generis literarum Hudiaapud nos uigent: Grecorum uero apud Grecosnbsp;ipfos,res dtfciplineq; iacent omnes, antiffa Uber t�te, deletis urbibus fe-uiftimoTurcarum dominatu, Sed Unquamus Romanos, quiaure� quocf}nbsp;ftatuam Rhetori pofuerunt.Que nunc in Italia urbesflorenf, earum uixnbsp;uUa e!l,que non dodosuiros, er m quocunq; dodrinegenere daros manbsp;gnis mercedibus atticiat atq; conducat- intelligunt enim quiex his copiaitnbsp;tur frudus.ElorentinGaUia Philofophieftudia, queintantu audafunt,nbsp;ut Partftjs ad decern mitlia hominu/m e�e dicantur,qui hivmanarum, diui-narumq; reru/m cognitioni uacent.ldemfruor,eademq; �udionim celebrinbsp;tas eft in Uiftania llilerde,CefareeAugufte,Salam(mtice:nccliberi taitnbsp;turn populi,fed maximi quoq; reges erfuftexerut olim, er nucfuftiiautnbsp;dodosuiros.Filitvm,inquit'PhiUppusadAriftotelemfcribens,mihigeni-tumfcito,quo equidemDqshabeo^atiam'tnontamquiaoatiis eft, quant

D� OBEDIENT. LIB. V. 85 q�o J eirtM nafcicontigit temporibut uitie tU�.Spcro cnim �re,ut cdu�uftnbsp;erudtttii^]; d te dignui exi�nt ey nobis,ZS' rcrum iftitru fucce�ione.Qniinbsp;hic Phi�ppifilius Alexander^ n�nne qna�flipiXtus femper ince�it do�i�inbsp;mis uirisf Quid rex Alexandrinus Ptolemcens ? quibus SUpendi/s,nbsp;mercedeeuocttuitad�e undique quosnofjet magna; celebritatisdc�m�inbsp;Quid Qe�arfm quo tanta etia�i/�e traditur a�ronomi� cogriitio, ut annus ab eocorre�us�Krit,quinunctulianusdicitur. Auguftus, utdeilliusnbsp;ftudio atq; eruditione taceatur, unum idud declarare �atis diilum poic�,nbsp;quanti litcratos �cerit, quo iudicauit principumgloriam Poetanim ucr-

, magna etiami^rologi�,philofophi� non minor in Antonio. Galenus quoquenbsp;quantum pro�cerit m bonarum artium ftudijs, Micat epithalamium abnbsp;iUo �ditum in nepofwp nuptijs:

Quid quad uix aliquis � Romanis principibus �tit, quandiu Romana res ftetit,qui non aut ipfe�crit eruditiis,aut fludiof is eruditortim botni-numi Gotthorum quoq; ac Langobardorum reges excoluere f; humani-tatis ftudijs. Pt quamuis ltalic� res diu proftrat� atq; attrit� iacuifjent,nbsp;Siculus tarnen Pridcricus ne in tantis quidem bcBis, qu� aut ip�e intulit,nbsp;aut propu!fauit,ftudiorum horum curam remi�t. Plero�j; enim Ari�otenbsp;lis zx Ptolem�i libros in Batinum conuerti iu�it.QU�dam etiam ex Aranbsp;bico uolumina, utinam clegantius, fed tarnen pne�itit quantum temporanbsp;pa/�t�untiUa. Quiddicam deregeNeapoIitanorumAlpbonfo�uius're-gjd nunquam non re�rta�dt uiris ingenio zi^ do�rina pr�/ldtibus,quosnbsp;pen�quotidieaut le�itanteis audiebat,aut differenteis .t�am quantumnbsp;fua�tas debuerit Plicolao Qtiinto Pontifici Maximo, qui nunc uiu�ntnbsp;�ciunt omnes,zx inteUiget poficri. Ncc �o/�rd h�c minus dcbitura e� Pernbsp;dinando,qui Pteapolitanos ludos aliquot etiam feculis claufos nuper ape-ruitmec paffus e� Rhetoricam, Philofophiam ,'Theologiam, Muf�s diu-tius tanta in latebra delite�cre atq; �rde�ere. Sed nos longiores�rta�enbsp;fumiis, quam res po�ulat,tecum Roberte pr�fcrtim ,zsrinre non dubianbsp;teHibusutimurnon nece��ariis,cumZ7 apud Barbaros do�rina�t innbsp;pretio,z7 doili uiri habeantur itlu�res. Quocirca � aut �lix e�, ut Vir-^dius exi�imat, qui rerum cognoP:ere cauPas potuit, aut certe,�abfque

ditd d pr^ceptoribui inftitutione nbsp;nbsp;uiitAd hiccp iuflitid colidd e/l, ^Uit

remotd fociettu nulld, tudlaq^ dmicitid dut coniun�io effe inter mortdlcii potefi, cumq; iiu�l� mdim iniufiitiiegenw f�t, gudm in illos ingrdtu effe�nbsp;ctiiuf tTMttcris de benefidj f�t,ignordntes nef�mui, cum ignordns omnif�nbsp;cr nee^Udmnbsp;nbsp;nbsp;mdlm f�t'-iure cbf�rudndifunt illi plurimii/m,qui dd ftlicitd

� nbsp;nbsp;tern nos in�ttuttnt,dd cdtnq; rc�d er certd ducunt uid.Iure quorum pr�-

ceptis dtq; inf�rmdtion�bus exeulti,orndtiq; ipf�ftvmut in eis cokndisf�o nordndis^i peccdre,nbsp;nbsp;nbsp;turpe or rndlum putemus : nec in ijs tdntum, ^ui

uiuunt, uerum er in corum, qui multis dnte dnnis deceffere, cclcbrditdd numoridnbsp;nbsp;nbsp;nomine,cu gt Viuntudni inf�gnis, in tedificijs,in nwnimen-

tis publieis virgilij cdput inf�gnegentis prd;firdnt,Gr Sulntonenfes Oni-didttum i�ud hemiftiebiwin,

QuotusdHtcmexijsducibus,quinuncdrmdtrd�dnt,td}ttddlitmu�' titudinem,utnon inteUigdt longe mdiorem effef�mnlidm,qudm pdfeit Arinbsp;�ot�les,iiippocrdtes,'vlpidniiK?Ptolemieui 2,01101111 obiecit ineonuitijs,nbsp;Homerutn tot dnt� dnnos uitd fiai�um ceuo perpetuo multd millid homi'nbsp;num pafcere.Pdnhortnitdm Antonium diceremcmini,nunqadm f�ederef�,nbsp;miRdri nimisfuijjefolicitum, uti enim pdtribusfrmiliM diligenti�imis linbsp;�io,Sdlluflio,Ciccrone,Plduto,virgilio. Et nos,f� dij s pldcct,ergd i�orunbsp;tne^noridm in^dti diq^ impij ermusi^uUui cGrif cortwn quonddm prtnnbsp;cipibuSiquos multos cr priefldnteis ed ndtio protulihnulU � nojlris,quo'nbsp;rumCZ ItdUd, GT Rowtt f�rdcif�imdf�emperj�it, non inftituti f�erefub o-ptimisc^cldrif�ifnisprieceptoribu^-Tbebdnus Epdminunddf pr�ceptonbsp;rem habuit Pythdgoreum Eyf�dm,Arif�:otelcm AlexdnderiScipio Ajried'nbsp;nvKnuttqiMmjdtii Iduddtus ueldux,uelciuis,EnniumPQ�tdmhumdri�e'nbsp;cum lioluit.c^os in iOuni contulif�e honores uiuum drbitreris,quem manbsp;riens itdf�icrit uenerdtuif ytindm in cotendo Senecd pcrf�euerdffet Nerthnbsp;^cile interKomdnos �mperdtoresf�ifJ�titluftrisAn Trdidno idmprinci'nbsp;pf er urbis,dtlt;ji orbis res moderdnte, qudntum udluerit Plutdrchi dutorinbsp;tdf, docetdd fuwi (tb lUoferiptd epiflold. Sed pricteredmus innumerdbi'nbsp;teif tum Gr�cos,tum Romdnos,neq; enim hi/lorids nuncexcutimus. Al'nbsp;phonfus nunqudm pdff�ut e/l Antonium nein periculof�f��nis quid emex'nbsp;peditionibusdbfedifcedercdut�beffediutius. Etnosdpudprincipesui'nbsp;rosmdgndmpepehabuimus dudientidm,ut nonnunqudmf�gt;e�antc in'nbsp;ftruflo f xerdtH duditij�erimut. Licet in hocgloridri,quod cuw dliquditnbsp;do in ho�is mdnum mcidijjimus, honordti, cr dondti db i�o dimi�i fu'nbsp;bum.dm igitur mdiorum umbrifitenuenfi �rf�ne pond�r� terrdm,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SpirM'

' nempertinereuifiacft,quodreliquumeft4emilitariex plicemuf.Etamquanquamadduileshocresnonitaprinbsp;�iwmftdbileacfimium e��eioportetq- non inftituiis modo legibufmonbsp;derantem populos�edmilitibuf quoq; niti,quorum maxima ilia lauf eft,nbsp;ftfiurintquammaximeobcdicntef.Quadcredi�iuri d naturamaximenbsp;[umemuf exordium.Eam igiturintuentibui �cile apparebit tributum abnbsp;iHa nobis efte,proft(tura ut quieramuf, declinemus nocitura. Quto ubi alinbsp;ter uitari nequeant, uiribus contendamus in etim, qui inftrreftudeatreij-Wntes iniuriam.��anceandcm natur am contemplantee,fnteiligemuf 'tnfinbsp;tum nobis effeuigorem quondam generofum cj nobilem: quo impeUentenbsp;ad magnat w et dar at adnitamvar, labores maximos,periculaq; grauif-ftma,utillafaffequamur,ftgt;ontefufcipientes. Qu os nature impulfus ubinbsp;Mio moderatur,turn exiftit inter duels lequabilitas cr conuenientia ill4nbsp;per quam duilis fodetas ftabilis manet, CT homines alter alteri condliaitnbsp;tur,effidtur^ ut nec diues, nec clarus fieri quifluam ali�na cti iniuria ftunbsp;deal, ftnguliqi publids Utanturutcommunibuf,priuatisutfiiis. Contranbsp;uero ubi rationeabieda,authabendi cupiditat,aut regnandi libido acriornbsp;ince�it,cr propius admouitftimulos, turn qult;erunt homines qutbut ntd'nbsp;xime modis quod auendper uim,iniuriamq; fibi uindicent. Hinefeditio'nbsp;BM ac tumultuf.Ex quibus ubi ftdati paritfitnt, cades inter duels oriun'nbsp;tur,cr bella etiam ad finitimos pertinentia,dum outfiidionum alteriftu'nbsp;dentiautalijslanguetibusacucxatisfiiosipfiprolatarefinesuolut.QUifnbsp;dam etiam nationes,dufmaut foilfterilitat, out cceli indementia nuitarenbsp;regionem cogit, aut popularium multitudo nimia in aliat exire terras iunbsp;bet,ut incolasfinibus fids pellerendarma intulere. Sed qui mortalcs pri'nbsp;tnifinitimos be�o peticrint,affirmare non aufim.Eerunt tamen regi A�ynbsp;dorum ^inumampliandore^o intentum, in proximat terras primtmnbsp;impre�ioncmfidjft,armis^fubegiffcnationes plurimat. Inmouendisnbsp;intern �r indiccadis bcUisftuftitiam maximefiecutiuidcntur�Gracis I4

� ccdxmonij?^ Athenienfes^�noflris Romani,dtmiarma ab alijsiUata ' � aut repe�unt, aut ipfi bella 'mfiruntfuK foaorum'ue propulfmdis Miu-rijs comnioti. Bacchm uero,nbsp;nbsp;nbsp;Alexander omnino miufti, nec ijs it^io-

res Gcdli, Germantue.Sed i�osgloriie firtajje ftudium perpu!it,hos fatis confi�t auaritiam fecutos �iijfe. Turcof quo^j; ignobtiemgentem,zir'la'nbsp;trocinij� alJ'uetam,�ola principio pr^ed^e cupido adbe�umtraxit,n�cGrnbsp;imperij magna Afiie,Burop�ci; parte armi^ edomita. Vtq; ad Romanosnbsp;redeam,quid eos aliud tot exercituum ui��ores, tot nationum dominos�nbsp;cit,quam exercitatus,zi^ dido parens miles^Cuiuspugnacitas,fi carueritnbsp;obedientia,temeritas qu�dam erit : quiefi in omni uit�genere periculo�nbsp;efl,m bello uero malto maxime: in quogercndo cauendu nihilmagis efi,nbsp;quam ut nequid temereagatur, priefertim ubi cafiris coUatafunt cafira,nbsp;cum fiCpenuinero contigcrit paucorum militum contumacia,maximas conbsp;pias �iffedeletos.iaain cum fit militisolficiii/m,fifiere,procedere,adori'nbsp;ri,�rire,regrcdi,aliaq�producisimperioagcre,pernitio�fiteritmilitisnbsp;pugnacitas,fi ubi pes re�rendus efi,?::^ tuba canit receptui, acrior tune innbsp;hofiem �ratur.aut ubi iufius 'm confirti�imam adern in�rrc fe �:,pedemnbsp;fiatim retulerit. Quamobrem cu/m obedientia �rtitudinem regat in pr�-iio,detq; animos�rmidini, iure Carmeniola Brand�cus, qui patrum no -ftrorum rnemoria militarem difiiplinam reftituit, militem ab obedientianbsp;maxime probabat. Qua de redtdurifiatim fumia. Terrefires copia: cunbsp;partim equitibus, partim peditibus confient, ijs dux fi defier it, non tamnbsp;txercitus dicendus erit, quam armata quadam multitudo, quam necej�nbsp;fit uagantem, palabundamq^ firri, paruo tempore hofiis pr^damfitu'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ramAmperatore igitur opus efi,qui nouerit quo loco ponenda fint cafira, quando etiam moucndd,qui dijponat ordmes,e::fhofiium exploret confixnbsp;lia,qui mantis contineat,fi:iatqi quando cr quo loco,�ir quo pugn� genc'nbsp;re dccertandwmfit,ac quibus artibusfrufirandus hoftis,deducendusq; innbsp;infidias .Et quoniam unus ipfie fatis ejje non potefi eas ad res omneis,qutenbsp;idminifirand� ztr proj�iciendefint, alij quoq; conftituuntur fiub imperanbsp;tore diices,qui cr imperatoris iufia exequantur, GT pro fito quifq^ munenbsp;rc igt;nperet,qult;e agendaJint alijs:utq; iUe totius exercitus curam ger it,hanbsp;betqj imperij lummam,fic minores hi duces ordinis qui�qs fiui,ac delegatinbsp;ab eo muneris : atq^ ut imperatori omnis paret exercitus, ita fi� GT hisnbsp;obediunt turm�.Et quoniam bella ipfa aut in�runtur,autpropulfiantur,nbsp;GT qui in�runtaut iudam f-quuntur infirendi caufiam,aut dominaiidi li'nbsp;bidtnem,atq; utriq; eis' quiiifivriint,Gr qui propulfint,certant pro uido'nbsp;. fia: Grut fine iniuria uiuatur pace partd ( qudnquam quibufdam in be�isnbsp;uincere

de obedient, lib, V, S7 uincere e� non fuccubuiffe ) uiHorid ncroamp;' pdx cotnpdrdri dbfyue c^denbsp;Kix frlet,oportet miUtem quandiu obligdtm e�, non deferere impcrdtO'nbsp;fentinec recnfdre eius imperium,etidm fi periculum mortis imminedt: dd,nbsp;UiHoridtn enimnbsp;nbsp;nbsp;dd pdcem, qui belli finis e�e debet, condu�us e� : pro

qud quonidm dimkeotdum efl, quundiu lureiurundo obflri�lus j�erit, ubi re� pofluldue)V,no debet periculd c�ugere, fine quibus dd bellifinentnbsp;ferueniri nonpotefl.bldmfilicitum fit illdfi{gere,niujqudin tn dciemnbsp;Pgt;'odierit,nunqudm concurret,nMlto minus in urbis fo�ds defcendet, dut-nuris fcdlds ddmouerit. Horiwn enim nihtlcdret periculo. Ndtw ubiq; eflnbsp;Cr plurimd mortis imdgo. Qudmobrem pdrendum efl �mperdtori d milinbsp;te,ctidmfi 'mipfidstormcntorim Jiuceisiri fit iu�um,qudndo GT duxnbsp;ipfe dd certd fiepe periculd primus firdtur, primuscp ubi nece�itds uocd-tterityhoflem firidt,cr ud�umdficenddt. Qupcircd ImperdtorisGT duelsnbsp;iufld,prieficriptd,edi�idqi omnid, qua mibtdrem dd rem pertinentfierudnnbsp;dlt;t er obeun^ fiunt 4 militc,quorum quidem perpetud illd fiunt ,fiigndfie^nbsp;qui�eruare ordines,dd tubafignwm 'inflruerefiefie,zy� fldre tntentwm pd-rdtvmq; : tametfi quod hofl is proximus non fit, non fiemper dux exigdtnbsp;ut res ddpraficriptiim,exdillaq;girdntur,tdmfncdutifiimus qutfiq; dux,nbsp;GT mihtdris dificiplina obfieruclnti�imiis,p)'t)!tidere fiemper debet o-rdinesnbsp;ne confitndanfur, etidmfi longiflime hoflis dbfit, ne cdfius dUqudndo impd.nbsp;ratum inuenidt. Edi�orum cjmm duo fintgenerd, dlterwm quo exigiturnbsp;operd, ut cum iubetur dd tubafignum equum dficendi : dlterum, ut ciww.nbsp;ediciturmequis � cdHris exedt: utriufiq^generis obfierudnti�imu e�e connbsp;Uenit.Et in illo quidam fapita peccatur metu,tn hoc licentia, qua uittd ddnbsp;rem benegerendbim uehementi�iine fiunt contrdrid. Qudntd uero fieueri-tdte d Romdnts mdxime Imperdtoribus dnimdduertifolitu meosfit,qMnbsp;tmperij cotemptores e�entdum dUd pertnultd,tum hoc docere nos in prinbsp;mis potefl,quod Aul.Mdnltus Torqudtus filium qudnquam ui�iorem, tanbsp;men quid contra imperium fiuum in hoflem pugnd�et, fiecuri percuti iufi-fit.c^dntum etidm obedientia�udiu in legdtis ipfisfi(erit,Gl' qudm di-ligens eorum,qua imperdtd e�ent,obfierudntid, hoc monemur exemplo,nbsp;Pub.SuUd, que in obfidione'Dyrrhdchidna dtficedensCafidrcdflris pra�nbsp;cerdt,dumcohorti Ltborati duxilio uenit, gt Pompeianoifitcil�repeUit,nbsp;fuos �gientem hoflem infiequenteis reuocduit, cohorte libcrata cStentus^nbsp;Etepddnqudm pleriq^ exi/iimdrent,fi�rtunam�i�etfiecutus,potui�eeonbsp;diefinir! bellu,d Cafitre tame confiliti eius reprehenfium no efl, quod dlianbsp;t�ent legdti dtq; imperdtoris pd rtes, cu hie libere adfiumma cofiulere re-^ -,nbsp;tSdebeat, iUe dgere dd prafiriptu omnia. Quodfi praltb decerta�et e�

Pompcto,ltnpcr.ttoriMftbi parteis fvmp�jfe uideri poter�t, cum legitu^ f�iff�tinctiflrisrdti�us.Priefcriptit igitur Jmperdtorum plane fcruM-da funf.neccommittendum, ut cuiut �rtitudo non defideratur, defidere^nbsp;turobcdientia, Ferdinandincum ad Sarnumfluuium ca�rahlt;dgt;erct, ho-flis uero partim intra oppidumgt;partim in fuburbio copiai [uas coUocaf-fct,parum^ abejjetacircunfeffo, con�lium cepitadoriundieos, qui pronbsp;flatione erant, uaq; iu�b peditatu latera montii de tertia uigilia occupa'nbsp;re,Qr�gno dato inde decurrere,ipfe albefc�tec�lo effrailis partis, qtuenbsp;ad caput amnis,ob�ru{lee erant, aliquot turmas immifit, ZX quid agiuebnbsp;kt,imperauit.F,quites,peditesq; ho�em imparatum nadi, adpr�d� connbsp;uertuntur:qua capti dum nihil ad prlt;efcriptum agunt,ho�i perterrito, acnbsp;de�eratis rebus iam de�gacogitanti, tempus dant ad arma capienda,nbsp;aciesq; in�ruendas. Qua � re tanta rerum commutatio frcia e�, ut nihdnbsp;r�gis pr^e�entia,nihil peritia rei militaris pro�ierit, quo minus urgete honbsp;fie infitgam uerterentur omnes,magno accepta detrimento. At cius prt�'nbsp;lij,quod biennia pofi: in Appulia�ilum e�, cum Ferdinandui uerfo in fisnbsp;gam ho�einlocuminiquumfucce�i�et,no magis uirtute militum, quantnbsp;obedientia uidor �it.Flocprlt;elio con�ilo,Zff' Troia capta, cum ego Tri'nbsp;bunum quendant �renuum uirum, Gf reimilitaris peritumgrauius in'nbsp;creparem,quod peditatu fuperiores, equitatuprop� pares loco nabis ini'nbsp;quo,perignauiamuiilie�ent:Sane,inquit,obedientiamilitum,quam�r'nbsp;titudme l��ifumus, toto enim pr^lio neminem unum � militibui, ducbnbsp;iusq; ue�ris, ni� ad prlt;efcriptum agentem animaducrtimus : qute r es O'nbsp;mniumanimoscon�emcuiit. incaff�m igitur artes atqi con�liacc��rint,nbsp;�u�raq; ad ui�oriam nece�aria comparata erunt ,�ue mari ,�ue terranbsp;geratur res,f� militis o(gt;era par um pro imper io Dux utetur: cum �rtitU'nbsp;do militaris ab�j; obedientia,temeritas quicda�tjZdr exercitatio ipfaplc'nbsp;runqs periculofa. At contra re ipfa compertum e�,maggt;ias�epe res, quannbsp;S^tparum exer citato milite, tarnen quia di�lo parens e�et, �liciternbsp;�ge�asxuius rei er Gracchus,?y Marcellus mani��i�ima prxbuc'nbsp;re exempla.Quid,quod in quo exercitu contumada non e�,in eo uix orinbsp;rifeditio�oletiPrseterea qu� in itineribus �ciendis, qult;e in con�erendisnbsp;mambus erit ordinum ob�ruatio,fi de�t obedientia ? qua�ne neee�e e�nbsp;mi�ceri acturbari omnia. Aut quceinci�ris e�efecuritas potc�,�excubanbsp;re pro�atione,dut pro fignis iu�i,di�o parentes non�terinti Ftcuexcfnbsp;citusincolumitas acui�oriapropeip�apo�ta�tinexplorandis ho�it*nbsp;itineribus atq; con�lijs,male cum exercitu ailum�teritaibi qui ad expbgt;nbsp;tiotdvm mi�iis e�,imperiwm conttmuciterneglexerit.Q^lt;e resma^^

UE� OBEDIENT, LIB, V, 8^ fepc duces in miximds coniecit cdldntitates.Sunt tarnen e^ui condemnon-dam alilt;iuando obedicntiam ducant,rati defjiicienda e/fe pro tempore intnbsp;. peria-,quodmagno interdum ufuifiituru/mfit,li contra priefcriptum aga- 'nbsp;tttr.Cum Alphonfus Verdinandi pater oppugnare It^eapolirn pararet,Renbsp;natus dij^ofitis per murosac turrets uiris,edidt, ne quis locum i n quern'nbsp;ttis euentum deferat: coepto pratlio duw acriter pro tnuris pugnatur,mi'nbsp;Utes peraquicdu�um ittgre�i,nuIlis(dMn relinqucre locum netno audef)nbsp;occurrentibus, turrim occupant, qua occupata flatim f�iius eflintraur'nbsp;bem a'cenfus.Mthi quidem non propugnatorum obedientia, fed ducts ponbsp;tins imprudentia uidetur accufanda. Niin militi cum ft nt imperator is ocnbsp;culta confilia, lUud unum quod feit adfe pertinere, quodq; fibi imper at�nbsp;nouit,�rtiterfiipfeficerit,}minerefiin�btseftfuo:cllcnimeiusofficij,nonbsp;querere quale fit quod imperator iufferit ,fedillud capc/fere atq; impie-fe : quippe cuius opera condudafit, non confilium. At legatisnbsp;nbsp;nbsp;tribu-

nis,quibus beUigerendi conftlia,e:ir imperatoris notlt;efunt artes, ckmi �Ht res,aut tempus, aut be�ifirtuna pofiulare aliter uideatur, permiffum �tenbsp;fitanfiieritinutarcrationem,e:g��prtefcriptoreccdere,meminerittamettnbsp;imperatoris parteis fuasnon efje.j^gimus Qn.TuUium Ciceronem ^d-uiter�Clt;efarefiii]fe i)!Crepitum,huncille cum legionibus Ambiorigemnbsp;infecuturus,cr hofliumfinds populaturus caftris praf�cerat,reli{ia cunt-co fcgronc quartadecima,quie effet pr^efidio impcdimcntis,quie ad Vatu-cam contultjfet,imperaueratqs gt; nt ad aduentumfuum omneis caRris cotrnbsp;tineret. Cicero fex dies t�ta diligentia feruauit C�faris prteceptum, ut nenbsp;caloncmquidcmcxtratnunitionesexirepateretur. Septimo tamendijfi-dens C�farem quo dixerat die a/fitturum, quad longius prog^effum f tw�nbsp;�ult;iierilt;tj�f^; ulla de reditu illius fima afferebatur,firnul permotus uoci-bus banc patientiam ineufantium, cr pen� obfidionem appeUantium,ra-tusq^ dif^fisaepen� deletis hofiibus inmi�ibus paffuum tribus nuUiemnbsp;damno locum effe, quinq; cohortesfrumentatum in proximasfegetes minbsp;fit. Quibus infiumentationcoccupatis,Germaniequites,qui cis RhenSnbsp;tranfierant�nterueniunt: cx quo uenerant curfu,in caflra irrumpereco-nati, parum abfiiit quo minus iUa caperent. Reuerfits Catfar, Ciceronem�nbsp;M dixi,increpuit,quef�usq; efl,quod cohortes flationeprafidioq; emi�tenbsp;fiti/fent,ac ne minimo quidem cafu locumrelinqui debuiffe. Uam dum cianbsp;moribus militum commouetur, immemorpracepti f�dus, pen� cwn totanbsp;legionec�fus,eaftrisq;exutuseJfet.PotcJltamencontingere,autuulneranbsp;to intpcratore,aut ca�fo,autubi eximparatoboflis adortiis efl,neq; impenbsp;�T�toris expedaripraceptwn poteft,utlegati cr Tribuni obeant impera

toris mun�d,zx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro loco de tempore inllriidt,proj^icidt, cocurrdtf

imperct. Bello Nemo cum hoflis ex improttifo Romd/ioi mua�fjet tdti-� td celeritdte, ut pen�um tempore cr dd fyluM, cr in flumine, etidm^i innbsp;mdinbiat^eruij uiderentur, eodem^i impetu dd cdftrd contendifjent,temnbsp;poriscfl exiguitdif�cceffui,dtq^meurfui ho�iumClt;efdrem impedi'nbsp;rent, guo minta uexittumproponere, milite! cohortdri,dcicm mftrueretnbsp;nut flgfiuM dure pojjet,milites bello exercitdti,itcm legdti,(juiflngulii Icnbsp;gionibus flnguliiufli dderdnt,m tdntis di/flcultdtibiif fubfldioflterunt.Si-bi enim quify; priefcripfit,lt;iuodfieri oporteret.Tugdti igiturdc ctcfi�Jernbsp;ttij non td uirtute imperatorisflint,qudm quod miles, legdtiq^ idfibi quif-que ifnperduit,quod d C^fidre imperdndum flier at,fi tempus tulilfet. iHilinbsp;tern ncgligentem, imperij contemptorem,tiim dlid multd, turn mdxi-~nbsp;me trid hlt;ec�ciunt,nimid duds indulgentid,dfltdud d Idbore remi�io,de�nbsp;frauddtd^ ftipendid. Cui enim plus �quo indulgetur,is mdulgentidm innbsp;licentidm uertens, djfiiefcit rdpere,uiolire, cu hofle coUoqui, pr�ddri exnbsp;pdCdto: quern idgt;i continere imperdtor uoluerit, dut cotemnet imperium,nbsp;Mtddhoflem trdnsfiigiet:diflflcile eft �nim,ut dd continentidm rededt,qt�nbsp;dfflietus diufltimpuneflaedd�cere.l^iicoldus Picininus de nimid indulge-tid ufuseft milite adeo incontinente,ut qudmuis edido id cdueret,^^ multos fd;pefuppliciodfficeret,nunqudmmercdtoribusdd cdftrd fdtistututnbsp;effet dcceffiis.ltdqi inopidneceffdridrumrerufemperldbordbdt. AtScy-thdru dux Tdmorldnus, qui omniit quds dUt legimus, dUt dudiu'tmtts,md-ximdsduflduitcopids,nu�ireimdgisqudmobedientilt;emilitumfluduiffinbsp;iicitur.ltdcfi exercitume� uft^ continentemhdbt�t,utclt;�rdcius mercd-torum plend femper efftnt,^il^ddrentqi omms generis rebus.De M fifnbsp;tur �md,grcgdrij cuiufddm militis, qui uendenti mtdiercule Idc�rdtwtnbsp;effet,ftdtimgl^ioperpcausdemiffb,uifi:erddperireiuftiff'e,Gr�uentri-culo Idc excuti nondivm codtmt tufquedde� pdff�s nihil eft impune fieri �nbsp;tnilitibus dduerfiis ed quee ip ft prteftripftrdt. Bt proftdo mdximds co-pids,?^ � cuiufq^ modi homintvm genere compofitds,ftld obedientid con-ftdre diu�cif.idcj; eft, quod Cyrimt dicereftlitum dccepimus, prtedpuiinbsp;militis mutius eff'e,pdrercfiiperioribus. Vrbindtemflridericum ej uirti,-CJ'ducem prudentifiimum ipfificimus, nuUd d, re dlid militem mdgis pro-bdreftlitum, qudm db obedientidiifl enim eff� beneremgerere milite pronbsp;impcriobeneuti.Keiriiflioquoq;mu�d�ldboribus, e^nimisdelicdtumnbsp;ociHm,corporis,dnimiq;uireis emo�liunt,dtqiimbeci�dsreddut: quicubinbsp;per defididm conftnuerc,quis nifl inuituscdpeffet iuffdi Tunc arrnd grd-vilt;iuidentur,tuncUbordc locus ontn^ dfferdt^ urdunsApfic^ hoftis ctidnbsp;non

Honexpeclatus jirinidolofut eft. c^vittn�bremdftidu�exercendifunt, ut alMriorcsftntad imperdtajicienda, laboref^fuftipicndos,dtq; ddeun-dis periculis nugis prompti, intentie^. ^tenim corpora ipfaexercitatanbsp;ubi laborandum �ierit,mini/s deftrunturuiribus,eiuin robur maius adeft.nbsp;Hires ipld:mtegrtorcs�int,qu�ucldugcriexcrcitdtioncfolct.'E-tquO'nbsp;niant mercenario nunciniUtc utimur,ubi dejraudatHfeftipcndio fuo ftn-ftrit,negariq; mercedetnuiderit, tantas concipere animo turbationesfo'nbsp;iet,utlicetftepiusiuftus, ante patiatur in ipfis ciftris infultare hoftem�nbsp;quant capcre arma uelit.S�pe ex hac'mdignatione cr ira exorta feditio -ne,duccsipftfttereafttis militibusaut mcaftriscd;ft,aut inaciedeferti.nbsp;Qjjod ne accidatjimperatoremprouidere oportet,atq; ddniti,nuUa^ rlt;t-tione conmittct,ut militibus lotus aliquis ad inobedientiam relinquatur.nbsp;Teipfum dicere Roberte mentini, matte elatiim, atq^ incontinentem militem tranfire adboftem,qu�m in ca^ris tuis morari. �nte�ligis en'm nihitnbsp;prius debcre imperatorem ab iUo exigere,ne^ utilius quicquam pofte ilium imperatori prlt;eftdre,qu�m ut ft gerat quant�bedientiftimum. �Aimtnbsp;tius dcclarare nobis poteft,quanti ftare ft)leat,ubi minor duxfuperbia elanbsp;tus,maiores quant qu�fuoftntuindicdrcfibi parteis uoluerit.tsob tequanbsp;tarn cum di�atore Fabio poteflatcm,elatiorft�us, dum ftrox, infultas^nbsp;manu cum bofte cq!^ftrit,uix � manibus Annibalis � di�atore ftbf�diuft-fenteereptusjdtq-�ciedelibcratuseft.Quocirca primaaentaxima ernbsp;militis,ztr Icgdti uirtus-.cy' qua quotidieopus fit, O' inrebus quibufq^ ternbsp;tra ac marigerendis, obedientia eft. Denbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diittum fit � nobis bailenus.

HAec hdbui de obedientid qu� dicerem .For� dut � arbitrer ,f�qui �rta�is commentarios bo� leHuri funt,quofdam qui op�ra bancnbsp;no�tram omnino aceu�andam cen�eant -, qwod difterendis bi� ni-Wi� muttifiierimus,nec poft Senecam,Ciceronem,Ariftotelem oportui�enbsp;de bis dbquo modo dichquod eorwm libris plan� continedntur,qu� ad bene uiuendum utilia ac neceftaria ui�a �unt: alia uero, acnoftrati-i b^c, autnbsp;omnino �uperuacua e��e, aut par urm cert� neceftaria. Alios autem, quinbsp;quod pars ea pr�termiftaftt 4 nobis, qult;e ad �acerdotes ac pontificesnbsp;pcrtineret,qudftinagUinchoauer!mus rem,quam ab�oluerimns,dumnbsp;reqtiirunt hac^defticiant cotera. Quibus ego ne di��aeorum contenine-reomnino uidear,qi{anquam uidentur iureante debcrecontemn:,bocnbsp;�olum re�pon�um effti'.elim,ut ft noftris in commentdrift au: pauca quo-dam fterint, aut ftrtdffem'.!lta,autprcrftis omnia, quo parhmip/is placeant, legendis qs abftineant, Ulis rclmquen.tes legenda, quorum neq^ au-.nbsp;nbsp;nbsp;, nequeiudi�um tam ftt�uperbum. Ho; cw� modo er ipft�e legend

ttedio,cr nol (tccu^nticne quotidiana Iibcrabunt.lSidm tjuod dd Ariflof^-lem,Scttecdm, Ciceroncm dttincMei�os quidem dum u:uerent, credide-rim amgdntidfiaffe tantajit no�cnt abalijs poftjefcribi, cum uideamttt nonunoinlococohortdriddfcribend�dlios,quceddmq; itd locutoseffe.nbsp;Kt quierendd ed meliits polleris reliquiffe uidcdntur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nero dd jdcer'

dotes pertinent dc ponttfices,ed nunc cofiho prd!termimtnus, in dltud nid gis quietum tempus dijjirentes:quod�parum detur,quod Virgilius notier tn dgriculturd[ua�eit, dHjs tnemorundd poji nos relin^nmas,

PONTANI AD ALPHONSVM ARAGO nem,Ducem Calabn�,Liber prior denbsp;Fortitudine bellica �d

ICTORI TIBI DVX phonfe,dc libertatis pdtritc propugndfori de-betur�ciuibui tuis corona ea, quam � qucrcilnbsp;ftdtuere msiores illi omnium bondrum artiu,nbsp;dc pracipue�rtitudinis muncratores non minbsp;nus liber aies, quam ^�imatores prudentes,nbsp;Kepulifti enim � ceruicibits eorit, immo d no'nbsp;flris, itnmo ltd�i� totius grdui�imum iugum

�cruitutis,qucd Chrifliano etidmnomini imminebdt, terra, mariq^gra�' fantibiis Turcis,occupdtdrepentino adortu Salentinorum parte,nullo obnbsp;��ente excrcitu,acfinitimis populis tantum def�ga cogitanttbus. in taitnbsp;ta itaq; ciuium confterndtione,periculorumq; atrocitate, quod unicum tdnbsp;fum e� publics falutis ranedium, euocdtusipfc� p�tre ex Hetruria, ubinbsp;biennio pluribui expugnatis oppidis ,�igatoq; aduerfariorum excrcitu�nbsp;fnultdrcimilitaris pneclara�cinordiedidcras ,qudmcelerrime trepidattnbsp;ti patrie fubucntfihPichmeti uiol�tos impetus �rti�ime repre�i�i, Traijnbsp;cientem cum in Hiacedoniam maioris exercitus traducendigratia, naudUnbsp;prlt;elio�upera�i:p�fl circun�e�is intra Uydruntem ho�tbiis qumto men-I�ad deditionem coa�is, con�ei�i be�um,mditimd tua cum gloria, longtnbsp;tarnen

DE FORTI tv DINE LIB� I� � titntfn maiori tuonm ciuium ienefido. Ac tdtnet� omnium opinione ci-tius^on tarnen feriits quant uirtut atci; induf�ria exigebat tua. i�uiui au-tem ob�dionii quanta�crit atrocitoi declar�t,quod � ueteranis tuis pou-ci�imi rdiquifunt, cumpen��rti�imus quifq; tam miles, turn centurie,nbsp;Mt tribuniis,pro aggere aut��is,aut conferendis ntanibus cec:derit:cumnbsp;tarnen � reliquo exerettu ad tria mi�ia, gladio aut torm�tis muralibus c�nbsp;fa�erint, ex aduerfarijs uero eu ob�dioi�s initio fupra quinq^miHia de-ledorumnulttum m� oppido e�ent,no multoamplius duobus millibus de-ditionis tempore numerati�erint.Cum interim bis ipfeerumpente ho�enbsp;pr�lio dimicaueris, neq^ ante inter con�rti�imos pugnarc de�iteris,nbsp;magna ittorum�rage m�dita,in��as, aut in mare priecipites egeris. Jurenbsp;igitur � ciuibits tuis debentur tibi omnia,qult;� �rti�imo Jmperatori, qu�gt;nbsp;publics libertatis de�n�ori dcberi,tum ueteri,tum noua iti�ituto inteUi-^untur.Vieautem in publica bac Iftitia, tamet� idem quod cecterosgau-dium tenet,acgrati�candi tibi flud!um,tamen utiuuentutis tute in�itufonbsp;rcm,Ht pro�concm rcrum 4 tegeflarum,licet bac in parte non�ttis parentnbsp;oiteri me inteUtgam,decct prlt;eter cxterosaliquid ztT� me,�r te dign� age'nbsp;re,quod CtT� gratitudinem teftetur meam, cr magnitudiniconueniat tUit.nbsp;Df �rtitudinc igitur, in qua ip�e enitefds cum exceUentia principum ciC'nbsp;terorum,libros nuper 4 me fcriptos tibi offero, ac nomini tuo dedico,nbsp;quidem ut debitos. Quid enm�rti�imo Jmperatori aut conuenientius �fnbsp;f�rturMt magis dcbetur,qu�m quod de �rtitudine t Qui quidem ip� li-brierunt apud tc gratitudinis atq^ obferuantM nwnimentum mete, tu ati-tern er bbris,G' autori perpetuo ornamentb,

IPfam aut� Jeortitudincm prifeis iHis temporibus tanto inpretio �if' fe confi�t,Ut in quibus maior uideretur, cos GT Heroes uocarent, amp;nbsp;Semideos uencrarentur.Hinc Hercules coelum meruit, bine qutecuq-w orbe terrarum pneclara elfent atq^ admirabilia, ad Herculem � pofic'nbsp;ris relata funt. Et Romani licet uirtutum effent omnium mirificeftudio-�,tarnen ut qui iudicarentbominis exceVenti� in firtitudine maxime effenbsp;po�tam,uirtutem earn agnominarunt. Qupd Atnelt;e quoq^ ad tffcaniuntnbsp;Uerba declarant apud virgilium:nbsp;Difiepueruirtuternexmeoierumq^laborem.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ce

QUO magis contemnendi uidentur,qui ad uoluptatem omnia refirut: non i�iam quidem ,quancc ipfa uacua efi firtitudo, uerum qu� animi ui-reis hcbetct bominemqi ip/um de fuo fiatu deijciat. J^ibil uer�tam effe.nbsp;aduerfhmfirtituiUni, qu�m efi uoluptas ifia blanda cr umbratilis, ilhidnbsp;plan� docet,quod firtes in ijsexercentur,qu� maxime laboriofa cr mol�'nbsp;ni i-

94 �O. lOVIANI PONTAN! �dfunf.nihilciut� difficile^quod non idem laboriofum.^Jec uUil'uni abfi^;nbsp;mokftia lctbore�,quos uirtui htsc mdxime p:quitur,qudnqu� uoluntds in'nbsp;tcrdum ipl'a ade� e�: dgendi cu^idunbsp;nbsp;nbsp;�udiofa,ut neu�dm quidem fentiri

inter dgciidum mok�idm patiatur.Adhdnc igitur qui fe�e mftitucti is Ho rrft/aw dudidt pr^ecipientcm) fub dio,dctrepidis in rebus uitdmdgen'nbsp;ddm.Quod con�Uum uel cum primis nos ddinonet dejpiciendic uoluptd'nbsp;tis eiiu,qu� indigndfit uiro .�dney ut hotno ex dnimo exiflitnbsp;nbsp;nbsp;corpO'

re,ficdupkx ejluo�iptds.Atq; dlterd quidemfinfuum minifirdi^ qud' fi titilldtrixqu^ddtnG^'i�ecebrd. Alterd ucro di�ionum cdrumtumco'nbsp;mesdum focid,in quibiis dnimus imperlt;d,ed^ d cldris dtq; honeftis lobo'nbsp;ribus ducit or tu .Et per i�dm quidem ubi modus dbefl, ubi rdtio nuUdmanbsp;derdtur,ctidm 'm/rd bc�idu deij�mur. Hac uer� qu�m qutfq; noflrum h�bet Mi'mtum re�le 'mfirmdtum, quo^ plurdge�it de mdi ord, tdnto mdgknbsp;fi-uitur,e:x tdnqudm exultdt in rertvm recorddiioite prdteritdru. Ac prions quidem/lgt;ccies dppdret initio bldndd. QUdlis tarnen fit in exitu,Sire'nbsp;num cdntus,Homero dutore,docent. Fofterioris uero huius origo dldbonbsp;ribus,nwleftijs,d;riemnisAilficilibusq; inceptis manat.Tarnen fiUborio-ft er moleftd,qudm ob cdufamfufcipiantur,cr quem afferrefi-udimi connbsp;fuerint, intueri uolumus er confiderare : J�cil� dpparcat finis ipfi periu-cundus,dc plcnus etiam incrediiilis uoluptdtis.ciudm nwltds curds,grdnbsp;ui�imdsq; cogitationes Poettefufeipiut ob unamfimam, cut tantopere fernbsp;�iunt.Atqui aut nihil e� iucundius gloria, aut ea elfie fine multa etiam uo-luptdte ncquit.In equeflribus ludis qu� concurfores patiantur, uidere licet qudmfint grauia.E� enim decernendumfub graui�imis drmis, fubfifnbsp;ie,in puitterefenfim immittendus e quits gt; hafia i n ipfj interim curfit diri-gendd,percutiendut dducrfaritud�icscji ^dui�tnti excipiendi,etidm cu^nbsp;uit� pcricu[o.Hd:cd�geruntur,uoluptds nuUd fentitur: qua; tarnen quannbsp;taexiflit,ubiintergratuldntiumuocescumj^e�ldntis populi plaufuui-�lorem pr�co pronuntiaf,ornatumq; ui�lorite prtemijs domtvm turbd re-ducit i Jtaq; ut uoluptas i�a eneruata er languida, cuiiis nutrix e� culci-trd,qudm longtime a �rtitudineabe�,fie earn�rtitudo uoluptatem a�enbsp;efuitur, qua; re�c, hone�eq;�dorum e� comesati dixi, Ut non modo fitnbsp;�ius admirabilk opera,uerum etiam iucunda po�e�io.

Amucrblaboresimprobandinonfiint,qiidndo adagendunt na�imur: nec nifii agendo uirtutem afifiquhatq; ftlicitdte pofi-fiumus. NuBit etiam de minoribut uelartibus, ue! dificipUnii

DE FORTITVDINE L1Bgt; !? pj (ilfq; l�borcMt cornpardxMUtrctineri diutiuscompar(tta�neexercitd-tione etiam nudta potefl. Exiftit cnim ab excrdtatione habitai, quem utnbsp;non �cilequii uaktexuere�cperdsfficilec� inducre. Siquidemcompe'nbsp;fccndxfur�: naturale! appetitionesd:onfite[cenduq; in multis, quibia ipfanbsp;initio natura quodatnmodo reludatur ac r�pugn�t. Et cicero d�termin�tnbsp;laborem,�indionemelfeauandamuelanimi,uelcorporiigr�^iorisopenbsp;r�!, uel ntunerii. tgitur �exercitatione,nbsp;nbsp;nbsp;�[uidetn diuturnacoparatur

habitai,qui ni� cum dif�cultate ctiam magna non perficitur ji durum eft Cf afterum nature repugnare,cr qua: perftda funt opcra,ea �elaborU'nbsp;fct dicimta : � deniq; uirtui per quam ad humonaftlicitatem proxime ac-cedimai,ab/q^ grauiori corporii,animiq; compararinequit opere cr nutnbsp;nere: quit dubitetnon modo improbandosUborcs non eft�iUerivm etiamnbsp;perquam utileii acneceffarios i Age�quiftgt;iam in tanto coftituaturocionbsp;mentii atq; corpori!,ut nihil omhino cogitare habcat,ac ne plantula qui'nbsp;dem ei mouenda �tpedii, quid er it homine hoc mi�eriui qui ne hominisnbsp;quidem nomine cenfeaturappc�andui. Hincnimiru eft,quod pleniore il�nbsp;los uoce laudamui,qui maiorimpericulouerfatiaiidoriamfibiacgloriamnbsp;per uirtutcm peperere,quam quibus aut ftrtuna ipf�,aut hoftis ignauia ilnbsp;lamobiecerit.Charioraquoq�funtilla,proquibi(sadipiftendisgrauior4nbsp;pa�i�vmui,quam qua ca�u obtulerit,aut ftrs alia .Quares ef�ciuntla'nbsp;bores ipf v tum maxime utileii ac neceffarios, fine quibui uirtutes coni'nbsp;parari nequeant, tum uehementergratos ac iucundos �bi�nem perti�^'nbsp;rmt, qui quidem ipfefitplenus honefti�ima uoluptatii.

HEd nec quas nunc pa�iones uocamui, Cicero animi morbos atque ajftdiones, alij afftdus uocant,ftu'nbsp;ftrafunt homini � natura data, in quibus regendis ,fe'nbsp;dandii'que rcdioprimo uerfetur. Quippe cum �ntnbsp;hac prima quadam uirtutum erudimenta, nwtieri enimnbsp;necefte e�, atque lt;f�ci:nec ni� prim quis af�ciattrr, accedat ad agendum . bSouent igitur affc�m gt; CX excitant : atque ubi uehementiorernbsp;fherint, etiam impeHunt. time agendi ftudium, atque cupiditas nuncnbsp;t^emi�ior, nunc uchementior, fedatior aliqudndo. Ac prima quidemnbsp;titittatio ftreeft� [en�bui, per quos tanquam per ftneftras aliquas ac'nbsp;dd animum : qui rationc adhibita motus eosfedat, mod�ra-hsr) regit, quidam qua� dux�uia, red�que declitfare non patitur..,

Qsocircacumfithomini^ndtur(itributum,utle,uitdm,corpttiq;,(}uoi Cicero dit^iuedtur, dcclinet^ ed qiMuidcdtttur nociturd timere cum ne-ceffe ell,cr nociturd dppdrcdnt, recufdre : pro�cturd uero dppctcre,nbsp;dcl�qui.nincexiflit cum timor�dcmdli�i^dtnetut, item dppetitio cuJ�enbsp;boni,c:rfiducid.'E.xeodemlt;luoi^�ntemdndtdmordtci; odium. Amdnturnbsp;enmi utilid, of iucundd, moleftd uero er incomtnodd odiohibentur. Denbsp;^uibiKnuncnoeftuberiuidi�erendilocui. Cumi�tur heefe�chdbeattnbsp;ruti^ dd dgendu/mf�mut,ef' utdgdmus, ndturdlesi�i motut dtc^ impul-fus noi excitent,� quibm nut pd�ioneiexiflunt, dut ijdem ip�mdgis �tntnbsp;pd�iones^uis non uidedted{,nec temere, necfruftrd ej�e homini d ndturdnbsp;tributdfid lt;^uib!K,ut diilivm e�t,er excitemur dd dgendu, er in ij�fcddn-dis,regendisq; c^udlcs futurif�mut,mdxim� cerndmur. Ut uero quii effetnbsp;circunfpedioni locutji nihil omnino tiinercturi Quis pldcdbilitdti miferinbsp;cordi�q;,�dolendi nobis djjr�um ndturd eripui�eti c^uis lemtdationiinbsp;�nuUuse�etddldudemin�influtdc gloridmiEtutlongiiis ctidmpro-.nbsp;gredidmurgt; quid Dedos � quid Pdulum dd mortem etidmuoluntdridntnbsp;perpulit, ni� tdntd iUd pdtrie, libertitis^ homini ingenitd cljdritds ? Sednbsp;quid duosjdut treis i�os ddmirdinur tdntoperei qusndo int�gras quoqnenbsp;exercitiis obfummum hoc pdtrid;, libertdtisqj �udiumoccidione occifasnbsp;intettigdmusiAudidmusq; eximium Po�tdm dicentem:

Qttimnwltd,grduidq;pdrctesperpeti�turinliberistoUendis.Quo rumfufcipiendorumniturdlemnobisineffe cupiditdtem,te�cs funtbe-luie, quie tutMdos ob cdtulos etidm in uendbuld�rdnlur. Qji�ddm ulti-ntdS terrdSddiere db foldmfciendicupiditdtem. Nec uero u'U exi�erentnbsp;clari,nobilitdtiq} IdboresnuHd eximid operd, ni� ndturdlis quiddm im-pulfus excitdret dd honorem,dd decus,ddgloridm. Quid? quod dlij, dumnbsp;indigne�runtferuirepdtridm,tyrdnnosdutpepulere, �utfuis etidm md-ttibus con�cere.Ex qutbus ptdn� con�at dffe�lus hos, non modo non�U'nbsp;flrd, uerumetidm neee�drio d ndturd tributos.

Vdndopldn�docuimus improbimdosldbores non ejfct �nequibus necuirtutes compdrdri, nec retineri compd-rdt�diMius po�int,o�endimusq; dffc�lus ipfos nofiu'nbsp;fird homini d naturd effecLnos. Re'.iquum e�, ut uided'nbsp;mils qui�nt dff�dus illi,qu!bus regendis,�ddndisq;�t

D-E FORTITVDINE LIB. L 97 ttulis ndtuvii declitumiKifiuodpaulo e� ante didum. DecltiumiK autemnbsp;tncdti,tiuu uideantur nociturti.QU(e uer� nodtura apparent,inetuuntur.nbsp;Uaturaliter igitur or mala Gr nocitura omni(i,qu� quod nocendi uim hdnbsp;bedntjtnald uidentur, metum incutinnt. Et fane ndcumlem effe ntdlorumnbsp;tnetuminiMi��i�imc omnium infrntuU docent,quos nulia. adhuc rertw�nbsp;lt;xperi�ntid,dutu[u^nwuet,fedndturd ipfdoptimd magifira. nienintnbsp;etum dormientesz^terrentur -, GT expdllefcunt, cr�fomno mctu exci-tantur.Contrd uero bona qu� apparent, blandiuntur, aUiciuntq; adfefe.nbsp;Itaq; uti adipifccndis bonis cxiflitanimi exhortatio qutedam,naturalisq;nbsp;confirmatio,quse fiduciamgignitrerumaggrediendarum: �cex malorZnbsp;uel opinione,uelfcientia, terror Grfradio i�a, ex qua rerum exi�it agennbsp;darum�ga. Quocirca cum duo hi affeilus, cdter ab agendo deterr eat, adnbsp;dgendum alter inuitet,metus fcilicet,atqi fiducia,utriufq; nimirum firtitunbsp;do moderatrix crit.Nam metus cum recejfum quendam animhz^ tanquinbsp;f�gam bobcat, fedabit ilium �rtitudo, er mirum in modum con�rmobit.nbsp;Qttm etiam fiducie legem �atuet, que ubi plus equo e� animo�or,a re -(lo,rationcq^ recedat oportet. Kedc igitur Cicero, quifit�rtis, eundemnbsp;ait e�e fidentemictui autem fidens,eum nS extime�cere. QMod� ut co^nbsp;fido,�c con�dentio laudis e�et, nequaquam r�centes quidam�criptores,nbsp;dum con�dentiam rccu�nt,dudaciam dixi�ent. Que tum e�, cum quisnbsp;audet,non c� a�ieitur. Etenim fiducia eff�dus e�,audacia uitiu.Et ob aU'nbsp;daci� quid� uituperamur, cum ex�ducia nec laus manetjiec uiti^atio,

quot;i St igitur uirtutis huius proprium, a�r�us hos mod�ra-ri,ic fub rdtione continere,quo medium retinere po�it, ; aquomediocritas di�aefi .Etenim�rtitudocu�tuir'nbsp;mediocritos �t quedam oportet. t^edij aut� ea uisnbsp;' acnaturaefi,utinneutramextremorumpartempro-pendat. Ab utroq- enim recedit, quando utrunq; inequabilc e�. (Quippenbsp;cumalteriexuperantia,alteri de�ilus in�t. Quod cum �t,inter t�a duonbsp;extrema, quefunt parum ac n'tmis, uirtus neee�e e� conflituatur: erit^nbsp;uirtUi,ut Boratius definit,medium uitiorum,atq; utrinq; redu�um.Cumnbsp;autem in ipfa uitia hinc deficiendo, iHinc exuperando predpitemur, effinbsp;eitur,ut medium iUud aut perinde deferamus, ac � contemptui ip�im ha-beamus�ta quidem de uia digre�wt modum, menfuramq; �onte exce�ienbsp;f imus'.aut ab eo�c recedamus, ut non modo reeu�are, uerumetiam re�r-midare ip�m medium uideamur. Ex quofit,utnec rerum, nec menfurenbsp;n

rMione hiibit�gt;nunc exupcrante dnimojijutK rurfw deficiente,propriti/m virtues munus implere nequcitmia.Nec uero audicndtfunt,qui dduerfmnbsp;f}�C differcre ccepcruntjninuti philofophi, out potint nullo modo philofonbsp;phi, qui mihi illud fdn� ucUe juddere uidentur, ut de hominum diltonibuinbsp;tolldturmenfurd,eduidelicct,fine qud ncdrtifices quidcm coitfummdtufitnbsp;cere dliquid Udlednt.^Henim drtificis,nbsp;nbsp;nbsp;optimi cuiufq; maxime metiri

qu��.cit, dtqi ad menfuram redigere, dc num�ros, quo fingul� fibi inter fe pdrtcs conuenidnt'.quibU'S ipfe dimctiendi;,�qudndisq- intentU'S,ut quinbsp;�. fuis numeris,re(ldq; menfurd nulhi c parte rcceddt,opus fw idle effcit:nbsp;cui, quod de opcre dici maxime confummatofolet, nihil addi qucdt, nihilnbsp;eximi,quod pr�ftare dtq; efficcrc propnu eftmenftr�. dnocircd quadonbsp;omnis affdbref��lio ex eo eft, ut nec mdgis quid aut produd� habe At, dutnbsp;fubdu�ium,qu�m ratio,qu�m ndturd,qu�m res deniq; tpfd,qu� fit,pofti('nbsp;lat,nimirum laus omnis turn drtiftcis,tum operis cft � medio,cuius,utdi-xi,iudcxeft menfurd. Doc�t hocpiiloresin primis ey c�ldtorcs,o'quinbsp;uocdntur drchite�ii.Kerum quoq- fcriptores,dc Po�t� duo ante omnia fitnbsp;giunt : dlterunt nequid infolcns ac turgidum in dicendohabcant, alterivntnbsp;nequid humile cr abie��um:qu� cit/mfiigidnt,quodndm magis fequcntuAnbsp;qu�m quod inter duo h�c pofttum ey conjiitutwm eftfid cert� ni ft meditinbsp;eJfeiKquit,quando ab utroq; extreme, qu�medij ndturd eft, recedit.P.r'nbsp;go etidm Po�t� uirtus ac laus ex hac medij obferudtionegignitur. Quidtnbsp;quod Phyftcis quo�^ ptdcet,ab uno ad alterum extremum,nift per medii�tnbsp;aditumcffenuUum.SedlinqudmushdcmpdrtePhyftcos,ncdliundemd~nbsp;gis qu�m 4 re ipfa fumere argum�ta uideamiir.'liiec Po�tica profifi�, ncenbsp;arsulldtdmeftexdlt;!ld,tdmq; operiexAmu�imfi,ciendo intenta,quantnbsp;eft: uirtus: qult;e tanto magie menfuram exigit, quod in fiiciendis �peributnbsp;�cilius eft inuenire medium, qu�m in ipfts dut dftiombits, dut djfe�ibus.nbsp;An qu�fo,ut Ariftotelis uerbis utdr ,fitcile eft decernere quonammodoftanbsp;fcendumftt,dtq- dduerfmn quosjGZ quanto etiam tempore ? Siquidem menbsp;dium ipfum ad eum etiam qui irafcitur,r�f�rendum eft. Qtt� res tantdntnbsp;aliquando efficit inueniendi medif difficultatem, ut aliquantulii in ipft iranbsp;.efferu^cere,nuncmediwm ftt,qttodalio in tempore, Giquot; dliamob caufant,nbsp;cr inhomineatio fiierdtuitiofivm. Ac de medio quidem nunc ha�l-mus, denbsp;quo aliasp�urdidtq; appofttiora.Siquidemlocum hune, in quouirtutumnbsp;ipfarumfimdamenta coBoca ta funt, cr�quo ai�iones no ft r� regulam acnbsp;cipiunt, er uerbis, crrationiiis locupletare eft in animo, ut inte�igantnbsp;omnes mediocritatem effe ubiq^ fequendam. Qt:oniam dutc,ut docuimits,nbsp;ftrtitudo mediocritas qu�ddi� cft,eaq; perfficitur in metu fcddndo,ftdtfnbsp;cid^

DE FORTITVDI�KE LIB� I. 99 regcndi^ipfcuQs locm aduwneipMcd (jUicddittdenKtu^dcq; fidu�dnbsp;dicere.t^dtn�fortitudo nwdiocr�Mnbsp;nbsp;nbsp;timerc quidcm Gr �rtem ofior-

tct.Adh�cqult;edci)n�intfMpte naturd ddc�terribilid, ut qui cd non ti' fnf^^itjtndgis�neu�oe�efcnfuMtpror�isrdtioniii�uiciioblituiuidcri,nbsp;qudm �irtis dcbcdt ; nonnu�a etidin,quie mctuerc hoitcflum �t. Df jwt�nbsp;igiturpriiK,utnon�}lumintc�igi(mw,tiniendum'nc�t�gt;rte,�cdcum iure metuendd qutcddmfint fcidmin, tintendit iUit dde�e twdvm dc kgcntnbsp;oportcre.Deindeli^iddifi�remut,

gi GiturfindturdcuflotefiGTconfirudtrixfiihrcfleprO' fii{o,dcnaturdliter qu�cunquc nocendiuim hdbcdnt,nbsp;metuuntur.Atqueut tlld qu� dd�ilutem^'iKolumitd-tcm'qucndtur� ipfiuf ddiumentum habcnt,botid exi-�imdntur: ficqu�offuturduidcntur,n}dld. Qu�cun-que itdque mdli fpeeicm pr��:firunt, cd ndturdli nos dfficiunt ntetu.nbsp;QUdntobrcm maid omnia naturaliter metuuntur: qu� qudnqudmfir-ta�e maid per fe non fient, ip�t tdmen opinione firmidantur. Non 0-mnium tdmen, qu� m tndlis numerantur, und cfi rdtio. Differunt enimnbsp;inter fi:,quoddlid hone�um cflnwtuere:qu�nimetudntur,turpedcfid-gitiofumducimuf.Quidenimimprobius,qudm infimidm non uererilnbsp;qudmquinonucrcdtur hie (quod longi�ime di�:e�itdfirtitudine)im-pudenti�imuifit neceffe e� . Nihil autem tam e�e potefl dlienum dbeouinbsp;ro,quem iurc omnes non fitlum probant, ucrwmctiam admirantur. Cuiusnbsp;ctidm proprium efl dgendis honeflis decus dfi�qu!, qudm impudentid dt'nbsp;que improbitd!, qu� labes totius e�honc�dtis. Quotus etidtn pdter ejl,nbsp;quifilio grduius �grotdnti, dut manum in acie cum hofle cofier enti, non tinbsp;mcdt etitun qudtngrdui�ime i Qt�id quidem humani dtq; dmdntis pdtrisnbsp;tfl,nonimbcci�iG^frd{lihominis.Quisrogonifiimpuri�imus,id�m^nbsp;dbic�i�imus, filidrum dtq^ uxoris pudicitium fiecurus neglcxerit ide qudnbsp;probdti�imus quifique maxime fiokt e�e fiolicitus. inuenti tdmen fiunt, quinbsp;pdupertdtemnecurduerint quidem,qu�n exilio ctiam �onteuixerint.nbsp;Ros neficio dn 'm hoc firtitudinis generc coUocem, quando ncc timidos re-^e �rtd�e dixerim, qui proficriptiones, 'inopidm, orbitdtemucreantur,nbsp;quiq^ turn inuidiam populi,tum principum impotentidin fiiigiunt. Ft-runt tdmen c^hifiudm laudem .Ncque enimfitcile e� dut pdtri� defide-riumfi�rre pdtientergt;Mt in tenui rc�qHOdnimouiurre.De quibus plurtt

JOO IO. IOVI�NI PONTANJ po�iCrfuo loco.Diximns de metugt;dicAmiii defiducie.nbsp;rte'Fiducia, Cap. vi.

dis iUii,quibtii ca noia/�euturos confidimtts.Atqi ut qutedam honeflum eft inctuere,qu.e qui non tnetuabrcdc diei�rtii ncqueat'.�crurfti in quinbsp;bufdatn confidereinhonc�um,qualcsnequam �crui introducuntur i� co-madijs,quos etiamgratulantei�capulii fitis uidcof apud Plautum. Hmicnbsp;nomen eftcon�dentiadurpi�imarum adionum dux, CJ' qua� magi�ra,nbsp;Quarenccmetus�emperturpis, necubiq;confideree�hone�um.

bos�etalesq^ plagoi fanarc:�c etiam�rtis e� uiri in i� ucr�ari,�-qi im�'. Hum prte�i(rc,quatnmaxime omnium �rmidabilia uideanturi Siquidemnbsp;�rtitudinis matcrid,C!r quidam qu.tfi campia, funt dif�eiUima quieq; pe-ricula,atq; itta maxime, qu� mortem uidetmtur aUatura, qua nihil�t o^nbsp;mnino terribiliut. Qu.ippc cum hommem ip�um�nditui tollere atq; ex*nbsp;tinguere exi�imetur,quanquam�int qui aliter demorte fentiunt, ut nu-per quot;Prancif :tn Sarciola Aragonite prce�Hin. Is enim ex diutino nwrbonbsp;animam cum iam ageret,atqi ex iji,qui a�abant Theologe o�icij caufa,nbsp;quidam mortem dixiffet.omnium maxime tcrribilem c�e,qui��gt;iritu renbsp;fumpto cundis ob�upe�entibiK�tcclama�c in cum dicitur. Potuit in honbsp;mine bene in�ituto,qui coele�em�bi ac�empiternam uitam polliccreturfnbsp;I�esaitemibonhmortiimetumadimere.Scdcumhomo ex anima �te:fnbsp;corpore ,� natur am ipfamfequi, nec obliuifn homines nos ej� uolueri*nbsp;mus, nihil pro�do uideatur morte �rmidolo�us : qute corporis �bric�,nbsp;qute �en�us omncis,adiones deniq; ipfas penitus tollat,Gf in mhilum redinbsp;gat.Quteratio cum �tquammaxime naturalis,ncce�e c��t etiam quain

DE FORTITVDINE LIB, I. lOI lt;}ueogMturfrt(ngit?alint dum tegeirime �rt fcruitutein,�rrum adigit innbsp;pr^ecord�jUt iUim onuf morte fltaim excuti �t? QU� res eff�dt, ut mortenbsp;tiliquid terribilius uideatur,qua de re baud tnulto poft uberius. Quoniainnbsp;dutemgeneroft�imus quiftji luudis eft,decorislt;j; dppetenti�imus,quibttfnbsp;utpotiitur,nihil non pdrdtusftt zy ftrre,z:x pcrpeti exhocni�urtedtquenbsp;tinimi motu,er quoddmmodo impetudd Idudem dc decusdit Cicero ait,tl'nbsp;IdpericuUddeunturinprtelijs.'tion�entiuntuiri firtesin dcieuulnerdtnbsp;Kel�entiunt,�ed mori mdlunt,qudm tuntummodo de dignitdtis grddu di'nbsp;�Wttcri.Ncc uero quocuq; in periculo�ed ubi dut ex uidorid,dut ex morte decus illudfen�erint fe ddepturos. Siquidem igndui�imi etidm nMie, tdnbsp;menftrendis proccHis d��ueti, non perturbdntur mdrinis tempcftdtibut:nbsp;q�iorum quidem mors,dn quiequ� poteft hdbere pr^cldru ? Plebeij quexpnbsp;^omines,zrinHmlgt;rdeducdti,corporiscrucidtusperpetiuntur.�id�gld-diorum uibrdtus, zj- hofticum tublt;c �onum ftrrenequednt. Qupcircd ftirnbsp;tis utr,quiq; pldn� dic�dus eft uir, ex morte,qu� quidemfiiturdfit moltonbsp;pulchcrrimd, decus illud ddipi�:i contendet, cuius fft qudmmdxime ftu-dio�us,quo ut potiutur, dij�ci�md qu�^ periculd f�onte ddibit : i� qui-busperutncendis,dut/ihocminuscontigcrit,inoppetendd morte JdU-demqsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coUocdtum inteUigit.Cum re�cindi pontem iubebdt Hor4

tius, dn non inte�igebdt quid dgeret f Chdritds tdmen pdtri�, ut idem dit Cicero, dc nobilitds mortisnbsp;nbsp;nbsp;glorid, eripiebdt omnem etnimo uulnerum

dtqs dqudrum metum-tdem licet de Epdminundd dicere,qudmuis dit er lit herum relinquere pdtridm contendcrct, dlter qudm ip�e in libertdtem uinnbsp;dicdftet, imperuntem rclinqueret, At Hercules cum uirus illud intrd ue-ndsprcret,rdbicq; dnbelu drtus �qudlenteis ureret, excldmdt, dolet,coe-Iwn implctldmentdtionibus:nbsp;O mi�erduirtus,�ummus Alcid�dieStnbsp;N uUum mdlum profternit,impendo malenbsp;Innu�duitdm�fid.pro mundidrbiter,nbsp;Superiq; quonddmdexter�teftesme�tnbsp;Pr� cun�d tcllus,Herculis ueftri pldcet,nbsp;Mortem periretdirus o nobis pudor,nbsp;O fwrpf fttum.Eocmind hercule� necisnbsp;Autorftrcturl-

Vides ut �e mi�erum iudicct, quod non pr�cldro dliquo �cinore mortem �udm�cidtin�gnemf

^tindmmeocruore�dtial�et�uos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**

l^eme�dpcftisrftlusgt;dutcentumdnguibut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� *

,, 'VdUatiiiUydr�mtiibcp�tiifJ'emmea. i, 'Vt'KMgt;n�iilfeinpr�ddCentduriiddtut.nbsp;n Aittinterimbriisuiiltt^aternomil�rnbsp;� Siixofcd�rem,fpol�cumtrdxiultimdtnbsp;� Vdtojitipente.tunccii'mfimdflygenbsp;� Lucent recepi,Ditis euici mindi.

inteUigebdtqudlis mors�rtem deceret. ltdlt;l; ^uid�d extremufubdit^ n '�'Perdidimortemileimihi

Et quoniam ne in ipjd quidem morte fuccumbendu ejjiet Herculi, quiie' rit quomodo emori honejle quedt. Itdq; dit:

� Fiunc mors kgdtur cldrd,mcmordndd,ntclytd, 3� Me liigzw prorfus,nobilem hunc�cidm diem.

At ttbif �f : in drdcntem iUdm pyrdm inge�it, quo uultu mortem fu�u' litiquo netno uitd cr inter udpores po�tus, er fldmm� n�mds, immotus,nbsp;inconeuffus, inneutrum Idtus correptdfirens membrd hertdtur, tnonet,nbsp;gerit dliquid, drdens omnibus f�rtem dddit dnimunt miniflris. Vrerear'nbsp;dentem putes. Idcuit igitur fui fecurus,eir coelum intuens, qu�f�uit ocuUsnbsp;dree dti ex dliqud pdter rej^iceret. Qtiibus uero Idudibus, qudntdq; glo'nbsp;ridfirtiumuirorumobitusfintprofequendi, i�udpldnedocet,quodho'nbsp;minum confenfu Hercules in deorum e� numero hdbitus.Et uerofloreit'nbsp;ti�imie urbes,populiq; bene in�ituti,reges item ijs,qui in beUo, in mdxf'nbsp;mis reipub.periculis mortem o{gt;pcti0ent,ftdtuds ponere, honores qudtU'nbsp;mdximos hdbere,etidm inter diuos re/�rre confueuerut. A quibus ne Chrfnbsp;ftidni quidem diffentiunty qui diuinos honores mdrtyribus tribuunt, licetnbsp;iUoriem mortes dd Geum potius, qudm dd uirtutem, decusq; refirdntur-Qtjpcircd cum pulchcrrimum �t 'm be�o mori, dtq^ in mdximis belli pC'nbsp;riculis,qui 'mtrepidumfe,dtq; 'inui�lum in ijsgejferit,is efl, quem uiuurHnbsp;fujpicimus,in quern mortuum honores con�rimus dctitulos,pulchrum^}nbsp;morifuccurrit 'm drmis,dit Poetd exceUenti�'rnius'.inteUigit qudlis uirteinnbsp;�rtem mors decedt. Quid iUd yiezentij uerbd, qu.dm funt uiro�rti di'nbsp;gnd,qudm etidmproprid,�dolor dliqudntof�ijfctfeddtiori

� -Authodiemecumfpolidilldcruentd, � Et cdput Aene� re�res, Ldu�q; dolor umnbsp;� 'Vltor eris mecum,dut dperitJi nuUd uidm uis.

Cccumbcs piritcr,ncq; enim�rti�imc credo, iu�a ali�na pati,cr dominof dignabere TcucrOf.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Vides (^ua fiducie magnum ac [� dignum aggredi �cintis paretf ^uoetiam ammo d�cern�t mori f fi �rtima parum �uiffetincepto.iio'nbsp;nc�am mortem turpi uitteanteponit. Senior iUePhorbM apud statium.nbsp;Hide quo adhortationis ac laudis gencre profequatur in beUum profi-^ifcentcis:nbsp;itealacres,ucflrinunquammorirenturhonores,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Qjiorfum hac fingutur �Voeta in uiri, ducisq; �rti�imi perfona, ut quern hp/iiles tot congrejfus nunquamfregiffent, praruptus iBcaquanbsp;tnons tarn humiUteratq; infrafie defua,fuorumq} cccgeritfalute de/peranbsp;retan quod id moricndi genus nuUu e�et deem aliaturumt nec uirtutifuanbsp;uUum fentiret locum inter tranflra, rcmosq; relidum tltaq; non �rtgranbsp;Uato animo mori, fed quod�c moriundum effet. idem dico de JiippomC'nbsp;donte.ts enim diu inter aquas coIluiHafus, cum tandem � torrente raperc-tur,exclamat,queritur,deos incufat, quod tarn indigne fecumagerctur.

Pcradaejlpars hcccPoetarum magis autoritateatq- fententifs^qu�m phHofophorum. i^on quod non etia philofophiuirtutem hanc miru in manbsp;dum laudent fed quod Po�ta magis,magisq- admirentur iU�, O' pleniorinbsp;quodam orc eff�rant.cyuippe qui dum non modo inui�fam,fed ne fipcranbsp;btlcm quidem �rtitudinem uolunt oflendere, Amphiaraum tUum uiu�t arnbsp;Saturn, � curru pugnantcm,hiatu repente fr�ta, ad infrros ruere mag�snbsp;qu�m dcfcendcrefrciunt,qui ne turn quidem autarma manu,autfrena rc~nbsp;ffiittitoicr�m ficut eratjrcelos de�rt in tartara currus, utmagnifreeac lunbsp;valenter de to Statius canit.E t uiri tarnen�rtes in mari deprehen� � tentnbsp;f^ft�dibusj�on ita lt;TUnt confrernati,ut humiles,demi�iq; appareant.To^

krabunt itaq; proceUdt, non co tarnen quo nautlt;eanimo, qui civmfirett' dis tempcliatibus fint afiueti,?ir beneJ^crantfieinuicem cofirmantes, amp;nbsp;fuum interimmunus exequuntur: am i�i ut parum affueti atq; inexpernbsp;tidefialutejidfindedej^erentfac talemortis genus quatnmolcjii�ime(i'nbsp;runt,cim etiant 'mtc�igant nullam in ijs fe dignam nauare operam pojj�.nbsp;At quo animo fait Aiax in tanta, ilia tempeflate, nautartm^ conftemationbsp;ne,neminimu quidem�feipfo rece�tt. Quocirca opcr�pretium eflnoffenbsp;qu�dei�o'E.uribatesrefirt:

Tenet horror artus^omnis officio flupet n Nauita rcU�io, remis cffitgitmanus.nbsp;55 inuotamifcrosultimuscogittimor.nbsp;5gt; Eccc alia clades.�tlmine irati iouis,

Armata Pa�as^quicquid aut ha�a minax, � Aut eegide,aut�iroregorgoneo pote�,nbsp;�Aut igne patris tcnttU, Gr ccclo noutcnbsp;� Spirant proceUiC.Solus itud�luimalisnbsp;� lat�atur Aiax,uela cogent em hune fua,nbsp;� Tcnforudcnte flamma perftrinxit cadens.nbsp;� Libraturaltefulmen.hoctotoimpetunbsp;� Tortumredu�la Pallas excu�tt manu,nbsp;�gt; �mitata patremdranfit Aiacem GT ratem,nbsp;� Ratisq; partemfecum er Aiacem tulit.nbsp;� Uilillemotiis.Arduautcautes�alonbsp;�gt; Ambujliis extat,dirimit infanum mare,nbsp;� Plu�lusq; rumpit pedore, es� nauem manunbsp;� Compte XUS in fie traxit,Gr cteco marinbsp;n Co�ucet Aiaxtomne reffilendetfietum,nbsp;� Tandem occupata rupe�iribunde mtonat.nbsp;n SuperafifienuncfiepelagusautigneisiuuOt,nbsp;� Vicififiecoelum,Pdlladem,�ilmen,mare.

Itaffi �on aliter quidem uincipotuit, quam-ubirupem tridentefiubndt pulfiam pater 'bleptunus, imis exerensundis caput.Soluitq; mont�, quel�nbsp;cadens fecum tulit,Terraq; Gr igne ui�ius,cr pelago iacet. Ciefiar optafffnbsp;dicitur,ut repentina aliqua mortedecumberet,inmorbis enim nolebati^nbsp;ceretat h�c iudicabat in ledo, inter �menta morifiaberenthil polfie,quotinbsp;effet�rti uiro dignum.lacobus Caldora mira cum animiuoluptate pricfi^nbsp;firebat, quod in pugna Cifurus effet, fie enim 4 mathematico pnedidlutf*nbsp;acceperdt�

FORTITVDINE LIB. I� I05 Acccpcrdt.�s CU dln^u.�da gnui c/Jet iwrbo correptiMilentirctq; medicosnbsp;de fdlute dej^erdtei:Atc[ui bono uos,'mlt;ltiit,(tnbno effe uolo,in bc�o en�mnbsp;lt;�qi t�dciedrmato mihi, no inle��ofubculcitraeflcttdendu.quodpofletinbsp;contigit: nam dum co�em Samnij cafleUum oppugndt,dumex (^uo mili~nbsp;tes cobortdtur,einimdm repente extulit,nuilo doloris ftgno dato, prieternbsp;quimquoddum ifdtellitibus equo expirdbundus duflrtur, dtq; in tugu'nbsp;triumflbte{iocoUocdtur,nutu,ldbrisqiflgnificdMtjtellef�intdberndCK�nbsp;louitdflingifMignum�mperdtoreducens fubtugurio emori.DeldtUtnbsp;itdlt;^ mtdberndculum,ftdtimGS'dcquieuit,ey� dicm obijt. Qupcircdflr'nbsp;tis uir in rebus omnibus, in quibits munereflngi fuo poteft, offlcium^ c3nbsp;dig/Htdtefleer e,z^ 'm quibits moripnlchrum flerit, inui�um flfe dtq; intnbsp;pduidum pnefldbitidtq; in ijs mdx'tm�,qult;e 'm dcie,diflicitti'm'is^ belli penbsp;iriculis pugndndo contingunt, qu�q; mortem etidm nobili�imdm repentenbsp;ulldfurduidedntur.Acde cd morte, m quduiriflrtis md�titudoelucefcit:nbsp;hlt;ec nunc dixiflefufficidt.

11ximus de Metu,deFiducia,de Morte. Videdmus,� pld-*5 cet,cuiufnodiflnt i�d, quie terribilid dicuntur: qult;e bifl-ridm pdrtitur Arifloteks.A�d enim cff'euult,qu�omni-i no cdptum hominis exuperent : quippe quibusnec uires J noflrte pdres flnt, nec udus hu/munte prud�tiie, rdtioni^;nbsp;Jteltolerdndis i�is,uelperuincendis locusrelinqudtur.Qu�quidemtimenbsp;re nec degenerdntisflt animi, civm nihil 'mde lundis po�it decorisq^ com-pdrdri,fl minus �rmidentur:necturpitudinis,mflmilt;eq;,fl,ut pdr cR, ti-mcdntur,qudnd� cuitfl fcutce mentis lt;eqti�flintextimefl:endd. Atlt;^ w qui-dein metuere ftni potius qudm 'mibeci�i efl dnimi. Non femel Pddus folitonbsp;plenior uicind ripis locd,grcgibus dccolis^ flioliduit. Aliqudndo er d tornbsp;fentibus cdfleUd funt hdufld.Si 'Pldtoni cred'mius,Ocednusfineis olimfu-ostrdnfgreJJus,Hiflgt;dnidm,ltdlidm,Gr(ecid,prteterqudmquieffentmon-tes qudmeminenti�'mi, uqudrum fudrum mole inuoluit, hdufltq^.nbsp;resquonidm ellPoetdrMncelebrdtdcdrm'mibits,dpudnonnullosflbuLienbsp;nidgis ,qudm hi(lori� fldem hdbet. An non h^c tibi uideuntur iure etid flirnbsp;ti�imos qitofq; debere cocuterefQuis Aetn� 'mcendid, er crua�tis i�iuinbsp;verticis liquefli�os i^e Idpides non expduedt i Pducis dnt� dnnis cum ternbsp;rdmouifl'et,quotoppidddirbesq;nonqudflduitmod�,uerumetidm�mdinbsp;tuseuertitfutquireliquifunt,nihilednoHemem'mermtmiferdbilius.Ce'nbsp;tide re edftrdgeinliirpinis,Sdmnio, Lwanid, ed^ cdmpdniie pdrte, q��

�� Lyrim eft, dd qudtuor uiginti homiftum miUid.r)icdt nutte dliquift terreemo tum nuUo ejj� pailo f�rmidancliim : cotenddt etidmhicfuum �r'nbsp;titudini locueffe. li�e igitur,dlid�^ huiufnutdi�rtes, ignduic^ iuxtd mc'nbsp;turnt. Alid ucr�, quteconcutere quidem dnimor folednt, non turnen ut dutnbsp;tolerdndis ip/is humdnd uirtiu fdtii non �t,dut dcriuf 'mgruentibui pdrunbsp;conjldnter refiflere udkdt. Qudndoquidem eddem ipfa ut uiribus m�rionbsp;rd per�epe uincdt,qudlid funt be�icd periculd,^^ ed tndxim�, qu� homininbsp;db hominc in�runturtquorum rdtio hicc e�, ut tu/m mugit qu�m oportehnbsp;ttmi mmus qu�m opui efl, dut eti� qudntu oportet, timeri ufu uenidt. �d�nbsp;quoq; de ijs dicendum, qu� nouo nomme firtdjj� duddcius, pldcet tdtnettnbsp;fiducidlid dicere. ^tiumdlidfunt, quibut nu�d qucdt humdnd uis d�)irdreinbsp;dlid quibui dg^ediendis mugit m'mut'ue dutqu�moputefi confidumuttnbsp;UC tumetji�^u utq^ ug^ej�t dt�iciliufunt,e�ici tumen po�int..

'Vruut� beUicu pcriculucr�nt, o' uideunturgrlt;�tiori� hince�,quod euidentioru cum�nt,mugit fentiuntur.nbsp;Nf^; enitn dut morbo lungucntibut nobis, uut 'm muri inbsp;tempeftute dcprehenfit,ftut'mimors unteoculos dbijei'nbsp;tur, necf�ecies eiut tumfoedu, horribilit'que uppuret.

. Qurdiquod ipfe gludiat dlttn firingitur, du uibrutur, dum micut, ex ip�t . (onfiflim uibrdtione nefeio quonwdo commouet,terrificut^ un'mumtquinbsp;quod uim hubere i�um llt;edendi mteUigit,repente concutituruc perhorrf'nbsp;feit. Quod uquurum nee motttt efficit,nec tu�fio,cy' tnorbi quoq;, er ip�tnbsp;in le�o cubitdtio,mortem�ciunt leuiorem. Q^lt;e plerUnq;fen�m er itt'nbsp;ter �menta obrepit, complexutqi umicorum, nec tum eft dduer�it nutU'nbsp;rum. At in bello,utq; ubimuntis conferuntur,uidere licet iUos membrut'nttnbsp;toncidi,hos tormentis repente rupi, altos- curribut uut equis cum miferdnbsp;(orporitldcerutioneobteri,neculldcmninonifi uiolentu efj'eciedespo'nbsp;tefl.Adheec'm bello uti^ 'inter pugnundum plurintd repente uccidunt. Re*nbsp;pe nt'mu uutem, er nec op'mutu mugit uc mugis unimum perturbunt, quifnbsp;tolerure uut u'mcere longe eft dtfticiliut. �^uid i quod comit�s morboru^nbsp;dolores,qult;eq; mulu morbi ufferunt, quod uituri nequeunt, ipfu etium rtf'nbsp;ceftitdstoler^iliord^it.Atbellorumdifticultdtes,quieq;ucerbupluri'nbsp;mu 'm prielijs contingunt,quod ipfu nos mens uitdri pofte moneut,uc fub'nbsp;'mde ftig� ddmoncrefoleut,eo �griut eft perpeti,dtq^ eorum impetus f�r'nbsp;re dijftcilius, ipfu etiumrecufuntc nuturu.Hiec igitur, tuliuq- beUicos cd'nbsp;fusgrduiores,mdgisqift)rmiddbiles�ciHnt.Inquibuiquonium�rtititd�^

DE fORTITVDINE LIE� I. 107 ipfa uerfdtur,exijlit^ ex ijs,ut dtit� di[feruimiK,uideitdivm efl quoufyuenbsp;f(irum�rtemtumtimere^ce(tt,tumcottfidere,lt;juo medium i�ud reti-nelt;u,lt;iuod fdpientee Ml omni uitd lt;alt;iue d�lione probant.

Quoul(^timendum�t�rti,e:rlt;iuie�nttoleranda,^ quemadfincni. Cap. x.nbsp;�mebiti^iturilla,iiuippequihomi�emle ejj� memine-

� rit,uerumutdecetgt; crqu�mopuse�.Siquidem�nU}' domenfura^ m'mime recedet, naluram^ ita fequetur,nbsp;qiuehuncmetuendi affv�ummortalibius nonfrufiradenbsp;� ditoit rationem non cibijciat,qua eum moderctur. Idemnbsp;qiitc dura ceciderint, toterabit,firetq; acerba, code bac ratione zynbsp;duce,z^ comit�. Atlt;y hiec quidem honefti cT pulchri ^aia ,quod uirtusnbsp;bac ubiq; rel}gt;e�lat,cr aff�qui nititur.In/^iciendum etiam no modo ut manbsp;^�menfuraq; adbibeatur^t dixi,fed ca adhibita, loci quoq; habeaturacnbsp;temporis ratio.videndumq; quamobrem, esquot; cuius gratia. In quo pr 'Miunbsp;peccarif jlet,quod nonnunquam etiam iUa metuunt, qu� nuUo modo fintnbsp;nietuenda. Deinde errant, quod tametfi timeri quadam oporteat, timen-turiUa quidan,aut non permde ut oportet ,autubiminime opus efi, de-ijiq;nonquamobcdufamtimeridebeant.HtecenimjZy�fiquafuntdege'.nbsp;iKre eodem,circunl^iciendafunt firthin quibus qui labitur,is ex arce |ornbsp;titudinis neceffe efl corruat.

fbtenefrigoraLedtOit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Ahttbinetenerlt;!Uglacieffecetafigt;erapIdnfas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Ac moHicia qui liquefcat,z^ tanquam float,quid expe^are ab eo, ftifl longuidumacmuhebre potesiSed h^c in anantis perfiona firtajflnonnbsp;ownino dedeceant,quanquam etiam in amante ridentur.ln eo uero quemnbsp;adpneclaras atqiarduas resipfle impettcrcanimusdebet,quidefjepo-tefl indignius,qu�m tanta blt;ec corporis, animiq; teneritas ? cum ne apisnbsp;quidemaculeum,ut Cicero ait, fit laturusabfq; fummis clamoribus. Atnbsp;quo animo cr dicuntur,z^ audiuntur iUatnbsp;Durum �flirpegenus,natosadfluminaprimumnbsp;Deflri)gt;nt^�ft:uo^geluduramits,cr undis.nbsp;iiendtuinui�lantpueri,fyluas^fltigant,nbsp;fle�kre ludus equosyZj- fflicula tendere cornu.nbsp;fd:patiensoperum,paruo�^ aflitetaiuuentus,nbsp;Aut r^is terr Mt domat,aut quatit oppida beHo,nbsp;Cimne�uumfirroteritur,uerfa^iuuencum

�

� Terga.�tigdiwti hdj�d,ncc tardaleneHus n Debilit�tuiretsanimi,)niitat^}Uigorcm,nbsp;� Caniciemgaleapremifnui.:~nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Vides ut in eo gloriatur, ^uod � primii ftatim annts, duratus labori' busperomnemuitiecur�imdefidiam igi�oretineg^norit unquam quidnbsp;lufus effet ac mo�iciesicr fan� iure gloriatur ut uir,ae plan� uir,viderc Unbsp;cetaliosnintispuerilianimocundapauenteis.Aliosquanquant�rauiori'nbsp;bus in rebus, atq; periculis adc� tarnen conflemari, ut etiam cogitata eX'nbsp;cutiantur.Atq; illi quidem in eo peccant, quod metuenda ac no metuenda.nbsp;iufta pauitanf.hi quod � modo,menjura^ ita d�cidant, ut pen� uideanturnbsp;exanimes.Sunt etiam quos ipfapr�meditatioterritet. Quieres magnasnbsp;aliquandocopiasjiu�loprementehoftef�dit,ffgduitq;.Ciefurcumadfo'nbsp;lam frmai� aduentantium Germanorum, fuos ita uideret exterritos, utnbsp;permulti � ca�ris iam abirent'.quibus non artibus terrorem iUum ffla opinbsp;nione conceptMn,� militumfuorum animis excutere conatus e�ibiterdttnbsp;etiam pr^teritonvm periculoru, aut accept�e cladis memoria animos deijnbsp;cit.Q^am ob caufam duces ipfi ubi confligendum�erit, abolere �udcntnbsp;omnemexmilitum.animisaliquandoacceptamcalamitatem. Quocircanbsp;pro condone hortantur,confirmdnt ueteres ui��orias, er firti�imi cuiu�nbsp;. queoperam commemorant,hoflium rescleuant,fua con�lia,�uas arteiSfnbsp;iisuerbisaiultu,gefiuexp�ic�t,utuiciffefeiamuideriuelint. 'Etuer� quidnbsp;ignauius acffi^ius,qu�m ubi arcem teneas quammuniti�imam,inermianbsp;atq;paucorumagrospopu[antium minas perhorrefeerei Nam quanqu�nbsp;, bo�emtimereprudentisG'cauticfihominis, con�emati�mi tarnen e�nbsp;animi uinci ab igttauiaAn agro Soranouicus e�cognomento Albus, ts M'nbsp;eus arcem habet er naturd,er manu egregie munita. Ricius impiger dUXnbsp;earn arcem cum ob�ediffetdiutius, nec aliam potiund� i�ius rationem ui'nbsp;deret,ni�per uammt aliquam �rmidinem eu�odu animis territatis, md'nbsp;gneun uimlapidumfub ip�usrupemarcisno�ua militibus comporton'nbsp;i^curauit.lnterdiumter�repi,�llmariq;iu�it, tequeacmagnamd'nbsp;nuse��diendocuniculooccupata effet: idem in �equente etiam no�e�'nbsp;eiundtim curauit.Vbi uero dies alter illuxit, magnis�tblatis clamoribus�nbsp;omnem iHam conuei�orum lapidum uim prtecipitari per decliuiorem rU'nbsp;pem,quantamaximapoterat�flinationeimperauit, ipfeminitabunduf_nbsp;� ilrcis eu�odes territare: acnifi intra quampaud�imas horos deditioneitfnbsp;ficiffent,�re ut arce per uim occupata,�rro ad un� omnes ctederct. Cott''nbsp;' fiflim itaq;�e^,arcemq; � tantuapud ignaui�tmos homines �rmido ip�nbsp;' � ualuit)dedidcre,'E,t cum tam multa, d!uerfaq;�ngere metus�o�at,�nt^gt;

DE FORTITVDINE LIB. I� I09 fcdrw inetucndi cttuf e, uidendum e� ne inopes confiUoy� e�iili m eo pecnbsp;cemui^t timendi cdufiu ignoretnui,�gi(�qi nos rcriim noflrarum rt�io.nbsp;t-ripitautemmetusnon mod�con�liimt,ubiHehementius turbdritMi-tnum,uerum ctidmfiremi�ior primo�erit,pcifl tomen plnribta�mul obnbsp;llt;(ti5 confis, inent em ipfom ode� lobe��at, ut nonnunquom quonquom ittnbsp;ye quidcm m�tuimus,�ecie tomen decepti non quam ob caufam dcbemus,nbsp;ntetuomus. Quid cum ait Thyefies:nbsp;Coufom tmioris,ip� quam ignoro, exigis.nbsp;�ihiltimendwnuideofied timeotamen.

fit etiom aliquondo, ut animus ip�c �turortm prie�cius, imimnentio malapratfdgiat. Et quonquamcaufatimoris non apporct, timet totnen.nbsp;Hf c igitur,dlioq; huiu�nodi uidenda funtfirti. �dem quoq; afpcris at quenbsp;periculofis rebus tolerandis adhibendus e� dcleflus. Siquidem eS' temponbsp;ris,c^ loci rotio hobendo e�,retinendus etiom modus: ncc toleronda funtnbsp;que firti uiro aut paru conuenerint,aut cert� omnino dedecuerint. Vly�'nbsp;fes tarnen etiom feruorum,dnciUorumq;contumeliaspertHli�edicitur,nenbsp;dumutmulieribus'tnferuierit.Seddliuderat'Vly�ipropo�tivm,aliude�enbsp;debctbuic,de quonuncdijputamus .Etvly�es quidcmpiurafubdole,atnbsp;no�er hic minime fillax erit. Decet enim �rtem ueritotis �udium,nequenbsp;enim infidijs,molitioq; gro�atur,quibus,ut Cicero re�i�ime �entitmemonbsp;�rtitudinis gloriom con�icutus e�, N enim reHumout hone�um cffenbsp;pote� remota iu�itio.

Adem etiom �ducioliumlcx e�, 'm quibus plan� uiden' dum e�,necupidi,immodcroti,improbi,poru/mqi confinbsp;derotiotq; incompofiti uideomur. Quid autem uel in-cofideratius,uel improbius,quom ea uelle oggredi, qult;e ,nbsp;nu�a fintrationeaggxediundaiQuidmagis incompofinbsp;tum,quam nec temporis mec loci rotion� habere ? out quid (mmodcrotiust -,nbsp;qu�m�menfuro,ordineq;reccdcrefCitprimisoutemuidcnJue�,quant,nbsp;id quod og^-edi paramue, iu�umfit. Siquidem onimi magnitudo iu�itio �nbsp;�oconsdmmonitotis potius,qu�m uirtutis nomen accipit.Immonis Anni-bal,qui nuUo lace�itus tmurio,bellum Sagunthinis 'mtuUt : quodut intU'nbsp;fi'e fufcepitjfic crudeliter odmini�rouit. Immonts Catilina, qui dum pronbsp;fuis, out poucorum tantum commons, non pro communi falute laborat,nbsp;nefiriumpotriotbcllum mtulit,dumq; ad id,quodfibi propofuerdt,pcruenbsp;m'repolfietiUrbii in(endium,dcbonorum duiu/mintcritumporot.'biecuenbsp;0 �

r� in gerindis rebut idfolum conf�demri oportet, quint tufte dt^ honC' fte,fed Hires cuiuft^ metiencLefwt,ne turpiter fHccumbiimus,tdnqui onenbsp;ri omnino implt;tres.Vdrro,vUminiutqi alter dd Thrdfttnenum, alter dinbsp;Cditndtydum Annibdlit drteis defticiHt,dum qudles habcrentexerdtut,nbsp;demq; dtvm feipfos pdrum noftuntt rent Rontdndtn pen� ftmditus fttbuer'nbsp;tere, �icoldus Pi�ninus,Qr ante eum Mutius,qui cognomindtus eft Sjornbsp;tidtcldriftimi ambo duces,nonfemel rent pdrum projperegeftere, dum ninbsp;mmm conftduntydum inccptdfuprdfrcultdtes fufcipiunt.Portem ndnquenbsp;ut niinbtte inftdioftvm,fic uel cum primis cdutum, aquurnq; rerum fuarunbsp;aftimatorent uoluntut.Qtio ingenere Idudis ntdiores nof^i Q�- Kdxi'nbsp;ntum primum eft� uoluerunt.iJo mediocrent ctia hinc Idudent tulit Fran-cifcusSfirti�fili!is,quip�ftMedioldnenfibusimperduit,autnuficf�rtFrinbsp;dericus'Vrbinds.Cducndd quoq; non nutdo turpid, qutc uidedntur dcftx-dd, uerum etiamfordida : quibus quid ntdgis effc alicnu ab eo poteft uiro,nbsp;qucntddmirdbilentefftcerefirtitudo debedt^ Quocired ftcon^drefibinbsp;imdilt;^ ftrtis debet,itd quidentnbsp;nbsp;nbsp;ntetuet,?^ tolerdbit,(^ confidet,z:r dg

gredictur,ut in iis,dlijsq; qua; ex codent funtgenere,nunqudnt i feipfto re ceddt. Q^ippe cui non ddionum ntodo ipfdrum, uerum edrumrerum o-mnium,qu� adiones tumantecedant,tum affequdntur, dutijs tdnqudmnbsp;cottdterdles aftideant, ratio diligenter tenendd eft. vbiq; igitur dignitd'nbsp;tent itd tuebitur GT m agendo,nbsp;nbsp;nbsp;in tolerando, ut rationis num�ros fuos

expleat.Quod turn maxime confequetur, ubi finem ipf mt circuftgt;iciens, ttd lUum tanquam ad metam reiia uia properduerit. Cum autem pulchri,nbsp;honeftiq; gratia omnis ab eo fuftdpiatur d�io, cun�la�p ad decus reftrat:nbsp;hocdfftqui nonaliter poterit,quimft diligcntiftinte in cunHis dignitatisnbsp;fuie rationem habuerit. Cuius quidem Cuend� non una,ut dixi, cautio eft,nbsp;Siquidem turn in metuendo atq; ftdendo,tum in tolerando dtq; aggrediennbsp;do, deniqi in tota ip fa dgendi progreftione, itd eum ftngula circunftiice'nbsp;re,fic cunfla metiri oportetsut qui intelligdt ad firtitudinem ni ft perftr'nbsp;tia, dd decus quoq; acpulchrum, niftperhonefta, deewdq; perueniri nc'nbsp;quaquam poffe,ut � primis ftatim progre�ionibus dd finem uftq; perpC'nbsp;tub quafi quodamfibi tenore conftet,idemq} ubilt;^ dpparedt. Atq^ ut for'nbsp;ternipfumtanquamfidslinidmentis inumbremus: quiquteoportet,csquot;nbsp;quam oportet,cr cuius etiant rei gratia, cr quando etiant oportet, tok'nbsp;rat atq; petpetitur: Q^iq; item,ut par eft, cr metuit,nbsp;nbsp;nbsp;confidit, agit^

pro dignitate : atc^ ut ratio reda pra;cipit,K eft, quern qunerimus firtem: cuiustolerantid atq; perpe�io,adioitematq;aggre�iofufeeptaeftho'nbsp;nefti or pulchri gratia,quando,Ut magiftro placet Ariftotdi,ddioiii5 ettnbsp;iufiqi

��finii efl dd hdbitum reflrendut, �r uiro flrti flirtitudo ipfli honeftu acpulchrum efl:aut quiafccuf quidem t atqaedlitcrfehaberenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agere

turpe ejfltidc dedecorofutn. Sit^uidem CT popultu Romanm, �r poten' ti�imi�epe reges -, kui�miu fociorim iniurids armk uindicanddsfufce'nbsp;perCjnoittimlMdisdt^honeftigrdtidj^Mmut dedecus ac turpitudi'nbsp;�emfiigerent: ^uandoex uldfcendd'miurianon tantd pdratdlans erat,nbsp;quanta ex defertiffo�js in�tnid.

quot;Vtrum 'm mctu,an 'm fiducid moderdndd uirflrtk md-gisperj^icitur, Cdp. XII.

Eddre dutem metum ^udmfiducidm regere cum fit difi ficilius,flgt;rtisuir'mi�o(jtMm'm hoc mdgkc^perf^i'nbsp;cietur,nbsp;nbsp;nbsp;nobilitdbitur. Qupcircd iwe i�i plur'tmwm

Iduddntur, (piidijflcilcisdtc^ dflerdsresdnimoeredo mdgnoflrenteis metum repulere, dolork^, cuiutnbsp;dcerrimifuntmorfus,eudfcre ui�lores.Ndm �rtitudinimetuf, cum relu'

detur mdgis tjudm fiducid, perflrre, qudm dggredi, nbsp;nbsp;diflicilius efli amp;�

dnimi etidmfirmier is, quippe cum firenti acerba ,utpote'mre pr^iefenti dolores,dlid^; mdIddnteoculosobuerfentur,Gr fl�eciequidemf�dd,mdnbsp;gis^ dc mdgis firmidolofd. Q�i uero dutidm dg^editur,dut idmidm eflnbsp;^gff'eflurus,mtdum ip�um utj�turum mdgis dttimo cernit, lt;pidm re ipfitnbsp;fintit:qumtolerdntidcumfitdiuturnior,dg^e�io ipfd breuisefliM'nbsp;menti. Ad hiecdggrefj'ores ipfi parteis fu�eipiunt potiores,lt;juibus ejui rC'nbsp;fiflunt,in hoc etiam llt;tbor�t,quod parteis fuflinent 'tmbcci�iores.tnde minbsp;litdreilluddi�um,dup[icdtisuiribusqmddoridnturpugitdre.Anullisunnbsp;^uam in bellis Romand uirtus, qu�m in f rcundo punico be�o cldrior eni'nbsp;tuitiQuocircd aflieris inrebus ^ui non turbatur, nec tumukudns, ^oinbsp;Geero c�hde^ddu deijdturfied prafenti animo cf confilio utitur, itkfinbsp;li iureprimum'mdrceflrtitudinis locum uindicdt. At non fentiet uir�r'nbsp;t�s uulnerd,aut non dolebit, immo cx fentiet cwn fit homo, �;' dokbitZTnbsp;g^duiter fecivm agi 'mte�iget,firct tomen nonaquo tdntu/m dt�mo, utrunbsp;etidm magno at^ 'mtd�lo, i^uod honeilum ijuod pukhrum, �juod fe dt-gnum id iudicet: ocfi fectis �cerit,turpc, moac,fcemineum effe. Eten'itnnbsp;Kdriuscumfineu�ogemitufecdbdtur,tiincebdt(iuidemdolorcmmagisnbsp;^uamnonfentiebat. Thefeus pofl grdui�imos iUos Idbores exhauflos,nbsp;dpud Senecdm queritur,feq; perpetiendis dc�fliim mdlis �tetur:nbsp;^^d�lfa uirtus roboreantiquo caret,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Tr�pidant^; grejj�ts.��eu labor ijuantus �it, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**

, Idem quoq- moriftrtgrduiter,neq; cnim uitdm odit,ut quiftidtft md-xime digftwm,qui uit� i^ta bonis perftudtur, mteUigdt^ honeftdm fibi mdteri�dccduftmpr�beri ftepiusutendieuirtutis uiuendo diutiui. Qtdnbsp;hoc mihi uidetur ddmirdbilior,ldudtbusqi mdioribits proftquendus, quodnbsp;uit^e fuapartum per Idboresdcpericuld in dubijs dtquedfteris rebuSjinnbsp;betto denique deem diitcpondt.

Vmdutemcy'ntetuere uiriem ftrtem,^:^ confidere dc medium in utroq^ rctinere,ut di�lum eft,oportedtsuidednbsp;mm,ft pldcet, GT qui ftnt,nbsp;nbsp;nbsp;quo etidm nomine dppel-'

lentur, qui turn in hoc,turn in illo medium deftrunt, amp; tdnquam in pr^ceps reliila ratione rdpiuntur.Flec ueronbsp;in coft)lumpeccdtur,quodquidam nimismultd fiducidinijs qu�terribi

lidfunt,utuntur:ftd quod metum ipftm, qui homini naturalis eft, omni � pdrte dbijciunt.Et hi quidem uix nomen habent, res tdtnen ipfd inteUiginbsp;tur.Omnem proft Ho metum exuift'e,hominis eft dut pdrum fdnee mentiSrnbsp;dut prorfmftupidi dt�^ obtorpeftentis. Qitis enim nift demens dtq; in ftnbsp;rorem diim, dut non rdtionis modo, fed pen� ftnfuum ipforum expers ftnbsp;�lm,diluuiones non horredt,motueqi terrarum atq; incendiatHiecigitUhnbsp;tdliaq; non metuerc,uidetur magis non ftntientis cuiuftidtn, cut infini honbsp;mini^,qudmftnftrdtioneq-beneutentisefje.

Viueronimis extimefeit, eumtimidumacmeticulofutfi dicimm: qui nec in eofolum peccat, quod etidm non mf'nbsp;tuenda pauitat, ftdquodeaqu^timenda funt, nequd'nbsp;quam,ut oportet,timedt.Itaqi trepidat,horrefcit,pdllettnbsp;ftgit animmsmetu membrdquatiuntur. Quee res efficittnbsp;utqudm hie a, metu uincitur, tarn iUic a fiducia def ratur : nec folum uiri '

DE FORTITVDINE LIB. I� UJ idntenttnecejjeeflj^equoqi dcfiitui.Rtqi uttimidiell, tumi^uimettien'nbsp;datton futit,nwtuere:tum in ijs, qti� inetu di�u uidcantur itnodo, uiit^snbsp;reccderc'.�c duplex peccatum eft eiui,^ui nimis ctiam confidtt:num c ni'nbsp;mu fiducienbsp;nbsp;ttggreditur quie uggredi�du nuUo tnodofinf.zx po�qudm

ffl dggreffu'S,uirAuf,inimoq; ita deficit, ut quantum antcarcHam fiden' ug^edicndi r�gulant prtegredicbatur,tantum pojt,nbsp;nbsp;f�rtafj� ue

betnentiui fuperetur� metu.lta^ cr confi(nditur,cr conflernatur, gt lt;t6 niceptoignauiterdefiftit. Adh^cantecogreffumnimis ctiamfijlindtZTnbsp;calet.GT tanqu� rapitur ac ge/lit. Poft in ip/� periculo pofttuf,hteret,he'nbsp;betdtur,tabefttt,ft-iget, metu tela decidunt. Quart O'arrogant idem hicnbsp;ejftftlct,fiquideni plura fibi, quant futa captus eft,arrogat. Etgloriofusnbsp;finiuLuorq; uirtutiteft,quandoquadaft�qui nuUo modo poteft,ftgt;rtiinbsp;uult uideri, � quo cliam numerofunt quot Grteco nomine ifuja-urotr dici'nbsp;tgt;tua,noftro,militesglortofos.

Vocirca cum o' timidi, o� audacehO'ftrtes in ijfdcntt Ut di�linn eft,uerftntur, O' iUi quidem nimiit dut timen'nbsp;W ^^�dutconfidendo�re�o rationeq;longiuiabednt,ftrnbsp;tetproft��, quod eft inter utrofq^medium,retinebunt,.nbsp;Quare no modo qu^e ftrendaftnt, o' cuius oportet grdnbsp;tia, o quando etiam oportet, eorit pcrpejjbreterunf.nec tantumut parnbsp;eft,metuent atq; confident,dgent^ pro dignitate, atq; ut rdtio, redumq;nbsp;docuerit, uerumetiam bene utiq; re�eq; /^abunt, ac nuUo modo con�otnbsp;ientur. Atc^ ut ante congrefjumfedatioresfunt ,ftcinip�t congre�ioni'nbsp;bus, plane impigri dtq; alacres erunt. lidem nihilad oftentationem refi'nbsp;^nt,nihil indnefequuntur,uerdm laudem concupiftunt.�io tumultuaturnbsp;uir �rtis,neq^ eft �editiofus,dut iufti honeftiq^ ccnteptor,dut detre�latornbsp;imperij,neqi rerum fuarum prtedicator, pneterqu�m ubi nece�itas ac rdnbsp;tio aliter tulerit. Atq; ut laudari ab al�s �ud non iUibenter audit ( nam O'nbsp;ficonfcientidfuacontentueeft�poteft,lietdturtomen habere rerum d[enbsp;ge�arum tcfteis) fie dliorum rede fiHa libenter comm�mor�t, M� quibusnbsp;laudondis neq; pareus effe debet,neq; adulator.Vt autem habitm ipft quinbsp;fit plan� inteUigdtur,placet ftrtitudin� ipfam definire: qua: proft�l� me~nbsp;diocritof quiedam eft, in ijs perieulis obeundis, rebui�j; periculofis, outnbsp;peruincendis, aut perfir�dis, qute mortem aUaturdnbsp;etiam repente uideripo�int.

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jolumdt^; pericu�, ucrumrumores

pcrfa�pc detcrret. Vidcre licet illorum ord, dtlt;j; artus pdllor dc treiwr occupct. t^anc}; ubi dnimum terror cocu�it,tum ftcit�mnbsp;pd'dorjcquituryC^tdntU'Sdliqu�ndo tremor, utetidm dentes cr�pitent.nbsp;T um pduor inuddit,z:r pduoris cornes exdnimdtio, conturbdtio^,ut nulnbsp;lus eis locus tutus ejje, nu�im djf erri poffe duxilium de pree/idium uidednbsp;tur.excidunt cogi�dtd,non folum conJUid udridnt. TS.tenim conturbdtio'nbsp;nis proprium cft,mentcm Idbc/��dre. Ex ^uofintc cogitdtiones dtqs connbsp;filid ipfd mdn�t.hinc �rmido exiflit,metus,ut Cicero dit,permdnens, CXnbsp;pigritid,qudc,ut Cicero etidm definit, metus cft confequentis Idboris, iW'nbsp;pi^os enim appelldre illos mdxime rcrum feriptores(blent, qui tnilitd'nbsp;reis Idbores libenter ddednt,C?' ignduid,qud; � ndudndd operd dnimu de'nbsp;terret, (egnitics plcnd humilitdtis de remi�ionis, ej difftdentia, qu�nbsp;�ggredidutmhilpermittit, dutdb incepto turpiter uti defi/idtur cogfi,nbsp;metusn ipjum confequuntur.'Propriu etidmmeticuloforu efl(ndm qudn'nbsp;qudm minus ufitdtum nomen efimeticulofi{s,qudm timidus, utimurtd'nbsp;men non minus libentcr,fiqu!dcm timor-finde timidus ducitur, me tu ipfonbsp;continctur.EHeniin timor md!idppropinqudntismetus,utuidc)�ipo�itnbsp;redius etidm meticulo�us, quiim timidus hicipfie d nobis uocdri. Sed necnbsp;erimus de uerbo(b�iciti,quod ufus idm probduit,utemurq} utroq^ pro dr'nbsp;Utrio. Eft inqudm proprium timidorumfi-dngi dnimo, ubi Idboresftf:i'nbsp;piendos intettigunt,cr uiribus ftdtim defici. Quidenim timido imbecil'nbsp;lius idtqi illd quidem infidfti�, kfecimbccitlitds dicitur Aidcm periculiinbsp;atq; dduerfis repente obldtis itd confterndntur, ut prop� uidedntur dtto'nbsp;niti.Eidmdoloribusqudmfiiccumbdnt,poftuidebimus.E)ecldrdnttyrdn'nbsp;niqudntos impulfus hdbedt etidm dd crudclitdtcm metus (qudmuis crudenbsp;litds ipfd dl:o � finie mdndre uidedtur')C^ qudm mdlc diuturnus fit impC'nbsp;rij culos. �tdq; quotus inuentus efi tyrdnnus, qui nonf�erit crudelis dte�nbsp;grdftdtorfPropondtur dntc oculos E)ionyfius,propondturEherlt;cus Ale'nbsp;xd):d�.r,propondturPhdldris,dlijqi innumerdbiles.Qudmueroref�rtdnbsp;(uftiicionibus dtq; infidifs eorum uitd fit,ex eo dppdret,quod rdro f�r� f?nbsp;rdnnus niji ueneno perift-Autglddio.Abftinebo d cemmemordtione recctfnbsp;tiam tyrdnnorum,neuiuenteis uidcdr ue�e offendcre.Timidis igitur ui^nbsp;uUdunqudmfolctefteficcuritdfdutquief, Q^fociredtimidw quifq^du^t

DE FORTITVDINE LIB, I, fl$ f�: 'm primii �iglt;ix,eitlt;^i ut i�i uitio nomen eft t'miditta,ftc hicc ftigdcit�fnbsp;re�edicit ur.'Enecat etiam tneties, non folum profternit. Ita^ Lycdi iUctnbsp;dumfiirentemftigitHercuIem^omplexiiStirttfipfetremebH^mdnumornbsp;tem meta conftumpfit, ut nimio de me tu extinmituf, mortem non ftnpffenbsp;uideitur.'Et ijuoniam dubijs m rcbu^,utatt Stutiue, pe�imui augur eft ti'nbsp;fHor,neceft� eft hune eundem dies ZJ' nodes folicitari. Has animifoUcitU'nbsp;dines ac uexationes, quando omnem auftrunt rerum meliorum expeda-donemydeftieratio ftepii folet,qu� omni confiUo, rationeq^ deftituta,fem'nbsp;pf r in pr^ceps rapit atq; propeSit. omnino meticulofi obfummdm ani'nbsp;nierummoUiticmatc^ 'imbecittitatcmindoloribus cernuntur,qu�mftntnbsp;demi�i.Itaq; nihildurum tolerarepoftunt,nihil after um patLStat'm connbsp;cidunt ftxmineum 'm modum, eorum funt inuliebirs itti eiulatus ac lamennbsp;tdtiones.t^ecucro'munotantumdolcrisgcnerelabaftitconftftim,acfucnbsp;eumbit timidus,ftd ubiq; idem efte folet, acftii ftmilis. Qui amans egensnbsp;ingre�useftprinceps amoris u!as,is fuperauiterumnasHerculiserU'nbsp;mnis ftis.vim amoris ftmnon poteft, atq; adeo non poteft, ut erumnasnbsp;Herculis ftrrc putet cfteftcilius. After a res dolor eft,quis negat ? CX quenbsp;patiac tolerare fit perquam difficile, nemo it inficias ,fcd aliud eft fentirenbsp;dolorem ac moueri co, aliud frangi ac deijci, Itaqueaudiamiis quidetiamnbsp;i^utricula de hac ipfa re fentiat:

vid� iudicio etiam muliercuhe fuperOri amorem poffef poteft initio, Sed ubi ftmel iugum impofuit,di(ficile excutitur. An ignoras cequum Mi'nbsp;Wum, optimum erumn^e condimentu efteiut fapienter dicitur apud Plaunbsp;tum-.pbilodeta pati uulnus non poteft.Quare mori cupit, zy �f�blimifanbsp;'m fludus deijei prie dolore ac cruciatu. quid efft dicas mfradius?nbsp;�^uando autem[anatus eft,tolerabilis cert� dolor eius erat. Rede igiturnbsp;de uerc i� Hcrcu/e Oet�o dicitur:nbsp;Pepulit uires,pondiis malt,nbsp;Caftis animo qui tulitiequo.

Nfc pnf icrcutMr KKtrix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t�topere dedoloris impotetia queritur.

Hccuba in canon uerfa diciturin�bulii, m lapident �iiobe, utra^ lu�lumatq; moeroron. Quorftonhieciutintelligamtif tnuliebreeffe,o'nbsp;tnnino dolorifuccumbere.�n ^uo uitio,ut dixi,late patet timidorum �nbenbsp;ciUitas a^t^i infraflio. Adhibenda eft igitur in confilitvm ratio, qult;e �ren'nbsp;dumnonmod� patienter doceat, ueruntetiamfuperandum. Siquidentutnbsp;Mfrfclt;e (pto^ uerbis loiiuamur,nunqua potefl non effe uirtttti locuitqui�nbsp;^oniam in mediocritate perl^icitur,in eo timidipeccant, quod earn in donbsp;loribusquconlongi�imcrelinquunt. Quocircadumamorem,dumpan'

bos, aliaq; molelia atq^ lerivmnofa tolerare nequeunt, dum doloribus ex-cruciati finirefemel i�os,Z!r cunflis liberari mokflijs uolunt, out laqueo, autgladio^onnunquam ca�buf,aliquando media uitamfiniunt. id quodnbsp;non ad �rtitudinem,fed timiditatem potiiK re�rendum eft. Qvandoqui'nbsp;dem mollis atque imbectlli eft animi,laboriofa acmolefta deuitare ueUctnbsp;quodq; pulchrum eft toleratu, non tantum nolleperpeti, uerum quod U'nbsp;boriofum effe appareat,prorfus recufare,cr ftonte etiamftgere. Quan'nbsp;quamautemtolerantiaipfauiderijortaffepoteft,aut nihil omnino,autnbsp;cert�parHmlaudis,decorisqi nonnunquamaUatura�pfatarnenmoleftia'nbsp;rum recufatio,nbsp;nbsp;nbsp;dolorum ftiga turpis att^ Mecora cenfenda eft,

SicenimAntigoneQedipoden aUoquiturmori iamde�in^tem,fed malis urgentibmobfldre,necfe uertere aut retro dare,

n QuifrtaproculcMit,acuitabona �� Proiecitatq;abfte�it,z^cafiisfuosnbsp;n Onerauit,ipft,ceu uideo,nullo eft opus,nbsp;S� Quareipfemortemcupiat,autquarepetat.nbsp;ss Vtrunq;timidieftueUe.�

Quamebrem timidi eft mortem ftbi confcifcere,quo moleftijs dclabo' ribus dejungatur.Videamits quid Virgilius de ijs fentiat:

Hdbct Cato dcftnforcs fuos. quid ni habeat � cum in eo deftndendo U' bertatis patrociniumfufeipiatur. Sed certe nonita multos annos Catoninbsp;perftrendum erat,dum Brutus Ctefarcm conficeret. ihd/eunt or lUi phi'

DB FORTITVDINE LIB* I* 117 iofophhqui mortem fibi confciuijfe memorMtur,ut cor[)ori^ c�rcerecfjr4nbsp;�o,/iinlibcrt4temajjererent: cumquibm quantopr^efidntiusacmeliutnbsp;effetnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non ante abire uoluiffent � uita ,qudm exanclatis priuf ijs^

qult;e funt hominu/m,e:^ quidem philofophorum hominum.Labeo Mdr) i� cakmitate itta macedonica,cum celer hoflis prcnwret,fe^, natum^ gla-dio traiecit,ne uidorii O�auij uultumftftineret ,ut'meiudf-pulchro ho-diequoq;fcriptumlegitur. firmioris certehomin^erat, nonfiigereexnbsp;�tcicydut iw ipp iamffga conuerfo equo, mfequenti hofli armatum peHuinbsp;offerre. Potuiffet Ca�ius etiam p Brutuf ceciderat, reparare exercitum,nbsp;tiec tain repentinoconfilio�nwlo iugulumfuumpriebere. Sed hiec par-ciui reprehenduntur propterautoritatem maxmtorum ducu, qui huiuf-modi exempla ippaut primi ledidere, aut ab alijs lt;edita quap legem quannbsp;dampiere ffcuti. Rcgiui etiam mos put, uenenuntfecum prre ad incertanbsp;�rtunlt;e. ttaq^ er Aemilij Pauli honoratior morsjuit, quod capitale effetnbsp;militem Romanum ex acieptgere. Et iKwi� Br�tiM Romanic libertatiinbsp;affertor, iw proMoctOjtem Tarquinium ipfe belli dux equum�atim ade-git,quod hiec la�cs effet temporum i�orum. Nero Claudius fan� qu�m fernbsp;uiliter mortuuf epffed o uocem omni moUitia liquefccntemsubi ep�nquit,nbsp;d�coda mea? aquam decodam requirebat inpega. Nuper mercator cumnbsp;abnegari pbi depoptam pecuniam cerneretffeipfumgladio traiecit.Quinbsp;qu�m feruilis,erptpra qu�m did potephumilis atq^ abieduf effet, i�udnbsp;d�clar�t, quod non modo pecuniam qu�m uitam chariorem habuerit,[ednbsp;quod amiffa pecuniafffe uidurmn diflxderct .Non multii ante annif loi��nbsp;�cj Salernitanuf adolefcens cingulofefujpenditad pneftram, 0J ^�5 nWnbsp;lierii �fr amatie proffedus erat : ut non tantopere admirari debeamut,nbsp;^Mod de Iphide � Po�tis fcriptum e�. St uolui�et effe tolerantior, pMla^nbsp;lim autuim amorii repuliffet,autmulierii �rfan'mfeanimum traduxif-pt.inSalentinii tnuicoCa�riniano biennioant�pueUa,eut Neierrfnomen erat,dum obijdtur in conuitijs,quod � Leontio,cui pada pterat,ffrenbsp;taac repudiataeffet,n��o dato reffonfo,fcfe �atim dciedt in puteMn.Manbsp;tor a quotidie cr � uiris,Gr � matronif opprobriafu�inentur, ctr per pa-tientiam eafepe quis a�equitur,quie alia ratione,aut uia nequeot a�equi.nbsp;Atq; ut nihil omnino aliud �rtiter�rendo adipi�catur, idud cert� adipi-fcitur,quod inuidumfefe,quod deniq; uirum effe o�endit. Ad h^chuiuf-modi mortes quid habere poffunt pneclarum, quando propopta e� us lanbsp;lorum atq; lerumnarum pigauftfiepius eft didumiEtenim mori tp� uo-Itnt, non quia pulchrum id iudicent ffedut morientes mala depigiant: nenbsp;Hident alios uirilitcrtolerando ab exilioinpatriam, adgerendosma^-t i

118 IO. I o VIANI PON TANT �rdtusreuocdtos,dUosrepdrdtorur�usexercitu,t7tutdtdbe�i�rtund exnbsp;ui�lii eudfiffe ui�lores, multos etum in tenui�ttnu re uixi�e honor(tti�i'nbsp;mos. Abunddthuiu�nodiexemplis honimuMuita. Atq; utddrem reded-mus, mo�i�imi dc lique�cetis e�diiimi, hlt;ec �miliaq; morte uolutetrid de-uitdre. Cuius rei illud quoq; certi�mum cft indidwin, quod in doloribusnbsp;dtq; dduerfd�rtund con�ituti optdre mortem folednt,c(vm qui uoluptdti-bus dbundent,pro�erdq; �rtund utuntur,ij uel ipfi/m mortis oderint nomen. Ac de timidis quidem nunc hddenus.

De Auddcid,Qr Auddcibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cdp.nbsp;nbsp;XVIL

�miditdti contrmd eil dudacid, qudndo i�d nimium me -tuit,contrdhlt;ecn!miumconfidit,dt^;eti�dudet.Efldu-tem duddcis proprium, er dnte qudm periculum ddedt, er poflqu�m ddijt,fuprd qu�m fdtis e� con�dere. QHinbsp;fuprduireis condtur,dudctq; ultrd,qudm rdtio re

dd exigit,necc�ee� 'm ip� congre�ionc dtq^ inter dccertdndum, uiribus ettqs dnimo deficidtur. Ac tdmet�i mitio uidetur duddx hdbere quidd� �r-ti�mile, dc i�ius dnimum priefe�rrc, po� tdmen ut parum firmis uiri-bus,mpdr^ inceptofuccumbit,dtq; int'imiditdtemrccidit. Etenimduddnbsp;ces dnte periculddditd, Idboresq; fu�eptosnimis quiim dcres uidentur,nbsp;funtq; dd incipiendu pr�cipites, poAucro mdgissrndgisq^ de�ei�t, uide-riqi incipiuntfimiliores hd�t�tibus, donee concidut dnimis, dppdrent^nbsp;ip�s etid timidis 'mbecilliores.Audidmiis qd�e Phaethonte loqudtur Outnbsp;dius,cuius qud duddx mceptu,cr uiribus 'mtpdr e�etf�lio pdter o�endittnbsp;�gt; Kdgnd petisPhd�thon,er qu� non uiribus i�isnbsp;M Munerd conuenidnt,nec tdm puerilibus dnnis.nbsp;t, Sers tud mortdlis,non e� mortdle quod optds.

�gt; plus etidm quim quod�uperis contingcrepo�it, �gt; PofciscTdjf�dds.'^ Etqu�fequuntur.

Luculenti�imeenimlocumhunc executus e� Poetd.Q^ibus tdmen Ehdethon nequdqudm deterritus:

�� Occupdtip�eleuemiuuenilicorporecurrtim, gt;gt; Stdtq;�uper,mdnibusq;leuescontingerehdbendtnbsp;�� Gdudet,^ inuitogrdtesdgit �mdepdrenti.

N fc multo pofl,ubi cocdlui�e equosfen�t,qudm repente in�ddtu e� dnimo,ut nee�idt qud creditdsfibi hdbends flcddt,nec qud itcr �t, ncc�nbsp;fcidt,equis imperet.ttdq;Ut

Ndm curru exeulpii,atlt;j} � coelo pracipitatui in terra ignota ignobi-liter mortuiK dicitur.Ejl igitur audacilt;� coniuniia temeritas, infilix hu~ ntanarumat�ionumo'duXiZy'comei.�ihilo minits audacibufali'nbsp;^uando�rtuna a/jgt;irat,fcd cum uir�rtis nihil ad firtunam r�f�r�t,immanbsp;omnia in feipfo repo�ta cr coUocata habcat, ut qult;e�rti uiro in adoriunnbsp;dis periculis,iif'dcmq;�ipcrandis cade ilia�rtunic beneficia, audaci euenbsp;niant, ueram tomen �rtitudinis laudem non e� adeptus, ut qui in�etlo'nbsp;culis ufiriones cum fintjrcgum tarnen perfbnasgerunt. Quamobrem finbsp;tnulotorquidem uirtutis efl audax,nbsp;nbsp;nbsp;tanquam adumbrata quada per'

fona,quse qualis fit,res ipfd indicat.Ac tametfi uiro eti� �rti �rtuna non nunquam opitulatur,nihilo minus �rtuna etia aduerfiantc, quod fiuu rmo'nbsp;nus cfl,lt;edcrc nonrecufat.TtJcc ignoramus�ut etia Statius ait) e�e ubidetnbsp;uiresnimius tinior,nam zr timidt�imlt;e qua:dam bclu�, ubi nu�u haberenbsp;� pro�giii claufa;�ntiHt,�rociorcsߣl�e, zr ob deffierotionem eti� acernbsp;rime pugnant. QKlt;f res efficit,ut ncc de�eratio ueru af�qui �rtitudinisnbsp;nomen queat,neq; enim perdcffieration�pcrueniri ad�rtitudineacde-ctn potefi,quando ne in Phyficis quidem dari iUud folet 3 ut ead� ipfafintnbsp;ex quibus idem aliquid cffici�lcat. Siquide�igus ,quod coloris proprinnbsp;ell,nonnunquam urit.Ad hac cu uirtus omnis tnoralis fit uoluntaria, dc'nbsp;ffieratio coatium quid ac uiolentu potius uidetur efje, cuius principia ernbsp;caufie �rinfecus magis proficifcanfur,qua uoluntatem ipfam trahant, uenbsp;xcntq;.ciuid quod de�erantes nihilomnino penfi habent, cu �rtes�q;,nbsp;fuasq; res atq; atiioncs bene penfent, ac rationc moderentur ? Et illi qui~nbsp;dem de falute initio ualde�liciti,pofi dejfierant. Porti ucro qu�quam chanbsp;ra uita e�, adipi�endi tarnen decoris gratia, labor atq; conatus omnis abnbsp;eo�ontefufcipitur.Licetautcmmcdiumnonnunquam efficiatur, �jModnbsp;alias medium non erat, aliud tarnen e� dc�gt;crare, aliud mori decernere.

hoc qutdem neq; confilio, ncque ratione caret .�llud ucro omnis con' fi�j ,omnisq; ommnorationis e�expers. ciuid quodhiccummoriiatnnbsp;decrcuerit, aninw compofito, minime'que conturbato accedit ad finem,nbsp;quem fibi idm propoftit. Contra,alter eorum,quie agit,pleraque non in-^nbsp;tc�igit,cu�rtes nunquam non intelligentes agant.QUcequidemresetionbsp;efficit,ne irati �rtes effie qucant,uti paulo pofi docebimus. Q^uiuetiam innbsp;repentinis, zy' nec opntatis per habitum �rtes agunt, qualis nullus f

. def^erMibui. lgiturncchi,ncc(jiti�nimiometuflrenuealiiiuiduidenfuf �gere,in�rtium f tnt numero co�ocandi. Nfc Kfr� qH� de Sabinis mulie

., ribus h'ddita fmtjddrco minus pleno funt ore laudanda, tjuod l�uius di' cat,uiilomulismuliebripduore,Ml�sintela�uolitantiain�rre.

enittt inuidcndiiM e� tdm ruro, memordbiliq; �cinori. M non c� miilic' bris uirtus�rtitudo^idelicet Amdzonides �rtes non funt habitlt;e, nec il'nbsp;Id Scythdrum regind.^^drivine�mulierem �rtem euddere,immo rari�i'nbsp;mumgt;non tdmen utfieri non po�it. Ciuinimmo quo e� rdrius, es� fexus ilnbsp;leimbeci�ior,eo prlt;ecldriusdcn�bilitdri dignius fiidivm. Itaq; putanduntnbsp;e�jmulieres iUas utfceminM,ut in�uetds,�dtim dd primum armoru a�enbsp;ilum exhorruifi�.�^dm or ipfagladior�micatio e� ipfis etiam uiris h�rnbsp;ribilis.P��ubi�feinconfiliumuocduere, rdtioq^ uireis �uds co�git,Qrilnbsp;tine parentes,hincuiros pugndre,dc fe�e,dut coniugibus,dut pdtribus, �rnbsp;ta�eetiam utri�[;orbdseocertdmine�turas reputaucre. Etquidfeittnbsp;tdnto di�erimine�cere deceret,quid etiam ratio po�eret, inteUexere : tiinbsp;quidem non uiilo mdlis pauore, �d forti tum confilio, tum animo in ine'nbsp;dids dcies intulere. At qua menteiutfi impetrare precibus po�ent, pneltiinbsp;dir interent. Sin minus,ut corporafua parent um ac coniugum telis, id e�,nbsp;morti quamhone�i�imieobijcerent.'Vir be�o accrrimits Aurclianus AH'nbsp;gujlus non triumpha�it de Zenobia, ncque decem in triumpho mulieresnbsp;duxiffet, quds uirili habitu pugnanteis inter Gotthos ceperat, cum reli'nbsp;qua in pr^lio�rtiter dimicantes cecidi�ent, quas origfitem ab ipfis Atndnbsp;Zonibusduceretitulusindicabat. QtidlisdutemZenobiaipfa�erit,ednbsp;qu� de Odenato uiro eius�ribuntur,docerefatis po�unt. Fuit enim odenbsp;natus uir acer,acmdxim�inclytus, quem primam lt;�tdtem fatis co�at extnbsp;gi�e in capiendis Uonibus, pardts, ur�s, caterisq; fylue�ribus animdU'nbsp;bus,�mem, lt;e�us,frigora,pluuids 'm fyluis ac montibus iuxta perfirente:nbsp;quibus durdt� fiteile po�ea beUicds di�ieukates, tum aduerflt;s alios, tuiHnbsp;maxime aduerfus Perfas tuli�e, non aliter etiam Zenobia coniuge a�uC'nbsp;ta, quam marito�rtiorem �i�e perhibent,�litam etiam inter peditefnbsp;ip�s uerfari, ac plura pa�uum millia pedibusfimul dgere, Orientis to'nbsp;tius imdierum omnium nobili�imdm,^^ ut Cornelius Capitol'mus tradit,nbsp;etiam �rmofi�imam. Audiamus etiam qua de Zenobia ip� AurelianUfnbsp;� ad Senatum�ripfit: Audio, Patres con�ripti, mihi obijei, quad 'mdi'nbsp;35 gnumuiro, indignumtriumphoficer'm,quidcZenobia triumphdrit��nbsp;33 t^�illimediusfidius,quimeaccufant,dbundeetialauddret,fi�irentqd^nbsp;33 iHa e� mulier,quaprudentia,con�antia,gxauitdte,liberalitate,�ucritd'nbsp;teetiamc�ufusuocaret.Aufimdicere2enobi�fiii�e,quoduireiusOdf'

ttdtui Perfdi uicerit, acfifgdto Supore, Ctefiphontem nbsp;nbsp;nbsp;penetrauerit. �

Po/Jumetidntaffirm�ret�toAegyptiatq^orientis populismulicremter � rorij�iffeMfenonArdbes^jionSdrrdceniinonArmenijmoueredufipnt. etnbsp;HtWcJ ego illdtn incoltonem eff� lu�iffim, ni feirem qudntum inde populo �nbsp;Rontdnopro�(turus�m,quippecuiuf,liberonimqi eins imperia ariens tenbsp;feruiret. Sedidmddduddcesrededmin,^ui(iudlesfintgt;cum'mprouo' lt;�nbsp;cdndo,tum poft prouocdtionem ipfam in conferendis mdnftui ,Tdured ilnbsp;le Campantit docerefatis poteft:ndm uerbis qudm re procior ,uteft dpudnbsp;eundem Liuium^cum Cldudio Afe�o milite Romdno,quem etidm contem'nbsp;pto iure ho�jitif prouocauerdt,cquo cogrcffi(f,ubi dliqudntum pugnd ex-trddd, fine uUo effet uulnere, minitdbundusq; dixifjet in caudm uidtn di'nbsp;tnitteiidumeffe,ubieonfertis mdnibus d�cernerent,nullo ibidem equis dd,nbsp;eudgdndum ddto f�dtio,ZT Romctnia conftftim equ� in uidm egij}'et,tpfenbsp;repente concitdto equo,Cdpudm ref�git. I� quem illud in Drdncem Tur-ni did re�liftime poteft,quod ei uentofd in lingud,pedibt(s^ f�gdcibus Mlt;tnbsp;Kon effet.'Et�dn�duddces uentopfuntdc tumidhplurdq; jibi drrogdnt,utnbsp;qui uideri fortes uelint. Qjto degenere �unt etidm milites gloriofi.Curdtenbsp;ut ftilendor meo ftclipeo cldrior,qudm Jolis rddij effe olim cumfid� eft,nbsp;folent,ut ubi ufts uenidt,contrd confertd mdnu prteftringdt deiem oculo'nbsp;rum in dde hoflium .Hicquitdm multd mdgndq; uideri uult promit tere,nbsp;ubi in conftie��um dduerfdrij uenit,ut ftdtim fefe perijjj� dicitf de deprecanbsp;bundus udpuldtdtinciturddndemq; exolutus hdberefegrdtidm didt.Ete-nimgloriofi�'mus quifq; eft eldtd,info�entiq; ordtionc,dtq;,ut fcip�um idnbsp;�dt,extollitqifud, ftcdlicnd: Idudis eft perqudm muidus,e:y'tdnqu�con.-temnit dbfenteii. Idem ubi in dduerfdrium incidit, nec uerbis, nec re fub-ftdcfed perhorrefcit.conturbdtur^; tdnqudm deprehenfus. Stolidoru uc'nbsp;ro qu� Idus ejfe poteftftn quibus nullus pcriculorum delc�us, nihil in renbsp;gf rend^ penjj,/iquidem mdgis impetu de temeritdte rdpiuntur,qudm cernbsp;to dnimi iudido,Gf itd quidemffepericulis obie�ldnt,ut uix fentidt quidnbsp;pdrent,dutquidfequdntur. -

vonidin dUtem qudles, GT q^ui duddces effent, abunde, ut uidemur,expre�imus:dcde timidis fdtis multddixi-mus,idm dd�rteis trdnfedmus. Nec tdmc� me pr�t�ritnbsp;; reriwifcriptoresfolere etidm duddcidm Iduddrc. Itdquenbsp;duddcidm Ml tcHo pro nwro bdberi dicunt, ijudmau -

izz IO, lOVIAN� PONTANI d�ci�ime iri in ho�em,lt;ttq; aduerfm periculd uolunt.Eft cnmf�ciliut �Unbsp;dmtcmmodertiricic retinm, (jiMmexcitaredtqi impelleronetuentetn-Siquidcm Mdaces non tam receduntd mediOiCuiu^ etiam propter fiduciinbsp;uidentureljequoddnt'nodoparticipes.^uncquodreftahquodq- aperirenbsp;qudtnmitxime cupimui,exequ(tmv,r.

TO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;titudinem plane confi�t ,�qu!dem in maximii maxi'

bra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerfatur periculis, mortemq; contC'

decorii adtpifcendtgratta. Et, ut Maro inquit,ui' � tarn pro laude paci�itur. Eadern laborct,qui perfemO'nbsp;lefii funt,non nwdo patitur, uerum ctiam perpetitur, in qutbtts perpetieftnbsp;dis exult�t,maiorq; exi�it.Aduerfaquoq; ita�rt.ut�rtunam in�a fi ponbsp;fitam habere uideatur, omniaq^ que pofiunt homini euenire fic cotemnit,nbsp;ut quafipro nihilo ducat,habita tomen eoru rotione atq^ deledu.Hec igi'nbsp;tur,taliaq; prefiare atq; efficeregenerofi�hni maxtm� prefiantis efinbsp;animitqui quodrarioreftnucniuntur(quondo pre fiant omne perrarum)nbsp;ideo pleniori quodam orc laudantur,nbsp;nbsp;nbsp;'m honore atq^ admiratione hO'

benturetiam�umma. HosGreci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dixerunt,quorum honordti�im�

Herculcm �ciunt,0b toties exanclotos erumnas, totqi monftra perdomi' ta,utnec miurio, que bellica � multis dicitur, heroicam agnominare plo'nbsp;cueritabheroibus.Uancigiturqui �eritamplexatus,quigraui�imis re'nbsp;bus ac laborthus per�rendis, qui^ di�fici�imis beUi periculis, aut peruinnbsp;cendis d�ucuit,aut ita fefe 'mfiiluit,ut fi minus id a�equi po�it,pulcherri'nbsp;ma morte decumbat,is i�e eftfine controuerfia �rtis, atq; 'm herowm nU'nbsp;mero percen�ndus. Qui quoniam zir timet,confidit, z:x tolerat ubi etnbsp;quam opus efijzy quam ob cau�am debet,atq; ut refta nwnet ratio,nimi'nbsp;rum medium,utdixitnus, mteraudacem ctr tiihidum tenet locum, quor�nbsp;alter cumnimisomniametuat,necefieefiutpdrumadmodumfiduciehdnbsp;beat,deterreaturq; ab aggyediendotalter quia �upra uireis,�upraq- quantnbsp;ratio ipfa docet, confidit : nec que debet,atq; ut debet metuit, turpiter abnbsp;inceptis,atq;abqs,queaggrejjitsefi,utdefifiatoportet, corruatq^�ubnbsp;mole rerum,quibus eft mpar,ut hec er alia paulo ante de eodem ip�o di'nbsp;ila�unt. E-t quoniam nifi affue�cendo�rtis euadere nullus poteft, quoinbsp;idem de temperato ziJquot; iufio dicitur, oportet primum,ut afiueficat pati la'

Ko� iw w genitor bcUis dffuctiu Opheltes Argolicum terrorem mtcr^Troiee^i Moresnbsp;Sullatumerudi/t.-

periculisAit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VirgiliumnuryaM, er CamiUlt;e iUiarmentdlis equie ct

mdmmis,itc)�rinoeducdtieldHe}patertnetdbus,Spiculaexhumerolate � fiifpendit ZSquot; rfrcuMi, Ac pro crinaii duro,nbsp;nbsp;nbsp;longe pd�ce tegmine, Ti^i- lt;�

dis exuuieepercollumd uertice pendent. Virgilio itdg^ dUtore etidltt lt;� mulier huiufmodi Idboribus d�uetd, egregiatn pbi exfortitudine compd-rdre Idudem poterit : unde CT uirdgines diiite, per hds etidin drtesgensnbsp;Amdzonum immortdle eft nomen ddeptd. Qup�rcn perpejjbrem ejjenbsp;oportet uirum firtcm,Gr contemptorem rerum erumnofdrum^uibus tonbsp;lerdndis fefeintenddtddfirmitdtem. Idem pldcid� guo(j; feddtedditnbsp;periculd. Vnde Virgilios, ut/uit egregios pidor ftrtitudiniSidit:nbsp;OUi�irridensfeddtope�oreTurnus,

Incipe ftqud dn'imo uirtos,zx conf�r� dextrdm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

3 t proftM ni fedato fit dnimo, necefje eft 'mtefcongrediendom turbd rictiWiUej; conftindi. Eundemquoq; uultomdtq^ dnimum mtolcrdndisnbsp;nidlis retincbit,ut nonfolu/m non dppdrcdt cedere eum, dc ueluti pond�r� .nbsp;prclfem Idbdfcere, f�d pldcid� etidm dcfcddte �rrc, zir onus ipfum quo-ddmmodo contcmnere, dtq; ex ipfo contemptuf�e intendere dd firmitd'nbsp;tem.Inter i�d,quie putdnt cuniii dftgt;erd,�rti5 fi�, Utusq;. Re�lefdn� glonbsp;ridtur Thyeftes.lrdm quoq; dbijcict illdm,qu� mentem dtq; conftliofm,rdnbsp;tionc deniqi ipfdm d uero, reiloq; detorquet, dtq^ ubi uchetncntiorf�erit,nbsp;prop� dd imfdnidm impe�it. cfudmobrcm irdtus dliquis, dut�roris fti-mulis percitus, uirum �rtem prte/idre nequit.Cuius rei idem nosddmc'nbsp;MPo�td,cumdit:

N f (]f; �� M Mir firtis ctede ld-tdtur,Gr tdnqudm fdgindtur cruore,quod irdti fft dc �rentis m dcie, qudnqudm enecdt ui��orilt;e, non necis grdtid,nbsp;quod etidm Liutus confirmdt,cum dit: Ctcdes inde�gientiom, qudlis ubinbsp;irdmdgis,q uirtute resgeritur.Videsdit db ird uirtutemfepdrdtiltdq;ft' ,,nbsp;fdrit eft iftd fdnguinol�tid.Rt quonid dc heroicd uirtute diftcriinus,hero�nbsp;quoq; dgdmus exemplis, dPoetis eamutudti, qui firti�imorumhomiwi

124 IO� lOVlANI PONTANI �ila,pra:clari�imis�unt uerfibui illti�rlt;(re contlti, Q^id de Hercule eti�nbsp;inl�nte 'm Trugcedijs diciturinbsp;~GemiMcrift((ticaput

Quid de codcm parante �e 'm pyram conijcere Philo�eta re�rtf Quis�ctriumphansIcetus 'mcurrufletitnbsp;Vi��orft^uis i�ogentibus uultu deditnbsp;Legestyrannustquantapaxobitustulitinbsp;n Vultus petentis afiranon ignes erant.

Qu�dam etiam nationes, er m ijs Lacediemonij mflituiffe dicuntur, ut pri�c'mentibtu tibijs,cantibusc^ remi�ioribus,milites 'm pugnam procenbsp;dcrent.Sedatis enim ac maxime compo�tis animis iriad con�erenda mU'nbsp;num uolebant, Et tarnen 'm congre�ionibus deterret aduer�arium uir �rnbsp;tis,ac terrentis /peciem prlt;e fe firt, ipiod de Turno idem 'Virgiliuf dicit:nbsp;� ^Tremunt 'muerticecrift�

Claudumus pauorem atq; �rmidinemNartis aurigos�cit. Hecuero leonis iUa peUis, Herculeus ornatus�gnificareuidetur aliud (juam (juodnbsp;Hercules, ut erat�ducice atq; animorum plenus, terrorem ijs mcutiebat,nbsp;^ui fecum congrederentur.Idem illeTurnus,dctiuo �upra efi di�ium,do'nbsp;cet�rtem uirum nihil dato dgere,nihil fraude molirhf �d�ola niti uirtutC,nbsp;eamq;unam�e(jui.

� Nc timeant,necequt clau�a condemur matuo. Luce palam certum e� ignicircundare nuiros.

Et Capaneus haudcjua^uam pa�us e�et cum hofrc dolo contendere,ut de eofrribit Statius. Eten'mi �rti�imus qui�� cum iufri, honefti^ maxi'nbsp;me fiudio�us�t. Hecefre e�:�t non �olum non frllax,�d ueritatis cu pri'nbsp;mis amicus. Quem tarnen utfraudibus uacuum,fic cautum,prudentem^;nbsp;e��euolumus, namj; uta�u�itia,ficaprudentia �eiungi �rtitudo necjuit'nbsp;Quid en'm turpius,lt;juam decipi,prtefertim ubi e� de uitd,gloriacji coU'nbsp;tentiofC(efar(juan^uamtotiesco^t'ts�gnis,cumGallisdimica�et,uli^nbsp;cu/n*

de FORTITVDINE LIB� I, �25 CI�� exercitu Afric�m traiecit, dd pugttcindum cuni�dtior /��tK dicitur,nbsp;ijuodidgenushoni'mumfr�dx,mitximeq; �mf�diofwmelje intelligebdt,nbsp;Q^ttndo dutem mfiituhdtqi d�uefccre ncce�e c/l eum,qui�rtis eudfurufnbsp;eil:4c mdgnd e�uis exempli,propon�dui uidctur huic dUquii, qucmiminbsp;tetur,cuiiisglorid tdnqud duccm hdbedt,eoq; quoda qudfidutorcnitdtur:nbsp;r)ifce puer uirtutem ex me,uerivmq; Idiorem.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quid ultrdf

Tu�cito nwx cum mdturd ddoleuerit �tdt, SismemorjGr'tcdnimorepetentetnexcmpldtuorumjnbsp;Tt pdtcr Aeneds,nbsp;nbsp;nbsp;duuncului excitet Uefior.

Hii S^ncdfuerbis Afcdniivmfili�hortdtur,dtqi dd ui'rtutemitmitdt, Eudnder quoq^ dd hune ipfum Aenedm dit:nbsp;i�unctibiprsetcred�gt;es crfoldtidnc�rd,nbsp;PuUuntd ddiungdm�ub te tolerdrc mdgiilronbsp;t^ilitidm,^?' grdueMdrtii opus,tud difcere fr�dnbsp;Affucfcdtyprimis er te mireturdb dnnis.

Jnte�igcbdtqudntumcon�rret exemplumdtqi'tmitdtio. Ctefdrcum Alexandriftpulchrum mui�ffet, db i�o itd difce�it, utidm tum qult;epO'nbsp;fl((tge�it,dnimoconcipcret.Akxdndrumip�vmliberipdtrifglorid,tdn'nbsp;qudtn ddnwtK �imulis impulit dddecui,dd�tndm,dd immortdlitdtetnnbsp;coitipdrdnddm.lAmori Africdno mdior,mdiori pdter,pdtruuiqi excmpldnbsp;^gt;�e�icdpriebuere.Q_udmobremdd firtitudmis Idudemddipi�cenddt�,nbsp;fnultum ettdm con�ret imitdtio.

S�det itdq-, er tdnqudtn mini�rdt �rtitudini tolerdn-tid,quiie e� lequd ldbortvm,dc mole�idrum perpe�io,er duritid imbecillitdtis, mollitieiq^ expultrix. A�idet ernbsp;pdticntid�dbilii item er firmd pcrpe�io eorum omnitinbsp;qu� durd,d�ierd,dt�icilid,grduid, erumno�d contrngC'

reunqudmpof�int.Eirmitdsquoq;,qult;epericulo�f dtq^ dduer�s nullo rnodofuccumbendum e�e docedt.ltem dnimimdgnitudo, qute nihil humt�nbsp;le,nihil dbie�um dgi�ndt.fidentid quoqi,qute uireii dtq^ dnimorubiquenbsp;fuggerdt,er de�icientid,qu� mdld omnid contcmncndd�uddedt, cuiidq;nbsp;pr�ter uirtutem pro nihilo ducendd monedt. Con�rmdtio etidm, quic cHnbsp;robu�i dc uirilis dnimi in�itutio urgentibuf nidlii minime cedendi. Genenbsp;^�tdi item qute fuddedtycun�ld pr�ter decu^,ldudemq; cotemnendd.Pr�nbsp;fl�e� etidm cdutio,dnimi^ compo�tio ,qudru/m dlterd docedt non e��e penbsp;^icuUi temere obieildndum,dlterd ne dolore, ird, Itbidine, dut impetu ui-

iJirdpidinur.Quid deconfldntid dicdntf qutenon modo �rtitudinii ,fei tcmperdntitequoq; fidd coines e� �gt; qudndo dolores reprimit, uoluptdteinbsp;cudgdri non finit,re��it periculofis/ion cedit dduer�s,compef :it irnpC'nbsp;ttis,'.rdm cohibet,libidini relu�ldtur,non concutiturrepentmis,non opprinbsp;M turmdlontindccmis,immotd,mui�dq;,(:^ubiq}dc fibi fempcrcon'nbsp;�dns. E� huic ddiundd etidm contentio, inde didd, quod tot is uiribus conbsp;tenddt,utuidrix,composq; eudddt.

left dutem dlio dtq; dlio modo �rtitudo dicdtur. Ut pk' niusexplicdbimitSihic tdmen quem nunc m�itutmus,nbsp;quem heroivm mdxim��milem uolumus,quid nihil h�benbsp;recodilum,nihil drce�itum,fed �uis uiribus,fudq; uirtU'nbsp;te nith�bsq; undiq; con�dre debet, ddibit quidem peri'

culd,non ut tirunculus quiddm,quem tum ediild ducum, paen^q; �dtuti� �igientibus,tum increpdtionescomouere�)lednt,fed quidhone�umpernbsp;fe,dc pulchrum ducit�rtiter�cere. Etenim tiro ubi mdior ho�iu uis in'nbsp;gruit,cui fefe impdr em iudicet,edi�lorum oblitus,dcpcendru,nihilq; m�nbsp;midm ueritiK,�dtim infiigdm uertitur, prte�rt'que turpi�imdm �igdmnbsp;morti qudmhone�i�imte.

Adem�reglddidtorumrdtioe�, quippequi exercitd' tionefreti,dcdiglddidndi peritid-ddondnimifirmiidtcinnbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;! certdmen prodeunt:f�al� enim qute quis norit, aggrcdi

! pdrdt,tentdt^,quie�epiuse�expertu^. Quorumcuen � tusinredubidcr d�erdfire nondliuse�e�olet, qudtttnbsp;quibus dltquid priCter �)cm,opinionemq; eucnitmdnq; ubi periculdnbsp;nbsp;nbsp;ho

ftium impetus longe �uperdrint,mentemq} met us coneufferit, nihil e� eis f�gdcius. Et gUdidtores quidem, dlqq; drmorum uelu�u, uel�cientid�-C'nbsp;ti,pugndces redius qudm �rtes dicuntur.

Vo dutem con�lio, quoq; dnimo congredi uir�rtis ist' cipidt,dpud Mdronem PdUds ille demon�rdt:nbsp;Autj�olijs ego idm rdptis Iduddbor opimis,nbsp;Autletoiii�ffii.~s

Congrcdi in itnimit induxcritt,ut dut uirtute umceret,dut nwtcm op' pcteret qudmhoneftt�imdntjCluid dutem mde qu�rdtur, quod'ueexpc'nbsp;�eturprtemium, dpud eundcm Po�tdm Nifiw docet inquiens,fr{li fibi �,nbsp;tndm�dt e�e.Siquidem �rtii uiri nierces,(iudm dppetifcit,pro qud tdntosnbsp;etidm Idborcs �ubitjdui eft,dc decui e^egiimt,(pt� re�ie, honefle^;nbsp;��orum comit�s e/�e�olent: qudtiqudm ZT con�cicntidcontentusef�epo-tell,zT fuM res fic db dlijs Iduddri dudit,ut ddfeipfum potim ref�icere uinbsp;dedtur. Ct�pcircd cm er �idt quid pdretiZT quo tenddt, intelligdtq; quidnbsp;fe dcccdt,cx quomodo,zT quid etidm prlt;e�andumfit. Ad hiec cum ipfdnbsp;uoluntatehonefiee,priecldr�q;d�iiones profici�cdntur, cumq; zTdntenbsp;ttgendum, ZT inter dgendum prudcnsdcre�um iudiciwm. ddhibendnfit,nbsp;quis dubitet uirum�rtem non modo�cientem, inteUigentemq; dd remgenbsp;renddm dcccdere,uerum etidm uolentcm,eligentemq^,quo fibi undecunq;nbsp;lt;ibipfoftdtim initio continu� ddfinemufq; quamcon�intdti�ime conftet�

Epcntin^t quoq; er nec opindtd, uct cum primis uiri �r tu mdgnitudtnem ofiendunt, in quibus eo mdior cani 'nbsp;tur,quodillis�efe inuehentibus non�olum non cedit,nbsp;dut dnimo con/lcrndtur,fedquod mdximumcfi,ciimnbsp;nu�us in iis,qu.e repente dccidunt, relinqudtur confitlio

dtq; elcilioni locui,nuUumq; dd coUigendds uireis,dnimumq; confirmdn-dum /�dcium detur:ipfo tarnen hahitu nbsp;nbsp;obfiftit tllts,e:^ ingruentibus ob

uidm procedit, quad prlt;eftdre eo efi pr�clarius, quo di�ietlius. Ndw mj prouifd zr benednte proj^e�d�nt,confilium,rdtio,ipfdq} dniminbsp;confirmdtio,ZTddetigendum,i:T dddggrediendum plurimumddiumen'nbsp;tidf�runt.l^ec qu�profiic�d�unt,cotp�o parum opitulantur, quodautnbsp;omnino nihil,dut cert� pdrum,quod inopindtum fitfccum dfferunt, quodnbsp;deijceredtqueconturbdrepo�itdnimum,cumq quibius periculd repentenbsp;obi�iuntur,necefje fit hdbitu�olo nitdntur, quundo nec in cdpiendo confinbsp;lio,nec in ratione incunda, prafidij fe habere quiequam inte�igunt.

Fortem nihil fimuldtum aut inflatu hdbere,fed lequabilent �cternpcrdtume/fedebere. Cap. XXv.nbsp;Vdmobrcmcumomnidin�rtitudine folida cjjc debednt,fi-biqidpteundiq;firmiterq;conflare,nihil fi0ium,nihil�edt�nbsp;hdbere�rtcmpdre/l,neq;e�egloriofum,udnum'quererum �

oftcntatorem^tpidnqtMm lociii,temptif,fm-tun�,res l'lt;�pe ipfa deffuis^; utprtedicettneritKexigit. Attumquidc adrernipldm ad tempora,nbsp;non ad oflentationem,lt;iult;e dicit, refirre tpfum apparebit:

Scipio ^tto tempore cum Annibale parabat confligere,celftis corpore,uul' ade� heto milita aUocutus dicitur,ut uicijfteum ii:m} crederes. Et uenbsp;ro ftrtis uir ciuo plura geftit,maioribuiqif� dignum laudibu^ ftntit,e6 manbsp;iorem iequabilitatemanoderationem,cont'mentiam^; retinerc debet, fe^;nbsp;intra gyrum rationis coercere. �dem Scipio in medijs difftciUimi belli ap'nbsp;paratibus,bonarum artium ftudia non pr�termiftt, philofophorum fthonbsp;las crepidatiisfrelt;pientani,ac po� tot uidorias, ne animum tantarum renbsp;rum conf :ium,ftbiq^ pr^fidentem inf tlef :ere patcretur, in eruditoru ho'nbsp;minumftmiliaritatibias,multa^ librorum leftione uerfatus eft. (Quantonbsp;qudm Alexander re{liui,quem prieliorum f�licitas, rerum humanarum,nbsp;ac fui ipftus immcmorem ftcit. ojiid autem indigniits, qu�ntpati eum aninbsp;mum infolefcere ob reygeftas,quern nunquam cafu^,nunqua quamuii ad'nbsp;verfa ftrtuna demiferittut � quo pe�oredemiftio,humilitasq; ali�na fem'nbsp;perfi(it,in eo infolentia, tumoriq; dom'metur, cum inflatio ipfa erroribU'Snbsp;reftrtafit,atq; tnftlfts opinionibua uerfata, turpiter ab omnibus irridea'nbsp;tur,atq- ab Hits maxime, qui cor�m adulari confueuere.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qwz ob amorem pugnent,forteis noneftfe.

Ed nec in ordine �rtium coUocandiuidentur, qui obU' bidinem,amoresq; ueladoriunturpericulofa, uelpcrpinbsp;tiuntur triftia. Namcr amantes multa audent, pluranbsp;etiam,quamuisgrania, ^equo animo ftrunt, in eo tameitnbsp;peccant, quod uel aggrediuntur, qu� aggredienda notsnbsp;funt, uel tolerant, qu^e tolerari nuUo modo dcbeant, nec quam ob caufant

debeant,quippe quibus propoftta ftt uoluptas ea, qu� bomini cum beluU eft communis,indignum fan� pretium. Galeatius^�antuanus,uir fan�in^nbsp;piger. Papite cum bybernaret, ftrte in ponte pueUam, quam unice amd'nbsp;bat,obuiam habuit.Ea ut per blandam aliquam iocandifteciem,amanteitfnbsp;ad colloquium inuitaret,quin tu,inquit,belliftime amator, qui tantum ti'nbsp;biarmatus in acieplaces,�ponte tnamnemamorisgratia defilisibocitt^nbsp;aaidito,concitato repente equo,fefe demiftt m fluuium,quo exanimato ui^nbsp;Ticino

tgt;E �ORTITVDINE LIB. I, tic�no ndtabundm emer�t. Rn hic tibi md�tmuidebitur ? cut nihil aliudnbsp;tantofiierit quie�tum periculo,quant ut mulicrcul�,cr quident iocantiftnbsp;tis�ceret,quiefefeneida/�iceret,duerti�redicdtur. Leuitoi hiecefl,ctquinbsp;dent plena�oliditatis. Galli, Britani, Gerntani ,fed Ga�t ntaxim�, ditw�nbsp;(tliui allant inter amantcis amoris caufam atque patrocinium�ifcipit, utnbsp;quem �renuum na�ifunt,m certamen prouocant,pugn� legibus propo-�tis,interdum adeo duris,ut in certamen prodcundum�t,corpcire malade parte exarmato,concurrendumq; haflisnbsp;nbsp;nbsp;equis primo, deinde pedi'

busresgcrenda,cominusgladioacfecuri. QUO quid uideatur fioHdiufi quippe ciMM uitam ob tarn leuem,nbsp;nbsp;nbsp;quidem turpem cou�am manififli�i^

mis periadis I�onteobijciunt.Ad h�cadulteri,incelli, atq; idgenm legibus damnantur,quas impudenti�ime uiolant,cum �rtes uiri leges tueatt iurtqtiippc qu� optimis or �rti�imis quibu�q^ pr�mia,honoresqi decernbsp;ttunt.�n Itali� nobtlibus urbibus equeflres ludifiunt �imlat� pugn� imatnbsp;ginc .His in ludis pulchrum e� exerceri, cum �tuer� pugn� meditatio,nbsp;in quibus tatnen nuUus quanquam ui�or potejl uer� uirtutis laudem affenbsp;qui. Siquidem uerum deais ex imag^mario certamine comparari nequit^nbsp;inquoetiamcorporisqu�manimiuirespr�fiaremagis foleant. Adh�Cnbsp;in ea concur�one entori, quant tantam aff�rre laudem pote� f quando ni-fgregium cie� morti propo�tum.Scd exercitationii huius laus e� o-''t^nis, quod adolefcentibus�t quoddant militi� rudimentum, nec uetera-Woi patiaturarmorum longa intermi�ionede�des�eri.

1 B�at etiam de dolore, iraq; di�'erere,qui aff�dus quati-toshabeantimpetus,'Po�tadeclarat, cum ait: Dolors i iraqintentempr�cipitant. Siquidemdolorisatqueirtenbsp;\�imulisagitati, perinde ut c�ci in pericula �runtur.nbsp;Quanquam ira ip�a, qua rationi ob�equitur, qua mouet

^imospr�clarasadresadoriundas,Gftanquamifftei5quo�damexu�ci tat,e� etiam laudandaoteq; enim �u�ra homini � natura ine�. Sed ubi uenbsp;hementior�icritasbi contemptorationis imperio,amens atq; in�rorentnbsp;��a def euit, tunt quid habet, quod aceu�ari iure non debeat i E� aute irdnbsp;tilci�cendi cupiditas qu�dam, uel, ut Cicero definit, Itbido puniendi eiuf,nbsp;uideatur U��e iniuria.Qui uero reponend� uindiߣ dat operam,isnbsp;Wpote l��us dolct. Bfl ita^ etiam ir� comes dolor, quinbsp;nbsp;nbsp;ip�e ulci�i cu-

.Vbt uero ultus quis cfi,tumfedata ira,dolorcq; compre�o,uolupta-�f�� tx uindi�a cap�, dtlt;^ eo maiorem quo acerbior uindi�afrit. At |or-r

tes hone�atem expetifcunt,ttc deem non u�cifcendi uoluptatetM,per ^dtH ddfiritdtem dilabantur/eijutinturci- nonmotus inordindtosdcuiolentos,nbsp;fed relt;^tim rAtioneM,qult;e^ ab ca proficif dcntur redd, honefta^ con�lio^nbsp;Quamobrcm �ritas h�c quidetn ntdgii,quant �rtitudo uidcri potefl. Si'nbsp;quidem �ra: ubi uulnerdta tel�fenfere,dolorc,rdbieq; {gt;rlt;ecipites,in per'nbsp;eu�bres rdpiuntur.^t huiufmodi quidem homines �n funt, dtroces,fdn'nbsp;guinolentifcorum funt truces uultus gt;fxdi dnimi, impetus qud�esfeuien'nbsp;- tium beluarum. Gaudet cruoref�darifanguinolentia. Exult�t cnedendonbsp;dtrocitds,nihil e� �ritate impetuo�us, nihil magis rabiofim. Qttie uitidnbsp;longe funt d uiro�rti ali�na. Sed quoniam gt;ut iam diximus, naturale e�nbsp;bomini irafei gt;dcper ira uigor quidam animo fummini�rdtur, qui alacri'nbsp;totem gignit illam,in qua non partim e� ad res arduas aggrediendas,edf'nbsp;demqifuperandas moment i : uidendum e� �rti quoufque �t irdfeendum,nbsp;quam etiam ob caufamme rationis prattericns*rcgulam,modum relin'nbsp;qudtiquo rclido,non e� cur laudare iram rede po�is, d qua�rarwn mo'nbsp;rerapidmur.

R�terit� quoqi uidorine, dc �liciter�epius tentata pe riculd animos fitciunt,umcendi^ f^em erigunt.obh�cnbsp;uero ipfam�iemfunt qui periculum ddeant, quippe cHnbsp;confidantnuUis interim perpetiendis acerbis ,fe fupC'nbsp;riores euafuros qui mihi haudquaqu� temulentis nwl'nbsp;identius.Etenimte'nbsp;tnulentid plena ed animorum or Jpei. ui igitur cum omnia pro�iere fibinbsp;cejfura �gt;erent,hac�)e,�ducia^ congre�i, ubifecus quid dccidit, datimnbsp;inceptddeferunt,necreputdntqudmfitturpetergddedi�fe.iudicdntenimnbsp;prix�abilius e�fe ignauiter �giendo uitam tueri, quam �rtitcr r�pugnaitnbsp;doegrcgiecadere.�iecuer�multumdiff'erredbijsuidentur, quirem fibinbsp;cum ignauofiduram hofle putantAtd^ acriter Mio remgeruntmec tontnbsp;ltirtbus�etifuis,qudmhoflis ignauia. Atubiaduerfariurepflere,tcld(^nbsp;regerere, ac cominusgladio manuconferturiiinte�igunt ,tdgt;iedis armisnbsp;fitgdfalutem quterunt.Qiiod deTreueris apud Ciefarem legimus,quidrnbsp;Utrdti Labienum �gere, cu/mflumen tranfijfent, ubifenfere iUumfignunbsp;fuis ddre,ne pr'imum quidem impetum fu�nwere,feq; �atim in �ga uefnbsp;tere.Alijeximprouifoddorthautplurespduc�res,dutdrmdtiinermeS}nbsp;�fuperiore,fibiq; plan� commodo iUati loco, bis ipfis dc cau�s, certonbsp;Hindi'

de fortitvdine lib, I, 131 uincendi (�iptd, aducrfitrium 'ntu�dunt : qult;e ubiJ^sjruftratdftierittnbsp;i�icopfdemref{rentesuidc(K,crlt;ltifdem c� pTmumdduafdrijtelum^nbsp;Qutd c^ui dwmfe cum imbecillioribut dimtcaturor puM t cimt Mfjsprlt;enbsp;ter opinionenti idejl, cum ignoto congrediuntur hofle J Hor�)W omniumnbsp;unum uidetur effe con�lium,utfMurosfefuperioreslpcrent, nuUis tole~nbsp;fdndis dduerfis, nutto, out cert� quamleui�imo obcundo periculo. Ndmnbsp;fortunlt;e oui fidit, is externo�uore, non ftM uirtute nifis,ubi pdrivm ^i~nbsp;fdntem fibi edm uiderit,�dt'mi dnimum fummittit, de^grddu de^citur.nbsp;Qiuocircd cum db his longe [ecus �rtis uir fentiat/eq^ oppido dliter it^i-tuat,dneficureorum,dequibus loquimur, dliquem in�rtium re�rrenbsp;tfumenmtdebedsi

gg Vonitondutem inbenecon�itutisciuitdtibus, md�ide� fcortoruwi reuerentid, plurimwmq; w ijs opes dc poten'nbsp;ti4Udknt,egregiusqui�j;ciuisqftomdioreshonoresCO'nbsp;fequatur,�q} fueu^ ailiones ad populimdxime opinio'nbsp;3^ nem re�rt ; idq^ poti�imumnbsp;nbsp;nbsp;dgit, ZJ comminifeitur,

quo bene de fe dues fentidnt, ut per hdc opinionem honores ipfos�cilius (onfequatur, mdiorem^�bi 'm repub.locum compdret. Quocircdtotosnbsp;fe dd populi uoluntdtem componunt,cuius durds poti�imum cdptdnt, nihil opibusmihil clientelis potius iudicantes. Et hi quidem honorem expenbsp;tunt,quem quonictm rebus c,eteris Mteponunt, patirepulfam, 4tq; 'mho-noratos uiuerc,turpi�imum effe ducunt : quin uitd ip�s tnolefli�imd effenbsp;lt;tl?pdredi�uelexigudhonoris,dut�mieMurdfubeudd�(erit.Itdq;qult;enbsp;�^2W,honoris edufd dgut,cuiusfunt qudmfludio��imi,turpi4 de�giunt,nbsp;^^proculdrepub.ciuilibus^tnmeribusuiuendum�t.Qttdretimentopnbsp;pfobri4,�gitdnt merepdtiones, t�hil mdgis qudm mdld defe populi opt-uionem ueriti. Adcunt etidm lAentcr periculd, tolerdntq^ qudgrauid CTnbsp;deerbd uidedntunquod 'mteUigut �rti�imos quofq; d ciuibus mdxim� honbsp;norarhcr in pretio effe,ign4ui�imos ueri idcere 4tq; contemni. Et hi quinbsp;dcmcuwdeconferudndonomine,4utorit4te^ folicitifint,ctvmp4trids le-ges,httprobdm^ defe populi opmionem cum primis uere4ntur,cum de-�iq; hone�dtemfequdntur.Siquidem hone�i ip�us,id e�, honoris grutiunbsp;Idborestpublicdc^ munerd fufcipiut,dd�rtitult;iine propius uidentur dccenbsp;dere.�n eo tdnien peccdnt, quod non dut tolerdnt mole�d, dut dggrediun-periculofd, ut �rtiterdgdnt ,fed id metuunt, ne� ee�erint, ex df cl�

t^Z 10, lOVIANI PONTANI nationen �ig�fec^iutur'mfimia attji inhonordtio.Quatn�bretnttoniinbsp;prmtvm �gunt, ut re�e�ciant, atq; ut reile agendo deem adipi�antur,nbsp;uerum ut in�miam �giant,deuitentq; accufationes, ac uulgi rurnores cfnbsp;opproMa illorum�miliores,qui �, turpibut fe continent, non honefii cfnbsp;re�igratia�ed id tnodo cauent, ne cout�os p�na fequatur. Siquidetn rc'nbsp;tnotisarbitrii�{la�gt;eimpuneffraffandi,nuttahoneliatiseoscdpictreuenbsp;rentiaAn co igitur� uiris �rtibmmaxmediffirunt, quod civm ipfi ciui'nbsp;leii tantum honores c^ appeti�ant, Oquot; quierant, fatis habcnt i n�miantnbsp;ittorum animi 'mf^la decoris comparatione conquiefcant,nbsp;cr ita quidem in�mi�m dc turpitudincm�gitent, ut qui decori affequettnbsp;dotantummodomtentif�ntiddhieenofler hic�rtis turpitudinemprO'nbsp;pter�e uitat, qu�m tile ad inhonorationem re�rat, autoritatisq^ ia�ur�,nbsp;Quamobrem quod labores adit acpericula, O' quidem pudoris atq^ ho'nbsp;ne�i gratia, ciuilis qu�dam appellata eft �rtitudo, tamet� ut oflenfuMnbsp;tft,� uera,per��aq; �rtitudine multtvm di�et Titi, Herminim, ac lar'nbsp;tim �rti�ime remgerentem Horatium con�gt;icati,cum ip�a�tgiendo denbsp;flitiff�nf�ta quidem pugnauere,utappareret eos ignominiam magis uerinbsp;tos,qu�m ut pro patria �rtiteragerent,d(micare. itaq; ad extremum nonbsp;expe�lata pontis ruina,ad(uos re�gere, quam 'm meepto perfillere ma'nbsp;luerunt. Quocirca tanti�einoris lam ac pricmium apud Horatium folttnbsp;man�t,publicototimpopuli,patrumq; teftimonio. Cte�r'm m�dias del�nbsp;tm,cum �os�gienteis cemeret,nunc hos manibm prenfando, nunc i�oinbsp;obiurgando,fcutodeniqie�ni�ra�gientismilitisablato,pugnam�rti'nbsp;ter dimicando re�ituit, atque ex 'tn�dijs cum exercitu �c eua�t, utfoluinbsp;ipfe�rtiter�cij�e,cteteriobpudoremmagis,quamobuirtutemremgef'nbsp;�j�euideantur.

Duerametiam�rtitudinem proxtme uidentur milittf accederc,qudndo labores etiamgraui�imos fufeipiunhnbsp;etr pericula adeunt per�epe maxima. Sed cum nunc ml'nbsp;niS;ac metu peenaru, nunc exhortationibm, precibm^nbsp;addu�i, autpr^diecupiditate capti, aut exercitationffnbsp;peritiaq; rei beUiCie�eti, magis qu�m uirtuteip�a rem gerant, pugnacei

tdnteit ut�bi omni � parte conftcnt�eri uix potcfl.^ft enim res turn inpritni� difficiles, turnfuprd qu�m diet potefl rara.JSJam quanquam utr-tus expetendam fefc ommbns prtebehpaucos tdmen eins pertin�t pojjef-�o. Quod�quis unquam uel populus,uel excrcituf,eiulmodi laudibus dinbsp;gnus �i:t,is profi�� populus Romanus fuit, cuius hlt;e Uudes propri^e ui-deam ur,propter tam mult a ab co forti�im cgcfla,ut quod'mmaxiwisponbsp;pulis,nationibuiffi uix paucos contigit uel dues,uel impcratoresjid popunbsp;lum Romanumetiam uniuerfum contingat. Siquidem non pr^eda eupidinbsp;tateffied pro pdtria,pro libertate,pro honcllatc,pro decore bella, CSquot; rcli'nbsp;giofefufeepit,crfortiteradminiflrauit. Qttdigituranimimagnitudinenbsp;toties hoflem uicittqua conftantia maxime laboriofas atq^ er�mno[as resnbsp;amp; pertulidGT ffiperauidqua etiam alacritate meurrit 'm mortem,ubif�-glt;e indignitas uitie honeflati obflitiffiett Nf c�t mihi nunc de�ngulis Im*nbsp;peratoribusautConfulibusfenno,quosnon�bulofa commenta, fed resnbsp;ipfe�cere tarn iUuflreis, quam hoffic GT funtyOr olim erunt. De populonbsp;ipfo loquor,cuius resgeffiie qualesfiierint, orbis terrarum perdomitus donbsp;cet.Omnino militaris �ue feientia�ue difiiplinaprlt;eccptis atq; exercitanbsp;tione confi�t. Quam ob caufam milites non ni� iu�i, caflra mouen t, iternbsp;f�ciunt�gna fequuntur,ac faila pugnandi pote�dte,manum cu hefte cottnbsp;ferunt,freti maxime exercitdtioneatq; amwru/m ufu. Quos nunc ira 'm-cenfos uideas,nunc�me tanquam �ras 'm pericula rapM�bi irritant,eosnbsp;increpationes,autpropo�taprlt;�mia,timentignominiam,ucrcntur'm�'nbsp;tniam� ceffierint,ac tum hoftis gladiumAum imperatoris fccures.Confulnbsp;Romanus 'm Agrum Gd�icum cum truieciftit exercitum, pontem refdn-di iu�ityUt fublata fugte ffiemilites feirent omnem mgladio fpem po�tamnbsp;effie.Qjtireliquiftierunt f clade Cannen�, cos Senatus deportari in Sict-liam iu�it, ni� be�o fini to fublata �cultate 'm Italidm redcundi. Annibalnbsp;cum duce Romano in Africa confliilurusffiuis edixit ,ut quem ex aciefis-gientem cemcrent,habitum pro hofte ctedcrent. Appius Claudius rc cieinnbsp;Volfcis male gcfta,ob militum contumaciam in defertorem fignor�exernbsp;dtum acriterpro condone inuedus,Centurionesuirgis cecidtt,ac fccurinbsp;percu�it. Reliquiforte decimus quifq; adfuppbcia le�i, Hf c, aliaq; hu-iuftnodi uimmece�itatemffi dffrrre uidentur.Cogunt enim, cum �rtitudonbsp;uoluntariaeftedebeat. Horumigiturftudiumac munus eft beHigerationbsp;er praiddypricfertim ubi mercenarij f�erintyqualis eft temporis huius minbsp;litia.Quocirca cxercitatioipfa,a�iduaffi laboruperpe�io ,frequcntia^nbsp;certamina, pra^ant milites pugnaceis, impigros, acreis, ftrenuos ,ala-creis, qu�e militdres priccipu� uirtutes effe dicuntur. Btcnim pugnacitatnbsp;r }

e�:,�uefludium,�ue uoluntM propcn�or pugn� cum hofte conf^rcndne-injpi�-oi cos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inflru�o, par�toq; dd militdreis Ubomfufci'

rcK qud� mdiores. Aldcreii, qui uolenti dc Uto dn 'mo�rutur in hofton. J^dmftrmuuiiquMdonomendftemendo duiium eft, dftrdto fepius dd 'nbsp;uerfdrio,dut quoduiribus contenddt om�but, ut ilium ftcrndt,di ftui uidenbsp;tur. Ex diuturnd itdq; Idborum perpeftione milites tum qute dlijs djferdnbsp;uidentur, tolerant : turn quod in periculis uerfdti diutius, plurd contC'nbsp;mnunt,qute bellicte rei imperitos terriftcdnt. Iidem quid noucrunt qud rdnbsp;tioneidusdduerfdrij declindriquednt, quomodoetidm petendushoftisnbsp;�t,nonnunquam drmdtis inermes occurrunt. Ex qwofit,ut fortes uidcditnbsp;tur. ^on effe dutem eos plane fortes, turn qu^fuprd diximus fatis docct,nbsp;turn quod ubi acrius hoflis ingruerit, dut ubi locus iniquior fuerit, proie'nbsp;ills drmis uertuntur m f�gdin.

Ed necfiroceis in �rtium hdberi numero uolumus. Si' quidem mdiore ftrantur impetu/icc qua debeat rationenbsp;�Ju periculametientur. Qtfinctidmddftritdtcmdildbdtur.nbsp;��genium,�rgenteis qudfdam ndturdft'nbsp;roccis dicimus. I:lenu} out ndturd,dut ingenio ftrtis eft,

Exemplauerie�rtitudinis, Cap. XXX II.

Erie autein �rtitudinis exempla Gnechbarbariq; ^di' dcre permulti,fed Eomanorum longe maximus eft nU'nbsp;tnerus, cuius mihi princeps uidetur Hordtius Cocles. Sinbsp;quidem in fumm.i reipub. calamitate, in maxima, eui -dentiftimoc^ populi Eomani periculo, urgente grauifti

mo hofte,pro falute publicdjc�teris etiam �gam capeff�ntibus,folus ipfe fe hoftibus obiecit.At quo animoiut dum pons refeinderetur, hoftis impC'nbsp;turn detineref.interm pugnando,non quod dejferantium eft, uitam con'nbsp;temneret,fed�mul Oquot; boftem ftrirct.CT corpus fuwm,in quofalutem pd'nbsp;trite po�tam fenticbat, tueretur, no tdinen ut mori pro communi falute renbsp;cufaret. Atq^ ubipontem refeiffum intellexit, non arma proiecit, quibufnbsp;hoftes potirentur,non feipfum in tanta ruina dcferuit,fed natabundus adnbsp;fuosfaluts drmis redqt. Cuius pulchcrrimum�cinus non ciuiU modcgt;,dtq;nbsp;mimicorum animos admiratione impleuit. Sed�quid eft, quod deos int'nbsp;mortaleii

DE FORTITVDINE LIB* I. IJJ tmrtaleis mortaliun uiribtti��um nwueat, cum prim's credendum e�,nbsp;rctri�imum hoc,n}iiximec^ admirandu�ctnus dcos nwuijje. Sedo uocemnbsp;mdxime nwinordbilem,rediens re infi�d hoflK,fe quidem Romano poti-tum,folo(dgt;iioratiouidwmejJ'epriedicdbat.SequiturPubliui'Dcciufl!gt;'iunbsp;rcn(t,quanqU(tm 'm refati^ dijpari.ls Tribunus militumgt;'mduilo ab Aulonbsp;Cornelio incaute i� crf�rfm uallem exercitu,circaq; in�effam ab ho�e,cumnbsp;omnia metics plena, ip�imq^ con�ulem conflernatum cerneret, du�iis fe~nbsp;cum legfonis uniics ha�atii,euadens in cacumcn ho�i mmmens,pauenti-bui re inopmata Samnittbuc j^atio Confuli ad fubducendivm agnen innbsp;�quiorcm locum dato/ua excrcitumuirtuteferuauit. Nc(j; hoc�ilo connbsp;tentui,Kadi uirtute, inquit,milites e�ote,qtti alios ferua�isjw�netipfosnbsp;feruate,digni qui quod pauci pluribus [alutem peperiflis, nuUius ope indinbsp;g^dtis,ne�meacfitimoriendum hie�t,�rro uiam aperiamus.Quidnbsp;c��j ho�ium cd�ra ui perrupiffent,ui�loresqi confulis ca�ris appropm-quarentlquandOfinquit, militesueflrum hoe�idlum omnispo�eritasnbsp;laudibus �ret,lucem expee�lcmu5, Ncq; enim ciuiumferuatores,ho�iumnbsp;td�ores,tdntis � pericuUs reduces, tenebrte ac�lentium decent. Luce acnbsp;die opus e�. Ingref�u igitur ca�ra triumphanti�milis, non expe�auit'nbsp;ut moris erat, � con�de concionem iam habente laudari, fed confirmatonbsp;*d ho�em inuadendum confule, Samnites fua maxime opera �ifos,clt;e~nbsp;fos^,Gr ca�ris exutos reddidit. Po�quam ui�oriam aurea corona, zirnbsp;eentum bubus,eximiolt;^ uno albo,opmo, auratis cornibus donatus � cou'nbsp;fule,ipfe bouem Marti eximiumimmolauit,centum boues 'm milites diui-inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fit,periculortMi acuirtutis focios.Vides quiim hicundiq; �bi conflett Pu-

gnaadveferimeum Latinisconferta,cummmagnodifcriminereseffet, er iam Komanus miles leuo comu cederet, conful Decius utcorporefuonbsp;Romnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tueretur,rogdto pontificc ut pr�iret,uerbd, quibusfe pro

legionibus deuoueretsdeos rit� precatus, c'm�lus^ cinffu Gab'mo, arma-tusinequumm�luit,feqi 'mcon�rtos max'mi� ho�es immittens�gna primo Latinorum turbduit,deindc in totam penitus adern peruadens, cunbsp;omnia terrore compleret, ibi magna �rage �dita, ho�iu teils obrutus itanbsp;cecidit) utexeo con�ernat� Latinorum cohortes infitgam uerterentur.nbsp;inteUigis qMmcompo�toanimo,uoluntari� mortiproc�munifalutefenbsp;obtuliti quam ante q caderet,dignu uiro in tarn graui perieuh munus tedinbsp;dittSecutus paternu exemplu crfilius legitur.Coruimts coful,cu in and-pitie�e loco rem cerneret,Agit� dum militesjft mc inho�� inuc�u,ut�rnbsp;*�0 ui� �ernetem uideritls,�c pro fe quifq; opera ndUdte,�atim omnia qult;tnbsp;Maxime �at acies gt; pate�da cernetis. Q�onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfe primus in hoflent

136 IO� lOVIANI PONTANI iTlatufiCum ^uograduw contukratfidtim ohtrunc�t:. Qua �rcdcccnijsnbsp;tnil�tibiM, dcrenouato prteliOiSdmnitcs tn fugdin fcfe dcdcre.MuH� Sclt;i'nbsp;Holamminuilibcnterhocinordine cottocdrim,qitodeius ��u/m uidcrinbsp;pote/�fidude non cdrui�cA�ud pr(ecldrum,quod errdntem dextrdm ipfcnbsp;tam dtroci /i({gt;plicio dffccerit. Bdrbaruf miles qud�nouum dliquid d�er'nbsp;ret,ddAlexdndrum impcrdtorem RomdnumddituimpetratOjgbdioil'nbsp;lum con�cit in tabcrnuculo. Beritdi htec efi,(^ ^uidcmfraudis dtq; immanbsp;nitdtis plcnd.ldem � Gcrmdno milite tentdtum dduerfum Au^uflum Clt;e'nbsp;fdremfcriptumlegiMit!.

riequibufddmuiris�rtibus. Cap. XXXIII.

E(f (�� Romdnorum�rti�imus f�eritdn dubiumuerti uidco.Alij enim Lucio Sicinio Dentdtopdlm�tribuut�nbsp;cuius h�c laus eft, ut centies manum conftrucrit, odiesnbsp;exprouocdtioneuidor,quddrdgintdcicdtricibusdducrnbsp;fotdntum corpore nobilis,ft olid ceperit uigintiqud'

tuor-Dondtus ipfthdftis puris duodeuiginti,Phdleris uigintiquinq;,tor' quibus tribus er odogiiitd, Armillis centum quddragintd. Coronis ciui'nbsp;cis quidem qudtuordecim,durcis odo, murulibus tribus,obfidiondli und.nbsp;Alij l�drco Sergio,quod tribusnbsp;nbsp;nbsp;uiginti uulneribus honeftcdcccptis, dC

neutrd mdnu,neutro pedefdtis utilis,ftniftrd mdnu fold qudterpugijdue' rit,Berredq; dextrd ftbi religdtd mdnwm conftruerit.Cretnondtn obfidianbsp;ne liberduerit.Pldcentidm tutdtus fterit.Duodcnd caftrd hoftium in Gdl'nbsp;tid ccperit.CuMq; dlij uidores hominum fterint,ipfe, ut Phnius ait, uicc'nbsp;rit er �rtundm,t�dnlij Cdpitolini decord,eodem Plinio tefte, bis minordnbsp;nequaquam ftiift'ent,fi non dd uhimum omnia perdtdiffet,regno fuo infernbsp;tiiens. Siquidem adolefcens bind ex bofte ftolid cepit.�qucs omnium pri'nbsp;mus inurdli corond dondtus,fex ciuicis,feptcm er trigintd donis, duodc'nbsp;trigintd cicdtricibus dduerfo corpore dcceptis,tJiagiftro equitum Seruilionbsp;ferudto,humerodcftinoregrauitcridis,quodq; omnium mdximum,Cd'nbsp;pitolio d Gallis dcfttifo. Nfc mihiftlentio prtetereundus uidetur Probus�nbsp;is qui multis poft hos feculis Romdnum tenuit imperium. HicbeUo Sar'nbsp;nbsp;nbsp;S

matico tribunus,trdnfmift^oDdnubio,multd ftrtiter ftcit,qud � repro colt nbsp;nbsp;,

done Idudatus eft, Liondtusq; haft is puris quatuor gt; coronis uallaribiH i diidbus,ciuica una,uexillis puris quatuor, armillis aureis diiabus, torquenbsp;aureo uno,paterd item una librarum quinq; ad rem diuinam,quo eti� teiltnbsp;poreValeriumPecianumado'efccntemnobilema Quddorum liberauitnbsp;manu,Vnde Vdleridnus Auguftus ciuicd eum donauit, addita legione ter'nbsp;tid�

lid,qu� �lixdicebiitur : Uefteii etidm tripliccK, dc fatdrium duplex ddri iu�tt.Cut poft Aurelidnui Augustus decumdnos etidm fttos credidit. Tdcinbsp;tuilt;juoq;Au�tftut eumorientitotiducem prieftcit, trddiditq;fdldriu'ntnbsp;quintuplex:geminduit etidm ornamentd militdrid ,crConfuIem creduit,nbsp;^uod i�um pro uirtutibm Capitolind mdneret pulmata. idem Nldrmdri -ddf dcri pugnd uicit. Afros rebe�ionem pdrdntes coercuit.Arddionemfinnbsp;guUri certdmine uicit, occifirnq^ ingenti frpulchro donduit trecentorivinnbsp;pedum in latitudine.Vicit etia Pdlmirenos, mdxintdmg; orientis pdrtentnbsp;ittAurelidnipoteftdtemredegit.Credtuscj;militdriconfrnfu mperdtortnbsp;Gidlidm recuperduit, ctefrs prope quddringentis millibui Germdnorum.nbsp;Ph�tidf pdcduit.lllyrios,Sdrmdtds,finitimdfqj genteis itd compre�it,utnbsp;^U� iHi occupdjfrnt,propefine bc�o reccperit. Pdlpherum Idtronem ifdttnbsp;dcum cepit,'�lemnwis fubegit, Ptolemdidem iuri P�mdno integrdm reftinbsp;^i:fuiq; confcius,pducis dnt� quam nwreretur diebus gloridtus eft,breuinbsp;fe��urum, nepopuloRomdnomilitesneceffdrijuiderentur. Hdcfuntnbsp;Uer� frrtitudinis exempld,� plurimis bduftd ZX tdnqudm delibdtd. Reli-quum eft,ut quando de heroica,be�icaq^ uirtute differuimus,?:^ qui qud-lesq; frrtes effent expre�mus, qu� reftant qudrdmus, ftprius tdmen ui~nbsp;derimus,quod cffeuiiloris officium debedt.

tarnennonundmeffednimaduertendi rationem,dc nonnunquam nomi-ttinoftroconfulendumpotius-, quam pcccatduindicdndd.Q�amAnni-idl crudelis 'm uidos,tdm Pyrrhus humdnusac manfuetus frit. Alexander vncendiffe regidm iUetm dicitur, utfrrentifcortofat'isfrceret. Alphonfuinbsp;pdrei Heapohtdnis iu�it, at^ � direptione cdptlt;e per uim urbis ftdtim canbsp;tineri.frdterna; necis oblitus. tHumius, qui Achdicus eft cognominatuftnbsp;non ft ne mdgna etidm nota Corinthum fr�uUt. Quocirca, poft uidoriamnbsp;nuUus ir�gt;nullus cupiditati locus permittendus eft.Tempcrandifuntani'nbsp;nti,neqi infolefcendum ob res ad uoluntdtem cedenteis.Quin cum maxi-�� fententia fiuunt omniaMc maxime conftderanda eft rerum huma-Harum imbecillitdsfrrtunteq- 'mconftantid, cogitandii/mq; hominem effrnbsp;fe, qua � cogitatione lequabilitas illa gignitur, qute ubiq^ atq^ab omnibutnbsp;s

fernher eft l�udAtaAta tdmen (Unpleilenda pldcdbilitM dtlt;^ lenitudo,ut di gnitds rctinedtur,lt;JUteudMre debet�ftidio. lugiendd cum primii impo'nbsp;tentid, nihil fuperbe, nihildrrogMer, nihil dudre, improbeq; dgendum�nbsp;Tyrdnnorum hiccfmt,ut iniurilt;e,dc contumeliarum plend. Qwid de crunbsp;delitdtc dicd,quie omni eft humdnitdte exutdi Quid enim lL.Sylldimmd'nbsp;nimi Quid Cuefdre uidore mititcs i Udq; i�iui uidorid nobilitdtd eft dire'nbsp;ptionibttSiexilijs,ccedibu^.iiuius non modo ft�d,uenvm etidm dilt;!�d,futnnbsp;mdm hivmdnitdtem,finguldremq} pldcdbilitdtem pr� feftrut. Videdmuinbsp;itdq; quid dd Oppitt er Ccrnelium ftripferit: Gdudeo mc hercule uosnbsp;� fignificdre Uteris, qudm udlde probetis ed, qute dpud Corfintugeftafunt.nbsp;� Cofilio ueftro utdr Ubentcr,er hoc libentius, quod medfpontefreere cottnbsp;� ftituerdm, ut qudmleni�imum me prober em, er Pompeium durem opc'nbsp;rdmutreconcilidrem.Tentemushocmodo,ftpofJumus,hommumuolunnbsp;� tdtem recHperare, er diuturnd ui�loria uti : quoniam reliqui crudeUtdtenbsp;�gt; odium effugerc non potuere, neq^ ui�oridm diutius tenerc, pricter unumnbsp;�� L.Sy�dm,quem imitdturus non��.Hifc ncudfit uincendirdtio, ut mi�enbsp;� ricordid er Uberdlitdte nos nwnidmus.�d quemddntodumfieri po�it,nonnbsp;� nuUdmihiinmentemueniunt,ermu,ltdrepcriripoj�unt.dehisrebusro'nbsp;� gouos,utcogitdtionem�u�cipidtis. Necuer�lduddmus,quodpdtrilt;enbsp;bellum intulerit,qudndo �ubuertij�e omnid ui�us eft, c� regidm �e�dm in'nbsp;�edit,togd^ purpuredperurbemproce�it.Quficircd dumumicis autorinbsp;tdtem non tribuit,dum�e ciuem obUui�citur,d pducis ocei�us eft. At Scipionbsp;tot populorum dc gentium ui�ior,non �olumdb cequdbilitdte non reee�it,nbsp;fed cum uideret iniquius�ecum dgi,curid dtep urbe j�onte exce�it. Ocei�onbsp;Auidio Cd�io, qui res nouds 'm oriente moUtus fiterdt, qud mdn�uetudintnbsp;dtquepldcdbilitatetn. Aurelius Antoninus fiterit u�iis ,�cnpt(t docetddnbsp;� 7duft'mdmuxoremepiftold,civmedimmitiuscon�ului��et. Tuquidetnnbsp;� med fduft'md rcligio�e pro mdrito, proq; liberis noftris dgis : relegi enimnbsp;sgt; epiftoldm tudm 'mFormidno,qud me hortdris,ut 'm Auidij con�eios uindi'nbsp;� cem.lS.go uero er eius liberis pdrcdm,ergencro,er uxori, er dd SendtSnbsp;�� cribxynedutpro�criptiogyduiorfittdutpoendcrudelior.tllihileftenifihnbsp;quodImperdtorem Romdnum melius commendetgentibus,qudmc/emennbsp;gt;� tid. tticc Cie�drem dcumficit. Huec Auguftum co�ecrduit. Hiec pdtrem tut*nbsp;� pr^cipu�omduit.Deniq;fiexdn'imimei�ententiddebelloef�et iudiedt�fnbsp;necAuidius effetocci�us.'E.fto igitur�ecurd,dijmetuentur,dijs pietds ifitdnbsp;� cordieft. AdSendtumdutem'mhdnc�ententidm�cripfit: Deportd'nbsp;s, tiredednt,pro�criptibondrccipiant,dtq;utindmpoffemmultos cAinft'nbsp;�gt; risexcitdre. QudreAuidijCd�ijliberisergenero,eruxorittenidmdd'nbsp;bitiit

DE FORTITVDINE LIB. II. I39 bitis. Qll�^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ucnidm,cum i�i nihilfvccrint i viudnt igiturfecurifub

Uidrco Antonino.Viuant in patrtmonijs pdrentii/m,�nt diuites,�ntfecu-ri,�ntMgiz^libm'.z^pcrordomniumubiq^populorumdrcun�rdnt � Z!quot; med:,nbsp;nbsp;nbsp;ueflrd pietdtd exemplum.nbsp;nbsp;nbsp;in ipfo quo^ue uinccndi cur-

fu tndgnopere uidendum, nefludio cadd, dut rapinarum bc�um gf rtrc uidedmur.Ciefdretidminhoftesmitis,fnultdinipjociuilibc�o � Pom-peiodcPompeidniiducibuifadediqi immdniterfr�d.Suntcnimcr fudnbsp;dducrfus hoficm iurd [crudndd, rebits uer� compofitii obliutfcenduM in~nbsp;iuridrum gt; induenduq; tum amici,tum pdtroni perfond. Cum'que nwdc'^nbsp;fateomnid, trdnqui�equcddmmillrdndd �nt, hocnondlio dlfci^ui mo'nbsp;dof�ciliuspoterimus, qudmfidiligenti�imc�rudtis Icgibm opcrdm dC' gt;nbsp;mus gt; ut tec^uo 'mier omnes iure uiudtur : fecui enim dgcrc, er miquita fe �nbsp;�Ugue infolent�a gcrere, ^uid cft dliud^^udm uidoridm f�ddre, hO'nbsp;mincm'que exucrei

V P E RI O R E libre fdtt5,ut drbitror,de fortitudme beUicd, qudm�eroicdm uoeduimu^,nbsp;diilum efl. Et qui dc qudles fortes ejj�nt, explicdnbsp;tum. Relinquitur de lUd fortitudinis pdrte dicennbsp;dum, qute illos potiiK fpe�idt, qui procul d be�i'nbsp;cis periculis uiuunf qudnqudm cr eos quoq;, denbsp;quibusdifferuimus,genus hoc Idudis pertingit.

SiqutdoM mdgni etidm duccs,tum liberos dmifere, tum pdtrid dli^udiido pul/i,in exilio uitdm egere, dut deleto exerdtu feuientem in fef�rtundinnbsp;experti fitere cum mdximorcrum,uitteqi dtfcrimine.QUiepdrs qudndonbsp;nuUum non dtt'mgit hominum uitd genus, de hdc quoq; prdceptd trdde-.nbsp;mus.�Jdm qudnqu� mdiores ex be�icd �rtitudine Idudes mdndnt, ex hdcnbsp;cert� non m'mus uberes bene inj�rmdndis dtq; excolendis dnimisfrudusnbsp;percipi folent. J�dnq; in ciuitdtibus cum dlqre/pub. ddminiflrent,dlij re-bus tdntumfuis fludentes, priudtdm cr quidem odofam magii uitdm fe-qudtunquotus efl,qui bimidnos cdfus,?^ ref�dntis firtuna proceBds nunnbsp;quam�texpertusi quin�ngulis pene diebus experidturi Quideniminnbsp;hom'mum uitd communius,qudm d:gritudo,ludus,exilium,ege� ds, cdr-.nbsp;fer,orbitds,repulfd} in�tnididolores ex pairidj liberis pdrentibus,uxori

buftpropinquii, amicii ? Qult;e((lid^ huiu�nodi cum nttio ip�t tokr�itd^ doceatiprte�oefifortitudoiquteomnidqutecontingcrehominipoffunhnbsp;mugnitudinefiM tn�riordducensnon^nod� conflanter �renda fuddeahnbsp;ucrdmmaioribuietiiimuiribiisftdtuat�tperdnda. Placet igiturhdncdo'nbsp;meflicdm dppeUdrejfic�iidem non 'm beUo, bellic�ci; laboribui acpericU'nbsp;lii,fed domiatc^ 'mtrd priuatosetidmpenatedexifliti tttm �riuitost autnbsp;ndturdlesca�K�rendocon�d)Uer,tumeddgendOiqu�ddpdtrilt;�'mcolu'nbsp;mitdtem, autoritatk conferudtionem,fdlutemc[; rerom tumpublicdrimttnbsp;tumpriudtdrivmjpe�ent,dctMncogndtorivm,timidmicorum,dtlt;j}clien'nbsp;tium rcbui cofulant.J^dmnbsp;nbsp;nbsp;huicquoq; labores,molefticefpericulditent)

G' pattes funt cdfMpropo�ti. Etcnim eorwm, quipublicdf re^trdUdnt} re�rtd efiuita, non Idboribw modo, dc tn�leflijs plurim� ,fedgeauibuinbsp;etidmcdfibiMexpo�ta.ldmueroquidmolefliuipdupcrtdtelquidcrioresnbsp;nwr�{i,qudm amiffie libcrtatis acpatritef Cuiufnwdirerumperpe�ione�nbsp;anqutcpote�'mhomineciuilimi�orejjegloridfliuicitdq^�uuiquoci^ho'nbsp;fiis imm'met.An non turpi�lmimi e��angi doloribus^eneruari uoluptd'nbsp;tibi�lumcicupiditdtefdedecorMtemhHmdn�ndtureeexceUentidm,fe^nbsp;etidtn in�dbe�idi deijcientem.

Voniamdutem, ut ab Horatio re��pr��pitur� uirtut (titium �gere: primaq^ fapicntia e�, carui��ulti'nbsp;tid, priwum conandivm e�, ut uitia deuitemui, illa pr�'nbsp;fert�m, qu� ip� �rtitudini maxime dduerfari uidcan'nbsp;nbsp;nbsp;'

r tur. E�enimimbecilliQrmollisanimi laboriofa^mfi ' kfla �gere, quorum ��ga nafcitur defidid,c�vcmittdtio, er har um eo^nbsp;me!nequitia.Umuer�quiuincife�doloribui�nit,habedt,nece�ee�,in'nbsp;�ailMndnimum,cogitdtioneiptenialangpris,confiliadbie�a.(:iuidfnbsp;a(odqudmdoloresre�rmidat,tdm�quituruoluptates,quibuietidmfe'nbsp;fedom'mandumpermittat.Seruilcomniijogenu{hominumhorMn,atqutnbsp;in bumana effigie bcluaru m naturam retinens^ quibu4 quid e�,quod pU'nbsp;blic�priudtimueexpedarilaudedignumqueat^PonaturdnteoculosHenbsp;kogdbdlus, dutfi externa te magis delc�ant, Sardanapalm, mdigni qidnbsp;inter homineirefirantur,nedu/mutmprincipumnumero �nt h^ndf^nbsp;Q� imaute�xda,deteflabiUsqi uoluptas �a�t, in i� libris plenius eX'nbsp;pre�imus,quifuntanobisdeObedientiafcripti.Cupiditatuer� malcruntnbsp;omnium ciuilium origo er �mes cft. Cuius tanquam ��minario puHubdnbsp;dinbitio,rapdcitds,impotcn�d,Biiiietidmillacumprmisnoxiaerpeߑ

dugere hotie�e (ludeant,quibM coercitii �rti neceffe efl dninugt;, turn flmi hdreis curds �bcdnt,tum ciuilid munerd, quibus oj^ndis iUudfldtim ui'nbsp;dendumefl,nehone�dsdeflrdtur.iidcenimdeflrtd:djulluse/fl�rtitudi-ni locus potefl. Q�ocirclt;t omnis Idboriwi dc tnole�idruw flfleptio ddhonbsp;tiefldtemrcftrenddefl.Honoris etidtn dcdignitdtis rdtio tenendd. Arro'nbsp;gdntid cumprimis etidm db ijs,(pti mdgi�rdtus gerunt)remouendd eft,renbsp;tinendd tdmen mdieflds, Quo tempore mistime funt exercendteflmiltd'nbsp;tes. Quodfim contentioncm ueniendumflcrit, itd quidem contendendttnbsp;tfl,ut dppdredt non priudti odiflfld publici bonigrdtid,talis fufieptd e�enbsp;contentio,qua etidm dcerbitdtefit udcitd.. Sed h^ec plenius db ijs trd��dn-ttir, qui de gerendd repub. prlt;eceptd trddunt. Sicut igitur ciuilid munerd.nbsp;flrtiter db Ulis obeundd funt, qui in mdgi/irdtu co)flituuntur,omnis^ conbsp;gitdtionbsp;nbsp;nbsp;curd dd publicdmfdlutem reflrendd : itd qute dduerfd contige-

rint, ftrendd confldnter, qu� ut multd etidm contmgdnt necefle eflpro' pter rerum humdndrum mconfldntidm. Quo fcwpore mdxim� debet elunbsp;cefcere ingenij uigorflrmitds^ dnimorum,nbsp;nbsp;nbsp;uires ip[ce mdgis dc mdgit

intendendte, cdpienddq; confllid dut plend robor'ts ) dutfditem nequdqu�i iinbecilld.lE.xifluntperfepe cy' inrepub.feditiones,qult;e drte,induflrid^nbsp;compefcendtefunbquteubi feddriGfcoe'rceri nequeut,firtiflime eundumnbsp;tfl contrdipro^ libertdte oppetenda mors efl.T�.xifluntnbsp;nbsp;nbsp;dlue turn diffi-

tuttdtes,tum periculd,quibus uigildndo,dgcndo, multd profliciendofir' miter occurrendum fit-�^ua quidemefflciiint,uturbdnte resnequdqudtnnbsp;beUicis minores nonnuUis uife fint :nec minus cldrd, utilidq; uidedntur,nbsp;^Uiedomi geruntur,dtqi t� togd,qudm quie�ris,dtq^ incdligd. Quoctr-cd moderdntem rempub.cum primis uirilem, mdximeq; confirmdtum banbsp;bere dnimum oportet, propter multd turn Idborioftnbsp;nbsp;nbsp;molefld ,tumdu'

bid cf dflerd, qua plurimis � locis dtq^ cduflsfoled nt tdnqudm pu�uU' re. Atq; hac quidem de iUa dome�ica�rtitudinis pdrte, qua rcrum pU'

Rimd uero cr pracipud domeflica flrtitudinis Idus eH iUd, quod cum nonnuUi fummum malu in dolore ponbsp;fuerint,quiddm fummu bonum m tndolentididocedt nonbsp;i gt;wod� confldnter flrendo dolori reflflere, uerum etidmnbsp;, uiriliterrepeUcndoeumfuperdre. Sedcumflntinulti-^

plices dolendi cm fade tdm dpert� �rtun� i�i�bus fimiis expofi�, diffici' ledi�ucfacuiusdolorismorfaf�ntdcriores'.ctvmnonomncsunomodonbsp;aut dolorem metidntu, dut dolorts cdujdm reputent,nbsp;nbsp;nbsp;cinq- fa� m quo

tunc eft dolor^mdximus uidedtur. Scdcircunftiicicnti res humdnM,ey cd� fu conftderdnti, nimirum ut uoluptdtem dc bonorum dcleilus eft dliquis,nbsp;/icz^ dolores inter fed!/ferredppdrebit,non ftoltm mdgnitudine, ucrumnbsp;etid qudlitdte. Quis enim no iudicet ntdiorem effe Muru praftdntisfilij,nbsp;dc mdgnu in repub. locu ten�tis,qudm in�ntu!Ucius,quifit unicus,qudmnbsp;qui in dliquo liberorum numerofquireipub.fiud: princeps filfis populi dcnbsp;cufaiontbus 'm exilium pul fa eft,qudm qui priudtus ciuis, t:^'nocens{nbsp;DetolerdnddeucrfionepdtrM. Cdp. iii.

Vonidmdutem opt'miusgenerofiifiimuf quifque ci' �W pdtridm cum primis dmat, necefie eft ut huic ex pd'nbsp;trideuerfid dolor fit qudmdeerrimus: in qudnonfoluntnbsp;g^nitui fit,dltus,cducdtusjfied liberos quoquefuftulcrit,nbsp;honores tulerit,mdgiftrdtusgefficrit,dc mdgnorum uiro

rum�milidritdtes dtnicitids lunxerit.�tdquequo mdiorcrdiutur' nior eft ex dmifid pdtrid dolor,eo firmiorem h^cre dnimum oportet, eXnbsp;tdnqudmdcriusfaurumfiitmdiorecwn hofte certdmen,drmisftftudU'nbsp;dioribus 'mftruere.Cum'que non pr^eddtn ex dgris ,f�d dreem ip/dm petinbsp;fentidt,cod��is 'm unum uiribus pugndbit .'Efle ut hominum fic�xur'nbsp;bium mterituSffaurdm quoque dliqudndo orbis defldgrdtioneni,propo'nbsp;netfibidnteoculosAthendS,l.dcedlt;emonent,Thebds,Crotonem,Tdren'

tum,Beneuentum, Cdpuam, Syrdcufids, tlt;lumdntidm, Cdrthdgmcm, Ro' mdm, ipfids quoque nutiones Airpitus efie jubldtds, delctd imperid, regetnbsp;extm�los,etrgenus ipfum hommu/mdltqudndo uniuerftmi pen�dbfa'nbsp;ptum diluuione fafifie: nec mdigndndum ejje munerc noftrdm quoq^ rent'nbsp;pubhcdm commune omnium �tunt. Ciult;e decider int, ndptrdlid ejJe, amp;nbsp;qudnqudmrdrd,tdmennccejjdrid.Nihilenim,quoddliqudndo c�pcrit,nbsp;non interiturum. Multum etidm dd confoldndtmi conftret i�orum enu'nbsp;merdtio,qui fatiter (2^ ipfifufl'muere.tliq; tdnqud faij ddficifeendi funt-Propondturdnteoculos Clitomdchus Cdrthdginenfis,qui non ipfietdH'nbsp;turn forti dnimo tulit ,f'ed ducts quoque cohortdtus eft fuos dd excidiwti^nbsp;pdtriie uiriliterfirendum. Propondtur etidm Stilbon i!Aegdrenfis,qui pd'nbsp;tridcdptddcdireptd, 'mtcrrogdntiDcmetrio nihtlfedmififfie ref^ondit-tidm Archimedes Syrdcufidrum direptionem ne f�ttfitfife quidem uideri plt;^nbsp;teft,qui rddium tenens,dc I'tnedx ducens,geonietriciefigurte contcmphii*'nbsp;4^

DE FORTITVDINE LIB� II� I45 ie �ntentu^ cum effet,�imilit� confoffi�f�crit. Talibuiigiturnw.nitioni'nbsp;btti,cr bis tdtjquam propugnatoribiis tutitndit eft arx tfedandtfsc^ 'mitionbsp;dolor,p�ft etiam ex an�no repe�endus.

Detolerandoexilio. Cap. IIII.

Ro[criptionis,exilij�l; �cilior confoldtio,atq} ut indc' letd pdtria. ipfanece�itds, rerumg; humandrum candi'nbsp;tio,ficmddemptd reflituendie idiusj�es folari uehc'nbsp;mcnterpotcft. Plurimienimab exilto reuocati kgun'nbsp;tur,id quad quotidieuidcmus. Cicero de fe reftituto et�

gloridtur. Quid? ^uod dlij �ionte m exilio manfcre, ut Rutilius: alij ipfi fibiilludelegere,ut Scipio, qui quam ciuitatcm tot non modo ui�orijsnbsp;^^ornauerat, auxeratqi imperio, uerum etidm � cdldmitofi�imo de dm-tumo bcllo ltberduerdt,in ea uiuereno�uitMetellus quoq^ in extlium ire,nbsp;lt;iUdin Sdturnini Tribuni plcbis iniqui�imds leges pdti meduit. Albutiumnbsp;tequi�imo animo Athenis philofophatum legimus,Kidrce�lum tAitylenis.nbsp;Pub. Ouidius exilium non folum tulit fortiter, uerum multa quaq^ iweonbsp;fcrip�t. Cuius quid effe potefl illd uocefirmius?

^^dldsStro�id'Florentidpulfus,Pdtduijitduixit,utexiliiMddotiumli' ^crarum couertiffe uideretur. Etfuperior quidem Tomitdnos,dpud quosnbsp;cxulabdt, quanqudm barbaros, atque eff�ratis moribus, traxit tdnten dd

, quie/requenti populo recitaucrit. Quid? quod integrte aliquando nationes, de fer ta nd~nbsp;U� terrd,fedeis dhds que fiere. Quid enim tot Grtccorum colonid:,ni� uonbsp;^i^ntarid cxilid,dut olim/�ere,dut nunefunt l�yricorumiQui nuper in dinbsp;fferfdltdlitelocd migrauerunt.Vrbes quoque quas incolimus,quo fre-quentioresfunt, f 0 plures in ijs e�e uidemus, qui pt�rid /fonte exce/fc'nbsp;yint.Acne tc iUud moueat, quod non ibidem manere ubi natus es potes, il'nbsp;ludre/fice^omnia inceffabilimotu laborare, ac nihil in terris effe, quod innbsp;quo primamcoeperat,con�llat. Ndm quodchari�imdmultd, animonbsp;tuoWdxim�grdtdrelinqucndafunt, coi�blariteuehemcnter potc�,uet

�4^ IO. lOVIANI PONT�NI

Detolerctndarepul�t. Cap. V.

T gtioniamplurimumquidemabijhguircf^ub.get'unl:) honoritribuitur, el�!j;nMgMpopuliopintodeijs,^u^nbsp;njlt;i�firlt;ituigeri�t,nec�jjc eft ut dolor,qui � rcpulfu co/fnbsp;cipttur,cr mugnus,nbsp;nbsp;nbsp;dcer�t. Mouet enitn indignit�s

rei,G^ quod altos pratfirri fibi difficile efl pati. Sed cott'

folabiturnos,tum confcientia noflra,quod ita quidemuixermus,ut digni eo mutiere utderetnur,turn populi mconftantia,Qr�lfaplerunc^ opinio,nbsp;er quod multorum e� capitum belua, ut inquit Roratim. Ad htec, quodnbsp;multi er magni quidem uiri,ffiretis publicis muneribiK, ad uitam fe pri'nbsp;ttatamcontulere.Qttaconflantiatulit Cato etiatn duplicetn repulfatn~nbsp;QM4 Leclius er fapiem, er bonus uirf qua etiam Pub. na�ca, uir opti'nbsp;mid, Senatus iudtcio comprobatus � Ke�rt Cicero fcriptum apud Panniunbsp;fidffie. Pub. Kutiliiemfratrisrepulffimconffilatustarn a;gretuliffie,Utobnbsp;earn caufam � uita receffierit.O�ailum atq^ abiciluni hominem. At Diodenbsp;tianus qua eratdeffiicientia rerumhumanarum, Romano � imperio abdinbsp;cauit'.ad quod gerendum cum reuocaretur,uocais in hortos fuos oratori'nbsp;bits,ita quidem rej^ondit, ut rogaret eos laduculas inffiicerent, quas m�'nbsp;nuffiaer �euiffiet, er coluiffiet. Quo dido declarauit pluris � uit� l�amnbsp;quietam er tranqui�am�cere, qu�m redire ad imperium admini�ratt'nbsp;dum. Suda quanquam honoris cupienti�imus, didaturam tandem depo'nbsp;fuit, paffius er ip� in prieturtepetitione repul�am. Augu�us non �emel cOnbsp;gitaffie dicitur de adminiflratione reipub. populo Romano reddenda: neenbsp;defijt,ut Senecatradit,quietem�bi precari,er uacationem A repub.pete'nbsp;re.Ergo quod tempus,quod �itietas pote� in hominebene in�ituto,rationbsp;non poteritf Quocirca no modo patienter �renda rcpulfa cd:,uerum eti�nbsp;oblati honores nonnunquamrecufandi, ut nobis ip�s uiuere aliquandonbsp;po�imus.Nec uer� uita procul � repub. atq; �gerendis magi�ratibus itnnbsp;probanda e�,quMdo,ut Horatius rede cen�t,

Nec nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem philo�phi, ac literarum�udijs dediti, �d princi'

pes quoq; ciuitatum in agris procul � publicis admini�rationibus id fibi uit�genus confido delcgiffie uidentur. Q�p tempore baud�cio an eti� glonbsp;rio�ores,magi5q; admir�dtiles effient,q cum in�ro, curia�^ uerfarenturgt;nbsp;Detolerandapaupertate. Cap. VI.

luiti^e quoq; quoniam tanti habentur, ut in eis nonnuUibonO' n �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^�il�eare�nt au�, paupertas non folum quia diffi'

DE FORTirVDINE LIB. II. 145 eontrahere animum fokt. D�funt en�m inftrumentu, turn ud lib�ralit�-tem,liikndoremq;,tumddufuiuit(e alios etiam nece�arios.Quocircatninbsp;nime toleratu ftctlis uidetur. Qtt'mimm� ZS� animum confi�t, zx prejfitnbsp;fuo uehementcr deifcit.Sed preejl� erit firtitudo,ciuce doceat naturalek ilnbsp;loi non effe, 'm� ut c^uotidte uidemus,nudtis exitio fi(ijfe,lt;juarum cupidi-t�te cr fiudio uita hont'mum m primk uexetur.Quippe cum habendi libido uix unguamfatietur,quo'qi plura po�ideantur, rnagis augeatur at(^nbsp;cxcrefcat,eiui funt fiirta,compilationes,latroc'mia,f�nora,filf� obfigntfnbsp;tiones,rapince,cr plerai^; nuirtaliwn mala.Contr� multos in retenui ui-xiffe honoratos,pknos fidei,probit atis,fapientice,gloriie.Civm^; paupernbsp;tof �berior ZT tnagk fxura fit, idcirco nonnullinbsp;nbsp;nbsp;pr^eftantes quidem ui

��i aut abiecerunt illiis,aut parum ontnino curauere�n quibus philofo-pbipermulti,ut Democritus,Crates,�picurus,'Zeno,fedloitg�maximus ChriStianonvm numerus, qui fortefua la:ti,cwn inte�igerent modicisnbsp;naturam contentant elfe,/frctis diuitijs, uiuendi fecuritatem fecutifunt.nbsp;fabritius ccendbat Letus fklilibus fuis, Seranus agreSli menfit : qui tarnennbsp;er quaks tum ciues,tum imperatores. Rtilius GT Cincinnatus ab aratronbsp;ad fumnws magifiratus uocati funt. Atilio Kegulofirtifiimo uiro exigu-lis fiandus f�tis fuit. Aemilius Scaurus Romani Senatus fua atatc pm-ieps, in parua pecunia claruit. Aemilijsfexdccim uno tempore unam do-munculam fi(ifi'e,crfiindum unum apud Valeriu legimus.Paul�qui Per-fen duxitante triumphum,tam exilis cenfusfi�t, ut po/l mortem fatis nonbsp;effet ad uxoris dotem redhibendam. Cn. Scipionis filia ex publico dotat�nbsp;^fi- Quid, quod Pub.Scipioni f�nus de publico exolutum ob reifitmiliarisnbsp;anguftiasf Vlenenio item Agripp� iu/la � populo fiida, coHatis in capitanbsp;fiftantibui.ValerioPublicol� mortuofiinebris le�us Grrogusdefid/fenbsp;dicitur. Itaq; ob domefticas diuitias literatorum hommum, aut prmcipSnbsp;�n repub.nemo habitus e/lmclior.Senecam diuiti� nonprobioremreddi-dtTf, fed maledidis hominum magis expofitu. QK^rc o6 amplitudinetnnbsp;pecuni�,qu� iHumfecuta mors efti Qu� tot Gr�ci� principes caufa, totnbsp;Roffldtio� i� exi/tuw expulit,nifi habendi cupiditos effrenatior f Pranci-feus aliquot ant�feculis, nuperBcrnardinus tum res hu/manos defiiicieit-do.tww docendo quam efi�nt contemnend�, uterq; pofl mortem in deor�nbsp;numertim,hommumconfenfu,relatttse/i.NihilpojfeditPaulusgentitvmnbsp;m/litutor.Socrotes oraculo fapienti�imus iudicatus,modico contentusuinbsp;seit .Hieronymo Chrifiiana religionis acerrbno ajfertorwon domifs,nonnbsp;fimdus fiiit.Et ne Chrifium ad exemplwn eitern, paupertatk atq; inopi�jnbsp;folitudo^ herb� loannem Baptiftam fie aluere, uti diuma uox eiui � de-

fertis eruperit,homi�es ad Dei cognitioncm dtlt;j; ad bene uiuendum �nui' tds. Sed jiierint hireligioni deditkatq^ in folitudi^e uiuctes. An tibiuided'nbsp;tur �ulianMtmperdtor religione injeruiffe,ciut in folitudine uixiffe, quinbsp;crCbrt�wm contempferit,ZJ' RomM� imjperium tenneritils igitur dpuinbsp;� quos hominesfpdldm in exercitu conciondbundui: Ktbi, inquit,niili'nbsp;tes,necfrcultdtes(uppetunt, necpropinquitdf generi,qudtnuii ortmfintnbsp;nobilis,prieterfigt;litmpe�uiomnilibertvin metii.'�ecpudebtt�tnperdto'nbsp;� rem cundd bondin dnimi cultn ponentem, profit er i pdupertdtem hone'nbsp;fldm.�^dmnbsp;nbsp;nbsp;Fdbricijyqudnqudm re quidem fimiUdrifidtis dnguftd,gef'

� fere belld etidgrdui�md,Gr glorid miril in modum dbttndduere. Htee igitur,dlid^ eiufmodidnte oculos proponentemdicebit non modo pdupernbsp;tdtemfirre patienter,fed tlldm etid ridere.Sed fit hoc difficiliics.lBud ccr^nbsp;t� no modo non efl difficil�,ueruetidm'ndturdle,pdupertdt� trdnqui�e trdnbsp;duccre,qudndo ndturd pducis cotentd efl,dc uir bonui ea flquitur ducem-Deflruitutetolerdndd. Cdp. vn.

Am Kero libert�s inter pr^ecipud bond cum hdbedturgt; quid liber ohomini dcci^re feruituteindignimpotefl^nbsp;f� excuterc uim flirtitudinit ttolumut, non dlid in renbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;robufldm, qudm in cdptiuitdte uiri

liter tolerdndd prie�dbif.civm dmifld libertdte,quteno' ftrd erdnt omnidfimul dmijfd uidedntur, pdtrid, pdrentes, uxor, liberhnbsp;amici, neceffitrij, domu^,fl{ndio5, fupellex, pecunid, honor deniq^ dcde' ,nbsp;eus omne: utperflrendii ijs tormentii, quie iBorum dmiflbrum memorid 'nbsp;dc dolor ddmotiet,eofirmiornbsp;nbsp;nbsp;contentior fliturd fit, quo cfliK hi ut difli

ciliores,grduioresq} uiriliics,contentiicsq; firendifunt. Quid autem pr�' cldrum, quod non idem drduum t ut Cicero dit. quos ut lequius firdmus,nbsp;(moponendidnte oculosfuntnonpriudtimodociues, dutphilofophi,feinbsp;clitri�iini etidm duces,dc reges. lugurthd regno dmiflb Romdm cdptiuuinbsp;clu�us,dd cdrccris oflium etidm iocdtus dicitur. Cdrolus Mdldtefld uiiluinbsp;cdptusq; d Philippi t^idrid: ^edioldnenfis ducibus,ddmirdbilem in cdpti'nbsp;uitdteprdfege�it dnimifirmitdtem. Alphon�ttsrexNcdpolitdnusnoitnbsp;animum modogenerofumdterumetidm regidm dignitatem cdptiuus reti'nbsp;ttuit.Ciuinetidmpotenti�imos populos feruircfiepecontigit,crquoti'nbsp;die etidm contingit. Scruiuit Athenienfis populusMdccdonite Regibus,nbsp;Cdrthdgo Pomdnis primo, pofl cr Vudnddlis. Ipfd nwndi cdput Romdgt;nbsp;pre�is tdndem ceruicibtts,Gotthorum iugum fcruiliter trdxit. Flon iiutl'nbsp;tii ante dnnis Confldntinopolis cu reliqud Grtecia religundds manus Tufnbsp;edrutit

DE FORTI TVDIN E LIE. II. 147 earn infolcfiti� pncbuit. �gitur qmdftorcnti�imi populi 5 ntiiximi etidntnbsp;reges pa�tfunt : qt nos ita tolerdbimus, ut rerum humandrum conditio^nbsp;Hemignorare minimeuidedmur. Anmdignabcris homunculeij�dcmte,nbsp;putbusnbsp;nbsp;nbsp;reges, ZX ndtiones legibus fubie�tmn e�e^ At grdueeji feruire,

grdue prof��o,humdnum tdmen,quod ncc uni, fed mnumerabilibus: non rdro,fedf�pi�ime contigit.Cluo cdldmito�us quid efl,m coperpetiendo,nbsp;tdnto mdiores, dtq; ddmirdbiliores dppdrebimus. Quid enim/fe�dtius,nbsp;qudmcontrd�rtuna obduruiffeiignis durum explordt, tempe�df gubernbsp;Udtorem, be�iclt;� imperd tore difficult dies oftendunt ffirtem uirum, quemnbsp;iure uirum dicimus,difficillimd quieq;,dc mdxime cdldmitofd probdnt.i^inbsp;hil potefl tdm dcerbum contingcrc,quod non tcqutts dntmus tolerdndo metnbsp;turet. Nihil tdm dngu�u, in quo non eudgdri dnimus f tdpte ndturd libernbsp;qucdt.illud quoq; pr.ecipu� co�dcrdndiim, dcfijffie durum,dc mifer� e�e,nbsp;in quo nos diut�ts confuetudo detinuit. Quod olim Spdrtidtee fentientes,nbsp;pueros dris ddinotos, donee multus � uifeeribus fdnguis flueret, uerberi-bus c^dendos inflituerunt ,quod primis fldtim dnnis dffiueti coprimen-dis dolortbus difccrent pdtibiles illos effe, ncc iudiedrent drtvmnofem, innbsp;quo db incunte �tdte eSfueuiffient. Sed cum �t triplex cdptiuitdtis genus,nbsp;primum tolcrdbilius e�, quod ei propo�td ffies e� libcrt�tis rediwendee.nbsp;Qud. in ref)lus fir� dut herus,(lut career uidetur patienter tolerandus,utnbsp;^uper Brocchardus Per�eus nouem circiter annoru carcerem �c pertulit,nbsp;utjnterim plurdfcripfcrit,uer�bus etidm multa iocdtus. Ojio in temporenbsp;cofoldri multd poffiunt, memorid reru prlt;eteritdru,/pes ctidm fiiturorum,nbsp;leilio item d�idud : e:^ quod �rtunie �ue ludus 'mcon�dns �t,�uc rerumnbsp;humdndrumconuer�ones natur dies, dcneceffidriee. In fecundoucro ma-ius,tetriusq; malum,feruitus propo�td e� dbfq; ulld plerunq^ ffie �ii in li'nbsp;bertdt� uindicandi. Quocircd CT co�lijs, rdtionibus neee�itatis utennbsp;dum crit, neccomittendum,ut �gre �rendo, quod eijcinu�a rationepo'nbsp;ie�,onusgrduiuspremat, quinuircsipftemdgis, magisq; intendend�ddnbsp;firmitdtemfunt.Etcnimonerdcontcntisuiribus,minus�ntiuntur:remif'nbsp;�s,pre�ius grduat.Cum^ cteterd nobis bona feruitus (dgt;�ultffie uidedtur,nbsp;ne dnimi quoq^ bona aufirat, uiriliter pugndndu eU.An etiam iUud uerc'nbsp;binw,r/ie�dem,probitdtem,continenti�,pdr�monid,tdciturnitdtem,optinbsp;mas cogiti�iones, ^qudtn mentem, reiiam confilendi acfentiendi rdtio-^m nobis eripidtiEripitur quide libertof inuito dc repugnanti. Bona ue-��o animi,pr�terqud uolenti eripi nu�o modo poffiunt.^ 0 extor�tfidem,nbsp;�on 'mtegritdt�,non regendi prudentia Niet to amiffia libertas, qui Rbcginbsp;Tyr�no,cui fcruiebat,mortuo,liberoru i�ius cura ex te�amento do-i

tn�nif�bi trddit�,elt;i imperium dutoritute i(dmini�:rduit, uti BJjcgmm po pulus feruo purere non Migne�rret.P�fi adultis liberii,eii fide domeftinbsp;eus opes, dt�[; imperiumgubernundum reddidit, ut uix exiguum uidticSnbsp;fecum detulerit,quo redire Olympium in pdtrium polfiet.Mihi quidem ui'nbsp;dctur,tgt;iicetofieruitiisoriiAmento.-icglort�,nonopprobrtofiiiffic.Nondenbsp;trdxit Aefopo cdptiuitus dut animifirmitatem in neruo apud indices, dutnbsp;fidelitdtem aduerfis herum periclitdntem. Cuius confldntid eo fuit ddini'nbsp;rdbilior,quod ab ipfio nuUis extorqueri tormentis potuit, quod pofied d�nbsp;minusetidmconfiffiusefl.Ldtitdntemin d�'o Kedtino Vrbinumferuusnbsp;eumalidfiiluumfrcererdtionenequiretdrruentibusquiilUimconficcrentnbsp;militibusydomini ornamentis indutiiSyproq; dommo in cubiculo quiefe�s,nbsp;lugulum fiuum priebuit,Ac pro dotnini uitd fiudm ffionte obtulit. Qult;e un'nbsp;quam pietds,dut animigratitudo, qua; tdntd uitte rerumqi huntdndru cottnbsp;temptio, comparari cum hac poterit f Ncjcio an quorum alior� be�o PU'nbsp;nicofecundofidelior,firtiorq;fiierit operd quant Volonum. Mobiles quinbsp;dam Grdntntdtici,cldri etiam Philofiophi, de Po�teficrui cumf�erint, do'nbsp;cerefidtispo�unt etidm 'mhdcfieruilisuitue conditione mgenuis drtibus,nbsp;acliberdlibus �udijslocum fiuumrelidumefifie.lntertiomors ipfd,cr quinbsp;dent indignitatisnbsp;nbsp;nbsp;contumelidrum plena plerunq^ expe�dtur. Cuius fit

des eofixdior ac mifierabilior apparet, quod fit etidm fi:pulturd carendu. Hoc cuiufimodi futurumfit non fientient�quis non uidettacfi diffi�rre quicnbsp;qudm hdbeat, uemtibus'ne, dn coruis eficd fit putridu dcfi�tens cadauer.nbsp;Mort uero in carcere:gt;dn opprobriofiumcuiqudm uideripotefl, in quo So'nbsp;erates nwrtuus,� quo Ariftides adfiupplicium dudusi dlterfiapientifimusnbsp;uir,dlter innocentifiimus. Vndetot etidm � Chriftidnis fiandi�imi uiri adnbsp;ecelum migrauerinttln morte autem cum duo cSf�dcrandafint,mors ipfidnbsp;Cr mortis genus, de morte quidemfie efi fientiendum, humdnorumfinentnbsp;efje malorum. Ac licet dreefifiendd, aut conficificendd nunquamfit,nec Deinbsp;fit iniufifiu � uitd migrdndum,fiemper tdmen 'm meliorem partem accipieitnbsp;daefl,perqudm paratafitbonis lt;etemaquies,fruendumci; cum Dijsim'nbsp;ntortalibus leuo fiempiterno. Quod ut aff�quamur, petenda efi d De o peCnbsp;catorum ueniaicuius ealenitas eft,utfiicil� pldcctur,li p�nitere ex dnimonbsp;fenfitrit. Quam dd rem omnis animi conficientia, cogitatioq- uertenda efiinbsp;ffierandumq^ nu�um effie tdm detefiabile peccdtum,qu od ittc non fit con'nbsp;dondturits,dum ex animo nos poeniteat. Quoin tempore id prieftandu/tdnbsp;tfi, quod prifftari ab lUis fialet, qui longu GS' difficile iter fiuficepturifiunt-Hienim clt;eterarum rerum pen� obliti fifiolum 'm iter ipfium 'mtentifiuntfi^

DE rORTlTVDlNE LIB. II. 149 fceptunt conficereftudent. Quod fiijuii itd. perfuafum habeat, ut interirenbsp;Jtmul cum corporibut animos credat, hunc iUa confolari merces poteft,nbsp;c^uod carendum fit pcrpetuo mails omnibus ,at^ut nihil pofi: mortem bonbsp;nt,fic nihil etiam mali. Qwd autan maius pretium,qu�m perp�tua malonbsp;rum omni�i carentia, Cui illud firtaffe morte ipfa grauius uidebitur, quodnbsp;cum in uoluptdtibusfcnliium omnia reponiit,mtgt;riendo amittat, propternbsp;quod uiuerefolum uelit.Quod fireputauerit quot,quantdqi ex uohiptdtinbsp;bus puttulentmala, quot affrranturtormenta crfen/ibusgt; Ctf corporh innbsp;quo omnia collocauit,dcfinct admirari tantopereuoluptates.Quid obfe-cro boni habet ebrietas, immo quid non potius mali f quando omni � partenbsp;turpi�ima eft. Quid uftis Venerismimiaq; ilia refolutio, quas afferrefo-let lt;egritudtnesiquas c�n� regales atq; afiidute? quid eneruata moUities,nbsp;cr l�tgor defes atq; mers f ut ficile in his maliplurimumfit, iUic mini-tnum boni,aut quicquid e/l cert� qu�m breue. Quoi cruciatus afferut latenbsp;rum doloresfqu� tormenta admouet podagraiQuibus ftimulis pungit canbsp;pitis adpulmoncsatq; ad pe�us abfee�ustQuid�uppliciorum eft in cru-ditatetQuitortusmneruc�-umdoloribus,atq; inurintc difficultafepU'nbsp;gionesiHam langorem atq; defidiam mufcarum,pulicumq; aculei tanto-pere turbant,ut ad eorum infilicitatem mufae natce uideantur. Quid i�nbsp;tur de ijs fentias, quorum tarn expetita bona mufiie, pulices^ contami -nanti Sed iam mortis genus uideamtts, an quern mors ip fa non terr et, ter'nbsp;reredebeatmortisgenus i Atquiinremilitari, beUicis^ difficultatibiitnbsp;ntaior � maioribus periculis laus manat acgloria. �^ecuicijjeimbecillutnnbsp;Cr figacem hoftem,fed fi:renuum, acriterq; refiflentem, manusq; confixnbsp;rentenbhocillud decus efl:,h(ec uirilis ilia, ctr homme digna, plaufibilisq;nbsp;commendatio. Vbienim, aut qua � r tanta efi�tfirtitudinis commendd'nbsp;fto,nifitum malorum reliquoru,tum mortis ipfius, quam optimus quifq;nbsp;numerabit in bonis, tamfixda ac terribilis f^eciesofferreturiAd earn igi'nbsp;turfirti�imoanimo,rerum^omnium contemnenti�imo eundumopti-nugt; cuiq; eft.Q^a con temp ta.nbsp;nbsp;nbsp;moriendi genus cotemnatur necefie efl.

iulianus mariens cum uidei-et qui aderant mortem fuam flrrc impatien' tilts,uehementer cos mcrepalfl legitur,quod humile cjjct,c(ielo dftsq; connbsp;ciliatutn principem lugeri : i�tinetiam ij�dem adflantibus, cum liaximonbsp;rs- prifcograui�imis philofophis dcanimoru a;ternitate�ibtilius di flu-taffe.Cumqfipf�^fnterreregcnusfoleat,dutpropterpropofitoscruciatiisnbsp;�tute mortem,aut quod iacendum fitfub dio,altcrum obdurati�imo animonbsp;flrendum cfl,fiquidem mfradeflrenti omnia funtgrauiora : alterum 0-*nninocontemncndum,quandoeorum, qu^pofl mortem corporiae�rnbsp;t i

dunt,nihil ad mortuum pert'meat.Rcgului ^uo animo u�timoi,z:r longo! cruciatu! fuflinuit^ ijui itlt;iuicmt,utuix fen�jJiiUoiuiderctur. Qjt�ntnbsp;gcncrofdyct uirilis iUa Laurctij uox:'Vertc,mquit} ajjiim hoc e/l.ip�jpe'.nbsp;�Mimm annis fuperioribia Mduri�iimferuum,cum �i^eapolitano pr�nbsp;tore candenti�rcipe concideretur�liberum enim hominem occtdcrat)tra.nbsp;heretur^ per urbem ad maiiufupplict�, nuUos unqu�m eiulatu! mi�/�e,nbsp;non uultummutdl�e,non �dtu corporis.Qwn cum pc�u!, brdchtaq- adnbsp;ncruos,off'd� uflilatdnbsp;nbsp;nbsp;conci�i ej�:nt,protento colloatd os cdrnifici ob'

tulit, dcfi �cu non dgeretur.At nofentiebdt,quid nhc^ui etidm ignito �rro ctederetur.�ec breuis er at dolor, f:d diuturnior: nec ex und tantum cor'nbsp;poris parte, fed�mul � pluribus .Omnia tarnen uicit animi obdurationenbsp;dc pert'macia. Eiufdem nationis feruus, cum domtni mortem uindicaj�et,nbsp;inter torinentaridentis femper/peciemge�it.i^obi! pucris duo A�uU'nbsp;ni iuuenes iuf�t to�nis S�rtite,qui urbi prieerat,in carcerem coie��i, cumnbsp;acu�ode carce)-isaccepi�^ent,mdnefe ad capitis fupplicium educendos,nbsp;Dij bon�quod excmplu/rii pofleris reliquere. Lyram �bi a�erri rogauc'nbsp;re,er caen� quammaxime opiper�. Quibus impetratis, ubiftmma cumnbsp;uoluptdte c�naff�ntnn cantu, choreis ac lu�bus reliciudm nodlem exegc'nbsp;re.Ntaili uirtute, qui no � fqualore er ldchrymis,fed � couiuio ad mortemnbsp;pro�di eftis. Quid duos Zenones comemoremi quorum alter qu�quamnbsp;conui�usyipfe tarnen doloris uidior, nedum ut confeios delendce Tyranninbsp;dis indtcaret, Agrigentinos ip�os ad coficiendum Phalarm inuitabat. Al'nbsp;tertanquamftipplicijs expugnatus perinde ac cofeios tndicare Clearchonbsp;uellet,aurem Tyranno nwrdicus arripuit.Quid Anaxarchum, Syracufanbsp;numq^ Theodotumi � quibus hic omnibus modis exerutidtus, tandem ui'nbsp;Hum fe malis �inidans,afoctjs con�lij fui,in Thrafoncm,qui HieronyWOnbsp;maxime chdrus,fidusqs crat,at(^ in infonteis quofda alios duertit indiciu-Ille � Timocreonte rege captus, lingu.am in fMiem eins expuit, dum po�nbsp;Idccratum reliquum corpus, linguam quoq^ exei�urum f' minitatur. Plc'nbsp;na e� exemplorii no�ra,id e� Cim�iana hi�oria:nee duos licct,dut treisnbsp;ex Cd profirre,fed plurnnos:nec�gi�atim,fcd gregatimmec uiros tantUjnbsp;fed mulieres,edsq; non modo natugrdndiores,uertmetiam puellas, qud'nbsp;rumanimie�fefolent maxime bnbeci�i. Qu�us cxcmplis confirmatifnbsp;non mortem modo patienter firendam ,fcd genera mortis contemnendstnbsp;e�edoceamur.Quidquodedijduo�irmatis dnimis cruciatusperfirunhnbsp;er uitce, er uoti compotes euafcreiln quibus Aretaphila Cyrendica,nbsp;in ueneno deprehenfa,dum � TiicocrM:e Tyrdnno, � quo in mdtrimontuitfnbsp;du�id erdt, Phiodimo priorc marito per dolum occifo,omni tormentorutgt;^nbsp;genct^

DE FORTITVDINE LIB. II. 151 generc tor^netur,pr�po�td ctiani ^u�ftioni Cdluiit SocruM �bi confti-tit, ut dbfolut� dcniq^ per Leandrum generum ftium Tyranum intcrnnenbsp;rit: quem Leandr urn, cum idem ipfe po�fiatris necem Tyrannidem oc-cupa�et, Anabilybii opera, quern pecuniacorruperat, ufd,populari'nbsp;bus fuis occidendum pr^buit,qui culeo infutum in mare proiecerunLnbsp;itaq; fupra muliebrcm natural� offirmate fircndo,cr uitee �uconfuluit,nbsp;cr patriae, quam in antiquam libertatem reftituit.Puer Alexandra facri'nbsp;�cante,dum candentem carbonemacerra prolapfum, brachioq;exce'nbsp;ptumnon excutit: Mutins dim err antem dextramfftonteinignem inij'nbsp;cit, doeere fatis pojjunt, quantum in animis hominum firmitatis fit acnbsp;roboris,fi conftare ipfi nobis ueftmus.

