Doctor martinvs

LVTHERVS, PIO LECTORI.

huj nbsp;nbsp;nbsp;paru ulo, amp; par uulorum, ex quorum ore Deus perficit

inimicum amp; ultorem» Abunde cnim fati's alias Diabolorum, qui Verbum Deinbsp;deprauant peruertunt, ne Deus gloria iua ornetur,nbsp;adoretur,

opusuerbis f Scripturaeft,fcriptura, inquam, Spiritus

i) fandi.

PRAEFATIO lancE,qnam tradamiisf Ad quam^tcfte Paulo) quis idoncus; FIagt;nbsp;uius eft(ut Gregorius dixft)in quo agnus peditat,amp;: Elephas natat,nbsp;Sapientia Dci eft,qug ftultos facit fapientes mundijamp; ipfum Prind'nbsp;pem mundi,quae infantes facit difertos,amp;: eloquentes facit infantes?

Denique non ille optimus eft, qui omnia co mpr ehen dit aut nufquam defecit(nun us enirn tails fuit, eft aut erit)Sed qui maximenbsp;dilexentjUt Pfal, i, dirit: Beatus qui amat,amp; meditatur Legem DOnbsp;MINI. Suffièit abundeniinis,hanciapientiam nobis placerCjamattnbsp;amp; meditatam haben die a'c node.

Videmus Patrum Commentarios, certeamp;ipfis ueflenonlt;l^^ fuit,fed perficere non inuenerunt.Et ridiçuli funt hodie,quinbsp;gia,ftu,ut uolunt, pura latinitate res feripturæ feu paraphralesnbsp;ueruntjipfi ^iritu Intelledu prorfus inanes, ôd (ut dicitur)nbsp;ad Lyram ?

Rede dixit S. HieronymustVnufquifquc offert ad him DOMINI quod poteft,alius aurum,argentum,gemnia^^|^nbsp;pelles aut pilos caprarum. Omnibus enim his opus habetnbsp;NVS, amp;:placec uoluntas æqualiter, eorum, quiinacqualitlt;^^ ‘

Quare amp;: hos pilos exiguos caprarum mearum edi pern’*“ ’ offertorium amp;:facrifiçium Dei»(^em rogoinChriftonbsp;noftro, utperme occafionem datam uelit alhs,meliora,udl^^^^nbsp;melius omnia, faciendi. Nam adueriàrijs amp; Diabolo conin’nbsp;(perofuperbus amp; gloriabundusin Domino, me occafiont®nbsp;multas(ficut abinitiofecifemperamp;libenter) calumniandi^-'^^^,/nbsp;landi dedifle, ficuti merentur amp;dignifunt facere, dum h^igji--quid facere neque uolunt neque poffunt,ut Paulus T it»nbsp;te corrupt!, amp; ad omne opus bonum reprobi.

DOminus nofter Ihefus Chriftus perficiat opus cepit in nobis, amp; acceleret diem ilium redemptionis nnbsp;(Deigratia)Ieuatis capitibus petimus,fulpiramusnbsp;de pura, amp; confaentia bona, qua feruiuimus mu ndo

amp; hofti incorrigibili, etiam proprig, nedumnoftrp^ tis. VeniDOmine lhefu. Btquiteamat, dicat»nbsp;VeniDOminc lhefu. Amen.

DicNaoIiChi-iftjilII. Anno

ILLVSTRIS - PRINCIPI

Ac DOMINO, D. lOHANNI ERNESTO Dud Saxoniç,Landgrauio T uringiæ,Mat*chiom Mifiug,nbsp;Vitus Theodorus S, D»

ONdita funt bæc puîcherrima rnundi cotpora, cCêgt; lum, fidcra, dementa, plantæ, animantia, amp; mi’raarténbsp;Deum œtcrnum opifîcem agnofcere-*nbsp;mus5amp; intclligcremus ab ipfb nobi's ui'tæ legcm infi*»nbsp;~ tam cffe,cuius officrjs coli uelit. Hæc lux fulfiflèt in honbsp;mentibus, fine dubitatione,fine crroribus,finaturahomi^nbsp;non accerfiuiffèt fibi contumacia fua thftifsimas tcnebras amp;nbsp;horrendas calamitates,

j,^^anta enim ßtanimorum caïigoinhacnaturæimbedïîitaK, J natura amp;uoluntate3deprouidentia,dcrerumgubernatione,nbsp;nitationes infixçfingulorum mentibus oftendunt, de quibus uenbsp;/^fapicnter Plato inquit^Conuinci animos legibus motuum cœ-*nbsp;ntium ôdalrjs tefi:imonijs,uthunc mundumab æterna mente opi--^^conditum eflè feteri cogamur. Sed tarnen eandem ièntentiàmnbsp;procellis obrui, cum rerum humanarurn confufiones ick*nbsp;^“^niur,cum negligi nos ac defèri in magnis ærumnis uidemus ?

Ex lits dubitationibus Philofbphorum furores éxtiterunt, S^Ofüm alrj, ut Epicurei,prorfus negarunt eflé Dcum3ali),ut Ari^nbsp;hoteles Stoici,etfi fenferunt elle Deum mentem æternamjtametinbsp;^^Poetæ finxerunt,Saturnum a loue captum^ta ifti Deum alligantnbsp;«cundis caufis, nec adione'm ei ullam tribuunt, nifî ut fert concur•gt;nbsp;‘US ufitatus fecundarum cauiàrum. Hoc delirio fafcinatæ mentes^nbsp;U2cpetere,nec expedare bona a Deo poflunt,Siquidem euéntus ne«nbsp;^nhrio proximis caufis naturalibus reipondent. Hgc cum illi diijaUnbsp;*^’‘^nt,non tantum fuas opiniones,ièd côfnunes generis humani er*-’^ores erutos protulerunt. Maxima pars hominum defigit oculos innbsp;’^ufas fecundasjiiec Gubernatorem aipicere audet,nec expedlare fe^nbsp;^undarum caufàrum,feu reprefsionem,feu moderationem^ut Eliasnbsp;^lutntno eftu pluuiam petiuit, Eiâiæ preccs hoftilem exercitum de

Cum igitur in naturahominum poft primorum Parentum la-' P ufn,caligo fecuta fit, rurfus Deus ex ilia fua arcana fède prodijt^acnbsp;^‘^hra uoce amp; nouis teftimonrjs ftatim patefecit, ne genus huma'-p^ftuftrajamp;J tantum ad interitum condifum eflèt.Magnum bencnbsp;'^umDei eft,rerum crcatio,Sed multo maius eft,q? fe generi humanbsp;ccrtis teftimonns inde ufque ab initio patefecit,clara uoce tradiquot;nbsp;if} dit

PRAEFATIO ditpromifsioncm æternæ fàlutis,concionatus eft de îudido,i'ii quonbsp;pofthancuitamdifcernenturpfj abimpijs. Legem quantp naturaenbsp;notam^tamen fua uoce inftaurauit, monftrâuit cultus ueros, Addiquot;nbsp;dit figna non uulgaria, fed quæ fiert, nifi ab immeniâ Potentiænonnbsp;poftiint, Reuocauit mortuos in uitam, motus inhibuit cceliamp;^o^nbsp;lis curfum,reflexitetiam fob's curium,ut rcfiitaret bumanunt ddfnbsp;num,quod Deum ad lecundas caulas, tanquam ad Homericamnbsp;tenam lulpendit,

Poftremo, ipft Dei filius Humanam naturam aflumpCfjP^^'’^ nobifeum uerlatus eft,docuit,fàâ:us eft uidima, amp; fuperata mort^nbsp;reuixit, ae refufeitatus rurfus,ut in lamiliari conluctudine multis#nbsp;magnæ auditorum frequentiae concionatus eft, Etfi autemnbsp;manis ludicqs propter magnitudinem rerum commentia'a uid^^^nbsp;tur, tarnen certis teftimonqs amp; miraculis confirmatanbsp;funt,ut tarn certa fint, certo meridies eft,cum fol ad mediumnbsp;li peruenit,

Ad hgc beneficia aceefsit hoc,qgt; Deus ftatim ab initio generis huraani, ac teftimonia, quibus fe patefecit,literis mand^*'’’^nbsp;duraturis monumentis propagari uoluit, Nec uult agnofci,mfip^^nbsp;hæcteftimonia,nec ullum ccetum ignarum horum Librorumnbsp;dt Ecclefiam fuam efle, Nec inuocationem probat eorum, qui uu’’nbsp;hune ipfum Deum compellant, quilè inhisfuisteftimonijsP^^^^nbsp;fedt»

Inuocant Mabometiftg Deum,uniuerlæ naturæ Condito’’^’ Sed eius Filium,ac dodrinam auerlântur,NeganthunceflèP^ugt;U’nbsp;qui banc dodrinam approbat.Filium uero,in quo maximenbsp;patefccit, amp; de quo dixit : Hie eft Filius meus diledus,huncaudJf^’nbsp;horribili furore conlpuunt ?

Quid Platof Etfi mentem a uulgi opinionibus abdueit,U^^^ tuis diuinitatem tribuit, Sed lapientifsima ratiocinationenbsp;quærit, ac definit, efte mentem æternam,caulàm boni in natur^,^.,nbsp;men a Deo aberrat. Quid ita, inquiet aliquisf quam reqUi^’*nbsp;defcriptionem magis propriamf Aflentior de natura eruditenbsp;tam efle,Sed de uoluntate,amp;: dubitat Plato iple,amp;relinquit in duu*^nbsp;tatione aliosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ip xoycpjUt ipfius utar uerbis,Nec Plato,

Mabometes nouit,an recipiat ac exaudiatDeus indignos,amp; eur bpiat ?

Sed Platoni quærendum crat, nonfoluni,quoniodoD^J^^J

IN GENESIN;

mtione rerum

«tiam, Vtrum uox aliqua certis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ J?i diret faalc ex

V^gata fuerit. Hæ c cum in Aegypto Matbematiœ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;? maxi-

iiinnis ludæis difcere poterat. Bed amp; uocem Si Ecdefiam D

pars hominumfcmper aipernatur ?

C^orfum autem hoc tarn procul repetitum Exordium perti^ hue uidelicetjUt feiamus nufquam eflè ueram Dej Ecdefiamjmbnbsp;?^pud eos,qui Libros Propheticos Si Apoftolicos ampleduntur,nbsp;^iquam reóle Dcum inuocari, nifi ubidoArinahorumLibrO'-lucet, Qua in rc ctiam hoc fi'ngulare Dei beneficium confide'nbsp;’^aum eft, Qj Deus Si contexi uoluit, integramferiem omniumnbsp;*^porum,Si iua cura hos Libros feruauit,Imo ad horum Libroquot;nbsp;J^conferuationem Politia Mofaica conftituta eft, quæ quid fuitnbsp;’^Schola Si Bibliotheca horum Librorum f

^Ons eftautem primus Liber Moifi, cui Titulus eft,Genefis, *j, S'^em fortafsis derident homines prophani,nec diffèrre putant anbsp;’^eo Platonis,in quo ctiam extrudio mudi defcribitur^ged piusnbsp;k ^’^r,fcit ingens eftè diferimen prophanarum deftriptionum, Sinbsp;j.j?straditæ diuinitus. Non tantum de corporum inierjs Si natu--^^dicitur, Sed Deus defenbitur,Deinde initia Ecdefiæ,propternbsp;cætera condita funt, rccitantur, quæ feiri necefle eft,ut fda-*nbsp;^^’^nde fit Ecdefiæ dodrina,Si quomodo propagata fit ?

r Êthnicæ fuperftitionesirrepftruntin hominum conuenticula k ^^rtjs autoribus, poftea per fanaticos homines uarijs occafioni^nbsp;V ^hrnulatæ funt, AthicdifcimusEcdefiædodrinamDeiuocenbsp;’*^8 Parentibus traditam efle,8i deinde perpétua {crie propaga^nbsp;jj. gt;Nec fine tcftimonrjs. Enoch raptus in cœlum,Nohe uere præsnbsp;Diluuio, Abraham,Ifaac,Ia=ïnbsp;’^^^phjCum multa figna fint, eos Sacerdotes ac Dodores diui^nbsp;certifsimijhanc doctrinam,quam amsnbsp;‘quot;hintur acfparguntjdiuinam cflè.

^hrjcit Symmachus Chriftianis, confentaneum cflê,uetuftifsigt; ueriorem ede,Apoftolicain uero recens commen

L-onge errat Symmachus,acmanifefte conuincipcw omnium Ecdefiæ Dodrinam, ld hic oftenditur,nbsp;Deo tradita rccitatur. Si narratur gentium pro^nbsp;bçnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prima Doctrinæ puritate difcefièrunt, ói nouas de

ac Idola excogitarunt. Ergo hinc Ecdefiæ inicia, Sgt;i

P^gationis teftimonia fijmantur,imo èC dogmata confèrantur,

® if- üij Nihil

Niliiî noruntPhilofophidecaufaPcccati, de ’èaufa Mortis, amp;• ingentium calamitatum generis humani,nihil de reftitutionc ac uit^nbsp;xterna, Toties quærunt,unde tantum fit miferiarum in tamnbsp;ftanti natura generis humani f Toties exclamant déplorantes oninbsp;acres amp; ardentes impetus ad uicia. Vident languidaseflè uirtuts^^nbsp;amp; facile euanefcentes,VtinPaufiinia, qui fuit Dux contra Mardo-quot;nbsp;nium, amp; Alexandro, Imo in Themiftocle,amp;alrjs multis. Ariftotc-'nbsp;les quærit, ut aliorum animantiumdtahumanæ mortis caufann’’nbsp;materia, eoep priuationem inter principia rcrum naturalium retenunbsp;fet,ut aflîduos lapfus materiæ mentis ad alias formas quoquonio^nbsp;do indicet ?

At hic Liber, longe ah'am caulàm,amp; mortis humanæ,amp; rum oftendit, auerfionem, uidelicet a Deo in natura humananbsp;cxcuflàluce Si agnitione Deinbsp;nbsp;nbsp;uita, accerfiuit fihi confiifionenH^*'^

IN GENESIN;

ac præcipue fex lociinhîs Hiftorijs femper obferuandi

PRImus eft Dodtn'na Patrum, ut Propbetx Sç Apoftoli ex his fontibus multa hauferunt, Chrifti beneficia didiccrunt Patresnbsp;Prophetæ, cum ex promifsione data Abrabæ,tum uero ex relisais Hiftoriæ partibus.

Paulus, œ erudite extruit articulum dcIufticiaFidei, exdilt;ftö Cl - n.

^^^^gicas calamitates,nec multo plura docent in fumina hiftoriæ ^’’icæ. At hsc Prophcticæ res maiorcs, Doeftrinam Dei amp; tefti-^^^ia diuinade rebus æternisjamp;Ecclefiæoubernationemconti-

\tCundo igitur Ioco,miracula obieruentur, non ut humanam at hofitatem nouitatis admiratione alamus, fed ut teftimonia tenea-quæ oftendunt, quod Docftrinæ genus,amp;quos Dodo resnbsp;adprobauerit, Mira ilia amp; inufitata fada iupra naturam iuntnbsp;dodrinæ ? Non enim putemus Deum ludere uoluiftê^nbsp;1.prædixit Diluuium, cumin Diluuioferuauitunicamfami-

PRÄEFATIO

Abraham, Ifaac,Tacob,utpriuati achofpites uagantur, finccergt; ti's humanis præfidijs, ac uoce Dei,Slt;f Spiritu fandio colligunt bedenbsp;fiam,interim uero,etfi ingentibus ærumnis cxercentur,tamen diui'^nbsp;lu'tus defendi fe, èc liberari experiuntur »

Hærct lacob, cum her per fratris inimid {edes,una cum fernitó faÄurus eft, Nccreshumano confiIiocxtn'can'pofleuidetur,Sednbsp;nodiu ludtatus cum Domino,confirmatur 0lt; defenditur ?

Taha multa funt exempla in hoc paruo feripto, quæ docentad-eflfè Deum Ecclefiæ, ac iubent nos peterc amp; iperare auxilium Ótdc'' fenfionem. Ideo cnim hæc feripta amp; pofteris propofita funt, ut bsnbsp;confirmât! exemplis,fentiamus öi. nobis fie uelle Dcum opitulart.

Vartus locus eftfuccefsionis confideratio. Magoifeebn^^“ VnAhi^mana iudicia fuccefsionem ordinariam, Parentumnbsp;rum decora, Cain, Ifmacl, Eiàu,fibi Regnum in Eccleßa uendt^^”^nbsp;q? ætatepræceffèrint fratres. Babyloni) ucriores fe de Deonbsp;nes teuere contendunt,c|) ea fit uetuftior Patrum {edes,qgt;fitaiy,nbsp;peri), ut nunc Epifeopi amp; Collegia propter ordinariam 'nbsp;nem,fibi hoc ingens decus fumunt,q?errarenon pofsint,nbsp;micilia 5^. columnæ ueritatis ?

Hæc iudicia refutari in Genefi, monftrat Paulus capitc flono Romanos,ubi difièrit Ecclefiampropagari non generisnbsp;rogatiuis, Sed uocatione Sd uerbo Dei, Familia facob eftE^d»^nbsp;quia uerbi coeleftis dolt;fiTinam retinet,Elau non retinet.

Collapfa etiam Ecclefia inPaleftina inftauratur, excitatoC^ flore Abraham, amp; renouata promifsione, ac additis teftinto^^Jnbsp;quæ Hiftoria teftatur, Ecclefiam Deo curæ eflè,amp;; lubindeab Jpnbsp;inftaurari, ut Paulus inquit: Dedit dona hominibus,Prop»^nbsp;Apoftolos,Pafi:ores, Doflores,

Non igitur titulis dignitatum,Ioco,fucceisione ordinaria * ueamur, ut Ecclefiam efie eum ccctum exiftimemus,qui Euan^^nbsp;aduerlatur,amp; honeftos homines propter confefsionem pix dotnbsp;næ interfiritjUtfàciebat Cain,

Vintus locus eft uitæ, morum S^aflionum confidet^fi^* Antea de doflrina 6^ de Ecdefîægubernationedixnjj

IN GENESIN.

’l'^^fnquigontemnuntjbosLibrosnon magnifeciunt. Quærunt in Hiftorqs uarios motus Ciuitatum amp; Regnorum, DuCumnbsp;'’^^nipla^euentus miros bellorum. Athic IcgunfPaftorumcono-ut Bucolica,Icgunt Connubïa, 8d rixas muIi'erum.Sed er^nbsp;’’^tfuperbifsimihomines, nee intelligunt Ecclefiam hic depingi,nbsp;etfi eft humilis ac difsimilis Imperijs, tarnen, quia in uita ciuilinbsp;^§*t3Uer(atur in adionibus oeconomicis amp; politicis pro occafio**nbsp;uocatione,

Abraham clocebatHofpites fuosde Deo,ütipfifatcnturcu'ni .^Angdum Dei.Magnum opus cft,amp; unum omnium fummum»nbsp;j^^^^docere de Deo. Idem gerit bellum,cum res pofcit,pcllit ingennbsp;^?^haldgorum exercitum exigua manu,amp;: oftendit ueram fortitunbsp;diuilium motum efle, Idem Paterfamilias eft,ut qui maxi-'nbsp;. '!’fÀÔsoj-yüç,amat coniuges, fobolem,eft amp; diligens Oeconomus,nbsp;fontes fuos,curat pecuariam, in emendo fingulari cura præ^nbsp;ç^^’üfticiam ac gqualitatcm, quam diuinitus fàncitam cflè in rerumnbsp;^’^niunicatione intelligit. Et hanc uitam politicam atquc oecono'-finem præcipuum,ut in his adionibus luceatnbsp;comunibus ærumnis,quæ comitari cornu--^^^’itam folent, timorem Dei,fidem,tolerantiam,inuocationem,nbsp;*^'^ändas iiberationes cxperitur ?

k eo Uteris mandata funt, ut refutarentur fuperftitioncs * Omnibus çtatibus homines fuperftitiofi excogitarunt ceremonbsp;öj^^^acÜones aliénas a ciuilis uitæ confuetudine,quas titulo Reli-Içnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;honorifice populo commendarunt, Vetufti funt errores,

celibatus, deledus ciborum, lacerationes corporis, toruitas, ^^'^‘^entationem Religionis fimulata, His furoribus confuetudonbsp;îiçfi.nbsp;nbsp;nbsp;pobtica amp;! oeconomica,plena exemplorum Fidei,plena ho--

K'^orum officiorumerga homines, plena lt;îgt;iÀosop7/ôci5 oppona^ ’ Nee nullæ tarnen ceremoniæ fuerunt, fed erant iacrificia, erantnbsp;fj-^^^Iediones, erant exercitia. Nam dodlrinæ amp; literarum pofte-*nbsp;pt'ccipue fuit apud hos uiros.Ab ipfisTheologiam,Hiftoriam,nbsp;exercitia ne-quibus r udior ætas ad uirtutem aftuefadla eft.

loco, etiam uicia aclapfusfummorum Virorum confide cauent, ne ruant contra confeientiam. Sednbsp;’’’ihnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ignorantibus quædam offènfiones. Loth,

dolore,cum largius bibifletjpolluitur incefto Com

Sed

PRAÈFATIO

Sed difcrimen confideretur, pf), ut dfxijcauent^nc ruant contfâ confcicntiam, lapfi ucro déplorant infirmitatem generis huma^’nbsp;difcunt quæ beneficia propter uenturum Liberatorem promunbsp;fint, agnofcunt Deum per miièricordiam propter iliumnbsp;rem promiflam recipere eos, qui fiducia ilia mifericordiæ promunbsp;ad ipfum redeunt, Confequuntur igitur ucniam amp; liberanturapnbsp;catis amp;: poenis, V t lacob prïcdicat Angelum,hoc eft,filium Dd,p^nbsp;quem ait fe liberatum eflè ab omnibus maliSjid eft^a peccatonbsp;nis gternis.At impii,utCain,gigantes,Sodomitg,manifefto com^nbsp;ptu Dei polluentes fe uarrjs fceleribus,ruunt in æternumnbsp;Hæc quolt;^ difsimilitudo lapfuum amp; pœnarum, confideran^ï^

Haec breuiter bic in ueftibuïo propter imperitos prçlatus lit moniti cogitent, dodrinam in his breuibus Hiftorijs conm’nbsp;amplifsimam amp; copiofifsimam de rebus maximis, quamnbsp;Commentarius eruditifsime euoluetjquem qui legent, fubm^*-hos locos,quos recenfui,reipiciant,amp;omniaadhuncfinemnbsp;ut cogitationehorum exemplorum,timorem Deffidemnbsp;tionem accendant ?

CV m aut integra Enarratio uetus in GeneÛn nuîla cxtet,^^^j^

Librû maxime profit fâmiliarifsimenotum eflè omnibu^’^ tiam habeo Reuerendo D. Luthero præceptori noftro,nbsp;multorum piorum nomine, qphanc Enarrationem inftit^’^isnbsp;no folum de nobis amp; de pofteritate bene mcretur,cum resnbsp;cxplicat, fed etiam de illis ipfis fiimrais uiris amp; Ecclefiæ lumilt;^*^j^inbsp;de Abraham,I{àac,Iacob,lofeph, quorum uirtus fit conlp^f^'bo’^nbsp;enarratione,

Antea,cum horum nomina populus audiret,nihil exinrn^” jj^ beroicû cogitabat,aut no multum eos fiipra uulgus paftorumnbsp;cabat. Nunc difcit in illis agnofcere Dei pr£fentiâ,gratiasnbsp;pro eorum uocatione,pro miranda Ecclefiggubernationenbsp;ratione. Ab his exemplatimoris Dei, fidei, confefsionis, toRf^^/nbsp;labarum uirtutumpetit? Inhostanquamducesamp;luminai’’^^nbsp;tur, horum doifirinam inquirit ad confirmandam fidem.nbsp;ueneratur tanquam Patres noftros,hoc eft,Dolt;fiores inuoc^ti^nbsp;Chriftum, amp; intelligit non efic Patres parricidarum ludacorünbsp;aliorum,qui Chriftum ludibrio habenc,amp;quotidie crucifig^’’^'

Profedlo aliquis ad pietatem gradus cfi:,nofre docTtrinam hx, liaac, lacob, lofeph, amp;:hos uiros magnifacere, Vtautem^^nbsp;enarratio adplures acadpofteritatemperueniret,cumnon

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z*

^^orgij Rorari), collai, Si bona fide m literasretuli, acipcrOspijs ‘*^lt;^ohbus meum ofncium pratum fore ?

o

^^eraagnitioneDeierudrjt,quic^hofpicium fàmiliælacob trangt; Jp^umpræbuit,Sicenim SiPatertnus, Euangelium ueroftudionbsp;Z'^^batjUt Deum colcret,EccIefias fouebat amp; ornabat Sifimul connbsp;J^fuaadCommunemGermaniaepacemfumma moderationc ac-*nbsp;^'^’^•nodabat.

Ö igitur hoc munus ita,ut legens illas miras Hiftorias I'^bernationisjpericulorum Si defenfionis Ecclefiæ tuum animumnbsp;regas Si confirmes.

Cj Vod aut Cometarius no prodit integer,co fit,quia magnus 'cft colhgendi Si defcribendi labor , Si nos in his noftrisnbsp;r^ftionibus non tantum habemus ocij, quantum illi nos habere

J. ^diquam partem additurum eftè. Nam ut ille inquit,uicit iter du ’’I pietas,Ita nobis in Ecclefia,non folum hie commentandi ac donbsp;’^dilaborfuftinenduseft,fed etiammulto maiores difficultatesnbsp;8i magno ammo perferendæ funt ?

lt;flan)

PRAEFATIO ôafn fideli’ter amp;pufctradere Pofteris,uuknosip{bseanidicaido,nbsp;dinerendojcommentandojfcribendo nobis inculcarc,ut fiat femiliasnbsp;rifsime nota. Et multum hæç meditatio amp; Styli mtentioadpieta^nbsp;tem prodeft ?

Deniquc, quæ argumentapotius cogitemusac litcris mandc^ mus 7 Probo omnium ftudia in bonis artibus, laudo cos, quinbsp;plantas defcribunt,qui ornant artes diuinitus datas. Sed nonnbsp;gis eft hominis philofopharideplantis^autanatomia corporis hu^nbsp;mani, de Deo tradita diuinitus certis teftimonqs, pie colligare, utnbsp;olim Sacerdotespræfarifolebantfàcrifîcns «Te co-istnbsp;Ä»7u/j.

Quod uero Aduerläri) noftrarum Ecclefîarum doârinarg*:'' nus reprehendunt, hos cîarifsime réfutant in hoc ipfo Libto»nbsp;, hi certifsimi teftes. Abraham, Ifaac amp; lacob,quos cutnnbsp;habeamus Sao h^ouç, imo Doctores Si. nihilnbsp;moueamurimpiorum calumnijs.

Bene ualegt;

Enarratio in t CAP. GENESIS, PER REVE^nbsp;rendum Patrem Dominum D. Mart.

Lutherum, in ScHola VuiCtf tembergenii«.

RIMVM CAPVT SIMPLICIS^

SIMIS quidcm uerbis eft fcriptum,fed res continet Qi,rc„„y^f maximas QC obicurisfimas. Quare apud Ebrços (, fcrimi ccpitir.nbsp;cut D: Hieronymus teftatur ) prohibitum fuit, ne^nbsp;quis ante annum aetatistrigefimumillud IcgeretauCnbsp;enarraret alijs. V oluerunt enim prius totam Scriptu^inbsp;ram bene cognitam esfe, quam ad hoc Caput perueninbsp;%ia ^^que in Ecclefia haÄenus quiiquam extitit,qui iatis dextre ubique

^nim uarÿs, diueriis, ÔC ioEinitis queftionibus omj* ^^gt;8^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fatis apparcat, Deum hancfapientiæ maiefta:*

intelledum huius Capitis,fibi foli referuasfe,reh'lt;fta ifta genci*

Cï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feimus, mundum cepisfe ÔC conditum esfe per D es»

noticia.ex textu clare fumitur. In particularib: *hoiip *plurima de quibus ambigitur, QC infinitae queftiones hinc indenbsp;titi’sr Nos ex Moiê icimus,mimdum ante fex millia annorum nondum cxi# PnW fcom»nbsp;Philofopho homini, nullo modo poterit perfuaderi, Qin'a fecuns? ultîmufnbsp;^etn Anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primus homo ultimus non poteft dari.Qiiamquam auts

^“bium Problcmahoc esfe, An fit mundus æters? ^(iottkm fententiam inclinât,quod fit aetemus. Neque enim humanbsp;kin-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poteftafeendere, quam ut ftatuat, mundum esfe æternum, SC

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præcesfisfe nos acfequfhic cogitur fubfiftere.Sed ex hac

. M ^p^^i^sfequitur periculofîsfima opinio. Quod anima fit mortahs,quia

P nbsp;nbsp;infinita,Necesfc enim eft, rationem humanam ma^

um rerum obrui SC impingere.

nfortasfe,ut uidetur, collcgit in Aegypto fcintillas .quafi ex Pas? fermônibus, Idcoque accesfit propius. Is materiamnbsp;ideam çternam,mundum autem dicit cepisfe SCfaClum esfenbsp;tçq.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed defino Philofophorum opiniones allegare, namiftas Lyra

^^»quarnquam non explicat,

fo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ebracos,neque Latinos,nec Graccos dux eft,quem in

posfimus fequi. Quare nos quoque merebimur ueniam, fi vtod^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fecerimus. Nam praeter iftam generalem fententiam,

nihilo ceperit esfe, nihil fere eft de quo pariter inter om# M neologos conftet,

J^ius Sc Auguftinus, quafi duo maxima Ecclefiar Lumina, fentiunt Augufiini fèn ^'^innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;creatum fubito SiC fimufnon fuccesfine per fex dies. Ac Au»

^^Sni ^*^^biliter ludit in traClatione fex dierum,quos facit myfticos dies nbsp;nbsp;nbsp;lt;tif tw.

^'’ntdr°’'’®^^”g^^is,nonnaturales. Hinein ScholisSCEcclefy's ufitatæ uefpertina SC matutina, quas Auguftinu«

^7’’^ diligenter recitantur,qui uolet cas fcirc,petat ex Lyra, etfi fubtiliter difputantur,tarnen nihil fadunc ad rcm,Qjud enimnbsp;A opus

PRIMVM CAPVT . .j,

Opus eft facerc duphcem cognin'onemï’Nec etiam utile eft,Mofen in P’’“' pio tam facere myfticum £C allegoricum, Qiu'aenimnos uult (bcercj^nbsp;oe creaturis allegoricis 8C mundo allegorico, led de creaturis ^sientiauD’nbsp;mundo uifîblli acexpofito fenfib us, appellat, utProuerbio dicitur, bnbsp;pham Icapham, hoc eft, dicm S)C uefperam uocat, finit nos folemus unenbsp;goria. Sicut Euangelifta Matthæiis cap. ultimo hanc phrafîn quoç|uc fnbsp;net, cum fcrxbtt, Chriftum refurrcxisfe uclpera Sabbatof um, quænbsp;fabbatorum fllucelcebat, Quodfinonfatis asfequimur rationemnbsp;nec intelligimusjcur InterualUs lus temporis Deus uolueritnbsp;tins ignoranriam noftram,quam ut uerba praeter rem ad alienum fenTufl*nbsp;queamus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aj,

Qiiod igi’tur ad hanc Auguftini fententiam attmctftaf ulmu* propn'e locutum,nô allegorice aut figurate,hoc eft,mundum cumnbsp;Creaturis intrafex dies,utuerbafonant, creatumcsfe.Qiiodficauwfli'nbsp;adfequimur » maneamus difnpuli ÔC relinquamus magifteriumnbsp;dlo. Hiautemdies ficfunt diltindli, ^od primo die creataeftn^’nbsp;çœli ô£, terræjcuipofteaadditaluxeft, Secundo,firmamcntum,Tem°’^^{nbsp;ra produdla ex aquis cum fruAibus luis,Quarto,omatum cœlumnbsp;folis,lunac SCftellarum, Qiiinto, pifees maris, ôi. uolucres cœll,nbsp;mafia terræHomoeft conditus, Omitto *utemilludquoque,lt;l^^^jflnbsp;Oftt^cretiih diftinguunt, in opus creationis, diftinAiom's ÔC omatus, quiahauû*nbsp;ûni$ diflinâb ubique belle ifta quadrent. Et tarnen fi quemifta dele Aant,Lyrafl’‘’®nbsp;oitiscrernd- ht.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

QiiodautemLyraputatnecesfariamcognitionemfententiyjjjtô» phorum de materia,quod ex ea dependeat intelledus operatioru'snbsp;nefeio an Lyra intellexerit, quid Ariftoteles uocauerit materiam»nbsp;nimAriftoteles,ficutOuidius,materiamuocatinformeSdrudcillii*^ jljôgt;nbsp;Qiiareomisfîs iftis non necesfarijs accedamus ad Mofen, tanqu^nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;remDoAorem,quemtutiusposfim«sfequi,quamPhlloiophoslmf

de rebiK ignotis difputantcs,

OP’VS PRIMI DIEIî

»

ïn prîneipio Grcauit Deus cœlum Sô terrain»

lt;isellw. TLJIC NECESSARIA MOVETVR ET SATI’^^ Xifeuraqueftio,QuodMofesmeminitcreatiomscœliÔCtcrr^i^nbsp;neque diei,neque V crbfiquo creata fimt, mentionem facit.Dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÿtf

cur non potius fie pofuerit uerba Mofes,fîcut in reliquis,ubi fît bi,in hune modumjn principio dixit Deus,Fiat cœlum âS tcrra,Nnbsp;ponit cœlum 2lt; terram creatam, quam Deus aliquid dixerit.nbsp;Decalogus tota feriptura teftetur,Deum fex diebus fecisle coel*^^^^nbsp;ram ,8ô omnia quç in eis funt.Dixi autem antca,nos hoc iter finenbsp;di,quare relinquemus hic afijs fuum iudidum, nos, quid nobis tt*nbsp;exponemus.

Cœlum 6^ terram uocat,non quafia nunc funt, fed ruma am formia corpora. Aqua fuit tenebrofa,ÎC quia natura ieuïoreft»qn^^^j;llnbsp;feu denfa nebula cifcumdcdit terram informemiplàmquoque,nbsp;primammateriamCutficuocem)futurioperis,Deusconmdit,icnbsp;Decalogi manifefta uerba,non extra fex dies,fed in principio priim

Ideo autem, quantum ego uideo, primum dicm Moles adp Jpo«^ quia poftea formata à quafî perpolita ÔC oiftinAa funt iftanbsp;r ftdi« cœfi QC terracg Nam quod poft abysfwm uocat aquat»; *

lt;na ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nihi'Io ponitur, uc terra Tohu fit» quæ flmplicner in fc

nulla iria, nulla locorum diftimflio, non colli's, non uallis, non animalia,non hommes funt. T all's enim fui't prima

* inculta» facies, quia eni'm admixtum aquæ lutum fuit,nulla potuerunt ^’lïiina notari.quae nunc poftquam exculta cft notantur*

tf, Sic Efaias i'nquit cap, 34, ubi minatur uaftitatem orbi tcrrarum, Exlt; coeut ticunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;régula tohu, QC perpendiculum bohu, hoc eft, its. uaftas« explicat

’ ut neque homines neque iumenta reh'nquantur, ut domus fint uaftac Ef4. klt; Sicut lerulalempoftea per Romanos,ÔCnbsp;biiiu iP^r Gothos, uaftata eft, adeo ut non posfint celeberrûnæ ueten's ur^nbsp;“«ftiSiaoftendi,

®’cut autem terra fuit circumfufà tenebris, ièu aquis, in quibus tcncj« coelumetiam fuit rude, fuit Tohu,nonfolumquiacaruitCœf«mr«rff*nbsp;îdi ’’’^ntoftplJariim,ô(rBoh,uauianondumfuitdiftindum atcrra,fedquia

ne coliocata,ficut adhuc innatare msri uidetur,Hoc,inquit,inu

PRIMVM CAPVT pÜ fctebant,8d ideo fiduciahuius conditionis,nullum metuebantabnbsp;riculum,quam iciebant esfe fundaments terrac,Et tarnen aqua terrain,q ‘nbsp;conferuabat QC portabat,perdidit,ficut ad extremum ettam igntnbsp;uidetur S. Petrus ad id alludtSte, quod terra in aqua QC ex aquanbsp;Hacc de materia fint fan's, Namhaudfeio, anfiquisaliquiddifputetluonbsp;«s,td etiam cum frudu aliquo facxat.

Et tenebf æ erant fuper faciem abysfi,

AQ.VÄ ET ABYSSVS ET COELVM, co pro eadem re ponuntur, nempe pro tenebrofo illo ôfnbsp;quod poftea illuminatum ÔC diftindum eft uerbo, Iftac enim alteriiis rnbsp;nç,hoc eftjChrifti filq Defpartes funt,ornare ÔC diftinguerenbsp;ex nihilo produdam. Atque hoc etiam poteft uideri Mofi in confiuotnbsp;cur non pofuerit primo loco uerbura,dixit, Nam hoc etiam quidawP’^nbsp;tione allegant.

Et Spiritus Domini Ferebatur fiiper aquas, SPIRITVM DOMINI QVIDAM INTERPR^T^p^^nbsp;tur fimplicitcr pro uento. Ego uero, fi qiu'd materiale esfet hie P^^^nbsp;turn intelhgendum,mallem id eo referri, quod illarudis materia co^i’ «nbsp;ræC^quam abysfum etiam uocaOceperit moueri,ficut hodie mouetiö'’nbsp;cnim non ftat quieta,fed femper in fuperficie mouetur,

SpirUttt Do« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed mihi magts placet, ut intelligamus Spiritum fanduin,u^^^li

wtw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nim eft creatura,qi iç tum nondum fuit,cum adhuc confiifa ifta totP^L^

amp; terrae iacerent. Et magnus Ecclefiac confenfus eft, de myfterio

Myflerium tri hie prodito,Pater per Fiiium,quem uerbum Mofe uocat,creat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;olios’

nitatishiepro râ ex nihilo. His Spiritusfandusincubat, Sicutenimgallinaincubst^jjyf 4it«w.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut pullos cxcludat,oua calefaciens QC calore quafi animans Jta icript\”^

Spiritumfandum quafi incubasie aquis,ut ifta corpora que anûnanos nanda erant,uiuificaret,Nam Spiritus fandi officium eft uiuifieat^'

Haec quantum ego uidco,de re praefenti fatis funt,ut alijs opi^^^^,;^î abiedis,hoc ftatuamus,Deum ex nihilo condidisfe coelum terrain^,nbsp;rudern masfam,ita ut terra rudis,rudi coelo ceu nebula fuerit circunw

h priitcipio. quot;O Eftat autem ut de uocabulis etiamquaedam diiputemus, AtCI^ pftH XVtim inuenti funt,qui uarie QC fixbiliter diiputarunt de uocabulO’nbsp;loh.S.nbsp;pftl. «O.

A Riant imaginati funt ante tnittiim conditos fm'sle ÄngcIosS^filiutn Ariänt. •^Dei, Sedhaecblafphcmaomittamus. Omittamus etiam aliarn tjucftio^ QS'

, quid Deus ante principium mundi fccen't,quieuerit ne, annon^ Ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J?*

fic rcfpondisfe qucndam refcrt in confesfione Auguftiniis, Deum f l^fÇparasfe infcrnum ciiriofa fcr utantibus,fcilicet,ut eluderet (ait Äugult.)nbsp;^’o’cntiamqueftionislt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Placet ergo Atiguftini modeftia,qui profedo candide dicitde inh!^

'^‘Utus, Sic poftea inuolutus fuit in tab er nac ulo, propiciatorio, in deferjs ôc igni,Qtrarc Mofes ifta etiâ uocat Dei facies, per que fe Deus ma Frfcic» Deî»nbsp;Et Gain uocat faciem D ei,locum in quo immolauerat antea,Hæcnbsp;bç'’’natura fie eft peccato deformata,imo corrupta ôô perdita,ut non posßtnbsp;nudum cognofccre, feu comprehendere qualis Ht, Ideo inuolucranbsp;^'^«cesfariafunt,

,,Etinraniaeft,difputarc inuîta,deDco extraante tempus, quia, id Ho ^^^^omprehêdere nudam diuinitatem, feu nudam esfentiam diuinam,nbsp;impofsibile eft, ideo inuoluit fc Deus in opera, 60 certas foecics»nbsp;(J^^’^^hodicfeinuoluitinBaptifmum,in Abfolunonem 5Cc,Äb his it diice#înbsp;extra menfiiram, locum, tempus, 66 in merifsimum nihil, denbsp;^lt;^»ndQ Philofophum non poteft esfe feientia. Ergo merito omittimusnbsp;ti p queftionem,6lt; hac fimplici explicadone uocabuli,in Principio,contennbsp;A^adiannTcckGriMf-inrK»pfl’niTnd Mnfèsnondtfit.TrtnrinrininrrpaiT«/’

enim dicit de opere creationis,manifefte iequitur,quod cxcludit 44. Manet igitur ilia contradidio, quod unus eft Deus, ÔC tarnen ilianbsp;’'«tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueriisima etiameft pluralitas »quorfumenimalioquiatti;#

’*^oienplurali numero utiC

taijp Explodenda igitur eft ludçorum frigida c3uiUatio,quod rcuerentisc ufus.Qtïis enim hie locus eft reuerentiæc’præiertimnbsp;omnib.linguis commune,quod nobis Germanis uiitarum eft,nbsp;^^^ï'dafitjplurali numero uti, cum de uno aliquo loquimur.

P^‘•'de ut multum clamitent, uocabulum hoc tribui Angelis etiam ®*hinibus,Tamen ÔC hoc loco plurale eft,ô^ no nifi de uno uero Deo ponbsp;A iii teft

t AVZAAt**. *****

Ncc nos offêndere debet, quod idem uocabulum poftea buttur,Qiiid nietiam nomen fuum nobis communicaretDeuSjCum^.^nbsp;tem K officium communicatî’Namrcmittcrepeccata.retinerepcccat^^nbsp;ficare ÔCc, funt opera folius Maieftatis diuinæ,ct tamê eademnbsp;minibus, fiunt per uerbum, quod homines docent, Sicut Paulusnbsp;multos faluos faciam de carne mea.Itcm,omnibus omnia fadusnbsp;nés facerem faluos,Sicutigitur hæc opera uere funt opera Dei,nbsp;bus quoquetribuantur,ô^perhominesfiant,IttDci nomen,uere‘^nbsp;Deum,licet hominibus etiam tribuatun

Arius non potuit negare Chriftum fuisfe ante mundum quiaô^ Chriftus didt,Ântequam Abraham erat,cgofum, Etinpf®^^^nbsp;feribitur, Antequam coelifuerunt, egofum. Ideo eofeconuertit»nbsp;ftum feu uerbum,creatum diceret ante omnia,S^ poftea creasftnbsp;isfe CTeaturamperfcdisfimam,licetnonfueritfemper, Sed huit nefnbsp;impiac opinioni opponi debet, quod Mofès breuiter dicit,nbsp;ponit aliud quippiam ante principium quam Deum,quemplufaliî’^nbsp;appellat.

In has abfurdas opiniones delabuntur animi, cum fine ucî^^’ ris rebus uoluntcogitare,Atquinos ipfos nefdmus,ficut Lucreti^^nbsp;feitur adhuc quæ fit natura animai.Sentimus nos posfe iudicarCjOi^fi^nbsp;difeernere quantitates, ÔC fpirituales creaturas Cut fie uocem) uei}*^nbsp;fum,ô^ tarnen nondû posfumus definite quid ßt anima,quanto mnbsp;namnaturam intelligemusC’Nefeimus qualis uoluntatisnoftraf“^nbsp;quah'tatis, non quantitatis motus eft, ÔC tarnen eftfflOtiJ®*^'^nbsp;uto di/j^utAre.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J ^icur in diuinis feiremus^

Ergo fanaticum eft, fine uerbo,8C inuolucro aliquo de natura diiputare,ficut fblent omnes Hæreticfea fecuritate de DÇ*’nbsp;qua de porco aut uacca difputant.Ideo etiam ferunt dignû premit^^nbsp;tatis,utfic periculofe impingant.Namqui uult tutus esfe,ôôfinep^inbsp;tantis rebus uerfari,is fi'mph'citer fe intra fpedes,fîgna SiC inuolucranbsp;nitatis contineat,qualiafunt,uerbû eiusamp; opera eius,Namin uerb^’^yjjanbsp;ribus fe nobis oftendtt. Hçc igitur qui attingunt,ifti quemadmotli’*’*nbsp;culafanguinis profluuio laborans,contadu ueftimenti fanantur.

Qui autem extra ifta inuolucra Deum attingerc uolunti ift* lisChoc eft uerbo) nittmtur ad cœlum afi:endere,ruunt igiturnbsp;ftate,quam nudam conantur ampledfamp;T pereunt. Sicut Ario accidnbsp;gitauitesfe mediûquiddam inter Creatorem ÔC creaturam,nbsp;condita esfe cunda, Hucnecesfario delabitur, poftquamnbsp;pluralitatem Perfonarum in dnrinitatc negauit, Sed, quianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L jjHr

bum Dei ifta difputat.ô^ fola fua cogitatione nititur,nonpoteftfl®^ gere.

Sic Monachus, qiuauerbumnon fequitur, cogitât talem cœlo federe,qui faluaturus fît indutum eucullojôô obferuantem cenbsp;regulam. Hic etiam extra apparentiam, feu fade Dei nonnbsp;lum confcendit,Sic ludçi idolafua QC. lucoshabebantJPar omnnw^

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mi

* ruina.iii co enùn impingunt,quod relido uerbo finguli fuas cogitationea

Igitur fi tuto ambulare uolumus, cz ampledamur, quæ ucrbinn mo*i ’'ft, quæ iplê D eus nos icire uoluit. Alia, quae non font uerbo oftenfa,o*nbsp;^•ttamus. Quid enim ad me, aut quomodo ego id apprehendcre posfum,nbsp;wdfeceritante mundum conditumDeusCHac funt cogttationes nudae dv#nbsp;•nitatis, Eiufinodi etiam iliac funt, quibus ludaci fe ab hoc textu abduci pa^nbsp;credant plures Perfonas, cum tarnen Mofen plurali nomine

^Ecrctum damnat SaÔfu-sro/jt.oçjfKTao', quod de Deo loqiterentur tanqitam Antbropa» J. dehomine, tribuerent ei oculos, aures, brachia, Slt;c, lufta uero damnais morpbitie itnanbsp;caufa,Qiiomodo enim aliter homines inter homines de Deo loquaiv mtrito dow*nbsp;Ijj ’ Qitodfihoc modo de Deo ientire hærefis eft, profedo adum eft de fa:« wti.nbsp;0 ^Pwerorurn omnium, itapueriliter de Deo cogitantium QC loquentium«nbsp;pueros,6f da mihiDodorcm dodisfimum, quomodo is aliter denbsp;docebit aut loqueturî'

bonis homimbusfada eft, quod cum credercntDeuin damnati iunt,quod dicerentJDenbsp;oculos,quibus afpiciat egenos,habere aures,quibus audiat orannbsp;tell^^’Qiiomodo enim fubftantiam ipiritualem hacc noftra natura poteft intnbsp;’ofünbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;boc ipfo genere iermonis utiturjgiturimmcri

’^ina^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;laudandumpotiiK eft ftudium fimplicitatis, quod in do*«

necesfarium eft, Necesic enim eft,utDeus, cum îè nobis re* ScP“nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tauglucru” quoddan, ,S)i. dicat, Eccefub hoc

certo appréhendes. Id inuolucrum cum ampledimur,cum ibi iàcrtficasfe rede

dubiumeft primos Parentes âdorâsfeDeilm mafte c3folorlt; Creatorcmincreatufa, uel, ut clarius dicam, per creaturänbsp;Poftcri raorem retinuerunt, fed fine intelledu, Ita in idolatriam,nbsp;^bift,Cauià huius no eft fol ipfe,qui eft bona Dei creatura/ed quodnbsp;extinda eft,quam Satan no poteft ferre. Sic cumHeuamnbsp;Satan a uerbo ftatim in peccatum prolapfa eft.

igitur redeam ad Anthropomorphitas,ncquaquam eos damnan* N I pbcesjftatim cogitant de folio aureo,mire ornato, quanquam feinbsp;materiale esfc in ccelo. Sic Efaias dicit,fe uidisfe Dominum,innbsp;’J^cfte,quiaDeus in abfoluta feu intuitiua uifione non poteft pinnbsp;Ideo tales figurac ^iritui fando placent, amp; opera Dei propo*nbsp;b'^dthnbsp;nbsp;nbsp;appfehendamus. Talia funt, quod condidit coclum ôé terram,

i quodper Filium loquitur, quod baptifat, quod per uer* abfoluit.Hçc qui non apprehendit.is D cum nunquam apprenbsp;bed defino.cum hacc fæpecopiofê amefintdifputata. Nunc tarnennbsp;?'txnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuere propter Mofen, quern ita mifere ludçi flagellant in hoc Io*

pxobamus plures esfe Perfonas in diuinitate. Nunc pergamus in

Dixitque Dcus,Fiat luïXjS^ fâda eft luîx.

INITIO CONDITAM ESSE PER VERBVM ülam molem terræ cœli (quam aquas item abysfum quoque

* ddgt;a idreferri ad primi diei opus. Licet Mofes nunc

PRIMVM CAPVT .

Dem dixii, îonuatiirjDciis dixit,Fiat lux SCc Mtra autcm profe Ao phralis,^ ta omnium aliarum linguarum fcriptorib. quod Deus dicendo ƒ ? qunbsp;crat/acit ut esfet aliqiiid. Atque hic primum ponit Moles mcdiuff^nbsp;mentum,quo Deus Pater in operando efl: ufus,nempe VERBVl^* .

Notanda autem diligenter eft differentia quae apud Ebraeos z. nbsp;nbsp;j

Amar 2lt; D abar,Nos utrunque reddimus per uerbum,dicere feü loQ apud Ebracoshaec differentia eft, Amar tantum proprie lignin^ AuCnbsp;prolatum.Sed Dabar etiamrem fignificat,Sicut cum Prophetedicu^’^j^7nbsp;eft uerbû Domini, utuntur nomine Dabar non Amar Jam hodie nonbsp;ani imperitis Ebraicç linguae fic fucum faciunt,ucrbum fignificat^ ƒnbsp;tam, amp; hoc modo dici etiamChriftum uerbum» Contra hancimp^^j^^jjijnbsp;mul infullam deprauationem rede admonetur hic Le(ftor,Mofen nnnbsp;Amar,quod fimpliciter èC proprie lîgmficat prolatum ucrbum gt;nbsp;bum quiddam diftindum ab eo,qui dicit,Sicut diftindio eft inte*’nbsp;ô^idquoddicitur,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦

Diftinflio Bcr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vemadmodum igitur fupra probauimus ex tcxtu p^nralit^^^f/

foititrum. nbsp;nbsp;\^.-^lonarum,Ita hic manifefta eft diftindio perlbnarum.Dicii

um esft, ut fic loquar, Didorem, qui creat.SC tarnen non utitur folo ucrbo quod profert,ex nihilo facit cœlum SC terram»

Vert«« apud nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adhibe Euangelium loannis. In principio erat uerbtn”

Mole) D icit ante mundum conditum nihil erat

Deus tarnen habebat uerbum, Hoc uerbum quid eft, aut quidfäd^^tti^ Mofen,Lux,inquit,nondum erat,Sed tenebræ ex fuo nihili esfegt;nbsp;in illam præftantisfimam creaturam,quæ eft lux* Per qmd^ pernbsp;go in principio SC ante omnem creaturam eft uerbum,00 eft tamp^^jjoai’^nbsp;bum, quod ex nihilo fadt omnia,Hinc fequitur irrefregabilitenffi^^’nbsp;nes dilerte addit. Hoc uerbum esfe Deum, SC tarnen esfe diftindnbsp;nam aDco parre,G'cut diftinda; res funtuerbum, S£ is qui uerbu^’P^jfti**nbsp;Et tarnen hæc diftindio eiufinodi eft,ut unisfiraa,ut fic dicam,nbsp;tiæ mancat«

Hæc funt ardua,ncque tutum eft ultraprogredfiquam Spn'i^'.jjsf^ nos ducit.Qiiare hic rcfiftamus,Qiiod c5 ex nihilo rude cœlumnbsp;ra,utrum^ cahgine SC tenebris deformatum, per uerbû cxtitislê^nbsp;uerbum ctiam ex nihilo, hoc eft ex ipfis tenebris extitit« Hocnbsp;t. Cor. 4.nbsp;nbsp;nbsp;Creatoris,Paulus tanquam fingulare opus allegat. Qui iusfit e

cemillucelcerc2fcJusfio,inquit,fecitlucemiftam.Hocigiturnol firmatione fidei noftræfatts eft, quod Chriftus fit uerus Deus,nbsp;Patre ab æternoantequammundus fieret. Et quod per eum,qnid,.ji(X^’nbsp;Conuerßoim tia SC uerbumPatris,Pater fecerit omnia, Notandum tarnen eftnbsp;phrum,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pauli hoc quoque, quod nouum creationis opus fadt conuerfioi'^*^

rum,quæetiam fit per uerbum.

SEd hic ratio ftultis queftionibus impie ineptit, SiJnquit,ucrb^^f,xjii';^ fuit, Quarc non prius creauit Deus per id uerbum, cœlumnbsp;Item, Quia turn primum, cum Deus incipit dicere, cœlum SCnbsp;detur lequi. Verbum tum primum cepislè cum Creatura cepit SÇc^nbsp;ïmpiæ cogitationes funt excutiendæ, Neque cnim de hisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

ftatuerc aut cogitare,Quia extra illud initium creaturae nihil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jß,

esfentia diuina SC nudus Deus, Is autem, quia eft incompreh^hP ctiam incomprehenfibile eft, quod fuit ante mundum, quia nihil c

Nobis uidetur quod incipiat dicere, quia non posfumus tra prindpium temporist Sed qm'a loannes SC Moles dicunt

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GENESIS.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V

w prmdpfo, ante omne creatnram,necesfe eft femper id fuisfe in Creator vcrhim crlt;tt ’'^^^^csfentia Dei.Ergo eft ucrus Deus,fic ramen, ut Pater générer, »« [mndpio,nbsp;«^Filivtsgeneretur, NamhancdifferentiamMofeponit,cum nominatDessnbsp;dixit,0^ Verbum,quod dirftum eft.Atquehoc Mofi fan's fuit, Namnbsp;parlor explicatio huius myfterij proprie pertinebat ad nouum T eftamentû,nbsp;adpilium qui in finu Parris cft.Ibi audimus etiam certa nomina Perfona^nbsp;quod fit Pater,FiIius ÄS Spiritus fandus, Sicut etiam turn in Pfalmisnbsp;Sluibusdain,tum Prophetis,fed fubtilifsime,indicantur»

J., Auguftinus paulo aliter exponit uerbum, dixit,fi'cenim interpretatur, J, 5^tt, hoc eft, fuit ab æterno in uerbo Patris ita definitum, ita apud Dcumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ ’

^’tconftitutum, Qiiia Filius eft ratio, imago, ÔC fapientia Patris. Sed retigt;=

fimplex fententia ÔC uera,Deus dixit,id eft,per Verbû condidit 0^ o*aines, Sicut Apoftolus comprobat,cû dicit. Per quem codita funtnbsp;/^.^»a.Item, Omnia per ipfum S)C in ipfum funt condita. Atque inter hos li=#nbsp;debet confiftere cogitatio creationis, non debemus longius euagari, * ’*nbsp;1 tiini in tenebras certas dC exitiales prolabimur,nbsp;Q ^*'§0 fan’s nobis fi'nt ifta, cum de mundo amp; eius conditione queritur.

ad mareriam mundi attinet, ex nihilo esie faeftum, fic ex non luce fa^^ Mo Jkî errd« cat*^nbsp;nbsp;nbsp;lucem, ex nihilo faeftum ccelum 5gt;C terram. Sicut Paulus dicit, uo^

eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fint.Inftrumentuin a ut feu medium, quo Deus ufus

W1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Verbum, quod cumDeo fuit ab initio,ôôiicutPau

ftçç .'^'^dita omnia f utitur enim prçpofitione,in,Ebraeorum more pro per,

Ebrçi ufurpant Itteram B eth) SC fimilia loca, ex hoc Mofi loco funt ^''^pta,qui loqtutur de uerbo prolato,quo iubetur SC præcipitur aliquid,nbsp;fç^ ^d Verbum eft Dcus,ôi^eft omnipotcnsVcrbum,prolatum in diuina ef?nbsp;ipfe,hoceft,Deus pater. Deusnbsp;çjj‘^’«^Deus Ipiritus fandus,Ac dum prolatum eft, generata eft Lux,nonnbsp;uerbi,ncc ex natura dicentis,fed ex tenebris ipfis,Sic ut Pater injsnbsp;erc3?'’p’’^e :gt; foris fieret ftatim atque exifteret Lux. Hoc modo etiam alianbsp;poftea.Hæc inquam nobis de modo creationis iatis funt,nbsp;Oj dhie Celebris agitatur queftio, Qiialis nam ilia fucrit Lux,qua ilia rus«nbsp;’^o^cs cccli de terræ fuit illuminata, cum tarnen neque fol, nee ftellænbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t”'“’“

dît p ^^’^ditæ, ÔC tarnen textus ueram SC corporale hanc lucem fuisfe often quibufdam occafionem dedit, ut Allegoriam quererent, SC ex;«nbsp;hQç^^^nt,Fiat lux,hoc eft, angelica creatura. Item,feparauit luce a tenebris, ,nbsp;Angelos bonos a mails. Sed hoc eft ludere intempeftiuis Fwtw’f*nbsp;Ç Mofes enim Hlftoriam narrat non eft interpretari icripturam,nbsp;dfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bominibus rudibus, uthaberent teftimoniaaperta

’^^^tione,Igitur tarn abfurda hue non funt affèrenda.

queritur,An ifta lux fe mouerit motu circulari;:’ Ego nbsp;nbsp;nbsp;«oh'îw.

St nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;me uerum neftire, Si quis tarnen feire cupiat, quid mihi fimi#:

iftam lucem fuisfe mobilem,ita ut lux ilia fecerit d’cçrenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘diem,ab ortu in occafum. Qiialis autem litx fuerft,etfi difficile fit Qgalw l«x.

‘^^bi non placer, ut fine caufa dilcedamus a Grammatica, aut uiolenter uocabula, Mofes enim diferte dicit fuisfe luce,8C nu^

J^Unc primum diem creationis,

^Ut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fentio, fuisfe illam lucem ueram quae motu circumferretur, fi^«

'ftUal,’circumfertur, Qiianquam non fuit ta clara dC fplendida lux, lumine foils auCla, ornata SC perpollta eft. Sicut etLnbsp;liters teftantur, in nouisfimo die Deum hodlernum lumen foils,nbsp;B ceumax»

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VII

xEdmonendumhic etiam illudeft,Illauerba,FIAT LVX,DcbnonMo verba Dei piiuerba esfe,hoc eft,csfe res.Deus enim uocat zz quæ non funt,ut fint,2C funt ref.nbsp;J^quitur non grammatica uocabula, fed ueras ô^^^ubfifl;entes res, Vtquod Ro»«- 4.nbsp;pud nos uox fonatjid apud Deum res cft,Sic Sol,Luna,Cœlum,terra, Pcs«nbsp;^s,Paiilus^EgQ^t^jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocabulaDeiJmo unalyllabauelliteraco*

^^¦¦atione totius creaturç.Nos ctiam loquimurXed tantum grammatice,boc J uam creatis rebus tribuimus appellationes.Sed Grammatica diui'na eft a^ Grlt;lt;wm4iic4nbsp;j^gt;ueinpe, ut cum dicit. Sol fplende, ftati'm adfi't fol SC Iplendeat, Sic uerba diuina.

^bres funt non nuda uocabula,

Atque hie fecerunt difen'men, uerbi incrcati a uerbo creato. Verbum yert«»« h anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fadum per Verbum increatum.Nam quid eft aliud tota creatu=# creatum-

i^^’aauerbum Dei,a Deo prolatumjeu produdum foras. Verbum autc verbum i«« A Saturn, eft diui'na cogitati'o, I'ufsio interna, manens in Deo ÔC idem cum crcrtt«»»«nbsp;diftinda Perfona. Sic Deus fe nobis reuelat,quod fit Didor,nbsp;fillnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Verbum increatum,per quod mundum SC omnia creauit fa

negocq Deo fit in creatione, quam ^ji^’’aappelhtione. Huiufinodicogitationibusboni Patres Auguftinus

^“ariiis quoque fe obledarunt,

OP VS SECVNDI DIEL

DI.XITQVE DEVS, FIAT FIRMAMENT turn ill medio aquarumjSC diuidat aquas ab aquis.nbsp;Kje VIDETVR MOSES SVI OBLITVS, QVODnbsp;duabus maximis rebus nihil agit,nempe de Creatione,6C lapfu Annbsp;tantum corporalium rerum conditionem perfequitur. Cum tæ: g.nbsp;lanbsp;nbsp;nbsp;‘iubium fit, Angelos esfe creates. D e creatione autem, de pugna

'içf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïaihil omnino extatin fcriptura, nifi quod Chriftus dicit. In

^çp^^tenô ftetitjEt Mofe infra,cap, 3. commemorat miierabilem hiftoriam ^’^pente,Mirum igitur eft tacere de his tantis rebus Mofen,nbsp;içj^^Iuicfadum eft cum nihil certi haberent homines, ut aliquid fingcs«nbsp;’'uufuerint Angelorum chori, ac tanta multitudo, ut Nouem ange^nbsp;Wanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ceciderint.Finxerunt etiam de pugna maxima,quomodo lorum chori.

qijA^ugeh reftiterint malis. Hocputofumptum esfe expugna Ecclefiæ, Pugna inter inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PH Dodores,pugnant contra malos ôi^ fanaticos, Ita etiam fomni

Angelos fuisfe pugnam,contra malos, qui uoluerunt ufurpare Di fit,ubi nulla clara teftimonia extant,ita plcrumque exiftÉ«nbsp;j^omines temerarq fibi licere fingere quælibet.

periculo QC metuAngelorum nugati funt,ex loco Elaie, CAfcendam in cœlum, fuper aftra D ei ponam folium meïtnbsp;Propheta ibi de fuperbia régis Babyloniorum uaticinetur. ifp- »4«nbsp;^^lornbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Euciferum uidisfe inDeo, fore uthomo fuper An?: Bernardicoe

’ Hanc homini fçlicitatem fuperbum ipiritum fic esfelapfum.Sedualeantiftaproutmerentur, Ego neminemnbsp;opinionibus asientiri. Hæc tarnen funt certa,SC lapfos esfenbsp;^I^iäbolumexangelolucisesfefadum angelum tenebrarum. gelorum.nbsp;ipios Angelos bonos SC malos concertatio fuit.

-k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SCnouo populo,quç icitu eratnecefsaria.et

erant necefsaria, de Angelorum natura nobis quoque de hac tota re nihil debet expenbsp;plius, praîfertim cum nc num quoque Teftamentum partius de ho cnbsp;B ij loco

PRIMVM CAPVT

loco agat, nihil cnim addit quam quod fint damnati, Sé tcneantuf carcere uincfli ufque ad iudicq diem, Igitur fatis nobis fit ittanbsp;los bonos malos,Deum autcm crealse omnes panter bonos. Htnckq»nbsp;tur neceisario, Malos Angelos efse laplbs,ó^nonftetifse in iieritate.nbsp;modo autem id fit faó:um,nercitur, uen'fimile tarnen eft,exfuperbia elsenbsp;plbs,quod VerbumfeuFiliumDei contempferunt, SCle ei uolueriintannbsp;ferre,plura non habeo.Nunc ueniamus ad Mofen»

PRimi diei opus audiuimus idfuifse,Rude ccelum Sé terram, qviæ illuminauit quodam crafso Sé rudi lumine. Hoe nunc fecundi diei opnbsp;eft,quomodo ex ifta rudi nebula, quam ccelum appellauit, produxeritc^^nbsp;formofum ÓÓ elegans,quale nunc eft, fi ftellas amp; lumina maiora adimas*nbsp;Ebrçi fatis cómode cceli nome Schamaim, deduciït a Maim, quodfigo“*^^^^nbsp;aquas. Nam litera Schiniæpe in compofitionibus ufurpatur prorelatnio»nbsp;Schamaim fit aqueum,feu quod aqueam natura habeat.Sicut idnbsp;lore apparet,ô6 experientia docet, aerem else natura humiduffl. Etnbsp;lofophi,nifi fol efset,aerem perpeti lum humorem efse,Eise qutdemh*^nbsp;ÖC calidum, fed humidum eise ex fua natura, quia coelû ex aqua eftnbsp;Ideopluitô^ habet falutiferum humorem, Qiu'a autem lux folis eft’nbsp;fie temperatur ifta natura humida,ut aer etiam calidus fit,

Iftam rudern mafsamnebulæ primo die exnihilo conditse,apptt^’^C(^ Deus per uerbum,6lt; iubet,ut extendatur in modumipheræ, Namnbsp;ium RakiaEbraeis extenfum quiddam fignificat auerbo Raka quo^nbsp;dere Sé exph'care fignificat. Nam cœlum ita faeftum eft, ut extendereii^nbsp;mafsa r udis, ficut uefica fuis circulari forma extenditur cum inflattir?nbsp;nim r uftica fimilitudine, quo res fiat planior,

Quod igitur Hiob dicit,Cœlos firmatos efse ferro,non admat^^, fpicit, fed ad uerbS, quod etiam mollifsimam rem natura, facit firmift*’;jjjjfnbsp;Qiiid enimmollius eft aqua,quid acre eft tenuius autfubtiliusî’Etta’t’nbsp;res fubtilisfi'mae 0^ mollifsimæ,quiafic uerbo funt conditæ, fcruantft^^t^nbsp;guramSémotumfuum perfeeftiisime Séfirmifsime. Quodfiex

Cd^.rr^

Aerisfubti^

Calum ceru* quod apparet ceruleum efse, non teum, 1 ' ‘

GENESIS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vm

ccrti Si proprij (irpenorum corporum, Si cœli motus fuftt, Qiits crn'm hæc Moti« caff fortuita aut pure naturalia dixeritC Cumiftaquæab arttficibus corpora crfuperio^nbsp;’int non fint fortuîta,fed ex certo confilio Si arte profcdaCquot; ut funt columnænbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corpo^

tcretes,trigonæ,hexagonæ Sic, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cyquot;

Ergo uere Mateftatis ifta opera funt, quodfol tam accurate Si ccrtisfi^ MotuifoU pis ratione fuum curfum habet,ut ne latum unguem a redisfima linea in ubnbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Arque hune curfum tenet infubtihsûmo acre, non

uiriiltus folidfs corporibusjled fïeut folium in acre fertur, Qiianquam hæc j ^mparatio minus propria eft,quia folq motus irregularis Si incertus eft,foi^nbsp;ƒ autem cer tisfimus, idque innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;longe fubtiliorcjquam ifte aer cft in q uo

’’“^tmus^SCuiuimus.

an n admirabilis iftius crasßc nebulæ extenfio, Firmamentum a Mofe Ftrwdwwf««» PpeUatur,in quo Sol cum reliquis Planetis fuummotum habet circum ter^nbsp;fubtilisfi'ma matcria.Sed hanc firmitatem ifti fluxili Si uagæ fub^i

Autor addit Profedo Natura non facit, quæ in leuioribus id iftius hoc opus eft, qui ad cœlû ôlt;^ lubricam iftamnbsp;hj. p^^tiain dicit: Sis Firmamentum, ac uerbo,ifta omnia firmat Ô6 côleruat Dm Mtramp;onbsp;A,oinnipotentia.Hoc uerbum facit,ut tenuisfimus aer,fitdurior omni oinnûnbsp;proprium habeat,E contra ut Adamas fit mollior ZT conferu^t^nbsp;V tex talibus operibus cognofeamus qualisfitnofterDeus,nempeDenbsp;admirabile cœlum ex rudi cœlo fecerit. Si omnia pro fuanbsp;üntate fit operatus.

Firmamentum apud Ebræos nomen habere ab extcnfi'onc, uocabulum egregie alludit fimilitudo militaris pellium feu caftrô#=nbsp;utitur Pfalmus 104, Extendens cœlum ficutpellem, Sicut enim ca pQl.to^.nbsp;‘^°”’pE’catum explicatur Si figitur in agro. Ira, inquit, tu expandis SCnbsp;'Jesnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerbo tuo, rude cœlum, iibi in tota creatura ceu inIphæra fciî

”'^ifibiliter,intra omnia SC extra omftia Sic. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

mirabile eft,quod Mofes manifefte très partes facit,ctfir

’¦ff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;collocat medium inter aquas. Ego quidem libenter imagina Firwdwfnf«»»

fub ^'^'’^^’^^utum esfè fupremum corpus omnium. Si aquas non fupra,fed inter aquis SttSPquot;5^ entes Si uolantes,esfe nubes quas cernimus, ut fie aquæ ab a^# mdiwrn.nbsp;ks ^‘^’ndæ inteiligerentur nubes diuifæ a noftris aquis in terra, Sed Monbsp;tiijQ*?^’’ifeftis uerbis aquas fupra Si infra Firmamentû csfe dicit,Qtiarc capnbsp;p^’clênfummeum,ÔC asfentior uerbo etiamfi idnonasfequar,nbsp;\) yeriturautemhic,Qiiæfintillæaquæ,Siquomodocorporafupc^nbsp;ti)jj^fiora fint diftinda f Philofophorum partitio non eft ignota, Ponunt

I elementa, eaque fecundum qualitates collocant Si diüingn^ c^uatuor elee tcrræ,fecundum aquæ,tertium acri,poftremum Si ftim mentd.nbsp;asfignant,AUj his annumerant æthera quintam esfentiam, Pofteanbsp;fpheræ feu orbes (èptem Planetarum, Si odaua fphera ftellarû Sphene.

Ac conuenit fere de his inter omnes,ut fint quatuor Iphæræ genes« ingenerabiliumôC incorrupi#

Ariftoteles de cœli natura difputat, Quod non fit compofita ex eîc fuam propriam naturam habeat, Qiiia fi ex elementis esfet, eslctnbsp;î-.^hj^^^’^^’quod ifta corpora inter fe mixta agant Si patiantur inter fe inuinbsp;^?*^’'^’Ptionem,Adimit igitur omnibus fuperioribus corporibus quanbsp;ÔC dicit esfe fimplices naturas,habentes lucem coæternam,ÔCnbsp;P 31 ain qu ilitatem,,

certafunt,tamen quiaprincipiapulcherrimarum artin,ex uib us rationibus colleda,continent,ad docendum utilia,barbarû eftnbsp;B iij fi quis

PRIMVM CAPVT

fi qviis canegligere aut afpernan' uelitjpræfertîm ciim àh'quo modo perientia conueniantNam ixern esfe experimur, quod igni's natura lunifnbsp;fertur, ficut fulmina ac reliqua fuperiora meteora ignita apparent. Hisnbsp;principîjs experientianotis,moti funt, ut ignemfupremo in loco colloc^^’nbsp;Deinde acremgt;tertio aquam, Ôô in infimo loco terram, grauitate praeiiale

Hæc «aient tanquam rudimenta,quæ etfî quis contendat non esfe uerfaliter uera,tamen communiter funt liera, S€ profunt ad artes iftaS ritlt;^nbsp;dlandas 2lt; tradendas.Etfî enim ex filice elicitur ignis,tamen non ideonbsp;dum eft,fupremamregionem obtinere ignem.ÇKiare Theologiahis ariifnbsp;hanc addit Regulam,Philofophis non fan's notam,Qi,iod etfi Deus in^ ®nbsp;nia uerbo fuo ordinarit ôiS creauen't,tamen non ideo alligatus fitnbsp;gulas,quin eas pro fua uoluntate mutare posfit, Videmus enim neque

' maticam,nec alias artes fie regulatas esfe,quin habeant fuas exceptions^ j leges rerump.temperat êTriuki/a.Qiianto magis hoc in diiiinis adionib'*nbsp;poteft, ut etfi ifta quatuor elemêta fie ordinata àC difpofita esfe experia^^nbsp;tarnen Deus contra hanc difpofitioncm, etiam in medio mari, ignemn^nbsp;061eruare posfit,ficut eum in filice ablconditum uidemus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

NumerjB cer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sic fphaerarum numerus certus a Mathematicis annotatus

tus Ijiherarum ita esfe necesfe fit, fed quod har um rerum aliqualis noticia tradi non crr.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nifi fic diftinguantur fpherç, propter diuerfos motus,ad quos tradendö^

ut dicam,imaginatione opus eft. Sic enim ipfi artifices dicunt, Exenip, mus,non quod itafint,fed quod aliter ifta docerinonposfunt.Stulns’nbsp;tur inlignis esfet, hæc ridere, ficut quidam faciunt, quod non itanbsp;quin aliter esfe non posfi'nt,Nam faciunt ad tradendas artes,quodfat*^,^^^jnbsp;HÄEc tradunt In genere fere Philofophi, ad quos Theologinbsp;accedunt,06 addunt fupra iftas odo fpheras adhuc duas,coelnn’‘^nbsp;linü leu glaciale feu aqueum, Ô6 cœlum empyreum.Sed Græci “ fjtjSnbsp;rebus dilputarunt elegantius Ô6 prudentius quam noftri, NamÄn’^^ jjilnbsp;66 Augullinus fan’s pueriles cogitationes habent, QuareHieronyn’^nbsp;do, qui plane de his tacet, Äc cœlum criftallinum quidam ideonbsp;cunt,quodputant id esfe aquas, de quibus Mofe hic loquitur, Ideo annbsp;odlauç lpherç,ne nimio motu conflagrent.Sed funt ifta puerilia.nbsp;fatebor me Mofen in hoc loco non intelligere,^ ur ifta ineruditanbsp;Decimum cœlum empyreumitauocant, non quod fitigneuö^^nbsp;led a luce, quod fit lucidum 66 Iplendidum. Hoc cœlum faciuntnbsp;Ium Dei 36 Beatorum,quod ftatim a creatione fit impletum Angeb®’'fnjjigt;nbsp;ciferum de hoc cœlo lapfum affirmant, Hxefere Theologi adijciunta®nbsp;lofophorumopiniones,

Qui autem apud nos artificesfuerunt, 66 aftronomica tradarnnt^pjj* piofiores in fpheris fuerunt. Nam ponunt duodecim fpheras, atque^*^nbsp;Mofwj triplex cemmotum odauæ fpheræ, motum raptum, motum proprium èCnbsp;s. ipherX.nbsp;nbsp;nbsp;trepidationis. Neque enimhçc,nififingulis motibus fua Qihera tribuatn*’

ceriposfunt.

Awerroiî eo« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auerrois alias magis abfurdas 56 nimis ration! conlentaneas cog*

gif4tio ie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habuit,Ifte enim fentit fingulas Ipheras esfe intenigentias,feu ints

^herif. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tes naturas.Huius ftultç cogitationis hanc occafionem habuit,quiaui

tum infallibilem,66regulatisfimum fuperiorum corporum,Igitur fen * Ipheras intelligentes iubftantias,quar um fingulæ moueant le certanbsp;tuaratione.SedprobanthæcfummamignorantiâDei, Quarenbsp;repudiatnus, Reliqua autem quæ recitaui eoufqg probämus.quodnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/({if

addocendum. Eft enim omni laude dignisfima ifta quaffs quaffs co^ motuum fupen’orum corporum;

genesis; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IX

Mofcs de fi'mplici 5^ piano, nt uocant, procedit, QCponit tres partes, rupra,amp; infra,0^ inmedio,firmamentum,Ac uocabulocœli cotnpledinbsp;totum id corpus,qnod Philoióphi odlo Ipheris. igni ô6 aere,diftingnunt*nbsp;in tertio die primum meminit aquarum fluentium,Et manifeftum eft,nbsp;m in quo uiuimus, appellari in ftriptura fanda cœlû, quia fcriptura uô;ânbsp;ƒ I’olucres cœli,Item dicit claudi ccelum,cum non pluit, Item,dicit cœlurnnbsp;omnia fiunt in acre, non in Ipheris Lnnæ aut reliquorum Pla^ Vowerff rahnbsp;tïnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpherarum non eft Mofaica, nec facræ ftriptu^!

be ’ p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominibus eruditis excogitata ad docendum, id quod magnt

^^^licrj loco debemus agnofccre,

A Nrededicantur elementa corruptibilia, ctiamdubito, tiideo enim »Hutnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiamfi pars aliqua mutatur, non ideo fcquitur

S unt autem tantum partiales illæ mutationes elementorum.

SiS uolitant uolucres,manet terrain qua proueni* '^bores,0lt;^ alia,etiarnfi quae partes commutantur.

igitur Ariftoteles,caufam omnium horum facit primum Moto«* formas asfiftentes aforis motuum caufas dicit,Nosfcnbsp;dicimus,omnia ifta geri 5^ regifimpliciter uerbo D£i,lple dixit,nbsp;nbsp;nbsp;dixit.

^tiamp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mandauit corporaiftaregenda Angelis,ftcutnecnos ab

S^lis gubernamur,quanquam cuftodimur ab Angelis*

Uer]j-^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Planetarum motus eft retrogradus,cft opus Dei creatumper

^«118 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfum Deum pertinet Sgt;C longe maius eft quam ut Am* ,}totus retro»

tribui.Deus iftaftc diftinxit,gubernat,ô(r conferuat, amp; idem qui grdduî. Firmamentum aittemftare, dixit etiam ad Mercurq ftelnbsp;tis ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sic.Hoc facit uerbum,ut incertisfimns motus fit cer

cœlo,non in parte aliqua,aut linca aliqua materials ftnbsp;nbsp;nbsp;ferantur, Sicut enim pifeis in medio mari,uolucris in aperto cœ^s

^*c e^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mouentur, S ed motu certisfimo QC uere admirabili,

Pffe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caufa,Cur Albis hoc in loco,amp; adhâcplagam curiufuo

Hirr*V^*^'^»'^tur,nec defatigetur. Omnia talia opera, funt opera uerbi, quod jk^‘ebratMofe,Ipfe dixit,amp;:c.

de caufis iftaritm rerum nos Chriftiani aliter fentire debemus Aijuefupra P»lofophi, Et fi quædam funt fupra captum noftrum Q ficut ifta hie de ccdoj.nbsp;cœlos ) ea'potius funt cum noftræ ignorantiæ confesfione cre*înbsp;ï^^S^nida, aut arroganter pro noftro captu interpre#snbsp;bij^^’yportet enim nos feruare phrafin feripturæ faneftæ Sgt;C manere in uer^«nbsp;OçjjP’fitus fandi, cui ad hunc modum placuit diftribuere Creaturas, «t in Difirihationbsp;Hl!, 3Firmamentum, produdum ex ifto informi coelo QC terra inform creattirArum.nbsp;^^5 uerbum extenfum. Deinde fupra 6C infra firmamentum ut esfentnbsp;^'^Ha ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inf ormi masfa defumptæ.Hoc totum Spiritus fancftus ap

fiQjjç cum feptem fpheris,amp;^ regione aeris tota,in qua fiunt imprest in qua uolucres errant*

communia non negamus,quod dicunt, Omnc graue deor*« furfumCquanquam etiam uapores denios furfum ferri uinbsp;taptu caloris) Hoe tantum dicimus,ifta fie creata esfe SC confer*'nbsp;etiam adhuc hodie mutari posfè,ficut illa tota natUi*nbsp;»»^niutabitur* Sicutetiam contra citatamRegulameft, quodfintnbsp;V-»npra ccclos feu firmamentum aquæ,SC tarnen textus id affirmât*nbsp;^»gitur ad propofita queftionêredeam, Cum queritur de natura iftagt;nbsp;’:”^3quarû,negari non poteft,quin ut Mofe dicit,aquæ fint fupra cœnbsp;‘Wmodiaiitem aquseillxfinMibcrefateormeignorare, Namneque raioj.

B iiij Icriptura

PRIMVM CAPVT , fcnptiiraearum meminitiifquam præteræinhoclocoamp;^in Cantico triunbsp;pueronim,00 nos de fimilibus rebus omnibus nihil certi posfumus præ *nbsp;re.Sicut nec de coelo in quo Ängeli QC Deus habitat cum Beatis,nec dcnbsp;quæ in nouisfimo die,cum alia carne induti erimus,reuelabuntur,nunc cnbsp;tialiquiddicere posfumus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..