Lctecitate oculorum,de manuum,pedumqicontra�iio' fi�biis,defurditate, detotius intcrdum corporis d�bilita'nbsp;�nendo ubi calamitas, eadcm rd'nbsp;j tiocft. Vincendae/ifcnfuummol!ttics,adhibendusq-innbsp;confilium animus : ey ita in acic ftandum aduerftim ccrr'nbsp;poris mala,ut cum imperare animus debeat,ignauiter,ejfra�le�j; � corpo'nbsp;re uinchcr tanquam in fitgam uerti nullo nwdo patiamur. Li�e mihi fatisnbsp;tonftantcregiffe lob tUe uidetur, qui ubi corpus fcabiepetifenfit actabe,nbsp;etiam in diem natalcm inuedus Icgitur. Qhi mihi non aliter egi�e uide'nbsp;tur,qu�m qui hoftiles agrorum incurf es, populationesq; �rtiter �runt:nbsp;ubt ucro ad mantes uentum eft, deterriti priefentia, armis abic�lis,aut fk'nbsp;giunt,aut manus ho�ireligandas porrigunt, quo tempore totis,ut aiunt,nbsp;uiribus dim�tandum effet. In �ngulari certamenituri, armis fc ualidiori'nbsp;lilts inftruunticr quia caput,pedusq; peti boftiliits uident, cos parteis ernbsp;obtegunt diligentius,e:^ cautius ctia tuentur.Tunc 'm fmgulare certamennbsp;t�m fortuna defcenditur,cii corpies abea uexatur, caetera exteriorafunt,nbsp;Uaeji tanq agri populantur. Debilitauit,aut ctia abfiulit lumen oculorum,nbsp;aut caftes alequis ,aut ^egritudotuidcni^ ne animi lucem,ac rationis radiosnbsp;hebetct,iecl cxtinguat.Contraxit ncruos, aut memhrum aliquod'.id curaitnbsp;dum nequa pars animte nobilior, utiliorqe contrahatur dolor c nimio, cu'nbsp;bls morfus acuatur eidem cedendo nudiebriter. Id� quoq; faciendS m alijsnbsp;corporis,tu externis mails. Qui ab hofiibus oppugnantur, ubi��asnbsp;bupleriiubiqua�ari urbis muros uident,alias intus��as ficiTet,alios munbsp;^s extruut.Uoc id� nobis ftquendu e/l.Coficit aigritudo aliqua corporisnbsp;fnft�ilabcfi�lauitfirtimar� frmiliar� :'mftruamus animie patientia ad fit

I5X IO� I o VIAN I PONTA NI flmendunt,munidtnui cont'mentid ad repcllendum,Gr dd peruincenduitiinbsp;pe�lta drmemuf �rtitud'mc.iion dcemnt iUorum excinpldgt;qui non tdntunbsp;Jjtnilid, uerum etidm nidiord pcrpe�ifunt: nec priudtifolum homines,Gfnbsp;in fcholis educdti,fedprincipes duitdtum,fed reges, l�drius quo animo fenbsp;cari pd�its eft^Rjex Alphonfusqua conliantid uni lodnnes,qui eifucce�itnbsp;Aragonite rex, tarn fine uUo pen� �enfu, candens chirurgifirrum tulit, utnbsp;fupra qudm oportebatureretur. Sc d htecfit medtci culpd,illiilt;s cert�cott'nbsp;fitmtiaqudnonldudedtqueadmiratione dignaeSli tiicolaus Pictninuitnbsp;quamuis contrado magna � parte corpore, non tarnen minus prudenterfnbsp;laborio�e, imperatorie belld ctiam difficillima adminiftrauit. Pridericusnbsp;Vrbinds tarn tequo animofirt, alterofe oculo captu ejje,ut interdum etiinbsp;infeipfum iocetur.Homerus utroq; etiam oculo captus,ita quidem tnentiinbsp;oculis ufiis eft, ut non modo Po�tis, uerum ctiam Philo�ophis, reliquis^;nbsp;dodis hominibus lumen,tanquam lucernam accenderit.t^on detraxitnbsp;C.Grufo autoritatem oculorum ca;citas,cuius domus, ut Cicero meminittnbsp;4 confiultoribus quotidie complcbatur.HHon C.Aufidio aut Senatoris mU'nbsp;nus, aut fcriptoris : quippe qui in Scnatu�ententiam diceret, nec amicHnbsp;deliberantibus deejfict,nbsp;nbsp;nbsp;Grtecam hiftoriafcriberct. No Democrito in'

dagatricem iUam rerum naturte[olertiam. Nrfm Diodorum Stoicum/�nti liarem fuum idem Cicero reftrt,multo etiammagis a�idue, qu�m ante ittnbsp;philofophia uerfatum,cum GT fidibus Pythagoreorum more utcretur,C^nbsp;quod fieri po�e uix uidebatungeometrite munus tueretur.�n Appio,Me'nbsp;telloq; magni ciuis GT egregij Senatoris dignitas etiam ampUficata uide'nbsp;tur,Dijboni,quamaudientiaUicolausCtecushalebat,cumftftisdtcbtH^ 'nbsp;Hetrufeis numeris, aut facras hiftorias, aut annales r er urn dntiquaruinjnbsp;fnggeftu decantarett Qui do�iorum hominu, qui �Jclorcntite per multi tUCnbsp;erant,concur�us ad eumfiebatfLippus Plorentinuspueruidit,nuncadolcnbsp;fcens,quanquam utroq^ oculo cdptus,tion minus tarnen a�idue Rhetoruittnbsp;dc Philo�ophorum auditoriafi-equentat. l�irum iUi ftudium rerum anti'nbsp;quarum,mira cura latinifermonis,mira etiam in amicorum congre�ioni'nbsp;bus iucunditas-.Gf cum paupertatefimulacctecitate l�boret, licet adolt'nbsp;fcens,qute tettts minime apta eft patientite, utrunq; malu ea tequitate ftrigt;nbsp;ut neutrmt �cntireuideatur.Nec d�funt hacin parte magnorum uirorttit^nbsp;exempla.Rellifariusilletotiesduxacuidor,tandeiu�uimperatorisc^'nbsp;catus,CX quidem ob inuidiam, qute res eo duriorem cfficere ciecitateitinbsp;terat,fi-equentiinuiatuguriolumfibiftatuitMbiuitamegit,uidum)n(if'nbsp;dicans � pnetereuntibusxuius ea patientia fttit, ut non aliter queflusnbsp;rit,qu�m ut diceret; yidtord^ oholutn BeUifiirio,quem uirtits extulit^'^�^'^

'wuidiA-Gloriabtitur Enniu!,quod cum podagcr effet, turn bene po� tarctur. tHatthaui Aquilanm, qui nuper obi/t, licet pedtbusnbsp;nbsp;nbsp;niMibut

captui,fnirumeflquantum Heapolitdniiinlludijsproficeret, Philofo-phidin. Theologian!, naturalcii res a�idue d�cens, Ad Cofmi Florentbti amplitudincm non parum uidetur contulifji podagra. Nitm ctwn fe dominbsp;contincret, nonf^lun FlorcntiUie re^,fcdpen�ital�ie totiu^ ,qu� tunc in .nbsp;tnagnis erat belli ardoribiK,ad eum defirebantur: cuiuf dotnui non priuanbsp;iiciuiftfed curia potius iudicari poterat: cu intcrea magnificenti�ima tentnbsp;pla ledificanda curaret,nbsp;nbsp;nbsp;libros undiq^ in bibliothecoifuas congereret,

nonminore dibgentiaquantfumptu.Vidimits Antonium Panhormitant nudtos annos torminanbsp;nbsp;nbsp;urithe difflcultatem tarn fedatc ferre, ut etiant

di�imitlarc uideri pofjet cegritudmem. Qjtoc�q; te uerteris,pra;fidia ade fnnt,qu�pugnantiopemfirant.Quotuifpeilatusmilesefl,quimod�alinbsp;quid firenuc egerit, cuinon ab Imperatore periculofa ,z^af�cra deman-denturiEtenim quis patienti�, conffantbeq;, quit continentite aefirtitU'nbsp;dini loctK,� nunquant aduerfa,nunquant dtfficilia oblata fitefmt? Deme-triumphilo�ophi(dicerefolitu'mlegimus,nihileoitt�liciits,cuinihilun~nbsp;quant eueniffet aduer�. Euadunt in beSo tribuni duces^,non in pace,ar-m4 �rcndo,non comefjando.

impigfr extremos currit mercator ad Indos fermarepauperiem�{giens,perfaxa,perigne/inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Nox in ocio cr p�imis� dijs placet, uirtutem afJ�c^enMr ? Qt^K bo-nui agricola, cui non fodiendo, arando, runcando conedUuerint ntanuti Qws ni� per uigilias mvdtat, multam^ ab�inentiam �dus e� dodiorlnbsp;Abffim�t Venere,z^ uino qui pythia cantat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;e

An exi�imandum e� homitiem ad hoc genitu,ut de�dia marceat, ueit fdetq;fldbellum in umbra? Q�od ni� ad res, magnae ittas quident, ac la-borum ZT nwlcfliarum plenas natieffentui, nunquam bis animis, tam^nbsp;fximia corporit�hrica natura nos in�ruxif�t.Equi laudantur, non qi�nbsp;adpr�fepefaginatiuix femifladifcurfumfirunt,fedqui excur�onibusnbsp;a�ucti,!nulta paffiium millia �ne fudore mde�tigati quotidie pen� con�nbsp;ciunt.Qu�m di^rt uenaticus ab aulico cane,quiq; in delitffshabeaturtilnbsp;le nanff; pemicitate ac uiribus in capis emicat, atq; aduerfus ferae audaxnbsp;f�rtur:hic de�dia piger ac tardus,ubi naribus aprumf�n�t,in�igaM uer'nbsp;ft� ad uenatorem re�igit. in furditate uero quid nam efimali inquit Cicc'nbsp;fo,cuittsintegrumlocumponam: Eratfurdafleria.Cra�ui,�daliud �nbsp;*^leftius,quod male audiebat, etiam�,ut mihi uidebatur?i/niuria.Epicu'nbsp;��'f i nofiri Griece�ri nefciunt,nec Grlt;eci Latine. Ergo hi in illorttm,iUi i� *�nbsp;u

n horum fermone ftirdi: omnesq; item nos 'm ijs Im^is, quiis non intcHigi' ;gt; mus, (jUiefunt innumerabiles, furdiprofi�loftmus. At uoccm citharoedinbsp;,5 �ortftKdzH/�f ; neefiridoremquidcmferm,ctvmucuitur:autgrunnitwm,nbsp;� cum iuguldturfus:nec cumquiefcereuolunt,/remitum nuirmurdntis mdnbsp;t, ris.Et�cdntus eos(ort�dek�dt, primum cogitdre debent, dntequdmhinbsp;� funtmuentimukosbedtosuixijfefdpienteis.Demdenwltomdiorempernbsp;� dpipojfe legendis his, qudm dudiendis uoluptdtcm,tum ut pdulo dnt� mnbsp;n COS dd durium trdducebdmus uoluptdtem ,fic Heet furdos dd oculorivm.nbsp;� Etcnim quifecum loquipoterit.fermonem dlterius non requiret. Cong�-n ratur 'munu omnid,ut idem oculiscr duribus cdptus fit: premdtur etiantnbsp;� doloribus dcerrimis corporis, qui primu perfe ipfiplerunq; coficiunt honbsp;� minem: fin�rte longinquitdte produdi, uchementius tdmen torquednt,^nbsp;� utcdufdfit,curfi:rdntur. QuidejitdndemDijboni,quodlaborcmusfpornbsp;� t::s cnim prafto efi:,quonid mors ibid� et unde nihil fenti�direceptdcufii.

I credndi,quibus tdm multd mdulferis,dc tdntumliu^,td ! borisq; contuleris,quos etidm fenedutis tibi bdculu pro'nbsp;' miferis,coru'mdmifforu'mdefidcrium firreconftdntc�,

dentur-.Hiuerc),quonidmquoschdri�moshdbcbdnt,eosdmiftre,tdnta grduius uulnus dcccpere, quod pdrtd,dc retentd diutius iUd demum dmit-tere,cs' difficiliused,z?' dcerbius etidm dngit.Quocircd te ipfum,ut coU'nbsp;foldri po�is, refficcre pr�f rtim i�os oportet, quibus cum longe tneliudnbsp;stdum ejfct,fi nunqudm hberos fufeepi�ent. N o uidi�ct Pridmus tot fuds,nbsp;fuorumq; cdldmitdtesdcfiinerd. Sedfrbuldsomitt�mus.Hi. Antoninu^nbsp;is quiphilofophtis cognomindtiis cfl,nthil tulitin uitdgrduius,qudm C�'nbsp;modum filium. Auguftusfilids fud Cdrcmomdtd pdldm dppeUdbdt, qudinbsp;tdndem cum fud'mcre non po�et, db oculis remotds relegduerit .lodnnefnbsp;rex Ardgot�ie pene regno pulfus efl-, ob Cdrolifilij dmbitionem dc peruefnbsp;fd confilid. Ludouico Gallid: regifilius, is qui nunc Gallis imperdt, tdntlt;^nbsp;�rmid'ini�it,ut dc co 'm cdrccrem conijeiendo confilium cepcrit,quo co'nbsp;gnitofilius �bi�igd cofulucrit. Erancifei Phofeari Venetorum principi^gt;nbsp;quem fud letds iure fapientem credidit, fldgitiofus filius filicitdtem mfi'nbsp;cif.quem fiCpim torlHW �bpdricidijfufpicioncmi tdndem in exiliuin

DE FORTITVDINE LIB, II, I55 tijccrct^Oiiiluf cfl.SedrcgiM rdiit^Mmuf. QJiie ncn dicam urbf,fcd penbsp;ti� uici'ni�i^non plureis domos Itberoru improbitdttbus mi[erab(lit(rnbsp;(l�i habcd Alius parentes ucnenofufiulit. Alim al�a patriam rem abfivin'nbsp;p�t.Hicfiirtis,autadHlteriis,ille�,lfiscib�gnationdgt;us, aut paricidijsnbsp;(funt autem m�nita flagitiorum genera) non parentes modo, fed omnemnbsp;eognationem dehoneflauerit,ac pluribus tnodis folicitam habuerittopta-batille inquemtarnnvalta dijimtnortalescontuli�cnt, Auguftumdico,nbsp;exlebsuixiffe,atq;�ncnatisinori. Qt^amobremmalaplarima,quihttnbsp;lgt;re�ifunt qui liberos habent, confolari poterunt non babentem, quodfenbsp;�we idis fentiant.Qu^ fufeeptos amiferc,� qu'am multa�nt uitie homi'nbsp;^um mala, probe con�derauerint bene etia cum iliis adum iudicabuntjnbsp;dolorcmq; temperabunt, nee tarn fuis incommodis angentur, quam illo'nbsp;rtem forte betabuntur:nbsp;nbsp;nbsp;cum inuidentis �t, bonis alicnis dolerc, hoc fe

^dmine liberabunt : nec tarn feipfos amare o�endent, ut liberos non fua, f Horum gratia,fed proprijs comnwdis profccutiuidcantur.Atq; ut amannbsp;di funt liberi,quod naturale eli,�c quod naturale quoq; e� mori, in fcoc,nbsp;Mc�teris inrebus, natura: cedendum e�. Vtnoxdiei,�cuittemorsfuC'nbsp;cedit. N on quicunq; flores uere in ramis nitefeunt, ad frudu perueniunt,.nbsp;'Vtftorum��c hominum caduca, er fragilis e� natura. Scriu� aut oeyuinbsp;(td imam properandum e� federn, ut dit Ouidiiw. NihilM tardum, autnbsp;immaturum quod naturale. Sed potcrat diutius uiucre. Primum hoc ignonbsp;^o.Quis itd exploratum hoc h�icttDcinde qui feis an longior uita ad �'nbsp;licitatem magis qu'am adarivmnas,mifcriamqi effet l�i�turatQuo quisnbsp;in portum citius applicat, eo celcrius uota debet exoluere. tgt;iauigationisnbsp;quam �miHima efl hommumuita.�^unquam curfus ade�fecundusfiiit,utnbsp;non prouentorumarbitrio ucla mtendendac[�ent. Sicuit:eno�rlt;e q�o-ta pars e�, quam ad arbitrium no�rum uiuamus l Quandiu quis in altonbsp;tenetur, fui iuris non e�.Tune effe Uber incipit, cum in portum delatusnbsp;e�, Fortune ac miferiarum mancipium e� uita. Ubertatis initium morsnbsp;uidetur, po�quam nuUa�rtuna: dominatio, nullus laboribiis ac miferijsnbsp;locus relmquitur : 'm uiris priefcrtim bonis, quos maxima ctiam pro'mianbsp;mancreinccelis,erPoct^,er Philo�phi,erThcologiuno�muloreconnbsp;fentiunt.Ncc nos ij fumus,qui animos un� cum corporibus mterituros pUnbsp;temus: QUt tamen�nu�ipo� mortcmfunt�dem �turum e�, quod antenbsp;qu'am na�er emur erat. Ci]�ctis,�lentij,acce/fationis plena omnia,ut finbsp;^rs libercatis initiu non�t,finis prorfus�t�ruitutis dc miferiaru. Atnbsp;^tuus e� adolcfc�smec potuit uitie muncribusfrui.Qnie funt ifla qu�'nbsp;fo muncraian languereicegrotarelang�prcm�folicitar�nunq quief;ercSnbsp;tt i

immature nwrtuui didtur,non tam bonis ereptus, quam malis lib�r� tus uideatur. At parentes ilium fuosfepelire,qu�m 4 parentibusfepelirinbsp;decuit.Eccead propriarurfuscommeda quejlus tuosreuocas, gt naturknbsp;ip/i uis prafcribere:bene cam iUo ailum cjl, noli beatitud'mi eius inuidc'nbsp;re: quifiproptercacommoueris, quod non GT nwritibi cum co contigittnbsp;lachrymas fedUiZir leto potius animo mortem expeda. Equi metie proxinbsp;nbsp;t�te exequuntur.Et quoniam ultima magis j^edantur, ad iliaf�c te 'mfti'nbsp;tuito, ut uideri po�is nuUa dere in uita magis, quam de morte cogitaljie.nbsp;non potefl ad mortem fuam forti animo accedere,qui alienam tatis lamettnbsp;tationibus profequatur.Obieruntliberi, cognati, amici: cogitato idem tenbsp;iter breui quoq; ingreffurum. Dices ereptos effc. J^emo�/um eripit, reponbsp;tit natura quod fuume�: quifi inuitus reddas, non iUa inique tecum age'nbsp;ye,fed tuip/e,qui debit�no�s rcddere,initd�usuideare. At fobtudo te eX'nbsp;cruciat ; quifcis anreilius uidurus fis hoc modo ? quam multas �miliasnbsp;fefJundeditfrequentia?Quofdametiamme�oresfibiadoptafJc,qu�mgtnbsp;nuijfefiliosfatisconftat.'bionpotefi:infblitudineuiuere,quiuirtutes�'nbsp;tniliareis habeat. Et qmultos amat, is � multis ameturneceffic efi.iiectenbsp;ex ali�na fortaffie�milia mfiiluendus bares f dicitet.lioratius ZT Virgi'nbsp;lius hceredem Augu/lum fcripfere, Attains rex populum Romanum.ue'nbsp;liorem neq; hic, neq^ itli hieredem inflituerepotuere. Deniq^ qui dignio'nbsp;tes hiercdes, quamdijimmortalesi Atqueutadremipfamre^rediamur�nbsp;quod tempus�cit, cuius proprium efl dolores lcnire,�ciat fapientia. Adnbsp;nature nece�itatem �quitas accedat animi, qua: onus ip�wm�ciet leuiustnbsp;firendo non modo patienter,fed illud eti� elato animo cotemnendo: qudttnbsp;doquidem eodem cun�affiei{ant,acflultitia fummapt,ut ait Cicero,�U'nbsp;firaconficim�rore,ciim 'mteUigas nihilpofje profici. liSirumeti� in rM'nbsp;dum exempla con�rent.Aemilianus Scipio ijfd�fir� quibus patrem tritt'nbsp;phantem diebus ,f�nera duortim�atrum f�ediauit: ZT quanquam adole'nbsp;fcens,tulit tarnen tequi�ime.Scipioni A�icano in exilio patientiafic cointnbsp;tata eft,ut nuntiata�atris morte, quem alijs difficillimis in malis habue'nbsp;rati�nimum retinuerit,Sex.Pompeius Cn.fi-atris acfororis,Auguflusnbsp;nerorimt,nepotum,fororis, filiorum )nortcs conftanti�imo animo pertt^nbsp;lere. M. Antoniusin�atemamorteadmirabilemprie fctulitanimimd'nbsp;gmtudinem. E.SuUam, quo minus aduerfus hoftem rem egregiegererd^nbsp;morsfilifnondcterruit.Paulusinipfopen�triumpho duorumfilioriti^

quof precatui effet, ut�quid populo RontMo immineret dduer� ,i)ido' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Ce far audita �lia morte m Britania, die tertia imperator ia ad munera re dijt.Bibulut audita morte duorumfiliorum�tafeipfum uicit, ut die pofienbsp;ro adfolita retpub.officia proceffcrit.M..Aurelius Antoninus qurnq; tantum diebusfiliwm luxit,cuM interim alios ipfe con�oldrctur,atqi ad publinbsp;fa munera redijt. Qu.Viartius rex unicofilio,nbsp;nbsp;nbsp;co quidem magna ff ei

�mi�o, ea maffiitudine animi dolorem compre�it ,ut� rogo iuuenis�a-tim curiam peticrit,Senatu^� uocauerit. Horatio Vuludlo adern louis de-dicanti,pofiemq; tenenti^um�lij mors nuntiarctur, idem uultus man�tt tantaq; animifirmitas,utnecmmtvm mouerit,nec�ciem rcflexcrit. C.nbsp;^Kogf; Cafar Augu�us,idem GT Ponti�x maximus�Ua mortem pacatif-fime tulit, quam er pro ro�ris Uudauit, eo�oeato antefeillitis corpore,nbsp;rtc tant� uelamento interieilo^e Vontificis oculi po�uerentur. Hifferen-ti inter f�miliareis Anaxagora de naturareru, nutiata dicitur �lij morstnbsp;atq^ ubi paululum m�d� tacitus fubflitiffetaonuerfus ad illos,Sciebam,innbsp;quitsnw genuiffc mortalcm.Pcricles duobuffilijs in pauei�imis diebus ornbsp;latus, nihilo minus iffdem diebusgraui�ime concionatus c�,candidatus^}nbsp;de patrio more caput coronatum habuit.Xenophon rem diuinam non m-termi�t, cum facrificanti nuntiarctur �liuapud Mantincam occubuiffc.nbsp;Q� M� �amp;z acerrime pugnantem cecidiffe inteUexiffet,qu� detraxerat ca -tgt;iti coronam repofuit, egitq; dijsgratias, qui talem�bifilium dedi�ent,nbsp;qui pro patria non dubitaffet occtvmbere. Dzo in cubiculo cumamicis fe-dcns,audito i ngenti timultu, clamorcq; domcflicorum, �bifeifeitanti re -ffon�ume�,e�ummo culmine prolapfum �liolum interiffe, nuUodolorisnbsp;figno ddto,iu�itillum adfcpulturam � tnuHcribus firrhatq^ hoedi�o cxnbsp;ptumcontinuauitfermonem. RexAntigonusmorte Alcionis �lij baile^nbsp;nus commotus cfi,ut diceret aliquanto quam putaffet ferius i�ivm occidif-fetquippe quem propria falutis, paternorum^ praceptorum immemo -rem noffet.Hos igitur nobis proponamus oportet, quorum exemplis �rnbsp;mati doceamur orbitatem non mod�fedat� ac tranquiHe �rre,fedmor'nbsp;tem quoq; ipfam omnino contemnerc. Quam ad rem inulierivm exemplenbsp;non minus con�rent,atq; baudfdo an ma^s ctiam quam uirorum,�qainbsp;dem in imbecilliorefexu conff eda conflantia plus etiam mouet, Cornelia po� duodccim partus amiffbs, Tiberiumnbsp;nbsp;nbsp;Caium ca�os atq; infeput

tos uidit. Sed quid hac eius uoce genero�us ? nam mi�nram cam ob talem, tantamq; iaduram pradicantHus matronis reffondit : lJunquam me egonbsp;�licem non dicam,qu� Gracchos pepererim.Cornelia D,Dru�filium i�

ip)is petutibui tncerto dutore occifum tuUt qiMmpdcdti�ime. Rutilid (]U� CottdHi filium 'm exilium fccutu�icraty cum re�ucem amififfct, ediffnbsp;firinitdtem ret'muit, utpofl eldtumjunus, eim Idchrymus nnno uiderit-Lima qiioq; gencrofi�imifilij Dmfipofito corf ore,finem etidm Idchry'nbsp;tnii�uis pojuit. kn non reilius in extiniliifiliji h� tibi�cif�e uidenturtnbsp;qudm Artemi fid i�d in coniuge dmi��of (juu; diutitu uiro fuperflcs in per'nbsp;pctuo ludu dtq; m�rore uixit, quo etidm confidid contdbuit. dUd utmdnbsp;xim� pid f�erit, cr fuprd qudm did poteft coniugij mentor,omnid tdineifnbsp;corrupit, dolori�c�edi�crucidnddm tdm jummiffe, molliter, effrdde, db'nbsp;iedeq; pr^bendo.Scd quid te dd cldri�imorum uirorum,dc nobilium md'nbsp;trondrum exempld uocemtcum humilee gt;nuliercullt;e,ob�cHriq; homuncionbsp;nes,�uom obitui non modo firti�imls dnimii�u�tinuerint,fi:d dijs quoq;nbsp;grdtidf egerint,quod mdturd Ulis morte confuluifi�nt. Pducis dnt� dnnisnbsp;feemeUdAmdtriciditd, cum mteUexi��et filium nimis dcmiffio untmo ddnbsp;fuppliciu trdhi, filio occurrens feddre ilium Idcbrymds, dtq; dbijcere me'nbsp;turn iu�it,coelu, dcfolem ut refpeddret�ubinde ddmonens : quod ille cumnbsp;�cerct,dn,'mquit,ignords filiconfiRim te in drees i�ds emigrdturum^ dcnbsp;uix momenti dolorem, perpetuum tibi Oquot; quietem, e:j uoluptdtcm pdri'nbsp;turuml Eodem ex oppido Homullus,iuris turnen pcritus, cuufum Romnenbsp;ca diccret,de morte filq nuntio uccepto, cotinuuuit cutifum cod� uultu, uonbsp;ceq^iqud perordtd,ud illos,qui udcrunt couerfus: qudfo, 'mquit,pcrmitti'nbsp;te me hor urn filio, qui diem obijt, indulgere: Ingreff(sq^ pretorij cume'nbsp;rdm,pofl:horumudmunusredijt. (^uiduuthttiiisconft�tiu,duti�iusofinbsp;firmutione muiusi Qtios imitdti,fic quidem quibus mori contigit, grutu'nbsp;Idbimur tunqudm uut beutis, uut humunis miferijspenitusuucuis, ut nosnbsp;ad cxpc�dndum mortem,cxilij Grcurccris huius finem inftituumus'- qdonbsp;libiruti,dut perpetuum tranquiUitutem, dut �dltem rerum omnium cej�d'nbsp;tionem,amp;'utbonorum,ficmulorumcun{lorumpriudtioncmfimusdde'nbsp;pturi.llluduercgt;uehementerdngere,dcmoeroreconficcrednimum�olct,nbsp;fi nuufi-dgio pcrijt,fi hofliligludio c�fus intcrijt, fi diutino morbo corrC'nbsp;ptus 'mter dolores dc rnorbortim crucidtus expiruuit. Prirnum �cire qu�'nbsp;ro curnuufrugium, curgludius horreutur f un firtd��equid mortem uff�'nbsp;runtihocilludeft. b!am fi dumnu/m,fi mortem non uffirunt, ncqudquumnbsp;timeuntur. Quid igiturflultius,quum cum mortis fiolutium inueneris, denbsp;iUo, quod per �e nec dumnof im, nec odiofum efl, dolere ? De'mde quid tenbsp;uiolentid cruciut, ex qud merces tdntd pdrtd fitf perp�tua ce�dtto � labo'nbsp;ribus,dut�empiternd tranquillitds. Atcredofioffen�opedeldpidemeX'nbsp;cufferis, fiib quo the�uurus fit abfeonfla, ex quo inuento dines efficiure}nbsp;noit

DE FORTITVDINE LIB* II* I59 �Ort mi�ediccs o^cnfioni,neq- iU�m lt;egre firet,quin bene tecum adivm dinbsp;ces ,ctidnifi unguent euulferis,fi digitu fregeris.Ad lanit�tcm per ignem,nbsp;fcHioneni,^^amari�imds potionesperuenitur,adui�ioridmperpericunbsp;Id CJ' �dnguinem. I�cf�em,dc uindemidm, Idbor^e:^ �udor plurimus dntC'nbsp;cedit, H� cft humduie uita conditio. Quidt quod ctiam ntdxtmiuiri tumnbsp;Grieci,l,'ttinicp,tubdrbdripernMltinu)rtemfibico�ciuere.]nCdntdlgt;ris,nbsp;^cp dpud l�os pcpulos,qui hodie Bufcditti uocdntur, montdnd: mulietrcu'nbsp;i^e^dum infrntulis blundiuntur, dum �liciter i�is optdnt: Ndtf,nbsp;^�ite mi,trdn�cdt te trdguld. Hw ucrbii bene precdtur,�quidegrduedpudnbsp;foropprobriumhdbetur irtculcitrdmori.Vnumdutcmconfoldricxcnt'nbsp;plum uel folum poterit,quod nunc rc�ro.Acccperdt rex Verfdrum Arpd'nbsp;Ium in conuiuio,cui�lios epuldndos,ut fudm in iHum irum euomcrct,dp'nbsp;pofuerdt. Intercoendndum fubinde quiercbdt,dnconcinnd,dn opiperanbsp;conditurd e�fet. Eo �dtidto ,filiorum cdpittbus in menfdm dRdtis percuu'nbsp;^dtui efi,dn comiter db fe �iffet dcceptus:rejjiondit Arpdlus uultu qudntnbsp;tndxim� trdnqui�o, omncm dpud regem coendm iucunddm e�e. viderdtnbsp;filioscrudcli�imccte�os,mfi-u�rdmutildtos,cxcoilos,mldncibus dp'nbsp;po�tos} db�ecomefos, ord^ ittd, qua totics�e pdtrem dppelld�ent,qu�nbsp;ip�e toties exo�cu�tUie�Tet, dtttefetdmfoede,tdmmiferabilitercon�i'nbsp;tutd-.zj' tdtnen non folum UchrymAS tenuit,dolorem fuppre�it, gcmitumnbsp;co�'rciatyf�d pldcido uultu, comiq^ fcrmone conuiudt pcrfondm rctincnSinbsp;dcgrdtididgentifimilis coendm Idudduit. Subijcidmexeodem etidmgC'nbsp;neredlterum. TrdiccerdtCdmbyfes irdtus�muldtqueebrius Trd�d/fienbsp;�milidrisfui filium �dgittd, dtquedperto lUitts peilore iufferdt injfici,nbsp;ancor,quodpetierdt,�xumejfct: cuicuminfixdm fdgittdm renuncidpnbsp;�nt, tuncddpdtrem,quiddftdbdtconuerfm,ecquid, itiquit,certdmti'nbsp;bihdberemdnumuideori Ad quteitlccon�ftim nuVo perturbdtionis�-gftoddto,neApollincmquidcm potui�ecertiusfigere reffondit. Videsnbsp;utmdxme dccrbdm,dc ne�ridmfilij mortem di�imuldndo pneterqt?nbsp;quid pr�terijt?qui dduldiido etidm ri�t. iJdmquod ddmorbilongin-quitdtem, Gr cruciattis dttinct, �cuti prateritd periculd nequicqudmnbsp;metuuntur, itd prietcritis n oflrorum crucidtibta�uflrd dngimur. Quidnbsp;tniminAnius, qudmdedmici Cdrcere triflcmcgc,iibi w�einlibertdtemnbsp;uindicdueritfcugrdtuldtionii �t,non tri�itilt;e locus. Pdrtd utiloria^netnonbsp;duces,nemo milites, ob pcrpe�os ldborcs,ierumndsq; miferdtur: fed pu-bl{eiegrdtuldtiones,fcdhonores,triuphiq;dppdrdtur.Veri!mnefcioquo'nbsp;modo nimts imbecilli et Icucs in hoc fumus, doloriq; d�entietes. tAoritur-fno�riidliquis repentind morte:qucrimurquodnonlicueritultimdii-u 2.

��w fuU m�ndatd dare^t^uod non inter fomenta, er medicae manui dece�' ferit.At alium mi[eratnur,(juod diutiui malis quafjatuiter tan^uam eX'nbsp;cruciatiK doloribui no ccfj�rit natur te,fed expugnatta potim morbii coltnbsp;ciderit. lllum,lt;iuod procul � chari�imorum complcxu in longinqua ctXnbsp;ignota terra dccubuerit. Contr�, hic nos affligit, quod in domo pro prianbsp;ante lt;ju�m morerctur totfuorum lachrymas ac gcmitm uiderit, matrentnbsp;deos meufantem audicrit,uxorem (jUte illichari�ima erat,ajfgt;exerit,fci}inbsp;dentem capi�los,er pugnis pe�m tundcntem,er nemariti mortem uidc'nbsp;ret,pra:moricupientcm,fororcm,liberos,necef�irios queflibm caelum intnbsp;pkntesjomnes deniq^ domus angulosplcnosgemitui,lamentationii,plannbsp;dus,ut hicc ipfa mortem freiant longe amariorem. rgt;iem obijt aliui�ue ftnbsp;lila, fiue nepos, �uenecef�arius, �uenotia,inteneratetate:malehabctnbsp;nos,laccrat,ucxatg; animum,quod �-u�um uit^e non attigcrit,quod ant�nbsp;nos d�flituerit,qu�mfrui eo potuerimia, quad illam, quam nobis ob egrenbsp;giam indolcm promittebamus, j�em fruflratia abruperit. Rur�a ali� minbsp;ferabiliterprofequimur,quod�utiuiuiucndo plurima aduer�a tulerit,nbsp;chari�imorum �inera uiderit, er ita ad uitte meta pcruencrit, ut intcrintnbsp;in ip�o cur�u omnia re�rta dif�cultatibus,periculisq; expertiafit. Deni'nbsp;quefi pauper dece�it,in egeflate i�um uixif�c lamentamur.fi diues,infi'nbsp;licem dicimui, quod � tanta opulentia abreptus�ierit : miUeq; ipfinobisnbsp;Viasficimus ad quefiia atque moerores, tanta in animis hominum Icuitatnbsp;atqueinfraHioinefi.

Am Uero conuitid,iniurilt;e,contumeli(e,impotenter diHa aut fi.{la,eadcm aquitate toleranda fiunt. Quinetiam ri-dendanonnunquam. Socratesin�Xantippcn tuwali�s,nbsp;tum cum lotium eluercMiam di�o iocatia cA. idem punbsp;gno Ciefuihailenta que�us efl,ut diceret,iniquius cti ho'nbsp;minibus agi,quod nefeirent quando galeati domo prodire deberent. Anto

ninus Pius domum homuncionis ingreffius, percunflattaq; unde columel las quafiiam porphyreticas fibi comparaffet, quid audiuit princeps maxinbsp;mus,er patritepater optimiai Cum in domum ali�na uencris, er furdtHnbsp;CJ'mutuseflo. Qvoddiilumtantuabfidtutmolc�etulerit,uttanquantnbsp;pr�ccptum quoddam alijs feruandum tradiderit. M. Antoninus, qui pionbsp;fucce�it,itaoblitusdicituriniuriarumCd�ij,quiinSyridrcbeUaucrat,uinbsp;er mortem eius �-audretur,er liberos poft patris cademfumma humantnbsp;tdteprofequeretur.Atfiliia Commodus,focdi�imus ZJ virer princeps�nbsp;bdlned'

DE FORTITVDINE LIB. II. �6t ialnedtorem coijci in ardentem fornacetn iu�it, (juodlau�turui idlneuntnbsp;tepidim inueniljet. Quid hdc impati�tid} mmo impotentid tetrim? �demnbsp;AntoniitK huim pdtcrgrdui�imdi twn dliortvm,tum Vdu�inlt;e uxoris innbsp;iuridf etid di�imulduit.Di�dtor Ndx{mtis,^ud cofirmatioe tulit lt;e^udtinbsp;�bi nidgiftri'equitum poteflatemf Non [uccen�tit Accio po�t� C^�artnbsp;^uod iHcfjhi non d��urrexi�et. Q^Vdleriutn CdtuUivm etiam 'm ccenantnbsp;�(dhihuit condondtd uenid cdrminS infe fcriptorum. Auguftia ctM� mul'nbsp;torum mdkdi�is uexdretur,fdtis habuit rc^ondere, lt;juod in ciuitdte libenbsp;lingudf eff� liberds oporteret. At qudtn mbed�e, qudtnfrdde Fi-^1� Corneliut, giii Idchrymds etidtn tenere in Sendtu ne(juijt,cum d Cdr'nbsp;bulone Strutbiocdmelui depilatu�Uocdretur.Qudntouiriliuf Epaminitnnbsp;^^qi(inecjud(pidm contnmeliofefecum d�um iudicduidcum del�tu/m�-bi uideret uidrum ftcrnenddrum miniflerium, qudn^udtn fatK fcirct eff�nbsp;iHud fordidi�imuni.�lphonfu'S rexFJcapolitdnorimjj ddtnirdbili di�imunbsp;Idtionc pr�teri/t iptorundatn oildtrationei dc tnaledi�d. Qj^inetidin iUanbsp;tdf 'tniuridi u'tndicdre cim poj�et,obliui�ci ma�uit. Adri�nui feruum, quinbsp;in �e drmatm irrui��et, condonatd ucnM,curdri iu�it, quod ef�et fitrio�tf.nbsp;Qdto petenti cuiddin ueniam, d quofidffet 'm bdlneo per imprudentia per'nbsp;cuJ�uiiAtqui re�gt;ondit,intnqud tu nte,quod mem'mcrim percu�i�i.QUienbsp;�utem contumeliofior e�e pote� ultio, �ulci�:i cuptdt, qudm iudicdre dlinbsp;quem i ndignuni,de quo ulci�cdreiCum '(mprobus quidam Ari�id^ os j�u'nbsp;io 'mquindffiet,ri�t ip�ehominii improbitdtem,dc�dtK habuit dicere md'nbsp;pf�ratui, qui ad�abat, admonendum i�um e�e,ne po� id,�mile dliquidnbsp;�eeret.Atq; ut � quo Socrate cocpimui,m co dc�ndmm,quis p�ura pd�uinbsp;e� unquam ? QKf w Comici etiam dicaei�ime pro�ciderintl omnid tarnennbsp;Eocj-dte� ri�bquem fecutm Anti�henes, mdtrem barbardm obijdenti,amp;nbsp;iUdtrem deum barbaram �i��e,(idiea enim �erat) re/�ondit. Sed harumnbsp;amp;^ereldudumChri�idnimdx'ime omnium claruere,�ueet}iartyribui,nbsp;�ue � Con�(�oribies,�iue ex ip�i Apo�olis exempla quardntur .^^amutnbsp;(^ri�u dd hoc uocemuh nec�t ducimut, cuiui tdmen unum iUud diilumnbsp;docere mortdlen�atis potuit,q e��cnt haic contenendcuFdter igno�ce iUis,nbsp;quid�cidnt, ne�eiunt. N rc uer��c tolerada htec uideiitur,ut no aliquddonbsp;fint etiam uindicada, ne improbitdti ex impunitate ddddturdudacia, quonbsp;tempore i�ud uidendu e�,ne ira, dolore,iinpot�tia'ue�uperemur.Qj^ie''nbsp;gt;tam tanti e� dnimdduer�o,aut uindi�a i�a,per qua de�erto officio ad turnbsp;pid, fldgitio�aq; impe�aret Tediies Po�io Mancipia murtenis obijeiebat,nbsp;hoc aliud e�, quam exuto homine beluam induereloffendimur, in- quot;nbsp;Seneca,� quiifermonem no�rimt miitatur,�qui^ 'mcc�vm,� quii �

16x IO, lOVlANl PONTANI uitium ali^uod corporis aut l 'mgult;e exprimdt,c[uafiiiotiora iUa fiant al�nbsp;tmitante,q nobis fitcientibus.Senc�utem quidam 'muiti audiunt,Gr canosnbsp;Cr'aliaiadqu�uotoperuenitur.paupertatismaledi(iuquofd�ptrculfit-QUiefibi obiecit quifij; abfcondit.ltaq; materia petulantibus, ZS� per eoitnbsp;tumelia urbanis detrahitur,fi ultroi�am prior occupes . �^emo rifurnnbsp;pr�buit,quiexfic�pit. vatiniS hominem natum ad rfium,nbsp;nbsp;nbsp;ad odiu/ra

fcurrafiiiffe,?^ uenullu,z^ dicacem,memori� prodit� efl, in pcdes fuos ipfieplurima dicebat,^ in /�uceis concifas.Sic inimicorH,quosplureis hanbsp;bebat q morbos,cr in prhnis Ciceronis urbanitatem efi�gerat. St hoc l�enbsp;potuit duritia oris, qui afiiduis couitijs pudere dedidiccrat, cures no pofinbsp;fit,quiftudijs liber alibus,ac ldpienti�cultu ad aliquem profi�u peruen�nbsp;ritt Adijce,qu�d genus ultionis eli,eripereei,quificitfi� cotumeli� uonbsp;luptatem. tlec Seneca prudenter,atq; ad rcm.Ciuamobrem ut c�teranbsp;omni�,qu� put�tur mala,fienbsp;nbsp;nbsp;h�c,zi:r aliaglt;:neri5 eiufdem,aut patien'

ter tokr�dafiuni,aut def^ic tenter eti� eStemnenda, qu�doquidem nu�luni tant acerbu infirri uulttus poteft, cui �quus animus falubriternon nwdeanbsp;tur,nec tamgrauis morbus aut dolor accedere, quem fi no fiatim janare,nbsp;pedetentim'tamen progrediendo lenire,atq; ad fanitat� pcrducere queat.

Aec fiintdomeflic� Fortitudinis munera, cuius pr�ceptis con' firmati,in�ruentifi)rtun�relu{ieinur.Cuilicetmultiplicesfintnbsp;artes ac nocendi rationes,ubiqi tarnen armes his te�iRenter re

fifteinus,fiuepatriam,aliaq;,qu� externa dicuntur bona,eripere � nobis conabitur, aut etiam iam eripuit,fiue corpus petierit, pro cuites corruni'nbsp;pendis bonis holitU nobifiewm animo in certamen defeenderit, cuimnbsp;acuti�ima tela, ac micantes gladij aciem, clypeo fiirtitudmis muniti : fienbsp;retundemus ,utquod firiai, aut non habeat : autfi iam pereufi�rit, nonnbsp;tarnen ui�lrix infultare ceruietbus noftris queat ,fed leuiore uulnere iUd'nbsp;to, quod 'en primo confli�u contingere fokt,po fi acri pugna confier ta, minbsp;ioribtisuiribus repuljdc�d�t,deftjfiaq;,acui�a tandem uertaturinfii'nbsp;gam.duidt quod anim� etiam bona,ne aut extema ui corrumpantur,autnbsp;eti� eripiantttr, eiufid� ftrtitudinis arm�s ac pr�fidqs tuti prohibebirntes-Ne enim torquebimur enuidia,coficiemi'.rq; liuore, ubi en exigua rcnbsp;ftra,quos minime ftrtafic deceat,bonis plurim�s abudare uiderimusinei�nbsp;fiuperbia efi�rcmiir,ubi omnia nobis fiecunda,atq; �fent�tia cefifier 'ent. tionbsp;rapietnos cupiditas,no pefifiundabit ambitio,no deniq; � uia,re�loq; detoi^nbsp;quebitauaritia,pefiis degenera^tiu animoru,ut no alibifiuc en proffieri^nbsp;aut aduerfis rebus externis,fiuem males corporis pftrcndis,aut en borti^nbsp;^�imi cofieru�dis,mains holes pr�fidiu,q in ftrtitudene collocat� habe�i*

S I N 1 s.

D�x Alpbo}tfe,cuipofi ex uirtute Africdno fiiit cognomen, eufibi lt;�dilitatctn petenti,Trinbsp;bunos plebis uiderctobfiftcre, qnodnondwmnbsp;ad petendum l�gitima etas cff'et,Satis,mlt;j^ait,nbsp;annorivm habeo,fi me Quirites habtlemfrce-re uolunt. Fr�tas en�m uirtutibus fuis,quan^nbsp;adolefcens,nbsp;nbsp;nbsp;ante tempos, magiftratom ta'

nwn petere � populo non dubitauit. Te autem uix dam annos puber tat is tgrcffwm, nee id pctentem, pater uicarium regni creauit, decrcuit�; pro-u'meiam Cdlabriam,Mdelicet no annis,aut letati htcc tribucns tute,fcd uir'

tutibus,quarum tanta apud omnes fit expe�latio,ut cunilortm zx popu lorum, CT procerww regni oculos tn te unum conaerteris. Et Scifiio qui'nbsp;dem cumfege�it in lt;edilitate, ut Quirites pofteanon pcenituerit,tanto�,nbsp;fiore adf�renda fuffragia in tribus fuas difcurriffe.Te autem decet anniti,nbsp;fttZXpatris iudtcium,ey expe��ationem de te omnium exuperes,quod �nbsp;^ile quidem priel�abis,fi tibi ipfc non def�eris. Fion deeris autem tibi,� rcnbsp;da precipientibus,fibonefta monentibus obtemperaucris. Si e:y'ij,qui-bas prepofitus es,etr cteteri omnes,iu�itiam,pietate,liberaUtate,clcmen'nbsp;ti� 'm te�tas efje inteliexer'mt. ^ihil enim ad cociliandos fubie�oru ani 'nbsp;�Ho� ta ualet,q iuflitiie,dcdiumi cultus opinio.Prud�ter igitur Maro.Phlenbsp;giam idum fuum 'tnducit,iuftitiam,religionemqi coUaudantem bis uerbis:nbsp;^ifcite iuflitiam monithZtrnon temnere diuos.

luflttia enim 'm quo �terit, eius imperium tequo omnes animo patiuU' tur,i�iusq; moderationifefectiam fpontefubijciunt, quod de Cyro i�o /e-gimus: quem non iuftititefolum, fed omnium ctiamregiarum uirtutuvnnbsp;exetnplum fidjfe creditum eft. Quantu autem ad popul�rem comparan'nbsp;dambencuolentiam religionisualeat opinio, doemt Macedo Alexander,nbsp;quietiam fupcr�itionemlaudare folituse�,fanquamper earn 'vnplcbisnbsp;ftnimos redores ip� illabcrentur. Qua uirtute Cyrus bic,de 'quo dixi,nbsp;er Camillus (7 Africanus, er prafianti�imi quiq; uiri excelluerunt, ernbsp;^ustuasAlpbonfus omnes ietatisfute,multorum^ antefeculorumrc'

g�fuperauil:, ^uiin fdcrafldtd, ritiaq} Chriftunos, ac folettnes cterinu�' n�$ tMtocultu oblenMlfecertivm cfl,utne ab ipps etiam facrofamfii^nbsp;Pontificibui 'mhoc uinceretur.

� Q_VI (mperareciipiunt,duo�biproponercinprimisdebcnt:Vntint tttlib(ralesfint:,Alteriititclementes.?r'mcepienim,quiliberalitdtcexe�nbsp;euer it, ex hoflibui arnicor,ex alienisfuos, ex infidis fidos freie t. Peregri'nbsp;nosett�,e^ in extremii terris dgentes,ad frfr amandu a�iciet.dementianbsp;in (pto eff� frnferimies,illu omnes admiraimir,coliinus,pro deo habemus.nbsp;VtraqiautemprincepsDeomaxim�frmilisefficitur.Cuiuspropriumeftnbsp;benefrcere omnibns,parcere delinquentibuf. Fugienda autem omnino cflnbsp;aduiatio. Aureie enim adulatibiis qui pnebeads omninofuus cjjc defiiwt,nbsp;ex alioru afrentationibus,quant ex fua cofcientia,feq} fuaq; ipfe metiens.nbsp;Ambitionem quoq^ut qute multorMn ac magnorum malorirni altrixnbsp;parens frt,ab aula tua eieil� exterminabis,de qua ident fentio, quod Tho'nbsp;m�sPontdnus,gentilisineus,uir(7 do�h�na,eii'nmltarum rerum ufunbsp;clarus,quent dieerefolitumaeeepi, Vrbium regnorumque peftem effenbsp;ambit ionent. Keil� imperator Komanus Alexander,quendam ex ij s, quinbsp;popul�rem auram tanto fludio eaptabat, ut in ea bonorum fines poneret,nbsp;palo afiigiiufiit : excitatoq; tnox igni ex materia minime arida, frucibusnbsp;fiono condufis extingui, ajfirmans iure l�lumf�mo perire, quod fiunuittnbsp;Cr uendcre,cr emere folitus effet. Princeps quifefe hominem effe memi'nbsp;nerit,nunqu�fuperbia efferetur, tequabilitatemfedabitur^ cum omnianbsp;maxime � frntentia eederef�biuidebit, turn maxime credetpneeffe rebuinbsp;humanis Deum,cuifiuperbia ipfia mirum in tnodum difflieeat. qu� pro'nbsp;mittasnbsp;nbsp;nbsp;euieli� promittas uideto.Non tnod� autem frcultatum ac meri

torum,fedetiamtemporum atq;mgenioruhabcndaeAratio. Inquoey alia multa confider�da funt,Gr i�ud maxime, quo nihil turpius fit,quintnbsp;fidem non fieruare'.cuius tanta uis efi, ut etian^ofi:i,fi data fit, feruare tanbsp;meneam oporteat.Btcum fitfidcs,utabantiquis definitur,didorum,cottnbsp;uentorum'ue confiantia ei' ueritas, nihil antiquius ueritate ipfia principinbsp;effe debere. d�clar�t id quod�maioribus noffiis fiapient^ine inftitutuntnbsp;efi, ut liber 'Euangeliorum,quo diuina conimetur ueritas,dicbus fimguliinbsp;oficulaitdus Principi offeratur, cum'mrediuinaadcft,utex eocolend'^nbsp;ueritatis admonitus, memineritfiudiofit�imum fie dus efifie debere.

�n primis autem fiudcrc oportet, ut qui te adeunt, frcilem efifie mtcUi' gant. b^ihil enim tam alienu efi � principe, nec quod aliorum in fie odiuntnbsp;tantopere concitet,quim affieritas, er ca,quie nwrofitas dicitur. Contrinbsp;uer� inomniuita maxime laudatur comitasgrauitatetemperata. Auutnbsp;tutti

DE PRINCIPE LIBER, 165 tuui hic uni re poti�imuni bencuokntiam hominum fibi cociliabat,quoinbsp;neminem pdticbdtur tri�em � feabire, tUudq- Titifrequens in ore bAbc'nbsp;bAbt^onoporterequcnquamdfermemeprincipis tri�em difiedere.

Qliitemper((ntemtefcnferit,turpidgt;mnqudmpcterec(udcbit.Otcfir tuUfttum Mdrce Cdto,mquit Cicero,� quo rem improbdm petere nemo d�nbsp;dedt. Tu pro�do principdtu i�o dignut iudicaberk, cr tow regis �gt;cmnbsp;poUicebere, cum improbos in�eddberis, oderis intemperanteis, reijciesnbsp;menddces. Admonitores quoq; uoluptdtum, M pe�em peniitio��imdmnbsp;�gitojfunt enim dnimi qudmuis bene in�itHti coquindtorcs. Qjiibits quinbsp;deledetur,impo�ibilec�:d�um ferudre dltquem uit^e tnodum. Kuius er itnbsp;impudicd pueritid, ddolef:entid effeemittdtd,�ene�us in�mit. Hdbebdtnbsp;^ero Cldudiuiplurimos uoluptdtum conquifitores,quemtdmenip�cxinbsp;tiwn uittehdbuittquem dlij multi,dc �re omnes db eo non di�imiles.

Ambigdm quid �terit in Scipione lduddbilius,�rtitudo'ne in bellis gc i'endis,dn in omni uitd contincntid.Alterd enim bis,dut ter bo�em fuperdnbsp;Uit,dlterd�ipfum fempcr,quod co�it ddmirdb!lius,quod plurimi innen'nbsp;tifunt, er inucniuntur quotidie, qui ho�em uicerint, rdri�imiqui �efe,nbsp;pr^�rtim cum uidoria infolcntes,intemperdtosq; ef�cidt.

Qui dlijs priee�, omnino udcuus ej� debet d�e�ibus.lrd ndnq; reflu qued �t cernere mininc pdtitur, odiu dd iniqud impc�it, Amor ludiciumnbsp;impedit,trdbitdduimin�retiddmlibido,�imuldt dd uindi�dm dolor,nbsp;inuididpriecipitem dgit.

lUdxim� dutem hominis efi,er eins pr�fertim bominis,qui principd' tum gerdt, prtefenti animo in aduerfis uti,nec aduerfanti�rtunte�uccumnbsp;bere.ferdindndus pdter in initio regni, cum multorum fimulprocerumnbsp;dc populorum, nonnunqudm ctidm integrdrum prouincidru dd lodnnetnnbsp;tindegduien�m de�ilioncs nuncidrentur,nunqudm mutduit uultum, nc'nbsp;dum ut dnimo con�erndretur. In ipfos de�dorcs nuUo unqudm contumenbsp;bo�odiilo u�us. �untidtd rebellionemdgni cuiufdam uiri,quem honorisnbsp;cdufd no nomino,tdmetfi �miefua minime ipfe pcperccrit,hd^lcnus comnbsp;motus e^t,ut diccret dolere �?, quod tdlis uirer� tantd �milid ortus,[eq;,nbsp;maioribusq^fuis indignum�ci�et.Cieterum Chri�ogratids dgere, quodnbsp;ne rninimdm quidem ip�e tanti pdtrandi �dnoris cau�am illi prtebui�ct.nbsp;C^d illud,nonne inuiHi e�,er ex dduer�s etiam uireis re�umentis aninbsp;niit Acceptd Sdrnenficldde,cum prieter pducd ddmodum oppida uniucr'nbsp;fiim regnumdbrcgcdefciuiff'et,conueni�entqiEnnecus Geudrd,Comesnbsp;^'gt;'idnen�s,et honoratus Yundanus, habendi Sendtusgrdtid in extremis,nbsp;CJquot; tgt;rop� de/^erdtis rebusTerdinandusfi-equenti Sendtu ddeb mdgnificenbsp;X �

1(56 IO. ioviani pontani �e reiiit fuii locMw eft, ut non modo iUorum animoi conftrntMerit, fednbsp;uelaftirmnucrit ibrcui fchoftempulfuru/m, traditurumcji liberii fuis re'nbsp;gnum mv.lt 0 ftdbilius, qu�mftbiftiiftet i patre reli�u. lllud etum in dd'nbsp;tterfts confirmdre mdxme-nos debet, quod dd fivmntd non nift mdximisnbsp;cum Idboribus zs� periculis peruenitur. Ad hiec quotas eft, quidut pdtre,nbsp;out pr�ceptore, dut domino itd ftcili zrleniuti cupidt, ut obiurgdri fedbnbsp;ittonunqudmuelittSdpienterigiturdtHum eft.nbsp;nbsp;nbsp;Quos deus dmdt,cor'

narum cr imbccillitdtis noftra; moderdtor ZiZ reiior 'Deus, hoc mdxime modo temeritdti hominum confuldt. Multos enim ( quod quotidie etiumnbsp;uidemus) fetundd ftrtund pr�cipites egit,cu quibus qudnto melius ddumnbsp;�f�f^tnper uclis, fed dduerfo interim uento dclati effent.nbsp;Quid? quod non rdro uidemus dduerfds res mdgnorum pr�buiffe cdufdSnbsp;bonorum.Alphonfus, de quo dixi, zr fepius dicdm, ndudli pr�lio fupC'nbsp;rdtus,dGenuenfe cdpitur, tdnqudm regno'^tlcdpolitdno, quodpoftednbsp;contigit,excdptiuitdte potiturus,dc niftuidus prius,noneftettdndemnbsp;uidor ftturus. Adde quod nefcio quo pddo pdrtd, dc retentd cum Idborenbsp;mdgis nosdelcddnt,cdriordqimulto hdbemus, qudmftdutcdfudliquonbsp;obldtd effent, dutft curdm eorum nulldm hdberc nos oporteret.

Secund� quoq; res funt tdnqua fteculu quoddam noftri,qu� ut de md giftrdtu diccrcfolemus,qudlis quiff} fit,dpertiftmeoftcndunt. Qudmobnbsp;rem turn mdxime ferudndd erit continentid, cum quicquid libucrit,liciie'nbsp;rit.Cohibendus erit dnmus ne efferdturme infolef:dt,ne obliuifedtur fui'nbsp;ipftus,dtq} itd inftituendus,ut fee libertdte in feruitutum,� diuitijs in pdUnbsp;pertdtem ,z^exdlto dtq; iUuftri loco in mfimd, obfeurdq; deijcidliqudnnbsp;do cogitet. BcUerophontes, ut eft in fabules, cum equo illo dldto ftrretur,nbsp;Zr fublimem teneret d�rd, pr�ceps cxcuftiis eft, quo cdfu,Ht eft in ueterenbsp;ticrfu,mifcrdc mcer�s terris errduit dlienis : quod euenirefepiftime ijs fonbsp;let, qui fecundis rebus infldti,fuperbenimis, zrintemperdnterdgunt,nbsp;Bedtum ilium Plato dicit, zr Cicero reftrt,cui etidm in fenedute contigC'nbsp;rit, ut fdpienfiam,uerasq; opinioncs affequi poftit. Prtecldre quidem ,fednbsp;ut infenedute udleamus affequi, iaciendafuntfundamenta ab ddolefcen'nbsp;tid,quibus bene iddis,tdnqi{dm in domo bene �dift.catd,non eft uerenduiUnbsp;utcorrudmus. Optima dutem ftindamenta funt ddolcfcetis,dd fapicntidtifnbsp;dffequenddm,ft cumfapiens id atatis effe non poftit propter teneritatentinbsp;dtquc infeitiam, qua nee aidere, nee dgere res optimas ualet, quod certfnbsp;poteft,corum, qui habenturfdpientes confuetudine delcdctur^uo deg^'nbsp;Here eft ittud eiufdem Ciceronis, cum dit ,�tdfed pdtre dedudumad Sa^'nbsp;uoldi^

DE PRINCIPE LIBER. 1^7 udainfumpta ttiri/i toga ^ut quoad pojfct licerot, d fcnis latere nun-quatn difccderet. Primiim enim efl, ut colerefapieutes affiicfcat. Secuu-dutn^ui illorum didis aureis libenter adhibeat. Terttum, uteorumfenbsp;quammaxime�milem eff� uelit: quorum non modo��a ,fed etiam diilanbsp;imitari conteitdat. Exnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pr'mcipijs ufm, deinde progrc�tonibm, ad

Delegitpatertuui tumuiroi primarios,tuMin omnigcnere laudis probatoshomines, quorum confilij s, lO' admonitiowbui jbrmdrerc: nonnbsp;quod ipfeper te tibi non fufficiaf, fed quod noue�iefolent arbores, ut ijinbsp;tanquam adm'micuUs quibufdam 'mnitare. Hj tibi de r�bus grauioribusnbsp;di/Jirentcs audiendifuntgt;no m'mus q ipfi pbilofophi. (putbus enim ad rcsnbsp;gerendas melioribus uti potes magiftris, q ijs,qui multa zx magna gcfj�'nbsp;fint^ Auus tuus Alphonfus (ne � domefticis recedam cxemp�is ) Antonionbsp;Po�te Miered�i/z uoluptateoperam dabat,aliquid ex prifcorumnbsp;dnnalibus re�renti. Quinetiam ucterum ab cofcriptor� lediones fingU'nbsp;lis diebus audiebat, ac licet multis, magnisq; interim grauaretur curis,nbsp;nunquam tarnen paf�is e� hor am libro di�iam � negocijs au�rri. Jgt;/iirumnbsp;e� enim quantu ualeataid optimam uitce in�itutionem a�idua er diligensnbsp;kdio, Ndm �,ut Scipionemdicere defefolitumferibit Cri�gt;uS) mdiorwmnbsp;imagittes mir um in modum intuentes,ad uirtutem excit�t : quanto magisnbsp;iHoru di{la,�ilaq; imitatione digna,ftepius animo repetita,er Mte ocu-los pof�ta comouere debeant. Auus nunquam fine libris in expeditionetnnbsp;pro�dus,tentorium,in quo a�eruahantur, iuxtafe poni iubebat. Cumepinbsp;nullas �abiorum,t/iarce�orum,Scipiontvm,Alexandror�,Ctefdrum habenbsp;tret Imagines alias,quas intueretur,libros in�eiebat, quibusge�a ab i�isnbsp;wtinerentur,cuius te nomen refircnt�m,hoc eins exemplum,ut alia mul'nbsp;ta,imitarimaximeoportet,utenim Auo turpe non e�et uinci ��^cfotenbsp;*M literis, fic J^epotem te glorilt;e eius dee�e turpe fiter dedecoroftm.

Ne^ i�w a�entiendum e�,qui literas accufiant, qui fi propterea con-temnendas ducunt,quoddi�:end�no fintdanquam nonnecc�driie,ne�:io qutdfit,quod ipfi difcendum putent. Quid e� enim per Chri�imt tarn nc'nbsp;ce�arium q multa ficire,atq^ ea tum in cognitione naturce,er rerum occulnbsp;taru/m,tum in memoria rerum pra;teritarum,er claror� uirorum exem'nbsp;plis pofita ? nifij fi quid hone�um, quid turpe, quid bonum, quid malum,nbsp;lt;}uid expetendum:contr� quid fiigiendum,quid cegrotantibus iucundum,nbsp;'1�fid ualentibus noxium fit,ficirc ipfi no putentneee�ariutqua uero ratio'nbsp;laiitius conuiuiim paretur, f;ire fiolum putent e�e necc�dri�. Sin�r-^��IJe quodfint indigme homine,ijfiilltitur omninOier quod dicifolet,totlt;t

emntuia.Qwdenim'hontine di�tiui,qu�m inter cteteroi excettentetH e�efE-xcellere auteni do�lrind pr^editohuel ex eo iudiCdri potefl,lt;iuod itfnbsp;mdximisgerendi5rcbM,confilijsi[iCdpiendis,primant fentper locuMijnbsp;tenentyijui doili hdbentur.�iee^ enim puerosftdtimgrdntntdticis e�e trd'nbsp;trddendoM i^uibtK erudidntur,con�Mirent om�tes,� literte-indignce iUiinbsp;�iturce e�ent poflquion uiri perud��ent. Sedfunt quiddm, qui ut igttorditnbsp;tidm fudnt,de qud etidm gloridri dudent, de�nd�iit, ip� de Uteris, Ute'nbsp;rdtisq; hominibus ntdle �entidnt,mdlo ocio,Gr Idngori dediti.lAcetdUtentnbsp;non ontncs, qui Utter doilos numerdntur,notd cdrednt,uitium tdmen nortnbsp;dd UtercK,fed ad ipforum ingenid rejirendum, quanq liter lt;e ip�e propteTnbsp;celebritdtein conj�edius i�ud efficiant.Sed er hoc neee�e e� ,utGr ip��nbsp;teantur.Ex i� etiant, quos idiotas uulguidppeUat, quiq; Uteras ne�eidnhnbsp;plurimo! e�e teterrimoru uitiorum macuUs re�ier�oi, inquindtosq;, qui gt;nbsp;quid aut al� ut careant, i�o cert� non eurent, quod indodi ignorantes^;nbsp;funt,quo e�e contemptius,di(t homineindignius potefiivrbeperterrita,nbsp;er quid con�lij caperct incerta metu CatiUn�, coiurdtorumcf; aliorwitttnbsp;plebis,patruntq; comuni conf mfu maturatum e� ad confulatum dentan'nbsp;dandum t^.Tul. Ciceroni, quanquani noue homini, er inquilino, printd'nbsp;rijs ciuitatis uiris pr^t�ritis : uidelicet non Arpinum, aut niaiorum intd'nbsp;gines, tantam eiexpedationem comparauerant,fedin�gnes literaruntnbsp;tituli,et adduda � Rhetorum feholis in �runt,Sendtumq; eloquentia.

Klortuo �Jicolao quinto PontificeMaximo,quod de Marino Tomacet lo,qui per id tempus Rom� agebat, audiui, cum eifucee�i�et Cali�us, ti' .nbsp;nieretur�j; ne � �aeobo Picinitu) bcUum moueretur, atq; ad eunt acce�i�itnbsp;mdgnus quidam uir, nouo tarnen quod immineret beUo perterritus, nonnbsp;e�c,inquit,quod Picininum uereretur.��abere enhn eccle�am Chrifli tridnbsp;tni�ia er ampUus literatoru hominu, quoru con�lijs ,fapientiaq; omnesnbsp;omnium �mul Europse ducu conatus �cile reprimi atq; cotundi po�ent.

Sfd non �t mihi longius nunc cum his certamen.t^eq; cnim liter � pa' trocinio meo indigent, apud te pr�fcrtim, locus hie tantum attingendttsnbsp;fiiit,non explicand� laudcs earum,in quibus connutnerandisfincm�cio,nbsp;ne iUas laudans uidear de meis �udijs aliquidpr�dicareAllud tarnen nul'nbsp;lo modopr�tericrim, quod uido, captoq; Antonio Caldora, Auus tuns,nbsp;cum exercitu in Pclignos profidus,cum perueni�et in locum,unde Sulnufnbsp;potcrat de�gt;ici,percuntatus,dn ea,ut�rretur, Ouidij e�etpatria, er qt*tnbsp;aderant a�irma�ent,urbcm falutauit,gratiasq; genio loci egit, in quo toitnbsp;tus olim po�ta genitus e�et, de cuius laudibus cum non pauca di�erui�^nbsp;lundem �m� eius magnitudine commotus, Ego,inquit, huic regioni, q�^^nbsp;noli

DE PRINCIPE LIBER* 169 bonnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regni �f^eapolitani, nec cotcmnendd pars efi,libei)ter cefj�rim,

�tetuporibiameis datumejj�t hutte po�tam ut haberait, quem mortuum p�urii ipl�frcidin, quant ontnis Aprut� dominatum.'Et quoniantnon fentnbsp;perdgendis negotijsoccupatieff�po^umuSiZ^��ibris fecedendivmejlnbsp;aliquando ,�ciendi�q;l'unt mtermi�iones, acqtt�rcnda tum attimi, tumnbsp;corporis lixdntentlt;t,uidereoportet-, utee�atioomnis caredtignlt;suia,ttenbsp;cuw relaxdri quarimuf, defidiofi ef�xtninatiqi efficidmitr,critqi otiimitnbsp;flt;t fine negotio fic abfiq; fiegnitid.i^am ut dgru qudntuis uberi fit/olo,prU'nbsp;^enstdmen d�^icoldcefidrepdtitur, quitdmenfidiutiusce�ettfentibuinbsp;fiutidbtisq; obfitusf ^udlet : fic ubi dnint� otio torpere nintio pdtiemurtnbsp;^cietur ut iureilld in nos dicdntur: Pluntd Sdrddnapali, Epicuri degre-^nbsp;gc porcuntiO' fi qud did, dutfingi po�unt indigniora opprobrid. In hdcnbsp;ee�atione ddndus erit locus dltquis iocis,ficetijsq;,quibus animus recrcc'nbsp;tur.�^uodq; ditLaberius ,ficundum comitem in uid pro uchiculo e�e, rfdnbsp;ifl^an,quam dico, ce�ationeni transfirendum. Adhibendifunt etiam mu'nbsp;fici,qui tum cantu,tum cbordis obleilcnt dnimum,e:x curas permulce�t:nbsp;dandum quoq; aliquid biflrionibus. Auus tuus meridianis horis, arcuficnbsp;cumiuuembus exercebat,Augufttts pila er �Uiculo.Venatio quoq; er attnbsp;cupi�,corpus,dnimum^ maxim�rcficiunt. Pater tuus i/lud a^tatis equisnbsp;operant dabat. Cyrus apud Aftyagent auuni puer equum agere, er conclunbsp;fits horto fir as iaculofirire dodus, poflquam adoleuit, aut aprum aut leonbsp;ttem in fiyluis petcbat.ltaq; non miuria apud NIdronem prtedpue laudi danbsp;tur Pico,quod e�et equ�nt dontitor,dcbellatorq; firarum.

Omnium autem primum ftudere oportet, ut ab ijs poti�imum amere, quibus corporis,ac rerum fimiliariunt curam pcrntifieris,quodficiens ui-ues fiecurior,nbsp;nbsp;nbsp;amor ifte c� interfimilidreis altius egerit radices, latius

pofiea euagatus'.no mod� intcrpopulares,fubiedosq;,fed externos quo-que dijf�ndetur. Quem enm quifiq; amat,cum fifieri po�it,uiuere perpe tuo expetit, nullij minus exercitu opus eft : quanquam baud fdo an uUinbsp;maioresfint copi� quam e�qui plurimum ametur. Iure igitur uideri po-teft didunt, quod Thom�s Pontanus libenter ufurpabdt, Amorem nunqnbsp;fici�eftipendi�.i�ud etiam eiu�demeftnon minusprudens.Atnorem inernbsp;mem quidem incedere, dormire tarnen loricatum. Ad conftruandum au-tem,er magis indies agendumfimiltarium, er eorum,quos intimos habeas ,dmor�,�llud maxime udlet,ut aman fi abs te intelligant.Vetus enimnbsp;prudens,Si uisamar�ama. Quodexeo poti�imum iudicabunt,finbsp;fi^oundis rebus fuis finfirint te l^etari, dolere plurimum aduerfis. Deuin-^^^t autem iHorum ((nimos,dc in primis fidos fielet hberalitas gratitudininbsp;y

coniun�et, ^u^inpr�ncipibtK nwdumnon pote� excedere,^uciHiJ^i/t(fif neef?mper,nec c� omnibta eiidem�t lex tenendi,ne dum dj�uefcunt quo 'nbsp;tidie dccipere, fi retrahere uliquundo manum nece�itds co�gerit ,lt;tutho'nbsp;ne�d ratiofuaferit,mutent animum,?^ tanquam 'miuriam aliquam accC'nbsp;permt,quier(intquo natnmodo ualeantulcifci. iiiultum etiamcon�rctnbsp;humanit�, qua uirtute cum exceUedi,nece�e e�,non modo ut ab intimHnbsp;tuis amere multum�ed lt;t c�teris omnibus. Cyrus hic,quem imitari te mt'nbsp;xim� cupio, qua tempe�ate ob inopiam liberalitate uti minime poterattnbsp;beneuolenti�fuor� humanitate conabatur aff�qui. Qwippc quibus etiarifnbsp;in�eiundo op�r� adiutorade�et,ae laborumfocius. Nam po�lt;^i� regnonbsp;A�yri� potitus efl, nuUum in eos liberalitatis genus exercere prietermi'nbsp;fit.Ciinon pecuni�,fed amicos,quibus ip�e plurmu cotuUffct dtuitiaruwtnbsp;fuos ej�e the�auros duceret. Quanq non modo �miliareis, zj' amicos,fet^nbsp;� fubiedis unuquenq} ade� Utarctur copia reru abundare, ut boni r�gisnbsp;propri� officium, quin CX opus e�'� diceret, eti� ciuitates beat as efficerC'nbsp;Non tam autem�udendum e�, ut liberalis habeare, atquehumanuSfnbsp;qu�mcauendumabijsuitijs,quiehisuirtutibusdicunturcontraria.Noitnbsp;fentient te auidum alieni, neqii inhiantem i�, quieip� in deliti�, zx cardnbsp;admodumhabeant. Dominum enim cupidumnece�ee�rapaccmfieri,iitnbsp;re,iniuriaq;uimin�rentem,utcupitopotiatur.Hincpro�criptiones,cxi'nbsp;lia,cruciatus, clt;edes, hinc etiam po�ea contigit,uere i�ud dici,

Adhtecquid magis alienu/mdreg�us,aut ip�orumfecuritatiminUi conducens, quam quod cumip�prlt;ebere�eclt;tteris debeant humanitat�nbsp;exemplum,difficiles fitperbos dgmtt tnhumanitas enim mater e� odijnbsp;ut�uperbiacrudelitatis,mdlus utraq- er uitlt;e, et� pr�jcipatus eu�os.nbsp;puero Angelotus Cardmalis,quod affieriorem fe, gt nimis etiam tenacetHnbsp;erga �uos prieberet,� �mulo, quem cubiculi curam habere lu�erat, iu^'nbsp;latus e�. Quid Tyrants cueniet,qudndo i�qui �acro�anili habentur,hulf^nbsp;exitumuit� noneuaduntfquemcum�mpertimcant, quibuseos neee�tnbsp;e� curis angi,Gf tanquam adhibitis tormentis cruciari no{leisq;,dies^-Tradunt Maߒani�ant, cuius olim inAfi-ica late patens ffiit imperiurdgt;nbsp;cumnefilijsquidem�deret,corporiscu�odidmcommi�ffiecanibus,quo^nbsp;multos Gf firoces dlebdt. Qu�mhicfecurusuixerit,exhocunopldn�i^nbsp;dicari pote�,quodcdnibus,qudmfilijsplusfideihdberet.Quoutnon�'nbsp;curiores,�cnon minus in�lices uixeruntPherteus Alcxdndcr,Gr Syrdd*nbsp;[anusDiony�us, quorumalteradThebenuxorem, quamperditeetiii'''nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anuib^d

�?e principe liber; 17t �WaWjClw� introireue�ct, barbdrwm quendctm, cr ewm notK computi'nbsp;�um thrcicijs, ut Cicero rc�rt,�riilo gladio iuhebdtdnteire,prlt;emitte'nbsp;bdtq;lt;leftipdtoribuffuis,gui muliebresdrculdfperfcrutdrentur,crnenbsp;quod in ueflimentii telum occultdretur,exquireret. Alter ucro cumdudsnbsp;hdberet uxores, Ariflotndden er Doridd, neutrim unqudnt complexumnbsp;petijlfe dicitur^i� ueflibuf priui excu�is.In cubiculum quo^, quodldtdnbsp;cinxerdt�/Jdfligncopontefefe rccipiebdt. Ciumetidn}filtdS,dquibuinbsp;(inte tondebdtur,ubi ddultds uidit, uerittu cultrum iUii contmitterc,cdn'nbsp;lt;icnte cdrbotie cdpillum �bi dduri �cicbdt.

VetHi etidtn �ententid eft,nec dutoritdte cdrenf,nec euentu, dliend uir' tMcm regibuf femper e�e�rmidolofdtn. Quibus � tdntd effet curd uirtttnbsp;fithonefldnd�,qudntis prtemijsm'mu^ bonosinterdum profequuntur,nbsp;pro�ilo regum res quietius hdberent,necmifcericds cerner emus, dutnbsp;fegnd ipfd pul�s iuflis dominis dd ignotos non rdro trdns�rri. QMitm'nbsp;obremquonidm regnillt;cdpolitdnierdmpli,eropulenti fucce�io ddtenbsp;pertinet,hortor,dc nwneo,uti pdtcrnd,duttdq; imitdtus uefligid, eum tednbsp;puero inflttuds, ut probdti�imos t^uofq; er uirtute pr�ditos compleilinbsp;tffue�ds. Bft dutem uirtutis ed ndturd,ut in quo�t, �tere diu non po�it.nbsp;Sedebcit dliquddo Antonius Pdnhormitd de le�ionc�ffus in ue�ibuloPlinbsp;nidnifui,qudutlld e� hdud procullSScdpoli in litore Rcjinstti. Cumq; in^nbsp;ter eos, qui dderdnt, effet de uirtute qu^�io ,dixiff:tq; Antonius fflendi-di�imum eitu lunwn effe, prdtcriens ui�icus, nef:io qudm inquit, uirtiisnbsp;ifld-,qudm dtcis,fflendcdt Antoni, Sed cert� feio mc diutius i�ius contem-pldnda de�derio cdptum mtueri edm nunqud potuiffe. Ad quee furridensnbsp;Antonius, Tu quidem bone uir de dfetto, quem per imprudentid dmiffvmnbsp;tiondwm inueni�i,dicere belli�ime poterdS.Sed die quie�r, quid putes effenbsp;inorbe fflendidi�imu/m^ Solern, inquit i�e. Atquifolem Cceci non uident,nbsp;Honuident rc�gt;ondit,quod ij �ntoculis Cdpti. Nlulto ergo fflendidior e�nbsp;nirtuf,qudm etidm cteci dperti�imc uidcdnt.

Primd igitur ffes,qudm po�iceri de te populis debes (quod quidem� cis)ittd�t,utdele�driteprd�dnti�imorumhominum confuetudine�t-te�igdnt,quodcementesfferdbunt�turumtecum, in quo�ntrepo�tdnbsp;uirtutibus prtemid,qudm tui expe�dtionem mdgis mdgisq^ mdies er connbsp;fitdbi!, cy uugebis, �quo mdiorem quis uirtutis opinionem prlt;ebucrit,nbsp;toc iKmw H�/jo�orf mdiore hdberi dbs te cognouerint. Quor� hominumnbsp;^t� exiguus e� numerus ( uirtus enim,ut cceterd bond,rdrd e�. ) tdem td-��fn circd uirtutem contingit, quod circd bondrum drtium qudnqs uide-^us�olere contingere. Vt enim �dut po�tica, dut phy�ca�t honor pro-y

pof�tutitndgnui erit iUorwn numerut, ^ui ckrerc in eii fludcdttt, eodem mfdo plurhni ut uirtutem dffe^tMntur,contendcnt,fi pr�mid (^uot^,nbsp;nirtuti debentur,UM, fe confccuturosfjxrauerint. LMrcntius Vd�d, cumnbsp;(tb eo ^utelijj�t Nicok� Qumtus Ponti�x t^ximui,cur fenex Um zfnbsp;in UtinU literii confumdtui, tdntofludio Gracdt difceret, Vt duplicctthnbsp;in^uit,dbi tePontifcx mercedem dccipUm.

Et quonidm firtuitdpmKipum in edito er prieluftrif�td e�: loco,pr^ betq; fefe�iei�dnddm omiiibuiyfludendum eftiUtdiddy�iUq^ tud omnUnbsp;eiu�nodi�nt,qu�non modo Idudem tibi,dtq} dutoritdtem pdrUnt,fed efnbsp;�milUrcii,er popuUr�U ipjos dd uirtutem excitent. Ad qudm nulld eoSnbsp;res mdgis excitdbit,qudm^ei�dtd ipf�s uirtus tud, er mores qudm probdnbsp;ti�imi.Prudenti�imeigitur CUudUnui, componiturorbis regis dd exentnbsp;pldr. Quidittudj�^�nneprouerbijlocumtenetiDominusqudlis�t�'nbsp;tnilidmo�endere.

i^idxim�dutemopinionem tumfubicdlorum,tum CiCterorumbomi' num concilidbited,qu� nunc d quibu�ddm etUm non indoilis uiris,qudm'nbsp;uis pdrumproprie mdieflds uocdtur. Sed non�t mihi de uerbo controuernbsp;�d,uulgus in hoc�equdri m quo uenUm mihi ddri d te poflulo. E� duteitinbsp;ed princip� proprid,compdrdturq; drte,er dtligentU tnu.ltd,hdbetq; o�'nbsp;tum d ndturd. Primum igitur oportet teip�im ut cogno�eds, 'mte�igds^nbsp;tegerere principe per�ondm,quod intcUigens in omnibus tum di�isgt;tutnnbsp;fiiilisgrduitdtem�erudbis,dtqi con�dntUm. Cumq^ omnis tum confultdnbsp;tio,tum d�io�t de con�lijs cdpiendis, dut de rebus publicis dut priudtif�nbsp;in Cdpiendis con�lijs oportet multd dudirc,plurimd circunjjgt;icere,cdu�dSnbsp;�nguloru,qu� dicutur,exquirere:nofldtim dj�entiri, nec �emper etiS pdnbsp;Idm improbdre oculis,nutuq; multd decldrdre,multd eti� pen�tdnte dninbsp;ino,uultu pne teferre�ententids dlioram itd exdmindre, ut mentes dicen'nbsp;tium uidcdreuelle intro�^icere, quodip[e�entids,dut no fldtim, dut �oluinnbsp;pditcis dperire, in dicendo cdutum er breuem effe: pro rerum, tdmen qud'nbsp;litdte, pdree reprehendere, rdrentcr, er non ni� mdximd ex cdu�d obiuf'nbsp;gdre, Eduddre cumgrduitdte, irdcundUm cohibere, tdnqudm mdiefldt�nbsp;immicd,innuttoitde�flrri,ut,quoddiunt,linedmtrdnfcds. Exhis igitur�nbsp;dtq;dlijs,qu�ndturd,tempus,res,erdrsdocuerit,dcquibusnulldcertdnbsp;prieceptd trddipo�cnt,nd�cetur ddmirdtio qud:ddm,�ne qudmdie/id(nbsp;cj�enuUo modopotefl.

PubliciC ucro res (uoco dutem publicds, quie dd quietem populorWi^� erregnimoderdtioncmpertinedntydrtedlidtrd�dndteflunt.Vrbiumlf'nbsp;gdtisconj�eiltvmtuum ddeiintibus,mdn�uetumte,er�cilem prtebedf�nbsp;mdnddtd

DE PRINCIPE LIBER. 175 ni�nddtd rcfcrcntcs co uultu dudiehutfiducidtn cis dd diccndum des.Cuntnbsp;uer� dimittentur,itd eos diniittes,ut qui honef�d, Z:r iuftd�cile dbs teitH'nbsp;fetrdripojj�inte�igdut. Nccbw cogt;ttenUK,honoribu^quoq;z^doniT,nbsp;qu�grdtd i�ii elJe,fire^ cognoueris,honej�dbii,dtq; dfficics. Qjid: ucr�nbsp;dUtmiilushonejld^utnSfdtis cequdpetierint, ednoufimper,necpdldlM,nbsp;nec triflioreuultu,dutgrduior�bui uerbii dcnegSdd funt,fed potius oficnnbsp;dendum e�,non idea ed te non concedcre, quad nolis, fed quod, illis muti'nbsp;lid indices,quodq; ed rdtione ip/brum rebus meliiis con^uldtur.Vbi dutentnbsp;de iure dgitur, nu�uMdte perfondrum difcrimen hdbedtur ,fed ipf(runtnbsp;iegum per/�nd induds, qu� e^edetnfemperfunt omnibus, populos etidtnnbsp;oportet tum literis,tum nuntijspro rebus, temporibus^ /iepius ut hortenbsp;fis,nuineds,excites ; neefempcr expeclcd^is, dum rogent quid ,fed ultr�,nbsp;^nonr�gdtusbeneficiumconfires'.priemid quoq; proponent funtijsnbsp;ttrlibus, quds cekbrlores 'm ciuitdtefenferis. Pr�fens, cum te ergd duesnbsp;geres,ut necc�itdtibus fuis pdtrem�miliiis,iuridicundo pr�torem,ciuili-'nbsp;busfiinultdtibus, diffen�onibusq; compo�torem ddeffe fentidnt,gdudennbsp;tem fuis fecundis,dcflorcntibus rebus,dolentem dduerfis, de Mis uiribusnbsp;periculd uimq; propulfdntem,demumqi zy dbfentem,Z!r pr^efentem edtnnbsp;te rerum fudrum hdbere curdm 'mtelligdnt,ut tdnqudm dom'mum ueredn -tur, coldnt ut pdtronum. In iudicijsdutem feuerum, 'm rejfon�sgrduetnnbsp;me tdmen contentiofmSrntuerbdutfinefipercilio,�c non dbfq; �rdui'nbsp;tdtezy'penfo.In�c'morofosdutem,zireos quos p�nis dffeiendos legesnbsp;fdnxer 'mt, �c dnimdducrtds, ut non hom'mcm, fed crimen 'mfe�ldri dcnbsp;punire uideare. His dtq; �milibus d)mgt;r concilii�gt;itur, z:r reuerentidfideles , ziT diuturni iMiefidt�s comit�s, qudni^ud Po�'tte ex honore zir re-ucrcntid ndtdm edm ucl'mt.

Depriudtisquoq^dliquid priecipienduMe^l,�enimomnidperfequi ticrtm,ucreor ne modum exceddt precept io. Ad h�c non pducd �nt,qu�nbsp;ut hic probdntur,�c dUbi improbdndd funt. t.lutdntur enim multd pro lo

ZiT ipfdrum tam rcrum,tum temporum, atq^ 'mgeniorum obferudtio, ex qud drs confi�t. Priudtd igitur, cu/tn dut extr'mfecus ergd eos, qui priudtinbsp;fintidut crgdteipfum �ntcon�dcrddd, quem tegerereergddlios debeds,nbsp;tex h�C er it,ut percgr'mos huwdniter cxcipids,dttentus dudids,liberdli'nbsp;tertrdilcs,momnibusficilemteeiszi^benignimpr�bedS.Studeds etidmnbsp;ante quam te adeandquoad poteris noffe, quod� fuum ipfor�l ingenium.

1^4 IO. lOVlANI PONTANI �iones,f�,�ioncs'ue,trifles'nc/tnt,dnhilc(ret,�tctue! infermonc m duri^nbsp;res ,qnlt;edfferdnt mdtiddtd, ^uid impetrdre cupidnt,publice uenidnt dttnbsp;priudti'm,nwres quoq; ndtionMn,crfludid (uni diligenter nofcendd.Hisnbsp;enim cognitis ficile'tntettiges, quid dgercteipfum oportedt-Adhibitos innbsp;axndm Idutcdccipies, inter difcumbendum dUoquere�milidriter, multam dele�dri te itoram frmone ofiendes, nwltd etidtn db ip�s de mori-bus ndtionum,dcf�tu locorti,de ijs, qu� inter peregr�mdndwm menwrdtunbsp;dignd uiderint,dudierint'ue, docerifludeds. Inuitdndifunt etidm ex ijs,nbsp;quidderint, derebus tiimiocof�s,tumgrduibiisutdliquiddtcdnt,quodnbsp;twnddmirdtionem,tumuoluptdtem pdridt. Cam u�r� ineumfermonemnbsp;teCum uenerint, ut impetrdre dliquid dbs te coutenddrit, turn oportet utnbsp;liberiditdtem, munificentidmqi prlt;etc�rds:nbsp;nbsp;nbsp;tibi dut dignitds tud, dut

cd,qu� db i�is petentur,exigent,religionein,iuftitidm,contincntid^dn' fuctudinem. Cumdutem dimittendijunt,bldndi5 uerbis, GT comi femto-ftedlloqueretnec contentas ijs,quibus eos dondueris,multd quoq- or ipfcnbsp;poUicebcre, perdlios o^es.

E fubieilis datent, quorum tibi dut ing�niant,dut fides, dut multd re-nim experientid cognitd fiierit,pr�ficies nidgifirdtibtis,profequerefdld' rijs,dlium be�irebus, dliumpdcis defigndbis : bonis confilio, gt iufbitiaenbsp;cultortbus,urbium,dut prouincidrum curdnt demundubis, probdt�fidei,nbsp;Cf ingenij minime udrij pr�ficies drcibus: ddminiflrdndis pecunijs,the'nbsp;[durisq; confi:rudndis,quosfrugi,diligentes,induflrios dbftinenteis ficie'nbsp;ris. �n hos feuerum, m i�os fiicilem, pro cdufis, ingenij s, temporibus, lo-c'isq; te exhibebis,fciens fummu ius, fiimmii interdam iniuridm efie,nonnbsp;rdroetidmmdgisex�quo etbono,qudmiurcdgendwm.Qn�ddnietidtnnbsp;tftdgis ignoficcndd efi�, qudmpunienddmonnuUa etidm pr�tereundd tdn-qudm ignores,dut in dliud tempus dijfercndd.

Optimeetidhdbcret,fiunumquenq;�fubieilisdominicognofi:erent. Udm ut bonis locus, Gfgrdtid dpud iUos ejjet ,fic mdlis, improbisq; pd-rdtumfuppliciam, quod quomatn turn ndtur� hivmdn� imbeci�itds notfnbsp;pdtitur,tum fiirtun�inconjldntid prohibet, cum pr�ter opintonem plurdnbsp;contingdnt, pr�lldndivm eji,utfinon omnes, plurimos tdmen cognofcds,nbsp;fcidsq^, quod nuUusmercdtor in cdpiendis, foluendisq- nummis ignor�t,nbsp;qudnti quifq^ fit expendendus. Sammd etidm curd dttendes, ut quosiurinbsp;dicendo pr�fi�lurus es,dudritid, c�terisq^ mdlis libidinibus,dnimttm U-'nbsp;herum dtq; inuidum g�rant. Vim � quoq; itd prohibeas, ut nullius reinbsp;dcriorem te, qu�m legum, de libertdtis definjbrcm oft endos, nihilq; nifinbsp;quod iuftum Gf boneftumfit db uUo exigds.

Ctmi�miliaribus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;negligendum non cfl -, qualis rpfc j�iturut fis.

Inf�mia eninhut Hicolaus NiariaBuzuttts equesNeapolttanus dicere ^folet,domefticumalumefl, cjU�'mdomuspcnetralibwndta,ubi pauluntnbsp;modo adol�ucripfiertim fedomo furripiens orbcm paruagctur. ojaamobnbsp;fern danda e� opera jUt ^tliar es,quiq; aulici hodie uocantur -, optime de

{gt;eecata,ac reil� �ila 'm maius etia extoUentem.Si unufluifq^ partes fuas p�o miniflerio,Opera, mgeniocii fuottalere apud te inteUexerit. St ex ijs,nbsp;ipfe�gt;onte tua 'm ipfos confer es,fibi poUiceantur te, zr non rogatumnbsp;maiora indies m� co�aturu, et � rogato qu� pet�t j�ci�ime exoraturos.

Ludouici 'Pontanigraiti�imi uiri,cs- fua lt;�tate iurifconfultorum pr'm-oipisnobili5�ententiaefl,t^eminempojje 'm Uterisclarum cuadcre,nifi quiplurimalegerit,audicrit,numorilt;�m�dauerit. Quamfi�ubtiliusin-tucri uelimus, 'mtc�igemus regem etiam bonum effe nequaqua poffc, nijinbsp;fepe nwlttvm legat,multos nudta referenteis audiat, Icila atq^ auditanbsp;memorite mandet, quod etiam Homerus coprobare uidetur, qui vlyff�m,nbsp;quernfapientcmeffingere uokbat,lt;ibipfoftatimoperis'mitio hislaudi-

Qjiamobrem f� amari � �miliaribus,quod unum prte omnibus ftudes, uis,fi f�turi boni regis expeHationem concitarc,quod folimt � dijs immornbsp;taUbtts optas,id de te in pr'mtis pratfla, ut non uni ex omnibus addu�us uinbsp;uas, quod maxime alienum e� � principe ,fed teipfum omnibus tanquamnbsp;per uices part ire pal�m �ciens,uniim te e/fe,ad quem re�rri omnia et ue-lis,nbsp;nbsp;nbsp;debeant. quot;Vt enim male a�lu/m effet cumg�n�r� humano ,�unife

'Deus,aut paucis admodum pTicberet exor�dum.Eodcm modo male cum principtrniyregumq;�miliaribus ,� 'm tanta multitudine uni, aut paucisnbsp;admodum locus ,fidesq; �t. i�iu�us en 'tm �miliaribus maior e� dolor,qnbsp;ubi cum principe fuo u�luti per mterpretem agendum fit. Oportet enimnbsp;qui amari � fuis, cr mininiepeccare inrep. uclit,plurimis oculis, pluri'nbsp;miscf auribus ut utaturdacobus Caldora, dux �tatis fua: clarifiimus,dicenbsp;fefolebat,eo die multumfe pecunia compara�e,quo multos audiffet,cumnbsp;multum audire,maximos thefiuros effeduceret, Vult us etiam bonusnbsp;^^ta,utdicitur,�ons'mcredibtlee�quant�ddiuuent.nbsp;nbsp;nbsp;Catumnanqi e�

^^ud,dexteracorpuspafci,animw/nuultu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;��

Totilis Mtem mdiellatii j�iidamentum eH,}i tecum itd quidem uiUi�f ut m'mime d te ipfe dijjentiin, (� omnibutq; turn diilis turnfrdis fident tttnbsp;tencdtidtq^ confl(intidm:quodqi t� dlijs reprehendendum iudices,leuerUinbsp;in te iudex prim correxeri5gt; dniinumq; prduis cupidinibm tninhne obnonbsp;xiumgejJeris.Si quemddnu)dum poteftdte,it^imperio,�ciuflitid,pietd'nbsp;te,conl�dntid,nu)derdtione,prtecedere dlios contenderis. Si utfrdudulen'nbsp;ti,?^ perfidi nomen dbhomindberentd nee femper, nee omnibm tdntdmfnbsp;dem ddhibebis,dM in dicendo,dut in confulendo,dut in dlijs,quee pluriw^nbsp;in uitd mortdlium dubid,zir incertd contingunt,ut non exiftimes poffe dHnbsp;qudndo eos decipi,errdre,ldbi,ciim ueritds plurimd hdbedtdiuerticuld:?^nbsp;Ut Ndreijjm Theologm dcuti�imns uir dicere folet,ln Idtebris hdbitet. Ptinbsp;tientid quoq^ i�llm,dlgoris, inediie, non modo commendatur in principi'nbsp;bus ,fed tdnqudm necejjarid deftderdtur. Cibo etidm,nbsp;nbsp;nbsp;potu ut Cieterii

corporisuoluptdtibusmdxim�temperdndum. Quidenimmdgiscontrd mdieftdtem, qudmqui dlijs imperet, eum uino, intempcrdntieeq; feruire-quod monfiro �mik e�.Si enim,ut eft dpud bJdfonem:nbsp;i^onbcneconueniunt,necinundfedcmordnturnbsp;l�die�dszirdtnori�-

QUidntominm ebrietds z^temulentid, quicfordidisetidm homini' bus mdximo uitio ddtur.Somnus quoq; immoderdtus, tio concej�e ui'nbsp;ris delitiiC, omnino�giendee. Pnerudt enim fomnus, delitiie effoemindnt-Principem ndnq; in umbrd amp; plumis, ut diunt, d�idue dgentem, mulidnbsp;uitid nece��e efl eircun��dnt,cuni uoluptdtum titi�dntium nutrix�t cul'nbsp;� citrd,cuimorbomultuntddijciuntfxretdcubiculorvmconelduid.QudUtnbsp;� �bremrefledbHordtiodiilumefi:

Non pdriim etidm in ge�u po�tum e�. Sit igitur mceffits non moUiSt non concitdtus,no dij�olutus,medium inter htec tenendum. Ab�t db omninbsp;corporis motu ru�ieitds or petuldntid, mdnuum complo�o, brdchio'nbsp;rum concitdtd motio,omnino mcptd.Qult;d uultus illd contortio,qudm ui'nbsp;tiofdtquid rifus pro��o,z^ cdchinipen��ngultdntes qudmturpestqui^nbsp;cdpitis cum ceruice qudj�dtio,qudm uulgdrisf et pene dixerim equis bi�'nbsp;nientibus, qudmhominibus mdgis conueniens.

In oculis quoq^ non pdrud ndturd pofuit motuu dnimi decldrdtioneni' Qud�brc db eor�t motionibus omnis erit dbijciendd leuitds dtq^ impudednbsp;tid:et cunuUd corporis pdrs udcdre debedt cotin�tid,oculos mdxim� opn^nbsp;tet Frineip� hdbere cotinenteis,nihtlfoedum,udriit,crudele,inuid!{,udntlt;gt;nbsp;in iHonvm dppdrcdt motmdtqi obtutu, nihil in fupercilijS} nihil infiont^-ye�iti^

�Veflitui quoq- �y totim corporis omatus dptus, dccerts multum con�rct cr dd retincnddm,^^ dd dugenddm,qudm dico ndicftdtcm'.quannbsp;etfi tjwtdri oportedt,pro locis, ncgotijs, cdu/is,ietdtibus, tenfpori�gt;us:nonbsp;efiitn idem cftfemm,qui amp; itiucnum:idcm belli, qui or pdcis:idcm dduernbsp;fis,qui fecundis rcbus'.idcm in iudicijs, quictidm in^cilaculis-.ddndanbsp;tdmen eft Oper d,ut nos cr tlt;biq;,e^fcmper ijfimiis,quos ejjeconuencrit;nbsp;neu inter triumphdntes puOdthin^nerum uero pompis[ericdti,diuerfi'nbsp;colores^ inceddmus. Vtindm dutem no c� impudentiie perucntum effet�nbsp;Minter mercdtorem, GT pair icivm nu�wm fit in ueftitu, cieteroq; orndtunbsp;diftrimen. Scd h^c tdntd licentid reprcbcndi pcteft, co�rceri non pote ft:nbsp;qttdnqudm mutdri uefles fie quotidieuidcd)nus,ut quds qudrto dnt� men -f� in delitijs bdbebdmus,nunc repudianus, �quot; tdnqudm uetcrdmentd abijnbsp;�^iumus. Quodq; tolerctri uix poteft,nullum f�r� ue^imenti genus probd-^nbsp;tnr,quod � Gd�ijs non f�erit dddui�um, in quibus leuid plerdq; in precionbsp;funt:tdmet� noftri perfiepebomines modumiUis,Grqudfi fornuildmnbsp;qudndam prtefcribdnt,utnon omnis color, nec otnnepdnnorum dut fieri-cor um genus, fie non omnis ueftitus GX orndtus Principcm decef.cum ue-flimentdquteddmgngdriorumtdntumfinf,dutremigimi:eodemq;modonbsp;colorum,dlij fint pucroruw, alij fienum,fieruorum dlificdij ingenuorum.

Inter hds igitur tdntds udrictdtes, dc diuerfitdtes eligere oportet quid tHdxime conueniat.Quodfiqudndo in dubium cddet, tune iHd rdtio tenennbsp;dd erit, ut cd minus probes, qult;e dd dignitdtem hominis, principisq; md-iefteUem minus frcerciudic^is .Cdlceumenim roftrdtumGr reie�um,nbsp;db occipitio dntc oculos cdpiBum, quis dubitet non modo principi,ficd nenbsp;pudentiquidem ddoleficentulo nonconuenire^ qudnqudm remitteredli-quid de mdieftdtedliqtidndo permiffium fit, quod licet interdimi permit-tdtur,memores tdmen effie oportet i�lius, quod � Ndfofjc di�um prteceptinbsp;locohdbendumcR:

finecolimodico�nnduirilisdmdt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Cyt� enim pertincdtmuhebris inddoleficentc,in fienecultus, nimiaq; in comendo diligentid, omnes intcUigunt. Sit igitur cultus, quinbsp;dignitdtem dugedt, no �rmd uenuftet,licet �rmd ipfid de cultu plurimumnbsp;Cdpidt ddiumenti, dc nonnunqudm etium quu: infiunt d nuturu uitid, cultusnbsp;deee�ione dut minudntur, dut contegdntur.Scd quis probetcontortosinnbsp;Minulum cdpillos,Gr dd humeros ufiq- deiedosiquis non borredt bdrbdmnbsp;��d pe�us promifidm, er prominentes in collo, dut brdcbi/s fietdsi qudnqnbsp;bxcqudrunddm ndtionum proprid fiunt.� cultu entm uenufidtem ejUicre-�^^inu(lierumeft,borrorcmdutem�fdrbdrorum,n�bisuer�c^uirilis,Gl�

Itidicd difciptitiii tencndx e�:no ^uod ab dlijs gentibui,� ([iiA digttd cdi uid:bun'Mr, dccipiendd noit�nt, qu� quidctn quotidie accip!m'M,felt;^nbsp;ut fcidinits nu�dm elJ'endtioncni,qu� tdnto fludio,qudnto �tdlici homincinbsp;grduitdti inferuidt. Qdidlii dutem orndtui ntdximc deceat, dut in exes'nbsp;lends qu�fit metd,difficile di�iu cfi,ciim nihilfit hsdie i� bis perpetuiiwgt;nbsp;nee quad prdiccptisdutregulis csmprehendildtisquedt,nififi)rte illudnbsp;perpctuiimfit, ut median tenedmus: qusd egs, etfi in priudtis qui'nbsp;busffiuirisprobem,tdmen qusnidm in principe duguftius quidddtneffienbsp;Gr debet,Gf exigimus^ueresr ne medium ipffim pdrumfit.

�idnc conferudndce, dugendceffi mdiejidtis pdrtem,Dux Alphsnfi} qudm ddhucperfequsr,uidcototdmfi{ijje dbdnliquisphilojophis pr�'nbsp;termi�am ; nullus enim qusd extet, dut ipfi f :idm,dliquid de hoe pr.ecc'nbsp;pit.t^dm qu� d Cicerone GT-prudenter, GT diftin�le de decoro dicuntufnbsp;multd,ed turn priudtorum,tum md�ftrdtu:i/in, qui d priudtis dd certumnbsp;tempus geruntur,perlMds reffiiciunt,non regum,qudnqudm multd iUincnbsp;trdnsfirri dd b�cpojjunt. Q�4W pdrtemfidiligentius perfequiuelintnbsp;Qionenim ignoro,qudmldte trd�dtus bicpdtedt)nece�e e�et duoedrinbsp;medbhisnegotijs,quibusdcefficnecip�po�um, needpdtrepermittiturnbsp;tuo-duod fiiUud, quod fertptoribusddrifi)let,ociummihi conee�ienfnbsp;e�et, nihil quod dd hdne pr�ceptionem pertineret, pr�termifi�em : neCnbsp;qu� nunc dttigi, breuiter perfirinxi�em, �d diuifd in �ecies, de pdrteisnbsp;fuds non in und codrilu�em epiftold,�d uoluminibus pluribus explicd�nbsp;�m. Dixi�em ndnq; qudlem conueniret e�e in conuiuijs Principem,qudnbsp;lern in ludis, qudlem in c�rimonifi, qudlem in iure dicundo. Ncc tdcitusnbsp;prieterij�em, qudlemeius regidme�coporteret, dutquibus infirucldittnbsp;orndmentis, dppdrdtibusffi. cum fiimd mdx'tm� confict mdie�dS ,ndntnbsp;negligendum d principibus non e�, quid exter� quoq^ ndtisnes de��n'nbsp;tidnt, hdne etidm pdrtem espiofius e�em ex�cutus,quod, ut dixi, occupd'nbsp;tiones me� nonpdtiuntur, er epi�old finem quierit : cui tdmen hoc etidttfnbsp;ticadet,ut qudlem e�e Principisordtionem docedt,breuiterexplicem.

C� igitur duo tdnt�fint, quibus db dnimdntibus c�teris mdgnd cu eX' ceUentid diffierdmus, dnimus GT ordtio,fitq; ordtio index eor�,qu� did'nbsp;tnodut conceperimus,dut�:ntidmus,omni drte�udendii e�,tdlis utordti^^,nbsp;fit,qu� nihil ob�oenu,�ultu,temerdri�,inuidu,fuperbu,leue, cupidihH^nbsp;dinofim,immite, animo cogitdtionibusffi ine�e indicet tuis: fied qu�nbsp;�e firdt in �eri� rebus ^duitdt�, in �oeofis leporem urbanitdternq�m dl*'nbsp;bi� circunffie��ion�,ueritdt� in iudiei� zr �ueritdte:in aduerfis dc tri�*'

SintttfrRt rciui conucnicntid, quibuietidm acc�d�t uultui, totim etiam corporii tnotia aptM,ac deccns.Caucre aut� o(iortet,nc uerba ipfanbsp;fintplebeid(attperegr'md,autniilitdrid.PlebeidtMnq;fordiddfunt,z^nnbsp;diculd:peregr'md licct intcrdum nouitdte ipfd pldccdnt,tarnen non fwc dinbsp;centif dudiuntur reprebenfione. �n militaribtis uer� inefi temerdriivm nenbsp;tpfd tdmen oratio fit nttnime concitdtd, dut trunca: kncm efife cupic^nbsp;Cr ^entent, quteq; fiimplicitatcm quanda indicet, ZS� quod uclit pauck,nbsp;npte tarnen co�igaf.qudnqudtn nonnunquam res ipfd exigit, ut impetwntnbsp;ficiat ordtiOiOr tanquam ntdnum conf�r�t, dcnuncfiridt,nunctninetur,nbsp;Sed quoniam non fine qutbufdam irteft�mulk, z^ concitationednimi uc'nbsp;dementiere fieri hoc potefl,qudndocunq; contingetatt t� d:cendo repre-henforcm obiurgatorem'ue dge re neceficfit, quoad fieri po�it, obiurgd'nbsp;Ito ira uacef.quee ubi cfl,maieftds nu�o modo retineri potefl.

Vocem nobis ipf t natura naf xntibus d�dit, cui tarnen ex arte non pd-fum accedit ddiumenti,maxim� dutem probatur cldra z^ fuduis,nec lan-guens,nec canora�quam tarnen nunc demitterc,nunc tollcre,proq; ajf�iU lus animi out infte�lcre,dut mutare oportebit, ut nonfolum rebus uerbdtnbsp;fed uox quoq; utrifqs conueniat.

HAfc dd tef :ripfi dux Alphonfe breuius, qu�m tdntlt;e rei pruece' ptio exigitinec inef�llit,qu'am Idtus hic campus fit, z:^ addifie-rendum, zir ad prxcipiendMn. Sed non f�itpropofiti mei,re-gemutinftitueretn.Ciuamobremlegesheectu quidemnonco confiliodnbsp;mefcriptd,ut aliquid docearc,fcd ut hac legens, teipfuw, eaq;, qult;e cuntnbsp;fummd omnium Idude agis, rccognofcds, teq; indies magis ad gloria ex'nbsp;citej.Scitw autem qui agendum id cuiquam prxcipiat, quod i[ledgat,cuinnbsp;non prtecipientis,fed laudantis potius perfenam induere. Quod ego hocnbsp;tpiftola fid, quern fi librum appellare malucris, non repugnabo autori-tdti tua:quemq;fi fenfero tibi non dijflicere�nam ut laudari poflulem,ninbsp;mis impudenter ingeniofuoblandientis effit)breuife~nbsp;qucnturalij,quos futures arbitrernbsp;noninutileis.

IOAN NI s lOVIANi PONTANI AD ACTIVH SYNnbsp;cerum,de Ltberah'tate

Liber.

CRIBENTEM ME DE LIB� wf/t�tcSyncfre A�i, noua qutedam, fed neinbsp;indigna �rta�e, liberalitatii ipftus beneficeitnbsp;tiaq; fubijt cofideratio, ut in primo uirtutuninbsp;barum loco, ey quodam qua�fuggeftu, bonanbsp;rumartium magifirormerit� conftituendofnbsp;cenfeam,propterbeneficiorunitummagnitU'nbsp;dinem,tum etiatn utilitatem. E' qua enim uel

opera,uel pecunia maiora quant ex optima animorum informatione,aut' etid utiliora quant ex iUii reile inftitutii proueniunt b�n�ficiai Aut quoinbsp;externis � rebin co�atum bonum'eum bonn animi confirendumi Nequenbsp;enim ffedati moreh laudabilcsitem aflionehnifi�bene con�itutis profinbsp;eifeuntur animis. Tot itaq; ac tantee injormantium cur�,at(^ ad excolen'nbsp;dos animos in�ituentium labores.fuis in primis honortbus ac prtemqs uinbsp;dentur m�rit� profequendi. Detur igitur mihi bona cum legentium uenia,nbsp;profufceptoprieceptionishuius labore, utaimdeinflituentium laudibufnbsp;h�czy fentiant, cy pr^dieem: ne exiftimer me� in laudent,fludiorum^nbsp;contmendationem tanquam pri�fiitumfi{ijfe,apud te priefertim, uel ami'nbsp;cum pr�cipuun�, uel fludiorum eorundem turn fe�latorem, turn fociuni:nbsp;Cu�tt etiam patrem tuumNkolaut� Nazarium mirificedmauerim,tii^af'nbsp;filiant ucro matremproptermerum fanilit aient, educations q; tua: fingUnbsp;lare,fupraq; maternam aff�i�ionemfiudium fiter im etiam ueneratus, ttcquot;nbsp;nererq; tnemoriam. Sed de pr�f�tione bac mea, deq^ uita inftitutoribiSrnbsp;ttirtutumq; ac difeiplinarum magif�:ris,fatis fit pauca bac dijferuiffe,pr^nbsp;fertim �nefigt;e,fine precio,abf^ dmbitionefcribent�. Omnino enim metifnbsp;hicpracipiendi labor cyfiat jemper,cyfitturtn eft etiam apud reges gf^nbsp;tuitin. Nf(j;enimignor�tperinde utconfiliorum nonraro meorumfo'nbsp;dut, fape etiam laborum particeps,� maximis ac difficilUmis non femel lt;*nbsp;me confiais ac nauatis rebus,pr�ter laudem,redeq- agendi confcientiangt;gt;nbsp;nihil mealiud reportaffc,fotaconfcientia,teqfipfotcfte,gloria^ colt'nbsp;tentum. Qiiibui inrebutquantanoninduflrianwd�,uer�mmoderatilt;gt;nbsp;etiatn apparuerit mea, fit Italia ipfiut,fit Galliaru,i�ijfiani�^ iudiciin��

perpen�o. Teuer� tni Syncere,J}�c ipfa de Liberdlitatedme priece-pta Gquot; trttdit:ct,rdtionefM metientem,flt;itK fdo propter generis ingenij^ tui nobilitAtem non nifi mdignanter Idturum, ubt in mentem tium uenc'nbsp;rit, regulos quof idm,rerum�ji publicarumeidminiftrdtores, tantum � uianbsp;curriculo^ Uberalitatis dcflexilJe,ut rapm^e �)li intendant, inhientq; ponbsp;pulariumfuorudiuitijs,direptionibuiciimini^rorum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gwidoMrcs

nequaquam tarnen � fcribendo me deterruit. Siquidem leges ip�e, redeq; �iuendi �rmube non ijs tradutur, qui ipfi et�bi, GT alijs lex funt,uer�innbsp;flits potius,qui db iniuflo, mhone�o^ funt cotinendi,atlt;p ad honefiatemnbsp;imitandi, retinendamq; inter ciueis ^equitatem atq; modefliam. Tametftnbsp;(^MO� lequus ctiam amauit lupiter, quosq; Mantudnus ille tuus, non minus qu�m meusjpaucos ejj� uult')!] cr legt tits,cr inRitutis, cr bonaruM

tiwz�dieplKrd/untMincKlit, homoipfe plurimimzirdandojub-Icuat, ZSquot; inuicem liber aliter agendo conferuat. Quod � mercatura quan quant precio fcniiens, quia nwlta tarnen undiq; apport�t, iure � plerifq;nbsp;laudatur, quanto laudabilior iudicanda efidan�benignitasfcMngra-tuita�t, acfolam bene�eiendi gratiam jfe�kt. Qui quod Itbero hominenbsp;maxime dignaejfet,liberalitatinomcnmaioresno�ri�cere: zy'quicanbsp;nterentur, liberates, qu�d ij poti�imum �bere agerent, uocaucre, �mmnbsp;pfCHrt/lt;e feruireauaros putarent.

B^iVmautemartibusetiam�ngulismateriapropo�tafjt, inquaunaqueq^ uerfctur,fuumqi arti�x exea opus innbsp;� flituat,atq; in�itutum infirmet,uidendum e� qua in renbsp;Uberalitas uerfetur, z:^ que �t ei propo�ta materia,nbsp;� quid etiam qui earn cxerceat,agendo confequatur. Itaq^nbsp;Uf�rtitudini pcricula, temperantie dolores ac uoluptates, �c liber alitanbsp;ti materies qua� quedam pecunia fubie�a e�:in qua utenda, erogondaq}nbsp;qui�gt;ote,gratuitoq; uerfatur,illudiurea�equitur,utltberalis uiri nomennbsp;ddipifcdtur,cum fummo etiam turn ciuium, turn peregrinor� te�imonio,nbsp;acreipub.inquauerfetur,utilitdte. Quinetiam liberaliter agendo ide�i-ot jUt zj � �nguliSjZ^ ab uniuerfa multitudine mir um in modum ametur,

niie,quod d pecu mdioreinoflri deduxerc,qu� �rtdjje turbet,quod prin' cipiPeripdteticoyum Ariftoteli, dcKorndnUwis confultispldcet,pecU'nbsp;nite ippni uocc dccipiendd cunild dictmus^qu^e nummo cenfedntur.

feiungi d uirtute ncqucdt .Adhec cti/in,m dgcndis rcbm peccdri fo' kdt,ubi)nodin,nKnfurd^ minime ddhibedtur,idq; in ufuetidm pecunid'nbsp;r�Mt euenidi,nKdiiim necejje e� dliquod i n i� Mendis, con�rendkq; coltnbsp;fiitMum�f.quodquitcncdt,modumquoq; menfurdm'queretinedt. Hisnbsp;enim dbie�lis,rc�e quidem rdtioni,qute uirtMum ipfdrum o^dux,Gr conbsp;mes cfldocus nuUus relidlus effe pote�.Quibus � rebus pldn�efficiturditnbsp;libcrdlitds uirtus fit,turn quid mediocritds e�,tum quid db honefliui, nd'nbsp;turdq} minime recedit, t^dm mediocritdtem edm efie extremd etidm ipfitnbsp;decldrdnt. Siquidem liberdlis ipfie, cuius proprie liberdlitdS efl, ddn^^nbsp;titendis'quepccunijsitdefidjfefius, utquodinterpdrtvm nimiumq;col'nbsp;��...... '' - �� ......� -- �

[unt uitid, m�dius profi�io hdbitus mediocritds: er quid mediocritds, ut wrtus etidm fit necefie efl.

digi efle proprium uolunt. Quo efficitur, ut cum libcrcdis inmediocritd' teuerfltur,modiim,men�irdmqs in utroq; retinedt.Contrd,dUdrus, qui^nbsp;db eo longe dlius e�.prodigus, in neutrofibi temperet. Atq; Mi firtitud^nbsp;fiducidm colnbet, metum reldxdt, temperdntid dolores fieddt, uoluptdtctnbsp;compeficitific libcrdhtds dundiftudium, contrahendi^ cupiditdtemii^^'nbsp;derdtur.

DE LIBERALITATE L I B� iSj pccw�t'4iw elJe de fettere lonorum utilium.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cdp. IIII.

Ecttnfttm ucr� ipfdin inter extema bona numerari ctM utdcam, quorum alia quidein hoiiefla dicantur, M nta~nbsp;giflr�tui,honores,facerdotia, uliduer� utilid, Ut�mditnbsp;gre^esq;,� pofteriori hoegencre pecuniameffeuolu-mui : quippe cum dd ufum,nbsp;nbsp;nbsp;quidem re��um, hotte-

ftwmq^ coinpdrdri debedt, qui compdrdttdis diuitijs�dtutia cft fittKtqui-bui tdinen quofidm tdin Mxi� inhidntes uideo, ut [old diuitidrum poff�f-[tone contenti, quibui dut de��is, dut in drcd[epo�tis mcubdHt, dut din-plidndis itd ftudent,ut nullt pdrcdnt turpitudmi,non tdm ittiberdles, dUd-triq;,qudm iniurij, nej�Hj^ uideri debednt. Ndw et� ubi quid impoten-ter,improbeq;�ilum e�, quinetidnt ubi quid impure dicitur, ut iUiberd-bterdt�um,fr�umq; crimindmur,dde� illiberdlitdi odio e�,tdmeii quod hi dliend eripidnt, duplici dppdrent rdtione iniu�i. Nrfm er iniurid d[�-ttiunt quos minimedecet,dum[udi�isdut in[olenterdufirunt,dutdolonbsp;[ubtrahunt,cr pcrp'Tdm pdrto �c pdrc�t,utnec�bi ip�s commodi fint,nbsp;necquibtts mdximeprode�ie debedntdttud commwiieent, nec public�,prinbsp;Udtim'ue beneficium uUum con�rdnt,

TS.ddmdutem,hone�dmq; diuitidrum tum pojfie�io-nem,tumu[um, reemdxim�ficiuntdu�, erogdndi rd-tio, er compdrdndi rcguld : quM qui tenednt,fitcil� lUi quidemdlienisdb�mednt,neq;profitndent[ud. Quodnbsp;fi Ari�oteli philo�ophid: mdgi�ro djfientiri uolumus,nbsp;u�ts ip�pecunidrum in ijsipfis dundii c�que dcapiendis per�gt;icitur. Si-quidem dcquirendi curd, rdtioq; con[�rudndi, co ^e�idt, ut po�tdeds po-tiui qu�m ut utdre: quod eti� �ordtio pldcere mteUigo, cum dit, �iu�umnbsp;drgento colorem e^cterrisdbdito,nifiu[uilludtemperdtore�^lendedt.nbsp;(Xuonidm dutem nomen ip[um liberdlitdtis undedu{lum�t,i^quim canbsp;conf�r�t hominum generi^unde docuimus, oAendimusq; or qu�d uir-tus e�,et quad mediocritds quiedd in ddndis cdpiendisq- pecunijs.Ad hecnbsp;cim quidipfi) pecunite nomme inteUigi oportedt,quodqi de i�o genere btgt;nbsp;tiorum fit,quse dd uit� u[umpertmednt,diximus. Qumetidm quod cornnbsp;pdrdtidis diuitijs u[us ip[efinis con�itutusfitt,pldcet de dudritid�dtimnbsp;cere,utexoriseiits[oedodcdc�rmid�)ei�u,tdntohone'nbsp;flior dc dignior liberdlitdtis ipf�us dppd,nbsp;redt�rmd.

Vdritid de nimio aucndi aff�ilu cum �t diild,�itis ^td' demprte�efirt, qu�nto habendi ac po�idendi ardortnbsp;deflagret. Ipfumautcm po�idendifludiv/m 'm quo �t ucnbsp;hementiuf,K tarn capiendi cupiditafe,atq[; cti� ampliufnbsp;__tencatur oportet, quam ab crogandi atq; impertiendi uoluntate detorquet. Quo �t,ut bic ipfe auarits habendi acpo�idendieu'nbsp;piditate plttsnimio rapiatur,z:r quam didpote� abborrcat � dandibeni'nbsp;gnitate, con�rendis^epecunia beneficijs. Hane po�idendi auiditatem �nbsp;auarus non magU � pecunia po�idetur,quam ipfe pecuniam po�idedmd'nbsp;iorem atq; acriorent ef�cere tnorbifol�tjCr corporis 'imbccillitas,z:r ipf^nbsp;'m primis �enedus.Ex quo effidtur^t auaritia infanabilis morbus �t.Se'nbsp;nes enim plcrici; omnes tenaces cum�nt, uidetur cum lt;�tate�mulauari'nbsp;tid cre�:ere. Adh^ec etiam naturalis e� habendi cupiditas,unde auaros loitnbsp;gepluresqudm largos'mucnias.Adhuncnaturte 'mfi'inilum anni conti'nbsp;nueip� ajferunt altquid,e�iduntq; utfa-penumeroquos ddolefcentesacnbsp;iuuenesuideris pro�i�ores, eosingraue�centeietatead�riiliores��oSnbsp;intcUigds. Sed quamuis auari omnes max�m� cupidi�nt, tencanturq; irt'nbsp;genij auiditatc,�ntq^ ad rem intentiores, ac�upra quam oportet acdecetnbsp;pecuniie inuigilent,cui etiam feruire uidcantur�unt tarnen aliquot corn'llnbsp;�edes, tieO} enimperdUaritiamunotdntilmmodo peccatur. Quamob'nbsp;rem, � de �ngulis paucd qu�ddm dixer'tmus, utderi non debet ab inftitU'nbsp;tonoflroalienum. ittudautemdeauarisreiiedidumconfidt, eosnee�binbsp;comtnodos e�e, nec alijs. Quibus tametfi comparandis, con�eruandis^nbsp;pecuni/s nimium me�fludium, dandiautem uoluntas m'mimd,non aqt^nbsp;tarnen habendam ad rem idem con�lium e� omnibus. Sunt enim quinbsp;bus �uis pdrcentcs,�emmo etiam �udio rei�miliari conߒruanibe 'mtenthnbsp;Ztr qu'am pote� m'mimimt de �uo impendentes ab dlienis cont'meant, boufnbsp;t�te quadam nature ita uiil�ut re �ua cotenti, nihil turpe, nihil contrU �'nbsp;ges,contrd^ humanitatem habendi gratia�eidnt. Hos nommare parednbsp;con�ueuimtu, eam^ dnimi 'm�itutionem maiores no�ridixere par�nio'nbsp;�iam, qute in priuatis quibu�dam, tenuiq^ in re conflitutis, ac laboran�'nbsp;bus mu�itudine liberorimt, hu/manisq; neee�itatibus circumuentis,lauddnbsp;rimerito pote�. Jn regibus uer� ac prmctpibus, er i/s ciuibus, quorunbsp;e� opulcntior,dtqi dutoritas maior, quomodo laudari po�it tarnnbsp;diligentid,qult;e panis etiam miculas coUigat, nequaquam uideo. Sergid^nbsp;Gd�am,qui Domitio �ueee�it Augu�o, quaquam alieni non appetentef^^�nbsp;iure tarnen tetas illa plurimum carp�t, quad�ute quidem pecuniat pdf^�^

de LIBERALITATE lib. 185 fttMt e/J�t,pulgt;lice et�m AMru^jiret:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim autfecula. itld, dignititf^;

fcndtorid,dut opulentum Gdlb^ pdtrimonium edm pdrcendi, dc coferudtt di dilig�ntidm,ncc dured [eUd tdntum � publico dudritidm pdticbdtur.Di-dij lulidftt mdximi,c^ potenti�imiuiri fordern quK �rdti quiproceUum�nbsp;leporctnue donoddfetniffwn'mtridudiids pdrtireturcoends. Stcpeeti�nbsp;cum nulld rebgioidut abfl'mendi ctoifd fubclfet,legiiminibu's,oleribM^fonbsp;l(f contents cxndrct. Qwo utnon m'mui fordidm�c�rtdjfc njdgis dccunbsp;fdndui Pertindx Auguftics,qui inter priudtum,^:^ Imperdtorem nihil in'nbsp;tereff� putducrit,dimididtds Id�uciK, cdrduos etidm dimididtO! dpponC'nbsp;��e conuiuis folituf.dcfiqudndo ad dmicos d� cand mitterct, bindf tdntuntnbsp;pduculd poma.Atq; ubi opipere mdgii egilfe uideri ue�et,gdl'nbsp;linaceoslumbos mitteret. Qi^id enim principe indig/iiut, qudm ut qui t�nbsp;Idte imperet, dnimu tant dnguftum etidm in uilifimis rcbtts habeatiNecnbsp;quis putet dccufdri d nobis turn alios quofddm, tum Tabritium i�umnbsp;quod mdgna par�monid ufus dicdtur,qt{em tantum abeft ut accufetmtsMnbsp;fummis etiam Ltudibus profequendum ducamus ; non folum quod aurumnbsp;finguldri quadam animi magnitudine contempferit,fed quod cum uideretnbsp;maiorc fe rerum inopid circunfeptum, licet � principibus ciuitatis, licetnbsp;bellidux, mdluerittamen inpaupertdteilldfudparcendouiuere,rem^nbsp;fnetiendo �miliarem ab honefio non recedere, quam per�cinui aliquodnbsp;dbunddre. Hoc^ fabritii �ilum,fi rede rcputetur,� tempora co�derennbsp;tur ad probitatem,ad iujlitidm,ad animi magititudmem, fingularemq; innbsp;tcgritatem,non ad auaritiam referendum iudicabitur.

Qjtippe cum non tarn pdrcus,qudm paruo contentus, er rerum clt;ete rarum contemptor prteter quam laudis,re�eq;�i0lorum mihi quidetiif�nbsp;iffeFabritiutuidedtur.QUocon/ilio,inflitutoq;�quisuitdmdgdt,ne�tnbsp;qui non iUum tneafententia uel mirificecommendet, modo tarnen nedumnbsp;uindicdre ab audritid cum fiudct,et dnimum fu�gt;icit, pulcherrimis liberdnbsp;fitatii laudibuidetrdhat.Ethuiufmodiquidem homines probdri m�ritanbsp;plurimumfolent,dt �berdies hominum beneuolentiam nec ciuium folum�nbsp;Uerumetiam peregrinorum long� maximam�bi uindicdnt,quodrdri�.nbsp;quod comtnodi -, quod eorum benignitas late patedt. Ariftides iUe cogno'nbsp;mento luflus^cum effet dCdUia locupleti�imo due interrogatus, cur abfenbsp;HoHet deeipere,re/}io/tdit, paupertdtefequam Calliam diuitijs multis launbsp;^dri tequiuf effe: plureis enim inueniri, qui diuitias fuas turpem ad ufumnbsp;^on�rant,qudm qui paupertatem generofe �rrcnt.dc�neret igitur pau-Pfrtatemobieilldre�bi,qute ni�quibm inuitisdcce�iffet,indccoranottnbsp;^ff�t .Hoc exf mpio ddrnonemur, quofdamaltitudine quaddm dnimi def^cnbsp;A

dis diuitijs,non ut parcos nu)do,ptiruoq; contentas uiuere, ntq; lt;t re nlif' ndproj^tere^cgidntdninti in/litutionem continentes, fed obldtdsetidiHnbsp;pecunids recufdrc,quod eo ejl ddmir^ilius, quo rdrius. Decreuit Diuiifnbsp;Icrdncifcusin fivmmd etidtnrerummopiduiuere,nihilhdbuitprteterfo'nbsp;lum, G^quidetnfordidumueflitum:inhil omnino poffedit,non rccu'nbsp;fdbdttdmen db dlijs� off�rretur, quantum diei ut�us uidui,cidemq; ru�^nbsp;cdno fdtis e�et,fin minus off�rretur,petebdt ipJe.Kdmut dlijs con�rrchnbsp;quomodopr(efldreidpoffet,quinihilomninolubcrct^ Quocircdtdntdnbsp;eumhomines ddmirdtioneprofecutifunt,utpo�nu)rtcm inter diuosrc'nbsp;tulcrint,ei^drdsdctempld ftdtuerint,fdcerdotesq;decrcuerint.nbsp;cuntigitur hunc,dnpotius humanarum ncce�itdtumgt;dcndtur� ip�idnbsp;uidorem nomindbimus ? Sed redeamui dd audritidin.

Orum, de quibus dixi, fir� fimiles funt ddfiridi qui' ddm, ztr tenaces, cr dridi, dtque dttenuati, quos tamettnbsp;proamplidiidare�milidrine minimumquidem abho'nbsp;neflo rece�ijfe cerneres, ubique probitatis dc iufliti^'nbsp;' memores,fed in utendis pecunijs nimis ejfrddos, dc mi'nbsp;nutos,dtque etidm concifos, (:tr, ut itd dixerim, cxdngues, quorum exo'' ,nbsp;letdfemper ueflii,menfd tenui�intd, ejfordida,fuppeUex exilis., edi^ii jnbsp;cdrieexefd, dut�quid forte in dotno Jfgt;lcndidiufculum�i�rit,ab ufu ipfo 'nbsp;fepo�tum,demum dome�iciomnesfamptusperqudmtenuesdtq^ enteHnbsp;dicati, or minuti�hnarum rerum importund diligentia etjquot; cura, quos, utnbsp;dixi,nemoimprobct,quodalienis contineant honefligratia: cieterumenbsp;dandi atq; co�rendi ufu laus exiflit, probatumq; i�ud teflimanium tumnbsp;ciuium,timt peregrinorum.Et hi quidem ab inf�renda iniuria tantum lt;d)nbsp;fiinent,cum liberales etiam beneficia conf�rant. �^uod quanto pulchriu^nbsp;�t,quisnonuidet^adh^c nihil dare, nihil alteridefuo confirre, nihilnbsp;pid^lice,priudtim'ueimpertiri, omnino abieiii ac degenerantis efianimi'nbsp;, Kos etidmfeipfos dccufdntesuidedSdpudComicos,quodfeq;,geniumlt;finbsp;fuum comparcendo defiaudent. Suntetiam qui cum nihil ipfi cuiquamnbsp;fuoconf�rdntynihilexdlienordpiant, non tarnencontineanthonefti^'^nbsp;tid, uthhdequibusmododixi.Qufnhoc fe c^idem excufare folent,nbsp;� dandorem minuant, ad turpia ,fitcinorofiq; impeUantur. Verum ill�^'1nbsp;mdgis timent, ne fi ab alienis noncontineant, non po�int tueri fua, dif^nbsp;alios infeprouocdnt: diffidunt dutem ipfi fibi, dtque ab infirenda iniufi^nbsp;matinni colnbent., ne ip�s rurfia inf�ratur. in quibus nihil uidco,qult;��l

DE LIBERALITATE LIB. l87 Iduddri iurepo�it,�qu!dctn ob inetum,no/�onte cotinent. UitUt di�umnbsp;t�ip�rtimtetnicesieidftridi^ipdrtimtiridbattenuiitiqicum�ntiip�ono^-mine prlt;efe�runtdefuis�rtuni5autnil}il,iuttqudminimum con�rre,nbsp;cumfua ontnid tarn arile atq; ddflri�le tencdnt,dtq; ex drido quidcm nid'nbsp;lui mdnet fuccmjuhilq; prorfut effludt,ip�^ utattenudti atqi abic�i denbsp;tninimd dc uili�imd rc,nimis dnxie�o liciti�nb quorii qui clanwres �unt^nbsp;ubi quid � men�d decidit, ubi quid � penu minut pdrce promptum dtq^dd-fttini�rdtu cfl.Eorum qridiculd uitdfit,q etidtn mi�crd, Euclioille Pldutinbsp;nut docet,qui dqudm plor.it,cum ldudt,el�indcre,qui unguiu prte�cgmi-Hd d ton�rind d�mum refirdt. Audicbdin puer de tndioribus nd tu, Mdrti-nivmpontificetn Maximum cldnculumcereot �olitum extinguere, qui i�nbsp;diuer�s Bdfilic� locis fuccen� 4 minifiris c�ent, no�urni luminis gratia,nbsp;femnt �ngelot� Sacerdot� Cardinale,particula hordei�ngulit equisnbsp;cldm�ubduccre ip�r � pr^fcptbut cofueffe�ccreto quoda aditu ad�dbulu �nbsp;rt�e�ilo,donee a magiflro�abuliprofure dcprehcn�ut in tenebris uapunbsp;huit, id�tuartinut ut o�eo pdrceret,in�itui��efirtur,ut crudi�miliarib,nbsp;pi�ces d di/�cn�atore in/�ortula traderentur, quos anted co�os praberinbsp;mot e�et, Vndehodie quoq; decatdtur�milidriscuiu�da eiw uer�culw:nbsp;Vnu�qui�e^�udmdig�Kcontre�dtdrengdm.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Sequitur deterrinuim audritiagenui, quod partiri plurcif i� �iedet, ^t(^,ut Cicero uocdt,�rmdt po�ii'inut ; neq; enim auari omnet pari, atq;nbsp;eod� modo,�ed alij magit, alij minut^eiut �qualore iUuuie ae�ceditate coti'-tamindntur:,atqi inquinati �unt. Qho degenere�unt Icenones, aleatoret�nbsp;item qui�ancrdnt,qui piraticam exercent,qui ldtrocinia,�cdt,quiq;�cn*nbsp;didit dcturpibutqu��ibuidediti�unt,quieti�lucri^atidflagitio�d�e'nbsp;^antur, �eq; probrii obiedant, K� addendi, qui pro quat�u eliant tC'nbsp;tuii maxima qua^ pericula adeunt, qui^�umma cum per�dia,nbsp;nbsp;nbsp;in�'

mid in quos bene�ei e�e deberent, inillosuim aut �audem exercent. Quorum quidem omnium ea infiitutiae�, idq; con�lium ,utdtim quoi'nbsp;rant,dum indomurn inf�rant,nihil�ordidum ac turpe de�giant: necnbsp;pro exi^o quidem luce�oab in�mia iter detorqueant, �ed cupiditatenbsp;habendi, comparandarumq; diuitiarum, ac rci amphandtc ardore nimionbsp;incen�, pracipitesq;, cundla undiq; corradunt, non parcunt iUiberd-libut, non ab�inent�ordidis, quippe quibut nu�ut amiatice ,nullut reli-gioni�, nudui hone�i, nuUut deniq; �ma: cultut, aut re�e�ut e�, lucro,nbsp;qualecunq; id�t,c�{la po�habentes.ltaqi Grunde,atq- a qu:bui minin cnbsp;�upraquainopute�t,^qdecet,qudcuq^ rationecapiunt.quidcdnbsp;tgt;iuntitolerabiliui hcc e�ct,�rdtur,depeculdturf compilant,intercipiut^

lt;w�runt,extorquent,dolo, tii,�iiude,maUs drtibui, omni^i impuritdtii ac fldgitij genere. Siquidem hortmt ip/brum funt compildtiones, �irtd, Id'nbsp;trocmM,u:ol�tiie,rdpintegt;falfteobfigndtiones,iniqudiudicid,frdudes,f��^nbsp;nerationes ,nKrcendrid pdmcidid,U�n{nd, quibiii cffi-cium eft,M dudri'nbsp;tid hdbedtur,cr�t uitiortvm omnium cdput,cr fimes, qutppe cum dinbsp;omnefldgitijgema uidm dperidt. QUie�us dutem cum dlij put turpes, utnbsp;qui �f�norc'.dlij �rdidi,dtlt;^ ilUbera�chut qui � mdce�lo,cdupondqi ; dlif.nbsp;w�mes, ut qui � j�rtis, dtq; grd�dtionibuf.qudnqudm ubi in�mid, lUic.nbsp;etidm turpitudojjorum nutli db hocgcncrc hominum repudidntur:dc td'nbsp;met� dlios dlij qu^flus libentiw �;quuntur,tdgt;nen omnes omnid utilitdtegt;nbsp;froprijiqi comnwdii,dc lucro etidm qudntulocunqi metiuntur.Nec uer�nbsp;tyrdnnosidc direptore!urbium,euerforeiqii wc tcmplorum�dcrorurn^nbsp;fiiolidtorcs inter dudros numerduerim. Quippe cum inter impotenteiSfnbsp;qudm de euertendis, dut diripiendis urbibus dliud nonunqudm con�liuntnbsp;hdberi [blet, qudm bonorum diripiendorum, ut euertend� Cdrthdginii�nbsp;Annibdl ob inndtdm crudelitdtem,[tvmmdm^ iniu�itid mdgis ,qudmpetnbsp;dudritidm,qudnqudm ��tdudri�imus,multdfade, immdniter^ commi'nbsp;fit,cuiufexcmplumnoflrotemporefecutusuideturBurgundiorum DuXnbsp;Cdrolus,qui humdnum [dnguinem�tireui�us efi.�Diony�ta ob dnimi ini'nbsp;fotentidm mugisqudtn cupiditdtem neu, Dijsquidem munuscontinuit�nbsp;Brcnni�iium dij immortdles mdxim�impium iudicduere. Nefcidm WJ.nbsp;ttudrorum'ne numero, dn mi�erorum potius co�ocdre debcdin Plautinumnbsp;iUum Buclionem, de quo dixi, cuius qudnq e� fidd pcrfond ,tdmen bduinbsp;tnultum dbefld uerd,cum ipfc hdud long� di�imilem Euclionis nouerimtnbsp;quiutnominetur dignus non efl. Angelus R.dus iurifcon�ultus ijedpolitd'nbsp;nus, nuddtis uertebris ligned pdld grduiter [e db dncilld uerberdri iu�it,nbsp;grduipoendniobtemperdlJetdncilld:propofitd,dtqudmob cdu�tm tquidnbsp;deldtdm dd�ed diente pccunidm, quod drgentcd non e[Jet, repudiduerif-proqudmutdnddcumd,[eclientem dcerbius obiurgdtum dimi��et,i�tnbsp;indigne id�rens, �dtim cum dduerfdrio pddus liti ce�itmcq; dd dduoed'nbsp;turn redijt. Quid hoc homine dicds dbiedius? quern cur dudrum potius, 4nbsp;firuum nominem,cdu[dm nuUi uideo. Atq^ h.ec nunc quidem de dudritii^

PE LIBERALITATE lib. 189 dem cognitis extremis, ijs�j; pliin� animaduer�s, medium ipfum multonbsp;l�uftriusdppiirere necejfe efl.

Vm igitur diilum�t prodigi, qui efl auaro cotnrius pro priume�e prater modumidc�neuUo delc�u pccunifsnbsp;gius^ d medio,hoc e� db ip�d liberalitdte receddt. Q�od tdmen perf�ci�enbsp;ludicdtu e�, prodigue enim multis prode�, quibue defuo con�rt, etidtnnbsp;Idrga mdnu, c� dudrue ne�bi quidcm ip� �t conwdue.Ad hiec prodigue linbsp;tenter quidem ddt^quod e� turn liberdlis,dum tdmen re��e id fidt, turn genbsp;nero�, zx mdgni dnimi, qui e� in dudro pu�due, cr fordidue. Pr^tei-eanbsp;cum dUdritid indies crefcdt, prodigue ip�: tum tetdte proced�te, turn quodnbsp;tteceffe e�, egenu tdndem fieri, �iepenumero compofitiores mores induit,nbsp;dtq^ �quo recefferat medio, pduldtim dd iUud regreditur, quod^ de pronbsp;��one eiue multu demdnt dnni,rcuocdturdd�dnitdtem,cumdudritid in-ftndbilie morbue �t. Qtiibue � rebus �dtis liquet cutdros non modo longenbsp;profit�s e�e d�t�rior�s,uerum morbo etitm in�dndbili d�e�os,quo fupe^nbsp;Tdti dd�dnitdtem�d e� mediwm nunqudmperuenidnt.

*'Jli ...... J'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X

prodigue in utendisnon compdrMdis exuperdntiore� pecum�,quiereiiidum uidetur corn uter�t deteriorgt;loti'

RoJfgo-G 4 quo uerbo prodigue ducitur, immoderatS �dneu�umpecunidrumindicdt, quodq; pecunia; ipflt;� innbsp;rebus plurimis, 4c prie�ertim Veneris,tum etid in con'nbsp;uiuijs,dc luxu prodigifolcdntihinc fit,ut prodigi etidmnbsp;dicdntur,qui luxu di�iuentes nimio, incontinenti�iminbsp;utendo, er, ut i�e inquit, dbliguriendo di�ipdnt, habentur etidmfldgitionbsp;��imi. Ciuippecum�eip�os perluxum dtq; intemperdntidm perdant,nbsp;Gv,ide�enimdliudpotdndo,�cortdndo,luxuriddo,profluentercf�undennbsp;do, pdtrimoniu ab�umere, q�eipfcm perdcretQiia de re nobile ex�dt Vdnbsp;lerij Hidrtialis inCinndm quendam epigrammd:

�ec puto mentitue dixerat i�e tibi, ^am dum tu metuis ne quid po��td relinqudi�

Atqui non efifolum p�rire ,fed quod uelflagitio��imum eft ,feipfu^ fer luxum atq; mcontinentiam perdere .Adhiec nthil onmino qutererCtnbsp;tiibil�bi comparare,nihil indomim propriam in�rre, curarnq; onineittnbsp;rei fimiliarii abijcere,defipientii,aut potiuf dementis uidetur e�e homi'nbsp;nis.lureigiturbuiu�nodihominesflagitiofi�imihabenturipr^fertimcunbsp;exhau�a re�miliccriad rapinas plertinqi conuertantur.Nani^ ut habe�tnbsp;quod dent,bone�i liijeam tranfgre�i,rapaci�imiq; e�eilhpromi�cue aU'nbsp;firunt per�ummum etiam dedecus atq; in�miam. Quin ut pro�indendinbsp;cupiditatemexaticnt,��ati{tripo�ct,itanihil omninopenfihabent^ utnbsp;etiam m hoflis� oee� auari ca�ra tran�eant, cuius e� undecunt^ fine ul'nbsp;Jare{liatq;honc�icura,non[olumcapere,uerumetiamau�rre.Q^amnbsp;obrem cum prodigi etiam dicantur, quiperluxuwatq; incontincntiamnbsp;di�iuunt, uidetur, ut Ari�oteli etiam placet, hoc ip�um no)nen nonfatisnbsp;proprium eius e�e, quem auaro opponimus, Sc d ne profii�is quidem hicnbsp;proprie dicctur,quando pro�ifionis nomen latius patet, quod tarnen nosnbsp;houd impcdict,dum resipfa inte�igatur,quo minus nunc pro�i�um,nuncnbsp;prodigum,aut profluentem dicamus, uitium autem ipfum tum pro�tfio'nbsp;nem,tum prodigentiam, aut prodigalitatem, quando hoc etiam nomen �nbsp;do�isqutbu�iamreceptume�,uocemus. QuifiCiceronem�equiuolu'nbsp;tnusattuitiumip�ume�nfioncnhficuitiohoc a�edum e�u�um uocabi'nbsp;inus. Uuius igitur prodigi at^ e�tfi quem auarum contra �atuimus,pronbsp;prium eft modu, men�uramc^ ab�lt;^ u�o dekHu in utendis pecunijs tranfnbsp;gredi:de^ re qu^renda minimefludio�umac�ohcitu e�e, ey hic quidemnbsp;deficiendo,ut i�ic exuperando uchementerpeccat.iiecuer� unu e� prOquot;nbsp;digorumgentts,cumalij nuUo deleduadhibito er dent,ercapiant,reilbnbsp;hone�iq; in utroq^ obliti.Alij autem in utendis,uel potius abutendis pecUnbsp;t�fi nimi�CiCterum qui de qute�u, commodisq; proprijs nulLem omninonbsp;curam �u�:ipiant,donee exhauftis opihus egercfe intelligant: quo temponbsp;re erratum �fe intelligentes, paulatimq; ad rem qunerendam attentiorcSnbsp;�fii,cura,diligentiaqi adhibita,in uiam rcdeunl:funt,qui p�nitentia dU'nbsp;�ii, ad auaritiam turpius dilabantur, atq; omnt rationclocupletari RU'nbsp;deant,dandiconfuetudine penitus omi�a, uel potius repudiata. Horu nulnbsp;Il certum habent nomen, indt�ercntei~ tamentum difeindos, turn di�olunbsp;tos,quinetiam�uper�uentesuocatosabantiquisinuenio. Quiueroiunbsp;ip�o curfu ante rem exhau�am e��ndendi moderantur impetum, perfid'nbsp;pe,ut di�um e�,regrcdi ad medium [oient}dum adhibito iudicio,atq; �f'nbsp;tr^

DE LIBERALITATE LIB, frd gyruwrdtionis cosrciti, i� cor tMtunt, qui mtriti �nt, liberalitdteiunbsp;excrccnt,ncq; prater re�um utq; honcftum comnodif fuii ftudent.inuenbsp;niuntur etidnj,quii�inc e�u/ione, hincaudritia pdriterlaborcnt .i^�fudnbsp;dcrc adinoiumfolicith ne minimum quid in quenquam de proprio cott�nbsp;runt�.caterum aduim, rapinut^q; conucrfi, alijs au�runtquoddlijs lur'nbsp;gidntur.Atq; hac �refunt ptodigiorumgenerd.Ariftotelei putat tyran'nbsp;nosdcregesprodigosminimediccndoi, quodtdmmultapo�ideaut, utnbsp;dandisAtq; utendisl�lisuixabijceremodumudleant. Quod quidem,utnbsp;ipfeputdt,non efi �cile �itis, tarnen ip� �:imus Alphonfum N eapolitanonbsp;ruinregem,li�:etplurimiiz:rpopulii,?^nationibitsimperarct,dcpacefnbsp;ocioq^ perinulto�ueretur�eiedis tarnen ingenti�imisfiimptibue, edennbsp;dis magnificenti�imis ludis,�ielt;aaculisq;,cr omnis generis rerume�u~nbsp;�onibus eo proee�i�e, ut conflato ingenti are alieno cum �atis�cere cre'nbsp;ditoribus nequiret,tandc decoxeribac dolore,iraq; permotus, regij cen'nbsp;fus miniflros plerofque multa nomine 3 pene bonis omnibus f�oliauerit.nbsp;liomitium Neronem Auguflum�imptus immoderati�imi, quo redegc'nbsp;rint,cui efl ignotumt Quocirca opulent i�imi etiam reges, dunt profiot'nbsp;dunt fua,dum nuUam �cultatum rationcm babentsip� quoq^ eo deueni'nbsp;ve quanquain minus fepe, aliquado tarnen folent,ut exinanito tcrario reinbsp;fimiliiris cutguflijs pre�i, atq; ad rapinas conuer�, ad tyrannidcm dild'nbsp;bantur:,cuius rei maximum exemplum Nero,de quo paulo ante dixi^precnbsp;buic.L. Comnwdus Antonini Augu�i�lius,erga alias quanquam parci�nbsp;fimus, luxuria tarnen immoderati�imis flimptibus ,feq;, �rarium�qs itctnbsp;exhau�t,ut d�ficiente pecunia, quo itinerarium as exigeret, in Afiicamnbsp;feadconflituendamprouinciamtranfmiffurumfinxerit.AlphonfltsreXinbsp;utrnagnamaurifummam� facerdotibuf exigeret, traie�lurum fe cumnbsp;exercituin Graciam aduerfus Turcos folenniuoto,fi{ld etiam re di'nbsp;uina publice profiffus efl. Vides quo Imperatoris optimi atque opU'nbsp;icnti�mifilium,qucgt;regcm praflanti�imum ef�i�o compulerittTur'nbsp;pi�imumefl omnino�llere,m regibus ucr� longe furpius,prafertigt;nnbsp;quaflusgratia.�demhicAlphonfus quanquam ejfctyUt oflend^,profit'nbsp;�or,buiufmoditamen homines ciflerna rimo�a pcrfimiles diccbat, quoiSnbsp;utnuUusimpleret imber,fie hosnuUi, quamuis magtiprouentusyrc'nbsp;rumq^ compendia exatiarent,ficriq; propterea, ut baud multo pofl di�i'nbsp;pando exhaufli egerent. In quibus lUd uehementer funt reprehendenda,nbsp;^uodinhomines mdignos,m miniflros foedi�imarum uo�uptatum_,igt;tnbsp;�fdulatorcs,in mi�wrgt;in contaminati�imos quofquefua congerant, ab hanbsp;^flisac f robis uiris manufubtrahentes, cor autem diuitijs honeftanteSd

qui dmtiji ntinime digni iudiccntur. Quocirca�,milidritcites fldgitiofo' rum hominum�bi ddiungunt, quibus etidm fefe totos dcdunt, uoluptdti'nbsp;bM cdpti, dtq; dffentdtionibiii dclmitt. y dr ins Augu�m, qui Heliogdbd'nbsp;luidiiliK eft, quemqs ut omniumcffiiftftimum ftc etidm inquindti�imii/tnnbsp;iure poftumus dicere, libidinum fudrum miniftros in Sendtum legit, finenbsp;vUd �tdtis rdtione, qudfi pdrum eft�t honores ipfios, dc mdgiftrdtus uen'nbsp;dere-.dt qudm ob cdufitm? ut haberet undedn^erum iecinoribus cdnes,phdnbsp;fidnis, dc pfittdcis leones pdfteret, ut in lucernis bdlfidmum dd lumen nO'nbsp;dlurnum intingeret. Cuius fuit illu uox impurifiimd, fiuprd qudm didnbsp;poteft,dcteftdbilis.'!^dm cu � fimilidrtbus quida ei diceret,Qutd mdluW,nbsp;ti�nne pdupertdtem exhorreftistAtqui inquittc^uid melius,qudt� ut ipfenbsp;mihi hieres fim,med;q; uxorifEiufinodi igitur homines ni in ipf y curfu hdnbsp;bends continedt,breui in pricceps deldti, multisq; fimuluitijs obruti,pe('nbsp;fumeant necefteeft,poft'edutemeosddmediumreftrri,tlluddocet, quodnbsp;donis dfficere^quo ipfij dele�dtur,cum fit liberdlitdtis, ad hdne tenendditfnbsp;prteter dele(lum,)nenfurdmqi eis nihil deeft. Auia noftrd materna, probitnbsp;ti�imd feemind,reftrre nobis pueris in admenitionibus foiebat, exemplenbsp;poft magnopere diuulgatu: Locuplctem nMlierem,unicu cu haberetfiliutnbsp;eumqi patre orbdtum,itd itlum d teneris educafte dnnis ufij; ad adolefteHnbsp;ticeflorem utipfa indulgente amplum patrimonium turpi�imis artibnfnbsp;ante uicefimum annum abfumptum dc di�ipatum ab i�ofrerit.Adolefccitnbsp;tem cum egere c�piffet,ajfiieffe rdpere,f�rari, iufiurandum uenderc.Cdnbsp;ptum autem � protore, cum dd fuppliciu duceretur,impetraffe, ut fibimdnbsp;trem fine teftc dlloqui m uia lieer et :qu:eubi aurem filio admouiffiet, tu/tnnbsp;ilium mordicus matris nafum apprehenfum auulfijfc dentibus, atq; in hunbsp;mum expuiff� excldmdtem,Sit hoe,dues, precium mdternlt;e educationii-Dificant igitur matresaliie liberos fuos bonis artibus educate. Non prlt;e'nbsp;tor,inquit,fed mater me mea ducitadfuftendium. Videbimur forta/fehatnbsp;in parte longiores,dumqui,cr qualesprodigi fintaton tantum oftendc'nbsp;re,fed qu�publice,priudtimqi mala ex profiifionibus euenidnt,exempli^nbsp;quoq;anteoculosponere uolumus.Quaobremadliberalcs,quimediunfnbsp;inter utrofq^tenentdranfeamiis.

Rit igitur Hberalis uiri proprium in pecunift adiptfccd' dis,ijfdemq; dandis,C:r cofirendis, cum deledu modutifnbsp;adhibere. In quibus ctiam erogandis,ut prodefte quiUtt 'nbsp;I plurimis ftudcbit,fic in comparandis nocerc nemini,nbsp;i i redo honeftoqs recederc. Itaq;nbsp;nbsp;nbsp;cdpiet ipfe quidetttf

�^eino'

de LIBERALIT�TE lib* �95 (^(nnolumentdquceret, firtuntuq; fund non negligetinccper incuridntnbsp;pcrirep�tietur.Idcm i^uaq; libcnterdd)nodivmdefuotribuet,dtqi hteco-mnidcumdck�udtqinKnfurd.'Erit dutem�dcommoduidliji^utiufti^nbsp;tidntfpi-ndentidmqi retinecd,finequibtisliberdlitdisnuUdeft. QViierctiginbsp;tur Z/ Cdpiet,cr rem frmilidrcm tucbitur,ut habeat unde det. Quid cnimnbsp;dementiui, qudm quod libcnter, dtq^ bonefte�eid?, non id curdre ut diu*nbsp;tiiti,zr ergd plurimos po�is �ccref Quocircd cr rei �milidris commonbsp;dis Oper dm ddbit. Qtw �� re qui effufi funt, peccdnhdum fud bine per nc'nbsp;gligentidm,itlinc pereffu�onem perdant, Gf in ddndd. pec�ni�, rebusq;nbsp;�mtliaribus opera honefldtem fequetur,qudm dudriplcrunq;,dut ceeci cunbsp;pidttate no uident, dut pr�cipites cdlcant. idem confirendis etidm tnunenbsp;ribus promptui dc promts erit,� quibus dUdri no modo db�inent, fed mc'nbsp;tuneip�sdefit,muniti�imisetidm fumptibits�cicndis animo deficiunt.nbsp;Eit�tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in munerdndo dele�lum hdbebit, ut d rc�d rdtione non decU-

net,d qud prodigi qudmlongi�ime oberrat. N� er quos minime oportet, et lirgtore,q oportet manu perfo'pe donis df�ciunt,ut dUt pdru�,aut nul'nbsp;ldm,mterd� eti� paru reflam, tu eor� quibus donant, turnfu� ipforu quinbsp;dondnt,rdtion� habednt.Etenim, ut dixhliberalitdtis �ns cxiccadus nonnbsp;e�, et hone�di ipfd ubique dmpleiacndd.Cumq; donadi rdtio e�f^e��etjitnbsp;quibus po�is erppfgt;O� wH�fKW pro�s, no e� t� alios ita�nus excutiennbsp;dus,ut tui ip�uf immemor uideare-.quanq ita quide immemor e��e non dc-bes,ut non alior� in primis recordere, et ita quide recordere,ut dpparedtnbsp;alienis te comodis plurimu incubere,teq;,dc tua�c colerc,ut habeas undenbsp;�ubminiflrareacprodej�ealijsqueas: atq^hocipfum haberee��gt;e{ict,utnbsp;dones muneres pro�s qudmplurimis. c^ud � re illud ej�citur,ut libcralisnbsp;primii �uapte quodamodo ndturd,deinde ipfo habitu ad con�renda com'nbsp;modd, dd profequendos benemeritos,ad erogdndam pecuniam in eos,quinbsp;profxutione dtq; erogatione dignifunt, in�itutusc^ con�rmatits �t,qudnbsp;tarnen decet rei fu� �miliaris rdtione habita. Ndm et� dare, quam accipenbsp;re,e::rcon�rredlijsquam �bicomparare,libcralis propriu/m magis e�,nbsp;ne tarnen�ns ipfe Ubcralitatis exarefcat, hinefummo fludio pro^icien'nbsp;dume�, iUincnonminoracura pen�tandu/m potiusid�bi conuenireutnbsp;alijs pro�t,qudm ut comodis fuis �udeat.Etenim aUj qui dat, non qui�binbsp;dccipit,liberalis dicitur.Iure igiturplurimum laudatus eft Age�laus, quinbsp;cum ipfe minime egere ucllet,dmicis quammaxime prode�e curaret.CiC'nbsp;far quoq; ubiq; pr^fetulit partds be�o diuitias,non uoluptatis ac delitia-rum gratia ,fed qu� uirorum �rtium priemiae�'ent,dpud fe conferuari.nbsp;Clitdlis igitur liberalis �t,qudm etia ciuibus,propinquis,atqi amicis ttti-

lif, ac generi hominim pro�culutibm f di commodiif -, ex ijgt;, Hili funt,�ciklt;ippnret. Qj^oni�nt nutem re�ip/�nuU^re npcrtini, quintnbsp;definttionemonfir(iturMberdlitdiipjdfinienduuidetur,eM;iUtarbitrorfnbsp;'m dnndtt pecunin mediocritM qused.tm eft, qu� quomam pne dcleiiu eff�nbsp;nequit (neq; enim retineri medium ipfum �ne reila rlt;�ione potefl, � qunnbsp;dele�ui mnnnt ) eiujinodi quidem effe dele��us ipfe debet, ut O' quid dehnbsp;(O' quantum etiam des,o' cuhcr quando,atqi etiam quomodo^o' quantnbsp;obcaufam dtligentercon�deres,m quibut omnibmcum reda fecutut rU'nbsp;tionem�icrii,�.lludetiam uidebk ne �fineip�oj quiliberalitatipropofitusnbsp;e�e debet,turpiter deflciloi. 'tianq; gratuitu effe illu uolumut, nu�lumq;nbsp;'mdc precium pr�ter re�lam bencfrciendicon�cicntiam expe�iari. Darenbsp;enint ut poft uberiut accipiahan eft aliud qu�mf�neraret aut proptereanbsp;quidcm dare^iUt eum, cut dot,ad uoluntatcm tuam large agendo traducoS}nbsp;quod eiui eft,qui ad utilttatem ac uoluptatem fttam omnia reftrat.

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N habendo igitur dclcdu, quo undiq; ftbiliberalitat con

\ftet(namnecfatis eft finemgratuitumeftc) uidereetiam i atq; etiam oportet cut dM,m quo ne pccceturito tua,O'nbsp;per�ona cotfttderada eft : qua ntft conftdcrata, tenenbsp;-,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nequeat-.deinde queefintillua nwrita ,quise'

expe{latio,quodfequaturuit!egenuhquibusdeleiietur,qult;e etiam �tai. Item ftciuis,peregrmus, hoftct, ftmiliaris, propinquiu, uetut, an nouutnbsp;amicuiiO� talia quedam,qu�perfon(eipft uidenturad!unda,qu�q; nul'nbsp;la funt ratione negligenda. Marcus Aureliui ad patcrnum patrimoniumnbsp;cum for ore diuidcndum � matrc uocatui,uniuerftum forori conce�it, aui'nbsp;tit tantum bonis contentus,non ignorauituirum fc,illam uero, O' nuilic'nbsp;rem, O' fororem efte. duid mirum cum in imperio conftitutm nihil ma'nbsp;gis aut tmuerit,aut deprecate ftt,quam auariti� inftmiam, quam ut de'nbsp;terrimum malum, et imperij hdjem deteftatus ftmper/�erit.Scipio is,cuinbsp;poftea �^umantinof�it co�tomen, intcgr� Fabio ftatri haircditatem connbsp;ce�it. Agcfilau^qu�ex Agidis bonis delataadftejftnt, cum intclligeretnbsp;cognatos fttos inopia preffbs,cun�la ex lequo cum tUis diuidere maluitdi'nbsp;cet iure, ac ciuium iudicio ad fe tantum perueniff�nt. Noj ipfi tametft te'nbsp;nues hoinuntiones, licet inter tantos uiros qui numcremur indignhprie'nbsp;diorumftrtunarum 'j; auitarum, totiusq^ paterne rei ufum atq; pojfeftnbsp;Jftonem fororinoftnepermiftmus,contentibonisijs, qu� Ncapoli atq;nbsp;Campania labore, induftriaq; noftra comparaft�mus.Aelius Adriamannnbsp;tunt

de tlBERALlTATE LIB. 195 tum �hi tnHitid^c�fcabic Uborantcm dniinaducrtijj�t in uia,cor'nbsp;pufc]; ipfparteti atterentcm, quodfcrutvm, d quo curarctur, nullumnbsp;hdberct, �atim Gf feruis lUum donduit,G!' �d ui�i� ncccjjarid miniflrd'nbsp;ri tu�it.vides utc^fccr i�um ii^�d c��derdumt. Idem cuw intellige retnbsp;quo�ddm,qui Komicdocui�ent, propter ingrducfccntcm ietdtcm mu-ncri dmplius�dtis�cere non po�c^tetdtis dc diuturnie profi�ionis ratio-nehdbitd,cos diuiti/s, honoribu^q; hone�duit, dCudcdreuitiereliquumnbsp;iu�it. f�minii etidm plurmis, unde�milidm honefle dlerent, fdldrid connbsp;fiituit, ne�cids Itberdlius'ne, dn nidgis con�derdte. Antoninus co^omennbsp;to Fius, quos prcuinct� pTte�ci�et, eos locupletduit, orndtnentisnbsp;con�uldribusdonduit,rhetoribus dc philo�ophis non�olum fdldrid,uc'nbsp;rumetidm honores dc prouincids decrcuit. Huius quantum in deMu ftunbsp;�JtwiH �{erit,iliud decldrdt, quod nonnullis,quos ocio dbuti cerncret,f(-Idria� publico pruebcri uetuerit,dicens nihil effciniquius, quam in cosnbsp;fern publicum beneficum effe, qui nihil ip�in rem publicum con�rrcnt Idnbsp;Boris dc beneficij. Alexander Seuerus, non modo literutorivmgcnuso-mne,uerumdrujpices, urchitedlos,Grinquocunqi ingcnij uliquidelu'nbsp;cefceret, flipcndijs profecutus e�. Amicos dutcm, zx quos benedcfcnte'nbsp;ritos intettigeret etidm ad petendum inuitdbdt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ctutd e�, quod nihil cj

petist dn me tibi uii fieri debitoremi pcte,nc�t quod priudtus dc tne que- � rure. Non folum autemdiligebut uduerfumquos libcralis e�et, fednbsp;etium prouocubut quos liberulitutefuu dignos putu�et. ProBi� Augu�usnbsp;eum fe erga tribunos, centuriones, milites ge�it, ut in plurimis uiilo'nbsp;rijs, pricter telu, e:s' arma nihil�bi � prlt;eda retincrct quam inter mili-tespurtiebutur. c^uidenimturpius, quum imperdtorem ipfuminpdr'nbsp;ttendu predd foctumfc militum fuoru/mfiicerc f Cui pr�ter glorium nihilnbsp;aliud�belloreportundum uidcutur.Gelutius Marid,Dux Mediolunen-�um, quo tempore nebulonem quendum ct'pccunid,cruc�tbusctidntnbsp;fcricis profecutuseffet,petentimihi,ut�duobuslibellis Friderici Sicultnbsp;ge�ucot'mcntibus, qui in Ticinenfi bibliothecu feruabantur, dlterum dd-ret, uutfoltern exfcribendumpcrmittcrct, utrunq; neguuit. Quid internbsp;hoc,Grqu�dnt� pofui excmplu inter�t,nanoe�,quinon uidcat.Scdnbsp;quiuitidfudqudmmdximenotde�e cupcrct, quomodoaliorum egregienbsp;jfi�d celebruri pdtercturlnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pcccuri uutem hue in pdrte duplicitnodo

folet:ttno,�ncc duntis ncc dccipicntis rdtio habeutur:dltcro, � in hnpro' BossOquot; minime dignos benignitas cxerccdtur. Quocircd fupienti�ime abnbsp;Ailcxdndro Scuero di�um c�,Mdlum pupiHum e�e Jmperutorem,qui cxnbsp;^'�eribusprouincidlii()hominesi{ccnece�drios,necreip.utilespdfceret,

196 nbsp;nbsp;nbsp;10. lOVIANI PONTANI

Hif c igitur prima kx in exerccnda libmUtdte tencatur,ut proborum,!�f proborumj^ delei�ns hcdgt;eatur,neq; eniin aliter reiia ratio teneripotcjKnbsp;Dehabendode�ciluquiddandumjit. Cap. XII.

Eciido loco quid detur,conf�derandu e�: ,cuiui rei quent aut meliorem,aut maiorem magi�nvm adhibere in con'nbsp;filium poffiimiii} quam eundem hunc Alexandrum ,quinbsp;hone�o loco natos,ct magi�ratibitsgt;atq; honoribin^itnbsp;iloi,quo!inopiareifrmiliarislaborareinteUigebat,du

tarnenneq; perluxvm patrimoniaajjumpfiff'ent,neqi inopiam/imula' rent:aliosaliiscomnu)di5,agris,�eruii,armentii ,ut quem egere inteUe'nbsp;xi�et, iuuabat. Quinetia magnificat domos � fe extrult;t�as, 'mtegris atq;nbsp;incorruptis uiris,amicitia fecum iun�lis,donabat:ut no modo quid darct,nbsp;f:d quibiis etia daret,exa�e ade� penfitare uifutfit,ut Hifirionibut, atq^nbsp;in fcena fe exercentibus, nihil auretl, aut argenteim, quin pcrraro num'nbsp;mosdederit.tilon comendamut Opilium Macrinum, quiintribuenda an'nbsp;nona cum ejfit largifiimut, auri tarnen pacifiimus foret. ��ud reprehendinbsp;iure nequit,quod auri,atq^ annonte dcle�lu haberet. Quocirca tivm prin'nbsp;cipesurbis, turn ipfi Augufiihanc rationemfecutiMiliti donatiuum, po'nbsp;pulo congiariuM dabant. Aurelianut Augufius tunicat uiritim per popU'nbsp;lum diflribuit,lineas etiam ue�eis.Quinetiam cuMfrumentum,ol�UM,ctnbsp;porcina congiarij nomine dar i tantum confuefiet,uinuM etiam danduMnbsp;decreuit.Cimon Atheni�fis amoueri ex agris fuis feptaatq^ uacerrat iufinbsp;fit,quopoma,fi-ugesqi ijs,qui egerent,ciuibut ac peregr'mis, legere libc'nbsp;riorfiicultas effiet.Quinetiamfi quern natu^andioremgt;quificuM congrenbsp;derctur,fordide ob paupertatem indutum ccrneret, nouis�:at'm ueftlbutnbsp;donabat. Alexander Philippi filius in Afiam profi�urus non ante naueinnbsp;dfcendit,qu�m rebus amicorum egregiepenfitatis,ut enm cuiq^ commo'nbsp;diusuifum efi, alij uillam,alij pr�dia, quibufdam portoria, aut annuos �nbsp;domibus prouentus dono dedit.Sentis ut exaai�ime,quid cuiq; daret,nbsp;hic, er i�i dimenfi �int. Quocirca diligenter uidendum efi, ut qua dononbsp;dantur erquot; dante,^^ accipiente dignafint, lileq; enim autgrammatico cdnbsp;taphrailus equut,autmilitiargentointeilus Homerus conuenit.Neqi qi^nbsp;dat ignorarefeipfum debet.

Onfequens etiam efi uidere quantum te dare, er illum,cU^ das,accipere(dtis fit, in neutre enimpeccandum efi. Alexan'nbsp;dcrc�animaduerti�et nacedonem quendamdefiilouiribK^

de IIBERALITATE lib. 197 tnulo buwcris aurum jvrre,cic iam i�tnlub onerc deficcre. Atlt;i!{i,mquit, �nbsp;ut bonofis i(nimo,ad tuum te tabernaailum onut ifiudf�m�cim.nbsp;nbsp;Hoc �

ijon nw.ltumfDrtalJeAlexdndro,dt}rMlioni)nultonimium�iit. iUud pen �tdte,quod l^zcii lt;} inter Ddrij pnrpuratos dmpli�ime dignitatis erat,nbsp;filio, ad earn ^uam habebatfatrapiam, alteram adiecitNarci Antonij tri'nbsp;wmtiiri filii{s,munerurnmagnitudinePhtlotam quendam ade�terruijjenbsp;iegitur,ut itte capere re�rmidaret.Eius pater tetrarchias,acregna priuanbsp;tiiquibufdam cotulit.Quis hoclaudareiurepo�itfprtefertim cum regesnbsp;uc tetrarchas,regnis, �rtunisq^ omnibus j�oliauerit, ut no minus iniufle,nbsp;lt;iu�m �ne delediu �cij�c uideatur.Alphon�us,dequo multaf^pe dicimus,nbsp;in tnareprolapfus� nauicula,beneficio remigis liberatus efl. H�/c meritinbsp;�^at�a,quotdnnis,dumuiueret,duodecim uncias pendendas ex �rarioflanbsp;init.Satis hoc remigi,parum tarnen regktale prtefertim ob meritunhcuntnbsp;nulla ei pr^efentem pecunia numerari tum iu�ij�eMc�epenumero etiamnbsp;^bleui�imas caufasalijs atlt;^ alijsmagnampendi imper affet. Igicurutnbsp;nien�ura retmeatur,�ne qua adliones noflr� re�a effe nequeunt, quantanbsp;amp; dantem etr accipientem �umma deceat, exatle pen�tandu eft,prie�atnbsp;tarnen de lined aliquantulum excedere.

In exercenda liberalitatc tempus quoq^ obferuati' dume��e. Cap. XIIII.

Vm autem �ne tempore fiat nihil, tempus quoq^ uti 0^^ teris mrebus,�chacinre�eruandumefl,quarationezxnbsp;munerdipfagratiord�unt,etx uolutasdandimaiorquo'nbsp;dammodo propen�or^ uidetur,cum ma�ore etiam dcci~nbsp;pientis utilitate. Pomponius Atticus f�gientem � patria

Italia Eruto,�eflertid centum milia munerimi�t. In Epeiro agenti �efter tia trecenta numerari ab�ens iu�it, famili�res quo�dam W^irci Antonij exnbsp;urbe pro�gienteis,quibus rebus egere intelligebat,/}gt;onte iuuit, Ndw 'mnbsp;P.Volumnium tammultdcontulit,utpluraprofici�ciaparcnte nonpo-tuefmt. AntoninusEius cum fame plures ltali�urbes laborar�t,frumen'nbsp;to comportando exurbe �ubuenit.Hon minore cura Adrianus cum intel'nbsp;kxi�et populos quo�dam pefiiletia affligi, Tempus ip�tm hlt;ec omnia manbsp;iorOogratioraqi reddidit. Qii'metiam� prmcipibusciuitdtum,et�regi'nbsp;�eruariitlud�olet,utfolennibusquibu�dam,fiftis(�diebus lib�rait'nbsp;iatem publics exercednt,ade� temporibus obferuandis decorum quod'nbsp;dantmagis emicat.

N dxndoquoq; uidendum eft, ne quid m uultu, geftKf uerbii appureat, quod liber�lifdtem ipfdm per indexenbsp;labes aliqud inftcidt, quod lure in ho/j^ite l�o Cdldbr�nbsp;ridetliordtiiis, cumporcisdit, quod Ulepeperciftehnbsp;cdendiim rclinqui. Vntim l�ud Alexandriexeinplietf^nbsp;doccrenos dbundepoteft, quid in uultu ipfo ddntis, quid etidmin uerbUnbsp;pofttum fit, ut nidgi5,mdgisq; grdtificetttr. oft�renti militi cdput db ftnbsp;truncdtiin pugnd hoftis~dpud no�rosU^tquit, durcum poculum huiufru^nbsp;di uirtutiftoleteftc premium, quod tc cdperc oportet, remden sq; ftdti^^nbsp;fubdidit, de more quidem uacuum, dft Alexdnder meri plenum illud tibinbsp;propindt, dubitem grdtiut'nchocmiliti^^npoculumipfwmfucrit. QUO'nbsp;circd uidendum eft,ne qui dccipit,triftem te, dut uerbii miningrdtis utettnbsp;tem dninidduertdt. Ex ��gt; enim liberalitia ipfi grdtldin, dUt omnetn, dUtnbsp;ffidgnd certe ex pdrtc dmittit.

Vdnqudm dutem illd O' primd,o' mdxinid dundi cdU' ^fd efte debet,ut profii,ut benefiicids, O' quidem grdtuinbsp;to'.ddhdnctdmencdufdmO'dliie quioddm ddiungen'nbsp;du; funt,qute te hominem efte, dc rerum humdndru ntenbsp;morem decldrent,dlienisq; ncce�itdtibw commouerUnbsp;O' grdues hominum cdftami�erdriM.Aureliui Antoninius,ldbentibui uenbsp;tuftdte oppidis duxiliivm tulit,tributd,ue�igdlidq; ubi nece�itds cogcret,nbsp;remi�t. Alexdnder Seuerus compluribui oppidis, qu� terrtemotu cor'nbsp;yuif�ent,mftdurdndts tedificijs tum publicii,tum priudtii, pecunidm � uenbsp;iligdlibws �ubminiftrdri iu�it^Ciiidm honeftiorem �equi Cdu�dm potucre,nbsp;quiim ut in publica idilurd, publice bene�teerent ciuibus 1 Libcrdlttdti dCnbsp;gloriicAlphon� r�gis plurimum detrdxit,quod dliquot in Sdmnio oppi'nbsp;dis terrumuttii coUdpfis pen�dd oppiddnorum internitionem, �s qui reUnbsp;qui erdnt,rcmi�ionem tributorum petentibus,itd reftmndcrit, dn qui uitdnbsp;exccffcrdnt,cunild �ecum �ud detuliftent,ftgt;luerentigitur tot bonoru hiC'nbsp;redesrcliiii. Qumto prdtftdntius Alcxdndcr Mdccdo,quiplurimosnbsp;alieno circu/muentos bberduit, ingenti�vmmd creditoribus exolutd. VC'nbsp;nidmits dd priudtos ciues.Cimon Athenienfis qtios in ftro 'mueniftet,in^nbsp;gitd egeftdte preftbs, ijs ftdtimde pecunijs,quds dd mdnu hdbcret,�ubue'nbsp;tiiebdt. Anicetas Cyraicuscdptum db Aeginetis Pldtonem, pecunid fud ffnbsp;iemitidc liberu cum honefto comitdtu remi�t in pdtria. E^ pid; o hone'

DE EIBERALITATE LIB, �mnihumnniutem. Quocirca m^xi-m� accufandi uidct�tir,ciui in pro�quendis hiftrionibus, O' donadisfcurnbsp;ris multi;u/it,qut nonfblum m co peccant, quod quibui minime c�uenit,nbsp;CT fupra quim dccet,largos fcfe cxbibent,fed quod cum leui. O' pam honbsp;nefl�cMpl gt;noueantur, leues � o' parum conjidcratos oflcndunt. Qjionbsp;w gcncre horum tcmporum reguli maxime peccant, atq- eo magis, quoinbsp;nornandis bonis,acde�bcnemeritismiri�ceparcunt. 'i^ontamen ij�tfnbsp;^us,quinihilh�rionibus,ijsq;,qui artes tra�antludicras,con�rcndimnbsp;{��0 temporeducamus,quandoquidcm O' his intcrdum dele�arinonde-d'�cet,fec{ ita quidem con�rendum, ne bonis ac bcnemeritis fiat iniuria, alnbsp;betanturq; alij ad id uitie genus inf�me, dum turpi�imas artes in precionbsp;^SJe intelligunt. Sigifmundus Augu�us Burram Hi�anum celebrcm fcurnbsp;gt;'am,quodam in conuiuio argento onerauit ade�,ut fub pond�r� iam defi-^^tret, an cui mir um uideri debet, fi Durra merccde tantd addu�us � iurif'nbsp;^�nfultoad fiurram tranficritt� ihil eft autem homine dignius, quamhonbsp;^inum calamitatibus moueri acfiiccurrere, neq; aliud in quo uberioremnbsp;fibi grMiam comparet bencficicndi ratio atq; uo'.untas: nam hommu ne-lt;^e�ttates ridcre,tllisq; c� po�is,minime fuccurrere, quid efl aliud, quantnbsp;Sommern exuere,ac firar um tnduere immanitatcm f Quocirca fitHit Se-b:uci r�gis ut impium,immane,firum,quis eii,qui non abominetur i Hicnbsp;^wtno � fi capto,qu�quamfoccro,pctenti tarnen Tyrum, Sidoncmq;,nbsp;quibiis agere uitam poffct, cum ipf : ab indo mari ad Syrbe littora cutt'nbsp;^a tenerct,dare omnino recufauit,adeoq; inops animi, O fupra quam dinbsp;W pote/i � mifiricordia alienus f�t, ut maximo regt ingentibus fortun^isnbsp;tnalis pro^lrato, focero deniq; intra lati�imos rcgni fut finds uixangu-�um ho/fitium conce�erit. ftt contr�^quis non pium Antigonifidum, etnbsp;gt;ttetnoratu dignum,fummis etiam laudibus effcrati qui Alcyoneum filium-^yrrhi adfe caputdefirentcm, baculo peratffum �ferciccerit ut barba'nbsp;�'�tm,utpollutuminclamaijs,quodq;afi)eduipfofoedarinollet,chlamy'nbsp;dem ante oculos obduxit, mifcrabilemq; Pyrrhi,quanquam hofiis mortenbsp;nudtis lachry'inisprofccutus e)i.Antigonictiam,aui,ac 'Dcmctrij,de quo-didumef}, patris mifcriarum inter lachrymandumrecordatus. Ncquisnbsp;autem pietatem hancfidam putaret,�lelenum PyrrhifiUti multa humaninbsp;��te comple xus, in Dpeirum remiftt.}i� igitw caufe ut honefta:,ut pj^e,nbsp;liberalitatem mouereuidebuntur, minbsp;��wi cfi qu�t� cSm�dation� pari�t.PopuloNeapolitano magis, magisq;nbsp;*^teptu ficit Alphonfum,quod in u:rgines,qu� Deo tnjttitret�rgt; liberalisnbsp;�/fit^pecunia teplis oblata,qu�m uirginibus dotis nomine dan mos effet.

�Liberalem � dando non dimoueri propter in^ratitudi-nem. Cap. xvil.

, Voniam autemciu'S,qui daL propo�tum i�lude�e cont^'^ i nit,utnihirmde pratter ip�am bene�eiendi cofcien��i�',nbsp;! relaturumfeaut �gt;eret,autcuret:tamctfiparefl,

j dccipit,�p�teft,rc�rat:�nminin,habeatqu�pote�gf^ tiam: tarnen liberales ip�c, qnod ad habenda, aut re�rtf^nbsp;damgratiam pertinet,�minui �bi refponderi iiiderit, tacitui ctiam acif^nbsp;gligent,hoc ipfwn ita pr�teribit,ac � �ua non inter�t: GT lt;iuamuis ingf^nbsp;tcfecum adum uiderit, no propterea ab hone�o propo�to deterrebituf�nbsp;n�c molc�um id �bi ef�e oft endet,ut ej^ui non eo con�lio benigne ac libe�^nbsp;liter egerit.Magis autem dolebit, quofdam ita male inftitutoe eft�,ut be�^nbsp;ficiorum immemores e�e malint,(iuamgratiam habendo ftefte^atosnbsp;nbsp;nbsp;quot;

ftare,illosq;, 'm quorum manu cft bene�cere,gratitudine fua excitare di beneficia confirenda.Elato enim inopi, atq; mgrato,uix aliud 'm ciuitat^nbsp;aut 'tntolerabiliui,aut nocentim muenias.

dam fubuerfam e�e. Sed de largitione poft iHorum cert� non minus turp^ propofitum,qui id agunt,ut aut impuri�imas uoluptates, aut parum h�gt;'nbsp;neftof cupiditateiaftequantur:undefit,ut in l(enones,turpi�imtvmgeniifnbsp;hominvM,plurima congerant. 'ItJameoconfiliodare, utplura'mderefi'nbsp;rM,hoc quii non uidcat,non ad liberalitatem,fed adf�nus pertineret'S'^nbsp;plicatis igitur,qu� ad dele�um pertinere uifa funt,confequcns eft,ut lib^'nbsp;ralitaton ipfam parliamur,quo perftgt;ediora finLmagisq; expofita,qi^nbsp;adufumipfum liberalitatis pertinere 'mte�igantur.

Diuifio liberalitatis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. 'X.l'X.

iberalitas igitur cum erga alios fit, ea aut publice,di^,

DE LIBERALITATE LIB. 2oj beidt pdrdri, in qud guicunej; Ldcidddi ejjet,dilcimbcret, uolcbdt enimnbsp;tribulibuiluK donwtn fetnper patere. lUiui e^egtu prtebuit exemplumnbsp;Pomponini Att(cw,qui publtcaAthenienfm inopia fuif opibmfapefub'nbsp;leuduit. Hoe liberdlitdtK genereduobu^ uti nwdii po//'tmui, dut nume'nbsp;rando, ut cum Alexander plurimos, qui are ali�na pre�i erant, 'mgentinbsp;fuma pro ijsfolutd liberauit, 'aut qua debentur remittendo dcbitoribits,nbsp;quod fielt Adridnui,qui durum coronarium Itdlia retnifit, prouincijs minbsp;nuit, multoi etiam populos tributis leuduit. No� minus etiam liberaliternbsp;iulidntis Auguftus plurtmis ciuitdtibus d�bita longa diuturnitate contra-^d condonauit. Quinetiam fua l�is ue�igalia reflituit. Vtinam fint,quinbsp;ttoffehac nune ueUnt,nedum ut fequi curent.Promif:uc in nw.ltos,ut cumnbsp;Adrianus ingentem fummam ,quad priuatis dcbitoribus fifio debebaturnbsp;w urbe Italtd, prcuincijsq; remifit,fyngrdphis etiam infiroD.Traianinbsp;pdtris incenfis,nc tinqua ea fumma poffetrcpeti, priuattm ergd fingulos,nbsp;fiuc dues, fiue peregmos,fiue hojpites,undc ho/pitalitas dida.Pfi aut nonbsp;tnod� priudtorum ciuium,ucrumetiam urbium ipfarum fumma laus,pri'nbsp;Udtas damas patere peregrc uenicntibus.Cluo ingenere Idudis L,.�.ucul~nbsp;lus in primis cldruit,tum erga dlios,tum erga Gracos fumma hofiiitalitanbsp;te ufus, ut Luculli domus Gracorum Romam uenientium, quafi portasnbsp;quidam e/fit.Quogenereliberalitdtis qui utuntur, quantoperelaudandinbsp;fint, iUud docet, quod maiores noflri hofigt;itij iura fanda e�e uoluere.Acnbsp;reputanti mihi quantafint hojfiitalitatis m�rita, uidentur nunquamfatisnbsp;digne laudari pojje Chrifliani, qui publicas damas conftituere, mi quibusnbsp;� bonis,qua dijs oblatafuntauiufqi modi genus hominum paupertate,dutnbsp;agritudine laborantiim pafiitur, curatur,ueflitur. Nedpo�i in ho/fiitalinbsp;D.Mari� domo,qua ampli�ima eft,expofititias pueHas uno tempore no'nbsp;ningentas educari uidi,quod quanqu� dbundemirdndum,illud multo ad'nbsp;mirabilius,mdioribusq; laudibus profequendum,quod eafdem pudice, li-beraliterqsinflitutas, qui domui praf�nt ,honeflis uiris bona cum dotenbsp;collocdt.Dij boni, qui Florentia,qui Senis, qui Roma,fed maxime Senisnbsp;concurfus,aut potius profiigiu cft,ad ho/pitalem eiufdem Maria domum�nbsp;ianguentiumhominum,quod in curandis agrotis fludium,quapictas innbsp;omneis,qui egeat turn ciues,tumperegrinos.Hac idea retulimus, ut quannbsp;toperelaudanda fitho/pitalitas, his exemplis manififtiuspateat. Maio'nbsp;res no/hi,quod ad /})lcndorem turn urbium,tum priuatorum ciuium iudi-cdrent hoc non parum pertinere, in adificandis domibus, illud in primisnbsp;uidebantjUt hofiiitibus patere poffent.Quocirca in bac parte Alphonfi rcnbsp;gw liberalitasnbsp;nbsp;nbsp;/filcndor mirum in modutn uidetur extoUendus, S ti��-

de tn turn oratoribM populonmt �ut regum,turn claris uiris ad fe publico Mtpriuato nomine uenientibtis, e:xlt;edeis exornari iubebat,GruiiliVinnbsp;quandiuapudfeeffentlauti�imummini�rari. Quinetiamnifiegregie4nbsp;fe donates abirenct^uacluampaffui eft.

j Etotoaute eogenereerogationis,^Ui�indeospietatent ! pr a ft ftrt,illud principe locodicendtvmuidetur,finentnbsp;quidem effe optimum, non tarnen ut fuperftitio laudari'

1 da/it.Nultietiaminftbueniendispauperibus acmendi' cantibus,quieerogatioGrt�ce eft �iKitinia-iv�, peccant,nbsp;ditpopuliauras mdeaucup�tur,ft.cinorofas^ cogitationesftas aeper'nbsp;iierfa confiliaftipe in egenos conftrenda occultare uolunt. Itaq; quie lausnbsp;eff: poteft,ad ftftaaut inanem oftentationem reftrre aiiionesftas iHon'nbsp;twin erogatione hac in deos ipfts utuntur pecuniam,agros,ftirtunai uni'nbsp;uerfas, omnemq; rcmftmiliarem templis offtrentes, quibus illud uiden'nbsp;dum eft, ne dum erga deos pij uideri uolunt, iniufti efficiantur, auftrentesnbsp;}tominibus,qute dijs oftirunt. Hoc quid eft aliud, qu�m deos ipfts auarosnbsp;Cf imuftos exiftimareii^ec uero pauci inueniuntur, qui ut facerdotes optnbsp;pare paftant,ft.miliaribus fuis alimenta fubducunt. c^ocirca etiam, atqinbsp;etiam uidendum eft,ne dum erga deospie,ergafacerdotes liberaliter age'nbsp;re uideri uolumus,aduerfts coiunilos iniufti tia utamur. in primis auteninbsp;E)co,l}ominibusq; acceptu liberalitatisgenus exercent, quiaduerfus ino'nbsp;pes,cs' humana ope deftitutas tnulteres liberaliter agunt. Quid enim outnbsp;Deo pote� effe acceptius, qu�m tmbeci�ivm ftxum adiuuare faut gratio 'nbsp;ris,utiliorisqi inciuitateexempli,qu�mprohibcre,nequodun�i, aeprtenbsp;cipuiem tnudieris bonum e� pudicitia, ege�ate expugnata diripiaturlnbsp;Quocirca^omanus atq; Athenienffs populus diciuix potefl, quamgrd'nbsp;te,quam liberaliter ftcerit,quam in publicabi boneftatem conftluerit,nbsp;cum alter Scipionis,alter Ariftidisfiliabus dotes � publico contulerit.V�'nbsp;fus Comes istolanus ftngulis annis,quibus NoLe prlt;��t,fatis bonam p^'nbsp;cuniam pueUis coUocandis decreuerat,unde or uiuus maxime carus N�'nbsp;lanis ftdt,nbsp;nbsp;nbsp;mortuus ab omnibus deftderatur. Proxima e�, qu� in eoff

qui morbofimul,?^ inopia laborat,coftrturliberalitas.Quod�nimbeH( ficiumaius q hominifalut�pecunia fua procuraref quod illincfatis patchnbsp;quod et Romani templa Saluti con�itucre,^^ Grteci loui Soteri facra p�'nbsp;iUcaftciebant. Qtftneti�T, Qtiintiiamilaminiuin, quodabcoGr.�ct^

DS LIBERALIT�T^ LIB. lOJ libcrtt� reflitutac�ct, Sotcrd incdrm:nibns,infdcrifidfs,m pompis tcflanbsp;bdntur.Puer ipfc pdtrid ob duitds firiw.ltdtes,ciuilcmqi dilJin�on� exc�d�s'^edpolim CU ueni�enti^dui morbo correptus,itd (juid� lt;t lulio Fortenbsp;MdJJdnen�,qui Alphon� regis cenfui, rdtionibusq; prtepo�tus erdt, ddiunbsp;tus dC fubleudtutfum, ut quod uiuimus, quad htecfcrib�mus, mdximd exnbsp;pdrtedditlure�rdmus. Adolefcentesquoq;, juor�dnguftiores[untres,nbsp;amp; in quibus ingen� uis,ct indoles dliqud uirtut� pr�lucet,pecun�s[unbsp;fientdre,uel in primis coincnddnd� uidetur. Qiiid enim uel priudtim be-ne�centius fieri potc/i^qudin uddentem dd uirtutes uidtico fuo iuudrefdutnbsp;publice utilius,qudm [ud pecunid,[udq; operd id prte/idre, ne ndtur� bo-tinudre operdtn non po�e,eos in GaUiam ulteriorem Pdri�os mifit,pecU'nbsp;ffidfldtutd, qu� iUis [uo ex terdrilt;^uppcditdretur.Pdtrum,duorutn^ menbsp;gt;norid cldri quiddm uirt, alq Perufi�'.dlij PddtM pr^edid dbfe emptd,gy-rnndfijs dedicduerunt, � quorum �rtunis pdupcrtds ddolcfcentium [ufiennbsp;tdretur,qui philo[ophiie,dut cuiilis iuris cognitioni operdin durent.i^umnbsp;dut beneficentius dut utilius excogitdri liberdlitdtis genus potuiti Hoc dwnbsp;tent quid eftdliud,qudm dure operdm,utmulti[emper�nt, quirerutnnbsp;ciuiltu,dc natur te perferutdtioni udcend qudtn nolle pdti ob ignordntidinnbsp;ferumeognitione di^rumcdligdreres publicdsiSedhis explicdtisddnbsp;rd que refidnt, proficificamur.

ex improuifo dccipit, ddntis uoluntdt�, dc munus ipfitnt longe pluris fiicit,quod^ tanti[hdberi putet, ut etidm� nihil petat, do-nis [e tarnen honeftdrifentidt,hocquoq; plurimum additgratite.Cum au-tem dlif naturali quod� pudore affe�li, extrema queeq^ parati�nl [uftitte-re,priusqudmaliquidpetere: alij ingenuitatequadam natur te addu�li,-ZiT paldm,^^ maiore quadam dnimifiducia p�tant, non debet id commit-tere liberdlis, ut dut i�oritm expe�et preces, dut duw hos [dtiat, in aliosnbsp;minus uti liberalitate queat. Ncijuccniw liberdlis efi in unum, aut innbsp;quampduei�imos omnia congerere, nee iufti^qutemultorum [unt com-moda, in paucos ed confirre.

Vlt;e dutetn turn importune petentium, tum indignorui^ hontinunt rdtiohdberi dcbedt, prudentid monfirdbii�nbsp;Ndm improbe petentibia guis dubitet ddndum non efieinbsp;DondteUus llorentinus,fidtudrius egregius,bonumcionbsp;non inurbdnus, cum importune mendicdnti fiipem obtunbsp;lt]fet,zx ittc dijs dcceptdin diceret,tunc ipfe,no dijs inguitfed tuic impor'nbsp;tunitdti,ne me effldgitdndo occideres.Crdfiiis iUe diues ufits efi precepto 'nbsp;re Alexdndro, d guo ut nihil die ungudm petijt, fic nihil ipfi Alexdndronbsp;Itngudm dono dedit. De c^�o guidem firtur, fimel in itinere pileum cumnbsp;popofciffct,ex itinere reuerfium,fidtim Crdfib reddidifie. tncomodd finenbsp;define uUd benignitdtefrmilidriUs. Alphonf cs rex gtidm noud induiffdnbsp;ue^em, fidtim � fimilidribus cuipidm defiindbdt, edmg; hdud malto pojinbsp;trddenddm curdbdt. Quocircd ueru nobis liberdlitdtis exemplum Adrid'nbsp;nus pr�buijfe uidetur,gui dmicos CT' guidem no petenteis locupletduerihnbsp;CT petentibtK minime negduerit. vbig; tdmen fius bdbendus efi dele�ui�

Vw igitur liberdlis fit,etidm fi po�it prodeffe omnibidt guis non intettigit non�emel,dut rdro ,fi:d gudmfiepi�i'nbsp;me ddreiUum deberei Ncqj enim uirtutu ipfirum d^ilt;^nbsp;nes,ut pduc� de pergudm rdr� finiuntur, gudi guidentnbsp;plurimds efienecefifi fit,utbdbitum confiitudnt.'Ergof

plurimis dondturusefi^ut �epi�ime donet neceffe efi. QU�C res iUud effi' cit, cum fiepe,z^ multis liberdlis ipfie commodusfih ut gudmmtiximenbsp;cbdrus, dcceptusg; fit omnibus, cumprte�ertim dei�iuscommodis etidtrtnbsp;guinihil dccepere,bene fibi promittdnt.Trdbitdutem ddeo dmorem dd finbsp;omnium liberdlitds,ut in extremis terris confiitutos, de guibus lib�ralit�nbsp;tis fimd fit, tdmetfi de commodis eius nihil nobis fferemus, tdmen benc'nbsp;uolentid,ldudibusg; profigudmar,contrd tendces odio,cr obtreildtione'nbsp;^minebdnt uitid guicddm in t:Jicoldo Quinto Fontifice mdximo. itemnbsp;Alphonfio rege, cldros tdmen dtg; dmdbilcis ficiebdt ddndifiudiu. �Adcblt;^nbsp;metum,gui nunc Turcis de Greets imperdt, gudngud rebusgefiis mdxi'nbsp;me inclytum,tdmen propterfinguldrem dudritidm, guis efi, gui non igt;^'nbsp;probeti AtpdtremeiusAmordthumliberdlitds,figt;lendorg; etidm dpi^nbsp;bofies commendduit.Flurimosdutem�cuiufiguemodi bominumgenlt;^^nbsp;donif

de LIBERALITATE lib. 205 donisafficere, ijMnqe^regum acftquiregibu'sfuntpitres,commq;bcninbsp;gnitiif quiftnlettij?imepatedt,undemagis,mdgiiq; �Huftris hiibctur,tlt;tmcnnbsp;qui pro C/�cultMbuifu!'5,quie abunde fuppctant:,C^ g potefl non minuinbsp;fepc qu�m libmtcr dat, un e� cur hic ut ciuibusfuis percominodus, ut U-berdlitutii meritis cldrus, nonfit etiam fuis laudibus cxornandusi qm-bus tumen minores ficultutesfunt �gt; hi rejficcre in primis dcbent, ut ipfo'nbsp;rum liberulitus quo rurior, mimaq; plenu efl, co cxuflior tii ipfiis dele-Ahs hubeutur eorum�n quos pecunius confirunt. Nrfwnbsp;nbsp;nbsp;plurimum bu

bentquod dent, ijs fortujfi concedendumfr�rit.fiquid ditm �on mtdtum tumen in delc�lupecccnt,minus uutem opulentis in hoc peccure nonficilcnbsp;pmnittitur.Venerum ipfe uliquundo Numium, diuerterumq; ud m�rita-rium tubernum cumfimiliuribus, qui mecu/m iter ficiebunt. T nfeicen nonnbsp;tuulus difcumbctibus nobis, utri�i ingrefius efi.�nuuluit enim mos,ut cumnbsp;peregrinus quifpid,qui dignitutem prlt;e fefirutuliquum,oppidum ingre-ditur,tubicincs, pofiquum tubu eumf�lutuuerint,donurife expedient.In-gredientem igitur tubicinem curkno donuui, utq; ut tuceret iufii. cdufumnbsp;requirenti �uuponi,refpondi,me cetm ergu tubicinem liber ulis e�e nequa-qu� poffcm,fi cuneret,eo curleno redemiffe, ne iUtberulis dicerer, O' quinbsp;cuntum non poffem,fitl�ntium co urgento mcrcutus elfim.

D etwMuutem dele�u, quem plureis in purtesfecuimus^ quo duntis uoluntM munififlior uppureut, ipfuq; eroganbsp;tio grutior hubeutur, iUud etium udiungcndum e�,ut henbsp;tufronte,utuerbis pro loco,fempore,ucpcrfonu,quum-muxbneucconmwdutis,qu�ummi libentium quundum

declurettt,o' demus, O' dedijfie uideumur. Alexunder Seuerus ubi quein He re publicu benemeritum profecuturus e�et, unt� illi grutius ugebut,O'nbsp;fuo o rei publiCiC nominc,quod itu quidem rem publicum gc�iffet^utbene de eu meritus iudicurctur. Alexundro Mucedoni Icgimus u��i�equunnbsp;dum in confirendis muneribus ulucritutem, quicfolugrutificuri unimuMnbsp;eius ubunde po�et.lulius Ctefur,locupletiorcin fefidum dicebut, quotiesnbsp;firtcm, O bcnemeritu, quem donuret.nbsp;nbsp;nbsp;Anicctus Cyreneus cum remif-

fumfibi� Plutone,quu eum redemerut, pccunium f�nfi�'-t, eu repudiutu, profiao,inquit,pcccutum�mc uideri potefl,quod muiorefummu inPlu-toncmexerccnd�tliberulitus noflru fuit. Qui� noninte�igut hocdi-^0 J liberulitutem t�um, quunquum mugnu quidem �{it,tumen ultero tun-tof�ilum e�e muiorcm^ Tyrunnus fuit Pbuluris, o quidem crudelitute

nobilitdtus, ucrbd tomen eitit ex ca cpiftold, t^udm ddmedicum fcrip�/J'^ tegiturgt;^uts unqudm di^e Idudduerit?

Efcidm Polyclete utrum'ne dliquii medicino: uim,�lf nwrum in te fidem potiu^ ddmiretur. Mcdendi enim uisnbsp;tegri(udincm,c]Ute tyrdnnum conficicbdt,fuperduit:mO'nbsp;� 4�-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prteinid quje tyrdnnor� codis cdufdfunt. Hii

rebus iuftiiid ctlprogrcderctur tud, cum qui duplici pe' riculo premebdtur,lctdlis morbi impctu, cr inimicorum promiji bbcrd'nbsp;uit.Soli ndnq; tibi in mdnu�tit profldre, fimorbo f�ilJem conߣlus, ubinbsp;nihil ex orte remedij ddhibuiff :s,tyrdnnum utif iflulijje uiderere. Sintninbsp;nime perqffem,tdmen cum prompte cunild dbs te trdditd utpotedd �tl�'nbsp;tem dcciperem corrupijJe.Potuifti itdcj^ uideri etidm corrupijj� dd confe'nbsp;quendos eiu�nodi honores. Mdluijii tdmen qudm iniuftum pretium,glo 'nbsp;ridtn iuftdjn fequi.An fortdffe occd�o ip[d, quo ccgrotdntem in tud me ponbsp;tefldte co�ituerdt,tyrdnnicidij,c^ quidem pij locu fortitd non efti Qup'nbsp;circd cum penes te ejjet, quo me uti ueUes, neq; ipfehdbedm qud digndittnbsp;tdntd uirtutegrdtidm ref�rdm.Sic ip(e quidem fentio,digndm te Deo, quinbsp;artem con�ituit,fcientidm ddeptum effe. Ac nihilo minus cum ipf�s medtnbsp;cino dc fidei promijs dd te mi� gt; quo dnimigrdtitudine te�drentur mebnbsp;puro exduro phidlds qudtuor. Crdtercs drgenteos no�rdtis hdudqudqu�nbsp;ntdg�erij duos, poculorum item thericlioru pdrid decern, puellds quo^nbsp;intd�ds uigintbcum his etidm dtticorum drgenteorum quinqudgintd mdnbsp;lid. cium etidferip� Tcucro � dil�en�dtionc,tibi ut penderetftldrij qudUnbsp;tum cdpiunt, tum nduium pro��htum �ttettitum, coter or um^ ordinunbsp;principes, exiguum pro�M retributionem mdximo pro bene�eio, ue'nbsp;rum in quo grotitudo ipfd ntdncd e�,illud fuppleuerit, confiteri me,bentnbsp;ficio qui�t dffeflus,huic qudm purem grdtiutn re�rdt nutidm ej�e.

'^Vocircdniuncrdipfd nonnunqudm hone�ondduerbi^ 2 ' funt,Gr ddntis dnimus qudm potefl crgdeum,qui dcci'

, pit,dccldrdndus. Quod�eri quidepote�pluribusrnO' pW. NiV� er munerd ipfd qudnqudm mdgnd, tdmenfinbsp;__' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dd ddntis uoluntdtem ,� dd dccipientis merit d re�rdU'nbsp;turoxigud quidem e�fedicef.contrdiubi minord lUd �erint, non munef�^

^p/�,fed eiuf,(iui djt,egregid uoluntdtem, optimum^; 'm acdpientan dtii ntum con�dcrdndum,dtq; dlid. mmcrd dlio in tcmpore^cr plurd,cr nid-tord expeddndd. Lduddt dpud ^^dronent pdftor poculd illd qnanqu� �,-gina,tdmen quod ctclatum quidcm diuini Alcim^on�i opits e�et. O'nbsp;KtnKtdmendbelJ�debetid��dntidiquippcquie mdxima liberdUtdtii Id-eflmecy dltquo nwdo committendum,ut obligdndi,dc deuinciendi^anbsp;i�d dut durent dedi�e uidedre.Qnm id potim pru; te�res,ta tu te quid�nbsp;f�dbiturui ei grdtidtn �s,quod munerddbtte accipidt: necpecunidteind-amp;i�cere,�d quod plurimi ducdf illiui te dmicum�re, quodq; intelligdtnbsp;homines, qud: tud�nt,ed quaq^ communid dmiiorum effe. Abijciendiminbsp;^tidm 'm ddndo fupercilium,retinendd.q;�cilitdt efl, ^frontis hildritdSnbsp;�Tid quidemdpertd,dtq;,utdici folet,ferentt.

y id quod nee ubiq; palam dtq^ mi publico dandu e� t quadant nonnunqudm tnuncra ipfa�c mitten'nbsp;dd,utquieamittdtdgnoretur,feruandumq;'mquibufddmcr'nbsp;ergaquofddmtritumilludChri�idnom prouerbitvm, Ignorare�ni�r�nbsp;dcbere,quid dexterd ipfd dederit. QMif quidem ferudff�Cofmu �lorentinbsp;OMn,cuius liberdlitdt late erga multos dif�tfa e�,dcceptmuf.

quot;Vinetidm liberdlis uiri cura eo pro�rcdi dcbet,ufi ami-corum,�milidrium,ciuiumnece�itdtes,dc uiueitdi d[j|t cult(ttemjrei^�miljdri5mquirdtdnguflids:qt(ibus'in'nbsp;uentis, nunc�umento,nune pannis, nunc pecunia, rc'nbsp;busq; alijs eos iuuaiiit.Antonius ^.Antonij pdter,pref'nbsp;funt neee�itate dmicum,nummii cum non po�ct,argcnto pociUo iuuit.cu

ius liberalitas quo uideri maior po�it,etia c�m uxore, qult;e cum�rti fer uos argueret, non puduit Antonium quanquam uirum ac patrem�milicenbsp;fiirtum a�e�eium ^cere ac petere ab uxore uenia. Sor�us L�en�s, quinbsp;terrariam peregrini diuerti�ent,renuntidri ad�e uolebat, demandata minbsp;ni�ris quibufdam eiusrei cura, ut qui de qutdes e�ent,diligentcrfcifcita-fentur, ne qui erga notos abunde liberalis e�et, ergd ignotos CX peregri-�01 parit benignus haberetur, dd quem multarum Itdlite urbiit exulcs�tnbsp;t�oj�gieVdtjttt db eo nemo repcHcret�r, �bilippw^ lAarid iHsdiolane�st

2,08 IO, lOVIANI PONTANI nSfolum aduerfui boljiites, acperegreuenienteis nwltd liberalitatenbsp;dicittir,fed quem �rtem,^' cldrum uirivm in ltdlilt;e urbibu^,autfiniti^�^nbsp;w regionib.agerc intellexerdt,muner(i �d eu mittebdt et fe,z^ iUo dign^'nbsp;Libcrdlitdtem tndximeexercenddin crgdiRoseJfe,quiednbsp;digniuidedntur. Cdp. XXIX.

Vdmuisdutem Idteergd plurimos libcrdlium benigni' diffundendd�t,dc nullum�regenut hommum,diHi*nbsp;anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�cultdtcs � fc rcijcidt i illorum tdmen rdtio

primU hdbcndd efl, quorum fides, integ^ita^,f�gt;rtitudo cognitd eftiZ:^ in quibut pr�cldrd ingenij uis elucet,qui'^nbsp;enim priecldri!is,qudm cldrumfcdc nobilcm, clctris etr boncftis uiris do'nbsp;ttd/tdis, dgereiQuid mdgis fiecundum uirMem,qitdtn ergd eos, qui prie^^nbsp;puddliqud uirtutc pr�diti�wt, exercereliberdlitdtcmQudme^egi^nbsp;Clt;efdr, cum diceret be�lo d/epdrtdS diuitids, qult;efirtium uirortm pn^'nbsp;mid effent,ferudri. Ptolcm^eus Rcx Alexdndrinus doili�imos quofq;nbsp;feuocdtos,fidldrifi,donisq;profi:cutusefi:.DuxitfiecumAlexdndertAdee'nbsp;do non unum, dut pducos quofddmfied qudfi cohortes do�i�imorum ho'nbsp;minum.AntoninusPius non donis niod� dc pecunijs literdtos ornduit,fe^nbsp;prouincijs praificit, honoribusq; qudmmdximis hone�duit. AbunddU�nbsp;cruditis uiris ^^icoldiQuintiPontificis Mdxim�ct Alpbonfi r�gis dubi-hicdd ordindridm in Antonium Pdnhormitdm benignitdtem, illud dddi'nbsp;dit, ut mille eum dureis ob fcriptum de dii�is ztr �dis fiuis librum doni'nbsp;uerit. Poggium Plorentinum quingentis, ob conuerfum � Gr^eco in Id'nbsp;tinum 'Xenopbontislibrum,qui CyriP^edid inficribitur. Dionyf�us Syri'nbsp;cufitnus Hcliconem Cyzicenum tdlento donduit,quodfolis deliquiupr^t'nbsp;dixifiet.Lyfdnder ob pduculosuerficulos Antilochipo�tie,pilcum drgeii'nbsp;toimpleuit. Ferdindfidits rexgrdndem pecunilt;e fivmmdmquotdnniio^^nbsp;terdrio pendenddm,ftdtuit Rhetoribus, Medicis, Pbilofopbis,Theologi^�nbsp;quipublic� tgt;!edpolidocerent:egregiumfitn� fi�ium,dcperpetud con^'nbsp;tncnddtionc dignum, ingenid profequi, uirtutes orndre, zjr dd exco�eti'nbsp;dosdninwsexcitdre iuuentutem.

K'qSSi p�lequidcm,dtq; � medid pbilofophid Hordtius dit, Digni^ dumdcbetp�Mdpudliberdlempofieddndirdtio,q dccipietti^^nbsp;indigifil^'^

indignit�!.Quocir cd eti� dducrfds ldtroncs,pirdti�, ddtn nonnunquctm Uhcrdlitcr�rtdlJe dgendum uidcdtur, quo corum im-fnrobitdt mitiUdtur.Alexdnder regiwmefjeaffimtdbdt, � quibia tttale dU'nbsp;didi, in cos orfepe,nbsp;nbsp;nbsp;nwltum confirre, quod ab Alphonfo rcgc f�iiitd-

tumfcimus, offiilamcnimobijcicndamcfjeccnfcbat oblatrantibus cani-bus. �taq^Superior Protea; cuidam dicdci homini, cui iure plurmum fuc-cen(uerdt,non modo ueniam petentidedit, fed quinq; etiam tdlentaiiumc ^dri conftflim iu�it, qua; ejfent reconciliati in eum animi pignus^

Vtnbo/�ibusquoq; liberdliter agendumefjemdximo-rum turn regum, turn Ducum exempta docent. An tibi uideatur indignwm,dduerfum quosfortitudine ,e:j�fir'nbsp;mitatc animi utarc in pericuUs adeundis, in prtelijs �,'nbsp;ciendis, in cos quoq; ubires tulerit, liberalitate utit ey

qui neq; uincare a periculis, neq; a mortis mctu, uinci patiere d preedce cu piditate,bonis q; diripiendisiCtefar Labieno quanq trasfiiga;, pecunids tanbsp;men et farcinds de/�r�dds curduit.Scipio Hi/fanos cdptiuos/ineprccio dinbsp;mi�t. QuinCirMd�ni�ienepotemagnificenti�imcdondtu.Quogenerenbsp;liberalitatis ey ipf ; Scipio ab Antiocho rege aff��lus e�, filio abfq^ precionbsp;remi�o.Ptolcmaus rex �igato Cemetrio, quos prtelio ceperat,i)emetrijnbsp;amicos und cum dits fuppe�cdile�atim rcmi�t,mi�is qui dicerendde imnbsp;perio et gloria magnis uiris ccrtadu ejfe. �ccit idc Pyrrhus,m captiuis ponbsp;pulo Romano reddcndis. Ea tarnen animi magnitudine, umci fe minimenbsp;pdjfus cft Tiemetrius. Nd cidjy� Ptolem^ei fupcrata, eoru qui ceciderant,nbsp;corpora md�iificefepeliri, captiuos autem omnes liberos abire iu�it. I�nbsp;primis mihi clara ey nobilis uifa e� Philippi Marite MCdiolanen�s libc'nbsp;ralitds,ey animi altitudo^ui captum nauali pugna Alphonfum cum duobus frdtribus,altero etiam rege,mtdtis item regulis,non modo liberos e�enbsp;uoluit,uerum nullum liberalitatis, comitatis, manfuctudinis genus in eosnbsp;pr^termi�t.Quid enim pulchrius, qudm quos armis uiceris,cos liberdlinbsp;tateacbeneficentiddeuinciret

�rgd benemeritos liberalitdtem o�icio�usexercen-dame�e. Cap. XXXII.

Vod � nullis infecoUatis ante benc��js, liberalis tarnen ojji-�lt;! ciofuo utitur:qudnto zy o�icio�or,zy liberalior cffe m eos,d qKibn^ prouocatuseA, beiKficijs acmeritiidebet icttw hie

etiS, de dmmigraMm dg�tur, quie ^uStis efferedd �t Idud�M^doce�C ciorumnon folummemor grdtus dppdredtfUerumetidm iieffiy^Mnbsp;cum pr^uenire dlios Uberdlitdte confieuerit t (urpi�imum ducdt pr^uetfnbsp;turn umci, Qi�idq- non uinci pdrum fit, id dget, ut ui�lumdfeeum, ^uinbsp;prouocdrit, qudmjudm omnes 'mtettigdnt, tdmen ipfe ddhuc dubitet, fd'nbsp;tis'ne d fe��u/mgrdte, dc liberdliter fiter it. Scipio ob fidelem, f�rtem^nbsp;tlidfiniffie 'mpopulum Rorndnean operdm,(iuonidm pdrum uidcreturnbsp;regnum ei pdtrium rejlituifie, opulentifiintdm pdrtem regni Siphdcisnbsp;adiecit. Alphonfu^ rex �odnnem Vigmtimittium, ob egregie ndudtdm innbsp;bc�o operdm multis donduit oppidis, ut nonfolum grdte, uerum ddmu'nbsp;dum etidm liberdliter cum Ulo egijfe db omnibus iudicdretur. Artdxerxiinbsp;I3}crdlitds,fummdqi^rdtitudo,exemploeffe 0ote/l,ciudm omnisgrd'nbsp;titudo munificdeffe debedt, cui defiti Idbor�ti Cdunius quiddm cum dt�t^nbsp;Utriculum obtuliffet, eum i�e ita extulit, ut ex obfcuro, dtc^ue inopi cld'nbsp;rum, dtque opulentum ficerit. Nedpolitdnorum rex Lddisldus puer re'nbsp;gno exutus,dCdietdnis fuftentdtus cA, coUdtd ex publico pecunid.nbsp;pdrtd ui�lorid, Cdietdnos etidm obfcurifi�mos fic extulit, ut non temere�nbsp;qudncpidm perurbdne,di{lum fiierit dbAfindrioquoddmAfettofuo:nbsp;PoterdS,inquit, meus Afellebedtus ejfe,fiCdietx nt�useffes: ndm didnbsp;� ipfe Pnetor effes, dut drcis prdfi�ius.

'^eitiidm dutem turpifiimum ejl pdti grdtitudinem tingui dtq; mterire, id etidm praftdndum eft:,ut grdtitgt;*nbsp;i'��nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liberMitds^i mdnereuidedturetidmiUos,quibett^'

meritorum dmicorum fupcr/lites funt. Alexdnder cedo,militum,qutcccidilfent,liberos,pdternd cdperefi*nbsp;pendid uoluit.Alhenienfis populus Eyfimdcbo Ariftidis filio drgentinbsp;turn minds,totidemq; confiti dgri iugerd, poff pdtris mortem dedit,d^^nbsp;�lis etidm ijudtuor drdchmis,qult;e de publico diebusfingulis pcndereif'

de LIBERAL�TATE lib. Ill doseff�mortuos, uerumetictm fi{nerum,frpulchrorunjqi honoribm acnbsp;titulii, nMlte(docent:nonmortui ifs indigeunt, fed^uodhocma'nbsp;xim� modo Q^rgratitudo teftandaf�t, cr alij ud bencmerendum muitM^nbsp;di. Alexander lAacedo, decies mi�e ta�enta, m ^pheftionisf�tniK contU'nbsp;lit. Toto hoc genere gratitudinis ergd mortuos honorandos Graeci, Ro-mani^ maxime c�l�br�s�(cre,codendis fepulchris �gt; ponendis ftatuis,'m-f�ribendis titulis, lt;juibus idorum uirtus tejiata effet pofteris. Qjtinetiamnbsp;l^s, cr /pe�acula i� eorKiw honorem maximis f�mptibusf�ngularinbsp;ffgt;lendorc edidcre,quarum rcrum turn Gr^ecorumfcriptorum, tum etiamnbsp;^flrorum plent funt Itbri.

Inijsetiamliberaliter agendum, qutenihilad liberalem pertineant. Cap.nbsp;nbsp;XXXI111. .

Lateccnfespublici boni gratia, cum pugnailla nobilii aduerfum Pcrf�s parareturf�nesfuos, m qtiibus PleU'nbsp;f�n� Ccreris templum effet, Athenienf�bus concefjcre,nbsp;cum in agro Attico,ApollinislDelphici oraculomonitinbsp;elJ'ent,uti manum cum hojle confcrerent. Qjiod f�t�lum

�dc� omnium laudibus celebratie cil:,ut Alexander multis poft annii,cum putaret ad ft pertinere, gratiam reftrre Platicenf�bus, illorum oppidumnbsp;fuapecuniam�nibuscmxerit,atquein ludis Olympicis perprfeconemnbsp;edixerit,eamfttunc gratiam reftrre Platteenf�bus,quod be�oPerf�conbsp;agros Athenienf�bus adiecerint,parati�imisg; ad mortem animis,corpO'nbsp;rafuaprocomnwniGrtecMfaluteobtulcrint. Memoriiequoq; proditumnbsp;eft,Scnat�,populumq; Rom.aduerftemAcarnanes liberalitate non medionbsp;cri uftwtm reftrendagratia,poft multa etiam ftcula,quod iUi Aeneam au-torem CT urbis,�^generii,extorrem patria, proftgumq; ad Acarnani^enbsp;oras diuertentem cu/mclaftft,portubus,hoftiitio^ benigne accepiftent.nbsp;Itac� donati �b earn funt caufam Acarnanes, Leucade, Ana�iorio,qult;enbsp;oppida Romanus exercities Corinthijs ademiff�t, addito etiam decre~nbsp;to,ut Acarnanes,Rchinadibus�quata cumActolis poteftate communi'nbsp;ter imperarcnt. Q�lt;eres plan� monct, liberales uiri proprite effe, etiamnbsp;qUte nihilad ipfttmattmeant,liberaliter�ft, ubi rei tulerit, proftquendanbsp;t�e.Qwd enim prteftatius, qu'am qwod ubicunq; tcrrarumfiat cum uit'nbsp;tute aliqua, putareidadfuam etiam ^atiam ftgt;ci�are,utnbsp;qui uideatur honeftondarum uirtutum patronbsp;cinium fuftepiffe.

2IX 10. I O VIAN I PONTANI

E rgd dco! pTiCcipue libcraliter agendum e�e.

Cap.

vid� erga bommes, hominumq; ailiones illai quident redas atq^ boneftas iM inflitutum ej�: oportet,qua pic'

I tate,�ratitudineq- liberalts uirergadeos aff'eduierit,re y publica prte�rtim bene atej- ��ententiagefta. AgefilaUfnbsp;rebus �liciterge�i5,biennio fupra centum talenta,qua'nbsp;fi d�cimant quandam Delphis Apollini confccrauit.Populus Romanus uinbsp;dorias�uas,quantoninesdijsimmortalitatibusadfcriberet,declaranttotnbsp;templa Kont� Ulis po�ta,dedicataq;, tot ludi � COSS, uoti, tot�uppli'nbsp;cationes decretce, totfacra 'm CapitoUo priuatim ac publice�da.nbsp;� redoribus urbi� propter iuftam adm'miflrationcm,pareritibus propternbsp;procrcationem,educationemq;,amicis propter beneuolentiam,^ coiuri'nbsp;dionem,netno bonus non maximegratus e�e fludet, qualcs erga dcos imnbsp;mortaleis e�e debemus,quorum munera tarn latepateant erga genus bu'nbsp;manum.Quanquamautemilliquidemopisno�r� m'mimeindigent,ta'nbsp;men baud fcio,an eo magis pietatem,gratitudmemcji erga eos no�ram di'nbsp;dis�disq; omnibus te�ari debcamus. ^on mdigetuiuentiumgratitudinbsp;ne virgilius, Silius tarnen Italiens fepulchrum eius quotidie pene mu�'nbsp;bat,atq; adornabat muneribus. QMi� autem,qui modo aliquid � philo�o'nbsp;pbia deguflauerit, non�e Ariflotclis manibusgratiam babsre quammaxinbsp;mam 'mtclligat,qua tarnen i�e nuUa mdiget. Q^amobrem maximu mihinbsp;gratitudinis genus uidetur, eo magis grat um [e erga dcos o�endere, quonbsp;minus iUi gratia no�ra'mdigent..

Ceu�atus e� Cato 'Porcius,quod quidomiconfenueraitt �erui,eos ut fenedute con�dos,dc par um iam utileis tttnbsp;nalcis�ceret. lurequideaccufatus, ac �utilitatefub'nbsp;lata,nihilbumanitatis trtbuendum iudicaret homit�'nbsp;bus.Etam quanquam �erui,tamen quod hom'mes, quoinbsp;nobi�tum plureis annos uiditarint,quodoperas�tas'mnos,liberos^pnbsp;remq^ no�ram �miliarem diuturnius contuler'mt,bumanitate,liberalitlt;inbsp;te, gratitud'me compledendi�snt. N uper Perdinandus rex, equum, qgt;^nbsp;egregie u�ts aduerfus m�diantes�erat ,�eno liberauit, uacuumq; labo'nbsp;re omni e�e uoluit,�abulario cuidam data pafeendi eius curai Cui non c�nbsp;etiam abundenota Alexandri gratia 'm equum ilium fuum,m cuius hono'nbsp;remurbem (cdificauerit de nomine eius didam.Qmbus equabusCinto^nbsp;Atbenictfl�^

DE LIBERALITATE LIB, ' II5 �thetiien/ii tertium uiardt in olyitipico certdtnine, ijs fepulchrumfid-tuendum propc fuum monumentum curduit. PopulU'! Athcnicn�s publi-cddlimentd dd extremum uitic diem mul^ decreuit, guorit Idbetrio/ts openbsp;rismHecdtompedo tedifiarndo ufusc0�t,lt;juitdmctfiobdmofitdtcmli'nbsp;bertdtc dondti,udcuiq; inceder�t, tdmen ne ipfi quoq^ miniis grati dut cffinbsp;ciofi uiderentur, duces fefe pr^bebdnt eyr exhortdtores itincris dc labo-ris iumentis dli/s dd onerd conue�ldndd.Et nos ergd deos ingrdti erimus,nbsp;quorum bcncficid tdm Idtepatedntiut db eis tdm^udm perenni f�nte, bondnbsp;cun�d perp�tu� quodam curfu profludnW fi rede didwm ejl,ut quideninbsp;e/J� conjidt De i }�etum, fdpienti� prmcipium ejfe: rede etidm dicdturjnbsp;Eietdtemergd'Deumdcgrdtitud�nem bumdntefilicitdtis initiumefi�.

Aegrefirendumefi� d liberdli,ubi nwnerd fud fiyerni fen-fiuf profid� dolor iliumcdpiet ubi quid d fe, quod ofjicij effefuifenferit, omiffummtelliget.Adhiecfi mirificdm� benignitdte uoluptdtemcdpit,nbsp;iure dolore etidm grdui dfficietur,dcfi ereptdmfibi uidedt fiuend^e uolu-ptdtis cdufdm,ubi muneribus fuis aditum nu�um ejj� cognouerit.b.�temo-r�e proditum eft Pyrrhu/m regem 'Epirotarum Aefopi mortem permole-fle tuliffie: e:^ qudmuis cum i�o bene adum diceret, mirific� tarnen crucia-rifieq^ improbum dicere,quod dum profe qui iUurn differtigrdtia uiuen-ti non retulerdt, creditdm quidem pecunidm poft mortem credit or is biS-redtbus ftlui honefte licere,dt grdtidm,cui ed debetur, ni{i uiuenti uir ho'nbsp;neftm GfgratusretuleritJureplurimumoff�ndiipftmdebere.Subird-tus eft Alexader Phocioni Athenienfi, quod munerddbfe miftd repudidftnbsp;fet,dcfiinteramicosbdhiturus noneftet. Quocircdddnddeftoperd,ne-quid,quod ad offiaufu� /pedarefenferitdibcrdlis uir omittdt. ouin illudnbsp;ab eo prieftdndu cft,ut quod libenterficit, ftei�e eti� diligenter uideatur^

ferit. Cdp. XXXVII.

On folum dut gratitudo ergo eos,qui bene meriti funt, propenfiiq^ ddndi uoluntds liberalem decet, ucrum liquid d�e omiIJivm mteUexerit inconfirendis commo-dis,fi liberdlitdtem Iudm,fud0; dond repudidtd co�io-uerit, �gerrimefiret. Xdm/i ddndifludio teneturdui�

Li�(f etidm uidere tiberdlcm oportet, ne liberdlitdteftd reipu-blicif obfit : neq^ enim comittendim eft,ut dum unius dut patt coruwt Utilitdticonfulitur,in publicdm peccetur utilitdtent.nbsp;D �

Induxit DomitiiK Nero Augu^tis aliquando an imum, ut otnnigencre u� itigdlis prorfia adempto, pulcherr�no hocmunere mortdlium genui donbsp;tJdret, qudmNeronisuohtntdtem, feupotiuiitnpetumSenatores,quoinbsp;nonliberdlitatem, fedimperij di/fcilutionein dicerent,continu(nT. primnbsp;tdtnen animi eim mdgnitudine multum lduddtd,qult;e quo tand� rcciderit,nbsp;omnes norunt.No caruit publicd Campanomm accujatione Ferdinandenbsp;rex, quod dum priuato findet ciui ,Capuie uinarium ue�ligal 'mftituerit.nbsp;Abfit igitur etiam longiui � uiro liberali eiufinodi confilium, ut ob priuatinbsp;ciuis utilitdtem def^iciatpublicam.

Voniam autcm, ut dici folet, libcrdlitm non femper habet ad Jiudendum cfl,utfiquid diftulerimus,cufe'nbsp;fe�cultdi obtulerit, et uberiui,^;^ dlacriin id pr^flanunatq;nbsp;ubi quipp^am promificrimui, ita memores uidebimur gt; ut cum �ciendor�nbsp;promi�brum occafio fefie priebucritanulto Utiores ddfo!uend.i promif'nbsp;fd,qu.�m quibui promiffium e�: ad accipienda uideamur.

uitdretur.l.audatuiefl:Ferdindndufrcx,quodpopulisquibufddm/ire' ndmremififfetfdntiquiiprincipibuiinueterdto quodamiure quotannii

Stti^iti/litutMniUtquicdpitisdamnatieff�ntpridiegt;4 percuterentur,eis munufculd qu^edam mitterett 'nbsp;nomine, quibus uidclicet erga carceris cufio'nbsp;desidutaquibus beneficij quid in carcere accepiffetdinbsp;gratos fefie oftenderent.

Eciicro fupremumuitte tempus pr^etereunduntcflli' i tf r j/bnegt; quod Cicero aiManquum ab inerti Po'�ta ul'nbsp;timui dflui negle�us uideatur. �tuocirca 'm fcriben-dii tdbulis,nonfolum iufl{tidmfequetur,uerumetiamnbsp;liberalitatem . Antoninus Pius tcfidmentoliberalitat�nbsp;f�*�tmpbir'mtislegdtistndni��i�im!ion �cit. lulius Cte[dr fingulis ciui-^us drdchmds quinq; CT feptudgintd trddendas cduit, no [olum enim prinbsp;U�(tim i�tfpMcof/ed publicie 'inter omneis benignitdtem fua rclinque-^^ie�dtdm uoluit.Quo tempore etiamgrdtitudinis rdtio hdbenda eft, uinbsp;^ndumq- nc mors ipfd'dduerfum deos, homines'ue mgrdtitudinis con'nbsp;^mcdt, Ac tamct� in ip/o teftandigenere leges, 'mftitutd^ municipdlid,nbsp;qutbus obtempcrandum eft,plurimum udlent : ad liberdlitdtem tarnen dcnbsp;Sratitudinem excrcendam, cuiuis prudenti, �io4o id uelit, locus ultimonbsp;lt;^iidm uit� tempore relinquitur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Liberdlitdtem neq^ fi(ldm,nelt;^ caUidameft� debere,fed grdtuitdm, Cdp. XLIII.

lo modo cdllida, noncdptet, non mercetur,non emat, no fttft�id ut dliud mdnugerdt,aliud animo. Qj�xircaiure maximo laudatus eftPompo-gt;tius Atticus, cuius libcralitas rebus ipfis iudicari potuit quam effet�m-P�^x-Qitippc qui nonftorentibus feipfum uenditducrit,/ed affliiiis opC'nbsp;gt;'d,pecunidq; fudfemper fuccurrerit,qui Seruiliam Bruti matrem poft fill/ mortem non minus coluerit,quam l�o fiorente, qui Puluie Vl.Antonijnbsp;Uxori pluribus modis ac litdius uexat��c aff�crit, ut nullum ea fine Ai-ticoudd!moniumpr�ftiterit,quinipfeftgt;onforrerumomniu'mfi{erit,ne'nbsp;ee�ariam^ pecuniam non lantumfinef�nore, fed fineullaftipulationenbsp;�^ediderit, ut qui iudicaret maximum atque honeftt�imum quteftum ef�nbsp;memorem fe,acgrdtum � ciudgt;us,atqi dbamicis cognofei,nbsp;eum^ fefegereret,qui non �rtunte amicus,fednbsp;hominum confueui�et e�e.

. . - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. I

(jit��ugt;in�,mi lucro, iUicitii enwlumcntis folum w tctloqui, con�derer,qult;edpr�Adnti�imis,Qrcldri�i' inbsp;tnis principibus cdutd, diligenterg; euitdtd re�rdm. Adridtita Auguf�K^nbsp;ddmtidtorum bond-,non 'm pritutunt fifcimt�ed 'm terdrium publicumnbsp;firriiu�it.Amtoninui 'Pita db omni lucrigcnere dbft'muit,quo pron'incitt\nbsp;les offcndi po�ent,quddrupldtores amouit, Siqtii rcpetunddrum ddmndt^nbsp;ej�ent,eorumltbera bond reflituiiu�it,dwmtdmen qu�pdrcntcs ntd�nbsp;dccepi��entjipfi prouincidlibta reddcret.Aurcliia AntoniniaMdtione!� ,nbsp;qiiibiafi�aadugeretur, dudire contemp�t. P-xhdu�o ob bellum MdVCO' )nbsp;mdnnicum ierdrio,quod no�et prouincidleis extrdordindrio tributonbsp;t(dri,duilione dugu�dlium orndmentorumdn �ro D. Adridni ��d,etidfdnbsp;poculd cri�dll'md,quieq; i� delitijs hdbebdt,uendidit.'Extdt Aurelidninbsp;gu�i epi�old, cuiia pdrticuldm mferere pldcuit, ut 'mtelligdnt qui imp^'nbsp;rdnt,ex ordtione tdnti pr'mcipis,qudm procul omnem d �e dudritiiefu�gt;i'nbsp;cionem relegdre debednt: l�erdclenwn�,'mquit,occidipdffta�dm,nc^nbsp;enim mihifidem�rud��et,qut pdiriu; non pepercit. Diuitem hominem

� gdrenonpo��um,�edeiusbond libemreddid�nequapecunitecdu�dlocH' � pletemhominem occidipd��umcrim'indretur. Hosquisnunclduddf^nbsp;�dtis digne po��et ? cum pr��ert 'mi uidedt principes no�roru temporuH^�nbsp;nihil priia dut potius curdre,qudm quomodo �ubie�orum pecunids ext^^nbsp;quedntyZiT per'mde dc pdrum fit itha extorquere,eiu�modi etidm mcrcd'nbsp;turds exercent,qu� priudtos et ob�curos hom'mes,'m quibta dliqtiid i Hf/'nbsp;ingenui dnimi, exercerepcrpudedt: qd quodmdgi�rdtia, honor�s, dig�nbsp;tdtes,�dcerdotid uenditdnt, ddeoq; fiiciendo quteflui hdbednt cunild p�quot;'�'nbsp;n}i�cud,utnullia fiLm� refigt;e�lia,iiulliaDeimetiaeorum infit dn'm'K}nbsp;crum dpud eospo�it omnid,

'Enionuncdddlterdmitldmpdrtem,qu�Cdpiendirt�^ Idm cont'atet.t�dm liberdla,ut mitio didum efl,cdp(^nbsp;etidm debet:quodnificerit,breui�nsip�eliberdlitd^^{nbsp;dre�cdtneceffec�.Ab�'mebit itdq; d quocunq;

qu��ii,turpiemolumcnto,�oenerdtitioredd!tu,pdtgt;*''^ licito compendia db omni deniq^ 'mhone�d dtlt;^ i�iberdli commodor�^nbsp;adcptioK^

DE EIBERALITATE LIE� 217 adept tone.'Ex ijs enim,quie turpiter partdftnt, ejua-^; ex inhoneftis comnbsp;tnodis proucnittnt,qtiomodo proficifeidandi pulchrititdo po�it,no uidco,nbsp;citni deceat in primis mundas mantis donantem haiere, quas fadari exnbsp;i�tberali prouentu neceffefit.t�on puduitprincipem orbis terrarttm quot;Vc'nbsp;ߒd�anum ex urina ue�igalia co�igere. Quid feedius t Pertiiiax Augit'nbsp;fltis no aliter,qu�m priuatus aefordidtts cii�s mercaturas exercuit. Quidnbsp;indigniiist c 'tieapcilitanis regjbtis quidam hoc cxcmplum[ecutiprottin-Galets ad inopiam redegere, erepta illis mercaturte�cultate, quid 'tniu'nbsp;Pi�-s?Qiiid quodfordidi etiam qutefltis nedtwi turpes dcclinandi. Videonbsp;purpuratosquof'dam,oblatamiinufeula,petafunculos,altilia,poma,uenanbsp;ha exponere,lucrtmiq; ex ijs quarere,quibus �mdiareis, amicosq; paf:enbsp;*��' par ejjet-nefeiam imuflitis,an fordidus comparattvm hoc fit.Ex alca,lunbsp;panariq^ d�cr�ta etiam publico tributaexiguntur,quid impuritisitametfinbsp;porditifiimorum hominum,acmidierum damnoexiguntur.Quamob'nbsp;fem nedum turpes ,fed etiam fordidi quailtis fugiendifunt. Quid quodnbsp;Ut minuta qult;edam peri'nde,ac maiora dona, grata anisnoaccipienda funtnbsp;Artdxerxis exemplo,quem traditum e[l, nullum, quamuis exiguum wte-ttus, non Itetafronte acccpt�e. quippe qui hauftam � proftuenti aquam,nbsp;lundis off�rent� mantbus,aurea phiala,c:r denarijs mtUc prof?cutusfite'nbsp;fit-fic quidam quamuis legitime oblata renuenda /latim funt. Antoninusnbsp;Pius,cuminftituttfs�quibufdamh^eres teflamentoejfet, ubicognouitliberos iUis ftios effe, repudiauit hlt;ercditates. QUnedam etiam licet abfe^nbsp;uUa capi reprehenfione po�'int,nonnunquam tarnen reeufanda uidentur,nbsp;quod Athenienfis ficit dmon, qui Perfam hominem, quod patrocinio utinbsp;fuo uellet,pateras duos offerentcm,alterAm aurcorum plenam,argcntco-rum alteram,ea acerhitdteabfe reiecit, ut diceret mcrccnariu'mfeno effe,nbsp;qHHjfifuautiueUct amicitia,qucefecitm dctulijfet, domumrefirrettnu-ttera. Intellexit uir Itberali�mtis, quid liberalem dcceret. Ergonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ca-

pienda fint,qua: etia repudianda,uir Itberalis uidebit,ncqua parte fibijpfi defit. Quinctiamutqu�oblatafuntnwnufculaitafibigrataeffefignifi-cabit,ut plur'micd ficcre uidedtur,fic 'm lucris comme!dis,ac prouenttbltsnbsp;omnibus animum,uultumq;,qudm potefi moderdbitur, nenbsp;geflire quceftibtis uidedtur, fed ob idfoltt eosnbsp;fibigratos cjfe, ut habeat undenbsp;fummini�rarealijs

Vdnqudin dutem liber diem, de beneficwmuirumnui' tudrebeneficium ippm minimedecet,dutgi-dtuinienbsp;repofcere, tdinen fi cdfuc,dut rdtio dlii^udndo poftulehnbsp;etidm dtcji etidm uidcre debct,nequo modo exprobrdrfnbsp;illudmte�igdtur. Quod quid efi dliud, q pulcherriin^

I iberaliidtisffieciemfixddre uellei Quocircd uerecunde Z!quot; pdrce, necut qui repetdt , fed ut qui benigne dgi fecum mutuo cupidt. Qmo in genercnbsp;peccdp�uehementerMdrcumCrdlJumdiuitemUluntc�ftdt.Quitdmetfi ,nbsp;pecunidffifdf multisfineuUofi�noretnu.tUdiddret,ddc() tumen dcej-be,nbsp;utq; incommode exigere fit edi fiolitUf, ut long� melius confultum ijs, quinbsp;mutudti erdnt,fiiiljet,fi fixnori dccepifient. Qitodfidut minime repofice'nbsp;re,dut uerecunde zr pdrce petere hberdlitdi ipfid pr^ecipit, qud eum dbftinbsp;neruidefieconuenitiqudmtegritdteinequdpdrtcd,uiriboni,zrhonefti .nbsp;ciuis receddt ofificioiAthenienfis Cimon db omnigenere ldrgitionii,publinbsp;cecy expildtionis ficdbfi:inuit,utreipublic�inHnerdcdft:e, incorruptcc�nbsp;obicrit. Qud dnimi integritdte ingerendis mdgiftrdtibus,nbsp;nbsp;nbsp;im. omni id'

ttegenere fid fie Cdtonent Porcium credendu eft,qut ex hofttli prxdd nihd ad fie prxter cibum Zf potum perueniffc gloridretur,qui miniftros ctidiUnbsp;fiuoi db omni pr�dd,uioldtioneqi continueritiPcficenniui N/ger w mode'nbsp;ridione,tumfieipfiu/m,tummilitesrexit, ut in decretic fibi prouincijr, mi'nbsp;les non operum, non oleum, ne lignum quidem d prouincidli extorfierid ,nbsp;ipfie nihil unqudm d militibus dcceperit. Pdulus uifio, cdptoq; lAdcedonii^nbsp;rcge,cumplurimumdrgenti,dtqi durieprteddcodflumefifie inteUigerednbsp;ne dfpicere quidem uoluit, ddto quteftoribus negotio, ut in xrdrium refifnbsp;rent. Horum integritdtcm,cont'mentidmq; fibi proponere dnteoculodnbsp;qui dd dberdlitdtcm inftitui uult,dcbet, Hoj ddmirdri, ut qui ulijs pro'nbsp;defifie pecunid, commodisq; fiuis fludet,publice,priudtimq; continensnbsp;incorruptus dppdrcdt. QUdlis igitur liberdlie fit, zr quod eius propofi'nbsp;tumdtq^ m^itutum efie dfbedt, hd(lenui didium fit.

Icet dutem,quod Cicero dit,rdro ittud detur,ut po�i^ berdlitdtem,dtq- benignitdtem dedmbitu,dtq; Idrgfd'^nbsp;neficiungere,tentdndum tdinen eft,ut qudm fieri potofi�nbsp;fiecerndmifs. Contingit dutem difficile id efie,non q�^��,.nbsp;itt^enio,^r(itioncndirficilefiecern((i}tt(rffied qu�^

5�; pccunijif�cutunturjCofilia fua c�lcmt'.dc du benigtti uider� uo�unt,id agunhut omnem d�ndi rationem ad opes,clientclas potenthimq; fu�m rc'nbsp;firant, propmmci; inutilitatem conucrtant. 'Diffcruntitai]; l;beralcs,Mnbsp;largitiofi. Primum, quod largitio uix unquamgratuita eft. Qu^ii enintnbsp;conciliare�bi animos homin�,fuMq; clienteUs,opes,/�cultates amplio'nbsp;tes ratione bac in ciuitate (�cere. Dti�i enim permulta largicndo dues fi'nbsp;bi reddit obnoxios,eoru prtefidijs ad honores,ad magi^ratus etiam per-pduos,nonnunquam ad tyrannidem a/pirat.deinde quod rari�imi inueitnbsp;�funt, quos publia honores, popularesq; clientebe non mouerint. Otpnbsp;fit, ut dtfiidle fit ab ambitu benignitatem fciungere. �am du/m libcralita-ti^ uiam ingre�i uidentur,ubi longius progre�ifmt,ad populifiuores acnbsp;fitffragiadiuertunt. Apparet^ tiimdemuin nondareeos,frd ucndere.Etnbsp;buiuf nodi quidemhominesf�fliofi plerunq^ cuadunt, quos ad oceupan-dampublicamlibertatem tantumintentose��e,rcstandemip[ad�clar�t,nbsp;CTAtben!enfiwm,E.omanorumq;bifi:or!cedocent.Ad btecnontambonisnbsp;CT honefiis ciutbut,quod audactbus,feqi ip�os uendentibus largi�unt, ZXnbsp;qu� in bonosalqi honefios benigneagunt, eo jpedant, ut minus aduer-fosiUos inceptisfuis habeant. Quocirca iure corruptcla dida ej� � maio-ribus,qu� ut malos adfe trahit,fie bonos detorquerc � ret�o quarit.Quidnbsp;quod etiam qu� qublica funt improbe,ne/�ricci; largiuntur, raro^ largi'nbsp;tiofus qui/jnam inuentus efl, quin idem rapax, Cf uiolcntusfiierit. N uUanbsp;Unqult;an in ciuitatibus aduerfus liberalitatem feripta lex eft. At ambitus,nbsp;ac repetundarum leges largitiofos priecipue coercende^qi in bene conjlinbsp;tutis urbibus maxime omnium incorruptec manent.Q^inetiam,ubi opmnbsp;efl,fumma cum feucritateuindicantur.Quid quod liberales pal�mag�tifnbsp;ipfam^ animi libertatem prie fe firunt, ac bonitat� cum libcralitate con'nbsp;iungunt.At largitiofii confiliafua cielantjfuntq; maxime omnium ca�lidi,nbsp;cr bonitat� aut fiHa utuntur,aut uim per iniuftitiam afferunt. Nunq; ubinbsp;fraude nequeunt, ui iniuriaq; graj�antur, cumq; i�i redam con�eientiatnnbsp;inconftrendisfequanturcommodis : hi dvmambitionifatisf�ciant,re{l{,nbsp;honeftiqi obliuifcuntur,atq; ad rapacitat� conuerfi, ali] s aufirunt,ut alijsnbsp;largiantur. idcirco ambitionis cornes, ac tyrannidis miniSlra largitio eft,nbsp;quam Cleomenes Laced�moniorum rcx,ut regibus indignam,ut maximenbsp;� iniufiam iure deteflabatur,iudic�s ciuium animos humanitate,fide, intC'nbsp;gritateadbeneuolentiaminuitandosjidq^regibuspoti�i^nbsp;(onuenire.De largitione igitur fatii fit,nbsp;hxcdixifj�.

P O N TA N I, AD R V TI L I V AI ZENO nem Epifcopum fandi Mard,de Besnbsp;neficentia Liber,

I - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

till Zeno inltitutioni'ne plus^ an dijs imntort.t libui debeamis, ut addubite illud cffieit, quodnbsp;ni/i difc�do atq^ a�itejc'-do, in aliquo uirtitti^nbsp;gcncre cofimmatu cuadire uidco ncmmc. Seinbsp;i cu � �ntibiiiriui cman�t,qui longiies proflueitnbsp;tes paulatim tarnen augefeendo implentur. S itnbsp;J niihiuidentiirbondruartiuprincipia,zy� tan^

ortut addeot primum iminortalcii referenda, quoru e�: muncris, ut cor' porefruamur,^ animoJjsq^ etiam fen�biis,qui rationii atq^ intelleiliifnbsp;(dinina: in nobis partis )funt mini�ri. Quibui � principijs prof��ia rd'nbsp;tio, difciplinis, inflitutionibusq^ adiutd pr�ftat tandem, ij ut euadamiiStnbsp;qui uita ipfa,id efl,dear urn dignimunere iudicemur. Verum apud te deonbsp;rusn ipforum dntiflitem,cum aut parcius, aut omnino religiofiu^ diuind'nbsp;rum de rcrum opinionibmfit loquendii,flc quidem �atuo,cum corporif)nbsp;turn animibona,quin hominis ipfltts,quiex utroq^ cofldt,aut folum, ouinbsp;in primis effedd decs rcflrcnda,priecipue dutem uirtutem edm, cui a be'nbsp;neflciendo(quod deorum efl propriumflnditum nomen e� beneficentiit'nbsp;Acnihilo minus dd hancetidm conflquendam,'mflitutionem quoq^ pluri'nbsp;mam coftrre, u�uq;frequentiore, opus efle duco.Cum enim dd agendurthnbsp;atqflintelligendamnatiflmus,nimirumd�lionesippenoflr�,rerumq}COnbsp;gnitio,prd;ceptis conflant,atq; inflittttis,rdtione quidem, ufuq; compro'nbsp;bat is,a quibus etiJquot; dnimoru con�ituutur habitus, zx ueritds tn omni pof'nbsp;uefligdtione magis ac magis elucef :it. iJeq; inutiliter igitur, neq; ab renbsp;ieneficentia ipfapr^ceptd librohoc tradidimusAe pr^eflrtim hortdtti^nbsp;bcneficentiflime Rutih, quitenui quamuis in re, perexigiioq;facerdotidnbsp;conftituttis,nuUdm tarnen beneficenti� partem aut omittis,dutnon mi^^nbsp;etiam libenter,quam frequenter exerces. Ciuamobrem noflra hiec Icgetitnbsp;dilioncsqflpfas tuaspaflim recognofrensC�at�cio^non tamexcitabe^^nbsp;dd b�n�ficia in tslurimis, ciuod auidem flcis, cottocanda, esuam ad coH'

Pris item temporibusincendentes nonpdiici inter diuos rclctti faut, at^i in deorum inimortahum numero habiti.

De benepeentid, in ijuibits diff�r�t, in c/uibus etidm conue-nidt cumliberdlitatc. Cap. 1,

iberdlitdtifinitimi cft beneficentia,ex co,quod dlijs be ne�cicndoprofitdii�d,idc]; cumltbcrdlitdtecomtTui-ne habet, inter utrani]; tarnen hoc intcrefi,c]uod ilia penbsp;cunia tantum adiutiat, hiec opera, utriuf]; tarnen pro'nbsp;_3' pofitumeum fitprodeffealiis,utriufilt;]; gratuitusfiniinbsp;t�,folamq; beneficiendi rationcm refficit, ut fi diff�rant materia, in quanbsp;fterfinturjfine ipfiiconueniant. Ac tarnet ft liber all deeffe fa�pius propternbsp;�rtuitos cafiK, atq; indigentiummultitudinem dandt ficiiltae potefi, be-nefieiendi tarnen potejias rariue aufirtiir. ^am confilio prodefie benefi-CHS femper poteft quamplurimis, cum ftt benefieentia: campus latior. Adnbsp;plureis cnim patet.complurcsq; bencfiiciendi alijs ftunt uiic. Adhec iUi nenbsp;cefie cfi,ut /emper ad man urn habeat,huic danda eft opera, no pecunia. Innbsp;deleilu autem conueniunt. Nam nec omnibus, nec quacuncu in cauja, autnbsp;pecunia,autopera(iibucnicndum. ciuis cnim nifi pcrditifiimis ^ributnbsp;CatiTmai adcrit,aut Clodiof alteri patriie parricid�,alteri incefto. Q�of

tutari, an eft. a�ud, quam patri� manum infirre, qu�m iura diuina ate^ hivmana uiolarefEjietiam modus retinendus, tcmpusq; obfteruandum^,nbsp;c��iy�t habcnda ratio co�ocand� opcr�,non aliter quam confirend� pc--cuni�.'Vidcre ctiam oportct,quanta opcra,qu� confirtur,fitne rcntifiieirnbsp;qu'am caufa ,quam perftma exigit, nc'ue dum nimia eft, aduim, taneri-tatemq; dcclinet.Quocirca inliberalitate ac benefieentia exercenda,ha'nbsp;iendi dele�us cadem ratio eft,eadein etiam tenendarcgula, ne aut rcmifinbsp;flor fit,aut nimiaiquod ne accidat ratio prohibebit, qu� omnium honeftetnbsp;rum ai�ioiKm duxcftac magiftra.

��ex item proli dicuntur d mdioribui ito�ris.Eofdem cti^m innocentcii dixcrc,j^robitdi dutem mnocctttiie,bonitlt;is iullitiie,plt;irtei (jutedamfuiii-Qwo fit,lit mdlcfici dd iniuftitidm rekgcntur. Sed ncc bcntficentid f'cc�'nbsp;HI omnino Aiuliitid pote/l. Ndm cumhomohomini dcbcdt, cogndtitt cO'nbsp;gndto,trtbtilit tribuli,ciuis ciui,hofigt;cshofigt;iti,ijs opcrd,pdtrocinio,con'nbsp;filiog; ddcjjc,iurd,lcgcs,pdtrijcj; mores iubent.Vemmhociuftns benefi'nbsp;co mterefl:,(iuod c��i ipfe inteUigdt fefe dcbere,qtiid debet,quid iufium ii*nbsp;dicdt,egenti pdtrocinium juum con firt. At b�n�ficia non id rcfigt;icit,quo(inbsp;dcbcdt,iierum itd fe mftituit,ut dee fie nemini uelit. Sed uirfutes utuitid,utnbsp;inorbi, inidltd inuicem hdbent commmid ,funt enim eiufdem turn dnintbnbsp;tumcorporis,G!'genereplerunq;conueniunt.Adh�c,libcnec^nukopnbsp;ponuntur,^^ beneficium mdleficio ddiierfitHr,bene fiicere,zr mdlefict'nbsp;re nt impugnent fefe ncccfie eft. Cumdutem in altero extrema mdleficiHnbsp;coHocctur,^ dltero coUocandus uidetur: qui cum ip ft minime omniu no'nbsp;ccdt,neminitdmeprodejjecurct,h�cmoff�ciofiimpldcetdppe�ldre,eritcq}nbsp;nitium ipfum inofiiciofitM. yidcbitur ftrtdfie uerbum hoc minus ufitd'nbsp;turn,ftddliudnon occurrit, quodremipftmtdmplaneexplicet. Quidnbsp;cntmeftaliudncminibcnefiicerc,qudmnullt officium fuim impenderelnbsp;pratter inofficiofitdtem dutem,ztr mdlcficentidm no eft,quod uUud ex dd'nbsp;tierft bencficentiee opponds.Nam dut nuUdtn quis dlicui operam conftrhnbsp;i� ^�0 db officio deficit,dut mala, gt hie quidem hdc in parte nimius cftgt;nbsp;cum fit uiolentus gt impotent. Inter mdbtm dutem,nbsp;nbsp;nbsp;nuttam operantgt;

bona conftitudtur necefifi eft, quie quidem quod tequabilis eft, iure mediu locum obtinet.poter dm Gt' fuo quidcm,ac proprio nomine officientiam dinbsp;cere, cuiut eft officiendiftudium,ut bencficenticebcneftcicndi. Quo mi'nbsp;nus autem primo ftatim congrefiit id opponerem, non tcmerefortafic il'nbsp;lud obftitit,ncqMs,ut fimt hominu/m qiiorundam mgenia, hoc ipfum no'nbsp;men non ab officiendo,ftd ah eo quod eft officium, deductperperam internbsp;pretaretur. Quod fit d ftudiofis uiris i n ufu recipiatur, non eft quod aidnbsp;tnagis dppofitu mueniri queat, out quod rem ipfam tarn plane explicet-IJam M bencficentie eft prodefieuntcuiqftinofficiofitatis nemini : ficoffinbsp;cientia: eft, quie poteft obefift, GT quificaffie�us fiierit offidensM: expe'nbsp;ricns,ut conftdns,ut tcmpcrdns,d quibus experientia, conftdntia,tcmpf'nbsp;rantid deduda funt,re�lc uocari poterit. Accufari autem nuUo pado debtnbsp;musfiut calumniantium ffiicula libentercduemus,fichoc ipfum philofr'nbsp;phantium arbitrio,iudicioq; recipiendum necnefit, permittimus. Ditt'nbsp;re dutem extremorum alterum quidem efft non maleficere ,ftd nimiur^nbsp;bencftcere,proftel� abfurdi�imumuidetur, nemo enim quod bencfite�dfnbsp;nideti

de BENEFICENTIA lib. 125 iuderimodum excedere.Qu^infiinbocpeccabitur,erittndeleiiunbsp;ipfofgt;ecci(tum,quippe cumnong^uantam p:irfilt;mt,fcdntaioremgt;qudmnbsp;honcftdi tulerit op�rant gt; patrocinitimqi contulcrit. Ncijue enim peccatinbsp;quad beneficcrit,fed quod modum in hoc menfuramij; non rctinuerit, utnbsp;^ui c�firat longe plu{,qu�m honefiumfit,qud uia in omni uirtutisgenercnbsp;peccart potefi, Prlt;eterea inoff�ciofu! ut nemini offidumfuum pr^fiatjicnbsp;nemim etiam opera fua nocef.mulejKus autem operam exercet, fed tam�nbsp;tnalam,?^ hoc paito plurimum nocet.�\u� circa 'mter h^ec ipfa uitia, be-neficenti�, ut medium efi conftituere. Nom cum inofficiofiMte conucnittnbsp;^uod nemincm ojfendihdtff�rt ab ea quod operam fuam pr�f�at,cum m^tnbsp;leficcntia tiero hlt;dgt;et hoc comunc, ouod agit quidem, nec cejfat ab opera,nbsp;dijfert autem, quod cum iUa male agat,eiui mala fit opera, (duamobrentnbsp;inter malcficenti�,?^ inofficiofitatem conftituta cum fit,rede definieturnbsp;lgt;^ncficentia,fieMn in confirendaaliji opera mediocritatemquondamnbsp;fffe dixerimus. Quoniam autem primi hxc prodmus,neq; enim � maio-Tibus noftris, pneter generalid qu�dam de beneficentia junt traditd, uenbsp;niam]{gt;rccdmur,fiquid dut minus ufitdtum,dut nouum affirimus, doneenbsp;tncliora, concinnioraqi ab aiijs mueniantur.

St Mem duplex inofficioforu genus, alq enim ob m-natum torporem, naturalem^ hebetudin� beneficere necfciunt,nec uolunt,qui mihi quids miferadi potiusuinbsp;dentur,qudm accufandi.dlij ob pigritiam,ZJ' Idborum,nbsp;dcmoleftiarum�igam,quosnemounquam accufarefa

tif queat, homines ad defidiam,Gr uit� otium cunda rcfirentes:qui cum adcolatdamciuitatem, coetusq; hominumcelebrandosnatifint,itatarnen uiuutiUt ne mintmu quid� laboris propter ipftm hominugenusfufeenbsp;pturiuideantur, qui co contemptiores habendi, quod ijdem plcrunq; uennbsp;tri, aefomno dcditifunt. Horum ctiam tertium quoddagenus efl, quosnbsp;baud fcio an inter inofficiofos numerem. hi funt, qui cum in cattero qui'nbsp;demuitanegotid plurima resq; admodum laboriofas gclferint,pofleanbsp;deflfli rebusmegotijsq} ccdcntcs,urbanis ac flrenfibus rclidis opcris ue-lutiinflceffumuitiequendam fefeconflrunt, utquoduittercliquumcfl,nbsp;fibi tantum ipfis uiuant. Quibus Me ada uita, ueniam flrtaffe dederit,nbsp;feu quod eiufmodi tempora fint, is'quercipublicie flatus, utfccedere�nbsp;publicis dc ciuilibus cur is uiro pricfcrtim bono fit honeflum-feu quodimnbsp;^ecillitas corporis hoc ipfuni exigat. Sf 4 nefdo quomodo, in foonjinifeitf

224. nbsp;nbsp;nbsp;10. lOVIANI PONTAN�

iottiSiidcin i�lud^^ucd in uino �xigitur,c�gcncroliiin ^uodq; ad ultit�tgt;^ �toptimimAcprobMi�imum. Equi etUm lduddntur,ncnquicirc(ip^�'nbsp;inos/vmcntcdrccrci/�cdquipoftqudtnddinetctm ipfxm pcrncntum^ߒnbsp;uircs ctidm rcccnteis oftcntdnt.

Dcmdkficis. Cdp. II IL Rleficorum,atq; oj�cicntium �unt aliquot cti�tn gene'nbsp;ra,cum aUj non tarn (ponte, quant dccepti peccent, ldnbsp;qui obfunt, cum prodefje udint. Quorum quidem noHnbsp;S uoluntiii accu�(ndacfl,�cdqucdinhabcndoddcdu,dnbsp;J opera cofirenda, no qua debent diligcntia^G^ftudiutd

confirunt. i^ant nec opera iiacare debet prudentia, nec aiiio ratione, qu^ I quide reda e[Jc nequit, ubi neglig�tc^ in habedo dclcdu�nnus. Ali(,quoi Inbsp;infolenti�imum fane genus e� honiinum,ob dnimiimpotentiam -, cupidi'nbsp;tatesej} immoderataSydumfibi�udeant,dum fuoi tantum res ag�t, totiidnbsp;iu�itia: obliuifeutur, ab ipfaq; natura rebell�type�es quidcniz^urbiuingt;nbsp;CT nationum.Sunt qui uidi precio ac poUicitis capti alijs noceant,ut ali�nbsp;morent gerant, aliorum ip/t a(�ccl�,atq; alienum ad nutum uiuentef-Quofdant uoluptatis aciucundifludiumpnecipites adnocendiitrahihnbsp;qui nonnunqu� turpiorei inueniuntur, quant quos utilitatis (pedes impnnbsp;lit. Quidant fuapte quadant natura,atq; innato uitio,mufcarum more in'nbsp;cbmodi,^ molc(lifunt, utgratuito quident iuuct ntak�ciffe, ip� quidcittnbsp;nbsp;nbsp;1

do mon�rofogenucrit. Hate�refunt ntale�coriem genera, qu� quidctU ipfain plurds partiri(pedes, quiacuiuise��cilenccuideo e(fenecef'nbsp;fc,in pr�f rntia omittam, itaq; qui ino(�do��nt, qui etiant niale�ci,fa'nbsp;tis didum�t.

ticonfirendaautem opera,i�udprimo uidendivnte� ^��^��'*�^^�^�^^ft�^�^*^^�^ft^�^^�^^gt;^lt;iuant�eripote�,utali'nbsp;al!qudntulunt�uia,ut cunt iffnbsp;fi'dj flagitio, paternus amicus,turn publids, ttm prit^

cpcram fuam con�rt: quam ita quidem cb�ret,ut paterna uirtutis bene' �doruniq; infe, ac rent publicam ntemor uidcatur. Nff/; hone�atisittt'nbsp;mcmor�dusappareat.tlt;ia�l�udaturobclementi�principes,quitantet*nbsp;publica lu�itia eu�odes funt,acuix �eri potefl, ut dementia non aliqni^nbsp;detr^i^

detrahat communi iUi iu�itiie de iure fuo, quantopere uituperandifuntt qui uirtutii de beneficiorum infe, dut in rem publicdm co�dtorum imme^nbsp;nwres e�e uolunt, in dduer�s cd�bus dmieorum cum uideumus fub iuftisnbsp;principibm, er in ciuitatibut benecon�itutis etidm[celero�t, pdldntnbsp;coui�iis^dut PritKipum,dut Senatu^,dut Prittoris iu�u,decreto^ pdtro'nbsp;ttos,dc definfores �dtuh qui cdu�dm eorum fufcipidnt, ne inde�n� perirenbsp;td �dtuunt y dn grdtitudinis, �micitiieq; lex id non �dtueti Videndum td'nbsp;gt;nennenimijinhoc�mui,nedu grdti,cr dmicitilt;e nwnwrei [uprd ^�4�nbsp;e�uideri uolumuiy dperte iniu�i ef�eidnutr,

it�rrenonpuduityutru�ici, utq^imbccilli finis proldpfum fHbo�crcd/cHttMjC(��(i4f�lgt;JfKlt;jret. Quceresdecldrdt,etidmnbsp;nidgnis uiris Idudi dattdum effe, dum autrei,dutea�us tulerit � ad fordi-dam cti� opcram cofirendam defeenderint. Carolus princeps i^auarrtCynbsp;loannis Alphon� eiufdem�atrisfiliusy etiam infimis de f ndidis homunnbsp;cionibusopcm�rrenonrecufdbdtycumip�emorbicuiufddm dbditd mc'nbsp;dicdmentd tcnerel.

eques tieapoliidnus in prim�s mihi, diimuiueret,prce�areuifuse�.Idem Ingenium, eadem e� con�uetudo�miliaris no�ri Petri compatris, quotnbsp;fgo noui officio��mos, quibus non iniuria adiunxerim Ptolemttvm Galnbsp;linam Catinen�em,quemfenemnon�emel uidi praeter lt;etatem, non �olumnbsp;Urbanos labores acmole�ias,uerumetiamlongiorditinera fufcepi�cyUtnbsp;amicis, notis^ operafuaprodef�et.

raconflrri.Q�wcnintignordt niiximdsretplerting; coftliogcrifcuiu uiresfineconfiliofruflrdrilbkdtit.fcd turpeducimu^ dum loci^eft opc'

ftibuen'imm.'Vtriti�ji uir bene�ctts,ftudio�usej�e debet, utruq; etiam �ne acerbitate pneftare,cimi dcerbitat plurimum detrahat beneficio : contrdnbsp;dnimi promptitudo,�cilitMq;,z^ qua: fa^pim d nobis appeUatd eft liben'nbsp;tidy�tnonnunquam opera ip�agratior. Idcirconon �olum iuftdz^hone'nbsp;ftd effe debet opera,�ed�cilis, parataq^, ut ex animo uere appareat,nbsp;proficifci. Con�Uumautem re�um^or grauepro re, ac tempore, quodq^nbsp;multa circun�iiciat,eaq; in con�ulendo perfona induenda, ut cum res M

lus �rtuna l�irat,q quibus aducr�us efl flatus,baneficicndum flt.Tomen, qu� beneficia in aducr�s confiruntnr,camirum efl, q�nt iucunda, pr�'nbsp;f�rtim ubiprteterfliem atq;exinflgt;eratoeueniunt,autcum Cietcriamidnbsp;pcdcm retrahunt,cuius rei rari�imum exemplum pricbuit Hiero SyrdcUnbsp;fanus,rebits Komanor� atritis,^:^ Italia rebe�ante Gallis a^Romam di'nbsp;ripiendamaduentAntibi{s,miIlafixda,c:S'mi�erabiliflga.LuciusAlbinuinbsp;cumanimaduertiffet uirgmesucflaleisdeuia,cs'�ub�acroruonerelabo'nbsp;r�tciSideflitutasq; hom'm� ope, ip�e flatim exonerato�arcinis currUnbsp;re,ac liberis,fccu pedibusficerc itcr iuffis,u!rgines cum�acris,ut currtiufnbsp;a�ccnderent, imperauit, C7' ut quanta maxima poflcnt celeritatc�bifi^'nbsp;crisc^ confldercnt. San� pium er admirandufitcinus.Maxim� autemnbsp;becilliS)^ bumililoco natiSiOC tenui in re canliitutis opitulandu efl, afli

JOE BENEFICENTIA lib. 227 f 0 lihentiui, quo migis indigent, quo rar ionium pr^�dijs fubnixi �nt.nbsp;Docet hoc turn rerum natura, gt ipfahumdnitai,qua; propria eft hominis,turn imftitutadeges^ ciuiles,qu�pauperibui � publica pecunia adtio-catos ftatuunt,qua; protores ineundis magiftratibusdureiurando adigut,nbsp;utipupillomnhuiduarumq; iurapr�cipuetucdntur. Veile autcm complcnbsp;quot, quibicsq; modis, ac quibus in caufis, negotijsq^ beneficentia utinbsp;qms po�it�ane dijftc�e eft,minimc^ neceffarium, quod ut una abfoluamnbsp;fententia, nullum e/ft uit� genut poteft, ad quod beneficentia non pene-tret,nullui tarn diues, out potens, qui non alteriui indigeat operainulliunbsp;� inops,nbsp;nbsp;nbsp;imbecillus, qui non confirre aliquid beneficiendo ualeat.

Quocirca bcneficicndi campus ut ampli�imui eft,�c in eofefe exercere unicuiq; eft permiffum. Sedinomnibenefiiciendigenere illudpraicipuenbsp;Utdendumeft, nealijsobfis,utfisalijs commodus.l^amquanquamfepenbsp;uccidit, utquod huic utiliter fveeris,id alij uertat incomode, tarnen id nonnbsp;debet tuum eft� propofitum. lUud eti� magnopere improbandum, quof-dam non tarnftudcrc ut commodi ftnt, quam ut uideantur ue�e alijs commode fiicere, quod lcuitate,atqi oftentatione non caret. Sunt qui ip ft qui~nbsp;dem oftentare beneficentiam fuam nolint ,fed arte quadam ucndere,z:r' hinbsp;quidem captatores dicuntur, quos ut improbi�imos er fi�aci�imos iurenbsp;infe�antur �atyrici. Quod quid eft aliud,qu�m fiillcre, CT' aucupum wio-re, efcam e/funderc, ut paul� poft irretiasi �taq; non femel, fed iterum,acnbsp;fepius dicendum eft,fincm ipfum bencficentiie �^atuitu e��e debere, quip-ff (|Mi propterfe tantum quarendusfit, neq; aliud inde pramium quantnbsp;rc�confcienti�expetilandum.Quinetiamintcrdumgrauiarcifiimilia-ris damna fubeunda,zir in odia etiam aperta incurrendum,ut rc�e,ut of-ficiofe ficias, neq^ enim male apud Terentium didtur, non fit mihifciamnbsp;omneis mortaleis inimicos capiendos.

bcnefico quoties ratio ipfadocuerit,idem quod mc' Ibnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dietsferuandum.lSlanq;ut i�i quosobftinatis cedcreanimis

tegritudini uident, etiam inuitis medicamenta aft'erifnt,^!quot; quantum tn ipfts eft, cos fiicere faluos ftudcnt,ficftudere hic,atque anni-tidebet, ut confiUo, patrocini/sq;,Ci'publicacr occulta profit opera.nbsp;f t/�) Kt dicttnt,bcjjf/ictttM! non confirtur in inuitum, tarnen non femnbsp;per id uidendum eft, quint iUi gratwn fit cefturum.fed tjKdW deceat benenbsp;f�eiffe,qu�mfithoneftumfiiluumfiicerccum, qui rebusfuts dcj^crunsnbsp;tnortemipfefibiarceftdt.

S�Q^�litt quteddm rdtiobcncficenti�excrccndlt;e,ndnf c�wfint nonnuUipartim ingcnio ddeo pudenthnt in mdnbsp;ximii et tant nece�itdtibm conftituti nihil petdnt,d�� in'nbsp;genioficgenerofio er nobili, utpotiui uideri uelint, ipfinbsp;in dlios e�e bcnefici,qudnt dlienum beneficium expend'nbsp;re,ne dut iUonm pudor,dut horu ob^etgenerofitds, quo minui benignenbsp;cuw illis dgdtur,non pdldm,fed occultemon reild ,fed obliqud uid dd eosnbsp;profici�cendum ef�:,ut ipfis mdgis ignordntibus, qudm uHo modofij^ici^nbsp;ttbui duxilium djferdtur.

Beneficumobliuifcidebere iniuridrum. Cdp. XIIL �Aninomdgni efi dnimiobliuifci iniuridrum, dtq- ubi res tuk'nbsp;1 J rit,prteterfigt;em, atq^ op'mionem illis dde(Je, eu quibuifiimul'nbsp;tdtes interueniunt,dut dpertd etidtn odtd. Quo tempore bene'nbsp;ficium ip�im uidetur eo mdiui,quo minus expeUdtivm: eo dceeptim, quonbsp;mima debitum : quod Niinutius declarduit, cum Vabium t�dximum pd'nbsp;tremfdlutduit�epofitdqi potcftdte,i�ius fe �ubiecitimperio.

'Ericlii nec humdnum fdn�,nec probum �dum decldrd re nobis pote�, no ultimum expeildndum e�e tempus�nbsp;fed cito, er mdture fuccurrendum: quod enim fero con'nbsp;firtur,perinde,dcficottdtumnone�ct,iudicdripoteft-Nuttd. ndnqi funt,qu� tarde ddmouctur remedid. Redd'nbsp;�ui e� Andxdgords dd ultimdm ege�dtem, ut mori idm de�induerit, at'nbsp;ius confilio tdmetfi Pericles tum Ath�nienfium princeps poti�imum ute'nbsp;bdtur,tdmen in mdximd�rtund�Hus eH dmici immemor. dcce�it nihilonbsp;minus dd eum cum inteUexi�etid dgere, ut mori uellet,d quoitd difee�ܻnbsp;ut non folum inteUexerit fero fepcenitere,fed male etidm db dmiconbsp;quidem dccufdntedudierit. b^icoldus QumtusPontifix �Adximus, dutgt;inbsp;Con�dtino feriusfuccurrit,illumcum urbeCon�dntinopoli,tiidhontetonbsp;Turcdrum regi trucidandum obiecit.Reile itaq; ufurpdtu e�, beneficiui^nbsp;qui mdture contulerit,duplicdtum contuli�e. Quod ut poti�imum �ude'nbsp;re bcnefici debent,fic nunqudm committere,utd quo b�n�fices protiOt'i'nbsp;tifunt, uincifedbeo pdtidntur,idq; fi prie�dreminus poterunt, il^'*nbsp;tdmenpric�dbuntutuclletutiddgcreprtecipueuidedntur.

q�4fM it(tp et fuoi iimaregt;ut iufliti�,ut bumdnitlt;K cxdudatur^FrMci�ui ^�rtia y D�x tAediolmenfium, in publica conflitutuf audicntia, extcrosnbsp;O� infimos quof^ primos audicbat,ciuibus acprimarijs uiris prateritiSjnbsp;quorum ultimus crai locus. Hanc humanitatem mirifice ab omnibus prlt;e~nbsp;dicatam uix hodic inucnias imitari qui uclmt.

non tam �bi, quam ciuibusac reipublicie natos, ut dues ip� con�tentur, �ciUorum adiones palam te�i�cantur. Itaq^utinuendicando iurefuonbsp;pritna e� patria,�c prima ac pr^ecipua laus e� publicolaru, placet enitnnbsp;qui�c affedi atq^ inflitutifiterint, publicolas appeUare.

ac cocordius uinciantur, ut alienis abfl indes fuo quifq^ c�tentus uiuat, ut deniqiqn^^lt;ttioneabclu'isdifferimus,eanobi�um.mternosip�poti�i'nbsp;tniim utanwr-,quor� et� indu�ria per labores,ac uigilias plurimas,natunbsp;n� ip�us arcana nobis aperuerit, Dcu o�cnderit,pietate,iu�iti�,cotmennbsp;ti�jCieterasq^ bonos arteis docuendres memoratu dignos memorue man-dauerit, ne tanq in tenebris c��ituti, uix pnetcr ea, qti� ad pedes e�ent,nbsp;^eremusiad uiuendii neee�aria inueneridinuetaadpo�eros ext�derit

250 IO, lOVIANI PONTANI' tirtc!excogitdumt,nu)rboruinrcmcdi(iconciui�erit,di[cipliniiscon�i'nbsp;tucrit. QJiibus effcAm eft, ut homo mortal! conditionegenitus, qittenbsp;rum immortalium eft, diuinitatem aftecutus �ideatur, (^uod memores,�^nbsp;grati homines aris, templis, facriftcijs,ftatuis,cs' olim teftati funt,amp;nbsp;die teftantur, ac teftabuntur in pofterum. Diximusnbsp;nbsp;nbsp;quidem abuttde^

ut uidettir,dc ltberalitate,dc largitione,etr de beneficentia. Reliquum eft� utde magnijicentia, hoftitalitate, munificentia, deq; ftlendore, ac dein'nbsp;ceps,dc alijs etiam partibiK,q!ia; liberalitati cognatte uidentur, code o�'nbsp;dine difteramus, E t primo quidem de magnificentia.

P O N T A N I, AD CHABRIELEM ALpI Iiom,Epifcopum Policaftrenfemjdenbsp;Magnificentia Liber,

AGNIFICENTIAM PECV' niceftudu eft� qui dicut Chabriel Altili, red(nbsp;meaftntentia,atq}ex ipfarei cognitioneefnbsp;dicunt,ZT ftntiunt,quod publica monimenitt�nbsp;inprimisq; portusmanufidi,iadie^ in mdrtnbsp;moles, ZX Augufta deorum immortaltum tctHnbsp;pla declarant, aliaftueitem cedificia, quibdfnbsp;� hominum utilitati, ncc minus etiam faluti pro

I�edum uidetur.Peragrafli mecum bonam ttalLe partem .'Vidifti porttlS �� oris maxime flu(luof�s,�noftris maiortbus manufiedos. Tranfiftifln'nbsp;tnina firmiftimis, atq; longiftimis pontibus fuperftrata. Peruafi�i pain'nbsp;hides oUm maximas, ab l�is poll expurgatas. 'Balneas admiratus es co'nbsp;niodifiimis,atq; fumptuoftfiimis teftudinibus conclufias, pneriiptifiima 1^nbsp;ca, peruiaejftdafatisadmirarino potuifti. lAoteis quoq; aditcrftcielf'nbsp;dum magn� labore, maiorearte, maximis fitmptibus perftratos.nbsp;his aut commodius, aut etiam uit� hominum fahitariusi Itaq; rede at^inbsp;reipfia pecuniarum fiudum effie magnificentiam dixere. Cum ad coittO^^nbsp;nem,tum ciuium,tum peregrinorum late ftedet commoditatem, acfald'nbsp;tem ,etiam cum uoluptate quamhoneftiftima. Romam quoq^ ad Innootn'nbsp;tium O dauum Pontfieem t^iaximu te comit� profidus cum eftem coift^'nbsp;liand� cumPerdinandorege pads gratia (Dijboni) tantos iUos aqn^nbsp;riinf

DE MAGHIFICENTIA LIB. 2$l tum du�ii!,tugt;!tdm fjie��deulorum umplitudinem, totg^ aliorum er pri-iutorum 1Z!quot; publicorum operum pulchritudincingt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut itd dixerim,

mitie�atetn,quMperj^�i�tmeexitmindfli-,utiudicdresi�dificiorutnd--gnitudtnem, cum Imperij mugnitudinc potuiffc quodummodo contends' rc.fosi de templomn uetu�ate nudta cum dixifjes, habitus �tecjl cti�nbsp;dereligionefcrmo,qu�mipfeexi/limares homini � nitura 'mfitam,dcnbsp;tnortaliumgenirirndxitneconfulentem. Ad cam autem uim,qUie homininbsp;i natura effet 'mdttd,plurimum quideitj ab inflitutione adiungi,utriq; ta-'nbsp;tne'n maximum acccffionem fieri d templorum maie�ate, fanilimoniaq;nbsp;dntifiitugt;quando ap�id maiores noflros opera permulta,qute magnifieennbsp;funt, Pontificum cur�, ac muner� � ciuibus permiffa effent.P-oq; tannbsp;^m oratio progreffa eft tua, ut ignorare fc profiterere, plus'ne ad ciuiunbsp;^tbanatcommoditates-,an ad pietatem ac Dcorum cultum affvrret adiu'nbsp;^^nti, ueneraiilis atq; ausufla Pacrarum tedium magnificentia. Dr rJMst

tet CM liberalitate comunemeq; cnim nifi � pecunia fumptits�ut,ac taetfi fonituiio quoq; magna ex fe prtsftat atq^ effeit, aliff tam� uerfatur in renbsp;^�w.fortii enim obeundts perieulii magna ffeit, at magnificus magnis fit-^^endis fumptibus magnus euadit.Qu�obr� magnifici quid� opera uideitnbsp;,nobilc� �desa:gregia t�pla,theatra,porticus, uilt;e flrato!, moles in manbsp;teia�te, er �qu^ ff nt aliageneris eiufd�, quar� rcru nihil ad lib�raientnbsp;pertinet,coftrt enim hic pecunidfolu,ut dct,ac dado alifs profit,magnificus Mt magis impendit, qute datier ffmptuofus potius, q dator uidetur:!nbsp;^lt;^etfifimptusquid�ipfi�d�diffntgcnere,crqmagmficusef�-,fitid�nbsp;fiberalis,qu�uis no /lattin qui liberaUs e/l,fit ct ipfe magnificus ,fiquid�nbsp;^^eralitos � magnifie�tiamagnitudineffperotur. Ad b;fc liberalis utilisnbsp;alijs,et contodiw magis /ludet, cu mamifici blura hebe dd ahorn uolu

in arena exbibent,gui mas Romanorum maxime principiimfiiit.QJi'^ quant autem magnificus liberalisq- iucundus e� uterq; popularibM^^^^'nbsp;ralis tarnen propter folam utilitatem, qua eum cui dat,^pepe,nbsp;turn afficit,magnificus uer� ctiam propter uoluptatem. TSlt;tm et porti�^'^�nbsp;ftratiC uiie cum publica c^priuatautilitate, crmagnificadonacV'^nbsp;accipientis comodisfimt,c:xludi,uenationesq;, accceterajfiedaculotv/^nbsp;genera ciuiiimuoluptatcm,atq; animorumrelaxationem,�negotijs ac^nbsp;boribus quierunt. Rd h�c liberalis erga alios nS aduerfum fe liberalitatc'^,nbsp;exercetycum magnificus etiam ftbifumptuofusfit, ut cum egregias fibigt;l*,nbsp;bcriscj- domos autamplas ui�as (edtficat,porticusq; priuatasflatuit.ofinbsp;bus � rebus fiicile apparet in quibits differant,in quo etiam conueniantnbsp;beralitas ZX magnificentia.De quanobisdicendum relmquitur.

mmuniendis urbibus maximi fiuntfiumptus,quo d' ues ab ho�ibus tutiores fint.Sed clafiis comparandie uidoriaairbium z?�**nbsp;niendarum fiecuritas,acfialus ciuium, finis uidetur,cum magnificentite�'.nbsp;nis fit,ut cieterarum uirtutumgratuitus.Siquidem magnificus magna ejpnbsp;at,quia per fe pulchrum id fit,quia dignimt,quia generof am,hoc folo co^nbsp;tentus,quod magna effecerit, quodq^ in iUis efficiendis decenterfefigc/�nbsp;rit,poteft tarnen zr magnificentilt;e locus fuus effe, in tedificanda, atq;nbsp;ftruenda claffe, quod M. Antonius, qui Aegyptwn cum Cleopatra tenuiigt;nbsp;declarauit zf in con/lruendis moenibus,id quod Babylonis tmri maxn^nbsp;cum admiratione hominum docuere.

i quibufdam animaduertimus, licet ijdcm ipfi etiam in ijs, qu� maguifi' centite non funt,profi(ndendis pccunijs mirifice dcle�entur: modicita^nbsp;tem ipfa,lt;U(t ab animo, quiincispufillus eji,oritur ,aut ab anwl�i^

DE HAGNIF ICENTIA LIE� 255 fimiliaris iUiia quidctn uo�untiii efi m culpdMtti exterM uiSyCreanbsp;ncce�it�s gt;qute alumna c� 'mopice. Quo fit, ut pauper ntagnificiK eff� nc'nbsp;queat,funt enim ipfe diuiti� iu�rutnentuM admagni�centiam.At uentonbsp;fitas uitiii illud nondufuo nominefatis cxpreffiim -, inexplebilii pro'nbsp;��onis in huiu�wdi�umptibtu, ab animo totum e�. Ac tarnetfi �culta'nbsp;tes ipfce de�turcf non fuf!t,quoddifficillbnum uidetur in tanta di�ipatio-tieitamenquielaus eins e�e potefi,qui nwdum ac menfuratn�onteabi�nbsp;fit, quinu�um deniqs deleHum habeti E� enim ut rerutn caterarum,�cnbsp;fumptus ratio tenenda, operu aemuneru dele�us habendus.t^am etfinbsp;magnifuKptu� magnificum decent,quando ijsfine, fieri maffia nequeat,nbsp;nihiltamen iure magnuin ijs, qua ad landcm pertinent,did pote�, quodnbsp;gt;gt;ugt;do 4c menfurafua careat.Pcccatur igitur hac in parte prim�,quod necnbsp;^di,necmenfura ratio habeatur.Deindc,quod pecunia ipfanecquibusnbsp;t^tebui oportct,nec hone�i gratia e�und�tur. Qtto fit,ut nullus omninonbsp;�mptibiesipps deledusadhibeatur.Dij imnu)rtales,quant� pecunia fientnbsp;fnam,quantacum turpitudine i^ero Domitius Augu�us effiudit,cum im-puri�imumi�ud �cdaculum comentuslacumeffigt;dit,trircmesq;dcdu'nbsp;ieit, quas nuda mulieres,nodurno tempore ad tneenfios cercos remis agenbsp;i'ent.Quid�edaculohocimpurius,dutfiumptibustanfisperditiusdicas^nbsp;AthenicnfiemDcmademtradunt,mirificampecunia uiminres turpi�i-gt;nas contuli�e,cuius lUa una profifio docere fatis pote�,quam non folumnbsp;immoderate,uerumetiam improbe pecunijs ufiusfiterit.iJam lege cautumnbsp;Athenis cu c�et,ne qui peregrinus ludis publicis in theatro fialtaret', millenbsp;drachmarum multa indida ei, qui ludos ederet. Uemades ludis fuis cen~nbsp;tumpereffrinos,quifdlt�rent,mercedecondu�los,intheatrum induxit�nbsp;centiesmdle drachmis exolutis. Quid hac pro��one improbiuslNecnbsp;tnihi Alexander Hlt;tccdo probandus omnino uidetur, cum Promachum binbsp;hacifiimum hominem ui�orem in uini certaminc,talenti corona donauit.nbsp;An cuiquam uideri iure pote�, dignum id preciumfui�e tarn foeda uido'nbsp;datquanquamfiincbris iHum pompa,in qua haege�a funt, excufare altnbsp;quofirta�imodopote�.varius Augu�us,qui�eliogabalus agnomind-tus e�,naucis onu�as mergi in portum iu�it, magni animi id e�e dicensinbsp;Qtlt;o quid uanitts did pc�it, uix intelligo. C. qui Tiberio Auguflo fuccefi-fit,intra annum,opes illas immenfas � Tiberio conge�as,ac uiciesfipticsnbsp;�lilliesfeflerti� abfiumpfit. Quid mirumlqui Liburnicarum nauiumgemnbsp;�latis puppibus,ac diuerficoloribusuelis uterctur, in quitus etiamTher'nbsp;��as,porticus actriclinia maffialaxitate�atui�et, uitibusetiam,dcpO'nbsp;��'Jiris arbufculii dij^ofitis,quarMn umbra dc die tedus, atq; inter cho'

YOSyV can tui litora CMpdnitC comejjdbuftdui difMrreret. Idem i-f� f truendiipr�torijs,(ic uiUis nihil peiifi habuit, excifie nipes duri�i�gt;�nbsp;(ilicii. Vlontes alibiddplantvnt ufque fubuer�. alibi terne aggeftion^nbsp;campi fnontiimiiugi�ie^uati. Moles ia��profitndo, cr ^fiuofomdri-Atqueh�comnia tantaceleritate,ut capitale e�ctcaufam tarditatidc'nbsp;di{J�,deni^ueadea ef�ciendainfenti�imui erat,qu� cjtudem fieri nt'nbsp;quaquam poffe ex aliorum iudicio mteUigeret. Ht� cxcmplis abunde ntdnbsp;ni�fitemfit,huiufnu)di homines perdere pecuniam,!!^ per m�miam difdnbsp;pare, non ea magnifi�e ut i, at que id totum ,quodagunt,ad turpifiimangt;nbsp;uoluptatem,oflentationemcj;re�rre,dum autmagnianimi uideri uo'nbsp;tunt, out diuitias fuasofientant, nonminits turpitcriqu�minaniter^^^nbsp;quibus quidemipfis deleHtem nuUumhaberi, multa docent. Quipptnbsp;cutn M� ifi, qtt� out pariemhoneftafiunt, aut qua publice priuatim'ue nul'nbsp;lo nwdo conducunt, aut in quibus nihil uerie laudis, nihil me ft dccori,ef'nbsp;fiifi�imifunttac tametfi htecip�a�rtaf�cm�unt, tarnen dum oftentarcnbsp;pecunias^etr�cultates fi{asuolunt,atque ad �uiadmirationem trahertnbsp;tniiltitudinemftudent,aliumquam quimagnificenti� ef�e debet,fineiUnbsp;quarunt, os' pr�ter modtvm ac decus plurma effundunt, ctm ijdem ipfinbsp;inquibuslargoseft�paref�ct,manu�epe contrahant. Quidquodinpiftnbsp;uisper�epe, er in quibus minime dccet,fupra quam par eft,nualta confi'-runt : in magnis autem, nunc nimij, nunc remi�i admodiem �unt, ade�nbsp;nihil ciem ratione agunt, nihil refinent penfi. Hw diilis,ad magnificeU'nbsp;tiamredeamus.

DE HAGNinCENTlA LIB. 235 efi,utcripfuM lat�udineco/itinciitur. Ipfdoutem latitudocum d�g�n�r� qudntitdtK fit, indicio eji cr medium ipfum gencrii efie dufdem.nbsp;PojT�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e:y- pciruum ad idemgeniit refiruntitr. dnp fit, ut cuM

medium, ntdgmml^ eodein continciinturg�n�r�, mediocritdf, qute � me dioducitur,ad qMntitdtemreftrenddfit:ex quopldn�confc^uitur,t{tnbsp;inmdgnisetidmfumptibusfit medium inuenire, quodqui fcqudtur, utnbsp;mediocritdtem idem ip/� feqiidtur necejj� eft : nihil dUtem mdgntim, cuiuinbsp;^'onfit medium dliquod, neq; uUd fine medio mdgnitudocjl. Ad hlt;�c/tnbsp;pJmw, de nimium quio qudntitdtii quidem funt, dicuntiir rdtione men-furie,omnis enim qudntitai menfurdbilis efl.e:^ mdgnum quoq- cum mennbsp;furd comprchenddtur, dimenfionemfudm hdbebit. In omni dulem dimennbsp;fioneefiplut deminuif inuenire, ergo medium quod inter utrun�p connbsp;�ittiitur,cum inneutrdmpdrtemreceddt,idq; inmdgnifetidmimpenfisnbsp;^ontingerenecefieeR. Qjiocircdetidminmdgnii fumptibut, in quibutnbsp;tndgttificM uerfdtur, mediocritM [equendd eft ,[quie ui cteterdrum uirtu-tum,fic etidm md�iificentite moderdtrix eft.

Vw dutem md^os fieri fumptut pluribut 'm rebut con t'mgdt, uidendum relinquitur,quibut 'm rebut md-gnificut pecunidm fudm impenddt,qudm non folumnbsp;i �ben ter ab eo impendi,uerumetidm fingulari cum uo-luptate e:^ ftudio uolumus, dekildnt enim pukhrct

er md^ifica: quid dUtem pulchriut, ac dek�idbiliui,qudm mdgna �ce-rei qutefi dele ftdnt, cumfimmto ctiam ftudio, utfidnt neceffdrium uidc' tur. Impenduntur dutem pecunitc, ut fiftum eft, pluribut i� rebut, ut 01nbsp;compdwmiw pr�dijs, quod fR locuplctit, er bonipdtrit�milidt ,ut 'mnbsp;foemendis mercibut, quod eft diuitis mercdtork, t� quibtit quidem plu-y'imi^dcmdx'imi fiuntfiM�ptui,quod tarnen mdgnifici no eft, cumfi.nteiutnbsp;tnagM potiuttum opera,tumdond,dquibut md�tificut dicitur- qudm-uit dut in magnifi�t operibut potiut ac libetiut uerfetur, tdme 'm magiiitnbsp;�tid confirendit donk anmii fui magnitudimem non minut fepc,q hben-tcr oftendet. Erit igitor hic md^ifici uiri cdmput, 'm quo er animi nut-gnitud'mem exercebit, er fumptus ntdffios iUo� quidentnbsp;�ciet,dctum�cere fe,tumficifi'e

ipfd pptident ntdgnd dc dignd[timpttbtts iudicentur, Siquidcm uaiiu e�^^gt; e:r multa reprehenfione dignum id comittere,ut gult;e mdgnitudo in fuift'nbsp;ptibm per/fe�ld eft^ed in operibui, propter quu; tdnti�,6li fimiptui fuubnbsp;non foluntnon pcrlficiatur, uerumetiam db omniha defiderctur.Qitift'nbsp;etidm id ejfe mdgnifici ingeniu,ed uo�untdf, gt �udium debet, ut du/nt o'

cendi rdtio�ttA eo long� dliend, nei^ enim dliter operd ipfd eudfurd funt cumdignitdtei:^'decore. Qjfinetidinidfludendivm,dcpriefldndum eftgt;nbsp;ut iUd uifentibus dc contetnpldntibus ddmirdtionem pdridnt, quod Virgi'nbsp;lias quoep uult oflendere, cum dif.min^�l;

murisb^eapolim cingere, cldm tdmenid ftuderet,!*^ noud ue��igdlid rdtione hdcciuibusimponerett quixres nonnihil ded'nbsp;iusbeneuolentid, Gfgloriddetrdxit. Sednec Iduddri qudmuis honefi^nbsp;f�fceptd pojfunt operd, fi quee in ed con�runtur pecuni�,per rdpindf}nbsp;ciuium iniuridm coinpdrentur. Robertusprinceps Sdlernitdtuts, cuntf��*,nbsp;gnificdnt �^edpolidomutn itdificdffet, dd c�den^nt, comportdnddm^nbsp;�MCdnid tndteridm,dUdre, dtq; impotenter populdribus fuis ufus dicitf*^'nbsp;Contrd,'Vrfat^oldnused iuflitid ufuse�,utneldpis quident unus iffnbsp;1dndfilldS�deisd.feinchodtds,niffolutdniercedecoie�lusf�erii,tdnK^'nbsp;Robertas �mdnt quident liberdlis principis �bi uindicdrdt, Vrfus dut^

DE MAGNIFICENTIA LIB. 2$7 �um Eftcitfcm deVerrdrienfibia audio, quibu! �miliareis t^uofdam fuosnbsp;donauit. Qi^is hocnonlaudeti donanditainen atlt;j; �dificandi caufa, nonnbsp;caruit turpitudine, Siquid� conciliatos l�os ei per flore atatis jatii coftat^

In �ciendis jumptibui fl'quendatn e�e ut Uitat em etiam pu-blicam,e::romaturetinendum. Cap. vnr.

Idere etiam oportet no modo ut honefti gratia flimptut : fulcipiantur,careantqi iniuftitia, uerum ut in ea con�nbsp;� rantur opera, quorum ufti tum utilis ac nece�ariui uinbsp;: deatur,tu ratio cur fufceptafiterint, probari iurepo�nbsp;fit,proflindere enbn multam pecuniam, in qutemini-�ne op!t{ flt,qu�qi nuUiuifint ufus, hominii efl mconfiderati,atq; ingenijnbsp;parum compofiiti.yiulta tarnen � principibui ciuitatum ac rcgibue fiunt,nbsp;tton tamutilitatis, atq-, commodorum gratia, quam tpfius ornatm : undenbsp;quimagnificentiteftudcntyajpeiiuiplurimum confiUunt,quamuis er o^-pera quidem ipla,quie publtc� utilitatie fufeepta flint gratia, dum ea fint,nbsp;qu�admdgnificenti�]fle�lent,magnitudinemquoq- pr� fleferre debe�t,nbsp;Oquot; Ifleciem i!lam,qu� decorem,atq; ornatum ref�rat.Tulere laudem Ro-manorum quidam principum � cloacii,quarum ut uflk foliM qu�ritur,ficnbsp;nuUui exigitur ornattM.Amplitudo tarnen ipfa, er excurfu5/flatiofl{i,firnbsp;fnaq; concameratio pofliint autoremdemagnificentiacommendarejC^nbsp;quanquam cloac� quidem ipflecarent ornatu, non medioeri tarnen ornd'nbsp;ntentoflunturbibui.

Vw igitur magnifleentia in �iwptibui magnii illii qui' dem �cicndi'5 uerfl'tur, necefle e/i,hanc ipfltm magnitunbsp;dinem cum primis flumptuofltm cjfie,ctiam cum dignitanbsp;te,fine qua ncc admirationi effie, nee commendari rcHenbsp;poteft.'Di�titas autem ipfa rebue hii pr�cipuc compd'

fatur,ornatu,amplitudme,materi�pr�ftantia,operiiperennitatc.'Nant flneartificiomhilnec^ paruum,neq; magnum laudarircilepotefl.Qvoinbsp;tnint caret omatu,ac pufiUum efl,quodqi uili conflat � materia,nullamqinbsp;perentjitatem promittit, magn� profl�i� ncq; e�epote�, neq; haberiiu-fe debet.Et in ornatu quidem cubic maxime opm comendet, modum ex-ee�iffl etiam laudabileefl,cumuideamuinaturam ipfamornatui acpul'nbsp;fbritudini mirum i/n modum fludui�e,quod in amplitudine ubi ea exupC'nbsp;lt;tdntiorflterit,llt;tud(iri no potefl,cu detrahat operts dig^itati,nec autorem

opcris mimif, quim drchite�um accufet ,�ng!ilK enim in rcbuf nwd� ntcnfurdm ineffe pdreji.ln mdterid quoq^ multti efl cottocdtum : qu^eubtnbsp;ttilior dc miiws�ic�dtd�(erit,detrdhit dMori,qud in pdrte minime deed-Siquidem in dudritia fu�jicionem eum ddducit, quodeo eft deterius, quo^nbsp;mdgnifici proprium e� non id uidere, dut curdrequdnti quid uenidt, dUtnbsp;qud uid pecunia pdrcdtur,fed ut opus qudmputcherrimu eudddt, Roamp;fi*nbsp;tus princeps Sdlernitdnusnon mediocriter dccufdtur, quodin tedibUSnbsp;fiedpolitdnis multd � Idpide ignobili,qud: murmor requirercnt,fieri pdfinbsp;fiesfit, quodAntoneSum filium ciusdccufdntem non �meldudiui,cum idnbsp;fecmenddturum diceret.Perennit�ti quoquepro�gt;icicndu/m qudm�igt;nbsp;docere iUud pote�, quod nominis, dc�mceperpetuitdti generofi�imuinbsp;quifq; prlt;ecipue intentus e�, cuius etidm cupiditds homini e� in�itd : ddnbsp;h�c �dificid pra�riim publicd, quo diuturniord �tnt,eo mdior� Idudetnnbsp;cedificdnti d�erunt. Quibus dutem rebus perennitds ipft dut con�et, dutnbsp;compdrdripolfit, deq- bis omnibus fubtiliusdifferere, dlidrum eSl fiicul'nbsp;tdtum, qudrum tdmen rerum mdgnificum ipfiim ,fludiofum dc�ienteiffnbsp;ej� oportet, qudndoquidem turpe e� ignordre quibus rebus dd id peruf'nbsp;fiiendumfit,quod d�equifummopere cupidt. Etfcire quidem, td quod dfnbsp;tis proprium c�,fi e� drtificis,qudnto mdgis qui uirtutes ��dtur,quinbsp;gnis rebus intentus e�, rerum ipfmm hdbere cognitionem decett ncinonbsp;enimii�ciensdgere rede pote�. Nec�quidcdfu, duttemereredefuccefnbsp;ferit, ed Idus dgentis ed. Quocircd mdgnificum ipfum, GT hdrum reruntnbsp;fludiofum e�e decet,?^ in primis feire qi�dfedign�fit.E� dutem Mdg�nbsp;ficodignum, no inpdruismodicis'ue, fed inqs,qu�G^fjnt,G!'uidedntufnbsp;ittdgnd cum dignitdtefefegerere.

Pfd dUtem dignitds, dc qua nuncdgimus, necuno modo confidcrdndde�,Grpturtbusfimulrebuscompdrdtiif-tgt;tdmGrdutorisperfon� rdtiohdbendde�,dcuideH'nbsp;d�fiLcultdtes,ne ridiculusfidt,fi dutfui,mdiorumq; obnbsp;Ilui�dtur, dutoperiincepto�cultdtesmdximteimpi^'nbsp;res fint. Tgt;ccent enim reges regid, gt mdgnosfumptus �cere eius e�,

pecuni� d�dtim fuppetdnt .Secus dutem dgere quid e� dliud, qudmi rt' dd rdtione �ongius deficderciBelflorius Siculus,homo non indodus,in^^nbsp;nio tdmen nonfdtis con�dnti,cum non mdldm pccunicefummdm �bi coifi'nbsp;pdrdffet,fenex idm mdgnificdm Cdtime domum inchoduit�n cuius idc�f^nbsp;, iis�nddmcntiSiOmiiem ittdmfummdm dbfumpfit, qud dbfumptd cumnbsp;incepi^

DE JS�AGNIFICENTIA LIB. 239. incepto dc�itijjetydccufdrcturqidfainiluri ^uoddmfuo,lt;iuod tMtdWnbsp;inolcm, qu� regidf �cul�tes exigcret uir priuatus, zr houd mdgnd cumnbsp;e�et. AtdnquitJ^oc ipfmn dgo,t(tub� � uita excejjerim,md'nbsp;gnum quendd meft�ff�uimmhii �^nddinentis po�eri fu�picentur. Va'nbsp;mm fdn� dc ridiculum propo�tivm.vidcndwm efl igitur, utfumptm pro.nbsp;�cultdtibus fidnt, cropui ip�mdutoremdccedt. Uciniu^ iBetonfor,nbsp;qudmmMsditi�imuse/p:�ifie/J'et,fepu[chrum^eiiif�adtdttbuxre/}gt;ottnbsp;^et,tetds tdmen it�i nihil indi�tius iudicduit, qudm ignobili�imuittnbsp;hominem idcere tdm regic,underei ob indignitdtem Poctd illc:nbsp;Mdrmarfo Idcinui tuniulo idcet,dt Cdto pdruo,

Et h�c quidem retiti�nd� dignitdtis,qiM quibufddm placet dpelldre de eentidm, con�derdtio primd efl.Hdbendd eft etidm operum rdtio, ut di'nbsp;gnaipfdfint. Acmihiquidcmdignitdioperuuidetur duplici modo qu�'nbsp;t'cndd eife.Altero,� qit� operd dignd�^u,dc fufccptufunt,�dcndd fufcinbsp;pidntur.dltero,� ubi di�td ipfduifd�erint, dcceddt dignitd^ iUd, qua exnbsp;amplitudinc,mdteri� pr�fidntid,orndtu, percnnitdte, drtificioc^i compdnbsp;rdrhdti^i decedere operibui ip�s diximui.lMcti^ etidm ip�c ubi ejuid �di'nbsp;ficctur,^}' tempord�di�cdndi con�derdndd funt. Ndm er locd,zj' temnbsp;poTd dignitdtem dfferunt, � eor� rdtio hdbedtur: contrd�ndignitdtem'itcnbsp;fedefentientiumhominumdccu�dtionempdriuntf�ncgligdtur. Athenlsnbsp;in drec, Kom� in Cdpitolio, Athenienfer PdUddi, Komduui rex templdnbsp;loui pofuit,mdgnd cu dignitdte locoru ipforu/m.Annibdle rem Komdndmnbsp;Uexdnte,quid fieri potuiffet mdigniw, qudm adificundi in urbc Thcdtri,nbsp;dutfiernenddrumper Itdlidmuidrumcurdmfufcipcret qu�quidemnonnbsp;cdldtnitoforum,fed�licium funt temporu. Siquidem in publico lu�u iu-fiititi indicitur,no exorMturfcend.Videndu etid nonfol� ut hdbedtur ranbsp;tio�cultdtu in fiifcipiedii operibuidieruutfumptiis ip�,ut quide �erint,nbsp;�c etiddppdredtmdgni,intclligdturq;,ut didueft, cu uoluptdtc fieri, ernbsp;quidem tdntd,qu� dum operi intendit, du pulchritudini dtq^ orndtui pronbsp;ljgt;icit,indicet deffiicienti� qud� qudnd� pecunidru cf�indenddru.Trddutnbsp;Cofmu tlorcntinum�epiui ad feuocdre con�uef�e�bros operarios, drchinbsp;te�os,eosq; blande dc comiter alloqui, atq; hortari folitu non folu ut pronbsp;be,uer� ut propere operam ndudrent.quid cc�drent,dc� pec�ni� ucllentnbsp;ߣ pdrcerelEx hii poti�imum rebia dtq; in bis querendd, dc cofiderannbsp;dd mihi dignitdi uidetur, er qu� d nonnuUis, ut dixi, dccentid uoedtur.nbsp;'^tMtem h�C ipfd pdriunt dignitdtem, �cdignitdi undiqiie �bi con�cMrnbsp;�^�^nirdtionem, Md^i eninfumptiK, es� opera ipfd magna, eadem'que

24� IO� lOVIANI PONTANI ex c^egMnbsp;nbsp;nbsp;peregrine ntutcriMrtificiole, uarie ac decenter orndtd lo'

cis editis imminentid, firtniter,cr ad perp etui tdtem pof�tdtnon ipfd modo cenfentur admirdbiliadter� autores ipfosddmirdbikisfrciunt,guos d�^tlt;�^nbsp;genus omnc hominu Idudibus eti� mirificis profequdtur. Quid quod ddinbsp;ficid ippi ubi eiufmodi�ierint remoti�imis � terris hommes,dd f a jjteild'nbsp;atlum dtq- ddmn-dtioncm trdhunt, de turn Po�tds, turn rerum feriptortfnbsp;ddfui connncnddtionem inuitdnt.

ViCdutemoperdmdgnificoritf�nt proprid,diflindliu^ dicenddfunt,quori{ dlid publicdfunt, dlid priudtd:publinbsp;cd, utporticuf, templa,moles in ntdre id��ce,uiieflrdtlt;Cgt;nbsp;t^�^^^^�^gt;f�^�^lt;^�^^^lt;^it�fuodidlid:priudtd,utadesmdgttinbsp;fiae,utuiܣfumptuofe, turres,fepulchrd. Quofitdttnbsp;qui mdgnificifunt, in illis pr^cipuc uerfentur operibus, qute diutius fuit

pemidnfurd. quo en�n diuturniord,eo pviecldriordfunt, ziS' eorum qui' dem ufus quo diuturnior,eo mdgisnbsp;nbsp;nbsp;operd, e:s� dutores ipfos common'

ddt.lionfdtishdbuitCtefdrexiccdrePontindm pdludem,qud�rcmirant , ininedam uicinispopu�is confuluit,fcdper mediumilldm ftrduit uidtitnbsp;pontibus plurimis ere�lis, quo iter in urbem er breuius effct,er' commO'nbsp;dius.Qaorum uediigid cum hodic quoq; �nguldri etvm mdgnificentid p/�nbsp;ribus im locis extent, ipfd ctidm ruind ddmirdtioni uidenttbus, dtq^ con'nbsp;templdntibusfunt. Imperdtor CUudius trigintd hommum milid undecint^nbsp;annis in opere continuo hdbuit, dum luctnum Idcum cmittere ftudet, quinbsp;finitimos dgros fepenumero inundabdt.Mdnent nunc quoq^ uefligid, cifnbsp;beneficium multis etidm feculis permdnebit. Quid ddmirdbilius mter Vfnbsp;bis Remue monimontd, qudm tot aqudrum duilus, quorum dltitudo qui'nbsp;bufddm in locis pedum centum noueni fitiffetrdditur. Proditum efl memonbsp;riie Conftdntinum Ai^t^um quo moles illd Ryzdntina diuturniorfiituf^nbsp;effet,�litore'Bdidno,T?utco�anumpulueremnduibus comportdndumcU'nbsp;rd�e,ut eo calci immiftoftrudurd effet folidior, ddeo pecuni� non pepef'nbsp;cit.Apulid,Sdmnium, Cdmpania tefiaturmagnificenti�imos �^erucCyt^nbsp;Troianifimptus in uijs fternendis,in pontibus fiieicdis,f!ngulis paffuuitnbsp;tnilibus columna crc{ia,qud paffutvm numerus notabatur. Memorianbsp;multis in locis inter'Baiands,dtq; Puteolanas ruin�s fiflulteplumbea: mt'nbsp;r� cra�itudinis inuentcefunt, in quibus Claudif Augudi notnen feriptuf*nbsp;erat. Ve�igid enim ipfa latcritia:fubflrudionis,in Sarnenfibus,t^(ddili^�nbsp;. utiji Acerranisfinibusioc tum fubterrdneijficcuS}tivm montes pluribi*^nbsp;loc�

DE HAGNin CENTIA LIB* 24t toci� perfirati ojlaidut il qKddrdgintit nji��ilns pa/fuum c�tinu�fMn,amp;nbsp;guident 'ampli�imuitquaru du�ium gt; qui Neapolim primo, deinde PhUonbsp;los,B�!�t, CumdtiGT� /�tirfa per liUuf adificia deriuatusefi. Qtt.id ther'nbsp;Wi� re�ram � Romanis principibus adificatM Romlt;e,aut in Rdianis,Cunbsp;tnanisq; littoribusf quid portus manufi�os,ut boflienlim,atqi Pirg�fem,nbsp;Q�id mo!em iBam luliam tucrinum ad lacumi Et, ut inquit virgiUw,nbsp;'f'otmunitamanupra�ruptisoppidafaxis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**

Annibalmurorurn magnitudine deterritui,mutauitcon�liumobfi' �iendie Ncdpo�s ,N4(M B�i�gt;gt;/oz�i� m�ri inter i�a orbis J�e�acula re�runnbsp;^f-Re�rturadMarcumCocceiu( nefeiaman is f�erit Marcus Cocceiuinbsp;Augufii auus,qui Rom^eaquaru curam habuit, tulit^ maximamnbsp;^rchite��ur� laudem ) re�rtur inquam adhunc �uead alium Cocceiwn,nbsp;�^pta ^^eapolitana, �c enim ab accolis uocatur,mirii/m quidem opus, zyquot;nbsp;fter�eientibus commodum. Rxtat altera ctiam crypta, quee Scidni did'nbsp;inr, qua parte Pau�lypus mow mi mare protenditur, cuius tranfitus obnbsp;fuinas impeditus eil. �n agro Cumano cr fecundum Auemum lacum,�'nbsp;mili opere duobus in locis nobilifiimte extant crypt�, quasuetuflasma'nbsp;gtift ex parte conficit.CiU�equidem mirum artifidum,ingentesfMnptus,nbsp;gt;�agnum publici boni�udium prie fe�runt.Jnuenio apud bonos autores,nbsp;^�troltvm Ga�orimi regem cognomento Mdgti w, Rheni ad Maguntiamnbsp;dpas pote iunxijje, qua parte quingentos pdffusfluminis latitudo patet.nbsp;Ad urbis magnificentiam ey' ciuiivm, ac etiam peregrinorum ufum pluri-�Whw contulere tot porticus ttvm 4 priuatis ciuibus, twm � principibus�-^�.Ncc �1 �rfce�olu Roma, fed in diuer�s �tali� locis amphitheatra ex-tant,quamuis maiori � parte diruta, quihts ledificandis nuUos letatis no'nbsp;firlt;e reges fatis e/fe dicas.Ruinie Raiani,ac Puteolani littoris deterrere abnbsp;*dificando locupleti�imos quofq^ pojfunt. Aetatc no�ra CofmusPloreU'nbsp;^f^usimitatuscfl prifeam magnificentiam,tumin condendis templisacnbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;'fiHis, tum i� bibliothecis �eiendis: necfdlu imitatus,fed,ut mihi uidetur,

primtts reuocauit morem conuertendi priuatas diuitias ad publicum bo num, atq; ad patriie ornamentum,quem non pauci, quanquam minore Mlnbsp;reconflituthimitariftudent.Sumptuo/i�imus�itincogendislibrisPtO'nbsp;lemieus,�atuendaq� Alexandrina bibliotheca. Tulit Lucullus inter aliasnbsp;f^lendoris ac'magni�centiie laudes hanc quoq^, comparata numerofa,nbsp;ornata bibliotheca,qute cundis patere t ,ftatutis eti� porticibus ad dc'nbsp;^^butandum. Paruw contentus Augufius,templum illud nobili�imumnbsp;^Minis in palatio iedificalfe,et�rum cum lede Martis ultoris,a�dem^nbsp;i �Mij louis in Capitolio, acporticum ckw L4t(K4,GrifW5,- bibliothC'nbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H

242- IO� lOVIANI PONTANI cHitnultdetidm defu�pccuni�. ali�nafuhfjominetedificdnddcur�uit,�^nbsp;porticiim,ba�licam^ fub iMci�et Caij nomine, item l,iui�,z^ O�laui^�nbsp;actheatrimtl�arcelli.Qumetiamddcoercendiit Tyberis inundationchnbsp;eins dlueu no folum repurgauit,fed ripas quo^,quo liberior curfm ejjettnbsp;laxauit. Viam ita flamimam Ariminn u[q; muniuit. Ad h�c tedeis facrdfnbsp;uetftflatecoUaplatMt incendijs obfumptM reflituit,reftitutasc^ opalennbsp;ti�imisdonisornauit,flqHidem,ut Suetonius reflrt, inCapitoliniloui^nbsp;C��am,fedecimmiUiapondoauri,gemmas^ acmargaritasquingentitsnbsp;H�S una donationecontulerit.Qiainetiaprincipes tunc ciuitatis ad tna'nbsp;gnificentiain hortatus eftdn ijs Marcum Agrippam, � quo conditum RO'nbsp;m� templum etiam nunc mtegrii/m extat. ll�cfunt publicoru monumen'nbsp;torum exempta, inqu� uidctur magnificent ia cxercenda. Reliquum cflgt;nbsp;utaliquid etiam de priuatis dicamus. �^lam etfi magnificcntia in publiainbsp;maxime operibits enitefcit, tarnen cum urbanas �des,tum uillas magnifi'nbsp;ce acpro dignitate flrudas,exornatas^ habere magnificum uolumut'nbsp;quie zy� urbi funt ornamento,e:f' domino pariunt autoritatem, ad h�c q�inbsp;diuitijs alfluat,qui fite principibits ciuitatis, huic fordida zxangifi^nbsp;domus dehoneftamento eftiuidetur enim indicium e�e tum auari,tum ab'nbsp;iedi animi,parcius tarnen propter hunc ipfiim Aiiguftu loquimur, quetnnbsp;modicis habitafj� icdibus confi�t grauatum ampla, ziX opero�t pretoria''nbsp;quippe quem Suetonius refirat diruifie ad folum ea,qu� � lulia nepte pi'Onbsp;fiflus extru{{aelfent.Contra,lulius Ctefar,uill��fe magnis fumptibusii^nbsp;Nemorenfliedificatam atifi abfolutam,diruiiu�it,quod animo fuoncfnbsp;plenefatisfiiceret.. Refirt Cicero multum contulifie autoritatisnbsp;ti� interciueis C.O(lauioquod domum magnificcon tedificafiet. Ad C�quot;nbsp;fmi autoritatem addidere plurimu tum uiUte diner fis in locis ab ip�o a;dl'nbsp;ficatiefingulari cum magnificentia,ttim domus,in qua condenda per ttelfinbsp;flum atq; obliteratum iamftruHurte morern modumq; reuocauit, qui tn^'nbsp;bi id uidetur egifie, ut difierent po�eri, qua uia cedificarent .�ero^'nbsp;gufius in if s omnibus fwtajfi etiam nimius flut,cuius magnitudo, tan'nbsp;tumq; magnificentia; fiudium accufandum non efi, ittud defiderandV''''*nbsp;fgt;otius,ut tnodum in ifs retinuiff�t. C. Mecoenas tum 'm alijs nudtis tn^^nbsp;tnagnificenti� laudcm, tum in turri i�a editi�ima, qu� � po�eris Mettt'nbsp;ttatianadiitaefl. Pcrufi�,Senis, er'm alijsquibu�dam itali� urbib'^�^nbsp;qu�hodie etiam manent,editi�tm� turrespr��eftrreuidentur laudifinbsp;ifl�e datum egregijs ciuibus quadratam turrim crexifieajua in re uidettti^nbsp;mihidealtitudinepoti�imum inter �e contendiffe.Sepulchra

DE WAGT��picenTIA LXB* 245 ffiirum tamen inmodumadurbium orn�t um cott�runt,qu^e mdiores no^nbsp;flrifdcrd efjiuoluers, ciintirificeintqucind�uimhtibetttcxcitandiAduir'nbsp;tutem �r glori�m, pr^fcrtim ubi benemeritit pofitd funt, tantum tomennbsp;potuit iniquitos temporum, cr hominum ipforum ignauio otdf improbi~nbsp;toi,ut in eorum ruinoi �tos fuperior,tdnqudm inflru�to milite octormennbsp;tismfliiimteriMde�pertotom Jtdltdmpafim dirutoztrproflratoio-c^ntdn quibiu eptidcm ftoturndii uidcndum ejl,cd ut ratio babeatur, tjuanbsp;�fttie tum eiui,cui ft:dtuitur,tum �ui,qui �dtuit,re{i� confulatur. Maufonbsp;^^hocPyramidumfrtnoni�cumip�s litcrisnonextinguetur. ftiosfiii^nbsp;�quot; quidcm probdti�imtis.extruen^rum fiuc troph^eorum�ue arcuum,nbsp;^ni hodie triumphales dicuntur, guippe qui e/J�nt rcrutn geflarum menunbsp;^ntd, �� quibus quanta magnificentia maiores noUri uflf�erint, arcusnbsp;^pfi docent, Q�id admirabiltus marmoreis tUis colunis ,quce duo: Romlt;enbsp;�nt rcliquie,quie mihi quidcm tu ob altitudin�, turn obfcalpturo: elegan-^iam ac uarietatem ,Gr ob ipfom in primis raritatem, uidentur non urbinbsp;{blum,fed orbiipf� ornamento effepo�e.

Vamuis autem in his explicandis paulo /�erimus longio resgt;pldcet tarnen,quoniam de ifsoper�bus, quie magnifi'nbsp;corum funt,dilferuinius, quofdam etiam ex ipforum ma-gnificorum num�ro ref�rre ,ne fuis eos laudibus omninonbsp;defraudoffe uideamur. Vompeius omnes fui temporis

hoc genere laudis fuperauit, flrudaporticu nobili�imd,thedtroq;ma' ginficenti�imo. Au^�us Ctefar condendis, aut infiaurandis templis,nbsp;exornanda urbe omni genere magni�centiie, adeo excelluit, ut iureglo-natusfiierit, Vrbemfemarinoream reli��urum,qudm lateritiamaccc'nbsp;pijfet. Claudius C�far duccnda in urbem aqua, qute ab co Claudia didlanbsp;} multisabfs operibus cloruit. Nero Ccefar etiam nimius in toto hocnbsp;genere �ait. �Domitianus uideturcum fuperioribus Auguflisuolui�edenbsp;magnificentia certare. Traianus ut in nuBogenere laudis, fic in hoc pafinbsp;fits non cli,fe ab alijs fuperari, nifi Adrianttsfilius, cr patrem,nbsp;nbsp;nbsp;cmnes,

qui unquam fitere longtime anteee�iffet, cuius operibus cum orbis terra rummagnficatus,atq; iBu�ratuse�etpipfeinuno tontumTraianipatrisnbsp;templo nomen fuu infertbi uoluitmec uero minor �it Mrianus inftaurannbsp;ueterum a:dificifs,qu�mnouis�feconfiruendis.QJiodexcmplumfe'nbsp;^gt;itus efl etid Seuerus Auguflus,qui omneis adeis pubticas,quie uitio tent'nbsp;i�rum Idbebantur j inflaurauit. Inter Gracesautem maximam uidetw

H i

ItOidem tuliff� AthenienfisNicidf.'i^�tn in Fcricle non pxruu/m�difc tn�-gnificentixfludium�gnificire hoc potc�, guod uocdtus d populo in iu^i cium,obplurimos�d�ciorumfumpttic,Sint,mquit,m!hiip�,nonpopii'nbsp;to Athcnienfi,t(intifivmptus ��i,}�eiimq; opcribus ipfis nonwn infcribi-Artemi�a mulierum omnium mdgnificenti�imd mento did po�'ct,ni�fnbsp;t�ldudem hdnc inuidereeiuclit Semiramii.A�yrior� Kcginet. Acgyptio'nbsp;rttiM A�yriorum rfguw nt�gnificenti�m teftantur Pyramides. E plt;�'nbsp;fterioribta Auguflis,Probusimperdtor mir um in modum laudatufe�}nbsp;^Hod diuer�s in locii,pontes,templd, porticus regias conftruxerit, mid'nbsp;tortvm fluminum hoflidpdte�cerit,pdludes^; exiccduerit. Qwiwt�w i��nbsp;fepeliendo Arddione,quemfingulari certamine uicerat, animi magnitudenbsp;nem teflatus efl,�rudo fepulchro, cuius Utitudo trecentoru effet pedur�'nbsp;Uiocletidni etidm non pducd extdnt P.omie,dt(f in 'Delmdtid monimentd'nbsp;Theodo�ui quo(f; inter mdgni�cos principes iure coUocddus e�, tarnd�nbsp;Cdptd nuper Con�dntinopoli,multd dus montvmentd Turcdrum immdtti'nbsp;tds diruit.Pridericus Siculus,drcesdempld,regids etidm plurimas mdgni'nbsp;ficenti�ime d�e�dds reliquitmApulid, Cdldbrid,dtque Sicilid. Pdi^'nbsp;lus SecundusPonti�xP.omdnus,�lendorem quidem mdximu,dtq; cl('

quere tefldtdm po�et,immdturd mors e�idt.Puit etidm idcoldus tusmdgnus cf�vmptuo�usin pdrandabibliothecd, quam�ucce�brdK^nbsp;Cdli�uspducisdiebusdi�ipduit.De quoDominicusCdprdnicus,�dcd'nbsp;dos Cdrdindlis,cum inte�exif�et eum Pontificem credtum, d co�legio Cffnbsp;dindtiiem, quodeiusdegenerdntemcognoui��tdnimumyq �tue,inqd^�nbsp;�tuh�tuu creduere. ^y�us Ponti�x, qui Pdulo �ucce�idpontem, quinbsp;CO didus e�,�dt,uids urbis mdgna � pdrte�rduit,fepld quiedd noUdnbsp;CduitjUeterd in�durduit, nu�isq- in exorn�dd urbe, �vmptibus peper^h

DE MAGNIFICENTIA LIB. 24$ flurium opinio .itq; fententid, quid publics probetur. Qalt;c fit etidni eX'nbsp;pc�idtio, ne i'.ut�.mum purum curafi� uideumur, aut hominum de nobisnbsp;cp'mionein, quod temerurij ac paru pudcntis efl. Qhofit, ut idem hic ornbsp;mugnosnbsp;nbsp;nbsp;decenteis fivmptui,etMm in ijs,quiedd ritm, mores,publicuq;

inftitutu pertinent,�cere debeut : quie purs � mugnifico non modo neg�-gendu non efi:,ucrumetium diligenti�ime curundu. Quid cnim decentius, quum cum dijs immortuhbus mugnificc ugere t In toto hocgcnere uetcresnbsp;tum ^omuni tum Gru;ci mirum 'm modum claruere. Qifod oftenderuntnbsp;tot tuntuq; muncru Ddphosud Apollinemmiffu,tot ludi non �olum reli'nbsp;giofic uoti,uerivm mugnificenti�ime editi.fiept em lUi publicis epulis prtefinbsp;^i,quidnififiummum mugnificenti^ ftudium hue in purte ojlendcndu: denbsp;sluruuerunttQuid mugiftrutus iUi,quorum pen� omnis erut curu publicenbsp;edendorum munerum ? Skk temporibus rex Alphonfius uicit omnes tetU'nbsp;tis illius reges, tum 'm ijs compurundis, utq; exhibcndis,quie udfiicrificionbsp;htMi uppurutumnbsp;nbsp;nbsp;fiucerdotum Ifieiflurent ornutum, tum in deorum, uc

deurum ftutuis quus plurtmus, etr 'm ijsduodec'm upoSlolorum ex urgen to conflutus hubuit, nihil ^tus iUu uut fiucris fiolcnnibus, uut publicis ludisnbsp;db eo editis uidit mugnificentius.

'Vonium dutemin Ittdorum mentionemincidimus, ne h�c quidempursfiilentio � nobis prietereundu eft. L�-lnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'ii^Pfi��^b} quidempietut'tsgrutiufiuficipiuntur, utquos

Komuniuouebunt �OSS. utfieculdres,Mquihodiein fiucris fiolennibuslounnis'Buptift�'Plorenticecelebrun-tur,Rom� item, dc Ncapolt, ztr in plerisq^ �tulilt;e urbibus 'm honorem di'nbsp;uinceeuchuri�ite.Alif'm publicum fiuntciui�grdtium,utcquefires,ucfice'nbsp;mci,quibusuoluptus/}gt;eauntiumpropofituefi,undc/})e�uculu fiunt di'nbsp;^u.Horum etium�genere fiunt uenutiones,qu� 'm urenu exh!bc^ntur,etnbsp;nuumuchiu;,m quibus omnibus,quod olim Romunor� ftudium, qutefium'nbsp;ptuum mugnitudoftierit,ex ijs,qutefi�bijcM exemplis,fi,cile 'mtelligetur.nbsp;Pompeius in fteiluculis iUis celeberrimis uenutionem etiumexhibuit, dunbsp;(li in drenum elephunti, horrendumfiun� /pe�uculum, uc leones,quorumnbsp;mugnus numerus c^efits.Adriunus mille Athenis ftrus in ftudiomiUe itemnbsp;nutuli fiuo,amp;' gl�diutorium munus per fiex dies.Gordiunum fienioremnbsp;tdntu mugnificcntiuftifiTecomperio, ut eodem tempore ijfidem etium dic'

'm omnibus Hetruri�, Cumpunite, utque Vmbri� urbibus, Scenicos, I��f ndles ludos quutriduo dcderit.Quid did uut cxcogituri in hoc gc~nbsp;H �

nere mdgnificetttiui pote/l �ulitii Clt;e[dr cdidit fpccl.tculd unrij generiit Munui etidtn gUdidtoriutn) acludosper finguldsetidtn urbiiregionsnbsp;omnium I'mgudrum hiftrionibiK ddhibitis, Circenfeis uendtioncs dierumnbsp;qi{:nij;,ndumdchid lt;p(O(^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quo dedudis trircmibiK:,dc qult;i'

driremibM,pugndtiim e�, tdnto hominu dd�e�dndu confluxu, ut quod tedd eos non cdperent,fub tdbertidculK dgerent.

offieitur,utquimdgnificie�e uobint,nibil prseteri�ittcre,dut ncgligcre eoru debedttnbsp;qU�epopouIopldccre,ctquib!(sfpe�dndis dcle�drici'nbsp;uesfenfcrint,n6critdlienudeti-iumphii,denuptijs,denbsp;�tncribus,de cogidrijs,dondtiuis(ii dliquid dicere,ex�'nbsp;plispropojitis, quibusquidin�s decedt, mteUigicldrius po�it. Cori'nbsp;gidrium populo, dondtiuummiliti dprincipibus ddbdtur,utlt;:^mdgnifi'nbsp;centidm fudm tefldrentur,nbsp;nbsp;nbsp;i�or� �bi dnimos rdtione hdc concilidrent.

Aurelidnus Augu�us, cuius lUuddiilum peruulgdtum eft populo Romd' no fxturo nihil cfte Itetius, ter populo congidrium dedit, dd oleum,dcpd'nbsp;ncm, dddiditetidmporcindm, tunicds dlbdsmdnicdtds ,item dlterdinbsp;tunicds ex Afi-o dtcp Aegiptio lino, dd bxc ordrid, quibus populus Mere'nbsp;turddftuorem.RlexdnderSeuerus termilitibus dondtiuumdedit,iteittnbsp;populo congidrium, i� quo cdrnem quoq; diftribuit uix dnted pruibcri ftgt;nbsp;litdm.Cceftdr non femel dut plebi epulum dc f^mentu, dut militibus dottd'nbsp;tiuu/m. Rex Alexdnder nouemmi libus l�dcedonum dd conuiuiu uocdtisinbsp;fingulosdureaphidld donduit.Scduenidmusdd fttnerd. interpr�cldrdnbsp;ueterum'mftitutd ittud in primis commenddtionc Aigntvm,quodquorUnbsp;uitd ftdffetperjfedior, eoru fttnerd tum�priudtd, tum�publicd pccuni^tnbsp;mdgniftcefitius proft:quebdntur,ludis etidm editis,qui fkncbres funt didi.nbsp;Rdridnus in ijs ftcddculis, quu; in honorem Trdidnipdtris cdidit, bdlfinbsp;md,crcrocumpcrthcdtrigrddus dijfundi iuffit,mhonoremetidmfo'nbsp;crus dromdticd populo dedit.Sendtus,equcs,populus,milcs, nihil omiftt�nbsp;quodpr.eftdripolJeL.Sullceft{neriuideretur,Appdruit nominusftudiutnbsp;pompd etidm mdiorftiit in iulij dtq; oHduij fiincre. Sed in toto hoc gent'nbsp;reiUudmihi qoptimeinftttutumuidctur, quod eloquentes uiri ddh^ereiinbsp;tur,quimortuorumldudes,bencfti,{ldq' mdiortim, ordtionefudprofequ^_nbsp;rentur,dignum fttn� teftimonium uirtutis,?:^ dd benemerendum de hotninbsp;num genere no pdruum incitdmentwn. Omnis dutem fttnebris honor ddnbsp;uiuentei^

DE HAGNIFICENTIA LIB� 247 uiucntcis pertKct, ^uid enim �ut nihil fentienti confirai, Mt nuUo modonbsp;cnranti rcs htimanas fine c�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipf�i trMlt;jui�it(iteperfi-uatur,fiue con

tracrucietitrapud infiros.lAMorum enim lans h^reditariumbonumefif f^nippe cum liberinepotcsq; db illornm meritis comendarifoleant. Ita�^nbsp;iam i nde Athenienfe� Cecrope 'mftitutivm fi(it,uti demortui laudc in finenbsp;fe pricdicdretnr inter propin^uos. Ad hi�C pojleroru gratitudo cclebrannbsp;dis maiomm finer ibits nonparuma�tofiitur. Quidfquod turn hio ipfisnbsp;P�flerif,tum ciuibus dlijs ftmulus ddmouetnr,qiMft quidam ad benemc'nbsp;ftrndum de fiis etiam minoribu^. Quinetiam quod iniuftu uideretur ad-^fis mortuos ingrate agere, qui priuatimnbsp;nbsp;nbsp;public� plurtma perpc�i

^[fint inuita, acerba, ZX grauia, longe^ plurima,eaq; etiam maxima de-'^ent beneficia,exequiax ipfoi, qute^ infiriie diUse fint�ufta uocauere^ ^igna fan� appellatio,ref autem ipfa dignior, populi^ bene coflituti manbsp;^imepropria.Quid enim ciuibus ipfis aututilius,iatt decentius,qu�m innbsp;^a urbefuus efi uirtuti locits, eos qui genuerint, aluerint, in�ruxerint.nbsp;Ut optiiw m�ritas honoribus fuie profequi,aliosq; � pofteritate eti�ipfa,nbsp;uniuerfaq; ciuitate,dcipfodenilt;^ hominum genere ad hocipfum inuita-,nbsp;resHiOc eadem ratio benemeritis ciuibus Gf uiuis,cx mortuis ftatuas ere-xit acfepulchra-Siquidem in bene conftitutis urbibus public�,priuatim^nbsp;imaginum,ac fepukhrorum maximam curamcun�ii feculis uideofiijj�nbsp;habitam.Sed re^amus ad finera. Annibal quanquam barbarus atq^ im-manis Romanos � militibusfuis be�i iure ctefos, honore tamenfepulturlt;�nbsp;atq; exequiarum uacuos effe noluit,etidm in niedio beUi ipfius tej�u.Fro-bi� Augu/lus,Aradionem,quem fingularicertamine,ut iam dixi,pugn�snbsp;conficcrat,magntficenti�imo etiam fepulchro honefiauit. Hw cxemplis,nbsp;quibus res fuppetit,t�to ipfiuehementius excitari debent, turn ad fineranbsp;magnificecdenda,tumadextruendafepulchra,poncdas^ imagines. Annbsp;t�o�tlt;e quoqi,non ipfi in connnendationem uirtutis, atq^ tUufirium uiro-gt;'um te/�antur carminibus,Gr ludos �ditas in Heroumfineribus, zf couinbsp;Uia eti� habitaiEoq; ab Heroicis illis temporibus manaffe arbitrer, quodnbsp;hodie quoq; compluribus in Italia: oppidis feruatur, uti i�is ipfis finertinbsp;diebns propinquicomparatis epulis in mortui tedes coueniant ad difeumnbsp;bendum,ne quo genere honoris finus ipfum defiaudetur, quod ipfum adnbsp;eundem eti��ecropem refirtur, humato corpore, ac poft obdu�� terr�,nbsp;fitas illicfruges,epul� utfequeretur, quas inirct,ut Cicero refirt,nbsp;propinqui coronati. Alibi ab ijfdcm propinquis epula; opiparlt;e, cocinna-tantu mittutur,qbusfimilia ipfa, qutefinefta cft,uefcatur, ac dolorenbsp;^^'i^i,�iifm((nufan� cbfol�tionisgenus.ferdinandui rex i^eapolitanor^

�0� �fabcll^ [olum uxoris.dut Hdioiioriefili�,dt(^i Uippolyttenurtd nerd finguldri po/npa cdidit,uerum or TrdncifchZ^ Bldncx HcdioldtiO*nbsp;(jum �ucibui,l�ippolyt� ipfius pdreiJttbM,dc lodnni Ardgonite regip^'nbsp;truo,uidtthi� Hungdrite regigenero, Friderico qttoq- �ntperatori, quinbsp;uer�s dc longmquii in locis � uitd fnigrdrdnt,exequidfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qudddm tn�'

gnificentid,^lendorcq; perfoluit.ln hunc dutem ipfum Ferdindndtvm Al' phonfui filiin difficile explicdtu e�:, qudtn �ierit etidm effiu�a cumfupritnbsp;dcccni dc �eptem dureorum mittid in l�iu^ffintti e�ffiderit.Quo ingenercnbsp;ldudii,Chrt�idnintdximeexceUunt,qtiiquotdnnisbenedereligione}nertnbsp;tommhominuin�inebreis dies religio��imecolunt,memoriteqieorumnbsp;diuindm rem�ciunt,dris eiidm dc templis dicdtis,ddditd quoq; ludoritnfnbsp;editione, dc udcdtione operum.Toto tdmen hoc ingenere honoris, dc^iinbsp;titud'mis lUud diligenter uidendum e�, neobliti generis, dtq; ordinis ui'nbsp;dcdmur,tdmet� dliqudntulum m hoc exce�iffic,pictdti �rtdffie concedeit'nbsp;dum uidedtur,eiusq;, cui�miis�t,memoriie, qttdndo rdtione dlid merit�nbsp;i�iusgrdtidre�rrinequedt.ldmuer� imdgines dcmdgnificum ipfumfe'nbsp;peliendigeniK,quid dliud,qitdm publicum �int, dcpercnnetc�imoniutitnbsp;uirtutu/m, re�eq; �ilorum eius,qui exce�it � uitdf^dtitudinisq- eoruntnbsp;ip�orum,qui�dtudspo�tere,dut�dtuere�epulchrdimdximocumexcitdnbsp;�Knto uiuentium dd uirtutem, amp; gloridm,eiu�nodiq; dd honores in uiMnbsp;obituqiddipi�:endos.GeorgiusTrdpezuntius,rerumuetu�dr�uirdbuitnbsp;de�udio�(s,dudicntibus nobis ddole�centescum efficmui,non femel retulitnbsp;^^Zi�T^ �^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mtorem,Tomitdnos ciueis, Ouidio poct�, qui dpui

eosdiemobijffetiCoUdtd�publicopecunid propter ingenq nobilitdtetngt; tymbon,(Gr�coenimuerboutebdtur )mdgnifice�ruxijfednte oppidfnbsp;portdm in loco mdxime celcbri, qudmuis Ouidiits zy peregrinus effet,nbsp;db Impcrdtore'Romdnoprofcriptiis.Con�dt etidm Theodoricam regeitifnbsp;qudnqudm bdrbdrum, Komnniq; euerforem imperij dc Kduenn� con�i'nbsp;tuentemregmfui federn, Aiigufli tdmen fepulchrim RomiC in�durdit'nbsp;dum curdffie. auidt quod uetii�i�imus mosffiit in honorem dmici,dc bc'nbsp;nemeriticuiuffiidm uirifepulchrum ei�dtucre, non quodcoditiiUic citfnbsp;elfentcineres,dtq^offid,fed)neinori� tdntumid tributum,illuflrdndiq!nbsp;nominis eins grdtid. Qud c re contigit eiufdem perfepe uiri, diuer�snbsp;cis plurd etidm fepulchrd inueniri. Verum hdc in pdrte quocunq; tetenbsp;tcriSjtum priudtd, tum publicd permultd fefe tibi exempldnbsp;offirent, qudmobremdd ed,qu�dicendd re-fldnt, trdnfcdmus.

C nepartcmeiim,qu�adt}Upti�fpertinet,inta�amprte tcriflJe Mdeamur,f�lt;jua inre homines r�tionem fecutinbsp;�quot; funt,utdbcflijsplurimumdifferrent/inprmismihiui'nbsp;dcntur in (paerenda prolisIbcia camfecuti : lt;pia in re panbsp;i l�m oftenderunt, quantum ipfs i nalura ineffetpudorisnbsp;Podium,quantum etiam temper antilt;e, atquc prudentite .�Jamne premi-pue utiHiCcoirent haeprimumuiaeauere,deinde qult;e cuiufque proiesnbsp;^fptjhacpoti�imumrationefcirefepoffeariitratifunt.Qupcircapatuenbsp;��f eertas nuptias,quibus CiT natur� in qu�renda proie honefle fatisfieret�nbsp;CT ciuitates firmius c�jlituerentur, dum fimili�, cognationesqi, tota de~nbsp;t^iq^ ciuitaseiufnwdi uinculis un� objlringitur. iureigitur nuptiac^�nbsp;pfincipibus4priuatis homimbus tam antiquis,qu�mnoPris tempO'nbsp;dibits magno in honore funt habit�,iure inillis celcbrandis fingularis quinbsp;dam /plcndor, g?quot; magnificent ia adhibcnda-Dcclarduit hoc annis fuperionbsp;ribus iJeapolitanorum rex Iccrdinandus in Hippolyta Mari� nurus,nbsp;Alphonfi filij nuptiis,qui principes,ac populos Italia omneis ad cas inui'nbsp;tauit, mifii ab ijs oratores fingulari comitate accept!. I^udi pluribus dic'nbsp;busediti,orchefiris,acgradibusadffe�andummagnisfumptibusdiffofinbsp;lis, ijsq; partim purpura, acferico, partim uariato panne intc�is, equc'nbsp;Pres concurfiones magno apparatu hominum,atq; equorum f�(l�.'E pu-la lautifiima ac largi�ima prabita.Quibus tam� quamuis nihil dcfiiifjinbsp;Uidetur, longe tarnen fpedlatioresf�ere nuptia, quas Alphonfus pater fi~nbsp;eit coUocata Hclionora nepte Vriderico Tertio, Germanoru Imperator!�nbsp;in qutbus Imperator ipfe cum omnifir� Germania nobilitate affiiit, ccm-pluribus item Hijfania principibiis, qui Heltpnor� ex Hijfania deduxe-runt.His i� nuptijs,utalia taceam, uenatio exhibita cfl quatuor millibusnbsp;pajfuum � i^eapol�quilo eus � regibus ucnationiflatutus ejl. Fixa tento'nbsp;fia in campis fecundum Anguianam paludem ,fintcs� uario uini generenbsp;pa�im ad littus fiu�i-.menfadpparata/tn quibusfuprd triginta hominumnbsp;mi�ia difcubuere.FIuc dcccdit,quod quiffcdldndigratid c�uenerdnt,p�U'nbsp;rimi mortales, onerati efculentis plurimoru dicrum domim rc diere. Nc-feiam an fol in hoc magnificentia genere quicquam uiderit magnificctius.nbsp;Zedregcsomittdmus,quis eft �media plcbe homuncic, qui non aliquo dp-paratu nuptiascelebrctiQr.omagisuidcre oportetcum, cui fitcultdtcsnbsp;fuppetunt, nonfolum ne quomodofordidum, ueriim ut qu�mpote^l ma-amp;ificum fefc iniUis agat.Dccct tarnen in primis e�e fui ipfius memorem,nbsp;^^cufdtus ejienim Atheni�ps'Dcmadcs, quanqu�diti�imus,qu�d:nfilif

Riumphandiaut ratio totauideturhinc fufcepta,^uod uirtuti priuati etuis honos publice rc/irenduselfct}nbsp;alij^ exemphipfo incendendiaduirtutcmacglorid�nbsp;Traiano eti� pojl mortem d�bitas ittitriuphus efi red'nbsp;ditus. Quocirca triuphalibus in pompis,(iuo uiiiorifnbsp;triumphantiumexcquiucHcuidcar,placet unius Aurelicoti triumphuntnbsp;rc�rrejOdenato atq^ Zenobia,quifibi Aegyptum occupauerant�uperd'nbsp;tis,Gn'tem Tetrico^qui Gallios. Afcendit igitur Capitolium curribiis tri'nbsp;lus,argento atq; auro,gemmis item plurimis di�in�is, luxu quidem rC'nbsp;gio, quorum alter ipfius Odenati �terat, alter umftbi Zenobiaparaue'nbsp;rat,eourbcm ingrcffura,quodfibipcr infolentiam promiferat. Tertiiis�nbsp;Perfarumregc donomi�'usad eum�icrat. Quarto quoq^ curru adhibi'-fo,qui Gotthorum regis �terat: quatuorctiam ceruis currui iun�lis,quosnbsp;facri�caffe �oui CapitoUno e^ uoto memoria: proditum e�. Pra:ccdebantnbsp;elephanti uiginti^�ne iicmmanfuct� ducento' ex A�-ica,Aegyptoqi cott'nbsp;ucߣ,diuer�admodumgencris,Tigridcsquatuor,cha)nelopardali,fult;fnbsp;qu�q^ordineglad!atoru�mpariaoilingenta.F)cui�gcntescumtituliifnbsp;Gotthi,Alani,P.ho�tlani,Sdrmatlt;e,Franci,Sucui,Vanddli,Germani,Val'nbsp;mircni,Aegypti}.inter hoc captiuos mulieres dcccm,qua uirili habitu pHnbsp;gnantes, inter Gotthos captie �teran t, cum magnus earn numents c��Hnbsp;e�et in pralijs, casq; ab Amazonibus originem ducere titulus Micabai�nbsp;Tctricusipfcduccbaturchlamydecoc�na^tunicagalbina�raccisgaUicHnbsp;indutus,cum Tetricofilio, quem imperatorem Ga�iarum declaraucrdt-ipfa Zenobiagemmis ctiam plurimis In�gnita, aureisq; catenis uin^'nbsp;Corome aurca: ciuitatuan pra:�rcbantur. Pro:tcr ipfos etiam captiuos F�nbsp;wies,Fxoinit:e,Arabes,Fudo;moncs, lndi,Bailriaiti, FLibcri, Sarracett�nbsp;perl^

^cies iUu^rior appareret^permiffie junt triumphantihabeuie, quo dp' paratus ipfe effet qu�magnificcnti�imus,^^ quid� iure,ut in pubbea l^tlnbsp;tia,ut in incolumitate exercitits,ut ho�e capto,ac cte�o, et uiiioria per uifnbsp;tutem partd. Quinetiapermi�i ioa libcriores:,ade� inifs pompislietitittnbsp;publicecindulgcbatur. QUteauteminbelloatq-ingraui�imis pericuHinbsp;magiiitudo animi retenta eft, earn in huiu�modi pompa non rctinere, pd'nbsp;tiq; ab auaritia uinci, an e� aliud quam dedecorare uii�oriam,et altitudinbsp;nem illam animi comparcendo deiicerc i Fuit in triumphis fuis magnifi 'nbsp;CHS Pompeiusmon minore magnificentia ufus e� Ctefar.FIe autem ferient

DE HAGNin CENTIA LIB, 251 Pfr/i cum mt(nert�gt;iii quiq; (uis inccdclant. Pompdm ipfam i�luflrdbantnbsp;maxim� Sendtnf,popu�uiqi Romanui in ordmes difiributus, ucxiUatio'nbsp;n�sq- coUegiorum, �quit�s item cataphrd�ii plurimi cum omnicxercitu:nbsp;Ut nona hora exquo ingredi pompa c�pit, uix ipfc idi CapitoUum peruc'nbsp;nent. Triumphu ipfiim fecutifunt ludi SccnichCirc�fes,uenatioties it�,lunbsp;ii^ gladiatorij,^n(tumdchia,coronxeti�jiligineo� pane populo data.

N accipiendis etiam hojj)itibus,cum hoQgt;italitits ipfaiu W reddta/�tlaudi,magmimq;ciuitdtiorndmentumdjfe'nbsp;rdt, nonfolum uidcndii td c�,i(t liberales m eos�mustnbsp;1*^' uerumetid ut magnifia: qua res,� in priuatishomininbsp;bus iurc plurim� commenddtur,quanto magis in prin-eipibus ac regibus debet /filcndefceret cum in ijsfat is nonfit, fi hoffitaU-tas ipfd libcralis fiicrit,nifi fit eti� /flendcns atq^ magnifica. Sc d de jflcn-dore p�ll,n�c de magnificentiadn qua exercenda,ut dignitas l�a, de quanbsp;t� nwltd dida funt,retineri po�it,perfond eius, qui bo^itio acceptus efitnbsp;cr tud qui dcceperis,efl uidenda. Genus etiam uita,atds quoq; de tempora diligenter eon/iderdndd. Fuit in hdc pdrte mdgnificus rex Alphonfustnbsp;quippe qui eos, qui dd fe diuerti/fent, non folum accipiebdt liber aliter dcnbsp;f^lendide', uerum donis mdgnificenti�ime profequebdtur pro cuiufq; di-ggt;titate,nu�lu adeo honeftandi ac minerdndi genus omittens in iUis exornbsp;nandis. Et quoniam in earn partem incidimus, qua ad manera pertinet,nbsp;dedonandi gratiam, eaq^ tanquamcondimentumquoddameftmagnifi-centia totius, de bac deinceps dicemus.

Birtcipio munera ipfa cr ddnte,Gr' dccipiente dignd ef-fe debent,quibus qua gratia inejfc poteft,fi neutrum de cuerint ? deinde etiam magna. Quid cnim magtifieumnbsp;htdscre poffunt ubi pufi�afiierint ? quamuis interdu e:xnbsp;'3 pufilld plurimum gratiaapudeum qui accipit,mue~nbsp;tlidnt,quod perfona ipfa,aut affedus accipientis pra�atipueros enim acnbsp;puelldS nb t�dont ipfius preci� moucre folet,q pulchritudo atq; ornatus,nbsp;cr qua hodie dicitur elegantia. Siqitid�pocula ex nobilifiimo uitro,qucdnbsp;cryfiallinu uocamusjompljus q argented puella dele�auerint, cr puenbsp;pufiUus equiis magis q tar�tinus. Jnterdu et� ipfd raritas preciuf�cit.nbsp;^ieiturdeniniidUoluptateexilijffeAiphonfus,c�AnconitdnusCyriaeutnbsp;l t

fuccino eu doMuit, quo pxn/is dUs mufcd includebdtur.Pdrud�mrM pU�' fidd fdn� rc�, dt rdriUf dpud pnncipein,qui non tdtn preciu, qudin ipf^mnbsp;rdritdtem inetiebdtur, mdximdm ftcit. 'Nonnunq etidtn drtificium ipfnbsp;comenddtnMnerd.Quid tdtn hdbuitin delitijs idem hie Alphonfus,qudigt;fnbsp;tdbe�dm�odnnispidorisfSunt qui mmuti�imum udfculum exijsjqn^nbsp;porceUdnied dicuntur, drgentek dtq; dureis etidm precij mdiorii dnteponbsp;ndnt. QUd:resefficiunt,M dliqudiido muneris priefldntid nontdtndbnbsp;ip�oprecio,qudmdpulchrituditie,rdritdte,elegdntid:4rtificioq;iudicetufgt;nbsp;Proinde mdgnitudo illd,qu� tndgnificu/tn decet,intcrdum non tdm prccionbsp;cenfendd eft qudm hK ipfts, quibus dicimuf commenddri ftlere munerd-Dicitur AlexdnderMdcedo in honorem Phdili,mpigri Z}� firtis dthletlt;f)nbsp;tnultds exuuids dono Crotonidtis miftft'e,quM uidclicet uidorid ip�d mi'nbsp;gis qudm preciu mdgnM dc grdtM ftceret:contrd, ut gemmdf Mtionesqinbsp;non mdgnitudo ed, qu� qudntitds dicitur,fed prectu ipfum,qu�ddm coitfnbsp;menddhddeo munerum mdgnitudo nunc d precio, nunc d rdritdte, digni'nbsp;tits dutemdb eo potius, qui dccipit,metienddeft. qudrurerum diligentetitnbsp;icftimdtorem mdgnificum efte decet. tgt;[uper Aftyriorum rex dd Perdindinbsp;dum inter dlid munerd Chdinelopdrddlim miftt,nbsp;nbsp;nbsp;dfinum, quern ex ult^

tnis orientii pdrtibus ddduiium conftdt. Quid dftno uilius i Ad cum ti' tnen fteildndum multi remotiftimis � locis uenere. Pecit dutem /fcilldbi'nbsp;tern res und, quodcumeffet mdculofopilduirgdtwmcorpusoftentdbdt,nbsp;uerftcoloribus,dc pdribus lincK.Puere in his muneribus res quidem nutl'nbsp;t�^ preciof�,duo tdmen h�C dnimdlidnt peregrind,utno dnt� uifd rd'nbsp;didere donum ipfum etidm jfeildndu/in. Pdcitinterdumnwnerurnmi'nbsp;gnitudinem udrietds ipfd,interdum etidm multitudo: ut cum Hiero Syrd'nbsp;cufdniis tdntdm triticidtq; hordei uim, tdntum etidm ueftium numeru PJgt;nbsp;nidm deftrendum curduit.Aliqudndo uoluntds ddntis longe preciofttisnbsp;num ipfum cfficif.ut cum in tdntdpopuli R.om.cdldmitdte,in tot populu'nbsp;rum deftdionibus, ordonbsp;nbsp;nbsp;populus Pledpolitdnus, quddrdgintd dureft

pdterds eidem dono mi�t. Quis etidm dubitet, cui dond mittcntur,ft is berdli dc mdgnifico fit dnimo, cum eo mdgniftcentius dgendum ? Si enigt;^nbsp;ubiq; mdgnificumdecent mdgnd,honeftumfdn�ergdmdgnificosgerc^^nbsp;fefequdmmdgnificentiftimum.PompeioMdgnoTigrdnesrexfcxicsrnifnbsp;liestdlent�m dono dedit. videnturtum Gr�ci� principes, turn Aegyft'^nbsp;(itq; Aftyri� reges in mittendis dd Apollinem muncribus,de mdgnitudigt;^nbsp;certdftfe.quiddm tdmen non tdm id dgereuolucrc,ut uideretur mdgni�'^^'nbsp;qudm ut ergd Pte�grdt�qudlis fuit Ageftldus,qui rebus d fe f�liciter,nbsp;t-fententidgcftis,decim�nomine,plurd q centum tdlentdbienniomiti^^'^^

DE MAGNIFICENTIA LIB� 255 di'Deocuriiuerit. AlphonfuinoncrgdiiUosmod�,uenimctidnidduerfutnbsp;tnilites ntdgnificetitidufui efl,(]uostum durdtii loricK, dc�krii^um ferinbsp;cii ueftibM pro cuiufij; dignitdte orndbdt j �ztcrdM� etidm duro, drgcn-to'ue intextii dut brd��cdtii. Itdq; eius exercitu nibil illis temporibus ui~nbsp;fum cjl �tlcndidius. �crunt Mutium S�rtidm cum aliquando conferturusnbsp;cum Alphotjfo mdnutn ejjct, petentibus militibiK�gnum quo ab amico honbsp;ftem dijccriicrcin,rcjj-ondijji-,ia quem mdgmfice orndtum, �gt;kndideq^ �nbsp;lerdtumuidiffent, eumhoflemputdrent. Dom etidm quidam non tdntnbsp;ipfd per fe mdgna funt,qudm quod eoru,qui mittunt^toritds,mdieftds^nbsp;ndgndcf]icit,utc� SeMttis,poputusq; Komdnusfc�d eburned,ueflibtisq;nbsp;ScMtorijsregemdliquembenemeritumdoMbdtApfiusenimSeMtttsdCnbsp;populi tcrrdrum principis iudicium gt; donu/m i�uflrdbdt. Eiu/inodidutemnbsp;donde�i�uftriora�int^ quo rdriordmectdm petentibus ddntur,qudmnbsp;/ponte benemeritis mittuntur.Omnino autemmunerumfinisgratuituinbsp;f/Je debet: qui fi uoluptatem dliqudm,qu� parum honefia fit,rejpc{let,nenbsp;qudquammihi,quifinemhuncfequdtur,magnificusiudicdbitur,fiduolu--ptdriusquijpidm,c^)nercittorrerumedrum,quiefitnthominicambcluisnbsp;co�iwnes : quo necmelior uideri potc/i, qui utilitdtem fecutus mdgnd ddt-,nbsp;ut pdul� po/l rejirdt mdiord:quod 'm regibus pr^efertim eft turpi�imum,nbsp;quorumdnimos etidm fu/pidone dudriti� udcuos e/Je decet: qudnqudinfenbsp;culo nofiro uix aliud genus hominum tarn bbentcr, dtq; a�iduemercdtU'nbsp;rdm exercetiqui tarnen dum oflentdre uolutmagnificentidm, hi/lrionestnbsp;feurrds,tibicmesmdximisdonis profequutur. Quin fiquosbenemeritosnbsp;muneribus aliqudndo afficerint, non tarn uolentes id agunt, quam ut�u'nbsp;fpicionem dcuitent dudritia;, dut dlidm feeuti rdtionem confilium fuum cenbsp;Idnt.In utroq; autem mdximtmi inefi uitium, nihil entmfi{lum,dutfiKd'nbsp;tum hdbere uirtus d�bet, nec fine deleilu rc�ie agi quiequam potefi. Aulus viteUius dicitur nullo modo, nullo deledu habita, non foliimdonafienbsp;fud,uerumctidm largitus ali�na, qui mihi di�ipator, ac tyrannus uerius,nbsp;quam magnificus diccndus uidetur. At Adrianus, que tradiit reges omnesnbsp;Uici�e muneru mdgnificentid,nihil tale ddmifit.Eianq; ut�it 'm confirennbsp;dis muneribus mdgnificenti�imus,fic alicni c�tincnti�imus,et 'm dcledunbsp;hdbendo etia prudenti�imus. Tacitus Auguflus columnas cent� � lapidenbsp;�^umidico Uoftienfibus dono dedit, quaru finguhe pedu trium ac uigtntinbsp;f�iffie dicuntur, donu undieq-circun/pedu. Fuit enim CT magnum, er ip�onbsp;Hoftienfibiis dignu,et finis tumgrdtuitiis,t� res, cuius gratia donumnbsp;ell,quahonefti�ima:uoluit enim bonus pr'mceps Ho�ienjes munejnbsp;fuis iuudre in codendo publico op�re, quod ab illis �ierdt inehoditf^

I � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

pdfceredomi ur]b�,pdrdos,lcones. Multtu fititAlpbogt;f fus 'm pdfcendis accipitribus, cuius filius 'Perd 'm�n^^nbsp;CS- pdtrem,nbsp;nbsp;nbsp;reges omneis,de qiiibusfi ind cfi dli^i^*

ji fupcrdre iudicdtur: non dccipitribus modo,fed equiS}^ nibusq; pdfccndis, quos db extremis etidm terris plurimo tere conquiiii''nbsp;Ncc �rr� Iduddndoseosducmus, qui ut dues dc mdnfuefr�ds pecudesf^^nbsp;fcdnt,utjfe�dcu�deddnt,utdonisplur'[tnosdfficidnt,utiedificentelegdgt;l'nbsp;ter,de magnifi�e, dut dufirunt d quibus etidm m'm'mte debent, dut qui dtd^nbsp;ple��endi funt, eosdefertospdtiuntur .Ncque entm mdgnificentid udClt;t'nbsp;re debet iuftitid, qud feruata non folum 'm honore,nbsp;nbsp;nbsp;prccio hdbendd (�

mdgnificentid,ucr�m propter pr�cldrd operd 'm ddmirdtione tum vitmt,tumpcregr'morum,quos uirtutis huiiis fitma trahere�m admiri'nbsp;tionem folct. ^^dmqu�fuo in gencrc magnified funt, ed quis non admirt'nbsp;turi prtefertimcummdgnifici ipfi quidemita inflituti fint,utquodfi'nbsp;ciendum fufccpermt, in co non folum non pdreant pecunitc, uer�mnbsp;dgant ,ut obliuifcifumptuumuidcantur,dumopus ipfum cuddatmagn^'nbsp;ficum,atque cxce�lens i� gencrc fuo : utfiqui contendereetiamuolueriithnbsp;diffieilcis ddtnodum parteis fufeepturifintmeque enim j�cile fuperari ptgt;'nbsp;tefi,qui ut dignitatem, de qua diximus, dffcqudtur,fumptuum ipfi'nbsp;rum uideatur oblitus,quiqfimmdgnisoperibusmdiortpf�appareat,cj}^'nbsp;ciaturq; hoc pado magnificeijti�imus. Sunt etiam uirtutis huius alitefit'nbsp;des dute, quarum alt�ra uerfatur in ornatu, domc/licaq; funbsp;pe�cdi�c, alt�ra in conuiuijs, de quibusnbsp;ftatim dicemus.

D SPLENDENTEM HOMb nemde /}gt;lendore dilJirere Chtiritee dulci�i'nbsp;me, etidm fimlldintercednt beneuolentilt;e,((cnbsp;�miUdritdtii gratin, ipfn tarnen ratio prlt;e-flari hoc�ine debcre c^hortatur,^iubet.nbsp;Qjiippe cwnmateria ipfaconfentiatcum ar-tifice. PiC tamctfi�miliarii res tua, domefli-caq; fupeUexfit etia mediocrior ,quot;1^ bac tarne

P� dorneftic� rei mediocritate,^lcndidum te quacunij; t� parte dome' jttcce�upette�ilis, ornatuq; �miliaris, ita prteftas acgeris, ut admirarinbsp;^ottm'mus nitorem, quam laudare modum,ac menfuram 'm ittis tuam ornbsp;f(elimue,zrdcbcamus:prte�ertmcimhuncip�mnitorem tanquamnatunbsp;gt;�lt;� tibi mfitum etiam 'm ijs, que �oliusfunt mgenifi ubique acf^mper prenbsp;^^�rof. Iure igitur librum tibi hunc de Splendore umdicafti,mmo e:^ fi-tuum.ln quo quidem ( cult um enim atq; elegantiam noui tuam ) �atisnbsp;�io nwlta defiderari � te pofie, que � mefunt aut negligenter omiff'a,autnbsp;pfr mfeientiam ignorata .Tuuero Charitcc, que tua eft lenitas ,quodqinbsp;cerminibus etiam noflrisfitcis,utfiquid mertie in ittis deprehenderis,nbsp;�eihtate id tua mdulgenter condones, in hac item difputatione fiquid autnbsp;pretermifiimi � no�s �terit,dutfiirfltan ignor�t um, uel jpontc id tua,uelnbsp;^ogatus etiam atq^ etiam condonabii.

C'Vm igitur in apparatu domeflico,m cultu, atq; omatu corporis 'mfupctte�ile�miliari,magnictiamfumptusfiant,miiltoscnimnbsp;muenias,quibus fatis non fit habere aptam,cr necefiariam fupelle�lilem,nbsp;nifi eafit etiam preclara er tnulta, 'm hocquoq; generefumptuum pec-cari potefl, dum ijs apparandis, comparandisq; aut pecunie nimis quKnbsp;pareil,aut cam ejfundit immoderatius.Quocirca m�dius itte habitus,nbsp;que mediocritas dicitur, etiam in bis querendus e�. Quodfi maiores nonbsp;firi ,quemmediocritatc hacpreditumcerncrent,eum /plendidumuoca'nbsp;*lt;f re : quiautem modum pretergrederetur, initio elegantem ,namtd no'nbsp;*nen olim in mala partem acceptum�dt, poft luxuriofum, huic uero ad~nbsp;'^[um fordidum dixerciproftit�� mediocritas ipfafigt;lendor,e:u(peranti4

uerfiinturfimptibui,Gr habet pceuniam, ccmuncm quidcm cum i�^ teriam.Scd magnificentid ipfa fumpf�ttiomcn�magnitudinc, uerfdttn'^nbsp;i}i tedificiji,jj)e�acults, muneribm. M f^lendor,qucd in ornanuntiinbsp;nKfticiijiTTcultu corporis, infupeHcMe,inappdraturerutt}diucrfdri*^nbsp;prtelucet.�ndenomendjjilendendo duxit,dtlt;j; utmdgnificentia d nJd^i^�^nbsp;�ciendiitfic uirtushiecdj^lendidistraxituocabulum. Quinetiamnbsp;gnificentid in publicis cperibia, fZS� ijs, qua; diutius permanfura �nt,nlt;�^'nbsp;gis uerjatur,cum j^lendor priudta. potius curet, nee momentdned quted'*�nbsp;dc minora negligat. Hh cxplicatis, ne ab in fl it ut o noftro rece�iflcuid^^'nbsp;mur, ante quam de fllendore ipflo praicepta tradimus, qui Qr quales�^^nbsp;fordidi,qta etiam luxurio�, paucis difflcrcmus.

Cf w ittrf uocauerisJn omni autem uitio cy' uirtute,qudndo,ut di�lum nee uirtus,nccuitium latitudine cdrct,eft er plus er minus inuenire.tte^nbsp;enim quod in libro, qui eft de 'Liberalitdte,diximus,audri�nguli tota 4��^nbsp;ritiamflmtcomplexi.tdcirco luxurioflorum quoq;, qui maxime funt flf'nbsp;didis contrarij,fua etiam funt genera.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� dliqua �itei''',

doris parte nimis luxuriantur,ut qui corporiexornandoplus nimio tiflunt, qua in renec fuam, nccmaiorum dignitatem retinent, obliti ctid�^nbsp;eetatis dctemporu,itcm ordinis,ex quo ip�flunt, Ztx ciuitatis, in qua h^,nbsp;dguntiqualem �ijfle C.Cicflarem Auguflum apud Suctonium Icgimus,^^''nbsp;neuirili quidem, nedum humano ueflitu, calciatuq;, ac catcro habitunbsp;nbsp;nos,utlfleculatoriam cdligam,ut deniq; multebrem floccum taceamusfl^'nbsp;penumero conjfledlus fuerit in deorum habitu nunc aurea barba f�hnetfnbsp;nens, nunc�ifleinam, aut caduccum, aliquando etiam Veneris habitunbsp;publicum proceflflerit.Alij tanquam cqui diflflultatcs undiq; diflfluunt, at^^

DE SPLENDORE LIB. �57 �n�uxumpr^cipitestdnqudldxishdbenis �runtur,null� nwdopdtieit'nbsp;te� fewirdgyrumrationis dcmenfuneco�rceriiUdntvm pro��genusnbsp;hominuwitotumq- in oftentdtioncm coucrfuw.Nundt)) ucflcm Ncro Am-guftiKbii induitipifcdtui c'flrctedurato-.purpurdetcocco�inibuinexis,nbsp;tifut eft zj� folds nwldrum drgenteis. Fuit domui dus wfolum duro per'nbsp;litd,fedgcmmis, dtij; unionum conchis diftin�id, cuius cceiidculd tabulisnbsp;tburndsdjscii ucrfdtilibusldMedtdf�crintiCjuotuftorcspcrfiftulds ffdrnbsp;gidum unguentd defuper deflucrepojJent.An hictibi ex omnipdrte difflttnbsp;^iffc uidetur,lt;iui etidm gemmds de mdrgdritds,ncdum durum,dt(j; drgennbsp;^^ludiscircenfibus in populo/fdrfcritfSunt quiip�quidcnt tnodumnbsp;^dincdtit, cr /}gt;lendcfccrc doinumfudm uideri uclindid tdmen dgunt, utnbsp;ftudritidtn tegdntAtdqi copdrdnt gcnnnds,unioncs, udfd ecrgentcd ut pr�nbsp;��rdntjplendorem,dcdummmcs in htccipfd coiiuertutiZrubdcum in-fituunt,purgdtddudriti�fujficione,/plcndidi uideri uolunt. Hox quisnbsp;fflendidos uocet,cum eorum �t fiild perfondiijudlis fieit Gdledcius t/iaridnbsp;iiux'b/tcdioldnen�tvm, quinuperd�odnneAndred Ldmpugtidtiocon�f-fus efl.lsenim ddulterinds gemtnds clam dfeemptds o�entdbat utrdrds�nbsp;Zj' ddmodivm preciofdS.Suntqui dred udfd indurcnt,quibus menfds exornbsp;nent,qult;� quidetn udnitds e� etidtn �dudi coniun{ld,non /flcndor. Hi ditnbsp;tem dudri cum�nt,drtc hdc dnimi uitium Cceldre alios uolunt.Ctetcrum dnbsp;fflendore ipfo,quifordidi uocdntur mdxime dlicnifuttt. Siquident luxu-'nbsp;Tio�s,nbsp;nbsp;nbsp;�ffluentibusmodus tdntum dbefl, dc dcledus .Et hi quidenrdd

tnedium reuocdri fepe�lent, cum uitium ipfum in fordidis non fccusgt; dc indUdris indies dugefcdt.

H di�is dd ed, quee �lendidorufunt,trdfedmus, dc pri' mo loco defupeUcMc, deinde de omamentis,deincepsnbsp;gt;dccultucn orndtu corporis, ultimo de dppdrdtu dicc-mus.Supcllei�ilem uocdnnis,omnedomeflicum in�ru~nbsp;. . j- mentum,utudfd,ldnccs,textilid,le�os,z^ id genus CiC'nbsp;terd ,�ne quibus commode uiui non pote�, hd-c qudnqudm homines ufusnbsp;O' cominoditdtisgrdtid�bi compdrdt,Jplendidorum tarnen officium e�,nbsp;non ufum gt; dut comnwditdtcmfoldin rcffiicere,fcd ut cddvm multd dominbsp;^dbednt^quibus etidm cum opus�ierit,dmici,noticf; commode uti po�int,nbsp;ffemegregid cum dliqud ctiam uel drti�cis, uel mdterice, uel utriuf� prlt;e-f^dntidiglddiolum enim fordidus, dc ffilendcns ecque�bi ddhibent in mennbsp;autem intere�,quod fordidi cultellus e� immundus car corneo c4nbsp;K

t�S IO� lOVIANl PONTAHI fulo,it fjplendidi nitidti5,Z^ capulo dut � pr�Stditti m.�cridyditt dffdbrcl^nbsp;ilo. 'E.ritigiturjjilendidifupcUex nitidd,Gri7uiltd,iic non folumpro�'nbsp;cultdtibuiiUerumctidm pro expeddtione, dtq; dutoritdte, 'm quibuinbsp;dem dbqudntulum exce�iffe �rtdffejusritnon 'indecorum. Et ^KonfMnbsp;Sendtoridmdignitdtem, de principe domum decet excellcntidqu�ddnhnbsp;erit fupedex ip�d non folum, ut dixi ,nitidd ^multd, uerumetidmrdrii�nbsp;GT exceUem.Qu,�re�efficit,ut j^lendidumoportedtfumptuofume^�fnbsp;rdrd enim e^r exce�entid mdximo ueniunt precio. Vuit liberdlii,dtq; m�'nbsp;gnificiK 'm plur'tmii AlexdnderSeuerm, non cdruit tdmen notd gt; quod il*nbsp;conuiuij� durum nefeierit, crquot; poculd ipfd qudnqudin nitidd,medioerid ti'nbsp;menfemperhdbuerit, cuiu^exemplimihdc 'm pdrteutlduddndumno e�}nbsp;quippe cum e�et Augu�iK ZSquot; pr'mceps orbis.Sic qudntpote� dete�diidil^nbsp;VdriM �ieliogdbdlii'S,qui dureo udfe utebdtur dd excipiendd corporis eX'nbsp;cregt;ncntd.�demctidm uiderifupremu inmodum ridiculus pote�, quigerttnbsp;mds db optintis fcdlptds drtificibus, i� cdlcidment'is hdbuerit, de� nobib^nbsp;fcdlpturd cerni po�et,qu� 'm cdlcidinentis �rretur.'Vide luxum hominisnbsp;perditi�iinum. uti diet Romdniim Pr'meipcm durdtis �enis, dtq^ hdbenisnbsp;fericis,�ileris item brd{ledtis,�lcndidu quic^ e�,dt �leis muldrum equonbsp;rum'^ue drgenteis fimm� udnitdtis,ne dicdm diffluentis tdntum luxuriif-QUO fit, ut fupe�ex ipfid dd honejlimt etidmu�im compdrdri d /�lendtdl^nbsp;debedt.QU'ppequizi^uteturcdcumopus�ierit, z^ubirdtio fudferit)nbsp;ttid multd ex ed dondbit, in quibut omnibus edm rdtionem �equetur,nbsp;probdri iurepo�it.'E.ritetidmfiupcllexipfdtdlis, qu�hdbentemnondcdtnbsp;cedt. Qi^id enim mdignius, qu^ ru�icdn� hom'mem biberegemmdto ponbsp;culo�lHud etidm pr�^dndum e� d jfilendidis,ut re ipfd dppdredt,non fib�nbsp;foli,fedfiimili�quoi![i,z:rdmicis,cogndtisq;iC!�ciim publicus etidm ufiiSnbsp;nocduerit,populi ufui,dtq; commodis compdru�fe fupe�edilem. Audio denbsp;mdioribus ndtu Philippum Mdridm,'Dueem b}iedioldnenfium,quoddm i**nbsp;conuiuio�dtuilfe,ne drgenteis quddris,fed ligneis tdmen nouis,cdrnesiiSnbsp;menfd couiuis dpponerentur, ipfits d�t quddrds dlids po� dlids �dtim tngt;Snbsp;tdrimutdtdsqi dbifci iu�iffe,edq;rdtione^dndemqudnddfummde�'d'nbsp;�ifie.�tdq; non ligned quddrduiti copdrdtd,fed effiifio ipfd, tdntusq; ttH'nbsp;merus reddere eum jfilcndentem potuit. Rex Alphonfuscr cddos,?^ de'nbsp;lid, CTfitulds ex drgento hdbuit,crdteres etidmex dura, tordlid,?^nbsp;pds� teld conqui�ti�imd. Itaq; eiusmenfis nihil�/lendidius, ndm dece^^nbsp;ro-dppdrdtupo�dicemus.Tdlemigiturjflendidi hominis fupeUei�tltf^nbsp;ejfeuolumus, cuius quidem tdmet� proprium e� curdre ut �t multdnbsp;^re^itiifignordre tdmen debetqudntd eifittdumnodofit mdxinf^;^

amp; rdtionehibeat�cultdtu, de dignitatis.Efl mim modici cuiuf^idntt non jfkndidi, quantum flat fit habere flu^eUeitilis, atq; omamentorum.nbsp;Quinetiam laudari admodum flokt, ubi ad nwltitudincm,raritatetnq; {unbsp;fe�edilis iUud acceflerit,ut quiefluntciufld�generis,eafint uario ex opC'nbsp;re^rtificio,dtqi materia. J^eq; enim hoeflolum exigitur,utplurimdpocanbsp;lanite�tinabdco,ueru,m,utuaria,ed^ueldurea,ueldrgented,uclporcel-lanica. �temq; alilt;e,atq; ahie firmle, calices, item crat�res, gutti, pater ce,nbsp;earchefid,flcyphi,quoru,'metiamdliauideanturcomparataad ufltim atq;nbsp;omamentum, aliaflolius ornamenti atq^ elegantilt;e gratia: queedametiamnbsp;pfecium,dcmdgnitudo comendet,qutedamflolaelegantia, raritas, outnbsp;�rtificis manus,aut item �atts alla. Sed iam ad omamenta ueniamus, quannbsp;quamer htecipflamagna� parteflupeUcililccontincntiir.

parataflunt, qu�m ad ornatu ac nitorem,utflunt flgna, tabula: pi�llt;�,auLca,fiilcra,eburneccflctlie,flragula gentnbsp;mis 'mtertextd,pixides, er arcuU ex arabicis piffnennbsp;tis,uafl:ula � cryflaUo,er huitis generis alia, quibus do'nbsp;tnus pro tempore orndtur er abaci,menflaq; inftruuntur: dclcilatautem

domos ipfldsfr�quentant.Sedutipfla orndmenta,qu�mpotc^l exigitur, lit fint magnified er uarid,fic ut coUocentur fluis in locis. Aliud duldm de'nbsp;lt;et,dliudgynceceum.Qumctidmdlidfluntadquotidianumornatum, dlianbsp;flepofitd ddfiflos dcflolenncs dies.Munditidru quoq; dc nitelie,qua: flilen-doris comes efl,cura in primis uidetur babenda. Quarii lulium Caflaremnbsp;fludiofi�imwn f�ifflc confi�t,eundemqi torreumatd fl:gn.a., tabuldsq; anti-qui operis,magna curd, pecuniaq; comparaflfle. Quocirca f^lcndidiuirinbsp;domiM ob mundum,lt;�q; ornatum ridere flemper uidcbitur.necfloluw do-musdterurn uniuerflaf�milia preefleftretdomini cultum acnitorcm:qui utnbsp;f� mulieribus uenuftatem ofiendct,er elcgantiam, fic in uiris cum dzgHi-tdteorndt�.Tefiabunturetiamequidominifigt;lendoran,nonflolumnitorenbsp;cutis,uerumetid ornamentis ipfis.Efi etia /plendidoru,habcre demi per'nbsp;t}Uilta,er quidem nitida, er culta,qua ad a ucup!u,ac ucndtum,er dd cd'nbsp;nes,atqi accipitres pert i nent.Nibil cnim borum ncgligendum eft eis. Sc-eutus efi duum Alphonflus, Eerdinadifilius, in cxcolcndis ltbris,quos nonnbsp;foluw multos, fl:d lucul�ter orn�t os habere uoliiit, ad quod tu alios quofl-^im,tum etiam patrem prouoeauit. Biufnwdi ��t orndwntorK/�udi urn

i6o lO. lOVIANl PONTANI rfc diliget�idn�,^^ ip�iin h4nc mtotditiei dc nitoris curdin placetnbsp;re Luculentidin, ZJ ^uiea utentur, LKculentos -, qualein^jjenbsp;tem Ponti reg�, ex hoe ipfo iudicari poteli, quad eo mortuo 'm regianbsp;i'!tuentd�er'mt,dd duo millid poculorum ex onychite lapide, auro peril'nbsp;tomm, phialicad h^ec per muitte,^ tiafcula mira uarietate,item tnenj'�(gt;nbsp;iicfellceeleganti�imeomdt!e,equorwmquoq;frend,cr��ler�,nonfoluti^nbsp;auroyuerumetiamgemmis, ac margariti^ artificioft�ime uariat�, qu�lt'nbsp;tui etiam�ierit rerum coiterarum apparatus declarare illud poteft, quodnbsp;diebiKuix trigintdexplic(U:usab ijseft, quibuseacurd demanddtd�ut'nbsp;Qtiaiquidemomniddbillo mdgno�udioconqui�tdeycomparata�tO'nbsp;rantMniui oriidtui ac�ilendoris gratia. Ac de ornamentis fatis fit hcec dt'nbsp;xiffe.�Jeq; enim domum Iplendidihominis infiituimus, fed qualem eiitttnbsp;elfie uclimus, liniamentK quafi quibufdam mumbramus. Quocirca de Up'nbsp;paratuftdtim dicemm,

St igitur jflendidi hom'mis no ,folivm curare ut dign�flf atq; elegantem fupe�e�lilemhabeatidomeflicis�qi orttdnbsp;mentis abundetfied quod turpefit imparatum ojfendbnbsp;fiuead priuatdfiue ad publica mmerdj habebit quideitfnbsp;domi apparatum rerum plurimaruni,qu� ipfius lucU'

tentiam decldrent,utfihojpesaduenerit,prlt;ie�i fintea^quibus opus�it' rit, ad ilium non coimter tantum, uertvmetiam magnfic�accipie^um ,finbsp;publice edentur ludi. Sitdomus c�tstdnqud)nhorreumquoddion,�qi^nbsp;minifirentur ac fuppeditentur ea, qu� theatris, drtificibus, pompi^qfnbsp;ufui,atqueorndinentoeffeuidebuntur . Denique, utpluribus ,fieodetifnbsp;tempore plures indiguerint, fubuenire poffit fupelle�lile,dtque dppa',nbsp;ratu fuo. Qudlis autem, o' quam multiplex efie apparatus debeat�nbsp;oftendit Lucu�us, in cuius, ut\ ita dixerim, armario,, ad quinq^ milUdnbsp;fcenicarum ueftiu/minuentd memorantur. Rex Alphonfus eodem tempo'nbsp;re,o�regiam,inquahdbitabat,o'templiimubifdcra�ciebat,o'muli^nbsp;rum legator urn domos mirificeomabatpO quidem uario orndmentorV/gt;lt;^nbsp;genere, acnihilo minus tanquam parum abundaret, Galliam ulterioroi^nbsp;aulieis,Syria gemmis pen�/foliouit, ingentibus precijs propofitis.nbsp;etiamartifices,ac mercatores corrupit,nequid pneterceetera infigne,tttfinbsp;folifibiuenderent. Quo tempore Helionorte nept is nuptias,de quibut dt'nbsp;ximus,celebrauit, dij boni,non regiammodo fuam,non Friderici Augufl'jnbsp;turn tot pr�ceri�modo damosfiedpen� urbern omnem luculenti�ime f

. P-E SPLe.NDORE LIB� z�t titOiit.Q�iinetidn} tttiriopcrii tcntorMm fccuudunt Rnguidndm pdludemnbsp;fidtuit dieuendtionis,(juod mdgni etidm oppidi iuftdr crdt,(^uo die uiderenbsp;licuit non tentorium modo ipfum,fed pdludis ordm omnem^lendere tdpenbsp;tif duLeiiidbdcisfcaiicis�fi-ondibne,�pdnnis,�udrijsetidtextis.Docuitnbsp;^�tnrAlphonfus qMlem j^lcndidi r�gis domivm effe dccedt, qudlentjnbsp;^gt;tdntumq; dppdrdtum hdbere.Cuius exempltmt pro�cultate, dc digni-^lt;(telud, qui/equetur einn iure,utJplcndiditm commenddbimiis.

gE c�Zt� duten},dcueftitu,^ catero orndtu corporis pri' mdhiccrdtio hdbenddcfijutinregibusuef�itusidtqj orndnbsp;tus omnis rctinedt etidm mdicftdtem�Auguftos enim de~nbsp;j cfnt dugufld ) in uiris pro ietdte,dtq; dutoritdte dignitd-' tem.In iiiuenibus:nitorem,elcgdntidmqi, qtue tdmen mininbsp;tne muliebris uidedtur.ln pue�is ucnu�ate,cr comptu.�n mdtronis decusnbsp;quodd� mdtrondle.Quodd�it iuredceufdt bidrtidlis no bene olere cu, quinbsp;femper beneoledt, idem nos in ueftitu, dtq; orndtu dccufdnduducimus,finbsp;nihil unq de cultu,dtqi orna'u remittdtur. Sordes tdmen,cr i�luuies nun^nbsp;e�probdndd.Videadd.etMfunttempord,co�dcrdndiisq}�dtusciuitdtif,nbsp;cr�rtund cogndtoru utferudrihde in pdrte dccorw udlcdttnet^cnim nitnbsp;ptidles orndtus decent �inerdj dut pulldtd ue�es hymendum. DiceredU-tem degenere ue�itus, ZX qudlis orndtus quem dccedt, non e� in�ituti 4nbsp;nie operis: �td hdc indtw mutdtur, non ernt eiufdem pdlmdtd,cuius togdrnbsp;trdbedregumf�ere.Qiiocircddliusmdgi�rdtuum',dcregum,dliuspriu(tnbsp;ti hominis orndtus e�e debet,dicbus prdfertimfolennibus.CdiusGerm�-nicifilids Rugu�us,nunc mj�eculdtoridcdligd,nunc inhdbituyeneris�e'nbsp;fe populo uidendic prdbuit. Prdfedit certdmini infiddio DomitidnusCd'nbsp;{dr,crepiddtus,purpuredqi dmi�us togd Grdcdnicd, cdpitegc�dns coronbsp;Hdmduredmeum e�igieiouis,iunonis,dcMmeruteid�identeDidli,ZTnbsp;O� coUegio Flduidlium [dcerdotum. Quid indecentius, nedicum dete�d-liliustut dutem nihilmoUe, effoemindtumq;, �cnihil iw orwdtK corpori�nbsp;decet nioderdntem populos,quod drguere po�it ipfum humdnd conditio -ttis oblitum.Spkndorgenerofum prdfe firt dnimum,mo�ities e�iemindnbsp;ttrni 5 ufurpdredcorum bitHtuwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuw �ultitidm, tum infolentidnt

indicrft.Sfd nec e� �kndidi pdti ueterdfeere �ecum ue�eiStneq; enim uc' ferdmentd po�unt �lende�ere. Qupcircd dnte qudm nitorcmdinittdnttnbsp;conuertet iw liberdlitdtem t dowdbit^ ijs�milidres notes, benenuri~-*fs^ionnunqudm ctidm �e�cgriwo�,

BatcAlphonflvmregcm dux Bituricen�siitcoit' quirendis coemcndis ontnif generis gemmis, attjUfnbsp;unionibusprlt;eluxit cteteris temporis fuiprinciptiUf�nbsp;Fdma j^lendoris eius per orbem terrdram crdt diaals*nbsp;I td. Quicquidexbocgcnereubiq;pr�ftdnsmuenieb^'nbsp;tur,ddettm de�rebdtur d mercdtoribus, nunqudm pretio pepercit, duiUnbsp;r� dignd prctioHideretur.Hocmlt;irtuo,nunqudm quteuit Alphonfus,do'nbsp;ttec edm Idudem dd fe trdni�u�it Pr�lldnti�imis cjutbufcj- semmis, tdpd'nbsp;fet,redemit.Pdu!us Secundus, Pontifex tAdximus, uifus efl hdc in pdrt(gt;nbsp;giorice horwm inuidiffe,zr qudmuis id dgerefe oflenderet, ut in pontiffnbsp;cios orndtus,dc templorum orndmcntd fllcndorem hunc fuum confirrfl*nbsp;iudicdtum tdmen efl fuprd pontificisg^^duitdtem huic rei indulfljfe.Gctit'nbsp;mdru igitur dtq; unionum,cr omnis generis Idpilloru compdrdtio mdxi'nbsp;mdm uidctur jflcdoris grdtiS dffcre,tdetfl hocin genere,nifl qui ddmodi*nbsp;diues flteritfl/lendefcere nequcdt, cum nofiitisfit habere pdticuldsgcn^'nbsp;mds qudnqudm prceflantes, nifl tnultae flmubdcudricc habeantur.nbsp;utpurpurd,fericumqi fflendidi hominis ueflitumcommcnddt,flcgeltgt;'nbsp;md:,ldpilli^, turn nonnuUd corporis orndmcntd, tit dcmeflicos qut^dd�^nbsp;dpdrdtusmec cos folum dpdrdtus, qui dd uiros,dc mulicres ffeildnt,nbsp;rum etidm qui ddfupplicid,^^ orndtus deoru immortdbu. Quida tdtn^.nbsp;quanqudm �berdies,de mdgnifici,qudlem Sirdcufdnumfl�ffe Dionemnbsp;musdio gemmds modo habere ne^exerunt, fed in orndtu, oic ueflitu cof'nbsp;risflilcndorem hunc omnino dbieccrunt, ut qui populdribus, dc ciufl�^nbsp;fuis hdc in parte modicipotiiis, accontinentes uidcri ucUent qudmnbsp;didi,quorum confllium tdmetfinon improbdtnus, tdmen in diuitijs,nbsp;in indgnd opulentidfordefeere principcm ciuitdtis Mignu/m ducimt^^'

dd^If'idoremuillte,noilhequidetnrufticano exopcre,fci urbiitio,C^ iftJgnnifico. Oportet enim non in urbe folum, uerti etid rur�nbsp;flgt;lettdefcere nitidi hominis fupcUe�iilem,ne /iqiMndo fcccdendufiicrit abnbsp;urbdnis negotijs, tdnqui� luce in tenebr^ migraf/c uideatur. Quonidinnbsp;lt;Uitem etid infecefj� oble�dmenta qu^runtur, animiq; relMdtiones turnnbsp;fibi,tu comitibus, GT ijs, q uifcndigratid, lt;tut alid decdufd rfd cii diuertc'nbsp;fint,neo/fenddtur uirJpl�didus i)npdrdtui,uiudrid�bi dnte copdrdbit,etnbsp;item cohortes pduonii�i,phd/jdnom,perdicum, duiumq- dlidrtim.Quinnbsp;etidm retid,zir cdnes dd uendndum,e^ fiqudfunt alia, qu� honejld uolu-pt4te dj^ere dnimuw,nbsp;nbsp;nbsp;recredre Idnguent� po�int.ldem�milid fudnt

non folumbene er totep^tfcct,fed multos,ut dicifolct,ciueis,pere' grirtoq; pdrticipes quddr^e fud; hdbcbit,dtq; ut drgeteds Idnces �k heflernbsp;num dedecet ,fic quotididnd brdjficdm prindpis uiri oUd recufdt.�tdq^ utnbsp;menfd eins drgentoos'duro, fic^lendefccre epulis debet. QKi� quidemnbsp;couiuis et ijs,quiddc(xndddhibitif�erintpotius, qudm�bipard/Jcdppanbsp;redt,in quibus tarnen ut c�tcris �2 rebus ten�dus modus eft, ne uidedmurnbsp;dduoluptatem corporis refirre omnid:dliude� cnim/plcndidumc/Je,lnbsp;dliud comedonem, cum nonunqudm /plendidi of�ciuf�t, inter Ic�i�imdsnbsp;dipes,holufculo, c^pifdculiscontentume�e: quodutprobdtidume�,nbsp;dumnonftdtob dudritidm,�cdliqudndocomiter. Quinctidm dliqudttdonbsp;Idutius fecum egi�e, ddndum efl Jplendori, quod Lucius Lucu�us docuit.nbsp;Ndm cum dixiffet ei di/}gt;cnfdtor,quid fumptuofo tibi opus conuiuio, etwMnbsp;folus �s ccendturus : quid,inquft LucuUus,ex te dudio ? dn ignords dpudnbsp;LucuUum hodie, coendturum effe LucuUum ? ne^ enim dedecet,qui dlijsnbsp;frequenti�ime /plendefcdt,�gt;lendefcere dliqudnA) �bi,cum uidedmusnbsp;ftidminoptint:conflitutisurbibus,certis diebuspenniffume�e, dorntnbsp;quemj; fu� Idutius dc diffluentius coendre, dc Idrgioribiis epulis �milidmnbsp;pdfcere.Quid uero in edm pdrtcm,qu� dd conuiuid pertinet, non temerenbsp;incid!mus,de hdc ipfdre,po�qudm eddiu� de �gt;lendorenbsp;neee�drid uifd funt,diximus,dcincepsnbsp;di�ereinus.

AMETSiroANNES PARD^ hominem homini ncdura concili�t, ad hancnbsp;men natura; conciliationem, dutecumprif�^^nbsp;res m�ji uidentur plurimum conjirre, eoruti'nbsp;demfcilicet fludiorumfocietas iconfuetudo^nbsp;conuiuendi. Inter ipfa ucro artium,atciinbsp;niorumlludia,lt;^ult;� diuer� admodum funt^^'nbsp;neris, cum eadan natura fciendi, atq; mtelh''

gendi cupiditatem in hominuManimis uel maximam mgenerauerit, nO^, tem�reli)rtaffedixerim,bonariimartiumjludwm,rerumq;naturlt;ecog!^^nbsp;tionis, primas merit� parteis tenere. QuippequieadanimuM maxigt;^fnbsp;f^eilent, cuius inhommum ailionibus late imperium ad maxima cpia^vnbsp;pertineat.Conuiuendi aUtem confuetudinem,Gr eam,qua:�mliaritatnbsp;citur, iure quidem fecundas firre non eft cur addubitem, cum uita ipf^�nbsp;ufusq;uiuendi,qui tantopere communiseft,ueladpauciftimos in tant^nbsp;tnultitudine tarn arfte eti� reftringatur. Vnde apud Scythas poti�imt�^nbsp;conuidus ipfe religio��imus habetur,acper conuidum iurare facri�gt;'�nbsp;CrfanduMeft.QuamobremcuMUtrogihoccociliationisgeneremecvii^nbsp;ipfe coniundus �s admoduM,merit� ^uidcm deconuiuendirationedijf^^'nbsp;rens,difertionem earn tibi infer ip� Parde iucundiftime. Quainreorf^'nbsp;dioruM corundem focictathO� uiuendi confuetudinifatis mthiftciftfenbsp;miuriauideor,dum adftmiliaretn defrmiliaritate couiuendi,ad bonOl^^nbsp;uero artiiiftudiofum de ip�s fciendi,atq^ intcUigendiftudiisfcribo.nbsp;CT' de couiuendo ratio quteritur,quando uehementer quoq; peccari innbsp;nec una poteft uia. Quocirca difertionem hanc ita leges,ut commugt;'^�^nbsp;inearecognofcasfludia,necacouidusnoftriconfuetudinerecedas.Q�'�^nbsp;potius ad ipfam magis ,ac magis retinendam legendo cxcitere. Cum ea^nbsp;xim�,iucundi�imamq; cuphilofophia coniundioncmhabeat,utq; uft�^�knbsp;hac philofophtrndi rationeconiundi�ime inter nos uiuamus,c^uii^^^nbsp;xifte,acphilofophatos�mul nos eftie teftatu pofteris rel'tnnbsp;quamust�qui�rtaftenodraho'clegerenonnbsp;rccufabunt,

DE CONVIVENTIA LIE� 265

Vm igitw a�ij guident genm hoc conui�ui omnmo fugicint, qud' km jitijj� Athettienfem Periclem IegimtM,lt;juem � caturu lt;xc con'nbsp;uiuiorumdppdratihHffConfuetudutc^ fie abhorruiffctraditwinnbsp;e{l,utnelt;(puddmicumuit^tMmc�nauerit, pr^terqudmapudBurytok-

fnimnuptidrum dieMcetipfiddmodum hbcralu effet, dcfuisopibiK plu fimosfufientdret: dlij uer� contrd nimijin hoc inuenidnturM ndti ad tn-gluuiemtdntumuideripo�ifit.Efietidminhocgeneremediocritdtemin-�nbsp;ttentre.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utfiigere conui�um uitiof im eff, ciwt uottfolum ndturd,

fffrumetidm dmicitid hanc uit^e, c�ndriim'que confuetud'uKm po�ulct, q�oM mdiores noAri conui�lttm 4 conu�uen^ deduxere, fie omnem uknbsp;t�m in eputdrum dppdrdtibm excrcere, tn ijsg; rem /�milidrem profundere, fummopere reprehendendumefl. QMid enimdliudbe�idrum fi-*�itc� tdntopere not ef�cit ,�[udm pdldtui CT gn�d, popineeq^ ipfiut ftu-dium?Quiduerotumuitidhcec,turnipfdmediocritdidpud noftrosho-nominibus cdrent, tentabimut proprie qudm fieri poterit,nouis cd nonbsp;minibui dppeUarc,ne innomindta reliitqudmm. Defiilum igitur ipfivmnbsp;nunqudm conuiuendi dppcRdbimui inconuiuentidm,ut inconfidntidmtnbsp;incontinentidmq;, quod 4 conui��u ipfo prorfitt abhorredt.�iuod uitiumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

plerunq; tdt audritid ort um ducit, qu�ubiq;fbrdiddefi,qudtjqudG�dU(i' fiqudndoqiffkndidiores uideri uoluntin conuiuifftUtdUdritidmdi�i'nbsp;gt;nulcnt,nonnunqudmctidmdqudddm dnimi trifiitidC:r fiudio,folitu-dinKuitiumipfumgignitur. ipfiutdutem exuperdntilt;e,dtquecxceffitsnbsp;ttomen cr it corneffitbilitM .Ndm Morlt;icitlt;w,er ingtuuiesdd corputma-gi� reftruntur ffuntq^ homini cum bcluit communes. �pfa ucr� conteffd -bilitM,quoddnimimldbcfuditjficidtdcperddt,foliui e�homink : hocnbsp;enimMtio,dc Idbe infi�tquifunt,curdre idfo�um uidentur,utcome'nbsp;drfnt : neque conuiuid exercent conuiuendi grdf id, fed comeffdndi, duw^nbsp;��fidu�dcliberdliterpotent,dum uentrem implednt,dumpiJdtoindul-^ednt,cteterorumobliuifcunturomnium, Vdrius Heliogdbdlut,dequonbsp;etidmfuprddixi ,�milidri cuiddm fuo,uti temperdret confulenti, uide-

ne aliqudndores�milidrii de�iturdeffet. Quid, inquit, dij boni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

meliits, ��m ut ip� niihi, dtque uxori h^res fim mea; ? Sed dninirtdKf r-tite nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ingluuicnhdc pdUttwn nonnwd� intempcrdti�tinum,

fed (ttxttwi etidm perditi�imu'm,nunqudm tn'mw� ccntuw H�s c��ix-*�t iboc e� t�igi�t!t.4rge)jti Hbris, nonnunqudm tribuf miHibtw candtut ^l^fexcentorum�ruthionurncdpitd mwltWMtc�nisexbibuit, utconui-'��^cercbcBw t��orww uefeerentur. Ad mdre euw diuerfdretur gt; pifcciwnbsp;�'*�^�4�� edit ,cuw 4 muri longiw, o�ini4 � ni4ri. Q� inc ti4m non con-

206 IO. I o VIANI PONTANI uiti(itnugt;do,uer�Mruflicosinc�niiculummtromiffos, tuporum dcttiii'nbsp;rcititrum Idilibia p�uit. Tenuitnbsp;nbsp;nbsp;hunc morem, ut quibufd�m in ctxrii^f

foils pbit�dttii ucfcerctur, exedq;at(ifola dapesomneis concinn�ri)�^�' niiffiis uniu^rfos � pha�dnis e�e uellet,d!ibi omnid ex eddem und pecud^^nbsp;itonnunqudtn�folis pomis,dut ldilc,dlilt;^dndo ex mclliiis omnid,ddebnbsp;turn fe in hdnc undnt rem conuerterdt. Non longe di�imilis Vdrijnbsp;�iitGdUenusAugu�us, cuius uniim hoc diiltmdccldrdre poteft,fiiij�nbsp;ilium in hoc uitio perditi�imum. Ndmcum reldtum eie�etpopulu/mnbsp;�M((flHM�i�d�gnf ferre,qu��Vdleridnuspdter dus dpud Pdrthos fcrid'nbsp;ret,conucrfus ddd�dnteis,'Eclt;^iiidndm hdbcmus,inquit,ciuod prdgt;t'nbsp;dcdmus f O uocem mdxime ctbomindnddm. Idcmcum fe uoluptdtibiis if�''nbsp;tner��et, querentibus nonnu�is quod Aegyptus rebeUd�et, An, inquit�nbsp;fine �noAcgyptioe�cnon po�wmus^lpfddutem cxupcrdntidnoniii^nbsp;tdntivm rdtioncpote� in conuiui� contingere, in quibus tdmetfi exigiiii'nbsp;tur�rculd udrid, multd, opipcrd, Idutd, tdmen quis Antonijnbsp;nbsp;nbsp;cleopi('

trd! perditi�imos fumptusnondccu�etf Quis mmdni�imdm Cc�j�*' Idm�rdti quem TrdnquiUus dffirmdt, nepotinis fumptibus omnium pr^'nbsp;digorum ingenid fupcrd�c, commentum etidm nouwm bdlnedrum ufuK^nbsp;dcportento��imd ciborum dcc�ndriimgenerd,ut qui cdlidis,�igidiilt;�nbsp;unguentisldudrctur,pr�cio�j�imdsetidm mdrgdritds,dcetolique�ibgt;^\nbsp;forbiUdret : conuiuis etidm ex duro pdncs, dtque obfonid dpponeret.nbsp;Idfupcrfiuensddco indppdrdndis coenis �iit, utuinum etidm quddrdgf'.nbsp;ndriumpopuloexhibuerit. Quinetidmincondiinentis omnis gencri^�nbsp;ac ddpibusminiflrdndis itd redundducrit, ut pofl cxdturdtum populu��nbsp;tndgndmreliquidrumuim deijci influmcn iu�erit, Hocquidcm perdef^nbsp;e�potius,qudm dbunddnterdccipere.AuliaViteUius epulds tri�ri^nbsp;femper, interdum etr quddri�rM petrtitus e�, in ientdculd,prdndidgt; clt;f'nbsp;nds or comeffdtiones, quibus omnibus ut fdtis e�e po�et ,�epius euonX'nbsp;bdt. Eodem quoiji die aliuddlif indicebdt, itd ut�ngulidppdrdtusnbsp;quddringenis mittibus nummuni �drct ncmini. In c�nrf iUd �mo��i�^nbsp;^m�dter ei dcdit,dppo�td dicuntur duo millid ledi�imorum pifciu^^nbsp;fcptcm duium, AUdtd etidm pdtind. immen�emdgnitudinis ,edq;re�tl^nbsp;fcduronm iecinoribus,phd�dnorum, dcpduonu cerebc�is, linguis pb�^'nbsp;nicopterum,muriendrum etidmlddibus,quds iUinc dCdrpdthionu�''�nbsp;fiincd �etoGdditdtio triremibus dduehenddscurduerdt.Adhdnc�*^nbsp;pro�inditdtem dccedebdt etidm ingluuies,dtq^ intempe�iuitds, cuW P�'nbsp;fepc inter fdcrificdndum, ��co pen� rdptd mduderctjOy iter freiens e

de CON'ViVENTIA LIB. 267 ^imeuordrct.�^^ero�medio dieadnwdicu� no�em protrahebatepU'nbsp;l4f,cunitnterim calidii pifcinii/tepiuf ctiam niiMtii �ftdte �ueretur.Jtt'nbsp;terdum pradufa ndumachid, nomunqudm Mitrtio in cdinpo^AUtdrconbsp;fHdximo c�nitdbdt interfcortorwm, dmb�bdidrum^m'miftcrid. Itdquenbsp;*10� uno nwdo i� fcoc exuperdtitegenere pcccdtur, cuiui moderdtrix eritnbsp;^nuiudlitdi iUd quidctn,ut fordis mimicd, fie iweiudiiudm prof�fitGrnbsp;t^lt;iitd,qudm ctidin conuiucntidmnon inhoneSie quis uocduerit, deci^ eanbsp;^i^idetn nobis pr^cipiendieinuidetur gt;

Dincrfiiefi'econuiuiorttm genera. Cdp. T.

Onuiuid igitur,in ^uibtis conuiualitits uerfdtur, alid con uiuendigrdtid,dtq; inter pducos cumqudddm fiemilidrinbsp;tdte dc ui�lusfuduitdtc fiunt : dlid turn ut multoruw fi'nbsp;mul grdtid compdretur,ut ctwM populo epulunH pdrdturnbsp;' turn ut duili confuctudinifdtisfidt,ut ewm in nuptijs cO'

gndti,fintilidrcs^, dc noti ddhibentur dd coendnt. �ionunqudtn ctidtn �m' fiituuntur conuiuid,ut Iplcndori tdntvm ipfifidt rdtis,qudlid funt regum,nbsp;(te principum conuiuid in hortis dc locis dntxnioribus. Aliqudndo,ut hocnbsp;honoris,dtq;hofi)itdlitdt:sgenerctumdltos,tum peregre dduenienteisnbsp;profcqudmur,quod ctidtn dpud Virgiliuw Aeolt� iniwit,cum dit:nbsp;quot;-Tu dds epulis dccuntberediuiiin.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

QMoriM� quident generu uir /}ilendidus de eonuiudlis nuUum r�pudia �iit .Ndm, et fi /plendor ipfe,Gr hiec,de quddilfi:rimus,eonuiudlitds,per fcnbsp;honefid Cf Iduddbilis cft,dc grdtuitd ejj� debet, tdmen ex hde etidm Idudenbsp;contpdrdre fibibeneuolentidm plurimoru tumciuium,tumexternoruntnbsp;tjl nonfolum comitdtis, uerumetia prudentiic. Cwm dutem jjgt;lendidi �irinbsp;*�enfd non debedt cfi'efold, neq; enim mdiores noftri triclinia teinereJld'nbsp;tuere,uidetur db eo mdxim� primuntgenus conui�us exercendum. Itaq;nbsp;^otosfiimilidreistCf tJiguifc� inefl dliqud ingemj uis,dc uirtutis opbiio,nbsp;nd menfdm lUant ordindridm, qu� nunquam eflfordidd,fingulis fir� dic'nbsp;busnunchos,nmcillos ddhibebit:ipfd uero menfd tdlis femper erit,utnbsp;etidm repente obldtos,plurcis codem tempore pofiit honefiedccipere.nbsp;Crdffus iUc diues^tidmuis ddnwdum fiugi ejfet 'tnuidu, eonfueuit tdmennbsp;plMreisinc�fMfecuTObrf�crejCrco�qK�dem� medidplebe: mdluificmnbsp;�WW � nobilitdte, tdmen quis non illu� wrilo plurimum Idudet ?ilt;tco-11� CdldoM, fingtilis fir� diebus duw in ctt/lris dgerct ,�rti�ttn� quenq^nbsp;Wcb��c,nKnc ffluw �ocdbdt dd tnenfdm, res fan� �mperdtore dignd, 1�.nbsp;gcttcre conuifius, tametfi flgt;lendefcerc femper debet eonuiudlis winnbsp;L 1

ntenfi,tdinen� quiedam/�ermtpopulariora, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utitadixfriff^*

appardtchreprehendendinn non efl, dum tarnen quandam fgt;rte fe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

tniiiarem ncgligcntiamMmet� negligentia illa quidemnon efl,fld reitiif' �or quidam cura, ex�miliaritate,nbsp;nbsp;nbsp;afluetudine conuiuendi profi�^-

Ornabit autem, GX, ut ita dixerim, hilarabit ccenam uultut placidtis, fennones admodum �miliares ac iucundi, quales eiufmodi menfauidetKfnbsp;exigere, quod Titus Veflafiani �lius fecutus efl, cuius conuiuia non pto'nbsp;fuft�ed iucunditatis plena fliiffe reflruntur. Auguflus quoq; maiore cof�tnbsp;t�te, quam f emptu conuiuia exercuit : nom Zif taeenteis prouocabat,nbsp;triuialeis ludos interponebat, � circo flequenti�ime etiam aretalogos^nbsp;C^ocirca non pauci m hoc peccant, qui triflitiam ac fupercilium flrUittnbsp;ad pocula. Vnde reiile fan� Virgilius Baechum m conuiuijs adefle uoluit^nbsp;hetitite datorem. C^uinetia priflorum mos fuit, audire ad menfam lauddnbsp;tnagnorivm uirorum. Rf x Alphonfus �atim pofl prandiu, uel AntoniutOnbsp;Panhormitam, uel � do�is aliquem audicbat,ut qui dignum iudicaret, eOttnbsp;mum quoq^ cibo fuo pofl pafliim corporis reflciendum ejfl.QJiotiiamnbsp;tcm hac'm parte diligentiores cfje nolumus, cuiufnodi couiHus nobis pl^nbsp;ceant, quales etiam effledebcantflatis diilum fit.ti^am quibus � conuiuiflnbsp;gratia multorum,ac ciuium bencuolcntia quceritur�n ijs epularumcopi^.nbsp;maior exigitur,^^ flkndor ipfc adabundantiam maxime reflrendus efl-

- Q^inetiam fl aliquid de lautela remiffum flierit, neq- enim�cile in tanta copia retineri ea omnino potefl,conccdendum uidetur, dum,ut Hiflaninbsp;cunt, menfaipfa�rta fit, cum populi faturitas ijs conuiuijs propofitaflhnbsp;ea^folatantisfumptibusqua;ratur. Quiuer�utrunq;feruauerit,utlat*nbsp;te,ut opulenter populum accipiat,tnttnus proflilo fuum omni � parte in*'nbsp;plefle uideripoterit�.quodquidem praflitit Petrus Geuara, Comes Aria'nbsp;nenfis,cuin uxoris nuptias Ariani cclcbrafjct,dies enim odo non popuLi'.nbsp;res modo fuos,fld finitimos,quiadnuptias uocati ucnerant,ita accepit,tdnbsp;nihil uiflvmf�erit in eo genere opulentius,f�itq; opulentie admifla lauti'nbsp;ties.Bt quia principes quoq^ nutlti conuenerant, certatum eH etiam, i*^

� neq; ciborumconquifltio concinnatio,neq; apparatus dorneflicus uht' ceretur � copia. Itat^ fltere omnia admodum condita, lauta,opipera, co/f'nbsp;quiflta. Ittud rarum quodfine flrepitu,^' turbis ,quoduiderietiamtni'nbsp;rum potuit, in tanto hominum conuentu cdquot; uarietate. �n�itutum etiat^nbsp;fuit regum Keapolitanorum,annis fingulis,flatis quibufdam diebus,pax^nbsp;re nobiUtati epulum, ad edem Marie Coronate,adhibitis etiam prefllt;^'nbsp;tiflimis matronis,quod ab fdphonfo flimmo cum fllendore feruatu ntetft*nbsp;nimus.M:rum,qu�mhecrcsnobiliumanimoscociliarct.Quinetiangt;P��'

DE CONVIVENTIA LIE� 269 pu!itrium,cum ex dm conuiuij dppdratu, reliqt�js^ liberdli�ime di�ri-butii urbs ipfdfdturdretur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidcm confuctudo perttide,ut dlid qult;e

ddm dignd exenipld,omnino efl tntermiffd.H^igitur t� conuiuijs,flue,t{t uerim dicdin,efiiddtionibm,quoni�. mdtitudo qudm potcfl^uoluptdtedjflnbsp;dendd efl,ddhibendi ctidm funt, qui dries trddent ludicras-.utpote condi'nbsp;ifKntum quodddm cpuldtionii,uenter enim plcnm,ut dicifl)let,tumuide'nbsp;dudiredliquid cupit,quod obledet,Grfe/jfm dnimum^ delinidt.

1 E�e ((�lew repugndre confuetudini, qu� etidin i prlt;e' ifldntibm uiristenedtur,non flolumefl turpe,uerum�nbsp;ctidnthdcmpdrtcfumtnie dUdritilt;eddripotefl. Q�o-circd, zsquot; confuetudini fdtisfiiciendum eft i� conuiuijsnbsp;3' exhibendis, zj' is fttendor ret'mendus, ut dut fuperio~nbsp;�� dUjsflmus^ut fdltem pdres.Quod enim mu,lti,cr ftr� omnesfrciunt�nbsp;dnnitendum cfl,utpro ficultdtibus,dignitdteq;,cttm Idudenbsp;nbsp;nbsp;decore fidh

Jidr^efuntintindqudq; ftr�domonuptilt;e,quoigiturrdriores,eo in ijs ftilendidioresejj�debemus. Actdmetftintercogndtor,dcftmi�drds resnbsp;�giturdicetnuptiteipfenonnunqpublic� cclebrentur,ut regum,de prin'nbsp;^ipum,tdmen nec ipfd ftimilidritds detrdhere debet de ftgt;lendore:nec in nonbsp;ftrd dut libcrorucdufd, cum fit dies ipfenuptidru celeberrimus,fordidi dcnbsp;i'cftridi efle debemus~Ad hcec exemplo etidm noftro mdgis excitdre dliosnbsp;dd honeftd, qudm retrdhere confentdneu uidetur. Solent etiam nuptidlesnbsp;epul�,quonid,utdixi,diesiUe cekberrimus eft,pdrere in populo infttniinbsp;cr inter dgndtos,dfiineisqi contemptum dtq; odium, fit quibm f�cultdtesnbsp;dbunde funt, contrd�iores in eis fiierint. C^ocired cit primis curdndumnbsp;fftiUt opipdre,ldrge,ldute,ft)lendideq; dgdnturdtq^ miniftrenturomnid:nbsp;Wdxim� tdmen confulendu eft copi�,quonidm ed mdxim�db dUdritilt;e fu~nbsp;fficione liberdt,in ijs prtefertim conuiuijs.At in conuiiltbus ZX jamilidrionbsp;ribus ccenis,dum elegdntilt;e,ldutel�qi,dum mdiits quodddm dppdrcdt co~nbsp;mitdtis ftudtu,fi non omnid diffluenter dggeratur,frequentid tdmen ipfdnbsp;iffert excufdtionem,ut did re�epofiit,Sdt quidem Idrgefifepe zr Idute,nbsp;Deconuiuijs,/}gt;lendoriigrdtidfufceptis. Cdp. in.

T cumfoliusjflendorisgrdtidconuiuidpdrdntur, tunc no mo do remittendum dut omittendum niTtil eft, uerumetidm hdbe-Hicipfeliberim IdXdnda funt: nelt;^ pd�ibus, ut dicifolet,ple~nbsp;L 3

IO� I0VIAT7I PONTAH� uioribui dccedendum^led currendumpotiui. quot;E-xplicandia tunc eft donifnbsp;slictts apparatus, oner�diuuro atq; argento ubdciet^ plutei, canationcsnbsp;cx�mcindie,ftemendd pMimcntd, e3� itu quidem omnia diftgt;onendd,utfnbsp;quod ait �HomtiM, domm ipf( ridedt.Hii dcceddt mini^lrorum e^egimnbsp;dc libcrdlis ornatui, quorum edftt inftitutio, ut res dd nutum geri uideditnbsp;tur.Quid enim inconcinnius, qudm in couiuift obftrepcnterddminiftrdnbsp;fp�fo dutem, uniuer[dppdrdtu, illud hdc in pdrte pr^ecipi d nlt;fnbsp;bis inuniuerfumpoteft,utcertdre inuicemuideanturomnid, utnecdppdnbsp;rdtusdomefticus uincdt ddpum dbunddntidm,necdbunddtid Idutelaitrnbsp;dut elegdntidnt: nec ftdt filer it contentum ejje patrijs dc uerndculis rebus�nbsp;niftperegrequoqimultd uidednturdpportdtd,ut etidmrerumftudiofiinbsp;qiueddm Udrietds cerndtur, e^eldbordtdconquifttiodtquecurd, nontdnbsp;men ut vitellidnd ilia pdtind, e:!' Gdditdnd,Cdrpdtbidq; piftdtio IdudM'nbsp;dd unqudm ftt.Mi}ft(s ipftrequiruntur turn multi, turn rerum udridrteimnbsp;Vdrietds enim multum ddiungit IdutcLe, pdrltq^ mdgndm inter ccendU'nbsp;dumgrdtidm,neq;dbftq;miftuum midtitudinedbunddntidetx /plendornbsp;�cile cernitur.Vbiq- tdmen ftius modus retinendus eft,neq; enim dff�dd'nbsp;tio,pr(eft;rtim ubi nimidfiierit, uUd in re probdndd eft-.qudm quis Idudetnbsp;in cduiuqs,ft nein deorum quidem cultu, dbonisdc probdtis uiris ddmitnbsp;titurtQuid enim ftiperftitione ddmndtiusiR.e{le etidm, dcftilendid� 'mftinbsp;tutum uidetur, ut procedentibus ftrculis, iub�, tibiieq- prcegredidntur�nbsp;quceconuiuds, dftdnteis^�oble�ent cdntibus, zir fignum dentinccden'nbsp;tiumftrculoru/mM uoluptdti etidm ipfi or do uidedtur ddiundusiquiftnbsp;defiterit, interturbdri dtq; confiindi neceffie eft omnid. Ordini quoq^ iUud.nbsp;dccedet,ut dftdntiumdcminiftrorum eddiftiplind fit,qute conuiuiorumnbsp;cft'proprid.Abfint nonmodo didld, uerumetidm geftus,qui triftitidm dutnbsp;turbdtionem affcrre habcdnt dUqudm.dun �remihi uidetur introdU'nbsp;Hum, Ut his in conuiuijs ddhibcrentur mufici, qui non ftolum obleHdrentnbsp;cdntu,uer�mutdum dftdntes dd fte dudiendostrahunt, ftkntiumpdre'nbsp;rent,dtq; �filentio trSquillitdte. Quoru omniu reguld,rdtioq; in dift)�fd'nbsp;toris dtq; duU mdgiftri prud�tid, curdq; poti�imu repofitd efte uidetur.

� DE CON VI VE NT IA LIB� 27t t(fui,Mdgnd conuiuijs ac ccenis ciccc�io�,ilci efl, elegant ac mdgni�-ca.Multd enim indc non ddgu^Mn �jltim con�ciuntur, ucmm dd oculo-rum dcf�c�ldntium uoluptdtem, ut caqu� con�runtur �m come�'dtiuncunbsp;hodie colldt�nes uocant, quibus quad mdgnificcntiie locus 'm ijsnbsp;�t^pr'mcipes ipfos fludcre mdgnoperc uideo : eiicsq^ rei 'mitium coepit abnbsp;^phonfo,cuiiK 'm hdc,ut 'm c�tcris j�lendoris pdrtibus,mdgnufiudiwmnbsp;cognouimus.lodnnes Vr�nus, aibds 7dr�ren�s,pro�ilum Kominbsp;'X.yftum Pontificem, Perdmandum regcmgt;cUque 'mde ad �e 'm dgrwmnbsp;�^yburt'mum diuertentcm itd dcccpit, ut ex omni pdrte iudieari potuerit

hpo�tiecpuldrum omnis generis. Quinctidm horreum qud� quad-^dm fldtativ)nfieit,� quo omnia omnibus tum co�ld,tum cruda large prlt;e' ^erentur. Vt dutem de menfa regia, deq; �rculis dc mi�ibas tdceam, unitnbsp;mihi mesnoratu di^um uidetur, quod dntelt;edeis'mpropdtulo, tdnquamnbsp;troph�umquodddmucndtoriumpo�tumfi(it,'mquoaf�x� pendebantnbsp;cdprcic, ddm�, cerui, dpri, tepores, cuniculi. QMomwi ed quidcm copianbsp;f�it,ut ipfe l�ernicorumfyluie tot �rdrum uix altrices f�i0e uidcrentur:nbsp;quds tdmeni�d; perpducis diebus dut ucndtu compdrdrat, dut �rudtd innbsp;ffpti� dd hoc ufus dluerat. quem morem �rudri d/�lendidi�imis quibuf-quez^hic ipfe �tdte noftra, zr�ua latcuUus docuit.Certabdt cum hoc uenbsp;ttdtitio dppdratu pauonum,perdicum, atque altilium copia, auiumq; le~nbsp;{{!�imdrum,ut idconuiuitvmiure iUu�re dicipo�it. Vt aucem SuUana: ilnbsp;iicmfluuiumdeie�iones Iduti�imorumciboru/muehementi�imeuiden-turimprobdnd�,�cilludexigcndume�}Utpofi coendnt nwltd fuper'nbsp;�nt:dc non modo poflquam c�ndtum efl,reliqui� ipfafed ex ipfd men-.nbsp;�d,dtque � culind epuU 'mtdil� dd dmicos mittdntur, qu�'quc etidm d mi,nbsp;mfiris di�ienfentur 'mtercoi,qui I�eiidtUM uenerint-Caenas illds Nero-,nbsp;fidnMz:y-uoluptdridi,quibusp:ortdddhtbentur, IdudentKpicurei, zsquot;.nbsp;�Mtcmpcrctnte^. Acc�bKit Augu�usfub ApoUinis 'mtdgme fecretamadnbsp;menfam. Accubucre �mul dij numero duodccim, ciuitdte etiam laboranenbsp;te ob dnnon� difficultdtem. Qitoctrcd mdledi�lis itd di�erptus e� � po^nbsp;twIoRorMdtiOjUtAponotortorpdldrawicbmitrctHr, chmi'iJkc cum dijsnbsp;f-wmcrttuw ornnecomedi�'e di�itdrent. QMinetirfmfioti�MnM uer�busnbsp;VofciJfiM e�:

Qwcirciil^lendorK, couiualitaii fludi� recederedbhoneftonSdf bet,QUO defertodauduri nihil rcdepotefl inalilt;iuahominuuitlt;e parte�

Vteaute ccencehonoris gratia paranfur,qu�let eff� dc' ceatydocuitnuperFerdin�difiliinAlphonfusineocoitnbsp;uiuio, quod Caroli Burgundioru D�cw oratoribwnbsp;hibuit, in quo nihil nonmodo de�tiffe/ed ne dejiderartnbsp;quidem potuifjeab ijs, qui affuere iudicatum efl. Po�

plurimos rerum uariarivm miffiisdanttvm'^ apparattm^poft fuaui�intol cantu^ipo� fecundam men�atn longej�lcndidi�im am introdu�i mifni,edtnbsp;tumqi ad lychnos jpeHaculu, tandem magnificenti�ima iUa come�atitittnbsp;cula, quam coUationem hodie uocari dixi, plurimif �rculis aUata cftgt; dS�nbsp;deinde inter a^lanteis diffufa, ZX pa�im etiam ia��ata, ut omnibta extdnbsp;e�e liceret.Vltimo donati oratores �lendidi�imis muneribui.

Vi�e in toto hoc genere di�u��imunt(neq^ enim diad� �lendidi�imum) Marcum Pmtoniumdonge etiam luxgt;^nbsp;diffluentiorem Cleopatram, mcmoriie traditu efl. Q�i'�nbsp;ru c�nat cuiuis in promptu e� legere. I� primis auteifinbsp;uidendtvme�,quiadhibe�tur,zr qnot'de numero dpuinbsp;Pri�oi quicfitum e�, cu nec paucioret tribut, nec plureis tiouem adhibt'

ri placeret. Attulit aliquando magnarn laudem Alphon�) huic, quod Ute' ratos quicunq; Neapoliper id tempus e�ent, in hortos ad c�nam uocauenbsp;rit,lauti�imeq;acceperit. Sone inhoc genere laudis, etiam deledus�ti^nbsp;hdbendus e�, nanq; ubi ad conui�um, preferthnfrequentius uocatinbsp;rint Migni homines, abfq^ in�miie nota fieri uix pote�. Arguitur enid^,nbsp;morumfimilitudoiamp;' eorundem uitiorum �udium.Aetate no�ra GalUnbsp;cuntur conuiualitati admodum dare opera, quos quis non landet,dumnbsp;�ciant cum dekiluf tarnen ne�io quomodo Galli habiti funthac parte (tunbsp;quanto 'mtemperantiores, quod non tam �lendori�ruiant, qu�mgi^^'nbsp;Conui�us tarnen ip�, qu�m f�t laudandus, Scythu docent,ut dixhqui^�^^nbsp;perconuif�um iuraremos e�. Quibus igitur�cultates fuppedit(Uiti^�

DE COHVIVENTIA LIB� 275 fret�tensnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pen� ^uotididttd couiuendi ratio,� delc�Ui ddiungdtWf

magnant Zif Uudent, Z2quot; bcneuolentiam conciliare inter dues fo�ef.t�tiefi in iji,^uipriuatam,z^ ctuilcnt agunt uitant,tdnt elllauddbilis,lt;iHdm certenbsp;eft,quantolaudabilioreflinprindpibm zydynaflii.QuoingenereLU'nbsp;dw Lucu�ui primai parted tuUJJ� uideri iurepotefl, qui domum fuamnbsp;ita inftituerit,utcli/muideretpropterconuiuar�di!lt;er�tatem,nonunamnbsp;conuiuiorimt rationem fequcndam eff�idiuerfa coenaculaflatueriddefini-to�nguld predo cr apparatu. Siquident in Apolline, quod ccenaculino'nbsp;^n erat,qu�nquagintd miUibiti ccenari confiteuit, Habebat etiam cundanbsp;ode� apparata, utfatd effet admonere di/fenfator� de c�naculo ubi ejfetnbsp;^tmiuendum, ac de Conuiualitate quidem didum�thadentif.

Bfolutd eft,ut arbitrer,ea pars morum,quie pecuniam tanqttam materiam ftbifubiedam Met. Diximui enim de loberalitate,

d auerfantibui uitijs, eut acee�it etiam de Benefic�tia dijfutatio, poft liiagnificentid,nbsp;nbsp;nbsp;qui,ztr quales effent tum nwdid,tum uento�, diffe~

ruimui.l^eincepsdeSplcndore,de Sorde,deLuxt(, poftrcmo de Medio-critdte,qui� in conuiuijs uerfaretur. Reliquu cfl, ut eum ante de Obedieit tia Itbrd quinq^ explicauerimta, de Fortitudine duebui, ad alioi mortimnbsp;partes explicandasftudi� noftrttm conuertatur, ne quanta in nobis ip�snbsp;fterit,atq; occupationes ipfe noftrte tulerint, alicui dcf�ijfe philofophilt;enbsp;parti uideamttr.

OuianumPontanum inuitaruntad fepeft� pueium Sirenes.tenuitij.ut feitis, noflra Parthenope.ubi ad fcnbsp;neftutem ufq; fuauiflimeis uixit, habericp, amp; dici uo-luit ciuis nofter, du�laip hic uxore c nobili feroilia.ciui

tat�noftr�pracclarofuoadauxit gencre.atc^iminortalibus feri pnsresnoftras,quoadpotuit,illuftrauit.Qiiofit,utqu�cciuiumnbsp;uirtutibus patri� fcqui gloria foler, ea ejuoep nos no parua �no-ftro fequaturP�tano, �idcirco nos illi plurim� omnino debeanbsp;mus. Fuitenim reuera louianus non horum temporum f�tus,nbsp;fed tanquam reuirefeentis iam natur� fpecimen,amp; in re literarianbsp;quidamquafiheros. Nobisigitur tantociue fummoperegau-dendum eft, tantal^ hxc gloria, amp; uelutpatri� noftr� infignianbsp;Ornamentis {�teris anteponenda.Etenim fi � udito illo, ac f�lki

x74 �o� ioviani pontani (ecuIOjglofiari M. Cicero iurcpotuit.quod latinam ipfephilofonbsp;phiam fecifret,quantam amp; hinc ferat Pontanus laudem, qui ac-ceffionem huic rei tam magnam �tate noftra fecerit, iudicarc 0-mnes facile polTunt.quic�fj tum alia ab ipfo olim �dita,turn ue*nbsp;rdnouah�c, diuinatjjlegerint.Quarequod adphilofophiatnnbsp;ipfamattinet,prioribusillis, quos deObedi�tia,de Fortitudine,nbsp;de Principe, deLiberalitateha�ienus legiftis, addite Si reliquoSnbsp;de Prudentia.de Magnanimitate.de Immanitate.de Sermone,denbsp;Fortuna libros, quos nondum plan� omnes ab eo expolitos, fi-cuti erant, poft ipfius obitum, qui reliqui fuimus amici, collegia'nbsp;mus.Eos autem uobis hac ediderim conditione, ut Si uos merPnbsp;tam illi,more maior�, ftatu� in celebri urbis loco, ad perpetuumnbsp;reipublic�noftr�decus, omninoerigendam curetis. Valete.

PONTANI AD TRISTANVM CARA dolum, �C FrandfcumPudencunijdenbsp;Prudentia Liber primus.

N LYCIO DEAMBVLAbAT PhiloIbphSs fcncx itte,philolbphoru omnii^nbsp;diferti�imiif, dudiendumq; ad eum uniucr�nbsp;ctiam Gnecia confluebat,nominii cim admi�^,nbsp;ratione comota,acdifciplin�. l^obis ueronbsp;flanc Caraciolc, FrancifcePndericehaK^nbsp;quaquS parentesfuntAthencc, ne^; u�aiifl^�nbsp;Campania in terra eft Academia, ip�q- hatgt;^

magna fan� cuimmentiiatq�ngenij re,fenestdmen fumtts,philo/'ophlt;t' mur(t;,ey' (luidem cum paucis, ac nunc dorneflica in porticu, nuncnbsp;Io inhoc,deambulationeq}: (piodfiperreUgioncmliccretflibenteridiff^nbsp;dem �eiflemm, ne Lyeitern tarnen appeUarcmits tanti uiri tnemorianbsp;deterruit, quod^ e^fln equaeptam �m Academia, in celeberrimanbsp;urbis huius parte, noflris efl flimptibus pofltum, ac dedicatum.

loco libert� me penitus regi/s aba^iniftrationibus,atci; omnino uacu�!�^� er ipfl quoep pi^licis�ut uidco) intinerihus uacui, conuenire,ninbsp;tuiflis, poftulaturi de fllicitate piidem alter, alter uero de prudenti'^�^

tfj��fiipdes, de tefl a. Qudm dd rem non nihil �rtdffc uoi Adridn� eon iugii eincresfunt cti� eeihortdti, quos ipfo in hoc f�no conditos qudntopenbsp;reuetteremur,ipf� prof�� feitis. J^ihil eft dutem,ddquod penetrdrenbsp;ingenij uis noRri quedt,qudntuldcunq; ed efl, quad non in iUiuf fimusmenbsp;moridmz^ prlt;e�ituri libenter,nbsp;nbsp;nbsp;habituri ctidm ijsgratiSi qui dd ittdm

nostxorndnddm�honordnddmq;inuitdrint. Quodueflrtvmefjiconfi-iwntideuultusutriufqidffenfu hildritdteq; pldit� quidem intelligimus. itlt;tquequd animi ingenwtdte prcmijjd confitanurgt; eadem GT fortdjjenbsp;Vidiorejpro ingenij tdmen uiribus,promiffd ipfd Gr �iluros /jbondemus,nbsp;dqs etidm teflibus reeipitn us. Ncc jiitri t neeefje uxoris tnanes euocd'-redetumulo,dtiM tdmen�uobis,quod in omni promijjbprimum e�,nbsp;Mrium hdbedtur,dc/�cultdtum rdtio. Qudnqudm nec ij quidem uos e/lis,nbsp;$�1 dd ed nos, qu� ingenij noflri minime f�nt,quieqi mdiord his exi�dnt,nbsp;fubeundd humeris onerd compeUdtis. Quocircd ucrecunde, moderdU'nbsp;petentibus uobis, ut expo�uldtioomnisdb�t,ft modefie uici�imnbsp;pudenterq^ nwrem gejjirimus, id uer� GT uobis fdtis ejj� debedt, Oquot; ues-luntdtimeadcceptum refirri. Ndmplcne quidemut[dtisf�cidmus, nee^nbsp;fdccllumho�,neq- perbreuis ipfd,quiednte delubrume� dcdmbu�dtio,nbsp;pr^�dre id u�o nwdo udledt. quot;Vel us inqudm, de peruetus iUa quidem Acanbsp;demid,mdximeq; Arifiotelicd,tdntum ddmi!nus,duebiscr deftderatt'nbsp;^4 efl potius, Gf fiintmis etidm precibus inuccdndd. �tdq^ meipfum dudt-tntes, non philofophimi dudietis, neq; uerfdtum in Lycio * Pldtonis,Pe'nbsp;ripdteticisqi in dedml uldtionihus hominem, fed differentem de ueterumnbsp;mdxim� Cr�corum,dc ncRrorum difciplinis, ut qui edrwm mdgis�ieritnbsp;admirdtor, qudm utinillisfoUs dut ipfe ineubueran omnino, dut ddultmnbsp;(onfenuerim. Scitis en�m quibusipfeinnegotijsuerfatusf,m, quedq; O'nbsp;tiu/mf�erit perdifeendis, dtque inddgdndis i�is mewin. Agemus igitur uonbsp;bifcuuerecunde,^^ pdrce,nectdm drgute,exdmindtcq; qudm dpate,dtq^nbsp;ficperi�ter. Dehuwdnis en�m differentes diiionibus itd quidem dgemus,nbsp;tit qui d�liones ipfds,edrumq; principid mdgis d�ente,orcq; db i^o notanbsp;fffe uelimus,qu�m ut ed eupiamus intrcjficcre, dc rimdri, quie huius mi-t�me quidc funtdut di/futdtionis,dut temporis, ne�riq; ncutiq^ ingen^.nbsp;Cieterumorndti�imi uiri,ijdcmqi dmicifimi�chdlcte,permultd quidentnbsp;pdrtim nodb indo�lis uiris,pdrtim ab ijs,qui in ociouiuut, rerureqi ubernbsp;t�te,dtqueaffiuentidddinuentd,ueldree�itde�epotius, qult;efiliatdtemnbsp;tndgis ipfam in�eidnt, qu�m exornent, duertantq^ �llam longius d nobis,nbsp;^u�mutdutpropitiamf�cidnt, dut ddeptu�eilorem, mitiusq^ dliendmnbsp;^tdddnt. He^dubitdtigiturdpud HcrodotuwSolon,po�Athcnienfent

Tc�amfiliccs dicm Clcobcn i�lt;J^ ^itonentjriitrei, (^uod Argis be bene in�itutd ZJ� n�biU,(�iod locupletetfitijjent, req; abunddrentnbsp;lidrhquod uiribm ddc� corporis udlidis, ut uterq; etid uicerit in certdftti'nbsp;�c, quod deniq; dij etidm iminortdles in eomm ergd mdtrcm pietdtis nte'nbsp;ritum, ntdtrc ipfd quod optimivm hotnini effet, illis tribui db dij s optdntenbsp;contuliffent, mortem fcilicet, quos inde conuentus i�e Gneci�fir� totiusinbsp;qui ddfdcrd conucnijjet,f�lices iudicdffet. Sdn� qudm conf�derdte � Solo'nbsp;jje omnid. Sed quid,Jj nunqudm ffdtres illi uiciffent in certdmineitoi nofi'nbsp;lices effepoterdnt f quidfi in umbridndti effent, dut in Sdb'mis ubinuU^nbsp;ifthmicd erdnt, dut Olympicd certdmindi tJ�nne itd inllituti,orndtiq; fffnbsp;ttiniCyCorporis, dtq; dnimi bonis ff lices effe poterUtt Addiderit ffrtdffe dinbsp;ilioru/tnfflicitdtem dliquis, quod in pdtrid mdgiffrdtus etidm bene geffc'nbsp;rint. auidff inedndtieffenturbe, inquxciuesipfos mdgiffrdtusgererenbsp;no fftpermiffuml(ndm ZJ�fflices obtempcrdre legibus pdreff) num nonnbsp;fflices ittifffturi erdt, tdlibus dc tdntis bonis pnedit� Demdt ffrfitdn et denbsp;i�orufflicitdte quiff id, quod iuuenes pnt mortui,dtq; t� ipff tetdtis florCfnbsp;ncperuenireddfruiluuit�potuerint. Ciuisffidt,dndiuturnioruitdlon'nbsp;ge diuerfdm Ulis uiuendiforternffiffct dUdturdi Demdt etidm degrddu ffnbsp;licitdtis, quod digitulum dmbuldntes,dd Idpidem dliqudndo ojffndiffenttnbsp;quod iter jicientes imbres,proce�dsq; pd�i effent, quod uiderint, dudif'nbsp;rintq; nonpducd, qu�pdrum omnino ffnfiffeipff uoluiffent. Quod quiinbsp;cfl: dliud, qudm ue�e hominem, humdndm dbijeere conditionem, zr qu^nbsp;deorum ftt,illdm induereiquod dolcre nunqudm debedt,nunqudm triffii'nbsp;ri,minime etidm l�tdri, dtq; explicdreffontem, non irdffi,non miffrdrhnbsp;non deniq; moueri dd huntdnos cdfus,ndtur�^ ipfius miniff crid,zr ope'nbsp;rd.'Deniq; muff�,culices, pulicesq; fflicitdtctn contdmindbtit humdnditt�nbsp;� Et proffffo contdmindbunt, qu�do nos ipff fflicitdtem bominis,qu�q;nbsp;uilis dicitur,itd conffderdre uidemur, dc metiri,tU: hominis ipffus ndtur^ffnbsp;cdptusq; omnino humdni obliuiffdnMr.Quodffndturdmrerum,qu�^igt;nbsp;er qudlis ipff ffticoffderducrimus,^ quifft eius cunilis in rebus modi(fgt;nbsp;deffnemus proff�io,de/jnemus res noffrds omneis, ipffmq; po�imtvinffnbsp;licitdtemddeo dddmu�im uelle,dcpcnfftdtim expendere. Agnomindtl^nbsp;Arxhff ill�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fflixffilicet,dcbedtd,propterrerumplurimdruf*

copidm dc pr�ffdntidm. Atqui in ed neenux nd�citur cdffdncd,nec uned^^' Sit igitur fferiiis, inffxcundd,etidm infflix Arabid. Sed o mdxine impeffnbsp;�dm terr� fflicitdtcm,cuidrbutus defft, dc cdffdncd. Lduddtur d foUf^^nbsp;cunditdte Aegyptus,db d�ris �erenitdte,d TSlili irrigdtione, db dntiquitt*^�nbsp;db incoldrummoribits,inffitutis,lcgibi{s,d deorum cultu, �dcrorunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..

Hjs,reniim item cceleflium cognitione, ae fcientia .AtnuUic funt A��ipti laudes ,nulla rerjim eius commendatio, quod caprearum careat uenatu,nbsp;pifcatuj; turt!irum,pifcium, aut merularum fortaffeaucupio. Nemo eritnbsp;tMquam i n Britania �lix, quodfit r-egio maximefrigida, oporteatq; nonnbsp;fxiguaanniparte calidarifiagerefub�micibus,expe�are^ ex�talitknbsp;^aUia^ uini ueduram, ac comportationem. ofilidtatem maxime d�fi-detjtem^d quam perficiendam uinifiolius d�fit ufus,quo quidem qttota honbsp;ttthiivmparsglobumhunc terrarum inbabitantiumutiturlutquiabfte'nbsp;funt�liccs ejfie nullo modo queant. Adfit modo animtK,adfit inquatnnbsp;�ntmuiy multo quidem mima Britanis deerit adfilicitatem umm,qu�mnbsp;italicis aqua �dotica tantopcrecommendata.Bgt;q boni,�Ucem ejfeuolu-^u{iuAum,tempcra/ttem,�rtem]fcieijtcm, rerumnaturieperitum. At'nbsp;^uimaxime Idboriofiim eft, adminiftrare iuftitiam ,fummopere difficilenbsp;temperare uoluptatem,qu� nobis eft � natura infita,fupremu in modumnbsp;periculofum uerfari 'm prtelijs, wt quibus de uita agitur, deq; honorenbsp;gloria. QJi^ uer�fint uigiliiedeiunia, corporis langores, defitigationeinbsp;anim i^c uerfationes cor�, qui cognofccndie rerum natur � dant operamgt;nbsp;(J ip fi feitiS) nelt;^ nos etiam ignoramus. Comparaturigiiurftlicitas pernbsp;difficultates,labores,pericula,maximeq} inqui�tas adiones,uigilias, (�e-diam,pcrpetuasq; illas anbni cogitationes,acfolicitud'mes.Nihil itathnbsp;fgt;mnibusadumpierit,fiautu^is nobis ferica,autPorce�laniewin d�fit ponbsp;^ulum.in animo,mihi credite,ftlicitas maxima � parte coUocata eft, i-n d�iinbsp;ipfius conftitutione,qui male ubi conftitutus�crit, fibi^ ipfe deftic'nbsp;fit, exteriora hommumiudicia,extcm�q; op'micnes quantuuis diuitem,nbsp;i^ntumuis ualenti hominem corpore, natumq^ in patria quamuis nobt'nbsp;li,maiorihusqi quantumuis illuftribus,filicemtamen nunquamconfti-tuent. itacf ut minimeftlicem pr�ftabut,fic 4 filicitate illit minime auel-lentatbi nec Caiet� habuerit hortulos, allaqueabit'ue ulmtim fitlerna, necnbsp;l^amtotonderit Marucinam. Num quod C^farempermulti etiam cal'nbsp;utwinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;num m'mus ipftpropterea clarus imperator exiftitt

dux eximiusi Mute audiuit etiam Pompeius,quod digitulo capiUumfcA b�ret. An propterea parum aut ciuisfienatorq; egregius, aut dux cr colt'nbsp;fui iRuftris f�itiAlexander Imperator Romanus, m'inime aut poculis,autnbsp;Lincibus ujuscftaureis,uidelicet haudquaquam propterea clari�imuSrnbsp;(lut minus iiKlytuspr'mcepseft habitusiltaqi compararandam adftli�tanbsp;^em,fi hominum fcquamur opinionem, nunquam deerit acee�io gt; nihil^nbsp;Pfrficiend� illieritunquamfatis. Cum tarnen CT adiones ipfe humantnbsp;^�itionefintfinit(e,�j'ccrt�quodam limite tcrminentur.i^dmcrf�lici'nbsp;M 5

tas infinitanon ejl, fefmde ut neq^ fanifas,tteq^ corporis procer�tdtitt^ tond alia bumana, Quippe qua er rationefiniatur.e^ terminis fint cc*nbsp;prehenfa. Quaoirem in ijs,qua ad ficilitat� pertinent,non paru eti�nbsp;tiionelaboratur. Q�lt;lt; in difigt;utationc qui locus effeuenepoteft, re�a^nbsp;irationi� cum adopinionem pleraque refiranturf itaque ncquaquam nefnbsp;p�nitucrit uobifeum hac familiariterproloeutos. Quoduer� adprif'nbsp;dentiam attinetgt;ea eum re�a agendifiit, ac uera ratio,iUitfiine rc�a coH'nbsp;flitui,ac uera ratione ncqu�at,a{liones quid� otnnes fisc moderatur,de ri'nbsp;^t,ut uirtut�� omnium, qua � moribus nomen bab�t,dux fit, ac magi�rfinbsp;De qua non ante dicere ag^redimur, qu�m reru uob�s moraliu principi^nbsp;aperucrimus. De quibus in hune exordiri maxime modum plaeuit.

Et c�e��ionibuf quibufiq; ,er adionilus ne� ris omnibus finis con' �itutus efl aliquisauius ip� gratia nwucamur'.ubiqj enim rei dl^'nbsp;cuius fiiecies,qua optanda quidemapparcat, er in agendo,ernbsp;eligendofefe nobiso��ert, Ctvmenim in fiummarerum omnium inepifnbsp;cenftitutifimus,qua ad uidum, cult unique eru�ts uita alios neceffdrifnbsp;fiuntaarum ut cupiditate teneamur, uel maxim� quidem ncceffc eft, �nfnbsp;quibus uita ipfanec commode traduci, nec bene nobifiumagi uUa ration^nbsp;queat. Adhaceum ob hancipfiam�rtaffieinopiam,autnaturaip�ita}i'nbsp;tum duce natifimus ad c�tus colcndos,fiicietdtemq; confi:ruanddm,ne(^nbsp;uilihuicuita ,fiociabili^ conftsetudinidefint opportuna,nwlta quoqnfnbsp;comparandafunt, quorumetiam habendorunt cura trahamur, atquein'nbsp;cendamurftudio. tJecuer� [ol�m cane defint nobis inuitd, uer�mabun'nbsp;de quoqueut�sppetatliberis,propinquis,fimiliaribus,atqi pofteris. V-�nbsp;enema natur ahomini infitapo�eritatis cura, quod prolis quidem �tf'nbsp;dium d�clar�t,aeprafiertim optimo,cuiqi,bencqi inftituto,

� Inc igitur ingenita eft hominireru utih� cura,quado c^ i hocuocata fisntutilia, quippequa ad huiufmodiuftgt;^nbsp;er cupiuntur, erquot; eSparantur, magnis etiam eu labo�^'nbsp;bus. Hi�c tot artes inucta, tot etiam manuum opifio^f*nbsp;i er ip�a quoque ab ingenio, nalura'que proftda, qi��inbsp;rum tarnen non exigua � parte, humanarum initio rerum excitatrixft�{nbsp;inopia,fiummaq;uiuendt di��cultas, utagricultura, acftbriliumnbsp;tmmiMn, multaq^poftadinuentamaioriscommoditatis atc^copi^�^^'nbsp;tisf

tgt;E prvdentia lib� r, 179 tia(aUudefi enimn��ecgm,tiliud affluentemiund�reueUe) ttonpauatnbsp;ttidm uoluptatis, ^uie nc[:io quomodo focia dMcSt� ttdturd hontinibuf,nbsp;^oitfolum in dgendo,umim etiam in cogitttndo gt; cir contemplando, elt;t^nbsp;quidem utilitdti ipf� coniun�d, ut ��ungi ab ed uix qucdt, dimt uoltt-ptdftdmennon�tipfdquidemdrce�itdidcpdrumfobridutilitatiicu�ot^nbsp;cupiditdtes ip�e nofirte, dtlt;� dppctitiones i� ijs lt;jiM dd utilitdtennbsp;Pwinent, poti�imuM uerfdntur: necfdn� �, uoluptdte di�unguntur, dcnbsp;^undi�iede.'Vtilitdti'S dutem nomme 'mtcUigi cun�d uolnmtiS} ^utcnbsp;^itte ufum dtij; commoditdtem J}gt;e�ent^iuilifq; uitiC con�erudtionem^nbsp;Q^'^quod zsquot; deleddnt,Z^ uoluptdtemdffcrdnt, ubi eom po/Je�ionentnbsp;^I�cMi�umui^ucunddetiddicuntur, funt^ ddmodumpo�'e��yibingritnbsp;fd.Quofit,ut Milid, quie dppdrcdnt, dc iucundd, ndturaliter er cupian-eligdntur � nobis. Niim dehonoribui, prtefi�uris, mdgiflrdtibifSnbsp;dlid uidcdtiir �rtd�c rdtione trd�idndum .i^oicnint principid tdntu hdCnbsp;pTtefertim in parte tpiterimtK^quibui naturd duce homines moueanturnbsp;dd atpiendum primo dttp eligemiimt, pofl etidm dd dgendugt;n,dl]etjt(en'nbsp;df^dtid,etidmcum�udoredcpericulis.

Vibus e rebui efftcitur,ut drtes, ciuiles^^ exercitdtiones cun�l�finem refpe�lent,er ip�e cjuoqi dliquem, dc md^nbsp;xim�fuum : cimt iUdrum principid db ijs, de putbus di-ilum e�, cdu�sfint pro��d, mopid�cilieet, dc ndturd,nbsp;Ndrt^ non dilioni cuit^ modo,uertmi etidm drtMtt^�i

cultd tifuus cuii^ conftitutus e^ finis. Quocircd ewm Udria fintdt^ tipliceshominunt tum exercitdtiones, twm(trtes,dcfiudid, fines ^uoysenbsp;er jp/i conflituuntur non uni.

Omnes fines dd unum tdndem refirri. Cap. III.

Aeterumutifiimmdtotiusreipublic�ddminiflrdd�dcl unum, eumcp fummum refirturmdgi�rdtwm, militienbsp;^uo(j;,dc gerendi bellidd imperdtorem�c fines er ipfinbsp;omnes dd ttnum-,�um^, fummum dc pne�dnti�imu refinbsp;runturfinem, propter quemomnino omnid fufeipian.'

hff er ojficid, er opera, dd quem quidem ipfum fuum quique dirigat cur fum, perinde ut inportum qui nauigant. Atque ut inter mdgi�rdtus dliutnbsp;tedit alij,minor^ mdiori, dtque infer cine� iuue)�sfeni,ignobilis nobilfe

X8o IO, lOVIANI PONTANI fgt;rit(lt;itus in tndgiflrittu agenti,(jcfinium fudnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ratio efl habendlt;t}p^

ftabitc^ alteriKi{)fe,(!d quem alter iUe refl^tur,ut res flmiliaris rei cif,�r hiec ipfa res ruflica,ficiendi aratri,ac uomerts ojflcinee,quanilt;^nbsp;tneraria o/flcina fubflruit agriculturie,ipfl autem agricultura reinbsp;ri.Onmiivm autem erit prieflantiflimus, maximeq; optabilis, atq; cxp^'nbsp;tendus is,qui gratuite quidem,acpropterfeipfum taittum etqu^erituf^^nbsp;expetitur,Qr cuius aflcquendi^atiaca:terlt;e omttesa�lioncsfunt,cur^^nbsp;fufeeptte. videnturautemhomines id maxime ?^cupere,z^ qucererii^^nbsp;bene ipfluiuant. Nlt;tm uiuere, commune efl animaliivm quidem omnitiii^'nbsp;bene uero uiuerehominiseflfolius.

I �MMI quoddamfunt finguli, ex bono enimfiequiturb^' ne:perindc,ut ex honefio,honefie,i^am cr qui boitu'i^

I praflititofficiumjbenedicituregijj�-.crquihonefini^. __aliquod egit /acinus,honefleMer ip/d autc bonatqu^^, idem didum eft de/intbus, eft aliud alio melius ac pneftantius, tUud U(^nbsp;optimum,?^ pr(eflantiflimum,GX omnium maximeoptabile,quod^^nbsp;tcra complelt;iiitur,contmetq; omnia, quod GX fummum,GX ultimutnnbsp;rito eftftio habendum: quod adeptus qui/�erit,no aliter,qu�m qui in plt;i^'nbsp;turn ex alto delatus eft, finemf�tpoftremum a//ecutus. id quod ingubt^'nbsp;nandis populis,regiaq; in adminiftratione ufiu uenit, ut paftores, agri(^nbsp;lie,mercatores,artifices,urbiu prieft�li,ciues demum omnes,milites itd^nbsp;ordinesq;,z:ripf�c�turiones,tribuni,duces,uniucrfttsdeniq;exerciM^nbsp;gipareat, rex^ i�is prieficribaket publics omnibus,^ priuatimfin�ibi'nbsp;fines alios efle extrinfecus pofitos, alios ine//e ailio-ttibits. Cap. V.

vorum quidem omnium ea diuifio eft,ut fines alijfintext^^^ fecus quidem pofiti, quemadmodum in exercitationenbsp;medicin�,fanitas:alij uer� ipfis infintailionibus,fintq;

n�s ipfie fines,ut eius,quifiirtiter fcge/J'erit,ficeritq;,aut/�citfi)rtia}��^^^ ip(d/ortis,firtiterq; egi/}e,uelagere,eflfinis: quem quia/flquiturf�^ .nbsp;^citur,^^ qui magnifi�e agit,magnificus:cum medicus qui a�grotui�J�^nbsp;uerit, nonipflproptereafanus quidem dicatur,uerumbo'nbsp;nuS) atq; peritiismedicus,fanitatisq;folers,nbsp;[euprocuratoryfeuartiflx,

uel c�nflituendis, edrtimq; prtecipue drtiu, qute mdnu exercentur, operd Cd uoccmuf:utteldtn opus efj�texturteidrchitedonica tedifiduw, indu�dnbsp;indumentum, eruntq; operd ipfdfuidrtis cuiufy; �nes. dudrum uc'nbsp;ronu�d exiftunt prteter ddiones ip�dSoperd,nonuerebimur edsipfdinbsp;ddioncsfin� d�ecutds, dppclldre officid,edg;�nes e�e diccre,dc �ncm li'nbsp;ierdlitdtisejj�,dufdcmredeutendieoffidum,pmtlitcrg;firtitudinis,at'nbsp;^ue mdgndnimitdtis. Rcccntiorcsenim Philofof'h�qudnclu� prdfldntif-�mi(piidcm,mdximeck acuti uiri,dum Gr�co tandem nwdo, quibtisq; abnbsp;AriHoteletraditumcJluirbis, philofophanturiparumcuraucruntuide'nbsp;re,duid latine ctiam did,�r quonam modo, quaq^ ctiam ratione ac uid dUtnbsp;popit,dut etidm debedt. Nee uer� (um me ego c/fe aut dicam,dut fentiam,nbsp;^ui philofoplum pro�teri dUt po�im,dut debcam,dut cmnino du�m: td-tnen ut c�fueuere,qui periculo�d trdndnt,ddj^ ignotd flumind, quibufdamnbsp;^udfi contis tentabundus,dmnem ingredior. Quid enim �hfucrit uddum

Kdteridm,�rmdm,dc priudtionem conuenire ad uirtutes ** con�itucndds. Cup. vil.

Z3Z IO� lOVIANL PONTANI � liuquibufcLimkit'mis.Sed, non�tdetterbo controuer�d, Egouer�httcnbsp;nticinpdrte,zxinhoc,lt;iuiefl:demoribui,tr(i{latu,zs'Migentii,a'inOinbsp;fiiim indijferentcr, �x c(m� libuerit, eti� penurU appeUiiboM quod �{O'nbsp;ralibilt;i fumdeuirtutibM dijj'erturut,quiehoneftis conflituuntur.ey prttnbsp;claris exa�ionibuf, inte�ligaturapertiui, uirtut� ipfarum principia, amp;nbsp;qute�nt,z?' qiialia.Tanti� uero (Ae�,ut ratione hac difciplinoi ipfas pef'nbsp;turbemus, ut tnagis magis^ alteram aUerius fuflentemm pr�fidio.

re, aut rep�r� apta�unt gt; uiil� ip�afibi per fe compar�t: foins homo po�' quam zitr pedibus Cf manibits, cr lingua, qua exccllit, commode utitar,.nbsp;uiuere tatnen nee ipfe adhuc perfe ,aut�fe foluspote�, neq; conferuan^nbsp;fui mmus aut obire, aut tutari, ncq^ quas ad res natus e�,ni� multos po�nbsp;amos eas attingere. �taque diutius � parentibus alitur, uiilitatq- annoinbsp;complureisali�nacropera,Cf cura,difcit^ laborit^eeloqui: cumani'nbsp;malia catera /fonte uocesfuas,fuaq- �gna,nullo docente,pro�rant. td'nbsp;borat itaq^homo foins, po�qu'am in�rumenta corporis per��a funto'nbsp;mnia,etiam extrema ittorumemnium 'mopia,quiead tauendum funt pef^nbsp;ncce}faria:quoii^;graui�mu e�omnium,fumtnapremiturrerffm igntfnbsp;ratione, atq^ infeitia, cum etiam adfeiendum �t, atq^ad conf^plandutlt;^nbsp;natus. ttaq^aliaadanimalia cumre�exeris,nihil hominenafcitur�f^nbsp;pTicfenti de�itutius,ac-.� non di�liceat uobis,qui maxime doHi e�is,etl*nbsp;infcitius,ignorantiusq;. 'E�igiturditahominiindigentia,comesqud�nbsp;quadam,uelcxcitatrix potius ad ea comparada,quibusfe^,uitam^,nbsp;corpus tueatur,abijciatq}ignorantiam.

Vndem himc hominemnafeiadagendum docent,� bus ipfe con�itutus e�,partes,ac membra.Sunt enirinbsp;tipedes adfirendum corpus reliquum, atq; ad inain^�*nbsp;tandum, man us ad trailandum, laborandumq;nbsp;denduin ocuh, ut ad audien4umaures,adol�cicigt;^�*'�^nbsp;aeatti*

fi�res,alia^ ad muncra membra ite alia ac partes corporii:lt;jute po� fub' feruiant et, confequendis i�is, lt;idquienaturaduce,�ic rationc, inopittnbsp;etiam impeUente trahitur. Agendo italt;^ �rmam iUii indit, ipfeq; a�lio^nbsp;Hes,qu^abdgendo diatntur,in�rmiitricesfunt quafi quxdS. eoru. qko-eircd uirtut� quoq; omniu,quippc qu:e honeflis, c�ftmmatisqi confitnbsp;tudntur ex a�iombiK: ni firt� uirtutes ipfe eeedem bone fite �tnt,ac laudanbsp;bilesa�ionef,qu(efirmamquoc^fnampro[ubic�amateridrefirunt.

; Ingulisenim uirtutibus [uaattributa eft tnafcrid,ta� jl metfinonunquameadem ipfamateriaalijsquo^ftibifnbsp;citur a(lionibiK,atlt;^ uirtutibus. Siquidem magnficen'nbsp;tia,crliberlt;ilitas in pecunia uerfantur croganda, fednbsp;tnlt;ttantumdando,hcecucr�magnific�poiiusdcdificagt;tnbsp;do,qua de re poft firtaffe ubcriiK. Uabetis optimi uiri, planeq;, ut arbi-tror,intcUigitis, pertnde ut in confiituenda general tone, infirmandisnbsp;quoq; uirtutibui,materi�,ftrmam,ac priuationem fimvdconuenire.Uac^nbsp;adca,4 quiigt;u^ digrefti firtafie uidemur, redeamus.

Afeitur igitur homo egenus, mops ,omni etiam � parte necejfdrijs carens,qudnquam l�ubus ipfi cdremus,nonnbsp;egemus tomen omnibus, neq; enim flabeUo fi carucrim,nbsp;egea iUo infrigoribus, acfub brumo tempefi�tes:H wienbsp;itaq; appetitio fufcitatureorivm omnium, quibusautnbsp;ipji caremi(f,aut eorum egeamus uftbus.Hinc etiam expetitio eoru quoq;nbsp;qult;e er commodiora, er uit� magis opportuna ttifa funt, magisq; hono-��dt� digna iudicantur, in printis rcrum cognitionis, atq; feienti�. �SIrfi�nbsp;niwrMdfi nafcanuir,ignariq;,fimus etiam propter animtvm� rationenbsp;minime alieni,obhanc tpfam confequendam rrruMi cognitionem.c�!�-fasq; earum,dcrationcm,tumintelligendi,tumfciendimaxim� cupidinbsp;er fiudiofi , Zdudabili�ima fan� res, fuprcnmm'quein moduwnbsp;ftie�anda atquehonrftanda expetitio rcrivmhuiufmodi,atque,utprogt;nbsp;tgt;rte firtafie magis loquar,exoptatio. QuotiMeuiw fue � natura, fiuenbsp;�b ii^itutione,fiue Dei dono,ac mv.ncre,fiue ab ijs ftmiil omnibus(quan'nbsp;iquam qu� 4 Deo tribuuntur, omni funt � pdrtf perft�la) quotiis tw-Jic eft uel pr�ditus,uel inftitutus^tel ilt;donMti�,Kt expeti�e ea magis

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N a

284 nbsp;nbsp;nbsp;10. 10 VIANI PONTAN I

iudicdri debut, qi�m optd�e i dUditdo corum, lt;jU� optdntur, non tdnt adioneiipftenoftrx�ituraperfeipftefuntaljecutricei, qudmaut�rtM'nbsp;n^opeUjMit Df� bsiKficcntianbsp;nbsp;munere.

DeTcoytunx. C�p. XII.

Er�)� in re,ei:(qi perdifficili nbsp;nbsp;nbsp;fdra, firtunlt;fi

habere rationent nee pij c(Je,nec Chriftiani uidetur ho' minis. Atq^hiec^uidemnetjuaejuam eocon�Uo dicuti'nbsp;tur� nobis, lt;juo Peripateticorum fententijs adnerfc'nbsp;mur.Sed cjuod dnm illis ajjentimur, uideri nolumus

ligtonis noflrte immemores. Cum etiam quie �rtun� attribtfantur,eortvi^ tntilta, �rtajje cr plurima, fi per fe ipfa conf�derentur, ac non perindegt;nbsp;ut pratter propo�tum, ac finem � nobis ip�s con�itutum eueniunt, uide'nbsp;ri po�int ad rerum natur am pror�ts refirenda,uel ad fecrctiorem,mcoinnbsp;pertioremq; ^uandam coflitutionem,ctvm tonten natura ipfa, ut mundufnbsp;uniuerf es Deo pareat,obtemperetq; preferibenti. Nece�e e� enimamp; r�nbsp;gere,^moderari unum omnino omnia. t�am quod ad�rtunam attinetinbsp;quis quefo modo �t aliquo in^enio prlt;editus, quis inquam �rtuna ipfotfnbsp;aut incertum,aut temerarium, aut�ne coufa,ordine ,fericq; omnino uUdnbsp;uagum, ac palans qutppiam ejfe a�ferati nemo pro��o fan� gt; �biq^ con'nbsp;fiantisntentis,atq}con�lij,hocautfentiat,autpro�teatur. Quideni�^nbsp;dbfq; caufaiquid porro � caufa ortum ducens,mcertumifuoq; neegradit?nbsp;proee�fuztr ordine,aut temerarium: licet temerarium, quoad no�ra iff'nbsp;ter�t,uideatur.Verum enim latent nos �tr rerum cau�e,O� origenes,ei'nbsp;rurnji progreffi�, atq; conuer�ones funt omnino incognite.ttaq- �rttl'nbsp;n� nomen ipfum popul�re initio-^tq; ab ignoratione dudum �rtaffe nogt;jnbsp;temere quis arbitretur. Serunt agricol�,neqi e[l prorfiis annUUs�tioltnnbsp;prouentus, multaq; interim ante meffem acciduntpr�ter illorumnbsp;nem:nbsp;nbsp;nbsp;quanquamfunt progno�ieorum, ac tempor um obferuanti�i�^'

aduerfuiopinionemtarnenillorum,atq^obferuationem contingunt pauca,qu� quidem ipfa �que dicuntur, ac� uredines tempe�ates,nbsp;'ecertis,con�itutisq;minimeproucniant cau�s, acturne cceliip�u^^^nbsp;flellarumcommotionibus,tumdbelementorum inter fe altemationd�^^nbsp;pro feminu,ac foli ip�iisnatura,cr habitu. Itaq; dum �rtun� uel acei*r'^nbsp;mus uel caufatnur,^^ natur�,cr De� ipfum criminamur,eti� calumgt;f�^.^nbsp;fe,atq^, ut uerius �rtaffe loquamur, ignauia no�ram,detegimusq;nbsp;nando ignorantiam, �mulq; uit� conquerimur tum imbcci�itatctngt;nbsp;'iircuitatem,quodqi tanta eti� caufarum itgt;farum}Clt;xle�iumq;progt^ߑ^^

-DE P RVD EN TIA LIB. I. ZSj nimdbllrufio�tt dcl�ibu�u tM(opere tenebricofum, coditionis penituinbsp;no�rte,inortdlitdti5q; ipf�us ob (uperbidmjttrrogdntidtnq; �bliti.Verttmnbsp;�d ttoflrd redcdmia.�^dfcitur idcmjtt di�iutn eft, hoino dd dgenduin, utq*nbsp;dgendo dlJcqiMtur,compdret^ fibi ed,qu� deeffi idm fentiet,unde dUitimnbsp;tji di�bii. Cu�- anitndfit corporii ipfim humdni perfdio, imperetq; ipfdnbsp;^orporKperf�iorii enim imperi� efi)eiusq; mentbrddcpdrtes omnesc�inbsp;^d dgendti pdnter,dcfxi�dii fint dppoftie,utett(r et iUis dtiimd,perfidennbsp;^idti^ d�elt;iii�edieiui,dd ^uod int�dit,^uod^ duet,dtqiexpetifdtgrdtid^nbsp;Vfumrdtioniihom�nitdntwMelfeconccfl'imt. Cdp. XIII.

tdtio quidemetr herbit,e^ ftirpibtn cu homilie eji com munis.f^dmcriU� cptoq^ dicunturuinere, G^quodnbsp;__ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hdcprteditie fint dnimd, dicuntur animantes. Sentiennbsp;di quoqi uis ipfa communis cft homini cum beluis. Sola igituradione, denbsp;ratione anim� pars Utens hominis efl unius, huiusq; ipf�us omninb prO'nbsp;prid-QJiocircd futvm dc pcculiare hominis efl cum ratione agere, illamqinbsp;indgendofeqM,eiusq;fidiilisdccominoddrc. �lu�ldenim ^flhrdtionenbsp;ddioefl pcrflfld: finis dutemperfiflumquidddm e(i,ejperfiflifiimienbsp;(uiufcii dilionis finis etiam perfifliflimus.

Vmq; fit perfi�lio de ratione boni,id effleitur, ut finis id circo quid bonumeft,expetatur: quodqi aliuddUoper�nbsp;fliusj�ud perfifliflimutn iudicandum efl,quodO' idemnbsp;optimum.Perfifli�imum igitur,dtlt;^ optimum idemnbsp;quoq- efl, e^ fimtnum, de bonorum omnium maximenbsp;tK� expetendumoiel exoptandum, dd quad omni etiamf�tfludio conten-dendumfinisq; idem ultimus, ad quem caiteri refirantur omnes.Pru�usnbsp;tgitur uitic human� totius ddionesipfie fint,ratione temperatte et re�ie..

Atio enim regendis,moderandisqfl!ominuma�oni-' bttsidemprorfiK cxercetiuSieademfidUtoritateuti-tar, qua in moderanda naui is, qui diciturgubernatorinbsp;quippequi clauo �nhter�s,e7 uentos explor�t, CSquot; cur~nbsp;fim dirigit, etfituris de tempcflatibusfoUdtus omnidnbsp;N 3

286 IO, I o VIANI P ON TA NI �mul circunJlie�liit, amp;qult;e timenda funt, c�uet: gt quie adminiArdit^^^nbsp;quoq- adtninijirand� nugt;do cr decemit, ZJ� imper at. Qjtocircd uitd Wnbsp;hominii�j'indilionibiKhominedignisuerlabifur, unded�iudeftd�tffnbsp;mindtd y e:^ d�lionum ipldru/m gt; uitteq; totim rdtio dux er it, dc mdgiftTdunbsp;quddo rdtiondlii ditimie pdrs homini fol�m e� concefft,cum dnirndliuix*nbsp;Cieterorum excellentid,nbsp;nbsp;nbsp;d�iones ip�e ut ta hdnc�c con�ituent

itd uixerit,zx bene uixij�e, nbsp;nbsp;finem dff�cutui iudicetur ill�!,qui tfi ncb�

4 ndturd propo�t!K,dc per ufmn, hdbitumq; rdtione di�dte copdrdndut� QUd uid�turui e�finis ipfe et perutiliSiCt iucundus ddnwdu ,dc ndturdnbsp;ipfa humdnd dignus dc proprim, er d rdtione coflitutui, dtq^ in letdte btnbsp;ne con�itutd,ex eoq; eti� perfi�iui,qu�d dgendo,dc diu mult�tq; exerC^Hnbsp;do^eritcopdrdtus,deniqiZXfummi(s,etoptimtis,etiuflipofififfori5 ctiinbsp;iufid po�e�io,qui quid� ipfefit mdxim� cSfiummdto et iudicio, zr officitf-

Tigituruegetdntis propriumnwnus e�uiuere,fen' tientisuer�fientire,ficcius quierdtione utitur,dgerenbsp;cum rdtione: ufiis dutemipfe morem inducit, quo fitnbsp;ut d�ioncs ipfied ratione profe�te i�u/m fiequdnturtnbsp;fintq; ex eo elidm mordles diHd;. Eied� igitur d�liondnbsp;et mordles, ztrfec�dum rdtionem progrefifiedpfie quidem uirtutes erunttnbsp;qudndoz^ rdtionem fequutur,e:x d nwribtts nom� hdb�t. Cuntq; rdtioniinbsp;proprium munut dtq; ofificium fit, honefidtem compledi, fit^ rdtiamp;ipfdnbsp;ftormd qudfiquicddm re�li, eddenique fiele�lrix boni, ztT iudex honefl�nbsp;erunt fclt;e ipfie mordles uirtutesjdtq; d�liones tu hone�lt;e zy redite, tumd^nbsp;bonwn contendent.�onc�i uer� comes e� Iduddtio, reHi tequitds dc iufttnbsp;tid. E� enim re�litudo iuflitite temperdtrix,uel ipjd potius iu�itid.�untdnbsp;iidrumigitur d�lion{midrdtioneprofi�{drum,iilicp �dccommodatiuri^nbsp;finis e�uirtus,ueletedemd�lionesfunt ipfie�bizy� finis,ztrbonum, quoinbsp;ipfim homines etidm d ndturd du�i dppetuntdUoq^ ut potidntur, contettnbsp;dunt.Cum dutem uirtutis ipfius mordlis exi�dt proprium, dc fiuu cuiuf^nbsp;uirtutismunus, zSquot; definitum officium, ipfid'que in plureis uirtusfiecctuTnbsp;pdrtes : quemddmcdum ipfium quoq; diuiditurbonum, ficdluru quidentnbsp;uirtutum dlidfiunt z^officid,z:s'muncrd,uttempcrdntite,mode�itc^;�nbsp;temperdredppetitu libidinis, modum^ ddhibere tum uoluptdtibus, tunfnbsp;doloribus, qute non tdm dnimum,qudm corpus ipfium, dcfienfius mdle dfinbsp;�untjjominemqi ipfiiwijqui ex dnimd con�ituitur, dc corpore, ut etidmnbsp;�rtitudinit

DE FRVDENTIA HB� V X87' f�riitudinK in pericuUs, ac mdxim� dj^eris belli laboribut^tH retinere dcnbsp;tofirindrefiducM,tum fedare metu,f�rmidinenic^refgt;eUerej et co�rmdtonbsp;dnttno mortem oppctere, dum ratio id ipfum�tadeat gt; ut eti� prudenti�}nbsp;de qua priecipere hortatu prafertim ueflro decreui, a tlt;^ mtelle�m, cu'^nbsp;il� P rudentia ipfa alumna eft,proprium ac peculiare eft,Ma�^ in a�iontnbsp;de re adminiftranda cy metiri, eSquot; pen�tare, er eundla�mul attendere�nbsp;O' ante (pi'am agendum quidfuf :ipitur, er poftciuam fufteptu id eft, ernbsp;W eiut progre�ione quid utik,quid contra inutile,quidiequi,er quid ui^nbsp;tare,tum in eligendo er decernendo,tum etiam in dgendo,ac profequen-do debeamui. Cum uirtutis�t huiui ftudium ,mteUeaui^ ipftus o�ieitinbsp;ffmltoant�,profticiendiquieobe/j'e,qutecontr�prodejftualeant,qu�nbsp;profiftura �nt, qute'ue etiam offutura. Quocirca uirtutum omnium ernbsp;dux,er comes, er magiftra qua� qua!dam merito eft d doHts uiris habita, er ore pleniori � peritis, imperitisq; pariter laudata .De qua tarnennbsp;ante quam dicere ipfe aggr�dior,quonidm adiones eo fpedant noflrlt;e,utnbsp;pubbee ac priuatim bene uiuatur, uidendum efl, ac� non plan� explicannbsp;dum, quod maioris eft operlt;f : innuendum tarnen, quod^ in pidura ufttnbsp;tienit,adumbrandum quibufdam qua� colonbus, quid fit ipfum bene ui-uere,quodq; permulti etiam non bcnefol�m,uer�m beate quoq; quicruntnbsp;uiuere, an akerum�ne altero fituiro bene conftituto perfefatis : ad hlt;ecnbsp;inquodifftrre uideantur.Atque ubi utriufque compos ��mquis�e-rit, quails hic ipfe fit habendus, qua^ appeUatione affecutio ipfal/enenbsp;beate^ uiuendi�t etiam uocitancla.