Sed addam hoc quoque propter rudiores Jn Icriptura læpe app^“^ ne cœli uenire, quem nos dicimus horizontem. Hine coelum cœlotdwnbsp;mamentum totum appellaturun quo congregantur omnium hofflinum cnbsp;li, hoc eft, horizontes. Hoc modo nos hic aliud cœlum habemus^qu^m^^nbsp;in Gallia autitalia fiint,Sed hæc appellatio,nihil facit ad huius locünt^’Tnbsp;tationem, (^rare maxima pars Theologorum,aquas iftas,ut fupra ctiainnbsp;ftendimusjinterpretati funt ccelü glaciale, Ideo in illa parte pofitudi’^*^ xnbsp;riores Iphçras in tanta pernicitate motus,humelt;flet ÔC quafi refrig^tctjnbsp;fumantur ex nimio ardore,Sed an rede iu colligant,nó definio.Ëgonbsp;ter fatebor,me aquas iftas quid fint nefeire. Si quidem etiâ uetercs Etcnbsp;ftici iftanô curarunt admodum, Sicut uidemus Auguftinumnbsp;totam contemnere.Sed etiamfi ea multa firoerftitiofa habet,tamcn dOnbsp;contemnenda eft, uerlatur enim tota in obkruatione QC confideratioi’^nbsp;norum operum, quæ dignisfima cura eft homine. Quarenbsp;ea fe exercueruntSC obledarunt,

Hæc de præfenti loco fatis fint dida, quod fcilicet fecundo fît diftindum,ut esfet medium inter aquas,

SEd hic alia queftio nafeitur, Qitod cum in operibus aliorum dien’*” nium additur. Et uidit Deus quod esfet ualde bonum, Cur id etn*”nbsp;in loco nonfi'tadditum, cum maxima Ô6 pulcherrima pars totiusnbsp;esfet codita^Poteft autem ad hanc queftionem ficrefponderfiQtio*^nbsp;fula in fine conditionis omnium rer um fit addita fexto die, ubi diettnbsp;ra. Et uidit D eus cunda quæ fecerat, ÔC erant ualde b ona, Ibi etian*nbsp;compleditur,

Lyræ placet lèntentia Rabi Saïomonis, qui dicit in tertio die tentiam bis poni. Et uidit D eus quod erant ualde bona, Referrinbsp;rum ad opus fecundi diei,quod tertio die perfedum eft,cum aquxnbsp;funt aptius diftindæ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Ali) Philofophantur hicexneicioquibusrationibus, Qiiodbi^^jjY, numerus fit mali ominis, quia primus numerus eft qui ab unitatcnbsp;Deum autem odisfe illam difcesfionem, 6C probare concordiam,nbsp;addidisfe hoc elogium de fecundo die, Sed Lyra rede appellat tn»’^nbsp;glofem,quia eadem ratione omnes numeri ab unitate difeedunt,

Et tutisfimum eft hic non esfe nimium curiofos,quia funt ifta pra noftr um captum.Qixomodo enim nos posfumus intelligere eufl]*’nbsp;quemDeus approbate Imo confundinecesfe eftrationem, quod eni*’’^fjinbsp;ordoeft,hoc nos confufionem ordinis iudicamus.Sicconfuiæ temefc” ^9nbsp;tur ftellæ, quod claræ oblcurioribus, minores maioribus funt mixtx gt;nbsp;enim hie ordinem esle iudicat, QC tarnen fiimmus eft ordo, ex ûpienn^U^ljnbsp;mente conftitutus- Sic de aljtfs iudicamus,uidetur esfe confufio quodnbsp;nofter,imo omnia flumina tarn obliquo curfu ad oftia fua feruntur. S’Cnbsp;fundi uidentur arbores, Sic confundi uidetur maftulus ôi. fœmina, nccnbsp;paret hie ordo aliquis, Sed hæc omnia probant Deumhabere dC indictnbsp;ter de ordine,quam nos,

Quare omittamus curiofius ifta perfequi, Cur addat ad tertium bis,EtuiditDeus00c,infecundo autem omittat;:’Neciudicemusnbsp;An opus fecundi diei in tertio die abfolutum fit uel non » Philofoph^^jji

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X

tradider tint artnrmu'deo difti'nxerunt coelum in (phcr as fiias.Sed nos Gnipliaorem habemus rationem,qui Deiim immediate conftituimiis Créa#nbsp;Worein omnium per uerbum^Dixit,

OPVS TERTII DIBI.

DIXITQVE DEVS. CONGRBGENTVR

aqug quæ fub ccelo flint in locum unum,00 appareat arida,.

J^VPRA DIXL NOS NON INTELLÎGERE ORD^ Ç ’lemoperumDei,Igiturfihicnosinconfiliumadhibuisfet,fuafisfemusnbsp;Jï'ordinem,uthancparticulamadderetfecundodiet Seduultipfeesfenbsp;tp^gifter ordinis ÓC arbiter orbis. Quare no debemus hie iialde esfe curiofûnbsp;didc cIare,Deum iusfisfe aquas fub coelo congregari.Non dicit,fubnbsp;f^HatnehtOjUt fupra, Fiat diuiflo aquarS ab aquis fupra SC infra firmamen#nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

facræfcripturçjdicitur totafuperior machina cum (iif^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnib, 1 pheriSjSC habet nomen Ebræum a materia^hoc eft a con

q ƒ ’fta aqua,cx qua fatftum eft per extenfionem^eu multiplicationem.Ne# ^nini aqua ifta prima ÔC informis, tarn fuit ampla,fed eft uerbo extenfa,

Chriftus benedidione fua in Euangelio paucos panes multiplicat, ut hominum numero fuffiiciant,

Qyod igitur philofophice uocamus acrem cum omnibus foherisdd hie Q^od Philofo çq-^iiocat. Aquas autemuocatiftasnoftras aquas^maria SC tlumina,quæ phiiterem cmnbsp;tQ^Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exiftaprimaÔCrudiaqua,SCceufeces,quçreli(ftæfuntpoftquam omnibm^hc

uerbo produeftum eft.Credo autem hanc longe minorem aquç rif,Mofe calS , quam ilia ft't fupernaium aquarum, Hx enim noftrac aquæ ceu fe#nbsp;Wnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f oeo folum,fed corpore etiam côgregatæ dicantur,quia craG

% nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam ifte aeris. In acre enim ipiramus, in aqua non posfu#

tiuç .Qiioddicit Jnlinum locum collecftiue, potius pluraliter ÔC diftribu# iq '’^telligi debet, Qiiafi dicas, In fingula loca feu uaria loca, nc tota uisnbsp;congregetur.Sed ut maria ÔC flumina fint muG

' ^^dinfen'its,aliudfuperiusgt;aliudmaius,aliudminus SCc»

V ET APPAREAT ARIDA.

HAEc verba svnt obsbrvanda, QVIA

fuisfe Tohu SCBohudioc eft incultam, rudern ÔC in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tob«

’^’^’'‘^^H^ecircumfufam SCpermixtamaquis.Ergohicquoquefigni terrae aquis fubmerfam ÔC obrutam esfe. Cur enim alio#nbsp;Appareat, nift fuifset cir cundata abyfso, ÔC aquis iftis primis ÔCnbsp;tetfta ‘i: Confirmatur enim hie iterum,quod fupra aliquotiesnbsp;mundus principio coditus, nihilfuerit quam rudis aquanbsp;5 ’^^.^ertio die primum terra producitur ut appareat,Sicut igitur anteanbsp;eft,ita hie decus lucis etiam inducitur terrae, Vtrunque e#nbsp;habitandum fuit necefsarium, ut esfet ficca, SC ut efset in luce,feu il#

^^ata.

terram aridam,proptcr aquas remotas.Sic uidemus marc Tcrrrf arida. æ^L^are, quafi abforpturum fit omnem terram, Nam altius terrisnbsp;»poteft tranfire terminos fuos.Hic enim locus primæ erenbsp;^’^umferibit terram,SC ponitmari obicemfirmifsimum,Sicut Hiob Htob. ?s.nbsp;’^^ftantur.ut quanquam mare fit altius, nec terminetur proprio termi Pfal. 104»nbsp;uagari ultra quam debeat. Terra enim pro fuo centronbsp;31 *^^*^*^^ teefta mari, Sed Deus mare uerbo fuo repellit,0C facienbsp;dlam extarc,quantum ad habitationem ÔC ad uitam opus eft.

Ergo uir#

PRIMVM CAPVT

Ergo uxrtutc diuina fit,ne aquæ in nos grafsentur. Et adhuc hodie wfl in finem mundi miraculüm illud nobifcum Deus facit, quod in rubromartnbsp;fecit cum populo Ifrael, Ideo autem turn fingulariter reuelauit earn potentnbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;n . ammanifeftomiraculo,utaparuopopulocolereturdiIigentius,Qiiidenu»

noftra uita fuper hanc terram, quam tranfitus per rubrum mare, u

mare quam terram« Deus igitur adhuc hodie aquas pendere lubetjOt- uw tenet,ne in nos erumpant, licut erupere in diluuio. Nonnunquamnbsp;duntur figna diuinitus,ut Inftilæ totæ aquis pereant,ut oftendat Deus mnbsp;esfe in manu fua,quod ÔC tenere pofsit,8C in ingratos QC malos immitt^^'^*

Dilputant philofophi quoque de centro mundi, ÔCaquacircumH^^^J Et fane mirum eft,eo uique progresfos, ut terram conftituerent centrunbsp;tius creationis.Hinc enim colligitur,non posfe terram cadere,quianbsp;areliquisfpheris continetur ab intra. Sic ccelum amp; reliquæ fpherx nU .nbsp;tur centro, ut ipiæ quoque lint durabiles. Hæc funt digna cognitione,nbsp;hocPhilolbphi neiciunt,quod ilia ftabilitas tota eft ex ui uerbiDeflS’^-jjinbsp;qua etfi altior fit,non tarnen poteft egredi fines,00 terram obtegerejSe*^nbsp;mus QC lpiramus,ficut fill) Ifrael in medio maris rubri,

BT VIDIT DEVS. QVOD ESSET BONVM-

HIC ADDIT COMMENDATIONEM

tarnen nihiI fit facftum,pr3cter illam aquarum diftindionem, dionem exiguæ particulæ terræ. Supra ad pulcherrimam partemnbsp;Dei,non addidit hanc particulam. Fortafse ideo ut fignificaretnobj^^^^^nbsp;fe plus folicitum esfe de noftra habitatione quam de fua, ut eonbsp;deremur ad gratiarum adionem. Non enim eramus uiduri in acre anbsp;lo,fed in terra ubi cibo SC potu eramus toleraturi tiitam.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a

Poftquam igitur tedum huius habitationis adomauit, coelm’^ j, jji 6Ó addidit lucem,Nunc etiam aream inftruit,SC producit terramnbsp;tationi dC minifterio hominum. Hoc opus fibiplacere bis dicit, P’'°P^nbsp;qui fie ei fumus curæ.Vt etiam côfirmet nos,futurum,ut huius opef^^^*^nbsp;tam follicite ædificauit,etiam pofthac magnam hic habiturus curamgt;^nbsp;turus,ac prohibiturus fit hoftem 06 mortem certisfimam,nempe aq^anbsp;le igitur cepit huius domus fundamenta tedum,Nunc uideamus qnbsp;do earn exornet etiam.

ET DIXIT DEVS. GBRMINBT herbam uirentem èC facientem fernen 80lignum ponii '

PRIMAS DOMVS PARTES EXTRVXIT, habet elegantisfimum,licet nondum exornatum plane,coelnm.bnbsp;mentum eft terra, Parietes ex omni parte funt maria. Nunc etiamnbsp;nobis prouidet,ut terra ferat herbas S)C arbores omnis generis.Hieit^ g gtnbsp;des, cur terram fupra dixeritTohuSCBohu, quodnonfolumtenebnbsp;permixta aquis fuerit,fed etiam fine omni frudu QC fterilis,^

genesis; , XI

i Qiïod igi’tur terra profertfrumenttim, arbores, ST omnis generis Iicij? asJimus dici opus eft. N une quidem omnia nafeuntur ex fui generis femigt;nbsp;£gt;Sed prima creatio fine feminefimpliciter ex uirtute uerbi eft fada.Quod uhu^ nafcua*nbsp;nunc femina proueniunt, Id quoque eft crearioni's opus plenum ads' r«r.

iratfonCjNam ftngularis uirtus eft,quod granum in terram cadens.fuo telt;# inT quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fecundum Ijjeciem fuam, Illud autem certum eft

bu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fortuitam creationem,fed praccipuum diuinæ prouidentiæ o#

P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftmilia a fimilibus perpetuo ordine enafcuntur. Sic ex tritico

triticum, ex ordeo non nift ordeum, ex filigine fih'go, Perpetuo quot;•^fingularum fpederum ratio,ordo,conditio,(eruatur,nbsp;hinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caufam ignorât naturæ tribuitifta,Sed nos naturam fci^

ucrbo ita tlt;.ndi£am, ut femina fpecies rerum confêruarentur,fic non aquæ in cœlo, fed etiam prima femina multiplicatanbsp;H’^x feruant fpeciem fuam accurate»

ïcqueritur de tempore anni quo mundus creatnseft. In uere ne, an au^ duo tempore habnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;creatusÆt quanquam uarient fententiæ,tamen utraque pars ‘‘»quot;i m/indM

Pfob nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autumnum malunt, illi fuam fententiam «rfaudjir,

arbores produxeruntfrudus. Nam Adam ÔC Heua tlîf ^’’‘^^^srunt.Äd hoc comprobandum etiam illud afterunt, Dei perfe^snbsp;^theftformofifsimus annus,nbsp;intantiafeupuericia,HincPoeta quoque uernafeentis mun

’3’nem fuifse Icribic,

^'^‘har nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fufficientes rationes habct,utrunque enim textus coni«

3'^’od terra germinaueric, id profedo non eft au£umni,fed ueris,0C Wsçnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turn extiterint» Qj-iare illud dicimus maraculum primimundi

Hqj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pnbito ifta omnia extitcrunt,ut 8C ^ermin3iretteirn,ac florerent

etiam fubfequerentur frudus» Id miraculum tû cefsauit, hi^j” Tecies iftæ ficut turn creatæ funt, propagantur per femina fua. Ergonbsp;effedu natural! ad fupernaturalcm. Hoc enim Creator! trinbsp;eft,0C primo creationis operi.quod maturauerit partes ueris ÔC annbsp;ad herbas 2C frudus arborum,

^hbi't ’’^0 hæc caufa eft quæ mouit Hilarium alios, ut ftatuerentmundg Oh ^^^’ftfse perfedum, ncc fex dier urn naturalium interuallo ad creationbsp;Deum ufum efte, Cogit enim nos textiis,ut fateamur arbores unanbsp;*iQ5 J^?^*b-eo die,quo Adam conditus eft ftetifse.Hoc etfi fit citius fadutnnbsp;flemeftri fere apud nos opus eft ) tamen non folumnbsp;‘^udificandi ,fed germinandi etiam uerbo textus utitür»

Iç ç(|Qyod igitur attinet ad queftionem fuprâ propofitam,maxime ucrifimi ’'htijnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idfuisfe tempus quo mundus cepit,Sicut ludaei quoque fuuman

primum menfem ueris tempus faciunt,cû terra quafi ape^ pv Omnia pullulant,

y eritur etiam hoc loco -, Qiiando fint conditae arbores infrugiferæ ftcrilesjitem herbaî fterilesÆgo etfi nihil definio,tamen iêntenti:*nbsp;omnes arbores initio fuifse bonas QC

Adamo quafi communem habuifse menfam, ac alijs nobilioribus frudibus paftas efse,Fui£ etiam maxima

P tuomniumereaturarum,

autem Adæ, primum ad terram didum eft,ut ferat ipi«« ^^bç,^ ’’mulos, Qiiare nô dubiS eft earn quoque peccati esfe pœnam, quodnbsp;multas arbores Ôlt;S herbas,quarum nullus fit ufus ad pabulum,nbsp;2lt;^oidit,quod quidam Paradifum dixerût totam terram,propternbsp;^reationis benedidionem ÔC opukntiam» Expulfionem autem exnbsp;Paradifo

PRIMVM CAPVT

Paradifodixeriinîefse,quod Adam exfeh'dmundo, inter fpinas pofiw^ fit,ubi eti'am poft multum laborem, fæpe nullum operæpretium fiat, Sed dcnbsp;hac re infra disputabitur,Ego quodadpraefentemqueftionem attinetlibeii*nbsp;ter in earn fententiam inclino,omnes arbores initio fuifse frugiferas.

Odiofaeftcuriofitas noftrorum hominum, Dilputarunt bic etiamd^ caufajQiiare terram ornarit Deus frudib. tertio die,antequam ornaretcf^nbsp;lumftellisC’pertinere id magis ad opus (èxti diei,SC conuenientius efsc,utnbsp;cut prius ccelum cepit extendi, quam terra produci, Ita etiam coelumpr^^'^nbsp;quam terra ornaretur, ÓC ornatum terræ magis pertinere ad fextSnbsp;Lyra fubtiliter diftinguit,non hunc ornatum ,fed formam efse,Sedania'nbsp;fficiat,nec ne,dubito,Mihi,ft'cut ante dixtredlius uidetur ordinem iftarunbsp;rum non intuendum exnoftro iudicio. Deinde an non ornatum eftcœ*nbsp;luce quae condita eft primo dice' ornamento certe pulcherrimototius^^

Benigmtdfcf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Igitur mihi magis hoc loco placct,ut confideremus curam 86

folicitudo Da diuinam pro nobis,quod domicilium tam elegansfuturo homii^’^ pro nobii.nbsp;nbsp;nbsp;ft,priulquam homo fit conditus,ut cum poftea homo creatur,paratai^

ftrudlam domum inueniat,in quam a D eo deducitur, amp;(. iubetur nbsp;nbsp;°

bus diuicqs ta amplæ domus,In tertia die inftruitur culina ÔC uidlus, ta,homini dantur in minifterium ÔC fêruitutem Sol Ô6 Luna,Inqui’’*^’^f)Cnbsp;f iir Dominium in pifees Ô6uolucres,ln Ièxta,traditur Dominiu innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fin

fttas,ut iftis omnibus opibusfruaturpronecefsitatefuagratis,tantn’’’,q^e mo ex ifta liberalitate agnofeat D ei bonitatem, Ô6 uiuat in timorénbsp;nbsp;nbsp;t cô

cura Ô6 folicitudo D eipro nobis etiam antequam fumus conditi, frudu hoc in loco conuderatur, reliquafine ffudu,ô6 etiam incerta

Similis benefïcentia D ei erga nos eft in Ipiritualibus donis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, jn

enim nos conuertimur ad fidem, iurfum eft Chriftus redemptor domo Pair is 86 parat manfiones, ut cum uenerimus, inueniamtisnbsp;mni generc gaudq inftrudum. Adam igitur nondum creatus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jQoS

de fuo futuro bono cogitare potuit quam nos, ipfe enim nondum autem ifta audimus uerbo Dei nobis promitti, Qiiare intueamurlt;^^^^iienbsp;nem huius mundi prfmam, tanquam typum 86 figuram futuri muntt*’nbsp;ita D ei benignitatem dilcamus,prius ditantis 86 locupletantis noSjQ^’nbsp;cogitare de nobis pofsumus, Hanc iblicitudinem,curam,Iiberalitat^f’j^j,genbsp;ficentiam Dei, tam in hac quam futura uita, confîderare admirât* gt;nbsp;melior cogitatio eft,quamilla,Cur tertio die ceperit terram ornare»nbsp;Hçc de opéré tertq diei fint fatis,in quo homini domus parata el •nbsp;fequuntur alij dies, in quib, etiam Domini conftituimur totius create*

OPVS QVARTI DIEL

DIXIT ÄVTEM DEVS, FIANT naria in cœlo^ôô diuidant diem ac nodlem 8i6c^

HOC eft quart! diei opus, in quo iftæ pulcherrimæ funtuerbo creatæ, fcilicet, Sol 86 Luna, cum reliquis ftell«nbsp;ncc folum funt creatac ipfac quoad fubftantiam 86 corpora fua, fed q**nbsp;nedi(ftionem,hoceft,quoadeffè(fî:us,uim,ô6uires,nbsp;Audiuiftisautemfuprain primo die creatamefselacem^H^^ j^flC^nbsp;quartum ufque diem fuit uice Solis 86LunÇjacreliquarumftellaru ’nbsp;quarto die ipfi autores 86 principes diei 86 nodis funt conditi»

_ genesis; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XII

Qiientun'gitnrhoc in loco, de xfta prima kice, An creato ióieöókina QUeflloJetit uaniierit iterum,an ucro cum foie manferitCAtque hie magna fentetiarum te printi diet.nbsp;^opinionumuarietas eft. Ego uero fimplicitercredo omniumoperû Deinbsp;* se eandem rationem, Qitare ficiit primo die rude ccelum ÔC rudis terra eftnbsp;condita, ac deinde exculta Sgt;C perpolita i fic tit cœlum extertderetur 0^ ornagt;nbsp;j^wr lumine,terra autem ex aquis produefta, tteftiretur arboribus SiC herbis,nbsp;a inclioatam SC quafi rudern lucem primi diei credo qtiarto die perfedamnbsp;SEoadditis nouis creaturis,ible,luna,fteUis ÔCc;

fA^n^icuntiftamlucernprimamadhucdurarc, Sed obicurari claritaU

Sicut LunaSlt; ftellæ interdiu obfeurantur a foie- Poteft utrunqtie efse prima manferit, QC tarnen fuerit fernen quafi Solis

^Acit autem Mofedifcrimenâifuocat SoîemêCLunam Lumina

(3. Quod igitur Äftronomi de magnitudine horum corporum difpu:« ior.«. fgt;adhiinc locum proprie nihil facit. Hoc autem ad hunc locfi facit,ut obsïnbsp;corpora prædicare non a magnitudine corporum,nbsp;tQ ^’^^§*aitudtneLuminis, Qiiia etfi folem cum ftellis compares,0^ in uniï Atlactdrit^iinbsp;ftellas redigas, corpus quidem longe maius efficietur quam fofó alia lunanbsp;fit, fed lumen folis nullo modo æquabunt, E contra fi Sol in minutifsi^?nbsp;partes difsecaretur,longc tarnen uincerent illæ mintitæ partes ftellas cia

N am funt ifta corpora fie condita cum differentia, ficut Paulus dicit, j coriw.iÿ.

^^8e claritatem S ol is,aliam Lunç,aliam ftellarum inter fe,amp;^c,Hæc dif ratione corporum ,fed ratione creationis,ut eo fît admirabi«*nbsp;^teationis opus.Sicut profedo res admiratione dignifsima eft,fic iparginbsp;(j, ^')tain longitudinem SC latitudinem radios iolis, cum tanta motus uelocinbsp;^»itein cum tanta ui fouendi ÔC calefaciendi iubieefta corpora*

dicunt,ftellas ueîut a foie accéndi utîUccànt,Sic îu LK/t-iwcr/Iel Hilfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lumen a foie mutuari. Et fane non inepte id probatur in Ecclipfî U mutuari lu

terra e diametro interieda inter Solem ÔC Lunam, folis lumen nô men a [oie, dp’’^tttit ad Lunam.Ego hsc nonnego,rtec damne, Sed tarnen hoc ipfumnbsp;is efse ftatuo ) quod Ioli ea uis eft addita s ut fuo Lumine etiam

ÔC ftellas accendat,Item quod luna ÔC ftellæ fic funt conditæiUt fint ca luininis,quod a foie proqeitur*

q ^’¦Jguftinus de luna récitât duas opiniones in initio Pfaîmi duodecimi ^tt^ufiinuf^ MT Pdifputationibus allegoriam ad Ecclefiam,quanquam ipfe ni#:nbsp;coiv^ *^i^’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;relinquo ifta,nam ab Aftronomis, tanqtiam ab artificib*

’Hilf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difputari pofsunt, Mihi fatis eft, ut

Suit ^^’’Porib. tamelegantib, QC noftræ uitæ utilib, cognofeamus ÔC beni^ BenignîMçr potentiam, quod tantas res uerbo condidit, 8C adhuc hodie

iHƒnoftrû ufum,Hæc noftræ profefsionis,hoc eft, theologica funt, ƒ ^‘»'entjdanimosconfirmandos.

itiqj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difpinantiir de natura iftarum creaturàrum, eriî platraque uerifî«=

’Hfiy ^’^.’^icuntur, amp;C cum frueftu diieuntur, T amê uideo rationem longe eise ^ianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quamutiftapofsitperfecfte cognofeere. Ideofummaingénia,

creaturarû uiefta, nô potuerunt aliter ftatuere,quam quod Heiij ænbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quafi'numina quædam, Quod igttur Philofophi definiunt,

Hit.çj^^fsedenfiorem partem luiorbis, Nosmultotutiusdefinimus, esiê î^’ficnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a Deo per uerbum, Et fane uerifîmilius eft ftellarum corpo#:

rotunda, Sgt;C tanquam globos efse affîxos firmamento, ut

’’’^tnocftufingulæ fecundumfuum donum,SC creationem fuam*

C ET SINT

t

PRIMVM CAPVT

ET SINT IN SIGNA ET TEMPORA ET

dies Sc annos»

ŒV o D addit Mofcs,amp; dicit, Vt diuidant dkm amp;

___________ Ggmïïcar,difcrimeii etiam apud Aftronomos cclebrc dia tif (T artifia 2^ artificialis Supra enim dixir,Fadum eft ucfpere ÔC mane dies unusJnbsp;tialif. qm'tur de die naturali,quiconfiât horis uiginti quatuor, quibusnbsp;luitur primum mobile ab oriente in occidentcm.Hiccum dicit, Vt uii**nbsp;diem à nolt;flem,loquitiir de die artificiali, quo fol eft fupra horifontc^’nbsp;ojfictttm folitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Igitur hoe primum eft officium Solis amp; Lunæ, ut fint ceu reges ö“- P

CSquot; lnnte» noóh's diei. Ad hoe opus non adhibentur ftcllæ. Sed fol cum etiam fine alqs ftellis turn orientibus, diem afFert, Sie luna etiamnbsp;nodlis dux efi ÓC nodlem facit,Sic enim eft diuinitus condita,nbsp;uices funt nodlis 2d diei, fit propter corpora quiete reficienda. Sol en'nbsp;eet ad faciendum opus.Luna obfcurum lumen habet, idco fojnno apf*“’nbsp;quamoperi.

SEd quid eft quod dicit, Vt fi nt in figna f Lyra exponft eise fci uiarum QC tempeftatum,Idquod noualde pugno,quanquainet^f^j*nbsp;to, an ira certo præfignificare ifta pofsint, ficut Virgilius 2d ah) fcr'^^nbsp;uangelium notas pluuiarum facit, auroram rubentem. E conrra,fe''^((,iii^nbsp;ierenum uefperum.Q£iod igitur dicunt,pleiadum ortum fignifiea’'^Jj{3innbsp;as,2d fimilia,nequc reuello anxie,neque fimpliciter confirmo,quo^nbsp;non ufque quaque certa efse.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j,,ol»

H.iius autem loci hanc fimplicifsimam fententiam efte duco,A‘'^ fünf loquatur de talibus fignis leuioribus, fed de f^nis potioribus, ^1“ jnbsp;pnt dequibuinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2d magnarum coniundlionum, V t fignum fit, idem

Mofftloquia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;portentum aut miraculum aliquod, quo Deus uel iram

mundo fignificat. Qiiodfi hoc crafsius uidetur, meminerimus populo fcripfifse.

Hue pertinent meteora, SiC imprefsiones quae fiunt in acre,ein’’^^I'? tur ftellæ cadere,cum halones,cum irides, ÔC his fimilia.in acrenbsp;fes enim uocat coelum totam illam aqueam mafsam, in qua aftra0^nbsp;feruntur, etiam illam fupremam aeris regionem ? Nam ilia ipher^'’^(î(i’^nbsp;excogitata eft a pofterioribus ad docendu. Scriptura enim cas nefe'f’^j;^''’nbsp;pliciter lunam cum foie 2d ftellis, non infingulis fpheris, fednbsp;cceli Cinfra 2d fupra quod cœlum aquae funt) dicit pofitas, ut efscnt‘‘^(^nbsp;turonim euentuum,Sicut experientia de eclipfib us, magnisconquot;’’'nbsp;bus 2d alqs quibufdam metcoris docet,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;./dl

SBd obferuanda etiam eft uox. In tempora, Lemoedim. Sign'^‘^ Moed, ftatum, fixum, ôd certum tempus, hinc communenbsp;Biblijseft tabernaculofoederis,quodifticGcrtæfeftiuitates, in cct'Lq.ii^nbsp;certo tempore 2d certis ritibus fierent. Ad hunc modum dicit Solei”nbsp;nam else in rempora,non idco folum,quod tempora reguntur 2d nonbsp;a foie mutantur. C Sicut uidemus corpora inferiora, folis uel accefs”nbsp;Minißeritfcr cefsu,mutari,Alia enim inhyeme,alia in aeftatc,alia in autumno, al'** ’ j al*^nbsp;pjrtinotew» qualitas eftaeris,ad quam noftra quoque corpora mutantur) Sed q”^pta*nbsp;porum,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;as quoque difterentias ÔC notas tempor um in ciuili uita ufurpamiiS’*

a motu iftorum corporum.Sic certo tempore anni locantur ædcs,eo” tut operac feruiles, exiguntur reditus 6dc, Hacc omnia funt minifteT g^gli*nbsp;fol ÔC luna nobis praebent, ut fie partiamur tempora fecundumonbsp;ascommoditates.Sic,feptenas,nienfes,an2arias,«tuocanf,numcr3i”^rtO“

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xlir

........................wax..*—*. ,...xx.x.*x.gt;^x«..lv»l,i../».«U»UVllUA

'iiîputo fubtiliuSa Nam mihi fatis eft, feire, quod iltacorpora lint nobis ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ufum condita,ut fint nobis in figna fiue iræ,fiue gratiç,Ôr in tem

h nbsp;ut diferimina temporum certa obferuemus ôte* Hæc quia facris literis

a funt,certa funt, Reliqua etfi experientia nituntur, tarnen quia ea in;# fallit,non fiint tarn certa»

«nes in genere uel admoneantur uel terreantur. * '

quarto die ßtis fint.Hic autem incipit fe aperire SC nobis immortaJib ortalitas animorum,fiquidemnullacrcafura, præter hominê, animorum.

PRIMVM CAPVT

aut mtelh'gcre cceli motum,aut metiri corpora cœleftia poteftgt; Sus, iiacca, K canfs, aquam quam bibunt non pofsunt metiri, ÔC homo ccclum SC omnianbsp;cœli corpora metitur,Quare hic emicat fcintilla æternac uitac,quod homo nanbsp;turah'ter exercetur in illanaturæ cognïtione.Significat enimcura illa,hornignbsp;nes non eo conditos,ut in hac infima orbis parte femper uiuant,fed utcœ™nbsp;pofsideant,quod in hac uita admirantur,6C occupantur ftudio ÔC curanbsp;ftium rerum.

Et nifi hoc cfsetjquid profuifset,aut quid omnino fuifset opus, hancc Sfafw CT fôr gnitionem tam opulenter homini dari,quem ipfe corporis ftatus ÔC formanbsp;ma hominis, guitpertinerc ad cœleftia,quanquam eius origo ualde eftmifera ÔChumm^nbsp;origo honâ‘ Primus homo ex gleba fadus eft a Deo, Deinde propagari cepitnbsp;Rit mifera.nbsp;nbsp;manum ex ftmine maftuli SC fœminæjnde paulatim in utero forinatm’

brio per fîngula membra,8C crefcit donee tandem per partum ad hoc coe men producatur, Poftea fenfîtiua uita,mox operatiua SC motiua incipit'

Tandem cum confirmatum eftcorpus,8C animus acratio^nfanoƒ^gJ. pore uigetjtum primum emicat ilia uita intelledus, quæ in altjs creatin'*5^l^nbsp;reftribus non eft,ut Mathematicarum difeiplinarum adminiculo,qn^®.nbsp;nitus oftenfas eise nemo poteft negare,homo ex terra in altum animo*^ -Homo eondia let,ÔC omifsis quæ in terra funt,eoeleftia curet SC inueftiget,Hoc nonnbsp;tus ut Muat 'm non lues, non aliæ beftiæ faciunt, folus homo facit. Ergo eft homonbsp;perpetuum. condita,ut,relida aliquando terra,coeleftia habitet,SC æternam

Hoc enim eft,quod non iblum loqui SC iudicare pofsitCquae ad Dialf^^ SC Rhetoricam pertinent) fed quod etiam Mathemata omnia perdin’^' j

Igitur nunc ab hoc quarto die, incipit manifeftari gloria nofta gt; Deus de tali creaturacogitatfacienda, quæ intelligat motus iftorum^^^jjjiinbsp;rum, quæ quarto die creantur, SC quæ ilia cognitione deledetur gt;nbsp;quæ propria fit fuæ naturæ. Debent autem nos hæc excitare adnbsp;dionem.quod tanquam ciues pertineamus ad illam patriam, quamnbsp;picimus,miramur QC intelligimus. Sed tanquam peregrini exu^S’nbsp;niam poft hanc uitam propius ea afpiciemus SC perfede intelligemnS'nbsp;ATQyEhadcnusdecreaturis,non uiuentibus necftnticntö’^jQii^nbsp;diuimus, Quanquam quidam ex Philolbphis de ftellisnbsp;bus corporibus ita locuti funt, acfi efsent animata SC rationalia, y pjjiilnbsp;mo id fadum propter motum rationalem SC tam certum, cuiusnbsp;eft in reliquis naturis. Dixerunt igitur compofita efse ex corpore SC m jdnbsp;du, SC tarnen corpus ipforum non efse elementale. Ac Plato innbsp;huncmodumdifputat.

Sed hæc fententia plane eft explodenda, SC accommodandus m dus nofter ad uerbum D ei, SC ad Icripturam fandam,quæ darenbsp;umifta omnia condidifse, ut futuro homini pararet ceu domufflnbsp;um,acgubernari QC conferuari ifta uirtute ucrbi.quo funt conditaJd«^Jilt;’nbsp;dem omnibus paratis,quç ad fubftantiam domus pertinentjintrodud^uO«^nbsp;mojceu in pofsefsionem fuam.Vt diftamus diuinam prouidentiamnbsp;bis maiorem else omni noftrafolicitudine SC cura. Alia quæ fine aUtnbsp;lcripturæ afferunturrepudiandafunt.

SED hic repetendum duxi præceptum.quodfupraaliquoties pr^P^ctî quod fcilicet afsuefeendum etiam eft ad phrafin Spiritus làndi» hnbsp;am in altjs artibus nemo féliciter uerfabitur, nifi prius redenbsp;fermonis. Sic lureconfulti fuos habent terminos,ignotos medico St Pnbsp;phis. Contra hi quoque habent fuam quandam quafi' Iinguam,igno^^j^^( j-enbsp;profefsionibus.Iam non debet ars artem impedire, fed unaquæqn^nbsp;tinere fuum quafi curfumjSC uti fuis terminis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

genesis; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xiin

Ad huftc modum igitur ufdemus Spiritum fândîum fuam habere lings: warn 8Cphrafin,nempe,quodDeus dicendo creauen't omnia,0^^ per uerbum Deut omnùnbsp;operatus eft,6if omnia eins opera funt uerba quædam Dei per uerbum irrere condidit pernbsp;atiim creata.Sicut igitur Phikjfophus fuis terminis utitur, Ita etiam Spiritus Verbum.nbsp;hnftus utitur fuis, Qiiod igitur Aftronomus {phçra9,auges,epiciclos appelnbsp;at,recèle facit,licet enim id in fua profefsione,ut commodius alios doceat,E:snbsp;t^ontra Spiritus fanAus S)C fcriptura facra illas appellationes nefeiunt, S)C toi^nbsp;Jumhoc quod fupra nos eft,uocant cœlum, Nec debet idreprehendi abnbsp;tonomo, led uterque loquatur fwis terminis»

Sic etiam accipien dum eft uocabulumtemporis inhocloco,NequcCi^ Vfjw«ocd6tt» pttta Ebreo QC Philofopho idem eft tempus,fed uocabulum tempon's Ebrçis tl,temporis,innbsp;’§tiificat theologice,ftatuta fefta,item interualla dierum,quç in annum con liters.nbsp;.^trunt.Quare kre ubiqç redditur per nomen feftum feu feftiuitas,nifi cumnbsp;/tabernaculodidtur, Hocadmonendumduxi, priulquam pergcremus,nbsp;puto non inutile efse præceptum, ut unaquaque ars utatur fuis terminis,nbsp;alia aliam ideo damnet aut rideat, led iuuet potius alia aliam, prxnnbsp;,?’^tmutuas operas.Sicut artifices faciunt ut conferuetur tota ciuitas,quænbsp;fr '5H*- Ariftoteles inquiQ non poteft conftitui ex medico QC medico gt; fed exnbsp;‘'“dico èC agricola»

OPVS QVINTI DIEI»

Dixit etiam dbvs, prodvcant a.

Sluæ reptile animæuiuentis,8ôuolatilcuolans

y lÖEMVS Molen retinere luampbrafîn conftanterjûi uer* k* dicere» HaAennsigitur commemorauitfi^eriores creaturas, cce*nbsp;toto agffline planetarum ôd ftellarum reliquar«, quas ex aqua uer«nbsp;L l?’'oduxit Deus, admifcLïitlucem, Sicutuidemushuncaeremnatiua

Ç/ Niinc addit de noua creatura, produda ex aquis, nempe, de uolucrib. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pj,

’ Coniungit autemhæc duo genera propter naturam non difsimi^ pi«»» nido» l,5?^tciit enim pileis in aqua natatjic auis uolat in aere,et quanquam carné cri^o,nbsp;tarnen eandem habent originem, Sicut manifeftus textusnbsp;produdasjpettjfse aerem in quo uiuimt,Retinet au

^ofes phralîn luam,quod coîlum uocat,omne hoc quod furfum eft» Cœîum.

»Jiaj ^^tjnehoc primum admirationedignumeft,quodetiamfiex eadem

pifees fint conditi, tarnen ficut auis nonpoteft in aqua uiue:«

Hçj/’ pifees fi in aerefint,durare non pofsunt, Ac medici rede dilputant,car curouolu» Itiitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;falubriorem efse quam fit pifeium (quanquam uolucres etiâ aum cr pif»

naturae) quod infiibtiliore aere uiuunt,cuius quafi feces crafsio#' cium.

^Qt-tæ:-in quitus pifees générant ur 2C uiuunt,Sed Philofophi hoc nô Nobis autem potior eft fides facræ lcripturae,quæ eandem originenbsp;naturae affirmât»

Potç^^’’^iuet igitur hoc quoq^ ad dignitatem huius libri, qiH tam uarie Del Dignitdt librt oftendit, qua omnia creauit fuper omnem rationem ÖCnbsp;nbsp;nbsp;Geneßt.

^^’^'Qitis enim cogitet ex aqua produci pol^ natura quæ aquam fer:« tijjj^*enon posfit^ Solum Verbum dicitDeus, ô^ftatim exaqua prodiwnbsp;ü^i ^’^^ucres» V erb um igitur li fonet,omnia polsibilia funt,ut ex aqua fi^»nbsp;ifces,uel uoluCTCs, Quaelibet igitur auis,pilcis quilibet,funt nihil ninbsp;Grammaticæjper quam grammaticam quç fimt impofsibinbsp;facillima,ÔC qUæ plane funt pugnanitia,fiunt fimillima,66 econtra»

C âj Scribuntur

PRIMVM CAPVT

Scribiifttiir autem hæc nbsp;nbsp;debent cognofei diligenter, ut admiVari diCc3

mus potentiam maieftatis diuinç,amp; ædificemus fidem noftram ex ifris admt rabilibus fadis.Nihil eft etiam fi quis mortuos excitare pofsit,adhocmirabinbsp;le opus,quod ex aqua fit uolucris. Sed ideo no admiramur ifta,quia ufii quonbsp;tidiano amiftrunt admirationem.Si quis aute credit ilia 6C intuetur difigen*’nbsp;tius, is cogitur admirari,8lt; admiratio paulatim fidem confirmât. Nam cumnbsp;pofsit Deus ex aqua cœlum producere ftellas, quarum finguiæ terrantnbsp;magnitudine aut æqiiant aut fuperant.Item cum pofsit ex guttula aquæ cemnbsp;dere folem QC lunam. An no pofset etiam corpus meum aut contra hoftes SCnbsp;S atanam defendere, aut poftquam in fepulchrum pofitum eft,ad nouant ui^nbsp;tam refuteitare!:’ Ergo Dei potentia hic eft cognolcenda,ut plane nihil dubi*nbsp;temus, de ff s quae D eus promittit in uerbo fuo. Hic enim plena confirmât“^nbsp;omnium promifsionum pofita eft,quod nihil aut tarn difficile, awt impol^’*’^nbsp;le fit,quod non pofsit fuo uerbo conficere,Sicut comprobant id coehinri^*^nbsp;ra,mare,Slt; quiequid in eis eft.

V*«* Ml*»,} kjkiws* iUUKÖ 1U5 UlUUö UCliJXö Ulllur, UvUO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

cit,uidit,Qiiafi hoc modo tres diuinæ maieftatis perfonas uolueritoß^^ re, VerbojDICIT ,fignificatur Pater,llle generat uerbum in aeternum-^nbsp;tempore conftituitper illud Verbum hunc mundum.Ideo accommo^^^^^j^nbsp;Filij perfonæ uerbum, FECIT,Filius enim in fe habet exemplar nonnbsp;maieftatis diuinç,ièd etiam exemplar omniû rerum creatarum. Ideonbsp;t ebus,Et ficut a Pâtre res dicuntur,ita per Filium, SC Verbö illudnbsp;omnes fubfiftunt. Adiungitur autem his tertia perfona Spiritus fan^^*’quot;’nbsp;res creatas Videt QC probat,

Haec dicuntur per pulchram dC aptam attributioncm,ad articul'’*” nitatis clarius intelligendum.Nam ea unica caufa fuit, cur hæc adnnh’^’nbsp;fandis Patribus religiofe excogitarentur, ut aliquo modo compt^^’^^nbsp;per fe inconmrehenfibilis pofset.Qiiarc no reprobo iftas cogitation^^’jjjitnbsp;ÔC analogæ fint fidçi, ac commodæ utiles ad confirmandam SCnbsp;fidem.

Ad hunc modum D. Hilarius diftinguit alqs attributis, inPatre.foecies in imagine,ufus in munere,Dicit Spiritum fandin’’nbsp;num in uni, quod dat ufum rerum,ne pereant, 8C gubernat res 2C comnbsp;Sic dicutjPatereft mens.Filius intelledlus, Spiritus fandus uolnnms- j,(jcnbsp;quod Pater fit fine intelle(ftu,aut Filius fine uoluntate,iêd funt attrim’^nbsp;eft, dida quæ diftinda non tribuuntur finguKs perfonis, fed diuern^’^JÖnbsp;quod Pater fit fine fapientia, Sed quod nobis ifta ita pingimus,ad fctnbsp;Sc explicandum articulum T rinitatis;

Ergo quando textus dicit. Et uidit Deus quod eßetualde bon^ nificat ipiam conferuationê,quia creatura non poftet ftare nifînbsp;dus diligeret earn, S)C ifta complacentia Dei in fuo opéré confert^^’ppfO^nbsp;Neque enim Deus ita creauitres, ut creatas déférât, fed amat easnbsp;bat,Igitur fîmul eft,agitat, mouet,et cÔftruat fi'ngula pro fuo mqdonbsp;iftimaui breuibus attingendum,Dignæ enim funt cognitu tamnbsp;ones eorum,quinos præcefserunt in eodem ftadio,in quo nos curnnbsp;Qiiod Hiero:uertit,ReptiIe animç uiuentis,Ebrçis eft Ncph5 ƒnbsp;gnificat animam, feu uiuum quiddam. Appellat autem hocnbsp;De uolucrib.notum eft,funt ccua/x^/ê/a,quodin terra S)C in aere lU

CREÄVITQ.VB DBVS COBTB

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XV

POTEST bic queri,Cur tantum ccetcnomi'natimappelktf Mttioruf)?

Siciit fere tantum maiorum pifciiim fcriptura meminit, Notus eft Les« A’«« fin'ptu* UiathanSCDraconesa'nHiob di. alijslocisfcnpturæjCertn ante eft fic appel ’¦‘‘’»ommtnbsp;brf balenasjorcas, Sgt;C alios grandiores pi'fces, quorn alq quaff alas habent acLnbsp;^’tas.utdelphinus qui ceu R.ex ponti eft. Non quod magnitudine fuperet,nbsp;^amncq^ aquila auium Rex,necleo quadrupedum, magnitudine excellât*

Credo autem rationem huius efse,ut feiremus tarn magna corpora else ^pfraDei, neterriti magnitudine crederemus ea fpedlra else. Etfacilis pos«nbsp;i«aeft conie(ftura,cum tarn magna corpora a Deo creata fint,etiam minoresnbsp;(utfunt conn,auratæ.lucij di alij) efse a Deo creatos.Qiif uolet legatnbsp;41. Hiob.Ibi fan's cernitur, quomodo Spiritus famftus per ilium Poes« Htotnbsp;laiidarit mirabile monftrum Leuiathan, Cuius tantum robur SC fiducia LcKilt;«b4«.nbsp;cft,ut etiam fagittas contemnat.Huiufmodi defcriptiones aperiunt nonbsp;fidem erigunt,utfacilius Deo credamus,quod nos quoqj fer

^pofsit, quanquam longe fimus minores,

yj V eritur etiam hie de murib us dC glirib. unde nafcatur 55 quomodoC’ Muret er nV^S-Siquidem ufu comperimus,ne naues quidem, qua- perpetuo in mari r« unde crnbsp;g ^^s^murib. else tutas. Sic nulla domus itapoteftperpurgarf,quin mures cjuomodo nd*nbsp;jl^'^^fentur.Sic queri etiam poteft de generatione mufcarum.Item quo aucs [caaturfnbsp;tempore autumni^

murib. Ariftoteles fic difputat, quaedam animalia efse Vîv^,Sicut mures funt ex genere sT£f07iV£wv,quia mures no nali

'1111murib .tantum,fed euam ex putredine quae confumitur, di paulas* ’^murem uertitur.

till 4ueras,qua uiftute ifta fia.t generatioCRefpondet Ariftoteles, Foue '^um putrefaeftum calore folis.acficproduct uiuum animal,Sis»

Pop ^^’^us fcarabeos generari ex equino ftercore. Sed an hæc fufficicns ra ji?’M«bito,fol cnim calefacit,nec generaret quic^, nifiDeus diceret diuis«nbsp;il( *''^'tc,Veniat mus ex putredine.Ergo mus quolt;^ eft diuina crcatura,ecnbsp;Q. iudico,aqueæ natureac quafi terreftris uolucris,alioquihaberet monnbsp;^’tiformam,nec conferuaretur fpccies,Habet autem formam pulcherrL I'“”'*« tfturlftnbsp;t^^^Pto fuo genere. Pedes ita bellos,0lt;5 ita comptos pilos,ut appareat certanbsp;uerbum creari, Igitur admiramur hie quoque Dei creatus«

^opus, Atque idem de mufeis dici poteft.

^'t(l nbsp;nbsp;äuibus lane nelcio, nam no eft uerilt'mile ire eas in partes magis ad qjjo aieant

*iir^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miraculum de hirundinib. ufu notû eft, quod auet temport

aquis per hyemem mortuæ iacent,ô(5 fub æftatem reuiuifcunt, 4K(«wnt. magnum noftræ refurredionis argumêtum eft.Qiiare exiftimonbsp;arborib.uel aquis. Sunt enim ifta opera diuinæ maieftanbsp;uidemus ea,8C tarnen no intellfgimus. Exiftimonbsp;F^'^m fi intercidat nonnunquam Ipecies aliqua C quod tarnen an fieri

P dubito) tarnen earn a Deo reftitui.

igitur ad Creationem quinti diei,omnia rcpentia,ferpentia SC da,ô5 quoque alio modo uel in aere uel aqua fe mouentia»

BT VIDIT DEVS QVOD ESSET BO. num,ac benedixit eis*

\) *ARE non eft ufiis Deus uerbo bcnedicendi, etiam verbum lent ^hççjinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corpora inanimataCibi tantum dixitfibi placere illa,non etiam dicendi»

'*^ituif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem ad uiuorum corporû generation? uertf Um eft,ibt

nouû modû crefeendi dC augendi.Sol igitur di ftellaenon générant, C iiij ficutuidca

Generatîa ex fcmen fîmpîiciter ex femûie n^citur -, fed ex herba. Hic autem fit uiuo corpore ex corpore uiuojnuuium corpus* Hocisitiirnonumnbsp;incorpiKiu=:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Mua-

QJJodMofes tenediäioncnbsp;Philofophi fos uiua,a corporibus integris Ô6 uiuis producuntur. Cuius nihil iîmit^^gpinbsp;atnditatii uo= boribus,nec^ enim arbor generat fimile fibi, fed fernen generat

hoc miraculum eft, fed ftcut cetera tta hoc quolt;3^ ufu uiluit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Noceniei uer QEd hie queritur de nocentib.uel uermib.uel beftiolis,ficut funt mes Gr befiio^ Omufce,papiliones,in quibus admirabilis eft fo5cunditas,ô6 ferenbsp;U ore,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quanto quæqp eft nocentior,tanto etiam fit fecundior, Sed reqeienda d

queftio in tertium caput.Ego enim credo co tempore iftas moleftas^^ as creaturas nondu extitifse. Sed poftea inpœnampeccati exmalcditinbsp;ra else procreatas,ut nos affligeret,56 cogèrent ad inuocandumnbsp;hæc alias.

lam igitur habemus, quæ quinto die uiua corpora fint oreata, autem uerbum huius dici adhuc else effi'eax, quod fimpliciter ex ip‘^nbsp;generantur pifees.Nam pifeinæ Ô6 lacus gignunt pifees, ficut uidem^ßjiiJnbsp;os inpifeinis natos,in quibus antea nulli fuerunt.Nam mihi nonfitnbsp;le, quod nugantur pifees ab auibus captos, cum in acre uehunturnbsp;fernen in pifeinas Ô6 lacus demittere,ia poftea in aquis concrefeere^H^nbsp;tern fola Ô6 uera caufe eft,quod iubetur hie aqua producere pifees. Honbsp;bum adhuc eft efficax,06 operatur ifta.

DIES SEXTVS.

Et DIXIT DEVS. PRODVCAT TERI^quot;* animam uiuentem in gener c fuo 06c.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H A

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GENESIS. 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XVI

A B E M. V S iam cœlum cum fuis exercitibus, Sole, Luna, Stellis. Item mare cum pifcibus ÔC uohicrib. fîcut enim pifces in aquanbsp;^^tant, ita quafi natant aues in aere. Terræ quoque addita funt omamentanbsp;fw^uum,arborum,herbarum ScSc Jam priufquam in banc quafi domum,in^nbsp;^oducatur homo, adduntur beftiæ terreftres, iumenta 8C reptilia, poft quænbsp;Homo creatur. N eque enim eft natus ut uolaret cum auibus, aut cumnbsp;P cibus nataret,Sed habet communem naturam, quod ad hanc partem attii=

»Kjs animanttbus, ut uiuat fuper terram. Nam nauium ufus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nàuiutK»

^is eftjubi homo pifces ÔC aues imitari nititur. Nam utrunque facit nauis, ,in aere,ÔC natat in aqua,Nos autem hic de naturalibus,non de artificianbsp;UsJoquiitim-^

Ebræi appcllationum difcrimen faciunt Behemah uocant quac nos iui? ^’^taa'tem minores beftias filueftres,ut funt cerui,capreæ,lepores,8C fi quçnbsp;l^^ntur communi cibo nobiftum, ôf uefcûtur herbis acfrudibus arbor umnbsp;aiefo erez autem C quod retfte uertitur beftiæ terræ ) dicunt efse carniuo^^ Befliß terr^^nbsp;j^.^5^ias,ut funt lupi,leones,urfi, Sed an hæc côftans differentia fit.neftio,nbsp;lijç !5^Hem non uidetur ubiquc obferuari. Hoc tarnen certum eft,Mofennbsp;bis^°P’^^^’^”derenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnia animalia terreftria, fiue carnibus,fiue her^^

'‘erK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;matrem dicit efse terram,quç eas ex k per

°utît produxit,ficut mare pifces.

A Vdiuimus autê fupra,Deum ad aquam dixifse.moueatur aqua Sfc.ut impleretur mare pifcib. ÔCnbsp;nbsp;nbsp;uolucrib. ac poftea primû

0 generationem. Hic de animalibus terreftribus alio uerbo utitur,amp; -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;moueatur, Eft enim terra coimus quiefcens.

tatj S^iarto die etiam dixit,Herbificet terra,uult enim,ut fine motu emiti« ^Jnaliaamp; herbas.

'dib . Gütern ifta animalia fimilitudine hominis ex gleba funt formata, an Ji,5 Wt fubito,etfi nihil definiat fcriptura,tarnen quia formationem homünbsp;fççj ?§ulari confîlio célébrât Mofes,fentio extitifse animalia terræ,ficut pwnbsp;^bito natos in mari. Qiiod autem hic non addit benediÆonem, patet.nbsp;una cum homine ea compled:itur,amp;r nunc iatis fuit dicere. Viditnbsp;^Pü ualde bonum.Sed accedamus iam ad ultimum 2lt;pulcherrimunbsp;f^ei,ad hominis creationem.

f^ClAMVS HOMINEM AD IMAGINEM fîmilitudinem noftram.

iterumnouaPhrafî Mofesutitur.Nondicit,Mareagitcss Howoconii-^quot;^’hcrbefcatjautproducat terra,fed,FÂCIAMVS,Ergo includitma J“* îrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SCconfilium,cuius nihil fi'mile fecit in prioribus erenbsp;nbsp;nbsp;P’’®««*quot;*

confilio dixit. Agitetur mare,producat autem Deus fe ad confilium uocat,8lt;indicit quafi deliberation«nbsp;hominem create uellet.

Mijj ’¦‘mum igitur fignificatur hie, infignis differêtia hominis ab omnibus Diff^entU homine habent beftiæ,fimul has^ heminis abnbsp;aluntur, fimul comedunt,öir tjfdem uefeuntur, dormiunt ÓÓ quinbsp;nbsp;nbsp;^reaturis

nos.Siigitur conuerfationcm,ui(ftum,6C ah'momam confi'deres

^^Pdir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difeentiam inter ifta animalia ÖC hominem Mofes hic olt;«

confilio fiC prouidentia hominem efse condi creaturam longe excellentem reliqua antn«

’4^19: uiuunt corporalemuitam, præfêrtim cum adhuc natura efsec incorrupta

PRIMVM CAPVT

incorrupta. Epicufus féntit hominem tantumlprocreatum ad edendnamp;f bendiim,Hocautem efthominemnonfeparareab alijs beftijs quaeetiamfu^nbsp;as uoluptates habent Sgt;C fequuntur.T extus autem htc potenter feparac hom*nbsp;nem,cum dicit,Deum certo cóüho de homine faciendo cogttasfe, Nec id Idnbsp;Ium, fed de homine faciendo ad imaginem Dei. Haec imago longe aliud eft,nbsp;quam cura uentris,cibus ÔC potus,quæ beftiac etiam intelligunt ÔC appetunt'nbsp;Mofe igitur ifjiritualibus iignificat, nos ad excellentiorem uitam cfscnbsp;conditos, quam haec corporalis efset futura,in natura etiam integra.Bene adnbsp;tem dicunt Dodlores, Si Adam non efset lapfus per peccatum, tune finddnbsp;certo numero Sandorum ab animali uita ad ipiritualem uitam Deum t^’nbsp;laturum fuifse. Nam Adam non erat fine cibo,potu, 6C generatione uidtinbsp;ruSjCefsafsent autem ifta corporalia præfinito tempore, poft impletumnbsp;merum Saneftorum, fiC Adam cum pofteritate fua efset translatus ad aftetd^nbsp;ÔC fpiritualem uitam.Ifta autem opera corporalis uita£,edere,bibere,prof'^nbsp;are Slt;c. fuifsent quædam feruitus Deo grata,quam etiam Deo finenbsp;cupifeentiæ, quæ nunc poft peccatum eft, præftitifscmus fine omninbsp;to SCfinemetu mortis, Hæcprofedlo iucundaôôfuauisfuifsetuita,d^^l^j,nbsp;cogitarc quidem licet,afsequi autem in hac uita earn non licct.Hocnbsp;bemus,quod fpiritualem uitam,amp; finem uitae in paradifo cogitatimi amp;¦nbsp;natum a Deo, poft hanc uitam credimus, QC certo expedtamus petnbsp;Chrifti.

Obferuandus igitur cft præfèns textus, quo ita magnificc omnibus alqs creaturis feparat Spiritus fandlus humanamnaturam-^^^^iitnbsp;ralis quidem feu animalis uita,fimilis erat futura beftiarum uitæ,nbsp;beftiæ cibo,potu, quiete indigent adreficienda corpora, Ita Adam ƒ ^,{3nbsp;in innocentia his ufurus eratSed quod additur,conditum efse hodi*^,D,nbsp;in animalem uitam, ut efset tamefadus ad imaginem Dei Sd fimiHtddd*nbsp;haze eft fignificatio alterius ôd melioris uitae quam animalis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,ji

Habuit igitur Adam diiplicem uitam, animalem ôd immortaléd^^j^^ dum reuelatam plane,fedin fpe.Interim edifset,bibifset,laborafseiîgnbsp;fet Sdc. Hæcpaucis admoncre uolui de differentia ifta quam Ded®^nbsp;fuum confilium, quo difeernitnos ab alijs animalibus,cum quitusnbsp;uiuere,Infra repetemus haec pluribus.

SEcundo, Verbum,FACI AMV S, pertinet ad myfteriû fidei no^pergt; firmandum.qua credimus ab æterno unum Dcum,filt; diftindas^^-jctitnbsp;fonasin una diuinirate,Patrem,Filium ÔC Spirirum fàndum. leidaeinbsp;_____iaffèruntjt*L^j^d enim eos hic locus ufque ad mortem,ut utar uerbo Occç,qui itaapP*^*^nbsp;leftas ôd tedtofas rationes, quas nonpoteft foluere.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;00^

Dicunt autem ludaci, Deumfic loqui cum Angelis, Item cum alijs creaturis,Sed quero ego, Curidnon anteaquoq^ fecitcSecuod^’’^j/t3nbsp;pertinet ad Angelos hominum creatio^Tertio. Non nominatnbsp;fimpliciter,NOS,dicit.Igitur defadoribus ôdcreatoribusloquinit-^nbsp;te non poteft dici de Angelis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Qtiarto etiam hoc certumcft,Nuno modo dicipofse nos ad imaginem creatos efse. Qiiinto, Vtrunque hic ponitur, Faciamus t*nbsp;in plurali QC fingulari, Ideo dare SC potenter fignif icat nobisnbsp;in ipfa diuinitate ÔC créatrice efsentia infeparabilem SC çternam pli^nbsp;efse. Hoc ne portæ quidem inferorum nobis adiment,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Deindequod de terraIudaeidicunt,Deum cum terr^Ioqui» uolum cft,Terra enim non eft fadrix noftra.Deinde cur nq potius anbsp;loqueretur,cû Ariftoteles dicat,Homo SC fôl générât hominempe

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XVn

convienit,qiua non fumus facflt ad imaginem tcrræjSed fumas falt;flt ƒ *noriim Facfjorum imaginê,qui dicunt, FACIAM V S,Hi fadlores fiintnbsp;ƒ diftindaï perfonejn ana diaina efsentia,Harum tn'um per£cgt;narum,nosnbsp;imago jficat poft audiemus.

Hoc ante extreme ridiculum eft,quod ludaci dicunt,Deum fequiprin^ confuetudinem, qui reuerentiæ caufa de ft in plurali numero loquunnbsp;'¦¦•Sedhanc cancellariam futfic dicam) Spiritus fandlus non imitatur,nec f^wirnrrntw«.nbsp;j^^'^afcit fcriptura fandla hunc loquendi modum, Qiiare eft hie certo fignftnbsp;ôfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiiod in una efsentia diuina funt tres perfonæ,Pater,Filius,

.spiritus fandlus,ita ut ne adliue quidem Deus ftparetur, quia omnes tres hic concurrunt,ôd dicunt,FACIAMVS,Nec Pater facit aliumho «

Fililt;-is,nccFilius alium quam Spiritus fandlus, Sed Pater, Fiit h? ’ Spiritus fandlus, unus Sgt;C idem Deus, autor ôd creator eft eiufdem o^snbsp;ruis.

P AdhuncmodumnequeobiedliueDeuspoteft ftparari,Nequeenim ^’’^^ognofeitur nifi in Filio, 2d per Spiritum fandlum, Qiiare fient adliuenbsp;Deus eft,qui tarnen intra ft fubftantiuefeu efsennbsp;eft Pater,Filius,Spiritus faneftus, tres diftindlae perfonæ, in una dialnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

gt; Hæc teftimonia debent nobis cara efsc èi. grata. Etfi enim turn ludaei til *'1117^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftntimus unum Deum 2d tres Perfonas efse, Tamc

fgt;Ch '¦’^ÎP^riræ autoritatem impudenter negare uolent, cogentur hoc loco, fkfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G iperius citatis, noftram fententiam fequi, Eludere pofsunt haec,

pfttdæi ftudioft faciunt, fed interim manet in eorum cordibus ille aculei« ^'rdicat,FACIAMVS,Item,curMofesutaturpluralinomincElohimnbsp;tCfg ^®§itationes non pofsunt excludere ex animo, etfi uaria conari Sgt;Cnbsp;ii)a P^^sunt. Siautemfapientiaefsetjtaliateftimoniaeludere. Num nobisnbsp;«(Ifnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deefse putas,ut non pofsimuseadem facereîquot; Sedmaior apudnos

fteA*^’Pturæ autoritas,præfertim cum nouum Teftamentum id clarius *ion Filins qui in Gnu Patris eft,nos eadem doceat multo clan'us, Cuinbsp;jtedere fumma blafphemia 2d æterna mors eft. Qiiare ualeant iiii exce»«nbsp;'^^prauatores dininorum dogmatum ufque ad fuum indicium.

¦ ’^quies, Ifta funt obfcuriora,qua utper ea probaridcbcatta magnus fidei.Refpondeo. Oportuit co tempore ifta ita obfeure dici dis«nbsp;faltem ob hanc caufam, quia omnia erant r^ofita in iliumnbsp;*ris Ç ^’'’^pominam,ad cuius adnentnm reftitutio omnin reftruabatur,oms!nbsp;t)H^p°§nitionis 2d omnium reuelationnm- Qiiac igitnr antea per ænigmatanbsp;Chriftns enoluit SC dare iulsitprædicari. Et ramennbsp;if hanc cognitionem per Spiritum fandlu habuerunt, qnanquamnbsp;’'unc,cum audimus in nouo Teftamento nominari Patrem,nbsp;Spiritum fandlum, V eniente enim Chrifto oportuit illa fignaculanbsp;Ptï,.y ^«re predicari, quæ obfcuris uerbis antea erant tradita, tantum pro»!nbsp;magiftri. Ac nift Spiritus fandlus hac cognitionemnbsp;titifnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nouum Teftamentum, longe ante Chriftum natum exi*

‘sentAriani. Quarc ultimis temporibus uoluit Spiritus ftndlus huncfolemcognitionis diabolo obrjccrc,ut præltringerennbsp;tur eins oculi, ód ipfe magis inuideret hanc tamnbsp;daram cognitionem hominibus,atque

ita uehementius torqueretur, TERTIO

PRIM.VM CAPVT

ERTIO AGITATVR HIC SI mare qucftionû, Qin'd fit imago illa Dei,adqii^nbsp;Mofes hominê dicit fadum efse C Ac Auguftm^^nbsp;hoc loco explicando multus eft, præfêrtiïn ïnlibfonbsp;Trinitate.Dodores autem reliquifere Aiiguft*^ jnbsp;fequunturiqui Ariftotelis diuifionem rennet,nbsp;imago Dei nnt potentiae animae, memona,nbsp;intelle(ftus,0^ioluntas, Inin's tribus dicuntcoiww^^,^nbsp;omnibus hominibiiscjy^ J

cut enim inuiuinis i^inquiunrj v eroumnaicitur exiuoitannarauwj'-; ritus fandus eft complacentia patris,Ita in homine ex memorianbsp;bum cordis,quod eft mens, Eo produdo t prödit uolimtas, quænbsp;tem,0^ ea deledatur,

Similitudinem autem dicunt efse in donis gratuitis, Sicutenim**^, tudo eft quedam perfedio imaginis,ita dicunt naturam peifici pernbsp;Itaque ft'militudo Dei eft,quod memoria ornatur fpe,intelledusnbsp;luntas caritate» Ad liunc modum,inquiunt,homo eft creatus adnbsp;D ei, hoc eft. Homo habet rnentcm, memoriam, Sgt;C uoluntatem,nbsp;eft creatus ad ftmilitudinem Dei,hoc eft,intelledus eft illuminatusnbsp;moria confirmata ipe ac conftantia,SC uoluntas omata caritate,

T ertio faciunt etiam alias diuifiones,Memoriam efse imagincfl’P^ d tiæ D ei,mentem fapientiç,amp;^ uoluntatem iufticiç 2lt;c. A d huncnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id

guftinus praccipue, ÔC poft cum alii,eo incubuerunt, ut diuerfas tri’i‘'’\oÊlt; homine excogitarent,putauerunt enim hoc modo imagine Deifaci^^'^’^ÿnbsp;ïè conlpici, Sicut autemhæ non iniucundæ fpeculationes arguunrnbsp;ociofa ingenia,ita minime faciunt ad imaginem Dei rede explican«^^’’’' fO

Quare etfi iftam diligentiam SCcogitationes has non damno bo,quibus omnia rediguntur adTrinitatem, tarnen baud fcio,nbsp;Utiles,prçfertim cum eapoftealongius ducantun Nam hucquoqu^quot;^t»nbsp;diiputatio de libero arbitrio, quæ ex imagine ifta naicitur, Ita enina^’^llnbsp;Deus eft liber,ergo cum homo ad imaginem Dei fit conditus, habetnbsp;berammemoriani,mentem,SCuoluntate.Adhuncmodummultanbsp;quæ aut improprie dicuntur, aut poftea impie accipiuntur, Ita nata dnbsp;periculofa iententia qua pronunciant,D eum ita'gubernare homin^^’^ùf?nbsp;proprio motu finat agere,Ex hoc dido multæ incommodæ opinion'snbsp;funt,^Simile eft quod citatur, Deus qui creauit te fine te, non faluabidnbsp;,Hinc conclufitm eft,liberum arbitrium concurrerc tanquam

wwvuivm W. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ICtlUUdf Igt;Ull WildlllUlV Uli.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;UlK.I.UA*'7r ,

riculofe. fius fuperiorib, ubi dicit,Quanquam dçmones 6C homo cecidcrunt,'*’^^fj tame naturalia manfcrunt integra,ut funt mens,memoria,uoluntaSnbsp;fihoc uerum cft,fequitur quod homo uiribus naturæ pofsit facere, ut*

Hæ tam periculoiæ Patrum fententiæ, in omnibus Ecclefijs ôt agitatæ funt,neque fane uideo,quid Patres uoluerint per cas efficerçt-^d»nbsp;pafreî !egen= côfulo ut Cum iudicio legantunSæpe loquuntur ex affèdu SCproprionbsp;rfi cum iudicio quem nos non habemus,iïec habere pofsumus,c5 occafiones fimik^ g jdnbsp;beamus, Imperiti igitur fine iudicio omnia arripiunt in fuo fenfu gt;nbsp;co,quem Patres habuerunnSed omitto hæc,6C ad rem uenio,nbsp;VEreor autem,ne poftquam hæc imago per peccatum amifsanbsp;tis earn pofsimus intelligere. Memoriam, uoluntatem SCnbsp;bcmus quidem,fed corruptifsima ÔC grauifsime dcbilitata,imo utnbsp;cam,prorfi.is leprofa SC immwnda. Si enim ift» potentiæ funt imagf

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XVIII

H^ictur ctiam,Satanam ad imagi'nem Dei eondi'tum efsc,qui profeifio ilia na uralia longe habet ualidiorasquam nos habemiiSjSicut eft memoria ÔC intelnbsp;fummus,8C uoluntas obftinatifsima.

Ergo eft imago D ei longe aliud,nempc, opus D ei fi'ngularc. S i qui ta^« contendunt, has potentias efse imaginem iftam^ fateantur eas quaft le««nbsp;oias Sc immundas efse.Sicut leprofum hominem, tarnen hominem appebnbsp;qu'’ M^anquam in carne leprofi omnia pene mortua funt èC ftupent, nifinbsp;ad libidinem commouentur uehementius.

yj V are imago Dei,ad quam Adam fuit conditus,fuit res longe preftan ^^^tifsima ÔC nobiliisima,cum fcilicet nulla lepra peccatfneqp in ratione,nbsp;^.^Uoluntate hçftt.Sed ÔCinteriores 6ó exteriores fenfus omnes fuerc munnbsp;. ^*mi,Intellecftus fuit purifsimus,memoria optima,ÓC uolStas fincerifsimanbsp;a Ç^'æherrima fecuritatc, fine omni metu mortis, éc fine folicitudine ulla.

interiora accefsit etiam ilia corporis ÔC omnium membrorum pul«« excellentifsima uirtus,qua omnes reliquas naturas animatas iugt;nbsp;j^^quot;lâne enim exiftimo ante peccatum, Adæ oculos ita fuifse acutos ÔC cia«« -Alt;Z/ ft«/«#nbsp;Ut lincem ÔC aquilam fuperaret.Leones autem 6C uribs, quorum maxi^ uircs antenbsp;eft,ipfe fortior tradauit non aliter quam nos catulos tratftamus«nbsp;tiittnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cibojlonge maior fuit turn fuauitas tu

“Muamnunc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. t, •

’’'telt poft îupfum irrcpfitmors,tanquam lepra in omnes fenfus.Itaut ne N4f«r4 uowi t^tfn ”^gt;¦1 quidem imaginem iftam pofsimus afsequi. Adam non cognouifinbsp;^«0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animo ergaDeum,ÔC uoluntate obediente

’quot;sp uiciola cogitatione.Nuncpoft peccatû,norunt omnes,quan ' ’’’faft. ’^or in carne, quæ non Iblum f uriofa eft in concupiieendo, fed etiamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Hqj udiendo,poftquam natfta eft quod uoluit, Vtrinq^ igitur nec ratio nec ’”'tas integra ccrnitur,Sed furor pïufquam beluinus.Hçc an non grain'snbsp;lepra eft,qua Adam caruit ante peccatnC’Præterquam quod habuitnbsp;ujres acriorcs lènfus, reliqua animantia. Apri quantum hodicnbsp;Ó,nbsp;nbsp;nbsp;Aquilæ quantum uifuî' Léo quantum uiribus hominem antecelliti;'

nemo cogitajre poteft,quatö melior natura tum fuerit,quâ nunc eft.

imaginem Deificintelligo, Quod Adam earn infuafubftantiaiffMgoDrf. ^uabiierit, quod non folum Deiim cognouit, Ôf credidit eum efse bo««nbsp;qnod stiam uitam uixerit plane diuirtam, hoe eft, quod fuerit finenbsp;îp ƒ fe mortis S)C omnium periculorum,cotentus gratiaDei, Sicut in Heuanbsp;ierpente fine omnimetu loquitur,ficut nos cum agno,au£nbsp;(Y) ddeo etiam iftam poenam proponitDeus,fi tranfgrediâtuârpraeceptum*nbsp;^^nnque die comederis ex ligno hoc,morte morieris,quafi dicat, Adamnbsp;nunc uiuitis fecuri, mortem non fentitis, nec uidetis, Hæc eftnbsp;iji)jQuiea,quauiuitis,ficutDeus uiuit, Siautêpeccaueritis,amittetis hanc

^^em,0C moriemini.

*'’æer k uidemus,quanta pericula,quot mortes SCmortis occafioes

V natura cogatur experiri ÔÔ fuftinerc,præter feedam cocupiieenti peccati, ac inordinatos motus qui in omnium animis ,fi««nbsp;^’^ft’^^nifumus fecuri in Deo,terror SCpauor etiâin Somnisnos exernbsp;Emilia mala funt imago Diaboli,qui eanobis imprefsit, Adaau« tutagoDitHnbsp;fecuritate uixit. Non ignem,nÓ aquam metuit,nó boU.

’t alia incomoda quibus hæc uita infeftatur,amp; nos nimi urn metuimus. ’tlpç^^’^^t'nent igitur peccatum originis qui uolent, profedo apparet turnnbsp;’'0çQ.^^^’?’*;nniin pœnis, longe efse maximum. Infpice folam Iibidincm,annbsp;^i‘§^r?^ft*ftimatumconcupifcendo,tumfaftidiendof Qiiid autem deodio nümagnitM«nbsp;arp,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;blafphemijs dicemuscHi enim funt lapfus illi infignes,qui ue lt;;a.

S UntimagincDeiamifsamefse. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E) erga

PRIMVM CAPVT

Ergo eu de imagine iHa loquimur,loquimur de re incognita, qirain ß® ïoîum non fumus expertised perpetuo contraria experimur,amp;^ nihil præ^nbsp;nuda uocabula audimus. Fuit enim in Adam, ratio illuminata,ueranbsp;nbsp;nbsp;*

Dei, ÔC uoluntas retfliisima ad diligêdum Deum proximum, fient A 3^^ Heuam fuam complexus eft, QC ftatim agnouit ut fuam carne. Ad hçc acc^nbsp;ièrunt alia leuiora,fed longe maxima,fi cum noftra infirmitate côferasgt;nenbsp;pe cognitio natura: perfetîla, animab'um, herbarum, frutfluum, arborumnbsp;aliarum creaturarum.

Ha:c omnia fimul coniunda,an non talem uirum coftituunt a in quo imaginera Dei relucere fentiasî’Maxime cum addas etiamnbsp;creaturas, Vt ficut Adam ôô Heua Deum agnouerunt Dominum,«’^'’nbsp;ipfî reliquis creaturis in aere,aqua, terra dominati funt. Hanc maieftatesnbsp;poterit uerbis afsequiCNam ego credo Adam ita potuifse uno «erbo^nbsp;rare Leoni,fîcut nos imperamus afsuefatflo cani. Ac liberum ei fuitnbsp;1ère,ad proferenda ea que uellet.Nâfpinas SCtribuIos tum nonbsp;tia probabunt,Sicut neq^ beftias tam immanes tum fuifse puto utTUjtß'^^jnbsp;Sed peccati originalis ifta culpa eft,quo iiitium côtraxit totanbsp;tura,ut folem ante peccatum clariorem, aquam puriorê, arbores fett* ’nbsp;agros fœcjmdiores else exiftimem. Per peccatum autê SC iliumnbsp;lapfum, no folum caro lepra peccati deformata eft,Sed omnia,quibu5nbsp;ta utitur,corruptafunt,Sicut infra clariusdicemus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, /gt;

— — arripit merftum Chrifti, ÔC ftatuit nos per Chrifti morte liberatosnbsp;alia iufticia noftra oritur,nempe ilia uitæ nouitas qua ftudemus obt^UiaCnbsp;re Deo,edocfti uerbo,8C adiuti per Spiritum fantftum.Sedhçc iuft*^*“^nbsp;uita incipitur tantum, neque poteft in hac came efse perfeda,nbsp;Deo non tanquam perfetfta iufticia,aut tanquam preciumpronbsp;quia proficifeitur ex corde,quod nititur fiducia mifericordia:nbsp;ftum.Deinde hoc quoque fit per Euangelium, ut conferatur nobisnbsp;fan(ftus,qui refiftit in nobis incredulitati,inuidisc ÔC alifs uitijs,nbsp;mus ornare nomen Domini,SC uerbum eius SCc.

Ad hunc modu incipit imago ifta nouae creaturac reparari p^t lium in hac uita,ied non perficitur in hac uita, cum autem perfici^^^’^nbsp;no Patris, tunc erit uoluntas uere libera 8C bona, mens uere ait ilh’P’nbsp;ÔC memoria conftans, T une fiet etiam,ut omnes creaturæ aliæ,nbsp;fintfubie(ftæ,quaminParadifo Adæfuerunt.

Antequam hoc in nobis compleatur, non pofsumus fatis imago Dei,per peccatum in Paradifo amifsa fuerit.Hoc aute quodnbsp;nbsp;nbsp;Jiii*

fides SC uerbum docent,qua: tan^ exlon^nquo oftendunt iHattt næ imaginis.Sicut autem cœlum ÔC terra initio quafi rudianbsp;Eriuiquam lux efset addita, Ita pij illâ imaginera rudem intra fe hab^’

)eus perficiet in nouifsimo die, in ijs qui uerbo crediderunt.

Ergo fuit praeftantifsimû quiddâ ilia imago Dei,in qua incita çterna SC fecuritas eterna,ÔC omnia bonajta autê per peccatn becnbsp;icurata Sgt;C uiciata eft,ut eâ ne quidê intelletftu poisimus afsequi. Nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

cabulafonamus, Qi^iis eft qui pofsit intelligerc,quid fit efse in uita -jatib' ne pauorib.sepericulis,fapietê,re(ftâ,bonû,ÔC liberu ab omnib.canbsp;tû ipiritiialibttû corporabbî^His a«t maius fuit»qgt; etiâ ^ternç uitçm

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XIX

Nam ita fuit conditus, ut quamdtu in hac corporali uita uiucf et,tGiTam cole ’’etmontanquamopus moleftum faciens.autlabore defatigans corpus, Sednbsp;^umfiimma uoluptate,non tempus fallens,fedDeo obediens,ó^ eins uolunnbsp;^ti parens.

Hane corporalem uitam exceptura crat fpiritualis uita, in qua nee utc«« cibis corporalibus,nec alia, quæ in hac uita folent, faceret, Sed uiueretnbsp;’’’gelicam SC ipiritualem uitam. Nam ita pingitur nobis futura uitainferis^ Sutura uita.,nbsp;Pturafan(^a,quod neebibemus, neccomedemus, neqj alias corporales aAissnbsp;’^’lescxercebimus.Ideo Paulus dicit,Primus homo faÀus eft in animamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i corïn. ir.

''•^ntem, hoe eft, uiuit uitam animalem, quæ indiget cibo, potu, fomno ó^c, vita anima is fecundus renouabitur infpiritum uiuificantem, hoe eft, erit ipiritualis çr j^iiritualis.nbsp;j-'^’fojibi redibit adimaginemDei, Eritenimfimilis Deo, In uita,iufticia,nbsp;Mi'tate,fapicntia SCc.Nunc ièquitur-

DOMINETVR PISCIBVS MARIS 8cc. kïl C pulcherrimæ creaturæ, quæ cognofcit Deum,SC eft imai^nbsp;5 J-go Dei, in qua lucet fimilitudo diuinæ naturæ per rationem illumina^'nbsp;J ^’per iufticiam SC fapientiam, tribuitur regnum, à fiunt Adam amp; Heua domini«m i»nbsp;/’^ores terræ,maris SC aeris, Committitur autem eis hoe dominium non fo p,,,«« treatunbsp;|. ’''confilio.fed etiam exprefso mandata. Vbi primumexclufiuam hanc di# ras animales.nbsp;Sfnter confideremus,quod nulli beftiæ dicitur,ut dominetur,fed (implicit«nbsp;oninia animaliadmo terra cum omnibus terra nafcentibus, fubqciturnbsp;’^uem Deus uocali mandato SC exprefso conftituit regem, fuper totamnbsp;(jj^’furam animalem. Nam ifta uerba auribus audierunt Adam ÓC Heua,cunbsp;^^^et DeuSjDominamini. Ergo nudus homo,fine armis SC muris,imo etinbsp;ueftitu omnijin fola fua nuda carne, dominatus eft omnibus uolucrinbsp;'*^^^is8Cpifcibus,

ini^ginis diuinæ particulam etia amifimus, ita ut ne intelligamus inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illam plenitudinem leticiæ SC uoluptatis,quam ex totius creaturæ a«lt;

. “^âlis infpeClione Adam habuit, Sed omnia leprofa, imo ftupida QC plane i/^ua hodie ftint. Qin's enim poteftcogitare iftam quafi portionem diui^» p^reuonbsp;’'ïtviræ, quod Adam SC Heua, omnes omnium animalium,afFedus, fen=s inteBexe*nbsp;Hires omnes intellexeruntî* Qiiale enim regnum fuifset, nifi hoe ida runt omnesnbsp;aliquaDei cognitio ex uerbo £gt;C Spiritu omnium ani»nbsp;‘^ocernitur. Sedilla naturæ cognitio, ut omnes uires arborum, herbas: W4li«m ufe»nbsp;jj^^^naturas omnes beftiarum perfpiciamus ,hæc in hac uita plane eftirre^^ âuserc.

Ulo ’gitur uolumus prædicare infignem Philofophum, prædicemus prb primi paren» S Hoftros Parentes,cum adhuc efsent 2 peccato puri. Hi enim cognitionê tes 'mpgnesnbsp;iQ^P^rfeClifsimam habuerunt, quomodo enim nefcirent eum,cuius fimili#: Philofophi.nbsp;habebant SC fentiebantï’Deinde etiam ftellarü SC totius Aftronbsp;rationem certifsimam habuerunt,

Hæc fuerunt in Heua,æque atque in Adamo, ft'cut oftendit oratio He^ ijjp’^^Oïferpcnti refpondet de ligno in medio Paradifi. Ibi fan's apparet no*' PerfeiSîaCeinbsp;id fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuum finem,ad quern efset condita,0C autorem oftendit,per quern eognitio m

Adamo hæc audiuit, fed plena cognitione Dei, ut uerbum Dei per fe innbsp;^’¦etSCuide^et.