X ijs igitur,qu� diila funt,efficitur prim�m, ut bene ui uerefitnon cuiufij; hominis, fed eins tantum, qui eft benbsp;coftitutus : deinde ut ipfumbeue uiuere,nbsp;' ' /�t bene atq^ cum ratione agere,cr i�idue quidem benenbsp;' agere,continuatoq^ fludio,cr opera in uita ipfaciuili,nbsp;hominum�pfocietatezrccetu.�^eqicnimbeneconftitutusuirexiftiman-'nbsp;dus eft aut foliuagui, aut fui tantum ftudiofus,atq;amator,uiucnsq; infonbsp;ttudine.Q^inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^gct,qu� ZT uiro,zr duc di^afunt bono, ZT pa.-

tre�tmilias frugi,quiq; pietatem colet,atq; iuftitiam,Deo,patria, parent tibus,cognatis, amicis, ip� hominum gencri, quoad dus�ccultates tule-rint,iufta,honeftaq; pra:ftiterit,qui laboribus atq; terumnis non ce�erit,nbsp;gt;�fcj; fuccumbet aduerfis,abhorreb:t � turpibus ,fequctur honefta, atquenbsp;(ommendatione digna, ipfam'que in primis naturam ratione ZT duce,z3�nbsp;comit�, aut hicbenediectur uiuere, aut nomen ipfum bene uiuendi�itile

l'SS IO� I o VIANI PON TANT iuJicandum omnino u�tium. Poteramnbsp;nbsp;nbsp;lireuim coM[gt;le�i i(�r

tiies, bene ��um uiuere, o� nihil d�fit, uirtutibm omntbuf publi�e, priUit� tfm^;exercendi!.Sed mdgis plMuit,illucircunfcrtbere.�dtn guibitseuifinbsp;circunlcribimtK,in ijs uniuerfisuirtutes ipf^epro fudcuiingifibiq; fubi^'nbsp;dd uerfdntur ntdterid : gu� ubi tnitiiwe de fier it, necfingulii uirtutibuftnbsp;itec item uniuerfis pro loco,re, de tempore publi�e, priudtimq- exercen'nbsp;dii : huic guomedo deeffipoterunt fieultdtes dd uidum, dd ueflitum,nbsp;cultum,dd tutdnddm, confirudnddmq; turn honefte, turn dbunddnter ret^nbsp;fimilidrem,dc propridm,gud etidm prodefi� dlijs udledttRt�[i h�c guidetHnbsp;dumf�cum hdbedtetidmuoluptdtem,feq;ZJ' rdtionisufidigndm.Qupinbsp;fi,utprincipido�lrinlt;e huiuiArillotelipldcet,fimmumhommis bonul�nbsp;eft ,dgerefecunduuirtutem,edmq;opttmd inter dlidi dcperfi{li�imAtHgt;nbsp;qui fecundum omnes bene dget,iure meritoq; fuo,n�nne hic O' uere dice'nbsp;tur. O� re�le iudicdbiturbene uiuerein�nne o' ille guoq- ipfe optime,gutnbsp;fecundumcteterdrum omnium pr^fldnti�imdm? Pi�lorumguidemnut'nbsp;nui dtg; of�cium efl omnium pingere : boni uero, bene p 'mgere : o� dliU^nbsp;quidem(ut de ApeUe trddit Propertius) in Veneris tdbuld�umma fibi u'tHnbsp;dicdt, dlius dlid in re depingeda. E xce�enti�imi uero pi�orlt efl omniU�nbsp;in omni pidurtegenereretinuifle exce�entidm. An fortdjfeferudreguif'nbsp;pidm iUttd mdluerit in bdc,gu� efl de bene uiuendo di�crtione,guod Gr^nbsp;ci pdriter de LdM �erudnt,ut c� dicitur dbfolut�,Po'�td,}iomerus d Grii'nbsp;cis, virgilius d noftris mtelligdturi Tt^on guod illi in omni po�ticagenettnbsp;fiermtentinenti�imified guod in heroo tdntum,mdximeci; genero�o Cdlquot;nbsp;minepr�flrdntur.Qudndonecexd�l� inhdcipfdgUigflione finguldUfinbsp;fint qucerendd,ut db Ordtore exigds �yUogi�mum, gui efl Didlcdici, eut�nbsp;i�iusfit proprium Pnth'ymemd. Etmercdtorguidem num�ros digeritsd^nbsp;utilitdt�uidelicet,dc mercdtura ufimtdb Arithmetico uero numerorUt�nbsp;ip�orum proportio,gu� O� gudntd flt,guieritur. Commune igitur efl ho'nbsp;mini guidem uiuere cum hcrbis,fluticibus, drboribus, item beluis flrisnbsp;dt htec dlitibus,pi�cibus,dddo O' repentibus. Eene dutem uiuere,hoiniut^nbsp;efl unius, guid un us ip�e dd dgendum dtg^ contempldndum efl ndt�s^nbsp;ebutrung; rcliguisexce�it,gu�uitieutunturmuneribus. Huiufmediuc'nbsp;rc)exce�entiiepof�e�io,utbene,utperflile,negudgudmtdmenoninilgt;tt^^

DE P RVD EN TIA LIB. I. -2-8'9 Vtilt;^;dut Poetdrum^iiut Medicoru contifigit ejj� fuo ingettcrc,artificio^nbsp;^a�cntem. Qmnid cnim perfidd rdrd, quod eddem ipfdfunt ddnwdumnbsp;oijjicilid,qu� quddrajjecx omni parte, uidetur diumo quodam beneficio,nbsp;potius qua m humano 'mgcnio,dtq; opera contingerc:Qr quadraffc lOa benbsp;Wf inflituti efl hominis, non ad fl ip[vm,uer�m ad Deum optimum mdxi~nbsp;prorfm reflrre. Ac de bene uiuendo hac nunc in parte haileniis.

Debecdeuiuendo. Cap. XVIII.

Vod uero ad beate uiuendum dttinet, rei huitts opinio aq mentio introduda efl ab ifs,qui pofthabitd, defleda^ rd

i tione,uitdm ddmiratifunt iUorum, qui agerent in poten-tatibusidbundarcntq; copia generis omnis rerwn, dunt affluenteripfiuiuuntmagisqu�mbene,abutunturqipo-qu�in utuntur reru ipfarum copia, camq; no tam adfrugcm conuer-^ttnt,qu�m infuam ipforum,dc rn-wmflmul perdititionem, ut magis ipfinbsp;ttahantur i flnfu,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ducantur � ratione. Quod mihi quidem uidetur

indeortumducere,qu�d in generationchom'mis,prima cumfltanimalis ea,qu� uitalisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;comtnunisq; animantibus omnibus, fequatur au-

tetnflcundo loco pars alt�ra, cuius mumisefl [entire .Ex hac coniundio-�C gt; rfc propinquitate hdc ipfa flntiens uis admirahili afficitur cupiditate �quot; fludiouit�,dd iHa^ nwueturfetnper ntaxim�, qu�uit� conflrre cen-�at.Tertia uer� pars,qu� rf ratione nomen ducit,f�c accedit atlt;^ annedi-; turflntienti,uttdnqudmperfldior impcrarc debeatinflriori,dcminutnbsp;perfid�. Et flntiens quidem iHa pars,quo uitali propinquius cociliatur�nbsp;fo minus rationi obflquitur, digrediturq^ ab iUa longitts:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ucr�fit ra-

'ioiwli cognatior,eo obedientius rationi flflaccbnwdat.Quocirca corru-pt�t�drs ipfa, qu� inedia efl deprauata^, tUud unum qudrit, totac^ in co f�,refirturq; ad i�ud,ut ociumflquatur, turpeisq; uoluptates. ociumnbsp;'^cin aduerfatur negotio,uoluptas mala labori,qui adionumomnium eflnbsp;^^rnes. �yuid quad ut honeflum quod efl, ittud hominis tantum efl, propter rationcm,flc quod turpe beluarum? quippe qu� i�a careat, ac magi^nbsp;magisq; inciment ad uegetalem.in hac uer� ipfadcprauatione i�ud ufu �cnbsp;nit,^Hodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;altcraqu� propendeat^� trahit,pr�cipi-

tatq-fleumalteram. Accedithuicmalo inhonefta fepeinflitutio,maleq; �pflt;lt; t�pcratatquoflt, ut relidis adionibus, peffundataq^rationc, tUi ipfinbsp;f^antur,qui fle aff�dtfiierint,�flnfibus wdgw,qMdm �t � rdtionc tempe-^�itKr.Nfc uer� agere lUw propofitiwn eft,fld�e{fare: necrationali ditre

�90 IO� lOV�ANI PONTA�TT corporitMtummcuniberc,ontniftudio,z^operd. QUttercuitidilld'^nbsp;ndiit ommd, quie ocij funt,uoluptdtisq; mdl� djj(:cl�,td hominu propn^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

tiudni, ut dixi, bcludrum, nbsp;nbsp;nbsp;nunqu� quidcm quicfcunt, nif� eu rcpl^t'^

Jjiut, etidmfuprd fdturitdt�, d qudgrdui�ime prcmdntur. quibia co r�orcs�int homines, quod rdtione contdinindtd rdticnis ipfiusnbsp;conuertunt dd d/fcqucnddSidtqj dbutendds turpi�imds cupiditatcs,copilt;inbsp;ipfd remfufficiente mdtcri�. Q�o m genere uitij dtq; in t�td hdc dcclinlt;i'nbsp;tionehumdlid db cxce�cntid, t�toq^ in dbtifu eu rei �milidris tum fenfd�nbsp;animiq^,dc rdtionis ip�ut,eRomdnis prtncipibitf Hcliogubdlus, GdUiC'nbsp;nusq; antcdlioscminuere. llicigiturdbu�us,tdntdc^crdppctitusamp;^^^nbsp;tionlscontaminatiocum ucrterctur in ddmirdtioneni,cxto�creturqi^nbsp;quibufddm,qui do��i/dpicntcscj^ hdbercntur,c� cr illi propter rerumeo'�nbsp;pidm, uoluptdtumqj afflucntidmtdntdm, inprimisq- ob tnolcfliarutn �dnbsp;cuitdtcm,dc Idbor�, bcdti putdrentur, cdufdm dttuli�e uidentur,bedte ni''nbsp;uere ut putdretur cffedliuddbencuiucndogt;dequo pduloant�diximd^-'nbsp;Quod � bedte uiuere e�t,curiSy moleflijs,�dboribus^ udcdntem ef�e hoigt;^nbsp;nem^Zi�' inertid, de�did, Idfciuidq; Idngue�ccrc, dbutentem cj corpori^�nbsp;cx�rtun�,amp;'' dnimi bonis, toUitur ut uiuere fecuitdum rdtioncm dc uif'nbsp;tutem,�t ipfum bene uiuere. QU,otd cnim uirtus, inqud exercenddnbsp;excurecmultipli�es,CS'ldboresp�rmu�ti,etxmolcflilt;e admodum etidd^nbsp;grducsfufeipidnturtAn qu^�o quts obeuntur periculd,qui�u�eipiuntufnbsp;�rti uiro ldb6res,Udcdre cos dicentus, ctidmfupremum in modum dn^^^nbsp;tibus curis ? cumi �t dutgld�o compdrdttddu�'�orid, dut fubcundd nun'^^nbsp;cumpugnetur de�dnguine, de honore,de �ibcrtdtc : quibus in uitd duecH'nbsp;dd,degcrend�s rebus nihil�t omnino chdrius, nihil etidm optabilius.nbsp;temperdre dppetitum libidinis�eddre dolores, n�nne c� in primis di^'nbsp;eiletquod fi difficile,nunquid noncx laboriofum, etx^due � ltdque labtt'nbsp;res qui toilunt,etx' hone�ds,nbsp;nbsp;nbsp;prcecldrds diliones to�unt, qute�untu�^

ridm, quic lux qud� qu�ddm nbsp;nbsp;d�liones illufirdt, O'ip�os etidm dUto'

res. An no gcrere mdgiflrdtus,dtq; in�immis uer�dri honoribus,e� qd^'; �feipfum Idboribtis mer�arc, dtq; mole�ijs i de quibus re�le quidcmnbsp;iUudpote�, quodin�btilisde illislcgitur,quidpudin�ros inPhltg^''nbsp;ihontccrucidntur.

DE PRVDENTIA lib, I, 291 lt;JKp/t'cf(��,d�cf4 �rftord ipfaortum .Vtilici enim dcbondi^utecun^inbsp;tuturaliter uoluptAtcm aff( runf.�T� dltcram quidcnhcuiiK pr'mcipid,iit^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

�Mc ortus �nt 4 labonbiK, inok�ijs, di^ultdtibui, p�ft ucr� incranen-quot; fumeiWidtqueproffrc�to�tmdxima cum iucunditdtcz^ltetitid:a�te~nbsp;gt;^dm uer�,cuiui cducdtio fitdmoUitic,ldngorc,dc�did,exituiq; plcrunq;nbsp;^olonm pknui, dc tri�iti� gt; non rdro ctidm cdldmitofm. At que hx^c qui

ipfd uoluptdtii ^ecicf uitiorum c� comet, dc turpitudinis �oeid: *tdlterdiUduirtutis,dtquedaionumomnium,qiite�unt�ccundumuir'nbsp;futem.�^d enim �re dut mdior cdpietur uoluptds, dut plenior, dut opMnbsp;bilior, dut ndtur^e congruentior, qu�m c iu�is, libcrdlibut, �rtibut,md'nbsp;gndnimkq; d�ionibuttQuidenimiucundim, qpicegijjctqudminho'nbsp;minet benefice? in Deot religio�e?Atqi hdnc qitidcm ipfdm uoluptdtc nui �nbsp;Il doloret corrupcrc, nulld uis eripcrc, nuOd �rtun� proeeUd impeUerenbsp;mfcopulum poteR: nofird efl, pcrmdncbitq; nobifcu,qudndiu tnemoridnbsp;i��d, re�ieq;�iloru recordatio permanebit. Ceducitur dd Grdmmdtic�i.nbsp;ingemifeens ,dcplordntpuer, cripitur itli ludut, qui dut letdtit cfl pronbsp;priuis��cntit�epius dodorit dtq; corredorisfiruldimobiurgdtionet quenbsp;^dui�imdt, cogttur uigildre dd multdm nodem, mdtutino tanpore ex-fergifichin librum incumbere,nbsp;nbsp;nbsp;omni�re uigflitc dc dieitemporc, nunc

mgenium exerccre,nunc mcinoridm, p�fi�:j'uocem, duni recitdrc quted dodorcdccepit cogitur mter incrcpt�ionct,(::;r faitiam. Quid bis omni'nbsp;but nugt;le�ius,grduiiiigt; trifliut, dddamnbsp;nbsp;nbsp;Idcrymo�ut? �tec omnid per-

pef�ui e� Virgiliui, ddqce etffummmt rei domefiie�, de ndtdlis foU angu-fiids. Sed quic'ndm qutefio mdior, qu� inqudm mdior ,folidior, exqui�-tior,optdtior,dtqi omni� pdrte per�dior uoluptdf,qudin cumprin-ceps orbit terrdrum Augu�ut,Sendtut item dc populut Romdnut gen ^�umdominui dffurrexit in publico recitdnti? Qifif Ari�otelem comitd-bdturuoluptdi,mulccbdtqi in�ruentemnon Athcndt modcgt;,nonCrlt;�'nbsp;^umtotdm, ueriim orbem ip�um terrdrum uniuerfum ? dperientem'que^nbsp;�lt;^etdndturd;dntepcnitut incognitd, Idtcntid mdb�ru�) ifeq^ ip�tmnbsp;^lt;^putdntem,dc merit� etidm gloridntem,�idpcruc�igdtione,fitii uigiUjsnbsp;dd Cd pcrueni�c,qute Grtccorum dut Aegyptiorum nu�ut e�et dnted connbsp;fccutusiQu^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pldtonem,qucm Griecid,Sicilid, itdlid�t'-

prd hominem ueneratd e�,qucm reget propter ingenij cxcc�atti��u�e~ ^erunt,ddmirdti�unt populi,colucrut quicunq^ diuindru�mmdndrumq^nbsp;obere reru cognition� uolebdt,cum omnis rc�ldcognitiodb��iut inflitunbsp;^nedtq^ do�irindduxerit exordiu? Quod quidc ob meritu id pretij dbinbsp;�iontinibuf retulit�iuinut ut dppelldretur.Sed redeamut unde dtgrc�i�ur

miKiCofiteamurci; bene qid uiuat, td eft, ^ui uirtut� colM, honefldij; u�r fentur 'm ddionibiMjUerd illos, (Jerfi��d'que, or homme dignd uoluptiitinbsp;lioluptdtem illd,qu� in popimi,gdnei5,plumdq; domiciliu �bi conbsp;�ildcetn ejjcnbsp;nbsp;imperfr�ldm,^ fimmom etidm dolorum dlfi

eaHidtq^ ddminiftrdm,eiusq- plerunq^frudiu^ efje cdldmitofor. Chw h-eC ipfd,quiehonefldtii efl foc!d,plurimum ubiq- con�rdt, ej dd bedte uidcitnbsp;dum,qud de re nunc dgimui,c^ dd�licitdtem,qu� fummum cfl bonoru^nbsp;omniS.Edm igitur ipjdtn uoluptdtem,qu�d m dnimo, honeftisq^ eft d�iionbsp;nibiit conftitutd, quad trdnqui�litdtii eft dmicd, dc ueri boni comes gt; qtto^nbsp;de teUure Po'�t� dicunt, dlmdmiure ftuouocdbimus. Qumetidm qu�^nbsp;re�loresurbiiim,dc populonvm principes,locupleti�imos item honit'nbsp;nes,dbHnddreplurimis, 'mdigere nuUis cernerent, dtque in uoluptdd'nbsp;busdgere,bedtos uocduere, eddem qud deos dppclldtione, dcccpti�'nbsp;n� multisdc cdufts. Siqtiidemnu�i hom�nivmgencri plurd dejunt, i�'nbsp;eftq; iUis cum primis dnimui bene conftitutui dcplerunq; honeftusnbsp;i�um dc diuitidrum uftts, qui eft fecundum rdtionem, dc redldmnbsp;nbsp;nbsp;uten^��

At contrd ijs dbunddnt,qu� non modo fuperudcdncdjierumetid perqd�lt;'^ inutilid funt, rnuximeq^ pcrniciofd. Abunddnt dffentdtoribus, knonibd^nbsp;tndldrum,turpiftimdrumc^ uoluptdtum miniftris, quirdpindrivm dditdl'nbsp;nednt,quidd improbitdtem impe�ldnt,qui etidm dd dUdritidm,dtq; ddnbsp;fumcotempttvm, fidgitidq; dd dlid,qu� ciuibus, priudtisq; hom'mibusnbsp;inmentemueniuntjillorum^ pr�tereunt cogitdtiones. quot;Videds quofditquot;*nbsp;tn fummd copid mdxim� inopes, dlios m mdxiwd potentid, ftbiipfts,nbsp;iusq; fuis ubiq^ difftdentes,omnid ftrmiddre, odio cundlos pro/�quiiiti*^nbsp;�redere,de fu^icione,dc metu foninu non caperc: hos dut Ueneno,dUtnbsp;td ui fiUos f iftuliffe, iUos dutfi�dtres,dut pdrentes, dut ex coniun�ift^nbsp;�liquem,qumetidmipftfibiquimdnumconfciucr'mt. Quisigiturb(^^nbsp;dixerit hor urn quempi� uiuere^Quis uit�ftbi bedt�,filicisc^ eos exlt;^'nbsp;tgt;lum HdtUdttni� oui i�lis ibfis fuerit lon^e deterior, dtO: d rdtioneitl^^^^

DE PRVDENTIA lib, I. 293 pirincipdtu,contrlt;iritihii infunt �udid, amp; ctrtet dtq- cogitdtiones contrinbsp;titeAtdlt;^ dum/dl� crcditur exikimdtione nihil iUii de�ffe, d�funt re ipfanbsp;plurimdicr optintd etidtn qute^,eddem^ pulcherrmd,/ine quibus bedtenbsp;iduinuUo modo po�it. At utetur diues cr rc�e,cr bene diuitijs, dc rebusnbsp;pdrtisMctur ZX principdtu 'm Ulo qui cfl conflitutus. Et bene quidem,dcnbsp;beate ai utroq;nbsp;nbsp;nbsp;dgitur,cr uiuitur. Vcr�m beatitudo h^ec non tam � di-

vitijs manatgt;dtq; � dom'mdtu,qudm a iu�is,honeflisq} adionibiu, atlt;^ ex t^u,qui fit re(lus,dcfecundufinrdtionem re�am. N(tm diuitiarum, dc po-tenti� fola quidem eft mdteriie fubrn'miftratio, bene uero dgendUati^ utehnbsp;di rede modus,animi,dcrdtionis proprium munui eft,dtq; officium,eiuf-demq; ut rei�e ,fic ZT perfidie,nbsp;nbsp;nbsp;cunt iucunditdte. Itdq; ad beate uitten-

dum diuit�e, ac principatiis materiam tantum confiritnt,ufum dutcm,re-(iam^ adminiftrationem,qu� t�rtutis eft ipfim fiirma, � qua laut manat omnis,Qr boni,z:r perfidii magifiraratio docet,nbsp;nbsp;nbsp;animus ipfeexercet,

temperatq; bene quidem ipfc confiitutus,cuius i�ud propriii efl officium. Ueq^enim laus ftatu� eft in �re^t marmore,ftd 'm drtificis opera,id eft,nbsp;in opere ab artifice � marmore mfirmato,uel in ipfa potius mf�rmatione,nbsp;ldusq;,dtq;fuftgt;edlio operis ab eo quidem exiftit,proficifdturqi, bene quinbsp;ftulpfit,expreftitq; ndturam,m'mime uero � marmore,dc materia.Tametnbsp;fi laudari quidem poteft materia ut appofita, ut peridonea ,ftatu� tarnennbsp;perftdiio,cr uiuenti fimilis firma tota eft ab 'infirmante.vt dutem fimili-tudine magis firta/ft utamur propria, laudatur Homer i poefis a firma,nbsp;nondfubie�dre,hoceft,Trdiano�bcllo, in quopleraq; refirunturfabu-lofa,m'm'mie^ uerifimilia,cwm inuenti etiam fint, qui dixerintjtuHum H-lud omnmofiajft beUum, ue-untamen utbellumipfumf�erihutq} Euro-p�,atq; Afi� orbisfittisconcurrerityCommendaturtamenHomeripoc-madfo[a'mfirmatione,pr�cldri�imaq;,etabfoluti�imdoperKtotiusconnbsp;flitutione. ld quod non ex omni cont'mgit parte in Lucani poemate, propter firmam neej} abfolutam,neq; fibi parte ex omniconftantem.Etfi manbsp;tfrid ipfa neq; cofte�ior offerri, atqft baud fcio an uberior potuerit. Quonbsp;fit,ut beate uiuere nuUo modo quedt,qui non cr ipft bene etiam uiuat,cumnbsp;^�tmenbeat�pofiit,qui^ne.Jlt;!dmfinecbedte,ubiittedef�erint ad benenbsp;agendum ficultates,fempcr tarnen bene, beateq^, cum rede utenti affue-rint.Quamobrem bene qui uixerit,nbsp;nbsp;nbsp;beate ilium, cr beneuixiffi fatis

confi�t. Did enim uere nequit,bene ilium,ac beate uixiff'e,cui materia de-fiierit ad dgendum.Redenanq;,Gr bene,Gr fecundum rationem agentes,. O' beate,zjquot; bene dicuntur uiueretneej^ enim agit materia, cui d�fit agen-^�itatji bene, ac beate uiuere no uidentur aliquo modo ftiungenda. Tdw*nbsp;O 3

� et fi apud Tercnt tum populdriter ille inquit,uixit, dam uixit bene,�d Utf' luptcttcmi�udrej�rcnsyuitiitn^ueluxudiffluentein. Qu�ntopere�utcmnbsp;luxui fit �ccufitndui colcndi agri fiudtum do:et: prudent enim agricoltt�nbsp;acreiju� rdtiommhabentiluxuriemfiegetumteneru depufcitinbetbd�nbsp;Omnii enim fiuperfluentid uitium cft.

Vibiti explicdtii re/idt quaere,nu ut qui firtiterdgutt figt;rteis:quitemperdter,temperdti:hineipfibedtidicditnbsp;tur,qiii bcne,dcbeate uiudntf At qui nomen ipfiim duceitnbsp;dum potiui uidctur � cdujd potiorc. Ndm b�atitude ji'nbsp;r�pr^fe tantum firter moleftiarum tarentidm, amp; r(

rum omnium dffluenti�,cum maxima etiam uoluptatc. Sed nos bene uiuC' re,uoluptatem efifi, nec ponimui, nec e�e uo�umus,nbsp;nbsp;nbsp;rerum copia coni'

imndaturab honejio ufiu. Vcr�m uoluptatem ipfam bene uiu�di comit�s efie dicimui,honeflarumqi a�lionum-Honelld autem omnia iucunditatentnbsp;ajferuntdtaq^ quemadmodum uidcmia fub foie umbram naturaliter cor'nbsp;pui fcqui, cum umbra tarnen ipfa non conftituat corpus, fed ea potius denbsp;corpore conftitudturfub foie: ficuoluptdsfcquitureas, quieuirtutemcottnbsp;ftitutmt dfliones. efuippe qu�nunquam difcedat�bcneuiuendo, noitnbsp;tarnen ut bene uiuere, ac fccundum redam rationem dgere,fufceptutnnbsp;fit propter uoluptatem, fed propter feipfum. Laudantur prteclarafitci'nbsp;nord, acnobilt�imlt;iequ�q; adionespublic�,priuatimq; commendanturinbsp;non quod adtones ipfe fufceptlt;efiiermt aucupandee laudis gratia, fed uifnbsp;tutis: Cum tarnen hone fie, generofeq; fidorumfideli�ima ubique cornesnbsp;fit laus, atque commendatio .Erit igitur alio hic nomine ,e:j'fuo,ac md'nbsp;xim� proprioexornandits,quern maioresnoftrifilicem uocduere,noltnbsp;paucietiam bcatum. t^am Cf uitam beatam dixere quidam libentius�nbsp;qu'amfilicem. Sed nomenipfumfilicitatis magis fibiconftat,c:rhodifnbsp;apudPhilofophantespro fummefaccipitur bono. duocircautquidipfdnbsp;fit, GT qutefilicitas fiicilius atque apertius declarctur, prius qui, GT qad'nbsp;lisfilixfit uir, uidctur circunferibendus.

Cidi^^GXqualisfitho^nobeneconfUtutus, Cap. XXL EnfetArifiote!esfummucffchominis,ciuiliinfocictatcagennbsp;tii bonum,fccundumrationem agere,fcq^,acrcs adillamfudS:nbsp;refirre debere^bene uidelicet confiituti hominisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inca ata

D� �PRV'DENTIA LIB� L 19$ tf cottflituti,ut norit,inteJligdtyfciat, lt;j^uid ratio ipfa �t,lt;^uid fccundum tilnbsp;tionfm rfgfre, quid�t ipfimt quoq; bette agere, cz quam ob caufam bettenbsp;jit dgetidum,qui�t,zx qualis bette agetidi finis,quam ad metam a�iio-ficf dirigcndiC, cur deniq; ad�licitatetn undiq; contendatur. Qko igitiivnbsp;filicitatem ipfam�eilius, ac diflindc magis intelUgatii, qui earn�t ade-pturus,primoqiiidemamatoremillumeon�ituimusciuilisfocietati5,M-fientein^ in hominum c�tu,fublegibufq; comunibus.Ad hax, �udiofunnbsp;in�i,honeiliq-,ac ciuilium confuetudinum,cum primis^ publici botii,dc'nbsp;fnum re�rentem ad re�um, hone�umq; omnid,id e^,ad rationem, qult;enbsp;fila e� hommisjhabetq; nibil omnino cum beluis commune. Secundo au~nbsp;tem loco puer um ej�e eum nolumus, neq^ dmtis,neq; moribus. Ndwnbsp;puerilis �tas capax e� rationii, cum uincife turptbus ab affeclionibuf plt;tnbsp;liatur,neq; ciuiltbiK e� aptatrnneribtis propter taieritudinem,atq; infeinbsp;tiam.Sutntnum.enim qult;eri ab eo bonum oportetiquietT t�ud no�eitet,pernbsp;Uefligetq;,cr animwm continuo excrceat in ijs,qua: rationii tantum funt^nbsp;ac�ecundum earn ipfam etr agenda,etr cogitanda,cuius etia ue�igijs ubiq^nbsp;inhiercdt.^am pueriles infene morcs,multo quam (Ctas ipfa puerilis,minbsp;itus funtconfequcnd� ad�licitatem idonei.Qui igitur ita �t a�v^ius ani-ino,bcnceumcon�itutumdic!mus,qtiodq^benecon�itutus�t,adipi�:cn-d� �licitati omni � parte idoneum, numeriq; tanto appo�tu. His igitur,nbsp;takbusq; erit arttbui initio pratditm is,quem nos quidem a�cquendam ad,nbsp;filicitatem in�rutmus,id c�,ad comparandum fumtnum mortaliu a�io-tium,ac de�deriorum omnium bonum: nec folum fummum, uerumetiantnbsp;hone^li�igt;num,ac multo maxitn� iucundum. Huie item ip� incj�e, atquenbsp;udeffe uolumus partes, ac uircs omttcis corporis int�gras, benec^ ualcn-feis. Ager enimglareo�ts, atq^ ex arena con�ans,male etia �tus, minimenbsp;e�ftrtilitati accomodus. Pr^eterca corporis ip�iis �cciem cum dignita�nbsp;te.Turpitudo enim, atq; de�rmatas perridicula e�. Atfilicitas nihil in�enbsp;^abet ridiculum autdej�icabile,cum�tip�amaxime per �eadmirabiliinbsp;propter raritatem,atq; excellentiam.Itaq; �ada hominem �cie,ac de�r^nbsp;tni eorpore,adipi�ccndie �licitati ef�e baud �atis idoneii, Vatinius iUe dC'nbsp;tlarau!t,qui nonri�ui�o'urit,atq; cotemptui pcrmultis � partibus erat cx-po�tus,ucrumetiam cun�lis fir� cit�bus odio�it,atq; inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;At �liccin

er admirainuromnes,et colitnus,e^ �ummo in precio habemus. Quis au-temmagi�ratus,authonortantampr��e�rtm.-iie�atem,quanta�licita trtn comitatur etautorit(ts,lt;:::r dignitas,et reuer�tiaiVt igitur partes ip�enbsp;Sinnes corporis bene,dccenterq; di�!o�t�,etco�rmat�j^ecic co�i tuut,nbsp;frcci� KO-� ip� undiqs�bi c�flas primo indoll;,pbfl uer� dignitat�) at^

296 �O. rOVIANI PONTANI txpe�ldtionem:flc pdrtcs finml finguhe, qu� quodddtn quafi corputnbsp;xim� ablblutum,�licitlt;itein confiituunt, necc�e efl utidiqifintontWfnbsp;ttniucr�tn,nbsp;nbsp;nbsp;particulatim bene, decentcrq; uppo�tic,nbsp;nbsp;nbsp;cum dignitdtf

collocatie,ctiam ad omatum, Cf cu�ttm,ncdum ad �)rmamipfam,Cfj^ dem co�itucndam.Italt;J; nee nobilitM huicdeerit,necgenui,dutmaiorv/i'*nbsp;comm(ndatio,domc�ica'ueaduirtutcmexempla.Volumutenim^uodlt;^fnbsp;ccro in inciurendo, acdefcribendooratorefiicit,perficere�licem,lt;lMli^nbsp;�rtajjc �erit nufquam inuentui, qui tarnen effe cf qualis debeat, aperifnbsp;ftt intelligatis,mhil l�i ne^ corporis, animi�j-,, neq^ extemis � bonis qvi'nbsp;bus opus e�, aut quod deceat omnino de�turu, feiatisq; ut�mnwmnbsp;rdri�imum,Gr adeptu difpciHimumbonum eff� �licitatem. Sed quid dd'nbsp;tniretnurbac 'm ea,de qua nunc agimusfilicitatdeum natura ipfa 'm cof'nbsp;quando ui�,non tarnen diu �bi con�ans, cum omnia �nt in motu po�tdtnbsp;nee eodem in loco,flatus dloru paulo�t etiam diuturnior.'Erit igiturhtft^nbsp;ip� bommi,quem,ut diilu efl,qua�ad �licitatem 'mflituimus,genus clcdnbsp;rum ,parcntes etiam clari.i^am etfitum Poctie, tum rerumgeflarumnbsp;ptoresad Rmnuli accumulant exccllcntiam, quod �erit lAarte genitu^�nbsp;tttqi �lupa cducdtus,tdmen qutbus credos Komulum agitatum dolor �btl^nbsp;quaqflrapercitum,cumabSabinis boflibuspalam incrcpitaretur,co)t'nbsp;uitiantibus mentitum'Deigenus, natumex 'mceflocoitu,mcerto patfl�nbsp;�utrice maxime foeda,c^ �ra aUtum. Q nid enim ci�ili 'm uita opprobri^

DE PKVDENTIA LIB� I, 29? �natmqi ([uod^modo InfUtuti dduirtutem funbcr dfeipfis pcrq-, fsjncj.nbsp;id iUdfe iccomod�f.lciudabiliorei atq; adminbiliores nudtofunt^au^nbsp;^oj^c�iores, qui ai in�itutore,cic magi�ro iliquo. ip�i uero diuitia^,nbsp;fxtemorum^ bonor� abundantiauMd copiant refimno adlitpcr�uen -t�^tn, (te luxutn uo�umuinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filicitaf uirtute maxime contpirdturj,

honeflaMcrdtionabilciailionc�, ipfa uer� uirtus mediocritas cum �tquiedant,?^ copia quoqi bonoru, ipfaq; cjj�mdteridntfdiocris debet,nbsp;^�eniml�perfluentid dcluxuriesuitium� nimio pro��um,equo e:^nbsp;i'gritudmes tum dnimbtum corporis mdgnd c parte profluunt. Jp/duer�nbsp;externo�u/tn bonoruni,dc maxime diuitiarum nKdiocritdi,erit eiufmodi:,nbsp;ut nihilpo�idcntide�t,ut fatis ip[d�t�eneq; fiifficidt opportuna omnidynbsp;quotiesti�(s�iocai(erit,�tetidmpriefl(gt;, Ncq, ind!gi!abimur,qucd�rnbsp;^fd mtnv.licre ufu uenit,c�:q; comtnendatione dignu'm,ut�t etiam honenbsp;�e ornata, ac deceitter culta. E tenim ut in corporis bonis tiires rcquiri~nbsp;nius,partiumq; omnium corporis udlentiam,dc bonum roburmon tarnennbsp;Ut quent nunc adfilicitatem dirigimits,is habeat Llilonis robtir, dut T.adcenbsp;celeritatem. Nlt;tm nee�lix hicip�e, de quo agtmus, ad currendum in fld'nbsp;d:o ndtlis c�,uerum � currendum �rte �ierit,bene curret: neq^ ad �ren-dum humeris tduru, quod ne hdiulatoris quidem mumts e�, aut�j�oristnbsp;nedumut�tbeneconfiitufiduis.Scdquot!esufus,bonefldsq;Uocauerit,nbsp;er clypeum �ret,e::^ iaculmtblcneq; er idculaiituViZ:^ pugnabitfub cly^nbsp;peo. Sic bonorum externorum�ia qu�ddm e� menfurd,qua: tarnen plenanbsp;�t,abundeqi cumulata, atq^ ubi et quoties opus�erit,fuppeditet ufui manbsp;teriametiauberem,hone�isq; adionibus. Elt;t^u�uhone�o,cr redonbsp;magis e� terminanda,q diale�ieis di�putationibus.'Et quoniam huic ip�,nbsp;quecircutjfcribimus,dueendauideturuxcr,prolesqihone�efu�ipienda,nbsp;ueaut naturteaduerfetun,aut Icg�uf.edquid� itafufcipietur,l!beris ne cdnbsp;�''edt,quin utplurcis etia haicat, qui tarnen�nguUs ǜturisgemini�na-�dntur,dut trigeminbbene quidem cu illo adtim �terit, non tarnen ut autnbsp;hoc lUi�t de�derandu, quod quidem ucrendum e� potitis, aut � contin'nbsp;gat,non in bonam uertat partem. An �rta�e ut abfq^ cet�enis ej� libcrisnbsp;�lix poter it, quippe qui etiam �ne filioru Herculis numero �lix quidemnbsp;erit,�cab�q;diuitiarum�uperfluentidatq�uxurilt;efbjamlt;;:rnimialuxnbsp;proj�edum ertpit, qui tarnen e�eab�q; luce omnino nequeat. ttach utui-res corporis eiufmodi e�e uolumus, quec bene, er ualide�bi confient,adnbsp;dbeundaanimibnperia,corporisq�p�ustnunera:�czi^diuitidrum,ex'nbsp;^frnorumq; bonoru cepiam talem, ac tantam,queeabunde etiam fuggeratnbsp;^fde�arid, quoties ufus, hone�dsqi pofiulduerit, er redcagendiratio.

Civ,idgt;a'ciudlc�tfitis. C�p. XX IL Ec ttcr� hoc ipfim quod re�{e quidc �itis dicitur^quo^^^nbsp;recentioribm 4 Philofophiifufficicns di�iitdtur,ficnbsp;ligi uolwmuSiUt quod indu�cirijs,futortbMq; conW�^'nbsp;fatis habere tnaterite putetur, dum tantum ei fit alut!egt;tdnbsp;inde cakeui, tantum panni ,utindepa Ilium fieri po�gt;^nbsp;ultraueronihilomninofitreliquum. Qu^mcrfiutorembonum,quocoH'nbsp;cinnet calceum etiam bonum, � lato corio ac pelle, e:s� indufiarium � paii'nbsp;no fuperante ej ainplo,alterum calceum mcidere, alterum uefiimentwit*nbsp;malumu^jut reliquite etiam fiiperfint,n�ue labor are uideatur inopia.nbsp;tnihi quidem conuiuium illud effe uideatur, nec conuiua lautus,aut/})letidfnbsp;dus,c quo,difcubitum ubi fiierit,nihil�uperfit reliquiarivnt in nienfa.Pr�t'nbsp;dia quoqi ita habentur � locupletibuf orfirtunatk ciuibiK, ut nonfitni'nbsp;li� folumfi(ndant,quie fatis tantum fiterint (inde enim findi didQueruiUnbsp;ad ufam quoq^ uberiorem,largiorem^ .Bona igitur externa,qult;e proce'nbsp;denti ad ftlicitatem pro materia fieruiant,ad po�idendum, utendumqi fi'nbsp;cundum redion rationem,Gr ipfa quoq; copiofitiO� pofiidente digninbsp;erunt,per^ utenti accommoda.

Orpo w quoq; bonorum ea habenda eft ratio,ac teneni^ regula,utft)ecieiipfaeiusq;conftitutiofitcrdecoratilt;^nbsp;finguU^tum fimulcundtefintiiinbsp;. !?gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;munus quicq^ fiuu appofit�, etiamfua cum dignitate Cf

gratia, iiafi tota ftecies decora, et partes finguLe erun^ item decor ce. �gitur ubi confirmatio ipfa corporis, pofituraq; partium O'nbsp;mnium,undiqi fiieritabfoluta,acuircsip[�'mtegxie,neqi IJiilonis rcbittfnbsp;iMd^eqifiajfuerit celeritas, ftlicitatem multum adiuuant ; neq^ fi defiit'nbsp;rent, labe�ilat iUam. Quippe quibus nullo padofilix indigeat,ac inuli^,nbsp;minus Pyrrhi Epirotarum r�gis pollice,aut eius oculis,qui� Lilybteo Sie^nbsp;lie claffem Carthaginenfi � portufoluenteconfticabatur, dinumerabatfnbsp;uelorum numeru,ac nauium�eriern.Hoc eft igitur quod Ariftoteles,qui�i�nbsp;alqittum�ecutidemonbusdijfcrunt,pinguiaiunt�^nerua agendunti^nbsp;ijs elfe,uidelicetdijfertionibus minime dialedicis ,fcd quas probarenbsp;er comendare ratio ciuilis po�it. Igitur cum de fortune, id eft, exteft^^*nbsp;deqi corporis,que neceffaria uifa funt,bonis dijferuerimus,ad anitttii^^^nbsp;feamus bona, que aut ipfafelicitate conftituut, aut eadem ipfa potiu^fr^�nbsp;f�licitas.Tria enm tantum bonorumfuntgenera,ciuili ab hominejbex^

conft ituto,ac ciuili 'm fodetate uiuenti guterenda,atque expetetjda. Nttm qute ad Deum /^dant,atq; ad eundem tpfwm homimeMpotecum coeliti'nbsp;biK comunitatan quandam habentcm,alteriu^fi)rtdjj�qduilis �cultdtKtnbsp;difapiinteq} tnuttus �erit idipfum qutererc.Tdmet� qui iufte ergahomi-Wes fefe habetyergdDeumquoq; ipfumpie,reuerenter,religiofeq; fefehd'nbsp;fgt;edt ncceffe cfl.Qudndo abfq; rdigione,Ddq- optinti tttdximi cultu �li~nbsp;dtds exiflere tiuUonwdo poteft ncc rdtione dliqua compardri.

F� OfJdigituriUd,dequibitsefiidmdidu,dnimiboni5 iijR riordfunt,minitiq; pr(efidntid,ill:qi obhoc (ubferuiut.nbsp;QW.� en'im dut infiiriofo robur,ni� dd wdiorem aus 'mnbsp;�^^�^^^�*^^^^^i^torpaiti,C7�upido diuitilt;e,prlt;�tcrnbsp;___qudtndd 'm�midtnfquificq;iUi'SUtdtur,neq;fddtotnni no uti.Ndmfitriofus igncm iUis immi�rit,feq; poft inicccritconfldgrantinbsp;btiS.Cwnigiturdnimi,externis pra^ftcntbond,taaqi ftntddu�MitdnttiMnbsp;compdrandd, u�n dutem ip�e m'mime Idudetur, nifi�crit ratione tempe-rdtUSi btecuero ip�t tcmperatio dninti cum�trdtionife�dcccmodatjtis^nbsp;nimirum dttiwus e�,dd quem dlid lUd omnid re�rdntur.Homo igitur c twnnbsp;�tipfe dd dgendum ndtus-, fylusq^ dnimdlium omnium rdtione prlt;edituStnbsp;dnhni pro�dl�,qui in hom'me ip/�o prceftdt, pnelucct^ d�iones, boti� il-lud,dd quod dlid re�runtur,dut ip�e ddipi�centur,boc efl,per cds ip�ds bonbsp;mOidUt d�iones ipf� erunt ip�vmiUudfummucrhonefli�iniu bonum�nbsp;acmdxftn�omniumhomini expetcndum.Quem quidcmbomincm fo!umnbsp;utiqs qudpdrte dnima rdtiondlis cfl,fcor�um ab dlijsrdtiondle con�ituitnbsp;AnintdL Quo�t,uthomo�olus dppelldri,Qrc(�e�lixpo�it,qudndord'nbsp;tione �olus utitur,ijsq; dilionibus,qMbtis �olis f�licitds comparetur.

Vlt;e quonidm non modo fumnw.m humdnorume�bo' norum omniu m, avm clt;etcrd ad t�am re�rantiir, ue-

con�uetud'mectruitdtubonefldsduiufiitidprim^^^^ eiuilc:,nbsp;nbsp;nbsp;humanu efi bon��licitds, et a�iones ef�enbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-iJioui,

500 IO. lOVIANI PONTANI fiUcitdtet� inftituitur,nbsp;nbsp;nbsp;Iwne�i,^' iu�i erit cum primis �udiofui '

duo or uinculd�mt focictutis humaiM �gt; nbsp;nbsp;per ea ddiones ipfe coinnx�^'

ddiitur.Adhtecr�Honiseius,qu�incitiitc(tibti3ucrfitur,uitd^i�ocidlgt;i^ primu efl iuflidtc^ honcflicurd.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e�{w conflftere aliter humdiidf^'

c!etiis,honttnumlt;^ ipforum interfe cextui iidlcat,!Kdnm ut abfq; illis con' fet^ui fllicitdtem quis t}equedt:qu� i^uidcttt out f�rtdff� nuUd in flolitudin^nbsp;agent i contingit, dut nuiltii � partibiis mancdnbsp;nbsp;nbsp;mutila, videte obflcfOt

quanta uisflthonefli, quodmaiores iUinoflri laudatiflimi uiri cu laati^' re inflgni aliquant flecie muUerent uellentjtonefla cam �cie efl� dicer�t-G' cum genus cuiuj^iam^cfrmiliam commendarejboneflisitlu'm � partnnbsp;tibm ortti pradicarent. lure igiturd�lionercumprimis�tnt db honcfli*nbsp;te commenddnd�,dtq- � iuflitid:qu� uinculum eft ciuitatwni omnium,tn'nbsp;tiusq; �oeietdtis humanie,qua fine neq- reilum, neq; tequabile, neq^ quo^nbsp;inolefcdt,ct'orefldtc:t,quot;�diuturnitdtedl!qiidprorflKeftnullum.�dquoinbsp;in bona,e^ mala corporis ualetudine decldratur.tniequalitas enim hutntnbsp;rivm,uisqi tUorum intemperantior �gritudmem gignit,flcus ucr� teqttd'nbsp;litas fanitdtem.Q^id quod re��um prater iu�iim omnino eftnuUuMirt'nbsp;ila enini qua funt^plus minus'ue in hdne, quam illam in pdrtem dextriftnbsp;ttiflra'ue nufto modo declina/tt. Et in altero quidem, hoc efl nfmio,exce^tnbsp;tur,quod efl uim afferre.tn altero peccatiir dcflciendo,parumq; redden^nbsp;cuiq; quod fuum efl.Et quoniam iufli, honefliq- potiflima habetur ciuilt'nbsp;bus � legibus curd,fl(itq- uel maximum hoc ipflvmillorum fludium,quinbsp;ges co/ididcre, eundem hunc,quern ad fllicitatem dir!gimus,uol[vmus cii^nbsp;hum Icgum maxime�udio�vm effe, ad easq; dftiones ilium �ias publitt�nbsp;priuatintq; dccommodarc,ut no folum fliat quid patria, quid parentib^nbsp;quid citiibus quoq;, tierumetiam quid aduenis atq; peregrinis debeat, qigt;^,nbsp;munus �mplere, atqi ofttciu fm omni � parte ualeat.Efl enimfllicis hoiHtnbsp;iiis maxime propri� efttcium or beiic dgcrc, Gf erga plurimos bene agi',nbsp;re,idq; aflidu�,Qg cu iucunditate.lure igitur indoluijfe flrtur Scipionbsp;canus,qu�d amici diem dmiflfftt,in epto benefleiu cotuliflet nemini. �talt;inbsp;quod natus fit hie ipfe fociabiUs, erit focietatis conferuada omni quap�gt;j-fit arte, atq; ofticio fludiofus, conf�rent publi�e, priuatimq;, multis Cf,nbsp;dando,Gr benefleiendo, quantum tarnen�eultatet lu�erint, delcdu ddhfnbsp;bito, atqs ufu � rationc temperato. in primis autem dabit operam am�t�'nbsp;tax turn comparanda;,tum etiam honeflis artibus conferuanda, Habit'^nbsp;lam qualem eum effe oporteat, quern bene conflitutumnbsp;dicimus,adipifccndamq; adfllicita'nbsp;tern idoncum.

DE PRVDENTIA LIBgt; I� 301 Bene confiitutum hom�nem^icc pueruvtti nec adolefccii'nbsp;temcffipojfe. Cap.nbsp;nbsp;XX vi.

V�d autan pumtiapri�terludoh(iutedamq; tetatisci�i d�lmtnenta,aliud qu�ratiaut probet nihil, quod^j ado'nbsp;Icfcentiaquoi^plcruqi inhoneflai fequatur uoluptates,nbsp;quibies capta,regetidatnfef : turpibuf pq-mittit cupiditatinbsp;buf,acc�dai oportet i/hdc quibui iam diximuf, lt;etai ap-

pofita,acperidoneahoneftii, laudabilibui^ a�lionibui, reilaq^ �rationf tetnpcratis, zj' quaruw ratio�t magiftra, dux uero prudentia. Pucrilictnbsp;oble�lamentauanafuiJt, zx ludiip� ceffationes quafi quidam ejjenbsp;�ebent, lt;(c breue qiiidem tempus ab a�ionibm uacandun},ad quai geniti lt;inbsp;fumui. Csnccdunturaiiten} pua-ii ludi non aliter, quant equin�snbsp;pullis uacationes �firendis oner�bus, quod nondum eorum corpus �t de'nbsp;Uehendis i�is bene aptum : hoc ipfo quetn bene elJe con�itutum uolumus,nbsp;prorfui indigni, ni quant� fpcilent ad reUxationem animi, uiriumqs re^nbsp;�ci�dtioncm, quo p�� uakntior redeat ad pulchra ,z^fe digna mutteranbsp;obeunda. Omnis igitur cei�atio ab agendo iurpis gt; ni� quis relaxations,nbsp;etc reparandarivm uirium gratia,pcri'nde ut�ymnus ip�, qui � natura tri'nbsp;butas cft,quo per eum cej�etur A laboribis,dd quos fiat pofiea reditus re-centiori eu uigorenbsp;nbsp;nbsp;robore. Ad h�C pueri,adolefcentuli^; propter tene'

ritudinem, rerumq^ ac uit� ignorationem, nec cognofeenda aptifiunt ueri tatijteqi percipiendo honeflo, minime^ accipiendis rationis praceptis,nbsp;fequendis^ illius monitis,qu�d uirtutes eti� morales �nt 'm mediocritatenbsp;po�tie�tqi oeias iHa max'un� rudis, plusq^ 'm ea pollcat appetitus, quantnbsp;ratio, quant mens ipfa:quo fit,ut � ntalis rapiatur cupiditatibus, decipia'nbsp;turq;hoi�e/�iacre�i/}gt;ecie,dprauo,turpi^, Q�ocirc(t propter igno'nbsp;rantiamlabuntur acpeccant.

3! tein ej�e oportet eunt,qui ad agendum nwucatur,ut age �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re cum lande pofiikre�amq-, fequi rationent.l^am netj;

B iJl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rc�epotefi, qui paru'mteliigat quid fitre�um,

neq^ honefie,qui honefli naturam ignoretmeq^ fronte, qui�prauis trahatur aff��ionibus.D�muni neq^ excrccndis honeftk dc'nbsp;^�ari, qui ignoret qu^�t naturauoluptatis,qu� ctiant hont'me ra'nbsp;t�oncutentedigna,ncq;ftUdtasipfaquid tandem�t,nofcit,autquoiti'nbsp;ad niant accedatur: pcr'mde ut nec e�,nec cj�e miles bonus potcil,quinbsp;P i

50X lO. lOVIANl PONTANI ignoretlt;jU�e fint�renuimi�itiipartes, fua^- ip�mmunera. Itaquelt;}U0nbsp;tiiliones ipfe perfici ualeat, eariimqi �u�us maturefcere, annis opianbsp;fo[idiorilgt;ns,qui in puero,at(j^ adolefcente funt infirmi.quibus m letdtibKfnbsp;uoluntdtes maxime incon�antesfunt, atq; a�idue flufbiant : Cumafli^nbsp;�� nulla;,nu�la �cinora laudari iure po�int,quie no j�otefi�t,proficifcd'nbsp;turq^ � uoluntatemaxime liicra,fuiq; iuris, atlt;^ omni � parte cofirmatdgt;

Gitur qui a�idua, rc�e^ continuata opera, G� fludjo pro loco,tempore,atq;�cultatibusfeiensipfe, uol�s^�nbsp;ac libens honeflis uerfabitur ina{lionibus,uirtutisgtd'nbsp;tia,acbene�ciendifludto, redamqifequetur t� eun�lfnbsp; ratignem,ad eamq; ,ubiqi,feq^,ailiones^,cogitation(fnbsp;quoq; ac curas accommodabit fuas, corporisc^ ac �rtunie bonis honefttf

abundeq; a��uentibus fecundum re�am utettir rationem, ut Gt' bene, 0* beate his ex ip�s uit am ducat,publicis, ZiT priuatoru/m commodis intett'nbsp;des, D� optimi maximi in primis memor,animi^, qui ipfem bonis uiri^nbsp;nimen e� qua� quoddam ubiq^�miliare ZT pr^efens : nimirum filix hitnbsp;er erit,er merito ab alijs cenfendus e�. quales uiri, quod quamrari�i�^^nbsp;aut nuUipotiusfunt ufquam inuenti, quod^ diuinuprorfus quiddam nti'nbsp;gis quam human�uideatur e�e�licitas,idcirco coelitum nuineri ab anti'nbsp;quis hoc e� dfcriptum.'Etuer�quiddiuinius,qu�muitamomnemex(r'nbsp;cere in pulcherrimis cogitationibus,atlt;^ in bcnefiiciendoiquo quid main^nbsp;habeant coelites,nuUius etiatn opportune rei e�e indigentem,quvnhab('nbsp;re abundanter,unde bene�eias quamplurimis.

telicemfierinonpo�emifertvm. Cap. XXIX. vofit,ut�licicui femele�e contigit,ise�epo� mi�^nbsp;n�lla coditione queat: cum fefe quocunq^ uerterit men^fnbsp;cogitatio,recordatio,animus ipfe�bi confcius,lucem i^^nbsp;o�erabac diem abfq; u�a caligatione er nubibus,uel{gt;^nbsp;tius tanquam quibufdam in �eculis reprlt;cfentanfem

numerabileis operas�nfinitasa�ioncsfuas, diutnaruquidemaHionuH^^ xime�miks,publice,priuatimqi benef�ciendi.Quodqi ita quidemui^^'nbsp;rit,ut er bene ipfe,er beate uixerit,nec quiequam omnino egerit,autnbsp;termiferit,cuius ipfe ducatur poenitentia, cupiatq; id inߣlum,quinnbsp;tem ipfam exercendo, diuinarum atqi humanarum rerum natur asnbsp;derando id quoq^ confecutus �erit,ut quod maxime diuinu efl,nuiti^^nbsp;dfiptefli

DE PRVDENTIA lie� L 503 ow�c,^�(f mundo coi�incantur�ngenio ipf-�toftbiecerit, hbuerit^nbsp;^prehenfa.Tdntum igitur a.befl,lt;juo fieri mifier ^uettt,ut 'm itUs ip�s renbsp;iiti,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dff�rre tnifieridtn uide�tur, pr^fe firdt dnimifidgenero�tdtent,

O' �rtitud'mem i�dm quidem 'mfiuperdbilem, fimamt cum toleratione i�tt ffvntM de/fiicientiamo quod illdf no fentidt�efl enim homomcc quifquamnbsp;^igiifentit aduer�riutn, qudm qui uerfatur in dcie, dc indnum conf ritynbsp;�d, quod �licis e� hotn'mis, eum fefegerere,ut mifer fieri nequedt. Nfnbsp;qnteddm contmgdnt quie db dgendo uel repeUdnt eum,uel mpedidnt,nbsp;^[�0 m'mus benedgdt, idcirco degrddudecidet, dtq^ conculcdbitur. Nc(]^nbsp;^int mu�te dcu�eut pi�orem ducentetn peniculttm,in digiio � in�derit,nbsp;tdntopere dut turbdbit eu�m,dut tnole�id tdntd dfficiet, ut retrdhcre db 'm'nbsp;^eptoillum opere dut omnino Udledt,dUt ne pi�or iUe ipfe �t,po�it efftcc'nbsp;gt;diuertdtq; penituf d p'mgendi officio. Mdior e� re^mihi cr�dit�,�liciinbsp;**iri�dtui,qudmutexcuti ip�exiUoquedt.Qu�d�dduer�tdtesmdxi'nbsp;Mte iUte quidcm ipfe�crint, atq^ Aetnte montisnbsp;nbsp;nbsp;onus, er meendiu �'

eim �rdnt ,fub onere tdmen iHo minime fuccumbet, qu'm tHud contentis et� uiribus perfiret. Nrfmnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dgere �rtaffe, quod fuu e�e 'mteUigitt

quodq; e� folitus,ipfnequit,iUud tdm� dget,obtinebitq;,nefuperetur db onere, corrudt^fub fdrcind,prte�dbitq; tequedcfirtiterperfirendo��nbsp;omnino inuiilum atq^ infuperdbilem, etidtndducrfiisfldmdrum globohnbsp;O'fdxdigneliquefi��d, qutemontemeiimuomerePo�ttetrddunt. Quonbsp;quid mdiuitquid etidm diu'miust efficietq} quod fol ip�,ut quo rddios in-�rrefuos nequit,�lcndore rcfilgendo immittdt, qui � rddi� dus mdndtinbsp;quo tenebrte difcutiuntur.Non poterit itdq; uir �lix his aduerfantibus d�nbsp;Juetd munerdfjone�i�midqi quibus 'mfueuit,prte�dre officid-AtiBudfwnnbsp;mdcum ddmirdtione prte�dbit,utmdlis urgentibus, dtq; undiq^ incurfdnnbsp;^ibus,cuni tempe�dtes dde� etidm firdte ipfie�er'mt,uteripidntfubitonbsp;^bes,ccelumq;,diemqi,genero�tdtis tdmenipfefute,dtlt;^ �rtitudinis lunbsp;etiam qttdmcldrt�'mu uel profimdijfimis oflenddt in tenebris.. Agri-^�ldubiuidetdbimbribusrepellife,dtq; tempe�dt�gt;us,db drdncHdUtfdr'nbsp;'''^endiofficio,njdnum retrdhitdb drdtro erfdrculo,dc fub proximuntnbsp;�� tedwm mfircns,dutfubdioipfo, drbore'ue fubdltqud,bdculo'mni'nbsp;fus per�dns: tdntumdn'mo turbdtur, dUt fi'dngitur,utnonnunqudetidmnbsp;'��enidensobloqudturhdUenus, ercoelwm,ernubesfuumquoqueficer�nbsp;'gt;lficium effe permittendum. Ndm autede Hercule d Poetis referuntur.

Hercules Inter deos dmortaliiuiltiitrel(ttui,Q^odMtem�bulofdblt;ec bubedntur, ^ui audit uocent illa Ldurentij dicentis 'mter carbones cjuant-candcnti�imos,verteiam,affumhocefl, intettiget profl�� ntaiorahi}nbsp;ab hifloricis etiam Chriflianis-,hoc eli,ncflris reflrri. Uierito igitur diiti'nbsp;nlt;e rei compos cffl{ii{i,fllix dicitur,ciui guod deorum cfl propria, mifl'^nbsp;effici prorfus neqiieat, nec ipfl pennittat.Ctvm igiturfllix uirfit huiuf�^nbsp;di,fumfmim^s hominis bona fit animiflu operatic (ut quirecentiusPhi'nbsp;loflphatifunt,loquuntur)flu �v. utRriftoteleoz^Grtecoutamf^nbsp;uerboflue effei�io'. quod uerhum fatis placet, ducifur enim ah effldenddinbsp;ut officium flue perfundio,flue ailio flcudum uirtutem: aittfl plures funtnbsp;itirtutes,flcuttdum optimam quidem ac pcrfldliflimam�.nbnirumfllicitafnbsp;ipfa huiuflnodi quidem cffflilionibus atq; artibus ^b bomine �r compar�nbsp;bitur,Griurecenflbittircomparata.Acfllixipflbene,�:ir're�lee^uiuetgt;nbsp;er dgct,er uiri ac duis boni flingcturnwnct'ibus,in prim isq- uirtutesconbsp;let, ipfamqi i�am maxime perfldam fumma, fliiigulartq; contiimation(gt;nbsp;cteteronvmq; cum ciuium exce�lentia', in eoq- uinci fl ab alijs minitne pd'nbsp;tietur.TS-xtcrnis quoq; bonis fatis abundabit, redei�lis inpublicas, pritlt;�inbsp;tasq; comoditatcs,atqi honefte utens.�d� eti� aduerfos atq^ acerbos cafnbsp;lequi�moflret animo, praftabitq; inconcujfus, immottisq;,flciitus uit�^,nbsp;pTieflrtim genus illttd, qute uirtute ex ipfa merito agnomineturperfl^^'

Vo fit,ut quitrendum adhuc uide(�ur,qu� flt uita p(f' flda, quicq; item uirtus illa cttterarum omnium maxfnbsp;optima,cr fupremum in modum perflda.d^nbsp;bus perferutandis, ojflretflfl duplexflrtaflegentifflnbsp;~ - licitatis:alterumuit�eius,quietotauerfaturinag(lt;^'nbsp;dis rebus,quamuis perfid eafine tnentis agitatione atq; officijs nu�op^nbsp;�o queat:alteru/in uit(e,qua: maxini� quidem contanplatur, isi coq^ ueq^nbsp;turtota, et�nehiec quidem ipfaflparariomnino ab agendipotefinbsp;ribus.Homini enim utrunque� natura efl infltum, ut er agat, ernbsp;perflgt;idat:atq} ita quidem infltum, utalterum alterius auxilio indig^�^�^nbsp;Anquiefoqui/piammentem occupatainmaximis, acpulcherrimisb�fnbsp;flrutationibus, inquirendisq^offidishidjebitadeo, utloquendiufu^� rjnbsp;confircndicumaliiscogitationesfuas,ccmmunicandiq;uit�conflh'^�'�,nbsp;ci omninonu�us: nullus etiam rerum aliarivin, qute naturales funtgt;nbsp;ne quibus uiui nuUa ratione potefl i An igitur in uita, qu� afiiuanbsp;qui hone fleuerfabitur,rcffamqi ubiq; flqueturrationem,

DE PRVDENTIA LIB� I� 5^5 |�/fxiw uirtutes, pfieditui ipfe corporis at^icxteritislonisnbsp;te�e, bcnc^; utetur gt; dnmi^ zr redii,nbsp;nbsp;nbsp;bonis ejfe��ionibus in�flenSf

[e^ pro loco^en}pore,ctc�cultdtibus honefiegcreiis,patrie,p�rmtibiis, bbms,cimicis,ciuibiis,percgrini5operdfuad�idneat0;dcconnmddnta�nbsp;con�rens, an qutefo�nc hic/iio�auddbiturf At non c/t per�^fccontcm-ph(tus:primum nec rcfie,necbon{:fte dgm, nec re�ld cum rdttone,necfc'nbsp;cundum uirtutcm qui^ potc�, ni� ipfc lt;|uis�t,z^ qud conditionc gt; qwct�nbsp;ftwm dd fincm genitus,c^ cognoucrit,nbsp;nbsp;nbsp;bcneetidm�icritcotemp!dtus.

Prims enim rc�e dgcndi rdtio cft, ut rc��tim ipfum quid �t intelligdtur� lt;tcindc dcle�um,ordincm,)nenfi!rdgt;n qumnododdhibcbiti gwoiTMcIo tcm-pogt;'um,locorum,�cuJtdtum,Z7 fui,^ dliorum rdtioncm hdbcbiti ni� ciinbsp;oninid diu,nudtumq; cogitdndo,pen�tdndo,ultro, citroq; no�Mtdlidojbc'nbsp;fie �ierit,cxdilcq;fccum, ipjaq; cum rdtions connnentdtus f ut ed mibi ui'nbsp;dcdtur �re habenda frliciuctis ratio,quiCnbsp;nbsp;nbsp;doi�rtnie,Zi^ fcimtiie,qud in

ye�i non omnia u�quequaq; �rtaffe inter fe quadrant,fdgt;ttcn i� hac,ut di-{lumcfl,quieflionenone� exsflioresgoiduTOMincrHS. Scientiae�,quts habet rcrum naturte omnium cognitioncm,zr i:gt;ei,Qr unitierforum, queenbsp;i�qs-gt; ub ij�gig�ii(i�tur.�.rit �rnbsp;td�e dliquii,qM xf ruw bsrnfM omniu aff':qudtur cognitioncm,cdmqi per-fi��am:hiceritnieomninopcr�i�efeiens, cuinibildcerit ddiwam ��'nbsp;per�ildmfcientidm. Qwi uer� cx hdcipfdmdximd,z^ per�ini�imafciennbsp;tid edfiicrit adeptus omnia,qu^ sd Phy�cam cognitionem /fcilent,n�n'nbsp;fiebic cam affecutus dicetur feientia; partem, qult;e ad Phy�cam cognitio-ttemfpe�atfn�nnc et ip�c Phy�eus cognominabituri�yui Arithmeticam,nbsp;^}u�cam,Gecmetridm,A�ro!ogidm,n0nnc'KidthcmdtiaKiVcri{mtrdn'nbsp;f�smus dddifcipliw pdulo hiwidniores, mdgisq; ciuilcs. Ex Ordtorid f�nbsp;cultstc� Idtinis hominibus d�ccutus e� Cicero, qudntil d�cqui n�dxiffi�snbsp;Orator f otc/b in dgetulis cdu�s, in cxplicsndis rtius, quss feribendds fnnbsp;�^pit. I� dfjcribf ndis uero rebus geflis Linius^c SsHiifliiK. Itaq; i�e ftonbsp;ingencref^mmws Orator, hi diuer�s tarnen artibus fuo in genere�tmminbsp;Uijiorici.E^ibil igitur dut Phy�ci,aut Mathcmaticit nihil aut Ariflotclcs,nbsp;autPlato,autptolcm�USinihilhi,quosdixi,Ciccro,SaUuflitts,Liuiusfuntnbsp;d�ecuti, quod horumniilliintegrdm,totamq;funtfcicntiam complex�nbsp;immo CZ ajfccutifunt,e^ de hominum genere optimcjneriti: o�enderutnbsp;tnim.,uel�ccrunt ip� pottus uiam alijs, ut affcqui idem Udleant. (^Hdm-.nbsp;obrem er funtpetr diuti�imeeruntinhomiuum admiratione, CT cultu.nbsp;Sunt igitur ut feientiarum, er doif�rin� gradus quidam,�c ey �licitatis:nbsp;Sflt;od ni effet, �u�rd cr natura nos ad agendumprocreaffet, er a�ionesnbsp;Q.

5o6 io. I � VI an I PON TANT UMicip�s civm uirtutibuff�mul effent. Att^ui Mn^ tnmime funt, namnbsp;iti�or uiiloriantadipifcitur,z^ magiftrlt;itits honoretn'.�i�loria uer� tant^nbsp;erit,^uantauiilorumho�iuntnMltitudo,acfuba�larumgentium.ilotiotnbsp;quocj- pro amplitudine ma�ftratui ipfius,quififierit fiimmui,cr honornbsp;ipffummiii:�n mediocris^�x honor (^uoci; rationi^ eiufdem, pro nobihquot;nbsp;t�te etiam, ac magnitudine p.(tr!ie ac populorum. Fuit P. Scipio natmnbsp;urhe Roma,urhium omnium maxima, gentium plurimarum dorn 'mitinbsp;nobiliffima � �milia,clari�imis^ � parcntibui,cr cuiiK pater,patruuf^pnbsp;ac maiores domimilitiieq; multa,^:^ magnageffermt, ipfe bellorum coti' 'nbsp;fi��or, ui�or� ducii omnium maximi, qui antefef�iffcnt, triumphaiornbsp;dcniq;,s:^ patriie,ltali!tci;,ac Romani impcrij liberator,inftaurator,crt'nbsp;'�or:Continentilt;e,firtitudinis,pictatis,diumi cultui,liberal!tatis,morit'nbsp;liumq; uirtutum omnium exemplum cr ffecimen, do��rmaru, ac reruK*nbsp;naturiccognitionii maxim�ftudiofus: quippequifummos qui tune effci^nbsp;Cr Phtlofophos,et Poctaifecu habuerit ,fnerit^ zHw fimiliarifimeufur'nbsp;Ac pofl tot,tantac^ � f'ge�a in rerum inqui�tione, naturle^ contemplanbsp;tione ,eiusq;ac rerum plurimarum cognitione conquierit,utc^ idem ip{^nbsp;diiabus atijs, ac bellorum admini�ratoribiK, eiT contincntiie,^:^ �rtd�[nbsp;'dinis,zrgerendibellifefeexemplumpri�buerat:fcinquiete,acmaxi^^nbsp;hone�o ocio, ciuibus item fuie hone�i�imarii artiwntj�udiorum^jiWtl^inbsp;orbis totiui ciuibits,atq^ itlis omnibua, bene qui uolunt uiuere, uiriq- bo�^nbsp;effe, uirtutumq; fieri er autorcs, zr patrocinatores. Tails hic igitttT�nbsp;tant Ui uir erit'ne �fuo,ac nat uralifine repeUendusitantii � fe cum labor^'nbsp;bui,ac laudibut coparatoiAt experture� dues ingratos.At quo ipf� agt;f�'nbsp;mo tulit ingratudinemimaxim� fcilicet �rti,Gr popularis ignoratiiCnbsp;tcmptorc.Fteniminfccoada,etina�refubfolemdiff�fanubecula,ncoif^nbsp;�fccm cripit,nec diemfoedat. Qumingratitudo htcc caufam illi adfilid^^nbsp;tem perfidiui adtpifcendam attultt,qu�dab gerendis rebuiotrbanii^snbsp;m!ni�rationibin,quibusabunde�eratiamperficndui,aduit� humagt;f^nbsp;confidcrationem,rerumq; cognitionem nature, fmma cum honcflatlt;^nbsp;iaudeauocauerit �. qitain contcmplatione crquicte e�po�ea nwrttd^^�nbsp;perpetuo cum te�imonio Furopie,Afi-ic�, atq^ Afi^ehominum.nbsp;liui Antoninus Augu�uiifiquts unquamaliui,gcnushocipfimfilitd^nbsp;maxime integrum z:rbcneagendi,crcontemplandi fumrnaetiam^nbsp;perft diene uidcturconfecutus. Nam Cf reipublicte Romans omi^nbsp;qu�unquamfiierint maxim.e,z:rprieclarifiim� prxfiiit, uelorh�^� .,nbsp;,tius imperio, quandiuuixit, atq; ex quo die imperator cr��tusnbsp;fidf.atq^ ita quidem pr�fiiit,in eaq; adminifirando nKntemficfoo�^�

DE PRVDENTIA lib. I. 5�/^ aiq; �nitf! o contemplattis ed,tid qu� nutum f� intcUigeidt: nee d rebm td^nbsp;tnen gerendis fefe duocdns,ncqi d perue�igdndd warn ndturd,ingenijq;nbsp;�lobilibuf�udijiM ob mdximdtn, mdximdrum^ rcrum coffiitiona� fitnbsp;Philofophus cognontindtuftZ^ optimdnt ob ddmmiflrdtionem pdter�tS'nbsp;fendttif, populi,nbsp;nbsp;nbsp;imperij totim habitut. Cuiui di�d,�{ldqi,

^^itddcmcJ;omnisfi^eritfupremdmhom^nuddmirdtionccrcultu.A quo ^fendtuhGT popului uiuendi reguldni,leges^ dcccperit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfef�-

bi in imperio, er in uitd omni,cvm domeflicd, tum ciuili, uiuendi r�gula, lexfucrit. Atq; ut otnni�ipfe tndximus/ic etidtn er optimum,er fdpiennbsp;^i�imuic�ntuniomniufententid iudicdtus et habitus � Quiq; er tnoriensnbsp;pferit ob m�rita inter deos reldtus, templaq; eifint po�td, er fdcerdotetnbsp;decreti, uidcliect in uita: te�imonium er eommcndationem.'l�dm de uxonbsp;pdrum cotinente,ed �bi animi o�quitdte confuluit, ut �uadenti dcerbiuinbsp;�utt morte,dut r�pudia in i�am dnimdduertendum,rc�'pdcrit: Siuxoremnbsp;dimittim us, reddamue er dotem. Dos autem eratdmpcrimn Romanum,nbsp;Oportet dutem in toto hoc traiiatu,qui humana de�licitate habetur, me-mini�e^ed nos conditione gcnitos,ut mortdliumfimus,no calitum c numcnbsp;ro,quiq; er mouedinurAT' af�ciamur, er perturbemur, ca�busq; �tbij-cidmur �rtuitis, itd tarnen utpro�erni minime, aut expugndri pror/usnbsp;ab lUis patiamur. Quando cnim tanta extitit aeris pcrturbatiojtt nonfolnbsp;'tandem radios�tos immittens, er nubes di�gt;ulerit,er acrcmfmnu red'nbsp;�dideritf Rn quod tempus prlt;e�dt, ut nu�wm qudmuis magnu/m non�edetnbsp;idnimi dolorem, non ctiam pr^eflabit er ratio, er dnimus ipfe bene, �rti-�terqi in�itutus, dc rcrum humdndrum mentor t quod �rti�imi quiq; uirinbsp;prlt;ellitere, eorum�^ o�ieiutn e� pra�arc.

) 'Ed,utdixi,lt;iuaramusadhuc,quiend �tuitaper�did, 1 /rfc'x ipfe uerfetur,ut altcrum quoqf�licitatisnbsp;! genus quod�t, er quak etidm o�enddmus. Videtur aunbsp;! tem perfi�ium id e�e, quod undiq^ �bi c��at, implet^nbsp;__ ! omneis num�ros. Atquirdtionehdc,filicitdsutraq; �nbsp;futa agente,er contemplante comparatd,qu�d homo�t ad utrunq^ � natunbsp;fagemtus, er integra quidc e�, er pa��a hominis ist focictate humananbsp;*duentis�licitas,cui er corporis,er �rtunie bona d�int,quatd fatis funt,nbsp;ad copia,nbsp;nbsp;nbsp;animus fcmper in ailionibus hone�is ,pulcherrimis^

^�tationibus cu lucunditdte uerfatus, uel illis potius deditus,qui er�'ua-�*gt;frecordatione prlt;�teritarum a�ionwn, reHeq^ � fe fr {iorum, �tqi m*

jog IO. lOVIANI PONTAN'I hene coUocdndis officijs,nbsp;nbsp;nbsp;CMn ratione ddmtniftrAndis rcbta�-ei^udt^

��idi(it^,at^;indc�tigAtt{s,ut nec tdmen propter contcmpldtionii findig diftrdljAtur ab dgcndo publics, ac priuatim bene, nec pj-opter Ailiones,^nbsp;rerum humMArum iuti{r�([; perue�igationibus, contemplandisq; db H'nbsp;iiisdc mente, ^dHimo per�-uendis. Scd�rtdjje per��um ipfum dlid rAnbsp;iione ([uerendum e� in hdc ipfd perfidie uitie qu�ftio;te,Ac uirtutis etiditfnbsp;per��^idicendumq; uirtittem contempldndt e�cper feprdfidntiorcittnbsp;qu�m dg�di,qu�d mimis perturbdri quedt,cr cum pducioribm indigedt)nbsp;er mentis iHd deleddtio, uel per�tn�io potins dn mdgis fru�io (ut Chri'nbsp;ftidni loquuit: urTheolog�quod uerbumer grumdticum eft, er rede de'nbsp;dudumid uerbo cnimfruor, te�c ctium PrifcidnOydcduciinturindiff�ren'nbsp;co:i�et:nee[; qiw in uitd cotingunt ddiuA obnubildtiones,�rcnitdtem tdftnbsp;tdm obfeurdre dcfceddre hdbednt. Qui �re er uitdm quoei} effe pr^ftdH'nbsp;tiorem, er quid�t prje�dntior, etidinper�diorem. tetenim Inter hotnt'nbsp;ncs bene dgere no e� dbhomineipfo�umAnd� indturd di�edere. Rtnbsp;te, inddgdtioneq; rerum mdximdrum cognitionem compledi, er edrWl^nbsp;cdufds,ndturds,dc rdtiones hdbere comprel}en�is,mundumcii ip�im cogi'nbsp;tdtionibusfubieci�'e,dc perqui�ticnibus fuis omncm,qu��vmmd quide/Knbsp;fipientid e�, hoc pro��to fiipra hominis uidetur effe conditionem, dCCC'nbsp;ditc� dd diuinitdtem,qudndo hdc ipf ( uid caelittbiis mdxim��miles e�id'nbsp;tTwr. ltdq; qudnto diutnd prlt;e�dntiordfunt hivmdnis, er uirtus, er tiitdfnbsp;tdnto etidm ipfdpr��dntior,ex eoq^etidm perfi�lior.Bcneigiturdiilufi^nbsp;compdrdri �licitdtem per uirtutem per�ddm,etidm in uitd per�dd.VoSnbsp;uero optimi uiri mcdm hdne differtionem �c omnem dccipite, ut cuwnbsp;qudlitdttbus corpore^ co�itutionis habeturfermo, biliof im,dut pituit^'nbsp;fumaliquem dicimusmon quod non dli� qtioq; con�itutus�t ex hutnoti'nbsp;biiSiUeriim quod uel bili uel pituitd dbundet dmplius:�c uitdm cotempf^^nbsp;tem, dtq; inddgdtricem no dde� perferutandis cognitu dignis rebus dedi'nbsp;tdm ut nihil omnino dgdt,qudndo, quod homo e�,er inter homines uer�nbsp;tur, er ordtione ergd illos utitur,et cogitdtiones dlijs etiddperit,er o�^'^nbsp;dit fuds,er docet,er monet, er hdc uiabene�eit ctiam qudmplurimis,lt;^nbsp;ignoratidm, ruditatemq- ex dtiorum pc�loribusexcutit, tum differendO�nbsp;tum etidm fcribendo, actranfmittendo ad po�eros inuentd, er cogt;ne�^f^'nbsp;tiones fuas teternitate dignas. Quo e�eilum e�,ut etidm �rtitcr, prudeffnbsp;tcr,contincnter qu�ge�d abalijs, dtq; admini�rata �ere, ed quoq;nbsp;contemtgt;ldnti'Mn�udiis,dtet; operd perpetuitdti commendentur-Seddlt;*

txcrccnd�i^^colend� mente, fitq^ eim commcnt�tionibnt mdxim�, dt^; ttidm con��tcr deditur.dtq; itd quidem deditiK,ut pen� iUit uideatur affi-xni. 'isequd qudm turnen, ut ab hnmana focietate abhomns amicitiat /�-g�f, pdrf nf.�ti� nwrbo, aut egeflatc laborantibui opcm, opcratnq; fuantnbsp;�rre deneget, patriam pcriclitantem, cumpo�it,non adiuuet,tueaturq;inbsp;^onfiliumhoncftaincaufapetentidarerenKat.Qult;efinopr(efiiterit,f:y�nbsp;impius, or maxime iniufttK�t, uiuendiq; genia hoc eiies fit uelmaximenbsp;deteflandivm.'t^ec uero bacnoipoti�imum m parte de iUis loquimur, quinbsp;^^gotijs humanis omnino relii�K, Deo�mulantur, diuino tantum cultui �nbsp;'*^tenti.ycrtim cum omnis ha;c oratio �u�:epta�t de homine ciuiU, atq^ innbsp;freietate uiuenti, qui itafe focietate ab ipfa retraxcrit, utprteter mentetnnbsp;'miagadoncmq; aliud curet nihil, infolitudine acfibi foliuiuensgt;�rinonbsp;ftiam nwremagii qu�m humano utens,�licitatem quonam modo confe-quaturifummam fcilicet humanum ac ciuile bonum,cum in ciuitatencq;nbsp;Uiuat,neq^ bonialiquid in communecon�rat, atq; ab bominii uita tranf-��rat fead�rinam. �tdq; hic ipfecontemplator[cquetur in i�o ipfo uiuennbsp;digcnereetiam munera,atq; officia boni uiri. Scimuf non paucos defiffosnbsp;rebut urbanis,fenelt;t�ute iam aggrauante,relutia urbe fcfein agrum contu-lilfe,illicq; uitam egiffe tranquilliorem, laboribiaq;, ac ciuili uita iam de-fun�is uiris dtgnam,eosq; nibilo feciut CJ' uiri boni, ZJ' fenis probi,zr cinbsp;uii de patria bene meriti gt;nunia,non ita quideabieciff'e,ut dfe ipfis omni'nbsp;Uo difcefferint^ac bonitatem, probitatem, patriieq^ charitatcm�c exuernbsp;rint,ut con�lia,rc/ponfa,fcrgt;nonem deniq; fuu adcuntibue denegent,fe^nbsp;�b i�or� conffeitlu fubducant. Qnod qui �ciuntaat 'm agros fe con�rantnbsp;(nam id freer efo'penumero aut mgrauefc�s cogit tctas, aut tempora ipfa,nbsp;Vroptcr malum reipublicte �atum ,fuadent, cum nee publiai in a�ion�'nbsp;i�!� 'mgenij t�i elucef:ere,itec locum retinere uirtus fturn po�itjuidenturnbsp;bene cultie ufum ac inorcm fecuti,cuius bene quidem arat�,mi'ltaq;

^ligentia occdtie,fartte,expurgatie,utfru{iui eff fegcs,fic a�ionum plu' fimarumffu��ui e� ceff�tio d laboribtit, requiesq^ 'm colendii tantu mennbsp;tK agitationibui,Gr prateritaru a�ionum perfrn��ione, cr prcefcntiuinnbsp;perferutationum ocio ac uoluptate,GrCde qua dictum efl)ffuitione.Quonbsp;quid aut optabiliuf, cum in portuw� peruentumiam�tfaut fuauius, cumnbsp;lt;td quietem,zr ociuitj,qHi �u�ui non inexpe�ati labarum funt praneri'nbsp;torum omniumtautperficltui,cum nihil iam �trcliquum, quodde�deranbsp;fi queat^ prteterquam�'indignctnur emori, quod quidem ipfum efl uettenbsp;naturterepugnare, er uit�bene a�iC flui�um fuum amitterc. Q�od)�nbsp;t'rj�flttWjde quo nutte agimui, accipiendumflrt� idcirco efl, quiaflt di

�ncm i�in pcrucntum�finii enim per��io eR)uiti( hxc ipf�iJc qu� lo^ f nur,quid ddfinem �t ium peruentu/M uflionum, �t^ requies conflitutdnbsp;in mentii fudui�iinis commentcitiombui,qfdentqi cum rede a�iorumnbsp;moriu perfru�dificr�t idcirco per��d, zr uirtus,qu� ci �tdti uducnit p(fnbsp;uit� totiuf�u�ui etidtn pofiilus,cr �tdf quoqi,quam fcnilcn^nbsp;e�'ctKccffeefl,propter dc�ut�ioncntrerumdnteddhdrum, ufumq;nbsp;rMnt�dxmiirum,dcdiuinorum,humanorum^cognitionem,[un]m(iin^nbsp;ob fapientid, etidtn ipfa per��d. Quod enim parte ex omni con�wnnti'nbsp;tum,atq^ undiq; (if�ibrc�iilumefl,id ucre,re�leq; perfidum dicitur.Attpnbsp;h�C qui^m uita talis omnino e�, iure^ pcr�iia dicenda. Qtti uerifri*',nbsp;aiK,qii� eti� uoluptdi cdpidtur,ubi db ddminiftrddii mdiortbui rebui)^nbsp;uilibuiq; ncgotijs pcrtrd�dndii in bdnc qttietem,zr tdnt�Mm in portuti'nbsp;ex dito mdri�tdpplicdtum,potcruntubcriui dicere,zr ccrtius teflificdfinbsp;quibiii cotigitiZr�rtunte fldtu fccundiorenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nidioret res,dtqi in f Xquot;

ccl�ore loco po�tdf ddmini�rdre,zr tdnqudm in lucc ucr�dri mdximc/rKi mdximcq; tUu�riu/mnegotiorum.Egoueri ingenue quo uobifcumdgdt^gt;nbsp;tnedq; pro confuetudine,ndm Oquot; uof ipfi uitdm, ttugt;rcs,ftudid, ddionest^nbsp;idm nouiftis medx,nunc demum ante d{l� uit� cdpiodaborum^; pr�tcri'nbsp;torum,quoi plurimos dcmdximos inter dgendivmfubi�fruiiu etidinnbsp;vi�imum.tn trdnq^uili�imo enim ocio coflitutui ccelittvm mihi ipfe uidcO^nbsp;fortitui uitdm.Udm �eptudgendrim idm, udlido corpore,bonii externi^�nbsp;quantum �atis cft,tnode�i� prat�ertim )ne� fuffultiK, animti fohvm exc^,nbsp;-ceo,eivmq; continenter, pr�terquam ctwi,nec tarnen quotidicMiUamnbsp;�o,z:r hortos,glddioq; expurgo arbu�culae. M.ente autem �cfruor, ut�^'nbsp;� Idm hdne melt;on e�e ducdm,�oli huic inh�ream,eam unam exerce�,dcnbsp;ldm,quotidiedliquid�tdtehdc,fludijiq}meisdignumcontempldtii,c�gt;amp;^nbsp;tationesipf�(ineiUdutfcriptKmanddn!,dutcwm amicKedi con�ren^'nbsp;IJieaq; h�cexercitdtio,curaqi quam�uaui�imdcontemplandiidiuitt'^nbsp;atquehumaniirebui tantum e� intenta, ni uobis �rtaf�e �ecuiuideatK^'nbsp;quodhuicfaceUoadornando�mintentior. Sed conccddtish�cAdridtgt;fnbsp;uxori, quam uiudm meriti amdui pluritnu, zt' mortuam monimenti^nbsp;pro�quor. isq^�ut dixi)�udut e�,^^ quidem bene �uduii eorunbsp;qu� zt' iunenii olim egi,Z!r nunc�eitex ago. Ip�uiq; ante a{l� uitnc^^''!^nbsp;dationc magii mdgiiq; mcendor,tum ad ra cognitu dig^,qu�q;�P^,nbsp;tiam con�ituunt,maiori quodam �udio perquirenddi,tum adnbsp;tUncnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;indp nmueniunKfierfrupHilnenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rrifif.MOu]^ ;

'�gt;� PKVDenTIA lib, I, 31F Hrfn/rMW ^ntuli,aducrfui Florentinos be�lumgmtiten},nbsp;nbsp;nbsp;cumiUo

hiud muUo pcfl Fiedpolim.�n qua litms itd dedi opercm,ut annos natU4 ^�xciudtuornbsp;nbsp;nbsp;uiginti etidm interfenes, eosc^ (^M in Uteris confenuer�t,

^ndicarcr exce�ere.Alphonfr inde mortuo,cam 4 FerdinSdo einsfilio ar^ ^��/J�rer,grdui bello rnipliatuntteum plureis annosgrani�imis cum labo-fibus^tc^- artvmnis tndximis�umfecutus.�nde Alphonfum eti�filiam in-^^nte p�tre. Qt�bus cum ita uixi, ut eorum caufi pericula ctiam non me-^iocria adierim. Inter qute tarnen diutiits uerfatus no pauca etiam fcripf�.nbsp;f^odq;uelcumprimKf�itdifficilejattritis,acpen�adinternition�per-^(uliis Ferdinandi rebus,bis inter iHum, O' �nnocentium o�auum Fonti-maximum exortumyOconflatum beUum compofui.Femrien� tienbsp;��o in beUo, quod acerrime i�aium � Venctis �ierat, eum me ge�i, ut mcanbsp;poti�imum opera, mcisq^ con�lijs in ip�o be�i ardore fecuta pax fiierit,nbsp;^utn �taliie totius quietenbsp;nbsp;nbsp;oao.Fx co^ 'm rerurn adminiflrationibus,?:/.

ferdinandi,cr A�phonf�,ita domi,militiie^meip�umge�i,utpr'mumlo cum in deltberandis,O� confultandis rebus,capiendis^ confilijs permul-tos annos tenuerim,ea cum mtegritate, ofide,utmeis de admini�ratio-tnbus neqi tunc�t qi(e�us,neq; hodie queraturuUus. Quin palam multi,,nbsp;cl'am omnes O' d.mnant tempordyO firtuna accufant,qu�d Caroli o�fa-�i Ga�oram regis aduetus,qui regn� kocJ:^capo!itanu occupauit, quam-xisannumuix illudtcnucrit,abregijsme acrcgniadm'ini^randis rebissnbsp;oitinino di�raxerit. Qa-f profi�� res quieti, o ocio huic mro,menttq}nbsp;per�uendie cau�am attubt. Fflq^ Deo optimo maxima gratias ex hoc utnbsp;dgam. F!am,quod uos ipfi fcitis iterfub Ferdinando cedcrc negotijs cunt.nbsp;ttntal�m,quod mihi ab lUonullonwdofiit concc�um,hofltlis uis diuinonbsp;quodam bene�eio mihi ocium peperit,publicist ab negotijs cej�ationem.nbsp;^jt qua,ut dixi, �uor ante a�a uita, nihilo tarnen admini�rationibus exnbsp;'P/�i locupletior fi�us : mentem autem ipfam �c exercens, o colens ,ut.nbsp;^pfocellis i�is maxime turbidis, t� portum quieti�imum pariter ac�ecu.nbsp;��imum�m delatus. Qao lt; n ocio o ccelitibus ipfis mihi�-ui uideor, o*nbsp;W ea tranqu�Uitate uiuere, ut O' nunc demum, o mihi ip�, non reg/busnbsp;uidearomnino uiuere.Poj�um itaque ex me ipfofidem uobis ficere, benenbsp;eonflituto homini nihil e^e optabilius,quietius,filicius,qu�m ubtab negonbsp;iijs,ciuilibus(� adm'mifirationibushone�efcccdenti ocium contigerit,in.nbsp;quomentefruatur, ide/t,diuinorum numinu fimiliaritate, atq; amicitia.

tl iam tempus ej�,altcrum illud filicitatis ut aperiam gcnus,quod �t ,e:ir-qf*lt;ile,quod(^ Onserit� perfidum dicatur,O' �it fuo iurefummi�.tn bano ''��n omnium,finis^ O ultint 1(1,0 perfidus.

�(dipifcendtecdufhe/l ad rationcm omn'mo re�rO^' didilionumcunilammdirc�lriccm acmagiftra., dtlt;linbsp;dd mentcm gt; per qudm c�litibiu ip�s cogndtionc qud� (ptdd� iungintuf-Itdqi quod rdtione,m(nteq; differimta d bclmsydiffcrimus etidm �licit^''nbsp;te.Contra ucr�,�:Jquot;quidcm non pducd docent,calitibttt homine ej�e qudi^nbsp;�milidri�!mum,mdximcq; dcceptum. Atq^ utexuitiecomunitdte,dc�gt;^nbsp;fuum qu^ddin qud��miltdritdi exiflit hominic�bebiis ,�ce coele�iUlt*nbsp;cognitione,dc diui narum ntdxim� rerum quxdam etidm emandt cum clt;fnbsp;lojc�litibuiq; conmutnitdfiquodq^ uixdu�mdiccre,dgndtio. auociri^nbsp;i�ud ipfum quod hominem beluis coniungit, perindc ut uitdle, dtq^ fenfi'nbsp;rium er uocdtur, er e^:�cer efl^er uocaridiuinum debet, quod hond'nbsp;nem dij s concilidt, dtq^ dmicum �cit. �nefl igitur homini, quod diuinungt;nbsp;quidem ipfum�t^dut eorum, qu� homini infunt, mdxime diuinu dliquidfnbsp;dut diuinitdti�mile ipfum ddmodum. Nihil dutem coelitibui tum�millt;^�nbsp;dutquod diuinitdtem tdntopererepriefentet,qudmmeni: nihildeoru^nbsp;a�ionibui tdm cogndtum ,qudm mentis i�d ipfd fdpicns dgitdtio, eSquot;nbsp;diumtnihil quod ex omni ddeo parte coele�em, ac diuinam l�am beatit�'nbsp;dinem re�rat,qu'am mentis ip�us beatd erfilix l�a per�n�io,qud�Cj; �lt;�nbsp;firisaTheologis�uitio rededicitur. Igitur� deorum e� tranquilliti^'nbsp;quiesyobleildtioq; maxime fedatd,er � curisfolicitudinibusq; omninonbsp;fierfa er uacua, hiecead� ipfa fcddtio,obleildtio,atqi tranquiliitas, qiti^^nbsp;item,quando nihil qult;eritur, quid nihil deefl,diuind prorftis ea effe res id'nbsp;detur, per qudm�licitdtem ddipifeitur: uelipfd potius effe uidetur fililt;^nbsp;tas,qudm neq^ ajferut principatus, quauis ampli, neq^ diuiti^ etiam pi^'.nbsp;quion mult�,neq; fenfuum delinimenta,uel omnid �nud cumulatd,nonnbsp;res corporis etiam uafli�im^. Habent enim fecum plus triaitilt;e, quam t'*nbsp;cunditdtis:molc�idrum,qu�muoluptatis:ldboru,qudmquietis. Genn^nbsp;h�cipfd,er�mulcunHa,erfepdrdtim�nguld plena funtfdtietatisnbsp;foenitudinis. Ef fdtietas quidem af�rt�flidium, cum �licitas quid na�*nbsp;aut�flidium �t,dut fdtietas,ignoretpenitus. Peenitudouer� infeidungt;�'�*nbsp;felieitd�^ fln.-prilrtJW tjnitif,t- it-iciter^^^

[unt,quorum uitaetidmquambreui�imi.'i^dmboM txtertM�rtutue funt addiHa^eaqi incerta, minime propria,quoru � popnbsp;P�ionefrcile eijciamur. Pot�tatus,ac magiilratus perKuIo�,prtecipitef,nbsp;*^lefiinru pleni,calamitoft. tAens uer� �bifud,e:!r propria eft, hominiq;nbsp;cttw ccelitibus communis,?:^ cuiui natura fit inuioldgt;ilK,cxperi calami'nbsp;^atK,lt;ic periculorum omnium,ipfaq; fibi,Gr abundc cuni�a fufficieni,zxnbsp;hominem ip�um ex fefe perficiens : ej cum omnia complcHatur,nbsp;nbsp;nbsp;pro fi

^�fiatur,penetret^ quo uelit,n�{lis tarnen ipfafinibus circunfcribitur.ni' fi ^uibia coelitee ipfi,necfiiatifi co�rcetur alijs. Quinetiam uirtutef,qu^nbsp;fnoribut nomen habent, compar�turq; agcndo,materiafi defi{erit,ex'nbsp;^^ioraq^ adminicu�a,jrujlra quidem annit�tur, eruntq} iUarum conatuinbsp;^mnino irriti. Quis cnim erit Itbcralitati locuf,atq; magnificentilt;e, pecunbsp;^ia ubi dcj�icritf QK� iufiiti�afbi ad retribuendum nuUuif�erit omninonbsp;fditiu,(fut opportunitaitAd h^c iufiititemunus, at(^ officium erga aliosnbsp;fxiflit,qui ipf�fi defint,nuUus prorfk eius ipfim erit ufus, nu�a effieilio.nbsp;Afi mens ip�afola,acfine alio contemplatur,munuiqi CT exercekzir per^nbsp;ficitft�i. In pericKf� poti�imu bc�icis pcrficitur f�rtitudo, quid ea nuUanbsp;fi offeranturi Ciuid quod corporis quoque auxilioacuiribus opus efinbsp;fini ,fine quihus nauarc operam omnino fuam nequeat,cum contemplannbsp;tfi op�ra i�is uix indigeat, nifi qua contemplator ipf? homo efi, exifiitq}nbsp;fcorpore,in quomensipfarefilgeat,quemadmodumfolaris inmundorenbsp;fidget tux.Nam mens,qua diuina ipfa quid� eft, eo minime indiget, Itaq;nbsp;morales uirtutes htvman� ipfie quidem funt,qult;e uer� uerfatur in contentnbsp;platione uirtus, prorfus diuina, quippe qult;ecccleftiiem numinum,I3ciq�nbsp;ipfius eft munus. Etcnim c�lites cum ipfi or fint,nbsp;nbsp;nbsp;uitam uiuant ftmpi

terndm,nec dormiunt proft��, relangucfcuntq; ccffiando ocio ipfi dediti, '^Knauigation�exercentmercatur�gratia,utqu�deeffiefibifenfiunt,iftnbsp;^��nparatis,poft quiefcant,atq; abundent ocio cr quieto,Gr marcido: nccnbsp;gerunt,ut pace parta,uiuant fecuri,quibus nuUus infit metus,nu!'nbsp;^eupiditof. Nifirtaffeafficntiri Homero uo�uerimusiocantiincarmi'nbsp;ne,^ res bumanas ad dcos transftrenti,} Uud tomen pie,fan�leq; ftadeu'nbsp;ti,habere deo� rcTttWt mortalium curam, illas q^ modcrdri,^^ rcgere.B.cltnbsp;quumefti^turccelitcsutipfi contemplentur, fitqfiUorum propria con-templationisper/�n�lio,atquefruitio,� Q�odcumita fit,uitahominis,nbsp;^U� uerfatur in eontemplationibut, ZT cuius officiu eft mentis ipfius cul-atq; effeilio, ccelitum nimirum uitte eft perquam fimilis : zr quiadi'nbsp;^��jidcfrco CT potior, cir prieftantior quam humana, quando hiec qui'nbsp;hominis, qui mortalium eft � genere, ilia uer� Dei,ac perfe quidemnbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R

nuUius indiget,niji (^ud (ut diHum eliycontemplator ipfchomoefliC^ iti' td dnintdli, ed^; dd breue tempm utitur.ltd^; ut cotempldtis hominid uitdnbsp;.ejl prlt;elidntior coelitu ob /intilitudinem,f�c zx uirtui, ipfd^i mntts effi'nbsp;�io, hoc cfl, contcmpldtio, ejl ctidm prteftdtitior, igitur zr pet-��ionnbsp;�tantocjictidm perfi�ior, tjudnto diuiudforsprd^ftdt humdnie:e^lq; cdnbsp;pcrfi�ior,tum propter boni per/�ndioneindbfq;pcriurbdtioneulld,tuittnbsp;'uelntdxime propter, �ternitatem uiuendi. Hdbetii idtn quid �t zr uirtUinbsp;per�ild, zr uitd etidnt per/��d, zxgenui hoc�licitdtii gt; quie 4 contentnbsp;pldndo noinen dccepit gt; qudntivm etidnt, Ztr quomodo db illd dijfenit, ddnbsp;qudnt duties uidentur ddiones contendere. Quocircd bene, exude, uere^nbsp;atq; enucledtedbAriftotele philofophdntiu omniu cofumntdti�imouit^nbsp;de�nitu e�, �licitdtem ntentis effe effedionem, �ccundtvm uirtutent petnbsp;�ddm,dtq; inuitdperfidd, cum ^r�indioneuidelicetunteud�uitiegt;nbsp;cognitioneq; diuindrum utq^huntdudrumrerum, eorumq}fruitioneo^nbsp;mnium. Et quonidm Cbri�idni ip�fumus, cum I�e etidm coeleflis uittCinbsp;�qud ip�s quoq- cum coelitibui,ceuo fit fruendum fempiterno.

HAec hdbui dpud uos de �licitdte quie dicerem, qudm tdmen Ch� ftidnialid quud� uidentur rdtione ZT uid querere, uit� omnentgt;nbsp;uitieq�pfiusadionesddDeu refitrentes. QUdmobremz^mortuosqutnbsp;pie,caftc, religiofcqi dco addidi uixere, cultuiq; eins dedicdti,4UtprO ffnbsp;�gionemortem oppetiere, bedtos eos uocdnt, zrfilicitdte cum c�litibu^nbsp;fiui, bedteq; cwm ittbsdgere uolunt. Pontifices item, dntifiitesq; bedtditinbsp;quoq; ducere uitdm hdnc putdntur,qui in tegritdtemfecuti, morumq; fditnbsp;ditdtem,Deo�muldntur.Necprofidodliterdereligione,religio�s^nbsp;gt; zr cdfi^ fdcerdotibus e� cenjendu. Mihi uero ip�fic perfuddco ,fi rioffnbsp;lt; filicem (ndm humdn� filicituti opus e� quumplurimis ) bedtdm omniK*^nbsp;ittos uitum dgere,lt;tcMt�huiusfiudumd�ecutos.Siquidem quatum ho'nbsp;tte�ie uit�fdtis e�,procul di ciuilibiis mole�ijs dc Idboribus, de tcmpllt;gt;'nbsp;�fum bonii,dc fortwtis db/que lubore, finefudore uUo ,eisfiuggeritur,nbsp;�udiones, curdt, cogitdtiones^ fiudt omneis diuinu in cultum conucrtutt^gt;nbsp;fidcr'isq; tantwmrebtMddntoperdm,pieip�,fdnde(^ �md:ituti,qudrdtitgt;'nbsp;�ehomintiquoq^generidumpieuiuunt, dum �dcrdcd�eddmini�rdn^�nbsp;Deivm propitiumdtq; pldcdtum reddunt. verum enim humdndfilled'^�nbsp;quduidelicethommesipfi�umus,quddd!tgendum dtq; ddcontemp^^'

rgt;E prvdentia lib, il 51$ dfcw� ui^ideMur rc�rcnda.Nemo enim �liccm put�t eumi^td fit ntor'nbsp;ttiui:quippecumfituiuentium filicitaSi t�tnen^eHare udmuliumci'nbsp;Kf � rfi�if ad earn arbitrantur� pofl filicitvm uirorum obitu,liberis int�grenbsp;po'inatifirint bona, honores,amidtiiie,tituli, taliaq; permultd.Stiits td'nbsp;ffxn er filicitatifiatuendiK e� terminus. Ad htccfilidtas minime opinionbsp;tie, uer�m re ex ipfa confldt,comparaturq; ijs,de quibusfupra did urn e�nbsp;firttbus. E t mors qutdem ipfa filicitatis efl humante terminus, definit^nbsp;�dtim homo eff'e,tdgt;i quisflierituitafimibis. Reliquie efl de Vrudetia utnbsp;difflramus, qutefola cum in mordlibus uerfeturadwntlus, a�iones no-flrdsomneispariterqi crpublicds,erpriudtds,duilesg; acfimiliares dinbsp;�quot;'git ac componit. Quia uero adueflierafcit iam ac fatifmultahodie diflanbsp;futtt a nobis, er meus hie ipfe dicendi ueflerq^ ac cteteroru,qui hie aflient,nbsp;tudiendi labor alium in diem, eonfeflumq; in aliumreferuetur.

Onff-edientibushanc in tedicula uobis Triflane Cdraciole,dc Francifee Puderice,dc^ more cofef-fus huiiis difierentibus de uirtute, ac de hominumnbsp;moribus,affivm ipfe promiffa ferudturus,quorumnbsp;debitore heflerna me di�utatione coflitui de PrKnbsp;dentia uidelicet difflrturus, reflne q diffidli,no-flrisq; � maioribus aut parum explicata, aut mi

nime omnino traddta lucul�ter.Verum anteqrem ipfam dggredior,per-tnultd quidem perinde dc rei ip fus magnitude) firt, explieabo, digre�im quidem,fed tamen�ut ita dixerm) pedetentim progrediens. Ac primivtnnbsp;S*�(icw dicere nequaq uercar ,utab homine humanitatem ,fic 4 uiro di-^^mejfeuirtutem.Cwmqi turn ftirpcs,hcrbteq-,turn pecudes,bruta^ aninbsp;^�diagenus quteq; fuumhdbeant,fl[ius tarnen hominis moralem e�e uir^nbsp;tMtew. Qui{)�c cuTO nee brutorugenere, neeflirpiu animantiumq^ ctete-Wr� homo contiKfdtwr. Atqs ut narefuu efl pifei�, uolare auiu, propriumnbsp;^niqs generis cuiufq; acpeeuliarequoddamunuseft: ficfolius hominisnbsp;peculiare ac'proprtuo�icium c�eagere,uerfariqftn negotijsobeundis.nbsp;Adiones uero ipfasatq;agendiuimhominis naturiefic inhterere,utinnbsp;tnorem,qui habifumpofl conflituit,conuertantur.Qua�reuirtu(es ipfisnbsp;tnorales fint di{lie,agendocnim,atqi a�uefcendocoparantur.Cuntq; ho-^exanimaconfiituaturdc corpore,placuitmaioribusnoftri5,uirtutes

3�^ IO. lOVIANI PONTANI ippi dd ditinidin omnino debcre re�m,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfam tri�ridm pdf'

tiendmm cen[uere,in e(im,(iUie Al(tt,(iui� fentidt, quieq; ratione utdtur. Ac frimdm i^uidem illdm, cuiuf tdntumc� diere, ine�efoldtn herbis dc �it'nbsp;fibus,qu{e quod locom'mimenwuedntur, foloq; 'mfixceftnt hdc ip� tdirnbsp;tum uid dlimonidm�bi cotnpdrent. Secunddin uer� cum dl trice iUa ue^t'nbsp;tdbiliqi coniungi, dtc^^ 'm unwm cod�dm con�ituere dnimdl, quod d pO'nbsp;tiore quidcm pdrte �t �entiens dppelldtwn,quodqinbsp;nbsp;nbsp;loco moueatur, amp;

mcedatipro'mfitdgencris eins cuiq- ui dcndturd. Dudbus bis ndturis tc� tid i�d mnexd,qu� rdtiondlis e� db inditd rdtione didd tertiu co�ituit genbsp;nus,quod excettetid ob ipfdin uocdt� e� rdtiondle, per'mde ut dlteru tlludnbsp;� �nfu�nfuale,cieterum homme db ipfoihumduum quoq; dppelldtwn e�nbsp;genus,utq^ deortvm qu� funt en dicuntur diumn ,�c que hominum funbnbsp;humdnd. Qtcofit,ut quemddmodwm ddiones ip�e humdnlt;e quidem funbnbsp;ide�hoin'mu/m,�cetidtnQruirttttes,quiedgendocompdrdntur,quod^i

deexceUentid quoq^ db ipfduirtuf e�dgnomindtd. Necuer� me preterit ab qfdem quoq^ fcriptoribus ciT dqudrwmuirtutes,nbsp;nbsp;nbsp;drborum,dtqi hcf

bdnim dici,quod licenter quidem didum, non e� qui negct,quddlt;xmq; � fimilitudincuocum,dctrdnsldtione,utcuMlegitur:

. Trdn�ulitenim'Poetdcximiusdddpesmotiimillum,quipropriuse� pi�:ium,cirPeldgoqiUoldmns,dd hom'm(s,cMn uoldtusipfetantiim�^nbsp;etuium. Qupnidmdutemdtiimd(utdidwme�)ipfd 'mtreisdiuifde� pdf'nbsp;teis,necprim�iUiuspdrtismunuse�aliud,qudmcdere,cre�ere,procrc^nbsp;re,fecund�uercgt; cemera ol�eere,dudireiffi�dre, tangere,neutiq^ in hd'nbsp;rumdnim�uiriumdliqud,qu�dbdli�potenti�,pote�atesabdlijsdicUii'nbsp;tur, neq; incundis fimul coUocari uirtutes uUo pado mordlesqueuui�nbsp;Eten'm uiresitt�,qu�naturadbipfa�int 'in�t�,qua � re naturales uocaifnbsp;tur d Phy�eis, nec rationifubqciuntur, nec rationis dudu, de �atu nwdonbsp;aliquo dimouslt;mtur fuo, cum tarnen b�c ip�a ratio nofirasc^ dirigat,t^nbsp;tnoderetur adiones.Ad h�c quod ualeti quis utatur�omacho,quodqi p^�^nbsp;ceram exereuerit 'm �aturam,fit^ dbunde etiam foecundus, neq^ ut tenf'nbsp;peratui laudari,nec^ ut liberdlis,�rtis'ue,aut pote�, aut debet,nclt;^ tttnbsp;temperans meticuiofus'ue, aut ut auarus accufari, huiufntodi enim uirl^^'nbsp;tee,ac uitidmorunt funt, haudquaquamnatur�. � fett�bus quoq; qd^nbsp;tumuis acutis,aut contra obtufis, nemo ut bonis dc probatis in�ituttisnbsp;ribue rnmendatur,aut ut turbibus imbrnbdtun nr neruerfis. t.icet dld^^

DE PRVDENTI� LIB, L Jl? t�)�,quodabipfa�ieritrationereceffum,cuiitsfubduilu at^uemperionbsp;nidlui huiufiwdi cotmgetabuliis.Siquis enim autour dus matris utero pronbsp;dijtiaut c�cus, uitio id naturie darilolitum efl, non homini, Contra uer�nbsp;fidcm nature Ltudifiquis praeter c�terosnbsp;nbsp;nbsp;acutius uideat gt; et projpiciat

ftiam longius.Etenim hcbetius cernere,aut perfpic(icius,natur� ipfi atri-baitur, quod in pueris o�enditur, i^ui acutius Gf in fenibusqui obtu�us t(ideant,civmijfdem�nfcnibusfummaineffe[oleatprudentia,fumnMs^nbsp;^erumhumanarumufus at^peritia, quitus in rebus adolefcentu�iman-prorfus reperiuntur ; quid quod nuBo docente, nul^o etiam inftitutorenbsp;adhibito,�dnaturatantumon�rante,infitaqiaui,fenfibusip�sutimur.nbsp;uirtutibus comparandis opus �t in�itutoribus,ac magiftris.i^emininbsp;pt^terea ut ol�ciat,audiat,gukct, digladiandum e�, civm �rtibus uiris^nbsp;^i ratio ipfa tulerit,�t ctiam in acie occumbend�.^^anq; fen�bus ut utornbsp;nuir,natura ipfa magiflra nobis efl,non ratio. Quod in beluis mani�ftonbsp;elpparet,quarum fenfus nuHo prorf^ rationis beneficia, qu�m qui homi-nuin,e/fc p�erun^ eonfueuere uegetiores.videlicet comparandis uirtuti'nbsp;bus,notiinplurimis obftandumefl acrepugnandumnatur�icumnuUanbsp;tomen natura; inf�renda uis fit,adhibenda'uerepugn�tia,quo aut auriuntnbsp;utimur,aiit oailorvmoffieijs. Quocircauirtutes ha, de quitus nunc habetur femto , neq; � natura ilia animantium g�nitrice nobis infunt ( quidnbsp;enim probitati,continentia:q; cvmftirpibusi^ncq^ � fenfibus,quorum openbsp;' t'anu�onofiroconatuadhibito,ipfatantumperfefuoqi exifiitimpulfn,nbsp;^eliquum e� igitur,ut uirtutes acuitia,dequibusuel probi habemur, uelnbsp;bnprobhcommendanwrq;, out uituperamur, ad eam fint animie partemnbsp;refirendaauius propria e�ratio.Si enim re�am prudentia fequitur rationbsp;t^,ip�usq; rationis peculiare ojjiciivm e�, i re�o non recedere,quo re-bHoindefi�umabire, aut in exuperantiame� nece�e, cumfitabipjonbsp;^�rquendum itinere,nimirum ratione utentis anima, laus hac e� pro-(�^�tycumpropriaetiam fithominis,quianimantibusex omnibus folus e�nbsp;particeps,folus etiam inteUeflu praditus ac mente. Qua quoniamnbsp;fola eft hommis,hac ipfa quoq; ad omnem excellentite humana partemfonbsp;la e� amplcitenda,ad eamq; Ctquot; agendhGf contcmplandi munus omne renbsp;fcrendiwtt.c^o fitM duplex ctiam in homine uirtus exi�at, altera con-^emplatrix ipfa quid�,femotaq; ab ailionibusialtera uero a�ionibus ip�snbsp;dedita, ab illis^merit�agnominanda. Quamobrem mtetteiluscrnbsp;utranq; comple�ituruirtutem, e�etiam di�inguendusinagen-�^�ilicet,zrcontemplantem.CateritMetribusanimapartibuSyCuiq^nbsp;natura appet�di uis e� 'mdita,et�de altrice,et progignente-

jlS lO. lOVIANl PONTANI iflj tacendtmt parte 'm hacomninouidetur.Quomodo en'mi appetatgt;lt;^nbsp;nee fentiat ipfa quidemmec cognofcat^�Itaqifenfualts iUa 'm ca pror/i^nbsp;clmantcrnbsp;nbsp;nbsp;mouetur,et �rtur,lt;iute fibi ip� pro�tura ejje fentiati^u^^v,

adepta ubi �ierit, appetitio tuncipfacr fedatur,Gr conquiefcit. Ine�^if tur homini duplex appetittlt;i,� fenfu (^uid� alter, alter uer�anunte,lt;d^nbsp;mtelligeutia.Et qui �fenfu, ipfe quoq; duplex efl, alter cupiditati fefenbsp;comm{)danf,alterirte.Concupifcimuientmbona,quteappareant,^ui^nbsp;adipifcetidii, quamuisdi�icultaf�epenunKropropofitafit, laborest^'nbsp;menmaxmhpericulag^graui�imaetiamߒontefubeuntur.Etetj'rnt^^'�^.nbsp;motio ip[a,quie e� ab ira,ad d^cilia,ea^ ierwnnofa,crdrdua nosnbsp;lit: ([Ute uer� � cupiditate, ad grata ac periucunda. At appetito illa,^!*^,nbsp;mentis �ue comes,�uc diens cfl,cr affeda,�mplex e� duntaxat,acnbsp;HO nomine uoluntas.ltaq; quod ea propria e� hominis laus, eptte � mdi^^nbsp;pro�ci�:itur,quiadm:ni�randis rebus dantoperam ,ubi longius ab^^nbsp;difce(Jerit,utdementes pa�immerepantur, atque 'm�ani, quodabnbsp;agendi �anitas omnis manetiVirtutu itaq^ nwraluvm in ijs�edes e� eottlt�nbsp;tuta,nanqi aut 'm ip�) tantum confiituuntur 'mtc�edu,ut prudentia :nbsp;'m appetitu, 'mtelligentice comit�,ut iuflitia:aut 'm ea appctitionc,qute c*nbsp;piditatis eflalumna,aceogt;nodat�etamenrationi,illiq; ob�equitur,utnbsp;pcr�tia,aut 'm ira�cibili,qualisefl�rtitudo.tde�citi tarnen quomodo p^nbsp;dentia ip�a mediam qua� quanda inter eas�e�euirtutes exhtbet, quichil^^nbsp;ab mte�e(lu,ittinc'antoribus nom'mantur,quadam cum �ua ip�us confi''nbsp;nitate. Quocirca nec moralis proprie did uirtus pote�, cumabmteU^^nbsp;ducat ortum:nec etiam m proprie, cum ni� 'm bonis ac probatis uirisnbsp;e/�enequeat, quando uiri boni funt � moribus tantum,redisqi atep hoit�.nbsp;�isabadionibusappellati,abijsq;etiamprobantur. Quiaueroubi^^^nbsp;ealwmniantibus cauendum e�(nul}u/m enim tarn cautum e�, tamq; �pP^^nbsp;fitimt didum, ad quod uiam non �bi�eiat caui�dtio ) non pigebit, innbsp;lt;^i�[�dionis no�rteprmcipiOiZX tanquam lim'me,quafi te�atuftnnbsp;trnquerc, licet�en�us ip�e�ta�entiendo dedudus, licet/entire cum bridnbsp;�t nobi�suM commune, qui aliud quidem genus con�ituimus, tamenb.nbsp;ip�um�entiendi ucrbimi,nbsp;nbsp;nbsp;de Ulis quoq; rede dic�ufurpatumqi�^'

� maximis,prte�anti�imisq; Philo�ophis, quee mentis quidem�uni^ 'mteUigentite, ne dtvm �en�ualis naturlt;e acfir'mie, utcivm legitur,nbsp;animlt;e immortalitate�cn�t Bpicurus, er negligendum non e�,nbsp;nobis qui�q;�cntiat,er uicit m�enatu Catonis �entctia,ernbsp;tentia e�,ac PlatonisAtaq^ uerbum�cntio,a quo e� �ententia, etiam d �nbsp;qult;e mentis �untac iudic'q, u�urpati�ime accommodatur, i

DE P'RVDENtlA LIE� �IR tt�ietur pi'o}��lum,quod duplex eu fit dpp�titm ,dlterq; d fenfu,dlgt; intel�enbsp;�udlter.tiquiexi�itd fenfu,fudpte ndturd rdtioni obtemperdt, illiq; fefenbsp;ddiungit,etfi ueteres i�t pdrum ddhuc expoliti rent ndturlt;e mddgdtorestnbsp;quie^fciifue,qu�q;'mtellc{li{ifunt,eddcfoliu^fenfuiejfecenf�bdt.Necuenbsp;r� hdc poti�imii in pdrte omittendum duximies, c�ccfjum effe esrdinmdtinbsp;tis diccre dHiuiim dc pd�iuuntiineeptiuum, dc meditdtiuum uerbMn,ge~nbsp;Wiuositenijdtq; dbldtiuos capes. Rhetonbiesdemonfirdtiuum de delibe^nbsp;fdtiuii geflits, Rf nlt; fcriptoribus ndtiuuptxum, fdtiu� holuf, pirtiu� pe-^unid.I^idle�licii dffirindtiud,feu dedicdtiud,dc ncgdtiud enuntidtioncin.nbsp;Philofophdnttbus uer� fecundttm banc ipptm �militudmem, negdri nuUitnbsp;fforptsciimrdtionedebere,quo m�mtsuegetdtiu.-!indicdnt,Grfenfiudmnbsp;^imdm^ilterum d uegctdtu,dltcnim d fenfu (ndtn fen�tiuum omnino e�nbsp;bdrbdrii, quod origine cdrcdt) item^ db intcUei�u inte�eiliuu,dgenerd'nbsp;tugenerdtiuum, �r huiupnodi multd. i^dm quditqudm e::r generdns,nbsp;ilamp;eUigenr, fentieni,etr' uegetanr, re�le admodivmac lutine dicitur,td'nbsp;nienhte termindtionescumfint pdrticipdntiumuocimi,nontdmuiden^nbsp;turexplicdre m�t� i�dtn rebM quibits^ uim, qudtn ddiottem ipfdm cuntnbsp;tnteUe�iuus, dtq; dfliutts, quod nommum hdbednt ternundtionem^iUdmnbsp;�Ppw uim uocibui in�tdm, ntdni��iui mdicent,decldrentq^ �gnificdti'nbsp;tiu�.Sed nos legem nec Philofophis�dtuimus, nee rerufcriptoribits. Se-qudtur�cultdtem lib�r� dc dicendi genus quifq^ fuum. Ipfe uer� drbitrd'nbsp;^nteo,qult;edrecentioribits ufurpdntur Philo/�phispdrum ubi probd-^KUtitr, conftituammcd mihimetuerbd,uelutidPenfu fenfiuum dnimdKnbsp;^fenpudlcm,dc uegetdlem ndturdm,perinde ut rdtiondlem,dtq; dnirnd-Ici�, H^cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qUiC de Prudentid di�litrus dpud Uos, dliosq; qui hic df-

f�nt, tdnqudtn idciendis prdi�rcr�tnddmentis. dd illd fidtim trdH' f^�=qu�fecundo loco uidentur explicddd,dc prius quidem qudm,^ qutCtnbsp;iuitli� prudentid ippt�t,dicereidmdggredior.

PRincipiofdtis con^dt Prudentidm,d� qua di�uri � ue�igio fuwusi '��'tMtcm quidem Cfquot; ippiitt quoq; eff�,quippe qu� dux �t, dtq} mdnbsp;�flr dCteterdrwm uirtutum omnium (utq; Rrriciis pdter tuus dicere Prdnnbsp;�fcc folebdt ) mdterf�milids.'t�dm cum� uirtutum c�tu^q- focietdte dli�nbsp;�^�toribus nom� dwxertwe, ut iuflitidfiberdlitds, temperdtid,d m�te ali^,nbsp;�^^dbtntelligentidMfdentid,utfdpi�tidedru,qu�mlt;irdlesfunt,uerfdn-***$ ind�ionibus�tdquide cr cornes ipfdefi,et [odd,tdntd�p i�is�milidnbsp;'^�^dte coiuttgitur,tdntoq- in honore hdbetur.et precioditperindedC duc�tnbsp;mdiorem crfequdntur edm omnes, O' eidem pdrednt ddmonenti.

nonddc� fortajfemultis y�berioribu'i tarnen uerbis explicare Ariftoteleotnoreharutn rerumnbsp;nbsp;nbsp;caufai,z^prmcipia, cr rationes

tus. Nan^iUtadagendumnati atq;eduHif(vmus,rationis etiam (ipes,fic natura hac duce trahimur aiiiones adipfas, ratione quidetunbsp;ilaipbi^ undiq; confiante modcrandas.

E �(Mf oM propter h^ec ipfa nature prtncipia, ex ijs, dijfierentiius ba:cnobis hoc in cofeffuaflant, quanqi^��''^nbsp;dodiipfi quidem omnes,e7 ingenio maxime ad inte^'nbsp;gendum perj^icaci,ne inquain quij^iam �rtafie cenfe^�nbsp;uirtutes effe homini � natura infitas ( neque enim aVnbsp;admodu cufint, inflituere eoe in ficholie oportet. Senfim enim utnbsp;dis pafiibus ad inambulandu, humanis etiatn adhibitis adm'miculis �

DE P RVD EN TI A LIB, II, 3iJ fc�d�,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tnun�rii atc[; o^ficij eff�nt noftri. Ncmo igitur out � Mtura f�r

tis, dut mdgnificuf.�^id quod ddcloquenduetidin mflituimurlubpne' fxptoribtti � etfi ordtio cfi homini tdntum inter dnimdlid cdterd d ndturanbsp;conee�d. Qiiodqudmuisitd�t,nontdmen uirtutesip�ebominifuntdndnbsp;turd ncgdtie,dut uetitie. Q�.odfi eJJ�tjd/J�quendis dtij; compdrdttdis illisnbsp;^ditus nobis pcriwffiis e�et omnino niMus. Qttis enim in�ituet aut lapident,aut uentum furfum contenderefeum uentus ndturdliter dd Idterd, lanbsp;pis uer� deorfum �onteftraturfua. ttd^i utdndturduirtutesip�emini-^infuntnobis,uerudifccndopotius, itemq; cxerccndo,c~ a�ue�ennbsp;copardntur eddem ipfd ndturd minime relu�dte.(Qtiis eniminflitui-^ttriquomododut utdturoculis, dutduribus,dutndribus,iilutciuonwdonbsp;^tid lingudt�ic iUds minime nobis innatas e�e uoluit, dut tdnq animis nonbsp;fifisinfixM.QUdinremedi�fefeipfdnobisprd�flitit/ummdetidcum li-^alitatenbsp;nbsp;nbsp;munificentia: nccfol�i nwdiam,uerumetid ddiutricem. Nott

fW�rKjnf nt(t enbn ad agendum modo idonea perneee�ariaq; nobis contu lit, mentemq; in�per diuina, iudicem quidem atq^ tnd.igatricc omnium.nbsp;Herum ingenuit in nobis ip�s d�c�us quidemillos,quibtts ZS� mouedmur^nbsp;zr impelldmur ad ed cundd, qu� utilid, hone�a, iucunda bondq^ uidean-tur.Bondenim fudptendturdd�feexpetendd hominem trdhunt,ddquienbsp;uolens ipfe rdpitur, ijs i�is de ceiufis, quds hdud multo d me dnte dudiui-fiis .Nf q; igitur homini morales d natura mfunt uirtutes, ut lapidigraui-tds,utfldmmteleuitds,ncqi i�iusnaturiedduerfantur. i^amneq;fldmmdnbsp;omnino arte confuefeet, deorfum ut intendat, neq�axumut euolet innbsp;[ublime. Quodfiquandoexternautrunq^uis inigne,erlapidea�equi-tur,fldtim tarnen ad naturam fit reditus, atq; ad iUud ipf wi, quod eis e�nbsp;^enitiim,dtqi utriufij; propriu. Abfoluti�ime igitur dPhilofophorumnbsp;�^gt;�niu ftkrtifiimo di�� e�,uirtutes eds,quiedmoribi{snome ducut, neq;nbsp;homini a natura infitds, neq; coparandis iUis natura aduerfari, ueriinbsp;^ttfue�endo,ac diu,tnultumq; exercendo, iUarucompotem ipfumfieri.

T quoniam in a�e�uum no�rortim mentionem incidi' mus,qui ipfi fint,Z^ quaksfi lt;�gt;eruerimus,u0bis ut ar'nbsp;modo uidebilur d fufeepta materia alienS.

^ffi^^iottes hds, qui recentius philofophatifunt, liben-j,--Cicerone uocduere d�c�us_. Quotiesenim uel

ue tiel metjs ipfafub /}gt;ecie utilis iucudiuc^�ut boniy(iu�i hmul crjitile^ Gr iucundu e�,aliquid nobis offert,tum mouentur tUif ri-S

�M (td cupiet�dumgt; Me nos ipfi dd �gendum ecL, per qu� cupiditdti^A^ '^^ ' fi.unoftr.e. Mott� dutemhiuel ijdemippfuntdff��iK,ueldb ipfddjf^'

comnwtio qu�dd)ncft. Suntdutemdff�iluf non uni,ndm commotion^^ quoqucfunte^ipf�nonun� .FJcnimcumoff'crtur nobis/^eciesdliqi^^nbsp;qu�nocendiuimhdbere inl:e�igdtur,exeodfjicimurftdttm metu,M'nbsp;pimMq;expduefcere. ^tcumoffvrtur econtrdrio fpecies dUqud uM�nbsp;iucundi'uedffequendi, excitdturibiciimcupiditdte fnwd dtquehdb(gt;*'nbsp;difludiojpes qii�ddm, dtquefiducidbonieiusddipifcendi. Atqueutdffi'nbsp;�iis ille, meins, h�cljies dicitur,fic metuentes pddore dfficimur, det(^'nbsp;remurq;, dtque deijcimur dnimo: contrd uero con�rmdinur �nbsp;implenwr fidutid. Quid cum ddeptifumus idm,aut dppdret omnino bf^'nbsp;uiordccertiorddipifcencU�uefligiobonicuiulpidm/jfCsMnnegMdiii''^nbsp;repenteendfcituriueli�dpotius, qu�diffu�orequoddm trd�udppell^^'nbsp;tur uoluptasi Cuius pdrtes funtgdudium, Utitid, exultdtionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ge�iett^

i�d commotio, qudm no improprie �rtd�e placet dppeUdregeflienti^i�^ Cuius ubi metus irrep�t,�)�ieioq; dmittendi, aut iUud idm dmi�musnbsp;�immolcflid qu�ddmfubtriflis,crgrduismdlenoshdbet.'Kur�us�^?'nbsp;paruit �gt;cs dliqud quiet is, ocijc^ ac labarum finiendorum, iUco afficint^nbsp;iatitidtreddimurqi hildriores. Conficimur alias de�derio diutius dbߒ''nbsp;tisdmici, out rei, qudm idm omnino dmi�mus, crucidt noscura eitit�^nbsp;recorddtio, dngimurq; dolore. At ubi repetefefedmicus ip�e nobis o�lt;^'nbsp;redditurq; ex in�gt;erdto, dut prater/�em dmif�d re�ituitur res, exilii�'^nbsp;adeo latitid, ut per�epe etidmgeflidmus. Per�equimur odio turbuleH^!nbsp;ciuessdtq- inquietos-, etr quorum etia uim timemus, dtq; iniuridStquo^^fnbsp;aduerfari rebus noflris aut�-.imus idm, dut etidm fu�icdmur. Contr^nbsp;neuolcntidcompledimur,dmdmusq;beneficos,bonos, j� quof^^^

rerumquo^ ip�drumeuentd,habereubiqi fecumcomitcs,dut uol tem, quiq^dffe�usuoluptdrijip�funt, dutdolorem, dtque molelnbsp;qu�^ aj��ionesgrduesper�efuntidtqi arumno�a. Qg�nbsp;igitur aj�ilus �nt, quales etiamnbsp;�m uidetis.

Ox nbsp;nbsp;nbsp;m ip/�x fat is confi�t Cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;motus quiddnt

ipfifunt)nunc uehementiores effe, contrd nunc remif-fiores,mediocritatem eti� cju�doq; rctinere, nbsp;nbsp;quoddam quafi mediiMn inter parum,nbsp;nbsp;nimi�. vtouemur

quantum fcilicet fatis eft.Quocirca metiri i�os ratione oportet,mo �^^�m^adbibcrc,acmcnfuram.Ha; enimipfacommotiones ad agendumnbsp;no� impcUunf.qutefifiterint firuentiores,dd iniqud,uiolenta,flagitiofa^nbsp;^^fdpienttuiolentior enim ignis,atq^ lt;eSiudntior inflammdt magis ,exunbsp;^�^qi,qcaleficit:nbsp;nbsp;nbsp;pluuilt;e intemper antioresdcmerguntfata, mcjfemqj-t

^fittgescorrumpunt.TE.iedem commotionesubipufilheipfefiterint, re-^iffa:,languidie,etr adioncs quoq; noftr(elangucntes,infirm�, inutiles, tian�,f�penumero etiam ridicul^e. At modus ubi acccffcrit, utneq; aut rc-languefcant adiones, aut impetu,fitrore^ quafi quodam pr�cipitentur,nbsp;tumgignitKrexiftitq; mj dgencfo mcdiocritas iUa, qu� iure,meritoq; uir-tus dicitur,e:j� moralis quidem uirtus:quoniamab ajfuefcendo nomen bccnbsp;pbi compdrauit,no aliterfirtajfe qitam uidcmus ijs in artibus, qua mar,unbsp;fiunt,qu�qinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;txcrcendo difcuntur. Pwo' cniin afittefcit primo tole-

wrc cajirenfeis labores, poft iaculari telu,cxerccre arcu, agitare equum, Wdc i� rfctf�� prodire, conftrre etiam cum hofie manum, atq; his artiluinbsp;Wilej euadit. Adolefcentulus quoq; lignarium ad fibrum ad^citur,igna-fus penitus ducendi autfcrram, aut afciam, aut tcrrebeUum. PaufiUatimnbsp;itaqi difcit,ac difcendo affuefcit,afiuefcendo autcm ac diu multumq- exernbsp;eendo, qui aliquot ante annos rudis, i�tarusq; fibrilium rerum omniumnbsp;^at ad mdgfiru dcdu�us,efficitur GT ipfe drtifix: ztT qudm affuefcen-�Jo artem prius didicerat, ipfe poft alios docet,inftituitq- ad e�. tgitur etynbsp;uirtutes perinde ut artes afi�efcendo comparantur.Vtq; iܣ pro fubicdanbsp;qu�q; materia tnodum retinent ac nKnfuram,moderanturq;, ac diriguntnbsp;deftmatum opus,quibus quidem ficiendis acfcruandis infirmant tandemnbsp;i�am: pc nos affedus ipf ^s temperdntes,modumq; illis,ac menfuram dd-iungentes,reda ratione adhibita, firma earn adiontbus indemus noftris,nbsp;qu� uirtutes tUas ejfe,taliqi dignds nomine,f trnma eti� cum laude o/len-dant, hominumq; admirt�ione. Vtq; fiber ipfefingendis d uapsfigulus,nbsp;lt;6 auro aurifix,lanarius qwoqf; � lana artifix dicitur ; fic ztr ipfi db agen-disiuftis,iufti:dltberdltbtis,[iberales:abufufirtium,confuetuditie^maqnbsp;gnanmorum officiorum, firtes,atq; magnanimi,

IO, lOVIANI PONTANl

Affcdui ftiturakf non e�e uirtutes,fed diliones ipfiK. Cdp. nil.

Vibui�rebuiiudicdreip/� �cikquidctn dcreHe fliSiUirtutes idequibns nunc dgimiit ,perindeutnelt;lHfnbsp;infunt 4 ndturd hoinini(non ut iHd tarnen comparandi^nbsp;ijs repugnet ) ftc neq^ aff��limplos nobis inditos,uiri^nbsp;testiUo pailo effe, ucriim hominis ipfius adionesati^if^

effr�ioncs uirtutes cm effende quibus nunc diffcrimus ,hominis inc^u�tt* �ttoderandis, atq^ dirigendis ittis folerti opera, diligenti,at(^ a�idua cuf^inbsp;f�fe exercentis,ac totis etiam uiribus m id munus mcumbcntis.Affitrgot'nbsp;dun tarnen mer ito eft naturlt;e, gratiaq; il� quamaximte agcnd� ,quiedinbsp;hominem ipftim ftimma civm exceUentiaanimaliumgenuitomnium,nbsp;earn illi uim,ea in�runcnta,uigorcm i�um,illam �cilitatcm,poteftatenigt;nbsp;uerftbilitatem,atq; aptitudinem indidit, ut quas ad resnatus eft'et,eadegt;t^nbsp;ipfac^genitrix,^altrix: iVu itemfic inftruxerit,uthabilis ad cos di:'nbsp;conmtodatus, appofttus, ftimmam etiam in tnodii aptus inueniatur, ut ni'nbsp;hilei prorfts deftt, prteterquamft ipftftbi deefte uelit, aut tributis ftbinbsp;natura numeribus per per am uti ac peruerfe malit.

Virtutes non conftftere in affeilibus, ftd in iUis rei�e,moderate^ utendis,actemperandisuerfari. Cap. V.

Koftfturum in militiamfiliimi,atlt;^ in hoftem,paterilt;� ftruit armis ac telis, quibus O' ft tueatur,^ hoftemnbsp;tat:omniademumi�i fuggerit,quibus comparare�igt;^nbsp;ui�ioriam ex hofte uakat.Negotiator item mijjurturnbsp;lium,autnepotem Alexadrina,aut Lugdunenfta adnbsp;gptiaftuftnlcit ilium, cr quaft fubarmat pecunia, per litcras commendd^nbsp;amicis ac mercatoribus alift,deinum iUis inftruit, lt;�lt;^ commit omnibid'nbsp;quieftntmercatura:idonea,acftcicdislucris.'[Aultoproft�l�apparatiid�nbsp;inftru�iusq;muniuit nos nlt;U:uTacomparandisuirtutibus,qu�mautP'i'nbsp;ter illeproftciftentcm ad certamen filium, aut hic ip ft negotiator adr^'nbsp;caturam exercendam.Ceterum ut neq; in armis ftlto traditis,ftd in opd'nbsp;tno annorum ufu pugitie cuentus oftenditur : neq^ in pecunia lucrumnbsp;ftit, ftd infilij ftlertia, qui utiliter, prude nier q^ utetur ilia. Sic neq;nbsp;opibus,uiribusq;,quibus natura nos inftruxit,armauitq;,ueru innbsp;busipfts,Qrint^u,exercitationeq;ag�diuirtuscognofteturnoftrii-O^�^^nbsp;circaperindeutajft�lus ipft uirtutes minimeftunt,fie neq; uires,fi�^du^nbsp;tesq; nobis � natura conce/fte, per quas tomen ac per poteftatem '

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tribd^

DE PRVDENTIA LIB, II. 325 tributdm,�ciles,dpti, appofitiq; ad agettdum Iukik, uirtutcmq; ccmpa-ritnddnt. Per dffc�ius uer�dd itiam excitamitr, excitatie^ progredmurrnbsp;q�� conwtio ipfd nos uocdt,dirigitqi reild rdtio.^o�rum d�tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ndtu

�� ip�us uti potefldte, dc munertbus^cr dffe�usitd fcquh'mtrdgyrmn rd ^ionis iUos ut cot'medmus. Deniq; opus itd in�rmemus no�ru, munusq;nbsp;^pledmus propri�,ut quod pi�oru efl,�rmd qudtndxim� pulchra tUudnbsp;^one�emus.Qud 'm re eo qudtn pi�ores�udiofioreserimus, quod pidunbsp;^lt;((ut Po�'td 'mquit ) 'mdnts quae�res e�, eu uirtus ipfd btmidnoru �t dni~nbsp;^uuerd,ndturdliiq; dlimonid,z:r bont'merdtioneut�titndxim� dignd.

Qudles�ntdiliones,tdlesfierihdbituf. Cdp. VI.

Vonidm dutem drteis qute�uo�u, militidm quoq^ m�tni litudinem ddduximits,quterctis �rtd��, quo uocundd �tnbsp;nomme a�ue�dio hsec ,frequensq; dgitdtio,nbsp;nbsp;nbsp;operd, �

qud uirtus quieq^ constat. Cum artes ip�e�itgul^e nomi' ne ornatte, atq^ di�m�te �nt�{o,ut ed,qu� 'm dep'mgen-

dis uer�itur animdltbus,dcrebus dlijs,pi�{urd:qult;� 'm�dendis 'mdumen- -tis,'mdu�drid:qu�'mddmini�rddtspigt�entis,pigmcntdrid.Adhiecqult;e mu�dendii,dtqi emedis mercibus �[eexercet�cultds,negotidtio,fcu mernbsp;edturdtquiemgerendis be�i5,militid,feu beUigerdtio. Ne igitiir �militU'nbsp;�imc db tpfdreceddmus,con[uetudo d�idud, �cquensq; exercitdtio huwdnbsp;gt;tdrum d�ionum d. re�d ratione ddm'mifirdtd, temperdtd,dire�d, utputdnbsp;�Wjlt bom'mis exercitdtio ,�equcnsq;, cS� temperdtd d�iio uocdbitur iurenbsp;fuo iu�i hominis hdbitusgt;hoc e� iu�itiddtt pi�oris pidura, negotiatorisnbsp;negotidtio, mdgndnimiqi uiri hdbitus mdgjtdnimitds ,�rtis uero �rtitU'nbsp;dojiherdlif quoq^ bbcrdlttdf. Permde ndnq[i ut hdbitus mdle uel bene or^nbsp;gt;tdtumhom'mem'mdicdt,dicimusq}purpurdtumfericdtum'ue,quiuelpurnbsp;Wlt;t uc�idtur,uelf:rico:�c hdbitus hic dgendi ue�itus qud� quiddm indinbsp;�rtitcr dgentem,�rtem: liberdliter,liberdlem: Idudabiliterdduddbile:nbsp;^gt;lt;rpiter,ignduiter:e�iemmdte,turpem:ignduumgt; effoemindtu. E�enit�nbsp;^�uetudmis, hdbitusq; ip�us propriu �mdicdre,qudlis�teritd{lio, dHio-^^^^�f:quentdtio,qudlis et� exercitdtor ipfe�-equentdtor^ d�ionum.nbsp;^metiamutdrtificis cuiufquecxer�tdtio,ide�,drs^nuscfldrti�cisnbsp;ip�us,exterdq; quaida operd dtej^ eff��io, hom'mis tdme ip�us opera nSnbsp;gt;gt;dtur� quidemfolius : �c iu�i,�rtis, mdffidnimi, liberalis hdbitus,fi-e~nbsp;exercitdtio,extr'in�cus qu^da db homme copdrdtd m e�,mini'nbsp;'^qi naturlt;e ip� tantu afcribendd,no tarnen ut no ipfa nobis uel fummam �nbsp;dptitud'mem ad ea mdiderit�cilitate, propcn�onem,appo�tionem..

� � nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homine cum inteSigMur, uis lUd, hd'

bilitd^q; d nuturd tributd,qute potentu hodie li philoflt;^ ph�tibiisdidtur,Grtece inter Peripateticoseftnbsp;quoq;dia(nturnaturdli(ipofteriui ip/imt,dcnumero tertiwm,exteriofnbsp;quicd� res eft,dtqi lt;tl) ipfohomine dgendo compdrdtd. Quocircd et hdbt'nbsp;tus dicitur,quid exti-infecus e� ddhibitus, er homin� ipfum, qudlis fit'^nbsp;ttdiontbus�iis indicat, utoperd quidemipfd�briUd,�brilis'que exf(nbsp;citMio �brum. Pff��tiones uer� ipfe hominis agentis,�:^ in ddionibtl^nbsp;exercentis ucl iu�um, uel iniu�um, uel �rtem, uel timiduwi uel bbefd'nbsp;lem,ucl dudnvm, uel contr� res fui� prodigentem dperti�bne oflendut^-Nc^; uis igitur, potefidsq; 4 ndturd infitd, hdbilitdsq; illd ndturdlis, (ifnbsp;homini inditd, neq^ ajf�dus ip� quaq^ 4 ndturd. nobis tributi, fed ddio'nbsp;nes,dffuetudinesq;dgcndi,qutediu multtvmqi�equentdtie inhdbituf^nbsp;uertuntur, dicunturiji (tr ipf�hdbitits,uirtutem indicdnt, uelip� potiti^nbsp;hdbitus funt uirtutes. Rede igitur, dppo�te, dtq^ � rei ndturd, ipfd^;nbsp;rdtione 4 Peripdteticorit principe definitur,uirtutes effe dnimi hdbitufnbsp;mediocritdte con��cntcs,dtq; db ekdione pro�dos, redd etidm ratio'nbsp;neprodudos, dtq^temperdtos inexitumuflt;^dgendi. Quernddmodii/�*nbsp;igitur neq;dndturdbonidut mdU, neq; impijfumusdutpij, quodq^ po�nbsp;pmus libcrdliter dut dudre dgere, pdree, dut prodigeter,neq- liber diesnbsp;amur,uel dudri, pdrci,feu pro��, neq^ it� qu�d dd hlt;ec ipfd dfficidntt^�nbsp;�eneq^db djf�dibus,ncq; d ui, pote�dteqs dd dgcndum nobis in�td,dgX'^nbsp;mindriuirtusdut pote�, dut debet: eu cd bonum �t hominis,non qudnbsp;taitur,neqi qudfenfibiis tdntivm e�pr�ditus ,fed qudrdtioneutitur,di�pnbsp;ddionerdtionedbipfdtempcrdtd.Compdrdturq;dnobisip�s,non qx'jnbsp;(3� uiumuSierfentitnus,quod commune quidem e� etidm cum beluiS�rnbsp;quidfolifumus dd dgendum dppo�ti, mentis q- ip�us compotes, qult;fnbsp;trinfccus Dci dono hominum generi effunditur,quofit ut uirtus ctidttfnbsp;trinfccuscompdretur. Etuero principid, quibus dd dgend� truhimu^�^^nbsp;infunt nobis,funtq^ ndturdlid, cum tdmen d�iones �nt uoluntdrilt;e-^^^nbsp;cum dduerfum libidinem,intemperatdsq; fenfuum cupiditdtes, iUeeߒ^^anbsp;fdsq; titi�dtiones pugnumus, qute quidem nobis infunt,ct� nobifed^nbsp;pugndmus,ho�is tdmen extrinfecus e� con�itutus,cdufeq; ipfiep�^^nbsp;di,Suntenmconuiuidgt;eomef�(tiones,�rnices,popin�,gdned;,md^�'^�^

DE PRVDENTIA lib, IL 5x7 fwj,honores, preciu/nt, pecunia, lt;jute ^uidetn exteriomfunt otntM gt; pronbsp;putbus adipilccndisnbsp;nbsp;nbsp;mouemur ad ea, O' adiones iplas noflras e� dtri

^mus.Et ueloccs quidem,cr lacertofi,o' �rina qui prtef�antdaudantur-natura,deq; bonis corporis,ut ab Uomero depernicitate quidem Achil-^s,de�rma iKr� Helena. De bonis autem extemis aclmiramur ,fuߒici~ magis qu�m laudamus diuites, et in principatibus atq; honoribusnbsp;^fiitutos.Atdeanimibonislaudamus,autfu�gt;icimusnefninem,nifiquinbsp;^lt;thorando,excrcendo, diu multum^ ajjiiefcendoip�s in adtonibus ex'nbsp;^Uuerit, rci�eq; ac laudabiliter in illis fefe gefferit. Eieq} uis igitur, ne^nbsp;^ff�iiio homim mfita,bonu uel malum hominem, turpem uel honeflu connbsp;ftituutautdcclar�t,ueriimhabitusipfe�bonis,hone/lisq;,autturpibuf,nbsp;nialisq; ex adionibus comparatus. Vtfl laus �rm^,ac roboris tota profinbsp;dflatur � natura, quam ad rem non parumfirtafl� cultus, excrcitatioq;nbsp;Hideri potefl confirre,dexteritas item manuum,perjpicaciflimum^ acu^-^n oculorum,flnt natur am ad ip�am refirenda : laus tarnen uirtutis totanbsp;exiflat�ntegraq; ab habitu diutumis laboribus,flmmofludio,prieclaris�nbsp;difficillimisqi in rebus,conflanti�imo propoflto,firmiflimo confllio, rd'nbsp;tionc ubiqi; GT duce,O' comit�, comparato.

Vemquid�comparatu omnino effl, fuumq; cuiufq; ac propriu tarn effedum, indicio illud erit ,flagentibtts nonbsp;'�jgi bis,excrcentibusq;,quieuirtutisfuntmunera,uoluptaiSnbsp;inter agendum adertt,deledabimur^ exercendo,autnbsp;minime faltem dolebimtts,flremus^ haudgrauate,ubinbsp;inter negotid,adionesq;ff-auiacotigerint,quieq;per[efuntipfamoleflanbsp;O' dura,in quibus�atis quid�f�erit no dolere, neq^ animo cofici,id aut eflnbsp;^aiu�nodi. Abflinet quis ab i�is omnino uoluptatibui, qua: corporis qui-d�funt, aut modu Ulis fuit ac t�peramentu adhibct,ft abflin�tia ipfa,fl monbsp;d^atio ei molefla�eritacgrauis,fciat temperatis uiri habitu adhuefefenbsp;mjnime induifle.Sin O' abftinedo deledabitur,O' t�peratio ipfa ca eritnbsp;tuiucunditate,utlibentereti�abflineat,utaturq;t�peramento,ipfaprornbsp;oflendit habitu ipfim,cofirmatq} iHu ia eflepcr�du,a�ecunbsp;tu t�perant� ipfum aduerfum corporeas uoluptates e� uidoria, cui obnbsp;meritu impofltu nom� eft t�perantia. Itaq; quod uidoriie propri�eft,t�nbsp;peratio ipflt, abftin�tiaq^ iuc�ditat� aff�rtaduerfus uoluptates improbasnbsp;dfcert�ti. Subit quis moleftias, lab(rres,pericula i�a beUicd,inceptu aflenbsp;^a,coftdu difficillima, in quibus de uita,de libertate,de honore agitur o*nbsp;iloria,fl male lib�ter,f�pen� inuitus accedit, ftpoflit,iUa eti� ut deflgiat^

eitim res tu in primis diffidlis, tu maxime rard,quot;) falte neq; dolens,neci; inolcfte�res,muim� obeatidu libens tomen ad tttud accedat, de huiu^nbsp;habitu ccrti�imi quidem fumus. Bt qui pecunia libentererogouerit, del^nbsp;iiibiturq; crogondo,utuultu etiomiplbdnimi iucunditdtemindicet(eflnbsp;enimiucundumodmodiimb�ne�cere,fuftentoreq;defuoqu�plurimO!)nbsp;hobitum hie uiri liberaUs efi uel fumma etiom cum loude, hominume�nbsp;neuolcntid confccutus.ltaq; iucunditas, ac dekdatio in ufu, ailionibuf^nbsp;adhibita ocrctcnta,z:rilld,quamego�rtajfenoninepte folcoappelliti^^nbsp;Libentiam,�gnd mani�fta funt habitus iam comporoti otq; omnino plt;^'nbsp;�di-dud de replurad nobis ijs inlibris dido funt, quos deFortitudit^^*nbsp;jJberalitoteqi olimfcrip�mus.Pcrmultis enim, imo quomplurimis coif'nbsp;flituendum od hobitum opus e�, hi prhnis uero hoc ipfo, de quo nunc fc'nbsp;quitnur,tum libentio,tum deledotione. Atq; ubi dckdotiootoluptas^snbsp;nime�rtoffe oderit,o�it omnimo libentio,comesnbsp;nbsp;nbsp;uoluntotis certa,

T^eElcdione, Cap^ IX.

E dicere et� non e� fufccpti laboris, pOuco tom^ I quadom de iUout dicdntur,rcs ipfo uideturodnwttet^'nbsp;Nonqueut commotionum, off��uum que no�rorvii^nbsp;excitotrix e� natura,�c ekdio principiume�qu^'nbsp;� quoddom in nobis ipi�s con�itutiim,out laudis,

uituperationis, pro/ufeepto ad agendum re otque materia. Nemoeiiif* inuitiis ac nolens�quid egit, aut etiam �rtuito egit, � fapientibus taiH^^nbsp;ttiris lduddtur,quamuis �rta�fe ab imperitis habeatur in precio. Et plf^'nbsp;ris,infanisq;,fiquidpeccauerint,fraudinon datur, quoniom locum in��nbsp;elcdio nuUum habet talteri enim propter atatem ad capiendum cb�lii/f^nbsp;paru funt omnino apti, alteris infania penitus illud cum dehberadi que^nbsp;confidtatione db�ulit. Ab eledione igiturtanquam �nte ab aliquonbsp;opprobri�commendotionisq- riuuli, in fufeipiendis adionibus, habitnrnbsp;in utranq; partem comparando. E� autem ekdio, quod fatis nune�^�t.nbsp;luntas no i�a quidemperuagata,infinita, maxim� audax, nullisnbsp;regulis, aut�enis repreffa, uerii quafefe ipfam moderetur, inteUi�'^^nbsp;duid eledor ibCe nrifH-^tre einRiKOuid etiam At bnmmix.nuidfiM lit iP�

Tumctiiint loci, temporis,ficultdtiim,ordinii, �rtuttie. rtenim uolunta-tu ip/iui conmwtio at^ propeti/lo pcn� infatidbili'S efl : quippe qute nc^ lt;^ternitdii ptircat,ne�ii Dco ipfi,nuUisqi ctnwHto fratis agitatio ciui co�rnbsp;. Qjiotus cfl enim ex heminit num�ro, qui noUet ejje immortalbinbsp;^utproceUif imp(rdre,atq^ �rtuttd!,�tura quoq^ tnultoant�ftofcere,Mnbsp;prtediceref Vnufqmfq-, tomen dliquo mgenio pneditM ,frcultdtum^i hu'nbsp;nionaru numor, eo ehget, quie no hontmi folu fufeeptililid dd dgidu�nt,nbsp;�f T�mfibifpfi in primif qui elegit,[eq;, opescfi judtttcmpord, pdtri^ rc inbsp;^�n�derdntl Qudmob remele�io ipfd, rei^ elci�tefufceptiopro�irih�nbsp;critj�cultdtibtKq; eligentii. Et quonidtn ele�io ipfd eoruiti eft, quienbsp;'^^enfultationemueniut,�ntnecncdgendd, crqudetidmrdtione dcuidnbsp;ojcnti�.ccnfultdtio ipfd toits erit,qult;� ne c confultdntet� dcdecedt, nccru~nbsp;l�orem dfferdt eligenti .Ridentitrab imperitii quie de gignantibus cantonnbsp;fur infeholis ,a�c�iaf�eillos c�lum,inuo�ffe'queetidm fuperos. Atquinbsp;fi�d cafunt,irrtdcndis illis,qui fupra uircs,fupraq; ingeniumfuum ogennbsp;ddfufcipiunt,dttentdntq;,qtlt;te minime funtoudcndo.I^dnq; utd�ionum,nbsp;fiectUm ele�ionum modcrdtrixeft,�j' quutdom qtut� dux |gt;rKdentt�tinbsp;dequd dicendum fufcepmui.

Ilt;onelc�ionefolmn,uerumetiamcogiiitionedtq;fcicntidopus cffeodre�c agendum. Cap, X.

uirtuf,noncognitionetdntH,dcfc!entid.Quisenimqucd rotione erogdndd peetmid fit,norit, Itbera'is uocabitur f oportet igi~nbsp;�fflt;^unrdtionc,dele�uq�ilgt;crdli{ uiriUam uteroget. Rurfits qui quidnbsp;lt;�gdt,zj- qMomodo dgdt,ignoret, laboretq; rerum, temporum, ftiiq; ip�tttnbsp;gt;gnor��t�,K necre�eullo�wdoagere,necctim ldudepotefl:quippecumnbsp;'uflitite exercere nwnuf nequedt, qui iufi um quid�t ignoret, aut quibufnbsp;drtibui iu�t nomen uendicdndum. Ad hlt;ec ignorantes plerunq; de-^pti OTtWtjdowi pro optimis deterrimd, pro hone�is turpid,pro mode-improbd, ignorata �tcowpertag; procognitis habeant dtq; competenbsp;igttMr,exlt;t�f^; per�gt;c�is,dtq; perpenfis ijs, qu� tanquam e rtfnbsp;**�� rc�lt;e penu depromi'ntKr,ut ipti tarnennbsp;nbsp;nbsp;perjficerefe,cr fi�re�d\

Oporttre intelligdt,no �tfcidt tnod�jier�t� utbene,perjj�e�}e^ utdturf^ iUud etid ddiunget} ntfufxptd d fe d�io cdredt Icuitdte, perfiftlt;d^nbsp;ipfe in propopto inccpti conlummdndi .Itdij;utdd dgendit ipfi ndf:inu^*nbsp;dd intelligendum, lciendwmcii,jjcfcicntiddttj^ cogtiitiotumrcif^*quot;-fccptee dcnoflriimfimid,ttMnf�cuUdtum,temporum,locorivmqi conid�'nbsp;ri debet ^uel potiits dntecedcrexle�lioti�, nungudmq; db ddione recedet^'nbsp;Jgndrm enim dtq; 'mfciem, uel potiits ignordns^quid��u dignu fufeip^'nbsp;re, quid pofl fufccptum iUud cum Idude dgerc, dut reHd civm rdtione nW'nbsp;derdri Udledtt Cognitionc igitur opus eft, atcj-fcientid,nbsp;nbsp;nbsp;i h eligendo,

tnprofequcndo. Scdnechit tdntumcontentduirtuse�,nifidcceddteti�ilt;'^ �firtniilt;tS}Utdixi,propo/itigt;c0n�dntidq;progrc�ionii.

'Virtutan,uirtutisqid{lioneigirdtuitdfeJJedebere. Cdp. X�.

quot; Tquonidmbdbitu^perfi�dquxdd resefiyuirtutwtn^�

I. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r..t

d infldromniu/m,uel�ngulipotitis hdbitusfingulx�t^ uirtutes,ittudperpetu� quid� db eledione ip�d ddfin^nbsp;ufqi�u�ceptieddtonisteiicndumeflaUtelc�iOiUtd�^^^ jnbsp;=________i omnisej; dnimicontentio,�t onminogrdtuitd,ut�i'igt;�

�eniq- tdiitum�t propter feipfum expetitus.Virtusenim nihil exW quod �t,qui�ritdliud, nibilq; �muldtum pdtitur, dutfidlum, nihil eti^nbsp;aliundedrce�ittvm,afluudcud,d�Mdeduerfd,dpreciomcorruptd,'d�*��^nbsp;pror�utdlicndihberd�ui iuri6,opibu^q; ctidtn �uM contentd-��rionesnbsp;feend regidin nunc per�ondtn rc�runt,nuncmercdtorum, dut militu'-i^i^^,nbsp;tdtnennec reges ip��nt,nectnercdtore!,dut milites. Udo^ cduendupt�gt;�^nbsp;fus e�,ne�ub iu�te ddlicnis�ecie Idtedt mdlitid, ne�ub liberdlitdtis dtiti^nbsp;delitefcdt Cdptatio dtlt;^ Idrgitio, liberdrum pror�us ciuitdtum pe�is,u^�^'nbsp;dibiliirnicj; ciuiu/ni corrupteld,uitid pro�^ii totdfionte uirtutibus ddO^'nbsp;fdntid. Agenda�tnt igitur ciT �rtid,nbsp;nbsp;nbsp;liberdlid, quxq; uirtutesdd

pcrtin�nt,nonutabfinwldtohomme,ciueq; peruer�o,dtlt;^ inliberdp^' tridregnum meditdnte, uer�m db homme,utpdr e�,�rti dc liberlt;dinbsp;ab eo uiro, qui dd uirtutem qudmcunlt;^ dlidm fe in�itudt. videtis idiU^.nbsp;fint hominis morales ad uirtutes progrejfus, qute etidm uid.tJdm CJi�*�nbsp;feientidm �mus dtq- ad ddlionem in lucem editi, natura ipfa�enosnbsp;tuitdtqjcb�rmduit,utnuUdquidemepdrtenobisde�ierit,�ueadt^r^nbsp;bus Opus effet ad dgendtvm ,�ue quibus etiam ad feiendu, cumutrUf^.^^^nbsp;munus maxime nos idoneos ficeritseas etiam uires,�cultdtesc^ fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

tantdcum ingenij exce��tia, utztr coelum, corporaq; ipfa caelefii'^ fibifubiecerit} motifs iUoruWi atq^ eff��ionescontemplando,

^[^gt;lt;gt;c^�q;fulntiler{tn(iuig�tronigt;terrdf^cultui,fiugim'^�bfrtlt;(ti �r copiie.HiU ad opes,fiicultcites^, atlt;^ ad wgcnij uires addidit CT cotft�nbsp;mottcnet illof appctition�, �iliontm.^i omniumcxcitatriccr.quc^iniiinbsp;^xceUcntidenitefcere uniufcuiuf^i pclfetaffe�}ui,iUosnliqu!t nobis ipj�snbsp;'ffnniniindos. NuUttwi atim ccrtti/m i�is nwdu/mftatuit, liberos cos, �4-io^^tffepcrnjittens,uti^nwdumip�percognitioncm,rationcmqilbinbsp;^gt;lt;^ittes,cos tetnperdremus, co'�rccrcmui^i mdiores illorum trnpitus, ex*nbsp;�^�gKfnfc jjJdc tanqudtn uietos,deq; itinereiatn��bs cohortdndo fufeitanbsp;f^�ius,ut medium deniq; ubi^ retmeremus. QMbusrcbns, exercitatio-alfuefcentcs,hdbitum i nde nobis compdrdrcmus,qno ccmpdrdto,nbsp;zr qualis qui�j; effet, ab a�ionibits ipfis dignofeeretur. QViK cb rcsnbsp;^^^e,fapienterqi �moraliauirtut� 'mftitutorec tnagiftroprieceptwnnbsp;^fiilaborandum effc,at^; a/fuefeenduhomini, cemparand� aduirtnfeni,nbsp;^niuf principia eff�nt ipfa in natura coBocata: extern opera, aUaboratib,nbsp;pfogre�ioq; ad iB�, affec�tio deniq; atq; adeptio, hominis effet integra,nbsp;'Vfolnisquidcmhomims fola.ltaq; uirtus efi hominis unius �^n�, eius^;nbsp;itniuf poffe^�io dtqi patrimoni� ; cuius habitu ubi adornatus atq^ m�gni-t�5 quK �crit,per �fuwt exercitationcmficultatu acuirium ipfi �nanbsp;tara tribut((riim,perdffc{luvmmcderationem ac temperam(ntu,percanbsp;gnitionem lequi atq^ inqui, utHis atq; inutilis, redi ac praui, a�iduam^nbsp;pf�� affucfrdion�,ac continuu ufum, id effeit ac prxflat, ut feiens, uolcns,nbsp;digens,libcns,redocum iudicio,conddnti�imoq; propofito,dcniq; grd'nbsp;chd opcrdjdd meta ipfam inde�tigat� peruen iat curfu,affequatutq;nbsp;nrtutem,finem uidclicct tBumfMnmum,cptimum, pulchcrrimu uiuenti^nbsp;vnfocietate hominis,in ipfog^ hominum coetu,atit fine qua ultimus tpfr hunbsp;^anarum rerum omnium finis, comparm nuUa ratione queat.

Am fi confequendam ad f�licitatem tribus omnino e� opus, corporis,�rtunx, atq; animi bonis, ad bona cor^nbsp;' ports � natura data,illudcti�adiunget aduirtutem con^nbsp;tendes uir,ut externis quoq; abundet comodis,nbsp;nbsp;nbsp;quait

^,comparandam ad uirtutem ncccffarijs,e:^ rebus etiam tllis dabit ope-^�lt;w,/�equibus neq^ uirtutis coparari habitus pote/i, neq^ f�licitas ipfa, ^anorumq; ftudiorum meta contingi. Quocirca fi f�turus efi iufi us,nbsp;�bebit utique qux ad iuflitiam excrcendam neee�ariafunt, CS' com~nbsp;'�^da-.fi libcraliss.qux ad liberalitatem; fi figt;rtis,quxcomparandam

T i

55X lO� ro VIANI PONTAN I ad�rtitudinent pertinent :dereliquii ut tdceamui uirtutibut, quaravtnbsp;omniumeadeniefirdtio. �^uod cumitdf!t,uirtui iprddffatimcun�d�'nbsp;^��*jficiet, eritc^ eadcnt ip� per�dui e^� undiij; confumntAtui finis gt;nbsp;etidt� nihilde�t dd bene,�liciterqi uiuendu: Prlt;e�ertim ubipofl duiliw/i^nbsp;hivntdndrum^dilionum def�ndionem,tdn(judm tuti�imumin portu�gt;nbsp;dddtuijtotusq; ddndturiercnim, �xlitum^ contempldtionem couerf�Sgt;nbsp;in hoc ipfo portu,reriimci; omnium trMcp�llitdte cocpiieuerit: ut non nte'nbsp;rdksfolum uirtutcs,uerumctidm,lt;iuiefummd efl,diumd^ iure etidnt iPrnbsp;hdbendd,mentis no�rte uirtusd�mt fuerit etidmconfecutus.

Sjctf�rtdffeidoneumde prudentidipfddifjerenditfl^' pus,cum uero didumfit, uirtutes ipfdi mordleis medionbsp;critdteseff'e(jud[ddmtpdrsh�cnon uideturficpridO'nbsp;reundd,uttdnlt;judmnegk�d,pdrumq;perf^c�d uido^nbsp;tur d nobis.Qudmobr�ficdccipitegt;uiri opttmhijdei�^nbsp;amicifiimi, uirtutem quidemipfdm di^itdtc dtlt;ji autoritdte fud omnit^nbsp;e�efummdm, proq; mdiefidtisdmplitudine dcpr�fidntid, htAcnddmnbsp;pulcherrimdm,dcmdxim.im rerumhumdttdruomnium,edndcmqieti^nbsp;. auguRdm, ceterumfiudmfibi federn medio quodarn in fuggeSiu cottocoj'nbsp;fe,quo � loco pari dutoritdte,dtq; imperia hoflibus ddtKrfiretur fuis^^nbsp;noftris. Habent enim uirtutes fir�fingitle, imnw pcn� om�tes,duos dd^nbsp;fum feconftitutos,crquideminter fequoq; diffenticnteis aduerfdrio^'nbsp;alterum qui ut uiolentui quiddm, dtque fupcrbue, cr contumdx impo�''^nbsp;noliteius dcquiefcere,dutdudirepr�fcribentem: alterum qui imper�0^nbsp;refirmidet,deterreaturq; HHus ab ajpet�u dtq; dugufla f�cie, QudS obnbsp;pr�toritvmfibiutrofq; inter hofie(S,dduerfdntidqi interfe,dc uirtuti^nbsp;tid,exceljum fciliccteu: defi�um,media in regione collocauit, quo innbsp;paricum dignitate dcuiribus�qu�magnisconfideret. Qua� conflitnbsp;tionedclocor� pofitueff�ilumefl,ut uirtutem dixerint in mediocrito^^nbsp;hoc el�,medio inter utrunq^ uitium ffdtio confiflcre,ibiq; fibi delegif}^,.nbsp;rulent qudfi quandamfedcm, pr�torium�p fuggeflu,in quo refidens iPI �nbsp;�dextra cxceffum,ut impotentem dccontumacem, fibiq^ pr�fident^�^fnbsp;reuocdre ad imperium pofiit, hortatur ucrbis,ddmonetq; orationetP^^nbsp;nus, male pdrcntemillivm,fuperbeq;,dtq; impotenter dgenteni repo,nbsp;eitq; infedatur,perduellem^ tandemiudtcat,interdicitqi aqudCf'^^nbsp;finifirduer�,qu�pdrs innobis imbeci�a efltdefi�ium, bmguent�f^^^

DE PRVDENTIA LIE� II� 555 diffidentem,qt(emetiaml)tMdead feuocitns,iicnihilonKnbsp;HUf conj^e�� eiui uerent� gt; uertentem^ fub'mde terg�, retrahere d�feo-arte contendit : quod ubi impetrare par um poteUdatitare i�um,nbsp;^otKJuatn in /^ecum con�tgiente beluam.degere i�ic ignobi�iter permittit.nbsp;^gt;{atier�fno feinjiatudtlt;Jiautoritateretinett�y�a(jHid�iIlis irafatur,tanbsp;^piat mehut i�orivm utrun^ rebui fuii confuluiffe.In medio igiturcon-fiitutarationem fecum inconfiliumadhibet,lt;JUtere{iigt;ordiinatiq;iUainnbsp;^dntonens,aberrarecerto,pio^ abitinerenun^u�finit. Efiautem rc�Hnbsp;W pro fubie�a �lud materia definiamiK gt; quod necj} in dextrit, ne^ infirnbsp;^dflrutn,fed traitwm ipfum fuum fi^uens nuUo modo d�clin�t. Cam etiimnbsp;quacunq; in magnitudine plutfitzir minut conilituerc,m ijs ^ult;e ad ani-^rum affe�uf^tq; ad uirtutem pertinent�n dextra, qu�d fit pars ea ui'nbsp;fibus prtedita maioribut�d quod eft nimiu, hoc eft,exceffum co�ocamut,nbsp;fon�quam uiolentum ,dtq; incompofitumuitium,in fittifira defiilu: qutnbsp;fttW imbecilUfiter frigida gt; er uitium quoq; ipfum eiufdem uidetur effenbsp;natur�, ut ob imbeci[litatem,atq; remi�ionem, aut abftineat omnino hornbsp;minedignisgt; prieclariscjidbaiiionibus'.autfidgendumdliquidfufceperit,nbsp;ucl ignauiteridud exequatur, t{elturpi�imedeftituat,deferatq; 'mceptu.nbsp;iiefiirinida igiturdefi��us,audct confiditc^plutnimio excelfius. lUiutnbsp;caufaejlmetut, huius confide ntia atq^taneritas. Virtusigiturutriufi^nbsp;naturam animaduertens,erfrenum adhiberefidutiie,'moderari^ earn ni-Hturgt;impetu coercita,ermetuiadditftimutos, calefiaitqi eiusfrigidita-tenttatep imbeciUitatem confirm�t. Acconmwdati�ime igiturdiitumeftnbsp;ttirtutem in me�o uerfari,neq^ ab i�o defleiiere, quod ratio ipfamediumnbsp;tffe docuerit.Reit urn autem nunc mtellig(muf,non quatis � Mathematicanbsp;bnea confiideratur, out quadrati l(dut,fed quale ratio ipfd, qult;e humanifnbsp;iterfatur in aiiionibus,dc fapiens^maxime^ exercitatut uir,agendiq; pt'nbsp;dittos aeprudensficiens^reram humanarMn,uitteq^ ipfiut ciuilis iudica-*^it,habita ratione negotiorum, locorum, temporum, rneritorumueta-tMn,perfonarum,quibut � ipfisfumendum uidedturiudiciummodi,dt^nbsp;gt;nenfur�,ne inakerutrum dclabatur,in exceffum uidelicct,aut defiitum:nbsp;ueluti inerog�da pecunia, i^eq; enim quocuq; tempore,cuicunq^ homini,nbsp;out fX queuis pecuni�genere,quacuq;ue in urbe,aut in negot!o,tatund^nbsp;idem'ue efl dandu. Cuiut rci exempta permuka in ijs kbris extSt,quos denbsp;^beraktate annis fuperioribus, ut ipfi feitis, edidimas.iure igitur uirtiunbsp;Pr^pofita efl moderandis affiilibus,cum proprium fit ciut munus � me-no recedere, illorum uerb proprium ftuitare,atqi diffluere motu, atq^nbsp;^agititionefua,expeilareq; moderatorem, nunc quiacuat, incendat^

rcwitffMf� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nuncquiretinciitexultantes. Erunt igiturz?'aHiol^i

qiioq; mediocres,ipfwm ut ajj�quantur mediu.tJam cr lt;� a�iombtK non aliter, quam in affeilibus ratio eadem efl ten�da, ut medium in i� is quoi^nbsp;retincatur.Quippecuma�ionesipf^nuncuehementiores,nuncecontr�tnbsp;rioremi�iores,maximeqi degenercseflie contingat.lta^ZT propter na-turaleisafleHus,in quibus moderandis uirtutes uerfantur,crpropternbsp;dHiones, qua ip fas conflituut ,in quibus utrifq^ defldus atc^ exceffus uf^nbsp;ueniunt,neceflfario uirtus in tnedio conflituitur,feaatur^:cr dum afflci�nbsp;mur,nbsp;nbsp;nbsp;dum agimus,omni � parte mediocritatem,qu�,ut fepius dt�ieit

efl,inter parum conflituitur ac nimiu. Affequemur igiturmediocritatent banc in agendo, fl nos ipfosnbsp;nbsp;nbsp;conflderauerimus, metieinur,fl iUo^

quibufcunt agimu^fl rem, �ciiltatcm, perfonas, tempus, locum, patriaHt nbsp;nbsp;nbsp;i

urbium,gentiumq; inflituta,mores,legcs, ciuium artes,difcipUnasq;iho' ninit item bpiniones ac indicia,fl modi quoq; ac inenfura penfum habue^nbsp;rimus. Adhacflbene ipflinte�igemiis quibufcun^flna�ionibus,quidgt;nbsp;quantum,quomodo,quando,qualiterqs oporteat,fitqi quoufq; etiam prei'nbsp;grediendum. Prima cnim aflione in omni, dele�lus fufeipienda efl cunl�nbsp;primariumqi ad uirtutem contendentis uirifludium e�, atq^ obfcruanti^nbsp;delig�di. vbi enim delc�lus ratio parum babebitur acdecori, manca pro^nbsp;fes ipfa etiam crit a�lio,ineritqi illius in �cie,ut did confueuit, nauus,nbsp;potiusmaculofacicatrix acfoeda. QuodigiturtnediumfltCf qualc,nbsp;etiam uia. CT cur etiam qut�rcndum flt, ipfl iam uidetis. EU autcm buin^nbsp;ipflus medifltum pcrfcrutandi,tum etiam iudicandi munus atq; ofltciu^nbsp;rationis ettis,qult;ea Pcripateticis rcila dicitur,quo in campo uerfaturf�^nbsp;dentia, cuius quidem colcndi atcfl exercendi cura ad uirtutem banc pom'nbsp;flmum pert inet, ucl dus potius efl tota, agnominaturq; inde reda,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

cium fuum profert. Omnino autemredum ipfum,quod in moribus uei'r turjjominumq; in adionibus,non tam per/�ipfum,quod antea quoq;nbsp;dum efl, conflderandum uidetur,ut qui linete reditudinem aut obliq^*^^nbsp;tem qu�runt,q prolegibus, ritibus,moribtts, cofuetudinibusq; ciuita^�^nbsp;nationum,gentium.Cum Chriflianoflt hominipermiffusuini ufus,ntedenbsp;ratus f:ilicet,uetitus omnino Mabometanis, p�na etia propoflta.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

etiam denos. Qjtcerendi igiturnon folummed�,uerumetiam lcdus,magiflrdtus quafl quidam,propriumq; oflidum redlt;e ratilt;�^^nbsp;cuius ip/ius utiq; iudex erit atq; ^equus arbiter uir fapiens, multo rernbsp;ufu,probataq; expcrientia: Cuius�iudicio tanquam acquis�bdd^^^^^

DE PRVDENTIA lie� II� 5$5 *�o�w ippe exatnindtte prodeunt,iuftdq; pen�tdnt,ur trutiiid.lp�ui uc'nbsp;fodelc�uSidcrdtionii reiieepcfiii,corruptcldq; eft ignordntid,qtM mul'nbsp;tdf�mul,grduidq; drcunf�Autit mald. i^dn�[i,ut idm dixmui, incompcr'nbsp;tdpro copertis habet, probonis mala eligit, pro honc�is atg; utilibw turnbsp;pw fe��dtur dc ddmnofd. Qvocircd ignor�tes quifunt, �dem minimefuntnbsp;^lt;tpeffendds dd uirtutes aptitnec folum non dpti, uerumetidm ipft ex uirinbsp;funt improbi,nbsp;nbsp;nbsp;dues deterrimi. �^amunde obfecro nifiab ignorantia,

tdnta funt in populo uitiaitam infames abufus,tcon pernitiofa exempta dc ^eildndaiut in plebe, qute populi ipfius fordes efl, uideantur uitiorumnbsp;omnium fordes dtq; l�uuies defediffe.

Circd uoluptdtem cr' dolorem moderandum, uirtutem ucrfdri. Cap. XI111.

E autem pars i�la, qute ad aff�dus animorum, aut no~ flros potiuspertinet, atq; ad uirtutes Hierum mod�ranbsp;trices, negUg�tius � nobis tradata uidcatur, quod rc'nbsp;liquum e�, quodq^ omittendum nuUo modo duximui,nbsp;fie habete,duos effeaff�dus, qui nuUds prorfus animo

rum noftrorum commotiones,nullas etiam adiones, nuSum deniq^ huma num inceptum deferant.�n quibw quidcmfic uerfdntur, ut eorum alterU'nbsp;ter cornes femper afiiftdt:non dgentibm modo nobis,uerumetidm dc adionbsp;nibus, decj; rebus ipfisfolidtis, atlt;p cogitantibus. Horum altera e/l uolu-ptas,cuius andlllt;e quafi quadamfunt,deledatio,lgt;etitia,gaudium,hilarbnbsp;tudo,iucunditM,cxultatio,tittUatio,geflientia C neq- enim dum res expUnbsp;eetur,apte proprieq; dedudum uerbum, quamuis inufitatum, producerenbsp;inmediurn uerebimur)dldcritd{,item promptitude, expergifeentia, fefi�'nbsp;natio,fedutttds,uigil�tid,diligctid,eldbordtio,fludi�,libentid,quieq;dliienbsp;�^ffidiones,quieddmqs qudfifamulteuoluptatifumminifirat. Pdrtc �eronbsp;exaltera, tUi^ aduerfa, dolor has adducit fecumfiuc comit�s, fiue mini-ftnas,molelli�,triftiti�, maror�, ceffation�,languorem,recufation�,lafii'nbsp;tudinem,lentitudin�,tdrditat�,ofcitdtion�,igndui�,negligentid,defidiam,nbsp;remifiion�,qu^q. cuprimisdduerfdnturlibentilt;�dcpromptitudini,recal-'nbsp;dtrdtio,duerfio,tergiuerfdtio,renitentid.Cumqi triafint i�d,quibus affc'nbsp;^�edis appetitiones ubiq; intendut noftrte, utile,honedu,dc iucundu:dp~nbsp;Pftuturenimutiliaproptcrcofcrudtion�, honeflapropterldud��nan^nbsp;lauddtur uirtus,fic econtrario uituperatur uitium) iu�unda propter konbsp;^ptatem,quie quid� ipfa nobifeu cr ndfdtur,etcodlefcit : ab hac ipfduolunbsp;tUtc trahimur etiam ad illd,fiquidem utilia,honcfiaqiddmodu eti�funt

556 IO. lOVlANl PONTA N I iucundif. Itaq; ubiaff��uthicipfe minus erit feddtut, quinpotiinc^tff*nbsp;honens fiierit,nbsp;nbsp;nbsp;nimius ac magis magis^; ardens,Gr concitdtusjpr^eci'

pitdt, labe�Hatq; animum, diiiones^ ipjas noftrds exagitdt dde�,utii)^ inhonelld, mdximeq; etidm tnrpid, fub utilitdtis, dut dek�dtionis jpecknbsp;perfcpc dtldbdmur,non rdro dd ed etidm,quie inutilia �nt, uehementcr^pnbsp;iwommoddntid, dum ddipifcendi iucundt �ruenttori �udio rapitur dns'nbsp;mus,obliui�citurc[; fui ipfnts. Quidfqu�d nonnunqu� etidm utilitdtis lp('nbsp;des dnimum ftccorrumpit,perturbdtq;, utqudfiddem mentis obtunddt�nbsp;obciecetq^iquodg; utile ante dppdruerat, muenidtur tandem non damnc^nbsp;film mode), uerumetia cdlamitofumgt; atq^ exitiabile. Itdq^ uoluptarid hii(nbsp;c5motic,ndturdlisq; affedus,atq; perturbatio male tcmpcrata ubif�crihnbsp;digredieturq; � fignis rationis,medioq; ab ipfo longius impellet,trudet^nbsp;nosf�penumeroad contraria,hoc eft, mutilta,Qs- turpia,qttteqi pro l/cti'nbsp;tid trifiitidm,progdudio marorem aff�rant,pro uoluptatc dolorem.nbsp;hoc quidem uia fufeitantur uitid illd,quje de nimio originem ducunt,ipfofrnbsp;ab excefjit, dum motus itte fidutiarius ab apctitione tradus, trnpulfus^!�nbsp;deuid,rdtionisq; ip�us curriculodiuertituradea, quabeluarumpotia^nbsp;funt, qudm hominum. Contrd,qui nos aff�dus auocat, deterretq; ab ift�nbsp;ejuainutilidapparent atejiincommoda,moleftaciiuidenturf�turaacldi^

auertit potitts ab hone�is,^ praclaris inceptis, qua fefe nobis offervtlt;^ adeaneproficifeamur. Itaq; quantu impulfus itte nhnius nos pracipit^�nbsp;tantum GT �rtaf�e nwlto amplius nos auertit, deterretq; � bene,cxcetttl^'nbsp;agcdo,languidditta, de�eiesq; dtq^ eff�erntnata perturbatio acp^'nbsp;terre�dio, qua non modo auocat agendis ab hone�is, fubtrahitq- dCnbsp;pellit � latidabibtcr fufeeptis adionibus, ueriim eo res ipfa per metunbsp;ignauiam dliquandoredigunturditdum timentur ldboriofd,�giuturdfnbsp;commoddntia, euitanturparum honeftdnbsp;nbsp;nbsp;turpid, incurramus in eaiidd

' ipfd, no�ram ob ignauiam, atq^ ofdtationem .Quo fit non raro ut ddtijsip�s,qui ttmore, ignauiaq^deterrentur, idemillud quodde^dnbsp;�igantibus dicunt:

�Efficiturq; � de�du, in ttta ut mcidamus uitia, quamultc magi^� mdignahomir,e,qu�m quad�nimio, attq-abexce�ufuntpro�da-uim mdando.dln. in fiijdrMdnevrrRifrfmfidiiM, Knunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ntUn'* .

D1� PRVDENTIA LIB� II� 557 �aturaliter �dcigend�genitbdtc^ inciuitatecducdt�in^ foa'etdtehomi-num in�ituti. Quodrcd non uoluptdtis modo grdtid, dut utilitdtii,iwpronbsp;ddmittimuf, uerum�igicnddtn ob moleflidtn, cuitdndosq- ob Idborestnbsp;�gt;niui)nui utilid,reculdmui honcfta, de�tgimiaq; qutefunt cti� perincunnbsp;lt;^od(^ detarimum eft, ob uoluptdtem detrudimur intcrdum dd te-t^imd quieqi^brutii etidm dnimdlibios ontnino Mignd. Interdum ueronbsp;dolorem, moleftidmqide�igienddm itd deijeimurdegrdduhommK,nbsp;bcluis etiam ip�s dppdrcdmu^ ui�riores, Gr tdnqudm 'm �ueis delite-�^nteshommuMomnmodeuitemui dc�gidmuinwnid. Vtq-, i�icdrdornbsp;nimiits 'tnitio cupiendi, pofletidm con�quendi ,fic metiK hic,n!midq;nbsp;'^^igoTdtio contrdriorum omn'mofunt uittor um pr'mcipid er cdufe.Sd'nbsp;igitur confldt hortmt dffeiluum utrunq;, uoluptdtcmfdlicet dc dolo'nbsp;dti'mts hominum mdxim� domindri.'i^dm d uoluptdte impe�imurnbsp;�id improbd ne�ridq; ddmittenda.. At do!or,molcRidq; diuertit nos dc rc'nbsp;^dhit ab itmere bene, laudabiliterq; agendi. Vtrunq; autc uitiofum, dtq;nbsp;ab laude, commendation�que maxime alienum. His igitur moderandisnbsp;occupatd uirtui erit,dumcr 'm fidendo,Gr 'm metuendo, incupiendonbsp;er profequendo, in cligendoatqueagendomediocritatem illamrctmct,nbsp;^u� media e� 'mtcr parum , er nimium con�ituta. His igitur ab a�nbsp;fedibus,ubi rede, moderanter que inter agendum temperati ip�fiie'nbsp;er dicimur, er habeinur utri boni, ijdemq; eines probi : fecus autemnbsp;ntali, improbi, ne�rij. Proq^ eorundem etiam modo, nKn�uraq; aut lau-damur,dutuituperdgt;}Mr:habemurinprecio,dutcontemnimur. Ciucsq;nbsp;ip� no�ri,dlijc[-,,qMbus euw uerfimur, er quibus cogniti mores funt no-^i,aut beneiiolentid nos profequuntur,dmoreqi,dut odio,dtqi malcuolennbsp;tia. Fuimus expliiandis hisfirtajfe longiorcs,fcd, utip�fcitis, er fene-loqudcior c�,er uos ip� me ad h^ec nwltis etiam precibus,dtq; itdnwnbsp;nitionibus inuitdflis,duin � prifeii hiecLdtinis 'intradata e�e dicitis, ernbsp;�^^recentioribusPhilofophis, Ariflotelisq�eddtoribustam 'mepte, tarnnbsp;etiam 'mcompo�te aut explicdta,dut perpkxe di/putata, ut ip� Uli, de ijsnbsp;^nidi�eruer'mt,aut parumea 'mteUexi�e uideri po�'int,aut ignoraffenbsp;^Aus uerbis, quaetiam uid lat'me e�ent trandenda. Cui parti et� feimusnbsp;a nobis exade nu�o modofatis�dum, nec munus hoc qua decet ubertatenbsp;lt;ttq; uerborum dignitate adimpletum : iuuabit tarnen er morem ge�t�enbsp;�'oS�t� ftudio��imis uiris,er uia pramonfira�eittis ip�s,qui er cautius,nbsp;truditius,mdioreqi cwm ornatu hoc ipfum Phitofophandi mumis,poflnbsp;tios�quoserquidemnon paucos �re drbitrdmur)etidm^du�iedciusnbsp;{�fofequendumfufceper'mt. Ncc Hfr�blt;ectp/lt;tot��lt; no ciu/modi quidetn

558 IO. lOVlANI PONTANI futtt,ut Citmpuin eum,i)i ^uo prudentia iui exercct fuiwt,no 'ZS' qui �t,amp;nbsp;qudtn etium Uttis,zr qu�fit re{l� rationis ttMterid.zx quibm m perfctunbsp;tdtionibiis ddeiiibia^ uer�etur,uel ofl�derimus ip fi, uel fi hoc minus toitnbsp;fecuti fumuSjfdltem fi w etidm pr�finite,zx locos tumen i nnuerimiK,nbsp;cdmpi ipfius fitimi cttc/} nuturam. Quoarcu reliquis in l�rmonibus,qtiO�nbsp;tidiuniscf; his in confe�ionibus noHris in^iituite uos dd uudicndumdenbsp;Prudentid difi�rentem fcnem,de eetdtis quidcm uitio loqudciorem : tdtneiinbsp;quinegrdtuito quidem uitio uitium in hoc inciddt, uer�m dmicitid; utp'nbsp;tisficidt,O'ijspr�fertimuiris moremgerdt, quibus propter fiudioruifi^nbsp;dignitdt�m,dtcii dutoritdtem morivm dc uitce, nihil quod mfeipfo efiefeit'nbsp;ferit,iudicct no uel hbcnti�ime concedendwm.Vtindm dutem ij fimus, qi*^nbsp;GZ cupiditdti uefir�, esT (judm de me idm pridem conccpiflis opinioneiH�nbsp;eipdrte fdltcmexdliqudre/pondedmus. iJdmdlijsut�dtis�cidmus,q�*^nbsp;htecipfddudituri �rtdffeduobis fimt,iducrcgt;prorfus�itur�diffidinnisgt;nbsp;CT ut ingenueloqudmur^etidtn def�erdmus.

^3', Alendis,utuidco, Mdrtijs conueni�is me ledi'. j culdinhdc,uiri optbni,ijdcq;dmici�imi,quidicfnbsp;Z7eRomulimftituto,?j� ^^dthemdticoruoniid'nbsp;um,initium eftunni, medrumq; etidm terurnndrU--Bodem enim hoc die, his ijfdem Cdlendis, nottOnbsp;dnt� dnno Adridnum dmifi coiugem,nbsp;nbsp;nbsp;ldboriblt;*,

�oeidm meorum omnium, maleflidrum leuatf* ccm. 'Verum cn'mi ilium nec ego dmifi, quu; mecum d�idud cft,nec ipfdnbsp;deferuit, dut ut non �qud idborum focid,dut pdrum fidd comes itineris,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

uit� huius,meliorcm dd uitdm contendentis. Ncc uolens i�d quidem,fiugt;ff' tcq; �rumnis his hu/munis ce�it, feddbijt potius ut uocdtd ,fid difee�itnbsp;drce�itd,z^ tdnqudm meliore uitd dignd emigrduit t� c�lum,bedtdm i^''nbsp;cum coelitibus uitdm dilurd. Quocircd dbefic tdntivm debet,ut Lxchryff^^'nbsp;fus mihi dies hic fit hdbendus,utnbsp;nbsp;nbsp;religiofits hdbcdtur ZX fdcer.BSdtH

meo, ut uidctis,inftituto, rebus fdcris rite ter perd�lis, quod exquo, iUd efinu in ceelivm dbijt, pie, cdfteq; ferudtum efl, ferudbiturq; qudgt;llt;^nbsp;i�ifuperfles ero ; non dnniuerfdriddit multi, fdcrd ,fed menfirud,nbsp;memoridm celebro, qu�pofi illius obitumi,non mentidr,fi dicum mdx�^' �,nbsp;ueruntdmen eloqudr, fi dixerim,un!cdell mihi uoluptds atq;

DE PRVDENTIA lib, HL 559 iJlt;tm ^uottei Calcndte ipfte adueniunt expa^�ta, de/iderdtte (. dicdtnue-^��f^)�iJ^i'gt;��(^�^ddu�niut,uideornti'hii�dinattoquhilliusore,orcitione,connbsp;ui,ccni(nddre i�i rem domeflicam, capere cum ea rerum �milid-fitim con�lium,in tUiui deniq^ adminiflratione, prtidenti�imi^q; c�filijsnbsp;cotiquiefcere. Scd cum ea �lici�tme idm �t ddum. Cuiui exemplo admo'nbsp;nitinosquolt;^-,qu�uiddd�licitdtemeflund,0'cotcmplariuirtMcm,zy'nbsp;cixlum ipfumi^quirerene de�namui� QMm netmdutemuirtutibuscxnbsp;omnibui contemplari er queerere, dut utiliui po�umiti, dut conuenicn-tiui deiemuf,qudm edm ipfdm,qult;epriidentid dicitiir^quee uitdm er dgennbsp;icinhdnc,er'ciuilibuf,humdni{q; ocaipdtdm negotijs�ccomple�itur,nbsp;^tdtur,�uet,utomniepdrte cdtn V dirigdt pdritcr,e^ copondt.'De quanbsp;dicere hodie non pducd,edq; mdxim� cognitu dignd m�itui, quo promif-Jw pdrte non exigud fdtisfocidm jneis.'Vertor dutem ad uos poti�imu Trinbsp;flaneCdrdciole,Tcrdncifc�q; Puderice, quiuclrepugndntcmcddlaborcmnbsp;hunc precibM^dhortdtionibu^'que traxiflis ucflrb, dum id dgitis, dientnbsp;huncmcis abire 'mhonoratumfludi� dccogitationibuinepermittam.

Gitur cum ad agendum homines,er cotemplandum na^ fcantur, dlijque munus utrunq; profequantur, in alte'nbsp;, rotdntumfefeexerce�talii,hinceff��umefi, ut duplexnbsp;j e��ehumdnituitieuidedturgenus: er eorum,qui i-ncce-tuuiuunt,ciuilidobeuntesnwnera: er eorum,quiprlt;ete

ritis, dUt contemptis rerum ciuilium ddminiflrdtionibus, m ipfdrum tdn-tum rerum naturie cognitione uerfantur,dtqi^ feientia. Vtrii�q; dutem ui' tlt;e moderatrix uel magi�rapotiuse� mteUigentia, quaq^ �uo nomine e�nbsp;mens.Munuf�quidem e� eins atq; officium, er d�ioncs ipfas moderari,nbsp;�cregfre,�' natura: abditis perfcrutandistintelligendis'que �c intendc'nbsp;f fjUt dc re{lo,prdu�q-,dc uero item dc �lfo�cntentia�rdt,iudicet'que uninbsp;Uer�m aeper pdrtes,qutenulliui quidem funt omnino uirtutis officia.nbsp;Qtto fi t,ut er uirtutum edrum, quic de moribus nomen hdbent,curdfufcinbsp;piat,zr ad eam jp�f)} re�ratur cun�a,qu� ad rer� naturce, ccclt^ ip�ianbsp;dc refloris mundt totius cognitionem pertineant: quippe qute tum mord'nbsp;leis iHas regat,copondt' que, rationis re�te Ulis uiam aperiens,fuum'quenbsp;d�lionis cuiufq;, dc proprium inter admini�randum ordw�cm di�ribuestnbsp;tum perferutdtiones omneis,concept�q;,dtqi inuentd rerum maxime ab'nbsp;flru�rum�cdigerens,componens,�dtuens,deniq;ctid�abiliens,uteiusnbsp;fond� Opera,induflriad�cnefici�q; feientid co�et3copareturqi,er f

V T.

340 nbsp;nbsp;nbsp;10. rOVlANI PONTANl

�o nomme [apientid dicitiir,^U� diu'mdrum,hu'indndrumqi habet rer te)� cognitionem.Quofit,utlt;igcndiplt;iriter,mte�igendiq; parens ed�tnbsp;dtqi origo,^ iure etiam habcatur. Qua � re nomen ei � Cicerone inditufHnbsp;efl Intelligentia, qu� (tpud Arifiotelemeft J'iJvcix, alioctiamnomi^nbsp;mens, recctiores apud Philofophos intelleilusxuius uis ea, qu� gcrendi'inbsp;uerfatur in rebui,i noftris appellatd eft Prudenti(i,Grlt;ece e� ginbsp;dtq^hancquidemqMmuisnullonwdoidcir� ip�i�tenumero uirtuMfnbsp;qu� temperandis uerfentur in animorum dffe�ibus, animi tarnen d�lio'nbsp;�em e�e quandam putat Arifloteles. idq; dpertius quo intelligdtur,repc'nbsp;tendd quxddm[unt dltius, ducendaq; ndturd db ipfd primordid.

Hominem triplicidnimd e�e pneditum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cdp. 11.

�^funtigitur,utfcitis,hominipdrlcsqud'ddm,qult;efli�' pibiis quoq; (unt conuines^t dnimie pars tlld,qi(x dlerfnbsp;diuiinhdbet,dtqidugendi,quinetidmprocredndi,qtilt;fnbsp;quidem cunilis,qult;ednimd utuntur,ndturd db ipfd fui^nbsp;in�td,exq;hocndturalesete�ueuires,�ueuirtutesdi

il� �ne�pdrsc^i�d, cuius ip�us �rxquoq^dcpecudes funtpdrticipefgt; cuiufmodi funt,qu� ii fenfu nomen hdbent. iidnq^ dnimlt;e ipfius cu�t dl�nbsp;qu�ddm uis, cuifen�es ipfe nomen d�dit, pars hiec illiip�,de qud di��u/tdnbsp;e�,coniun�ld atq^ comiftd,dnimdl conftituif.quod quid rdtionecdret,bt^^nbsp;turn qiiidem,C(eter�m neutiq;, utiprimum iUud gentts,folofixum,fed lo'nbsp;coinouetur, c^uidet,^ audit, c^fentit,c:rinflrumentisutitur�ngtdi^nbsp;corporis,ddindmbu!dndu,dtq; adfentiendum. tndefentiens animal, dt^�nbsp;ut hodie libentius ufurpdt,fen�tiuum cUilum efl.lne�nbsp;nbsp;nbsp;tertia qutcddiHf

eaq; maxime generofa nbsp;nbsp;nobilis pars, queq; diuinitate non careat�(lt;*

quam uno om�tes ore dppeUduere rationalem, ab caq; CZ per earn dnitH^ ipfum perficitur. Cuius quia ex ijs,quie anima utuntur omnibus, folus hi�nbsp;tno efi pdrticeps,idcirco hie ipfe homo maxime abfolutus ac perf��lus ai^nbsp;malium exi�it omnium, l^am c:r rationefolus utitur, etr per earn ilia p(fnbsp;ficit,qu�inbcluis minusutiq; ftintper�da.Sentitcnim tantumpecus�'nbsp;bi quid�uepro�t,�ue o�ieiat. At homo unde hx ipfe contraria exi�atitnbsp;uires,qua etiam uia quid uel noceat,uelauxilio �t,intcUigit,ac rei dus e^i*nbsp;fas tenet, feitq; etiam ubi opus�tcrit CJquot; obfiftcre, zx aMbere ex artenbsp;cum ratione rcmedium,compara! q; �bi falutaria,qu��rc ducat, laboT(gt;nbsp;dtq; indu� rid propria. �taq; pergradus qua� quofdam anima ipfa uif^^nbsp;oflendit,atq;amplificatfuas,donccanimdlipfumper�ciat,hoccfl,homi'nbsp;nemxuiuis ipfd cum educadi, turn fcntiendiita quidem infunt, ut hacip�

Wz'o�e nbsp;nbsp;adiuuct iUas , zj'fiffutciatylu�entetq;, m�rmtisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�^bi-

lAngumtcis cofirinet,ab�ijltts ctiam pdrteis^t ndres, ut tabrd rc' l^iiiMt.Quod inuci�tum ictcttis �it no�rtsjnedicomm. Qjiocircd adole-]lt;^Wis fMtune, gcncriiq; dnimali� con�flcntii conferuator, pn-�ilor^.nbsp;degencrantis quoq^ m�durdtor e� homo, qudnq dliquando (utindm^nbsp;tdmfepe) fuietiamipfe generis e� enci�ortt^dnq; ut femma ne degenbsp;^nt, dele�uG?quot; opcrd,ut^ drborumgenero�tds confeructur,in�tionenbsp;cultu procur�t. Sic contr� in genus uniuerfum dnimdntium itdfeuit,nbsp;^il�rdgcm i�is,dc ud�itdtem ui,glddio, incendio^ promifeue dffcrdt,�binbsp;ip�,feculi5qi�turis clddcm dtq^ cdldmitdtcm.Sed redcdmus ddnonbsp;l^�^�Animdigiturh^ecipfd,quduitiimllf,qudfelttimus,qudrdtibeutimur,nbsp;'ft^ibus i/nflru�d e� ft'iis,primtimdd dlendum,prccredndumq;,ne generdnbsp;Vfd mtcre�t,dcindedd fentiend�.Eius cnim eflutiocuUs, auribusqi,hocnbsp;^� uidcre, dudire, ol�cere,gufidrc,tdngere. �^uibus utendis fuis ipfd in'nbsp;�i'tvmentif e� perorndtd.His dccedunt appetitiones iUie,qu� partim fen-fiisfequuntur ipfos,^^^^; homini parit�r dc beluis. Animdlid enim cunnbsp;^d dppetunt pro�iturd, qu^e dppdrednt, dd eaq; a�equendd ffonte �runnbsp;f�r, dfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nirftts qute uidcdntur nociturd. Pdrtim uero qu� mentem,

�imq- comitdntur rdtiondkm,^^ iUd ipfam dninite partem,ciiii{s e� pro* kitwn inte�igere,comentdri,profficerc,rdtioc�ndri,fcire,dc tum de uni-�ffyfoitum de�ngulis iudicdre.Ad htec dppetitioni ctiam ei,qute fenfus fc'nbsp;^uitur 5 moueturq; dd utilid dc iucundd,ddiunild e� comtnotio etiam iUd,nbsp;nos hortdtur, trahit, impe�it ,dded aut adipifeenda, qu^e dif�cilordnbsp;f^nt compdrdtu,aut repellenda,fuperdndaqi,qua; uitte,dignitdti,commo-dif,impendifsq; mmitenturno�risdtdq; dppetitio i�d, qu� fenfumfequinbsp;^ur,duplici ctidm modo e� con�derdndd, ut alteret �ue dppetitio ed uoce-^^t',fiuc dppetitui, uerfetur ijs in dnimee commotionibuf, quibus boni dCnbsp;^��cundi tdntum fludium eft propo�tum:dhcrd m ijs fupcrdndis,rcpcllcitnbsp;ddipifcendii,quibus ldbores,di�icultdtcs,periculdq; funt proponbsp;�^d.lndeq; pars illdgenerdlior dc prior,qua' in appetif:cndo,concupifcennbsp;uerfdtur totd,cbcupifcibilis e�di^ld.Po�erioruero h�C, quag^ labonbsp;*io�ore�,�rtq;pr�feflrenuitdtem,irdfcibilis.itdq;dppctifcendiiiisilldnbsp;H'^mfenfui excitant, duplex quidem e�. Qud:ucrod,rdtionali profiel-�'tur,mentemq;fequitur,dtq;intelligcntidm,�mplexe�duntaxatatq}nbsp;^*'�lt;-Eodrm enim nwdo fefe in cun�iis habet,dd qu� quidem d mente ipfc,nbsp;'^^eHigentiaq; )nouedtur,fludedtq; d�equi. Atq; hiec quidem d maioribusnbsp;dppcHatd fft uoluntds:eflq;folius hominis,quonid hominis etiamnbsp;fold e� mens,folus etiam inte�eilus, d quo uolendi motus ipfe profinbsp;V �

ci[citur � Hdtf tw z�f�r dnimce partem quot �nt numero, ^Uteq^ etiam iufy; funt uires,hoc eft,dlendi,�ntiendi, rdtione utendi,dcfcntientenbsp;^pltcidppetitioneaffici, earum^ dppetitionum ciherdm C�cupifcibd^nbsp;Uocari,ir((fciMem4lterdm.Rationdlcmuer�ci'�dici,cr�e/J'eterMMgt;lt;i��^nbsp;hominem ip�hinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perficidt, cuim etidm unicd quidem �t

pctit'io ed,qu�uoluntM dieitur. Ex bis dutemconcupifcendi,irdfcendi^ comotionibui,cum dj�dM ip�, ut e� dnt� di�lum, ingenerentur (nbsp;tnur enim ueUd dmandum quippidmdtel odio profcquendum, uelfeqi^^nbsp;dum,tiel�giendiim ; dd hiec uel dg^cdtendumfidenter, uel cxtime/e^'^'.nbsp;dum,dbhorrendumq; con�erndnter : prd'tercd uel ad mi�ricordiam gt;nbsp;dd uindiilldm,dd lietttidm,ueldolorem,�ueddajfeiiuidlios, quorion^^'nbsp;men af�iluum appeti�endi uii iUd exdtatrix e�, er cdufd ) e�iettuf!nbsp;dffe�iusipfoi,qu�dtnoderdtioneindigcdt(funtenhn,utdiximies,dlidsf^' jnbsp;tni�iores, dlid! uehementiores ) tertid i�d pdrs rdtione adhibitd pror^'^^nbsp;temperet, utq; idcirco mordles uirtutes in modcrdiidis uer�ntur d�i^'nbsp;biK,commotionibuiqi dppetitu abipfo excitatis. Quitamet� fenfungt;r,nbsp;runq;,qudndoq;tarnen eri/nte�igentidm�quitur dcmentem,unau^nbsp;prudentid intelligentem illa dnim� uim atq; excellent ia �quitur in tcquot;^^nbsp;perandis a�iiltbits. C^uocirca eiufdem muim e� dtq; off�ci�t, temptgt;'lt;^nbsp;dis iUis ita ��gerere,ut dirigat,di�en�t, componatq^ a�iones ip�tnbsp;�rds, pramon�ret etiam ueluti dux qua� quidam quocunq^ iter intd'^nbsp;tnuf)qu�uitdndd�nt,qu� etid�equenda,doceatq; quid reilum, quidf^^nbsp;uimi,quid utile,quid mutile,quid hone�um,quid turpe,quteq; alia uel^^nbsp;pleilcda�nt,uel reijeiendatut no minui �rtd�e proprie � moribut lt;lt;�nbsp;tnindrhqudmdbintelligendohKip�sdecdu�tmeredtur.Soldigitut^,nbsp;tutum omnium ob hdne ip�m exce�entia, utranq; �tnul tum d^oni�'^^nbsp;tionem, l um perfona accepit. Quamobrem binc d�iud,hmc inteSo''^..nbsp;recentioribufe�dPhilo�phii dtda. Huiuiitaq; (iuementis,�ueini^nbsp;gentice uii ed,qu� df�ilu^ temp�r�t,uoluntatem compe�it,ele(iiondnbsp;derdtur�d�liones dirigit, qu�qi ad reite agendu opportuna �nt^^^'nbsp;pr�mon�rdtq;,gignit ex�� earn, qu� reild ratio in adminiflran^^nbsp;bus dicitur,�ue ipfa potius reila e� ratio. De c�zjw men�ra,ordint)nbsp;�itutione^eguld uirtutes ipfe er finiuntur, er qu�,qualesq;

declaratur. Quod entm rationalis ef�e anim� aliud �ue dum, maius,cxcellentiuisqi dute�'e,aut did queat,m uita agenddinbsp;t(dmini�dndis,q res ipfas adamu�m perpendcre,dd normamnbsp;tiriq; �nte quam agend� ��ipiatur: er po�quam ��:ept� �ntgt;lt;gt;J��nbsp;re,dt�oncre,dirigere,�udqirdtioneacuiddcfiinatliddlocump^�^'*�^^f)i

^f�i�dfinemabiplbdppetendiinitioApfa^ab cledionedef�gndtWM? ^ofit,ut prudentie ip�ui jmniu �t,dtq; propof�tutn,deflmatti/m adfinbsp;progre�im lam, ccrtocj; ac ntin'me labenti ucfligio,fcu fillente gra'nbsp;^perducendi, ^uinetiamuoluntatemipfam ficcontinendh nwderandig}nbsp;^lt;^�0 qudfi (juodam ddhtbito,ut tjuid f:quetidum,mrfiK quid fitgiendum,nbsp;�^�^tquibiti iiihtercndum fit,quoetidmitmereprogrediendu,G^ pr�mo-o�cndcit. Habetisipfi idm,qu^fintinddgdtioni5 huiui no�nenbsp;P^wdpid,qud^q;dnimd:pdrtes,qu�etidm uira�ui dti^ dppetitiones,nbsp;^�iodq-dppetitionumipfdm du^quidcmfen�vm omninofiqudntur,ter'nbsp;i((r� mentem ipfun dtq^ inte�igentidm.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iudicarc fici-

guidon poteflii, mordlium uirtutum alias 'm concupifcibili illd dppeti' �toneucrfdri,uttemperdntid-.alids 'm traf ibili, utf�rtitudmcm: iifiitiamnbsp;eamfequi dppetitionem,qute db mteHe�u profici[citur,efiq^ nommenbsp;ptouoIuntdf.Jpfdmdutemprudenti�,ctfidd inteUe�um omninorefireit'nbsp;da e�yomncm tarnen curdm^cogitation�, operam quoq^ om� admini�rannbsp;dis 'mrebue,dlt;tiionibuiq; ciuthbuipdfroc'm�disuerfdrt.Exq; coufuucni'nbsp;te^ut licet mentem ubiq^ fequdtur ipfam, mores tamenhommum Gf corrinbsp;gendos fufiipidt, Ct' form ailiones redo curfudirigenddi ; quippe qutenbsp;ekdioneab ipfacontmenteradfinem contendant earn,oc metam, quantnbsp;uirtutes �bi fingullt;e confiituer'mt. Sed progrediamurad reliqua.

V�tutes ucrfdriinddionibuf. Cdp. IIR t/lnmotrid�{nt,qua;bom'misndturdm dcuimpoti�i--mumdccldrent,�cn�e5,mens, appetitus. Quotaautem'^nbsp;fenfus uis fit,atqi autoritas agendis, atq; adm'miflrdti'nbsp;j dis rcbus,docent pecudes,reliquumqi beluarum genus,

- J qudrimtnulheprorfus exi�untddiones,fol�enimdd ea,qult;e corporis tantufunt,mouentur. A' mente igitur,dppetituqi dgendinbsp;uis,impulfusq; omnisproficifcitur,prlt;elidntifiimisdnim�nodrie parti'nbsp;^Ks.H� dutem ipfa uis dnima; mihi quidem bifiridm uidetur parti�da^zj�nbsp;Ml (tdionex ip�f no�rdf�n quibus morales uerfantur uirtutes�eu ip�eponbsp;tius adiones,quod toties didu e�,uirtutesfunt:ct' i� clt;rtcs,cj�4rH�: pr�-ttr admini�rationem ipfamextcrioracuiufq; cxi�unt,dc particulatimnbsp;�pW5 qualid textorum,fibrorum,[utorum. Et (tgerf ^�idoM corum e�nbsp;ptoprium,qui in adionibus uerf(ntur,contendunt^ ad finemfiue proponbsp;f�tttw aliquod a�equendum.Faccre ucr�drtificu/m,quiqi manu Gf operdnbsp;�ecup�tur,fibrilibuiq; in opificqs.�tdq^,ut ip� ia uidetis,ab ag�di ui lUd,nbsp;'mnatanobis e�,et adiones manat,qute uirtutes moru con�ituut, O'

J��iones, ecjuibm arte/, quie commodis dc uoluptdtibuifnb/�rMiO^t^'^ flrK.Clt;eterivm�ilionesplcriinlt;^;lt;icdpiunturpropcirtibuiciuitatu!ngt;f^'nbsp;uiumc^ uoluntatibus, m quibm�epettumero populi diuiduntur, utnbsp;Cdrtbdgmem�dio Bdrch'ma,ZX Rentte Su�ina dc Naridna^dlijs^;nbsp;bibui dlid^tq; dlidAtaci^ tndle libentcr uerbo hoe utimur, titmetfi amp; P�'��nbsp;priumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Idtinum.Poffcmiie etU loco eius ufurpdrc operdtioncigt;lt;l'^^

niam opcror eftdbopere,Gr opta �reip�rum proprium efl Cceter�m apud priflos uerbum operor dd �crificid libentiuf trdnsflr�^^nbsp;tur.Adhd;cabijs,quirecentit{dphilolbphdtifunt,operdtionesu[urplt;^^^^nbsp;pro ipfls etidnt adionibui. ItdCfi utrunej^ curre�gereni, fdtd honefldtii^nbsp;poflet cdufd.Tdmcn i� quibufddin cedendu efl rerum neceflitdti, cxpH^^nbsp;tionibuscj; ipfls mdgri, qudm uerborum confulendum dignitdti dUtnbsp;Sint igiturut ucr�ntium fl rittilibui in ddm!U!flrdtiontb!(f,rebuiq;g.(^nbsp;dis dfliones ,fltc drtificum �dioncs dliqudndo pro utrdq^ etidm re opd^'nbsp;tiones.De quo uenidm ipfi pofcimui. Nee tdtnen uerebiinur,pro locoinbsp;cdre etidm opi�eid.

i Vemddmodtmt dutem dgeretdntumeflhominu, modo peatdu,qute fenfufllu flruntur,flc eorundciU 7nbsp;etidm contempldri. Atq^ htec quidem contcmpldndit^^�nbsp;ut dlterd iUd dgendidc�ciendi,dupliciter efl etidtnP^nbsp;...nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiendd. Animienimuishtecdutin cognofleendis

titur, qute eertd quidem ipfld funt, ndturdq; conflituta, neq^ tnutdtioifl^ rccipiunt,necdlio dtq^ dlio�cfc hdbere modo poff�nt, quorum �cognii^nbsp;ne mdUdt fcientiduut in ijs,quiedubid ipfd funt,dc propter incertitud�^^�nbsp;perinutationcmq;con�dtatioin illislocumhttbet,quteq�dlionoitli^^^nbsp;etidm rdtiocindtio. �tdq; quoties huiuflnodi res incertue et �ubrictcnbsp;turdnimo, incertusipj'edcdiutiuseds �ecum dgit�squteritdtj diflept^^^^nbsp;agendum nec ne itludflt,flequendum'ne dn flgiendum. �^d in re .nbsp;quoq;u�iuenit, qu�d'mijs,quoruellcertitudo dcfcientid�nquibus^P'.nbsp;animus dut dflentitur ueritdthdut diffentitdbeo, quoddppdret,dgtgt;'�i 'nbsp;turq; omnino�l�m. �tdq; in huiufmodi rerum negotiorumqtfufliP'^nbsp;dorum multitudinedjsq; con�ultandiSjfu�cipiendum tdndcm necn^r^i'^nbsp;gotium, ztx qua etidm utdfuflipiendum, decernit.Eaq; ele�ionbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�z

git enim deduobus alterum,dtit neutrum,de pluribus quid potiflit^'^ 1 qui,dut nuHum mdlit,pro �cultdtibus,ingenio,uiribus,dc rdtiom^�J^Jnbsp;Qud in ele�iionc, confllioqi capiendo, proflequendis^ negotijs

Dfe PRVDENTIA LI�gt; I�II, 54$' fuum,crnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;guaf� proutncidt� prudentU obtinet:^ult;c

�f^rdlis, ni di/})Iicedt, hdc in parte � me uocdbitur ,dirigit enim dilionet ^{�{^}Uirtutesq;edf,^Utedeexcrcitdtione,de(l;ip�smeribuifuntuocdtie.nbsp;^�^^ejj'eigiturin dnimodgendi dc�ciendi parteis ,totidemetidmcon'nbsp;^ftnpldndi dc l^ccu�dndi,idm nidetis.

Prudentidmneq;fcientidme�e,nei^drtcm,ledindilionibu{ uerfdri. Cap. V.

Tficitur dutem ijs erebus, ut neq; [cientid neq; drshicc ipfi prudentid�t,ne^ ntordliu uirtutum ul�d. QudW'nbsp;uis mordlem earn, hoc efl, d�iudm dgnomitiduerimus,nbsp;uerfariq; folis in dHionibus uelimus. TStdm cunt eiusfltnbsp;confultatio dcrdtioc!ndtio,uerflturq; inifl,qutedubif

dncipitis flnt conflUj, cogaturq; pepim ob ca,queerepente accidunt, ttuitdre dgendi rdtioncm ,quondm pa�io erit ipfd fcientidt cuius efl proprium demoflrationibus uti,rebusq; inniti maxime certis. Scientid enitnnbsp;ipfd demoflrdtione cofldt dc certitudi�nc,uerflturq^ in neceffdrijs. Quipnbsp;pe quie ex qs,qu(e dkter fe habere nuUo nwdo qucant, exiflit, compard'nbsp;turq^yindagans ipfd reru naturam,maxime autem qute in uniucrftm fliC'nbsp;^dnt,quieq; nonad ufuntciuilem tdntMn,dUtflmilidrem,ucrumetidm adnbsp;t'erumqudrumcunq;,eirdiuindrum,Qrhuntdndrum pert meant cognitio'nbsp;Uem.Quam cnim dubitationem fecum afflret enuntiatS ,dut poflulatuntnbsp;ikud potius(.fleenimdmdioribusdicebdtur)fi abeequahbus demanturnbsp;lt;equdlid,qu� reliquafunt, eadem quoq; effle �qudlid,Zir omnem lineam dnbsp;Centro du�am ad circuflrcntiam effepdrilemiQu�ndm quiefo orirt du-potefl ex propofltione iUd ta conflanthGT certa,fgiiraru omniumnbsp;^pdci�iwdm efle orbiculatamf out quod cnafci dmbiguu,fole hemifl�hte-'nbsp;*�lt;'�gt;1 boc noftrum peragrante diem nobis e/flt At flatim ob mentem uerfdnbsp;bitur cdligatio qudfl qu�ddm,�t necne dfflntiendu,�quis in fenatu Chrinbsp;ftiano propofuerit,fufcipiendum efleaducrfus Turcos beUum.Att^ ubi rdnbsp;tioip(ofu[cipiend�docuerit,rurfusdlidorieturdubitdtio,flt'nemdrige'nbsp;fendum,dut terra, an cr maritim is or terreftribus �mul copifl admini-flrandu. Tertio loco dubitabitur, nafccturq; dcliberatio, quibus ducibus,nbsp;4^0 etiam numero nauium ac milituw,ad biec qua ctia ratione.ltaqi con-hdtationesipfe inrebus uerfanturdubijs, ex ijsq; pofteadiutius perpen-^^fiunt ele�iones, quos inde afliones ipfe ,rcrumq; fequuntur admmi-ifrationes,ear�q; propter euenta udrid,inopmdta,incerta, uix tenor ipfenbsp;'ft pcTpetKiw; cumfepi�ime neceffc �tgerenda; reinwtare rationentt

alid proficifci uid. Quocircd dekherdndK rcbiif iji,qu� ilt ftO' fird funt ^teftdtc po/kte, quie^; dd �ittirum fpcildnt tempm, proprids^nbsp;com)noditdtes,('utvm prudentiel locum obtmct.

Vz'amp;t� 4 rebut prorfut dliend eft fcietidycuiut propriuquot;' omnino quidem eft feire, d quo nomen duxit ; C� huiigt;^nbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipftutprudcntiiefttdirigeredilionesipftit,erquid[(^

ftq�t^gt;tlt;^ivmfit,monere,quid etidm ^itdt^' lt;ium,dutMertendum.Ciuidfqu�d (utpdulo eftdnoi^nbsp;ant� diilum ) cumftientid m ijs uerfttur, quee uniucrfdlid nunc dicuntiigt;'�nbsp;ipfis imddgdndis deleiletur,cdpidturqi rerum co�titionetprudcnti^nbsp;econtrdrio muttus eft propriu,finguldrid qutererc,uerfiriq^ in pdrticul^'nbsp;ribui, Ad hiecfcientes d cognitione er ftientid, prudentes db d�iionenbsp;ddnturerufu,reilis(j;dbddtn'miftrdtionibus.CUiidfqu�dinrebusi�lii�^nbsp;xim� certis,neceftdrijsq- uerfdntur,exerc�tqi ingenij �ti uires, in i�itnbsp;tiftiinum,quee dutpdrum, dutomnino nihil dd rem fimtlidrem conftrdti^/nbsp;Athiinrebusmitxm�dubijs dcudridntibus, inquibut cdfut,ftrtuti^vnbsp;plurimum autoritatis hidgt;ednt ,qu�nund quidem eft in conftituendo�fi'nbsp;logifino, ueroq; dc�lfo,fiirmd^ d indterid diftinguendd.