*^111 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hebctes,0Cquafi emortuas reliquias habcmus. A.:*

omnino hac cognitione carent, nefeiunt creatorêjor^ ^'*4in'’^ “’'^”'/^um,unde ÔC cur creatafint. Ergo prorfus car ent /Ha ftmilinbsp;lt;^Dei,Ideopiàlmusquoq^hortatw,Nolitefîerifi'cutequusôCmulus. Pfal ftnbsp;Dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etfi

nes creaturas,ÓC qtiafi abforpu efsent ton' in bonitate SC lufticia Dei.Hif^^^ ter ipfos quoque inft'gnis animorn ÖC uoluntatum coniiindio fint.nbsp;fpccies in toto mundo Adæ fuauior 8C ucnuftior eft tiifa,^ Heua fiia.Ni'^nbsp;uxor eft.ficut genres dicunt,necefsarium malum. Ac cur maluin uocét»nbsp;mantfefte cernitur,Sed caufam mab nefduntSatanam fcilicer,qiu Jiancnanbsp;ram fic deprauauit QC corrupin

Quæ autem efficimus in uita,ea non fiunt per dominium,qwo“ habait,ied per induftriam Só artê.Sicut uidemus dolo ÔC fraude capinbsp;pilêeSjfic arte cicurantur beftiae. Nam quæ maxime domeftica funr,nbsp;Dominium ho res,gailinç,tamê per feöófua natura fera funt.Ergo leprofumhoccorpi*® ,jnbsp;minii in alias ß^t adhuc,Deibeneficio,fpeciem aliquam dominij in alias creaturas.nbsp;credt«rlt;«nbsp;nbsp;nbsp;perexiguum eft, QC longe inferius illo primo dominio,ubi non arte,no^

poßpeccatum j,g opus fuit.fed fimpliciter diuinae uoci paruit creatura, cum iuberentd dam 06 Heua dominari eis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jpfj

Ergo nomenÔ6 uocabulum dominrf retinemus ceunudum autem res fere tota amilsa eft, Et tarnen bonü eft ifta fcire Ô6 cogitar^’^*^jjf{)nbsp;piremus ilium uenturû diem,in quo hæc nobis reftituentur,quac innbsp;perpeccatum amifimus. Expecftamus enim eamuita,quam expedafs^jp^jjnbsp;que Adam, Atcjhocrede miramur,06 Deo ob idgratias agimus,qn^^f)finbsp;peccato fic deformati,fic hebetes,ftupidi Ô6 mortui quafi,per beneft^^”nbsp;fti expedamus eandem gloriam uitæ fpiritualis, quam Adam expe*^^^^nbsp;erat,fi' manfifsct in fua animali uita,quæ imaginem Dei habebat,

ET CREA VIT DEVS HOMINEM AD iM^^

nem friam. Ad imaginem Dei creauitillum.

r M r t-4^ utitur uocabulo fimilitudiniis, fed tantum p!tatpartL7 -tjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem uoluit uitarc a/xtj)zelt;?z/a/), QC ideo repetiuit nomênbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ«

lam.Aä ima* Aliam caufam repetitionis nullam uideo, nifi earn accipiamus pm nbsp;nbsp;nbsp;ö**

fit fignificatio creatoris gaudentis Ô6 triumphantis in ifto pulch^^,’ pamp;re qiiod fecit. Vt fi'gnificet Mofes, Deum non fic deledatum innbsp;turis,Ucut in hominc, quem ad fuam fimilitudincm creauir,coeteranbsp;dicuntur ueftigia Dei,folus autemhomo eft imagoDei,Sicutcftinltnnbsp;tqs. Nam incœteris creaturiscognofciturDeus ceu inueftigio, Innbsp;autem, praefertim in Adamo,uere cognofcitur, quia ineo eft fapienn3’^^„jinbsp;fticia,ô6 omnium rerû cognitio,ut rede dicatur /x/Kjokocr/xotr, IntclligJÎ pijVnbsp;coelum,terram,86 totam creaturam.Hocigitur deIedatDeum,quonn ‘nbsp;chram fecerit crcaturam,

Sine dubio autem, ficut tum Deus obledatus eft in ifto rchominis creati,Ita hodie quoque deledatur in reftituendo liocfun%ô4nbsp;per Filium fuum,ô6 noftru liberatorê Chriftum.Hçc utile eft cogitat^â^ènnbsp;fcilicet Deus optima de nobis cogitat,ô6deledatur in ifta cogitation^nbsp;lio fuo,de reftitutione in (pirituaîem uitam,per refurredionem motnJnbsp;quicredideruntinChriftum.

MASC VLVM ET FOEMINAM CREA VIT

N e uideretur mulier eiccludi ab omni gloria futurætuta^» prehedit Moles utrunlt;^ fexum, uidetur enim mulier quoddam j-0nbsp;fum else animal a uiro,quod Ô6 membra habet difsimilia,ô6 ingenin ^^3*'nbsp;firmius. Ä.C ^uis Heua fuerit praeftantifsima creatura,fimihsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

imagine D ei attinetJïoç çft,arfi^àâ,fapiçnttâ ÔC f^wtcjtamen * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;w»

g. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GENESIS.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XX

’cut cnim fol præftantfor eft lunaCquanquam luna quoquc Cit præftantifsigt; . utn corpus)ïtamulier,etfi efset pulchenimum opus Dei,tamen nó æqua)?nbsp;*^g’oriam ÓC dignitatem mafculi.

Ideo autem coniungit hic Mofes utrunque fexutn, 2x5 dicit,Deum créi# foeminam, ut fignificet Heuam quoquc a Deo fadam/u^:nbsp;Sirnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imaginis ÔC fîmilitudinis diuinæ, Item, imperii fuper omnia,

mulier confors futuræ uitæ, ficut Petrus dicit,quod fint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

gratiæ. Et inœconomia eft uxor Domini]confors,J® a r°^’’'^’’^^’^P°EefsionemproIis,fubftantiæ,amp; tarnen magna differen^^jjj,^ quot;nbsp;ftell *nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eftjceu fol in cœlo, Fœmina uelut Luna, animalia funt ceunbsp;nbsp;nbsp;ƒo^, fcrmi

Içj. æ’^uibus fol ÔC luna dominantur.Ergo primum hoc ex fenrentia hac ob nbsp;nbsp;nbsp;iM«ij,d(j£

^^emus, quod fcriptafît, ne ille fexus excludatur ab omni gloria humanæ ^’¦æjquamuis inferior fit mafculino fèxu.D e Coniugio infra, dicemiis, put rjc.

\ Ecundo, Eft hic Argumentum contra Hilarium QC alios, qui conft itue#: ^quot;^untDeum omnia creafse fimul. Confirmatur enim hic noftra fententia,nbsp;1 ifti fex dies fuerint uere fèx dies naturales, quia hic dicit qùod A damnbsp;^eiia fînt creati fèxto die.Hunc textum non licet cauillari. D e ordine au;:nbsp;creationis hominis, dieet in fequenti capite, quod Hcua aliquanto poftnbsp;non ex gleba terræ.fîcut Adam, fed ex cofta eius fît fada, quamnbsp;1 ^us ex latere dormientis Adac exemit.Hæc omiiia funt temporalia opera^nbsp;q ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tempus requirunt, nec fîmul uno momento fada funt, fîcut ilia

’ quod adducit Deus omne animal ad AdamumjSC non inuenitur fi çj/ öi^c.Hscc funt temporalia SC gefta in fexto die, quaé breuiter per antigt;nbsp;wtionem Mofes hic attingit,ÔC poftea explicabit latius.

b MultîDodoreshocquoqucputant, Adamum^xto d/epeccafse,amp;^cè qu^ jfg ita P Eextum diem duplici nomine, quod fîcut Adam fexto die peccauit,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peilt;*

y^riftus quoquc fexto die pafsus fît, Hæc an uera fint ipfi uiderint. Hoc cdwcnh tnanifefte dicit,hominem in fexto die creatum, amp; ei uxorem additamnbsp;J.^Mihi fîcut infra dicam,fîmilius uero uidetur,quodAdampeccaueritfesnbsp;'^’^’hoc eft in Sabbato,Sicut adhuc Sabbatum ecclefi'æ infeftat Satannbsp;/‘’ll docetur uerbum,fed ne hoc quidem ex Mofe manifcfto oftendi poteft.nbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;fgitur utrinque rationes contra rationes, fîcut Cæfar Maximilianus fo

dicerc. Quarc relinquo ifta dubia, ita ut fint, in uniufcuiufque arbi^î

J quoquc récitât ludaicam fabuîam, Cufus in Platonè etiam alicubi rurfatrafa» ^fit mentio. Hominem principio creatum cum utroque fexu, ÔC poftea iufî.nbsp;(Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuina quafi difctfsum ceu difsedum, ficut dorfi ÔC fpinæ forma ui,;

’'turteftarijHæc ah) obfcenioribus nugis auxerc. SedfeeSdum caput hos j^’§atores redarguit,Namhocfiuerumeft,quomodo conftabit fumpfifscnbsp;P ƒ Um unam de coftis Adæ, ex ca edificafse mulierem C Taîmudica hæcnbsp;[ƒtamen attingenda fuere, ut uideamus diaboli maliciam, qui tam ab^s

Euggerit hominibus.

Oc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fabula conuenit, quod Ariftoteles appellat mulierem u/rum Mulier, uir

filquot;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;monftrum dient, Sed fi'ntipfî monftra ÔC monftrorum oecaßonatUii

calumniantur ÔC rident creaturam Dei,in qua ipfe Deus deleda,» yttanquam in nobilifsimo opere,Item quâm uidemus fingulari confili onbsp;be*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efse.Sed arguunt ifta gentilia, quam ratio nihil pofsit certi de

Qu jP^^ffiusDei ftatuere, fèd tantum rationes contra rationes fingit,nc

quidquam perfede aut folide docet.

D îq ET

PRIMVM CÄPVT ET BENEDIXIT,

Hoc de animalibus non dixit,Igitur ea hic includi't^-FRVCTIFICATB.

Hoe EST MANDATVM DEL ADDITVM creaturæ, Sed bone Deus,quid hic nobis per peccatum perijt Cnbsp;enim ilk ftatus hominis beatus fuit, in quo generatio fobolis fuit coniunnbsp;cum fumma reuerentia 8C fapientia,Item cum cognitione DetNuntnbsp;prelsa eft caro lepra libidinis, ut corpus in ufu generationis plane bruts c •nbsp;necpofsit generate in cognitione Dei,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nb

Manut igitur generatio in humana natura,fed ualde infirmata ne opprefsa lepra ilia libidinis,ut paulo quambrutorum generatio fit®* «jjnbsp;ratior.Huc accedunt pericula geftationis Sgt;i. partus,difficultas alsndxP^^^^;nbsp;S)C alia infinita mala,quç omnia nos demagnitudine peccati originis

.....

----------------------icondiditt^^^^^ feruat, C^iare agnofcamus cumgratiarumaAioneillarnquafidefor®’«^nbsp;benedi Aionem,0d ineuitabilem carnis lepram,quæ mera inobedicft*^.,-^nbsp;fœditas annexa corporibus ÔC animis,fentiamus efse peccati poena®*’nbsp;Aemus autêinfpe mortem huius carnis,ut liberemur ab hisfœditati^^*nbsp;reftituamur etiam fupra illam primam Ada: creationem,

ET DOMINAMINI PISCIBVS

aV IS in ifla prima creatione SC integritate fuiflet ^fsit rum,pilcium,6C aliorum animalium ufus,ftatuere hquido 5nbsp;mus,adeo fumus obrutiignorantiaDei ÔC cre^turx. Hoc nûcui'i^®’nbsp;iicÇci carnibus, leguminibus SCc, Hæc nifi in hoc ufu efsent, neftir^®’^nbsp;elsent condita, nullum enim alium uidemus aut habemus harui®nbsp;nbsp;nbsp;j fr®

v[iucreatu= rum ufurn, Sed Adac prêter uiAum.quem ex alrjs,0C longe nobibtgt;t‘^,jjt-’ rarum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aibus habuifset, non fuifset talis creaturarum ufus, qualis hodie eft ®

nim ueftitu,non pecunia indiguit, cui omnia fubieAa efsent. Nsf ricia in eius pofteritate futura, led præter ui Aum,tantû ad admirati^^jti^nbsp;SkS uoluptatem fanAam, nobis inhac naturæ corruptioneignota®’’^gat^nbsp;ris ufuri erant, Vbi contra hodie SC omnibus temporibus ferenbsp;ræ uix fatis funt ad hominem alendum 8C iuuandum. Qiiare qui*^^'’nbsp;nium fuerit,non pofsumus ne cogitaf e quidem.

DIXITQVE DEVS, ECCE DBDI Vegt;P’ omnemhcrbamafFerentemfemen 8Cc,

HI C uides quantam curam Deus fufeipiat pro hominc Primum condidit terram ceu domum,in qua uiueret.Deinde3nbsp;necefsaria iudicabat,ad uitam or dinauit.Tandem condito hominl jgge®nbsp;ciitK homini num generationis,Nunc etiam cibum dat,ne quid ad uitam faciH«®^nbsp;ddtw.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dam défit. Credo autem,fi in ifta innocentia manfifset Adam,

a partit procurfuros fuifse ad illas uoluptates fruendas, quas prim^ attulit.Sedfruftracommemoramushaecquçnequecogitationeatti »nbsp;funtjôCirrecuperabiliafuntinhacuita»

GENESIS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXI

ET VNIVERSA LIGNA/

^çj-’^’P^cuina peccata,in immoderato ufu cibi 6C potus,quæ quotidie ingra immoJerdtia b Ergo manifefta maledidlio eft, quac propter peccatum fecuta eft, ufut dbi crnbsp;Hjj ^tiam maledidlas fiC noxias beftiolas ex terra propter peccatum homi? potiw,nbsp;Mcdida,primum enata else uerifimile eft,

\EdhirniTr»n-irt inrtdit.niTfiinndn rnnneniaf.niTncl Ä H;»» Atntu'a Iictaq 3Crr»

VlDITQVE DEVS CVNCTA QVÆ FE« cerat,amp;erantualde bona, Faóhimque eftuelperemanenbsp;dies fextus.

abfoluit Deus operajoquitiir more fatiga*

D iiij SECVN«'

SBCVNDVM CAPVT

ET PERFECTI SVNT COELI ETTER« ra omnis exercitus eorum.

OSTER TEXTVS HABET, ET omnis ornatus eorum, Sed înEbrço eft,excrcitusnbsp;milicia eorum Zebaam, Ac Prophetçhunc loquenc»nbsp;modumretinueruntAitftelIas dC planctasappcUarcn^nbsp;milfctam coeli. Sicut 1ère, 19, eft,quodludaïinbsp;runt uniuerfam mtliciam cœleftem, hoc eft» fokm»nbsp;nam,0lt;r alias ftellas,Et Zoph. i. Difperdam eosnbsp;dorant fi.ipcrtelt;ïlamiliaam coeli. Et Stephanus Anbsp;?,Seririenint,inquit,mihciæcceli,

HuiuGnodi Phrafes a Mofe Prophetac mutuati funt, qui hoc in litari uerbo,ftellas ÖC luminaria cceli,uocat exercitum feu miliciamnbsp;2amp;3tcM terri, mines autem, beftias, 0^ arbores uocat miliciam terræ. Fortafse innbsp;euentum, quia D eus poftea fe uocat Deum exercituum leu miIiciaTUiU’'J^^nbsp;cft,non tantum Angelorumleu ipirituum, fed totius creaturæ,qu^nbsp;tat feruit.Nam Satan, poftquam propter peccatS a Deo abiedus cu’nbsp;to odio Dei 0^ hominum impletus eft, ut fi pofset uno momentonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P (ƒ

bus,aerem uoïucribus,terrâ omnis generis frudibus, orbarct, ÔC nbsp;nbsp;nbsp;^{ic

deret, Sed Deus creauit iftas creatitras omnes, ut lient in milicia, SC pugnent contra Diabolum pro nobis, 2lt; contra homines, dum nobis*^nbsp;unr,ac nobis profunt,

CONS VMM AVITOVE DBVS iN ?’ƒ feptimo opus luum, quod fecerat, Sgt;C quieuit innbsp;mo ab omni opere fuo quo Jfecerau

HIC QVESTIO ORITVR, MOSES quieuifse Domina die feptimo ab opere quodfecerat, hoceft’nbsp;freratur cre, ©perari in leptimo die. Contra Chriftus loh.ç, dicit,Pater meusnbsp;pb. f.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;que modo,amp; ego operor,Facit autem ad hunc locü,quod Epdlo^^nbsp;nbsp;nbsp;„(O/

osc3Lp,^,éc.^. dilpireatderequie. Siintroibunt,nonquidemint^’^*^^^ mifsionis,led in requiem meamöfc,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

Sed nos limpliciter fic relpondemus » Solutionem afferri ab cum didt, perfedi funt codi Sf terra. Sabbatum enim feu quiesnbsp;Dew quieuit fignificat,quod Deus fic cefsauerit,nc códeretaliud ccelum QCnbsp;äie feptima ab non hoc fignificat, quod Deus coelum ÖC terram tum conditamnbsp;opere [uo, feruare gubernarc, Nam de modo creationis fuperiore capite

nos docuiqMofeSjDeum per uerbum condidifse omnia, Produc^^ X fces,terra herbam,beftias öfc,Item,Creicite,replete terram,mare,nbsp;ufque hodie durant, Ideo uidemus multiplicationê fine fine, Itaqu^nbsp;dus conlifteret infinitis annis,uirtus horum uerborum no interireM^ .j,nbsp;perpétua multiplicatio,ui iftius uerbi ieuprimat,utfic loquar,fundat»nbsp;Facilis itaque eil ibiutio, Quieuit Deus ab opere Giogt;biocellgt;^j^j jiOnbsp;fuit illo cœlo ÔC terra tum condita,per uerbum, non creauit nous cnbsp;nouam terram,non nouas llellas,non arbores nouas,Et

nbsp;nbsp;nbsp;,. US adhuc, fi quidem femel conditam naturam non deferuit, fe^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a

eM (futeiat, ^Q^feruat uirtute uerbi fui,Cefsauit igitur a conditione,fed no ce s ratu^^^nbsp;nbsp;nbsp;bernatione.In Adamo cepit genus humanum,in terra cepit per uc

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXII

^us animale, ut fie dicam,in mari cepit pifcale ôiT uoîatile, Sed in Adamo ôi primis beftiolis feu animalibus non defîeruntifta,Manet adhuc hodie uerbunbsp;’uper genus humanum didum. Creicite SC muîtiplicamini,manet uerbum,nbsp;Producat mare pifces ÔC aues ccelt, Omnipotês igttur uerbi uis SC uirtus eft,nbsp;Swod totam creaturam fie conferuat SC gubemat,

Clare igitur conftituit Mofes,quod Verbum in principio fuerit.Qin'a verfiïïi« prî» 'Item crcfcunt,multiplicantur, conferuantur ÓC reguntur adhuc omnia eoi= dpio didumnbsp;modo,quo a principio mundi,Manifefte fequitur uerbum adhuc dura# non wMidfKrnbsp;j. ’'scefsemortuum. Qj.iodigiturdicit,Qi.n'euitDeusabopere,noneftre#= MtinteritffeJnbsp;f rfiftum curfum rerum,quomodo conferuantur SC gubernantur, omnipotetnbsp;inirimn, quod cefsauerit Deus ab ordtnibus condendis,utnbsp;loquuntur,SC a nouis ipeciebus,feu nouis creaturis,

U , G’meam perfonam ipeCles, fum quiddam nouum, quia ante an#» ^'exagintanihil fui, fiemundus iudicat, Sed Dei aliud eftiudicium,namnbsp;’’^mDeofum generatus SCmultiplicatus,ftatiminprincipio mundi,Qiiia 4^ creationenbsp;^'^yerbum. Et dixit Deus, faciamus hominem, me quoque creauit. aliudnbsp;^.quot;iquid enimDeus uoluitconderc, hoc tum,cum diceret,condidit.Non no/lr«»».

'to noftris oculis apparuerunt omnia, Sicut enim fagitta, aut globus,qui otnbarda mittitur (nam in hoc maior celeritas eft ) uno quafi momentonbsp;tarnen per certum interuallum mittitur. Ita Deus pernbsp;fjjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab initio ulque ad finemmudi. Non enimapudDeum

tardius, fed omnia funt eius oculis praefens» enim h'mplicitcr extra temporis rationem.

^’’go uerba illa,Diixit Deus,fiat,crefcite,multiplicamini, ftc con ? ^quot;t creaturas,ut nunc funt,0C er tint ufque ad finem mundi, Cefsauit aunbsp;Vu^^^ondendis nouis. Non enim condidit nouam terram,noncoelumnOi*nbsp;Pki •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folcm SC lunam uoluit currere,ita adhuc currunt.Sicut turn re

fy quot;mare pifcibus,cœlumuolatilibus,terrampecudibus,itafuntiftacon» t5?’’’^ta,amp;: manent adhuc ac conferuantur. Sicut Chriftus dicit,Pater ope«»nbsp;opcror,Vcrbum enim quod in principio dixit,ad#nbsp;rv^*t-SicutPfal. 3X. aif,Ipfe dixit SCfaCla hint.

)^^''hic opponitur aliud, nempe, Qiiomodo uerumht, Deum nihil noui no«,« ^cdet t^u^^'I’^didifse, cum tarnen conftet arcum feu iridem tempore Noha condi«» conditó.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Adælapfum, minatur Dominus futurum, ut terra producat

^çfç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fentcs,quos non fuerat produ(ftura,fi Adam non peccafset.Item

debeat reperc promts humi,qui proculdubio,hcut '¦‘^ftenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;incefsit,ficut hodie cerui SCpauones incedût;’ Haec

in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conditio, faCla per nouu uerbum. Item nifi Adam no efset lap

,P^e:catum,nonfuifsetiftaluporumdeonum,urforiimferocitas. Plane cVhomini aut moleftum autnoxiiim fuifset. Nam textusnbsp;fiiHt^^*chgt;Omnia aDeo condita fuifse bona. Nunc qua:fo,quantæ moleftiænbsp;hojç? ^P^um corpus quot ÔC quantis incommodis, morborumfaltem,eft ob:#nbsp;pulices,mufcas, aranëos, quantum periculorum eft a re«»

ÔC uenenatis beftrjsf Sed ut nihil horum fit, certc hoc maxi nbsp;nbsp;nbsp;fff, Vtr

parit filiSDei. Ergo Deus feptimo die non cefsa tantum conferuando creaturam,fed etiam mutando SC •Pnbsp;eft uerum quod fupra pofuimus,abftinuiise D eum,nbsp;'sordinibus condendis.

loquitur de natura incorrupta,Si igitur homo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per

^onocentia,qua eratconditus,non extitifsentipinæ,nô tribuli, ^lünbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beftiatum ulla.Sicut ex co iatis apparet, quod Heuahne

» hon aliter cum ferpente loquitur, quam nos cum delicata auicula, aut blando

mam laudem calliditatis, ficut calliditatis laudem habent uulpeculæ, læ dCc^

Ergo cum Adam adhuc efset fandus innoccns,omnia fumma uoluptate ei cohabitarunt,parata ad omnis generis officia,nbsp;fet, fi ita permanfifset,metus. a diluuio, Sd per conlequens neque irisnbsp;eus extitifset, Sed peccatum caufa extitit, cur multaDeus aliter faceret.nbsp;in extremo die, longe maior totius creaturæ mutatio Sd renouatio eritd^^nbsp;ficutPaulus dicit,Rom,S.propter peccatum nunc uanitati eftfubiedb*

C^iod igitur Mofes dicit, Qiiieuifse Dominum, loquitur de 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quia non fuit peccatum, ideo nihil noui

cft,non fuerunt tribuli,n5 ipinae,ferpentes 2dbufones, etfi erant,tanje fine ueneno,2d fine cupiditate nocendi. Ad hunc modum loquitur denbsp;tionc mundi infuaperfedione, Erat turn mundus purus Ô6 innocens.Pnbsp;pter hominem purum ôd innocentem. Nunccû alius fithomo-propt^^P^nbsp;catum, etiam mundus cepit else alius, hoc eft, ad lapfum hominisnbsp;corruptio 2d maledidio creaturæ, Maledida terra, ait Deus ad Adalt;^’^,^'nbsp;pter te, fpinas 2d tribulos germinabit tibi. Et ad peccatum uniusnbsp;Cain,maledicitur terra,ut etiam culta no reddat uirtutê fuam.Poft^^^^ii,nbsp;catum totius mundi uenit diluuium, 6d deletur uniuerfum genusnbsp;paucis iuftis feruatis, ne promifsio de Chrifto nonimpleretur,nbsp;apparet terram deformatam else per peccatum. Ita credo ego,folis ,nbsp;men clarius 2d pulchrius fuifse cum crearetur,ante peccatumnbsp;ESt ufi'tanim uerbum in fcholis TheoIogorum,Diftingue temP^’^j^iji»'nbsp;cordabis fcripturas, Qiiare multo aliter loquendum nobisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3«

eordabisCeri* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miferam corruptionem, quæ per peccatum fecuta

Pturas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;originali, puro 5gt;C integra mundo,Confideremus exemplumfl^

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oculoseft, Terrampromilsionisquiuiderunthodie,dicuntnihil

illi commendationi quæ extat in facris literis. Itaque cum earn bergenfis fingulari diligentia perluftraiset, dixitjibi fiium agrunigt;

Pfdf lt;07.

Gen.ji.

Mdlediâione nutanturre!. res,utex

GENESIS^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXIJI

ËT BENEDIXIT DEVS DIEI SEPTIMO, faiiÄificauit eum, co quod in co quieuiflèt ab omni operenbsp;fuo, quod cf cauit DeUs ut faccret»

Ma T T H ÆI XIL dicit Chriftus : Sabbatum efTe facrum propter hominem, non hominem propter fabbatum, Sed Mofes hienbsp;enim dicit diferte,homini mandatum efse Sabbatum,nbsp;ed hoc dicit, Deum fabbato benedixifse, ÔC id fibi fandlificafse« Porro hoc dcoî beneii»nbsp;, niüla creatura alia fecit, Non fandfificauit fibi côelum,non terram,fton ub xit Sabbato.

’ll creaturam aliam, led feptimum diem fibi fandfificauit, Hoc eo propric P^itinet, ut intelligamUs feptimum diem præcipue diuino cultui efse appli#=nbsp;^’idiim. Sandlum enim eff quod Deo eft appropriatum,0ir ab omnib. pro#; Sd nilum.nbsp;lunbsp;nbsp;nbsp;^pbus feparatum,hinc fanctificare, deligere ad facros ufus,feu ad cul Sanilificare,

’’lUefficut Mofes hac phrafi faepius utitur,etiam de uafis facris,

tiff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igitur ex hoc loco. Si Adam in innocentia ftetifset,tamen has

diemfacrum,hoceft,eo die docuifsetpofteros de uolunta^

Col nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deum,gratias egiftet,obtuhiset SsCc, A lijs diebus Sdtamp;dfdw di

jjj ^*i*set agrum, curafset pœcora, Imo etiam poft lapfum habuit facrum die cultum Dei feptimu, hoc eft, docuit eo die fuos, id quod teftatur oblatio filiorum defl'matuttt.nbsp;ÔC Habeflgitur fabbatu ab initio mundi deftinatum eft ad cultum D ei,

bç. hune modum .innocens natura prædicafset gloriamSó beneficia Vf’’ ^*^nfabulati cisent die Sabbato de inæftimabili bonitate creatoris,obtunbsp;Î.’iijorafscnt SCc.Hæc enimfignificat uerbum fandlificandi,

includitur hic quoque immortalitas humani generis,Sicut Epifto jmmortalifdt iVj. ^d Ebrç: erudite difputat de requie Dei,ex Pfalmo 9$', Si introibunt humani gene»nbsp;enimrequies Deiæterna. Nam Adamuixifset ad cer rw.

hh, '^^mpus in Paradiio, iècundum placitum Dei, poftea efset raptus ad ib Coj^^^^iiiem Deûquam uoluit Deus hominibus,non iolum fignificare, icdnbsp;fçj. ’Hcndare quoque,per fancftificationem Sabbati. Ita turn animalis uitanbsp;^cth^ ^andfa fuifset, turn fpiritualis ód æterna. Nunc miferi iftam felicitaj*nbsp;^iiihnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uitæ amifimus per peccatum,ôd dum uiuimus,in media morte

htf tarnen quia Ecclefiæ relinquitur mandatum de Sabbato, fignifica fpiritualis illa uita per Chriftum nobis reftituenda fit, Sicutnbsp;ƒrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;locos diligenter excufserunt,in quibus Mofes latenter often

¦K^’iirredlionem carnis ôd immortalem uitam.

hie quoque,hominem prçcipuc else conditum ad no

E PD^i^xercereturSd crefees

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccatum homo noticiam Dei amifit, tarnen Deus man^^ Dei.

fandlificando fabbato uoluit manere, uoluit die ièptimo exerccri Cou^. um,tum alios cultus ab ipfo inftitutos, ut prim um cogitaremus denbsp;noftra, quod potifsimum ad agnitionem 2d glorificationem Detnbsp;‘ghæcfitcondita.

^^gt;110^'”^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;certam fpem futuræ 6d æterne uitæ animo retineremus. homo condf*

D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sabbato Deus uoluitagi,funt euidentiafigna alterius tuiad£tcr^

f ^cu^j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uitam. Qiiid enim necefse eft Deum per uerbum iuum no#quot; ««MM'tdW.

s ^i'and f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiuendum eft, in futura 6d æterna uitaf Nam fi non eft

^^iii TA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uita,cur non uiuimus,ficut quibus cum Deus no loquitur,

agnofeuntî’ Sed quia diuina maieftas cum folo homine lo

» Oe folus homo agnoftit 2d appræhendit Deum, necefsario lequitur, efse aliam

SECVNDVM CAPVT

cfsc aliam uitarft poft hanc uitam, ad quam confcquendâ nobis opus fit bo óó cognin'one Dèi\ Nam hæc temporalis SC præfèns uita, eft iiitaanifflalt;ïnbsp;lis,quakm uiüunt omnes befhæ,quæ uerbutn QC Deum non norunt.

S(iW4fi Jïgfii» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoe fignificat Sabbatum,fêu quies Dei, m qiro Deus nobifctim loqut*

ficlt;üiolt;^ tur per uerbum fuiim, SC nos uicifsim cum eo per inuocattonem ÔC fïdem» Befti'ç qu/dem audire St^intelligere quoque uocem hommis difcunt.ficutc^nbsp;nes,cqm',oues,boues,6C cófêruanturquoque ab homme acalimtur.Sedno^nbsp;ftra melior coditio eft,quiDeum âudimus,ÔCfcimus uoluntateffl eius,acult;’^nbsp;Homoeonii* camurmcertamlpeni immortalitatis, Sicufteftanturmanifeffæproinibt^nbsp;tus adnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nés dè mta 3eterna,quas Deus nobis poft illas obfeuras figrtificationes,4'^^

tiamnittim. h's hâîc de requieDei ÔC fancftificatione labbati eft, per uerbum fuumf^^^ uit, Qitanquam hæc de (abbatö fan's clarafimt. Finge enim nulla efscrf^nbsp;poft hanc uitam, An non ftquitur,nos non opus habere Deo, nonnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

lusCNam hoc quod inhac uita requirimus,aut agimus,etiamfine here pofsumus.Sicut beftiæ pafcûtur, uiuunt, laginantur,licet ucrbin’’nbsp;non habeant,nec audiant« Qyid enimuerbo ad cibum SCpotumziaJ’’^nbsp;creatum,eftopus:’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Qiiod igitur D eus dat uerbum,quod præcipit cxercitiuffl uerbW^^ mandat fabbati fanClificationem, SC cultumfuum, Hacc omnia argu^^*^^^nbsp;Rare uitam poft hanc uitam, SC hominem efse conditum non ad corpo’^^^^j;nbsp;tantum uitam,fîcut reliquas beftias,led ad æternam uitâ, fîcutD^iJ®nbsp;mandat SC inftituit,æternus eft.

Quando Ae nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;queftio oritur,quam fupra quoque attigimus,de lap^iquot; A

dampeçcarit. OQiiando ccciderit,feptimo ne die,an alioÆtfi autem nihil certip^’quot; ferri in medium,tamen libenter imaginor eum feptimo die efsenbsp;to die creatus eft, Heua quoejfub uelperam feu finem fexti dieinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jH’

dum Adam dormiret.Septimo die,qui fanClificatus eratperDom^^ ne DeuscumAdam loquitur,mandatde cultu fuo,6C interdicitpo’’’^ ’pf:ï^nbsp;lignum fcientiæboni SC mali.Nam hoepropriû eft munus feptiminbsp;dicari SC audiri uerbum DefHinctum in feriptura, turn in ufiinbsp;tutinum tempus orationi SCconcionibus deftinaretur , ficut Ffabn^’® gt;'nbsp;quit.Mane altabo tibi QC uidebo.

ïta léptimo die mane uidetur Adam audiuifse Domihum,

Inutdia Sa» curam œconomicam SCpoliticam,cum prohibitione pomi. Satan patiens huius pulcherrimæturn creationis turn ordinatfonis,acinu*nbsp;mini tantam felicitatem, quod SCin terra omnia abuiïdantcreifupP^^ ,'pf^nbsp;SC poft tam felicem uitam corporale, certafjjesefsctæfemaeuitænbsp;amifèrat. Forte fub duodecimamhoram,poftconcionem Dei,nbsp;ipfe quoque Heuç,Sicut adhuc folef,ubi uerbum Dei eft,ibi ipfe ‘5?nbsp;titur mendacium lerere SC hærefes,dolet enim ei,nos per uerbum,nbsp;mum in Paradifo,fieri dues cœlorum, Heuam itaque fblicitar adnbsp;SC uincit.Actextus clare dicit,Cumiam calordiei cefsafêr,uenifseFnbsp;SC damnafse Adamum cum omni pqfteritate ad mortem. Hæc omf^^ lt;nbsp;mihi perfuadeo iplb die Sabbatoacddffse,quounoeoqgnonintegr^’’nbsp;inParadifouixit,8Ceiusfrult;ftibusfeobIe(ftauit.

future nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Itaque per peccatum hanc felicitatem amifi't homo. Nequeaut^j^

^fentaüio^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irtParadifo,fiininnocentiamanfifset,uixifsetociofus,fabbato

nes hommis,fi cuifset filios,ornafset Deum meritis Iaudibus,publica prædican'on^^ i«0jrtocc«tM alios contemplatione operumDeiexcitafsctadgratiarumnbsp;permanßßet, diebus fecifset opus,aut colendo agrum,aut uenando, Sed logenbsp;quam nunc fit,Nobis enim labor eft moleftia, Adæ fuifset fumma unbsp;gratior omni otio, Qiiarefient alias «it^huiuscalamitates

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxnn

peccati K fræ Dci.Ita labor quoque SC illadifScutas parandiuidus.nos pec ari admonere ÔÔ ad pœnitentiam inuitarc dcbcr.

Nunc pergit Mofes hominem clarius defer ib er e,rcp in prirno Capite dixit.Etfi autem uidentur hçc uerba otio anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

commode Hiftoriam continuare uult,non. eft plane otioia rep

ISTÆ SVNT GENBRATIONES COELO rum amp; terræ cum crearentur, in die cum facerec Dominusnbsp;Deus terram amp; ccclos, antequam oriretur ullum uirgultumnbsp;in terra,autulla herba in agro germinaret»

Tn die , accipiendum eft,pro tempore infinito,ac ft dicat, In illo ‘•'tempore fuit pulcherrimus flatus omnium rerum. Sed nunc aliud mihi dinbsp;^^ndiim eft. Non autê necefte eft fuperftitioftus inquirere. Cur Mofes ruftinbsp;loquendi figura de uirgultis Qi. herbis uoluerit utifNam in eo eft, ucnbsp;^^^di'tionem hominis diligenuus perfequatur.

Non enim plverat dominvs de^ us fuper terram,nequc erat homo qui operaretur terram,fednbsp;uapor afeendebat c terra,irrigans uniuerfamfuperficiem ter

O' OND VMd’nquit, erat pluuia,quæ rigaret terram, Sed ua^ por quidam ceu ros eleuabatur, qui fecundabat terram,ut germinaretnbsp;felicius.Pertinent autem haec proprie ad tertium diem»

^ORMAVIT IGITVR dominvs DEVS Hominem de puluere terre,SCinipiratu't in faciem eius ipiranbsp;culum uicXjamp;C faeftus eft homo in animam uiuentem.

WlC redit Mofes ad opus fexti diei,amp; oftendit unde cultor ter

¦*cac uenerit.Nempe quod Deus eum finxerit ex gleba,ficut figulus ma creatio! Into fingit ollam. Ideo fupra no dixit,ficut de alijs creaturis. Producat

^.hominem, Sed f aciamus homine,ut oftendat excellentiam generis hus= Homo formlt;te reuelet Dei confilium fingulare, quo ufus eft in condendo homine, tur terto tonnbsp;’ poft hac homo, crefeit ÓÓ multiplicatur eode modo, quo reliquæ beftiæ, fiHo Dei,Er*nbsp;matrice coagulatur ÔC formatur eadem ratione,Hic nulla dift 2°nbsp;tt^^t:am foetam, QC grauidam mulierculam, Sed in primanbsp;Mofes maximam efse difsimilitudinem, fiquidem fiivnbsp;ft confilio turn fapientia, humana natura condita,fiC digito Dei for

difsimilitudo, quæ inter originem Hominis Qipecudum eft, eamp; jmmortahtM r immortalitatem animç,de qua paulo ante diximus.Etfi enim Of ^nimte,nbsp;opera Dei plena admirationis Qi ualde magnifica funt, tarnen

H ^rguitefse præftantifsimam creaturam, fiquidem Deus in uacado confiliumadhibetôfnouomodoutitur. Non relinquit eum

É fingendum

SECVNDVM CÄPVT fingcndum terrae, fient beftias ÔC arbores. Sed ipfe eum format ad ifflwnbsp;ginem fui, tanquam partidpem Dei, S)C qui fruiturus fit requie Dei. Iraquenbsp;Adam antequam a Domino formatur, eft mortua SCiacens gleba, eam ip^nbsp;prehendit Deus, SC format inde pulcherrimam creaturam,partiapeni imgt;nbsp;mortalitatis.

Hacc fi Ariftotcles audirct,folueretur in cachinnum, SiC iudicareteß^ ctfi non infuaucm,tamê abfurdifsimamfabuIam.Qiiod homo quo adoriginbsp;nem fuam primam,fuilset gleba, formatus autê fit diuinaiâpientianbsp;diius,ut efset capax immortalitatis. Nam etiamfi qui ex Philolbphis.utb^nbsp;areîiqui»r*‘‘'gt;nbsp;ibphis irrifî ÔC tantum non explofi funt, S ed an non magna eft fatuitasnbsp;fendi rationcm, cum uideat adhuc hodie plenam admirationis efse hoflU^nbsp;„ . ; generationem^An enim non abfurdum iudicabis,hominem qui in -uidurus cft,nafci quafi ex una guttula feminis in lûbis patris çquot; Maiorƒ .nbsp;nitationtsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abfurditas eft,quâ quod Mofes dicit, de gleba digitis Dei formatS

ratio hoc modo oftendit, fe plane nihil icirc de Deo, qui fola cogitatioP^|j,j gleba facit,non lemen hominis, fed ipfum hominem, 8C,quod poftea^**’nbsp;dicit,excofta uirfifacitfœminam.Haec prima hominis origo eft.

Propagatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Crcato autem fie mafeulo SC fœmina, poftea ex eorum fanguint

hoiniiiuttt pmi bcneditftione generaturhomo.Qi.ianquam autem hacc,cumbriitisf*’*^^0d lu c»m hruüs nis generatio cft,non tollit tarnen illam gloriam originis noftrçptu”^nbsp;Glariabomi^ fumus uafculaDei,ab ipfoDeo fida,quodipfe eftfigulus nofter,nos’^3nbsp;«ttw qaod futit lunim eius,ficut lefaias 64. loquitur,Idque nonfolum ad origineinJ’^egt;nbsp;p^mentum atrinet, fed per omnem uitam, SC ufque ad mortem SC in fepukhru^^nbsp;muslutumhuiusFiguIÛ

quot; dil^ Lfarbinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pertinet autem hoc etiam co,üt difeamus uirtutem libcri arbiO'Vjfb*

triuin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^duerlârq tantopere iadant.Habemus quidem liberum quodam

tw ex origine tnum in ijs quæ infra nos funt, S iimus enim conftituti mandato diüJ hominis,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;aim pifeium maris, uolatilium cœli,5C beftiarum agri, Hæc intefft‘-’^‘\jf

libet, fruimur cibis quos fuppeditant, S)C alrjs commodis, Sed in Deum attinent, SC funt fupra nos,homo nullum habet libern arbitr’^^oUnbsp;uere eftficut lutum in manufiguli, pofitus in mera potentiapafsin^’nbsp;a(ftiua,Ibi enim non eligimus,non facimus almuid,fed eligimiinpa’^^'nbsp;generamur,accipimus,SicutIefaias dicit,T u Figulus ,nos lutum

C«r Mofertfi ÇjEd hic noua queftio oritur ,Sicutcnim Mofes noua Phrafih^5‘^^^ƒf^^’* caibominiin,:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loquitur, Formauit Deus hominem delïmoterræ, Dcalljsäi’bjjfrt

jpirjtumfpira nimantibus fupra non lie loquutuseft. Itaquoquehicpeculiare^^’Ltlj^ culumuitc.cr dehomine dicit, Infpirafse Deuminfaciemeiuslpiraculumjqun^Affpifi^nbsp;fadum itt anb quis befttjs non dixit, cum tarnen omnibus beftns, fîcut homini,nbsp;tnam uiuëtcmf tus in naribus. Qiieritur igitur cur hoc Mofes fie uoluerit diccre ?nbsp;eum tamenbe do queritur id quoque Cquanquameodempertinet) Cumpertnt^^jjiCnbsp;/ligt;(fnoquehtt pturam, omnia animalia uocenturanimæ uiuentes, cur tantum d^nbsp;béant/piritufftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jß Iq^q dicatur, Fadum eum efse in animam uiuentem

er Imt uiutt dixit. Producat terra animam uiuentem,unumquodque in fuo g^^^^ corpor^t.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multum mutât, ÔC dicit, Homo fadus eft in animam uiuentein»

H^c ablque dubio moucrunt Patriarchas,fandos Patres Ut huiulmodi locos diligentius éxeuterent » Qiiod iftafingulaxts ‘

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXV

tatîo.fîgnificat Molen infïgne quiddam uoluifsc oftcndere. Nam fi animal? uitam, de qua hic Mofcs loquitur, f efpicias j nulla differentia eft inter homi^ Afntaalis uitct.

8^ aftnum,Habet cnim animalis uita opus cibo QC potu.habet opus fom ’ïoóóquiete,corpora pariter cibo amp;C potu faginantur ÔC crelcunt, inedia marnbsp;fefcunt pereunt. Stomachus cibum accipit, SiC coAum tranfmittit ad eparnbsp;9^od fanguinem gignit, quo reftaurantur omnia membra. Hafc cum conftä«nbsp;“cramus.nulla inter hominem ô^beftiam eft differentia, Ët tarnen hominis Fdâiuho^anbsp;Mofes ornât hoc modo,quod de co folo dicit,Efse eum faiftum in ani t« animam tâ*nbsp;’’la»’ uiuentem,non fimpliciter ficut alias beftias, fed in am'mam cxcelîenter uentem.nbsp;'*’iKntem, propterea quod ad imaginem Dci cft conditus, quæ imago proisnbsp;dubio inftatu innocentiaé fingulariter rcluxit in facie Adæ amp; Heuæ.Sit»

^tpoftpeccatum,tamen Gentes,ex pofitu corporis, quodiolus homo ere:? Uemo ereüus incedit dC attollit oculos ad coâlum » collegcrunt,hominem præftantios« incedit-^•nefse creaturam inter omnes reliquas creaturas,

P . Hue refpexitPaulus,cum hune locum citât, i. Corin, i^. Scriptumcft*

^’^mus homo Ädam,fadus eft in animam uiuentem, ultimus autem Adam t. Cor. tj*. ^‘Piritum uiuificantem. Animamuiuentemuocat uitam animalem,quæ Animlt;»w«fnärnbsp;‘tdere, bibere, generate, augelcere, quæ omnia etiam in brutis funt. Pernbsp;^tithefin aute dicit, ultimum Adam fadum cfse in ipiritum uiuificantemjnbsp;Ç ^«ft,talem iritam,quæ iftis animalis uitæ conditionibus non indigcat,Donbsp;Paulus,etiam fi Adam non peccafset, tarnen uidurum fuiisc cors«

P®’‘31etn uitam,indigam cibi,potusxquietis,crefcentem,generantem ÖCc,do# J^Per Deum ad uitam Ipiritualem efset translatus, in qua uixifset fine uni^f

?f3te,ut ftc dicam,nempe ab intra,ex folo Deo,00non ab extra,fi'cut antea jj herbis SC frudibus.Idque fic.ut tarnen homohabeat carnem QC. ofs^t^nönbsp;fpiritus,ficut Angelt funt,

K Efpondco igitur ad queftionem, Dcum per os Mofi etiam hoc in ideo howo ««ifi» oftendere fpem futuræ QC xtcrnx uitæ,quam Adam.fî in inno tut 4d itnmofnbsp;poft animalem hanc uitam habiturus fuerat Q^D. Mofes,nbsp;eft homo in animam uiuentem, nó fimpliciter iicut beftiæ uiuunt, fednbsp;Deus pofthac uiuificaturus erat,etiä fine animali uita,tîanc fpem im^nbsp;(jj^*^^^itatis,per Chriftum habemus nos quoque,quanquam propter pecca*nbsp;ti,?’’’'orti Sc omnibus calamitatibus fumus fubiedi.Adæ melior fuerat fu*nbsp;fuauiter 0^ cum fumma uoluptate uixifset. Deinde

w nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^set translatus de animali uita in fpiritualem.Nos ex anima

f^Phftualem non nifi per mortem,ô^ poft infinita pericula ac cruces ^^^rimur,

Mofen diligenter inlt;* ^'lu’fingulari confilio de homine dicat,quod aliter de renbsp;hJt? ?’'*Oîantibus dixit, Vt icilicet cofirmetur in nobis fides Sgt;C ipcs immornbsp;kanimalem uitam fimilis eft cceteris animannbsp;^ïbenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen habet fpem immortalitatis, quam ccetera animantia non

ÔC fimilitudinem Dei,quam ccetera animantia nort

*ts nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hie per pulcherrimam allegoriam, feu potius Änagogiam Mo:?

A^§’^*fæare uoluit, Deum efse incamandum. Nam quod homo j^ci.

h “quot;lilitudinem Dei, fecund um animalem uitam nihil diffère a pe^» oppofimm i» ^'licnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difparata prædicatio, feu ut in feholis uocant, oppofîtum ajieâo.

herjjQ P ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quia cft conditus ad imaginem inuifibilis Dei, occulte

Chr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;audiemuSjDeumfcrcuelaturum mundo in homi«'

n’ ^æefeminaquafi maximarum rerum Prophetæin Moiê dili* ^^onegeruntSCobferuaïunt,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

E ü ET PLAN*

SECVNDVM CAPVT __

ET PLANT A VIT DOMINVS DEVS HORTVM in Eden uerfus oricntem,in quo Jjofuit homine quem formaf^t»nbsp;p^tradilKsnbsp;nbsp;nbsp;TJIC mare queftionum nafcitur de ParadifoTrimum ipfauo^

JLjLfiue Ebræa, fiue Chaldæaj feu Perfica eft f nam graccam cfse quanquam Suidas grçcam originem querat)ftgnifi'cat latine hortum.ni^^nbsp;dicit Moles plantatum Be Eden,in Bden,Nam loci nomen eft,nonbsp;latiuum,Sicut noftra translatio habet,quaeuertit,Pafadiftim uoluptatj^s,nbsp;nificat quidem Eden uoluptatem feu deh'cias, 0^ fine dubio hinceltJä^^^nbsp;græca uox «t/'ovH.Sed pracpofitio additalatis arguit,Edenhic accipinbsp;ne proprio lod,ficut etiiï hue facit circumferiptio loci, quod ad odent^nbsp;rit lîfâ. Nam quod translatio noftra habet,a principio,etiam malenbsp;eft. Eft enim Mikedem,quod non proprie fignificat,a principio,fednbsp;hoc eft, quod nos dicimus, uerfus orientera. Eft enira aduerbiumlodgt;4nbsp;fitum Paradifi oftendir,non tempus»

HIc difputatpr,Vbi fit Paradifus Et miris modis torquet fe Quibufdam placet efse intra duos tropicos fub æquinodiali. A*flnbsp;peratiorem aerem requiruntad tantam loci foecunditatem. Quidu’^nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;olf

Ego breuiter fic re^ondeo.Ociofam cfse queftionem de an eft.Nam Mofes Icribit res geftas ante peccatum amp; diluuiuin^|,j£{onbsp;deo. Nuf^Mm rem cogimur de reb,loqui,ficutfunt poft peccatum amp; poft diluuiui”'e jefl»nbsp;fed tn Dduuio igitur uel ab Adam,uel tempore Adç,htmc locumfuifse appellatui”? po«*nbsp;a foecunditate ôd ingenti amœnitate,quam Adam in ea uidit, Acnbsp;men amifsæ rei apud pofteros,ficut hodie,Romac, Adiçnarum,Cagt;;^*Lï’'*nbsp;nomina extant, led tantarumrerump, uix ueftigia quædam confp^^/^j^ü«”nbsp;Nam tempus 6lt;maledi(ftio,quam peccata merentur,cófumuntnbsp;igiturmundusperdiluuium.unacumhominibus SCpecudibusab^nbsp;hictamnobilis hortus etiam eft abolitus QC pcrtjt.Fruftra igiturnbsp;alij tam abfurda dilputant. Deinde textus quoque dicit,Cuftodituj?Liit^nbsp;Angelo,ne quis ingrederetur, Igitur etfi per maledidionem iftainnbsp;non perijfset ille hortus, tarnen fimpliciter homini praeclufa adnbsp;hoe eft, locus eius non poteft inueniri. Hoe etiam refponderi pofid » “nbsp;quam prima lêntentia de diluuio mihi magis probatur»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/d

æuid refpondebimus ad locG noui T eftamenti, Hodie cris difo,Etx,Cor.ix, SumraptusinParadifum»Ego quidenoß“ jo^nbsp;..œ»_________ _____T _____„1.-_____;___„rt

cum.Nam de Paulo res claracft qui dicit,Nefcire le,fuerit ne in extra corpus,Qiiare fie fentio,Paradilum utrintj uocari codition^^’^ti^'nbsp;Adam in Paradifo fuit,plenus pace,fecuritate,ÔC omnib.donis,qu2e‘^nbsp;non eft peccatum.Qualî dicat Chriftus,Eris hodie mecum in Para^nbsp;a peccato 86 lecurus a morte, Nifî quod ilia extrema dies expedand^nbsp;reuelabuntur ifta.Sicut Adam inParadifo apeccato,morte ó^omny’*,^(iia^nbsp;(ftione fecurus erat, ÔC tarnen uiucbat in Ipe ruturac SC æternæ uit^nbsp;lis. V t fit quafi' allegorica Paradifus,ficut lcriptura etiam appelIat,Siß_^iSnbsp;brahac,non pallium Abrahæ,fed allcgorice illam uitam,quæ eftnbsp;animabus infide,Habent enim pacem,ÔC quiefcunt,ÔC expedant innbsp;te futuram uitam SC gloriam.

ERgo fic refpondeo,quod Mofes nunc eft in defcriptione cit,Fuifse quendam locu uerfus Orientera, in quo fucrit ainacßnbsp;hortus.Nam fi'cut fupra dixi, uocula Mikedem proprie locumnbsp;\^ontempus,ficutnofter textus habet. Hineufitatumeftuentumnbsp;lern uocari Kadirn ficciira SCfrigidwm «entura » qui urit agros« In

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXVI

MagaParadifus feu hortus futt.in quo non tilfae, non quercus, non ilices,amp;: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^rd‘

liquæaliae funtfteriles arbores fuere^fed omnis generis nobilifsimi frudluSj ficut nos hodie inter nobiliores habemussproferentes cinnamajchariophyli*nbsp;laamp;c.Etfi igitur reliqua ter raculta fuit, nondunienimtribuli,nondam fpi#nbsp;næerantjtamen hie locus habuit fuummeliorem cultuin,ut Edenefset dele^

hortus,præ cultu totius terrac,que ipfa quoque/i ad hodiemaxn taiktb 3m conferas,Paradifus fuit.

_ In hunc hortum,qucin ipfe D ominus fic peculiar! cultu plantaucrat,po mithominem.Omnia hçc,inquam,funthiftorica,Fniftra itaque hodie que«»nbsp;^miis, ubi aut quid fuerit hortus ille S' Flumina de quibus Mofes poft dieet,nbsp;^’¦guunt fuifse Syriarti,Mefopotamiam,D amafcum, Aegyptum,in quarumnbsp;Juafimedio Hier ufalem eft, Qiiia enim homini cum pofteritate fua erat dcitnbsp;mnatusjfruftra eft,ut imaginemur anguftum hortum, aliquot miliarium ipanbsp;'m,Fuit potior ÔC melior pars terræÆt ego iudico manfifse hunc hortum ufnbsp;ad diluuium, ante diluuium autem fuifse munitum a D eo, ficut Mofesnbsp;?ur,cuftodia Angelorum, Ita utnotus fuerit locus pofteris Adç,fcd tarnen pc,.nbsp;’’J3ccefsibilis,donec per diluuium poftea difsipatus QC abolirus eft.Hçc meanbsp;**'lententia, ficque refpondeo ad omnes queftiones,quas mouenthominesnbsp;‘^m-iofî.de rc quæ poft peccatum ÔÔ diluuium nufquam eft.

J, Origenem offèndit diftantia fluuiorû,cogitât enim fpacium hortfiqua«« pWcapudnosfunt, Ideouertitur ad Allegoriam. Paradifum fingitcoc:# origenbsp;arbores, Angelos,flumina,fapientiam, Sed iftçnugæ Theologo indigo „0 AHegon-e.nbsp;’’^funtjPoetaiti lafciuientem fortafse non dedecerent ifta,Nonüidit Origenbsp;’‘'s Hofen hiftoriam fcribere,atque earn de rebus iam olim præteritis,

Adhunc modum ftulte diTputantaduerfarij hodiejmaginem ÖtTfimili^ Dei inanere etiam in homine impio. Mihi multo retftius uiderêtur Mdgo Deinbsp;fi dicerent,Imaginem Dei in homine ita poft peccatum perqfse, ficut perpe^txnbsp;^’^’g’nalis mundus Se Paradifus perierunt. Homo enim ab initio fuit iuftus, «’Wfjs«» ejt.nbsp;^’ndus ab initio fuit pulcherrimus,Eden uere fuit hortus deliciarum 06 uonbsp;“ptatis Hæc omnia poft peccatum deformatafunt, Ita ut creaturæ omnes,nbsp;'dam Sol amp; Lunaquafi faccum induifse uideantur,Ô6 quæ prius bonæ fue^nbsp;^quot;''.pofteafintfadænoxiæ propterpeccatum. Poftautemaccefsitmaiornbsp;'^’’edidio per diluuium, quod euertif penitus Paradtfum, QC uniuerfum genbsp;’’^shumanum. Nam fi hodie fluminacumtantacalamitatehominum,iu?nbsp;y®«toriim,agrorum,exurtdant, quid non faceret uniuerfale dilnuiuCOtiannbsp;’'^’gitur mine poft diluuium de Paradifo difputandum eft ,loquamur de eanbsp;Jf? de hiftorica Paradifo, quæ fuit, Ô6 amplius noneft.Sicut etiam cogimurnbsp;^yntare de innocentia hominis, earn amifsam pofsumus cum gemitunbsp;^fte,reparare in hac uita non pofsumus.

POrro ficut Mofes fuprauarie hominem Cqui tarnen eandem cum bfutis

^^twraoriginemhabet)abrutis diftinxit,Itahocinlocodiftinguitho^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;blt;f

^‘nê nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loco 6C manfione,quam D ominus homini plantauit,Sô quafinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

dificauit maiore fplendore, ÔC diligentiore cultu,quam totam reliquam ter 1 ^-Nam Mofi in eo plurimum politüm eft, ut date intelligatur, hominemnbsp;nobiliorem ÔC meliorem else creaturam, quam alias. Habebant brutanbsp;^aliaterram, ex qua pafeerentur, Homini nobilius domicilium ipfe Do

‘nus parat, in quo colendo ÔC ornando cum uoluptate operam fumât. In nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuum habeat, feparatus abeftqs, quas tarnen in tota terra habe,«

jj.î ‘ubiedas fuo imperio.Ineptus igitur eft Origenes ÔC Hieronymus cum 'lsAllegoriftis,Qiiia enim Paradiium non amplius in terra inucniunt.mwnbsp;aliam fentêtiam querendam efse. Sed aliud eft,fuifse Paradifum,ô6 efsenbsp;^adifunij Mofes, ficut in narrationibus fijlct, Commémorât hoc tantum,

E iq quod

SECVNDVM CAPVT imperiumho* 9^0“ Paradifus fuerit. Itafuit ifta in omnes beftias dominatio, quod Adansnbsp;wwiK f« k/li«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocare,0^pro arbitrio eimandate potuit, hodienon eit. Pcrierunt

nf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- --nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;------------------------------J J. —

QueßioJelo (0, m quo ho*nbsp;taoconditutnbsp;fit.

ParaJifiif fuit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfoprie pertinent ad defcriptionem Paradilî.Q^^^J^^Î

culcior quam tjenim tota terra fic erat condita,ut produceret arbores cum reliqua terra- bis,5C feminibus,tamenifte locus Eden habuit fuum peculiaremnbsp;ciK fimilitudinem quandam pofsumus mutuari a noffris rebus.Sift’?nbsp;proferunt arbores iuas, Sed cum defumimus locum peculianter col^’?nbsp;femper hortenfes frudus praeftant filueftribus, Ita Paradifjs fingulj^^^nbsp;côdita,6C,prç terra reliqua,ornata fuit arboribus SC afpedu iucun’^'^fi^nbsp;fuauibus.Quod igitur in primo capite dixit. Dedi uobis ornnemh^’^^^je dnbsp;arborem.fuit is uidus pro necefsitate, Sed Paradifus etiam pronbsp;bos fuppeditauit, dehcatiores »meliores, ÔC fuauiores,quam arbot^®^nbsp;quaterraproferebant,quibusbrutaquoque uefeebantur,

LIGNVM ETIAM VITÆ IN MBDlO radifi,amp; lignum icientiæ boni 8C mali.

O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/rt

DESCRIBIT Mofes Paradifumita,utex Deo faciat, qui cum hortum pro arbitrio cum magna diligentianbsp;Arior Kftlt;f. tmam SC alteram arborem deligit, quas præ reliquis colit SC amat.nbsp;una fuit arbor uitæ, ad hoc condita, ut homo ea uefeens feruaretuP'^nbsp;corpore,fine morbis,fine fatigatione.

Homo diSiin* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Atque hie iterum diftinguitur homo,no folum loco a brutis

fftitur a cete* iHo priuilegio uitae longioris,SC femper manentis in eodem ftatu. rw beftijf ion» quorum animantiû corpora in iuuenta augentur SC ualidiora funt,nbsp;giorf itita.nbsp;nbsp;nbsp;nio languent SC pereunt.Hominis alia fuerat futura conditio,

let,fuifset mutatio ciborâ in corporibus fada,ied non ita fœda ut autem arbor uitae, conferuafset perpetuam iuuentam, neque homo pnbsp;quam fenedutis Icnfilset incommoda,non rugas contraxifset froflSj .jjof*nbsp;des, non manus, non alia corporis pars,infirmior efset fada autnbsp;Manfißent homini,bencficio huius frudus, intégré uires ad generatenbsp;ad labores omnes,Donec tandem translatus efset ex corporali ui»nbsp;tuakm. Ergo reliquat arbores fuppeditaßent uidum delicatum St ‘’Pnbsp;hate autem fuifset ceu Pharmacum,quo uita SC nixes conFermrent^t pnbsp;tuoinfiimmouigore.

QuomoJo TJIciterum mouetiir queftio, Quomodocibus corporalis leu po jdi^ fSdwarbo« Xxwwithocmodoferuarecorpus,mnonKpiporejcoderetuf^

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXVIIII

ïKaiit imbccillius; Sed facilis eft refponfîojpfe di’xit ÔC facîlafunt.Nam cum ris potuerit pofsjt Deus ex lapide panem facere, cur no eti'am per pomum poftet confer lt;on/èr«4renbsp;ware uires T amen poft peccatum uidemus, quantæ uires etiam minutifti# perpétuantnbsp;•î'is herbis dC lèminibus infint,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuuentami'

Sed uideamus corpora noftra,Vnde eft ea uis,ut panis comeftus calore ^aturali coquatur SC uertatur in fanguinemoundepofteatotum corpus con«!nbsp;'fniatur amp;augeturî’AfFer totos caminos ignis,hoc tarnen non poteris,ut ex ?ƒnbsp;rp^f^nguisfiatjquod tenuis calor,qui eft in noftris corporibus^poteft.Nftnbsp;miremur banc arborem,arborem uitç fuifte, fie uolente,plantante,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«errt«

^«cienteDomino.Habuit Adam corpus naturale SCmobile,quod genera at,edebat,laborabat, Hæc corruptionem iudicantur afFerre aut faltem mu;snbsp;^fionem aliquam qua tandem homo naturaliter efset corruptus. Sed huicnbsp;Deus curauit remediû, per arborem uitæ, ut homo finenbsp;‘*0 uiriû decrementOjlongam ÔC fanam uitam uiuerct,in perpétua iuuenta.nbsp;1 Sic omnia hæc funt hiftorica Jd quod diligenter admoneo,né incautusnbsp;^^or ofFendatur autoritäre Patrum, qui hiftoriâ relinquunt, allegoriasnbsp;H^erunt.EgoLyram ideo atno ÔC inter optimos pono,quod ubique diligennbsp;^retinetôôperfequitur hiftoriam, Quanquam autoritäre Patrumfe uinci

, ÔC nonnunquam illorum exemplo defledit a proprietate fententiæ ’’^eptas Allegorias.

\Edmirabilius eft,quod dicitur de arbore feientiæ boni âf mali.Hicenim j/4weritur,Qualis ea arbor fuerit,cur fie dida fit,£^ quid futurum fuerit,fiinbsp;'harbor inParadifononfuifsetî” Auguftinus quieumfecutifuntredenbsp;fj^^ût,Sic efse nominatam a futuro euentu, Adam enim fie erat conditus,uCnbsp;naturæ incommodum obtigifset, præfîdium contra id haberet in ar^« Arior feien»nbsp;lt;Ï^Uitæ, quæ uires perfedam fanitatem omni temporeièruaret. Itaque tUnomenha»nbsp;U P’¦ptus totus in bonitate creatoris, fi fie permanfiftet in innocentia,agnoisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;euenU,

0^ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conditorem fuum, QC gubernaftet beftias pro arbitrio fuo, fine

,^^''gt;moleftia,imo cum fumma uoluptate. Omnia enim eiufmodi erant, ut '^'itiocerejfed extreme obledare hominem poftent.

Cum itaque fie efset conditus Adam, ut quafi ebrius efset leticia erga knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gauderet quoque in omnib,altjs creaturis.Nunc conditur noua ar

U^f’^d diferimen boni ÔC mali,ut haberet Adam certum fignum cultus 06 re ergaDeum. Nam eu omnia ei tradita eftenf,ut ijs pro arbitrio fruenbsp;? ’’’feu ad neceftitatem feu uoluptatem uellet, Requirit tandem Deus abnbsp;arbore feientiæ boni Ö6 mali, reuerentiam Ô6 obedientiamnbsp;q, . ^atetergaDeum, Ô6hocquafiexercitiumcultusDeiretineretjUe exes.nbsp;^'^^lam guftaret.

Qliç igitur hadenus a Mofe dida funt,funt uel naturalia,uel œconomi ^’?^|^politica feu iuridica, uel medica. Hoc autem Theologicum eft, quod Arlor feien»nbsp;’^ïcrbum de arbore hac, utetiam feendum animalitatemnbsp;externum fignum colendiDei,ô6 præftandæ obedientiæ '^a propte/nbsp;Sabbatum,de quofupra diximuspotiftimumperti;# cKltumDei.nbsp;'Iqpnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÔC fpirituales cultus præftandos, ad fidem,diledionem,inî«

^^jjonemamp;c.

’¦^fsit f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inftituta ratio huius obedietiæ externæ, proh dolor, peftime confempi««

hodie uidemus,uerbum,quo nihilfandius nec melius eft, «erfci.

. fi^andalo.-Baptifmum inftituit Chriftus, ut efset lauacrum regest ’''° magnum feandalum inde excitatum eft per fedasCAnnbsp;Hi5^'*^î'etota dodrinadebaptifmo deprauataeftC Ô6 tarnen quid nobisnbsp;fuit,hac ipfa inftitutione Z Sic neceftariS fuit,ut animalisnbsp;Pljjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cultum animalem, feu externum haberet, quo fecundum coi ss

.'SsçrcçKUirinobedientiaersaDeuni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

E «4 Itahic

SBCVNDVM CAPVT

Aliûrijtc fa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïtabictcxtus uere ad Ecclefiam feu TheoIogi^pertihctPofiqua»®*’

»altare nim Deus homini dedit politiam5gt;Cœconomiam 3 acconfiituit cummRc^ gem creaturarum,addito etiam prçüdio,ad hanc corporale uitamconfouannbsp;dam,arbore uitae. N une ci quaff têplum ædificat,ut colat Dcum,ut Deo g«^nbsp;tias agat, qui ifta omnia fic benigne largitus eft, Hodie in templis habefflgt;J®nbsp;altare propter communionem Euchariftiædiabemus luggeftajeucathc^nbsp;ad docendumpopulum.Hæcnonnecefsitatis tantum caufa/edetiainfo»’^nbsp;nitatis faefta funt.Sed templum,altare dC fuggeftum Adæ fuit arbor Jiaecict^nbsp;entiæ boni QC mali,in qua praeftaret D eo debitam obedientiam, in quanbsp;leeret uerbum QC uolûtatem Dei,acDeo ageret gratias, imo etiam, adnbsp;inuocaret Deum contra tentationem»

fa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ratio irafeitur quidem,quod ifta arbor eft condita, quia in ca

tt hniof arboa mus,Bi incidimus in iram Dei nbsp;mortem, Sed cur non eadem rationeif*^

riitur.quod per Deum oftenfalex,fiC patefadum deinde per filium Dei gelium eft;quot; An non enim infinita fcandala errorum ÔC hærefium inde fe^^^nbsp;luntf D ifeamus itaque, necefse fuifse homini,fîc condito,ut omnesnbsp;creaturas viuêtes in manu haberet,ut agnofeeret creatorem fuum,nbsp;creator! ftio gratias, ut etiam externum aliquem cultum 2C certumnbsp;dientiaî haberet.Si itaque Adam non efset Iapfus,fuifset haec arbornbsp;nbsp;nbsp;ù

Hiune t^Ium.amp;^bafilica quædam,ad quam hominesconfiuxifsent,SK5 ftea in corr upta natura certus locus cultui dtuino deftihatus eft, taber’’^ jjjj,nbsp;amp; Hierufalem,NuncpoftqUam hæc arbor occafio fuit tamhorrendi^^^nbsp;«ocaturredea Mofearbor feienuæ boni SCmali, propter infelicem^^nbsp;ferabilem euentum,

POteft autern hic queri, An ima tantum fuerit arbor,an uero an feripturæ modo,fingulare accipiatur pro plurali, ficut nosnbsp;uocamus,pirum,pomum,notantes fpeciem,SC non indiuiduaî'Mihinbsp;nbsp;nbsp;,11

ualdeabfurdum uidetur, utintelligamusarborcm uitæ, certum fpalt;^^’’^,f(! medio Paradifi, QC ceu nemus quoddam, in quo pofitæ plures arbore ƒnbsp;dem fpeciei,arbor uitæ didæfint, Sicarborcmfcientiæ boni ÔCnbsp;pofsibile eft collediue dici lucum,feu nemus, quod fuit tanquam Sae*^* 0nbsp;quoddam,in quo fucrunt arbores multæ eiufdem fpeciei.nempe arbot^^^onbsp;entiæ boni SC mali, ex quibus Dominus prohibuit, ne quid comedet^’-dam,alioqui futurum ut morte moreretur. Non quod natura huius arb‘’^nbsp;d

LIS creaturis triouit luam emcaciam, cc conleruat etiam creaturas ne degenerentgt;fed ut certæ fer uentur fpecies, in infimta prop^^

Sic uerbo fadum eft, ut Petra ih deferto daret largifsimas aquas ƒ us ferpens afpicientes fanaret SCc, Ad hune modum hæc una arbor,nbsp;certa ipecies plurium arborum,in medio Paradifi, occidit Adamum^.^’^^tnbsp;rentem uerbo Dei,non quidem fua natura, fed quia per uerbumDei^snbsp;definitum. Idem fêntiamus de ligno uitæ quoque, quo iufsit Deusnbsp;lagnwswtc. uefci,quoties uelletreftaurari uires,uirtute uerbi idpræftabataî^

TJ Ationi ualde uideturridiculum, Quomodo unum pomum fî^P^’Lfsi -^tVrit efte noxium,ut totum genus humanum per infinitam quaCnbsp;taufaiaortif. onefflperdiderit,idq^ætcrnamorte, Sedpomi hæc nonfuituirtus,A jnbsp;quidem in pomum figit dentes, Reuera tarnen figit dentes in acul^ui^’nbsp;erat prohi b itio Dei,Sé inobedientia erga D eum,H^c eft uera cauünbsp;licet quod contra Deum peccat, eius mandatum negligit, óé paretnbsp;Fuüarbor feientiæ boni SC mali,bonaarbor, quacnobiÜfsimosprot^^çd

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, GENESIS.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXVIII

^tiSjSedquiaprohibitio accedit,ô^ homo prohibitioni non paret ,fit quouis ^^neno magis noxiaC

Sic quia uerbo Dei fancitum eft, Ne fiireris, pcccat quifquis alienam partum îu» attredat.In Aegypto cum ludaei argentum a uicinis petered id fecum d^eorum innbsp;iuberentur,non fuit id peccatum,excufantur enim mandato Dei,cui j^egyptonbsp;Ç.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;euentum debctur obedientia, Procus cum amat puellam,amp;S con^

uxorem ac ducit, non committit adulterium, cum tarnen lex ohibeat cqncupifcentiam. N am matrimonium diuinitus inftitutum eft^ôiSnbsp;^ndatum qs, qui fine matrimonio non poftunt cafte uiuere. Eadem planenbsp;A ^0 eft harum arborum. Arbor uitç uiuificat uirtute uerbiopromittentis ÔC Arbor uitif.nbsp;otdinantis. Arbor fcientiç boni mali occidit uirtute uerbi prohibentis»nbsp;autem nomen ftientiæ boni ÔC mali,fîcut Auguftinus dicit,quia Artor fitfnanbsp;f .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in ea. peccauit Adammon folû uidit ÔC expertus eft,quid boni ami tilt;c boni

5 fed etiam in quantam miferiam per inobedientiam fuam conietftus fit, ’«oli. arbor,ficut etiammandatum quod additum eft, bcx«nbsp;j^^fiiit, ut efset Adç arbor cultus diuini,in qua probaret Deo etiam externbsp;Qpere obedientiam.Sed propter peccatum fequensjit arbor maledidio.«nbsp;'lam quadam digrefsione Mofes latius deicribit hortum.

Et flvvivs egrediebatvr de eden

ad irrigandum Hortum, qui inds diuiditur in quatuor ca#

H E R. VM errauit nofter Interpres, cum ex proprio nomine facit appellatiuum, Sicut etiam hic iterum reprehendendi funt Orinbsp;Lnbsp;nbsp;nbsp;ÔC eius fequaces,qui Allegorias fingunt, N am reuera fie accidit,ut ha

^*^*5 Bden jnagnum fiutnen,quo irrigatus eft hortus,Id flumen ab Orien»» (Q^’^nsjdiuifit fe in quatuor partes,ne qua pars horti efsetnonirrigua,Nânbsp;j^ôUandum eft de amplifsimo ipatio terræ, quod hic hortus fie erat condij«nbsp;Adae amp; toti eius pofteritatfiqua: maxima futura erat, efset propria Sgt;Cnbsp;’P^fuahabitatio,

NqmeN VNI PÏSON, ÏPSE EST QVI CIR *cuit omnem terram Heuila,ubi nafeitur aurum,8ô aurum ternbsp;ræ illius optimum eft, Ibique inuenitur bdellium amp; lapis o*nbsp;Y »îychinus,

C eftunumde maximis fcandalisin Mofe,Neque enim

Ptrr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oculum funt,negaripofsuntNamhçc deferiptio ad Indiam

ttf J?^tpropric,quamHeuilamuocat,ubieft Pifonfeu Ganges, Reliqui “^H’GyhonjHidekel ÔC Phrath, hoc eft, Nilus,Tygris ÔC Euphrates,nbsp;^i^^* funt,quod longifsime diftent fontibus, Qiieftio igitur elt, Cumnbsp;3Qo Egt;ngifsime inter fe remotos efse hos fluuios,toti mundo notifsimos,nbsp;^'lennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q^ïodMofes dicit,ab uno fonte eos manare, hoc eft, in

Orientem featurireC Nam de Nilo,etfi origo eius neicitur,ta Difficaltx de argumenta funt,eum oriri in plaga meridionali, Ganges autê,Ty!« fluminibmnbsp;Euphrates ab aquilone fïuunt, à contrarium habent ortum,

^^0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mofes euidentifsime contra fenfumpugnat.Atque hæc res mub

fingerent Eden fuifse totum orbem terrarum, Sed ^icij Sfallùm fit,tamen nec fie quidem faluatur Mofi fèntentia, quinbsp;A4?v'‘^’^Eimfluuiorum eundemfontem efse ? Etfi' autem ucrifi'mile fit, finbsp;tnanfifset in innocentia poft multiplicatam eius pofteritatem, De«»nbsp;tum hune fuifse amplificaturum, tarnen nuUo modo hoc poteft did,nbsp;quodtota

SECVNDVM CAPVT qiTod tota terra fiierit Eden.T extus enim diferte feparat horttim Edeflnbsp;liqua terra, Qitid fgitur dicemiis adhunc Mofi Iocuni»pugnantemnbsp;fu 2C experientia,atqiie ideo plenlfsimum fcandali,unde Origeni ÓC alijsnbsp;bita occafïo eft,mirabiliafabulaiidiç’ Qiridam Interprétés hocfcandalumnbsp;fimulant, ÔC quafi ficco pedc per mare hoe ambulant, Sed debet hoenbsp;que ab Interprète abefse»

MEa tgitur hæc fententia eft,quam ctfam fupra oftendi. Quod claufa,Deindepernbsp;fontef fluuio^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diliecta, ut lam nullum eius appareat ueftigium, Nam

rtt(» confufof qnogne dixi,omnino exi'ftimo,Paradifum poft Adae lapfum extiriftc IX-t^e. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarn fuifse pofteritatt eius, fed tarnen inaccefsibilem,proptcr

gelbqui cum gladfo flammeo hortum cuftodiuit,ut textus didn um omm'a uaftauit,ficut fcn'ptum eft, ruptos eise omnes fontesnbsp;Qin's igitur dubltct,ctiam hos fontes ruptos 0^ confulbs eise C' Sicutnbsp;poft diluuiS montes funt,ubi antea agri in amoena planicie fueruntnbsp;que non eft dubfum nunc cfsc fontcs,ubi antea null! fueruntfi^ enbsp;ReK^uifCDî« ta enim terræ fades mutata eft* Nec dubito ego reliquias diluuîjnbsp;hwif çrc.nbsp;nbsp;nbsp;ubi fodinæ metallicarnunc funt, ibi non raro repernintur ligna dui^

xum.In Ipfîs faxis côlpiciuntur formæ vaiix pilclum, QC aliarum Sic credo mare mediterraneum ante diluulum non fulfsc Intranbsp;per diluuium ei efse fadam ulam hanc^In qua nunc confîftit. Sicnbsp;bri maris fine dublo antea fuit fccundiis agcr,ô^,ut uerilîmllc eft, P‘’[eli^nbsp;quahulus horti, Sicrcllqui fînus ,PerIîcus » Arabicusö^eexiftuO^^*nbsp;quijs Dfluutf.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j£iO

Non Igitur exiftimandum eft, fluuiorum borum else hodle

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fontem,qui turn fuit,Scd lîcut terra adhuc eft QC profert arboresjhtf^jllî/

DfluMum om* £j J Incorruptam naturam referas, funt quafî rellqulaî miferabfl^.^pja lutf (ntjtauu,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opum,quas terra turn condita habiut. Ita hi fluut) tanquam

nentjled non in eodem plane loco, multo minus ex ijfdcm fonribus* ^Q{^ ftris corporibus quantum per peccatum periftC Loquendumitaqu^^pd^nbsp;natura poft corruptionem eft, tanquam de noua fade rerS, quamnbsp;mum per peccatum,deindc per unluerlalc diluuium induit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Ac adhuc ita folet Deus, cum peccata punit, fimul etiam ram.Itaque apud Zophom’am mlnatur le cogregaturum pifeesnbsp;latilia cceli.Sicut noftro leculo multi amnes minus pifeium habent/l^^^p*nbsp;iorum memoria. Minus frequentes fimt auiculæ ac. Sic apudnbsp;I}, eft de Babylone quoque, Quando enim homines auferunturnbsp;Iliac agri dllcednt,nec quidquam remancf,prlt;eter monftra QC infauft^nbsp;Sic terra Canaan olim fertlllfsima, nunc dicitur plena else falfugii^^^j^tf^nbsp;Pfalmus lor.mlnatur, SI hoc accidit in particularib. poenis, quidnbsp;illam uniuerfalem pœnam feclfsef

Emo ergo ofïèndatur hoc Icandalo,quod audit Molen dicere, a-nbsp;nbsp;nbsp;dê fonte flumina quatuor oriri, quæ hodie longlfsime inter

0lt;Sdiuerfos fontes habent.Nequc enim cogitandum eft,mundi mam else hodie,quç fuit ante peccatum.In ea opinione cum elset Or^onbsp;ad ineptilsimas allegorias le conuertit.

Eft quidem Nilus adhuc,eft adhuc Gangcs,Ied ficut Virgdiq® ft Troia dicif,Et campus,ubi Troia fuit,Si quis enim, Nilum ÔCnbsp;ÖS uidilset in fua prima conditlone amp;rglorla,longe uldlftet cfse ahosp^nbsp;folum non eft origo cadem,nec qualltas,fed nee curfus Idem, Sicut ’ *nbsp;2ue creaturæ omnes deformatae dC corruptac fimt. Ideo Petrus Ad*nbsp;)portet Chriftum coelum acdpere,ufque ad tempus KlWluiionis^^j^al

GENESIS.

origi'nem refptcias,filt;: totiïis ereaturat,

Expedamus igitur lam reftituttonem omnium rerum, non folum ani^ j„ „^nißi^ta *cdcorporis quoque, quod ipfum melius ÔC nobilius in ilia die habituri die refiûut‘nbsp;j- ’^'aSjOtiam ,'n Paradiln fiiif. Mon ent/nroIIoraKimin' in animalem iiiram. fjjjjf.

meliorem conditionem,quam Adac conditio in Paradifo fuit, g^jpV^tbum Sabab quo hie Mofes utitur»habet pieham fignificationcm,finbsp;'^^tenimcircuire,ficut uigilescircumeuntinciuitate, Pifon itaquefeu pi 0,1*nbsp;^^^’’•æEodie eft. Si nomen fpedes, fin amœnitatem,fecunditateminbsp;ciirfum, uix reliquiae funt iftius generofi fluminis,

I’Qc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Heuila eft India, fita ad orientalem plagam, Hanc fcriptura turn

^oeo,turn alibi célébrât propter opulentiam. Sicutadhuchodiegemi= 1^ p 3«rum Indicum habentur pro nobiliisimis. Exiftimo autem, ficutnbsp;felj ^hicloquitur, includiinappellationemHeuila, quamhodie uoeämuSnbsp;Arabiam 2lt; alia uicina loca.

tç Ä’od de B dcllio Onychin o lapide didt, accipio ipccicm pro genc;« Bdellium çÿ hodie uidemus, non il ris tantum gemmis, fed aljjs quoq? a^ onydjMjMs

b. ^’¦e,Smara{Tdis,R.ubinfs,SaDhiris,Turcis,Adamantibus CNam uulga Upiï.

^ftjqui circuit omnem terram Æthiopiæ, Nomem fluminis Hidekel, Quartus autem fluuius ipfe eft Phratb,

TVLIT

GENESIS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXX

'i’x pofsumus cum tioftn's in tuto else.Oblcura igitur 6^ penc eiianida ucfti extant, turn operationisjtum cuftodi'ac,

Alq exponunt hunc locum ita. Quod Deus debeat operan nbsp;défende

ƒ • Sed textus loquitur fimplicitcr de opere ÔC cuftodia humana, Sicut infra fd tas'^-*citur,Cai'n fuifse agricoIam,Et in Hiob 06 Ecclefiafte,uocantur reges cul#= ^tes terræ non folum propter operati'onem, fed etiam propter cultodiam,nbsp;jficut di'xi, operari 36 cuftodire hodie liint triftia SC difficilia uocabula,nbsp;‘‘Jtn fuerunt ludus quidam,6C fumma hominis uoluptas.

PRÆCEPITQVE El DICENS, EX OMNI ligno Paradifi comedc. De ligno autem fcienriæboni Só manbsp;.. linecomedas,

UTÆC eft inftiturio Ecclelîæ,antequam eflet Oeconomia amp; Po Edlefu infii» . ƒlitia.Nam Hcua nondum eft condita.Inftituitur aute Ecclefia fine muii tuta ante Oe»nbsp;fine pompa aliqua,in loco ipaciofifsimo SC amoenifsimo. Poft inftitutä conomwmnbsp;^^lefiani,etiam Oeconomia conftituitur,cum Adç additur focia Heua.Sic ere,nbsp;^j^plSprius eft quam domus,ficut etiam potius eft.PoIitia autem ante pecssnbsp;nulla fuit,ncq^ enim ea opus f uit,Eft cnim Poh'tia remedium necefsai«nbsp;naturae corruptac, Oportet enim cupiditatem conftringi uinculis legunbsp;uagetur, Ideo Politiam rede dixeris regnum peccati, li^ in î«fegr‘lt;lt;nbsp;g|,'^aulus Mofen quocj uocat miniftrum mortis et peccati,Hoc enim unum fur« nthilfu^nbsp;Politia,ut peccatum arceat.SicutPaulus dicit,Poteftas ge ij^rtopwlegi-I Sbdtum, in uindidam malorum.Si igitur homines non elsent per pecca btwpoliticii,nbsp;L? ’’ïali fadi,Politia nihil fuiiset opus,ied Adam uixiiset cum pofteris fuisnbsp;K ^nîma tranquillitate, ac plus effecifset moto uno digito, quam nunc omünbsp;§ladij.cruces,fccures pofsunt cfficere,NuUus fuifset turn raptor,homicinbsp;^’¦lobtredatorjmendax, Qind igitur legibus,quid Politia fuifset opus^nbsp;r ft ceu cauterium dC horribilis medicina, per quam noxia membra pracnbsp;^^untur,ut reliquafaluentur.