Rietcred ncc ipft edd� drs eft dc prudentid, eu drs op^' ficiorii quidem fit, dtq; eorum qu� mdnufiunt, re�it''^nbsp;. iiero dgibiliu prudentid. Sitq; prudent is uiri ofticin'^nbsp;j rcbu^ubc�jifut5proftgt;icere,illisq; dcfibibene,reii^nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;! conftdere in omnem uitie pdrtem,n�hilqi dut negbg^�

dut pratermittere, quin omnid potins excogitdre, edq; dcute, perj^^^� cdute,quce in rem ftre /udm duxerit,uiuendi dcnii^ cur/imt omnemnbsp;dum re�dm rdtionem dirigere, eumq; in ufiim domefticum, �milidrt�^xnbsp;commoditdtes tdnqudm deriudrc,conftquendisijs,qu�bondducdid��t�^nbsp;quaq; rebut ipft ftis conducere inteUcxerit.Cum econtrdrio, drtifi^�^^^,nbsp;hominis,munusfti�ddimplcre in ijs, qu�dddrtem,qu.im ftfteperiw^nbsp;�dnt,qu�q- mdnu fiunt.Qti^otdenim drs,quanon mdnum exerceet^'j^nbsp;non reguld nitdtur,ft(j^ dd normdm redigdt ? cum dus omnino proP^nbsp;fit fiicere. Contrd uero, prudentid no modo non�cidt, ftd ne dged ^Prnbsp;dem gt; quin potiiis dirigdt d�iones. Ad bac Ariftotelicd utriufqt

D� PRVDENTIA LIB� JU 34-? tju�tninterfe dijfcr(tnt:gt;ofteMdit. C�w drt'n definitio b�bitiKnbsp;^^tfifitucrlt;icumrlt;tt!onef�dendi.7rudentiteuer�habitui,qtiiuer(tcti/)nnbsp;^^tione j� ijs uerfttur ag�dis,(^Uie�ntaut bona bomini,aut tnabt.nbsp;nbsp;nbsp;non

tirtcm cxf reet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab ipja cognomenttt acdpit^ ut � tonden'

^otonfofjat^ �fnendofiitor. Attter�abagcndis�rtibus�rtis^crabex ^ccnda libcralitate,ac dandigratM liberalii:(jUlt;e lt;juidcm laudd funt, iSanbsp;**f^� artis nomina. Ac nomen �rtis ab adionibus eft,habituai mor ali, os�nbsp;gratia inditumcum futoris ac tonforis ab arte tantum ^utq; drti~nbsp;fixip� co cognomine inter dues ip�s diff�r�t, agno�aturqf. idtjuod t�nbsp;^ercitu�gna,uexiUationescj; indicant,uidelicct quo quifq^ fit ex ordinenbsp;^ouexiHatione. Quidfquod�dendi�nii extra quidemc�conftitutus,nbsp;propric^ extrarius dicitur,nd textor�s finis efi tela, zj ftatuarij ftatua:nbsp;agendifinis ipfametfit adio : qua' ubi�erit hone�a ac laude digna,nbsp;ip� quid� uirtus crit,acfibi ip/i finis, ttaq; agendi habitus non idem qui etnbsp;�ciendi. Qii�do, ut idem ipfic ait Ariflotelcs, in arte ffonte qui delinquitnbsp;e� ip� qui dem potior, in ufu uero prud�tiie longe fecus, quemadnwdivmnbsp;er in uirtutibus,arti�x enim ip� hac in parte laudariplerunq^ �olet,fial'nbsp;tem autem excu�ariiquiuero uolens labitur, ac ffonte errat in adionibus,nbsp;Kenia nuUo pado dignus exiftimatur. Ctuodrea nuUo modo ars habendanbsp;e�prudentia,�d uirtus quaidam potius,ea^ dux ac magi�ra : non ita tarnen ut una fit moralibus � uirtut�us,licet earn paulo ante moralem,quc)dnbsp;in agendis agtof :atur rebus, uocauerimus ; cum adio ip� hone�a, uirtus quidem fit, prudentia uero non fit ipfiiadio,�d adiones ipfiasdiri-gat, itineris^ totius uiam mon�ret : nec fit ip� finis ,�d dux ad finemnbsp;progrcdicndi,regendiqi cur�istotiusmagi�ra. Quippecuiusofficiu�t�nbsp;red� producere in tnediu rationem,quacj; uia,quibusq;�quedis, affrda-tumquisfineadipifi:aturgt;o�enderc,zgquafimanufi:qucntemillupojl�nbsp;duccre,quem ad locum agens ip� omni cura fludiocj- contendit. Itaij} necnbsp;drs,nec�ientia,necmoralibuseuirtibusunaaliqua e�prudentia. Necnbsp;�lt;0'0 ab re fiierit propter cauiUatoreshocin locomeminiffe uetu�i�into-n��riptoru, qui^ mores, er in�ituta in utranq^ partem er afiutias,nbsp;dolos, ae�audes artes uocauere, nuncinlaudcm, nunc in uituperatio-nem,ut cu�� ^it Sallu�ius : Facile imperium ijs artibus retinetur, q ui- �nbsp;bus in initio partum efl. Ft LiuiusiOmnium con�n� princeps belli,pa- �nbsp;dseq; artibus.Ft cum hifiorici alij dixerut,artes Annibalis,z:r Comici,�rnbsp;^orum artes,ac lenonu. Itaq; ad adiones refirri artes ipfas etia uidenturtnbsp;*cgt;nores,unde in prouerbij fire locum coee�it, Artem artefru�randam.nbsp;Sfd nos hac in parte,hisqi in differtion�gt;us arte inteUigie� uolumus,qu�

348 �O* lOVIANI PONTANI mdttiifidt,^ult;e^ M opificijfl�feexercesit dtq; opcribuf�ciendis.nbsp;igitureff�prudentiamt^drte at^ fcicntidybwrdlibinq; dbu�rtutibi(fgt;ld'nbsp;fis oflenfum �t,qudmuis maralis ipid�t, uerfetur^ 'm diliombui,

illud nos priecipue debet,^u�d d Peripdteticortipritt^ pe inteUeilut ipfe,cogitdtiocj;,qud: dpud eu eft

'mpr'incipijs uerfdri dicitur,prudcntid uer� 'in ijs utilt;^ ^ult;e adfincm pcrt'meant^cStendantqi ad metam. Etenim ante quant dgtl^nbsp;dum quid�ifcipidturidc pofteaquam fenfta ipft muhd animo obtukruitbnbsp;Z}� mcrcem qud� quanddnt explicauerunt 'intelligentie,mens ipft diutin^nbsp;cogitmdo, con�derdndo, pen�tando, multum^ etidm uerftndo ficultlt;gt;nbsp;uim tune iUdnt exercet,cuius proprium eft fteculari, queerere, perferuti'nbsp;ri,inuenire.QU�uirti(s, poteftas^ dd 'mgenium omnmo reftrtur: opof'nbsp;tet enim r'tmari cunHd,nihilqs quod dd rem fteidt, incompertummon ff*quot;nbsp;ueHigdtum dtqiincogitdtumrel'mquere.T)c'mde'muentis,deq;comp^'nbsp;tis i^s dc diutius pen�tdtis ftntentiaftrre. Ac qute zg- qudlia�nt, qu'iO^nbsp;etidm ad rem ipftm opportunaddonea, ualida iudicare^deq; i�is decent^,nbsp;re. Qi^ibus 'm rebus nullum omnino habet locum prudentia: quippe cu�t^nbsp;nulld �t prorfts in ijs, qute elc�ionem dntecedut,dutoritas,nullum etiiU^nbsp;ejftcium} quando nulld etidm exiftit d�io. At ubi�dtis conftitit de inueti'nbsp;tis,cogitdtis, perfte�is, diu^ dc tnuUum pen�tdtis, ijs^ ubi iudiciu di'nbsp;ceftit omnibus,diucj;dgitdtd ip�amentis uisconquie�eit atq; aftentituf^nbsp;mensq; tandem ipft ad dgendumfeft conuertit. Tum uero primum pt^fnbsp;�dentis ft ft er officium ojfert,dppdret^ induftrid eius zr operd, quipP^nbsp;qu� docet,monet,'utflruitjtortdtur,cduet,e^ tanquam dux aciem diri^^tnbsp;ateji dd pugnam copias ordinefto dgit,ducitq}. Quocirca non iniuridnbsp;tdj�eintclligensillddnimiuis,inijsft�:omnibusgerereuidedtur,per'n^'^nbsp;dc'm exercituante oppugndtionemdliquam imperator. ��e enimpfi^nbsp;fecu uerftt animo diu multumq;, ftt'ne fu�eipienda oppugndtio,omni�ir'.nbsp;nwlcircunfteffdnsatqicon�derans db�ud atq;abhoftiumpdrte,p(^�l��^nbsp;ritcj; quibus drtibus,qud uid,quoq; etiam genere oppugnationis �tgft^'*nbsp;darestquibuspoftmodum co�deratisdnfte0iis,pcn�tdtisq; .nbsp;�us mentem,cogitationesq; in con�lium�uas,perpcnditq; zr tditq'i^�^nbsp;t�ut'md cu�ld�u��endit dtlt;^ examin�t,num fit oppugnationis genu^

r�;E prvdentia lib, in, 54^ eti�m�t ad oppugn�tjdiim opui, et quMtis,dn uiie ipfanbsp;^ft^excogitdtiefint re ipfd rejjiofurie co�tdtionibus. 'Eaq^ ubi in dusnbsp;^�imofirmaconftiterunt, er idm decreuit fiqucnddm oppugndtionem,nbsp;^umgerenddrum dfererim explicdtur ordo,tnflmuntur mdch'm�,com'nbsp;{^tdntur neceffdrid diruendis m�risse turrilus, opportma complendisnbsp;��dgt;dptd fuperdndis propugndculd:deniq^i dd oppugnandum admoue-^fxercituf dbipfioduce,antepugndmetidm prafidd,tribunisqi hi-l^udis,quid dgcre,cr fiqui,er d quo cduere debednt,priemijs etid pro~nbsp;, qui murum primi dfeenderint. videtd hdc in compdrdtione, lt;(cnbsp;�gt;gt;iilitudinc imperdtorem ipfum dnted quidem partes illds �nple/J�, qu�nbsp;^�g�dntiseffent,fecumq; dtq; inanimouerfdntisplurinid,pcifiuer()denbsp;^��tatis ipfis iudicantis, firentisq; de Ulis fententiam. vltimo autem,nbsp;^biad rex peruentum eflgerendas,prudcnter omnia ab tUo adminiflrari,nbsp;�^ducem pTiebere omnium, ac tum diredoremexpugnationis, tumfic'nbsp;dendi prtelif magiftrum. Uadem funt igitur ontefufeeptM ditlioncs men-iis inteUedus^ ipfiiu munera, iffdemq^ ipfd uerfdtur 'm principifs.Voconbsp;lt;lUtem pr'mcipid ea, 'm quibtis confiderandis,perpendendis,exdm'mdndisnbsp;wens ipfd, cogitatio'que occupatur ante fufeeptum, confiitutumqi nego-tium,amp;' dn fufeipiendum iUudfit, er qud etiam uia, qu�que tempore fu�nbsp;fiipiendum, rimatur, dubitat, qu^erit. Pofi uero ia�ts fi(ndamentis,quo'nbsp;f�am ad finem contenditur, exurgit ,feqi exercet mentis uis ea, quie me-^orume/i adminifiratrix, confiliaria, magiP:raAnde(^ quod proffii-eiat, quod acuti�imc etiam uidedt,quie ad finem funt comparandum perrnbsp;idonea,acneceffdrid, Prudentia elldi�ia. ^ecuerc)proffiicitmodcgt;,acnbsp;proculcauidet,contempldturqi,uerumetidmddmonet,hortdtur,a{lio'nbsp;dirigens,eds explicatacdifitonit.Quo fit, ut nequaquamipfdnbsp;�tmens,inte�igentidq;,qudndo nullonwdo prudentia in negotiorumnbsp;^^ifiit prmcipijSiidciendis^ rertim agendarum fitnddmentis, nuHum^nbsp;�f^tecdptdm ele�ionem fiteius utiqucofficium,fed aliaqu^ddmfitpo.'nbsp;[lief uis eius, ea'que poflerior. Quo fit, ut ab mteUecIu ipfafit uirtus nottnbsp;t Woribus nominatd, etfi mores noftros comitatur ubique, er hom'inumnbsp;�laioncj adfinem etiam ufque dirigit, ad quem Ule contendunt. Qua i�nbsp;gt;�� appetitus ipfefic a/fentitur, obtcmperdtcfi intelligentie, ut r�gulantnbsp;quoq; ab iUa accipiat ac kgem. Rtq; ut inte�igendi uis quedam e/t, quenbsp;uerfdtur'ma(lionibus,fic erappetifeendi, in ijs,quorumnbsp;iurifdi�io ad mentem /fielet, refrratur^nbsp;adutteUigentiam,

�ftdt longo etidmmterudUo hiecipfd prudentid�b'^^� ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fdpientid didtur:dc tdmetfi utrdq; honefti,

J ' fiiq- cognitionem hdbet uitaq^ degendte, Cdpientid men,ZX i�oru qua call dc 'Dei funt,rer�q; ndturiif^'nbsp;_______________figt;e�lionemfequitur,nedumhiimdndrufiuereru/fi^�l^'^ ue op'mionum perfirutdtion�.Cum edfolum prudentid curet,illiiqjnbsp;tdXdtfit intentd^qua dd utilitdtem llgt;eilent,edq} ctidtn coinodd,quanbsp;finiilidrem conflituuntdfi^ uel ddipifcendis,qua bond iudicentur,dpP^'nbsp;redntq; utilidtGf iucundd: uel contrd duertendis,qua nidld hdbednturgt;vnbsp;noctM.itaq^ eorum,quifapientes funthdbiti,non pand rent fintiliareftgt;rnbsp;rum omnino curduere, rebm coele/libui tdntivm, ndturdlibmq; occup^^''nbsp;Nd/nc^ Andxdgordi dd uita extremum fitne Idborduit, z:r Dcmocri^nbsp;�curiififedbdicduitciuilibui.Adolescentesipfi theodcrvmnbsp;z A M ttO�o-ttlitizTMtr, obfurnntd rer� ndturacognitionenr.di dus tdJX^�*nbsp;ddmmiflrdndis rebus Is cdptus effet,ut pen� inhdbilis dd uita duilis bdb^'nbsp;retur munid,urbdndsq; dd ddiones. 'Vtcri^ turnen ey' fdpiens, cr prU^^^nbsp;uir, in finatu dijfutabit de lege dgrdrid, de^ co�'rcendd tyrdnnidc.Sed'^''nbsp;te ubi dd ddminiftrdndum,gercnddsq; uocdtusdd res fiierit,ni multdnbsp;rit,egerit,expertus fiterit, prapeditus, inexplicdtusq;,dtq^ dgend��fnbsp;rus 'muenietur : qui fi gnduiter proftdlotredeq^ dtq; �fintentid r� ddtu fnbsp;flrduerit,mdgis id ipfi quidem ut expertus prafliterit dc prudens,nbsp;utfdpiens. Cum prudens ipfi in rerum ddminiftrdtionibus, procurudi^^^nbsp;negotijs,ex officio uerfeturfio:fiquidem prudentds eos dicimus, qu'^^nbsp;ne,diligentcr,utiliter,perffiede,fibtq; rebusq; fuis,Gr ex toto, fiti^^'nbsp;lis�pdrtibus ubiq; confulunt, uitaq; ipfius uniucrfo curfui, nihileof�^.nbsp;n�gligentes, qua dd lutdnddm remfimilidrent, dtnplidndum cenfu^�^^nbsp;quibusipfi prapofitifuntnegotid redeadminiftrundd pertitX^.�nbsp;quaq- cura ddminiftrdtionisq; fua effe inte�exerint. Ad hac prud�'gt;�^�nbsp;in ijs ipfis uertitur,quor�finis dliquis ex humdnis dc duilibus boni!nbsp;do compdrdndis expctitur,proq; eo Idbor omnis fufcipitur,dd idqsnbsp;fcendum cundttsipfi curds,ldboresqi impendimus. Etenim quadgdgt;�\nbsp;funt prudentid fiquitur,quaq; dgendo tdntum ddipifciudlednius.(i��''�^\nbsp;jdpi�tid himtdnds uidetur ddiones dUt dcuitdre, dut cotemnere,nbsp;cmninoedscurare, quinillis ftudcrefolum,dtq; inctiniberc,qu�^'f �nbsp;tis ,fiimilidriumqi conimodorutn, dut nuUdtn prorfus habere 'nbsp;dUt minimdm Mdedntur,nequedcdi�ionibusipfis,uer�m deco�^'�^�^

bumano ciuiliq; abufu rnMtarum cfje folicitn: ut fieos dli^ndn-lid agendum nece�itat trdxeritaliqua, inertes, prepcditig;, non rdro ^am ridiculi dpparednt, dut parum omnino exercitati. Cum�epenume-�^oetidtn ufuuenidt, ut plebeiui qui�jidm, atq; ex ifs quos idiotds uocdnt,nbsp;Ptudentius fefe, tnagisq; pro re�d rdtione gerat ,qudmfolcrti�imus illenbsp;��f tttw ndturlt;e cognitor. Itaq^ non ab re �rtaffe � prifeis illis fpe�ati�i-uiris ufurpatum legitur, nequiequam faperc fapientem, qui ipfus�binbsp;ptodejJ�nequeat.Qiiidf qu�dPeripateticicr Phididnt, Prdxitelcm,nbsp;Zfexcellenti�mos quofc^ fuo in genere artifices, fapicteis dppeUare connbsp;fteuere,pritdcnteis uero nu�o modo'.ut fdpientia ipfauideatur ijsdb d�iionbsp;^ilgt;iis,qu�moraleisconflituunt uirtutes, omninofeiungendd,dccommo'nbsp;dandd^ quadam � parte artibus ijs potiui,qute Zx cLiriores ipfie fimt,z^nbsp;fitKi extra fepofitoshdbent, uerfanturq^ in operibus ficietidis: ut et/i di-Hmarumhuntdndrum^ rerumcognitionem habedt,mordltbus tamenabnbsp;a�ionibus fitpenitusidicnd,qudrtvm fitprudentiieuniusddmmi�rationbsp;Cr curd, cuius profiHofiudium fit utilium tdntu,dc ciuiliii fithilidriumqinbsp;bonorum. Cumfapientia ea folum curet fiequdturq;, quorum certd fit co-gtitio acfi:ientid,qult;eq; natura ip�afint pne�dnti�ima, atque ut maximinbsp;precij,fic maxime quoq; fufi)icienda,quibus etiam humana hiec ucl mini-�l� compdrentur bond,uel iUis firte copdratafordefcant. Mdiores tarnennbsp;itti noflri, qui nunc dicuntur iuris confulti, eofdetn iuris (|uoq; uocauerenbsp;prudentcis, CT nunc ijdem uulg�, mdiff�rcnterqifdpientes appeUantur.nbsp;Q�i� CT 4�' bene,prudenterq;,e^ ptibUcdm,e:}' priudtam rem tutdntur,nbsp;gt;'ebusq;fuis utiliterac diligenter confulunt,quiq;Grre�lc, cr �fententianbsp;confidmtibus reljgt;ondent,[dpientes etidm tiocantur. Puer ego dudieba denbsp;[enioribui gt; Frdncifcum Phofcdrum, ztr Cofinum, quorum dlter Venenbsp;torttw rebus pr�erdt,dlterFlorcntinorum,hdberi utiq;fiipicnteis, c[��dnbsp;��f�� uterq; publicdm optime,prudenti�imeq; ddmmillrarent.At nelt;^ lo-^iunt,neq; Gentilem Fdbridnenfem, dut lodnnem Burgundion�,ldudatif'nbsp;finws piHorcs e noftris qui�qua appcUaucrit fiapienteis, licet egregie pinnbsp;Xermt.itaq; fiatuendum eft,ut prudentia ad d�iones quidem,dtqi ad iUd,nbsp;de quibus deliberdre homines foleat, refirenddfitfiapientid uer� dd eogninbsp;tionem,ut iUius fit bene cofulcre,di/penf ire, regere: huius uer� inteUige'nbsp;^e,cognofcerc,fapcre.Ad hiccnbsp;nbsp;nbsp;qui in dgendis rebus ucrfdtifunt,�rqui

m artibus dcficultdtibus,cum exce�ctid nbsp;nbsp;ldude,peritos cos noftri pro-

pri'e dicunt. Fldmey Bartholum,?^ Baldum,^ l.udouicum,iuris,dc etui bum Icgum per i tos uocdnt: er �^icotaum Picininu, ac Frdncif:u Sf�rtidmnbsp;^eimilitdris, atq^ ddmmifirandi beUi periti�imos: zx iMurentiu VdUant

3^5^ I o'. I o V I � N I P O N TA N I ' dicendh�oi'�ium duUnt pingendhUondteUivm uer� f�rmdnddrum �dtud'nbsp;fuw tndxim� peritos�dffeM periti((m,qudm fapientidm Romdna 'mnbsp;gtfddppelldre hdiKuidcripo�itntdgis idoncum dcpropriuw. Plumed'nbsp;nun ufni concedcndd funt, fed itd qntdcm concedendd,ne rei tdmen ip�^^^nbsp;rdtio ignoretur. Stdtuimm itdq; prudentes proprie dppeOdndos, ([uinbsp;libus tdntum bonis compdrdndis confert(dndisq;,cum honefldte^c di�d'nbsp;tdte occupdtifunt, ijiq; i n diiionibus exercentur de rebus, ^U� dd uitlt;ddnbsp;ciuiletn, cenfum^; dome�ieum tuendum dc locupletdndum pertinedtdgt;'nbsp;quiq;fequdntur bond tdntum i�d,qu�dogt;nellicdfunt dcciuilid:Sdpient(^nbsp;uer�, qui cognitionem rerum tdntumodo ipji quidem hdbednt,db ufunbsp;r� tumdomeftico,tum ciuUiomninoduerJuciuHibusq^db di�iontbuS�^nbsp;domefiieis compendijs,fo�d cognitione dccoelc�ium, ndturdliumq^nbsp;templdtioiK,hiimdndrwmq; Mdgdtione rerum contenti. Qtidrdtioi^^nbsp;contempldtricemhi quidem uitdm,�eeuldndiqi fequuntur Idudcm�''^nbsp;ddmirdtione quoq; ztr ciuium, 'ZJ' populorutnicuiiifmodi��efapietfi^^nbsp;iUos, quibus Gr�cid tdntopere fe idildt ,firunt, prudentes uer� dgent^quot;'nbsp;duntdxdt dc negotidtricem : et fi non pduci in utroque'pdriter Idbordrv�^nbsp;uit� genere,ut Vdrro Ciceroq; � noftris, � Grucis Rrcbytds, qui in ddiK^'nbsp;niflrdndd Tdrentind republteaprinceps fuit : qudndo drtifices qudini'^'^nbsp;exd�iifimos,fdpienteis ut dicamus,ldtinus die�di uf is,grduifiimus�^nbsp;fdpienti� re�e�us uix pdtitur,quos in drtefud confummdtifiimos dpf^.nbsp;lire, dtq; exd�iifimos fdtis firtd�e fierit .Vtenim ceelo, ndturdqsnbsp;ddmirdbilius,fic neq; ftpientid. Qii�d fi tdntohoc tdmq; rdro cognoif^�'nbsp;ne, optimos rerum publicdrum ddm'miftrdtores,dtqi dome�icdrumfi^'nbsp;dio��tnos utilitdt� minime quidem digndmur, dn digndbimurdrti�f^�nbsp;fi{�orcs,pi{lores,confldtoresq;fldtUdrum,dutCieldtorest Qjidq;

in Ungitd,ncdunt in difciprma,ftM retmendd cA dignitdS, fuumq- confia udndum loquendi dc dsiferendigenus. Quisenimnoftris exhomitf�^^^nbsp;fapientis exorndbit titulo Cyriwt,bellicdru mdchindru,obfidiond�ium�^^nbsp;jnunitionum temporis noftri periti�imum drchitc�um dtq; artifice^'nbsp;CumTridericum'Vrbindtem, cuius illefubftipendijsmcrebdt,fildt^nbsp;linfft�dignitdtem fequi dcproprietdtem uoluerit, fdpientem dpptquot;^^nbsp;nu�opd�io dudedt,fed prudente potius be�i ducem, uirumq; mdxi��^^^�^-^nbsp;pertum,dcrerummilitdriumeminentcrperitamcs'dicet:Grhisno^'^^�-bus exorna�c c� abunde fatis putducrit.Cuiufmodi duces, maioref^^^'nbsp;ftrtitudinispotiftimumlaudibusexorndbdnt.Siquideminperictf^^^^^^.,nbsp;fdntur dcldboribus,n5in reruinddgdtione,dcnotitid.Cumigitti^'i^'!!f,nbsp;fint numero�ut pdu�s,qu� hdc in parte di�ld funt,refumdmus) 'm

DE PRVDENTIA LIBgt; III� 555 in�mtaipfealfcntiendo, diffen�endoqi uerfatur,dr�,fcientid, fdpientid�nbsp;MelleHui,�^,de^uc(nuncdijJerimm,prudentid:quantopereabitliih^cnbsp;�Pfi diff�r�t,idtn uidctis.db drte enim hoc intereffqu�d cum homines dutnbsp;dgere dicdntur,dut �cere, drtificis quidem proprium e��cere, idq; Artisnbsp;ip�usomnino peculiare.Verfdtttur enim in ijs et drtes:Z:s�artifices fiiciennbsp;dis,� (piibus Opus exi�italilt;juod:operd dutem ex ipfd opificium con�ituinbsp;^ut,dequodrttfixipfedgnommdturdttd�dtudfldtudrius. Qu,ofit,opc~nbsp;^eutdb ipfo probe improbe'ue cofiilo, drtifix ipfe perinde utprobus,coitnbsp;�tmmdtusq^ in ed,lt;iudm exercetdrte, Idudetur, dutut pdrum peritusdccunbsp;f^urdcrudis.Qttiuerodgendis rebus d^operdm,eiusexi�it ex d�ioninbsp;opificium omnino nuHumffed offcium, dflioq- ipfid ex eo officiofa di-'^itur,de qud dutor ipfe dgnomindtur.Si enim for titer egerit,firtis: Itberd'nbsp;^ii,fi libcTdlitertfi pie, pius.Quidiqu�dfrciendis db opiftcijs, dt^ d md-nuu fiibricis,ncmo aut ut bonus uir, aut ut ciuis egregius laudatur, cum dbnbsp;honeflis,probdtis^ a�ionibus,?^ dues boni, er probi eti� comendenturnbsp;Uiri,uituperenturq; atq; affidantur fitpplicijs,qui inhonefl� quippid,fld'nbsp;fftiofumq; ddmif^int.neq; enim pri�toreslegedgi'meumiubent,quii�ernbsp;culiscldMmpdruproprie,ruditer^dcpinxerit,ueruminillum,lt;�iidutnbsp;eldudglddio'ue,dut ue�i einem, ddi(cndm,peregrinuue percufferit .lUudnbsp;nero nuUo modo prietcribimuSttin-bd noflrd non ubiij; Gnecis omni � pdvnbsp;tecoijgrucre,etfi in multis conuc, dunt. Siquidc uerbi Fdcio dpud noflrosnbsp;nfusefl lt;pUdmldti�imus,didmus enim,e^pdcem fidt,er beUumte^ indunbsp;(ids flcit,e:X faderd:er �rtiter�dhac confl�ter: er filia me duum fecit,nbsp;foror^; duunculum:er uerbdftcit in flnatu,perinde, ut ApeUes �cit Ale-Xandriimdginem,?^ teneumPhdldridiPeri�ustdurum. Quocirca in-teUigi htec fic uolumus,ut artes opcrari� quidemfint,mdnuum^; etia connbsp;flent operd,d�iones uero eiufmodi, ejuibus moderandis, dirioendisci: autnbsp;1�fnjmd etidm commendatione er gloria.iiec uero ignoramus, lignariumnbsp;fibrut� currum�cere, fcrinium,lt;}uo ex i�orum precio rei domefiiclt;e

aliter poff�nt.Contrd, clult;efciiintur,et quorum notio certu e/l,h.tbcrefe' fe aliter nuUo modo queunt,funt ei�m necejjaria: nece�ariorum autem fit*nbsp;tmUabilii efl natura,eaq; nu�o modo uariat. Quo �t,ut quorum eft feiennbsp;tia,edmm!me�.!lant.Atdecipi�tf�pen!imero,cr�-uflrentured,qu�pri(nbsp;dentiie mater idm fubmmiftrdnt. Quod fcitur igitur, maxime id certumnbsp;efl,dn!mut^ in ittoprorfut conquief�tiquod uero dubium^egetq; con�il'nbsp;tdtione dccon�lio,ut incertum atq^ ignoratumjdngit not atq; perturb�t,nbsp;dc nuncdd agendum inuitat, nunc econtrario retrahit. Af fcicntia confir'nbsp;mat animum,fiftit'q; cogitationesmentif : contra uero prudcntia, menfnbsp;ipfautudcillet,efficit, anmifsq; utparuipfeomn'mo inter agendum coirnbsp;quiefcat. Q^idfqu�d f:iendi propria efl demonftrdtio ,quie ex cduf�s e�,nbsp;de rationibua neceffarijs : cum prudentia fequatur probabilia, nitatur'qinbsp;poti�imum conie�lurii ac �gnis. Demum feientis proprium eft feire, acnbsp;per caufof quidemcertdi, eafdem'que necejfarias: prudetis uero bene connbsp;fiilere^tqi in ijs quidem ipfis, ^le utdia uidcantur,atq; appareant bond'nbsp;Eftitaq;illiufcontempldtio,rerum'quecontcmplabiliuminqui�tioGrcnnbsp;ra: huiui aut� in totiifs, ati^ uniuerfe uitce ctirfu, boni tum dome�ici tuinnbsp;ciuilii�udiuMtilitatfsq; procuration quam cr generaliter quidem,ernbsp;cidtm curat acfequitur: z:r quid,?^ quemtum utik,aut damnofum ftind�nbsp;quontodo ctiam zy quoufq;, commonefteit, adhortaturq-, ZX quid nobhnbsp;ip�ifequendimftt,docet, quid etiamftigiendum. PoSiremo er bonu/infnbsp;er cau tum, Cf peritum prudentia ef�cit tum patrcm�mili�, tum reipn'nbsp;llicieddmini�rdtorem, cumcdi hoc toto genereprorfuc fit ali�na feien'nbsp;tia. l:Jtc uero prudenteii eofdem effe uolumut, quof fdpientcis,cunbsp;dentiumproprie�ntddiones,rerumq; plurimaruufut er finnlidriwfi�nbsp;er duiliumifapientiu autem, natura; magis inquifitioncs, er diuinarui��,nbsp;humanarumqi perfcrutationcr,ac notiti� rerum, CT in quibm par eflnbsp;etiam demonftrationibui, quat fibifeientijs ab ipfir mutuatur, qu�q-,nbsp;in primii ipforum funt�miliarer. Et hlt;e quidem fiue notiti�,fiue petfd^nbsp;tdtione�,acdemonftrandiuiresnulllt;einfuntprudentibus.Contr�,crfi'''^'nbsp;md,crexquifiti�imainefteisdgendiuK acperitia.Suntq^maxim�iP;nbsp;quidem experienteratqi induftrij.Vtq; minime ipfi rerum qu�runtnbsp;cipia crcdufas,fic aperti�ime perfticiunt ea, qu� adftnem, 'm quetnnbsp;cumbunt,pertine�t,cr quo ipfi contendunt,perducat.SdpientesqK�^^^^^

pcruefligdndis rebut fanper occupentur:prudentium uer� cogitdtionc�, humantsfolumcommodis accompendijsfint'mtentie.Quid^quodprU'nbsp;dentice nomen iff urn beluisetidtnquibufdam,quod uitcefiucepef/^c�ifii-�nbsp;We conjul�t,ciccommodarifolet,ut �rmicis,ut ctpibus.Cum fapientice no�nbsp;Wen diu'mum quiddamfuprdqi htvmctndm habeatur c�ditionem, cui quicnbsp;fiitudigna funt, eademq; admirdtionts plena fefe tantucogitandct acper'nbsp;fi'ieiendaofiirantthuicueroagibiliafohim obijciantur^quieq- hom'mtbutnbsp;omnibus fint cotnunia.Acfapientidquidem(utGriecis placet dutoribus)nbsp;duplexeft,e^quceprlt;ecldris,fitmniisq;tribudturdrtificibuSiUtPl}idite,nbsp;W folycletO}Z^ qu� Thdleti atq; Andxdgorce,prudentid iiero und GT fintnbsp;plex^ucdis inPeride dcThennflocle,qui cdquiecrfibi,ctdlifiutilianbsp;^entpcrfiiicerent, in ijs^ tdntum uerfarentur, quce homini out bona ef-fentjdut malatdc Pericles-humana quidem tantum qucerebdt,Thdles ueronbsp;qu� ddmirdtionis, ac diuinitatis plend,tamcn inutilid, reiq; fitmiliari ni-nilprorfus confirentia. � mente autcm atq^ intelligentid tantum abc�nbsp;prudeiitia,utha;ctantumnugt;doadfinemproperet,dirigdt^^q;ntodere^nbsp;turdgentes,iusq;fuumfufceptampoRelc�lionefnomninoexercedt,cuntnbsp;Mtebanc ipftm eledionem, inteUigentia cr de principifi folicitd fit, zsquot;nbsp;dcutifiimefingula examinedqwbut examinAtis, atq^ perpenfis uolunta-tem bine ipfam dd eligendum exbortdtur,(^ excit�t. Qm primum tentnbsp;fore, prudentt�fefi:offcrtuis,dtq; iurifditio, eaq; ddfinemufiq;, confumnbsp;Wationem'que mmimedefirit negotij idm fufcepti. Qu� quod db Meile-du ipfo proficifeitur, zr quodam quafi �fimte profluit, ex eo agftomma-td efl MeUediud. Et � mente quidem, inte�ed�q^ do�lrin� ntdnant denbsp;fcienti�,rerumqs admirandarum cognitionestaprudentidueronwde-fante de dirigenten adiones ill� red� quidetn de laudabiles defluunt,nbsp;qu�uirtutes{unt, agnotninanturq^ morales. At^; utfeientia, utfapien-? w, ntdxim� gaudet comnuini ea cognitione, qu� uniuerfint quidem collinbsp;amp;t res dc comprehenditfic prudenti� mduflria Letdtur potifllmum pdrtinbsp;^ldribusninijfdcinqsenitefcit,ddionescnimplcr�qiomnes rerum funtnbsp;fingulariumviq; initio in Ordtoridflcultdte, ciuiltbusq; contentionibusnbsp;dccaufis intellctiut cognitionem habet uerboru,conquirit^ cd,�� quantnbsp;qu�q; turn ditlio, turn propofitiofignifieationem habeat ac fenfum rimanbsp;fnr,percipitq;:p�fttiercgt;Oratorisipfiusindul�rid,z:rqu�d�quafipru-dentid difcernit,dptatq; uerba ipfd, Gf collocdt,dcquid fit utile dt�u, zxnbsp;HMotwfldo etia dicendu, quid etia quoq; in loco ,c/quo ordine collocandunbsp;ponet, doce t, infiituit.Sic ipfis in reru aiiionibus exercet principio uircsnbsp;t�*as mteHig�tid de cogittttio multa uaria diuerfa, fufeeptu ante negotiu^

556 IO. lOVIANI PONTANI confirtndtiimq; uoluntc(te)nfdfcitdndo,cxiimmdndo,expendcndo,fii^nbsp;uUd ^dentilt;�operd, poft uew dgendiUK ontnis in ntdnu pirudentiienbsp;guidai eft ft ta. Uidxim� dut� quid prudentid ipfd dbijs, de quibits didui^nbsp;eft,diftet omnibuf,cr quantum ctidtn diffirdt, ztx qud uid, qutbui^ pyo'nbsp;^e�ionibui, definitio ip�d cum prmtis moftrdbit. Quocircd AriftotcleH^nbsp;fecuti prudentidm efte lldtuimia dnimi hdbitum, qui uerd cum rdtione irtnbsp;ift uerfetur dgendii,quo ducantur ejft homini bond.

Conftltdtioncm dtq^ eledionent efte deftituris,ijfdcniqi pdrticuldribiis. Cdp. X.

Viui quid mater id qudft qutedam confultdtio e^dc de' liberdtio,quodq; pr^teriti^ dtq; anteddis de rebus CO�nbsp;I fultdtnemOjdicendumuidetur, cofultdtionemonmcohnbsp;j qult;eq; i�dmftquittir cle�lionem ftiturii efte de rebuf-.g^^i 'Etenimfiiturd,'ncfuftipiendd�ntnegptid,dubitdtioeXinbsp;ftit.Vertitur itaq^ in dubiunt in Itdlico �endtu,decernendum'ite ftt ddue�'nbsp;fum Turcdf bettum inullo dutem modo, ftt'ne ftinditiK euertendd Cdrthd'nbsp;goiqu� deliberdtio loam hdbuit in fendtu Rottidno ante qudm iUd eftet^nbsp;Scipione euer�d. Quocircd turn cofultdtio,ttaneleilio ftturis eft derebtgt;fnbsp;eKnegotijs,ij[demq; pleruq; pdrticuldribui.^dm etft dduerftm Turcdf gt;nbsp;gentemq; omnem Turcdicam belltm'neftt decernen^ deliberdtur, gcgt;�^nbsp;tdmen ipfd,uniuer�tdfq; Turcdrum omnis hdc in deliberdtione,pdrticd'nbsp;Idris efficitur cdu�d,ut ndtio quidem uniuerfd, in tot diuifd populos, pff^'nbsp;uincilt;isgt;principdtus,uidedturomninound,be�umqspror�usunum.

Ec Mcr�r� ip�e,inceptdqi,deqMT}us exiftit dc deliberdtio,prdter uires confultdntisftuprdqs il^��^nbsp;cdptum dut eligentur, dut pdrum fuftipientur py^�'nbsp;cultdtibtis. Seci� enb� no prud�tite in ijs, fed tenteydnbsp;_____________tispotiusludus,pdlieftrdq;qudftqu�ddmuerfdlgt;ii�*^' Ucuit Orpheo,quod mdtre fdtus ded,quod cano ris fretus fidibuS)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

(^fyludstrdheret,etrfdxdtentdreiterTrebi,uiuentibusomninoitgt;^P^ uium dtque mconceftum, Buridicenq; cdntus fui prlt;emium dnbsp;tere.Quantudtutmautempreciumidipfumfterit,incepttmq;q'ft'!nbsp;re tanerdriu,dmor ipfe ddmodumq; etidm incontinens docuit,ft�igt;nbsp;pdrum omninocomposlibido.ltd^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

licuit G' Herculi, louis fufremifilio,cu prlt;eda ilia tartarea auras re-amp;ediadfuperas,tot�i; etiam monftra proflemere: Tantorum tarnen labo exitus, admirabilium^ �cinoru finis (juts f�erit, uxor is docuit ira^nbsp;^elfieoq; dclibutum ueneno,ac decantatunt illud � Poetis textum:nbsp;^ta �^elfito mifi tibi texta ucneno,

Pruntigitur dequibus confultatur fi(feipiendieresittcepta^,proca' ftw dclibcrantiSiproq; eiufdemfiicultatibusac uiribus.

commendatio, bene utiqi uti confulat. Bene autem con' O fulcrenemopoterit,ni�omnieparteresipfiis,negptia''nbsp;que de quibus confultatio fufcepta eji, perJ^cHa animoi

'=� atq; undi^ animaduerfa habuerit^probeq; confiderdtat nifi ipfius quoqi confultantis nouerit,expenderit^ i�genium,uires,ficul'nbsp;tates,opes .Namrationealiaconfulere qu�nambeneacprudenterpotc'nbsp;fitioportet enim confilium effe bonum, utq^ ipfe turn fibiitivm alifi benenbsp;ontnitto confulat, fiquidem prudentcm uirum, bonum quoq^ eundem effenbsp;Uolumus. ipfaqs cm� prudentia uirtusfit,cr prlt;ecipua quidem uirtus,bonbsp;num ea utfit,acpreeclaru etiam bonum prorfus neceffe eft,Ndm pr�-iones, CZ fica.rij reile quidem confu�ere, atlt;^ � re ipfa flagitijs patrandisnbsp;^onfueuere: bene autem confulerenullo )nodo,funt enim fiagitiofi acmaxinbsp;�l� mprotz. i^am etfi quod bene, idem reilemon ubilt;^ tarnen quod rede,

dem quoq- cy' benedtaq^ peruerfii in bommibus,deprauatisqi in ingc' f�fs ad patrandum flagitium,reduiii ineffe atq^ accomodatum poteft con'nbsp;filium. idro autem redum, quodfitcinus ipfum ad exitu, quern fibi in ani'nbsp;wum induxerant, reda pcrducant uia: bonum autem quomodoicumfinisnbsp;^Pfefit maxime turpis, acfummum in nwdum detefiabilis, fintq; imprO'nbsp;^um ac fceleratorum hominum corrupti mores,deprauatamens, impu:nbsp;tus atq; inquinatus animus,uoluntds � bono, boneftoq; penitusnbsp;auerfa ac detorta: Qjtalia tyrannorum funt confi'

Vo fit,utbenecon[ulerencgudqudtnpo�it,cuiu^dni�gt;^ dM dolore tencdtur, dut uoluptdte pne/�rtim n�tiid^P^nbsp;dcnter'que dpud Sd�uftium Cafdr, qui de rcbm conp'nbsp;tent dubijs,db odio,dmicitiddrd,dtqi mij�ricordid op^^nbsp;tereudcuosejJ'ecenfet.Etcnimdffeilionesilllt;e,quie�b^

no,honefto^ confulentetn detorquent, uel d dolore excitdntur, uel d tuptdte nimid pe�imts hominum conf�lidrijs. �tdq; non mdle illi quidcf^�nbsp;qui temperdntidinincd/lrisexcubdrediuntdebcreprudentite,dtq; i�rnbsp;tione dgere, qudndo, ut dpud eximiuw eft Po�tdm:

Voluptdf dutetn dnimi uires fie enerudt,ut nihil ni� ldnguidu/m,i}^'. liebre, cr tdnqudmeuirdttim,lt;uit[entire pdtidtur,dut confulere.Actt�^*nbsp;quidem bonum dtquehone�um eon�liMn,dux qud� quiddin uideturtni''^nbsp;[ufcipiendi ttineris,tum[ufcept�quo etidi� comit� dd optdtum peruengt;^'nbsp;tur locum, dtquedd finem nobK ip�ipropo�tum, tdnto etidmfiudiot^^^nbsp;[udore perqui�tum,

W �lum,quodhone�tvm, quodbonit. Rei�itudmemrdi'^. ip/d[umminiflrdtmihil enim re{itvm,ni� rdtio i�ui^nbsp;rigdt, bonitdtem uirtui, qutecunq; enim fecundwninbsp;1 tKtf/M [unt,Gr ipfd quoqi bond [unt, quippe qutc uiri^'nbsp;tis ndturdm [equdntur:honefidf uer� inde mdndt, qu�d ubicunq^ rdtio o�nbsp;bet dc uirtui locum,i�ic etidm er honefldc.tgitur ut quod exdmindte�^^''nbsp;le�eqi fufceptumeflnegotiivm,ddfinemu[q;[ummdetidmcumpriidd*'nbsp;tid dirigdtur,hoc ip�im gt bonu prtefldt con�liii, gt omnino e�icibP^'nbsp;inde ut pcritu^ dux, comej etidm fidelis, ddmonitorq; dtq; ddhorclt;ii�'�^nbsp;tninime udnui,dutfi�us.

JAnino dutem bonum qui con�lium dut ip[e �bi ntsefl, dut dli� ddturus, oportet cum plurhndnbsp;ߒicere,locd,tcmpord,per�)nlt;K, rerum prie[etgt;��^'^Lnbsp;I turn exdmindre, eorumq^�mul omnium delc^l^nbsp;! bore, �cultdtes, clientelds i opet expendere,pf�^^^^

in animo ueriere, eaque prtefentibutcon�m,^tan' ^��^inintrutma componcre:quibiKcompo�tis,GJ'quod prndentis e�nbsp;^�imatorif, omni� parte exam!natii,deagendi modo, ratione'que pr^'nbsp;^�pue folicitui erit, totu^q; in eo uerfabitur, ut non f olum quid fequen-,nbsp;^�^fitjfedqua iUud uia fequendw� Ut^ CT quiddeceat, quid etiai�nbsp;^porteatiZ^ quantum quoque,zx quou/q; oporteat, infcaputo ipfo pro-^perpenftvm habeat. iiamquia prudent quif�t, bonumquoq^ eimdemnbsp;honeftumq; efj� ciuem �atutmiK, adfinemq; ufque perfi�i nego-^iffibi undiq; confiantem : nihil prorfm bono uiro indignumcommittet,nbsp;^hil quad honello ciui parum con�-uens iudicetur ,nanq; ut�nii eins e�nbsp;^oneflus, zr media quoq;, per qu� ad finem contenditur honefia erunt,nbsp;^�ttilia Cf uiro bonoconueniant,G~eo quidemuiro, qui ciuilium fitk'nbsp;^Mn,c(jetusi^ communis maxime�udio�us.Latronumeftenim,ftm'nbsp;^qs impudentiivm faneratoru perfcelus graffari, ufus^per impuri�i'nbsp;*Hosconcupitum progrediadfinan: quibtesin a�ionibM quis locus po-te� datus cffe prudentit civm 'm ijs uis regnet acfraus�mul,expilatioq;,nbsp;�lfiiitemob�gnatio,ac�mulatum benefrciendi fludium Ataq; proba-t�w) atque hone�umcon�lium mediaeiufmodi[equentur^talesq; pro-^e�tones, ut finis ipfe cum hom'mwn�tapprobatione lt;i::r laude, pro^nbsp;�igentis ip�us dignitate ,�ue finis ipfic, con�lium^mpriaatum �gt;edct�nbsp;fine 'm publicum ac commune bonum,

D celerit�tem autem con�liorum maxime con�rt natura , inditiimt^ ab iUa 'mgenium. Ad maturitatem ue-r�,perfidionem^ ufus ipf�, rerumq; multimodarunt plurima exercitatio, quieq^ in ore e� hominum expenbsp;rientia. �tac^ non temere di�ium e� ab Eoratio:

�-Aut uirtus nomen inane e�,

Aut decus zj� preciu/m redefiret experiens uir.

^�lt;liquod probatum con�lium, fenilc idem dicimus, quod uidelicet plurima fenes expertifuntxontra uer6,quod pr�ceps,ac male cofultum,nbsp;�^'^^^quando iuuenes ip� Ctr parum omnino expertifunt, er lt;�tas illanbsp;�^ibus intemper�tioribus maxime e� f�bieda.QUocirca incofultan-�^pudHoinerumrebusprimiepartes propter tetatem acrcrumufumnbsp;^^^nturtSle�ori. tgitur� prudetis propriumunusatq; officiuc�,benenbsp;^�fulere� prudetiie ip�us,ey comitariadiones,ctdirigere eas,atq; ad�nbsp;*^P^ducere,quibuspare�rationibus,etquaoportetuia,qua^eti�decet.

J�O IO, I o VIAN I PONTA N I moderdtione CT' ordme, nimirum cr bonutn confUium ducetn,nbsp;dirc�orem^ uti exi�imcmm pdreficomnwdorwm, uttliumc}; quoru^i'nbsp;cunq^ �ffequendorum, CS' publicortvm, CS priutttorum, quorumnbsp;prudentie ipft leflimdtrix e� pmiter uc iudex ^equi�ima.

Quid�t bene catfule re. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XVII.

Vteretis�rtaffehocinloco,hacq; pr^efertim inp�gt;^� ipfunt'ne bene con�tlere,an�tfcire, bonum^ eowli'*^nbsp;�t[zicntid ,an�rtaffe bona�t�ue conie�iio ,�ue etii^^nbsp;opinio. Ac printu quidem bonum confibum mininK^snbsp;fcientiam iUud docet, quod nemo de ijs aut cogitation^

fufcipit,aut confultat^quoruw ipfefcientiam habeat: e� enim confult^n^'^ quterere,difcutere, ratiocmari, quando confuUatio ipfa qu�Slio quielt;^nbsp;e� ac perfcrutatio,mentiiq; m rebui dubijs agitatio.�a zs qui fcit,^'^!^'nbsp;fcittqui dubitat,cofultatq;,animifobcitud'me angitur,mentiiq; agitufnbsp;quietudine,parumq; �bi omnino con�at. De cerfw enim ac cognitifnbsp;ulterior aut perfcrutatio e/t,aut dubitatio. Ad hiec confubit�io agibd^^^nbsp;quidem e� remm, earum^ quic habere fefe abter poffunt,^^ in quibd^ 'nbsp;bi,decipi,atq; errarepoffumuf : contra uero rerum feibibum e��oied^^�nbsp;quartvtn ctmfe cognit� quidem �nt ac neceffarilt;e, in quibut etiam lo�^�^nbsp;ttuUurn habeat dubitati o, confubatio'ue aut error: nec ex earu cognid^nbsp;autignorantia uirtiMaliquamorabsexi�at,�eucomparatume monngt;nbsp;uitium,quarum etiam ignorantice nulla propo�M e� � legum latofii^ij.nbsp;poena,quemadmodum uitijsftnhone�iiq; aibonibufdecretum e��pl,nbsp;ciim. Q�tdigitur inter con�bum def :riminis�tacfcientiam,iatntdnbsp;tif. Quod uero ad conie�uram attinet,�c habete, co�bum quidemnbsp;nbsp;nbsp;(

ratione niti,eiurq; inhterere ueRigiji,pb(rimumq; �bi temport! re ad cogitandum, quterendum, examinandum, lUud^ poti�imd^,^^nbsp;e�fe�udium,quopermaturefcat,cs tanquam concoquatur: Cum oon^,nbsp;ra ipfa,utsq; coieduralis immatura �t ac repentinacquodarnq;

lata impetu:quippe qua: uix uUanitatur ratiofte,fed tanquam errabd. progrediatur,uagetur,erret. Quid enim eut� ratione c�iunilu/mnbsp;quod fubitaneum, quod ab impetu, quod nu�o modo pcrqui�tu'in'nbsp;coniedores fomniorwmdicuntur,minime ucrorerumearum,d(nbsp;agenda nec ne �nt, cs dubitamutjCS qult;erimuf. Nec uero i�^dTdi^^fita'nbsp;rcrumconie�uracinficiamur,propter�gna,�mibtudmesq;pfo'nbsp;rum.^f�eq^cs pluuiarum,Cs�ocitatis,fcecunditati5,�eribtad^^�LcO'nbsp;� gno�icdiCSanimorumacuoluntatum�gnaquadam.Quo�t^dt

DE PRVDENTIA lib* III� llt;itio,militid,n(iuigdtio,medic'Mid,dftrologii(i coiei�urdles hdbcdntur, Sednbsp;Msa�iud lonum confilium, dliud conie^lurdm c/fc dicimui'.quonidm bo-num con�liu diliones ipfds inoderdtur,dirigit,ccmponit, rcgit,qucd pr�nbsp;(idre nullo tncdo cfl conie�urte.'Etcnim mtdicui per conie�uram prtefennbsp;tit^pTtedidtq; dgrotdnti euenturum prteter opmionem dc morli �rtaffenbsp;naturdm rcpent'mum aliquid, per confilium dutem tne detur ^gritudm�,nbsp;f�udetq; fanitdtem lungucntircftitucrc-.�^ coniei�urd quidem prtcdidio'nbsp;ni ob[equitur,boniim uer�fonfilitvm prudentie, d�ionibu^q; dirigcndii.nbsp;frittered qui confulit, quierit,dc de coniedurd ipfis cum rdtione iudicdttnbsp;coniedor dutc mmiwe de confilij dut reditudinc,dut prduitdtemcq; enimnbsp;rdtionetii fequitur, cum coniedatio extempordiis fid, boni dUtem confilijnbsp;fufeeptiotemporemdturefcat. Athenequidem coniedurauti folertisejlnbsp;ingenij,eaq; ipfd uii filcrtid quitddm eft : bene autem cSfulere prudentie,nbsp;bonorumq; cSfiliortvm diredio atq; ufui prudentia dicitur, non dutemfonbsp;tertid: de qua po fi fuo loco uberius.

�ff�rt etidm d feientid opinioj de ne pdrtim quidem, qu�dfci�tidccrtitudoquieddmefi,cumfit opinio per^nbsp;I fudfioqudddmpotiui dtq^aff�nfio.�tdqiquiopindturnbsp;2 uixipfequtrit ulteriui,autampliui dubitat, quandonbsp;_______ I itdi�udeffefijbiperfiudfiimhabct.Aliudquoq;ejfieopi^ nionem � confilioatq; dfiientia i��ud docet,qu�d qui confultat, bon� quonbsp;capidt confilium,e^ dgitdtfccum plurimd,^� rdtione in quaritdndo �ti-tur,dc rdtiocindndo:Grcum uehementer dubitet, nihil tdmen fibi perfud-deteerti, fed plurimum infcifcitdndo confumit temporii, nedb opinionenbsp;coiedurii'ue cdpidtur,Gr ignordrefefe prorftt intclligit. Ad hiec 01 dgr �nbsp;. die rebuifuui eft omnino confilio locus, quod quidc ipfum null� prorfusnbsp;Uerfdtur in ndturit principe s exquirendis, quor� ipfmu diuerft quidemnbsp;opinants funt,confilid uer� nuttd.itdq; dicimui tu udrids,tu diucrfde,dtc^nbsp;cbtrdridseffidifceptdntium inter fe philofophoru opinions, ncqudqd�nbsp;tcmconfiliaeor�inrebus ndturlt;eperquirendis dutdiuerfaejj�dicimus,nbsp;dut udrid. Neq; cnim philofophi dc ndturis rcruw atq; effi:�ionibus con^nbsp;fultunt/ed quierunt^rdtiocindutur, difigt;utdnt. At pdtrcs f�milidrtmt, re-rum�; ddminifiratorcs publicdrum, duces item excrcituum, CT cld�itmtnbsp;�'tfiiliyde rebus quifq-fuis deliterdnt,dtq; ddmedumfiolicitifunt. Ciwnnbsp;dloriw� fink iwteUigere fit erfeire, h� wn �KtcMJ bene, utiliter^ figctf�nbsp;tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z

j�x IQ. TOVIANI PONTAKl acprudenterddminiftrdre w � fecon�liodcrationefufceptdi. Q^i'^nbsp;quod optimumlui�e natur ce confilium dicimta, cumlinguditt} quduocefnbsp;drticuldmU'Siduplici qudfi UdUo^cntibiM muniuitdc IdbriSjOpinionentU^nbsp;ro ndtune hdncfiiific, (tuis omnino nifi deliruf dixeriti Itdq^ opinio dde(^nbsp;tndgis pertinet, quce[circ ipfi drbitrdmur, ZiT quorum teuere uim nobiinbsp;per�uddetnus�-confilium uer� onwino dd confuhdtionem rcfirendum,dtq;nbsp;ad eos,qui cogitdndo, quccritdndo^ id mdxm� dgunt, ftudentq; qud po'nbsp;tifiimum rdtione(::ruid ddeimfinemperuetiidnt,quemfibiconfequeit'nbsp;dumpropofuerint,resq;Utfudtutiliterperfiiefle^ddminiArent.Q^iti'nbsp;ttidtn de opinionibus ueritds tdntu iudicdt,e:^ quifalfi� quippidm opind/t^nbsp;turMerit cts ubiq; eos ut fiilfos coarguit. At qui ignordnter confiilunt,dti^nbsp;imprudenter,a�iiones nimir�ip�eplcrunq; iUorumignordntidm dtqt^^nbsp;imprudentidm fimul detcgunt,ipfiq; in primis fufeeptorum confUiorWtitnbsp;at^ negotiorum fiucceffus. �ixmus dutetn plerunq;, quonidtn fiepenU'nbsp;mero bonis cofilijs, firtund it obuM,quie in opinionibus hdud �cionbsp;hdbedt dliq�dm, quippe quee aut dduer�dtur, dutfiiuet qs,qu� nobis con�nbsp;lioGS'operdperdgendd propofuimiis,nequdqudm uer�ifs, quccopinit'nbsp;mur. Qjtidtqu�d er ddmus dlijs confilium,er db dlijs cdpimus, opitiio'nbsp;nem uero nemo ddt: cum CT qui dut ddt confilium, dut cdpit, ipfedut fib^�nbsp;aut dlteri confulere dicdtur, nuUo uer� modo opindri.

Vonidm d�tnon folum Udrilt;e,fid qudndoq^ etidtn diuc^ fie,fibi^ inuicemdducrfidntescon�ultdntiu funt/entti^nbsp;tiie, quidfent�tiie interfit confiliu,uidendum relinqui'nbsp;tur.i^dmerbenequiconfiulitMecefJ�cftbeneetidttit^nbsp;3 fentiat,zrre{ld confilia non nifi re�lis ex dnimorUt�nbsp;prefiei�euniurfiententifi. Ctuocircdfententid poftqudm ip[d inanimis�^'nbsp;ditnoftris,ipfiq; offirmdtifiime decreuimus re eam perfequi,quce [enteil'-tiderdt,efficiturtuncpropofitum. Hocipfiimdutempropofitumrdtieni^^nbsp;ac uid dirigendi,d(lionesq; ip�asmoderdndi, pro fufeepto negotio, con�'nbsp;lij proprium e� munus : minime uer� dut opinionis, dut conie�lurdrW^�nbsp;aut fententiieiqudndo conie�ldtio fignd fequitur,er ue�igid qudfi qu^^^�nbsp;ipfidq^rcpentinde�ddmod� dclubricd,opindtioucr� inijs uerfdtur^^'*nbsp;itdquidemf ? habere ipfi nobis perfuafimus: ncc tam dut queerit^autdunbsp;tdtiqudmfibiipfid[fi:ntitur,quodq;opindtur,e:r probdt�llud c�ftddnbsp;er.rdtiocindndofu�entdrcnititur.Atfientcntidquodfuficipiend�^^dd^ .nbsp;�if ;ipiend:em fcqucttdum'ue, dut contrit fiigicndum uideatur iudi�at

'DE PRVDENTIA LIB, ' lib 365 curitdcriudicet,cr[entidtperfuddcrerdtionedtqi ordtioncnititur,quinbsp;'tamfusdelibmtiuarumprtedpuec^cdufarum. Harumitdqi � numero,nbsp;regcndarum d�ionumfcurocbjium nuUafufcipit inter adm'mi�rdndum:nbsp;^uonidm dnimi eafunt tum luMcis ue�igij!fignd,conie�iurdeq;mfeguennbsp;td, dtq^ inter nebuldf obuerfdntis, tum �bi, dut fri�quot;), dut partvm omninonbsp;tcfle quippidtn perfuddentif, dUt nunc hoc gt; nunc tUudfentientd, dem umnbsp;etidtniudiciumfuumf�renlis. Secuiucrocon�lium ncq; conijcientis e�,nbsp;�cq; opindntii, dut[entetttidtn,iudiciumq; dere ipfd �rentis, ucrumnbsp;'ci�ioncsfequenti^,dtqi dd per�ciendum, quod propo�l �w, dc con� itu-tum e��umtnd etidtn contentionc ldbcrdnti5,cotaidentieq; dd �nem nul-lu non, qua po�it, diltgentia, tndii�rid, ez opcrd. Q� id ? lt;jttcd[enten-tidcotnmunisefl phi!ofophdtuium,i^ddmini�rdnt!um rcntptiblicdtn,nbsp;Cr plebeiorum eti'din hominum. ExtdtenimPlatonis,ArifloteIifq;fu4nbsp;Utriu[qiii[dcmderebtK[ententid,uarians^ opinio,CatonisitenicrCte'nbsp;[driSjFdbi�dc Scipionii,mdximorum in rcpuilicauircnum, populanumnbsp;etidnt hominum crgraues,nbsp;nbsp;nbsp;re ipfa comprobdtte uoces ,dida^ Idudd-

ti�ima deplurimis dc diuer�s rebus. A� con�lium in dgendis tdntum uer�dtur rebus,ijfdemq; publice, priudtim'ue ddmimflrdndis,dc re�d ra-done tnoderandis, perducendisq; cxpetitum dd �nem. Et quanqudm di-uer�s rdtionibusqute[ententide�,uerti potc�incot�lium,quodq;eftnbsp;'co�littm,mfententidm:tainen[ententidip[addiudiciumomninolj:eildt,nbsp;Uimq; decernendi,atqueautoritdtem:con�ltum uer� dirigcndas dd ailio-nes duntdxdt, negotiaqi modcrandd,ordme ac rdtione[ua,dtque ad con^nbsp;fulendi�udium in rebus dubijs ac controuer�s, f rqucndiq;, qua� utiliorlt;tnbsp;uidedntur,acrcbusip�smagisq-dcmdgiscon�rre,

Qttidew ego,eruditi�imi uiri,vn pcr�cienda tnente,ctf' ffl tanquam in locuplctanda intelligentid idem iudico u�tnbsp;uenire,qucd in in�ntibus ante qu�mincedere, de ped�*nbsp;-� busfe�rreualeant. Cumenimnecerigere�,neerc�inbsp;queant progredi, propter memlrorum imbeciHitdtemnbsp;ucteneritudinem,nunc maitibus quidem�mul dcpedibushumireptdnt,nbsp;dUt utraq; manufcabeHo inni� pedes fen�m mouent: nunc uero nutricumnbsp;tnanibus fu�entati, acbldnditijs iUe�ii,pd[�is pedetentim protendunt,nbsp;donecrebu�iores �ili�oli idm,ac�neadminiculis,cxtcrnoq; adiumentonbsp;^ambulant: po� uero cx^[dltdnt,etcurrunt,dcinsdo knti inccdut,nwd�nbsp;��indntcrpro^rediuntur,e�qi corft pro arbitrio nunc citus,nunc tardusnbsp;Z X

inceffiM. cddcm ratione mens p�u�ttatim ip�i perfidtur, principio enif^ debiUs,p�urimmnq; imbeciUMnt� qu.im eius cofirmlt;tM fit uis,miincMlt;^nbsp;fuo in robore,qu� in iUntn finfns,obfirttdtiones,MiiniduerfioneSjUlitf^inbsp;congelJ�runtCmde enhn uidetur mens didn.) nititur coieduris,exempli^^nbsp;(tliomtn monitis,in�itutis,iudicijs, poll diu multwmc^ agendo exercitit'nbsp;ta,exercendoplurima,diuerfa^ exporta accogitando^eftigando^cofttnbsp;otentafiecum^ eadem ipfa cum ratione uerfansidimetiensq^^zir in uniutfnbsp;fumer per partes circunfiiedaejficitur.ltaej; cofultandis rebus,peragel^nbsp;negotijs, quee initio inopia laborabat, copia dein affiuensfummd^nbsp;ubertate,robuaaiam,cogitationibiisq^ perfeualidiSiOtq; ufudiutumo ft'nbsp;feolfi.rentibus,eaexploratconfilia,taliaperquiritmedia,cominifcitur�pnbsp;progre�iones,ainditqiinter fi ita ey�componit,eraptat,eradfineit*nbsp;agendo dirigitjtt uoti tandem compotem agentem ipfum efftciat ,ac deettttnbsp;fo reile jjidtioperducatadmetam.^tenim mtelligentiteipfiuser pluref�nbsp;erdiuerfefunt poteftates,uiresqietiammultiplices,illauer6 maxiti^tnbsp;pcculiaris,quie prima quidem fife offert.Nane/^excitata�finfu, compd^'nbsp;fa^i mens,boniq; alicuius cupiditate er jludio indudadlico ad cogit�dunfnbsp;fife uertit,qult;e er logins er diutius peruagata,explorabundaq^ ueflig^lfnbsp;rimatur,er tanquam ad itineris exitum fuififiinans, perquirit aditusnbsp;uias,quibiis er liberius^er certius iterfiu conficiat, perueniatq^ ad fin�ttnbsp;boni cupidiMe ab ip fa fibi oblati. Peruefiigando itaq; progre�im ac pedtnbsp;tentim, uerfandoq; ficum plurima, inuenit pc)ft,qu� antea perquirebdbnbsp;tnaxim� idoneajaccoinodataqiad iter fiiciendwm.inde quod peregrepTO^nbsp;ficifieiTtesferuant,ut interrogent quiobuiam �unt,de itinere,de uiaruf�nbsp;errore, de qualitate profi�iionis, deq; alijs, quiofufieptum ad iter fice^nbsp;intettigunt,ficum ipfaquteoff�runturyconfidcrat, conftrtq; interfi,ctiit'nbsp;iiorumq; er fimulcr fiorfim rationem habct,ratiocinaturq',nbsp;nbsp;nbsp;difii*',

titfingula,er perftgt;ei{ccxaminat,fi{ftgt;enditqi tanqua in truttna,utitur^, incundis publice,priuatimq^ rationis opeac pr^fidijs: qua di{iante,ptlt;^.nbsp;rerum ipfarum qUalitate ac natura, eaf iem er in unum colligit,er codt'.nbsp;(las ficcrnit,erficretas,diflmilasq; quibus modis,qua men/ura,quo �l'nbsp;di�e tradand� fint ac metiendte, qua etiam uia ducend^ fint,delibtlnbsp;rat. Demum refrigerata inuentionis opera, compofitisq; difccptatiff^nbsp;bus,maturataq; confultatione,adhibetfefi in conftlium mens, regida^lnbsp;tionis comprobata, quod iudicis eft proprium , fententiam fuam profi�l^*.nbsp;deqi fingulis er particulatim iudicat,er uniuerfim decernit. Prima'^nbsp;iur inte�igentilt;e munus eft atq; cogitationis, perfcrutatio, er inqtt^r^^��nbsp;erquatexinquifitioneipfaperueftigationeq; manatinuentio.

(ji�demfuntiin quiiui mens ip�, cum primum i fenfu,bonig; �gt;ecie titilliitur,cogita[ufefe � �gitationcq; excrcetfHa,fold quidcm dc�-Udo rdtionis du�uiddmmiculoq;. vltim� quotp pdrtcs dc tura, eiujdenbsp;�o^. mte�ig�ti�fum un�us,utead�ipfd et prima modcretur, er ultimonbsp;*:�m.N5 qu�medidefl dcies,inedius, imperi�^ rdtio exercetfuu.ltdc^nbsp;diilut quid fequendu�t,^d cotr� �giendu^nbsp;nbsp;docet qua uiafit pro^

^diend�,quibut etidm uefligijs inh�rendu,cr ddmunet temporis, per-f�ft�,dccon,quie retitienda infingulisfit menfurd,quis ordoadhibendus ^�todui,er tdnqu� guberndtrixt de ndu�s temonem temp�rant, curfimtnbsp;in portam,quoq} pluribus etiam oculis utdtur,acmdnibus,prudennbsp;^^djfivmitfocidm, eamci;fibiuicdriam fub��uit. Hocq; iBud eft, quodnbsp;^ifiotelesait, Aiwuxp l�jmfidmyprimoruefi�tultimorum�^tcrmi'nbsp;^�riim:nequdquduercgt;rdtioncm,uidclicet[uumintelligcntilt;emunuselfetnbsp;^Xplordremitio,cr inuenirc,ultimoiudicdre7acfententiamfiitonfirre.nbsp;aut rdtionis dc prudentiie,rdtiocinari, dirigereadionesfufeeptatfnbsp;fdsiy inoderari,proprium dc cerium effie officium, neniq; prudentiam honbsp;tninum negotid dirigerefecundum rc�te rationis inflitutae^ monitd,C�'nbsp;tcrlt;� licro uirtutes omneis re�a cum ratione canftituendas,

1 poft agendo, atq; exercendo, adfrugem, e^r [ tanquam fruilum perueniunt. Pitc^ ea quidem femina,nbsp;i quod intritico,lcgum!nibus,dtq^drbufculiscontingittnbsp;' pro foil natura, ccelamp;pofitura: erh^cipfac^oq; pronbsp;forporisconftitutione, humorumq; firmentatione nonraro utuarient,nbsp;'^�uenit, perfepe etiam proinfiitutioneac do�rina.Jneft enim alifs tar-rnbsp;^^4$ quidam adfentiendum,alifs celeritas, acumen alifs, alifs hebetudo:nbsp;^idbipfis�dtim incunabulis malcinfiituti funt,i�iredle ac compofite.nbsp;^taq^ quod decanibus proprie dicitur, nonnulli 4 naturafagacesfunt,nbsp;{dti,qutdam obtorpidi,quemadmodam dlif iucund�tri/ies alif. Qupeirc^nbsp;^ldgaceserfolertcs,erdftuti,cdllidiq;, amp; uafri,er uerfuti,ueteratO'nbsp;��fnatura funt, quam ab infiitutione autufu, quanquam er hinbsp;�b affuetudine ttires maiores accipiuntsutqi urtic� infola pingui er fier'nbsp;^�ratoudlidiorese^ciuntur.Quamobremnecfolertiam,necfdgacitdt�,nbsp;*^ltommusafiutiam,cdtliditdtemq;,qUie ad fraudem d�clinant, pr�dennbsp;^^iffeuolumus,auteiusdncillas,dcfumminifiras : quamuisfifolertta�

366 JO, IO VIANI TONTANI � pfag�citdi,f� cdcritii^ ittd mefitis, ptdrdit�s r�tionef�erint, atciutnbsp;agenda nwdo nten'Uraq; temperatie, prudetiie lt;( pmulatu uidedntitrti^'nbsp;lomodorepeUend�. Solertiaen'miUd netturalis efpcitur dilionvfln^^^'nbsp;getu ddmmiftrd,z^ cdutd. Tdrditdf ipfd in cun�ldtioijem,celeritdf innbsp;turitdtem uertitur,�dgdcitdt 'm prouidentidm,dcbondntilldm esquot; mdxit�^nbsp;pdrdtdmddprd;fentiendtvm,beneq^ coptlendumpromptitudmem.nbsp;-en'mi ut 'm colendisfegetibui expurgdtfol(mi,cr hincad ubertdtemco'*'nbsp;c'mndtdgru,ili'mc hixuriem ccmpe[cit:pc in dirigendU ddionibiit,/n�^nbsp;ptitq; negotijs,ufuf,rdtio, obferudtio^ id pruefiat, ut e^icdndttirdnbsp;uidedntur,ednbsp;nbsp;nbsp;ccmpefcdnt,c^ corrigdnt,c?- compondnt,cr ad

tdtem,p-adtimqi perducdnt.Bfien'imfolcrtid 'mndtd quteddmaisj^nttj'�^ iertes qui dicunturmdfurd ab ipfa pc 'm�ituti funt, ut cum ddminifi r^d^'nbsp;nes dd ippit, dtci; dd rem peruentum pt, perinde fe habednt, gerant^^nbsp;t^ui ipps 'm dPionibta diutiu^ uerfdti uidedtur,cum ccontrario 'mertesn^'nbsp;turd db ipfdmdle m�ituti dppdrcdnt, dc par urn omnino gerendas ddnbsp;apti.Sdgdcitdi uer�,cumcripfd'mndtd quteddm uii ptad prafenticndf�nbsp;id prte�dt,utfdgdces(iui hdbentur, eorum in fufcepti! negotiji, ippsq; **!nbsp;confultdtiontbui dc deliierdndis rebies z^ueloccs ,crcdtd:,�'mdX^nbsp;etidmpromptte pnt dgitdtioties, lt;0� tdnqudm ippdugurenturgt; pnep�^'nbsp;fcere etidm uidedntur. QJiod^ cdtulorum e�,pdul� utdntc dixi��^nbsp;perinde ut iUi ndribia, 'mgenitd ab�cultdte ,pcippc^ pricfmtidnt gt;nbsp;prddicdfttqudpdiu'mentur�turd, qute^'mcdups, dequibiudgiturt^^^nbsp;uenturdpnt. Vnde ijdem ippZ^ cdtipent diiii �nbsp;nbsp;nbsp;db cddem hdc ui

fenponesquteddm mentis prlt;ePagiddi{{dPunt,pr(ePdgidn'(m�G'pti^r^ gio dedu�um uerbum, quo quidcm ipPo,m mdlif prtePertim pr�fnbsp;dif fcriptoresfrcquenti�ime utuntur Comici. At filertid inter agendl*nbsp;uim magis oftcnditpuam, cumpagdcitdf in iudicando dc prtepentiendonbsp;turn dppdredt. Quocirca hoc etidm diffcrt a prudcntid,quodeaipf^P�^�',nbsp;dcntid,uit!equidemin�ttutionemhdbct,e�c^ mi(nuseiuidoecre,p^^_^nbsp;pcre,dirigerc:c^quidpeuPcquendumPtt,peucontrd �giendum, o�cfd^^^nbsp;r,c,perinde dcuel utile quippia duxerit, uel inutile: Cum Pdgdcitdfnbsp;pbtudinetantumcctentaptptdiCrddprendumiudicium,c:radP�? cnbsp;tiendum. Quid dutan ft �agire, unde pagdcitds di�ld,pldn� quidetn 'innbsp;Pgitii. ^� enim probepriiePd�rc,quaPiprcbepriePentire,crqu^P�^�^nbsp;iiatdudicio comprobdre.Quale lUud ouidij Poet^e:

�f nbsp;nbsp;nbsp;Ucc ucro hoc in parte nonc^ Cicero audiendusc�inlt;}d^ �

acute cfi, exi^uofag� attut,^ura Tjuiltafare uoluntj�}'faga' � canes.Jgiturquiant�ptgit,qu�moblatareseft, diciturprlt;efagi' �nbsp;^�^^^efi,fittfr�antefentire.tne�igituri�animifpr(efagatio. Communenbsp;^'^'�en hoc inter fe habent, qu�d utrag; m �s uertitur, qucein confultatio-cadunt�ndigcntq^ conf�io.Ac nthilo minus fagaccs ( nefdam tarnennbsp;H^ontodoyzrhabenturyCT'dicunturprudentesjpermdeut quirerucogninbsp;^igt;ac fcient�� dont operam^uod�ciU J pneceptoribus difcant ,e:rfa-dicunturiCTfcire,dumbene difatnt,dumqute � pr^ceptoribus,nbsp;*^fl�titonbusq; tradtta habent,atqi ex illorum haufta lontibus,re�e iUisnbsp;fiidentur, probeq^ ea reddere. Qupdficpua decet circunjfe�ione, (^ult;enbsp;� natura inCunt�ntuebimur, nimirum inuniemus in natura cjuidemnbsp;ifta�lionibus cum laudcconfenuerint, probatis fcntentijs�i�iis^, quantnbsp;dlor� dcmonftrationibus,qui procul ab adionibus uixcre^ ciuilibusq^ ne-Zotijs,remoti� rcrumufu.iJanq; ut � natura fapiens e� nemo, tametfi etnbsp;Agiteer,er folertes exiftunt quamplurimi:�c nu�us etiam natura ab i^ftnbsp;Pndens,quando is habitus exercitatione com{gt;aratur,rerumc^ humana.'nbsp;*��1 ufu. Qtto fit, ut prudentia laus omnis in fenibus confi�at quamma-�tfwe exercitatis. QHie w indicat intc�igentiam cum atatefimul profinbsp;^cre,hoc efl,diuturnitatc,etS� ufit. Atq; ut intcUigentia ipfa, mensq;,men~nbsp;ipfittsratiocinatio prmcipium e� er caufa a�ionum quarumeunqjnbsp;^o�rarum,�c etiam finis eadem cfi,atq; comprobatio. Ctu^eq^fruiluuminbsp;^arboribits eft maturitas, cd in fenibus quamexercitatifiimis prudentidnbsp;^fiyagendiq; abfoluta maximeq- �jc�ata perfi�io. Ndw pueritiie�ores

fcnumdtqiexperientiumhommu eft propria. Optimum itai^inp^^ atq; adolelcentibiti ftturlt;� pr�den tiiO ftgnivm,ftfeniim ipfi ueftigijsnbsp;reant, conftlijsq; innitanlur, atq; in iUorum admonitionibns conquieft^-Prudentiam cum bonitate coniunila e�e. Cap. XXII.

Vcmadnwdum autem femina iUa naturalia, de quibi}^ 3 iamdiximuitddfiuiluacftugcmufti exerdtatiottc^nbsp;perueniunt noftra,contraqi natura inuita incaftu/ti '�f'nbsp;ti}nur,uaniqi oinnino conatus funt hominum:ftc abj'^^nbsp;-------,, probitate,acbonitatenulla eftadprudentiam rasq^ uirtutes proft{lio.'t^amfiuirtutcshabituifunt,autfecundunbsp;rattonem,aut non abfq; iUa,prauitdtiq; ac malignitati infttum eft delob^^nbsp;rcdo,dtq;inobliquum ftuaptenatura ftrri ac defle{lere,uirprautifgt;^^nbsp;tnali ftudiofu^ uirtutem aftequinullo modo pote ft,cuius rcilus eft on�^'nbsp;no curfus,isqi rcda cum ratione dirigendus. Itaqj ut quas � moribusnbsp;minamus uirtutes,eie exiftereabfq^ natura beneftcio ac uiribus nequfi^�nbsp;(licet enim uis illa�natura inftta, uirtus minimefitmoralis, tamefuf^^..nbsp;exiftere uirtus ncquit )fic neq^ uirtutes abfq; prudentia, qua refia qi^^nbsp;ratioeft,nontanKnut unaquac^uirtusreila fttratio,�cdquodip(ar'^nbsp;rcila rationis^e nequeant beneficia munere. Quo fit,ut uirtusnbsp;fineprud�tiafit,ipfaqiprudctiaabftq^probitate,integritate,bonital^'^\gt;.nbsp;lo modo effepo�it,nec prudes aliquis,nifi maxime integcr,ac bonus.nbsp;igitur ey prudenti�mi quitj; maxime boni,nbsp;nbsp;nbsp;uirtutes ipfa tnorolci^

�a�prud�tia tanq duce dirc�a:quippe qua cf lumen cateris praft^'^^� cr ui� pramoflret, qua fit proficiftendu. Secus enim quad cacis idemnbsp;finget, ut uehcm�tifiime c^nd�tibus pedibus � uefligio lab�tur,cot^nbsp;tiamer belua indedi�la fimt fera, quod abfq^ lum'mc, id eft, finenbsp;gentia firantur Cf mente. Et pwer� propterca prudentes eff� neqi^^�^quot;�*.nbsp;qu�dufum rationis,ac mentis inea atateMtomninonuUum habeaui�^.;^nbsp;perquam exiguu.Erunt igitur uiriprudcntes,ifdem er boni.Erit^inbsp;numnof�rarum dirc�rix prudentia, creummoralesuirtutes fiu^^^i^nbsp;egentes,ipfauer�rationisegctduntaxat unius. Oeniq^ quamui^tiUf fnbsp;ipfa uirtus no fit,uirtutes tarnen moralesabfij; ea effe minime P^'�^^y/ntnbsp;^aaut ratio ex co diila.,quod cum uirtus bonti fit,e:r quod adipi�'^^^^gnbsp;fuftipimusjbonumqucqieft�ducamus, necefte eft ut bene ctiarfnbsp;ad i�um contendamus. Beneautem agere, bonieft uiri. Re�aJ^��vnbsp;inde agnominata,qu�d ut uirtute digna ( uirtus enim pracipu unbsp;. ioiMmefl)utuiroetiamb�no (quisenimnifibonusuirucram

tfW contendit? ^reHo ad iUam nos deducit itinere,nec tn dextrtwt �Ut�ni firum d�clinantes latus, defle�ere ad uitia patitur, quod iter mali uticjuenbsp;^infequuntur. Atq; in ip[o quoq; mali,ac uitiorum genere peruerfi hominbsp;^s ratione etia uti folent ut, �tres, pr�dones,�carij.Verum h�c ipfa ra-tio prauitate in��a efi,turpibusq; ac �cinoro�s faedaturmini�erijs.Cunbsp;^tem uirtus circa honefta uerfetur,z^ iu�a,lt;�ilt;e quidem agere bonijan^nbsp;tum e� uiri, ipf iW reilte rationis nomen iuflartt/m, hone�arS nosnbsp;lt;tdmonetailionMn,e�iciturq;,utreaaratio,e:^bonumuirum, CT iu�asnbsp;dtq^ hone�as prtefe f^at a�iones, ej ad medtu tpfum nos dirigat :�quonbsp;quidefle{lat,inobliquumrapiatur,adturpia^atq;�agitiofaibionmodonbsp;intern prudentia uirtutes ipfas, laudabileis^ hominivm a�iones condit�nbsp;er tanquam concinnat, fed qu� maxima cius commendatio e�, id pr�'nbsp;flat atq; ef�cit, ut qui cum ip� prudentes per feut�nt,natura r�pugnante a�fequinequeant, prudentes tamenhabeantur ex co quod fapientiumnbsp;ac prudentium uirorum con�lijs obtemp�rant, in illorum^ admonitio-nibusconquiefeunt,

Vdouicum S�rtiam,quipubefccntcmprmo,dein adolefcentem iam �tatem loannis Galeatij �a-tris�lij, Mediolanen�s duels procurationeha�enbsp;nus,acpatrocinio tutatuse�fuo, uenenoi�um�nbsp;medio fufluUlfe dues, aduena, peregrini pa�im,nbsp;atq; impune omnes pradicantmeq^ e� qui hominis impietatem tantam non quouis edam maledi-

eenti�gencre, indignanterq; nbsp;nbsp;infe�etur, er damnet,�c'mus uidelicet

mauditum,miferabile, e^rChri�ianopoti�imttminhom'me abominan-dum, atque eo qu!dempr�cipuc in homiite, qui habenas moderationis to-tittsfuis ipfehaberetin manibus,cun�aq; in cius unius pote�ateacuolun t�te collocata conquiefccrent. Jpfeq;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primis adolefcens in patrui nu

tum perinde acparentis e�et intentus, ignoraretq^ omnino ab i�ius uo-luntate defle�ere ac con�lijs, nec ab in�itutis eins �nderet ullo modo re-^^dere.Hicpatcr,hicre�or, hicreiomnis, principatusq; uniucr� tempe-futor erat otq; admini�rator, idem pro uoluntate, fuaq^ � fententia cutt-�a moder(dgt;atur, Tantit nos�cinus o uiri optimh fcelitsq; tantopere de-Alt;t

370 IO. lOVIANI PONTAN� teftcindum inuiti hocin conicjjunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ref�rremm, ne dut Frdncifd

pdtriscldri�imiuiri,duciiq;�iirti�imimemoridni Idbehdc inficeremU^gt; dut Hyppolit^efoyorts'.cuitK nommi cr propter uirtutum eim c�l�brit�'nbsp;propter Alphon� mdtr�monium, nihil e� quod non ipfi debcre�nbsp;tedmur. Sed �rd,por tiens, pldtelt;e, circuliqj infimorii cuiufgenerii bo'nbsp;minum,ne�ndi crm�nis dccu�dtionibus(quid deeu�dtionibus dicdmi)nbsp;precdtionibusetidm mdxim�dtrii plend undie^ circum con�ondnt .F-gonbsp;ttero Tri�dne,dcFrdnci�ce perditi�imum hoc, tndximeq; �celerdtim I�*nbsp;douiciconfiliumnontdindccu�o,dete�orq;,qudmteterrimdmnji�eroriKtnbsp;probitdtcm,crqu0frcmustdndem ipfum dliqudndo prorupturumfit}nbsp;quo'ue impulfuru �umme impuru pdtruii, onmiq; � pdrte contdmindtn^nbsp;homm�iOnimomecum uoluo,fitturc(mqi dus doleo coditioitem dc forteittfnbsp;ut tndximemi�erdbilem. Acprlt;efentiumquidemtndloriim, qUieq^ment^nbsp;ip�ecireuni�e�o, er tdne^dm duguror �turorum, qudmndm dlium redfnbsp;cjj� cdufdm, qudtn dtnbitionentfm�licem inqudin dmbitionein, zr prindnbsp;pdtiK cupiditdtem ddeo infrenem, ZTquot; perditdini Cumpr^fertim i�e ip�nbsp;prmcipdtus,in ntdnu Ludouici ipfiusperinde ut anted,ficef�et de cteteronbsp;permanfurus, in ittiusq; conquieturns confilijs de temperdtionibiis,� rd'nbsp;tioni quidemobtemperdre, qudtn rapi db libidine tnaluil�et. A redo igi'nbsp;tur curfu diflrddiis impulfusq; dd extremd Usdouieus, dtq^ dbruptd,qu^nbsp;tandem impetus ip(epr�dpitaturus�t ilium, eius ip�us^ ut m�s quidetitnbsp;pr^fdgit meayho�es uel breiii quidem�unt ri�uri, Italia cert� uniuer�d itt'nbsp;re e� admodum doliturd.Qiiid enim uiolentum,quod non idem cito ruiMnbsp;rumiCumrationis proprium �t, donee ad redumredeat, nunquam colt'nbsp;quie�cere: quando zy equi abruptis �cnic tandiu difcurfant,rapiuntur^nbsp;licentid,z:r impetu,donee cdpti,copre�iq; � mag�ris, capiflro 'mnodeit'nbsp;turdd palum�Uigenturqs pr^�epijs.Cum aut ambitionis ip�us,omnistljnbsp;inordmdtieuoluntatiscorredrix�tactemperdtrixprudentid,Ludouieinbsp;hoc immane magis quam ne�rium�dum eo uehementius nos hortatiir�nbsp;deprudentidutpro�equdmur. quot;t^amquo�celusip�wme�dtrocius, dete�dnbsp;biliusqs,eo libentius aded praicipiendd nos infiituimus, qult;e rationem eoifnbsp;tinednt,dc �rmulam uoluntatum moderandarum. Peccatum en'm oittn^nbsp;aut d negledd, aut contempla, def�edaq;, autignoratd abratione profi'nbsp;ci�citur,dtqs d uolutate malepror�us,impudcnterqs temperdtd:Cumpi'�^nbsp;fertim �xleris magnitudine,�di^ atrocitate commotos uos ipfos inteHt�nbsp;gam,atq; adaudiendumetiamauidiores�dos. Itaq; quaattentione^^^^'nbsp;reparatieflis dicentcm,ijfdem �atis utip�e �ciatnjnondi�imili�''^^^nbsp;Kiftctttionceoiidborjddidqidccindusd�i�Q.

Vieigiturprudentiafit, quodq; eius officium, ^ui item ' prudentes er quales,qult;eff; etiutn re�a ratio,ium uidenbsp;tis. Reft at ctutem quarendum, unane tantivm, ac fim-plex prudentiafit, an plures for taffe eius ffecies.Cutnnbsp;autem res ipfte in quibus prudentia feftexcrcct, alilt;enbsp;fint publicie,aliie priuatie, utilitates ipfte,cotmncdaq; quorum curamge-^it prudentia, hone eandem fiequentur diuifionem. Itaq^ prudenteis dicebus alios,qu�d rem quidem fuam utiliter aeprudenter tueantur, compennbsp;^^^ffsfuis bene confidant rerhiec quidem prudentite ffecies �domus cu-fa,domefticanominabitur,reiqi�f�miliarisftudio.Aliosuercgt;,qu�drcmnbsp;publicam,ciuiliaqi procurent negotia,fummaetiameuminduftria,eom'nbsp;munis�}i boni cura habcant, ciui�is prudentite titulo exornabiwus:qult;e eunbsp;gt;��t,qu�d ciuitatis uniuerfie comoditatibus ac bonis intentanbsp;nbsp;nbsp;, ciuilis non

imm�rit� uocabitur.ver�me^temporibusfuis Cato Porcrus,er complu tes alif in utroi^ prudentiicgenere claruerunt, ut er optimi ijdem fienatonbsp;res,er patres familiar ivm fint habiti, � prudentia uidelicet rerum publicenbsp;priuatim^ adminiftrandarum. Nee nero abhacciuilisprudentiie laudc,nbsp;bellorum adminiftratores,ducesq^ exercituu excludendi uidentur: quamnbsp;fimilitarem appellaucrimus, uerendum eft, nefito etiam titulo deftaudc'nbsp;musclafiiumprtefidos,ducesq^maritimt beUi.Verum utunadomefticanbsp;ffl prudcntia,etfi non una eftfimiliaris rei procuratio,fic unam etiam effenbsp;ttolwmus ciuilem prudentiam, licet ea cura fit er ipfa multiplex, ac latiusnbsp;Uagetur. C�uodqi inuentietiamfunt,quiuitamipfam,cogitationesq� fuasnbsp;omneis in inftituendis ciuitatibus,populisq; gubernandis er contulerint,nbsp;(:rcofumpferint,fiimmacumpatritecharitate,ciu!umq;uniuerfbru:qua-Its Solon, Lycurgus, Pompilius:hiq; � ftatuendis Iegibus,lcgumfimtlatO'nbsp;appellati: alij etia qui legum ipfar�,iuriumqi municipalitm maximenbsp;fiterintftudiofi, ftimmamq; earum cognitionem ac peritia habuerint,un'nbsp;de � maioribus noftris,tu/m iuris periti,twn prudentes fuut di�i: hinc c^~nbsp;citur ut tertium quodda prudcntiiC genus adiungend� fit, eaq; prudentianbsp;'^�^liiuocanda.CuiufinodifiiiffetraditueftSc�Uolam,Vlpianu,Pau'um,nbsp;quorum etiam fimiles in bene conflitutis urbibus ac populis,fingulis fecunbsp;lis er finguli repcriuntur,er plures, quos hodie peruulgate quid� fapiennbsp;tesuqcant,er quorum reffonfd ac fententias, fapienttum effe dicant,nbsp;^rit igitur triplex omnino prudentite genus. 1� forww! autem qucq;,quinbsp;^lu}Ttcrintgenere,idem erit omniu officiu, ut bonifint uiri;Ut honefta ft-aciufta,utrei}arationeduce�^priuatas,etpublieas adminiftr�t

rcs,iic p�blic�,pnuiitinicii Militer de iene confuldnt. Ni� inemhrdtim uel' le de toto ipfo corpore difjcrere, nelt;^ iduos�me exi�tts ,crldboriief'^nbsp;fet prorfM itifiniti: cum prtefertim de�ngulK etidnt uirtMibuf dicend�.tnbsp;effet,quArtvm omnium prudentid dux eft dc mdgi�m. �^uocircd his eX'nbsp;plicdtis,dddlid,qU(e di�lionii hodiernceitidenturproprid, trdnfcdmtif-'Deconflderdtione, Cdp. IL

g Aecigitur ipfdqu�pnt,e:xqudlid,idmuidetis.ilinc(ic r� qute tdnquam ndminiffrie prudentidm ffqudntM/nbsp;quteq^ uirtMes pnt eins comit�s ,ffgillatim explicdbe-QUO firmd ipfd,perffedis qudfi corporis totius rneXi'nbsp;________________bris ac partibits cofpedior appareat, �ieciesq; eins C(f nentibus magis pt expoptdAtaqi mentis hommum propria cum pt cogl'nbsp;tdtio, qua � repepenumero Cicero cogitdtionem mentem ippim dppeHdbnbsp;. primd quidem prudentieuis,nbsp;nbsp;nbsp;qu�ddm qudp comes ojfertur Conpdii'

ratio, qu� a pr�fianti�imd Milt;^ re,hoc efl,'apderum contcmplatione men duxit,trdlatum inde ad res item alias, adionesq; ad ip fas hominuii^nbsp;, contemplandas.Efl antem conpderatio pcrpjlens qu�dam animi penp^'nbsp;dpiduaq; cogitdtio rebus in ijsiquas mensipfa pbiperpendendas atq^nbsp;maduertendas propofuit. Nrffw cw�pntapdendo,hoc eft, perflando,tdnbsp;flelle � pando, didapdera,ut Kiartianus probati�imus aMor tradit, coi^nbsp;pderatio ip�a CJquot; d�tdudm, cr pappentem prjffe/rrt er i nomine

, tter�m loca,tempord,per�onas,�rtunam,ca�us,repentina etiam queqi^f perpendens,nibil incogitatum relinqucns,aM inanimaduerfum,qu�dnbsp;re effe ducatmutto etiam modo commiffura,ut dicendiempt,quod incon�nbsp;deratorum e� hommwn,non putaueram'.quo uitio qui laborant, mer��nbsp;inconpderati dicuntur.Pr�fldnt igiturhuiu�modi officiu, implentqinbsp;dentiee munus hoc pr��dnti�imi duces,ddminiftrdtoresqi be�orufln,qil^nbsp;nec in ducendo exercitu,nec in mouendis,dut ponendis cd�ris,ijsqi

. erpff�muniendis,necinexplorandishoflium itincribusautconplijp^ nec in eligendis locis dctemporibus,dd resgeredas, in dirigenda'ue aciti

^oriundi.Quiigiturdgendisdtqiddmini�rdndis rebus con�derdtio-Hl)iq;iatq;,ut par eft�uam c(dhibefjt,hiiunt,quoi confidcratos no mo ^0 iure[uo dicimus,ucru,metidm admirtonur, quofij^ Libi, errurc^dccipinbsp;t�j]euixu�om�doexiflimetnw.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Kojjgt;icicnti� munus iquic alio dc mdxim� notoe�nos \tn'mcprouidentid,indducr�s,pro�erisqilt;iequcucrfdrnbsp;tur rebus, comodisetidm diq^incommodis pro�e�d�nbsp;dis,i�^ etidmprouid�dis. Atq; utduertendis ddmnis,nbsp;--�cetidm inuitdndis compendijs. i^ofolumenimdiucrnbsp;l^�mids res dcuti�imedt�gt;icit,uerumetidm O' confulit,o� con�lio ddditnbsp;^Peram. ciute dutem �t eins operdiO� quac uiSidgricukurte �udium cumnbsp;l^bnis decldrdre nobis potefl. Prudens enim dc probdtus dgricold, iddonbsp;�cmine,fildfu�)endit pdxiUis qua� irrctiens �itd,quo auicutds degt;nbsp;terrent d pa�u.l^dm O'duium noxidmuim anteuidet, o quibusedin drnbsp;tibus propcUdt,con��im prouidet.ldem pecudes quodrcedtdpdupcrie,nbsp;�pem fdtis mtendit, quod nomen 'n fdpiendo, hoc e�, prouidendo dedu.'nbsp;dum e�, qu�d fepire dgros o' nineds�t ddtum fdpientiee reiru�ien:�u~nbsp;dio�s.Qjtoq; imbres db obducendii Idcunis prohibent, ��ds ducit, dt^nbsp;^gt;ni�'arid,nuncmdnu,n�cra�ris nocuds eue�itherbds: nihil deniq; quodnbsp;�ocerc po�it,non dntecernit, nihil omittit quod coUdturunt dliqud rdtiornbsp;t^e intelligdt. itdq; uirtutis huttes munus e� dc ldus,cum proj^iciendo dnrnbsp;t�dggrediendnmrem, tum remedid ddhibcndo ,ncdut con�lio uUd fibi �nbsp;pdrtede�t,dut operd.Atq; hi quidemfunt, quosdppetldre prouidosfole.-'^lus dc pro�iicientes.Tdntd dutem prouidcntiie ddmirdtio e�, o' quieddnbsp;mdie�ds,ut non regibits modo, populorumq^ reiloribus dttribuen-iudicetur, uer�m Di/s quoq^ immortdlibus.Dtifert dutem d con�derdnbsp;^^ne,qu�d iUd 'm dnimi pendendis poti�imum rebus uerfdtur, hmc prouinbsp;A5 potiUi O' con�lio,dc re iuudndis. Ad h�c ittius peculidrior e� pernbsp;��onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;excogitdtio,huius proui�o O' operd.

Mninopo�clc�ionem einte quim remipfdmdggrcdi' mur,prorci fufcipiend�mdtcrid dc ndturd,�cicndusnbsp;e� con��im dppdrdtus: cum�t turpi�imum,impdrd'nbsp;tum decedere dd dgendum. Q�o � uitio decldrdturdg-gredientem ipfum dut nutldm,dut perexigunm dntc cti-Ael �

fam,cogitdtioncm^ ddhibuijJe.Cum^; e[c�io,fufceptd^i f�turii de reiiti �t lt;id�io,nihil ilium out de �ituro cogitaffe^aut dencceffariji, atil; oppornbsp;tunisf�iffe altquo modo folicitum.Pcr'mde igitur,ut qui dorn'm tedi�c^^nbsp;dam decreuit, cdlcem,c(cmentti, mater iamqi aliam prim qudm�tndanK^nbsp;ta i^ciat/ibi apparat : fie prudens ele�or paratuf accedet ad agendu-enim non dedecoroftm tnod�,uerumetiam periculofum,imparat� o/fiH'nbsp;di,nihilq;dnt�pnemeditatum. Qualisuer�fiiturmcfjcdebeatappdt^'nbsp;tm fufceptinegotij,natura eim,ratioqi monftrabit.Rcfirt Cicero Galbitnbsp;Oratorem cofiuelJeprim,qu�m ad agenda proficificeretur caufam, �oVnbsp;eum in cubiculo multa, diu^ agitare fblitum. Ndm quantopere pardtf'^nbsp;Cicero ipfe ad dicendum accefifirit, q multa etiam meditatm ,fcripta eti^nbsp;tnamfiflo docent.in expedition� profi�lurharma,tcla,machinas^ontt^'nbsp;turn, cateraq; idgenmomniafummafibidiligentiacomparant.Ca^tcr^nbsp;nomen ipfium uirtutis huim atq; habitm, parum adhuc quad memineriquot;*nbsp;proditii efl,ni uoluerimm nouitio quafi nomine uocare ApparationctHgt;�^nbsp;apparatm fit rerwm,apparatio animi : qua qui ernatifunt, parati : qui^^nbsp;dcftitutidmparati� reruuoc�turficriptoribm.C^uid fimeditationemnbsp;cauerimm i Sed tarnen dijferrealiquantu inter fie uidcntur,qu�d med�^,nbsp;tio prim ad agend� inftruit, altera ucr� apparat necefiaria .Kaquinbsp;q ad certamen acccdit^exercct fefc in armis, inftruit^ ad pugn�,K tnt^'^nbsp;ri dicitur:at qui arma^cla, equos comparat^pparatufiicere. Vtraq; ��nbsp;neee�dria eft prudcnthutraq^ plurimufecum aff�rtadiMnenti ad rcsf^^nbsp;denter adminiftrandas.Poteft tarnen non paucis innegotijs u�m, excf^.^nbsp;tatio,habitm ipfe deniq;,nu�a prim apparatione,aut meditatione adbi^nbsp;tafiatisfteere. Extcmporalitof ficdipjdomnicftlludioftigicnda, quiPCinbsp;qult;� ex turbare ingeniu, exftuporcafferre, acrebus ipfis conftfioti^nbsp;falita. Nibt! enim tantopere aut exercitu deterret, out imperatore iprnbsp;conf�ndit, q ad repentin� atq; improuifiim hoftium aggreftum,igt;np^^'.nbsp;turn ojfendi. tiuim autem ipfim uirtutis qui� fint partes acinuneragt;lt;^^^nbsp;� rerumquidem, negotiorumep; aggreftiones, ipfie ftr�ftfeoftendunt-

Tranq^uer� exconfiderationemex prouidcntii^''^�^ mitatur uirtm ctia illa^qua � perfticiendi aatmi^^^nbsp;cata eft perfticacitas: et qui ca fiunt pricditi, P^�'��'��ng,nbsp;di�ii. Cuius principia quidcm cum fint in natuf�^ ��nbsp;r;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cata ( ingenij enimfiue dotes,fiuc dana, naturd db ipl

fdrditatem, qua tdmen udcKd �t pigritid. Ed^ fuo nomine efi cunfldtio, U ^ud Ut exce�ui�e iudicdtui efinbsp;nbsp;nbsp;Edbiuific in iUd luHui Ctefdr, quem

P�fled rerumgefidr�imdgnitudo inter diuos retulit.Sunt etidm^qui occd' fionem ipfdm tnter dgendum Gf exfi)e�ent,Gf obferuent,neq; pumtiunhnbsp;�^tdicunt,temporis eldbi pdtidntur,quinetidm occdfiones ipfdi jummo finnbsp;^^Odtq-arteprouocdnt. Cuiufinodidgnofiitur f�ifi�Annibal, qui mteti-^^�idfingulci,neminimdf quidemoccdfionesfrufird Idbipdfius efi un-qudm. Atq- Kl: pj-icycs iV(,tu celerdtorcs dicuntur tit fifiindtores^GT habt'nbsp;tuiipfetum celeritds^tum fifiindtioeft�uo nomine: pofieriorcs dutemnbsp;^Hnildtores, ziz habitus ipfccun�dtio : fie hi non impropric intem i uocanbsp;pofiunt,necminus firtdjje impigri. Q�dmuis ncutrd dppellatiorcntnbsp;�?��! meo iudicio�dtis impledt, ne fi obferudtores quidem uocduerimus:,nbsp;�d�itus dutem omnino efi ignominis,cdrct'quc uocdbulo. Obferudbdtnbsp;^nibdl mores ConfulumR.omdnoruin, qudlitdtes itinerum dc tempo--

ro. lOV�ANI � PONTAN� rwMjWW� feu inop�m/eu copititn, regiones, �tum,locii, Q~ tant^n^nbsp;f^cculu con�itutits,motiK �ngulos pro/pe�iabut, nonunquam etidinnbsp;iiocdbdhut qui fdxo cdnes,Mt coiwnotis irritdntfldge�is. Contrd,Vdii^^^,nbsp;fedendo dccun^dndo omnemiUiconferendiemdnusopportunitdtenti^nbsp;mebdtjiudicdbdt enim durdndo dc terendo tempus ,�ujirddos dolos eiH^nbsp;atq; drtes.Ciefdruero non modo tempori, occd�onibtisq; non deerdt,^nbsp;GT tempus,zroccd�ones ipfdsingenio�mukoperdqs�bi pne�rueb^'nbsp;ut non tdm no dec�etipfe tempori, qudm tempus �bi dccomoddret,u�*^nbsp;fud potius iurddc pote�dtem trdduceret. Qud diligentid non. modo cf'nbsp;portunitdtes�bipdricbdt,fedCquodmdiuseil)dduerfdrijsetco�lidp^^nbsp;ripiebdtiZ^ f�cultdtcs.Tuit no minus ddomnid intentas Scipio, idemnbsp;porunt obfcrudtor,prieoccupdtorq; occd�onum,dc prtereptor,ubiq;nbsp;tus,ubiqi per�gt;icdx. Quitdmen neq^cunildtordicipofit, ncq^ prd-pi^nbsp;perus,nunqudm uero non pardtus ipfe,dc�ue dd duertendum,�ue dd fr'nbsp;gdndum ho�em in�ruHus fobrius. Qui igitur,zx qudles�nt intef^�.nbsp;fmpigriq^,qui itemcondldtores,rurfus quiceleresiaq^ ��indntes,idtii^nbsp;�etis. Qii� rc� igitur,d{lionesqi,uirtutes hds con�itudnt, eorum denbsp;bus diximus ducum,mores,drtes,ge�d uobis indicdredpertiiis, qudtHi*�'nbsp;Id tned defcriptio poterunt.Obferudtio pro�� in omni non folivmnbsp;drtiumq;,uerumetidmdifciplindrMngenere optimd e�nuncmdgi�f^�nbsp;hunc con�lidrid dtq; ddmonitrix, terra, mariq^, mdioribas, minorib�^rnbsp;gerendis rebus. Ed enim peritidm comitdtur dtq; experientidm, dgexd^nbsp;enim dtq^ obferudndo periti euddimus dtq; cxperti. Admini�randifnbsp;tem negotijs,dc gerendis rebus perficitur ingeniu,hone�dtur uis iUdnbsp;iitus nobis inditd,cldrefcitdnimiuigordtqfdiuinitds, mensq; �muUfr.nbsp;qud er contemplando c�litwmdcndtur� res,e:^ exceUenter,juprdll; ��fjnbsp;nionem dgendo hominum,dijs ipfis cognitione, o�teijsq; �miles peri^nbsp;ti iudicati funt er habiti. Verum de peritis,ijsq; qui ab dntiquis exp^�^nbsp;tesdiilifunt,haudmultop��uberius: Qudndoerd{liua,ej'ciui}i^fr'nbsp;pientid �re omnis ufudbipfo exifiit dtq; ab experientia.

] is acc�dant qui proprio nomme cauti dicuntur,^^'^^ ! duplex habendd e� ratio.Eoru/m und, quitantu^ �nbsp;dent,ne a reilo delabantur, ip� de uid dtgye�inbsp;altera, qui id mdximc curant, ab abjs ne dedP^^fnbsp;Vtrunq;dutemprudcntis e^ proprium.

DE PRVDENTIA LIB� IIII� 5^7* fSquot;aaup�Ur,cr deJj/icitur.Cautorivm e�igiturjton �4bi,non errare,nonnbsp;dcdpi,nonhctbmfruflrd, noUecontemnhnuUomodorideri.�t�q^mO�nbsp;tnnem uiUp^artem necejjarid eft cciuendi r4tio,�r iwefuotib omnibusnbsp;btndatur. dux res efjidi, uti apud maiorcs noflros dolus duplex haberenbsp;fur:cr bonus,quifrdudcm, malasq; artes repe�eref.cr malus, perquentnbsp;�d iniqua captioldqi,qui peruerfo funt Ingenio,hnpclleretur. Priorq- Olenbsp;prudent�e comes eft, fequiturqiiu�itiam'.poflerior hicfraudis fateHes,nbsp;tnalarwm^ inter dues ac percgrinos artium, 'm emendisq; atq; uenden- -dis,mutandisitem atq^adm'miftrandis rebus turn flaforturpis, turn aunbsp;tcrneflrius.ltaqi huiufmodi artibus 'mflrudi,utfubdoli,fl,Uacesq;,genc�nbsp;rihominum maxime habentur incomnwdi,quippe qui adfuas tantuntnbsp;^tihtatesomnia r�f�rant,necfummafine 'mprobitate etc turpitud'me.

Voniamautem paulo ante temporis mentionemfleimus, neq; res ipj� modo, uerumetiam tempora maximam f�'nbsp;cimt uarietatem affvrre folent : hac � commutatione efii^nbsp;dtur,ut nonnunquam 'm medifladionibus,fufceptisq^ ifinbsp;negotijs nud:anda fit adm'mi�randi ratio. Cuius ipfius

proprium quidem eft, tmtare pro tempore prepofitum, aliam^ ingredi femitam, aediuerfivm omn'moitermfiftere, zr aliudatq; aliud agendi,adnbsp;tn'miftrandiq^ genus fequi,quod uel t�poris, uel rei ipfiuS naturaftc ftrat,nbsp;autquod mutatietiam finti�orumanimi,quibus cum anteanegotiu ad-m'miftrabamus gt; uel iUi ipfi fintalij, qui parte ex altera negotium denuonbsp;fufeeperunt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^ftadomnemfefeagendirationemtum

fledere,turn mutarejiouamq; pro rebus, lods,temporibus,proqi ijs qui' bus cum agendum eft perfona induere. Que w nosfiue habitum,ftue uft'nbsp;fWtw nonfatis proft d� ufitate,ftirte twn tarnen impropriemmimeqi 'm'nbsp;decenter appellabimus uerfatilitatem, cr eiufim)dihd)itu mdutos uerfti'nbsp;^^es.Quamadremplurimumetiamconftrtnaturacuiufq; atqftngeniit.nbsp;Vlyift^^ddiuerfas ft ft facile accommodabat perftnas. At Cato nunnbsp;qiiam �fua iUa difteftilftt,ftucritati,atq; coftanti� ubiq^ addidus, perpC'nbsp;tuoq^ cuidam adm'miftrandis ribus,ftrendisqiftntentijstcnori. oportetnbsp;�gitur quern prudentem effe uolumus, quoties res ac cafus ipf : tulerit,finenbsp;^uitatefineq- dolo malo,mutarecum agendi rationem/aliq; cum petfti'nbsp;ac modeftia,ut nec leuitatis detfufticionan altquam, nec omninonbsp;ftaudis. E� euiffi prudcntis,ac maxime probati ciuis,ab omni 'tmprobitanbsp;ac uitiffuftgt;icione longius recedere. Vtere me,'mquit apud Plaut urn *nbsp;Bb

�, ueifutu�ut amp; nequiiin iUc, pro roM figulari. At^ui prudenti�ifi^^ ^uifip pro re (tc tempore uer�ttilis eli,Ht dixi,non tarnen ut id) iufto de�f'nbsp;Hat atlt;j; honefli femita. Ac mihi quidem uidetur cautui, atc^ exercitattgt;^nbsp;rerivmadminiflriUoridprie^iturui, quodoptimusqui�q; at^artifieio^nbsp;p�imuiPoetatguiadquamcungi diuertitmateri�, �ue�eueramctrnbsp;dem�ue iocofam atlt;p humilem�ue triftem ac lamentidgt;ilem,fiue iucuit' ' 'nbsp;damac �ll:iuam,mutatis tum nmnerii,tumuocihusad iUamfefe in�ittdt'nbsp;er cum uhi^ dicendi genus mutete �bi^ue tarnen idemipfe e�.nbsp;necadecorodifceditmateriieip�iis,neq;perfon�ohliuifcitur,quantfulgt;'nbsp;inde�^cipit.�igularisuer�i�arotaficuerfMdaefl,utartificiferuiat)ni^nbsp;fortuito quidem,fed cum ratione,confilio^,atqi etiaex arte.Hunc ipfuitfnbsp;�ero habitum diuturnior u�ui,rerumq; plurimarum adminifiratio,l�n^^nbsp;ex adionum continuationeper gradus quafi quofdam adducit.

DeVerfutia. Cap. X.

Zrfatilitati quoc^ huic a�inis e� ac maxime cognati Ver�uUaimde di^, quod plurimafecu ip�a uerfet : netnbsp;idem fentiat animo, quod uerbis aut utdtu innuat, quii*nbsp;er ctelat, er infirm�t�ntentiam,er interpretatur fninbsp;di�la, uariatq; propofitu: nec tarn non co�at fibi qu'ai^

dcleiiatur �aude ac captionibm, unde etiam uerfipe�es diHi. Q�lt;e igi' turuer�utorum�ntartes,mores,ingenia,Comici docent�erui,qui^ mit'nbsp;catares mducuntur in comoedijs. Atq; hi�c quidemnatur^e pritiiiim fiigt;^'nbsp;applicatio�ue procliuitas�abilitas e� ingenij qu�dam,qult;e exufu p�fi'nbsp;exercitationeqihabitumcon�ituit:plerunq;autemproclinat,ucrgitcpi^*nbsp;dolivm,�audem,calumni�. �tac^ uerfutorum hominum uerbafunt dt^i^-nuUo^ modofimplicia, promi�a parum fidelia, �cata per�ona ,folerti^nbsp;malitiofa,fermo ancepr, captiofy oratio, confiliahaudquaquam reHa^ �'nbsp;li(eadmomtionei,dcmuminm�dias,deceptionem,i�ufiones^ omnntt^'nbsp;�eHant, quibu�um parum utiq^ tutlt;e funt confuetudinea atq; commet,nbsp;tia. No� fol�m autem hoc differt uerfutus ab eo, quem uerfatilemnbsp;uo�umuf,quod �Uax,dotofusjfeterator,maliti�omnisarti�x, fed qnod'nbsp;uerfatilis tantu�udet, curatq;,ut norit, inteUigat,fciataifu eti� ipfnbsp;probet,quid in quaq^ rei ac temporis mutationc fequendum, er q'te�^�nbsp;gerere ubiq; acprofufceptodenuonegotiodebeat. fileuer�,ut dedP^.nbsp;iUudat,capiat, ac fub cauti,prudentisq; perfona caluat. Etucrfati^nbsp;dem uiri laudatur agilitas, quieq^ etiam dexteritas fuoe� nominegt;nbsp;nero timeturduplicitas.lUeagendimodum acration� mut�t,

de prvden�ia lib. iiir. 379 W g(rdti adminiftretqi negotium contodiufMcfententidm inuertit} utnbsp;^f(ipidt.Ciuidquodillefltttpromi�is,di�ii^,hicomhitiuertere[uciMnbsp;^utnitituriAtq;4it pMCK co�igdtn,uerf�iles rationifefeftudentadiun'nbsp;R^-'Verfutorumfiudiumfequiturdnimorumlibidincs, htiiendi�j} cupinbsp;ditatem: qudm ut implednt,mente, cogitdtionibui^ fuis nihil non uer�t-^unt.ProcUnaredutem in dolum mdlum,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fo�dci�imos uer�itoru

^lt;^gt;i�lid,Ciceroni5uerbdhiecmdic�t: Quiduif pcrpetidnturgt;cuiuisde-�ntidnt,dum quod uelinl confequdnturM SuUdm,z^ M. Crdjjiim uidebci ^ui.Qtioingenereuerfuti�imumCJ'pdtienti�imiimLyfdndrumdcce-i �nbsp;phnut. Attetilt;mJWprimifuer�utumGrcallidum�t�iiSolonK,quiquo �nbsp;CT� tutior eiut uitd e�et, et plus dliqudnto reipubi icie prode�et,�rere jefinbsp;^lduit.i�mirum reipublicte re/�edui Solonetn excufdt.Quod uer� Cinbsp;uidetur hde in parte laudare ueUe uerfutiam,non deterrebimurtdmenbsp;f^ocetus di�o,qtio minm a�eueremut,cogitdtionee uerfutorum, atq^ connbsp;�lia in id plerunque intendere ut��ant, dc per infidioi er �mulationetnbsp;quod cupiunt,a�cquantur. Quippequi tnagis uerfutia er calliditate gdUnbsp;deantfe quippiam adeptor, quam �mplicitate ac reda ratione. Ndm ernbsp;idemipfeCiceroait: Ciuiuerfutoshominesercal�idosddmirdntee,md �nbsp;litiarrtfdpientidm iudicdnt.Alio item loco:Prudentidfine iu^itid nthilw- �nbsp;letadfidemlicienddm.Qttoenim qui�q^ uerfutiorGTcdllidior,hocinui' �nbsp;�orerfuf�e�ior,detradaopinioneprobitdtii.

i ^^e^idunt,tpfequoq^reru/mmutationesnonraro�ruti utalibi�tnuldndum�t,eontrdalibidi�i)nuldndu.CiUinbsp;omnino habendi fuut indigni. Niinc[;

in uirtutenihidfi�uw me�e debet,nihil �muldtu .Ton tarnen interdum uii e� �rtun�,cafuum, reruwq; humanarum uarietdnbsp;atq; ineon�antite, ut pro loco ac tempore non modo�mulare aut di�inbsp;*twlare,uerumetiamfi�ion!b{Kuti�tncce�drium.ldq; maxim�honc-�tim exi�intetur gt; dcfumma etiam cojnendatione dignum : nam er apudnbsp;^ifgilium Aeneat�em uultu�mulat, altum tarnen co rdc dolorem pre'nbsp;^nt .ter�it Annibdlcm cognita rcpenteHafdrubalis fratris ca;de, ac totiiisnbsp;^^e exercitui,compofui�iuultttm, ri��cq; conditionem humanam manbsp;ut dolorem prtefe tuh�e,aut animi c��ernatione uideri ue�et,nbsp;?'�gt; uidelicct militie ac duci� fuort� animos cbfirmaret.Populus pomanmnbsp;�to tempore idem Annibal m�ris infultabat urlis,iu�it cla�em eu exer�nbsp;^mHi�aniamdportufoluereiprudeti�imeabutroc^iCrprotemporetnbsp;Bb a

dc pro reriiW �riuitie eMnt'n.Kedicui apprmtefolers vndu�r^f^ cuw lt;egroto daret op�rant, qui�phret�tide correptui,cibiim noUet cap^'nbsp;re,quod mortuum (e ejjc diceret, fivmmifit quifub eiufdem mfaniienbsp;prope t�kim in le�ocollocittus,diceret fequo^ mortuuim, expofceretnbsp;ntennbsp;nbsp;nbsp;cibum,?j' potum darifib�qui cum aff'erretur,ey' ipfc fwineret,^

tune alter ille,qui ucre laborabat infania,quid hoc,mquit, on mortt� congt;^ duntiEt edut,fi(bdidit alter itte fub fi�la perfona, ey pot�t mortui onttit^'nbsp;atq; hoc diilo,coepit eti� auentius wandere. Quo ex�plo du�ui quinbsp;tabat,cr ego quoq; de more mortuorum pranfurus fum.Con��im itaqi*^,nbsp;cibumfumere cum coepijj�t,ex eo continuauit tyeffe,ey bibere, �mcdi^'nbsp;fententia. Necmultospofl dies morbobberatiMc�,magiiprudentih^^nbsp;illiuffolertia,qu�m curandi ratiotte,aut arte.

Ne�autewprudentibusquibufi^ tumufuabipfo, tu^ I etiamabingenioqult;edamanimorumdgitatio,quiZgt;^^nbsp;j a�iduefolicitos habeat,du uerentur,nequidfecm, qutl^nbsp;; oportet,decetqi,ucladmittatur,uelaccidat,expertii^'nbsp;delicethu'manoscafus,actum�rtuna;incon�anti�,ttt�^nbsp;honimumleu(tatent.ltaq;prudenti�imiimquenq;gerend�sin rebuflt;^'

rahiecmaxim�uexat,qu,eabanimiipfius commotione atq^agitatu,^' {la eft folicitudotlaudabilis fan� cofnmotio,dum ne mentent perturbet,nbsp;iej�detq;^ con�lia .Exhac igituranimifolieitudine, qute ailionibuf p^'nbsp;run^ anteceditiOtq} operam,ct� eafdem comitatur,natura etiam ipfinbsp;iuuante,enafcitur poflea in agenda diligentia i�a,quie eu�t ey tewpo�^�nbsp;cr rerum,zy a�lionumipfarum obferuatrix,nihil aut omitti patitur,nbsp;prietermitti,minime uer� remitti,quodadrem bene,commode!,laud�t^�^nbsp;ter^adminiflrandampertinereinteUexerit.iJuUodutentipfdmodo,lt;i��^nbsp;prlt;ecipitat operam,aut relangu�fcere iUam�nit,elabtue occd�onetn �nbsp;ntbus. Minitne uer� omnium-intempefliuitateutitur, dut interturbati^nbsp;mini�rationis curfum. Eddemquoq;dum metitur�nguldydi�enfatnbsp;pue,d�ionestemperat,digeritipfdwferieni,nunqu�deniq;�feipfi^^^nbsp;dit,nullo �bi pado dut dtrogans, dut plus tribuens, quant quodfua^ ipfnbsp;partes �rant. Etenim qute hodie peruulgate quidcw e�prtefumpit^� fnbsp;pria �rtdffe nomine drrogantid,dn wa^s drrogatio, ni turisnbsp;eb�et autoritds, non cdret elatione ac iddantid,uel kuitatc poti�^nbsp;rerum agendarum pcrnicics e� qua� quidam. No� folicitarinbsp;ta^dnt�qii.�wagereineipias,ncq;p6fl inter agendum cura

flupidiefl hominiiiUelmdxim� mfolentif,uelpenituf ignor�tis naturam fvrum huma/!ariim:guagt;fJuis maxima 'mtcrdum peritia, rertvmq} pluri'nbsp;f�arwnu�iiatlt;� excrcitatio, fcamtatemetiamRuanda ingeneretinad'nbsp;'fnini�riintiumanimii. uitijsnafciturmcuriaiUa, (jUtemeritonbsp;fno mater eji negligenti ae appeUanda. Qnmetiam h�c ipfa cura ubinuUanbsp;^uidem affiferit,parit ej ftoliditatem CT ncgligentiam, addo or contem'nbsp;ttiwi. Vbiuer� maior�^itquam oportet,nbsp;nbsp;nbsp;qu�m dccet,aut de (juibut

fninime par efl, out in quibuf nihil neceffe eft negotijs, uitiu/m ex ft gignit ^�itiofitatis: ^uo qui la^rant, didiiftunt curioft,odtof(vinfan� genwi homenbsp;ffum.Etft uittum hoc in inquiridii potiut ijs uertitur, qu^adft nihil,outnbsp;omnino parunt /}gt;c�knt,aut multominut conftrant ttegotijs peragendit.nbsp;ubi cura ipfamediocris quidem fterit, diligentiam gignit ittam, cuiusnbsp;^llfludium ftruare in cun�iii modum ac menftram,memmilfe ordit�s,acnbsp;temporis,reru'm,pcrfonarum,negotiorum.�ta�^ prifti illi(ut erant adio'nbsp;flum humanarutn, ftudiorumq; obferuantes)ftcuti Curite indiderunt no'nbsp;nien,quod in ea ageretur de republica, ibidanq^ curarentur ciuilia nego-tia:itaquosdiligentcsejftcernerent,�magiAratutraducenteiappeUauenbsp;reCuriones,�maioreuidelicet rerum agendarum cogitatione e^cura.nbsp;io�net p�ter tuut,Triftane Caraciole,ut erat ip ft etgrauis in omni adlio-ne,f^ diligens rerum adminiftrator, hdne ipfam uirtutem aflirmare nonnbsp;dubitabat, rerum omnium ac maxime fimiliarium efft diftenfatricem,nbsp;eamq; uicemgerere in re domeftica admmiftranda, quamfub imperato'nbsp;te,autduce tribunigcrerent,autprteft�li.

Dmodum autemuidendum eftprudenti', tequabilem ft uti prabeat teflimatorem turn reru, temporum^, turnnbsp;fui ipftui, cr tUorum priecipue, quibm cum negotiumnbsp;contrahit .El am er in bene conftitutis ciuitatibus ma'nbsp;giftratus quidam publicidecreti funt tequandis pondenbsp;ribiK, ac tcncndis menfuris. Quidenim tam fecundum rc�lam rationemt

'3�^'� �tqua ceftimatioi Lieet autem ciufmodi temperamento pradit^Mfti potimdic�qt�m prudentes, populi etiam iudicio debeant-.nec iuftitia td'nbsp;^�^n.effepoteflabftj; prud�tia,necprudentiaftne iuftitia.Secusenim funtnbsp;^�tejfetmalitia,qu�peftis amicitiarum ejtmaxima,humanteqifocieta'nbsp;in rebus, negotiftq- quibuf^ adminiflrandis. Ad hac nihil tam pru-dentitc confentaneum, quant rerum negotiorum^ difcriminatio,ertem'nbsp;porumdfcrctio aeperfonarum.

Vnthuicadiun�te comit�s dune, cpidrumdlterinotittll hodie (ft Difcretio, dlteri Dele�io. Ac rtifcrctio

i ipp uerfdtur 'ut dilcerncndo, ne uidclicet 'tn agcndo cctur,dum quid dgendii)n,quid pr^etereundumnbsp;dicat,di�'mguit^ res,operds, adioncs, adhtbctqjnbsp;nem,difcernensipflt;idccon[ulensquidprius,cptidpoflcriusfitfequeit^�*nbsp;quid leniusdut jcuerius, quid quddd cum tcmperdtionequd/i pr�terti^�,nbsp;quid cum dlfcucrdtione,et qudji pertindcid 'mfiflens contendds, dtq;

� tare.Udq; uirtus hicc difcemiculum efi qud� quoddd/n temporum,o{gt;tgt;^^, rum,negotiorum, perfondrum,�ngtdd prins perpcndens,p�fl ucr�nbsp;difcemens,'tndequoci; expcndens. Ver�m ddi�ernendodppeSdtdp��P^nbsp;Idriterabittiterdtis, mdgis qudmddodisuirise�TiifcretiOtpoti�f^^nbsp;quidctn prudentilt;e ip�us pdrs:hdbet cnim indicium non tnodo uniucr�^nbsp;quidcm per omnem dfiionem,perq; cundd,quie dd dgcndum pertin^'nbsp;uerumetidm pdrtesper�ngulds,dc m'muti�imd etidin quieq^ .Excldm^nbsp;�folcbdt Corelid,periti�'mus rerum humdndrumfntex, prit�it enim r.nbsp;Alphon/o rege �^edpolitdnce ciuitdti coplureis dnnos, excldindrenbsp;folcbdt, ubiquiduermcptiusge�um,uermtempcrdntius ddminiflrdtli/�^nbsp;'tntclligebdt,dut con�e�tes pertrdddtu, dut pneter rekperfonte, temfx�^.nbsp;qualitdtcm,dignitdtem, ndturdin: Pro dij boni, quon� dbijt Difcretioi''^nbsp;Cd gentium delitefcitiltdq^ hocuitioquioccupdtifunt,mdxim� funti}i��''nbsp;d'mdti, 'incompo�ti^, ignordntes i�i quidcm quid quoq^ locofit dutnbsp;ne dggrcdiundum, exequendum,nbsp;nbsp;nbsp;quo etidm mododcuid tentdndu^�,

proJequendum,dgitdndum,ddfinemdeniq;perducendum.Siquidemi^, fcretio ipfd, mdximd dffcrre impedimentd,plurimaqi con��oncmnbsp;litd.Videtur igitur difcretio ipfd idee�'e,quoddpud mdiores nofiros id^Jnbsp;ci�,cuius munus quale �t 'ennuit Hordtius,cum dit, de Poeticd pr/edf'^^^'nbsp;Hocdmetfhocfferndtpromi�icdrm'inisdutor.

Cicero item cum docet,quid quoq^ loco �t 'tnordtione co�ocdndu-. r�mhtec ipfd difcretio hdbetdillionistotias,rcruq;omniu,qult;edddg�'^. dum uel pertincnt,uel exiguntur,tdnqudm gubcrndculum dc mcnfu^��'^'nbsp;non modo 'm difcernendo dc d�udicdndo, uerumetidm in dgendo,nbsp;minus dc dgendo �tfolicitd,qudm etidm deiudicdndoAtdq; quidnbsp;inter�t dc iudicium�tcile difcernitis. At uer� Dele�io lUd huiusnbsp;er focid,idem fir� itis cxercet, dtq; dinpleilitur munus er in iu^^^ jj,nbsp;. er in dgendo:hoc tarnen differreinterfeuidentur, quod Dele�i^nbsp;fiinguit ipfdlt;fiidem,u�r�mfid4 rerum dc temporum diftindiut^^^� ,y'

DE PRVDENTIA lib* 1111* nbsp;3$J

^od c duobut potiia, quod � compluribut ac multK poti�imum ui-^itur:4t^ ex utilibm qu� utiliora, qu� etiam maxim� utili�:att^ c pul-hone/iisq^Mel mugis hone�u etpulcbrd, ucl qu� honefli�imd dppd ^^dnt dtlt;^ pulcherritttd. �dbitus igitur hic ipfe Difcretio e[l:qui ucro or~nbsp;^'^tifunt illo,4 mdioribusnoftris innomindti, ni (orte ul dbufu con�antienbsp;iemperdnti�,zr con�dntes,Gt' t�perdntef, fie dppeUdre delig�tes cotnbsp;^^ui,fgt;erinde ut db ufu dtligenti� diligentes,?^ dlteros iBos db ufu,hdnbsp;dif:erncndt,difcementes. �tfi uulgus eos pd�im dc peruulgdte dilatas dppeUat ; rurfus qui feats d/f��i in/litutiqi [unt, iiidifcretos. Seinbsp;ijs tum inquirendis, tum explicundis nimij ^dffefwmuiiZ^' dttigifnbsp;�^K�edim,qudm dil�rui(Je,confultius �erit.

TieExperientibus er Perttis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cdp. XV.

Ordtius'PluccusVoetiinonmmusgrduisuirtutumfud-i for,qudm urgutus reprchenforuitiorum^cu luudttreho. I mines exercitdtos,uel hortdri potius dd agedit cuperet.

Aut decus er pretium rei�e�ret experiens uir.

Qjio di�o decidrdre nobis uoluitiexercitdti�'mios quofiq^tmuximis^ negotijs uerfdtos,omniu eos muxime effie prudenteis^quod ufusipfe�nbsp;^idt experientid, h�c ipfd experientid peritidm ; impetit dutem neminemnbsp;Po�'eeffeprudentem,quodddolefcentidipfddecldrdt,ltdq;dpudMdrigt;^nbsp;qudnto cum fupcrcilio dieitur,

^Xpertocredite. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Q�� fent�tid eum quidem inter philofophos tocum obtinet, ut ijdem Pfxcipidnt qudt� in drte, qudcunq; in (�cultute, (idem eimdxtmdmddhi-qui in iUd diuti�ime dc diligenti�ime uerfdtusfiterit, plurimd^nbsp;^ilt;nnexpertus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enimdBdrdtione dries inuenttedccon�itutlt;efunh

fxperimentis enim endt� fitnt m�itutiones dc pr�ceptd, ea^ longi�i lA olferuationefumptd.ltdcp multd qui expertifunt, ijdem quoq^ hd-bentur ^iti,indc enim nomen ipfum e� dcdu�um. Qui uero dut pdrurnbsp;nihil (^i experti,imperiti,rudcs!^(,Ndm er� prim� ipf�,ut itd dixe^nbsp;*��nhinitidtiones qudcunq; indrte ducunturrudimentd)er iUi quidem 'mnbsp;^^nirdtionc funt publice, priudtim^ ciuium omnium,hi ludilrio h�ben-*�*'� (tt^ cotemptui.Ipfi itli igitur periti funt,quos no nudto dnt� diximutnbsp;��t4to� db dntiquis iuris prudeteis,quibus fcilicetdb experto noti e(fent�nbsp;db obferudtioe ritus pdtrij,leges,mores,cofuctudines,qiii^ memorUnbsp;^^ent,qud in edufd, quoq^ in negotio uel dncipithdcmdxim� dubiOiHe�

584 IO. IOV.IAN.I PONTANI I oppido qu�m difficilii^uid d maioribiK uel iudicatum vjjct,ucl co�;nbsp;tielp�blic� ctiam fancitum: unde qui huiti f nodi�cultdti dunt opcr�igt;fgt;^'nbsp;gum pcriti ac iurii dicutur, ea^ cofftitio dppelldtur d dodii pdriternbsp;indo�K pcritid.Prtetered quoniam exercendd db drte htec ipfd quoq^ P'ynbsp;ficifcitur peritid^x eo folertes di�i,di�d etidm folertia:cr in quibufnbsp;Id effet drtii peritid,inertes, miperitiaq; ipft inertid. Atlt;^ h^cipfdnbsp;buld db drte primu,ut uidetis,trddu�d, p��l trdldtd funt ddddionef,nbsp;ad dgendi uf im,qumetidmdd ndturdm atq^ ingenitvm.lidmnbsp;nbsp;nbsp;dcri i^�^

nioprieditos,quiqiddminiftrdndisrebtndptioresfunt,mdgisqidppo�^'�. folertes eos dixere: Contra, hebeti ingenio,dcparum dptos, mmime�linbsp;agendum idoncos,inerteigt;.Quinetidmd�militudine tnanus exercent^�nbsp;fiue ab effodiendis d^isCnditq; dgriculturd maxima quondam�it innbsp;cio)�ue d Ccedehdd materid �Mid ad opificid,qu�d exercitdtione db ip�nbsp;manus ducere cd�it e�et folitce, in negotijs, artibusq; exercitdtos dix(�nbsp;cdllidos, quodq; u�uah ip�} occdluiffcnt,di�d e� etia cdttiditds.Sed ncߑ^,nbsp;quomodo pduldtim ob mdlitidm,qu�d ad edm dccUnaret cdlliditdf,hi^�nbsp;c�ptd ffi uitio:mdgnd etidm peritia, uida mdld cupiditdtefiduciam g*quot;nbsp;gnit. Qwdd etidm non ab arte mdgis, q ingenio db ip�y,in�tdqi dbnbsp;morumqi procliuitate toti propendent in�dudem,dolos,infidids,fupP'�,nbsp;tiones,cuiu�nodi Afri cffeperhibentur. Ex eoq; tum ingcniis,tumnbsp;bus prtediti ciu�nodi,d gentis uitio Vd�i uocitati. Fcrunt tarnen in p^nbsp;Itdliie Vdfrids �iffe oppidum, cuius incohe, quod uana effent fide,nbsp;fros inde didos, Erit dutcm uitiu ip�im Vdfi-itds. Verum de ingenio p; jnbsp;dicemuS:deqi ingcniorum dpplicationibus atq^ procliuitdte.Quociroi^'^nbsp;experientes rededmus,dtq; ad eum habitum, qui ut � continente cotin^'^'nbsp;tia,f�c db experiente expcri�tid nomen trdxit.EaprudentergeflorU�nbsp;�tcq; adminifiratorum te�imoniti pcrhibet.Ab hoc igiturip�o hdbitunbsp;xitn� Idus ingencrdt�r,hominuq; ddmirdtio,dtqi ccontrario uitupef��^'^nbsp;itanq; contemptio. Quocirca re�le atq^ exip�d rc efl di�um ab tiord^ff'nbsp;Experientcmuirum,quiq; agendo atq; ddminiflrando�u�ceptis negotijߒnbsp;tum publicis,tum priudtis, inceptisq; alijs,cumdignitate, rc�itudinlt;^�nbsp;ac�ecundumrdtionis uera�prd:cepta,legemq;�dtisficerit, illumamp;dec^gt;nbsp;CT prfcztt�! uirtutis ipfius �ecum firre : quippe qui non ip�e�oltlm .nbsp;dc prudcntcr egerit,�ed alios quoq^ ad eiu�modi laudcm exempleߒ^'�nbsp;tauerit.Etcnim in agendo cxemplu ip�um earn uimdd habet robur�Tnbsp;in�ciendo ars atq^ inflitutio,cr cd ip�a qu� ab artificibiis uocatd e�nbsp;tnd.^dmetfi diuiniora �unt, qu� rdtiocinando, differendo, inuefli^'^^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

^fttf�nonc^ueat. quot;Ethodiequo^ tMtiofiefNonpi(uc�uf�,cou[uetud'me, atq; i�arum obf�ruatione^tque cont'muatione magis cott'nbsp;fi^^gt;qud/nctut prof^icimtidrerum�iturarwngt; aut pr/eteritarumnu'nbsp;fcriptis �fcnatm'ue confultis,aut plebifcitis, out Auguftorumnbsp;llt;vi^ntbui actdbulii.

Ngcn/ttwijcfc quo paul� ant� pauca qult;edam attigigt;cunt ! fit MS cr aptitude quadam, habilitas^ animantibus �.nbsp;natura 'mdita, atq- hominiprtefertim, uidetur nomen

I eins ex eo duilum, quod fit natura ab ipfa nobis ingeni-I ^KMi. Quanquamautemloci,agfi,erteme, er ^^gionisIngeniumapudrerumferiptoresper�epe legiwus,propricta'nbsp;*Ucn de homine dicitur ob excellentiam iittc�igcndi,aptitudineniqi ad ar^nbsp;teis diuerfas,diuerfaci; uit�munera^aitionesqinwltimodas. Itaq; qutbutnbsp;in hotnimbus mens ip/a uiget, �uc/lg; naturale acumen ad renvm natur atnbsp;CognofcendaSidtqi ad uitte tum pidfUcte, tum priuat� adminifirationent,nbsp;tos ingeniofos dicimus.CeetcTm qui eracute,etcit�,er fo�erter,et pr�ternbsp;dlios,difcip�marum,cognitionumqi preecepta facile hduri�t,penetrdntq;nbsp;inf�ta'd ui,ad fecreta turn nature, turn artium, ficultatumq;: hi funt quosnbsp;fummuminmodum adtniramur,crquorumfu/jgt;icimus intelligentidMtnbsp;dono^ dcorum imnwrtalium concefjum id eis magna cum exceUentia arnbsp;bitramur.Ingenio autem mens hoc interefl, qu�d mens diuind r�s e�,ca~nbsp;litus^ delapfa. ingenium uer� exiflit ex ipfa corpor�s,dnima^qi compagenbsp;Cr conflitutione,atqi ex humoru,� quibus coftdmus,temperatura.ii enitnnbsp;plurimum ingenio ualent,quorum in corde aefanguine maior ineft, atqjnbsp;�igilior cdlor.Torpefcunt i�i cotr�, quibuifanguis fiigore concretus fub'',nbsp;^iobundeq; tnultum lentef:it. Ad hiec ingenium pr� fi quid�m firt infinbsp;lamtantumdndturafiueuim,propenfionemq;,fiuedptitudi'ncm atq^ hanbsp;bilitatemMens ucro imperiu, magiftrdtumq; quafiqu�ndam ad omncntnbsp;frorfus iudicationem, re�litudinem, ueritatem, difiindi�ncm. Propternbsp;diuerfitatem igitur concrctionis corporece,qua;commiftio infinitaqui^nbsp;dent efi ,necomnino comprehenfibilis ,eueniunt tammultneuorietates�.nbsp;*pplicdtionesq} ingeniorum'.nwltipUces ipfieade�, ut quot homines, totnbsp;ttiamfint ing�nia. Quo fit, ut in u tenda etiam prudcntia,ingeni� quifq-fequdturfuum.Celeritatem CxfariCuniiationem Fdbius, afiumGT caUidinbsp;ditatem Annibahtarditatem ac tacitumitatem Pompeius,dnimi generofi~nbsp;iatem Pyrrhus, contentionem Alexander, fimplicitatem er lenitatcmnbsp;Cc

MdroKAntoninut Auguftut,feucrititemCxto,duritid}n actolerMti^'^ Cdimnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ac ne uetufld fcmper nohis�nt m ore in Fcrdindndo

Jgt;!edpolitdno, cuiits nos fecretiora negotid decennia adminiftr�uimui-t^^' �tsetidminimperio nef�diplusne bond fcrtundu-il'.�crit, an prudentie-�nbsp;inerdtfummiitdciturnitds, incredibilisrei cuiuft^�mulatio dc di�iini^''nbsp;htio. Contra, in Alphonfo eins filio aperti�ima�tnplicit!is,nud(i etiantnbsp;ritof. r.odem tempore moderabatur Florentinam rempublicamnbsp;tins �edicorum �fiunilia, cuius �ermo ddinodivm erat latebro�iKdatebr?'^]nbsp;fiora con�lia.MedioIane�bus imperitabat Ludouicus S�rtia, huicautf^'nbsp;ip� dominabaturambitio,atq; honoris cupiditas liuore in�ila. Floreigt;-�^'nbsp;rebus in beUicis Fridericus Vrbinas , nenio ex omni parte agendas ad rtfnbsp;eo pen�teUior er at,at q; circufpeilior, Xyfto Fontifi ce tJiaximouixaH'^fnbsp;fidentior, audentiorq;. �nnocentio qui ei fucee�it, quis di/�dentior f Alt'nbsp;xandroSexto netnounquant cupientior atc^^ auidior. �taq^ ingcniurti gt; idnbsp;dicifolet} admercatum quifepfirt fiuuMi. Actamet� nemoprudensjtfi�nbsp;lonusidemc^probatus uir,nenos hac'mpartea populari di�cedanudnbsp;opinione, qui�uo tempore prudentes�unt habiti, ingenium qui�q- �ecutn^nbsp;e�fuum. Veruntatnen prudentia ipfia redam ubiq; fequitur rationemgt;�^nbsp;quam fie qui accommodauerit, nie file mihi non rede non ficififie uidehitufinbsp;�ue hilaritatem Llt;elijfimitiarem adhibueritfiecum in confijliuin,�ue af�^nbsp;ci eins Scipionis ambitionem ac trifiitiamfi�ue popularitatemAugu�nbsp;autSocre�is ironiam,

, AratsCiccrononeloqu�nticemodo,uerumetiam^^ manic Philc^pdj�e pater gloriatur apudfiltum ; cf'nbsp;re quide gloriatur, quid induflria fiuaficepe nwltisnbsp;induftria noftris ab homlnibus ore qi^'^rnbsp;pkno laudatur, er quiea fiuntprtediti,ut indufirijnbsp;mendantur.Qti.� tatnen eafit,c^qualis,pariim con�at,nec^ in hunt ufipnbsp;dietn edl � quoqua traditum. QUimobrem huic ip�, qui eft de prudt^^!quot;^.nbsp;tradatui,et hoc quoph accedat,de ea uti prodantus,qu��t nofirafienit^^..nbsp;tpfiduero ab ingeniohocdiffert, quodingenitvmdut acutum dicimuinbsp;nbsp;nbsp;.

obtufium,neutiq; autem induffriamffed aut magnam, aut parudtngt;ti� genium quoq; er magnum, CT paruum dicimus. Adhiec mcrcatottfnbsp;dgricolo/S inhflriospotius dicimus,q ingeniofios'.et PoetdS,Ordtot^^�. ,nbsp;lofiophosfiingeniofiosma^s qmduftrios.Ingeniumquoq;nbsp;stie� anatura�tidu�riauer� ab exmitationemagis atque ab

^opotiut, cr explicdtio qudfi qult;eddm, in rcbui impeditii atlt;j; perple-^ffininopia, innece�itdtilgt;tts,in dij�cultd�bufiUtuidedtur indu/lria ai) ingenio ortum duccre : cietcr�m dgendo dtt^ expcriendo dli,nbsp;�^�iri,perfi�:ndtn ingeniufi def�erit-, qui ndtn pot(ft efii induftriie lo*nbsp;^Pjtrfus exercitdtio nifi dcccfi�ritidtq; ufui,ed quoq^ n��deftfiiturd.nbsp;^ocircd nomen ip/umuidetur dbinduendo duiliim,utfitqui^ qudfinbsp;bdbitttt ufu,exerdtdtioneqi db ipfa dc diH,mu�tuqi experien^ itiduduf.nbsp;Ndw pueros pd�im ingenious dicimtK,nequdqudm uer� induflrios^t uinbsp;ro! �r fcnes dicimui. Habcnt igitur hoc induftrij, ut quod ingenio pr^-flent,folerterdtqucdcutecxcogitcnt:qticgt;ddutemfintinnegotifeuerfd'nbsp;ti, dcplurdexperti, dd'enueniuntex�eetidm nonpducd,crinippsne'nbsp;gotpe cumfrcikfe�c^um multd etidtndrteexplicdnt. Atqueinquibusnbsp;periunt, nouim nwdimi ad negotid trdnfigendd, dd emolumenta compd-rdndd, dd infolitos etidm quaflus ficiendos:quibus � rebus efficitur,ut in-duflrij hdbednturmdxim� prudentes, quod er folerti�ime inteRigdnt,nbsp;CS� quid expedidt ,crqud etidm rdtione, quod expedire ducunt ,�t t�udnbsp;kminuw mdxim� dmicd er peeulidris cfl folertid : dtq^ ed,quie extern'nbsp;porMitdf dicitur, dtuiumwm enim ob u�um ibco, dtque ex tempore, Gquot;.nbsp;Mpiuntconfilid, ZJ' quid expedidt uident; er pro loco, dtque occdfionenbsp;tnodum fldtim, dut retnedid iidhibent. Horum etidm d�idud cemes efl ui'nbsp;SildntidiCum fitinduftrid ip�dminime defidio�d. ltdq; uis hiec zx ndturdnbsp;�f� tpfd excitd, er tifu, exercitdtiofieqi confirmdtd, i� rebus homin� plu^nbsp;fi�tumconfirt, mdximdq^ eflldus emsdtqi commenddtio:divin eiusfitnbsp;Propriu,cxcogitdre,dtq;ddigt;;uen!reinfufceptisdutfu�cipiendisnegotqsnbsp;^ddm,nudum,ordinem dd ed explicdndd dtq; per�ciendd^dtqi ubi alij cd'nbsp;^gdnt, dut intepefeunt, ipfi er incdlefcutdbunde,er per/�iciut deute, zrnbsp;^xplicdtfcfi�le,zr nouds ineunt rdtiones, noudc� cofilid,nouds etid uiusnbsp;�tgt;�'cdiuntur,fiuemercibusdlicndndis,fiuc lucris excogitdndis ,fiuc dd'nbsp;�WK refdrcitndis,fiue�d:fficultdtibusfeipfisexplic�dis,dclibcrdndis:ut

jgs IO. lOyiANI PONTANI fortaffettonimperiteedinnos inVrdnunoflmcxege^ate acldl)orep�gt;nbsp;gndtdm dixerimu^'.quottMtn indu�rijl}ominescrl�ordntipp,exmeit'nbsp;tnrc^ perinultum,ZT ddca contendunta�eqiKnda, quorum egerefe� fotnbsp;tiant.Hdbetii igiturquid ipfe dc'induflrid cenfea: qu'din dutcm ea �t prU'nbsp;dentiiS deditd,qudm^ itlim adtniratrix, nedumftudiofa^��le quidein n(gt;nbsp;fcitis.Qttdmobretndddlidtranfedmui.

St curteiUidcfolicitudmiidequdnon multo dtit�dixif coniunild ui�lantid-, duigiltim munere �^offtciodi'nbsp;ild,dtq; ut dtligentix negUgentid,incurid uero cur^,�(nbsp;huicdormitdtiodduerfatur acfomnulentid, pro��u^nbsp;epi^tiddtq�gnduiduitium. 'Dijf�rtdcurd,qu�ddit'

tem curd quidempwedit, uigildu�d �ub�equitur: Mq^illitKefl curdrtgt; ltd huitaeft 'muigildre, ne cdpidtur, ne'ue dum opus eftߣlu, relentefcidnbsp;dtlt;^ dddormtdt. A' dilig�tiduer�,qu�dhcecdgit,totdqi uerfdtur 'm ditto'nbsp;ne:dt i�d obferudt, notdhdn'mtdduertit. Atq; ut dormitdntibus,dc fomnU'nbsp;lentis tempusfru�ra ldbitur,�tntq; ip�frdudibus expo�tiadtq; mfidiߒnbsp;fic � contrdrio uigiUntibus nullivm�u�rd Idhitur tempus, nu�umq; nUgt;'nbsp;mentum relinquitur 'm�nimdduerfdm. Minime dutem ddnt ip� locum, �tdnbsp;deceptioni, 'm�dijs'ue,dutocio dcde�dilt;e,fiTt�rdq;eldbendo tempo�'nbsp;Videnturdutemcopidrum duces,rerumqi ddmmi�rdtores be�icdrumii*nbsp;hdc ip�d uigildntid,totius exercitus,�idmqi ip�)rumfecuritdtem, noituf'nbsp;tio pTiefertim tempore coUocdre. Ndm � uigildndo ey uigiles diili, ey tU'nbsp;gilite. In uigilumenim cuflodid,dtligentid,eirfide �ilus fitd e�,dtq; hJt�'nbsp;bmitds exercitus,dum clt;eteri corpcrd �ib tdberndculis cur�t.Oportetl^nbsp;imperdtorcmip�mt maxime uigildntem e�e.

Mnmo dUtem prudentis e� proprium, ndturdm rerti^ imitdri, qu� frugum ipfdrum frudus dd maturitdtei^nbsp;perducit : quippe qui nifi maturi fiieri^�nbsp;nuttomodoprobdntur.Quidenimdcerbu�iduei

natd negotidjjdcm etiamfiudus ubi n'imio plus emdturuerinbperp^^ fcunt.Quofi(,utmdiordtqi ldnguidiortdrditdsddionesquoqfipfi^^�nbsp;ntmpdt,redddtq; dut pdrum eas utiles^t prorfts ine�tcdces.nbsp;^gerendis dtq^ddmmi�rdndisrebustempusidonewnferudnt,i^^^

rgt;E prvdentia lib, IIII, 580 SofiorKMi qaalitittei, ac rerum ipfdrum itd metiuntur, ut cm ipf�i temponbsp;^^fuo,[uifq-locisGraggrcdiantur,Ct'profequ!intur,eorumq;omniuinnbsp;S�lt;e clt;ifw,lvrtuiidqi obtHlcrtnt,hominMn item,dc perfonarum qudm plt;^nbsp;[fi rationem htibcdnt,ut^ nunc d^crant, rcmorcnturq^, nutte grddu �tonbsp;^edunf.hi ip�funt,qui muturi dicunturjhdbitui^ ipfe mutuntiit. Cuiufnbsp;naturd e�,ut htnc agatdi acerbitute m muturef'.ere permit tat, iHinc opnbsp;Portunitat�clabi minime pdtidtur, nihilq; pneter tempus �ut tentet,autnbsp;^PffdmMbiedopufcfi remittat. QUied�itamennegotid,diliones^nonrnbsp;^^dmaturitdte dliqudntulumfi db�lt;erint,�cilius,dtqidccommod^nbsp;^�^ddmini�rdntur. Ndwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiniid uidenturexigere,

ip�e legdntur dUqudnto dcerbiores, quieddm ut racemi pr� matu-^lt;tte�ccefcdnt. QuaruM diuerfitdtum prudentem uirum, quem^ mdtu ^^rndgnomindmuSiOportetejJ'eobferudnti�imttm.Si^idemhiecip�dmdnbsp;fttfitdt priecipudm prudentiteldudemfecamde�rt,

igitur,de quibus dixb�ueddmini�r^ y er tanqudnt coUdterdlesy�uepartes er membra qua�qu�ed4,pru-dei�iteip�uclaffunt in agendo erd^ini�rando,a�inbsp;dcnt�^ ei, ucl eam ipfam con�ituunt. Quocirca pr�dennbsp;tis uiri partes funtdcmuncra, er ante quam aggredia

turaliquid,er po�qua e� agg^e�issydiu multumq} er�mul omnia con-fiderareyCT difcretim etU �ngula, prouidenter^ pro�icereyCT qu^e ne-ee�aria uifa funt,appdrare,dc nunc cuniiari,nuncfi�inareynunc 'm�ile-^,nunc cedere,mod� incalefcereymod� re�igercy�mtror�tis res ipfas per-f}gt;iccrc^d�ngula intent� e�e, ob�eruare tempora, locum, perfmasy res, �gt;egotia,interfe^ di�:crnereatertere etiamfe�e, perittde utcd�(s,�rttma,nbsp;�^^nmteuenta, inop'mati^ exitus tulerint, ac nunc�mulare, nunc di�i-^are, dum ne id fiat dolo malo, �^licitari animo, cauere ad paffus �n-�dos,ne concidat, diligentiam ubie^Jummam retincre,cumprimis^nbsp;*dhibertdclc�um,necafeipfodifcedere. Atc^ bacquidemeurndignita-te,er pen�o omnia. Qt^ie pr accepta�eruantem, er intra pr^feriptum ra-^onis redafe cohibentemlicebit prudenter, publice, priuatimqi cun�isnbsp;''^^�fgotijsydaionibusy inceptis�fegerere,atq^ adminiflrare�ngftla,nbsp;^fulentem � fententia er rebus ip�s fitmiliartbuSy cognatorum quoquenbsp;2amicorum,item^ aliorum,qui cura;eins, temperationi�^ fubieiti

gt; e:!� publicis, dtque cornmunibusyCMn�immaetiamcommendationf ^ciuiuwbtwmpercgrinorum.

HAecbabuihodiemaincon��ionede'Prudentiduobifc�i�t'^^^i^^ terem. Et quanq htec ipfafatk multaperfe quidemfunt,plur�ttnbsp;menl�feetidofferun^uee baud mentiar,ft�rtdffedixerimau0bkdtlf^.nbsp;derari. Quibusutfatisf�aa,diem in craflin�diilionem hancomneffi fti}nbsp;cio,qud; ex toto quidem pofita erit in comemorationeexemptorit: qud�^,nbsp;cognitis,per�gt;elt;^cq� cofideratis (quonia in exemplk ualenti�imdnbsp;ineft efficdcia, utq; Grteci dicut energid) facile inteUigetk,quid prudt/^knbsp;deceat, er quibitt �tdbeo ue�igijx inharendu, er quoufq; etidm pro?!^,nbsp;diendum, er quemodo, ne de rationk redo: curricula dtfccdenx abcrrdnbsp;uidine'ue inter progrediendum conciddt,corrudtq; f�bonere.

A RIN V S Br4/:cbilt;ti��,bo�w �fiiui�imui,id^ �cbuidoribuxnoftrit�pork �cikquide prit��^! ,nbsp;hortdri dliox in coenk folitus efl,exemploq; eti^nbsp;fuo iniiitdredd pocula : p�flepulds uero, pocul^nbsp;rumq; fuaui�imox l�ox hauftux, c� iock aliqtk��'nbsp;tum,�.cetijx^ effet indultum,uel demulfim,bllt;ti^fnbsp;dienter^ alledare adfomn� cdpiendum,quoif�'

�l�M, 4^5: epulM longiore, ut ipfe diceb�t,quiete edormifcerent. Salnl�^ prorfui confilium, taliq; inpr^is fuaforenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dutore dignum. Etetti��^

Mdrmui fiidpte natura iucundut erat t conuiuiorumq^a�iduitate itd cogt;^' fimtatui, utt compotores quoq; �uos ad omne hilaritudinii atq^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

tif genui,exempta �w induceret:quippe qui pa�ta etidmfit,militari dam caena,ca�rcnfi^ 'm conuiuio^mter drma,ades^ ad pugnam pdrlt;i^^.nbsp;declararifeprtetoria bucc'tna, regiorumq; tubiemum dcclamatione,itgt;nbsp;tu, prop'inationibmqi uifiorem. Suauis fan� uir,fummatumq; uirorvf^nbsp;�onfuetud'miproptertempordipfduelapprimequidemidoneui.Sedabgt;i'nbsp;fui n 'tmirtvm ipfe efl tum natura,dum ftomachi nimium eft potensdunfnbsp;gid humdnitatc, dum iocdndum inter Oquot; compotdndum ea dckilditdiS^'^nbsp;iiddflirt'mmenfdm,quie abrege,principibusq^perrifumtuncdccep^finbsp;iocum, non in mediocreis calamttates, pernitiofumq; exitium pduknbsp;uertere. Verum enim i�os ipfoi ad iocos, dulte diffmntia, temp^�^^^�^^nbsp;iliiuf murex inuitabant eum: tantus ^etatis tlliuf luxuff�it, dtqinbsp;tierk licentid,utpopulumcont'inenti�imum, temperant�e^ accd�itnonbsp;nue admodum deditum omni � parte contaminarint, ut^,ne

^�^gmes^quoflos tetatis earum maiorK ltdret,ontni drte,)tudioq; peUica.' ' ttonibui intenta effent. Sed noi,o uiri optitiii,lt;iudnq etiam cornitdtis,dtq;nbsp;ttff)dnitdtis dmdnti�imi, Marini iucunditdtc in conuiuijs magis, magisi^nbsp;t^ntendemui,tdmennbsp;nbsp;nbsp;defiderio mortui i�iui finem ftdtuenw^gt;Z^ urba-

*^lt;:ontincntite deplorationemindliudtndgisquietu tempiMreijcieMit.gt; ^ando dHtneeiiUt conuiua i^uidem gt; neq^ ut licentim poti,�,nulu in hoi?nbsp;^�uenitnui^ueri(fnfobri�deq; uirtutibui:ac pracipue prudentid differ.nbsp;^riiiHud in Marino tdntu imitdbintur, ut longas poft diffirtioner, quodnbsp;^ifferdtnuhes' mdgK ac magis fobrie. y/i prtefrtione hac uobiftu fu'.nbsp;tnus,quod Ucentiofi nunc celebrMtur dies, qui quddrage/imd de Chriftid-^nbsp;Horitu pracederefolitifuntieiunia. in quibus ft liberum cr nunc eft,^nbsp;dhinitio olim fttit,tum iocari ey ludere,tum etiam perpotare, permiffumnbsp;ptltetn dicenti fit mihi, inhocipfo confeffu,liccntioreuti fiiteautoritdte,-ftuecxemplohominis maxima ftftiui (y-noti. Quocirca ad dicenduipfenbsp;^uidcm,uos dutem dd audiendu qua reliqud fiint,accingamur,ut poft no-'nbsp;ft�t utriq; fuo,nonfine defitigatione tarnen fitn�li officio, quietiore etiamnbsp;ftmno uircs corporis atq^ animum relaxemus.

Heflernam poft diffutationem,qua 4 me eft habita de Prudentidi Triftdne Cardciole,tuq; YrancifcePuderice, avm hoc � faceUo detnbsp;�num me dtq; in cubiculum rcduceretis, fiffumiam de di�ione,quod coit'nbsp;�inhere nece/fe eft in ['ene,Gr puidem fcptudzendrio,incidit mter reducen

^umprimis, maioresq; itemfuos, diuini cultusftudijs,fitn�limoniaque quot;oneftaturum. Mortuum autem eo defiderio l^eapolitani prafertim po~

) ut tnultos poft obitum menfes � obijt autem Meffana in Sicilia ) ere--fit etiam uiuere,cr'rcdituseiiif publice, priudtim^ latiftimis ani'^ 'tutidppdratifiimisq; plaufibus, a bonis prafertim turn ciuibus, tu/m prO�nbsp;^ibuscxpcildretur.Tuuer�Fr�cifcefimplicitatc,reillitudinc,ueritdtet.

ciinilif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;antepofteret principiiuf,cr dytta�is, de (^uibui td�^u�f^^

taret memarii probitatii.-prtecipuewr� popul�ritdte, no itUer ciult;^f d�tdcfubie�oi populos, uerumetiam inter milites, guamuis nonnbsp;tibicontincndis ijs d ui dcrdpmd,dut[bUrtioruifuteffet, dutfeueriornbsp;ttiendis. SedGd�icdmi�uminfolentidm, dcrdpdcesgentiseiusdnifgt;tf^'nbsp;ttdlicorumqifrdudeshominivm,in�tdm^ domindndiprieter ius,nbsp;bidinem,qudj} de medio ereptu fuftuliffe,ne uirt�tes elt;e, de quibui Uttf'^,nbsp;dixillis,enitefcereineoidmregeilluflrius,mdgis^et�denterpo�entgt;^^nbsp;hi uer�,uiri optimi, in ittocrpuero,^:;' ddo��fcente, prtecipu�autetnnbsp;ro, a^irdtionifemperjuit mcmorid, qud fuprd omneis ictdtis huiusnbsp;g� cminenti�ime excettuit, e:s' rerwm pr^teritdrum, ztr exemploru�^'nbsp;Itaq; quonidm hodiemu di�mtdtio, enumerandis exemplis eoru, qui pd*nbsp;denterdliquidegilfeui��unt,uniuerfd quidanucrfdbitur,repctdmlt;}�*^ 'nbsp;aliqudndoeum�vnundcumcommenddtione re�rrememini deRobeti'^nbsp;Sdnfeuerinio,^uiro,crdiKe�rti�imo.Re�rebdtigiturRobertuhigt;^nbsp;quo uoto �c ddmndtum db�olueret,pro�{lum Hiero�Aymdm dd Chrifi^rnbsp;nbsp;j

pulchrum, indeq; proficifcenti dd montem Sinan, quo in monte dii^, Cdtharinte monimentu effet,zx Dci� Opt.lAdx.iAo� fe oflcdiff'et,d([^^nbsp;bendis tabuUs dc legibus ludlt;eorugeneri ,�dlos obuid Idtrones Affyti^!^nbsp;qui uiam obfediffent : quos cum aliquato longius arenaru dgitatu ucni^nbsp;tis dnmdduertcret,conuerfumillumadcos,qui Soltani�ubfidepubb^^nbsp;evm deducebdnt,nbsp;nbsp;nbsp;qui nam q effent percontdtum:tum i�osmetu

tinoconflerndtos,ldtroneseffeArabdsreffgt;ondiffed(dgos,pdldnteisgt;t^ l d lege c��rcitos : ibi Robertum confirmdti�imo dnimo cohortdtuwj^,nbsp;�dresdc comitesjmffiff�jUti �drcinulas explicdrent, prandju cnmnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

random dduentantibus,de^ pulucreatq^ lt;eflu�tigdtis,acuultumd^^^. | hilarioit crat�atura, totoq; corporis habitu in�gnis, proce�ij�e il^^\^^nbsp;uiamjcr dm�ffeucnicntibus,Qr comiter etiam eos dccepiffe, multdr^nbsp;per interpr�tes iucunde,�milidriter dc mdxtm�fidenter locutuddo^nbsp;tem, qumquam barbaros at^ inhoffgt;italeis,z^ maieHate uirinbsp;Cr comitdtefermonis pran� cum�iff'ent,donatos ab eo,quibus tunt unbsp;nire ipfos poffet muncribus:G^grdtidS Roberto egtffe,qu�dab eonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. �

miter accepti effent,ualere hilariter cum iu�iffent,di�ce�iffe�q'^�^^^ij xime pdcatis atq^ amicis animis. Sub uefferum autem, cumnbsp;itincris Robertosperuaflffet,cogt;iffgt;c�lopriusglobo perquamnbsp;iento,admonitum��ffeaduentarcaliamldtronummdnum,qiugt;^^^nbsp;er qui dderdntomnes,fummo metu perculfos,de falute iam dcff^^�^\^nbsp;piff�.Eccedutemeofdemitlosadd�liscircumequiStRobertuM^^L^f^

DE PRVDENTIA lib, V, 595 'nt,rufiicana profi�o non in^ata tomen ante eiut pedes pof�ifjenbsp;'^ufcula,in ijsq^ (iditos ex ariete petafunculos, utg�tis eins mos effeLnbsp;iucnndijsime accepts,R�bertum ej metu e^e hberatu/m,z?' in-�^^�^�fffemuUamgentem tamiarbaram,i'�}nianent,�rain, qutenon GSquot; libenbsp;^'alitdte coperetnr,z^gratidnt re�rre pro bcneߣlisfluderet,qu�qi noitnbsp;^l^lt;^etiam aliquodofirrctuincifebeneficentiaacmentis. Kocequidentnbsp;^l��igiturexemploddmonitus,eolibentiushodiern�munusimplerecottnbsp;^^gt;^dtttn. �om GS' eiccmplum lex eR quafi quiodam, qu� beneinflitutusnbsp;^�gt;ninesadrcileagenduinuitetiGS'eae�:eti�efficacM,utgenero��imanbsp;excitetadeoatq; incendatiquantumipfo eft, �runtq^�cultatesynbsp;^^^^[�perarecbtentisannitatHruinbuSyKelfummo [altem ^udioimitari.

fniliari Grduili, quod querere proprium e� prudcnti�,quod no fit ident ^tiaiu�umidum re�e tarnen queratur. Debet enim iure nature gs' ciuis^nbsp;^tpAterfrmilias bonus,fibi,uxori,liberis, ciuibus, atq; notisprodcfi�quinbsp;demlempermuUo autem modo deefJe.Ad hec con�rre dc fiuo,e^ erogarenbsp;de�cultatibus, ad liberalitatcm pertinct. Subit idem GS� ciuis bonus, ernbsp;pater�milias etiam uite pericula, pro patria, parentibusq;, aris,atq;�-ds,quod �rtis quidem e� uiri.Atqui iu�:iv)n Grhoc eSi�a quibus tarn mulnbsp;acceperis, i�dcm quantum po�is, gratum e�e, gt in rc�renda gratianbsp;fsopcnfum ac liberalem. �ntcmpcrantes, ac parum modc�i homines ernbsp;^Pfiiniurij ergandturam�unt, quamcorrumpunt ac uiolant,crporu'mnbsp;�gt;nnino�rtes atlt;^ confiantes : quippe qui fibi � cupiditatc,dolore,ira,fix.nbsp;^�imis ctictm uoluptatibus dominari patiantur. Jgitur GS� temp�rantes^nbsp;^deratiq. iu�itiam ampleiluntur,firtitudincm,con�antiam. Itaq- adionbsp;�^^ipfas nofiras ubi acutius confitderaucritis, pcrplicatas inter fc, atq;nbsp;^�gt;tfiifas intelligetisipotiore tarnen � parte nonten accipiunt, ut cum pru-^ttter aliquid �dum dicimus, quod tarnen ratione alia iuflumfitt ac libenbsp;^�^le.Ucmq; liberale ac iu�um ducimus, quod aliter con�derattvmfit etiinbsp;j, Noj igitur adbibitis t immo conquifitis cxemplisgrauioribuSi

nee ijs quidein tnultii t lt;JU� ad prudentiim poti�imu re�rantur, reli^^^ tteflris iudicijs exiHintanda permittimus.

Alexander Hierofoljnnomm rcxultima prejfus (egritudine, jcele' fUW fuorum confciits, auare, crudelitcrq; 'm populos graffatus e�et)nbsp;CUM timeret liberis, ne[uum poft obitum regno � popularibus pelleren'nbsp;tur)Uociitdm ad fe Alexandram tixoremmonuit,uti ctnimam cum ip^^nbsp;egi�et, conftftim cadducr �n publicum eftvrendum curaret, conuocati^^}nbsp;ilico ciuibus, in eum prius inueila, lt;juod iniuftus gt; rapdx ) impius, neft'nbsp;rius, perditi�imisq; ��et moribus, inde quafi iUorum fiueret uindiihe�nbsp;palam diceret tradere fe Alexandri corpus dilaniandum ciuibus,ut quantnbsp;in uiuum nequi�cnt gt; im mortuum faltcm iram exerc�rent. Dilacerarentnbsp;itd^illud,Grhocuindi�liegencre feui�imum ulcifccrenturtyrdnnu^-�dqi ubiperegi�et, commenddret iUbs liberos ) ut in nocenteis', impubc'nbsp;res, ac nffjil mali mcritos. Quod Alexandra fumma feueritate ac prudett'nbsp;tia executd cum e�et, ita quidcm uniuerfe multitudinis animum mouit�nbsp;ut non folum liberis, regnoq^falubriter confuluerit, uerum mariti etidtitnbsp;fiineribus. Siquidem popul�res hac tanquam liberalitate, iuftoq; iudicio^nbsp;deliniti) regio more iufta Alexandre perfoluere. Prudenti�imum fan^nbsp;tnorientis tyranni conftlium, nee minus Alexandrie poft coniugis obitumnbsp;egregiumfitHum. QUdin'reet�foldprudentiauideturlocumobtinui�(gt;nbsp;non caruit tarnen occulta iuftitiie prte�diogt; cum populus ipfe iufte fecumnbsp;agi ab Alexandra iudicaret ; que pro patratis � tyranno fceleribus, cof'nbsp;pus eins populariumirte,qui iniuriainacceperant,ftiontequoq; permif^'nbsp;fet.lnuenit igitur prudentiaremediuM, qu�dratione alia,inreadmo'nbsp;dum per dit a adhiberi nullo,modopo�cuifum e�et.

Laurentius, de quo libre fuperiore mentionemficimus, Plorentinam rem publicam eu nwderdretur,Gr � Xyfto Romano Pontiftce,coniundi^nbsp;cum l'erdinando t^edpolitanorumregecopijs,grduibettoprcmcretUf�nbsp;laborarctctp ipfe domi ciuium muidia, ucrereturq; populi leuitat�, ad hitlt;^nbsp;uideret res fuas in arilum adduftds,multa diu fecu cumq^ amicis agitoitf�nbsp;cepit tandem conftlium,confttgiendi ad Ferdinandum.ltdqi ignoranteP^nbsp;pulo Pifas proftHus, inde mari Neapolim ad regem nauigationis eiU^nbsp;infeium profii^us, ab co amice accipitur. Qui admirants illius fidutiam^nbsp;reputans^ quidfe tali m ftteinore, quid regia it� dignu e�et fide, etnbsp;qult;e poftjecutd eft,procurtutit:et incolumem Laurentiu in pdtri�, acf�^�nbsp;(ompotem remifitcomiter, amiceq; � fe nu�a non in re habitu. LdUf�it^*nbsp;igitur � pauei�itnis qutc offerebantur remedijs, cepit quod uifum eftpm'nbsp;^rrinwtn,fui ipfiw quanquam hoftis regis,tdmen fidei comendanda,'!^

DE PRVDENTIA lib. V. 59J maxime proprid uirtut ab omnibui iudicaretuy.Pidenti�im� fan�nbsp;�^inu^,quodq^ obfidutiam fimul atq; prudent iam, bene, utiltter^,ac punbsp;^ac�,priuiitim^; �li, omni quidem � parte uerterit.

Archelaus Cappadocitc rex cum intcUexilJct ab Herodeludteorum ��fgCj captum ob paricidij fu/}gt;icioncm Alexahdru/mfilium,�ium quidcittnbsp;S^uerum, accurrit propere � regno fuo, adiensq^ Herodem : Pro dij im-^^tales, inquit, ubi g�ner lUcineui fceleratus, infitmis, paricida? ccquisnbsp;fiutmihi iugulu/m cffcrat,his aperiendum manibus,hocdifcindendutnnbsp;SUdio ? Sed qua nom inquam, qua nam patientia eft ifta tua o Herodcsnbsp;^^x,noluiftircbustui5 confulcre,noluifti impijftimis filij conftlijSyfte'nbsp;^lt;^ati�mis aufis, maxime immanibus inceptis, ut par erat, dcbito fup-plicioproftgt;iccre.Ego uov filia me�,nwui tua Glaphyra maritalis im~nbsp;pietatis, quamuisnullopa�loeonfcia,prouidcro tarnen. Eiamquodim-pij�imi uxor eft uirLfatis, �upcrqi fadatam tUam ejje iudico .Ergoft-�inansipfe� Cappadocia,jftu�ra quidem Alcxandrumydum incermnbsp;iterfrcio, tibi dediffe pcenas, meditatusfuwi, excogitati paricidift ZTnbsp;me'fua�fcntentia, quia perditi�imi uiri eaconiunx effet, mea defilia ca-pturutn effe conftlium f Cum autem te teipfum � Herod� patrem in-tuearplus nimio indulgentem liberis, quafo inuicem commutemus ani-ntos. Tuq; dextram da mihi tuam,contra meam hone ipfedextram acci-fe: per quam ZX ego tuas in^tato �uftipiam parteis, tu uer� infilia ui-ei�im fubeas meas. e^uibus in hanc fententiam diilis, atroeem Herodisnbsp;unimtvmitalcnijt, utz^filio Ker odes peper �crit, ZT Archelai filiam,nbsp;quam abdu�urum�e pater neftrio ab marito ftmulauerat, rurfus coHo-cari in matrnnonium feriptis nouis conditionibus uoluerit. An non uidenbsp;t� ipfi tanto in negotio, quantum flmulatio pariter, di�imulatio^ eo-quoque tempore, quantum etiam noua, parumq^ opinata perfontCnbsp;^^�duerit affumptioi etiam apud regem, maxime edUidum, ac prater ca-^�^os in ftirpem, cognatosq^ fauientem.

Wem hie Herodes profligato Antonio,rebusq; cius excifis,E.hodu ad proft�lus,dum aperti�ime fe Antonij debitoremfttetur,ob benenbsp;�^ioriimius multitudinem infeac magnitudin�, dum prafidia aduerfutnbsp;��w Antonio mi/i�c,du conftlia �ua,dum Cleopatra crudelcis aninu)s,ne

5^6 IO. lOVIANI PONTANI cogntitoni/m^;,�cile ludteoru inter principercriure hiibitm, meritsnbsp;iudicatui pritniM effet in omni genere t�udii, perinde ut mdxim�quidcninbsp;ntdiorumfforum omnium liberdlis fuit atq; mdgnificui. Hic ipfe igitn^^nbsp;d�imfeipfumdgnofcit,dumAugu(iuconfiderdt,dumomni{icircunffieit}nbsp;dum quid tempord illd ffrrent,?:^^ quod neq; fimuldre poterdt, neq; di�i'nbsp;tnuldre,dperte�oquendo,mdximuq; prtcfe �rendodniinum,dtqi in iUiu-inbsp;fefidem permittcndo liberdliter, fidenterq^ ed prudcntid res ddminiftrd'nbsp;uit fuds,uti Oi�duius regno eiits, z^urbcs coplureih mdximeq; opportunnbsp;ndiddicccrit,zy'dliquotetidmfinitimds regiones.

Frd�lis Romdnomm dd Cdnnds rebus,eu plebs �itoldnd dd Rnnibdlet� mclindret,inftigdntemdxim� L.'Bdneioiuuene impigro G�'dcri, cuiittnbsp;tnttlta in re militari pratclara extabant frcinora.Cumq; H�drco Marce�Otnbsp;qui urbi cu prtefidio prteerdt, deff�lionis indicdtio �iia effet,nbsp;nbsp;nbsp;Bdnci�f

ipfe dut de^nddm � ueRigio hofti urbem inteUigeret, M re mdle tentdt/tr fugiendu/mddPaenum effe, hoe in difcrimine tam dncipiti MdrceUus cogt;tnbsp;filium inijt, esquot; duce, gt fendtore mdxim� prudenti dignum. Nlt;lt;w c��nbsp;autpeend cohibendus effetBdncius, dut beneficiesconcilidtusin pdrtesrsnbsp;trahendus RomdndSiquod mdgis � re prtefenti turn uideretur,benigne dbnbsp;feuocdtudUocutus:Qudntopcre,{nquit,'BdnciuirtutitU�Uniuerfdpleb!nbsp;inuidcat,hinc tutcmet iudicaueris: qu�deumate �rtiter in militid,fideb'nbsp;ffpfrmultdquidem fint, �populdribus tdmen tuis nemo extdtfnbsp;qui indicdre mihi uoluerit,qui uir ipfe effes. At qui ne tufitlfb arbitrere, obnbsp;fcurum quicqudm effepoffe,dut ignobile,quod prtecldrumdquoqudm ii^nbsp;cdftris gerdtur Romanis, GX qui cdldmitdti Ctutncnfi � focijsfuperf�ert)nbsp;crf�mdipfd, qutenihilpr�terc�terdegregie �ilumoccultumpdtiturfnbsp;tcftdntur,in ea teftrdge non ui�lum ce�iffe,aut metu fuperattmiffed reti'nbsp;nent� uirtute tua dignos animos, non ante d conferendis mdnibus defijfi,nbsp;qudm exdnguem te, confidumq; uulneribus j, cddentium uirorivm, dtt�nbsp;tquorumruindopprefferit, dmidq;,dcteld feminecemobruerint.b�dilt'nbsp;igituruirtuteefio:dncuiuseximi�ldudesinremilitdriextdnt,nonisfii'nbsp;urn dpud Mdrcellvm habebit locum, non dpud populum Romdnum gfnbsp;tiunt omniumgratifiimumfQuin tu me de cteterofrequens ddito, mecutit'nbsp;efto d�iduus, no honos tibi dpud me, non pretiu defiituru, Atq^ his didi^�nbsp;quo dditus iUi Itbcrad ipfum pater et, li�loribus cora imper at, iubetejifl'^nbsp;tim eximium addud equum, quo ilium donauit, GT numerari d qult;efto^f^nbsp;pratfentem pecunia. Itaq^ Gr laudibus, GS� muneribus iuuenem dbuude atnbsp;oneraffet, ex eo ittius opera �rti pdriter, fidelict ufuse/l.�n tdnto igituvnbsp;iKruindifcrimine fummi uiriprudentid fociamfecumadhibuit

l?�llero�e die coUatis eu bofte ftgnii dimicdturu, para dc potenti cdmpo, �*^iftne uUo metu inftdidru,uerd uirtute geri res pojfet. Qui cdpM boftisnbsp;�^'^^uliftct, cum ft exteniplo liberu iujfturum efte. Itdtj; dcri coortd pugnd,nbsp;^'^�i^tdmpofthordm renuntidiur Grdcchod tribunismilitunu�dmreinnbsp;^idm ntdgis impcdire, qu.im capita hoftitt pretia libertati ftda. l^am utnbsp;^'^ift^i hoftcm impigrc occidijjct,primu caput lt;egre inter turbamdumul'nbsp;^�iWci;abftindendo,tererctten}pui:dc'mdeoccupatadextra,tenendocd'nbsp;put, ftrtiffimus quipj; pugnator effc de�ffet, ftgitibus, de timidis trdditdnbsp;pugna clJet. Q^o cognito Sempronimfignwm dari propere iu�it, proij'nbsp;^ent cdpitd, inudderent^ bofte, nee dubia libertatcm ftituram ftreijuisnbsp;Uiris.JtdC[}rcdintegrdtddcriterutrmg;pugnd,ducibu5biiJc,indedcerri~nbsp;'ne annitentibui : poftrento pronuntidt, cfje nihil, ^ui de libertdtc fterd-tent, nift eo diefuft, ftgati^ haftet eft�nt. Ed demuuox ita animos deceitnbsp;^ti�enouatocldmore,uthoflesbauddubictergaucrterint.Cte/iigitur,fttnbsp;Zdti^,dc cdftris exuti funt boftes ducis poti�imii prudentia,primo duli~nbsp;lgt;ertati pretiu, qua nihil�eruo optabilius, caput hoftisaUatum proponit.nbsp;Be�i eie mutato � re coftlio proijeienda edicit capita, ncq; dubia libertatcnbsp;�ituramftrcnuisuiris. 'Demumlibertdtis ftemnuUam prorfus ftturamnbsp;^��'mpronuntidt, nifi co dieftifts dcftigdtis boftibits. Eft igitur prudentisnbsp;��'�ipro re, dc tempore mutare conftlium,dc rcigerendts rationem.

Mius Ctefar in acie iBa Ehar�alica, qua � militum uiginti duobus milU ^Ui conRituerdt, cum uideret Eompeium id agerc, quo dextrum cornu,nbsp;ubi Cxftripftdecimd cum legione uer�abdtur,ca;tcro ab exertitu inter'nbsp;�gt;*deret((ibundalidt enim cquitatu Pompeius,duplo^ maioribiti copift)nbsp;^giombusexomnibus�exeduxitcohortes,casq; poft ftocculto inloconbsp;^�ituit, nc proftici abhofte poftent. Qu,ibus itd diftofttis milita cohornbsp;monetq-, ne aduerfus irruentes Pompeiancs �quit�s confueto pu-^dimoreulerentur.Efteeniinittosddoleft�tes,benecultosjrddi�tibitS'nbsp;*^rui{os drmis,cquisqi inftgnitcr omatisicieteru minime pug�dces,dcnbsp;ifidiorum inexpertos, Gf infligendi atq^ accipiendi uulneris mftietos,-

iUud uer� mtixim�t(bijfd�timm,neorlt;ifxd((rmturdcdtridbiis- OS�' �rc4 neef; con�diendis equis ddturos cot operam, nec^ figendii pedori'nbsp;bm, Mt coxis equitu'tthfed or a tdntii,m,oculoiq; l�orum haftis, UnceK^nbsp;petituroSiUibrdtibasq; a�tduis obtutuldce�ituroi. Sdrentigitur'inbdnbsp;�olivm intmtoi [e�e cffcdeberc. For� cnim dum ilU ordfirmamcfi tucntgt;gt;^nbsp;lt;i uulnenbus, dum oculorumobtutus elt;t rdtione mterdpitur,�aleutrlt;'nbsp;pul�in �gdm uerterentur. Qupd ut pnedidum �eratu C�farc,contd'nbsp;git .Eonunc^ pugtutndi genere in�olito, improui�oq; deterrito cquitidi�nbsp;atc^ 'm�gdtn uc^o, reliqud Pompeij ddes�dle profligdtd eft, cd�ri^ inbsp;multo po� captdtdireptd'quc. Confilium fan� quamprudenhu�vnbsp;abip�o, dtque � multd pnelidndi confuetudine �ummd quoque d co^'nbsp;�derdtioneprofidum.

Ante Cee�drem h�c L.Lucuttui cu rege Tigr�ne co�erturus mdn�dti^^ ipߣ 'mftrud�,dtq; dd dimicdd�pdrdU cu e^ent,ip�e cii pdrte equitdti^nbsp;dc dudbui tdntu cohortibui tivnuilu quend� pedes d�cenditjUc�uperdtonbsp;mulo contempldtudiZy ho ft tu ordines,nbsp;nbsp;nbsp;loci�itum, excldmduit qudU^

mdximd potuit uoce: viemus milites, uicimuf, conf�icdtusq; cdtdpb^^' dosequites,totiusroburexercitus,�ub tumulum collocdtos,prlt;ecefquot;nbsp;cquitibus�uis,uti'mcdtdphrddosmdximis 'mcurrerctdnimis: nihildamp;^nbsp;curdturi, prteftdturiq;,qudm utglddijs i�orum haftds coddcrcnt:quib�^nbsp;conei�s dc detruncdtis ,�re,ut itti pugnte 'mutiles omnino redderenttif'nbsp;Conuer�ud hinc dd milites alios : quot;^on pilis hodie,aut Idnceis opus eftd^'nbsp;nbsp;nbsp;,

quit,glddijs tantum res dgenda.�tdlt;^ ftridis fimul enfibus,�uris,�tgt;tlt;if^' bus^figendistdntum'mcumbendumeft: qudpartecataphradicquitlt;�nbsp;exarmati�unt, terdscj} tegmentis nudi, Quod cum ab equitibtis,nbsp;busqsOit praceptum erat�ruaretur, cdtaphradi uix prima impre�ii'^^nbsp;�uftcntdtd, tergd uertunt, quorum trepidatione reliquat quoq- exercit'^nbsp;in �gam c�iedus eft.Cafis igitur �upra centu millibus peditUycatapht^'nbsp;dis^ admodumpaucis 'mcolumibut uidorLueu�us cdftris dcprlt;ieddO'nbsp;mni potituseft:,tulitq; hdne prud�ti�laudcmdtt diuerfi�hnis artibiif iKnbsp;cii pdrud manu duos potenti�imos reges Mlthriddtem, ac Tigranein�^nbsp;cundando, hunc celeritate�urnnid utendo,breui tarnen utrunq��?:^' �

Pulfts�Gr�cid Perfis, cum pr�ter Athenien�es, reliqui fir�qinn^^ agrorum �ecuritate pdrtd,militidm detredarent, �eq; ad uitdm quid^*^nbsp;remqiddrufti�din trdns�rrent,lt;egerrimeid Athenienfiumdde^^^d^^^nbsp;bant,cum neq; maritimds,ncq; terreftreis ad copias, d�bitas ntilitlt;^ tiUnbsp;merus d �oc'fts mitteretur.At qua prudentia erat Cimoih�ecuscr�^fffi'^y^nbsp;pro/pexit : nam qaicunq^ pecuttiam pr^ftare, qu�m militiam�elt;iui

^tMilitari eos nb honore, manere libercuiit. 'Breid igitur drte hdc eff�~ ^hut Athenienfis populuf efficerctur terrd, manq; be�icofi�itn!K,dtlt;liiSnbsp;^fcmilitdri muxim�expertui. QUdi enim pecunids pro liberandis d minbsp;^^dfocijidccepiffet, ijs Athenien�eis eines coiidiicebdt,c�du�oscj; per ornbsp;^�^^sdiftribuebdt. Breul i^turpopultemfuubclldci�imumrcddidit,prtenbsp;drtecxdtfciplindhdcomnium Grieciie populorum principesnbsp;^henien�esejjent,�icerentqi uediigdleseos,qtiipdulodnte j�ijjentfocij,nbsp;profi�� longius quid� prolpe�d�ummoq; examindtd cb�lio,qud:q'nbsp;^henienfireipubltc�HtilttercelJ'crit,mdxmidqiCumldudedcdignitdte,nbsp;Aedificduerdt Korns:icdesed tempeftdtemdgnificds,edttoqi in loconbsp;Publius nie Vdlerius,cui poft d publici dc populdris boni ftudio, indituMnbsp;^'^^nomeneftPublicold.lisexccdibnscum defeenderet in�rum dtq;innbsp;^tidm Vdleriiis, ut c^cofulum, cirprimorumurbis uirorum mos erdt,nbsp;'^dgnopdtruin dc populi comitdtu honoris grdtid deducebdtur.Q^lt;enbsp;Uiftntibus,regite pompte ftmilitud'mem pr� fe ftrebdt. Itdq; cu ob hocnbsp;^Pftvm,quod(li co�egdm m'mimefuj�icionem ueniffet dffidldnbsp;tiregni,cldmq;d.quibufddm etidm mdkdi�is difcerperetur,reieiuisdbnbsp;tinicis ddmonitus, confilium � ueftigio cepit diruendlt;e domus, qute md,~nbsp;�v e^pdrte cduftdm ftujfticioni uidebdtur d^erre. N oiS�c igitur non exigudnbsp;^dnu�brorum,operdriorumq- condudd, domum omnem d �ndamen-dirai tdntdftftindtioue iu�it, utdlbef:ente idm die, tedificium uniuer'nbsp;ptjn tequdtum �olo idceret. Hdc itaq; �demolitione, non fu/�ieionem mo-dboleuit omnem,uer�m 'm populo, pdtribusq; �ummdm uitte, 'mtegri'nbsp;^dtisq- ftbiddmirdtionempeperit, mdx'md etidmcumgratid dc beneuo-^gt;}tid,exeoq; mdior indies efthdbitus.

Dion Syrdcufdnus conftlium cum cepiftet liberdndd; pdtrite db bnpO' Dionyftj dommdtu,Athenis ubi exuldbdt digre�us Zdcynthttm ue-dutem conuocdtis militibas, pdtc�do conftlio fuo,dnimdduertit ilnbsp;erdnt circiter od'mgenti,dc prtecipu� pneftdosferm� omnes, 'mtnbsp;I��o6rfrf inceptum, neq; enim tdm exiguis 'muddendum copijs mdximtinbsp;opalcnti�imum regem. SiquidemDionyftj opummdgnitud'mis'quenbsp;'^?A�sitn^Q^^^g^p^i^tcporis�mdert�dtq; opinio. Quoddnimdd'nbsp;Dion, cohortdtus eos, iu�it bonodn'mo ef�e,dtq; ut perctdis die dinbsp;^�^fttcris inftddio dde0ent,�ecti in ApoUinis honorem dt�cubituri. ttdc^fnbsp;^pdrdtis Iduti�imis epulis,mdgnd ex duro,drgento^ poculor� dc pa-

�ttum uim,udj'culorum item diuerft generis,drtiftcij^ W� dbdcis dppo~ ^^d,dc menfts curdtt�iuocircd ddmirdti couiuioduri mdgnitudin� dt^nbsp;^^nti,repatdntes^ dnimo Dienern,neq^- �rtuito, neq; obdejj^dtionc

tatitiH diuitii� obieilcirecdfibui, ncc^ueetidmiuueniliter, cutetdlee�i^^*, prQue�ior, dtq; dus �-duitdf ddmirdtioni effet GrteciteuniuerfteiO^quot;^nbsp;terrore difcuffb mdiord etid dnimo cocepemhconiedatesex i/s,dpp^'�^��'nbsp;tdi effe iHi 'm Sicilid res, pdrdti�imosetid Siculorii dnbnos, copidsq;nbsp;nienti 'mftru (Ids, dtq^ drmdtds 'm continentiftdt'im dffuturds. Igitur e tt'nbsp;more dc terrore ntdximd 'mff cm coucrffpropti�imis,dcffei pleniinbsp;misnduesd�cendcrunt.Atqffdc quid�drteconfirmdtidK militibu^r.nbsp;eff Dion.Et qui ffugdlitdtc pr� fc ubiq; dtq; momni uitd tulit,qs 'mnbsp;lis luxum ddhibuit, diuitidrivmq; oftentdtionem.

'PetrdsSummontiusGrdpprimedo(liisuir,-^honeftociuedi�t^'^, tibus�umme exculttcs, dubitdre eft folitus, dn rdptus tile Uetru�cdmnbsp;Sabinaru/m uirginum, 'mitumq; cd de re confiliuf�t prudcnti� ddttdif^jnbsp;mulo .Qti�enim moderatio eins eft dtq; 'mtegritds ,iudicat�cinusi^�'^nbsp;non dolo�um modo, uerumteiamturpitudinis dc perfididt plenum, P�''�*nbsp;pter uioldtd hoffiti/iurd, id'quenontcmere quidem iudicat. Cf/ff��*nbsp;ttbi 'm tnentem uenit, Romulum mi�is per Hetruriam, Sdbindmqsnbsp;tionibus, omni priusftudio dediff'e operam, quo finitimos f�bi popi^^nbsp;er mdbimoniorum iure dcuinciret,erurbis �u�,populdrium'que jP''�quot;nbsp;pdgdtioni und confulcret: illos uero utranq^ rem inimice, inuidentefnbsp;negdffc, quod lt;egre ftrrent nottam urbem 'mcdput ip�ortmt cre�cere, t^rnbsp;ratione conarentur procreandis liber is ire obuiam :f� drt� arte luf�tnbsp;niu�its,non 'miurid quidem uideturexcufandus.�tdq; ludosftuouifft^^'nbsp;ptuno cum ftmuldjftt,dd eos publice cekbrandos uicmas 'muitduitnbsp;ffeildculopublic�'mdi�lo. IgitUrplurimie�cummortdlesconcurrijj^Lnbsp;cum uxoribus dc nubiltbus puellis, ubi tempus uifvm eft, dato f�gnonbsp;Romulus db ijs, quibus demandai imt id ftterat, uirgines rapi, qui^fLnbsp;coniundd f�bi Herf�lia,'mter popul�res diftribuit, celebrdtis �oleitfii^,nbsp;re nuptijs.'b�dmnbsp;nbsp;nbsp;ante nuptiarum diem honefti�ime cos habendo^

uit,eripf�eblandedppellando,dumuimexcufat,dc prolis cupiditdttf'�^^ Cdufdm uocdt,pra;texitqi honeftuculpie titulum, fflari eas omninbsp;not us eft. Itaqs cu htec fter'mt Romani 'mperij principid, maximinbsp;qu� unquaf�ere, eiufmodi conf�liu quis dccuftetf Cu pricfcrtimnbsp;de re uxoria prius.cu finitimis amiei�ime egerit, er urbi fuie utnbsp;neceffariocogeretur,aliaq; uiddutrationuttaeff'etreliqud. unbsp;prudenterab i�o excogitatumf�t er d�iu, exitus ipfe, dc tdntinbsp;imperi/declarauit.

Confertd cum Veientibus, dc Eidenatibus ab �oftilio gepugnd,'mipfopugnandiardorenuntidturei,Albdnorumprlt;rP^'��^i^

^ctiui pr�;ejjet Suff�tiut, monte cctpere/tndatd db eo Idtere Rontunil *-tf. Quoi eo conf�io �ciebdt Ketiui,ut Videndtibutfefe, inclindnte Ronbsp;��^0 adiugci'et.Hoc cognito rex,nec dnimo,nec co�lio deftitutui,(iudm-^^intndximum difcrimendddu{ldmremcerneret,uulcu t^udtnmdximenbsp;^�firmdtodiocem itd extulit ,utdb quot;Pidendte audiretur, fuo luffu Albanumnbsp;^^(�i/J�inontcm,quodduerfdriosddorireturdtet�go.QuibuiMditK,Ro'nbsp;**gt;^1 eo quidem dudcntiui mbofletn irrumpunt. Aduetfarij uer� defiitutinbsp;qu�d putdrct fed Mctio deceptos, c�fterndti�imii dnimis dedere ter~nbsp;S�*) dtlt;^ in�gd uerfi, ingentem eo die clddem dccepere. Itdq^ uox i�d pritnbsp;^tif�mocoit�tio,dnimoq;uelmdxime con�rmdto,inter dcietid�dtttnbsp;'^oridm Romdnopeperit, poSiquctmcf lAetium quddrigis i�igdtumnbsp;^flt;^frpendumequii rexpermi�tfC^Albddirutdpopulum Albdnum o~nbsp;^gt;^lt;^m,mig;rdre'R.omdm con��im co�git.

PtAij Ambu�iprudens�dum mmime prtctereunduuidetur .Isenint ^nxur cu/nt oppugndrct,db in�md pdrte,qud in pdludes pr�na e[i,Serui'nbsp;Ahalam quatuor cum cobortibiK circimmi�t, qui parte �fuperiorenbsp;�laenid ex improuif) muaderet, Jgitur intra muros irruptuni cum e/fettnbsp;anceps tn urbc prtelium (nuHd nanq; cedqrdi �gt;e reliila, cogebau'nbsp;oppidani pugnam ob dc/�erationcmipfam eo acriut inire) hoc cogni-PatiiM pronunciari iu�it atq^ edict ,nequi5 ex hoftibia pricter artncttosnbsp;��oUrrtHr, ano edi�o proieflis flatim armis, et' ciedes de�jt,c^ urbs innbsp;PoteflatemPotijredada. �yuidultra?Iu�itaburbiidireptione ceffarhnbsp;cottegteValeriusGT Cornelius, qui interim Volfcos diflinueranttnbsp;^'^mexercitibi�fui^s adueniffent. ludicabat enim ab i�is quaq; captii op-Wttwij 4��d volfcos interea d prat�dqs auertiff�nt,direptionis^ parti-iure quoq; effe debere. itaq;,ut Liuiits inquit,ea prtmtwi benignitasnbsp;' �^po'dtoru'mplebem patribusconciliauit,PrudenshocPabij con�iium�

indid�tiw, ac duce Cami�o aduentare exercitum,clam,matureqi *��0 confilio iddecreuit,edixitq;,ncquis intrantibusTufculanosfinesnbsp;exagris demigraret,�nitimisq; excrcitus itinerilocis,ne'Henbsp;�amp;orMrtj oper^ Mitcrwittcrentur.Qttin patentibus porti� urbis, et duesnbsp;^^��am togat�frequentesq; procejfere imperatori gt; Gf po�tis Cami��onbsp;urbf m caflrii, comeatus �tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;comiter ex urbe, agris^ deueduf.

peri�etquieta �c tranquiUdonmu, opifices mtentostyiencij operifui^ iudo� (juoij; liteTitrum fircpere difcentium uoctbm : demum iM omnii iunbsp;trdurbemgeri, M belli �triituidmec) perl�t A uixpo�et: ui�iushacho'nbsp;ftiumpAtientid, utLiuiuiait,uocdtoddfe Tufculdnofenatu'.Soli adhuftnbsp;induit, Tufculdni dues, uerci drtnd, ueras^ uires, quibm ab ira Ro/tti'nbsp;norumueflratutaretnini, inueniftis. lteRomamadSenattim.Apud^illt;nbsp;�uefligio ^ro�di itauerba�cere, utpacemnon modo �cile 'mpet�^'nbsp;rentiUerum baud multos pofi dies etiamduitatem. Uaq;aduerfM^��'nbsp;ittattorum indignationentacpotentiam, prorepr^efenti, neq^ faniiMnbsp;filiivm-,neq;prudentius excogitari potuijfet ulltvnt�.namzx impetu^�nbsp;iratnqi�cileafeauertere, cJ'nottime/terelblumpacemacuenLii�}�^'nbsp;runt prudentis etiam �{li meritum, cum ciuitate donarentur.

Ambigam confiantiore'ne animo, an prudentiori con�lio �Sp^^ phuinio,poft Caudinam ill� pacem, qua abipfoCOS. exerdttiq; Roi�'*'nbsp;noitume�fubiugUipro^eilivminfimitefuiefiierit^atc^ignommiieo'^nbsp;nium maxim�,quam Romani cofulcs,aut duces ad ea tempora fubijff^'nbsp;�s enim � Rublio Rhilone uocatus infenatum ad dicendum, ita quideiti^'^'nbsp;cutuse�, primumutdiceret, nonteneripopulum Romanum�ion�^'^nbsp;fua, quando imiu�u dus �da e�et, net^ exea �onfione, pr�ter fuavt^'^nbsp;college corpus deberi quicquom. Deinde cen/uit fefe dedendos e�tnbsp;dos, uinilosqs per �ciales Samnitibus, ut ea ratione populum Row�'*��*nbsp;exolucrent �iquai�um obligaffent, nequid diuini d�aret, huma/unbsp;quo minus iu�e,piee^ aduerfunt Samnites deintegro bellum inird^'nbsp;O uodrca confules exerdtum Ccriberent, pararent�:, ctute beUo elTenl.

DE PRVDENTIA LIS� V* 405 t^citwn pilJuriK elfet ob irai� diremptte p�cif. Qji^ineti� po� blt;ec didtt�nbsp;^tribuni pkbis tmtar�t intercedere,iM quidm di�eruit, ut oflenderetnbsp;populo Romuno, nihil ipfis tribunk e�e eu Sumnitibuf, eu quibuinbsp;htlah iji e�et u�u, neg; eu ipfo Poflhumio �c Veturio, guibui mhil (df ifpnbsp;ej?etmandiitu4ier�m ip�osguil^pondi�ent, Sumnitibus/^onforesnbsp;^ffolot,obidg;,quodprie�dreip�po�ent/udcorpord,[u^an^Mpru:nbsp;wc Sitmnitibut,in quafceuircntfirrumq; iitlt;^ ira dcuerent.CouerfiK^nbsp;^^olleg�:�^os,inquit,Tite Veturhuosq; aeteri, uilia. hjeeedpitd luendi�nbsp;li^onfionioffertmiK,crnoflrofuppliciolibercniusRotndnddrm(l.�ii5^nbsp;^^hdne fententi� �rti�ime di�is,dbdic(tto mdgi�rdtUiUterq; trdditi [uninbsp;f^^ialilus Cdudiuducendi. �giturdd loc� du�i, ubi er detrakerid�ueflesnbsp;^^dnt, es- manuf uinciendee nudii, eu apparitor uerecudia maie�iitis tannbsp;tdri Idxiut deuinxiffcf.tum PoflhiimiiK,�iuin tu,inqHit, lorum addu'nbsp;�atdeditio. NfCKcr� pru^tcreundueenfeo, quodfummactiantnbsp;^mirationc dignu c�.Cwm peruent�ad tribunal e�et, ubi Pontius prte�nbsp;debut Sctmniti� dux,dixi�ctq; �cialis.Hofeehontinesuobis dedo,quoponbsp;pului Romanuilcelere impio�tfolutut.ibi Po�humius^quodob deditio-e�etidm Sdtnnk ,�cidlisfimur quanta maxima uipotuit pernbsp;^'ditfubldtogef!U,qudndo mdnibus uiii�tf: crat,clara obte�ans uoce,Sd-'^nit�fe eiuem e^e,itlu ucr� legatu�cidletn, � fe cotrd iui genti� uioldtUinbsp;^g:eoeon�lio,qu�diudiedretdduerfugt;n Samnites populuRomanu iu^nbsp;l�iui beUuej�e geflurth�ciale cotra ius genti� ab ciue SSnite uiolato. Ad 'nbsp;^ifabuntur alij �rtitudinem, queein hoc miferabtli ca�i nimiru fiat�um-�*gt;� ddmirabilistego uero ucl prudenti� magk^qua una omni � parte infii'nbsp;gt;ni^ oecurrit dtq; ignominiie, no apud Romanos modo, uer� apud quaf-gentes,dd quik rer� Romanar��ma e�et penetrdturd..Naperfud'nbsp;P*�� cum hdbcrct,qud magnitudine animi �enatus c�ckpopulus^ Romd-'^/e dedend� ho�i, ante quam ea de re in f matu di�utat� e�etdpfemetnbsp;�**! primus ut diceretrogalus e�tfeq; atq; collega, gt alios quofd� dedennbsp;cenfuit.Et eu tribunis ob�itit mtercedentibus, �enatumq; i'a fua tra-.^i�et{ententidm,dereofcip]�iwfteitadiorcm. Etquamuis ubiq; reumfinbsp;^�gt;ffiteretur,ubiq; tarnen peristde ut ador cau�im egit,atq; hinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t publi

expriudto feac reo iudiecm�atuit. CiUd � re cu con�antiie,�rtitudi' q; fue ducem haberet prudentiam, dc firtitudinem prudential paren�nbsp;ad Pontium,Samnitesq; dttinet,td ejj�ciwi con��im pofide-^�tionem,conuer[usdd lidorem Pontius dicerct:! lidor,deme uinculd Ranbsp;**�lt;lt;�� moratuf flt nemo ,quiminusubi uifiemfiterit, abednt Ataqueinnbsp;^lt;*�rd inuioldti redierunt. Qwod uero ad populum Romanum, ne fidesnbsp;Le X

s, di�iisntei^^^yogctKr,pon(Un'Liuijuerbii: Hocfenatufconfidto/i^^ j,- lux ^uaddmciiiittiti d^lfiljeuifctefl. Po�humiusin orc omnium erdt.nbsp;� Eu/m Idudibuf dd c�lum fircbdnt. Hcuotioni Publiij Decij COS.

i, dlijs^i �cmoribui �tpidbdnt. Emerfiff� ciuitdtem obnoxid pdci iU�u colt � filio operd, ipfumfecrucidtibus ZJ^boftium ird; ojf�rre, pidculdci; pgt;^nbsp;� populo Romdnoddre,ut drmdexeo cun�lijpe�idrctjt,z:rbtllum,nint'nbsp;� (^udinq; futurumfperdrent, ut conff^cdi cum Sdmnite liceret.

Verfdbdturres Ronidnd mdximo indtfcriminc,cogenttbusqudntif mdxintdf poffent copids SdmnitibiK,dd Aquilonidtn urbem, ibiq^ perdgotnbsp;dis fdcris qudfi mitidtis militibus, iureiurdndo ddd�lis,diro etidtn carrrti'nbsp;ne compofito in execrdtionem,non proprij modo capitis, uer�m�nnl'^�nbsp;flirpisq;, no recufandi imperatoris impmj,nonf�gicndi cxdcie,qutnnbsp;cidendt,ftquem quis exaciefiigientcmuidifJct.Atq- iUudquidcmnnlit^'nbsp;re robur Sdntnij totius f�it,utq; prodit um eft dfiriptoribiis, ad quadrd�^nbsp;td mi�id le�i�imorum milit um.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dduerfum copias, Romanorii ducct

erdnt Spurius Cdruilius, etr Eucius Papyrins Curfordtaq^ pdrtiti copidfgt; codem tempore Caruilius Cominiu Samnif urbem oppugndbat, Pdpyrii^nbsp;feft ad pugndm inftruebdt dduerfus exercitum,qui ad AquHontam con�'nbsp;diftet.Cumigiturpugn� tempus dduemftetjPapyriusco�cg�perepifto'nbsp;lam rogat,aberat enim uigintipaffit� milltbus, nequid ocift quietisq;nbsp;tinqudt obft�is, quo Samnites partem e� copiaru � ca�ris mittcrent.Pgt;^^nbsp;itaq; pugn�,cum PuUdrius dufticium menlitus effet,nbsp;nbsp;nbsp;ip�e �gnum prO'_

pofuiffet,dc pdul� poft comperiffet menddcium,iu�itPuUdrium inter mdf�gndconftitui,mquiens:tiiihi quidem milites tripudium nuntiat� e�[nbsp;egregiumnbsp;nbsp;nbsp;mihi duci,e^ milit ibus uobis aufficiu. Cieterum aufficio

lt;tffuiffet,fiquid ftlftnuntiduit,in caput i�um �aum religioncm concepifft-Cimq;ad primumcongreffumPullariuspiloiilusoccubuiffet, Bencht' bet, inquit, ad�unt dij pr�liantibiis nobis : d�dit pxnam noxium cdpubnbsp;Cum^ dnte initdm pugnam iu�iffet Spurium Ndutium dd hoftium terg^.nbsp;occultisitineribuscumiumentisdcmuliscdftren�biiSiinftdentibusijsif^,nbsp;litibus in medio ardore pugn� quantum maximum poffet puluerem exc*nbsp;fare,iJautiusq; in tempore er djfuiffet � tergo hoftium,?:^ puluerem eXquot;nbsp;citdff'et,miilis ip�s trahentibusftondeteis ad caud� ramos, qui puluerei�nbsp;exagitareiit malto maximum :hoc uif1 Papyrius �ublata uoce, ut ho�ftnbsp;quoq;exdudirent,Captumeft,inquit,C�minium.CollegaaduentdtCdtgt;^nbsp;lias. An paffuri eftis milites gloria pugna: huius apud co�egx exercitu'^nbsp;ftre^ Q�{o didl 0, ut hoftium confternaiiit animos,ftc adauxitfuis, inceit'nbsp;lt;iitchglorilt;ecupiditdte.Conftftim^d�cen�oequo,ftgnumdcditequitibt�^�nbsp;utiitf

DE PRVDENTIA LIB. V. 405 in �dern infirrent fe hoB:ium,qudcun(i; ipfum ere��dm qu�tientem cu'nbsp;�gt;itkm uidif[ent. Atq- h�ud multo poft artibui hii hoftiimt exerdtns cX'nbsp;GT in ftigdm uerfui eft. Reucrfm dutem ipfe ab ift itfequendis, cumnbsp;prlt;eteropinion� uideret, Romanos aliquot milites Aquilonia nwros iam'nbsp;^fcendifJ�.Quando,inquit,paucorum temerarijs aufts, magna nobis ob-lata eft occafio,utanwrea. Etquanquam��ismilitibus,ftgna inurbemnbsp;Inftrri iuftittcumq; ea node magno cu fikntio Samnites partis egre�ifk-git falutem peter�t,ipfe oppido potitus eft, maneq^ fugientes acerrime in-fedatuf. Exeoq; debeUatus eft Samnis, non tarn militum ac prteftdorumnbsp;f�rtute,qu�mducisipf�usprudentia atq; conftlijs, utnequaquam tantumnbsp;^aluerintapudhofteminitiationes acfacra, quantum apud RomanosPa�nbsp;Pyrif uniiis confiUum atq; prudentia.

Magnus ille Antiochus cum immineret Romanis,traxifjetq; in amid' tiam Ptolcma;um Ebilopatrum Aegypti rcgcm,tradita ei in matrimoniumnbsp;^opatra filia,eadcmetiam ratione Ariataten Cappadocice regem,collo-eata ei altera filia Antiochia, tertiam Eumeni obtulit Pergameno, quo eo'nbsp;^qaoq;affinitatisgenerei�uftbiadiungeret,haberet^;aduerfumRO'nbsp;*gt;tanosfirmiorem. At Eumenes Romanoru uires,be�licaq; corum inftitU'nbsp;^a,e:xartesconJjderans,decreuit,nullarationeAntiochiparteisfequi.Minbsp;^^ittibus autcmidAttalOiCr Philetieroftatribus ,necf'itis dus conftliuwnbsp;P^obantibus,qu�dmaximiomniumeatempeftateregis,c^quidem ro'nbsp;recufarct filiam'.Atqui, inquit Eumenes, futurum eft inter Antio-^nbsp;^humnbsp;nbsp;nbsp;Romanos bellum,atrox quidem: etr quanquam procul ab �talidy

yes euentus propter Antiochi opes atquepotentiam, communemq; ftr' tunam hahituri(m,C!eterum progrediente tempore,uiftoriam omn ino pC'nbsp;��t� Romanos fiituram, lt;3� propter magnitudinem aefirmitatem inperiftnbsp;'^dqi militaris dtfciplinam, cr propter tolcrantia labarum, cr fummarnnbsp;^itinjorum pertittaciam. Quod baud multo poft fuccc�it,fuperato Antia-*

, intraq; montem Taurum redado. Eumenesigitur, quo erat rcrum ttfu, ac tumfuturorum profticientia, turn prtefentium perpenfione, uidonbsp;ds Romani iram euafit, ac utm,paternumqi fibi regnum cr ftahiliuit,nbsp;auxit,remRomanamfccutus.

Prtebuit Seleucus, qui Alexandra mortuo Syrilt;e preefiiit, lateq; pluri' imperduitpopulis,raril?imumpatern� charitatis in liberos excm'nbsp;i�lum.lsexApameauxorefiliumfufccperatAntiochum.Eamortua,SJranbsp;*o�tcctt duxit, Cuius amore captus cum ef�et Antiochus, tacitus, mceresq}nbsp;pudorc,mine amorisconfidebatur impotenfia. Qude reletalet�nbsp;Ec �

4o6 to. ioviani pontahi contmxit morbum,^ui co erat periculofior,tiucgt;d eiufnwdi aff��iK tnedi'nbsp;cis erdt incom^tus.Erdf�flrdtus igitur inter omnes,lt;p� dgroto sftabjntnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

cr pr0KMlt;,Oquot; folerti�imus nieclicus, ai ddolefcentis corpus [yncerum ui' dcret, m�isq; ittud tnalignis uexdri huworibus, dgritudinis caufant �dnbsp;tegroti dnimum rcfirrefecum cocpit:decreuit igitura�idere Antiocho, amp;nbsp;ad�tbttdtioncm, ingreffiimq; �ngulorum intra cubiculumillius notarfnbsp;comnwtiunculas.Permultis ig�ur diuer�generis quotidie f twn inuifentinbsp;bas,cum in i�orum�ue dditu,�u� dbttu,non oris, non ueme�firitdUs, �'nbsp;gnum aliquod commotionis appi(reret,fed iaceret fmtiochus moeftus,lan'nbsp;gue�cens^;, acfemitorpidt(s,nec tarnen ip�c ab incepto de�fteret, conti'nbsp;�uaq; animadi(er�one,deprehendit tandcm,ey dum cubtculum ingredc'nbsp;rctur,cr dum languenti a�ifleret Stratonice, intingi ruborc Antiocho�' 'nbsp;dem, uenamq;fub�lire,ac corpus ipfumuigoremrefumere, confi�im^nbsp;abeunteillalcd?d�:crc,�iritumq; ipfumconcidcre.�dq; cumnofemelani'nbsp;maduerti�et,ut erat ntttura feiens Era��ratus,fen�t hinc amorem morbinbsp;effe caufam, iUinc pudorem,ac patemi tori rcuerentiam,atq; it�mite rW'nbsp;tum,hancqi inter contentionem, affeiluumcb concurfationem^acitumil'nbsp;lum,languentemq; tabefcere,atlt;j; occulta cura confia,pudore,metu,atnO'nbsp;re,de�ierationeq; oblu�antibus. Huius igitur ni tam occulta' er rara de'nbsp;prehen�o, quanta in Era�flrato ine�et ingenij uis, quam magna etidfttnbsp;mentis,intc�igentiaq; eius �ue prudentia,�ue fagacitas, aut per�iiciett'nbsp;tia,rari�imaquadamcumadmirationeomniumdeclarauit. Sedinuetttdnbsp;morbi caufa,longe motor prudentia eius extititfCompanmdisatqueadhi'nbsp;bendis remedijs adeo difficilibus, cum ea qua amaretur, pdtrisgt; er antdi^nbsp;ti�imi quidem patris e�et uxor. Itaq^ multa fccum animo cum agita�ehnbsp;nbsp;nbsp;|

tandem his Seleucum e�: aggre�us:Compertam habeo rex morbi caufaint i amorem fcilicetmuliebrent.Verum quam deamatfilius,ea e�,Ut de�ierdlfnbsp;dum�t i�i, po�e ea potiri. Ad ea rex : Di� inquit, boni,(jua'nam hac e� �nbsp;mulicr, quam p minus donis, ot cert� coniugio, eiT parte regni etiam poquot;,nbsp;ti�imo in dotem traditd,traducere ad uoluntatemfilij,er eius quidem w��nbsp;ci nequeamus ? quando ndjil e�, quod non libenti�imc pro eius �mfahd^nbsp;prafliturus.His auditis Era��ratus, regem cum uidi�et maxime incelt''nbsp;fum:Atqui,inquit,orcx,ncdiutius�u�rere,mea cfluxor,filiusqddgt;^nbsp;deperit tuus. oddiditq; er uerbis uultum quama�gt;ernoci�imum.nbsp;Antiochus precabundus : o'amici�ime Ero��rate, medica^fiteu�di^, �gt;nbsp;cum primis cxpericns,quando ad eximia rerum cognitionemfummdnbsp;bonitotcmadiunxi�i, n�nnc uno tempore er patris fenis miferebere�

CE PRVDENTIA LIB. V. 407 ftw,f �o item beneficia, munercq^ in uit� reftitues,dn paffuna et per fium-nitmetiam iniuftiti� tdbefcentemUlumconftci, eius^reidefiderio,nbsp;m manu tua eft, miferabiliter expirare CJ' enwri?Adh^ec alia^ turn prelum , tum poUicitationum plena gt; perinde ac indignaretur Erafiftratuttnbsp;*�mfibi regem ajf�rre ue�e, uidelicet a Seleuce, tuamtufi earnfilim ametnbsp;^etuxorcm,ejJcsill!traditurus^Adeabcnignouulturcx�tuxorem,in'nbsp;^uitiCfregntMn.Sedtuiniuftior, quicum e^morbumdeprehenderisj,nbsp;Cr morbi caufam,f�t^ p�nes te uniim remedium, tarnennbsp;nbsp;patrem uni

filium eadem opera uelii perdere gt; peruetus nofter cum fis amiciK� f�r medicus. TumrurfusErafiftratus: Ne tu rex maxime, qui me miu'nbsp;ftioremuocites, iureiurandoaffirmaucris tuamte uxorem,quamuiscr�nbsp;nnko,e�Tcharifiimo nota traditurum,fi ob eins amwem isiaceret^ utnbsp;^uidem de mee iacet,quod uidet,quamgraui�itne. Hic rex cum et per recnbsp;Sfifidc, e�T perdeos immortakk iuraffetpro Antiodii[alute, quern uni'nbsp;eumhaberet,eundem^ contmenti�imumparitcr,ac maxime pr�den'nbsp;temcognofeeret�animo quamUbenti�imo,uxorem�ei�i fuamefticon'nbsp;^fturumyfiHurum^longe etiammaiora�alutisiUius ergo. Tum'Era-fi^atus,regem cum cerneretnihil fimulanter loqui, uer�m ex animinbsp;f^�tentia gt; compofito admodum fiermone,�rqua opus eratadhibita prU'nbsp;�^^gt;ftia,rem omnem patrifie aperuit,ut hoc cognito Seleuaes l/etatus fiiC'nbsp;^'�tmirificumin modum: quod^ reliquumin autoritate fita inte�igeretnbsp;^oUocatum, operam primo adhibuit, uti filio, uxort que � uiris ^raui�i'nbsp;*^is � maxima^ autoritatisconnubium per�uaderetur. Qijoabutroquenbsp;hnpctrato,conuocatis undique amicis, dynaflisq-, acducibus exerci'nbsp;tiis, orationemhuitfinodiad lUos habuit:Senem e^e fe,fuam'que (Ctatetnnbsp;^(gcre nepotum pTtefidijsminime uero pa{Jurum,tantumfe imperiumnbsp;f^prtefertim unius culpa Macedonum � iurifditionead alias manusydi'nbsp;^�(^lem^prolabi. H��, atque aUjs in cam fententiamexplicatis, de ms'nbsp;PtijsfiUi, lt;�r parte regi�ei permittenda quid decreuiffet aperuit,fttmrnbsp;***d^cuml(eti�aziramicorum,atque excrcitus uoluptate nuptiasi�o^nbsp;fUm celebrauit.Hoc igitur 'Erafiftratifi�um ciufmodi quidemfiut,ut no/tnbsp;'^humanamtnodoprudentiam, uer�m addiuinam quondampotiusft'nbsp;Picntiamreferendumuideatur.

Xieuido, ac recuperato Lotio, eiusq^ receptis urbibus � L.Furio Q-^ftOiOfC.bAenenio COSS. Senatus,populusq; Romanus,Camillide p^^a rerum relatione laudato, decreuit rebus ijs pro mentis populi ctsnbsp;^fijseo�ulere.Cen�uerat enim Cami�us, quoniam uirtute excrcitus,confitnbsp;�� ipforii Opera,dijs bene iuuantibus,inmanu Senatus, ac populi effet:

tieUet'tic cffeLittiuni,aut de aetero nullum omnmo e/fe, pacem^ ftbhlt;in^ ad'bdtinos dttinerct,pdrareinperpetuum,ciutfieuiendo, autignofcettenbsp;dopojj�t,uel pcenti, ucl;l)cnejiciok{eniitu prteoaupMdunt) mature^nbsp;(^odcunq^ pldcuiffet,ftatuendum elje,m'mimeq; tot populos inter/j^entnbsp;metumq^ fu/}gt;enfos animi diutius hid/endos.Hitbttd igitur prcectpua cu mdnbsp;turitdte populicuiufq; Latini rdtione,nomindtimde fingulis,deq; Cd'nbsp;mi�ifententid decreuit. Nam Ldumosciuitate donauit ,fdcris etiam red'nbsp;. ditis: Aricmos quoq;, ad htec Nomentanos, Pedanosq; eodem quoq; iu�tnbsp;in ciuitdt� accepit ,quod et� ius, quid Tufculani anted quid� htdfuijjentinbsp;ijfdemcon�rmduit.At Tiburtes ,Prlt;encftint(^ dgro nwltdti funt: Catcriinbsp;ucroLdtijpopulii conulidinterf:ddcmptd. quodutemrenwtioresqt�nbsp;effent populi, beneficijs eosfibi obnoxiosjdccret, C�pdnosequites, qu�dnbsp;citm Ldtinis minime dd rebellandum confcn�ffent, Pundanos item, Por'nbsp;midnosq^, qmd fuos per fines Romanis exercitibus iterpacatum dedif'nbsp;fent, ac tutum,etidm ciuitate donauit, pariterq; ej Cumanos ,CfSueffd'nbsp;nos. QUO quidem confilio, quibusq^ decretis,reipub�iclt;e proffe�um e^tnbsp;fecuritdtifummd cum prudentia ac maturitdte, habita tum urbium dc^ me'nbsp;ritorum cuiufq^ ratione, turn etiam iUorum temporum.

QumtusPdbius-di�dtorinob�dioneiUdSdtricMaiCtvmipfeiiuiiob� derctur hmc ab oppidanis ,i�mc ab Sdmnitibus,quiduxilio Satricanisnbsp;eumqi eognouiffit dh Roma CPabiimi magiftrum ec^itum adttel*nbsp;tare cum prcefidijs,nwnuit l�um uti fecretoaliquo, abditoq^ m loco del�enbsp;fceret,donecabipjbfignumaccepiffct.Quocummd�flroequitumcbfii'nbsp;futo,C(elduit deaduentuiUius milites,quo fficm infeipfis modo coUocdtdl�nbsp;fcirent,rdtus iUorurn animos,quos forteis effet expertus,efficdcius proponbsp;fita neee�itate incendendos. Itaq; pugn� fignum cum dediff�t, fie a�oeU'nbsp;tus cfl milites,ut dicerctfola in cruptione ffiem effe, uiam firro pdte�eiet^nbsp;dam,ad commeatum comportandum nuUumomnino aditum,cutn cired O'nbsp;mnia def�djfient.Ne'ue i�osfi-uftraretur,cdftrd ipfa effe relinqt�da,nbsp;dbfe mdndatum,utiprimu cum a^n uaffo exce�tfiet,ignis inijccretttfgt;nbsp;idi�uram rerum,qu� incendia cocremarentur,hoflium � prteda refarcio*nbsp;dam.Atq; his di�lis,^ milites udUu egredi confiftim iu�it,cr inhofleO*nbsp;defficrdtionemdgiSjqudmirdconcitosfirrhcrabalterdcafirorumpi'^^nbsp;igneminijci. Quodquidemfitgnuignor�temilitecummagiftroequitui�nbsp;conuenerdt,qui in infidijs po/i hoftem delitefcebdt. Hdc itdq; ratione biOOnbsp;milite ob dejfierationc acerrtmeinSamnitemi�ato, iUincmagiftroeefd'nbsp;tum repentino adortu inue�oatehementius'que premente d tergo, hofi^

DE PRVDENTIA LIB. V, 409 ui�or cdflris Sdtnnitum potitui e�, prudentid ducis,iirte[ua ui�o',nbsp;dppdrMte.Diuerfo idem confilio ufui e� pofl tretdu�um dbfc trdtisnbsp;^tninidm fy�udm exerdtum, cum Hetrufci coiunHis undfinitimis fecumnbsp;ingen�buicopijsineiutcd�lrdilldtieffenf.quo tempO'nbsp;�r res Hetmfcorum eleudre ddmodum dnni�is e�, imbcUemqi eum bonbsp;�em o�enderc:c?- fuos ipf : non modo e� cohortdtM,uerumetiam ijs uev'nbsp;ufus,quibusjpem milites condperentproditionis interbo�esoccultte.nbsp;^urdrent igitur corpord,ddrentq; fe quieti ,dum pu^� tempus dff�ret:nbsp;qtiod ideafingebdt, quo i�orum dnimos, bo�ium multitudine deterritosnbsp;^nfirmdret^e,exdtdretq; dd uidoridm,qu� con��imfecutd e�. Namnbsp;pdulo dnte lucem,fomnogrdUdtis ho�ibui,negligentiusq; drcd dgentibusnbsp;^oruptodolabrisnonunaepartccajirorumfuorum Udllo,emi�isq; unonbsp;ffnpetu copifs omnibus,femifi)mnes,fuis^ in atbilibus ceddit '.�tgietes^nbsp;^on modo infecutus e�,uenim cdjlris ho�iii potitus.ltdt^ arte bdc,qudn'nbsp;qudmdiuerjd,eodie dd�xdgintd mi�ia hofiiumcieft funt, aut capta,nbsp;t^�dnta itaqueuis �tprudentia, nuttum non uitne genus o�endit : ut ni�nbsp;ip(d dUt dux pro temporedffuerit, aut comes ,�rtitudo utique temcri-f^quaddmfitturd �t, cutn ex dduerfoquo' per fe temeritds quidcm effet,nbsp;nonnunqudm uertat in�rtitudinan.

Superdtisbis uno dnno confertd manu SdmnitiT}Us,militeq; Komdno ^�^pua lodsqi finitimis in bybernis coUocdto, quad Cdmpdme delicia minbsp;dnimos cmolliffent,ubertdsq; cum primis foli, dtq; agrorum amoe-^itdS, initum e� cl�m ab iHis eSfibum adimendiecultoribus ipfis Capult;c.nbsp;Q�lt;f res magno cum agitdretur militum confenfu,Gr�udio,perldtd d trinbsp;bunis e� dd QSeruilium,qudrtvm tuncconfulem. Is uti erdt atdtc zy re-gt;�tvmufudolt;�u5,qu�d intelligeret qudnto res in di�rimine uerfdretur, di'nbsp;^fd cum dgitdret dnimo, tnetireturq} grduitdte periculi, iudicduit artenbsp;^�tndem occurrendu e�e. Itdq^ cldmfummifit, quiperhyberndrumorem,nbsp;W Uuius inquit, difiipdrent,ijfd� in oppidis infequenti anno byberndU'nbsp;dum effe.�dq; eofiutiebdt cbfilio,quo i�ipdtrdndi incepti ffem differrent,nbsp;dum in manu fua pofitum e�e intc�igunt, quandocunq; exequi iUud uel'nbsp;lent, bdcq; ratione aliquandiu militare fruflrdtus e� confilium .Po�uc'nbsp;ecbi�is eadem arte ex bybernis militibus, in a�iuis eos co�ocdt,dlia^nbsp;'^igre�us uiam, � prbtcipibus coniurationis fenfim nunchunc in patriamnbsp;^fmittebdt,qu�d emerito e�et �ipendio,dutpdrtim integris uiribus'.nuncnbsp;lllum,quod d'.utius ab�iffet domo:alium fub ffeciem procurdndi commeanbsp;^^'�mod6�n^los,mod�plHresablcgdbdteca�ris: nuncalios atq^dlios,nbsp;tdmen fub boneflam cdufam: commone�ciebat^ qui Romaerantnbsp;Ff

410 I.Of lOVIANI PONTANI mdgij�mttifiUtquos Kontatn inilfosfcirent, nur^f ne�endo ludificdrei^'nbsp;�tatp Arte hdc, Mullr�qi pcruerfis nulitum confilijs ijt obuiam, rebui^ �nbsp;Cdm^dnorivm ocuUi�ime pdriter,tuti�mcqi confiluit,nec minui fendtidnbsp;intcgritdti, confultriq; dignitdti acfu�.

Gorc�uiOrtliA^ciiiuif�miliA�iedpo�inonmediocriter Ludislitofub regeflorHit,qu!ieq; nunc pen� extMd cft,c� LdduldUi ui�lui, �igdtmc�nbsp;t(bho�e,ex agro Cd�mte l^edpol'm con�igiffct, ibicji decompAnndd penbsp;cunM}Adre�ituend�exercitumfolicititielfctddgt;nodu,decemerctq;fucl'nbsp;dcntibui quibufddm,mAgii purtiu �udiofis,q fipientibui uirii,noud cju^'nbsp;ddm,mu�tAtdq^ tributd pur�tibuipopulis imponere:ea re cognitd Corel'nbsp;lus, (jUdnqfetKX, aepedtbus Ubordm, regem adijt, zs� efud erdt comitdtenbsp;prudentid, Ciu�m,inquitMereor � rex,ne dumho�iu impedirecondnbsp;tu5dcrepencreuim�udei,idipfedgdf,uttuoiin(epopulospopuldrcs^p-noudobtributd irdtos excites, prouocesq; inodium dc mdleuolentidm�nbsp;Quidobfccro,(iuitibimdleuolunt,quicf;dduerfdrior�rebuifiiuent,lt;iuiinbsp;inqudm dut mdgis cupidt, dut uehementim optent, qu�m id con�lij ut in'nbsp;edi, ^uod duertere d �delitdte,dtcf; m te beneuolentid, er �udijs qudm�'nbsp;�Uime populareis tuos quedttAtqui h�c quideme^und,e^ certi�intd e�nbsp;ad idipfum uid:qudm ut ineds,qi� rebus tuis mdle confultum uolunt,fub bcnbsp;tieuolcntia;ffeciem fuddere tut� bubeant. Quocircd co�lid biec,ut pdruinnbsp;utilid,ut minime falubrid, dtij; db bo�ibus tuis mdgnopere expc�ldtd, exnbsp;ditimo tuo prorfui eijce,quodq; femmd tibi centum mi�ium opus e�,ed^nbsp;pnefenti, nobis frmilidribui tuis dtlt;j;ddminillris, quor um und �tturdnbsp;e�tecum�rtund, cogenddminternos, dtq; enumerdnddm�dtue. Atqutnbsp;bis di�is, d�fumpto con��im cdldmo, pducos quofddtn r�gis ex ddmini'nbsp;firis de�gnduit,qudntdcuiq;,�biq; inprimis ipfi pecunia irrog�ndaeffdnbsp;notatd,eaciieuc�igioper�olutae�. Prudenti�imumfdneprore detent'nbsp;pore,�rdatumdGorctto,zrdcceptii4regecon�liume�. Quoeff��luntnbsp;e�,ut ex hdc fubjldidrid pducorum,eorumq; fideb�imor� hominum coit'-tributione,peruer�s ho�ium obuidtn iretur con�lij s,regisc^ neee�itudi'nbsp;nizr populdrium confuleretur beneuolenti� dc quieti.

TitusQtiintiuiFtdminiusrepulfoddtidpfumfluuium Mdcedoni�^^ gePhibppo,cum uideret ilium in The�fdlidm properdre,dtque inceit'nbsp;fis res.ionii oppidis, qute infirmiord uidebantur, eius iuf�i incolds intc^

DE PRVDENTIA LIB. V. quot;411 tnodu dgh^uin dmice, perhu/miniter^ admini�rdri ab fuis otnitid. Ci�iinbsp;f rc humdnitds cum pcr�e�ia effet Qumtif dnimusq; longe ai ftperbiii,nbsp;uult;tritid^alienus,ide^{lumell,utctmiprimu mThejfdiam ctvmexefnbsp;(it�perueniffetycertdtim urbes ddfefe dedendds �onte or dtores tnitter�tinbsp;breui^ Graci ut ipfi pdli dicerent, Romanos no �duerfwm Griecos,uer��nbsp;proGrieci� libertate aduerfus fuperbumMdcedonttm dotninittube�lu�inbsp;gero-e. Quod re ipfd p�ul� p�fl experti funt, eu �flhmicis in jfe�ldculis,nbsp;qtitbuf celebrandis omnis firme Griccid couenerdt, pace pdrtd fuperdto^inbsp;public�libertdtisbofte. Titmipfe Quintiuspublicoedi�toperprtecon�nbsp;(lecldrduit,Gr�ci� populos, Sendtu,populo^ Romdno ,feq} ipfo confulenbsp;td ftdtucntc,liberos,i}nmuncs^S de C�tero fire, eosq^ fui iuris effe. Res ftnbsp;*i� non modo prudentiftimo imperdtore dpprime dignd, uerumetidtn eimnbsp;uiriproprid, qui in Itteris dtq; bvmdnitcitisftiiffetftudijs enutritus.

Atbenienfis Phocion cwm mte�ligeret,nu�ld fe rdtione populum ne dcl-tier/�m B�otios arrnd fumcrent,c�tmere poft�,drtc eos, induftridq} co�r cendosiudicduit.Pdici enim confiftim per pneconem iuftit,db ipfd uti pu-bertdte, dd feptudgenarium ufq; qui dues effentfimnes utietrmd cdperct,nbsp;dc quinto poft die uti armdti, inftrudiq^ ddefent, fix dierum commedtttnbsp;of'umpto,quifeducegt;nin'Bceotidmfiquer�tur.Qjiodediduomnescuntnbsp;^ecufarent,ut iniquum,pdrumq; conftderdtum,ipfe contrd obftftens,afenbsp;^er'abdt,nulldm ineffe edido iniurid, ctm ipfi odogendritu drmdtus ejfitnbsp;^Um ceeteris indde dffitturus. lldc igitur arte impctupopuli perfuttmtdmnbsp;prudentidtn compreffo, ciuitdtem ipftm ddfdnitdtem reuocauit.

IJidrtius prdtorius uirficutus Brutipdrtes, cum effet in conflidu iUo tJSdcedonico,db Antonidnis uidoribus cdptus ,feruumfefe efefmulduit,nbsp;�mptus^ fub bdftd d Bdrbuld quoda mtr�me impigro homine,edm in ip ftnbsp;firuitute ingenuitdtem pr�fe tulit,ut pr�pqfttu! primo ab herofiruitijsnbsp;^lijsf�eritydein uer� dtq; baud mult� poft rei etiam pccunidriie. Quod^nbsp;^rbuld uideret ineffe in eo duilis dtque urbdni hominis mdgis, qudmfirnbsp;tiiftudiddccogitdtiones,nonfimelcohortdtuseftillum,conditionemindinbsp;Cdret ut fudm, poUidtus etidm opcrdm impetrdnd� uenilt;e,etidmft�pro'nbsp;fcriptorum effet f�rtaffe numero.ille autem qud erdt dnimi firmitdtc dt^nbsp;prud�tid,obfecutus etidm tcmporibusftn propofttoubiq; pcrftitit,firuumnbsp;fefe utiq; profiftus. Aliquantu dutem inde poft tempus Barbuld cum deerenbsp;kiffet Romdm profidfii, pcrcunddtur Martium, eftet'ne fccum dd urbentnbsp;t^efidurus,drbitrdtusfi� profiriptis eftct,hdudqudqficumituntm.Atnbsp;f^elihcntiftimeiturumquofecunq; ueUet,refiondit. Citi�pcftq peruen-f �w eftjCdm dduerfw Bdrbuldm continuduit operdm,firuili fub frm�ldt�

er habituaitprofici�centemetiam herum in curia,utij; adfalutandos con fuies comitdretur, djiaretq- feruili fub hdhitu ante �res. itaque cogn�tfinbsp;ingenuum e[Je f:irct,ac Romanum ciuem: cl�m igitur iUumfi amarec,^nbsp;operamnauare fedignamue�ct, idageret, ut�profcriptione eximere'nbsp;tur. Quodquidem � Barbula cauti�ime per Marcum Agrippam e/i proeunbsp;ratum:nec ita mukopoft in Oilauij amiciti� receptm eft,et prator etiantnbsp;declaratuf. Abipf jigiturimittoMartinsprorequidem actemporeconftnbsp;lium id cepit,ut uitam quo redimeret,uenalium ft egrege�ceret, cum rd-tionealiafaluum ft fieri pojft omnino diffiderct. Qnod confilium ea fte�nbsp;tuseft Opera atq; indu�ria, uceynobilitatem generis circunfpc�i�itnenbsp;obtegcret,ncqua maniftfta 'm �ufticionem 'mgenuitatis mcideret, aut eiufnbsp;fidem ficerct:?^ut Roma cum e�fttjpenfatis rebus fimul ac tempoributtnbsp;mebusae falubrius capere confiliumpoffet. Qtto autemfiuore, qua^nbsp;benignitate firtuna quoq^ ip�a confiliohuic aftiirauerit, animaduertittnbsp;qua�o.Antonij rebus ab ��lauio profligatis,captus Barbula,qui cius�ecunbsp;tus erat parteis,cum et ipft ftruum ft Martij exemplo finuilajftt, uendc'nbsp;returq; fubhafta,firtuito eftabipftquoq; Martiocum alijsquibufdamnbsp;emptus, nequaqu� tarnen propter fqualorem ftatim cognitus.At ubi BOT'nbsp;bula ftipfum aperuit, non ftlum Martij opera ueniam mpetrauit,ucr�igt;fnbsp;in OHauij amicitiam ita receptus eft,ut mibtareis ad honores,atlt;^ ad pntnbsp;turametiameue�usfiterit.

Dinocrates archite�us maxime nobilis, cum aditum ad Akxandrum impetrarc per purpuratos,ac fimiliareseius m'mime etiam mubum poft

auxdiumajeipfopetijt. Cumcfi cjjetipft procero admoduftatujtec qud' dratis tantum membris, uerilrn�rma, ac dignitate corporis totius itfi'nbsp;gnis,atq- ajjjc�iu ipft preecipuegratus,na�us opportunitat�,quo die Aftnbsp;xander populo dabat audienti�, pratfidebatq^ iuri dicundo,mdatis meinnbsp;bris,o'coq; perun�o corpore, aepopulea frodecoronatocapite,leuohUnbsp;mero leonis pelle ami�o,dextra ipft clauamgeftans, ad tribunal prodijttnbsp;qua nouitate permotits Alexander,iuffit aditum illi ad �e dari,percun�dtinbsp;tief-quinam e��et,�ut quid eo habitufibi ueUct, reftondit Dinocratcs,qU'fnbsp;fi��eeofthabituadillumaditum atq;audienti�: ej�eautemarchiteilu�ingt;nbsp;aegenere Macedonem,af�erre autem �e multas quidem egregias cogftnbsp;tationes Alexandri magnanimitate dignasiin ijsq; de monte Atho in uirt'nbsp;lis ftatua�rmam r�digendo,eo quidem artificio, acpofitu,utilauamanft

DE PRVDENTIA LIB. V. 413 njiixim�capacis amplitudinem continerct ac m�nid, dcxtrd uer�nbsp;fluuiorum omititim,ciui eo � )nonte deflucrentidecurfm ��nbsp;fwct. Quibuiduditis Alexander mgettiohommts dcfemwnedeledatiMinbsp;admiraretur eti� 'muenta/ecum ilium effe uoluit,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Aegyptuitt

f^queretur flatuit. Cum�ii Alexandre� tedificaturus e�et,Dmocrdtis con filio z^opo'd ufut efi ined ledificanda. Perhancitd^maxim�accom-*gt;ioddt((m uiamgt; Dinocratesaditum pbiad Alexandrum comperijtycumnbsp;*!iaferdtioneinuentur� e�mprorfusdiffiderct,utuix quicquamexifidtnbsp;prtidentiieipfiimperuiivm.

Ddcie,finitbnd^ iHisgentescum inteHiger�tRonjtVjoiintcrfedr/nd fiertiffe^iro^ ob id retperentur ardore be�i in eos mouendi, Cotio^ iUonbsp;*'itm ^x dlid nee/uirettant�l impetum rdtione compefeere, �1 principumnbsp;^forucouentu dcfrequentia, �roci�imosduoscdnesemittiecdtenisiuf'nbsp;lldt'im infe eSuer�^atroei�ime inuic�fieuiebdnt.Cum�]; lUoru ntd-^bn� dtrox dc �aui�s certdinen e�et,ex occulto lupit immitti iu�it,qi(o uinbsp;fo caner, qua�pdcdtis dnimis ac concordifocdere,in lupit � ue�igio i�dtinbsp;fnnt,pugnd interfedirempta. Prudenti�ime igitur dux Cotio, quod necnbsp;*'dtione, nec ordtione perfuadere poterat, beluarum exemplaperfuafit.

LuciinAntoniu^yMarci Antonij triuwiuirifrdter, circ��ei�ui Peru�te lt;6 Oilauiotfru�ra^ non femel tentatd eruptione,cum�m� idmcon�cerenbsp;exe rcitut,comunicdto prita con�lio cum primoribui, nuUd impetTd'nbsp;^^fide publica, ad Odauium decreuit cum paucis adinodum profici�i.nbsp;Aillentproficifeentem cumintuercturOdauiui,cripfeobui�profiUuinbsp;fflucnientidbi L.Antoniui earn orationem habuit, omnem in fe couertensnbsp;tulpam, nihil pro fe omn'ino deprecatUi,Heri{m pro uno tdntumexercitu,nbsp;ntGrp�ndm�milttibiiiducrteritiimpctrdtduenidiGi' ipfcdmice dccc'nbsp;Ptui ab OiUdUio dc mdxim� liberahter�erit. lldq^ dum extremis in di^nbsp;^ItatibufomniuMrteq; incaffumtentdtd,eligit�dcifehofiis Itbereper'nbsp;^ittere,duqu�dfe�ilieffent, hberaliterapudui�or�aperit.Dwwipronbsp;ipfo nuUo modo deprecatur, fed pro exercitu tantum fupplcx loquitur,nbsp;^um crimen omne, omnemq; in fe culpam ac�tpplidum trans�rt :z^fe~nbsp;^Pfum,Gr excrcitum d c�de,fupplicio^ liberauit,inuentd apud ui�loretnnbsp;^ole�centem arte hdc,concilidndi dnimi uenilt;e^ impetrand� uia.

Attulmut, ut tarn uidetis,uiri optimi,quie uift funt opporfuna in hoc ^'^utiigenereexempldjcaq; diuerfoctiam in genere rerumdgendarum.nbsp;^ocirca finem afferendis ijs,hodierna;q; etiam di�lioni ftdtuamus .Ve~nbsp;*�*^necuiuidedmurpartidt0ertionii huiuidefiiiffc,et� parumquidentnbsp;^^^{fdrium iudicdri pote�,non omittemus tconen exempla qu�ddm,ed^; ;

KO ddc� nwltdhis ip�s ddiungere, (lUte fcrettdis in femwnibuf, dicctlii^ in �cntcntijsjindgis q in dgcndii rebus, ncgotijs'ucddminiilradisnbsp;ta,admoncre nos prudentie ipfiiu in comuni ^uocy [-rmone debe�t,^iio'nbsp;tidianis�y i� congre�ionibiis dc rej^onfis. \ndicio enim fuut ^udntope^^nbsp;cbeitndis in negotijs i�i ip��terint prudentid: �udio�, dd cjuos dt�d ip�nbsp;refirutur,qudnt�ij;nbsp;nbsp;nbsp;in dicedo, er in rc�gt;odcndo ciufdeip�usftudiuni

Mortuo Romulo,dcdtoqi�SabinisNumaddcape�endwnimperiu� Proculo au. Volefo � patrum numero ad id � fcndtu,populoqi Romano ddnbsp;' flinatis ,fuadente etiam �Zum� ip�its patre, quiq; �cognatis in con�'nbsp;'liumuocatiddcrdni,fufcipiendumc�iprindpatum. TumT^umainhan^nbsp;quidemfententiamexorfus dicitur-.Quancunej; antcad^ uittemutdtio'nbsp;ncm,necuacare cam periculis,Qr folidtudinis e�e plcnam, c�plurag; �'nbsp;cum a�errCidubid qua:�nt dndpitia, i ncerta, tr�pida. Itaq^ cui agenda dinbsp;uitam mbH dee�et, nee^ e�et cur pr^fen tis cum uita;�atus pacniteretfi^nbsp;cofueto iliu uittegenereue�eci^ua�dcfdfcere,in quo et pro difftitatefud�nbsp;er pro rei �miliaris neee�itudine ac�ippeditatione uer�tus e�et hotte'nbsp;fledc copio�,amentis id uideri magis,��ani e�ehominis: qua incomm��'nbsp;tdtione ut aliud nihilomnino mole�i,i�ud cert� ine�et,quod incertis cd'nbsp;tacomutandae�ent. His^ fummacumgrauitateexplicatis,G'illudnbsp;timf�bdidit,adfententidm confirmdndam,Romulum,qui imperium co^nbsp;flitui�et Romanum, Deo �i�egenit�, Dcumqi ip�um in�ntulo itti a�'nbsp;ti�e,deorum quotp ope ac beneficijs dltumd:ducatum,ad imperium^ i^'nbsp;uinam ob indolent maturrime eue��i. Se uer� mortalibus ortum parent'nbsp;buSfCdudum^; atq^ infiitutu ab i�is uiris, quos pater ipfc, quiq; adeߦfi'nbsp;cognatiprobequidcmno�ent.P.xomniitaqiparteuittemutationemtdlt'nbsp;tam iure�bi uerendam e�e. Declarauit igitur JSluma fu�eptum ante it�'nbsp;perium,cr qualis'ip� in i�o�turus e�et admini�rlt;mdo, er in mutaiti^nbsp;uitiC gencre,quam multa quot^ �nt drcun�ideda.ldem hic �iuma, PfO'nbsp;culoacVolefoomni�udioconantibtis eumadhabenas regnicape�end^nbsp;perducere, huiu�nodi ad eos oratione ufus didtur: Mihi, inquidoratod^nbsp;Romani, quem ad regi!uminuitatis,l�ngeaRomuli ingeniomoribd^Vnbsp;aliud e� ingenium,aliaq; inflitutio:quippequicognitionis�udijsip�i^'nbsp;ditw,pacem colam,padsqi ip�us oda,cum lUe prlt;elijs a�uetus ciucs߻^nbsp;e^^beilico�ores reddtderit, er graui�imos etiam mariens populonbsp;mono ho�es rcliquer it :utranq;utob caufam beUicofo uobis rege opgt;^nbsp;fit,Grdd hofiileis comprimendos impetus, er quam populus Rotndif�^nbsp;ob pr^liorum �ltdtatem concepit imperandi�emdtcllicofo duce u�d^nbsp;ne�gt;*'

DE PRVDENTIA LIB, V, 41$ ^Jrujlretur ab eaJtacj; talibm uiris parwm ipfe imper io idonan iudici-ac tan^uam ridiculia iure ab i�ii habebor, ubi apud cos dcorivm cul-^^ihumanitatiiqi ac quietis l�udia docere anititar, gut imperarefinitimisnbsp;�i^iitis contendant : nec iTlii (acrificulo opm eft rege, guibui arma tantumnbsp;^^ceant,acbctlopartie diuitiie.'Videtit gu�ta cum moderatione ac fapieifnbsp;indtcaret illi5,gualesfubfe ciues Romanosfiituros effe oporteret.nbsp;^affus e� Thcopompui Spartanorum rex^Ephororu eligi magiflra^nbsp;^WWi a�ducrfus oligarchiam � Lycurgo conRitutam : gua � re non nihil re-amp;lt;fpote�as cumuidereturimmmuta,eamcp ipfeob cau�tmab uxoreacettnbsp;firetur, guod regnu liberis e�et rnulto imbeci�iii� traditurui, g ipfe 4 ntdnbsp;^^busaccepi�'et�iis:gu{n,mguit,et�abilius,Grmagis,magis(iidiutur'nbsp;'^m. QMo � dido diuturnitatem fe eius o�endit longe etiam pne�rre mdnbsp;ZWudinirine�e enim in licentiofa magnitudine periculum, atg; ex peri-^ulo breuitatem.Contra uero in ea pote�ate guiC ratione, legibiisq; innifanbsp;^l}^t,atq} ab i�dem temperata^diuturnitatem uel etiatn certi�imam. Prn-^nti�ima fan�,er opthno digna principe pro�ieientia.

fdex�der quoc� Augu�tajnatre Mam^ea paru probante,uxore etiam amp;'auius �rete,gtiod popularitatc uel nimia utcrctur,priecipu� uero quonbsp;�Hamids fe atq;�miliaribus corrigi ta�cile pateretur: ac �guid panmnbsp;�^o dignitate ab eo �du arguer etur, i�ud co��im emendaret ad arguettnbsp;^�ententia. Q�w � re I mperrftorM me�e�ate no imminueret modo, ucr��nbsp;sontemptibil� e� coee�ione iUa�ia redderet. duin me hercule,inquit,�~nbsp;^or�, magisq; ac magis �abilcnt, ac longe ampliusgentibus acceptant.

loannesCaraciolus,gui fub�oanna Secunda �^eapolitanortvm r�gi-regnum ipfum admini�rauit incuius moderationeres iHiuso-*gt;�tc� conguiefeebant, cum abeaCapUie principatudonatuse�et,ami' 0$ iOccognedi cohortarenturad infignia,ut morts e�edprincipatus pU'nbsp;accipienda : dete�atuse�i�orum omnium cohortationes atguecottnbsp;�^aa,cum diceret principatum eum�regum filijsfolitum admini�rari,ti'nbsp;^�ilum^ prmcipatus eins e�e illius folu, gui in regno e�et po� regis obi~nbsp;^�tm�atim fucce�urtis: Sefeigitur minime e�e ampli�imum regintedo-perfummametiam impudentiam,perg^ maxime incon�derat�innbsp;'^bitionemfeedaturu, guin potiusferuatur� titulu ipfumi�i ip�, gui fu-^^rui e�et rex, interimg; principatum,resgi eins probe, temperanterqinbsp;^deraturum: ut cum rex ipfe, guicung; �tturus c�et,declararetur,prinnbsp;^�Patu illi Itbcraliter tradito, titulog; adeo in�gni in ilhem libcros'ue eiwsnbsp;^�eruato,hacapud illumratione etrfbi,�d'fuis,etX amicortem atgus.nbsp;^�^natorum rebus tegue confulcret.

Accufab�twLyatrguSjqu�dnonpdrunwd�magnificuSiUerumetti^ tenuiorj�ifl�t'm [upplicijs dcor�facrisq; inflituendii. Quocirca pal^fttnbsp;profiteri eji aufiii, co id � fcߣlum confilio, ut cultus ipfe ergd decs, ijlio �nbsp;crat paratior coflitutuf,pro cuiuf^; fiicultatibus, ob id ipfivm fitturui efjetnbsp;longe etiam continuitior,tn!igii(j;frcquens. iudiedbat enim propofitiinbsp;crificiorHmfiimptibui,c^lt;}uipecunitedarentoper�,dum^crif,aHtpt�^nbsp;�moniiC fiudent,loreuti � fitcrificij s abfiinerent propter ouariti�-.z?'^^nbsp;pdupertate premerentur dr�ius,quc)d parum iji effet, unde neceffarid dinbsp;fdcrificdndum fiippcterent,jdcrd utobinopiam pratermittcrent. Hdbit�^'nbsp;eft igitur 4 prudentifiimo uiro,^uie neceffdria turn uifa eft diuini cultutnbsp;tio,ne iUius cotinudtioni out inopia obftfteret, out audritia. Quocircd tO'nbsp;annempatron tuumTriftane dicentonnon fonelaudiui,quiFrancifcV//*nbsp;fequerentur religiofi,eos expeditiftimos effc Chrifti milites,ftmper^ dinbsp;pugndndum in^dftos,quorum tela, clypeiq; ipfid effet pdupertds.z^ tuinbsp;tnusc��eftis tantu/inp�triaftudiofia.

Demarathus multi ufus uir, �j' in qua uerfabatur republicd fenator ilf primis cr moderdtus, zr prudens, cum uideret ab improbo quodam cirnbsp;cumuentum fe, atq; importune, infolenterqi efftagitante, ut qui inftfidit'nbsp;ter feire id etiam cotenderet, quern � Spartiatis optimum iudicaret ciuetHfnbsp;idq; fepiiK iudicaturum recujaffet, expugnatus tandem ab lUius import!^nbsp;na improbitate,lllum, inquit, optimum noftris � ciuibus iudicduerirntqiinbsp;tui�t ipfe quamdi�imittimus. Quo reffonfo, er importunitat� ilb'uf rt'nbsp;preftit,cr dignitatinon minus ciuium confuluit omnium,qu�mfult;e.

Reftrt Qcero Fimbridm confularem uirumiudieem datum in cdufi �gt;onfionis,mqua ftrendum effet iudicium de uiro bono.Cum igitur ffon'nbsp;for Fimbridm urgeret ad firendam fententiatn, rcffiondtffe, Eam/�reilgt;nbsp;nunqudmiudicaturum,neaut ft)oliaret�mdprcbatumhominem,ficO^nbsp;traiudicaffetidutflatuiffeuidcretur uirumbonum aliquemeffe : cumt^nbsp;resmhumerdbilibits(fficiffcontineretur,i�qffummeldudabilibus.Fote�nbsp;ex una hdc fententia�cile iudicari, quanta effet Fimbr�e ip�us innbsp;dis rebus prudentia, quantus etiam in eo ciutlium ineffet rerum ufus.

Kiutitis is,cui poftcd Sequoia: Mitum fuit cognomen,qudfireldtl(r��^ Forfethe r�gi gratiam, qu�d humanius abiUo ageretur, quodq; inuentd^,nbsp;etiamapudhoflemuirtuti effet honor: Quod,inquit,orex,nulloexpi^'^nbsp;gndtusfupplicioindtcaffcm,idtibinuncffgt;onteindicaturusfumdtenoiii^nbsp;qua faite parteref�renda-gratUmemortibi acgratusuidcar. Ilt;}eq;eniigt;^nbsp;ftrtun^ ipfifuccenfurits fum,quippe qu,e id pra�ftiterit,uti m�o ex errof^nbsp;uir maxime probusferuaretur, dignus^, qui amicus popuh Romani U'

DE PRVDENTIA LIB, V, 417 fgt;edtur,potiusqudm hoftii.Trecentiun� iuuenesconiurauiwiM, quitusnbsp;idem eft coiifilium tui co�ciendi,elt;idcm qu�rendi decor ii cupiditin,identnbsp;glorittfludiu.Sorsm�jipdtrdndinegotij pftrnd cbtigit,c�tcrifuo quif^inbsp;tentpore rent dggre/�tri�int. Soli tibi cum trecentis Kontante iuuentutisnbsp;principihiis�iturum certamen e�, qui tibi bellum indicunt, quibu^ cumnbsp;f}oris finguUs tuo de cdpi�.e dinticandum e�e feito. Hw /g/rt�' is Hetrunbsp;feus rex�dcnt cum adhiberet, no petcent nwdo cum Kcntdnisftcit,tieruntnbsp;ttidnthumdnitdtc,acliberdlitdtenonntediocriergd populu KomdnueSinbsp;ufus. In re igitur ntdxim� cdldtnitofd t�utius minime � prudentid de�itU'nbsp;tus,itd regem dUocutus e�,utqudm pdcem r�gis nwrte,dcglddio confequinbsp;itdudqudq potui�et,edm uerbis pro tempore compofitis procurduerit.

Annibdl dnte pugnam t�dm Cdnncn�m,fuArMlum cum ��cndijfet pdu lo editiorem, � quo ZiT multitudinem intueretur Komdnoru,Z^ ordines,nbsp;^uigj im a�dbdt Gi�on quafi ob�ttpe�ilus, cum dixi�et, mirdri tantantnbsp;femultitudinem: tumip�quiob�upe��um iUumdenumerointettigC'nbsp;ret, nequi dde�ent�mili terrore cdperentur,conuerfus dd iUum^conlrd-flrf ddnwdum�onte,qudnto mdius,inquit,ntirum tibi uideatur Gi�ondl'nbsp;lud � cogitdueris in tdntd iUd bomiitum multitudme, qui Gi�on appelle'nbsp;'tur omnitio e�e nemmem. Quod didu cum �dtim inter dcies emdnd�ittnbsp;*dri�i/mq; conuerterenturomnesyCd uim habuit,ut/inguli exi�imarent,nbsp;tjs di�is proptered iocdri Annibdl�,qu�d de Romano cxercitu putarct i�nbsp;'d��. r�ieit igitur maxim� cautus imperator,dcprudens ex boc diilo ntinbsp;Utes dd cdpcߒendam pugna tum promptiores detrado nietu,tum deuiilonbsp;fid pene certos,qui uiderent tdnto in di�rminc imperdtore iocdri fuum.

Accufabdtur Pericles^Z7 quidem dcerrimc,quod nimis magnam pecu niam pro�di�et in lUd, ut Cicero dit,Propyled. Itaq; urgcnteThucydidenbsp;^onuerfus dd popu!um,qui ei' ipfe depro��one querebdtur:Qu,ddo,in'nbsp;quitifumptus hosgrduamini,�t mihi ipfi expenfam, baud Aihcnien� po-pulo,meumq; operibus nomen in�rtbdm. Q�o quident diilo, populus�'nbsp;Ue dnimi eius magnitudin� admiratus, �ue quod cum deglorid dgeretttrinbsp;noUet ciuem ad unu trdns�rriedm magnificentite laude, qult;e totius e�etnbsp;tiuitdtis,uno�dtimcon�nfufuccldmduit,pcrgeretidm,ncq;u�is parce'nbsp;tetfumptibus.Itaq; prudenti hoc dido Pericles, ecq; fummam animi eiusnbsp;tnagnitud'mem indicante, uicit non aduerfariorum modo intprebitatem�nbsp;*lt;rrumetidm Athenicnfimpopulumin�ntentidfuamlraxit uniuerfum.nbsp;daueret prudentia, qua^ fecundis in rebusmederationeufushic idemnbsp;�erit, docuit O' iHf^d quoq- eiufdem ip�us didum.Korbo cnim laborati'nbsp;multieumeum circun��erenttuidorids^ ciusincalum toVerenti

tnuMerdrent^ trophtelt;t,maximiaqi lt;tb itto resgefitis, necj; fudipforu^ di�l�,mori� iam dggrdUdnte exdudiri db itlo extftimdrent: Tum Periclesnbsp;iHis obflupefcentibus, E4, intpiiklduddri i uobis lentio,quonim non exi'nbsp;gudtn �bi pdrtem�rtund umdicdt,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multorii dc mdximoru, ducu^

funt proprid:iUud uer�,quod meum efl unius,otnitti duobis no iniurid nd ror.M nefcitis dut pdrum meminillis,� tdntd ciuiu multitudine, qui prO'nbsp;pter Periclem puttdm Muerit ue�em�iiffe nem'm��d uidehcet pulcber�nbsp;rimiim,dc mdxim�glorioliim ducensdn tdntd �ud potentid, neq; inuidigt;efnbsp;ncq; irdcundiiS, m'miine uerb fuperbilt;e fefe locum dedijje uUum.

Hon cdruit �td etidm prudentid Antifthenis didum illud: �^dm Idudi' ri cum dudiffit Ifmenidi� quenddin tibicmem ut optiwu, quin iUum egogt;nbsp;tiequdqudm tibicen ejjet.

Pcr�milehuiusGS'i�ud Philippi r�gis ddtierfnsAlexdndrum filiurn� CS' qudnqud tdcitd illd quidem, prudenti� tdtnen plend obiurgdtio. t^dtnnbsp;cum d midtis commenddretur �exdnderfilius, quad�uduiter ddmodumnbsp;ceciniffet'.An nonpudet te, mquit,fili, dduerfus eum conuer�us, quod tdiVnbsp;feite cdntites^dc � non fdtis �t regem, fiquddo ocium tulerit, ddre operdittnbsp;cdnentibus. Permultum ndiiq; regemipfumimpertiri Mufis,�qudndonbsp;ccrtantibusdlijs mu�eis de rebus,jpeddtorem fe ittss priebuiffet.

Pdbius Mdx'miusqud erdt prudentid, er gerendis in rebus circunjfe' dioneerufti,nonurbiummodc),populorumqi de�diones dctumvltu^tnbsp;tis mot!is,uerumetidm �ngulorum miUtum dgitdtiones,�ue fujpedds,�'nbsp;ue pdrum lduddbileis,kniendds mitioribus uerbis, mdnfuetdq; aimodu/Mnbsp;ordtioneducebdt. b�ilitem igitur bidjfum �rtem (iuidem,dc notum in minbsp;litid hominem, cumfuf�edus is rebe�ionis effet, nee deeffent qui crimimtnbsp;retttur,nuUd in initio unimdduerfione perfecutus, fed lib�r� dgere eum�'nbsp;nens,di�imiddtd etidm fufpic!one:p�� uer� comiter i�um dUocutus,quidgt;nbsp;inquitdgt;�ldrfe,nu�dtud inre of�ciurequirismeuminu�dmeduurisope'nbsp;rdl ne dutem dum quid petds expedem, en tibi equum mdxim� dcrem, dsnbsp;uirtute tud dignum,dderunt munerd quoq; dlid �rtitudini tuee dccommO'nbsp;ddta. Ci�d � comitdte diddtor ex eo uf(s efl idius operd �rti�imd pdritefnbsp;dc �delt�i'tnd. Atq^ htec quidem ipfd et� uidentur dd comitdtem potius rC'nbsp;flrendd,dtq; dd ipfum reru ufum,itlud tdmen fdpienti�imum efl Pdbij di-dum,�milidriterqi ufurpdtum: Canes, equosq^ deponere f^itdtemobnbsp;mdgiflrorum manfuctudinem, leniorcmq; trdddbilitdtem, mdgis quimnbsp;ob cdtenM dc tutrberd. Pddem itdcp rdtione et uid debere,qui mperdrent,nbsp;WdiifuetHdinedclenitdte,populorumdnimos,ciuiwn^tndlc^cdtdsuogt;'

DE PRVDENTIA LIB, V, ' 419 � ^Matcs, GT conciliiirecrdclinire. Idem lt;}uoq; itdueyfumMiliteinlMca-� fdpfo difcederet,flrenuu guidem,Gr acrem homincnt,eadem lenbsp;Zitate orationii adhibitddUufibi maxiin� deuinxit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accupttta hic

ipfc^qii�dtiDdu� caflrisfub'mdcprietcrtribunipr^fcriptum difccderet, f^bi compcriffct �dbitis,dbpcntis mulieroilte amorcm ejje ciia rei caufamtnbsp;quam iUe cldncultim nodu itaret, cl�tn tmdicrcula ddfe deduct,abdiq;nbsp;tdberndculo iu�it : mox^ ucdtu nd fe iMCdUum ailocutus perhvmdni~nbsp;^cr,Tutemetfcis,inquit, qud pcenet�s digmcs,quiprieter turd militdrid,lenbsp;gesq; cdflrenfcisfepiut � cdftris conteptc mperio difcefjirii�.nec ego ip�enbsp;�ignoro,qud: multd d tefideliter�nk�rtiterq; ddntmi�ri�d, quteq; operdnbsp;in obeudii militdribus laboribui dc periculiipteritubiq; tud. Itdq^fidt honbsp;inter p compenfdtio. Tu pofthdc nequid tdleddmittds cdueto:quo^nbsp;^i^lldre id per me quidcpo�is, en ilia tibi ,qu�tuoefi cor di. E dufheq;nbsp;^tdberndculojnulierculiedextrdnecopindt�nmdnudedityquteincd�risnbsp;t*?H� ipfimtex cofitturde/�et.Tu igitur tdlem tede ccetcro prtefliteris,utnbsp;appdrcdt,qud dmds,cr cuiui cdufd � cdfiris �trtim difccdebdt,edm dde�e.nbsp;fdbij igiturprudentidm qu!e,Gr qudntd �erit,noij ��d mcd�jier�etidmnbsp;diiid decldrdrut: licet hdc ipfd di��dfr�ii ctiam coniun�ld cffcnt,qut� tdttnbsp;lontdiorem�liwcircunjpc�ionem�i�etcftdntur.

fiHtigon ndtidlii belli prtefi�ui, cum ho�ilis cld�is db qs,qui in con� i�0 ddm^i e�entjtumero nduium prdfldre diceretur,quo metum dudien-^ibuf ddimeret,cleudret^ dduer�drioru uires: Et me,inquit, belli duccntjnbsp;^not hoflium nduibui opponetiet Ducie pi-udentiam cftcndit quam exer-^itits multitudinem pluris �cienddm.

Pclopiddsddbci[ugt;nproficifcens,ddhortdnteuxore,feipfumutdbhor fle [dbnim redderet: Atqui uxor,inquit, imperdtoris eft dliosfdluos�ce-^^�O�enditdliud priudti hominis, dliud impcrdntis o�tcium e�e debcre.nbsp;l'\drcellus deprecdntibusmilitibus, cum db ipfodccu�drentur,qu�d pdnbsp;pro dignitdte Romdni pugnd��nt exercitus, diceretqi Rontdnd�e et �nbsp;^onpord uidere,cxdrmd,Romdnu autem uidcrenemincmtref�onditnonnbsp;^i^is ipfis/cd� uicif�ent uenidm �e�e ddturum,proindeq; die cdflrino �e�enbsp;pugnam pdrdrent. Quibus quidcm diiiis id effe�lum eft,�ummd duelsnbsp;^P�us arte CT prudentid, die ut infequenti prioris diei ignominidm,clt;e�snbsp;millibus ex Anntbdlis exercitu,f�gdtis intrd caftrd reliquis, maximdnbsp;^^muirtuteCS' Idudedbluerent.

^xtditt Cdtonisilliusmdioris non �ildmcdoplurlmd, ucrametidtn ^�^d, quie prudentiam eius dc fapientiam not�m�cidnt.Vt cum dinbsp;^irites couer�a dixit, Dif�cilcm fan� rem ej�e.ad uentr� uerbd�ceretnbsp;Gg �

^IO IO. lOVIANl PONTANI auribiujui ciireret. Et rempuilica [iilutun effe diutiuinbsp;hm pofjc, in quit pifdculM qu�m bos pluris ueniret. Item popul�t Ronrt'nbsp;num pecudu mdxim� effe �milcm, i�M enimnemini par�re�nguliif,uiti'nbsp;uer�tis dutem uni,quem ducem fe^uercntur. Et illud,Stultos prudentibafnbsp;uiris anolumenti plus a/ferre, quirn qui pyudentiores el�cnt, �ultis. Atnbsp;b^c ddole�centulos mdgisd. feprobdricos,quintbore uultustqudmqt^^nbsp;pdllorepotius 'mficerentur.Eugienddm item iUorti �tmiltdritdtem dccoitnbsp;fuetudines,quipdldto,qu^n corde [entirentdcutius.

Scifcitdnti Ardto,duidiusq; percuft^ldnti Democrdtem Ldcedicnwurif^ qui ttdm er qudlis e�et Cleomenes, quem Ephori cum exercitu mi��ot^nbsp;adprieoccupdnd� PdUddis in Veluind templum, quod eo � loco in dgruitinbsp;'Liccdeemonium �cile pdtcret ingrcffitsji� iUo itd rcfpon�im dccepimus!nbsp;Quod tibi Ardte ddue�tm 'Ldcedtemonios tentdndum e�,id (Ott� tentdttrnbsp;quiim pu�us hic per setdtem dculeo uti po�it.

Extdt Tiberij Grdcchi didum �dpiens, De�nere fdcro�dnUos eos e�eidtque inuioldbiles,qui ip�dduerfum deos delinquerent,per quoinbsp;ijdem ip�ej�ent [dcrofdn�i.

Extdt er Antigoni regis,d Pyrrho enim in�nguldrc certdmen prouO' Cdtus,rc�gt;ondit,Eumfe�eej]e, qui in pro�equendis beUis non db drmis niinbsp;gis, qudm d tempore co�lium cdperet. Qt�)d � uit� Pyrrbwm paeniterc^nbsp;fuie,fdtis quidem multds pdtere dd interitum uids.

lUud uero Sertorij memordtu dignu tum�du, tum di�um: quo enint elf�rdtdmnMltitudinem,militdremdd di�ciplindm trdduceret,dduocdtdnbsp;concione,equos �dtui duos in conf^eilu omnium iu�it, flrigo�um quideiHnbsp;alter um, mdcieq; dtc^ dnnis ob�t�m,dt udlidi�imo robore dlter�, cutet^nbsp;qudmmdxime nitidd. Ac mdcilenti mrfum iUius, qui cdud^ptlos�mul o'nbsp;mneisdittaq; euelleret, robulii�imiMnfldtuit hominem'.nitididutenidltC'nbsp;rius homuncionemperqudm mibecillum, qui �ngulos alium �ciUcet po�nbsp;�lium eue�ens pilum, dd ultimum cdudant�nguUtim depilaret. Hk igi'nbsp;tur dum pdu�datim, �udio�e tdmen dgit,compos uoti eud�t. At ilk altersnbsp;qudmuisbrdchijs uteretur qudmudlcnti�imis, demum irrifus dbomni'nbsp;ius,dumuno �mul euul�t,qudm�epi�imc tentdtd re, �immis ctidm intd'nbsp;�biis omnem expiUre uult cdudd,Jruflrd e� hdbittis, udnumq; inceptumnbsp;eitise�e rcsipfddocuit.Uicitdqi opportuna mdx�m� ordtioneddhibitdnbsp;Serlorius,Videtis,inquit,militcs,quie uiribus minime ceddnt corporis, fi*nbsp;genioedcedere:utq;unoqult;eimpetu�tperdrinequednt,eddempduldtitHnbsp;fuperdri, operd d�idud dcpertindciddhibitd : quodq; corporis uires,igt;i'nbsp;ggnij fuperdrentur d uiribus,i�i dduddm ejje opera : nihil enim tdiitopert

DE PRVDENTIA LIB, V, 4X1 ^^liiiVMUcrobufiumeff�, quodnonftudiof�fcdttUtM) beneficia t4nd,dnnbsp;'^�itemporiiexpugndret.

M�rita igitnr Ccefdrunum iUud fummii extoUitur Idudtbmjdem can fieiendis be�iifibi effe confilium dducrfus haftet� ,lt;iuod probit is ac ma-^hn�pcritis medicis fttniindii cor par um morbid, fime uidclicet potinsnbsp;' ^u�tn firro nitendum ejfie,

Uxtdtetiam Afiicdttidi�um non minus celebre.Cum enim dccuftrife i^ntiret, qudfi pdr� pugndx effet: Atquinwatne mater, inquit, imperdtonbsp;fempeperit,non certdtorem.

Ldccd^ittonijgrdui�imecumpremeretttur dbEpeirotdrit vege'Pyr' ^bo,dccreiiiffentqinui�ebriftxuinCretdtn trdnfiniffoultimd expc�d-^tiimprobdntibusfiitum hocmdtronis, tum Archiddmid edruprinceps,nbsp;SUdio incinild infendtumprodienr. QUte ndm, inquit/tiri uos cepit de^nbsp;^ntidinunquid ipfi exiftimdtis cxcifd Spdrtd, dektd pdtrid, dmi�is ui-^itdiberis^,nMlicrcs Spdrtands ulterius uiilurdsi ^xeo itdq^ di�o md-^irti� generofo e^ �rti confirmdtis uirorum mimis, ut erdt inter mtdienbsp;cotnpofitum,confiftim multitudo uirginum dc mdtrondrum expedi-^ddtq- inftrufiddjfuit, qu�e^defMneretfibicumfenibusopusudtti,dg'nbsp;�^is^,ddi(erfumPyrrhielephdntosftdtuendi,z?'iuberet iutientutentnbsp;^f�ntdtq; �tdteudlidos cibftineredbopere, �eq; ferudre�dconferenddSnbsp;^�^tttum cum hoftemdnus,illumqi d UdUo reijciendum. Archiddmijeitdc^nbsp;minus prudentibus qudmfirtibus eftv�um cft di�lis, ut er JMced^e-*gt;tOnijrefumptisdtnmisdefindendteurbidcrius multointenderent, im~nbsp;^inuto uiris Idbore conficiendiudUkquod opus fibi i�te dc�umpfiffentciinbsp;^ris bello inutilibus,er Pyrrhus ip�e d ud�o reijcerctur, urbe in hue ma �nbsp;dcerrimc definfd. Tdntd igitur uis cft prudentitc, ut non rdro etidntnbsp;*^muIieribus,qu�dft�ilibusmdxim�fcdomindnddspcrmittunt}Uelmdnbsp;^in�ffeifidbtlemfeferedddt.

No�t d�bitduit Gordidnus foceruM per epi/loldm cSmoncfticiens dice' *'^Mferu imperdtore eit eff'e,d cuius duribus ueritas extermmdtd effet.

Mdreus Antoninus,qudmuis ddole�cens, tdtnen cum interrogdretur 4 ^nwfticis nonnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mirdntibus, quid in ddoptione fud triftitidm pr�fe

^^et:�c�citis,inquit,qu� mdld imperium �ccum firdtt _ Antoninus Antonini Pij mdternus duus, quiq; bis confulfi(iffct,renun'nbsp;^^tum ei cumeffew erudm �mperdtorem credtu'.�eu�enex, inquit,qui~nbsp;te mi�erijs im plicdfti.

Ctbiurgdntibui dmicis,grduioribus^i quibufddm uiris,Mdrcum Anto um ddolefccntein, quod cducdtoris fui mortem deplordrct indulge/t^

4 4Z2 I O. IO VIAN I PON TAN I tiuf.Tum Rntoninui pater uehementiw iUos imrcpas:Quin,tnlt;Jifi^gt;nbsp;ntinemejjc Marctimpem�ttitistnumautimpcriumuultii, autphilofi'nbsp;f}hiatn humanospenitiiK affe�u^eriperetldemhicKarcui �� imperiocoffnbsp;fiitutiii,cum dccufdretur, ^uod amtcom confilijs ac fcntentijs nimio pilt;^nbsp;tribtlt;erct:Quanto,mquit, �qa�w efi,ut ego totamicorum ac uirorumnbsp;HumIccutm con�lia, in corn conquiefea fententijstqu�m utipf�ad gt;n�lt;^nbsp;twinsfccomparentuoluntatem. Indicesquoq^reprehendere eft folitlff'nbsp;qui ad�rendam de uita fententiam nimis �ftinarent: nunquam eniw�'nbsp;tis cunHari, qui dehominis capite iudicarent. Uaq; pater cit� Pius � Sf*'nbsp;pionis illud ^icanifrequcntijfime, maximeqi prud�ter ufurpabat,nbsp;le fe einem unwn fernare, qu�m mille ex hoftibus c�dere.idcm hic de^^nbsp;ben�s parupudi�s Fauftime uxoris moribus, cum abamicis repudij di'nbsp;tnoneretur:An ignoratis,mquit,uxorem f�dimittimus^O' dotem redi^nbsp;damiimperium/ignificans. indicabat enim quidam potius �renda di�i'nbsp;tnulanter, qu�m palam ob iram uMicanda. '

Marcus Cato is,quiVticiemanum f�bicon[ciuit,Sicili�cu/m praej�lr ubi inteUexit Cn.Pompeiu/m me tn Qefaris e:ir urbcm �mul, O' itali� d^'nbsp;feruiffe:Pr� dij immortalcs, exclamanit,con�lia ueflra ut latebrofafunl�nbsp;ut eti� d�cr�tanbsp;nbsp;nbsp;diuer�s,nbsp;nbsp;nbsp;multis complicationibus inuoluta:quipf^

qui olim Pompcio in ijs affueritis, in quibus �rtaffe iufli parum omui^^^ ineffet,atnuncintuenda comunilibertate, inpatritecaufamaxim�iu�lt;lnbsp;C^pia ilium deferueritis. o'uocem Catonedignam.CteterumDeiopti�i^nbsp;maximifententilt;�latebro[�^abditce,comvniquadaniopinioneiudic^'nbsp;ri poffuntSiquis tarnen pricteritas res omnets haberet anhno comprebffnbsp;fas,� mores, a�ionesaiitas hominum,�pcccatd, �uoluntarios errcres,pnbsp;inordinatas appetitiones,�corrupti�imasuolutates,�fecrctiorcspott^nbsp;tiorum ac principum hominum curas, cogitationesq;, atq^ animorn cofH'nbsp;tnotionesne�rias,maximcq;conquinatasfccnipfeuerfauerit,illasq;�linbsp;rationem fimul co�gerit, nimir� exclamandum eineutiq^�terit, aut idjtnbsp;ipfis irafcendum,fed confitendnm potius ab errat is nos no�ris in ruinaittnbsp;Cif trahi�mul,Cf impe�i. Qu^arum quidem rerwm qui iuflus effe,Cfnbsp;fideratusieflimatorat(j^cxpenforuolucrit,inuenietpro��c),nonnifi^nbsp;re ipfa, S allu�ictnum i�ud in oreucr�sri hominum:Kegtbus bonos, quanjnbsp;tnalos�iffe�iores eff�, alicnamq; Ulis uirtutem �rmidolofam. Qt�^inbsp;tion de regibus tnod� didum putandmn e�,ucrum de reril quoqs pubbed'nbsp;ru gftbernatoribus,ac temperatoribus populoru. Geclarauit id modonbsp;iouiciS�rtiieMediolanen�s'Dyna�xhonoris appetitio in�atiabili^gt;�^'nbsp;iitioen maxim� infolens, ne de uita eins a�ionibus alijs, moribusq; tf(gt;^nbsp;otnniti^^

DE PRVDENTIA LIB, V, 425 temfieratis dicamAsoi infoleittiamttn�mi,m(firesq- peruerfi�i'nbsp;^htton fcfe ipfum tnod� in ruinatniCarceretn,poflremiatiq; mnerf�t ntinbsp;f^i^t�,ucr�m Itali� uniuerfatn pen� in feruitutem coniecit, dum loannentnbsp;^�deatiumfrdtrisfilium, innocenti�imrt adolefcentei�, ueneno ejfertobnbsp;^ontmandi libidmem,C4ro!umq; 0{lduum,Giilloru'm regem mgenti connbsp;pecun�,quMqudm di^identibui Gallice primoribus firme omninbsp;} maximis cum copijs in Italiam trahit ,quo�J capolitano � rc^o Al~nbsp;t^onfi/m eijceret fororis futeuirum, � quo paucii ante anflis dcfin�� ar-^is fierai, atq;in adminiftratione lAediolanenfis dominatusconfirmsnbsp;^,donec loannes Galeatim adolefct rei. Dum f fMW ctw� populo Florettnbsp;**�0 initam � Franc^copatre amicitiam, multiiq; ac maximis tempe�atinbsp;^lt;'^feruatam,fidei atq; honeftatK itnmenu)r,non fuperbetnod�yuerum-'^�amamenterproterit,coculcat�p.FacemqiCuVcnetK�patreprimu/m,nbsp;� GaleatiofrdtrecompluribM annisfimma intcgritatefiruatam, itanbsp;^�dlam dudt,Chriflianlt;eq; religionii adc� obliuifcitur,utTurca5,gententnbsp;^hrifliano nomini infiftt�imam, mito cl�m cum iSisfocdere, omni artetnbsp;f^udioq; ab A�a,Grieciaq; in Italiam euocare conatuf fit ingenti clajfi,in--^Urnerabilibiacopijs abijfdemaduerlu'm Venctoscoparatis. Senfifietqinbsp;^^alia letale hoc ut�nui, ni uii�ui ipfi� Ludouico,qui nunc Gattii imper at,nbsp;^etitite fite poenof mifirabili captiuitate dediffet. Quia uero adue/�era-l^'�am, lenitis mcridianii coloribus, tempuf nos admonet, rcddcndic reinbsp;l^'niliari ,doineflicisq; ncgotiji opera;, cumpromi�ii prlt;efirt(m meii a-^^de uideri po�it fatis�.ilum.

Audiuiflis igitur uiri optimi hK in cofc�ionibuf,qult;e fint � nobis pria '�{gt;10 de filicitate difi)utata, deq^ moralium uirtutum initijs atq^ progrefinbsp;^'�nibus:p�ftuercgt; qu�dePrudentia,dcq; ijs, qUiC Prudentiieeff�nt pro'nbsp;^iotquatq; adt�amuelj�c Harent omnino,uel earn ip�am potius conftituenbsp;Dcrtz^- nequa in parte oratio defideraretur � uobis noftra,exempli!tnbsp;attulimus, id�p quanquam parcius ex tanta copia, quantum tarnennbsp;P^ifimeft,pronaturarei,pr�q;fufi:eptamateria. l^ec^enimpropo'nbsp;aut id meumfi�t, aut � uobis ita efflagitatum, uti Gratcas, Fatinasq^,nbsp;.��haras item hifloriasfiinul omncis excuterem. Itaquequoin faceBonbsp;^�^��^�Krandopen�me adegiflisadh;ecipfadilfirenda,ineodem ip�o,dijsnbsp;^^ue ij�dem teftibus, promiffo me abfoluo. Cattcrum qute 4 me di-^�fint omnia ,ficaccipite, hominum qutdem opcram,induftrii(m, labo-j ��^ffirmationem i�amanimicunHorum expugnatriccm, tum ad uirtu-comparanda, ea^ qu� animi dicuntur bona,tum adfilicitatem adipinbsp;� ^m,de qua primo 'm confefiu eft differtumtmomentu quid�fir� omne

peut� een�tiret miri�ewmqi i� twdut� cottfirre, nihil deniq^ ejje,qiio^ nonfertmdxexpugnctoperd, wdcjiff'aq^,dcnunqudmdrdtioneali(tlt;^nbsp;UoluntiU.Jn eotditKn futnrnHipfimuertitUtiDcioptimimeiximi�ifO^nbsp;lt;t�it,iUucc[cat^ beni�iitdf: cuiusdbfq- b(ncficcntid^nwn(re,quid(pnbsp;cbfccro, quod uenire in komiKum poffe�ioncni quedt, uel lUorutnnbsp;quteinnoflrduidednturpotefldteconflitutdfDeumigiturdd ipfum boi^nbsp;funt cunild,cdq- in pfmii qu� dicunturanimi re�rendd. ifli diuitids�^nbsp;ttorei, tndgi�rdtiis, imperid: illi�cientiam,�apieiitidm,�licitdtem detii^nbsp;�cceptdm re�rdtnut. Nrfw etfi in manu heminis, uoluntdtcq; pofitwfinbsp;UidetuMd uirtutem cotendere, honeflisq^ cldrefcere in ddliontbM,tAr�^nbsp;eiui ipfiw dono uel hoc ip�ivm pr�ctpue homini conceditur, uelhtinn^^nbsp;gratitud'uiis priwum efl poti�mumq; of�cium, Deo id dcceptum re�^nbsp;re. incuiusbeneuolentid dcbeni^itdtetfdlereuoiuolumut.

Tnulla ex parte diligentia noftra oblcura effet, inautoribustum ueteribus, rum nouis deferibenc**�nbsp;ponimus, uifum eftk�or optime teadmonere in r�*'nbsp;fe huius diuini operis de Prudentia: nos cum recogO^�nbsp;feeremusPraefationem, quam Pontanusautoroperiprarpofn^nbsp;obferuaffe Lyceum fcliolam Platoniattribui.cum omnium G'Tnbsp;torum,amp;Latinorum teftimonio conftetPIatonem in Academ*nbsp;docuiffe,�riftotelem uerd in Lycco.Curauimusaut�apponf^nbsp;dum afteriftum loco, nihillp practerea immutandum, ut nl*quot;

VddperSuardinum.SiThamyrammecum egift�.ut Pontani libres de Magnanimitate.tua caufa quampri.nbsp;mum ederem, qu�d ea de re multus tibi cum Pontanonbsp;ipfo Rom� olim fermo fuiiTet habitus, feci id quidemnbsp;libenrer hortatu, feu potius iuffu tuo,ut amp; tibi louiani noftri, utnbsp;audio, ut^ in feriptis eius legitur.amicifl'imo.�f Suardino pari-ter ac Thamyr�, in re pr�l�rtim lioneftifl�ma morem gercrem.nbsp;Sed tu h�c legens Coloti, caue, qua par eil uiri admiratione itanbsp;obftupefcas.utquem olim Rom� Ferdinand!regis legatij,apudnbsp;InnocentiumOftauumPont.Max. defumma rcgniNcapolitanbsp;ni tam occupatum, agendisij rebus tam peritum atcj agilem ui-deris,eundem hune fortafle non credas, cui tantum ad rerum conbsp;gnitionem.ac fcienti�ftudia uacauerit. Hic idem ille, �'neicis,eftnbsp;louianusPontanus,in utroqp uit�genere, utuides, admir�dus.nbsp;Muenietprofefto.adueniet tempus,quo nobis,quibushomin�nbsp;Uidere contigit,inuideatur,tantoqj alumno Vmbria tuafelixiu-dicetur. Tuuerdquo exquifita h�c ociofius legas,intermifTanbsp;paulul� Sertoriana ilia militia, ad quam ipfe � Pontano es haudnbsp;immerito uocatus, depofitisq; hafta ac clypeo,ad notas te aliqu�nbsp;do Mufas refer, non ad Hetrufeas illas tuas, in quibus fummamnbsp;libiiampridemgloriamcomparaftijfedad Latinas has indentnbsp;tuas,quas non minus � puero, qu�m fine Hetrufcas,f�ue Gr�casnbsp;coluifti. Atlt;p h�c interea legc,� te tantopere expe�lata,nbsp;dum SC alia deinceps multa, conterraneituinbsp;feripta qua decet per nos diligen-

PONTANI, DE fflAGNANIMITATE) ad illuftrem uirum Andream Matthaeutnnbsp;Aqueutuum marchionem, Lisnbsp;ber primus.

AIORESTVI ANDREA MAT th�e,�. quibui Aqueuiuorum �milid ducit ortnbsp;gincm, longd qtudemferie, perq; contplur'inbsp;etidm fecula,magtta cum beneuolentid, mdio�Cnbsp;etiam dutoritate cr gloria 'VeRinorum po'nbsp;pulis dom'tt�dti funf.qmrum tranquiUum iCnbsp;diuturnum imperium,gubernandi lenitas po'nbsp;ti�imumduxit,ftdbiliuitq; ,grduitdte tameif

fro cdu�s dc temporibui,modefte ddmodu, prudenterq; temperdtd. Atq; iSi quidem ad �ofiam u�^duum, atq; dd �uliiim Antonium patrem tuu de'nbsp;leUdti bellicis tdntumftudqs, 'm eo genere Idudum, excetknti�qi claruc'nbsp;runt. Pater uero tuui, cum m'mtme quidem ajjiquipojfet, quod max'menbsp;Miq; cupicbdt,ut militaribui omamentis lau^s eas adiungeret, qu� � litenbsp;rdrum compdrantur ftudiji atq; cognitione,illud tdmen fummd curd,�n'nbsp;guldrietidmdiligentia prlt;ie�ititz^operd,quo tuq;,�dtresqi item tuitnbsp;quandiu �tdi cuiufq; tulit,optimii fub pr�ceptoribui 'mfiituti,itd erudirenbsp;tn'mi,ut cum �tds ipfd firmior idm, mdgisq; robu�d ad tubdm uocd�'et, dCnbsp;glddium,ip�i � ludii literdrum dtlt;^ bifloridrum deleiiionibui, animi mdnbsp;gnitudmem,cumqi eapdritermdximorumuobifcuducum,atq; imperdtonbsp;rum exempld in aciem af�rretii. iJdm cr ipfe�cbondrum artium�udqSnbsp;dedi�i operdm,ut equeflribui tdmen copijs, diuer�setLam 'm beUis nonfenbsp;mei �rtiter�tnulprudenterq; pr^�terie: GT militaredecus, acbeUiglo'nbsp;riamitd es dlfecutus,ut philofophid,c�ter�q; artes bonte,tezrdutore,etnbsp;magi�ro glorientur.Pt feniiam mihi, dtq^ dnnos plur'tmos mdximis 'm renbsp;iw dgenti,gloridri etia licedt,uidi�'e tdndem pr'mcipem uirum,Qr m me'nbsp;dijs philofophantem belli drdaribw, zs' pbilofophum mter libros, ndtu'nbsp;rieq; rdtioemdtiones tra�dntcm ducum artes,muneraq; imperdtoridfnbsp;utrunq; ctrni digttitate, neutru�nefuoe^ decorenbsp;nbsp;nbsp;laude. ttdq; cum nee

armatum te uerear of�:ndere,dehom'mu moribw, deq; uirtute di�erenSf nec uerfantem hbros,non uelfummopere deleilare,mitto dd te quem prO'nbsp;xmis no�ibus elucubraui de Magnanimitate hbrvm. Quam equidem di'nbsp;I�utdtionent'

DE i�AGNANIM� LIB� L 417 J^utiitionem,te etiam uel hortdntCiUel i�bente. Uteris mMddnddm fiatuUnbsp;tu itu quidem leges,ut qui cam fis recogniturus.'E.go uer� eo confinbsp;lio tibi i�i mittOiUt nec exhortdtionibus ipfis tuis,nec iufiis puteu�lo tM-do fitisfii�iujnifi breuialij quoq; fequantur hunc,non de ijs modo rebus linbsp;bri^quie ud mores quid� omnino pertineant, ueriimetia ad naturee ipfiut�nbsp;rerumcj; c�leli�vm cognitionem atq; fcientitun. Sed nos prafiiri iam d�fi'nbsp;namus.Tu uero ant� quant legere Ariftoteleahtec incipias�ta quidemfla'nbsp;tuas,poftprudentiam,quie uirtutumdux zr moderatrixeflomniu,^Jlnbsp;iufiitiam, quafocietatis humana: retinaculu ejl ar�lifiimum, magnaniminbsp;totem maxime efieconfentaneamprmcipibus acre�loribus duitatum,ninbsp;hilq- autmaius illis,aut potiusgt;dutfequendum efie,autdefiderdndum.

Voddijspritnum iinmortalibuspie,rcuerenter^ tri' buitur,demdc regibus,principibus, magiflratibus, cutnnbsp;fummo etiamcultu,cr fummumiHudj crmaximumnbsp;merito exiftimondum efl fuo : quippe cum etr dqs tri~nbsp;buatur, quibus nihil eft omnino moins,nbsp;nbsp;nbsp;ponttfic�butnbsp;de regfbus, quibus poft dcos nihil cft i/n terris fandius, nihil auguftius. Idnbsp;ipftum dutem eft honor, quem quod ubiq^ comitetur rcuerentid, edq; quidnbsp;feiitgi db Ulo nequedt,idcirco duobus exhis gignitur ed,quie ipfis cr dijs,nbsp;er rcg/lgt;t�3dc mogiftratibus fiimma cum dignitotc ineft, qute^ fuddemlt;tnbsp;gnitudine maieftas eft di�la, mundumq; omnem temperdtad inquit Po�'-td i�e mdxime ttbid^nis,eminenti�imcqi ingeniofus. Ndw quid obfecro,nbsp;rtijs ipfis immortalibus orbem uniuerfum, resq; turn naturd omnis,tumnbsp;homimtm tnodcrantibus, dut quid regibus mogiftrotibus^, profufceptisnbsp;public�,priudtimq; ta mtdtis, tdmq^ ut^ctibus curis,moleftijs,loboribu5nbsp;t'etribui moins potefttdut qu^e reftrri c�uenientiorgt'dtid, q honor, quantnbsp;teuerentid, cultuscp itte,Gr maieftoti debitus, cr ipfis i�is,quipaternumnbsp;ɒro nobis,de^ rebus quoq^ noftris pdtrocmiiimft{cipiunt,dc curdm,[ub'nbsp;^dntq; di/ftcultdtes tu mdximds,tum maxim� terumnofdSjOc periculoruntnbsp;Plenost Qu,ofit,uti ipftts intcrhomines,ipfts^ in ciuitatibus,nihilhono'nbsp;t'e hobedtur,dut exi^imatione mains, aut amplitudi ne eti� digniusJpe�htnbsp;^^usq-, nihilq; re�oribus ipfis populoru dcgentiu optobiliusfit, magis^nbsp;^xpetitum-Etuer� honor, in quam omnes quidem opinion� fimul confennbsp;*iunt,uidetur priemiu effe uirtutis,caru^ a{lionu,qult;� C}� uirtutes conftinbsp;iuuntiZ^ ipfe quoq^ etcdem ftunt uirtutcs.Btfi nihil uirtute ipfa maius eft^

aut pfnefla�iiliu^} wc pr^emijs externis perfe indigct, nee honorifinju�O'^ tur,uerim id agit,in eo^ eft tota^ut emincaf.dtqi ut eft jpeiidbiliiiita cptinbsp;dem infti/mmogrddtt confpici, iii prcciohiibcriiureftuoue�it, coq^ tart'nbsp;^uamcxcitiimento ciuoddmA�icidt ad fefeconfe�ldnda atq^exmcnddinnbsp;homines. �gitur honor exhibetur benemerentibiif, ut re(lej��ioru/m prcrnbsp;divm,ac laudatorivm�cinorum,�ue ut in militia figimmgereiidisq- maginbsp;ftratibuii�ue ut excitamentum qua� quoddam ad bene de uirtute meren'nbsp;duw-perMeiUt in certamme uincentibus laurea,quieq; uetufti�imis illifnbsp;feculis diila eft Adorea. Oportet autem, ut expetentem coronam prodirenbsp;incertamen,quoillamaff�quatur: ftcerquihonoraricupit, eu�� fefteo'nbsp;tnni � parte gerere,dignus honore ut etr habeatur ab omntbusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;indice'

tur �fdpicntibus, cr ip�ittofe dignum meritisji�s exiftimet .�iamzr� theatris plauftim, ni� fpeilatus prius, reportault nemo, eyquot; qui ftie�latm,nbsp;perinde ut dignus pr�miofuo exornatur. �tad; prderquam�I�cdatuinbsp;dignuspldufuhabitweflnuUits,necui(loreuafitquiftgt;ia,ni�pugnapriuinbsp;exanclata,aut coronam in Olympia meruit,ni� qui ea dignus eft antea iu'nbsp;dicatus. I^ontemereigitur in prouerbium.�reabijt, uirtutis ip�usprc'nbsp;�um honorem ef�e. itaq; ft dij s, pontificibus, re�bus,fummis � magiflrdnbsp;tibiK honos exhibe tur, � ztr uirtuti ut dignum precium,grati�^ confm'nbsp;tanea relatio,quamuis,ut di�lum cfl, nu�um ea extra[e precium conftitUnbsp;turn habeat, nihilq^ fteipfa maius,digniusqi exiftimet,primum quidem te'nbsp;nere locum, humanis eum ciuilibusqi in rebus oportet,maximum^ omitfnbsp;no efte bonorum externorum omnium�.atq; utmaximum,�cetiampul'nbsp;cherrimum,fummeq;expetendum.Honor itaq;,undehonefti nomen dti'nbsp;�lum, ciuileis inter humanasq; adiones huiuftnodi quidem eft, externa^inbsp;inter bona: Cu diuitite ipfte ac reru copia fimiliariu iUiusante conftgt;e��umnbsp;utic^(brdednt:na}ne:xdiuitMS,amp;'potentiam,fummamperturpitudmemnbsp;adepti funt,etr adipifteunturquotidienonpauci. Athonoremuerum,fyncenbsp;rum,ftolidum, uiro dignu, nifiperuirtutem al�ecutus eftnemo:cum ctiaitfnbsp;diuititenonrdropoftremorum�ntflagitiorumautoramentum.i^am amp;nbsp;Alexandri pater Philippus, Gr(eciielibertatem,feuferuitutempotius,ahnbsp;improbisciuibus auromercatusdicitur: CTmulti patriampecuniauen'nbsp;didere,dlij filiarum,autuxoris pudicitiam,pro quibusquis bonus dU'nbsp;bitet mortem oppeteref lure igitur pater tuusprobatiftimus uirdiccrenbsp;folebat,Solem quidem zr terras iUuftrareradijsfuis z?quot; ccelum,honoretltnbsp;uer�hom'mumailionespr^eclariftima^ ftcinora.At^ uti exploratrbtnbsp;e^etcolorum atq^ Micatrix lux,ftc honorem Meern decemebaterg.^nbsp;�erolbrunt pdriter o' degenerantiumanimorum. Nanqs ut pecui�a ma'nbsp;terifi'

pr��:dnti�mt animo,z:r quicontri pu�Uo ZJ' degeneranli,periii eudem pecunid dUdrorum dtq; fordentium. Abunde liquet igitur ho'nbsp;ntdxim� expetendum, ijs pr�ferti)n, qui in luce hdc ciui�, homi'nbsp;(bcietdte uerfintur, utpotei�u�riMn frilorum omnium Iduddbi-dilionumteftimonium dc meritum. Etuero ut quify; maxim�ge-^^eijoefidnimo,itd honoris efl expetentiflimus, quam dd rem ndturetnbsp;duce rdpidtur. IJdnque iM tdm nwltiplici ingeniorum diuerfltdtCtnbsp;'^^urd ipfd rebus hominum confulens, quofddm etidm ingerdt,qudtt'nbsp;perpducos cos quidem, quorum ftudium flt,omnis'que cogitdtioinbsp;curd ergd res mdximds, dcmdxim�drduds, quodi�orum dnimis md'nbsp;inflt dc uehementior cdlor, V� quibus, uf Poetd inquit, ig^eus e� ui-I�*quot; -Etenim globus tile igneus ,ut dear urn regionibus mdxim� djflnis efl,nbsp;^'^fndxim� dnimos ineendit ipfos adedqu� diuiniord ipfd flnt,dtquenbsp;^ternwrtdks hdbedntur prtmd.Quocircdhuiuflnodi homines neee�enbsp;optimisnbsp;nbsp;nbsp;inflitutis inniti,nbsp;nbsp;nbsp;drtibus, multis'que pdriter cktrefeere

^�ttutibus, quo honorem ipfumdffequdntur, qui pr�ftdnti�imdrumflt dilionum : qudndo ni fl per uirtutem, cuius ip�us �fl'mdtur

HJ w'ro flilenduerit ddmirdbilis continentid, finguldris fortitudo, ^^^drntegritdSifiMnma pietus ac religio, incredibilebeneflciendi dhj$nbsp;^�dium, iticompdrdbilis dmor in pdtridm dc propenflo, quibus ip�e, dt^nbsp;% drtibus fupremos d�ccutus efl honores in pdtrid omnium prima,nbsp;cuntddmirdtione gentium omnium,ut Scipio hominequidemmd'nbsp;^�'^fitexiflimdtus, creditus'quelouis flliui.Longeucro dlidinCdtiUnd

450 nbsp;nbsp;nbsp;10. lOVIANI PONTANI

liidgndnimitdtemeffemediocritatemquandam,'Pufi�ldnimitatem de�ilu/m,mfldtionetnuer�exc�fjiim. Cap. II.

Ec.Mfro tndgni uirdtiimi honorent tantopere expet^�t� guiierdt, pro illo contendat,nifi eofe di�tu otnnino pef'nbsp;fudfumhdbedt.Quod l� fibi ipfeperfuadcat, dnimi eidinbsp;mdgnitudo impellit�nguldrii^ preflatidy bondrwgt;tlt;^nbsp;artiumlludi�etidmfummu.Qupcircddebonore^f^'

turn hdc in pdrtefatis eft, explicdtnm cum uidedtur, conftet^ hotninv/i^ alios nimiivm,contr� dlios pdrum, mediocriter uero alias erga emn com'nbsp;mouerkcr dfftci,uitid^ ipfd cum aut excc�imt�quantur, autdeftftfigt;mgt;nbsp;nimirum me^ocris ad honorem affcHus, moderata^ animi impulfto monbsp;diocritatcm conflituet cam : qua quoniam 'vntcr parunt dc nimium loct^^nbsp;cbtinet,uirtus efi utiq^ appcllanda, eadernq; erit i�a, quam magnanimiOlt;*nbsp;tem uocari pdul� efi ante diftumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quifit ea pri�ditus,eundem iUum

gMnimumuocabimus. Quiueroanimodegenerantifit,acpufilloJo�' gius^ recedat i mcdio,propter imtatam relaffationcm pufillanimu,de�'nbsp;�umq; ipfum pufiIlanimitatem.Cotr� uero, qui animo turgefienti acU^'nbsp;ftotlongeqidmpliusqu�mquodtequumet honeftum efi,defeipfofenticigt;nbsp;te,linedm prtetergrediatur,tumidum: quando habitum ipfum,tumorei^nbsp;tumidttdtemq; maiores noftri uocduere. N ec def�cre, qui itd quidettt^n^nbsp;�los,mflatos, habitum uer� ipfumtdc uitium mflationcm dixerint ac tut'nbsp;giditat�m. Itaq; neq^ improprie firtafic, neq; par um apte definierimu^�nbsp;tndgnanimitatemmediocritatcmeff'equanddm,circdhonorem,illumqgt;^^'nbsp;dem magnum,quo feiure dignum, dcbenemcritumputet is quimdgthO��'nbsp;mufuer�dicendusappareat.Q�i neutie^magno e/feanimo dutdtci,^�^nbsp;exiftimari iure mereatur ,niftin magnis ucrfetur rebus: in eo quido^nbsp;gcnere mdgnitudinis,quo honor ipfe etiam magnus cont'tneatur,quinbsp;minum quidem opinionibus ac mentibus CT primus fit,nbsp;nbsp;habeatur

musrerum externdrumomnium,quandohonoripft externum quid^ efibonum,c^primumidem dcmaximwn,adddmuslicetGrpulchert^'nbsp;nMm.�iamcfdiuitite,rerum^plurimarumcopia, cropes,e:xpotegt;d�^nbsp;e� pcrtincnt,uti honorentur,cr qui cutnulandis i�is inhiant, Ct' e�� op^'nbsp;Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus,potential; ciuitatibus in ipfis pollent.itaq^ eu fit hoc ipfium fummu''^

interextcmdbond,C(eterd pr�illoforde/cant,ut quidem fordefeunto' mnidjncceff�eft.CumdiuitesctiMnnonrariinhonorati cfde/pe^Huit^^nbsp;fmt. Cotr� uer� pauperes pcrmulti,atq; hdud magna ewm re in maxitui^nbsp;cr hqnpribits,cr magiftratibus confiituti,fumma cum gloria claruerit^'nbsp;Q�dlis Tdhritiiis^qnalis Piiblicola,cM mortuo ob reifimiliaris angufif^

DE MA G NAN IM, LIB� I� 45lt; depubl�o eflfrdu: qu�lii Scipio ille,cuiuffiUlt;epo�:p�trii obitumtnbsp;paterna pecunia ad co�ocand� uiro earn fatis non efjet,dos eft etiantnbsp;'^^publtco per/oluta. Parutn idone� quidem inter hos Romanee reipubti'nbsp;Principes,acfortaffe etiaimpudenter rneipfumnumeraucrim:tutest tarnen fcis fi^drea itiarchio, quetn apud Ferdinandum regem locumnbsp;^gt;ierim,qu(eqinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hhvm ntea z�T autoritas �terit,nbsp;nbsp;nbsp;gratia. V igitur

^^grauibus quibufdamme,qu�tunc agitabanturrebus pr^pofuijjct, ego �rri �filio pemtole�e dnimaduerterem,ncc recufare onusuUa idnbsp;^'^ioneualercm,dicerehaudfumueritus,onus lUud meej^uaneptam malenbsp;^^nter,fidentitamenan!mofufcepturum:necdeterriturumcogitationesnbsp;�^�Mtfilij cotumeliofumanimum, autfuam patris ipfius in�lium in-'^^gentiam : habiturum enim nx aduer�ts utrunq;, quant^uam accrrimosnbsp;ttores, maximum tomen patronu/m. Quod rex diifium uehementernbsp;^�*gt;�iratus, feire erne cu pertenderet,qui namis patronits effet:Paupertanbsp;turn mquam � rex ,eame aduerfus accnfationes et!� tuebitur ueflrastnbsp;liberivmabfolutum^ in iudicio fiftet.

Prum quo magnanimitatis ip�us ^ecies hone�ior,mt!t gis^ augufla appareat gt; ante quam de ea dicere aggre-^dior,uitiaip[dqu��ntc:rqualta)dc�{iusfcdicet,atq�.nbsp;exce�'ue,cr qui�nt, etr quotes tum pu�Uanimh tu quinbsp; dicunturtumidi,ordtne�(oaperiam:hincprimumcx-^us,idem proculdubioulituenire in ma^animitate,quod cx in pulchri-^i�e:qu�ni� magno in corpore inefjenequeat,oportet enimpulchritunbsp;prte fefirre dignitatem,que pu�Uo in corpore quonam modo ine-*^^lgt;reuitas cumipfacorporis,flature^exigfiitas contemptumfuiingenbsp;tjftc delpicientiamfN am et� magnifice diilum eft de Tydeo:nbsp;^'^r'mexiguoregnabatcorporeuirtus.

Jiieentem tarnen c��deremusAriftotelemex Po�te ftententia /federn ^hno quidem loco di^tam efte. Nam er luliano Augufto non par um de-corporis ftatus exilior,licet res ab eogefte effent quamglorio��i-*^gt;animus^ ipfteloge ftmpergeftisamplior. Cotr�uer� Maximinorctnbsp;eorporis atq; proceritas,etfiab�de ipfe incopo�tus erdt,uel plurimiinbsp;j ��frt adiumenti attulit, ad hominuno opinion� modo,autoritdtcq; excinbsp;^^fUerumetiaadmiratione. Quetandemi�iinperniciem uerterunt,nbsp;*�*� fttagttitudo ipfta animigt; rerum^ amplitudo geftarum in impotentiaini^

452 IO� I o VIANI P ON TAN I fe�eomnino conuertijfet, feud^eflempotiui,firinlt;(mqi�^iniii�t�^^'nbsp;Prifcinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fyiptorei rejirunt, nonnu�di dpudgenies credndii regSrut

f�rmamfidtuM^ ipftim corporis udlerequdntplurimunt.in Cdrotooi^'^' Ito GdUidrum rege,qui pduci�imis ante attnis arce�itus ab �talicis po^^^'nbsp;tatibus,im.mo mgenti�imis condu�us�dtflipendijs, ad Alphonfnbsp;politanorum regent patrijs, auitisq^ pellendunn fedibus, ineratnbsp;tna modo liberalitas, ucr�mf�ngu�aris animi magnitudo propulfitilt;^�f^nbsp;riculis, be�isqifu�cipiendis.aani humanitas, comitas, popularitdf^nbsp;lerat ei tanta, ut in rege nec maior defiderari deberet. StuMmiHM ttO�tit tnbsp;tnodumdignitati eiusdetrahebat orisde�rniitas,actotius corporisnbsp;rum compofituiftatus ,ac�non etiam Vej�a�ani Augufliosexpo�t'�^^nbsp;CT ipftvm fiter it�curcdrit ntdledi�is.Sed redeamits ad rem ip�am.Q^^',nbsp;admodunt autem pu��o in corpore inejfe nu�o modo potefl fimt^dig'^nbsp;tos, qutmuis decor �rte in�taliquis, aut uenu�ax, ac uclutiminutisnbsp;tufdam in floribus afflatus qua� quida: �c pu�Uo in animo er perqK^nbsp;demif�o,nuUaontnino magnitudo aut dignitas,nuUaprorfuscelfitiidfgt;gt;nbsp;autmaximas adres aggrediendashonefla acuirodignaine�ecomnwtiO�nbsp;Arilloteles,quos maiores noflri tanquam � delicijs be�os appellant, uot^fnbsp;rt ait qua� � duium deblandimentis, populariq; � laude inls!, eofdegt;^nbsp;etiamantembrorumre�ioftfu CT con�rmationenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quilittgUf

noflrafuntcon�rmatiiutquorumartus aepartes corporis inuicent�^' conuenientes, decenter pro flidu ip�o ref�ondeat�. lidem nec puldtri,nbsp;�rmo� aut nollra,aut Grieca dicuntur lingua: n� et� belli,uenufli,eod�^nbsp;niq; ip� fundpulchri uer�,�rmo�q; nuUo certe modo habetur. Q�dnbsp;tionenecmagnanimi, ni�quimagnoatq; exce�enti�nt animo prtedid'nbsp;Siquidch�ecipfamagnanimi mcdiocritas alio cfl dcgenere,quim iUoru'ilt;^nbsp;quiinmediocri pecuniadandi feruant, atq;erogandi mediocritateni-^^nbsp;magnis entm, ac ucr� etia magnis uer�atur, er quod � Virgilio diHu t�'�nbsp;� ip�e inter primospTceflanti corpore Turnusnbsp;� Vertitur,armlt;it�nens,ertotouerticefiiprae�.

�^tatura autem abipfa ita comparatu e�, ut quetnadmodum homsnu^ �atura ,aliorum e� proccra,aliorum breuis,aliorum communis,dtlt;�nbsp;terproceramer exiguam media:�cinanimisquoq;u�uueniat,utidijfnbsp;magnitudo in�t, er tanquam proceritas : alijs exiguitas, qult;eq; propt�^nbsp;tnagis pu�Uitas dicatur,alijs mode�ia qua� quaida. CuiufinodihomineSfnbsp;quia paruo �e dignos ducant, modicoq; �nt contenti, appelbtre modefloSnbsp;folcmus,qu�d nec maiora ip� expetant, aut quierant,qudm quibus �e di�nbsp;mos�dtiMtiCtgerendis iHi idoneos,pro oi�imatione de�emet�ua,�t(oqinbsp;iudictif

DE MAGNANIM, LIB, I, 453 fudicionwdtimretmcntes. ttiq; tdntUMdc�rtetffedmpliuidifldntd, tnit^nbsp;gnanimo,qudntum d proccro illo cr emmenti corporis fldtu,qui funt brenbsp;f^ore,firunttdmenfudmO'ipfi Idudem dcpretium. Atmagndnimiso'nbsp;*�nia quid� O' infunt-� O debcnturmdgnd,dec�rd, eximid,nidxim� rdrd�nbsp;fitq; ddmirdtione dignd. Contrd uero pu�Udnimus omni � pdrte dc�^icabinbsp;iii,dbicilusi degcncTi cuius dnimus qudmuis fit ip�eignobilis dc pufiUustnbsp;fcq; dcijcidt, tdnwn longectidm mmoris fcq; rcsq^ �cit fuds: itaqi ucl tn�nbsp;fiorcm quM ipfius captus ejl,fefie 'm cunilis gerit: o'fi dut propter genenbsp;fis nobilitdtem, dut ntdiorum meritd, dlijs'ue de cdufis dmpliord�rfitditnbsp;inercdturetidm dliorum iudicio dcfententid. Quocircd eode/jiicdbilioynbsp;eft,quodnequdqudmobmfcitidm dtq; 'mfipientidm,uer�mobmndtdtnnbsp;igUduidm atqi timiditdtem non tnouedtur dd cd confcqucndd,qute o fud'nbsp;ptendturd dppetendafint, o ipfififiedignum Ulis ejfie 'mtettigdt,qud�renbsp;deterior quoq^ efficitur. �^dm cum ex honeftd rerum Idudabilium ddmininbsp;flrdtione uirtus pcrficiatur,dum adm'mi/b-dtiones ip fas �git,o laudabi-lcis,cr bonds ddiones �git. ltdq; ignduus, 'mersci;fit necejje efi:,adde ernbsp;ftnprobits. Quid enim improbius, qudm quod commctiddtione dignum,nbsp;bonellum,pulchrum,dc bonum fit,nolleiddgere,longiusqi db iSoperdcfinbsp;didm�gcreiSecus dutem mfldtus, O' tumens, qui praeter omne nmtum,nbsp;^magnumfefecenfedt, cumminimc quidcm fit o priecUris dtq; cx-^elfisdignum,cumfiti�lisomni�pdrteimpdr,m'mimeq; idoncus. ttdqu�nbsp;quod iniquus fuimet ipfefit ieflimdtor,fiud�lfus op'mione,deceptusq; iudinbsp;eio,cum ncc uerit,necfe digna �bi drroget, 'mtumefcit, o tdnquam uentonbsp;fiimio, dc non fuo firdtur,uclis nimio plus 'mfldtis prtcceps impellitur,ri-deturq; db ijs omnibiis,quibus 'mfldtioeius bene eft cognitd'.qu'metidm dutnbsp;^dlcdtur, ut pdru omnino dignus,mdleq; idoneus,dut ex honore ipfo,feq;nbsp;*^digno munere infimidmfibi compdrdt,dtqi obiurgdtionem,non fineponbsp;Puldriodiodtqfimuidid. Perftepe enim non pduci�tumidis dtq^ infldtisnbsp;ntdle conftitutis ciuitdtibus,mdlis ipfi drtibus perdmbittonem dd hononbsp;� euehuntur,primosq; ctidm md^ftrdtus, quorum quidcm ddm'tniftra-^io reftrtd efte foledt ciuium improbdtionibuSjmdleJinis, odio,detrd�tio'nbsp;*�'^�{s. ltdq; O' itti longi�imc di^dnt�mdgndnimo, propter dnimoruntnbsp;^^^mdi�imos igniculos,0' hi prater ius,�s,decus,honeftdtemq;,irruntnbsp;in mdgndnimi cdftrd,ut uiolenti,0� quiddm qudfigrafidtores conaanbsp;^'*'gt;'gt;dum ftuprd qudm eorum ftrdnt pdrleSyO meritos ft,O' dignos etidmnbsp;'^dioribus �lfo exiftimdnt,longeq; plurd fibidrrogdnt,qudm ipftrumfitnbsp;^^P^us.�iehocdutemhom'mumgencrepotifiim�mndrrdriperiocuinconnbsp;�'^^�dtdcrifumllordtidndilld�bettdjcum

Ac nihilo m'mui pufi�dnimitdf ipfd ntdgis aduerpitur m�gndtiintt' td�,lt;iuippeclUiez^ honorent ipliim dej�gidtyquiprimum inter mortd'.nbsp;leii locum tenedt, cy dlhoneflii dc pnefldittibiu ob imbcciUitatem dCnbsp;deie�lionem dbflinedt dflionibm, bonos dcprobdtos uiros fitcidnt'-nee pdtidtur int ijs uerfdrhde quorum exercitdtione nidgtti eudddnt,nbsp;execttentesuiri.

Omnino dutent pulillcotimi,intuinejcentesqi ntdxim� inter fdifferut ^uodhorumdnimi dbexcefjit itdquidemrdpiuntnr, utproprijsuiribtHnbsp;ntdiord djfeilent,�ntq; pro cdpttt tdmen fuo nitnij. At magndnimis cont'nbsp;pdrdti cr longius ab lUis diflent,Gr tanquam de�iliniribns oneri dut itltnbsp;pdresdppdre�t,dutfubeo conciddnt,cMnntdgndnimiipfi ubitj; eminedhnbsp;fpedenturc^ tHdiores.llli uer� dlteri cum omnifint�pdrte degenerdntesgt;nbsp;nihil eoru dnimis omnino ineH, quod rdtione rej�rri dliqud ad anin� md'nbsp;gnitudinem quedt.Jtdq; non db 'mceptis mod�genero�s ob in�tam humt'nbsp;litdtem,dtq; dbie�lionem turpiter deterrentur,uer�m eorum mentes ab il'nbsp;luftribus pdul� etid j^eildtioribus�ue expetitionibu5,f�ue cogitdtioni.nbsp;bus ignduiter duertuntur. Nee uero 'm codent fitic uirtutes,f�ue uitij gene'nbsp;re�ngulis�bi � pdrtibits omnes funt �miles. tidnqs et � tumidis, atq; in'nbsp;fldtis quidam exi�unt,qui licet nul�o pailo meriti,dignos tarnen fe uel manbsp;ximis quidem flatuat. Quidam etiam ctvm �nt fuo quodam in gradu col'nbsp;locandi,dltioribus tarnen fedongeq^ prieflantioribus dignos cenfeant.Le'nbsp;uiuspro�d� uitium,nduigatio^ non ade� periculofa,uitiu tamen,quie^nbsp;uelificdtio non uacet periculis,iaiiationibusq; ey- ucntorumgt;Gr fluiluiem-Et hi quidem digni �rte uideatur uenid, cum difficiles �t admodum omnifnbsp;quod ob info�entiam intumefcant,animorumq; elationem. Itaq^ ut a md'nbsp;gnanimo qui reced�t, alij iw)de�ihabentur,alij demi�i,pu�lli,abie{ii:�t^nbsp;eorum qui pu�Ui cum �nt, nee uideri ip�uolunt,nec intra nwdeflos con'nbsp;tinere fe aut uolunt, out fciunt : duplex etiam e� genus nee no er iUorua/itnbsp;item qui tumidi, inflatiqifeipfos non ignorant nwdo, uerumetiam a re�lt;fnbsp;totd prorfui dberratuid.'E.ddem quoq; illorum diui�o, qui quanqut^nbsp;non omnino priecipites,fefe tarnen ipfosmagis ignorant,quam decipiuntquot;-ut qui bond corporis conflitutione fieti, uirihusq; abundeualentibus uitd

DE MAGANANIM. LIB� I, 455 iumfirre humer if [atif cum habeant, comtntur gt taurum, Crotoniettcnnbsp;tTlum t^lonem fuperaturi � uani ddmodum conatuf,inceptaq; parum ho'nbsp;ttorMlid. Ver�metiimuero quanti fequifyi�cere habeat, quaq; etiamnbsp;gt;'eguliimetiri,quodqi de i�oalijiudiciumf^e debeant, difficile eftiudi-ecttu-.quandoaaouidiufdit,nbsp;^tm^funtuicma bonif.�

Quamob rem neq; inconcinnctneqiparumperl^e�edif�umeflab ^riftotele:tJon quicunq; fe maiorif cenfeat,tumidum lUum efj�.

Addubitabithic�rfanaliquif,z^quceret,mflatufnei�e,tantopere^i intumefcens eu maiora ipfcfi� perfuadedt,^ddiudicet, an ipfos illosnbsp;gt;*irimagndnimi auttequet�irituf,dut�tperct. Quiedubitcttioprorfiefnbsp;f^ftrepc�enda. SiquidemhicipfetMtopere qui turgefcit,opinione qui-^emfud,fuo^i infldtui uento tumet,decipitq; �fe ,frulirdtur^ cogitdtio-^esfu�f'ffudqicon�liaatqi iweptd.QuoenimhicpdAo dutaccedatddnbsp;^a�tdntmum,autdnte tl�um eatfCum mdgndnimuf in maximis imf,mdnbsp;scimeq; excel�s rebuf,quibuffefe dignum dtq; idoneum meritofuo iudi-^dt,mediocritdtemftudio��ime retinedt. tiidm neq; mediocritdte rece^nbsp;^it, qui qudnqudm in maximis i�if cr quantumuis excel�s rebus, pronbsp;�^plitudine tdmett dc dignitdte modum retinetfud�.quem quidcm retine-^(^tteutiq; pote�,qui uento bue iUue 'maniter rdpidtur. Etenim mdgndni-*^ilt;f,� mdgni hdbedf pdruiq; rdtionem�ummo quidem ingrddu con�ituinbsp;^ur,nc nihilo minus mdgnitudine in ipfd,re�d d rdtionenullo modo digrenbsp;^tur,qud duce�ecjitCy' iUa dignam retinetmediocritdtem:perinde,ut quinbsp;^tvni �nt ip� locupleti�imi,pecunijstdmen utendisd modo^menfirdq^ minbsp;ftime recedunt�eq; re�e undequdq; rdtiemi deeommodanticuius ufus in 0-gt;gt;ini quidem re admini�r�ndd mediocritdtem gigiiat. Re� non er mdx�-^ururndudores eopidr�,mlt;!dum,menfurdmq; du�dndif iHis ddhibeant,nbsp;fninimdrum etidm copidrum duces, exei-citus tdmen ip�us tum qudlitdnbsp;*�gt;tum etidm quantitate pcnfdtd.Itdq; medium ip�m,in quo uirtus federnnbsp;i^bi erexit,non 4 re qu^rendum e� ipfa, fed � reilte rationis ufu, tempera

^Tiius admini�ratione. A qua uitia quidem aut de�ituuntur propter ^^Rofem atque imiecillitatem, out illam �gitant pra imnwderatione

�^potentia. Igitur inflatuf i�e,cr pcrtumefcens,nec� eins rationem '��^^eus, mediocritdte uUa utitur: nee rurfus ad magnanimum� re�idas,nbsp;^^�ram ddhibetaliqudm,quinpotiufer fecumipfeagitexuperanter,nbsp;prorfusratione.Et magnanimum�con�deres,fummdmprlt;efenbsp;er imbeci�itatis fuie,er l�ius magnitudinif ignorationem, atquenbsp;^�^�dtite, itaq- pMcif Ut abfolua, inflati atq; turgef rentes ad eos ipfosfi

rc/pcxcrihcxupcr�fjterguidem funtdcnwtij. Sindi�mdgniittimutHfd^/^' Hi uiribta, longeq; imbecii�i, ut qui db omni qttoquoi�rfum mediocriMienbsp;db�nt qudmlogi/iime.Igiturcr ipfdmdgndnimitdte^qiue ubi d mtdio'nbsp;critdte dejlitutd �terit ,rudt oportet dut in pernidcm eiuf, qui edin fedd'nbsp;tur,qud minime opm eji uid,dut urbis, populi, gentis,in qud hoc contig^nbsp;rit. Ad hiecutriufqi ?t^twmidi,ztr mdgndnimhneritd� confidcrcnturJjit^nbsp;ip/emdgndnimufutmdximis quibiis^eteft,z^hdbeturdignui:�cctidfnnbsp;nece�eefiidemipfe GT-optimus, GToptimisetidmdrtibusin�ruilns�inbsp;atq; exorndtus. Ndna^ ut bonis G!' honeftis ciuibus honos debeturfuus�nbsp;pdrq; refircdd cuiq; e�grdtid,�c cptimis mdximi honores,mdximd eti*nbsp;frtemid gX con�renddfunt,Gr etid re�rendd.Atqui feipfum decipit,ini'nbsp;quusq^fui ie�imatordccenfore�,G^ iudexgt;dd eaq^ contcndit,uelrdpitUfnbsp;potius, qute pdrum omnino cSpofiti funt, dc turgefcentis potiiis ingeni�nbsp;quo hic honore digntts e�e po�iti dutqud ndm meritorwm dignutione bo'nbsp;nc�dri,dutgrdtidiQuidi quod mfldtum hunc,G^ qutSdd ipfwmnuUo nugt;nbsp;do dttinedntdrrogdntcm fibimeee�i e� idildntem e�e ,fe^ Gf fud o�eH'nbsp;tdntem,pdte�cientemqrcumprimisdttresd�entdtoribus,cdptdtcmq; udnbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nitdteingenij populdrcis durds^, feruientem deniq; multitudini, dum�b

les fuosudnis impledt fu�ldtibus, iniuflusipfeGT uir, GT ciuis, qui quoi fuumip�us non c�, eripere contmdat dlijs, indignis omnino drtibus, dtnbsp;mdle temperdtis moribus. Contrd mdgndnimus quomodo o�entet�ud, id'nbsp;�etq�efeindniter,qui �uiip�wminime lduddtorexi�dt,uix^pdtidtufnbsp;fp cor dm db edijs Iduddr�qui mdgnitudine contentusfud�e^ digndm md^'nbsp;Kfidtemretinens,dmultitudinedbhorredt, cum �tip�c�terosmterO'nbsp;mneh eximius,uelitq- nuUifecundus e�c,ncdum utpopuldribiispd�urufnbsp;�tfubijciferumoribus dc�be�is. Adbteciu�iti�itdcoldt^iequitdtemeii�nbsp;uticqims ip�c �ter lt;efliindtor ,dciudexrerumfudrum: nec eripere dU�nbsp;conetur,quod fuum non e�e,�biq^ deberi nuUo modo inte�exerit. Nf��nbsp;^�od dicunt infldtos minime incommoddnteis e�e, dutnocendi cupido^�,nbsp;uidendum e� quomodo id fieri po�it:qui� in ciuitdtibus uiuunt, qu� �g}.nbsp;bus temperdntur,rcgunturqi fub mdgifirdtibus�eri qui ndm potefl negt;lt;^^nbsp;ni utnocedtt cum mdgi�rdtus,honoresq; dlios indignc,drrogdnter^nbsp;firri�bicontenddnt,quidlijsiureip�) debcdntur. ttdq^ noccreeosG/i^'nbsp;commodos e�e oportet, etidm in re mdximd, honor enim inter dues nd'nbsp;x'rnii hibetur. Confldt dutem duplici eos uid recedere d mediocritdte, c/nbsp;qu�d de fiedmplius qudm par e�fentidnt, gt quod qutCdlijs debcnturdpfinbsp;�biuindicdrefludcdtindigne,iniu�eq;,et�cieterisinrebusminitne�ni^nbsp;�rta�emdli. Quocircddbic�ioneipfit dnimi,ut pu�Udnimiis recedit^

DE HAGNANIM. LIB, I, 457 ^dio, hoc e�, md�tttnimi ccl�tndine, cj'ab coin quo niagnanmitasnbsp;[�^ocatae�grtidu:fic'mtume�ens hicob i/nflationemanmii,fuiq;ipfiittnbsp;^amp;torationem infolenter,tettKre,�ne pudore, paru iu�e ambiendo exce-ita quidcm excedit, medium ui ip�im imprudens,fui^ parum ponbsp;prtetereat,ac nihilo tn'miif ad magnanimi prteftantiam accedere nul-modo quicatjcam fit zr cofilio deftitutui,nbsp;nbsp;nbsp;operam temperarefuam,

ipfum cocrcere omn'mo nequeat. c^uidi quod cum magnanhmn ipfe Itnguliifire it uirtutibuf prtefidiafibi comparet, inconfideratui hicaplunbsp;t'imis contra uitijscircundatui obfideturab immoderatione, incontinen'nbsp;fia,improbitate,impudentia,rapiturq;�grafiatione,uiolentia,mpoten'nbsp;^gt;a,iniu�itia. Qui igiturnbsp;nbsp;nbsp;quales tum pujillanimifint, tum inftati, qult;e

^^^m tum pufiUanimitOiytum irflatiofiatis ex ijs, qu� diila[unt,pat�re ar ^�tror. qu� quidem uitia longe apparebuntf�diora, ac magis magii^nbsp;f^irpid, ubt magnanimitdtii ipfiui facies fcfi o�enderit, cultumq; dc fir'nbsp;tnamipfa fuamJpedSdam pr�buerit, fiqui ipfam uolcntibus. His in huncnbsp;tnodum explicatis, o� quibufdam quafi coloribus inter fediflinilK, quo

param appofita, nulloqi modo idonea. Oportet itaq; natura ipfa conflituta efje huiufinodi prmcipia, quibus nifi coficntienter confitnbsp;fiimuli iUi qui ad honorem excitant ac laudem, aut nu�i fiituri funt,nbsp;�tt parum cert� idonei ad magnanbsp;nbsp;nbsp;pr�cldrd compIeHenda, aut quibut

'�fo'citii tio adhibita, confite tudoq; adiungere baud multum queat: fiitu-fit, exercitatio ut ipfa, atq^ defideratio dcprauetur adeo, utad ea �^^ndatiir, qu�necingenljfint eius,neq- proprij omnino muneris : de-adeaut rapidtur,quibus ipfe nullo tnodo fit idoneus,ducaturqi uani-potius,quam ratione, qu� uirtutu omnium, Cf buius poti�imilm re'nbsp;S'*!�)� ac menfiuram teneat. Hls itat^ principlfs, infito^ � naturauigorinbsp;^^cedatneccfficefi i'nfiitutioea,qu�aconfiuetudine,moribusqiprofi�la, ,nbsp;^i�tr�ipftcon^uat,ciuitatiqi Im quaip/e natus,altus,educatusqi cjkad

458 IO. lOVIANI PONTANI fumntosg; inediftctgifiratui at^ honores contendit�dipilcendos,

amp; legibus conueniat, nbsp;nbsp;honeftciti,fine (�ta honomtus euadere ijuetft ne-

gt;fio. QuomfliMioidtt^ affuctudo natur � adiunda principijs,ciui' libusg; firmatii inflitutis,cogit((tione,rdtione,ac natura duce et magiflrit^nbsp;tnirifice augeat, confirmetg^ animum obeundis magnis, csquot; laude ac cotti'nbsp;mendationedignis tnuneribus. Cofirmatis igiturnaturcdibus principijsgt;nbsp;accedente^ Mitutioneacconluetudine, infurgetmagis magisg; Indiesnbsp;animus. Cumq; idem hic ip�e guid ad mag^nimitatem honefte ac laudti'nbsp;biliter pergit,pr�mtinitufe natura fenferit,eag; inflitutione confirmatHtnbsp;qu� ciuilibus moribus, legibus, ipfig^ rationi maxime confentiat : turn uequot;nbsp;r� dignumfefehonorificatione magis magisg^ indies iudicauerit,perido'nbsp;neumgi adedtrai��dd,gu�honoreipfodigitafunt,atg; oper�precio.nbsp;xanderlHam��lius,feueruiincetate fatistcncra, Auguftus�Senatufinbsp;lutatus, Magnum feappcllari noluit, cum id iHi nomen publico confen/Hnbsp;effet oblatii. N(�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ego,mguit, magnif�cii Senf�m igitur ac progre�it�

ita fefe in/lituit,ut oquot; aulamietr Senatum,amp;urbem ip�ama cotaminatio nibus �leliogabali,impuritatibusg; expurgauerit, et in fua dignamg^nbsp;tnano imperio jorma rcflituerit,fe^ f�c ad guafcung; principe dignas ar'nbsp;tes extulerit,ut inter magftanimo! principes princeps ipfc fummc magiuinbsp;nitnuf uideri po�it.Tale igitur magnanimi ingenium, talis inflitutio at^inbsp;affuetudo, tide eti� eius ip�us iudiciu erit atg; �ftimatio, neg; � naturanbsp;greffa, neg^ legibus aduerfans rationabilibusg^ pr�fcriptis. Couentu (udgt;nbsp;bominumg; fbeietatem earn in gua magnanimus educetur, conftituimtUinbsp;legibus,mortbus,atg; �guo inter dues iure uiuentem,ac/�ruantem pubh'nbsp;ca d�cr�ta,uiuendig; �guabilitatem:guibus � rebus bon� tUiim uirum,nbsp;probum ciucm ftatuimus ad h�c gt peregrinis,^^ adaenis, ip�c^ honti'nbsp;num generi pro�cultatibus amice pariter acfideliter confulentem, Ta^^nbsp;enim, tamg; excelles uirtus, lausg; ta eximia ni� bon� in uiru cadcrein^'nbsp;nime pote�. N�? �� praui honorefunt indigni,gui� honorari ob uirtutei�nbsp;ltelint,feg;honoredignosputent,nimir�rid�diomni�partefunt,permi^nbsp;ut flulti,flolidi,de�pietes: gu� uitia � magnanimo glongi�ime abeffe gti�nbsp;no uidcattt�agnanimus hic igitur, de guo nunc dtfferimus, natura pritni�gt;nbsp;deinde moribus,legibusqi bene co�itutus atg; inflitutus erit, etr in canbsp;de ciuitate,in gua hone�e,acpari etia iure uiuatur,�tg; in honore prt^^'nbsp;tas.t^ang; ut agroru,�c ctiam animoni ua�itas ip�a incult a effefolet, dnbsp;fgualida,�ris tantu,nocuisg; animahbus paies. Quid enim uaflo animOfnbsp;et�ratioeaclegibusaberr�teperniciofiusiSedi�adeagu�magnanimit^nbsp;tis,uirigi faut magnanimi diflinile explic�da,noflra fefe ccuertat oratio-

MAGNANIM. lik� I�

De officio ntctgMnimi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. v.

Rmumigiturmagnanimi mwms e�,feq� animum^ tnctiaturutfuirntjCX tjuidfedignumf�t,cui etiamipfenbsp;fit rei idoncM, attj; appofitm, tantjuam � flat era per-pendat .Per�tadere autemfibi longe plura dcma!oragt;nbsp;ad quteneque fitomninoddittts, neq^uiapateat uUdt

Xdni efliCX feipfvm decipientis hominii: longiui uero cogitations euaga ^ifine regt; mcajjivm^ conflrre operant, quid efl aliud, 'm irr it um laila'nbsp;^eadionei fuasf Iure igitur deterrere ab mcepto Phaethonta filiwmpaternbsp;RudetapudNalbneminquiens:

^gna petis Phaethon, ctr quie nett uiribui iftis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a

^neraconueniant.-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(c

Itaq; quale inceptumeiusflteritiGT quam miquin ipfe uiritimfuartim ^�imator,exitus docuit non ridiculm mod�,uerumetiam maxime miftretnbsp;^tlit.Oportet igitur magnanimum tequum cum prbnis efl�fui ipfiut, ui-^lumqi acfrcubatufuartimieflimatorem, dimenforemq^ minime uanu/tnnbsp;^^petitionu fuarum,ac rerum earuin,ad quoi intendit,cofilio,opera,ati^nbsp;�^^ionibta fuis omnibus.Perfuadere aut�fibifupra uires fupraq; 'mgeni�hnbsp;dttentare cd,ad qult;e non fit acceffitsyhominis efl 'mconfiderati, pdru^}nbsp;cofirmatlt;e mentis : qute in homine quidem magni animi mdxim�nbsp;rdata^ debet, minimeqi immoderatd aut lidtrica, fuic^ ipfius ignara.nbsp;^lt;tm fipriuatimeuiquam magis ,quniucrfim cundis pneceptum i�udnbsp;^dditumed, I^ofccteipfum:priecipu�uideripotefl,ut colotivsnbsp;^Assvs MOST ER, VIR CLARI33IMVS putdt,magnanimotrddi'nbsp;*lt;(��, itaqiobdifficultatemnu�loingenereldudisacuirtutis euaduntru'nbsp;^e,squ�minhac ipfa, qu� ab animi magnitudine expetitionumt^ ipfa^nbsp;abipfo fine, qui efl honor,uocatd efl mafftanimitas .Cafar diui'nbsp;humana peruertiffie accufatur, dumcohibere animu, er in gyrumnbsp;�gt;onjs agere cogitationes atq; confilia aut nequit,aut parum utiq; uultnbsp;� � i^leq^ ey flipfum CS� resfuas dimenfum effe illud palam flcit,quodgt;nbsp;�^^tiam �beneficiarijs con�ffus fiterit.

j Vblius Scipio tum ciuis,Senator'que, tum Imperator I nunquam plene laudatus,qualis magnanimus effie de~nbsp;; beat 'm beneficijs collocdndis,operdq; multis impartiettnbsp;� da,abundequidemdocuit. Quocircabene�teiendiflu-diumuiamfibiad honorem maxime certam coparabit,.

con�rcndo cperam fuM (^UiOnplurimis. QU�fnim rcf ntaiorem itt cini t�te coUigere potefl bencuolenti�m ,gudm beneficentia^ t^Uie maiorctn fi'nbsp;dem dtq; dutoritdte ddiungcre, quAtn ut ipfe �s, in emui prtefidijs omntfnbsp;con�anterf^erent, nemo ucrcdtur iniuridmfDeniqi quid tdntd pote�nbsp;generdre in dnimis ciuiwm ddmiraionem, qtidm ut omnes uidednt,intcllinbsp;gdnt,fcidnt in te uno er publicum,crpriudtiim ctuium bonum e�e coUo'nbsp;cdtumiltdq; ubi trid hlt;ec�mul conucncrint, ut dment te omnes, utnbsp;hdbednt,utddmirentur, quiddeeffepoteft, dut quid non ddej�e ddhontrnbsp;rem dcgloridm dj�equenddmi Scipio idem Africdnui, quemquiuerii ho'nbsp;noributdantoperdm,proponcrc fjbidnteoculos,utuerumdc�rtdj]e�gt;'nbsp;Ium ucrlt;e mdgndnimitdtii excmplum, er tdnqudnj �^eculum debet, noi^nbsp;temere domum c�mofedut eurid recepi{�et,nifi beneficia pri�t dliquo bc'nbsp;ne coVocato. Itaq; firtur dc co, quo die operdtn fudtn nu�lcontuU^et, lt;nbsp;greffum eum domum,non modo grdUdte id tultfje, uerumetidm obiurgdi^nbsp;ter queftu e�e, quod dmici diem dmifi�et. O'uocem prte�dntt�imo uirO�nbsp;idnbsp;nbsp;nbsp;Scipione Africdno dignum. btuUum etia prteterii�i diem proditfttff

db ijs efl,qui de Alexdndri Setterirebutf ribunt, in quo non iUe pium dh' quid,liberdlefiumdnumficerit,publicitdmen ardrij rdtione hdbitd,tdnbsp;qudmuit impcrdret,�ciret tdmenmoderdtum feprudentem^ reipublie^nbsp;di�ienfdtorcm e�e dcbere.Pr�cipu� igitur in hoc cotcndet,totutq; innbsp;erit uir mugndnimuidtt profit,fi po�it,omnibut:noccdt nemini,nifi rdtiogt;nbsp;iu�:itid,mdxime hone�d cdu�d, nece�itdtq; aliter tulerit. Udtneum prtgt;'nbsp;priu mdgnif�t dnimi tieUe�udere,ddniti, quo in honore hdbedtur ernbsp;ciotifi if�e drtibui ddbit operdm, quibui plurimos benefieij deuin�os,gt;igt;^nbsp;ximeq^ obnoxiot fibiddiungdf.qua fold e�, dcuerd rdtio dlios fubijeie^�nbsp;uidelicet neutiq^ per uim dtq^ iniuridm ,fed uerd tMitu uirtute, moribiU^nbsp;qudinprobdtijiimis. Qt^idenim e� dliud honordri ue�cdbomnibui�inbsp;anteire omncsue�ethocnf�peruirtute d�equiquondmdliomodoqui^nbsp;poteritfNdnq; db inuito � extorquedtur, effe honor d�finit: Cum uis hlt;d'nbsp;quidem fit dd compdrdnduw in liberdciuitdtedomindtum, ncqudquditil^,nbsp;men dd mdgndnimitdtis d�equendum deats dccommoddtd.Eteninnbsp;animi uir,qui ex hocdiditne�mdgndnimut,ueldcerrmus libertdtis d(fi^,nbsp;for c�,qui eu turpi�imume�e ducdtferuiredli�dtel inhonefli�imumnbsp;dem iudicduerit, per uiolentidm dc met um dlios ddferuiendum compt^^^'nbsp;re:QUdndo Hercules ut mdgnanimus mon�rd, hoc eA tyrdnnos,dtq;nbsp;potentishominesdomuit,liberdsq;ciuitdtesdcndtionese�'euoluit.Qj�tnbsp;ndm enim padlo ui utdtur dtO} extorfione mdgndnimus,quidb dlijs bett^nbsp;tid dccipcre etidm obldtd defiigidt t cum fit eins propriu/m gt; nolle oblig'^'�.

DE MAGANANIJM. LIB, I, 44.? ��fwiw debere, nuUi eff'eaddiiliim,Min deuincirefibtipfi alios potiui,lt;icnbsp;flt;tbijcere co�rendis opcrisac beneficijs .QUiindoeius qui beneficiu con-, partes omnim) potions funt ac fuperioris, iHius uero qui accipit,in~nbsp;f^rioris, longc^ minus prceftantis. Itaq; quam bene�ciendo deleilatur,nbsp;^�tm ipfe recufat, parumq; omnino hone/i� ducit, ac nuUo nwdofuwmgt; abnbsp;^li/s accipcre, fieriq; obnoxium. Quo fit,utnbsp;nbsp;nbsp;rogatus Ubenter, non

^ogatusfpontemultdconfirat,mbonosfcilicet,acb�n�ficiasdignos: cr quidem gratuito,foUmq; ob bcne�ciendigratiam.i^eqi enim autfioenerelnbsp;tur uir magnanimus,aut captator efl, minimeqi id aut agit, aut reflciilat,nbsp;quo ematflbi eiim,cui bene�cit. Scd quia animi magnitudo eius fic flrat,nbsp;^atioq; quam flequitur,utq; nihil inde expelt;!let,prteter bencficq conficieu'nbsp;^iam,z^honorationem cam quamexfieipfisconfuerintbene�^laaddu-lt;^c, etiam aut nolentibus,aut no cupientibus nobis. Nam etfl uetn-i efl innbsp;prouerbio, �Beneficium manere retributionem, mercenari tarnen htec ra-iio efle, uiri autem potcft nuUo modo magnontmi, quern nec pecunia mO'nbsp;Ueat,aut aliud renwnerationis genus uUum, quam animi magnitudo ipfla,nbsp;quam honor, quo fie dignum iudicat,quem fiolum fiequitur, ad quern ailio-^csfiuas omncis fiuaq; confllia reflrt cunilaiquo fic alijs deniq; fiupcrioremnbsp;flr�,omnibus^ anteflrriGrcupit,Gr fiwnmoetiamfludio contendit.Tannbsp;*um uero abefl, ut de referendafibi�-atia, deq; remunerado flt folicitus,nbsp;^iflquando,quod ufiuuenire efl neceffie,beneficio fie affieflum fienfierit,� uc'nbsp;igio det Oper am, quo fie ab obligatione liberet,properetq; ad remunerannbsp;divm.Cuiusreiadeo nwltum'mefleifiudiuiuoluntasq; tantopcrepropen-fia,utnuiltiplicdta reinuneratione,peraccumulatisq; meritis longequi-dem arilius,atq; contentius � quo beneficium aecepcrat, iUum ipfium flbinbsp;cibltget, (flieiatq-,quod mercatores ufiurpant,ex creditore debitorem. Eftnbsp;' ^nim eius, quiexceUere cteteris cupiat, nolle cuiquam debere, minimeq;

'^lifs efle obnoxium.Quin ittud pr^cipue cauebit, cuitabitq; tanquamfico Pulum,fiuppliccm fie cuiquam �cere,aut rogantis perfiona induere. Quodnbsp;'' munus fl ratio,fl necc�itas, fl maxima aliqua, atq; honcftiflima quan-^�qi adduxcrit caufia,eum fiefie nihilo minus geret, ut eti� in rogando eiusnbsp;�Pporcat animigenerofltas, p)-ieftantiaqi i�a magno ZT exceUenti uironbsp;^�^na.ltaqinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Virgilium, Aeneas tcmpe�ateiaelatus,et partim mi�is,

gt; partim quaffiatis nauibus,his apud Didoncm agit: ^^ohibcin�ndos'anauibus ign�s. Et,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

^arcepiogencrhe^propiusresaflicenoflras. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

Qmo autem uultu,quoq; animo ea diceret,declarant illa: 'Q^emfiefieoreflrens,qu�mfirtipe�oreGrarmis. Et, �

J, Credo equidem,nee iidttJ�des, genuf ejje deorum, � Degcnerei animos timor arguit. heu quibus illenbsp;j} 'la�atiis�,tis, qult;e beUa exhau^ia canebat.

diilum efl,omnino infiriores, datis uer�fuperioreSf p�tiorescji�dcirco magitanimus mak Ubentcr,aut acci'nbsp;pit ipf� ab alijs, aut precatur ac rogat :uult enim nuUonbsp;__tnodo fubijci ,fedquod magni efje fiatuit animi, parted ubi^ habere,cr gercre fuperioris, ciusq} qui alijs precftet. dUocirC^nbsp;fiudiumeriteius,bene�ciendodemererealios'.acpal�mf�ret,cofe�fiti' |nbsp;dio cura magnam utiq; uoluptatem capere.Itaq; no ut qui exprobret�nbsp;out qui arrogans uideri uelit, Itbenter comm�mor�t quic � f� extent bene'nbsp;�ila inalioSified ut qui commemorando ea,dele�letur, ipfaq,- recordatio'nbsp;neac memeria excitetur magis magisq^ ad eiufinodi benef�ciendi confite-tudinem. quofit, ut aut ipfieraro, out uix aliorum in fie benefit�ia com�tt^nbsp;tnoret, non quia fit aut mgratus, aut male i�orum mentor : quippe quetitnbsp;renutneratorem longe liberali�imum effie dixerimus,e:^ cuius animi md'nbsp;gnitudo maxime appareat i� rcfirenda gratia, quo fie ab obligatione ucit'nbsp;elicet, uel quid id agat potius ,ut � debitore fie creditorem confiituat'nbsp;fi�d qu�d acceptibcneficij memoria teftificatio fit quafiquiedam,abalidnbsp;fie ineomagnitudinisgenerefiuperatum. t^ihilo minus crrerumconuddnbsp;tiones humanaru, cz fortuna ipfia, qult;e res nofiras ex libidine, ut pleri^nbsp;exifiimantanagis qu�m ex uero uerfiat,agit(eiqi, eiufimodi adducuntnott'nbsp;nunquam tempora, ut uir mafftanimus fitipfieey'liberalis, maxime'qit^nbsp;gratus commemorator accepti beneficij,cr expugnatus ingratitudine mdnbsp;gis, qu�m uolens rapiatur ad exprobrandum. Vbiq^ tarnen cr rctinebU�nbsp;cr prtefie firet fiuam illam animi magnitudinem, ut neq; ira umcatur,nbsp;dolore in exprobr�do, neq; in commemorando jfiecies uUa appareat infionbsp;tentis,dc mak uel non bene firtafifie confiituti animi.

as N hoc autem trailatu Andrea tAatthlt;ee, qui efi de magnatm�* iate,admonetnos Plautus,ficicndam effie dclibertatcmentio'nbsp;ncm;qfi.dm tradat Herculisfidifiimam ubit^ comitem, naueitdnbsp;ta�utif

� H�GNANIH, LIB� L 445 ^dmenmgredientemnoluiffeibumfequi,mari'nefubifcereturacuentis.nbsp;^cc tu ipfe temere�rtaffe mecum es aliquando ncc partvm quideni mir4nbsp;^��. agentem de magnanimitate Ariflotelem nuUa prorfits de kiertate hanbsp;^gt;tiffementionem,ce)ntentu,utarbitraris,ijsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dehonore dixiffit, de^

'f�agnat�mi confjbo,iudicio,propo�to,quicrreli(iua prlt;eter honor� par ^omnitto duceret,et cun�los hac 'm parte�bi 'mffriores effe uc�et, Qilt;(Cnbsp;^infmodi quidetn funt,ut cum Uber t�tefimtd ZX conffquenda �nt,cr rettnbsp;^nda. QWiC �-�� meffe magnitudo 'm animo qui liber nofit, potcfttquo-Wo uera fui ip�tu exiflimatio,aut re�lum eins iudiciti,m quo feruile 'm-fit oljquidfqua'namuiare�lefenfial,out iudicet animus, qui fui iuris mininbsp;^fit, praiiis atq; corruptis addidus affe�UbusiVerilm excufare iurepO'nbsp;Ari�otelem,qu�d rationem redam fequendam effe prtecipit,qult;e ani'nbsp;ipfum ab omniferuitute u'mdicet, temerarijsq; aut paru fedatis aff�nbsp;^�buf.Quod qiiamuis itafit,non pigebit tarnen pauca qutcda hac 'm qu�'nbsp;fiionecs' caufd ctiam de liber t�te differercmon de ciuili ilia quid�,m quantnbsp;fc afferunt qui manumi�ifunt, uerum de ea 'm quam fe afferit liber � uitijsnbsp;lt;mimus,nullis libid'mibusobnoxius,nuUisq; expugnatusaffcdibus,ueri(nbsp;�or ipfos qui fibiper uirtutem fubijciens, cr cocibat eos, etr moderatur.

igitur magnanimus nem'mi cum pareatmuUi fe mftriorem ducat,cum P^hnis bberum effe eum oportet : Cum prlt;ef rt'mt animimegnitudo iUa finbsp;bbertate effe nequeat^nihilenim feruile magnu. Scd quiefo et hoc quoq;nbsp;^fderemus,num par�re qui uebt nemini,nulliqs effe infirior, parituruinbsp;hlipfi legibustVidelicetHercules�ouisfiliusnonipfeparuitiunonis tm-P^ifslno moremgefiit Euryflhco iHiusnuntiotDicesJunoncmfiiffedca,nbsp;^qui duties dea; funt leges,morumq; 'mffituta bonorum : �r ipfi humantnbsp;[�'ht dij, CJ' bene quidem in/Htutorum hominu dif. Quid quid bonus uirtnbsp;^dentq; magnanimus, ipfefibi lex e�i Itaq; legibus du paret,dijs paret imnbsp;^ftabbus,paret demumfibifpfi. �iullius autc alius quifentit imperiumtnbsp;^^'^er�libereft. Quid qu�d feruitusad herum rcftrtur,nemo autem fibinbsp;feruitutemferuit ? At magnanimus fibijpfi cu paret atq; obfequitur,nbsp;'^^itomn'monuBi. Quocirca maxime omnium magnanimus bberefitnbsp;necexteriorcm ueretur herum,nec 'mterioresexpauefeit, dutob-tyrannos.lHamqui obfecroautfuperbiorestyranni, autquorumnbsp;^Worum acerbiora imperia, qu'am imtnodcratorum dppetituu,qudntnbsp;^�timarum cupiditatum, qu�m fordentium uoluptatum^ quibus com-'mtragyrum raiionis co��rcitis,non eff, exteriorcm curaliqueninbsp;^mumuereare.Quamobrem magnanimus uirundiquequidcmbvernbsp;*'^gt;uacuusipfemaliscupiditatibus,compreffor titittantium affeduum�

ui�lor, expulfjt, �ig�for turpiii/m,ncf�riiinimq} cogitdtionam. igitur omnium liber e/l. Cuiiuautem putrocinium exim� h^ec de qua nuenbsp;quifrimiis uirtui fufeeperit, an poteft is [eruia effe � Efi igitur magnani'-mus ut iu�us uerusq; rerumfuaru/m �ftimator,ut honoris joUus (iudiofnbsp;O' cupidus: fie etiam nemini parens, nullis rebus addi�us gt; prteterquatnnbsp;exerc�ndismagnis,acmaxim�generoftstumailionibus,tumco�tationi�nbsp;bus,qu{e ittumt ad clari�ima atq^ honefli�ima quteq; o hortanturiOnbsp;pe�unt, ut affirmare iure ipfo po�imus eundem hunc maxime omniuif^'nbsp;ejfe hberu: quippe qui magnis ac maxime hone�is,0' claris intentus rc'nbsp;bus, nihil unqua d�g�n�ras, foedum,turpcadmiferit,admittat'ue,nihil^;nbsp;quod non omnifit� parte honeftumypukhrum, etiam admirandum agatgt;'nbsp;cogitetq;.Qjitequidcmzruera, o'certa, ofolaetialibertase�:nbsp;itafuntinflicuti,ijmaxim�etiamlibcri. Quamquidemquoniamaffequinbsp;maxime e� difficile, nee maxim� folum difficile, uerivmetiam rar um ai'nbsp;modumiidcircorari�imiexomnigenereuirtutumeuaduntmagnanimi-cum neee�efit, quodaffluenti�imorum e� �ntium�catereut ilhs aquii�nbsp;pc hos uirtutibus perimdtis ac diuer�s,fummaq; in primis probitate,bc'nbsp;neficentia,�rtitudinc, cotinmtia,0'ada�liones omneis cotentione,quatfnbsp;do O' magna,O' i�u�ria eorum cun�a e�e oporteat negotia, ��a, offi'nbsp;da : quibus ex omnibus homi num pbi poti�imu concilient bencuoletianl�nbsp;atq; opinionem ad honor�tionem, reucrentiam, admirationem. V^ uer^nbsp;quidcm liceat dicere, ffe�lare ad magnanimum quiequid quacunquei�fnbsp;uirtute, o'quibup:unque 'ma�lionibus aemuneribus mptpr�claruifgt;gt;nbsp;excellens, maxim�i, acmaxim� omnium comendatione dignum : demdgt;^nbsp;l(teiusippi(sptmiinus,opus,officiu/m,quod inquaq^ ine� hone�ate,ani'nbsp;morumq; excettentia operaprecium:ptq; neee�ema^animuomarif^nbsp;Corona, qult;euirtutim omnium nobili�tmis,�elefli�imisq; � floribiis�^nbsp;contexta, utq^ in quaq; materia, ac uirtute id tcneatac po�ideat, quoinbsp;iUa e� maximu,pulchcrrim�,decenti�imum. Perindeq; ut ipfd ornar�^

multis ornati diuitijs,magnaq; in rerum a��uentia con�ituti: alij aut cot^ tr�Porde�cant 'mopia,humilitate ipfa pre�i, dtq; hos interpnt ctiamnbsp;dium qui loc�t teneanf.uirip�cmagnanimus cum pfeflatuet,gcrctq; apgt;^^nbsp;diuitesGropit^^tttos,atq;indignitateconfiitutos,ut'vnptamittamdnlt;^^nbsp;' Ta,moribiis^ confirmata animiniagnitud'me, noti retincatl6lum,ucru�^^

��DE MAGNANIM. LIE� I* 44,5 W flnguldrem op�r�t�, �uditt, content ionem adhibeat qudcunq; in dHid-�quot; munere,lt;^uo ntdgnus ipfe exiftat, ?::rgenerofi{t,atq; apud prie�an'nbsp;fi�imos qttolq; multo maximenbsp;nbsp;nbsp;prteflam, ZT gloriofm, dtq^ inter ittos

^^ediocrlbll^ uer�cumhominibut eddem neutiq^dbeordtiohabendd fflmeq} eddem dpud hos adhibendd cotentio, qudndo mdgttis qui�t d�uenbsp;^US,�cile ddmodmn mediocritdtem ret meat: quam tarnen ita retinebit, utnbsp;mteUig�t omnes mdgnii guid� eu dtlt;^ excel�s dele��dri,fequi tdm� dpuinbsp;�lo� modeflidm, dc temperdmentum, quo eii �dtiifrcidt mugis qudm �binbsp;ip�,qudnqudm et�bi quoq; ip�,neuidelicet � decoro rec�d�t. iMcius Lunbsp;^ulliii,qui tnortdles ui�ts eft cunilos antcire md^ificentid domeftici dp-pdrdtusdtq;conuiuiorum,promdgnitudinequidemcoendculortvmdppd'nbsp;fdtum ipfum conjHtuebat:ipfd uer� c�ndculd, appdrdtucq; pro digmtatenbsp;eorum,quotmconuiuioaccepturuiejfet. Adhibuit itdq;Lucullusmino'nbsp;reutiqueinredeledum,dcdiligentidmtdntdm,(p(dmjcilicetuirmdgnd~nbsp;nimus inrelongemdiore,imc)uer� mdxmd,mdioreetidmcogitdtioneinbsp;Z^curd nonddhibcbitt quando longeeflaliud magnanimiperfonamge-Tere,quant j^lendidthominis. t^dmquodadinfinws dcplebeios perti-net, hcet mdgndi�mi locus pro itta dnimi cel�tudme,�re nullusdpudnbsp;^os�t, mentor tdtnenipfezrobferudtorPo�tdrueff� debet,re�rcntiumnbsp;deosaliquando� c�lo defcendifj�in terrds,humilidq;hauddedigndnternbsp;ngricoldrum fubijffetuguria. Dicetq;cumUuandroiUoArcade,at^ai-fequidcmipfum,permde,utiUeadAenedmconuerfus:

Aude hof�escontemnere opes,zr te quoq^diginim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. cp

Pinge L)eo.^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Qudle igitur �tturivm�t mdgnanintifiudium, qult;e etidt� ratio aduer fus cos, quibus cum uerfa^tur tenenda,ex ijs qU� didd,�(nt iudicari fieci-l� quidem potefl. Ndm quamuis a �eip�t recedet nunqudm,d magnitudinitnbsp;tonten itta fua�c diucrtetaliquando, ut confcruata dignitate pro loco ta-nienactempore minores�e�eadres acconmtodet. Quodinequiscontinnbsp;amp;tgencro�s,ut nunc totisip� in cur�i contendant uiribus,pa�u nunc tannbsp;tum pleno �rantur: dliquando ita �eddtozrmodico,ut pene uideanturnbsp;fiflcre ,uixqilocomoueri.

Gmnino autem magnicum �tanimi peculidrisdc propria libertas il-Herculis comes, de qua diximus,qui i�am�equi uolent,ueritdtis poti�i *ttum cultores crunt. Non metusillos coeget occultdrefententia, non utilinbsp;^tisj^es, rem ipfam intuebutur,feq- dignos mores amplc�l�tur,mdgis qnbsp;Kk J

44^ lO. lOVIANI PONTANI � popul�remnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pUric^ fc^uuntur ajjentdndi turn leuitdtcm, ftnn

mdlitid,dumnu)doobfequiis, dduldudo^ confuldtemolum�tii proprijf^ igitur erit uir mdgndnimus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dut fe populari metietur iudiciot

aut fud dd dliorit re�ret opinionctn. Turpe eji cnm, nofcentem fe ipfuti^� tteq; difcedentem d uera cr exce�entiindgttitudine,dccomoddre fcfe, u�lnbsp;potiui obfequi uulgdriim opinionibuf, ZSquot; tdtiqudtn in�muldtu uiuerc.nbsp;Vidclicet�muldturuf efl populo, qui meritofuo pr�effe eSilis er uelit�nbsp;er contenddtf idc^ unu in dnimo fuo conflitutu hdbedttErit itdq; ernbsp;pradicdtor, quemddnudu mdgni efl amdtor, dtq^ hone�i, non tdmen utnbsp;odiu inde qult;erdt,proprids ob commoditdtes: qute enim emolumentd, efnbsp;cominodd udlebuntdmpliusdpudmdgndnimu,qudm ciuiubencuolentidtnbsp;qudm honoris fludi�i f qui db odientibus quid�extorqueturuerius, qudtltnbsp;exhibetur.csjcteres liber is in ciuitdtibus pcmitiofifimdS flepe turbdtio'nbsp;ttcs cxcitduit,be�ldq} inteflind etid dtrociflima, qudmuis ob pubhcd corn'nbsp;ini)dd,ueritdtis^ip�itsgrdtid,prolocotdmclt;ictempore,crntdniflfldsnbsp;interdum incutret in inimicitids, er mortemciid oppetet.Tdntd iHire^inbsp;inefl boni^ deflndendi curd, tdntuq; publicte falutis dc libertdtis ftudiu-Terentidnd ucr� ittd flntentid, pro re tdtnen dc loco, nimir� 'mprobdnddnbsp;non efl:Eionflmortdles mihiomneis inimicoscdpiundos cenfeS. HidrcUinbsp;Tu�ius Cicero in coiurdtione i�d Cdtilindrid, qiubus non feqi, res^ fudSnbsp;omneis pcriculis expofuittinfinitus efl Chri�iunoru numerus, qui tu�dinbsp;ob ueritdtem mortem euitdrenutto modo uoluerint. Cicero idem uocdretnbsp;hdc ipfd forte im pdrte Cdtonem teftem. Sed nos pdri nequdqudm in loconbsp;ponimus er mortem oppetere, ermdnum flbi confeifeere. In uero igitttfnbsp;dflerendo,ucritdteqi tuenddneiji uiolentuserit,neqi feditiofus, dUtUtigd'nbsp;tor.Vis cnim tyrdnnorum efl proprid ,feditio turbulentoru/m ciuium, lifnbsp;hominis omninoleuis,pdrumq;fibiconfldntis,controuerfl^,dcfuaforttnbsp;minime cStenti, perturbareq; cupientis ali�na quiet�. Qu te uitid perindtnbsp;ut d uiro bono dliend funt, qtidlem eflfe rndgnanimum uolumus: �c ueritdtnbsp;cum fit boni etid uiri proprid, eiufdem er it �milidris dlq^ dmicd. Ovrit^nbsp;egregid, dc mdgnd rdrlt;t ddmod�fint, dtc^ omnino perpdued, quoru cdufdnbsp;mdgttanimusmouedtur,nimirum cotentionis dclitigdndiftudiumeritdbnbsp;iUo qudmremoti�imu,qudndo ob Icueis, dt^ Migttds edufds turpi�imUnbsp;ducct defeendere in certdmen. Idcirco minime c�tentiofus erit,ltti�q; eXnbsp;citlt;�or:dtqi ut hone�dtis,fic eti� ueritdtis exiflet qudmobflruati�imuf�nbsp;Atquehicquidemcdmpusefletdddiff�rendwn quamldti�mus. Venditnbsp;hac ipfd examinanti rei ipfius ndturdm,uideri etiamfdtis multd poffuntinbsp;Quamobrem dddlids mdgndnimitdtisparteis ordinefuo trdnfeamus. .

DE HAGNANIJa. LIB� I. 447 iidemigiturm�gncmimi, ut ueritat is cultores,�camoris, odijcj; nc(^nbsp;finMllt;itorescrut,ncq- d.�unuldtorcs.'S^Am�muldrc, autd�imul�rebenbsp;tteuolcntum, deceptoris cflyfraudemq; parantis hominis. 'Eadem quo^nbsp;fflodij ratio.iJeroAugu/ius dunt odium di�imuldt,dum bencuolentiamnbsp;fingit,feuitiiim fuum fir� in prieclari�imum quenq; turn ciucm,tum fcmfnbsp;^orem exercuit.ltaq; naturale uidetur e�e magnanimi, pa�m odi�e, pa-l�tn etiam amare. tianq;ut qui�gt;iam uelamet dam, uel odio a�ieiatur 'utnbsp;�liquem, neee�e eft 4 me tu proficifti, metus uer� � magttanimo maximenbsp;�lienus eft.v� enim magnitudo, 'mde metum abe�e oportet. Tantas hasnbsp;ftirttttes, prlt;eclari�imamq; hanc animi 'mdolemaHa quoq; uel fideli�imenbsp;^omitabuntur,palam etiam ut loquatur cf agat: quippe cuifidumomnenbsp;^leftum �t,maximeqi 'mdignum appareat.Hinc ittud:nbsp;quot;Luce paid m certum eft urbi circundare muros.nbsp;�\ult;e quidem uerha propria �unt magnanimi.

�tftlldivmautem, inquit Cicero, �P�norunt ducibus Annibalem,�no~ ^^'is c^intwn Maximum accepimus ftteile cclare,tacere, di�imulare,'ntnbsp;f^diari.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidem ipfa uidentur pror�ts aduerfari ma^animo. Naiw

^gt;tem habeMt 'mpe{loreeiuilocumfraudes,atq�in�diie, inquonihilftt ^mnino amuflum, aut tenebrico�vmi cum deceptio, atej; 'mftdiarum u�usnbsp;ninimenbsp;la, fiditnbsp;^la item, acjeeuntas, magnanimitatis ip/ius �oeite .Contra 'in�diee dede-^t,ac deceptiones,�{cata item uerha,atq; oratio,dolofaq; coftlia. Qua-^�^ca�rti�imi duces 'm mouendis caftris,param iubent coclamari uafa. Tinbsp;^�di�imus uero quifquecon�lia,adiiones,motusdeniqueomnesutfintnbsp;^'*lt;tmoccultt�imi, funmutfludio er arte curat. Qu^quanquamprudeti-uidentur eft� propria, in timidis tarne uidentur pocius ad �rmidinent

rfMtciM� quid it! dnimo eitit mdgnitudo fummd �ncft,�ummiKq; reruni C�^(^ rdrum contemptui prteterqudmfui ip�m, hoc e/l, honordtionis.Atqtifnbsp;uideri,quod de dmore dicimiK,deq; mdleuolentid,immoderdti poteflnbsp;gw quiim mdgmdnimi,dtcii d menfurdreced�tii. Qjtocircd quoddicinu*^nbsp;tdle eft,ut ue�mui eum pdldm diligere,pdldm odiffe^hoce�, liberum ej�nbsp;d fimuldtione,frdude,minimeq; e�e uer�pe�em, neutrdtnq; in pdrt�ptf'nbsp;gere,qu� omnid genero�s db dnimis dliend e�e debednt.Ndnq; �nwlt^'nbsp;tibin,hoc e�,tdcitis uti odij!,omninodedecet mdgtti dnimiuirum:dedet(^nbsp;etiamnbsp;nbsp;nbsp;quern dmet, ignotum e�e ue�e, quippe cunt ipfein luceuiudt.^

qui magnis lUuftratur honoribuf,cldrefcitq; inter dlios,dmicitidf fudf oc' cultds e�equomodopdtidturtQu�dfimagnanimitasuirtute�,utinnbsp;lcndaueritdte,�cindmoreodioq; decldrdndo,gt;nodusetiafuui,fud^ meH'nbsp;furd d mdgndnimo retinebitur, decora ut fdtis�cidt �gt; quod �erudri reli�hfnbsp;dut cotemptd rdtione,cuiM proprid eft mefurd dc modus,proft�o nequit�nbsp;lice uero odium compe�eti�untdd mdledicentidm, contumeliiKq;,tft^nbsp;querulum�cietdpertiloquentid,dutudnum,minimeucr�obtrcildtoretngt;nbsp;aut conuitidtorem,db omni deniq; uerborit deerbitateddhorrentemeutf^nbsp;uoluntus,prietcrq ft in turpem dliqu�, dc dedccorofum fit inuehendti. N�*nbsp;� pdldm odit, or pdldm ubi locus,rdtioq; ipfidtuleritiuitia inft:�iidgt;ttur.

lAemmerit tdmen tnagnie�e dnimi,eiwq; qui prtcter honor� cun deficit, zj pldcdbilitdtcm ubiq;ferudre,nbsp;nbsp;nbsp;iniuridrum fral� obliuiffi'

Itdq: odium eiu^neq; tendx er it, neq; diuturnum: ftudiumq; dc propuf^' turn ut eft eiuf,fuperboi debelldre,compc�:ereq; impotetes,fic ui�ii ftvnbsp;proflantibus pdrccre,ucnidmq; impertiri [e�e dedentibui. Quid eniwnbsp;digniUiS,qudm iniuridrum perpetudm hdbere mctnoridm,uulnerdq; refr^'nbsp;cdre poft obduildm etiam cicdtricemfClamabat Ciefar in acie ilia Phdtft^'nbsp;Uta: �Partite ciuibtts.Digna uox C^e�are,fi poji earn uiHoriam publici^nbsp;bertdti,ciuibiKq; ipfis,patriot deniq; pepercifi�t.Quidcontrdhominef^nbsp;tione utente, dtq; ititer dlios excellere cupiente aut digniuij out quodnbsp;. gw expefiari ab eo debeat, q deuifiis ut pdrcdt gt; detq; uenidm petentil�^nbsp;Agefilaui ille rex et imperdtorijs,cr regijs laudibui dbude clarw,exnbsp;ip�omirificelaudatuieft,qu�d�udi�ddnimi magnitudineremitt�difnbsp;donandiiq; iniurijs potiftimu uteretur. Cum aut uindicandi cupiditdfnbsp;irafiueatur, quotfludiu ip�um uindi�a; excit�t, iratorum uultus, uer^�-oculi, motus uniuer�corporis d�clar�t, quamed dedeceat,quodq;nbsp;nolentid ilia firaru�t propria. Itaq; appo�ti�ime di�� eft a Claudidtl'�'nbsp;�� -^tiameumuincamurinomni

�gt; Munere,�oladeosaqudtclementidnobK. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

BE HAGNANIH. LIB� I� 449 Et�fr� tjuipttrcitydt^licirdtionemd�iitudinem oSienditfMm, G� ^u�dnbsp;fitcit ( efl ettim uiHorii pisrcere, cr quod iHwn cui pia-cit,f�rt� aliquandonbsp;fontra ntfurrc�urum minime etiam timedt. Generofumitaq; admodamnbsp;dlud Fdbritij ad Pyrrhum: Saluu te tdgt; inf�d�s uolumut, ut omK aliquMnbsp;do uincdmut.Perdindndui Neapolitanorii rex d puero concepttim odiumnbsp;feruduit dd fene�utem. Itdq; indi^enwltd, prteter^ regidm di^itdtemnbsp;ttidmin innocenti�imoi homines pdtrduit.Multd etidmjunt,qutepdrtimnbsp;tidere,pdrtimdeflgt;icere,pdrtimquienedudirequidemgt;autfcireuellemanbsp;fftdnimus uir debedt. idem Ctefltr in ignem coniecitnbsp;nbsp;nbsp;literds, libeUos

nduer[wn feflcriptos, minimeq; 4 fe ie�os,mdluitqi i^ordre mdleuokn' tium,dtq; dduerfum fefetitientium nomind,qudm hdbere certdm iUis cdUrnbsp;famirafcendi.^Mguftus quo^, nwlticum dccufdrentur,mdle quod ZT fennbsp;tirent de eo,Qr loquerenturfitis ejfeflbi dixit, qui nocere pofletypenitutnbsp;tjfe neminem,dtq; in ciuitdte hberd �nguds quoq; ciuitvm liberds ejfl opornbsp;tere. Generoflus Alexander rex Nacedonum, qui in detraHores lib�raitnbsp;tatequo�^ ufusflt, cum regiumeffediceret, 4 quibui male audios, ineosnbsp;ttidtnbeneficentidmexercere.Generoflflme dutent Alexander Seuertu,nbsp;tmperd tor P.omdnus,deprehenfo enim in coniurt�ione, tyrannidisq; af-fl�dtlt;e,conui��oqiOuinioCdmilloSenatoriouiro,dtlt;^'ddfeuocdto: At �nbsp;^0,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ouini Cdmi�e uel etia maximos tibigyatios ago pro fufcepta tt

t'eipublicte curd, tdnto^ in earnfludio : quippe qui fl/onte eius pdtrociniii ti fnfcipere uolueris, quod non pducinbsp;nbsp;nbsp;probdti quidem uiri perfepe obla- �

tumrecufent. At^htsdidisdedudumeumflcuminfendtu,qudnqudm a pertimefcentem obfleleris conflientiarnzy'commendduit fenotoribuSiZynbsp;aperij participem dc focium appeUauit, conce�is etiam Auguflalibus ornbsp;tidtnentis, fecumq^ i� p4/4M'o habuit, adhibiiitq; in tnenfam. QMWJffwwnbsp;fufcepta dduerfum Germanos expeditione ,fecum utproficifceretur hor-'nbsp;tdtusefl,proficifcentcm^ utfociiimprofecutus,donec illepcrtiefuslt^'nbsp;tum,^dbdicduitfeitnpcrio,crinuilldm dtq;dgrosfuos fenexiamfl'nbsp;teflit. Idem itaq; ut flcil� ponet odium, obliuifceturq} iniuriaram,condo'nbsp;*taibitq-pldcdbiliter indigne admiffa, flce^ 4 mdledidis,conuicijsq; abfli'nbsp;^bit, acprlt;efertim querimonijs, quteq^ etiam homine indigftlt;efunt, con-'i^ttflionibus.Iiicendi Mtemleuitos itta flttilis,indnisd{dtidprorfus repel-^^nda.Minitnedutem magnMimusipflaut priedicatorrerum eflfuartvmtnbsp;^trecitdtor.Anigiturquiflbijpfl,ldudibus(^pdrcitfui5,deledlt;dgt;iturmdnbsp;^dicentidl Otflcf; neq^ captator efl laudu, neq; edrivm curiofus, fludebit'nbsp;obtre{ldtionibus,dtq; conuicijsl quod muUebris efl ingenij. AnquildUnbsp;^toribusuixauresfuafaperit,pateflu;iet'need(,dutuituper�tibusdliot.

e�,et pdrcd, et commenddndis d�orum benefdilis brem, dit ne er it �n oP probriji dt^ uoci�rdtionibin tntemperata, cr nwltdi Idcobus Cdldortinbsp;mdgnidtqiexce�lentisdn 'mi dux,hd��eniK militis a�uf^idmdutldudd'nbsp;bdt uirtutem, dut encrepdbdt ignduidm,ut dicer etftrenue iUum �rtiter^nbsp;in bdc,dut i�ld pugnd,e:x hoc, dut ido die,dut ignduiterfe timideq^ ge�i/}egt;nbsp;Erdtenim hic nwseiiK, ut dient quoe�, dc pugittc locum inter commemO'nbsp;rdndumre�rret, Itdq^ neq^ pdrcebdtldudibu^, dutignominiie,neq; j�exnbsp;toUendo, dut obiurgdndo nmiut erdt. Nee zzer� priedicdtor ideo non e^nbsp;alienorum�cinorim ntdgndninitK, quod dut iUis muidedt, dut quod oc'nbsp;cultd ed effe cupiat : fed quia propter dnimi fui exceUentidm cum mihi cinbsp;uidedturnidgnum, no efiddmirdtordliendrumIdudum dcben�clorient,nbsp;nec etidnt comenddtorfuorum. Cum igiturpduca �nt ddmodum que dd-tttiretur,^ult;e^ digndfeejjeducdtipducdomninodggredieturydtq; edqi�nbsp;dem tdntum, que dr dud, precldrd, prorfus ntagnd iudicet,dtq; in quibuinbsp;tim dnimui d�dtdri,e::rtdnqudm perfultdre drbitrdtu fuo udledt,pro ditinbsp;mi celf�tudiiK,rerumq; ipfdrum exceUentid.^tuer� nidgnitudo tdntd e�nbsp;ipfd,ddeoq; fuprdralmmdniis expofitd, ut�recun�d qudfifubie�ldpc'nbsp;dibui,dtq� in�d fefe coUo^dtd dejficidt. �tdq; non multd quidemfunt, quenbsp;admiretur, queq; dggrediendd d fefud cum dignitdte dtq; commenddtio' *nbsp;ne ducdt. Ad hec exterlores quidem res nequaqud tdnti dpud iliumfuntgt;nbsp;ut rdtionis reile monitu nonfe ipfum undiq^ mtro(ficidt, metidturq} zfnbsp;(tnimum fuum,et res ipfds,dtq; equd Idnce inter fi perpenddt, quo uerdinnbsp;pro�rre fententidm po�it,�ntnecne db ipfodggrediunde, qudf quo'nbsp;nidm rdrds,dtq; ddmodh pductis,quedggrcj�t digne �nt,compcriet.E)(nbsp;hocfit, ut rdrd omninofint ntdgndnimorum inceptd, queq; ab illis gereiinbsp;dd, ddmmilirdnddq; fufeipidntur, ed deniq; tdntum,que ntdgnd ipfd pernbsp;fefint, tdlid^ ab ipfts iudicentur : Cumfeiant, intelligant, cum Herculenbsp;ipfocon�itutuhdbednt, uirtutis effe,domdrequodcun�lipduent.Prom'nbsp;de�q^ffuisq; condtibus, dtquedggreffionibmnihil dignuum putent, nifinbsp;de quo rc�e dici,dc iurc pefiit:

tAdgnofintfKr conflandu efl mdgndnimo, quo in opere,quoq; infitci' noremagnitudinemoflendatfudm.

m�m�biis ufu uenit, uti comp�ttres�mut amnes confluditt ad iUorunt con~ flituendant magnitudincm, ufu uenit etiam conflitucnd,� magnanimitati,nbsp;Qvapropter rari�imi euadunt, ut di�� eft, magnanimi,qui uere quidetnnbsp;fint exadeq; magnan'mi, ac non unam tantum aliquam, aut plureif �rtenbsp;ufjecuti uirtutiseiuipartes.lie^ enimbcne�cum efi�cumfolumnwdanbsp;Oportet,quaderefatismultadiximus,necmfiituecultorem,ten}p(ratitefnbsp;tontinentiteqi,uer�m etiam �rtittidinii.i^am etfi pericula maxime dtffi-oilia, er in quibut pulchrum fit emori, materia funt�rtitudinis, er (jui-dam tiuaficampia,in quo ea j�atiettir, nihilo minui magnonimifot qnoq-inillisfefeexercet,quterit^ fuum exi�deanfibi comparare,atqiko'nbsp;noraticnem. Viritaq; magnanimtu ut cfl rari�imarum omnino deledornbsp;ferum, atq; etiam admiratcr ( neq^ enim qult;e parua funt pericula ut fefenbsp;indigna adit,er quia nomultafunt,qu{eab eo magna exiftimentur, ideirnbsp;�o rara etiam funt, qua ab i�o adeantur) adibit l�a tant�m, qua magnanbsp;quidem acfedigna duxerit, m quibus utilt;^ ittuflrariabunde, dccenter^nbsp;magnitudo eiui po�it ', cu dignitateatq^ exce�entia, in Ulisq^ pra cateriSnbsp;fnitefcere.Quoduta/Jequaturteuadatq; uoticompot, �itafua minimenbsp;pareet,fecta enim uita fe indignum putet, ducatq; indecor� uiucre. itaipnbsp;in maximis Ulis quid�, pulehcrrimis�^ inceptis ltd uerfaiitur, uti in md'nbsp;gnis mdior ipfe dpparedt, in mdximis quoq; multo mdximus dc praHdnnbsp;^i�imus. Ideoq; periculorum ipforum erit contemnenti�imus,quoq; md-iora i�d �ierint ,eofemi�is fidentiorem prafiabit,ut uideatur etiam ittanbsp;nihili ducere. Ndw quiprater honorem caterd contemndtomnid, pronbsp;quoadipifcendoneuita^ quidempdrcdt,neceffee/ihunc qudmfidenti�i-inum effe,periculorumqi omnium, qua pro dignitate obierit, contemptonbsp;i'em.ilabitusejitouisfilius Hercules, quod dnmi fui uiribusin�rioranbsp;cun�id duceretterqudnqudm pdcafieorbem dicitur,nifi duodetim tdnt�nbsp;niKnon connumeranturlabores, quiaminorapericuU parumfedi^anbsp;iudicaUeritiadhacpraterquam cum monftris con^effiis minime legi-Otr,quod rariffima ea effent, cumq; i�is con^edifuprahomtnem duce-��ft. Ndm er fujfulfiffec�lum humeris uideri monftrum potefi,ndturdinnbsp;^�nnexcedat humdnam. Q^id quod infins eli�/fe pu��is anguesma-^lt;bus decantatur infibulis, quodq^ monflrafuperauit, prius qu�mnof-f^poff�ti cum tarnen nee per atatem dele�um habere uUum periculorumnbsp;Po/fet, ni� quia loue fummo fdtus. An quod hac qui primi�nxere, idemnbsp;[Hudcenfuerunt,quod natura, ab ipfa comparatumeli,clt;mi fciliceteffenbsp;*pdruulo magndnimi indolem,qua fefe ftatim indicet,etiam cum dC'nbsp;atatis illiusl Quod maior iUe Ajricanus pra�itit adolefcentulut

452 IO� �OVIANI PONTANI i� pugmt Trebidtn, recepto db hoflibutptitre,eo^ uulneribuigr�Ult;itogt;nbsp;^iMin itidolctnpoll id, qmlis'que ettomnMoeJJ�t,longeaperti�imein'nbsp;dicMit, cum ivU�jm f�bi Uif^unum ref�tM�fiu ctlijt, contremifcentfnbsp;republic�, depopofcit.

�ortun�,ut Cicero exi�imutMd^it e� uis in uMniJ; p!trtem,lt;�g;,ut Ari�oteli uidetur, eadettt quoq; magno e� adiumento magnanimii.nbsp;er potentid, er diuitite, er cldhtds generis, qute�rtun^ dicuntur bondtnbsp;ttbi dderunt mdgndnimo,cum er ipfd quoej^ honorem aff�rant, quis dubi-tetuelplurimum etiam con�rread exornandumeum,hone�andum^!nbsp;cum enim etnobilitas,eropesin ciHitatibus,cr rerum copia �milidriu/iiHnbsp;habeantur in predo, multi^ pr�fidijs indigeant diuitum, nobiliumq;�'nbsp;tttiliampatrocinilr,t(tqhonorentt{radmodiineceff�effAtaq;fiddmini'nbsp;cukturmagndnimodcce�ioipfatitmgeneris,poteti�q;,tumdiuiti((rum,nbsp;hisq; etiam�rebm honortKcumuletur(quanquamueriishonordebeturnbsp;tantum uirtuti,quod dnhni bontim e�) tarnen huic ip� bono er puicherrtnbsp;mo,er hone�i�ima cum aaefferint etiam�rtun� bona, nimirum uirtutnbsp;ipfa tanto er con�ieHior er it,er honorabilior.Cit^ndo er precium, amp;nbsp;lKttordccrefcitetidmgemm�,ubiauroexomatt(r.Qt�)ni�autemmeX'nbsp;ternortvinnKntionembonorumincidimus,notemerepr�tereundumui'nbsp;detur, qucnrfefeindiuitifs, pfmdpatu^ habiturus e� magnanimtts, eTnbsp;^i�aurus�t�atuseiusatq}Conditio.Nimiru(^ honores etiamfumminbsp;noneffirunt,dndiuiti�infolentem,dutprincipatusfuiimmemorem�'nbsp;cientiBt quem moderatio nm d�ferait con�itutum in fummo iUo honorisnbsp;fugge�u, quad bonorum omnium habetur maximum, deferet'ne in opU'nbsp;lentid er copia, que longe e� honori infirioriPatietur'ne magttitudo i�Unbsp;eiuicomes, infirmarianimiemeh{s,deqifuogradudeqdf QtjpdrcaeTnbsp;in diuitifs dignam fe mode�iam retinebit ,crin prindpatu humanitatefHnbsp;(dro cemfentaneam: atq^ eo quidem uiro, qui feipfum er plane nofa�, eTnbsp;^id quent^ uit� �atum deceat, non ignoret,

An�rtaffequamperfonantretinuit inprofferis, eamipfe abifcictifs dduerfisiutque�licitasnoextttleriMduerfa�anganterafferaie^ip'nbsp;pe qui nec tumubuanter, ut Ciceroait,eqdetur de gradu,fed pr�fenti uttnbsp;turanimo atlt;^ cofilio: nec � ratione difcedet,hoc e�,a fd^o. P� itac^ mdnbsp;gnanimi proprium, ita l�tariprc�)eris,utneid quidem nimis,eum^��nbsp;mi�isgerere, rerum uthumanarumnu�omodouideatur immemor:itdnbsp;etiam commoueri dduerfis,ut nuUo pa�o conctaidtur,deq; ^adu corrudtnbsp;fuo, fHirdberis fortaffe,quod dicimus commoueri afferis magnaninuifdfnbsp;eundem^ l�tarinon omnino multumprofferis. N/wjrwn commouebi'nbsp;tur,qid^

honto,quent ndtura itd coflituit,ut l�tetur iiicundii.dolcdt trifli-^^inon con�ernabitur tarnen,quem ratio quidem ducat,Gr animi ma�� ^doitl(iubilt;^tu�oremflatuat.E.tentm'mmagniim acprie�antemani-^gt;lt;wt,rcnimq; humanarum contemptorcm non cadit coftematio. Ciuidtnbsp;M�lentem'nc�dcntiUumfecundterei, atq^ impotentem fuit minime idnbsp;^�dem. Ntow quid obfecro honorii af�uentia fecundiust qui primum in'nbsp;^^externabona locum obt'mct. �gitur fuprema dignitas quetnnon extU'nbsp;^fummusq; honoriegradui fui noreddidit immemorem,eff�rent'nelonnbsp;amp; mftriora bona, mimuf^ ab ido expetitat ac decoris fuiut obliuifcatunnbsp;*^pellcnt inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quid� reruadmiratione,ut pleriq; mortaltu,neutiq; C4

condemnantur.Sed aliud efl profl�o fupcrbum effe,aliudretine '^grauitatem, ubi CT quandoopuscfl,ac fupercilium.lEtenim honoris conbsp;*''fsefl grauitas, eadernq; mag^nimitatis focia. Ciu,id(nim ah honore^nbsp;ub animi magnitudine aUenius leuitateiQuidtquodfuperbiteadiutt'nbsp;^1}^ fcrudclitastcum � contrario magnanimi propria fit placabiU'nbsp;igitur magnanimus grauis,non fuperbus,mitis atq; ad parcendumnbsp;^�pen^,non Cteuus,aut alber,�iciljs aditu,no difficilis ,deCuo cof�rens^

^cipfam uer� fuperbilt;e opinion� multafunt nbsp;nbsp;nbsp;lt;atgeant,prim�m

gult;cetiimmdgnii,tlt;irdd,priemiignitudmeuiddicetfua. Etcuhonorhi^i^ rndgndnimam dntecedit,dftet fctnper reuerentia, nimiru leuitdtan db^ff^nbsp;ab ealongiiis e� nece�e,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reuerenti� plurimum aduerfatur. Deinde

etidtn uoxgrauii ip� quidem,dc plena, cuiui omnmofonia nihil hdb^^^ tnuliebre,nthil puerile,dut ldnguiduAn,ni'tnime ucro petulans. Quid enf�^nbsp;in ntdgndnimo languore �ndecentiies^dut abhorrentim petulantiaf I�nbsp;boCaldoraduce�rti�hno,iudicabdturuox tuplend GrgrdUK,tuet�'gt;''inbsp;cdnord refirre dnmi eites magnitudinem, O' quondam imperandinbsp;tatem. Qua � re habebdtur elatior,cu/m e�et ip�quidemperhumano,tli^'nbsp;ximec^ copo�to ingenio. Scd parte in hac pr^ecipue non quid uulgufnbsp;pte fentita,uer�m quid magnum uirum deceat,mdgis confiderandwn t�'nbsp;Ve'mceps oratio quoq; fibi con�anr, caq^ breuior, atque incon�fa,ueTi^nbsp;ipfa expre�d,qua:q; pra�e �rant pondutac pen�i/m, utneidlu/ni prorfr^nbsp;uanitdtis,in�diariim,�audis,mteniperantilt;e,libidinif i� infit mdiciti/ilt;'�nbsp;fed quai animi potiui pra�antiam, �rmitatem, dtq; cxceUentiam reprlt;^'nbsp;fentent,tiem quotidtanis in fermonibuidiMn etia 'm deliberationibuf, dilt;^nbsp;inter confultandu.lpfa auteni oratio nu�o padlo aut praipropcra erihdK^,nbsp;diuagans, temperandaq; lingue uolubilita^.Quienim maximiidereb^^nbsp;e� folicitufidc neq^ multii aut leuibtts�ed paucis potiui, ac maxim� gtd^nbsp;bus 'mtentus e�, huk nuUo pa�lo uideatur conuenire dtcendi celeritdi,^'nbsp;qutedam qua�pnecipitatio. Cunt minime quidem �t ei properanditK'inbsp;propter rerum tum magnitud'mcm,tum etiam raritatemiquoniam, utdi'nbsp;Hum e�, magnanmus nt� magna non compleditur o' prlt;e�dntia : qgt;�^nbsp;�quidem ipfapouca prorfusper fe funt,autnon omninomulta-Etenim f�dnbsp;gtto quigrauatus e� pond�r�, is onere ab ipfo ne properet impeditur: C/nbsp;qui paucis occupatuse�, huic fi�'matio parum e� neee�dria. Adh^nbsp;ncc[; acrimonia, neque maior uehementid orationi eius me�e debet,nbsp;rens^ HleOratoriusabeoprorfusalienus.Eldmneq} uerbisip�intiiii'nbsp;tur,uer�m rebus ip�s potius,0' co�e�io illauerborimt,e�er.endlt;eqinbsp;tionis uehementidsuidenturdean'mi eiusmagnitudmehaudparum de�^nbsp;here,cum �icare uideatur ue�le orationem, atq; i�ius �co trahere aliosnbsp;fudmfententiam.ltaq; etoratio,o'uerbd,0�motusipfe corporisjgefl^'^.nbsp;flatus retinebunt ubiq^uirodig^am grduitatem,acpenfum magnitudf�^^nbsp;�� ip�con�nties. ince�'usCdtiima;,'mquitSdllu�ius,mod�citus,mod�t^nbsp;�� dus, �cedi oculi, color exanguis. duocirca O' mce�us quoqigrauisei^nbsp;�gt; erit,nec pedum modo, ueri�m manuum quoq;,atq- oculoru motus erit

ui,O' prie�anti uiro, quiq^ pr�ter honorem co�tera nthtli ducat �� coueriienS)dtlt;�appo�tuS}Ot^niq�partecon^ens. Q^tequidemipf^nbsp;magna/X'

DE MA G NAN I A�, LIB, I, 455 ^dgnanimitati cum�nt coiunad,acreru ipfdrum mdiefiatMUterqi cantnbsp;quot;'muHmc fordefcerefit neceffe^quando ma^dnimitas abomniprorfuinbsp;^horret itanitdte,inconftantia, fiico: nimirum apud hommes,qutbut rC'nbsp;natura parum nota e�,frlfam lUamfuperbice opmioncm mgencrat,nbsp;fuo nomine e� grduitiC!,maie�ati hominis magnanimi e:x rerum eiutnbsp;^�iitati coiunHa.Qvod ita e�oprobita^ undiq; �e^fata declarat,Muen'nbsp;mnoccntia^tcp ab bene�ciendum femper occupata fedulitas,mens^nbsp;^gt;*nciuam� oublicisacpriuatis benefic�sconctuie�ens. timimeuer� tn-nbsp;^��tdentem,qult;e uitia fupcrbite comitantur, h�c docent,qult;)d minime e�nbsp;q^crulus, decf; iispr�fercim,quielicetmi)i.d:aacparuiducenda,cHtamennbsp;^^�erint in re�miliari,indigcnti� ut fuccurrahnuUo modo aut quereturnbsp;'^pud dlios de inopia^t fubueniri fibi rogabitjte uideatur medicareajuodnbsp;eius magnitudine penitus er fit,nbsp;nbsp;nbsp;uideatur alienu. Cwm magni f�pe

� ^�anter�rendo eut�rintuiciores.Ad h�c infokntid,crudelitat,uis non ^unt in bonum ac probatu uirum, bonitatem uer� ac probitdtem uirtutnbsp;^^�c�at. Quod� per uirttttem magno uir animo er res nwderaturfecunnbsp;' ^,er confi�tfibi in aduerfis,nunqiM c5mittet,ut honor,diuiti�,poten'nbsp;idbe�ilent adeo eius animi magnitudinem ac robur, ut dilabatur ad fitnbsp;i ^^iam,aut ut habendi cupiditas impellat ad rapinam^tiam ubi�culta-inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro animi magnitudine paru fuppetent.Necpro�dl� efplurtmoru�

pr�clarifiimorum ei uiror� hac in parte exempla de�terint: cum lt;etas *�lt; pri�orum Komanorum talis omnino �erit. Itdq^fiqui�rte eiufno'nbsp;^'teperianturfuperbi, crudelcs, rapaces, uiolcnti,hifimulatorespcni~nbsp;^'^habendifuntmagndnimitatis, cumuer�lint nuUo'nwdomaendnimi.

4$6 IO� lOVIAHI PONTANI aliudilt;jf(^Z^^^gt;*flt;^�t^iofi{lt;tutdiuitide,prlt;eter(jult;aHittjlrunien'nbsp;tum i(d omnem petuUntiam atq; improbitatem? itiuj; qu�m huiufmodinbsp;tninet 4 mugMnimit�te aifunt,t(on tn�gn�nimi ipfitatq; ttum lottgiftfnbsp;eldtione t�^ impotentia, Cf� earum focid crudehtite. Iwwo ucr� in��f�^'nbsp;nimiip�uiubiamp; cornet erit,�biq;focitihum�nit�s.N�fipldC(ibilii,fiolt;^lnbsp;miwme teniix,�f�cil� eticon purcit, neceffe e� fit etiarn ZJ' humattui gt;nbsp;hac mttgnitudo iBa anitai, nifi htman�lt;itc temperetur, in neruHnbsp;oportettneq; enim ita.fe (ilijtprlt;e�rt,lt;utt tStife�cit^^i haberi ab aHrnbsp;uthom'mem e�e feobli'uifcdtur:cumfc�tDeumnequaqu4me�efe,gt;tt'^nbsp;inter deot agcre,fed ucrfiari inter homines, quorum maxime propria gt;nbsp;peculiaris �thumanitett. l^ontemereigitur�Poetis fifla,qult;edeSabgt;^nbsp;neo refiruntur. Ncro Aitgu�us non minus �it ridiculus, quim crudeli^'nbsp;nam du/m�udetcantoribus,tnuficisq; prie fir ri omnibus, humanitatifnbsp;co,quamfieuiendo in bonos exuerat, de�icabi�tatem indi�t,atqi coitif�^nbsp;ptum.(^ocirca l� it^itilt;ereilitudo,UiKralitatig}^atia, temperantilt;fgt;�^nbsp;�us,firtitudmificuritax,ficmagftanmitati coniunilaerit human�^�nbsp;quieey animifub�imitatem,aiq; exceUentia moderetur ULmtZ?quot;nbsp;tia duce dirigat: cuius fubdu�uyou�itio^ euadat magnanimus. Htnbsp;qui uirtute pr��ant aliqua,omnino maximus,fic etiani pr�clarifiintu^'

Ariflotelcs uirtutumomnitvm,atlt;^huiu5maxim� diligenti�imUS^'^ quifitor,magnanimu uirumficfiatuit, utputet iHumperindeacfibip^^nbsp;fidentem, i�(� in animifui celf�tudine reponentem omnia,prlt;eclarif^,^nbsp;a�ionibus tgauifurum ipfum quidem rebus potius claris, ae magnitu^nbsp;fua dignis, qu�mfru�uofis iuisetad lucrum,mercaturamqi compaf^^^nbsp;Digna quidem autore ipfo,qui loquitur,cr de quo loquiturjmagif^,nbsp;KO fent�tia.Quocirca quires ipfefirtafi�,addubitabisq;,qualiaeiUfp(nbsp;dia,qualesfimdi, ledesq^ e�e debeant, qualis etiam ornatus corporis gt;1.nbsp;pe�ex^ uniuerfa. Dicam ad hlt;ec qult;e fmtio, qute^ digna eo uiro,dtnbsp;nunc dgimus,uidedntur. Qui igitur C�teraomnia,prieter honorem dtj^^nbsp;cit,prteterq; magnitudinemi^m, animo iifixa,quieq; magnitudinc'P^nbsp;digna uideantur, nihil quierit aliud,nihil a�i fiat,nihil admiratur,annbsp;bitornatum corporis ac cultumfqui conumisfit pueris,muliertbuSf^nbsp;minatis etiamhominibus. Mnihilo minus omatus,ac cultus cumh�gt;'�^nbsp;fimul dijs tribuitur ,in^bene cofUtutis urbibus,nihil omatu temp^^^. j,nbsp;prius,nihilfacrific�s acludorumpompismagnificentius.Q^ont�d^^^^jnbsp;tur de�e�ui habeatur� magnanimoiqui mea quidem fent�tia, utnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Wf^ P^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maxime clarus, nee omatu qult;eret corporis hlt;^^,

DE HAGNANIH, LIB, I, 457 prlt;ediorum. Cumobanimimdgnitudinentnihil�bicle�ituriim tinbsp;gt;nedt,h^�(it^;per['u(i[um,uirtutcmabundequideinontnidl'ujf�iluriin}tnbsp;nihilq; in mdgnitui�ne ittd dnimi, renvmq; ([Uie db ipfo ddminiflrdntur,nbsp;non fumtnn etidm cum ubertdtedffittumm:dc� ^uid defiierit, pdruum 0-tnnino momentum hdbiturum. Ndne^ dbAlexditdro rcgciJidcedoniietnbsp;tint� q in A�dm trdn�ret difiributis inter dtnicos, lt;tc benemeritos regijsnbsp;proucntibus dc rebta�re omnibia, dicenti Perdicte : Ecquidnam tibifu-pcrefl o rex^Spes,illerc/})ondit:^Ute uoxfitturtefidt mdgndnimitdt�s nonnbsp;obfcurum iudicium. vernm cum homo ip��t,plurimisqi (ut quimdg^isnbsp;ner�turin rebui)indigcdt,nequdqudinpdtrimonium ubiei opulentuntnbsp;fiterit, negliget, quo benc�ciendifuppeditetur copid,dldtqi dbunde�mi'nbsp;quiq^fub umbrd eim degunt: quinetidm liberorum, pdrentum, co'nbsp;gndtorumqi, q[nod ndturte ip�us ius dc lex e�, pro�; dignitdte etidm funnbsp;benememorcrif.quippe quidlidrdtione �tunts fit er pdrum pr�den/,nbsp;Cf minime etiam beneficui,aut iufites, cum itlis maxime de�t,qmbui mdnbsp;xim� tenedtur, Qupfit,utquodmd�idnimitcK ipfdper fe�rtd/�enonnbsp;txigit, er cxigdt er poHulet ratio bene�eiendi, dc iu�itid ip/d,qu{e hu'nbsp;tndnicfocietdtis dr�li�imume�uinculum,quandojutdi0iumcft, mdgnd-nimitdt ip[d � qudq^ uirtute ut e� ip�i pr^cldrd er nobilii,�c pro naturd,nbsp;dignitdte fud�bimutudtur, dccommoddtq; quod e� in iUd prcecldrumnbsp;nobile.Itdq; ut prudenspdter�milidi, dtq; dduerfum eos quibm mdxinbsp;obligdtui e�, iuflus, utq^ bene�eiendi etidm mdxime�udio�K,nullonbsp;^do negliget res �milidreis, nec dbijeiet rerum ear um curam, per qudtnbsp;^ene�cere etidm po�it qudmplurimis .'ii^dmer Pdulia Aemiliu/ licet exnbsp;^antd i�d, inidtipliciq; pr�da Nlaccdonica nihil intra domum,prieterglonbsp;^'�m intulerit,rem tarnen diligenti�imecurduit �milidrem. AtCtefarfernbsp;^�ari dpiidfe diuitieis, dc pdrtds be�o res pr.fdicdbdt, quee uirorum c�entnbsp;prtemid. Quid autem dijs immortdlibus �militis, quam defuoernbsp;GT ue�e prode�e plurimis ? Et uero quam curam dij habentreriwtnbsp;^^irdrum,qudrum nihil ip� penitus indigent, an non hdbebitfuemm mdnbsp;^gt;^nimuisi� quibu/ er con�rdt erogando dli/s, er feipfum inde coldt,ernbsp;^fiquam honores condidt, quibm funtmd etidm cum dignitdte�ngdtur.nbsp;St�ocircrf prudentcr,dc pro dignitdte rem tuebitur�milidrem ,crqudntnbsp;dut pdrum potefl fufiipere,dut fe indignum ed iudicdt, curam,procu'

458 IO* lOVIANI pontani atc^ orndtis. Et honor (^uoc^ ip[e e� exormndm, tutnet� perfefatif hd'nbsp;let orndmemti. ��turcr indgnanimiisidemprlt;e�abit ipfe�biin ctdMnbsp;corporis, doine�icoq; dppdrdtu, quodnbsp;nbsp;nbsp;dijs pr��dtur, quorum drdfr

ndtior(Cui enim honor uix e�fdtis, qudntum dpud cum hdbednt momcn' ti dut durdtd Idquearid, dut purpur^f ) fed quid ndturdle e�,ut exdilij�'nbsp;mis dcper�Uil�mis quibufq; rebus dcccddtorndtus, qui or ipfe �tetiinbsp;mdximecon�gt;icuus. Cuius reiddmoncre nos quoq; c�lum ip[um pote�tnbsp;quiex eo utlgt;dtinemundus,�cGr�Ce e�didus. Color dibuStnbsp;inquit Cicero, pracipu� dccorus Deo e�, cum in C�/eris tum mdxim� innbsp;tcxtu,cr mdgndt�mo quoq; dccorus erit orndtus iUc mdxim�,qui honO'nbsp;ri ctidm rerum bumdndrum omnium fummo idoneus iudicdbitur, qui md'nbsp;ie�dte decedt: utq; e� itld dugu�d ,�c�tc^ iUe ifdoq; ipfe dugu�its,pYOnbsp;i�cotdmendctempore,fudq; cumdignitdte. Ndmcgrediue�ehominemtnbsp;qudm dedecedt, Cdius Ctefdr Imperdtor doccre pote�, qui dum deoruntnbsp;induit orndtus,public�db omnibitse�irrifus, hdbitusq; contemptuLViti'nbsp;uerfd: dutem gentes, dc cldri�imi quiq; popult in exorndndis mdgi�rdti'nbsp;luSipr�fertim ponti�cibus,quiq- fdcrds res trd(ldt,O' funt hodte, cy��ttnbsp;rutfcmpcrcuprimis�ledidietfumptuo�. ltdq; utpropridemolumentdgt;nbsp;�rtuihtsq;nonegfigctmugnitn!mus,�cfudpten�turddelediibiturpr�cinbsp;pue dmxititi�e hortoru,ui�dru,�di�cioru, iUorumq; Idxitdte dc mdgn�^nbsp;centid,utetidmpdfcedis�ris,peregrinis^dnimdlibusprlt;efe�rdtdele'nbsp;ddrifefe dmoenis CX rdris, mdgis qudm�-uduo�s, lucr�q; d^entibus.

Arbitrer dut� ex ijs ip�s fdtis �dim huic dubitdtioni, cater um nc te fortd�e mouedt, quod honorem�tnul C?� mdta-idm e�e dicimus, in qudnbsp;uerfetur mdgndnimitds, er pretium uirtutum omnium, dtq; buius poti�nbsp;�mttm,fichabeto, Tandem e�e hdcmpdrtchonoris rdtioitem, qua�licinbsp;tdtis, cum in ijs, qua dd�Ucitdtem pertincdnt, d�iones no�ra uerfentufnbsp;omnes,uelut in mdterid qud� qudddm, edtdmen cum primisexpetd'nbsp;tur:quofitut eddem ipfdmdterid�t, dc�nis et pretium d�ionum omniu)�nbsp;fecundum diuerfdm rdtionem. Sendtorcs, mdgi�rdtus, ciues,uiride'nbsp;niq; boniomnescircubonivm uerfdnturpublicum, edq;illise�mdteridrnbsp;idem quoq'publicum bonum fufeeptorum e� Idborum, tdntdrumq; curd'nbsp;rum pretium. Ad hac ncq;honordignumc�uirtutis pretium,fedipffnbsp;quidem, ut Cldudidnus luculentercdnit,pretium e� �bi: qua cumddmi'nbsp;rdbilis�tdc diuind, fuupteq; ndturd honordbilis,rcuerenddq;, trdhit ddnbsp;fc honorificdtionem.Cumq; nihil�t in hominum confuetudinibus, dtqut-^inioaibushonoremdii{s,quocrdeos,hoceodemuirtutesquoq;profi'

quimur, pr�cipuc^ hic ipfatn, de qua nunc dtjjcrimut, qu�^ fehoc ipfo pTif cietcrii dignatur .tiecueromagnanimui �quidejjet honore maiit^fnbsp;fo ejjet utiq^ contcntus : natn GT minores honores jjgt;ernit oblatos ,cu in~nbsp;teUigat poffefibi maiores tribui, fcq- maioribiis digntim,dedignaturq; d-losomninocapcre, quos tarnen etiam libenter_accipiet, ac longe inter'nbsp;dum minores, ubi ab t�is qui eos off�rant, con�rri nuUo modo maioresnbsp;pofje cognouerit. Quam naturam deorum effe ueteres tradut Theologi.nbsp;liamcumregnum,imperatorumq; taurieffent uifiimte, Hecatombenbsp;i�a inulti�ria,humilibus tarnen ab homintbus,mtdierculisq^ placari decsnbsp;affeuerabantatelfcgetis manipulo, molarnq^ tHisfalfam uel maxime accenbsp;ptamejffe, Qult;e igiturc�qualis magnanimitasfituides, quautuirtusnbsp;nu�a efl rarior,�c dijs�rtaffc nulla eft ftmtlior.

Quocirca eorum,qui euafurifunt magnanimi indicia, er �gna quafi quaidam conabimuroftenderc : tametfi quem uere, hoc eft, exaile perfi'nbsp;�ieq; proftrri 'm exemplum �rte cupiM,mca quidemfententia nuUum hanbsp;bemus.Affvremui itaq^ exi�is exempta, qui etf� non omnes, autnwliasnbsp;tarnen, aut non paucas faltem, easq; egregias affecuti funt magnan'tmitd-tis parteis, ut a{iiones ipfat quidem habende fint omnino magnanmiie,nbsp;Qjtamuis qui ita inftitutiis ft(erit,non fit iudicandus ufiqiiequaq; magna-nimui: id quod 'm alijs quoq^ uirtutibus non raro contingit, ettr in plerifq;nbsp;item ficultatibus, ut in Oratoria, in Po�tica, in Medicina. I� quibui etjinbsp;permultijunt qui partes altquas, paucifiimiuer�gt; qui exadlc c�fiecutt fintnbsp;otnnes. '^atura igituripfia, quad 'mgenerofis quoq^ animahbusufiuucnittnbsp;ab ipfis 'mcunabulis indicia quiedam profrrtftituri magnaninii. h^anq; utnbsp;r�pugnante natura uix fieri quicquam egregium potefl,/ic quauis excelnbsp;lentianon fimemaximis cum adiumentis natura aepnefidiftprouenit,nbsp;h^anq;, ut eft in ueteri i�o maximeq; diuulgato prouerbio: hlon omneisnbsp;hominum contingit adtre Corinthu/m. Adeunt autem i�i,quibus magi: umnbsp;a natura prabitiem eft ftubfidiutn, eaq; tanquam fuffragatur nafcentibits.

igitur ipfa prtefidia,adiumentaq; indclem quafi quanda pr� ftfiri�t i�orum indicatriccm, fiiturceq; magnitudinis ac uirtutis. Id quod in Ate-Xandro, Clt;�fiare,aUjs�^ quibufiiam aperti�ime eft ecgnitum : atq; in Alejandro pracipue,uta fcriptoribuseft proditum, cum maximieffet ccnbsp;hcllicofifiimi r�gis filius : quifi dum in quaq; re magnitudincm iHarn ma-^nanimo dignam retinct, ab ijs temperaffet, qua magnitudincm earn ornbsp;hatura ingenitam, cr moribus confirmatam uel turpi�im foedaucrunftnbsp;^Uem profi�� magnanimu quarimus prorfiis habt remus.l^� Cte�ar (K Itnbsp;1 ^^anatuscueff�tpatriajneceapra^arepuerpotuitquaAlex�derjnec

f tw� ddol^fcens, dcmti�n�^- ut iniu^ltt!,^ mitt'.a in pdtridgt;n,tic puMicditl m^rtutein, qu� ipft cum ciuibm wtiucrfis crat contmu'tiSyimpie grdifd'nbsp;tui eft.Mdior A�-icditia nee dd Alexandrum dcce�it,necdd C^�trem, licetnbsp;Anmhlis uiilor, domitorq; Cdrthdginis, qu� tuinen e� afjecutus, eu pernbsp;oinneisfuos mvmeros udimpleuit. Itug; ut ilU mugnitudine uinc�t wlt;wMnbsp;ge�unim,fic hic perfi�ione or cuimlo eorum omnium qu� mugnunitninbsp;tuti comituntur. Puer igitur Alexunder inter eiufdem cetutis lequules cottnbsp;ftitutui, ^uidum eum cum percun�lurent�r, libenter'ne certuturuf e�et htnbsp;ftudio(pcdum enim pr^flubut pernicitute ) Atqui perlibenter, re/pondit�nbsp;fi certuturi fecum reger e�ent. Prfrex dignitute in certumine puer udhuc,nbsp;pen� in�ntului reijuirebut. Perlutir iwntijs uidoriurivm, utq; expU'nbsp;gnutionum Philippi putrir,conu;r�us ud �(piules,qui u�ubunt,non femelnbsp;dixi�e truditur : ^uk mecum o pueri ugitur, num dum puter cun^u�binbsp;occuput J nihil mihi relin�uit egregium, c[uod uobifeum pofleu exunclurenbsp;hubeum.Mortuo Philippa ueperturbutii ,tumultuuntibui�; proumci/hnbsp;cum umicifuuderent omittendue Gneciie res,(iuiq; defciui�ent burburi conbsp;mitutei�orjclemef�iuq; reconciliundos: At, inquit, uuduciu potiui tutun'nbsp;tlume�regnum,utqi unimipr�fertmmugnitudine. Seuero pe�'umdU'nbsp;tum� cun��ii iri,ubi pr�fenfi�ent,remi�iui ub ipfo ugi : Puefligtoq� coU'nbsp;dis copijs (iduerfusTribuilosin��yritiprofidits,regcinpugnuoccifogt;nbsp;pro�iguuiteosutq; huud multo pa�: fuperutir Thermopylii,Athenui penbsp;tijtiuirum fe pro maris eurwm o�enfurum ciuibus pro��uSiquod Demo'nbsp;fihenes primo puer!},dum uduerfus TribuUos bellum gereret, po� ugeit 'nbsp;teminThe�'uliu ddolefcentulum uocituree�et uufii,indigtieudmodv/Htnbsp;contumeliofeq-ub iUouilumiudicuns.ldem AchilHs�utuum uenerutuinbsp;cum e�et,�licemq;uppellu�'et,qu�dllomeri pr�fcrtim eipr�coniuihnbsp;contigi�'et,inuitdtus ud uidend� Puridis cithurum, immo uero �utim fd)'nbsp;didit, AchiUis ip�us quieritundum e�e cithurum, quu heros iUe herouhtnbsp;idudes, resq; muxim� inclytus decunturee�etfolitm. Ciefuruix dumpu'nbsp;iefeens quumuis dominunte SyUu,tdmen udpopulumRomunum prodieSnbsp;fiduci� plenus,diuleuu�ts e� ficerdotiu/m petere.�dem udolefcens � pird'nbsp;tis capfus,pro rcdemptione quinquugintu pependit tulentu,cum illi uig�^nbsp;tituntum peter ent, cos irridens, quod quem cuptiuum h uberent, mi ni^^nbsp;intelligerent,eis etfepius, ett� pul�m minitutus inter iocos,quod ud unuhtnbsp;cmneisincrucee�et exunimuturus AnulpiumGuUicurum trun�tu it^,nbsp;ipfein Ui�unium �ciens,ignobile udmodum civm pr^teriret oppiduiftt^tnbsp;puucisq;,utq; ijfdem muxim� fordidis hubitutitmincolis,ibiqi � comitibihnbsp;qui�ium cu/m per iocu dixi�et: Pcquidnum eSquot; hos quoi^ inter certum^^

DE H A G N A N I A�. LIE, I, 461 *fldepfincipdt:ii,mxgi[lritibuf^ AdminiflriindisfCouuerl'M dd ��tvm:nbsp;ego me Hercule m.iUem inter hos eff� primits, qudtn inter tot, tdntos�^;nbsp;^om� dues [ecundus. Admirubundum primo eum, p�� etium Idchrymditnbsp;dd Alexdndri Gddibus depidds hiflorids, percunddti ciuiddm Idchrynbsp;^dndi cdufdm cum requireretit,ref^ondiffe poft dliqudntum firunt ,iurenbsp;fibidolendum eff�, qu�d qud ipffcetdte turn effet, Akxdnder innumerd-bileis fubegiffet zy�urbestcrndtiones, ciimidfe nihil d�um effet int�rimnbsp;ifienwrdtudignum.

Cum igitur qui qudlii mdgndnimus fft, quie etidm mdgndnimitds� mdgndnimi indoles explicduerimus : neque diffutdtione hdc indi'nbsp;Ruum, neqffdtndteriddlienMn f�erit,qudntum fortund ipidtndgndnimonbsp;^onf�rre foledt, eiq^ ddminiculdri, exemplis quoq^ decldrure. Pompeiutnbsp;�^O�tomento Ndgnus ldbordnteurbe,un!uerfdq} Itdlid rei ffumentdriienbsp;*^opici,huicrei�Sendtupopuloqi Romdnoprteff�lus,cum 'mSicilid, Sttrnbsp;dinid, Afiicaqi mugnam tritici copiatn compdrajjit, eu nduibus �mpof�td,nbsp;per multos diesdduerfd, tempe�dsprohihuit,quommus ipffinltdlidm,nbsp;itq; dd urbem cumffumento nduigdret.ltdq^ dnimi dnxius, dc populo fit-Idbordnti qudmprimu prouidere cupiens, dd cldffem � continenti pra-f^^t!s,cMnuideretnduiumprte�des,dcguberndtoresomneis ucrerifenbsp;ProceUis committere, nolleq^�portu de�dtionibusfoluere, nduemin'nbsp;Zf^elftis coffftim fohti ordmiu�it, mdximis^ increpdt omnes cldntoribus,nbsp;�c uociffrdtur, nduigctre quidem omnino neceffe eff�, uiuere dutem mini-*^eff�neceffe. Nfc multuminde abfidt, cum trepidantibus omnibuftnbsp;^dximeqi perturbdtis,�ecunddexinfferdtotempe�dsexortde�,dqult;tnbsp;^gt;icolumi cldff� in �tdlidi� perldtus,C7 urbem P.omdm,amp;finitimos popunbsp;^�s �me liberdtos etidmfdturduit. Quid fi dtrocitds illd proceUdrtim dutnbsp;P^itiffet, dut etid increbruiffetindm ncc imperdre proceUis Pompeiutnbsp;Poterat: quodnequdqudmuiilori eiusCicfdri�ucce�it, cumeymbdmin'nbsp;^effui eMdcedonid^rundu�itdtqi inltdlidmdnitduigdreuellet,trdnf-Portandi militis grdtid. Ferdindndo N edpolitdnorum regi circunfeffb penbsp;^e�droli in �puUd db lodnne Antonio Vrfino,dc �dcobo Picinino eius dU'nbsp;^^^ex infferdto cum cluQc djfuit Alexdndcr Gd�riotus cognomento Scdnnbsp;^bechus cum equitibus circiter mille, nec tnulto m'more peditum numenbsp;*�ogt; quosfecum � bAdcedonid deuehebdt,quo Idbordnti Perdinundo fuppc'nbsp;�rret: no rogdtus ip�e,non certior db rege de ob�dione�ilus, fed bo'nbsp;^�eiomm tdntii memor db Alphonfo illius pdtre w� fe coUdtoru. Qdidm-repentintts Alexddri huius dtq^ infferdtus dduentus, ui�ioriie Pernbsp;^^ndi,qu� p��fecutd e�, mdximdin dttuliffe cdufdm iure quidem uifanbsp;Ulm i

cft.waccdoniie rcx AlexMder uil�ndiAmmenis cup'diMctraflus/uH' dtffuadcntthiMfCtc re�rmtd�te excrcitu, areriM ingrcdttur,ea per {o'nbsp;caprcfictjcens, 'mquibiisCdnibyfesrexcum mi�ibin quinciuagintabo'nbsp;tninum,u�ntorum ui}dtlt;j- arenaru eurbinibui pene dtmerfis�icrdt.nbsp;cum fttK pd�im thneretur, it�rai incertum fine ucftigijs, etc proceRofu^nbsp;effet, pneter regionii c�liq^ l��ts ndturam,imbres inter profiafeendw�*nbsp;repente � c�lof�ffunt,quinbsp;nbsp;nbsp;teflum leudrent,nbsp;nbsp;nbsp;metum ftii ddmer'et�

ac reflmilo puluercfirmdrent fub incedentiu/m pedibue arenofum folur� mllo pa-flante uento. Qiiodq; f�rtundtiui f�it,uel diuiniui potiui,!tine'nbsp;risduceecumdeerrdffent,prlt;ieterlfem dffuere incedcntibusdbtescortt!�nbsp;^ui die qutdcm uolatu, no�lu uero crocitationc ce cdntu aberrantes diri'nbsp;gerent. Arato Sicyonio rem maxime dif�cilem,acpericulofam aggreffo b*nbsp;tldcs'quidempernox,itemqinebula dcnubesf�ereauxilio. Cumenii^nbsp;Acrocorinthum adnwtis f:dlis, no��urno dggreffu capere decreutjfet, lU'nbsp;tld ipfd iter militibus,qui prtemi�idb eof�erdnt,oflendit. Hz cum urbi prlt;gt;nbsp;pinqudlfent,eoq; peruentum effet, ut drma uidcri ob lunteirrddidtionetitnbsp;poffent 4 uigilibus,denf]�imd repente exortd � mdri nebuld, drtneru aff^nbsp;�um penitus eripuit.lp� dutem Ardto cum dlid manu profictfeenti per lo'nbsp;cd ignotd,nbsp;nbsp;nbsp;confdgofd,lundf�lgorefuouidm �militcrdperuit. Rurftit

uer� conflitutu/m ubi peruenit ad locu/m, ne c�/�ici ab ho�e po�fet, eadcftt ipfd fub nube admodum denfa er dtrd delituit. Vrbe itae� potitus eumdd'nbsp;uerfiis arcem pro�dius effet,copiceq; aduentdrent dliie,lund ipfd nubibttfnbsp;liberatd,radi/sq; eius fiilgentifiimecoUucentibus^rmorumitelorumq^jitt

biis,dtq; dux�ijs adiutus Arattis, er urbc,cr arce praiter omnium optniO nem potitus efl. Non modo autem�rtundft d dijs quoq; er monitoribllttnbsp;etdutoribus, ijfdcmq; fuffragatoribtts ufus uidetur iMcius LucuRus.natl^nbsp;cum'mcertdtnendefcendiffetcum Mithriddte Pontirege,necdctredldrtnbsp;ttUo medo pugnam hone�epeffet,licet tndxim� id cuperet,conffe{�dnbsp;titudine Kithriddticiexercitus,fuoruq} pducitdte,hic medias inter dcieAnbsp;eumpaul� ante ccelum minime turbatum effet,igncus repenteglobtifgt;nbsp;argento candenti perfmilts, maxime terribili�agore 5 ex acre corruibnbsp;quifiamm�tis dolij �teciem prlt;efefirret. Quaere tant us utrunq; exere^nbsp;tumpauor 'tnua�t,ut uterq^ in caf.ra redierit religione deterritus. Lueul'nbsp;loitem huic cu in Troadem diuertiffet, Venerisq; de more ueneratus effetnbsp;templuin,dormienti aflitit Dea: Ecquind,inquiens,leo dormis,quetnP��^

DE MA G NAN IM. LIB. I. 46J djfuerunt ei tm�i iA llinien�bui nuntij tret uno fir� temporenbsp;fignificarentifidorumregispne��uChiumcucla/Jidpplicui�e. QM'nbsp;^ifcd in�ru�is nduibus c ue�igio t n regia inuei�uf cld�em, c^ejo t�doro,nbsp;^mni ed potitus e�.Idem quo^- tran�cu exerdfa Euphraten, tU'nbsp;^tem tue imbribit5,dc turbulentu,cum lintribm copdrandis daret ope'nbsp;gt;'�tm,dc iungendii rattbui,dd trdijeiendum militem, noilu itd defluxit dcnbsp;�bfedit dmnii} ut mane incolumibtu cop�s, t�imi uado itiu�to trdn�ertt,nbsp;^b�upc��ii accolis,rcmq} in�ilit��tmmu m modum admir�ttbM,dc Eunbsp;ddlum uenerdntibuf,quod flumen ip�tm ei,er uiam dperui��t(con�gt;icie'nbsp;^��enim indlueobreuiu�culds qudfda endtdf repente tn/uldt, dntednuf^nbsp;^ifds)er trdn�tu militibut tuti�mum prdbui��et. Udq; pd�im prddicd-^�inth^cab�p deorumminimec�tigi�e�uorcer munere. Quidultrdlnbsp;^rdndto Euphrdtebos foemind Qidn^dicdtd,drmentd�s ip�d qu'.de, netq;nbsp;^minu dj�uetd manibiu, dut pdfloru blanditijs � cietero �:cedcns armen-fo,atq; ad lapidemprofiUa, quiGiarhefaccrcratiacfi iMcuUitranfitM/nnbsp;txpedaret, tandiu iUic morata e�, donee egre�^o co � fluminc,�ubmi�bc^nbsp;pedes cdpite,fefe iUi 'm 'Dete �aerifieiu obtul�. Uaq^ pera�is �aeris in Tinbsp;Rranem pro�dlus illiim ��ci�ime�idit,�tgauitqi,ea:�o �rme uniuer�o il~nbsp;^�-5 equitatu, qui � quinqudgintd mi�ibtts con�dbdt,dc pede�ribus ctiantnbsp;'optjj, cHMi cie�^rit peditum numeru�tprd centum mi�ia �iffe �t memo-^^traditum. Nam er Antiochusphilo/ophus in libro de dqs immortali-^'�iqucmadynodu Plutarchus mem'mit,dicere non e� ueritus, nu�ju�gennbsp;*'!�� eiufnwdipugn� dc ccelo �tiffc � �ole/�edatam.Hetrufci rerum in Itlt;tnbsp;potiti, CUM diripiendis 'mtenderentCumis, qu�urbs ea tempe�dte Mjnbsp;��4 Tyrrhenimaris admodu florebdt,tumciuium�equentid,tum diuitid.nbsp;mdgnitudine,propter agrorum ubertdtem,er rcru/m qua; man com-Portab�tur d�iuentidm, quod^ Grteca e�et colonid, comparato exercitunbsp;^^ditum quinqudgmtd mittui ac duodcuigmti equitu, ut memori� prodi-***�� gt; e� cd�ris hdud procul, Leborijs 'm campis po�tis,urbe quotidianisnbsp;^^dbant impre�ionibui. exuibm artibiu Cumanoru res in arei�,ac pro^nbsp;N 'm dej�erationem addudie cum e�ent, dccidit, �ue dcoruM benignitatenbsp;^operd,�uca�iduisatq; 'mgcntibusmaris tempc�dtibus, abdu�rour-l^tibus, uti Eyris dtq^ Vu�urnus dmnes,quifinitimu in mdre mfluut,abnbsp;^��ijs retrouer[um ad �ntes diesplurmosrefluer�t,mdndntibus quoq^ �nbsp;'*^0 cot'muis dtqj im^noderdtis imbribus, omnis ut cd regio re�agnaret,nbsp;^qult;e mteridccb�t proxim� oppidu ualles, aquis c�fluentibus obmergenbsp;^^tur. itdq^ cunonutdiitea Hetrufei palatesfirripo�ent, angi�iisnbsp;it'ineribus inurbem irruebdnt, Q^od an'imaducrtcntcs oppidaui,.

4^4 I o* lOVIANI PONTANI utcndum^; e/J�Ml$mpcricttlis deorumopc rdtitmurisegrcdii'npU'nbsp;^Mmdecrcult;re,z?�f:um bofte coferta mam,in locorum etnguftifs,in ceV'nbsp;tionen defcendercxum minime timettdum uidcrct,propter btcundx dc re'nbsp;�dgndnteis dgros ,neab boftium circimfifterentur multitudme. Cceptonbsp;itttq; pr�lio,cum indciequatuor cummillilgt;U'S,autpdul�plufpeditunigt;nbsp;equitibuiq^fexcentii, diuer�s in locis acriterftetiff�ntt'co�atii cumbo'nbsp;fte manibuii tanta aquarum moles c�lo repente fttfa,tot in boftem excufdnbsp;� nubibuifiilmina, tam emic�tes fttlgores in illorum ora oculos^ ex a�i^nbsp;diftiluere,utbinclocorwmdnguflijs,Meftagnanttbusuallibus,campii^nbsp;pluuia natantibui, Cumano etiam ipfto premente^dijs quoq; c�litus �nci^nbsp;tibus i tantiM excrcitus pauds hort s fiifus, atq; ad i nternitionem pen�nbsp;dadus � quampauci�imis f�erit. c^ucm ftbi btdtvm parafje �rtuna ui�nbsp;eft, quo tyrannidem Ariftodemo ftrueret, cuius opera in ea pugna maxi'nbsp;m� perftte�a/it�r�t.

Ex few igitur quanquam paucis iudicari�cile quidem potefi,ad con� quendam magnanimitatis laudem, quantumetiam in �rtunarepofttu/finbsp;fit O' coUocatum.Qute uero fit magnanimorumfiducia turn m/u/cipi�/nbsp;dis inceptis,fum inficiundis atq; obeundis pralijs, exemplis quoq; etfinbsp;non multis,tcftificabigt;nur. Ctefarem iter cum exercitu ftcientcm,iieluctilnbsp;ex improuifo adorti cum ejjcnt.etr' ipfe pedes inter actes uerfaretur,obld'nbsp;iitbabeam quo paratiftimo baud muko p�ft utar ad infequendum bo',nbsp;fiem iamiam in/iigam inclinantem. Ad Rubiconem cum perucni/fdgt;nbsp;de^ traijciendoeffetamnedifceptatum interdmicos,ipfeq; cumtacii^�[nbsp;aliquant urn, deltberandttsq; perftitiffct, obticentibus uttn re ancipiffnbsp;ac dubitantibiM tllis, offirmati�imo animo, fit alea, inquit, iada : iuftitlt;^nbsp;ffatim exercitum trdnftnittere,atq; eodemimpetu,anmiq; confirmatie'nbsp;neinceptumprofiecutuseft.

L.item�Mcu�us, dequopluradiximus, cuTiff'dnercgemanumcoit' [erturus pridic nonasOdobr. d militibus cum admoncretur,dicmce^nbsp;atrumeffeac nef�fttt,qu�d eo die Romanusfitiffet � Cymbris c�fits exef'nbsp;citus : At ego bono, inquit, animo uos effe iubco milites, hunc enim ipfi^^nbsp;diem ex atro,nefiftoq;,maxim� candidum^acfilicem populo Romanofinbsp;ciam.t^ec cundatusinjirudis copijs, tumulu quendam pedes cum afield'nbsp;diffet,ut no nuilto eft ante didum,dimenfiis oculis ordines,Jitum,hofte'�^�nbsp;cundaq; cum perpendiftet,conuerfiis adfiuos,quifiequeb�tur,fidentifib�*nbsp;exclamauit:yicimusmilitcs,uicimus.id quodflatim fecutum e/l.

E�4goy4lt;Slt;iitW!�/j� cie[6p4treX coniurat�, puer ipfe regno pulfut �� Qilici�m conce�it, ubi Adolefceitiinm egit. Uaq; eutimo agit uns,qui nMt

in Cyprum lt;kkttut,�(li ftatitn defcen�onc-, dc cobortatui focios id ^fntfirenue muindim, re�li quidcm Silamimm petit,atq; ex improuifonbsp;^ffbem inff-effuti'cgi� idoritur,finmtaq; uirtute expugmt, tyrannum�-*Pfum co^at. Sold igiturfiducid^imtq; magnitudine, cum exiguo ad-^dum numero, pduci�imis non tintum diebui, uerumetidm horK, c�psnbsp;iduerfir^s,reffttm recuperiuit, ui�orq; piterno in folio confedit, mul~nbsp;ex eo etiam �rti�ime ge�it.

Qu� uerotZ}quot; quiles �nt migninimorum cogititionee,qu� item cu~ piditates, mentisq; dgitdtiones itq; confilii, dechrare lUud poteft,qu�dnbsp;tubilni�mdgnum animicorum concipidnt, nihil expetantnifi excelfum�nbsp;yirtvnt,dtq; omnium primum. Krdti Sicyonij i�a fumma cy maxime gcnenbsp;rofd �it curd, fludium, confilium, ut Gnecia: urbcs d tyrdnnis liberarettnbsp;dtqfmlibcrtiteconfiitueret.NamqutedeHerculefiru/jtur icDionyfiotnbsp;fibulofahibentur ic tbeitnlii.

AntigonufrexC!'fui,crDcmetrij�lijoperi,tndu�riiq^fuccedenti' btii�fent�tii rcbui,cum pecunijs:d)ptbui, copijs, terra mariqi plurimuntnbsp;�^Heret, �rtuna etiam fecundo flatu ajfirante, uocato in confilium filio,nbsp;^ttnfoK cum i�ofimul egitnt nihil md�tum ade� uidcretur, quod nonnbsp;^ff�qui fe po�e confideret. Itdqi communibuifinwl fientcnti/sdccrcuere,nbsp;feruientcm Ca�andro, ey Ptolem�o Grcecidm fuis opibus liberdre. Quonbsp;baud fciam,an u�i unquam reges aut natura iuftuK,dut cominendatione dinbsp;Znius, honefiiusq} bcUumfufceperint. Maxima igitur clajfe comparata,nbsp;*^genttlus^ etiam inflru�is cop^s,feruienti Qrlt;eci� Demetrius affuit,nbsp;fiatim^ Athenof liberauit gt; quie annis iam quindecim Caffandri imperitinbsp;�ruilitertulerit. ^xeoq; pater,acfiliusmaximis e:^cogitandis tCrge'nbsp;bendis rebut nuniptam dc��funt. Quod ni Demetrius prieclari�imdf �nbsp;�ge�osres uoluptattbus inquinaffet, quod item� no fir is Marcus �citnbsp;Nonius, nimirum poll Magnum tllum,ni �'lor, Alexandrum,Grte-quot;nbsp;^m omnium fiueducum ,fiue regumgloriam ad feob res�rti�imenbsp;^^fias traxifiet.

Q�f Alexander etiam adolcfcentulus animo concepcrit,quibus non ^^ntibus nota funtlldem hie per Indiie fiuuios ad Oceanum delatus,inde^nbsp;Pfylulcin infulam enauigans, contemplatus cum effit GT litoris natU'nbsp;maris,qudtit(miqf adiri liceret,rebus diutnis rite iam perafiis, id

tantu/m deoi(gt;recdtusdicitur,fufaptie�fecxfgt;editionii termina! tlfctfi fuperMdo�tnortali ptfifeunqudm conc�d�rent.

Ciefar quo plureii ajjecutin effet ui��oriM eo mugi! ad deem itcg�o'^ rit�n accendebatur. �taq; compofitts tandem Rom� rebm,ni coniuratofnnbsp;interce�iffent conf�lia, decreuerat Parthicum be�nmfufcipere: quo con'nbsp;fiHo per Hircaniamiperq; adiacentts Caffio mari monti�^ Caucafo regi�nbsp;ne! inPontum regredi, Me�y in Scythiam, ac Germaniam ,atq; i�inc i^nbsp;GaUiamiGr per earn in ltaliam,atque ad urbem tanquam orbi! totim ni'nbsp;i�orac triumpbator in patriam reuerti.

UidretK Craffm, quanqnam inf�liciter fnfeepta expeditio et ce�it, manoq; exercitui, tarnen contra Parthos eo efl confilio profi�lm, nihiltf}nbsp;animo agitabat aliud, qu�m ut imperif Romani fine! Cafpiummarejla'nbsp;tueret, Indicu/mq; Oceanimt.

QU dis item quantmep in dando atq^ erogando magnanimtts effe de' beat ,etf� de eins beneficentia, GT dandi fludio in initio multa funt � nob�nbsp;di�a, Alexander tarnen tiiacedoni(e rex apertifiime id ofiendit. Qua dtnbsp;re fekila qu^edam deq^ eodem ipfo exempla refiremus, qult;e magnattiminbsp;potins,qu�mliberalis uiri effeuidc�tur.Capto Pororegf maxime incly'nbsp;to, cui Gf corporis ingenta inerant u:res,Gr animi longe etiam maiore!nbsp;uirtutes: banc ipfant etr carport!, GT anbni exceUentiam admiratm Ale'nbsp;xander,fcifcitabudusipfe quidem,magna tomen comitate adhibita^ab lUanbsp;exigit,qua nam feab Alexandra ratione tra�ari,quem^ erga ipfivm fefinbsp;gercre Alexandrum cupiat. Ad ea ntbil Portis aliud, qu�m ut pro regianbsp;fecumdignitate ageretur.Rurfus Alexander, numnamforteGr aliud-Adea quoq^ Grille fubdidit, regiam dignitatem, qu^ipfe cuperet cundanbsp;fecum continere.Qua;di�lacum Alexander pro fua,regiaci;, erPorlt;nbsp;dignitate, dc d�core penf�m examinaffet, non regnum modo lUi reflituit,nbsp;belli iure uindicatum,uerum imperia dus latiorcs etiam fines adiecit, aU'nbsp;xitq; papularibus. Quid liberalius,fi donum ffiedlesifiuidorem, ac bellinbsp;ius, quid clementiiisffin animi magnitudinem,quid maius,rarius, m�mo'nbsp;rotu digniustVencrat ad Alexandru'mTaxiles,uir gtquot; fapicns,Gr opibuanbsp;quammaxinte mf�gnis, quiq; magn� opulentie^ IndiiC imperitaret pat'nbsp;tilsigiturprimisincongrej^busetcomiter,etmagttanim�:ileq.,inquitfnbsp;rcmotifiimainhtec�^acedoniteregno locaideo profi�kvmteAlex�ddnbsp;arbitrer,quo deuidis nobis ea tant� adimeres,qua: ad uidu neffaria funtgt;nbsp;Utqi Gl' terr�,Gr aqu�,quodnofiri dicut,uidis eriperes,pro quibus tom�nbsp;crftrenuis, fapicntibus uiris pugnandu uideatur: rhaiora itaq^ hi!gt;^nbsp;tetot,taatisq^labai'ibi'.s,acperici(l�s-quieruntttr.Q�areficorexl^etos

DE MAG NA N IM. LIB. I. 46-^ ft tc fvrte TdxHes hie opulentior tuo etiam ippiM iudicio habcatur,con/c �nbsp;fendii in te muneribui abunde paratiu, �tq; inftruiitK ucnit ad certatne,nbsp;^mmaiorippilongeqitnehii infiruHiores ctnmbtMgt;tnaipfeinTaxi'nbsp;lent ut inaior ac locupletior conjir cr nwnerd,nbsp;nbsp;nbsp;officia, neq^ enim inff'

fior tibi effe recufat.Ad quern ncc degeneranter Alexander, necnon ex dt ^nitate: Per louem ego quidem o Taxiles, uel hoc uno pugnlt;e tantum ge-tieredecertaturus tecu[um, ncq; ipfeuinciuUo abs te nwdo patiar. �ta^nbsp;quanquam plura ab illo accepit,long� tarnen plurima in ilium Alexandernbsp;eontulit,ut poft alia,permagnaq; ctiam munerd, mille talenta ftmiliaritdnbsp;tii dcbeneuolentite gratia ad lOti miferit. Atq; heec quidem aduerfum de-tlt;i�oshoftes.SupcratoautemPoro,proximisq;/uba^isnationibus,Phi'nbsp;h'pptmi unum ex cequahbuf fuis quinq^ miUibtis prlt;cftcit oppidis,uici!q;nbsp;longe plurimii � ft captif.Velle aut� reftrre quibm prouineijs quos pra-ftcerit,quantutq; inboc Alexander ipftf�erit, hiftorieeeftpotiiK,qudmnbsp;fuftepttedcmagnanimitatemateriie. QiwctrcapaucK hiecontenti eri-ntu^.^eaMemdicerehiecde Ctefareliceat, hincreffublieaeftincauld,nbsp;htne Brutui,dlijq^,qui iUivm de medioftuftulerunt. Profffmf�it in eodemnbsp;hocliberalitatisdc magnanimitatii genere Marcm Antoniui. Sed quisnbsp;Ifotninem laudet de publico crogantemfquando largitio ea iure ipfo uidenbsp;^ipoteft rapina.Alexander utuidoripftfibi lex eratiGt'dlift prteftribe-.At Ctefari,Antonio,Pomdnisqi alijs patria ipfa lex er at,ad quam re-ftfenda erant omnia,quippc cuiut auffieijs pugnabatur.

^eautem diffutationem hancnoftram, huneq; tanquam ultimum de *ndgnanimitate adum pcrmdeac negledum relinquamui, magnanimo'nbsp;quoq, principum, eorumq^ laudatiftimorum exempla quiedam re/inbsp;^fmui'.quibuiGrabundc conftet, magnanimum uirumuirtutihu^undiq;nbsp;�gt;nnibuimunitum effeoportere:zj^^ qui uoluntprincipes,dc rerum publinbsp;adminiftratoreein hac ipfa uirtutepotiftimum eniteftcre,habeatnbsp;potiftimum imitcntur,cu aperte uiderint, qua: ip/i uerbie proftqui~nbsp;*^r,extittffequif�disea,ddiombueq;e:^declarauerintillis,quituncuinbsp;^ent,e:rpoftftetiamdlijsteftatdrcliquerint.

Breuiores uero erimut reftrendif luliani Augufti nwnbn�tK, propter ponten eiiK Chriftianif hominibia parum gratum:quippe qui 4 Chriftire '�nbsp;^amp;one,in qua tiatm atq; eduedtui effet,paru pi� deftierit:em auod a milt

� docetprtecipu�, lt;juod in imperiojlabilititt cum er mimi fui cxcc�enti�f fy Kommi imperij mdgnitudtncm per �rtitudinem, dc decut d�tniiM'nbsp;dii declttrdre bdrbdris ue�kt,effentqi�coftlidrijs, Sendtoribii5^,qui tuiffnbsp;itduerfutgentes d!idi,tum mdxim� Getitf,qui illo quoti} tempore Gothi ult;fnbsp;Cdbdittur, qu�dfidem fepiutfregiffent,quod pdrum/teti�entfoederibufgt;nbsp;rej^nditmdioremrem,mdgiiqi�renu�dtq}generofum, quicum conjU'nbsp;geretjKflem qumere.GdldtM enim mercdtores, qui Komdno fubie�i ef'nbsp;Jent imperio,fdttt quotidie multos terefuo� Gothis co�mere, quos periti'nbsp;de,dc commercdles prouincidlibusexponerent. Itdq; qu�dgcnerof�ordinbsp;uemdiore�md digndf�bipropofuifj�t, i� Pdrthosexpeditionem fufcepihnbsp;q^oer^diumexerdtibus Komartis lUdtdrumultor effet,eygentis bel'nbsp;Uco��tm:e, qu� per dnnos firme fexdgtnta fitutmidrumndtionumcdpitinbsp;bus infultd�et,ui�orifs fuis titulum ddtungeret, Pdrthicusq- dgnomindrenbsp;tur t cuius rei tdnto tenebdtur defiderio, ut lituosfir� d�iduus f ymnidret,nbsp;erprlt;elid. PugnduitdMcmdduerfusimmdnesdcbitrbdrosexercitus,colnbsp;lotis ftepiusfignisubie^ui�or,profligdtorq;dduerfdrior�.Difciplindntnbsp;militorem conflonti�ime retinuit,qudm er� milittbusfeueri�ime ferudrinbsp;iu�it,. obeundispericidisdcpr�lifs mdxim� fidens, dc firtis,moderdndiinbsp;populiscitrorigiditotemiuflusydcpuniendis criminibus feuerns.Ipfecott'nbsp;tinens,grdtus,hbcralis, benefiais,infiicrificijsmagnifiais, rerUciuiliumtnbsp;omnisq; urbdnitdtis:mdtur�-etioipfiiK rerumeminenterdodus,fciens^,nbsp;dc doili�imorum hotninuw ddmirdtorer cultor. Quifiinqud reUgionenbsp;ndtus,qudq;inllruilusliterdt,inedperfiitilJ'ettuixhdberentquiuirtuti'nbsp;bus eins, dcin�ribus detrdhunt,inquo iureinitluminucherentur,.

Antehunclonge md!orempr� fitulitmdgndnimi uirifiieciemvlpiiif Tnudnus oduerfum numerofi�tmds, maxime^ firoceis notiones, plufl'nbsp;mis, difficillimisqi exonclotis bettis. Qjid �recT copluresfibi titulosd^nbsp;ui�lorijs coporduit, ey Kerrndni fines imperij longe dc Idteprotuli't. Ndi�nbsp;crGermdnos trdnfrhendnos�f^ ut cotnpre�is quiefcer�t ffiritibus co�gibnbsp;er Dddam,finitimosqi Ddcilt;e populos fubegit, compluribus trdns 'DdsH^nbsp;biiim regionibus in prouinci� �rmdmreddflis.ltemqi trdns Euphrdteihnbsp;acTigrim.Ardbiomquoq;bnperioddiecit. ArmenidmdPdrthisoccupd''nbsp;tdmr�cepit.AlbdnisifcPerfisregemdedtt.Eabylonem,finitimdsqindtio'nbsp;nesdd Indite ufq- fines drmis fubd�ds cepit. Ad mdre rubrum proce�ibnbsp;tribus�fi ibi prouincifsconftitutis, ingentem cldlfemcompdrauit, qudnbsp;�ndidmtrdifccrct.TdntdshosbellopartdsldHdesddomduitfinguloribU'nbsp;mdnitdte, qud 'm omnei5utebdtur,fummd moderdtione, oc popularitdte�nbsp;Roittie pdriter,tttq; in prouincifs anticos mirific�honorouitatcbeneficffinbsp;pn^ecutuf

DE MA G N AN IM. LIE. I. 469 Pfofecutus e�. 'LiberdlitAtem in omnegenm homimi exercuit,nbsp;nbsp;nbsp;priua-

^ifn ergd notas, cr public� ergx ciuitates ac po(gt;ulos. Vim �rauit, flunti' pontibm iunxit. Ipfe ing�nia maxime tranquitto cr placido, moribi�nbsp;*de� compofitis�mperdtorijsq^ uirtutibiu ita cumulatif, ut ab orbe terranbsp;hw� Dfo proxmiis habereturmam ex mortuiK inter ^^eo^ relatus e�yZTnbsp;Romanorum Imperatorum ante eum nu�i contigit, intra urbem innbsp;�ro Canditus e�. Hoc^- pa� eius mortem 'tnuotis man�t, atq; compreca-tiontbus,interc]; bene ominandunt, dum noui crearentur tmperatores, utnbsp;optarent t�um,qui creabatur�eut Augu�o �liciorem^ta Traiano melio'nbsp;Neautemfigi�atim di�a,fraalt;j^ illtutinexemplttadducantur,fcrinbsp;ptorunt iailura in caufa e�.

^tqnoniam Alexander Mam^� filius,Seuer{K Rugu�ttf, magnanimi ^atis ip�its num�ros aut iam explcuit,aut ut cxpleret omni�udio conten-dttzxopcra.exuita eius ac rebitsgeflis exemplafi non omnia, quod inflinbsp;tuti non e� huiusmo pauca tarnen refiremus, quie declarare�cile quidemnbsp;po�int,magnitud'mi ittum animi�ti omni � parte, uirtutu �mul omniumnbsp;ntunii�eprie�dijs.'iiamqualis,quantusq;animiuigoreius�ierit,i�udnbsp;pr�cipite' d�clar�t,qu�dprius in Parthos, po� m Germanos �roei�mui,nbsp;de maxim�be�icofam ttationem expeditionesfufcepit,ci(Tingitano mte-fini belloFurium Cclfum,IlIyrico'Varium Macrianum, Armenia Iuliuntnbsp;Palmatumdelegauerit:quibusuiiloribusConfulariaomamentadecreuit,nbsp;ddditis etiam facerdotijs ac prtedijs. Jgitur nurrtuo Varia Heliogabalo,nbsp;contaminata proptidijs illius omnia,ac fceleribus camperiff�t, quodnbsp;turn prudentie e�etuirktum tmperatorilt;e dignitatis, Senatu omnem cx-purgauit,eadem^ diligentia cr magiflratus urbie,cr prouincianim,ur'nbsp;btm etiam ipfam,tanta ex moribtts iHitis corruptio muaferat.�tat^impu-��O� e:!- �agttiofoshomines, publicis�munerikis,imperatorijsq; mini�enbsp;H/s atnouit,ab eque�ri item ondme ac Senatorio. Tribus quoq; ipfas reconbsp;Stouif.neqj eos ncglexit,qui militaribus donati�erant pnerogatiuis-.necnbsp;ftfagni ciuis ,necboni �mperatoris eff� ducens pati aut magidratuum ini'nbsp;puritatem,aut ciuium corruptos mores : ex aula quoq; eijeiendos curauitnbsp;5�� ob�oenis e�ent,ac perditis moribus, aut quor� aula ipfa minime ege-�f t mini�erijspublice obte�atus-.GT nequamer malum pupillum e�e imnbsp;peratorem, quieuifeeribus prouincialium inutiles, parumq^opportunosnbsp;domines pt^ceret. Nequaqua cnim magnitudoiHum animi immemorentnbsp;�i�dt, ut non con�derarct publici cenfiis mini�rum�fec�edc di�enfanbsp;^�^m,baberctq; anteoculos Varij pro�i�ones,�m;liaritatesq; inquina~nbsp;^�imas.Leg�i(SCo�itucndisdciurefi�i,acpopuli,alijsq;itcmfutcien.'nbsp;N� J

dii,prteter grducis alios,ac multi ufus uiros,uiginti femper adhibuit RO' waniittxiscofultos,ulusqi inprimis cftvlpianoacPauloclari�imh lUiusnbsp;tetnporis,acperiti�(mK uirls.Romani principis,act(rrariim orlis rcdlo-.nbsp;ris proprium cum iudicarctiGf tueri leges,corrigere,proqi re ac teni'.nbsp;pore nouas condere. Quibiis condendis, alijsq; item conflituendis adc�nbsp;circunI�ediKS fuie, ZT conftderatus,ut quos pr^ctorij pne��osftatuerehnbsp;co�dcm in Senatum qiioq^ a�ci�ceret,qu�d indignum iudicarct de Senatorinbsp;bus alium,qu�m qui Senatono effet ex ordme iudicare debcre.Populari'nbsp;t�te uer�f�it tanta,ut prater affabilitatem quotidianam,aditum quoq; ainbsp;fe non amicis modci,ac �miliaribus,uerumctiam militibus caterisq; hontfnbsp;nibus quam�ci�imu prabucrit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;humanitate ea quide�it, ut etidltt

milites,qui de morbo iacerent,uifttarct.Quid enim magnanimouiro coU' uenientius,qu�m mfumma�licitate,�umttugt;qi in impcriohominem�efenbsp;efje minime obliui�iiCornmone�cientibusmatr�aiq; uxori ne tantam obnbsp;^iliaritatem maieftatem ip�am imperij minus uenerabilem redderetquot;.nbsp;Q�i� hac ratione, re/}gt;ondit,cs' �ecuriorem iUam mihi�cio,ac magis mdnbsp;gisq; etiam diuturnam. Quocircaexcel�amiUam animi magnitudinctHnbsp;his,alijsq; tum Romano principc,tu magnanimo uiro dignis�udijs,atc�nbsp;artibus poti�imu exornauit. tufti uer(gt;,honeflt^ �upra principes omnisnbsp;ftudio�us�it. Huiusreino cxiguum indicium eft,quod T)omitium Vlpid'nbsp;num,ac�ulium Paulum praftantiftimosiurifconfultospratorij �uipra�nbsp;�os habuerit.lpfumaute vlpitmu tantopcreucneratus eft, ut finei�omdnbsp;ins aliquid uix decreuerit, quippe quem etiam caenis,ac conuiuijs fuis te'nbsp;ft�ubiqi adhibucrit.Dcniq; maioribus tra�adis rebus, �uepublici$,�u(^nbsp;priuatis,do�osfemperuirosddejj�uoluit:qttiuer�abeftent,perepiftoldnbsp;co�ulebaf.�cile paf�us uel � mediocribus eti� uiris corrigi, c� quibus ip�nbsp;dcifs,qutedutegifJ'etautaHurusefJ�t,coftrebat.fJegotia,cdufasq;,fcri'nbsp;nioru praftdis, Romaniq; iuris peritis, uiris quid� integris, acmaximfnbsp;probatis demadabat, probe ab Ulis cogtiofcedas,at(^ examin�dastpoft^inbsp;�bi re�rendas.ln deliberadoaut�, zg cofultando,neimparatus qur/�ia�nbsp;re�jonderetiffatium ad cogitandum prabebat. Si de iure tantum,req; abnbsp;quagrauiore, autdemoribus tra�aretur,folosdo�os aedifertosuirosnbsp;adhibebat 'mconfilium. Smderemilitari,quidiutiusuerfaticffentin ntibnbsp;tia, quiq^ locorum, regionum, ponendorumq; caftrorum maxime perd*nbsp;r�ent.R' literatis uero hominibits,pracipu� qui hiftorias nofcerent,�nbsp;bus inteUigebatcoftlia,artcs,��aq;,acdiftaueterum imperatorum, tttd*nbsp;Romani populi, turn extemarum gentium. Vfuras feeneratorum mode'nbsp;ratui efl.tudices Roma artibus finguUs coifiituit, utfciretunufquifJ; dd

ft�CMfddUifc^pert'mcret. Qttotpi-ouincijs,rlt;ttionibus(j}pr�f��KrUt ^cpTiepopturiif erdt,eoruin nomindpopulo proponebat, requirens ut (tenbsp;(ogitationcm fufciperct,p�nd impofita /jquii frlj'um pcrhibuijjct te�inbsp;^nium.t^dm or notctrium�l/icomiihim ina�s d'gitorum ncruiculi^fnbsp;gt;'^fcribereunqult;impolj'ei,deportdrii��it. Vetronium Tumtvmfamilid'nbsp;fuum,quod�tmum,utipfc dicebcthucnderef.quippe qui prie fefirretnbsp;fittmt ad nutum Impcrutorem cunila f�cere:adflirpetn aUigatu�tmo exa-Hbnari iu�it, excitato � ftipulis humidii uiridi^ � materia : nolebat ennnnbsp;�ibauticisfuif,utip[eufurpabitt,uendi.Compildtoresdetiiq;-,quos(��miinbsp;^{fetdepecultri rempublicdtn, abominutiMnbsp;nbsp;dde�,ut fiomacho mouerC'

pTiecon� cdixit, ne qui�irtifibi efjct confciui, adfe falutdndum ^(cederet. Condemnationes er rariiis fiercer clemeniita cauit,ipfiiiq; uenbsp;Cigales e�e ciuttatibus:,aut publicis in�aur�dis tedificiis,aut nou(s f�ciennbsp;dis. l,ibcrtinosequeftremmordm� rcdigiminimecflpa�us,qu�dordonbsp;ipfeequeftris Semttorufeminariu e�et. Itaqs mdxim� eelebrata e� i�iusnbsp;Uox,utmdgniinimopr{ncipcdignii: Egonedeprie��orumc�pitibus, lt;�nbsp;SendtoruWi�^mMcipidiereemptdfententidm�rrepatidrt Itdq^tno� lt;*nbsp;tgt;usipfefuis,lt;2r Rome,amp;perprouincidi cenfurdm exercuit: non'm re-modo cu�hbus etpublicis, uerumeti�milititribui. Nrfw milites iti connbsp;^muit,ut fiquis deuiain priediutn diuertiffet,tum {�flibus,tum uirgis CiC'nbsp;iuberet: quod �militis ipfius per�na obfliti�et, contuineliofius obiur-Z�ibat. Diftum ittud Chri�idnu, Aduerftm te quod fieri nolis, id tutemetnbsp;^uerfus alium ne �ceris.nonfolumltbenter t�urpdbiit, fed procidmdri 4nbsp;pylt;ecombus mdndabdt,dcpublicis, cetebribusq; in locis infcribi.Quocir'nbsp;militem, ejui dnicule iniuridm fiei�et, exdutordtum prins i��i feruwmnbsp;^ddixit, qui Idboreeamfuodleret. Itctque qudmuis mdxim�dffdbilis,crnbsp;militeso�ieiofuse�et, quippequos (^iriteis ubiquefuosdppcUd-^^t,neq; unquam in expeditionibtisnifi apertis coenarct, patcntibusq; tanbsp;^trnaculis, dc po� ccen� [latim milites admitteret, quos ad pocula etiamnbsp;*gt;i'4itabat,dc nulla unqudmrdtioneexercitumgrdUdret.Qum'mexpedienbsp;^�onibus illos,�eiendisqi itineribus,mulis iuudret,cam�sq;;er quos Idnnbsp;ntc�� uidijfet, opportuna lUis omnia fubmini�randa curaret, matro-,dc uiris fanilioribus coinmdaret ex folutis impen�s. His tarne � monbsp;ab ipfis militibus uocdtits e� Seuert�. Acnihilom'tnus duro,argetoqinbsp;mihtesrdrcnter alias donauit, indignu duccns, qui dijpenfator punbsp;e�et lerdr�fudS indeliciiK,uoluptatesci;,atq� oble^iameta�mtliaritinbsp;^''ouincialempecunidconuerteretque quidemeo quoq; �gt;cifidbdnt,tit^

Vdrifpro�i�oiiibitigt;ciccont�niindtiinu)ribuiabborrcregt;omntepdrtciU' dicdriuc�et.lpfos dutcm milites bene uefiitos, et calciatos femperhabu�-Erdtc^ in illiuf orc di��um hocmaxime�-e^uensiMilitem probe drm�t�tnbsp;ueftitum,cdlcidtumq; effe dcbere,dliquu}q; hdbere(�mper in zonula. Si-quidem in/hudum armii hominem mendidtatem ipfamad quodnon�'nbsp;cinus,dc defpcrdtionem ejj� impulfurami Sciebat autem quem quifj;nbsp;dum hdberct in militia, quo t etiam �ipendia �ci�et,quieqi exiflerent uif'nbsp;t�tes cuiusq; acmerita. Alexandriuer�tu/mfeueritas,tumanimicclfi'nbsp;tudo in expeditione Parthica poti�imiim nota �it.Nam Antiochii�nbsp;e�et,hdberetq; cogmtummilites laud��e apud Daphnen in balneis ,�bii�nbsp;debci�s�dfje,illosipfos cdpi cu/jdos,cr inuinculis uthaberentur impf'nbsp;rauit.Qua � re Icgio ex qua lUieradtumultUdri cum coept�et,ipfe infug^nbsp;geftumafcendens,feueri�imam contionemhdbuit.Cumq; a�eueraretfinbsp;nuOomodopa�urumRomanam difcip�nam corruptumiri,tumultuf^nbsp;� ftatim e�et exortus inebmantis legionis:nbsp;nbsp;nbsp;l�as, inquitaioces aduerfif

� hoflem exercete,non tmpcratorem,qut uos alitiquas ni continueritis,fg^ � uoshodieaduntt u�qfomnes dimittdQuirites,dtq;hdudfciamanQ�.^'nbsp;rites,quiiufhumdnumnonagno�citK.Cumq-hisauditKfremerent,�f'nbsp;� roq; mmabundi aflarent: Perrum, inquiddcxtericq; 'm hoflem exereeit'nbsp;�� dte uobisflint: ncij} enim ifla me terrent,qui Senatum,quipatres confcTl'nbsp;*� ptos,quirempublic�uniuerfdmhabedmnecismeteuindices.Tuncingeit'nbsp;�* tiuoce'mcbm�s:fibitehinc,ait,exAlexandric5fleHuCiMrites,arma^nbsp;� �uefligioproijcite. Tantiitigiturex his di�ismilitestcrrorcepit,i�^nbsp;po/�tis armis ,fimul ac fagulis non incaflra aufi flnt regred!,fed diueff�nbsp;it'mere 'm�miliarium atq^ ho/flitum domos exterriticonfiigcr'mt,fllfilt;'nbsp;tioerroremconfl�f.actametfitricefimop�fl dieexautoratamlegiond^ jnbsp;'m locum flium placatus reflituitoribunos tarnen fleuri percuti iu�it.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

taigiturflueritasmilitemcontinenti�im�pr�flitit,utnonexercitMii^, perprouinciaf�ccre,�edSenatUi uideretur, qua�reperinde acnbsp;prouincialibusfu�cipiebatur.Acnihilominui mildes licet iuuenem,tdigt;if^.nbsp;ut patrem eum colcbat, ut Deifilium uenertd/antur, quippe quibus lUonbsp;buente, nthil prorflts dee�et. Ham quantum ad Senatores /fle�at,etnKsnbsp;erga tllos ge�it, tanta humdnitate,comitateq} ufus eflattflib eo Senatofnbsp;nnino penerit nuBus. Seucro/ortunomq; fudm,flimtw.mq; tUamnbsp;tiigort m it a moderatus efl,ut dominum appclbrt fl paffus nunquatH rnbsp;rit. Ept�o�asadjcfcnbiperinde acpriuatumuoluerit,adh:bitotaidi�''^.nbsp;Imperatorif nomine. Salutariuer�flnon aliterfuflinuit, qu�mututti^.

mone interdifcumbendumoble�dreturi Cumpriudtim ccenarety librum Ml menfdfemperhlt;ibuit,quemccendtuik�itdret^ Deniq; publiek in con-:nbsp;uiuijs edm retinebdtfimplicitdtcm, qudm cum priudtus ccenabdt. Conui-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

^n fummi,eximiieqi Idutele��cenicas tdmen in ijs uoluptdtes abomind- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

iik.GemmdruufumuirorutneJJ�negabdt, muliebremq; ddeomptumiu-dicdbdt j^eildre. Ipfcufutc/l Chldmydefrequenter coccind, in urbe tarnen f�mpertogd.Prtetextdmuer�dctogdmpurdmniftconfulnunqudmdccenbsp;pit,eam^ dc�ouk templofumptam. Confuldtum tertdntuminijt,in quonbsp;fidtimdlium�bifujfecit. Qu�duercgt;ddndiuirtu{,erogdtidiq;confuctu-do dc bene�centid, mdgndnimitdtk ipfiik quoddam qud� condimeniumnbsp;effctilibcTdlitdtem itd exercuit de bene�centidm,nullui ut dies prdteriretnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Hfic liberdli dc bene�cd cius operd. Oleum quondd populo Romano � Sc-tteroAugufto conflitutum,p�ft abVario Utliogabalo fublatum reflitui iu�it.Ter populo eongiariumaddita carnedermilitidonatiuum prtebuit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

fr�fides prouinciarum quos integros coper^et nbsp;nbsp;honoribut,z^ donisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

itd profecutus c�,ut uitd reliquum poffent hone�e ducere.lpfd dUtem do-tid con�rebdntur pro dignitdte cHiufq;,dcpro uit�genere. Siquidem md-amp;i�cas lt;edi�cdre folitus erdt domos, t^tbus pc�ed amicos, deq; fe,acre-Mlicd benemeritos donabat. Viros etidm bonos inopid preffbs fubleud-i�atcon�rendk dgrk,feruk,gregibus, commodkq; alijs diuer�generk, ^hetores,Grdmmdticos, tliedicos, Udru/^ices, Ajlrologos, Architeilosnbsp;�tllt;irqsprofequebdtur.Ordtoresquiin�rouerfdrentur,gratkqsCduldS

agerent bberali�imc eft complexui-ln legrotoi ^uoque nihd omitteiatr quod pr�ftare ip ft pa�et. VrbibM terricmotu coeu�is dart pecuniam exnbsp;uedigaltbm l�atuit, inftaurandis t�� publia, tu priuatii �dtftcip!, item^nbsp;ad publica conftruenda opera. Tbefauros eorume�cdccreuit,quitllofnbsp;inuenij�ent. qmoj ex amiciiaeprobatisuirisfteret autnihilpetij�edbnbsp;ft} aut parum quidem accepi�e, uocatos cor� m hortabatur, uti peterent}nbsp;quibui Opus e�et, ne taciturn haberent (Cgre ft ftrre oftendens: quod duitinbsp;n hil ipfi requirerent, debitoretn conftituere eum Ue�ent: minime uero id 'nbsp;ft paj�urimi,ut qui priuatus effet}dc Augufto quereretur.Condemnatorunbsp;bona ita contulit, dif�o�uitq;, ut � tali c�ttatione ftqui nu�o modo poftetnbsp;infrmia.Pr�ft�lurM, procon�ulatuSymagiftratiKq^ ubiq; diftribuit,adhi'nbsp;bito Senatus iudicio. Superato ArtaxerftPerftrum rege,pr�dam omncrH .nbsp;militibiK conee�it, qute quidem maxima ftdt ac locuplcti�ima : quo tem'nbsp;porc Per�e ftrui P.om� haberi primum c�pti. Vclics,ornatusqi corpo'nbsp;ris,poftann� inter amicos,�,miliaresq} partiebatur. Demum uediigalidnbsp;ita contraxit imminuitqi} ut qui Varij tempore decem praftitiftetaU'nbsp;reos,tertiam tantuauri partem pr�ftaretfuo.His maxime exemplis ittdinbsp;care potes Andrea Matthtee,quie eyqualisefte debeat magnanimorii/ittnbsp;liberalitas, quodq; ctiam bene/iciendi ftudium, miriftcec^ abftinendutnnbsp;e(Jc illis�luxuacfuperfluentiatne�uopr�fertimexemplociuitateminftnbsp;ciant. tAagniftcentiam quoq; Alexaniftr ftc exercuit, ut animi magnitU'nbsp;dininu�a � parte deeft�t.Thermof ftcit,qult;e Alexandrine�unt d�ie�.ad'nbsp;didit er thermis �yluas: de oleo etiam cauit,ut er ueftgt;eri}Cr mane in i�bsnbsp;luce�ceret.AbAntoninoCaraca�ainchoataseyperftcitier exomauit-'Balneas er horrea inftnguUs urbis regionibus ledificauit ob ciuium coiH'nbsp;moda. Baftlicam mir� magnitudinis mchoauit, quam morte pr^euentUtnbsp;non perftdt. in Baiano de matris nomine appe�ativm cum lacu erpiftd'nbsp;tionibufpalatiumftcit,aliaitemiedificiainhonoremaftinium.Pontcsinbsp;Traianoftdlosirftaurauit,nomine�uon6addito,nouoseripftftcit.St/tnbsp;tuas �ummorum uiroriwtundiq; tralataS}infiroTraidnicoUocat�t. Mnbsp;ftn-o etiam diui iieruteftatuafpo�uit diuorum Imperatorum,cum tituliernbsp;er rerum geftarum�ub�criptione.^ Porphiretico er 'Lacedamonio lap^nbsp;dehnmifta opera primus mftituit,plurimeK^ ftaiuas hoc genere dij�d'nbsp;�tionis diuerfts 'm urbis locis po�uit. Cis�dq; ad urbis /�efiaret} atlt;jd^nbsp;mperij dignitatem,carrucas, rhedasq;,quibus uchcrentur SenatoreS}^^'nbsp;gentatasefteuoluit. Bdendisquoqueftiediaculis ludisq; theatralibusf^ftnbsp;gno etiam opere deledlatuseft. Pietatemuer�,ac religionem uideturi^ ,nbsp;primiscoluifte.Qiiet�'m uirtutiuirmagijanimus'addidlusniagiseft'edx'

DE ��HASlH. LIB, I. 47� ^tMmpictatiacreligioni^Ctimpriemitmeiuiidem �ti�ud,lt;jMd d(0~nbsp;^tvm eft immortalium,honor, acreuerentia. Itaq; ut omittamus qud pie-tdte ufut fit in mdtrent, cpite eptidan temporam i�oru/m iudido mdior efinbsp;fi non potuit in omni obferudntitcgcnere, tempLifi-eipiens uifitdbat. Ro-effet ,feptimo quoque die Capitolium afeendebat .Rem diuindmnbsp;fdo in Ldrario mdneprnnoficiebat,quotiescam uxore non cubuiffeL.nbsp;Qitto 'mLcffdriotnmoptimorum principunt ftdtud! coUocatdthabebdt,nbsp;turn fandifiimorum hom'mtvm, zs� inijs liabraa:,OrpheiApoilonipChrinbsp;fii-.cuietidm dedicdretempIiMncogitauit,etimq; interdeQsref�rre,difinbsp;fiidfut tdmen db Ulis ejl qui dicerent,fi idficeret,uniuerfos breui�iturosnbsp;Chriftidnos, ucterumqitcdes deortimquamprimumdefertumiri.Ndninbsp;txortd contentione inter Chriftidnos, dc popindrios, de loco quoddm innbsp;quo Chriftidnifdcelhim adificdre inftitui(Jent,popind�ijuer�dduerfd'nbsp;rentur, ut qui locu cum fui iuris eff� dicerent, confultus imperdtor refcri'nbsp;pfit,fdtius e�e Df� iHic coli. Cteteru quod argcnt� in t�plis dedicarct, nonbsp;tonere quinq; librds exce�iffet, aureu uero tantu aut reticulum effet, dut.nbsp;hrd�eoldffufurrdrePerfidttu iHud foUtus:in t�plo quidfi�t duruiQuodnbsp;ad ufum quidem hom'mum effet inuentum, commutdnddsq; dd res in uitdnbsp;agenda neceffdrids .Quod uero iudicari piunt iurefuo potefl, prtecldrif-fimorum uirorumheroumq; fimuldcrd/�cundomLdrdrioucnerdbdturinbsp;Zir Ciceronis,cuius derepublicd, deq^ offciijslibrosjrequentiusnbsp;l^iiitdbdt: ZT Virgilij,qucmPoetdru/mPldtonem uocabdt.'Dondquted renbsp;Pfbus accepiff'et,reponi in templis iubebdt. Uiatri pucUds facrus in^ituit,nbsp;quds Mdm^eands uocdri uoluit.lfiivm, dc Serdpium pcrqu�m decenter or^nbsp;Hduitfignis odditis, ac dolidtis, quibusq; dlijs myflicis opus effet. Quemnbsp;autem imitdretur, elegit poti�im�m Mdcedoncm Alexdndrum,cuius Idu-zr dudiebdt libenti�ime,zr legebdt hfiorids. ltdque fidtudm eiusnbsp;^ter Ldrdrij diuos hdbebdtiUenerdbdtiirqpetfi ebrietdtemcondemndbdt,nbsp;utque in dmicos crudelitdtem, deMabdturq^ eorum leilionefcriptorum,nbsp;qui i�um edfijsuiti/stutdrentur. Adfecundam menfam inexpeditionibusnbsp;prtefertim, militdres ddmittebdt dmicos, dc notas homines, quibus pocu~nbsp;lum ddbdt:Sume, inquiens, in honorem bidgni Alexdndri. '�iumos quoqjnbsp;fubirndgineiUius dc nomineconflori iu�it ex elefiro ZTduro: omnide-^nbsp;f�iq; labordbdtffudio, quo digmis Alexdndri nomine uidei-etur. I� expe-ditione enim Parthicd,qud regem iUu potenti�im� uicit, Alexdndri ipfiusnbsp;^Xemplonbsp;nbsp;nbsp;drgyraffidas, cr chryfoparidds, z^ phalangem conftituit

proinde^ turn Ordtores, turn Po�tiM,qui panegyricordeipfo fcrip/i/Jcitt ttudircnunqtfdmuoluit:hortab(tturu(r�eof,ut^�l(tlduddr�tprifcoriMHgt;nbsp;tndximej; RomunoruntyCuM primis autan Akxdndri Macedonis. Qtt�.nnbsp;CT ipfe cutncffet maxime eruditus, uitas bonorum priticipi� uer�biu fcrinbsp;pfit-4t^,uttraditumell^oninuenu!ie.Geometriamnouit,ato^Aflrolo'nbsp;giam.^gregieeti�pinxit.inharuj^icinaiaigurali^ddmodumpro�cit.nbsp;lit Muficam proifui, nunquant tarnen, quod imperatoriivm minime duc�lt;nbsp;ret,tcftib'M cantauit uUii, pr�terqu� piKrif fuis. Bonus cr ludator�tittnbsp;Oquot; paleflrites : erat^ mos eius, publica poft negotia, be�icasc^ ac ciuilesnbsp;curas, Icgcndistu Philofophis,tum Oratoribus aut Po�tis dare operam.nbsp;Indeaut curftt,aut lu��{i,autpallt;eftrico alia ludofe exercebat,cu effet ipftnbsp;iuuenis:/iquidemmortuuseil,annum agens feptimumac trigeftmu. Motnbsp;tis autcm ita contemptor ft�t,ut in pugna tlla Parthica, inter tela, Qr quinbsp;maxime conftrta erat acies uerfaretur.nec imperator is folum munia,uelt;nbsp;rumetiam ftrenuidextramilitisinunusedens. Cumautem�Thraftbulpnbsp;Kathematico prxdi�ium eieffetbarbarico gladiooccubiturum,ltetatusnbsp;dicitur, quad exiftimaret inacie fecafuru, ac dijs ipftsftmilem zsquot; parentnbsp;f�(turu,inpugnaficaderet:quippequicumalacntatequadaman�mire'nbsp;ftrret Alexandrum, Pompeium, Cafarem, addcret^Gr Ciccroncm, amp;nbsp;'Demofthenemuiolenta morte diem obiffte.Dcledatumucr� eum,tum donbsp;dis uiris,tumeti�probatis,acfantlis moribus indicio eft, quod ii�er con'nbsp;ftliarios publicis ac priuatis rebus deliberandis, adminiftrandisqi ijs po'nbsp;ti�imum quos reftram,ufus eft-.vlpiano,^^ Paulo Romani iuris prudetfnbsp;tiftimis,acmaxim�integrisuiris:PabioSabino,timttegrauitatis,cotineitnbsp;tiie,fdpientite^, ut Cato iUius temporis haberetur: Aelio Gordiano, �/r�'nbsp;maxime infigni: Aelio Serenato,quem lt;etas i�afan�iifiimu iudicai�t: Ca'nbsp;eilio Seuero,quiuirillius temporis do�liftimus eft habitus : Claudio Dottdnbsp;to Oratore ampli�imo, gt QusntiUo tilarceUo, quem optimu/mfi�ffc ht'nbsp;ftoricum,Spartianus eft autor.

Fuimus ftrtaffe longiores in coJligendis Alexandri di�lis acft�ifr quod eolibcntiusftcimus, quod Akxander iuuenisea praRitit ex otindnbsp;parte,qu�fenci�ieatatisuid�tureffepropria:neq)hocambitiofejttper'nbsp;inde ac hi�ori^feriptorismunus obir emus, uerum quo pal�m exempli^nbsp;�ceremus,magMnimoseti�uirosinuentos,quiuirtutesc�terasmagnd'nbsp;nimitaticoniunxermt-.appoftteq;, atq; conuenienter � bonis Philt^oph�

^ecetiam grauabere, quo m�gittniimum ipfum perji�itit tenedt, quim t �(rc�,qt�m nwderdtttcr,qu�m etium pducii Akxtmikr deui�o Artdxernbsp;ff Pdrthorum dc Per�trum regc,dcfeipfo, deq^ Md uiflorid locutusfkeritnbsp;W SeitdtUjdtt^ dpud populu: Nfq; uerbii, inquit, multk oput cft,ncq^ �nbsp;^�tgniloqu�tid.Artdxerfent regem relink fignis intrd Per�dii fines com �nbsp;Pulimus. Centum trigititd mt�id equitum ^imus. Cdtdphrd�orum, anbsp;3�*�fq; PerfeClibdndriosuocdnt,decemmillidinpugndcecidimi{i,quo~ �nbsp;*�1�� drmw nofiros infiruximus. Cdptos � Per�s plurintos uendidimus, unbsp;icferuiredocuimui. Exnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;numero trigintd cepimuS) decent lt;�

O' o�o uiuos perduximusjduc�ti 'n�erfiili,�lcdti currus miUe crfexcen � ^�capti.Mefopatamidmrecepimus. tAilesdiues^exercitusuiilor^mum �nbsp;pdtridm redit. Qttodreliquum efi, quodq; ergd deos immorttdek hu- lt;lt;nbsp;^dnd gxdtitudoexigit�upplicdtiones decerndmus,ne deorum ipfiru pd' ttnbsp;I ^iimmemorestdntainui�oriduidedmur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;�

1 'Exijsigitur,qu^einmediMndttuUmus,fdtisconflat,criufiitiie,cs�li-leralitdtis,zy�figt;ef{dttecuius�kuirtutis,mdximefiie�ldtd�d�iones inmd I gndnimisuirktdnqudmperflore�:ere,Q^busquidemre�rendis,etfid�nbsp;j ^Udnto longiores fitimus, nonde�flemus tdmen d quibufddm etidm recennbsp;fendis,quiC tumdi�d,tum tentdtd iUorit nos mdgndnimitdtk ddnwnednttnbsp;9*� M dut dixere, dut etidm tentduere, Tdntum dutem dbefi, ut d philofo'nbsp;P^dndi proptered officio reee�iffieuideri debedmuidttnuBuphilofophdtt'nbsp;^genushonefiius,Iduddbilius,utiliusiudicenms, qudmiUorum ipforumnbsp;^tid,�ad^dUttentdtd,innKdiumd�irre,quirurtutesd�iionibiisip�dinbsp;ffkdocuere,dt(p exemplis mdgkqudmdrgumentorumexplicdtionibutnbsp;'ptierenddseff'e.

SextiK Pompeiits Mdgni Pompei/ filius,qui SicilitO� obt'mcbdt, cm Wl-'^exjyricddLepido,hmcexItdliddbO�duiosmdximis terrd,mdri^ ^^ercipbufpremereturidecreuituno, eoq; mdxim� i�ufiri priclio decer^nbsp;itdqfdd Oi�duium,qt� mdritimum i�um adeer tarnen prouocanbsp;^tquodeuniuerfa recod�isfetneluiribusutrinq;ageretur,fiatutadienbsp;P�ign�,nauium^ etidm certomvmero: qttie res ne lt;dgt; Odduio quidem de-^efiatdefi-tdemdntedcumAntmio dtq^o�lduiopereu�is fxd�ribtts,nbsp;iHos in triremi dccepiffet in(oendm,dtqi inter di�umbendum ab Menbsp;''^�iorocld�kpy�e�i�ocldmefietddgt;nonitusutriufq;cdpiendi,qudrdtio~nbsp;^Zrpaterndmulcifcereturnecem,Gruniuerfum�bifmperiumuindicdnbsp;emn Menedorus ip�e itd proffiexiffet nduibuus, uti euddere neuter innbsp;^*^�ttentempofiet,fummd cumanimicel�tudincreffiondit-.Ncnedoro'nbsp;^lt;lcmidiiccre,cuipeierdre�seff'et(fiier4tenimfiruus)P0mpeiottcrigt;nbsp;Oo j:

PuUuldtitibus iat� inter Antonium atq^ oHduiivm difcordhefemi^' bui, cum hie Antonij�milidres,dmicosqi alium alio per honefldf dimitt^nbsp;retcdu�d^} 'Luciwm quoq^ i�ius fratrcm ,qucm antedfr me prelum dpt^'^nbsp;Perufiam m deditionem dcceperat, mittere dd AntoniudecreuitiCUM tni�^nbsp;ddtis,fwc Lucium ut tentaret� fiue ^uod edperfratrem poti�im�m Atito'.nbsp;nio notd e��e cuperet:dd gu-d Luciies,tioit ut liberdl�mod�,dt^ ingenutt�*nbsp;decebdt turn ciuem, turn Sendtorem, uerumetid utfumnw dc maxime fit'.nbsp;gt;� cel�oanimoprueditum: Stmeue,inquit,fi-aterAntoniusaduer�uftrifttl^.nbsp;n uiratu pro patri� libertate contra te O�aui moturui efl: arma,quanqi(^'�'rnbsp;gt;� deine tantopereeflbenemeritue,cldm tarnen palam'ueadi�ti proflci�^^nbsp;gt;i aduer�umtepropatriadimicatunu. Sineacftfratris fententiaMfudttlAnbsp;� twnprodomindtione aduer�umcollegaffltbe}iu�ufcepturui,egoprol^nbsp;�gt; Odauidduerftufratremarmatuiatq;inacieflabotnequaquamdefitunttnbsp;,gt; tud pro cdu�d contra iRum pugndre, quandiu inte�exero pdtrite in teH'nbsp;�gt; bertdtii curaminef�e, qudmcramiciti�,crgeneriubiq;fumpr�po�iii'nbsp;� rut. Atq- btec quidem uerba ut magnanimitcr 4 Lucio di�a,jic etidin

Nec�er� indignum uideaturcuiquam, fi lulite Antonij Triu/muiri trise^egium tum�ilu/m, tumgenero�a admodum retulerimies uerb^'nbsp;iJameum Lucius C��dr,luli�flater,'mi�aTnumuirali coiurationemtlnbsp;ti e��et deflinatus,militesqi adeum occidcndum concurri��ent,qui ad�ottgt;^nbsp;fis domutn confrgerat, iHaq; dignitate atq^ autoritate �ua gra^atoresnbsp;tio arcuij�et � limine,tandcm inflru profl�ia,ubi Triumuiri confldebafi^jnbsp;uirili maxime animo,quiq; antiquum prte �efirretgenusyflmiliteqi noi^'nbsp;litdte,antefiltu ip�um coflituta: Lgo me tp�am imperator aceu�o,

� quee iMciumjrdtrcm meum, auunculum tuum, penes me domi aduerfl^ *� ediildueflra habeam, quem ut rede intetligas habituraetiam�u/m.Proil^'nbsp;� de�das uno utiq^ gladio matrem cum auunculo fimul trafigendam.

dnimi magnitud'me c��edwn efl, utPlanci c�p�ulis opera, Lucijflt Ce^�^' ris incolumitatipro^edum ac reflitutioni.

�ec uero ab re flierit,fi dlteru/m quoq;, dc terti� huic matronale f plum�ubdidero.Thefla'Diony�ij tyranni�oror cum�fratregraui�iif�^nbsp;dccu�aretur in modum,qu�d ip�a Polyxeni coniugisfligte con�cid,nuli^.

** flatri �ci��et rei eius indicium : ad cd, qud ip�d quidem erat animiina^^' *� tudine,metusq;omnisexpcrs: Ade�ne,inquit,Dionyflignaua tibi^�rnbsp;�um ', degeneranti^ pror�us animo, utnon Polyxenum maritum�tij�^^nbsp;fecuta?� eins tnihi con��ium �dj�et cogjiitum,omnis eiu�iem �rtume

pE A�AGNANIM. lib. I. 470 *^umnarucomes�iturdacparticcpsfdc�nonfatiuiutiqift�{fet,uel(XUnbsp;^ntK dc pro�igi uiri uxor did, qtidm dommdutis Dionyjij foror,nbsp;Tymoclid �nguldrK pudidti^ mdtrond Thcbdud in direptione peruhttnbsp;1 tribuno cognttd, l�um hdudgudtjudin multopoft drie quddam ujd priednbsp;pitetn dedit mputmm, deuo^tis�uefligioplurimisin cdput eld's fdxiitnbsp;S�o l�irni omnino conficeret. Accu�ttd igiturdcotuberndlibui,ded�dd^nbsp;�ld Alexdndri conjj)edum,crinceffu ip(o,Gr corporis totiusftdtu,qHdnqnbsp;^ptiud,dtq; d miUtibus trddld,ddmirdbilem prie fetulit dttimi mdgnitudi'nbsp;interrogdtd igiturdb Akxdndro, quie na e�etnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�gen�re: tum *�

^pfddnimomdxim�cbfirmdiOiUultuqj roburipfuMdttimire�rentesLgOi lt;� inquit,o rex,Thedgeni'Sfororfum,eiiK inqudm Thedgenis,(]ui dux exer- **nbsp;^itusinCheroniCd dduerfuspdtrem tuwmPhiltppum, mftru�d adepro �nbsp;(trieciielibcrtdtc pugndns�rti�ime occubuit. Admirdtuf igitur MdtrontC �nbsp;�tdgnitudinem dnimi tantam Alexander in fumindetidmcdldmitdte,^^nbsp;inre�ondendo,cr inuindicdndo uim iUdtamiUberam earn cum omni �tnbsp;tmliae�'eiu�it.

phodon Athenien�i cum iniu�i�ime ducereturdd �upplicitvm cum �dijs etidm quibufddtn duibus, interrogdtus db dtnicis, qui iUum honorisnbsp;amp;'dtid dtqi dmicitbefequcbdntur, ueBet'neper fo� ipfos�lio etliquid�^inbsp;filt;^ri:vt illdtte,mquit, in me populo ab Athenieu� miur�e prorfm obliui lt;�nbsp;f^dtur.Cumdutem uenenumdeficeret,quodiniUisdlijslt;dgt;fumpt�fiierdt� �nbsp;^'^ti^ d�irretur mora d carni�ce, iftod ueUet duodecim�biprius dramas d nidgi�rdtu pro uenenofolui,tdnti enim eius uenibdt unciold,. No� lt;�nbsp;�dbitpermeboc,inquit,Pbodon. uocatoqiexi/squifequebdnturdmico:, �nbsp;^ddo,inquit,emori Atheuk,ni� emptd prius morte n� licet,huic quie�o lt;tnbsp;�ojt prfcwmnowi-ne waexo/�ito.

C411� Cif/rfr didator, tum admonentibits, tum obfecrdntibuf ex amicis ^pdudsjuticuflodes�biddhiberet corporis, Sullieprlt;efertimexcmplo:,nbsp;^dnto,inquit,fatiuse�fcmeletnori,quammomentisfingulisdb metu **nbsp;*^fu�)icionecructari. idemcumdnimaduerti�'et fu/penfum inArucrno- **nbsp;^templogladium,perinde dc�oliumquodddmeius,furri�t,detrA'nbsp;l�um � te�udine ab ifs, qui notam mde aff�rri ui�ori ip� exifiimd-^nbsp;�^^tMinimepa�use�.

48o io, IOVIANI PONTANl t�ithrid�tesVontirex,infio�remis ctiam calamitatibuittentduiteiinbsp;Mtlt;e mdg^i atlt;J} inui�i eljent animi. Po� tot emmftrieljiijft quibiKnbsp;fuccubuerat, poft tot regnorum M�uram,dc ga�ium, quibu^ ab exercitunbsp;Romano �oliatiu �crat, poft de�erata etiantScytharumattxilia, poft�nbsp;lias dcnic^,quas Scythantm dynaftis coniunxerat,perfummani proditiP'nbsp;nemadPompeiumdedu�as,nihHtamenadhucignauum animo agit^�^^nbsp;ont P arum decorum ,perbarbaraxmaxim�natione(,maximf^inbsp;populos in Ga�iam proficifci dccreuit, quam�iret Romano nomini i'x�'nbsp;fli�imton, ut Gallis �pdjsltaliam, ipfamcj; urban Romasn iunHisnbsp;utriufq; copijsimfiflaretz quad qui^ prteflitiff�t^iPhamacis filif p^^nbsp;! uentusinfidijstducumqifuorumperfidiam�itiam detre�antium, uetlt'nbsp;numhaurire,adultimumqi Bittitum fidelemfibicSmilitioncm,gladillt;lt;'^nbsp;utinfirretinuifcera,rogarecoa�luseffet.