çp Adç igitur in raradifo,poft Eccleiiam etiam Oeconomiç adminiftrattO Ecclefia primo inftituitur, ut oftédat Deus hocnbsp;?^figno,hominem ad alium finem efse conditum, quam reliqua animantnbsp;Qina enim inftituitur uerbo Dei,certum eft,quod fit condicus ad immofnbsp;^^gt;ii0!Sfp{nt:ualemuitam,adquamraptusfeutranslatus efset Adam finenbsp;l^^’^^Çjpoftquam in Eden SC reliqua terra,ad facietatem,SC tarnen fine molcssnbsp;’'^ixifset. Non fuifset in co ilia foeda hbido,quæ nunc eft, fuifset fimplexnbsp;amor fexus ad fexum. Generatio extitifset fine uicio,tanquam obenbsp;fuquædam, Matres fine dolore peperifsent, Infantes non lie mifere SCnbsp;^gno cuni labore efsent educati,

’lui r Killam innocentie gloriam,quam amifimus,poteft uerbis confe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ,

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidem in natura appetitus maiculi ad feeminam. Item frudus „

Ac ^’l^^Q’^’Sjfed cum horribilf feeditate libidinis, SC ingenti dolore partus, coniuges, quotics licita connbsp;’'ifi üolunt. Adeo ubique praelêns eft peccati originalis grauifsi^nbsp;Bona quidem eft creatio, bona benedidio, fed per peccatum ficnbsp;’’'Honbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pudore coniuges non polsint ijs uti.Hçc omnia in

fuifscnt,Sed ficutfine pudore,coniuges fimul edunt SC honeftas fingularis, non pudor,non confufio, in generatenbsp;Timnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;redeo ad Mofen.

‘^111 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hic,ut dixi, Ecclefia arttequam Oeconomia efset,Nam Domi^

dipj^ ^°ucionatur hie Âdæ,SC proponit ei uerbum,Id,ctfi breue eft,tamen « lün eftjin quo immoremur paululum.Hacc etum cortcio, Adæ SC omnii«nbsp;F bus nöi^

SECVNDVM CAPVT bïïs nobfsjfi in innocentia perftitifset, fuifset tanquam Biblia,nec opiïs haoUnbsp;ifsemus p3pyro,atramento,calamis,Slt;illa infinita multitudinelibrorum,qu^nbsp;hodie indtgemus, nee tarnen millefimam parte eius fapientiæ confequimur»nbsp;quam Ädamhabuit inParadifo. Totumftudium fapientiæ hæcbreuts^’^,nbsp;cio abfoluifset,ac oftendtfset nobis,tanquam in tabula pidam bonitateD^’nbsp;qui fine illis incommodis naturam hanc creafset, quæ poftea per peccatiw»nbsp;finit confecuta,

Hanc concionem, fî ut textus oftendit, Adam ibius audiuit, iexn o habita eft,ac Adam earn poftea. cum Heua communicauinEt nifî peccafsc^^nbsp;Adam porro toti pofteritatihoc unicum prîéceptum propofuiiset,6ifnbsp;lent inde optimi Thcologt, dodifsimi lureconliilti, SC expertifsiminbsp;Hôdie librorum infinitus eft numcrus,in quib.inftituuntur Theologinbsp;confulti,Medici,Sed quicquid adiuti libris difcimus,uix feces merenwrnbsp;comparatione illius fapientiæ, quam ex hoc unico uerbo haufît Adam»nbsp;omnia per peccatura originis funt corrupta,

Hæcigitur arbor feientiç boni SC mali.feu locus in quo magflo huiuftnodi arbores fuerunt confitç,fuifset Ecclefîa,ad quam Adamnbsp;fteritate fua,die Sabbato conucnifset,ÔC poft refedionê ex arborenbsp;dicaisctDeum,ô^ laudafset eum pro tradito dominio omnium creatur^nbsp;lïiper terram, Sicut Pfalmus 148, SC 149, quandamformam talis jonbsp;adionisproponunt,ubifol,luna,ftellç,pifces,dracones,iubenturlaiid3^^^jfnbsp;minum.Qiuanquam nuHus tam eximius eft Pfalmus, quo non unufq‘’;ïi';inbsp;noftrum melioremôôperfediorem potuifset componere, fi innbsp;ab Adamo propagati efsemus. Predicafset Adam lummû bcnefîcii’*’’/ittnbsp;efset cum pofteritate fua conditus ad fimilitlidinem Dei, Hortatiisnbsp;àndi SC fine peccato uiuerent pofteri, ut operarentur fideliter innbsp;euftodirent eum diligenter,ut fummoftudio cauerent fibi ab arborej^^o^nbsp;boni SC mali,Hunc externum locum, ritum, uerbum, cultum, habuiis^p^jsnbsp;ino,poftca redijlset ad operationem et cuftodiam,donec prçfinitumnbsp;impletum efset,quo efset translatus in cœlum cum fumma fuauiiat^’

Sed loquimur de his bonis,tanquam de thefauro perdito,ô^ Ipiramus ad cum diem,in quo reftituentur omnia. Vtile tamê eftnbsp;turn bonorum quæ amifîmus, turn malorum, quæ fuftinemus, SC in Q*; ^0/nbsp;miferrime uiuimus,ut excitemur ad expedationem illam redempt*^ jnbsp;ftrorum corporum, de qua Apoftolus loquitur Rom, 8, Namqu^“^nbsp;mam attinet,fumus per Chriftum liberati,ô^ earn liberationem retins^

P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GENESIS.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXXI

Orrohicmonendi eftis contra Pfèudoprophctasjper qiios Satan fanani dodrinam uan'e conatur deprauare.Recitabo autem exemplû meæ Hi;«nbsp;wiæ, quomodo a fanan’co fpiritu, fub initia hums docflrinæ, îim ucxatus.nbsp;Habet quidc tcxrus ucrbumpraecipiendi VaiezafIehoua,EtpraecepitDo;s .nbsp;^inLis,6lt; tarnen ille fic colligebatjiifto non eft kx p off ta, Adam fuit iuftus,nbsp;tfgo Adaciuftonon cftkx pofita, Exhocpofteailludnedebat,Hancnon jjancLgem,nbsp;p§em,fcd tantum admonitionem efse. Porro quiapræuaricatio non eft.ubinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iujfo non

no eft,eo fenfim ferebatur.ut negaret peccatunfi originale, Ac in ifta fen#; ponitur lex, tntiarum connexione magnos agebat triumphos, tanquam qui thefaurum Kom.^.nbsp;ƒ mundo hacftenus incognitum,repperifset. Vtik autem eff,uidere Sata^^nbsp;molimina,ut eis prudenter difcamus obuiamire,

. Ambae lententiç funt Pauli,Quod iufto non fit kx pofi'ta, 8Ó quod.ubi ^^non eft,ibi quoque non fit tranfgrcfsio, Sed boni diakdici eft,obicruagt;nbsp;^^nolosacftudiumDiaboli, quodpofteaetiameiusmancipia,mikri Sophinbsp;ufurpant,Nituntur quidem fcriptura, Namridiculum efsetjnihil præter

‘h fomnia hominib, obtrudere, Sed earn non integram producunt/emper ptura^tesrä atripiunt^nyiç fn fjjeciem pro ipfis faciimt,hoc autem quod cotr a ipfo s eftgt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

calltde difsimulant, aut uafris glofsematis deprauant.

. . Sic cum SatanChriftumaudiretnitifiduciamifericordiae Deiinmag;^ TenMio

. ^jamcjconabatur eumad prohibitamfiduciamdioc eft^ad tentandum Deii m- fententia Pfalmi fibi commoda,Mandauit angclis fuis de

’^ïcportent te in manibus, 5gt;C non offendas ad lapidem pedem tuum. Hoc

Q'aod contra Satanæ inftitutu erat^quod fcilicet cuftodiahæc angelos«

efset in uijs noftris,ku uocatione noftra,id callide difsimulabat. In eo e;« cußodu iblutio eft.Nempe quod Angeli cuftodes noftrifunt, gtlorwn.nbsp;Xnbsp;nbsp;Uoftris uijs, Hanc folutionem Chriftus erudite oftendit, cum opponit

{|f^ptum,Non tentabis Dominum Deum tuum,Significat enim hominis non efse uolare in aere,ea enim uolatilium uia eft, fed gradus qui erantnbsp;öqP ^0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fa(fti,ut facilis ÔC fine periculo defcenfus efset.Cum cr:»

q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in uocatione dC officio, fiue mandato diuinitus, fine per homines,

q *’ '^ocationis kgitimum ius habent, ibi credamus præfidium Angelorum ^^^fiiturum nobis efse,

cj .^Çc utilis Regula eft,quoties cum fanaticis eft difputandum, Nam in;# fç^’^'faîkintur,cum homines uafri fuo more aut a diuifis ad coniunda tranfnbsp;orationem,aut utuntur fallacia compofitionis àC diuifionis,Tiec inte;#

Y ^ädducunt fententias.

in hoc Argumento fit,cum fic colligitur,Iufto non eft kx pofita. A#; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’*

non fuit pofita kx,fed tantum admonitio quçdam xlii hie non bene prudens SiC cautus eft, irretitur præter fuam expetfta;#nbsp;*^0 iP' horribikm conclufionem.quod ne quidem peccatum fuerit de ponbsp;hnn n ^omedere,fiquidem non kx fuit,Verum enim eft,ubi non eft kx,ibi

f ^‘•anfgrefsio,

to nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hand fcio an non etiam noftro tempore quidam hoc ipfo argumen

lantienim de peccato originali loquuntur,ac fino fit cuipa,fed

Erafmus quoqg alicubi dilertis uerbis diiputat,efse pec# inflidam Parentibus primis,quamnos pofteriquonbsp;propter alienam culpam,fine noftro meriro.Qiiemadnbsp;icorto natus,cogitur fuftinere infamiam,non fua culpa, fednbsp;fç(lnbsp;nbsp;nbsp;Qliid enim pcccauit qui nondum fuit çquot; Abblandiuntur hæc rationi,

plena impietatis ÔC blaiphemiæ,

tiicium huius Syllogifini C* Hoc fcilicet comune, quo d solutio lt;«•« ’^on eft intégré citatus,kd cumfummaperfidiamutilatus. Nam texlt; gutaentLnbsp;F xj hoc quid

SECVNDVH CAPVT

tus integer fïcfiabet,Non eft lex iiifto pofita,fed liomici'dis,aduïtens Sfc.Hx hoe quid aliud fequitur,quam quod Paulus loquatur de ea lege,quç poftpecnbsp;caturn eft lata,0Cnon de hae lege, quam tulit Dominus cum Adam adhuce^nbsp;fee integer 0^ iuftus.Iufto,inquit,lex non eft lata,Ergo fequicur irrefragab^nbsp;literdegem latam efse naturæ nocenti S)C peccatrici.

An non autem ingens ftelus eft, fic cófundere in grauiftimis caulisic” tcntiasC’ Adam poft peccatum non eft,qui fuit ante peccatS, in ftatu innocennbsp;tiæ. Et tarne ifti nullum dilcrimen faciunt inter legem ante peccatum amp;nbsp;Lfx ante pec* peccatum latam. Sed quod Paulus dicit de lege,quac poft peccatum fubint*^nbsp;«Mum GT pojl uit, mendacitcr ÔC cum blaiphemia transferunt ad legem in Paradifonbsp;Nifi enim peccatum extitifset, ilia lex peccatum prohibens etiam npnnbsp;tifsetjficutfupra dixi,Politia ÔC legib. ceu cauterio, Sé ut Paulus uocat,pc^nbsp;gogo,non fuifse opus in integra natura.Puer quia malus eft, opusnbsp;dagogo 0lt; uirga. Sic quia princeps habet inobedientes ciucs,lilt;ftorib.0tnbsp;nificib.opus eft.De tali lege proprie Paulus loquitur,qua poftnaiura^’Pnbsp;cato corruptam opus fuit,

Etùmbwos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dixi autem iiipraquoquc.cur hoc mandato de arbore ftientiac

tent natura mali opus habuerit Adam, Nempe,ut efset extemus cultus,SC bdbrt fuMki* entiç externum ergaDeum.Sic angelus Gabriel eft fine peccato,pnbsp;ger cr man« et innoccns creatura,et tarnen accipit aDeo mandati5,utDanielem“^’^j,^/nbsp;data.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imis rcb,doccat,ut uirgini Marie nûciet, quod futura fit mater

mifsi patrib.Haec funt uere praecepta, quæ innocent! naturæ propo^‘^^^p[iie Sic Adæ hic præcipitur a Domino ante peccatum, ne edat de lign^nbsp;boni SC mali, id qijod libenter SC fumma cu uoluptate fecifset, fi fui*^^^ denbsp;fraude Satanæ.SedPaulus de alia lege loquitur, clare enim dicit,nbsp;lege quae eft pofita,non iuftis fed iniuftis, Qiiis iam,tam aut ftupitfJiat,nbsp;fanus eft,qui inde uelitcoUigere, Adæ non efse pofitam legemjCUt”nbsp;Adam else iuftum^Nihil enim aliud inde fequitur,quam legemnbsp;eft pofita,cam legem non efse pofitam iufto Âdæ.Cum autem A^ÇJnbsp;fita lex fitjfequitur earn efse aliam legé.quam quæ pofthac iniuftis P

Eft itaque in hoc Argumente uicium compofitionis SC

Lot ante be ”ïWtilus textus adducitur. Deinde eft ibi duplex æquiuocatio,P’'^’’^^.diü^ catum G-pofinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^liud eft lex ante peccatum,SC aliud poft peccatum. Secimda

prcMtii ere. “*^’5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non eodem modo dicitur poft peccatum,ÔC ante peccatn‘’’^,|,,df

utile eft obferuare,8C artes hoc modo transferri debent ad ufuminS’^’-jfjt^ fputationib. Non enimadillas ociofas contentiones inScholiseXf^Snbsp;funt,fed ut grauifsima négocia per eas rede pofsint explicari. Sftnt b .nbsp;Argumente Satan magnam rem agit, ut peccatum originale neg^^'.^ped’nbsp;hoc uere eft negate pafsionem SC refurredionem Chrifti.Nihilnbsp;at nos Pauli fentcntia,quin cum Mofe ftatuamus, Adæ iufto efsenbsp;gcm,ne de ligno feientiæ boiü comederet, Sicut Angelis dantmquot; i’’nbsp;Hocmandatum quia tranfgrefsus eft,peccauit,erpeccatores poftea^nbsp;pagauit.

QVACVNQyE ENIM DIE COMEDi^^ ex co,morte morieris,

HÆC comminatiojtam difertc addita,ctiam arguit, efse pofitam. Deinde oftendit hoc quo^, Adam else conditinn^jjjiiinbsp;innocentiçfèu iuftum,Nondum enim eratpeccatum,QuiaDensP^^^^fPnbsp;non crcauit.Si itaque Adam paruifset huic mandato, nunquamnbsp;us.Nam mors per peccatum uenit, Reliquæ igitur arboresnbsp;in hoc fuerunt conditæ, ut adiuuarent SC conferuarent homini animnbsp;cam integr am,SC fine ullo incommodo,

GENESIS» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXXII

Mira autcm hodie nobis res cft,efseanimalem uitam.fïnc morte Sgt;C fine Omnibus accidêtibus mortis,qualia fuut morbi^piiftulæjfœtidç fuperflm'tas’nbsp;tes in corporibus fiCc.Nulla eni'm pars corporis fuit fordida in ftatu innocennbsp;tiæ, non foit foetor in exerementis non aliae fœditates, Sed omnia fuerimtnbsp;pulcherrima,fine ulla ofFenfione organorum fenfutim, £C tarnen fuit anima:#nbsp;‘is m'ta, Comedebat Adam gt; concoquebat, digerebat, fecifset alia fi fic per#=nbsp;nianfifsct, quæ animalis uita exigit j donee tândem efset translatus ad Cpirbnbsp;tuakm ÔC aeternam uitam.

Nam hoe quoque per peccatum amifïmus,quod nunc inter præfêntem jjidbitio uita ^futuram uitam tam horribile medium eft, mors fcilicet» In ftatu innocen;? animnUi w fpinbsp;fuifset id medium iucundifsimum, quo ad fpiritualem uitam translatus ritualem in ßanbsp;'•set Adam, feu ut Chriftus in Euangelio appellat, ad Angelicam uitam, in tu iwiocenM.nbsp;animales aeftiones cefsant. Non enim in refurredlione mortuorum edeanbsp;bibemus, nuptias contrahemus Sde, Animalitas hæc cefsafset Sd ipiri?=nbsp;*“alis uita efset confecuta,Sicut nos quoqï beneficio Chrifti credimus, con#nbsp;.^^“tiiram efse, Efset exutus puerili gloria, ód indutus cœlefti, efset exutusnbsp;!?ærioribus aâ:ionibus,quæ tarnen puræ ôf non molefte fuifsent,ficut nuncnbsp;’’’itpoftlapfum, de innocentia,ut fîc dicam,puerili eßet translatus in in?:nbsp;f Qcentiam uirilem, qualem habent Angeli, ÔC nos quoqs Iiabituri lùmus innbsp;‘^Uirauita»

Nam puerilem innocentiam ideo uoco, quia fuit, ut fie dicam, médius J , qui tarnen poterat decipi per Satanam, SC cadere in illam calamita#

in quam cecidit» T ale periculum lapfus non erit in ilia perfedfa innocen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘on*

quae erit in futura ÔC fpirituali uita. Atlt;5 hocfîgnificat hæc pœnæ corn;? Quacunque die cornederis de ligno hoc, morieris, Qiiafinbsp;iîhnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidem manere in uita ad quam te condidi, SC tarnen non fîc es

j^^’Oortalis,ut Angeli,Eft uita poft ta ceu in medio,potes in eamanere,SC po ßf^aDeocon»

’¦api ad inamifsibilem immortalitatem. Contra, fi non parueris,mortem

Ed’rres, Qi immortalitatem amittes,

^go eft magna differentia inter fpiritualem Angelorum conditionem, Vnbsp;nbsp;nbsp;Adæ innocentiam.Angeli,ut nuncfunt,nonpofsuntcadere.Adam

potuit cadere, Fuit enim in taliftatu,m quo poterat fieri immortalis enim fine omni pcccato)SC ex puerili gloria in immortalê uitam tranf»nbsp;f/d’inqua non pofset pofthac peccare.Poteratetiam ab iftainnocentia puenbsp;Çf’’’Uere in maledidlionem, peccatum, mortem,fîcutaccidit, Immortalis

Adam, quia habebat conditas arborcs,quarum frudlus ad conferuatio?s Nf nalcbant. Sed immortalitas hæc non fîc ei erat confirmata, ut im?«nbsp;labile efset eum cadere inmortalitatcm,

çQ Qware autem D eus in hoc medio ftatu uoluerit hominem condere, no Hohio îm Sicutnequeillud, Qiiodhomo dioßatucon^nbsp;’’on fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;ab nrio per generationem, propagentur omnes. Angeli duus.

conditi,non enim générant,nec propagantur,uiuunt enim fpiri uitam. Dignum autem admirationc eftconiilium Dei in creando ho

^aim condidifset ad animalem uitam SC aeftiones corporales,ad intelleCliuam.quç in Angelis quoque eft,ut fît homonbsp;K dim animal, ex brutali SC angelica natura,nbsp;^^’’’’oquoniam obiter in mentionem de natura Angelorum incidimus, siwüffBtîo'njanbsp;’fsenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difsimulandu eft,quod Patres fcribunt, fimilitudinem aliquam fu;? ter hommem

conditionem hominis SC Angelorum. Sed hæc fimilitudo neufi:^ er Angdof, iiu ’^^acrenda eft ad propagationem, quæ infoirituali natura non eft, fed quo aa pn-kij P^’’‘^^‘onem, Sicutenimdehomineconftituto,quafiinmedium,diilt; mam condt«nbsp;quoque Angeli,cum primum funt conditûnon funt ita conftabiliti in tionem^

E tfj fua natura

SECVNDVM CAPVT

fua natur a,Ut non pofsent peccare Jdeo Chn'ftus lOartnis odtauo dicit. Non ftetifse eS in ueritate, Hine imaginati funt (anAi Patres,ortam pugnam fe«nbsp;feditionem interAngelos,quibufdam fouentib.partes pulcherrimi Ängcli»nbsp;effoentis fe ob certa dona ntper omnes, V erifimilia hæc funt j necg enim ab;*nbsp;ludunt ab eo,quodChriftus dicit, Eum in ueritate non ftetiise, quodlu^nbsp;das dicit in fua Epiftola,deferuifse eos fuum domicilium 5C apoftatafse»nbsp;l,ocitfE[lt;hi4.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ätque ad hanc fententiam accommodarunt quoqj locum Efa»

quod ad Eiaiam attinet, certum eft eum loqui de rege Babylonis,qui uoim federe in folio Dei, hoc eft, dominari populo fanAo, ÔC tcmplo. Siue iggt;^nbsp;difsenfio fuerit,feu quod mihi magis probatur,fuperbi Angeli offen» inb^nbsp;militatejfiln Dei, uoluerunt fe ei præferre, certum eft fuifse Angelosnbsp;que in tali ftatu innocentiac.qui tarnen mutari potuit» Poftquam aiitem inanbsp;funtiudicatiQCdamnati,bonifie funt confirmati, ut non pofsint amp““nbsp;peccare,Omnes enim funt eleAfreprobisreieAis.

Quod fiDraco, fiue mali Angeliperftitifsentin innocentia, efsent poftea confi'rmati,ne pofsent cadere. Ad huncmodum Patresnbsp;tur,quod fint Angeli in lufticia creati, QC poftea in ca etiam confirmai’nbsp;eos qui lapfi funt,fecundum Chrifti diAum,in ueritate non ftetifse. N““nbsp;tern putabimus, paucos numero fuifse, Nam Chriftus inEuangeb^ , Jnbsp;quod Satan habeat regnum,0iS quod ficut inter latrunculos unus eftnbsp;bernât omnia autoritäre SC confilqs,ita quoque mali Angeli habeantP*^^nbsp;pern fuum Baalzebub qui feditionisiftius caput fuit,nbsp;SEd hie nafeitur queftio, de qua omnium Sophiftarum libri ntß^n^S’unCnbsp;tarnen nihil explicant,nempe, Qiiidfit lufticia originah's i Alveusnbsp;eamqualitatem aliquam, alij aliud. Sednos,fi Mofenfequimur,deft“*nbsp;originalem iufticiam dici, quod homo fuit iuftus, uerax, re Aus,nbsp;corpore, led magis animo, quod agnouit Deum, quod obediuitnbsp;fumma uoluptate,quod intellexit opera Dei etiam non admonitus.nbsp;luftre eius rei exemplum eft,Cum Adam profundifsimumfomnun’nbsp;ret, ÔC Deus ex cofta eius conderet Heuam, ftatim ut euigilatnbsp;leit opus Dei dicens,Hoceft os ex ofsibus meis. Hie an non excefteosnbsp;le Aus eft, ftatim primo obtuitu intelligere SC agnolcere opus Dei*

Ad hanc originalem iufticiam pert inet, quod infigni SC purifs’^ pd Au diligebat Adam Deum,8C opera eius,quod uiuebat inter creatin'^®nbsp;in pace, line timoré mortis, line omnimetu morborum, quod habebat^nbsp;que corpus obedientifsimum, fine mails affè Aibus 8Cfoeda libidin^’nbsp;nunefentimus. Sicut pulcherrima piAuraSCcertifsimaoriginalisnbsp;poteft fumi,a corruptione ifta,quam iam in natura noftra lentimus*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j/

Pffcatumori ^Ophiftæ cum de peccato originis loquuntur,tantum de mifera6^^'^j,^flt;T 2j»4lc.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mbidine feu concupifeentia loquuntur.Sed pcccatum originale eft^y^a^

tus lapfus naturæ humanæ,quodeftintelleAus obfcuratus,utnona^pd; mus amph'us Deum SC uoluntatem eius, ut no animaduertamusnbsp;Deinde quod etiâ uoluntas mire eft deprauata.ut non fidamus mifenbsp;DeijUt non metuamus Deum,fed fecuri,omilso uerbo SC uoluntate Vnbsp;quimur concupiftentiam ÔC impetus carnis. Item quod conlcientianbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plius tranquillaeft,Sedcum de iudicio Deicogitat,delperat,fequiui’'nbsp;nbsp;nbsp;jji

rit illicita præfîdia 8Cremedia.Hæc peccata ßcalteinnaturamfixafjt. hac uita non polsint penitus euellfSC tarnen miferi Sophiftæ,nenbsp;bo ea attingurtt. Ad hunc modum Cficut correlatiuorum naturanbsp;turn originale demonftrat, quid fit lufticia originalis, SC e conua, iNnbsp;quod eft amftsio iufticiæ originalis,feu priuatio, ficut cecitas eftprni^nbsp;fus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jIoC

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXXIIÎ

Hoc longe patet latins,qiiam Monachi cogitant, qui iufticiam Originasf Moitjfhon'trt lent fere intelligunt de caftitate. Anima inipicienda eratprimum ,poftca co^itatiodenbsp;ctiatn corpus cocupifeentia fic defoedatum. In anima autem præcipuum eft, «»Kiewnbsp;^wodamifsa eft cognitio Dei, quod nonei ubiigp QCTemper gratias agimus,nbsp;4wod non deletftamur eius operibus Ô6 fatftis, quod no confidimus ei,quodnbsp;méritas poenas infligit, incipimus Deum odifse QC blafphemare, quodnbsp;Saando cum proximo agendum eft gt; obfequimur cupiditatibus noftris, fu^#nbsp;rapaces,rures,adulteri, homicidæ, cr udeles, inhumant, immiftricordesnbsp;pc. Eft quidem furor libidinis pars quaedam peccati originalis. Sed maioranbsp;^’‘^tilla animi uicia, increduIitas,ignorantiaDei,deiperatio,odium,blaiphe AnimiuiiU^

Has calamitatesfpirituales Adam inftatuinnocentiæ nefeiuit,

J Deinde annumerandæ hic funt poenæ originalis peccati.Nam originajs ^^ccatum rede uocatur,quicquid eft deperditum de tjs conditionib, quasnbsp;cum adhuc efset natura integra, hab uit, quod fuit fagacifsimo inge««nbsp;ut qui Heuam ftatim intellexit carnem fuam efse, omnium creaturas:nbsp;exadam noticiam habuit, quod fuit iuft us, redus,intelle(ftu præftanti,nbsp;°‘untate reda.ôC tarnen imperfeda,Nani perfedio diffèrebatur poft illam homincreadnbsp;^’'‘‘Ualenfi uitam ad fpirttualem, Hæc fatis fint de illo textu 3 in quo Bccleßa fed non pernbsp;'^'iftitutaeft.IampergitMofes,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;âa^guiacddi

DIXIT QyOQVE DOMINVS DEVS, NONquot;'“' eft bonum Hominem folum efle, Façiam ei Adiutorium,nbsp;quod coram eo fit.

P Cclefiam babemüs cönftitutam ucrboamp;ScuItucerto. Politia (jj Mla opus fUtt,cû naturaefset integra 06fine peccato.Nuncetiam oeccgt;nbsp;li^'^inftituitur. Facit enim Deus ex Adam folitario maritum,ô6 adingit eînbsp;multiplicationem generis humant opus fuit. Sicut aût fiipranbsp;tii '¦'^^^idone honlinis admonuimus, deliberato confilio A datti efse condi^^nbsp;Cefto confilio coiidi Efeuam, ut hic denuo oftens»nbsp;Qj, ^o(ès,hominem efse fingularem crcaturam,ô6 pertinere ad partteipatii«

1 3’’! diuinttatis Si immortalitatis. Eft enim homo praeftantior creatura

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'^,quam terra 66 omntaquæ in eis funt.

h., ^eculiartfcr autem de altera parte humanæ natiiræ.hoc eft, de Foeminà nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

d'^Mofesadmonere,quod fingulari confilio Deifttcondtta,utoften?

* fev'‘quot;r“'® ‘''’quot;Ï'V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Adam expedabat,

tç '^^us ferutre debebat ad generattonem. Htnc lequitur, Ntit per Serpeh nbsp;nbsp;nbsp;toor«

'duller dccepta efset QC peccafset,eam in omnibus parem fuilse futuram ulitatw. nunc uiro fubieda eft, ea pœna eft inflida ei poft pcccais

5(,' P pfopter peccatum,fi'cut aliæ molefttae dC periGula,labor partus,dolor

^dttae aliæ ærumnæ. Non igitur ut hodie eft mulier,ita turn fuit Heua, praeftantior fuit conditio,ô6 in nulla re inferior Adamo,fiuenbsp;'^ns,feiï antmi dotes numeres.

hic queftto eft,Cum dicat Deus,Non eft bonum hominem efse folff,

0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bono loquatur,cum Adam efset iuftus Ô6muliere non habe»»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;taitiat

pus, fi’cut nos qui Carnem peccato leprofam habemusî' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;earet bono ge

fç.r^^Qgt;ondeo,Loqiit Deum de bono communi feu fpeciei, non dé bono «quot;»færtwi bonum eft, quodhabet Adam ihnocentiam, Sed com^ dc«ilt;nbsp;quod habebantreliqua animalia, quæ propæînbsp;gencrationem.Erat enim Adam adhuc folus,necdum hanbsp;l^cium ad ,•lJ^d pracclarum opus generationis, Ô6 conferiiatiohis fuaenbsp;Anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bonum hoc in loco, multiplicationem generis hu*

Ad hune ntodum,quantwmuis innocens 66 iuftus Adam,nondum ha*

F lit} bebatiilud

ferabile eft, opus eft mullere edam ad remedium peccati. Itaqueinmulierc Paulus dieft. Propter fornicationem habeat unufquifq^ uxoremnbsp;turn ad officium , poft peccatumautemadremediumquoq^. Itatj ecg^^’^nbsp;hoe fexu uti ad uitandum peccatum. Hoe quidem pene turpe diâunbsp;tarnen uerum eft,Paucifsimi enim funt,qui tantum propter officium uxor^^nbsp;ducunt,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Ät reliqua animalia iftam necefsitatem non habent, itaque maxini^ parte femel tantum in anno conueniunt, ac ea confuetudine funt con^P^ ’nbsp;quafi re ipfa dicant, fe propter officium conuenfte, Hominum alia ratio c ’nbsp;hi confuetudine.uxorum in matrimonio coguntur uti, ut uitentnbsp;Ergo generamur QC naffimur etiam in peccatis, quia Parentes nonnbsp;Mnt tantum offi'cij gratia,fed quoc]^ remedi),feu peccati uitandi gratia»

Et tarnen fub ifto remedio, 06 in tarn miftro ff atu impletDoifl’^’^'^pj^ nedi(ftionem,ut homines in peccato ÔC cum peccato generentur.nbsp;radifo non fic fuifset,Nam generatio fuifset fandifsima,fine omni^^’'j- g^jnbsp;bidinis,qui nunc eft,ö(^ efsent filfj nati in iufticia ÔC reditudine orig’^’ ’g^dnbsp;tim no admoniti agnouifsent Deum,prædicafsent,gratiascgiftcntnbsp;hæc omnia nunc amifsa funt, SkS tarnen expedit de hiscogitare, ut 5^’^^^ati»nbsp;diferimen aliquod eins ftatus,in quo nunc fumus, hoce fforiginaU«.nbsp;66 eius in quo Adam fuit,feu originalis iufticiç,quam fperamuSjCun»nbsp;reftituentur Ad, 5,

Deuerbo,Faciamus,admonui,ideofingulariconfilioHeuamC‘’ gjii appareat earn efse fociam immortalis 66 melioris uitæ, quam reliqno’’^nbsp;mantium eft,qui tantum animalem uitam uiuunt, fine fpe æternsenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;py

VodLatinushabet,Similefibiu'nEbræoeft,Qiiodfit gt;^-^ftinguit autem hac quoq^ uoce feeminam hominem, a fœm^^ j4iinbsp;nium reliquorum animantium,que non funt coram fuis maritisnbsp;lier autemfic condita eft, ut fit coram fuo marito ubiq^ 66 fempet*nbsp;nbsp;nbsp;lt;utah^

am Imperator uocat coniugum uitam,indiuiduam conffietudinem-h fœmina femel in toto anno uirum requirit, Poftquamautemnbsp;adfua,06fe curat,liberorumalio tempore natorum nullam habetnbsp;t^ohabitatfemper marito,

Sed coniugt) inter homines eft alia ratio,Ibi mulier fic addiciti’’’ coram eo lft,ei cohabitet tanquam una caro. Ac fi Adam in ftatu in^nbsp;nbsp;nbsp;ogt;

permanfifset, fuifset hæc confuetudo marfti 66 uxoris fuauifsima, IP pus generationisquoq^ fuifset fandifsimum 66 reuerendum,nbsp;illepudor ex peccato natus, qui nunc eft , quod Parentes tucogunt jtii»nbsp;dere in tenebras. Non minor fuifset in concumbendo honeftas, qtianbsp;capiendo fomno,cibo,potu,cumuxore,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuit

An non igitur horribilis hie lapfus eft f Reuera præftâtius ÔC admirabilius in tota natura,quam generatio,Efteninbsp;dicationem nominis D ei fummum opus, quod tam fine peccato

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXXIIII

Hetta in ftatu innocentiæ potiicrunt facere, qiiam fine peccato erant lauda# tun'Deum.Hoc opus,ciwn,ficut aliç pn'mæ coditionis miferabiles reh'qutæ,nbsp;jn natura adhuc maneat,qiiam horribiliter deformatum eftî’ Honefte in pubnbsp;«co coram Ecclefia coniunguntur maritus QC uxor, Sedcum fummo pu««nbsp;«ore etiam inter lèïbli conueniunt,Taceo nunc foeditatein,ciux in carne haenbsp;’¦«t.beftialcm fcilicet appetentiam ÔC pruritum, Omniahacc lunt Originalisnbsp;pcccati manifefta figna,

Adac iiaquc adiuîorium fuit mulier,folus enim non potutt gefterare,Si nulier ^^necmulierfola generate potcft,Porro amplifsima hæcfuntpræconiafe#! modo adiuta^inbsp;autem mater generationis riumAd«»nbsp;adiutoriunt mariti, Sed cum ad ftatum innocentiæ reipicimus, etiamnbsp;S^eratio infinitis modis fuitmelior,iucundior, fandior,

Hodic multos inuenias,qiii uellent fibj nullos liberos nafci.Atque hacc ^'«quam barbarica immanitas ÔC inhumanitas, præcipuc inter nobiles ÔCnbsp;^*^cipes inuenitur,qui fepe a coiugio ea una ratione abltinent, ne habeantnbsp;^‘^«eritatê,Longe fœdius eft,quod inuenias principes,qui fe cogi finuntmcnbsp;f^cant uxores,nefcilicet familia augeatur ultramodû, Profedo digni, quonbsp;**1 memoria deleatur de terra uiuentium,Quis enim hacc porcina portentnbsp;’^onexecreturC’ Sedoftendunthæcquoquepeccatum originis, Alioquinbsp;^*^crationem admiraremur,tanquam iummum opus Dei, QC tanquam ma#nbsp;Y^îy’m donum ornaremus meritis laudibus,

H nbsp;nbsp;nata etiam funt conuicia in fexum muliebrem,quac impius cœliba#

tjj nbsp;nbsp;nbsp;auxit.Magnum autembeneficium eft,quod Deus nobis quafi intii Pceeatlori^i

«iiç- ‘^olcntibus feruauit muliercm,tum adgenerationem.tum etiam ad me »dlii/tgnt w contra peccatum fomicationis.In Paradifo fuifset mulier adiutoriSnbsp;etiam eft.et pro maiore parte remedium 0fmedicina,dc

Q^yepudore uixloquipofsumus,certefine pudorc no pofsumuseauti; congrefsus ille fuifset fine omni ucrc

Ijq, ‘^»tanquam opus aDco conditum amp;benedilt;lum,Habuifset honeftam

?Ptatem, qualis turn in cibo ÔC potu fuit. N unc,proh dolör,eft tam fœda ibilis uoluptas, ut a mcdicis comparetur cum epilepfia feu comicialinbsp;• Sic morbus uerus cum ipfo opere generationis coniundus eft. Su#

J. ^nim in ftatu peccati fixf morn's, ideo etiam pœnas iftas fuftinemus, ut horribili furorelibidinis,6lt; tanquam morbo comiciali,non pofnbsp;uti

\ f nbsp;nbsp;nbsp;accidit nobis propter peccatum etiam in fpiritualib.donis. Etfi e#

habemuSjôC infide uiuimus,tamê dubitatione ÔC fenfu mortis ca# originalis pcenas bene uiderunt ÔC fenferunCnbsp;’ Patres.Ideo fcriptura quo^ Eruah pudenda feu turpitudinem uocat.

^^^^’Çfequunturfunt quali repetitio.ut Mofes eo commodius deucniac binbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mulier fit condita,Ideo legenda funt in præteri

quam perfedo»

FORMASSET DOMINVS DEVS DE ^unio cunda ariimantia terræ, adduxit ea ad Adam, ut uidenbsp;*'^squid uocaret ea»

V A SI dicat. Deus Cefto belle prius deliberato confifio

fœminam, uidit enim omnes alias beftias, habere adiu# ...

S^’^wationis, folus Adam rtonhabuit. AdduXit itaque ad Adam o# :

Adam fingula fuis nominibus notafset. nullum humane nattt Atque hie iterum admonemur de infigni cogninone 5Ç fa#:nbsp;’‘’H'lac in Adam fuit, qui creams in innocentia 2lt; iufticia, fine aliquanbsp;nouaillu#

noua flîumihatione, tantum naturae fuac bom'tate, mtuetur omtiia atiimaHa Ô^fic habet eorum cognitam naturam, utfinguh's aptum naturae ipforumnbsp;couem'ens nomen mdat,Hanc lucem men'to etiam dominium in omnes ant«nbsp;mantes fecutum eft,quod hie quoque oftenditur,cum ad arbitrium Adæ uonbsp;cantuf. Vno uerbo itaque leones,urfos,apros,tygrides,0(f quicquideftprxgt;nbsp;ftantiorum animaîium,cogere potuit ad quaeuis efflcienda,quae naturae einsnbsp;conucniebantHæc quoque per peccatum amifimus,

Itaque non mirum eft, quod D ei nullam cognitioncm habemus, etiam beftiarum naturas,cuius uirtutis dC efRcaciae (înt^non nouerinius,E^nbsp;tant uarn libri, am' nlantan«« ft/quot; hefh'rirnm natiTras dpffrihimt, Sed

dam no minibus fuis cuncfta animantia, amp;uniuerft coelijamp;S omnes beftias terrg»Ad^ uero non inuenieb^^nbsp;iutorium, quod coram eo effet*

- - GENESIS-.- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXXV

ANon autcm dico hæc,in contumeliam fandonim Patrnm,quorum labo bito iß uno J'suenerari decet, Sedad confirman'oneni ueritatis,SC nobis in confohtiosf moniento.nbsp;Fuerunt enim magni uiri,fed tarnen homines qui lapfî funt amp; potue^»nbsp;labi,ne elFeramus eos, ut Monachi qui fie adorant omnia eorum, quafinbsp;p°’'potucrintpeccare,Mihi potius in co magna uidetur confolatio cfse po^nbsp;A quod deprehenduntur errafse,5C interdum peccafie. Sic enim cogito^flnbsp;chores Sgt;C peccata ignouit Dcus,cur ego defperem ueniamC Contra denbsp;P^rationem inducit.fi credas eos non eadem cfse pafsos,quæ tu pateris.Cernbsp;autcm eft inter Apoftolorum uocationem 0(SPatrum,magnumefse difif

***'fn,Cur igitur Patrum fcriptaeftimaremus paria Apoftolorum;’

. Ac fane quod ad pracfentem locum attinet, Qiiomodo quelo polsibilc 'jJk*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;horam aut momentum unum^Nec rationnée fides^quç

bQ “’^’^ifitur admittunt hoc. Ergo fentiamus fuifse interualla quædam tem I-^dta ut Adam folus fit creatus,pofteaadduda fint ad cû animaliaoamp;^ tennbsp;TitUnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ î'wni inueniat aut uideat in ifto ordine fociam,06 poft tandem

tçj nbsp;nbsp;condita. Et certæ uoces iftae,De omni ligno comedes 06c. quia au»

uerberat unt, in tempore ifta omnia per interualla dida efse argUi«

Nifi ad abfurdifsimas allegorias, Origenis in morem, te uelis uertere; fiihnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deDeo,in cuius conlpeduomniapræteritaÔ6futura,

^dr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Adamo agitur, qui in tempore fuit uixit, apud quern

dy^îAimen futuri Ô6 præteriti, tanquam apud creaturam. Haec paucis lue repetenda.Iam pergamus.

•MMISIT ergo DOMINVS DEVS SO. porem in Adam, Cumque obdormiuifïètjtulit unam de co»nbsp;ftis eius,06 claufitlocum carne. gt;

quoque non folupi fides, fed ratio Só res arguit,aliud effc uigiliæjaliud fomni.Habent enim ifta fua interualla. Quod ig(nbsp;fexto die eft conditus, quod adduda funt ad eum animaha.qiiodnbsp;V?^tpræcipientemDominum de arbore feientiæ boni SCmaliJtem quodnbsp;ei D ominus fomnum, haec omnia manifeftum eft, quod ad tempusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

’^i’nalem uitam pertinent. Ideo necefse eft iftos dies intelh'gi ueros di ’¦*lt;’« °P’A°nem landorurn Patrum, Quoties enim uidemus Patrumnbsp;fcriptura non conuenire,cumreuerentia eos tolcramus ÖC

Sed propter eos tarnen non difeedi» autoritäre feripturæ.

P^tro • S’os ÔC ticrs^ lententia eft Ariftotclts primo cthicorum.Melius cfse .

Qnam nimis addidos efse i]s, qui nobis familiäres S6 co ^A’Atque hocinprimis decerePhilofophum,Cum enim ambo no»nbsp;amici,potiore loco ueritatem habcndam cfse/A^itfioÏ/jnbsp;7h/jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Hoc Ü homo ethnicus in ciuilibus

ceniet.quanto id magis faciendum eft in ijs,quæ ’•^fti’nonium feripturæ habent, ne hominum autoritärem. Icri-^*^U^^^Ponamus;Homincs enim falli pofsunt,at uerbum Dei eft ipià fa»nbsp;r\ ^ei.ÔCcertifsimaueritas,

\) Vodatitemadhanchiftoriamattinct,quefote,firationemfequaris,hck«. ’'e{^9ihd potuit diet fabulofiusf An enim quiftj efset,qui hoc de conditionbsp;A^^*^’^^tgt;nifi ita aperte tradereturC'Hic enim uniuerfç creaturç funtnbsp;kl’oppofitum.Qiiicquid enim uiuumgeneratur,generatur ex ma»

. ®fuina,fic ut per fœminam edatur in lueem. Hic ipfa fœmina ex ui ‘‘^‘tur,non minus admirabili condiuonc,quam Adae fuit,qui ex glebanbsp;tenx

SECVNDVM CAPVT

terfæ fadas eft in animant uiiicntcm.Portcnta hæc funt ST nugacifsimxfl^ gæ,ii fepofita fcripturac autofitatcjrationis iudiciiim fequaris Jdeo Ariitonbsp;les neque primum, nequc ultimum hominem dici c pofse darijdem nosnbsp;que cogeret ratio pronunctare,fi abfquc hoc textu efset. Si enim comutu^ gt;nbsp;tier urn efse,quod totius crcaturæ uniformis ratio teftatur^iihil nafci uiuu»’’nbsp;nifi ex mafcuto 8C foemella, non poteft dari primus homo,

Fbilofopbo« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Idem de mundo quoque pronunciandum efset, quern ideo

rum 4ißgt;uta* Philofophi ftatuernt.Etfi autem fingimtur rationes.quibus tioncf de hoe dum non efse attemum, tarnen ratio tota ui innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iententiam procu*”

mine amp; man* Quod enim inueniet initium in nihilo Porro fi dicas » mundum

efse tempus quo mundus non fucrit,ftatim fequitur,ante mundum nifi^ ifsCjiequuntur alia abfurda infinita,quibusmoti Philofophi^udicarutii'^^nbsp;dum else acternum. Sin dicas mundum else infinitum, ftarim nafcçtifnbsp;que aliud nouum infinitum in fuccefsione hominum. At pluranbsp;lofophia non concedit,0C tarnen cogitur concedere.quia inicianbsp;SChominum nouit. Haec pugnantiaSCobfcurftas Epicurcisdeditn^nbsp;ncm, ut diccrentjfi'neratione exiftere mundum SC hominem,SCfiof ^cfinbsp;quoque interitura efse, Sicucintereuntpccudesquacmortuaîfic“’^/^a^nbsp;nunquam fuerint.Hinc fcquuntur alia,Deum aut plane nonnbsp;na non curare. In hos labyrinthos deducitur ratio, cum deftituWnbsp;ôlt;:fequiturftïum indicium,

VT ile autem eft uiderc, quam non pofsit longius progredi pientia noftra in eftimatione creaturæ, Qiiid enim,quefo,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quid

fophus de cœlo ÔCmimdo,fiquidem nefcit unde fit,ÔCquo tendat^ nos de nobis ipfis fcimusf Videmus nos efse homines,Sedq«o^^llopq^nbsp;trem,hanc matrem habeamus, an noncredi hoc debet, fciri autei«nbsp;teft modoC Sic omnis noftra cognitio feu fapientia tantian eftnbsp;cia cauiîc materiaiis ÔC formalis, quanquam in his quoque nonnnbsp;piter hallucinamur. Caufam efficiente ÔC finalem plane nonnbsp;dere, pracfertim, quod miierabile eft, cum de mundo in quo fumt’® jjnbsp;mus, item de nobis ipfts eft difputandum aut cogitandian, H^cnbsp;fera SC egena fapientia eft;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Dicit Ariftoteles, Homo SC lol générant hominem, Belk quere hanciapientiam,ÔC eo deuenies, utftatuas, Hominem ^7nbsp;æternum ac infinitum. Nunquam enim inuem'es hominem, quinbsp;cipium uelfi'nis.ficutego principium SCfi'nemmeatperfonacnouI’®nbsp;uenire, fi certo fcirc id, SC non credere potius uolo, Quah's autem W quƒnbsp;qualis noticia eft,ignorare caufam fi'nalcm,SC caufam effi'cientéî' Nnbsp;forma: noticiam habemus, fic uacca nouit domum fuam, fic Cnbsp;prouerbio dicitur) intuetur SC agnofeit oftium.Apparctitaquehif^,!*nbsp;quam horribilis lapfus fit pcccati originalis,quo amifimus earnnbsp;neque principium,rtec fi'ncm noftri uidere pofsimus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fvH'^

Quod igitur Plato,Ciccrö,ÓC alrj Philofoplu,qui melioris Cogmfwrc« fpufant. Hominem incederc eredo capite,cumcoeteraterramnbsp;rumexiÿudgt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pracdicantrationem feu uim inteiligendi SCiudican^ ‘

ne,8C poftea concludunti Efse hominem fingulare animal, eondit^ mortalftatem.Qiiacfo quam hoc cxilc,SC pene futile efE* Totum eUnbsp;ci2 fotmx eft funmtum. Si autem poftea etiam de materianbsp;Coget tc ratiOjUt ffatuas naturam hanc iteru difsoluendam efse,Stnbsp;efse immortalem^

Ergo difeamus ireram fapientiam efse inferiptura fancta Dci.Id enim non folum de materia, non folum de forma tonus cr

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXXVI

«lam de efFicienti finali caufa, de prindpio ÔC de fine omnium rerum do#; creaueritjSC ad quid creauerit.Sine harum duarum caufarum cog*nbsp;Jtionc,fapientia noftra nonmultum divert a beftijs, qua: etiam oculis ÔC aunbsp;æiis utunturjfed pnncipium ÔC finem plane ignorant»nbsp;J^fignis itaque hie textus eft, qui quanto uidetur cumtota experientia 8^ primta homonbsp;dunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pugnare,tanto diligentius obferuandus dCcertius creden* «5 mifif per

ÇVenim docemur de prindpio hominis, Qiiod primus homo non gc(icrlt;itioncj» generationem, ficut Ariftoteles ÔC reliqui Philofophi, a rationenbsp;^^pti,fomniauerunt.Propagatio pofteritatis per generationem fit, fed prinbsp;JP^^eulus ex gleba agri, prima fœmella ex cofta uiri dormietis effi'da 0^nbsp;fto^ rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuenimus principium, quod per Philofophiam Ari^?

’^^^lis non pofsibile eft inuenire.

Hoc prindpio conftituto,(equitur deinde propagatio,no minus admii= ’«s per coniundlionem mafeuli ÔC fœminæ,ubi ex guttula humani corponbsp;procreatur uniuerfum genus humann.SicutPaulus exhocloco elegansJ

Philofbphos Athenis philofophatur Adar,Deus ipfe dat omnib» fpiritum QC uitam in uniuerfum,Facitque ex unius fanguine ossnbsp;S^nus hominum,ut habitet fuper uniuerfam terram, ut querant Deumnbsp;ft ^tte palpent eum aut inueniant,quamuis non longe fît ab unoquoque nonbsp;vft Paulus loquitur de propagatione,fada per primum hominem,Sinbsp;«icit ex unius fanguine. Si igitur ex guttula fanguinis gencratur homo,nbsp;experientia omnium hominum in toto orbe terrarum teftatur, profc;?nbsp;On minus hoc eft admirabile,quam quod primus homo ex gleba,ô(S fœ*nbsp;ex cofta uiri condita eft.

\Bd cur hoc de Adæ QC Heuac conditione fi'c incredibile SC admirabile nbsp;nbsp;Opera Oei ml

^^etur, S)C alterum de propagatione, quod omnes homines nortmt 8C ut# fîc admiramur;Nimirum ideo,quod ficut Auguftinus dicit, Miranbsp;q , ^siduitate uilefcunt. Sic non admiramur illam admirabilem iblis luce,nbsp;^notidiana eft, non admiramur alia creationis dona infinita, obfordui#:nbsp;q p enim adhæc,Sicut Pythagoras bene dixit,mirabilem concentum SC fuanbsp;^quot;num ædi ab ilia harmonia motuum,quifunt in orbibus cœleftibus.Sed

audiunt hunc concentum gt; obfurdefcunt ad eum per^ mon^tmotu^ q5e,ut qui ad Catadupas Nili funt, fonitu amp;ffragore aquæ,quê afsiduo au#nbsp;I ?nt,non afficiuntur, cum alijs non afsucfadis efset intolerabilis. Sine du#nbsp;ç? ex Patrum traditione hanc ipfam uoeê accepit,qui non uoluerunt,quafinbsp;Çg^^nr fonitus illo motu cœleftium corporum.Hoc uoluerunt,conditionemnbsp;^’’’-efse fuauifsimam.ôf plane admirabilem,Sed a nobis ingratis SC inftnnbsp;fienbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agi Deo grattas dignas,pro ifta admirabili conditioss

^conferuatione creaturæ»

Sic magnum miraculum eft,quod exiguum fernen feriturjSf inde altifsi .’^iiercus enaftitur.Sed quia quotidiana hæc funt, uiluerunt,ficut ifta ipfànbsp;qƒP^gationis noftræ ratio. Quid enim non dignifsimum admiratione eft,nbsp;accipit, quod fernen concrefeit, ac, fîcut eleganter dixit »,{oamp; ja.nbsp;^Usrquot;’eleindefiarmaturSCaliturufquedumferendoaerimatu#nbsp;fitfœtus.Edito fœtu per partum.nó quidemnouum alimentum,fedno#nbsp;tiouo modo uenit, quod ex uberib, geminis, tanquam ex fonte lacnbsp;iq ’'^^tia^quo infans alitur.Omnia hæc plenifsima admirationis SC penitusnbsp;j^^omprehenfibiliafunt,fed afsiduitate uiluerunt, nofque adhunefuauifsi#

•ti concentum naturæ uere obfurduimus,

yj V od fi liera fide hæc a nobis infpicerentur SC æftimarentur, ut funt, ?^^profe(fto non uilioraefsenr, quam quod Mofeshic dicit, Dormientinbsp;* exemptam ex latere coftam,ÖC Heuam inde efse coditam.Qiiin fi' pla#

G cuifset

SECVNDVM CAPVT

cuifset D ommo, eadem ratioe nos formare, qua Adam ex I/mo tc^ forma tus eft, N une quoque def ijßet id nobis efsc miraculi loco, 0^ magtsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

remur iftam rationem propagationis per fernen uiri, erum enim eit, quo Owne m«»! barbaro, fed profeóto non temere confidio uerß'culo dicitur 1 Omne rarumnbsp;c4r«gt;».nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;carum.uilefcit quotidianum.Si non fingulis noclib» aut omnib, in locis

rentur ftellac, quantus efset concurfus ad id fpedtaculum Nunc nemo no^' ftrum,ne quidem feneftram eius rei caula aperit»

Merito igitur damnatur ingratitudo noftra, Si enim credimus «u cfRcicntem QC finalem efse Deum, an non opera eius admirari, ijsnbsp;QC C3. iemper ÖC ubique debebamus pracdicare C Sed quot funt qui lOnbsp;uere ÔC cx animoC Audimus D eum apprehendifse glebam, SCleciis^ honbsp;nem,hoc admiramur,K prç admiratione ducimus eise fabulofumjQy®nbsp;tem apprehendit adhuc hodie guttam de fangtüne patris, S)C crc^tnbsp;hoc non admiramur, Qiiia hoc quotidie fit,illud femel fadumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui

men utruntj eadem arte amp; eadem potentia fiat, ab eodem autore, ex gleba formauit hominem, idem adhuc ho die créât homines exnbsp;Parentum»

Fruftra igitur Ariftoteles nugatur, Quod homo 8^fol générant j nem.Nam etfi folus calor fouet colora, tarnen generandi caufanbsp;eft,nempe uerbum Del fie iubentis, quod dicit ad hune maritum,nbsp;fTerA caufinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mafculus, fiat fœmella. Hoc uerbum ratio nefeit, Italt;8

generattonit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pueril iter nugari de caufîs tantarum rcrum.Sic medici

fecuti, generationem referont ad conuenientem mixturam qualilt;gt; in materia prædilpofita operantur Jd etfi ratio non poteft negare»h^gdeï’nbsp;ficcas Ä^frigidas naturas ad generatione ineptas, contra humidasnbsp;te calidas aptiores,tame prima caufam non attingunt» Aldus enhn^?^ fajinbsp;naturam,quam in quah'tates SC temperamenta earum.nos ducitnbsp;dus,cum uerbumproponit, in quo omnia creantur QC conferuantth^’

Quod igitur ex gutta lànguinis homo,non bos,n5 afinus nafd^’^iJi^ bi uirtute fit,quod a Deo prolatum eft Jtaque uere,ficut in oration^nbsp;nbsp;nbsp;ßO

ca etiam Chriftus docet,Dcum uocamus Patrem noftrum,6^ ftrum,ficut fymbolum appellat. In hac caufam cn relpicimus,tum oa*nbsp;QC cum gaudio de rjs reb. pofsumus loqui, quarum alioqui hac caiu^nbsp;fine fœditateô^oblcœnitate non pofsumusmeminilse.nbsp;APparet aute ex hac quoq^ dilputatioe,quamhorribilis lapf^i® ƒnbsp;ti originalis, liquidem uniuerfum genus humanû fuam origth^nbsp;Videmus quidem copulari malculum amp; foeminam,uidemus exnbsp;guinis impregnari fœminam,poftea edi in lucem cerdfsimo tempo’^nbsp;tem. S unt hæc oculis omnium expolita QC nodfsima, QC tarnennbsp;nbsp;nbsp;‘JU P^

admoneat 00doc€at,ipfum opus,quod feiens uidenf® facis,nefciS’^t^^alt;’ lofophorum difputadones, de quibus iam diximus,latis oftendunt*nbsp;non horribilis cæcitas dC milerabih's eft ignorantiaC’

Si itacj Adam perftitilset in innocentia,neudquam fuilset oP*^ jajH ® neri pofteros de fua origine. Sicut non opus fuit,ut admonereturnbsp;nbsp;nbsp;qs

conditione Heuæ fuæ, ipfe ftadm cum cam intuetur agnofeit, olsib. fuis,8C caro ex came fua.Talls cognitio lui SC aliarum creatntnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt-

fiftetedaminpofteritate Adæ. Omnes ftadm animaduertifsentdhjg^ efficientem caulam,de quib.nunc nihilo plus fcimus,quam ipfçnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. qiia

ERgo pulcherrima QC iucudifsima eft hacc fabula in auribus

ad deh'cias ufque abufi funt Philolbphi, fi earn audicrunthcut nbsp;nbsp;ge»

audierunt, praeferdm qui Aegyptiorum literas SC fapientiam ingftimabilis fapientianobis,lcire,quod nobis hçc,quantumuisrionbsp;mundus iudicaQ fabula oftendit,nempe, quod initium generatto^

genesis; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxxvif

ftæconftitcnt per iicrbum.Si quidem Deus apprehendit glebam,00 dicit,Fa ^*^us hominem.Sic poftea apprehendit coftam Âdæ,ô6 dicit,Faciamus honbsp;Adiutorium. N une uerba confidcremus,poftquam de re,quæ necefsas=nbsp;^^uerunt,admonuimus»

• I AOminus Deus,inquit Moles,fecit fliabifeu cadere fuper Adam Thar^înbsp;j*’-^demah,foporemfeu profundumfomnum, Nam uerbu, Radam, figninbsp;hcatfomno opprimi, ficut qui no lentientes obdormifcunt,8^ nutant capite« sommsnbsp;oimt enim differentes fomni, quidam profundi leu graues » qui nullis fom^= uafitn.nbsp;^simpediuntur.hifaiubrcs funt, bene enimhumeâant corpora SC concojsnbsp;poni utiles furit,nec fatigant caput. Alq funt Icuiores, SC quaff' mixti uigigt;

’l^» In his cfebriora funtfomnia, ledunt atitem caput,0C funt argumentum ^^’'pófis tninus firmi.

Dicit itaque Moles, Profundo Ibmno opprclsum'Adamum, ita ut pro ^^bens in uirentem terram, longos duxerit foiritus, ficut folent qui benenbsp;^Hiauiter dormiunt. Hunc Ibmnum, inquit, fecit Dominus fuper eum ca^«nbsp;enim fomnus,uere diuinum SC pulcherrimiitri donum, quod dcüx^ Somm Dflnbsp;j^tanquam ros defluit, SC humeCtat totum corpus. Cum itaque fi'c dormis= donum.

Adam, tulit Dominus unam de coftis eius.Vocabulum Ebræum,Zelai 5'?ftain 8c latus fignificacQiiare fic accipio,quod non nudam coftam,led uenbsp;Ham carne acceperit D ominus, ficut Adam infra dicit, Hoc eft oS ex ofsbnbsp;Itneis, SC caro de carne mea, Porro hoc quoque fecit Dominus, per uer^»nbsp;fuum, ne putemus eu chirurgi more feCliorie aliqua ufum efse. Dixit,nbsp;p ifto ofse fic induto carne j fiat mulier,SC ita fatftum eft, Atq^ eum hiatuninbsp;ÿris poftea claufit carné,nbsp;njlc dilputatio oritur inter Glolsatores mirabiliter hugaccs,Dicunt ma^ inepunbsp;jj “^culum in uno latere plus habere coftarum quam in altero, Sed hoc me tationesnbsp;^^ftiunt Medici,qui Anatomiam nortmt, Lyra dilputat. Num ca cofta in Ftor»«.nbsp;r^fpore Adç fuérit fupérfluaî’Sed hoc ff' fuit,inquit,monftrofum füit,Si nonbsp;p^fequitur Adaniuffl poftea diminutumfiüfse cofta.Sed idquoquc mon^«nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft,inquit. T andern f efpondet,niam coftam fuifse fuperfluam ratio

Miuidui, itaque ftiblatä ea,tuifse corpus Adæ iritégrüm, SC tarnen cor^

Adaé ihdiguifse hac cofta propter multercm ex ea formandam.

Ij Sed nos ad hec omnia refpondemus,pcruerburn,DIXIT DEVS,Hoc .^biïtn foluit omnia huiufmodi argumentai Qiu'd enim necelse eft dilputa

Vnde reliquam materiam acceperit Deuè, qui uno uerbo poteft SC codit ^’''nia.Oriuntur autem hæ queftiones ex Philofophia SC medicina,quae finenbsp;f^bo de Deioperibus difputant. Fit autem hoc modo tit amittatur glorianbsp;faneftæ, SC maieftas Creatoris. Qiiare omifsis his difpiitationtbusnbsp;^'^pliciter manebimus in hiftoria,ficut a Mofe exponitur, quod Heua fit c5nbsp;excofta Adae,SC quod ea pars coloris iteruih claufa fft carne. Sicut A«nbsp;»niexgleba,egoexguttula fanguinis patrisniei faeftusfum. Qiiomoddnbsp;. P^^er me conceperit, quomodo in utero formatus fi'm, SC incremerita fum#:nbsp;r ^’¦I’^ihoc gloriæ Conditoris rclinquo. Vere enim incredibile eft,ex guttanbsp;jj?§uinis Hominem nafei, SC tamemeft uerum.Si igitur ex gutta fanguinisnbsp;potentia generaridi exiftit,Cur nori etiani ex glebaC Cut non ex coftaC

• II VodauteAdamff'cdormit,ufrioriferitiath3ccfecumagi,eftiftefofflnbsp;(i/^nus quail piClura quædâ eius miif ationis^qüç in ftatu innocentiæ fri Scinnut Adænbsp;iJ^ftierat.Namiuftanatura nullam lènfilsetinottcm,uixifsetinlummauö typtu mutati^nbsp;j^f3te,in obedientiaDei, SC admiratione operum Dei, ufque dum tempus onwiw iuno«nbsp;j^^tationis uenilset.lbi lènfifsct Adam fi'mile quiddam huius fomni,qui lua feiitindtHM.'

ei accidit, cubanti inter rofas,SC fub amoenilsimis arboribus. In eo

G ij fomno

SBCVNDVM CAPVT

fomno efsct mutatiis, ÓC translates i'n fpin'tualem uitam, tam non fentiefi* dolorem aliquem,qiiatn non fentit apen'n' corpns,Slt; eximi coftam cum cawnbsp;ne.Nunc mortem patitur corrupta hçc naturajEam corpon's difsoluttbneianbsp;feqm'tur in pijs fiiauifsimus fomnus, donee euigilabtmus in nouam Sé zter^nbsp;nam uitam» Sicut autem Adam hie admïrabundus dicit, Hoe eft os ex ofsi^nbsp;bus meis, Sé tarnen fic fuaut fbmno opprefsus fuit, ut non fentiret id cxinv^nbsp;Ita nos in ilia die dicemus, Ecce hoc corpus a uermibus corrofum in quangt;nbsp;tamfubito gloriamfurgit:' Séc^

Diximus fads copiofe haAenus de conditione Hcuae, quæ etßrMon^ fabulola uidetur, tarnen eft certifsima ueritas, quia in uerbo Dei eft pronbsp;ta^quod Iblum uere docct,ut dixi,de duab»prindpalib,caufis,efRcienteô^l*nbsp;nali, quarum cognitio etiam in naturalibus,ficubi haben' poteft, çlurinitn^nbsp;momenti habet. Qiiid enim prodeft fcire,quam pulchra creatura lit hoinogt;nbsp;finem ignores,quod Icilicet eft conditus ad cultum Dei,0^utcumDeoi^^nbsp;Philofopbo» ternum uiuatC Ah'quid dicit Ariftoteles.cum pom't homim's finem elsenbsp;^mopi^o de citatê,quæ in aeftione uirtutis confiftit. Sed in hac naturae imbecillitaiCjnbsp;pilenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hunc finem peruenitC Cum etiam qui optimi funt,uarqs incomino^^’^

qciantur,quae turn fortun3,tum hominum malida SCprauitas quirit ea félicitas tranquillitatem animi, fed earn quis perpetuo in tan^’ 'nbsp;tunæ iaeftatione rednerc poteft C Fr uftra igitur hie finis praclcribinW’nbsp;nemo atdngit.

Principalis igitur finis eft^quem fcriptura oftendit, quod homopc ditus ad fimiliteidinem Dei,ut cum Deo in ætemum uiuat,ÔC hic in ; neinnbsp;um prædicet,ei agatgradas,ô^ uerbo eius obediat in pacientia.nbsp;utcunque,quamuis infirmiten apprehendimus in hatuita, In futurenbsp;uita perfede cum confequemur. Haec Philofophi non norunt, Itad^^nbsp;dus in fumma fua lapienria eft ftultilsimus,quando lacra fcripturanbsp;logia carct.Nam neque principium, nec finem fuum homines nofnbsp;do uerbo carent, taceo de reh'quis creaturis»

BT ÆDIFICAVIT-DOMINVS DEVSClt;^^ ftam, quam fumpferat de Adamo in Mulierem,5(fnbsp;earn ad Adam»

er Jk» ÏSJPY'^

mulier X nbsp;nbsp;bo tii^endi Sé. creandijicut fupra,fed acdificandtOmncs

mouitutfulpicarentur fubefse myfterium quoddam. Lyra cum(ii^ Salomone putat ad nouam formam corporis muliebris relpici. Si^nbsp;çdificiorum forma in inferiori parte latior, in fuperiore autem angtd^^'^fanbsp;Ita dicit corpora mulierum in ima parte cralsiora, in ftiperiore conO^rje^nbsp;efse,Cum uiri latos humeros,SCamph'ora pedora habeant. Sedhxca^^'^nbsp;tia funt corporis. Scriptura autem loquitur de toto corpore, quodnbsp;cium,Sicut Chriftus quoque Matthei iX. uocat corpus hominis doif^”

Alt) allegoriam quer unt,8^ dicunt,mulierem uocari aedificium fimilitudinem cum Ecclefia. Sicut enim in domo diuerfae partes fun*-’LeiHnbsp;es, trabes feu tigna,telt;ftum Séc^ Ita in Ecclefia, quæ corporisnbsp;propterdiuerfitatemmembrorum habet, efse uaria minifteriaÄh’^jjpnbsp;nes. Mihi quidem non difplicent.quæ apte ad Chriftum Sé Ecclefian^nbsp;feruntur. Sed quia hæc in totum allegoricafunt, hiftorica £lt;nbsp;loci fententia querenda ac retinenda eft. V ocatur enim mulier,præftnbsp;ritata, ædificium non propter allegoriam, fedhiftorice. Sicut fcripti^K^flinbsp;ratione loquendi utitur,Sicut Rahel dicit ad lacob: Acci^^^j^cr

..... GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXXVIirnbsp;in ca. Idem de Sara dien fcriptura, Enn Exodo dicitur de obft^nbsp;f J ^5’ædificauit eis domus,hoc eft,repêdit per benedidionemnbsp;wtniliç ilia beneficia,fada populo Ifrael contra re^is mandatum.Item innbsp;oha de Dauide,cum uellet Domino edificare dà«nim, refpondetur ei,fcigt;nbsp;Dominum tibi ædificaturum domum.

Ita ufitata haec Phrafis eft in fcriptura, ut uxor dicatur aedificium Occó ’'o^ftum,propter generationem amp; educationem fobolis. Hutus ædificatwnbsp;formam, quae in Paradifo futura fuerat, per peccatum ita amifimus, utnbsp;-^cogitationc quidem earn pofsimus attingere.Sicut autem fupra dixi,noî#nbsp;præfentem uitam, habere quafdam paruas 6^ miferas reliquias cultiJb^nbsp;ÔC defenfionisjitem dominij in beftias. Ones, boues, anfêres,gallinas,rc^nbsp;|”’ius,qiianquam apri,urfi,leones,hoc noftrum regnum non curant.Ita ctbnbsp;huius acdificif imago quaedam obfeura eft reliqua,quod qui uxorem du;: Vxor dontutnbsp;^'tihabet earn ceu nidum,amp;Sdomum,apud quam raoratur in certo IocQ,ficu£ w^rW.

cum pullis fuis in nidulo, Hanc habitationem non habent, qui ccelibes ficut impuri Papiftæ.

J Hæc igitur cohabitatio, quae inter maritum SC uxorem eft, quod ftmul Cohaiitdlîa , boitant, quod curant rem familiärem, quodiîmul générant 6C educantlij? marinernbsp;!’’os,eft quaedam imago obfcura,ÔC quan reliquiae illius beatæ cohabitatioi:nbsp;7^gt;propter quam Mofes mulierem dicit ædificium efse. Pofteri Adæ, fi As#

«n innocentia perftitifset, dudis uxoribus emigrafsent ab Adamo pai^

I nbsp;nbsp;quendam proprium hortulum, Ibi cum uxoribus uixifsent, fimul co:#

terram,2^educantes liberos.Non opus fuifset magnificis ædificijs ex ƒ fto lapide, non culina, non cella uinaria, utnunc, Sed ficutauium nidulinbsp;ita hinc inde habitafsent in opere QC uocationeDei. Ac mulierpræciî*nbsp;f ^^extitifset caufa, ut mariti in certis fedibus habitarent. Nunc inhac pec^nbsp;f alamitate, ubi propter aeris iniurias domibus opus eft, ne cogitationcnbsp;imaginem huius felicitatis pofsumus confequi, QC tarnen illæ mifel»«nbsp;^hliqmæ, flint excellentia dona Dei, quibus fine gratiarum adione ud,nbsp;impietas eft.

J nbsp;nbsp;nbsp;domtnio quod homo in Paradifo accepit, ômnes fentimus quantum

aniifsum fit,poftquam peccato fic fumusdefœdati.Et tarnen quantum morum Jonoquot; beneficium eft,dominium hoc traditum efse homini,amp;r non diaboloC' rummitaturénbsp;^’omodo enim contra inuifibilem hoftem pofsemus confifterc, Si cumnbsp;^‘Untate nocendi etiam facultas côiunda efsetî* Vnahora, momento uno,nbsp;^’ngueremur omnes,fifaltemferascontranos incitaret Satan. Etfiigiturnbsp;,^inium fere in totum amifsum eft, tarnen ingens beneficium eft, extarcnbsp;eins reliquias aliquas.

J. Sicut etiam generarionis reliquiae extant, quanquam in ftatu innocent jp ’’^onfolum finedolore peperifsent mulierculæ.fed etiam multomaior funbsp;uiille morbis impeditur generatio, ÔC accidit ut Generationsnbsp;K^foetus non fint durabiles, aut coniugia nonnunquam plane fint fterilia. iwperfi« «lt;lt;•nbsp;* * hint defedusnbsp;nbsp;pœnæ horribilis illius lapfus Adæ,ô(S peccati originalis.

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mulier, adhuc hodie eft domus mariti, ad quam marii»

habitat, cum quaconiungit ftudium Slt; laborem alen

. lamiliæ. Sicutinfra dicetur, Adhaerebithomo uxori fuac, QC, Relinquet hem matrem fuam Slt;c.

u Sed hæc cohabitatio, cum alfjs incommodis, quac coniugium, propter L'’^^tum,infinita habet,etiam a peruerfis naturis mire deformatur, cum nonbsp;wnbsp;nbsp;nbsp;Eht, qui fapientiam efse ducant conuiciari fexui, SC afpernari coniu-*

dudas coniuges déférant, quique liberorum curam omnem ab;* ædificium Dei improbitate SC peruerfitate fua deftruunt, ac itexe ’nbsp;^fœda quaedam naturæ monftra. Pareamus itatj uerbo Dei,SC agnofca^nbsp;G iij mus nogt;

SECVNDVM CAPVT mus noftras «xorcs ccu aedifidum D omini, quod per cas non folirmnbsp;tiir domiis per generaaonem,ô(Salia minifteria in oeconomia necefsaria,Senbsp;etiatn quod ipfi mariti per «as çdificantur, qiiibus funt tanquam nidus anbsp;bitatio quedam, ad qùamfe conférant, ubi morenturjô^ habitent cuni uoltigt;nbsp;ptate,

Vod addit Moles,Et adduxit earn ad Adam, eft defcriptio \k.,Xb.dam fponfalium, imprimis digna obferuationc. Nam Adam con^nbsp;tam Heuam nô rapit ad fe ex fiio arbitrio, fed expédiât adducentemnbsp;Sicut Chriftus quoque dixit.QiiodDeus coniunxithomo nonfeparct.nbsp;enim légitima coniundio mafcuU QC (œmmx,ordin3tiQ èC inftitutio dit« '

Ideo Mofes retinet hic fiiam propriam phrafîn,Âdduxit,inqintjQ|^’^ Niminim lehoita EIohim,Hoc cft,tota diuinitas,Pater,Fih'us, Spir*^^® jjnbsp;dus.Hi dicunt ad Âdam,Ecce hæc eft fponfa tua,cum qua habitesnbsp;générés liberos. Ac fine dubio, Adam earn cum magna uoluptate acc^P*nbsp;cutadhucinhac corropta natura iponfiôdfponfic amor mutuus.nbsp;eft, Sed turn fuit fine ilia epileptica èC apopledlica uoluptate, quaenbsp;coniugio eft.fuit caftus Sd iuauifsimus amor, ôd ipfa quoque copulai“’nbsp;(et honeftifsima fiCfandiifsima, Nunc uero ubique ocuUs atque aur^^’nbsp;nique (cnfibus omnibus peccatum fe ingerit ÔC oflèrt*nbsp;quot;^^Otandus itaque præcipue hic locus eft, non folum contranbsp;x. ribiles abufus libidinum, Sed etiam pro confirmatione conin^^d»nbsp;tra impiaconuicia, quibus Papatus coniu^um deformauit, An‘^°''ÿnbsp;magnum eft,quod etiam in innocentiæ ftatu,Deus coniugium orduj’nbsp;inftituir:' T anto autem nunc hac inftitutione ôd ordinatione magis î’Lufnbsp;quanto hæc caro per peccatum magis infirmata SC corrupta eft.nbsp;hæc confolatio inuida, contra omnes demoniorum dodrinas, quo^^nbsp;coniugiumeftuitægenusdiuinum,hoceft,abipfoDeoordinatuifl' ,

Qiiid igitur in mentcm uenit Satanæ organis SC hoftibus ncgarunc caftiiatem else in coniugio, SC dixerunt cos aptifsimosnbsp;Ecclefîarum,qui uiuant cœlibes,quia fcriptura dicit,Mundi eftotC;nbsp;mundi funt qui funt coniugcs^ Deus igitur immundiciei autornbsp;eft, qui ipfc Heuam adducit ad Adamumîquot; Adam igitur male facit qnbsp;immundiciem perfuaderi fe patitur, qui coniugio in innocentinbsp;poterat C Sed an non méritas pœnas harum blafphemiarum impft’®,nbsp;exoluit, quod non folum multitudine fcortorumfe polluunt,Sednbsp;nefandisfceleribus ad abhominationem ufquc indulgent, iamdtl®^nbsp;turi pœnis Sodomorum ÔC Gomerræ,

Me puero, fie infames.proptcr impium amp; impurum cœlibatuf’^^^ bantur nuptiæ,ut putarem,finc peccato de coniugum uita me non Pp|nbsp;gitare.Hoc enim perfuauifsimum erat omnibus, fi quis fandamSi^^^t’’nbsp;ceptam uitam uellet agere, hune non coniugem dcberc fierfifednbsp;ucre, S)C. uotum cœlibatus fufeipere dcberc, Itaque multi quinbsp;rant, poft uxorum mortem, aut Monachi aut facrificuli fichant, jpçifnbsp;am igitur Ecclefiæ, ÔC utilem oper am omnes illi fumpferunt, quinbsp;buerunt ¦gt; ut coniugium per uerbum Deicohoneftareturiterutmnbsp;laudibus omaretur, Vnde fadum eft, Deigratia,ut nunc bon« Scnbsp;omnes efse ftatuant, cum coniuge unanimiter Sô tranquille uiucf ’nbsp;fterilem habeat aliquis, aut alqs ineommodis laborantem uxorem» llilt;

Non autem nego,quin aliqui fint,qui fine coniugio pofsint re, Sed hi,quia mains uulgo donum habcnt,naiugentfuoiient^^^(ij^nbsp;caftitas, quam Pontifex in fuis monachis, monialibus « laaiv

' - .. », 1.

t

GENESIS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXXÎX

p'ndat,horribilib,peccatfs contamtnata ôfpolïuta eft,prçterquam quod cœ ^batus fine ucrbo Dei inftitutiis eft Jmo ,fic«t pracfcns hiftoria teftatiir^cons«nbsp;triumphos agerent, fifuutn coelibatum exuerj#nbsp;ö Dei fie pofscnt probare, fient nos probamus coniugium diuinitns inftitn ceelihatuf'nbsp;efseîTQiianto molimine tum omnes ad cœlibatnm fun cogerentc” Nunc pifiarunt. ’nbsp;unam neram commendationem cœlibatus habent.qnod fît traditio lui

^’läjfeujut cum Paulo loquamur, dolt;ftrina dæmoniorum,

DIXITQVE ADAM, HOC TANDEM OS ex offîbus meis,8c caro de carne mea, Hæc uocabitur Vira^nbsp;go, quoniam de Viro fumpta eft,

VENtentia quæ paulo poft fequetur, Ideo derelinquet homo pa Aiàmiixit amp;matrem,ô6 a Chrifto dtatur.quod ab ipfo Deo dida fit,8lt;non ab qf«« chriftutnbsp;ïflnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diffîcultatis, quia enim Adam purus ÔC fandus dicit,Deum

fi ¦’¦edeeius uoxdicitur diuinauox. Nam Deus per eum locutus eft, ÔC in. dixiße, opera Adæ omnia,funt uere Dei uerba ÔC openbsp;j|Pffertur ei Heuaab ipfo Deo, Sicut igitur Dei uoiuntas parata eft ad in#nbsp;, ^endum coniugium, Ita Adam cum lumma uoluptate 6C fandimonia panbsp;eft, ad Heuam fufdpiendam. Sicut adhucinfignis affèdusfponfieft,nbsp;fi^^^ponfam, Sedcontaminatus tarnen ilia leprofaübidine camis, quaeinnbsp;r^^’ïiiufto non fuit,

\Ed dignifsimum admiratione eft, quod Adam, ftatim cum Heuam, tan# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inteBio

4uatn çdifidum ex fe intuetur,agnolcit eam,£lt; dicit, Hoc nunc eft os gtt opm Dcù oftîhyj meis,Ôlt; caro de carne mea, Hæc funt uerba, non ftulti, autnbsp;f ^dtoris hominis,non intelligentis opera ÄT creaturam Dei, fed iufti amp; fa#nbsp;!?'^tis,acpleni fpiritufando,qiu reuelat iftam fapientiam,mundo adhuc ignbsp;V^^’^uodeaufa effîciens uxoris ÔC coniugij fitDeus.Finalis autem cauUnbsp;h ’ uxîor fît marito politicum habitaculum. Hæc cognitio non fîmpliciternbsp;^^‘^eedit ex fenfu Slt; ratione,fcd eft reuelatio Spiritus Iwdi,

Uj Vocabulum Hapaam,nunc,feu ifta uicc, feu tandem, non eft odofum,

il, ’Pparet, fed pulcherrime exprimit maritalem aftèdum, requirêtem iftam partir«!« 8C plenam, non folum amoris, fed fanditatis qiioque focietatem

(J ‘^ohabitatxonem, quafî dicat, Omnes beftias uidi, conîîderaui foemellas, ad multiplicationem Si confèruationem fpcciei, Sed hæ nihil ad me.

K ^aiiteni eft tandem caro de mea carne,amp;S os de meis ofsib.cum qua cupio /’ere,glt;uoluntati Dei in propaganda pofteritate obfecundare.Hunc exunnbsp;amoris affedum, partidila hæc oftendit, Hodie ilia puritas Si inno#nbsp;, manet quidem gaudium fponfî,5lt; afftdus ergafponiam,nbsp;us SC uitiofus propter peccatum. Âdæ affèdus purifsimus fuit,amp;rnbsp;E)eo gratus, quo aftèdu impulfus dicit. Hoc nunc eft os exnbsp;w,nbsp;nbsp;nbsp;*neis,non ex ligno.non lapide,non ex gicbaterræ, propius me attin

’^ftenim fada ex olsibus Si carne meajtaquc inquit,

Hæc vocabitvr virago, qvoniam

de Viro fumpta eft.

^îcut igituf præterita, quæ non itiderat, per Spiritum fandlum l^onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Âdam,8C Deum prçdicat,ac laudat propter eôditam ex fuo cor# Viwg#.

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» fia iam prophetat in futurs, cum dicit, Viraginem uocâri

Ebraicælinguæ clegantiam neutiquam pofsumus imitarfilfch V ftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^**^^*^’ Heuam autem dicit uocandam Ifcha, perinde âC fi dicas a

»Vira, quod fit usor, heroiCaMulier,quac uird’a gerit.

G ui) Continet

SBCVNDVM CAPVT

Continet autembæc appelbtto mirabilemô^ iiicundam defcn’ptionetrt^ Hulier fulget com'ugij,inquojicutlureconfultasquöque dicit,MuIierfulgetradijsmari*nbsp;radijt ntKriti. ti.Quicquid enim maritus Iiabet,hoctoturti habet ÓÓ pofsidet coninx. Suntnbsp;communes nonfbluni opcs^fed libcti,cibus j ledus, donuciltum, uoluntatcsnbsp;quoquc pares funt Jta utmaritus abuxore fecundtimntillam alfam remnbsp;ferat, quam fecundumfexum, alias mulier plane eft ui’r. Quicquidenim uifnbsp;in dono habet Só eft, hoc habet QC eft muller,lôlo fexu differt. Deinde ctia^»nbsp;quod Paulus annotât i.Timoth,i.eft uirago origine^quodmulierdefccncntnbsp;auiro,nonuir amulierc.

Huius quoque communibnishodiefn coniugiouidemus reh'quiasa“^ quas,quanquam miftras,fi refpfciamus ad primam orfginem.Ibi eni'mnbsp;n njodo honefta,pudica,Slt; pia fir.partidpar cun's/tudijs .offi'cijs, adionin^nbsp;omnibus manti. Ad hoc enim inicio eft condita,SC ideo uirago,feu, it bti^nbsp;fic pofsemus dicere, uiraappellatur, utlexu tantum différât apatrcfam^ 'nbsp;fiquidem de carne uiri fumptaeft.Nam etßhoc defola Heua pofsitdicbt] *nbsp;hoc modo condita eft, tarnen Chriftus Matth, lÿ, ad omnes uxorcsboc anbsp;commodat,cum dicit, Maritum ÔC uxorem efse unam carne, Ita quantji’^nbsp;tua uxor non fit de ofsibus tuis facta^tamê quia uxor eft, eft dominanbsp;iicut tu,nifi quod per legem, quæ poft peccatum lata eft, uiro muliernbsp;da eft, Ea pœna eft, fîcut aliæ, quæ diminuunt glorias paradifîacasnbsp;bus nos hic textus admonet, Loquitur enim Mofes non de hacnbsp;quam nunc uiuunt coniuges, Sed de ilia innocentiæ in Paradifo, i^’*-iju,nbsp;subernatio çqualis, Sicut Adam hic prophctat, Heuam dicendainnbsp;feu uiraginem, propter fi'miliumrerumadminiftrationem in domO'nbsp;uiro incumbit fudor uultus, uxori mandatur, ut fit fub uiro. Et tan’ti’ tnbsp;quiæ, ceu feces quæciam, domim]' remanent, ut adhucpofsit uxor dit*nbsp;go,propterfocietatem pofteftionis,

PROPTER HOC RELINQyBT HOI^^

Patrem ôô Matrem, amp;Sadhærebit Vxorifuæ,

CHR.ISTVS8Ó Paulus referunt hoc etiam, tanquam mimem Regulam,ad noftra coniugia,poft amifsam innocentian*'^nbsp;que Adam in innoccntia perftitifset, nati liberi etiam eftent fadinbsp;êc turn deferta menfa SC cohabitationc parentum,habuiisent proprijs jnbsp;res, fub quibus uixifsent feparati a parentibus, Nonnunquamnbsp;patrem Adam, cecinifsent hymnum, prædicafsent Deum, pofteanbsp;ad fua.Nunc per peccatum ,etfi reliqua fint mutata,tamen hoc ardun**^^nbsp;lum coniugum manet,utuir citius déférât patrem SC matremnbsp;rem, Vbi autem diuerfum fic, ficut nonnunquam coniuges ft mutu*anbsp;runt, Ibi non folum fit contra mandatum hoc,fed etiam funt ifta fig**nbsp;bilis corruptionis,quæ per peccatum in homines uenit,6C a Satana,«^*^nbsp;rum omnium parente,augetur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, a

Videruntautem gentes quoqucdiacconfuctudine coniugum fe aptius nec utilius, Itaque dicunt, Naturali lege efse conclufum,nbsp;cefsaria fit uxor, quæ indiuiduam confuctudinem retineat ufij adnbsp;Ad hune modum Chriftus quoquc dicit, Diuorcium a Mofe con^ -p/nbsp;proprer duriciam cordis ludæorum, ab initio autem non fie fuifse« ßj^i^nbsp;commoda per peccatum poftea enata funt,ficut adulteria, ueneficiaA^^^nbsp;lia,quæ nonnunquam inter coniuges oriuntur.Itaque uix millefima pnbsp;us primæ inftiturionis manfit reliq ua ,,SC tarnen propter prolem, marnbsp;uxorfuumpropriumnxdulum habent adhuchodie. Secundum h

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XL

^ntiarn, qua glonofe magnjfice confirmatur hoc genus uitg per pn'muni *^3rentem,imo peripfumDeuin,ficut Chriftus allegat.

jJOrro defcrtio non eft ficintelh'genda, quafiprorftis non m'fitaturi fuci# Uffern-e plt;t» nntparentes fuosjiberi coniiigesj, Pertmet eni'm tantum ad cohabitatts« tentet quid.^nbsp;quod Itbericoniugesfuum proprium nidulum fint habituri, Hodicnbsp;peccati incommodis, etiam hoc eft,quod liberi parentes, fenio confernbsp;Jos ÔC egentcsjcoguntur alere.Sed in Paradifo fuifset alia SC melior condwnbsp;onoftra, ÔC tarnen tum quoque hocita efset feruatum, ut maritus, propteKnbsp;g^orem coniugis, ficut auiculæ folenr, fiium proprium nidulum deligcreç,nbsp;^cohabitationem Parentum defereret.

Per tine t autemhæc quoque fententia ad Prophetiam, Nondum enim J^^Pater SC Matcr,nondum liberi, QC tarnen per Spiritum fan Aum fic pro^nbsp;Adam de uita coniugum y de domidlio propçio, de diftinAione do^=nbsp;I '’^iorum,pertotum orbem,ut fi'ngulçfamiliæ fuum proprium quafi nidiwnbsp;^finthabitvu-Ä.

fvervnt avtem ambo nvdi, vir

Sc Vxor eiusjôc non erubefeebanu

y IDETVR- quodbpc claufulapotuerit omittijquscadmonet NudU^wfatt A p de re non admodum necefsaria,Qiiid enim refert, fine in Paradiio nunbsp;çj’ ’Jïeinduti ueftibus obambulauerint. Sed profeAoinfignis SCnecefsaria^^”^’”^^**^“*’nbsp;eft,quç oftendit in re,ut nobis uidetur,lcuicula,quantfl mali per pec 4“*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f**

jPütu originale hæc natura acceperit, Omnes genres, ac præièrtim quæ ad j^^^ntrionem magis déclinant,abhorrent a nuditate corporum.Itaque pam»nbsp;,J?5’’‘^cundiorcs SC grauiorcs homines, non folum reprehendunt curtas SCnbsp;. ’fîtes penulas in adolefcentibus, Sed etiam publica balnea uitant, cum tanbsp;pudenda loca ftudiofe tegantur, tum a mulierculis, tum a uiris. Hæc

Ç’fcfapientia eft, SC difciplina digna laude, quis enim pater fine fcelere, ie nudare pofsetï’At Adam SC He ua,in quit Mofes,incedebantnugt;nbsp;non erubefcefiant, Non folum itaque non turpe fuit, nudos incedere,nbsp;laudabilc, gloriofum SC iucundum.

L Hoe nunc amifimus per peccatum, Naftimur quidem nudi SC cum glaa» u ^f^ute inhtme mundum, cfl reliqua animalia omnia,fuas pelles,pilos,pkwnbsp;filuamulas, fecum afftrant, Itaque contra æftum iolis umbra acdificio!^

’n, contra pluuiam, grandinem, niuem, ueftibus multiplicibus habemus P^ddorum nihil fenfiiset Adam, fed ficur oculi humani adhuc eamhabêcnbsp;nee frigore nee eftu aftïciantur,Ita turn fuifset totum corpus tu^nbsp;quidem multis modis melius Heua, mater noftra, fedifsecnbsp;jF^dnos nuda, nee quenquam oftèndiisct nuditas über um,8C reliquarfl parnbsp;Èj(j^‘‘‘^’^Potis, qux nunc pudendæ funt,ÔC accendunt propter peccatum ligt;»

file locus pulchre docet, quantum mali peccatum Adac fecutum

'Rit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;extrema infania iudicaretur, fi quis incederct nudus. In quo

noftra gloria fuifset, in eo nunc extrema turpitudo eft. plt;jre.

Jis Mgloriofum fuifset,cum omnia animalia ob fœditatem tegendam,pijs haberent opus, folum hominem ea dignitate SC pulchri^^nbsp;conditum, ut glabra ÔC nuda cute incedere poiset. Hæcnbsp;tia peri]t,maiore enim ft i id io SCcur a cogimur tegere corpora noftra,nonnbsp;necefsitatem, fed magis propter turpitudincm cauendam,nbsp;’n reliqna animalia a natura uelata funt,

Adhuno

SECVNDVM CAPVT .

Ad hunc modiim cxplicat hoc Caput opus diet fexti paulo modo fi'ngulari confilionomofitconditus, Qiiomodoi'n Eden hortusnbsp;élus, in quo cum uoluptate homo pofset uerfari,Quomodo deniqu^ »nbsp;arbor fcicntiæ boni ÔC mali prohibetur, cxternus cultus futurae Ecd«inbsp;Ulna autoritäre conftituitur. In quo erant Deoobedientiamfuamtd^nbsp;fi abfque Satanæ infidqs fuifsent. Earn itaque nodlem, ficut quidamnbsp;opinantur,in Paradifo fait Adam cum Heua fa^, ufquc innbsp;fequentcm diem SabbatùQuid autem Sabbatonbsp;die acciderit 1 docebit fequens CapuU

CAPVT TERTIVM.

SËD ET SERPENS ERAT C cundis aiiimahtibusterræi quæfeceratnbsp;Deusgt;

aliarum rerum, quatfunc infra Deuffl, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,^c(

Do»lt;lt; firinilt;e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oftendunt autem hæc, quam horribiÜs ruina Adat amp; Heuae

co»4ttio«w lt;ïdam amifîmus pulcherrime illuminatamrationem, 8gt;C uolirntatem^^^o/ per peccatutfi uetbo QC uoluntati Dei, Amifimus quoque illam dignitatemnbsp;utnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;extrema turpitudo fît nudum Confpici j quod turn Ëuft

rimum.S^ fîngularis prærogatiua generis humaüi^rç omnibus al/js S ed grauifsima iaeftura in eo cft,quod nort folum ifta amifsa funt,fednbsp;quædam uoluntatis a Deo fecutà eft, ut homo nihil corüm uelitnbsp;quæ Deus uult ÔC prateipit. Item, quod nefdmus quid Deus, quid Snbsp;3Uid iufticia, denique quid ipfum peccatum fit. Hi funt profedonbsp;efedus,quos qui non iftteirigunt,rtec uident,talpa cæciores funt.

entia quidem docetnos de his calamitatibus,Sed tarnen magnitudintm^ rum plene non fentimus,nifî refpiciamus ad illam qualemcunque im^/^,it3nbsp;ftatus innocentiæ, in quo, uoluntas bona ratio reda fuit, deniquenbsp;dignitas corporis humant, Horum donorum priuationemfeuanii'^Sadnbsp;cimt confîderamus in contrario, tunt aeftimari aliquomodo malum rnbsp;originalis poteft#

l\/r Agnorum itaq^ errof um caufam præbcntqui hoc malum ext^‘’ Peeeatum otî TV À QC loquuntur de natura corrupta,Phtlofophorû more,quafî nonbsp;giaak non f/l rüpta.Sicut dicunt,nô folum in hominis natura,icd ctiam in Diabolo» jjnbsp;txtenuMdum. ralia manfîise integra,Sed hoc palam falfiim eft, Qiiid Ä^quantillurnft

iêrit, aliquo modo uidemus ÔÔ fentimus, Sed quantum amiferimus ’P*^ jjo VolunttfA irt do non uident,qiri diiputant, naturalia manfifse integra. Nam uohmt^^.^nbsp;bomine corx na,reda,Deo complacens,Dco obediens,fidens in Creatore, 6Ccreatut^^^nbsp;de cum gratianim adionc utens,amifsa eft, Adeo,ut ex Deo noftra

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XLI

facial Diabolum, SC horreat ad mentioncm nominis cius, præfèrtim cum premituriudido Dei, Hocnum,quæfo,eft naturalia efse integra?’

Scd confidera inferiora,coniun Aio maris QC fceminae diuinitus eft con ^ituta, Sed qitam fœda ea nunc eft poft peccatum quam ipfa caro furiofenbsp;”'cenditur?’ Itaque nunc poft peccatum coniunAio hæc, non,tanquam Deinbsp;^Pusjin publico fit, fed honcfti coniuges querunt fola loca, remota ab ocu^ diplex corru*nbsp;’^hominum. Ad hune modum corpus habcmus,fedquamraiferum, quam ptifpffpff*nbsp;læfum Habemus uoluntatem quoque ÔC rationem, fed quam multis^nbsp;Weiter uitiatamC Sicut enim ratio,ignorantia multiplici oppreisa eftjta uo^inbsp;'^gt;Has nonperturbata folum, fed auerfa a Deo, ÔC inimica Dci eft, qux cumnbsp;'^oluptate ad malum fertur, ubi diuerfum faciendum erat. Non itaque hæcnbsp;?®turac multiplex corruptio extenuanda;.fed magis amplificanda eft, Qiiodinbsp;ab imagine Dei, a noticia Dei, a noticia aliarum creaturarum omnwnbsp;W^gt;abhoneftifsimanuditate,in blafphemias,in odium,in contemptumnbsp;^^ij Imo quod plus eft, in inimiciciam erga Deum,lapfus eft, Taceo iam denbsp;vrannide Satanac, cui propter peccatum, mifera hæc natura, fubieAa eft,nbsp;^'‘iplificanda, inquam, hacc funt, propterea, quod nifi re Ac cognofcaturnbsp;^^nitudo morbi, remedium quoque non cognofeitur, nec defidcratur,nbsp;^anto enim magis peccatum extenuaueris , tanto quoque gratia magis

A Ö hanc autem amplificationcm proprie pertinent,quacMofcs fupra ydixit,Qiiod Adam ÔC Heua nudi non erubefccbant.Non excitabaturnbsp;iliafœda libido, fed alter alterum infpiciens, agnoftebat Dei bonita^snbsp;?’’letabaturin Deo, fecuruseratinbonitate Dei, Vbi nunc non folumnbsp;carere non pofsumus, fed etiam laboramus defperatione ÔC odionbsp;15’’ Hie tarn horribilis cafus dare oftendit, quam non integra fint natura^

q Scd quanto impudentius hoc ipfum de Diabolo Sophiftæ afRrmant,in Ndfuralw gt;» Q ^tiam maior erga Deum inimicicia odium SCfuror eft,quam in homine. Diabolo cor»nbsp;[/’’’I tarnen non malus creatus fit,fed habuerit uoluntatem conformem uos» ruptißima.nbsp;j^’5^iDei, Hanc uoluntatem amifit, amifit quoque pulcherrimum ÔC cla^snbsp;intelleAum,ÔCuerfuseftinhorribilem fpiritum.furentem conss

f 3’uum Creatorem.An non enim maxima corruptio eft,ex amico Dei, fic;* ^’^erbifsimum SC obftinatifsimum hoftem Dei ?*

I^fid opponunt Ariftotelis fententiam, Ratio deprccatur ad optima, hanc R4fw dcprglt; quibufdam facrisfententnsconanturconfirmare. Item co, quod catur^dop*nbsp;’^^ophi difputant, ReAam rationem efse caufam omnium uirtutum, ({««•nbsp;quidemnonnego efse uera, cum transferuntur ad res ration! fubicjsnbsp;gubernandas pccudes,acdificandam domum, conferendum agrum.

q- ’’^tebusfuperioribus nonfuntuera, Quomodoenim reAa ratio di#: odit Deum C Qiiomodo uoluntas bona dici pofteft, quæ Defnbsp;’¦efiftit,ac Deo parère recufat ? Quando igitur dicunt. Ratio dcanbsp;optimaC* Die tu,ad optima politice, hoc eft, dequibus ratio pO;*nbsp;Cgjjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibt di Aat SC ducit ad honeftum, QC utile corporale feu carnale;

plena fit ignorationis Dei,et auerfionis a uoluntatc Dei,quo ’’tianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f*' ^oc gradu bona diciç’Notum autem cft,cum prædicatur no;«

'•t li nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agitur,ut ratio reftituatur,tunc qui optimi fimt,SC melioris,

Y *¦ rationis ac uoluntatis,hi tanto acerbius Euangelium oderunt.

dicamus,rationem inhominibus efse inimicifsi^

^itilA • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maxime aduerfariarnuolun^«

Qu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^tnc oriuntur odium uerbi, SC perfccutio piorum mmiftroru,

^€gt;ut dixi,nonextenuemus,fed amplificemus potius hoc nialum,quod natura

TBRTIVM CAPVT natufahumana ex pcccato primorumParentumcontraxit,t«mfietAitnbsp;ploremus hanc noltram conditionem, QC ftifpiremus ad Chrxftum me icunbsp;noftvLim, qui in hoe a Pâtre eft mifsus, ut quæ Satan per peccatum ma an^nbsp;bis inflixit,ea per ïpfum fàncnturjS^^ nos reftituamur in amiftam Starternnbsp;gloriam,nbsp;aVod ad lu’ftoriam præfèntem, quamhoc incapite deferibitMoft®’nbsp;tinetjdixi antea meam fèntentiam, Qitod mihi uidetur hanc tentanbsp;Tfntatur Hes oneni eise faSlam in die ïabbato, Ita ut in fexto die Adam ÔS Heua nnt conbsp;uainlgt;tb!fitto. d/tt,Adamcirius,Heuafubue/peram.Sequêtidiefabbatom^ne Adamnbsp;uæ concionatus eft de uoluntatc Dei, quodbenignifsimus Dominus tonbsp;Paradifum côdiderit,ad uftim ÔC uoluptatem hominum,quod etiam «g®nbsp;uitæ fingulari bonitate creauerit,cuius ufu reftaurarentur uiresnbsp;retineretur perpétua iuuenta. Vnam autem arboremfcientiæboniôtnbsp;cfse prohibitam^ex qua non liceat comedere, Hanc obedientiam tamnbsp;no Conditori prçftandamefse; Hæc forte cum dixitdnParadifo HeU^nbsp;am circumducens Adam,prohibitam arborem ci oftendit,

Ita Adam ôtT Heua florentes innocentia ôS lufticia on'ginaltp^^^. ritate, propter fiduciam in Deum tam benignum, deambularuntnbsp;clantes uerbum QC mandatum DebôS benedicentes Deum, ficutinnbsp;bato decet,Ibi,proh dolor,interuenit Satan, SC intta. paucas horasfn^nbsp;iftaomnia,ftcutaudiemus.

Cur Dci« nbsp;nbsp;quot;P Orro hic quoque mare queftionum oritun Nam homines cut’

pa/fuifîtten^ i runt, Cur Deus permiferirhoc Satanæ,uttentaret HeuamC tariHeuaM.^ Satan per ferpentem potius, quamaliambeftiam Heuæ infidiatusy^iiinbsp;Sed quis reddere poteft rationem, eorum quæ uidet diuinamnbsp;permififse fieriC Cur non potius difeimus cum Hiob,Non poftenbsp;cari in ius,nec ipfum cogi pofte ad reddendam nobis omnium qutenbsp;permittit fieri rationem C Cur non eadem ratione cum Deo expoft’;’’nbsp;quod non per totum annum terra germinat SC arbores uirent,SicUtnbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difb omnino exiftimo perpetuum uer futurum fuifse, fine ulla

nine SCfrigoribus,que hodie funt poft peccatum.Sed ftint ifta omU’^E^qiji in poteftateôSuoIuntatc diuina,Hocfcirefatis eft, Accuratiusnbsp;rcre,cft impia curioft'tas.Qiiare nos lutum manuum eius,ccftemus CfiiSnbsp;re de talibus, Non iudicemus Deum noftrum, fed finamus nos ab copnbsp;iudicari,

R.c/ponßo ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Reiponfio itaque ad omnia huiuftnodi argumenta hæc una cisc

^»eßientm. Qj^iod Domino fie placuit, ut periclitaretur Adam, SC exerceret uû’^^ Stcut adhuc hodie,cum baptifati, SC in regnum Chrifti translatinbsp;nuit D eus nos ociofos efse, uult exerceri uerbum ÔS dona fua, Ideonbsp;titnos infinnos a Satanacribrari. Adhunemodumuidemus Eccleu^y^jfnbsp;purgatamuerbo,afsfduepericIitari,Excitantur SacramentarifjAnaP^^^e^nbsp;£lt; aîï] fanatici DoSlorcs,quiEccIefîam exercent uarrjs tentationibuS’^oünbsp;dunt etiam internæ uexationes. Hæc ita permittit Deus fieri,nonnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jll»

S(tp,io. ftitueritEcclefiam,autdeferere,autperfreueUe,Sed,fîcutfapientia^^ Qtjl certamina Eccleftæ ÔS pi]s obîfciuntur,ut uincantjôS ipfo ufu difeant» Qnbsp;am omnium potentior eft fâpientia»

c«r feriptura A Lia queftio hic eft,de qua fortaft e minore cum pericuIo,fruc?lP^ non aperte di maiore diiputari poteft, nempe, Cur feriptura ifta fie inuoluat,nbsp;cat tentatio» potius aperte dicat,Angelum qui cecidit inuafifte ferpentem,^ p^t 'nbsp;nempersata tem locutumefte,Ô!rdecepifseHeuamÇ’Sedrcfpondeo,Iftafi'cinuolunbsp;nomfaâatn. ut omniareferuarentur Chrifto,ÔS eius fpiritui,qui per totum orbeinnbsp;bat iucere,fient folmeridianus,Slt; omnia fcripturætnyftcn'aaperire.^^j-^

GENESIS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XLII

Htiis Chrifti,qiua in Prophetis fuit, intellexcrimt Prophctæ fatidi talia fcris! tturæmyfteria*

DiximusautcmfupraferpentemCficutctiambeftiæ fua differentia doi? hahabenÇ excelluiise dono callidiratis, Ideo ad hunc Satanse ludum aptior ferpentif.nbsp;fuit.Et hiu'us rei fatis euidens teftimonium eft hie Mofi textus,qui dicit,fih*nbsp;gularem præ omnib uis befttjs terræ,calliditatem in ferpente fuifse,Miramurnbsp;nodie in uulpibus iftam inftdiandi calliditatem, deinde in fugiendo periculonbsp;’’'irabilem folerciatn, quod nonnunquam infedantibus canibus, poftquantnbsp;^urfu defatigata eft,caudam obqcir,In earn cum cahes magno impetu ferunssnbsp;|.W0Ccurfum fiftunt, ipfa mirabili celeritate aliquantulum fpaeij occupat,0^nbsp;’’ceuadit.Sunt aliæ beftiaî,in quibus fingularemfolerciam ôd induftriam minbsp;^^nr, Sed haec in ferpente fthgularis fuit, Ideo Satanse commodum orgagt;

uifum, per quod ihJfidiaretur tieuæ.

QVI DIXIT AD MVLIER.EM, SCILICET^ præcepit uobis Deits,ut tioh comédef etis ex omni ligno Panbsp;ÖtadifiV

iSputant Sopbiftæ quoque de generc buius tentationis, qua^!

J lis nam fuerit, N urn peccauerint Idolatria, num fuperbia leu fccurita:^ '^’^nuero fimplici pomi comeftione':’ Sed nos, fi ifta, uti debent, paulo dili^nbsp;°^tius conGderabimus gt; inueniemus fummam 8C acerrimam omnium ten^ lt;^4^ fueriinbsp;J^?nuin banc fuifse,quia ferpens inuadit ipfam uoluntatem D ei bonam,0(S tentatio set*nbsp;îf interdicîlione arboris, probare Dei uoluntatem ergahominênpn pent».

°onam.Ipfam igitur imaginem Dei, SC furnmas üires, quæ in natura in«

, ’’tilptaerant,petit,Ipfum fummum cultum,quem Deus ordinauerat,conà

Ç Allertere, Fruftra igitur difputamus dehocaucillopeccato, Sollicitatur j^”?Heiiafimpliciter ad omnia peccata,cum contra uerbum S€ uoluntatemnbsp;portam foilicitatur..

Jj . «aque Mofes cautifsime loquitunamp;f inquit,Dixit Serpens,hoc eft,uef DtxitSerpeni k ”^pugnat uerbum. Verbum quod Adæ dixerat Dominus hoc erat : Denbsp;jô’iofcientiæboniamp;Smalinecomede, Hoc uerbùmerat AdæEuangeliumnbsp;•nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eins cultus, erat iêruitus Ô6 obedientia, quam poterat Deo in ifta

jj^’^ocentia præftare. Hæc petit Satan, Hæc conatur cuertere, Nec tantum ^ç^^git,quod imperiti cogitant, ut oftèndat arborem,ôi^ inuitetad fruclumnbsp;^^ppcndum, oftendit quidem.fed addit aliud ÔC nouum uerbum,Sicutadnbsp;'¦‘^et in Ecclefia,

¦ p^iando cnim E uangelium pure prædicatur, tune homincs certam fi^^ simiïis Ééclf* hjtnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habenr,Slt; idolatriam cauere pofsunt. Sed ibi Satan uaria co )î«e tentatiâ

uerbo abducat homines, aut deprauet ucr#^ cjt.

hçf P nbsp;nbsp;nbsp;græca Ecclefta ctiam Apoftolorum tempore excitatæ funt Uariæ

M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftum else filium Dei, Alius negauit eum else fiss

Anabaptiftæ hodie impie negant,Ghriftum de came Ma Ac BaGlij temporibus præcipue conati funt,Spiritumnbsp;p”\’^cgare,quodDeus fit,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Ijj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exempla noftra æta^ etiarti uidit,ubi, poftquam purior Euange

impugnatores operurti 6C uerbi Dei non unius generis i^roprw Édk

K“™- Non quidem cefsant alise tentationes -, quod follicitat Satan ad dt/iic c«pi« tentatio, cum Satan uer^ lt;/«lt;«*•

Sa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;grauior ÔC periculofior,ô(Spropria Eccle^»

igitur modumi Adam S^Heuam petit hic Satan, ut üerbum tieu^ tentiiita pi^t i ôc ut mendacio credant amifso uerbo gt; QC fidacin in Deum, Hoc [uinmitinbsp;H cumacci?

enim Deus crat concionatiis _______r i . nbsp;nbsp;_____________________Verumenimcft.quodPfûi'^pJ dicitur. In nomine Domini incipitomne malum, Sicut igitur ex uet^'’^,,!nbsp;uerolalus eft, Ita etiam ex uerbo Dei deprauato eftperditio.nbsp;uerbum deprauatum,non folum uocale miniftcrium,Sed etiam perfti’^nbsp;intcrnam,fèu opinioncs a uerbo diisidentes.

Significat autem hoc Mofes per uerbu,Dixit, Hoc cnim egit per fuû Dicere,abducerct Heuam ab eo, quod Deus dixerat, ac fubl^'‘^,jjelgt;'nbsp;bo corrupit optimam uoluntatcm, quam antca habuit homo,ut fieteinbsp;Jis,Corrupit etiam intclledum,utdubitarctdc uoluntatc Dei.Exnbsp;tur poftea rebellis manus,contra mandatum Deicxtenfa,ad pomun’‘^^clt;^nbsp;dum.Deinde os QC dentes rebelles. In fumma, omnia mala reqiiuotiynbsp;dulitatemfeudubitationemdeuerbo ÔCDeo, Quidenim potefte^^^^nbsp;quam inobedientem efse Deo,6C obedirc SatanaeC

HAnc aftuciam maliciam Satanae imitantur omnes Hgreö'cb l’î boni eripiant hominibus Deum QC uerbum quält ex oculis,nbsp;cis alium D eum nouum qui nufquam eft.Nam fi ipcAcs ucrba,nib'‘nbsp;dius,nihil rcligiofius eft,Teftantur Deum,quod ex toto cordenbsp;tem Écclefiae,dctcftantur,ut qui maximc.impia docentes, N omennbsp;am Dei magno conatu fatentur fe cuperc propagare.Qiiid muleis -lunt uideri, quod fint D oclorcs diaboltci Icu Haerctici, Et tarnennbsp;agunt, quomodo ueram dodrinam opprimant,ólt; Dei cognitionem'’^

itaque facilis poftea lapfus eft,Incaud cnim homines patiunttn nbsp;nbsp;nbsp;ct

bo abduci ad periculofas difputationes,non contenti uerbo,queruntgt; quare ifta fic fiantCSicut Heuajcum audit Diabolumin dubiumnbsp;datum Dei, perqt. Ita nos cumdubitamus, Num uoluerit Deusnbsp;peccato opprefsos,faluari per Chriftum, quam fadle aeddit, irt Xnbsp;mur, èC patiamur nobis indui cucullos, ut propter operaperfedion'^nbsp;nemur^

Ita ne aduertentibus quidemhomimbusnoutufingitura us, Proponit eriim ipfe quoque uerbum, lèd non quale a Deonbsp;eft, ut ftilicet pracdicetur pcenitentia ÔC remikio pcccMorü in nomin^^nbsp;fti, Cum ad hune modum uerbum Dei mutatur autdeprauatur»nbsp;Mofes in cantico fuo dicit, ueniunt noui recentefque Dij, quos nonnbsp;runtPatres noftri. Deut. jx.

HAsinfi'dias nouifse utile cft, Si cnim doceret Satan, occidédl^^p^» nicandû?parennb,f efiftendâ €fse,qui5 non wideret eum

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XUir

ftfno prohibitaC Facile itàqiie efset eum cauerc» Scd hic cum uerbum aliud proponitjcum difputac de uoluntate Dei,cum opponitnomen Dei,Ecclcfienbsp;amp;populiDeiiibitamfaciIecaiierinonpoteft, Sedeftopus acen imo iudi^ Satan facitnbsp;fio {piritus, ut diftinguamus inter De uni uerum nouû Dcum.Sicut Chrinbsp;ftus diftingiutjCum S atan ei perfuadere conatur,ut dicat,ut lapides panis figt;

«t fe praecipitet de pinnaculo templi t Volebat enim Satan Chrilio per^^ wo««»« Denitt. ‘uadere, ut conaretur aliquid fine uerbo. Sed non potuit Chriftiim decipe^^nbsp;t.^gt;ficut Heuam decepit,retinet enim uerbum ,nec patitur fe a uero Deo adnbsp;blfum QC nouum Deum abducere*

. y cre enim fons omnis peccati eft incredulitas ÔC dubitatio, cum a uer:# bo difceditur,His quia mundus plenus eft,idco manet in idolatriagt;ncgat ucjjnbsp;DeijSi fingit nouum D cum»

Monachus eft idolatrajSic enim imaginàtuf, S/fêcundûregulamFfan autDominici uixerit,cam efse Uiam ad regnum Dei. Hoc autem eft finnbsp;nouû Deum,amp; fieri idolatram, Qiiia uèrus Deus pronunciat tuam adnbsp;’^^gnutn cœlorum efse/i credas in Chriltum. Âmifsa igitur fîde/cquitür innbsp;?^dulitas ÔC idolatria,quç transfert gloriam Dei in opera. Sic Anabaptiftar,nbsp;^’^amentarq,Papiftaî, omnes funt Idolâtre, Non quod lapides aut ligna annbsp;*’^fent,fed quia adorant cogitationes fuas, relidlo uerbo.

i Pertinet it aep bic locüs eo, ut diicamus initiiîm peccati originalts fuifse tentationem Diaboli, cum a uerbo Dei âbduxit Heuam, ad Idolatriainnbsp;primum,fecundum QC tertium præceptum.

WVcenimproprie pertinent uerbahæc. Scilicetpræcepit uobis Deus,

’Efthorribilis audaciaDiaboli,fingentisnouumDeumÔCnegantis pri fnaluUQU»

uerum 5^ æternû Deum, cum tanta fecuritate fiCfidticia, Qiiafi dicat, jOfecfto fatui eftis,fi crediris Deum ita præcepiise, Deus enim nullo modonbsp;tinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tam follicite curer, fine edatis,fîue non. Quia enim eft arbor feien

P? ooni ÔC mali gt; quomodo poteft in eum caderc tanta inuidia, ut nolit uos ^^fspientesC*

Q, Porro ineffàbilis hæc maîicia fatis ârguit, ctfi Mofes tantum ferpentis ? ctiam Satanac mentionem facit, Satanam huius negoen architedum

Ac Patres éc Prophetç fandi,quantumuis inuolüta hçc efsent,tamen hfcos illuftrante,facilc uiderunt, non efse hoc négocia Serpen^înbsp;Q? *sd fuifse in ferpente Spiritum illum,hoftem innocentis naturæ, de quonbsp;qnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Ê uangelio clare Concionatur, Qiiod non fteferit in ueritate, 8^

hoinicida OC mendax fit. Euangelq enimfuitifta éXplicare clarius, 2Z ’^’idere huttC hoftem D ei hominum.

'(sc ^^‘^crunt autem Patres hoc mfum ex tali ratiocinatione. Certum eft,fu 'lit hcreaturâs in perfeda ôbedientia,fecundum ièntentiam,Et uinbsp;'litfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fecit, ÖC étant ualde bona. Hic autem in iêrpente pro^ ^atanß

•iûç nbsp;nbsp;nbsp;^P’^os.qui fithoftisDei,ÔôuerbumDeideprau€f,uteômodo in

'^tgt;tem Hominem in peccatumÔC mortem inducat.

eft,fuifse in Serpde aliquid deferius, quod propiïe ç^^ocari Aduerfarius Dei, mendax ôi^homicida Spiritus, in quo maxigt;nbsp;mandatum Deinbsp;krfj ^^‘'^^re hominem ad idolatriam, ex qua nouit totum genus humanumnbsp;horribilia hacc iunt,cum rede a nobis æftimantur, Acnbsp;in Papiftis 6^ alqs iedis cxempla fimilis iecuritatis, quanbsp;Y Y Dei deprauant,6lt; homines feducunt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

J^Eua initio egregie refiftit Tentatori, D ucitut enim âdhuc Spiritu illo fnpra oftendimus,Hominem integrum 8C ad Dei iitenbsp;Einern efse conditum,Sed tandem patitur fcperiuaderi. j f

TERTIVM CAPVT

Litfjfiti Ans nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De lapfii antem Angelorurn lïicertum eft, quo die accident, fecimao

gclorum. nbsp;nbsp;nc an tertioCHoc tantum ex Euangelio oflendi poteft, cecidifse eum de cc»*

Lmc« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lojficut Chn'ft LIS teftatur, V idifse fe quomodo cle cœlo ceciderit» An autcfl’

perfedi turn fuennt cœltan rudes adhuc ÔC imperfedi,nefcimus.

Sed haec difputatio non eft propriahuius loci. Hoc autem propriuirt eft, uidere extremam maliciam cum horribili fecuritate coniundam, quo®nbsp;non ueretur hic fpiritus mandatum diuinae maieftatis in dubium uocarejpiînbsp;fertim cum feiat quanta totius humani generis calamitas fecutura fît.

SEcimdo confîderanda etiam eft aftuciaiîngularis,quae in hoc priminn prehenditur,.quod Satan inuadit fummas hominis uires, ÔC ipfam ,nbsp;miîitudinemimpugnat,nempe uoluntatemrede de Deo fentientem.nbsp;ferpentis aftuciaCinquit textus^maibr, quam omnium animalium teri^'

J

Sed hæc aftucia fupr a illam naturalem aftuciam Serpentis eft, homine diiputat de uerbo ÔÔ uoluntate D ei. Hoc ferpens ex natura connbsp;onis fuæ nonpotuit, qui fuit fubditus hominis imperio. Spiritus ante*»*nbsp;in Serpenteloquitur,fic callidus eft,ut hominem uincat, amp; perfuadeato^^nbsp;dere de frudu ligni prohibiti.Non igitur creatura Dei fic loquiturnbsp;na eft, Sed hoftis acerrimus Dei 6C hominu, ciui quidem etiam creati^^nbsp;cft,fed non fic mala creata a D eo. Non enim ftetit in ueritatc,ut Chrift^nbsp;cit,[oh.8,Hæc plana confequentia exEuangelio S)C hoc textu fequiint*^'

Deinde deprehenditur aftuciaetiamin eo, quod Satan inua^*^’Ll; mam partem humanæ naturæ, Heuam fœminam, amp; non Adam ma^^Lÿnbsp;C^ianquam enim ambo æqualiter iufti creati funt, tarnen Adamnbsp;ftitit. Sicut enim in tota reliqua natura maftula uirtus, excedit altei'^tjeonbsp;urn, Ita etiam in integra natura mafculus præftitit nonnihil fcemell^'nbsp;Satan, quia Adamum præftantiorem cfse uidet, non audet eumnbsp;metuitenimnefruftracedatconatus, Ac credo,fi primum tentafs^^Ç;,ii,nbsp;mum, Adami uidoriam fuifse futuram. Pede cotriuifsetpotiusnbsp;dixifset,T ace tu,D ominus aliud iufsit. Satan igitur Heuam,tanq^^ßcnbsp;firmiorcm partem adoritur, SC tentât eius fortitudinem, uidet cnin’^^nbsp;confidcre uiro,ut non putet fe poise peceäre.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nto

POrro hie quoque admonemur de permiisione diuina, quo permifsumeft muaderebeftias,ficuthicinuafitferpentem. No’'nbsp;dubium eft,uerum Serpentemfuifse, iii quo Satan fuit, ÔC cumnbsp;cutus eft.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X .i

Serpent ante nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiiod autem di(putant,an fuen't humana facie, n'dicula funt

pee fat» ^»alK pens beftiola pulchern'ma, alioqui non fic fecure cum eo efset ua. Poft peccatum autemnon lolum illa Serpentis pulchritudonbsp;eft, minatur enim Deus futurum,ut repat humi, qui ante eredusnbsp;cut gallus. Item ut comedat terram, qui prius uefcebatur melioribu’,^^,(nbsp;busjSed etiam fecuritas illa amifsa eft, fugimus enim a ferpentibus»nbsp;ciisim ferpentes nosfugiiint. Hæc uulnera naturae propter peccatiP^gj^v^nbsp;da funt,Sicut nos nuditatem, redam uoluntatem, fanum intellelt;5lt**’\nbsp;fimus, Acdeaftutiaquoqueplurimum Serpentem amiüfse credonbsp;Mo fes hictanquamfingulare donum Creatoris praedicat. Sicutig*^^jj,ió^nbsp;pens hodie malus eft inter beftias,ita tum pulchrum,bonum,benedic^^^jj)ÿnbsp;amabilê fuifte iudico, cum quo non homo folum, fèd cæteræ quoqc’^^ j-efH*nbsp;libenter 8C cum uoluptate uixerunt, Qiiare Satanæ quoque adb3*\nbsp;quam inftituit, aptifsimusfuitutper eumloqucretur, ÔC adpeccati’nbsp;uamfollicitaret»

GENESIS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XLIIII

, Hæc mca eft cogitatio de fêrpente naturalf,quo Satan abiiti tioluit, qui •uit tum piïlcherrima beftiola fine uenenata cauda, fine fqnamis illis fcedis*nbsp;•dxc etiim propter peccatum poftea accefserunt,Si'cut uidemus in Mofe prçnbsp;fcptum efse,ut beftiæ quæ cædem fectfsent ocdderentur,non aÏÏam ob cau^ tmaaium oc«nbsp;am, quam quod Satan per easpeccauitoccidendo hominem» Ita ferpens innbsp;^^onium huius lapfiis maliciæ diabolicæ punitus eft,nbsp;(nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vod ad Grammaticam attinetjatinus, particulam, Aph Ki, «ertit

È^:'^Cur,Etfi autem id a ièntentia non multum abludit,tamen minus pro num eftfNam prima ôi^maxima tentatio eft,quando difputatur de confilionbsp;J^’’^mreDeus hocuel illudfeceritCMea autem fententia, Emphafis nonnbsp;Usnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;particula,Gur uel Numî” Sed potius in nomine Élohim,Dé

enim facit tentationem fortiorem.

, Qt D, Profetfto bene fatui eftis, fi cogitatis Deum noluiise, ut de hac ®more comederetis, qui fuper omnes Paradifi arbores uos conftituit domù

, Imo ueftra cauià eas condidit.Qiiomodo qui fauit uobis omnia, huius Wiis arboris ff utftus inuidere uobis poteft, tam iucundos dC fuauesf Eonbsp;”’gt;nrcrpicit Satan,quomodo eis uerbum eripiat,amp;: cognitionem Dei,ut fta#:nbsp;?®ut,non eft hæc uoluntas Dei, Deus hoc non praccepit. Hanc enim fentennbsp;n^Uîfequentia quoque comprobant,ubi dieit,Non moriemini. In hoc enimnbsp;pofita funt omnia, quomodo a uerbo 2lt; fide,hoc eft,a ucro D eo,ab;^nbsp;^cat adfalfumDeum,

H Ancrationcm Satanæ (cquuntur omnes Fanatici (piritus. Sic Arius, seUtd ueriô c, -^Putas ne quod Chriftus fit Deus, qui clare dicit, Pater maior me eftc” atrfjttnnt.nbsp;’c Sacramcntarii,Putas ne,quod panis fit corpus Chrifti,Sô uinum fanguisnbsp;Profetfto fie abfurda Chriftus ne cogitauit quidem. His cogitationnbsp;cum poftea indulgent homincs, paulatim a uerbo difeedunt hineinnbsp;^'^tinerrorem,

ç Cum igitur caput tentationis fit,dubitare,anDeus hoc dixerit, recîius .’’^Phafis ponitur in nomine D eus.Particula,quare,languidiufcuIam fentennbsp;ç ‘'^^ficit.Magis igitur mihi placet ut uertas,Non,uelnum dixitDeus,nortnbsp;f^’^îuetis de omni ligno hortiC Non enim hoc agit proprie, ut querat caunnbsp;quare Deus hoc dixerit îquot; Illud potius agit, utHeua ftatuat, Deum hocnbsp;J’^pliciter non dixifse, Vt ita uerbum ei eripiat. Videt enimrationem hocnbsp;^^^oficile pofse falli, quando fub Dei nomine àC uerbo, Deus Sgt;C uerbum

Crro hoc quoque infidiofîfsime diduitt eft,quod in généré loquitur,8€ a ’ndudit uniuerfaliter omnes arbores. Qiiafi dicat, Habetis uniuerfaknbsp;(tj in omnes beftias, fcilicetDeus, quiuniuerfale hoc dominiumnbsp;pQ^.’^nes beftias uobis tradidit,nô tradidit fimul omnes arbores^ Qiiin hocnbsp;itr ^”§*f^bfi*s,SicutDeus omnemterram,Slt;pecudes omnes uobisfubn

Ita etiam concefsit ufum omnium terra nafeentium»

'’tft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magna tentatio eft, quaHeue animumfic conatur fbllicitare,

non efse difsimilem fui, Itaque fi tradidit aliarum creatura? ntagm. nniuerfalitatem, tradidit quoque uniuerfalitatem arborum. Sequiturnbsp;mandatum de arbore non guftanda, non efse D ei mandatum, aut fab

’^on fie intelligendum, quafi nolit ex ea Arbore comedi.

Semina tentatio proponitur,qua tarnen Satan idem agit. Prima eft*

us hoc non dixit. Ergo licet ex arbore hac comedere. Secunda eft, Deus PrQknbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;onmia. Ergo habetis omnia, Ergo una hæc arbor uobis non eft

quot;Pendit autem utraque ad id, ut a uerbo 2C a fide abducatur Nam hoc praeceptum, quod eis a Deo traditum eft,de non guftandanbsp;H ii] hacarbo«:

TERTIVM CAPVT

Ar1gt;orfcieitquot; hac arbore, arguit Adam cum fuis poltcris uilt;flurum ftiifse ctiam in întêgï» tU fuit arbor natura in fide, donee ex corporali hac uita efset translatus ad fpiritualem*nbsp;cubiu Dci,ac Ybi enim uerbum eft,ibi necefsario ctiameft fides,Hic eft uerbum, Nenbsp;fids'm eo cultunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;arborem, alioquieum morirurumefse, Oportuit igitur Adamum

pr^ßandofu nbsp;nbsp;Heuam credere, quod arbor hæe efset falutiinimica, Sicinclufaeftinnoc

itopuf. ipfumpræceptum fides,.

Nos qui ex peccato transferimur in iufticiam, ÔC ex mortali corpore ad corpus immortale,etiam in fide uiuimus.Sed uerbum habemus aliud,qao^^nbsp;Adam in integra natura no habuit, qui iîmpliciter ex animali uita erat nannbsp;¦ferendus ad ipiritualem, Ideo fupra dixi,hanc arborem in medio Paradi inbsp;turam fuifse,ceu templum in quo hoc uerbum praedicaretur,quod aliæ ^rnbsp;res omnes eisent falubres, Hæc autem efset exiciofa, Qiiare difeerent onbsp;dire Deo,6lt; hune cultum Deo praeftare,ne ex ea guftarent,DcuineniinPnbsp;bibuifse.

Ad hune modum natura incorrupta, quæ Dei noticiamueratnhabw^’ tarnen habuit uerbum feu prçceptum,quod efset fupra inteiledum A“?»nbsp;credi oporteret. Ideo autem hoc præceptum traditum eft innocent!nbsp;ut haberet Adamfignumfeuformamcolendi Deum,Deograttasnbsp;ÔC inftituendifilios kios,Hoc uidens Diabolus,ÔCfciens,quodhocpr^y(-tum efset fupra intelledlum hominis,tcntat Heuam ,ut ipfa cogitct,fi!nbsp;Dei mandatum Slt; uoluntas,an nonŒft autem hæc omnis tentatioP*^nbsp;ÔC caputjcum de uerbo Slt; Deo ratio per fe indicate conatur fine

V oinerat Deus,ut hoc præceptum efset homini occafio obedt‘:’’^'^quot;fc cultus externû Item, ut arbor ifta efset ceu fignum, quo teftareturnbsp;Deo obedire,Sed Satan quia difputationem mouet. An hoc Deusp^,^anbsp;rit, ab hac obedientia hominem conatur abducere ad peccatum.nbsp;falus fuifset,fi Heua urfifset mandatum D ei,nec pafsa fe efset ad ali^snbsp;tationesabduci,Num Deus hoc mandafsetî’Num cum omniahoin!’’*^ {ejinbsp;fa condiderit Deus,una hæc arbor ad hominis perniciem fit condita^ ‘’’Lpnbsp;tia quidem efse uidetur, hæc perferutari accuratius, fed cum primo!”nbsp;modidifputationibusindulget animus,adum eft, SedaudianiUsQ”‘nbsp;IponderitHeua,

CVI RESPONDIT MVLIER., DE (ftulignorum quæfuntinParadifo uefcimur,D^*^ ppnbsp;uero ligni quod eft in medio Paradifi,præcepitnol’'®nbsp;us,ne comederemus,nequetangeremus illud,neftgt;^*^^nbsp;riamun

INITIA fatis fècundafunt, diftinguitinterreliquasarbo^^^^a hanc, récitât mandatum Dei, Sed ibi labaicit,cum ad pœnæ com”’L ßiCnbsp;tionemeft uentum,Non enimrecitat pœnam, ficut aDominonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LpiO^

ratjSimpliciter enim dixerat, Qiiacunque die exea cornederitis,moï ^gf Hckx lapjitf. riemini.Ex hac abfoluta fententia,facit ipià non abfolutam,ied additjt'*nbsp;temoriamur,

Hoc notabile 55 non prçtereundum Uitium eft, arguit enim dedeflexerit ad infidelitatem. Nam ficut promifsioexigitfidcmnbsp;comminatioexigitfidem, Statuere debebatHeua, Simanducauerogt;nbsp;raoriar. Hanc fidem fie inuadit S atan infidioià oratione, ut Heua adnbsp;ticulam CForte) Sic enim perfiiafa erat, a diabolo,ut cogitaret.

,( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GENESIS.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XLV

tam else crudelem,ut propter pomum g u ft a turn occidat,Sic uencno tanæ cor Heuæ nunc mfe Aum eft,

q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quoque parum bene translatas eft, quod fonat,

, Heuafua uerba recitet, cum recitet ucrbum Dci,0^ de fuo ad uerbum

CFoft^) Succefsit traque dolus mendact Spiritui, tet^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Heuam a uerboöófide abduccjs

Pa '1 • ufque perfecit, ut Heua deprauet uerbum Dei, hoe eft gt; ut uhuerbis utar,auertit earn a uoluntate diuina, ut poft Satanameat i, Ti^= i. Tti??, j.nbsp;autem ruinç eft,auerti a Deo,06 conuerti ad Satanam,hoc Auertia Dec,nbsp;»non conftanter manere inuerbo ô^infide, Hæc initia cum uidet Sai^nbsp;ƒ gt; incumbit tam fumma ui, tanquam in inclinatum parictem, ut pcnttusnbsp;'’quot;'opprimât.

pT DIXIT SERPENS AD MVLIEREM. Nequaquam monemini, Scd feit Deus,quod ea die,quanbsp;ex hac Arbore comedetis,aperientur oculi ueftri,Etnbsp;tis ficut Dtjjfcientes bonum amp;S malum,

WÆ C eft Satanica Rhetorica,qua mifèram muliercuïam pent^ '*-tus obruit, cum uidetearn auerfam aDeo,ô6inclinatam ad alium Donbsp;audiendum. Supra cum diceret. Num Deus uobishoc præcepit,nbsp;ç^’^nîanifefte negauit uerbum, fed per modum queftionis in dubttationemnbsp;P ’^3tuseft Heuamabducere. Nuncpoftquamhocfeefecifse ludet, incigt;nbsp;U ^Unt fummatemeritate fimpliciter Dei uerbum negare, ÔC Deuni men^^nbsp;r ^*1 crudelitatis arguere. Non fan's ei eft, Heuam addidiise particulamnbsp;^’quot;orte ) Sed ex particula C Forte ) nunc facit negationem gt; QC dicit, N onnbsp;'^‘‘‘ctnini,

H Videmus igitur hicquamhorribilis rcs fit, cum diabolus incipit homt^ Dwfo’ui lt;îa» tentâre. Ibi enim ruina ruinam trahit, Sgt;C in fpeciem leuis oftcnfio, iiv g«peccatum,nbsp;ruinam commouet,Magnum erat auerti a Deo amp; uerbo cius,Slt; prçnbsp;aures Satanæ- Sed longe maius eft, quod nunc fit, ut afsentiatur Heuanbsp;arguenti Deum mendactj, 2lt; impingentt quafi colaphos in faciemnbsp;Non igitur amplius auerfa eft Heua, ut in prima tentatione, Sed cumnbsp;incipit conremnere Deum,negare uerbum Dei,2lt;credere patri men

Y^’orum contra uerbum Dei,

JM Aec nobis documento fint, ut difeamus, quid fit homo. Si enim acci^ Difcdmuf hie natura adhuc integra, quid putabimus de nobis futurû efseiTnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fit ficjo,

*^^111 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oculos funt, Qtïi nobifeum initio grarias Deo agebantpro ’

ucrbo,horum multos uidemus, nô folum cecidifsc,(èd etiamnunc quot;quot;quot;quot;^farinobis,

P^dediuinitatisFiIij,moxtncum iç Knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a Ai funt, ut ueræ Ecclefîæ hoftes fièrent, ôô earn fumma cr udelitaj;

’^‘^querentur,

•'ts eiufdem furoris exempla etiam in Anabaptiftis uidimus, Omj= Attabuptiß^. particulam CForte) a Satana abduAi funt,pofteaCex Fors:

^ei I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CNon)exdefêrtoribusDei,etsamfiuntperfecutores

^’^^Fatrem fuum Satanam, Is poftquam de ccelo per pecca clapfus eft, acerrimus hoftis Chrifti ÔC Ecclefiæ fa Aus eft,

^^^.^^^“»tbodie exemplafimilia, Neque enimhabemus acriores ho^ qui a noftra do Arina defecerunt. Ex hoc enim peccato,ftquitur ill u d

H iii'i infclixjj^t,

pUdßima fide uerbum Dei, quod habemus 2Cprofitemur,fimplici

dijbutandam. affèrtruinam. dicit,Hojc eft corpus meum,quod pro uobis traditur. De poculo,Hic eftca^nbsp;borum difcedunt,0(S diiputant, Qiromodohæcfie efse pofsunt, paulatimconbsp;labimtur,utft'mpliciterhoc uerbum Chrifti negent SC impugnent, Sicut no*^nbsp;in loco Heuæ accidit.

Sic cum Arius de Deo cogitat,quod fit fimpliciisima unitas, Inicio a^ prehendit hanc propoft'tionem.Forte Chriftus non eft Deus.Deinde tao^*nbsp;per abfurditates colligir,dum plane defendat SC ftatuat certo, Chriftum oonbsp;efse Deum. No mouet eum,quod lohannes dare didt. Verbumnbsp;Non mouet cum, quod Chriftus iubet baptifari in nomine Patrisnbsp;Spiritusfandi. Non,quodmandatum habemus credendiin Chriftuoi^nbsp;randi 0^ inuocandi eum. Quid autem eft magis abfurdum, quamnbsp;bis fumimus iudiciS de Deo SC uerbo eius, qui a Deo iudicari debch^^nbsp;Ergo in hoc fimpliciter confiftendum eft,cum audimus Deum aliflO^nbsp;re,ut id credamus, SC non diiputemus,led potius captiuemus inteuc^^nbsp;obftquium Chrifti,

REde citatur Efaiæ fententia Cap, gt;. Nifi credideritis,non tis. Nam etiamfi rumpamur, tarnen nunquam intelligemus,nbsp;do oculus uidcat, quomodo auris audiat,quid anima fit^ SCc, Etnbsp;in nobis ftint, his quotidie SC omni momento utimur in omnibus ,nbsp;bus.Qiiomodo igitur intelligemus illa,quæfupra omnes ftnfus innbsp;bo funtî’Sicut in lolo uerbo eft,quod ille Panis fit corpus Chrifti,nbsp;num hoc fit fanguis Chrifti,credi debent, intelligi nec debent,necpo’®^

omnium ten* tdtienum^

1. Pft T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hlæc utilia ftint,ut dil(camus,ficut Petrus dicit,in tentatione fof^^^es»

re,SC refiftere T entatori,retinentes uerbum forti fide,SC occludentcS ne admittamus ea,quæ a uerbo aliéna funt. Vere enim hæcnbsp;Sc Adæ,nobis funt zxagt;7«-aîa,ne a uerbo SC fide abdudii patiamur eadnbsp;tieaperiendis £ j Vodlcquiturintextu, Seit Deus quod aperienturoculiucftf^’j^^Cnbsp;octtlif He«,«, V-^plicem Icntentiam habet. Aut enim intelligi poteft, quod

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XLVI

Adhuncmodiim cum Satan Deum laudat,tum uerc habet nouaculam inraanu,utgulam praecidat homtni. Hicenimlapfusfacillimusefi:, ubiadnbsp;id quod cupiditas fiiadet, etiam prætextus uerbi amp; uoluntatis Dei accedit.nbsp;Atque hoc facit ut potins intelligam haecaSatana dici ad perfuadendantnbsp;Heuam,quam ad inuidiam mouendam Deo, Et tarnen liberum uobis facio,nbsp;utfcquamini, quod libet. Summa certe hæc eft, quod conatur a uerbo abj«nbsp;diicere SC perfuadere, ut Heua id f aciat, quod per uerbum erat prohibitum,nbsp;Eftenimacerrimus uerbiDei hoftis,quodnouitinobedientia uerbi»nogt;nbsp;ftiam falutem efse pofitam,nbsp;vEdhicmoueturqueftio non fane abfurda,Qiiifiat, quodHeuapecca^ CwrHewno»nbsp;^tumfuum nondum fèntiat C Etfi enim pomum nondum iiorauerat,tame uideat ftatimnbsp;P^ccaiiit contra uerbum 86 fidem, fi quidem 2 uerbo auerfa eft ad mendacis= peceatumfu^nbsp;a fide ad incredulitatem, a Deo ad Satanam, a cultu Dei ad idolatriam, urn.

cum caput peccati fit, Nam pomum decerpere non fuit peccati caput. Caput feccati 3®’fit, quod mors non ftatim fequitur C Qui fit, quod peccatum fuum nonnbsp;*®ntit “T Imo qui fit, poftquam ipfa pomum comedit, quod^mortem non fensînbsp;^^priufquamAdamum etiam pcrfuaferit ad comedendumC

Scholæ uaria difputant de R,ationis portione fuperiore 86 inferiore, ^od Adam fit ftiperior portio rationis, Heua inferior, Sed his ineruditisnbsp;p^cholafticisrationibus omifsis, queramus ueram fententiam, Ea autem

PRimum Deus eft longanimis, Itaque non ftatim punit peccatum. Alio^ ctuslongani 5 4uifieret ut in peccatis ftatim periremus. Haclonganimitate Dei Satan mweft,e4 renbsp;Wtur, cui utile eft ad inftitutum fuum, ut homo peccatum fuum nonfta^ abutitur Sa*nbsp;’quot;»entiat. Fit itaque, ut quia pœna cefsat, Satan animum impleat fecurij; tan ad augen*nbsp;non folum homo non obfer uet a fe peccatum efse, fed ut etiam in pecnbsp;fuis gaudeat 86 exulter,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tem.

Sicut uidemus in Pontificibus, hi fi carnificinam confeientiarum, imo hominum, in quern per impiam dotftrinam eos adducunt, oculisnbsp;p’^iino cernere pofsenr,f(ne dubio emendarent dodrinam.Iam autem Sa# securhofnbsp;j^'^oculos quafi præftringit, ne iram Dei 86 indicium fuum uidere pofsint, Pt,pi(larum.nbsp;in his ipfi's grauifsimis peccatis, cum fumma fecuritate, cum gaudio

‘^ticia uiuunt,ac quafi re bene gefca magnificos triumphos agunt,

„ ïdemplane hie Heuæaccidit, per incredulitatem a uerboinmendaci# nbsp;nbsp;P

’’iieratjtaquc coram oculisDeiiammortua.TenenteautemSatanaani .’*^06 oculos, mortem non folum non uidet,nec fentit,fed paulatim etiam ’nbsp;incenditur cupiditatc pomi, 86 deletftatur in idolatria ifta 86 peccato.nbsp;p^’§itur Heua a uerbo non difeefsifset, abominatioeifuifset,ficinfpicerenbsp;, ut eo uefei cuperet, Nunc cum uoluptate hoc peccatum in ani#nbsp;iierfat, ubi prius refugifset, fi quern alium mdifset extendentem mas«nbsp;ärborem iftam, Nunemorae impatiens eft,fie defeendente peccato

’^\Rriora membra, 86 prorumpente zx. corde, Hacc igitur deletftatio 86 comedendi pomi eft, tanquam morbus ex peccato natus, quemnbsp;fequitur, licet earn Heua interim,dum pcccat non fentiat, ficucnbsp;HUitur,

ViDIT ITAQVE MVLIER QVOD BOgt;

‘ ’ nbsp;nbsp;num efïèt Lignum ad uefeendum, Ô6 pulchrum oculis

S6 delecftabile, quia prudentes faceret, tulit de Fruftu illiuS,06 comedit,Deditque Viro fuo,06 comedit.

Vide

TBRTIVM CAPVT

VIDE quomodo peccatum paulatim diffundatur in omnes fenfus, Qin'd enim omittit Heua, quod ad peccatum augendum at«nbsp;net,poftquam Satanae contra Dei uerbtim credit,futurum ut non moriati -Sed potius ut aperiantur oculi QC cognofcat malum bönum C Oculi nc;’

fiisimum uenenum.quod optât fapere fupra id,quod ei præceptum erat, Eh enim hæc fapientiamors, 8^ inimica iapientiæ Dei in præccpto traditx.nbsp;cit enim hæc fapientia, ut quod peccatum eft, iudiect efse iiuliciam, ôT,nbsp;extrema infanta éft,fentiat efsè optimam fapientiam,

Emphafis igitur in eo eft, quod tarnen latinus textus omifit,quodidH^ cet arbor ideo uidebatur dele(ftabilis,quia prudentes faceret.Hoc enimnbsp;bolus in omnibus tentationibus folet, ut quanto homo a uerbo difeedit

VErbumHiichil, fignificat prudentem cfse,inde Mafthil, fap’^^^’fijifl dens, ut Pfal, 14, Vidit Deus deccelofupcrfiltos horninum’ 0,1,nbsp;wejliBner« quis efsetinteihgens 00quircquiratDeum,EtEra:ç3, Scrims

________

GENESIS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XLVir

jj quot;^^pliïmDcum 8C ucrbum eius,ac peccat co modo, ut ucrbumDci ab«?

fc totam praebeat Satanae difcipulam.

-Wæcnullo modo pofsimt cxtenuan',funtenim, ut dfcunt, prægnantcs hh pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pocnarum quas fuftinemus, tam horribfle peccatum SC tam hor

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deo. Hanc mtuen' animo debebamus, S)Cnon tantum hxreä«

n decerpto ac uorato porno, Qiii enim folum opus non peccatum,cx Qpus hoe fecutum eft, intucntur,hi no pofsunt Deum non aceufare crunbsp;P^ccätulum tantaspœnas uniuerfo genen hu^nbsp;j^^oinflixeht. Quare oderunt Deum,ÔCdelperant, AuîfîcutEpicuref,nbsp;f^nquam fab ulam rident,

Inuerbujji ig/turrefpiciendum eft.Eft autem idDciucrbum,quamma ’S’tur cft ucrbum, tam magnum etiam eft peccatum quod contra uernbsp;peccato uniuerfanaturafuccumbir, Qiiomodo enimnbsp;jj ƒ oiset uinccre, cft enim inexhauftaî magnitudinis, Qtiare ad uincendumnbsp;^*'*0nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;affcratfecum inexhauftamiufticiam, hoc eft,

licit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Satané aftus oftcndtt,Neque enim Heuam ftatim fol

'’t uiauitate pomi, Summam uirtutem hominis primum inuadit, fidem cut “^’ï^^dix igitur ÔCfonspeccati eft incredulitas Si aucrüo a Deo, Sinbsp;^4 i^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fons iufticiae Si radix cft fides. Et Satan primum abducit a fidenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«uî»*

confecit, ut non crederet Heua præcepto a Deo ‘l**’^'*** C(^’^ogt;facilc fuit etiam idperficerc, ut inuolaret in arborcm, ÔC. pomum dcs»nbsp;comederct. Nam peccatum per incredulitatem confummatû in cor

I14 etiam externa inobedientia. Ad hune modum peccati ratio con fecundum fuam magnitudinem ueram, in qua nos omnes peagt;nbsp;N une fequitur rcuelatio peccati, cum pœnis fuis,

Tvm aperiebantvr ocvli ambo

*'• rum, Cumque cognouiflent fe elle nudos, conluerunc folia ficuSjÔÔ fcceruiit ftbi perizomata,

I yXï fupraeandcmformamefïc omnium tcntationumSatai« kf quod primo fidem tentât. Si 2. uerbo abducit. Deinde fcquunturnbsp;nnbsp;nbsp;nbsp;contra fccundam tabulam. Hçc noftra experientia fie geri uidemus,

ièquuntur ad deferiptionem peccati pertinent, quale fit cum in a*»

5], ƒt ÔCqualc fitpoftea cum tranfijt. Dum enim in adu eft, nonfentitur, Peccatvm t« in uiam,admoniti incommodis quac peccatum afftrt. Sed m a/lu eft,nonnbsp;integritate ôefide diïcefsumcft, fecureprocedi? fentiiur,(tlt;mnbsp;El^^^‘^^l‘^Q’^^*'^^P®”’‘O,poftquamperluafa eft, tranfiitnimi*»nbsp;uerbum Dei, futurum ut non moriatur, ièd tantum aperiantur ocipnbsp;b^^’floc uenenum Satanæ cum auribus hauftum eft,exten^nbsp;^^Pl'obihitum frudum,ô5 ore edit,Sicquc peccat per omnes fennbsp;ku^**^* eorporiSjôC tarnen peccatum npndum ientit.ComeditenimpOi*nbsp;cumuoluptate,filt;hortatur Maritum quoque, ut idem faciat,

omnibus tentationibus ÔC pcccatis, fiue libidinis ,fiuc enim peccatum in opéré eft non fentitur,non tera»nbsp;fiçfj luordet, fed blanditur Si deledat. Nec mirum cft, nobiieum ifta fienbsp;ifto ueneno peccati originalis a planta pedis, ufque ad uerticem in«»nbsp;ks J) ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidem in natura adhuc integra hæc accidere. Itaque homi^

i^*'°Phaiu, deinde ipuitus F«inatici,qui uel fidc non habucrunt,ucl a fidc hpfifunt»

TERTIVM CAPVT îapfi funt, uidemus quam fecuri fint ,|quam in defendendis erroribus ueh^^nbsp;mentes dC pertinaces fint, ut etiam mori non recufent, Eft hæc peccati natti^nbsp;ra, ut aliquandiu non fentiatur. Quando autem poftea per legem reuelatitfnbsp;peccatum, tumnimis grauiter incumbit in hominem,

Sed ante hancreuelationem, dum perpetratur, non fimt oculi Heuae^ perti, alioqui mortua efset.priufquam attigifset pomum. Qiiia autem ocul*nbsp;nondum apertifi.int,ö^ manet incredulitas,manet fimul deleciatiopornip^*^nbsp;hibiti,manct ftüdium QC defidérium iàpientiæ acquirendæ, quæ etiam pj*’,nbsp;bita erat, mifera Heua,tum fpiritu, tum corpore fie abibrbetur in increû^*nbsp;tate,ut non uideatfe male àgere,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Similia exempta fecuritatis oftendunt hiftoriæ Ecclefiafticæ. beatum putat ,dum inuenit, quomodo éludât fententias de diuinitaterH'nbsp;Sedhæcfecuritas non eft perpétua, Cum primum enim Heuæ oculiap^nbsp;untur,reminiicitur legis,cuius antea oblita erat,quæ iubebat,ne uefccrcnt‘nbsp;ex prohibita arbore. Ante huius legis cognitionem,erat fine peccato,nbsp;Paulus didGRom,?*, Ego uiuebam aliquando fine lege,Non quodnbsp;efset, ièd quod non fentiret minas èC pœnas legis, uidebatur igitur fÆjnbsp;peccato efse. Per legem enim eft cognitio peccati, Reuiuifeente igitd’^s 'nbsp;fimul reiïiuifcitSCpeccatuttl,

Hoc Mofes indicat in hac fiiftoria primorum Parentum, cum pertifitntoculieorüm.Q.D, Clauferat Satan,nôfolumoculos,ft^nbsp;que Heuæ per incredulitatem, QC inobedientiam omnium membre’ (HiOnbsp;tus ÔCforis, Sed poft admifsum QC confunimatum peccatum,nbsp;patitur aperiri eorum oculos, ut uideant quid fecerint, hic enimnbsp;pendium Satan fequitur, ut fcilicet in defperatione pereant, qdnbsp;runt,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, P

Eft igitur Hiftoria hæc ccu expofitio fententiæ Pauli,cum getn cognitio peccatiXex enim nihil aliud facit, quam ut reueletnbsp;cet peccatum, quod iacebat ante legem cognitam ceu mortuum,nbsp;nbsp;nbsp;°

ens.SicUt infra ad Cain dicitur,Si male egeris, peccatum tuum nec reueietur.Qiiiefcit enim dum in a Au eft, Sed ueniente lege,ibinbsp;tur oculi,ut cogitet homo,quid praèceperit Deus,quäm pœnam mnbsp;fores conftituerit. Hoc cum fit,ut fic dominetur lex in confcientia,m^nbsp;peccati cognitio adeftj quam fuftinere humana corda non pofsunbnbsp;nitusâccèdatconfolàtio,

ŒVod igitur Mofesaddit, Vidifsc poft comeftumpofflumqy^jj^jjii fent nudi, non ociofum eft, Sed fi diligenter confideretuf P^^

w. ¦gt;.*«. V.** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AUALAVmXI MlAAkAV.A AAAL 5 «.«AAA^AA AXCALklA MAICI k»A « manferi^^’ ^gii

initi o condita funt. S ed haec fententia,quia peccatum originis extenü^ gt; uenenumfugiendàeft»

Qiurt hoe ftatuaniusjiufticiam n5 ftiiGe quoddam donum, q^ nbsp;nbsp;yc

tra accederet, feparatum a natura hominis, Sed fuiße uere natural^’ natura Adæ efset, diligere Deum, credere Deo,agnofccre Deumnbsp;tam natutaha f uere in Adamo, quam naturale eft, quod oculinbsp;tint. Qiiiaautemlioculum uiciofum reddas inflido uulnere,recte i ,nbsp;turam uiolatam eise, Itapoftquam homo ex iufticia in peccatum

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XLVIII

Kfte Sf ucre didtur.Naturaha non integra,fed corrupta efsc per peccatum. Uätura oicut enim natura oculi eft uidere, Ita natura rationis Qi. uoluntatis in Ada^= corrwptd cfl,nbsp;’*'0fuit, nofse Deutn, fidere Deo, timere Deum. Hæc cum iam amifsa efsenbsp;wnftct,quis tarn amens eft, qui dicat naturalia adhuc efse integral Et tarnennbsp;pc fententia in Scholis nihil fuit ufitatius,nec receptius, C^ianto autem ab^nbsp;uraps eft, hoc de Dçmonibus aftirmare,quos Chriftus dicit in ueritate nonbsp;Ktifse, Qc quos nouimus acerrimos hoftes efse Chrifti Qi EcclefixC

Integra naturalia igitur in homine fuerunt cognitio Dei, fides, timor,

Hæc Satan per peccatum ita corrupit,ut ficut lepra carnem inficit,ita uo ^ntas Qinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per peccatum ft'c uitiata eft, ut non fol urn non diligat amplius

^cum,fcd cum fugiat 2lt; oder it eum,8i cupiat fine eo efse Qi uixicre^ n, . Pulchre igitur hie cà córrüptio defcribitur, quæ fuccefsit originaîi iu^« signum corgt;inbsp;*a æ gloriæ,Gloria enimfuit,riOn tiiderefe else nudum. Quae autempo ruptg naturenbsp;else maior corruptio,quam qüod riuditas,quç antea gloria fuit,nunc uer ^uod pudefi»nbsp;h n ^^’dima turpitudinemCNemo erubelcit,ob oculos fanos Qi integeos, unt ob naditanbsp;r’ftorti oculi aut hebetes, mihus hoiiefti habentur, Qi inducuntpudorem. tern, in ejua lt;tnbsp;*ein ftatu innocentiac honeftifsirtiû fuit ingredi niidum, Nunc poft pecca# J^^ofunt eon»nbsp;fe nudos cfseÄdam Qi Heua uident,pudefiunt,SC querunt perizo 'll*'*

^uibus turpitudinem tegant, Qj.ianto aute maior turpitudo in eo eft, ^duoluntas faucia, intelledlus corruptus Qi ratio tota uitiofa,0^ in aliudnbsp;^t3ta elhquot; Hoc ne eft efse naturalia integralnbsp;\Ed uide quid fequatur ex ilia fententia, fi ftatuas iufticiam originalemnbsp;non fuifse naturae, fed donum quoddam fuperfluum fuperadditum. Annbsp;/'n,ficin ponis iufticiam non fuifse de efsentia hominis.Ita etiam lequetur,nbsp;patum quod fucccfsit,non else de clsentia hominisCAn no igitur fruftranbsp;ƒ nuttere redemptorcm Chriftum, cumiufticia originalis, tanquam aliénanbsp;natura noftr a ablata eft, ÔC integra naturalia manent Qiridpoteft in*nbsp;”'8nius Theologd diciî’

Qviaf e fugiantus delyr ia ifta,tanquam ucras peftes, Qi corruptelam fa* 2’ynin literarâ,af lequamur potius experientiam,quç docet,quod nafeimur Compfwnbsp;'nituuridó femine,amp;contrahimus ex ipfa natura feminis,ignorantiâ D ei, nutur^e.nbsp;j^'nntatetn,incredulitatem,odium erga D eutn, inobedientiam,impacientitfinbsp;I,’’' ’ 0!^ fimilia grauilsima uitia, Hæc fie in carnem noftram funt implantata,nbsp;r^nenenum lie late per carriera,corpus,animam,neruos,faguinem, peroQnbsp;r^pniedullas ipfas in uoluntate,inintellecftu,inratione diffufum eft, ut non

’’tn cximi plene nonpofsit,fedrie quideril agnofcatur peccatum else.

NOtaComici fententia eft,Noil eft flagiciumadolelcetem lcortari,Sed debetur homini ethnico.Hoc uero indignilsimum eft, quod Chriftia*nbsp;p’ ficrariim literarum periti in earn fenteiitiam inclinarunt, quod fimplex Simplex fcornbsp;''natio non fit peccatum. Ac collegia Canonicorum magno confenfu eangt; tatio.nbsp;K^’nfententiam, uita Qi moribus fuis,compfobanti Hoc cum fit in exfernonbsp;quid iudicabimus de immundicia cordis,0^ internis motibu6,quos

’nines impq nori intelligunt efse peccata,

k Sic nori intelligit homo,glof iam riuditatis per peccatuiri else ariiilsam. . . j^^ni quod Adam0^Heua nudt incefseriint,ruitfummusorriatits coram

ÔC omni creatura, Nunc poft peccatum, riorifólum fugimuS homirium g^^^^um nudi,fed etiam coram nobis ipfis uerecundamur, ficut de Adariinbsp;fi(J ^lt;^fcs diciri Teftatur autem hie pudor, amifsam else in cordenbsp;tjpH’-l^m ergaDcum, quam ante peccatum nudi habuerunt. C^iafe Adamnbsp;’cotciis fuifset, tarnen ueritus eftet le nudum oftendcre oculis Dei Qi hOi*

perinobedicntiam,fiduciaerga Dcum,efsct amifsa. ,

rorro hxc omnia probant,originalem iufticiam fuifse de natura hoirii*

1 nis»ei

TERTIVML CAPVT

nis,ca autcfn per peccatS amifsa, manifeftum eft,naturalia non maniïfse gra,ficut Scholaftict delirat,Sicut enifn naturæ hominis fuif iucederenuda»nbsp;plenum fiducia amp; lêcuritatc ergaDeiim, fie placere Deo oC hominiK 1«nbsp;nunepoft peccatüïentit homo hanc nud/tatem innocentis naturæ,difplicerenbsp;Deo,ubi,Ä omnib,creaturis,ideo parat pertóomata amp;C tegit corpus.Hæc annbsp;no naturæ eft immutatioCManet quidem natura,led multis modis conupta,nbsp;fiquidem fiducia erga Deum amifsa eft,5C cor picnû eft diffidentia, mctir,pi*nbsp;dore. Sic manent in natura membra eadem,Sed quæ antea nuda cumnbsp;confpiciebantur,nunc tanquam turpia QC inhonefta uelantur, propter int^fnbsp;orem defedum, quod natura fiduciam in Deum per peccatum amifit»“^^,nbsp;nim crederemus, non crubefeeremus,

EXhaccorruptione.quæ per peccatum fecuta cft.naturn eft aliud ut Adam K Heua no folum erubefccrent ob nuditatem, quæ anteanbsp;honeftifsima,S^fingularis ornatus hominis,Sedetiam ut facerent fibi cin^^nbsp;ria,ad earn corporis partem,tan^ turpifsimam uelandam,quæ natura fuanbsp;Opw gene* neftifsima QC dignifsima erat. Quid enim in tota natura nobilius eftnbsp;raionts, generationisfHoc opus diuinitusattributneftnonoculis,honori,quasgt;^nbsp;camus honeftiores partes corporis, fed ei parti, qua nos per peccatunbsp;d:i,pudenda appeUamus,0^ ftudiofe inuoluimus,ne confpiciantur.Sifi^f £1^nbsp;in innotenti natura totum opus generationis fandifsimû purifsin’“’]’^.,/nbsp;ifset,Ita poft peccatum,lepra libidinis hanc corporis partem inuafit*nbsp;cur extra coniugium uiuunt,ardent turpifsime.Quiin coniugio uiuui’^nbsp;moderentur affedus, QC follicite cuftodiant beneuolen'tiam mutual”’nbsp;uarie tentantur.

pecedttm r« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;An non igitur lentiemus tandem,quam fœda amp; horribilis res

b^rribilis, nbsp;nbsp;tumî’fiquidem Ibla libido nullo remedio poteft curari, ne quidem co”*

quod diuinitus infirmæ naturæ pro remedio ordinatu eft, Maiof eni*” coniugatorum uiiut in adultefi]'s,0^ canit de coniuge notum uerfteu^^’ *2^^nbsp;tecum pofsum uiucre,nec line te, Hæc horribilis turaitudo oritur exnbsp;ftifsima ÔC præftantilsima parte corporis noftri,Præftantifsima apP^^'^’Ljnbsp;pter opus gencrationis,quod præftantilsimum eft,fiquidem conferuat’Pnbsp;cm.Per peccatum itaque utilifsima membra,turpifsima fada funt,

Non enim hæc fie fuilsent in Adam QC Heua,Erant pleni fide um,Itaque quoties liberis uoluilsent operam darcjconuenifsentnoni”*^,,^nbsp;furore illo,qui nunc in leprofa carne eft.Sed admirantes Dei ordination^- jjnbsp;obedientes ei,cum fumma moderatione, ficut cum iam conuenimusnbsp;nbsp;nbsp;jj,

endum uerbuni Dci,6ó cultum Dei.Hæc omnia per peccatum ita ut folum priuatiue,sè non pofitiue,capofsimus intelligere. Ex malo ennbsp;quod retinemusjcogimur colligere quantum bonum fit quod amiftm”®'jj,j,nbsp;bemus ante Deo gratiam,pro reliquijs, quantumuis corrupte genefä”*’nbsp;adhuemanentib, quib, Ecclefia ÔC Politia opus habet,

Mirabile autem eft in omnib, omnium linguaru fcriptorib.nulb'^^, cem inueniri, qui oftêderet nuditatem per peccatum ignominiofam*^ ,nbsp;quæ antea honeftilsima fuit, Huius cognitionis igitur unicum mag’” r 3nbsp;bemus Molen, qui tarnen breuifsimis uerbis oftendft, quod homonbsp;fide,confufus fit, QC quod ilia genitalium gloria uerfafit infummam ignnnbsp;niam,utcogereturhomoeategereperizomate,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Vocabulum Hegorah, cuius me plurale cft,proprie fignificaf nbsp;nbsp;nbsp;^3/

ut intelhgas folia ficus fœmora ex omni parte texilsc,ut ilia pars ante pec turn honeftilsima, tegcretur tanquam turpifsima Ô6 indigna oculisnbsp;O quam horribilis lapfus peccati. Sic enim aperiutur oculi hominis,ut 9nbsp;bon€ftifsimumerat,nwncafpKiatproturpilsimo,

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XLIX

, Sic adhuc hodic, poftquam lex ueni't, tune primum apparct quid fecc^ t'oUaficuf, •¦’nius. Reuelatuna autem peccatum, tantam turpitudinem uidetur habere,nbsp;conipedum eius non pofsint fuftinere. Itaque conahtun'd tegere.

etiamiifur,adulter,homicida,fit,uulttab's uidcri. Sic H^ereticinullo Hitretici Je» th Pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pertinacifsime defendunt,ôC uolunt uideri Ca^ /cnlt;i««crro»

olici. Id ut obtineantjfolia ficus fatis lata cohfuunt, hoc eft,tentant omnia, rem ere.

ad colorandum Slt; palliandum errorem apta funt.

J r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccati natura etiam in pueris cernitur, qui fepc dqprchenfi in

S, P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fät^gnnt,quo parentibus aliud perfuadeant,Ô^fc excufent.

'•’’mpliciter folent homines, etiam cum deprehenfi tenentur, tarnen co^ ^ïntur elabt, rie confundantur, fed uideantur boni QC tufti. Hoc uenenuirinbsp;atn per peccatum iri naturam inftillatum eft,ficut prælens locus teftatur,nbsp;j?T CVM AVDISSENT VOCEM DOMI^

NI Dei deanibulantis in Pafadifo i ad auram diei,ab^: fcondit fe Adam80 Vxoreius,afacie DOMINI Deinbsp;inter arbores Paradiiï^

rf 0 C nunc tertium malum eft peccati originalis,quodprobat

Ç 'Mufticiam originalem amifsam cfse. Cœterum Lyram hic iterum tmpli , ;

‘èntentiae Rabinorum. Abj enim ad auram diei, exponunt de locoi,(eu auftrum ÔC occidentem. Alij de tempore exponunt, quod hoc ac

^’’it fub uefperam,cum remittit calOr,0lt;S iricipiurit uenti ipirare,

ft Mea fententiahacc eft, ut accipiamus fpiritumfimplicitef pro uento,

2 j'^'l-poftquam confeientia per legem conuida fuit,territi fint Adam amp; He lonitum fob], Siciit uidemus in hominibus met/culofi's, hi cum audii«nbsp;t?^^gt;‘epitumtrabis,metuuntruinamtotius domus, Cum murem audiunt,nbsp;hç ne S atari pra:fens fit,SC uelit eos interficere,Natura enimfic fumusnbsp;perterrefaefti, ut etiam quæ tuta funt metuatrius,

. Adam igitur SC Heua, poftquam confeientia per legem conuida cft,5iC tij j ^tit turpitudinem coram Deo SC fe, amifsafiducia erga Deum, fic ple^nbsp;b ƒ ^etu SCpauore,ut cum fpiritum,feu uenturri audiant,ftatim cogitent

5**11 adefse ultorcm,SC Ce abfcondant.Atque cxiftimo uocem Domini ob nbsp;nbsp;nbsp;Domini

hç|;**bntis, dici a Mofe uentum feu fonum uenti, qui praecefsit apparition ^gt;s p ^’^ini’ Chriftus iri Euangelio de uento dicit, Vocem eius au*« iob.

snim audiuerunt folia crepantia, tanquam a uento impulla, cogin ^I’lintjEcce iam aducnit Dominus, expetiturus a nobis pœnas,

cum Mofes addit poftea, Äd auram diei, uidetur mihi, quod fe adauram (Jj^^nat ’ Qiiafi dicat. Erat uox ficut uentus diei, V t emphafis in uocabulo diet.

bt. Mon enim dicit de uento in node, ut exaggeret ingentem pauorem

1 JPeccaturri fecutus eft, Q. D. Ita pauidi fuerunt, ut in claraluce diei men *binbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lonitu fobj. Quid accidifset, fi Deus iri tenebris ÔC node uenifset,

longe maior eft. Sicut enim lux animofos facit, Ita tenebræ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gp«

P^norê.Hic pauof, quo Adam SC Heua in ipfo diei lumine,poft peen

**i excipiuntur,mariifeftum fignum eft,cccidifse eos prorfus a fide.

exiftimo ueram fenteritiam efsc huius loci, ÔC conuenit cum ilia

’'^^*nnc Mofi,ubi in Leuitici: x6. concionatur de poenis fecuturis pec:^ Lfuj. 2^; *amp;k^?Sood a fonitu fob) uolantis peccatores timebunt,8C fugient tanquam

^’^lo.Cum enim'confeientia uere eftperterrefada,ira opprimitur homo,

I ij- ùtnorf

TBRTIVM CAPVT

Ut non folum nthilfaccre,fed ne cogttationem aliquam inftituerc pofsit. cut dicunt in ade fieri, ibimetu opprefsi militesnonmanum mouere po^nbsp;flint, fedpraebent ie madandos holti. Tam horribilis poenafequitur pece^nbsp;tum, ut a ibnitu folij metuat confcientia -, Imo ut pulcherrimam creaturatu»nbsp;i'pfum lumen di ei fuftinere non pofsit, quo tarnen natura recrcamunnbsp;Vides igitur hic iterum magnitudincm peccatioriginalis nobifcumnbsp;ti, nobis per peccatum primorum Parentum implantati. Facit au^nbsp;hocquoque incommodum ad intelligendam priuatiue, feu a contrario,iumnbsp;tiam originalem. Fuit cnim in homine pulcherrima fiducia crga Deiim, fnbsp;potuifset homo timere, etiam fi coel urn utdifset mere.