A B E S Andrea KatihieeKarchiodeMa^dtd' mitatequidfenti�,cr qutcfint magnanimiipfi�^nbsp;pdrtesacnwnera,quemfiitisetiamconftetmnt^'nbsp;gnis uerfiaritquibwsfeomnino dignum,aciureqiii'nbsp;I' demipfoCJ�dignum,G�benemeritumputet,�d^nbsp;j adeacapejj�ndamaxim�id�neum.c^aquid^nbsp;' mampUtudine renim,aaionumq; uideri tneri^nbsp;fitonon fuwmusmodo, uerumetiamadmirandusquieat. Ac nihilonti^^nbsp;quoniam 4 dignitateminine rccedit^ decora, me^ocritatem utiq; �t�inbsp;bit, idq; etiam temperamentum, ut neq; � medio ipfo difcedat, tabnbsp;nbsp;nbsp;1

exi�imet,qualishaberidignuseft,taliaetidmagat,qult;diaanimiciusgt;gt;��^'. ffutudini conueniant. Quando nee � medioj(t di�um eft,digreditur �.nbsp;tteqiplusminus'ue,qparefi,dgit:neq;fealitergerit,qutdignitaseiitsp�^nbsp;fiuldt,crqeiusipfiusmuneris eftatq; ojficij. Qua�re,quod initio^'�nbsp;mus, plan� confi�t, magnanimitate mediocritat� efie quand� in ipfi �1.^nbsp;demer animi,cr reru magnitudine, atq^ exeellentia, cr in ipfis qu��^gt; *nbsp;qutbus uerfatur honoribus.Atqi hoe quidemin loco merit� � tenbsp;fi honor extemis eft � bonis, � quibus poti�imum magnanimusnbsp;euiwt accipietisut exigct,ab ilUsq^ accepta lietabitur(nam betaturiinbsp;diocriter,fupgt;'� efi oftenfiim^� magnis'ne, acprceclaris tant� homin'^ .nbsp;on eti� ab humilibus, ijfdem^ficinorofis^atq^ infimtbus ? Vt

�Kod fentio, prim�m mttgttd non nifi confirri � nidgnK fgt;ofjunt:qu�^i ho funt dc laudAbilid, non ni� d bonts dc Idudt�is uiris. Adhlt;ec qult;� iurenbsp;^ibHdntur,dc inerito,tribui ni� ab i�,quorivm id 'm manu e�,er quorumnbsp;^tere�,miniinedebent:fccusenigt;n,de�nitel�eiu�u.QtiPcircdd^duibuinbsp;prteflantibits uir�,et quorum 'mtere�, et de quibiis probitdtis dtq; 'mtenbsp;^itdiis opinio e�, er expe�dndus, er dccipiendits e� honor.

W 'improbitdti,prauitdti, 'mquinationi nuUus debetur hon or, fed uitupegt; ^�itiopotiiK:�c dnefrri�,erfcelero�suiris ucrus honorexpe�dndmnbsp;^n e�, minime etiam � o�erdtur, aecipiendus. Erunt autem qui hdcinnbsp;�ptlt;e�ione diednt, plebem,populdresq; plerunq; deprdudtis e�e tnoribustnbsp;^mdnum,Carthdgmienfem,atq; Athenien�mpopulum.N�igitiir4nbsp;populo quterendd. fu��dgid, multo etiatn m'mus accipiendos magi�ratusinbsp;[ftulos. Atquidecretdittdiudicdnturaqud eriu�d, qu�totiusciuitdtKnbsp;*'*�u,populiq} deccrnitturipopuli enim liom'me ciuitdtem intelligi uniucrnbsp;lamuolumU'S. Qwlt;e autem uniucr� decernunti ea contemnenda nuUo modo funt:iu^td enim quie funt,etidm hone�a exi�imdntur.Quid � unus dlinbsp;�rendis fu�rdgijs,decernendisq- parumeonfenferit honortbusi Annbsp;'�on ueteri e� in prouerbio:Hirundine ab und ucrniim m'mime tempus de-^��^niiEt Scipio ittemdior 'm petendd ted�itdte, cb��entibus tribunis plenbsp;nondum l�gitima atds eius effet adpetendum,ut erdtgenero�d,nbsp;^terofe etiamrc�iondit: Satisfeannorumhabere,�Quiritesdignum�nbsp;*dilitateiudicdffent,eodemq; crea�intiudicio ledilem. Quidigiturhacnbsp;'^'^e�ntiendum�t,mani��uideserrdtionibus,er exemplis. Cum manbsp;^quot;animus ipfeeiu�nodiquide�t, utneq^ fefeipfededpiat, neq; tanquamnbsp;nebuldm decipi ab dlijs pdtiatur. Qwi enim intror�ts feipfum cogno-'^t,uix committet,ut exterius capidtur,aut op'mione, aut fraude,aut o-��quot;�iuo deprauato confjlto atq� iudicio. Veri igitur, ac legitim i honores �nbsp;dtq; honeflis uiris er expe�antur, er con�runtur, atq; ab iUisnbsp;�^'�orumt�manuearesefl,er 'mquibusomnesconfentiut. Quienimautnbsp;�^��eerior honor,aut auguflior,qu�m qui pMc� exhibeturt cum �t identnbsp;legit im us. His igitur oblatis magnan'tmus merit� gaudebit,et quantnbsp;uoluptatem inde cdpiet:Videlicet non tarn ip�s ex bonoribus(quodnbsp;^'ciiwM nequaquam a-quale e� uirtuti, cum ea fit aftimi propriu bonum,nbsp;^^fxterioribus c bonis nuUum e� honore aut moins, out expetibiliiis) qnbsp;^duirtutemedm�taffecutus,cuius precium hom'mu iudicio honor exinbsp;^^iur,quo ne tribui prai�abilius queot.

�^ixeris hocetiam loco,cum honores ip� quicb�runtur,longe�ierii t '^^tesjdtc^ 'm�riorcs Meritis,nvm eos df^erndbitur,renuetqi magnari

mium,[ed ut uirtutis proprium omuinentum orf�gnum, ut^ publicity (te coitfentiens tej�imonium. C.Lutlt;ttio Confuli ob tot ac teoitM re^fi^ti�inbsp;ntf dduerfum Poenos nUUdtM publi�e eoncejjiim e]i,� c�nts at(J} � curt^nbsp;dccenf�s no�u f�itulibut, lt;tc prlt;ecinente ttbicine domum ut regrederetur-An tibi uideutur confentaneum hoc meritum uiilorite tut� ex�niietltti^nbsp;qudn^uM puruum,itcccptum tunten ub iUo ^eque ac muximii, (^uodittt'nbsp;tutii effet, rerumqi lifegeflurum publicum tejtimonium, cum pr^efertiffnbsp;Romunis �ciuibus permi�um id effet netnini. At oblatos � turpibuf �t^^^nbsp;indignis uiri^,ut qui infiilum uefoedutum fe iri illis,GT notdm inde eo�^nbsp;trdiiurum 'mte�igdt, omniito reeufbit. Part quoq; rdtionef� qudnqu^,nbsp;legi�nw obldtos, longe tdmen impures eos iudicuuerit,exce�enti�q; tiid'nbsp;mi fuiuthumilesdcfordidos,nullomodoconuenientes : decernet�j; fec�'t^nbsp;idoneum prorfus dc confentuneum pr^emium, uirtutem effe ipfum,nbsp;contentuserit,GJ�unimummdgnitudinisdcprtefidnti�fUieteflem.QS^,nbsp;etidin te�e utetur, de iudice, quoties res ob benegeflus, non purum nvgt;digt;nbsp;fibi reffatfum uiderit, uerumetium ingrute, impudenter, inmice.nbsp;pr�f'ertimtemporemdgnitudincill�fudmomni � pdrtepr�fefirdtopofnbsp;tet,etium ingrutitudinis contemptricem:Africunum fecutus,qui impude^nbsp;teruocatus ad reddendum rationem, fummuq-cum ingratitud{ne,qi^nbsp;gt;� erutdnimo,conuerfusddeosquidfldbdnt Senutores, dcciuesu�ostHo^'nbsp;� inquit, die Annibdlem t�cimits, eumus igitur 'm Cupitolium, loui opt�x^nbsp;�� muximo, dijs^ dUjs populi Romunifrutoribussrutius u�uri. �d^ ei^

tudineq; contentus iUd, qu� �ouis ut putureturfiliusxir populo Rontdtt^ CrgentibiKperfudfitalqs..

'Virigiturmugnunimus,crddipifcendis,C}�contemnendis,dtdf^^ fundis honoribus nunquutnufeipfo fuu^�mugniMne recedet,ub��^nbsp;pdr,ubi^ idein,dcfibifimiUs. Omninoenim tuntu ittu honorum ddingt;^^'nbsp;tio,tdntd�^ exuttdtio,dcpen�geflientid, dnimieftpurum mugni, qM��^ �nbsp;latos eosper'inde mtuedtur, dcfi repentinu/�ddremdttonituf,fi�^nbsp;fuis q; meritis, tnuiores iUos ducut, dtque utfibi purum d�bitasnbsp;ffem dtque expcilutionem fuum tributes.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim 'm expeifbitu^'� .

DE HAGNANIM, LIB, II, 485 ^ineit�modiquidemip�e�,utindigne�ccumdgiputet,queratur,do'nbsp;^lt;tt^gerrinw fi^at,�ob diuiticif, potentMmq;,prlt;eterquam �olam ohuitnbsp;^fttetnhonortxrhf^rinpretioejj�fefenftrit^fjuetipudcwehpftedpudpe-quot;nbsp;*^inoscrexteros.

Quk igitur tum Romul� conditorcot wbii, (Mn populum Rom�nS Pkne ungudm laudditcrit f qui�ta prtmtid, fuos honores dc titulos, Idbo-^husdcmeritis,ipfiq; uirtutifldtucrint, hdbitdrdtionenondlidrwnmo~nbsp;rertim, uenimetidrn ietdtis,ut prielcripfcrint,�atu(riiu,fanxerint:quinbsp;*nlt;tgiftrdtus cui setdti,cui ciuitimordini,quod prtemium, er quotumnbsp;^iam bencmeritis diubu$,dcprteferitm �risrempublicdnt gerentihustnbsp;dignitds, qui etidm omdtus gt; ac ue�itus, qute in�gnid ,qui tituli ernbsp;�^ebmntur,er con�rrentur.Hincigitur oudtiones dctriamphi^hincnbsp;^^�tntiumdctriumphdntiumpompte, dcpompdrum�rculd, hincdefi-dentibus iuflistitulis Cicero pdterpdtrite primus dppeSdtus:hinc quodnbsp;ud orndtum pertinet, fedes curules, patuddmcntd,trabeie, palmatte, fud^nbsp;cuiufque mdgiflrdtus orndmcntd dtquc in�gnid : ut fcirent mdgno qui ef ~nbsp;[ent ac pTteflanti dnimo,qua uid, qutbus artibus,qud etiam rdtione ad ho'nbsp;norem contenderent: er quod honoris genus po� nauatas operas, exan-^^atdq;pericula,e�etip�sexpe�andum, acpublicecon�rendum, Sednbsp;^^deat unde digreffa e� oratio.

I� ip[o quoque honore quiuirtutihuiepropo�tus e�, honorisq; expe ^iegt;ne,idcm contingit, quod etiam in pecunid erogdndd, dute ut �muluirnbsp;^ies, intequaliter tomen, uirdq^ in re uerfentur, dlterd quidem ut maiornbsp;^^queuberior,utminor uer�minusqierogdns altera.Vtigitur magni'nbsp;^^^�tid in magnis quidem fefe exercetfumptibus, in minoribus uero Itbenbsp;^�litas: fic magnanimitas in magnis quidem ac maxime claris uerfaturnbsp;'�o�toribus, at ambitio in minoribus, nec eiufdem omnino claritatis atquenbsp;^�e�ontiie.De qua dicere quanquam minore in re,tc er her tonte, er uonbsp;�tte non d{(bitdbimus,� hocpriusprte�bimuur, necGrtec� Ari�ote-'^m, nec Cicerouem J-dtin�,fud er proprio nomino prodidi�Te: dut eorumnbsp;nmium,dut qui mcdiocriter, er quantum fdtis e� ergo honorem hacnbsp;��i parte a�tecrenbtr. Sunt autem Ari�otelis uerba hicc: Videtur autemeteenbsp;^ddmbitioneremi�io,eradremi�ionedmbitio,erddutrdqiutraq;quo �nbsp;. ��tedo opponi, quod in alijs uirtutibus e�e cernitur.Sed ex eo iudicdn- lt;�nbsp;�^^oppo�td,qu�d mediocritas ip�a �ne nomine e�. Et Cicero cii dixi�et �nbsp;a^�e fummo hiloritate�ibdidit: Scipionis ambitio mMor,uita l rinbsp;� ^bition� itaq; pro tdudabili honoris cupiditdfe er �udio pofuit.nbsp;igitur conabimur quantuLatinus�rtfermo,er ratio ipfa di�at, ��

habitua ip�m lt;ltii m�dita e/l, nbsp;nbsp;dus ([ui eo omatur nomen (un pro/�rre-

Ambio uerbuWii quo umbitio dudtur, commune qMdemcit,lt;^ cuts qui nimiie,^ qui�contrurio mediocriter er^u honorem ufftdtur. Quod Pluunbsp;tus declarauit cum dixit: Virtute umbire oportet, non frutoribus. Sped:itnbsp;tnim ad utrunq; gt; zsquot; qui nimium, ZT qui moderate honorem ztr expetihnbsp;CT exquirit. Itaq^ quod ambitio in malam plerunq^ capiatur partem,utti/.nbsp;eiusnomeneffecamhacmqutejlioneuolumus,qu�dabambiendinaCcitutnbsp;exuperantia,uitioq} eo in�du/m ambitiofum. Hiediocritatem uero ipfanitnbsp;ut ab eodem uerbo nomen defledamus,ambientiam,z^ in quo hie mjit hi 'nbsp;bitus ambientem,ut temperantiam ziT temperantem,cotinentiam z^ con'nbsp;t'mentem, prudentiamq; cr prudentem. Uaq^ qui minoribus affedandi^nbsp;honoribus ita dat opera, omni ut � parte mcdiocritatc feruet,nec in expt'nbsp;tifeendomodum cgrediatur,fedfuipotius ip�:isa;quusfitce�!mitor,nctnbsp;fedbijcidt,necjitum quod nonefli�udftbiarroget, aut priefumat,nec it^nbsp;ambiendo reda� rationeacuia curfum detorqueat fuum,iter^ merito IdUnbsp;datum inpftatjis eritambiens i�e,qui hadenus quidem extitit innomim^nbsp;tustzir mediocritas ipfa,quie minor magnanimitate uirtus e� hlt;dgt;ita,nbsp;ambientiamomenc^ ipfwm ambitionis ate� ambitiofi ad uitium aq^ exce('nbsp;fumpenitusablegamus.

ILeondrdusArctinuSytiirmaxitn�fludiofui, quiq; Romanameloquttf tiamfuistemporibus �forde primus atlt;^ ittuuieuendicarc inf})lendoreHinbsp;eficonatus,delidumipfum,quieftGriec� remi�tonemtrigt;^nbsp;ftulit,z;'quiita�tafidus,remijJtim.Nosuercgt;Andreailiatthieelibef^nbsp;tecum quo agamus,proq; no�ra co�ietudine,etiam ingenue,titqi hac ip�nbsp;inreque ddmagnanimitateml^edat,generofe pariter ac magnanimt�nbsp;fcqueinur hacquideminparte,z^minorehacinuirtute rationemeiK'�nbsp;quant maiores noflri, Romanic ZOquot; linguae, z^ Philofophi^ patres innbsp;tore funt�ecuti. Illienim mag^animitati, quamuis magno parum�t opP^nbsp;�tum,ncquaquam paruanimitatem oppoluere,uer�m pu�Uanimitatei�'nbsp;neq; magnanimoiilMnipfum,animiquiejJetparui,fed pufiUonimunh^^'tnbsp;minis adhibita diminutione,quo res ipfa mani��iorfieret. Quorum iP'*nbsp;nc�igiisinni�,ambitioniopponemusabiedione,ambitio�gt;abic�timgt;t^'nbsp;mi�iremi�tondq; nominibus prorfusrcpudiatis.Neq^enimhtecipfd^nbsp;mina plane uidentur remimp'ere. Namremi�iouideture�e autdefi�^^nbsp;tis in labore, ac dejitigationibus, qutcrentis^i requietem atc� ocium �nbsp;riumq; in�aurationem,auteius,qui aticuiintentus operi, obiedo metU�^nbsp;gnitaq; reid�icultate,pedctentim(e�eretrahit,acrela�ataboperti��^nbsp;fu�cepto. At nomen ipfumabiedionis pr�fe �rt in re minore id,quodP_nbsp;�UaninHi^

DE MAG NA N IM, LIB. II. 485 ft��animitas in nuiorejhoc eft,dint: nutioncm quandantiOnimi ipftiu indi~nbsp;^ftn. Vtq; in re ille m.(gni non pjrui tMwm, uermnetum fm/iUijefe exhinbsp;^etctnimi, tMtuliq; ft teftinut : fic minore hic in reuel nu�i�M apparetO'nbsp;fnnino precft,uel cert� m:nimi,cum ft ft prorfta abijcictt. Ciuocirca huiuf�nbsp;�lodi homines ctbte�i ftntpotius,qniim remifti. Ciuod ft minia 4 te probitnbsp;iiiur,illud no inepte ftrtaffc arbitrer, minime te 'improbaturum,^;^ proprio magis �(S' ftgnificantiorietiam nom'medemiffumnocari, quiim re-ey demiftionem qitim remiftione potins eftft diccndam. Naw qitinbsp;�cemittitur,fttitipftali(iHandointentus: quiautemdemittitur,niincitiam:nbsp;fumanimn^eiusftonte quidemdemittatur, acrelanguefcat.Sednoste'nbsp;^wnhiecliberius. Studiofiftmmaut�quift^ Magationiihuius,tuq;ipftnbsp;primisarbitratumhoctuoutere, quodq; tibittel accornmodatiusuide-^tur,uelparuprobaueris,proanimitM ftntentiaueldeftigies, uelftquc'nbsp;i'e.Qu.oniam in hoc nos diftutitione,qu� eft de dmbitione,uideri minimenbsp;^uidem ambitiofi uolumiM.

Et ntagft igiturqu�maut oportet, out decet,^}'minus etiam,quinut magis CTnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mediocriter, quantumqi fatis eft,ut Cteteris in

febus,ftc m'moribits quaq^ CT expetendis, cr aftftquendis honoribus,con tingit homines ajftci,laudari^ eofdem,ttut uituperari,pro modo atq; mennbsp;�tra.Laudaturigititrambiens,quia necplus,nec minus qu�m oportet,Mnbsp;^cet, Mt aftiatur,aut ambit, fed quantufatis eft, ratioq; ipfa diiiatftt quanbsp;menfuram ftruent,ncc modimt uUum, pcrq; imprudcntiam eacr ftquan-tur,cr eligant,quie repudianda omnino quidem amp; ftnt, ZT uideantur:utnbsp;qui ex incenfo Dian� E-phcft^ templo ftm�ftbi coparare conatiis eft. Iwnbsp;Probantur eti�,qM ob animi ipftus abie�iion� demi�ionemq;, nbfolum utnbsp;Par effet,nomou�turadcdpejjendos honores, necad eafcerigutqu^ fmtnbsp;^neftd, pulchrd,homine dtgnd,ueru pr� animi demi�ione acfrigiditate,nbsp;^�tod honeftedeber�t laudabcliter�fi cofe�lari, ittudffonte def�giutatt necnbsp;^Pft cupidnt,ncc qu�rdnt, eu po�int eti� cit honeftate CT laude honorari:nbsp;*^anguftifunt,�tT omnino langueftentis ,uelpotius defidentis animi.

igitur dui pt anibieni,lt;jui pue abie�hpue dcnti�hqui etidfH (Dfi titiop.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in eo quidem pecc4t,quodnimij pnt:abie�iucr�,qu�ded dc'

ptgidntddquce naturaipfaduce ration^tbiUtcr maueri debtant. �taq^bi quant acrius coarguendi, own hi depgiant, Mignosq;feto iudicent�nbsp;quo quidctn merito effent digni. �Ui uer� qua honor� fequuntur, qua iUufitnbsp;rcbuf externif caterii prteprutjwUomodo reprehendendi, fed ex eo taitnbsp;turn, quod nee unde debeant honorari cupiunt ; necp debeant, quantv/ififnbsp;qttoq;nwdo autoporteat, out deceat, metiuntur. Qnamobrem hlt;ec ipf^nbsp;abiedlio longius quant antbitio recedit � medio,nbsp;nbsp;nbsp;peruicaciuf rf

r�pugn�t, adiierfaturq; rationi: uel, ut proprie magie loquamur, rationt tpfam auafatur, uultumqi eitu rcprmidat. r.am noe, ut dixfmui,diffgt;ft'nbsp;tatione mhac accipi m malam omnino partem uolumue, id quod in md'nbsp;gnanimitate etiamufuuenit, ut pupUanimi qu'am in�ati magis aduerfen'quot;nbsp;tur magnanimie : etp exvn�atione pcrnitiopora in ciuitatibue oririfo'nbsp;leant mala,nimiaq; ex honoris appetitione,qu�fn � pupUanimitate, hononbsp;ritq;,ob animi mbecittitatemtin expetitione,z^�(ga:id quod duo Graecinbsp;Romana in republica docuere, longe uer� manip�ius hinc Marius, indenbsp;SuUOiUt dePompeio ac Ccefare prorfus taceatur.

Nec uer� negauerim, qui honoree non cotempferint modo, ueruetiont reiecerint gt; inuentos non paucos: quiq; cum abundauerint diuitijs, aut eXnbsp;toto eas abiecerint, aut magna parte in benemeritos tralata,uiuere in mc'nbsp;diocritate quadatn decrcuerinf.quorwm non idem e� conpliu,quod able'nbsp;ilorutn hominum. lUi enim repudiatisauthonoribus, aut diuitijs, aliuinbsp;fecuti uidentur propoptu,uidelicet pro ipfortimwgenijSiUtquietiusfecitnbsp;rius, tranquiUiusq; fequerenturuitie genus,pbiq; requietius confuterent-raw fcz ob degenerantem animum inhonorati uiuant, fumma^ in htimdi'nbsp;t�te acuitce dcpre�ione.TEt ii�orum quid� animis uideri ineff; pot e� md'nbsp;gnitudo quicdam, turn honorum contemptrix, turn diuitiartim: cum hifnbsp;ippsnihilcmninoinptprieterquamdegencrans atq;ignauvm.Qua �rtnbsp;twmfeipfosautparii/m,autnuUo nwdoidoncos ducantexpetendis atqufnbsp;adm'mprandis honoribus ,fefeut minimi qucq; ie�iment,neceffe e�,ittinbsp;potitKM Comici loquuntur,flocifrciant.

Nec,pquando demi�ioi�a,�nimi^ c�tra�iohabeaturpro modcftid� alia contittgit de caufa,quam qu�dzr exceff'us,z^ dep�us, c?quot; mediit�^nbsp;ipfumccrtisha�lenusappeUationibuscaruerint.Rncx eoprtaffepotiut�nbsp;qu�didem in hacipfa uirtute ufuueniat,quodetiam in�rtitudine,acpl('nbsp;rifq; uirtutibus, extremorum interfe acmedij coparationepcienda^foi'nbsp;tis enim ipfe mcticuTofocomparafus,nimirumfidentior at^ animoporiitnbsp;deatuTi: �

BE MAGNANIM� LIB� IL 487 ^�ttilt;r:(jui��dentioricoplt;iretur,dpptire(itmeticulofui:fmineticulofusnbsp;fidentiorhuidedtur �rti ntdxim�fimilii.'Vulgtti quoq^ multd�epe non elt;tnbsp;^�M�tpientesrdtioncQrmetiuntur,z^iudKdnt. ltdq; quidtantopereun^nbsp;dpopulo Komdno,qn�mGrdcconi/ntturbulentid,0'nbsp;fummd drte,�muldtiimq; publici bonifludiumiQuibuidtq; dlijs dffirnbsp;f^dre Hat dmbitioncm pe��enti�itwim effe ciuitdtis mdliim:qu� ut coer'nbsp;f^etur,non und lex RontiC olimfidt proinulgdtd,plurimiq; diuer�s tentnbsp;poribui dut repul� in petendK mdgiflrdtibiK,Mt cSdemndti. Confirebattnbsp;olim in eccle�a R.omdnd,id e�,Chri�idnd, Pontificdttihdlidq; ftcerdanbsp;t'a�equenti�ime db�entibui dtq; ignordntibui -, non pducis etidm recu�otnbsp;iibiK. Erdnt in precio meritd,in honore integritdf ,fmnmdnt dfferebdt dttnbsp;toi'itdtemconfenuiffemcd�imonid esquot; Uteris. Sedne�doquomodoprobdnbsp;ti�imi Uliinores con�enuere,e�^ uerendum,nebreui etid in peius rudnt,nbsp;Ambientis igitur uiri mwws e� propriujdff��ldndis dtq; ddipi�endisnbsp;honoribui feipfum metirhrdtionifefeaccomodare, �ruare IcgcspdtriiKjnbsp;probdtis moribus co�uetudinibtisc^ nS dduer�dri gt; non entere,non fuppldltnbsp;tdre,non nuntirwinimc cdlwmnidri, dut �lfo prefer tim dccufdre. Q2lt;enbsp;�(hd mdli �unt omnino ciuis, hominisc^pernitio�.At nos ut magnanimutnbsp;�cetidm dmbientanumvmbonum dcprobdtu�dtuimus. Qitondmenmnbsp;pd�lo honore erit,dc mdgi�rdtu dignus homomenddx,uir improbus,ciuisnbsp;^t�n uioLttor,deprdifdtor bondrum confuetudinu,corruptor proboruntnbsp;emptorq; rerumedrum � qUiO nuUi preciofubie�he efjedebeant^nbsp;ptseterqui uirtuti, Idboribusq; hone�i�imis, �immeq; Iduddbilibusi quonbsp;*�� honores ip� certd�unde::;' uerd pretid. Ad hiccfident cum primis conbsp;CXuidenim q in�deUtds,dc perfi^d honordtione indignius i Erit itentnbsp;^Ctte�ciendimdxime�udio�(s,religionis de�nfor, cultor,conferudtor,nbsp;^eq^enim honordri dignus,fed d focictdte potiuseijciendus huntdnd, quinbsp;^gd deos ingrdtus efl} dcpdrum pius, quoru quidem proprius e� honornbsp;fc.reuerentU .td�nec primer is in rebus minus qin aduer�s pietat� ergdnbsp;Ulos o�endctfudnticxorn�ndis tentplis,colcndisfdcrisjndgni�ce �ylucn^nbsp;dis uotis, GT dnimi poti�imucd�itdte, integritdte, innocentid retinenddtnbsp;qult;euerd GT dijs dcceptd e� fdcrific�di rdtio.ln E,omdn.-i repubUcd�Uisq;nbsp;prlt;efertim temporibus, quibus innocentidplurimued'murbeudh�t, nihilnbsp;�it prius dut mdius dpudhonordti�imum quenc/i ciuem,qudm deos ucnenbsp;dcceptum rc�rre,quicquid benege�um,�Ucitcrqi effet domitnbsp;^risc^ ddtnini�rdtum-: nihilq; eorumfdcri�cijs,fupplicijs, ludisq;, quosnbsp;^ iwrum�iciebdnt honorem,mdgni�ccntius, ut in uiilorijs qu�m incd'nbsp;^itdtibusui��idetidmreligio�ores,mdgisq^ergddeosgritU

Et guonidm,ut eft di�um, humanitM ctdeffc ubiij; debet ntagttdnimo� eddetn h�c�^ ubiq;, in aiiione qiMcunq; aderit dmbienti,qud fuddetf'nbsp;tc cr hommemfeeffe men!inerit:etc[U(tnqtMm in mdgi�ratu po�tuf,dt^nbsp;undiq^ j�e�abiliSidb in�olentia tdmen ui^ tdnqudm d �copulo cduebit,relt;nbsp;tinebit tdmen digndmmdie�dtegrlt;tnitdtem.�ihil enim tarn dedecetm�ginbsp;ftrdtum,qu�mla(itdi,quienon inrebiesmodo ddmint�rdndis, inconcio'nbsp;ntbu sgt;in deliberdtioiubin, in fimtlidribut etiamfermonibm, uer�m in ocUnbsp;lis, inmdnuumcommotiontbuSfinince�ibttshdbenddefl gudmindecefi'nbsp;ti�imd, Vis dc rdpindgrd�dntium e�, dc pnedonum, non l�orum gut i�nbsp;edit 0 conflituti loco tutdri dUos debeont.^t uero honor ex eo pr�ciputnbsp;cxhibetur dijs, guod benefiet ipfifint,guodg; curam fu�cipidnt rerum nonbsp;flrdrum.�dcircoetiSmdgifirdtnsjbonoresg;'inuentifunf,utguiillisprtegt;'nbsp;fident, ocio, trditguiUitdti, ciuium cominunitdti publice, dc priudtiiHnbsp;confuldnticonfa-iidndisg; populdriu rebus.Quid enim honordtius,gudninbsp;publicum inufum,c^guodd fieri potefl,in fingulorum commoditdtestnbsp;cmolumentdgi mtendereipro�icientem dlioru rebus,ut proprijs, dcfuislnbsp;Nibit dutem DeofimiliHS,gudm bene�cere cun�is, gudm tueri humikhnbsp;gudin unum pro omnibus ldbordre,infuddre,curdsg;,dccogitdtionespronbsp;uniuerfis fufcipere. Qu dm uidm gui reges, principes, rerumpublicdrttntnbsp;(idmini�ratores ingt-c�i tenuerut,hi in mitio inter mortdles pro dijs dutHnbsp;reldti,templdguog; dtg;drdsc{vmijfdem tenuerunt.

Sed nos�rtd�e longiores �mus,gudm oportef.gudngudm de ijs,gui^ dd d��guendum coferudndu/mg; honorem pertinent, fdtis multd dut dk�nbsp;aut prtecipi omnino negueanttcyquot; gud; de mdgndnimis �unt trdditdigud^nbsp;hdc in pdrte etidm trdduntur,�unt tnuicem pro rertvm qudlitdte ac ndturlt;^nbsp;trdnsjerendd. �ihiligitur honore inter mortdles in communitdteuiuetfnbsp;teis, dtg; leguo iure humanisg; fub legibus dut mdius e�,dUt prtefiabiliithnbsp;aut etidm opttd^iliusmihil dUt mdgitanimo principe dugu�ius,aut due ut'nbsp;nerdbilius.Di��cultds dutcm ip�d rdritdtem uirtutis huiuspeperit.omiti^nbsp;enim perfidd,rdrd:gtto dut rdriord,eo etid diuiniord,mdgisq; ddmir�dd'nbsp;Cieterivmcr inuenti �unt, cfinueniunturguotidie, gui uclhonor^^nbsp;nuUo ipfi modo expetdnt,gudngud �ummo loco ndti,dut oblatos re�udti^^nbsp;aut in illis conflituti�edb t�is�iontedbdicei�. M.Fdbius is, gui coUeg'^nbsp;in con�uldtu hdbuit Cn.t/idnliivm,�uperdtis dcerrima, dcmdxim� cruo^^nbsp;pugnd Veicntilus dtg; Hetru�cis,cum Senatus triumphum ei decreuijj^�nbsp;ficik guidem�epd��urum re�ondit, pro cximid eo in pnelio militumnbsp;rj,triumphdrecxerdtu,�triumphdrefineimperdtoreexercituspi^^

�DE HAGNAN-IM. LIB, II, 48^ P uer� Iduredtn non datfgt;tur�,hincj�nefidfimilia, Q. Fdti� frdtrii mornbsp;^ii�lmcrepublictiorbd�AdnlioConfHle, duobuf�rti�mis uirisindcienbsp;*fni�ii .�ureigitur Liuimomniaf�o triumphotriumphumhuncdepofi-tum clctriorentfi�jj'e dicit, j^rctam^ m temporegloridtn interdum cunutnbsp;^�orcmrcdire.

Exeademquo^�miliaquiprimus dgnomindtuie� Mdximut,pn' Romanorum ducum, fdltuf penetrauit Ciminios, multorum ideptnbsp;tKdgnorumq; cxdncldtorbe��nim,�recufdtioneultimiconfuldtiiS,CMnnbsp;^iccret fenem fe idm,lt;ic perf�n�umldboribiisjaborivmqinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no effe

fDlicitdndMn,ciim nec corporis, necanimi uigor ille idem adeffettUereri^i fucui deorum imnwrtaliu firtuna ipfa fuanimid i{ideretur,conftdntiorqinbsp;^Udm rcrttM! humtdndruim ndturd fmet, dtq; ut ipfe feniorum fuccreui�etnbsp;glork, fie cofurgentibus dlijs ddg�oridm dc decus locum pdt^ciendum:nbsp;fJc hdcinqudm reeufdtione uifu^efl dcueremagis de mdgis hominuminfenbsp;fttidididtip to dmplius, qu�dad exeu�dtione etidm ufus efl legis pnefidiotnbsp;qud clt;iuebdtur,mtrd decem diinos eundem confulem refici non licere.Tu-lit itdq; ex hdc moderdtione tdntdin ldudcm,ut non minor inde illidutori-tds increuerit, q ex ijs quie po^td�rti�ime in ipfo cofuldtuge�it. In quonbsp;permittente dc decem�te populo, Publium Dccium fibi coUcgdm dfciuit.

riiocletidnusRugu�us mdximorum etidm exdncldtor bellorum,ui' �^fimo primo impezij fui dnno,figt;onte quidem illi cc�it,quo^cmpore Ro-etid res floreb�t,nec diu p��multimq; rogatus,rcfitmcreil!ud nonbsp;^tdtdq^ qud dnimi mdgnitudin� ddminiftradis mdxmis mdxime^ diffinbsp;tiltbm rebus prtefeubiq; tulerdt, ednd�quoq^ retinuit dtq^ oflendit in imnbsp;perio deponendo, codemq^ orbis etidm totius rogdtu minimerefumendo.

Ferdindndus idem, qui dliquot pojl'dnnos regnduitin Hi^dnidcitC' fiorc,qutenuncpdrs in Ardgonidm efl et Cdtdlonidm diu!fd,mcirtuo rege,nbsp;�uperftiteinincundbulis fi!io,quidenKregentis regnofuccedcbdt,quiq;nbsp;propterinfinti�regni principibus dcpopulis dejfediuiidmeffet,cuipfenbsp;^Ucret.�tdq; ut crut non minus prudens q iu�us,cupiditdtu'm^ humdndrunbsp;^iflor,gt;nultoru dnimos nunc /fe, nunc bldnd�tijs^ut quenq^ dfi��lu noue'nbsp;tdt, honefte, nwdcrdntcrqi dliqudiuu cum protrdxilJet,ubi tdnd� oppor'nbsp;tUnu uifum efl, conuocdtis de tnore procertbus, dcpopuloru procurdtori^nbsp;^us,in publi�e ulterioris fir� totius Hi/fdnia cofle�u, expc�ldntibusflrnbsp;cundis reg�utfeipfum declitrdret,prodijt in mediu,editoqi �fuggeflunbsp;t^fintu.um, regio orifdtum cultu j.dtqi impofiitum humero, dltcq^ fubld-

tum, ab omnibui conj^ici ut po�et, o/lentanstEn regein,inquit, o 'mtepr'mcipef,liberarumqiU�iiumoritore�,lt;(cdele�liuiri.nbsp;rex eft,hune uenerenwr,hunc coltitnifs,huic fidem feruemia. qui nwsnbsp;f^dnorumeft gentis dduerliimreges. At^his diftii,cottocdtumregioinnbsp;folio inftntulum, ipfe primm, utnwrK eft, ad pedef eiut procumbent,�'nbsp;ueneratuieftillum: crinuerbaeiits iuruuit, ui^idem cundi ftceretitfnbsp;exemplofuo adegit.

Dubitduerim filerit ne mdior eiut dnimut in recufdndo �iftdn�e ul^ rioris regno,q Alphonft eiut filij in dcceptdndo Nedpolitdn�,pro quo

�^onf�iit idem tarnen confilium tempeftdte hdc eiut,qui nuncin GdUia Ctfdlpind dontindns,jrdtritfilium, cuiut ipfe ddminiftrdtor ejfet,uenetfinbsp;fuftulit,quoipferegndrct.

^agni igitur atq^ inuidi eft diiimi, qiue alij ddmirentur, qu^e^ lt;� fumma, gt maximd, crpulcherrima ducanturftr� a cun�it, ed content'nbsp;nere, dc pro nihilo ducere: Ctem pr�fertim regium name tanto in honoftnbsp;Cr pretio fernperfit hdbitum, utfdcrofdn�vm hdbe)rtur,nec defiieritd�nbsp;qui�c�lo mdndftiiUud drbitrdrentur. Quocircd md�tifieftdnin�adnbsp;' fummd contenderc,quod uigoris eft ignei, ad i�i^; pro incritit ueUe etIt'nbsp;hi: num non cxcclfi cx omnia defticientis eftuiri, mdximit iUit, ea ft t^'nbsp;nedt,ftiontecedere,acrenuntiare,Grqidficontemndt reijeereiaut filt;^,nbsp;tdijs offerantur,dftgt;ernanter refiitare, atq^ omninoafe repeUcre, tiouf^,nbsp;parai omnino ducanturi Quid dutem excelfitis,qu�m lt;qult;e mdgni et clafinbsp;admirenturuiri,pro quibutgencroftftimut quifq; mortem ipjain cont('nbsp;mndt. Cd tdnqudmdejfeild^ijcere, Grqudfipeffumetiam data calcattnbsp;fubpedibutt

Itaqt non temere fbrtafte quijfiam prater Ariftotelicadiflributioitei^� to'tium quoddam ctiam magnanimitdtis genut efte dixerit, uerfdri^nbsp;hd'm honoris ip ft us contemptu ac defticientia, dtq; in gerendorum nta^fnbsp;ftratuu, munerum^ ciuilium recufdtione crftigaiquam quidem turn b�gt;'nbsp;vbrumcotemptionemitummunerumrecafdtionemacftigdm^tdbig'^nbsp;rdtitid

DE HAGNANIi�. LIB, II, 49t �quot;��ifM proficifci, quod c^fe ipfum quis ignoret, homritq; ndturMtnbsp;�ngpre, acfomuulentia, quiduelit in ocio languefcere, tenerri-inuoluptdtibui, eft: ommno turpi�imum. Atlt;^ hlt;ecqutdem non tmtnbsp;amp;iMer�ntdegenerantiffunti(nimiuitM, er partim obtorpefeentis, par^nbsp;etiam maxime contaminati. Qjtidenim itutofcitdtiui, autflupidiuf,nbsp;^n�m ignorare feipfumf quid inquinatitu, qu�mf�ediffimis corporis uo'nbsp;^ptat^uifejeipfumfradere refoluendumi Oportet itaq; quo m�rita fuonbsp;trtibetur � quo laude digna appareat omnis htec honorisf�ue contemptio,nbsp;Puemag^ratuu recufatio, utcdgt;animiprogrediaturgenero�tate, atquenbsp;^iceUentid. RecufduitdurumFabritius,qu�dinte�ligeret,n^ililludcon- ,nbsp;f^eddbene�rtiter^duitdnduexercitu. AbiecitcrittudCrdtes.Quidnbsp;feidsob o�entdtionem'ne,dn obanimi uel moHitiem, uelabiedionemlnbsp;^nbritij��um intepretdri inrndlamnuUoinodo partem po�umuS) Cra- .nbsp;undecunqi poJJ'ivmus.t^d curobfecro, quodoneriei e�etpecunid, non nbsp;pauperibufnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;egenis �rcndattt i�� diflribuiti Aideistantd iUd mdgnitu

do,dnimiqi eldtio,dd extremit infiirorem uer�a. Cdtonis fimmus eti� lUe ^itlt;�de�e�luicdruitpdtientid^d^futurderatbreui�imd .Qu�d�qud!nbsp;fUdxiino iUafi�ffct er Scndtorctprofi�� cxfi/ndo Ctcnbsp;bre,Ciceroni ip�, Bruto^ comun�lus Cdto,}voculdubio tanta i�dm An-^�nio,er Odauio �cultatem eripui�etreipubliclt;e tam�cile occupandtc^nbsp;tLecdutemideo dicunturanobis ,qu�dutinexpetendohonoredni~nbsp;per�epe turge�cit,pdrumq; e� fui ip�us compos,�c in contemnen-inter dum nimiuse�,�ueob indigndtionem aliquam, temercq} concc-opinionem,inceptumue minime co�derdtum,Udfiitatemqi ob con-

492 IO* lOVIANI PONTANI cumtndgMwmtmin�rmdremiK. Itd^contemptor ipfehottorii eAni'nbsp;tniopecciirepoteft,de langore autem atcj^abieilionenutlomoiopote�^nbsp;Qnienim obmoUitiem dc laborum �gamrecufatire�micUt'uemagi'nbsp;firatungcrcre,ishonorem minimea^mtur, contemnitq- ciniliamH''nbsp;nera: Qt^itndoabijiquimediocritittemfequuturcontemptutipfeyexcef'nbsp;fuiqi{jJtqu{(L(mhnbebitur:t�mollisi!ldenerU((taq^;recufitiocr�gii,lt;i^nbsp;de��um relegabitur. Et alter um �ftidientis effe uidetttr,indignintif^itnbsp;raram ittam atq^ eximiam animifui eminentiam gt; acfublimitatem paretitnbsp;accotnwtemali��cere:alteriimpu�llMcmaxmerelaxatianimi.ita^nbsp;cotemptor ipfe peccare pote� cxce�uide�ilu uer� omnino nequit�.quaii'nbsp;do in contemnendo honore nullui metui rcli�iui e� locm, qui pro print etnbsp;acpeculiarif�giendo. Ndm ut qui inter nauigandtim i� fummo nauis�'nbsp;runtur malo,nu�am prorfus fentins naufe��ntiunt�c qui honoresf^itnbsp;te auerfantur, innatam^ ob animi cel�tud'mem, pu��animitatis nau�inbsp;nuUo quidempa�o inficiuntur.

Erit igitur aliud quoddam magnanimitatis genut,cuiuf e� propria hf tiorum contemptio, gerendorumq^magi�ratuum recufatio. vt ciufmoiinbsp;quidem homines quo magis uideatur honorem ipfum � fe reijcere, hoc ntinbsp;gis honor eos compleflatur,reuerentiaq;,atq; apud bonos ac probatos O'nbsp;nines fivtrna c�wt admiratione comniendatio.At non probauerithoc quiquot;nbsp;dem Ciefar,quippe qui Sullam,ut ignorantem merepuerit literaru gt; qu�^nbsp;fe quanqu-i nudtos po� annos,di{latura tarnen abdicauerit. Atq; hoc qui'nbsp;dem uirtutis genere ac laudis non pauci exceUuere, dum aut magi�ratutnbsp;deponunt,aut oblatas r�pudiant dignitates^asq; animo cotemptore oue'^nbsp;fantur : quorum animus e� ita Uber, con�lia adeo�abilita, fuiq; omnitt^nbsp;iuris ipfiM ne magi�ratibus quidem (et�gerendis itlis,ali)s e:^ prtefunhnbsp;er imperant ciuib:is') f�bijei patiantur. Eicet honor ip� maximum habe^nbsp;tur bonorum humanorum omniumdtai^ honorem alij a�v�ant,ut nenti'nbsp;ni pareant^ut fubie�i �nt�ummum^ ut locii teneanf.hi uer� dejficiun^,nbsp;illum,atq; a�ernantur,eo con�lio,ut ne honoriquidem ip�,aut tribun^nbsp;fubijeiantur. Vtq; illorum con�lium e� negotio�us,fic h�r um tranqu'i''nbsp;iius.Atq;utittiqu�runtobhonoresacmagi�ratiis,quosgerunt,honoi^^'nbsp;ri,�c hi in honorehaberi precio,qu�d i�os contemnant,animiq; ip�^!nbsp;tranquiUitatem honorationi pr�prunt: aut quod �rta�ehonorarinbsp;nonolunt,uideri^exomniparte�udent,honorenihiliabip�s�cri.^-^nbsp;hos quidem honor ip� ut a�ernantes f :quitur, t�i honorem ne eosnbsp;fiudio��ime�quuntur.tureigiturmagniutriq;habendifunt,acmaxit'gt;�nbsp;genero� animi. Clt;etcr�m illorum laus magis expo�ta e� apud cun�^��^�

DE HAGNANIH. LIB* II* 495 i�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;orcK^atur �mplius ubcriiK^;, borum dptid probdti�i-

^^qwnplongehdbcturddmirdbilius�ilti. Cl�,�dfimdgndn'nnoscos '^�^tuimui,qui^teciuo�rdntdnimorepulfdm, dum tdtnenip�perfedi-'nbsp;mdgiflrdtu, in hocij; mdgndnimildudem non exigudepdrteuer�nbsp;^�iUolumutqieosminordin pdtridmunerd, dcpdrumomninopcrfonienbsp;�'��twn con�ntdned recufdre, i^uibui [unt iMdibm effxrcndi mdximoriunnbsp;^�ntemptores honoruA�^lt;lui^; necfubire populi iudicium,drtis^ dmbitianbsp;!�lt; Uclintfuidclicet non propter confcientidm,fcd lt;^uidpopul�rem noruntnbsp;^amp;iordntidm,dbommdnturcj^ multitudinis leuitdtcm,dc pcruerfos mores,nbsp;in eo mdxim�generofosprlt;ebent, in quo mdgndnimi ^equum dunta-^�ttdctolerdntem dnimumrequirimus, dumcon�quiilludncquedt.

In ho: dut ipf y dj^crndndihonoris genere�cile e� � Chriftidnis exent Pld etidm phtrimd djferrc in medium:qudl� �it Cdrolomdni ittiiis,qui�dnbsp;�ifuo Pipino regno,quod pdternd ex iifiitutione tenebdt,�gt;ontetrddito,nbsp;Ipfe in Cd�nati mond�erio civm mondchis con�nuit. Qup etidm temporenbsp;P^dchifius iMngobdrdorum rex dnno regnifui quinto,cum tdngobdrdo'nbsp;fum res ddmodumflorerent,Aflul��dtre rege inftituto, mondchu pro�nbsp;�ffitseft. Qttdleitem longo p�fl tempore CelefiiniPontificisMdximi.

Quiduerohtecipfddduirtutes �rte duties minime re�rcndd funt^ ^untj; dc diuinum potiiis qudtn ciuilem re/}gt;e�dnt finem, dtq; dlii�i bo'nbsp;*fMn,idcirco ed omnino prtetermittimus.lp� uero quofdd nouimus, qitosnbsp;Zerebdntmdgiflrdtui,itdquidemgerere,utifudipforumunerd,dignitdtenbsp;Innen �erudtd,Hiderenturmdgis ip� contemnere,qudm non ddmirdri'.iu-dicdrentq^fefehonorimdgiseffe mdgiftrdtibus, qulm mdgiUrdtusip/bsnbsp;fibi: demum Ulis renuntidj�e, pro conflituto hdbentes, dtq; oper Spreda,nbsp;iiirtute ipfdnbsp;nbsp;nbsp;quide fold ,fdtis exce�entcrqi honordtos ejfe fefe, dnimi^

Pfffpedione, dcrerum ndturic feientid : ijsq; �cultdtibas contentos,qudt f^bi per ldbores,nwdic� quidem,dtq; honefle compdrdffent.Huiufmo^ iginbsp;Iitr homines boni inter mortdles exqui�ti�imi, et omnium opinionc ddminbsp;^dndicontemptores,dut cdlcdtorespotius, uideanturne tibi ab huuu uir~nbsp;Itttis contubernio repe�endi l dut qud digni ip� funt �� maxima, e:^ ��lt;-^��imd commenddtionefiduddndifitdq; � reipfaHordtius Fldccus dd N�nbsp;iKitium feribens, dmicum cr frmiltdrem fuum.Nthtl, inquit, d�mirari, iinbsp;t��'o{)� folum effe, quod bedtu uirum cr �ccre po�tiyCrconferudre-Huncnbsp;[Pfum dutem hdbitum, de re quidem ipfd, honoris contemptum : esquot; quinbsp;dj�ili�nt animo,inflitutiq-,honoris contemptores appeUdre placuit,nbsp;^Udndo ut migninimosjUt liberdles,ut �rtes,uno uerbo compledi pdrumnbsp;Ppffumus, Uecuer�minoruhunc uulgdrium^bonoruidutmediocrium

iuciuit�temMKrMn co!itcmptummtcUtgiuolumM,iicr�m iUcrumamp;, honoru)n,cr muncrum,(iuibM mdgnanimium dignosfearbitrentur Cnbsp;iudicent: Quandonec incorruptumeumdicimuf, quinoncapidtur didnbsp;e^etdtttdecujJ�/edquinecpecuniiemdgnitudine^cmAximKeti�cotn'nbsp;pendijs acmunertbui.

Hi� uer� quaft� regioncaduerfctntur indnef quidam hominet, udcui, iubric�quor�fludiu cfl,captdre,cmere,emendici(re minimax qucuq^ bon�nbsp;rificatiunculdf,ridiculdqidcbl�dinKntd,mco^e�iontbuf,falutittionibuXtnbsp;�edmbulationibui, c�fc�ionibux, eti� in iocis dc con�buldtionibut,m colt

non ridicu�os modo,ut quidc funt,apud bene�cntictes rcddit, uerumetidtlt dcj�icdbiles,dc pudendos. Aduer�u/m quos Alexddri Seueri extdt iudiciu,nbsp;Gquot; dii�um i�ud tdntopere celcbrdtum :Fumoperedt, �anum qui uendi'nbsp;dit. Sed ncc hdbitus hic ipfe, nec qui hdbitu eo parum hone�e ontdti funt,nbsp;c�rtum dcde�gndtum nomenhdbent, necpducdetidm ut interuirtutcstnbsp;fie inter uitid funt communid. �^uocircduitiumhocipfum inteUigif�cuonbsp;lumux,ut quantum uirtui ipft, quiq; contemptus d nobis di�us e�, inrc'nbsp;ffuendis dtq; d�iern�dis exce�it honoribus, tantum aduerfans ei uitiumnbsp;fordefeat, ac fubfideat in queeritandis, etr tanquam mcndicandis non mi'nbsp;nitnismod� quibusq;,uerumetidmudni5,dtque manibus honoru/mipfo'nbsp;rwn umbris dtq; imaginibus.

An firt� hic ipfi tant us captdtor, dtqf honoris ddmirdtor, durne^ po'.. puldris,eritilleidemdequodit Virgiliusinbsp;Huncpldufushidntem

N on enim ge�u folum corporis totius auiditatem nimidm,bonorum^ ambitiofam i�am pr� fe �rt admirationem, uerumetidm ore pott�imutttgt;nbsp;ut tdnqudm attonitus nonnunquam audidt,�gt;e�et,ob�upefcdt. qkonbsp;(louitium etidm ipfum erit hiatio.Sed n^cio quomodo h�c ipfd hidtio�'nbsp;caripluris in pdrteis pote�. FidmCTditarus diuitijs, G infldtus,dcp^''.nbsp;turnef:ens honoribus nimio plus inhidt,quibus ipfe omni no iinpdr,dc nul'-,nbsp;lo modoidoneuse�. Etquidduerfdtureiquemhonorumcontemptoreitinbsp;dicimus, nonfecus dd minimds qudsq; auras iHorum hidt, ob�upefcit^'nbsp;Quo�t,ut hidtioipfanimiduideaturdeadmirationendfei: cummdgnd'.nbsp;nimus, ut di�um e�, uix rard qu�dam, eaq; ddmodumpducd ddmiretuTf.nbsp;animi^ eins mdgnitudo tdntdfit,dcfupra hominum res ade� expofitd,tit

DE MAGNANIH. LIB, II. 495 ^modum in tumido hiMe cupiditdtem exdtdt,^^ quidetn nimidnttnbsp;�ccontri'ni pti��dnimononmetummod�, uerumetiumfiuporemindit'nbsp;^dt, per quem db infequendo honore omni no dcterrcdtur.Vt quantuM il'nbsp;loi ittcitet,dtlt;^ fmpeUdhtdntum hunc, er �rtafji ampliui repeUdt er dbnbsp;lt;tjfiddndo,er db infequendo honore.Qii^ quidem exequi difliniliiK no^nbsp;firi non e� con�lij,pdrwinc^ id omnino necejjdriu/m ducmmtCwm uiderinbsp;fdtis po�it, locum hunc tertium compk�endis md�idnimitdtis pdrtibutinbsp;ftut nu�o modo reliquijfc intdilum^ut tdnqudm ignordtuminime pr^te-nj�'e.lfldmG' An�oteks non pdued iudicdri pote� prtetermifi0�,ne dmnbsp;bitio�or explicdndis �ngulii dppdreret.Qi�acircd finem ijs fldtuimm.

X quidem incumbendum e�e, huicc^ prafertim philofophilt;e pdrth ^U� mordUs dicitur, ut diuind qutedttin res, ipfd rerim cognitio er heibettnbsp;tur,er�t- C^ter�m�udum ipfum cognitionis dc dodrittie, db u�tjyonc'nbsp;�drumq;dbd�ionumexercitdtionedtc^d�uetudinecoUigendum. Qt�tnbsp;^�^tionedc uid,ndturlt;e ip�,?^ pleneet ex officio, proq^ hom'mk dignitdtenbsp;lt;t �obw fdtis�et ti�iieutdd intc�igendum nos genuit dc contempldudum�nbsp;�c etidm dd dgendimunus dc ldu�:m. Ef (quonidm Chri�idni fumus)bo-nkhishumdnis dcciuilibusitdoperdmddbimtn,utexeorumcompard'

Bi leit tandem efflagitatio tua, utquos louianus Ponta-i nus de Fortuna fcripfi�Tet !ibros,eos tua eaufa � diutur j no quaff fomno excitarem.En tibi opus quanta tn menbsp;�i^it diligentia excufum .Tuigitur expetflatum diu louiani tuinbsp;��uniis accipies, at ego illi quo par eft officio gratulabor : quip-P^quitequibufd�cumahisamicumhabueritjquor� Itberalitatenbsp;^ffe�inm eft.ut nihil ex eius rcriptis.poftipffus obitii.non in apernbsp;prodierit. N� qui de Aftrologiaun� cum his de Fortuna alt;nbsp;Immanitate adhuc in obfeuro lateb�tlibri^i Andrew Mattha�nbsp;^quiuiui^Hadrienfium Ducis bcneficio nuperfunt,utfcis,editi.

Illud uer� non omiferim.quod etf� alibi prxamp;tus fum, tamcn td me nunc etiam in uniuerfum repetere non pigebit, ex bis omni-

Atq;utina felicius cum Pontanicishisagatur,quibus ego.quodpoffum,beneprecor.acmelionbsp;rem opto genium. Vale.

IBIEGO CONSALVE FER dpzlt;�jded�x fDrti�m}e,cumclaffe in Cahi-bridtn applicanti treii bosdc Vortund librohnbsp;pro med in Hijpdndtn gentem dff�ilionc deftinbsp;nduerdm. Q^ippecuius, l^cdpolidnnis cumnbsp;dgeres fuperioribui, uirtw tum cd qu� mordnbsp;lis dieitur,dcpolit!cd, fdtis effet, beneq; mihinbsp;per/jgt;eaa,tum militaris erbeUica,propter

illitqtftederelgt;usdte,ffdtreq; tuo equite �renui�mo in Hiffmidgeftis ^ff; ddmmi�rdtis,iuffu dufficioq; Ferdindtidi r�gis fdpienti�imi,nbsp;nbsp;nbsp;He

li�betha coniugis regmtedum maximii cotinentia prtedit�, tum�mimd ^ncro�tdte,diuindqi qudddm prudentid,pleno omniuore, cun�orum^jnbsp;�ffirmdtionedtq; confenfi(,quiex�lij}idni/sprofi�i effent, re�rebdittur,nbsp;^dmhdncuoltintdtem,de!]i librisipfistibidedicddis propo�tummiri-f^ltm duxere in modum ed,qu�dte gefiafunt in 'Brutqs,Cdldbrld, ApH~nbsp;Lucdnis,Sdmnitibus,drmis fubigendis,regum^ tuor� imperio,ditio-*�5 ddiungedis. Exorto dein inter Hiffdnos dc GdHos bello, difficile dd-^^�odMn iudicdtu e�,in initio ip�) belli mdiorne cunildtio �crit tud, dn innbsp;^itu celeritdS dc��indtio. Quippe qui quodie�Bdrolo in expeditioncnbsp;^^enioldm uerfus pro��us es,uix cd�ris po�tis, oppidoq; nondum cirnbsp;^^�l�gt;,in hoflem conuerfus,eofdcm�{ndis, �gds, ctedis infcqueris,�M'nbsp;'^uico NemorfenfeGdllici exercitus duce ctefo, tdnto milttil impetu, dtq;nbsp;^dore,dn{miqi mdgnitudine tui tdntd,ut ni�nox �gientibus duxilionbsp;fuff�t, uixpduci fiierint � prcelio eudfuri.�iuo con�ilo prd:lio,pducis dienbsp;^isregnum Nedpolitdnum dutoritdteGr�md,mdgisqudmprieddndo,nbsp;�^tdiripiendo,concilidtistibifummdhumdnitdtetud,militum^cotinen-*��tgt;populorudnimis, uniucrfum pdcd�i. �tdq; non GdUum modo hoflemnbsp;'^perafli uirtute i�d ddmirdbili, ZJ rdrd,ucr�m �rtundm ip�im.E tenitnnbsp;^^^�fnddduerfdriprudentibus confucuittimuiris,tumducibits:hdn.ctunbsp;'�iuel uirtute tud deuinildm concilid�i,uel dduerfdri flrtdff�, dut luderenbsp;^^.^�udentem [ud,uicifli,fuperd�i,fub ditionem retrdxifli, tuteq- fubic'nbsp;^�f^^prudentiiC dcmdgndt�mitdti. SdlueigiturConfdlucjdux �rti�ime,

498 IO* lOVlANI PONTANI uiilorcontinenti�ime, Gr�rttin�ip�iu�ite concilic(tor,�wexpu^'nbsp;tor. Salue iter um,zr libros hos tnomini iuo dcdicatos, qua manu h^c'^nbsp;fupera�i, �rtunan Mt cociliafli tibi, Mt earn expu^nafti,dextra eculttri�nbsp;ut ip�etiam in uiHoriahumMi�imus cs,humMi�ime ca�iu, lt;ju��-eorumj; me �utorem inter amicos, atque clientes tuos recipe,quemfupt'nbsp;riores regni tJeapolitani rcgex non amMerint modo, uerumetiam zx �'nbsp;f^excrint, ZX honor ibus, ac ma^ftratibus�terint hone�i�ime profecuti-FOrtun� nomen apud onmeis gentes diuulgatum e� adeo, ut do�^nbsp;etiam uiri con�entiant, zs' medicos, in quorum m.(nu falta po�tdnbsp;efl,uitdq: �grotMtium : zsquot; imperatoresi� quorum du�u uiiloria cxp('nbsp;Hatur excrcitus ,reiq; incolumitM pubUclt;e, �rtunatos effe oportcrt^nbsp;Cumq; bonorumtria �nt genera, at(^ lt;diaquidemanimi,corporifuer^

fuo attributa. z\uofit,ut adipifcendam ad�licitatem,quod fummum cittf le at que humanum exiflimatur bomt, uel magnopere �rtuna ipfa iudice''nbsp;tur con�rre : ac� non zr templa tlli � prifcis po�ta�terint, ZT faccrdo'nbsp;tes decretiiZS' ad fortes eins confulehdas �tturis de rcbusjjfdem^ dubi�gt;nbsp;atq; ajferis undiq^ � prina'pibus uirisfumma etiamfiequentia�t,b'epi'nbsp;dationcq; concurfum. Rtc^ h�cquidemrudior�busiUisfeculis dc�rtun^nbsp;erat homitvl opinio, qui qu�d ignorar�t, qu� uis effet ea, quod^ t� bonatnbsp;t� mala plurimarep�te obijccrentur, pr�terc^ expc�ation�, atq; agem^nbsp;propo�tum, ac rationem, magisq; omnino contingerent, qu�m ordiff^,nbsp;aclcgeproficifcerenturfua, Mteleilioni confcntirenbfufccptisq; d�io:i^nbsp;bus, � �rendo ei nomen indidere, quod pro libitouide�cct, magis quitlt;*nbsp;ratione, aut ex concepta fententia, con�itutoq; nunc profferos afferr^^*nbsp;nunc contrarias euentus.nec tarnen pr�u^oiant�,neceti�, ut dixi,exp^nbsp;�atos, acfepenumero parum meritos, non raro iniquos iniu�os^,nbsp;quorum �rtuna ipfa accufariiure quidem po�it inutranq; partem,nbsp;proffer fucceffus ipfe�terit,�ueaduerfus, Hamzrpnuienter admi^'nbsp;flrat � res, a�iones^, ac fecundum reHam prog^dientes rationem,il��^,

FortunamnonelJeDewn. Cap. I.

Vomcdo en'nn Dan crtt,fi hctc tamf�pe, tant inconf�de rate, tant etiam inique, atlt;^ ex inopinatoextollitigna~nbsp;uot, locupletat immeritos, uexat, atq; affligit infonter,nbsp;bonos in calamitatent adducit,ac feruituteniiprauos fia-tuit in folio,liber at � periculis peruerfm, moderatos, cr

hmejlosuiros laborihus, periculis,teru/tnnis ac miferijs confi�t i Tyran-quot; tiorum htec funt,non Tyei,cuius cftfumma bonitas,abfoluta iuflitia,re�lif-fintwn iudicium, lequi�ima rerum omnium diffenfatio.nbsp;tortunamnoneff�naturam. Cap II.

Aturamquoc^noeffecanth�c ipfa liquid�fatisdocent� qu�d�rtuna ipfa quidcm inccnftans efl,inordinata,ua'nbsp;ria,repentina,ittccrta.Contr� uer� quid natura ipfa ordinbsp;natius, conflantius, certius t cuius is efl ordo, ea lex acnbsp;r�gula, ut non nif�certis, conftitutis^� prlncipijs fuo

f^pore,fuisprogre�ionibi(s menfurisq; tii/muniuerfaproueniant,tM� ftiamflngula,quarumcunque ipfa rerunheffedioinvm, operum autor eflnbsp;�r caufa. Pergit natura ordine fuo,graditurfuK pa�ibus, diflenfatadionbsp;nesfuascumtemporibus, t�ribus, opibus^fuisutiturcummenfura crnbsp;penfo, no fluitat,tTo nuM, flabilis efl in officio fuo,fibiqi femper confi�t,nbsp;i�ec Mcr� quod de flrtuna � tragico dicitur Seneca : Spargit^ manu mu- lt;lt;nbsp;ncra cteca,peiora fou�s'.dicihoc de natura iure aut potefl,aut debef.cu ma ��nbsp;nu maxime ccrta,cy' uiribus omni� parte cofentientibus, fuoq; ordine acnbsp;fegulafemoderantibus,proprijsipfainai�ionamp;usuerfnur,atq; operi-bus: necfluet peiora, quod flrtuna uidctur quodammodo proprium, fednbsp;�� co tota efl, utfuo quoq} in genere,quod perfldumfit, ipfa nitatur effi-tere.Vt natura ipflus deniq^ uideatur propritts cffe ordo, menfura,re�S'nbsp;bt, cumfecus hac omnia ccrnantur in flrtuna : quippc qua obijciat, po-^ius,qu�m det aut off�rat: ru�t potius, qu�m incedat ; prof�ndat uerius,nbsp;qu'am di/ficnfct : atq; ut repentinanbsp;nbsp;nbsp;improuifa, tanqu� ex infidijs pro'

dit,f�c abit,u�l deferit potiusanfdlutato,ut did folet,hofl)itc,trifiia defefe ^biq^ relinquens uefiigia.Uaq; non effe earn naturam,quantopcrcq; internbsp;fe diff�rant, cr iudicatu flciUimum efl,etr cognitu.

1 Am cum inteUedu uix aliquid babere eam commune, ib tud docet, quod inteBedus in ijs uerfatur, qua inteUigi-p bilid iffid quidem funt: flrtuna uer� in qs, qua ab cddcojnbsp;Rr 2,

dicdntur�rtuitdMeiintur^; extcrmi. Qum ea ip� uidetur intelli' getilt;epotius,meiit(q;honimii(iduerfdri.^dinft�rtunceeffiiliones,ope'nbsp;rd^i pr^elerpropof�um coitt'ingmt,fectaq; qudi}tdnte^elege)-imuigt;e^nbsp;dccreucrimui,quondtnmodo inteUeilui idemerit ipfum quod�rtund^nbsp;Cum ele�iones^con�itutioneiq;, dc propq/itd no�rd db intcU�gentid prlt;fnbsp;ficifcdntur,dcq; cogitdtionum,dc meditdtionum�ntibm mdnent. An noitnbsp;priidentid bumdndrume� dilionum omnium lt;iuxdcmdgiftrdf�fluer�^nbsp;Rurfui nonne�rtunie impetus, rumdmqudmfepi�ime dff�runt prudetfnbsp;titeie^ quid� uioknti�mefAdiier�dturigitur �rtund inte�igentite, cuim.nbsp;alumnd e� prudentid.Atqui bond �rtund non rdro �uet inccptts, rcj�onnbsp;dctq; propo�tis hom'mum, etr con�itutis? non imiis inficids.Veriim nMnbsp;fiutid conflitumtispropo�tumgt;nequcittudexpe^ldbdtur,qudmuisfierinbsp;po�e no de�erdretur-jtt�rtun^quoq;�uor dccederet.Sed aliud e� pro'nbsp;pof�twnM�iud jfies.Cum tarnen propofitum ip�m con�ituentis coUoca-tum 'm fold effet prudentia,maximeqi ordinatis progre�ionibus,quiqs renbsp;damrdtionem �querenturddibtis.Vtcunq; igitur, fiue�uoracceffcritnbsp;�rtunlt;e tfiue miquitds ob�iterit, praeter propofitum omnmo euenit, etfinbsp;�rtdjfe m'tnime prater ffem. duofit,uti�rtund ab 'mteUedu omnino fitnbsp;aliud,mdximeqi diuerfum, Qumdo'mte�edusipfequidem 'tnijsuerfd'nbsp;turpoti�imuni,qu!eneceffdr!dipfa funt,babere'que fecditernequednt-Contra, �rtuita res Udria, 'incerta, mutabiles, dcfluxa. Cumcr men'nbsp;tisfit inteUigentiaq; ipfius officium, cogitare, atq; 'm ueris inquirenditnbsp;uerfari: �rtuna uero m'mi�erium, ludere potiiis,uimfi mj iflw fiMm,qu^nbsp;externa dicuntur, oflendere^

Vitwi � rebus efficitur,ut eadem hac�rtuna abfit � rd' tioneetiam quamlongi�ime. Quid enim rationeordi'nbsp;natiusiRurfus, quid�rtunam'mus compofitu i Ratio'nbsp;n� quidem proprium e�, modum adhibere, ac menfu'nbsp;ram, regulamcp in cudisfequi. At �rtuna exceffus p^

runq; e�,aut defidus. Uacubiq; mutabilis, atq^ mconjlans'.illa �abili^f (tc certd ,ardtQ enim ratio dida,Ad hac ratio cunda metitur,diffonit^;�nbsp;dtq; dptdtfinguld,�rtuna uero minime circunffieda e�. l�ius quoq; aqui^nbsp;bilitas propria e�,acperpenfio, huius inaqu^ilitas dt�fi 'mconfideratio-Pr aterea quorum ratio moderatrix e�, eadem ipfa dut ubiq; funt,aut ple'nbsp;runq;. Ad �rtunam autem nihil certu, nihilfibi con�ans,cont'inudtum^fnbsp;nihil deniq; quod in�turumfibi hareat,refirendum^

AnFortund-

Aecdutemipfa (j^utot^uMnhuMfmodi funt, cdufdmU-nKn dliiiHdm ejjc f�rtundm amp; bonorum, nbsp;nbsp;mdlorum �

plurimorum,dcudlenti�imdin quidet� cdu�dtn ucl md' ximietidmphilofophiMdunt.UdntGreffeedmpopttnbsp;_____________ligentesq;, Gquot; doi^ipdritcr, Mo(lamp; confentiunt: etfi PietiUores quiddinuirMc mdxim�diu'mietndieftdtiiftUdiof, qudnt dlifnbsp;f^ftundt�, ipfipei mtum, uoluntdtemq; effe edt� dicunt. Ac ne miuftumnbsp;^^,dut 'mconfderdtufidtndnt, dum fcelerdtisoffercntem fecundd, prornbsp;uer6 dc continentibui d/ferd dduerfd^ refirentem intc�igunt, rdtio'nbsp;�'^Gcoip�,Grcdufdmr�i eiuspermittenddtncenfent. Cuiui conflitutdnbsp;^eretdqf (int hominibui mcompertd, nee.�s�t n�bii legem, de metdmnbsp;�ro pr�fcnbere,nec occultdm eimfcitdri uelle fententidm.Pdm G^ boni,nbsp;ntdxim� offeiofi in fubie��os populos reges multd quidem dgunt^quornbsp;cdufe ip�s�nt popularibus parum notie,utiliter tumen prudenter^nbsp;excogitdtd db mis,in pdrentiwn ufumfunt^GT conflitutd fummo eti�tnnbsp;f^itdio^rutione.ltdq; Peihd;c,qUieiid �rtundm reflrdntu,r,feeretd effe,nbsp;^'Vtfdmqi cur itd fit illipldcitum,ucl cum bonum improbo, uel mulum bC�-mdituto uiro ojfertur dliquod,nu�lo effe pdilo perfcrutdnddm: permitnbsp;illi e�e resnoflrds omneis,qu� imperio eius fubidcedt,pro drbitrionbsp;'^��gt;en�re,fltdq; �fententid'-db i�ius uer� uoluntdte, pr^eferipto^ mini'nbsp;�^di(cedendu/m,duteitergiuerfdndimi effe. Quorumopinionitdntumnbsp;repugnemus�Chriflidni enimfumus)uti noflrd omnid dd fupreminbsp;�*�lt;5 numinis uoluntdtem coflitutionemqi reflrendd cenfedmus:nbsp;nbsp;nbsp;quic'

W Uel decret u/m (df illo,uel permiffum,dutconceffiem uidedturdUud gt ^^um,Gr re�um, dc mdxim� etium fdn�lum G^ hdbendum, gsquot; iudicdU'nbsp;Sed nec omnesgentes Chrflidndm fequuntur religionetn, nec pducinbsp;funt,qui qu�dhomo imteUe^u pr�ditui,liberq; ipfe�t,dgdt^ pro ornbsp;�^iofudqiexdutoritdtedtlt;^confilio,�rtundeffedutnulldmdicdnt,dutnbsp;^(l,edm uix U�din in rebus noflris hdbere iurifditionem uelint,niftquditnbsp;ipfl idgt; rdtione dberrdntes, mentis^ reditudine^mte�igentid reliUdinbsp;^Mtionesfequimur, fenfuum^ titi�ldtiones dc bldditidf. Q�dmobretttnbsp;J* wdignu duximus,hdnc quoq^ partem indagare, gx quidea �tC� manbsp;^^fldUquid)tentdre: utdpertius�rtdffequamhaHenusproditumcfl,nbsp;�w,qui�C![; edufded�t,dnobiso(�enddtur,dtq; undeeaqua�rtuitanbsp;^^tur,unde etiam fortundtihomines, uitdq; ipfd �rtundtorum manet:nbsp;. ^�^rum contrd, qui male��undti dicuntur,hdbenturq; miferabiles. igi

fentaneunt, uel potiifs Miixwf� e� i'ndecetthddfcribere ei uet pe^ off�it' fiuncukm 'Mer deambulindum, uel lupi 'm gregem 'mfultum, aut bncu^nbsp;infacunditatem,�crilitatemueafeUie,lt;pue'fnlt;oiKcuiufd�funt'm�lici^^nbsp;fuper�itionis.At rationehac dices, nu�aeritrerum humanarumDeo

tterfarum gubemationem er penfm. Qu�dft fuum eft prietorum, Sexf toru/m, confulum, regum mwtin at^ oftteitmt, uidelket nu�um eius ext'nbsp;ftet, � quo er Senatores cxiftunt,erregesiSi m�twivm eft, ft pedivm,lt;ttgt;'nbsp;ritvm,oculorum,men}brorwm ctiamftngulontm,n�llum erit animi?nbsp;nututotMnagitdturcorpus,res'que noftneadminiftrantur ac gcrunttlt;i'nbsp;'tum omnes, tum ftngulce. tiioderatur autem ac regit Deus, qute exiftui*^nbsp;cunilaftgiturzJ�curamhabetimiuerforum. At dices, quam er qu�let�'nbsp;Et qu(e utiq; Deum deceat cura,ab eofuftipitur, er qualem habere mnbsp;tft, cuius nut u uniuerfa er mouentur,^^ perftant. Hon dubitat Po�l^nbsp;iUenon minoreeruditione,quam'tngei�opr^editui,eafirtuijie tribuet^nbsp;quieuerftbushiscernuntur:

Np� enim externa tantum ftrtunie adftcribit bona, quam tyrannid�^ quoc^ exercere 'inter homines ait, fed tempor um ftatuit earn dom'mdtngt;nbsp;alios iuuenes de medio tollere, alios letate proue�iores,ac fenes. CicefO^^nbsp;uideturmagnamftgt;rtunlt;e uim ineffeinutranqi partem, cuiusquotiefftnbsp;cundus effet flatus, prouehi nos in portunt fumma cum ftlicitate : re�^nbsp;contra ubi c�piffet,ei�s impetuf maxime effie procellofos. Ariftote^^nbsp;tnultumeamconftrreadftlicitatemiudicatibonorumqiacmalorum�^'nbsp;refTmtm ilLnti eite edufam, euentiKCl; eins 'uxertos, 'interm'inatnt, rept^

piaff� in Sicilia, valeridnm Komanorum imperator captas � Pdrthii,in ^terrima feruitute cr uixit multos annos,c:r tandem mortuus e/�. Apudnbsp;^oseofdctn Porthos, qui primus ex Arfacidum regnauit fimilia,cius con-quot;nbsp;^tiohaud alia initio qudmmulionis�tit. Pupieni Maximi, quem Sena'nbsp;publico confenfu in Au^uftum euexit, pater rhedarius �iit�ber,ut^nbsp;�dij tradidcrc,�rrarMS. Maximini Augu�i patria uicus�tit Thrac�epbfnbsp;ignobilis, pater Gotthus, mater Alana, quorum nomina uix etiam�tenbsp;^^memori-fprodita. Vidimus Matthiam Corutnu/mad regium�carcc'nbsp;�ftigia elatum ab Hungaris.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quid�,dlidqi generis eiufdem,� Phi

a�ettiiri uoluntus, neip ad Deii re�renda funt, ut paul� e� ante ^^�gt;ntatum,nequcadnaturam, minime ueroad inteUe�lum. Videlicetnbsp;f^tthiteCoruini adolefcentuli cogitatio in cdrcere,folain hoc erat, utnbsp;Hungari^ regnum obti tteret,commani Pannottmn con�lio � compedibusnbsp;^regium tribunal deducendus. Mutium Sphortidmab aratro,atq;dbnbsp;^fino, qutc nam ratio, quod'ue ratiocindndi�udium maxime adolefce�'nbsp;euocauitad militiam ? Catamelata �tmarif �iarnienf�s filius, cum li'nbsp;inatum puer � p�tre miffus e/J�t, amiffa in�ylua�lee lignaria, dum pa-hris iram ueretur, pr.�tereuntem fecutus e� militem, breui aut em is eud'nbsp;J�t dux gt; ut d Veneto Senatu, uirtutis ergo, �atuam eque�rem in maxi'nbsp;celebri PatMij loco po�tam folus tempe�ate noilra,patrum^ no�ronbsp;^�mtmeruerit.Cumhiecquidcmomnia ad^tunam rc�rantur,eoriim^nbsp;'^UaUdaeius uis, uitaipjaptanedocet boiira. Cum�ngulispene die'nbsp;^uideamus, temere resfudsadmin�lrantibus�lici�ime tarnen eis �tC'nbsp;tedere:

Qttifitd DettmfCumper�epeal) optimis (id detemmosregttd (r��ftrM' tur,rerwmq;p�blicanimlt;idmmiftrt�ionesatqii)npmd^Cdufiimt(imennbsp;ueheimnti�imdm,nbsp;nbsp;nbsp;dcerrinid i^uidem ejje negdre pctcft nemo, dunt

rc�le quidan philofophefur, er fMidt,n}fi lt;�ii dd Dei�rii^efententidtn re/�rre uim edm uelit,g�berndntts quidem res no�rdsfuopte drbitrio,eo'nbsp;detn^i ignoto nobii, dtlt;^ etidm incomperto. In hoc tdmen ontnc�confen-tiunt,ut trid cumfint bonoru/ntgenerd, gult;e externdfint,quie^ neij; dni'nbsp;mi, neq; corporis exi�imentur ,�rtun� edfub impcrio Idbordre :nbsp;nbsp;nbsp;qui

ijs dbundentfilices cos efj�:qui nero inhonordti uiudnt,inopes,ignobil(^gt; egeni,eosnbsp;nbsp;nbsp;inftlices ejje, GT miferos-.contrd ucr��rtundtos, quibus b(

cumq;, dc Sendtorivm con�lid cum euenij�e tijdednt,�rtunlt;e idpopuli R*� mdni dttribuunt.�tdq; non rdro dpud iHos legitur.Vicit �rtund popub R^nbsp;mdni.'E� igitur �rtund nec udmm quid�, nec dree�itum nomen, quinmitnbsp;xiwdqueeddm potiuspotenti�imdq;Z^uis,z^ cdufd.

De Forf��lt;e poteftdte ex dccidenti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cdp. VIII.

Vdmobrcin uidendum de perfcrutdndum efi,quid ed�^j undc i�Ltdntd obucnidtpotefids,utnonhonorum niod^�nbsp;dc mdgiflrdtuu ddeptio � diuitidrumq- compdrdtio,nbsp;primd tnoridles ducunt�t dd ibdtn re�rendd,ucruninbsp;tse ip�us tumireuitds, twm longitudo. Cum prudentie

quoq;,mentisq;ip�uscon�lid,qult;�diutndqult;eddtninnobispdrseft}(^ irrit�t,cr peruertdt. IJdm� �rtund,ut Ariflotelipldcet, cdufd c� ctnbsp;dem ex euentu contingens, prteterq; cle�iionem eins, dc propo�tuW gt;nbsp;aliquiddgendumfufcepit,z^con�lidutperuertdt,crprudentiieutddnt�^nbsp;�fetur,nece�e e�, impugnetq; 'meeptd no�rd. Et uero hominuw d�ion^^�nbsp;.fu�eptionesq; negotiorum uoluntdriaip�e�unt, dtq; d rdtionepro�^^^�nbsp;eddemqi cum elc�ione mdturisq; con�lijs, quie pcrqud�epc �rtund i^nbsp;perturbdt,co�nditqi rdtionem,ldbe�citq; ddeo uoluntdtetn,�u�rdticr^^nbsp;ele��ionemjUt nihil omntno pdtidtur eorumfuccedere,dd qutefumnto�'*

50$ di0,rtttione^ inleftd�mm.Jnterdum uer� faut, qu�tnf^enttnut, qu�m^nbsp;opinio nqftra c�: quippe cu htcepta temere per�epefumpta,prieter^ r4-tionemadminifirlt;�d,qu�^fetpientiueti(tmuirorumopmionenuUoino-d� fuccefjura iudiccntuhcr jicil� quidetnfuccedat, crfiimmd quoq; cw�nbsp;�lidtdte ZT Idude.ltdi^ qute�rtuna. ipfd pr�fllt;�,m utrdnq^ pdrtem euc'nbsp;nire iure dicuntur, ed^ ex dccidentid cddere, qudttdo nelt;p pro ele�ionenbsp;fuccedunt dt^ ex propofito:nec mens noftrd 'm fufcipiendis dHionibui finbsp;f^�dbdt,utdtaijsprogre�ionibutfineajjiqueretur,dutut finis ipfedl�nbsp;nid interciperctur. Ab euenfu igitur dff��iones eius iiidicdndlt;e funt, mini^-me uerodrdtione,dut pro fufcepid ekdionc^t^ confilio.Quofit,ut quianbsp;prlt;etcr mentent euenidnt dc propofitum,rcpentmie iliie quidem fint 'mcevnbsp;tlt;e^,dtq;ex eopdrumrdtiondbiles, omnino^incon^dntes dppdrednt.nbsp;Repentmd enim uix perdurdnt : dt qute fine confilio dc rdtione,certd e(fenbsp;m'inime quetmt,itdlt;^ utudrient,neceffeeil,fint^ 'mfimti!eddmodM�.tgi'nbsp;tur etfi fortund mdxim�potens eft caufd,e^�iiones tarnen eiusdb euentiinbsp;f'�*nt iudicadie, quado fuccejj�s ipfi neq^ � propofitofufceptd^ td) ele�io'nbsp;ne proficiftuntur.vt qui du/m uitcmpdngit, thefdurum 'muenit.ne^ pro-Srefius eius ipfafiuntab ratione duai,aut temperati.vt qui ad�rtvm perrnbsp;gitdefinfitdttdi dpudprtetoremdmicigrdtid, obuidmhdbetqui nuntiettnbsp;mftitutum eu/m hteredem db ho�ite, cui decedenti nec liberi ej^ent, nequenbsp;fx dgndtioneu�us, qui iure ei fiuccederet.

ket igitur db euentu,dtqi ex conl'mgentid,quantum no-, ftrd mtereft,dtq^ ad nos ipfosfpe�tat, hiecipfia caufaiudinbsp;candd fit, nunquid tarnen ex hoc noneritzripfaperfctnbsp;zrfuapteetiam naturacMfdiac maxima etiam caufi^nbsp;ai non ZT fuis uiribus'mftrvilainonzT Opibus innifa fuis?nbsp;lUd^ dutoritdte afq; arbitrio pradita ? Quocirca qult;ermdum hoc reftat�nbsp;fe fummo etiamftudio quixrendum. Videlicet Romulus Romani conftititnbsp;tor imperij,fub quo magna orbis pars, tarn multis etiam feculis temperd'nbsp;to eft, ZT reild, ZT � quo gentium pars maxima leges dcceperit,ac uiuen^nbsp;di�mudas ; genitus ita quidem eft, ut nuUa ortus eius ratio fit habenda,nbsp;pTceterquarnquod cotigiti�um nafciexcoituiUo'infiimi,fihumdn(elpe~nbsp;dientur leges. Ducunt aMofe originem incolcndoDeo et ludtei, ZT Chri-fiiani,zTSdrraci�ni.�idldigiturgenitur�eiusratiohdbenddeftdlid,nifinbsp;'fi�d contigerit iUum,quicun^ q fiermt,pdrentibus fuis ncfcr.quod diilunbsp;�lt;ilt;Um no abfurdt�imum mo� uideatur gt; uer�m maxime etiam 'tmpiumnbsp;Ss

lt;lt;�74h'o�e4lgt;�p;g�lt;lt; pfie�tire nos cieterd inter ntnitnalidgloriAmur, ' tmnino idiettum . InortuctMem hominif generdtione�^ humdn� leges .nbsp;tte^ ndturie (�riefcribere hdbent, neq; Deo. Ciu�les enim leges dpud l�dSnbsp;^d^cribunt gentes,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dpud eos populos, qui conftituendis il�s confers :�

ferunt:ut lex qu� eft de und Mntunt ducendu. uxore,in Itdliu quidem at^ inter Chriftianos locum obtinct, minime ucr� dpud Syros,I�duros, S�t-rdcenos. At ndturdlis lexcft,ut inftns � mdri gignatur, cr famind, neit'nbsp;uer�utexuxoredcmdrito, t^oitigiturdduerftKndturt�legem,dutnbsp;ndturdli rcpugndnte conftitutione ndtus eft Komulus, neq; coitus i�e,ftnbsp;nature legem de uim ftie�es inftmis ,fed ndturdlis prorfus, atq; ex iffd �nbsp;generis bumMieonfiitutionc ordine. Qjiid enim dd ndturie legeM �nbsp;�ondemndnddm, quad virgilium mdterftt cnifd in uid fub drboremt mi'nbsp;nimeuer�inculcitrdfdcldquedtdfubcontigndtioneidutqu�ddliquisru'nbsp;rindfcdtur, fordidoq; fub tugurio.�iUte �piidem,alidlt;^eiufmodi indenbsp;proft�d funt, qu�d nimis ipft delicdtifumus, CJ' indccufdndd iidturd dr'nbsp;guti dclicentiofi .ve'de uirginitdtemfequi uoluntdriumhocquidcmeftynbsp;nequdqudm uer� ndturdleidt ZS' ndturdle, er uoluntarium dure operdr�nbsp;liberis. Quofit,utdd ndturdmfirefticiiK, dtq;ddgeniturlt;erdtionem}nbsp;tfu�ld Komulo inur�dd mdternofit � coitu inf�mite cicdtrix, nihil^ quoinbsp;ttccufire ineoprocrcandondturaliiurelicedt. �giturf�ndturdipftrebusnbsp;confiilerehominum ftudcbdt,finumen i�ludfuprem(im,quodtnundum-.nbsp;regit, dcniodcrdturomnem, imperiimtcrdtRomdnum per Romuluntfnbsp;eiusq; fucccfforeS-conftitUtM-u,quidleges adhochuMd/tds deinceftu,duinbsp;de ddultcrio citdsiqute'nedpud GdrdmdntestCtiJdfdmonesdidfti�imds^nbsp;�lids ndtiones locum quidemhdbent uUum. Quem pducis dnt�dnnis, ntnbsp;apudCdndriosquid�,ideftfortundtM hdbcbdtinfulds,dbi�iftgt;dnisnU'nbsp;per cdptds, dtq;dd Chriftidndm uiuendi confuetudinemdc fdcroru rituri*nbsp;trddu�lds^Tdntoigiturndturie incepto,diuiniqinuminisconftitutionifnbsp;non potuifjehominum leges pr^feribere i�ud docct,qu�d Fduftulas Ro'nbsp;Kuilidltordcconferudtor,perinde, ut db Amulioiuffus ftierdt,illttm eu/�*nbsp;Remo fi-dtre minime occidit, fed dlendum potius qudmoccultiftimed^nbsp;Acult; uxoreprocurduit.Ver�mreli��o Romulo,rcmdd ipfdm rededtnu�-Quoingenere caufdrumftrtundfitcoUocdndd. Cdp. X.

Giturfif�rtund et caufd eft, edq; et prtepotens,dcmdXi^ m� udlidd, eu externis imperet rcbus,ipfdq; c� quddri'nbsp;ftridftntcdufdrumgenerd, nimirumdutddmdteridf^nbsp;ftrendd eft, de qud fit dliquid, aut ddformd,d quditidt^'nbsp;rid ipfd tnformdtur,dM udfinemt quicquid enim dutft'�nbsp;cien�^'

DE FORTVNA. LIB, L �07 c}tndu/mfulcipitur,MtdgCttclum,finemhdbeatconftituttimtttceU�tflinbsp;t�itis i�ud fufcept�t f�t �ratid, out ad unit denilt;^} agentem aligua ,quieamp;nbsp;ntatcriam ipfam inf�rmct,zy adf�ncmperducat, iHivin quidein, quemf�rnbsp;bi in intio conftituerat Anhoc italt;^ pott�imugencre cauf�e uidetur fortunbsp;na coHocandatcumnecipfaf�t�^ua qu�defficiatur, qudliscf�materia,nbsp;lier�m qu� cff�cidt potius : necf�t forma, cpi� materilt;e qnidem ipf� accc'nbsp;'dat, tanquam artifice ab aliqtto indita, extrinfeciK^ indu�a: necf�t ui�anbsp;'fnodofinis,cumipfaprorfuiintendat infinem: etenim quicunqueagitanbsp;finem aliqucmprolpeilansagit.'ttiamZJ'cptiincertamen prodcunt,a6nbsp;ijsomnino propterUidoriam fufccptumefi certamentztr quipecuniiCtnbsp;diuitijsq; dant op�rant, omnis utiq; ab iUis laborfufcipitur, rcrum acco'nbsp;pi^gratia Aureigitur inagentis cattfe tribunali fortun�conflituimtie,.nbsp;Acnih�ominis b� ipf�e diuitiie, copia, uiHoria, honores, magiftratusq:,nbsp;quoniam fortuita dicunturbona, materia quaf� qu�dam fortune j�n�nbsp;ipf�us,periiide utftatuarij lighu/m, lapis,tnetallum l�quibusftatu� fu�nbsp;fomfic�ttur ahartifictbui, Atq^ ut ftatuariorii/m opera funt f�gna, imagi'nbsp;Hesq;,f�c bona qu�dicunturfortuita,qu�d ea 4 fortuna oblata f�ntyfortU'nbsp;n� tum opera cjje dicunter,tum munera. Vf �0 aliter ferm� in bonis ipf�nbsp;febusq; f�bifubie�lis fefegerere uideatur, qu�m in materia f�bi appof�tanbsp;ftatuariusartif�x,acmetaUicusfi�lor. Quocirca fortunaipfafuis inmi~nbsp;'nifierijs atlt;^ effe�lionibus uidetur artif�cis, uel autoris potius cuiuffi�finbsp;bipcrfonam af�umere ac gercre : per 'mdeq- ut qui uerfantur in repubica,nbsp;acrcmcommunem geruntmagifiratuspmunusfuuntatq^ offciumadmi'nbsp;nifirare i/nter hommes, adquorumufumbonaipfa fortuitaGrf�nt,e2�nbsp;uideanturcomparata.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

mmi�natura,tumfirtuita,qu�deorumdij}gt;enfatiofor tume ipf� f�tattr�butatquippe qu� et iUis pro materia utatur,et tanquantnbsp;fupelle�ile eff'e��ionufuaruomniu,ct� quibuseaipfaobtulerit,illosit�inbsp;^onftituat,atq; ut ita loquar,inligt;rmct,ut diuttes,copiof�q;habcantur, Oquot;nbsp;inhonor!buscoflituti,acdignitat�bus,imperiuinteraliosexerce�t,fiigannbsp;^rqi potentatibus. Quifinis autc f�t eins, ufus ipfe oft�dit,accertuficit.nbsp;bona fortuitacomparantur ufus gratia,etf�licitas,adqu� fortunanbsp;no pari� confirre iudicat�r,in ai�ioneconjlituta eft,A�lio aut� ipfa oft

JOS IO. 10 VIANI PONTANI row ufuddminiflnttione^Jiceminullo modo pote�. videtigitur �f'nbsp;tunlt;e ip�m tf^etjud� ^Mitdi: necfolu^uod cau� ip� �t aperte 'mte�inbsp;g�)Herivmetiam ^ult;e�t,Gr^uaUs, quod^ c pluribiKuna,ea^ efficient lt;�

Ices firta�e hoc in loco,hacq; prafertimin quiefiione, cttm eafit caufa plerun^ prlt;eter mentem ac propofitiemnbsp;no�rihatlt;^ab euentu contingens,finem potiut e�e que/tnbsp;damnbsp;nbsp;nbsp;'mjfieratu/m, CT repentinum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autemdiM

re�e modo fentient, hoc ipfum itfficietur^Sed nos �rtU' nam qua ofifirt quippiamatel admit,quaqs adiuuat, uel damno efi,agendtnbsp;eamgerere magifiratum dicimut: qua uero prater eligentis,ac confiituciinbsp;tis propofitum opera eim procedit, finem e�e quendam r�p�t� ohie�lumnbsp;tnexpe{latum^,finegduerim, iniurius effieprofi�lo uidear.An non ean'nbsp;dem quoi^ materialem e�e cdufam, er re�e firt� quit dixerit, fi bona abnbsp;i�a obieda tantum conf�derMeritM materiam,ut copiam,ut rem abuitdenbsp;fuffidam, per'mde atlt;^ horreum quodd� ad omnem uitis ufum atq�um'nbsp;mmifirationem.Sednos qua adiuuat,utbonaacbeneuola,qua adunfaturtnbsp;croffidtiUtnocuaatq; mfifia,quafinemadquemtendmus,uelo�ert tdnbsp;propitiaatel eripit ut mimica, gficiendi eam ac gerendi res in utranq; paTnbsp;tem magi�ram dicimus: qualem eti� innuereuidetur Arifloteles,qu2emnbsp;etiam Plato,qui e�,Gakno te�e,ait e�ecaufam fccundu contingent� euennbsp;tum inprotereticis�js^ qt(� ipfi cr elegerimiis,etdg�da propofuerimuf'

*N no,eodem hoc Galena te�e, er Anaxagorat,erStoi' ci arbitrt�i eam fimt,caufam e�e minimenotam humondnbsp;rtimagitationumf ati^utipforuuerbisutar,

quippequi alia quidem fecundum neee�ita' tem ac �tum, alia ueri fecundum firtunam orcafum

j Vm igitur efficientem caufam, firtuna e�e�atuerinutt� dq; gerend^um in adminiHratione rerum,curulem p^nbsp;] fuerimusfedem,non temerequierendum uidetur, qudx^nbsp;ea uertatur in negotijs:quippe cui agendifi uis ineii,^nbsp;ciendi^ pote�at acius,nimirumfubie��sinrcbusigt;^'nbsp;peritHf^

ffriumexercedt, neceffeefi. Ariliotelei igitur,cui in re nt maxim� uera, ^nturpenwd�iuenvnutMprofrnumuideiturtK�eaduerfariitriiditcjU^nbsp;lutue contine�turcircuitu, eacun�tt pdtibilid e^fe, fubie�laq}fu[ier'nbsp;��M pote�atibiii,atlt;j^ in�riorahM corrumpi,in �lia^ tltc^ aliiicontmen-�nbsp;tfr uerti: dtfuperiora iOd^tpote lt;ettrtMgt; ^ittd^ tenorem perpetuum i�nbsp;�dtuquieq; fuoretinere. Interenten ita^animidiilt^UteconditionefuAnbsp;^�ortdliaeiuiiiemfunt, cHiutresmdxifn�ult;tridbilesexiAdt,at^ 0icfrtlt;e,nbsp;^gt;otninenteffefldtuit.Cuiquonidmfoli�morta�iwi�numerojntelligentilt;l,nbsp;*ntns^ dcratiocindtiotributdeft, eundeml}uncfoUiz!rcogitdre,Grqu�'nbsp;**rc,cr rdtiocinari, unitm^ item eum deltberare, at^ ad agendit impeJlinbsp;^xiflimattpropter uitn neee�itatem, �mptam^ naturam,eorum^ bono'nbsp;^wn affequendorumgratia,quorMni�imfitae� cupiditat, cuipofl uo-j Wit� quoq; accedat, z?� animi certa conflitutio, rei^ propo�tlt;efirmitettnbsp;(nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conftantid. Cuiufmodi autem hnc �ue negotia, fiue res ac bona /i�f,

^�antpi�dbundediibimefiinonpoenitebit tamendenuo eacontvmerare, ^^ias fdlicet,opes,honores, clientele, potentatuf, magiflratus,impe'nbsp;da,g^erisq; eiufdem entera. H4fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mj towd� hnc ipfajudum effc

fortunn,in ijs^ edm uerfari, i�ud prncipu� docet, quod �rtuitd ed ab hO' fninibttidieuiiturbona.lt;:iU�item�ntnegotia, in(juibmexerceriquo^nbsp;iHamz^Ariftotelesuelit, et ?lato,illa nimiru funttqiin�bi homines tumnbsp;Agenda, traHanda^ tum etiam adipifeenda propofnerint cum eledionenbsp;con�lio, dnbno^ inprimis uolente er confirmato. In bis igitur tum

**6jm ac bonis, tum etiam negotijs, hominum�ji aHionibusfortuna ma�r f^tatum aciuio�endit fuum,exercet^ pro arbitrio domin�t um.

T quonid in iUis quot^ qult;e corporis funt, multa etiam pr�ter mentem contingunt,dt(y opinionem, id^ in ifsnbsp;qnoq; qu� ad naturam re�rendd prorfus uidedntur:nbsp;ita qu�dem in bis omnibus tenendu ac iudicandtt e�, nd'nbsp; j turam quidem ipfam rerum minime mdigere con�lionbsp;�lt;t deliberdtione. Cum motus eius,acfines�nt omnino certi,eon�itutic^,nbsp;Progrediantur^ �u) ordine,fuis etiam numeris,temporibus,progre�ioninbsp;^�ts. Sunt enim eius opera ac munera omni � parte certd,dc prorfus nece�nbsp;�(rid,Athominum commotionesacuoluntates incertte funtacmutabiles,nbsp;P^rumq^ omnino �bi confiant, perindeuteorumquoqueresac negotia,nbsp;�*� ahterfefe habere, atc� aliter confuerint. Qgocirca propter dubita-Sf }

tionemdti^ue incertitudinem confultare eos oportet, utpote reruw ftdfi' rarum at^ueeuentorum i�taroi, diug;,acmultameirdelibertire}^nbsp;iJUierere, (int� tjuim d�cernant. Quo fit, ut quod 'm ifi contigerit,denbsp;iut hommes ipfinbsp;nbsp;nbsp;confult�t,z^ decernunt, iUud adfirtunam refindttt*

Taq; accidentia ipfa,acrerum euenta negotiorti/tKt^' alia ad cafiim tantum refirenda, alia ad firtunam fi^'nbsp;quant quidem htvmanis tantum conflitutionibufacdt'nbsp;cretiscrf�ucreuelmt, aduerfiari. Aiq; hocquidtt''nbsp;tlludefl,quod Cicero ait,vim dus parte in utranq;pl�''

rimum pojfi�.cum de cafunu�am omnino mentionem finciat, out in ijsq^ adpro^erunt,autquieadparumficundumjpc�etitnegotior�cueniuii'^'nbsp;Cum etiam tHa ipfa quic naturte firt�funt,cafucp contingtint,ut pluui^^�^nbsp;tempeftatesM alluuioncsfi 'mceptis,ac negotijs ud conduxerintnbsp;uel i�a aduerfui ier'mt,ad f�rtunam tarnen refirofitur, cum prteternbsp;nem,deftinatuim^ animo cont'ingantfinem.

Solumhomincmdicipojfe�rtunatu. Cap. XVII.

I y id cafuiigitur,quid firtuna inter fi differ ant, tanquam materia fit ea, in qua firrtuna uerfitur, iettttfnbsp;plan� tenes, exq^ ifscoUigere etiam potesfifnbsp;tunatas nec pecudes, necceetera animalia, in onimaliavnbsp;rede did poffi.Cum humana; tantum res fub firtunai^'

tumcontendant. Quocirca fiquandoficulaquoque firtunata dicitni^^� ad homines,ac principes, quifub ea tempora firtuna bene ufifierinhr^'nbsp;firimus. Quale illud:

' vt�[gt;oetteali^uandoaliterlocutiinueniantur,perlufumutiq; P^V tralationemlocutiuideantur.

EV amobrem quoniam paulo ante 'mf�ti mentionem incidifU'^', acnecefiitatis, deutraq; paucafidiffiruero,haudquaquatngt;^nbsp;debor temere ad hac ipfa defiriuna difputans diuertifle.CW^

ipfa�rtuiu ttidcri po�it (�ti ipfitu f�ue exccutrix,�uc ininiflnt. Cuiut ^fitom�s tjuod ucl autorem hid^eam Atttonium Galdteum, uel qua; uere-e� etus fociu�i,non p�nituerit me fiue aut�risgt;�ue�Kij,tum pro-f^fr�udioruhoru fumm�ac�ngularemqu.eineoeficognitioncm,twmnbsp;^o{)fer rcgt;-um pcripateticarum awti�mtat panter ac�olerti�imM mda' 'nbsp;^�tioc�. citt�dere di�uri,ut Chri�tiini, nuUo modo �vmilt;!s,ut qui ad Dei 'nbsp;''lt;duntatemacfententiam,cam^prorfits incognitamcun�a rcfiramtn:nbsp;parendum lt;equoetiamfit animo, quippecuius d�cr�ta omnia plenanbsp;�apienti�dufliti�, aquitatii. Scd quoniam hioc ipfa deueteris philo'nbsp;l^ffi�hauflafunt �ntibm, proueterum capbilofophorum opmionibutnbsp;'^fententijs profequemur, uenia tarnen ante no�ris ab hominibus acfa~nbsp;^dotibus impetrata. Difjerimus enim ut ratiocinantes, neuticj; uero utnbsp;�**! procon�itutis h�c,lt;;::rtanquampo�ulatistradentcs(fferere,atquenbsp;'*l�ucrare alijs perindc ac certa determmataqs uelimus.

O�idonius igitur Stoicus rerum har um primas Deo,fe cundas natur�,tertias frto parteis a�ignat.Tales omninbsp;potentem e�e nece�itatemuoluit. Parmenidis uer�aenbsp;Democritifententiae�,omniae nece�itate euenire,il'nbsp;lam^ Gf �tum e�e, indicium, etr prouidentiain,nbsp;tarnen Plato alia ad nece�itate re�renda, alia uero ad prouidentiantnbsp;(��tct. Empedocles opinatur neee�itateme�e pfmeipioru elementoru^nbsp;'�^lentarn, impetuq; progredientem caufam,Democritusrefl�xionem,acnbsp;^ftltationcm iUam, ac concur�tm e:x plagam materiie. Ctvm tarnen Heranbsp;^ttis�ti ip�us �h�antiam cenfeat effe rationem per uniuerfwt euntem,nbsp;innucre uidetur Virgilius, cum ait:

quot;^iieum nanq;ireperomnes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

'^errasq;,traillusq; maris,coelumq; pro�ndum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*�'

CuietidopinioniChry�ppi{Suidctura�entiri,exi�imans �uKfulmi, e�e�gt;iritualem,�ericmc^ uniuer�gubernatricem, per eamq; �rquot; qutRnbsp;W e�e, e:2� qu�fii�a,ab iUa or tum duxi�e,zy' qua:�ciunda,caufam m-dtuHura.Nec uero non Platonis illa quoq; e� fententiaait�tum corpusnbsp;�etherium gt; fernen que omnium generationis ,feu natura uniuer� lex, �nbsp;Hi igitur�mul omnes, quanquam aliter, atque aliter,nbsp;nece�itatem tarnen e^r�tume�e

�iX lO. I O VIANI PON TAN I DePtoowMopiflioMf. Cap. XX.

Er�tnnos prueteritismtncalijSiPlatonis �uefentoiti^ fitte opinionem hoc ipfa de re confideremui.Putat eiti�*nbsp;nequa^tam�prouidentiaproficif� omnia:, quippecuf^nbsp;! rrrttwj �raw ^ult;e quidem difi)enfa�tur,minime fit uni'

''�rmis, eadem^natura. Quocirca(juedarn tantum�i prouidentiam referenda,ad �tum qutedam effe cenfet. Quid ultra?Adnbsp;minurnipforum uoluntates atq;arbitriumnonnu0a,aliaadfortun^'K^fnbsp;conflantiant,pleraq; ad cafum,quie ^idem ipfa feiuniia � rationepro b'nbsp;bidine accidat. Quin^ ita funt numero, iju^ Platoni in mentem ueni(lt;ntgt;nbsp;(irouid�tia,fitum, hominii ipfita uoluntaf,ac turn fortuna,turn cafus.^^nbsp;diuinaquidem qu�effent,atqueinte�li�bilia,quie^ dijsipfiscognata(fnbsp;proxima,ad prouidentiam ea folam unamq; referenda: ^ux tiero naturi'nbsp;lia,eademqi corporea,itg; ex elementis conftituta,quc)d coftitutionis fu^nbsp;itaturam fequuntur,ad�tum, cuim ipfiia munusfitatq; o^cium,fin�gt;i^nbsp;^idem digerere, ea^ pro nwtu,loco,forma, tempore diflribuere:proiUfnbsp;denti� uero fuumfic,acproprium, cunila (^uamttis diuerfa,quamuifnbsp;atq^ alia,pariter tamencompleiii. Itaiji�tum ipfttmdigerere,explic(n'^gt;nbsp;adminiftrare, dilfionere,ordine fuo, fuoq; loco actempore,cpia uidclicdnbsp;prouidentia ipfa in fefe congeftaac projpeda habeat, qua ctiam roti^'nbsp;ne ex uia gerenda fint,atc[i adminiftranda-.quippe quie modum iUis orii'nbsp;ncmcf; fiatuerit,cuius profi�� ex ordinis,cx rationis�tum fit ipfum difnbsp;�ienfator epeafi ouidam, atq; adminifter. Sapien ter itag^ Seucrinusnbsp;tius,atqiappofite, gcren^rurerumformam immobilemacfimplicett��nbsp;diumam ait effe prouidentiam: �tum uero eorum, qute diuinafimplicit^nbsp;gerendadilfgt;ofuit,mobilemnexumeffe,ordinem^temporakm.inde^^',nbsp;lud exiftereaet�to qult;e fubfint,ea quoep omnia prouidentiafintfubic^i^�nbsp;eui ex ipfum etiam fubferuiat �tum: qult;edam tarnen qute prouident�e ii�'nbsp;rifditioni tantum adfcripta funt, ea�tiferiem magi�ratus^ eius can�^'.nbsp;los egrefia effe. In no�ra autem ttoluntate,quie tertia Platonis difiribn^nbsp;efl,eiufcemodiomniaeffepofita, qualiafunttuxoreducereiadmercati^^nbsp;accedere, dareoperam Uteris, uitespangere,negotiari,uenari,pifcarigt;^^^nbsp;tarecurfu,pale�iram exercere,quit^ alia no�ri iuris funt, mq^ hoin^^*nbsp;ipfius manufita. tn rebus uero extemis, qult;e^ iurifditionis minitnefifnbsp;noftree, quippe qu� repente, at^ ex imparato accidant, pneterq; r^f*nbsp;nem,dcfecuseti�qu�mipfiinfufcipiendisnegotijs,inceptis^aggredii^nbsp;dis nobis propofu^imus,ac longe aliter, qu�m confiUum ab initio, ipfgt;^nbsp;ei eledlione nofiru �it}ijs 'm rebus uerfarifortuna retur, rerum^ eueni^

DE FORTVNA LIB. I. 515 proilliMim{gt;er�O)libid'm{^fuccedcre.Atcontrdprlt;eterhtecomnit(}Utnbsp;^anoflrienullomodof�ntditionii,hominum'uearbitrij,e{tporr�cun�4nbsp;fub Ciifu laborore. Qu^ aut� CT qult;ef�nt tTld,lt;jUiie dd prouidentiie Miiuinbsp;ffie�arent mdgiflratu/m dt(^ officia, Pldto ipf� fub'mnuit in Timieo : cumnbsp;bf uw induat, mundi�briclt;e mtcntwn, cofiituentem �tttm ipfum,dc de-ligent�!! totdnimdt, guot ipfe crcdffietfleUdt, eifdemq; diflribucntent finnbsp;u(hiculdfinguld,mox dperientan i�is, cr tdnqudm expe�ordfttetttnbsp;uniuerfe rei naturdtn,omnemq; ex ordine �durorum feriem, dtq; edijj�'nbsp;ftntem kges,qudt condidiffet,qud(q} ipf�ffiquerctttur.dccrctoru�i; fuornbsp;fumconftMtidtndt^imm�tdbilitdt�.Annon'Deufipfefldtuitffirmdtqi gt;nbsp;qui pldcitd eifmt,pmnde ut credtorirerum omniufn�me ut mdximufgt; lt;nbsp;idemq;fupremuf legemponitffidncitq; inumiwnutfdpienti�imuidocet! lt;nbsp;quodq; i�os,quosdlloquitur, excquipdrejJet,Qr in�ruit, GT injormdt!nbsp;Itdq; prouidentid ipfa ut princeps Mtor^ dutecedes prtegreditur, preeqinbsp;fefertDeiip�uimoderdntiidc regentiscun�ld uoluntdtem,imperiu/mtnbsp;ffumenq; i�ud imnwtdbile:� quo �tum mandt, ipfd^ rerum f�ri�s dc cdunbsp;�rumpnficifcitur.d�ndouidelicetdu�umnomeniiftidDeusipfedixe'nbsp;rit,�tusq; �t legey,quibui e:x-mundws omnii, GT i�i ip� quos 'mftrueret�nbsp;obedienter effient obtemperdturi: � �ndo igitur�tum,ut db edicendo edi-^um,d decernendo decretum. Quodq; qui prd�det,regit(ii,fcifcdt,coit'nbsp;flitudt,fdncidt,(citum,fdn(lio,conftitutio di�d.Itdq; Pldtoniciip�,dt(^ �nbsp;ftofiris prlt;ecipu� Chdkidius confentiunt, diuinam legem �tum effie,ineuinbsp;tidgt;ilemq; tum pronudgdtionem, tum fdn(liottem,fcitumq;, quod creatornbsp;niuiidhzr coiffiitutor Deus de uniuerfafcifcens ndturd^imis ip�sdixcnbsp;rit^quo fan�ionem earn mundus fequereturuniuerfus, per�fi eand� ipfantnbsp;pr^teritis quiepr�fentia,prd�fentibusaut�qu�ffiturd!tcdlerentur:quip�nbsp;k quiC rdtionem cotineretperpetudm, dc turn ordinationem, tum feriemnbsp;forumomniumiqu�cotffiquenterpdccontinudtefiercnhGrfuturdeffetit,nbsp;proptereac^mundi ip�us animieab Mitore,cottflitutorcq; in�nudtamtnbsp;tri�riam effie uolunt. Denbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Po�tee quoque locuti funt, �tiip�us

uimdtq;fub�dntidm intripUcem qua�perfonam partientes, Atropon, Qlothon,Ldche�n.EtAtroponquideorbemillum, utq; Grteceloqudmurnbsp;�'ftiififii e�euoluntiquenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abiUisdicitur: quod npnmod� non

rrret, uer�mmotumi�umfuumcontinuetinde�nenter,atq; exprlt;efcri' Pto:ndmneq;ulldm fentit dgitdtionisfud:obliquitdti,neq; defleilionemnbsp;^mnino aliqudm-Erraticam uero iUdm,dc diuagdntem /fheram appeHd-�**� Clothon,ob tortuofamobliquantem'^,nbsp;nbsp;nbsp;tanquam deuiam coeli uer'

ucr� udriantii q- ut elfetit nu)tiK:ncc idem quidcm ipfe nwtui, ucrutnde-* wm: nec eddem, fed di�imilis progrediendi ratio prieftaret. At lt;ju�fu(gt;nbsp;iuna eft jfh^ra^atqi ex eo fublunarii 4 Platonicis ipfis dilt;t}a,Lache�i e�nbsp;agnommata, quod proprium eiM mutiM effet, ea m fecun�a fufciperftnbsp;quicexi�arum utriufqueeffeflionibits exi�erent tnini�erid croperdgt;nbsp;lai� igitur quid�tum�t tenes, de quo dicendumpropofuimuf. actif-Ciceronis de eo prtetereat tefententia,audi quid de�to in librii de Diui-nationez^ loquaturjO� fentiat,ejfefcilicetorditiem feriemq; caufaruntinbsp;cum caufaincdiifaexfegignat,ea e�autemex omni .etemitate fluensnbsp;ueritiHfempiterna. Item: Exquo inteSigitur, ut�tum�t,nS id quodfu' �nbsp;�gt; perftitiofe,fed idquod Ehy�ce didtur cauft teterna rerum,cur et ea quifnbsp;�� pri�terierint�da�nf.ztr quiC it^arentyfiantiGr qutefequuniHr,�iturdnbsp;�gt; �nt.Qiwdcumita�t,��citur,ut�tumipfum�tinagitationepo�tum,nbsp;trabens fecum innumerabilem remmuarietatem ac coptam, feriemlf;nbsp;nutltiplicem corum omnium, qute ex infinito in in�nitum ordine ac ne'nbsp;XU accid�t fuo,fecund�qi eandem legem, quam Deus ipfe ab initio fciuitrnbsp;Ntbtlo tarnen minus ipjum mmutabtle e�, ac terminis fuis fixum, coli'nbsp;�ans, diuin�^ parens iu�ioni, eiq; obnoxium : quando is, qui nunc e�,nbsp;eritq; deinceps diebus,hori5,ac momentis �ngulis,idem ipfe Gf coel!,amp;nbsp;ceele�ium orbium,crqu� ccelo�runtur�ellarumhabitus,excircui'nbsp;tione in circuitionem, circumailione femper fua 'm�auratur, idq�pfmitnbsp;quandiulexipfaprouidentidq; diuina con�itutum habeatdcdeciretum.nbsp;i^uncde uoluntate, qu�,ni�llor, appetitioe�intelligenti�inh�rens.nbsp;Vaque fentientium� numero anima�ium, homini tantum ine� uoluntasinbsp;eum Greifpiendi uis,Gr item irafeendi�t ei eu i�lis communis. Proindenbsp;fit dit qu�d carent intelle��u,care�t gt uoluntate. A uoluntate igitur pri'nbsp;mo ajficimur,dcindeetiam nwuemur ad agendum: ey quanquamuolun'nbsp;tas ipfa adea nonuunquam fefe excit�t,qu� nec conditionis human�jiecnbsp;uirium �ittno�raru(nametidmimmortaleseffeueUemi(s, er momenttrnbsp;eedem ab occafu fobs in ortum delabi, qualis mentis ip�us motus ac rd'nbsp;ptatio e� ) tame ad ea plerune^ uolentes ducimur, qu� no�rarii prorfutnbsp;fintuiriumae�cultatis. Quocirca eatantum indpiendaeligimustqiiifnbsp;affequi nos poffe confidimut. Ante tarnen qu�m ii�a dggredimur,perffP^nbsp;cti� diutius deliberamus, �nt'ne �tura uti�ia, an inutiba: condu�turanfnbsp;rei�mibari, an incominodaturai Itaq^ fi ratioipfa, ac reiHa quidem rationbsp;co'f�j.ltantibus nobis didauerit rettre� et �turautilem, et uires noflras etnbsp;fuis elfe cofequ�df, negotium ipfivmaggredimur:fin minus, aut iUud d(nbsp;mente cogitationeq^ aiiicimns gt; lt;�(t male inceptufi t� fierit, dbiBo profnt

�gt; '' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defifiinuti^

de�flimM. inuo�untdtenolirdpofitum,cume}uiddgendumiiet o^crtur, uel ip� de eo cogitatiom� cdpimui, d^cfjitri necne illud �mut.nbsp;froinde Plato qute eiufmodi e��enb�to ea nequaquam anfebat a�tgnannbsp;dajed'mnoflraomnino uoluntateeffecoUocata.Quid enimadfrtum,nbsp;fi mihi in mentent uenit pangend� uine�- cum mca�t in manu conflit�'nbsp;ttttn �m'ne laborem eumfuflepturut, an qu�d male uidearrei f�miliarinbsp;con�nlereopusip�umpr�iermiflurui.Etc�mparesnobilitdte,dote,flir'nbsp;ma, ittdte, educatione, tnoribiK. uel una, uel plurei �mul off�runtur innbsp;fern uxoriam uirginet, nunquid non arbitrij iudicij^ efl eim, cui uirgi'nbsp;*tumfit �bldtioxi^ cutut efl optio,fitne lt;ad: omnet paritet repulfurui,diitnbsp;hanc qu�m iUam potiutele�lurutf Quandoquidem uoluntdtes in hit no-flrie libert� f�nt, ab omniq; ncceffitatis, dut mdiorif imperij iurefolutie. 'nbsp;Quo etiam fit, ut ailioncs ip�e hominum, quieuirtutet conflituunt, uelnbsp;eiedcm ipfiepotiuf funtuirtutes, uoluntariie cflcdebereiudicenturjCXnbsp;uirtiitipiaeleiliuutej�ehdbitus,dtq;in mediocritatepo�tia. Udmquidnbsp;^bflcro aliud efl elefiio,quant in confultando, ac decernendo temperata,nbsp;fe�aq; �rationeconfirmdta uoluntatfCiuinittud quoq; hinc^citur,nbsp;Utd�liones uiolcntte quamlongijfime � uirtute rclegentur : nec quifquantnbsp;inuitui,qudnqudm re�e quid egerit,iureueniat laudandut, quodfcilicetnbsp;Uoluntdt� in agendo liber inn efl� oporteat, ac nuUo modo codfld. Siquid�nbsp;cod�la: a�iones, quanquam honeflie Gf prob� idefinuntefl� uirtutes,nbsp;propter umt exteriorcm. Hw /fdij,- in a��ionibui quie uoluntarite quidemnbsp;pint, qu�quam etiam in uoluntarifi uim exercetfudmfirtuna,ut uel afflanbsp;S tuquitprofl)eroperducaturinportum,ueladuerfoia�eturinfcopulum,nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exagiteturtempefldtibui. Qui igitur flrtunee campits fit, quie etiam

pdlteflra, ludusq; tamincertui ac lubricut,iammtelligis.Cumncgotilt;t fiepiuiprudentilsimefufcepta, adminifirataq^fummaetiam cum ratione,nbsp;Crufu quamaccomnwddtiflimo, infiliciter tandem uertant. Contra uer�nbsp;confiderate inccpta, minime^ prudenter,quin etiam ucl maximenbsp;*ncompofite,inordinateq; tra�ata,flrtunatiflimofhabeanteuentut. Hacnbsp;�gitwr pdrte,qute dd uoluntdtem flgt;e(ldt,in hune modum cxplicata, pro-grediamur iam ad cdftm. Qui � flrtuna hoc diflat,qu()d t�a in ifl uerfa-tant�, in quibiK agittir de uolimtate hominu, de eMione, confilifl,

Ptopofitii. Atcdfuf ifj ifl, qua: aut inanima ipfafunt, aut fi animalidyra-^ione tarne carentia, uiuentiaq^fuopte �olu du�u, nuUo adhibito cofilio, ^^fineu�ordtionis prtefidio.ltaq; utquieuel fecuda in ifl,qute nobis ipfinbsp;f^opo�uimut, qute^ ut adipi�camur, profequimur,ucl eStr� aduerfa accinbsp;(Id �rtun� refirtintin^fif ad cafiim,qute in rehw inanitnit ac brutitt

IO, lOVIANI PON TA NI

duw en nee ndtura tarnen, nee ai arte proueniant. HutnfnwJi entm o* tnniaeafuiadfcribenda funt,perinde utHliu�iwdi�rtwtte, Ita^hacpo'nbsp;ti�fmum ratione inter /� eafui ac �rtunadi�irunt. Vtrantj^ entm eai/antnbsp;tKentitiatnefJ'e,(juire(lephilofophantur,uolunt.

Decauf�iperfe^dbeuentit. Cap. XXI.

Ttentm in hoe ipfo qu�rendiae ratioemandi generen eaufa ip[a cu dupltci �t uia con�derandai er ut e� ipffnbsp;perfel�cenimhodie loquigt;nur)erut e�ex euentUtnbsp;at^ ab rer� aceidentia, eaufam iilam,cui nomen e� pernbsp;fe,tMnpr'tmdric(m,ttvtnprimigcnitint appeUdre nobif

placet, quam Chalcidius uir apprime eruditut principalem dicere non efl iKritut:Atalterantillam,quamtumaccidentem,tivmexaccidentiaggt;tominbsp;narunt, euentitiam, ut ab euentu ip�o notnen ducat, quando prifci i�t, quinbsp;'L!ttmaminitiocon�ituerePhilofophiam,ereuentuw,errerumacnegpnbsp;tiorumeuenta uocauere. Vtq;h:ecipfa,qu� de ca�udicimuter�rtunarnbsp;de^ primigenijs,atq; euentitijs caufis,te�imonijs quo^ comprobata, nonbsp;tiora fiant, er tanquam con�ituantur in aperto, fit hoc max 'tm� exent'nbsp;plum.Sufcepit M.TuSiui Cicero it er in Grteciam,inde etiam in Afiam, OCnbsp;vJ}odum,ut maximos ac diferti�imot illiui ^etatii rhetores audiret.ltat^nbsp;aBrundu�o fi)luent,pro�eratn naibts tempe�atent,pau��imt5 horitnbsp;Apo�oniamperlatuseft. Bona it�a^ firtunahacinnauigationeufute� dnbsp;cero. Contr� atm � Pirteo folueret,quo in Afiam traijceret,ac tantum noifnbsp;cotinentem Afia terram teneret,repente ex aduerfo excitata proceBa, i*nbsp;Pirteunt unde mouerat eu reiecit. �Aala uti^ att^ aduerfa �rtuna i/ushi^nbsp;dicitur,quoniam pr�ter propofitum hoc ipfum contigif�t,ut contra natttnbsp;gatioinApoUoniamcotigerate�ententia. IdemRbodio �iinlitoreejfetnbsp;expofitui,atq^ animigratiaper arena deambularet,in Murenam incidit�nbsp;quam flu�us maris in aridu eicciffet. Cafu igitur pifeis iUe Ciceroni obit'nbsp;iluse�,quandoermi�umc�animal, eripfenoneoconfilio d�ambula'nbsp;bat,p(�um ut quiereret,fed ut animiim r�ociUaret, corpus^, cum adhutnbsp;ipfedefentinanau�earet. Po�inuentuquoq; pi�icul�,paul� etiamproquot;nbsp;gre�quot;(s longius,pedem in Vi�eum off�ndit,philippeorum plenum,de ia�anbsp;rafiu�luantium mercatorum abundis inarenamiailatum. Ethocquot^nbsp;cafui ad[cribendum,nam er id Ciceroni pr�ter cogitationem obtigit,nbsp;fententiam:er ^ifius ipfe,aureiq} illi niimiin{�iim� res erant ,nec humd'nbsp;na eum ratione quiequam habebat omnino coniunilum. Veritm utadcOit

DE FORTV��A lib. T. 517 *�� fu/ce^i in Graciant, at^ Afittni Ciceroni fuit cduft eloquendi cupi'nbsp;^itiu,ut^per�i{mtandemOratoreuaderet.fuitigitur�rtunai�ipro'nbsp;Pitia,lt;ntodexlt;itiimifententia,{gt;roq;afpiditiite,(ltufl!tgrtdnit,contigeritnbsp;^lt;ttempe�ateinGriecia, atlt;J; A�ddocere �rudit i�imos rhetoriciemagi'nbsp;f^toi,fum)noiq- dicendi artifices: (^uibus audiendis etiamcontigitiUt OMnbsp;inflitutionis librorum uel maxima tunc effet copiaiEu�titia efthac,nbsp;ad cafum re�renda caufa,aft itta �rtuita, qu�d do�ores omneis, c^uoinbsp;*tfe maxim� )iudebat,fibi �ceritamici�imos,morum probitatCiG^ inge-'*��j elegantia. Quflcircacaufa ipfa perfeprimigenia quid�mefl,atill(trun�nbsp;euentitia,fe^uitur prmtigeniam:cuifie accedunt, ac coiun�tefunt,nbsp;primaria iHa perinde ac fidgt;fi�tia quiedam uideatur, hte uer� tanguantnbsp;^^cidentite.�Jeigitur hdc in partediutittf im�toremur,�rtunie uis omnisnbsp;'^bominumuerfaturrebuiacncgot�fs. Cafusuer� inrebusfolwm,autin'nbsp;^tiimalibus,aut animalibiK,ucr�m � ratione defiitutKyUt brutis,inutisg;gt;nbsp;^uintamenipfaqult;eaccidunt,nec�naturafint, necabarte.ltaiji homini'nbsp;^^^��ccuni^ accidunt,qu!ei�orum i'nceptis,confiitutis,propo/jtis uel/inbsp;^�int-aicl incommodent,firtunlt;e adfaribenda funt iurifditioni. Qua � renbsp;^o/ninem tantum feu �rtunatwmdicimus, feu male firtunatum, nuUonbsp;*^n modo,ni uel-ab ufu,uel tralatione qua^niut arborem, dut befiio-dixerimui firtunatam.Qji� uer� in rebus accidunt tndnima�ib�s,utnbsp;^fo,(trgento, marmore, tabe�is, arbuftis, prlt;edijs, qult;eq; alia inanimanbsp;i^,ftuectiamtmtmalia,lt;iualesfuntpifces,alites,quadrupedes,repentia,nbsp;^e�atgreges, armenta^, ea c^us omnino tribunal ac iudicium fubeunt,nbsp;euentitiie omnes cdufe,tjuit^ ad f�rtundm,^ua^ ad cafuntnbsp;^i^ntur,proprilt;e accidentes dicuntur,dccedunt�^ primigaiiant aeprinnbsp;^Pdl� ad coufam.Jpfa uer� primigenid caufa in f�to coUocanda efl.Quoinbsp;dicimus, cil huiufmodi.NauigabdtAnneus Seneca� Komd in Sici'nbsp;^,tibi multa, cr opimapo�idebatpriedia,quo er dgrosfuos,cruillatnbsp;^�gt;iceret, CT rationem prouentus � uiUicis exigera ac uicarijs. Vlcece�nbsp;nceptee � Seneca nauigationis primigenia caufa.inter nauigandumau-propter agitdtionem contigit crndufear�etm,crftomdcho mo'nbsp;�*h�er relanguefcere deuomitu,crperpallefcere, mdtumetiamfiti'nbsp;: CT �fiatem nauigaret, dcf�tigari lt;eftu, decolorari,nbsp;d�d nauigantibusaccidunt.Hecigitur omnia in caufaeuentitiapo-^dafunt.Qdiofit, utiuredicaturprimigeniiecaufiedc�dentid. Adhlt;ecnbsp;^lf^nt uel etiiun uehementer inter fe ipfa qute accidunt,^ quorum edunbsp;firtunaiamp;'(fUonvm cafus. i^iam quorum autor eft �rtuna, ea ex ho-confilio, dc propofito duciit originem,acciduntq; ut td^fc^rdtione

fie cum udmiraitonc lt;]uud�m,unmu]; commotionc/iquidem prie ter nionem^tc^ ex impardto. Q^oru uero ca[ts in ijs nihil e� omnino, quo^nbsp;ad hom'mis reftratur propqfitii, humananiq; ad rationem ac uoluntatei�-fiquidem in ijs dccidut,qult;edut nuita funt in�ntiaqi^ut inanima, nihil^nbsp;fenticntid.Ke�le igitur,copo�tcqi,iitqi ex ipfa reru natura qui did�t^duiifnbsp;fmul caufas humanis � co�lijs atq; eledionibus profitas: cu ita cvfluutgt;nbsp;ut minime quod propofitum efi,proueniat,uerum longequid� �cui,pylt;^'nbsp;tcrq; opinionem acfufceptam operam, ludum hunc, mcditationem^nbsp;for tunte, quale peruulgatum iUud e� exemplu : Vuijj� qui thefauru terrnbsp;in�di��t feruandiilliufab bo�e,atq;afiiribusgxatia:�iiffec?'itemq^nbsp;rat anted,aut optauerat: ut l�e quid� obtorpuerit gt; improuif mob dantnt*nbsp;dolorccon�dlus, hicucr�rcpentino, atq; infjperatoge�ieritdegaudici inbsp;fubitaq; hetitia-Compofit� quoqp atq; exepfa rc,quicunq; dixerit,ca�tH^nbsp;concurfum e�e accidentiu undfimul abfq; ratione cdu�aru ,inmutlsnbsp;animaltbiK,tum inanimalibus rebus : ut cum ccenantibus nobis m hortifgt;nbsp;�cfub dio,cuo!antis aquilte unguibus delap/q te�udo hydruf'ue in terrtif'nbsp;ex improuifocorruit. Qua in re tarn no modo repentina, uerumetiam W*'nbsp;cogitdta, quid nam loci habeat hominmh �ue ratio,�ue intentio: ewrtitd-tneno'aquild paflumquterens, comprehenfam unguibus prtedamitutl^nbsp;tenuerif.ct' grauia qu� fifnt,cu/m non habeant quo f:fub�inednt .dcorfr^,nbsp;corruanimece�c fit.Sed nobis de cd�t,�to,prouidcntia, deq; liberis ijofi^nbsp;num uo�mtatibus ha�enus di�um �t. Quocirca ad ea regrediamur, qf^nbsp;adhucde �rtuna neceffari� qiuornda uideantur.

tis^ ab ele�ione,prius tame deliberationcadhibita, dt'f con�lio. Cumcjicledioneseti� ipfanegotia^ fufcepl^'nbsp;propter inditam rationem ad hominem tantum �cdleif^

�'DE FORTVNA LIB, �, $1^ *Wc d�funt, CM qui omnipotentem appellent. Atqui ne ars-quidemfuturunbsp;Nullit, nondeniq-doilrinaacfcientia, homoubicifedeficrit. Scdtarnennbsp;artificis manca eft opcr.t,ubi omnii de medio aufirctur materia,nis au-lUa pcriiat in artifice, �iiedo apta operiatq^ idonea, prieftitura openbsp;gt;'am ipfa fu� � uefligio,ubi materia ^erit ei reddita:Sicde�rtunafentien- 'nbsp;�fl�� HidrtMrjZnjitwi eiin, exercitationem^ fitturam omnino nullam,/! renbsp;^fmtiUi humanarum campia de�ierit,quo quidem ei ad diuagandum re�inbsp;^�^o,dn dubitandum eft,mag:ftratum iBam futmt,folitumq; munia admi'nbsp;^i!�raturam,d{^itatemq;retentur�,cumautoritate(:xfupcrciliotNan�nbsp;^lcta atq; excifa Carthaginc in Africa, quam amifit ipfa iurifditioneninbsp;'^tiniiio populo Carthagtnenf� ac partibui,recuperauit multo poftfiniti-'^ainurbeTunete,!biq; eamuel fuperbi�imenuncexercet, cumregumnbsp;^fricicarx ea �t urbs ac domtciliunir

Ommunem quoq^ effeedm,c:r media fefe inter utrunt^ gererc,i�lud plan� docet, quodflativm eita nunc profpe-r��, nunc aduerfum,cr affiraremodo eam^do refletnbsp;re dicinuKtcr dlibi ut bonam,id eftflcilem,ac propittamnbsp;laudamue, alibi ut malam improbamut ac nocuam : G�quot;

quidem cognomine lUuftramuc, cum af�irat � fententia, mala; ueri ^tamuf,quotiesincommodaeft,infed�aturqiresnoftrdtbo[lileminmo~nbsp;'*iwi. Duplex igitur eft flrtuna, cj bonanbsp;nbsp;nbsp;maladrata gt iucunda, cm

^^minatui tarnenfit eim unies. Siquidem GT boni Gir mali arbttriu,ideftt ^��^oflerorumatq; ineomnwdantium euentuum externis 'mrebus lt;tcne~nbsp;^tijsiui in manu ittita eft coBbeatum.Qud ettam uid modo^ Po�tie denbsp;^'olo uentorum regefibulantur,cuinbsp;pdtcr atij^hominum rex

t�^uoftt.ut ofliciimt eius fit, uel ludus potius, nuncfauere rebus homi-'�^,nunc incommodare ,Grmodci conftrre boni aliquid, nwd� eripere^ *��biextollere, deijeerc alibi, acmarinorum moreftudluum r� hii/ltta'nbsp;�'^uerfare.

S] Tai^ maximi eti� philofophi de bona ftrtwia feripfere, Gdquot; qd �a etqualif ea effet,comentifunt, neciniuriaiquippe qu�uelplunbsp;Urimuconfirreadftlicitat�arbitrentur^cumrer�extejwuw

et iurifditionem adfcribiint: nee frlicitatm.fint externii bonis re�ntuf poffe uUo modo aut pcrfici^ut confiflcre.Qu^ndo inuenti etiam funttijninbsp;exiflimauer'mtiboMmlortunamiplamefftfilidtatem, bene�rtun�iinbsp;{^lu effent,eofidem quoij; filices. Cum igitur ad ciuilem conff ituendom ffnbsp;citdtent,mdgnificanddmcii ad eam phtribus fimul opus fitt, prtecipu� ueronbsp;diuitijs,clientelis,opibus, amteitifi, magiffratibus^dtip h^ecipfa inextfi^'nbsp;norum habeanturbonommnumero ( naminglorij guifint, hutufinodi^nbsp;bonis udcui,abieiliipfi,dcfordefcentes,cptondntnu^ffticeseosuoclt;ii}iC'nbsp;ris?quot;) quis non uidedt,uel poti�imumffltcitatis orndtum,decusq} iUud ponbsp;puldre,dtq; in exteriore pofitum expe(ldtione,dd�rtundm,qu(eillotvfilnbsp;domma ex diffenfdtrixfit, t�d^ nwderetur pro drbitrio,rcffrcnda.nbsp;q�lt;e obf:cro ffturd eff ff licit as,fi abffy liberis,cognatis, dmicis, cli�tibU^�nbsp;bonoribus,dignitatibus, fi inlummdpdupertdte,rerumq^ omnium confi�nbsp;tiMtur inopia, er in patria maxime ignobili atq^ abieild,fit deniq^ ernbsp;�inam ipfa fiibi infiruat,etpatinam, at^ ollas eludtiture igitur plurimu^nbsp;ad perficienddm,exornanddmqi ff licitdtem,dc merit� inquamplurittiu^nbsp;ffrtunlt;e tribuiturtttsam etfi uerd,pcrff{ldq; comendatio ab animoeftibo'nbsp;neflisq^abadionibusdc uirtutibus:perinde utlausarboris�fiu�uttKt'nbsp;xtm� eff,acfruge, exornatur tarnen arbor ipfa,frudusq; eius prieciptt�^nbsp;ffondibtts dcramis, qui neq; ab lt;eftu, neq; ab alqs der is iniurijs tutusnbsp;poteff,abff^fi-ondium beneficio ac rdmulorum, mbilo tarnen m'musff^^nbsp;tdtis ipfiiusornatus,eJ'tdnquamcondiment�exiftit�bonis fDrtunte,��(^nbsp;txternis. vfftc^ ueniet hominifflici, id eff plurimis ac maximis uirtid�'nbsp;bus 'mffrudo.z^' culto,quod aquilic implumi, acfine pennis, ut non ortt^nbsp;ius ei d�fit plumarum fol�mad decorem, uerumetiam pennte defimtnbsp;latum,id eff,copia inffrumentumq; ad ufum bonarutldudabilium^ adi^'nbsp;num.tiamfi fflicitas 'm a�lioneer ufft eft pofita, mancaerit omnmot^'.nbsp;tdffrtuntebonis,firnequibusuirtutesipfee, honeflicq; aHiones exerlt;^^nbsp;nequeant. Cum iuffitia inpr'tmis liberalitasqi, ac beneficentia ergdnbsp;fefie exhibednt.'Vtfi fflicitas ipfid in animi bonis poti�im�m, eminentdvnbsp;conftitutdfit,dcfeCundumeamuirtutem,quieperfiffdeff,tamenutclit�nbsp;fcdtipff,erittuflr�tur,ficqierexcoldt,crmaieftatifiu�debituetau�^'�nbsp;illumorndtUddiungat,extO'noruhocm'inimeprieffabiturfiineacce�i^^^nbsp;bonoril. Etenimuisipfia eloquedi pror�w inf�ns uidcatur, et qui ante�dnbsp;quenthabebatur,mutus,fiddeloquendu'tnffrim�taeiereptaff(erint,i^^nbsp;gudfientes,ldbia,quibusfine difiertus nemo po�tt euadere. Itaci; ne ff,nbsp;nioiudus meditatioqi ulla eritfii campusei hominis defiumecfflicitas Wnbsp;ttitHisabfiolt�a,fiffgt;rtunlt;eeifiupe�exdeff(erit,illittsffacce�iocrcopisgt;

Tortundmacrdtioneminuicemaduerfari. Cdp. XXV.

Ottorum dutem externorum nomen ipfum dperte qui' dem d�clar�t,ed iurK noftri non ejj�jnec noflris fubeff�nbsp;cofiliji dut ele�lionibui : quocircd nec etidm rdtioni, cuinbsp;cr con�lid inhterent noflrd,deq; ed ddionee hominumnbsp;temperdntur,cr db eddem ipfdrdtiondles ip� dicimur.

Itdq; c;� ddiones humdnte,diim redaquidemfintirdtioni�thieruiunttZfquot; H�� ut�rtuitd contin�tnt, nihil cum rdtione coniunHum habent. Ql{4 �nbsp;uehementiorem in modum�bi dduer�intur, exq^ eo efftcitur, ut rdtionbsp;^iqi �rtund�bi inuicem � regione obflcnt, qudndo utriufq; inter �e dduernbsp;l^funt ey c�efHonestCr operd. Ab d�ionibtis itdq; fecundum reUdm rd'nbsp;^lt;0!^ddmiHiflrdtii,noflrdq;duoluntdtepro�(lii,Qriu�ije^�orteidgnonbsp;**gt;indmur.E.t quonidm edutdgeremui,� qt�bus turn iu�itid,ttvmfortitudonbsp;�^mpardtnr, inno/lrderaluoluntate acpoteilatepc�tum^ indeiufltidenbsp;fortibui nomen ddie�umeA. vtuerofortundti�muejteq; iurii id e� nonbsp;f^ti, neq^ rdtionis dc prudentitedier�m fortune ip�us opuf.

qult;efortunlt;edicuntur, ut quidem �tnt bond, cum humdniminime�ntdrbitrij ,nullo uid�tur pdUo ddnbsp;uirtutem refirendd : �quidemfortund nihil pror�a ciemnbsp;rdtione commune, dut dliqud �iltem � pdrte coniunilwmnbsp;hdbet.Lcontrdriouero quide�quodnonuirtushdbedtnbsp;'��Wt rdtione confentiensdtq; cogndtum f Annon d�lio omnis, quafecun'

uirtutem ext�it, eddem quoque e� ip�d, ctidm fecundum rdtionem^ ^ocunqi igiii^t'te uerteris,nulld penitui extdbunt rdtionis ue�igid,�uenbsp;''^lt;^ndie,�ue ddtier�e fortuna euentus operdq; contemplerii. Q�o fit gt; utnbsp;^^tTdrdtionem fortuitd�nt omnid, er in quo dutoritdtis tributu eflplu-*^*'�*{0� rdtioni dtq; intelligentie, minim� in eo loci�t reliilumfortune.nbsp;^ntrd uerofortund ubi re^et, nu�um illic locum c�ce�um effe rdtioni^

Fortundm nonnunqudm rdtiondlibin� rebmmdteridm �' bicompdrdre. Cdp. XX v 11.

W Vod qudmuis itd�t,fortund tdmen ipfd no rdro in�ru mentum qud� quodddm exercendo muneriex ijs�binbsp;compdrdt,que rdtionecofldnt dtq;prudentid,hoce�,enbsp;legibui dc teUdmntis, quibits condendis ciuiles con�i-tutionej prudenti�imeconfulunt,confcnfiKq; deceditnbsp;Vh

hommiMirdtionefuddcntc.l^onpMcot ciiim fdtis longo �nier'MUo,eX' tin�ti propioribiis h�rcdibnf, cimt ipft ntd�td etidm prcinerenturnbsp;fidte,repentetdmon hicredititiidclegumbeneficio,locupletdtos uide'nbsp;tnut,utipftfibimdgis uideanturrepentinnm id bonum�ontnidre, qifiiffnbsp;initio credere, tdntu/mdiuitidrutdm exinjperdtod �riuitdelje obie^n^nbsp;Eefirebdt nobis ddolefcentibns Antonius 'Pdnhormitd literdtor� quendlt;^nbsp;Cermdnum,lt;luopueripl'eu[uselJ'etmdgiflro,cojenuifJcPdhorntimSicfnbsp;lid, pro�tendis Uteris. Cum^ z^fenioidnttnopid contid^efceretitttnbsp;tn/perdto pro��os c Germdnid nobiles uiros, lt;pii eum reduxerunt isf p^nbsp;tridm,nMrtHis idm agndtis omnibus,qud uid non iUorunt bonis tdnt� df'nbsp;meflicis h^eres fucce�it, ucr�nt aliquod etium oppidorunt domindtuifnbsp;quibusmdioreseiuspr��iiffent .ltdlt;ji huntdndrum per�epeconflitutio'nbsp;num operd,legumq; pdtrocinio, qu^ ciuiUs ratio e�,�rtund ipfa utitut'nbsp;iiobis it�ddolefcentioribus, 'FrMcifcustAutij S�rti�fiUus,iureuxori^nbsp;in Ducdtu Medioldnen��urrep�t: nam pdtre mortuo, qui ex dgd�one dlt;'nbsp;mdxint� cldrumimperdtorem perudfiff'et,cum ei in re miUtari cr gloft^nbsp;fucce�i/fetrrdnci�:us,obuirtutem gener dPhiUppotAdridtAedioldneit',nbsp;fium duce d�itus efl,collocdtd ei Bldncd �concubindfilid, qu� pofl pdi^^nbsp;�tccc�it,cumilledece�ijJet,nu�is legitimis liberis �uperflitibus.nbsp;domindtu/m ip�s diebiK iMdouicus �lius per �ummam ignduidm ami�^'nbsp;Ndnq; dduentu Ludoui� GdUorum r�gis in ttalidm deterritus,i'mpe��(if',nbsp;te metu,exdnimdtusq; �rmidine, no�umdm �tgdm populis pdriteriiti^nbsp;tibitsqi ignordntibus,in Phetos turpi�ime drripuit'.quo igttduiiis nenbsp;pidm,ne�cidm,dn�oluiderit..

DE FORTVNA lie� I, 515 cotnntoda^ nobii h}/}gt;erata�ff�rre,dcgt;ui�lop(i�oexpe��tacompendilt;itnbsp;nunc�pcriculis,ddnint5^ furriper�,lt;it^;dmitlisli^are,fof^iteflt;juenbsp;lU^ue tnco�umesrcddcre.

Onl'ueuit^uoq-,^uod �itf ippia natura; propriu efi,ult;l' riare, quare inconflans men to di�a, Cf dond etiam fu4nbsp;jtji con�tndere, nu�um aut ordinemferuam, aut re�ildm�nbsp;indeq; temerarid,ut uentoru/m �mitari mcSfiantiam ui-deatur atq^ impetivm. Contra hicc, quanquatn rarentevnbsp;^dmodiim,feci�q;qu'amconfua(it,coftantiortamcn aliquando exi�it�nbsp;teuerem femel conftrendis bonii c�ptum continiilt;�, eademq; per gitnbsp;^a. c^od qmbutcontigit,'f�rtutne eoi flios appeUare confueuimui.nbsp;^taq^ut bona er mala, prof�ra uel aduerfa, pro merito fuo dicitur :�cnbsp;tttodo parum�bi emnino cSflat, modo �abiliorem fefe oflendit, minui^nbsp;^ri4bilein,quod uentorum quoq- propritmt, aefolitum mtttnts efl.

j lufdem quoqs pcculiaree� mumut, nullam retinere aut menfuram,auttnodu,m,nu�ivmqi habere di�rimen.lH�

� qtiotiei ei uidebitur, acplacitum�ieribfies tu quidem, ut Satyricui iocatur ille,de rhetore conful: atq; baud itanbsp;' multop�fi ,dc confute rhetor.t�aximinui Auguflue,denbsp;diximui, � fordidt�imo Thracite tugurio, ignobili�imii parent ibiustnbsp;omnino maioribus ad imperium Romanum a�rtuna pro��usnbsp;^/l.quidrariuif Florianuf Auguflus � maximo imperio in feruitutem cornbsp;^xit ,cuiii5 feruitui e��it tndignior, quod quotia Parthorum rex equlinbsp;'^cendebat, de lumbis proflrati eiui ad equi latera fuffultabat equeflretnnbsp;^^fellam. quid miferabiliusiC.Karij rcbia quid inopinabiliui,dut itariannbsp;^^^iQuid deniq; iUarum incon�antia, magnitudine, proflratione, quiinbsp;^iuf uiHorijsautcladibut admirabiliuf ?magiiincogitatu,antequ'amnbsp;^^tingerent, aut inexpedatum 1 Quid contraL. Sulhe �licitatibuf, dCnbsp;l^cundis rebusaccumulatiuifutindcFelix �tagnominatus,

Q2Z dicantur e�e �rtunati. Cap. x X X l. R^^�XM�gifHrfo?prop�fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;att^ u�tatiuf �rtitnatosdici'

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�fi^tna ipfa diutiui drriferit, apparueritq; �uendit

eis firmior acflabilior: quoru etia m�rita uix abqua antecedut 3 �i�gnos ijs bene�eijs �los �ci�t,n5 a�iduie prudetes^ cogitatioes at't^ c3nbsp;VK

plia non ingenijualidte uires,folertM^ perma^ �r rara non mdiori' hu denial; in rebMdiutumiorexcrcitatio,((c mum plurimarum ufut^

tuna uero ab ciui itinere plerunq; decmt. Cui quxftioni paucis ut re/}��^ deamuf,primumquidemnecmagnanimitatis,necuirtutis moraliscuiul'nbsp;piamfinemefie extcrnatantubonadicimui. t:^amctfiHi{lortaintcreX'nbsp;terna nimerattir,eiui tarnen ipfius finis e]i,ut inpaccuiuatur,acfine init^nbsp;ria ex metu: uerion eo Jfie��are, utcxternaipidinftrum�tinobis locofulr'nbsp;feruiant, cedant^ inapparatumuirtuttmipfarim,at^ inorn^ncnturitnbsp;ex cultim. Deindefirtunam arbitramur non it a Letarinouis /emper re'nbsp;bus,nouisqi hominibus ,utnoncx notas quandoq; eX probatosiatq^ pr^nbsp;claris inftru�losartibus benigne profequaturfed cu/m ei tarnen libit� fite'nbsp;rit.Deniq; nuUum abea pneteririgenus hominmm,fiue nobile,fiue igfiOnbsp;btle,fiue ignauim ex defies, fiuefiokrs ex impigrum, fiue bimili in locO)nbsp;fiue in edito conllitutim,fiue i�ujire uirtutibus,fiue turpi�imis etiam td'

Qrtunatorum quocf; hominum duplex efigenus, tdifi enim firtuna autrepente,atq; ex imparato, inexpefii^'nbsp;flri natifint loco, in ampli�imisq; diuitijs, att^ honori'nbsp;fii{salti,edu:atiqs,qua ex acce�ione,ea!^ continuA,et per fieriem^ minorii^

cundefua qu^edcon conflttnM ,non tarnen tanta, ut non in mediae etiant�t t(oribMfubindecrfubirafcatur,z:^uellicet�tuer�^li�tatepo(gt;uliB,o~nbsp;tnani quid tnagii continuumi quid aut accuntulatiut,aut diuturniuefqui �nbsp;rupe maxime horrida ZX fola,ad rubmm ufq^ potentiam fuam protenditnbsp;mare,atq^ ad habitationis humante Orchades tcrm'mZ. Qui tarnen fteuie-reineumAnnibalispugionesiquiParthorumacinacesiautquamfangui-ttolenta turn Gallorumgefa itum Germanoru cateruteiintercedunt enintnbsp;continuationibuf ijs orbitates liberorum,ami�iones cognatorum, amico-fwin,affinium,hof^itum,�uniliarium,mccndia tedium,ui�arumq;,uredi~nbsp;nes item atq; calamitates turnl'egetum,tum arbufcularu, ualitudines coT'nbsp;poris,ac uitia,quteq; alia incommoda, qute^ etiam mala cotingunt inijs^nbsp;qu� ad animum quot^ non minus,qu'am ad corporis, out ad externa pertinent bona, vt deniq; for tuna ipfa amarumfemper aliquidfuauibus obgenbsp;rat,mtermifceatqi � fentent idfluentibus. Qu,dles amatoritefunt uolupta-tes ac delitite, quibus in medijs trifte aliquid femper i nnafeitur, id quod 4nbsp;nobis adolefccntibus amatorie decantatum eft;

Hi �ciles,mifcere iuuet nunc trifiia Icetis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Nec ucro non cos fortunatos dicimus,fecundaq; �rtun� uti,quibus contigit maximis elabi�periculis, imminentibusq; � mails :eoqi magis �nbsp;citrarationemipfam, prteterq; humanaconfilia atq^cogitationeselapfinbsp;uideantur,ut diuina illis ope fubuentu iudicetur. Sed nefcio quomodo ple-niori iUis ore applaudimus, quibus confirendis bonis �rtuna propitiosrnbsp;mails auertit tantum damna.U iUic quidem eins opera ad ufumipfum b9nbsp;norum pertinet,hic uero ad euitationem mali,ac �gam folummodo.quannbsp;do malii ipfum boni turn priuatio e)fe,tum ademptio uideatur. Quo enimnbsp;ffc�lat naturalis iUa malorumfitga, rerumq; aduerfarum euitatio,nifi ainbsp;boni cupiditatemiftudiumq; affequ�dieiusi cuiusfuauitateita delinimurtnbsp;ey tanquatnrccrcamur nomine, ut mail ipfius nos uel umbra quidem denbsp;terreat,auertatq; exterritos. �tenim boni ipfius appetitio naturalis eft,nbsp;fteciescj; eius nobis ubiq^ bladitur,atqi ad fe aUicit,quod ipfum pa fe qui-rnbsp;demamamus,colimus,affequi omniarte, ftudioqi cotendimus. At malumnbsp;non aliam magis ob caufam extigt;nefcimus,ac deftgimus tantopac ,qu�mnbsp;qu�d cupiditat�bus noftris,deliiijsq; aduafetur tam hoftilita, ut non tarn 'nbsp;[naipfiuscaufa, qu'amnonautaffequendiboni: autfiaffecutiilludfuKus^y

5X� ' IO� ICVIANI PONTANI eripiendi grdtia. timcdntm. QKiigitur z^t^Udles�rtundti�nt,^ualifnbsp;etidm �rtund, quiji i�iui mores,progreff'ui,muncrd,hdc in pdrtcdbini'nbsp;de monftratd/m uidetur. Quocircd dddUd progredidmur.

Quid�t Vortund. nbsp;nbsp;nbsp;Cdp. y:x:x.lHL

Tenim licet di�iutdtum�t,�rtundtnd, ndturdprorfm e�edlidfihnon de�ere td)tKn,lt;iuid(�:rerent,et�dnd'nbsp;tuTieinorthui,inftitutii^; longe plurtmum�rtunddb'nbsp;horredt�t^ ipfd inconji�s ddmodtvm, Gquot; iubricd,noitnbsp;contmud,non eddem ubilt;J} gt; non eorundem �mper e/�'

(Irix, non �mileis �bi retinens progre�iones, non di�crimindtd�rudns tempora, deniq; improuida�t,repentind, ittordindta,temeraria,^ui �uenbsp;m}r(i,�ue impul�isnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conueniant, necj; rdtioni: quaru utriufq;

proprid �t co�dntid,mdturitdi,ordo,mcn�urd,reguld,di�rimmdtio itent rerum,ten}portwt,effediutim: non inquant de�ere ,�rtundm qui d/�rat,nbsp;irrdtipndlem qudndam e�e naturdm,ncc aliud illam deniq^tquam ndturicnbsp;trnpetum quendam, hoc e�,ratione carentem dgitdtioncm ndturlt;e quari'nbsp;ddm,m ijs ip�s uidelicet,qii� nec rdtioni�ubijeiantur natur te, neq^ homi'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Kum elc�ionibit^ ac con�li�. Impetu itaq; effe earn ccn�n't,quod�t abfqi nbsp;nbsp;\

rdtione,fcrdturq; �uopte tantum agitatu atque impulfu : quadq^ ubi impe nbsp;nbsp;'

tuidomin�titr,i�ic rationinuUusomnino relidlm �tlocM,nullaprorfui dutoritiUjdut pen�tdtio earu qutegerantur rerum.Ltenim ratio admini'nbsp;ftrandis negotijs finemubiq^ re�icit,ddi�umqi fe�accommod�t,pro'nbsp;gre�ionibui quammdxim� appo�tii, con�deratis, idoneis, de uid nu Uonbsp;modo dut declindtts,dut aberrans, ab omni ui ac uiolentia lib�ra. At impc'nbsp;tus ficus fife habet ad h�comnia,nam nihil cumcon�deret, nihilrefic'nbsp;�let,nihilutiqueordinate gerat, uiolentus ipfic^tanquam clt;ecus prO'nbsp;greditur,rdpiturqi magis quam imeedit. Itaq; ab impetu ipfo rapt um alt'nbsp;quem� interroges, quo fiproripiat,re�gt;ondebit,dut nihil opinordituionbsp;lentus er partim audiens, autquodiUein caufameticulofa apudTragi'nbsp;cum Senecam : iJihil timendum uideo ,fid timeo tarnen, quod ut trans�'nbsp;ramus in�militudinem. Nec quo progrediar uideo, progredior tantetf^nbsp;^fftur�impetusarationeprorfusabhorret,�erafiernatur,erconcul'nbsp;cat iUam ,inillisfifi �rtuna oportet excrccat, quie nec elciiiontbusfubij'nbsp;cidnturhominum,neccon�lqs,minimcq;iuris�ntnoftri, nequepnecc'nbsp;ptis rationis re�^ obtemp�rent. Appo�te igitur �rtunam quifiniunt, ttdnbsp;turieimpetum e�fecuiufiiam. Qualisautem�t(mpetus,ctquami ratio'nbsp;nediuer�s,abunde nwnfirattm eft,

Eflxt uidcndu,m de ndturd, dit ex hdc quoq; p.(rte defini tio ipfitfibiconfentiiit.�din uer� firtund cam nec ipfidin-te�eilusfit,ut pldn� oflenfiem (fi:nec rdtio, lt;^uippe qui'nbsp;but mirifice dducrfetur: nec Deo fit dttribuendd, eu mdienbsp;ftdi iUd diui�d,fiimmdfit iufiitid, finguldrK fdpientid,fit

pretnd circunj^edio, ordo^ �empiterntts: cotrd uer� fiirtund db his omni busprorfitifitdliend,necpr�terh�c quicqudm�tdliud, qu�mndturdjnbsp;ipfd^externon,mfitbonorumdiffien[dtrix dc domindinminmindtunbsp;fdfiepdrdnddnonefl.Ndntet�ndturdquorum e/iipfdcdufd,eorundetnnbsp;quolt;^ipfomdututiq;feinper,dutcert�p[ert(nqiejfi:�rixefletdutor,oc'nbsp;cupdturq; circd eddent perpetuo ubiq; tenore, priCterqudm fi impedimettnbsp;turn dliquod fenfierit. Secus uer� firtund ipfd purum omnino fit ordinatdnbsp;uerfeturq^tuntum circa euent!ts,qui dcadentes quidem'fitnf.unde ipfa,nbsp;qitd cdufideftieuentitid dfftominatur. Tarnencreum continua ipfae/l,nbsp;^ttinetqi tetioremidm conceptumfierudtq; ordinem,e(lq; eorund� quoq}nbsp;tfiiciens:ey' civmipfd pro infiituto uariatfi no ubi�ji ,dlicubi tomen:fl nonnbsp;f�mper,tdmenfiepiadlt;e:finonpleruniamp;,tdmendUquando:finonfrequennbsp;ter,dt cert� quxndot^ : eadetn fibi^ afiimiles eins funt ejfeiliones,nbsp;nbsp;nbsp;efi

f��usipfiperfitmilesidtt^c�fintientes. QU� res efficitiUt fl natura pr or fits dicendanoflt,proptcr ea qu� aduerfum/Tudtafefe oflirunt, quiedontnbsp;tarnen fltnaturd,etiq}fineriUione^

compof�ta,nunc ut repentina,fic etiam inconflans, iure quoq; efficitur, utip[o fiitabimpetudclibidinetermi^nbsp;nondd. An non erit natura, cwmuideamus quofdamflcnbsp;�A iUd inftitutos,utndturaliforte ej-appofitifint, er nati, 'm quos firtU'nbsp;tto munus fuum, pcculiorem^ ilium fuapro libidine exerceat impetum?nbsp;Q^a�rendturaliqsdbhdcinflitutiocfirtundtifuntmerit�di(li.P,tenintnbsp;ndtur� ipfiusmunusidibi idem quidem eft,dc perpetuum,praterquam finbsp;impedimentum ei aliquod fit iUaturntperinde ut ignis efi calefitcere, rfc canbsp;lorefuo fi)Uere,imbris humetidre,qu�corpul�td finterff-auia, deorfumnbsp;atq; ad imum contendere, fuopte du�u acpond�r�. Alibiuer� idipfimnbsp;quod dnaturdineftmunus,tdmetfiineftomnibus,nonomnes tamenil'nbsp;bid, fed pauci potiusftudcnt implere. it am cumfit hominu gener i ineUtd:

� n4-urlt;tratio,lt;ju^ ZJ- autore, CT duce ndturtiliter iiljici�mur e(d pr�cli' ��lt;lt;� honcftiKq; exercendM dHioneh^ua uirtutes confiituunhnorakt: li'nbsp;cet h� ipfe uirtutes need mtturd 'en�nt nobis, nec �nt naturie ip� paru/mnbsp;confentientes, tarnen genero�s er optime Mitutus quif^jgnicuUs iUisnbsp;rt natura inditis cale�dlus, ad uirtutem omni arte�udioq^ c�tendit.Ati^nbsp;hi ^uidem perpauci funt er rari,civm multitudo �re omnis malis cupidi'nbsp;tubus, uitijsq- turpi�imis �t addi�a. Quid autem tarn � natura in�tti/m�nbsp;quam fciendi cupiditasiquoti tarnen �unt populo��imis etiamin oppidis,nbsp;gui rerum cognitioni dent operamiincumbantq; fcienti�, acrebus uacentnbsp;natura: perguirendisfitagi er guod � natura inefi,duplici etiam modo in -cfl,er ut ubig;,er in cun�iis,?::^ ut raro, atg- inpaucis. Quam rationentnbsp;inhacipfa �rtunlt;e definitione ��eguimur, �rtaffeuidebimur anaturinbsp;ip�a minime rcce�i�e.Quid oute uita earius i cuius con�eruandtefiudiuntnbsp;communeguidemeftgcnerianimalitimomni, Quodguamuisita�t,uelnbsp;multi tarnen ad mortem, guags pericula t�am aff�rant, uolentes�rutt'nbsp;tur.VndeegregiumiUud:

Quid guodnonpaucieuitaremortem cumpoffent,minimeuoluerel ut Socrates,ut � Chri�ianis imumcrabiles.'tJec de�tere gut i�am ip�fibinbsp;co�derint,ut Narcus Cato:aut in�ri�bi�uis � �miliaribus imperauerint,.nbsp;utt�arcus'Srutus.Quin maximusiUeRomanoruomnivmCte�ardeednbsp;�bi in�renda cogitaffe in Hiffania legitur. Itag; necAri�oteles ipfe,nec�nbsp;peripateticis aceu�ari guifgu� aut debet, aut retle pote�,�alibiffrtunantnbsp;minime effe natur am dixerint: altbi tum natur am effe guandam, iUam^}nbsp;�neratione,tumetiamnaturalemimpetum. Iddutemtaleefl,utnonhicnbsp;ip�e ffrfan impetus bona�t�rtuna ,�ed ut gui�c natura�nt ab ipfa con'nbsp;ftituti,hocgi mflin�it praditi, naturale adiumentu habeat, er uiam gua�nbsp;guandam paratam accipiendis �rtuna muneribus ac donis. Vt naturaliinbsp;hicipfeimpul�ts cau�amaf�ere�adconciliandam�bi �rtunabeneuolctt'nbsp;tiam ae�uorem. Itag^ ut non omneis fortunatosuidemus, uidelicetguodnbsp;adminiculum hoc quamplurimis dc�t,�c guibus adefl,�ortuna iUis prO'nbsp;pitia e�: quid enim inuita, acrepugnonte natural

T^j rfd�ortunatos de quibus paulo e� ante diilum rt' inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gmbus ut peruulgate loguuntur,�orttt'

nadormientibusaduigtlat.Suntaut�hinonmutti,cuitt omnestarnen cupiant forluna�ecuuda uti. Sunt itemf^tnbsp;tispauci, guirebus natura cognofeendis dent op�rant)nbsp;eut�

DE FORTVNA LIE� I. 519 cumtamenfcircomnetnaturalittr ctiprant. Quiigilur(etprdrilt;iMdemnbsp;faut) utfciant, laborant, maiui nknirum ad hoc ipftm, natur te auxilittmnbsp;habcnt, qu�m qui ab ingenita dla fciendi cupiditate relanguefcunt .Et quinbsp;in ocio atq; in folitudine, ciuiltbtK procut ab negotijs defides ip�, ac tnar-^nbsp;eefcentes uiutint,n�nne naturales illos igniculos, quibus ad agendu, atq;nbsp;infocietateuiucndum naturtditertrahimur, natien'm fociabiles fumus,nbsp;fnulto tcpidiores, rcmi�ioresi^fbrtitifunt,qu�tn qui in luce quteruntui-Uere,cr in magna hominum frequcntiapriectarefcere � Qncmadmodwilnbsp;igiturigniculiiUiutaccenfwres uchementiores^ calfrciunt, inccndunt�nbsp;mfi�mant hos duileisad a�liones,adgercndosmagiftratus,adhonoresnbsp;adipifcendos,qutbufgerendKnatura eosaptiores�cit,magisq; accom-ntodatos: l�osuer�ad�ubijcicndamfibiG'coele�iwm,G'hivmanaruntnbsp;eog^itionem rcrum, uniuerfeq naturie fcientiam: �cimpetus lUi, me-tus^ irrationales excitant, aptant, dirigunt hos ipfos, quos�rl umatosnbsp;dicimus, ad con�equenda�rtunte�uorabilis dondyfi-ui�usq; ciushuber^nbsp;^itnos.Quocirca, ut didtuncfl, cum �nerdtione,�ne con�lwonfultd�nbsp;tionc^ aliqua repente ad aliquid, excitanterq; mouentur, quod l�is pc�nbsp;I flea bene uertit, eos tunc� percunlt;t}abere,qute na uos comouet caufatquicnbsp;fatio ad htec ipfafcqucnda f Atquire�ondebunt, nobis ita quidem didc tnbsp;^imust�cnobis placitumefl,hoccji noflrum nobis cor'mnuit. Quoinbsp;tlterius� perfliteris quterere, cum non habcant quid cum ratione re/^onnbsp;de�t,E)cus, inquient,hocuult,�c nobis imperat, iUumfcquimur,eiusnosnbsp;parcmus impcrio. itaque inelfle anim is corum uidetur � natura, ut in ft innbsp;flu quidem, atque impulftt tantum i�o, ratione uero ac confultationenbsp;^ullaadhibita,ad ea ftranturraptim, atqueex inepgitato, ad qutenaturanbsp;ipftttUcstrahit,uelraptare potiuscemitur. Annonhis ip�s�rtunatisnbsp;fepenc mero ufuuenit, ut prteter prudentiu hominu conftlia,prlt;eter expenbsp;Pentium fenu monita, aduerft(sq;fapientiflimoru uirorum excmpla, ne*nbsp;�ledis, defte�{is,repudiettis amicis, atq; con�liarijs omnibus, negotiumnbsp;aggrediantur aliquod, quod periculo��imum maximeq; exitieftim c*nbsp;nnti� parte appareat: cr tarnen ip�floli illud �bi agendum [ufcipianftnbsp;adminiftrando tnodum quoque adhibeant, � cieteris omnibus ttnpro*nbsp;batum ,alienumqj utiep ab alijs iudicatum, ac nihilommutnbsp;ftlicitcr mud petficiant,pra�ter omnium

Ec �f r� co/Kproamp;rf�d� ijs, qua de�rtunati uiri dicimm, exempta de�nt/iue uaticinantium, Sibylld'nbsp;|,j ru'mcj;,fiueetiampo�tarum.^tuaticin�tesipfilt;iuidetrt)

Sibijdieq; neg^ ex �ip�s mouentur, nee ducuntur ril' tione. Q^ieeniminhon�ne'mdodo flt;epenumerO�

ruflicano, in muliercu�aautem pr^rudt, ^fentifrtua ineffe poteft diui' nandi ratio? diuinant tarnen,ZX pluritnorum/imul feculorum �turat resnbsp;annnntiant. Moueri autem uaticinantes ipfot^zj^ Sibyl�at impetu ittonbsp;ftaturali tantum^procul, ab omnipenfitatione, con�Uo, rationeq;, tllitd'nbsp;docet, qu�diUeipfemotnt �rorejl appellatni:Qrqtdeocorreptifunt,nbsp;furentes di�i. Quid quid no � rationede�ituuntur�liim, uerametianrnbsp;� �en�bus: qttippe quibiii nec color, nec uultia i�isnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e�,non ocitli,noff

(ompt�, ut Poeta teflatur, manfere com�,�d pe�ui anhelum, er robit �ra corda turnet. Atq; hic guide �ue impetuf,�ue�ror, quod ei prae�tnbsp;Deuf putatur, cuiui e� propria �turorum cognitio, cum ratio hwrniUKtnbsp;pra�arenuUo idpo�it modo,diuinuie� uocattis. Quocirca �erorubinbsp;rece�itdmpetuiq; illetam htmtana ab rationeremotiK,alienM^,no ignOnbsp;rat modo Sibylla,quod paulo ante de�rore agitata pradixit, uerim id fenbsp;pra�tam etiam�percun�ere'negauerit. Quippequomodomemini�cnbsp;aut po�it, qute�en�bia omnino con�ernata et mente per id omne tepu^'nbsp;fiterit, quo uoticinata e�fnatn mente con�ernatos e�e ac fenfibus uatici'nbsp;nantes, habitus ipfe corporis quandiu �crore correpti �unt, docetacmoitnbsp;�rat.Igitur�i impetus,qu�qu� ab hoc ip�o �rtuniC diuerfus,uates Sibyl'nbsp;lai^ ad �tura prtedicenda concitat, in�igat, rapit, utpotc pradicend�nbsp;tantwm�turis accommodates, niiquidno alius�militer impetus exteT'nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itis conciliandis bonis dptus,natusq; impeUet, raptabitq; nunc negleilds

ruinc conculcdta ratione, ad�rtunam propitiandam rerum extcrnaru/in dominant? qult;e noRnequidemiurifditioniminime �ubie�iafunt:quipptnbsp;cum rationi, que homimumipforum e� propria, nullopa�o�dtijciait'nbsp;tur. Hotnerus ac 'Virgilius duo po�icteduabus in Unguis lumind,ab initdnbsp;to eiu�nodi ad poeticandum impetu, id uterq; con�ecuti�unt, ut � dij ip�nbsp;Grace, aut tatin�herois cantareuerintnumeris,nonalianecuoce, nttnbsp;cantu,nec numeris,nec�uauitate,dignitate,magnitudine, qu'am quibus d'nbsp;li tnoduldti�unt, canerent. Itaq; quod poeticam ad dignitatem magnitu^nbsp;nem^Ars do�kina^ labore eti� �ivmtno,mdu�ria^ coparata ncqueat o'nbsp;tttnino accederetpraterea quod nec^fiudioru a�iduitas,neq; uigiUti�inidnbsp;pra�off-

pTie�in-e pote^ cura, e� poff�accedere, id uti^ er aff�tiui, er pr^ftare fiaturalihuic, ut putatwn cfl, diuino impetui datum eflatq^ cottcefnbsp;fuM. Qudderequibuitnagis qu�t� hiiip�t credendumeftpo�tis^dutnbsp;quorimipotiuiftdndu,mdi(lc?Proindeq;Ouidiumdudiamustnbsp;i�rtatsutnobiSidgitantecdlefcitniisi�o.

Cui quidc�ue /piritui ndturali,�uc impetui,quod diuinu quidda^tep; humano quid� effcuidcatur maiui,facer is e� uocdtus,wtdeidctn hic:nbsp;Spir itut nie facer,qui uatumpe�lorauerfat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a

Uitaqif�uecalinaturte'ue, fiueutriufy; impulfus, uisq^ himtand md' ior id prorfus pra�at attp, efficit,quod dry pne�are nullis�udijs, nullisnbsp;quanquam a�iduis laboribus pote� a�equi, neq- mctue ipfi pote� ucl di -�antt�inK etiam fpatio propinquare .Vnde Denweritonon tenure ui'nbsp;ftvm e�, poeticis in rebus ingenio tribuedae�e omnia, poetuq; �rtunantnbsp;omne,hoce� dignitat�,dtqiexce�l�ti� abingenioproficifci.c^odigiturnbsp;w� diuina atq; admirabili rei�cenim ab dntiqui�itnis acfapieti�imis uirisnbsp;habita e� po�tica) quod inqua nafuralis pra;�at impetus,in ea re, qute adnbsp;pangendu�e�at carmen, atq; ad comparand� mde laudem ac gloriam:nbsp;nunquid non pru�are idem poter it, atq- efficere in commou�do, ac pro'nbsp;peUendo eo,cui talis in(�,�rtunce cofequendis bonis er �imulus, er ad^-tniniculu/miatq; ad eiufdem beneuolentiam promerendami Nc c ue ro poenbsp;fa uerfum�ciet et Apolline dignu,er Mu�s,ut artis eins pcritus,ct tnul-tum quoq; exercitatus: qult;e quidem peritia,atq^ exercitatio etiam uer�'nbsp;�catoru e�,dc Grammaticorum (et� impetus ipfediu exagitatus ac uer'nbsp;fatus mttltum,cr artem�bipeperit,er quid decorum e�ct,inuenit)prtenbsp;terquam cum impetiis ille, calorq; excitus mentem agitat.Tunc enim minbsp;raculapromunturd^maiorrerum ordo nafcitur,maiusq; humano arti'nbsp;ficio mouetur opus.Identidcm quoq;�rtuna opes effimdet, mercesqinbsp;fxplicabitfuos: neq; aut fupelle�ilem non o�entabit,aut pcnum,m iUumnbsp;ipfum,qui fuo m�in�thimpulfuq} er cohortetur cam, er innato ada�litinbsp;impetu�cere�bipropitiamfludeat.

I Vidqu�dutpo�tas ipfos peculiarisitlacommotio, tttd' iorqi mentis cxagitatiodliosinUeroo, inBlcgiaco aliosnbsp;�ue Tragicis, aut Ccmicis ,feu Lyricis in numeris da*nbsp;ros atque itlu�reis�cit: �c �rtuna alios diuitijs prue-3 tertnodum, alios uidorijs, alios pot�tia, magiilratibiiStnbsp;Xx *

, imptriji, utdiuerfi� etidnt modii edios ati^ ulios nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;honC'

fiel, amplificet, altim^ ctum euehlt;it,cum �ecunddm jtje exhibet, dtcjiji' uordbil�n. QUd uid j�rtumtio ipfd ejl etium diuer�tnodd, ejfidtur^nbsp;fortunitorum bommumnon ununtf/ed multiplex �tgentu.Fortui^uitnbsp;alios uis b^c ac natura in be�tcis, alios in pacis ocijc^ rebus,alios palceitnbsp;gregibus at^ armentis, hoscommutandis mercibus, nunc mari,nuncnbsp;, terra, illosexercendis agris gt; (juofdam comparandis literis: nonpaucoSfnbsp;dumin procerum ac regum aulis uerfantur, permultos etiam colenda rC'nbsp;- ligione,utmultiplicibusmodis�rtuna,(p(osidoneosnailaefi,quod^U'nbsp;lidoeius�rt, eosZJ� locupletedz^� extoHat.Qua�re id (��citur,cum�rnbsp;tuna impetus fit, ipfe autem impetus paru obfetjuatur rationi, ut miru/iHnbsp;minimefit,fiuulgus in id^^uog; confentit.Qno in negotio, lt;jua^ in re amnbsp;plior daturac maior �rtunje locus, in ijs out nuttu, automnino perquamnbsp;exiguunt dari rationi aditum. Atq; ex aducr[o,ubi rationis maxima fit aUnbsp;toritas, ittic�rtume out cert� nuUant, out omnino minimam �re.

Portunam interdum conuenireavmratione, nihilominus inuicemaduerfari. Cap. X L,nbsp;v�dfi aliquando inunum �rte conueniant,inde ipfiunnbsp;proficifcitur, qu�d�rtune nihil infit perpetuumiqu^nbsp;utplerunqsaduerfatur rationi,fic interdum iUi quafinbsp;infidians blandiatur, ey uult� quamaxim� benignumnbsp;o^fcradut non �uoriUe magis, qu�mdolusMpe�U'nbsp;cia quafi quedam did iure debeat. Etenim maris atq; aquaru propria cunt

fit agitatiojiisq; innatum fit,�qu� atck a�ri, nunquam ut confifiant, ta' men ZT mare quandoq; mot urn iliumfiflit fuum,zr aque ipfe reftagnittnbsp;aerqi fic interdum conquicfcit, ut re�le de ijs dicatur;nbsp;Cumucntipofuere,omnisqirepenterefedit '

Ftuer� de�rtuna non re�le minus ac propri�, qu�m de mari Lucre' tianumiUud dicipoteft:

Namquantopere infidiofa�rtunefitblanlt;�tia,acfecundior eius fid tus,docuituenenofisidcAnnibalis tandcannulus,docuitfceleratus atlt;pnbsp;in�lix Pompeijexitus in Acgyptio litorc, iulq itemCefaris in curiaPonfnbsp;peiana,Rlexandri Seucri in patcnti zr libero militibus pretoria, nec nolinbsp;ez Mar Cl Antonij in dus ipfitis ac Clcopatre thalamo.Quos omnis, ut denbsp;alijs taccamus,�rtunitfic cxtulit,ut eorumfint excmpla quamrarifiitna-�gituf

^gitur�rdtiocumimpetucerti�hojliliter, utavm�rtUMii (^uog^certrt, Keeffe e�. �t� ijs �met�rtuns,qui impet� tantum�quuntur ,illisob�tnbsp;pirefl,qui riStionife,rescii fuss acconwd.int. Ui.inim�igiturmiru,tndlefinbsp;�rtiinlt;tti�nt,lt;jui fecund� reilsm rstionemuiuunt, ab ea^ ne Minimumnbsp;^nidem recedere auJent.Etucro integrum gui diem confumunt iaciendisnbsp;*'tlis,quid mirum tandem ahquando Venereu� iaciuntiaut � in tot�rtunbsp;^lt;elu�bus,lt;jui pene totip� funt,quotethomi�es, etnegotia,utm aliquattnbsp;doaliquemaduitie ufj; exitumcomitetur�licitostPauci�imosinueniatnbsp;^ufios,rdri�imos Traianos,una etiam manu numeraueris Antoninos.

is tarne ex ijs e�^xq; alijs,qui inter�rtustatosac�Uees nivmer�tur� ^uenonfubinde�rtuna eti� letaUterpercujferiti neduut luferit eti� per'nbsp;quamridiculciQttod ftquandoq;ttfuueniatittu ipfumimpetu rationifenbsp;udiugere, innum.rabilis tarnen coetus e� tlloru ac feries, quibus male eonnbsp;duxerit rationis ufus atq; prudentite. Cum quibus optime pro�ii� ailumnbsp;�ttffet,rationereli�a,naturieimpettieffefecutis,^dimpetustpfe,eiuf'nbsp;*��di 'm negotio,ad �rtunam � rej^iciasgt;non autem ad con�livmjrationisnbsp;locum obtineret. cui con�nat virgilianum i�ud:

Vna falusuiilis, nullam jperarefalutem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

^equando^ Liuius etiam te�is e�eum ait : Adeo non�rtuna modo, UC' � ^umetiam ratio cum barbaris�abaO no id tam e� rationi adferibendum,nbsp;quam�rtune ip�usuolubilitati,euentu�qieiusincertitudini.ttaq}necnbsp;tctneritasfemper�lixc�,nec prudentiaubi^re�gt;odetfucce�ibus. Nttittnbsp;er idem Liuius ait:Bella �rtius,quam�licius ge�i�ent.Att^ utinam non ,nbsp;quotidiane etiam effent uel fapienti�imorum con�liariorum uanlt;e delu-�ones,atqi inanes exitus.Veritm bis in hac fententiam explicatis,ac plunbsp;^ibus j�gt;rtaffe,qu�m neceffe effet,ad ea qut reliquafunt no�ra conuertd'nbsp;oratio. Siunum hoc tarnen ijs ip�s qult;e diiia funt, adiunxerimus, rdrnbsp;^ionem quidem rei!�am,quam^ prudentes quih�b�tur,fequifolent,fi �renbsp;^am, id e�, impetii natuneiHum, um�^ introrfus animaduerterimus,nbsp;habend� nuUo ejj� modo rationem: quippe que no modo no dirigat,quodnbsp;teilerationis proprium e� o�ieium, uerumetiam a�ne ipfo dctore�ieat,nbsp;fogatq;deuiarecedere.Contr�uer�illorumimpetilquiaptina[ifunt ddnbsp;�l icitatem, pro rationehabendam effe.Cumratio,ut di�lum e�, ipfa duxnbsp;�t qued�ad ea,queappetifcimus potienda, ni l�ud �rte ob�iterit, quodnbsp;^Ham effe rationem hom'mis tantum uolumus, no naturie, cui ntdla infknbsp;''lt;gt;lnntat, nuSa profus confultatio aut cle�io.

VoMMWrfMfewde uirtute, honeftif^ aba�ioni' buf,^uie j-w m4�M nofira funt,�rttmatut nemo di'nbsp;citur, uer�m ab agendif �rtibuf�rtei ipfi quid�tnbsp;ab ittftfinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab Itberalibus liberales dicmurt

fiui�o autempado�rlunatL�ecC^far pro��o �rtunam �bi peperiff� de tot, tantis^ exanclat�nbsp;periculis, nee �ulianus Augu�us, ne de externis lonbsp;etlipquos minine quidem ut�rtunatos laudamus,fedadmiramur potiuinbsp;resgeflas,prteclaraq; eorum�c'mora,quod uirtutis e� non exiguum autnbsp;indignum pretiumiquippe cu/m di�ciplina militaris,labores,lt;erimmie,ui'nbsp;ffUlt;e, ratio ipfa rerum admini�randarivm magi�ra, gloriam ijs fuam dtnbsp;decus peperit. Siquidem ratio uirtutis et cornes,?^ dux e�, minime uerdnbsp;�rtun^emeq; �rtunatio rationis redllt;e, atq; agenti� fecundum rationei�nbsp;opusefl,acmin!ficriivm,�duirtUsipfa,�duirtutis decus iUudfcinpite�'nbsp;num,perquodtotetiainfeculis clarihabentur, cr inhominum uerfidnbsp;tur ore ac mentibus, Zif uerfab�tur quandiu Grlt;eca extdbit iMtina^ ord'nbsp;tio. Epamintmdas,Leonidas,Paufanias,Cinc'mnatus, Camillus,PublicO'nbsp;l�,cr �hola i�a maxin� glorio�a ueterwm tum Grtecorwn, tttm RomdtlOnbsp;rum,quibus^^ alijs �rtuna parum propitia, uirtus autem ubicj; �milid'nbsp;fis, ab ip�s^ praeter clt;etera omnia honorata �it, culta. Qu^e rttnbsp;utmani��iorappareat, placuit genera �rttwatoruhominudi�in�iudinbsp;uberiusq; quam nonmulto ante�dmus, explicare.

St itaq; genus unwm �rtunatorum, quibus quidem tolt tigit,e(^dent ip�os ea�bi comparaffe, per qult;e�rtundtinbsp;habeantur. E/Igt eorwm aliud, quosh^ereditasmaio'nbsp;rumq; patrimonia, ac cen�ts abunde midtum �rtund'nbsp;uit.�fi^ iUori^ tertium quibus nec cupientibus, net

DE FORTVNA LIB, II, 5^5quot; opo-rfiK, luborcm'ue fuu in id imparticntibui,locuplctibui tdinettcfje connbsp;iigit : ut qtuhut fecundum quictcm moiiflratui efl thefaums fub terra de-f�jjiti, quein flatim cxpergcfii�i�fomno,reclufuin imteniunt. Qtiartumnbsp;S; ihorum hit accedit genufiquos opulenti dc primates uiri, cu/m orbinbsp;beris, eos�bi adoptant dut arrogant. Alij item,quibus dut populo-principes, aut magni reges plurima con�runt extcrnts � bonis. E�nbsp;amp; dltus�rtunandi modus, er ip� quidem multiplex,quado alios �rtunbsp;n�tos res�cit uxoria, alios extmia�rma, atque � libid'me,quieft amor,nbsp;�lios � parentibus expo�tos�rtuna ipfa�biiUos �ippofuit, aliusqs dt^nbsp;fdius modus alios ditauit dtq^ alios. His autemilli annumeratur omnibus,nbsp;quos non coUata bond,quo �rtunatos uocdremus,prteftitere,uer�m ma-lorum ip�ni repul�o^tq; eud�o.Vt qui cum maxiinis circ�m ob�dcan'nbsp;turpericulis,ncccuadcreilla �po�econfidat, �r tuna tarnen ip�repennbsp;ie,atq} cxm�gt;erate iOosliberat. vtqui capitis codemnathmanc^ ducettnbsp;ii ad �uppliciu,noilu exor to inter dues tumult u, cie� inter rixantes prlt;enbsp;^ore,e^a�oq; � tumultuantibus carcere, libcrantur. His dccedunt quosnbsp;�duna ab ignoratis,dc nuUomodo pneui�s periculis,m�erdtd ip� exi-lt;'nit:utquiinuitatiadnuptias,die�atacimbo�gt;ite, trananduscum e�etnbsp;fiuuius,illo repente tume�nilo de nimijs ac repentinis imbribus, � tranfi-prohibentur. Interirnq; dum ip� cis flumen i torrente prohibiti morannbsp;^�n'iiedes �bi coenaturi erant, corruunt,de�nddmentorum uitio aut con~nbsp;^ignationis.Admirabile uer� �rtunationis genus tempe�ate no�ra uifuntnbsp;f/� in Matthia Coruino, de quo libro fuperiore diximus. Is adole�ens ad,-^dwM non paru temporis compedi'tus,atq; in carc�r� male habitus,dimnbsp;�curim timet, iramq; HungariteaePannoniarum principum, � fqualorenbsp;�Ho aepedore teterrimi carceris ex in�erato in�llam repente regiam tranbsp;e�. N�p�T er in Ludouico Aurelianen� t�ice, qui pugnansaduerfusnbsp;^^gemGd�ilt;ecaptuscume�ct,capitisqi damnatuspatrum aciudicumo-*^niumfentent�s,in carcere eu�odiretur adfuppliciu, rege ab Carola O-^duo,aduerfus omniufententiam atq-apinionem abfoluitur, atq; ab ip�onbsp;tegereferato carcere equo acceptus in regiam deducitur: necmultos po�nbsp;ttnnos Carola ip� abfq; l�seris dccedente,Gallidrum rex credtur,unopdnbsp;it'um ac procerum confen�. Atq; baud tnulto po� Ludouico Mediolanennbsp;f�iimduce, de metuaduentus eiusinitaliam conflernato, clanculum^.nbsp;illo arreptd �gd,ln�briitm ei omne deditur, cum trdn�adanis, quiq;,nbsp;Padum�untpopu�s.Hacigitur�rtnnatortim�int �re genera, qu^.-diuidi inlongeplureis etiapo�unt�ecies, idq^ cuiuis'mpromptijinbsp;�trit, cx bis admonui�e reliquorum-

556 IO. lOVIANI PONTANI

Qui proprie dictndifint fort unati. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. III.

Xrrcftigiturhis 'mcMtilisiuffuumfortuna.Quofitt ut quibui (piomodocunq; elt;t afiiirduerit,ij fortu^ati hd'nbsp;be�tur.lSi tame cr proprie, et de�rttmlt;eipfiuf tibidlnbsp;ne,deq;naturie'nnpetucognonKnt(mipfi,m�rtunit'nbsp;torumducMit. Quibuideeiuinutu ac�uorccontigit

comparare fibi,fud quo(^ opera af^; adnifu,externis � bonis,fine rationif du{lu,prudentilt;t(^ adm'miculo, impetum naturie ipfius fequcndo,ea qu^nbsp;Cr defiderabilia ip� quidem fint,dt^ ab ijfdent iffis concupitd. Uamtionbsp;bilitds,pdtrinugt;nid, duita diuiti� etficxternis�nt c bonis,merite^ dppfnbsp;tMttur,tdmenex kgecon�etudineqiciuihin noflrdmucniuntforteittt inbsp;dut nuUdydut uix exigud noftrd ddhibitd opera. �taq^ etfifucce�io ip� donbsp;mefiicie nebilitatis, duitdrimq;� cultat��rtunatos efficit,tamen pritt'nbsp;cipe t�t in loco confiitucndifunt, proprie^; �rtunati appeHandi, quibUlt;nbsp;ut didium e�, contigit,mpetus ipfius tantum du�lu, negle�d rationis, �Cnbsp;prudenM lege,ed confequi, qu� 'm�ua ipforum non effent poteHate pofinbsp;td,qHie^ Gquot; dppetenda ipfdfint,dcproiffd� adipifeendis er con�rendinbsp;operd,cr labor etiamimpendendus. Nampericula qui cuodunt dt�icil'nbsp;hma ey maximd,licet�rtunati er dicantur,nbsp;nbsp;nbsp;babcantur, tarnen bond

perfe ipfddppetuntur,malum autem per fe � nu�o qui fana mentis fit, ! (ippetitur. Lietamur tamenrepuli�e illud,dcde�giffe,qu�dqutebond �nbsp;funt, ea nobis malu ipfum eripiat, � quo ^uis e� qui non abhorreot {Coif' jnbsp;tr�,qui bonum non appctifcatf � natural^ ad i�ud trahaturinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Tqifemel terminemus no�ra qu�fint bond, nefira^ 'itt pote�:ate pofita, quo terminatione ex ipfa 'mtc�liganutfnbsp;externa, atque�rtuita bona minimenoflrdeffe,autho'nbsp;minis poteftati fubie�a. Sic quid� cenfenws, noflra effinbsp;bona,qu�cunlt;�animi tant�mfunt,quteq; in no�rafunt

pote�ate coUocata : ece autem a�iones ipfie funt hominum, qu� � uoltUf tdterit^ eled�ione fecundu rcilam rationem proficifeuntur, cum c�terdnbsp;quidem �rtutne dicantur .�amde bonis corporis hac 'mnbsp;differtione, non multa eft habenda aut

ratio,dut cura.

Forf��lt;c iurifditionem tuittdm cffein bonh animbf�rdtio' nipdredtur. Cap. V.

N (Wiwj igitur boni^, dum rdtioni obfequdmur re�tei dumfenfitiiUimoderdndos fubijcidntu!,dudd dgendtitanbsp;ZSquot; confult�,cr cum elcilione dcceddmm, intcr'q; dgcn-dum qudm prudentid uidm nobii o�enderit, edm ducemnbsp;fcqudmurgt; ipfis mqu�, in dnimi bonis,ut quie noflrd�nt

j proprid,nthilomnino iuris �rtusiiereltntjuiturintbilprorluscaitoritdf Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loci.Siquidem ubi phtrimam dutoritdtis habet ratio jbi mimmtmi

i itirishdbei�rtund,^uoddi{lumidmtrdnlijtinprouerbium.QUteigitur 1nbsp;nbsp;nbsp;iurifditio �rtMtie�t,z7 in qt(ibus,qu� it� rdtionis re{l�,id Iic[Hft .Q��d

! fi�n�bus uoluntdtiq; parum temperatce dtq; impotenti dominadosnos permiferinuts, nimirum �rtund nos noflra de pof�e�ione deijciet detur'nbsp;Jnbsp;nbsp;nbsp;b(tbit^,dc tyrannidem in ijs, quec hominis iam erd)it,excrcebit,no�rd�'

s biculpduMicdtis.

Vo�MW dutem uetus cr Gworuw, zs� L�orw�� philofophid duplicem con�ituit�licitdtem : er qttlt;s ci'nbsp;uilis � nofir is dicitur,Graeco nomine efi Politicaxt qu�nbsp;� contemplando nomen duxit ( nam defelicitate, quantnbsp;Chrifiiani confiituunt, non eadem omnino hdbenda efinbsp;iratio,neq;deednoshdcindifi)utdtionedicendumfufcepimus)itdquident

fintiendum eft, cit�lemfiUcitdtemfine bonis externis nequaquampofie Perfici.^ionfi �dbritius,fi PublicoU Vdlerius,fi dlij non pduci rem fimi'nbsp;^iarem uel admodu exilent hdbuere,ddeoq^ dn�iftd, ut neq- liberdlitdtCtnbsp;^t^magnificcntidiUufirdreedmpctffint, tdmenernobiles ndtifunt,crnbsp;*^urbeclari�imdeducati,cr�iMmisetiamfiindiimagiftrdtibus,qu�quinbsp;deminterextema numeranturbona, funtq; firtun�ipfifubiedia. Qgonbsp;fit,uti ciuilis ftlicitas,quo perfiiHiorfit, magisq; ittuftris dppdredt, boncenbsp;quoq; firtumtepTiefidijs indigedt.Annon in plebeiorum etidm hominumnbsp;fterfdtur orc,Imperdtores dtq^ exercituum duces firtundtos e�e oportc'nbsp;reiProMeqi bond firtund zr inuftrdt,zr perficit ciuilemnbsp;filicitidem', dutiUuftrdri dbfiluiq^ednequitnbsp;sibfifi firtunie cr opere, or

n�gatifs omnino Jjiretis gt; uita in octo maxime beato out tgeruntoUm, out nuncagunt, � cfuibns quidem ip�s ctvm res homintMnbsp;CHnA3e,tivm uel in primis �rtuna habita eft contemptui.

voncfuam autcm ey didimt, ztr abimde probatum eftgt; prudentiam rationemji �rtun� prorftns aduerftari, ninbsp;hilominus hoc in parte,hoc^; in ipfo munere uidentufnbsp;fibi tfuodammodofubblandiri. Nantj; ut prudentia ipfinbsp;rationis red� pr�/idio cr dirigit, et duett ad finem tn'

tia �uorabilisicontinuationetamen dif�erunt,con�rtq^ utraq^�lici' tati, magnum eti� in madtmt.Perfeuerans tarnen illa,et maximefi-cqueSinbsp;turn conftantiitsgt;tum etiam uberins ac�epius,perinde ut f�tus fuiftudio'nbsp;fa matenquiecum plenioribusfituberibtis, e::r ubera i�ifepius admauehnbsp;fubinde etiam fuccinens,c:r lac inftiUat Mulgentius. �taq; i�a ipfa boninbsp;�rtuna, qult;efuffragatur quide,e::r amice �uedt,raritis tarne,multoq^ niinbsp;nm fepe,euentitia omnino et uidetur,et eft: et qult;e pr�ftat,ex accident�nbsp;quoq^ pr�ftat,utpote duabtis fiue caufis,/iue n�gatif s,ac rebus in id rep^nbsp;te c�ueni�tibiis prater�j^ opinion� atq; conftlt�. Quad [ecus �rtafte in ai

Tuer� quoniarndiuinum quiddapotim, quant huma-quot; num perf��a uiddur ejjef�licitas, qua ut parte ex ontnbsp;3 ni cofummetur,Iici uidetur beneficia oputef�e, ac^anbsp;tia,non abfurdum fortafie, nec pr�ter rei ac lad natu-_____B! ram uideatur, f� in hac ipfia re diligentiut perquirendi aliquantum immarabimur.nec ut pbilofophi�folum j�udiof�, uerumctiinbsp;M Chrif�iani,quom propria efipietat,dium:�q; in nos beneficentiie gratitude. iJam cum cr ri^io,Gr prudentia, gt iiitcllcdus, ipfa etiam jcien-tia,fi)rtunie tantopereinterf�nt, quantu omnes uti(^ intelliguntmcc f�r-i�na prorfm rationalis f�t natura ,fied ctiiufdam potiits natur te impetus:nbsp;fi�e Deus in:quusf�t ipfie dijfienfator,re{lorue conf�deratus,aut paru iu-^us:nec fluit are res ipfias gt hontinum, GT terrarum, gt c��i per imprunbsp;dentiam out incuriam, autnegligentiam patiatur: uidenturhiecnec cotinnbsp;gere pojj�tnec per impetum natur� pra:flari e^ perfici diuinof�ne niintinbsp;ne,acconceffu.Cum,utdi��umeft,aigt;figt;lutafilicitasdiuinapotiusresap-pareat,qu�m hu/mana:necc�ltem ipfium,quo omnia continentur,eueniennbsp;terfluitet,nuUoq; teneatur nec ordme,nec lege. Dei autem prouidentiamnbsp;^�bus ipf�ts mitio ajf'uilJe,illisq; gt iuinc,Gr ubiq^ adejfie atq^ afl�tluram,nbsp;Cr c�� motus,conuerf�onesqi ta ordinate copof�tte,Gf religio ipfa menti,nbsp;bus hominu infixa, cultusq^ c�lit� � natura profi�us manififliflime d�clar�t .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e�lt;�M natura in ilium ab ipfa nwuct^nur,� quo nu�a in nos.

prorfusaut extcnt,aut flierentur beneficia, �^uo fit,ut cultus ipfie noflert tantaruq; religio obficruatrix cerinioniar�,nil omnino fit aliud ,q gyati-tudo quted� diuinoru in homines beneficioru ac munenm.Neq; enim,ut,nbsp;Cicero ait, c�mudus hic omnis Deo parea^Gf maria terrlt;e^ obedi�t,aui,nbsp;parcrcntci,autobedir�t,nif�illoruefleteicura,cuf�aqiipfepariteretmanbsp;ftereM moderaretur. N� qu�d qu^fiunt, gj moucntur;G^ uiuut, � Deonbsp;quid�efltGT qu�dordinefiuomoue�tur,Gr�fieri�mouenditene�t,�quon�nbsp;nif� exiflit � Deotut � prima et maxima caufia, eaq; origine gt au tore o-,nbsp;tnnM,et quic fiunt in natura,et ipf�us eti� natur lt;e,reru^cuilaru,qult;e 4 nanbsp;turafiunt, gt quaru ratio cur fiat, ad illam ipfant reflrtur, qua � re dif�dnbsp;funtnaturalia. C�^ motus caufia fin omni�qu�gignuturGroccidut,un-4c nam obfecro motus eft ipfie,nif� � Deoiqui prima gt origo eft,et caufia,nbsp;AnfortunafiitadDeumrefirenda. Cap. XL

Giturcumfirtunanatura qult;ied�f�t,caq;abfiq;ratione:ey� quiaf�neratione�dcircoimpetuseft,qquid�nihileflaliud,^nbsp;irrationalis quidam motus ; uidetur f�rtuna ipfia ad Deion,

Mdd prittcipcmrci-umomniiimcdufcan re�rendd.SedtudmdumcIiiiie cum hocficerim!if,Deum ipfivm iniufiitilt;e, purum^i hotK�lt;e di/penfdtionbsp;nif codemnemi�. Cu �rtunx ip�d er prauts ddeffe /lepenumcrojcr bo/tisnbsp;nocerefoleut, Qttod ut cuitetnui�ejJ'et enim hoc ip�um de Deo fentire,retnbsp;fuprem�t in modit nc�rid�td tenend� dc fldtuendii ducitnus, nihil in Df onbsp;uoluntdte dc legediuer�im meffe, imiiu^; pror�isf�rmieuolufttdnbsp;t�effe eiui,no diffentire ipfum �bi, no udcilldre,no in diuerfum rdphcuitnbsp;demqifemperejeMde^ ub�; ueUe.ltdq; quoduni�rmee�,(itiodidetntnbsp;�iuodq} nuUo modo udridt, Idbitur'ue in diuerf im, Deo id ip�,ut origini,nbsp;titprincipiedufe omnino tribuendu.Qtiodueroudridt,diuer�qidgitufnbsp;modojid minime d Deo profiei�eitur, uerian d diuer�tdte rerum ipfdru m,nbsp;^U� er moiteatur,er 'm�rgt;nentur,^u�'tie fecundo loco et ipfe ejuoq^ monbsp;uednt,er in�rment.Etenim, ut�tprd e� di�lum,cum deprouidentid dgtnbsp;remuf dc�tOi^Udi crcdffetDeus dnhndi,ijsip�e lege pr(e�rip�t,�ciuit^nbsp;^uid,er i�iomodo effent ddmini�rdtur�, exhibuitq; mdterid�n qud uernbsp;ftrentur. Siue dutem dnimK qu�^ fuii pr^dit��nt �ett�,�ue er�eUii�nbsp;nbsp;nbsp;'

er corporibus coelc�ibm �ngulis fuie in�nt d Deo ddiunii^ inte�igen' ti(e,bdcmpdrteminime putdmitsdiff�jretiiudndolex omnibusddtde�nbsp;fud.Etcnimicrd�iore ut dgdmui Minerud, ignis propnu e� Cdl�cere:hocnbsp;dutem ignitribuitur motore (dgt; eo,quicaelumdgitdt:ip� dutemmotori,dtnbsp;Dei id uoluntdte dc lege er permiffum e�, erdttributum. �tdi^ cdlor ip�nbsp;Udridt, ne^ue uniis innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, qu� db eo concdle�cimt omnibm, ntdUdt igi'

tar exi�itc^ diuerfus dc udrius � cdle�ilione effeilus, pro ndturd rei eiuii nbsp;nbsp;'

qu� concdk�it.Atiji h�c quidem udrietds, tdntd^; etid diuer�tdt nequd' qudmddDeumrejercndd,uer�mddndturdmpotiuscdle�ili,dut�r�gt;* /nbsp;etidm dduhn eiufdem c^uifecundo mouet loco,in�illdt^ igni cdlorem,rO' jnbsp;bur^iCdl�ciendi,�r�tanetidmddutruM^.Ciuocircdrcrumdiuer�tilt ' inbsp;dt^i dlid, tum rerit motoribus dttribuendd, tum rebus ip�s,perin�'jnbsp;de ut res ip� funt diuer�. Ctuti rdtione e!� uid Deus ipfe, ut princep�nbsp;(ttgiuni�rmiscdufd,omniculpd udcuuse�. Q^idenimddDeumdiuer�nbsp;tdsh�c,lt;�iodidemipfeignis Idpidemin cdlcemexcogudt, in cdrbonetHnbsp;qucrcum dccineremt lique�cidtplumbum, cogdtlutum,dt(ji0b�ringdinbsp;iwteguldmfQiiiequidemdiuer�tdspro ndturdhumorucorpore�^ coitnbsp;�itutionis in humdnis ^uoq; prouenit ingenijsM dlij dcuti�nt,dlij cotrinbsp;0btu�,celeresdlif,dcfolertesdddgendudttj;ddinteUigedS,tdrdidlij,dt^nbsp;inertes.Si^uideDeuserprincepsipfee�,erdrchite(lus,er'uniucrfd^^nbsp;tu kx, �icdufd: eff��us tdmen cuiusejs pdrticultcres pdrticuldnbus ^uid�nbsp;cdu�s,proprijs^ funt drtificibus dedicdti.Q^orumeffeiliones,mdffflt

renim.qujx i�i ml�mant,pr�cipu� /�i^uutur.Nain CT pecunia in manu uiri hberalii pof�ta uertetur in erogationem,ufnbsp;fiu^,atq; coiwnoditatemingucmerogabitur. At�triofusittantGr�trennbsp;teridilabit, di�ipabitinutilitcr. Auarm ueroautincumulum cong�'nbsp;^et, aut de�dietfub terra, quant mercator mutabit pannis, alijs'ue mer'nbsp;bibles, aut locabitf�nori. Ex fcw autem id effleitur, licet Deus rertvm fitnbsp;omnium princepaatq; uniuerfaUi caufa,quarum tarnen rerum naturanbsp;c}lautor,eienatur�utipfi,permde aepropinquiori cau�e a�ignandtenbsp;fint, Ke�eq; comparatumeft,ut naturalia qu� dicuntur,naturam adnbsp;ipfam,utpropriam ad caufam, magis^ coniunilam refirantur.id quodnbsp;u�uquoqiuenitinre militari zjbe�ica, utquiemilitis funt, ad militem:nbsp;qu^e tribuni,ad tribunum:qua; imperatorii, imperatorem ad ipfum:id^nbsp;non in rebiic tantum maioribui adminiftrandii, qualis eftgubernatio rei~nbsp;publicie,atqi exercitui,uerumetiam in longe minoribui, qualis resejl panbsp;nifiea. Siquidem panis feu pr�busfi{erit,feu uitiofiM,�rnarium id ad artifinbsp;Cent refirri �olet, nequaqu� uer� ad eum, qui autfrumentu triuit in area,nbsp;dut in agro�euit, aut denilt;^ ad age�i dominum, qui aratorem cum bubiitnbsp;dd �erendum conduxit frwmsntum. Quamobrem ut resip�e diftin^tenbsp;funt, itemq; artes (dq; exercitia, �c etiam caufee diflinguendte, eSquot; artifi'nbsp;dibits quseq; fuis,opificibuic^ adiudicanda,

Gitur �rtuna itaturalis quida cumfit impetui, ipfaq^-natura hac in parte fine rationeprorfusjOtq; ab impetu agat folo, ad nature impetum refirendaefi,tanquantnbsp;ad propinquam,peculidrem^, ac particularem caufam,nbsp;_____fiuehicipfeimpetusrebut noftrisconducat,fiueadt^' feturernoceat. AccufatureniWEnniustanqua, Po�tarudior,qu�dnimisnbsp;tremoto � loco uel queri coeperit, ucl incufare:nbsp;VtinamneinnemorePeliofecuribusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

ifjectentere dutem,nec p�rum utiliter �. Chrijlidnii p6/i,cint�ai JcO' rumcu�toribiK-,(ptos noflri hodieThcologi Gentiles uocdnt,injiitututgt;inbsp;efi,utdhdimshish�c, dbillisuerottld, ^ali/sdlia dtc[;dlidCj'fHppU'nbsp;Cdntes rogdrent,amp;' uctoru copotesgrdtids eis dger�f.quippe qutbus per'nbsp;fudfum effet,diuis fingulis numen fuum ineffe, peculidrem^ poteffdtent':

Vlt;w ob res ffndturd quteddtn irrationdUs efl ffrtund,n^, turlt;� huic titddfcribdtur,neceffe efl, utc[j ndturd db ipfdnbsp;flrtundtihi,illi uer�mflrtundti es'dicdntur flnt-QUdinre iUudcttdtnneceffe efl u/tiitenire,uthiqudtttnbsp;illi itdturddb ipfd tndgisminus'ue inflitutiflntddflrtU'nbsp;nffl-uilus coUigendos. Qu,cinddmegt;dum dutem quibusdndturd tribu'

turn ell,bcnc ut uerflis frcidnt, dut muflcos trd�lent modules, hi nati prof [us,dt(i;dccommoddtidd illudipflon futttmunus: ficquidddmple�len'nbsp;ddm firtundm idonei ndti Gfipflflitit, dtque dppoflti dd impetus fequeftnbsp;dos, dlosfeilicet,qui flrtundnt eonalient,dut i�i ipfl potius funt flrtund-Videmus enim quofddm itdgenitos, inflitutosq; dndturd, qudlis Catonbsp;fuit is, qui cognomenhdbuit db Vticd,ut nuttiuseos fuaflo ,nu�duis,im'nbsp;potentidq;, nullus etidm terror d propoflto fuo ,fudq^ db eleilione detor'nbsp;quedt : quos neflidm dnf�rtiwdtos iudicetn, etidm cum bene illis fucceffe'nbsp;rit, qudndo pcrtiiidcite id, certis^ corum dc fir mis propofitis uided tufnbsp;proffus ddflribendum.. ContrdhtecdUos, quidb incepto itincre ficil�nbsp;crftdtim d�noucdntur, dcreli�d rdtione,prudentioribu'qi, ddmenitio'nbsp;nibitsqi dtqueconfilijs,uidmmgredidntur dlidm, dlicnisminimeuefli'nbsp;gifsinherentes, ut qui udgi,pdldntesq;ftrdntur. Qua �re, qu�d itdnbsp;forsftrdt,ndturdlesideimpetuspr�fidio iUisefl, dcfiuori,quodflili'nbsp;cet rdtione reUild impetum fimt fecuti, ut uidedturfimilitudo ipfd ndtU'nbsp;rief�tnul cos concilidre, dppdredntq; propter hdnc conditionem, db ipfdnbsp;etidm ndturd fortundti: cr qudntum�rdtione diuerfii firdntur, dcdc'nbsp;uij, tantum cr fltYtdffedmpliusconcilicntur fortune. Et qui, qud rdtionbsp;uires extenditfuds, parum ipf� prudentes uidcdntur, pdrum�; confultitnbsp;fint tdmendd�rfUnepromerendMn �uorem mdxim�dppofiti,ey tdit'nbsp;qudm dffdbrefit��i,ndturdlemob Icuitdtcm, cofimilcisq; impulfus.Eiihdnbsp;enim pre^ibet, qui abunde multum in ceteris fdpidt, in ifs que fortutitfnbsp;funt,ndturdlimore,ingenitoq-dbinfiitutopdrumnbsp;Qmninofdpere.

Ec nero genrn itninerfum hominum, in ciuitate qui tiev' [dntur,ciuilibui(j; in negotijr, uc muneribu^, addenbsp;cultatibui^osf difcipHnis,ut in ddmmi�rdtioe publicddnnbsp;militdri,in ndudi re,ut in tnedicind^ndm �rtimdtumnbsp;a jnedicum eff� oportere, otnnes ^idetn confentiunt) nonnbsp;^idtn fub �rtund Idbordnt. Qudndo drtes ipfu: etfi pr^eceptis conftdt ranbsp;tione^, dtq; obfmtdttone, tarnen �rtunce quoq; ijt in ipfis locui reliiitltnbsp;tflfuus, QUienamenim dutdrtetliint,dutficultdtc�,ufnoninquibutnbsp;uerfantur rsbus, plura in ijs dccidcre ex improui�o foIeantiNdin etfinbsp;^Uie olim euenturafunt, ea nee arte continentur, nee ficultdte, nifi quanbsp;^onieilurafefe efferat,campus tomen i�oruntdudus^ firtunte efl liber ac.nbsp;proprius. An non curanti tegrotum medico, cuius ad curationem opus fitnbsp;lt;tUt radice Pontica aut 'E.Ucboro, uel multum etiam pote� in eo iUi obe�enbsp;fir tuna: quando quod inter nauigandti curat io hteccontigerit, nec radixnbsp;naui Ponticd,ncc ad purgationem reperiaturElleborustEt imperatorinbsp;^uife cra�htum tn diem pugnaturum cum ho�e con�ituit, nu^nquid nonnbsp;�^tcidere iUud pote�,ut node qua diem co�itutam antecedit,ardenti�imanbsp;^orripidtur ��bri,ne interefi� pugniepo�it i dut cum � ca�ris prodire 'mnbsp;py�elium parat,repente,dtq; ex 'm�ierato literas ut � Senatu accipiat,quinbsp;^us pra�eriptum eifit, ne pugnam omnino cwm ho�e ineat,ne'ue cum i�onbsp;tOnferatmanum fEtquifutorcalceoIarius pdfli{sefl,futuruntfehojjgt;iti-die 'mfequenti iter 'tnituro calccolos itinerarios, quon� modo promijjiimnbsp;prte�abit,fimanedumadfucndumconfurgit,omnemcomperiatalutamjnbsp;^riumqi itept omnefii��e � �iribus paulo ante�ibreptMni Quid cum�anbsp;tuarius fomno expergi�itur, dolaturus mane in Ciefdris effigiemfaxumrnbsp;^imaduertit iHud noiHurna � cceli proceUa difieduml Lati�imus e� igi~nbsp;^Kr firtunlt;e cdmpus,ijsq} in omnibus uires extendere, atq- imperiu exernbsp;Cf re udlet �uu,in quibus pr�ter �gt;em,opinione,propofit�, �tc con�itutwnnbsp;Occidere aliquid ualeat, omnmoq; improui�im. Patet quoq; uis eius n� innbsp;ijsmodo,quiei�diximus,uerumeti�quocunq;inhominugradu,dt(^connbsp;ditione,fumma,humili,ingenua,�eruili,ru�icd,urbana,plebeia,pdtritia,nbsp;i^amC^ humili loco editos in reges peruafi��efatis feimus, et dites in pattnbsp;pertatem extrema reddilos,Gr maxime inopes ad �ivmmas etiam perue-*iij�e�cultates,ct in libertategenitos co�cnuijj'einjeruitio-.quibus � rebusnbsp;^quido co�at,no �natura modo �rtunatose/�e quofd�,dut in�rtun�os,nbsp;*^u inquaq;hominu conditione cotingere hoc ip�im pol�c,uer�ariqi �y. �nbsp;^le imperium 'm drtibus item hominis, ae�euUatibus quibt�cuno^.

Tq^ htec quidem ipfa licet habere huncfeinmcduintelli gantur,tam�,fi Chriftiani ^e uolumw, pie^ etiam phinbsp;lofophari,non pauca ex ijt qttoi^ ^uie�rtunie tribuun'nbsp;tur,Tgt;eoipfi,diuin(e^heneficentilt;euuie�turpotiut((d'nbsp;fcribenda. N4�� er Theodo�o Aiigul�ofaits parua mi'nbsp;nu pugnam cum Gotthis confer�ti} tempeftas repentec�loimmiffa opi'nbsp;tulata e�, tanta uentorum mole,� tergo fuo in hoflium oculosdtqi acies,nbsp;ut tela ah ijs ip�s emiffa retorijueret, ii�us^ eorum�ufiraretur, retro'nbsp;uerfumq- terga uti darct eager et.Vicit igitur Theodo�ia pr^efidio repeltnbsp;tinie,ut apparet ,proceUiC.Atnihilominui confulenti Theodo�o �oannesnbsp;Rndchorita reffondit,uirutic[i Deo maxime ob fan�itatem acceptm^monbsp;nuitq; triduo uniuerfo cum exercitu ut ieiunaret,remq; diuimim Deo �'nbsp;ceretfinde pugnam audadercape�eret, quoni� Deus e�et pugnati a^'nbsp;turus.Cuius rei, utttoro�us etiamteftatur,Claud�u�us meminit�nt^ui�stnbsp;�gt; cynimium dile�le Deo,cuif�ndit ab antrisnbsp;� Aeolus armatasacies, cui milit�t iether,nbsp;tt Et coniuratiueniunt ad cla�ica uenti.

Circunfe�aab �^eapolitanis acriter SipontoinApulia, multospofi ob�dionem dies, erumpentibus Sipontinis,acriq; pugna confer ta ma�utfnbsp;GdrgMo � monte coortd proce�a, tanto repente impetu, moleq^ toni'nbsp;truum acfiilgurwn tanta in Neapolitanos ingruit, ut non ab ijs paucio'nbsp;res extin�i�terint, quant gladio c��. Atqui Laurentius anti�es maxi'nbsp;m� fandus uir,ant� Sipontinos admonuerat eruptionis diciq;,qua ertvm'nbsp;pendum effet, ieiuniopriasacrebusdiuinispcradis,quoniam Gabrielnbsp;genius�Deo in fomnisadipfunt mi�us itamonui�it. Vtriufq- igitutnbsp;uidorite laus repentinam ob eau fam uidetur merit� ad �rtunam refiren'nbsp;4a,tamencrfai}dorumuirori�monita,crpie^dafacrificiadiuin�idte'nbsp;�iitur �atuiffe prouidentiZSed nee Deo caruere,fuwmi^ miminis prtt'nbsp;�ntiadireptailla interRomanosacPcenum Co�inamadportamcerta'nbsp;mina. itaq; cr a�iduusi�e continuusq; propitite �rtunie tenor,permal'nbsp;ii^�milia,quieip�mexemplum adduximus,Deiip�uspotiusui'nbsp;dentur adferibenda uoluntati ac bene�centia�,qu'am �rtunbsp;ntc temtritati. Sed hisiatn delibatis,ad �rtunbsp;naip�usmunerareditumnbsp;�ciamas.

IE rfttffw quif diumte nMieflatii funt � ijs admifceaniut j ^uiepro�ndillortimcompitrationeuidedntur,neuedenbsp;\^rtunddtjJ�r�tei,ideSi,euentitijidccau/islt;ided(jU�nbsp;j prouide�titeftf�t,pdrMnautpie,dittprorfutmtpudeitnbsp;I terdcldbdnwr,prieter^ reiipfiuS}^uddedgUur,ndtunbsp;tam:�chabeto,nclt;^ drtemdutcomitari t�rtun�autcdmdirigere,nelt;�Knbsp;fcientiam.�^atHnecfirtundtioprieceptifconfidt,rdtioneq;, neq; quauianbsp;bond comparetur �rtund,qui[qudm unqudtn didicittneq; enim difcipliMnbsp;cotinetur,qiMdo onm'vno eji �b bjte�e�uM rdtiocindtione diturfd. Jtdq;nbsp;Hrq- dbdrte,neq; � fcientid�rtundtiexi�unt,neq; htimdn�dutdrtK,dntnbsp;fcientM pr�ceptK gt; 'wflitutioneue rft dliqudnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�uor compdrdtur�

fedndturietdnt�mi)jh�rendoconnmgt;tionibuf,(}uiedbimpetuexcitentur2 i(tomittdmui,qucgt;duelddr)eum,utprincipem caufdm,omnid temp�rantnbsp;tcm,utl dd coekfles defuperndi eduftu refim ed po�int .P!dm�,utdi�unbsp;f� i tndterid non minui fortume fubie�d �rtdjjeefi, qudm drti, quod^nbsp;Utruq^ fuo quoddm iure in eddem re uerfetur, �rmd tdmen utrie^ omninonbsp;^iuerfd efi.^t� enim ndturd cotendit ddfin�,exercetqi uires 'm hoc ip�umnbsp;fndf,quo id e^cidt, 'm quod proj�e�dt, 'midem^�ytundG^ipfd 'mcimi'nbsp;^it : hac tdnwn ex 'mtentione dtque condtu, neque ndturd, neque�rtU'nbsp;Hdcumfcientia coniungitur,dHt prudentia, nequeeundemexeouiden^nbsp;tur mdgiflrdtwmgerere.

St igitur proprium ndturie ip�ui nutnui,�ud op�rai fuo^ mdgi�erio eos ipfos qui �rtundti �turi �unt, itunbsp;quidemddi�tu tp�df commotiones fu�citdnddi inflituc'nbsp;rejdtep ddfe^uendos impetus aptoireddcrcyatq�do'nbsp;neosyUt nuUd prudentia ddhibita,pcn�tationeq;,dc rd-tiocindtione prorfus nuHd�ed quem ndturd excitduit impetumyiHum tditnbsp;t�mfecuti,ed ip�ddipi�dntur,dcfibiuindicent, propter qu� merit� di-^tur�rtundti. Atq; hi quidem db ip�o �dtim initio qudles�turi pnt dpnbsp;purent, qu�qi inter eos ip�os, dlios�^ qui f:cus d ndturd mRitutifunt,'m'nbsp;^^cel�urddifferentid�t dcudrietdi : per'mdcutquiautcte�ijsnafcuntuvnbsp;dutnige�is,colore ru�dutnu�clmo,�misndrtbus dut dcutis.nbsp;^dnq;,dlia ut prieteredmus,qui propric dicutur drtifices, ip� in ijs qudsnbsp;^^ercent drtibuifdpere db diqs iudicantur : ecotrdri� �rtundti in ed ip�t

re dut pdrttAn exiftimdt�ur,dut nihil l)cnituifdpere,cuiuf grdtid eiidda^t �rtundti.

iceshocipleinloco,sjult;erc�,[�fcitdbere,cur,!inde,(in�' obrem^qu�rendo tdmen dcfcifcitdndo dliud confequf^nbsp;nihil cjudm quod tdlorum cont'mgit inludii. JS.runt i�'nbsp;tur tdlt ipfi bene doldti, terft,leues, djfdbre�eiii in e^ud'

(it Mdrcutfine ullo ntdlo dolo,ni^ drte ddhibitd -, dd printumjldtim id' ilum,quem exigitfendriwm: quippe qteem jilicem dd f�rtundtionemtdlO

^Uditt is id�us obueniet^dturd pdrum ddminicuUntem. �tidem infufci' piendis negotifi, ijfdeinc[i profequendis. Q^intilio,m ndturd fu^dgd'nbsp;turfidtim repente excitdtermouetur dnimus, iUiUn undm ut inedtuidtU�^nbsp;nelt;^omninoprlt;eteredmeiusoculis cdid obuerfdtur:uelfiobucrfetur-gt;(nbsp;ue/tigio quidcm edrepudidtd,fifiindnteri[ldm mgre�uSifieallime, dtlt;^�^nbsp;fententid in ^uod intendebdt,i�ud i^equitur.cr tdmen prudentifimordnbsp;iudicio uirorum, in initio pdruntdut re�um,dut tutu iter uifus efi ingrt'nbsp;di. At Vdlerio tdnqudm ofcitdnti, neej; dd id ipfum ndto fuiUietdlesinitiOnbsp;inerunt commotionest^u�fi inerint,rdtione cds, dc penfii ddhibito moi^nbsp;rdri tentdbitfdiutiusq; etid ficu rdtiocindbitur, dnimoc^ id dgiteibit,nbsp;amicoslt;itioq;,Grprudentesddhibebitinconfiliiimuiros. DemumnuHdnbsp;omnino dhudfecuturus efl iter,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^uod rdtio monftrdbit, dc prudert'

tid.ltdlt;l; itinerein medio repelleturdbincepto,Grrdtione,cr prudentie temperdto.vir ey fdnilui, ZX mdxim� do�ius Thomds Aquin�r cuM

� buncfermonem defirtundfcribens incidiffet,inquit; Iditum tdli c triblt^ confl:dre,e tdliipfius conftitutione,� coUocdtione eiu^ in pdltnd, dt^� id'nbsp;�gt; dentis hnpulfu. Eundem ^uoej; in nwdit fentiendum efl de flrtund, utfd

turdb ittis,rdpidturq;,eorqi ut excitdtus fequdtur.Cui itdtf; numerus ipr aUudet,quern quierit, optdtq- prouenire de tdli iddu probe conflituti,fl'nbsp;�e^dolomdlofinefi-dude,huicdicendumefldbeuentufuccedere:finH^nbsp;rodrtem^frdudem'ue, ueterdtoriumq; ddhibebitquippidm inidciend^nbsp;htiicarsproderit, nequdqudm dUudet euentus. At^ huiusnbsp;quidcm iddus drtificiofis erit, illius uerinbsp;euentitius.

DE FORTVNA. LIB. �I. �47 Oportere �rtundtum naturie ip�ns impetum�eq�i.

Cap. XIX.

Gitur ut neq; tali proba con�itutio, quddraturaq^ affa-bre�ildnumerumexfepdrietdliquem,�neid�oris O' Q� peramdnuq; :�c naturd ipfd impetuofd irrationdlisqinbsp;�rtundtum minime pnefiabit aliquem, praiterquam �-

cm uoluntdtem mouit imprtui,eundem ip[e pronus, ptl' hituiq; infeqiMtur, i�iq^ nolens dc libens obtemperet.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim noflro

fine djfenfu,opcrdq;,hdc in pdrte,natur(e folu prlt;e�di�,undci- eins procu ^dtiofdtis erit. vt cum nduigMiibm n�bls fecnndte incd/fum djj)irent dunbsp;^lt;egt;ni ueliim malo, dntennisc^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tetenderimns ,fru�rdq; uindc'

*^idqudmuislietd,Grftlixdbdnni confiitutionedrridere nobU uidebi-, praterqudm� mdnu � uitibus unds legertmns, blandientemq; dutu-^num drtificio iuuerimus dtq; operd. Atque hiec quidem non ineptd �r^ tajje��t cdufd ,curd �rtund �rtundtos potins dixerint ,qudmd ndturicnbsp;�nore bent ndtos. Qnonid dutem nduigdtionem m �militudinetn dj�ivnnbsp;P�mus,durdnmq; d�iirdtionc, idem tnihiuidctur hominiufuuenire �r-^^ndto,qu�d uitiofo dc male compdilo ndnigio,quc)d qudmuis pdrum pronbsp;lt;edificdtivm,� �lertem tdmen gt; dc peritum nd��^it guberndtorem,nbsp;^Ito er tntins, Cf celerius dpplicabit in portum, qudm bene in�ruUdnbsp;^uiculd, cui ignduus guberndtor pr^e�erit, parumq; ndutici� rei peri~nbsp;I ftis. Habet enim �rtutiatus uir ipfefecum ndtnra ducem, cuius indufiridnbsp;^nulto quam artis cuiufuis, dut�cultatis mdior e�,dtq;�licior. Itdq; �cinbsp;^quidem�rtundprie�dt,quodrdtio,autnuUo�rte ntodoprlt;e�iterit�nbsp;! lt;�itnonabfq;fummoldboredcdifficultdte.

TS.ctegt;neredutem,necparMn�rta0eaptehocprlt;e�er' timloco quierendum uidedtnr,cur cum in generdndonbsp;homineordiniubie^ naturd inhteredt,co^�ldtq; pro-gre�ionibus exa�a cum mdturitdtenn ifattr�, qult;t dinbsp;�rtnndndum eum pertineant, itd nullum omnino rett-ordinemdst lubricd prorfus dppdredt,uel incompo�td potius,cr tonnbsp;'lflt;dm temer arid. An quid in progignendo homine et� plures conueninntnbsp;^��,ut cotli ip�ui uis,dc�olis,ut femini etidm humano uis in�td,ut�cminbsp;� dorfo�umbii^ concale�Hus de^uxus,inflillatio^, atq; eiuficm renbsp;�^tio in HterO) hce tdmen ipfe et exploratiefunt cdufe, dtq^ ipfe quidentnbsp;Z!i 1

$48 IO* lOVIANI PONTANl perfe.cS tdtnen (JUtC cdulie �, �riiMitipft di�hefunt �rtuit^, quid iHtffllnbsp;ipfimcon�ituMbz^ tdn^Mm in�rmenb�nt omn'mo inordM^, inco'nbsp;gnitie,inexploratlt;e,progre�ionefq;eiirumte)ncrariie,mcigisqMmcott'nbsp;fti(tU:esMtfi4bilitlt;e,Quocirc(ieuentitilt;e�mt^ure^iputeintHrciil'uconti'nbsp;neri,qMndo htvmtinifem'mii exploratduis eAittotus item folis uigor,cx'nbsp;le�is^ agiutionis. At uer� et� cognitum e�, zr comprobitu �gt;ottte fudnbsp;(tdimivmgrtiuiord decurTere,ignotumt4niene�,(itq; incompertum,4cce'nbsp;dente ad �ru/m Volcatio, ca�trane �t tegula, quie in caput eins prolapfinbsp;uulnut in�igat. Quocirca ^ult;e �rtimam con�ituunt cau�e, cum incerti�nbsp;fint,inordinatlt;e^i,ne(iua^uMn perfe,uer�mut accidentes hdbentur, atcjinbsp;euentiti(e.'!^aturaigiturcteterKmeffei!lionibiK,mmi�erijfq;�uiseuideHnbsp;tiautitur,cau�(rumqicertitudine:at�rtuitis ine�i�ibus, incompertiinbsp;potius,atlt;j; ab euentu oblat�.'Nam et� caufa mani��a e�, et ipfacp�det�nbsp;perfe exi�ens, ([uodforte fua ruant deorfum, qu� maxime grauiafuntnbsp;corpora, licetitemeademper�econ�et,notaq;�tcaufa, Volcatiumirtnbsp;ad mercativm,emendiobfonijgratia,euentititvmtarnen lt;iuiddame�, tegunbsp;k repentinus lapfus, uulneris^; infli�io.

'Voigiturpaucioribus remhanc tran�gamus, nihil e� natura,nemteUe�us(�iidemipfe,determinatiusgt;coH'nbsp;flitutiusqf.quippecum nature ip�us uires in unum o'nbsp;mnes,o'paritercoueniant,c:rinide�tmlunacoeant�nbsp;___Vortunauerc),qiMdimpetuexi�atnatttrie,uel �tip� uti^; eins impetus, interminatis^ con�ct minimecji d�finitif cau�s. Dl'nbsp;ces hic �r�tan,itionem ad �rum finitam quidem ejfe, planeq; explorat�inbsp;qua� uer� non fu�:epti ad�ru itineris po�int e�'-caufte etia multiplicesinbsp;ut coueniedi ho�itis,exigendce pecunite, uendendie aut emendte annonttgt;nbsp;comutandi in lanam olei,conducendi ��oris, coparandi aratri,mercan^nbsp;a�ni,aut iumenti,edomitandi equi,autjrenandi, Cir eins generis ac diuer�nbsp;etiampluriwie cau�e.Quocirca �rtuit� quidem cau�e, multipUces ipf^nbsp;funt,po�ibilitateuidelicetfua(utarenimet�uerboneutiq;nouo,mina^,nbsp;tarnen u�tatoyoerum a�ione p�� ipfa ita terminantur, ut quod antednbsp;dem interminatii erat, no�raqs in pote�ate�tunt, agendo tarnen certu/ii^nbsp;apparent,omnino^i exploratum. Itaq; c^Uic J �rtuna proficifcuntur,nbsp;C4u�sminimecertis,con�itutisqipit9ficifctintur,ijsq;nu�omodoper�nbsp;exi�entibus. Q^od��rta�e C}� ab exploratis,accognitis argumenta'

$49 tlt;Tf ffMw proficifci, ita t��clem cenfetO) finitiii cm afin ^Mdem,potefilt;t-tcucr� m'mtmeterminatM, autcert^i,

dam natura effeprofi�ifimt. Q^a quoniam caufa efl,quarwn ea rerun caufafit,antea quidem aiunde expUcatum e�, bonorum fcilicet uel adipinbsp;feendorum, uel admittendoru,cuiut ea imperio fubieilafunt,hommwm^nbsp;�rtuiMndorum qs ipfi� � bonii^el in miferiam conijciendorwm.

Circaquotnaturaimpetus�rtunauerfetur. Cap. XXIII.

E/�^�t�n efl,ut uideamu5,qui nam iUi naturafint impe-tus,quibusmouendis,agitandisqi �rtuna uerfetur. Et uer�,nifi�or,hMnani im�petu^ animi partim ab appeti-tione exifiunhpartim � ratiocini�ione: alijqi�unt impenbsp;tui,quos ratio ip[a mouet,alij quos appetitus.Et iUi qui'

Fneigitur,lt;itq;exipl(iumcognitione,ijuidixerunt�r tunam nihil prorfia efji aliud,qudin inopinum,cuenti'nbsp;tiumq; caufarum concurfum duendant,at^i coitionem.nbsp;Expre�iut aMcm,nec minui ere ipfti, qui naturom elfenbsp;quandam, eamq; �ne ratione,�u ip�us impetum queu'nbsp;dem re�itudinem fequuntur. �^uid enim nifi reilivm ratio aut curet, autnbsp;quaratiQui uer� ab appetitu, quarationi obfequuntur, cr i�iquot^ � renbsp;fio uix detorqueaitt.Qjionam igitur pailo in ijs �rtuna uerfabitur, cwm�nbsp;rationiSf�rtunaq} diuer�fimtmores, longe^aliautriusq; condition Adnbsp;hacfi�rtuna ipf i, quadam e� abfq; ratione natura, quam in opmionemnbsp;Peripatetici confentiunt,quanam �rtima poteflefie cognatioidocuntnbsp;impetus genere,quifitip�eratiocinabilisinei^ ab inte�eduabhorreat,ne'nbsp;que � fci�tia hom 'mis, aut prudentiat Palam igitur fit, impetus hos de quinbsp;bus nunc agimus,ab ea citari anima parte,cuius appetitio propria e�,iUanbsp;uidelicet qua nomine alio,nec inepte�rtaffe, naturalis e� uoclt;�a,ut im'nbsp;petwm hune naturalem,non minus rede qu'am appetitiuum hodie philofonbsp;phi uocent. Etenim natura duce, quibus opus nobis fit, quaq^ cenfeamusnbsp;condueibilia,eaconcupifcimus:inhocq;maxime i�aintentaefl, quofibinbsp;ipfa bene conftlat,propriaq; pro�iiciat conferuationi, id^ commune e�nbsp;cundis etiam animalibus. c^uod cum itafit, appetendis pro�d�i�isna'nbsp;tur aliter propenfi fumus,qua utilia cenfeantur, cr co)noda,nobis^ ipfisnbsp;pro�tura. �giturfi ratio ,fcieniia, prudentia, ipfe quoqs tnteUedus iungi

550 IO. lOVIANI P0NTAN� prorfui cum�rtutja mufat,eiiis(ji abhorretd�milidritdte�-nimirU'Mnbsp;cu/rn CT' �rtimd tidturd qult;eddmfit, lUosfit hi impetui dccotmnodiit, fud^nbsp;tonlrdhit iurdquiudturales quid�f2nt,dtq} db dppetuu profiili:cxqi tonbsp;dppctitioniitdntuingenere,qutepropterutilitdtiifiudium,propri(itnq{nbsp;wnferudtionem hotnimcommunis eft cu/m beluis .Ndtnz^ firtund,nbsp;firted ftrendofuntdiHieiftruntur enimjutlld rdtione,uer�mndturd�inbsp;e^fuo tdntum impetu, quocunq^ndturte ipfius cupiditdte rapiufitur.

igitur qui fint impetus, quos�rtund fibi mimflrospdrct : tdntctfi firtimd pldn� multivm in hominibus, dtq; in his ipfis tdnt�m, in ftris dUnbsp;tem nihilomnino iurifthtionishdbet: quippe qudrum nulLe ftmt dilionesnbsp;dtqueitegotid,nu�Utsq;pr( pofitusfinis, firtu^nd ueroipfd inijs uerft'nbsp;tur, qu� prteter propofitum ufuuenittnt.

� Tq; mihi quidem uidetur,uoluntds etidm ipfd duplici eft ! modoconfiiderdndd. �Jdmqudrdtionife ddiungitinhaenbsp;( retq;,qui ex ed mdndnt impetus, uel impulfius potius,htnbsp;; nihilomnino cum ftrtundconfentdneivmhdbent. Tuncnbsp;� uero ftrtunie fimilidresftint, dtq; coniun�i, cum uO'nbsp;luntdsipfd needratione excitdtdeft, nec iUdmutiq;, fed ndturdmtdU'

turn ipfdm fecutd, ndturdli quoq; d nwtu folum trdhitur. Frdneiftum PU' dericum literdtifiimwm hotnmem, rerum quoq; ciuilium uhunde perituntnbsp;dicentem dudiuifiepius,ndturdm ipfttm d'Deo ejje inftitutd, edmq^ ob retnnbsp;explordtu femper dliquid,dc definitu ex meditari,cx dgere. At rdtionetnnbsp;ipfosfibi homines efte commentas, contempldndo, perquirendo,rdtioci'nbsp;ndndo, qu� tdmen uis d ndturd quoq;, uel d Deo mdgis effet illis infitd-Quddecduftirdtionemnonitdexcomperto termindtoq;iterftiumprofenbsp;qui, neq; ddeo ex compofitto pergere .Qudnto igitur impetus itte, fecun'nbsp;dum quern ftrtundte dte^ dffirdnternobiftum dgiturxgt;dturdlioreft,tdn'nbsp;to d rdtionemdgis recedit,longiori^ interudllo diftdtdb inteUeilu,ffftci'nbsp;turq; utndturdles tdntum impetus ftrtunlt;e fjntddfcribendi.