Qiianta cum fccuritate audit Heua ferpcntem C Nos, non cum catd*'’ domi educato filt;afsiicfado,non cum pullojtam familiariter loquimur.N^nbsp;igitur ante peccatum querebant latibula, fed fapicntes, redi, ftabantnbsp;Prcctfti ffii* facte,laudantcs Dcum, At nunc a fonitu folij terrentur, O quamnbsp;fus, labt ex fummafecuritate, fiducia, SC deledatione Dei in tarn horrihv^nbsp;,pauorcm,uthomo a confpedu Dei plus,quam a Diaboli confpeduamp;'P’nbsp;ientia rcfugiat.Non enim Diabolum fugiunt Adam SC Heua, Deumnbsp;torem fuum fugiunt, eum indicant fibi grauiorcm amp; formidabiliorcmnbsp;Satana, Satanam autcmmeliorcm Deo, a Satana enim non fugiunt,nbsp;pauor hie uere fuga 8C odium Dei eft.

VT ile autcm eft uidere, quomodo peccatS paulatim incrcmenta'%/ donee fiat fupra modum pcccans peccatum, ftcut Paulusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffl

let.Primum enim cadit homo ex fide in incredulitatem 6C inobedK^’^'Cifl creduhtatem autem fequitur pauor, odium SC fuga Dei,quç defpct^ ^§3nbsp;ÔC impœnitcntiam fecum adducunt. Qiio enim confugiat cor, fie P^^'^ (.{f,nbsp;prçfentia Dei; N um ad Diabolumf Non quidem id utile necconful^%-^nbsp;SC tarnen «a fit.Stquidem hæc hiftoria oftendit,quod Deus creaueti^^^p^cnbsp;nem, SC fecerit eum Dominum omnium , Et tarnen homo fugiatcii*”’nbsp;quidquam eo habeat aut inuifummagis,aut intoUerabilius, Alioqi‘*^o0nbsp;uerteret fe a Deo,non fugeret eum, non paueret a uoce Dei uenientgt;S',^|^j(jnbsp;in node, non cum fulminibus ôf tonitriiïs.ficut in Syna, fed in clamnbsp;mine,leui SC fuaui uento fpirante,ac folia arborum leniter commoue’^^ ‘ ;nbsp;h il igitur grauius, nihil miferius eft, confcientia territa lege Dei ßfnbsp;d upeccatorum.

Hæc facir,ur quod pcfsimum eft, Adam SC Heua fugiant Crcafo^^^ Dcum i uum, SC confugiant ad ilia uerc ficulnea præfîdia, ut ëC teganf ’gnbsp;abfcondant inter medias arborcs.Quid poteft dici horribilius, quamf^»nbsp;Deum Slt;^ uelle abfcondi ab CoCnbsp;CZib^tum,uoluntaté deprauat^ cfse, oftendit ipfum fadum, qu^ßnbsp;tunt diuinitus prohibita.a ftcappetnt,utDcoinobedicntes, Satanaf^jji^nbsp;obedientes fiant. Nec de intclledu deprauato dubitarc pofsumus,nbsp;dcamus confilium.quo Adam ÔC Heua fê futos putant.Ânnon enMnbsp;nu ftulticia eft, Primum,tentarc impofsibilia, dum conantur Deum*nbsp;quem non pofsunt fugere. Secundo, tentare fugam tam ftulto modo»nbsp;ter arbores fe tutos credant, quos ferrei mûri, SC montium ingentes üP-non poterant faluare. Ad hunemodum, amifsa fiducia Dei,fequiturnbsp;luntate horribilis pauor,8C amifsa fapientia ÔC intclligentia, pulcherrinbsp;' tibus, fequiturextrema ftultitia, ut ftultifsimis rationibus impofsibt *nbsp;tent. Adeo inexhauftum malum eft peccatum originis, ëC tarnennbsp;quafi præludia,nondiiin enim ad indicium uentum eft,quod longe enbsp;dus SC grauius,

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L.

VOCAVITQVE DO MIN VS DEVS ADAH,

Sc dixit cif Vbi esf

HÆC eft defcripti'o iudicfj, Poftquam eni’m Adam tcrrirus eft

J ^onfctentiafuipeccatûfugitconfpcótumDet, dCfentitnonfolumPa^

, fed totiim mundum anguftiorem efse,quam in quo pofsit tuto lat# Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^g’tur in ilia anxietate animi iuam ftultidam, quod querit re#:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

inf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deo. At iam nimis procul a Deo fugerat, Nam

P Um peccatum eft liera difcefsio a Deo, nec oportuit maiorem fugam ad? nbsp;nbsp;nbsp;£,p^

b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hæcque natura peccati eft, ut quanto a Deo diftefsit homo ß„fßne.

jj.’’§ius,tanto longtus adhuc optet difcedere,qiiique femel fugit ÔC apoftata inæterniim. Ideo de inferni quoque poenis dicunt.hanc fore maxb«nbsp;^*^gt;quod impij uolent fugere,8C fentienttamen fe nonpofse effugere.Si:«

Adam hie quamuis deprehenfus,tamen non cefsat fugere,

. Quod igitur dicit Mofes, Vocauit eum,intelligcndum eft quod uoca^ nbsp;nbsp;nbsp;«ocdueigt;

. ^tAdamum ad tudicium.Queritur autem hic de perfona,pcr quam uoca rit Adamum ’utÄdam.Äc non abfurdnm eft,Deum ifta omnta gcfsifse per minifterij« nd ludiciuntinbsp;D? Angelorum,ô^ Angelum egifse uices Dei,ac in perfona Dei cum Ada;#nbsp;locutum efse. S icut magiftratus cum aliquid,uel faciunt,uel dicunt,nbsp;’^idfaciunt nec dicunt in fuaperfona,fedDei. ideoferiptura uocat, iudi#«nbsp;{’’’’Pei,iudicia,quac exerccntur,leu adminiftrantur per homines.Non igi

lt;iilphcet, per Angelum uocatum efse Adamum, QiC oftenfum et, efse£ fmpoisibilis*

Q^’^gulariter autem obferuandum eft,quod Mofes difertc dicit, Adamum cwr AJaw ,^ucatum efse, utpote ad quetn folum die fexto fadum fît uerbum Domi aj«, Mcatiütnbsp;Îq arbore ilia non guftanda, Sicut igitur folus audiuit pracceptum, Ita fo#: 'nbsp;fç ^ucatur initio,ad iudicium.Heua autem,quia peccautc ipfa quoque,ô^de

Deo,audit fîmul iudicium,filt; fit particeps pœnaè,

n Verba, Vbt es^ Sunt uerba legis per Deum intentatain confdenttam, vHes? ^^’^lt;ÎUam enim omnia coram Deo nuda ÔC nota funt, Ebre. 4, tarnen lös'nbsp;(J ƒ Ur ad noftrum lenfum, fi q indem uidet nos hoc agere, ut fubducamusnbsp;dicit, Vbt es^ perinde eft, aefî dicat,Putas,nbsp;ho rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vult enim AdaÈ oftendere,quodablconditusaDeo

jj J'ut abfconditus,SC quod fugiens Deünl,non effugertt Deum.Hoc enim in Omnipeccato accidit, ut ftulte conemur effugere iram Dei, 8Cnbsp;efRigere.Stulticiaenim extrema eft, quod exiftimamusnbsp;potius in fuga a Deo else,quam in reditu ad Deum,ÔC tarnen nas»nbsp;fuif P^^^atrix non poteft redire ad Deum. Qiitd igitur putabimus animinbsp;tçç, cum audiret uocem hanc Sperauerat ftulte,fe latere pofse, QC

Ouatante tribunalDei,ô^ pofeitur iam adpœnam»

Q VI AIT, VOCEM TVAM AVDIVI IN Paradifo, ÔC umui,eo quod nudus eflèm,Et abfcondi

me,.

tçfç nbsp;nbsp;nbsp;unis eft per peccatum omnt làpieno'a dC confilio. Vult Deum doî= f«»'»

^’t8lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fît,qui eum nudum creauerat. Sic feipfum confuhdit,pro:#

ore,Dicit audiuifse ft uocetnDomini ÔC timuifse, »qnat»

Un autem audiuerat antea quoque uocem Domini, prohibentis, Ne î iij de arbore

TBRTIVM CAPVT

de arbore iietita comederctC Cur igïtur tum non timuitc’ ciir turn fe icondit Cur tum ftabat laetus dC ereórus, cum Deum praefcntem uideret Slnbsp;audi'rctC’ N une autem ad fonitum folij pauet. Sequitur igitur,non cfsenbsp;mum eum amplius,qui fuit,fed mutatum, ßC alium cfse faAum, qui rnenda^nbsp;cem caufam accerfat ad defenfionem.Qiiomodo enim uerum eft,caufainnbsp;moris efse uocem, cum antea uocem non timuerit, fed cum uoluptatc audi^nbsp;uerit Deumî*

DIfcamus igitur hanc peruerfitatem 8if ftulticiam femper comirari catum,utexcufando peccatores fe accufent,ö^defendcndo fe proda^’’nbsp;maxime coram Deo.Sicut Adam hic,uult tegere crimen, amp; fe ornare,nbsp;Aitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod peccarit, fed quod audiuerit uocem

mum cott/iü* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perterrefadus,6lt; erubcfcat, quod nudus fit. Non cogitât mifo' ’

fffg hunc timorem antea non habuilse, nec erubuifse ob nuditatem, quat Dei creatura cfset,cur ueretur in eo,quod Deus fecit^ Nudus antea innbsp;fpedu Dei öt omnium crcaturarum,in Paradifo obambulauerat,fecuf‘^nbsp;üoluntate Dei,8C fe obledans in Deo. lam pudefit, quod nudus fit gt;nbsp;Deo,8lt; ablcondit fe. Hxc omnia certa argumenta funt, quibus Adam fnbsp;fum condemnat, ÔC peccatum fuum prodit.

Sic impij in extremo iudicio condemnabunt feipfos, cum reut^a^^^j. tur tenebrac cordium humanorum, Só tanqUam in apertis librisnbsp;C«r DfwiM= fingulorum malefadla. Scitquidem Deus peccafse Adamum,öi^’^(^nbsp;terroget Aia um mortis, Ideo autem interrogat eum, utipfefuoteftimonioco^‘ft,iÏ^nbsp;mum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur,quod peccauerit, Si quidem aDeo fugit, quod ipfum peccatnj^fett

cut uirtus eft ad Deum confugere. Hoc teftimonium contra feip'^faP» Adam, quanquam mendacio peccatum tegi pofse fperat, cum dicic/^'*nbsp;fugæ else uocem D omini ÔC nuditatem fuam.

DIfcamus ig{tur,naturä hanc peccati cfse ,quodnifi Deus ftatim’^^jo nam faciat,9ó reuocet peccatorem, fugit fine fine a Deo,66nbsp;mendaciter peccatum, peccatum peccato addit, donee ueniat ad blj'P j,gt;nbsp;tniam 8C defperationem. Sic peccatum pondéré fuo femper fecum pLntnbsp;ud peccatum,amp;facit æternam ruinam,£lonec homo peccator tandem^^^^,nbsp;Èotius accufet, quam ut agnofeat peccatum fuum. Debebat Adamnbsp;)omine peccaui, Sed hoc non facit, Deum peccati accufat, ÔC dicitnbsp;Tu Domine peccafti.Ego enim manfifsem fandlus inParadifbnbsp;pomi, fitu quieuifses. Hoc enim reuera fignificant uerba,cum dicit, nonbsp;gifsem,nifi uoxtua terruifset me.

Sic homo propter peccatum accufatus aDeo, non agnofeit fed potius accufat Deum,ölt;^ culpam a fe in Creatorem transfert.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/d»

fic in infinitum crefcat, nifi fuccurrat D eus per mifericordiä fuam. nbsp;nbsp;nbsp;Jt»

pietatem ÄS extremam ftulticiam, fentit Adam efse fummam fapientt|^'jö, enim terrore confufus eft,ut quid dicat,quid ue agat, nefeiat, 66 excit*nbsp;grauifsime fe accufet,ac peccatum in immenfum augeat.

Non autem fentiemus foli Adamo hæcitaaccidifse, fingulif’^Qjti/ eadem, amp; natura non finit nos aliter faccre, poft peccatum admilsiim»

Adam, qui uocem Dei caufam fugæefse dicit, Igitur fentit Deum aiit fugæ, Hocpeccatumfequituriamaliud, Qjiiem'mDeo Creatorinfnbsp;cit, quo modo parceret creaturæ C* Itaque Deo nuditatem obijeit ’ƒnbsp;conditori turpis rei.Per peccatum enim fic dementatus eft, ut gloria«^nbsp;tatis uertat in contumeliam Creatoris,

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LI

PVI DIXIT DOHINVS, QVIS AVTEM indicauit tibbquod nudus cfTes f Nifi' quod ex ligno, denbsp;quo præceperam tibi, ne comedereS,comedifti7'

HJC commouetur confcientia Adæ uero ftimulo legis, nudum, 8C idco abfcondifti te, Ätqut nudt# pn/ùj peccatinbsp;fu4,Ynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;creatura, Num earn ur turpem damnasCquot; Non igitur nuditas cons' tiltiui

terruit te, fed quod confcientia tua te arguit peccati,ob co tw.

le nbsp;nbsp;nbsp;pomum ex arbore uetita. Hic Adam,cum fie urgetur,in media mor

M inferno fuit, Coadus enim eft fateri, quod nuditas non eiset Hijj. ^nidem a Deo creata erat. Contra agno uit hoc efse mal um,quod denbsp;haberet mafam confeientiam, de qua antea tanquam de fingu#nbsp;îHt '’’^^‘^ntento gloriatus fucrat, ôC quod paueret iam ad uocem Dei, quamnbsp;^^ciim fumma uoluptate audiuerat.

ftjj Ad hune fenfum,qucm in Adam uidet Dominus, pertinent uerba ilia, Qy^ndoqiudcm confcientiamhabesamp;paues, profedo man/nbsp;ex prohibita arbore, Non enim acceptai mandatum, de non occiden

‘Rit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adulterando.fed de non guifandis frudibus huius arboris. Qiiia

g ^paues.oftendis te contra hoc mandatum peccafse. Sic qua: Adam co/ ®^at,eadem ex Domino audit,Cogitabat, Ego comedi pomum, fed non

^iih nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fugerc, tacebo peccatum, ÔC dicam me uereri, quod nudus

terreri uoce eius. Sed hacc ipfa cum commémorât, ipfe cogitur fe ac/ confeientiam intra fe audit arguentem mendacium,amp; aceufantemnbsp;hanc accedit, quod ipfe Dominus peccatum manifefte 2C di/nbsp;tis uerbis iam aceufar. Sed ne fie quidem ad agnitioncm peccati iîmpli*nbsp;Adam poteft adigi,Dicit enim,

MVLIER QVAM DEDISTI MIHI SO/ ciam,dedit mihi de ligno,amp; comedi,

y ID E maliciam 8ô iiaturam peccati, quam belle hic piÂa fit,

* quodnullomodopofsitadconfefsionempeccaticogi,Sedncgatpcc/ PeordtS ç ^‘‘ni,aut excufat,quamdiu uidet aliquam excirfationis,uel fpem,uelfpcci/ to txeufaturnbsp;“yrchdajYi efse. Non autem mirum eft quod inicio iperat, peccatum tegi àüigeniüa^nbsp;f Y^’ÔCpotius Deum accufat,quam ut agnoicat fe peccafse.Hoc mirum eft,nbsp;^'^^uam conuicit eum confcientia, ÔC ipfe etiam ex Deo audit peccatum funbsp;I?'’ quod tarnen perftat in exeufatione. Non enim dicit, Domine peccaui,nbsp;‘’uitte debitum, Efto mifericors C Nam natura peccati eft,ut non nnat ani/nbsp;‘‘ni ad Deum refugere,fed cogat potius adfugam aDeo ) Sed transfertnbsp;‘“Patn in Mulierem,

Notum autem eft in Scholis Rhetorum tradi, quod obietftum crimen, negandum ,aut defendendum fit,quod iure fit fadum, V trunque Adamnbsp;^^nt,Primum negat crimen,S6 dicit, fe uoce Domini terreri, non fuo pecca/nbsp;Cum autem conuincitur,ita ut negate fadum non pofsit,conatur fe iurenbsp;.^fcndere fadum.Si,inquit,milii non addidifses hanc mulierem,non corne/nbsp;' scm.Sic iterum quod ipfe pcccauir,in Deum rcijcit,êCeum aceufat de fuonbsp;P^ccato, Adeo nullus finis eft peccandfubi femel a uerbo defiexum eft. Pecnbsp;^at inobedientia ôô incredulitate, nunc geminat contumelias blafphe/nbsp;J2ni, dicens, Ego non audiui ferpentem, non deledatus fum infjîiciendonbsp;’^horem illam,non extendi manum meam ad decerpendum pomum prohi/

I lïi) bitum.

TERTIVM CÄPVT

bitum. Haec omnia mulkr fecitoquam TV MIHI dedifti,Infumma,Adani non unit agnofcere peccatum, Sedpurus QC mundus haben’ uult.

ppffiifi n4» quot;P Ertinct itaque hacc quoque particula ad defcriptionem peccati, feu natu JL rac peccati.Qiiando enim non adeft promifsio remiisionis pcccatoruni»nbsp;fen fides, tunc peccatoir non poteft aliter facere, Si dixifset Deus, AdanJnbsp;peccafti, led condonabo tibi peccatum, Ibi Adam cum fumma deteftarionenbsp;peccati, humiliter 66 candide agnouifset peccatum, Sed quia fpes remißio^nbsp;nis peccatorumnondum adeft,propter tranfgrefsionem præceptijnihilien*’nbsp;tit nec uidet, quam ipfam mortem. Earn autem, quia natura non poteft nonnbsp;anerfari, ideo Adam ad confefsionem peccati non poteft adigi, Sed oinnesnbsp;Ownw pfcc4=nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tentat,qnibus fperat culpam amoliri pofse. Sic omnis peccator

tor odit pa« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuam, Qiiia autem odit pœnam, fi'mul odit iufticiam Dei âfipfun’b'^

namfuà nbsp;nbsp;nbsp;urn, ôf conatur omnibus uiribus perfuadere Deo QC omnibus, quod inno

center patiatur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Adam pecca» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hunc modum exténuât hic Adam peccatum, quod non audiu^{

tumextenuat. ferpenfcm,qüodnon decerpferit pomum,Mulier quammihidediftMW’ ’ dedit mihi de ligno hoc, Ab hoc fenfu non multum abiunt homines deipnbsp;rati,qui cum ad cognitionem peccati ueniunt,aut laqueo abrumpuntnbsp;aut Deo maledicunt, Notæ hint Hiob noces, Maledida dies in q^ana^nbsp;fnm. Cur non mater mea mihi fepulchrum fada efft* SCc, Culpamnbsp;cati transfernntinDenm,mnrmnrantcontraDeum,quod conditifi^’^^^^nbsp;teritnm ÔC damnationem. Aliter homo non poteft facere, cum nonbsp;ueniæ SC promifsio gratiæ, Qiiia enim mors naturæ intolerabilis^^’^nbsp;parit defperationem QC blafphemias.

Eft igitur uox plena doloris ÖC irarum contra Deum, Muliet mihi dcdifti,quafi dicat,Hoc incommodo tu me onerafti.Si mulierinbsp;proprium aliquem hortum, nec me eins cohabitatione onerafses,inan»‘^nbsp;line peccato, C^tod igitur peccaui.tna culpa eft, qui addidifti mihinbsp;Proponitnr igitur Adam hie, ceu exemplar omnium peccantium^S^^^Xj^nbsp;cato defperantiumjNon enim pofsnnt aliter,quamDeum accuïârenbsp;cuiare,Siquidem uidentDeum omnipotentem efse,8Ciftapeccat3P5®^^^fnbsp;re potiiifse, Tam horribilis res eft peccatum, ubi non in temporenbsp;animi promifsione remifsionis peccatorCr, Atque hie legis eltèduseft’X^

GENESIS. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LU

I . V oco autcmhocdiabolicum pcccatum ÔC non humaniim, quia Diabo^^ DiaM'cua autcm iuftificat, Necpofsibi pttctuum-

(j corde dicat^Domine peccaui,ignofce mihi, AlioquiXicut in Mar Jis 'nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^set defperandum ei de uenia,quæ uenia impofsibi

peccatum non agnofcit,amp; Dcum blafphemat,tanquam fine cau^ ^^crcentem iniuftam crudelitatcm in Crcaturas.

Sic uidemus, Adam 0(S Heuam ita lapfos demerfos in peccatum, ut incrementutft altius.Incredulitatem enim fequitur inobcdientia om# pcfcM».

fl ’ll uirium ÔC membrorum in horninc» Inobedientiam hanc fequitur pos^ ’cxciifatio QC defenfio peccati.Defenfionem fequitur accufatio 06 codemnbsp;^iJtinrus gradus peccati eft, Deum affi'cere conrumelia,06 tri#nbsp;Pfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod fit autor peccati. Altius non poteft afcendi hæc natura.fi pro

dsiis peccati funt,nififiducia mifcricordiæ animi erigantur,

Qiiare horribilis Ecclefiç flatus fuit fub Papa,Ibi enim niliil uidebatur papatK «3 ]. ^3udießa(m.,quod animfr fic laborantem pofset erigere,Nifi' quod fingu fuittonfobtionbsp;^^nnis tenuiter docebatur Hiftoriapafsionis, EaIcuiter oftendebat,unde u6racontr4nbsp;.^’lia petenda efset. Reliqua omnia abduccbant a promifsione remifsionis petc4t»m.nbsp;j'^catorum, ad propriam iufttciam. Itaqueuidimusinmonafterfjs multisnbsp;. tempore uitæ attonitos Ô6 defperantes obambulare,qui tandem in agCMnbsp;co'^'^ï^^’^iebantur curis Ô6 doloribus.Rcliqui Fratres,cumhæc doÄ'ina initnbsp;hfnbsp;nbsp;nbsp;^Jset,nihil faciebant, quam quod aftantes patrocinia Diuorum idoa»

iii''^’y”'^t:ibus colligebant,Itamiferi,finefpe,fi'ne confiliojine auxilio om fijmmis doloribus animi confumebantur, Hæc nonne plena horroris

i

I ) Vare fi pofsent Papatus Si omnia monafteria uno digito cuerti, pro* tV^pter hanc miferrimam carnificinam confcientiarn,facicnd« efsct.Ni#'nbsp;? .pHim eft horribilius, quam else in peccatis,ô6 tarne abefse uel ignorari re#!nbsp;f ^^loncm peccatorum, feu promifsionem gratiæ.Papa autem autor fuit,utnbsp;^•nifsio peccatorum prorfus ex oculis remoueretur, fiquidem non dodriainbsp;f, ^Hamó cultus ueri in Ecclefia retinebantur. Qiiqd fi qui feruati funt,hosnbsp;j H^uitnudarecitatio pafsionis Chrifti,apprehenfafide,inuito SCrepugnannbsp;1? ^pa.Nam in extremis periculis deducebantur homines ad querendas innbsp;fjt^^isiones Mariæ 56 Diuorum, lacftabantur nota ifta, Mariam matrem o^*nbsp;. utare ubera Filio, filium uulnera fua Patri, Ô6 ita faluari hominem per in»nbsp;^^^fsionem, non Fihj ,fed Matris.

V. Hortor itaque uos, quanto pofsum ftudio,Ut dodlrinam Euangelij ma ^^’iiifaciatis.Nam quid præfente pcccato,ô6 abfente hac cognitione pomiCnbsp;J^His ac gratiac accidat in Adamo Ô6 Heua, hoc in loco uidemus. Idem quossnbsp;Satanae damnatio oftendit,Sicut enim promifsione gratiç caret, ita norinbsp;j.'^teft a delicftis 66 blafphemqs ac odio Dei cefsare. Ideo Adæ melior condi*nbsp;. ^ft,Is enim uocatur ad iudicium,ut agnofcat peccatu, V t peccato fuo corinbsp;j^’^titus, poftca iterum erigatur per promifsionem remifsionis peccatorum^nbsp;pulcherrimus textus iam fequitur,in quern includiiur prçdicatio dénbsp;^leut autem finis huius negoeij, oftendit fummam benignitatem 66 mife#:nbsp;. ’’tcordiamDeiergahominem, Siquidem eum reuocatad remifsioncm 4gif^«dmprànbsp;Hƒuitam aeternam,per futurum Semen,Ita quoque inicia huius nurito Ad^inbsp;§°ctj, firetfte aeftimemus mitiora fiint, quam pro merito Ada:. Non es«nbsp;hifrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;horribilis fpecies, quæ fuit in monte Syna, ubi fulminibus 66 to*

ijj mixti erant clangores buccinarum. SedaduenitDeus permolliisi^ äiiram,ut fignificetpaternam correptionê fore. Non rcpellit a fe Ada,«nbsp;mum propter

TERTIVM CAPVf sTium propter peccatum,fed uocat, 5gt;Ca peccato reuocat. Hanc tarnen pMr^nbsp;nam curam,peccato óóterroribus opprefsus Adam,non intelligir necuidet»nbsp;Nonconfiderat, quod D eus lorige aliter cum fer pente agat. Non enim uo^nbsp;cat ferperttem. Non interrogat ferpentem de admifso peccato,ut ita ad plt;x^nbsp;nitentiaiTireuocetur jfed ftatim contra eum proriunciat,

Haec oftendunt Chriftuna,liberatorem noftrum,ft turn quo«^ tanquaïd . .

eft,quod poft peccatum Adæ,Deus non tacet/ed quod loquitur,Slt; quiden’ multis uerbis,ut fi'gna paterni ariimi oftendat, Cum Seimente omnia agiu^^nbsp;tur aliter. Itaque etlî promifsio de Chrifto nondum adeft, tarnen ceminHquot;^^nbsp;cogitatione confîlio Del.

HAdenus igitur expofuit nobis Moles nidicium, quod poft lapsin’ morum parentum Deus exercuit,ubi uocatos ad tribunalfuumint^^nbsp;rogat audit, Ac miferi cupiunt quidem iudicium hoc effugere,nbsp;poTsunt, quin,cum fc exeufare conantur, dupliciter fe aceufant ôfnbsp;Millier concedit fatftumj'd quod Adam conatur tegcre,etlî, ut natura Pnbsp;ti eft, nô uelit haben' id pro peccato. Nam gratia non accedente,impo*®’nbsp;eft.hominem aliter facere.quam ut peccatum excufet, S)C uchthaberip’'^^j,^nbsp;fticia. Deus igitur perpetuo fuper hoc nobifeum litigate cogitur,nbsp;queat a nobis confefsioriem peccati,Slt;f nos eum iuftificemus. SicutP'^^^nbsp;5'1, confefsionem peccati uocat.Sed dum fola lex dominatur QCnbsp;Icientia territa,non poteft confefsionem hanc ædere, Sicut exemp^^'”nbsp;SCHeuæoftendit,

Multirenteri . Bxhoclocomultasfentcntias,fandii Prophetæ haufenmt.Ä^pu tie exhoe lo‘ hiaiore diligentia SiC fide hunc Librum legerunt, quam nos,Sicutnbsp;lt;0 nate.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;git impius nemine perfequente, Impius ncut mare feruet. Non eft P

pqs, Qiii credit non pudefiet, luftus eritficutLeo confidens.Iuft^^^^Lc liia uiuet. Ex hoc loco fumpfit infignê fententiam Chriftus, quae innbsp;nbsp;nbsp;. jfi

eftj Qui malum facit, odit lueem, Hacc enim peccati eft natura, ut occulto manere. Sc non proferriitt lueem, Sicut Ädam fetegitpeti*®nbsp;SC fugit ad arbores,

Qu'dßt ejuoi OEd hie Pauli fententia attingenda eft, i. Timoth. i, Adam primus * pdu;ui dicit jOtus eft, deinde Heua. Et Adam non eft fedudus, mulier autem gt;^“1nbsp;Adjmnä eße in præuaricatione fuit. Hanc fententiam fere omnes fic accipiunt,nbsp;feduüum.nbsp;nbsp;nbsp;dam non fuerit fedudus, fed feiens peccauefit, non concedens

Diaboli ficut Heua, Sed nolens contriftare delicias fuas, hoc eft » Atque ita prætulerit amorem coriiugis,Deo.Hæc uerifimilia conantut^p^nbsp;dere perid,quód dicUnt,Serpentemreueritum efscmafculum tanqu^P^nbsp;minum, Sd ingrefs urn ad foeminam, quæ licet ipfa quoque fanda fuct*^nbsp;mentariquam infirmioremcreaturam, aptioremfuifse adperfuafioU^^jqaiiinbsp;cipiendam, Heuam igiturfedudam else a Serpente, AdamautênoU^^j^^^nbsp;is uel a leipfo,uel a mullere fedudus eft. A muliere,quod pomum P‘’^(itnnbsp;tit, Ä feipfo, quod cum Heuam poft guftatum pomum non uidifstt »nbsp;mori, cfediderit nori earn poenam fecuturam, quam Dominus iriinatU»nbsp;Sicut fur,cum uidetlemel atque itetum furtum fucceisifse, ftcurusfutnbsp;Qiiod fi ante oculos lidoremi SC crucem haberet,non furaretur

Hanc iententiam nori improbo , Nam often dit utrunque uerum quo d SC Adam dec^tus,8C non deceptus fir. Non eft deceptus pernbsp;tem'ut Heua, Sed eft deceptus tarnen per uxorem, ÔC per feipfum» mnbsp;perfuaderet,eam poeriamnorifeeuturam efse, quam Dominus dixeratnbsp;tfuram,-

GENESIS,

Quia fecifti hoc, mal edi dus tu inter omnia animantia 8^ beftias terræ, Super pedus tuum gradieriSj pulueremnbsp;comedes cundis diebus uitæ tuæ,

^gt;11 mordent carnem.Ita medicinalis promifsio fic proponitur Adæ, ut iw Ijv^^’^datur comminatio.propter libidinem carnis fanandam, V oco autemnbsp;. ^inemnoniôlumfœdiimpruritum carnis, fed ilia inquinamenta fpiris«nbsp;b ^‘icut Paulus uocat,quod natura propenfi fumus ad idolatriam,incredus»nbsp;j] ^^^m,fecuritatem,00 alia horribilia peccata primæ 2C fecundæ tabulae. Adnbsp;prauitatem naturæ coercendatn, hoc afpero cauterio opus fuit,

TBRTIVM CAPVT

dico, qui fanditatc uitsc öó dodrina pollebant, inter hos nemo eft, qm hune locum explicarit pro dignitate, Fortàfse négocia i quae pierunque obqciun**nbsp;tur Relt;ftoribus,cos iihplicueruntaltius*

A recentioriquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Recentiorum autem notum flagicium eft,qui etiam deprauarunt hifflC

tun depraM* locum,6C fecerunt ex pronomine, Ipfo, foemininum,Ipfa, ac cum manifcfw tut locuf,nbsp;nbsp;nbsp;fcelere detorferunt hunc locum ad beatam Virginem. Lyrae ueniam do,qu‘

fuit, ut apparetjuir bonus,fed nimium tribuit autotitati Patrum, Itaque paO tur fe ab Auguftino ad ineptifsimam Allegoriam trahi,quam etiam Grego^nbsp;rius in moralibus féquitur.Qitöd per MuUerem intelligi debeat ratio inkf*nbsp;or, fedper Semert eius operatio bona. Per fernen autem Diaboli, fugged*®nbsp;cius praua.Qitod autem dicit D ominus,Ponam inimicitias inter tc, 66nbsp;eius, Efscintelligendum de illaluda, cum Diabolus mediantenbsp;mala, oppugnat rationem inferiorem, quae eft Mulier, ut ft confenriatddenbsp;Aationibus.deqciat Satan per earn Virum, hoc eft, rationêfuperiorcffl«nbsp;que hoc cfse,quod Serpens infidiatürcalcancö ,Oppugnarecnim Satanan*nbsp;nonnifi a parte inferiori,proponendo fenfui,ea quae deledant 06clt;

Quefo te amice Let^Iof, quid in hac luce clarifsima iftis tenehris as partes, fuperiorem ÔC inferiorem. Quanto reeftius crat inferioremnbsp;lare quæ ad guberrtandasres irt Oeconomia Politiaapta eft, 66no'’quot;^nbsp;pecuinam dclcdationem Superiorem autem,quafpeculamur feu^^’^^-^nbsp;plamur ca,quae extra Politiam ÔC Oeconomiamfunt,amp;Sad religion^ P planbsp;ncnt,oftenfam uerbo,ubi nihil operamur,fed tantum difcimüsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yeo

murC* Sed etiamfi hacc fie dicamus,quid faciunt ad huhe locum c” ram fêntentiam penitus opprimunt Ô6 fubftituunt notham f quaenbsp;inutilis eft,fed etiam pernitiofa.Quid enim ratiopoteft,autiudetiO’^^^Snbsp;nisnegotio?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ?

Deinde^tn eo quoque abfürditas eft,quod Heuam interpretatur. Orêm partem rationis,cum confte t Heuam in nulla partejioc eft,neqnfnbsp;porCi neque anima inferiorem fuifse marito Adamo, Ex hacabfurdam ,nbsp;pretatione, notae funt prophanac diiputationes de libero arbitrio gt;nbsp;ne deprecartte ad opumalt; Donee Theologia tota abfjt in Philofophia*” ’nbsp;fophifticas nugas,nbsp;a Vare nos omifsis tam pcrniciofîs Ô6 abfurdis ineptrjs, tngrcdi^’”^nbsp;nouum itcr,nihil moti, quod priorum ueftigia alio ducût,nbsp;enim ducem Spiritum iânlt;ftum,proponentem per Mofen non abfurdas^nbsp;legorias,Sed docentem nos de rébus maximis,inter Deum,hominem P^^^nbsp;torem,ÔC Satanam peccati autorem,gcftis,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Primum igitur hoc ftatuemus, Sc^entem, else ucrum Serpentc^^^^c ------fum SC oblefsum a Satana,qui per Serpentem loquitunSecundo^^^^j^ .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;.—J hoc quoque,quæ Deus ad Serpentem loquitur, Serpentem no”,

î?î S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Icxiise, tanquam brutum animal, ied Satanam quem potiisimum

- - • us. Ad hunc modum retineo fimpliciter hiftoricam ÔC literalem fent^” conuenientem cumtextu,Secundum hanc fententiam: Serpens man^^nbsp;pens,lêd obièfsus a Satana, Mulier manet Mulier, Adam manct Adan^’^^nbsp;eut etiam iequentia probant, Nort enim ratio inferior ÔCfuperior genetnbsp;Cain ÔC Habel, Sed Adam SC Heua, hoc eft primi Hommes per peccatnbsp;!apfiinmortcm,8CfubicCli regno Satanæ,

Vod igitur ad Serpefltem dicit, Maledidus tu inter omnia V—^tia SC beftias terræ,Super pe Aus tuum gradieris^on habet enbsp;t€ntiam,quam Auguftiiw» K alq poft eum fequuntur,Qltod per

GENESIS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;um

’ugatur fupcrbia. Sed quia,ferpente Satan ad pcccatu abufus eft Jdeo par^ Screens,(juU ^’^poenæ Serpens cogitur portare,qni fic maledicitur,ut inter omnes belli eoabutiturnbsp;J ut odiofifsimus.Talis initio non fuit,fed nunc per maledicflionem accedit Satan, fertnbsp;jWquid naturæ Serpentis, ut qui ante ntaledictionem fuit fuauifsima beftio^nbsp;^iHunc horribilior âCinuifus magis fit,quam omnes alite animantes,Experinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

enim,quod ÖC nos natura Serpentes abhorremus,8e quod ferpentes eti nia natura nos fugiunt. Ita partem maledidlionis pœnæ fèrpens fufi:iâ=

erecogitur.Sed non ad ferpentem folum hæc dicuntur,cum Satana,in ferj« pente latente,Deo res cft,ei proponitur hiefententia extremi indien, is pto^nbsp;Pfie hic fiftitur ad tribunal Deû

Longe enim aliter cum Serpente loquitur, quam cum Adam èiHeul, Ceiuetiam hâ amanter reuocat, Vbi esCQiiis tibi oftendit quod nudus efsesC Haec tninem prcca»nbsp;endiint amorem Dei erga totum genus humanum,quöd etiam poft pecca# torem août.nbsp;Jnt homo requiritur ÄS uocatur,quod Déus cuih eo difputat,SC audit eumi

certa fignificatio gratiaî eft, Quartquam enim hæc IcgaltaÔS iüdicialîa

.Jma font, tarnen nori obfeurarti oftendunt Ipem qiiod non fint darirnandt

''ætéfftum,

Q Cum Sérpentc Satana agit inciemchtius,Non uocat eum,non diefti

^’’re hoc feciftiCSed fimpliciter proponit fententiam iudicij uerbis d urifsi

*s,Qiiia^,nquit,hoc fecifti.Qtiafi dicat,T u Satan,ia antea peccafti amp;: danv es, cum de cœlo ruéres. Ad hoc peccatum adiécifti iam aliud,: ut abu^«nbsp;Ij Serpente in peccatum etiam contjeef és Hominem, Ideo prima Serpensnbsp;pcenarn feret,ut cUm antea particeps fuerit bertedidlionis, quam alie be

E**haberit ,iiunc fblus maledidliofti fübiàcéaf,

X his fequitur manifefta confeqüétitia, quod Serpens ante peccatum per pectafuiii fvierit pulcherrima beftiola SC Hominigratifsima, lient hodie funt hin# natura corrttnbsp;^?'igt;oues,catellii Item qiiödereélusiiigrefsus eft. Qitod autem hunc fcr# ptdefi.

umi,maledi(ftionis,nön naturæ eft. Sicut maledidionis eft,quod muli#

tiim turpitiidine coUcipit * cum dolóré enititur, cum ærumnis educat ib#=

, Si abfque maleditftioné efset opus generationis, efset honeftifsijs partus facillimus, fobolis educafio efset fumma uoluptas. Ergo pec#!nbsp;ipfam naturam non folum deformäiiit turpifsime, fed etiam pefsime

J j : Et tarnen noftri Sophiftæ etiam adhuc hodie audent dicerc, quod riatii

^'gt;5 poll peccatû manferint integra, etiam in Dæmonibus.Si enim ferpeiis,

Ç Satan abufus eft ad peccatum, propter peccatum Innc poenam fert, ut

antea fuerat bellifsimus j nunefubito anté óculos Âdæ uipennam cau^^

trahàt, Sc hunii repat, ac iam Adæ formidabilis fiat, Qiiid de Hominé 3Ditabimus, qui ipfe peccaiiit, ÔC peccati uenenum a Satana infufumhau#

Sicut itaque Aegyptij non fine ingenti ftupore uiderunt baculum a Mö . Ptoiedum, in Serpeiitem mutari, Ita in Paradifo quoque ftatim poll hocnbsp;; ^bum malediclionis emifsiim,Serpehä mUtatus eft,ex pulcherrima formanbsp;^ürpifsimam ÔC abominabilem,

A D haricmaledidlionemquoque pertmeÉ,qüoddicit,Etpulueremter# vefeeris

^ij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eoriicdes, Allegoriftæ exponunt hoCi quod Satan homines terrena terras

.genres fibi incorporabir,decipiehdö eos. Sed dixi loqui Deum cum Ser ktnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«raledicere ferpenti. Sunt autem ahæ beftiæ, quæ etiam comedunt

Serpens ftc comedit terram, ut cum ante habiierit prærogatiuani jj^j^iidam calliditatis, uenuftatis, ÔC ulcftiis quoque, quern cum Homine ha#!

poznam fert,quod etiam uidtus ratio mutatur.

Ij. Gloria eft,quod oues,boues, ÔC aliæ beftiæ uefcuntur herbis, etiam arlt;s ünr irudlibuSjScdeinde generarit ex fé Hornini ad cibos utilia, butyruminbsp;K Laö

TERTIVM CAPVT

lac, carncm SCc, Hancglonamferpenscumalijscommunemliabuft. Nirtic ab ifta focietatc, 8C quafi' ex menla Ô6 conin'uio hoc, propter peccatum eiennbsp;dus eft,ut ne quidem abiedifsima herb ula h'ceat uefo, non poma, non pir3gt;nbsp;non nuces, quibus ctiam mures uefeuntur, guftare audet, lèd crudamnbsp;ram uorat.Hæc non mea, fed Mofi uerba funt, quæ docent naturam Serpennbsp;ti's totam mutatam QC ah'am else fadam.

ETfî autem dixi,ôlt;^ uerum eft,Deum fie cS Serpente loqui, ut tarnen tifsimumlpedet ad Satanam, fxcut fequentia clarius ollendent,Tainnbsp;milii non placet, ut hæc quæ ad naturam Serpentis rede quadrant, pgnbsp;legoriam trahamus ad Satanam, ficut Augullinus facit, quem Lyranbsp;tur. Sunt enim fèrpens ÔC Satan coniundi in peccando, quanquamnbsp;ador,ferpensqualiinftrumentum eft. Ideoetiam coniungunturinp®^jnbsp;Sed Serpens tantum corporalem pœnam fert, Satanæ autori dCnbsp;indicium paratum eft, de quo Chriftus in loanne loquitur, Princepsnbsp;iam iudicatus eftjd indicium poft lèquetur,

Quare quoddicuntDiabolum, lient Serpentem, non incedereamp^ us redum,ôi amififteeum formam éc ftatum priftinum.hæc etfî uerenbsp;tur,tamcn impropria funt, ôd ad præfentçm locû explicandum nonbsp;Ç^iod autem dixi, Serpentem ante maledidionem inccfsifse eredun’’nbsp;itaintclligendum eft, quafi eredus incefserit utHomo, fed ßcutcefi’^^nbsp;pauo, Hociudicium ferpentis eft.

Qiiae fequunturpropricpertinent ad Satanam, Ealonge gunt indicium eins, quam iftæ ineptæ ÔC intempeftinæ Allegoria^’^^ nof*nbsp;ponnnt hanefirmam confolationem,quod Diabolus eo nunc locofi*^^^^,j)enbsp;pofsit fie libéré grafsari 6lt; nocere, ficut uellet, £lt; faceret, fi abfq«^nbsp;mnlierïs efset,

TNIMICICIAS PONAM INTER TE. Mulierem,ôf Semen tuum,amp;Semen illius.

Hæc funt quæ proprie ad iudicium Satanæ pertinent’^ quibusfirmaconfolatiopîjs proponitur. Superiora,utdixi,hin°^nbsp;funt, èc ad Serpentem pertinent, qui propterea,quod Satan co adnbsp;abufns eft, earn pœnam fert, ut e communi confuetudine SC quafi co*^*nbsp;reliquorum animalium eiedns,etiam cibo différât, nec communi utat*^ Pnbsp;bulo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Pofsunt quidem hæc quoque ad Allegoriam trahi ,fcd8lt;:niin‘JjE^f, ASegond hue pria funt, amp; parum firma in dimicatione. Nam quod ad ipfamrein^t^yji/nbsp;iutlockjt quis Satan propter peccatum de cœlo deturbatus,ôiS condemnatus eft,act’^^^jjîlt;nbsp;«w requirat^ cedit amplins,ut bos aut hinnulus,fed repit,hoc eft,aperta uipiosnbsp;dit,infidrjs ntitnr,quas tarnen pij, cum aduerbum relpiciunt, intellig“? Jgdnbsp;uidêt quanta fit eins deformitas,ô^abhorrent ab eo, Ac iàne geftus i^ pgCnbsp;fie reptat,nec ingreditur eredus, oftendit, quod frada eius tyrannis“^ ’nbsp;pofsit Ecclefiae tantum nocere,quantum uellet.

Hæc per Allegoriam pofsimt dici, Sed Mofîs ièntentiam hafcno^^^^j^ plicant, ideo non fiint propria. Qiiare cum de Satana dicendum clL ƒnbsp;mur alia Scripturæ teftimonia propria,ccrta,3(r firma. C^alc illudnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ù

Diabolus homicida eft,amp;pater mendacij, Item,in ueritate nonftetir. if Pet.ç.Circumit tanquam Leo rugiéns,querens qnem denoretJtem lo *nbsp;Princeps mundiindicatns eft»

GENESIS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LV

Ad extremum,hoc prüfens teftimoniunlgt;quis non uidetpropric ad Sa ‘Attain pertinere, cut opponitur Filius Det ne quid aperta ui,ac fi nulliï An=: jjw er «o««nbsp;^goniftam habeat, tentare pofsic. Itaque Ecclefia hoc præfidio tuta eft/Etnbsp;quot;«an non folum non poteft Ecclefiam manifefta ui inuadere,fed etiam in renbsp;*’9’^iiseiustyrannis06eupidanocendi uoluntas fraefta eft. Alioquinon fii:nbsp;’^^tetunamarboremperuenire ad maturitatem.Impediret,imo ftrangularetnbsp;^Wa terra naftentia. Non tantum Hominumnatiintatem, fed etiam reli^nbsp;H^iariim beftiarumincolumitateni uno momentoprohiberet. Tantum ftiidinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

jn noncendi fan's arguit,quod aperta ui graisari non pofsit, fed quod quicj# ^4facit,facitdohsamp;fallatqs/ .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

jJOrro obferuandum hie id quoque eft, quod hæc non dicuntur a Deo AJeenfoktia propter Diabolum i Nonenim dignatur eum Deus damnare, fed fan's onemheminis -j^^quod Satanam fua damnat conftientia. Propter Adamumamp;Heuam {gt;erti»ei,iudiinbsp;dicunturjut audiant hoc iudicium,$dfe confolentundum uident Dcumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SutaniCi.

aduerfarium eins naturæ,qui tantum uulnus hominiinflixit. Hic es«

**»» inçipit ex. media ira, quam peccatum ôlt; inobedientià excitauir, elucere ô''«iaô^mifericordia. Hic inter medias grauiisimas minas, animus Pa^nbsp;le exerit, non fie indignantis, ut Filium propter peccatum abtjciaf, fednbsp;J ^^ndentis falutem, imo liicftoriam promittentis, contra eum Hoftem, quinbsp;^’’^anam natüram dccepit 6lt; uicit.

Non enim, ficut per Satanam homo in peccatumlapfus cft, ita nunc iä« indicium Satanæ ô6 Hominis eft. Non coniungit eos in poena, ficut iujsnbsp;^Potnifset j fed longifsime feparat. Etfienim homini quoque indignaturgt;nbsp;1 mofti Dei contra D eum paruit. Tarnen longe maior contra Satanamin*nbsp;K^iiatio eft, Hunc enim fimpliciter damnat Sd arguit in confpedlu Adænbsp;Lgt; nt Adam 8C Heua ex damnatione fui hoftis refpirent paululum, 8^nbsp;J’'dant fnam meliorem conditionem efse. Prima igitur pars confolationisnbsp;eft, quöd propter Adamum amp; Heuam, accufatur £lt; maledicitur Ser*nbsp;ôc cum ferpente Satan,

IN eo autem fol confolationis, antea quafi' tenebris quibufdam cah'gtnofa cei« tonfoidä nubium inuolutus,fupra nubes artollitur SCiucundifsimo lumine ter («r heminctnnbsp;ç-yorda afpicit, Qiiod Adam SC Heua non folum non audiunt fibimaledi peccutorem^nbsp;''‘cut ferpenthSed quod audiunt,fe conftitui tanquam in acie contra dam*nbsp;Hoftem,idque f|)e auxiltj,quod els laturus fit Filius Dei,Semen mu*nbsp;Hicigitur remifsio peccatorum, SC plenaria receptio in gratiam Adajnbsp;q/ieuaî oftenditur, tanquam abfolutis a culpa, SC redemptis a morte, tan*nbsp;. iiberatis iam ex inferno ÔC illis pauotibus j quibus in confpedu Dei

non occifi funt.

r nbsp;nbsp;confolatio inde nafcitur,quod Deus non maledicit Âdæ S)CHeue,

til *^Tentf, Hoc tantum fit,quod Adam SC Heua cum hoc Hofte commit fint ociofi.Ergo hoc ipfum quoque ceditHomini in bonum.llludnbsp;dihnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confolationis eftj quod, etfi Hoftis hie aftucia SC dolis pugnet,

^çç^’^ finalis deftruClio tyrannidis Satanæ, quanquam ea non fit abiturafi'nc S’^^'itno certaminc,quod Homini depugnandum eft,

^d uide quam impari fortuna dimicetur î” Hominis calcaneus in pcricu*

^^’Caput eft faluum SC inuicftum.Contra per Semenmulieris,non cau j4t4n4 ƒöt‘ ip^nm caput Serpentis conterendum eft SC conculcan* ^„^4,

. Nne hæc uieftorianobis quoque donatur, Sicut Chriftus dare dicit, Fortem, Nam Chriftianusfideconftituitur Vi*nbsp;mortis, ut ne quidem inferorum portae præualere ei

K 4 Hanepri^

TBRTIVM CAPVT

HAnc primatn confolationcm, tanquam fontcm omnts mtfen'coràaf SC omnium promifsionum(caturigtnem,primi Parentes ÔC corum Po**nbsp;fteri fumma diligentia didicerunt, Vîderunt enim, fi abfque hac promilsio^nbsp;eisent,manfuram quidem inter Homines, ficut inter reliqua animantia,nbsp;nerationem,Sed quac nihil aliud fît,quam generatio ad mortem» Il lud ig^ty^nbsp;donum diuinitus naturæ additum hie augetur,imo confecratur, aimnbsp;gg J^g^J^^onis, per quam S atanæ fit contcrendum caput, V t non loh«’’nbsp;cius tyrannis infn'ngatur, fed etiam natura propter peccatum mornnbsp;confequatur uitam æternam. Non enim agit hie Mofes amplius denbsp;te naturalfde Diabolo loquitur, cuius Caput funt mors ÔC peccatum. Sicnbsp;Chriftus dtdt,Ioh. S.quod fit homicida fiC pater mendacrj, Contrita igitiii^ pnbsp;teftate eius,hoc eft,fublato per Chriftum pcccato SC morte,quid reftatnbsp;ut fill) Dei faluemur^

Ad hunc modum Adam 8^ Hcua himc textum intellexerunt, Si bti funt fe contra peccatum 0(Sdefocrationcm,fpc huius cotritionis pernbsp;ftum futurac^ acfpc huius promifsionfs in nouifsimo die etiaiii refurg^^^nbsp;«ternam uitam,

Et ipsvm conterbt capvt tvvM”

Et tu conteres Calcanéum eius»

VIS non miretur,imo non execretur Satanæ v-X,,filium, qui hunc locum plenifsimum confolationis de Filionbsp;nbsp;’ ^is

ineptos Interprétés tranftulit ad Mariam uirginem,Nam in omnibu® Biblijs ponitur pronomen in feeminino genere, Et ipfa contcret.nbsp;qui tarnen Ebraicæ linguae non rudis fuit,hoc errore, tanquam gr^nbsp;magno impetu ruente flumine, abripitur in impiam fententiam gt;nbsp;ftante textu,hunc locum accipiat de beata Virgine,per quamjFilionbsp;te,uis Satanæ frada fit, Acconimodat ad earn didum in CanticiSj'T^* ^pi»nbsp;es ficut acies caftrorum.Etfî autem hanc fentcntiam,tanquam abnbsp;tam allegat,tamen in eo magnum peccatum eft,quod cam no réfutai'’ßdjtnbsp;poftea funt'Recentiores omnes, éc fandifsima fententia ad idolarria!’’nbsp;abufî,nemine refiftentc neeprohibente,

infcicw et ne- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Accidit autem hoc fiue infcicia, fiuc negligentia gubematorum

gligentia g«» clefla,Hi quia Idolatriæ fe no oppofuerunt, paulatim fana dodrina bernatorum eft.Hancpoflquam nunc Dei benefido reft:ituimus,turpia uentris an’f^nbsp;Ecdefiit crc. manifefte oftendunt,fe non religion?,fêd beneficia fua curare.His q^”?

latria patrocinari ui detur, etiam indigne ferunt, homines rede coed homines non uident Euangelium eiufmodi dodrinamnbsp;accipiunt, nihil amittunt præfer peccata fua,ô6 mortem aeternam,nbsp;autem Liberadonem ab omni Idolatria dC regno Satanae.

non ta Qiiare agamus Dco grattas, quod hunc locum habemus ‘X tnwt c^put grum ÔC reftitutum. Non ut Mariæ detrahatür merifus honos, fednbsp;serpentiip^'^ triacxcludatur, Quodenimdicunt, Mariampariendo Chriftum,nbsp;riendo chri» Satanæ uim contriuifse. Si id uere dicunt. An non idem honor ad 01”^nbsp;lias Mulicres pertinet, quæ in eadem linea Mariam prÄcrfserun^Iir} 51nbsp;dis huius pars etiam ad Maritos pertinebit, amp; omnes Maioresnbsp;enim abfque his fuifset,ipfa quoque non efsct,Eft enim nata innbsp;cundum communem naturæ ordincm.Si itaque ipfa pariendo contnnbsp;tanam,in eodem dignitatis gradu coUocandi liintMaiorcsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ferip'*’*

Scdfcripfuranos aliter docet, QCdicic, Chriftusproptcf peccatanoftra chriflits fecit ’’lortuiis eft,ô^ refurrexit propter iufticiam noftraäi, Item,Eccc agtius Dei, moriendonbsp;'lui tollit peccatamundi. Maneatis-itiir beatæ Vircinifuus Iociis,Qiiam De refurgende.nbsp;

^s.Hanc comminationem Satan bene intellexit,ideo adhuc tanto odio camp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

r Uatiiram hanc iæuit, Adam quoque ÔC Heua hac promifsione exdtati, *

cnis aniniis conceperunt,ac pleni fide uideriintfakitem

,7’1« ueo ciiræ cise.Siqiiidem Deus diferte teftatur,mafculum Semen mu=«

, Hoftem hunc profligaturum efse, N am uerba mira emphafi concingt; ’^^tafunt,

M Semen,inauit,illius, Q. D, Tu Satan ocr Mulierem inuafifti 6^feduxi= Semen

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TBRTIVM CAPVT

nafcituf, conccptum eft ex Spiritu fando, ÔC eft ueriim Semen Manx, b cut teftantur aliæ promiftiones Abrahaeô^Dauidxfalt;ftæ,lecund«inqunbsp;Chriftus jfilius Âbrahæ,£C filius Dauidis dfettur,

HAnc fententiam primum Efatas oftendit, quï dkft, Vtrginem parity ram. Deinde in nouo Teftamentoexplicata eft cl»ius ab Ange* *nbsp;Quare non dubito myftenïwn hoc etiam a multis Sandis non else intelnbsp;diim, qui quidem expedauerut Chriftumnafeendum in hunc mündignbsp;Fœmina, ôC libcraturum humanum genus, fedmodum natiuitatisnbsp;runt. Hac generali cognitione content! fuerunt QC faluati funt i etianm n^nbsp;cirent, quomodo concipiendus nafeendus efset, Hoc enim nouo Tonbsp;mento,tanquam clarioriluci referuandum erat,Sè priorifeculoobftur*nbsp;proponendum propter Satanam, quem Deus hoc modo ludificari QCnbsp;cere uoluir,ut eo minus efset ociofus,0C omnia timeret.

Ideo poftquam promifsio lie generaliter propofita, reftrida panh*^^?^^ ÔC per Abraham primum ad certam Gentern, deinde per lacobnbsp;cham ad certam tribum ludæ alligata efset. Diabolus de alijs populisnbsp;bubus fecurus fuit.SCmirabili crudelitate acinfidijs,hanc unamnbsp;profecutus eft, Donee fub tempus Chrifti ad extremam mendicitatonf^^jnbsp;lt;fta efset, tanquam defoeratus truncus, ex quo nemo imquamueft*^“^nbsp;frudum Iperat. Sicut icriptura ideo etiam uocat radicem lefse, Ifai^nbsp;quam putrem 2lt; defperatumtruncum.

Odium sata* TJOC odium Satanae ôi^furorem hunc, praedicit hoc in loco nx contra ß* XjLcum admonet de inimicicia pofita.Nam Satan primu per omnesy jgnbsp;hum Dei. tes SC populos totius orbis, Semen mulieris infefto odio quefiiiit» jjcnbsp;cum ad Abrahaepofteritatempromifsio translata eft, uidemus qua*’’nbsp;Tribut luia^ pr omifsionem fit conatus impedire. Ac trib us luda, ad quam tando^* P‘ .nbsp;mifsionem Dominus tranftulit, quam horribilibus calamitatibusnbsp;agitata eft, D onec tandem uideretur tota fubuerfa, dC eradicatanbsp;ftib tempus Chrifti nafeendi pauper Maria longe a lerufalemin ignot’y^nbsp;pidulo Nazareth uiuebat,Ierofolymisdominabanturimpii.nbsp;comparatur tribus hæc emortuo trunco, Sed tarnen quia Deusnbsp;poteft,efflorefcit radix ilia fic defperata.

Nondum igitur de crudelitate, odio, 6^ inimicicia fua, contra Mulieris quiefdt Satan, in cunis pofitum per Herodem querit, Ita ut vnbsp;fto inter genres in Aegypto uiuendum efset, Poftea omnia conatur actnbsp;tat,donec deprehenfum in horto ludæis obtjciat,ac cruci afRgat,Sednbsp;te quidem eius faciari poteft inexhauftum odium, etiam a fepultonbsp;tuit, tam acres funt inimiciciæ ei cum filio Dei. Qiicm cum nuncnbsp;dexteram Dei iedere,0^ eise,quod didtur és»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fçuit omni

ris contra mifera eius membra Ecclefiam. Horum periculorum hieuaticiniafunt, inquibustarnenfiducia filij Dei, conterentis Sat^^*^nbsp;magno nos animo decet ueriari.

SEd redeo adtextum. Promiis/ohaccclarifsima,fiffluletiamobftt’f ma eft, Qiiia in genere didtur, Semen mulieris, ut fimul omnes in^nbsp;res, Satanaefufpedasfaceret Deus,amp;eumperpétua curaamp;follicitunbsp;Semmtiu* cxerceret. Mirabilis igitur Synecdoche eft, Mulieris Semen,inquit, 1nbsp;lieris,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nat in genere de omnibus indiuiduis, ÔC tarnen de uno tantum indiui

de Mariæ Semine loquitur, quæ mater eft, fine copulatione cum malen Sicut igitur prima particula, Ponam inimicicias inter te ÔC mulierem,nbsp;in genere de omnibus mulieribus, Volwft cm«* Deus omnesmuliercs^

GENESIS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LVn

WfufpeÄas faceic. Contra uolin'r ptjs fpcm ccrtifsimam feltnqucre,ut ab ®ninibus parientibus expecflarent falutem hanc, donee ilia uera parerct, Itanbsp;æc. Semen ipfius, maxime indiuidualiter, ut fic dicam, loquitur de Semi«*nbsp;quod ex (ola Maria de tribu luda, cum lofeph delponfata,natum eft»

HIC igitur eft textus illcoqui Adamum Heuam uiuificauit, ÔC ex mor vUdm ImIuU te refufeitauit in uirarn, quara per peccatum amiftrant fed tarnen Ipe^ 'utAdam»nbsp;potius quam pofsefsam,Sicut Paulus quoque fæpe loquitur, Qiioti^ fiatt »ot«nbsp;^MHquft, morimur, Nam etfi uitam quam hie uiuimus, non uolumus ap«*nbsp;^Uate mortem » tarnen profedo aliud nihil eft, quam perpetuus curfus adnbsp;^Oïtem.Sicut enim qui pefte infedus, tarn turn cum cepit infici, etiam mo^

, Ita pôftquam uita laæc per peccatum infeefta eft, non anmlius poteft Pfoprie dici uita,propter peccatum ÔC peccati pœnam,mortem,Statim enimnbsp;°Wero matris mori incipimus.

Per baptifmum autem ad uitam fpei, feu potius ad fpem ùitæ reftitui*!

Nam hæc demum uera uita eft,qua coram Deo uiuitur. Ante-quam ad ?*’iuenimus,fumus in media morte,morimur,0^ in terra purrefcimus,ficutnbsp;jP®cadauera,quafi nulla uita ufquam fit, Spem tarnen habemus,qui in Chrinbsp;credimiis, quod fimus in nouifsimo die refufeitandi in aeternam ui«*nbsp;Ad hunc modum Adam quoque hac concione Domini refufeitatus eft,nbsp;3^quidem perfedle, nam uitam,quam amifit nondum recepit, Sed fpemnbsp;uitae concepitjcum audiuit Satana: tyrannidem conterendam efse»nbsp;TNcliiditur igitur in hanc fententiam redemptio a lege, peccafo ÔC morte, centfhio ti»nbsp;oftenditur manifefta fpes Sgt;C certd. refurredionis ÔC innouationis in ab p/t« serpen»nbsp;.^Uita,nofthanc uitam. Si enim Serpentis caputcontcri debet, profedo tis ^uid?nbsp;jjP'^ttet aboleri Mortem, Si mors aboletur, etiam mortis meritum abolctur*nbsp;feƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lex quoqUe abolctur,Nec id tantum,

’¦^ftituitur fimul obedientia quae amiisa eft, Hæc autem omnia,quia pro^

('.^^Untur per Semen hoc, fatis darum eft, naturam humanam poit lapfum üota ttifîgnê uiribus, nec peccatum tollere, nee pœnas peccati, QC mortem effugere, er optimamnbsp;’^^pbedientiam amifsam recuperare potuifse,Maiorem enim uim,0(Srobür confe^Mcntii«nbsp;quam hominum eft,requir unt ifta*

îtaque Filium D ei, Oportuit uidimäm fieri, üt hæc nobis conficcrct, Mietet Peccatum, deuoraret Mortem, SC amifsam obedientiam reftitue«*nbsp;^^Hosthefauros in Chrifto pofsidemus,fed|nfpe. Sic Adam,fic Heua,ftcnbsp;ufque ad nouifsimum diem fpe ifta uiuunt SC uincunt.Eftnbsp;n^’^emmors horribilisSCinuidusTyranrtus, Sed diuina potentia,exeonbsp;eft omnia, facit nihil, Sictit etiam ex eo quod eft nihil, facit omnia,nbsp;Heuam uide,Suntquot;pleni peccatis Sgt;C morte,8C tamen quianbsp;h^ünt promifsionem de Semine contrituro caput Serpentis,fperantidemnbsp;M nos, quod fcilicet Mors tolletur, Peccatum abolebitur SC reddetur Ithfnbsp;jiinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inhac fpe uiuunt SC moriuntur primi Parentes,ÔC ucre

propter hanc fpem, fandi S)C i ufti.

(jç Sic nos quoque uiuimus in eadem fpe, SC cum morimut, liahc fpem ub ’^^tinemus propter Ghriftum, quam nobis uerbum proponit, duni Chrigt;nbsp;iubet confidere. Fruftra enim expedamus in hac uita hanenbsp;'lunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iufti fimus,utDeum perfede diligamus,ur proximuttî

Âliquoufquc procedimus, feu peccatum in noftris membris miIitat,SC ubique præfens eft, aut uiciat, aut omnÊ#

Mpedit obedientiam hanc»

Sicut igitur ipfa uita noftra, propter mortem propofitam, mors poteft K iiq didjltat

TBRTIVM CAPVT dtcfjtaiuftkiapeecatistotaobrutaeft. Speigitiirretincfflus ÔC uitam ofii^nbsp;fii'dam,res ab oculis ÔC fenfu noftro abfcondttas,fed quç fuo tempore manwnbsp;feftabiintiir. Interim noftra uita, eft uita in media morte, 2lt; tarnen eriam innbsp;media morte ipes uitæ retinetur.Sic docente,inbentej£lt;promittente uerbo»nbsp;Si cut Primus 68. egregie confolatiir, Deus nofter Deus faluos faciendi»nbsp;Pftl. «S.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dominus exitus mortis.Hunc titulum Deo tribuamus,quod non fokimiu^

Dom'muf ext* uat in hac temporali uita,ficut Diabolus etiam cultoribus fuis, ut Gentium tusmortii, exempla oftendunt.nonnunquam adeft.Sed quod eft Dominus exitusniofnbsp;tis jhoc cft,qui libérât opprefsos a morte^SCtransfert in ætemam uitani.Fac*tnbsp;autem hocdicut Mofes hie docet.conterendo caput Serpentis»

Habemus igitur iam A dam urn 0^ Heuam reftitutos,non quidem in Adam amp; Hcs tarn quam amiferant,fed in fpem eius uitae, qua fpe eualerunt non primitif®»nbsp;ffa reflituti- fed décimas mortis, hoc eft, Etfi carni temporaliter eiset moriendum,tamennbsp;propter filium Dei promifsum,qui contriturus Diaboli caput erat,poftnbsp;tern temporalem carnis,iperant reiurretftionem carnis æternam uitam?*'nbsp;cut nos quoque,

lam fcquitur altera pars huius Concionis, in quaminaturpcenascorp^ raleSjMulieri primum. Deinde Viro quoque»

Ad mvlierem vero dixit, de multiplicabo dolorem tuum,cum erisnbsp;lore paries FiIios,0C fub Viri poteftate cris,8^ip^^nbsp;nabiturtui»

TT Æ. C pccna Mulieri eft impoftta,fed profeefto læta. Si-.LJeSiquidem no difsentit a priore fententia contra Satanam lata» S* hoc manet,quod Serpenti caput conterendum eft, certa eft ipes refut*^nbsp;nis a morte,2lt; tollerabile eft,quicquid hac ipe manente ac firma, hom****‘nbsp;ponicur»

Atquehatc quoque caufaeft, quod Scripturafanlt;ftaii'cdilig«’^^’^^c uct,ne quid dicat inpuniendaMuliere,côtrafententiam, prins denbsp;latam.Imponit pœnam mulieri,Só tarnen relinquit fpem reiurrediom^ jnbsp;tæ aeternac. Mortem autem, quam per peccatum meruerat, transfert in^nbsp;ram SC ignobiliorem partem hominis.lcih'cet in cdxncm, ut Spiritusnbsp;fidem uiuat in iufticia,

Mtilier itaque obnox-ia eft morti quo ad carncm,Sed quo ad morte libera. Manet enim certa fententia, qua Diabolo comminatuf”nbsp;contritionem capitis. Itaque animalis uita habet hie crucem SC mort^^^tnbsp;am,Sicut Paulus quoque i.Corin.iç.diciGCorpus animale mori,ftd*'^''^j.fgt;nbsp;durum ipirituale.Ita in hac animali uita manent coniugia,ac muliernbsp;tur poenas, quas propter peccatum hie infligit Dominus »Uta tempo^fnbsp;ccptionis,irt partu,6C tota reliqua uita,qua libcris feruitur,uarie pericWnbsp;Sed omnia hacc tantum ad animalem uitam,feu ipfam carnem pertinent’nbsp;nente interim ipe ipiritualis, ÔC æternæ uitæ poft hanc uitam,

Vere igitur læta ÔC hilaris hæc poena eft,fi rem rede æftimemus. E*\^ iSona (fuit re* h™ carni onera illa molefta funt, tarnen cum iftis oneribus feu poenis, *P jnbsp;lintjuuntur fado corroboratur ipes meliores uitæ, Si quidem audit Heua, fe nonnbsp;Heute.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a D eo. Deinde etiam hoe audit, non adimi fibi in ifta poena benedicho**^^^

generationis,ante peccatü promifsam ÔC donatam. Videtfe ren'ne^ luum, ÔC efse mulierema Videt fe non feparari ab Adamo, ut fola SC’«

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LVIII

5 Mo mancat,Videt relinqiit fibi gloriam matcmitatis,ut fie di'câ. Hæc onu» *ua accedunt ad iftam fpem æternitatis, dC diibio Heuam cgrcgic erexeanbsp;funt, Qiun manetetiam ilia maiqr uerior gloria, quod nonfoliim rennetnbsp;Dcnedidionem fœcunditans,6Ccum marito fiio côiuncfla manet, Sed qiiodnbsp;certam promiïsionem habet, ex fe iienturiwn Semen tllud, quod Satanæ ca«*

I Pwtfttcontrïturum,

I Ttaque Heua fine dubio,etiam in re triftifsima,ut apparet,tamcn gaudio Uetiâ fe cf ^plenum pedlirs habuit, ac fortafse Adamum fuum confolata eft, dicens, AJamumceanbsp;ƒ ccauijSed uidc quam milericordem habemus DeumC Chanta commoda foUrf.nbsp;jym temporalia,tS fpiritualia nobis peccatoribus relinqiiitf Qiiare nosnbsp;.^^sferatnus laborem S)C miferiamiftam côcipiendi,pariendi,SC uobis Ma^nbsp;parendi, Eft ifta paterna ira, fi quidem hoc manet, ut Hoftis noftri Cîwnbsp;conteratur,ô(r nos poft mortem carnis noftre excitemur ad aliam nouamnbsp;^æternam uitam,per Redemptorem noftrum.Hæc magnitudo bonorum,nbsp;^infinitas bencficiorum longe fuperat, quicquid maledidionis ÔC pœna^nbsp;nobis a Pâtre noftro inflidum cft.His ÔC fimilibus concionibus fine dunbsp;Adam£lt;Heua fæpe inter feufifunt, ad incommoda temporaliamitv*

S^da.

J, Sicut nos quoque contempîariineftabiles thefauros futurac uitæ fæpc sinnKtwrtn« jj^o€inus, 5)C lenire talibus cogitationibus moleftias carnis» Sicut uidemus foUtionibutnbsp;facerc x. Corinth, 4, Noftra tribulatio, inquit, momentanea ÔC Icss nos quoquedenbsp;ç Operatorenimæternumgioriæ pondus in nobis,finonipclt;ftemus btmMuti,nbsp;Sl^ïa: uidentirr,fed quac non uidentur. Nam quac uidentur,têporariafunt,nbsp;autem non uidentur, funt acterna,

b . Qifiigiturconcipiuntfpemfuturægloriæ.ô^crediïtpromiftentiDco, Crrtimfrr^s etiam intuentur in benedidliones corporales, quod Dominus con? qw animo penbsp;q^’tfruendum nobis hunc mundum,quod dedit uxorem,domum,libcros, tiitntur corp«nbsp;ifta omnia conferuat Qi benedicendo auger. Die mihi, hi an non quics; rxKa mcoM»

amp; ^‘^’•poralium incommodorum incidet ,0C ajquifsimo animo patientur, tnodit.

^'centhanc paternam,non iudicis,aut tyranni,iram efse Contra uero in

^^*Ptnte apparet iudicis ira, cui non folum no promittitur Iiberatio,ftd prac ei contritio.Hanc iram fenfit Satan,amp;^^ adhuc ftntit.Ideo ante nouifsinbsp;diem tanto furore fieuit contra Ecclefiam 5)C fih'um Dei.

. Eft igitur hæc comminatio quidem, qua Heute minatur Dominus ccr# Pcejuntm {»« pcenas, Sed in illis ipfis pœnis elucet ineffabilis milericordia, quæ Hcs* fliHarum ett»nbsp;erigit, ut in fuis malis lætifsimo animo fit. Sentimus autem ipli, quam «m eft ««!«««nbsp;I^^cefsariehæ pœnæfint.addomandam carnem.Qiiomodo enimpofsemus qMdem»nbsp;^•’ttiliarf, nifi eiufmodi pœnarum oneribus deprimeretuf natura hæc C Ita^nbsp;Heua.ôCquælibet Malier in fuo ofticio SC conditione certas has calamij«nbsp;experietur,quod multiplicabuntur ærumnæ,ÔCtum in dolore concipi^nbsp;pariet.

h ST autem hic ucrbum,Rab, quod SC continuam ôâ diferetam quantita# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„„hi

^‘gnificat, V t intelligas ÔC magnas ÔC multas ac uarias çrumnas, quas „^gni pa» Heua, Ac præfertim minatur par^» mrknti«».nbsp;^onceptioni,Vocat autem conceptionem totum illud tempus,quo foe

gt; quod grauibus QC. uarijs morbis excipitur, «

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luu dolores capitis,Uertigo,nauièa SiC faftiditim mi

Cup nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potusjcrebræ ÔC difficiles uomitiones.dolor dentium.ôC uentri

lu? ^^^‘^’‘ïuod Kittam excitât,quam picam uocant,cum tales cibos appe^« *gt;¦111*^ ’^^o^umis natura abhorrer. Poftquam autcmfœtus iam coni*nbsp;ft ’ Partus imminet, icquitur miferrima mifcria, quod maximonbsp;P«riculo, Sc tantum non moribunda,eniMtur fœtum»

Hæc cum

TERTIVM CAPVT

didione, ÔC gloria maternitatis, quod omnes concipimur, nafciin«rgt;*‘' mnr ab p/c,

GENESIS* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LIX

fine molcftia, imo cum magna uoluptatc

mam ex flonbus contextam in capite geftat, Itaüne

magna uoluptateHeua,fi non peccafset,in utero gefta se nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• noteftat»

filas geftationis QC enixionis dolores, accedit etiam, quo r • f Virilubierfla eft,quac antca Uberrima ÔC nulla in parte Vno inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

^a omnium donorum Dei.

. Hacc etiam poena eft, ex peccato originali nata, quam Mulicr æquæ in^ niuUcr fub po ^’taportat,acdolores Scmoleftiasillas carniimpofitas.Regnumitaquema:? teßateuiri,nbsp;fi^tpenes maritum, cui uxor, mandato Dei,parèrecogitur. Is gubemat doi^nbsp;^Um,PoIitiam, gerit bella, défendit fua, colit terram, ædificat, plantat QCc^nbsp;î-onna mulier, ce u clauus parieti infixus, domi fedet, ficut Paulus Tit. X. Tit. t»nbsp;uocat. Et Gentes pinxerunt Venerem inftftentem conchæ maä#nbsp;Qiiod ficut conchafuamdomumiècumportât, Itamulier domiafsiî»nbsp;^^3efse ÔC domeftica curare debeat, tanquam quæ ipoliata fit ratione gubernbsp;®Uonis eorum,quac foris Sgt;C publica funt,ultra priuatifsima officia non proi*nbsp;sfeditur.

.p Atfi Heua in ueritate ftetilsct, non folum non fubieda imperio Viri

, fed ipfa quoque focia gubernationis fuifset, quæ nunc fola mafculo:* eft. Sunt autem fœminæ fere huius oneris impatientes, SCnaturalitetnbsp;^^ant, quod per peccatum amiferunt. Ac cum plus non pofsunt, fairemnbsp;^Patientiam murmure oftendunt.Hoc tarnen non pofsunt,ut adminiftrencnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ ,

officia, ut doceant, ut regant SCc, Procreandæ, alendæ ÔC fouendæ fo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' .àï'

. fis magiftræ funt. Ad hune modum Heua punitur,Sed ut initio dixi, cft læta, fi refpicias ad ipem æternæ uitæ, SC gloriammaternitatis relù

Ad ADAM VERO DIXIT, QVIA AV^ difti uocem Vxoris tuæ, ÔC comedifti de ligno, de quonbsp;præceperam tibi, dicens, Non comedes elx ea, Maledi^nbsp;lt;fta terra propter te.In dolore comedes,ex ea cundis dienbsp;bus uitæ tuæ, Spinas ÔC tribulos germinabit tibi, ÔC co#nbsp;medes herbas terræ. In fudore uultus tui uefeeris panenbsp;tuo, Donee reuertaris in terram, de qua fiimptus es,nbsp;Qtùa puluis es,ôC in puluerem reuerteris»

AR.IT VS ultimus peccauit, igitur etiam pœna infligitur ci '¦fitimo.Nihil autem hic de generatione,nihil de doloribus in genera#nbsp;minatur Dominus.Itaque in marito eft furens libido, accenla uene#nbsp;tunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corpore,fine dolore. Sed officium certa pœna grauatur,quod

* fti fit alere familiam,regere,gubernare,docere,illa fine fingulari mo? ’a 2^ maximis laboribus non poteft perficere, Mulieri impofitum eft, utnbsp;h'ü ^^mto,fed quam diffi'culter hocipfum obtineri poteftf T aceo impe#nbsp;m inalios,qui non funt domeftici.

Uj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Philofophi mirati funt, unde hæc in natura fîtprauitas, ut facili^

^b hominibus feræ beftiæ,quam ipfi homines, Sicut Xeno# aj ^^*^itj'®’âv7up iZpnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Isi'^Kop Hcalt;f^cû7rcûpo:çQ(iiu, Sunt quidem egre

officia efse Maritum,exercere terram aut aliud opus facere,quo liberi SC V ^mntur,regere domum,familiam,ciuitates,regna, docere ÔC erudire,tunbsp;‘®^lticos,tum altos ad pietateiUjSC bonos mores.Sed hæc ipfa præftanrif#nbsp;fimaoffù

TBRTIVM CAPVT „ . firna officia,habcnt additam fuam pœnam, ut non fine fummis moleft^spoi^nbsp;fint adminiftrarijfîcut exempla ante oculos funt.