Quidem ip ft 'm ftholis dudiui etidm non rdro, ndtur�' hum difteptdtores rerum, dc mdgiftros itd quidem diftnbsp;ftrentes: Rdtionem duplici effemodoconfiderdnddm,nbsp;eddemipfdeftrdtio, Qwrfnbsp;enmdDcomeueretnr,dtq^[upernodnutninc,iMturinbsp;uti^

D E. FORTY NA LIB. II. 551 (ttiq^ illdin cffe, �bi^ ipfj�iprctnam 'm nwdiim congruentem �umtn^x^nbsp;certitudine in quod mtendat,in unum i�ud contene:cntc,g^creq;�c�edC'nbsp;trrm'.nate admodum, atq^ (tb cx^lor�to. Qg4 �er� ��emet excitetur ,�iionbsp;tantitnt iure 'mni�a gt; minus quidem ex defiruto progredi,neq; tarn omninonbsp;explorate^aiq; � compem inceptum iterperagere. Vtrocunq; igitur monbsp;do nttionemacceperisimhil omtimo comunchibebit cumfirtumu, Qiiuiinbsp;do quem nunc irrationalem uocamus 'tmpetunhtalem pror�us e��eeumuonbsp;himui, alienumqi ab omnirationis progre�ione Cf ordine. Cum liquidanbsp;etiam conftet,�iepenumero eos ip�os quos �ortunatos dicimusi�a�i de�ernbsp;toslt;dgt;con�uetd �rtuntea�iirattone,dum reli�o naturalis iUius impetusnbsp;cur�u,adrationemdeclin�t,rationi5qi�e�e prieceptis accommodant.Cott'nbsp;Ird uero �ccunda i�isfluxiffe omnia, ubi reliiia ratione ignduiter,imprU'nbsp;denter,ignorantcrqi in ratiocinando de negotio quodgerercnt,�e�e bdnbsp;bui�int, z?quot; etiam 'm adminiftrando.

tp�a in�itui��e ad �rtunationcm uideatur,h�c �re �unt. Si �ciU ip� moueantur ab impetu, �ne ratione, �ne connbsp;�lio,nulia pror�us maturitate adiuiHa. Qt^a de refit 'mdinbsp;catio, moueri impetum cum ab appetitione tant�mnatu

rali. Siappetitionescrip�lt;eab�q;rationeerunt, erpen�o,uerumtarnen eins ipfius,quod �j appeti oporteaher quo tempore,quo eti� modo opornbsp;teat.Qiiie quidem ip�a aperti�ime 'indicant, naturae aptitud'mem eius,quinbsp;naturahter�tad �rtunationem inflitutus.Si 'm�u�cipiendis aut �u�ceptisnbsp;negotijs 'ineptius ip�e quidem, ac parum pro re ip�a ratiocinabitur, de^nbsp;ijs differet,uel potius infipienter,acnihilomtnus e�ententia ei�uccedatMnbsp;adminifirandis rebus negotijs^, bnpetumtant�m�equetur ducem.Si ubinbsp;confitiu,rationemqi inter agendum adhibuerit,male ei uertet. tieq;enimnbsp;rt ratione �ortunati euadunt, uer�m� natura ad idip�um comparati .Si innbsp;adm'mi�randis negotijs appareat�cqui eum naturales impetus, r�pudia-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

tapror�usratione,atq;confilijs.Siminimecunilanter,quinftatim,atque �uefiigioeliget,decernetq; �u�eitatum � natura �equi impetum. Quart-quamubinaturalis regnatimpetus, qu^e potefi tUic ej�e eledlioivoca-tnusautemele�ionempromptitudmemillam�equendiflatimilludip�u/m,nbsp;quod impetus repente excitatus oblatum animo obiecerit, nuUa pror�utnbsp;con�ultatione adhibita, autpen�tatione. Poti�imum autem in�pientia,nbsp;erllobdttasquafiqua;damgerendisiiinegotqs,pro[equcndo^naturdli.

552 �O* lOVIANI PONTANI knpe(u,cuiMfucce/Jufipfepleruttii;fecutidui cr�lixfiurit,poti�imti/Mnbsp;in^Mntf��iumtfi dpti ndtihomims,eiufdem^} ndtwraliterinflituti/Mnbsp;^uetn�rtundipfdbeneuolentidtn dcpoteftdtetn oftendetfudm,fiex�tdtonbsp;ftdtim 'unpetu, ad mtan repentefe dccemmodauerit,f^retis gt; abie�ii, rt'nbsp;pudiatis er conf�ijseorum, z^fententijs (luifecus aut fentiant,dutper'nbsp;fuadere aliter conentur. Htec �re figna funt �rtunandihominis, naturanbsp;ab ipfa Mita. t^am quemadmodumglaucinafeentisfeetuf oculi imbecil-quot;nbsp;H�re ilium Micant uidendi ui ufurum, nigri uero acfufculi ualidiore,funtnbsp;enim hlt;ec ipfa certa quMatn natura femina'fic hiec, qult;e diximui �^ta fitnbsp;turi funt �rtunati hominis, cuius natura quideipfa duxfutura e� ac md'nbsp;giflra,mmime uero ratio aut prudentia. Qu 'm hic ipfe aliorum a�iemdbinbsp;turconfilia,duresq; obflrudetfuasprudentioramonentibus.QU'^isiturnbsp;d naturain�nt �gna firtunatorumhomMm,nbsp;nbsp;nbsp;etiam naturales fmt

iwpetus,c[uibus tan^uam miniflris �rtuna utatur, quamq; �t ipfa ab rU' tionediuerfa, pen�tatisq; � con�lijs, didum �thadenus.

T ueroquamuis incompertiorcaufa, �r�tan etiam di' uina exifiatycurfecunda �rtuna alias tenor� contmuetnbsp;fu�t, alias�eiU mutet iUu,minus^ ac m'mus a�idua ip�nbsp;fit,etflabilis:ex eo tarne hocipfum potefi accidere,qu�dnbsp;�rtuna cuie� �miliarior, eins �tnaturalis in�itutionbsp;magis mdgisq;accomodata:atq;ad idipfumnata,utdd 'impetus �cileexcinbsp;tetur:quibus repente quidem excitis, nu�o prorfus adhibito con�lio mO'nbsp;rem ipfe con��imgerdt,dcuolens iUos libensq; profequatur:contr� uerinbsp;parum cui�miliaris e�,qu�d is male�t aptus, nec omnmo aptenatus ddinbsp;naturalesipfostmpetusprofequendos.ubiexagitati�er'mtyquorumcur'nbsp;fum adhibita ratione, pen�tdndo,ac ratiocinado impediat ,autqu�d ndtUnbsp;raliseiusconflitutio nequaquam�tilliufnwdiyutpronaer�alis �t,autnbsp;ex toto idonedyin quafuinn natura ius pro hbito exercere ad impetus centnbsp;mou�dos queat,naturaleisq; ad appetitiones. Ae�no moralis quoep in�inbsp;tutioyciuilisq; confuctudopudorequa�quodomnosa/ficere ahquandofonbsp;leatyid ne fequamur cuius honeflam redderecaufam nec po�imus,nccfcianbsp;fnus:turpe admodum ducentes ijs occupari negotijs, atq; adionibusy qud'nbsp;rum probabilis faltem ratio reddinequeat. Itaq; naturalis apud quofdaiftnbsp;'mflitutio tnorali cedit inflitutioni, ciui�busq; pneceptis. EtiUos quidentnbsp;nihil pudormoueat gt; aut hone�t gratia,modo quodhbucrit, quodqi impc'nbsp;tus tulerityfcquatur,�fufceptiignoretncgotq, rci^ uelgefllt;e,uelgeredlt;dnbsp;rationem^

EE FORTVNA LIB. II. 555 hitionetn. Hi �ir� ct� Mtio uidentur impetui ueUe oifequi, pojl t�nwnnbsp;tnentein ipptm 'm confiliu adhibente/, naturdli illo impulfu ut t enter�riotnbsp;parumq; utwiand diildt ratio Uuddbili, fub iugum rationb comprcjjb,nbsp;tutUunt naturleiliiimpetuofairrationabiliq; permittimt locum, i h e onbsp;00RVS cK�zp,, uirG�uita,0'nwribiiinom'mueprobdtM,quamcrunbsp;l�tionerertvm plurimarum claruf,atq; fcientia, cum audiret obiurganteisnbsp;quofdamytnagK quam 'mcufantes 'Perd'mandum regem i^eapolitanorwn,nbsp;quodparuconfult�,necomnmoprudenterreifudSddm'miftraret: Rmd.' lt;�nbsp;io,inquit,uiriboni definite regem iricufare,cui mor�M hiedtocq; gubcr^ ctnbsp;ftandi gener e,feq;,resq; fi/oi moderatiomnia � fententia fiuerent. Anne id cenbsp;dgereeft in animo, quo curfumrerum eiia fuapte natura fluentiu,con[ul' (tnbsp;tando, matureq; agendo impediatisi quingradiatur rex ,G'firtunattes, clt;nbsp;er filix non alia magis qu'am qua hadenut 'mcefiit uiamediem iter mu.tat �nbsp;uc mores, f�rtunam quoq;, quod ipfi nullo modo cupitis, nouis artibusnbsp;tnutet.inte�igebatigituruirdo��ifiimui,idiHostandemagcre,dtvmquiiinbsp;firtuna elJet ignorant,uti confitlijs, cogitationibtiiq; bene conco�lis aurd'nbsp;�fumfiecundos flatus regijs ab rebus auerterent.

rortunam aliquando uerfarietiam circa impetus rationd-

leis. Cap. X'X.Vlli.

quot;Vanquam autem bos ipfos impetus uerfiari in ijs dicimus appetitionibus,qu{e�mcnte,rationc^dberrentlongius,nbsp;tarnen quod abundemultum potens, poUensq; f�rtusnenbsp;.uis eft,non uidetur negligendum, id quod res tpfa docct,nbsp;inappetitionibus quoq; eamrationalibus propitiamfc'

fe,maximeq^�uorabiiemaliquandooftendere.'^ametfi,utdi�iHcft,utqi flrtuna; definitio docet, omnesq;confcntiunt,nihilcmninocumratiot enbsp;�oniun�um habet,non raro tarnen utraqj 'munum congruut.Vt cum hit cnbsp;i'atio, modusq^ crprudens, cr cautus lt;�miniflrati negotij, reiq; bene genbsp;llisbonumadducitfiueexitimt, fiueeuenttm: illincfirtunlt;equoqidffla'nbsp;^us in idem ajpirat, dute ut fimul diuerfie cauf�, rationalis altera, alteranbsp;fdentitia,cafuquodam in idipfum confluant,unaq- coUabantur. QJi.lt;e Ilt;t-^nresnontamidejflcit,utratiofi)rtuntefiitfubie{iaimperio,utqfipfanbsp;Po- fe quidem au t cum ratione agat,aut rationis utatur opera,qu,cm ut nonbsp;oftendat,flnwlq; commoneficiat caflu id, eucntitiaq; de caufa ufuucni-*�?. Vt cum adiflcanti domum, apparantiq; pecuniam neceffariam cr ar'nbsp;^biteilis,e:^ Oper is,lapides item mater iamq; aliam opport unam adtfica'nbsp;*loni,repentcin[ubflruendisfltndametttisobijciturauriautarg�timafii/^

qua taifteu in re nec ratio traxit adfe firtunam, nec �rtuna �civm adhi' rationem, uerkin ita contigit ,perinde ut humante�runt rea, ac uOiquot;nbsp;rietates,duat hat in unu�mulfiue naturlt;euires,�ue � natura -, mente^nbsp;temperatat potefiates confentireicf tanquam duos riuulos, alterum ful'.nbsp;phurcum,fqualentemq;,maxim� lmpidum,alterum in atnnis cuiuj^iantnbsp;alueum confluere,quo � confluxu amnis illiut gt compleatur alueut, Gf:,.nbsp;augeatur decurfut.Uaq^ euentus aliquando �rt ip[e, ut �rtuna quocj^ ui^nbsp;deatur cum ratione coniungi,neutrtus tarnen ob naturam,uer�m obeueit.nbsp;tum folum,diuerfarumq; cau�arum repentmam concurfionem. Vides igi.nbsp;turqua uia,quo^ modo id interdum eueniatM fecund� rationakis quo'nbsp;quempulfut�rtunteukfefeexerceat. Verum enim cum mens ipfaG^nbsp;quem tum intelle�um uocamut,tum inteUigentiam, in inquirendo, co/t'nbsp;templando,ratiocinandoq; ttcr�etur,pro�il� nihil habet�rtuna, quari.nbsp;illiut �efeimmi�ereiurifditioni in alterutram po�it partem feu�uorkfnbsp;feudetrimenti.Sednefcioquomodo�rtuniequoq} eodem penetratuelknbsp;nioraura,uel turbatior, qua� non contemplatricemnobis uitamfequentinbsp;but�rtunamultapo�itobijcereattpatritecxcidium,utpatrtmonqdir^nbsp;ptionem,ut liberorum orbitalem,ut qui chari�imi nobk eranheoru amt�nbsp;�onem ac ia�uram, qute animumip�m, mentemq; pluribut � partibut etnbsp;p :rturbent uchementiut,Gr concutiant,retrahantq; � contemplando,aiitnbsp;exaduer�bonaplurimaofferat, qu�magis magisq; animum incitentinbsp;hortentur,ueletiammpellantadnaitandam longeetiam�udio�utope'nbsp;ram,adrerumnaturie,diumarum'qu�contemplationem, atque�ieit'nbsp;tiam. itaque quid etiam nos ip� hacin partefentiantut, mani�fio ex ij^tnbsp;quicdii^afttntjintelligis,

�iomlt;e Aquinatis in explanatione libelli,qui de boiut� inferibitur �rtuna, diila �unt hteciperquam libentetnbsp;enim, quadamq; qua� neee�itate in re qu� pene hahit^nbsp;eH prophana,tellimonium adducimus, ac�ententi� eiufnbsp;S dem uniut,GS�uirifanili�imi,GSquot;rheologimaximeeffiinbsp;nentis interChri�ianos. Sutigiturdi{laeius,�ntentilt;e^ huiufmodi'.�^i'nbsp;hil extra Deum e�e, conferuare^ ip�um cun�a, perinde ut anima cor'nbsp;put tueatur ac conferuet, cumq; omnia tuendo conferuet, conferult;mdo^nbsp;contineat, nihil prorfui extra Deum effe. Ad hxc Deum er principiurtnbsp;effe, GT caufam motut rerum qute funt omniivin,uniuerfaq; ex hoc mouenbsp;rj.�nijs�f hominis quoqueanimam ad inte�tgendumC!^ eontempkts'nbsp;duni'

DE FORTVNA LIB* II* 55$ iwm.'Ejfeigititrdiuinum'mnobii qitidddm,mdn!mi(uidclicet noflrthnbsp;quad �OS', nofird^ue dd bonum excitet dtlt;iue 'nwitet : diuinum uer� illudnbsp;bfittn effc, mouentemfinem mftium cuni�d .Itdque qui inotum eum per-cipidnt,diuinos'quefeqiidnturimpetiK,eoscrddipifci qud: iudicenturnbsp;bond,C!'Mc�rtundtoie�'e,dtquehdberi. Po�qutectidmdit: Pm- �nbsp;Upiumrdtiodiinu�oefje modo rdtionm,ucri(m dliquid quod pnefletnbsp;fdtion�quid dutem pr�flehquid'ue potitK�tdc melius�ientid dtque'm- �nbsp;telligentid,prdterDfamdliudeffenihil. Quinctidtnqu^e�ntcun�drcnbsp;�v�u eiui,quod e�primumdt^fimmentd qud� quiodim ef�e ab codem �nbsp;ire��dirc�rendum ergo inteUe�um 4(i Deume�c,ue!uti ddprinci' (tnbsp;piuim,quonihil�tprie�abilius, nihilmelius. Cumquchicip�intclle'nbsp;dus, hdbedt fe �que j dc m/lrumentun, hinc animte no�rte commotio-nes dd Deum quoque ipfum re�rendds, dgitdtioncs item mtntii, dtque lt;enbsp;inte�igenti�,utpote primant ad cdufdm, omnium'que qua moucantur �nbsp;originemdgitur V impetus quoq; illot ipfot^ui in ed pdrte dnimlt;e, quie anbsp;inte�igit�unt,ddeundemmodo�milire�rendos. Hinc etidmfubi�it: lt;.tnbsp;ISonam�rtundm e�e aliquid�ne rationc,�rtundtis'que homimbus con itnbsp;�lio, aut con�ultatione minime Opus e�e, quin rationemipfam�epenu- �nbsp;mero bonlt;e�rtun� curfunt impedire. Ad hiecprudentiam atque dgen- ttnbsp;di peritiam,fapientiam denique a�rtundfuperari. iHud etiam ufuueni- lt;enbsp;^e,utpdriemquihabednturfdpientes,�rtun(epotius�uore,beneficioq; �nbsp;Uterentur,e�'e quoque eofdem�rtunatiores. Idcoq; uerum ide[�e, quod anbsp;peruulgdtivm idm ef�et�os ip�os�i�cet�ne rdtione,�ne con�lio, impe- �nbsp;tu tantu/m duce,optdtdm metam contingere. E�e igitur�rtunam�ne rd �nbsp;tionequippidm,impetusenimillos,quos�rtundtifequerentur,dratio- ctnbsp;tienuUomodoexcitos,ucr�mdDeoipfo,edm'queobrcmcon�lioopus lt;tnbsp;i� nequaquam e�e ,�equi enim eos caufam i�am atque originem, qua �r �nbsp;con�lio potior e�, or intc��e��u : quippe cum Geum ipf im reilorem hd- anbsp;^eant,dtqs itineris ducem. Subdit deinde,qui rationanfequantur, ijs neq; tcnbsp;id me�e,ut�nt�rtunati, ncq; diuinos in�in�us e�e in�tos, nec opta tu �nbsp;t)amp; id po�e eos�nem pertingere.Boninanq; fucee�us adeptione ab in�in lt;�nbsp;flu illo cdrente,rdtioneatq; co�lioprofici�i.Ptenim beluds,cd�a^ ratio �nbsp;Uc animalid in�indus ipfosnaturales nwlto �miliarius ob�equentius^, �nbsp;^u�m homines�equi,quos ratio quidem ipfd,mensqi rationt intenta impe tcnbsp;diat,di�rdhdtc^ apcrcipiendis atq^ infequendis t�is .Pereundemitaq; gt;tnbsp;figt;lercmodu/mcontingere,utqui�apienti��udednt,rerum'quedcditi�nt clt;nbsp;^ognitioni,nceofdemautfentiant,dutfequatur in�in�us,mdgii^ntd- lt;lt;nbsp;4 ratione�dpientid'queprohibeantur: ex eo id e�tei, ut ratio im-

� nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�ffe^�MItlidedtur io:torMt'eueittuum,�rtiM�^i (ecu^'

� diorii.D:'incepsh�cquoq;fub:imgit:�i3niin�jmiMmllitMorumdiMnit ,, tionem, lort^e quimfctpicntium appnyatiorent effe dc magis promptdniinbsp;5j �rtunxtofmiin^cititis,z^inelintrerumtxitivmdcfiiKntpr�fenti�ce'nbsp;9) re:lt;iuippe qui zx�ntidnt ipfi,Qrpr�fdgi(tnt diuino ab inliin{lu,qtiifeit'nbsp;3gt; f-vm exceddt o:nitein,oiMitemq; Miq} 'mteUigentidnt. 'E.ffe Mtem,Atlt;^ inuenbsp;99 �(ngt;�T�wt exitiis quipr�fentiM, ortdfiqudnt ant�tadeant �turd qut�nbsp;9J fint,quid mtltdipfid�dier'nti,leger'mt,expeirti�nt, quodcf; diu, maltiif;nbsp;n cogitaudo,pr�fentittqi compdrundo pr�teritii, ex ijsq^ �turd conijcieit'nbsp;9) do, de rerutn exitu iudicent, quid euenturumfit, prlt;�dicdittl�ud.

3, DeurndUtem dbfq} uUa rerum interfecoinpdrdttone,conieilurd'ue, dbfi^ 9, do�rind etr fcientid hdbere dnte oculo^ er qu� pr�teriere, ty'que pr�'nbsp;99 fentidfunt,lt;�qietidmfint�turd,nuUlt;fi^illirdtioneopuielfedutpr�fd'nbsp;99 gio�tum pr�nofcendis:quippe qui non foluw ed per fe ipfe nouerit, ue'nbsp;99 ritmf::rdlidquo(^quonmdd homines necdumperueneritdutrdtio,dutnbsp;99 cognitio. Qt^ocircdmelioreGTducem,GTdire�oremrerum nofirdruninbsp;99 Drjonqu'tinprudentidineff'e,dutfdpientidm,ufvmuep�urimonvmnegonbsp;99 tiorum.Ke�eigiturdi�um elfe,dc definitum,bondm�rtundm,qu�q; dinbsp;33 UMd dicdtur, hontinum pr�fldre cognitioni dc fdpientite. Atquenbsp;quidemTbomdt.

rdmq; qu� pene continud,dtq^ d�idud nidgis effet,diu'mdin dppelldre noff dubitAuit 3 edterdm onmino�rtuitdin hdbenddm cenfet.Vtrnnqi uer�nbsp;eo conuenire, quid neutrd rdtioni, confilioq} 'mnititur.nih� enim quodnbsp;�rtiind,intrd rdtionis cdnceUos uerfdri,dut co'�rceri: cotr� ineo di^rrtfnbsp;quoi diuind b�c licet impetuntfequdntur, nidgii tdmen fiibi conftdt, dcnbsp;norem ret'mef.iUd uero tenore dbnimpit,eftq} nuUo pd�lo d�idud.Curni^nbsp;h�c ipfd pdru continud,mini(iqi dc minui�milidrii,�rtuitiplui bdbedbnbsp;tn.nus profi�l� hdbet bonitdtK.Diumduero boiiitdtii plut, tninmonini'nbsp;no �rtuiti. Ciaid dutem dicunt miniit hdbere �rtuiti,tdle eft',qu�d uidt'nbsp;licet �rtuitd pluribus progredidntur � cdufii,qudrum, concur�ifit peiti'nbsp;tUt�uentitMt,qudntoq;�uentitifi'ecumplushdbet,tdnto�tidm�rtui�nbsp;dmpliuf'-

BE FORTVNA LIB, I�, 557 �twp/z'w.NitfM queiid diuiMm contteniiint,ec(ndem^ M� impetumfequinbsp;tur,ac tenorcin magisferuM:, licet ifft quo:/; confliant ex dccidentiinbsp;ttdturdlem tdmen quenddntuid�tur orimemfequitneq^ en'm cuentitiumnbsp;omninoputandum efl,(K tenurdrium, quod O' impettK in dtthnd excitasnbsp;atq; in nobis ipfisfiilcitdtos dmple�dmurextem{gt;lo,dcfecudumeofdeintnbsp;fufceptum idntnegoti�moderetnuygt; dirigdntui^ d�ionesdd exitum nO'nbsp;flrds. Qttid igiturmiru,fi plus in hdc boni fNdinbona foriund d bono eflnbsp;di�ld,quddo quo mdgts d�tdud e�, eo �epiia benignumfortitur euentuin,nbsp;efficitur^ perfin^ldsfiequ�td tiones^^c grdddtim ntelior.Bond duttuntnbsp;plurd, tu mdgis frequentdtd, quis nefcidt prteponendd efje pducioribiKinbsp;tloigitur miru,�rtuitiji plus in dltera gt; loge uero in dlterd bonidtnplius.

Ademhdcuid duplex genus firtundtorum con�ituunt: coruw quidem unu,qui diu'mo dgdntur duilu,fentidntqinbsp;confi�entis H�us�uorem d�iduum�.ittorumuerodlte'nbsp;rum �quorum injlitutrix fit�rtund penitus euentitidtnbsp;ip�qs pdrumfrequens o rdrd.Ac prioris quidem gene'nbsp;ris exentplum e� Eutychus Sdbinus, qui prdnfus cum effet, conuer/us ddnbsp;uxorent, nefcio quidfmquit, boni mihi prtefdgit dnimus: itdcf; � uefligio t,nbsp;iturus Romdin fum, crds dd te reditums, �ter mgreffits cum de lt;e�u deq}nbsp;itinere �ffusftb drborem confcdiffet,dnimdduertit uetus iedtficium,quodnbsp;erdt fecundum uidm,pdul� dnt� corruiffe ,ߣlusq} ruin� propior,in �crinbsp;niolum incidit drgento grduidum. idem cum uidifjet in fonmis gdUind'nbsp;ceum fcdlpurientem folu/m,dtq; inde ro�ro hdurientem triticum,experrenbsp;(lus cum effet, dc fomni memor fibi^ bene dufficdns dduilldin contcndit,nbsp;GT quo loco uidifjet dormies�c�purientemgd�um i ibidem c�pit�dere:nbsp;nee miltum oper� in effodiendo ddhibuit, ecce concrepuit oUd nummo'nbsp;rawi plend. Item cum dudiretd prtccone uendkmfieri uinedm,fldtim pu-pugitdniinum ffjesqu^ddm inopmd�turi indemultis cum emolumen'nbsp;tis boni'.emit ed/fie,dtq; it^indu dudus, cuq; decreuiffeiiti ed colubdriunbsp;tedificure, effodiendis �nddinentis prdtluxit r�p�t� eius oculis dured Ve-neris,o� Chdritu tdbeUd-ln olei quoq; uilitdte dd �ru cumdcce�iff'et,ne~nbsp;mine de olco einendo tue�olicito,cieteris dffgt;erndntibus,comouit eu defiibinbsp;tidppetitusqiiiddrepentequid�excitus, quiemptioneutilem�turd pronbsp;mitteret.Emit igituronercdtortbus q dderdt,propofitu eius irridentibus.nbsp;Inf�quentidnno nullus�it ex oliuis prouentus,tertio O� qudrtoficcitdS, �nbsp;^ts, uredinesi bruchiquaq; frondibus rdnwfculis^ ficere Iniuridm,-

^5? ��* I o VIANI PONT�NI �Quintoigituritnnotdntum lucriobuenit iUiexoko,ut decup�octiamnbsp;vendiderit�ter etUm Romam �eiens,obuiu h�buit m uid ddokfcentulumnbsp;Hetrulcum,ciui patrii irdmfugerM. Perctm�dtui igitur ^itineriscM'nbsp;zy puerifolitudinem, quem e�regid cffe Mole uidebdtnbsp;nbsp;nbsp;femwne

ingenuo,perculit lUico eiui dnimumcupiditdi collocdnd(e�liohe'.ddducit igitur iUum ddfenwlns cohortdtuiibonum ut hdberet dtiimu, Meq; uxonbsp;ricommenddt.Necmultof po� dies,qu�d ddolefcentuli mores mirtficdtitnbsp;prtefe�rebd/it ingenuitdtcm, e�regidmq; dnimi Molem ,�em^ indiesnbsp;maiorem, qudnq inuitis cogndtis dtej; df�nibusjde�ondit eifilioldm. Alt'nbsp;tius nec dbijt,civm pdtrequiq; illi erdnt de peftilentid extinilis frdtribus,nbsp;pdtemis,dtqi duitis bonis,hieresddolefcensipfefucce�it,fititq; patrimo'nbsp;nium dmplum ddmodti, dtlt;^ mdgnificu. Vides Sdbinum hunc Puty churnnbsp;plurdMies�rtunddggcrente, prtefdgienteubiq; benefibi dtg^� feutennbsp;tid,pcrMedcnuminecomone�cientedliquo,moremilligerere,primoq;nbsp;iterRomdm fufcepijfeifecimdoume�fibi copdraffc,pr�fdgientednimonbsp;fecundosfucceffus: tertio emiffeol�um,codemflimuldntedppetitu:qudr'nbsp;tofi(gitiuumpueritmdfciuijj�ingeneru,utileidhonordtumq;/�iturupolnbsp;�iccnteinflMiu,qu�dutor�etduc�ubiq; fecutuse�. PoSlerioris generisnbsp;efli�lud.MdmcrcusCdprctdntispifcdtor�pprimepduper,utfrr�plcri(^nbsp;omnesfunt pifMores, demore ingreffus mdne cymb� id dgebdt,ut de pi-^nbsp;fcdtufibifrmiliteq; obfoni� copdrdret,z:r pdn�. Cum ieci/fet rete in lt;dt�*nbsp;Mec^ ii�ud po�ilend dd litui trdheret, h^gd grduid�fubduxit, irdtus^nbsp;hdlgdm in litus c�t proijeeret, cdpful� dureoru plendm cum hdlgd eie�dmnbsp;in drend�egit,domiimqi ex pdupere diues redijt.^ihil no hie�rtuitum,nbsp;impetus omnino nullus,priefdgium nullum^ppetendis ed � pifcdtione ht-cris,thefduris'ue titii�dtio dlid prorfus nulld,pr�terterqu� cdpiendoruntnbsp;in coenampifcium,dtq; emcndipdnis.

\luindigiturcuef�itidq;�rtund,bondutrdq;dgnominir � td,mdgnopereinter fe differum: qudndo dppetitioilldnbsp;qudfidiuimtus excitd, ubiq^ dux e� cius,dtq; commoni'nbsp;! trix, qui diuinee�rtundtionis exi�it � genere. lHumdU'nbsp;tem dleerum,dut uix,dut rdrenter ddmodum uel excitait

uel mone�cit.Ad h�c �rtunatior i�le,quiqi uidedtur Deo chdrior,cle�iO' nem quafi qudnddm ddhibct fequendi eius, dtq; dgendi, quod animus ipfenbsp;pr^fa^tdcprafentiens reprtefentdt.�icuerodltermulto ^idemfefenbsp;habet

D.E FO.RTVNA LIB, U, 559 hitbetfedus. incitndnt^�rtimieritritate Mt nuttin eum excitiit itnpe--tin,nutto^ ipfe inflindu diicicur, Mt nu�ii inceptis gt; ac gre�ibus eiin m-ceditek�io: ctf�qu-t firt�iicceff�ritiuiam hMcprincipio 'mgreff�f ipfe in'nbsp;a�idin inox infciui,ignoratuqi deLtbitur.Quocircii �rttmdtm itte cui nf-fiduum �re ade� dium� ittiin �rtuntefuffragiiim,ltimen^ naturdlis ittinbsp;�uor accendit in tenebris, impetumfequitur : zx ^u� inflinihn ipfe eumnbsp;ducitdtt�ffeq; adiones^ futn dirigit, totum^ dd i�um fe componit,nuttonbsp;conjilto,nulla penitus mtioneddhibita: interrogdtin^; ipfe, uti idtn dixi'nbsp;Min,quidniun dliud ajfcrdt caufe, quint qu�dittudfcquatur ipfwnhquodnbsp;tmpetui �mul unimin^i di�iduerit^ Ipfauer� appetendi excitdtio,pri'nbsp;maq^ commotio civm injit i nutum, quippe qu� in bonum ubic^ zx ipfu�nbsp;rlt;�ur,zrbominem etiam co trdb!it,nonni� diuinopotefl de beneficio connbsp;tingere. Qnippecumeiufmodiipfa�t,eautconcupifclt;it,qutbuiopui�t,nbsp;ex quo tempore oportcdt,quoqi etidm modo, ^tenim excitdtio ipfd, dti^jnbsp;appetitio �turd e� pro ndturte ip�ut dptitudine dtq; m�itutione,fupre~nbsp;mo iUo numine,ut no�ri ctidm Theologifcntiunt,edm mouente.

Ecmirtimigitur,nec� reinatum dlienum e�, rudiori quofdam ingenioprieditos,minusq; adratiocindudutnnbsp;dccommoddtof,quorumetidm dnimk qudddmin�tanbsp;e� �mplicitiK,crd�itudoq; qua� qu�ddm ex ud inue^nbsp;niendum,cx ud iudicdndum,ndtur� commo times hil^nbsp;mdgis fequi, ittkqi obtemper�tioreseffe, quim qui dcutiori �nt 'mgenio^nbsp;cuptu^mugisper/ficaci.Quibtnid�ufuuenit,ut a. colotivs �onbsp;�er dicere folet,quod ijs qui oculis capti funt, hi enim propter dut umif'nbsp;fdm,dut non coce/fam luc�,mcmoridfunt muiore, magis�; tenuci ex udli-du. Itid� quibus deum� dee� ingenij ud rdtiocindndu,defi�ius ipfe opituLtnbsp;tur,mugis q; uc mugis ddiuuut,co^ impettit, naturlt;e ut purentem fequan-tur inflin�lu'm,obtemperentq; excitunti,utq; udmonenti utiliu, eX comanbsp;du, ut quod i� purte ittuintettigendi, contcmplundiq; udemptu illis e�,idnbsp;repenfetur,dc fuppleutur ingerendo nuturic more, eius^ udmonitionibusnbsp;audiendis.Keli�is enim ciuilibtn negotijs, exterioribusq; dilionibus,quinbsp;bus nu�omodo apti funt, quusq; nuturu purum eis coee�it, qui in�ti funt^nbsp;eis in�in�lus,quteq; interiorescommotiones illusfecuti,ndturietuntu'ntnbsp;fefeaccommodant, nutuiqi ciinpric�� funt, quiequidcm ipfu diuinodnbsp;nivmine t�peretur,i�ius^ reguturimperio. Nc$ enimnottfupienti�tme-

etiam diHum efl�tn^ximii dclkpienti�imis uirK,ri(tionemipflt;i�i,qult;ifi nwuetiagitq^-irdtionemquidemeff�-.quaucr� fumminnoueturdnumine�nbsp;tumucr� ndturdmedm ejfe,non dutan rdtionan.

[j f^echdbuide Tortund,diffcrendd quieduceremy^udm, 1 utf�s,funt qui nu�dnt effe omnino uclmt : contrd,quinbsp;fl ot�uipotentemfidtu�t,humdndq;oitmid,nutueiiif,itH'nbsp;dgitdriycxqi co pro�terdq; dtq;dduerfd dd edtttnbsp;~nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cunildrcf�rendd.i�incigitur tot in eam db inconfidcrd

tifihommibus doi�is, indoilisq-,probis pdritcr,dtq; im probis dccufdtio' neS}t�tq}etidgt;nmdledi��did(�dntur, qu�d/cilicet:intemperdtesplerun^nbsp;lt;tc peruerfos extolldhdeifcidt t)wderdtos,quiq} digni externisjjoc efl,�rnbsp;tunlt;e ipfiuf bonis nierit� uidcdntur. N ec uidct edndcm fwe dccuf�ionem,nbsp;fine notdm ndturie ip�,Tieoq; omnium moderdtori po�e muridieq; corponbsp;ris etidm dtq; dnimi bonis, qu�d eoru quoq; pdrum iuftd,mmimeqi tequdnbsp;lis diflrihutto�t,quericddcm uid,rdtioneq; non minus etid hone�e liccdt,nbsp;qudm de�rtuitis.Bfl profi�� etndturdle,creximium corporis bonuw,nbsp;tu,m�rmd,tum �nitas,idoneum fdn�alterumdonum, cmamentumq- etnbsp;^obdTum foemindrum,?^ corum qui regnis, dut p�b�cis ddminiflrdtio'nbsp;nibus�iMtprtepofiti.Ciult;eenimhonefiiorpote�elJe�cietds dtq; coniunnbsp;�io,qudmprobitdtis interfe,dcpulchritudinisiqudmetidm mdiefldtisinbsp;Egregid enim,dc digndnbsp;nbsp;nbsp;uiro,z^ nwliere�ecies, cr probitdti dddit di

gnitdtem, etidm fumma, cs'rcuerentidmnonexigudm mdiefldti. 'E.rdtist CdroloO�lauo GaUorum rege, qui regnumnupcr occupduit iiedpolitd'nbsp;num,fixdlt;i qu�ddm oris,corporis uer� tot tus dc�rmis e�igies,�mmd tdnbsp;men dnimi �rtitudo, dignd rege bberdlitds,humdnitds uel etid populdris.nbsp;Qu�d� drti�x qud� quted� corporis ndturd e�etdccu�dndd,ueldb ip�snbsp;etidm tmguiculis ad cdpi�um ufq^, nihil e�et,quod non in eiu�nodi�dtusnbsp;con�itutionciure �oueletidmincrepdnterdccufdretur'.cumprdt�rtitnnbsp;horispene�ngulis obuerfentur nobis dnte oculosetidmendici homines�nbsp;quos ndturd eompo�ti�intduniuer� corporis con�rmduerite^�dturd,nbsp;CT hdbitu.Summds ip�,dc�ngularcis mdtronds, prineipesq^ noui�oemi'nbsp;ttds,quds �duerfum ndturd uidetur��einiquior,qult;e LdiddS, et Thdinbsp;ddsnoti�imd�ortdexdfliepulchritudinisdote,fummoetidmnifu�mdxi~nbsp;mo ddhibitodrtificio decorduerit.Tdnti deniq; drti�cij quis ufus, ni� pronbsp;fiitMio,dtqfin�misqud:fiusMignd,uelnc�ridpotiustdmmulti�udii�nbsp;dt^

DE FORTVNA LIB, II. 56t rtf 5; feduliUM nurces. Tu te met nofli Paulum Bo�natem, eo'ne 'nt pue-ro,a(lolefientc,uirode�deratum cflaliquid,uel rtd a�ie�uidignitatem,nbsp;uel ad corporis totius /^eciem? Q_vonam tanta ha;c oris pulchritudo,fla'nbsp;tusq; totius in homine etiam ignauo, d�g�n�rante ? Sed de�rma ba�enbsp;nus. De fanitate,quod erat donum alterum,aliciuid,ut bona corporis re�-qua prlt;etereamus. Roburipfumcommendaturin (�fforc,medii�mo,pa'nbsp;heflrita. 'Benehabct,congruitartifici,atqueexercitationi. Sanitas ueronbsp;quibus magis neee�aria, quam publicarum rcrum temperatoribus, quiq^nbsp;uniuerfte ciuitatis curamgerunt f Horww� autem n�nne plcriq; membro-rum,aut�re complurium, aut ex bis alicuius imbecillitate,, aut corporisnbsp;uniuerfimala tencnturbabitudineipublicis utnwneribus, propter lau'nbsp;guorem atq;imbecillitatem,nullomeidofatiseffequeant. Aliusobflomd-ebt languet debilitatem, alius dtRiUationibus capitis, aut latcris,aut pedum dolore laborat alius, cum lcnoncs,gancones,�rtores,popmones^;nbsp;uidcamus amicitiam,cr tanquamfoedus cum fanitate,ac membrorvm ua-lentia inij�e. ii�ccumuidcs,animaduertis,cofideras, curnonrelida �rnbsp;tuna, in naturam ip� inuebcrisl atque ut inittfli, iniurijq; damnandam,nbsp;ream apud De� agisiAn quia uercris,ne Deus ipfe inclamans,obiurgdnr,nbsp;ira percitus uoei�retur.Cur 0 cur me accufas ignaue bomuntioi Quid tu,nbsp;quanamdecaufainfole�is homulle undiq;nece�itudinibus circuuente,nbsp;ac dcfqualore obfitei QUa rc,quo iure, quibus meritis Deum non �nis li-rnbsp;bere, tuaq- abfq; increpitationeof�ciumfuum�cerelQuin �ortetuacon-tentus obticefeisi cefjasq; autori ue�e rertim omniwm prtefcriberel quan-do teipfum,tuaq; fmorfus ignoras omniadtaq^ quocunq^ te uerteris in di-flribuendis ijs,qu� corporis funtbonis,habesnbsp;nbsp;nbsp;cuius, er qua in re accu

fare naturam ^�istet� immeritoeius,probumana tarnen improbitate, atlt;^ ignorantia,uel reilius mgratitudine.Hlihi in �iimma uitlt;epdr�monianbsp;obrepere coepit furditas�.at feruulis meis non ine� nwdo auditus bonus,uenbsp;rumfummaetiamloquacitas atq; ingluuies.Quid mirumautemufuue-nire bominibus,quod er terris ufuuenit,er regionibuslnbsp;India nigxumfertP.benum,folis e� tbureauirgaSab^is.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Vf e� apud Maronem. Solam intuere Italiam, nibil ea uariantius e�e inteUtges. ^itieulo�ae� Apulia,Ccrcris tamenborreum. Mar�,Peligniqinbsp;malearant,ijdemabundepafcuntur.ArmentofalMcama.Oliuo�Salen-tini. iJgures maxime laborio� er parci ob foli tenuitatem. tJiaritima Henbsp;fnlt;�lt;f ortape�ilenti�ima,er no parumf�cunda ;rcliqua calo e� maxinbsp;m�falubri aefolo uario.Abundat ymbria oppidis, montibus,�uminibus:nbsp;tadem byeme maioran in modum fqualefcit imbribus,niuibits,fiigorilus,

Tem Cdmpdnici opulentd^amp;' fir(ix,c�l0ci; adinoJum dementi,uexdtur tomen d�iduii pen� mottbut, duftriiq; pernicio�s. Brutiorum tem pec0nbsp;re,i(ino, �uge,mdterid etidm �lix,homine minus imdulirio. itd^; codentnbsp;e� hommum (^uce s:^' temrivm diuer�tos,dcudridntid. Vix guiequom innbsp;ttdturo rerum ito �mile, ut no multivm ctidm diff�r�t, bene� infficidtur.nbsp;Ne^ ndturo ipfo dd pro�dum peruenire, otq; dd rerii con�immdtionetnnbsp;potefl,ni� per ^ucr�tdtem multdm,pltirimdmqi uxrietotem.lnffice holt;nbsp;minis,� pldcet,corpus, corporis^ tp�us co�itHtionem,dc compdginem,nbsp;neruos,offd,ldcertos,cutem,ffiritudlesuends,cdrnem,chdrtildginem,hu'nbsp;mores eti� ip�os,bilem tum dtrdm,tum rubrdm,pituitdm,fdnguinem,ip�nbsp;quoq; membrd,cdput,ccruiccm,bumeroi,dor�m,co�M, clunes,�morO,nbsp;genud,cwm^ip�scruribus pedes. Item qu� inte�ino�int,pulmoncs,nbsp;gutturd,iecinor.t,trdnfuerfum�eptwn,licncm,cor,ue�cdm,uentriculum,nbsp;te�iculos,cerebrum.(Xuid uel diuer�us h:s,uel uxriotiusiex ip�s tdmennbsp;anim.ll zj� con�ituitur,^^ perficitur. ipfim quotp onimol, quoin uniuernbsp;fum dbfoludtur, plures edfdemq; imdtipliees complediturffecies, terresnbsp;ftreis,d(^ticds, d�rids, zr h�r um omnium quonta �t, idm dpporet cumnbsp;udrietote diuer�tds. Suffice cedii, d tt^ inde ZT dquds deffedd,et terrdS)nbsp;an quiequ� in his tibi non md^pere etiMt di�imik uidciitur i homo ip�nbsp;perindeutdnnus in diem � die per�eitur, pueritio, odole�entid, iuuentdsnbsp;fenedute. Itoff; ndtur�proprio e�uorietos, necpopuli,ciuitdtes^ con'nbsp;fiore�bipol�nt,ni� hommes ip�os noturo tu diuer�s, tum etio uoriontinbsp;busconfiituiffetdppetitionibusjdtq^ dffidibus,occommoddff�et^ i�osdi'nbsp;uerfisodOrtes, dt�imileisq;ddionesacnegotio: utnecef�e�^it mijsnbsp;guofdom rudidde�� moterio condold�e,ut ^ledentur etidm concinnotl'nbsp;dis cor i�, dtc^ emunddndis doods, fordidioribitsq; etidm opifiei�. Mnbsp;non coipus hoc no�rum ito compodum e�, Cf�bricdtum, ut quemod^nbsp;ntodum in�rumento od ffirondum hobetoiidendum, oudiendum, odoresnbsp;ocfoporespercipicndum: �cetidmhobedtad mondendam ,concoquen^nbsp;dumq; quo�nt dd olendum nece�orio,pdriter^ dd eijeiendu exeremen-td,fuccos^inutilets,dcputrefcenteisiSdpienti�imeigiturPduluszJ'hornbsp;tdtur unumquenc^,zf commone�eit, contentus ut�t ea uocotione, quOnbsp;ip�e quidemuocotus e�. igiturutbono etidm protereamus olio corporis^nbsp;quolid funt uidendi ocumen,atq; dudiendi,pedum pemicitds,dc dexteri'nbsp;tds monuum: uenidmus dd dnimi bono, quibus diffen�dndis mdior �rtd�nbsp;�e cerndtur indignitds, quom in ip�us �rtuno bonis. Acneuetu�o�m'nbsp;perdff�rdnturinexemplum,quosprouentusomnisgenerisimpr�bitdti^nbsp;octiitiorum hobuere liberi, wpotes^ eorum, qui pducis ont�onnis rerttnbsp;p^licorvm-

DE FORTY KA LIB. II. 565 publicdrumitdliieddminiftrdtionibusprlt;e�(lierdnt,dutip�setidmpO'nbsp;puhsdomindttfunundcumiequitdtedc tnoderantidf Ettdenitempe�dtenbsp;uidcrelicuit ruflicdnorumhom'mum nedumplcbciorum liberos floruif-fe,dltos in re betticd,dlios infdcerdotijs, hos inrerum ndtur^e cognitione^nbsp;illos in legum duilium perittd,dut airdndis tegritudinibus. Vt qutbiM mlt;tnbsp;ximeneceffaridbondrum�ieritdrtiumcognitio,ifsprorfusde�ierit:innbsp;i�is exce�uerit,quibui fdtis fuerlt;d:mdiorum fuoru effe�miles, uel texennbsp;dis IdniSjUel colendis dgris, dut alijs dttj; dlifs minoribus drtibus cxercettnbsp;dis. lAdrcus TuUtus Cicero orndmcnto fint patri,dc mdioribus, Publius^nbsp;item Scipio : horum utriq; melius�irtdffc confultiem�iifjet, liberis fi cd'nbsp;ruilJ�nt.Abftinebo 4 ref�r�dis Heliogdbdlo Gdlieno, dcfimilibus monnbsp;flris. l�u�rduitWidntud fcuuidtoris,feufigulifilius Virgilius Mdro, Curnbsp;ndturd non hoc ipfu/m concc�it priwdrio ciuiunt dlicui f Cur Pdhenienfisnbsp;ciuiSf eitisq^ nequdqudm eximiffilio tantum Socrati conce�it, ut �dpien-ti�imus�uo tempore in eruditi�imd ittd Grtecid f�erit iudicdtus,Croe� dunbsp;tem mdx 'mi r�gis filio locutione ddcnwritlAc ne in re mdxim� cldra Ion-giores�mus, dut nudto fortdffe iniquiorem, ut iniqui ip� indices�tnus,nbsp;dut nuUo modo mdgistequdm inuenies bonorum dnimi ndturam diflribunbsp;tricem,qudm �rtundm �uorim.'Verum truhumt nos-,uel rdpiut ddfepO'nbsp;tius,non modo peUiciuntuoluptdtes bldndi�ime, ut Cicero dit ,�enfiiumnbsp;noflrorum d�mmte. iJon inuidemus�cientibus multd,�ed po�idcntibus.nbsp;Qvotus cfl 0b�ecro,qui ducdtur�cienditdntum uoluptdtei dt quis eil connbsp;trd,qui non iBis trdbdturuoluptdtibus, quds copidpdridt, �rtuitorumq;nbsp;bonoru opulentidi Hine itdq; tot,ut dixi, dccufitionesdc mdledi�d y quonbsp;uoluptdtibus cdpti, id in di/�enfandis � �rtunabonis reprehendimtts,nbsp;quoddut�rtemdgiStdutcerte nullo pd�o minusreprehendi in diflri-Fendis anmoruw dotibus ndturd po�it.Sunt enim �rtunte bond�nfirunbsp;mentddtque i�ecebrte uoluptdtum,GS'qUieddm}Ut itd dixerim,retidtnbsp;quibus perinde ut � pifcatoribus pi�ces, dut ab aucupibiu uolucres, ip� dnbsp;uoluptdtibus cdpidmur.i^ecpro�ilo teipfum puto oblitum Terentidiii ilnbsp;lius,Omnes �bi mdUe.At dicesiAt�mi bond dcquirutur ldbordndo,Cl'�rnbsp;tun� quoqi bond cum Idboreitem dcpericulis,militdndo ,nduigdndo, pe-regre profici�cendo.Atinuenti�unt,quibus db�q^ Idbore cotiger'mt uBo dinbsp;wtiiej'uthtercditdtes,pdtrimonidq;. Tribudturhumdnisidpotius legi'nbsp;bus, in^Htutis q;,qudm �rtun� temeritate, dut libidini.Fuere qui thefdU'nbsp;W)� ex in/�erdto muenerint.Fuere et qui�neprteceptoribus, inftitutori-bus'que,bonitdtc qudddm ndturte,^;- boni eudfer'mt uiri, mdxim�nbsp;etiam eruditi. E t qudnqud ingrat itudo hominu, dcfuperbid tumfummd

5^4 �o* I o VIANI Ponta NI tft, tum effren� ethm cupiditiif ^uibm tdtnen in fchoOs conclufumhatnbsp;atlt;^conceifumefi'.Midbonusi^uis,dctnodefttis�t, idcircodiuesidem,nbsp;opulentusgueutejjedcbedti dut (juidntdxim� do�lus, idea nidximu/ittnbsp;gereremdgiflrdtumidc � uniomnid dcbedntur.Sunt tdgt;nfn etidmnbsp;quid^ com^ti,in quos zr corporisizr animi,Gr �rtunlt;e bond uberrinbsp;nugt; (^ud�quoddm c �nte�imd con�uxerint. Plures �rtdf�e inuenti,quitus omnid�mul dut de�tere, dutdl�uere,uel mdxin� etidm imper�Uihetnbsp;mdncd.Sed nos dum eos incufdmus,qui tum dduer�ts�rtun�, tum eti^ntnbsp;ndturdm ipfdm,rerum omnium pdrentem iniurij funt,iduidedmus^edc:nbsp;cufdridb ittis iureeyip�po�imustquid�rtunce uidedmurquodumodpnbsp;fufcepiffc pdtrociniu. Q^dobrem dd id quod reliqu� cfi, et in quod princinbsp;pe ip� loco intendimus, progredidmur : nequid omnino � nobis pTteter-tniffum uidcdtur,quod j�eildre dd�rtundm,dud de re dicendum fufcepi-mus,uel ip� inteUigdmuSiUel db dlijs �rte de�deretur, id^ tertius qui�e-quiturUberexpUcdbit.

ARiANvs P.remitdetfdn(lusuir,ut�cis k. co LOTI, er T^�f o/ogiM non minus elegdns, quimnbsp;ut nunc loquimur,Pr^dicdtor diuinus,nuper mo-riens reliquit Chri�idnis fuis Viterbienfem Aegi'nbsp;dium^um fdnilitdtis fu^e, tum etidm priedicdtio'nbsp;nis h^redem^hominem quidem cert�fummd intC'nbsp;gritdtc�dcerdotempietdte eximid dccd�'mtonid,

Theologum�nguldrieruditionezxfide,Pri�dicdtoremdutemuelTheo' hgorum eloquenti�inuim,uel inter pr^edicdntes, diuindrum rerum, in�inbsp;tutionum^mdximeeruditum.lscuminno�rdtidhlt;ecincidiffetde�rtunbsp;nd,non potuit non comenddrefludiu noflrum,rdritdtem^ Idboris'.prteo'nbsp;ptdJfettdmeuMticogitdtioncshds noflrds inpotiordconuertiffemus, co�nbsp;gnitt^ mdgis dignd,quteq; uel in Chri�iditdrempublicdm, uelinuitteci-uilis in�itutionem, morumq; probitdtem, utilitdtis plus con�rrcnt.Pffenbsp;enim quodumodo Chri�idno indignumhomine,de �rtundrdtionemhd-here dliqudm : cum res mortdlium diuind ' mdgis cur� permitted^ effent,nbsp;qudm de�rtund inquirendum, dut cd�bus. Accepimus or bonken dodiinbsp;uiri fermsinem} quo pro�{l�pdr�utdnimo,e^ pro no�rd etidm pietdtenbsp;in Deunt

DE F O RT VN A� LIB. IM. 565 (M DfoiferuMtid, repm�tturi 'm po� trum iadwdm hone tem^nbsp;pcrii.,�M0lurd(liccnditeft,nAturte obflruf� resinapertumueUepro�rnbsp;re,cotnf�one�cereqi no�rateis hommes, nehu/mditum dicdm genus, quitnbsp;f�tione qua �rtun� aclfcribwttur,confiderancllt;i fmt, er quo etilt;m acci-piendi tinimo,crubiopus�erit,perj^endt(. �ndditquoq; mtcrloqucH'nbsp;dumqueeflio,jdeDei ipfius fcienti4,atlt;^ eognitione,eiufmodiq; eum cjfc,nbsp;^�0� Deo dignu effet: neq^ alietfa 4b rebus ipfis, qu� 'm �eien�dm ueni-renteiusjdiumumq; cognitionem. Qti�enim clt;xkflid,perpetU(i,�ternlt;tnbsp;eff'ent,itcneceff4ria,hi^ereqffe�ealiter nu�lo modopoffent,utpoteccm-mut4tionis,umetdtisq;, atq; 'mconffanti� omnis expertit(,illlt;i perinde 4nbsp;Deofciri,e}'uti wuw omnium fdo, er uti rerum ipfarum natura �rretnbsp;atip conditio.QU�uero dubia,'mcerta,uaria,parHcon�flentia,pa�im^nbsp;fefe aliter habentia,atq; aliter,deniq; etiam dc�tura,eorum �tientia apudnbsp;Deum minime earn effeatt qu� ambigua effent,atq; 'm dubitatione po�ta,nbsp;illa aut neceffaria ef�ceret, aut cofiituta et certa, ni �rtc ��e�u�rari UC'nbsp;lit, iriq} � rer� natura deceptimt : aut cu fummus ip/e ordo�t,rcrum ipfanbsp;rum ordinem mutare,er conflitutionem �mul ue�et,er regulamMedi-cum enim ita �groto dare operam,utfdat �e quidem mediciim,iUivm ueronbsp;languei�em, er �gruAn, habeat^ item cognitivm ittius morbimt, quartdnbsp;namq; eum in�briculamdeclmaturum : nequaqua tarnen fdentiam hancnbsp;medtd,atq; cognitionem pr�flare id at�k ef�cere,quo 'm quartanam �brinbsp;culaiUa recidat, aut � curabilis morbus�t, quo minus hoc ip�um de�tgiat,nbsp;ac propellat. Fabri quoc^ lignarij cognition�, quod ab experto�beripfenbsp;�ciatquiernam materiamdolatucff'e,atq; afciatuparum�icilem,difficul~nbsp;totem nuUomodo earn par�re, qu��natura quercui effet m�ta.TOeiitaq}nbsp;fcientid,qult;e natura fua certa effent, �biq^ �biq; cb�antia,in ijs et pro manbsp;ie�ate uerfari fua, er pro rerum ipfarum forteac conditione.ltidem ej mnbsp;ijs,qu� 'meert� er uaria, ut ne^ ipfe � dignitate difcedat,qu� Dd e/lpronbsp;pria,ncq; eiusfcientia,rerumuarietatiob�et,atqi 'meertitudini. Cumi�inbsp;obuerfentur femper ante oculos omnia, nec quod 'm pr�fentia cern�t,pr�nbsp;feribere habeat uUo modo�ituris,qu� apud tUit omnino fmt nuUa. Neef;nbsp;enim TieouUum gt; quod nobis quidem mortaltbus labitur, defluit 'm pofte'nbsp;rum tempus.ltaqffciri � Deo c�leflia,diuinaq;,ut certa,�ternaq;:huma'nbsp;na uer(gt;,ut uarietati ac mortalitati obnoxia. Hine igitur non philo�phosnbsp;mod�,uer�m mdo�oram quoq^ e�fenftm hom'mum,�rtun� nomen eff�nbsp;commentos,qu�d comotiones dus ancipites effent,uari�,tncon�antes ernbsp;tanquam ex imparato,ab impetuq; firrentur.Qjiippe cum �r� quoq^jtonbsp;dem � uerbo,�m�iqi tx euentu er caufa effent uocat�,�rumtur enim amp;nbsp;BB 3

�66 I O, IO VIAN I Pontan I ip�eimpctu tantum fuo. Poft h^ec omnia utnit in mentem Platonis inJU'-tentii concionantcm Deum in creandii rebiK apud optimatesfuos,ftcllatnbsp;fdlicet,quiluifm�ilii pares delegiftetanimas,pariaq; tribuijjet curriat'nbsp;b, ftatuentemili cx prtefinito i�lis, rebus utiproftncerent inf^ioribus,acnbsp;dantem ijs leges,iuraq; ineuitabilia. Dein,ut qualitas ipfa femwn� tulit,nbsp;a��atum qtioq; eft in nudium Gregorij Pontificii didum i�ud:Coftttutumnbsp;effe homini,quanti} uel proj^eritas ftubleuaret eum, uel �riret aduerfitas:nbsp;quoq;etiamdie,z^quoelfetetiammortis.geitereinteriturus.�ieccontcntnbsp;ptuiefthabitum Virgiliauumillud:

Qua: cun�la co uiderentur ftgt;cdare,ut �rtiMa ipfa j�t� quoqp fequC' vetur,rcrumqi ordinem acf riem, d Deo in initio praftitutu.Cuius ip�uinbsp;� Platonis fent�tia uideri poftent jieU^ executrices effe acminiftr�. Cumnbsp;ftc�arum ipfaruminrebus hisinf�rioribus tanta uisccmeretur,quod'nbsp;damq; qua� imperium : ab iliis enim er tempora delabi, er r er urn mananbsp;re prouentus, ac uitat�mul animantium, eorumq; interitum : ad hacnbsp;aliarumin alias ex immidatione conuer�onem actran�tum. fJf hisnbsp;etiamip�salimentorumexi�ereubertatem atq^ inopiam,fercnitatesacnbsp;procelias, aftttt ac �igora ,�ccitates atq; humedationes nimiat, ui pr�e'nbsp;terquam hominum uo}untatibus,c�terisfan� pr��riberent omnibus,nbsp;qu� in�riore hoc in mundo,naturaligererentur er ordine, �quot; legeiquanbsp;de re diduri hoc Ubro[umus, er pro fyder� ipforum natura, er pro hominbsp;nucoditioneac ftatu. Nc^ enimautomnbfuntadfyderare�renda,autnbsp;rurfuscundaad hominum uoluntates, uit^q�pforiminftitutionesacnbsp;munera.iiam quid obfecro cum aRrisi�mthi e/Jehodie de affomagis li'nbsp;buerit,quimdeelixo,aut�maluit'Virgiliusdicere:

Cumdoceripo�etetiameumdignitatei Sedilledurespotiusconfu' luit, quam tit de titi�atione Veneris, l�ercurijqs, aut utriufq; trahereturnbsp;impulfu. Quidrurfuihumaniscum uoluntatibus dcftudijs,ߣflatemnbsp;hone maximehumidamfen�mus, atq^ imbricofam: pr�teritamuer� hyenbsp;mem,pr�ter temporis qualitatem,ac regionis, abundc tepefeentemi Autnbsp;�uuartim nullum, pomorum uer� prouentum maxime uberem habueri'nbsp;musi Nfc wx deterrebit loannes Picus magna tum nobilitate, tum ctiantnbsp;'tngenio,acdodrinauir,quinuperdiruere prorfus �yderalemconatuseftnbsp;d�ciplinam. Cui quo minus ip�rejpondeamus, bbore eonos omni liber�nbsp;uit uirin omni difciplin^genere ebrus, ac perquam acutus tuejus BeHannbsp;tiutjcui lt;ftds noftra multum pro�d� debettdebituri autem longe ampHianbsp;po�erif

DE FORTVNA LIB, III, 56^ poftcriittedcl eos tMtd h.te indignitiH penetrjref. Quid euim indign�a,nbsp;qudm tot feculorum tradita, tot exce�entium hotninum uette tnunttd Id-btfictrtiGT qu� dtfeiplindrum cfl omnium dtitieiui�imd, tam longo p�/lnbsp;tempore mfeildriiVidelicetlPicui nofler(uoco eum neftrum, (^uid magnanbsp;mecum bcneuolentia coniun�ia�tit, quodq; do�i�imum quenq^ maxi'nbsp;nt�mihi frmiliarem atque amicumfiatuo)tra��ufipfe quidemexernplonbsp;eft aut Pyrrhonii, qui phyficam,nbsp;nbsp;nbsp;moralem omnem doilrinam euerte-

re conatus eftolim: aut Laurentij Va�enfir, qui nuperuel decempriedica mentoruni feriem, ne Dialeilicam dicam omnem, ut fubrueret, quid nonnbsp;tentauiti Ari�oteles eruditi�imiK pariter atq; obferuanti�imiM natu-raliii/m rerum uir, in librii qui de animalibui dicuntur, multa tradit pernbsp;obferuationem ingenerehonnntl uniuer�o comperta: ut quiedeauribut,nbsp;de fronte,de fupercilifr,de labris,de oculis, de pedibus ab tUo refrruntur,nbsp;q^ee quidem ipfa pixipenfionu antmino 'meerta habeant 'mdicid,crfigna.nbsp;Quis htee,dixerit quif�i�, in uniuerfum obfrruauitf E.tmulta,ey pluri-ma, er innunwrabilia obferuaruntfreula, plurimi, et maximi,et pritnbsp;ft�ti�imi uiri.Et,quod idc inquit Ariftoteles, infinities qud ip�e perquirenbsp;ret,ead�i�afiu/fe etdifriutata, et traditd,et ijfd�ratioc'mationibus exoc'nbsp;culto deprompta.Cur quitfo minus hoc eotigerit in coeli er fteUaru moti-tusacfignifieationibus perquiredislet quffd eocedim us philo/ophis, me~nbsp;diets, ijsq; qui infiicultatibus uerfantur conie�uralibus, cur 'muideamuinbsp;Aegyptils,Babylonifs, Cdldieis,Phaenicibus, qui 'mfinitacognolcendis,acnbsp;perueftigandisijsconfivmpfrrumtfrculaiQ�id qu�dnatura hominibuinbsp;ipfiscon[ulens,qu(fidanteti�mgenerarefuoquodam tempore con�ueuit,nbsp;quibus D� Optimi Mdximi peculiari concefifimfit dono,etidm abftrufifrnbsp;fimd con/lituendis difciplinis dperire mortabbus,quantum feibeet captmnbsp;ipfrfrrat humanuslQudnqudm esquot; qult;e d Prophetis funt prttdi�a, ut denbsp;SibyUis taceam, quid earn rem Cicero in dubiumreuocet, er captum, ernbsp;uiresuidentur exce�ifrihumanas. Sed Bellantio,ut �rti�imo duci, prey*nbsp;t�ncid rel'mqudtur fud. Nox autem coloti bbro hoc tentabimus,nbsp;^anturesipfdtulerit,mdnifrftivmfiicere,fi)rtttnd uiresfuaspoti�imunt 'nbsp;perfie�arumcurfusinrebushomintim exercere: nonquod eorumpru*nbsp;dentid multas ittdrumeff��iones non po�itlongiusquoq;duertere,fednbsp;quod nequaquamomnid,dut propter dniminoftriimpotentiam,nimias^ 'snbsp;cupiditates: aut quia 'm quibufddm i�artimf�t uis longcua-lenti�ima,materid etiam ipfd parwm noftrisnbsp;fruentepropof�tis dccofilijs.

PritiMf quafdttt� comrnotionesdtnbiente ab it�re exatdri, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

tubientemhunca�ra primM iUits exdtarecotnmotitut culofi^uie inteUe�iu mox cieanttfeu dppetitum,autor.nbsp;efl Ari/loteles.Pofi cejjationem �nbn,dtqi (�iietem,fo'nbsp;lerctiosiplb�etiamrepentedd dgeudit exurgere,de^nbsp;ocio dd negotiu flatim rapi. Putat igitur motin eos ex-trinfecus ab ambiente fufeitarii eff�q; alios qui Ai�to�Kp moueant, autnbsp;�eipp, alios qui totum animdl.i�itrwn uero motionwn anbnam nofln ntnbsp;minime effe caufam,uer�m ambient� a�raieffici en�n ea � motione^ut ho �nbsp;mo ipfe commonefiat eorum,duieuel nocitura �nt,uel econtrario prof�tUnbsp;rd,quieq; aut definf.autfi adfint, timeatur,ne quo pa�lo uel diffluant, uelnbsp;eripiantur: quaue ip[a uoluptdtemfimt allaturd, aut utilitatcm aliquam�nbsp;fine digititat�,autoritatemqii fiue cognition� deniq;,atq; peritiam,quie^;nbsp;aliteappetitiones noftr�funt: quippequteinanimaipfaab uifioneacuinbsp;ingeneranturilld, qute �ncrratr'ia di��deft�Grie�s}criptoribus,noftrinbsp;turn uifim appeUandtum uijionem. Si enim uifioncs hie dc/�erint, ac fi-mulacra, deerunteupiditatesquoq;,appetendiq;uisomniseuanefcet.nbsp;Ad ambientem igitur, a�raq; ad ipfum, excitationem l�am primigeniamnbsp;reftrendam efj�, natura ipfa nos docet, prindpiumq; comotionis nofinetnbsp;fiue ad ilia quai cogitation� moue�t,fiue appetitum,e() etiam /}icdare,exnbsp;a�re nanq;j^iramus.P.tenim fiiiritus fi defiterit, deerit etiam uita. tiec tC'nbsp;mere maiores noflri, nee improprie,fuo, id efl, Latino nomme figt;irituWtnbsp;quiGnecoeJl uocauere.NecdubitauitmaximufPo�tadicere:nbsp;Atqi 'm uentos uita recefiit.

Ke�cigitur quidixerunta�rd reccptaculumeff'e,e:xtanquampenu eorum omnium , qu� � terra atq; aquis exhalant, euaporant y al^irant-Nanq; uti cunda admittit redpitqi in fefe^fitc cunda quot^ remittit, (7nbsp;tanquammutuo acceptum, loco ac temporefuo reddit.

Tq; htec quidemomniafte�laru beneficia tr op�ra,pr^^' dpu� autem Solis ac Lunte,ut illi quoq; ipfi motus,quosnbsp;in nobis a�r det, ad ftellas fint omnino refirendi. NaWnbsp;ex turbari acrem, ex lereneficre,dc nunc concalefcerenbsp;plus nimio,nuncrefi-igere,htvmelcere item atq; arefierif

DE FORTVNA LIB. III. 56$� fieUishocipftemprofictfciiCum ina'crcpcrindc dcirj m-itcri^i qu.t� quidam ft cil � ipfie,ut itt�rmdtrices uerftntur,ofticioq; ftingSturfuo.An nonnbsp;crafto fub coelo hebetiora pleruq^ nafci ingeniiicernitmiilin tenuicri ucr�nbsp;peracutd f in�, ac mdgii magisl^ excitdta^ proceriora, alibi corpora, bre-uiora alibiilgitur fi cftgt; a�re,de quofigt;iramui,Gr m quo uiuimui,primige'nbsp;Mij itti exiflunt tnotu/s,ipfie^ aiir cantpui eil quafi quidam, in quo Sol ucr~nbsp;fetur ac Lima cum fleUii reliquisiquis dubitet refirendos iUos effeadfty-dcra, eoriimq; ad eff�dliones ac tnunerai An temere fiirtaffe diilivm eft,abnbsp;hom'ti�ipfo�}ominematq;� Sole gignifiiJamqu�d nwuentur corpora,nbsp;quod ab ambiente, nof�ra cxcitaturatq; expergifeitur anima, id � fte�lisnbsp;Mpote motricibns proficifeitur atcf^ exiftit. Aeque enimac in materia artifices, ac multo etiam liberius fte�a: ipfe in elementis, ut infirmatricetnbsp;munusatq; officium aftidu�obeimtfuum,

tnf�riora omnia, pr�ter hominum uoltmtates,fte�lis effe fubie�a. Cap. III.

Vocircrf fi f� tum lex eft ac r�gula naturlt;e � De0 praferi pta,fi naturiC eiufdem cr materia,zy inftrumenta ftmtnbsp;ea,qui� rerum dicuntur elcmenta, fi fte�te deniq^ fua innbsp;ijs Z?' iura exercentfCt imperia: an temerarium tibi autnbsp;__parum firte rationale uideatur, qu�dfte�asfini ipfiut tniniftras diximuf,executricesq; nature munerum, diuiuieq; conftitutionbsp;nisi Vtpratcrquamuolimtatesipfiehominum,ctetera infirioraomnianbsp;iUarumfequantur agitationes atquecurricula. Htecauicmqutedicimuf,nbsp;eiufmodi quidemf�nt ,utnec�tofubie�afint cimdia, nec rurfuspro ho-tttinum cunila admmiftrenturuolimtate ac confilijs.

I At um uer�'tnteUigiuolumuscaufarum fiue ordinem,ft i uefericm,�quibiisutalianeceffaric) quidemproueniut,nbsp;quippequorivmcauf^neceffariieipftefinttficaliacon-tingenter,atq; ex euentu, quando ne eueniant,ucl mtiltdnbsp;quoq; impedire, aeprohibere finwlpoffimt. Itaq} fitonbsp;qua; fiunt,minime qutdem omnia, fed quo'dam tantum neceffaria cjfedi-cimus,tnutariqi ea ,aut prohiberi nu�o modo poffe, quo minus ordinem�nbsp;progreftionem, acferiemfequanturfuam. Etenim quandiu flatus hic re-rum perfiftet,acnuindi,Solcp ab ortufiretur in occafum, dies quidem nonbsp;bis erit trurfus uer� cum ab occafu ad ortu,nox. Quandiu etiam ab aquisnbsp;CC

ac tnedijsc�lipMib�iS lt;tu�rumuerfui,Sol inotiebitnr,rurfiiiqi�bdU' ftrouerfus�epteijtrionem,quatuor annitempord deacce�u eins confti'nbsp;tucntur^ac reditu ad locum undedi�cc�erat. Eiufmodi enim cau�e nece�nbsp;farijefunt,nec mutari qucunt,autaliqHoillis pa�o obuiam iri potefl. Flt;lt;nbsp;tt etiam nece�itati,ac rerum ordinitribuimui hontinem gigni ab bominetnbsp;bouemdboue,aba(iuila aquilamimugilemqi i nMgileyfuisqi �fent'.nibuinbsp;de principif� drborcs,herbM, frutices ort� ducere^. Sic cnim ab initio h�Cnbsp;ip�a conAitutdiDei iu�u perpetuum frudnt tcnorem/criemq;perpetu�,nbsp;Ideo^ neee�farius eorum e� primentm, neee�dria generatio, ac �tofuo,nbsp;fudc� �erie ac con�itutione zx reguntur gt; et conferuantur rerum omniumnbsp;�gt;ecief.nbsp;nbsp;nbsp;non � fiuonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neee�itate duilum, qu� oriantur am -

^a occideretDices �tale quoq; effe,dc necef�ariuan, hominem �grotdre. Pot e� id quidetn�eri, atq; eo quidem pa�lofieri, ut prohiber i tarnen uelnbsp;omnino queat,uelmdgna � parte morbm ipfe leuari:quonidm aduerfaua'nbsp;letudo no�ra nonrarodecau�a culpa^ proficifeitur, necpauciadobi'nbsp;tumuj^perp�tua u�fiintfdnitate,perinde utnonnu�iaboruip�od�i'nbsp;du�grauati fitere �gritudinibiii,perniciofisq; abhumoribui circufe�i,nbsp;Alianeceffdride�c,dliapo�ibilia^euentitia.

Cap. V.

Gitur eorum qu� funt,qu�qi e�� po�imMq; d no�ri temporis philofophis dicuntur po�ibilia,aliancce/Jdrianbsp;quidem �unt, euentitid uero tdia. Ueceffarium autem d(nbsp;po�ibileftmul e�, uiro etfixmma coeuntibus homhieinnbsp;na�:i.�At po�ibile dtq^ euentiti� ,Ciceronem agente pro

Kilone caufaminea de�ndendafitperioreneuadere.Po�ibileitemdtlt;^ eueniens,occafo Sole�atim pbicre:nece�ariumuer�,nofiemfecfM.Atnuinbsp;lafit neee�itate, occafo ut fole plu.it, dut utnepluat, quando dlterutrumnbsp;pote�contingere.ojtibus erebus id clficitur,ut eorum qu�e�epo�itnt,nbsp;qu�q; po�ibdia dicutur,alidfint etpo�ibtliafimul, O' nc�drid,alid ueronbsp;po�bilia atq; euentitiatatq; hiec quidem,qu�d caufie ip�e nuUo �nt pa(lonbsp;necc�ari^-.i�auero cotrd,qu�d omninoneee�ari^. Qualeigiturfittu, denbsp;quoip�loquimur, con�itudmus,exhisip�s poteflaperteidm 'mtelligi,nbsp;quod ut mati��ius etiam mtelligdtur,�c habeto. Eio�rum prorfits e�e,nbsp;noflraq; in poteflate coUocatum, uette nolle hoc uel i�ud, appetere no ap 'nbsp;petere,d�entireautdi�cntirc,eligcrc autreijeere, flquidut declinare,nbsp;quseq^alid eiufdem funt modi, qu�no�ro quidem arbitratu uelfu�ci'-pienda �nt, uel pr�termitt�da. Aliena uero fiintdiuiti�,honor,mag�rd'nbsp;tiiSiClicatelee, quieq^alia optaridnobisfoleantimagisquam uteaiuriS�nbsp;noflri-

HoftY�i(utfint,�utrcdigiinditioncntmflramficil�queMt.litUtriin(iue igitur euentum boni tn�liq; reilc diHum efi d Ptolcm�o, Sapientem dni' ��nbsp;tftdtn confim cale�ibm dilionibui ,perinde utopiimiis dgricolaardn- tenbsp;do expurgdndoqi confirdt ndturce. Etenim uertendoficpiui terrdnj,fird anbsp;dorent earn rcddiw nunc occdndo,quteq; fdtd fn'nt,fdrculii profequen'nbsp;do, nun� ntdnu legendo herbdf inutileis dc nidlignds, ubertdti plurimivinnbsp;ddiuntctiafjvrt,dcme�i. Kurfui, poffecum qui feiensfit, multos ftelkrunbsp;ejfedus duertere, qudndo ndturani edrum cognitant hdbedt,feq; dnt� tcnbsp;qudm ejf��ui ipfifequdntur, CX pr�pdrareiCr munire. Admonet igitur t�nbsp;his didis libertatis nos noftra Ptolcmie!is,qucd et bonis d coelo protnifiisnbsp;non pdruum dddere cuirudum ipfi po�inms,(7 ntdld tum cduendo, tumnbsp;eorum naturdm inteUigendo, declindttdoq; qu� nocendiuim hidtcdnt,nbsp;queq; portenddntur incomtnodd, periculd'ue, ed uel ex toto ,uel mdgna.nbsp;etidm � pdrte prohibere,ddhibitdqi prudentia repeUere, Qiiodfi nequd'nbsp;qudm prlt;efldre udlueriniits,id tadem pr�ftdbintus, uti tolerdndis nos il'nbsp;lisprttpdremustnuinidmus^cotfiantidGr�rtitudine. duicenimpro'nbsp;t�fdfunto'dnt� cognitd,nectdntiim fecum impetus dff�rnnt, dcnoui'nbsp;tdtis, Cf minus funtgrduid, mmusqs tolerdtu difficilid .Cum� contrarionbsp;qu� repente dc prater/fient, opimonemq; obijciuntur,et concutidntdni'nbsp;mivm,crdnintiipfitusuiresproflcmdt.Al�biquoq;dit,decretdflclldru')n lt;�nbsp;hdudqudqudm pratori/sdecretise/fefimilid,quor�edqtiid�ndturdefi:, i�nbsp;Utip�nd ftdtimi/sfit luendd, minime quipdruerint. �^uocircd in utrdnr ,anbsp;que partent quad c�lo protenduntur,tum prohiberi,tum leniri ingenionbsp;Cf dfte po/fiint,ubi ddmnum minantur, dutpericulofumdliquid,, Cf�-ueri de tanquam d�ici, ubi blandiri uidentur,fuce/fusq; po�licerifilxeis^

Ene igitur, proq; rei de ctud dgitur ndturd,did:um est 4 nobis ,�rtundm�to obfequi: er cum fitum nece/?itdte

i! dc pdrtibus incumbit fuis, permittitq; nobis ipfis idfc' quidut declindre,quod et pldcuerit,et in rent nofird ntitnbsp;gisconducere cenfuerimus.'tJedutemuidedmur tdntdhdcinredTheO'nbsp;logis �rteno/lris difcrcpdre,dliudue fentire,qudniquod Chriflidnuntnbsp;decethominemiafferdmPtolentaieiufdem enuntidtum quodddm,quoiinbsp;adbondm/fieddt�rtundtionem,pcftetiam Tkomare/�rdmAquindtisnbsp;fententid m hoc ipfo etidm �rtundtionis generc dc trdddtu. Cu in ecdem,nbsp;inquit,ntinutodmiolummdrid f�erint,fidfccnditbcneficd,ndtusd:que �nbsp;CC 1

�n fau� in ofnni^m inddcrintgt;l�enc�rtiwntui crit. Simili modo ab ortif �, dt^i occafu inuiccmfiopponentur.Sin maleficd in afcendente�terit, con-�, trdriumfcntidi.AudidmtMnucThomdminijsiiUte aduerfmGentilesfcrinbsp;�, pfitialjeuerantcm,hominem ipfum quia � corpore quidem conflet,ccelc�inbsp;w iiK effe corporibus dddiati:(juid uero intcUedufitprtedituf,dngelis:quidnbsp;� dutem Holuntdte utdturiDeo'.pofJe itdiji quippidmdccidere, quodpr�ternbsp;3, fiium hominisfit ip firn propofitu dtij; mtentionem. idq^ pro c�leftiu td~nbsp;�, men corporum affidione, proq^ dngeloru con/iitutione, dutfimmi etidmnbsp;3, D�.Tdmetfi'Densip[efolusinijsipfisqnlt;edbhominibuseliguntnr,hd.'nbsp;� hetfefe perinde ut perfudfor, cocleft is dutcm uis corporis perinde ut affi'nbsp;�, �lrix:quid uidelicet ccxlejlium tinprefiionce corpora nofira h^ec corpordnbsp;�, dd cligendtim iddf}iciunt,quod utile uidedtur. Cwm ex tinpre�iouenbsp;�, quifiiidm c�leftiu corportvm, cdufdrumq; ftuperiorum, ed qud ^iiivm eftnbsp;�J Wit mducitumdeligendam utile quodapparedt, etfii utilitdtem ipfam rd-�, tionenequdqmetitur:dninimeqscomprehenfdmhabet,nihilotdnKnminiiSnbsp;�, intelleiiui eins turnfiupernisdfitbftdntifsdd edm ipftam intclligendamlu'nbsp;�, men dccendi,tum Deiipfius heneficentid munere uoluntdtem eiufdcmnbsp;� induci dd utilid eligendd, quoru tdmen rationem pcnitus hdbedt nullam.nbsp;�, �ndeq;henefirtunatueurndictimaleq;econtrarioft)rtundtum,�bijupe'nbsp;3, rioniusquisd cdufisadeaducdtur,qutecontrdridquidemfint,eligendd.nbsp;jgt; Diftirre dut tradit hoc ipfto,qu�d aff�fliones dtq^ impre�iones c�leftiumnbsp;� corporutnhuntdnisincorporihus ndturdleis corporumipforumingenc'nbsp;� rent propenfionestideoq; propenfionem ob earn c�leflibus d corporibusnbsp;3, inditdm,non bene�olum,dut malefirtundtum quempidm did, ueruetidinnbsp;3, dut bene ndtu,dut male. Atq; hccc in hdncquidem � Thoma dicuntur �m'nbsp;�, tcntiam,quibusnonpaucdquoq;ft(bditdlid,quomdnifi:flius oftendatho'nbsp;�, minum corpora c�leflibus affici � corporibus, ipftosq^ dffcduspropenfionbsp;� nem ingenerare,cuiusddmonitueiradeligendum,Grquodclegimusincinbsp;j, teniurproftequcndum.Vtcum�epenumero dutodiotrdhimur,dutbcne'-� uolentid,nequdq tdmen uim ipfam c�liq: dff�ilionem exiftimdt tantiuUonbsp;�, pdflo e�e momenttiut co uis cd pertmgdt,euehdturqs,quo uis ipfajftiritudnbsp;� Us. audde recoeleflemaffiedioncut inferioremdcminusudlidam, nuUonbsp;� pdiflo ebfte efferre, qub extoUereturhumana. Proindeq; hom'mibus tumnbsp;�, boiid, tum mala dccidere,quorum quidem fiue ad c�leftia hdbeatur corponbsp;� rd,fitueddangelos relatio,ed tarnen ipfa in bonorum generefirtuitorumnbsp;� cffecoUocanda.SindutemadDeum,eduerc)nullopdflo habendaeffefirnbsp;�, tufla.'biihilcnimtd'eelfepofje,quodDeipretereatcognition�,acciddt^nbsp;ill: Ut cuentitiuntifld ha;c idem ip�e autor eft,hominem cum adeligendum

DE FORTVNA LIB, III, $75 ccelcRtafficiturdcorpore,illuftritturqiabangc�o,(tcfu(iluD�nbsp;com)nefrHioneq;inducitur:inprol'equenditquidemde�ione,�uorcmM �

�b nbsp;nbsp;gt;p�f �lt;^ fortiri, ut non � Deo[olivm l�^ ab �ngelii pro�

afei idipfuin po�it,uerumetidm calcftibtu d corporibm, quippe cum�td eiu�nodiuii incorporeip�o�t. i^ccueroA�rologidnoftritentporiinonnbsp;ineptos^uo�dd dffertores hdbet,ncc � Lattnis tantum bominibus,uerum~nbsp;etidm Aegyptijs, Arabibufq;, quorum in feriptts utindin non ucl plurimctnbsp;incf�nt etidtn dnilid: necrifumodo) uerumetid quie dejpudittur grduibusnbsp;� uirii dignd.Quod ntdlumutindtn non zy� dlicu quafdam inud�jjitdi�i'nbsp;pimdf ,dum dutpdrum intelle(}ts,dut perperdm�rte dcceptis ueterufen-quot;nbsp;tentijh�mid�tdeuentUiUt�udiorunojiriefuperiorisqi Mtis hominumnbsp;non uideatur finis effie nofie dcfcire,ucru litigdre^ qudq; fuper re etidinnbsp;diglddidri. Quo eff�dum efl, praeter ddmodum pducd, nihil ut non fit innbsp;fcholis ipfls litigiofum. tiec uero mdxim� or dcutus,nbsp;nbsp;nbsp;dodus tiir lodn-

nes Scotus non idem quoq; or fentit,?^ trddif.cum no infleidtur code Aid corpora ins i n dementis dutoritdtemq; hdbere,itemqi in pcrmiflis,dnimdnbsp;libusq; dtque indnhndltbus, inftrumentisquoq; in ipflsfenfiium. auidnbsp;quod nequdqudin ius Ulis admit acuim (quandoflenfus ip fl � codo ccekflinbsp;busq; a corporibus aut perficiuntur,aut manci exifluntminimeqi abfolunbsp;ti)quinpoteflatemquoq;aciurifditionem quaflquandamad intdledio'nbsp;nem quoq; habere ualeatdadis igitur quibufldam quafltfitndamentis, atq;nbsp;ijspoti�imum ducibus,quoritopiniones uelpotiusflententidsretulimussnbsp;adeaqutedicendarefldt,fidentiusdccingamur,oflenluriQy bonospari-^nbsp;ter malos^i euentus d fletlis portendi, atq^ a codo ndfectibus hominibus,nbsp;Tumcueroeffledusdbijsin genitura flgnificatosfucccdcre, cum tempusnbsp;pnefiitutumaduenn'if.indeetidm fieri,ut qutecuentitia nobis flnt,db ftdnbsp;Us tarnen ipfls, ut qult;enoflra dfliciant corpord, Gi'fuf flentur initio,in'nbsp;tUianturq:Grp�fletidmcum tempus ipfum ematuruit,ajjirantur. Itaqflnbsp;quie repentina nobis dcciddnt,� codo tamen ac ftdlis no ut repentina acctnbsp;dere,ueritm fuo motu,[uisqi tnomentis, flatqs,dc progreflionibus inuehiinbsp;cr tanquam pedibus progredifuis.Itaq; opertepreciu flerit Senccam du-dire,de his quoq; ad lAartiam dicentem:videbis mic�ti uno fydere,omnia �nbsp;implcri. Sole quotidiano curfu didnodisq; jpatiaflgnantem, annuo tefla �nbsp;tesJjyemesqiicqualiusqdiuidentem.'Videbisnodurnamlunaflucccflio^ �nbsp;nemdfrdternisoccurflibuslene,rcmiflumq^ lumen mutuantem,ey�mo' �nbsp;do occultam, modo toto ore ten-is imminentem, acee�ionibus damnisq;nbsp;mitdbilem,flmper proximo di�imilcm. Videbis quinq^flydera diuerflas �nbsp;agcntiauidSiZ^incontrarium predpitimundonitentia.Exhorum fe-

populonmidif^onu^tur,�^ maxima acmini' ma ptrindc �rmafituriprout tequum^iniquimue fydui mce�it.

T quoniam�rtunauiminijs pr�cipueo�endit�uami tum externa, tum fua�rtun� ip�ui dicu^^fur bo-na,de hii primwin dicemus, allaturi de Afirologiaflellanbsp;r� po�tiK,atg; cofiourationes,qu� uel bona ann�tiarctnbsp;uel mala cuiufg; generis confucrint ,tum in hominu gc'.

nituris,tum in annorum contterjionibiis, tum etiam in fii�cipiendis nego' tijs. Qitpdautemtupiter ac Ventesbcncfica;dicaturflelhe,deijscarptitttnbsp;tarnen exempla gua� gundam m poUicendis bonis,eag; pcrpauca refirc'nbsp;mits. iKpiter in horo�copo, hoc e�, in a�cendente coeli parte ad exortuMnbsp;partiliter con�itutus, in �gnog; pr^fertim dome�iconbsp;nbsp;nbsp;peculiari,aut in

guo ip�e extollitur,diurnag- ingeniturapergens ip�e re�o in.ccj�u,magi' ftratus portendit ac dignitates,aliagi item bona ei cuius ea genitura�erit,nbsp;pro patrice tamcn,ac parentu gualitate ac meritis. Pr^cipu� autem internbsp;alia bonahoc ip�um adipi�cendo de magi�ratu � loue port�ditur. Aj�guenbsp;tur itagi uir illcpromiffum fiue magiflratum,�ue dignitatem, bonum'uenbsp;aliud d�cr�ta agcnitura tempore,cum uel in tertiam ab ip�o horo�copo donbsp;inum lupiterperucnerit, uel in guinta, aut etia decimam undedmam'ue�nbsp;ni uis tarnen aligua potentior ob�iterit. Scu tum cum in conuertendis ati'nbsp;nisinuentusip�e�eritauta�cendereabhoro�copo,autetiam culminare,nbsp;aut cum dignitate re�derc in cardinum eorum aliguo,guigenitur� temponbsp;rec�eliangulosoccupabant.'Videturigiturhocip�umcumacciderit,euen'nbsp;titium omnino e�e,ut guidem e�. Cau�a tarnen id efficient er ab hora ge'nbsp;nituraimanat, gt � loue in horo�opo filiciter collocato. Quod�gua ho'nbsp;ra hic ip�e magi�ratum intbit, uel horo�copu, uel louem in�lix per�uffenbsp;fit �eUd, Kars �cilicet,dut Saturn its, guteutrag; fie�a male�ca � Katl^'nbsp;maticis dicitur.nimirum impedimentum aliguod, incomnwdum'ue �eu penbsp;riculum ingerendomagi�ratupro naturaportcnditur,autSaturni,autnbsp;lAartis, pro^ cius flatu, pro loco item ac�g^to, de guo hofiieu minitabi'nbsp;tur.P^epentinum hoc autem cum eueniet,iure �uo uidebitur, prteterg; opinbsp;nioncmacciderc, atg^expe�lationem: uttde tarnen ducat originem,iamnbsp;apparct.Qti�dquamuis ita�ehabeat,�rtuilum tatnen e�: proui�vm uc'nbsp;rcgt;,atgi ante cognitum poterit adhibita prudentia, aut prohibe� ex toto,nbsp;aut non exigua�altcm parte imminui. Venus genitur� cuiu�gt;iam tempo'nbsp;re in horo�copo con�ituta in�gnis frtniliaribus, aut ctid humanis,�lic�'nbsp;ter^

terq; fefeh�benhipfd quid�noi{urgt;ta,omn!q; detrimentogt;dtqi �npugna-done liberd,ficcrdotium uiro itti poUicetur, CHIU'S ea �ierit genituni, dt^ eo di^im fdcerdotium, �ei lupiter blandiatur. Aduenit iam promi�t ft-cerdotij tcinpns^prtefldtur^ promiffiim.E^prieftdtioeuentiM e�,dcre'nbsp;pentind,propter fdcerdotis obitumgt;q!itfdcerdotio lUi pr�erdt. Genitur�nbsp;tdmentemporefutis coftdtid, caeloideffepromiffum.Acnihilom'tniiiconnbsp;fequendo fdcerdotio utr ip�ecrhonefl(detnorH'm,^operd Mu�ridc^nbsp;fudi drtibus^ dlijs non pdrum�bi ddiwmenti djferrepote�. Tempus du-temipfumquo�dccrdotiwmdjfcquitur,eiusqiindipifciti(rpoffe�ionem,tnnbsp;dicitmifiu:ietcorum,quieinddm'tni�rdndoeuenturd �ntfdcerdotio. Atc^nbsp;ipfiquidematentus�rtuitifuntfaturi: aeternmimdepro��uri,uel�,~nbsp;uentes �eܣ,ue} contrd minit�tes Micdbut. duodf� fdcerdos ipfe euen-t� im tp�or� jiicrit dnt� ddmonitus,�ue �licium,fiue in�liciti,m utrdnq^nbsp;pdrtem prd�dre hdud pdrum poterit. Kdrcus ��ordeonius ^iedpoli di�cc'nbsp;dens,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;profici�itur,conficicndi negotij fuigrdtid.Exortd repcnt�

tepe�dte, no�lumis imbribus tume��us Lyris dmnis, e�rddis nduicullt;� retindculis,qUieerdtddTrdie�iu,illdinmdrepropenit,qu�inipfohoflionbsp;tiflu�ibus qud�dtd fubmergitur. Adueniens dd udd� Hordeonius,drceturnbsp;d trdfitu,dHul�dndH!culd,dcpr(etume�:enteflninine.Siqui'S itdlt;� ndtdlitiinbsp;Hordeonij configurdtione tn�iexerit, dut dnnute conuer�onis, dut horiCnbsp;di�ef�is eins ab Ncdpolt, inueniet pro��, Sdturnum,dut Tunam, autnbsp;utrdnque �mukdut�xdm dliqudm �milis naturte �elldm pcregrmdtio'nbsp;nibus Hordeonij impediment um db dquis m'mitdri, minitdtionis^ dtqucnbsp;impedimenti Uhus tempus ddcj�e. duod �tAdrtcm�rte iter in��i�t-temhabni�et, meiUe inldtronesmcidi�etatque�cdrios,quicummalenbsp;hdbu:�ent,dc�rro �rtegrd�dti in eum e�ent. Ndfcente fub primdinnbsp;nolt;�em Sulpitio, Jupiter cum Mercurio i n o�duo dbhoro�opo geniturcCnbsp;loco inuentus partiliter, poUicitus e� ei�ue hdreditdtem ,�ue pecunid'nbsp;ri� cuiu�idm rei, thefauri'uemuentionem,� qua uit��bi �milidris fub'nbsp;�dntidmcompdrdturuse�et. Eiusdutem�uch.ereditdtisfucce�io,�uenbsp;thefduri inuentio, r� ue qu� lucrum d�erret, tempus cum bdberet prx'nbsp;finitum,atque dcxlo decretum�dm dduenit. Hdmpdrietemcum fub'nbsp;rueret, ud�ulum inuenit dureorum plenum, eodem �re tempore a pd'nbsp;truo hdres in�ituitur. Quid inuentionehdc pecunice mopindtius,dut pdnbsp;trui bonorum fucce�ione mmiis tune expe�idtum? cum ille �tdte e�et in'nbsp;tegrd,Qr corpore ab�de ualido.obtulit igitur Sulpitio �rtund, quod fuonbsp;er decreto tempore,dtq; ab ortu c�l�iipfum promiferat. QMd � re liqui'nbsp;i^ccrnitHr,�rtimdm,reruqH�dficlUsgenitur�promittuturtempore9,

57� I O. I o VIANI PONTAN'I executricem effe, ueleffe�lum effeiplumpotiiMJn lucem prodeiMte AH'nbsp;relio,Venui quiirto in loco ab horo/copo cum Mercurio,eoq; matutinofinbsp;Hater co�ocata,aut�feruitute m libertatem umdicabit fairelium, dut dbnbsp;ignobilitdte in l}gt;l�(ior�, dtcfi claritudincm. Scruit hero /�o AureltM�ndtftnbsp;dtreptd pdtrid puer cdpitur)zr fideliteryZr diligenter,eos in feruitute tnonbsp;resretinens,utiperqudmliberdkmmflitutionentin rebus prlt;efe ferretnbsp;omnibus. Hoc igitur ob meritum ab hero manumittitur,nbsp;nbsp;�milia etidnt

donatur,incognationemafcitiis. Videfipfequ�m hiecomnideximpard tof� c�lo tdtnen apparent ftgnificata. Quemadmodum obferuatio innu-mcrabilium docuit (eculorum, dc res ipfd manij�fl�f�cit.�tdq; uifa efl �rlt;nbsp;tuna ipfo in liberando Aurelio, repente � c�lo delapfa. Prodeunte�m.i'nbsp;tris utero Venilio, Marsflmul ac Meratrius duodecimo in loco flmul po�nbsp;fiti, O' propter loci natura. O' propter fbcietatem parum probdm, eos innbsp;Veniliopropenflones inflill�t,dtqi in improbitatemprolabentes aff��ionbsp;nes,ut f�turus ipfefit O' pcrfidus,o rdpdx,o depofit^pecun�e abnegclnbsp;tor,unde O' aceufationes t�mendicillifint, o' ciuiltbus a legibus conflitunbsp;tdfupplicia.Adolefcitigiturintanperatis moribus,confli�ldturq; cum intnbsp;probis,O' male inflitutis ciuibus, paulatimq; dfjuefl:itfirdri,fidemfitlle'nbsp;re,peierare, comercia poHuere. Trahitur mdeadprtetorem in iudicium,nbsp;conuincitur,condemndtur,luit tandem panas a legibus coftitutas. De manbsp;Id igiturfleUdru coRocdtionc acfocietdte, Veniltus propendebat in impronbsp;hitdtemacpcrfidiamtqudmpropenfionem etfluerunt inflitutionesprd.nbsp;ult;e,O' auxerunt improborivm conflictudines, impurlt;�q; conflifiationesnbsp;ciuium .Exhac itdq; dfluetudine confirmdtd eius uoluntas efl adfequen'nbsp;dam improbitatem: cui ratio ita locum dedit, ut prattorio tandem iudicionbsp;panos feeler um fuor um dederit. Portur.d igitur hunc iUi exitum attufit.nbsp;Atlt;j; h^ciUa quidem iniquaeft, paflimq; dduerfansfortund,qu�uoltintdnbsp;te hominis progre�im corrupta,proflrataq; prorfusrdtione,in pracepsnbsp;tandem hominem ipfumrapit.Etdflraquidem acccelummunus exer^nbsp;centfiium, uircs dum proprids,edsq; feu cognitas homini,feu incognitas,nbsp;conficiendis tarnen infirioribus his admouent, quo uarietati profliciantnbsp;rerum,fine qua natura ipfa per fid ac cofummari nutto modo qucat.CcetC'nbsp;rum quis efl, qui ignoret ciuilibus d legibus coerceri uiolentia dc ropinas,nbsp;eondemnan fiirta,affici fupplicio periurid,creditieqi pecunia minime fernbsp;uatamfidemi Habuit in lueem ueniens Pellidnus,nodurnis tarnen in tene�nbsp;bris Sdturnum ac Mercurium,una coiundos in fexto ab horofcopo loco,nbsp;qui fuapte natura male ficus perhibetur. Copulatio hlt;ec, eoqs in loco, ninbsp;�ilia obftiterint, qua malum prohibcant, Pellianum indicant, improbutnnbsp;ipfunt

DE FORTVNA LIB, III, 577 ipfum quidcm luturMn^zj� conquiiMtii, acperuerfis nwn[)Ui,^u�n adul-tcriitanmt lt;iuo(^ autorem h�erarum.Cui copuldtioni qu6d uiitrs fkerit innbsp;filiciter ^uddrdngulatus implicdtum in eim dc circtimucntum tndximiinbsp;nece�itudinibufiplurimiiq-fimul mdlis muolutivm,publiMi lUdgiftrdtutnbsp;dnin}dducrtct.^thi�ci^uoci;Qrd�teriordlongemdldmuel}ii�rtiind,in(l ,nbsp;larunt c�li configurdtionii executrix dc miniflrd. Etenim ualwitdi ip�tnbsp;hominis prduis ubi occupdbitur ddionibus, minime^; dppetitionibnsdd-uerfabitur intemperdtis, tu publicd lex,id cft,ciuiu cSfenfus omnium,pri'nbsp;udtorum proj})icit ne�rijs d(libus,crimindq; infc��dturfupp!icijs.Pra;tonbsp;rioitdque iudicio,dc d�cr�ta publico PeUidntu ddmi�i f^inoris pcenMnbsp;luit, �ocipfivm, dlid^fldgitidpdldm �ciunt, hominem,fi intrdrdtionisnbsp;gyrum cohiberefe, gt dppctituif�-enum ddhibere uoluerit, minimcq; uo'nbsp;luntdtan effierri fimet,fielldriim cofigurdtioncs,inditMqi d ccelopropennbsp;fiones,uirtute�uperdturivm.Egt;ices:CoegitPeUidt}Updupertdf,dngu�idqinbsp;rei �milidris,uti uim dttulerit uidtori,utipeamid corruptus�l�um per^nbsp;hibuerit teftimonium,utiprecioetidmdcmercedeper�ud�uiddulterdue�nbsp;rit literds. Atqui uelctidmplurbni�ummis circwmuenti nece�itdtibus,Grnbsp;d fldgiti/s dbhorrent, GT pdupertdtem tol�rant magnd cum ui tie integritynbsp;te,Gr�dnimifirmitudine.ltdqiturpibusdficinoribui ideirco dbHinent�nbsp;quid CT uolunt ipfiuGT in dnimum induxerunt�uum, mdUe omnid perpenbsp;ti,qiMmab honefio tdntifigt;er�ce��ere. Tertu�us matris cum prodiret exnbsp;Utero,dc diurnum effet tempus,Nartem habuit dc tiercurium �exto in lo'nbsp;CO ab d�cendente coelipdrte,und copuldtos,Eundm uer�plendm hoflilcisnbsp;in eos uSmdntem rddios,dugentemq; peruerfds iUorum meditdtiones. Camp;nbsp;hdne igitur maxime noxiam ccelipofitionem. Tertu�us non raro�dt adnbsp;prietorem cA dccufatorAus trdi�ui, dum inditis ip�e d calo propenfioni-bus rdpitur,dc nunc in cdrcerem conie�im dc uinculd, nunc tortus,cxcru'nbsp;cidtusq^, aut ob�eruorum ignobiliumq; hominum cdlumnids,�eu conic�lonbsp;rumincdrccrem,dutobadmifforumcriminMn cauf�f�pnetoribus malenbsp;habetur, ltde� uita qudmcdlamittifi�ime gt egit, er finiuit. Eiegabit hiccnbsp;�rtdffedliquis fyderalii cognitionispdrwnfiudio�us,inficiabiturqi easnbsp;flellis dc ccelo uiref ineffe,tantamqs dutoritatem.At non inficicAitur Ioannbsp;neiScotus,uirdccuti�imus,dcmaximeprobdtusThcologtK,quitrddatnbsp;Aemonof i�os malos ignorare quidem ipfos�tura, nifi aut conicilura �nbsp;utantur, quemadmodum et homines utunturipfisautquid � ftc�arvm ani �nbsp;nidduerfione,atq; d c�li mot Ausf�turd percipiat. Qisod uirtatopere cru �nbsp;ditus,ucr�dtusqs adeo diuinis naturahbus^ in cdu/is cit dicit, affeueTatq',nbsp;dn aliuddicit, qMtnqu�dcorpora itlis no�ra itafubie�a aiq^ ddd.i!ld

573 IO� lOVIANI PONTANI [tint,tit dd propeii�ones ab ittis m�tas,pro uiritt quaUtatc,roboreq} mtj-funt hominum tnmalum prome. otiom quidem ob fententiam,confiterinbsp;nece�e efl,z:rcaelum,Gr �eUasrationem ubi abiecerimits, dominados^inbsp;nos ipfos fen�bus tradiderimus,malis^ corporis uoluptatdntsdHis tan �nbsp;tum dppetitionibus dediti, gu� homini cu beluis funt comnuates, nojlrifnbsp;�n a�ionibtisatoluntatibtiSiConfiUisc^ ius, imperiimq; fuum exercitattt'nbsp;ras.Ltenim [enfibiis omni qui e�e parte deditus,iTlislt;J} tantum addi�ustnbsp;corporei cu i�ifint,corporac� ipfa no�ra coeliflettarumcy agitationibus,nbsp;dc natur is addi�a, nimirum hocip�gt;in homme, eius^ 'm cogitationibus,nbsp;dgitationibus,ele�ionibus,con�lijs,aaibi{sq;,cieilapror�(sratione3CxU,nbsp;ttis regnabit,ac fyderum,illumq; impotcnterfecum rapiet.

etiam maliSi�rtumeip�us iura uel maxima quoq^ ualenti�imaq;appa' reant. Principio^ conflituendis corporibus regiones etiamipfe, nedumnbsp;pdrentes,agnatioitciq; plurimum cof�rimt .E.ten'im regiones aliie nigrunbsp;p roducunt, alia: candidum corpus: h.e fanguine redun^ns, �U contranbsp;exan^{e.Suntqi{ieprocerum,autmaciientum,quieexaduerfobreue,autnbsp;cra�um,aut bene,temperanter^ �bi con�ans,ac quadratum. Has autentnbsp;ad res aff��liones^ uires�mul admifcent fuas, e3quot; a�r ambiens et naturanbsp;foli ,in quo quis n^citur,cducaturqpCS� coeli circumuolitantis defpeilus,nbsp;lt;tc po�tura. Pamilitequoq; atc^agnationesconfueuerepeculiareis quo�nbsp;damprogenerare corporum �atus atque concretiones. Signa etiam cce~nbsp;le�iauiresadhocoripfaquoquefuas particuLuim adiungunt, quorumnbsp;(diaratiohabendae�, ubiprimie�gnipartesin alicuiusgenituraafcen-der'mtabexortu, alia ubi medi� aut ultima, nec^enimparum intere�.

DE rORTVNA LIB� III� $79 firunturtM^uo t�tiqu�M artifices'mmateriaqu^^ uerfaturfua,pri'nbsp;luumq^Solac Lund perinde ac duces locum obtinent, quorum alter qui-dem 'm c�lo uelut cordis, altera uero quafi cerebri uice gerat. videomutnbsp;qumq; ex erraticis ftellis, quern corporis ftattmt, qualem^ compadlio^nbsp;tiem quteq; ab mfita tantum ui propria^ � natura conftituat, quotiesge-nitursefi(erit dom'matum fortita,'m ceelo^ filiciter,ac pro dignitate col-locata.Saturnus igitur, ut nec region is, neeparentu, necfignorum ratio-nemhabeamttsuttam,qutequidem habendaefl:,fuapte quidem naturatnbsp;infitaq;� uiacpotentate, modicum effingit nafientishom'mis corpus�nbsp;idq; languidum atque mbecittum,z^ paUidum,quod turn malignis humonbsp;ribus,tum latentibus etiam doloribus non raro uexetur, laboret^ de ueftnbsp;tris frigida conflitutione: qu'm etiam oculis fuffitfiones, maliim^ 'mducetnbsp;habitum',caluitium quoq;,Qraquam'mtercutcm,prtetereapodagram,nbsp;tnorbum comitialem,ac pneumonicum fixfiicum^, ac neruorum contra-�ionem, prtefertim male ubif�erit igftobiliterq; coUocatus, accefierit^nbsp;Lun^ etiam m 'max aljgt;eilus, imminuto eius lumme, de noilurno in tern-pore.Quas autem excitet 'm hom'me,'mgcnerctq; propenfionesad appe-tendumat^ ad uolendum,cr quas ad affedliones iUum applicetfuapte,utnbsp;di{lumeft,natura,nehocquidemprlt;etercundumuidetur.iiam�e{larumnbsp;quct^ aliarum commiftiones, quibus ex ipfis genus hom'mum fic udriat,nbsp;uti uarictate ex ea,natura uidcatur abfolui 'm ijs,et perfici ad qu� a�iduenbsp;intendif.funtiUie quidem 'mnumeridgt;iles,parumq; comprehenfe. Satur-ntme igitur propenfiones,cr quos hodie peruulgat� 'mfiuxus dicimus,adnbsp;traditat� plerunqi f^e(lant,cun{iationcm,lentitudmem,auftcritat� trifiinbsp;tiam,fiituroru projpe�{atioiw,parfimonia, uehementi�,animaduerfion�nbsp;ocultarucaufarit 'mquifitioncm,pertinacia,patientiam, aepropofiti fir-mitatem. At ubi Saturnus mdigne coHocabitur, ad 'muidentia ^e�at, adnbsp;fordem,fqualorem,metu,fufpicionem,auaritid,maledicenti�if'edu�ion�nbsp;folitudinem,fupcrflitionem,lt;!erumnas,atqi adfui ip�us,ncd� alioru oditi.nbsp;Quod uero ad artes eas pertinet,qu� funt qult;eftuofe, Saturnince propennbsp;fionespleruq;adrufticationeinuitant,fiibriliaqim'mifleria,pra;cipue^inbsp;� ligno, ad tedificandas naues,ad firuendos currus, ad exercendam culi-nam,ad expurganda coria, ad cluendas cloacas,atqi ad res fordidas. Nenbsp;te aut� lateat,qudm ualide etia impotenterq;licU� male, aiq^ i^biliternbsp;coUocatie incorpora ^afienturhominu,hocfic accipe, fitturuiWiautnbsp;gibberu,aut nanulu, aut paratyticu,aut incurMt,aut ridiculo deniq; corponbsp;re, 'm cuius genitura culminas Saturnus Marte de quadragulo,aut ex op-bopto loco tninit�tem aj^exerit, ipfeuero uelgeniturte ip�us aduerlctur

domino,ucl uitte diitorhleneficd tarnen nuUa duxiliufirente. idem Satuf' nutipfa ah adolefcentMcdnitieilliKffoeddbit caput, cuiuemgenitura 'M'nbsp;ter Sokm ipfeac Luna pofities, per'mde de circiMifeffki 'mitenietur. lUudnbsp;etidmfleUd htec 'Mtentdbit,ut in occultioribies corporii lock d medico fecenbsp;tur if,^ui Sdtumum 'm lucem uenies in occafu fortitw juerit, Lunam ueronbsp;aut Sdturno oppo�tdm,dut ^uadrangulantem, ni forte beneficafle�d mu'nbsp;lum prohibuerit.Veritm ne omnid uidedmur ue�e excutere,de loue quoc^nbsp;pducd^nedddelibemui.lsenmab'it�tauidcfuopteingenioihunuinicornbsp;pork fldtMncumdignitatecon�ituitdcpulchritud'Me, i�u�rdtqi colorenbsp;to quidrgentum re�rreuidedtur,pulchrk oculk,multonbsp;nbsp;promif�o cd'

pi�ojtoto deniq; corpore moderato, ingenitte uer� d loue prop�fiones iW tndgndnimitdtemproclindnt,dcmd^iftcentidm,'mreligionem, hone�d-tem,mifericordidm,beneuolentidm,himidnitdtem,liberdlitdtem,mdgnibnbsp;quentiam, dignam uiro uoluptdtcm, 'm bene�eiendi item ,bene^ dicendi,nbsp;dti^ inueniedi�udiu.liis,ut diximus,propen�on�s 'tnnuit lupiterdb infinbsp;tdui dcpote�ate, ubi�ilicet 'm dlicuiut uirigeniturd civm dignitate priec'nbsp;rit. Contra indigne coUocdto, 'm luxu procHnabut, dtt]; 'm o�entationem,nbsp;prodigentidm,fiildm religioncm, ru�ieanum quenddm pudorem. Quinnbsp;etidmdd�tuitdtem,�oliditdtem,uoluptdtesq; iure odibilee, dtlt;ji 'n^eHd'nbsp;tione dignae. Morbi uero eiui Ipe�dbuM in anginS, malumq; pulmonumnbsp;acj^irituihdbitiim,inneruorumre�)lutionem,cdpitkdolorei,fudores^nbsp;i�os nttnios, qui cdrdidcum 'Mdicant, qui^ mdli d^�htt ex'tnfldtione 'm'nbsp;generdntur, quaq; hodiea medick uento�tae dicitur, dutqui acruditdtenbsp;manat. Qi^�d� quje�uofdf dd drtek ignobiliter coUocatui lupiter quem'nbsp;pidm Muitduerikpro��odrtei e� aut augur alee erut,dut fdcrk in rebuf,nbsp;templkq- uerfdbuntur,dut inconciliandk matrimonije, aut 'm exigendknbsp;portorijs,�ue 'm athletick ccrtam'mibus. Sed iam ad Martern tranfeamU/S,nbsp;deeo quo^ paucd qult;eddm di�uri,quddo�^llat'Mt ea nos, dif�tfim^ jjtnbsp;in librk expre�imuf, quos coele�ilut dc fyderalibits de rebus �ripfi'nbsp;mitSideclarduimus^ quie errdticlt;ecuius�[t�nt propria er ingeniturie donbsp;m'Mdtu,er 'm di�ribucndk drtibusjopi�cijsq;. Conmwtiones a Marte fu'nbsp;fcitatie,quie^ dppetit� er titittdnt,er irritant, in rixds propendent, dt^nbsp;contentioncs ( 'mde enim propen�ones � maioribus no�rk di�te') in uio'nbsp;lcntidm,rdpinas,drrogantidm,peruicdcidm,contumacidm,excdndefcen'nbsp;tidm,impdtientidm,implacdbilitdtem, crudclitatem, �npietatem, be�ige'nbsp;rdtionem,in deorum item contemptum, 'Mcontinentidm,temeritatent,connbsp;uitidtion�mipra;cipitdtion�, per�diam. Corpus dutem ipfum cuius Martnbsp;erit con�itutor,i)^mt^itur mi�to, dtq; eff�ruefcentefdn^tineM colornbsp;eius:

58t eiut �tignitttt,cdpiUnsrul�s,oculif�nguinolenticrf(xdi,trux{tid,n} uul^nbsp;tuf,portenddturqinimiddefdngumiiieftu((tione'ntflctmmationef,�bresnbsp;acut�dcpcfiil�tef,mfdniie,ulcerci,piiflulee,dblcclfu^,c�cer.^tedcmeti(ttnnbsp;propcn�onesdd militidtn muitdnh uitdtnq; 'm ed dgenddnjadtq^ 'mter dr-� md.Ctetemubidd dirtcii deucniettirquiefiuofM,propt�r ignobilem Mdr-tis coUocdtionem,geniturte tempore, dries ipfa: mnuU'ntKrexignecr�rnbsp;roM�rrdrid,�imdrid,�rndcdlis,fi([orid,confldtorid,cdupondrid,ldmd'nbsp;r�d,lnnuimtur zSquot; uulnerd, er mufliones, rumie quoq;,cdfuf^ � locii edinbsp;tioribui. QUds dutem Venus excitdt propen�ones,ete 'm res 'mtendut iU'nbsp;cund(Kdcuoluptdrids,dtq; 'm orndtum er cuUum, 'm delicids,imnditids,nbsp;leporem,elegdtitidis,luxummec minus in rel2gionem,pietdtem,mifericor'nbsp;didm,'mtegritdtem,beneficentidm,dmicititecultum.'EddemfieUdmirwinnbsp;in modum cupiditdt� excit�t bonorum, dignitdtis,fdcerdot 'ij, prefert 'mtnbsp;�bi ingeniturd hom'mis �ierit cum dignitdte coUocdtd.Vbi uero ignobili-ter,de�didmportendit,ob[curitdtem,probro�tdtem,obie{lionem,nwlie'nbsp;rofitdtem. Qult;e� dries quidem mnuerit qult;efluofds,erunt eie orgdndrid,nbsp;pi({urd,p!gmentdrid,dtcp edrum �miles.Corpus longu efficit,candidtvm,nbsp;oculosgrdtos dc uenuftos, capillos eti� multos gignit,er moUiter flexos.nbsp;At mdle dff��ld morbos, uitidq; 'm pdrtibus corporis ccculiiordius dc nd'nbsp;turdlibus por tendit,mdld item �omdcbi, iecinoris^ dff��lion�, dlui pro-�i�onem�ftulds,mdluepotionib'.is dcueneficijs. Corpus uero cuius Mernbsp;ddtrius dUtor�erit, medij quidem fldtus erit,^dcile tdmen, dcpdllidimt,nbsp;oculi uero hone�i: propenfiones ip�e dtq; dj�diones pronie quidem cr�tnbsp;in literds,feientids,eloquentie fludium, fecretarum dtq^ dbditdru rerum,nbsp;er diumurum er humdndr�perue^ligdtionem,'m negotidtiones, comer'nbsp;tid,legdtiones,dduocdtiones^,'mcomputdtionem,diligentidm,�lertidm,nbsp;conielt;!lurdtionem,fdgdtitdtcm,frugdlitdtcm,fdpient}dm. Sequitur dutcinnbsp;Kcrcurius in excitdndis djfe��ionibus,dppUcdtionibusq} ndturds poti�i-nwm�gnorum er flelldrivm dlidrum configurdtiones dtq-d/peilus.itdqinbsp;fi Lunit mdle con�itutd,mdld ittu irrddidtione pul�duerit,� ct Mdrs item,nbsp;malignorum huworum fuperfluentidm 'mdicdt, neruorumq; contrdtlio'nbsp;nes,morbum quoq^ comitidlem, dc deliriu .Solde Lund uires fuds hdrutnnbsp;cui^ uel ddiungunt, uel robur dc pre�dium djferre fuivm dbiuiunt, pronbsp;�ud quidem collocdtione,dc c�li lldtu. 1� uniuer�um dutSolfidei�udiumnbsp;prefe�rt,nobilitdtemitem dcgenero�tdtem,ddmorumqtioq;dcccnditnbsp;compo�tionem, dd religioncm,dtq^ bumdnitdtemon tdmen ut non eTdninbsp;mi cldtionem exuf �tet, er �iritus infldtionem. Stdturdm uero corporisnbsp;^tegrdmprcefldt ,dcbenccoUocdtus ddditdd proceritdtcm,priefidt�r'nbsp;DD �

rotwr numbrorum,egycgMtnqi coftitutionem,Gr totiiu corporis bonum hubituin,oculos ctium dccorosjCdpiUumuero flduum. At l.und proud e�nbsp;ad �gt;kndorem,dd morum egregidm compofitionem, dd honoris cupiditanbsp;tern ac popul�rem grdtid. In fingendo dutem corporc,fldturdq; decemetfnbsp;dafigni maxim� ndturum fequitur, pulchritudinem tdnwn procurdt, ui'nbsp;t� uero muciudlitdtem, qud! ndtura eius e�, decernit. Carpori cdndoremnbsp;dtffert, mdletdinen collocdtddtt^d�T�d,nonm�dcgt; mdculisittudinficit,nbsp;(Oft tctrd �cdbie ,uer�m Idnguidum cf�cit dc trenudum, mdlignos a�iduenbsp;Jjumorcs i/)i�i�dns. Ex bw igitur,et� non multis pro rei quidem mdgnknbsp;tudine dc diuerfitdle,dperte tumen amp; intcUigcrc potes,cr etilt;mt iudicd'nbsp;re,qudntd coeli potefldi acfic�drum/it,qudm udlidd etiam uic: non in�fnbsp;tunee ip�us modo bonis,uerumetid corporis: nec corporis foltvm,uerum'nbsp;tiidm duimi, ^udpdrte inens ip�t eogitdtio^; dttp; intc�igcntiddfcn�biitnbsp;ftrnrnmi�rc^d�muldchra dccipit ,ui�-dbilld titiUdtur, qud amp;' dd dppc'nbsp;tendum trdhimur,cr dd dppetitd confequendum, uoluntuteudid propettnbsp;fiits impulfd. yt nonnunqudm tdntd ctidm uis ip�t �Umpettisq; ddco udrnbsp;lidus dc pertindx,ut hominem ipfum de�dtu fuodd efi,de ratioiiis po�e�nbsp;�one db�rdilum impotenter, dut fecum in pruceps rdpidt, dut truddt innbsp;infdnidm. Q�id quod uis hlt;ecip�i c(xleflis,mdlifftittisqi cofigurdtionutanbsp;nunc delirium inducit, tutne lymphdtioncm, morboseji dnimorum alios?nbsp;Siquidem in lucem ueniente dliquo,� Lund nu�o prorfus copuldtionisgcnbsp;nere iungetur horofeopo, nuUd item Mcrcurius �milidritate dc uinculotnbsp;Sdturmts ttero in cdrdine con�itutus�icrit, pr^/ertim � noilurnd erit gpnbsp;niturdidutubi diurnd,Mdrs cdrdinem tenuerit, poti�imumq^ in Cdncrogt;nbsp;aut virgine,dut Pifetbus: nimirum hic ipfe,qui hdc�tb coeli con�gurdtiontnbsp;tM�ctur,dienu)nidcus �turus cfl, hoci^ in�dn'icgencre Idborubit. ItidefHnbsp;furore dgitdbitur,ubi fub hdc edd� con�gurdtione Mdrtis dc Sdturni natitfnbsp;^uis�terit, dum tdmen LwtdnuUd pror�ts rdtione Ncrcurio copuletur-Quinetid dut in�dnus�turus c�,dutlundticus,qui in lucem prodiens So'nbsp;tem,Lnnd^ pdrtiliter in d�iquo coeli cdrdine coniun�osh:d)uerit,dc tumnbsp;Kdrtem dUo � cdrdine iUis quddrdnguldntem, tum Sdturnum uel � regio'nbsp;ne,uel � quddrdngub eos ho�iliter impugndntem. Nf c temere ig�ur, necnbsp;praeter rerum ndturdm,dc rdtionem didum e� d nobis,�rtundm tum �'nbsp;ti mi/ni�rdm e�e,iUic^ er ob�equi, cr�muldri, tum executricem eortimnbsp;omnium, ^ult;e d�e�is portendanturdccoelo, uel fuum ip�us coeli potiusnbsp;acflelldrum effe�wm. Nlt;��nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 coelo in initio innuuntur, � uidentuf

tdnqud inmotupo�td, deq- ui dc pote�dte in�td in ddlionem progye�im 'trdn�tionemfudtit�cerc.Qtiemddnwdu ufuuenit in drbu�ulis, qult;e ini'nbsp;tiogemmdt

DE FORTY NA LIB. HL 58J iio genwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quafdi trudunt,fgt;oft in flores fefe induunt,indc i n poma�-

qute flnfim quoq- anAturefcMtt. Atq- hic quid�ipfefru�lusab ipfo eft ini' tto,atq;dbipfAgemi�amnt explicdtionepromtffus. Hdtitaq; perpro^nbsp;grefliones, qute tnitto arbor ud innuit,uel promittit, adfl-udum tandemnbsp;perueniumt. E.undemquolt;^inmodumqu�aprimordiocxlcllesmnuutnbsp;portenduntip conflgurationes, pofitiuq; flellar� atq; hdbitui,ca fuo tan'nbsp;dem tempore, promiflum�-udum, id e�l,cjjvdivmipfliM adducunt fuosnbsp;permotui, per�^ progreflionestquem quidem eflvdum,ubifllix ipfe por^nbsp;tenditur,fltidio induflriaqi noftra cradiuuarepojfumue, ex uberioremnbsp;Kddcre,fucci^ melioris-.inalum Mtatq^ in�licem uel lenire, ud omninonbsp;t(uertere,ucl non parua faltem � parte immbuiere. Quod item ftudiofi rC'.nbsp;rum ruflicarum cultores prlt;eflant, runcando, einiindando,farriendo,ri~nbsp;uum inducendo,ftcrcorationem adbtbendo,terram flepiut fldiendo, dunt �nbsp;nihil in agris remiffum efle aut fegne patittntur, nutlumq; relinquut nc'nbsp;gligcntLe loavm. Bt uero quanquam nonnunquam uis maxima efi c�li,nbsp;eac^ �rtafle infuperabilis, iuuerit tamen,quod prudentis efl officium ho'nbsp;m�.nii,illuflgnauit�r prieflitijje,ne ignauiter fuperemur.Ipflu'S uero bona:nbsp;fortune, eiuic^ continuationis eademefl ratio,qult;eaduerfant(i,exmal�.nbsp;Vt enim ad mal� continuationem,flc ad bonie conueniunt eir c�li,ex fi'nbsp;gnorum,ex errantium paritcr,fixarumq; /Icllarum fltU4,a�e{lus, confl-gurationes,qualesq; h� ab initio flicrint in bonti malum'ue comodum,autnbsp;incomodii,tales poflejfcdiones erut,talis eti� �rtim^euentus. Vbi enintnbsp;conflgurationes omni � parte ad f�licit�t � couenerintycontinuation� feruanbsp;bunt in conf�rendis bonis, eaq^; (^u� ex conuento ex tanquam ex f�derenbsp;promiffa funt, amic�,confl:anterq; praftabunt. Sin mill�fiterint,atq; exnbsp;utroc^ conllabunt,ut ex commoda, ex incommodafimul portendant,effcnbsp;diones quoq^ eX euentus f�turi fimt mifli, atq; ex utroq^ pariter proffc'nbsp;ro ex aduerfo. Qiwdfl conflgurationes tmiiq; aduerfantes erunt eX manbsp;l�,malorum non decrunt continuationcs, atq; aduerfltatum, tenor^ ea-rum perindc ac perpetuus fleturus. Qjtas ad res n�nihil aut addent,aut exnbsp;ijfdem dement patria,parcntes, regio�nfl:itutio,cofuetudo, quinetiam rc'nbsp;ligio ac feda, in qua nat us quisq^ eflyatq^ educatus, leges itemfub quarumnbsp;ii^itutis ac prieceptis i n comuni uiuitur. Quibus � r�bus arbitror id effinbsp;dum efj�, lucide ut appareat, flrtunam hinc, quitntum f �licet noflra t�-tereft,euentiti� efje caufam,ex,ut hodie loquuntur,ex contingentbac pernbsp;accidens�llitic autem qua � c�lo producttur,atqi � fyderibus,per natura-leis,proprios'�^ ipfor�motusat^ effediones, caufamefje perje,fuis^ ai inbsp;fine progredi � prineipijs, medijs, atlt;^ agitationibus.Dcus aiit ipff Opti-. -

tuw fiMprouidentMOr nuniine,turn per Geniorum, hoe efi^tgelorivminteUtgentMrivm^ntmifteriAi�comnidzrnKtitur,^^!^^nbsp;git-,ZJ�dij^en�tcun{l((,ut nofiru nuUo modo fit,ei ue�le prtefcnlere, outnbsp;di/^eit�tionis eitK,proUidentilt;�qi exigere mtionem. Cuitequo gui d�eit'nbsp;tiuntur animo^eitisq; conquicfcunt in diflributione dc nutu, proj^emnbsp;qUiefuccedunt^uciMtdiorde^citmt^cmdgisgrdtii:?^ lt;inte dduerfd,mi'nbsp;niO!�'MM,long�qi etidm tolerdbiliord.

Qv.lt;e igitur �rttmdgu(ilis,dperti�ime quidc uideh^Uteg; item fit cdu�y ^uibui fiudt � pfmeipijs, e:!r quorum etidmfitfiuc eff�ilrix,nbsp;flue ipfe potiuf ejfeilii^, quodq; qud repentind lO'quidem ex inopwdtonbsp;off�rtur^euentitid efl: qud uer� c�lel�ibM mouetur d cdufis,fit perfeip/dnbsp;cdUfd:preetered qudrum pt etidm rerum cdupt, pue res ipfa: degenere bo'nbsp;novum hdbedntur,puecontrd indlonim.Vides etidm pto edm obfequi,nbsp;(y nihilomimisuoluntdtei homintvmeffe bberdi, dc fuiiuriii deniquenbsp;coeli effiilum efi�, dc fyderum, quibus inpriord htec omnidpnt fubie�d,nbsp;praterqudmubirdtio, mensqflpfilocum dc mdieRdtem retinet fudm�nbsp;fuoqi fe tuetur in polio,

Nosigitur,quonidm rdtiondlespumut^rdtionis^ ippits meritiszt^di' ui/num dnimdl hdbeturhomo, zr coelitibut mdxim� dcceptum, rdtionemnbsp;omnifludio coldmur.iUi noM�iones^ nofirds, noflrd demum omnid dd'.nbsp;iungdmus,eiui inh^eredmusue�igijs,obtemperemusq; pr^eceptit.vtpnbsp;nt'mus tueri udluerimut qute prtimte flumt, no�rdq; neutiq^ in mdnu popnbsp;td,qu�no�rdtdmenhdbentur,rdtioniq;qu(eno�rdep,udcogndtdPuntfnbsp;ueipubditd:edfictuedmter,neuel inimicdmnobii,ubipr�fldri idpoterit�nbsp;f�rtundmftcippe iudiceinur,inq; odium prouocdppe edm,rerumqi no�rd'nbsp;rumperniciem, dut quo mhiuidb i�ldPuperemur,�bi nobifeum in certd'nbsp;menueneritjnenondnni�fummis etidm condtibusuidedmur.QU�d fi tWnbsp;finibus illdmfuii,fuisq; in dgrwonfertd mdnu umci, minime concejput�nbsp;nobis p(erit,idpdltem prue�dbimus, ne, dumminimeuiiio-res � pugnd difeedimusyuidi ignduiter

P, SVMMONTIVS A. COLOTIO BASSO EquitiAefinati,ac Secrctario Aponbsp;ftolico, S�

t BfoIutaeft.utuides.CoIotiPontanica omnis Philo/b phia; cuius rar� hoc,quoddelmmanitateopusinfcri.gt;nbsp;li bitur.non eftprofe�l�, curfortaflequifpiamabexiguinbsp;t�te faftidia t, fi id n� � fpecie ipfa �ftimare uelit.fed � pondere.Eilnbsp;mihiprxtereain animo, cqgnito iam ubic;^ Pontano no(lro,atc^nbsp;ipfius fama extra omne periculum pofita.iuuenileis quofd� eiusnbsp;lufus.fi Aftio noftra ita uidcbitur.in lucem proferre, quoru qui-dem fuppuduifTe hominem.illud declarat.qu�d eius rei nullam,nbsp;dum uixit,mentioncm unquam fecerit.Hi funtexquifiti quidamnbsp;commentarioli in Valeri urn Catullum, cuius ilium conftatiuuenbsp;nem ftudiofi�Timum fuifle.Qu�d � iniuria mortuo Har, edendisnbsp;ijs, quxillecontemnebat, quxc^ �uirigrauirare alienaomninonbsp;uideri po(rint,audacia hxc noftra legentium utilitate compenf�-tur.Suntenim talia,ut neminem omnino ea legifle pccniteat. Rcnbsp;liquum eft, ut ignotam tibi effe non patiar egregiam Francifci �nbsp;Picolhomineo genere Aragonei, Bifinianenfis Epifcopiliberalinbsp;tatem.Is enim(qux rara eft in mortuos fides)Pontani amicitiamnbsp;tam f�nde, conftanter!^poft obitum coluit, utmaioraexhiberinbsp;uiuo at^efftagitanti non poruerint. Nam amp;pecuniam librartjsnbsp;ad excudenda hxc elargitus eftliberaliter, �( pro illius fama attpnbsp;immortalitate quiduis fefe fadurum pollicetur. Quod^ magisnbsp;mirerc,cum Pontano,dum uiueret,parua omnino huic fuitconnbsp;fuetudo.Amicitiam fama auxerat, qualem uel inter abfentes connbsp;ciliare uehemens ilia uirtutis opinio fokt. N� quid ego de te hacnbsp;in parte dicam i qui prxterqu� qu�d domus tua dodis ac bonisnbsp;omnibus, ueluti commune quoddam hofpitium,femperpatuit,nbsp;Pontano quoq� non folum uiuo,acfentient� officia amicitix.o-tnnia pradfitifti,fed nunc eius nomen mira quadam pietare uenenbsp;raris.Necfolumfcriptahxc edenda curas ,uerumctiade erig�ri-da illi more maiorum ftatua,de^ fummis lionoribus aifidu� cogitas . Quo fir, ut nulli omnino inferior tua in iliumnbsp;pietas ac liberalitas habeatur. Sed defin�nbsp;ad re pluradete. Vale.

PONT�NI DE lAIJMANITATE LI berjad Hteronymum Carbonem pa�nbsp;tnrfum Neapolitanom,

men de nwribus fcribentes hominu,Deo de ipfo fa�ibimus:cuinihilcartut efl, nihil accept �w, qu�m (iuoddeproba,perfrdac^ hominis 'mjlitutionenbsp;pr^edpitur,moribusqicomponendis.�yuidenim� uiuentiumnum�ro,nbsp;maiori iUi cwlt;e eft,aut quid ab eo peculiarius,qu�m homo cr dili�tur,etnbsp;�uetur f Qtt� autemfcribendi confilitim omne meum manifr�ius tibi panbsp;teatfic habetOide moribns apud Latinos�ripfiffe Ciceronem, qui id fo^nbsp;mihi fecutui uidetur, ut adiones qiue cr quales efre debeant, oftenderet,nbsp;fumma cu eloqi^tia, cuius ip� fral� hab�dus rft et magifler, et princeps�nbsp;Caterum definiendis uirtutibiis,explicadis cammpnndpijs, 'mitmbrannbsp;dis^ imaginibus,nihil euprorfits cur�,autfludij impedi/fryutnbsp;hoc til,d^iuas tantum res uifus fit uelle cdocere ac compledb ac�Sena-torifrconfularisq; hoc tantum ejjetuiri, munerisq; dignoiris, tiufnitKuenbsp;tottemresexequiplebdj cuiuj�iamhominis, actanquam modo marcc'nbsp;f�cntis. Apud Grtecosuero Theoreticam hone in�itutionem ita execU'nbsp;turn effe Ari�otelemMi adiuaabdifdplina omninorecefferit, etfi in iUonbsp;edocendigeneremaxim�diligenSiacconfummatusapparet.PofrCicero'nbsp;tiem � nofrris Seneca tnulta quidem, maximeq; uit{ehomintiutilid,et co'nbsp;moda edifccrtajji-.cieteru oratorio magd more exhortari ad uirtutem honbsp;nefiasq^ adadliones legente, quam ut qu� dicat contenderit cert'is,acfibinbsp;confiantibus rationibus comprobare,aut de pr'mdpijs ipfis acutius di(^unbsp;tarccrqttitrcre,mu!ta tarnen admirabiliter loqui, cohortariqs acerrimcnbsp;ad bene nit^ndum auditores,deterrercq; � uitijs:ut hbd duf/it pUcept^

CE IMHANITATB Li߻ 58'^ ab eo tfdditd, M dentq- qu� di �llo in mediudjjrruntur exempld ,ftimu�inbsp;fint qudft (jttidc dd honefic dg�dti, ciuilei^q; dc doinefticos dd mms, dflianbsp;nesq; uit� totiiiif�c ddminiflradM, ut bcdte �nw.l de trdni^uillcuit� bancnbsp;ducentes, �licitdte ^uidem ipf� uelfrudmur adepti, uel cSfe^uend�ddnbsp;qudmproxime dcceddmui. Noj zg/f�r fummor cr imitdtione dignosnbsp;uiros eu intueremur, db ddolefcentid ufq- id iudicduimuf, qu�d p�/l exelt;nbsp;cuti etidni fumui, finguldri effe Idude digiiu, plurimumiji huindito quo([fnbsp;gencricoUdturu, fcriptitdndii rebut mordUbut triable �mul cotnple�i,nbsp;ut cognitio principiorum dc uirtutum ipfxrum per de�nitiones �iec�s^i.nbsp;fUM,dcdiff�rentidi,quodTbeoretic�eflcont�pldtionii:utprd�licdcxernbsp;citdtio, uficsqi ip�e uiuendhid e� qui et qudles d��ut ip� e�e debednt,e�ennbsp;deretur'.utq; dd cofirm�dos dnitnot et exempld ddiungerenturiZ^ �entennbsp;t�e dutoritdtii plenie,di�dq;,dc�0ld cldri�tmoru uiror�, no�rdq; dignonbsp;rum i mitdtionc dtq; obferudntid. Quod in tibrie ubiq; no�ris, pro uiri~nbsp;U tdmen condtifumm d�cqui,quos hd�enut de obedientid fcrip�mus,denbsp;Fortitudine,de Liberdlitdte,de ttidgnificentid^dc Splendore,de Mdgndni .nbsp;tnitdte item,dc Prudcntid,nuper etidm de PortundAdem boc ipfo in libronbsp;fequimur,qui e� dd te quaqudm humdni�imum'quidem hominem, de�mnbsp;mdnitdte, qu^e�ummde�inhumdnitds,omnisq- omninordtionit expers,nbsp;po�remdq; dbi�ddbdliendtio.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim ueremur,ne tuteipfe titu�o of-

eam^ut uiokntum, infolens:ut quantum illd hom'mis exceUentite, di' gnitdtii adiungat dcnominis,tttntuhocdeldudibiis eius demaMdi/ciat^nbsp;inj�miie.Quocirca laudari uirtutem,z^ pleno pa�im orecomendari uidenbsp;muf.contr�Mprobari uitiivm,ut bomine indignum,ac natur� eins nuUanbsp;tnodo confentaneum:cwn ittius proprium�t rationemfequi, ad ittamq; 0�nbsp;cnnilis fefe aditingerc,ei^ mhterere.Clt;eterum GT inuentifunt,crinue'nbsp;ttinntur quotidie, atq; M'mamnon �nguhe pen� domus ijs effent re�rtlt;e,nbsp;^uireli�larationisuia,bomin�ipfumexu�t,acmores'tnduant,natur(un^nbsp;ferarum. QJi�d � uitiu e� 4 ratione^eiusc^ abufu, inflitutione^ auer�otnbsp;profi�o qui ad beluarivm naturas,f�ritatem^ proltdsuntur, alia qu�m uinbsp;tiofortvm�int hominum appcttatione aut obiurgandi, aut infe�and�cumnbsp;ttitiai^abominum tantum�nt,�rarumuer�truculetia,atqi immanitas.nbsp;Sednefcio quomodo truculentia magis ad�euitiam refirenda e�, immaninbsp;tas ea cun^ magis comple�itur,qult;�bumanitate ab ipfa abborreanktn'nbsp;fint^ tantum beluis:quibus quod impetufolum f�rantur,ignorata pror'nbsp;f ts ratione, qua nuUa iUis � natura tributa e�,firis�t nomen inditum acnbsp;tgt;eluis:quippc qua rapinis tantum Ment ac uiolentijsi qua belloru funtnbsp;propria.Cum igitur de uirtutibus ac uitijs abtunde�nt � nobis multa Utenbsp;4 Gracis, plan��ierit aut animaduer�Mut attentata. �ta^ ad alia quolt;^nbsp;uolumina et boc acced�t, quod e� de �mmanitate,ut quantum ilia ad uirtunbsp;tem bortentur, agmdi^ bone�atem ac laudem -, tantum bac ab immani'nbsp;(tute nomine ipfo �gnificari immanitatis ueUmus,quo notius id �ataxemnbsp;plo qua� quod� ante oculospo�to demon�rabimus,ut inde definitio ipfanbsp;explicatius inte�igdtur,imagine rei ip�tis expo�ta,eiS' pen� dixerim manbsp;gis magis coloribusadumbrata.lne�bomini,ea^ comunis e�cum Ix'nbsp;tuis cupiditas,atq; alendi corporis �udium,rerumq; etiam 'Veneris,qua'nbsp;rjwn quidem titiUatio in�ta e� animantibus cuilis, propter generis prO'nbsp;creationem ac perpetuitatem. Vtric� autem appctitioni ab bominibus quinbsp;dem ip�s,ratione zy duce,ey comite,impo�ta e� lex quad�,prafinita^nbsp;zy certa,ac determinata regula,quam iiniuer�fequeremur,quo rei Venenbsp;rea meta prafixa effet fua,itemq; cibationi ac potui, qua um 0 nomine alinbsp;monia e� uocata. igitur uefci bumana carne, bominesq; ipfos bominumnbsp;fanguine fedare �tim,cum^ equabus mifceri ac pecudibus : boc ut tetrumnbsp;crab bomine alienu, abominandum^, immane ducimus, cenfemusq^ adnbsp;imrnanitatemre�rendumineuti^uer�aduitiumaumiUa�rarumpror'

DE IJWMANITATE LIB. 589' fui�t,boc Mwm hominum. Adhicc cum uirtm fequaturnudiocritatent:,nbsp;qult;e^ re�dfuntMq- hone�d officia, fectaautem uitiiim cr de�tgiat i�la,nbsp;cr auerfetur,nimiriiMfcclera hxc quifequantur, non tantum � inediocrinbsp;t�te recedunt longius, ipfaq^ ab honefiate ac re�itudine, uer�m perindenbsp;ac bclux ignorare illai�fefrtentur, exutaq^ uel abieHa potiui hominii nanbsp;tura,ac ratione adfiras tranfetint. (^uo^frUitatu/m uidetur ab Cola Pi'nbsp;fce,homine Siculo,qui reli�a hivmana focietate,omnemffr� uitat� ab ip�tnbsp;pueritia in mari egit atq; inter pifces. Qua � re ��um eff t�i Pifcis agno'nbsp;nKntivm,ut non homm� mores tantum exuerit, uerumetiam ipfampencnbsp;effigiem,liuidus,lcjuamofiK,horridus.Quocircaimmanitatiqui('etradidenbsp;rmt,hi proflrata hominis natur a,ab impetu rapi�tur,be�uaruqi abimpO'nbsp;tentia acrapacitate.Qj^ienim uitiu fequitur,is � re��o tantum, honefloff;nbsp;recedif.at qui immanitatem, ab homine ipffo prorfus abiens ad firas tran-fittbcluinamq^ naturam. Ncc uer� immanium hominim unumefi genus,nbsp;autunaimmanitatis ffecies,uer�m eamultimoda e�: nec uma tantum innbsp;re, ueriim in pluribus ac diuerfis nota: quemadmodum � nobis non folumnbsp;per genera ipfa,uerumetiam per j^eciesdeclarabitur: cum unus, idem^nbsp;uix omnis eins partes f�erit coplexus, exq; toto ea affecutus,�cuti etiantnbsp;in auaritia ufuuenit. Quidfqu�d ea qux uitia appettantur, aut �b exceffunbsp;ea exiflunt ,aut� deff�iu, utert^ enim in a^ionibus uerfatur. I m manitounbsp;autem ab horum neutro uidetur origmem ducere. Vbi enim in beluam exnbsp;hominefit tran�tio,omnisprotmus abijciturmediocritosac modus:quxnbsp;quidem tantum fiwthominis,minime uer� pecudum, earun^ifian^inonbsp;lentarum.Hxc autem pluribusquidem inhanc'anobis fiententiamdicun.'nbsp;tur, quo plan�,magis^ ac magis intelligatur, Jmmanitatemuitium omnenbsp;fiupergreffamefifie, mmimeq^uitijappeUatione coprehend�quippec�nenbsp;habitus quidemfiatis re�le did queat, cum habitus ipfiefit aut uitifiaut uir'nbsp;tutis.Atdixerit firtafifie quijfiiam,deprauatam earn effe uoluntatem:noifnbsp;ineptefian� hoc quidem. Sed cum uoluntas uniusfit hominis, per immat�nbsp;tatem autem tranfieatur adeaquxfiunt belux,uidendum eff ne non fit exanbsp;({�,fiatisq; explicate at^ appofitedidum.Cum ea parsfienfius qux rationinbsp;feaccomniodat,cruitia,Gruirtutcsexcitet:hxcuer�ipfia,tanta^commonbsp;tio,maiorqi quxdam,at^ impotentiorlibido uidetur ad partem iUam ffo-dus refirenda, qu� � ratione modis omnibus auerfia eft,atlt;^ ali�na. Ua^ 'nbsp;commode firtaff� atq; � rei ipfius natura, fi dixerimus, �mmanitatemfi'nbsp;rinum quendam effie uiuendi impetum,infiatiabilem'ue hominis appetitionbsp;nem,proflrataratione acuoluntate,ea^ prorfiusabalienata�re�o, ho'nbsp;nefto^.Uxeautem ipfia q^uis fint eiufimodi, a�iones tarnen ipfie licet ;

fir�rum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Urnen c� fint bominis,nimirumficuidcturfi'

tiiendi �ntnMnit^, ut eet fit hdbitiK quidam hominis eth omni prorfus hu' tnanitate rfc mediocritateficiun�us, uerfeturq; circa dolores ac uolupta'nbsp;tes � firitate prouenientes. Habitus autem huic contrarius quifit, re tpfa 'nbsp;ficilius intelligittir-,qu�imut nomineexpliceturfuo.Siquidem Immani'nbsp;tascumfitpriuatio,ut iniufiitia, utinconftantia, harum contrarius ha'nbsp;iitusiufiitiaefl acconftantia. Mmanitets in nullocfidicendiufu,cumnbsp;ea tarnen ipfa prijcisiUis fieculis fiieritupud quee manum erat bonumtun'nbsp;de inanes di�i, diei ipfius prima pars mane. N/ /orte ab ufu quodam,nbsp;Cf�propinquitate quafiquadamhwmanitatemeiuelimus� regioneoprnbsp;ponerctutquantwm�mmanitasipfaab ufu recedit,dignitateqi bommisnbsp;ac natura, declinatq^firmos ad impetus, tan tum humanitasipfaexad'nbsp;uerfio, bcluarum abhorreat � firitate,appetitionibusqitetm-imisfiequa'nbsp;tur^ea complcilenscur.ila,qu��nt maxiin� homine digna,Gf propria , rationi que, qua preeditus efl ex animantibus ipfe folus, confenta-nea, atque accommoda.Cuius contrarium habitivm quifintconfecuti,]m-wanesipfidicantur.

Acautem in quteftione, poti�imunique hacinpeirte rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^�^^^�^^�^^^^^^�^�pfifi'^^q^t-ntespree �

L O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;occiderit, aut matrem, � uejiigio l�e qui dem hoc

tmoyquanquamdcte/iabth�imo fcelere, fiu^lusfitlntr manis^ Videlicet non er Alexander itte t�aeedo gt; unapagna qua Da-reum uicitregem, tota potitus efl Afia? Qiiis n�, quis obfecro nifi unumnbsp;habet patrem, aut un� matremt quafi non quipaterno,aut maternofoedetnbsp;uit fefangui'ne,pr� fe firat aduerfus homines ceeteros omnis generis graf-fationem mdifcriminateexcrcitaturum4tq; fiicam ? Quod iiero quidetnnbsp;preeflitit matre c�fa,jredrec^ uenenofublato, acfiplures ipfeaut matresnbsp;habuiffet, autfi-atres,cs� iteru,amp;' tertio manus i�as tarn nefirias ittorumnbsp;c�dibus contaminaturus, quas in uxorcm etiamgreotidam contaminaue-fit, aliasq; turn mulieres,tum uirosex neceffarijs aepropinquis. Vnumnbsp;itac^ huiufnedifleinusutmaxim�rarum,utfumm�detcflandum,exe'nbsp;eranduMq;,plus f�uiti� feewm affert,ac fanguinolenti�,qu�m ingregemnbsp;pturimorivm hom'mum cxercuifle carnificinam. At dieet aliquis,eiufnwdinbsp;fceleraplerunqi aflerrefolerejiilifubit�poenitudin�. Quodnequaqu�nbsp;^ficiamurjcofquejj� dccidere tarnen, ut magnanimitatipermult� con-

DE IMMANITATE LIB, 5'91� iuKf��funtuMute'Syfic^^imnMmbuipercntdinnuiltaet��tnc�mitdntutnbsp;ip� quidm dcprMdtomm dnimorum fdte�ites.J^dntnbsp;incofmentes, ut de Medcd trd�t Ouidias, uident tneliord, trobdntq;,nbsp;fequuntur tdmen d�t�riora. Itaq^�quando pcenitentid ipfa�tU an imamnbsp;nioerore confi�t, quad natur � quidem ip�us nwnus eflpropn�, �nfitjcc^nbsp;4 natura rationisnd quod Fo�tte ip� 'mnuun t, cum ^cnKonem matcmtsnbsp;umbrii uexarifolit� refirunt, tarnen firinui :�e,ac maxime rabtdui i mpenbsp;fits ZT rationem pej�tniat,?^ quodfiuum ell,ad illud rurfits libens acuo'nbsp;lens rapitur. Eneilis parentibus lulianus ita de catero uixit, ea adhibuit'nbsp;piacula,ut fiuumpofl obitum merit� fiicrit inter diuos � Chriflianis rela-tusJgnordnslulidnuspatremfitiiulit,fu/fiicdtitsadultcrum,dcnihilcmi'nbsp;nus patri�di� nomen [an�itas ipfa au�rre i�i nuUo modo qu�/t. E habitus quidemciii[nwdiefl,qui etfinonficil�, aufirri tarnen qucat,amp;in me-iiorem � d�t�rior� conuerti.Qttod � Chrifiianis p!urimificere,e^ quoti-diefiiciunt: ut qui reli�d militid,dutopificijs, impuroq- abquo uit � gene-re,in claufird religionis tanquam tuti�imum in portum fefe transfirunttnbsp;uitam iUicfiummacumintcgritate agentes acfan�imonid.

Vlt;f igitur�t immanitds, qualisq; qui ea utitur ,mtini-uer�im�t oflenf immune ad eaqu� generi tanquam jfie ciescognat�fiint,ordinefiioprogfedianMr.�giturcu/ninbsp;religio �t homini � natura in�td,null�^ tamfi:r� finitnbsp;aut barbar � ndtiones,qu�'Deum no confiteantur,fi(is^}nbsp;iHumuencrcntur honoribus, acplacare ftudeantfiacrificqs,inprimo acnbsp;maximoimmmanitatisgencre uer�arimihi uidentur i�liquidcm,'Deuntnbsp;efiequi negant�.autfiefieconfiteantur, cultum tarnen HU fuum, ut nullam habenti rerumhumanarum curam, minime trtbuendum ccnfentm�-ucab alifi tribuatur,zx diffuadent ip�, gt qua poj�unt etiam arteac uianbsp;prohibent, in toto autemhocgenm, non umo tantum modo peccatur:nbsp;nam ut repertifiuntyquietgaDeum ingxati�imifitere, eir reperiuntur 'nbsp;quotidie nonftmmates tantit uiri, quiq; potentatibus abutumtur,uerum-etiam infimiac plebeij homines:�c etiam qui dum placare Dot-m uolunt, �nbsp;�ngiilitum homines, tumciuitates, aepopuUhominem ip�umpriuatis �nbsp;publicis infacrificijs ma�auerint, ae�aatgume eius aras imbutas con- ~nbsp;jfierferint. Apud Dianam Tauricam hofii� erant peregrini, �r ho�ntes.-�^uid abom:nabilius,horribiUusq;iApudCarthagin�annis �ngulis ma-quot;-^tihominis fanguinc Saturnodiuinares�cbat. Q^dDco, aut diuinqJ^

cultu indigniutf mdgis^i ab homi/ne de�igiendwin,Mt c��ittbus ip�s nu' nuici;ac minuf grativm � Quocirca ut alteri, excefju acnimij cultusflu-dio,imtnanit(ttepo�uebantur,�calteri de�du, dum 'm colendo Deo ntd'nbsp;xim�funtbnpij,beneficioriimqi eitisdcfui'imtnemores,immanesautc�tnbsp;utri:j;.Q^id enim aut nature hom'mii ntagii aduerfum,lt;iu�tn naturienbsp;ipfi rebeUem fierifaut ^uid efl aliud perduellioitis reum ejfe, quam eripc'nbsp;re ei uolui/fecui omnia debeantur,fuos honore^fua iura, nuUum denieptenbsp;ejjeeum dicereiAd hicc quid diuina lUa maieftate, bcneficetiaqi 'indigniMnbsp;quam dum fangu'megaudereillu humanoputes, bomine ei,id efi,teipfumnbsp;utiugules,adaram conficias,ma(les?C)'moresmaxim�fangumolentos,nbsp;pietatemq; (umme truculentam, � cultumfiris ip�s qttas imitaris horribinbsp;lem,ac �rmidandii. Creditum queq- e�, Catil'inam,ant� quam orationemnbsp;babuiffetadpopulares fuifceleris, humanicorporisfanguiti� uinoper'nbsp;nifliim 'm pater is circumtuli�e, eoq; ab �ngulis degu�ato aperui/Ji con'nbsp;filium�uum:idq�deoficiff'e/]uo,utSallu�iusait,'mter�efemagisfidi�'nbsp;rentaliusa�jtanti �cmoriscon�:ij,ac� po� earn execrationem,qui remnbsp;aperuijjet, rieosiratos 'm�fiosqi habiturus e�et,�deiqi aciurisiurandinbsp;corrHptiultores.'R.e�rtTacitusconfuejJ'eregesquofdam,quotiesfocieta-'nbsp;tesinirent,iu�lis�nuddextris,pollices'inter feutncire,nodoq;,perflrm'nbsp;gcrciatqi �bi fanguis 'm artus fuffitfus e�et exteriores, leui i�iu cruoremnbsp;eruere,ewnqi muicem lambere, Idq^faedus arcanum haberi[olitu/m,quafinbsp;mutuo cruore facratu. Subijeiet hac'm quneflione quij^iam, exce�'um hucnbsp;per�mde utin pecuniteprodigentia,m'mui e�e condemnanduiquod prodinbsp;gentes tandem aliquando exuperantia cognita regredi ad medium�ntfonbsp;Sti,cum auaritia'mdiesfiat procerior.Quidiquod 'inuenti funt,qui dumnbsp;nuUa'in Deum mouentur reuerentia, po� uer� etiaadfupcrflition� tr�n'nbsp;fier'mt,ut qui ab auaritia ad ej�i�onem.Vterq} igitur a��ilus cum�t int'nbsp;pr0bus,uniuer�m tarnen�cilior tdgt; excc�u e� ad mediocritatem reditubnbsp;finon 'm emdii, tarnen 'm plerisq;,quam idt hofiili zir maxime contrarionbsp;a�cilu,abnegationeq; ab ipfa Dei conuerti ad uenerandum i{lum,eUq; mdnbsp;gftificandum,cum 'm alterq modus tantum de�deretur. Tertium qs accc'nbsp;d� genus 'manis cuiufdam,uanteq; omnino fuperflitionis,quie quad anili^nbsp;�t,quis n�obfecroadimmanitat� illtunre�rati't�amci'gentesquafdamnbsp;colui�ecanes,ibides'ue,quodq;rcligio�umhaberetur,abfl'mui�epifcibuStnbsp;haudquaquam uideri potefl l�as ab ratione rebe�a�e,diu 'maq;,quee 'm honbsp;m'me e�,parte:cum ignoratio �t hoc potius meticulo�tatisq; cuiu�iam:nbsp;nec tiun �taduolun tatem re�rendum, quam ad ueri ignor�tionem : cumnbsp;tamenultroneum�tillud,autuoluntitteabutensip[a^r'mum,fangumanbsp;ramtt

DE IfflMANITATE LIE� 595 num,atqs immanepenitns.Quid^tlu�d in T)eum ali^ dii�ndtnq; rndiefta-tetn mgenij opes omnis^uim, potentiam ubertdtemq} dicendi conuerte-runMduerfts religi�nem,id e� ndturam ip�m impie impotenterq; fcri~nbsp;plis i�ati: quodq; monfiro�vm iudicattim�t, Deum ip�m ab honiinibuinbsp;uexarh�is^ i�um � fedibiK,augufioq^ � tribunaliteta�'epe�cre, Ac deijnbsp;cere.Indefi��ivm efl, Gig�tes � terra genitos, remoti�itnisq} � ccelo locis,nbsp;�u�d ratione nuUapr�diti, nuUo uerlt;e cognitionis du�lu ad uiolenta tra-herentur,a�iionesqs maxime impias,ac dete�abiles: quodq; non tam in~nbsp;cederent,qu�m obferperent, quiprogreff�a animaltum e�etuenenofi�i-moriim,�rpcntinis cos pedibus,uel �er^ntibus ip�s pot tus pro pcdibusnbsp;uti dixere. Immanes igitur Gigantes non ua�itAtefo�im corporis^ac de'nbsp;�rmitate,uer� etiam dffeilatione,et impetu. At non immane,�ed anile panbsp;tius,aut �rtaffe Dei de benignitate reik e��entire,id fibi pcrfuadere^planbsp;cari Dctvm placentula, dut tnola �al�a ��iailo'uc�icarwn. Vides igiturnbsp;diuino 'm cultu quot modis peccctur,et qua etiam uia recedatur � ratione^nbsp;hommisq; � dignitate,atq} exceU�tia, quantusq; ab ea fiat adimmanitat�nbsp;prolapfiu. Purum ui�um e� Alexadro, Philippi e�e maximize�rti�imi

� Quid immanius, quam hommem,dcregis maximi filiunt, humaniepudentem�ortis,acpigentemregilt;e prognationis, Deitadadul'nbsp;teria euocare, uxoriasq^ libidinesl Salmoneus cr louis tonitrua c�inxit,nbsp;Cr diuinos fibi honores exhibere expo�ulauit. Quid aut dementiusMtnbsp;ab humanitateip�a remotiust Nam quod Scipio ltetdretur,cxultaretq;,tonbsp;uis dici,ato[i haberi fefilium, hocadambitionem potiusi qu�m ad immA'nbsp;tiitatem refirendum uideatur : ficutiad dcmentiamuelfirorem magis�nbsp;quic in hoc ipfo gencre ab Caio, qui in Cte�ar��ueee�it�erie, admi�a�untnbsp;plurima. Ac de his hac in parte, ip�oq; in a�ru�ionis huius no�ree Umi'nbsp;nediHumfithaHenus.

Pquifur aliudimmanitatis genus maxime huicprop�n quum, ac coniunilu.Nam cu po� Detmpatria �eciM~nbsp;J�! dum obtineat locu, qua inte�abilior, magis^ uiolentanbsp;i potf/? e�e immanitatis �ecies,quam occupata patria linbsp;1! bcrtatemc!uibusfuiseripcre,tyrannidemq;exeercere,nbsp;acinterrapinas,exilid,grd�ationes,torturasq;uer�ari,accades conti'nbsp;nuasiparte aUauitam agereuoluptariamiut utroq; uita gencre bcluasnbsp;ttidearefiequit iUarum^ inharereue�igijs, rationdbili^ parte deprauA'nbsp;FF

tdiMciUatum igerc turn mtnandi�im^ru/m uoluptatum, turn rabiofi im -petui dppctitiotiMtt^i itiolcnti�imdrum.lnfe�litus dicitur mottflra Hercu les pro tuendi libertdte,(iutreflituendiiijs c[uibusfi(i�etddemptci,quienbsp;ob m�rita inter De ox ipfe con�en�t hominum relatut eft. Timebat uxoretnbsp;Dionyfiui, ac maxims�uj�eilof tumhas habebatd:um etiam fibat: adnre-batfibicapiUam candcntecirbonc,dum omiteK pMitat,du,mnntlifidit,nbsp;propter contaminatt�mam ctedibm, rapinis^ con�cicntiam. Quid an-tern immaniits, ([u�mfilus metuere, cu ex adnerfo uideamui feras ipfax,nbsp;ad quof reli�lohom;nehi ip�rapiiintt{r,pro tuendis catuUs fids etiam innbsp;nenatortvm tela incurrerejproqi illorum falute mortem,(iiMm euitaref�-ga pofjent, uoletnes op pc tere ,utbeluis ipfis appareant turn inferiores�nbsp;tom etiam deteriores.Ciuilia iUa tot,et tanta Romanortmt be�a ^uid prlt;enbsp;fealiudf�rtmt,qu�m fu/mmam,deteftabilt�imam^ immanitatem,ciMnbsp;in re uel tracalenti�ima exuperauerint an'malia. Qt^ando cnim out leo 'nbsp;nes-, ant tigrides in adem prodierunt aduerftvm feipfas, coadis undis^ exnbsp;Afia Europaq;,atlt;j; ex Aftica pr�f�difsi Qu^ofit,ut in hoc ipfogenere tmnbsp;manitatis,homines ipfis fint beluis fttperiores,fiicile^ uincant eas ipfinsnbsp;^uoij;fenftunedum rationKabn�u,impotenti�imaqi appetitusexulta-tone ac dominatu. Itaque in hoc ip�o fcekrum ax. malorwm tumialtu,ac ci*nbsp;lamitate pater in filq,filius in patrie uifcera gladium adcgit ,inutuoq.fenbsp;fe confoedauerunt cruore: id quod nullis unquam in prlt;elifs pr�terquantnbsp;ciuilibits contigiffie legiti!r,utiureexclamareliceat Terentianisuerbisinbsp;� O'ccelum,oterra,�maria �Heptunia. Qt^idenim�ftolefficdaripotu�tnbsp;mdignius, ipfisq^ ab coslitibusf Verum in hoc ip�o feelerati�im� cupidi-tatis genere non ctues modo peccant � patri^eq; fua occupatores, uer�tnnbsp;fanguinolenti�ime etiam cruentantur ij, qui domini dicuntur, reges'ue:nbsp;atque id genus potentatus alij,dum alius aliumgladio aut uenenoeffvrtnbsp;regnandigratia-Annonpatremhicipfum, ideautemfratrem fuftulit,autnbsp;� cognatis aliquemlDe�mata iTla tantopere Thebana beUa quid aliud de-cantant,quanquam miferabilem in modum,pr�terquton,fraternas odes�nbsp;tdterna^regna profinis decertataodijs^ Auguftus Cefarionem Ctefarifnbsp;patrisex Cleopatra filium� medio fuftulit, quofolushnperaret. lionnbsp;smiltis nos ante annis lAahometusfratremfuumgladioconfidt�quofo-lus ipfe fuccederet Amoratho patri in Afia de Gracia imperio. Q�,a ��uenbsp;ce�ione imperium Conftantinopolitanum finditus euer�umeft. Ludo-uicus Galliaru/mrex, Caroli odaui pater dus quiregnum Neapolita-nu hisipfisuexauit annis,in fratrem etiS �uugraf�atus eft:atcfrhaud mul-topofl LudouicuslAaria in Galeatij fratrisfiliugt; quo ip�e Ducatu Medio-

DE IM MA NI TA TE LIE. 59$ lanenfi liber acfolus potiretur. Pctuci�imiinupertnen�iuidpud Tunenbsp;tainAfricdderegnoitci decertdtueft, utfrdtresipjifi-atrumqiiplbru'ninbsp;filif fefe muicem trucidduerint. Itdq; rcgnd ipfdyd om'mdtta, imperiduinbsp;dcntur d�e�ldmentd effe quadi ddpoflrcniMn eti�mmdnitdteni/un�ti'nbsp;nis^eogndtieff�tf�onem.

fud in pr(eceps.Ad bdc crudelitds legemhurndnutn, ritusq^ tantum hone' flos trdnflgrcditur, cum per �mmdnitdtem ab homine defcifcaturffatq; ddnbsp;beftias etidm inonftroflss, dtq^ ddt�drmn rabiem tranfitio fitq; haie ipfltnbsp;itnmdn�ds inquibufddm ffritdte etidm mdiordcuiolentior. QUie'ndtnnbsp;enim � numero beflidrum mdter inuentd, qutefoetum medicamentis adhinbsp;bitis ex utero eiecerit tout ne paritudo ipfam pal�m fieret, in clodcds flifi-f�cduerit editdm prolemi' dut uiudm te�ure fuffoffd condiderit ? Quo fit,nbsp;ut quemddmodtvm crudelitds immdnitdtinonnunqudm exiflit propin'nbsp;^ior,f�c immdnitds iUdm perflepe dedignetur fociam,cii ubiq; cr impetunbsp;earn dnteceddt,cr rabie, fitq; crudelitds contenta expieffe quidem Itbtdi'nbsp;nem, utfi non paenitudine cdptd,tdmen aliqudndo exdtidtd uidedtur: h�Cnbsp;uer� puerilem in modum nonnunquam earn ipfam crudelitatem ludum fi-biconftituat,mquoexiliat,uoluptdtcm folam � fanguinolentia quteri'nbsp;tans.Nrfw�quot; Claudius Auguftusglddidtorijs inmuneribusquiflirtaffenbsp;prolaplafi effent, iugulari iubebat, quo expirantiumora' dcfikciem cernenbsp;ret, quin ipfe oderat tormentis queeftionum ,Jfe�abatq� fumma cumnbsp;uoluptdte cruciatus dc pcenas. Mahometus Turcarum imperator confuc'nbsp;uitpoR uiilorias, acpr�dds � captiuorum numeronunc pluribus, nuncnbsp;pducioribus in conffe�umfuum addu�iis, edicere,infiuflrd uti concidc'nbsp;rentur,ffe�idtorem fefeludieiusexhibons: Effetfirtaffehocexeufabi'nbsp;le iurc be�i, perinde ut Romani exeufatu digni uideri poff�nt Imperato-res, legum autoritate, atque urbis moribus, qu�d beftijs obijeerent md'nbsp;kficiarios quofiam. Quis {Oitem exeufabit principes uiros, qui paria gldnbsp;didtorum, ea^ complura exhtbebant in arena ffe�iaculum, atque inpo'nbsp;puli �rdtiaml acfi non etbe�wn ftrarum potiusfit, qu�m hominu. �talt;^nbsp;fepenumero immanitas crudelitatem ipfam ludum fibiftotuit, cr ludere

c�mqudinl�uireindgiidicctf: cumtdimn crudelitdifatidritantumfup' plicijs^clangume cotenta �t. tia�m Bamfa Brutifs cum exercitunbsp;pofitius d Berdimndo rege,iu�it (^uofiam non contcntus lt;t lege conflitutisnbsp;fupplicijs ,ferrd per lumbos ddd�a J��dri. o'pupplicium incxcogitdtum,nbsp;uoluptdtemqifummeexecrdnddm,omniq;�ritdtemdior(m. Potui�etMnbsp;tem uideri imitdtns Cdium Cafarem, qui non pducos�rrd medios difcer'nbsp;pferit gt; uer�m ignorauit llid�iK omnmo liter ds.

Edwm explicatif ijs, qu^einhocucrfanturgeneret di altam �ue partetn �ue J^ecicm immanitatis tr��eamuf,nbsp;qu� ad mulierefj^{lare,qudm ad uiros potius uidetur.nbsp;Nrc uero tnirum tibi �t llieronyme,d patria nos con�'nbsp;film ad nudieres tra�re. Nam quanqua qui in patriantnbsp;impotentiamexercetfuamdi'nnciuibusin�rt tmiuer�s acciuilibuslegi'

iuf.tamen nefcio quomodo tadti magis execrai}wre(K,qult;e�exu imbecil liore,naturam tarnen ipfam, legemq; ortus no�ri naturalem impetutamnbsp;monflrifico uiolent,atq; in partus fuos tarn impie debacchentur ac prodi-giofe.Quodquidemexccrationisgenus maximefacerdotesattmgit,quienbsp;Deouirgmitatem cum uouerintipo�utis tamenuotis, ritu^ facerdotalinbsp;periuranter^tq^ mcefle cotaminato, grauidlt;e �tdMe �:elus pateat,exe'nbsp;crabiliori conantur fcelereidip�vm prohibere accorrigere, dumaut medinbsp;cdminibus adhibitis abortionemprocurant, aut partum �atim ipfum exlt;tnbsp;nimant,terrie^ aut cloacis cl�m in�diunt.Nec uero num�ro�a hac firitanbsp;te�dcerdotes tantum, uerumetiamuidu�, ac nubiles pueUte, fplendidi�i-Wteq^ etiam fcedantur�miliie. virmaxim�notus, mihiq^per�miliariinbsp;ades cum emi�et, emundareti^ldtfmarum �)rdes,inter^ emundanduinnbsp;accurri�etfidiitam adexclamationem rcdemptoris,operamemt�cien-tis,animaduertit 'm�ntulicadauerculum�ordidusi�is inuolutum,quodnbsp;�atim inde exemptum iu�itrcligiofo in loco humari.Compertas audio'nbsp;ctiam uxores, qu� ut uiros hoc iniuriarumgenere infeilarentur,aut �la-tdi abiUis iniurias ulci�cerentur, hac poti�imumratione, in lucemuc'nbsp;nientem prolem proprijs eli�erintmanibus. Dijimmortales,qult;e�ra'nbsp;rumcrittruculentiacumhaccompardndaiNonfolumautcmhocexecra-menti gencre tnulieres contaminantur ip�ce, uerumctiam ear um ipfarumnbsp;amatores, quinbsp;nbsp;nbsp;ipfi�eleris tarn ne�rij execrabilis^, aut confcij �imt,

'Ecuer�imtniinitate�dcdret libcrorum expo�tio'.pcr' mukd tdmen excufdre lUdtn poffu�t, ut fummd rd �tni-lidrts t()uiitds,qu� jdtii nu�o nwdo �t diende fjboli, utnbsp;cMtdt�d�fMnmie in�niilt;c grdtid,ut ctidtn clt;edd mlt;�er'nbsp;n� duertendx rej^edu'Side�igiendiqi fuppltd�ob ddulte

rium dut inee�um: quod quiiuii itd�t, excufdtionc ex ipfa tdmen crimen . mdgis imminuitur,qudm diluitur. Quid enim imiufliin, qudt� pdr�tes i�nbsp;prolem,qu� ope eorum in ortu ipfo cumprimis indigedt, nOn modoino�inbsp;ciofoie�e, ucrumetidm impios,dc cdrnifices ? tdmet� ed occurri rdtionenbsp;potcfl,qH� e�, duobus � md�is minus eligendum e�e. C�terMn expo�tionbsp;ipfd duplex e�, edrtvmq^ dlteri propo�td fdlus e�,mors uero dlteri. Amu-�dnd illd expo�tio cum primis bdrbdrd, pr�terqudm � lege itd cdutum,nbsp;con�itutu/m e�et de ina�d Vefldli, de^ eius pdrtu. Ndm qu� de Cy-ro re�rtur,ed expo�tio qudm recipit excu�dtionel Qtii uero�ue pdtres,nbsp;fiuemdtresed conditione liberos exponut, ut pdrtus�luos�cidnt,digninbsp;fimt Idude, eiu�nodiq; adiones oppidoqudm hu/indn�, dc tuendi generisnbsp;^dtidfufcept�:qui uero ut infrmids de�igidt ac crucidtus,dccufdndi,quodnbsp;uolentes crimen quidedduerfus re�u hone�umq;,pr�ter^ ciuileis leges,nbsp;moresq;bonospdtrduerint,notdm�impr�bdndi,qu�d�dluticofulucr'mt,nbsp;cuius nobis �i ndturd in�td e� cupiditds dc�udiu.Cui rei pro�ieietes Chrinbsp;fiidni,locd qu�dd fdcrd �equeti�imis quibusq^ in urbibus co�ituere, qult;enbsp;ho�itdliddicdntur,dd qu�pueri,puell�q;exponend�noiiude�rdnturnbsp;dc�ne drbitris, quo er expo�tio occultdpt,er in�ntes expo�ti conwdenbsp;dldntur dcpublic�,edqi rdtione obuidm edtur in�tni� pdriter,dtq; immlt;tnbsp;nitdti,moribusqi mdxim� bdrbdris. Ndnq; dpud Aethiopes,quoru no exinbsp;gudpdrsbumdnouc�:iturfdnguine, diiliq�mdenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pa�im

inuenids pdrentes, qui liberos �wmento ducend� uit� grdtid mutet cum mercdtoribus, eosq; pro uiHu�to�eruituti dddicattqud �regensed dpudnbsp;omnisndtiones�eruitutem �eruit ignobili�imdm.

'Sroditoresquoqihdbendos e�e inter immdnes, Cdp. VIII, Vper Ludouicits J�drid,cp(i po� turpi�imdm ittdm�tgdm, uo �nbsp;cdtusd nobilitdte dc populdribus , btiedioldnum cie�is indenbsp;GdUis receperdt,cum mdximdm Heluetiorum mdnum,dc 3rinbsp;gdntumdd �ipendia conduxi�et, confligendumq; GdUico cum exercitu

accepta LudouicoregiGaUiarMnperturpi�im�proditionem uenundatiK traditur.Itaq- aitaritia ipfa no mod�M SaUu�iui inguit,cor'nbsp;pm, animtimqi t�rikm eff�minat, uerwmetiam zx effcrat,z^ ad immaninbsp;tatefmpellit.Ciuiden'mhocip�oaut�elercfcekrdtim,autexecrdmmenbsp;execrabtltm^Quocircadbhoc immanitdtiigenere eim^ quamfoedt�i'nbsp;tnie,ne proditora qutdem ipfi uidentur eximendi. Q�tlt;i enim imnaniuf,nbsp;qudtn fidem frUerci^u�m iu�urdndtim dc Deo � ipfos ucnales hdbereiKe-gnum Neapolitanutn hoc ipfogenere mfidehtdtk, in maxima fepe malanbsp;incidit,ultima'que diferimina. Cum Alphonfm,cr AntoniusCaldoranbsp;coHatis fignis inter fedimicarent,atq;utrinqi fivmmis pugnareturuiri'nbsp;bus,Paulus Sangrius, qui in cxercitu Antony princeps effet autoritate acnbsp;uiribus,uerfis in Antoni� ha�is de gladijs,ad Alphor^partes trd�jt,cu/ntnbsp;tiidxima etiam parte copiarit : quo fi�o Antonij extreitus fuperatut, ittenbsp;Cdptuse�yCdflraqieiusdirepta. Quidigitur dut Sol ipfeuidit hocindbnbsp;gnius,duf res humdn� infideliusi Quieft immanitas dicenda nS e�,ignonbsp;rem penitm quidfit, quod immane uocitari debeat ac �rwm. Tametfi in*nbsp;ter firas nullus uidetur eff� proditioni tocus,cum fielus hoefoliusfit omninbsp;no hominiSiquippe cui folifides infit, iuris q; iurandi religio, ut proditionbsp;dlio quod� uideatur effe� genere, de quahoc in loco innuiffe magis,qudmnbsp;differ uiff� uideriuolumus.

Mnino autem immanis propriumeffhominis,prater modum ZX exultare firitate, ZS� doler e uehementius ubinbsp;eiusufum fibi ademptuminteUigat. Siquidcmciufmodinbsp;dppetitio prorfus cum fit belua,immanem i�um reddit,nbsp;ac tantopereabominandu. Qua caufa efl,cur m capien*nbsp;�a uoluptdte non uultus eius folum pra fe firat ge�ientiam qudndam,fed

totius etiam corporis, ntembrorumq; fir�fingulorum commotio. Contr� fions trillis, uultus maxime turbatus ac m�rens, uerba quaft uenenumnbsp;fpirdntia,ubi cupiditati fieri fdtis nequeat, fentiatur^ erepta qudfi de manbsp;tuiprada,ut de dolore interdumipfo f�rere uideatur, perindeac�uolu'nbsp;ptdte Idfciiiire. videas itaq; alios in ipfis cadibus ac a-uciatibus pragau-dio,geflientid^ fui compotes non effe.Voluit Ne j-o occifa matris corpusnbsp;Cr infficere,?^ contre�are nudum,zir turn hoc membrum ldudauit,tumnbsp;iUud uituperauit ; quin exor ta interim fiti, poculum fibi affirri iufinbsp;fit,uidelicetmatrisipfiMmdntbusparentaturus,CaiusantceMnCiefar,nbsp;curiam

DE IMHAH.ITATE LIB. 599 curidm 'mgrcdimtem Se!jdtorein,grdpk!jsprimo confiffci/m, pofl etiMinbsp;diUcerdtum�ndc in tnembrdnbsp;nbsp;nbsp;drtm dc ui/ccrd d�/:erptum, per arbis ni

cos trdhi lu�it: denilt;j[; dnte feipfum co�c�ld ed eo!igeri,lt;iuo cT dnitum c�t primisnbsp;nbsp;nbsp;ocult exdtiarcntur dfpciln tdmfoedo,dc uolnptdte tdm nefiri.1

� CT perditct. Idem cr Fdpinium confuldris uiri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fd/fnm qu^fto-

rem fuugt;n,proctlt;rdtorisq;�iifiliu,dliosq; item turn Sendtores, turn cqui-tes F.omdnosgt;eodcmfi}7tul die cr �dgellis cec�dit, nbsp;nbsp;tor�t�.non qu^�io-

nis,fed,utScnecdtrdd:tydnimitdntumdeuoluptdtisgrdtid.Qumetidnt fdngHmdri� hums uoluptdtis differendte moratq; eins impdtiens,cum in-dmbuldretin xy�o mdternoru hortorumhcemqs iiifequentem �imendisnbsp;�tpplieijs expe�dre neutiq; poffet, Sendtores quofddm cum nidtronisnbsp;quoquc deco�dri dd lucerndmiu�it. Nc �cro�euitidmfudm non ex omninbsp;occdfione notdm�ceret ,tiotum exegit db eo qui pro fdlute �cd glddid'nbsp;toridmpromiferdtoperdm, utq; Suetonius meminit ,jpcdduit ipfefirronbsp;dimicdntem,necdimi�t nifiuiAorem, dcpo� inultds preces. Alterum,nbsp;quifeperitumm eddemcdufduouerut, cunUdntempueris trddidituerbenbsp;rdtumdn�ildtume^ uotum Yepof:entcs per uicos ut dgerent, quodd pr�'nbsp;cipitdrent ex dggere. Afpicids item dlios non poffe temperdre duiditd'nbsp;tem i�dm, libidinemq; fanguindridm. �tuque yitellius nobili uiro co.-c'nbsp;qudli,dccondifcipulo, ut TrunquiUusrefirt, fdtis�bi effc non duxittnbsp;per dlium uenenvmt mi�:ere ,ni�ipfe mdnufud�tienti lUkdcde �bri�i^nbsp;gidimpetenti, uenenot'mddmprabui�et. Cumqi quempidm aliquandonbsp;cordmfenecdriiu�i�fet,conuerfusddeosquidfldbdnt-.'Etoculi,inquittnbsp;pdfcendifunt. Alios perfdlesquoque,dc�cetids delique�erctdnqudm �nbsp;titi�dtione inter feuiendum.t^am er Cdius, de quo di�um e�, pretorianbsp;uiro,quiinAnticyrdmfece�i�ei infuldm udletudinis grdtid dtquendti-ui eUcbori,necem cum mdchmdretur, iu�ijfet^ t�am mterimi, iocd'nbsp;bundus' inquit, qudndo tdndiu nihd pro�eiffent eUebori, fdnguinemeinbsp;mittendumeffe.Cumqieodemquoq}tempore�Gd�idquofddm,quofddtnnbsp;� Grtecid condemndri impcrd�et gloriabundus, Fene hdbet,iii(ftit,qudnnbsp;nbsp;nbsp;'

doGd�ogrtecidmidmfubegimus.'bieronemprodit�e�,concupq0'equos � -morti de�mdffet, obijeere deuorddos Polyphdgo cuidd Aegyptio:, qui cru dis omnis generis cdrnibusuefceretur. Ferdindndus rex tSlcpolitdnorieinnbsp;pr�cldros etid uiros coclufos cdrcere etid bene dtq; dbunde pdf:ebdt: edtt-^nbsp;de ex ijsuoluptdte cdpi�s,qud pueri � coclufis in cdued duiculis:qud de renbsp;fepenumero �bijp� inter intimosfuos diu, multuqj grdtuldtusfubblddinbsp;tusq; in rifum tdd�,dccdchinnospro�ndebdtur. Tiberius Ctcfdr m omninbsp;fdtuitiiegenere itd uc�utdtus e�,uti nuUus d poend homiwi ceffdueritdies� �

tic religio fusion idem ac[':tccr,nullumnoncrimen�ecritfro capitalirece' ptum.Hof,igitur ut relaxdre ditimum^ tmq faginare in dlioru cruciati'nbsp;bui, dc dildcerdtiontbiie uidedf ,fic dlio! dolore nimio premi, qudjjdrinbsp;animo dccbfici, quodIdnguinenequeat�timfeddretantoperedrefcentCfnbsp;oculoi^ recredretorturis. tJimisqdnxiequeftiiilegituridcmisQtiuf,nbsp;quodfud quids tempord nuUis infignirentur cdiLmitdtibui,^^ ijs quidemnbsp;publicis. o' monftrum non Ciefdrum modo omnium,uerumetidm mortd'nbsp;Hum cunHorum,qui publicis quolt;^ rumis pd�ere animu cuperet. Qult;enbsp;igitur�tiserdteius,ubii/nquSdutunu,dutplufculofexdtidredppetitumnbsp;fanguindntisiUiiKcupiditdtisucUet, cum eddemfiritdtedccendereturinnbsp;omncstttdq; cr hidtus hie terrdrum defiderdbakcf tnotus illos ingenti�inbsp;inos,quiurbes dc regionesfub�emerent,etexercituucdldmitdtes,intcminbsp;tionesq; regnoru,et pe�ilentids ittds humdni generis hdu�rices. Quippenbsp;qui optduertt populum Romdnu unam tdntum ceruicem hdbcre,quo unonbsp;fimul iilu uniuerfum conficeret,cogitdueritq; dliquddo deintegro Send'nbsp;tu truciddiido.Tiberius, de quo pdulo dnt� mentions�cimus,cum intc�le'nbsp;xijj�t Cdrnuleiu,in quSgrd�ari tormentis decreuerdt,mortS dnttcipajjetnbsp;ird,dtq;indigndtionepercitufexcldmduit,Cdmuleiusmeeud�tfutuitdmnbsp;jibi�id ex cd re pene tnole�� effe o�enderet. Qjiibus igitur in uoluptdti'nbsp;busimmanitds uer�eturautdoloribus,quieq; �nteiusoble�iamentd,dUtnbsp;pugiones,idm uidetis-.qudmobrem dd dlids eius pdrtes trdnfcdmus.

immdnitdtem db iniuflitid proficifci,nec non dliqudndo � nimio rerum�ituTdrummetu. Cdp. X.

Andre dutem immdnitdtem db iniuflitid potiflimum,c flntequdfl quodd,edqueedn�bis diSldfunt^pertequi-gumolcntid,inconfldnti dcfluxd fide ergd eos, qui publicdm rem ddmini'nbsp;fl:rent,zxcuiiureiurdndo�sobflri{lusfSedquonid,utdixhimmdncs�n'nbsp;guli hnmdnitdtS ipfitm minime ex omnifiwit pdrte coplexi,dd dlids quoq;nbsp;dSliones trdnfiedmus.Ndm et db ijs qui prudentes dc �rtes pdriter uideri,nbsp;dtq; hdberi uolunt,declindri dd flritdtem no rdrenter, res ipfie hominumnbsp;docent. Aegyptiosenimtrdditumefl reges confitej�cper Kdthemdtieosnbsp;geniturds ear um qui in lucem uenirent, explorare : qu�fl dduerfitri rc'nbsp;gum ipfiorumgenituris ejfient compertte, � uefligio ndti illi occidebantur^nbsp;o'prouidentidcrroru/mplerwnjdcfitperfiitionudtetftrdmdicdm dcdetc

flabilctn. QUO � gmerefadifiitna cfl Hcrodis iUa iudtcorvm r�gis in tot infMtes puerotq; cnmificmti:cuiie5 fujjiicio��ima uita, moresq; uitriiin-�ti�imi,dum omnid pduct, cZilit �rmidat, eo iUum ddegere,ut mfilios in'nbsp;nocenii�imos,in uxorcm etidtn maxime amatam effirbucrit. Hine tyrannbsp;norum tam effirata crudelitas ; nom dim pro�iccrcrcbus fuis twlunt,nbsp;dim prudentiam magis aut ef�ngut,aut o�cntant,q fequiintur,efficiun'nbsp;tur mprudenti�imi. Qt^id enim imprudentiusiq qu� res admmifl rari denbsp;beat per himdttitatem,beneuolentidm,manfuetudinem,popularitdtemq;fnbsp;earn ueile regere per fuperbiam, crudclitatem, iniufla imperia, graueisnbsp;coerciones, fieui�imosq;cruciatiisacpcenas t qtt�quid��iaeft adpofirenbsp;mamquanq; mmanitatem.tJeroitte,qttemiure immani�imtmuoatd-runt, ne de alijs loquar duibus, Homitiu Corbulonem, innocenti�tmtmnbsp;Sendtorem,folerti�imum ac'�lid�imum ducem,�rti�imtm eiuem Ro-manim,quiq; Partborum autoritatem maxime�cgi�'et,dttriui�i tqi fu'nbsp;perbi�iper�audem ocddiiu�it,dum Uhus uirtutesfulfeiids habet, quasnbsp;er magnifiedri ab co par�ilfet,et ob maie�dtem Romani imperij magisnbsp;ac magis cuchiatq^ittufirarL

Am uero cdptis �gnis, direptis caflris, copijsq; hofliu dut �gatis, dut ca�s, quid ef�crdcius q uolutdre iaceu'nbsp;tium corpora, eir �quos j�irantcis muenids,m eos rur'nbsp;fum manuftcuirei Quod��itatu ab Annibale po� cld'nbsp;dem iUam Cannenfem�mt qui tradant. Quanto GT ho'

mine,e^ imperatorererum humanaru menwrc dignius, id er eurdrc,er permittere, po� Hlat�calamitat�, cadauera uti fepeliantur,qudm ad remnbsp;inducite concedifoleant ; ac�quibus uulnerdtis,dc male ae�s reli�id uit�nbsp;�)es e�,eis medicoru operam fummini�rare quanq bo�ibus .�tramer innbsp;tii�os,proRratosq;, quosq^ iure belli captiuos habere liceat, humanitasnbsp;exuenda no efl-.nectela'mcdptiuosaieruin acieflantesexerc�dd.Graffd-torim e�, ac�carioru, er corim quidem trucul�nti�imoru,po� �olia-tosuiatores,cofdeobtruncdre,uidelicetnecognofc�tur:flrcnuiuerc)mi'nbsp;litis id nuUo rnodo.l^dm in ipfo prlt;elio,interq; conferendas manus, ceefonbsp;dducrfdrio,cdput ei duellere,militdri e� ex in�itutonbsp;nbsp;nbsp;lege.Cim�nt mi

littbus pr�mid c^e� hoflis propo�tdier auul� � ceruice capitis of�tatio, fit rei�renult;ege�te te�imontu. At iacenti cruentato in folo, er biduanonbsp;iam duttriduano ceruiccmfecuiffecdddueri,hocnuUius quidem e��rtCtnbsp;fii� tantum hominis, ac ne�rij hominis,�ras ipfas etiamfupergre�i,

Cap. XII. urbium,dcpopulortim,p�ecipudm adnbsp;omnein immanitatem matcriam exhibent, inpolluendifnbsp;U templff, 'm ttiolandiifacris, t� corrumpendis turn ptKl'nbsp;lis,ttimpueris impubcribus, m cadendii fen�bm, [exu^nbsp;imbecillo:utdireptionefip[ie, quoddilt;�(inteft,adituni

adomneimmanitatis genus �eiant.

Jram, ulcifcendi^ appetitumefjecohibendum,ne incida-mus inimmanitatem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XIII.

Rit igiturip^a libidoq^ ulcifcendt nunqitam tanta eff� de' bet,ut naturlt;e obliutfcamur, humanteq; focietatis. Nth�nbsp;enimtantopercad immanitatem impe�itraptat^yqudinnbsp;reponendte umdit{teauiditaf.Scytharum reginaiUa To'nbsp;myrisaunmtliciua;�iluminos,guttur^ captibo�ium

�9 dtteis iii�tndens etiam malediilis infultauit : Aurum�tijlii,auro �tim fc-M. Quodferuafje etiam t-Vthridatem Pot�iregem feriptum e�,uido capto^ Aquilio duce Romano. Omnino igitur�ror ille,feu rabies re�iusnbsp;dicaturaemperanda e�:, uel copefeenda penitus: {^uodmagni e�,ac fum'nbsp;meexce�entisanimi.Auimtmeam Leonardamrari�imiexemplimatro'nbsp;nam, non �ne multis lacrimis puer auchebam re�rentem, cum inter di'nbsp;gladi�tes quafd� interfe �milias inimicitU fummis exercerentur odi�,nbsp;captum quempiam�ilione ex altera, eumq^� ue�igio concifum in mimt'nbsp;ti�ima etiam�uRa, mox^ exemptumiUiiecurinprunis, candenti�i-mii^ carbonibus ab ��ioniseiusprincipibus to�ietn, perq; buccUas mi'nbsp;nutim dijje�um, inter cognatos ad id inuitatos, in ientaculum diftribU'nbsp;eD�uhtl�ta. tum.Qu^autluporutarntexhanelatarabies,aut�euientisproerept4nbsp;proletigridis,hancipfam�(pcrauerit! Allata etiampofideguflationentnbsp;tarn execrabilem pocula-non fine coUe�i cruoris ajpergine. CongratU'nbsp;lationes habitce interfe,rifus, ioci, leporesq; cibu ip�im codientes. Dcniq^nbsp;etdifs ipfis prop�natutant�umdiilx�utoribus. Quod hic exclamem,ninbsp;bil habeo, ni�rte immaniora bis, et ab naturahominis a�eniora fubiwi'nbsp;xerim. Maiores mei pulfi patria,domefHcas obfeditiones,nwnitionem fi'nbsp;bi confiituerant in agro, ac foto proprio, turrim^ ibi ex lapide lt;edtfica'nbsp;uerant:qua inwiita, uxorcs,liberos,rcm^ �miliarem ornnem ibidemtuenbsp;bantur. inde^ aduerfarios et fuis, et dient um atque amicorum opibus iit'nbsp;finfius. laccjfibant. tort�accidit, quid tuncresficfirebtmt, ut foefis abnbsp;bofiibut

DE IMMANiTAt� LIB. 605 iuiftAut fuiiff-(tuiteroppre�is uiri fuppetids firr�t,pMcis pi-ee�dianjSinbsp;grcdiuntur. Protoiia ibi me a duobut cum paruii liberts fe tucbatur.Accc'.nbsp;dunt gcrmAnifrAtm,ff(iionis dltcrim principes, hortantur dc�itionentnbsp;utiffciat .Illadeditionempollicctur,inco!u'mib!t!tarnendcfab�sinfrn-^nbsp;tulis. �egdtter � frdtribui conditio,res �glddijsdcfdgittisddinccndiumnbsp;uenit � fti mffbx mdtrona, guanqitam fuprd fexum firti�imo pe�ore, i�nbsp;abditiorem fefe locum includens cum utroq^ �liolo, �tmo dc flammis cnc'nbsp;^d cxuritur,caruitqiffdterndm ob impietdtem,fffiionisc[; immanes ani-^nbsp;tnos fepulchro.C^uorum rgo puer cinercs,fiqui reUquieffe poterdtiCoHe-inbsp;dos, Chriflidna matre id procurante, per eos, qui tunc ader ant dientet'nbsp;m fandufmlirendos,ac coUocandos curaui. Quamuis autemdomeflicumnbsp;hoeffdum tdcendum�rtdff�fdtiiKf�tffeuidedtur,fft�ri tomen liccot,.nbsp;ut Aurientdproduidmeanihilmuliebrimfcxutetdfilldfortius, dtqueinnbsp;liberos fiios indulgentius uidit : ita nihil eiusfratribus�tiffe execrabiliiie,nbsp;dut humand db natura diuerfius, quin in[anguine[uum ip[um nihil prornbsp;fuspemicioffus, mdgis^ truculentum,dtqueefferdtum.Omninoigiturnbsp;'m uidoria temperandum,ddhibendtis^ u'mdid� modus: utf!pareerenbsp;nolucrimus,non tarnen impeUamur adfrritatem.Cumhlt;ecip[abelua'nbsp;rum �t, humanitas uero hom'tnum, genero��imiqi cuiusq; maxime.

ImtnMet. I� fummis enim[uppUciji uix miuUu/m aliquid, quod non�t idem immdne,divm fit id tarnen uoluntanu,iic cum uohiptate, crgt/liennbsp;tia. Vijefunt quoq;nbsp;nbsp;nbsp;uideripofiimt leges quidam ey ipflt;eimmanes�

quibiis condendis non idmihiuidetur fiiifie confiliumconditoribus,ut ab homine,dignisqi homme moribin difceder�t per crudelitatem, uerunfnbsp;ut dues deterrerent poenis immaniter propofitis. Qualis lexiUaduodc'nbsp;ctm tabularum, qua �dtum eratcreditori,pro debitapecunia tnembrumnbsp;fibi capere ex corpore debitoris,utputa c�tenis pro fextertqs,aut manu,nbsp;autpcdem.Florent'mus magiftratus duem euAn,qui impotenter uim,iniunbsp;riamq; proItbidmeinduemexerceat,neccomonitustemperet,d�cr�tanbsp;publico grandcm ftatuit,id autem efi quafityranniem, out hoftem publicum decernere: ut liceat cuiuis inuentu ilium aut ante Solis cxortumpernbsp;urbcm incedentcm,aut pojl occaf imimpume occidere. Tantum in eo po -pulo ftudium quondam/�it nequabilitatis tuendce, feruandie^ inter duesnbsp;fSmunitatis.Qtiofit, uthodienon rempublicamuodtent liberum ipfumnbsp;duitatis ftatum,atq} gubernationem, uerum comune,Qr quodpublicumnbsp;efl,id conuuiitatis effi dicant,rcrumqi omnium fumnta turn ad comune,nbsp;turn ad comunitatem indifferenter r�f�rant. Fcrdinandus Fleapolitano-rum rex, qui ceruum,aprum'ue occidiffentfurtim'ue,palam'ue,alios re-mo addixit, alios manibus inutilauit,alios fufpendio affecit, agros quoc^nbsp;ferendos interdixit dominis, legendasq; aut glandes,aut poma, qult;t fer-uari.quidemuolebatineflam firisaduenationisfu� ufum. Secusquifirnbsp;dffet,meumnonaliterfieuitum\qu�mfiperdue�ionis effetreus. Corrados Trincius, quiFulginete in Vmbria imperitauit,coefo Nicolao eius flanbsp;tre � priefido ards Flucerin�,ob adulterij fulpicionem, pr^efidu ipfumnbsp;ita expugnare aggreffus efl, ut iSc amiffa tandem omnifpe euadendi, in-terfidis prias uxore ac liber is,fefe�fumma turri deiccerit,ne uiuusinnbsp;Corradipoteftatemperueniret .itaqi Corradusdeceptusopportunitatenbsp;in uiuumiUum fieuiendi, quotquotfimiliares, cognatos, arnicas, notas,nbsp;ijuiq; cum iUo confuetudinem exercuiffent aliquam, captas, cruciatos^nbsp;ad excamificationem,ad ultimum comminui in fluflra, exenterari^ imper auit,ac per fentes, maximeq; frequentiu uiarumfepes acmargines,nbsp;eorum uifeera, inteflinaq;fuflgt;endi, aepa�im differgi,ut neq; aut uindi-�amappeUarehancpof^,autpunition�.Fleronian�iU�fidicultectiam-didu funt horribiles, tradacp in Gemonias unco cadauera, atque infutanbsp;mortuorum corporibus uiuentium corpora. Qti,�quidcmipfa,alia^nbsp;huiufmodiid efficiunt,niilliusutbelu� flritas humanaexiflat firitatenbsp;maior ac truadetior : utq; nuUo pofiitpado magnanimus quiff iam effe,nbsp;cuiui.

DE IMMANITATE LIB�. 605 cuiui in animo ira guident regnet , ac uindiilie reponcdte acrimfludium,nbsp;aut in cdpiendii fupplicijitinfeilandisq; criminibui dtrocior cenfurd.

pinrimorii eft uitiorum�mes,fic etidtnor immdnitdtis,prief�rtimubi fiieritdmbttioninbsp;coniun�d. Qualii dutem edfit,ne tibi Virgilidnu l�udnbsp;diclum pdrum effe nerum uidedtur,nbsp;Quidnonnwrtdlidpe�ordcogis. 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;�

RurifdCi'dfrmes^-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;*

Hoc (tcctpe non exiguum eorum effe numerum, (piidum pdtcrn� fite ce�ioni pduculos menfes dildtionem (irre nequednt,pdrentes fuos fuflulenbsp;rint.Perqudmiilti quoq; inuentifunt Pygmdliones,innumerdbileseti�nbsp;Polymneflores.Tdbulte tu Sy�dnie,tum etid triumuirdles,nu�u profi�onbsp;exi�it immdnitdtii genus, quod non fint dut cotnplexlt;e,dut etid prot�t'nbsp;grcffie,fiue ob domindndi libidine ,fiueob jfo�dndi cupiditdtem,fiue obnbsp;ir�dc uindi�ieJitient i�m dm rnibiem,fiue etidm 'm grd/fidtionis uoluptd'nbsp;tem,excdrnificdndt^ oblc�ldmentu'm,geftientidm,dtq^ ingluuiem.

Homines duplici modo immdnes fieri, o� db impetu Venerco,^ dbimpetufdnguinolento^ Cdp. X VI.

Eludrum duplex cum fit genus, edrum �cilicet qult;e [0 '� lo grddiuntur ; nec und quidem ndturd p(fius,fed dli-enbsp;tdntumpdbul�dldntur, fi-ugibusq^ dcfruticibus,dlilt;e.nbsp;cdrnedccmore.vtrunqitdmengenus�dldxeji,dtc^nbsp;in libid'inem pronum ,Etin primo quidem genere nu-

merdndte�unt cdprlt;e,oues, dfitni, fites, quiq^ �cile domitantur,equi ,bo' ues^.�ndlteroleones,urfit,tigrides,elephdnti.Licetexhisquoqi,drtetdnbsp;men tnultd,tcmporcqi non extguo non rdri mdnfuefcdnt.ltdq; pccuum o-mne, dc cdprinumgentts licet m Veneremrudt,'m firitdtem tarnen fianguinbsp;nolentam uix unquam.At urfi, leones, tigrides,elephanti, quinetia tau-ri, canes item in venerem pariter ac rabiem meenfifirri fotent, atque 'tnnbsp;firitdtem,rdbiddsq^uoluptdtesacpdjius.Ud(yduplexetipfiifiritdsefl,nbsp;er qult;e Veneris tantum rapitur impetu,ef' qu� rabido ac cruento.nbsp;er �iolofiici canes,quiq; maiorefunt fidtu corporis,canes m'mores quafinbsp;dlterius generis morfibusdi/ird�losdilaniant, Hom'mesigitur 'mfiritdtem delap�,duplici er ipfi modo 'immanes fiunt, er Venereo ab impetusnbsp;er rabiofio ab itto ac cruento dppetitu. Uac^ nonfolum per fangumoleit'^nbsp;GG �.

tiam ((ccru{ntdiioncm,ucrumctiam pcrufum libidinis, lt;}u{nctiam ZSquot; ftui,perlt;� uiilum ip�im mmdnes cfficimur. Dr crucntationc autem qua'nbsp;niam multa quidan diximuf, rdiquii eft,de rebui uti dicttmuf Venereis*nbsp;p�jTetidtndepaftu.

rislocohabuit. Quid^igenereabutuntur fuofreliilaq; autafternata po�us muliebri copulatione in mares mcenduntur,puerorufoedatia)nonbsp;ribus ac libidinibusfApud PerfM,filios matribus olim matrimonio itmginbsp;tnosftdt. Apiid tJlauroSiCrquot; qui Mahojneti nunc ftqutin tur ne�rias infti'nbsp;t{(tiones,uix eft dtf r 'men aliquod libidinum,ftiie in pueros,ftue in cognanbsp;Tonern. Pamiliaris meus Prancifeus Scarola Icgatione aliquando apud renbsp;gem Africte�nfius eft,miffus eo � Perdinando rege Heapolitanorum. Isnbsp;autem cuminitus aliquando internos effet de gentiseius intemperantianbsp;fermojuidtffe fe Tunete retulit nwlierculam, qu� filium def�rret adnbsp;facerdotcm,qu�d is earn cognofeet. Atqueibitum facerdotem de ritunbsp;gent is, acfedie eius dixiffc ad eos, inte�e�a caufa, qua ft materno � uin-culo zr matrem folueret, filium : Ne tu pofthac midier fferis tUinbsp;mater, neue tuteipfe adoleftcns exhocdie�erisittifilius. Acfi decee^nbsp;tero foluti ab omni iure, lib�r� inter fefe exercere libidinem ziT poffent,nbsp;cr liceret.marinus item lAinerua notus uir,�nilus eodem munere apudnbsp;iregemaliumAfricie,nonfienKHnccetuquoq; probatifiimoru hominumnbsp;refirre eft folitus, effe diem quendam Tunete fiolennem gt fandu/m, quonbsp;in die extra urbemcertum in locum conueniat omnis fir�multitudoadnbsp;promifeuam cum maribus Venerem exercendam. Sporumpuerum Neronbsp;Augufluiinmtiliebremconatuseflnaturamucrtere,exe{listeftibus.cf

rie infcium, qui mar cm fe in fam�nam urrfuru/rh exiflimdret. O'p�pit^ lum igttoranli�itHtim paritcr atq; improbt�imum, quifolemtinuptid' tnbsp;riimdtemo^cioaffueritiiymenjeumcelebrdnti. Sigifmundus M�late-ft a, qui non exigua parti AcnwliiC imperitauit, qu� nu^tceft 'p.omanio-la^ftliwm fuum Robertum cognofcere tentanit. Vcr�m l��e in patrem ftrinbsp;iio pugione � federefe uindicautt.ldem Sigifmundia meenfia �rma Teiinbsp;tonicte cuiufdatn matronie Romam � terra Germania proficifeentii piagt;nbsp;culorumgratia, utc^ diuorum templaPetrier PauUuifitaret,earnfuotnbsp;per fines iter�eientem aggreffus, nuUa cum ratione uiu^aff�rreuintnbsp;polfet,iugulauit, iugulatam'quecognouit. Quidquod � filia eundemnbsp;fua prolem fufiepiffe manififtifiimum quidem eft ? Quid igitur uidere i)knbsp;manius caelum potuitiSed uidit tdmcn,cr uidet quotidie etiam immanio-ra. i^ec caelum tarnen ruit,dtuinaq^ dormitat patientiauerius, qu�mpronbsp;fficientia. Qko autfceleftiora hate ipfa appareant,reftram qu� ego ipf�nbsp;M aduerfo uidi, teftor, perfande etiam iuro. Fuit mihi in deli'-cift cateila nomine Capuana,quiun etiam uerftbuscelebraui, degenerenbsp;catulorum eorum, qui cainuft dicuntur. Rrateius proxies Afterion ck-mnium catulorum �rtnofi�imutpariter acnitidi�tmmius. Aduenit tempus geftiendi, earn ego ali� ne mifeeretur canibus, in abdito cum Afterio-ne concludi it^hquo ex utroq^ fiboles procrearetur. tHunquampaffaeftnbsp;mater � filio fe iniritCT quamuis mcis � pueris comprehenfa teneretur,ninbsp;hilominusea mordicus pueros � fe reiecit, eyr mfilium iUataiiUum dentinbsp;bus male habuit, loannem VigmtimiUium Marchionem Giracienfem me-mini narrantcm,�iffe fibi eq^uam apprime nob�em eyr celeritate,Gr robonbsp;bore,cumq; incundam earn a filio procuraret, admittere ilium ad coitumnbsp;matrem nunqua uoluiffe,adhtbttaq^ cum ars�iffct,intedofilio alius pili corio,ornamentisq; alijs quibufdaobuoluto, deceptam matrem paffamnbsp;tandem tUum eftfe. At ubi artem inteUexiffet, uidiffctqi omamenta,eyr conbsp;rium filio detrahi,tum earn in dolorem ac moerorem uerfam, inedia indenbsp;ad paucos dies uita finijffe. Vt dicereprorfus liccat,atqi affeuerare^quannbsp;tum ilU ipfi � natura hominis defeierint ad beluasrantum duos has beluofnbsp;� natura fir arum ad humanam fifeapplicaft'e. Carolo Odauo Galloru/mnbsp;rege Neapolim tenente, deprehenfus eft � Rritonumgentc mites cum afi-namiflus. Qua quid�forde,quoq- immanitatis cceno foedatifuntpafto-rrx C� primis,atq; armentarij. Q�lt;f quide refirri abfq; rubore ncqueat.nbsp;Valentite in Ui/fiania citeriore tcdes qttada facr�, Veftaliuqi monaft crianbsp;ita quidempatent amatoribus,ut mftar lupattarioru fint. Qu�m uer� im:nbsp;mane hocf�t hahendu, ac ne�riim apud Chriftianos preefirtim, inftitutat

�o8 IO. lOVlANI PONTANI ueterum RotfiMorum docent,nbsp;nbsp;nbsp;uno, iUlt;i noliUs Poetaexclamt�io:

QU�neq; admittifinedamnabiliadmodum,maximeq; infiminoti polpint,tu/m eoru qui prlt;efunt rei{gt;ublic� moderationi, turn antiftitum�nbsp;prlt;ecipueqifacerdotumaliorum,quirerumfacraru priepo�tifufttadminbsp;niHrationidttisq; temper�dis.Huic uer� ip�tam execrMi in V ener cmnbsp;coitioni ittud quoq;.accedit,maxm� omnium execrabile,qu�d conceptornbsp;ut dtximuf,f�tus in utero, aut medicainentis Vejiales ipfe occidunt,eij'nbsp;atint^frujltUatim,autmlucemeditosflranguldnt,infordibus^fepc-liun t Idtrinarijs. Nec ua-� ipfefatis quid� animi certus �ierim, quo namnbsp;in immanitatis fiuegradu,fiue genere Tiberianos tttos pifciculos coUocanbsp;re dche� , rein profiH� populo Romano genti� domitore digna ,ljgt;e(tarenbsp;rei�or� imperij eins natare inpifcinii adid ipfum��is, inter puerorumnbsp;greges,puerosq; ipfosnatantis eiui(ut Suetonij uerbis utar) inter f�mi'nbsp;nos uerfari, �inguaq; ac mor�uculis fen�m appeterc, et qua� in�nter �rnbsp;tniores,nccdu tarnen � laile depulfos,inguini ceu papilbe admoueri,ut innbsp;pifcibus hommu quide partes pueri ip� exercerent,in hominibus uero pinbsp;jciu. Ac�non magi�ri adhibiti ad tarn eximia in�itutione, er ars quo(^nbsp;multa �erit, multaq; cogitatio ac cura, ne mon�rofos concubitus, lUo-rum^ repertores refer�,er Spintrias itlos,zr Sc�ar!am,gregcsq- pucl-larum,at^ exoletorum undiq; conqui�tos.

Arte'hacexplicata,qu�ddm�mespertinet,atq;exe' erandos cocufitiis, qutbtis re�rendis nefeiam dolor nenbsp;mdiorinentem,dn rubor dnim�aff�cerit, ueni�adpd'nbsp;�ivm,pcr quem nonnunq er ad immanitate trdhimur.nbsp;�Jam O' res Veneris, er alimonia ipfa maxime nobii

comtnunis e� cumbe�uis. Viq^iHarum�numerodlifs aiq^alijsnatura, iiutpa�usquofdamattribuit,autabnegauit,�c er homini ..� cuiusordi-ne,atcp inflituto deflc{lere,quid nam e� dliud,qu'am natur � ip�us rebel-lern fieriSAcce�itgenerdlibus natur � in�itutis cura etiam ipfa,qu� rationbsp;nif propria e�,uniusq� tantum hominis. Quocirca ?:r leges c�nis con�inbsp;tut�funt,nonmod�qu�fumptibu5modumimponerent,ueru/meti�qu�nbsp;cduerent,ne qu�dam u�a in cibum uiareciperentur. l^ecnos condemna-tnus�qui�mecod{lidliqudndoade�vminurium,�lium,tdlpdrumpro-ruperint: fed qui in maxima cpularum opulentia, ciborumq; � natura acnbsp;lege con�itutorum iubent condiri�bi aut�lem,aut ciconiam,aut teterri-marum

mdrwn �rarum catulos.� qud quidenirationis dedindiione,u[uq} coni' muni hominum cteteroru,ciuitd^j uordxq; rdpidtur, ignorem cur no etnbsp;hic itnrndniifit ipfe dic�dtis,etfi tdntd hitcdb ndturd ipfd declindtio ipfisnbsp;minime in beluis cemitur,in (jndrundturS uertiperhtecipfdiudicdmur,nbsp;Luxuriofum dices f�iffefirtdffe ey conKdon�,fmmdnem tdmen neittilt;J;gt;nbsp;Ordtorem ilortenfium,(iti�d primusfibi,ut proditit eft,�Romdnis pduonbsp;nempardriinc(!endiufferit.Rti�udcptoqiConcefierim,utfiudiofusidcmnbsp;pcrqgulte fierit,e^ oppido nimis IdutusxiT conuittdlis'.ut uer� immdnis,nbsp;nuUo modo dederim: guduis dd infuetos et intentdtos dnte cibos trd�umnbsp;i�ii,et pTteter hominu leges (ufum enim perpetuu hominihlcgcm uoco)etnbsp;pr�ter necefiitat� dutfimis,dut inorbi, quis negetiAt pdtinds ilUs yitel-lidftdSrdc Vitettij ipfiits uentr� immdit�fi dixerim, iure firtdfie dixeriniinbsp;iure etii Apicij uordginofdm ingluui�: qudfi no tdntd gube udflitds, tdntinbsp;pdtrimonij in uentr� cogeflio in immdnitdt�, autfi quid immdnitdte ipfanbsp;hidntius uideri pofiit,dehifcdt.Phdfidnoru cerebeUd, Idilesq^ murendrutnbsp;�^cphoenicopterivmiecinordtotoquafiterrdruorbe coquifitd�cumgubenbsp;uitiwn atq; imtnoderdtionem oppidoq trdnjgredidntur ) uidelicct immdnbsp;nitdtecdrebuntiduttetrdphanndcdi�dCeionidijdeddem cdrcbuntin�,-'nbsp;midi Sednos principe popinds defindtnus perfirutdri, deq i�oru diff�-rere in uentrem induftrid, dc prodigcntid:c� ipfi condu�litiu minime co'nbsp;quum habedmus,permittdmusq iure lUosfuo uti,proqi drbitrio modcrd'nbsp;ri tdm ingurgitofteuaflitdtis proumci�, uniuerldmq;fdpor�i ingluuiem:nbsp;Dum edm tdmen gulte, uentrisq; prof�nditdt� uelintfibi eufdcerdotibusnbsp;quibufd� Cdrdindlibus, Pontificibusq; effecomunem.Vefcunturz^bru-chisAethiopesquid�crlocuftis.Ferthocregio,firtufusipfe,propterrenbsp;rum dlidru inopid. Nequdq tdmen immdnes ob edru cfwm Aethiopes. Atnbsp;immdnis �tdlicus in tdntd d�imoniee copid iUis quiuefcdtur,qui pdflus dusnbsp;uoluptate captas out rdritatc,tdnq dd delicidS)dc pdldti Idfciuientem titil-Idtionem, dut miluin� potius ad uoluptat� decurreritfitibundus dcfime-licus. Puerint tdmen hcec, hdbednturq^ ridiculd qutedafiue dberrdntis ndnbsp;turiCffiueinguldmdcpdldt�refolutorumhominu.AppofuitPerfdruitnnbsp;mdnifiimus rex lldrpdlo pdtri liberos epuldndos,off�nftsipfe iUius opti-mis comonefidionibus dd regitehumdnitdtis,pldcdbilitdtisq- dignitatemnbsp;retinend�. Atq^ inter edendu fubinde pcrcohtabdtur,ld�t(e'ne effent epunbsp;heiopiperum'ne condimentuipldceret'ne cibor� concinndtio, dcfdporuinbsp;�Vtq; pdtrem ipfum plena iamabade uidit,liberor� capitd in Idncibus df-firri in men/dm dnteoculos iUius iufiit, cr dn fdtis comiter dcceptus effetnbsp;interrogdt. iJetibifirtdffe Thye�lt;eteillieccenlt;ecomentitite uide�turdc

�bulofe. Ad �jjieilu igitur tdmf�d�, imtnMem,incogitdtu rcgi�q; dd in terrogdtion�, ne Hdrpdli non recenfedtur reljtonfum -, huiu�nodi lUud quinbsp;dcmfiut,utuHltu quantmdxim�potuit com(gt;o�todiccret,omnem apudnbsp;regem ccendmperiucunddmelfe. Quocircd in hoc tum nefirio, nunqudmnbsp;ante dlids compertofcelere Trdgic�i�ud opportune ex Anneo obijcidm:nbsp;QuiiColchus,hocquisfcdisincertlt;eScythd

3gt; Commi�t dut qute Cd�iium tdngens mdrc � Gem iuris expen dufdinon Bu�ridisnbsp;� Puerilis drdsfdnguis dj^cr�t�ri.

Nec KtTo pdtrem immdnitdtis ddmndbimuf, quippe qui ignorSs decC' ptus^ cpuldbdtur, m�Hcitdte�rtdff�e fud dugurds : uer�m Solern ipfumnbsp;mirdmiirpotius,nb retrouertij�egre/�ts fuos,non obuoluij�e pro�mdi�i'nbsp;Md etid cdligine rddios,luc�qi obtexui�efqudloribus,ne truculeti�imi rC'nbsp;gis �cinuf td immdne uideret, ccendmq; ddeo execrdbil�. Arenis Cdby�esnbsp;inmedijs cu omnid ui�ui nece�dridde�ci�ent, etidfrutiat,dtqi herbdr�nbsp;rdd:ces,decimu qu�q; militem fortiri in dlimentu iu�it,�me irdq; pariternbsp;in prieceps dgitdtuS} donee pdrte exercitus dmi�d, pdrte etidm come�t, etnbsp;ipf�timuit^neddfortem uoedretur. Trdduat hifioriie populos quofddmnbsp;alios �e�e in ignem eoniccij�e, dlios tmtuis uulneribus inter fe con�dos,nbsp;nein ho�ium poteHdtemuiui peruenirent, dlios idild forte inter dues,nbsp;dliorum morte uitdm remdnetium fufletd�e. Immdnitdtis tdmen hi cdrentnbsp;er imine, neq- enim finis eorum dc propo�tum fiiit dut cruetdtio ,dutuinnbsp;dtda, dutuoluptds dliqud inde qihe�td.ltdqi dd dtrocitdt� potins, de per'nbsp;tindeidm refirendd: tdmet� no exgud � parte dd id ffeddre eernitur, quonbsp;Cd rdtionehofti uoluptds eripidtur,qud in reirdpoti�imum�bi loeum fi�t. Aecedit tdmen er eonfuUdtio,zr eledio, eonfenfusq; ciuium omnium,nbsp;qui legem qua� qudndduidedturconflituere,utnon ex trd indigndtionec^nbsp;mdgis,qudm publieoexdceretoidftei�einteUigdntur. Ndmquifiipfosnbsp;confieiunt dut glddto,dut inedid, dut ueneno, in ijs partim ignauid dc metinbsp;culo�tds,pdrtim uit� t�dium ins exereet fuuim,pdrtim uefdnid,dutfiror,nbsp;Vtqudtnuis d�ioipfdiudiedriimmdnispo�it,ittitdmeip�immdnesfuonbsp;acproprio nomine minime�rta�e�nt dieendi.

T (pti uenenisgrdffdntur, ij mihi uidentur impieffe partes itn manitatis omneis,�ue ab iniuSlittid crfi�oudei�ue ab auaritianbsp;dtquedmbitione,fiueabodiodcuitidi�d,fiue(d3ira(lolotAie,

(tuttnfitlt;tabcrudelit(lte,�ue abuoluptatedc dck�dtione,�ueabmetu, di�identid,aut 'muidid,�ueabhabendi acdontindndi cupiditdte^�ucabnbsp;excogitdtionibiK demum,atq^ 'mucntis: �/uippe qui et ingenio zx ndturlt;(,nbsp;dcnaturte ip�us rebmabutanturinhominum fgt;ernitie)n,)wrtesqitdiMnbsp;[celeratM dc cdUmitofds, ut de ijs m�rit� did �ngulk po�it, quod de unonbsp;lUoCrij^inotuucndlii:

�t tdmen boni iUidc�tndi�imi Ciefdres,qud� pdrum eU'et,zr � co�td tii dffintbuiqi, dc�milidnbui drte hdc quoi ucUcnt � medio fuftuli�e, er �nbsp;SendtoribtK dtq; honeflis � �milijs quamplun'mos, pd�ifunt Kom� dknbsp;fdplin� tdm Iduddbilk e�e mflitutricei,dc mdgi�rds foeminds,ediq; ex'nbsp;'mde nobilitdtum tri. �ure igitur hi ip� monfird �ue hominum ,�ue ndtu-r� uocitandifimt. Cum homines c�teri quidem omnes ndti�nt dd caetufnbsp;colendosifodetdtemq; conferudnddm, hi dddefoldnddm tdntummodo, etnbsp;quantum 'm ip�s e� penitus exhdurienddm. Qud in re teterrimi quidemnbsp;dppdreat, mtmdni�imiq; dnimalium omnium, quibus necdb arte quidem,nbsp;necd ndturd fenfus talis 'm�t,cognitioq; pcrimendi.Omn'mo autem qudmnbsp;dete�andd�t 'tmmdnitdf, er ob leui�iwd quidem crimmd ferui tnurenisnbsp;obiedi 'm uiudrijs, CT in drend firis dildniandi docuere. Hffc dutem ipfdnbsp;in ludis �gt;eddtio,quid aliud �bi qu�rit,qu�m a�'ue�cere populum ad panbsp;fcendosc�de, dtque excdrnificatiombus'pculos t dnimosq; ip�os alendosnbsp;eiu�nedi cruentdtione deftgina ? No� de/unt tempe�dtc no�rd, qui�uenbsp;principes populorum,�ueurbium dominideuitddcfdnguine pugndrenbsp;uolentibui �ngulari certdmine,ijs 'mtrafines �uos ius dtque drbttrtu per-mittdt decernedi, quin �e�e ipfos et�e�atores pr�be�t,et indices certdminbsp;nis. Quoru con�liu ncutiq; improbdueritn, fi eo�e�et, uti pugnd 'mitd,nbsp;remi�kq; aliquSt� iris,illoru mox coponant odia dtq; mimicitids. C�te'nbsp;rum quid immdniui,qudmddre immdnitdtiip�uacuu dc liberum locumlnbsp;Df immdnitdte de�olanddrum urbium dc regionum.

Am uero Ud�itates dgrorum, dcfolationes regionum dc populorum, mcendiaq; er urbcs ob iram, odium, uin-di�amq; exciߣfiinditus,ciuesq; dd internitionem cd�,nbsp;fexus'que omnis 'mbe�is in feruitutem reda�us,uelnbsp;inflar ejfie uidentur immanitatis ip�m �� quippe qu�

docuitBurgundiomm princepf'mLigeurbe opuknti�imii excidend^t,. omni fieuitite genere ac cdlamitcitii adhibito, nullo pietati, nullo nn�ri-cordilt;c,nullo deniq; religioni,deortvmqi aris, dcprecibm hominum reli~.nbsp;iloloco. Cumpriecepiipfe'inomnem immdnitdtisexuperdntid�ircrett.nbsp;rdpereturginbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(piodcuncj; nolens,libcnhplcniKcruoris,inter cdda

uerd uerfdtus conctforum hommu,mter rdptns, dc dcftordtionesuirgmu, tncendiaq^ turn domorv/m, turn fdcrdrum tedium, dcnuncjitniculdtionesnbsp;trecentorum dc qningentoru hominum eijci in flumen iubens, mine uici-.nbsp;nids ipfds frrro meti dd unum mperitansmt nefeires omnino,fiirorne isnbsp;mdior effet,dn uoluptdf,rdbies'ne,dn ingluuies.�ttud tdrne dffirmdre un�nbsp;poffes in ctede illu,dc fanguin� tdiitum incumbcrc, nuUius^ illi rei curdtnnbsp;tneffe, prteterq excdrnificdtionis,dcgemitns iugulu prlt;ebentiu exeilori-bus,dut influmen ffffttsq^ rcligdtispofttergummdnibuiproiedoru/m.

Xultdntisdutemimmdnitdtisnon imd/unt flnnentd, Ndmcr ird ueheiwntior ubi flieritipnecipitcm itd dgenbsp;rehominem conflueuit, utiinobliuionem eumfui ipfinsnbsp;inducdt. Tyrunos fliffntio,nbsp;nbsp;nbsp;confeientid Hid mdximi

tetrd dc dctcUdbilis, etidm dd iwitd dtc[; induditd flip-plicid excogitdndd,incutiendis terror ibus, quinetid ut non rdro infilios

pdrentcs,ipfiq; inpdrentes liberi pcrgrdffenturteterr'mis quibusq; md' lefieijs dc poenis. Bofdem hos tyrdnnos dnimiimpotentid, eldtioq- iUd,nbsp;per qudm omnidfibi Hcitd effe perfudd�t, quodq;,ut Cdliguld diiiitdbdt,nbsp;qutecunq; Itbuiffent, eddem cimild licerentheroibns: neq; uUis ddhiberenbsp;c�monefl�liontbus dures uolunt, quin in comotoresipfosfldgrdtius eff�rnbsp;ucfcunt,c� trdhit,ut dip fe dum d�imiles uidcri uolunt,flris ipfls tetriO'nbsp;res effleidntur. Keflrt Senecd Ddreum regem pdrdntem expeditioncm ddnbsp;uerfum Scythds, rogdtum db Hdrtdbdzo nobili ddmoduflenetUt � tribus linbsp;beris, quos rex ipfe fccum duceret ,unuei in tetdtis fuse ingyduefeentisnbsp;id foldtiu relinqucret,dc tdnq feneiiutis bdculu,reljj5diff'e,plus fe qud iUenbsp;rogdffet,prtefl:ttui-u, tresq^ eos und ftdtim dd pdtre remiffurUtCoflftimq;nbsp;occidieosflirMliufltffe, dtquedntepdtrisconffeilum cruentdtos dbijei.nbsp;Cdmbyfen quoq; id� dutor refirt,ddmmitu d Trdhedffe, qui erdt iUi md-xim�fidusdc cdrus, uti in potu effet dbflinentior, quod ebrietds in regi-bus mdxim� notdbilis effct,rcffgt;ondiffe,non ment� modo poft uinumf�bi,nbsp;uerumetidmnbsp;nbsp;nbsp;oculos, (7 mdnus in ojflcio effe,idq- breuife comprobdtu

DE IHHANITATE LIB. 615 eius ultra Urnen progredi, ibidem^} confiflere, alleuata fupra caput fini-flra,� uefligiocy.contento arcu cor ittiui medium fagitta fixijjc, quod fenbsp;trantfixurii antea dixeraf-couerfumq^ ad patrem dixifjegt; ccquid certamnbsp;tp{e uidcretur habere ma;iu^ii�Cigitur portenta defe gignit onimoru imnbsp;potentia,cognataqi coelitibui ip/is pote�ae. Qiiantius itaq^ ex ebrietate,nbsp;quieq; crapule dicuntur, fimes accedat im manitati, ut barbares pr�tc'nbsp;reamusreges, teflis efl Alexanderiqui educatumun'afleum apuero Cli~nbsp;tum,flbi^ etiam maxime carum,inter epuha manu fua tranifliderit,ac flnbsp;non GT Lyflmachum leoni obijei iufleritflbiperqu�etiam flmiliare.vc'nbsp;rum ebrietas furori efl perqu�flmilis,tametfl lUe � morbis gignitur, de^nbsp;terrimoq- natura: habitu, hac aut ex animi corruptionc, deprauataq^ uonbsp;luntate.Vtcbriusquid�permde ac furorepercitus,quidagatmequaqinnbsp;teUigat.�mmanitas uero ipfl,nifluolutariafiierit,deflnateflc immanitas.

Efliam ego qua uia,qua'ue natur�aut lege, aut mundi orbiculatione, rerumq^ periodis,autdiucrfltatecaufanbsp;rum male quidem inter fe confentientium, in unum tanbsp;menconftuentium, nefliam inquam,quomodo id con-tingaticontingit tarnen, utifeculis quibufdam naturanbsp;ipfa,perindcutquandoqflmcornimpendas dcclmatyCr tanqu�ruitflgenbsp;tes acfruges, monflrofoq; quofdam animaliu foetus gener�dosiflc etiamnbsp;ad homines,eosqi primates uiros in omnem rationis, humanteq; confue-tudinis abufum gignendos : nec ad abufum tantu rationis, uerumeti� adnbsp;calamitat�, perniciem, excidiumq; tum flgillatim, tum etiam tmiuerflmnbsp;rerum publicaru,populorum ac regionum : nec uindicandis tantum accenbsp;ptis iniuriis,aut ambiendis honoribus, uerumeti� ijs infedandis, exeru-ciandisq^j� quibus nihil omnino iniuriaru acceperint, nihilq^ prorfus ti-mendum ab eis flt. Perinde tarnen ut coeno fues, apriq^ uolutabris dek'nbsp;ilantur,fle hiipfl maleficijs, trucidationibus, immani�imis^ fceleribus.nbsp;Satis confi�t Annibalem,cumhtvmanocruorefbffam aliquandoredim'nbsp;dantcmconflexi�ct,mirificeexhilaratumdixiffe: o'/ormofumfle�la- quot;nbsp;culum. Prodituefl etiam memoria:, Volefum Aflteproconfulcm fub diuonbsp;Auguflo,cum trecentos uno diefecuripercutiiu�iffct, inambulantc internbsp;ipfa cadauera,proflicilantemci; uultu quamaxim�elato, ccqueacdignumnbsp;admiratione�cinus peregiffet, proclama�eadaflantes: o'rem prorfus �nbsp;regiam. Qupd nam Cambyfe rege, quod �ionyflo ac Phalaride tyrants,nbsp;q^od Caio, JAcrone,ac Domitiano Auguflis truculentius unqu� moii�rai

�l4 lO. lOVIANI PONTANI naturdipftigcnuit ? (}ult;endf�nttnlt;i,ciu�in(jU!im fentinateterrimoruntnbsp;fine d'.(cum,fiM regutn fcatuit Gotthori� tempc�eUibM? Vt nihil tamfae'nbsp;d�� iudicari po�it,ciuod non itti pulchrum duxerint, nihil tam�cinoro�nbsp;fum,titrox,crueatit,quodnon ad uoluptatem rcf�rrent, ad ludum ac laf�nbsp;niamdtaij; natura ipfa ut nonnun^ diuinos quofda reges protulit^c prhtnbsp;cipes populoru,ut Traianos,li^rcos^ in compendium, acfrugem humanbsp;n^focietatis ; fcaliquando moi�ro�s quofdam in perniciem acdefola'nbsp;tionem ipfius homimimgeneris,�ueoblita materni officij, induensq^ no�nbsp;tierctehabitum,�ueex Dfi Opthni Maximico�itutione ac prouidentia,nbsp;ctiitis nobis con�lia fint ignota.

Dequibufdamimmanibusducihtis. Cap. XXIII.

(cmpc�ate nobis pueris rebus in be�icis du ces tres eminuere, infigni tarnen crudelitate�u imma-nitate potius nobiles,'^ icolaus ^ortibrachius, Antoniusnbsp;Potadera,Gr Kiccius btionteclarius. E' quibus Nicolausnbsp;pene lateri�uo coniumilumubiq;,mutum quendain ho

minem fecum ducebat,oneratu�nibus ac cap�ris.ttaq; ut quem�u�cn-dio de�'ma�et, fiue merit�,fiue immeritum, proodto ac libidine,� fium l�iem obuiam nutu indicabatxonuerfusq; ipfe p�fl ad i7Mtum, proclina-toinuncmn digito na�umfibi contingebat: quofigno accepto, con��tntnbsp;mutus inieilo in ilium capi�ro, proximo cuiq- uel trunco cum,ucl arbu-ficuhe exanimandum�u/�cndebat.iudicabaturqi ignauus dies,t^iif}ne fiu-�endio pr�terijffet. Antonius quod in Pannonia,hoc e�,iiungaria diu-tins exercui�et militiam,Pamonio mcinilusgladio,ubi quem uel ira,uelnbsp;odto perdituruserat, iUu ex improuifo,ccd��ri�o adonebatur. Eratq;nbsp;HU Indus hie quafi quidam in quo�f : pen� quotidianus exercebat. At Rtenbsp;cius in eodem crudelitatis gencreadhibebat etiam comitatem:quem enimnbsp;deareui�et enecare, blande admodam falutatu inuitabat eum ad pocula,nbsp;percontabaturq; quotfecum out placentulte bucccUas, aut�orbillationesnbsp;affivmpturus e�et, repenteq; in ijs nugis, totidem ilium uulneribus adnbsp;terrmidabat. Eratigiturtribushis fanguinolentia nimirumlufus quidam , excrcitatioq; uoluptaria.

Taq; neq; apud extremas nationes,neque apud gentes, I qitamuis borbaras quidem atq; incultasmon immanitasnbsp;ip�aatqic�'eratioo�entuie�jmonfirofiq; partushabcnbsp;tur lo'o,non earn execranturomnes, ut hominiim geneis ri maxime inutilem, ut fingulis ac maxime bonis qui-buscjf

Bik� exitiiA!kt}t,ut dij s dcnicj; ip�s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfjqi naturae odibilcm,M

fuo qiioq; tan^orc, juiictiam cruciatibia acpoenii ab ijfdcm ^crfequm-dam. Quod exitia tandem ip�, rcrumq; conuer�ones declarant,iUoritin in�gnes calamitatibiis,qni immanitatem exercucre, iufit�imisq; eommnbsp;nobihtate �upplicijs : Vtpo�remo irafci Deu/rn �t compertum, meritoc^nbsp;ProphetaiUe maximui,plorabt{ndui ac tremens domini�trorcm exti-meat^xcandefcentem�ipitnitionem.

Vo igitur hiecip/ape�is execrabiliore�,ip�qi homi-numgeneri magis exitiabilis, eofludio�us colendae� huminitas, ac ciutlis uita:fiuditim, colendic artes libe^nbsp;rales�umante focietatis et ornamenta,et u'mcu!a.P-X'nbsp;colcndns animus moribus tum ciuilibiis, tum reru pr�nbsp;clari�imarum cognitione atq^ fcientia. Cumprimis^ oculi in c�lum fu-flo�lendiiCon�derandu/mq; quid�immoilli,e:troptimorerMnomniumnbsp;parenti ac re�ori �t pr^dpn� placiturum gt; quibusq; poti�imum artibusnbsp;coelitibns ip�s �milcs e�e po�imus .Erimusautem eorum maxime �minbsp;les,�quammaxime aftrarumnaturisreceff�rimusjdomitis^quitlla'nbsp;rumproprij �tnta�i�ibus, �rationinosadiunxerimus: quam �ecuti etnbsp;reliquis animantibus cum exceHentia imperabimus, �r coelites ad tpfotnbsp;quamproxim�accedemus.

Vuer� aieronyme Carbo�chabeto,cuiopinioni ne Ere mitam quidem Aegidium cr eruditUjGf fanilum uirumnbsp;re�agaturu mte�iges, bonar�t literarum fludia omnetn

' Eiuttam uero partem laudabiliorem,rebi(sqi magis bomi num conducentem,qu�m qu�ad humanitatem lpe��et,totaq; in mitigatt^nbsp;disuer�etura�i�tbus, anintis^ ciuilimanfuetudme componendis. Ni-hilc^ tamcon�rre ad agreHem illam, indignamq; homine atrocitatemnbsp;domitandam,exuendam^ firitatcm,qu�m literas, cas $ maxim�,quie ab-humanitate cognomen meruere.

I X

	a
	'N.
�o	1
�	Tgt;
X ��f�ioBtrotpevioqMMs^
�	u
X	a
a	u
	XX
gt;4	tx
	, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IX
fc�
fcgt;	tx
X	a
X	fX
�O

ttifpofitutn III biea/irt ij tgt;o)a0 o;tDinc quo totutn

finsiihtt IjebDmaDtjS Dtettnr pee totiunnbsp;anniun.nbsp;tootntiuea bd fijatuttnfinbsp;jOfolintui ptimutf.	M X � X.
	*

se	i
e
�	V
w
X	e�
o-	a
BtWDCDi tf	A�

S� '

5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
■X ■..ö	-» *•;
•-
•-	‘iis:

�eagendum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x.
Virttttem,uirtutisc^ adionesgratuitM e�e debere.	XI.	330
Peruirtutem compararifilicitatem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x 11.		33�
VirtKicW e�e med!ocritatem,in medio^ cot^iitutam.	Xllt.	�a
Circa uoluptatemiCr dolorem moderandum uirtutemuerfart.
XIIII.		3Jf
LIBER TERTIVS. P R 0 OE M I V M.	plt;lt;g.	338
Deprudentiieprincipifs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. 1.		339
Hominem triplici anima e�e pr^ditum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;��		340
Virtutes uer�ari i� aflionibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in.		343
PCfOUfOWp/rftt'OMf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IUI.		344 FrMdc��'

	gt;] 1
f: �	_ - 'T		quot; �* . �
lt;			'T
� gt;	.. l	y '�	�1