(3 primum terramaledicitur, propter ipfum Adam, Nam quod latft^ I lt;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jL^translatiohabet,Inoperetuo,Ebraicae'eftBaeburecha,proptertCjA^

* fiefelb't Interpretern fimilitudo literarü,legit enim Baebudecha,Nam Aba«» iigniricat tcrramcokre,

Apparet autem hic,quanta calamitas peccatum fecuta fit,Siqnideffl ra quæ innocens eft ôtf nihil peccauit, tarnen cogitur fuftinere maleditif‘\nbsp;nem,ô(S fient Paulus Rom. 8, loquitur,Vanitatiiubiectacfse, A quata^nbsp;tiindicabitur in nouifsimo die,quern expetftat, Vocat earn Pliniusbeni^’nbsp;mitemac indulgentem matrem . Item perpetuàm ancillam ufus morfabti jnbsp;Sed ipfa fentit,ut Paulus öftendit,maledidionem fuam,Primumnbsp;ilia bona non fert, quæ tuliiset, fi homo non efset lapfus. Deinde ineo ƒnbsp;que,quod multa noxia fert, quæ non tulifsetj fi'cut hint infelix lolium^nbsp;les auenæ, zizania, urticæ,fpinaê,tribuli,adde uenena,noxias beftiolas;nbsp;qua funt alia huius generis, Hæc omnia per peccatum inueda funnnbsp;znbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec dubito quin ante peccatum, aura purior 2C falubrior i

dior,Imo quoq^ fob's lumen pulchrius amp;C clarius fucrit. Ita ut nunc tura,in omni parte nos admoneat maledidionis per peccatum infbd^'jnbsp;ferunt tarnen rcliquiæ quædam prioris benedidionis,quod improboquot;nbsp;quafi coada terra i ad ufum noftrum necefsaria producit, etficafc’’‘i^^*j,/sgt;nbsp;fpinis, hoc eft, inutilibus Si noxqs quoque arboribus, frutidbusnbsp;quas diuina ira ferit,deformata findnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1112^

poßDiluuiurii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maledidio haec pofteaaudaeft perDiluuium,in quo

terra ampliui arbores euulfæ Ôi5perditæ,arenæ cumulatæ,ô6tumherbæ, tum ttialediâa, multiplicatæ funt, Vbï igitur Adam ante peccatum inter fecundifi^’^^Lj,nbsp;bores, in amenifsimis pratis,in floribus SC rofis ambulauit, Ibinuntnbsp;fentes, ÔC aliamolefta germinapullulant,cum tanta copia, utfercnbsp;fiint obruantudnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Nam agrum uide iam præparatum àratro ad accipienda primum confîtus eft,citius zizania SC lolium prorumpunt, quant ui^nbsp;fruges. Ac nifi fedula agricolæ cura euellantur, quotidie paulatimnbsp;pant agrum noxia illa,ut bollum ièmen ftranguletur, Eft quidcmnbsp;cens, ac libentius proferret, quaé optima funt, Sed impediturnbsp;propter peccatum homini infh'da*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Sicut igitur Millier peccari pœnam,fed profedo toIerabilemji*^,^^Jgj^ re fuo fert,dum affligitur in officio pariendi,îta Maritus fert pocnam^^^j,-,;nbsp;conomia, dum cum diffi'cultate ô6molefto labore, gubernat domiM’’^ (lanbsp;familiam,Nam proprer eum ager maledidus eft, Cum ante pcccatun’^’^jj,^nbsp;pars terræ ftcrilis,nec uitiofa,fed omnia miré fecunda ô^fertilia efset«nbsp;non folitm in multis locis terra fterilis eft, Sed etiam fœcunda loca lonbsp;zanfjs,ientibus acfpinis deformantur, Eft hæc magna calamitas,qit^,M{iCnbsp;muni amp;trtos omnes meritO ad laqueum adigeret,Sed mitigatur proint*nbsp;Seminis,dum pœna ætémæ mortis,quæ infinito maior eft,tollitur,nbsp;nbsp;nbsp;-

ŒVod additur,Iri doloré comedes ex ea cundis diebus uitæti^^’ lis eft ièntentia, Qiiis enim heftit, quam laboriofum fît efs^nbsp;fc fomeditur. jgmç«qh fafis eft parare terram ad fementem,quod tarnen multo^ eftaSnbsp;bore indiget, etiam cum iam léges in herba eft,pene fînguli diesnbsp;operas poftulant.T aceo incommoda cœli pene infinita, noxias befti^s,nbsp;milia,quæ omnia hune dolorem,feu ærumnam augent. Ante peccatiini^^^nbsp;folum incommoda talia nulla fuerunt fed terra citius Ipe, quafî5clt;r7ro^nbsp;Qt.vH^ola. omnia produdura erat,itifî' Adam peccafsec,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poll'd

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LX

Porro calamftas haec,quam peccatum imTCx{t,tnuWs niodis Icnior 5^ to •crabiiïor fuit,quam illa quæ Diluuium fecuta eft, hic enim tanrum ftt men^nbsp;fto fpinarum, tribulorum ÔC laboris. At nunc expehmur infini ta aîia accclinbsp;fifse, Quot enim uicia, quot peftes ftint, fegetis, leguminum, arborum,nbsp;^yqiic omnium terra n^centium Qiiantum incommodi eft oleribus a noxisnbsp;papiliom'busC' Nocent deinde frigora/ulgura, nociui rores,uenft', cxu/lï Crepetfibuinbsp;®antia flumina,hiatus tcrræ,terræ motus QCc, Horum omnium in præfentianbsp;’^ulla fit mentio, Omnino igitur exiftimo, creicentibus peccatis etiam pee^ 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

audas eise,ö^ illa incommoda accefsifse ad terrae maledicftionem*

H, Qiiod fi cui uidetur hæc omnia Mofen complexum efse, dum dicit Icrrameise maledicftam,non fane cum eocontendam. Hoc tarnen nemonbsp;**5gabit,audis peccatis,etiam incommoda ifta aucftaelse, Sicuthodie expejlt;nbsp;frequentiorcs calamitates frugn, quam prioribus temporibus, Munj«nbsp;'‘Ws enim de die in dicm magis dégénérât*

j Sic non obfeura ueftigia funt,has calamitates Adac inflidas fuifse, ccii '‘Ociimentum primo leculo,ut feuerior efset dilciplina* Sed paulatim fubnbsp;'^pora Noah dilciplina haec labefieri S€homincs dilsolutius uiuere ccs«nbsp;pfc» Donee tandem terra repleta eftiniuria,iniufticia2lt;:;tyrannide, Ibi»nbsp;in corporibus grauiores morbi alpetiora remedia poftulant,€tiam pœ^

*^äs oportuit,aut grauiorcs,aut frequentes magis inf ligi*

CVm igitur uniuerfa terra Diluuio uaftata,8C omnia terra uiuentia, paii cis hominibus exceptis,extinda efsent, feculum quod temporibus Nonbsp;J^proximum fuit,fine dubio,in timoré Dei uixit, Sed progredientibus ans«nbsp;etiam iftideprauatiSdper Satanam corrupt! funt, Quare opus fuit ex:^nbsp;feueriorc, ficut interitus Sodomorum SC uicinarum ciuitatum often#'nbsp;Sieferiptura dicit, Oportuifse compkriiniquitates Amorreorum. Et lt;/oworKi».nbsp;pdem tota Synagoga,cum abijfset in gentiliratem SC manifeftam impietæ# Gm. 14. ’nbsp;['’’’.uaftata eft, Roma quoque ftante difciplina ueterimagnaincremenra ro)«4.nbsp;^'wpfit, Sed incumbentibus uitqs,necefse fuit etiam pœnas admouere projsnbsp;pills*

I Sub initia Euangelq innotefeentis apud nos, crat feculum fatis toléra#^ cum timor Dei fere nullus fit,ô^ uiaa quotidie creicant,accedcn#=nbsp;etiam Pfeudoprophetis, quid abud fperari poteft, quamfuturum, utnbsp;P^ftquaminiquitates noftræ compléta: funt, autueniatconfummatio om^nbsp;^wm.aut alia occafioneGermania det pœnas peccatorumC’Ita in uniuerfumnbsp;eftjQj^iod crefcentibiis peccatis ctiam crefcutitpœnæ*nbsp;j^îcutautem dixi de calamitatibus terra nafeentium, Ita omnino cxifti#= .nbsp;ß *’10 5 ctiam corpora hominum fuifse falubria magis, quam nunc funt*nbsp;^’emadmodum etiam arguit incredibilis nobis longeuifas, quæ in primis piurihuf cabunbsp;j^'^’ninibusante Diluuiumfuit. NihilenimhicminaturDominusÂda: denbsp;J^oplexia,dc lepra,de morbo facro,amp;^alîjs exicialibus mah's»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noxû.

Mepuerofeabics Gallica Germanisignotaerat, Nam fub decimum scabies 'nti^ annum ætatis meae primum cepit innotefeere, Nunc etiam pueri nca,nbsp;a ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aftligimtur* T um igitur magnus huius morbi metus erat

Atnunc ita negligitur,ut etiam amicinugantes interfe * alij a#«

'^gallicam feabiem imprecentur*

An^licus fuitulque ad hancmcamætatem morbus * ut medici s«dorlt;itne ten Tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enimfingulæ Regiones fuacommoda certaha^ glfcuj,

bfj * P°ftqo3mîjs abutuntur contra Deum, certis etiam incommodis ÔC aflrliguntur, Sed cepit is quoque uulgari in partes Qermaniænbsp;L méditer*

TERTIVM CAPVT wedlterraneas procul ab Oceano remotas. Qiiod horrendû auditu eftgt;nbsp;dam ferpentes inucntrc.uermes in cerebro habenfdn iporbi ueteriDUS qiinbsp;que MediciSjUt opinor,ignotifucre, qui tarnen quadringenta pene mornbsp;rum genera numerarunt,

Qiiod fi hi morbi omnes etiam in primo fcculo fuifsent, quomo^o 3 tantam longæuitatêpotuifsent peruenire Adam SC reliquixxiquenbsp;Mofes igitur tantum de fterilitate terrac, SC de difficultate parandi ukäü® 'nbsp;quitur,nbsp;^Ed fi' qufs copiam afFeCtat, SC uult uideri Rhetor, is hoc in loconbsp;omnia generis humani mala, inueniet autem tarn copiolam fegetem onbsp;nis generis calamttatum,ut prac metu hoc unum a Deo fit expeiiturus.n^nbsp;nam horam in tantis pcriculis liccat uiucre.

Quid cnim morbos tantum commemoramusCOmnes creaturx nos SCtantum non in perniciem noftram armatac funt.Quotnbsp;SC aqua perduntc' Qiiantu a fcrocibus aut uenenatisbeftifs periculinbsp;tantum corpora noftra.fed alimenta etiam ad aicndos nos nata infeft^nt«nbsp;ceo quod nosipfi ruimus inmutuas cacdes,ac fi'nullat abac efsentpeß^®’^nbsp;nobis infidiarentur»

itaque fi hominS ftudia fpcCles.quid eft haec uita,qaam quoh'à’® tentio,infidiae, rapina, cçdes f Præter ea incommoda quæ ab exteii^^nbsp;deriuantur. Hacc omnia non exiftimo ante Diluuiû, uel numeronbsp;grauia fuifse ut nunc funt, Sed quia acuerunt pcccata, etiamnbsp;dæfunt,

Qiiare calamitates Adæ impofitac mediocres fuerc, prx cnim mundus magis uergit adfinem, eo magis obruitur pœnisnbsp;bus.Accedit autead hoc, etiam illud malum, quod quo plusnbsp;titur,eo magis indurat fronte, Só ftupefeit quafi ad fua mala. Sitôtnbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot; ' .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' :,0Cnondolui.Hattlt;^^

omnes illas corporis calamitates excedit.

An non enim minim SC miferum eft,haercrc primum in corpora ueftigia irae Dei,quam peccatum meruit.Deinde etiam confeiciirai« b'nbsp;terra, SC in omnibus creaturis, SC tarnen otiofo ac fecUro an^o ift’nbsp;nobis negligStur, Qiiid enim fpinac,quid tribuli,quid aqua,quidnbsp;crucæ,quidmufcç,quidpulices,pediculi,cimices. An non haecnbsp;gula funt nuncijjOui côcionantur nobis de peccato ÔCira DeicSiquiö^*^nbsp;te peccatum non fuerunt, aut faltem non fucrunt noxia ÔC molefta»

Scientes igitur SC uidentes, fumus ÔC uluimus in plufquam aft cis tenebris,quodcum undtque omnia nos admoneant de iraDeigt;0tt .nbsp;turn non in ipfos oculos infigant,tamen nos eâ non animaduertimusnbsp;nbsp;yj.,

uitam ceu unicas delicias ampledimur, Sicut igitur peccata multipb fecuritas crefcit,0C homines ad mala fua occalluerunt ÔC obdurueruf ’

Ita etiam mala multiplicantur,non tantum in hac uita, ied DimnitoYwn ra.Deimpqsdico, Si quis enim in inferno tantum fenfupoenas^trunbsp;nbsp;nbsp;j

porn«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuft»neret,0C non intelligeret fc iuftas pœnas fuftinerc, tolerabiliorts

cruciatus, S icut nos noura mala non uolumus agnoicerc, ÔC quafi de mus.Sed ibi auferetur ftupor ille qui nunc obftat, quo minusnbsp;feriam noftram, amp; aperientur fenfus omnes, ut non folum in corporenbsp;fus pœnae, fed etiam in ipfa mente ienfus irae Dei, amp; confeisio, quonbsp;ramnoftra maliciameritifumus, Haecacuent SC infinitis modis augenbsp;impiorumcruciatus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spinat®'

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXI

SPinamatquetribulumfacietcrcfcefetibi.Hiciterumadmoncmiïr, , tcrram per (è tale nihil prodiicere,fed propter peccatiim Adæ,ficiit fiipranbsp;gierte dixit. Propter te. Qiiare quoties tribulos amp; fentes, quoties zizanianbsp;alia id genus in agro,hortis,uidemus,admoneainur tanquam certis fignisnbsp;kccati QC irxDd. Non tantum in T emplis igitur audimus argui nos pecs^nbsp;^^tfOmnes agri, imo pene tota creatura plena eft talibus Concionatoribus, Condonuto'^nbsp;^dnionentibus nos de peccato noftro SC ira Dei,per peccatum excitata,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rw ire igt;figt;

I. . Precahdum igitur erat, ut D ominus iftum mirabitcm ftuporem ex ocii ’s.fcnfu dC cordibus noftris eximeret,ut toties admoniti de peccato exuere^nbsp;fecutitatemj ÔC ambularemus in timoré Dei, ideo enim tarn uarie male^nbsp;^Ctionibus deiexfti Sgt;C opprefsi fumus, Sicut Mofes iam latius exponit,

Mandvcabis herbam agri,

LJÆ C noua eft calami'tas, Supra enim dedit Dominus bomi^^ Tru^alitM fgt;ri p -Ini pulcherrima SC fuauifsima dona, ut uefceretur de omnibus arbori^ morum ^artnnbsp;exceptis duabus, Dedit dominium in pifceS,2lt;^ quicquid totanbsp;habebat, fine fruduum fiue animalium, Nune omnia hæc propter co^nbsp;pomum eripiuntur, nihil felinquitur ei,quam herbæ. Atque exnbsp;”'^cloco puto fan’s for titer euinci pofse, Adamum non butyro,fton lade,nonbsp;^is,non cafeo,non carnibus, non pomis, non pyris ufum efse, fed oleribusnbsp;ftniinibus,ut funt pifa,fabæ, feniculum, milium, oriza, farra, filt;c, Qiiamnbsp;^*tur laute pafti funt hofpites,cum elocaret Filiam,aut ipfe liberorum nup^nbsp;interefsetî' C urn praeter herbas nihil conceisum cfset,quo Uefceretur*

Hæc frugaîitâs fuit primi fecuii,uilifsimus 8^ fi'mplicifsimus cibus cum l«x«« fioßi-ö* ’lUa. Nunc horribilis luxus Mundum inuafit j Non latis eft omnis generis rum temposnbsp;'^es ad uoluptatem comparare, mifeentur carnes pifeibus, adduntur aro^; rum in uidu.nbsp;tentalur ilia naturae inimica perueriitas, ut quæ natiira dulcia funt,nbsp;‘^ddantur condituris acria,quæ autem acria funt, reddantur dulcia,

i Qiianta in potu qiioque uarietas eftC Quis non putaretfe ludibrio ha;= VdritM H uideret ab hofpite apponi aquam^ Non Zytho apud nos codo,nonnbsp;patrio contenti iumus, etiam ultra marina appetimus, Hanc infaniatnnbsp;p'® J ft nunc Pater liofter Adam rediret, An non putas miraturum in Fijsnbsp;Qtiæ nos cum uoluptate comedimusQi.bibimus, ea ceuucnenumfu^inbsp;^^*¦^£,00 omnibus delicijs anteferret, uelrapas,uel ptifana.cum frigida.nbsp;I 'Ommendatur igitur nobis hoc in loco frugalitas in uidu, dû docemurnbsp;^^de primis Parentibus, quod fpoliati omnibus alijs cibis, folum herbasnbsp;cibum habuerunt reliquum, Hæc fimplicitas alimentorum reddidit cornbsp;P^tafalubria, non obnoxia iftis morbis, quos uel delicatior uidus,uel cra^nbsp;conciliât,

, Öebebant autem nos quoque hæc inuitare, iron folum ad frugalitas j’^’fedetiamadpatientiam,cum alios abundare uidemusomnisgenerisnbsp;ƒ‘‘ctjs, nos autem uix panem 66 falem habemus, cum aqua. Cogitate enintnbsp;Ij “^nausjhanc poenam Adç impofitam,ut cum in Paradifo Deo uolente, iiinbsp;^nte Ô6 donante poftet omnis generis frudibus uefei, 66 Dominus efte tö*=nbsp;r s terræ,propter inobedientiam nunc cogatuf cum pofteritaçe fua uili olitsnbsp;'^^»ouiditarc,

ÏN SVDORÊ VVLTVS TVI VESCERIS panetuo*

TERTIVM CAPVT

C«r4 mdrito nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VAM uarie ingcminat mokftiam labon's, ut Markus oc^

impoßta. nbsp;nbsp;nbsp;V..^^cupetur cura 6C labore alendi, defendendi,gubcrnandi fuos. Hæc aii

tem noftro feculo, propter hominutn peruerfitatem, longe funt difRcih'ora, quam initt'o fuere, Videmus enim etiam cum de ui'Au certa fpes eft, quantonbsp;negocio familia m officio pofsic retincri. Nec Adam huius malt ignarus ftii«nbsp;1C, qui cum familtæ fuæ fancffifsime præefset, tarnen uidit caedem a Catn faxnbsp;lt;ffam.Taceo aliaincommoda,quæ longæuitas uidere Ô6 ferre in pofteriscocnbsp;git. Hæc igitur cura marito imponitur, ut fuftineat laborem, non fatisnbsp;turn nec felicem» Nec debet quifquamefse, qui non fudorem hune fentiat»nbsp;T anto Papiftarum periculofior uita eft, qui omnes alieno labore partis opi^nbsp;bus etiam ad uoluptates fuas,ac ocium abutuntur^

ÄnßngutiJex OeD hic queftio nafeitur. An oporteat omnes nos agricolas efse, aiit beam^ lt;tgrt= Otem manibus laborarc Sicut initio Euangelq quidam inepte contendednbsp;coleßcri. bant. Namnbsp;nbsp;hoc loco 5gt;C alqs.qui laborem manuum præcipiebant, co ab^

tebantur, ut iuuentus, ^bicStis ftudijs, manuarias operas ftdaretur.

Caroloßttdiui Caroloftadius, horurn D ux, deferta conditione fua,uillam emebat, eainq^ fodiebat ipfe colebat. Sed profedo milii, fi uocationcm deftrerenbsp;tegrum, longe facilius iucundius efsetAierfari in horto, h'gonenbsp;pala uertere terram, quam fuftinere hunc labore, quern nunefuftineo,nbsp;rufticorum labor nullam proportionem habet ad hunc noftrum fudor^’”'nbsp;Quare cxplodendi ifti funt, qui folum manuum laborem, labor^'^ Lfnbsp;contcndimt.Manifefta Chriftt fententia eft, iubentis ut tj qui docent, 2«nbsp;laboribus fruantur. Intrantes domum,inquit,prim« dicite. Paxnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j ’

Edentes dC bibentes, quæ apud eos funt, Dignus enim operarius fua,Lucæ 10, Hic de menfa eorum, qui audiunt uerbum Dei,nbsp;nemtoUit,Só dat Dodoribus. Sicut Paulus quoque dicit, QuiEu^nS^^J^’^jj,nbsp;docet, de Euangelio etiam uiuat. Ac in hanc ièntentiam etiam legt®nbsp;eitat,Non obligabis os bout' trituranti, Curautem agricole laboranti cvnbsp;lcnti agrum fuum, datum eft mandatum, de pendendis decimis, fi uetbi^nbsp;niftri luo labore uidum quærere debent^

Hi limiles loci dare oftcndunt,quod fudor uultus fît multip^^’^' mus eft agrfcolarum,feu Oeconomorum,SecundusMagiftratuuingt;T’^*^^0j,nbsp;dodorum in Ecclefia. Inter hos ordines optima conditio eft agricolartn”’nbsp;cut etiam Poeta dicit,Felices nimium,fua u bona norint,agricolæ.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ft,

durolaboreexercentur,tarnenfingulari uoluptatelabor ifte condini5j.| dum quotidie ilia noua 6Ó mirabilis creaturarum fades fc oculis ingefitAnbsp;contra turn in Politia, turn Ecclefia præterquotidiana pericula, etiamnbsp;nitæmoleftiæ obqciûtur. Si modo fideliter officiumfecerc uelis.nbsp;loquimur hic de hominibus ociofis, qui iftas poenas peccati non agnok^^^nbsp;fèd tantum in id incumbunt, quomodo expleant libidinem fuam, hinbsp;ri fuo malo genio relinquantur. De qs loquimur,qui ferio faciunt,qtm» f-jjnbsp;bent facere.Hi uno die plus laborant ÔC fudant, quam agricolatotom^ ’nbsp;magnitudinem operis oC uaria pericula confideres.

Atque hæc quoque eft caufa,cur Regibus amp; Prindpibus galia ÔC alia id genus pendantur a fubditis.Quis autem non uidet,fi diUgnbsp;ter faciant offïcium,quam exigua ca gratia uel merces fît,quæ pro tanto lanbsp;re rependiturCQiiod fî qui funt négligentes, non ideo tarnen légitima ofnbsp;natiorelinquendaeft.nbsp;De Maximiliano Auguftoaudiui,itaeumncgoctjspcrpetuooppf^^nbsp;fum efse,utnunquam fatis ocq ad cibum capiendumefset.nbsp;itaque nonnunquam fefubducere a laboribus, ÔC in fîluas fe

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXIl

»ationibus indulgebat, N onmin quam mutata iiefte immifcebat fe pri tiatogt; rum cœtibns, ut liberiorfljus colloquys frueretur. Etfi autem ei uenau’omsnbsp;ftudium uitio datum efhtamcn qui labores eius amp;C intcriorcm uttam norant,nbsp;•udicabant id magis necefsitatis quam uoluptatis caufa ab eo fufcipi.

Cum hoc labore, jgitur quern tanti Imperrj gubernandi ratio requirit, 9uas arationes, quas fof^'ones,quos alios labores rufticos mihi comparabis^nbsp;Ergo nomina Regum 2C Principum aulæ habent, cu reuera Reges amp; Prin^«nbsp;^pes, omnium feruot urn fint miferrimi.Ideo Monachi ÔC tota Pontifias fa^înbsp;^io ,foli funt qui regiam uitam degunt, fiquidem labores, négocia, periculanbsp;rtlinquunt alijs.Ipfi in ocio fruuntur commodis fuis.

Idem de Paftorali cura dicimus, quae tanto maior eft habenda, quanto nbsp;nbsp;nbsp;palÏo^

*3grauiorafunt,quaî adminiftrat.Anenimputabimus Auguftinum iii otio wutifse,0lt;: curafse uoluptates fuas,in tanta aduerfariorum multitudine,cumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eed«*

4uibus quotidie dimicandum fuit, ne dodrinam Chrifti penitus fubuerte^^ fiaflitus. *^^nt,Pelagiani,Donatiftac,Manichei Sófimiles turbatores Ecclefiarumç’Nosnbsp;'liioque hodie fic,Dei gratia,adminiftramus noftra, ut fper em neminem fo#=nbsp;’’^»qui nobi« tarn negociofum ocium inuideat. Summa igitur ftultitia eft,nbsp;A^od Fanatici ,manuum labores fic urgent, qui corpori confirmando utilesnbsp;’^t.Cum e contra hi politici QC ccclefiaftici labores maximi, atterant corpo^!

ÔC tanquam ex imis medullis omnem fuccum exhauriant. jXlftinguemus igitur fudorem fecund urn iuftam proportionem, Oeco=# sudorœcononbsp;^^nomicus fudor magnus,maior politicus,ecclefiafticus maximus.Nam micuf,politicnbsp;uide,amp;^ facile intelliges quomodo ab eo defudatumfit. Qtiia autem cut,ectkjM»nbsp;^fclefiaomnibus ieculisinfeftatur a Demonibus,SxSexerceturhærefibus, flicus»nbsp;^Malis,peccatis,tniufta ui Tyrannorum,Slt; omnis generis malis. An dice^nbsp;nullos in ea labores,nullosfudores eiseî’ An dicemus eos,qui Ecclefiasnbsp;^^’¦«nintindignosuidur

t)e Papa 5)C Cardinalibus QC toto illo impiorum cœtu hoc dicamus, qui nihil laborent,ô^ tantum uentrem ÔC otium curent, maximas opes abfunbsp;’^'^rit.Hi enim funt,de quibus poteft dici illud Pauli, C^i non laborat, nonnbsp;’'^^nducet. Laborare autem in Ecclefiaeft, docere,adminiftrarefacramenta, jj)nbsp;5“§nare cumFanaticis,tollere fcandala, aedificare pios fiCc, Hoc qui faciunt Eccleßa.

bis dicit Chriftus, Dignus eft merccnarius mercede fua.

Porro Adæ,tanquam qui autor primus peccati extitit, fi rede æftime=# ’’'«s, deterior conditio fuit quam noftra. Nam ubi nos, finguli in fuo ordfinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fudau t^

’'^’ftidamus, Adamunusfudoremœconomicum,politicuni,ô^ccclcfîaftiss ' ’^Uin dcfiidare coadus eft. N am folus hxc officia apud pofteritatem,dum ui*nbsp;’^’homnia fufttnuit. Ahnt familiam.gubernauit eam,amp; inftruxit eam ad pie

, fuit Pater, Rex amp; Sacerdos. Qiiam autem fingula plena fint dolo«: Sc periculorum,experientia docet.

Vare necefse eft, ut nos cotra ea confolcmur, ad patientiam alsue confobtio c5 jj^^faciamus animos noftros. Si quidem uidemus calamitates has «npo:? tracaUmita*nbsp;/ ^tiam Eledis, qui habent fpem refurredionis 2C æternac uitæ. Porro hæc tes huias «liA,nbsp;pAfs cum reliqua fit calamitous hominibus, decet nos efse magno animo,6Cnbsp;nac uincere mala,non enim fumus perpetuo hie manfuri.Sicut igitur quinbsp;P^regre abeunt, etiam ficubi fordidum hofpitem nadi funt, fie fe confolan#nbsp;quod unius nodis ea moleftia fit, fine efuriendum, fine duriter cuban*nbsp;eft, Ita nos quocj in medtjs hifee calamitatibus cogitemus, Qind enimnbsp;dormiendo pene fallimus, collati ad æternita=

Veniant igitur, ficut Dominus fi'ngulis diftribuit, aduerfitatesfiuein.

L iij OEConomia

TBRTIVM CAPVT

Oecoftomia, fine in Poliria amp; EcckG'a,non tarnen pariemur nos commoueW ad impatienttam.Nonideo uelPolintiam,uel Oeconomïam,uelEcclefiecifnbsp;ram abrjciemus, Non decet hæc mollicies fortes milites, ut ad primum impenbsp;turn holhum abijctantarma óófugiant, Qiiafi uero ad uoluptates ÔC ociiim,nbsp;non ad laborem SC négocia deftinati lïmus. Tu ne cede malis,fed contra aiwnbsp;dentior ito,inqin't Poeta.

Hoe autem turn poterimus, fl his temporalibus incommodis oppofii^^ rimus fpem refurreSlionis ÓC æternæ uitæ, Sicut autem nemo hanc Iibentetnbsp;amitteret, Ita putabunt flnguli, fibi non defèrendam earn quafi ftationem mnbsp;quam diuinitus collocati funt. Qui eft uocatus ad docendas Ecclefias,fac*^nbsp;id magno animo, nec moueatur autfuis periculis, aut Pontificum ignauia»nbsp;Qiii cum prædicando Euangelium,gubernando Ecclefias, audiendis caunsnbsp;facris,dqudicandis dogmatum controuerfijs,EccleGas iuuare debebantj^^nbsp;ijciunthæcfumma opera,in ineptosMonachos,Ipfi autem numis cumiibn'nbsp;dis,6C uoluptatibus inftruendis occupantur, Q^ioniam igitur fudoremkg*nbsp;unt,etiam refrigerio carebunt, Qiioniam non compatiuntur, etiam non cofgt;nbsp;regnabunt.

Contra,nos qui fudorem bunc,finguli in fuo gencre,fuftinemus, temus, etiam fi quid acerbumferendum eft, fore ut habeant calamitat^s innbsp;finem fuum,Sicut Mofes iam confolationem hanc,in quantumuis dufonbsp;lo,addit,

FAONEC REVERTARIS IN TBRRAI''’’ i—' quoniamexeafumptuscs.Quoniam puluisnbsp;puluerem reuertcris»

Homines imprj infimtas calamitates Ipe breui's

tulæ confequendæ fuftinent, Qiiantum periculorum fuftinct tor terra SC mari propter fpemlucri^ Miles quam uili aere uenditnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fu

am C” Scortum in lupanari longe plus malorum fuftincre cogitur, qn^*” Vxorindomo. Inde Germani prouerbio tales uocant Diaboliniarty’^j’nbsp;qui fua fponte in calamitates fe conqciunt,quibus carere poterant,G Vnbsp;lent uiuere, Qiiantum enim incommodorum helluationibusfibihoi®*’^nbsp;uinofi accerfuntCquibus carerent,fl moderatius biberentC”

Qiiare merito dubitaucrit aliquis, qua nam ratione confuli genet* 1**!^ mano pofsit, quod per Satanam ita induratur, ut ne mala quidemfua fe**!nbsp;at.fed ea ftudiofe icCletur SC urgeat. Si enim ea fentiret, te quacfo,an nont*^'nbsp;geret^ N une tantus ftupor in animis eft, ut fuis malis homines deleClar* i”nbsp;deas.Hæc peruerfitas igitur, quæ in maxima hominum parte eft, ut prop*^^nbsp;ftultam SC leuem uoluptatem,certis malis fe implicent, mirum cft,quod nOnbsp;a pqs in bona caula confideretur, ut cogitent,Etfi hie in uarqs calamitatib*’nbsp;uiuendum flt,tamen fore earum finem, SC penfandas eße meliore uita*

Hanc confolationem præfens fententia oftendit, Certo enim promit**^ futurum,ut calamitates iliac cuntftæ finiantur, Idque contufo SC contrifo annbsp;tea capite ferpentis.Donec,inquit, reuerteris, El haadama,In terram.Sig***^nbsp;ficat enim uocabulum in genere terram,fîcut infra. Et Cain faeftus eft cu»onbsp;terræ.Sed uocabulum Aphar, flgnificat proprie terram recens eftbfsanigt;ftnbsp;glebam. Noftra translatio habet puluerem, ut fi'gnificctur diftoluta te^^'nbsp;Nam Adam ex glebafadlus eft in hominem uiuentem. Dißolutanbsp;compagine ifta,dicitDominus,fucurum, utiterum in glebam feupuluerc

Atqueluc

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXIII

A Tquc htc itcrumadmoncmiir, quomodopaulatim crcfccnn'biispccÿ Crefcentibuf

A.catisetiam pcenæ creuerint. Minor ilia ô^humanior ratio fuit, cadai= peccatiscr liera terræ mandare,2C in terram rcfolui. Poftea autem fere omnium nation:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crcf«

Hum confuetudine cadauera cremari cepta funt. Item quoties accidit, ut etti 2m uiui homines uorentur aferis, Sgt;C habeant fepukhra fua beftias. Sicut innbsp;/ophetis inter quatuor pœnasfuntbeftiarum dentes ôô furores ferpentû,nbsp;^ioru.nque uenenatorum animantium. Sic enimfir,quantonosadpoenasnbsp;^2gis ftupemus,tanto eas duriores imponitDeus ad frangendos nos,0lt;f

Sin autem nee fie Lciti.zf, oci^ritis mihi,addam correptiones ueftras feptuplum, propter peccata uenbsp;conteram fuperbiam duriciæ ueftræ £gt;Cct

. SiclapfusAdæfuitauitainmortem,afanitateinmorbos,Ettamenfu Lä[gt;[iiSAdte» 2(ihuc uere aureum feculum, fi noftrum fpedles, Nam paulatim degene^snbsp;^uerunt omnia,ficutetiam oftenditidftatuaDanielis. Qiianto enim mun#nbsp;Usfiiofini eftpropior,tanto homines fiunt deteriores.Ideo fit etiam,ut pœ nidis.

n,duriores de nobis fumantur.Qiiam pertinax impugnatio ueritatis hodie interPapiftas^Qiiantam exercent crudelitatem contra cos,qui ueritatem Papift/e.nbsp;j-^^Hfitenturf Taceo auariciam plane fatanicam, libidines, perfidias, iniuriasnbsp;*''^fine. Num igitur pofsunt pœnæ longius abefse;:’

J Hadenus commemorauit Mofe pcenas inflidas Adaî,5C pofteritati zg. propter peccatum, quæ etfi grandes funt, tamen initio fuerunt mitioresnbsp;wm nunc funt.Qiiæ enim tum,ut fic loquar,in pofitiuo fuerunt, nunc om

Pfopter peccata audla funt in fuperlatiuo.

Prills autem quam pergamus ad reliqua,diiputandum eft de Ioco,quem

5 fupra attigimus,ubi dicitur ad Mulierem. Multiplicabo dolorem tuum Mubiplicai», f ^oticeptum tuum,feu impregnationem tuam.Eft enim Heronecha,quod dolorem t«« lt;nbsp;^xponunt pro illis moleftrjs ÔC anguftqs omnibus, quibusmulieres

'“’'^^ntur a tempore conceptus, ufque ad partum,

Qiieritur igitur, cum uxor in anno tantum femel impregnetur pa^ An pœttaßt ’ 2n poena etiam fit,femel tantum impregnari C” Item cur hie dicat,fe uellc rtftitMm unumnbsp;igitur ad pofterius attinet,(entio rede exponbsp;nbsp;nbsp;nbsp;concipi^

çç’j^Hltiplicabo conceptn,hoc elt, dolores 2lt; moleftias quae fequuntur con* poena fit,non nifi unum foetum in anno concipi,8C tamen

’Hius moleftqs cumulari.Nâ fi homo ininnocentia permaniîlsètjomnino fiiifset mulierum fœcunditas. Sicut eius quaedam ueftigia cernimus,nbsp;uno partu, gemini, fæpc tergemini, nonnunquam quatergemini edan*

5^ Etfunthuiusfœcunditatisin coeteris beftijs exempla, Magna auium fœcunditas eft, canes, feles, fues etiam magno numero pariunt,nbsp;‘2utem grandiores aliquæ beftiæ fingulos tantum foetus pariunt, tamen

Pro/‘^iitiium eft, Mulieres nifi peccatum eiset-, multo nuijneroßorem n^^Hifuifse parituras. Nuncut plurimum fingulis annis, fingulos fœtus,nbsp;liih .^^iiiiiPsimæ funt,pariunt, amp;accefsitilia turpisôCfœda libido, Quænbsp;^Hia nos de magnitudine peccati admonent,

j^Ëdhic obqcitur iudaicum cauillum de ferpcnte,Qiiod fi fernen mulieris CduiUum î«« femine naturali quod ex utero eius naicirur, ficut daictw ic fea

HUûd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idetur confequens else, ut etiam ferpentis Semen fit illud, mine ferpru»

14s ^^^^^^P^i'iisuentreenafcitur, Alioqui enim non conftabit contraries tù. tamen Mofes oftendit, cum dicit: Ponam inimicicias inter fernen

^^‘Hi,elt;SemeniIlius,

L iü} Ex hoc

TBRTIVM CAPVT

Ëxhoc cauiUo multa fequcntur, Primum quod Deus tantum am tnrali Serpenteloquatur,eumque puniat. Secundo quod Chriftus nihtlfit»nbsp;neque ex hoc loco aliquid de Chrifto probari po^sit. Habet quidem (pecieinnbsp;ah'quameauilluni hoe,fed reuera nihil eft»

PRrimum autem fic reipondeo, Q2_ii ignorat,ignoret,Slt;r qui fordcicit ,fof defeat adhuc.Qiii enim reuelato ÔC manifefto Euangelio non credit,nbsp;dignus eft, qui iion intelligat haec Scripturæ occultiora dida,eifque non erenbsp;dat, Neque nos hoc agimus, ut per hunc locum, fundemus aut illuftrewusnbsp;Euangelium,Sed Euangelium tanquam claram lucem adhibemus,utitot2nbsp;nebræ illuftrentur, Qi_iarc qui lucenti Euangelio credere nolunt, quidnbsp;rum eft,ft' hi obleurioribus Prophetarum didlis non credant, 6d affer^nt^nbsp;nas Sd abfurdas opinionesï’ Promifsio Euangelij diuinitus reuelata, dein“^nbsp;inter tot Tyrannos,£lt; horrenda fupplicia confèruata eft,hanc quia ludeip^*'nbsp;tinaciter impugnant,nec credere uolunt,fïnendi funt. Nos autem cumnbsp;libus.Sd Euangelio fe fubmittentibus iam agemus,

loh $. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftus loannis odiauo dtcit, Satanam efse Patrem mendactj

Pulehra nbsp;nbsp;nbsp;tnicidam,nec ftetifse in ueritate.Hæc eft Lux ilia Euangelij, qua tenebr^

fcjtio, (juod teris Teftamêti illuftrantur. Nam fi Satan ab initio Homfeida fuif,dic^!^S P'^’’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'•* aut quos occidit Nonne Ädamum £d Heüam per peccatum d Vbi J

tcm mteuigat pqo.nnein ParadifbC Qt,iando occidit Cquot; Nonne cum eleuaret autoti^^L Sata^ mandati diuini, Ói. prnmitteret Drjs fimiles fore, fi ederent de

“ * ta;quot; Vtrunqueigituruerumeft,AffuitinParadifoferpensnaturaIiS’. iftumferpentemantiquusferpens,Diabolus,Hominem decepit*

Ëft igitur hie principalis ftnfus huius toet, uttntelligas Diabob”!’^^ je tem huius calamitatisfuifse, Sicut cum aliquis cædem fecit, redtenbsp;homicidæ gladio,Gladius hunc occidit,Sed profedlo gladius nonlb*^^nbsp;per fè,fed homo qui utitur gladio, Vfitata autem Synecdoche eft,nbsp;gamus fub inftrumento ipfum autorem, Ergocauillum hociudaict’^nbsp;plodamus#

SEcundo.etiam hoe uerum eft,quod non temper necefse eft Omnia fibirefpondere, Eft enim contrariorum multiplex ratio,nfnbsp;ledlici docent.Qiiædam funtrelatiuæ oppofi'ta,quædam priuatiuC’9^’-contrarie. Pater naturalis ex quo generamur, ód Pater mendacij,ftj^^^^fnbsp;fita, Etfi igitur concedamus iudaicum fenfum, loqui Mofen de ^erilt;nbsp;pente,T amen ipfe textus Synecdochen arguit,fi eum conferamus cun’nbsp;bis Chrifti, Sic enim dicit, Dixit Deus ad ferpentem, Qiiia fecifti hoC’ .jj-jnbsp;ledidlus eris, Qiud fecit 2quot; nimirum hoc quod decepit Heuam, Sdfienbsp;earn,

AdhæcuerbaafterîueemEuangelij, Fuit Diabolus homicida^b’jjf^ tio. An non dare ^paret, fic loqui Deum cum ferpente naturalt, utnbsp;gat Diabolum in ferpente naturali latentem,qui hominem coniecit it*nbsp;tum,in mortem,öd in iram DeLlgitur fernen, non eft tntelligendumf^^p^nbsp;le fernen naturalis ferpentis , fed fernen Diaboli, Sicut Chriftusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j,,

pellat in Euangelio, Venithomo inimicus fuperfeminartsmalum ft Hoc fernen eft contrarium femini Ipirituali, Sicut caro Öd fpiritus fuutnbsp;traria,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, r

Neque necetse eft.ut per Omnia,fibt' retpondcant contraria.ficut milia per omnia fibi refpondertt. Adam eft figura Chrifti,Ineo enimnbsp;nit fimilitudo, qitod ficut per Ädamum in uniiterfos exundauitj^cca^^^nbsp;Ita quoque exundat iitfttcia Chrtfti in omnes,qui credunt in

GENESIS.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXIIII

^niunt,aljaomnia difconucniunt. Relinquatur igitur Iiidæis funs error, Nos fideles fdmus hune Serpentem efse Diabolum, ex interpretationcnbsp;^nriftt

pT VOCAVIT ADAM NOMEN VXO^ ris fuæ Haua, Quoniam ipfa eflèt Mater omnis iiiiii,

QVPRA audiuimus infligi Mulien’ etiamiftam pœnam, vtAdlt;tmHeu£ fit fub poteftate uiri, Ea poteftas hie fignificatur, Non enim ei impo^ imponit nomSnbsp;nomenDeus/ed Adam tanquam Dominus Heuæ.Sicutetiam fupra denbsp;^^inialibus, tanquam creaturæ infra fe pofitæ, NuUum animalnbsp;ipfi finxit nomen, omnia fortita funt nomina fua,óó acceperunt dignita:«nbsp;gloriam nominis a Domino Adam.Sic adhuc hodie Mulier, cum nu

-5 y iro,amittir fuæ familiæ nomen,£C uocatur nomine Mariti, Ac monftri ’Me efsetjfi Maritus fe uellet nominari nomine Vxoris.Hoc eft fignumnbsp;fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fubie Aionis,quam Mulier per peccatum meruit. Sic

’Maritus locum mutet,cogitureum Mulier fequi, tanquam Dominum ünf Tam uaria in natura funt ueftigia, quæ nos pcccati èc calamitatum no;«nbsp;.^umadmonent,

h ST autem nomen quod Adam coniugi fuæ dat, ualde letum QC iucün^ Nome« Hf«lt;e /^dum nomen.Quid enim præciofius,melius,aut iucundius eft uitaC Nonbsp;eft uerficulis uulgaris,Vt uitam redimas dCc. Non enim aurum,nó gernnbsp;p^^non opes gloria totius Mundi cum uitaconferri poisunt. Sicut etiamnbsp;^’’tiftus dicit Matth. 16. ludæi fere liberis indunt nomina a rofis »floribus,nbsp;^^’ïimis.Sed nomen Heuæ non a pre cio return fed ab ipfa uitafumptum eft,nbsp;omnes ahas res uincit,

Addit autem rationem, Qiiia eft mater omnis uiiicntis, Apparet aas j’’’exhocloco Adamum,reccpto Spiritufando.mirabiliterfuilseilluftra^nbsp;credidifse acintellexifse uerbum, de Semine mulieriscontrituro ca^ ofiendit ßdemnbsp;r’’ Serpentis,ac uoluifse quoque hanc fuam fidem infignire SC ornare uoca Adamo.

Vxoris fuæ,quod ideo nulli alij creaturæ indidit, ut aleret hac appella#: '^’te coniugis fuæ, fpem futuri Seminis, ÓC confirmaret fidem fuam,fequenbsp;p'^’ïfolareti ir,q uod crederet uitam etiam tum,cum iam morti tota natura efnnbsp;‘^^'fi’bieda,

’br nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fenfifset uitam futur3m,non potuifset erigi animus eius, nee

P tam lætum uocabulum impofuifset Vxori, Qiiia autem hoe nomen imä«

Vxori fuæ, iatis oftendit animum ereeftum per Spiritum iandlum, fi^ l^^cia remifsionis peccatorum per Semen Heuæ, quam ideo Heuam appeknbsp;’ ut hoc nomen efset ceu memoriale promifsionis, ex qua ipiè quoque te^fnbsp;ÔC fpem uitæ æternæ relinqueret poftcris.Hanc fpem 06 fidem nominenbsp;ceu coloribus in fronte uxoris pingit, ficut liberau ab hoftibus tropheanbsp;^’fiafîgnalæticiæftatuunt,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hc«r.

^Ed inquies, Cur Matrem uocat,quæ adliuc erat Virgo,necdum pepere^î c«r mrftro« U ’¦^^P^cit id quoque ad teftandam fidem promiisionis, quia credit genus „occt,nbsp;nbsp;nbsp;mit

abftciendum, nec delendumefse, fed conferuandum. Simul fcrnond«« jfç 66 Prophetiam futuræ gratiæ hoc nomen complclt;ftitur,06 coniólatiogt; crabnbsp;°^.^tidit necefsariam in huius uitæ calamitatibus perpetuis, |:ontra S a*nbsp;tentationes, Pofsibile autem eft, ut hæc læta impofitio nominis Cquodnbsp;cherrimum teftimonium eft fidei S)C recreati fpiritus in Adamo) occafi*nbsp;tjhnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Patres poft magis feftiuum Ô6 lætum habuerint dii»

^gt;‘lUo infans circumcifus QC nomen ei inditum eft, quam quo natus eft, uc ficcclçbraïF

iic cclcbraretur hxc nominis primi impoßtio« N une fequitur aliud mcmoi^ ale tn'ftici'æ, huic contrarium.

DIT OyOQVE DOMINVS DEVS ipfî Adam amp;C \^xori eins, tunicas pelliceas, indu«'nbsp;it eosgt;

HO G neutiquam fic lætum SC iucundum eft, Ecut fuit imp tio nominis, Etfi enim ditflum erat a Domino, Quacunque die de hocnbsp;ligno comedes morte morieris,tamen confolatur fe Adam ifto nominenbsp;oris de uitareparandaper promifsum Semen, quod caput Serpentis contrenbsp;turum^ôô ipfum occiforem,occifururn fiu

Ad fanandam igitur bane obliuionem,addita Adæ SC HeuascftP^^^j tanquam rnonitoriirm feu infi'gne quoddam, quo admonerentui'^’’,^fjoCnbsp;totapofteritate fua,iftius miferrimi cafus. Sed Mundus poftea etiagt;^fnbsp;tie ilCfrtn ïtlGïnfrpnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pn/rti Cor/lpnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffliant

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXV

pT DIXIT DOMINVS DEVS, ECCE ILLB Homo fuitj ficut iinus ex nobis, ut fci'ret bonum amp; ma*nbsp;lum. Et nunc, ne forte mittat manum fuam, amp; accipiatnbsp;etiam de arbore uitæ,amp; comedat,ô^ uiuat in feculum.

ST farcalmus S^acerbiflima irrifio. Qiieritur igitur, Quare

J^peus tam duriter agat cum mifero Adam, qui poftquam omnia gloria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Df*

jPo«atus,ac in pcccatiim ÔÔ mortem lapfus cft,etiam a Creatore fuo tam acer ** j,oimproperio pungiriir, Nccfatis eilfignû uifibile,quo cum admonet pracnbsp;calamitatis dC amifsac gloriac,etiamaddit uerbum audibilefnbsp;Refpondeo,Habuit Adam promtfsionem miiericordiac, e3 oportuit canbsp;contentum uiuere, V t autem futurum peccatum tanto metueret ÔC caucnbsp;ptdiligcntiusjdatin' ci hoctam acerbum memoriale. Videt enim Deus,quanbsp;^sfuturi fint Poften' eius,Ideo ponit uerbum hoc in os Adac, ut praedicet idnbsp;F^fteris,ut docear, Qiiod cCi uoluerit fimilis Deo fieri,fadus fit fimilis Dias NoM.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»5

t ipfi quoque caueant, ne ad id Parentum peccatum adijdant fua,fic*

H^cntagts a Deo difeedant.

. Sicut igitur antea in pellibus, ita hie ipfo uerbo admonet de practcritis ^^uturis malis.Non quod deledetur tam trifti cafu, fie enim nonadmone««nbsp;f^^Adamum ,fedtaceret, Sedquodiiultut Homo adimaginemDeiamiGnbsp;^’itcrum afpiretjamp;T peer atum,tanti mali caufam, tanto magis odifse incipinbsp;at *¦ Adam admoneatpofteros,quidfecutum fit poft peccatum, quod cumnbsp;^^^3tana dementatus putauerit fe Deo fimilem fore, fit ipli Satanæ fadus figt;nbsp;iyî Ouet hoc loco 06 ilia queftio,Cur Dcus.qui units cftjoquatur in plu pluralii numenbsp;rail numerotN urn plures Dq fintfAc Nicolaus de Lyra cum alrjs fen riu de Deo mnbsp;p^sc dida efse in perfona Angcli,uel ad Angelos, Fadus eft units ex no* hoc loco,nbsp;eft, Fadus eft Angelus, Sed nimis frigida glofsa, haeceft. Non enimnbsp;fe Angeln uocat. Nec uis pofita eft in nomine unus, pofita magis eft,

J^PfonomineNobis.Qitarercpudiemushocfrigidiimcommentu.Sienim • dicitur in perfona Angeli, certum eft Deura hoc non dixifsc. At textus

’‘«t,Et dixit DOMINVS Deus,

Qnare ad lucem Euangeltj refpiciendttm eft,fieitt etiam fitpra dixfhçc ’'im tenebras ueteris Teftamenti illuftrat, Qiiod fi de Angelis hacc expo*nbsp;^s,non conueniet expofito cum fuperioribus. Sic enim dixit Satan,Et eri*nbsp;’^‘icutDiijfcientes bonum Ô6 malum.Ergo Adam Ô6 Heua reuera hoc ten*nbsp;ƒ unt,utDeofimiIes fierent.Nec debet praefens locus ahtcrintelligi.quamnbsp;2tqualitate cum D eo,

A Explodatiiritaqueludaicus error, quern hoc loco Lyra amplcditur,06 ^^uatur fecundumlitcram,Quodin Deo fit pluralitas,ficut etiamfupradi*nbsp;’t gt;Faciamus hominem ad imaginem noftram, Hæc loca omnia arguunt,nbsp;J^itatem efsentiae diinnæ,Semper enim proponitur. Et dixitDeus.Deindenbsp;^§uunt etiam pluralitatem perfonarum,feu ut uocant,Trinitatem. Sunt aunbsp;inyfteria hæc in nouo T eftamento certius explicata,Sicut cum Chriftusnbsp;jPbetjBaptifari in nomine Patris Ô6 Filij Ô6 Spiritus fandi. Tres igitur per*nbsp;ƒ nae diufnitatis fie ftatim in inido mundi indicatæ, poftca per Prophetas in*nbsp;^‘Icdacjtandem per Euangelium plene reuelatæ funt,

Manet igitur iententia, Adamum 06 Heuam hoc tentafsc, ut ficrent i*

Dei, Arqui imago Dei inuifibilis eftFilius, per quern confiftunt om^ Adam pecea* baque Adam per peccatum iuum impegit in perfonam Chrifti, quæ eft wt in perfo«nbsp;uera imago Buwcbrijli,

TERTIVM CAPVT tiefa imago DchSunt haec breuiter dC oblcure propofita, fed Adam fine dtp*nbsp;bio infinitas condones I'nde contexuit. Sicut ctiam Prophetas apparcc uari^nbsp;ad hæc myften'a alludere,eaque inuoluere mirabiliter, quae poftea Euangdinbsp;urn dare oftendib

AC facit ad noflram fententiam hoc in loco nomen Dei, lehoua, quod non poteft fignificare uliam creaturam,fed fimpliciter ipfi foli Creatornbsp;ti tribuitur» Qtiid autem dicit Creator C’ Nempe, Adam fa Aus eft unus exnbsp;nobis« Hie profe Ao profefsio QC fides^noftra non tolerat, lit accipiamus bxCnbsp;tanquam ad Angelos diAa^Qiiis enim dicet,Deum cfse unum ex Ang^^^nbsp;aut Angelum unum ex Deo;’ Imo Deus eft fuper Angelos, 0^ fuper omn^’nbsp;creaturas,quomodo igitur fe pofset Angelis aequare^

Accipiamus igitur hunc locum pro certo teft/monio articuK T rinitate,quod fit unus D eus,8C tres perfbnæ.Obfcure autem indicat bic onbsp;Mumitatff. peccato Adae,quod uoluitnon Angelis,ied Deo fimiUs fieri« Ac fi innbsp;los tantum peccafset Adam,non efset morti traditus« Qiiia autem tendebanbsp;peccatum in maieftatem Creatricem,cui uoluit fimilis efse,8C faccre quafnbsp;la Maieftas facit,Ideo tarn horribilis pœna peccatum hoc eft confecuta»

Sicut autem accidit, cum quis a cruce liberatur, nemo eft, qui non neat de periculo in quo fuit, flC hortetur utid pofthac caueat* Ita poß‘l‘’^nbsp;Adam per promifsionem diuinam,in (pern uitac iterum ere Ausnbsp;cum Deus, amarahac irrifione, utnon obliuifeaturhorribilis hiibnnbsp;ne pofthac diuinitatem,tam infeliciter tcntatam,iterum affe Aet, fednbsp;liet fe coram maieftate Dei, Slt; pofthac cum Pofteritate fua tale caueatnbsp;tum.Non enim Adæ foli hæc dicntur,etiam ad nos pertinent,quinbsp;baptifati renouati fumus per gratiam, fummo ftudiocauere debena^’nbsp;relabamur in ueterem impietatem«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Adeundem modu farcafmus QC amarulentifsimairrifio eftin^^jQ^*^ dicit. De arbore uitæ,quafi uero Deus non uno nutu potuerit probib«*^®’nbsp;cauere,ne earn attingeret Adam, D einde addit ctiam ilia terriculamc^^*-’*

Et emisit evm dominvs dbvs d®

horto Eden ad colendam terram, de qua fumpf^^ nbsp;*

Et expulit hominem, nbsp;collocauit a plaga orientali b

ti Eden Cherubim, flammam gladq uerfatilis, â» ftodiendum iter arboris uitæ^

PERTINENT hæc quoque ad noftram correptionemSÇ^^^ .JL monitionem,ficut Paulus dicit Rom,iç,Quod quçcunque feript’’ jj,nbsp;propter nos 1 Aipta funt. Magnum enim periculum in co eft,fi oblitinbsp;iterum in ea demergamur« Sicut etiam Chriftus loh« ç« admonet,nbsp;Vide fanatus es, noli amplius peccare, ne quid tibi peius accidat«nbsp;X. Petri 3« de fue lota,£€ ae cane reuerfo ad uomitum,Item x« Petri i.nbsp;liuifcuntur peccatorum fuor um ueterum;

HAEC Sgt;Calia feripturæ loca,funt admonitionesdepeccatoin rum cauendo,propterea quod ficut in morbis,recidiuatio difficili^ einnbsp;quam primus morbus, Ita hoc in loco uarieadmonetur Adam octonbsp;pofteritas,ut poftquam per promifsionem Seminis ipem iiitænbsp;ueanf,ne per peccatum earn iterum amittant,Nota enim eft Parabolanbsp;mo purgata poft eie Aum Satanam, quam iterum occupât, alsumptisnbsp;feptemSpiritibusnequioribus»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lobüb^

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXVI

In hunc finem ntitiir tanta acerbitate Dominus,QuaG' dicat,Prohibui an Jca,neAdani ÔC Hcua attingerent arboré mortis,Sed ca petulantia fuit,ut ne anbsp;*uo incommodo abftinerent.Profedo nuc danda opera eft,ne etiam ad arboré viiSw i^uöénbsp;uitç accedantjforte ettanj ab ea nô abftinebuntJdeo fie cauebo id,ut fi'mul pronbsp;nbsp;nbsp;mutatoi

hibeam ufum omniû arbor um Paradifi, Exite igi'tur foras,0(^ comedi te herbas 5gn,0^ fi quid altud terra producit.Non folum arboré üitæjfed ne quidém reli **nbsp;4uas arbores Paradifi', pofthac licebit guftare óéc,nbsp;. Oftendit autem hic locus arbores Paradifi' ncutiquam fi'mi'Ics earum fuiGnbsp;‘^»quas reliqua terra tulit, N une itacj etiam uiéî:us,quo Adâ Sé Heua ufi funt,nbsp;admonet peccati ôé miferrimç conditionis, in quam per pcccatum conieélinbsp;‘^nt.T atn uarie calamitates noftrac piélac funt,ut ctia ueftitus Sé uiSius,non fo

ilia fpiritualium donorum carentia, nos eorum admoneant»

J«*riC oritur queftio» Num,fi Dcusperrnifi'fset Adamum de arbore uitæ co Oge/ïi^» -tmedere, per hunc cibum Adam uicifset mortemî' Sicut poft^ de arborenbsp;**'ortis comedit,morti eft fubdituSj Uidetur enim par ratio efse. Arbor mortisnbsp;'’c«dit,idlt;5 per Verbum,Chiacuncgt; die de hoc ligno comcdetis,morieris,Erssnbsp;So in’ta: arbor,uirtute uerbi,etiam uiüificat ôé feruat a morte,

Lyra 8é ait] refpOndent ad harte queftioné,C^iod ifta arbor uitç habuifset Lyne fenteH» poidem uirtutem conleruartdæ uitae in lortgitudinem,fed non in perpetùitatéj tw.

uitam per peccatû amifsam non reftituifset,Non ertim Adâ conditùs fuit, ^^Perpetuo in hac corporali üitainarteret,Sed de corporali uita,ôé efu corpos»nbsp;7*gt;tranfiturus erat ad uitam fpiritualé. Sicut cü ex priuato cfeatur eortful, ibinbsp;0 intercedit mors, fed fi'mpliciter augetur gloria Sé dignitas.Sic Adam nô innbsp;^F^^dente morte,cum uita immortali, cômutafset mortalem. Arbor auté hæcnbsp;j^^u'nquit Lyra,tantum fèruiebat corporali uitæjdeo interpretatur textum*

Uiuat inieculum, eft, in tempus longum,HæcLyra,

M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uero in diuerfa fum fententia,Sé credô,quodfiAdam eiset admiisus

^'^^tbôrcirt tUtÇj‘î’-tôd éfset reftitutus in illam liftam quam amiferat,ut pofthac Jhortuus i fed fi'mpliciter ex corporali uitairt ipiritualem translatus efset,nbsp;y.^’^utrunquetextus dieft clarifsimCi QuOdôééamobcaufam arbore uitænbsp;J’Oterdidum fit QC quod de ea comederts uiuat leolam, id eft, in feculum.

^utem Lyræ opinionertl reprobo,quöd fi'mpliciter naturae arboris tribuit P°^cftatem uiuificandi, Cum certum fi't,arbörem no ex fua natura,fed üirtutenbsp;Jfbihanc uim habuifse. Sicut etiam arbor feientiæ boni Sé mali,non ideo oci«nbsp;hquafi frudus eius uenenati 8é peftiferi eisent,Sed quia uerbiim,ceu charnbsp;jj^4uçdam,erat additum,in qua charta feriptum erat, Quaciinque die de lignOnbsp;^^oniederis,mórte morieris*

primû in arbore mortis, haîret triorsfpirituaîis, rtempé inobediétia* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mdrtit

h's nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prçceptum Adam Sé Heua uiolaruntper peccatü,iam turn in

^^^cax,cogitarunt,Ècce Deus prohibuit,ne comederemus, Sed quid id ad tçsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contemptus praccepti,hamüs ille uenenatus fuit,quo impado in faui« •

^in r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Heua extindi funt, Qiiia enim côminatio fuit addita,ideo come

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;operata eft mortem propter inobedierttiâ* Non fuit uenenata ars«

hç/-iJ nbsp;nbsp;nbsp;firtpra copiofe diximus,fuit arbor cultus diuinijVt teftaretur homo

Pith* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agnolcerc,reuereri 5gt;C timer e Deum fuum,Omrtia e^«

Deus,tiidit quod eftent ualde bona,Eandem plarte rationem fit uitæ,nort fuanatura,fed uirtute uerbi uiuifica arbor fuit. Ita^ Arèorttitâf»nbsp;adhüc herebat irt ea arborCi Adam fi ex eà comediiscti

A nbsp;nbsp;nbsp;uitæ efset reftitutus,

^^*'Pens,quem Mofes in deferto excitauit. Num, xt. non uiuificauit fuâ enim ex ære,ficut adhuc ex ære poteft fingi ferpens.Sèd üerbû «crtcatinbsp;^‘'*81’ «iuificum fuit, quod Deus iufsit ferpentem ilium Nm.itnbsp;addidit werbum, Ôuicunqamp; eum afpexerit,fanabitur. Hoc uerbû non

M habèSj

Tb««« Bo» nauenturé.nbsp;Aijuit bap»nbsp;tijmi.

Verbum Créa nbsp;nbsp;nbsp;Verbum igitur ubique refpiciendum Qi. honorificandum eft, qno

appre» apprchendit,amp; quafi induit creaturas,ÔC facienda differentia eft inter ere’f^' bendenf.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gjr y erbuni. In facramento Cœnæ,funt panis Qi uinum,In Baptifmo

Hæ funt creaturæ, led apprehenfae per uerbum. Qiiamdiu autem apprehenfa uerbo,tamdiu eft Qi heit quod uerbum promittit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^icn

Neq^ tarnen hoc fie intelligendum eft, quafi patrocinemur iam Carijs,cum Baptifmum Qi Cœnam coniungimus, Baptifinus habetnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'fsio!lt;=

ncm,quod cum Spiritufandoregeneret. IncœnaDominipræterpfO’^Ljii nem remifsionis peccatorum,etiam hoc eft, quod cum pane Qi uino,u^’'^nbsp;beatur corpus Qi l^guis Chrifti, Sicut dicit Chriftus, Hoc eft corpos^^^^jfjnbsp;quod pro uobis traditur.Hic calix eft nouumTeftamentum in Sangoi^nbsp;ôfc. Ad himc modum quoque dici poteft,Naturam humanam innbsp;redimere nos, Sed quia natura humana corporaliter per diuirutatem'’PPLQf jnbsp;, . . faeft,Slt;Chriftus,Deus6lt;homo,eftunaperfona,ideoredemptiouaW®nbsp;FiltiM hoinoJK hominis dicitur Qi eft Saluator.

PApa excogitauit aquam benedidam,undionem extremam Qi nbsp;nbsp;geus

ta,quibus tribuit remifsionem peccatorû. Hic lèmper cogita, Nm’’ præceptum Qi promifsionem fuam addideritC Quodfi promifsio Qinbsp;Dei no adcft,ftatim iudica eise Idolatriam Qi profanationem nominisnbsp;qui inquiunt,adduntur piæ preces. Extant quoque Exemplafanda aonbsp;imitationem ifta fiunt.Scd tuneque preces,neq^ exempla, nec intentio^^ .pacnbsp;am cura.Hoc folum cura,an promifsio Qi præceptn adnnt,Hæc eru'mnbsp;creaturas induunt noua uirtute, pratter earn uirtutem, quam naturanbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sicut arbor fcicntiemali Qi boni,fua natura bona crat,Scd pmpjf

bor uitæ habebat propter uerbum uim uitæ conferuandac,ac Adac tarn conferuafset. Sed Deus iratus non uult ci poft lapfum permittet^î^fso,nbsp;fum ad iliamarborcm. Non ideo folum, ut admonerctur de peccatonbsp;nbsp;- flitl

Sed etiam quia Adam habebat iam meliorem promifsionem,quod Sei” lien's efset contriturS fernen ferpentis, ut quan^ fubiedus efsetnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 t'raX

tfitamen retineret fpem immortalitatis per filium Dei. Sicut paterfami tus,ctfi non adimit filio hæreditatis ius,tamcn eum caftigat,eijcit domonbsp;VVlt igitur Dominus Deus hominem cótentum efse promilsib^^nbsp;ris uitæ,quam eafuit,in quam creatus eft Adam.Nametfi Adao^nbsp;re uitæ comedifset, Qi iteru efset reftitutus priori uitæ, non tarnen ruinbsp;tus a Satana, quin iter um per tentationein çx ca exdderet, Parauit Haq

«s homini talem ftatum,tn quo certi fi'mus nos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’P aß1,Vla

nedictum, nunquam morituros, etfi corporalis hæc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Adamum

Suntigitur hæc uerba omnia, uerba ridentis 06 ir^centis De , „ iam iuuificatum, ut Ô6 de futuris éfsct cautior, QC prarteritorunbsp;nonamitteret,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;__nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mra»

Ac Mofes pulchrc fnucrtit uerba,ut admoneret Hominem

Wcadixerat. Antea dixit,Pofuit HomineminhortumEden,ut operaree tur Ô6cuftodirct cum.Hic dicit,Emifit Deus hominem de horto Ede^aa conbsp;lendamtcrratri. Vult enimHominem cogitare, quod fit çxg cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

66pofitus in optimum locurri,Sed per peccatum fadum efsemt ex loco opti

*'damumôCpoftcros,nonfoIûde futuris peccatis caiiendis,fedetiam de prç ^'titisJtaqûc Ädam,cui antea in Paradifo, loco a coeteris beftfjs feparato,panbsp;^^tus pcciiliaris uidlus erat, nunc in communi loco cum beftqs j etiam com^nbsp;‘’luniferepabuloutitur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦ j

bjec crjcttur folum ex Paradiio, led additur loco cuftos, nc qua ad cum Pofsit acccderc, ficut ad arces, ad exercitus, fiunt excubiat, Oftendit auteirinbsp;^ûfcs hac copia qua hoc loco utitur,fummc necefsariam fuifse hanc eicdionbsp;propter noitram falutcm,ut fcilicet caueremus a peecatis,06 uiueremusnbsp;^timoré Dei attendentes » Satana,qui tantum nocuithuic naturae per pec*»nbsp;'«um.

r* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;WAAS A V.AAkAMAAAVAl9 AA^VIA CAAAA VACUA AW Alli X Al AK41AA J

'^’^e,quodParadifus,fi natura manfifsetirinocens,fuißet Templum totius p^’udiJn ea uia igitur ab oriente,que fola ad Paradifum ducebat,pofîti funtnbsp;^^^rpbim,fcu Angeli qui cuftodirent uiam iftam,ne uelAdam,uel ulli eius Angelicu*nbsp;ingredi in Paradifum pofsent.Humario more fecit haec Dominus adnbsp;^'•^endumjUt icilicet extaret memoriale tam ihfignis lapfus.

____«Ïî-A Vri iTAo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niTf^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;or’/quot;r»C;

^^?is,quç incerta eft,ô6præftringit oculos.Habuit autem ifta flamma,feu ful hoc forma gladq, qui mouetur afsiduo feu uibratur. Sicut in Adis cap.nbsp;jj* '^icitur, linguas Apoftolorum diuifas apparuifsci tanquam ignis,06 præ;:nbsp;/ut quoque talem fpeciem uolantes Dracones .In hunc modum Angeh' iftinbsp;.'Uiper emiferunt f lammas,quæ in omnes partes agerentur, ne quis accede^»nbsp;iPofset.

îH,-^pP°2mtentiafêquatur,homo fecundum meritnad earn reuocatur.’No» Conbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defendimus, Paradifum fuifse uerum QC uiiibilem hortum in tcrlt;*

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;---T , . , .n . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.li.,

ABfoluimus iam per tria hæc capita Hiftoriam de creatioe totius cream raCjQiiomodo creati fint cœlû £C terra, mare ôë omnia quæ in eis funt,nbsp;Qiiomodo aDeo fit codita Paradifus, ut eftet hominis, Domini orbis terranbsp;rum,palacium, Qiiomodo in Paradifo Deus templum Homini condi'dcrit,nbsp;deftinatum äd cultus diuinos, nempe arborem feientiæ boni ÔC mail, in qu^nbsp;ûftenderet obedientiam erga Deum, Audiuimus quoq^ res hominis inParanbsp;difo geftas,quatn miferabiliter lapfus fit, ôë peccauerit contra Deum. ainiftgt;nbsp;ritqueiftam omnem gloriam innocentiac Sd immortalitatis,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Hæc omnia fi'mpliciter pro noftri doni modo tracftauimuSjftnfu hiuori co,qui genuinus dC uer us eft.Hoc enim in facris literis præcipue eft agendff*nbsp;lit aliquam certam ôë fi'mplicem fèntêtiam inde eliciamus, præfertim in tan^nbsp;Uarietate Interpretum.tum Latinorum,tum Grçcorum,tum Ebrçorunbsp;que. Hi enim fere omnes,non folum hiftoriam non curant, fedetiam imP^®nbsp;Allegorijs earn obruunt 8ë turbant.

Origenis QC Hieronymi abfurda ratio, qua in his capitibus fecuti nota eft,Vbiquc enim difeedunt ab hiftoria,quam uocant literamnbsp;QC. carnem,ac magnifice commendant ijîiritualcm fenfum, quern no nof^” Jnbsp;Ac fecutus eft Hieronymus Origenem magiftrum, Sicut noftro quo*? ^^,5nbsp;Io accidit,Qi(ia enim hi,qui uel ingenio, uel facundia ualebanr, in conbsp;neruos intendcbant,utperfuaderentauditoribus hiftorias efse restiK’^^^jjJnbsp;nec ualere ad ædificationem Écclefi'arum, Ideo faëlum eft,ut ruerenn*’ jnbsp;muni ftudio ad Allegorias. Ac mihi luueni pulchre fuccedebat conati*5'^jnbsp;ctiam abfurda licebat fingere, Si quidem hi tanti dodores Ec4ciiagt;'i“’’’2ynbsp;funt Hieronymus 8C Origenes,nonnunquam indulferantingenijs.Qi”nbsp;tur allegorijs fingendis aptior erat, is etiam dodior Theologusnbsp;Ac Auguftinus quoq^ hac opinione deceptus,fæpe,præfertim inP^^'’’’’r[i£nbsp;ftoricam fententiam negligit,ôôad Allegorias uertitur.Perfiiafumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fp{

omnib.quod præfertim in hoftorijs ueteris Teftamenti, Allegoriç ritualis intelkdus, Hiftoria autem feu liter alis fententia, efset carnahsnbsp;kdus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Sed te quæfo,an non hoc eft profanare facraC Origenes ex Paradi'^, lum,ex arborib. Angelos facit.Hocfi ita eft,ubi manebit articulus crcat*^^^nbsp;Opus igitur eft,præiertim tyronibus facrarum literarum, cumnbsp;ueterum Dodorum accèdent, ut cum iudicio, uel potius cum certonbsp;damnandi,quæ minus probabiliafunt,cos legant,ne autoritäre nomn^’^nbsp;trum, ôë dodorum Ecclefi'æ decijpiantur, ficut ego deceptus fum,nbsp;Theologorum Scholæ.Ego quidem ab eo tempore,quo cepi hiftoricai^nbsp;tentiâ ampledi, fempcr abhorrui ab Allegorijs,nec fum ijs ufus,ntlî u^' P,;nbsp;textus eas oftenderet,uel interpretatióes exnouoTeftamento pofsentk

DifRcilimum autem mihi fuit, ab ufitato ftudio Allegoriarum mam facræ feripturæ. S ola enim hiftorica fententia eft,quæ uere ÓCnbsp;cet.Poftquam hæc tradata óë rede cognita eft, tune licet etiâ Allegf”’^®nbsp;ornamentoóëfloribusquibufdamuti,!^ ‘nbsp;gatur.Nam nudæ Allegoriæ,quæ nulla exnbsp;gunt eam,fimpliciter tanquam inania iomnia i unt reqcienucc, onbsp;tales,quibus Origenes uti lblet,ôë qui eu iêcutifunt. Vbi enim exnbsp;probari poteft,Paradifum fignificare coelum. Arbores autem Paradingnbsp;los'TAn non ineptifsima ÔC fine omni fr udu excogtrata hæc funtîquot;nbsp;aVi igitur Allegorijs uolunt uti, hi fundamêtum earû ex ipfanbsp;petêtâHiftoria enim eft,quç ceu Dialediça,«€ra Ô^mdwbitat^

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXVIII

Contra Alkgona,quafi R.hetorica,pingcre hifton’am debet, ad probandum ’uteni nihtl ualet. Ad hunc modum iialet AIlegoria,cum cœlum dicimus G;#nbsp;Snificare Ecclefiam, Terram autem, imperia 0!^ politicam confuetiidinem,nbsp;ÇjJatnipfe Chriftiis appellat EccleGam,regnumcœlorum00regnum DeGnbsp;* erra autem dicitur terra uiuentium, ubi regnant Reges 2«^ Principes.

Similis eft Ällcgoria qua Paulus utitur, quod Ada 0^ Heua feu ipfum nbsp;nbsp;nbsp;aUcgo*

oniugimn^fjj. typus Chrifti Ecclefiæ, Hæc Allegoria erudita Sgt;C plena co jPl^ionis cftjQiiid enim poteft dici iucundius, quam quod EccleGa Gt fpon

Chriftus fponfus; Significatur enim hie ilia tumlocietas,tum commuai *eatio laîtifsima omnium donorum,quæ iponfus habet,amp; obruuntur Gmulnbsp;Peccata Äl^calamitates omnes,quibus miiera iponfa onerata eft.Itaque iucunnbsp;^‘sima uox eft,cum dicit Paulus x.Cor.ti. Deipondi uos uni Viro,ut addu 2. Cor-^rem ad Chn'ftum caftam uirginem.

. nbsp;nbsp;Sic Romanos $•. dicit, Adam erat forma futurfQiiomodoC' Sicut enim ro«. y.

Adam multi funt mortui, multo magis gratia Dei ÔÔ donum per gratis ’’ijcjuæ eft unius hominis Ihefu Chrifti,in multos fuperabundauit. An nonnbsp;P^lchre ad Hiftoriam,ceu ad fundamentum, alludit hæc AllegoriaC

. Sic GaL4. ex Sara 0lt;S Apr facit duo Teftamenta. Ad hunc modum 24.4. iioliint Allegorias afferre, Fundamenta earum ex ipfa Hiftoria querant.

j\ Vpra audiuimus de Semine mulieris QC ferpcntis, Hanc hiftoriam ChrG AHegorw hu» ^ftus imitatur in fimilitudine de homine inimico, feminante malum feme, ius loci,nbsp;ft^rmpiam doeftrinam Si cogit^tioncs malas.Hæc quis non uidet aptio^nbsp;f’’nuftj-iora,utiliora,0lt;f meliora efse,quam quç Auguftinus,Lyra,ÔC ali} af#

de portione rationis inferiore ÔC Giperioref

J. Ad hunc modum claufa Paradifus, OC Cherubim cum gladijs ad cufto^ Paradifta f .’F’^dam Paradifum pofiti quid aliud Ggnificant, quam quod homo extra cluuftnbsp;in Chrifturn poG'tus, neque legem, neque Euangelium poteft ferretnbsp;”^^ntPaulus de ludçis dicit, qui non poterantintueri in faciem Mofi coruG’t. cor. g.

Sc cogebatur Mofes uelamen ponere ante oculos.

Arbor mortis eft Lex, Arbor uitae eft Euanplium feu Chriftus,ad has nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mor«

ooresnonpofsuntaccedere,quinoncreduntin Chrifturn. Prohibentur t0,Ar{gt;or gladio Anplfqui hypocriGn ÔiS uenenatam iufticiam non poteft tole«:nbsp;Agnofeenti autempeccatumÔCcredentiinChrifturn,huicParadifus Paradifutnbsp;manet,afFert enim non fuam,fed Chrifti iufticiam,quam Euangelium apert4.

praedicat in omnes,ut omnes ea nitamur 0^ faluemur,

Sednihil necefse eft huic Allegoriæ immorari, Hocmonuifte G'tfatis, Allegorijs uti uolent,ijs utantur quas indicarunt Apoftoli,0lt; quaî ha aßfgor^r.

nt lundamentum certurn in ipfa litera feu hiftoria, A lioqui fiet,ut aedifice 0ns niper fundamentum, paleam ÔC ftipulas, non aurum.

E Cherubim autem dicendum eft,quod crebra eorum fit mentio paf# fim in facris literis.De his apudLatinos nihileft,nifi quod dicunt iigni

Græcos eft DionyG'us, quem Dioniftj nug^ I’nnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difcipulum fuifse, fed id non eft uerum. Eft enim plenifsimus de ca-k/li Hie

p^^Pdfsiniay^na nugarum, ubi de Herarchia cœlefti Ôô eccleG'aftica diiputat, rarchia. ^^?.ftnquem Choros, tanquam fphteras, fupremam Seraphim, Deincepsnbsp;»¦aj.^5?^/”^’Thronos, Dominationes,Virtutes,Principatus, Pofteain Hie,«nbsp;til r ’^’'‘o’'^«Po*^^^^^^5’Ai*changelos,Angelos. Hæc quis no uidet,mgt;

^‘se, quam ociofas QC futiles hominum cogitationes.

4; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inHierarchia cccleftaftica, dicit efse Epifcopos,Diaconos .Sub«'

^nnos, Ledores, Exorciftas Ôfc. Talibus nugis occupatur ille, fcilicet,

M iij principis

TERTIVM CAPVT pn’ncîpis ApoftolorumóóDocfloris gentium difcipulus. Et tarnen fie cuisnbsp;autoritas iaAata eft,ut inflati hypocritæ,ftatuant omnia efse,tanquam ex oranbsp;culis prodita, Cum nufquam unum uerbum de fide, de ulla fàcræ feripturxnbsp;utili eruditionc faciat.Sed quis dixit ei,Bfse noue chorosî’Cur poftea Fran*nbsp;cifiani addiderunt decimum, tanquam palatium, in quo diua Mater habita««nbsp;ret^ In fumma,hæ funt nugæ dignæ,qi,ias difeant QC admirarentur Papiftat»nbsp;poftquam fanam docîn'nam tam pertinaciter impugnant,

De Cherub igitur quantum ego potui ex Ledione conièqui, rneam tentiam dicâ, Videtur enim mihi Cherub fignificare faciem illamnbsp;ridam, quae eft in puellis, ÔC iuuenibus in prima ætate. Sieur ctiam ping«’^'*nbsp;tur Angeli fimiles infantibus, Vt Cherubim intelligas Angelos, qiu app^nbsp;rentfaeie nonrugofa, non trifti,fed lætaôf exporreda fronte, facie plenanbsp;pingui,fiue fit ea humana facies,fîue alia. Eft igitur Cherub nomen getieftnbsp;îe,quod no conftituit nomen fingulare inter or dines Angelor urn, fictitnbsp;nyfius fomniat,Sed ad apparentiam pertinet,quod f lorida fpecie ÔC iuueß^nbsp;facie fe offerunt hominibus,

Atque hacc etiam Ebreorum fententia eft,qui dicunt Kerub efse daicum ac Kappa, efse fer irilem literam,Rub aût fignificare formofumnbsp;iefeentem, qui fit plena ÔCflorenti facie, hinc Kerubim appellarinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

quafi florentesfacie,lçtos ÔC iucundos,Sicut etiam pinguntur fere.

Sic Seraphim etiam generale nomen eft Angelorum,ab igni ZfÜ re propter qualitatem form3c,Sicut oftendit locus,Num,xi.ImmifitP^’^^snbsp;populum Hannehafchim, Ha feraphim,ferpentes feraphim,hocnbsp;uel ignitos,ut intelligas feraphim Angelos, non folum fbrmofosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,ic

cie,ficut funt Cherubim,fed etiam fulgentes, Sicut in Euangelio ad fepulchrum Domini fediise, Erat,inquit textus,forma eius ficutJ^^'nbsp;Matth .x8,Huc pertinet Pfalmus 103, qui facit Angelos fuos fpiritus, 0“^,*nbsp;niftros fuos flammam ignis,hoc eft,rutilantem ignem,Sicut LucacZ.^^*^;nbsp;quod cum Angelus uenit ad paftores.circumfulfit eos claritas Domio^' *nbsp;lis etiam fuit Chrifti facies in monte Thabor, Tales erunt noftrac quolt;ï^‘^nbsp;cies,cum excitabimur in extremo die ad gloriam a Chrifto nobis parta’’’*

C^iod autem inlibris Regum eft de Chcrubicis cortinis, intellig*^*^^^ am facies iftas plenas fiC uegetas Angelorum,una cum alis.Non qt’0“P^ogt;nbsp;ant Angeli alas,fed quod aliter pinginonpofsuncSicut Efa: 6. Cherubnbsp;pellatur Angelus,qui uenit uolans ,lçta SCrormofa facie,quales in tapet^ ?nbsp;guntunQKiod fi etiam accedat rutilantia,ut fie dicam,qualis Stephamnbsp;fuifse dicitur læta ÔÔ hilaris, ex cuius oculis meræ leticiæ radiabant,nbsp;cuntur, Seraphim, Nos germanice pofsumus dicere facies, die blühe” ”nbsp;glühen,

Tales nos quoque erimus,Lucebunt facies noftrç ficut Sol in non erunt rugx illae,non contrada frons,nó oculipurulenti, SedficUtnbsp;calypfisxi. dicitur, AbftergetDominus omnêlachrimamab oculisnbsp;ut non mors,non ludus,nô querclç,non labor ullus fit rehquus.Hanc’Pnbsp;retineamus S/C uiuamus in timoré Dei, donee liberati ex hac cala^nbsp;mitofa uita,uiuamus illam angelicam QC aeternamnbsp;uitam. Amen, Amen«nbsp;qYARTV?^

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ LXIX

QVARTViM capvt genesis.

I ret,merito aberrarunt. Quæ iam lequuntur minus di difputationû habent, 6C planiora funt, Ä.C etiam in eonbsp;Alle noftræ fcntentiæ,quod nemo non uidet.Moièn non uoluifsc

§orias proponerc, fed fîmpliciter primi mundi hiftoriam fcribere.

Et COGNOVIT ADAM HBVAM VXO»

î’sm fuam,quæ concipiens peperitCain*

A A M per peccatum lapfus in mortem, habuit promiflîo^ 11^. ^^m,ficut fupra audiuimus^^rod de carne,morti fubieda,deberet cinbsp;l)çj^’’ft”'culus uitæ. Intellexit igitur fibi efse generandum, praefertim eu iftanbsp;^fsçnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multiplicamini, non niblata, ied iterum confirmata

Semine côtrituro caput Serpentis.Non itaque Hqnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iudicamus, fîmpliciter ex carnis afleedu Adam Heuam fuam cogs»

J fed neceisitas falutis, per benediSlum Semen confequendæ, coegic

igitur commemoratione bac offendi debctquod Adamcognos! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pet

propter peccatum originale diuinum hoc opus cati Origmi» ^Eationis pro turpi habetur,quo oftèndi puras aurcs uidemus, tarnen fpi 1« cj- creafionbsp;homines debent diftinguere inter peccatu originale SC creaturam. nisfemandà»nbsp;generationis,eft creatura Dei bona SC fanefta, eft enim ex Deo benedi cum de coniu^nbsp;h ’^^^?Äc,fi homo non efset lapfus, fuifset purifsimum SC honeftifsimum os: gum conf'uctunbsp;jj. ^’Sicut enim nemo uereturcum uxorefua loqui,edere,bibere,honeftae5« ‘Iw’® Icgtwîi«.nbsp;ft’nt nsec omnia, Ita quoque generate honeftifsimum fuifset*nbsp;jj Ac manfit etiam in natura corrupta generatio, fed accefsit illud uenes»nbsp;J. ’”1 Diaboli, pruritus carnis ÔC fœda libido, quæ uariorum incommodesnbsp;fçnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiam cauia eft, quibus omnibus natura integra caruifs

tó'• E^^Encm immodice appetere, ac ne coniugium quidê multis

“ticiens reinedium eft, Alioqui enim non adulteria,n5 icortationes efsent, ^jj^proh dolor nimis crcbræfunt. Inter ipfos coniuges etiam, quam uarienbsp;f ’ earnis infirmitas fe prodit.Hçc omnia non creationis,non benedidionisnbsp;^t,quac ex Deo eft,led peccati ÔC maledidionis,quæ eft ex pcccato.Itaquenbsp;°ent feparari a creatura Dei,quæ bona eft, ÔC de qua etiam Spiritum fansnbsp;uidemus non efse ueritum loqui*

Jv On fol urn autem nulla turpitude eft, quod loquitur Moles hie de créa Me/cr iwp»« tione Sc benedidione Defied etiam necefse fuit,ut hçc doceret ÔC Icri rum caltbaenbsp;J*’2tpropterfuturashærefes,Nicolaitas,Tatianum,SCc, maxime ante pros turn Popijld»nbsp;Q^Epapatiina, Videmus enimPapiftas nihilmoucri, quod fupra fcriptû eft, ’¦«« damiwf.nbsp;*'^auit autem eos D ominus Mafculum SC Fecminam, Sic enim uiuunt, ficnbsp;fe obligant 8C inuoluunt, ut neque mafculos, neefoeminas fe efse nosnbsp;Nihilmoueteosquodfuprafcriptumeft, Adduxit autem Dominusnbsp;ad Adam,SC Adam dixit, Hoc os ex olsibus meis SCc. Nihil mouet

M hij promifsio

QVARTVM CAPVT

promi'fsio ST bencdi(frio,Crefcite 6C mulripIicamini,NihiI monct cos Dcca^ logiiSjHonora patrem öt matrem, Nihilmouet eos origo fua^quod ex copUnbsp;latione man's 8ó fœmmæ nati funLHis omnibus praeteritis,negle dis ÓCnbsp;disjcogunt facrificulosjmonachos ÓC monachas fuas ad perpetuum coeliba^nbsp;tum,quaficöniugum uita,de qua hic Mofès loquitur,damnataóó reprobanbsp;iiitafit,

Ccntemptum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SedSpiritus fandus habetpurius os,S^ oculos puriorcs quamPapa,P

coniugij puni dco non ueretur meminifse copulac, ièu congrefsus mariti ÔC uxoris gt; qucfl* uit Dettt.nbsp;nbsp;nbsp;ifti Sandi ceufoedum QC impurum damnant, Nee facit hoe Spiritus fandus

uno in loco, tota S criptur a talium Hiftoriar urn plena eft, Ita ut ctiam h âc ob cauiamnonnulli a ledione facrorum Bibliorumiuuenes monachosÖ^ifl*’^nbsp;nachas reuocarint,Qiiid mulfisç’tantus fuit furor Diaboli contra crcâtuta*^nbsp;Dei fiefandum coniugium, ut coegerintPapiftaehomines abiurare coniug*nbsp;um, ut inftituerint ordines cœlibis uitæ ÔC damnauerint præ cœlibatii»“’nbsp;eoniugum uitam, Itaque hæc impietas non caruit fuis pœnis,Nam exemp'^nbsp;ob oculos funt, qui frudus impurum cœlibatum fînt ucuti, Etetiainbbï^^nbsp;extant ueftigia horrendorum feeler um,

Teftatur fandus Vdalricus, Epilcopus Äuguftanus, poftquatn GregorÎM» batum Gregorius Pontifex ftabilitum uellet,ôeinterdixiiset ufunbsp;ctiam illis, qui iam änteDecretum de cœlibatu,côniuges eisentfadi gt;nbsp;forte pifcari ucllet in uiuario quod Romac habebat,inuenta in eo efscnbsp;US fex milk capitüm infantilis, Scribit autem idem Vdalricus, uebcJ”*^^^nbsp;confternatüm eo fpedaculo Gregorium, impiam de cœlibatu fandio’’^^nbsp;iterumfuftuIifse.Sed fuccefsorcs Gregori},facik SC foeditatem huius*'^*’nbsp;piamabolitionem Decrett de coelibatu,fupprefscrunt, Cum ipfiquoq^^^ jnbsp;iftimarent, non ad opes folum parandas cœlibatum aptum efse, fednbsp;dignitatem conciliandam.

Simile exempîum’^noftraætatcaccidit. Cum moniales in Clofter Neumburg,propter turpem uitam,cogerentur mutare locS,nbsp;nafterium Francifcanis habitandum concefsum eiset,atque illi pronbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

tnoditate quædâ ædificia mutarent, inuentae funt in fundamentis notds du decim ollæ,quarum fingulæ cadauer infantis habebant»

Huiufmodiinfinitaaliapafsim acciderunt, Rede igitur qui,ficut Epifcopus Vdalricus refert,uerbum Pauli eleganter mutaud-^^nbsp;lus inquit, Melius eftnubere quam uri, Sed ego addo, Melius eft nubnbsp;quam mortis occafionem præbere,

Romæ quoque propter copiampucrorumcxpofititiorumeredafî'dj ConiKg^ Jigs monafteria, quorum Pontifex pater dicitur, 5)C antecedunt eumnbsp;procefsionibus publicis, Taceo infimtaalia,quaedicere animusrefutnbsp;dat,

Cauere itaque dodrinas iftas demoniorum decet,SCdiicefC,utt^^ tur habeamus côiugium,ô^ reuerentur loquamur de hoc genere uit^^’^, v jnbsp;uidemusDeum inftituiise, quodaudimus inDecalogo cómendari.ub'nbsp;tur,Honora patrem tu« fiC matrem tuam, Cui addita eft bencdidio,Cr^nbsp;fitf multiplicamini,De quo audimus hic Spiritum fandum loqui,cuius osnbsp;ftum eft, Vicia autem turpitudinem illam, quae per peccatumnbsp;nem Dei acceisit, non debemus exagitare aut ridere, Sed potius debco^nbsp;tegere, Sicut uidemus D eum Adam amp; Heuam nudos poft peccatumAi^nbsp;bus tegere,Honorifice enim coniugium tradari debet, ex ^o omn« na .nbsp;mur, quod feminarium eft, non folum politiae, fedetiamEcckhæôtregnbsp;Chrifti uique ad finem mundi,

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXX

kJAncglon'am coniugtj,Gentes 2lt;alq profani homines non intelh'gunt. Kundin foniit •*; -1 Colligunt tantum uicia,quæ tum in ipfa coniugum uita, turn infoemi^ gij dignitattnnbsp;’'ino fexu lunt. Et fie feparant immundum a mundo, ut immundum retines« non uidet,nbsp;^nt,qnod autem mundumeft,nonuideant. Sicutetiam quidam profani lu:#nbsp;*¦«confiilti de hoc ipfo libro Genefis profane iudicant,0(^ dicunt. Nihil continbsp;’'^gt; e,quam fubagitationes ludacorum. Hi an non digni funt,fi etiam coiugqnbsp;^ntemptus StC impur us coelibatus accedat, qui etiam Sodomorum fcelerib«nbsp;pœnis fubijciantur,Sed omittamus hos,amp; Mofen audiamus,

1^ On fatis eft Spiritui fando dicere, Adam cognouit Heuam, fed addit vugieliUdi» N etiam,Vxorem fuam,Non enim probat uagas libidines, 6C promifeui« «« damnatie,nbsp;concubitus, Vult ut unufquifque uiuat contentus fua uxore. Etfi autem

’ ipfa coniugum confuetudo, neutiquam fic eft pura, ficut in innocentiae fiitura erar,Tamen in medio illo uicio libidinis Sóreliquarum omniumnbsp;9l3mitatum,benedidio Dei cofiftit,ficut hie fcribitur. Non propter Adamnbsp;Heuam, hi enim cum fcriberentur hate a Mofe, iamdudum in cinerem e;»nbsp;refoluti, Sed propter nos, ut qui fe continere non pofsunt, uiuant coni»nbsp;fua Heua,0^ aliénas mulieres non attingant,

J Sta phrafi's,Cognouit uxorem fuam,tantum eft Ebr çorum, non cni’m La uxorem. ^‘gt;ni,non Graeci fic loquuntur. Eft autem pulcherrima phrafis, non folum Cognomennbsp;pudorem ÔC reucrentiam,fed etiam ob fingularem fignificationem.Namnbsp;lada latius patet quam apud nos cognofccrc, Non enim tantum fi*nbsp;^'^iticat fpeculatiuam cognitionem, fed fenfumamp;expericntiam,utfic di^nbsp;cum Hiob dicit de impqs,Cognofcent quid fit contra Deum facere,nbsp;dicere,expericntur SC fentient,Sic Pfal. çi. Qiioniam peccatum meum ppi.p.

^^gnofco. Hoc eft. fentio SC experior. Item Gen. 2.1., Nune coghoui,quod Gen. u. ’“^eas Dominum,hoc eft,rcipia didici 5C expertus fum.Sic Luce z. Qiioni Luet ».nbsp;p ^Hrum non cognofco,Nouit quidem Maria multos uiros,fed uirum nuLnbsp;experta cft,nec fenfit. Ad hunc modum hoc loco,cognouit Heuam ux#

J'’^‘m,non obiediue, aut fpeculatiue, fed realiter expertus eft fuam Heuam, ^defsetfœmina.

I ) Vod additur,EtHeua concepit aepeperit Cain, certum fi'gnn eft me jN^horis naturæ quam hodie eft. Non enim fuere turn tot irriti congreft=nbsp;’s,flcut in hoc mundi fenio, Sed femel cognita Heua ab Ädamo fuo,ftatimnbsp;^Praegnata eft.

, - Hie queftio oritur,Cur dicatMofes,Peperit Cain, SZ non potius, ficut c«r Cdbi no« ra.Peperit filium Seth.Tamen Cain SC Habel etiam fuerunt filtj,Cur igb Korcturfti«.nbsp;’’ ^on uocantur filij Sed fit hoc propter pofteritatem, nam Habel a fratrcnbsp;perqt corporaliter, Cain autem per peccatum perqt fpiritualiter, nec

5 Propagatum ab eo feminarium illud Ecclefi'æ ÔC regni Chrifti, Nam tota pofteritasinDiluuioperqt. Itaqueneebenedidus Habel,necmaledi*nbsp;Cain,nomê fill) habent,Sed Seth fuit,ex cuius pofteritate Chriftus,Se^nbsp;iiHpnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;promifsum, nafeiturus crat, Itaque Seth primus meretur nomen

AC DIXIT HEVA, ACQVISl VI VIRVM DOMINI.

Hï- C poteft alia caufa colIigi.Cur Hcua hon uocarit Cain fia

Hill nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pracnimiogaudioSCreuerentia noluerit appellate

gt;¦115 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cogitauerit de ipfo maius aliqùid, quafi Cain eiset Vir ille futu^«

bo’ nbsp;nbsp;^^put Serpentis contriturus cfset. Ideo non fimpliciter uirum, fed

appellat, de quo Dominus Deus promiierat, Semen tuum caput Serpentis» Êtfî autemhatefpesfallafuir, tarnenapparetHe#nbsp;uamfuifse

TBRTIVM CAPVT

uam fiu'fse fan Aam mulierem, Sgt;C credidifse promifsioni dc futur a falute Semen benedidlum. Ac quia credit,ideo fie lætatur de filio, dC tam magnlt;nbsp;ce de eo loquitur. Acqiùiiui uirûDet, qui rcAius ÔC fœlicius fe geret quanbsp;Adarn meu8,S^ ego nos gefsimus inParadifo.Ideo nonmeum filium uoc ’nbsp;eft uir Dei,a Deo promifsus ÔC cxhibitus.Proptcr hanc quoque caufamn^nbsp;potiiitjUt non appellaret Cain fiIium.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Quod itaque Hcua fie hacret in promifsione diuina,ô^ in fide libérât Weua crédit fjjÿ pgj. gemen liium futurac.rcdle facit,Nam hac fide in futurum

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftificatiô^fandlificatifuntomnesSanÆ.SedinindiuiduoerratjCredity

fore, qui finem calamitatibus imponai, tn quas per peccatû Satan honuu^^ tn «WHO er« coniecerat,fed credit hoefua quadam opinione, fine certo figno,ô^ fineunbsp;bo certo.PrcMnifsio quidem certa itéra erat, fed de indiuiduo nihilc^nbsp;gnificatum,quod uel Cairt,uel Habel efset futur us illc V idor ferpenti«»nbsp;Itaque cum de indiuiduo ftatuit Hcua,fallitur, Si fruftra tam fup^tb^*^nbsp;Si letum nomen imponit filio. Textus enim oftendit didum Cain,nbsp;nbsp;nbsp;jjjr

Kanah.quod fignificat,pofsidcrc feu acquirere, ut hoc nomine fe con^l^ contra accepta mala,ô6 opponat acqitifitionem uitæ Si falutis pernbsp;mifsioni uitae Si falutis per peccatum Si Satanam, Q^D. Memini qui^nbsp;ferimus per peccatum, Sed nunc nihilnifi recuperationem Si acquifîtfuj’nbsp;fperemus Si loquamur.Acqüifi'uienim uirumt)ei,quiamffsamiftaiug*^^nbsp;am iterum acquirer nobis. Nimiacertitudo promifsionis facit,utHeU^»nbsp;pcret,6C hune primum filium putet efse,de quo Dominus promifertf*nbsp;Sed mifera Mulier fallitur, Nondum fatis uidet fuam calaoK^’f^i^nbsp;Qiiodex carne nihilquam caro poteft nafci,Qitod per carnemamp;^^nbsp;nem peccatum Si mors non pofsunt uinci. Deinde nefeit articuluiut^^ gpnbsp;ris,quo Semen illudbenedidum, ex Spiritu fàndo conceptum,nbsp;nem in mundum nafeendum fit,Sicut etiam articulum hune tempotf% gpi7nbsp;archænefcicrunt,quanquarn promifsiofiibinde clariorper reuelatioU^nbsp;ritus fandi fada fit. Sic hodie feimus nos,futurum extremum iudict^”^’nbsp;diem SC horam nefcimus,Sicut Chriftus etiam Apoftolis dïcit,A(S‘^’

ÉT ADIICIENS PEPERIT FRATREI^^ iüs HabcL

No N poteft certo fciri, fuerintne Cain amp; Habel non, quanquam fatis uerifimileeftgemellos fuifsc, Sed utnbsp;Parentes his duobus filqs natis,uariacogitarunt,Slt; redemptionemb^^rjlji^nbsp;tarunt cfse in foribus. Ac Cain fine dubio primo loco SC in delictjs tRnbsp;HaMauid. tus,Habelautem non ita gratus ncc in tanta fpc fuitjicutipfanomit^ Ù/î*nbsp;dunt. Cain uocatur tanquam qui efset reparaturuj omnia. Contranbsp;gnificat uanitatem,00 quod nihili feu abiedum eft, V erterunt quida^iiiitnbsp;ftris Biblqs ludum, fed id Ebel eft, non Habel. Porro Hebei ufitati’^^jjiiiitnbsp;Êecle. i,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facris litcris eft, quotics enim repetitur in Ecclefiafte, V anitasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft»

omnia uanitas f Et Pfàimo gt; S. defecerunt in uanitate dies eoruH’»*' non confequebantur prOmifsioncm terrae Canaan,

Ita Habel uocatur,de quo nulla,auf uana fpes fit, Cain ante rantur omnia. Ita ipfac appellationes fan's oftendunt cogitationes ôtanbsp;Parentum,quod cum promifsio efset de Semine,Adam ôôHeuacog ‘nbsp;earn implendam per Cain,Habelem autc,re omni per fratrem fœhûnbsp;feda,nihilfadurum,Idcouocanteum Hebei,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jfU

Atque haec fpes fine dubio etiam caufa fmt, quod non pari

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXXI

di’ö ediicatj flint hl fratresjHabeli cura pecorfs commifsa eft, Cain ad pater* nas operas terræ cultum,tanquam admeliores artes, eft adhibitus, Habelnbsp;paftor, Cain eft Rex ôi Sacerdos, tanquam primogenitus natiis in illasnbsp;præclaras fpes reparationis omnium»nbsp;ÇEd hie conlidera mirabile Dei confilium,A prineipio mundi fuit primo*nbsp;^^genitura maxima res,non folum in populo,ubi ius primogenituræ ab ip* tur^e äi^nitof.nbsp;oL)eo tnftitutum ôi^commendatum eft, Sed etiam inter gentes. Et tarnen,

in populo fanCto,oftcndir res 5^ experientia, primogenitos fefel* **‘se fpemparentum,0f poftgenitos in eorum locum,conditiones, dignitanbsp;^^mfucceisifse.

Sicannonmiferefefellitfpemprimorum Parentum homicida CainC Abraham quoque non fuit primogenitus, fed Haran, Efau eft primogeni*nbsp;nbsp;nbsp;repudU»

^us,fed cedit benedicîio fratri eius lacob. Dauid erat minimus natu inter fra tier cur.

tarnen ungitur in Regem. Sic de reliquis, Etfi enim diuino iure priit ’’’ogeniti habuerunt prærogatiuam regni à facerdoctj, tarnen earn amife*nbsp;^^ût, 8C praepoliti cis funt poftgeniti.

Vnde ifta extitit peruerfitast^Nimirum turn ex parentum uitio, turn eti ’'ll ex propria fiiperbia primogenitorum. Parentes primogenitos habue*nbsp;’^^tlautius. Deinde ipfiprimogenitific parentum indulgentia deprauati,nbsp;''^ntempferunt Si opprefserunt fiducia huius iuris fratres reiiquos, Deusnbsp;eft Deus humilium,qui humilibus datgratiam 06rcfiftitfuperbis.Prinbsp;’’'ogeniti autem quia fuperbifunt, de fuo iure deturbantur,non quod iusnbsp;Pfitnogenituræ non habeant, fed quia incipiunt in donis fuperbire,0C infolcnbsp;*’^^‘nt,ld autem Deus non poteft ferreC

\lccum optimis Si pulcherrimis donis pras aiqs inftrudi Angeh’, in cœlo Deut^uperquot; . ’nciperent fuperbire,côtemncntes humilitatem filij Dei,praîci^itati funt bis refiflit,nbsp;f'lnfernum, Si fadi fœdifsimi Diaboli. Non enim poteft Deus ftiperbiamnbsp;uult ubiqtie obferuari 06 faluam efse fuam Maicftatem, Sicut in Pronbsp;dicit^Gloriam mcam alterinon dabo.

Sic Populus Ifrael erat quafipecuIiumDefCiiutas fandalcrufalem,c* habitatio Dei. Sed cum exuifsent timorem Dei, Sifiducia donorum fu*nbsp;^^fbirent.populus excifus,0C Ciuitas per gentes uaftata eft. Atque hçc comnbsp;’^unis peftis eft naturæ noftræ, quod non contend fumus donis Dei, fed ijs /nbsp;ÿutimur, ut largitori Si Cre^tori infultemus. Donat igitur Deus imperianbsp;pfegna, pacem. Si alia, ut aguofcant eum Reges Si Principes, ut cum co*nbsp;^'^t.ei agant gratias. Sed fic his donis abutuntur Reges Si Principes, quaffnbsp;^^taeisideohnt, ut CreatoremÔ6tarnlargum Datorem pedibus concul*

I Dem accidit in Oeconomia, Donatbonam ualetudinem, uxorem, libe* ^iufus dono« ^’¦os,rem familiärem,non ut per haec dona offendamus eum, fed ut agnoi* rum on.nbsp;j.®nius eius mifericordiam,eique agamus gratias,Ideo concefsitufum amp;quanbsp;’.’iotninium omnium fere creaturarum. Sed quotus quiique eft qui hocfagt;

An non fere omnes in fœdifsimo abufu donorum Dei uiuimus^ Cogi* igitur uti remedio illo, quo Vefpafianus utebatur. Hie æquo animo pa* VeJ^oßanuf»nbsp;'^Datur eines Si aulicos fuos ditarfdicebat enim,Eise diuites,ut fpongiam,nbsp;impleta aqua, cum fortiter prcmitur,earn reddit copiole. Ita Deus quosnbsp;’’ipinguauit bonis fuis, hos, en ingrati funt,aut abutuntur benignitate Der,nbsp;^tenuat iterum. Et ficut beata V irgo dicit,Diuites dimifit inanes.

Hæc igitur caufa eft, utprimogenito Cain non par cat. Non enim de* p’^primogenituram Cain, utper earn fuperbiret Si Deum contemneret, fednbsp;ornauerat eum, ut reuererctur SC timeret Deum* id cum non facit,abîjcit

Eteft

QVARTVM. CAPVT

Êteftfnhac parte ctiam Parentum peccatum^hifouenthanc fupcrbt^ am,ficut fatis oftendunt nomina. Nam Adam 6C Heua in primogenito folönbsp;fpcm habentjhunc uocant thefaurum fuum, Habel autem lentiunt,nihil efscnbsp;êc nihil pofse, Cain tanquam Regem ornant,habent enim eum pro benedt»nbsp;dlo Semirte, Ïtaquc S)C de co niagnifica fibi pollicentur, QC ipfe etiam fuper*nbsp;bitjHabel tanquam nihili hominem negligunt,

Sed Deus inuertit omnia,Cain abî)cit,ô^ Habel facit Angelum,6^pti^ mum inter omnes Sanótos.Hic enim cum a Fratre occiditur,primus eft, qii*nbsp;liberatur a pcccato QC huiüs muhdi calamitatibus, QC per omnem Ecclefia*^nbsp;(cquentem lucet tanquam infignis ftella,per illud illuftre teflamoniumnbsp;ciae, quod ei D eus amp; tota fcriptura tribuit. Ad hunc mod urn Habetnbsp;Adam,Heua Ó^Cain,tanqitam nihili hominem contemnunt,hiccoramp^‘’nbsp;conftituitur tanquam Dominus cœli ÔC terrae,Nam poft mortem inrnetdrcnbsp;conditione eft,quam ft mille mundos cum omnibus bonis pofsideret.nbsp;Hic finis eft fupcrbiae SC praefumptionis, contra Deum, Confitesnbsp;Cain fua primogenitura,0Ccontcmpfit præ fe Fratrem,nec credidit profliquot;^nbsp;oni de Chrifto, Contra Habel in fide apprehcndit promifsionem fadat«nbsp;dae de Semine, atquc hacc fides etiam cauia eft, cur meliorem hoftiamnbsp;lerit quam Cain, ficut Epiftola ad Ebreos loquitur,

FVITQVB HABEL PASTOR OVlVi'^’ Cain autem agricola.

SI C V T nomina,ita etiartl conditio uitæ,ad quam a uterque adhibitus eft,oftendit illam praeclaram fpem Parentum denbsp;Etfi enim utrunque genus uitac honeftum eft »tarnen Habel ceconoj^’^U,nbsp;tantum,Cain autem magis politicum eft, Ac quia Adam agricolafuih^ jnbsp;quern magis diligit, ad patrias artes afsuefacit, Habel interim ignauanbsp;cura committitur, ut appareat hunc tanquam feruum gt; ilium autemnbsp;num a Parentibus haberi,

ET FACTVM EST A FINE DIBR^^;

6C adduxit Cain de frult;Hu terræ oblationem DOMI^

A Fine dierum, hoc eft, poftquam aliquot anni complet’ Hie primuffl admonemur,pios Parentes,Adam S^Heuam liberisnbsp;ac multuffl conciortatos efsé de uoluntate Dei QC cultu Dei, Sinbsp;bo Deo offerunt, Sed inquies,quid,aut de qua re concionau funtî’nbsp;rima certe argumenta iacrarum concionum habueruncMemineriimP^’^nbsp;conditionis Sd Paradifi, ac fine dubio liberis locum ab Angelis cufto^r Zponbsp;oftenderunt i^e,ac monuerut ut a peccato cauerent, per quod totnbsp;liati SiC exuti efsent. Contra ut in timoré D ei uiuerent,ut eius benigi^^^nbsp;confólarentur, tunc futur urn, ut poft hanc uitam, meliorem inuent^^ *nbsp;quis commoda omnia prioris uitae enumeraret î* Ad hæc accefsitnbsp;dodrinæ, de promiisione Seminis, futura liberatione ex his calam‘nbsp;bus, Hæc fortafse certo in loco,0i præcipue Sabbatis diebus liberisju^nbsp;rentes pi) deprædicarunt. ItaqueadhoftiasS^cultum Dei præftandumnbsp;concionibus excitati funt,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

A Tque hic primus Scripturæ locus eft, ubi mentio fit, Mincha, fed JLXlationis, Ex quo apparet, morem offerendi S^ facrificandi boft«^^nbsp;nouum.fed ab initio mundifuifte. Nihil itaque mirum eft» quod iaenn^^^

GENESIS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXXÎI

^tn’ratio ab Adamo ufque ad Mofen propagata^S^ tanqtnm per maniis tra dita, poftcaper Mofen, in fuas fpedes, SC certum qiiafi ordinem,digefta fit,nbsp;’bicdis 06 repudiatis fine dubio multis, quac uanahominum fupernitio ad*nbsp;’ccit.Sicut exempla facrificiorüm gchtilfum cttam apud Homcrum SC yiivanbsp;amp;lium confpiciuntur,quac fine dubio gentes a Patribus accepta imitatçfuncnbsp;per fupcrftitionem auxcrunt etiam.

Qßd hoc mihi imprimis cottfideret hoc in toco Lcdlor, Adam ÔCHcua non J^-'folum Parentes funt, nec alunt tantiimliberos fuos SC inftituunt adnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ua Sacerdotes

•Sntem üitam.äedfunguntur etiam Sacerdotum officio,Qiiia enim Spiritü concioHantur f’ndo blehi funt, SC illuminati cognitiOne uenturi Chrifti, hanc ipfam fpeiti liberit.nbsp;fiiturç libérationis libcris fuis proponunt,ô6 hortantur eos ad gratitudinenlnbsp;mifericordiDco præftandam. N ullum cnim alium finem traditorum fanbsp;^ificiorum fuifse ftatuendum cft,

L Tam pia SC bona dodrina, quçfo confidcra,quaics fortiatur difcipuios. cdia nô emeit Nain hic duplicesauditores fünt, Cainprimogenitus,qui uidetur Sandusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pUdo»

qui creditur D ominus efse, impius eft ÔC promifsioni diuinae non cre^ arkt«. dit.Contra Hebel,cuius riitlla eft autoritas, qui abijcitUr ad pecorum curam,nbsp;P’us eft ôc credit. Ét tarnen impius Cain, impietatem fuam (ie tegft, ut SCnbsp;dût docentes Parentes, quafi fcrio curet ueirbum i èC ófterat, ficut alter pius

Hoe exemplum geminæ Ecclefiæ éft,üerae SC hypocriticæ, Sicut alio tccUJïi «era ‘üco latius oftendemus. Etfiautem hóe in loco tantum facrificij mentiofiti crhypoffi^nbsp;”011 etiam prædicationis, tarnen ftatuendum eft, non obtulifse cos fine præ* ^^4.nbsp;dftatione uerbi, Non enim colitur Deus muto opere, oportet ut adfit uer*nbsp;fonans in cordibus hominum,06 in auribus Defi Óicutetiam inuocatiónbsp;”ogt;ninis Dei huic facrificio fuit additifnbsp;(1 Verituf aütcm hic. An babücrint uerbum feu mandatum iacrifïcan* Àn haluertninbsp;^'•'^dic Refpondeo, quod fic, Hoe enim omnes facræ Hiftoriae compro^ mMdatum (dnbsp;’’^t.quod mifericors Deus per fuperabundantem fuam gratiamfemper cripcandt?nbsp;‘“Xta Uerbum,conftituitaliquod externumÔ6uifibilefignumfuac gratiæ, signafempernbsp;homines externo figno SC opere, ceu Sacramento, admoniti, certius cre.lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1“quot;*

detent Deumfauereamp;rmifericordem cfsc. Sic poft diluuiumirisinidap* iP^tiiitj ut cfset certum argumentum, Deum pofthäc fimili poena non grafsi

in mundo. Âbrahæ data eft circumcifioi ficLit audiemus, ut ftatucret

fore fibi Deum, SC daturuib Semen in quo benedicerentur omnes Bentes. Nobis in nouo Teftamento Baptilmus SC Euchariftia, tanquam uifi[nbsp;®‘hagratiæ figna datafunt,utftatueremus peccatahoftriper Chrifti pafsio*nbsp;niblata else, nofquc morte eius redemptos efse. Sic Ecclefia nunquaninbsp;”3 deftituta fuit externis fignis,utnonpofsetfciriubi Deuscertoinuenfisnbsp;«tiir.

i nbsp;nbsp;Etfi autem mundus fere Cain imitatur, SC ilhs fignis gratiat abutitur ad

’.pdcrifin,tamen profedo ineffabilis mifericordia cft,quodDeus tam mul* ^iam fe nobis oftendit.Sicut etiam magnifiée hoc ipfum donum commerinbsp;datur Prouerb. à. Dekdabar per fingulos dies,htdens coram eo,ludens in töci« Pre. 9;nbsp;Orbe terrarum, Ô6 delitiac meæ efse cum filqs hominurn. Sed Bbraeum uer^=nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;expli^

Sagah, non rede redditur per uócabühim lufUs, Hoc èhini (àpientia Ptçdicat, quod habuerit rcfpedlum fuum ad hominés,quod iè homiriibus renbsp;^lauerit, Q. d. Egó me femper ita in hominum oculos atqüe aures ihgefsi,nbsp;/nbsp;nbsp;nbsp;præfentem intelligerent in facrifictjs, in circumciftonc, in inccniioni*

j;Os,in nube,in man' rubro,in manna,in aeneo Serpente,in tabernaculo Mo* tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nebula,ac fuerunt dclitiæ mcac,ut fic me oftende*

Sc reuclaremfilqs hominum.

Ac Adïc magnae confolationi fuit, quod amifsa P aradifo, arb oré üitâîi

N SC alqis

QVÄRTVM CAPVT

SkT alfjs commoditanbus,qua: erant fi'gna gjratiæ, aliud fignum gratiat, pe facrificia^ei datum efset,per quod intclligeret,fc a Deo non abietSumdednbsp;Deo adhuc curae efse,2«S a Deo refpict. Hoc enim fi'gniftcabat Deus^cumnbsp;crificia dC oblationes flamma ccelelh' accenderet 0^ abfumeret, ficut denbsp;ficio Mofe ÔCHeliælegïmus, Hæcenim erant ueræ oftenfiones di'utnænbsp;ricordiæ, quibus opus habebant miferi homines, ne efsent fine aliquanbsp;gratiæDei.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. fti

Sdcrdmentd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sic hodie ipfum uerbum, Baptifinus, Euchariftia, funt Luciferinol« »

quidßnt. nbsp;nbsp;nbsp;sd quos refpicimus,tanquam ad certos indices foils gratiæ. Certo enim

fumus definite, quod ubi eft Euchariftia, Baptifmus,Verbum, ibifit ftus, remifsio peccatorum uita acterna. Contra ubi hacc figna gratixnbsp;Signorum cen funt,uel ubi contemnuntur ab hominibus, Ibi non folum non eftnbsp;temptus puiH ej-j'ani foedi errores icquuntur, ut homines alios cultus ßlt; aliafigna ip»**^nbsp;conftituant.Sicut GræciÂpollinem,ôlt;raltj alios dæmones coluerunnÄe^^nbsp;’ pti] Änubin,Ser^in, Crocodilos, Allium, Cepe: Romani, louem,nbsp;num,SC fœda ilia fimulachra Priapum, V enerem Sgt;Cc.

Idem in Papatu accidit, poftquam enim illa uera gratis fi'gna uilefcere QC contemni, fuperftitio non potuit quiefeere, fed quefiuit ali»nbsp;na,uota,ordines,percgrinationes ad Sandorum Ioca,intercefsioncsnbsp;rum,8C alia. Hæc omnia SC errorum plena SC cum impictate coniunda*^ 'nbsp;S)C tarnen miferi homines ea ampleduntur,tanquam certa diuinacnbsp;na.Hic nullumEpifcopum,Scholam nullam audias,que reclamethi^^^nbsp;Êhemïjs,quacfaniora doceat. Amifsa enim luce uerbi, his gratix^^^’^;

)co exhibitis, necefsario currunt homines poft defideria cordium^i’^^yj Sicut ludæi contempto tabernaculo S)C templo, facrificabant fubnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

«n lucis, donee tandem Liberos fuos crudeïes Parentes madarent» Sitmmumdo* TJAec tam uariaSCuaga idolatria oftendit,quantumfitdonuin^’^S,nbsp;num hibere X Xuerbiï, Sgt;C ügn». illa gratiæ a Deo oftenfa ÔC mandata. Quod finbsp;nerbum^^Sd Judæorum ueftigqs infiftere uoluifsent,neutiquamadportcntaill3^’®\j^nbsp;f ramenta,nbsp;nbsp;nbsp;prolapfi.Sic ludaei fi' uerbo attendifsent, ifta blalphema facra nunqn^d’^^f^

tafsent.Nos fi Baptiimum SCfacram Euchariftiam co loco habuiftemi’^’^jfi debebamus,non efsemus fadi Monachi, nihil de Purgatorio,nihllnbsp;cio Mifsæ,nihil de altjs impietatibus,inEcclefia efsettraditû. Sedpo^^.^jf,.nbsp;lux uerbi per impios Pontifices extinda eft, facile fuit obtruderenbsp;omnes iftas abominationes.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e

Ineffabilc igitur hoc donùm eft, quod Deus non folum dignatnt^ji per uerbum hominibus,fed etiam addit uerbo uifibilia fi'gna gratiç,Si^^^j^nbsp;nouoTeftamentofunt Baptifinus,Euchariftia, Abfolutio. Hxcqüinbsp;temnunt aut indigne tradant,nonne digni funt, qui Papae ftercora P'?, jpiCnbsp;papi/îa: coït* mo emant,adorent,prædicent^Cttr enim contemnunt benignitatemnbsp;temnunt sa^ MaieftatisCPofsent habere certifsimum fignum gratiac domi fu£C,finc‘^^giiinbsp;cramenta.nbsp;nbsp;nbsp;tibus,fine iabore ullo,iEo cÔtempto,eunt Romam, Compoftellam

munt pecuniam,aflfiligunt corpus,ÔC tandem amittunt animam mérité' fit benedidus in fecula, qui hodie nos per uerbum fuum reuocauit Anbsp;iftis errorib. ÔC Idolâtras, SC fie nos fignis gratiac fuæ ditauit, ut ea ant£‘nbsp;noftrasjimo domi noftrae SC in ledulo habere pofsimus»

Ad hune modum Deus ftatim a primordio mundi, confirmaturus^^ mifsionem de falute noftra, hoc egit, ut haberent hominesnbsp;confolarentur in peccatis fuis,ÔC erigerent fiducia gratiæ diuinæ.lNoOj,^nbsp;operis ipfius dignitas, fed mifericordia SC promifsionis diuinæ uirtusnbsp;crificio ualet,quod Deus hune cultumordinat,SCpromittitubiei^^»j,g;

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GENESIS.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXXIII

quot;^ïofc.Qtiod igitiir nobis Baptifmus ÔC cœna Dominf eft, hoc Adæ fuiti poll promifsionem, facrificium ÔC ohlatio. Reuelauit eni'm Dens in facrifûinbsp;gratiam fuam,Slt;r probauit ea incendendo Sgt;C abfumendo ea per ignein.

Ad hos cultus ctiam filios inftitui't Pater, ut hoc modo grattas agant Co » De um benedicant, de Dei mifer/cordia certam fjjem concipiant. Sednbsp;‘^pius Cain,inflatus dfgnttate primogehiturac, iftas pulcherrimas praidica*nbsp;j’ones Parentis cohtemnitiofFert quidemjUt pater mandat, Ôcdinflatùs opis«nbsp;^’onc iàndlitatis, fentit Dèüm ipfum opus propter dignitatem perfonæ pronbsp;j,^Hirum cGe« Habel lieró j qui fecundum nomen fuum, nihil eft in oculis ,.nbsp;^«,etiam offert, fed in fide promifsionis, ficut dicit Epiftola ad Ebrços,

lt;?BD Bt HABEL QVOQyÈ ADDVXIT

de primi'tij s öüiiim Hiarum j Sc de adipe illarum,

VI i P S V M opus fpedfes, non jpoteris Habel prseferre Cain, pNam ludæi ftultc ineptiunt cum fomniant Cain nonleda farra, fed pa:? profeet obbtinbsp;obtulifse, atque idco a Deo abiedum efse, funt enim iufticiart) èc hæâ? onetn Cain.nbsp;in operibus.Aliud Epiftolac ad Ebreos iudicium eft.quac dicit, Habcl finbsp;P^nieliorem hoftiam obtulifse, Nort igitur uitium in rebus, quæ oblatasnbsp;’^/««»fed in perfona offerentc. Ét fides perfönäe fuit pondus illud, quodnbsp;*Ylt;iidft praccium hoftiae Habel,Cain autem oblationem uiciauit, Habel cre?«nbsp;f^eùm bonum 2lt; mifericordem efse, ideo facrifidum eiüs Deo gratun»nbsp;Cain contra fidit dignitate primogenituræ, fratrem autem tahquam ho;«nbsp;uanum S)Cnihili, præ fe contemnit. Quod igitur Dei iudicium eft C*

J •'iinogcnitum facit ut fit poftgenitus, ôô ex poftgenito fadtprimogeni:« Reipicitenimadoblationem Habel,ÔCoftendithuius Sacerdotisfa^^nbsp;fibï platête,Gain non placcre,nec efse ueruin Sacerdotem,

y Ôcabuîum rcibèxit Schaga late patet, ÔC ego id diligenter èxpîicaui in inbsp;nbsp;nbsp;ScriptocotraLatomum. Eft Eiaiç, In die ilia refpidet homo ad Fado

fuum,Slt; non refpicict ad altaria, quac funt opus manuum eius fîCc. Item Ep.

in c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;blandientur uobis.Éo enini alludit,quod cum mate^uerni

fouets ofténditeihilaremfi^iucundam faeiem, Talemoftenuonem teprefçntatiôrtcm fîgnificat hoc ücrbùm, Itaque latius patet, quam uer:?nbsp;g^reipiciendi. Nam cum mater felpidt ad infantem, fimul etiam arrider,nbsp;ç . *^§ularem amoris fignificationem ih uultü oftendit. Non habet uerna;*nbsp;J ; ’ noftra lingua uocabulum,quó explicari hsec plene pofsunt,nec ih latihanbsp;‘”’§uaextat,quodfciam,

_ Simile fere eft, quod Mofes dicit, Nifî procédant nos facies tuæ, nuß«

1 nbsp;ibimusjhoc cft,fac ut femper habeamus figna tua ^ud nos, quibus apnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- a

r. ƒ cas oftendas tuam praefentiam 8C fauorem, Talia figna, ut fupra dixfi .,^unt columnà ignis, nubesSCc, Etfî autem Mofes hoc in loco non ex?,

ucrifimiie eft fuifse igncm de cœlo dcmifsum,quo oblatio hau tio Uoculis omnium, uride apparuit Deüm delédafî offi««nbsp;denbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÔftèriditaütemDeüs hici quodiudicet corda Sôrehes, Siqui?«

primogenitiiraè gloriam in Gain non refpicit, Gontrà fefpicit animuni

quot;^^tempti Hebet

«Z\ *^^^bicincfpit Écclefîadiuidi,in Êcciefiahi,quacnomineEcclefia bupieicÉcS hypocritica QC fanguinariaEccIefîa, Etalteram,quç

’ ‘^cfolata, paisionibus QC crüci obnoxia eft, 8C uere coram mundo, ^2'pedu illius hypocriticae Ecclefi'æ i eftHebel, hoc eft, uanitas 8ô nihitnbsp;fq tj NamChri

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXXIIII

damnatam ab ilia altera hypocritica.NuHum igftiTT apud nos hodie eft dubt« , Um, quin Papac Ecclefta fit Cainica. Nos autem fumus uera Ecclefi'a, Sicut P4p4p ec{leß4nbsp;enim Habel Cain non nocuit, Ita nos non foltim noil noccmus eis gt; led pati;« Cainica.nbsp;huit uexari,damnari,ocddi nos ab Ecclefi'a Papæ,

Neque hxc falfo commemoramus, T oti muhdo notum eft, quoties a^ hathematis fubiedli, profcriptionibus uexati, ac iiarrjs iudicijs damnati fu^nbsp;jnus, Nec dcfuerunt, qui fc acres crudelium icntentiarum exccutores praé^nbsp;Derent, in omnibus pencEuropæ angulis. NonHifpaniac, non Galliæ,nonnbsp;Anglia,nonBelgicum,nönBohemia,nortPolonia,non Hungaria, non Aunbsp;ftria.non Bauaria huius crudeIitatis,8C iniitftæ feuiciç expers fuit,Et tarnennbsp;9uidaliud,quam dodrinam piam,S6cum Apoftolorumamp;^Prophetarumnbsp;Scriptis conientietttem ,perftcuti funtC N urn igitur obfcurum poteft iud icia*nbsp;Um de Ecclefi'a cfseC Nurn ibi potius iudicabis Ecclefiam efse, ubi nihil faninbsp;docctur,ubi iniufta tyrannis cxcrcetur,£lt; cum opibus fumma potentia conünbsp;•unda eft An uero ubi eft dodrina confcientqs utilis, ubi propter dodiigt;nbsp;’’3m hanc eft Crux, contemptus, paupertas, ignominia dC cœtcr^ qua: fems’nbsp;Petpïôfumpufillusgrexfuftinuifselegitüri’

Non igitur utile folum, fed etiamiucundifsimum eft, habere illamcers’ ’ilsimam demonftrationem, drjudicantem inter duas Ecclefias;, alteram mas=nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cr

'¦gnantium,ncmpe purpuratam mcretriccm,fub nomine uere Ecclefi'a:, Ab putienr. ’^’¦»m.quac pfo nihilo habetUr,quâÈ patitur,efurit,fititj opprefsa facet, Sicutnbsp;Chriftus commémorât Matth, zç.fe in mundo efutiré ÖC fitire.Sequetur aunbsp;tudfcium inter faturos SC efurientes, inter hircos Ô6oues, ÔC inter Hàbel

Cain,in quo declarabit Deus, fe approbate iftam Ecclefi'am paiientèm ÔC ®fiirientem,ac damnare hypocriticam ôd fanguinariam.Hæ funt noftræ connbsp;‘'’btiones,ô6 quafi faccarum illud,quo præfentes calamitates côdiendæ funtnbsp;uincendæ. Hæc Theologica funt,Nunc redeamus ad politica Sgt;C confidegt;inbsp;iudicium Deû

Erito profedo mirainur,curDeus primumfiIiumÂdac,cuiPrimogc cur Caï»fîe nitura in toto genere humano, quo ad natiuitatem, debebatur, fie fit tatfi Domiattinbsp;Palsiis rucre horribiliter, utpoftea tota eins pofteritas per Diluufum aboies^ fttfxfßat.nbsp;i^fiir.Scd eadem eft caufa, propter qùam fupra diximus,fi'c amarulentfs Uctnbsp;J’s Ada: a Domino eft iilufiim, cum diccret : Ne fiat fi'cut ünus ex nobis, QCnbsp;euftodiretper Chérubim,uult enimpræfumptionem fiCfuperbiara,nbsp;P^rpcccatum homini quafi implantatam,contercre,Atqui fi'cfumus,ut nihilnbsp;pofsimus ferre,quam hatte fupetbia: contritionem, V idemus quantinbsp;’^olentia 5C faftus fit in Centauris auîfcis, propter illam uanam gcntis ttobtnbsp;*’’3tem, Vere enim uana eft nobilitas j qüam non ufrtus ÔC egccgiz fn rempgt;nbsp;’’’«^ritapariunt.

Ac dePlatone Philofopho commémorant, éum folitUm de tribusDeo ^omîntpef ’gcf è gracias, quod cfset natus homo mon beftia, quod efset Græcus Athe^^ peccdtum iw*nbsp;p’s natus,nôn Barbarus, S)C quod efsét mafculus natus non fœmina. Similis fttitfaperbi4i.nbsp;‘^•dæorum eft fatuitas,qui gloriantur,qùod homines,£2non beftiæ,Iuda:i ôinbsp;”011 gentiles, marcs SC nonfœminae nati fint. Sed te qua:fo, illæ originis feunbsp;^3tiuitat)s gloriæ quid funtC Qiiid eft quod torqUatus aliquis afinus ftt aula,nbsp;j.'^ûfolumplebciofemélioremefseputat,fed étiam cottttä Dcüm infôle^

Græci præ fe omnes tettarüm pOpulos tancjliam barbatos contempfc=* î’ut. Romani tandem rerum geftarum gloria fe qyoqué a cottuftio barba*nbsp;uindicarunt.In fumma,quanto quacque gens fe putaUit melforem, tantOnbsp;Semper fuperbi uit magis ,Hæc omttiUm natura eft per peccatum*

Ed refpice hue ad Dci iudicium, Cain merito uere potuit^riaride «Umma nobilitate, Primus enim fuit qui nafcerctur ab homimbus. Sea

N ijj quancd

QVARTVH CAPVT

qnanto orfgo gloriofior eft, tanto cadit hom'bilius» Itaque Prouerbio quof^ que experienha locum dedit,quo diciturjHeroum filios noxas efse,

N ec pn'uator um tantum hæc incommoda funt, eadem patiuntur mag^ naimperia, Nati'o Græcorum gloriofifsima fuit, namamp;rerum geftaruinnbsp;gloria ÔC ftudqs antecelliierunt,Sed in quas turpitudines prolapfa,quam minbsp;ferabiliter deniquc uaftata eftjdem in reliquis populis uidebis,

Bene i'gitur fecit Deus, qui Cain fie permifit mere, ut efset exemplum toti mundo, ne quis gloriaretur de nobilitate fanguinis, fi'cutludæi de pa«nbsp;tre Abraham, aut Græci de fapientia. Vult enim Deus fe timeri,nosnbsp;uult humiliari.Sedfruftrafcre uult. Non enim mouentnos t^ntxitx,^^^^nbsp;tiones, excifiones primorum Hominum ÔC primarum Nacionum.

Depafuit po« Itaquc experientia teftatur ueram efse fententiam Mariæ uirginis^Dü» tentef de fede. pofuit potentes de fede, Nam quae prima ÔC optima funt, fiunt damnatii^nbsp;ma, non propter rem fimpliciter, fed propter diabolicam præfumptionemnbsp;fuperbiam. Ac uiderunt euentum genres quoque,Sicut teftatur Philof^”*nbsp;di(ftum,QLii cum interrogatus efset,quid nam faceret Deus,refponditjHiï^nbsp;milia exaltat,ô^ alta humiliat,Sed caufam non uiderunt,

Magnam iudicat caro gloriam,efse mafculum non focmfnani«

_ demus Deum ftudio cauilse, ne uir nafeeretur ex uiro. Et ipfe Chrift^® chrifiut femê luit dici fernen Mulieris,non fernen Viri, QiiantaautemfupcrbiaftJ^quot;^^anbsp;muUerfsnon torum,fi Deus Chriftum uoluifset ex uiro nafci îquot; Sed gloria hæc innbsp;nbsp;nbsp;nt,

uiris in mulieres translata eft, quæ tarnen D ominio uirorum fubdi^^ ne fcilicet gloriarentur uiri, fed humiliarentur, Quin poftquamnbsp;uiro parère non poteft,etiam hoc ordinauit Deus, ne tantumnbsp;rent, fed ctiam tbemellas. Non enim potefthumana natura bene unnbsp;fed femper abutitur ea ad fuperbiam, ÔC infurgit contra eum, a quonbsp;dona. Propter hanc caufam Cain fic grauiter cadit, amp; primogenituraenbsp;mittit, ut fcih'cet nos timeamus Deum, eique agentes grxtias, caue«’^'^^nbsp;abutamur donis eius ad fuperbiam.

ET RESPBXIT DOHINVS AD HABË^ ÔC ad oblationem eius. Ad Cain autemnbsp;nbsp;oblation^^^

nonrefpexit,

tnßenis co«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eftinfignis löcus, atque ideo diligentiftimenotandi’®^

tnendatio iufti E^dialedice urgendus,Qiiod fatis efset, fi in nouo Teftamento tan]ƒ* citfideiinner teftimoniofiduciamifericordiæ Deicommendataefset,contranbsp;to,Reß)exit perum, ficut in principio mundi clarifsimis uerbis commendatur.nbsp;ad HabeLnbsp;nbsp;nbsp;nim dicit, Refpexit Dominus ad Habel amp; ad oblationem eius, annon^?

oftendit, Deum ante opus folere refpicere ad perfbnam, qualis fit Si igitur pferfbna bona eft, placet ei opus quoque,fi non,difplicct,

Perfona print nbsp;nbsp;nbsp;Eft autem hæc dodriîiæ noftræ fumma, quod docemus SC

antplacet,dut perfonamprius Deo acceptamefse,quamopus, Etperfonamnonu^, di/plicet lt;iuam ftam ex opere iufto, Sed opus fieri iuftum bonum ex perfona iufta®;

na, Sicut textus hie probat, Qiiia enim Deus ad Habel refpicif,reipicit^j^g am ad oblationem eius,6C quia ad Cain non refpicit,ideo etiam adoblaUnbsp;eius non refpicit,Hanc fententiam textus dare probat, nec ab ^lt;^tierlanpnbsp;teft negari.Sequitur autem ex his uerbis clarifsima amp; optima conftqu^nbsp;opera non in quod Habel fuit iuftus ante opus fuum,amp;:^ quod opus propternbsp;ßificant.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cet,non perfona propter opus. Sicut aduerfarq noftri contendunt dum

cent,Hominemiuftificariex operib«s,Slt;non ex fola fide,

GENESIS» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXXV

A P hune modum puns m undis oculis infpexit hune locum autor nbsp;nbsp;Epiftoli ai

*^piftolac adEbræos,cum dicit: Fide melioremhoftiam obtulit Habel Ebreos de Suam C^'n, per quam teftimonium accepit, quod fit iuftus, teftificante fu^=nbsp;per donis eius Dco.Offert Cain quoque,ac quidem prior,lèd ofièrt inflatusnbsp;’quot;a gloria fanguinis,ac iperat Deo placiturum munus, quod ofFeratur a pri^nbsp;^ogenito,Venit igitur fine fide,fine confefsionc peccati, fine implorationenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

^ratiæ,fine fiducia mifericordiæ Dei,fine petitione remifsionis peccatorum, Attila alia re (perans fe placiturum Deo^quam quod efset primogenitus» Si^nbsp;adhuc hodie omnes lufticiarrj faciunt,tantum in opus fuum intenti funt,nbsp;’efperantiè Deo propter id placituros, non fidunt in mifericordiam Dei,nbsp;*ion fperant Deum propter Chriftum peccata condonaturum cfse»T alis eagt;

Cain fuit, impofsibileenimeft quod diiplicuifset Deo,fihabuifset «em.

. Contra Habel agnofeit le eCsc ind^num,6C mifèrum peccatorem, Con nbsp;nbsp;nbsp;cur

J^it itaque ad miiêricordiam, ÔC credit Deum eise propicium, nbsp;uelle mb pUceat,

Deus itaque qui corda infpicit, iudicat inter duos Fratres offerentes **^ulgt;ac Gain damnation propter hoftiam,quafi ea minus fuifset bona,fi elt;snbsp;’^’^putamen nucis obtulifset infide, gratum Deo fuifset, fed quiaperfonanbsp;ÔC fine fide, ac fuperbia QC faftu plena eft. Contra ad munus Habel re«;

[P‘eit,quiaperfona placet,Sicut textus diferte addit, primo refpexifse âd Ha P gt; ÔC poft ad munus eius, Nam cum perfona placet, etiam ea placent quænbsp;*^fit,Cum contra omnia ingrata fint, quæ is facit quem odifti,

I Nfignis igitur hic locus eft, quo dare probatur, Deum non refpicere nc^ Sotamßddtt magnitudinem, nec multitudinem,nec etiam precium operis,fed fim dcm rej^ieit.nbsp;P^’citer perfonac fidem.Sicut e contra non contçmnitmeque paucitatcm,negt;«nbsp;indignttatem, nec abiedionem open's, fed tantum perfonac ùftïdelita«»

js Quid igitur eft,q«od ludaci gloriantur, Templum D omini.Tempîum lere. 7. 'Jotninic’Quid eft quod Papiftæ iadant mifsas fuas,cilicia,labores,fudorcs,nbsp;’‘’^gnitudinem^multitudinem, denique precia operumfuorumC Non enimnbsp;^^rat Deus operame a fe quidem præcepta,cum non fiunt in fide, Sicut eti^«nbsp;praedidus leremiæ locus oftendit, Mukoautem curat minus opera abnbsp;j,®^inibus inuenta fine uerbo Defifolam fidem curat, hoc eft, fiduciam mi^=nbsp;^ricordiæ per Chriftum, hac perfonæ incipiunt placere Deo, 8f poftea etii«nbsp;•^placentearumopera. Sic Cainoblatio non placuit,quiainfidelisCainnbsp;On placuit.Çontra oblatio Habel placuit,quia Habel placuit,idque propternbsp;Jpnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non confifus eft dignitate fua,non facrifierjs, non opéré, fed fim

promifsione de Semine muh'eris fada,

MErtinet igitur hic textus ad noftram fententiam de iuftificatione,Qitod necefse fit hominem efseiuftum ante omnia opera, ôô fine omnibus openbsp;*ous acceptari a Deo,tantum per gratiam, quam fides credit SC apprehen#nbsp;‘t« Neque enim fides tanquam op us iuftificat, fed ideo iuftificat, quia ap#nbsp;^^henditmifericordiam in Chrifto exhibitam, In hac fiducia mifericordiænbsp;. 'fincedit uera Ecclefia, cum humili confefsione peccatorum SC indignita#nbsp;’^gt;quac fperat Deum condonaturum per Chriftum,

autem quæ fequuntur, funt ceu teftimonia huius fidei, SC pla* ^nt Deo, non propter fe fimpliciter, fed propter fidem, feu propter perfo^snbsp;Hanc fidem altera Ecclefia Cainica, non folum non habet,nbsp;etiamperièquitur. Statuit autem fi'cut Cain, fe Dco placituram propternbsp;pPera. Sed oditfuperbiam hanc Deus, non enim poteftferre contemptumnbsp;gratia: SCcîOmnino dignus eft hie locus,qui diligenter confideretur,

N hi) Qiiapro^

QVARTVM CAPVT Q.VAPROPTER IRATVS EST CAIN VALnbsp;de,amp; cóncidèrünt uultüs cius,

T N fcquentibus ali'quantulum tiegocfj féiciet nobis Grammaticâ* JLfed fpero nos foelidter ex his difRcuItatibus eliiAaturos efsc, Audiuimusnbsp;Cain fruftratum efseïpc fua,Contempfftpraê Cc fratrem, Ac iudicauit fcnbsp;pter ius primogeniturac primas apud Deiim quoque habiturum, ficut apult;lnbsp;tudidum Dei Parentes habebat* Scd Dei altiîd quam hominum iudidüm eft, oftenditft

?

Fit igitur ut Cain «ehementer commoueatiir contra Fratrem, Non nim poteft aequo animo ferre* quod excómunicatur SC fi'mul regno QCnbsp;docio priuatur. SicutadhucuiJemus Reges SC Principes impatientifsimo®nbsp;efse cenfurac Eccleftafticse,Nori enim eis fatis eft quod fintReges SC Princi^nbsp;pes,etiam uolunt efseiufti ÖS fanCli coram Deo,6C rapiunt ad le titulumnbsp;clefiae. Ad hunc modum Gain quoque indignatur, cum uidet fibi adimi gl^nbsp;riam iufticiae SC gratia-coram Deo.HdCqüid aliud eft,quam de Eccleliaeildnbsp;QC èJtcomrnunicari^ T anto autem hoc ihiquius fcrt* quanto iplenbsp;Fratre digniorem else, N une enim cogitat,Ecce iftatef metis afpirabit ad dnnbsp;minium t poftquâm me contemni 6C a Deö negligi uidet, Ideo additnbsp;aduerbium* italde, fignificat enim Cain üehèmentcr efsc offenfum jCjuodnbsp;tufpitcr in publico confunditur gt; cum ipfe Uellet uideri primus efse»nbsp;Clt;!»» ’witrftttr T .TAnc iram Cainicam etiam in Cainica Ecclefia Papac uidemus.Qi’’^ jnbsp;Prfplt;e ieckjut jLJ.nimPapam,Cardinales,Rege50^Principes magisofFendit,qn^^^°gnbsp;ego mendicus, autoritatt ipforum praefero autoritatem Dei, SC in no«’’*nbsp;Domini reprehendo, quae dignafunt repraehenfionc, Agnofeuntip^^*^^^nbsp;que multa habere opus acrireformatione, Sed ut oblcurus homo gt;nbsp;feuro angulo in publicum pro diens id facia t, hoc plane intolerabil^^*®nbsp;Ideo autoritatem fuam opponunt,SCper earn of^rlmere Uos conantiu'*

NuDi tnideti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hort eft ctudelior ift orbe tèrrartîm ira, quam huiiis

or ira quam lartguinariæ SC hypocritarumi Nam in Politica ira eft aliquid human« hpoeritarum quum,NuIlus tamimmaAislatroadfuppliciumarripitur, quinaliquaconbsp;miferatione tangantur homines,Sed cum falla ilia amp; fanguinaria Eceft’*^’nbsp;fill um uerae Ecclefiæ incideritmort fatis ei eft effi-idilse fanguinem» çdamnbsp;Iedicit,execratur,deunuet,ÔC in miferum cadauef facuit.Sicut ludçinon tnbsp;tenti erantquod Chriftum affbcifsènt criici,unde non nifi mortuurnnbsp;turi étant, Sicientem âceto SC fellé pótaht, SC fam exhalantem aninwm nnbsp;IphemantjTalisfuria in politica ira non eft,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦

Itaque ita falfæ Ecclefiac SC furor phärilaicus, eft furor plane eus. Hic Cepit in Gain,8C dutat in omnibus Cainitis,Et gloriari uefcpn ßnbsp;mus,nos quoque talem ifam cum pio Habel fuftinere, Quis enim dunnbsp;Epifeopi Sefuriofi qtildam Principes urto momentö omnes nosnbsp;pofsent,SC ficut ille Romartus optabat* fi omniun noftrum tina cerui*nbsp;quinfummacumuoluptattferröirt nos clsent grafsaturii’Videenin*nbsp;rum annorum confiIia,0C me uerutrt dicete iudicabis»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .

ŒVod autem Mofes addit.Ètcôciderunt uulfUs cius,eft EbtaiCap fis i qua non folum fadlum oftertditur, fed fignificaturnbsp;mus fie commotus,üt non potuerit acquiefccre* fed dum nneere nonnbsp;tarnen iram uultu oftendit. Non expOrreJrif frorttem, rtort amice cumnbsp;tibus,ut ante locutus eft,Si quid relpondendum fuit, murmur uerius‘ finbsp;uox fuit. Ad primum con^edium Fratris, oppalluit, ininacibus ocunbsp;mum uindid» cupiditate ardentem fîgnificaiwc»

- GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXXVÏ

Hcc omnia Mofes dicit, eu dicir, ConcidiTse uultus. Non ende uno Uultudiel una parte uultus dicit,fed de omnibus uultibus,hoc eit,de omnin.nbsp;geftibiisamp;motibus, Sieut etiam Paulus Ebraicamnbsp;»«^é^HSSKà^K/xo»«, Non eftuultuofa,ftelletfich nicht ungeberdig, .nbsp;nbsp;nbsp;-

^itfrontem,non torue infpidt.non minatur ore, Sedeft libera i acte, nbsp;nbsp;nbsp;g

où oculis .blanda amp;:c. Hæc enim decent.illa dedecentA tutiolaïunt.

Pertinctigiturhaecquoque particulaad deicriptionem frac hypocrftfî«irlt;lt;fcypo« ^»quod Gain non potuit neque uidcre,nequeaudire fratremfuum H3Li‘fritica.nbsp;^Ihon potuit cum eo colloqui.cum eo comcdere,bibere,ôCc.nbsp;kj Vins niniex irxfi quisexemplûuidere uult.confungatic cum aliquonbsp;J-Papifta.qui fingularem uel dodrinæ,ucl pietatis laudem in fuo generenbsp;obtinere,ô(^ fentiet plane diabolicum furorem.ad quem fi ludicis tram î(«{iciî îm,nbsp;^onferas.non iram.fed fummam clementiam,amp; fummum candorem efse di^snbsp;^^s.Ibi enim nulla.nifi manus iraeft.nam iralcitur uicto.perfonacnon. Sed ilnbsp;CainitarS ira, diftorquet oculos, corrugat frontem,tumorem inducit ori,nbsp;^’’matmanus.In fumma in omnibus membris ÔCgeftibus omnibus elucet,idnbsp;^uefinefine.non enim mitefeit tempore.ficut ciuilis uel œconomica ira.

P lam fequitur paterna ôd grauifsima admonitio Adæ, qui libenter fanaf« 'Heferuafset Filium. Sed ira hæc medicinam nefeit. Non pafrem,»on ma*nbsp;non Deum ipfum Gain dC Gainitæ ilîi audiunt.

ET DIXÏT DOMINVS AD CAIN, QVA* re fîc incenlus es tu, amp; quare conciderunt uultus tuif

HÆ C fatis probant Cain non femel in ifto facribeio perturba turn efscjied ab ifta hora iàcrificq incefsifse turbulentum,triftem,fren5(nbsp;nec patrem nec matrem redis oculis inipexilse,Sicut diximus denbsp;P pharifaicaira,quodtofamfaciemfoleatmutare.Magnam enim coutume pj,nbsp;efse duxit.quod in facro, infpedante pâtre ôf matre,Habel, quemiêm;snbsp;P contemplirat, ÔC pro nihilo etiam jpfi Parentes habuerant, praeferretur,nbsp;^§loriaregni 06 facerdotij a Deo dignusprommeiaretur.

Cum itaque fatis oftenderet fe alieno inFratrcm efse animo, admonc* Adamparente.Gredoenimuerbahæcabipfo Adam efsedida, Ideonbsp;a Domino dicit Mofes efse dida, quod Adam iam erat iuftificatus £«6nbsp;Jotiatus Spiritu fando. Qiix igitur fecundum uerbum Del 66 ex Spiritunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

*ando dicit, rede Deus dixiße dicitur, Sicut hodie, qui docent Euangeli#;

ipfi fimpliciter D odores funt,fed Ghriftus in eis loquitur 66 docet. ^dine dubio cum fingulari grauitate hæc uerba dida funt, Videt enim A:*nbsp;’^ainFiliumefse fmpatientemcontumeliæ, irideteum dolere de amifsa dig:*nbsp;’'•tate.ac fentit quid nunc Tentator pofsit in corrupta natura.qui tantum nonbsp;’^erat homini adhuc integro. Itaque follicitus eft, 56 inftituit grauifsimamnbsp;''^ncionem.quam etß nullus Patrum digne explicarit, quod fortafse non uanbsp;^lgt;at ob Ecclefiafticanegocia.tamen nos,non,ut opinor,finc frudu,hunc lanbsp;mouebimus.

fio. Si uero non behe egeris,ad fores peccatunl cubât.

JM On poiîum non fatis nlirari,quod Mofes tantas res in ta pau ca uerba potuit redigere» Noftra translatio nô ita propria eft,Augufti ^*?“/»^***«nbsp;hus quoi»

PÓrro,natura fie ordinatum eft, ut üerba, teftantc etiam Philofopho» béant feruire rcbus,non res uérbis.Et nota eft Hilari) fententia,quain^nbsp;tiam Magifter inièntentijs citât, Qiiod uerba intelligi dcbeantfecunduifl^nbsp;teriam fubiedam. Igiturinomnfexpofitione pimo fubiedum confîdcrafnbsp;debetjhoc eft,uidendum eft,de qua re agatur. Hoc poftquam faduffl^ft’^nbsp;inde ucrba,fi' ita fert grammatices ratio, ad rem ducenda funt, non re^nbsp;uerba. Hoc quia Rabini,amp; qiri cos fequuntur,non faciunt, C Nam rts ai”nbsp;(erunt, ÔC tantum in uerbis haïrent,) fæpe in abfurdifsimas fententias iß*-,nbsp;dunt.Quiaenini non habentcogitationes dignas fpiritualibus rebus,dtnbsp;busfacræ literæ tradant* a rê aberrant, uerba trahunt ad uanasô^ca^nbsp;les cogitationesà

Certum autem eft amifîfse ludæos Chriftum,quomodo Euangelq,uelLegis funt,redepofsuntintellfgereCNefciuntquid^î^^nbsp;tum,quid Gratia,quid Iufticia,quomodo igitur huiufinodi locos d^L-denbsp;funt explicate f Similes horum ferefuntSophiftaenoftri,quideni'f^‘ßjntnbsp;tantis rebus habentî' Re igitur non cognita,impofsibile eft,ut uerba P°nbsp;rede intelligi, Etfi enim uerborum cognitio ordine prior eft, taintjquot;^^nbsp;cognitio eft potior. Nam mutatis rebus,etiam uerba mutantur innbsp;fum,ôd fit plane noua Grammatica«

Gerundenfis habet optimàm cognitioncm uerborûjÇSiart ti funt hodie,qui me longe uincunt cognitione Ebraicac grammatictSjP^gnbsp;quia res non intelligit, ideo hune locum deprauat, fie enim cxponit. S* quot;nbsp;egeris, acceptabilior erit oblatio tua quam fratris, quia tu es Primog^nbsp;Vides intelligere eum, quid hominis, fed quid rei non intelligit,nbsp;ipfum hoc in loco agitDcus, ut oftendat fe Primogenituræ nullamnbsp;here rationem,Qitomodo igituy’i’opter Primogenituram oblationbsp;(e melior f Autor Epiftolaî ad Ebreos noüit quid rei ideo diueruimnbsp;Nempe Habel fide obtulifse gratioretn hoftiam, Hieronymi uerfionbsp;cft,Si bene egeris,inquit,rédpies. Si male,peccatum Cpronomen,tuufl’:^,nbsp;addidit) in foribus aderit, Sed ne fie qiiidem attingit propriam fentt^^^^^nbsp;Nam quod uerbum Sches,qUod leuare fignificar, pro acciperc expon^^j,enbsp;moopinor probabit, Sedex ludæis hoc ipfum habet,qui in taopJ^^jj^nbsp;funt, ut intelligant Deum remuneraturum fuifsc Caih,fi liberalster obnbsp;fet.Ego igitur nunc dicam fimplicitcr, quae mea de hoc loco fentenoanbsp;F«nd4mnit4 quot;p Rincipio ut dixfnécefsé eft, ut rem habeamus. Res autem ilk ’hcc*nbsp;JL non poteft fallere,fundamentum fcilicet caufe, Qiiod Deo nihil P'p,,nbsp;tur facrteli* hiß fiat ex fide. Secundum illam uniiierfalem ÔC notam Pauli ftntentnbsp;Qiïidqüid hon eft ex fide,peccatum eft. Et Salomo dicit, Vidimamnbsp;R.ooi.14.nbsp;nbsp;nbsp;rumabhominatur Deus, Alteruih fundamentum eft,quod peccatum

grandis res,ut nullis lacrificqs,aut alijs operibus pofsic aboleriXed ricordia,quam fide accipi necefse eft. Sicut etiam hoc oftenditnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jcijn

prima promtlsio de Semine mulieris,fine quo nulla eft redemptio. damenta Rabini non habent, Nam haec cognitio tantum ucnit

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXXVJI

Cinifti,qin’ccitSolmendianusilluminât tenebras. Cum his fundamentis igitur quidquid pugnat.repudiemus tanquam impium Sgt;C faifum,

Etfi autem non repugno fine intelligas peccatum hie de præter/to ud «« nituro,tamen mihi uidetur aptius, ut exponas in genere de peccato.Omnbsp;’'‘sigituruiseftinuerbo Sees,a Nafa jleuauit. Eftautemhieilluftrc exitgt;nbsp;^nipliim,quantum différât cognitio nominis QC rd. Si enim uocabulum kttnbsp;uandi accommodes ad rem corporale mjignificat attollere feu in ahum tollenbsp;I®’V t Efa:6, V idi D ominum iedentem fuper folium excelfum ÔCelcuatum*nbsp;”oc autem longe aliud eft,quam id in Pfalmo jx, Beatus uir cui peccata Ielt;*nbsp;^’Ufunt, 06 tarnen idem utrunque uerbum eft,Grammaticus illud in Efaianbsp;’ntelligit, hoc non intelligit, quia rem non nouit, Aliud enim eft leu are fos»

in fublime,06aliud peccatum leuar e,hoc cft,remittere,tollere,adimere. eeitfatti loMrf,nbsp;oententia igitur eft. Si bene agercs,uel ü bonus efscs, hoc eft, fi credelt;snbsp;^®s,haberes propicium Deum,06 uera efsetleuatio,hoccft remifsio pcccati.nbsp;pdquia uidco Deumnonreipexifse ad te, certefequitur,te non bonumdinbsp;'»Ucc else leuatum peccato,led tuum peccatum maner.

Imprimis autem elcgans eft, quod per uerbum leuandi, comparât pec^^ feccdtum nti ingenti oneri, quo Cain emprefsus iacet, ita ut refpirare non polsit, gnum oniunbsp;'*’fiauferatur. Indicat autem BpiftolaadEbratos modum, quo hoc oncrc ex quod fo!tu Denbsp;^**etemur,cum dicit, Habel fide obtulifse meliorem hoftiam. Ad hunc mos; m toUit.

conuenit grammatica.feu ucrba,cum re, quod fcilicet Deus refpiciat fi I ^,06 cos tantum bonos efse iudicet,qui credunt.ïncludunt autem hçc netnbsp;^^tauifsimam obiurgationem, Q.d,ad Cain,Superbia tua te perdidit, Venbsp;inflatus gloria Primogenituræ, aeputafti te ideo Deo acceptinn fore,nbsp;?®*Iuideo,iudicante Ô6 reprobante Deo,te efse fincfide,Deus enim tantumnbsp;^f^cdulosabijcit.

A D hunc modum nullus Rabinorum hunc locum cxplicat. Nonui^ Hiclonwfu-Ç ^dent Adamu cum Paulo illam Euangelrj uocem inculcare Filio, C^ii ftittani fidâ ’'^dideritjfaluabitur. Item, Sola fides iuftificat. Qiiid enim hie aliud dicit, probat.nbsp;quod Deus iftis propitius fit, qui in Semen benedidum credunt, Ô6nbsp;fiduciam operum,omnem meriti opinionem abrjeiunt':' Hoc fi tu fa^«nbsp;j5’’es,inquit,non fi'c te praemeret peccatum,efses hoc fafee leuatus,nec itafre

^res ira, Promifit enim Deus, quod nemlni peccatum imputare uclit, qui ^^dit,ô6c.

Si ad præteritum peccatum referas, etiam eft paterna 86 ^auifsima ‘Honitio.Non credidifti hadcnus,idco reprobatus es,Quod fi ita perges,nbsp;^^*iitus abqcieris, Sin autem benc egeris,feu bonus fueris, hoc eft, h credi;*nbsp;Iqnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Semen promifsum, adliuc tibi poUiceor futurum, ut leueris pecca*

quot;Oc eft, ficut Pfalmus jx, exponit,ut peccatum tibi non imputetur.

V 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;additur, Peccatum tuum ad fores cubât, eftrhctorica peccati de peccatum ai*

l^J^Icriptio, quam optarim pro prouerbio ufurpari. Vere. enim hec pccca bat in foribui. j^Mura eft, ut cubet tanquam fopita beftia, dum in adu eft, hoc eft ut nonnbsp;°tdeat,non rcrreat,non crucict,fcd potius ut adblandiatur.Sic cum Heuanbsp;jJ’’ium,poft Adam, inParadifo pomum prohibitum comederent,non pu*nbsp;. antid a Deo obferuari,multo minus futurum putabant,uttam acerbe punbsp;Ç^ctur.Sicut enim etiam feroces beftiæ,cum faturç funt,tradabiliores funt,nbsp;oninum appctunt,Ita peccatum dum in adu eft,deledabile eft,ncc fenti-?nbsp;*¦ uenenum,led cubât £6 quiefeit, Qiiis enim unquam uidit auarum ring»,nbsp;’n magna lucri occafio adeft f Qiiis adulterum, cum potitur uoto lugerenbsp;uidit f Qitodfiflagris eurem, aut mallco caput obttrnderes, abirecnbsp;tentauo»

QVARTVM CAPVT

tentatio. At cum jpeccatum quiefcit,nêc fentïtur pœna, etiam {ummàliolii^^ tas eft auaro in lucrum inuolare, Adultèro poti'ri alterius uxore,nec iiidetitfnbsp;cius uoluptatis modus aut finis aliquis efse pofse»

Loquitur itaquc Adam hoe in loco,non folum de peccato CaifijScd ifl genere peccatum defcribit quale fic«QLtöd enim Cain accidit,idem omnibusnbsp;accidit, Cain priusquam facrificaretj erat uane gloriofus de Primogenüurscnbsp;praerogatiua,contemnebat Fratrem, fibi uendicabat primas,cubabat tünbsp;catum 56 quiefeebat* fed in foribus,höc cft,in loco rton quieto. Nam petnbsp;res ingredimur 36 egrèdimur. Minime igitur fomno aptus is locus eii. Se»nbsp;pertinet hoe quoque ad peccati naturam » quod etfi quiefcit ad tempus,nbsp;men ibi quieicitjüoi non poteft diu quiefcere,Sicut Chriftus dicit Matth.io»nbsp;Nihil opertum eft,quodnonreueletur. ïmpius enim putat peccatum quidnbsp;cere 8lt; latere, Sed in foribus non poteft quiefcere, arguitur tandemnbsp;ducicur in publicum.Fores enim iomnus ieu quies,funt oppofita in adie«^*nbsp;Sicut enim tenebræ in lumine,ita quies in inquieto loco eft,funt enitn tes Hnbsp;tura difcordes, Adhunemodum poteft hoe exponi de peccato quocunq^*^nbsp;prætéritôrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...... ¦ i .

Si de futuro exponas,eft eadem fententia. Si Icdes Fratretn, acinuJ^'S bis conceptx animo iræ,dico tibi quiefcet peccatum tuum, fed quiefccd^g^nbsp;ribus.hoc eft,in loco ualde inquieto.Itaquc fieri non poteft, quin exp^^^^nbsp;at, Si. ficut furiofa beftia te arripiat, Ac ita accidit, Nam poft cedemnbsp;cum Cain folus Fratrem fepelitet,quiefcebat peccatum« Sedquamdi^^'nbsp;nee fcilicet uox ad eum fädaeft, Vbi êft Habel frater tuns Denbsp;peccato haec deferiptio uera cft, qUod cubât in foribus* Sic enimnbsp;num affèdus, dum oculos hominum fallunt, putant clam forepeccaii^*pnbsp;um.Sedreuelatur SC expergifcitur,nifi bene agant,hoc eft, niunbsp;um propter Chriftum ia condonaturuniinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Cic gräuifsimam fententiani proüerbiaïis haec figura compiedifU’'j^jj, K-Jicilicet nihil manet abfconditum j ied omnia reuelentur, Sicuty^^^jjnbsp;quoque dicit i«T imoth .ç, Qiiorundam hominum peccata manifeft^nbsp;pofsit de ijs indicium fieri. Ac pracfertim uidemus fiiigularia Dei ’ ,nbsp;criminalibus.Qiiam multi enim pcciduntitr clam, ÔC tarnen autores ‘y’Lenbsp;rum caedium per mirabiles occafiones producuntur in lucem.Moneti^^jjnbsp;Adam Filium,ne indulgeat peccato. Non enim clam fore, fed fututti’’’^^jnbsp;Cupido nudut td in lucera proférât ÔÔpuniat. Nee uidetur ab hacfententiaabludere,^^nbsp;Poetæ fingunt Cupidinem nudum,ledcaecum etiam, Qiiia enim nobi®P.nbsp;catum uidetur abfconditum efse, putamus id a reliquis quoquenone^n rnbsp;ci,SedDeus tandem reuelaf etiam occultifsinia,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Hanchuius loci iudico ueram SC fimplicem fententiam cfse,qu’^ net filium Pater, ut credat in Deum 6C promifsum Semen, turnnbsp;Deus eifit propitius, Sed fi,inquit,fequeris cupiditates tuas,tuncnbsp;tibi cubabitjhoceft, occultumamp; abiconditum uidebitur. Sedcubabit’^j^^nbsp;ribus, hoc eft, in eo loco in quo non poteft diu quiciccrc, aUt latere,nbsp;nbsp;nbsp;,

nim in foribus eftjconipicitur ab omnibus ingredientibus SC excunP^ ƒ SEd, quod fuprä quoque admonui, nori obliuilcamur principalis'^nbsp;tiae.quodDeus ab initio mundi oftenderit, fe efse ludicem internbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjjo

SC Spiritum, necrcfpicere Perfonam« Habel enim relpexit, norimotus DfWfrfnfMfrt opere, fed fimpliciter fide in qua etiam obtulit. Cain autem non relpnbsp;fidem rejjgt;icit. non qüaß opus minus iplendidum aut fumptuofum efset, fed quia

it,nec profuit efquod eiset Primogenitus« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ahai’*

WicorHi» gfo nbsp;nbsp;nbsp;Atque hoc ualidum Argumentum eft contra ludæos, qui g .^fatl^

rûtio crc. tur,ficut Ioh.i«dicitur,de fanguinibus quod efsent filij Abraliac.Si

GENESIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXXVIIÏ

gtn'nïs prærogatiua ali'quid eft,profecflo habui't Gain de quogloriaretur, Qiiid cni'm eft qiiod gloriantur ludæt Deum ciim ipfis per Molen locuttimnbsp;cfse^ Num putabimus Adam, pn'mum Dodorem,inferiorem Mofefuifse;:’nbsp;Multis modis fupen'or ÔC mai'or fint. Non enim, fient Mofès, circumcifibi»nbsp;nem, non alias ceremonias legales docm't, qnibus indomito populo fuitnbsp;pus ad prohibendam fuperftitionem, Fidemdocuit in promifsum Semen,nbsp;Mod Serpentis caput contritnrnm erat. Sed nihil primogenitura, nihil alianbsp;Cain adiunantjDens enim folamfidem reipicit in promifsum Scmcn,Sicutnbsp;Paulus in nouo Teftamento clare dicit, Qinnbsp;nbsp;nbsp;fide funt, hi funtfilq Abra^^nbsp;nbsp;nbsp;~

«æoGal.j. Et loh,I. Dédit eis poteftatem filios Dei fieri,qui non funt ex Ian giiinibus, nee ex uoluntatc uiri, nec ex uoluntate carnis, fed qui credunt innbsp;nomen eins.

Hane hüius loci fentio genuinam 8^ ueram fententiam efse. Nam pris« •num conuenit cum funlt;iamento Scripturæ fandæ, SC cum re. Deinde nonnbsp;î^^ngnafgrammatica,fed rem pulchre ÔC uarie illuftrat. Sed Rabini quia nenbsp;^dunt quid rei,non fubleuantur quod feiunt quid nominis. Qiiam enim in=«nbsp;upturn eft,quod quidam particulam haneCEt erit leuatio^eo accommodantinbsp;9uafi dicat, turn iterum poteris erigere faciem, quae nunc tota mutata eft, SCnbsp;^oncidit,Huius generis ineptias,etiam noftri recentiores interprétés paisininbsp;Annotant, quibus tarnen gratia debetur pro fideli labore, quod grammaticcnbsp;^^’ctum reddunt,Etfi theologia opus cft,quæ fola res rede iudicat SC doeet»

ET ÀPPETITVS EIVS AD TE, TV AV^

tern dominaberis eù

W ANC fententianî quidam ftuitiflime detorièrunt ad liîîerunî . -^Arbitrium probandum, Sed manifeftum eft, quod Adam nonfi'mph';«nbsp;^*5tr affirmât pofse hoc Cain facere, Sed tantUm admonet feu præcipit.ut fanbsp;^^f-Nonautemfequitur,riosftatimpófsefacerequodiubemur. Appetitus -J 5‘^ati,inquit,ad te eft, hoc eft, ficut Paulus dicit, Peccatum eft in membrisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

^’s-Item. Concupifcitcaro adiierius Spiritum.fedideo, quiahuncpeccati p turn fcntis,non damnaberis. Si peccatum tc follicitat, tu dominate ei pernbsp;Ç gt;ni,nec fine ut tibi dominetur,alioqui peribis,Sicut Paulus quoque præ^nbsp;’pit, mortificandas eise adiones carnis Spiritu.

Pertinetitaquehæcparticula eo,ut agnoicas qualisfi'tpiorum uitain ptofwwttifi; carne,Nempe quod fit perpétua luda Spiritus cum peccato,Qiii igiturnbsp;j^'^ttunt Sc ad hanc pugnam fe non comparant,facile uincuntur. Apparet annbsp;. Adam concione hac uoluifse uti, non folum ut admoneret Filium denbsp;j^^tcato in futuriï cauendo, fed etiam ut erigeret eum, Videt Filium perturnbsp;efse propter reprobationem diuinam, ÔC follicitari nunc ad uindigt;

J domiriare peccato,inquit,0C inueniesDeummiiericordem accoii ’^^ntempeccatuhi.

Eft hoc in locoidem uerbum Mafchai,quo fupra ad Mulierem ufus eft fç ^’’^ittusjCu dixit : Vir dominabitur tibi. Sicut enim fupra uult,ut uxor panbsp;Sinnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auicultet marito, nec fibi fumat indicium de rebus omnibus,

hi?M faciat, ut Vir pro fiia autoritate earn oburgetSCprohibeat, Ita ’ll!nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ Sollicitabit te peccatum, Vocabit te ad uirididam ( hoc enim eft

’^it:it,ad te eritappetitus eius) Sed tu die. Nolo parère, SC cohibe te ac Sç’^’'tareei. Eft igitur admonitio plenifsima eonfolationis, quod propternbsp;innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fienedidum,non fimus amplius fub peccato, Ideo debeamus peccä^»

Compleditur enim utranque dodrinamtimorisSCfidei,Tigt; ƒ Heum debemus, quia peccatum cubat in foribus, Fidere Deo debe«:nbsp;^’Sluia eft mifericorsinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Ö ET DI^

QVARTVM CÄPVT

ET DIXIT CAIN AD HABEL FRATREM fuum, TRanslatio noftraaddit, dixi'fle Cain, Egrediamur foras, Sednbsp;efthoc quoquc Rabtnofumcommentum,quibuSjquantumcredi debcnbsp;atjfupra dixi,Lyra ex Aben Ezra cómemoratodïxtfse Cam fratrhquam dugt;nbsp;riter a Domino obitirgatus fit,Sed quæ teftimonium Scrïpturæ non habentnbsp;qiiis crederetC Retincmus igitur hanc (ententiam, quam Scriptura oftendif.nbsp;quod Cain iam reprobus indulget irç,ÔCad priora peccata,nimc en'am additnbsp;Cdtiicum Hit contemptum Parcntum ÔC uerbi, ac cngirat. Mihi debeturranquam Primo^nbsp;tfj locuti^gt; genito Semen mulieris promifsum,Sed Habel ille nihili 5C contemptus prxnbsp;fertur mihi aufof itate diuina per f lammam lacrificin haurientem. Quid igi^nbsp;tur faciam^difsimulabo iram,donec apparebit occafio oportunae uindidæ»nbsp;îgitur haec uerba CDixit Cain ad Habel Fratrcm fuum ) fic intellig«^nbsp;quod difsimulatairafegefserit Cainerga Habel, ficutergaFratrem, quod ,nbsp;cum eo locutus fit,conuerfatus cum eo, tanquam æquo animo ferens fenrei»nbsp;tiam diuinitus latam. Sicut de Saule fimile exemplum eft, qui fimulatbenefnbsp;uolum animum erga Dauidem, Scio,inquit, quod poft me fis futuriis Rex»nbsp;Sed interim cogitat,quomodo,occifo Dauide,hoc non fiat» Ad hunc modunbsp;cum Habel locutus eft Cain, Video te cledlum cfse a Domino,noninuideonbsp;tibi benedidionem hanc SCc.Sic enim folent hypocritae,fimulant amioh^’nbsp;donee occafio nocendi fe offerat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tt^